Visoka kola elektrotehnike i raunarstva strukovnih studija

Studijski program: Specijalistike studije ELITE i MTDTV

Predmet: SATELITSKI KOMUNIKACIONI SISTEMI
Nastavnik: Hana Stefanovi
Kabinet: 508
E-mail: hanapopstefanovic@yahoo.com, hana@viser.edu.rs
Nastavna jedinica:

Uvod u satelitsku televiziju

Beograd
2013.

Razvoj SATV
Razvoj SATV omoguio je dostupnost
prijema TV programa i u geografskim
podrujima gde zemaljska televizija nije bila
dostupna
Satelitski radio-difuzni broadcast sistemi
omoguavaju praenje bogatog i raznovrsnog
programa sa odlinim kvalitetom slike i tona,
za velik broj geografski distribuiranih korisnika

SATV frekvencijski opsezi

Za SATV koriste se C opseg ~4 GHz, i Ku opseg 10-13 GHz,
pri emu preovladava primena Ku opsega
C opseg obuhvata frekvencije 3.7-4.2 GHz
Podela Ku opsega:
Ku1 10.7-10.95 GHz
Ku2 10.95-11.7 GHz
DBS 11.7-12.75 GHz
Ku3 12.5-12.75 GHz

Radio-difuzni DBS sateliti odlikuju se velikom snagom zraenja,

to omoguava prijem uz upotrebu jednostavnije i jeftinije
opreme
Izvan evropskog podruja koriste se i S opseg
(2.535-2.655 GHz) i Ka opseg (18-22 GHz)
U DBS opsegu se po pravilu koristi kruna polarizacija (L/D), a
u FSS i MSS opsezima linearna polarizacija (H/V)

Najpoznatiji evropski radio-difuzni SATV

Evropsko podruje pokriva veliki broj satelita smetenih na
pozicijama izmeu 80 E i 50 W u odnosu na Grini
Neki od satelita emituju istovremeno u vie razliitih opsega
(INTELSAT707 emituje u opsezima C i FSS, HISPASAT u
opsezima FSS, DBS, MSS)
ASTRA je vodei evropski satelitski operater (vlasnitvo familije
ASTRA je konzorcijum SES Societe Europeene des
Satellites, Luksemburg, 1985.g.)
Familiju ASTRA ini vie satelita rasporeenih na nekoliko
orbitalnih pozicija, pri emu su neki od njih locirani i na istoj
orbitalnoj poziciji (mogunost pristupa veem broju kanala bez
preusmeravanja antene)
Preko familije Astra emituje se vie od 1000 (analognih i
digitalnih) TV i radio kanala za preko 80 miliona domainstava u
Evropi
Korisniki servisi familije ASTRA proireni su i na Internet i
multimedijalne servise

Prijemna oprema za SATV

Dva tipa SATV opreme:
Oprema za individualni prijem (proizvod iroke potronje,
dostupnost najirem krugu potroaa, mogunost velikoserijske
proizvodnje)
Oprema za zajedniki prijem (bolje performanse u odnosu
na individualnu opremu, ali i vea cena)
Generalno, SATV oprema treba da se odlikuje: pouzdanou u
radu i pri loim vremenskim uslovima (jer je deo opreme u
spoljanjoj sredini), dugim vekom trajanja, to manjim fizikim
dimenzijama, umerenom cenom, to boljim kvalitetom slike (to
niim nivoom uma)

Prijemna SATV oprema se sastoji iz spoljanje

(indoor) i unutranje (outdoor) jedinice.

Individulni i zajedniki prijem SATV signala

Sistemi
za
individualni
prijem SATV signala
potrebna je satelitska antena
odreenog
prenika,
niskoumni
pretvara
i
satelitski prijemnik
Sistemi za zajedniki prijem
potrebna je jedna ili vie
satelitskih antena i vei broj
satelitskih
prijemnika
uz
odgovarajuu
tehniku
opremu (primer: hoteli, kole,
bolnice, vee zgrade)
Sistemi za kablovsku distribuciju potrebno je postaviti prijemnu
satelitsku opremu za vie satelita, u okviru glavne stanice, pa se posle
odgovarajue obrade vri kablovska distribucija prema krajnjim
korisnicima

Blok ema ureaja za prijem SATV signala

Funkcije pojedinih komponenti SATV prijemnika

Antenski reflektor (najee paraboloidni) prima satelitske
signale odgovarajue uestanosti, reflektuje ih i fokusira u
svoju iu u kojoj se nalazi primarni izvor (radijator)
Primarni izvor zrai koncentrisano u sredini, dok se krajevi
tanjira malo obasjavaju (ako bi se povrina reflektora
ravnomerno zraila, bilo bi neizbezno da deo zraenja
prelazi preko ivica reflektora, to bi imalo za posledicu
poveanje bonih lobova)
Polarizator razdvaja prijemne talase sa horizontalnom i
vertikalnom polarizacijom
Primarni radijator, polarizator i konvertor (LNC) zajedno ine
LNB (Low Noise Block)
U LNC-u vri se pojaavanje satelitskog signala i konverzija
uestanosti u nii opseg (950-2150 MHz)
Na toj uestanosti signal se alje koaksijalnim kablom do
satelitskog tjunera i video-audio procesora, povezanih sa
upravljakom jedinicom, nakon ega se signal prosleuje
TV prijemniku

Paraboloidni antenski reflektor

Razlike prijemnih antena za SATV u odnosu na prijemne antene
zemaljske TV:

znatno vee pojaanje

ui dijagram usmerenosti
manji prijemni ugao (<2)

Najea realizacija
reflektorom.

SATV

antena

je

sa

Primarni radijator smeten je u ii paraboloida

paraboloidnim

Lociranje primarnog radijatora paraboloidnih

reflektora

u ii paraboloida

Offset paraboloidne antene

Offset antena predstavlja jedan deo paraboloidnog
reflektora, tako da se ia nalazi izvan osnovnog pravca
EM talasa
Offset antene su praktino iseene iz veih paraboloidnih
reflektora
LNB kod offset antena nije pozicioniran u centru
reflektora, nego je pomeren ka dnu tanjira
Time se eliminie problem senke, ime se poboljava
efikasnost antene (ak i do 80%)
Offset antene su pogodne i za korienje na severnim
geografskim irinama, gde mogu biti instalirane u skoro
vertikalnoj poziciji, to minimizira akumulaciju snega
Nedostatak offset antena nisu pogodne za sluaj
potrebe za veim dimenzijama antena (dmax=1.2 m), zbog
mehanike nestabilnosti draa za primarni izvor (vea
potrebna duina draa nestabilnost usled naleta vetra)

Offset antena deo veeg paraboloidnog

reflektora
Eliminacija problema senke

Lociranje primarnog izvora kod

paraboloidnog reflektora i offset antene

Offset antena pomeranje lokacije

primarnog izvora ka dnu tanjira

Prostiranje talasa i Pointingov vektor kod

offset antene

Izrada i mehanike karakteristike

paraboloidnih reflektora
Reflektori se najee prave od punog metala
(aluminijuma ili elika), a nekad i od metalne mree
Antene od punog metala su najpostojanije, mehaniki
najvre, ali i najskuplje, a antene izraene kao
metalne mrea su lake, ali osetljivije na mehanika
oteenja
Antenski reflektori se mogu praviti i od drugih metarijala,
na bazi fiberglasa ili plastike
Mehanike karakteristike:
rad u temperaturnom opsegu od -20 do +50C
prisustvo leda debljine 1-2 cm ne bi trebalo da bitnije
pogora elektrine karakteristike
vetar jaine 100 km/h ne bi trebalo da utie na rad antene

Kvalitet reflektujue povrine

paraboloidnog reflektora
Pravilna paraboloidna povrina reflektora je uslov da svi
signali sa satelita posle reflektovanja budu tano
fokusirani u primarni antenski element
Odstupanja povrine reflektora od ideanog paraboloida
mogu nastati usled nesavrenosti procesa proizvodnje,
kao i zbog deformacija nakon izlaska sa proizvodne linije
(nepaljivo rukovanje, transport itd)
Potpuno glatka i sjajna povrina reflektora nije
preporuljiva zbog efekta ogledala, jer reflektovanjem
sunevih zraka u letnjim mesecima moe da se javi vrlo
visoka temperatura u taki fokusa koja moe otetiti
primarni izvor
Povrina reflektora uglavnom je prevuena nekim
zatitnim materijalom (npr. poliesterom)

Dimenzije paraboloidnog reflektora

Vei prenik zraeeg otvora antene implicira bolji
kvalitet prijema, ali i znaajno poveava cenu, uz
dodatne konstrukcione probleme (proizvoa) i
montane i prostorne probleme (kupac)
Izbor antene manjeg prenika je mogu za sluaj veeg
EIRP, manjeg faktora uma antene i konvertora i
kvalitetnijeg (osetljivijeg) prijemnika
Primer: sateliti familije ASTRA i EUTELSAT imaju snagu
zraenja u centralnoj zoni preko 50 dBW, pa se
zadovoljavajui prijem moe ostvariti i sa antenama
prenika oko 60 cm
Na podruju Srbije ovi sateliti imaju snagu zraenja oko
45 dBW, to bi zahtevalo antene prenika 1.2-1.5 m
Na mnogim satelitima postoji vie snopova zraenja koji
imaju razliite nivoe signala, to takoe treba uzeti u
obzir

Snopovi zraenja
satelita ASTRA 2A

South Beam

North Beam

Dubina paraboloidnog reflekora

Dubina paraboloidnog reflektora odreena je odnosom
izmeu ine daljine i prenika otvora reflektora, f/D
U praksi je f/D tipino izmeu 0.3 i 0.6
Duboki reflektori ako je f/D<0.33
Kod dubokih reflektora slabije se primaju reflektovani talasi
sa onih delova koji su blie ivici reflektora, ali se manje primaju
neeljeni umovi iz okoline (pogodnost u gusto naseljenim
sredinama)
Plitki reflektori imaju vee pojaanje od dubokih reflektora
istog prenika, jer se bolje primaju reflektovani talasi sa cele
povrine antene, ali su zato osetljiviji na uticaj umova iz
okoline
Kod plitkih reflektora naroito je izraen um Zemlje, u
sluaju malih uglova elevacije

Izgled plitkih i dubokih paraboloidnih

reflektora
Plitki paraboloid
Duboki paraboloid

Izgled paraboloidnog
reflektora i offset
antene

paraboloidni reflektor
offset antena

Izgled offset antena

Parametri pri pozicioniranju antene

Mogunost
odreivanja
elevacionog ugla
korienjem
razliitih on-line
kalkulatora

Pozicioniranje antene
Satellite Finder with Magnetic North, Azimuth & Elevation
Calculator
http://www.satsig.net/ssazelm.htm
Potrebno je uneti orbitalnu poziciju eljenog satelita (Satellite
orbit npr. Echostar 119 deg W ili 241 deg E) i geografsku
irinu i duinu lokacije korisnika (Site latitude, Site longitude)

Izborom opcije Calculate dobija se procena azimuta (dish

azimuth) i elevacionog ugla antene (dish elevation)

Planarna (Patch) antena

Planarna antena je novije tehnoloko reenje (1987.g.)
kog kojeg se ne koristi princip refleksije, parabolini reflektor
nije potreban
Planarna antena se izrauje u vidu mikrotalasne antenske
reetke kod koje su antenski elementi izvedeni kao mali
mikrostrip dipoli, tampani na dielektrinom supstratu
Signali sa mikrostrip dipola se sabiraju i vode na konvertor
Aktuelna su istraivanja u vezi oblika mikrostrip elemenata
koji e rezultovati najboljim karakteristikama
Jedan od moguih oblika: incidentni talas sa satelita dolazi
do ravni antene sa istom fazom na svim elementima antene,
tako da svaki element prima mali deo snage u fazi sa
ostalim, mrea za napajanje povezuje elemente mree
linijama iste duine pa se signali koji dolaze do talasovoda
kombinuju sa istim fazama, a naponi se sabiraju)

Izgled planarnih antena

Dimenzije planarnih antena: 0.3 x 0.3 m2 1.3 x 1.3 m2

Prednosti planarnih antena

Apsorbuju energiju EM talasa celom povrinom
Fokusiranje se vri elektronskim putem
Ne postoji primarni izvor (ne postoji problem senke)
Maloumni konvertor je integrisan i nalazi se sa zadnje strane
Mala debljina, mala masa
Estetski su prihvatljivije od parabolinih

Nedostaci planarnih antena

Osnovni nedostatak planarnih antena predstavlja
ogranienje irine frekvencijskog opsega, oko 500 MHz), za
razliku od paraboloidnih antena koje imaju znatno iri opseg
za prijem satelitskih signala
Trokovi izrade planarnih antena su dosta vei, oko 4
puta, nego pri proizvodnji klasine paraboloidne antene
Planarne antene su predviene za prijem sa jednog
odreenog satelita, za razliku od dualfeed antena koje
omoguavaju istovremeni prijem signala sa vie satelita
Postoje problemi optimizacije oblika mikrostrip elemenata

 Pitanja
z

ta omoguava razvoj SATV?

Koji se frekvencijski opsezi koriste za SATV?

Koji su najpoznatiji evropski radiodifuzni SATV?

Iz ega se sastoji prijemna SATV oprema?

Podela sistema za prijem SATV signala.

ta sadri blok ema ureaja za prijem SATV signala?

Koje su funkcije komponenti prijemnika SATV signala?

Koja je funkcija primarnog radijatora?

Koje su osnovne karakteristike planarnih antena?

Koje su prednosti planarnih antena?

Koji su nedostaci planarnih antena?