Professional Documents
Culture Documents
ngilizcede Tense konusunu ve sistemini daha iyi anlayabilmek iin ncelikle time, tense ve aspect
kavramlarnn tanmn yapalm ve inceleyelim:
TIME Nedir?
Time ifadesi gerek anlamda yaanan andr. Yani, dn, bugn ve yarn olarak dnlebilir. Kald ki, time
ifadesinin kelime anlam szlkte indefinite, unlimited duration in which things are considered as
happening in the past, present and future eklinde verilmektedir. Yani, time ifadesi olaylarn gemite, u
anda ya da gelecekte olduu dnlen ve snrsz olan sre olarak tanmlanabilir.
Ka TIME vardr?
Yukardaki aklamadan da anlalaca gibi Present Time (gnmz), Past Time (gemi), ve Future
Time (gelecek) eklinde 3 farkl Time mevcuttur.
TENS E Nedir?
Tense fiilin bir zneye ve zamana gre ekimlenip eylemin gerekleme zamann gstermesidir. Bir baka
deyile olay ya da durumlarn gerekleme ann cmleye aktarrken kullanlan gramer yapsdr.
Yukardaki aklamadan karacamz sonu Tense kavramnn eylemin gerekleme zamann veren
dilbilgisi yaps olduudur. Buna gre, ngilizcede 2 Tense mevcuttur:
2) PAST TENSE
Bu aklama FUTURE ka vram tense deil midir? sorusunu beraberinde getirmektedir. Bu soruyu ngilizcede fiil
ekimlemelerinin nasl yapldn hatrlatarak cevaplayabiliriz. Bilindii gibi dzensiz ve dzenli fiillerin birinci,
ikinci ve nc hallerinin ekimi yapldnda fiiller 3 grup altnda toplanmaktadr:
Base form(present)
Begin
Deserve
Past Simple
Began
Deserved
Past Participle
Begun
Deserved
Future
???
???
Balamak anlamna gelen ve dzensiz olan begin fiilinin V 1 , V 2 ve V 3 halleri incelendiinde fiilin Present
hali begin olarak, Past hali began olarak gemektedir. Ayrca Past Participle olarak genellikle perfect ve
passive yaplarda kullanlacak V 3 (begun) ekimi de verilmitir. Haketmek anlamna gelen deserve fiilinin
V 1 , V 2 ve V 3 halleri incelendiinde fiilin Present hali deserve olarak, Past hali ve Past Participle hali ise
deserved olarak gemektedir. Bu aklamada future kavramyla ilgili bir ipucu ya da ekim yoktur. Neden
ngilizcede 2 Tense olduunun bir dier aklamas bu ekilde fiil ekimleri dnldnde de yaplabilmektedir.
TENSES IN ENGLISH
PRESENT TENSE
PRESENT TIME
PAST TENSE
FUTURE TIME
PAST TIME
Bu gruplamadan sonra olaylarn devam edip etmediine, tamamlanp tamamlanmadna dair bilgi veren
Tense Aspect kavram nem kazanr. imdi, Tense Aspect konusunu ana balk altnda inceleyelim:
19
STRATEJ
Be V ing ile yaplan progressive aspect yaplar hibir zaman tekerrr (repetition) ifade etmek
iin kullanlmad iin soru kknde herhangi bir eylemin tekrarland anlatlyorsa seeneklerdeki
V ing ile yaplm dizilimler elenir.
e.g.
b) calls
d) has called
e) had been calling
Yukardaki soruda verilen three times yaps eylemin tekrarlandn gsteren bir yapdr. Bu
durumda Ving ile yaplan a, c ve e seenekleri doru olamaz, nk V ing ile yaplan zamanlar
tekrarlama bildirmez. B seeneindeki calls V 1 yaps ise genel durumlardan bahsederken
kullanlr ve zaman snr kabul etmez. Soru kk today ile snrlandrld iin B seenei de
doru olamaz. Bu durumda doru yant bitmilik anlatan has called yapsdr.
20
He isnt here today. He is attending a conference in Birmingham. (in progress, not complete)
Bugn burada deil. Birminghamda b ir konferansa katlyor.
I am staying with my aunt for the time being. (temporary) u an iin halamla kalyorum.
STRATEJ
Tense sorularnda soru kknde for two days, all day, throughout the year gibi sre ifade
eden zaman ifadeleri varsa, am / is / are V ing , was / were V ing ve will be V ing yaplar doru
olamayaca iin bu yaplarn verildii seeneklerden ncelikle uzaklanz.
a) John has left the room. (He is not here now.) John odadan ayrld.
b) John had left the room when we got there. (He was not there when we got there.)
Oraya vardmzda John odadan ayrlmt.
c) John will have left the room when we get there. (He will not b e there when we get there.)
Oraya vardmzda John odadan ayrlm olacak.
Yukardaki a rneinde have/has V 3 yaps kullanlmtr ve herhangi bir zaman noktas belirtilmemitir.
Ancak, have/has V 3 yapsnn mutlaka now noktas ile balantl olduunu bildiimiz iin bahsi geen
eylemin now noktasndan nce herhangi bir zamanda olduunu ve now noktas ile bir balantsnn
bulunduunu (John imdi odada deil) anlayabiliriz.
Yukardaki b rneinde had V3 yaps kullanlmtr ve when we got there ksm gemite belli bir noktay
iaret etmektedir. Yukarda belirttiimiz gibi, had V 3 yaps gemite belli bir zaman noktasndan nce olmu bir
eylemi ya da o noktaya kadar devam etmi bir eylemi anlatmak iin kullanlr. Bu cmlede de gemite kalan
bizim oraya varma anmzdan nce olmu bir eylemi iaret etmektedir.
Yukardaki c rneinde will have V 3 yaps kullanlmtr ve when we get there ksm gelecekte belli bir
noktay iaret etmektedir. Yukarda belirttiimiz gibi, will have V 3 yaps gelecekte belli bir zaman noktasndan
nce bitmi olacak ya da o noktaya kadar devam etmi olacak bir eylemi anlatmak iin kullanlr. Bu cmlede de
gelecekte olacak bizim oraya varma anmzdan nce olmu olacak bir eylemi iaret etmektedir.
imdi eylemlerin gerekleme zamanlarn ifade eden yaplar ve bu yaplarn farkl kullanmlarn rneklerle
inceleyelim:
21
She visits her uncle twice a week. (dzenli olarak yaplan bir eylem)
(her yl tekrar edilen bir eylem)
They go abroad every July.
We watch football matches in a local cafe most of the time. (genelde yaplan bir eylem)
STRATEJ
Soru kknde genel olarak film mzii bir ok ynyle nemlidir, ama mzik olarak deil
eklinde bir ifade mevcuttur. Sorunun devamndaki yardmc fiillere de dikkat edildiinde cmlede
present bir ifadeden bahsedildii aktr. Bu anlamda seeneklerde ncelikle past yaplar ieren
dizilimleri eleyip, present yaplara ynelmek gerekmektedir. A, B, D ve E seeneklerinde past
yaplar mevcuttur. Sadece C seeneinde present yaplar mevcuttur; bu nedenle doru yant C
seeneidir.
22
STRATEJ
Past yapdaki bir ifadenin ardndan bile genel bilgi veren ifadeler iin present kullanldn
unutmayalm. Aadaki rnee Noun Clause Tense Uyumu ksmnda da deineceiz.
e.g.
Ayrca, paragraf tamamlama sorularnda past devam eden bir paragrafta, yani boluun ncesi ve
sonras past olarak devam ediyorsa seeneklerde ncelikle present olan dizilimler elenebilir; ancak
bilimsel bilgi / genel bilgi anlam veren present yapdaki seenekleri hemen elememeye dikkat
ediniz !!!
Bu cmleler gazetede geen balklardr ve muhtemelen bir nceki gn gerekleen olaylara gnderme
yapmaktadrlar. Balklarn altndaki aklamalar Past yapda olabilir ancak balklarda Present Simple
kullanlmtr. Bu balklarn evirilerine dikkat edilmelidir:
Irak halk yeni hkmeti protesto etmek iin topland.
Galatasaray, Leedsi 2-1 yendi.
Ayn ekilde yine basn dilinde kullanlan bir balk yukarda belirtildii gibi gelecee de gnderme yapabilir:
e.g.
The Oxford train arrives at 1 p.m tomorrow. Oxford treni yarn saat 1de gelecek.
The concert starts at 10 p.m. on Friday. Konser Cuma gn saat 10da b alayacak.
The meeting ends at 2 p.m. Toplant saat 2de b itecek.
f) Narratives:
Snavlarda genellikle test edilmese de masal ve hikaye anlatmlarnda Present Simple kullanm yaygndr.
e.g.
The poor family lives in a small cottage. Fakir aile kk b ir kulbede yaamaktadr.
The father gets up very early and goes to the town. Baba ok erken kalkar ve ehre iner.
23
Cause/effect (neden-sonu) anlam var ise ya da scientific truth (bilimsel gereklik) anlam ieren
cmlelerde if yapsnn bal olduu yan cmlecikte ve ana cmlecikte genelde Present Simple kullanlr.
If + Present Simple, Present Simple
e.g.
h) If Clause Type 1:
Anlamda Future Possibility (gelecee ynelik olaslk) var ise if yapsnn bal olduu yan cmlecikte
genelde Present Simple kullanlabilir.
e.g.
STRATEJ
* V 0 / V 1 yaplar if clause ve zaman balalar iinde zaten gelecek zamana gnderme yapar. Bu
nedenle if ve zaman balalarnn bal bulunduu yan cmlecik ksmnda will / would / be
going to / shall yaplar gelmez.
-When I will go to Istanbul, .
-If I will go to Istanbul, .
-After you will finish, .
If / when / before...
will
,
would
shall
be going to
i) Key Words:
Aada sralanan ifadeler her zaman olmamakla beraber genellikle Present Simple ile kullanlabilir.
%0
%25
%50
%75
%100
Never
Not at all
Not ever
Almost never
Rarely
Barely
Hardly (ever)
Seldom
Occasionally
Sometimes
At times
Now and then
Now and again
From time to time
Usually
Generally
Mostly
Most of the time
Often
Frequently
Always
All the time
Every day/week..
STRATEJ
-e dayanmak anlamna gelen date back to ve -den kalmak anlamna gelen date from
fiilleri her zaman V 1 ekimlenirler.
Bu konuy la ilgili geni aklamay Conditionals & Wish Clauses blmnde bulabil irsiniz.
24
STRATEJ
Yukarda grdnz sklk zarflarnn ve gramer konularnda sizlere sunduumuz tm yaplarn
kullanmn sadece gramer sorular iin dnmeyiniz. Snavn tmnde, zellikle restatement ve
reading passage blmlerinde bu yaplardan faydalanabilirsiniz. rnein, yakn anlaml cmleler
(restatement) iin sizlere eitli stratejiler verirken bunlardan birisi SORU KKNDE ZARF
GRRSEK E ANLAMLISINI SEENEKLERDE ARAYALIM stratejisi olacaktr. Mevcut
yaplarn baka soru tiplerinde de iinize yarayacan bir rnekle gsterelim.
RNEK SORU:
Visitors to the country are often struck by the warmth and hospitality of its people.
A) The inhabitants of the country are quite courteous and kind, which is why so many people want
to visit there.
B) What always amazes the natives of the country is the graciousness and geniality of the
travellers there.
C) The thing about the people visiting the country is that they dislike being surprised.
D) The friendliness and generosity of the countrys inhabitants frequently impress tourists.
E) The countrys natives are especially friendly and helpful to tourists, which greatly surprised us all.
STRATEJ
Soru kknde geen ve sk sk / genellikle anlamna gelen often sklk zarf seeneklerde
arandnda sadece D seeneinde frequently zarf bulunmaktadr. Bu nedenle doru yant D
seeneidir.
The teacher is checking the exam papers right now. retmen u anda snav katlarn okuyor.
STRATEJ
Now, right now, at the moment, currently, for the time being, at present, presently gibi
zaman ifadeleri eylemin konuma annda olduuna iaret ederler. Ayrca , Look!, Listen!, etc.
gibi emir kipleri de eylemin konuma annda olduuna gndermede bulunur.
25
RNEK SORU:
Presumably, the main concern of the Japanese central bank at present ---- to avoid ---- for
any large-scale financial collapse.
A) will be / having blamed
B) has been / having been blamed
C) was / to be blamed
D) is / being blamed
E) would be / to have been blamed
STRATEJ
Cmlede u anda anlamna gelen at present zaman ifadesi mevcuttur. Bu nedenle ncelikle
am-is-are V ing yapsn iaretlemek gerekir. Bu nedenle doru yant D seeneidir.
RNEK SORU:
Currently, a great deal of attention ---- to the phenomenon, known as acid rain, the incidence
of which appears to be growing in developed countries.
A) had been paid
B) was paid
C) is being paid
D) has been paid
E) will be paid
STRATEJ
Cmlede u anda anlamna gelen currently zaman ifadesi mevcuttur. Bu nedenle ncelikle
am-is-are V ing yapsn iaretlemek gerekir. Bu nedenle doru yant C seeneidir.
26
STRATEJ
Yukardaki zaman ifadelerine benzer olduu iin dikkat etmeniz gereken dier zaman ifadeleri ve
hangi zamanlarla kullanlacaklar aada verilmitir:
At that/the time : o esnada
V2 / was-were Ving
At that moment : o anda
have / has V3
} will...
rnein yukardaki zaman ifadelerinin ounda now gemektedir. Bu yapy tek bana grrsek
am-is-are Ving yaps iaretlenebilir, ancak dier zaman ifadeleri iinde grrsek dikkatli olmak
gerekmektedir.
STRATEJ
Yukarda grdnz ZAMAN FADELERN ve gramer konularnda sizlere sunduumuz tm
yaplar, sadece gramer sorular iin dnmeyiniz. Sna vn tm blmlerinde zellikle restatement
ve reading passage blmlerinde bu yaplardan faydalanabilirsiniz. rnein, yakn anlaml
cmleler (restatement) iin sizlere eitli stratejiler verirken bunlardan birinin ZAMAN
FADELERNN E ANLAMLILARINI SEENEKLERDE ARAYALIM stratejisi olacaktr. Mevcut
yaplarn baka soru tiplerinde de iinize yarayacan bir rnekle gsterelim.
RNEK SORU:
Stopping the international obesity epidemic is as tough a problem as any now facing publichealth officials.
A) Public-health officials are trying hard, as they do with any other problem, to prevent the spread
of obesity throughout the world.
B) Public-health officials are finding it very hard to pre vent obesity throughout the world, which is
very serious like any other problem that concerns them.
C) Obesity is so common throughout the world that its prevention is a very difficult problem for
health-officials, who are already dealing with other problems.
D) For public-health officials, the prevention of obesity, which is widespread throughout the world,
is an extremely difficult problem like any other they are currently concerned with.
E) It is not so challenging a task for public-health officials, who are already dealing with many
serious problems, to prevent obesity in the world.
27
STRATEJ
Soru kknde geen ve u anda anlamna gelen now zaman ifadesi seeneklerde
arandnda sadece D seeneinde currently zaman ifadesi bulunmaktadr. Bu nedenle doru
yant D seeneidir.
b) Temporary situations:
Geici bir sreliine yaplan eylemlerden bahsederken Present Progressive kullanm tercih edilir. Nowadays,
these days ve for the time being gibi zaman ifadeleri eylemin geici bir sreliine yapldna gnderme yapar.
e.g.
Normally, I live with my parents, but I am staying with my aunt for the time being.
Normalde ailemle yayorum, ama u an iin halamla kalyorum.
STRATEJ
Nowadays
These days
am / is / are Ving
For the time being
d) Complaints:
Yaplan bir eyden rahatsz olduumuzu ve durumdan ikayeti olduumuzu ifade etmek iin always,
constantly, continually ve invariably gibi sklk bildiren zarflarla Present Progressive kullanrz.
e.g.
The conditions in our office are getting more and more unbearable.
Bizim i yerindeki artlar gitgide daha da dayanlmaz oluyor.
28
STRATEJ
Gradually
: git gide / giderek am / is / are V ing
now
V2
1. Action completed
2. Pointed time in the past
STRATEJ
Yesterday
Two days/weeks/months... ago
Last night/week/month/year...
In 1960
In the 1960s
During the 1960s
Between 1960 and 1990
From 1990 to 2000
During WW II, etc
V2
V2
gibi zaman ifadeleri gemi zaman iin pointed time ifade etmektedirler. Ayrca originate fiili de
genellikle V 2 hali olan originated eklinde kullanlr.
29
People suffered from hunger during World War I. Birinci Dnya Sava b oyunca insanlar alk ekti.
He lived in stanbul from 1965 to 1980. 1965ten 1980e kadar stanbulda yaad.
STRATEJ
Soru kk tarandnda some 100.000 years ago zaman ifadesi pointed time in the past
olarak yorumlanmaldr ve bu ifade ilk bolukta V 2 gerektirmektedir. Bu anlamda seenekler analiz
edidiinde V2 yaps sadece E seeneinde mevcuttur.
STRATEJ
Soru kk tarandnda bir zamanlar anlamna gelen once zaman ifadesi pointed time in
the past olarak yorumlanmaldr ve bu ifade ilk bolukta V 2 gerektirmektedir. Bu anlamda
seenekler analiz edidiinde V2 yaps sadece D seeneinde mevcuttur.
The official first signed the contract, and then he wanted his secretary to post it.
Yetkili nce kontrat imzalad ve sonra sekreterinden onu postalamasn istedi.
When the teacher entered the class, the students stood up.
retmen snfa girdiinde renciler ayaa kalkt.
30
STRATEJ
V 2 grnce aklmza ilk olarak Past anlam gelir; ancak Past Simple yaps her kullanld yerde
gemite bir noktaya iaret etmez. Baz yaplarla beraber Past Simple kullanldnda anlam
Present Time ya da Future Time olabilir. Bu nedenle aadaki 6 zel yap dnda V2 yaps past
anlam verir eklinde yorumlamak daha dorudur. Bu yaplarn evirisine de dikkat edilmelidir.
Its
Its
Its
Its
Keke anlamn veren bu yaplarn devamnda Past Simple kullanldnda yap Past olsa bile anlam Present
eklindedir. Bu yapdaki cmlelerde u an iin mevcut olmayan bir durumdan (unreality) bahsedilmektedir. Bu
ekilde unreality bildirdiimiz yaplarda olayn gerek zamannn bir derece gemi halinin kullanm tercih edilir.
e.g.
I wish you were with me right now. (You arent with me now / u an benimle deilsin)
Keke imdi benimle olsan.
If only I could speak French. (I cannot speak French / Franszca konuamyorum)
Keke Franszca konuab ilsem.
Bu yaplarn iki farkl kullanmlar mevcuttur: gerek ve gerek dlk (unreality). Bu yaplar eer
unreality (gerek dlk) bildiren cmlelerde kullanlrsa olayn gerek zamannn bir derece gemi hali
kullanlacandan Present anlama sahip olan bir cmleyi Past Simple kullanarak olutururuz.
e.g.
1
2
She treats me as if I were her own daughter. (I am not her daughter / Ben onun kz deilim)
Bana kendi kzymm gib i davranyor.
Bu konuy la ilgili geni aklamay Conditionals & Wish Clauses blmnde bulabil irsiniz.
Bu konuy la ilgili geni aklamay Conditionals & Wish Clauses blmnde bulabil irsiniz.
31
Tercih ederim anlamna gelen would rather yaps baka birinin yapaca bir eylemle ilgili olarak tercih ifade
etmek iin kullanldnda kendisinden sonra bir zne alarak kullanlr. Bu ekilde kullanldnda Present/Future
anlamda bir eylemi vermek iin Past Simple kullanlr.
e.g.
5. If Clause Type 2 :
Anlamda Present Unreality (u anki gerei yanstmayan durum) varsa, If yapsnn bal bulunduu
tarafta Past Simple kullanlr. Ancak, bu kullanmda yine Present Timea gndermede bulunulmaktadr.
e.g.
STRATEJ
Yukarda ayrntlaryla anlattmz ve daha sonra tekrar ileyeceimiz V 2 yapsnn Past anlam
vermedii 6 zel yapy formlize ederek tekrarlayalm:
1. Its (high/about) time + Subject + V 2
2. I wish / if only + Subject + V 2
3. As if / As though + Subject + V 2
4. Would rather + Subject + V 2
5. If Clause Type 2
6. Would you mind + if + Subject + V 2
1
2
32
now
was / were Ving
e.g.
Bu tr cmleleri -iken anlamna gelen while, when, as, just as, etc. gibi yaplarla oluturabiliriz.
e.g.
STRATEJ
* Snavlarda en ok bu kullanm test edilmektedir.
* was-were V ing / V 2 dizilimi seeneklerde bir arada verildiinde doru olma olasl yksektir.
33
e.g.
now
was / were V
son was watching me.
While I was cooking, mying
Ben yemek yaparken, olum b eni izliyordu.
They were having their dinner while I was reading newspaper.
Ben gazete okurken onlar akam yemeklerini yiyorlard.
RNEK SORU:
While the parades for the opening of parliament ----, the president ---- a sobering message
for his countrymen.
A) had rehearsed / prepared
B) have been rehearsed / has prepared
C) were being rehearsed / was preparing
D) are rehearsing / is preparing
E) had been rehearsed / would prepare
STRATEJ
Cmledeki while balac ipucu olarak kullanlabilir. Genelde, gemite yaplan bir eylemden
bahsediliyorsa iken anlamna gelen while yapsndan sonra Past Continuous kullanlr. Bu
soruda da ayn anda yaplan iki farkl eylemden bahsedilmektedir. Rehearse (prova yapmak), ve
prepare (hazrlanmak) fiilleri sre gerektirirler. Zaman olarak da birbiriyle uyumlu olan Past
Continuous yaplarnn verildii C seenei doru yanttr.
STRATEJ
Seeneklerde was-were V ing / V 2 ya da was-were V ing / was-were V ing dizilimleri doru yant
olabilirler. Bu iki dizilim dnda was-were V ing yaps genellikle baka yaplarla
kullanlmamaktadr!!!
34
STRATEJ
Cmledeki tam-iken anlamna gelen just as balac ipucu olarak kullanlabilir. Zaman
balalar uyum ister kuralmza gore uyumsuz olan B ve E seenekleri elenmelidir. Zmana
balalarnn yan cmlesine will, would, shall, be going to V o yaplar gelmeyecei iin D
seenei de elenmelidir. C seeneindeki dizilim ncelikli olarak iaretlemekten kanmanz
gereken bir ikili olarak tense konu anlatm zetinde tekrar belirtilecektir. A seeneinde ise e
zamanl olan eylemlerden bahseden ve tam biz yemee balamtk ki Richard geldi evirisini
yapmamz salayan uyumlu bir dizilim mevcuttur. Bu nedenle doru yant A seeneidir.
Have / has V3
1. Completed action
2. No pointed time (Eylemin sadece yapldndan bahseder, gerekleme zamann belirtmez)
e.g.
35
I have called you so many times today. Bugn seni defalarca aradm.
STRATEJ
Three times / four times / many times gibi tekrarlama anlatan ifadelerin devamnda a ... yoksa
genellikle have-has V3 yapsn iaretleyiniz. Ancak, konu gemii iaret ediyorsa had V3,
gelecei iaret ediyorsa will have V3 de kullanlabilir.
Three times a day / a month / a year gibi ifadeler present devam eden bir cmlede ise V 1
kullanlr. Ama, past zamanl bir cmle varsa V 2 , gelecek zaman iaret eden bir anlam varsa will
V 0 iaretleyiniz.
**u ana kadar snavlarda bu yaplarla have / has V 3 ve V 1 yaplar test edilmitir.
1
2
Present Perfect y apsnn bu kullanm Present Perfect Progressive anlatmnda tekrar aklanacaktr.
Bir ey lemin anlatmnda rakamsal bir deer kullan ld nda Progr essiv e y ap kullanlmaz.
e.g. I hav e smoked ten sigarettes today. (Doru)
I hav e been smoking ten cigarettes today . (Y anl)
36
The mechanic has repaired the car. Tamirci arab ay tamir etti.
They have painted the house. Onlar evi boyadlar.
STRATEJ
** Eer cmle dorudan superlative yap ile balarsa ncelikle V 2 yapsn dnmek gerekir.
** Eer this is... eklinde balarsa ve superlative yaplar ile devam ederse have/has V 3
yapsn iaretleyiniz.
The first time / The last time ........... V 2 ......
This is the first time ........................ ha ve/has V 3 ....
g) Key Words:
Aadaki yaplar bir cmlede grdnzde aklnza ilk gelen yap Present Perfect olmaldr. Benzer yaplar
Present Perfect Progressive ile de kullanlabilmektedir.
(Ever) Since: Since yaps -den beri anlam verirken 3 ekilde kullanlabilir. Bu 3 durumda da tek
bana since yapsn kullanabileceimiz gibi ever since yapsn da kullanabiliriz. Hibir kullanm farkll
yaratmayan bu durum sadece fazladan vurgu katar.
a) Preposition (edat) olarak:
Bu durumda kendisinden sonra gemite bir noktay iaret eden bir zaman ifadesi (1995, last year, yesterday,
two years ago, etc.) alr ve -den beri anlam verir.
e.g.
37
c) Bala olarak:
Bu durumda kendisinden sonra Past Simple (V 2 ) ieren bir yan cmlecik alr (since I started teaching). Ana
cmlecik ksmnda ise Present Perfect (have/has V 3 ) olmak durumundadr.
e.g.
STRATEJ
Preposition olarak since:
Since yaps -den beri anlamyla now noktas ile ilikisi olduu iin have/has V3 veya
have/has been Ving yaplar ile kullanlr.
1. cmle banda :
Since + pointed time in the past have/has V3 - have/has been Ving
Since + noun phrase,
ha ve/has V3 - have/has been Ving .
2. cmle ortasnda:
have/has V3 - ha ve/has been Ving
have/has V3 - ha ve/has been Ving
STRATEJ
Bala olarak since:
Since yaps cmleleri balarken yan cmlecik V 2 , ana cmlecik have/has V3 olur:
1. cmle banda :
(Ever) Since
V2
(Ever) Since
V2
,
,
ha ve/has V3
have/has been Ving
2. cmle ortasnda:
have/has V3
(e ver) since
have/has been Ving
(ever) since
V2
V2
38
.
.
.
.
STRATEJ
Zarf olarak since:
Since yaps zarf olarak kullanldnda ncesinde mutlaka V 2 ile yaplm bir cmle verilmelidir.
Bu cmle aadaki gibi noktalama iareti veya and, but gibi balalarla bitmi olur.
Since yapsnn verildii ksmda ise have/has V 3 kullanlr ve since yaps cmle iinde
herhangi bir yerde kullanlabilir.
_____V2 _______ . Since have/has V3 / have/has been Ving
_____V2 _______ and since have/has V3 / have/has been Ving
_____V2 _______ but since have/has V3 / have/has been Ving
-
RNEK SORU:
With few exceptions, most totalitarian governments ---- more liberal since 1989 when the
Berlin Wall ----.
A) became / falls
B) are becoming / would fall
C) were becoming / has fallen
D) had become / was falling
E) have become / fell
STRATEJ
Cmle ortasnda -den beri anlamndaki since yaps mevcuttur. Klasik since kuraln
uygularsanz yan cmlede V2, ana cmlede have-has V3 yapsnn verildii tek seenek E
seeneidir. Daha detayl aklama yapacak olursak, cmlede bizi doru yanta ulatracak en
nemli unsur since yapsdr. Since yaps bu soruda Preposition olarak kullanlmtr.
Since yapsnn Preposition olarak kullanld cmlelerde fiillerin Present Perfect eklinde
ekimlenecei hatrlanacak olursa ilk bolukta have/has V3 (Present Perfect) yaps
aranmaldr. Seeneklerin ilk taraflar incelendiinde sadece E seeneinde have become
eklinde bir Present Perfect yaps grmekteyiz. Ayrca, soru kknde when yaps ile devam
eden ksmn 1989 zaman ifadesini niteleyen bir Adjective Clause olduunu dnrsek 1989
zaman ifadesi V 2 gerektireceinden E seeneinin ikinci ksmnda verilen fell V 2 yaps da soru
kkndeki cmleyi tamamlamaktadr. Buna gre doru yant E seeneidir.
39
RNEK SORU:
The once radical notion that birds ---- from dinosaurs ---- stronger and stronger since
paleontologists first started taking it seriously a couple of decades ago.
A) descended / has grown
B) have descended / grew
C) had descended / had grown
D) descended / is growing
E) are descending / was growing
STRATEJ
Cmle ortasnda -den beri anlamndaki since balac verilmitir. Since balacnn yan
cmleciinde V 2 eklinde olan started fiili verilmitir. Bu durumda ikinci bolua denk gelen
ana cmlecik ksmnda mutlaka have/has V 3 yaps olmaldr. Bu bilgiyle seenekleri incelersek,
sadece A seeneinin ikinci tarafnda has grown yaps verilmitir. Ayrca, A seeneinin ilk
tarafnda verilen descended eklindeki V 2 yaps ise, cmlenin bandaki eski anlam veren ve
genellikle V 2 ile kullanlan once sfatna bal olarak kullanlmtr.
RNEK SORU:
He assures me that the Department of Marine Biogeochemistry, which ---- up in the 1970s,
---- ever since.
A) was set / has been expanding
B) had been set / was expanding
C) would be set / will expand
D) has been set / is expanding
E) would have been set / will be expanding
STRATEJ
Cmlede o zamandan beri anlamndaki since yaps mevcuttur ve zarf olarak kullanlp cmle
sonunda verilmitir. Eer since yaps zarf olarak kullanlmsa bal olduu fiil have/has V 3
eklinde kullanlmaldr. Ya da bir baka deyile, since yaps cmle sonunda ya da cmle
sonuna yakn ise since yapsna yakn bolua have/has V3 yapsn iaretleyiniz. Bu bilgilerle
ikinci boluk analiz edildiinde sadece A seeneinde has been expanding yapsn grmekteyiz.
Ayrca, cmledeki nokta zaman in the 1970s zaman ifadesinden dolay da ilk boluk V 2
olmaldr.
40
The members of the board havent come together for three months now.
Ynetim kurulu yeleri aydr b ir araya gelmediler.
STRATEJ
Eer herhangi bir cmlede For ... now (for two years now, for ten days now, etc.) eklinde bir
zaman ifadesi grrseniz doru yant mutlaka have / has V3 ya da have / has been Ving yapsdr.
Ancak, now olmadan sadece for... ile oluturulan zaman ifadesi dizilimlerine dikkat etmek
gerekir. Sadece for ile yaplan dizilimler genelde have/has V3 ile kullanlsa da doru yant
her zaman have / has V 3 yaps olmayabilir. rnein for two weeks (iki hafta boyunca) gibi
bir zaman ifadesi Past devam eden bir cmlede V 2 ya da had V 3 ile kullanlabilir. Ya da, for two
weeks last year gibi bir yap bizi V 2 kullanmaya sevkeder.
RNEK SORU:
For four decades, researchers ---- the heavens for radio signals that an advanced civilization
---- into the vastness of the galaxy.
A)
B)
C)
D)
E)
STRATEJ
Verilen cmle 40 yldr anlam veren for four decades zaman ifadesi ile balamaktadr ve bu
zaman ifadesi now noktas ile ilikili olduu iin have/has V 3 / have/has been Ving
yaplarn iaretlemek gerekir. Bu nedenle doru yant A seeneidir.
41
RNEK SORU:
For a long time now, biologists ---- that bits of tissue placed next to each other ----.
A) had known / may fuse
B) have known / can fuse
C) knew / had fused
D) would have known / have fused
E) know / would have fused
STRATEJ
Soru kk uzun zamandr anlam veren for a long time now zaman ifadesi ile balamaktadr
ve bu zaman ifadesi now noktas ile ilikili olduu iin have/has V3 / have/has been Ving
yaplarn iaretlemek gerekir. Bu nedenle doru yant B seeneidir.
STRATEJ
Cmlede boluktan hemen nce son ylarda anlamna gelen over recent years ifadesi
bulunmaktadr ve bu ifade now noktas ile iliki ierdii iin have / has V3-been Ving
kullanmn gerektirmektedir. Bu anlamda seenekler analiz edildiinde sadece E seeneinde has
been yaps mevcuttur. Bu nedenle doru yant E seeneidir.
42
STRATEJ
Until recently yapsnn verildii cmlelerde genelde V 2 kullanldn tekrar hatrlatalm.
Bu ifade son zamanlara kadar anlam vermektedir ve bu anlamda now noktas ile olan iliki
kesilmitir. Bu nedenle bu zaman ifadesi ile genelde V 2 yaps tercih edilir. Ancak, sadece
recently ya da in recent times gibi ifadeler grrseniz now noktas ile ilikili olduu iin bu
tr ifadelerde have/has V 3 ya da have/has been Ving yaplarn kullanmak gerekir.
** Until recently zaman ifadesi geen tense sorularnda SYM u ana kadar V 2 kullanmn
sormutur ama bu yap have/has V 3 ile de kullanlabilir.
RNEK SORU:
Until recently, some scientists ---- that many individuals of the same species ---- specific
tasks better than the same number of individuals from different species.
A) will think / are performing
B) were thinking / will perform
C) think / ought to perform
D) had thought / would be performing
E) thought / could perform
STRATEJ
Until recently = V 2 . Cmlede bizi doru yanta ulatracak net bir ipucu olan Until recently
yaps kullanlmtr. Normalde SYM snavlarnda sadece recently yaps verildiinde Present
Perfect (have/has V 3 ) yaps istenir ama until recently hem V2 hem de have/has V 3 ile
kullanlabilen farkl bir yapdr. Bu sorunun seeneklerinin ilk ksmlar dikkatle incelendiinde hibir
eenekte have/has V 3 yaps verilmediini grmekteyiz. Buna gre V2 eklinde ekimlenen
thought fiilinin verildii E seenei doru yant olarak n plana kmaktadr.
So far, thus far, up to now, up till now, to date, hitherto: u ana kadar
e.g.
43
RNEK SORU:
So far they ---- enough bombs ---- at any clear understanding of the rituals and lives of these
ancient people.
A) had not excavated / to arri ve
B) have not exca vated / to ha ve arrived
C) could not have exca vated / ha ving arrived
D) would not excavate / arriving
E) are not excavating / to ha ve arrived
STRATEJ
Cmle imdiye kadar, u ana kadar anlamna gelen so far ifadesi ile balamaktadr ve bu
zaman ifadesi doru yanta ulamak iin soru kkndeki en nemli ipucudur. Hatrlayacanz gibi
so far zaman ifadesi present perfect (have/has V 3 ) ya da present perfect progressive
(have/has been Ving) ile kullanlmaktadr. Bu nedenle ilk bolua gelmesi gereken yap B
seeneinde mevcut olan have/has V 3 yapsdr. Sadece bu ipucu ile doru yanta ulamamz
mmkndr.
last
STRATEJ
Last ve past kelimeleri ncelikle V 2 kullanmn akla getirmektedir; ancak bu ifadelerin
ncesinde the ve sonrasnda now noktasna kadar uzanabilen bir zaman ifadesi mevcutsa
ncelikle have-has V 3 / have-has been Ving yapsn dnmek gerekir.
e.g.
Over the past two decades, the mankind has experienced many unexpected disasters.
nsanlk son yirmi ylda b irok beklenmedik felaket yaad.
STRATEJ
ncesinde the last .../ the past... yaplarn alan zaman ifadeleri eer konuma anna kadar
uzayabilen zaman ifadeleri ise (over the last two decades) have-has V 3 / ha ve-has been V ing ,
gemite kalan zaman ifadeleri ise (over the last weekend / summer) V 2 yaps tercih edilmelidir.
44
RNEK SORU:
Over the past three years, the US econom y ---- badly hurt by unforeseen events, but housing
---- to move up to set sales records in both 2001 and 2002.
A) would be / would have continued
B) had been / has continued
C) has been / continued
D) was / continues
E) is being / would continue
STRATEJ
Cmle bandaki son 3 yldr anlamna gelen over the past three years ifadesinin now
noktasyla ilgisi vardr ve present perfect kullanmn gerektirir. kinci ksmda ise in 2001 and
2002 ifadesi pointed time olarak dnldnde Simple Past kullanmn gerektirmektedir.
Doru seenek bu nedenle has been ve continued yaplarnn bulunduu C seeneidir
STRATEJ
all her life / all his life gibi zaman ifadelerinde eer kii yayorsa ya da yapt e ylemi devam
ettirebiliyorsa have-has V 3 / ha ve-has been V ing ; eer bahsi geen kii lm ise V 2
kullanlmaldr.
This morning, thi s term, this year, etc. (henz tamamlanmam zaman ifadeleri):
e.g.
STRATEJ
This morning, this term, this year, today, etc. gibi zaman ifadelerinde ncelikle have-has V 3 /
have-has been V ing yaplarn, eer btnlk yoksa yedek yap olarak am-is-are V ing ya da V2
yaplarn tercih ediniz.
45
The psychologist hasnt been able to solve the problem of the little boy yet.
Psikolog kk ocuun problemini henz zemedi.
Alison: Have you e ver eaten Chinese food? Daha nce hi in yemei yedin mi?
Bart: No! I havent. Hayr! Yemedim.
RNEK SORU:
According to Vietnamese researchers, the bird flu virus may have affected hundreds of
people, who have not ---- been diagnosed.
A) also
B) or
C) so
D) yet
E) just
STRATEJ
Soru kkndeki cmlede Vietnaml aratrmaclara gre, ku gribi virs ---- tehis edilmemi
yzlerce insan etkilemi olabilir anlam mevcuttur. Cmlede olumsuz bir yap (havent ... been
diagnosed) mevcuttur. Seeneklerdeki yaplar incelendiinde, genelde olumsuz cmleler ve soru
cmlelerinde kullanlan ve henz anlamna gelen yet yaps doru yant vermektedir. Ayrca,
soru kknde boluun bal olduu ksmn present perfect olarak yaplandrlmas da henz
anlam veren yet kullanm iin ipucudur. Bu nedenle, doru yant D seeneidir.
STRATEJ
Just yaps snavlarda genellikle vurgu amal kullanlmaktadr ve genellikle evirisi
yaplmamaktadr. Already yapsn da zaten, oktan eklinde evirebilirsiniz. Bu bilgiye gre,
already yaps bitmilik anlam verdii iin -ing ile oluturulan zamanlarla kullanlmaz.
46
e.g.
b) If the effect of the action that has just ended is pre sently seen:
Yaplan ve biten bir eylemin u anda etkileri grlebiliyorsa ya da bir baka deyile, eylemin u an ile herhangi bir
ekilde ilikisi bulunmakta ise Present Perfect Progressive kullanlr.
now
Effect / Result
Action finished
e.g.
a) She looks exhausted. She has been working all day. O yorgun grnyor. Btn gn alt.
b) Your eyes are swollen. Have you been crying? Gzlerin imi. Aladn m?
Yukardaki a rneinde ifade edilen alma eylemi bitmitir, ancak alma eyleminin etkisi olan yorgunluk
devam etmektedir. B rneinde de alama eylemi bitmitir. Ancak, gzlerinin imesi alama eyleminin etkisi
olarak grlmektedir.
47
The mechanic has been repairing the car. (Eylem devam halinde. Araba henz kullanma hazr deil.)
Tamirci arabay tamir ediyor.
The mechanic has repaired the car. (Eylem bitmi durumda. Araba kullanma hazr.)
Tamirci arabay tamir etti.
STRATEJ
Have-has V 3 ile have-has been V ing arasnda kaldnzda dikkat etmeniz gereken iki nemli nokta
vardr:
1. Cmlede tekrar anlam varsa (three times) have-has V 3 iaretleyiniz.
2. Eylem bitmise have-has V 3 , eylem devam ediyorsa have-has been V ing iaretleyiniz.
Have/has V 3
1) Tekrar
- She has called me three times.
2) Result
- She has painted the room. (olay bitmitir.)
d) Key Words:
Daha nce detayl olarak ele aldmz Present Perfect iin kullanlan zaman ifadeleri Present Perfect
Progressive yapda oluturulan cmlelerde de kullanlr.
now
had V3
V2
e.g. When he entered the class, the lesson had already started.
O, snfa girdiinde ders oktan b alamt.
48
STRATEJ
By + pointed time in the past, __ _had V 3 ___.
By the time
V2
,
ha d V 3
.
Past Perfect yapsnn baz zaman balalaryla nasl kullanld aadaki rneklerde ele alnmtr. Bu
rneklerde Past Perfect ile anlatlan yani daha nce olan eylemin cmlenin hangi ksmnda kullanlmas
gerektiine dikkat edelim:
By the time: (By the time + Past Simple, Past Perfect/Past Simple)
e.g.
By the time we arrived at the station, the train had already left.
Biz istasyona varncaya kadar tren oktan kalkmt.
49
STRATEJ
Zaman balalarnda Had V3n genellikle gelemeyecei yerler :
After _____________________, __________had V 3 ____ .
Before __________had V 3 ____, ____________________.
By the time ______had V 3 ____, ____________________.
As soon as________________ , __________had V3 ____ .
Once _____________________, __________had V 3 ____ .
STRATEJ
Had V3n genelde kullanld dizilimler:
Past anlam olan bir cmlede sadece after balacnn yan cmleciine had V3 getirelim. Dier
yaplarda had V3 yapsnn genellikle ana cmlecikte kullanldna dikkat ediniz.
After__________had V3 ___ , _________V2 _______ _.
Before_________V2 _______, __________had V 3 __ __.
When________ V2 _________, __________had V 3 __ __.
Until _________V2 ________ , __________had V 3 __ __.
By the time______V2 __
_, __________had V3 __ __.
STRATEJ
Ayrca -den nce anlamna gelen prior to + pointed time in the past zaman ifadesi ile de
ncelikle had V 3 yapsn dnmek gerekir. Snavlarda ayrca pre-Roman times gibi zaman
ifadeleri de bu yap iin ipucu olmutur.
50
RNEK SORU:
Throughout his term in office, President Clinton ---- by allegations relating to the Whitewater
real estate deal in which he and his wife, Hillary Clinton, ---- prior to the 1992 election.
A)
B)
C)
D)
E)
STRATEJ
Cmlede ikinci boluktan sonra gelen ve 1992 seimlerinden nce anlam veren prior to the
1992 election zaman ifadesi ncelikle had V 3 kullanm gerektirmektedir. Bu anlamda
seenekler analiz edildiinde doru yapnn sadece C seeneinde olduu aktr.
Keke anlamn veren bu yaplarn devamnda Past Perfect kullanldnda gerekte gereklemi yani Past bir
ifade verilmeye allmaktadr. Bu yapdaki cmlelerde gemite gerekleen durumun tersinden (Unreal Past)
bahsedilmektedir. Bu ekilde unreality bildirdiimiz yaplarda olayn gerek zamannn bir derece gemi
halinin kullanm tercih edilir. Bundan dolay, gemite kalan bir eylemi, gerek zaman olan V 2 ile deil bir derece
Past hali olan had V 3 ile ifade ederiz.
e.g.
My father took us to the cinema last night. I wish he had taken us to the theatre.
Dn gece b abam b izi sinemaya gtrd. Keke tiyatroya gtrseydi.
She didnt come to the party. If only she had come.
Partiye gelmedi. Keke gelseydi.
51
Sanki anlam veren bu yaplarn aslnda iki anlamda kullanmlar mevcuttur: gerek (reality) ve gerek d
durumlar (unreality). Burada sadece gerek d kullanmlarn ileyeceiz. Bu yaplar eer unreality
(gerek d durum) bildiren cmlelerde kullanlrsa olayn gerek zamannn bir derece gemi hali
kullanlacandan Past anlama sahip olan bir cmleyi Past Perfect kullanarak oluturmaktayz.
e.g.
She behaves as if she hadnt killed the man, but she is the murderer.
Sanki adam ldrmemi gibi davranyor, ama katil o.
e.g.
If you had come to the party last week, you could have met her.
Geen hafta partiye gelmi olsaydn, onunla tanabilirdin.
52
STRATEJ
Had V3 ile kullanlan zel yaplar formllerle tekrarlayalm:
1) I wish / if only + Subject + had V 3
2) As if/As though + Subject + had V 3
3) Would rather + Subject + had V 3
4) If Clause Type 3
5) If Clause mixed type
STRATEJ
Yukardaki benzer yaplar V2 kullanmnda da grmtk. Bu yaplardan ounu had V3 bal
altnda da iledik. Bu kullanmlarn daha iyi anlalmas iin aadaki zet tabloya tekrar gz
atalm:
Yap : V2 / Anlam : Present / Future
1. ..............................................
2. I wish / if only + Subject + had V 3 :
3. As if / As though + Subject + had V 3 :
4. Would rather + Subject + had V 3 :
5. If Clause Type 3 :
6. If Clause mixed type :
V2
Gemite yaplan iki eylemden daha nce balayarak, bir sre devam edip tamamlanan ya da ikinci eyleme kadar
devam eden eylemi anlatrken Past Perfect Progressive kullanlr.
e.g.
b) If the effect of the action that already ended was seen in the past:
Gemite yaplan ve biten bir eylemin etkisi yine gemite bir noktada halen devam etmekteyse Past Perfect
Progressive kullanlr.
e.g.
She was very tired. She had been working all day.
53
* 1 FUTURE SIMPLE
Gelecee gnderme yaparken kullanabileceimiz birka alternatif yap mevcuttur. imdi bu yaplar, hangi
durumlarda kullanldklarn ve ne anlam ifade ettiklerini inceleyelim:
WILL + V0 :
a) Predictions, Expectations, Hope s: Tahmin, Beklenti, Umut
Gelecekle ilgili yaplan tahminleri, ifade edilen beklenti ya da mitleri will V 0 yaps kullanarak aktarabiliriz.
e.g.
STRATEJ
I hope
I think
I expect
Im sure, certain, confident ...
will / would V0
Yukardaki fiiller present olarak ekimlendiklerinde devamlarnda genellikle will V 0 yaps; past
olarak ekimlendiklerinde ise would V 0 yaps kullanlr.
RNEK SORU:
They hope that by surrounding city centres and likely terrorist targets with "soft walls", they
---- it impossible for hijacked planes ---- anywhere near them.
A) will make / to get
B) would make / having got
C) make / to have got
D) have made / to be got
E) are making / getting
STRATEJ
Hope, expect, think gibi fiiller ana cmlede present yapda ise yan cmlede genelde
...will... yapsyla devam eder. Bu nedenle ncelikle A seenei deerlendirilmelidir.
54
c) If Clause Type 1:
Bir olayn gereklemesine bal olarak ortaya kacak gelecekteki bir durumu ifade ederken If Clause yapsnn
ana cmleciinde genellikle will + V 0 yaps kullanlr.
Gramer ve zellikle cmle tamamlama sorularnda aadaki balalarn yan cmlesinde present bir ekimleme
varsa ana cmlesinde de ncelikle will ile oluturulmu bir yap araynz.
STRATEJ
If
Unless
When
Once
As soon as
Until
By the time
Before
present
will + V 0
will be V ing
will have V 3
f) Future Facts:
Gelecekte gereklemesinden kanamayacamz bir gereklii ifade etmek iin will + V 0 kullanlr.
e.g.
55
STRATEJ
Yukarda genelde Future Time ile kullanlrlar diye anlattmz zaman ifadelerini cloze test
ierisinde ya da paragraf tamamlama sorularnda past devam eden bir parada grrseniz dikkatli
olunuz. Bu zaman ifadeleri her zaman future yap ile kullanlmayabilir.
e.g.
RNEK SORU:
Soon, customs officers ---- to use X-ray technology ---- cavities in vehicles for drugs.
A)
B)
C)
D)
E)
STRATEJ
Cmle yaknda anlamna gelen soon zaman ifadesi ile balamaktadr; bu nedenle ncelikle
gelecek zaman yaplarnn olduu seeneklere ynelmek gerekir. Bu nedenle doru yant D
seeneidir.
56
RNEK SORU:
There ---- no doubt that the oil sector ---- the basis of the Iraqi economy for many years to
come.
A)
B)
C)
D)
E)
STRATEJ
Cmle gelecek yllarda anlamna gelen for many years to come zaman ifadesi ile
bitmektedir; bu nedenle ncelikle gelecek zaman yaplarnn olduu seeneklere ynelmek gerekir.
kinci boluk iin gelecek zaman yaps aradmzda doru yant B seeneidir.
BE GOING TO + V 0 :
a) Future Plans and Intentions:
Gelecekle ilgili yaptnz belli bal ve deimeyecek planlardan bahsederken be going to + V 0 yaps
kullanlabilir.
e.g.
st
They are going to get married on July 1 .
1 Temmuzda evlenecekler.
57
Bizim dmzda yaplm olan programlardan bahsederken (zaman tablolar, belirlenmi ve deimeyecek
programlar, vb.) gelecek zaman anlam dahi olsa Present Simple kullanlr.
e.g.
STRATEJ
Be ab out to V 0
Be on the verge of Ving / Noun Phrase
Be on the edge of V ing / Noun Phrase
-e zere olmak / -nn eiinde olmak
Be on the point of V ing / Noun Phrase
Be on the b rink of Ving / Noun Phrase
Be on the threshold of V ing / Noun Phrase
Yukarda verilen bu yaplar da eylemin iinde bulunulan zamandan daha ileri bir zamanda
gerekleecei anlamn verirler. Bundan dolay, Present yapda kullanldklarnda bu yaplar da
Future Time bal altnda ilenebilirler.
e.g. The film is ab out to start.
Film balamak zere.
The company is on the verge of bankruptcy.
irket iflasn eiinde.
STRATEJ
Yukardaki yaplar ile oluturulan ve okuma paralarnda geen baz cmleler mevcuttur. rnein,
okuma parasnda she is on the brink of graduation (ok yaknda mezun olacak) anlamna
gelen cmle geebilir ve para ile ilgili sorularn herhangi birinde doru yant olarak she has
almost completed her education (eitimini hemen hemen tamamlad) anlamna gelen ifade
verilebilir. Bu nedenle bu tr yaplara hakim olmak ve doru yorumlamak nemlidir.
Gemite yapmaya niyetlenip daha sonra yaptmz e ylemleri anlatrken (real past) ya da gemite yapmay
planladmz ama yapmadmz eylemleri ya da niyetlerimizi aktarrken (unreal past) was/were going to +
V 0 yapsn kullanabiliriz. Bu ekilde iki anlam ve kullanm olsa da, bu yap snavlarda genelde unreal
kullanmla yani yapacaktm ama yapmadm anlamnda karmza kmaktadr.
e.g.
The PM was going to visit India, and he did so. (real past)
Bab akan Hindistana gidecekti ve yle de yapt.
I was going to call you, but I didnt have time. (unreal past)
Seni arayacaktm ama zamanm olmad.
58
STRATEJ
will be Ving
: -yor olacam
was-were Ving : -yordum
An action completed before a definite time in the future (gelecekte belli bir zamandan nce
bitmi eylemlerden bahsederken):
Gelecekte belli bir zaman noktasndan nce tamamlanm olacak eylemleri anlatrken Future Perfect kullanlr.
Bu yap ile beraber genelde by 2050, in 10 years time, in 2050, etc. gibi zaman ifadeleri kullanlmaktadr.
STRATEJ
By + pointed time in the future, _
By the time
present
,
will ha ve V3_
will have V3
59
__.
.
STRATEJ
By ve by the time zaman ifadeleri past perfect ve future perfect yaplar ile kullanlan zaman
ifadeleridir. Burada bu yaplar tekrar formulize edelim
By
1960
By
2060
By the time
By the time
,
had V 3 (V 2 )
.
,
will have V 3 (will)
.
past
,
had V 3 (V 2 )
.
present
,
will have V 3 (will)
RNEK SORU:
He is hoping that, by the time he ---- for the grant, his book on Egyptian silverwork ----.
A) has to apply / will have been published
B) had applied / had been published
C) was to apply / has been published
D) will be applying / would have been published
E) would have applied / will be published
STRATEJ
Cmlenin ilk tarafndaki he is hoping that ifadesinden cmlenin present yapda olduu
anlalmaktadr. Ayrca, cmlede geen by the time zaman ifadesi zaman bilgisi sorularnda nemli
bir ipucu olarak kullanlabilir. Bu nedenle by the time yapsnn present formln
seeneklerde arayalm. Bu anlamda, seeneklerde future perfect aramak sorunun zmn
kolaylatracaktr. Bu nedenle A seeneindeki has to apply ve will ha ve been published
yaplar doru yant vermektedir.
60
RNEK SORU:
By the early 20 th century the local ceramic industry of Ktahya ---- more or less to an end,
but now the city ---- the focus of a revival of this skilled art.
A) had come / is
B) has come / has been
C) came / was
D) would have come / would be
E) was coming / will be
STRATEJ
Soru kkndeki by the early 20th century zaman ifadesi 20. yzyln ilk yllarna kadar
anlam vermektedir ve bu ifade past perfect (had V3) kullanmn gerektirir. Ayrca , ikinci
bolukta da now zaman ifadesi ipucu olarak kullanlabilir. Bu nedenle had V 3 / is yaplarnn
verildii A seenei dorudur.
RNEK SORU:
It _____ that, by 2050, global life expectancy _____ by another ten years.
A)
B)
C)
D)
E)
STRATEJ
Soru kknde doru yanta ulamak iin en nemli ipucu 2050 ylna gelindiinde, 2050ye
kadar anlam veren by 2050 zaman ifadesidir. Bu tr bir zaman ifadesi gelecekte bitmilik
anlam verdii iin genellikle will have V3 yaps ile kullanlmaktadr. Eer seeneklerde will
have V3 yaps yok ise will... ile oluturulan baka bir yap aranmaldr. Bu nedenle doru yant
B seeneidir.
61
STRATEJ
Soru kknde doru yanta ulamak iin en nemli ipucu nmzdeki yaza kadar anlam veren
by next summer zaman ifadesidir. Bu tr bir zaman ifadesi gelecekte bitmilik anlam verdii
iin genellikle will have V 3 yaps ile kullanlmaktadr. Bu nedenle doru yant A seeneidir.
In 2020, I will have been working for this company for 20 years.
2020de, 20 yldr b u irkette alyor olmu olacam.
2. Soru kknde zaman balac (when, before, after, when, as soon as, until, by the time, while vs.) varsa,
zaman balac kurallarn uygulaynz. Aadaki formllerde zaman balalarna x diyelim:
X ________________, ________________ .
yan cmlecik
ana cm lecik
________________ X ________________ .
ana cmlecik
yan cmlecik
62
X ________________, ________________.
Past
past
b. Zaman balalarnn yan cmlesine will/would/shall/be going to yaplar, ana cmlesine de have-has V3 /
have-has been Ving yaplar gelmez.
X ______________ __, ___
_____________.
will /would
have / has V 3
shall / be going to
have / has been Ving
c. Zaman balacnn yan cmlesinde have-has V3 kullanlrsa, ana cmlede genellikle present yapda bir modal
kullanlr.
X ______________ __, ___
_____________.
present modal
have / has V 3
d. Zaman balacnn yan cmlesi V1 olursa, ana cmle genellikle V1 ya da present modal olur.
X _____________
V1
__, ___
___________.
V1
present modal
__, ___
___________.
V1
f. Since zaman balacnn dier zaman balalarndan farkl olarak past olan V2 ve present olan have/has
V3 yaplarn bir araya getirebileceini tekrar hatrlayalm.
Since _____________
V2
__, ___
___________.
ha ve/has V 3
63
RNEK SORU:
The big test ---- over the next few weeks when the government ---- to introduce a plan to
include drug coverage in Medicare.
A) is coming / will be expected
B) comes / was expected
C) has come / is expecting
D) will come / is expected
E) would come / would be expected
STRATEJ
Cmlede when zaman balac mevcuttur. Zaman balacnn devamn yan cmle olarak
deerlendirdiinizde ncelikle yan cmleye gelmemesi gereken yaplar eleyiniz. Bu nedenle A ve E
seenekleri elenir. B seeneindeki yaplar arasnda zaman uyumu yoktur. C seeneinin ilk
ksmndaki present perfect yaps zaman balacnn ana cmlesine gelmez. Bu nedenle doru
yant D seeneidir.
3. Soru kknde herhangi bir zaman balac ya da sizi dorudan belli bir yapya gtrecek ipucu zaman ifadesi
yoksa aadaki tabloya gre seeneklerde aralarnda uyum olan present yaplar ya da aralarnda uyum olan
past yaplar bir arada veren seeneklere ncelik veriniz.
Present Yaplar
Past Yaplar
Am-is-are
Am-is-are Ving
V1
Have / has V3
Have-has been Ving
Future yaplar
was-were
was-were Ving
V2
had V3
had been Ving
am-is-are / would V0
would V0 / would V0
had V3 / am-is-are
had V3 / ha ve-has V3
had V3 / V 1
had V3 / future
was-were Ving / have-has V3
was were Ving / had V3
64
RNEK SORU:
Having read so many contemporary American writers, I ---- to feel impatient with the kind of
fiction that ---- in England.
A) was beginning / will have been written
B) had begun / has been written
C) have begun / would have been written
D) would begin / is being written
E) began / was being written
STRATEJ
Soru kkndeki cmleyi okumadan seenekler deerlendirildiinde ve yukardaki kuralmz
uyguladnzda uyum bakmndan tek uygun seenek E seeneidir.
RNEK SORU:
In a study carried out over a period of six months, researchers ---- that smoking ---- far more
heart attacks than haemochromatosis.
A) have found / had caused
B) had found / has caused
C) found / caused
D) find / could have caused
E) would have found / causes
STRATEJ
Soru kkne bakmadan seenekler deerlendirildiinde ve yukardaki kuralmz uyguladnzda
uyum bakmndan tek uygun seenek C seeneidir.
5. When yaps daima zaman balac olarak kullanlmaz. Aadaki rneklerde olduu gibi, When yaps
ncesindeki herhangi bir zaman ifadesini niteliyorsa, bir Adjective Clause yapar ve devamnda o zaman
ifadesinin gerektirdii zaman alr. Dier bir deyile, when yapsnn ncesinde herhangi bir zaman ifadesi varsa
ncelikle zaman balac kurallarn uygulamaynz.
........1960 when
V2
.........next week when
future yaplar
65
RNEK SORU:
With few exceptions, most totalitarian governments ---- more liberal since 1989 when the
Berlin Wall ----.
A)
B)
C)
D)
E)
became / falls
are becoming / would fall
were becoming / has fallen
had become / was falling
have become / fell
STRATEJ
Soru kknde when yaps ile devam eden ksm 1989 zaman ifadesini niteleyen bir Adjective
Clause oluturmutur. 1989 zaman ifadesi V2 gerektireceinden E seeneinin ikinci ksmnda
verilen fell V 2 yaps soru kkndeki cmleyi tamamlamaktadr. Buna gre doru yant E
seeneidir.
66
%25
%50
%75
%100
Never
Not at all
Not ever
Almost never
Rarely
Barely
Hardly (ever)
Seldom
Occasionally
Sometimes
At times
Now and then
Now and again
From time to time
Usually
Generally
Mostly
Most of the time
Often
Frequently
Always
All the time
Every day/week..
Now
Right now
Just now
At the moment
Currently
For the time being
At present
Presently
Look / listen
am / is / are Ving
have / has V3
} future...
Nowadays : gnmzde
Gradually : giderek
More and more : giderek daha ok
Day by day
: gnden gne
am / is / are Ving
will be Ving
67
Yesterday
Two days/weeks/months... ago
Last night/week/month/year...
In 1960
In the 1960s
During the 1960s
Between 1960 and 1990
From 1990 to 2000
During WW II, etc
V2
V2
gibi zaman ifadeleri gemi zaman iin pointed time ifade etmektedirler. Ayrca Originate fiili de genellikle
V2 hali olan originated eklinde kullanlr.
Yap : V 2
Anlam : Present / Future
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Seeneklerde was-were V ing / V 2 ya da was-were V ing / was-were V ing dizilimleri doru yant olabilirler. Bu iki
dizilim dnda was-were V ing yaps genellikle baka yaplarla kullanlmamaktadr!!!
At this time
This time yesterday
lately
: son zamanlarda have / has V3
recently : son zamanlarda have / has been V
ing
so far
thus far
up to now
up till now
to date
u ana kadar
ha ve-has V 3 / have has been V ing ....
68
have / has V3
have / has been Ving
since kullanmlar:
1. cmle banda preposition:
Since + pointed time in the past have/has V3 - have/has been Ving
Since + noun phrase,
ha ve/has V3 - have/has been Ving .
2. cmle ortasnda preposition:
have/has V3 - have/has been Ving
3. cmle banda bala:
(Ever) Since
V2
,
(Ever) Since
V2
,
ha ve/has V3
have/has been Ving
V2
V2
.
.
.
.
5. zarf:
_____V2 _______ . Since have/has V3 / have/has been Ving
_____V2 _______ and since have/has V3 / have/has been Ving
_____V2 _______ but since have/has V3 / have/has been Ving
have / has V3
have / has been Ving
Eer cmle dorudan superlative yap ile balarsa ncelikle V2 yapsn dnmek gerekir.
Eer this is... eklinde balarsa ve superlative yaplar ile devam ederse have-has V3 yapsn
iaretleyiniz.
** The first time / The last time .......... V 2 ......
** This is the first time .......... ha ve-has V 3 ....
69
For
In
During
Over
Within
last
the
two weeks / months / years / decades / centuries
past
This morning
This term
have / has V3
have / has been Ving
have / has V3
have / has been Ving
am-is-are Ving
V2
Have-has V 3 ile have-has been V ing arasnda kaldnzda iki nemli nokta vardr:
1. Eer cmlede tekrar anlam varsa (three times) have-has V3 iaretleyiniz.
2. Eer eylem bitmise have-has V3, eylem devam ediyorsa have-has been Ving iaretleyiniz.
Have/has V 3
1) Tekrar
- She has called me three times.
2) Result
- She has painted the room.
(eylem bitmitir)
2) Action
She has been painting the room.
(eylem devam ediyor)
By / by the time zaman ifadeleri -e kadar, -e gelindiinde, -den nce eklinde evrilen yaplardr.
By + pointed time, _____SVO_______.
By the time ____ SVO________, _____SVO_______.
Zaman balalar (when, before, after, as soon as...) u yum ister ve present + present / past + past
zamanlarla birlikte kullanlabilirler. Past bir cmlede olaylar sralandnda aadaki formllere dikkat
ediniz :
Had V3n genellikle gelemeyecei yerler :
After _____________________, __________had V 3 ____ .
Before __________had V 3 ____, ____________________.
By the time ______had V 3 ____, ____________________.
As soon as________________ , __________had V3 ____ .
Once _____________________, __________had V 3 ____ .
70
I hope
I think
I expect
Im sure, confident , certain...
If
Unless
When
Once
As soon as
Until
By the time
Before
present
Tomorrow,
Tomorrow morning, etc.
Two weeks later; future time
In 2050, yaplar
Shortly, b riefly, soon, b efore long,
In the following week/month/year,
In/Within two weeks, etc
Next week/month/year
will / would V0
will + V 0
will be V ing
will have V 3
future time
71
Be ab out to V 0
Be on the verge of Ving / Noun Phrase
Be on the edge of V ing / Noun Phrase
Be on the point of V ing / Noun Phrase
Be on the b rink of Ving / Noun Phrase
will be Ving
: -yor olacam
was-were Ving : -yordum
By ve by the time zaman ifadeleri past perfect ve future perfect yaplar ile kullanlan zaman ifadeleridir.
Burada bu yaplar tekrar formulize edelim
By
1960
By
2060
By the time
By the time
,
had V 3 (V 2 )
.
,
will have V 3 (will)
.
past
,
had V 3 (V 2 )
.
present
,
will have V 3 (will)
Tense sorularnda ya da dier sorularda geen this / that / these / those kelimeleri doru yant iin
ipucu olabilirler. This ve these sfatlarnn zaman ve mekan olarak yakn iaret ettiini bilirsek bu
yaplar ncelikle present yaplar ile dnmeliyiz. That ve those sfatlarnn ise zaman ve mekan
olarak uza iaret ettiini bilirsek bu yaplar ncelikle past yaplar ile dnmeliyiz.
This week / these days
At that time / those days
72