Ngun Gc Mt S a Danh Min Nam.

DIN AN KY THUT VIT C - KIU MU :: Phng Th-Nhc-Tn gu

Tm tnh
Trang 1 trong tng s 1 trang Share Actions

Ngun Gc Mt S a Danh Min Nam.

by huynhminhthanh on 22/2/2010, 01:07
Xin gii thiu cng cc bn bi vit ca mt ngi bn v "Ngun gc mt s a
danh min Nam",theo ti rt ng chng mnh tham kho tm hiu thm v qu
hng!
S lc v ngun gc mt s a danh min Nam
H nh V.
C nhiu ni min Nam mnh i qua, , nghe ni ti hoc c
c u ...rit ri nhng a danh tr thnh quen thuc;nhng chc t khi
mnh c dp tm hiu ti sao n c tn nh vy?
Bi vit ny c hnh thnh theo cc ti liu t mt s sch c ca cc hc gi
min Nam: Vng Hng Sn, Sn Nam v cun Ngun Gc a Danh Nam B
ca Bi c Tnh, vi mc ch chia s nhng hiu bit ca cc tin bi v tn gi
mt s a phng trn qu hng mnh.
Xin mi cc bn cng tham kho v ng gp kin t cc ngun ti liu khc ti ny c y v phong ph hn.

Phn 1
Tn do a hnh, a th
Bt u bng mt cu ht dn gian vng Ba Tri, tnh Bn Tre:
"Gi a gi y,
v ry n cng,
v bng n c,
v ging n da..."
Ging
l ch t cao hn rung, trn nng dn ct nh v trng rau, u, khoai c
cng mt s loi cy n tri. Bi vy nn mi c bi ht: "trn t ging mnh
trng khoai lang..."
Mt con ging c th bao gm mt hay nhiu x. Bn Tre, Ging Trm tr
thnh tn ca mt qun (huyn).
Li nhc n mt cu ht khc:
"Ai dza Ging Da qua trung
Gi rung bng sy, b bun cho em..."
Ging Da M Tho, khong t ch qua khi ng ba Trung Lung n cu Long
nh, bn phi quc l 4 l Ging Da. S d c tn nh th v vng ny hai
bn b sng c nhiu cy da. (Da y khng phi l loi cy c tri m ngi
min Nam gi l thm, khm. y l loi cy c l gai dng nh l thm nhng to
hn v dy hn, mu xanh mt. L ny vt ra mt th nc mu xanh, c mi
thm dng lm bnh, c bit l bnh da ln).
Va ri c nhc n trung, hi xa v Ging Da th phi qua trung, vy trung
l g?
Trung
l ng xuyn ngang mt khu rng, li i c sn nhng hai bn v pha trn u
ngi i u c thn cy v cnh l bao ph. vng D An c trung Sim. min
Trung, thi trc c trung nh H.

"Thng em anh cng mun v

S trung nh H, s ph Tam Giang"
Ti sao li c cu ca dao ny?
Ngy xa trung nh H thuc vng Vnh Linh, tnh Qung Tr, cn gi l H X
Lm. Ni a hnh trc tr, thng c o tc n np cp bc nn t ngi
dm qua li.
Ph
l lch bin, ni hi ng ca cc con sng trc khi ra bin nn nc xoy,sng
nhiu thng gy nguy him cho thuyn b. Ph Tam Giang thuc tnh ThaThin,
pha bc ca ph Tam Giang l sng Lu ra bin, pha nam l sng Hng
ra ca Thun An.
Bu
l ni t trng, ma ma nc kh su nhng ma nng ch cn nhng vng nc
nh hay kh hn. Khc vi m, v m c nc quanh nm. Si Gn, qua khi
Ng T By Hin chng 1 km v hng Hc Mn, pha bn tri c khu Bu Ct.
By gi ng x c m rng, nh ca xy rt p nhng ma ma vn thng
b ngp nc. Long Khnh c Bu C, Rch Gi c Bu C.
m
ch trng c nc quanh nm, ma ma nc su hn ma nng, thng l ch
tn cng ca mt dng nc ra sng rch hoc ch mt con sng l b nc
trn ra hai bn nhng vn dng nc vn tip tc con ng ca n. C mau c
m Di,m Cn. qun 11 Si Gn c m Sen, by gi tr thnh mt trung
tm gii tr rt ln.
Bng
t gc Khmer l bng, ch ch t trng gia mt cnh ng, ma nng khng c
nc ng, nhng ma ma th ngp kh su v c cc th lc, ng... mc. Ma
ma bng thng c nhiu c ng.
"...v bng n c, v ging n da".
Ba Tri, tnh Bn Tre, c hai bng l Bng Trm v Bng Cc.
Lng
ch t thp st bn ng nc chy nn do nc trn ln lm ngp nc hoc
m thp quanh nm. c Ho (gia Long An v Si Gn) c Lng Le, c gi
nh vy v lng ny c nhiu chim le le n kim n v . Vng Khnh Hi
(qun 4 Si Gn) xa kia c gi l Lng Th v c nhng ch ngp do nc
sng Si Gn trn ln. Ngi Php pht m Lng Th thnh Lng T, mt a
danh rt ph bin thi Php thuc.
Trng
ch trng tri v khng c cy mc, gia mt khu rng hay bn cnh mt khu
rng. Ty Ninh c Trng Bng, a danh xut pht t mt ci trng xa kia c

nhiu c bng v vng ven ng Thp Mi. Bin Ho c Trng Bom, Trng
To.
ng
khong t rt rng ln bng phng, c th gm ton rung, hoc va rung va
nhng vng hoang cha khai ph.Mt vng trn ng t Gia nh i Th c,
qua khi ng t Bnh Ho, trc kia ton l rung, gi l ng ng C. Ra khi
Si Gn chng 10 km trn ng i Li Thiu c ng Ch Ngp, c gi nh
th v trc kia l vng t phn khng thun tin cho vic cy cy, b b hoang v
rt vng v, trng tri. C Chi c ng D, v tng dc dng lm ni tp
nhy d. V to, rng hn rt nhiu l ng Thp Mi.
H
ch t trng, ma nng kh ro nhng ma ma c ni nc lp xp. C Chi
c H B, v b nui trong vng thng n n c. Bin Ho c H Nai, l ni
nhng ngi Bc o Cng Gio di c nm 1954 n lp nghip, to thnh mt
khu vc sm ut.
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Re: Ngun Gc Mt S a Danh Min Nam.

by huynhminhthanh on 22/2/2010, 07:48

Phn 2
Tn bt ngun t ting Khmer
Min Nam, c bit l khu vc ng bng sng Cu Long, ngi Vit v ngi
Khmer sng chung vi nhau,vn ho nh hng qua li ln nhau. iu biu
hin r nt qua mt s a danh. Mt s ni, tn gi nghe qua th rt Vit Nam
nhng li bt ngun t ting Khmer; ngi Vit Vit ho mt cch ti tnh.
Cn Th
Khi i chiu a danh Cn Th vi tn Khmer nguyn thy ca vng ny l Prek
Rusey (sng tre), khng thy c lin quan g v ng m, ngi nghin cu cha
th vi vng kt lun l Cn Th l mt a danh hon ton
Vit Nam v vi i tm hiu cn c cc ngha c th hiu c ca hai ch Hn
Vit "cn" v "th". Cn Th
khng phi l t Hn Vit v khng c ngha.Nu d tm trong hng cc a danh
Vit ho, ngi nghin cu c th thy ng m ca Cn Th rt gn vi ng m
ca t Khmer "kntho", l mt loi c hy cn kh ph bin Cn Th, thng
thng c gi l c sc rn, nhng ngi Bn Tre vn gi l c "l tho". T
quan im vng chc rng "l tho" l mt danh t c to thnh bng cch Vit
ho ting Khmer "kntho",ngi nghin cu c th su tm cc ti liu v lch s
dn tc, v sinh hot ca ngi Khmer xa xa trong a phng ny, ri i n kt
lun l a danh Cn Th xut pht t danh t Khmer "kntho".
M Tho
Trng hp M Tho cng tng t. S kt hp hai thnh t c ng m hon ton
Vit Nam, "m" v "tho", khng to nn mt ngha no theo cch hiu trong
ting Vit. Nhng ti liu thch ng v lch s v sinh hot ca ngi Khmer trong
vng thi xa xa xc nh a phng ny c lc c gi l "Srock
M X" (x nng trng). Mnh gi l M Tho, b i ch Srock,ch cn gi li
M X thi.
Sc Trng
Theo c hc gi Vng Hng Sn, ng ra phi gi l Sc Trng. Sc Trng xut
pht t ting Khmer "Srock Khlang". Srock c ngha l x, ci. Khlang l kho
cha vng bc ca vua. Srock Khlang l x c kho vng bc nh vua. Trc kia
ngi Vit vit l Sc Kha Lng, sau na bin thnh Sc Trng.Tn Sc Trng
c nhng ln b bin i hon ton. Thi Minh Mng, i li l Nguyt Giang
tnh, c ngha l sng trng (sc thnh sng, ting Hn Vit l giang; trng l

nguyt).n thi ng Dim, li gi l tnh Ba Xuyn,chu thnh Khnh Hng. By

gi tr li l Sc Trng.
Bi Xu
Bi Xu l tn mt qun thuc tnh Sc Trng. y l mt qun ven bin nn c
mt s ngi vi quyt on,
cho rng y l mt trng hp sai chnh t, phi gi l Bi Sau mi ng. Tht ra,
tuy l mt vng b bin
nhng Bi Xu khng c ngha l bi no c. N xut pht t ting Khmer "bai
xao" c ngha l cm sng. Theo truyn thuyt ca dn a phng, c a danh
ny l v ni y ngy trc, mt lc lng qun Khmer chng li nh Nguyn
phi n cm cha chn chy khi b truy ui.
K Sch
K Sch cng l mt qun ca Sc Trng. K Sch nm gn ca Ba Thc (mt
ca ca sng Cu Long),
phn ln t ai l ct do ph sa sng Hu, rt thch hp cho vic trng da v
ma. Ct ting Khmer l K'sach, nh vy K Sch l s Vit ho ting
Khmer "k'sach".
Mt s a danh khc
Ci Rng (thuc Cn Th) l s Vit ho ca "k'ran", tc c rn, l mt loi bp l
nu bng ci, c th trc kia y l vng sn xut hoc bn c rn.
Tr Vinh xut pht t "prha trapenh" c ngha l ao linh thing.
Sng Tr Cung Sc Trng do ting Khmer "Prek Trakum", l sng rau mung
(trakum l rau mung).
Sa c xut pht t "Phsar Dek", phsar l ch, dek l st.
Tha La, mt a danh ni ting Ty Ninh (Tha La xm o), do ting
Khmer "srala",l nh ngh ngi, tu dng ca tu s Pht gio.
C Mau l s Vit ho ca ting Khmer "Tck Khmau", c ngha l nc en.
Phn 3
a danh do cng dng ca mt a im hay do mt khu vc sinh sng lm n.
y l trng hp ph bin nht trong cc a danh. Theo thi quen, khi mun
hng dn hay din t mt ni chn no m thu ban u cha c tn gi,ngi
ta thng hay mn mt im no kh ph bin ca ni , nh ci ch ci cu v
thm vo mt vo c tnh na ca ci ch ci cu ; lu ngy ri thnh tn, c
khi bao trm c mt vng rng ln hn v tr ban u.
Ch

Ph bin nht ca cc a danh v ch l ch c, ch mi, xut hin rt nhiu

ni. Si Gn c mt khu Ch C ng Hm Nghi tr thnh mt a danh
quen thuc. Ch Mi cng tr thnh tn ca mt qun trong tnh An Giang. K bn
Si Gn l Ch Ln, xa hn cht na l Ch Nh Th c.a danh v ch cn
c phn bit nh sau;
- Theo loi hng c bn nhiu nht ch t lc mi c ch, nh: Ch Go
M Tho, Ch Bng (ng l l Bn) Li Thiu, Ch m Long An, Ch i
Si Gn.
- Theo tn ngi sng lp ch hay ch ch (c quyn thu thu ch), nh: ch B
Chiu, ch B Hom, ch B Quo , ch B Ra.
- Theo v tr ca ch, nh: ch Gia M Tho, ch Cu (v gn mt cy cu st)
G Vp, ch Cu ng Lnh Si Gn.
Xm
l mt t phn bit mt khu vc trong lng hay mt a phng ln hn, v mc
tiu sn xut, thng mi hay ch n thun v v tr.
n thun v v tr, trong mt lng chng hn, c Xm Trn, Xm Di, Xm
Trong, Xm Ngoi, Xm Cha, Xm nh...
V cc mc tiu sn xut v thng mi, ngy nay cch phn bit cc xm ch cn
nng thn m khng cn ph bin thnh th.
Nhng a danh cn st li v xm khu vc Si Gn, Ch Ln: vng ph cn
ch B Chiu c Xm Gi, Xm G. G Vp c Xm Thm. Qun 4 c Xm
Chiu. Ch Ln c Xm Than, Xm Ci, Xm Vi, Xm Tr (Tr l nhng nhnh
cy hay thn cy sun s to c bng ngn chn ci, di chng 2 mt, dng lm
ro, lm lui hay lm ba nui tm).
Th
l danh t ch n canh gc dc theo cc ng sng, v kh ph bin thi trc
nn "th" i vo mt s a danh hin nay hy cn thng dng, nh:Th c,
Th Thim, Th Ng (Si Gn), Th Tha (Long An),Th Du Mt (Bnh
Dng). c, Thim, Ng, Tha c l l tn nhng vin chc c c n cai
qun cc th ny v gi chc v kh lu nn tn ca h c ngi dn gn
lin vi ni lm vic ca h. Cn Th Du Mt th th ngy xa c mt cy
du mc l loi.
Bn
ban u l ch c iu kin thun tin cho thuyn ghe gh vo b hoc u li
do yu cu chuyn ch, ln xung hng. Sau ny ngha rng ra cho c xe ,xe
hng, xe lam...
Cng nh ch, bn thng c phn bit v t tn theo cc loi hng c ct
ln nhiu nht. Mt s tn bn t theo cch ny tr thnh tn ring ca mt s
a phng, nh: Bn C, Bn Sc, Bn Ci Bnh Dng. Bn Th

c.Bn G Bin Ho.

Ngoi ra bn cng cn c th c t tn theo mt c im no , nh mt
loi cy, c no mc nhiu , v cng tr thnh tn ca mt a phng, nh:
Bn Tranh M Tho, Bn Lc Long An (ng l l lt, l mt loi cy nh l
nh, r dng lm thuc, ng y gi l si h).
Mt s trng hp khc
C mt s a danh c hnh thnh do v tr lin h n giao thng, nh ng nm,
ng by, cu, rch...thm vo c im ca v tr , hoc tn ring ca mt nhn
vt c ting ti v tr . Si Gn c rt nhiu a danh c hnh thnh theo
cch ny: Ng T By Hin, Ng Nm Chung Ch, Ng Ba ng T... Tr Vinh
c Cu Ngang tr thnh tn ca mt qun. Trng hp hnh thnh ca a danh
Nh B kh c bit, l v tr ng ba sng, ni gp nhau ca 2 con sng ng
Nai v Bn Ngh trc khi nhp li thnh sng Lng To. Lc rng, nc ca hai
con sng ra rt mnh thuyn b khng th i c, phi u li i con nc
ln nng theo sc nc m v theo hai hng Gia nh hoc ng Nai.
"Nh B nc chy chia hai,
Ai v Gia nh, ng Nai th v."
Tng truyn c ng Th Hung l mt vin chc cai qun "th" vng , tham
nhng ni ting. C ln nm m thy cnh mnh cht b xung m ph phi n tr
nhng ti li khi cn sng. Sau ng t chc v bt u lm phc b th rt
nhiu; mt trong nhng vic lm phc ca ng l lm mt ci b ln gia sng
trn lm nh, sn nhng lu nc v ci la. Nhng ghe thuyn i nc ln
c th cp ln b nu cm v ngh ngi. a danh Nh B bt ngun t .
Kt
Min Nam l t mi i vi ngi Vit Nam, nhng a danh ch mi c hnh
thnh trong vi th k tr li y nn nhng nh nghin cu cn c th truy
nguyn ra ngun gc v ghi chp li lu truyn. Cho n nay th rt nhiu a
danh ch cn li ci tn m ngha hoc du vt nguyn thu bin mt theo thi
gian. Th d, Ch Qun ng Trn Hng o, Si Gn, by gi ch bit c khu
Ch Qun, nh th Ch Qun, nh thng Ch Qun...ch cn ci ch c ci qun
ai m tm cho ra c. Hoc Ch i (c mt s ngi tng lm l Ch ui
v ngi bun bn hay b nhn vin cng lc rt ui) ban u chuyn bn i, l
mt th hng dy dt bng t ln si, by gi mt hng bin mt nhng a
danh th vn cn. Ngoi ra, t Si Gn xa sng rch nhiu nn c nhiu cu, sau
ny thnh ph c xy dng mt s sng rch b lp i, cu bin mt, nhng
ngi dn vn cn dng tn cy c ni gi khu ,nh khu Cu Mui. V
cng c mt s a danh do pht m sai nn ngha ban u b bin i nhng
ngi ta quen vi ci tn c pht m sai nn khi ghi chp li, vn gi ci
tn c a s chp nhn, nh Bn Lc, ch Bng (Lt l tn ng lc ban u,

v ni c nhiu cy lt; cn ch Bng nguyn thy ch bn mt hng bn, sau

ny bn mt hng v ci tn c vit khc i).
H nh V
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Re: Ngun Gc Mt S a Danh Min Nam.

by huynhminhthanh on 24/2/2010, 20:24
Phn trn ni ti nhiu a danh ca min Nam, by gi l phn b tc.Gp u
ghi . C nhng a danh c th c cp phn trn nhng cng vn ghi
li, v ti mi c c trong nhng cun sch khc.
Th c
Ai chng mt ln nghe ni n nem Th c. Ngi ta nhc n ci a danh Th
c, Xun Trng nh l mt ni danh thng giai nhn, ti t, tao nhn mc
khch n y thng thc phong quang.
Theo li truyn khu ca cc v b lo a phng : Khi xa, c v th n u

tin ni ny tn l c. n sau, ng T Dng Minh ng ra qui dn lp ch

bun bn, nh n cng v th n tn c, nn ly tn v chc tc ca ng m
t cho ch, gi l ch Th c nay thnh danh.
(trch trong cun Gia nh Xa ca Hunh Minh)

G Vp
G Vp l tn mt qun ca tnh Gia nh. Gi l G Vp c ngha g ? Chng
ti dng cng ra tm nhng s sch v hi thm cc v b lo, nhng chng tm
hiu c g ch xc.
Tuy nhin, theo truyn thuyt, cng c th tin c, a danh mang tn G Vp, v
lc trc ni y l mt ngn i trng cy Vp (theo ting Chm gi l Krai, ting
Vit l Vp hay Ln). Th cy Vp l th cy m dn Chm coi nh thn mc,
ym h cho dn tc Chm.
(trch trong cun Gia nh Xa ca Hunh Minh)

Cy Vp (tn khoa hc l Mesua Ferrea L.)

ng ng C
ng bo tnh Gia nh t xa ti nay thng nghe ni n tn "ng ng C"

nhng khng hiu r cm t ny do ai t ra m c truyn tng mi n ngy

nay.
min Nam chng ta, a phng no cng c nhiu huyn thoi, giai thoi
truyn khu trong dn gian, lu ngy tr thnh mt a danh.
Chng ti, ngi tnh nguyn vch bng thi gian,ghi li nhng s vic xy ra
tng vng,tng a phng, hin qu bn c hiu r ngun gc t thu xa xa
ni a phng chnh mnh. Theo mt vi v b lo c cu sinh qun ti Gia nh,
thut li s tch "ng ng C" cho chng ti bit nh sau.
t Gia nh ngy xa rng ln hoang vu, dn chng ri rc tng nhm theo
rung g nng, rng chi dy c,ng s chac khai m, li i vt v kh
cc.
Khu t "ng ng C" ny ngy xa thuc vng st cn trung tm tnh Gia nh.
N n t ch (ng ba trong) di ti cu Hang; vng ra ng Nguyn Vn Hc,
pha bn ny cu Bnh Li n n su lun pha trong c hn 10 cy s, ri vng ra
khu Hng Xanh pha l heo c Gia nh chy di ti ng nm Bnh Ho.
Ton th khu vc rng ln nh vy,thu xa khng c ly mt con l ci quan no
dn chng x dch. Dn c trong vng, sinh sng v ngh rung nng, ry bi,
lm ngh h bc (nh c) dc theo sng cu Bnh Li, cy Bng Ky by gi.
Nhng khong t khng c khai ph th ton l rng chi cy lm mc rm
rp.
V sau, Ty ly Gia nh ri th m mang quc l i Th c v khu st ra quc
l, n su v hng 5-7 cy s (t pha Gia nh ln nm bn tay mt),c Ty
khai ph lm rng cao su. Ton th mt khu ng rung mnh mng nh vy, hn
phn na t ai ton l rng rm, dn c li t nn khng c nhiu ng mn
x dch. Dn chng di chuyn bng nga cng khng tin ch ng ni chi n
dng xe b hoc xe tru. y khc hn mi ni l ch !
Mi khi dn c trong vng ny mun ra tnh, lc l thnh Gia nh, c vic cn
kp, hoc rc thy tr bnh, hoc ti hng ry, go thc ra ch bn,hoc mua i
cc th cn thit em v dng.... tht l mun vn kh khn. Ch c nhng trai
trng kho mnh mi c th di chuyn ni hng my chc cy s ng li
lm khng khc ln thc xung ghnh, khu t ny li nhiu ch dc ln, dc
xung, i nng..v.v.. Rt t ch c khai ph, thnh ging nh xuyn rng vy.
M h mi ln i nh vy th rung nng, ry bi nh li khng ai khai ph, lm
lng sn xut. Li mi ln i ra thnh th li mt t nht 2 ngy - 1 ngy i, 1 ngy
v mua bn, i chc.
Mt ngy, bng dng ngi ta thy trc cng nh ca mt ng Ph H vi nh

ngi 3 gian, 2 chi, 1 dy nh bp, nn c cao treo tm bng ln my ch :

"m nhn 'C' ngi v hng ho i khp ni".
ng thi vi tm bng treo ln, ng Ph H trong vng gi l ng Ba Ph H
truyn thu dng tt c thanh nin vm v trong ton khu, hay bt c ni no,mun
c chuyn lm, ngoi ngh rung ry.
"C ngi v hng" !
l mt li ti ngi v hng ho gin tin hn c vng hay kiu.
ng Ba Ph H bn cho dn an nhng tm vc bng tre, hai u c 4 lng tre l
ra ging nh ci bng ca nh thng khing bnh, ngi u trc ngi u
gc ln hai vai, khch th ngi vc tre khc gia thng chn lng lng ngi
"C" i.Hng ho th li khong gia, thay v tm vc tre ng th n l mt
ming vn dy c th cht nhiu m khng b on chnh gia.
Ngi s dng mun mn ch cn cho ng Ba Ph H hay trc, cho bit nh ri
th sng sm, khi g va gy l c dn phu mang "C" n tn nh m rc ngi,
hoc "C" hng i ra thnh Gia nh.T , dn c bt u x dch d dng, khng
nhc mt, bn tm, hay tn hao ngi mi khi ti hng i ra thnh.
Ri th, thi gian tri qua, a danh xut hin theo ming ngi c ng trong vng.
Khi hi:
- u ?
Bn p:
- trong ng ng Ba "C" !
ng Ba "C" y c ngha l ng Ba Ph H"C" ngi v hng ho.
Dn dn, hng trm nm sau vng ny c m mang, nhng l mt vng rng
ln, dn chng quy t v cng ngy cng ng li khng c a danh, nn ngi ta
nh n ng Ba "C" lp thnh vng ny thnh a danh gi l "ng ng C" cho
n ngy nay.
__________________________________________________________________
_________________
C
- danh t: xe qut. (td. tru ko c, mt c la)
- ng t: ko i, mang ch, khun ly (td.
c la t ng v nh)
n. (td. ni cm ln qu mc ti ti u
c c ni)
m ng (td. nhiu vic qu liu
mnh c c ni khng)
(Theo cun T in Phng Ng Nam B.)

(Xe qut, l loi xe dng tru hoc b lt trn mt t. Khung xe bng tre t
trn 2 cy trt. u 2 cy trt c gng vo cng xe. Ngi ta dng dy cho
buc cng xe vo vai ca tru hoc b. y l phng tin vn chuyn ng di
ch yu dng trong ma v nng nghip, thch ng vi a hnh phc tp.)
Xe-c l danh t kp, trong trng ny, ch c phi l danh t ng chung vi
ch xe. Ci xe v ci c cng l danh t ch mt vt dng chuyn ti (ngi
hoc hng ho).
Ging nh danh t kp ch-ba, ch v ba l hai danh t ng ngha, nhng ch
ba l t c bin mt khng ai dng na, ch cn tn ti trong t kp ch-ba.
(trch trong cun Gia nh Xa ca Hunh Minh)
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Re: Ngun Gc Mt S a Danh Min Nam.

by huynhminhthanh on 26/2/2010, 23:38

ng Thp Mi
Ch thch nm 1970. Theo ti, thuyt di y ca ng L Hng c phn ng tin
hn c. Trong bi a danh, di tch, thng cnh trong vng ngi Vit gc Min,
tp san S a s 14, 15 nm 1969, ng vit: "Thp mi l mt trong nhng ngi
thp lm bng do vua Jayavarman VII xy ct khp lnh th th v thn B
La Mn Lockecvera l v thn chuyn tr bnh cho nhn loi. Bn cnh thp c
nhng cn nh sn g lp bng mng,bng ngi hay bng l tht nt ngi
bnh nm dng bnh do nhn vin y t hong triu coi sc. Nhng ngi thp c
xy dng dc theo cc con ng ln trong nc m ngi nm trong ng Thp
Mi, tnh t a im xut pht, ng vo hng th mui.
Thi gian tri qua, tn ph tt c cc cng trnh kin trc ca c nhn, dy nh g
tiu tan, ch cn mt tng s t v mt linh ph (linga) cng bng , di b
c khc ch Bc Phn (sanscrit) ghi tn Thp th mi. Trong nm 1932, nh kho
c Php Parmentier i vo ng Thp bng ghe v xung c nhng ch
khc vo v pht gic ra ngi thp..."
(trchtrong cun By Ngy Trong ng Thp Mui ca Nguyn Hin L)

Bn Tre
Trng hp hnh thnh tn gi Bn Tre tht c bit, v l s gn ghp gia
ting Khmer v ting Vit.Xa
kia ngi Khmer gi ni l Srok Treay - srok l x,treay l c. Sau ngi Vit
thay ch ngi Khmer n sinh sng lm ch chn , bin ch srok thnh Bn
nhng ch treay khng dch l c m pht m theo ting Khmer thnh Tre. Qu
tnh ni khng c tre m tht nhiu tm c.
(theo ng Vng Hng Sn)
H nh V
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

a danh Saigon - Chln

by huynhminhthanh on 2/3/2010, 16:57
(trch Sng ni min Nam)
t Nam Vit m trc y ngi ta cn gi l Nam K,ngi Ty Phng khi t
chn ln x mnh hi th k 16 , 17 gi bng tn Cochinchine hay ng Trong.
Ngi ta cng gi x ny l ng Nai ( ng c nhiu nai),Lc D,Lc ng
(cng mt ngha) hoc Nng Ni,l ni m ngi Vit mnh t chn ln u tin
nm 1623.S chp rng Cha Si Vng Nguyn phc Nguyn (1613-1635), g
Cng cha Ngc Vn,lnh i th 2,cho vua Cao Min Chei Chetta II (1618-1626)
t Xim tr v ln ngi bu v ng ti Oulong.Nh s giao hiu y vua Cao
Min mi cho php ngi Vit di dn vo Nam B.Chng ta t u cu ti M
Xoi(g trng xoi),gn B Ra ng vo nm 1623( Theo Claude Madrolle
-Indochine du Sud,Paris 1926).
Cng trong nm ny mt phi on ngoi giao c c sang Oulong thng
thuyt s nhng li S Thu quan Saigon.V sau n i vua Ram Thip Dei
Chan(1642-1659),em vua trc,v hong hu Vit Nam ni trn xin vua Cao
Min cho php ngi Vit c quyn khai thc x Bin Ha nm 1638.
S d vua Cao Min giao ho vi nc ta v t nhn nhng mt phn no,l
v mun cy th lc ca triu nh Hu ch ng nh hng ca ngi
Xim.Nh vy chng ta n sinh c,lp nghip,khai khn t ai Nam B l do
s tha thun hon ton ca i bn,ch tuyt nhin khng phi l mt s xm
nhp.Li na nh uy th ca chng ta m Cao Min i ph hiu qu vi nhng
tham vng ca nc Xim v bo ton c nn c lp ca mnh.

Ni tm li s hin din ca chng ta t hn 800 nm nay ti Nam b rt l hp

tnh,hp l v hp php.Ni mt cch khc cng cuc Nam tin ca t tin ta l
mt s kin lch s bt di bt dch,n hin nhin cng nh cuc Ty tin ca ngi
u Chu ti M Quc v cuc ng tin ca ngi Anh tai c Chu.
Con sng ng Nai a ta n tnh Bin ha ( ha bnh bin cng),mt trn
c sp nhp vo nc ta nm 1653.Khong t ny xa c gi l ng
ph ng ra l Gin ph v hai ch ng v Gin vit theo ch Hn hi ging
nhau.V sau ni ny c triu nh Hu giao cho bn ngi Trung Hoa gc
Qung Ty di c theo hai tng Trn Thng Xuyn v Trn An Bnh n khai
khn v lp nghip nm 1679 ti C lao Ph,sau khi nh Minh b nh Thanh lt .
Min trn Bin ha th c H Nai (h sp nai),Trng Bom( trng l mt i bng
phng v rng ri c trng nhiu cy chum-bao hom c trnh thnh bom,sinh ra
mt th du gi l chaulmougra,dng tr phong hi.
Pha di l nh thng in Nguyn Vn Hoi ,mt nh bc hc qu quyt vi
chng ti rng trong mt i ngi,s gi m chng ta in cung cng li t nht
cng c vi nm!
Bin Ha l qu hng ca Thnh Nhn ,mt trong Gia nh Tam hng.Hai
ngi kia l V Tnh qu G Cng v Nguyn Hunh c qu Tn An.
Bin ha l x bi bng ngon ngt c ting nn mi c cu ca dao :
Thy ng,thin bin nhn
Cao kh x h, kh iu,
Ch kch nhn tm bt kh phng
E sau lng li i lng,
Nhiu tay tham bi ch bng lm anh
Chng ta i ngang qua trc ngn ni Chu Thi ,cao 65m trn c ngi cha Hi
sn,c trng tu vo u th k th 19,nh cng c s Khi Long:
Bao gi cn lch ng Nai,
Nghing cha Chu Thi mi sai li nguyn !
Ri n Th c vi nhng h bi nc sui,v nhng gi nem ngon lnh.Th
nhc li ngy xa c nhng chc quan vn nh th b,th h lo v vic thu m v
nhn th b.Do m c nhng a danh nh Th Thim,Th Tha,Th Ng v.v..
nhc li tn my ng th b v th h ngy trc.Min Th c li nhc cho ta

hai cu i " tro d" "

X Th c nm canh thc
K c thn tr li Cn Th
C l v nm canh thc m c k than thn trch phn t mnh snh vi ci nem
Th c lt trn :
Ngi ta nm ch by em
Ti y nh th chic nem lt trn
Pha tay mt l G Vp,xa kia l mt ngn i trng cy vp.Th cy ny xa kia
c coi nh thn mc,ym h cho dn tc Chm.D s thut li rng vo i vua
Chim cui cng l P Rom (1627-1651),vua ny mun va mt i phi ngi
Vit ra lnh n cy Kraik ( vp) c th rp bng ni vn ng uyn.Hn
mt trm th v lc lng khng sao h ni v vt ru mi ln b xong th khp li
ngay.Nh vua tc gin cm ly ru h xung mt nht,tc thi mt ting rn r
vang ln v cy gc xung gia mt vng mu.V cng t vn kh nc Chim
suy dn cho n ngy tn t.
By gi ta vo thnh phSaigon,ni m 300 nm v trc(1674)tin o qun ta
ln u tin t chn ti,mang theo khu hiu :" Tnh vi nng,ng vi
binh".Qun ta khng phi t ng m n,chnh l do li yu cu khn thit ca
nh ng cuc hi by gi.
H khai khn t ai vi sc do dai sn c,o sng ngi trong vng t thp v
y khp ni,xy dng thnh tr kin c.
Mt trong nhng cng tc qun s y do tng Nguyn c m xy nm
1772,ri n thnh tr Phan An xy nm 1790,k n l thnh Gia nh xy nm
1836.Nhng thnh y xy p vi my vn nhn cng v bao nhiu ti tr nh
ghi trong cu ngn ng :
Dn t Bc
p thnh Nam:
ng l ng!
Su Ty vi vi!
Chng ta ang trung tm thnh ph Saigon ( Si l ci,gn l bng gn)chuyn
sang ch nho thnh Si-cn l ci gn,v ch nm gn vit l Cn,nh ng Trnh
Hoi c (1765-1825) ghi trong tc phn Gia nh Thng Ch m hin nay
chng cn mt bn dch ra php vn ca ng Gabriel Aubaret.

Theo mt s ngi khc th Saigon c l do ch Ngn c thnh Tai Ngon hay

Thay gon theo ging Qung ng hay Tingan theo ging Triu Chu,dng ch
thnh ph do ngi Tu lp nn nm 1778 sau khi h phi ri b Bin ha v chin
s gia Nguyn nh v Ty Sn, nh s bo h ca qun i cha Nguyn
ng ti Bn Ngh.
Nguyn y xa hn c c l l s chuyn m ca mt danh xng ti c Preikor,c
ngha l rng gn,mt loi cy hin nay cn trng Th .
Theo ng Verdeille th Saigon c th l hai ch nho :Ty Cng c chnh ra,tn
ny m ch rng thnh ph l phn t xa kia c cc v vua pha Ty cng
hin cho ta.Ta nn lu rng tn Siagon ch c dng trong cc vn kin ca
Php k t 1784 tr i m thi
Cn danh xng ca Ch-ln m ngi Ty c lin li l Cholon,n ch ngi ch
xa kia nm trn a im hin ti ca S Bu in Ch-ln ko di ti tn i
Th Gii c.Ch ny lp song song vi ch nh hin nay cn tn ti vi tn ch
Thic pha trng ua Ph Th.V sau Ch-ln c di ti Ch-ln mi do nh
i ph Quch m xy tng,tng h Quch vn cn gia nh ch Bnh Ty
S bin i a m dng ca a danh Saigon ty s hin din lin tip ca
nhng ngi quc tch khc nhau nh Preikor (rng gn),Tai- Ngon hay Thy gn
ca ngi Trung Hoa m ta c l -ngan,ngi phng ty dng ch la m ghi
l Saigon t nm 1784.
Hi xa tn Saigon ch p dng cho khu vc Ch -ln hin thi,cn chnh Saigon
by gi th khi y l Bn Ngh (theo Trnh Hoi c,theo cc nh hng hi u M
,theo bn do ng Trn Vn Hc v ngy mng 4 thng chp nm Gia-long th
14( 1815) ghi trn vng Ch-ln hin ti ch nh thng Ch-Ry ba ch Saigon
x,khong gn Cy Mai v Phc Lm )Khu Saigon cao ,nm pha n t tc l
ci n thu hp nm 1836 sau khi L Vn Khi ni lon,chc c ngi t
thi thng c,chng c l nhng kh gii v dng bng mi tm thy khi
o mng nh th c B.Khu thp thng gi l Bn Ngh hay bn Thnh.

Bn Thnh l ci tn gn ho thnh Gia-nh,nguyn trc c ci rch ni lin

ho thnh vi sng Bn-Ngh v c ci ch gi l ch Bn Thnh.Ci rch y v
sau lp i thnh i l Nguyn Hu v n by gi c cu ca dao nh sau :
Ch Bn Thnh n xanh n ,
Anh nhn cho t thy r n mu;
Ly em anh u k sang giu,
Rau da mm mui c ni no hn em!
Bn Ngh theo Trnh Hoi c l ci bn ung nc ca tru con,do mt tn rt c
l Kompong Krabey ( bn tru) c Vit ha.Nhng ng c ph Trn Quang
Tut (1765-1825) cho rng ni y c lm con c su chng thn ku ngh nn
gi l Bn Ngh-Trnh hoi c dch l" Ngu-tn"Bn Ngh l ci bn sng
Saigon c tn l sng Bn Ngh,cng c tn l Tn Bnh Giang hay l c Giang
ly ngun Ban Bt(theo gia-nh thng ch) .Cn ci rch Bn ngh ni di bi
kinh Tu -h(Arroyo chinois) ngy xa c tn l Bnh Dng v ch n chy ra
gip sng Bn Ngh gi l Vm Bn Ngh.Bn Ngh tc l Saigon v khi ta ni
ng Nai-Bn Ngh tc l ni n Nam B vy.
Pha ng Saigon c mt ci knh gi l rch Th Ngh hay l rch B Ngh.B
tn l Nguyn Th Canh,con gi thng sut Nguyn Cu Vn tc Vn Trng
Hu,p duyn vi mt ng ngh. cho chng b tin ng qua rch hng ngy
vo lm trong thnh,b cho dng mt chic cu m dn s c th dng c. t
lng nh n mt bc n lu,h gi cu y l cu B Ngh.n khi Ty n
nh thnh Saigon,pho hm Avalanche tin vo rch ny u tin nn h mi gi
l Arroyo de l'Avalanche.
Trn rch Bn Ngh hi xa c nhiu chic cu vn dng tm cho ngi qua
li.Chic cu ni ting hn c l cu ng Lnh,c xy nh cng ng Lnh
binh,thi t qun L Vn Duyt.Cn nhng chic cu khc l Cu Mui,Cu Khm
(thm),Cu Kho v Cu hc(ging hc).V cc cng s th c :

Ch Bn Thnh (mi) xy nm 1914 trng tu nm 1950

Nh th c B khi cng nm 1877,hon thnh nm 1883
S Bu in v Ta n ct nm 1883
Dinh Norodom khi cng ngy ch nht 23-2-1868 vi s tham d dng o ca
dn chng.Thy s c De La Grandre vi s hin din ca kin trc s
Hermitte t HongKong ti, t vin u tin vung vc mi b na mt,trong
ng mt hp ch cha nhng ng tin vng v bc dp hnh vua Napolon
III.c Gim mc Miche,cai qun a phn,vi mt s ng con chin, ban
php lnh v c mt din vn li l cao qu lm c ta c bit ch .Cng
cuc xy ct trn mt khong t rng 14 mu ty phi dng ti hai triu vin
gch,v ci mng dy ti 3,5m tn mt 2.436 thc khi xanh Bin Ha.Cng
tc hon thnh nm 1875 v ngi u tin n trong dinh l Thy s
c Roze.Sau 84 nm Php thuc,ngy 7-9-1954 i tng Ely,Cao y Php
tr dinh th ny cho Chnh ph Vit Nam thi by gi.
Ta Snh (1901-1908) trn c mt gc chung do ha s Ruffier trang tr mt
tin
Vin Bo Tng Quc Gia xy nm 1927,khnh thnh ngy 1-1-1929 ,b v n nh
thuc sng lm h hi ngy 8-3-1946 v c hon li chnh ph Vit Nam ngy
19-9-1951 thu thp ti 4.000 c vt k thnh mc lc v trnh by trong 14 gian
phng.
Vn Cm Tho (S Th)tng t vi rng Vincennes Php,c lp nm
1864.Sau khi san bng,vic a th ti nht ni hon tt nm 1865.Ngy 283-1865 nh thc vt hc Pierre m nhim vic iu khin vn Cm Tho Saigon
v ngy nay nhiu ging cy x ta cn mang tn nh bc hc y.
y ta cn gp mt s a danh ngun gc Ty Phng nh : Ba-Son (Arsenal)
trong c mt bn sa tu(bassin de radoub) xy bng ximng ct st t nm
1858,v bn tu ni c h thy thng ging nm 1866.Ch Ba-Son do ch
Bassin m ra.
Vn B R(do ch Jardin des Beaux Jeux)hay l vn ng Thng,xa kia l
hoa vin ca Tng Trn L Vn Duyt,nay l vn Tao n.
Dakao l bin danh ca t M(t ca lng)
Lng-t l bin danh ca Tn thun,tn mt lng m dn Saigon thng n hng
mt(pointe des flaneurs).
By gi chng ta ri Saigon xung Th-Thim qua bn kia sng xem a phn

m chnh ph ang tr nh mt chng trnh kin thit rng ln, bin ni ny

thnh mt khu vc nguy nga trng l.
Con Th-Thim ngy xa hp dn mt s ng nhng chng trai tr :
Bp non m nng la l,
ai ve c con Th-Thim.
nhng mt ngy kia chng trai phi ra i trong khi la chin tranh,n khi tr v
th than i :
Ngy i trm hoa hn h,
Ngy v vng bng con Th-Thim!
T Th-Thim chng ta thng tin n mt ni gi l Nh B hay l Ng Ba Sng
Nh B,ni m con sng ng Nai gp con sng Saigon cng gi l sng Bn
Ngh.Ngy xa ch y ng Th khoa Hn c lp nh b b th la go cho
nhng k l ng v ngy nay cn vng li my cu h tnh t ca c li min
qu:
Nh B nc chy chia hai:
Ai v Gia nh ng Nai th v!
Ri Nh B ,chng ta tr li Saigon i v min B Chiu,mt vng ngoi tr
mt pha ng ,chng ta phi i qua mt ci cu gi l Cu Bng,v xa kia
gn T Qun L Vn Duyt c lp vn hoa rt ngon mc.B Chiu tnh l
Gia nh,ni ting v lng T Qun L Vn Duyt (1764-1832),mt v nhn c
ngi Vit v ngi Tu tn th nh mt v thn thnh.
Theo Trng Vnh K th B Chiu l mt trong 5 b v ca ng Lnh Binh
xy ci cu ng Lnh.Theo phng php kinh t t tc m cc c ngy xa thng
p dng,ng lp ra 5 ci ch,giao cho mi b cai qun mt ci : B Ra (Phc
L),B Chu (Gia-nh),B Hom (Phc Lm),B Quo (pha Qun Tre) v B
im (pha Thn Kiu).Ring ch B im gn lng Tn thi qu hng ca C
Chiu,tc gi Lc Vn Tin,thi phm u ging ca ng bo Nam b l ni
bn tru ngon c ting Min Nam.Mn tru l u cu chuyn,cho nn bao nhiu
chuyn,hay d g cng do ming tru trao cho nhau m sinh ra c :
Trng tru trng ln dy tiu
Con theo ht bi m liu con h!
T B Chiu chng ta tr li Saigon r v Ph Nhun ,qua Cu Kiu hay l Cu

Xm Kiu l ni xa kia trng rt nhiu hnh kiu.Ph-Nhun(giu sang v thun

nh) l ni cn nhiu c tch nh: Lng -c V Di Nguy,mt ti ca b Th Ni
nm 1801.Lng Trng Tn Bu v lng V quc Cng tc l hu qun V
Tnh,ni y vua Gia-Long c cho trng 4 cy thng a t Hu vo t lng
mn tic.V Tnh l mt trong Gia-nh tam hng m dn chng nhc ti trong
nhng iu h giao duyn.Theo thng l :
Ngi con gi ln ting trc :
Nghe anh lu thng lch s,
Em xin hi th t Nam-Trung :
Hi ai Gia-nh tam hng,
M ai trn ngha thy chung mt lng ?
Ngi con trai lin p li :

ng Tnh,ng Nhn cng ng Hunh c,

Ba ng ht sc ph nc mt lng
Ni danh Gia-nh tam hng:
Trn ngha thy chung c ng V Tnh,
Ti cao sc mnh,trn ngha quyn sinh,
Bc ln lu bt gic thiu mnh nh khng!
Va pha Tn Sn ha c Lng Cha C l mt c tch kin trc Vit Nam xa nht
vng Saigon.Ni y mai tng c Gim Mc B-a-Lc,mt ti ca Th Ni
nm 1799.
Ri khi ngoi Saigon chng ta thu mt chic thuyn con v vng LiThiu (tc l ng Li gm h Hunh thiu nh v say ru) thm vn tri :
Ghe anh Nh mi trng lng
trn Gia-nh xung vn thm em.
Ni y quy t rt nhiu tri ngon c bit nh : du da,thm,bn bon,mt t
n,mng ct v nht l su
ring (Durion) l ging cy t M-Lai a vo Cy Su ring thn cao l t,tri c
gai bn nhn kinh khng,cho nn tri ch cho php n rng khi m khuya thanh
vng m thi!ng bo Nam-b lit n vo hng u trong cc loi tri,v n c
nm mi hng v c bit nh qu l Trung hoa.Nhng ngi xa l phi chu
nhn ni mt thi gian mi thng cm v khi thng cm ri th thm mun nh
m say,ch tr anh hc tr thi rt:

C anh thi rt tr v
B con n hi nhiu b kh khn
Su ring anh chng bun n,
Bn bon,t n anh qung cng ng!
Ti vng Li Thiu,c mt ngi nh th c knh xy t th k XVIII trn ngn i
xinh ti,chung quanh c nhiu l gm,l snh v mt trng dy hc cho tr em
cm ic vi mt phng php ring bit.
n Bng chng ta khng qun i thm cha Phc Long vng An-Sn,c ng
hu thng thm nho,thng ra nhiu cu i b him cho nhng khch nhn du :
Ru p sanh(absinthe) say ch t
C ngi i li nh sau :
Bng mng ct mt nm di
Trong cha ng hu thng c ghi hai cu :
Cng bnh hoa,tng php hoa,hoa khai kin Pht.
Dng ni qu,tu chnh qu,qu mn thng Thn
(su tm bi vit ca ng Tn Vit iu trong Vn ha nguyt san s 33 nm
1958)
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Tn gi Saigon t u?
by huynhminhthanh on 7/3/2010, 22:03

y l mt ti c cc nh nghin cu, hc gi, Ty ln Ta, tn rt nhiu th

gi v cng sc.
Cho n nay th c khong 5 gi thuyt v xut x ca ch Si Gn, trong c 3
thuc loi quan trng hn. Xin ghi li 3 thuyt quan trng hn di y:
Si Gn t Thy Ngn ( Ngn), Xi- Con (Ty Cng):

y l thuyt c a ra bi 2 tay thc dn Php l Aubaret v Francis Garnier

( ngi b gic C en phc kch cht ).Theo Aubaret, Histoire et description de la
Basse-Cochinchine v Garnier,Cholen, th ngi Tu min Nam, sau khi b Ty

Sn tn st, lp nn thnh ph Ch Ln vo nm 1778 v t tn cho thnh ph

l Tai-ngon hay Ti-ngan.Sau d, ngi Vit bt chc gi theo v pht m thnh
Si Gn.
Thuyt ny c hai hc gi l Vng Hng Sn v Thi Vn Kim ng . Qu
tht, trn phng din ng m, th Thy Ngn, Xi Con, rt ging Si Gn! Tuy
nhin, theo lch s th khng phi.
Ti sao? V lch s chng minh rng Saigon c trc, ri ngi Tu mi c theo
v c tri ra thnh Thy Ngn, Xi Con.
Theo Ph Bin Tp Lc ca L Qu n vit nm 1776, nm 1674 Thng Sut
Nguyn Dng Lm vng lnh cha Nguyn nh Cao Min v ph v "Lu Si
Gn"(theo Hn-Vit vit l "Si Cn"). y l ln u tin ch Si Gn xut hin
trong ti liu s sch Vit Nam . V thiu ch vit nn ch Hn "Cn" c dng
th cho "Gn". Nu c theo Nm l "Gn", cn khng bit l Nm m c
theo ch Hn th l "Cn".
Nh vy, ngay t nm 1674 c a danh Saigon! Th lm g phi i n 1778
khi ngi Tu C Lao Ph b Ty Sn tiu dit ri chy xung lp nn Thy
Ngn tc Ngn, hay Xi Con tc Ty Cng.
Si Gn t Ci Gn, Cy Gn, Prey Kor.
Thuyt ny c Petrus Trng Vnh K a ra da theo s "nghe ni" nh sau:
"Si l mn ting vit theo ch Hn c ngha l ci g; Gn l ting Nam ch
bng gn .Ngi ta ni rng tn pht sinh bi s kin nhiu cy bng gn do
ngi Cao Min trng chung quanh n t xa ca h, m du vt nay vn cn
cha CyMai v cc vng ln cn".
Ptrus-Trng Vnh K- Souvenirs historiques sur Saigon et ses environs, trong
Excursions et Reconnaissance X. Saigon , Imprimerie Coloniale 1885.

Khng bit ti sao m sau ny Louis Malleret v Vng Hng Sn li qu

quyt thuyt ny l "ca" Trng Vnh K , mc d ngay sau on ny, TVK li
vit tip "Theo ti, hnh nh tn l ca ngi Cao Min t cho x ny, ri
sau em lm tn gi thnh ph. Ti cha tm ra c ngun gc ch thc ca tn
".
Tng t, c nhiu thuyt ph theo ni rng Sign t "Cy Gn"

(Kai Gon) hay "Rng Gn" (Prey Kor) m ra.

Ni chung, cc thuyt ny u da trn mt c im chnh: cy bng gn.
Nhng thuyt ny phn ln b bc b v l do n gin l khng ai tm c du
tch ca mt th "rng gn" vng Sign, hay s c dng ca ci gn
min Nam, k c nh bc hc Trng Vnh K . Ngay vo thi ca Trng Vnh
K (1885) tc khong hn 100 nm sau m khng cn du tch r rng ca th
rng ny, mc d lc Sign khng c pht trin hay thay i g cho lm. Ngay
c khi Louis Malleret kho nghim li, hnh nh cng khng c du vt g ca mt
rng gn Sign.
Si Gn t Prei Nokor
y l thuyt m thot u kh c th chp nhn nht (v ng m), nhng hin
nay c coi nh l "most likely".
Chnh Petrus Trng Vnh K l ngi a ra thuyt ny Trong Tiu Gio
Trnh a L Nam K, ng cng b 1 danh sch i chiu 187 a danh Vit
Min Nam K, nh Cn Gi l Kanco, G Vp l Kompp, Cn Giuc l
Kantuc v Si Gn l Prei Nokr
Trc nht, theo s Cao Min c dch li bi Louis Malleret, vo nm 1623,mt
s thn ca cha Nguyn em quc th ti vua Cao Min v ng mun mn
x Prei Nokor (Saigon) v Kras Krabei ca Cao Min t phng thu thu.
Nm 1747, theo danh mc cc h o trong Histoire de la Mission Cochinchine,
c ghi Rai Gon Thong (Si Gn Thng) v Rai Gon H (Si Gn H).
l theo s sch, cn theo ting ni th Prei Nokor (hay Brai Nagara theo ting
Phn m ngi Min mn), c ngha l "th trn trong rng",Prei hay Brai l
rng, Nokor hay Nagara l th trn. y l vng m cha Nguyn mn lm ni
thu thu nh ni trn.
Theo tin trnh ca ngn ng, Prei hay Brai bin thnh RAI, thnh"Si", Nokor b
b "no" thnh "kor", v t "kor" thnh "Gn".
T Prei Nokor m thnh SiGn th tht l d s !
Cn s d c Saigon vit dnh nhau l do cc gio s Ty phng b mt du v
gn lin nhau khi in. Sau khi chim nc ta, khi c "sai" ra "s" theo ging
Php nn Saigon c vit vi hai du chm trn ch i.

Saigon mun thu l Sign !

huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Ca dao - Tc ng Si Gn
by huynhminhthanh on 10/3/2010, 07:15

Saigon l Hn ngc Vin ng, l mt thnh ph ln nht Vit Nam. Nhng ni

nh Saigon c mnh danh l K Ch, l K Ch t c ch, m phi l ngi
ch ln, khch Lc tnh ln thm Saigon, ra vo ch Saigon hn khng qun. Ch
Saigon c ng bo Hu Giang so snh vi ngi ch tnh nh:
Ch Saigon cn ,
Ch Rch Gi cn xi mng.
Gi em x s vung trn,
Anh v x s khng cn ra v.
Ngi con gi thnh tim nhim np sng Ty phng, chng trai xa nng
khi sao thc mc, lo nng li chng vung trn nn phi ra v, nng vung trn
chng yn tm v x s.
Cc mc b ao ku bng cc thy,
Ch Saigon xa, ch M cng xa.
Vit th thm ht mi nh,
Trc thm ph mu sau l thm em.
Saigon v M Tho, hai ni cch nhau trn su chc cy s, nay tuy tht gn nhng
xa tht xa,v phng tin di chuyn u c di do nh nay, chng v nng d
yu nhau, nhng mi lc ti thm u c d dng, i bn cng bn lm n bun
bn, nng ch Saigon, chng ch M Tho. Nh nhung nhau, ch bit tin th
thm hi, ly giy thay li. Chng yu nng v duyn, v tnh, tnh yu chn tht,

u thy nng giu m ham hoc thy nng ngho m ch.

Ch Saigon n xanh, n ,
Anh coi khng t, anh ng n tu.
Ly anh em u k sang giu,
Rau da mm mui c ni no hn em.
Ch Saigon vi nhng hng qung co n mu xanh , chng trai qu ln nhm
ln l n tu. S lm ln th gic ny c th c c, nhng lm v yu ng,
chng u c lm. Chng ly nng u c k sang giu, v tin ti bao nhiu cng
c th ht, duy tnh ngha mi bn lu, nh ngi xa ni:
Theo vng b ngi ai hi,
Vng thi ht, ngi ti vn cn.
Chnh v ngha mi bn lu, nn khi xa ngi ngha, ngi con trai ng ngi
khng yn:
Chim quyn xung t tha mi,
Ti xa ngi ngha ng ngi khng yn!
Giy ty bn my,
Mua ly t nguyn,
Lm th hi bn tnh duyn chuyn g?
Mn thng nng, em nng so snh vi cc nng Lc tnh, c gi Saigon tht
hn:
Ni trong lc tnh Nam k,
My ai c nt nhu m nh em.
Hai hng ly ngc t nhm,
Lm sao cho ng anh vi em giao ha.
S c vng, lng mong mi ca chng l c cng nng giao ha!
Ch Saigon ngy nay ta vn gi l ch Bn Thnh, nhng Bn Thnh trc y l
bn tu v hng ngy thng 10 gi th tu n bn ny:
Mi gi tu li Bn Thnh,
Sp l ci thi b hnh lao xao.
Sao li mnh danh Bn Thnh? Phi chng y l bn ca thnh Saigon hay ca
Gia nh thnh? Cn khch b hnh lao xao v mun ngm tu Ty.

Anh ngi qut qun Bn Thnh,

Nghe em c chn anh nh qung om!
Anh ngi qut qun B Hom,
Hnh khch chng c, om qung l.
Chng trai ngi qut qun Bn Thnh vi bnh tr Hu, c tin ngi mnh
thng c ni chn, chng t bun ru qung c bnh tr i! K cng ng
bun, tng c cng ngi thng thng thc bnh tr (om) ngon, ng u
nng l hoa c ch, chng nh m hn, trt mi gin vo om, ci bnh tr v ti.
Nhc n Bn Thnh, qun sao c thnh Ty:
Dn t Bc,
p thnh Ty.
ng tht l ng,
Su Nam vi vi.
Cu ny gm ng, ty, nam, bc! Dn t Bc phi chng nhng ngi dn
min Bc b a vo Nam lm dn phu,p thnh cho ngi Ty? S dn phu t
nhiu lm, ng tht l ng. S ng c ny qu l mt mi su vi vi cho
nc Nam, cho dn Nam! Nc mt nh tan, thn lm n l, phi i p thnh cc
kh cho Ty chng da vo thnh tr h ng bo mnh. Ngi min Bc b
i dn phu hng than th:
Nh tan nc mt ai i,
Ci thn n l sng i cu ly!
Ngi dn than thn nh vy, nhng vn c bn m cao o di h hip dn nnh
b qun th! Tht au n nhng nhng k mi quc cu vinh, cng rn cn g
nh, c bao gi chng ngh n Su Nam vi vi. V
trong khi sng i cu ly i p thnh Ty, bit bao nhiu ngi b thy cng
cng vic, ngy xa u c my mc, k thut xy dng p hon ton cng
sc ngi.
p thnh Ty ri xy soi ph cho Ty, ngi dn Nam trong cnh cm hn
mun ni khng ra, nh gi tm tnh vo ca dao tc ng:
Trn thng th bn giy
Di Th Ng treo c.
Ka Ba cn ng tr v!
No khi np bi, np b,
Mi Di nh do by gi b em.

Thng th, xa chnh l soi ph min Nam gc ng T Do v Gia Long

ngy nay. Ni y c bn n ch cho dn, trong Namquen gi l bn giy. Th Ng
l ni thy qun Php ng,c dng ct c. Con ngi i quc trng hai ni ny
cm gan si rut! Ai kho t ra cau ca dao trn kch thch lng cm hn ca
ngi dan Vit, nhc n tng Gambotta vn Tao n, gi mt cch nhc
nh l Ba Tng mt ngi Php gi l Ba,ai l dn Vit t thy nhc vong quc
ny. Nu cu ca dao ch c ba dng u c th gi s
nghi ng ca ngi Php, bi vy phi thm hai hng sau gn vo, mn li tnh
nhn on trch tnh nhn che du kn ca cu ht. Tuy y l li tnh nhn on
trch tnh nhn, nhng cng l li ng ch on trch ng ch, cng nhau np
bi ngi b, cng nhau nh do mi Di, vy m qun nhau, v u th ngi
Php cu cng danh ph qu.
Php chim Vit Nam, mt mt dn Vit Nam cm hn, mt mt mt s c gi Vit
Nam km thc, v hon cnh snh duyn vi Php tr thnh me Ty. Lnh
Php ly me trong thi gian t Vit, ri anh lnh tr v Php, c me Ty li
nc Vit li ly chng, ng mt anh lnh khc, chng khc chi cc nng Giao ch
sau ny trong thp nin 60 cho n nm 1975 snh duyn cng cc ch lnh Mo:
Saigon mi ,
Gia inh sp l.
Gi hin th li ly chng,
Thuyn anh ra ca b nh rng ln my.
Thuyn,tu Saigon hi sn mi phn bit vi thuyn tu lc tnh, nh vy
thc dn tin b kim sot.
Thuyn anh ra ca b nh rng ln my, cu ny mun ni khi anh lnh Ty ra
ca b ri, anh tha h c t do, n bn mi anh tha h kt duyn cng ngi
mi.
V cc cuc hn nhn Vit Php, lc tin a, chng ti tng nhc ti mt cu
trong ca dao hn nhn d chng, xin php c nhc li nh sau:
Ci sp l mt anh cn than th,
Ci sp l hai anh nc n vn di.
Ci sp l ba, tu ra bin Bc,
Nc mt anh nh ra, anh rt m xoa anh chm,
Tnh ngha v chng ngn dm khng qun.
Cuc tin a t phi xy ra ti bn tu Saigon, v c anh chng Ty tht tht v

phi xa v, anh bo rng ngn dm khng qun, c tht hay chng anh ra ca b
nh rng ln my? Sao c s mu thun gia hai cu th trn, hay ti ngn
ngoi, ch c s mu thun trn hnh thc, cn thc ra th ngn dm c i no m
khng qun i vi nhng la i d chng, nht l trong cuc chp ni giang h.
Saigon ni c hi ln, ph x rng ri, cy cao v rm mt:
ng Saigon cy to bng mt,
ng Ch Ln ht ct nh d i.
ng Saigon c ng cy to bng mt, cn ng Ch Ln c l trc y vi
t ph sa ca ng bng Cu Long, ct nh d i chng!Di thi Php thuc,
ng Saigon cng nh ng Ch Ln u ri v sau ny trng nha...
Ngy nay, vi thi gian ng h hng d ri hay trng nha, m chnh
quyn c t ch ti sa cha, nn c th c ngi than:
ng Saigon g i xc,
ng Ch Ln i xc g.
Ca dao Saigon c nhng cu rt ng nghnh, nhc ti a danh mt cch kho lo:
Ch Hu i ch ng Nai,
Bc qua Bn Ngh ngi nhai tht b.
Trong bi ny chng ta bt gp bn con vt n c l Hu, Nai, Ngh, B vi hai
a danh l ng Nai, Bn Ngh.
Di y l cu ca dao nhc ti cc ch khc ngoi ch Bn Thnh:
M i ch Qun, ch Cu,
Mua cau ch Vi, mua tru ch Dinh.
Sng mai i ch G Vp,
Anh mua mt xp vi em v.
Cho con hai n ct, con ba n may,
Con t n t, con nm n vin.
Con su m nt, con by vt khuy;
Anh bc ra i,
Con tm ni, con chn tr,
em mi i!
Sao em vy cn g o anh?

Ca dao Saigon hn phi cn nhiu, bit ti u xin t tng ti , nhng iu

cha bit xin nh s ch gio ca ngi bit.
(Trch tc phm "Hng Nc Hn Qu" Toan nh )
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

T i Ho Ph t SaiGon xa.
by huynhminhthanh on 11/3/2010, 22:06

t Si Gn - Gia nh ngy xa xut hin nhng tay giu c ni ting cho n

ngy nay vn c truyn tng v nhng huyn thoi giu nc vch ca
thi u th k 20 . ng u trong s c l phi nhc ti T i Ho Ph, giu
nht Si Gn (gn nh giu nht c Nam K). Bn ngi ny c dn gian nhc
ti trong cu:
Nht S, Nh Phng, Tam Xng, T Ha.
1. Nht S ( hay Huyn S )
Tn tht l L Pht t, sinh qun ti Cu Kho, Si Gn, l ng ngoi ca b
Nguyn Hu Th Lan chnh l Nam Phng Hong Hu. Thu nh ng tn l S,
sau theo hc trng dng nn i tn thnh t. Tr v sau khi i du hc, ng li
ly tn c ca mnh, t ngi ta quen gi l ng S.
Khi ra trng, ng lm thng ngn (interpreter) ri ln lm tham bin, sau l
chc Huyn hm. Vn l cng chc mn cn, c ti, ng c u tin mua t ai
gi r v mun mua bao nhiu cng c. Huyn S u t ln t ai Si Gn,
Tn An... Mt thi gian sau mt dn c ng ln, t ai tr nn qu gi, mua
mt bn trm. Vi u c thng minh, Huyn S khin ti sn ca mnh tng
ln tht nahnh chng v tr thnh i ph ho Si Gn.

Ngi Thnh ng cn lu dt tch n ngy nay: nh th Huyn S ( hay cn gi

l Nh Th Ch i ) gc Nguyn Tri - Tn Tht Tng ngy nay chnh do ng
xy dng vo nm 1902 do cha Bouttier thit k . (phn sau nh th l m phn
ng b Huyn S )
2. Nh Phng ( hay Tng c Phng )
Tn y l Hu Phng, sinh nm 1844 ti Saigon, nguyn chng sinh ti
Penang, l tng c Si Gn. Thng tho ting Php, c Php chn tham gia
phi on ca Php trong cuc thng lng vi triu nh Hu nm 1868. Sau
Phng tham gia cc cuc to thanh chng Nguyn Trung Trc ti Rch Gi. Nm
1872, Phng c Php thng chc tng c Saigon. Tn ng c t cho mt
con ng Si Gn, nay l ng Chu Vn Lim. y l mt tay Vit gian,
song xt v ti sn th xng ng trong nhm c ph ng u Si Gn.
Ti sn ca Tng c Phng tng truyn do b v gii kinh doanh cng vi th
lc ca chng lm vic lm giu,t phn phi hng ha dch v cho n
bt ng sn. Ngi Php cng mun tr n s "tn tu" ca Phng Tng c m
ginh cho gia nh ny nhiu c quyn c li.
3. Tam Xng ( hay B H Xng )
Tn tht l L Tng Quan, ngi Minh Hng. Gii ting Php, thng thuc
ngn ng Hoa Vit, L Tng Quan lm thng ngn cho chnh quyn Php, c
yu mn v trng dng bi s thng minh, c dng.
n nm 30 tui ng t b a v m nhiu ngi m cng khng c c bc
vo lnh vc kinh doanh. ng tp trung vo lnh vc kinh doanh lng thc dch
v, c quyn cung cp tht c cho Si Gn v cc tnh ln cn. Khng lu, b h
Xng tr thnh "trm" v lng thc thc phm v cng ngh thi y. Dinh
th ring ca ng ta lc ti ng Gaudot (Hi Thng ln ng ngy nay) nguy
nga b th, nhiu ngi n v. (ng Hi Thng Ln ng ngy nay cng l
ng tp trung nhiu i gia sn xut ln).
4. T Ha ( hay Ch Ha )
Tn y l Hui Bon Hoa, hay ngi ta thng gi thn mt l ch Ha. ng l
ngi c nhiu huyn thoi nht trong t i ho ph Si Gn xa. i ln bng hai
bn tay trng (lm ngh bn ve chai, ph liu), nhiu ngi thu dt nhng
cu chuyn nh nht c vng trong ng ng nt, an tng m cha ng long
mch hay b mt mang vng bc t Trung Quc sang...

Song cuc i ch Ha l chui ngy cn c lm vic lm giu. Sau my chc

nm i thu mua ve chai (Thu ve chai khng phi l cng vic thp km mang t
tin nh nhiu ngi ngh. Hin Si Gn c nhng cng ty thu mua giy, st, du
nht vn v hng t th lung tung khc thi ra t cc khu cng nghip, cc nh
my ln, kim bn tin), kim c s vn kha kh, ch Ha nhy vo lnh vc
bt ng sn. Si Gn by gi bc t th s khai sang thi bun bn thnh
vng, t hi dn t x nn t ai lun l im nng. Trong vng mi nm, ti
sn ch Ha tr nn khng l. Trc th chin th nht, gia sn ca ch Ha
ngt nght 20,000 cn nh ph khp Si Gn - Gia nh - Ch Ln, thnh lp
cng ty "Hui Bon Hoa v cc con".
Ngy nay, hu ht con chu ch Ha u sng nc ngoi. Du tch xa ch
cn ta dinh th s nm khu t gic Ph c Chnh - L Th Hng Gm
-Calmette - Nguyn Thi Bnh (Qun Nht ngy nay). t ngi bit Trung tm cp
cu Si Gn trn ng L Li cng l mt cng trnh ch Ha dng nn tng
cho thnh ph.
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Nhng a Danh Mang Tn 'ng', 'B' Si Gn

by huynhminhthanh on 16/3/2010, 11:01

u tin c ni n B Ngh, tn gi hi trc ca con rch Th Ngh qun 1

st bn S th Si Gn. Trong Gia nh ph do Phan Vn Th sng tc c cu v
ng nghnh.
Coi ngoi rch B Ngh, dng trng hy hy t quyn tri,
Ng ln ging ng T, cy xanh nght nght, l chm rai.
Ti chu thua, tm c trong t in cy "chm rai" l cy g, m l n xanh d vy.
Ni Si Gn - thnh ph H Ch Minh cn c mt b cng ni ting l B
Chiu, nm trn a bn phng 1, 2 v 14 thuc qun Bnh Thnh. Khu vc ny
c ci ch cng tn B Chiu tp np ngy m, ch yu l bn l. C cu ca dao,
nghe cng vui tai:
Xe mui chiu th chung quanh
i vng B Chiu thch tnh do chi.
C l ni ting nht trong cc b l B im. Tng truyn b im l mt ch
qun nc ch vng Tn Thi Nht, Hc Mn, c 18 thn vn tru, ni y Bnh
Ty i Nguyn soi Trng nh tng hot ng (khong nm 1861).
Ni cho ngay, ngi Si Gn xa hay t cho con rch, chic cu, mt a
danh,mt con ng, con hm mt ci tn (hoc b hoc ng) trc l d nh, sau
l ghi li cng tch ca ngi gp cho dn trong vng; th na nhn hnh vc
ca khu vc m t.

Th d: B Quo, l khu vc gm cc phng 13, 14 qun Tn Bnh. Ai i trn

ng Cch mng Thng Tm ni lin ng Trng-Chinh ln Ty Ninh, vt
thng bin gii vi Cam-pu-chia, c mt ng ba, nu nh hng l 14 th quo
tri (r) vo.
Hay B , l con rch phng 1, qun 5, thng t cc ao, m ra rch Bn
Ngh, nay b lp ri. B cn l tn chic cu u ng Hm T bc qua rch
B (cn gi l Th ). Dn cho ghe Si Gn hi trc, qua y hay ht:
K t ch Si tr v
Xm L l ch, Th l cu.
Hay nh B Thung, tn chic cu trn knh Tu H, t u ng Tn n
u ng Ph nh. Trong Gia nh ph c cu v rt hay:
Ging B Nhun rch cam tuyn, trai gi nhy tha tnh kht vng Cu B
Thung ng quan l gn xa u ph ch quy lai.
Tn cu, tn rch, tn khu vc no c t B rt nhiu. Nh: rch B Bm c
tn t 1902 phng Tn Thun ng, qun 7 chy vo sng Si Gn, nay nm
trong khu ch xut Tn Thun. Sng B C By chy qua hai x Trung Lp
Thng v Trung Lp H, huyn C Chi di 15 km t ranh gii vi Ty Ninh n
sng Lng Th. B Hom va l khu vc phng 13, 14, qun 6 gip ranh vi Tn
Bnh v Bnh Chnh, va l chic knh x Tn To. B Tng, va l cc rch
phng 7, qun 8, cng l tn chic cu bc qua rch Lo trn ng Phm Th
Hin. Ri B T, B Li, B Hng, B Lt, B Nghim, B Ch, B Tng, B
Thin, B Ting, B Xp... cng l cu, l rch, l tn ring vng t. Nh tn B
Khc l chic cu xa vng Cu Kho qun 1. Khc trong ting Nam B cn gi
l Khc, cu khi trn trt.
Trong bi C Gia nh phong cnh vnh c cu:
Trn cy Da Cm, n ng gi gi i
Di ng Cu Khc, chi cho con tr lc loi.
Chic cu B Khc (hay Khc) ny thi nay khng cn na.
Nhiu tn ng cng tn b, nh ng B Huyn Thanh Quan trn a bn
phng 6, 7, 9 qun 3, hi Php c tn l Rue Nouvelle, n nm 1920 i thnh
Pierre Fladin. Nm 1955 mi c tn B Huyn Thanh Quan n ngy nay.
B K l ng trn a bn phng 9, qun 6. B Li l ng ni t ng
Phm Vn Ch vi L Gm, nay tn ng mi l ng Thi Thn. B L Chn
Tn nh. Nm 1906 c tn l Frostin. n 19-10-1955 i li thnh ng B L
Chn. B Triu nm sau Bnh vin Ch Ry, thi Php c tn l Merlande. Nm
1955 mi i thnh B Triu... Chc l cn nhiu "b" na m ngi vit cha c

vinh hnh lm quen xin mi ngi tm thm na.

Cng l, khi t tn cho ci rch, con sng, chic cu, hay a danh mt vng t
gn vi mt b no , th c c ca dao, cu ht, cu v d dm. Nhng, vi cnh
n ng th thit l kh khan, ch th ph, cu v, cu no. D sao, c b th
phi c ng, bi thiu ng nghe nh trng tri trong lng vy.
Si Gn - thnh ph H Ch Minh, a danh mang tn nm ng sau y, c nhc
ti th c nam, ph, lo, u ai cng rnh.
u s l ng Lnh. Gn lin vi ng Lnh l chic cu. D, Cu ng Lnh, ri
ch Cu ng Lnh, v phng Cu ng Lnh (Ni nh: ch ny hi trc bi i
d lm nghen, nay th nhiu ri). ng l c cu, c ch, c phng 100%,
nhng th hi cc c: vy ng Lnh l ai vy, tha b con, th nghe chng ngc
ng lm!C gi thuyt cu ny do ng Lnh binh Nguyn Ngc Thng (1798 1866) ng qun n Cy Mai, Th Thim v ti nh Nhn Ha, qun 1 gn
chic cu. V li,nm 1885, Trng Vnh K c vit rng chic cu g do ng lnh
binh gn cho bc qua, chc l ng Lnh binh Thng ny, ch khng phi ai
khc. Cng c ngi bo, cu ny cnh mt ng lnh s, nn t cht tn lun.
Nghe chng chuyn ny khng thuyt phc my.
Hai l ng Thng. Ngi Si Gn trng tui mt cht nghe n vn ng
Thng th bit ngay l Cng vin vn ha Tao n thuc qun 1 by gi. Ch hi
bn tr,cha chc hiu vn ng Thng u. V li, ng Thng l tn dn
gian gi tng trn Gia nh L Vn Duyt nhng thp nin 20 v 30 ca th k 19.
Nghe ni, vn ng Thng hi hay c gnh ht n biu din, c ci lng
ln ht bi, v Nguyn nh Chiu hi nh cng hay n y coi tung ht bi.
Ba l ng T. Ging ng T l vng t thuc qun 2, thnh ph H Ch Minh,
hi nm nm, vng ny cn nhiu cp beo v nhiu ve lm, nn c cu:
Coi cp, xung Th Ngh
n ve, ln ng T.
Ve m nng ln n cng thm nh co co, chu chu vy. Khng r ng Trng
Vnh T c lm quan chc g, ch bit ng gn y v khu t cao (gi l
ging)c l l ca ng chng?
Bn l ng T. L ch mang tn mt thy thuc nam ni ting Trn Vn B (cn
gi l T Th). Ch ng T cn l vng t thuc cc phng 3, 4, 5, 7 ca qun
Tn Bnh. Ni thm: Dn ghin tht ch nghe n ch ng T l gi ngay n cc
hng tht ch nm trn ng Cch mng Thng Tm treo lng lng c chc con
thui vng rc, coi bt mt lm.

Nm l ng Thn. Cu ng Thn bc qua sng Cn Giuc, ni hai x a Phc v

Quy c, huyn Bnh Chnh trn tnh l 50. Dn gian truyn rng ng Thn l tn
ngi li a khch sang sng. Cu ng Thn c bc d chin nm 1925, nay
nng thnh cu c di 162 m.
C ci tn ng rt ni ting Si Gn ny. l Lng ng (dn thng gi l
Lng ng B Chiu). y l lng ca T qun L Vn Duyt, c xy trn khun
vin kh rng 18.500 m2. Nghe rng tc gi cng trnh ny v sau xy lng T
c Hu. Ngy 16-11-1988,B Vn ha - Thng tin cng nhn Lng ng l di
tch kin trc ngh thut. lng c bn ct g chm rng rt p chnh in.
Cng tam quan c cy tht nt
to v trang nghim, tnh mch.
Si Gn, cn c Cha ng l cha th Quan Cng (Quan Vn Trng) ti
x Thnh M Li, Th c.
Tn ng ch duy nht c ng ch Khim. Gn vi tn ng cn c rch, cu ng
Bung qun 6 (di 2.800 m t ng ba rch bn Tru v Tn Ha ti rch L
Gm);rch ng Ci qun 2, rch ng Cm, ng Tn Tc, Bnh Chnh,
rch ng in t t Cn Giuc vo sng Nh B, rch ng i qun 7,
rch ng Mu Bnh Chnh; rch ng Ngha x An Thi ng, Cn Gi t
rng l n sng Lng Tu.
C cu ng Ln bc qua kinh Tu H; cu ng Nhiu, cu ng Thn, cu ng
Tiu...Ri p ng Hin x Bnh Hng di n ba cy s.
Qu tnh, gn vi tn ng th cn nhiu lm, nhng xin tm dng y.

Nguyn Tr c

huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Nh th TH C-Thnh ng trn 100 tui.

by huynhminhthanh on 18/3/2010, 22:07

T ch Th c, ln mt con dc thoai thoi, bn tri ng l mt ngi thnh

ng mu hng m nm lt trong rng cy xanh um tm, l nh th Th c
c trn trm tui nhng vn gi c v p nguy nga ban u.
[justify]Tng truyn, gio dn vngph cn Th c rt sng o nhng trong

vng khng c nh th. Mi ch nht,ngi dn phi cng nhau n nh th Li

Thiu d l. Khi vng Th cby gi ang l rng rm, cp beo rt nhiu,
vic i li ht sc kh khn, nguyhim. Nm 1880, linh mc Boutier c b
nhim lm cha s h Phong Ph - Thc. ng l mt kin trc s c ti v nh
th Th c hin nay l mt trongnhng cng trnh kin trc do ng thit k.
[/justify]
Nh th Th c c xy dng theo kin trc Gothique. Nhn t ngoi vo, tt c
cc ca chnh v ca s ca nh th u c hnh vm nhn, to cho cng trnh v
cao ro, nh nhng. Hai hng ct chnh trong thnh ng khng cu k nh kin
trc Roman nhng vn p nh nhng ng nt trang tr thanh thot phn nh
ct. Vm trn nh th c hnh nhiu qu trm chm li, to cm gic thnh ng
rng v cao vt. Cc ca s nm st mi gn knh mu sng c hnh hoa hng, va
l ni ly nh sng va l im nhn trang tr. Sut chiu di tng hai bn nh th
trang tr rt nhiu tng g din t cc tch trong kinh thnh.Phong cch kin trc
Gothique khin nh th Th c mang m v thm nghim nhng ht sc lng
ly v gn gi. Nm 1931, nh th c m rng ra hai bn.Nm 1935, nh th
mt ln na c ni rng thm v c hnh dng nh hin nay.iu ng ni l tt
c cc phn ni thm khng h ph v kin trc vn c ca ngi thnh ng m
cn khin n p v b th hn. Nh th Th c c khun vin rt rng, khong
trn su ngn mt vung. Khu vn quanh nh th cn nhiu cy c th tui ngt
nght bng tui ngi thnh ng. Khu rng cy to cho nh th mt khng gian
thong mt, mu sn hng m ca thnh ng c mu xanh mt ca cy l
tn ln cng ni bt.
c bit, ngoi nh th Th c, linh mc Boutier cn l ngi v thit k nh
th Huyn S TPHCM. Hai ngi thnh ng c chung kin trc Gothique
nhng mi ni c mt v p ring.

Nh th Huyn S.
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Th Du Mt
by huynhminhthanh on 31/3/2010, 11:04

Th Du Mt l th x tnh l tnh Bnh Dng, cch Si Gn khong 20 km v

pha bc.Trc 1975, th x thuc qun Chu Thnh.
Ngun gc tn gi
C hai gi thuyt:
1. Trong th k 17-18, vng Bnh Dng-Li Thiu l ni nh c ca nhiu dn
triu Minh chy trn triu Thanh,phn ng lm ngh gm, t hc vn. H gi
vng t ny l Th Du Mc hoc Th Du Mc, v vng ny c mc nhiu cy
c tn a phng l Th du mc .Dn Bnh Dng gi hai loi thc vt, mt cy
ngn ngy l bp gim (Hibiscuss abdarffa) v cy thu du (Ricinus communis)
bng cng mt tn l cy Th du. y l nguyn nhn c t Th Du Mt thuc

tnh Bnh Dng.

2. C gii thch khc l ni c cy Du Mt, l "cy du ng mt mnh u con
ng". Khng hp cch t tn ca min Nam. Trng hp ny s gi l: ng ba,
ng t Cy Du,nu c t g th gi G Du.

Bp gim.

Thu Du
huynhminhthanh
Members

Tng s bi gi: 835

Age: 59
Reputation: -1
Registration date: 26/02/2008

Li Thiu vi ngi Si Gn xa
by huynhminhthanh on 27/4/2010, 05:38

m rm mi su trng treo
Anh ng ging lo, ci v Li Thiu (Ca dao)
Nm xa, c bao chng trai ngi Minh Hng b tin ra mua cho c chic
ging lo (ging bng g, c chm tr) vi c mong ci c nhng c con
gi Vit hng sc Li Thiu ? Khng ai bit. C iu ti bit chc l ngi Si
Gn xa mong cui tun i Li Thiu i gi v n tri cy, nht l c t thng
5 n thng 8, l ma tri cy Li Thiu chn r.
t Bnh Dng - Th Du Mt ra i cng lc vi lch s hnh thnh Si Gn ng Nai, thu Nguyn Hu Cnh "mang gm i m ci". t Bnh Dng nm
trong vng chuyn tip gia cao nguyn Nam Trung Phn vi ng bng sng Cu
Long nn th t bng phng hi dc, c cao trung bnh 20-25m so vi mt
bin, rt thch hp vi cc loi cy cng nghip v cy n tri. V Li Thiu l mt
trong 5 qun thuc tnh Bnh Dng t lu ni ting vi vn cy tri rng trn
din tch 1,250 ha.
Thu trc, Bnh Dng l mt phn ca tnh Th Du Mt. n thng 12 nm
1899 tnh Th Du Mt c thnh lp t S Tham bin Th Du Mt, tch t tnh
Bin Ha. n thng 10 nm 1956 tnh Bnh Dng c thnh lp, bao gm tnh
Th Du Mt v mt phn tnh Bnh Long, c 5 qun, tnh l l Ph Cng. Ngi
Bnh Dng trong lch s ca mnh lm nn di sn vn ha mit vn c
trng min ng v lng ngh truyn thng iu khc g, gm v tranh sn
mi, ting tm vang lng c nc cho ti ngy nay.
Li Thiu cch Si Gn khong 20 km, thu xa l ni ngh cui tun tuyt diu
dnh ring cho ngi Si Gn. Li Thiu cn ni ting l im h hn ca cc
la tui Li Thiu tuyt vi nh th nhng hi u phi ngi Si Gn no
cng bit thng thc Li Thiu u!
Qua khi cu Bnh Triu, theo Quc l 13 i khong 20 pht chng ta s i vo Li
Thiu, mt vng t vn cy xanh tt, mt lnh (trung bnh 26 , ma tt 24
C), khng kh trong lnh. Vo trong lng, su vo l nhng nh vn, ni y c
sng c rch a nc len li vo tng gc vn, c nhng con ng t
quanh co theo cc lm cy rp bng tri tru trn u
Ngi Si Gn n Li Thiu mt phn v ting n Su ring Li Thiu.
Qu khng sai! Ni n Li Thiu khng th khng nhc ci tn Su ring Li
Thiu. Tri su ring y c lit vo hng ngon, b nht v t gi nht. Su
ring trng c Lc Tnh nhng tri khng ngon bng su ring trng Li
Thiu.

Ngi Php gi tri su ring l Durian, hay Durion. Ngi Vit mnh gi l su
ring, v phi chng ting su ring do ta c tri t ting Djoerian ca ngi
Malaysia m ra chng? Tri su ring khng ging tri mt nh c ngi lm
tng!
Cy su ring c tn khoa hc l Durio Zibethinus, hay Durio Capparis thuc h
tho mc Malvaces hay Bombacacerae, cng h vi cy gn- go, cy bng vi.
B tch tri su ring ra, bn trong c nhiu mi nh tri gn, tri bng vi.
Cy su ring nguyn thy mc rng Malaysia, ngi y gi l cy Djoerian.
Ngi Tu sang Malaysia bun bn, h mang ht v trng ti n , Thi Lan,
Cambodia. n khi ngi Php chim Nam K, c mt s c o truyn gio Gia
T theo v x Li Thiu, v nhng nh truyn gio ny mang nhiu ging cy
tri l t cc x khc vo y, trong c cy su ring.Ngi Li Thiu k li,
vo nm 1890 c c o ngi Php tn l Cernot em ht su ring t x Nam
Dng v trng h o Tn Quy. C l y l cy su ring u tin ca Li
Thiu?
Cy su ring cao ln ti 20m. L hnh bu hi di, hoa mc nhnh, tri to, v c
gai rt nhn. Tri cho nhiu mi, mi mi c t 1 n 5 ht nh ht mt. Ht c
bao bc mt lp cm mm, mu trng vng ng nh mu m g, ging nh mi
mt mt, mt ro.
Su ring chn c mi rt c bit, gi l mi su ring. Mi xut pht t lp cm
su ring, bay xuyn qua v ta ra ngoi. Mi su ring mnh hn mi mt, ngi
thch th khen l thm, ai khng a th cho l mi kh chu. Ni g th ni l h
"chu n" su ring ri th thy n ngon-bi-bo-thm v ghin lun ...
Cy su ring tr bng ba t trong mt nm, cho 60 n 90 tri. T khi tr bng
n khi tri u l 20 n 25 ngy, v t ngy tr bng n ngy kt tri v chn l
5 thng. Ma su ring t thng 5 n thng 9 dng lch. Su ring khi chn

mi th t nhin ban m rng xung gc. Ch vn khng ai tri chn mi c,

m ct su ring trc khi chn, nhiu khi tri em i bn hy cn xanh l vy.
Mua su ring phi l ngi chuyn mn mi bit tri su ring no ngon. Su
ring chn gi bao gi cng ngon hn tri non em d p cho chn gi. Tri gi
nhn v c mu vng m, gai n cch xa nhau, gay to v u. Tri v cn xanh th
phn nhiu rut cha chn ht, cm mng v khng mm. Cho nn khi mua,c
ngi i ngi bn khot mt l - gi l th: coi mu sc, coi cm cng hay
mm, nm ngt lt ... Vy m nhiu lc vn b lm!
C ngi cho rng su ring n rt b, gip nhun trng, n v thy ht mt
nhc.Nhng ngi m da kh hay nt n, c gai, nht l ph n, n nhiu su ring
s lm cho da nhn mn. Ngy xa ph n Malaysia thng ly cm ca tri su
ring v m ca tri b lm thuc xoa bp cho da tr nn mn, p, chc v bng
mn.
Mng ct Li Thiu cng l tri cy nu ko ngi Si Gn.

Mng ct loi tri cy c xem l n hong ca cy n tri nhit i, tri c hnh

dng p d thng v cha nhiu cht b dng. Tri mng ct chn c mu tm
sm nhn bt mt, b ra bn trong mu trng tinh gi cm, hng thm du mt
quyn r, v bn c th n no m khng s y bng.
Mng ct Li Thiu trng theo k thut cch 6-7m/cy theo hnh vung, tn cy
khng c gip nhau nn phi ta cnh sau mi v thu hoch. Mng ct c
trng t ht cng c c tnh ging nh cy m, 8 - 10 tui mi cho tri. Cy
mng ct tr bng thay l vo thng 2, thng 3. Ma tri chn t thng 5 n thng
7.
Theo cc nh nghin cu trn th gii th mng ct (Garania Mangostana Linn) l
1 trong 10 siu tri cy, v mng ct l s kt hp hon ho v nhiu mt
nh:hng v thm ngon c sc, hnh dng v mu sc p mt, giu dng cht,
c kh nng chng oxy ha v gip c th chng li c nhiu bnh tt. V mng

ct c xt lt, sy kh, ri nghin thnh bt tr bnh kit l.

Mng ct khng ch c Li Thiu min ng, m cn c trng vng Lc Tnh
nh Bn Tre, Cn Th, Hu Giang, Sc Trng, v trong Bn Tre mng ct trng
xen trong vn da lo. Hin nay ton tnh Bn Tre c khong 4,500 ha t trng
mng ct, chim 77% din tch c nc v Bn Tre cy mng ct pht trin rt
tt.
Giai thoi k rng vo u th k 17, Li Thiu by gi cn l mt vng t hoang
vi bt ngn rng rm. Trong s nhng ngi Minh Hng u tin n lp nghip
Li Thiu, c gia nh ca mt ngi n ng h Lc lm ngh gm. Con trai
ca ng l Lc Thnh Ti em lng yu mt c gi ngi Vit, nh bn kia
sng Rch Tra. Hng ngy, c gi thng cho ghe, ch mm, kh n bn cho l
gm.Gia nh hai bn bit c, u ngn cm nhng hai ngi vn quyt tm tm
n nhau. Cui cng, mi tnh ca h phi kt thc bng hai ci cht bi
thng.Sau , trn m hai ngi mc ln mt loi cy l, tri ca n c v ngoi
x x, gai gc nhng bn trong th thm ngon n l lng. Ngi dn a phng
t tn cy l su ring tng nh ti mi tnh chung thu ca i trai gi v
Li Thiu cng ni danh v tri cy t .
Cy su ring cao trn 20m, tri nng t 2 5kg, khi chn t rng xung. iu k
l l tri su ring ch rng vo ban m nn khng h c trng hp ri vo u
ngi. Ngi cho l do s linh nghim ca chng trai Minh Hng v c gi
Li Thiu.
***
t Bnh Dng - Th Du Mt ra i cng lc vi lch s hnh thnh Si Gn ng Nai, thu Nguyn Hu Cnh "mang gm i m ci". Li Thiu l mt
trong 5 qun thuc tnh Bnh Dng t lu ni ting vi vn cy tri. Li
Thiu xa l ni h hn ca ngi Si Gn. Li Thiu l ni ngi Si Gn cui
tun i i gi.
Li Thiu gi y ngy no cng phi n khch, v ang chu s hy hoi mi
trng!
Li Thiu ca ngi Si Gn xa gi y phi chng ch cn l k nim nh
thng? Tic thay!
Tc gi: Nam Sn Trn Vn Chi