You are on page 1of 111
BO GIAO DUC VA DAO TAO TRUONG DAI HQC VINH vU THI HONG QUY TRINH HiNH THANH KHAI NIEM DIA Li CHO HQC SINH TIEU HOC CHUYEN NGANH: GIAO DYC TIEU HQC LUAN VAN THAC SI GIAO DUC HOC NGUGI HUGNG DAN KHOA HOC: PGS.TS. NGUYEN TH] HUONG VINH - 2011 LOT CAM ON Dé tai dugc hodn thanh ngoai su né luc nghién ciru cia chinh ban than, t6i con nhén duge swe gitip do ctia cde thdy cb, ban bé. Téi xin bay 16 long biét on séu séc ti PGS.TS. Nguyén Thi Hudng la nguéi truc tiép Iueéng dan va gitip dé t6i rat nhiéu trong qua trinh nghién citu. Téi xin giti loi cam on t6i cée thay cé gido khoa Sau Dai hoc, khoa Gido duc Tiéu hoc - Trwéng Dai hoc Vinh, cac thay cé gido tre tiép giang day lép Cao hoc 17 - Gido duc Tiéu hoc va cdc ban hoc vién ldp cao hoc 17 - Gido duc Tiéu hoc. Xin chén thanh cam on cdc cdp quan li, tap thé gido vién va hoc sinh 6 cdc truéng tiéu hoc ma toi da tién hanh thec nghiém sue pham Mac dit ban than d& rat cé gang nhung ludn van khéng tranh khéi nhimg thiéu sét nhat dinh. Téi rdt mong nhan duoc nhing y kién dong gop ctia quy thay cé, ban bé va ding nghiép. Xin chan thanh cim on! Vinh, thing 12 ném 2011 The gid MYC LUC Trang MO DAU. Li do chon dé ti . Mue dich nghién ettu, . Khach thé va déi tuong nghién ciru.. Gia thuyét khoa hoe. Nhigm vy nghién ccru Pham vi nghién ciru bRNRoe Phuong phap nghién ciru.. eA awa E 3 Dong gop cia dé tai 4 9. Cau trie ctia esse eeseeseese sesesaeiaessennennennensnsne NOLDUNG 5 5 5 5 Chuong 1: CO SG Li LUAN VA THUC TIEN CUA DE TAL 1.1. Co's6 li luan 1.1.1, So hrge lich str nghién eitu v: 1.1.2, 1.1.3. Phan mén Dia li va vige hinh thinh khdi nigm dja Ii cho hoe sinh tiéu hc. 14 dic diém tam li cia hoc sinh tiéu hoc cé lién quan dén dé tai 19 khdi nigm co ban. 6 1.2. Co sé thye tién . 1.2.1, Thye trang day hoc phan mén Dia li 6 cde ting tiéu hoc..seseree 25 1.2.2. Thye trang hinh thanh khdi niém dja li cho hoc sinh trong phan mén Dial trudng tiéu hoc 31 1.2.3. Danh gid chung vé thuc trang...... oS Két luan chuong 1 36 Chuong 2: QUY TRINH HINH THANH KHAI NIEM DIA Li CHO HOC SINH TIEU HOC 37 2.1. Nguyén tic xay dung quy trinh... .37 2.1.1, Nguyén tée dam bao tinh hé théng. sa 37 2.1.2. Nguyén tic dam bao tinh théng nhat gitta cd nha va tap thé 38 2.1.3. Nguyén tée dam bao tinh higu qua. 2.2. Quy trinh hinh thanh khai niém dia li cho hoc sinh tiéu hoc .. 2.2.1. Hinh thanh khai niém dia li chung..... 2.2.2. Hinh thanh khai nigm dja li riéng. 2.2.3. Hinh thanh khai nigm dia li tap hop... 40 42 1 44 2.3. Thiét ké mot gio dn sit dung quy trinhhinh thinh Khai nigm dia Ki cho hoe sinh tiéu hoc... 2.3.1. Gido 4n c6 sir dung quy trinh hinh thanh khéi nigm dia 1 2.3.2. Gido an ¢6 sir dung quy trinh hinh thanh khdi nigm dia li riéng 2.3.3. Gido dn c6 sir dung quy trinh hinh thanh khéi nigm dja li tap hop .... Két lun chuong 2. Chuwong 3: THUC NGHIEM SU] PHAM 3.1. Khai quit vé qué trinh thye nghigm su pham. 3.1.1. Muc dich thye nghi 3.1.2. Neuyén tic thyc ngl 3.1.3. Noi dung thye nghigm. 3.1.4, Phuong phap thye nghiém chite thye nghigm 3.1.6. Xir li két qua thuc nghiém 3.2. Két qua thyc nghiém ..... 3.2.1, Két qua linh héi tri thire cua hoc sinh 3.2.2. Hoat dong ctia hoc sinh trong gi’ hoc... 3.2.3. Mite 46 himg thi hoc tap cia hoc sinh..... 3.2.4, Mite 46 tap trung chi ¥ ciia hoe sinh trong, 3.2.5. Nang lye tur duy cia hoe sinh... 3.2.6, Ki nding sit dung cée logi phone tgn da Ii eta hoe sinh. 3.3. Danh gid chung vé két qua thye nghiém Két lun churong 3 PHAN KET LUAN VA KIEN NGI 2. Kin nghj.. TAI LIEU THAM KHAO PHY LUC oe 46 1 67 DANH MUC CAC CHU VIET TAT TRONG LUAN VAN Chat viet tt Chit khong viet tit KNDL Khai niém dia Ii GV Gido vién NXB Nha xuat ban DANH MUC CAC BANG Trang Bang 1: Két qua kiém tra dinh ki lan 4 phan mén Dia li khdi 4 va khéi 5 nam hoe 2010 ~ 2011... 28 Bang 2: Két qu hoc sinh nim duge kién thite sau khi hoc xong mét sé bai Dia li lop 4 28 Bang 3: Két qua hoc sinh nim duge Dja li lop 5 29 Bang 4: Nhn thite ca gido vién vé vai tr hinh thinh KNDL cho HSTH . Bang 5: Mit m KNDL cia HS lép 4 34 thire sau khi hoc xong mét sé bai Bang 6: Bang téng hop két qua bai thye nghiém sé 1.. 68 Bang 7: Bang phan phéi két qua bai thye nghiém 1. 69 Bang 8: Bang tong hop két qua bai thu ng! 2 7 Bang 9: Bang phan phdi két qua bai thyc nghiém 2. 72 Bang 10: Bang tong hgp két qua bai thyc nghiém 3 14 Bang 11: Bang phan phdi két qua bai thuc nghiém 3 75 Bang 12: Cac mite d6 himg tha hoe tap cua HS. 77 DANH MUC CAC BIEU DO Trang Biéu dé 1: Bidu dién két qua thuc nghiém bai sé 1 71 Biéu dé 2: Bidu dién két qua thyc nghiém bai sé 2 73 Biéu dé 3: Biéu dién két qua thuc nghiém bai s6 3 .75 MO DAU 1. Lido chon dé tai Su nghiép déi mdi kinh té xa hdi dang dign ra timg ngay, timg gid trén khap dat mréc, cling véi sy phat trién khéng nging cia khoa hoe, ki thuat doi hoi phai 6 nhimg lép ngudi cé ban linh, ¢6 nang lye, cé tri thite, cha dong sing tao, dim nghi, dam lim thich img voi thye tién xd hdi luén luén phat trién. Nhu cdu ndy lim cho mye tiéu dao tao cia nha trrémg phai thay d6i thich hop dn dén su thay déi tat yéu vé ndi dung va phuong phap day hoc. Do dé, n6i dung day hoc & nha truéng phé théng cing phai day nhing kién thire co ban, can thiét, hién dai nay. Thye té, mt trong nhiing quan diém xay dyng chuong trinh va SGK tiéu hoc & nude ta may chuc nim gan day 1a tiép cn theo xu huéng hign dai hod gido duc cia thé gidi, theo phuong thite phi hgp véi thyc 18 gido duc cia dat nude, day nhimg kién thite cin thiét va quan trong; né cé thyc, gin gli véi hoc sinh dé giip an dung trong cud hoc sinh c6 thé séng hing ngay. Bac tiéu hoc 1a bac hoc nén tang nén nghi quyét Trung wong II (1998) ctia Dang da chi ré phai “Nang cao chat lugng toan dién bac Tiéu hoc”. Theo nghj quyét Ban chap hanh trung uong Dang, HSTH can phai phat trién toan dign ma muén cho cdc em phat trién toan dién, hoan thién nhan cach cba mot hoc nha trudng phai day cho HS cdc kién ngudi cong dan thi ngay tir bac thite co ban vé nhigu linh vue khéc nhau mét céch toi dign va day di, chir khéng nén qué cha trong dén kién thire cia mét linh vue hay mét mén hoc nao béi né sé lam cho hoc sinh phat trién Ich lac, anh huéng khéng nhé dén su phat trién cia thé hé twong lai. Dya trén quan diém 46, néi dung chuong trinh & bac Tiéu hoc nuée ta hién nay kha phong phi, cé su tich hop, ling ghép nhiéu kién thite thuéc nhiéu linh vue khdc nhau, Ngoai céc mén Toan, Tiéng Viét; chong trinh cén dua vio céc mén khée nhu: Ty nhién vi XA hoi, Neghé Thudt,... Phan mén Dja li trong mén Ty nhién va Xa hoi nhim giip HS c6 nhiing hiéu biét ban dau vé mdi trudng séng xung quanh, tir dé tao diéu kign cho ho inh dé dang héa nhap, thich tmg véi cudc séng x hdi, voi mdi tnrdng thién nhién, Dé hoe sinh ndm duge kién thite dia Ii thi vige nm ving cdc KNDL la mét didu rét quan trong. Boi khai nigm 1 nén tang cia toan b6 qué trinh hinh, thanh va phat trién tri thirc. Tri thite Iai la tién dé cia moi hoat déng hop li va c6 higu qua cia con ngudi khi gip nhimg déi twong, nhiém vu va diéu kién méi. Vi vay, sy hinh thanh khai nigm tre thanh m6} nhigm vu eo ban cita hoat dong day va hoc. Tuy nhién, vie hinh thanh khai niém néi chung va KNDL néi riéng cho HSTH chua duge GV tién hanh mét cdch khoa hoc va day di, Do 46, lam thé nao dé hinh thanh KNDL cho hoc sinh tiéu hoc mét cach ding din theo quy trinh hinh thanh khai néi chung ma cae nha khoa hoc di nghién ciru? Biét céch van dung né m6t cach hop Ii vao phan mén Dia li & ba iu hoc? Day chinh 1a Ii do ma ching ti chon dé tai: “Quy trink hinh thanh khai nigm dja li cho hoc sinh tiéu hoc.” 2. Mye dich nghién etru Nghién exru quy trinh hinh thnh khdi niém dia li cho hoe sinh tiéu hoc nham nang cao higu qua day hoc phan mén Dia li & Tiéu hoe. 3. Khach thé va déi twong nghién ciru 3.1. Khéch thé nghién ctu Qua trinh day hoc Dia Ii 6 tigu hoc. 3.2, bi twgng nghién citu Quy trinh hinh thanh khdi nigm dia li cho hoc sinh tigu hoe. 4. Gia thuyét khoa hoc Néu xay dyng duge quy trinh hinh thanh khdi nigm dja li cho hgc sinh tigu hoc mét cach khoa hoc, pha hyp véi dic diém nhan thirc cia hoc sinh thi sé nang cao durge chat long day hoc phan mén Dia li 6 bac Tiéu hoc. 5. Nhigm vy nghién evra 5.1. Tim hiéu co sé Ii lun cia van dé nghién ctu. 5.2. Tim hiéu co sé thyc tién ca van dé nghién ciru. 5.3. Dé xudt va thy nghiém quy trinh hinh thanh khdi niém dia li cho hoe sinh tiéu hoc. 6. Pham vi nghién exw - Phin mén Dja li lop 4, lép 5. trudg tiéu hoc 6 tinh Nghé An: truéng Tiéu hoc Lé Mao, trang Tidu hoc Trung D6, tnrdng Tiéu hoc Quynh Héng - huyén Quynh Luu. 7. Phuong phap nghién ciru 7.1. Cie phuong phip nghién ctew li lugn Doe, phan tich, khai quat héa, hé théng héa cac tai ligu: nhim xée lap co sé Ii lun cho dé tai nghién cir. 7.2. Cie phuong phip nghién citu thyec tién - Phuong phap quan sit: nhiim quan sit cic hoat déng day ciia gido vién vi hoat dng hoc cua hgec sinh, thu thap cdc théng tin phyc vu cho qua trinh nghién ctru cia dé tai. - Phuong phap tng két kinh nghiém gido duc: tong két kinh nghiém. day hoc phan mén Dja li cia giéo vién. - Phuong phép didu tra: sir dung phidéu diéu tra nhim khdo sét thyc trang day hoc phan mén Bia Ii. - Phuong phap phong v im trao déi théng tin véi cdc gido vién va hoe sinh, - Phuong phap lay y kién chuyén gia: trao déi, tham khao y kién va chi din cla cdc chuyén gia trong mét sé linh vue nhu: Gido duc hoc, Tam li hoe... - Phuong phap thyc nghiém su pham: nhim kiém chimg tinh ding din va tinh kha thi cia quy trinh hinh thanh khdi nigm dia Ii cho hge sinh tiéu hoe. 7.3. Phuong phép thong ké todn hoc Nham xt li s6 ligu diéu tra va s6 ligu thuc nghiém. 8. Déng gop cita dé tai - Lam sing t6 mét sé vin dé vé day hoc dia li. - Xay dymg quy trinh hinh thanh khdi nigm dia li cho hgc sinh tiéu hoe. - Bién soan m6t sé gido an mu theo quy trinh trén. 9. Cau trie cia dé tai Ngoai phan mo dau, phan két ludn va tai ligu tham khao, ludn van gom 6 3 chuong: ua dé Chuong 1: Co sé li lufn va thye tién Chuong 2: Quy trinh hinh thanh khai niém dja li cho hge sinh tiéu hoc Chuong 3: Thye nghigm su pham NQIDUNG Chuong 1: CO SO Li LUAN VA THY TIE CUA DE TAI 1.1. Co soi lugn 1.1.1. So huge Ich ste nghién citu vin dé Trén thé gidi, nhiéu nha khoa hoc ndi tiéng 4a quan tam, thay 13 duge vai trd quan trong cia khéi nigm trong qué trinh day hoc nhu: P.Ja.Ganperin, T.A Kérman,... va mét sé céng trinh Ii ludn day hoc cita cae nha khoa hoe dia lida chi rd kién thite dja lima HS tiép thu duge trong qué trinh hoc tép co ban 1A cdc khai nigm dia li. Vi vay, v thong ciing la viée hinh thanh céc khai niém dia li Tac day mén Dja li ca GV 6 cdc trudng phd T.A Kérman cho ring viée hinh thinh mét hé théng khai niém trong ¥ thire ciia HS 14 mt nhiém vu rit da dang cia ngudi GV. Vige giing day trong trong phé théng phai dya vao hé thong nhimng khai niém 16 rang, nhiing dau higu co ban cia ching phai dugc dinh nghia mét cach khoa hoc va khiic chiét. Hai nha sw pham nguéi Dire 1a W.Doran va W. Jabn trong cudn sich “Hinh thanh biéu tong va khdi niém trong giang day dia li” da coi “van dé hinh thanh biéu tong va khdi niém dia li la van dé co ban ciia toan b6 qué trinh ging day dja li” [25]. Trong cudn sach nay, téc gia d& phan tich sy tiép thu m6t vai khdi niém chung vé Dia li ty nhién va Dia li kinh té cia HS, phat hign nhimg thi hinh trong kién thite, ki nang cia HS va trong thye 18 giang day cua GV, cha y dén nhing didu kién cia phuong phép gidng day cé6 téc dung gép phan hinh thinh nhimg khai nigm chung. Cc tic gid di phan tich tinh chat phite tap cia c4u tric va ndi dung cla nhiing KNDL. Trong méi khdi nigm da néu lén nhig du hiéu da dang va hé thong phitc tap nhimg méi quan hé tuong hd ma muén tiép thu duge tri tué cia HS phai hoat dong & mite d6 cao. Khi cho HS tim hiéu nhimg biéu tuong va KNDL nén bat dau tr mét déi tong cy thé hodc mét lanh thé nhat dinh, sau dé xét khdi niém dy trén m6t dign r6ng hon 6 quy mé cdc nude hoe cdc chau. Trong qué trinh phat trién khdi niém nén chuyén cha ¥ cia HS ti mé ta hién twong sang giai thich ban chat ctia né nghia la chuyén sang phat hién nhitng mdi quan hé nhan qua va nhimg quy ludt. Tae gid cia cuén sich da chimg minh duge nhing quy luat co ban cia sy hinh thinh KNDL trong qué trinh gidng day va kich thich HS ty mé réng thém nhiing kién thite vé dia Ii. G Viét Nam nhiéu nha khoa hoc cting thdy ré tim quan trong cia hé théng khdi niém va viée hinh thinh KNDL cho HS nhu cde téc gid: Nguyén Dugc, Mai Xuan San, Nguyén Ngoc Quang, Nguyén Trong Phuc,... trong cdc cuén sich viét vé If ludn va phuong phap day hoc ja li, phan lén c: gid 4a d8 cap dén vai trd ciia khdi niém, dinh nghia va phan logi céc khdi nigm dja li. Trong cuén séch “Li luan day hoe dia li”, tac gia Nguyén Duge va Nguyén Trong Phic da coi céc khdi nigm 1a nhimg kién thite Ii thuyét quan trong va co ban cia tri thite dia Ii trong trong phé thong. Trong cuén “Day hoc dia li 6 tiéu hoc” cila cdc tac gid Nguyén Tuyét Nga - Pham Thi Sen da dé cap dén phuong phdp va hinh thire t6 chitc day hoc Dia li & tiéu hoc theo tinh than day - hoc tich cue, cdc loai KNDL duge dua vao chuong trinh SGK phin mén Bia If tiéu hoc va phuong phép hinh thinh biéu tong, KNDL cho HSTH qua m6t sé vi du cu thé Nhung nhin chung, nhing céng trinh nghién itu cia cde tae gid con & mite 46 khai quat, chua di séu vao viée phan tich céc khéi nigm mét cach day du va x4y dyng thanh quy trinh cu thé déi voi timg loai KNDL 8 GVTH cé thé van dung dé dang. 1.1.2. Mgt sb khdi nigm co bin 1.1.2.1. Khdi niém Theo tir dién tiéng Viét: “Khai niém a y nghi phan anh 6 dang khai quat céc sy vat va hign tugng cia hién thc va nhimg méi lién hé gitta chang” (24). 6 Theo F. Anghen: “Khai niém 1a nhitng két qua, trong 46 durge khai quat hoa nhing dit kign cia thye nghiém” [26] Nhu vay, khdi niém 1a két qua cia viée khai quat rat nhiéu su vat, hién tuong riéng 18, loai bé nhiing yéu 4, d4u higu bé ngoai khéng ban chit, nhiing quan hé ngau nhién, git lai nhig quan hé, nhiing dic trung ban chat. * Ban chit tam li cia qué trink hinh thank khdi nigm Ngudn géc xudt phat cia khdi niém 1A 6 su vat, hién tuong. Tir khi con ngudi phat hign ra né thi khdi nigm c6 thém mot ché 6 thir hai la trong tam li, tinh tl cia con ngwdi. Dé tién lu trit va trao déi, ngudi ta ding ngén ngit “g6i ghém” nOi dung cia khdi nigm lai. Sy “g6i ghém” nay c6 thé bing mot tir dé dat tén cho né (goi 1a thudt ngit), hoe mét cau hay vai edu (goi li dinh nghia). Do dé, khdi ni¢m khéng phai 1a cai cé thé nhin thy, doc lén duge. Bat ki ai mudn c6 mt khai nigm nao thi phai thim nhap vao di tong (bing cach thyc hign mét hanh déng véi né) dé lim 16 ra logic tén tai cua né 1a “lay lai” Khai nigm ma lodi ngudi da “gi gim” vio déi tugng. Cach “ly lai” a6 khdng c6 céch nao khac la phai lap lai ding chudi thao tac ma trude day loai nguéi da phat hién ra. Mdi lan lam nhu thé chu thé lai cé thém mét ning lye méi chua hé c6 true day Hinh thanh khdi niém 1a cét 10i cia hoat dng hoc cia HS. Tuy nhién, sit hinh thinh m9t khai nigm ¢6 cde mite d6 khdc nhau. - Mite 46 mé ta - t4i hign: HS mé ta duge nhiing sw vat cu thé (vat ligu) tuong img véi khai nigm hoge chire nang cia ching. - Mite d hiéu khai nigm: HS c6 duge céu tnic logic hinh thife cua khai nigm, Nha vay, gidi thich va vn dung duge khai nigm vao nhimg tinh huéng quen thuéc. 6 trinh 46 nay, HS biét dugc dinh nghia, dc diém khai niém va chi ra duge céc sw vat khéc nhau chita khai niém. ~ Mite 46 nim ving khdi niém: 6 trinh d6 nay HS khong chi hiéu logic hinh thie cia khéi nigm ma cdn nim duge logic thao tdc cia khai nigm, © kha ning thyc hién hinh dng twong img véi khai niém. Khi ndm ving khdi nigm 6 trinh 49 nay, chi thé thy sy c6 thém mot ning lye hinh déng méi, ¢ su phat trién tam li. Khi a6, chi thé c6 kha ning van dung duge phuong thite hanh ddng khdi quat vio moi tinh huéng khdc nhau cing ban chat. Mét khai nigm khoa hoc thye sy duge hinh thanh khi HS nim vig n6. ‘Trong thyc tign day hoc, trinh 4 hinh thnh khdi nigm & HS khdc nhau do quan niém vé ndi dung va phuong phap hinh thanh khai niém khéng giéng nhau, Day hoc truyén théng lay trinh 4 “hiéu” lam muc dich nén GV cé ging trinh bay, giang gidi, m6 ta logic khai nigm ma minh oé kém theo cdc phuong ign trae quan, ic vi dy minh hoa. Véi phuong phap day 6, HS hiéu duge, cé biéu tugng vé khai niém, hinh dung duge cu tric logic hinh thite cia n6; gidi thich va van dung duge vao tinh huéng quen thuéc nhung ho khéng c6 duge mét ning lye hanh dng méi thye sy, c6 tinh tng quat. Tam li hoc hoat d$ng cé quan niém khac han vé sy hinh thanh khai nigm & HS trong hoc tip. Theo 46, linh hi mét khdi nigm 14 HS phai nim viing, thyc hign duge logic thao tac cia n6. Do 46, c6 thém duge mét nang lye hanh dong méi, Muén vay, su hinh thanh khai nigm phai di theo con dung hoan toan khdc. Vi cach hiéu khdi nim dui anh sang cia li thuyét hoat dng thi khdi niém cé hai “ché ” dé 1d 6 déi tuong, su vat va 6 trong ddu (tam li) cia chi thé. Khai niém cé trong dau chu thé 1a mét két qua cua sy hinh thanh bat dau tir bén ngoai chi thé bat nguén tir déi tong cia khai niém. Qua trinh dé dién ra nhu sau: Bang hanh déng cia minh chu thé tham nhap vao di tung cia khai niém, gat bé tét cd nhimg gi che déu khdi niém lam 16 rd nguyén hinh clia né. Nho 46, tir nay trong dau chu thé da cé khdi niém. Noi cdch khac, bang hanh d6ng cia minh, chu thé da budc khai nigm phai chuyén ché tir déi tuong sang dau minh (cé nghia 1a da chuyén tir ngoai vao trong, bién cai vat chat thanh cdi tinh than). Qué trinh “chuyén ché 6” nhu vay chinh 1a qué trinh hinh thanh khai niém & chii thé. Muén tao ra qua trinh “chuyén ché 6” 46 phai lay hanh d6ng chi thé x4m nhfp vao déi tugng lim co so. Tom lai, dé hinh thanh khdi niém & HS khéng thé ding cach thirc giing giai, gidi thich, minh hoa ma phai t6 chic hinh dng cho HS. Bing hinh dong ctia minh lén khdch thé HS lay lai khdi niém ma loai nguéi da giti vao, an tang trong 46. Viée HS ly Iai khdi nigm theo Ganperin phai trai qua nhing giai doan nhit dinh. Dé 1a: - Giai doan djnh huéng hanh d6ng: 1a bude dau tién cia qué trinh tinh héi mét khai niém. Giai doan nay nhim hinh thanh co sé dinh hwéng hanh dng. Trong 46 quan trong 1a hinh thanh mé hinh hinh dong n6. HS phai hiéu 13 minh sé phai lam gi va lam nu thé ndo dé niém. Theo Ganperin cé nhiéu loai dinh huéng va phan dinh huéng 1a phin quan trong nhat trong “co ché tam Ii hoe cia hanh dng”. -Gi i doan hanh dong vat chét hay vat chat ha: trong dé HS ding tay dé trién khai hanh d6ng lén dO vat (hay vat thay thé) chita dung khdi niém. Nhé hanh dong HS tach duge néi dung dich thye cia hinh dng (khai nigm) nim trong khach thé vat cht, lam cho né béc 16 ra ngoai mét cach tree quan, cam tinh, Day 1a hanh dng quan trong mhit. - Giai doan hinh ddng véi ldi n6i 1a loai hinh déng duge thyc hign bing 16i ndi chit khéng phai ding 10i néi m6 ta hanh dong. Hanh dng loi ndi c6 noi dung gidng hét nhw hanh ddng vat chat, duéi hinh thir ng6n ngit véi phuong tién va khach thé déu 1a ng6n ngit. Giai doan hanh déng véi 1éi néi trai qua nhimg bude sau: + Hanh dong véi lai néi to: Sau khi hanh déng vat chat hay vat chat hoa da dat yéu cau (téng quat, rit gon, thanh thao), HS chuyén sang giai doan hanh d6ng véi 161 néi to. HS tién hanh hanh dng bang 161 néi to (moi ngudi trong lép déu nghe). + Hanh déng v6i li néi khé sau khi da hanh dng dung bing 16i n6i to. G bude nay HS lip lai di néi nhung & mite d6 chi minh né nghe. + Hanh déng véi léi néi thim: GO bude nay, loi néi cha HS khéng con phat ra tiéng nira nhung vin phai mdp may méi. - Hanh dng véi Ii néi bén trong: khi d6 HS néi lai 1oi néi én nhung phai ngdm migng. L6i néi chi dién ra trong binh dign tri dc. Theo Ganperin, khi HS da néi duge & mite dé 14i ndi bén trong, khi dé da xudt hién hanh déng tri tug va khdi nigm da duge hinh thinh & HS, Lai néi bén trong c6 dc tinh 1a nit gon va ty ddng héa nén thing khéng day dit nhu di ndi bén ngoai va rat khé nhan thay. * Diéu khién sy hinh thanh cdc khdi Vige 16 chire qua trinh Tinh hgi khai niém cho hoe sinh can tuan thi cdc nguyén tie sau day: - Xa dinh that chinh xdc 6i trong (khai nigm) cdn chiém Tinh ciia hoc sinh qua timg bai gidng, trong d6 dc bigt phai xdc dinh chinh xde ban than khai nigm (logic cia déi tugng). Bén canh dé can xc dinh phwong tién, cong cu khéng thé thiéu cho viée t6 chire qué trinh hinh thanh khdi niém. - Phai din dit hoc sinh mét cach c6 ¥ thire qua tat cd cdc giai doan cia hanh d6ng (theo Ii thuyét hinh thanh hnh d6ng tri tué theo giai doan) nhat 1a giai doan hanh déng vat chat nhim phanh phui logic cia khdi ni¢m ra ngoai mét cach 6 cém tinh. - Vi su linh héi khai nigm 1a sy théng nhat gitta cai ting quat va cai cu thé nén qua trinh hinh thanh khai niém phai t6 chite t6t cd hai giai doan: giai doan chiém Iinh cai ting quat va giai doan chuyén cai tong quat vio trong hop cu thé. Dya trén nhimg nguyén tic trén, qué trinh hinh thanh khai niém c6 céu tric chung nhw sau: 10 M6t Ia, lam nay sinh nhu cdu nhan thie & hoc sinh. Theo nguyén tic chung cia tim Ii hoc moi hoat déng bat nguén tit nhu cau. Nhu cau 1a noi xudt phat va 1a nguén déng lye ciia hoat déng. Hoat déng hoc tap cing theo li do dé. Vi vay, muén hinh thanh khdi niém cho hoc sinh truéc hét phai Lim trdi day & hoc sinh long khao khat muén biét diéu 46. Theo quan diém sw pham, cach Lim tét nhat la tao ra tinh huéng su pham ma ti dé xuat hign trong y thitc hoc sinh m6t tinh hudéng cé van dé. Dé 1a tinh hudng vé li thuyét hay thuc tién, trong dé c6 chita dyng mau thudn gitta céi da biét (cdi ob sin cau tnic trong vén hiéu biét ciia hoc sinh) va cdi chua biét (cdi chua hé c6 mot phac dé nao). Mau thudn nay dugc hoc sinh ¥ thie va cé nhu cau dugc gidi quyét. Théng qua viée giai quyét mau thudn nay hoc sinh cé duge mot “cdi méi” vé kién thite, ki ning, ki xdo, gid tr. Nhu va , bat cit tinh huéng cé van dé nao bao gig cing cé nhitng tinh chat sau: = Chita dung mau thudn. - Cé tinh chat chi quan (cling & trong tinh huéng nhung cé thé xuat mau thudn & nguéi nay ma khéng lam xuat hién mau thudn 6 nguéi khéc). ~ Pha vé cn bing trong hign trang nhan thite cia hge sinh. Tém Iai, hoc sinh cé tré thinh chu thé trong hoat déng nhan thite, trong st hinh thanh khdi nigm hay kh6ng ld tiy thuge 6 bude nay. Hai la, 5 chite cho hgc sinh hanh dong nhim qua 46 phat hign nhimg dau higu, thudc tinh cing nhu méi quan hé gitta cac d4u higu, thude tinh va qua d6 phanh phui logic khdi nigm ra ngoai dé cé thé cim nhan duge. Ba la, dan dat hoc sinh vach ra duge nhimg nét ban chat ctia khai nigm va lim cho chang y thire duge nhing du higu ban chat dé. Tinh chinh xée trong linh hoi khai nigm néi riéng, chat lrong hoe tap néi chung phy thude vao khau nay. Vi vay, khi tién hanh can phai cha y nhimg bién phap sau day: i - Dua vio cac déi tong dién hinh dé phan tich va trén co sé dé déi chiéu véi cdc déi tuong khac. - Dn dat hoc sinh ty minh suy nghi dé vach ra nhing nét ban chat va phan biét ching véi nhing nét khéng ban chit. Trong bign phap nay, cach lam 16t nhat 14 gido vién phai biét phéi hop bién thién nhing dau hiéu khéng ban chat cia khai niém va git khong ddi nhing dau higu ban chat, - Giup hoc sinh lam quen véi mét sé dang dic biét va xa la cola khdi nigm bén canh dang dién hinh va quen thuge Bén la, khi 4a ndm duge ban chit, logic ctia khai nigm cin gidp hoc sinh dua duge nhimg dau higu ban chat 46 im 1a, bé thong héa khai niém tite 1a dua khéi nigm via hinh thanh vao hé théng khai nigm da duge hoc. Vi khong 06 mot khéi ni¢m nao Iai A logic ciia ching vao dinh nghia. khong lign hé véi khai nigm khdc va khéng nim trong mt hé théng khai nigm nao dé, Cho nén, khi d& nim duge mét khai niém nio dé thi khéng chi biét néu Ién cdc thudc tinh ban chat cia khai niém 46 ma cén phai biét dua vao thude tinh ban chat dy dé xép khai niém 46 vao mét hé théng khai nigm da xdc dinh. Diéu dé gidi thich vi sao néu mdi khai niém moi duge dua vao hé thd 1g khdi nigm da hinh thanh thi vige dinh vj khai nigm tro nén d& dang hon va didu dé cing giai thich vi sao khi hinh thanh mét khai niém mdi trong hé théng khai niém chua quen thudc thi gap rat nhiéu khé khin. Do dé, khi hinh thanh khai niém néu gido vién hé théng héa lai ho&c hudng dan dé cac em tr duy va ty hé thong héa lai thi khdi niém moi tré nén vimng chic. Séu la, luygn tap van dung khdi nigm di nim duge. Day 14 m6t khau quan trong vi néu van dung khdi niém vao thye té lam cho qua trinh nim khai nigm tra nén sinh d6ng va sang tao hon, giip cho hoc sinh xem xét su vat, hin tugng ma khai niém dé phan anh trong nhiing diéu kién ton tai cu thé cua su vat, hién twong trong su bién déi va phat trién cia né. Trong hai giai doan ca qué trinh hinh thanh khdi nigm, cdc buée 1, 2,3, 4, 5 14 giai doan chiém 12 Tinh cai téng quat cia khai niém, trong d6 chi yéu thyc hign cdc hanh déng hoc tap nhu hanh 46 1g phan tich, m6 hinh héa con bude 6 1a bude thye hign giai doan chuyén cai ting quat vao truéng hop cy thé, trong dé chi yéu thye hign hanh dong cu thé héa. 1.1.2.2. Khai niém dia li Mi mén hoc & nha trrdng phé théng déu mang trong minh mét hé théng khdi niém khoa hoc vé déi tugng ma né nghién ciru. Mén Dia li cing tp trung trong minh mt hé théng cac khdi niém vé cae sur vat, hi n tugng dia li, KNDL vira mang nhimg nét chung cia m6t khdi nim khoa hoe lai vira mang nhing nét di Nhu vay, c6 thé higu KNDL 1a su phan 4nh trong tw duy nhimg su vat, hign twong dia li da duge khai quat héa, tritu trong héa dya vao cde déu higu bin chat c thi cla khoa hoe dja Ii. 1u khi da tign hanh céc thao téc tur duy (phan tich, so sinh, tng hop...) * Dic - La m6t khdi nigm khoa hoe (khoa hoe Dia li). KNDL cing nhu tit ca sm cia KNDL: céc khdi nigm khoa hoc khée dé la két qua cia tu duy triru tugng, la don vi co ban ciia tri thite dja li. - KNDL cé tinh chat khong gian hoc sy phan bé theo khéng gian. Day chinh 1a diém khac biét cia KNDL véi cdc khdi nigm ciia cdc khoa hoe khac. - KNDL chi phan anh nhing thuge tinh ban chat nghia 1a nhimg thue tinh can thiét dé mé ta su vat, hién tuong dia li méi duge gitt lai. Day 1a nhiing thuéc tinh dac trung nhat cia cac su vat, hién trong dia li cho phép phan biét véi cdc sy vat, hign tuong dia Ii khéc. Day chinh li diém khdc biét gitta KNDL va biéu tuong dia li. * Cac loai khai nigm dja li: Dua trén nhing tiéu chi khéc nhau ma ngudi ta cé nhiig cach phan loai khai nigm khée nhau, Theo quan diém nhan thir vé mat khoa hoc thi trong Dia li cé ba loai khai niém chinh: 13, - Khai nigm dia li chung 1a nhiig khai nigm duge hinh thanh dé chi khéng nhing sy ft va hign tuong di li don nhit ma con 1a mét loat cée sw vat va hign tugng dja li cing loai, cé nhing thuéc tinh gidng nhau. - Khdi nigm dja li riéng 1a khdi nigm chi nhiing sy vat va hign tuong dia li riéng biét, dia li riéng chi lién quan dén mét d6i tuong va phan anh rigng dic diém ring cua n6. - Khai nigm dja li tap hop 14 khdi nigm trung gian gitta khai nigm dia li chung va khai nigm dja If rigng 1.1.2.3. Khai ni vé quy trinh va quy trinh day hoc Theo tir dién Tiéng Viét, quy trinh 1a “cde bude, trinh ty phai theo khi tién hanh cong viée nao 46.” [24]. Nhu vay, quy trinh day hgc la cde bude, trinh ty di duge x4y dung theo ké hoach day hoc, gitp gido vién va hoc sinh thyc hign hogt dng day hoc trong mét khoang thi gian nhat dinh. Quy trinh day hoc khai niém dia li cing duge xay dung bao gdm cac bude, cdc giai doan duge sip xép theo mét trinh ty nhat dinh ma gitta ching 06 sy tiép néi va quan hé ln nhau khi thyc hign. Dong théi quy trinh cing dim bao tinh khoa hoe, tinh higu qua va phi hop véi tam i hoc sinh tiéu hoc cing nhu diéu kign thyc té cua timg nha truéng tiéu hoc. Cé nhw vay, viée sit dung quy trinh trong qua trinh day hoc méi dat higu qua, gép phan di moi ndi dung va phuong phap day hoc & hoe. 1.1.3. Phin mén Dja li va vige hinh thanh khdi nigm dja li cho hgc sinh tiéu hoc 1.1.3.1. Muc tiéu cia phan mon Dia li & tiéu hoe - Vé kién thite: hinh thanh cho hoe sinh nhing biéu tugng, khdi niém, cdc méi quan hé dia li don gian. Qua dé, HS nhan biét tim cae sy vat, hign tuong dia Ii trén ede lanh thé khéc nhau. G bac tiéu hoc, do dic diém tim li lita tudi HS nén yéu cau vé mit tri thire cla day hoc dia li chit yéu dimg lai 6 viée cung cp cac bidu tugng dia li, 14 buéc dau hinh thinh mét sé khdi niém, xay dyng mét sé méi quan hé dia li don gian. - Vé ki nang: HS biét sir dung luge a4, ban dé, biéu dé, bang sé ligu, qua dia cdu; biét nhan xét, phn tich, so sénh cée méi quan hé dia li don gidn trong dé quan trong nht 1a ki nang st dung ban do. - Vé thai d9: hinh thanh va phat trién HS thai 46 ham hiéu biét khoa hoe, bude dau hinh thanh thé giéi quan khoa hge cho hge sinh, gido due tinh yéu qué huong dat nudc, bio vé mdi trudng. 1.1.3.2. N6i dung chuong trinh phan mén Dia li 6 tiéu hoe Chuong trinh dia li lép 4 cha yéu nhim cung cdp biéu tuong dia li, bude déu hinh thanh mét sé khéi niém va méi quan hé dja li don gidn. Chuong trinh dé cap dén dic diém ty nhién, con ngudi voi cde cach thie sinh ho: an xudt & cdc mién khdc nhau 6 Viét Nam va tach thanh 3 mién cu thé: gigi thigu vé thién nhién va hoat déng san xudt cua con ngudi & mién mai va trung du, & mién déng bing, ving bién Viét Nam. Nhing kién thite duge dua vao ndi dung vé cdc mién lanh thd khdc nhau cua Viét Nam dya theo dic diém ndi bat cia ving 46. Mdi mién chon “truéng hop mu” nhim tap trang li dat nuéc, cy thé: & mién nui va vao mét s6 biéu tuong tiéu biéu cia trung du chi tép trung day cho hoc sinh vé day nai Hoang Lién Son, Tay Neuyén va trung du Bic B6; 6 mién déng bang day vé déng bing Bic BO va dng bing Nam BO; 6 mién duyén hai chi day vé déng bang duyén hai mign Trung. Viée chon trvéng hop mau nhim tranh duge sy qué tai cing nhw sw tring lip vé kién thitc, déng théi giap gido vién cé nhiéu thai gian hon dé to chitc cho hoc sinh hoat déng. Qua dé, hoc sinh biét cach tim hiéu vé mét hién tung, su vat dja li cy thé va lim quen véi cc phuong phap hoc tap mén Dia li, Trong mi truéng hop mau chuong trinh cn Inu y dén méi quan hé qua lai gitta céc yéu té thién nhién véi nhau va gitta yéu té thién nhién véi hoat déng 15 ctia con nguéi. Diéu dé gidp hoc sinh nim vimng kién thre dia Ii hon va giap cdc em dé dang hon trong vige gidi thich cdc hign tuong xung quanh Trén co sé van dung nhitng khéi niém, méi quan hé don gian cia chuong trinh l6p 4, chuong trinh dja li lép 5 trinh bay kién thite dja Ii tong d6i hé théng theo trat ty tir dc diém ty nhién din cu t6i dic diém kinh té Viét Nam, so luge dia li cac chau luc, cic quéc gia tiéu biéu cua cdc chau luc 46, cae dai dong. Chuong trinh cing mé réng va cung cdp thém cho HS mét sé khdi niém dja li khac nhu: khi hau luc dja, xavan, hoang mac... Kién thite dja i lop 5 so véi cdc lop duéi phitc tap va khé hon, yéu cdu HS phai c6 kha nang nhan thére cao hon, tu duy tritu tugng cao hon, Cu thé la: Chwong trinh dja li lép 4: - Ban do, + Khai niém don gian, mét s6 yéu t6 ban dé. + Cach str dung ban d6. - Thién nhién va hoat dng cia con ngudi & mién nai, trung du (day nui Hoang Lign Son, Trung du Bac B6, Tay Nguyén). + Dic diém tiéu biéu cia thién nhién (dia hinh, khi hau, s6ng, dat, rimg). + Dan cu déng dic, mét s6 dan téc (Thai, Dao, Méng, Gia-rai, 8-48, Ba-na) véi nét dic trung vé trang phuc, nha & va 1é hdi. + Hoat dng san xuét gin v6i tai nguyén rimg, khoang san, site nude, dat. + Thanh phé ving cao (Da Lat). - Thién nhién va hoat déng cia con ngudi 6 mién déng bing (déng bing Bic B6, déng bing Nam B6, déng bing duyén hai mién Trung). + Dac didém tiéu biéu cia thién nhién (dia hinh, khi hau, song, + Dan cu dong disc, mét s6 dan tc (Kinh, Cham, Kho-me, Hoa) véi nét dic trung vé trang phuc, nha 6 va 1é hdi. + Hoat déng san xuat gin véi tai nguyén dat, sng, khi hau va sinh vat. 16 + Tha 46 Ha Ndi, thanh phé Hé Chi Minh, Can Tho, Hué va Da Ning. - Ving bién Viét Nam; cac dao, quan dao. + Thién nhién, gid tri kinh té cia bién, dao. + Hoat déng khai thac dau khi va dinh bit, ché bién hai san. Churong trinh dja lép 5: * Dia If Vigt Nam: - Ty nhién: + Vi tri dia li, dign tich, hinh dang lanh thé, + Mét sé dic diém néi bat vé dia hinh, khodng san, khi hau, song, bién, dat, rimg - Dan cu + Sé dan, sy gia ting din sé va hu qua cia nd. i vé cae dan tc Vigt Nam, dn cu va sy phin bé dan eu. + MOI ic diém ni - Kinh té + Dic diém néi bat vé tinh hinh va su phan bé néng nghigp, lim nghiép, thay san. + Dac jém néi bat vé tinh hinh va sy phan bé céng nghiép. + Dic dié ndi bat vé giao théng, thong mai va du lich. * Dia li thé gidi - Ban 48 cdc chau Inc va dai duong trén thé gidi. - Cac chau luc va dai duong trén thé gidi. + Vj tri dia li va giéi han + M6t sé dac diém vé dia hinh, khi hau, dan cw va hoat d6ng kinh té cia timg chau luc trén thé gidi. + M6t s6 dac diém vé dign tich, 49 sau ciia tig dai duong trén thé gidi. - Khu vue Déng Nam A + Vj tri dia li, tén cdc quéc gia cua khu vue. + Mot sé dac diém ndi bat vé tw nhién, din cu va hoat déng kinh té cua khu vue. 7 ~ Mét sé quéc gia tiéu biéu ctia cdc chau luc: Trung Quéc, Lao, Cam-pu-chia, Lién bang Nga, Phip, Ai Cap, Hoa Ki va O-tray-li-a, + Vi tri dia li, tha dé ctla mdi quéc gia. + Mat sé dac diém néi bat cia mai quéc gia. 1.1.3.3. Vai tra, ¥ nghia cia viée hinh thamh khdi niém dia li cho hoc sinh tiéu hoc Déi tugng ciia hogt dGng hoc 1a tri thite khoa hoc, ki ning, ki xdo. Tri thtre khoa hoe c6 y nghia quan trong trong doi séng con ngudi, 1a tién dé hanh d6ng ding din, hop Ii cua con ngudi trong nhimg tinh huéng mdi véi nhimg déi tuong, nhigm vu va diéu kién mdi. Sy linh hdi tri thite khoa hoc 1a nhiém vu hang dau va quan trong nhat cia hoat d6ng hoc. Tri thire khoa hoc c6 don vi co ban, nén tang 1a cdc khai niém khoa hoc. Tri thire cia mdi khoa hoc la m6t hé théng khai niém. Thye chat ciia viée linh hdi tri thire khoa hoc la viée HS ln luot chiém linh cdc khai niém trong hé théng. Vi vay, su hinh thanh khai niém khoa hoc cé vai trd then chat trong hoat déng hoc cua HS, la cot loi cia sy hinh thanh nbn edch, Trong dai séng con ngudi néi chung, hoat déng hoc tap cia HS néi riéng, khai niém c6 m6t vai tré to lén, Vai tro ca né thé hign & chd: - Né6 via 1a san pham, vita 1a phuong tién cia hoat déng tri tug. Mi an. cé thém mét khdi niém mi lai mét ln tang thém site manh tinh than, boi dip thém nang lye. - N6 la “thite an” ca tw duy vi né vira la sin phdm cia te duy ddng thoi cing chinh 1a su van d6ng cia tu duy. Vi thé, ta c6 thé danh gid né nhu la “vii khi”, site manh dé hoat d6ng sang tao, cai tao va thich nghi véi thye tién cudc song. - N6 li “vudn wom” cia tu tuéng, cha niém tin. Chinh 1é d6, khai nigm duge hinh thanh, duge chiém linh sé la nhing “vién gach” xy nén “toa nhan cach” cia c4 nhan, D6 1a mot trong nhiing Ii 18 ma c6 ngudi di nhdn manh dén mttc “thye chat cia gido duc 1a hinh thanh khai niém”. 18, Ciing nhu khai nigm khoa hoc, KNDL cé vai trd quan trong trong qué 6 gitip cho HSTH hiéu duge bi trinh day hoc dia li. chat cua mét sé su vat, hién tuong dia li don gian ban dau. Tir dé, cdc em biét xdc lap cdc mai lién hé dia Ii don gian ma trong d6 quan trong nhit 14 mdi lién hé nhan qué - mdi lién hg phy thuge Hin nhau gitta cde hign tugng dia li. 1.1.4. M6t sé dic diém tim li cia hoc sinh tiéu hoc cé lién quan dén dé tai Tudi HSTH duoc tinh tir 6 dén 11 - 12 tudi, 1 giai doan phat trién quan trong cia con ngudi, 6 giai dogn nay hoat dong hoc tap 1a hoat dong chii dao, Dé qué trinh day hge c6 higu qua thi viée ndm ving mét s6 dae diém tam sinh li cita tré 1a rat quan trong. Do vay, chting tdi xin néu ra mét sé dac diém tim sinh li cla HSTH lam co sé cho hoat dong day hoc nhu sau: 1.1.4.1. Dac diém nhén thite - Tri gide: Voi HSTH tri gi ¢ gép phan quan trong vao viée thu nhan kign thie, Nhé tri gid cdc em cam nhan duge moi sy vat, hin tugng (nhat 1a HS cdc lép dau cap). Tuy nhién, 6 HSTH tri gide con chung chung, mang tinh chat dai thé, it di sau vao chi tiét va khong cha dinh, do dé ma cdc em phan biét cdc déi trong cén chua chinh xéc, dé mac sai lim va c6 khi con In 16n, Tri gidc cla cdc em dau bac tiéu hoc rt nhay va duom mau cim xtc. Cac em thich quan sat nhimg vat cé mau sic nyc r&, déng day. Hoc sinh lop 4 - 5 da biét phan tich, suy Iudn sau khi tri gide va biét di sfu vao cdu tao bén trong cua sit vat. Céc em nim duge myc dich quan sat va trinh bay két qua quan sit m6t cach gay gon, cé nang lyc téng hop cae chi tiét sau khi quan sat duge. Thé nén, khi hinh thinh khai nigm dia li cho HSTH, GV can 16 chite cho cdc em quan sat déi tugng mét cach tryc tiép hode gidn tiép qua: ban dé, biéu 46, tranh anh,... dé gin nhimg diéu hoc sinh tri gidée duge véi nhimg hoat dng thyc tién, - Kha ning cha y: Déi voi HSTH, cing mét lie cde em chua chi ¥ duge nhiéu déi tugng. Do a6, trong gid hoc dia li, GV khéng nén dua ra qué 19 nhiéu 46i tugng cing mét lic ma can cho hoe sinh tién hanh trén ting d6i tuong véi timg nhiém vu cu thé, khi sir dung xong phuong tién true quan gio vién nén cdt di nhim tranh sw phan tin cha y cia hoc sinh, Déng thdi, GV khéng nén dua ra nhiéu cau hoi clng mét lac ma cdn dat nhimg cu héi nhé. “Sic tap trung va d6 bén ving vé chai y ciia cdc em phu thudc vao déi tung chi ¥, mite a9 hoat dong véi sy vat” [27]. Vi vay, cde thiét bi day hoc nhu ban dé, luge dd, bang sé ligu, tranh anh... phyc vu viée day hoc dia li phai ré rang, don gian, chi yéu chi nén thé hién déi tugng dia Ii cn thiét nhat, “Sure tap trang chi y cia cdc em chi kéo dai trong mét théi gian nhat dinh. Déi véi cdc lép dau bac tiéu hoc (lép 1; 2; 3) cdc em cha y tét nhat trong khoang 20 - 25 phiit, cdn HS cae lop 4; 5 khoang 30 - 35 phat” [9]. Tir 6, cho thay trong gid hoc dia li, GV cdn phai da dang héa cc hinh thire va phuong phip day hoc nhim kim cho HS khéng mét méi, gay duge himg tha hoc tip 6 cdc em. - Tri nhé: HSTH néi chung c6 tri nhé t5t, Cae em c6 kha ning nhé due nhigu, thim chi ca nhimg diéu ma cdc em khéng hiéu, HSTH thuéng co. Khuynh huéng hoc thudc mét céch may méc hay hoe vet nén cdc em thudng thay khé khan khi dp dung nhiing kién thite d6 vao trong hoe tap va thuc tién cugc séng. Dé khac phuc nhuge diém nay, trong qua trinh day hoc GV khéng nén dat ra nhimg c4u héi mang tinh hinh thite ma phai néu nhimg cau héi goi ig, din dat cac em ty tim dén véi tri thie méi. Nhiém vy cta GVTH 1a hinh thanh cho HS tam thé hoc tap, ghi nhd, huéng dan céc em céch mé cé hé tl ghi nhé tai ligu hoc tap, chi cho cac em biét dau 14 diém chinh, diém quan trong cia bai hoc dé tranh tinh trang cdc em phai ghi nhé qua nhiéu, ghi nh may méc, chi hge vet. - Tuong tung: Tuong tuong 1a mét trong nhimg qué trinh nhan thie quan trong cda HSTH. Tri tung tugng cba cae em duge hinh thanh va phat trién trong hoat dong hoc tap va cdc hoat dng khac. Néu tung tuong cia HS 20 phat trién yéu, khéng day du thi sé gap khé khan trong hanh déng, trong hoc lap. Tuy nhién, tuéng tugng cia HSTH cén tin man, it ¢6 18 chite, hinh Anh cia tuéng tong con don gian, hay thay déi, chwa bén ving. O cac lép dau bac tiéu hoc, su tuéng twong cia cée em cén rit don gidn nhung cang vé cdc lép cuéi cp hinh anh tuéng tuong cia cdc em cing bén vitng va gan giii voi thuc té hon.Trong day hoc dia li & tiéu hoc, GV can hinh thanh cho HS biéu tuong thong qua su miéu ta bang di ndi, cit chi, digu bd cua minh, diéu nay cfing duge xem nhu la phuong tign tr quan trong day hoc. - Tu duy: Theo Piaget: “Tu duy ciia tré dén 10 tudi vé co ban cin 6 giai doan nhimng thao tac cy thé, dua trén co so cé thé dién ra qua trinh hé théng hoa cac thudc tinh, t ligu trong kinh nghiém tre quan” [3]. Hoat dng phan tich ciia HS lép 4 - § da phat trién manh, Véi ede khai nigm dé higu cc em phan tich trong 6c mot cach tuomg 46i t6t, song 8 c6 thé nhiin duge dai b6 phan cic KNDL, HS van phai dya vio phuong tign tnrc quan. Déi véi hot dng khai quat héa, triru tugng héa cla HS lép 4 - 5 da dya trén nhitng dau higu bén trong, ban chat hon. Cac em da biét tach trong cae sy vat va hién tong cu thé nhing nét chung ban chat va dua dic diém chung 46 vio ndi dung khdi nigm, Day chinh 14 co sé dé ching ta xde dinh mite 49 hinh thinh KNDL cho HSTH. Trong hoat déng phn dodn suy lun: HS lép 4 - 5 ¢6 thé chimg minh, lap lun cho phan dodn cia minh, Cac em cé thé suy ludn dya trén cdc tai ligu c suy ludn duge dé dang cin phai cé tai ligu true triru tugng hon, song dé quan. M6t trong nhimg dic diém cia tu duy la tinh “cé van dé”. Tu duy chi thye sy nay sinh khi con ngudi gap nhimg diéu kign khéc thuéng, nhing edi chua biét con ban khodn va thie giye ching ta di tim cau tra loi, Trén day 1a nhimg co sé tim sinh li dé ching ta t6 chite tét hoat dong hinh thanh KNDL cho HSTH. 21 1.1.4.2. Dae diém nhan eich cia hoe sinh tiéu hoc * Tinh cach Tinh cach ciia con nguéi duge hinh thanh rét sém tir giai doan trade tudi hoc. Nhiing nét tinh cach cilia cde em méi duge hinh than, cha én dinh nén cé thé thay déi dudi tac dong gido duc cia gia dinh, nha trudng va x3 hoi. Hanh vi cla HSTH dé cé tinh ty phat, dé vi pham ndi quy va thuéng bi xem 14 “v6 ki lat”. Nguyén nhan cua hién tugng nay 1a sy digu chinh cia y chi déi voi hanh vi cia tré em Ita tudi tiéu hoc con yéu, cdc em chua biét dé ra muc dich hoat déng va theo dudi muc dich 46 dén cing. Tinh cach cia HSTH cé nhuge diém thudng bat thudng, buéng binh. Dé 1a hinh thie déc dao phan tng lai nhu cau cia nguéi lén, nhimg yéu cau ma cdc em xem 1a cig nhie, dé bio vé cai minh “mudn” thay cho cdi minh “can phai”. HS thuéng cé nét tinh cach tt nhu tinh hén nhién, ham hiéu biét, long throng ngudi, long vi tha, Hén nhién trong quan hé véi moi ngudi, vi thay c6, véi nguéi lén, véi ban bé. Hon nhién nén tré rat ca tin, tin vao thay cé, tin vao sach, tin vao kha nang cia ban than. Niém tin cla HSTH con cam tinh, chwa cé li tri soi sing din dat. GV nén tan dung dic tinh nay dé gido duc HS ctia minh nhung can nhé ring moi diéu dua dén cho cdc em can phai dung, chinh xdc vi néu khéng khi tré c6 niém tin vao diéu d6, khi niém tin duoc dinh hinh khic s4u thi rdt khé thay déi cho di didu dé 1a sai trdi. hia tudi HSTH tinh bat chuéc cia cdc em van con dam nét. Cac em bat chuée hanh vi, ctr chi cua GV, cua nhimg nguéi cac em coi nhw “thin tugng”, ké ca nhing nhan vat trong truyén, trong phim anh. Tinh bit chuée ctia tré vira cé Ii lai via cé hai. Chinh vi vay ma GV can hiéu biét thau dao va biét tin dung tinh bat chuéc ctia tré dé gido duc cde em cé higu qua. * Nhu cau, d6ng co, hitng thit hoc tap cia hoc sinh tiéu hoc Tinh tich cye hoc tap cia hoc sinh chju sy téc déng béi hai loai kich thich: kich thich bén trong va kich thich bén ngoai. Trong d6, nhing yéu t6 22 kich thich bén trong déng vai tré quan trong. Né bao gdm nhu cau, déng co, himg tha hoc tap v6i swt hoc tap ctia hoe sinh, nhu cau kién thie cé y nghia hang du. Néu tré chua y thire duge nhu cdu hoc tap, khéng cé nhu cdu nhan thire thi thudng khong thich biéu 16 tinh tich cye tri tug. Nhu cdu nan thie cua hoe sinh tigu hoc thudng nhuém mau cim xtc, Trong con ngudi cée em nhiing cam xu, nhitng rung déng cia hoat dong séng trac tiép chiém wu thé, Tinh tich cyc phat sinh tir nhu cau nhan thie, nhu cau sinh hoc, nhu cau dao dite, thm mi, duge khen nggi va théa man tri t8 mo. Theo Piaget: “Himg tha cé dugc tir nhu cau. Dé 1a yéu té gay ra mot hanh d9ng thyc sy tir phan img” [27]. Himg tha c6 vai tré to 1én trong hoat dong nh§n thite, lim tng higu qua cia qua trinh nh§n thite (nbn thire duge nhay bén va su sc hon). Himg tha lam nay sinh khat vong, long dam mé hoat dng va lam cho hoat déng mang lai su sang tao. Himg tha din dén sy tr giac & hoc sinh. Li luan day hoc xem himg thi 14 yéu t6 cé ¥ nghia to én khéng chi d6i véi qua trinh day hoc ma déi vi ca qua trinh phat trién toan ign va su hoan thién nhan cdch cia hoc sinh. Déi véi hoc sinh tiéu hoc hing tha déng vai td quan trong trong vige phat huy tinh tich cye nhan thire Khong cé hitng tha cdc em sé khéng tap trung site lye va tri tué vio hoe tap. Tuy nhién, 6 hoc sinh tiéu hoc phan Ién hoc sinh chua cé hing thd 16 rét voi timg mén hoc cy thé, Sy hing tha cia céc em phy thude rét nhigu vao kha nang su pham cia ngudi gido vién. Vi vay, viée hoc can léi cuén, gay cho cac em mét niém hung phan xdc cam bén trong tré thanh hinh thite sinh hoat ma cac em mong muén. Cé nhu vay higu qua hoc tap méi duge nang cao. Cac nghién ciru cho théy: “Déng co hge tap khéng ¢6 sin, efing khong thé ap dat tir ngoai vao ma phai hinh thinh dan dan trong qua trinh hoc sinh ngay cang di séu vao chiém Iinh tri thire duéi su huéng din cia gido vién” [28]. Dong co hoc tép ding din 1a bigu hign cia tinh tich cue hoe tp. Dé 1a 23 ty gidc hoc tp, tiép thu chiém linh tri thie, dic rut kinh nghiém va gidi quyét van dé. * Tinh cim Tinh cm 1 mét mat rit quan trong trong doi séng tam li, trong nhin cach méi ngudi. Déi voi HSTH, tinh cam cé vi tri dac biét vi né 1a khdu trong yéu gin nhan thite véi hoat dng cua tré. Tinh cam tich cue sé kich thich tré em nhén thire va thie day tré em hoat d6ng. Tinh cém cia HSTH duge hinh thanh trong déi song va trong qua trinh hoc tp cia cdc em. 6 lita tudi nay, tinh cdm cia céc em o6 mét sé diém d%c tmg ciia mot giai doan phat trién tam If. HSTH rit d8 xiie cm, xiic dong va khé kim ham xdc cam cia minh. Tinh xtc cam duge thé hién truée hét qua cdc qué trinh nhan thire: qua trinh tri gidc, tuémg tuong, tw duy, Hoat dng tri tug ciia cdc em dum mau sic xtc cam, tu duy cdc em cing dugm mau xtc cam. Dé xuc cam, dng thoi HSTH ciing hay xtc dng nén cdc em yéu mén mt cach chin thuc déi véi cay céi, chim muéng, canh vat, nhiing con vat nudi trong nha, Vi thé ma trong cac bai van, trong vui choi céc em thudng nhan céch héa ching. Dac biét, trade nhig lai khen ché ciia GV thi HS béc 16 ngay sy xtc cim, xe déng cia minh nhu vui, budn, cdc em cudi day nhung cé thé khéc ngay, buén diy nhung réi cing vui dia ngay. Tinh cam cia HSTH con méng manh, chwa bén ving, chua siu sic. Cac em dang ua thich déi twong nay nhung néu cé déi tuong khac hap din d6 va Ming quén déi tugng ci. hon, dic biét hon thi dé dang bj 1di cuén. Dac diém nay lim cho cdc em nhanh chéng thiét lap duge tinh ban nhung chi ‘mét vai truc tre nho nhé trong quan hé 14 dé bat héa rdi lai nhanh chong quén i va Kim lanh véi nhau m6t cach hén nhién, 24 1.2. Co sé thue tién 1.2.1. Thye trang day hoc phan mon Bia li 6 cic tring tiéu hoc 1.2.1.1. The trang khai théc noi dung bai day N6i dung chuong trinh phan mén Dia li méi bat dau duge dua vao day 6 cdc trudng tiéu hoe tir nim 2003 - 2004. Mic da, chuong trinh méi di duge thye hién qua kha nhiéu nim nhung da s6 GV van chua that thanh thao véi chong trinh méi, thiéu sw cAp nhat kién thie méi, nhigu GV van cho ring kién thie dja Ii qua kh. Nhiéu GV con gap khé khan trong vige xd dinh chun kién thie cia bai, chura hiéu hét ¥ 43 cia SGK, chua khai thac hét ndi dung bai day. Hau hét cdc kién thie dia li cé trong ban dé, luge 46, bang sé hi hot, nham chan, HS khé tiép thu bai va cing cam thay kién thite dia li qua kh6. Ngoai ra, mét s6 GV chwa cé ¥ thite ty béi dung, hoc héi nang cao chuyén mén, chua cha y dén khai thac nguén tri thife sin cé 6 cdc em. MGt sé GV da cé ging phat huy tinh tich cye ty gide cua HS trong lép hge va lim cho gid dia li duge sinh d6ng bing cach tao khéng khi hoc tap s6i ndi trong tiét hoe nhu 18 chite cho HS théo lugn nhém, t6 chic mét sé trd choi o6 lién quan téi ni dung bai hoc, dua ra nhiéu cdu hdi va yéu cdu HS tra loi. Nhung sé cdc tiét hoc kiéu nay cén qué it vi né chi duge thyc hign trong gi¢ thao ging hodc thi GV day gidi. Con cée gid hoc khée GV chi day qua loa, so sai hoge huéng din HS tra loi c4c cau héi trong SGK 1a xong. Do dé, van dé khai thac ndi dung bai day cia gido vién chu su, chua bam sat ndi dung bai hoc. 1.2.1.2. Thue trang sit dung phwong phdp, hinh tute 16 chite day hoc va sie dung da dig hoc tap trong day hoc phan mén Bia li Nhiing nam gan day, do ngay cang nh4n thire duge tam quan trong cia phuong phdp day hoc trong viée nang cao chat Iugng gido duc, cac cp quan 25 li gido duc da lién tuc phat dng phong trao cai tién phuong phap day hoc. Nhiing cé ging ctia cdc cp quan li giéo duc va cia GV 4a déng gop tich cuc vao vige nang cao chat lugng gido duc tiéu hoc. Cling nhu cdc mén hoc khée 6 tiéu hoc, phan mén Dia li str dung nhiéu phuong phip day hoc khée nhau. Tuy nhién, vige sir dyng cic phuong phip sao cho linh hoat, phi hgp véi néi dung bai day dang ld van dé can quan tam. Mic di déi ngii GV da cé nhiéu cé ging trong vige cai tién phuong phap day day i hoc, song nhin chung phan lon GV vai li bang hé théng phuong phap hign cé ma chu yéu la phuong phap giang giai va hoi dap. Thye chat cua cac phuong phi la: GV gidng gidi - HS nghe, GV ghi bing - HS chép vio v6, GV chi ban dé - HS theo dai, GV hoi - mét vai HS tra loi. GV cé ging chi déng truyén dat mét cach rd rang, mach lac ndi dung bai dia li da duge soan in, HS thy d6ng tiép thu va ghi nhé; vé nha HS hoc thugc ldng nhing ¥ chinh cia bai Tir két qua day hoc néi chung va két qua day hoc phan mén Dia li néi riéng trong nhiing nam gan day, ching ta thdy rang nhiéu GV da cé né lye trong viéc Iya chon va str dung cdc hinh thire t6 chire day hoc hgp li dé phat trién kha nang tu duy cia HS. Vé phia HS da s6 cdc em thich tng rat nhanh voi cdc hinh thite day hoc méi, Cae em da biét phat huy tinh tich cue, ty gide trong hoc tp, chi déng tham gia vao qué trinh hoc tp; biét trinh bay, trao déi y kién trade Iép, c6 tinh than gidp 4 ln nhau trong hoe tap. Mac di vay, thuc té hién nay van con khong it GV chua biét hoac ngai té chite cho HS hoc nhém hoc té chite cho HS hoe ngoai tréi, truc tiép quan sat d6i tugng dia Ii. Nhiéu GV can ling ting trong viée sir dung céc hinh thire t6 chite day hoc, GV chva hiéu ban cht cia céc hinh thite day hoc, chva tim thy cho minh nhiing hinh thite t6 chire day hoc higu qua, phi hop véi muc dich, yéu cau cia bai hoc; vige hoc cua cée em con mang tinh hinh thite, chwa theo ding quan diém “hoc di 46i véi hanh”, 26 GV chu yéu lén lép véi SGK, SGY, tai ligu tham khao hau nhu khéng HS chi cé SGK, vé ghi chép. Tinh trang day “chay” kha phé bién, chi c6 mét sé it GV cé théi quen sit dung dé ding day hoc dia Ii trong tiét hoc. Da sé GV khi day gid dia li chi str dung cdc thiét bi day hoc nhu ban dé, luge a6, bang sé ligu, tranh anh,... dé minh hoa cho 1di gidng ma it chi y dén chite nang nguén tri thite cia ching, tite la khéng chi ¥ dén viée cho HS khai thic kién thite tir cde nguén nay. Thue tién cho thay trong cae tiét hoc dia li, GV it cha ran luygn ki ning sir dung ban 48 cho cdc em. Vi vay, ki nang sir dung ban dé cua HS con rat yéu, két qua digu tra cho thay: 50% HSTH khéng xdc dinh duge phuong huéng trén ban dé, nhiéu em cén chua biét x4c dinh vi tri cua mét dia phuong, mét day mai, m6t con séng, mot thanh phé trén ban dé, luge dé don gidn. Nhigu GV sir dung phuong tign day hoc chua ding lic, dang ché nh GV lay ra ding xong quén cat lim phan tan sy chi ¥ cia HS hoac ldy ra nhigu phuong tign cing mét lic... Phuong tién day hoc GV sit dung nhiéu khi chua dim bao dugc tinh tham mi, tinh true quan ma nhat 14 nhimg dé ding day hoc GV ty suu tim hoac ty tay lam. No chua dim bao vé 46 lon, kich thuée dé HS dé dang quan sit, dung nét chua hai hoa va thét chinh xac. Song, viée sir dung cac loai dé ding hoc tap nhu thé nao cén phy thuéc vao nhiéu yéu t6 nhu: nang luc, trinh 46 cua GV, mtrc d6 nhn thite cia HS @ cdc ving mién khdc nhau, diéu kign co sé vat chat 6 timg trudng, ting khu vue néng thén hay thanh thi 1.2.1.3. Chat leong day hoc phan mén Dia li 6 tiéu hoc hién nay Dja li 1d mén hoe e6 vj tri quan trong, g6p phan hinh thinh cho HS nhiing tri thre khoa hoc don gian dé cac em cé thé van dung vao thyc té cuéc séng hing ngdy. Song, két qua hoc tp dia li cia HSTH hién nay chua cao, ti HS 18 HS dat diém kém con nhiéu, sé HS dat diém trung binh con déng va s dat diém kha, gidi it. Cu thé qua cae bang sau: 27 Bang 1: Két qua kiém tra dinh ki lin 4 phan mén Dia li khdi 4 va khéi 5 nim hoc 2010 - 2011 TSHS Gio Kha | Trungbinh | Yeu Ten Truong |, Khéi4;5 [SL] TL% [SL] TL% | SL | TL% [SL] TL% Trung Do 175 [30 [17,14 | 43 [24,57 | 97 [55.425 | 2.87 Le Mao 170 [32] 18,9 [45 | 26,5 | 90 [52.94] 3 | 1,66 Quynh Hong [190 [20/1052 [50] 2631 | 112 [S894] 8 | 423 Kat hop sé ligu trén véi iéc dy gid cua mét sé GVTH va tim hiéu thye 18 mirc d6 hoat déng hoc tap cia HS trong timg budi hoc, ching tdi da tién hanh khao sat HS A thu duge két qua nhu sau: Bang 2: K&t qua hoc sinh duge kién thirc sau khi hoc xong mét sd bai Dia li lop 4 (khao sat trén ting sé 70 hoc sinh cia 2 1ép) Két qua kiém tra Tén bai Gidi Kha Trung binh Yéu SL | TL% | SL | TL% | SL] TL% | SL | TL% Bai 17: Dong bing] 6 | 8,57 | 24 [34.28] 30 [42,85] 10 [143 Nam BO Bai 24: Dai dong bing 5 | 7,14 | 22 [31,42] 32 [45,71 | 11 [15,73 duyén hai mién Trung| Bai 29: Bién, dao, 7 | 10,0 | 18 [25,71] 36 [51,42] 9 [12,87 quan dao 28 Bang 3: Két qua hoc sinh nim dugc kién thire sau khi hoc xong mét sé bai Dia li ldp 5 (khao sat trén tong s6 68 hoc sinh ciia 2 1ép) Kat qua kiém tra Tén bai Gidi Kha Trung binh. Yeu SL] TL% | SL ] TL% | SL ] TL% | SL ] TL% Bai 19: Cie nud lang gigng cia Vigt| 4 | 5,88 | 20 | 29,41 | 32 | 47,05] 12 | 17,66 Nam Bai 20: Chiu Au 6 | 8,82 | 22 | 32,35] 30 } 4411] 10 | 14,72 Bai 26: Chau Mi 8 | 11,76 | 21 | 30,88] 31 . 8 | 11,78 (tiép theo) Tuy GV da ci 6 luc trong qua trinh day hoc nhung nhin chung mét 6 phan lon GV van chua tim cho minh mt huéng di thich hgp, phi hgp véi jc tung ciia phdn mén ciing nhu xu huéng day hoc hign dai. Mat khac, ngudn tri thite dja Ii lai chix yéu nam 6 cée phuong tién day hoc dic trung nhu ban dé, luge 44, qua dia cdu, bing sé ligu... va nhimg méi quan hé dia li khac nén GV cn phai nim vimg cdc kién thtte dia li cing nhu cach thite sit dung cac phuong tign day hoc dc trung va biét céch phan tich cdc méi quan hé dia 1i dé tim ra tri thite cho HS; c6 nhu vay méi lim cho kién thite dja li bét “khé” va triu tugng déi voi cdc em. Nguyén nhén dan dén thuc trang day hoc dia li hién nay: Vé phia GV: Mic di kién thie dia li 6 tiéu hoc cén don gidn nhung nhigu GV van chua nim ving; khi day dia li con phu thudc vao sdch tham +h gido vign, ludi suy nghi, chua chju khé nghién eitu, tim tai dé nim ving kién thitc, tim higu méi quan hé chat ché gitta ndi dung va muc dich cia bai day. Do 46, din dén tinh trang day so sai, qua loa, chéch trong tim ca bai 29 day dia li. Diéu nay cing dé hiéu boi “GVTH 1a 6ng thay tong thé”, mét minh nhung phai dim nhan nhiéu mén hoc khdc nhau nén su chuyén sau vao kién thie cla tig mén hoc la diéu khé khan. Mat khac, kién thire dia li cha yéu lai nim 6 cdc phuong tién day hoc nhu: ban dé, qua dia cdu, luge dé, bang sé ligu... nhung ki nang sit dung cdc thiét bj day hoe nay cia GV con ling ting din dén tinh trang GV “ngai” str dung, thudng day “chay”, néu cé sit dung thi cing chi nhim minh hoa cho bai gidng chi it cha y dén nguén tri thire cua ching, Do dé, kién thite dia Ii cang tro nén khé déi véi HSTH. Mite dung céc hinh thite, phuong phép day hoc méi cia GV cén han ché. Nhigu GV én tudi chua dap tmg kip véi ic xu huéng day hoc méi dé van dung vao qué trinh day hoc phan mén Dia li. Da sé GV chua ggi mé cho cac em tich cuc hoat dng tu duy va phat huy vén kinh nghiém séng cua ban than dé tu tim ra kién thitc. Tuy nhién, qua khao sat thyc té, chung ti cing thay ring: mét bé phan GV tré c6 tam huyét véi nghé da biét van dung céc hinh thite va phuong tién day hoc mdi trong qué trinh day hoc. Diéu 46 chimg té ring ho da nhan thire dugc tam quan trong cua qua trinh day hoc hién nay. Vé phia HS: Cac em it dugc lam quen hay sir dung phuong tién day hoc nhu: ban dé, qua dia cau, luge dé... nén ki nang sir dung cdc loai thiét bi nay can yéu kém. Vi khéng hay duge ding thuéng xuyén nén khi GV yéu cau cic em sir dung, HS thudng ling ting, chi sai (chi sai vj tri, gidi han cia mot ving, mién, linh thé, chi séng thi chi mét diém trén con séng d6 chit khong bi chi tir thugng nguén dén ha ngudn...). HSTH thuéng ngai hoc cdc gio dia li vi thay ring kién thie dia li qua khé va tritu tung, lai cdn phai sit dung nhiing dé ding phitc tap va khé nita, Cac em chua biét swu tim cac tranh anh vé dia li Vigt Nam va thé gisi dé phuc vu cho bai hoc. Vé phia nha trréng: chua quan tim ding mite dén hoat d6ng day hoc dia li, chua tao didu kign thudn Igi cing nhu viée khuyén khich cdc GV tu lam cdc dé ding day hoc. Nhiéu trudng chua cé dit cdc thiét bi, phuong tién day 30 hoc. Ngoai ra, cdc cAp quan li thuéng hay may méc, rap khuén, khéng chap nhfn nhing cai méi la, s Ang tao cia GV ma nhat ld nhimg GV tré c6 ning Iyc, trinh 46 lai tim huyét véi nghé. Ho thung thich sing tao va muén cé nhing déng g6p tich cyc cho nghé nhung khéng duge can b6 quan li chap nhan. Tir 46 lim thui cht di kha ning sing tgo ciia GV. 1.2.2. Thye trang hinh thank khdi nigm dja li cho hge sinh trong phn min Dia li & tring tiéu hoc 1.2.2.1. Nhén thie ctia gido vién vé vai tré hinh thanh khdi niém dja li cho hoc sinh tiéu hoc Khai nigm 14 nén tang cia toan bé qué trinh hinh thinh va phat trién tri thite, Tri thite lai 1a tién 48 cia moi hoat déng hyp li va c6é higu qua ctia con ngudi khi gap nhing déi twgng, nhiém vy va digu kign moi, Vi vay, sy hinh thanh khai nigm tre thinh mot nhigm vu co ban ciia hoat dong day va hoc Ciing nh khdi nigm khoa hoc khée, su hinh thanh KNDL cé vai trd quan trong trong qué trinh day hoc dia li. Nim duge khai nigm dja Ii tire 18 cde em da nam ban chat cua cae sy vat, hién tugng dia li, Tu d6, cdc em méi khic sau, ghi nhé duge thite dia li va biét xac lap cde méi lién hé dia li don gian, Thé nhung, phan lon GVTH chva nhan thite r6 duge vai trd va tim quan trong cua sy hinh thanh KNDL. Nhiéu GV cén chua biét xdc dinh chinh xc cée KNDL can hinh thinh cho HS trong mét bai hoc. Khi hinh thank mét KNDL cho HSTH, GV thuong day mét céch chung chung theo ndi dung bai hoc chir khéng theo mét quy trinh nao ca. Sau mdi gié hoc GV khong biét ligu HS cé nim duge KNDL dé khéng ma néu cé nim duge thi cdc em cing hoc thudc long, ghi nhé may méc rdi lai quén ngay chit khong khac sau duge ki thire. Sy nhan thite cla GV vé vai tr hinh thinh KNDL cho HSTH duge chung tdi diéu tra qua bang sau: 31 Bang 4: Nhan thite cia giéo vién vé vai tro hinh thank KNDL cho HSTH (diéu tra trén téng s6 110 giao vién) TT | Mite a6 quan trong cla vige hinh thank Sy ign KNDL cho HSTH Sétwong | Tile% 1 Rat quan trong 6 3.45 2 | Quan trong 25 22,72 3 | Khong quan trong fim 60 34,54 4 _| Khong quan trong 19 17,29 Tir bang trén cho ching ta thay ring GVTH cho ring viée hinh thanh KNDL cho HS la khéng quan trong lim chiém téi 54,54 % ma theo cdc GV thi én hanh nhu trong SGV, sach thiét ké bai gidng 1a dugc (6 day hge dia Ii trong cdc cuén sch nay ho trinh bay kha day dit va chi tiét timg hoat dong roi). Cé nhigu GV khi duge héi dén ho cén chua hiéu KNDL la gi nén sé GV 46 cho ring viée hinh thinh KNDL Ia khéng quan trong va can thiét. Chi cé khoang 28% GV duge hoi la nhan thay tim quan trong va sw cdn thiét cua vige hinh thinh KNDL cho HSTH (rét quan trong 5,45%; quan trong 22,72%). 1.2.2.2. Cach thite té chite hinh thanh khdi niém dia li cho hoc sinh tiéu hoc tia gido vién Nhu trén da ndi, khdi nigm c6 vai trd quan trong trong cuge séng cia con ngudi va trong qué trinh hoc tap cia HS. Hinh thanh khdi nim néi chung va khéi nigm dja li néi riéng 18 m6t qué trinh nh§n thite phite tap. Do 46, muén hinh thanh khdi nigm cho HS, GV phai t8 chtre cho HS hanh dong, téc dong vio déi trong theo ding quy trinh hinh thanh khai niém ma cde nha Khoa hoc da phat hign trong lich siz. Tuy nhién, nhin lai thyc tién gido duc khéng phai ai cing lam nhur vay. Sau khi 43 cé mét khdi nigm nao 46 trong dau, thay gido nghi minh cé thé chuyén né nguyén ven nhu thé tir ddu minh sang dau hoc trd. That la m6t nguyén vong chan thanh cho nén, thay di lim 32 moi vige: thay ding Iéi gidng gidi, mé ta cn ké khai niém trong dau minh. Dé kich thich suy nghi cia HS thay con ding phuong phdp day hoc néu van dé, hoi dap. Ché nao khé hiéu, triru tugng thay minh hoa hode bing cc hinh thire truc quan, bang céc vi du cu thé. Tém lai, thy gido cé ging lam tat cd dé ché bién sin ing. Cé ging ti da nhung suy cho cing nhimg viéc thay lim chi nhim mé ta cho tra hinh dung duge cai dang c6 trong dau minh. Véi céch lam 46, mue dich hinh thanh khai nigm sé khéng duge hinh thanh & tr vi khdi nigm 6 ban chi inh dng, chi cé hanh d6ng cua HS (dwéi su t6 chit, diéu khién cia GV) méi 14 phuong phép dae higu dé hinh thanh khai niém chit khéng phai la phuong phap m6 td Day hoc hinh thinh KNDL 6 tiéu hoc cing chua thoat khoi tinh trang trén. Nhigu GV di nm duge KNDL can hinh thanh cho HS trong mét bai hoc nhung GV chua biét 15 chite theo céc bude, theo m6t quy trinh ndo cd ma thung lam theo nhiing gi sdch tham khao, sich thiét ké huéng din, Mét sé it GV chua nim hét dugc hé théng khdi niém can hinh thanh cho HS trong mét bai hoc. Cé khi trong mét bai hgc tén tai nhigu loai khai niém nhung GV dang con lan I6n gitta cdc loai khai niém; chwa phan biét duge khai niém nao 1a chinh, khai niém nao 1a phy chi cn nhac qua. Vi du: Trong bai: Déng bing Bac B6 cé khai nigm chinh la déng bing Bic B6 (khai niém riéng), khdi nigm phu 1a déng bang (khdi niém chung). Do 6, khi day trréc hét GV phai cho HS nhic lai khai niém déng bang ma céc em da biét & lép 3 truéc réi mdi hinh thanh khai niém déng bing Bac B6 sau. Nhung nhiéu GV cho HS tién hanh néu dic diém cla déng bing Bac B6 luén. Mat khac, hé théng cu hoi, bai tp cua GV thiét ké chi mang tinh hinh. thire, chua di su vao khai théc nhimg diém manh vé vén ti thite c6 sin cia cdc em. Cau héi con chung chung, chwa cé sy khdc biét gitta cde ving mién. Do vay, chat long day hoc dia li 6 tiéu hoc chuwa cao. 33 1.2.2.3. Két qua hinh thanh khdi niém dia li cho hoc sinh Dé hinh thanh KNDL cho HS, GV phai t6 chite, digu khién HS thyc hign chudi thao téc, phai hinh dng véi d6i tuong dia li chir khéng phai giang gidi, truyén dat. Thé nhung, hién nay GV van duy tri cdéch day hoc truyén théng 1a chi yéu. Véi cach day hoc dia li nhu hién nay cia GV 6 cdc trang Tiéu hoe thi két qua cia vige hinh thank KNDL cho HS chua cao, HS thuong ghi nhé KNDL mét cach may méc, khéng hiéu rd duge ban chat cia khdi niém nén cdc em nhanh quén. Méi khi, GV yéu cau trinh HS thuang hoc thuéc léng nhung chi vai ngay khong nhac dén khai nigm dé 1a cdc em cing i I quén luén. Vi v: bén trong tri nhé cia HS , khai nigm khéng ton in dén tinh trang HS chua biét van dung khdi niém vao trong qua trinh hoc tap cing nhw trong thyc tién cudc séng hing ngay. Céc gid hoc dia li thong voi HS. Khéng chi cé HS khéng thich khéng séi ndi, nham chan va khé di hoe git dia Ii ma cde GV day phan mén Dja Ii 6 tigu hoc ciing phan nan 1a khé va ngai day. Qua dy gid, thim lép ching 16i da ghi nbn két qua hinh thinh KNDL cho HS cua GV nhu sau: Bang 5: Mire 46 nim KNDL cia HS lép 4 (Khao sat trén ting s6 70 HS cla 2 lép) TT | Mue do nlm duge KNDL cia HS Sb lugng Tile T_ | Chua nim duge Khai nigm B 643% 2 | Nim duge kha nigm 20 28,6% 3 | Da nim duge khai nigm va bidt cich 3 7% van dung Tir bang trén cho ta thay, s6 HS chua nim duge KNDL sau mét bai hoc con nhiéu (chiém 64,3%), sé HS nim duge KNDL can it (mai lép sau mét bai hoc chi cé khoang trén dudi 10 em 14 nim duge khdi niém nhung vin 6 dang thude, ghi nhé may mée chit khéng trinh bay duge theo céch hiéu ca minh 34 hoe ndm duge ban chat ctia khdi niém). S6 HS ndm duge khdi niém va biét cach van dung vio bai hoc sau cé lién quan hoe vao cae tiét hoe khde c6 sit dung dén khai nigm dé 1a qua it (m4i lop chi cé vai ba em). Tw két qua trén cho thdy cn phai thay déi cach day hoe dia li tiéu hoe, cin phai c6 bign php, phuong phap phii hop va cé m6t quy trinh day hoc hinh thinh KNDL cy thé dé GV 4p dung vao qua trinh day hoc; cé nhu vay méi nang cao duge higu qua day hoe dia li é tiéu hoc. 1.2.3. Dénh gid chung vé thuc trang Phan mén Dia li van dung nhiéu kién thite thyc té, huy déng duge vén c6 cia HS. Song nhin chung, thyc trang day hoe phdn mén nay hign nay cha GV chua dap img durge véi chwrong trinh, ni dung, xu thé déi méi. Qua nghién ctru, didu tra, khdo sat thy té qué trinh day hoc phan mén cac truéng tiéu hoc hign nay chung téi nhan thay ring: Mac di da cé nhiéu cé ging cai tién phuong phap, ddi méi hinh thie day hoc nhung nhin chung GV van day dia li bing cdc phuong phap day hoc ci, chi: yéu sir dung hai phuong phap héi dap va ging giai. Vin con nhidu GV coi day 1a phuong phép chu yéu dé day nhitng mén hoc khac néi chung va phan mén Dja li ndi riéng. Sau cdc bai hoc, HS thudng ghi nhé, hoc thude long kién thre ma khéng hiéu duge ngudn géc sau xa cua nhitng két luan trong SGK. GV ngai té chite cho HS sir dung cdc dé ding hoc tap nhu ban dé, qua dja cau, luge dé... do d6, ki ning sir dung nhimng loai phuong tién nay cua va kign thite dia Ii tré nén khé hiéu d6i véi HS, cdc em ludi hoc roi din dén chan hoc phan mén nay. Nguyén nhan ciia thyc trang trén la do GV chua cé ¥ thite hoc hoi nang cao tay nghé, chua chiu khé nghién citu, tim tdi tri thire eting nhu chuan bi cde dé ding chu déo cho mét tiét hoc. 35 Két lun chong 1: Qua qué trinh tim hiéu, phan tich li luan va diéu tra, khao sat thyc cia van dé nghién ciru trong chuong 1, ching t6i rit ra két ludn nhw sau: Thue chat tri thite khoa hoc chinh la mt hé théng cac khdi niém. Khai niém c6 vai trd v6 cig quan trong trong hoc tip cing nhu trong thy tién cudc sng cia con ngudi. Do 46, viéc nim vig cdc khai niém trong mot bai hoc néi riéng va trong qué trinh hoc tap néi chung cia HS 1a rat can thiét. Tuy nhién, vige hinh thanh khai nigm néi chung va KNDL néi riéng cho HSTH con dang tién hanh mét céch chung chung, chua ré rang, cu thé, chua tuan theo mét quy trinh nao ca; GV dang cén nang vé sdch thiét ké, sich tham khao, chua cé y thite ty tim t0i, sing tao dé nang cao tay nghé. Vi vay, higu qua ctia viée hinh thanh KNDL cho HS 6 tiéu hoc chva cao. Muén nang cao chat hrgng day hgc dia li & tigu hoe can phai cha y dén vige hinh thinh KNDL cho HS sau méi bai hoc va phai xdy dung qué trinh hinh thinh KNDL thanh quy trinh, cdc bude, céc giai doan mét cach 13 rang, cu thé, 36 Chuwong 2: QUY TRINH HiINH THANH KHAI NIEM DIA Li CHO HQC SINH TIEU HQC Thong qua nghién ciru co sé li ludn, tim hiéu thye trang day hoc dia li é cae truéng tigu hoc, cin eit vao ngi dung chuong trinh phan mén Dia li va xuat phat tir dic diém tim sinh li cing nhu vén tri thie kinh nghiém cia hoc sinh tiéu hoc va dua vao diéu kién cu thé cia nha trudng tiéu hoc hign nay, ching t6i thay ring viée hinh thanh KNDL cho hoc sinh tiéu hoc chua duge tién hanh mét cdch ré rang, tuan ty theo céc buée ma chi méi duge giéo vién tién hanh nhu mét buéc nhé trong bai hoc, gido vién chua thay hét trong, y nghia cua vige hinh thinh KNDL cho hge sinh. Do 46, chung tdi da tién hanh x4y dung quy trinh hinh thinh KNDL dé im quan 0 vien cé thé sir dung dé dang va dat higu qua cao trong qua trinh day hoe. 2.1. Nguyén tic x4y dung quy trinh Nhuw ching (di da trinh bay, quy trinh Li cée bude, tinh ty phai tuin theo khi tién hanh mdt hoat déng nao dé. Quy trinh hinh thanh KNDL cho hoc sinh tiéu hoc gém cae giai doan, cdc bude co ban ma gido vién va hoc sinh phai thuc hién tir khi bit dau cho dén khi két thic hoat d6ng. Dé xay dung quy trinh ching t6i di dya vao cc nguyén tic sau: 2.1.1. Nguyén tic dam bao tinh hé thing Qué trinh gido duc 1d mét chinh thé tron ven bao gdm céc mat, cde khéu théng nhat bién chimg véi nhau. Qua trinh day hoc cing duge cdu thanh tir nhiing yéu t6 nhu: ngi dung, phuong phdp, hinh thitc t chite... Cac thanh t6 nay cé méi quan hé chat ché v6i nhau mang tinh hé théng. Hinh thanh khdi niém dia li cho hoc sinh tiéu hoc 14 mét ndi dung quan trong va duge sip xép mét cach cé hé théng tir thap dén cao. Vi vay, khi thyc hién can tuan thi theo quy trinh va quy trinh 46 phai dam bao tinh hé théng cao. Quy trinh hinh thanh khai nigm dia li cho hgc sinh tiéu hoc 1a mét hé théng bao gém cac giai 37 doan, cdc khau, cdc bude sip xép theo mot trat ty nhat dinh, ching cé méi quan hé chat ché véi nhau, tic d6ng qua lai lin nhau. Cac yéu t6 cia quy trinh cn duge sap xép theo m6t trat ty légic, tao nén mét hé théng sao cho pha hop v6i dic diém tam sinh li cia hoc sinh tiéu hoc, thudn tién cho gido vién cing nhu phi hop voi dic diém nha trudng tiéu hoc. 2.1.2. Nguyén tic dim bao tinh thing nhat gitta cd nhan va tap thé Dé hinh thanh khdi nigm dia li cho hoc sinh cn phai sir dung va phat huy t8t cde phutong phap day hoe tich eye nhu thdo lugn nhém, quan st... va cae hinh thire day hoc nhu day hoc theo nhém, day hoc cé nhan... Vi vay, can phai cé su théng nhit gitta cé nhan va tap thé thi day hoc méi dem lai hiéu qua cao. Néu gitra c4 nhan va tap thé nhom, lép khéng di theo mét khuynh huéng chung, khéng cé sy théng nhat déng b6 thi sé mat di sy toan ven théng nhat. Khai nigm dja li chi duge hinh thanh néu truée dé gido vien 4a giup hoc sinh cé nhimg biéu tugng nhat dinh vé khai niém. Tite la gido vién can huy d6ng vén tri thitc kinh nghiém quy bau cia c4 nhan hoc sinh déng thai can quan tam dén trinh d6 hiéu biét cia tig ca nhan nhim dam bao tinh vita sire & cdc em. Mat khdc, khi ching ta quan tm dén trinh d6 chung cia nhém, lép thi tao nén méi quan hé théng nhat chat ché gitta cd nhn va tap thé tao digu kign 48 nang cao trinh 49 cua nhém, lép. Khi xdy dung quy trinh, ching ta phai xem xét, phan héa timg d6i twong hoc sinh nhung vin phai dam bio hoat d6ng chung cua tap thé. Tuy nhién, vé phuong dién ca nhan hoc sinh can phai chi y dén dic diém sinh li, nhiém vy cu thé duge giao cia timg em. Ngoai ra cdn phai chi y dén nang lye, trinh 46 ciia hge sinh, vén tri thite sin 6, diéu kign sic khoe, mdi truéng séng cia ting em. Vé phuong dién tap thé can quan tim dén: muc dich, nhiém vu chung, tinh t8 chitc, tinh ki ludt trong cdc hoat déng hoc tép, tinh xay dymg va phat trién cho tip thé nhom, lép. 38 2.1.3. Nguyén tic dim bio tinh higu qué Khi x4y dung bat ki mt hoat dong nao thi vige quan trong nhat duge quan tam dé 1a tinh higu qua. Hoat d6ng day hoc cing nhu cdc hoat déng khdc déu luén tinh dén myc tigu can dat duge. Tinh higu qua thé hién & mite d6 dat duge cia cong viée déi voi muc tiéu dé ra. Sau khi tién hanh hoat dng ma thu duge higu qua cao tite 14 chung ta da dat duge muec tiéu dé ra. Neugc lai, néu higu qua thdp tire 1a ching ta chua dat duge nhu myc tiéu, hoat dng 46 coi nhu khéng thanh céng Chinh vi vay, khi x4y dung quy trinh can quan tam dén tinh higu qua. Tinh higu qua cua quy trinh khéng chi thé hién & chat long ma con thé hién 6 viée 4p dung quy trinh cé rong rai hay khéng, cé mang tinh kha thi hay khong Tinh higu qua duge xem nhu la cdi dich cia moi hoat dong. Déi voi quy trinh hinh thanh khai nigm dia li con thé hign vige tao sw phat trién ding din, ton dign vé nhan cach hoc sinh, viée tigp thu nhimg kién thirc va van dung téi da nhimg kién thife sin c6 cia hoc sinh vao viéc tim tdi tri thire khoa hoc tao nén nén tri thre méi, sy van dung nhimng tri thire dé vao cue séng thyc té, 2.2. Quy trinh hinh thanh khai nigm dja li cho hge sinh tiéu hoc béhinh thinh KNDL cho HSTH, ching ta phai tuan theo quy lujt nhan thite chung: ti trre quan sinh dong dén tr duy trim tung tire |i di tir cm gide, tri gide dén biéu twong, khdi niém réi dén phan dodn va thuc tién. Gita cée pham tri dé cé méi quan hé tong hé Kin nhau. Bing vé mat logic, thi viéc hinh thanh khdi niém cé thé di ttr khai niém riéng dén khdi niém chung va nguge lai, KNDL khéc véi khdi nigm khoa hoc chung 6 ch: KNDL ¢6 vj tri trong khong gian 16 rét. Vi vay, viée hinh thinh KNDL cé quan hé chat ché véi bin dé. Khi hinh thinh KNDL cho HSTH theo huéng cho cde em ty tim t0i va phat hign tri the thi HS cén duge hinh thanh va rén luyén ki ning sit dung ban dé cing nhimg ki ning khdc nhw ki ning quan sat vat that, vat mau, m6 hinh, tranh anh 39 Khi hinh thinh KNDL cho HSTH can chi y nhiing diém sau: - Hinh thanh KNDL cho HS cin di theo con dudng quy nap: tir quan sit cae su vat, hign tuong, tranh anh... 4é hinh thanh biéu tuong, tir biéu tugng Khai quét thinh khdi nigm. - Vige hinh thinh KNDL sé c6 higu qua hon néu né duge trinh bay trong méi quan hé dia li. - Vige hinh thnh m§t khdi nigm hoan chinh cho hge sinh khong thé gidi han & mét vai tiét hoc ma can phai chi y phat trién va mé rong khdi nigm trong suét qué trinh hoe tp. - Con duéng hinh thinh kha cho hoe sinh sé ngin, thudn lgi hon néu gido vién biét khai thdc, phat huy tét nhitng kién thie dia li di cé va vén kinh nghigm séng cia hoe sinh, - Khi hinh thanh cho hge sinh tigu hoc dt khai nigm dia li, gido vién cn xée dinh 16 gidi han kién thite sao cho phi: hyp véi nhan thite ciia cae em. Song, trong qua trinh giang day, GV van cé thé mé rong kién thtre nhung phai Iya chon, tranh 6m dém hay sa vao nhitng kién thie kh6, vugt qué kha nang nhan thire, - Vig ép thu cia cae em. kiém tra mirc d6 hiéu biét vé cdc khdi niém dia li cua hoc sinh khéng nén chi dya vao vige hoc thudc long cdc din nghia ma phai da vao viée van dung cdc khai niém dé trong thye té. Muc tiéu quan trong cita phan mén Dia li 6 tiéu hoc vé mat kién thite la nham hinh thinh cho hoc sinh nhiing biéu tung, khdi niém, cac quan hé dia li don giin. Bo qua giai doan hinh thanh biéu tugng, ching tdi tién hanh xdy dung quy trinh hinh thinh khai nigm dia li nhur sau: 2.2.1. Hinh thanh khdi nigm da li chung - Buée 1: Tim hiéu vé su hiéu biét, vén kinh nghiém song cia HS déi voi khdi niém cn hinh thanh théng qua hé théng cac cau hoi ma GV da chudn bi truéc hoac tinh hudng c6 van dé. 40 + Buée 2: Té chire cho HS quan sat (cé thé quan sat trye tiép ho&e gidn tiép qua tranh anh, ban dé, luge dé...) déi tuong dia li dé tim ra nhimg dau higu cha khai niém. Trong bude nay, GV can chuan bj truée nhimg cau héi, bai tip dé huéng din HS quan sit mét cdch c6 chi dinh, ding trong tam, tanh, trudng hop HS quan sit ch¢ch huéng, khong ding véi yéu cdu cita GV. - Buéc 3: HS trinh bay nhig dau higu cia khdi nigm (cé thé 1a dau hiéu ban chat hodc dau hiéu khéng ban chat) ma cdc em quan sat duge. - Buéc 4: GV nh§n xét, bd sung va két ludn vé cdc dau higu chung, ban chat ciia khéi nim. Vi dy: Hinh thanh KNDL chung “Séng ngai” cho HS lép 5 (bai 4, trang 74, SGK) - Buse GV cf thé dat cdu héi: im hi ‘én kinh nghiém, vén hiéu biét cua HS. + Trong l6p ta, em nao da duge nhin thay s6ng? Em thay né 6 dé + Em hay mé ti hod vé lai con séng dé cho cac ban trong lép cing biét? - Buée 2: GV yéu cu HS quan sat luge 45 hinh 1 trong SGK va théo é tra léi cde cau hoi sau Iuan theo nhém d6i Céu J: Nuéc ta c6 nhiéu hay it song? Ching phan bé 6 nhiing dau? Céu 2; Em hay doc tén va chi vi tri cua cdc con séng duge néu trong luge do hinh 1? Cau 3: Séng ngdi miém Trung c6 d%c diém gi? Vi sao song ngdi mién Trung lai c6 dc diém 46? - Buée 3: GV 6 chire cho HS trinh bay nhiing hiéu biét cua minh qua viée quan sat luge d6 bang cach tra l6i cdc cau hoi ma GV da yéu cdu (GV cd thé cho dai dign nhém 1 tra 1éi cdu hoi 1 edn dai dign cae nhém khée tra Loi cu héi 2; 3 chit khong nhat thiét phai mot nhém tra Idi cd 3 edu héi), Cée nhém cén lai nhan xét, bé sung cho nhém vita tra loi. - Bude 4: GV nhan xét, bé sung cho cdc nhém va két ludn: 41 + Nuéc ta cé hang nghin con séng 1én nh6, phan bé rong khip trén ca nue. + GV vita chi vao luge dé vita ging: cdc séng ln 6 mién Bac la: séng Hang, séng Da, séng Thai Binh,... & mién Nam la séng Tién, sng Hau, sing Dong Nai,... cde séng & mién Trung la sing Ma, song Ca va séng Da Rang. Cac séng mién Trung thiéng nhé, ngdn, déc vi mién Trung hep ngang, dia hinh co 6 dec lon. 2.2.2, Hinh thanh khdi nigm dia li riéng - Buée 1: GV can hinh dung truéc nhiing dau hi riéng cua déi trong vva Iya chon nguén tri thite c6 lign quan dén déi tuong. Trén co sé 46, xe dinh nhimg du hiéu nao cia déi tugng cé thé t6 chite cho HS tim tdi, phat hién; nhiing dau higu néo GV phai cung cp sin cho HS. Déng thoi GV cing cin vé khai chun bj truée hé théng cau héi va bai tap dé huéng din HS tim hid niém riéng can hinh thanh. - Buée 2: GV cho HS nhc lai khai niém chung (néu c6) lign quan dén khai niém riéng. Vi du: khi hoc vé bai “Déng bing Nam B6” GV can cho HS nhac lai khai niém chung ding bang da duge hoc & bai truéc (bai Dong bing Bac B6) réi méi cho HS tim hiéu vé khdi niém riéng déng bing Nam B6. - Bude 3: Té chtre cho HS lam viée véi cdc nguén tri thite theo hé théng céu héi hoge bai tip ma GV da chuan bj truéc (theo cdc hinh thite cé nhan, nhém, ca lép tay thudc vao n6i dung, digu kign trang thiét bi vat chat cua timg truéng hoc cu thé) dé phat hign ra déu higu riéng ciia 46i tong, + Buse 4: HS trinh bay két qua phat hién ddu higu riéng cia minh. Sau 46, GV nhin xét, bi ig thém nhimg du higu ma HS kh6ng ty tim ra duge va GV két lun vé khdi niém riéng 46. - Buée 5: GV cé thé cho HS cing cé lai khai nigm hofe so sanh, déi chiéu v6i khai nigm riéng khac cé lién quan nhim khac sau tri thie va tim ra diém khdc nhau gitta cdc khai niém rigng. Vi du: GV cho HS so sinh déng 42 bang Nam B6 véi déng bing Bic B6 vé cdc dic diém nhw dién tich, dia hinh, dat dai. Vi dy: Hinh thanh KNDL riéng “Thanh phé Da Lat” cho HS lép 4 (bai 9, trang 93, SGK) - Bude 1: GV can hinh dung truéc cic dic diém riéng vé thanh phé Da Lat dé 1a: Da Lat nim trén cao nguyén Lam Vién, 6 49 cao khoang 1500m, 6 khi hdu quanh nim mat mé; 1a thanh phd néi tiéng vé rimg théng va thie nuéc, thanh phé du lich va nghi mat, 6 Da Lat con cé nhiéu hoa qua va rau xanh, Sau 46, GV Ién ké hogch chuan bj hé théng cau hei ciing nh phyong phap dé té chite cho HS hoat d6ng nhim tim ra - Buée 2: GV cho HS nhc lai khai niém chung “than phé” 43 duge hoe 6 cde l6p trade trong mon Ty nhién va xa hi - Bude 3: 6 chite cho HS lam vi diém riéng d6. voi luge dé cdc cao nguyén & Tay Nayén phéng to hod ban dé dia li ty nhién Vigt Nam GV yéu cdu HS lim viéc theo nhém, quan sat luge 6 va hinh 1; 2 trong SGK 4é hoan thanh cac ndi dung trong phiéu hoc tap. Phiéu hoc tap Hay quan sat luge 43 cdc cao nguyén & Tay Nguyén va hinh 1; 2 trong SGK ré Céu I: Da Lat nim trén cao nguyén nao? 2: Da Lat 6 49 cao khoang bao nhiéu mét? Cau 3: 6 46 cao d6, Da Lat c6 khi hau nhu thé nao? Céu 4: Em hay mé t mét canh dep cia thanh phé Da Lat (hé Xuan Huong / thie Cam Li...) qua vige quan sit hinh 1; 2 trong SGK? i cho biét: - Buc 4: Dai dign céc nhém trinh bay két qua cia nhém minh. Sau khi dai dién cdc nhém trinh bay xong, cdc nhém nhan xét, dénh gid vé y kién ma ce nhém da dua ra. GV theo déi, nh§n xét va giai thich thém cho cdc nhém: 4B Cang lén cao thi nhigt dé khong khi cang giém. Trung binh cit lén cao 1000m thi nhiét dé khong khi lai gidm di khodng 5 - 6°C. Do dd, vao mita ha néng bite nhing dia diém nghi mat & ving nii throng rat ding khéch du lich. Da Lat 6 d6 cao 1500m so voi mat nude bién nén quanh néim mat mé. Vao mia dong Da Lat cing lanh nung khong chiu anh hong ctia gid mia déng bac nén khéng rét buét nh & mién Bac. Cudi cing, GV dua ra két ludn: Da Lat nam trén cao nguyén Lam Vien, khi héu quanh ndm mét mé. Da Lat la thanh phé nai tiéng vé rig théng va thac nude. cau 2; 3 HS nhac lai két luan trén. nigm dia Ii chung va khdi nigm dja li rigng nén né vita mang d4u higu chung lai vira mang dau hiéu riéng. Do d6, GV can chun bi trudc tit cd cdc ddu higu chung lan dau higu riéng cua khai niém 4é 18 chire cho HS nam duge déu higu cla khai nigm dia li tap hop mot cdch day du, Sau 46, GV chun bj trude ede tinh hudng, hé théng cau hoi, bai tap dé huéng dan HS tim ra dau higu ca Khai nigm. - Bude 2: GV t6 chite, huéng din HS quan sat ban dé, luge dé, tranh anh... dé tim ra ddu higu cia khai nim. + Tim ra d4u higu chung cia khdi niém. + Tim ra dau higu riéng cua khdi nigm. - Buéc 3: HS trinh bay két qua tim kiém tri thire cia minh. - Buée 4: GV nhin xét, bé sung va két lun vé cdc dau higu ding cia Khai nigm. Vi di Trung” cho HS I6p 4 (bai 24, trang 135, SGK) - Buéc 1: GV can hinh dung, chun bj truée céc déu higu chung cia Hinh thanh khdi nigm “Dai dong bing duyén hai mién khdi nigm nhu: Dai déng bing duyén hai mién Trung ciing giéng nhw cdc 44 déng bang khac dé 1a mét ving dat kha bang, do cdc con s6ng bdi dap nén... Dau higu riéng 1a: cdc déng bing 6 day thang nho hep véi nhiéu con cat ven bién vi cdc day ni lan sat ra bién. - Bude 2: Té chire hinh thinh khdi niém Dai déng bang duyén hai mién Trung cho HS. + Hinh thanh cdc dau higu chung bang cach yéu cau HS nhic lai khai niém déng bang da hoc & cdc bai trade hoe nhac lai cde dic diém tiéu bidu ctia déng bing a dong bing Nam + Hinh thanh cdc dau higu riéng ctfa khai niém: GV méi mét vai HS khé, gidi lén chi trén ban d6 Dia li ty nhién Viét Nam vé vi tri cua Dai déng bang duyén hai mién Trung. u HS khéng lim duge thi GV phai el va gidng cho HS biét vi tri a Dai ding bing duyén hai mién Trung do la: phia bac gidp dang bang Bac B6, phia nam gidp déng bing Nam B6, phia tay la adi mii thude day Truémg Son, phia déng la Bién Déng. GV yéu cdu HS quan sat hinh 1 thdo ludn nhém theo céc cau héi sau: Cau 1: Chi trén luge dé va doc tén cdc déng bang duyén hai mién Trung theo thir tyr tir Bac vao Nam? Céu 2: Nhan xét vé d6 lon cia cdc déng bing duyén hai mia véi déng bing Bac Bé va déng bing Nam B6)? Trung (so Cau 3: C6 nhimg dang dja hinh nao xen gitta cac déng bing & duyén hai mién Trung? - Bude 3: Dai dign cdc nhém lén trinh bay két qua. Sau khi dai dign nhém [én trinh bay xong, HS ty nhan xét, bd sung cho cac nhém. - Buée 4: GV nhan xét, bd sung va két ludn: Cac déng bang duyén hai mién Trung thirong nhé hep vi cdc day mii lan ra sat bién. Ten cia céc dong bang nay dwac goi theo tén cia tinh cé déng bing dé. O day con cé nhing cén cat va dam phd. 45 2.3. Thiét ké mt sé gio An cé sir dung quy trinh hinh thanh khéi niém dja li cho hge sinh tiéu hoe 2.3.1. Gio dn cb sie dung quy trinh hinh thank khdi nigm dia li chung Vid I. Myc tigu Sau bai hoc, HS biét: ‘ai 29: Bién, dio, quan dao (Lich sit va Dia li 4) - Trinh bay mét sé dac diém tiéu biéu cia bién, dao, quin dio nude ta. - Néu duge vai trd ciia Bién Déng, cc dao, quin dio 46i véi muse ta. - Chi trén ban 46 Dia li tw nhién Viét Nam vi tri Bién Dong, vinh Bac a, Pha B6, vinh Ha Long, vinh Thi Lan, cic dao va quan dao Cai Bau, Cat Quéc, Cén Dao, Hoang Sa, Truéng S: - Biét dya vo ban dé, tranh anh dé tim kign thit - Ty hao vé canh dep qué huong, dat nude; c6 ¥ thite bdo vé moi trxng dao, quan dio. IL. Chuan bj dé ding day hoc + Ban dé Dia li ty nhién Viét Nam hoic hinh 1 trong SGK phong to. + Cac tu ligu, tranh anh vé bién, dao, quan dio Viét Nam. IIL. Cac hoat d$ng day hoc chat yéu * Gidi thigu bai Ngoai phan dt lién, nudc ta con cé mét ving bién rit réng lon. Ving bién nudc ta cé dic diém gi? Bai hoc hém nay sé gitp cac em khim pha ra 46 chire cho HS hinh thanh cae KNDL. Hoat dong 1: Ving bién Vigt Nam (lam viée theo cap) Muc tiéu: Gitip HS xdc dinh duoc trén ban dé vi tri va ndm duoc mét 86 déc diém tiéu biéu ctia vig bién nudc ta. ~ Bude 1: GV khai thac vén hiéu biét cia HS qua cdc cau héi: 46 Em da bao gid duge di du lich & bién? Em hay mé ta lai vé dep cia bai bién dé cho cac ban trong lép cling biét? M6t vai HS tra lai, mé ta bai bién ma minh da dén. - Bude 2: GV yéu cdu HS quan sat ban dé Dia Ii ty nhién Viét Nam hodc hinh | trong SGK va lim vige theo ep dé tra loi cde edu héi: Céu 1: Ving bién nuéc ta thudc bién nao? Cau 2: Cho biét Bién Déng bao boc cdc phia nao ctia phan dat lién nuée ta? Cu 3: Chi vinh Bac B6, vinh Thai Lan trén ban a6, - Bude 3: HS tra lai cau hoi, HS khée nhén xét, bd sung. M6t HS lén bang chi trén ban dé vi tri cla vinh Bac B6 va vinh Thai Lan. + Buée 4: GV nhan xét, chi trén ban dé va trinh bay: Ving bién medc ta la mét 6 phn ciia Bién Déng. Bién Déng bao boc cdc phia déng, nam va tay nam nude ta; phia bac cé vinh Bac B6, phia nam cé vinh Thai Lan. - GV yéu cau HS doc muc 1 két hop véi quan sat hinh 1 trong SGK dé tra 16i edu héi: + Ving bién nuéc ta cé dign tich nhu thé nao? + Em hay néu vai trd cua bién. - HS lan lot tra loi cde cu hoi + Vung bién nusc ta cé dién tich rong. + Bién cé vai trd quan trong déi véi nude ta: bién 14 kho mudi vé tan, c6 nhiéu khong san, hai sin quy, c6 vai tro diéu hda khi hau; ven bé bign cn cé nhiéu bai bién dep, nhiéu ving, vinh thuan loi cho viée phat trién du lich va xdy dung cdc cing bién. - GV mdi HS lén bang chi trén ban dé cdc khodng san nhu m6 dau, mé khi... - M6t HS lén chi vj tri mé dau, mé khi trén ban 46. Hoat dng 2: Dio va quin dao (lam vige cd nhén) Muc tigu: Giip HS ndm dugc khdi niém dao, quan déo va néu duge mét sé nét tiéu biéu cia ching; trinh bay dugc vai tré cha déo, quan dao. 47 - GV yéu cdu HS quan sat ban 46 Dia li tw nhién Viét Nam tra léi cdc cau hoi: Cau 1: Tim va chi vj tri cae dao chinh cia nude ta? Céu 2: Noi nado & bién mrée ta ¢6 nhiéu dao nhat? - MOU HS lén bang chi va tra 10i cau hdi, - HS khac nhfn xét va lén chi Iai - GV trinh bay: Ving bién nuéc ta cé nhiéu dao va quan dao. Vinh Bic B6 1a noi cé nhiéu dao nhat cua ca nude. Ngoai khoi bién mién Trung cé 2 quin dio Ién la Hoang Sa va Truémg Sa. Em hay cho biét 2 quan dio nay quan dao Hoang Sa thuéc tinh Da Ning, quan dao Truéng Sa thude tinh Khanh Hoa. - GV cho HS xem tranh anh vé cdc dao, quan dao va chi cho HS biét vi tri ce dao, quan dao trong anh. Vay, em hiéu thé nao la dio, quan dao? - HS quan sit anh tra 103 theo sy hiéu biét cia cae em. - GV nhn xét, két lugn: + Dao la bé phan dat néi nhé hon luc dia, xung quanh cé nude bién va dai dong bao boc (GV gidi thich thém cho HS luc dja la khd it lién Ion, xung quanh cé bién va dai duong bao boc. Trén thé gidi c6 6 luc dia Ia: A - Au, Phi, Mi, Nam Mi, Uc va Nam Cue). + Quan dao la noi tap trung nhiéu dao. - GV méi 2 HS nhic lai khai niém dao, quan dao. - GV yéu cdu HS doe phan kénh chit trong SGK néu vai tra cia mot sé dao, quan dao? - HS doc va trinh bay truée lop. - GV nhan xét, hé théng lai vai trd cac dio, quan dao theo mién cho HS. dé nho. Hoat dng 3: Trd choi “huéng din vin du Ich” 48 Mue tiéu: Tao diéu kién cho cdc em trinh bay, gidi thiéu vé cdc te liéu, tranh anh ma cdc em suu tam duge vé bién, dao, quan déo. - GV phat gidy khé lén cho cdc nhom. - Bau ban gidm khao. - Huéng din cach choi: + Khi c6 higu Ignh it dau”, cdc nhém Iya chon va dan tranh anh cia nhém minh suu tim duge lén khé gidy lén. + Nhém nao xong truée lén dan t8 gidy cia nhém minh vao phia trai cia bang lan lugt la cde nhém tiép theo. + Phan céng thinh vién thay mat nhém lén trinh bay ndi dung sin phim cua nhém minh. +“Hudng din vién du lich” duge trinh bay trong 2 phat sin phim cia nhém minh, + DGi no o6 sé lugng tranh anh nhiéu, dep va trinh bay hru lodt, hap din di dé sé ghi duge nhiéu diém. én hanh - Cac nhém tién hanh dan anh, tw ligu da suru tam durge vao kho - GV hé higu Iénh “bat dau” cho cac nhom - Nhém ndo xong trudc lén dan & géc trai bang. - Dai dign cdc nhém [én trinh bay. - Ban gidm Khio theo doi cdc d6i choi. - Khi hét gig, ban giam khao nhan xét, danh gia. - GV nhan xét, danh gid va céng bé nhém thing cuéc. 2.3.2. Gio én cé sit dung quy trinh hinh thanh khdi nigm dja li riéng Vi dy : Bai 17: Dong bang Nam Bé (Lich str va Dia li lop 4) I. Myc tigu Sau bai hoc, HS cé thé: + Trinh bay duge nhitng dic diém tiéu biéu vé thién nhién cia ding bing Nam B6. 49 + Chi duge trén ban dé Dia li tw nhién Viét Nam vi tri cua: déng bing Nam B6, séng Tién, séng Hau, séng Dong Nai, Dong Thap Mudi, Kién Giang, Mai Ca Mau, IL. Chun bj dé ding day hoc - Ban d6 Dia li ty nhién Viét Nam, lugc dé tu nhién déng bing Nam BO. phéng to. - Tranh, anh vé thién nhién ctia déng bing Nam B6. IIL, Cac hoat dong day hoc chit yéu thigu bai 6 phia nam nu c6 mét déng bing réng lén, 46 1a déng bing Nam B6. Ding bing Nam B6 cé gi khac véi déng bing Bac B6 ma cdc em da hoc? Bai hoc hém nay ching ta cing tim hi jéng bing nay. * Té chire hinh thanh KNDL riéng “Ding bing Nam B@” cho HS - Buée 1: GV can chuan bj trade mot 6 dic diém rigng cia ding bing Nam B6 can hinh thanh cho HS nhu: déng bing Nam Bé6 do phi sa ctia hé théng séng Mé Céng va séng Dong Nai béi dip nén, cé dign tich lén gap hon ba lin déng bang Bac B6, cé nhiéu ving tring dé ngap née... - Buéc 2: GV yéu cau HS nhi i hoe 6 bai trade. HS nhac lai khai niém “déng bing” da hoc. lai khdi niém “déng bing” ma cac em - Bude 3: GV té chite cho HS quan sat ban 46 Dia li tu nhién, luge 46, tranh anh vi ng bing Nam B6 két hop véi céc cau hoi dé tim dac diém cua Khai nigm. : HS trinh bay nhitng dic diém ma cdc em da tim ra. - Bude 5: GV nhan xét, trinh bay nhimg dic diém cla déng bing Nam - Buse B6. GV can cung cap thém nhimg dic diém riéng cia dong bing ma HS khéng ty tim ra duoc. Cu thé déi vai ting hoat déng nhw sau: 50 Hoat d6ng 1: Dang bang Ién nhit cita nwée ta (thao ludn nhém) Muc tiéu: Biét chi trén lac dé va trinh bay duge vi tri, nguén géc hinh thanh, déc diém dia hinh, dat dai cia ding bang Nam Bo. - GV chi déng bing Nam B6 trén ban dé Dia li tu nhién cho HS thay rs. - GV cho HS quan sat luge 46 tu nhién déng bing Nam B6 va tranh, nh; tho lun nhém dé tra di cdc cau hoi sau Cau I: Em hay chi vi tri cua déng bing Nam B6, Déng Thép Mudi, Kién “a Mau trén luge 46? Giang, Cau 2: Déng bing Nam B6 nim 6 phia nao ca dat nuée ta? Do phi sa cia on sng ndo béi dip nén? Cau 3: Ding bing Nam B6 cé nhimg dac diém gi tiéu biéu (dign tich, dia hinh, dat dai) ? - HS tién hanh thao lugn theo nhém t li cde cau hoi trén - GV theo doi, giip d& ning nhém yéu kém, GV c6 thé huéng din thém cho cde nhém li hay doc ki phin cha giai st gidp ching ta phat hign ra dc diém (phan dia hinh cé 46 cao tir 200m tre xudng, cé nhiéu kénh rach, a6 nhiéu ving tring bi ngdp nuéc éng Thap Mui...) cua déng bang. - Cée nhém trinh bay két qua thao lugn cia nhém minh truée lép: +2 HS cua 2 nhém lén bang chi trén hrgc dé vj tri cua déng bing Nam BO, Déng Thap Mudi, Kién Giang, Ca mau. + Dong bing Nam B6 nam & phia nam cia nude ta, Do cdc con séng: Mé Céng, Ding Nai, Sai Gon... ip nén. + Déng bing Nam B6 cé dién tich rong én, gap hon ba lin dong bing Bac B6. Dja hinh kha bang phing, c6 nhiéu ving tring ng4p nude At phir sa mau mé va cé nhiéu dat phén, d4t man can phai cai tao. - HS khde nhan xét, bd sung cho cde nhém. - GV nhan xét, cho HS xem thém mét sé anh (hinh 1) vé déng bang ‘Nam B6, chi cho HS thay vimg ngap nude, rimg tram...; dua ra két lun ding 51 - GV méi 2 hode 3 HS nhac lai két ludn ding dé. Hoat dong 2: Mang lwéi song ngdi, kénh rach ching chit (lam viéc theo cap) Mue tigu: Trinh bay duoc dac diém sing ngdi, kénh rach ctia ding bang Nam Bé. - GV yéu cau HS quan sat luge dé, tra lai cdc cu hdi trong SGK: Cau 1: Tim va ké tén mét sé séng Ién, kénh rach cia déng bing Nam BO? Céu 2: Néu nhan xét vé mang luéi sng ngdi, kénh rach cua dong bing Nam B6 (nhiéu hay it song) ? -C ‘Ap tién hanh lam vi¢ - GV theo dai, gitip dé cdc cap. ~ HS trinh bay két qua: ‘ong én & dong bing Nam B6 la: Séng Mé Cong song Hau, sng Dong Nai, Vinh Té, Thap Mui... ‘éng Sai Gon... Céc kénh nhw: Phung F + Mang lui song ngoi, kénh rach & déng bing Nam Bé6 chang chit. - HS khde nh§n xét, bd sung - GV nhan xé , bd sung va dua ra két ludn ding. - GV yéu cau HS doc phan kénh chit trong SGK va trinh bay nhing hiéu biét cia minh vé song Mé Céng? - HS doc va trinh bay: Séng Mé Céng 1a mét trong nhiing song lén trén Gi, bat nguén tir Trung Quéc, chay qua nhiéu nuéc va dé ra Bién Dong. Doan ha luu s6ng chay trén dat Vigt Nam chi dai trén 200 km va chia thanh 2 nhanh: séng Tién, song Hau. Do 2 nhanh séng dé ra bién bang chin cita nén 6 tén 1a Ciru Long (chin con réng). - GV yéu cau HS doc tiép phan kénh chit con Iai dé tra lai cdc cu héi sau: Céu 1: Vi sao nguéi dan 6 déng bing Nam B6 khéng dap dé ven séng? Céu 2: Séng & déng bing Nam B6 cé tac dung gi? 52 Céu 3: Dé khc phuc tinh trang thiéu muéc ngot vao mua khé, nguéi dan noi day da lam gi? - HS doc va trinh bay, mdi HS trinh bay mét cdu hoi + Vi hing nam vio mia li, nuée céc song ding cao lam ngap mot dign lich lon (GV c6 thé gidi thich thém cho HS nude cée séng 6 day Ién tir tr, khéng nhanh va d6t ng61), + Béi dip thém mét Iép phd sa mau mG, cung c4p nude cho sinh hoat in xudt; thau chua, ria min, + Bé khic phuc tinh trang thiéu nude ngot, ngudi ta da xay dug cac hd chita nude nhu: hé Dau Tiéng, hé Tri An; dao thém kénh rach dé din nuéc. - GV nhén xét, bé sung va trinh bay lai. Hoat dong 3: ‘ing c6, din dd Muc tiéu: giip HS nhé duoc dac diém ctia dong bang Bac B6 va dong bang Nam Bé. - GV yéu cau HS dién vao bang sau theo nhém dé so sinh déng bing Nam B6 véi déng bing Bac B6: Dic diém Dong bing Bic BS_| Dong bing Nam Bo Dign tich ‘Dia hinh ‘Dat dai - Cac nhém hoan thién bang, nhém nao xong tnréc mang Ién treo trén bang, lin luot 1 cdc nhém tiép theo. - HS nhan xét, bé sung cho céc nhém. - GV nhan xét, bé sung vao cdc bang. - GV can din HS vé nha hoc bai cii va chudn bi cho bai hoc méi. 53 2.3.3. Gido én cb sit dung quy trinh hinh thanh khdi nigm dja li tp hop Vi dy : Bai 19: Cate nude Ling giéng ciia Vigt Nam (Lich sir va Dja Ii 5) 1. Myc tigu Hoc xong bai nay, HS cé thé: - Hidu va néu dug: + Cam-pu-chia vi Lao la hai nude néng nghigp, méi phat trién cng nghigp. + Trung Quéc Li nude c6 sé din déng nhat thé gidi, dang phat trién manh, ni tiéng vé mét sé mt hing céng nghiép va thi céng nghiép truyén thong. - Biét dya vio luge 43 (ban 43) doc tén va néu duge vi tri dia li cia Cam-pu-chia, Lao, Trung Quéc. II. Chuan bj dé ding day hoc - Large dé kinh 16t sé nude chau A phéng to hode ban dé cae nuée chau A - Tranh, anh vé cc nuéc minh hoa cho bai hoc. = Phiéu hoc tap Phiéu hoc tap Em hay quan sat luge dé kinh té mt sé nuée chau A két hop véi doc phan kénh chit & myc 3 trong SGK, thao lun nhém dé tra 16i cae cu hoi sau: Cau 1: Néu vi tri dia li cia Trung Quéc (ndm 6 déu? gidp véi nhing nude ndo?). Doc tén thi d6 ciia Trung Quée? Céu 2: Em cé nhan xét gi vé dign tich va dan sé Trung Quéc? Cau 3: Néu nét néi bat cua dia hinh Trung Quéc? Céu 4: Ké tén céc sin pham cia Trung Quéc? III. Cac hoat dong day hoc chii yéu * Gidi thigu bai + GV treo luge dé kinh té mot sé nude chau A, yéu cdu HS chi va néu t8n cdc nue c6 chung dudng bién gidi trén phan dat lién véi nude ta. 54 - Mét HS lén bang chi trén luge d8 theo duémg bién gidi va néu: Trung Quéc & phia Bac, Lao & phia Tay Bic va Cam-pu-chia 6 phia Tay Nam nus ta. - GV nh§n xét va gidi thigu: Dé 1a ba nude lang giéng rat gin gi voi nuéc ta. 6 bai hoc hém nay, ching ta cling tim hiéu vé ba nuée nay. * 76 chite hinh thinh KNDL cho HS - Buéc 1: GV can hinh thanh day dia ca nhimg dic diém chung va dic diém riéng ctia ba nude nay cho HS. + Dic diém chung dé 1a: Ca ba nude nay déu cé chung dudng bién gidi trén phan dat lign voi Viét Nam, 1a nhing nuée thuéc chau A, riéng Lao va Cam-pu-chia li hai nuéi trén ban dio Dong Duong véi nude ta. + Dic diém riéng 1: Méi nuée c6 vj tri dia li, nén kinh té, dan s6, van ha... khdc nhau. ~ Buée 2: GV sit dung luge dé, anh trong SGK va h minh hoa khde cho HS quan sét dé tim ra kign thitc théng qua céc cau héi, goi ¥ ctia GV. - Bude 3: HS trinh bay nhiing két qua ma cde em quan sat duge. - Bude 4: GV luén cé sy nhan xét, bd sung va két ludn y ding qua méi hoat déng. Cy thé déi vai timg hoat déng nhw sau: Hoat dng 1: Cam-pu-chia (théo ludn nhém) Myc tigu: Giip HS ndm duege vi tri dia li, dia hinh, thi d6, kinh 16... ctia nude Cam-pu-chia. - GV yéu clu HS quan sét luge dé kinh té mét s6 muée chau A két hop véi doc kénh chit trong muc 1 cia SGK dé thao luan nhém theo cac cau héi sau: + Céu 1: Em hay néu vj tri dja Ii ciia Cam-pu-chia (nim dau? Giép voi nhiing nuée nio?)? Doc tén thi 46 Cam-pu-chia? + Cau 2: Nét ndi bat cia dia hinh Cam-pu-chia a gi? + Céu 3: Dan cu Cam-pu-chia tham gia sin xudt trong nganh gi 1 chit yéu? Ké tén cdc sin phdm chinh ctia nganh nay? - HS tién hanh thao ludn. 55 - GV theo déi, giip 46 nhimg nhom gp khé khan. - Dai dign timg nhém bao cdo két qua trude lép. - GV nhan xét, vira chi trén luge dé vita gidng cho HS cac két ludn ding: + Cam-pu-chia nim trén ban déo Déng Duong trong khu vee Déng Nam A. Phia Bc gidp Lao, Thai Lan; phia Dong gidp vai Viét Nam; phia Nam gidp bién; phia Tay gidp Thai Lan, Thi dé Cam-pu-chia la Phném Pénh, + Cam-pu-chia cé dia hinh chi yéu la déng bing dang ling chao, chi c6 mét phan nhé la dai mii thap; cé dé cao tit 200 dén 500 m. Bién Hé la noi thap nhdt va giau tém cd. + Dan cu Cam-pu-chia tham gia san xudt néng nghiép la chi yéu. Cac san phdm chinh ctia nganh néng nghiép ¢ Cam-pu-chia la hia gao, hd tiéu, cao su, duéng thét nét, danh bat nhiéu ca nude ngot. n trac dén Ang-co Vat? - Em hay quan sat hinh 1 trong SGK va mé ta - HS mé ta theo sir quan sat va hiéu biét ciia cdc em. - GV nhfn xét va trinh bay: nguéi din Cam-pu-chia chia chit yéu 14 theo dao Phat. Cam-pu-chia cé rat nhiéu dén, cha tao nén nhimg phong canh Ang-co Vat. Ang-co Vat dep, hap dan nhung dep va c6 kinh hon ca vin la 14 mOt ngéi dén duge xay bang dé, cé nhiéu ting bén canh mét hd nude, né cé kign tric c6 kinh, huy hoang. - GV mdi 2 HS trinh bay lai nhimg dic diém tiéu biéu cua nuée Cam- pu-chia - 2 HS nic lai. Hoat dong 2: Mye ti ao (Iam vige theo cap) : Gitip HS ndm duoc vi tri dia li, dia hinh, thi dé, kinh té... ctia nudcLao - GV yéu cau HS quan sat luge d6, trao déi voi nhau dé tra loi cac cau ‘hi sau: 56 + Cau 1: Em hay néu vj tri dia li eda Lao (nim 6 dau? Gidp véi nhimg nude ndo?)? Doc tén thi do Lio? + Cau 2: Nét néi bat cia dia hinh Lao la gi? + Cau 3: Ké tén cde sin phim chinh ciia Lio? - HS trao déi va trinh bay truée lép: + Lao nim trén ban dio Déng Duong trong khu vuc Déng Nam A. Phia Bac gidp Trung Quéc, Thai Lan; phia Déng va Déng Bac gidp voi Viét Nam; phia Nam gidp Cam-pu-chia; phia Tay giap Thai Lan; phia Tay Bac gidp Mi- an-ma. Thi 46 Lao la Viéng Chan. + Nude Lao khéng giép bién, dja hinh phan lén 13 + Céc san pham chinh cia Lao la qué, canh kién, g6 va lia gao. - GV nin xét, bé sung va dua ra két Iugn ding. - Em hay quan sit hinh 2 trong SGK va mé ta kién tric Luéng Pha-biing? - HS quan sat vi mé ta truée lop. - GV nhan xét va két luan: Luéng Pha-bang 1a mét thinh phé cla nuée Lao. Day li mét céng trinh kién trac cd cia nhan dan Lao véi nhiéu dia diém in. Luéng Pha-bang duge UNESCO céng nh§n 1a di du lich néi tiéng va sin vin héa thé gidi. Nhu vay: Lao khéng gidp bién, c6 dién tich rig ln, la mét nude nong nghiép, nganh céng nghiép 6 Lao dang diegc chii trong phat trién. Em hay so sanh dic diém giéng nhau trong hoat déng kinh té cia ba nuée Lao, Viét Nam, Cam-pu-chia? - HS lién hé voi nén kinh té Viet Nam dé tra loi: + Nganh néng nghiép gitr vai tro quan trong trong nén kinh té cua ca ba nude, nganh céng nghiép dang duge chi trong phat trién. + Ca ba nude déu trong durge nhiéu lua gao. Hoat d6ng 3: Trung Quéc (thao ludn nhém) 357 Muc tiéu: giip HS nam duoc vj tri dia li, dia hinh, dién tich, kinh té.. ctia Trung Quéc. - GV yéu cu HS quan sat luge dé két hop véi phan kénh chit 6 muc 3 trong SGK dé thao ludn nhém hoan thanh ndi dung phiéu hoc tap. - Cac nhém tién hanh lam viée (1 nhém lim vao gidy khé 1én con cic nhém cén lai lam vao phiéu), GV theo déi va giup dé nhiing nhém yéu kém. - Dai dign nhém lam vao gidy khé lon 1én din trén bang va trinh bay. Cée nhém edn lai theo déi, nhfn xét va bé sung, - GV nhan xét, bé sung va két lan: + Trung Quéc thuéc khu vic Déng A. Trung Quéc cé chung duéng bién gidi voi nhiéu quéc gia nue: Méng Cé, Triéu Tién, Lién Bang Nga, Viét Nam, Lao, Mi-an-ma, An D6, Tat-gi-ki-xtan, Cu-ro-gu-xtan, Ca-déc-xtan. Phia Déng giép Thdi Binh Duong. Thi dé ctia Trung Quéc la Bac Kinh. + Trung Quée la nude cé dign tich lin (ding thit ba trén thé gidi sau Lién Bang Nga va Ca-na-da); dan sé déng nhdt trén thé gidi. + Phia Déng Bac la déng bang chau thé mau mé. O day con nguai da sinh song tie xa xa tao nén nén vén minh Trung Hoa néi tiéng. Mién Tay chi yéu la niti vat cao nguyén, cé khi hau Khéic nghiét + Tir xa xua dat Trung Hoa da ni tiéng vai to lua, ché, gdm, sie. Ngay nay, kinh té Trung Quéc dang phat trién rdt manh va san xudt nhiéu may méc, thiét bi. Hang dién tie, 6 t6, hang may mac, dé choi cia Trung Quéc duge xudt khéu sang nhiéu nuée trén thé gidi. - Em hay quan sit hinh 3 trong SGK va trinh bay nhimg hiéu biét cia minh vé Van li Truéng Thanh? - HS trinh bay nhing hiéu biét cia minh. - GV nan xét, bé sung va trinh bay: Van li Trrdng Thanh la mét kién tric dé sé duoc xdy dung bit dau tir thoi Tan Thiiy Hoang (trén hai ngan nam truéc day) dé bao vé dat nudc, cdc déi vua Trung Hoa sau nay tiép tuc xay 58 thém nén Van li Trong Thanh ngay cang dai. Tong chiéu dai cia Van li Truang Thanh la 6700 km, day la m6t khu du lich néi tiéng cita Trung Quéc. - GV méi 3 HS trinh bay lai nhimg nét tiéu biéu cia ba nude Cam-pu- chia, Lao, Trung Quéc. - HS trinh bay, - GV tong két tiét hoc: Ba mud Cam-pu-chia, Lao, Trung Quéc la cdc nuée lang giéng ctia nude ta. Hién nay mde ta cé nhiéu chuong trinh hop téc vai ba nude nay aé cig nhau phat trién kinh té, van hoa - xa hoi trén nguyén tac hop téc hai bén cing c6 loi. chuong 2: Théng qua qua trinh tim hiéu co sé li luan va khdo sat thyc tién, & chuong nay ching t6i da tién hanh x4y dyng quy trinh hinh thanh khdi nigm dia Ii trong phin mén ja Ii tigu hoc. Day ld quy trinh ma ching 16i da nghién cifu va xy dung phi hop véi thyc t8 day hoc hign nay va dim bao ding dinh huéng d6i méi muc tiéu gido duc. Ching t6i da tién hanh x4y dung cdc quy trinh hinh thanh KNDL tuong tng véi timg loai KNDL cy thé do hinh think KNDL chung, quy trinh hinh thanh KNDL riéng, quy trinh hinh thinh KNDL tp hop. Méi quy trinh bao gor quy tinh cdc bude dug xép theo mét trinh ty hgp li va khoa hoe. Quy trinh duge xy dung phi hop véi ndi dung kién thite cia phan mon Dia li 6 tiéu hoc, cé thé 4p dung cho nhiéu bai hoc va phi: hop voi dic diém tam sinh li cia HSTH. Déi véi diéu kién co sé vat chat hién nay & cdc trusng Tiéu hoc thi quy trinh hoan toan cé thé 4p dung duge. 59 Chuong 3: THY'C NGHIEM SU PHAM 3.1. Khai quat vé qua trinh thye nghiém sw pham 3.1.1. Muc dich thee nghigm Qué trinh thye nghiém duge ching 16i tién hanh nhim kiém nghiém quy trinh hinh thanh khai nigm dja Ii trong phén mén Bja li 6 tigu hoe. Tir d6 chimg minh cho gia thuyét khoa hoc ma chung tdi da dé ra. 3.1.2. Nguyén tic the nghiém - Dam bao tinh khoa hoc cua kién thie phan mén Dia li & tiéu hoc, khong Lim thay déi ngi dung chuong trinh SGK mén Leh sit va Dia Ii - Dam bao tinh khach quan, phi hop véi hoat déng day cla GV va hoat dong hoe cia HS. - Dm bio tinh da dang cia cdc logi truéng thy nghigm (cd ving néng thén va ving thanh phd). - Dam bio tinh linh hoat, sing tao trong qua trinh thyc nghiém. 3.1.3. NOi dung thye nghigm Té chire day hoc mét sé bai trong chwong trinh phan mén Dia li thuéc mén Lich sit va Dja If Iép 4; 5 & cdc trudmg Tiéu hoe. 3.1.4, Phuong phip thye nghigm Trong qué trinh thyc nghigm, ching t6i tién hanh phuong php thye nghiém trén ca hai d6i tong gém cac Iép thyc nghiém va cac lép adi chimg. D6i véi cdc lop thye nghiém, cdc bai hoc duge tién hanh theo quy trinh ma ching 16i da xy dung, D6i voi cdc lép déi chimg, cdc bai hoe duge tién hinh theo cach binh thuéng ma ho van sir dung. 60 3.1.5. T6 chite thc nghiém 3.1.5.1. Thoi gian thee nghiém Ching t6i tién hanh day thyc nghiém trén déi tong hoc sinh lop 4 va lop 5 vao thai gian sau: ~ Hoc ki I va hoe ki IT cia nim hoe 2010 - 2011 - Hoc ki I ciia nim hoe 2011 - 2012. Trong qué trinh thyc nghiém, viée té chite the nghiém duge tién hinh theo ding thoi khéa bigu, khéng Lim thay déi hogt dong day hoc cia nha trudng. 3.1.5.2. Chon co sé va déi twong the nghiém Co sé the nghiém: Chung tdi chon mét sé trréng Tiéu hoc trén dia ban tinh Nghé An dé the nghiém. Bao gém ca cdc truéng 6 thanh phé va trudng 6 néng thén dé thye nghigm, cy thé li cdc trudng sau: + Trg Tiéu hoc Lé Mao, thanh phé Vinh. + Trung Tiéu hoc Trung D6, thanh phé Vinh. + Trung Tiéu hoc Quynh Héng, huyén Quynh Lary, tinh Nghé An. + Déi tuong thye nghiém: Ching tdi tién hanh thyc nghiém trén déi tuong hoc sinh lép 4; 5 thude cdc trréng Tiéu hoc néi trén. Mi trudng ching 16i chon hai Iép: mot lép thyte nghiém va mét lép déi ching. Cac lop thye nghiém va cde lép déi chimg duge Ilya chon theo nguyén the sau: + Cé si sé HS bing nhau hoae ang nhau. + Trinh d@ cia cdc em chénh Igch nhau kh6ng dang ké. + Méi trong séng gan nh nhau (cing 1a dan cia phudng hoi xa). + Trinh d6 chuyén mén, nghiép vu cla GV day l6p déi chimg va lop thye nghiém tuong duong nhau. 61 3.1.5.3. Chon bai day thie nghiém Dé chon bai day thye nghiém, ching 161 da nghién ciu noi dung chuong trinh phan mén Dia li trong mén Lich sir va Dia li lop 4; 5 réi tién hanh Iya chon 6 bai thye nghiém thé hign cho ba quy trinh hinh thinh KNDL ‘ma chang t6i da dé xudt. Cac bai thuc nghiém d6 bao gém: Khoi lop Tén bai thye nghigm Trang Trang 84 Bai 17: Ding bing Nam BO Trang 116 Lop 4 . : Bai 29: Bién, dao, quin dio Trang 149 Bai 1: Vigt Nam - dat nude chang ta Trang 66 Bai 10: Nong nghiép Lop 5 . Bai 19: Cée nude ling giéng cia Vigt| Trang 87 Nam Trang 107 3.1.5.4, Soan gido dn the nghiém Sau khi chon cac bai thyc nghiém cu thé, chung tdi tién hanh thiét ké gido an theo quy trinh da dé xudt. Giéo an duge thiét ké mét cach khoa hoc, chi tiét, ngdn gon va rd rang. Mat khc, ching t6i cing tinh dén kha ning van dung sang tao cia gido vién trong tién trinh lén lop. Dong thdi cing tinh dén nhimg van dé nay sinh tir phia hoc sinh trong gid hoc dé cé nhiing phurong an thay thé, dam bao cho tién trinh lén lép duge dién ra binh thudng. Dam bao su phi hgp va higu qu cho GV khi sir dung quy trinh trong qua trinh day hoc 3.1.5.5, Bbi duedng gido vién thee nghiém - Ching t6i da tién hinh Iya chon GV thyc nghiém va lim cho ho nhan thite duge tim quan trong cia vige hinh thanh KNDL cho HS trong qué trinh day hoc dja li 62 - Giéo vién duge méi day the nghiém 1a nhiing nguéi cé kinh nghi¢m trong ging day, nhigt tinh, tinh than trich nhigm cao, ¢6 trinh d@ va tham nién céng tac tuong duong nhau. Ching 16i cing da 06 nhing budi gip go ndi chuyén va dva tai ligu cho ho nghién céu dé nim ving quy trinh hinh thin m9t KNDL cho HSTH. - Sau khi soan xong gido an, ching 16i da gap cde gido vién thye nghiém dé trao déi vé cdc bude, cdc chi tiét trong gido an, gidi dép nhitng khé khan, vuéng mic cho ho. - Chuan bj day da cdc diéu kign, phuong tig, co sé vat chat can thiét cho timg bai cu thé. 3.1.5.6. Tién hanh the nghic - Truée khi thye nghiém, ching t6i da tién hanh kiém tra dé do trinh 46. ban dau cia ca hai lp: Iép the nghigm va lép déi ching véi cing mét dé kiém tra nhu nhau dé lam cin ett dénh gid tinh higu qua cia quy trinh sau khi tién hanh thuc ngl [6 chite cho GV day thyc nghiém trén ca hai 6p: lép thye nghiém va l6p d4i ching theo cdc phuong an da thiét ké trén cing mét bai day. - Trong qué trinh ging day, ching t6i tryc tiép dy gid ca lop déi chimg va lép thye nghiém. - Té chite rit kinh nghiém, cé nhimg phuong dn diéu chinh kip thoi khi 6 nhiing kha nang bat thurang xay ra, - Trao déi, tr chuyén véi HS dé tim hiéu thai 49, mite d6 hig tha cia cae em vé bai hoe. 3. 7. Kiém tra, dénh gid két qué thee nghiém Sau mi bai thyc nghiém, chung tdi tién hanh kiém tra danh gid két qua hoc tap cua hai lép: lop the nghiém va lép déi chimg véi cing mét yéu cau ‘kiém tra nhu nhau. 63 Cn ctr vao myc dich, nhiém vu, chudn kién thie, ki nang, thi 46 46i véi phin mén Dia li 6 tiéu hoc, ching t6i dé ra cdc chi tiéu danh gid nhu sau: - Két qua nhan thite cia HS. - Mite 46 hoat d6ng hoc tp cia HS. - Mite a6 huing tha ca HS trong git hoc. - Nang lye tur duy cia HS - Ki ning sir dung cdc loai phuong tign dia li cia HS. Cae chi tiéu trén duge thé hién 6 cdc mite 46 cu thé nhu sau: * Két qua hin thite cia HS: Danh gid theo thang diém 10 dya vao céc bai kiém tra cudi mdi bai hoc thye nghiém cia HS véi Hoc sinh nim vitng néi dung bai hoc & mite dé cao. Biét van dung téi da lugng tri thite sin 6 vao qué trinh hoe tip. Trinh bay ndi dung bai hoc mot cach 13 ring, mach lac. ~ Loai kha: 7 - 8 diém Hoc sinh nim ving ndi dung bai hoc twong d6i day du, chinh xdc (hiéu ngi dung bai hoc nhung trinh bay chura 16 ring, sing sta). - Loai trung binh: 5 - 6 diém Hoc sinh tiép thu bai con cham, chua nam vimg ngi dung bai hoc, trinh bay y kién chwa chinh xac. -4 diém - Loai yéu ké Hoe sinh chua duge ndi dung bai hoe. * Mite d§ hogt dong hoc tip cia HS - Mite d6 1: HS khéng tham gia hoat d6ng hoc tap, nghién ctu. - Mite dé 2: HS tham gia vao hoat dong hoc tp mot cach thy dong theo yéu cau cua GV va chi biét lam theo cac ban, khéng dua ra nhan xét, trao 446i, thao lugn véi céc ban trong nhém. 64 - Mite d6 3: C6 tham gia vao viée gidi quyét cac nhiém vu hoc tip nhung khéng dua ra duge ¥ kién cia riéng minh. = Mite dé 4: Tich cuc tham gia vao céc hoat dng, déc lép suy nghi, dua ra y kién cia minh vé bai hoe, thao ludn sdi ni, hang say phat bidu, rit ra két lun dang vé tri thite cia bai hoc. * Mite dp hitng thit cia HS trong gid hoc ~ Mite dé 1: HS khong thich, khéng hing tha hoe tap (vi bi ap dat, bat bude...) - Mite dé 2: Binh thug (trang thai hoc tap cua tré khong biéu hign ra ngoai ring thich hay khéng thich), - Mite dé 3: HS thich tham gia vao hoat dong hgc tap, c6 hig thi khi trinh bay ~ Mite dé 4: Rat thich: HS himg thi, s6' cia minh. ic y ki di, tich cue tyr gide tham gia vio céc hoat ding hoc tap lam ting sy tim ti, phat hign tri thtte khoa hoe. * Nang lie te duy ~ Mite dé 1: Nhan thire duge van dé nhung khéng cé kha nang tu duy tim ra von tri thie dé van dung. ~ Mire d6 2: Co von tri thite, biét van dung nhung chua ré rang. - Mite d6 3: Nhan thite duge van dé can str dung vén tri thie, tim ra von tri thite; biét van dung diing lac, ding chd trong qua trinh hoe tap. * Kindng sit dung céc logi phwong tign dja li cita HS ~ Mite dé 1: Khéng biét sir dung cac loai phuong tién trong tiét hoc dia li. ~ Mite dé 2: Biét str dyng cdc phuong tign nhung chi & mite 46 don gin nhu: doc chi giai, chi tén m6t s6 ddi tugng dia - Mite dé 3: Co ki nang sit dung céc phuong tign dja li mét céch thudn thuc va biét dya vao ching dé tim kién nguén tri thie phuc vy cho bai hoc, 65 3.1.6. Xit li két qué thye nghigm * Vé mat dinh legng : Ching t6i stt dung phuong phap théng ké toan hoc dé xi ly sé ligu, tinh ti 1é % dé phan loai két qua hoc tap cia HS, lam co sé dé so sinh két qua gitta lop the nghiém va lop déi chang. - Gia tr] trung binh ¥ duge tinh theo céng thire X= [10] ni: 1a tan s6 xuat hién diém s6 x; N : la tng sé hoe sinh thye nghiém ligu nha Gia tr trung binh ¥ dae tung cho sy tap trung ct: n $0 sinh diém trung binh cia nhém 1ép the nghiém véi diém trung binh cua nhém lép déi ching. - D6 léch chuan duge tinh theo céng thite : & — ny, xP N-1 [10] - DQ Iéch chudn [a tham 6 4é danh gid mite 46 dao dong két qua hoc {ap cua HS quanh gid trj trung binh ¥ cua nhém lép thye nghiém va nhom lép d6i chitg. Gitta hai nhém the nghiém va d6i chimg, nhém nao cé 46 1éch chudn nhé hon thi nhém dé cé két qua hoc tap cao hon. + Ding phép thir t — Student 4é so sanh két qua cia nhém lép thyc nghigm va nhém déi chimg. Ching t6i sir dung céng thie X,-X [10] Trong dé : ¥, 14 diém sé trung binh cia nhém thye nghiém 66 Y; 1 diém trung binh cia nhém déi chimg S, 14 6 Ich chudn ciia nhém thyte nghigm S,° 14 d6 léch chudn cia nhém déi chimg N la téng sé HS cia hai nhém thye nghiém va nhém déi ching. Tir cdc thong s6 tinh todn duge, tra bang ¢- Student tim 12 16i han. Néu f > ta@ thi tac déng thyc nghiém cé higu qua. Néu f < ta thi téc dong thye nghié Khong 06 higu qua. * Vé mat dinh tinh: Dinh gid vé mat dinh tinh két qua hoc tip cla HS dya theo cdc tiéu chi da néu 6 tren, Hinh thite danh gid 18 qua viée quan sét, du gid, phéng van cdc déi twong thc nghiém sau dé ghi chép vao bién ban. Theo doi nhing thay déi trong qua trinh thyc nghiém. 3.2. Két qua thie ng! Ching t6i tién hanh day thyc nghiém trén ca hai déi trong HS lép 4 va lop 5. Két qua thy nghiém thu duge nhur sau: 3.2.1. Két qué tinh ri thite cia hoc sinh Trong qua trinh thye nghiém, ching t6i da tién hanh day 6 bai 6 ca hai 46i tung HS lop 4; 5 (mdi loai KNDL c6 2 bai thye nghigm). Sau day 14 két 1a 3 bai trong s6 6 ba Sau khi dy gio xong, ching ti déu danh 15 phit dé kiém tra ca hai nhém lép véi cing mét ndi dung nhu nhau, Bai the nghiém sé 1: Baill NONG NGHIEP (Lich sit va Dia li 5) Ba jém tra 15 phut Céu 1: Hay ké tén mét sé loai cay trong & nude ta? Loai cay nado duge trong nhiéu nhat? Céu 2: Em hay dién ndi dung phi hop vao bang sau: 67 Cay trong, Vat mudi 1g ni va cao nguyén Déng bing K& qua thu duge nhu sau: Bang 6: Bang tng hop két qua bai thyc nghiém s6 1 Ten sé Diém sd . Lép X | Sx truong HS/3)4]5]6|7/81]9 |10 ™ [35 [0 [fo ]4]5 [7/12/35] 2 | 7 [137 Trung Dé pe} 35 }2)3 fs ful|s]4}i] i |6o fais7 Th [34 [070 [2/4 [8 las]s]2 [76/123 Lé Mao pe | 34] 1} 2/5] 8 fio} s ] 2] 1 }6s2} 1,54 ~ [IN| 36 Poli [3[sfelil4]t lr] 13 Quynh Hing pc | 36 | 3 | 2] 810; 8} 41 | 0 |5,94]2,17 TN [105] 0 [1 [9 | 19 [23 [32/15] 9 [738] 13 Téng pe } 105 | 5 | 9 }18] 30] 23 15] 6 | 2 | 615] 1,76 Tir két qua & bang trén, chung tdi thay diém trung binh cua nhom lop thye nghiém 1a 7,38; trong khi d6 diém trung binh cia nhém lép déi chimg 14 6,15 tite 1a diém trung binh cia nhém lép thye nghigm cao hon diém trung binh cua nhém lép déi ching 1a 1,23. Dong thoi d6 1éch chudn cua nhém Iép thye nghigm lai thap hon 46 ching li 0,46. Diéu dé chimg to, & nhém lép thye nghiém két qua ho cao hon nhém lép déi ching. 68 éch chudn cia nhém lép déi Dé khng dinh két qua thye nghiém, chung tdi ding phép thir ¢ - student nhim so sanh két qua gitta nhém lép thuc nghiém va nhém lép déi chimg. Ie XMi-X2 738-615 |Sp+S} [43° +17 YON \ 105 Tra bang phan phi ¢ — student, bac tu do F = «, mite a =0,0005 ta cé ta =3,29. Vay: t= 5,76 > 3,29 =ta ching t6 thye nghigm cé higu qua, ‘Mate d6 phan phéi két qua bai thue nghiém 1 duge thé hién qua bang sau: Bang 7: Bang phan phéi két qua bai thc nghiém 1 Sb Tie % Tén trudng | Lép us | Kém | T.binh | Kha Gioi TN | 35 | 0,00 25,71 34,29 20,0 Trung Dé pc] 35] 143 543 25,7 37 TN | 34 [0,00 17,64 61,76 20,6 Lé Mao DC | 34] 8,82 38,23 41,11 11,84 : IN | 36 | 28 30,55 32,8 13,85 Quynh Héng DC] 36 | 13,9 50,0 33,33 2,77 TN | 105 | 0,95 25,71 32,38 | 20,96 Téng pc} 105] 13,33 | 45,71 36,19 477 Qua bang phan phi két qua bai the nghiém 1, ching téi thdy: 6 nhom lop thye nghigm ti 1@ HS kém va trung binh it hon nhém déi ching (kém 0,95%; trung binh 25,71% ). Nguge lai, ti Ié HS kha va gidi 6 nhém lép thyc nghigm lai cao hon nhém lép déi chimg (kha 52,38%; gidi 20,96%). Cdn & nhém lép déi chimg ti 1g hoe sinh dat diém kém va trung binh Iai cao hon & nhém lop thye nghiém (kém 13,33%; trung binh 45,71%); ti 16 hoe sinh dat 69 diém khé, gidi thap hon (kha 36,19%; gidi 4,77%). Nhu vay, chat luong hoc {ap & nhém lép thy ¢ nghiém cao hon chat lugng hoc tap & cdc Ip déi chimg. Ching tdi biéu dign két qua the nghiém bang biéu dé sau: 40. 30 20 10 Kém T.Binh Kha Gidi Bai thye nghiém s6 2: Bai 1: VIET NAM - DAT NUGC CHUNG TA (Lich sié va Dia Ii 5) Bai kiém tra 15 phiit Cau 1; Dién tit ngtr thich hyp vao ché cham: Vigt Nam nam trén. = thude khu vue. Phia Bac giap , phia Déng, phia Nam va Tay nam gi phia Tay va Tay Bac giap.... Dat nuse ta vita c6 ..... vita c6. (céc tir cn dign la: ban dao Déng Duong, Dong Nam A, Trung Quée, Bién Dong, Cam-pu-chia va Lao, dt lién, bién, dio va cdc quan dio) (Céu 2: Khoanh vao cau tra lai ding: Dign tich ctia made Vigt Nam la: a, 345000 km? ©. 330000 km? b.303000 km? d. 34000 km? 70 Céu 3: Dién sé va chit sé thich hop vao ché chim: Tit Bic vao Nam, phan dat lién nude ta dai. Noi hep MAE LB. ee eeeseeeess tees eeseeesteesessseesseeseesisssiessessneesinesecssesseasseesees Ching t6i thu duge két qua nhu sau: Bang 8: Bing tng hop két qua bai thye nghigm 2 ei 86 Diém sb _ Lép x | Sx trwong HS/3]4]5]6]7]8]9 | TN [3s [0/1 /5]5]4]i3]4 [3 [734/158 Trung D6 pc | 35 | 2] 2)10] 7] 7) 5 | 2 | 0 |6,08}1,70 TN | 34/0 1 2/3 )5 13] 6 | 4 | 7,8 [1,47 Lé Mao pc | 34]o]2}9o]s8)a]3]3]1 |641}1s0 . | IN] 36 fo] 2]/4] 6] 9 fio] 4 fo [7.03] 1,46 Quynh Hong pe} 36} 3] 2]/9]8)9] 3] 2] 0 597] 1,53 ; TN [10s [0 | 4 |i |i4]is] 36] 14] & [7,39 | 1,50 Tang pe }105] 5 | 6 | 28] 23}24] 11] 7 | 1/615] 1,58 Tw két qua ting hop duge & bang trén, ching tdi thdy diém trung binh cua nhém lp thye nghigm 1a 7,39; trong khi a6 diém trung binh cua nhém lép déi ching 1a 6,15 tic 1a diém trung binh cia nhém lép thye nghiém cao hon diém trung binh cua nhém lép déi ching 1a 1,24. Dong théi d6 Iéch chuan cia nhém I6p thye nghiém lai thap hon dé léch chuan cua nhém lép déi chimg 1a 0,08. Diéu dé ching t6, 6 nhém 1ép thyc nghiém két qua hoc tip cao hon nhém Iép déi ching. Dé khang dinh két qua thye nghiém, ching tdi ding phép thir t - student nhim so sanh két qua gitta nhém lép thuc nghiém va nhém lép déi ching. a 739-615 124 [LS +4ss 0.0452 \ 105 Tra bing phan ph6i /— student, bac ty do F = «, mite a =0,0005 ta c6 ta = 3,29. Vay: t= 5,83 > 3,29 = ta chimg t6 thye nghigm sur pham 1a 6 higu qua Mite dé phan phéi két qua bai the nghiém 2 duge thé hién qua bang sau: Bang 9: Bang phan phéi két qua bai thye nghiém 2 86 Tile % Ten trung | Lop HS|Kém | T.binh | Kha Gidi TN [35 | 2.85 28,57 48,57 | 20,01 Trung D6 pe} 3s} 1142 | 48,57 343 371 TN [34 [2:94 147 52,94 | 29,42 Lé Mao pe | 34] 5,88 50,0 32,35 11,77 : TN [30 | 5.56 277 32,77 13,9 Quynh Hang pe | 36 | 13,88 | 47,22 33,33 5,57 A TN [105] 3,80 23,80 31,43 | 20,97 Téng pe } 105) 10,47 | 48,57 33,33 7,63 Qua bang phan phdi két qua bai the nghiém 2, ching tdi thay: 6 nhém lop thye nghiém ti 1¢ HS kém va trung binh it hon nhém déi chimg (kém 3,8%; trung binh 23,80% ). Nguge lai, ti I HS kha va gidi & nhém Iép thyc lai cao hon nhém lép d6i chimg (kha 51,43%; gidi 20,97%). Con & ngl nhém lép di ching ti 18 hoc sinh dat diém kém va trung binh lai cao hon & nhém lép thye nghiém (kém 10,47%; trung binh 48,57%); ti 18 hoc sinh dat diém khé, gidi thap hon (kha 33,33%; gidi 7,63%). Nhu vay, chat luong hoc tap 6 nhém lép thy nghiém cao hon chit long hoc tap 6 cdc 1ép déi chimg. 72 Ching t6i biéu dién két qua the nghiém bing biéu dé sau: 60. S0- 40- 30 mIN Ope 20- 10. 0 Kém ‘T.Binh Khai Gidi Bai thye nghiém s6 3: Bai 6: MOT SO DAN TOC 6 TAY NGUYEN (Lich sit va Dia li 4) Bai kiém tra 15 phit Cau 1: Ké tén mt sé dan tdc séng lau doi o Tay Nguyén? Cau 2: Néu m6t sé nét vé trang phuc va sinh hoat cia nguéi dan Tay Neuyén? Cau 3: Hay mé ta nha rong. Nha réng ding dé lam gi? Ching 16i thu duge két qua nhur sau: 13 Bang 10: Bang tong hop két qua bai thyc nghiém 3 Ten So Diém sd _ Lop ¥ | Sx trurdng WS/3]4]/5]6|7|8]9]10 TN] 35 fo ;o]3 5 | 8 ]io| 6/3 [737/140 Trung Dé pe} 3s }1] 2] 8 fio] 7] 3] 3 | 1 )628] 1,56 TN 34 fools [s|s]7|7/4 (703/149 Lé Mao pe | 34.0] 2/10] 8} 6] 4] 3 ]1 | 64 fas3 , [iN yse [oli [3/6 fiolioy s ft [722/183 Quynh Hing pc} 36 ]2]2)9]s8]9]4]2]o jeruj2a TN [105 [0 1 | 9 [16] 26] 27] 18] 8 [7,48] 157 Téng pe | 105 | 3 | 6 |27]26| 22) 11] 8 | 2 [627] 1,77 Tir két qua tong hop duge & bang trén, ching tdi thay diém trung binh cia nhém 1ép thye nghiém 1a 7,48; trong khi dé diém trung binh cua nhom lép 6i chimg 1a 6,27 tire 1a diém trung binh ciia nhém lép thye nghigm cao hon diém trung binh cua nhém 6p 46i chimg 1a 1,21. Dong théi dé léch chudn cia nhém lép thye nghiém lai thip hon d9 Igch chudn cia nhém lép d6i chimg 1 0,2. Diéu dé chimg 16, 6 nhém lép thyc nghiém két qua hoc tip cao hon nhém lép adi ching. Dé khing dinh két qua thye nghigm, ching tdi ding phép thir f- student nham so sanh két qua gitta nhém lép thy nghiém va nhém lép déi ching. Tra bang phan phéi TA8-6.27 fis? +177 \ 105 121 (0.0533 =5,26 - student, bac tyr do F = 2, mite a = 0,0005 ta ¢6 ta = 3,29. Vay: 1= 5,26 > 3,29 =ta chimg t6 thye nghiém su pham 1a c6 higu qua. Mate 46 phan phéi két qua bai thuc nghiém 3 duge thé hién qua bang sau: 14 Bang 11; Bang phan phéi két qua bai thyc nghiém 3 So Tile % Tén trusng | Lép Hs | Kém | T.binh | Kha Gidi TN | 35 | 0,00 22,85 3142 | 25,73 Trung Dé DC] 35 | 8,57 51,42 29,57 | 11,44 TN | 34 | 0,00 23,52 441 | 32,37 Lé Mao DC | 34] 5,88 52,94 29,41 11,77 ~ | IN| 36 | 277 25,0 55,55 16,68 Quynh Héng DC) 36 | I | 47,22 36,11 5,56 jl TN | 105] 0,95 23,80 50,47 | 24,78 Téng DC | 105] 8,57 50,47 31,42 9,54 Nhin vao bang 11 ta thdy, 6 nhém lép thye nghiém, ty 16 hoe sinh dat diém kém va trung binh thdp hon & nhém 1ép déi chig; ngugc lai diém kha, gidi chiém ty 1é cao. Cu thé: G nhém Iép thye nghiém, ty 1é diém kém 1a 0,95%; trung binh 23,80%; kha 50,47%; gidi 24,78%. O nhém lép déi ching, ty 16 diém kém 1d 8,57%; trung binh 50,47%; kha 31,42%; gidi 9,54%. Nhw te cho hoe sinh hge tap dia li theo cdc quy trinh ma ching 161 hoan toan dem lai két qua cao. Ching t6i biéu dign két qua the nghiém bing biéu dé sau: 60 50 40 30. mIN upc 20 10 0 Kém T.Binh Khé Gidi 15 3.2.2, Hoat dong ctia hoc sink trong gid hoe Ngoai két qua linh h6i tri thie cia HS thi higu qua cua quy trinh con duge thé hign 6 mite 43 hoat ding cla HS trong git hoc. Qua vige theo dai, dy gid thim lép, trd chuyén, trao déi voi GV va HS 6 cdc lop thye nghigm va lép déi chimg, ching t6i c6é nhan xét nhu sau vé mite d6 hoat dong cia HS trong go hoe: - Déi voi nhém lép déi chimg: Hoat d6ng chinh dién ra trong gid hoc cia nhém Iép déi chimg 1a GV gidng giai - HS King nghe; GV hoi - HS tra lei; GV ghi bang - HS chép vao ch thy déng nén khi GV héi chi HS tra lai con bd phan khac lim vige vo. HS tiép thu tri thite mé 6 mét bo phan eng ho§e néi chuyén, Do dé, din khéng Khi gid hoc dién ra trim hon, HS rut ré, nhat nhat. Mat khéc, ki nang hoat d6ng voi qua dia cau, ban dé, luge dé, tranh anh... con kém, p nhigu khé khan, ling ting va thuémg xuyén chi sai cdc d6i tong dia li ma mht la 6 cae trudng néng thén. - Déi voi nhém lép thee nghiém: Mite 46 hoat déng cia HS trong nhém Iép thye nghiém cao hon hin nhém 6p déi chimg. Cac em hoat déng mét cach tich cuc, s6i ndi dudi su t6 chitc, huéng din cia GV. HS thu sy bj cudn hut béi cdc hoat dong hoc tap Khée nhau trong mot tiét hgc nhu: thio ludn nhém, lim vige theo cp, cd nhdn, tham gia vao céc tré choi... Cac em tich cyc, ty gidc tim kiém tri thite mét cach chi dgng. Trong lic HS hoat dong, GV 06 thai gian theo dai, bam sit timg nhém, timg c4 nhan nén khong c6 trudng hop HS lim vige riéng, néi chuyén trong gi hoc. Chinh sy quan tam, giup d@ cia GV va céc ban trong nhém, t6 da lam cho mét sé em truée day cé tinh nhit nhat, rut ré thi bay gid cae em da manh dan, ty tin hon khi trinh bay y kién ca minh; sin sing trao 446i, chia sé y kién voi ban bé lam cho gid hoc dién ra séi ndi, himg tha hon, HS & nhém lép thyc nghigm 6 ki nang sit dung phuong tign dia If tt hon 16 nhém d6i chimg. Béi & nhém lép thye nghiém cdc em thuéng xuyén lam viée véi phuong tién dia li dé tim ra kién thie nén nhimg ki ning sit dung phuong tign dia li cfing durgc hinh thanh thuréng xuyén. Nhu vay, qua két qua thye nghiém cho ching ta thdy lép thye nghiém c6 két qua hoc tap va mite 46 hoat déng cao hon hin so véi lép 46i chang. Didu a6 chimg 16 quy trinh ching tdi xay dymg di dem lai higu qua cao trong day hoc phn mén Dia li 6 tiéu hoc, gép phan nang cao chat lugng day hoc & tiéu hoc. 3.2.3, Mite do hieng thi: hgc tap cita hge sinh Déi voi HSTH, viéc tao ra hémg thi hoc tap 1a diéu rat quan trong. Khi cé himg thi, say mé thi céc em sé tich oye tham gia vao cdc hoat dng hoc tap m6t cach séi ndi, ty gide. Vi vay, cé thé néi himg tht gép phan tao nén sw thanh céng cita tiét hoe Sau cdc tiét day thye nghiém, ching tdi da tién hanh diéu tra bang phiéu trén ca hai nhém Iép thyc nghiém va déi chimg, thu duge két qua nhu sau: Bang 12: Cae mite 46 himg thi hgc tap cua HS Cae mire a6 hig tha) Bai hoc Rat Binh | Khong Thich thich thuong | thich TN | 54,25 [34,27 | 10,25 | 1,23 Néng nghiép 16,95 | 28,63 | 23,45 | 30,97 TN [3634 [3237] 98 | 149 pe | 15,51 | 29,15} 20,2 | 35,14 TN | 55,1 [33,18] 10,07 | 1,65 DC | 18,23 | 28,76 | 25,11 | 27,9 ‘Vit Nam - Dat nuée ching ta M6t sé dan t6c 6 Tay Nguyén TN | 55,23 | 33,27] 10,04 ] 1,45 Tong hi ener pC | 16,9 | 28,84] 22,92 | 31,33 7 Qua két qua & bang trén, chung tdi thdy hig tha hoc tap cia hai lép thu nghiém va déi ching c6 sy khac nhau 16 rét. G lép thuc nghiém, mite d6 himng thi kha cao (“rét thich” 55,23% va “thich” Li 33,27%). Tilé vé mite 46 Khdng himng tha hoc tp gidm hin (“binh thuéng” 1a 10,04%; “khong thich” 1 1,45%). Hoc sinh rat c6 himg tha khi GV t6 chite tiét hoc theo quy trinh trén. Vi trong phn mén Dia li 6 tiéu hoe cé rat nhiéu khdi nigém ma kha nang hiéu biét, vén tri thite cia HS chwa nhiéu nén cdc em rat khé khan trong viée hinh thanh cde khdi nigm, Nhung véi cdc quy trinh nay thi HS khong nhimg khong nam chic khai niém ma cac em cén ty minh hinh thanh nén nhimng khdi niém it ban dé, luge dé, qua dia a6 théng qua v ju, tranh anh... duéi sy huéng din, t6 chite ciia GV. Do dé, cc em rit hao himg, s6i néi trong hoc tap va cée khai nim duge nhé léu hon, rit Tuy nhién, & lop d6i chimg ti Ig himg thé thap hon lép thye ng nhiéu (“rt thich” 12 16,9%; “thich” 1a 28,84%). Ngugc lai, ti 1 HS khong himng thi cao (“binh thudng” 1d 22,92% va “khéng thich” 1a 31,33%). Dan dén két qua nay 1a do GV t6 chite tiét hoe theo cach binh thudng tir truéc dén nay nén gid hoc khéng mi lin déi voi cdc em. GV chu yéu sir dung phuong phap hei dap va giang gidi ma khong my Khi sir dung cac hinh thite day hoc nhu: thio Iudn nhém, trd choi hoc tip... Tiét hoc 6 lép déi chimg bao gid cfing mang tinh chat gd bé, dp dat im cho gid hoc tré nén ning né. Nhu vy, két hop gitta sé ligu & bang 9 va sy phan tich 6 trén, chung téi thdy ring viéc t6 chite cho HS hoc tap theo quy trinh ma chang tdi xay dyng di lam ting himg tha cho HS, gép phan nang cao chat Iugng day hoc phan mén Dia li 6 tiéu hoc. 3.2.4, Mite d@ tap trung chii $ cita hgc sinh trong tién trinh bai day Qua dy gid, quan sit cic hoat dong hoc tap cia HS trong qué trinh thye nghiém, ching tdi nhan thay: 18 - 6 lop thye nghiém, HS c6 mite d6 tap trung chit ¥ cao hon. HS duge tham gia vao cdc hoat dng cing véi nhém, lép; duge ty do bay 18 kién cua minh trong nhém, truéc cdc ban khac nén kha nang trinh bay, dién dat cla cic em cing t6t hon. Mét sé em nhit nhat, rut ré ty tin hin lén. HS duoc quan tm, chi ¥ nén cdc em cing c6 ging hét site dé hoan thanh nhiém vu dugc giao va thyc su bi cuén hat vao git hoc. - 6 cdc lép déi chimg, mite d6 cha ¥ cia HS vao bai hoc th4p hon han. Chi cé mét sé HS kha, gidi phat biéu cn sé déng HS thy dng, khéng tham gia; nhiéu em cdn néi chuyén, lim viée riéng trong tiét hoc vi GV khéng bao quat hét moi HS trong lép dugc. 3.2.5, Nang luc te duy ctia hoe sinh Nang Iye tu duy cia HS 1a mét van dé quan trong trong qua trinh hoc lap. Kha nang tu duy néi lén mite d$ hoat dng ciia cdc em trong gid hoc. Qua quan sat cdc gié day thye nghiém, ching t6i dua ra nhan xét nhu sau: - Déi véi nhém lép thyc nghiém: Su phat trién tw duy thé hién 16 rét & ché HS da biét quan sat déi trong duéi su ggi ¥, dan dat cla GV dé tim ra tri thire ding véi yéu cdu, nhiém vu ma GV da giao cho. Cac em da biét van dyng cdc thao téc tu duy nhu: phan tich, tng hgp, so sinh, khdi quat héa, phn dodn va suy lun vao qué trinh phat hién va tim kién tri thire méi, Mite 46 ddi hoi kha nang tw duy ciia HS & 1ép thye nghiém cao hon so véi lop d6i chimg va né thuéng xuyén duge rén luyén, phat trién trong qué trinh hoc tap. + Déi voi nhém Iép déi chimg: Mure 46 tw duy cia HS chwa cao, Nguyén nhan dan dén tinh trang trén 14 do cach thtte va phuong phap day hoc thng thuéng cia GV. GV thudmg xuyén lam thay céng vige cho HS, chi cung cp tri thire cho céc em mot céch thy dng. Vi vay, HS lvdi suy nghi, chi ghi nhé kién thire mét céch may méc ma khéng can phai tu duy. Céc kién thire HS ghi nhé duoc khéng bén vitng, khé van dung vao bai hoc méi va thu té trong cudc séng. Cac em it duge trinh bay, thao lufn vé ndi dung kién thie 79 nén kha ning giao tiép cing kém, dimg truée cac ban va cé gido thuéng ling ting, run sg. 3.2.6. Ki niing ste dung cdc logi phucong tign dia li cia hoc sinh Déi véi phn mén Dia li thi vige HS biét sit dung céc loai phuong tign dia li nhu: ban d6, qua dia cau, luge dé... 1a diéu rat quan trong. Phuong ti khong chi la céng cy gidp HS tinh hi tri thite m6t cach dé ding ma né con 1a ngudén tri thire quan trong dé cdc em chiém inh. Qua qué trinh the nghiém su pham, ching t6i dua ra nhan xét nhu sau: ic em da biét cach van dung ding céc loai dic bigt la khong - 6 nhém 6p thye nghiém: phuong tign dja li phuc vu cho tiét hoc, khong ling ting “ngai” méi khi sir dung. HS 6 cdc lop thyc nghiém cén biét dua vio céc loai phuong tign dia li dé tim ra tri thite dép «mg yéu edu cia GV. Nhin chung, HS li 6 cae lép thye nghigm biét cdéch van dung céc logi phuong tign day hoc mét cach thanh thao hon so véi HS & cae I6p adi chimg bei cde em thuéng xuyén duge Lim vige véi ching. - 6 nhom lép déi chimg: Cac ki nang sir dung cc loai phuong tién i chua duge hinh thanh, HS thug xuyén chi sai cdc d6i trong dia li va chura 6 du HS lam biét dua vao ban 4d, luge 48 tim kiém tri thite. Khi GV yéu viéc véi phuong tign dia li cdc em thuéng ling ting, gap rat nhiéu khé khan. Neuyén nhan din dén didu nay 1a do HS it duge tiép xtc, lim viée véi céc loai phuong tién nén ki nang str dung chung rat yéu kém. 3.3. Danh gid chung vé két qua thye nghi¢m Tir két qua thye nghiém, chang t6i dua ra mét sé két ludn nhu sau: - Diém trung binh cia nhém 1ép thye nghiém cao hon so véi nhém lop déi chimg 6 tt ca cdc bai kiém tra sau ede tiét thyc nghiém. - Til HS dat diém kha, gidi 6 cde lép thye nghiém cao hon so véi cdc lép 4di ching. 80 + Ti lg HS dat diém kém, trung binh 6 céc Iép thye nghiém cing thip hon so véi cdc lép déi chimg nhiéu. - 6 cdc Iép thyc nghiém, ngoai viéc nim vitng kién thite thi HS con hinh thinh duge nhtmg ki nang sir dung cae loai phuong tign dia li mot céch thanh thao. Ngugc lai, & nhém lép d6i chig cdc kién thie ma HS thu nhin duge thudng hi hgt, nhanh quén, khong bén lau va cdc ki ning sir dung cde loai phuong tign dia li thuémg it duge hinh thanh do ede em it duge sir dung. - HS & nhém lép thye nghiém cé ¥ thie tyr gide tham gia vio cde hoat dong hoc tap ma GV da yéu cau, c6 kha nang ty hoc, tw khém pha ra tri thite théng qua cdc phuong tign day hoe dja Ii. Két luan chwong 3: Qua qué trinh thyc nghiém su pham, ching ti da dat duge nhimg két qua vé mite d6 linh hdi tri thitc, vé hoat déng hoc tap cing nhu vé hung tha, kha nang tr duy... cda HS trong gid hoc. Ching 161 nhin thay ring vige 16 chite day hoc theo quy trinh “hinh thinh khdi nigm dja 1” da xdy dung hoan toan mang tinh kha quan, dat két qué cao, NO di khing inh duge gid thuyét khoa hoc ma ching tdi da dé ra, g6p phan nang cao chat long day hoc phan mén Dja li tiéu hoe. 81 KET LUAN VA KIEN NGHI 1. Két luan 1.1, Khéi nim 14 nén tang cia todn b6 qua trinh hinh thinh va phat trién tri thite, VA sy hinh thanh khdi nigm tro thanh mét nhigm vy co ban cua hoat dong day - hgc. Do dé, trong day hoc dja li 6 tiéu hoc, vige hinh thinh khdi niém dia li 1a mot van dé cdn thiét va quan trong. Viée x4y dung quy trinh hinh thanh khdi nigm dja If hinh thanh KNDL cho HS. 12.L con duéng thufn tign, dé dang cho GVTH van di Lim sdng to mdt s6 luan vé “khdi nigm” va “khai nigm dia su duge dic diém, ¥ nghfa, phan tich, dénh gia diing thye trang day hoe dia li 6 tiéu hoc trong giai doan hign nay. Tir d6 xée lp co 86 li luan va co sé thy tién cho dé tai. 1.3, Xay dug duge quy trinh hinh thanh khai nigm dja li cho ca ba loai KNDL cé trong chuong trinh SGK tiéu hoc hién nay. Cac quy trinh cho méi loai KNDL bao gém nhiing bude cy thé theo mét trat ty logic, mang tinh khai quat cao, dé vén dung. ido 1.4. Dé khang tinh higu qua cia quy trinh, ching téi da thié 4n cho cdc bai day cy thé va hanh thyc nghiém sw pham. Qua trinh thwe nghiém da cho thdy viée t8 chire day hoc theo quy trinh trén 14 hoan ton cé higu qua; HS linh hGi tri thie mot cdch tich cuc, déc lap, sing tao, can cl, tu gidc. Chat Iugng hoc tap cia Iép thyc nghiém da duge nang lén m6t céch r6 rét. Diéu 46 chimg minh tinh hgp li, kha thi va higu qua cia quy trinh da dé xuat. 1.5. Quy tinh ma ching ti di xay dung duge sy dng §, ting ho va dénh gid cao cia cin b quan li, GV cing nhu HS 6 céc lop thye nghiém. Diéu dé cho thdy cdc quy trinh ma chung téi x4y dung cé vai tré quan trong va rat can thiét d6i v6i qué trinh day hoc phan mén Dia Ii 6 tiéu hoc. 82 1.6. Viée van dung cdc quy trinh vao qué trinh day hoc can phai the hign mét cach linh hoat, mém déo, phi hyp véi timg bai hoc cu thé; tranh hién tuong van dung quy trinh mét cach cing nhac, rap khuén. 2. Kién nghi 1.1. Déi véi cde cdp quan Ii: thay déi cach nhin nhan va danh gid ding mite vé vi tri cing nh vai trd cia mén Ty nhién vi Xa hoi néi chung, phan mén Dia li néi rigng; tranh tinh trang coi phan mén Dja Ii chi i mén phy, khéng quan trong va sy can thiét nhu céc mén khac. - Can cép nl ic théng tin, tri thirc 1ién quan dén linh vue dia li hing ngay nhim cung cdp cho HS mét cach chinh xdc, day du va lim phong pha, sinh dong thém cho bai hge cia ca em. - Thuéng xuyén t6 chite cdc lép bdi dudng can b6 quan li, GVTH; thao gidng, dy gid thim lép 48 cae GV hoc héi, rit kinh nghigm lan nhau va c6 ¥ thitc, trach nhiém hon trong tiét day cia minh, - Tao diéu kign thuan Igi cho GV phat huy hét thé manh, nang lye cia ngudi trong c6ng tac ging day. - Thudng xuyén mu: 1.2. D6 - Nim vimng kién thite cing nhu cdc ki nang dia Ii cin hinh think cho im trang thiét bi, phuong tién day hoc dia Ii. véi gido vién tigu hoc hoe sinh. ~ Phai thay r6 tim quan trong va su can thiét cua viée hinh thinh KNDL cho hoe sinh trong timg bai day. ‘an sir dung thanh thao céc quy trinh hinh thinh KNDL m6t cach higu qua, phi hop véi ndi dung timg bai hoc. - Can chuan bj bai, soan gido dn nghiém tic truée khi dén Iép; trénh tinh trang day qua loa, day din dap nhiéu bai trong mét tiét hoe... - Tham gia day du va nghiém tic cdc dot thao giang, boi dudng gido vién. 83 - Thuéng xuyén trau ddi, tim kiém, nang cao tri thire cing nhu tay nghé cho ban than. - C6 ¥ thie hoc hoi kinh nghiém tir déng nghiép bing cach thuéng xuyén dy gid trong td dé gép ¥, ddnh gid, rit kinh nghiém lin nhau. - Sir dung phdi hop nhiéu phuong phdp day hoc dia li trong mét tiét hoc phi hgp véi ngi dung bai hoc nhim thay déi khéng khi hoc tip trong lép. - Thuéng xuyén swu tim, ty tay lam cae dé ding, phuong tign day hoc dia I 1.3. Déi véi hoe sinh tiéu hoc: - Tham gia m6t cach tich eye vao cc hoat déng hoc tip ma gido vién 48 t6 chite. - Suu tam tranh anh, dé ding hoe tap dia li phuc vu cho tig tiét hoc ‘ma gido vién da yéu cau, - Hoe bai cii ddy du va nén chuan bj bai méi trade khi dén lép. 84 TAI LIEU THAM KHAO 1. Hé Ngoc Dai (1994), Cong nghé gido duc, NXB Gio duc. 2. Lé Thu Dinh, Bui Phuong Nga, Déi mdi viée day mon Ty nhién va Xa hoi 6 tiéu hoc. 3. Pham Van Ding (1994), Phuong phdp gido duc tich cue - Mét phuong php gido duc cuc ki quy béu, Tap 11 Bao nhin dan, 4, Ding Vin Durc, Nguyén Thu Hing (1999), Phuong phdp day hoc dia li theo huréng tich cuc, NXB Dai hgc st pham 5. Nguyén Anh Diing (cha bién), Nguyén Hitu Chi, Tran Viét Luu, Nguyén Tuyét Nga, Nguyén Minh Phuong, Pham Thi Sen, Lich Sit va Dia li 5, NXB Gio due Vigt Nam. 6. Nguyén Anh Diing (chi bién), Nguyén Tuyét Nga, Nguyén Minh Phuong, Pham Thi Sen, Lich Sit va Dja Ii \XB Gido duc, 7. Nguyén Duge, Nguyén Trong Phic (1993), Li ludn day hoc dia li phan dai cuong, NXB Giso duc. 8. Lé Thi Thu Ha, Nguyén Thi Hang, Lé Thu Huyén, Thiér 5, NXB Ha N6i, é bai giang dia li 9. Pham Minh Hac, Lé Khanh, Trin Trong Thiy (1989), Tam li hoc, Tap 1; 2, NXB Gido duc. 10, Nguyén Van H6i (2006), Xdc xudt théng ké, NXB Gido duc. dé 11. Nguyén Thi Huéng (chuyén dé cao hoc), Mét se day hoc Te nhién va Xa hdi 6 tiéu hoc. 12. Ky yéu héi thao chudn gido vién tiéu hoc va céng tic dio tao gido vién tiéu hoc trong giai doan hién nay, Khoa Gido duc tiéu hoc, Trudng Dai hoe Vinh, 13. Phan Quéc Lam (Luu hanh ndi b6), Tam li hoc hea tudi vat tam li hoc sue pham. 14. Nguyén Ba Minh, Mé dun phdt trién tri tué cho hoc sinh tiéu hoc. 15. Nguyén Ba Minh, Nguyén Thi My Trinh (Dy an phat trién gido vién tiéu hoc), Tam li hoc liza tudi va tm li hoc su pham, NXB Gido dye. 16, Bui Phuong Nga, Lé Thu Dinh, Nguyén Anh Ding, Nguyén Minh Phuong (1996), Phuong php day hoe Tw nhién va Xa hoi, NXB Gio duc. 17. Nguyén Tuyét Nga, Pham Thi Sen, Day hoc dia li & tiéu hoc, NXB Gido duc. 18. Nguyén Tuyét Nga (chu bién), Pham Thi Sen, Thiét ké bai gidng dia li 4, NXB Gido duc. 19. Nguyén Tuyét Nga (chu bién), Dao Thi Héng, Nguyén Thi Huong, Tré choi hoc tép mén Lich sie va Dia li lop 4; 5, NXB Gido Nguyén Thi Than, dye. 20. Nguyén Thi Thin (chi bién), Nguyén Thugng Giao, Dao Thi Héng, Nguyén Thj Huéng, Nguyén Tuyét Nga, Gido trinh phuong phap day hoc cae NXB Dai hoc su pham, 21. Thai Van Thanh, Chu Thi Luc (2000), Gido duc hoc (Tai ligu danh cho mén hoc vé te nhién va xa h sinh vign cée nganh su pham, quyén 1,2,3 - Trrdng Dai hoc Vinh). 22. Triét hoe Mac - Lé Nin (2005), NXB Chinh tri quéc gia, 23. Van kién dai héi dai biéu toan quéc lan thir X (2006), NXB Chinh tri quéc gia. 24. Nguyén Nhu Y (cha bién, 2001), Tir dién Tiéng Viét thong dung, NXB Giao duc. 25. W.Doran, W.Jabn, Hinh thanh biéu trong va khdi niém trong giéng day dia li, NXB Gido duc. 26. C.Méc va Ph.Angghen (1994), Todn tap, NXB Chinh tri quéc gia Ha N6i. 27. Jean Piaget (1999), Tam li hoc va Gido duc hoc (Trin Nam Luong dich), NXB Giéo duc. 28. Corl Rogers, phuong phdp day hoc hiéu qué (Cao Dinh Quat dich), NXB Tre PHY LUC Phy lye 1: PHIEU DIEU TRA GIAO VIEN Ho va tén gido vign:.......... Don vj c6ng tac: Xin anh (chi) vui long cho biét ¥ kién cia minh vé vige hinh thanh khai nigm dia li cho hgc sinh trong phan mén Dia Ki 6 trudmg Tidu hoe. Dién d4u x vao o ma anh (chi) la chon hode ghi r6 y kién ca cé nhan. Céu 1: Trong qua trinh day hoc dia Ii 6 tiéu hoc, anh (chi) 44 gap phai nhimg khé khan gi OD Gido vién thiéu kién thite ali, O Gido vién con yéu kém vé ki ning day hoc dia li. O Thiéu thén C1 Hoc sinh thiéu C1 Thiéu tai ligu tham khao cho giao viés jén thite va khéng thich hge dia Ii Céu 2: Dé nang cao chat lugng day hoe dia Ii 6 tiéu hoe, anh (chi) da str dung nhimg bién phap gi? da: Céu 3: Theo anh (chi) khdi nigm dja li c6 thé hit 1 Mét khai nigm khoa hoc néi chung nghién ctu vé cic su vat, hién tuong trong thé gidi. 1 Cac sy vat, hign tugng dia li ton tai xung quanh con ngudi. C1 Sy phan anh trong te duy nhing sy vat, hign tong dja li da duge khdi higu ban chat sau khi da tién hanh quat héa, triru trgng héa dia vio cde cae thao téc tu duy (phan tich, so snh, tng hop...) Cau 4: Theo anh (chi) vige hinh thanh khai niém dja li cho hge sinh trong qua trinh day hoc dia li & tiéu hoe 1a: 1 Rét quan trong. O Quan trong. 1 Khéng quan trong lim. 1 Khéng quan trong. Cau 5: Dé hinh thanh khdi niém dia li cho hoc sinh 6 tiéu hoc, anh (chi) da tién hanh bing cach nao? Phu lyc 2: PHIEU DIEU TRA HQC SINH Ho va tén hge sinh: Lop:... Trung Tiéu hoe: Hay anh dau x vao o ma em cho la phi hop hode ghi 10 y kién cua em. Céu 1: Sau khi hoc xong m6t bai dia li, em thay thé nao? LD Rat thich. 0 Thich, C1 Binh thing. O Khong thich. (Cau 2: Theo em kién thite dia Ii cé vai trd nhu thé nao? Cau 3: Khi hge dia li, em thueng gp nhig khé khan gi? 0 Kién thite dia li khé hiéu va phite tap. C_ Em khéng quen sir dung cdc dé ding hoc tap dia Ii C1 Gido vién gidng em khéng hiéu. C1 Git hoc khong himg thi, nham chan, Cau 4: Mite 46 nim duge khai niém dia li cia em sau mdi tiét hoe la: 1 Chua nim vig khdi niém. 1 da nim duge khai nigm dia li nhung nhanh quén va chwa biét van dung vao cde trudng hgp cé lién quan dén khai nigm 44 duge hoe. 1 Da nim duge khai nigm va biét cach van dung chung mét cach thanh thao vao cac tinh hudng cé lién quan dén khdi niém da duge hoc. Cau 5: Theo em dé hoe dia li t6t, hoc sinh can phai lam nhimg gi? Phu luc 3: MOT SO GIAO AN THUC NGHIEM Bai thye nghiém sé 1 Bai 10: NONG NGHIEP (Lich sit va Dia Ii 5) 1 Mue tigu Sau bai hoc, HS c6 thé: - Néu duge ving phan bé cua mét sé loai cay trong, vat nudi chinh & nuéc ta trén Luge dé néng nghiép Viét Nam. - Néu duge vai trd cia nganh trong trot trong sin xuat néng nghiép, nganh chin nuéi ngay cing phat trién. - Néu duge dic diém cay tréng nude ta: da dang, phong pha trong 46 laa gao 1a cdy duge trong nhiéu nhit, - Bidt dua vao Luge d8 néng nghigp Viét Nam, tranh anh dé tim kién thie. - C6 ¥ thire bio vé cdy tng, vat nudi; biét tn trong thinh qua lao dong cia nguéi néng dan, IL. Chuan bj dé ding day hoc - Luge dé néng nghiép Viét Nam ~ Phiéu hoc tap Phiéu hoc tap Em hay quan sat Luge 46 néng nghiép Vi Nam, thio ludn theo nhém 4é hoan thanh cc ju hoi sau 1. Ké tén mét sé cay trong & nude ta? 2. Cho biét loai céy nao duge trong nhiéu nhat? 3. Hoan thanh bang sau: Ving, mign Cay trong, Ving ni vi cao nguyén Dong bing - Tranh anh vé cay tréng (rig cao su, ca phé, rau, hoa qua...), vat nudi (trang trai nudi lon, ba, ga vit...); vé néng san xuat khau, IIL Cac hoat dong day hoc chit yéu * Gigi thigu bai - GV: G bai hoc trude, cdc em da biét 3 / 4 dan sé nude ta tap trung & ving néng thén. Sy tap trung din sé & ving néng thén ndi lén diéu gi vé nganh néng nghiép 6 nude ta? - HS: Lao dgng chi yéu tép trung vao nganh néng nghigp va nganh néng nghiép chiém vai trd quan trong trong nén kinh té. - GV nan xét va giéi thigu: bai hoc hom nay ching ta cing tim hiéu vé dic diém va vai tro cua nginh néng nghiép nuéc ta. * Té chite hinh thinh KNDL “néng nghigp” cho HS - Buée 1: GV khai thc vén hiéu biét cia HS qua tinh huéng: Néu hing ngay ching ta khéng &n com, an rau, ct, qua, &n thit, cd... thi ching ta 6 séng va phat trién dugc khéng? (HS tra di 1a khéng). Vay, cdc em 6 biét nhimg thir ta in hing ngay duge ly tir dau khén + HS tra léi theo sy hiéu biét cia minh (ldy tir néng nghiép...). + GV nhan xét va néu: néng nghigp gdm cé hai nganh dé 1A trong trot va chan nudi - Buéc 2: GV yéu cdu HS quan sat luge dé cho biét sé ki higu cia cay trong chiém nhiéu hon hay s6 ki hiéu cua con vat chiém nhiéu hon? + Bude 3: HS quan sat luge 46 rai tra loi: sé ki higu cita cdy trong c6 sé lugng nhiéu hon sé ki higu ciia con vit. Tir dé, em rat ra duge diéu gi vé vai tro cia nganh trong trot trong sin xudt néng nghiép. + HS trinh bay: nganh trong trot gift vai tro quan trong. - Bude 4: GV nhan xét va trinh bay: tréng trot la nganh san xudt chinh trong nén néng nghiép o nwdc ta, trong trot dong gop téi gan 3 /4 gid tri san xudt néng nghiép. Con nganh chéin nudi dang die chit y: phat trién. Hoat dong 1: Nganh tring trot (thao /udn nhom) Muc tiéu: Gitip HS nam dugc dac diém cing nlue vai tro ctia nganh trang trot va thy ré méi quan hé gitta khi hdu voi nganh trong trot. - GV chia HS thinh céc nhém nhé (mdi nhém tir 4 - 6 HS). - GV phat phiéu hoc tip va yéu cau HS thao lun dé hoan thanh ngi dung trong phiéu, - HS nhan phiéu, quan sat lugc a4, thao ludn va hoan thanh phiéu. - GV theo dai, giip dé nhimg nhém yéu kém. - GV mdi dai dign nhém Ién trinh bay két qua. - Dai dign cée nhém én trinh bay két qua. Sau khi, cdc dai dign nhém trinh bay xong HS nhan xét, bé sung cho cde nhém. - GV nhan xét, bé sung, vira chi trén luge dé vita trinh bay cho HS hiéu va thay 19: Do khi hdu nhiét adi gié mia nén nude ta cb nhiéu logi cay tring chi yéu la cdy xit néng. Lia gao dug tréng nhiéu nhdt 6 cae déng bing. Cay céng nghiép va cdy an qua dugc trong ngay cang nhiéu o ving nui va cao nguyén. - Em biét gi vé tinh hinh xudt khdu gao & nude ta? - HS trinh bay sw hiéu biét cia minh vé viéc xuat khdu gao 6 nuéc ta. - GV néu: Nhimg nim gan day Viét Nam da tré thanh nude xudt khau gao hang dau thé gidi (thuéng xuyén dimg thi hai, nim 2005 ding thit hai sau Thai Lan). - Vi sao nuéc ta lai tréng duge nhiéu laa gao va tr thinh nude xudt khau gao nhiéu nhat trén thé gic - HS nhé lai kién thire vé cdc déng bing da hoc & lép 4 dé tra loi: vi nuéc ta c6 cdc déng bing Ién, dat ph sa mau m@, nguén nude déi dao, ngudi dan cé kinh nghiém trong lia... - GV trinh bay thém: Bén canh viée xudt khdu lia gao thi san phim cla cy céng nghigp, hoa qua...ciing 1a nhimg mat hing xudt khdu cé gid tri cao. GV cho HS xem mé6t sé tranh anh vé cdc loai néng san xuat khau nhu: ca phé, cao su, ché, hoa qua... Hoat dong 2: Nganh chin nui (Jam viée theo cap) Myc tig: Gidip HS biét duge mét sd vat nuéi chinh va ndm duoc dic diém cia nganh chan nuéi 6 née ta. - GV yéu cau HS lam viéc theo cap dé tra 16i cdc cu héi sau: 1. Ké tén mot sé vat nudi & nude ta ma om bist? 2. Em hay chi trén luge 46 ving phan bé cdc vat nudi? - HS trao ddi theo cap va trinh bay cdc cau hoi, Mét vai HS Ién bang chi trén luge d6 ving phan bé cdc vat nudi theo timg ving tir Bac téi Nam. - GV nhan xét va trinh bay lai cho HS mét lan nia. - Nganh chin nudi 4 cung cp cho ching ta nhiing gi? - HS tra loi: thit, trimg, a, da, long. - Em hay quan sat hinh 1; 2 trong SGK két hgp véi nhitng hiéu biét cia minh cho biét dé nganh chin nuéi phat trién én dinh, vig ch’c cin phai cd nhimg diéu kién nao? - HS quan sat, tra loi: chudng trai phi rong rai, sach sé, thire an day du, phong chéng dich bénh cho vat nudi - GV trinh bay: dé nganh chin nudi phat trién thi can phai cé nhimg digu kign sau: + Nguén thite an cho vat nudi phai dim bao. + Chuéng trai phai da réng, sach sé, thodng mat va thuéng xuyén phong chéng dich bénh cho vat nuéi, + Nhu cau sir dung thit, trimg, sita cia nguéi dan ting. Hoat dong 3: Cung cé, din do Muc tigu: Girip HS cting cé lai kién thite, rit ra kién thite trong tam can ghi nhé va chudn bi cho bai hoc sau. - GV yéu cau HS é théng lai kién thire vé nganh néng nghiép vita hoc. - HS hé théng lai kién thite vita hoe. ~ GV chét lai kién thite trong tam dé HS dé nhé. - GV din da HS vé nha hoc bai cii va chuan bi cho bai hoe tigp theo. Bai thye nghiém sé 2 Bai 1: VIET NAM - BAT NUOC CHUNG TA (Lich sit - Dia li 5) 1. Myc tigu Hoc xong bai nay, HS ¢6 th - Chi duge vj tri va gidi han cia nuée Viét Nam trén luge dé va qua Dia cau. - M6 ta so luge vj tri dia li, hinh dang cia nuée ta, - Néu duge dign tich ciia lanh thé Vigt Nam. - Néu duge nhimg thugn lgi do vi tri dja li dem lai cho nude ta - Chi va néu duge tén mét sé dao, quan dao cia nude ta trén ban dé. TI. Chuan bi dé ding day hoc - Qua Dia - Luge dé Viét Nam trong khu vue Déng Nam A. hodc Ban dé cdc nude trén thé gidi. - Luge dé Viét Nam trong khu vue Déng Nam A cé dé trong phan tén cdc nuée gidp phan dat lién cla nude ta; tén cdc dao, quan dao. ~ Céc thé tir ghi tén cde mrde gidp phan dat lién Viét Nam (Trung Quée, Lao, Cam - pu - chia); tén cae dao, quan dio (QD. Hoang Sa, QD. Trréng Sa, én Dao, D. Cat Ba, D. Bach Long Vi). - Phiéu hoe tép Phiéu hoc tap Em hay quan sat luge d6 Vigt Nam (hinh 2, trang 67, SGK) va Bing sé ligu vé dign tich cua m6t sé nuée Chau A (trang 68, SGK), thao ludn nhém dé hoan thanh céc céu héi sau day: J: Phan dat lién cia nuéc ta c6 dic diém gi? Em hay khoanh tron vio cae ¥ dung: a) hep ngang b) réng, hinh tam gide ©) chay dai d) cé duéng bién nhu hinh chit S Céu 2: Dién chit hod sé thich hgp vao ché cham: a) Ti Bac vao Nam theo duéng han dat lién nude ta dai. b) Tit Tay sang Déng, noi hep nhat 1a 6. chua day. ) Dign tich lanh thé Vigt Nam rong khoang. 4) So vi cdc nuée Trung Qui Ban, Lao, Cam-pu-chia thi dign C va hep hon dién tich ciia III. Cac hoat dong day hoc chi yéu * Gidi thigu bai Day [a bai hoc dau tién cia chwrong trinh dia li lop 5 nén GV giéi thigu chung vé ndi dung phin Dia li lép 5 truéc rdi méi gidi thigu bai hoc hom nay d6 1a ching ta cing tim hiéu vé vi tri dia li, giéi han va hinh dang, dién tich cla nude ta, * Té chite hinh thanh KNDL cho HS - Bude 1: GV can chuan bi truéc cdc dic diém vé vi tri dia Ii, gidi han, hinh dang, dién tich cua Viét Nam, chuan bj vé nhimg thuan Igi cing nhu khé khan ma vj tri dja Ii mang lai + Bude 2: GV 16 chite cho HS quan sat qua Dia cau, luge 46 Viét Nam dé tim ra nhitng dic diém vé vi tri dia li, giéi han, hinh dang va dién tich cia nude ta, - Bude 3: HS tinh bay két qué ma minh da quan sit duge dudi si huéng din, goi y cua GV. - Buée 4: GV nhan xét, danh gid, dua ra két luan va yéu cau HS nhac lai. Cu thé déi voi cdc hoat déng nhw sau: va gidi han (lam viéc theo cdp) Mue tiéu: Giip HS nam duge vi tri dia li, gidi han cia nuéc ta; biét duege nhing thudn loi va kho khéin do vi tri dia li mang lai. - GV Khai théc sy hiéu biét cia HS: Cac em c6 biét made ta nim trong i khong? Khu vue nao cia thé - HS tra lai theo sy hiéu biét cla cde em: nuée ta nim trong khu vec Déng Nam A, thudc Chiu A... - GV nh§n xét va néu: Vigt Nam nim trén ban dio Déng Duong, thuge khu vue Déng Nam A cita Chau A. GV giai thich thém cho HS hiéu ban dao Déng Duong gdm cé ba nude: Viét Nam, Lao, Cam - pu - chia. - GV méi 2 HS lén bang tim va chi vj tri cia Vigt Nam trén qua Dia cu. - 2 HS lén xoay qua Dia cdu tim va chi vj tri cia Viét Nam. - GV nhan xét va chi vj tri cia Vigt Nam trén qua Dja cdu cho HS xem. + GV yéu cau cae cp quan sat luge dé trong SGK, trao déi véi nhau dé tra 10i ede cau hoi sau: Céu 1: Chi phan dat lién cba nuéc ta trén luge 46? Céu 2: Néu tén nhiing nue gidp phan dat lién cua nude ta? du 3: Cho biét bién bao boc phia nao phan dat lién cia nude ta? Tén bién la gi? Céu 4: Ké tén mot sé dao, quan dio cia nude ta? - Cade ep ding que chi theo dudng bién gidi cia nude ta va tra lai cde cau hoi: + Néu tén cde nue gidp phan dat lién: Trung Quéc, Lao, Cam - pu — chia. + Lién hé voi kién thie lop 4 vé bién, dao, quan dao HS sé tra léi duge bién bao boc phia déng, nam, tay nam cia nuéc ta, Dé li Bién Dong. + Chi vio cée dio: Cat Ba, Bach Long Vi, Phi Quéc, Cén Dio; cde quan dao 1a Hoang Sa va Trudng Sa, = GV treo luge dé, mai 3 HS 1én bang chi va trinh bay. - 3 HS lén bang trinh bay trude Iép. - HS khdc nhan xét, bé sung. - GV nhfn xét, chi va trinh bay lai cho HS hiéu 13. - GV hoi: Vay dat made ta gm nhimg phan nao? - HS tra lai: gdm phan dat lién, bién, dao va cdc quan dao. - GV mdi HS rat ra két lun vé vi tri dia li va gidi han cua nuée ta, GV két lun: Viet Nam nam trén ban déo Déng Duong, thudc khu vec Déng Nam A ctia Chau A; phia Bac gidp Trung Quéc, phia Déng, phia Nam va Tay nam gidp Bién Déng; phia Tay va Tay Bac gidp Cam - pu - chia va Lao. Dat mde ta vita cd dat lién, vita c6 bién, déo va céc quan déo. - Visao n6i nuéc ta c6 nhiéu thudn Igi cho viée giao uu voi nhiéu nuée trén thé gidi bing duéng bd, duéng bién, duong hang khéng? - HS suy nghi tra lai (GV c6 thé ggi ¥ thém cho HS): Vi nuée ta 06 vi tri dja li thudn loi cho vige giao luu véi cdc nude trén thé gidi... - GV nhfn xét va chi trén luge dé, trinh bay: + Phan dat lién cua Vit Nam gidp v6i cdc nuéc Trung Quéc, Lao, Cam - pu - chia nén cé thé mé dung bé giao hru voi cdc nude nay, khi dé cing cé thé di qua céc nude nay dé giao Inu véi cde nude khée. + Vigt Nam gidp bién, c6 dung bo bién dai thudn Igi cho viée giao hu véi cae nude trong khu vue va trén thé giéi bing dudng thay. + Vi tri dia li cia Viét Nam cé thé thiét lap duéng bay dén nhiéu nuée trén thé gigi. Hoat dng 2: Hinh dang va dign tich (thao ludn nhom) Mue tiéu: Girip HS néim duoc dac diém phan dat lién cia nwée ta vé hinh dang va dién tich. - GV chia l6p thanh c4e nhém va phat cho méi nhém mét phiéu hoc tap (1 phiéu lam vao khé gidy to). - Cac nhém nhan phiéu, tién hanh thao luan dé hoan thanh, - GV theo déi HS Lim vige va giup d@ cde nhém gap khé khan. - GV yéu cdu nhém lam vao gidy khé to dan lén bang va trinh bay; cdc nhém khéc theo dai, nhan xét, b6 sung. Dip dn: Cau 1: Danh dau vao cdc ¥ a, ¢, d. Cau 2: a) 1650 km b) Déng H6i (Quang Binh), 50 km c) Lao, Cam - pu - chia, Trung Quéc, Nhat Ban. - GV nhan xét, bd sung, vita chi trén luge dd vita két ludn: Phan dat lién cia nuéc ta hep ngang, chay dai theo chiéu Bac - Nam, voi dang ba bién cong nhu hinh chit S. Dién tich lanh thé meée ta vao khodng 330 000 km? va ving bién cé dién tich réng hon phan dat lién nhiéu lan. Tit Bac vao Nam theo duéng thing dai khoang 1650 km; tie Tay sang Déng, noi hep nhat & Déng Héi (Quang Binh) chua dy 50 km. Hoat dong 3: Trd choi “Ai nhanh, ai dung!” - GV chia Idp thanh 2 t6, méi td cir ra 9 ban xép thanh 2 hang doc dé tham gia trd choi. - GV bau ban giam khio. sn Iudt choi: Méi t6 sé nhan durge mét Luge do Viét Nam trong khu vue Déng Nam A dé tring phin tén cde nude gidp phan dat lién nurée ta; tén cde do, quan dao va cae thé tir. Nhiém vu ctia mdi nhém 1a cam thé tir lén gin dang vao vi tri cia né trén luge dé, mdi ban chi duge gin mét thé; ban nay gén xong dimg vao hang thi ban tiép theo méi duge én, thoi gian gan thé la 2 phut. DGi nao gin dang, nhanh ddi dé sé danh chién thang. ic nhém tién hanh choi. - GV hé higu Iénh “Bat dau!”, - Ban gidm khao theo déi cdc td choi - Hét théi gian choi, ban giém khao nhan xét, danh gid vé cdc déi. - GV nhan xét, céng bé t6 thing cudc. Bai thye nghiém sé 3 Bai 6: MOT SO DAN TOC 6 TAY NGUYEN (Lich sit va Dia li 4) 1 Myc tigu Hoc xong bai nay, HS biét: - Mt sé dan téc & Tay Nguyén. + Trinh bay duge nhimg dic diém tiéu biéu vé dan cu, buén Ling, sinh hoat, trang phye, 18 hdi cia dan tc 6 Tay Nguyén. ~ Mé ta vé nha rong 6 Tay Nguyén - Dya vio luge 43, an dé, tranh, anh dé tim kién tht. = Yéu quy cde dan téc & Tay Nguyén va c6 y thite ton trong truyén théng van héa ctia cde dan téc. IL. Chuan bj dé ding day hoc Suu tim céc tranh, anh vé nha 6, buén lang, trang phuc, 18 hi; cdc loai nhac cy dan tc ciia Tay Nguyén. IIL. Cac hoat dong day hoc chi yéu * Gidi thigu bai G bai hoc hém truée, ching ta da biét Tay Nguyén li mét ving dat cao, réng Ién bao gém cac cao nguyén xép tang cao, thap khéc nhau va noi day ciing cé nhiéu dan toc cing sinh séng. Bai hoc hém nay sé gidi thiéu véi cdc em mét s6 dan tc sng noi day cing véi nhimg nét d6c déo trong céch sinh hoat clia ho. chire hinh thanh KNDL cho HS + Buée 1: GV can giup cho HS nim duge ca nhitng dic diém chung lin dic diém riéng cia cdc dan téc 6 Tay Nguyén va cin nhdn manh vé dac diém chung cia cde dan tc nay. + Dic diém chung dé la: cdc dan t6c séng lau doi 6 Tay Nguyén thuong sng tp trung thanh buén, méi buén thudng cé mét nha réng dé sinh hoat. Cée dan t6c 6 day rit yéu thich nghé thuat va ho 44 sang tao ra_rét nhiéu loai nhac cu dan t§c de dio. + Dac diém riéng: méi dan téc cé tiéng ndi, tap quan sinh hoat riéng, 6 trang phuc, 1é héi riéng... - Buéc 2: GV sit dung t6i da cdc tranh anh c6 trong SGK va mét sé. tranh anh minh hoa thém két hop voi kénh chit dé gitp HS hiéu duge Tay Neuyén 1a noi cé nhiéu dan téc cing chung séng. Cac dn téc & day khdc nhau vé tiéng néi, tap quan sinh hoat rigng nhung déu chung site x4y dung Tay Nguyén ngay cang giau dep hon. - Bude 3: Duéi su goi ¥, din dit cia GV, HS ty tim tdi tri thire va trinh bay nhiing dic diém cia cdc dan toc. - Bude 4: GV ludn c6 sy nh§n xét, dénh gid va dua ra két ludn dang qua méi hoat d9ng. Cu thé déi véi timg hoat déng nhu sau: Hoat dong 1: Tay Nguyén - noi cé nhiéu dan téc cing sinh sing (lam vige cd nhén) Muc tidu: Biét tén mét sé dan tc séng 6 Tay Nguyén va trinh bay duge mét sé dac diém tiéu biéu vé dan cw noi nay. - GV yéu cau HS lim vigc ca nhan va cé thé khai thac vén hiéu biét cha HS qua céc cau hoi Céu 1: Ké tén mét sé dan téc séng 6 Tay Nguyén? Trong cde dan tc 46, nhimg dan tc nao séng lau di 6 Tay Nguyén va nhimg dan tc nao tir noi khée dén? Céu 2: Méi din tc 6 Tay Nguyén c6 die diém gi riéng biét va c6 dic diém gi chung? - HS van dung cdc kién thie da hoc & cdc lép truée va su hidu biét cua minh 4é tra lei cdc cau héi trén - GV theo déi, nhan xét, bé sung, két Luan: + Tay Nguyén la noi c6 nhiéu dén téc cing sinh séng. Nhitng dan t6c song ldu doi 6 day la Gia-rai, E-dé, Ba-na, Xo-déang... Mét sé dan t6c tie noi khac dén day xdy dung kinh té nh Kinh, Méng, Tay, Nig... + Méi dan tc 6 Tay Nguyén cé tiéng néi, tp quén sinh hoat, trang phuc, lé hdi... riéng nhung déu cé chung mét dac diém la chung site xdy dung Tay Neuyén tro nén ngay cang gidu dep. Hoat dong 2: Nha rong & Tay Nguyén (lam viéc theo cap) Tim hiéu dac diém vé buén lang ctia céc dan téc & Tay Nguyén va mo ta due nha rong. - GV yéu clu HS doc myc 2 trong SGK, thio lugn theo nhém d6i dé tra loi cdc cau hoi: Cau 1: Hay néu cach sinh sng cia ngudi din 6 Tay Nguyén? (Céu 2: Nha rong thuémg duge ding dé Lim gi Cau 3: Quan sat hinh 4, em hay mé ta vé nha rong? - HS tién hanh Lim vige, GV theo d6i, gidp 46 thém cho HS. - Dai dign cae HS trinh bay tude lép: + Cie dan te & Tay Nguyén thuéng buén thudng ¢6 mot nha réng. Nha réng cua mi nét riéng vé hinh dang, céch trang tri, Nha réng 1a ngi nha chung lén nhat ca budn. + Nha réng duoc ding dé té chire nhitng sinh hoat tap thé nhu héi hop, tiép khdch ciia ca budn... Nha réng cang to dep thi chimg 16 buén lang cang giau cé, thinh vuong, + Nha rong 1a ngéi nha to duge Lim tir g6, tre, mira, Mai nha rong cao, to va déc dimg. - HS khée nhn xét, bé sung. - GV theo dai, nhan xét, bé sung. Hoat d6ng 3: Trang phuc, lé hi (thao ludn theo nhém) Muc tiéu: Trinh bay duoc mét sé dac diém tiéu biéu vé trang phuc, Ie hGi ctia mét 86 dan t6c & Tay Nguyén. - GV yéu cdu HS quan sit cdc hinh 1, 2, 3, 5, 6 va doc myc 3 trong SGK dé thao lun theo cdc cu hdi sau: Nhan xét vé trang phuc truyén théng cua cdc dan téc? + LE hdi 6 Tay Nguyén thung duge té chite khi nado? + Ké tén mot sé 1é hi da o Tay Nguyén? + Ngudi dan 6 Tay Nguyén thudng lam nhimg gi trong 18 hoi? fay ké tén mOt sé loai nhac cy déc déo ma ngudi din Tay Nguyén thuéng sir dung? - Cae nhém tién hanh thao lugn. - GV theo dai, gidp dé nhimg nhém gap khé khan, - Dai dién cdc nhém Ién bao cao két qua. - GV nhan xét, bé sung va két lufin: O Tay Nguyén, nam thuedng ding khé, nit theéng quan vay. Trang phuc ngay héi duge trang tri hoa van nhiéu mau séc. Gai trai déu thich mang dé trang sire bang kim loai. Vao mira xudn hogc sau mdi vu thu hoach, nguai dan thudng té chitc 1é héi. Trong 1é héi thuong cé nhing hoat dong nhu: nhay mia, dink céng chiéng, uéng reow ci Nguai dén noi day rat yéu thich nghé thudt va sang tao ra nhiéu loai nhac cu dan téc déc déo. Cing giéng nhue céc ving mién khéc, 6 Tay Nguyén 6 nhitng nét truyén théng van héa riéng, ching ta cén ton trong truyén thong van héa ctia cae dan tc noi day. - GV méi 2 hoac 3 HS nhic Iai nhiing dac diém tigu biéu vé dan cu, budn Ling, céch sinh hoat (trang phyc, 18 hGi...) eda nguéi dan 6 Tay Nguyén.

You might also like