Chuyên đề luyện thi vào lớp 10 - Phần hình học

(Ngi gia vi cun sch, trong
bc Trng Athena caRafaeln)
.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.
www.VNMATH.com
(O)
(O; R)
ABC
SABC
(ABC)
a, b, c
ha, hb, hc
ma, mb, mc
la, lb, lc
R, r
ra, rb, rc
pcm
2p
CAC K HIEU DUNG TRONG CHUYEN E

: ng trn tm O
: ng trn tm O, bn knh R
: Tam gic ABC
: Din tch ABC
: ng trn ngoi tip ABC
: di cc cnh i din vi cc nh A, B, C ca ABC
: di cc ng cao xut pht t cc nh A, B, C ca ABC
: di cc ng trung tuyn xut pht t cc nh A, B, C ca ABC
: di cc ng phn gic xut pht t cc nh A, B, C ca ABC
: Bn knh cc ng trn ngoi tip, ni tip tam gic
: Bn knh cc ng trn bng tip i din vi cc nh A, B, C ca ABC
: iu phi chng minh
abc
: Chu vi ca tam gic (p =
l na chu vi)
2
= a1 + a 2 +... + a n
: Tng ca n s hng t a1 n an.
= a1a 2 ...a n
: Tch ca n s hng t a1 n an.
k=1
n
k=1
TONG KET KIEN THC

1. ng thng:
nh ngha: Mt ng thng c hiu nh l mt ng di (v tn), mng (v cng) v thng
tuyt i.
Tin 'Clit: Qua hai im bt k ta lun xc nh duy nht mt ng thng v ch mt ng
thng.
K hiu: Ngi ta thng dng cc ch ci in thng a, b, c, ..., m, n, p ... t tn cho cc ng
thng hoc dng hai ch ci in hoa hay hai ch ci in thng t tn cho ng thng.
V d: AB, xy, ...
y
x
A
im khng thuc ng thng: im A khng nm trn ng thng a, im A khng thuc

ng thng a (hay ni cch khc l ng thng a khng i qua im A).
K hiu: A a.
2. on thng:
nh ngha: on thng AB l hnh gm im A, im B v tt c cc im nm gia A v B.
Hai im A v B gi l hai u mt (hay cn gi l hai mt) ca on thng AB.

Lu :
im M nm gia A v B khi v ch khi AM + MB = AB v A, M, B thng hng.
3. Tia:
Tia l hnh gm im O v mt phn ng thng bi chia ra bi im O c gi l mt tia gc O
(c hai tia Ox v Oy nh hnh v).
Bin son: Trn Trung Chnh
Hai tia c chung mt gc O to thnh ng thng c gi hai tia i nhau (hai tia Ox v Oy trong
hnh v l hai tia i nhau)
4. im:
k hiu im, ngi ta dng cc ch ci in hoa A, B, C, ...
Bt c hnh no cng l mt tp hp cc im.
Trung im ca on thng: Trung im M ca on thng AB l im nm gia hai im A, B v
cch u hai im A v B.
M
B
A
Trung im M ca on thng AB cn gi l im chnh gia ca on thng AB.
Lu :
im chnh gia hai im khc vi im nm gia hai im.
5. Mt phng:
Na mt phng b a: Hnh gm ng thng a v mt phn mt phng b chia ra bi a c gi l
mt na mt phng b a.
a
Mt phng l hai na mt phng hp li theo mt phng (phng ca vect) nht nh.
u
P
Q
6. Gc:
Gc nhn
Gc vung
Gc bt
Gc t
B
A
Gc phn
Gc y
Gc khi
B
A
ng phn gic
www.VNMATH.com
R
R
Chia i mt gc
bng compa v thc
k
Gc ngoi ca tam gic
Gc i nh
Gc tm ca ng
trn
(1) Hai gc ph nhau l hai gc c tng s o bng 900.
v gc yOz
l hai gc ph nhau.
Gc xOy
(2) Hai gc b nhau l hai gc c tng s o bng 1800.
y
v gc yOz
l hai gc b nhau
Gc xOy
(3) Hai gc so le trong: Cho hai ng thng a //b v ng thng c ct a, b ln lt ti A, B.
c
A
a
1
B
Khi :
B
v A
B
.
A
1
1
2
2
(4) Hai gc ng v: Cho hai ng thng a //b v ng thng c ct a, b ln lt ti A, B. Khi :
=B
, A
B
, A
B
, A
B
.
A
1
4 3
1 2
4 3
1 2
B
7. Tam gic:
7.1. K hiu:
Tam gic ABC c k hiu l ABC.
Mt tam gic ABC c ba nh (gc) ln lt l A, B, C v ba cnh l AB, BC, CA.
7.2. Cc ng trong tam gic:
ng cao: L on thng ni mi nh v vung gc vi cnh i din nh . Mt tam gic c
ba ng cao. Giao im ca ba ng cao gi l trc tm ca tam gic.
Trong ABC, c cc ng cao AH, BK, CF.
A
K
F
C
H
ng trung tuyn: L ng thng k t nh v i qua trung im ca cnh i din vi nh .
Mt tam gic c ba ng trung tuyn. Giao im ca ba ng trung tuyn gi l trng tm ca
tam gic.
Trong ABC, c cc ng trung tuyn AP, BN, CM.

di ng trung tuyn:
BG AG CG 2
=
=
=
BN AP CM 3
GN GP GM 1
=
=
=
BN AP CM 3
GN GP GM 1
=
=
=
GB GA GC 2
ng trung trc: L ng thng vung gc vi mt cnh ti trung im ca n. Mt tam gic c
ba ng trung trc. Giao im ca ba ng trung trc gi l tm ca ng trong ngoi tip tam
gic.
www.VNMATH.com
d
A
ng thng (d) l ng trung trc ca on thng AB.
O
B
im O l giao im ca ba ng trung trc.

ng phn gic: L ng thng chia mt gc thnh hai gc c s o bng nhau. Mt tam gic c
ba ng phn gic. Giao im ca ba ng phn gic gi l tm ca ng trong ni tip tip tam
gic.
Trong ABC c: OM = ON = ON.
A
N
P
C
M
ng trung bnh: L ng thng ni trung im hai cnh ca mt tam gic. Mt tam gic c ba
ng trung bnh. Tam gic to bi ba ng trung bnh th ng dng vi tam gic cho.
B
1
MN gi l ng trung bnh ca tam gic. Ta c: MN // BC v MN BC .
2
7.3. Phn loi tam gic:
Tam gic nhn: L tam gic c ba gc u nhn (s o ba gc < 900).
Tam gic u: L tam gic c ba cnh v ba gc bng nhau.

Trong tam gic u, ng cao cng l ng trung tuyn, ng phn gic, ng trung trc.
A
600
600
600
Tam gic cn: L tam gic c hai cnh bng nhau hoc hai gc mt y bng nhau.
A
C
0
Tam gic vung: L tam gic c mt gc vung (bng 90 ).

Trong mt tam gic vung, cnh i din vi gc vung gi l cnh huyn v l cnh ln nht.
900 th BC2 = AB2 + AC2. y l h thc trn l h thc Pitago.
Cho ABC, c A
nh l PITAGO:
nh l thun:
Trong tam gic vung, bnh phng cnh huyn bng tng bnh phng hai cnh gc vung.
BC2 = AB2 + AC2
nh l o:
Tam gic c tng bnh phng mt cnh bng tng bnh phng hai cnh cn li l tam gic vung.
Nu tam gic ABC tha mn BC2 = AB2 + AC2 th ABC l tam gic vung ti A.
www.VNMATH.com
7.4. Tnh cht ca cnh v gc ca tam gic:

Tnh cht 1: Cho tam gic ABC, tng ba gc:
B
C
1800.
A
Tnh cht 2: di mt cnh ln hn hiu di hai cnh kia v nh hn tng di ca chng.
AB + BC > AC > |AB - BC|
Tnh cht 3: Trong hai cnh ca cng mt tam gic, cnh i din vi gc ln hn l cnh ln hn.
Gc i din vi cnh ln hn l gc ln hn.
B
C.
BC AC AB A
7.5. Din tch tam gic:
(1) Cng thc tnh din tch tam gic: S
b.h
2
trong b l di ca cnh v h l di ng cao ng vi cnh b.
(2) Cng thc Heron: S p p a p b p c
1
a b c l na chu vi ca tam gic.
2
8. ng trn:
8.1. Khi nim:
ng trn tm O bn knh R (vi R > 0) l hnh gm cc im cch im O
cho trc mt khong khng i bng R.
trong p
R
O
K hiu: (O; R), ta cng c k hiu l (O).

Lu :
- Qua ba im khng thng hng ta ch xc nh c mt ng trn.
- Mt ng trn c mt tm i xng l tm ng trn.
- Mt ng trn c v s trc i xng l cc ng knh ca ng
trn.
D
C
A
8.2. ng knh v dy cung:

nh l 1: Trong cc dy ca mt ng trn, dy ln nht l ng knh.
AB l ng knh, CD l dy cung th AB > CD.
nh l 2: Trong mt ng trn, ng knh vung gc vi mt dy th i
qua trung im ca dy y.
Nu OH AB ti H th AH = HB.
nh l 3: Trong mt ng trn, ng knh i qua trung im ca mt
O
dy khng i qua tm th vung gc vi dy y.
8.3. Lin h gia dy v khong cch t tm n dy:
nh l 1: Trong mt ng trn:
A
B
H
Hai dy bng nhau th cch u tm.
Nu AB = CD th OM = ON.
C
Hai dy cch u tm th bng nhau.
A
A
Nu OM = ON th AB = CD.
O
O
nh l 2: Trong hai dy ca mt ng trn:
N
Dy no ln hn th dy gn tm hn.
M
C
M
N
Nu AB > CD th OM < ON.
Dy no gn tm hn th dy ln hn.
D
B D
B
Nu OM < ON th AB > CD.

8.4. Khong cch gia ng thng v ng trn:
Gi R l bn knh ng trn v d l khong cch t tm O n ng thng a. Ta c:
O
a
H
a
H
(d > R)
H
(d = R)
ng thng v ng trn
khng giao nhau.
ng thng v ng trn tip

xc nhau.
(d < R)
ng thng v ng trn
ct nhau ti hai im (giao
nhau).
nh l 1:
A
Nu mt ng thng l tip tuyn ca
mt ng trn th n vung gc vi
bn knh i qua tip im.
O
Nu a l tip tuyn vi (O) ti H th
O
H
a OH.
nh l 2:
a
Tip tuyn vi ng trn: Nu hai
H
tip tuyn ca mt ng trn ct
B
nhau ti mt im th im cch
u hai tip im.
AH = BH.
Tia k t im i qua tm l tia phn gic ca gc to bi hai tip tuyn.
.
HO l tia phn gic ca gc AHB
Tia k t tm i qua im l tia phn gic ca gc to bi hai bn knh i qua cc tip im.
.
OH l tia phn gic ca gc AOB
8.5. ng trn ni tip v ng trn bng tip:
ng trn ni tip:
- ng trn tip xc trong vi ba cnh ca tam gic l ng
trn ni tip tam gic.
- Tm ng trn ni tip l giao im ca ba ng phn gic
gc trong ca tam gic.
ng trn ngoi tip:
- ng trn tip xc ngoi vi ba cnh ca tam gic l ng
trn ngoi tip tam gic.
- Tm ng trn ngoi tip l giao im ca ba ng phn gic gc
ngoi ca tam gic.
8.6. V tr tng i ca hai ng trn:
Nu gi bn knh (O) l R v (O') l r th ta c:
- Hai ng trn c hai im chung c gi l hai ng trn ct
nhau.
Hai im chung A, B gi l giao im. on thng AB ni hai
im gi l dy chung.
www.VNMATH.com
A
O
O'
O'
O'
(R - r < OO' < R + r)

(R + r = OO')
Hai ng trong ct nhau.
Hai ng trong tip xc nhau.
(R - r = OO')
Hia ng trn trong
nhau,
O'
(OO' > R + r)
Hai ng trong ngoi nhau.
8.7. Gc vi ng trn:
Gc tm:
nh ngha: Gc c nh trng vi tm ng trn gi l gc tm.
A
S o cung nh bng s o ca gc tm chn cung .
AOB
sAmB
S o cung ln bng hiu s gia 3600 v s o cung nh.
1 360 s AnB
s AmB
2
S o ca na ng trn bng 1800.
8.8. Lin h gia cung v dy cung:

nh l 1: Vi hai cung nh trong mt ng trn hay trong hai ng trn bng nhau:
Hai cung bng nhau cng hai dy bng nhau.
Hai dy bng nhau cng hai cung bng nhau.
nh l 2: Vi hai cung nh trong mt ng trn hay trong hai ng
O
trn bng nhau:
Cung ln hn cng dy ln hn.
Cung nh hn cng dy nh hn.
8.9. Gc ni tip:
O
nh ngha: Gc ni tip l gc c nh nm trn ng trn v hai cnh
cha hai dy cung ca dng trn .
nh l: Trong mt ng trn, s o ca gc ni tip bng na s o ca A
cung b chn.
1 s AB
AOB
2
H qu: Trong mt ng trn:

- Cc gc ni tip bng nhau chn cc cung bng nhau.
ACB
1 s AB
AOB
2
- Cc gc ni tip cng chn mt cung hoc chn cc cung bng nhau th
bng nhau.
- Gc ni tip (nh hn hoc bng 900) c s o bng na s o ca gc
tm cng chn mt cung.
- Gc ni tip chn na ng trn l gc vung.
O
C
O
A
8.10. Gc to bi tip tuyn v dy cung:

S o ca gc to bi tip tuyn v dy cung bng na s o ca cung b chn.
A
O
B
ABa
)
(s AB
8.11. Gc c nh bn trong ng trn v gc c nh bn ngoi ng trn.

S o ca gc c nh bn trong ng trn bng na tng s o hai cung b chn.
E
O
C
B
n
=
BEC
sBmC +sAnD
2
S o ca gc c nh bn ngoi ng trn bng na hiu s o hai cung b chn.
M
A
M
n
A
O
O
A
= 1 sCD
- sAB
;
= 1 sBC
- sAB
;
CMD
BMC
2
2
8.12. di ng trn, cung trn:
= 1 sAmB
- sAnB
AMB
2
10
www.VNMATH.com
- Cng thc tnh di ng trn:

C = 2R = d.
(R l bn knh, d l ng knh)
- Cng thc tnh di cung trn:
Trn ng trn bn knh R, di l ca mt cung n0 c tnh nh sau:
Rn
l
180
8.13. Din tch hnh trn, hnh qut trn:
- Din tch hnh trn:
S = R2.
- Din tch hnh qut trn:
R 2 n
lR
hay S
360
2
R
O n0
l
R
O n0
9. Hnh hc khng gian:

l
Hnh tr - din tch xung quanh ca hnh tr:
- Din tch xung quanh:
Sxq = 2Rh.
R
(R l bn knh y v h l chiu cao)
- Din tch ton phn:
Stp = 2Rh + 2r2 = 2R(h + R)
h
- Th tch hnh tr:
V = Sh = R2h.
(S l din tch y, h l chiu cao)
Hnh nn - hnh nn ct:
* Hnh nn:
- Din tch xung quanh ca hnh nn:
Sxq = Rl.
(vi l l di ng sinh, r l bn knh y)
- Din tch ton phn ca hnh nn (tng din tch xung quanh v din tch y) l
Stp = Rl + R2 = R(l + R)
- Th tch hnh nn:
1
V R 2 h
3
* Hnh nn ct:
- Cng thc tnh din tch xung quanh ca hnh nn ct:
r1
Sxq r1 r2 l
- Th tch ca hnh nn ct:
1
V h r12 r22 r1r2
3
(h l chiu cao)
- Hnh cu:
h
r2
11
- Cng thc tnh din tch mt cu:

S = 4R2 hay S = d2.
(Vi R l bn knh mt cu, d l ng knh mt cu)
- Th tch hnh cu:
4
V R 3
3
(Vi R l bn knh mt cu)
12
www.VNMATH.com
CAC PHNG PHAP CHNG MINH

CHU E 1
NHAN BIET VA TM IEU KIEN CUA MOT HNH
1. Kin thc c bn:
1.1. Tam gic cn:
Cc phng php chng minh tam gic cn:
Phng php 1: Tam gic c hai cnh bng nhau l tam gic cn.
Phng php 2: Tam gic c hai gc bng nhau l tam gic cn.
Phng php 3: Tam gic c mt ng cao va l ng trung tuyn, ng trung trc, ng
phn gic ca mt gc v ngc li th tam gic l tam gic cn.
Lu : C th chng minh mt tam gic l tam gic cn da vo cc biu thc hoc cc h thc
c chng minh.
1.2. Tam gic u:
Cc phng php chng minh tam gic u:
Phng php 1: Tam gic c ba cnh bng nhau l tam gic u.
Phng php 2: Tam gic c ba gc bng nhau v bng 600 l tam gic u.
Phng php 3: Tam gic cn c s o gc nh cn bng 60 0 l tam gic u.
Phng php 4: Tam gic c cc ng cao va l ng trung tuyn, ng phn gic, ng
trung trc v ngc li l tam gic u.
1.3. Tam gic vung:
Cc phng php chng minh tam gic vung:
Phng php 1: Tam gic c mt gc vung l tam gic vung.
Phng php 2: Tam gic c hai cnh nm trn hai ng thng vung gc l tam gic vung.
Phng php 3: S dng nh l o v ng trung tuyn ca tam gic vung.
nh l: Trong mt tam gic c ng trung tuyn ng vi cnh huyn bng mt na cnh huyn th
tam gic l tam gic vung.
Phng php 4: S dng nh l o ca nh l Pitago.
nh l: Nu mt tam gic tha mn bnh phng mt cnh bng tng bnh phng hai cnh cn li
th tam gic l tam gic vung.
Tc l, nu BC2 = AB2 + AC2 th tam gic ABC vung ti A.
Phng php 5: Tam gic ni tip ng trn c mt cnh l ng knh th tam gic l tam gic
vung.
1.4. Tam gic vung cn:
Cc phng php chng minh tam gic vung cn:
Phng php 1: Tam gic vung c hai cnh gc vung bng nhau l tam gic vung cn.
Phng php 2: Tam gic vung c mt gc nhn bng 450 l tam gic vung cn.
Phng php 3: Tam gic cn c s o mt gc y bng 45 0 l tam gic vung cn.
1.5. Hnh thang, hnh thang cn, hnh thang vung:
Din tch hnh thang:
1
S AB CD .AH
2
Tnh cht:
nh l 1: Trong hn thang cn, hai cnh bn bng nhau.
nh l 2: Trong hnh thang cn, hai ng cho bng nhau.
nh l 3: Hnh thang c hai ng cho bng nhau l hnh thang cn.
ng trung bnh ca hnh thang: ng trung bnh ca hnh thang l on thng ni trung im hai
cnh bn ca hnh thang.
ABCD
13
nh l 1:
ng thng i qua trung im mt cnh bn ca hnh thang v song song vi hai y th i qua
trung im cnh bn th hai.
nh l 2:
ng trung bnh ca hnh thang th song song vi hai y v bng na tng hai y.
1
MN AB CD
2
Phng php chng minh hnh thang:
Phng php 1: Hnh thang l t gic c hai cnh i song song.
Phng php chng minh hnh thang vung:
Phng php 1: Hnh thang vung l hnh thang c mt gc vung.
Phng php chng minh hnh thang cn:
Phng php 1: Hnh thang cn l hnh thang c hai gc k mt y bng nhau.
Phng php 2: Hnh thang cn l hnh thang c hai gc k mt y bng nhau.
Phng php 3: Hnh thang cn l hnh thang c hai ng cho bng nhau.
1.6. Hnh bnh hnh:
nh ngha: Hnh bnh hnh l t gic c cc cnh i song song.
B
A
O
D
Din tch hnh bnh hnh:

S AH.CD AH.AB
Cc phng php chng minh hnh bnh hnh:
Phng php 1: T gic c cc cnh i song song.
Phng php 2: T gic c cc cnh i bng nhau.
Phng php 3: T gic c cc cnh i song song v bng nhau.
Phng php 4: T gic c cc gc i bng nhau.
Phng php 5: T gic c hai ng cho ct nhau ti trung im ca mi ng.
1.7. Hnh ch nht:
nh ngha: Hnh ch nht l t gic c bn gc vung.
ABCD
Chu vi hnh ch nht:

C 2 AB BC 2 AD DC
ABCD
14
www.VNMATH.com
Din tch hnh ch nht:

S AB.CD
Cc phng php chng minh hnh ch nht:
Phng php 1: T gic c ba gc vung.
Phng php 2: Hnh thang cn c mt gc vung.
Phng php 3: Hnh bnh hnh c mt gc vung.
Phng php 4: Hnh bnh hnh c hai ng cho bng nhau.
1.8. Hnh thoi:
ABCD
A
D
C
nh ngha: Hnh thoi l t gic c bn cnh bng nhau.
Tnh cht:
Trong hnh thoi: Hai ng cho vung gc vi nhau.
Hai ng cho l cc ng phn gic ca cc gc ca hnh thoi.
Chu vi hnh thoi:
C 4AB 4BC 4CD 4DA
Din tch hnh thoi:
1
S AC.BD BO.AC OD.AC
2
Cc phng php chng minh hnh thoi:
Phng php 1: T gic c bn cnh bng nhau.
Phng php 2: Hnh bnh hnh c hai cnh k bng nhau.
Phng php 3: Hnh bnh hnh c hai ng cho vung gc vi nhau.
Phng php 4: Hnh bnh hnh c mt ng cho l ng phn gic ca mt gc.
1.9. Hnh vung:
B
A
ABCD
ABCD
C
D
nh ngha: Hnh vung l t gic c bn gc vung v bn cnh bng nhau.
Tnh cht:
Hnh vung c tt c cc tnh cht ca hnh ch nht v hnh thoi.
Chu vi hnh vung:
C 4AB 4BC 4CD 4AD
Din tch hnh vung:
S AB BC CD AD
Phng php chng minh hnh vung:
Phng php 1: Hnh ch nht c hai cnh k bng nhau.
Phng php 2: Hnh ch nht c hai ng cho vung gc vi nhau.
Phng php 3: Hnh ch nht c mt ng cho l ng phn gic ca mt gc.
ABCD
ABCD
15

Phng php 4: Hnh thoi c mt gc vung.
Phng php 5: Hnh thoi c hai ng cho bng nhau.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ABC c ba gc u nhn, ni tip ng trn tm O. Gi H l trc tm ca ABC.
D l mt im trn cung BC khng cha im A. Xc nh v tr ca im D t gic BHCD l
hnh bnh hnh.
Gii
A
Gi s tm c im D trn cung BC sao cho t gic BHCD l hnh
bnh hnh.
Khi : BD // HC v CD // HB.
H
V H l trc tm tam gic ABC nn CH AB v BH AC.
O
BD AB v CD AC.
9000 v ACD
90 .
B
C
Do : ABD
Vy AD l ng knh ca ng trn tm O
Ngc li nu D l u ng knh AD ca ng trn tm O th t gic
D
BHCD l hnh bnh hnh.
Bi tp 2: Cho ng trn (O) ng knh AB = 2R v C l mt im thuc ng trn
(C A; C B) . Trn na mt phng b AB c cha im C. K tia Ax tip xc vi ng trn (O),
gi M l im chnh gia ca cung nh AC. Tia BC ct Ax ti Q , tia AM ct BC ti N. Chng minh
cc BAN v MCN cn.
Gii
x
Xt ABM v NBM, ta c:
AB l ng knh.
Q N
C
0
Nn AMB NMB 90 .
M l im chnh gia ca cung nh AC nn
M
BAM
MBN
BNM
.
ABM
A
BAN cn ti nh B.
B
Xt t gic AMCB ni tip:
(cng b vi MCB
)
MCN
BAM
MNC
)
(cng bng BAM
MCN
MCN cn ti nh M.
Bi tp 3: Cho ABC cn ti A, (AB > BC). im D di ng trn cnh AB, (D khng trng vi A,
B). Gi (O) l ng trn ngoi tip BCD. Tip tuyn ca (O) ti C v D ct nhau K.
a) Chng minh t gic ADCK ni tip?
b) T gic ABCK l hnh g? V sao?
c) Xc nh v tr im D sao cho t gic ABCK l hnh bnh hnh?
Gii
A
K
c) Theo cu b, t gic ABCK l hnh thang.
Do , t gic ABCK l hnh bnh hnh.
AB // CK
D
= ACK
BAC
= DCB
= 1 s EC
= 1 s BD
M ACK
2
2
= BAC
Nn BCD
O
Dng tia Cy sao cho BCy = BAC .

B
C
v Cy.
Khi , D l giao im ca AB
16
www.VNMATH.com
> BC
> BAC
th BCA
> BDC
.
Vi gi thit AB
D AB.
Vy im D xc nh nh trn l im cn tm.
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1:Cho tam gic u ABC ni tip ng trn tm O. D v E ln lt l im chnh gia ca
cc cung AB v AC. DE ct AB I v ct AC L.
a) Chng minh DI = IL = LE.
b) Chng minh t gic BCED l hnh ch nht.
c) Chng minh t gic ADOE l hnh thoi v tnh cc gc ca hnh ny.
Bi tp 2:Cho t gic ABCD ni tip ng trn c cc ng cho vung gc vi nhau ti I.
a) Chng minh rng nu t I ta h ng vung gc xung mt cnh ca t gic th ng vung
gc ny qua trung im ca cnh i din ca cnh .
b) Gi M, N, R, S l trung im ca cc cnh ca t gic cho. Chng minh MNRS l hnh ch
nht.
c) Chng minh ng trn ngoi tip hnh ch nht ny i qua chn cc ng vung gc h t I
xung cc cnh ca t gic.
Bi tp 3:Cho tam gic vung ABC ( A = 1v) c AH l ng cao. Hai ng trn ng knh
AB v AC c tm l O1 v O2. Mt ct tuyn bin i i qua A ct ng trn (O 1) v (O2) ln lt
ti M v N.
a) Chng minh tam gic MHN l tam gic vung.
b) T gic MBCN l hnh g?
c) Gi F, E, G ln lt l trung im ca O1O2, MN, BC. Chng minh F cch u 4 im E, G, A, H.
d) Khi ct tuyn MAN quay xung quanh im A th E vch mt ng nh th no?
Bi tp 4:Cho hnh vung ABCD. Ly B lm tm, bn knh AB, v 1/4 ng trn pha trong hnh
vung.Ly AB lm ng knh , v 1/2 ng trn pha trong hnh vung. Gi P l im tu trn
cung AC ( khng trng vi A v C). H v K ln lt l hnh chiu ca P trn AB v AD, PA v PB
ct na ng trn ln lt I v M.
a) Chng minh I l trung im ca AP.
b) Chng minh PH, BI, AM ng qui.
c) Chng minh PM = PK = AH
d) Chng minh t gic APMH l hnh thang cn.
) Tm v tr im P trn cung AC tam gic APB l u.
Bi tp 5: Cho tam gic u ABC ni tip ng trn (O). Trn cung nh AB ly mt im M.
ng thng qua A song song vi BM ct CM ti N. Chng minh rng tam gic AMN l tam gic
u.
Bi tp 6: T mt im A bn ngoi ng trn (O; R) v hai tip tuyn AB, AC vi ng trn. Gi M
l trung im ca AB. Tia CM ct ng trn ti im N. Tia AN ct ng trn ti im D.
a) Chng minh rng MB2 = MC. MN
b) Chng minh rng AB// CD
c) Tm iu kin ca im A cho t gic ABDC l hnh thoi. Tnh din tch c hnh thoi .
CHU E 2
CHNG MINH SONG SONG
1. Kin thc c bn:
Cc phng php chng minh:
Phng php 1: Hai ng thng song song vi nhau khi v ch khi chng cng vung gc vi mt
ng thng th ba.
17

Phng php 2: Dng mi quan h gia cc gc: So le bng nhau, ng v bng nhau, trong cng
pha bng nhau,
Phng php 3: S dng nh l o ca nh l Talt.
nh l: Nu mt ng thng ct hai cnh ca mt tam gic v nh ra trn hai cnh ny nhng
on thng t l th hai ng thng song song vi cnh cn li ca tam gic.
Phng php 4: p dng tnh cht ca cc t gic c bit, ng trung bnh ca tam gic.
Phng php 5: p dng tnh cht hai dy chn gia hai cung bng bng nhau ca ng trn.
2. Bi tp p dng:
ct cnh AB ti D. ng
Bi tp 1: Cho ABC, trung tuyn AM, ng phn gic ca gc AMB
ct cnh AC E. Chng minh rng: ED // BC.
phn gic ca gc AMC
Gii
nn, ta c:
A
Trong ABM c MD l phn gic ca AMB
AD MA
=
(1)
(nh l)
DB MB
nn, ta c:
E
D
Trong AMC c ME l phn gic ca AMC
AE MA
=
(2)
(nh l)
EC MC
C
B
M
V MB = MC (gi thit).
Nn t (1) v (2).
AD AE
Suy ra:
=
DB EC
Trong ABC c DE nh ra 2 cnh AB, AC nhng on thng t l nn DE // BC
Bi tp 2: Cho t gic ABCD. Gi K, L ln lt l trng tm ca cc tam gic ABC v tam gic
BCD. Chng minh rng KL // AD.
B
Gii
A
Gi M l trung im ca BC.
V K l trng tm ca ABC
K
M
1
nn MK= MA (tnh cht trng tm ca tam gic)
3
L
MK 1
hay
=
(1)
C
D
MA 3
V L l trng tm ca BCD
1
ML 1
nn ML = MD hay
=
(2)
3
MD 3
MK ML
T (1) v (2) suy ra
nn KL //AD (nh l Talt o)
=
MA MD
Do trong AMD c KL nh ra trn 2 cnh MA, MD nhng on thng t l nn
KL // AD (nh l Talt o).
Bi tp 3: Cho hnh thang ABCD (AB // CD), M l trung im ca CD. Gi I l giao im ca AM
v BD v K l giao im ca BM v AC. Chng minh rng: IK //AB.
Gii
B
A
Ta c:
IM MD
(do AB // MD hay AIB MID)
=
IA AB
K
I
v (Do AB // MC)
M MD = MC (gi thit)
18
www.VNMATH.com
IM KM
Nn:
.
=
IA KB
Suy ra IK // AB (iu phi chng minh)
V trong AMB c IK nh ra trn 2 cnh MA, MB nhng on thng t l nn
IK // AB (nh l Talt o).
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho hnh thang ABCD (AB // CD, AB < CD). K AK // BC, AKBD = E; K BI //AD;
BIAC = F (K, I CD). Chng minhn rng: EF // AB.
Bi tp 2: Cho t gic ABCD. Qua B, v Bx // CD ct AC ti E. Qua C v Cy // BA ct BD ti F.
Chng minh rng: EF // AD.
Bi tp 3: Cho hnh bnh hnh ABCD ng phn gic ca gc BAD ct BD ti M, ng phn
gic ca gc ADC ct AC ti N. Chng minh rng: MN //AD.
Bi tp 4: Cho ABC. Ly im M ty trn cnh BC. Ly N ty trn cnh AM. ng thng
DE // BC (D AB, E AC). Gi P l giao im ca DM v BN v Q l giao im ca CN v EM.
Chng minh rng: PQ // BC.
Bi tp 5: Tam gic cn ABC c BA = BC = a, AC = b. ng phn gic gc A ct BC ti M,
ng phn gic ca gc C ct BA ti N. Chng minh rng: MN // AC.
Bi tp 6: Cho ng trn (O), im A nm bn ngoi ng trn. K cc tip tuyn AM, AN vi
ng trn (M, N l cc tip im). V ng knh NOC. Chng minh rng AO // MN.
CHU E 3
CHNG MINH HAI NG THANG VUONG GOC
1. Kin thc c bn:
Phng php chng minh ng thng a v ng thng b vung gc vi nhau:
Phng php 1: Chng minh chng song song vi hai ng vung gc khc.
Phng php 2: ng thng vung gc vi mt trong hai ng thng song song th vung gc
vi ng thng cn li.
Phng php 3: Dng tnh cht ca ba ng cao v cnh i din trong mt tam gic.
Phng php 4: ng knh i qua trung im ca mt dy.
Phng php 5: Phn gic ca hai gc k b nhau.
Phng php 6: S dng gc ni tip na ng trn.
Phng php 7: S dng tnh cht ng trung trc.
Phng php 8: Tnh cht tip tuyn v ng knh ca ng trn.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ABC, cc ng cao BD v CE. Gi M, N l chn cc ng vung gc k t B, C
n DE. Gi I l trung im ca DE, K l trung im ca BC. Chng minh rng: KI ED?
Chng minh
1
Xt BDC c: DK l ng trung tuyn DK = BC
(1)
2
1
Xt BEC c: EK l ng trung tuyn EK = BC
(2)
2
T (1) v (2), suy ra: DK = EK.
Suy ra: EKD cn ti K.
M I l trung im ca DE.
Do : KI l ng cao ca EKD KI ED.
Bi tp 2: Cho ng trn tm O, ng knh AB. S l mt im nm bn ngoi ng trn. SA v
SB ln lt ct ng trn ti M, N. Gi H giao im ca BM v AN. Chng minh rng SH AB.
19

Chng minh
900 (t/c gc ni tip chn na ng trn)
Ta c: AMB
900 (t/c gc ni tip chn na ng trn)
ANB
Xt SAB c AN, BM l hai ng cao.
M H l giao im ca AN v BM H l trc tm ca SAB.
Suy ra: SH thuc ng cao th ba ca SAB.
Vy SH AB.
D
900 , c CD = 2AB. Gi H l chn ng
Bi tp 3: Cho hnh thang vung ABCD, A
vung gc h t D xung AC v M l trung im ca HC. Chng minh rng ng thng qua DM

vung gc vi ng thng qua BM.
Gii
A
B
H
M
K BE CD (E CD).
V CD = 2AB nn AB = DE = EC.
Hay E l trung im ca CD.
Xt DHC c EM l ng trung bnh.
EM // DH EM AC (V DH AC).
900 v AME
900 .
Xt t gic MADE c ADC
Suy ra: T gic MADE ni tip ng trong ng knh AE. Tc l bn im M, A, D, E nm trn
mt ng trn.
(1)
900 v AB = DE.
Xt t gic ABED c: ADE
T gic ABCD l hnh ch nht.
Bn im A, B, E, D nm trn mt ng trong ng knh AE.
(2)
T (1) v (2), suy ra: M thuc ng trn ng knh AE.
Ta c: T gic ABMD ni tip.
900 BMD
900 .
M BAD
BM DM.
Bi tp 4: Cho tam gic cn ABC, gi H l trung im ca BC v E l hnh chiu ca H trn AC.
Gi O l trung im ca on thng HE. Chng minh AO vung gc vi BE.
Chng minh
Gi K l trung im ca EC.
Ta c: HK l ng trung bnh ca BEC nn HK // EB
(1)
Trong EHC, ta c: OK l ng trung bnh nn OK // HC.
(2)
M AH HC (gi thit)
(3)
T (2) v (3), suy ra: OK AH
(*)
Ta li c: HE AC (v E l hnh chiu ca H trn AC)
(**)
T (*) v (**), suy ra: O l trc tm ca AHK
AO HK
(4)
T (1) v (4), suy ra: AO BE (iu phi chng minh).
20
www.VNMATH.com
900 . ng cao HE. Gi O, Kln lt l trung im ca EH v

Bi tp 5: Cho AHC, c H
EC. Chng minh AO vung gc vi HK.

Chng minh
T gi thit c OK l ng trung bnh ca tam gic EHC
OK // HC.
Mt khc: HC AH
OK AH
Xt AHK c: HE AC, OK AH
O l trc tm ca AHK
AO HK.
Bi tp 6: Cho t gic ABCD ni tip ng trn ng thi ngoi tip ng trn khc c cc tip
im M, N, P, Q ln lt vi cc cnh AB, BC, CD, DA ca t gic cho. Chng minh rng MP
vung gc vi NQ.
Chng minh
A
m
O O'
I
n
B
l
N
C
Gi (O) l ng trn ni tip t gic v (O) l ng trn ngoi tip t gic.

Ta c:
= s MQPN-sMnN (gc c nh bn ngoi ng trn)

B
=
D
s PNMQ-sPkQ
(gc c nh bn ngoi ng trn)
+B
= 1800 (v t gic ABCD ni tip (O))
D
s MQPN
- sPkQ
- sMnN
s PNMQ
+
=1800
2
2
2MmQ
2PIN+
=1800
+MmQ
= 1800
PlN
0
PIN
s PlN s MnQ 180 900
M MIQ
2
2
MP QN. (iu phi chng minh)
3. Bi tp t luyn:
21

Bi tp 1: Cho ABC u. Gi H l trung im ca BC v E l hnh chiu ca H trn AC. Gi O l
trung im ca on thng HE. Chng minh: AO BE.
900 . Gi H l trung im ca BC v E l hnh chiu
Bi tp 2: Cho tam gic vung cn ABC A
ca H trn AC. Gi O l trung im ca on thng HE. Chng minh: AO BE.

Bi tp 3: Cho ABC cn ti A, ng cao AH. H HI AC, M l trung im ca HI. Chng minh
BI AM.
Bi tp 4: Cho hnh ch nht ABCD. Gi H l hnh chiu ca B trn AC. I v N ln lt l trung
im ca AD v HC. Chng minh: BN IN.
Bi tp 5: Cho ABC cn ti A, ng cao AH. Dng hnh ch nht AHCK, HI AC. Gi M , N
ln lt l trung im ca IC v AK . Chng minh: MN BI.
Bi tp 6: Cho hnh ch nht ABCD. Gi H l hnh chiu ca B trn AC. Gi E, F, M ln lt l
trung im ca AB, DH, BH. Chng minh: AM EF.
Bi tp 7: Cho hnh ch nht ABCD. Gi H l hnh chiu ca B ln AC. E, F, M, N ln lt l trung
im ca AB, DH, HC, AD. Chng minh: EF MN.
900 . H l hnh chiu ca A trn BC. I, K l th t hai im thuc AH
Bi tp 8: Cho ABC A
v CK sao cho
HK HI
= . Chng minh: BI AK.
KC IA
B
900 v AC = m, BD = n. Gi H l hnh chiu
Bi tp 9: Cho hnh thang vung ABCD A
ca A trn BC. Ly im K HC, sao cho
KH n
= . Chng minh: DK AK.
HC m
Bi tp 10: Cho t gic ABCD ni tip ng trn tm O. Gi E l giao im ca hai cnh i AD

v BC. Gi F l giao im ca hai cnh i DC v AB. Chng minh rng cc tia phn gic trong ca
hai gc E v F vung gc vi nhau.
Bi tp 11: Cho hnh ch nht ABCD. Trn tia AD v BC ln lt ly hai im E v F sao cho
DF=CE=DC. Trn tia DC ly im H sao cho CH = CB. Chng minh: AE FH.
Bi tp 12: Cho hnh vung ABCD. T l mt im bt k trn cnh AB (T khc A v B). Tia DT
ct tia CB ti E. ng thng CT ct AE ti M. Chng minh rng ng thng DE vung gc vi
ng thng DM.
Bi tp 13: Cho hnh vung ABCD c nh. Ly im T trn cnh AB (T khc A v B). Tia DT ct
tia CB ti E. ng thng CT ct ng thng AE ti M .ng thng BM ct ng thng DE ti
F. Tm qu tch im F khi T chy trn cnh AB.
900 . V ng phn gic BD v ng cao BF. T D dng DA v
Bi tp 14: Cho TBE B
DC theo th t vung gc vi cnh TB v cnh BE (A trn cnh TB, C trn BE). Chng minh rng
cc ng thng TC, AE, BF ct nhau ti mt im.
Bi tp 15: ng trn tm O ni tip trong tam gic ABC. Gi M v N ln lt l hai tip im
ca ng trn vi hai cnh AB v AC. Tia MN ct tia phn gic ca gc B ti P. Chng minh
BP vung gc vi CP.
CHU E 4
CHNG MINH HAI OAN THANG BANG NHAU
1. Kin thc c bn:
Phng php 1: Chng minh hai on thng c cng di (theo cng n v o chiu di).
Phng php 2: Chng minh hai on thng cng bng on thng th ba th bng nhau.
22
www.VNMATH.com
Phng php 3: Chng minh cc on thng bng nhau l cc cnh ca cc tam gic, t gic c
bit (hnh c bit), tam gic bng nhau.
V d: Hai cnh bn ca tam gic cn th bng nhau, cc cnh ca tam gic u th bng nhau, hai
cnh bn ca hnh thang cn, cc cp cnh i ca hnh bnh hnh, hnh ch nht, hnh thoi, hnh
vung th bng nhau.
Phng php 4: Chng minh t s di ca cc cp cnh cn chng minh lun t gi tr bng 1.
Phng php 5: S dng nh ngha, tnh cht ca:
Trung im, trung trc ca on thng.
ng trung tuyn, ng trung bnh, ng trung trc, ... trong tam gic.
ng cho ca hnh bnh hnh, hnh ch nht, hnh thoi, hnh vung, ...
2 im, 2 on thng i xng qua 1 im, 1 trc.
Phng php 6: Chng minh hai tam gic c cng din tch vi cc ng cao, cnh y tng
ng.
Phng php 7: S dng tnh cht ca dy cung v tip tuyn vi ng trn.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ng trong (O) ng knh, dy CD khng ct ng knh AB. Gi H v K theo
th t l chn cc ng vung gc k t A v B n CD. Chng minh rng: CH = DK.
Chng minh
D
Theo gi thit, ta c: AH CD v BK CD nn AH // BK.
H
Suy ra: AHKB l hnh thang.
C
K OM CD ti M MC = MD (t/c ng knh v dy
cung)
(1)
B
A
O
Xt hnh thang AHKB c OA = OB = R; OM // AH // BK
(cng vung gc vi CD)
OM l ng trung bnh ca hnh thang
MH = MK
(2)
T (1) v (2), ta c: CH = DK.
Bi tp 2: Trong hnh vung ABCD v na ng trn ng knh AD v v cung AC m tm l
D. Ni D vi im P bt k trn cung AC, DP ct na ng trn ng knh AD K. Chng minh
PK bng khong cch t P n AB.
Chng minh
K PI AB.
Xt APK v API:
I B
A
APK vung ti K
= 900 gc ni tip chn na ng trn ng knh AD)
(V AKD
ADP cn ti D
1
AD = DP
2
DAP
P
P
2
Mt khc:
K
DAP
(So le trong v AD // PI)
P
1
D
C
P
Do : P
1
2
APK = API (c chung cnh huyn v mt cp gc nhn bng nhau)
PK = PI.
Bi tp 3: Cho hnh thang ABCD (AB// CD) c ACD = BDC. Chng minh rng: AD = BC.
Chng minh
Gi E l giao im ca AC va BD
23
C
(do ACD
BCD
)
Xt ECD c: D
1
1
ECD l tam gic cn.
Suy ra ED = EC
(1)
D
v A
C
(so le trong)
Do B
1
1
1
1
C
M D
1
C
D
EAB l tam gic cn.
Suy ra: EA = EB
(2)
T (1) v (2), suy ra: AC = BD.
Hnh thang ABCD c hai ng cho bng nhau nn l hnh thang cn.
Suy ra: AD = BC.
Bi tp 4: cho hnh bnh hnh ABCD. Gi E, F ln lt l trung im ca AD, BC. Chng minh
rng: BE = DF.
Chng minh
B
A
1
1
Ta c: DE = AD; BF = BC
2
2
E
M AD = BC (hai cnh i ca hnh bnh hnh ABCD)
F
DE = BF.
Mt khc: DE // BF.
D
EBFD l hnh bnh hnh.
C
Vy BE = DF.
Bi tp 5: Cho hnh bnh hnh ABCD. Gi I, K ln lt l trung im ca CD, AB. ng cho BD
ct AI, CK theo th t ti M, N. Chng minh rng: DM = NB.
Chng minh
B
K
A
T gic AICK c: AK // IC v AK = IC
T gic AICK l hnh bnh hnh.
N
AI // CK.
DCN c IC = ID v IM // CN.
M
Suy ra: DM = MN
(1)
BAM c: BK = KA v KN // AM.
D
I
C
Suy ra: MN = NB
(2)
T (1) v (2), suy ra: DM = NB.
Bi tp 6: Cho tam gic ABC cn ti A.Trn tia i ca tia BC ly im M, trn tia i ca tia CB
ly im N sao cho BM= CN.
a) Chng minh: AM = AN.
b) K BH AM (H AM), CK AN (K AN). Chng minh: BH = CK.
c) Chng minh: AH = AK.
Chng minh
A
a) AMB cn
ACB
ABC
ACN
1800 ABC
ABM
ABM v ACN c:
AB = AC (gi thit)
ACN
(chng minh trn)
ABM
BM = CN (gi thit)
ABM = ACN (c.g.c)
H
M
O
24
www.VNMATH.com
N
AMN cn ti A AM = AN
M
N
(theo cu a)
b) Xt HBM v KNC c: M
MB = CN
HMB = KNC (ch gn)
NK = CK.
c) Theo cu a) ta c AM = AN (1)
Theo chng minh trn: HM = KN (2)
T (1), (2) HA = AK.
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho hnh vung ABCD. K AC ct BD ti H. Ly hai im E, F ln lt thuc AD, BC
sao cho AE = CF, AF ct HB ti I. Gi M l trung im ca IB. Chng minh: AE= IM.
Bi tp 2: Cho tam gic ABC c AP l phn gic. Trn na mt phng b BC cha nh A, v tia
Px sao cho gc CPx bng gc BAC. Tia ny ct AC E. Chng minh rng: PB = PE.
Bi tp 3: Gi P l im nm trn ng trn (O) ngoi tip tam gic ABC. H cc ng vung
gc PA1, PB1, PC1 xung cc cnh BC, CA, AB.
a) Chng minh rng A1, B1, C1 thng hng.
b) Gi H l trc tm ca tam gic ABC. ng thng A1B1C1 ct PH ti I. Chng minh IP = IH.
Bi tp 4: Dng pha ngoi tam gic ABC cc tam gic u ABD v ACE. V hnh bnh hnh
EADF. Chng minh BCF l mt tam gic u.
Bi tp 5: Cho 3 im A, B, C thng hng theo th t . Ly AB v BC l cnh dng hai tam gic
u ABE v BCF nm v cng mt pha b AC. Gi I v J l trung im ca AF v CE. Chng
EF
.
minh rng: IJ =
2
Bi tp 6: Cho tam gic ABC v (I) l ng trn ni tip tam gic ABC. Cc tip im trn cc
cnh BC, CA, AB ln lt l A1, B1, C1. Gi E l im i xng ca B qua CI, F l im i xng
ca B qua AI. Chng minh rng B1E = B1F.
Bi tp 7: Cho ng trn (O) v ng thng d khng ct ng trn (O). Gi A l hnh chiu ca
(O) trn d. Qua A k mt ct tuyn ct (O) B v C. Hai tip tuyn ca (O) ti B v C ct d E v
F. Chng minh: AE = AF.
Bi tp 8: Cho ng trong (O) ng knh AB, dy CD ct ng knh AB ti G. Gi H v K ln
lt l hnh chiu ca A v B trn CD. Chng minh rng: CH = DK.
Bi tp 9: Cho t gic ACBD ni tip ng trn ng knh AB. Chng minh rng hnh chiu
vung ca cc cnh i din ca t gic trn ng cho CD bng nhau.
CHU E 5
CAC GOC BANG NHAU
1. Kin thc c bn:
Cc phng php chng minh hai gc bng nhau:
Phng php 1: Hai gc c cng mt s o th bng nhau.
Phng php 2: Hai gc ca hai tam gic bng nhau hoc hai tam gic ng dng, hai gc ca tam
gic cn, u; hai gc ca cng mt y trong hnh thang cn, hai gc i ca hnh bnh hnh, th
bng nhau.
Phng php 3: Hai gc cng bng mt gc th 3.
Phng php 4: Tia phn gic chia mt gc thnh hai phn bng nhau.
Phng php 5: Cc gc so le trong, ng v, i nh, ...
Phng php 6: Cc gc ni tip cng chn mt cung trong mt ng trn th bng nhau.
25

Phng php 7: T gic ni tip c gc ngoi bng gc i trong.
Phng php 8: S dng hm s lng gic: sin, cos, tan v cot.
Phng php 9: S dng tnh cht ca php tnh tin, i xng, quay.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho hai ng trn (O) v (O) ct nhau ti A v B. V ng knh AC v AD ca (O)
v (O). Tia CA ct ng trn (O) ti F, tia DA ct ng trn (O) ti E. Chng minh:
EDC
EFC
Chng minh
Ta c:
E
900 (gc ni tip chn na ng trn (O))
CED
F
A
0
CFD 90 (gc ni tip chn na ng trn (O))
CFD
900
CED
Hai nh E, F cng nhn cnh CD mt gc bng 900.

O'
T gic CEFD ni tip.
C
D
B
EDC
(cng chn EC
).
EFC
Bi tp 2: Cho hnh vung ABCD c nh. E l im di ng
trn cnh CD (khc C v D). Tia AE ct ng thng BC ti F. Tia Ax vung gc vi AE ti A ct
ng thng DC ti K. BD ct KF ti I.
CKF
a) Chng minh: CAF

IEF
b) Chng minh: IDF

c) Chng minh: KAF vung cn.
A
B
Chng minh
900 (AK AF) v KCF
900 (ABCD
a) Ta c: KAF
l hnh vung)
M
KCF
900
Suy ra: KAF
Hai nh A, C cng nhn on KF mt gc bng 900.
T gic ACFK ni tip.
CKF
CAF
b) T gic ACKF ni tip nn ta c:
450 , BDC
450 (ABCD l
ACK
m ACK
AFK
hnh vung)
BDC
450
Suy ra: AFK
I
F
Do : T gic IDEF ni tip (V gc ngoi bng gc trong ca nh i din)

IEF
IDF
c) AKF vung ti A (gi thit), ta c:
450 AKF
450 KAF vung cn ti A.
AFK
Bi tp 3: Cho ABC c ba gc nhn ni tip ng trn (O; R). Hai ng cao BE v CF ct nhau
ti H.
a) Chng minh t gic BFEC ni tip ni tip c ng trn.
b) Hai tia BE v CF ct ng trn (O) ln lt ti M v N. Ax l tip tuyn ti A. Chng minh
ANM
.
xAN
EFC
.
c) Chng minh: MNC
26
www.VNMATH.com
Chng minh
a) T gic BFEC c:
900 (CF l ng cao)
BFC
900 (BE l ng cao)
BEC
x
Hai nh F, E cng nhn cnh BC mt gc bng 90 0.
T gic BFEC ni tip.
b) V Ax l tia tip tuyn ca (O).
Suy ra: AO Ax.
ACN
V xAN
(1) (gc to bi tip tuyn v dy
cung vi gc ni tip cng chn mt cung).
)
ABM
(cng chn AM
Ta c: ANM
)
ACN
(cng chn EF
V ABM
ACN
Suy ra: ANM

(2)
ANM
. (iu phi chng minh)
T (1) v (2), suy ra: xAN
MBC
(gc ni tip chn na ng trn)
c) Ta c: MNC
A
E
N
C
M
MBC
(t gic BFEC ni tip)
V EFC
EFC
. (iu phi chng minh).
Suy ra: MNC
Bi tp 4: Cho ABC c 3 gc nhn ni tip ng trn (O). M l im thuc cung nh AC. V
MH BC ti H, MI AC ti I.
M
ICM
.
Chng minh: IHM
A
Chng minh
Xt t gic MIHC, c:
I
0
MIC 90 (MI AC)

O
900 (MH BC)
MHC
Hai nh I, H cng nhn on MC mt gc bng 90 0.
T gic MIHC ni tip.
B
C
H
IHM ICM (cng chn MI )

(iu phi chng minh)
Bi tp 5: ( thi HSG 12 tnh ng Nai 2013 - 2014)
l gc nhn. ng trn (I) ni tip
Cho ABC ni tip ng trn (O) c AB < BC < AC v ABC
tam gic v tip xc vi BC ti D. M, N ln lt l giao im ca hai ng thng AO, AI vi (O).
IMO
.
Bit A khng trng vi M v N. Chng minh: IND
Chng minh
Gi T l giao ca ON v BC.
A
D chng minh c:
a
BT
a
2
IN = BN =
A
A
cosNBC
cos
2 cos
2
2
O
I
IN
a
a
sin A
A ID
sin
A
AM 2.2R.cos A 2cos A . a
2 IA
2cos
B
2
2 sin A
2
C
D
T
Mt khc, ta c: DIN IAM IMO
N
27

Suy ra: DIN IAM
IMO
. (iu phi chng minh)
IND
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho ABC, trn cnh AB v AC ln lt ly hai im D v E sao cho BD = CE. Gi M
v N ln lt l trung im ca BC v DE. ng thng qua M v N ln lt ct AB v AC ti P v
MQC
.
Q. Chng minh rng: MPB
Bi tp 2: Cho D l trung im ca on thng AM. Trn cng na mt phng b AM ta v na
ng trn ng knh AM v na ng trn ng knh AD. Tip tuyn ti D ca ng trn nh
ct na ng trn ln ti C v cc tip tuyn ti C v A ca ng trn ln ct nhau ti B. Ni P
bt k trn cung nh AC vi im D ct na ng trn nh ti K. Chng minh rng: AP l phn
.
gic ca BAK
Bi tp 3: Cho hnh vung ABCD cnh a. E l im nm gia A v B, ng thng CE ct dng
thng AD ti K. Qua C k ng thng vung gc vi CE, ct AB ti I.
a) Chng minh rng: Trung im ca IK di ng trn mt ng thng c nh khi E di ng trn
on AB.
b) Cho BE = x. Tnh BK, CK, IK v din tch t gic ACKI theo a v x.
< 90o, c AB < AC ni tip trong ng trn tm O. V ng
Bi tp 4: Cho tam gic ABC vi A
=B
-C
.
cao AH v bn knh OA. Chng minh rng OAH
Bi tp 5: Cho hai ng trn (O1) v (O2) ct nhau A v B (O1 v O2 thuc hai na mt phng b
AB). Qua A k ct tuyn ct ng trn (O1) C, ct ng trn (O2) D. Cc tip tuyn ca hai
ng trn k t C v D ct nhau I. Chng minh rng khi ct tuyn CAD thay i th:
khng i
a) CBD
khng i
b) CID
= PCB
. Chng minh
Bi tp 6: Cho hnh bnh hnh ABCD, P trong hnh bnh hnh sao cho PAB
= PDA
.
rng: PBA
Bi tp 7: Cho hnh bnh hnh ABCD, trn BC v CD ly 2 im tng ng l M v N sao cho
= AIB
.
BN=DM. Gi I l giao im ca BN v DM. Chng minh: AID
Bi tp 8: Cho (O1) v (O2) tip xc trong vi nhau ti A. im C thuc (O 1). K tip tuyn ca
= CAD
.
(O1) ti C ct (O2) ti B v D. Chng minh: BAC
= PCB
ng
Bi tp 9: Cho hnh bnh hnh ABCD v im P nm ngoi hnh bnh sao cho PAB
thi A v C khc pha vi ng thng PB. Qua A v ng thng Ax //DP, qua P v ng thng
Py // AD hai ng thng ny ct nhau Q.
a) chng minh t gic ABPQ ni tip.
= DPC
b) Chng minh: APB

.
Bi tp 10: (NK 2006 2007 CD) cho ABC nhn, c trc tm H. Cc ng thng BH v CH ln
= 1200
lt ct AC, AB ti M, N. Bit: NHM
.
MN

a) Chng minh: AMN = ABC . Tnh:
.
BC
AH
b) Tnh:
.
BC
CHU E 6
CHNG MINH HAI TAM GIAC BANG NHAU
28
www.VNMATH.com
1. Kin thc c bn:

Hai tam gic bng nhau khi v ch khi tha mn mt trong ba trng hp sau:
Trng hp1: Hai tam gic c ba cp cnh tng ng bng nhau th bng nhau (cnh-cnh-cnh).
A'
C B'
C'
AB A 'B'
AC A 'C ' ABC A 'B'C ' (cnh-cnh-cnh)

BC B'C '
Trng hp 2: Hai tam gic c hai cp cnh tng ng bng nhau v cp gc xen gia cc cnh
bng nhau th bng nhau (cnh-gc-cnh).
A'
C B'
C'
AC A 'C '
C
'
C
ABC A 'B'C ' (cnh-gc-cnh)
BC B'C '
Trng hp 3: Hai tam gic c mt cp cnh bng nhau v hai cp gc k vi cp cnh y bng
nhau th bng nhau (gc-cnh-gc).
A'
C B'
C'
B'
BC B'C ' ABC A 'B'C ' (gc-cnh-gc)
C
'
C
Lu trng hp bng nhau ca tam gic vung:

Trng hp 1: Nu hai cnh gc vung ca tam gic vung ny bng hai cnh gc vung ca tam
gic vung kia th hai tam gic vung bng nhau.
Trng hp 2: Nu mt cnh gc vung v mt gc nhn k cnh y ca tam gic vung ny bng
mt cnh gc vung v mt gc nhn k cnh y ca tam gic vung kia th hai tam gic bng
nhau.
29

Trng hp 3: Nu cnh huyn v gc nhn ca tam gic vung ny bng cnh huyn v gc nhn
ca tam gic vung kia th hai tam gic vung bng nhau.
Trng hp 4: Nu cnh huyn v cnh gc vung ca tam gic vung ny bng cnh huyn v
cnh gc vung ca tam gic vung kia th hai tam gic vung bng nhau.
2. Bi tp p dng:
900 . Trn tia i ca AB, ly im D sao cho AB = AD. Chng minh:
Bi tp 1: Cho ABC c A
ABC = ADC.
C
Chng minh
Xt ABC v ADC c:
AB = AC (gi thit)
CAB
900
CAD
AC cnh chung.
ABC = ADC (cnh - gc - cnh)
D
B
900 . ng thng AH BC ti H. Trn ng vung gc vi BC ti

B ly im D khng cng na mt phng b BC vi im A sao cho AH = BD.
a) Chng minh: AHB = DBH.
D
b) Chng minh: AB // HD.
Chng minh
a) Xt AHB v DBH, ta c:
AH = BD (gi thit)
B
0
A B 90 (gi thit)
H
BH l cnh chung.
AHB = DBH (c g c)
BHD
(gc tng ng)
b) V AHB = DBH ABH
v BHD
v tr so le
M ABH
C
A
AB // HD.
Bi tp 3: Cho ABC vung ti A. V BD l tia phn gic ca gc B. V AE BC ti E. Chng
minh: ABD = EBD.
Chng minh
Xt ABD = EBD, ta c:
B
0
BAD BED 90 (gi thit)

1 2
BD cnh chung.
E
B
(gi thit)
B
1
2
ABD = EBD (cnh huyn gc nhn).
C
A
D
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho ABC c AB =AC. Gi M l trung im ca
cnh BC.
a) Chng minh: ABM = ACM.
b) Chng minh: AM BC.
Bi tp 2: Cho ABC. Qua A k ng thng song song vi BC, qua C k ng thng song song
vi AB hai ng thng ny ct nhau ti D
a) Chng minh: ABC = ADC.
b) Chng minh: ADB = CBD.
c) Gi O l giao im ca AC v BD. Chng minh: ABO = COD.
30
www.VNMATH.com
Bi tp 3: Cho gc vung xAy. Trn tia Ax ly 2 im B v D, trn tia Ay ly 2 im C v E sao

cho AB = AC v AD = AE.
a) Chng minh: ACD = ABE.
b) Chng minh: BOD = COE.
Bi tp 4: Cho gc xOy khc gc bt. Trn tia Ox ly 2 im A v D, trn tia Oy ly 2 im C v E
sao cho OD = OE v OA = OB.
a) Chng minh: ODC = OBE.
b) Gi A l giao im ca BE v CD. Chng minh: AOB = AOC.
Bi tp 5: Cho ABC, c AB = AC. Tia phn gic ca gc A ct BC ti M.
a) Chng minh: AMB = AMC.
b) Chng minh M l trung im ca cnh BC.
c) K l mt im bt k trn on thng AM, ng thng CK ct cnh AB ti I. V IH vung gc
2BIH
.
vi BC ti H. Chng minh gc BAC
Bi tp 6: Cho gc xOy khc gc bt. Ly cc im A, B thuc tia Ox sao cho OA < OB. Ly cc
im C, D thuc tia Oy sao cho OC = OA, OB = OD. Gi M l giao im ca AD v BC. Chng
minh rng:
a) AD = BC.
b) MAB = MCD.
c) OM l tia phn gic ca gc xOy.
Bi tp 7: Cho ABC, (AB < AC) c AM l phn gic ca gc A (M thuc BC). Trn AC ly D sao
cho AD = AB.
a) Chng minh: BM = MD
b) Gi K l giao im ca AB v DM. Chng minh: DAK = BAC.
Bi tp 8: Cho tam gic ABC vung ti A. K AH BC. K HP AB v ko di c PE = PH.
K HQ AC v ko di c QF = QH.
a) Chng minh: APE = APH, AQH = AQF.
b) Chng minh: E, A, F thng hng v A l trung im ca EF.
600 . Tia phn gic ca gc BAC ct BC E, k EK AB
Bi tp 9: Cho ABC vung C, c A
(K AB), k BD AE (D AE).
Chng minh:
a) AK = KB
b) AD = BC
Bi tp 10: Cho ABC, AB = AC v M l trung im ca AC v N l trung im ca AB. Gi K l
giao im ca BM v CN. Chng minh:
a) BNC = CMB
b) BKC cn ti K.
Bi tp 11: Cho on thng BC. Gi I l trung im ca BC. Trn ng trung trc ca BC ly
im A (A I)
a) Chng minh: AIB = AIC.
b) K IH AB, k IK AC. Chng minh: AHK c 2 cnh bng nhau
c) Chng minh: HK // BC.
Bi tp 12: Cho ABC vung ti A, c BD l phn gic. K DE BC (E BC). Gi F l giao
im ca AB v DE. Chng minh rng:
a) BD l ng trung trc ca AE
b) DF = DC
c) AD < DC
d) AE // FC
31
. Trn tia OC ly im M v
1200 . K tia phn gic OC ca AOB
Bi tp 13: Cho bit AOB
OAHM, OB MK.
v KMO
.
a) Tnh s o cc HMO
b) Chng minh: MHO = MKO.
CHU E 7
CHNG MINH HAI TAM GIAC ONG DANG
1. Kin thc c bn:
Phng php 1: Hai tam gic c gi l ng dng vi nhau nu chng c cc cp cnh tng
ng t l v cc gc tng ng t l.
Xt ABC v A'B'C', ta c:
AB
AC
BC
A
'; B
B';
C
C'
th ABC A'B'C'.
Nu
v A
A 'B' A 'C ' B'C '

Phng php 2: nh l Talet: Nu mt ng thng song song vi mt cnh ca tam gic v ct
hai cnh cn li th n nh ra trn cnh nhng on thng tng ng t l.
C
(MN // BC)
AM AN AM AN
;
=
=
AB AC MB NC
Phng php 3: Chng minh cc iu kin cn v hai tam gic ng dng:
Hai tam gic c cc cp cnh tng ng t l th ng dng.
Hai tam gic c hai cp gc tng ng bng nhau th ng dng.
Hai tam gic c hai cp cnh tng ng t l, hai gc xen gia hai cp cnh y bng nhau.
Phng php 4: Chng minh trng hp th nht (cnh-cnh-cnh): Nu 3 cnh ca tam gic ny
t l vi 3 cnh ca tam gic kia th 2 tam gic ng dng.
AB
AC
BC
ABC A 'B'C'
A 'B' A 'C' B'C'
Phng php 5: Chng minh trng hp th 2 (cnh-gc-cnh): Nu 2 cnh ca tam gic ny t l
vi 2 cnh ca tam gic kia v 2 gc to bi to cc cp cnh bng nhau th hai tam gic ng
dng.
AC
AB
ABC ABC A 'B' A 'C ' .

A

A'
Phng php 6: Chng minh trng hp th 3 (gc-gc): Nu 2 gc ca tam gic ny ln lt
bng 2 gc ca tam gic kia th hai tam gic ng dng.
A
'
A
ABC ABC
B'
.
B
Phng php 7: S dng chng minh cho tam gic vung:
Ta c:
32
www.VNMATH.com
- Tam gic vung ny c mt gc nhn bng gc nhn ca tam gic vung kia th hai tam gic
ng dng.
- Tam gic vung ny c hai cnh gc vung t l vi hai cnh gc vung ca tam gic vung kia
th hai tam gic ng dng.
- Nu cnh huyn v mt cnh ca tam gic vung ny t l vi cnh huyn v cnh gc vung ca
tam gic vung kia th hai tam gic ng dng.
Phng php 8:
Chng minh cc tnh cht ca t s ng dng suy ra hai tam gic ng dng:
- T s hai ng phn gic, hai ng cao, hai ng trung tuyn, hai bn knh ni tip v ngoi
tip, hai chu vi tng ng ca hai tam gic ng dng bng t s ng dng.
- T s hai ng cao ca hai tam gic ng dng:
Ta c: ABC A'B'C' , BH v BH l hai ng cao.
BH
Nu a l t s ng dng ca hai tam gic ABC v A'B'C' th
=a.
B'H'
- T s hai ng phn gic ca hai tam gic ng dng:
v B
'.
Ta c: ABC A'B'C' , BD v BD l hai ng phn gic ln lt ca B
BD
=a.
B'D'

- T s hai ng trung tuyn ca hai tam gic ng dng:
Ta c: ABC A'B'C' , BM v BM l hai ng trung tuyn.
BM
=a.
B'M'
- T s chu vi ca hai tam gic ng dng:

Ta c: ABC A'B'C' .
CABC
AB + BC + CA
=
=a.
CA'B'C' A'B' + B'C' + C'A'
- T s bn knh ng trn ngoi ca hai tam gic ng dng:
Ta c: ABC A'B'C' v OM, ON, OP l bn knh ng trn ngoi tip ABC , OM, ON,
OP l bn knh ng trn ngoi tip A'B'C'
N'u a l t s ng dng ca hai tam gic ABC v A'B'C' th
OM ON OP
=
=
= a.
O'M' O'N' O'P'
- T s bn knh ng trn ngoi ca hai tam gic ng dng:
Ta c: ABC A'B'C' v OM, ON, OP l bn knh ng trn ngoi tip ABC , OM, ON,
OP l bn knh ng trn ngoi tip A'B'C'
N'u a l t s ng dng ca hai tam gic ABC v A'B'C' th
OM ON OP
=
=
= a.
O'M' O'N' O'P'
- T s din tch ca hai tam gic ng dng th bng bnh phng t s ng dng.
Nu ABC A'B'C' v l t s ng dng ca hai tam gic th
SABC
= a2
SA'B'C'
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ABC cn ti A; BC = 2a. Gi M l trung im ca BC. Ly cc im D v E trn
=B
.
AB; AC sao cho DME
33

a) Chng minh rng: BDM CME
b) Chng minh: MDE DBM
c) Chng minh: BD.CE khng i?
Chng minh
ECM
a) Ta c: DBM
(1)
v DBM DME (gi thit)

M
BMD
MDB
1800
DBM
BMD
CME
1800
DME
CME
MDB
(2)
E
D
T (1) v (2), suy ra: BDM CME (g - g).

b) V BDM CME nn
BD DM
v BM = CM (gi thit)
CM ME
BD DM
BM ME
MDE DBM.
c) V BDM CME
BD BM
=
CM CE
BD.CE = CM . BM
a2
BC
M CM = BM =
= a BD . CE =
(khng i)
4
2
Bi tp 2: Cho ABC, BD v CE l 2 ng cao ca ABC. DF v EG l 2 ng cao ca ADE.
Chng minh rng: ADE ABC ng dng.
Chng minh
Xt ADB v AEC, ta c:
A
l gc chung.
A
G
F
ADB
900
AEC
D
ADB AEC (g - g)
E
Suy ra:
AD AB
AE AC
AD AE
B
C
AB AC
= 900
V A
ADE ABC (g - c - g)
D
900 . K MN BC (N BC)
Bi tp 3: Ly im M trn ng cho AC ca t gic ABCD c B
v MP AD (P AD). Chng minh:
MN MP
1.
AB CD
Chng minh
V AB BC (gi thit)
MN BC (gi thit)
Nn MN // AB
34
www.VNMATH.com
MN MC
CNM CBA
(1)
AB AC
Ta c: MP // CD nn AMP ACD
MP AM
(2)
CD AC
Cng v vi v ca (1) v (2) ta c:
MN MP MC AM AC
1
AB CD
AC
AC
MN MP
Vy
1.
AB CD
B
N
M
P
D
Bi tp 4: Cho on thng AB. Gi O l trung im ca AB. V v 1 pha AB cc tia Ax v By

vung gc vi AB. Ly C trn Ax, D trn By sao cho gc COD = 90 0.
a) Chng minh rng: ACO BDO.
b) Chng minh rng: CD = AC + BD.
c) K OM CD ti M, gi N l giao im ca AD vi BC. Chng minh rng: MN // AC.
Chng minh
a) Ta c:
D
BOE
(1)
AOC
M
BOD
900
BOE
C
BOD
900
BDO
BDO
N
BOE
(2)
Xt ACO v BDO, c:
A
DBO
900 (gi thit)
OAC
BDO
(theo (2))
BOE
ACO BDO (g - g)
b) K CO ct DB ti E.
Ta c: AOC = BOE (g - c - g)
OC = OE.
Xt COD v EOD, c:
OC = OE (chng minh trn)
EOD
900
COD
OD l cnh chung.
COD = EOD (c - g - c).
CD = ED (cnh tng ng).
Ta c: AC = BE AC + BD = BE + BD = ED (V CD = ED)
Vy: AC + BD = CD.
c) Ta c: ANC DNB.
AN AC
ND BD
AN BE
(V AC = BE)
ND BD
V CD = ED nn CDE cn ti D.
OD l ng cao h t nh D.
Theo chng minh cu b, ta c:
OB = OM (2 ng cao tng ng)
35

CM = BE (hnh chiu ng vi cc cnh bng nhau)
MD = BD (hnh chiu ng vi cc cnh bng nhau)
AN BE CM
ND BD MD
AN CM
ND MD
Theo nh l Talet, ta c: MN // AC.
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho hnh bnh hnh ABCD vi ng cho AC > BD. Gi E v F l chn ng vung
gc k t C n cc ng thng AB v AD. Gi G l chn ng vung gc k t B n AC.
a) Chng minh rng: CBG ACF.
b) Chng minh rng: AB.AE + AD.AF = AC2.
Bi tp 2: Cho ABC, M l trung im ca cnh BC. T mt im E trn cnh BC, ta k Ex // AM.
Ex ct tia CA F v tia BA G. Chng minh rng: FE + EG = 2AM.
Bi tp 3: Cho hnh bnh hnh ABCD, trn ng cho AC ly I. Tia DI ct ng thng AB ti M,
ct ng thng BC ti N.
AM DM CB
a) Chng minh rng:
AB DN CN
b) Chng minh rng: ID2 = IM.IN.
Bi tp 4: Cho ABC, BD v CE l 2 ng cao ca ABC. DF v EG l 2 ng cao ca ADE.
Chng minh rng:
a) ADE ABC.
b) FG // BC.
Bi tp 5: Cho ABC (AB < AC). Hai ng cao BD v CE ct nhau ti H.
CAH
.
a) So snh BAH
b) So snh 2 on thng BD v CE.
c) Chng minh: ADE ABC.
Bi tp 6: Cho 4 im A, E, F, B theo th t y trn 1 ng thng. Trn cng 1 na mt phng b
AB, v cc hnh vung ABCD; FGHE.
a) Gi O l giao im ca AG v BH. Chng minh: OHE OBC.
b) Chng minh rng: Cc ng thng CE v FD cng i qua O.
Bi tp 7: Cho ABC c cc trung im ca BC, CA, AB theo th t l D, E, F. Trn cnh BC ly
im M v N sao cho BM = MN = NC. Gi P l giao im ca AM v BE; Q l giao im ca CF
v AN. Chng minh rng:
a) F, P, D thng hng v D, Q, E thng hng.
b) ABC DQP.
Bi tp 8: Cho ABC; H, G, O ln lt l trc tm, trng tm, giao im 3 ng trung trc ca .
Gi E, D theo th t l trung im ca AB v AC.
Chng minh :
a) OED HCB
b) GOD GBH
c) Ba im O, G, H thng hng v GH = 2OG.
; AB < AC. Trn tia i ca DA ly im I sao cho
Bi tp 9: Cho ABC, AD l phn gic A
= BDA
. Chng minh rng:
ACI
a) ADB ACI; ADB CDI
b) AD2 = AB.AC - BD.DC.
36
www.VNMATH.com
Bi tp 10: Cho tam gic ABC c cc gc u nhn. Cc ng cao AD, BE, CF ct nhau H.
Chng minh rng:
a) AE.AC = AF.AB
b) AFE ACB
c) FHE BHC
d) BF.BA + CE.CA = BC2.
CHU E 8
HE THC LNG TRONG TAM GIAC VUONG
1. Kin thc c bn:
(1) AB2 = BH.BC;
AC2 = CH.BC
(2) AB.AC = AH.BC
(3) AH2 = BH.HC
1
1
1
(4)
2
2
AH
AB AC2
Kt qu:
a 3
a2 3
;S=
2
4
T s lng gic p dng trong tam gic vung:
; ABC
, khi :
t ACB
AB AH
A
sin
;
BC HC
AC HC
cos
;
BC AC
AB AH
B
C
tan
H
AC HC
AC HC
cot
AB AH
b a sin B a cos C c tan B c cot C
c a cos B a sin C b cot B b tan C
Kt qu suy ra:
(1) sin cos; cos sin ; tan cot ; cot tan
sin
cos
(2) 0 sin 1; 0 cos 1; tan
; cot
cos
sin
1
1
(3) sin 2 cos 1; tan .cot 1; 1 tan 2
; 1 cot 2
2
cos
sin 2
4) Cho ABC nhn, BC = a; AC = b; AB = c. khi :
1
a 2 b2 c2 2bc.cos A; SABC bc.sin A
2
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ABC vung ti A, ng cao AH. Bit AH = 9cm, CH = 16cm.
a) Tnh di cc cnh AB, AC.
b) Tnh chiu cao AH.
Vi tam gic u cnh l a, ta c: h =
37

Gii
a) Ta c: BC = BH + HC = 9 + 16 = 25 (cm)
ABC vung ti A, AH BC (gi thit)
S dng h thc v gc vung v hnh chiu ca n ln cnh huyn, ta c:
AB2 = BH.HC = 9.25 = 225.
AB 225 15 cm
AC2 = CH.CB = 16.25 = 400
Suy ra:
AC 400 20 cm
16
b) Theo h thc lin h gia ng cao thuc cnh huyn v hnh chiu ca hai gc vung trn cnh
huyn, ta c:
AH2 = BH.HC = 9.16 = 144 AH = 12 (cm)
8
Bi tp 2: Cho ABC vung ti A, AB = 30 (cm), tanB =
15
a) Tnh AC, BC.
b) Tnh sinB, cosB, cotB.
Gii
C
a) Trong ABC vung ti A, ta c:
AC 8
tanB =
m AB = 30 (cm) nn ta c:
AB 15
AC 8
30.8
AC
16 (cm)
AB 15
15
30
B
A
Theo nh l Pitago, ta c:
2
2
2
2
2
BC = AB + AC = 30 + 16 = 1156
Suy ra: BC = 34 (cm)
b) Theo nh ngha, ta c cc t s lng gic ca cc gc l:
AC 16
sin B
0, 4706
BC 34
AB 30
cosB
0,8824
BC 34
AB 30
tan B
1,875
AC 16
420 AB = 12cm, BC = 22cm. Tnh cc cnh v
Bi tp 3: Cho ABC, ng cao AH (H BC), B
gc cn li ca tam gic.
Gii
900 420 480
420 nn HAB
Trong AHB vung ti H, B
p dng h thc lng lin h gia cc cnh v gc trong ca tam gic vung AHB, ta c:
AH = AB.sinB = 12.sin 420 12.0,669 8,028 (cm)
BH = AB.cosB = 12.cos 420 12.0,743 8,916 (cm)
Trong tam gic vung AHB, ta c:
38
www.VNMATH.com
AH 0, 028
tan C
0, 614
HC 13, 084
31030 '
C
900 31030 ' 58030 '
HAC
Do :
480 58030' 106030'
BAC
AH AC.sin C
Suy ra:
AH
8, 028
AC
15,35 cm
sin C sin 31030'
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho ABC vung ti A, bit:
580
a) a = 72cm, B
480
b) b = 20cm, B
300
c) b = 15cm, C
d) b = 21cm, c = 18cm.
C
.
Bi tp 2: Cho ABC vung ti A, ng cao AH. Bit HB = 25cm, HC = 64cm. Tnh B,
Bi tp 3: Chng minh rng: Nu mt tam gic c hai cnh bng a v b, gc nhn to bi hai ng
1
thng bng c th din tch ca tam gic bng: S ab.sin c
2
0
60 .
Bi tp 4: Cho ABC c, AB = 16cm v B
a) Tnh BC.
b) Tnh SABCD.
Bi tp 5: Cho ABC vung ti A. Gi H l chn ng cao h t A. Bit rng AB = 7cm, AC =
9cm. Tnh BH, CH, AH.
Bi tp 6: Cho ABC vung cn ti A, ng cao AH. Bit BC = a, AH = h. Tnh di cnh bn
theo a, h.
AB3
Bi tp 7: Cho ABC vung ti A, ng cao AH, k HM AB ti M. Chng minh: BM
BC2
Bi tp 8: Cho ABC c AB = 48cm, AC = 14cm, BC = 50cm. Tnh di ng phn gic ca
gc C.
Bi tp 9: Cho ABC vung ti A c AB = 3cm; BC = 5cm. AH l ng cao. Tnh BH; CH; AC
v AH.
Bi tp 10: Cho ABC cn ti A c BC = 16cm; AH = 6cm. Mt im D BH sao cho BD = 3,5
cm. Chng minh: DAC vung.
Bi tp 11: Cho ABC vung ti A c AC = 10cm; AB = 8cm. Tnh:
a) BC.
b) Hnh chiu ca AB v AC ln BC.
c) ng cao AH.
Bi tp 12: Cho ng trn tmO bn knh R = 10cm.Dy cung AB bt k c trung im I.
a) Tnh AB nu OI = 7cm.
b) Tnh OI nu AB = 14cm.
39

Bi tp 13: Cho ng trn tm O c ng knh AB = 26,5 cm. V dy cung AC = 22,5cm. H l
hnh chiu ca C trn AB, ni BC. Tnh BC; BH; CH v OH.
Bi tp 14: Hnh thang ABCD cn; y ln AB = 30cm, y nh CD = 10cm v gc A l 60 0.
a) Tnh cnh BC.
b) Gi M; N ln lt l trung im AB v CD. Tnh MN.
Bi tp 15: Cho a gic li ABCD c AB = AC = AD = 10cm, gc B bng 60 0 v gc A l 900.
a) Tnh ng cho BD.
b) Tnh khong cch BH v iu kin t B v D n AC.
c) Tnh HK.
d) V BE DC ko di. Tnh BE; CE v DC.
Bi tp 16: Cho on thng AB=2a. T trung im O ca AB v Ox AB ti O. Trn Ox ly D:
a
OD = . T B k BC AD ko di.
2
a) Tnh AD; AC v BC theo a.
b) Ko di DO mt on OE = a. Chng minh: Bn im A, C, B v E cng nm trn mt ng
trn.
b) Xc nh tnh cht CE vi gc ACB.
c) V ng vung gc vi BC ti B ct CE ti F. Tnh BF.
d) Gi P l giao im ca AB v CE. Tnh AP v BP.
900 v AOC
1200
Bi tp 17: Cho ABC nhn, ni tip (O; R) c: AOB
a) Chng minh: O trong tam gic ABC.
b) Tnh cc gc tam gic ABC.
c) Tnh ng cao AH v BC theo R.
Bi tp 18: Cho ABC c ba gc nhn. AB = c, AC = b, BC = a. Chng minh rng:
a
b
c
sin A sin B sin C

Bi tp 19: Cho ABC c ba gc nhn. AB = c, AC = b, BC = a. Chng minh rng:
b2 = a2 + c2 - 2ac.cosB.
a, a 450 trung tuyn AM. ng cao AH. Bit BC = a,
Bi tp 20: Cho ABC vung ti A, C
AC = b, AH = h.
a) Tnh: sina, sin2a theo a, b, h.
b) Chng minh rng: sin2a = 2sina.cosa.
Bi tp 21: Cho ABC cn ti A. ng cao thuc cnh bn bng h, gc y bng a. Chng minh
h2
rng: SABC
.
4sin a.cos a
Bi tp 22: Cho hnh thang ABCD, y ln AB = 20cm, cnh bn AD = 8cm v to vi y ln AB
mt gc 650.
a) Tnh di ng cao AH v y nh CD.
v ng cho BD.
b) Tnh s gc ABD
D
900 , AD = 30cm, CD = 18cm v BC = 20cm.
Bi tp 23: Cho hnh thang ABCD c A
BCD
.
a) Tnh cch gc ABC,
ADB
v d di cc ng cho AC, BD.
b) Tnh cc gc DAC,
Bi tp 24: Cho ABC. Bit AB = 10cm, AC = 24cm, BC = 26cm.
a) Chng minh rng: ABC vung ti A.
b) Tnh: sinB, sinC.
c) Tnh chiu cao AH v on thng m chiu cao n chia ra trn BC.
40
www.VNMATH.com
CHU E 9
CHNG MINH CAC HE THC HNH HOC

1. Kin thc c bn:
- Dng nh l Talet, tnh cht ng phn gic, tam gic ng dng, cc h thc lng trong tam
gic vung,
Gi s cn chng minh: MA.MB = MC.MD
MA MD
Lp s : MA.MB = MC.MD
MAD MCB hoc MAC MDB

MC MB
Ngoi ra cn ch n vic s dng cc h thc trong tam gic vung; phng tch ca mt im
vi ng trn.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ng trn (O; R), tip tuyn Ax. Trn tip tuyn Ax, ly im F sao cho BF ct
ng trn ti C. Tia phn gic ca gc ABF ct Ax ti E v ct ng trn ti D.
a) Chng minh OD // BC.
b) Chng minh h thc: BD.BE = BC.BF
x
Chng minh
F
a) BOD cn O (v OD = OB = R)
C
ODB
OBD
= CBD
(ga thit) nn ODB
= CBD
.
ED
M OBD
Do : OD // BC.
b) Ta c:
A
= 900 (gc ni tip chn na ng trn (O)
ADB
AD BE .
900 (gc ni tip chn na ng trn (O)
ACB
AC BF .
EAB vung A (do Ax l tip tuyn ), c AD BE nn AB2 = BD.BE
FAB vung A (do Ax l tip tuyn), c AC BF nn AB2 = BC.BF
T (1) v (2) suy ra: BD.BE = BC.BF.
Bi tp 2: Cho tam gic ABC nhn, cc ng cao BD v CE ct nhau ti H.
a) Chng minh t gic BCDE ni tip.
b) Chng minh: AD.AC = AE.AB.
Chng minh
a) Xt t gic BCDE, c:
900
A
BDC
900
BEC
Ta c hai nh D, E cng nhn cnh BC vi mt gc bng 90 0.
E
T gic BCDE ni tip.
H
b) Xt ADB v AEC, ta c:
0
ADB AEC 90 (V BD, CE l hai ng cao)

B
l gc chung.
A
ADB AEC (g - g).
AD AB
AE AC
AD.AC = AE.AB
(1)
(2)
41

Bi tp 3: T im A ngoi ng trn (O), k hai tip tuyn AB, AC ti ng trn (B, C l cc
tip im). ng thng qua A ct ng trn (O) ti D v E (D nm gia A v E, dy DE khng
qua tm O). Gi H l trung im ca DE, AE ct BC ti K .
a) Chng minh t gic ABOC ni tip ng trn .
b) Chng minh: HA l tia phn gic ca BHC

2
1
1
c) Chng minh:
.
=
+
AK AD AE
Chng minh
= ACO
= 900 (tnh cht tip tuyn)
a) Ta c: ABO
+ ACO
= 1800 nn ni tip c trong mt ng trn.
Trong t gic ABOC c ABO
b) Ta c: AB = AC (tnh cht hai tip tuyn ct nhau).
= AC
.
Suy ra: AB
= AHC
.
Do : AHB
B
.
Vy HA l tia phn gic ca BHC
2
1
1
c) Chng minh:
:
=
+
AK AD AE
A
O
Xt ABD v AEB, c:
l gc chung
BAE
D
K H
1
E
ABD = AEB (= s BD )
C
2
Suy ra: ABD AEB
AB AD
Do :
(1)
AB2 AD.AE
AE AB
Xt ABK v AHB, c:
l gc chung
BAH
= AHB
(do AB
= AC
)
ABK
ABK AHB.
AK AB
AB2 AK.AH
Suy ra:
(2)
AB AH
T (1) v (2) suy ra: AE.AD = AK. AH
1
AH
AK AE.AD
2 AD DH 2AD 2DH AD AD ED AE + AD
2
2AH
1
1
+
=
=
=
=
AE.AD
AK AE.AD
AE.AD
AE.AD
AE.AD
AD AE
(do AD + DE = AE v DE = 2DH).
2
1
1
=
+
Vy
(pcm).
AK AD AE
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho (O) c ng knh AB. Qua A k tip tuyn xy. Ly im M Ax; ni BM ct (O)
ti C. Chng minh: MA2 = MB.MC.
Bi tp 2: Cho ABC u, ni tip ng trn (O). D l mt im trn cung BC (BC l cung nh).
CD v AB ko di ct nhau M; BD v AC ko di ct nhau N. Chng minh: AB2 = BM.CN.
Bi tp 3: Cho ABC c AB < AC. T M AB v MEF //BC ct AC ti E v ng thng song
song AB v t C ti F. AC ct BF ti I. Chng minh: IC2 = IE.IA.
42
www.VNMATH.com
Bi tp 4: Cho hnh ch nht ABCD c AB = 36mm; AD = 24mm. T D ni n trung im M ca

AB ct AC ti I v CB ko di ti K. Chng minh: ID2 = IM.IK.
Bi tp 5: Cho ABC vung ti A. V phn gic trong AD ca gc A (D BC). Gi khong cch
1 1 1
t D n AB l d. Bit AB = c, AC = b, BC = a. Chng minh: = + .
d b c
Bi tp 6: Cho (O; R) v hai dy cung song song nhau AD v BE v hai pha ca dy AB v cng
hp vi AB mt gc 450. Ni DE ct AB ti M. Chng minh: MA2 + MB2 + MD2 + ME2 = 4R2.
Bi tp 7: Cho ba im A, B, C cng nm trn mt ng thng xy theo th t trn. V ng trn
(O) i qua B v C. T A v hai tip tuyn AM v AN. Chng minh AM2 = AN2 = AB.AC.
Bi tp 8: Trn cung nh BC ca ng trn ngoi tip tam gic u ABC, ly mt im P tu .
Gi l giao im ca AP v BC.
a) Chng minh: BC2 = AP . AQ .
b) Trn AP ly im M sao cho PM = PB. Chng minh: BP + PC = AP.
1
1
1
=
+
.
c) Chng minh:
PQ PB PC
Bi tp 9: Cho hnh bnh hnh ABCD (AC > BD). V CE AB v FC AD. Chng minh rng:
AB.AE + AD.AF = AC2.
Bi tp 10: Cho tam gic ABC, M l trung im ca cnh BC. T 1 im E trn cnh BC ta k
Ex // AM. Ex ct tia CA F v tia BA G. Chng minh rng: FE + EG = 2AM.
Bi tp 11: Cho Cho hnh bnh hnh ABCD, trn ng cho AC ly I. Tia DI ct ng thng AB
ti M, ct ng thng BC ti N.
a) Chng minh rng:
AM DM CB
AB DN CN
b) Chng minh rng: ID2 = IM.IN.

Bi tp 12: Ly 1 im O trong tam gic ABC. Cc tia AO, BO, CO ct BC, AC, AB ln lt ti P,
OA OB OC
Q, R. Chng minh rng:
2.
AP BQ CR
Bi tp 13: Cho tam gic ABC (AB = AC) c gc nh bng 20 0; cnh y l a; cnh bn l b.
Chng minh rng: a3 + b3 = 3ab2.
Bi tp 14: Cho ABC c = 300. Dng bn ngoi BCD u. Chng minh: AD2 = AB2 + AC2.
900 ). T B k BM AC. Chng minh rng:
Bi tp 15: Cho ABC cn ti A ( A
2
AM
AB
2
1 .
AC
BC
CHU E 10
T GIAC NOI TIEP NG TRON
1. Kin thc c bn:
Cc phng php chng minh t gic ni tip:
- Chng minh bn nh ca t gic cng cch u mt im.
- Chng minh t gic c tng hai gc i din bng 1800 (b nhau).
- Chng minh hai nh cng nhn mt on thng di mt gc bng nhau.
- Chng minh tng ca gc ngoi ti mt nh vi gc trong i din b nhau.
Hay din t l: Gc ngoi bng gc i trong.
- Nu MA.MB = MC.MD hoc NA.ND = NC.NB th t gic ABCD ni tip.
(Trong : M = AB CD; N = AD BC)
43

- Nu PA.PC = PB.PD th t gic ABCD ni tip. (Trong P= AC BD)
- Chng minh t gic l hnh thang cn; hnh ch nht; hnh vung;
Nu cn chng minh cho nhiu im cng thuc mt ng trn ta c th chng minh ln lt 4
im mt lc. Song cn ch tnh cht Qua 3 im khng thng hng xc nh duy nht mt ng
trn
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ABC, BD, CE l hai ng cao. Chng minh: T gic BCDE v AEHD ni tip.
Chng minh
Xt t gic BCDE, c:
BEC
900 (V BD, CE l hai ng cao)
BDC
l gc chung.
A
A
0
Hai nh E, D cng nhn cnh BC vi mt gc bng 90 .
D
T gic BCDE ni tip.
Xt t gic AEHD, c:
E
900 (EC l ng cao)
AEH
H
0
ADH 90 (BD l ng cao)

ADH
1800
B
C
AEH
T gic AEHD ni tip.
Bi tp 2: Cho hnh thang cn ABCD (AB > CD, AB // CD) ni tip trong ng trn (O). K cc
tip tuyn vi ng trn (O) ti A v D chng ct nhau E. Gi M l giao im ca hai ng
cho AC v BD. Chng minh t gic AEDM ni tip c trong mt ng trn.
Chng minh
Ta c:
= 1 s AC
(gc to bi tia tip tuyn AE v dy AC ca
C
D
EAC
2
M
ng trn (O))
E
Tng t:
(Dx l tia i ca tia tip tuyn DE)
= 1 s DB
xDB
O
2
A
B
= BD
.
M AC = BD (do ABCD l hnh thang cn) nn AC
= xDB
.
Do EAC
Vy t gic AEDM ni tip c trong mt ng trn.
Bi tp 3: Cho na ng trn (O) ng knh AB = 2R, dy cung AC. Gi M l im chnh gia
cung AC. ng thng k t C song song vi BM ct tia AM K v ct tia OM D. OD ct AC ti
H. Chng minh t gic CKMH ni tip.
Chng minh
Ta c:
= 900 (gc ni tip chn na ng trn ng knh AB)
AMB
AM MB .
D
M CD // BM (gi thit) nn AM CD .
= 900 .
Vy MKC
K
Ta c:
C
= CM
(gi thit)
AM
OM AC
M
900 .
H
MHC
A
B
44
www.VNMATH.com
+ MHC
= 1800 nn ni tip c ng trn.
T gic CKMH c MKC
Bi tp 4: Cho na ng trn tm O ng knh AB. T im M trn tip tuyn Ax ca na
ng trn v tip tuyn th hai MC (C l tip im). ng thng MB ct na ng trn (O) ti
Q. Gi giao im ca MO v AC l I. Chng minh rng: T gic AMQI ni tip.
Chng minh
Ta c:
x
MA = MC (tnh cht hai tp tuyn ct nhau)
M
OA = OC (bn knh ng trn (O))
900 .
C
Q
Do : MO AC MIA
900 (gc ni tip chn na ng trn (O))
AQB
900 .
MQA
Hai nh I, Q cng nhn cnh AM vi mt gc bng

900
B
A
O
T gic AMQI ni tip c trong ng trn.
Bi tp 5: Cho ng trn (O) ng knh AB. Trn tia
AB ly im D nm ngoi on AB v k tip tuyn DC vi ng trn (O) (C l tip im). Gi E
l chn ng vung gc h t A xung ng thng CD v F l chn ng vung gc h t D
xung ng thng AC.
Chng minh: T gic EFDA ni tip.
E
F
Chng minh
C
Ta c:
0
AED = 90 (V AE CD ti E)
= 900 (V DF AC ti F)
AFD
Hai nh E, F cng nhn cnh AD vi mt gc bng 900.
A
D
O
B
T gic EFDA ni tip.
Bi tp 6: S dng tnh cht ca nh l Pltm :
nh l Ptolemy hay ng thc Ptolemy l ng thc
trong hnh hc Euclid miu t quan h gia di bn cnh v
hai ng cho ca mt t gic ni tip ng trn. nh l ny mang tn nh ton hc v thin vn
hc ngi Hy Lp c i Ptolemy (Claudius Ptolemaeus).
B
AB
BC
AC
C
BD
AD
CD
D
Nu A, B, C, v D l 4 nh ca t gic ni tip ng trn th:
AC . BD = AB . CD + BC + AD
(vi du gch ngang k hiu di ca cc cnh)

nh l ny cng c th pht biu thnh nh l thun v o:
nh l thun: Nu mt t gic ni tip trong mt ng trn th tch ca hai ng cho bng tng
cc tch ca cc cp cnh i din.
nh l o: Nu mt t gic tha mn iu kin tng cc tch ca cc cp cnh i din bng tch
ca hai ng cho th t gic ni tip mt ng trn.
Chng minh
45
A
B
A
B
D
C
D
C
Gi ABCD l t gic ni tip ng trn.

Trn cung nh BC, ta c cc gc ni tip:
BDC
, v trn cung AB, ADB
ACB
.
BAC
CBD
;
Ly 1 im K trn AC sao cho ABK
CBK
ABC
CBD
ABD
.
T ABK
ABD
.
Suy ra: CBK
Do vy tam gic ABK DBC, v tng t c ABD KBC.
CK DA
AK CD
=
Suy ra:
, v
;
=
BC BD
AB BD
T AK.BD = AB.CD, v CK.BD = BC.DA;
Cng cc v ca 2 ng thc trn: AK.BD + CK.BD = AB.CD + BC.DA;
Hay: (AK+CK).BD = AB.CD + BC.DA;
M AK+CK = AC, nn ACBD = AB.CD + BC.DA. (iu phi chng minh)
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho ng trn (O) ng knh AB. M l mt im trn tip tuyn xBy. AM ct (O) ti
C; ly D BM; ni AD ct (O) ti I. Chng minh: T gic CIDM ni tip.
Bi tp 2: Cho ABC vung ti A c AB = 5cm v AC = 5 3 cm. ng cao AH (H BC).
ng trn (H; HA) ct AB ti D v AC ti E. Chng minh: T gic CEBD ni tip.
Bi tp 3: Cho ng trn (O) ng knh AB. T A v B v Ax AB v By BA. V tip tuyn
xMy (tip im M) ct Ax ti C v By ti D. OC ct AM ti I v OD ct BM ti K. Chng minh:
T gic CIKD ni tip.
Bi tp 4: Cho ng trn (O) ng knh AB, v bn knh OC AB. T B v tip tuyn Bx. Gi
M l trung im OC, AM ko di ct ng trn ti E v Bx ti I. Tip tuyn t E ct Bx ti D.
Chng minh: T gic MODE ni tip.
< 450 ) ni tip trong na ng trn tm O ng knh AB.
Bi tp 5: Cho tam gic ABC ( BAC
Dng tip tuyn vi ng trn (O) ti C v gi H l chn ng vung gc k t A n tip tuyn
. AH ct ng trn (O) ti M (M A). ng vung gc vi AC k t M ct AC ti K. Chng
minh t gic MKCH ni tip.
Bi tp 6: Cho tam gic ABC vung A, ng cao AH. ng trn tm O ng knh AH ct cc
cnh AB, AC ln lt ti M v N ( A M v N). Chng minh:
= ACB
a) AHN
b) T gic BMNC ni tip.
Bi tp 7: Cho ng trn (O;R) ng knh AB. Gi C l im bt k thuc ng trn (C A
v B). Gi M, N ln lt l im chnh gia ca cc cung nh AC v BC. Cc ng thng BN v
AC ct nhau ti I, cc dy cung AN v BC ct nhau P. Chng minh t gic ICPN ni tip. Xc
nh tm K ca ng trn ngoi tip t gic .
46
www.VNMATH.com
Bi tp 8: Cho ng trn (O; R), ng knh AB . Trn tip tuyn k t A ca ng trn ny ly

im C sao cho AC = AB. T C k tip tuyn th hai CD ca ng trn (O; R), vi D l tip im.
Chng minh rng t gic ACDO ni tip.
Bi tp 9: Cho ng trn (O) ng knh AB bng 6cm . Gi H lim nm gia A v B. Qua H
v ng thng vung gc vi AB, ng thng ny ct ng trn (O) ti C v D. Hai ng thng
BC v DA ct nhau ti M. T M h ng vung gc MN vi ng thng AB ( N thuc thng
AB). Chng minh MNAC l t gic ni tip.
CHU E 11
CAC NG THANG ONG QUY
1. Kin thc c bn:
Phng php 1: p dng tnh cht cc ng ng quy trong tam gic.
Phng php 2: Chng minh cc ng thng cng i qua mt im: Ta ch ra hai ng thng ct
nhau ti mt im v chng minh ng thng cng i qua im .
Phng php 3: Dng nh l o ca nh l Talet.
Phng php 4:
nh l Lyness m rng(B Sawayama): Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). M BC.
Mt ng trn (O') tip xc vi hai cnh MA v MC ti E v F ng thi tip xc vi c ng
trn (O) ti K. Khi ta c tm ng trn ni tip ca tam gic ABC nm trn ng thng EF.
nh l Pascal: Cho 6 im A, B, C, D, E, F cng thuc mt ng trn. Khi cc giao im ca
cc cp cnh AB v DE, BC v EF, CD v FA thng hng.
Phng php 6:
nh l CEVA: Cho tam gic ABC. Ly cc im D, E v F ln lt nm trn cc cnh BC, AC, AB.
F
B
O
D
nh l pht biu rng cc ng thng AD, BE v CF l nhng ng thng ng quy khi v ch

khi:
AF BD CE
.
.
=1
FB DC EA
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho tam gic ABC dng tam gic u MAB, NBC, PAC thuc min ngoi tam gic
ABC. Chng minh rng:
a) MC = NA = PB
b) AM.MC = MC, BP = BP, NA = 600
c) MC, NA, PB ng quy

Chng minh
a) Xt ABN v MBC, c:
AB = MB;
BC = BN (cc cnh ca tam gic u)
47
)
= MBC
(cng bng 600 + ABC
ABN
ABN = MBC (c.g.c)
AN = MC
(*)
Tng t: ABP = AMC (c.g.c)
AB = AM;
BC = BN (cc cnh ca tam gic u)
= MAC
(cng bng 600 + BAC
)
BAP
BP = MC
(**)
T (*) v (**) ta c: AN = MC = BP (pcm).
b)
1 + C
2 + P
1 + P
2 = 1800 m P
1 = C
1
Trong APC, c: A
1 + C
2 + P
2 K
2 = 1800
Trong PCK, c: C
1 P
2 K
2 1800 K
2 600 (1)
600 C
P
A
1
2
2
1
Tng t: ABN = MBC

=C
m N
+N
= 600
N
1
3
1
2
0
N + C = 60 m C = 600
2
+C
+C
+K
= 1800
NKC c N
2
3
4
3
0
= 60
K
3
(2)
Tng t: ACN = PCB

=A
m P
+P
2 = 600
P
2
2
1
+A
= 600 m A
= 600
P
1
= 600
Trong AKP, c: K
(3)
1
T (1), (2), (3) ta c iu phi chng minh
c) Gi s MC BP = K, ta chng minh cho A, K, N thng hng.
600 , K
600 , K
600 K
K
K
1800
Theo chng minh trn ta c: K
2
3
1
1
2
3
A,K,N thng hng
Vy AN, MC, BP ng quy (pcm)
Bi tp 2: Cho hnh bnh hnh ABCD. Trn AB v CD ly 2 im E v F sao cho AE = CF. Trn
AD v BC ly H v G sao cho DH = BG.
a) Chng minh: T gic EGFH l hnh bnh hnh
b) Chng minh: AC, BD, EF, GH ct nhau ti 1 im.
Chng minh
a) Xt DHF v BGE, ta c:
A
E
B
DH = BG
GBE
(V ABCD l hnh bnh hnh)
HDF
I
G
H
DF = BE (V AE = CF)
DHF = BGE
HF = EG.
(1)
D
C
F
Mt khc, ta c:
BGE
FCG
EGH
BGH
v DHF
(2)
DHG
T (1), (2) suy ra: T gic EGFH l hnh bnh hnh.
b) (Theo cu a)
T gic EGFH l hnh bnh hnh.
48
www.VNMATH.com
Gi I l giao im ca 2 ng cho HG v EF (ca hnh bnh hnh EGFH)

Ta li c: T gic AGCH l hnh bnh hnh (AH // CG v AH = CG)
Giao ca 2 ng cho HG v AC l I (I trung im HG)
Tng t, ta c: Hnh bnh hnh HBGD c giao im ca 2 ng cho l HG v BD ti I (I l trung
im HG)
Suy ra: HG, EF, AC, BD ct nhau ti im I (cng l im duy nht).
Bi tp 3: Cho hai ng thng d1 v d2 ct nhau ti O. Trn d1 ln lt ly ba im phn bit A, B,
C khc O sao cho OA = AB = BC. Trn d2 ln lt ly ba im E, M, N khc O sao cho OE = OM =
MN. Chng minh rng ba ng thng AE, BN v CM ng quy.
Chng minh
Gi D l giao im ca BN v CM.
Qua M k ng thng song song vi OC ct BC ti F.
E
Qua O k ng thng song song vi BN ct MF ti G.
Xt FBO v OGF, ta c:
GFO
(so le trong)
BOF
A
B
O
C
OF l cnh chung
GOF
(so le trong)
BFO
D
FBO = OGF (g-c-g).
F
FG = BO.
(1)
M
G
Xt NFM v OGM, ta c:
FNM
GOM
MO=MN
N
NMF
(i nh)
OMG
NFM = OGM.
MF = MG.
(2)
T (1) v (2), suy ra: MF = OA = AB = BC.
S dng kt qu va tm c ny kt hp:
DMF
(so le trong) v DBC
DFM
(so le trong)
DCB
Suy ra: DBC = DFM (g-c-g).
Do : DC = DM
hay D l trung im ca CM.
(3)
Xt CEM, ta c:
CO l trung tuyn ng vi cnh ME (do OE=OM)
2
CA = CO
3
A l trng tm ca CEM.
Suy ra: AE i qua trung im ca cnh CM. (4)
T (3) v (4), ta suy ra: AE i qua D.
Vy BN,CM v AE ng quy ti D.
Bi tp 4: Cho ABC, cc ng cao AD, BE, CF ca tam gic ng quy ti H. Gi I l trung im
ca HC.
a) Chng minh BCEF l t gic ni tip.
b) Chng minh rng H l tm ng trn ni tip DEF v DIEF l t gic ni tip 1 ng trn.
c) V pha ngoi ABC dng cc ABM v CAN sao cho chng l cc tam gic vung cn ti cc
nh B v C tng ng. Chng minh rng cc ng thng AD, BN, CM ng quy.
Chng minh
a) HS t lm.
b) Ta d dng chng minh c cc t gic AEHF, AEDB ni tip trong ng trn.
49

Khi , ta c:
T
FEH
(cng chn FH
)
FAH
BAD
v FAH
BED
(cng chn BD
)
BAD
HED
v BED
HED
FEH
.
A
HE l tia phn gic ca FED
Tng t, ta c:
E
.
HF l tia phn gic ca EFD
F
M
.
HD l tia phn gic ca EDF
H
I
H l giao im ca 3 ng phn gic
trong ca DEF.
D
B
Vy H l tm ca ng trong ni tip DEF.
* Theo chng minh trn, ta c:
2FAD
v FAD
FCD
(HS t chng minh t gic ACDF ni tip)
FED
2FCD
(gc ngoi bng tng ca 2 gc trong khng k)
HID
2FAD
2FCD
HID
FID
FED
FID
Hay FED
T gic EIDF ni tip.

c) Trn tia i tia AD, ly T sao cho AT = BC.
900 ABC
TAB
MBC
MBC = BAT (c - g - c)
BCM
BTD
CM TB
Tng t, ta c: BN TC.
M TD BC
Vy TD, CM, BN ng quy (3 ng cao ca TBC)
Bi tp 5: Cho t gic ABCD, AD, BC khng song song, ni tip ng trn (O). P l giao im
ca AC v BD. ng trn (O1) tip xc vi cc on PA, PB v tip xc trong vi (O) ti E.
ng trn (O2) tip xc vi cc on PC, PD v tip xc trong vi (O) ti F. Chng minh rng AD,
BC, EF ng quy.
Chng minh
Gi s (O2) tip xc PB, PC ti X, Y v tip
xc (O) ti F.
Theo b Sawayama (nh l Lyness m rng) ta
c XY i qua H, K (vi H,K l tm ni tip cc ADC,
E
BDC.
B
Gi Z, T l giao im ca HK trn AD, BC. Gi M, N,
A
P
N
P, Q l trung im cc cung AD, BD, AC, BC ca (O).
O1
V (O2) tip xc AC, BD nn F, X, N v F, Y, P thng
Q
P
M
hng.
O
T
Ta s chng minh: M, Z, F thng hng.
Z X
KY
H
Tht vy: Gi Z l giao ca FM v AD.
O2
S
AN giao BM ti S. Gi R l trung im cung CD.
C
D
Theo nh l Pascan cho lc gic MFNADB ta c S, Z,
X thng hng.
F R
50
www.VNMATH.com
Tip tc vi lc gic NARBMC ta c H, K, S thng hng.

M H, K, X thng hng, nn ta c Z, X, H, K thng hng hay Z trng Z.
Tng t, ta c: F, T, Q thng hng.
Gi (O3) l ng trn tip xc AD, BC v tip xc (O) ti cung nh DC.
Ta s chng minh (O3) l (ZFT).
Tht vy, gi Z", T" l tip im trn AD, BC ca (O3) th theo b Sawayama, ta cng c Z", T",
H, K thng hng hay Z", T" trng Z, T.
M MZ v NT ct nhau ti F nn ta c ngay ZFT chnh l (O3).
T , ta quy bi ton v pht biu n gin hn nh sau: (O3) tip xc AD, BC v tip xc cung
nh CD ti F.
Tng t c E.
Khi AD, BC, EF ng quy.
Bi tp 6: Chng minh da vo nh l CEVA.
nh l CEVA: Cho tam gic ABC. Ly cc im D, E v F ln lt nm trn cc cnh BC, AC,
AB.
nh l pht biu rng cc ng thng AD, BE v CF l nhng
A
ng thng ng quy khi v ch khi:
AF BD CE
.
.
=1
FB DC EA
Chng minh
E
Gi s AD, BE v CF ng qui ti mt im O no (trong
F
O
hay ngoi tam gic). Do BOD v COD c chung chiu cao
( di ca ng cao), ta c:
BOD BD
=
COD DC
Tng t,
BAD BD
=
CAD DC
Ta suy ra
BD BAD BOD ABO
DC CAD COD CAO

Tng t,
CE BCO
,
EA ABO
v
AF CAO
.
FB BCO
Nhn ba ng thc trn cho ta:
AF BD CE
.
.
1.
FB DC EA
(iu phi chng minh).
Ngc li, gi s rng ta c nhng im D, E v F tha mn ng thc. Gi giao im
ca AD v BE l O, v gi giao im ca CO v AB l F'. Theo chng minh trn,
AF' BD CE
.
.
1.
F'B DC EA
Kt hp vi ng thc trn, ta nhn c:
51
AF' AF
.
F'B FB
Thm 1 vo mi v v ch rng AF'' + F''B = AF + FB = AB, ta c:
AB AB
.
F'B FB
Do F''B = FB, vy F v F'' trng nhau . V vy AD, BE v CF = CF'' ng qui ti O, v nh l
c chng minh (l ng theo c hai chiu).
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho tam gic ABC dng cc tam gic u MAB, NBC, PAC thuc min ngoi tam gic
ABC. Chng minh MC, NA, PB ng quy.
Bi tp 2: Cho tam gic ABC dng cc tam gic u MAB, NBC, PAC v c tm ln lt l O 1, O2,
O3. Chng minh cc ng trn ngoi tip 3 tam gic u trn u ng quy ti mt im.
Bi tp 3: Gi A', B', C' l tip im ca ng trn ni tip ABC vi cc cnh BC, CA, AB.
Chng minh rng: AA', BB', CC' ng quy.
Hng dn
A'B B'C C'A
.
.
= 1 AA', BB', CC' ng quy
Chng minh
A'C B'A C'B
Bi tp 4: Cho hnh thang ABCD (AB > CD). Gi E l giao im hai cnh bn AD v BC; F l
trung im ca AB. Chng minh rng: AC, BD, CF ng quy.
Bi tp 5: Cho tam gic nhn ABC. Cc ng cao AH, BK, CL ct nhau ti I. Gi D, E, F ln lt
l trung im ca BC, CA, AB. Gi P, Q, R ln lt l trung im ca IA, IB, IC. Chng minh PD,
QE, RF ng quy. Gi J l im ng quy, chng minh I l trung im ca mi ng.
Hng dn
Chng minh PEDQ, PRDF l hnh ch nht
PD, QE, RF l ng cho ca 2 hnh ch nht
iu phi chng minh.
Bi tp 6: Cho ABC ni tip ng trn (O) v c H l trc tm. Gi A', B', C' l im i xng
ca H qua BC, CA, AB. Qua H, v ng thng d bt k. Chng minh rng: Cc ng thng i
xng ca d qua cc cnh ca ABC ng quy ti mt im trn (O).
Hng dn
Gi d1, d2, d3 l cc ng thng i xng ca d qua cc cnh ca ABC.
Gi I l giao ca d1 v d2
Chng minh t gic A'B'C'I l t gic ni tip. Suy ra A'B'C'I l ni tip (O).
Chng minh I thuc d3.
CHU E 12
BA IEM THANG HANG
1. Kin thc c bn:
Phng php 1:
Tin clit: Qua mt im A nm ngoi ng thng a k c duy nht mt ng thng song
song vi a.
H qu: Qua mt im A nm ngoi ng thng a k c duy nht mt ng thng vung gc
vi a.
Phng php 2: Chng minh qua mt im c hai ng thng vung gc vi 1 ng thng cho
trc ti im .
Phng php 3: Chng minh tng hai gc bng 180 (s dng t gic ni tip, cc gc bng
nhau...).
52
www.VNMATH.com
Phng php 4: S dng tnh cht ng quy ca ba ng cao, phn gic, trung trc, trung tuyn...
Phng php 5: Chng minh im AM + MB = AB th A thuc on thng BC. Suy ra A, B, C
thng hng.
Phng php 7: Dng tnh cht ng trung trc: Chng minh cc im cch u hai u mt ca
mt on thng cho trc th u nm trn mt ng thng.
Phng php 8: Dng tnh cht tia phn gic: Chng minh 3 im cng cch u hai cnh ca
mt gc.
Phng php 9: S dng tnh cht ng cho ca cc t gic c bit.
Phng php 10: S dng tnh cht ng knh v dy cung ca ng trn.
Phng php 11: S dng tnh cht hai ng trn tip xc nhau.
on thng ni hai tm ca hai ng trong v tip tuyn chung th vung gc vi nhau.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ABC vi hai trung tuyn BD v CE. Gi M v N theo th t thuc cc tia i ca
cc tia EC v DB sao cho EC = EM v DB = DN. Chng minh rng A, M, N thng hng.
Gii
N
A
M
T gic AMBC c:
EA = EB,
EM = EC (gt)
D
Nn l hnh bnh hnh.
E
Suy ra: AM // BC.
(1)
Chng minh tng t, ta c:
AN // BC.
(2)
B
C
T (1) v (2) suy ra ba im A, M, N
thng hng (tin clit).
Bi tp 2: Cho hnh ch nht ABCD (AB < CD), c O l giao im ca hai ng cho. Trn tia
i ca tia CD ly im E sao cho CE = CD. Gi F l hnh chiu ca ca D trn BE; I l giao im
ca AB v CF; K l giao im ca AF v BC. Chng minh rng ba im O, K, I thng hng.
Gii
ABCD l hnh ch nht nn:
A
D
AB = CD, AC = BD v OA = OB = OC = OD.
Ta c CB AI (v ABCD l hnh ch nht)
O
CB l ng cao ca CAI.
(1)
FBD vung ti F (v F l hnh chiu ca D ln BE) c:
K
B
C
1
FO l trung tuyn ng vi cnh huyn BD nn OF = BD
2
1
F
OF = AC.
2
E
FAC c FO l ng trung tuyn ng vi cnh AC.
1
M FO = AC nn FAC vung ti F.
I
2
Suy ra AF CI hay AF l ng cao ca CAI.
(2)
K l giao im ca AF v CB nn t (1) v (2), suy ra K l trc tm ca CAI.
Do IK AC.
(3)
Mt khc, t gic ABEC c:
AB = CE (cng bng CD) v AB // CE (v AB // CD)
nn l hnh bnh hnh
BE // AC BF //AC ABFC l hnh thang.
Li c FDE vung ti F, FC l trung tuyn ng vi cnh DE (v CD = CE) nn
CF = CD CF = AB (v AB = CD).
53

Suy ra BAC = FCA (cnh huyn cnh gc vung)
AF = BC.
Hnh thang ABFC c hai ng cho AF v BC bng nhau nn l hnh thang cn.
ICA
IAC cn ti I
Suy ra: IAC
IO l trung tuyn ng thi l ng cao.
Hay IO AC.
(4)
T (3) v (4) suy ra I, K, O thng hng (pcm).
Bi tp 3: Cho t gic ABCD. Gi M, I v N theo th t l trung im ca AB, AC v CD. Chng
AD BC
minh rng nu MN
th M, I, N thng hng v ABCD tr thnh hnh thang.
2
Gii
AD BC
Gi s: MN
(1)
2
B
V MA = MB, IA = IC nn MI l ng trung bnh ca tam
gic ABC.
M
1
Suy ra: MI // BC v MI = BC.
2
A
1
Chng minh tng t ta c: IN // AD v IN = AD.
2
I
AD BC 1
1
M MN
BC AD hay MN = MI + IN.
2
2
2
C
T suy ra I nm gia M v N, hay M, I, N thng hng.
D
N
Lc , ta c: BC // AD v cng song song vi MN.
Do ABCD tr thnh hnh thang.
AD BC
Vy nu MN
th M, I, N thng hng v ABCD tr thnh
2
C
hnh thang.
Bi tp 4: ng trn tm O v ng trn tm O ct nhau ti A v B.
Gi C, D ln lt i xng vi B qua O v O. Chng minh rng C, A,
O
D thng hng.
Gii
V C i xng vi B qua O nn O l trung im ca BC. Suy ra BC l
ng knh ca (O).
A
B
1
Ta c OA = OB = OC = BC nn tam gic ABC vung ti A
2
0
O'
BAC 90 .
900 .
Chng minh tng t ta c: BAD
D
BAC
BAD
1800
Do : CAD
C, A, D thng hng.
Bi tp 5: Cho hnh bnh hnh ABCD. Gi O l giao im ca hai ng cho; E l im i xng
ca A qua B; F l giao im ca BC v ED; G l giao im ca BC v OE; H l giao im ca EC
v OF. Chng minh rng A, G, H thng hng.
Gii
54
www.VNMATH.com
B
O
F
D
G
H
V O l giao im ca hai ng cho AC v BD nn OA = OC

suy ra EO l trung tuyn ca EAC.
E i xng vi A qua B nn B l trung im ca EA.
Suy ra CB l trung tuyn ca EAC.
G l giao im ca CB v EO nn G l trng tm ca EAC.
(1)
Mt khc, ABCD l hnh bnh hnh nn CD // AB, CD = AB,
M B l trung im ca AE nn suy ra CD // BE, CD = BE.
Do t gic BECD l hnh bnh hnh.
T F l trung im ca hai ng cho ED v BC ca hnh bnh hnh BECD.
Ta c OF l ng trung bnh ca CAB nn OF // AB OH // AE HE = HC.
Do AH l trung tuyn ca EAC.
(2)
T (1) v (2) suy ra A, G, H thng hng (pcm).
Bi tp 6: Cho hnh bnh hnh ABCD. Trn ng cho BD ly hai im E v F sao cho BE = DF.
K EH AB, FK CD (H AB, K CD). Gi O l trung im ca EF. Chng minh rng ba im
H, O, K thng hng.
Gii
A
H
B
V EH AB, FK CD v AB // CD
nn EH // FK
(1)
O
E
Xt HBE v KDF c BE = DF,
F
HBE,
DKF
BHE
900
KDF
D
C
K
HBE = KDF (cnh huyn gc nhn)
HE = KF
(2)
T (1) v (2) suy ra HEKF l hnh bnh hnh
Trung im ca EF cng l trung im ca HK.
Vy E, H, K thng hng (pcm).
Bi tp 7: Cho t gic ABCD. Cc ng thng AB v CD ct nhau ti M, cc ng thng AD v
BC ct nhau ti N. Gi I, J, K theo th t l trung im ca BD, AC, MN. Chng minh rng I, J, K
thng hng.
B
Gii
Gi K l giao im ca IJ vi MN.
Gi E, F ln lt l chn ng vung gc k t N, M ti ng
thng IJ.
D thy M, N nm v hai pha ca IJ.
I
Ta c :
SNIJ SNDC SNDI SNJC SNCI SCID
A
1
1
1
1
SNIJ SNDC SNBD SNAC SAIC SCBD
J
2
2
2
2
M
1
1
1
1
D
C
SNIJ SNDC SNAB SABD SABC SADC SADIC SCBD
2
2
2
2
K
N
1
1
1
1
SNIJ SABCD SABD SBCD SABCD SABC SADC SABCD
2
4
2
4
55
1
Chng minh tng t ta c: SMIJ SABCD .
4
1
1
Do SNIJ = SMIJ hay NF.IJ= ME.IJ ME NF SNKJ SMKJ .
2
2
Hai NKJ v MKJ c chung chiu cao h t J.
Suy ra: NK = MK.
M MK = NK (gt) nn K K.
Vy ba im I, J, K thng hng.
Bi tp 8: Ba im A, B, C cng thuc ng thng a, im O khng thuc a. Chng minh rng nu
OM ON OP
ba im M, N, P tha mn h thc
th M, N, P thng hng.
OA OB OC
Gii
C
A
B
a
OM ON
Tht vy, theo nh l Talet o th t
.
OA OB
N
Suy ra: MN // AB.
P
M
Tng t MP // AC.
Nhng A, B, C thng hng nn M, N, P thng hng (tin
O
'clit).
Bi tp 9 (B hnh thang): Trong hnh thang c hai y khng bng nhau. Chng minh rng
giao im ca hai ng thng cha hai cnh bn, giao im ca hai ng cho v trung im ca
hai y nm trn cng mt ng thng.
Gii
I
Gi s hnh thang cho l ABCD (AB // CD, AB < CD) c I, J
tng ng l giao im ca hai ng thng cha hai cnh v ca
hai ng cho.
M B
A
Gi M v N ln lt l giao im ca IJ vi AB v CD.
J
Do AB // CD nn p dng h qu ca nh l Talet ta c:
AM BM IM
AM BM JM
v
hay
DN CN IN
CN DN JN
D
C
AM BM IM
N
.
DN CN IN
Bi tp 10: Trn mt phng cho n im (n > 3) v bt k ng thng no i qua hai trong nhng
im u cha mt im cho. Chng minh rng tt c cc im cho cng nm trn mt
ng thng.
Gii
Gi s tt c cc im khng cng nm trn mt ng thng.
A
Qua mi cp im cho v mt ng thng (c mt s hu
hn ng ny) v chn khong cch khc 0 t cc im cho
H
n cc ng thng ny.
Gi s khong cch t im A n ng thng BC, trong
A, B, C l cc im cho l khong cch nh nht.
Trn ng thng BC cn c mt im D no .
T A k AQ vung gc vi BC ti Q.
Q
C
Hai trong cc im B, C, D nm cng mt pha i vi im Q, B D
chng hn C v D nh hnh v, khi ta c CQ < DQ.
H CH vung gc vi AD ti H.
D thy CH < AQ. iu ny mu thun vi vic chn im A v ng thng BC.
56
www.VNMATH.com
T ta c iu phi chng minh.

Bi tp 11 (nh l MENELAUS): L mt nh l v cc tam gic trong hnh hc phng.
C
G
F
H
B
Cho tam gic ABC. Cc im H, F, G ln lt n m trn AB, BC, CA.
Khi o : G, H, F th ng hang khi va chi khi :
AH BF CG
. .
= -1.
HB FC GA
Chng minh
Ph n thu n:
S du ng nh l sin trong cac tam giac AGH , BFH, CGF, ta c:
A
BF sinBHF
CG sinGFC
AH sinAGH
.
=
;
=
;
=
HB sinHFB
FC sinCGF
GA sinAHG
= sinCGF;
sinAHG
= sinBHF;
sinHFB
= sinGFC
)
(vi lu y r ng sinAGH
Nhn tng v ta c iu phi chng minh .
Ph n ao :
Gi F' = GH BC. Hon ton tng t ta c c:
AH BF' CG AH BF CG
.
.
=
.
.
= -1 .
HB F'C GA HB FC GA
Hay
BF' BF
=
, suy ra F F'.
F'C FC
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho ABC, ng cao AH. Trn na mt phng b AB khng cha im C dng hnh
vung ABDE ; trn na mt phng b AC khng cha im B dng hnh vung ACMN. Dng hnh
bnh hnh AEIG. Gi K l giao im ca CD v BM. Chng minh rng bn im I, A, K, H thng
hng.
Bi tp 2: Trn cc cnh AB, BC, CD, DA ca hnh vung ABCD ta ly ln lt cc im M, N, P,
Q sao cho AM = BN = CP = DQ. Gi O l giao im ca hai ng cho. Chng minh rng M, O, P
thng hng.
Bi tp 3: Cho gc vung xAy. Mt im B c nh trn Ax, cn mt im C chuyn ng trn Ay.
ng trn ni tip tam gic ABC tip xc vi cc cnh AB v AC ln lt M v N. Chng minh
rng MN lun i qua mt im c nh khi im C chuyn ng trn Ay.
ECB
150 . Trn na mt phng b
Bi tp 4: Trong hnh vung ABCD ly im E sao cho EBC
CD khng cha im E v tam gic u CDF. Chng minh rng B, E, F thng hng.
Bi tp 5: Cho hnh thang ABCD, y ln AB. ng thng k t C song song vi AD ct BD v
AB ln lt ti E v F. ng thng k t D song song vi BC ct AC v AB ln lt ti P v Q.
Chng minh rng bn im M, N, P, Q thng hng.
Bi tp 6:Trn mt ng thng ly bn im theo th t l A, E, F, B. Dng cc hnh vung
ABCD, EFGH sao cho chng nm cng mt na mt phng b l ng thng cho. Gi O l
giao im ca AG v BH. Chng minh rng :
a) C, O, E thng hng.
2. D, O, F thng hng.
57

Bi tp 7: Cho hnh bnh hnh ABCD. Trn cnh BC ly im E. Ly im F im i xng vi C
qua E. T im F k Fx v Fy ln lt song song vi AD v AB. Gi I l giao im ca Fx v AB ;
K l giao im ca FI v AD. Chng minh rng I, K, E thng hng.
Bi tp 8: Cho ABC vung ti A, cnh huyn BC = 2AB. Trn cnh AC ly im D sao cho
1 ABC
; trn cnh AB ly im E sao cho ACE
1 ACB
. Gi F l giao im ca BD v
ABD
3
3
CE; G v H theo th t l cc im i xng ca F qua cc cnh BC v AC. Chng minh rng:
a) Ba im H, D, G thng hng.
b) Tam gic EDF cn.
Bi tp 9: Cho gc vung xOy tam gic. M thuc Ox; A, B thuc Oy. ng thng i qua A v
vung gc vi AM ct ng thng i qua B v vung gc vi BM ti P. Gi H l giao im ca AP
vi MB; K l giao im ca AM vi BP; I, K, E ln lt l trung im ca MP, AB v KH. Chng
minh rng I, E, N thng hng.
Bi tp 10: Cho hnh vung EFGH. Mt gc vung xEy quay quanh nh E c cnh Ex ct FG v
GH theo th t ti M v N, cn cnh Ey ct cc ng FG v GH theo th t t P v Q. Gi I v K
theo th t l trung im ca PN v QM. Chng minh rng bn im F, H, K, I thng hng.
Bi tp 11: Cho t gic ABCD v mt im O nm bn trong t gic sao cho cc tam gic ABO,
BCO, CDO, DAO c din tch bng nhau. Chng minh rng hoc ba im A, O, C thng hng, hoc
ba im B, O, D thng hng.
Bi tp 12: Cho ABC c ba gc nhn, cc ng cao BD v CE. Gi I l im thuc on BC; H
l giao im ca BD v CE; N thuc on AH ; M thuc on DE. Chng minh rng M, I, N thng
hng.
Bi tp 13: Cho hnh vung EFGH. Mt gc vung Exy quay quanh nh E. Cnh Ex ct cc ng
thng FG v GH theo th t ti M v N; cnh Ey ct cc ng thng FG v GH theo th t P v
Q. Gi I v K theo th t l trung im ca PN v QM. Chng minh rng 4 im F, H, K, I thng
hng.
900 . Ly im M thuc Ox, A v B cng thuc Oy. ng thng i qua A
Bi tp 14: Cho xOy
v vung gc vi AM ct ng thng i qua B v vung gc vi BM ti P. Gi H l giao im ca
AP v MB; K l giao im ca AM v BP; I, E, N ln lt l trung im ca MP, AB v KH. Chng
minh rng I, E, N thng hng.
CHU E 13
ANG THC VA BAT ANG THC HNH HOC
1. Kin thc c bn:
Trong hnh hc THCS, chng ta hay gp cc bi ton chng minh cc ng thc v cc bt ng
thc lin quan n ba cnh ca, chu vi ca tam gic, bn knh ca ng trn ni tip r, bn knh
ng trn ngoi tip R, v mt s yu t trong ng trn.
Phng php:
- V tr ca hnh H trn min D sao cho biu thc f c gi tr ln nht ta phi chng t c:
Vi mi v tr ca hnh H trn min D th f m (m l hng s)
Xc nh v tr ca hnh H trn min D sao cho f = m
- V tr ca hnh H trn min D sao cho biu thc f c gi tr nh nht ta phi chng t c:
Vi mi v tr ca hnh H trn min D th f m (m l hng s)
Xc nh v tr ca hnh H trn min D f = m
Cc h thc thng gp:
(1) Din tch tam gic:
abc
Vi a, b, c l di 3 cnh ca tam gic. p =
l na chu vi. ha, hb, hc l di 3 ng cao.
2
58
www.VNMATH.com
1
1
1
1
a.h a = b.h b = c.h c = bcsinA
2
2
2
2
1
1
abc
= acsinB = absinC =
= p - a ra = p p - a p - b p - c
2
2
4R
(2) di ng trung tuyn:
2b2 + 2c2 - a 2
m2a =
4
(3) di ng phn gic:
A
2bc.cos
2
la =
b+c
4bc
la =
p p - a
2
b + c
S=
(4) di ng cao:
1
1
1 1
+
+
=
ha hb hc r
(5) Tnh din tch t gic:
(a) Tnh din tch hnh bnh hnh:
S = a.ha
(a l di ng cho, ha l ng cao ng vi ng cho a)
(b) Tnh din tch hnh ch nht:
S = a.b
(Vi a v b l di hai cnh)
(c) Tnh din tch hnh thoi :
S = a.b
(vi a v b l di hai ng cho)
(d) Tnh din tch hnh vung:
S = a2.
(vi a l di cnh)
a
b
c
=
=
= 2R
(6) nh l hm s sin:
sinA sinB sinC
(7) Bn knh ng trn ni tip, bng tip:
A
A
r = p - a tan ; ra = ptan
2
2
(8) Cng thc tnh di trung tuyn:
2 b2 + c2 - a 2
2
ma =
4
Mt s nh l h tr:
nh l 1: Gi R v r ln lt l bn knh ca ng trn ngoi tip v ng trn ngoi tip ABC,
d l khong cch gia tm ng trn ngoi tip v tm ng trn ngoi tip ca ABC.
Khi , ta lun c:
2Rr = R2 d2
> ACB
th AC > AB v ngc li
nh l 2: Cho ABC. Nu ABC
nh l 3: Cho trc ABC v ABC c 2 cp cnh AB = AB v AC = AC. Ta c bt ng
> B'A'C'
khi v ch khi BC > BC.
thc BAC
59

nh l 4: Trong nhng ng xin ni mt im M cho trc vi im N trn mt dng thng d
cho trc, ng xin no c hnh chiu di hn th di hn.
nh l 5: Trong nhng ng xin ni mt im M cho trc vi im N trn mt mt phng (P)
cho trc, ng xin no c hnh chiu di hn th di hn.
= A'
= 900 v AB = AB.
nh l 6: 2 ABC v ABC vung, c A
A
Nu ABC
'B'C' th AC AC
nh l 7: Bn knh ca hai ng trn l R, r (R r), cn khong cch gia tm ca chng l d.
iu kin cn v hai ng trn ct nhau l:
RrdR+r
nh l 8: Cc s dng a, b, c l di 3 cnh ca mt tam gic khi v ch khi:
a + b > c, b + c > a v c + a > b
nh l 9: Cho tam gic ABC v mt im M bt k thuc min trong ca tam gic. Khi ta lun
c:
MB + MC < AB + AC
nh l 10: Trong tam gic ABC ng vi cnh di hn l ng cao, ng trung tuyn,ng phn
gic ngn hn
nh l 11: Trong tam gic ABC k hiu ha l di ng cao, la l di ng phn gic, ma l
di ng trung tuyn xut pht t nh A th ta c bt ng thc:
ma la ha
nh l 12: ng trung tuyn AM ca tam gic ABC nh hn na tng cc cnh AB v AC cng
xut pht t mt nh A
nh l 13: Hnh trn ni tip l hnh trn ln nht c th cha trong nt tam gic.
nh l 14: Mt t gic li b cha trong mt t gic khc ( khng nht thit l li ) th chu vi ca t
gic b cha s nh hn chu vi ca t gic cha n bn trong
nh l 15: Trong na mt phng b chia ra bi ng thng i qua 2 im A v B c 2 ng gp
khc AC1C2CkB v AD1D2DpB sao cho 2 a gic AC1C2CkB v AD1D2DpB l 2 a gic
li. Nu a gic AC1C2CkB cha a gic AD1D2DpB bn trong n th ng gp khc
AC1C2CkB di hn ng gp khc AD1D2DpB
nh l 16: Mt a gic bt k c chu vi khng nh hn chu vi ca a gic to bi bao li ca n
nh l 17: Nu mt a gic li cha a gic li khc th chu vi ca a gic ngoi ln hn chu vi ca
a gic nm trong n
nh l 18: di on thng nm trong mt a gic li khng ln hn khong cch ln nht ni 2
nh ca n
nh l 19: Cho (O; r) v 1 im M bt k trong n.
Khi ta c:
R d MN R + d
Vi N l im bt k trn ng trn v d l khong cch t M ti tm ng trn
nh l 20: Cho (O; r) v im M bt k ngoi ng trn. Khi ta c:
d R MN d + R
nh l 21: Cho trc im M trong hnh trn tm O. Trong cc dy cung qua M, dy cung vung
gc vi MO c di nh nht
nh l 22: Gi P l giao im ca 2 ng trn (O1) v (O2).
Khi , ta c bt ng thc MN 2O1O2 cho mi dy cung qua P. Du "=" xy ra
MN // O1O2
AB.BC
nh l 23: Din tch tam gic ABC khng ln hn
2
AB.BC AD.DC
nh l 24: Din tch ca t gic ABCD khng vt qu
2
nh l 25: Trong cc tam gic c cng chu vi th tam gic u c din tch ln nht.
60
www.VNMATH.com
Nguyn l on thng: on thng AB l con ng ngn nht ni hai im A v B cho trc trn
mt phng.
Ta c cc h qu sau:
(1) Tng hai cnh ca mt tam gic lun ln hn cnh th ba ca n.
(2) ng gp khc ni hai im A v B cho trc lun c di ln hn di on thng
AB.
(3) di ca cung AB trn mt ng trn cho trc i qua A v B ln hn di on
thng AB.
Nguyn l ng vung gc ngn hn ng xin: on vung gc bao gi cng ngn hn ng
xin.
nh l cnh v gc trong tam gic: Trong mt tam gic ng vi gc ln hn l cnh ln hn v
ngc li.
Mt s bt ng thc cn dng:
(1) Bt ng thc Cauchy:
Vi n 2 s dng ty x1, x2, , xn ta c trung bnh cng ca chng khng nh hn trung bnh
nhn ca chng.
x1 x 2 ... x n n x1x 2 ...x n
(2) Bt ng thc BCS:
Cho trc 2 b n 1 s thc ty x1, x2, , xn v y1, y2, , yn ta c bt ng thc:
2
x1y1 + x 2 y2 +...+ x n yn x12 + x 22 +...+ x n2 y12 + y22 +...+ yn2
(3) Bt ng thc Minkowski:
a12 b12 c12 a 22 b22 c22 ... a n2 bn2 cn2
a1 a 2 ... a n b1 b2 ... bn c1 c2 ... cn

2
(4) Bt ng thc Ploteme:

Cho 4 im A, B, C, D trn mt phng ta lun c: AB.CD + AD.BC AC.BD
Du = xy ra T gic ABCD ni tip.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ng trn (O) v im P nm trong ng trn( P khng trng vi O).Xc nh v
tr ca dy i qua im P sao cho dy c di nh nht.
Gii
Xt dy AB bt k i qua P. K OH AB
Theo lin h gia dy v khong cch n tm:
A
AB nh nht OH ln nht
O
Ta li c OH OP
H
OH = OP H P
P
Do maxOH = OP
Khi dy AB vung gc vi OP ti P.
B
Bi tp 2: Trong cc hnh bnh hnh c hai ng cho bng 6 cm v 8
cm. Hnh no c din tch ln nht? Tnh din tch ln nht .
Gii
B
C
Xt hnh bnh hnh ABCD c: AC = 8 cm; BD = 6 cm.
Gi O l giao im hai ng cho.
O
K BH AC .
Ta c: SABCD = 2SABC = AC.BH
H
Ta c AC = 8cm, BH BO = 3cm.
A
D
Do :
SABCD 8.3 = 24 (cm2)
SABCD = 24 cm2
BH BO
61

HO
BD AC
Vy max SABCD = 24 cm2.
Khi hnh bnh hnh ABCD l hnh thoi c din tch 24cm2.
Bi tp 3: Cho hnh vung ABCD. Trn cc cnh AB, BC, CD, DA ta ly theo th t cc im E, F,
G, H sao cho AE = BF = CG = DH. Xc nh v tr ca cc im E, F, G, H sao cho t gic EFGH
c chu vi nh nht .
Gii
E K
B
C
HAE = EBF = FCG = GHD
HE = EF = FG = GH
F
EFGH l hnh thoi.
BEF
Ta c: AHE
AEH
900
AHE
AEH
900
BEF
A
D
G
900
HEF
EFGH l hnh vung.
Gi O l giao im ca AC v EG.
T gic AECG c AE = CG, AE // CG nn l hnh bnh hnh suy ra O l trung im ca AC v
EG, do O l tm ca c hai hnh vung ABCD v EFGH.
HOE vung cn: HE2 = 2OE2 HE = OE 2
Chu vi EFGH = 4HE = 4 2 OE.
Do chu vi EFGH nh nht OE nh nht
K OK AB OE OK (OK khng i)
OE = OK E K
Do : minOE = OK
Nh vy, chu vi t gic EFGH nh nht khi v ch khi E, F, G, H l trung im ca AB, BC, CD,
DA.
Bi tp 4: Cho on thng AB c di 2a. V v mt pha ca AB cc tia Ax v By vung gc vi
AB. Qua trung im ca M ca AB c hai ng thng thay i lun vung gc vi nhau v ct Ax,
By theo th t ti C v D. Xc nh v tr ca cc im C, D sao cho MCD c din tch nh nht.
Tnh din tch tam gic ?
Gii
y
Gi K l giao im ca CM v DB
B
90 , AMC
BMK
MA = MB; A
MAC = MBK
MC = MK
Mt khc DM CK
DCK cn
1 D
2
D
K MH CD.
MHD = MBD MH = MB = a
1
1
1
SMCD = CD.MH AB.MH = 2a.a= a2
2
2
2
2
SMCD = a CD Ax.
0
x
H
C
A
B
K
=450.
= 450; BMD
Khi : AMC
Vy min SMCD = a2. Cc im C, D c xc nh trn Ax; By sao cho AC = BC = a.
62
www.VNMATH.com
Bi tp 5: Cho tam gic ABC c B l gc t. im D di chuyn trn cnh BC. Xc nh v tr ca

im D sao cho tng cc khong cch t B v C n ng thng AD c gi tr ln nht .
Gii
Gi S l din tch ABC.
A
Khi D di chuyn trn cnh BC ta c:
SABD + SACD = S
E
K BE AD, CF AD
H
1
1
B
D
AD.BE + AD.CF = S
2
2
2S
BE +CF =
AD
Do BE + CF ln nht AD nh nht hnh chiu HD nh nht.
> 900) v HD = HB D B.
Do HD HB (do ABD
Vy Khi D B th tng cc khong cch t B v C n AD c gi
m
tr ln nht.
v im A nm trong gc . Xc nh
Bi tp 6: Cho gc xOy
im B Ox, im C Oy sao cho OB = OC v tng AB + AC l
nh nht.
Gii
xOA
. Trn tia Om
K tia Om nm ngoi gc xOy sao cho yOm
ly im D sao cho OD = OA. Cc im D v A c nh.
BOA
OD = OA, OC = OB , COD
C
F
C
A
O
DOC = AOB CD = AB
Do : AC +AB = AC + CD
M AC +CD AD
AC + AB AD
Xy ra ng thc khi v ch khi C AD.
Vy min(AC+AB) =AD . Khi C l giao im ca AD v Oy, B thuc tia Ox sao cho OB = OC.
Bi tp 7: Cho hnh ch nht ABCD v im E thuc cnh AD. Xc nh v tr cc im F thuc
cnh AB, G BC, H CD sao cho t gic EFGH c chu vi nh nht.
Gii
I
K
M
H
M
K
G
Gi I, K, L theo th t l trung im ca EF, EG, EH.

1
AEF vung ti A c AI l trung tuyn AI = EF
2
1
CGH vung ti C c CM l trung tuyn CM = GH
2
1
IK l ng trung bnh ca EFG IK = FG
2
63
1
EH
2
Do : chu vi EFGH = EF +FG +GH +EH = 2(AI + IK + KM + MC)
Ta li c: AI + IK + KM + MC AC
Suy ra: Chu vi EFGH 2AC ( di AC khng i)
Chu vi EFGH nh nht bng 2AC A, I, K, M, C thng hng.
KM l ng trung bnh ca EGH KM =
EAI
ADB
nn EF // DB.
Khi , ta c: EH // AC, FG // AC, AEI
Tng t, ta c: GH // DB.
Suy ra: T gic EFGH l hnh bnh hnh c cc cnh song song vi cc ng cho ca hnh ch
nht ABCD.
Bi tp 8: Cho hai ng trn (O) v (O) ct nhau A v B. Mt ct tuyn chung bt k CBD (B
nm gia C v D) ct cc ng trn (O) v (O) ti C v D. Xc nh v tr ca ct tuyn CBD
ACD c chu vi ln nht.
Gii
A
1
s AmB ;
2
= 1 s AnB
s D
2
=
s C
D
O
O'
D'
C'
B
S o cc gc ACD khng i
ACD c chu vi ln nht khi mt cnh ca n ln nht,
C
chng hn AC l ln nht.
AC l dy ca ng trn (O), do AC ln nht khi AC l ng knh ca ng trn (O).
Khi : AD l ng knh ca ng trn (O).
Ct tuyn CBD v tr CBD vung gc vi dy chung AB.
Bi tp 9: Cho ng trn (O) v mt im P nm trong ng trn. Xc nh dy AB i qua P sao
c gi tr ln nht.
cho OAB
Gii
nh
ln nht nu gc nh AOB
Xt OAB cn, gc y OAB
nht.
1 s AB
AOB
2
nh nht dy AB nh nht
nh nht Cung AB
Gc AOB
Khong cch n tm OH ln nht.
Ta c OH OP
OH = OP H P nn maxOH = OP AB OP
Suy ra: Dy AB phi xc nh l dy AB OP ti P.
B'
O
A
A'
Bi tp 10: Cho hnh vung ABCD c cnh bng 4cm. Trn cc cnh AB, BC, CD, DA, ly theo
th t cc im E, F, G, H sao cho AE = BF = CG = D. Tnh di AE sao cho t gic EFGH c
chu vi nh nht.
Gii
AHE = BEF = CFG = DGH
HE = EF = FG = GH, HEF = 900
HEFG l hnh vung nn chu vi EFGH nh nht khi HE nh nht.
t AE = x th HA = EB = 4 - x.
HAE vung ti A nn :
64
www.VNMATH.com
HE 2 = AE2 + AE2 = x2 + (4 x)2 = 2x2 8x +16 = 2(x 2)2 +8 8

HE =
8 =2 2 x = 2
Chu vi t gic EFGH nh nht bng 8 2 cm , khi AE = 2 cm .

Bi tp 11: Cho tam gic vung ABC c di cc cnh gc vung AB = 6cm, AC = 8cm. M l
im di chuyn trn cnh huyn BC. Gi D v E l chn cc ng vung gc k t M n AB v
AC. Tnh din tch ln nht ca t gic ADME.
Gii
A
ADME l hnh ch nht .
4
8- x
x
t AD = x th ME = x
3
D
EM CE
x CE
4
ME //AB

CE x
E
AB CA
6
8
3
4
AE = 8 x
B
C
3
M
Ta c:
4
4
4
SADME = AD.AE = x 8 x = 8x x2 = (x 3)2 +12 12
3
3
3
2
SADME = 12cm x = 3 cm.
Din tch ln nht ca t gic ADME bng 12 cm2. Khi D l trung im ca AB, M l trung
im ca BC v E l trung im ca AC.
Bi tp 12: Cho on thng AB, im M di chuyn trn on thng y. V cc ng trn c ng
knh MA v MB. Xc nh v tr ca im M tng din tch ca hai hnh trn c gi tr nh nht.
Gii
t MA = x , MB = y
Ta c: x + y = AB, (0 < x, y < AB)
Gi S v S theo th t l din tch ca hai hnh trn c ng knh l MA v MB.
Ta c:
x 2 y2
x
y
S + S = = .
4
2
2
Ta c bt ng thc:
2
x y
2
x y
x y
O'
AB2
8
8
Du ng thc xy ra khi v ch khi x = y
AB2
.
Do : min (S + S) =
.
8
Khi M l trung im ca AB.
Bi tp 13: Cho im M nm trn on thng AB. V v mt pha
ca AB cc tia Ax v By vung gc vi AB. Qua M c hai ng
thng thay i lun vung gc vi nhau v ct Ax, By theo th t
ti C v D. Xc nh v tr ca cc im C, D sao cho MCD c din
tch nh nht.
Gii
1
Ta c: SMCD = MC.MD
2
S + S .
= .
y
D
C
A
65

BDM

t MA = a, MB = b, AMC
MC =
, MD =
cos
sin
1
ab
SMCD =
2 cos.sin
Do a, b l hng s nn SMCD nh nht 2sin.cos ln nht.
Theo bt ng thc 2xy x2 +y2 ta c :
2sin.cos sin2 +cos2 = 1
nn
SMCD ab
0
SMCD = ab sin = cos sin = sin(90 ) = 900 = 450
AMC v BMD vung cn.
Vy min SMCD = ab.
Khi cc im C, D c xc nh trn tia Ax; By sao cho AC = AM, BD = BM.
Bi tp 14: Cho ABC, im M di ng trn cnh BC. Qua M k cc ng thng song song vi
AC v vi AB, chng ct AB v AC theo th t D v E. Xc nh v tr ca im M sao cho hnh
bnh hnh ADME c din tch ln nht.
Gii
S
SADME ln nht ADME ln nht
SABC
K BK AC ct MD H.
A
SADME = MD . HK
1
K
SABC = AC . BK
D
2
H
SADME
MD HK
2.
.
E
SABC
AC BK
t MB = x , MC = y ,
MD//AC ta c:
B
x
M y C
MD BM
x
;
AC BC x y
HK MC
y
BK BC x y
Theo bt ng thc:
S
2xy
1
xy
1
ADME
.
2
2
SABC
x y 2
x y 4
Du ng thc xy ra khi x = y.
1
Vy maxSADME = SABC.
2
Khi M l trung im ca BC.
Bi tp 15: Cho ABC vung cn c cnh huyn BC = a. Gi D l trung im ca AB. im E di
chuyn trn cnh AC. Gi H, K theo th t l chn cc ng vung gc k t D, E n BC. Tnh
din tch ln nht ca hnh thang DEKH. Khi hnh thang tr thnh hnh g?
Gii
Ta c:
2SDEKH = (DH + EK).HK = (BH + KC).HK
M (BH + KC) + HK = BC = a khng i.
66
www.VNMATH.com
Nn (BH + KC).HK ln nht BH + KC) = HK =

Do :
a
2
1 a a a2
max SDEKH = . .
2 2 2 8
Khi : ng cao HK =
H
a
2
Suy ra: KC = BC BH HK = a
Do : DH = HB =
, EK = KC =
a
2
a
a
2
a
4
4
4
Hnh thang DEKH l hnh ch nht, E l trung im ca AC.
Bi tp 16: Cho hnh vung ABCD. Hy xc nh ng thng d i qua tm hnh vung sao cho
tng cc khong cch t bn nh ca hnh vung n ng thng l:
a) Ln nht
b) Nh nht
d
Gii
Xt trng hp d ct hai cnh i BC v AD
B'
C
B
Gi m l tng cc khong cch t bn nh hnh vung n D.
m = 2(AA + BB)
C'
N
Gi M, N ln lt l trung im ca AB v AB
F
H
Suy ra: m = 4MN. Do :
M
O
m ln nht MN ln nht
m nh nht MN nh nht
A'
a) MN MO m ln nht M O d // AB
b) K MH OB.
D
A
Chng minh: MN MH
D'
MN nh nht N H d BD hoc d AC.
Bi tp 17: Cho ABC vung cn ti A cc im D, E theo th t
di chuyn trn cc cnh AB, AC sao cho BD = AE. Xc nh v tr cc im D, E sao cho:
a) DE c di nh nht.
b) T gic BDEC c din tch ln nht.
B
Gii
a) Gi M l trung im ca BC.
= AME
D
BDM = AEM BMD
= DMA
+ AME
= DMA
+ BMD
= BMA
= 900
DME
M
I
Gi I l trung im ca DE.
DE = DI+IE =AI + IM AM
Min DE = AM I l trung im ca AM
D l trung im ca AB v E l trung im ca AC
C
A
E
x(a - x)
b)t AE = x, AB =AC =a th AD = a x, SADE =
2
SBDEC nh nht SADE ln nht x(a x) ln nht
a
Do x + (a x) = a khng i nn x(a x) ln nht x = a x x =
2
Khi D l trung im ca AB v E l trung im ca AC.
67

Bi tp 18: Cho ABC vung ti A, c BC = a, din tch l S. Gi m l trung im ca BC. Hai
ng thng thay i qua M v vung gc vi nhau ct cc cnh AB, AC D, E. Tm:
a) Gi tr nh nht ca on thng DE.
b) Gi tr nh nht ca din tch MDE.
A
Gii
a) Gi O l trung im ca DE
D
O
Ta c OA = OD = OE = OM
E
a
DE = OA + OM AM =
B
C
2
M
O l trung im ca AM
A
2
D l trung im ca AB v E l trung im ca AC
D
KE
H
b) K MH AB, MK AC
ME MK, MD MH.
AC AB S
B
C
2SMDE = MD.ME MH.MK =
.
=
M
2
2
2
S
minSMDE = D H v E K
4
Bi tp 19: Cho im m di chuyn trn on thng AB. V cc tam gic u AMC v BMD v mt
pha ca AB. Xc nh v tr ca M tng din tch hai tam gic u trn l nh nht.
Gii
Gi K l giao im ca AC v BD.
K
Cc tam gic AMC, BMD ng dng vi AKB
t AM = x , BM = y, AB = a, ta c:
minDE =
S1 x S2 y
= ;
=
S a S a
S S
x 2 y2 x y
a2
1
C
1 2
2
2
2
2
S
a
2a
2a
2
1
Du ng thc xy ra khi v ch khi x = y
B
x M
A
y
1
Do : min (S1 +S2) = M l trung im ca AB.
2
Bi tp 20: Cho tam gic nhn ABC c cc cnh a, b, c tng ng ng cao AH = h. Hy dng
hnh ch nht MNPQ ni tip trong tam gic ABC sao cho n c din tch ln nht. Bit M AB; N
AC; P, Q BC.
A
Gii
Gi I l giao im ca AH v MN
h-x
t NP = x ; MN = y; AI = h x
M I
N
y
AMN ABC
MN AI
y hx
hx

y a.
BC AH
a
h
h
a
B
C
SMNPQ = xy = .x(h x)
P
QH
h
SMNPQ ln nht x(h x) ln nht x + (h x) = h khng i nn x(h x) ln nht
x = h x x = h/2
2
68
www.VNMATH.com
Khi MN l ng trung bnh ca ABC.

Bi tp 21: Cho ABC vung ti A. T mt im I nm trong tam gic, k IM BC, IN AC,
IKAB. Tm v tr ca I sao cho tng IM2 + IN2 + IK2 nh nht.
Gii
K AH BC, IE AH
B
ANIK, IMHE l cc hnh ch nht.
H
IK2 + IN2 = IK2 + AK2 = AI2 AE2
E
M
IM = EH
2
2
2
2
2
2
2
nn IK + IN + IM = AI + EH AE + EH
K
t AE = x, EH = y ta c: x y
2
x y
AH 2
AH
.
2
Du = xy ra khi I l trung im ca ng cao AH.
Bi tp 22: Cho ABC nhn. T mt im I nm trong tam gic ta k IM BC, IN AC, IKAB.
t AK = x; BM = y; CN = z. Tm v tr ca I sao cho tng x2 + y2 + z2 nh nht.
Gii
A
t:
BK = k, CM = m, AN = n, BC = a, AC = b, AB = c.
x
n
x2 + y2 + z2 = (IA2 IK2) + (IB2 IM2) + (IC2 IN2)
K
N
= (IA2 IN2) + (IB2 IK2) + (IC2 IM2)
2
2
2
=n +k +m
z
k
I
2(x2 + y2 + z2 ) = x2 + y2 + z2 + n2 + k2 + m2
= ( x2 + k2) + (y2 + m2) + ( z2 + n2)
IK2 + IN2 + IM2
x +k
2
y +m
x + k
y + m
z + n
AB2 c2
=
=
2
2
BC2 a 2
=
=
2
2
AC2 b 2
=
=
z +n
2
2
2
2
2
a + b + c2
.
x2 + y2 + z2
4
a 2 + b2 + c2
min(x2 + y2 + z2 ) =
x = k, y = m, z = n.
4
I l giao im ca cc ng trung trc ca ABC.
Bi tp 23: Cho na ng trn c ng knh AB = 10 cm. Mt dy CD c di 6cm c hai u
di chuyn trn na ng trn. Gi E v F theo th t l hnh chiu ca A v B trn CD. Tnh din
tch ln nht ca t gic ABFE.
Gii
K OH CD, ta tnh c: OH = 4cm.
DF
H
1
SABFE = (AE + BF).EF
E C
2
= OH.EF OH.AB = 4.10 = 40
max SABEF = 40cm2
B
O
A
EF // AB.
Khi : OH AB
2
69

Bi tp 24: Cho hnh vung ABCD cnh a. V cung BD tm A bn knh a (nm trong hnh vung).
Mt tip tuyn bt k vi cung ct BC, CD theo th t M v N. Tnh di nh nht ca MN.
Gii
M m
C
B
t:
CM = m, CN = n, MN = x
m + n + x = 2CD = 2a v m2 + n2 = x2
H n
2
m + n
Do : x2= m2 +n2
2
N
2
2
2x (2a x) x 2 2a x
2a
2a( 2 1)
x
2 1
A
D
min MN = 2a
2 -1 m = n.
, AN l phn gic ca DAC

Khi : Tip tuyn MN // BD, AM l tia phn gic ca BAC
Bi tp 25: Cho hai ng trn (O) v (O) tip xc ngoi ti A. Qua A v hai tia vung gc vi
nhau, chng ct cc ng trn (O), (O) ln lt ti B v C. Xc nh v tr ca cc tia
ABC c din tch ln nht.
Gii
C
B
K OD AB; OE AC ta c:
E
1
1
D
SABC = AB.AC = .2AD.2AE = 2.AD.AE
2
2
R
O
O'
t: OA = R; OA = r; AOD = O'AE =
AD = R sin; AE = r cos
SABC = Rr.2sin.cos
2sin.cos sin2 + cos2 = 1
SABC Rr
Do :
max SABC = Rr sin = cos sin = sin(900 ) = 900 = 450.
= O'AC
= 450 th
Vy nu ta v cc tia AB, AC ln lt to vi cc tia AO, AO thnh cc gc OAB
ABC c din tch ln nht.
Bi tp 26: Cho ng trn (O; R) ng knh BC, A l mt im di ng trn ng trn. V tam
gic u ABM c A v M nm cng pha i vi BC. Gi H l chn ng vung gc k t C
xung MB. Gi D, E, F, G theo th t l trung im ca OC, CM, MH, OH. Xc nh v tr ca im
A din tch t gic DEFG t gi tr ln nht.
Gii
A
DEFG l hnh bnh hnh.
M
K OI FH, ta c OI l ng trung bnh ca BHC nn
E
1
OI = HC = GD
2
C
B F
D
= 300
O
MO l ng trung trc ca AB nn IMO
1
1
I
OI = OM GD = OM
G
2
2
1
M ED = OM EG = GD
H
2
DEFG l hnh thoi
70
www.VNMATH.com
= HMO
= 300 EFG
= 600 EFG u
HFG
2
2
HC
BC
3
3 R2 3
EF2 3 EF2 3
2
2
SDEFG = 2SEFG = 2.
=
=
=
4
2
2
2
2
2
R 3
= 900 ABC
= 300 AC = R.
maxS =
H B MBC
2
Bi tp 27: Cho ABC ni tip ng trn (O). D l im bt k thuc cung BC khng cha A v
khng trng vi B, C. Gi H, I, K theo th t l chn cc ng vung gc k t D n cc ng
thng BC, AC, AB. t BC = a, AC = b, AB = c, DH = x, DI = y, DK = z.
b c a
a) Chng minh rng:
y z x
b) Tm v tr ca im D tng
a
x
b
y
nh nht.
Gii
= ADB
a) Ly E trn BC sao cho CDE

A
CDE ng dng vi ADB
DH CE
x CE
c CE

b
DK AB
z
c
z
x
c
I
Tng t BDE ng dng vi ADC
O
DH BE
x BE
b BE
HE
B
C
y
DI AC
y
b
y
x
x
K
b c BE CE a
z

D M
y z
x
x
a b c a a 2a
.
b) = + =
x
x y z x x
a
Do S nh nht
nh nht x ln nht D M (M l im chnh gia ca cung BC
x
khng cha A).
Bi tp 28: Cho ABC nhn, im M di chuyn trn cnh BC. Gi P, Q l hnh chiu ca M trn
AB, AC. Xc nh v tr ca im M PQ c di nh nht.
Gii
T gic APMQ l t gic ni tip. Gi O l tm ng trn
A
ngoi tip t gic APMQ.
= th POH
=
K OH PQ. t BAC
PQ = 2PH = 2.OP.sin = AM.sin
Do khng di nn
PQ nh nht AM nh nht AM BC.
Bi tp 29: Cho on thng AB v mt im C trn AB.
V trn cng mt na mt phng b AB cc na ng
trn c ng knh AB, AC, BC. Xc nh v tr ca im
C trn on AB din tch phn gii hn bi ba na
ng trn dt gi tr ln nht.
Gii
O
P
H
B
71

Gi (O1; r1); (O2; r2); (O3; r3) l cc ng trn c ng
knh l AB, AC, BC
t: AB = 2a, AC = 2x th r1 = a, r2 = x.
Suy ra: BC = 2a 2x v r3 = a x
Gi S l din tch gii hn bi ba ng trn
Ta c :
A
r 2 r 2 a 2 x 2 a - x
= x a - x
- 2 + 3 =
2
2
2 2
2
S ln nht x(a x) ln nht
Mt khc x + (a x) = a khng i nn
a
x(a x) ln nht x = a x x =
C O1
2
a 2
Lc ta c S =
.
4
Bi tp 30: Cho ng trn (O; R). Trong ng trn (O) v
hai ng trn (O1) v (O2) tip xc ngoi nhau v tip xc
trong vi (O) trong bn knh ng trn (O2) gp i bn
knh ng trn (O1). Tm gi tr nh nht ca din tch phn
hnh trn (O) nm ngoi cc hnh trn (O1) v(O2).
Gii
Gi x l bn knh ng trn (O1).
Khi 2x l bn knh ng trn (O2)
Xt OO1O2, ta c: O1O2 O O1 + OO2
R
3x (R x) + (R 2x) 6x 2R x
3
Gi S l phn din tch hnh trn (O) nm ngoi cc ng trn
(O1) v (O2 ), ta c:
S = R 2 - x 2 - 4x 2 = R 2 - 5x 2
r 2
S= 1
2
O2
C O1
O3
O2
O
O1
R2
4R 2
R
nn x2
S
;
O1
O2
O
9
9
3
2
4R
R
minS =
x= .
9
3
Khi : O1, O, O2 thng hng v bn knh cc ng trn (O1)
R
2R
v (O2 ) l
v
.
3
3
Bi tp 31: Cho hnh vung ABCD c cnh bng 1, im M nm trn ng cho BD.
a) Nu cch dng ng trn (I) i qua M v tip xc vi hai cnh AD v CD. Nu cch dng
ng trn (K) i qua M v tip xc vi hai cnh AB, BC.
b) Chng minh rng khi im M di chuyn trn ng cho BD th tng chu vi hai ng trn
khng i.
c) Xc nh v tr ca im M trn BD tng din tch ca hai hnh trn t gi tr nh nht.
Gii
a) Qua M k ng vung gc vi BD ct AB, BC, CD, DA ti P, Q, F, E.
Do AB, BC tip xc vi (K) nn K MB
PQ KM nn PQ l tip tuyn ca (K)
Vy (K) l ng trn ni tip PBQ
Do x
72
www.VNMATH.com
Tng t (I) l ng trn ni tip EDF.

b) Tng chu vi hai ng trn (I) v (K) bng:
2.IM + 2.MK = 2 .IK
MD = ID +IM = 2.IJ + IM = 2.IM + IM = ( 2 +1).IM
MB = KB +MK =
A
E
2.KH + KM = 2.KM + KM = ( 2 +1).KM
BD = MD + MB =
2 +1 IM + MK =
S1 + S2 = x2 +y2 = (x2 + y2 )
2 +1 IK
BD
= BD 2 -1 .
IK =
2 +1
Do BD = AB 2 = 2
IK = 2 ( 2 1) = 2 2
Vy tng chu vi hai ng trn bng 2(2 2 )
c) Gi x v y l bn knh cc ng trn (I) v (K)
Ta c: x + y = 2 2
Gi S1, S2 l din tch cc hnh trn trn
x + y
2 - 2
=
2
2
S1 + S2 nh nht x = y M l trung im ca BD.
Bi tp 32: Cho ng trn (O; R), A v B l hai im c nh nm ngoi ng trn. M l im c

nh trn ng trn (O). Xc nh v tr ca im M din tch tam gic MAB c gi tr:
a) Ln nht
b) nh nht
Gii
C
M
V ng thng d qua O v vung gc AB ti K
d ct ng trn (O) ti C v D.
H AH AB
MH.AB
O
SMAB =
2
a) Ta c: MH MK
Xt 3 im M, O, K, ta c: MK OM + OK
MK OC + OK
D
MH CK
A
CK.AB
H
K
B
SMAB
(khng i)
2
Du = xy ra H K M C.
b) Xt 3 im M, O, H, ta c: MH OH OM
M OK OH v OK - OM = OK - OD = DK MH DK
DK.AB
SMAB
(khng i). Du "=" xy ra M [OH]
2
V M K M D
Bi tp 33: Cho ng trn (O; R); A l im c nh trong ng trn (A O). Xc nh v tr ca
im B trn ng trn O sao cho gc OBA ln nht.
Gii
Gi s c B (O).
73

V dy BC ca ng trn (O) qua A ta c OB = OC = R.
0
= 180 COB
OBC cn ti O OBC
2
Nn OBA max COB min.

H
Trong COB, c: CO = OB = R khng i
A
min BCmin = OHmax
COB
M OH OA nn OHmax H A BC OA ti A
C
max B (O) sao cho BC OA ti A.
Vy OBA
Bi tp 34: Cho t gic li ABCD. Tm im M trong t gic sao cho
t cc tr nh nht.
D
Gii
Vi 3 im M, A, C, ta c: MA + MC AC
Ta c: MB + MD BD.
M
AM + MB + MC + MD AC + BD (khng i).
M AC M O
Du "=" xy ra
M BD
Vy min(AM + MB + MC + MD) = AC + BD M O
A
0
Bi tp 35: Cho ABC ( A 90 ) M l im chuyn

ng trn cnh BC. V MD AB; ME AC (D AB,
A
E AC). Xc nh v tr ca M DE c di nh
nht.
D
Gii
V AH BC (H BC), H c nh v AH khng i, t
E
D
900
gic AEMD c A
B
AEMD l hnh ch nht.
H
DE = AM m AM AH (khng i)
(Theo tnh cht ng xin v ng vung gc).
Du "=" xy ra M H.
Vy khi M H th DE nh nht.
Bi tp 36: Cho ng thng d v ng trn (O; R) c
khong cch t tm n d l OH R. Ly hai im bt k
A d; B (O; R). Hy ch ra v tr ca A v B sao cho
di ca AB ngn nht? Chng minh iu .
Gii
T tm (O) k OH d, OH ct ng trn (O) ti K. Xt
ba im A, B, O, ta c:
AB + OB OA m OA OH (quan h ng xin v
A
ng vung gc).
AB OH - OB = HK khng i
A H
Vy min AB = KH
A'
B K
Bi tp 37: Cho ng trn (O) v mt im M nm trong ng
trn (M O). Xc nh v tr ca dy cung AB ca ng trn
(O) qua M sao cho di AB ngn nht.
Gii
Ta c dy AB OM ti M l dy cung c di nh nht.
AM + MB + MC + MD
C
O
E
C
B
O
K
d
H
A
M
O
B'
B
74
www.VNMATH.com
Tht vy:
Qua M v dy A'B' bt k ca (O), A'B' khng vung gc vi OM. V OM' A'B'.
M' A'B'; M' M
OM' MM'
OM > OM'
AB < A'B' (theo nh l khong cch t tm n dy).
Bi tp 38: Cho tam gic u ABC ni tip trong ng trn (O; R). M l im di ng trn ng
trn (O). Xc nh v tr ca M MA + MB + MC t gi tr ln nht.
Gii
Ta xt M cung BC. Trn MA ly D sao cho MB = MD.
A
Ta chng minh c: BMD l tam gic u.
2 B
3 = 600.
B
1 B
2 = 600 B
1 B
3 = 600.
M B
Chng minh cho BAD = BCM (g-c-g)
O
AD = MC
MA + MB + MC = MA + MD + DA = 2MA
D
M MA l dy cung ca ng trn (O; R) MA = 2R
B
C
max (MA + MB + MC) = 2.2R = 4R
MA l ng knh ca ng trn (O) M l im chnh
M
gia ca cung BC.
Tng t ta xt M thuc cung AB v M thuc cung AC
M l im chnh gia cung AB hoc cung AC th MA + MB + MC t gi tr ln nht.
Bi tp 39: Cho ng trn (0; R), ng knh AB, M l im chuyn ng trn ng trn. Xc
nh v tr ca M trn ng trn, MA + 3 MB t gi tr ln nht
Gii
900 (gc ni tip chn na ng trn)
Ta c: AMB
900 . Theo nh l Pitago ta c:
MAB, c: M
2
2
MA + MB = AB2 = 4R2
M
p dng BT Bunhiacopski, ta c:
(1 3)(MA2 MB2 ) 4.4R 2 = 4R
MA +
3 MB
MA +
3 MB 4R
1
3
MB
3
Du "=" xy ra
MA MB
MA
MB
3 = tg600
tanA =
MA
MAB 600 nn max(MA + 3 .MB) = 4R

600
MAB
Bi tp 40: Cho on thng AB, im M di chuyn trn
on y. V cc ng trn ng knh MA, MB. Xc
nh v tr ca M tng din tch ca hai hnh trn c
gi tr nh nht.
Gii
t MA = x, MB = y.
Ta c: x + y = AB ( 0 < x < y < AB )
Gi S v Sth t l din tch ca 2 hnh trn c ng
knh l MA v MB
M
O1
O2
75

x 2 y2
x
y
Ta c: S + S = .
4
2
2
2
p dng BT: x + y
x y
2
S + S .
x y
= .
AB2
8
Du "=" xy ra x = y.
AB2
Vy Min(S + S ) = .
M l trung im ca AB.
8
Bi tp 41: Cho ABC c BC = a, AC = b, AB = c. Tm im M nm bn trong tam gic ABC sao
a b c
cho c gi tr nh nht. Trong x, y, z l khong cch t M n BC, AC, AB.
x y z
Gii
A
Gi din tch ABC l S.
Ta c ax + by + cz = 2S (khng i)
p dng BT Bunhiacopski ta c:
a b c
a
b
c
(ax + by + cz) ax
by
cz
x
y
z
x y z
a b c
(ax + by + cz) (a + b + c)2
x y z
M z
y
a b c a b c

2S
x y z
a b c
Vy t gi tr nh nht.
x y z
2
a b c a b c
=
2S
x y z
by
ax
cz
x = y = z ABC l tam gic u.
a
b
c
x
y
z
Bi tp 42: Cho ng trn (O; R), dy BC c nh. Tm v tr ca A trn cung ln BC tam gic
ABC c chu vi ln nht.
Gii
khng i, di BC khng i
BC c nh nn CAB
Chu vi ABC ch cn ph thuc vo AB + AC.
Trn tia i ca tia AB ly D sao cho AC = AD.
D
Vy chu vi ca ABC ph thuc vo di ca BD.
Ta c:
A
cng khng i hay BD l dy ca cung cha gc 1 A

CDB
2
dng trn BC.
1
O
Vy BD ln nht bng ng knh ca cung cha gc A
.
2
C
B
Dng trn BC A l im chnh gia ca cung ln BC.
Bi tp 43: Cho ng trn (O; R) vi dy AB c nh sao
2
76
www.VNMATH.com
R
cho khong cch t O ti AB bng
. Gi H l trung im ca AB, tia HO ct ng trn (O; R)
2
ti C. Trn cung nh AB ly M ty (khc A, B). ng thng qua A v song song vi MB ct CM
ti I. Dy CM ct dy AB ti K.
a) So snh gc AIM vi gc ACB.
1
1
1
b) Chng minh:
.
MA MB MK
c) Gi R1, R2 ln lt l bn knh ng trn ngoi tip MAK v MBK. Hy xc nh v tr ca
im M trn cung nh AB tch R1.R2 t gi tr ln nht.
Gii
OH 1
= 60 0
= AOH
a) Xt AOH c cosO =
A
OA 2
M
K
0
0
0
AOB 120 sAB 120 ACB 60

ABC c ng cao CH ng thi l trung tuyn.
I H
0
Vy tam gic ABC u ACB 60

O
CMB
CAB
60 0
AI // MB AIM
C
ACB
.
Vy AIM
B
b) AIM u (c hai gc bng 600) AM = MI.
AIC AMB(c - g - c) CI MB
MK MB
MKA MBC nn
MA MC
MKB MAC nn
MK MA
MB MC
MK MK MB MA MB MA
1
MA MB MC MC
MC
1
1
1
.
hay
MA MB MK
c)
AK
AK
AK
Trong AKM: R 1
0
2 sin M 2 sin 60
3
BK
BK
BK
Trong BKM: R 2
0
2 sin M 2 sin 60
3
p dng bt ng thc Csi cho 2 s khng m R1, R2 c:
R R 2 AK BK
3R R
R1R 2 1
const
2
2 3
2 3 2
du "=" xay ra khi R1 = R2 AK = BK M l im chnh gia ca cung AB.
R2
Vy R1R2 max =
khi M l im chnh gia ca cung AB.
4
Bi tp 44: Cho na ng trn tm O ng knh AB = 2R. Ly im C l trung im ca AO. K
hai tia Ax v By vung gc vi AB v cng mt pha vi na ng trn. im M di ng trn
na ng trn (M A, B). Mt ng thng vung gc vi CM ti M ct Ax P, ct By Q. Tm
v tr ca im M trn na ng trn t gic APQB c din tch nh nht. Tm gi tr din tch
nh nht .
Gii
Vy
77
PMA
T gic APMC ni tip PCA

BMQ
900
900 PMA
C AMB
T gic BQMC ni tip
BCQ
.
BMQ
900 BCQ
BQC
900 .
C CAQ
BQC
.
Vy PCA
Do : APC BCQ:
AP BC
AP.BQ AC.BC
AC BQ
R 3R 3R 2
.
const .
2 2
4
p dng bt ng thc Csi:
P
M
Q
AP BQ
3R 2
3
AP.BQ
R du "=" xy ra khi AP = BQ.

2
4
2
CM AB.
1
1
= 600.
Hay SABQP ABAP BQmin .2R. 3R 3R 2 khi s AM
2
2
Bi tp 45: Cho tam gic u ABC, E l mt im trn cnh AC (E A), K l trung im ca on
AE. ng thng EF i qua E v vung gc vi ng thng AB (F AB) ct ng thng i qua
C v vung gc vi ng thng BC ti D. Xc nh v tr ca E sao cho on KD c di nh
nht.
Gii
600 , FK l trung tuyn ng vi cnh huyn
AEF vung ti F, A
1200 .
AKF u FKC
Vy t gic BCKF ni tip.
C
C
900
D
T gic BCDF c F
Vy t gic BCDF ni tip hay 5 im B, C, D, K, F cng
thuc mt ng trn ng knh BD.
E
0
= 2 DFK
= 60
s DK
K
1
1
KD = DB CB du "=" xy ra khi E C.
2
2
1
A
B
Vy KD min = CB khi E C.
F
2
, O l trung im ca cnh AC, K l chn ng vung
Bi tp 46: Cho ABC cn B c ABC
gc h t O xung cnh AB, () l ng trn tm O bn knh OK. E l mt im thay i trn cnh
BA sao cho gc AOE bng (200 < < 900). F l im trn cnh BC sao cho EF tip xc vi ().
Tm AE + CF nh nht.
Gii
Trong OEF:
1800 OEF
OFE
1800 1 AEF
1 CFE
EOF
2
2
Trong t gic AEFC:
AFE
3600 A
C
3600 1800 1800
AEF
78
www.VNMATH.com
= 900 - 1
B
Vy: EOF
2
C
1 1800 900 1
ABC cn A
2
2
A
C
.
Vy EOF
F
E
AEO OEF v OEF COF.
Vy AEO COF.
K
AE CO
AE.CF AO.CO const

AO CF
C
A
O
p dng bt ng thc Csi:
AE CF 2 AE.AF 2 AO.CO const .
Du "=" xy ra khi AE = CF
OEF cn ti O
AEO cn ti A
900 1 A
900 1 900 1 450 1 th AE + CF nh nht
AOE
2
2
2
4
Bi tp 47: Cho hai ng trn(O1; r1) v (O2; r2) ct nhau ti hai im A v B. Bit rng r 1 = 1cm;
r2 = 2cm; AB = 1cm v hai im O1, O2 hai pha ca ng thng AB. Xt ng thng (d) i qua
A, ct (O1; r1) v (O2; r2) lm lt ti cc im M v N sao cho A nm trong on MN. Tip tuyn
ca (O1; r1) ti M v tip tuyn ca (O2; r2) ti N ct nhau ti im E.
a) Chng minh t gic EMBN l t gic ni tip.
b) Tnh O1O2
b) Tm gi tr ln nht ca 2EM + EN.
Gii
ABM
AME
a) ABN ANE;
EMN
ENM
1800 MEN
MBN
MEN
1800 nn t gic EMBN ni tip.
Vy MBN
1
( 3 15 )
2
c) O1O2 A MNB .
b) O1O2 =
BN AO2
2 (v R1 = 1cm, R2 = 2cm)
BM AO1
BN 2BM
EMB NAB
EM AN
EM MB.AN (v AB = 1cm)
MB AB
Tng t, ta cng ch ra: EN = NB.AM
Vy
2.EM + EN = 2.MB.AN + NB.AM
= 2. MB.AN + 2.MB.AM
= 2.MB.(AM + AN)
= 2MB.MN
Li c MBN O1AO2 ng dng theo t s
N
E
A
O1
O2
M
MN MB
2
O1O2
r1
79
1
Vy 2MB.MN 2.2r1 .2O1O 2 = 8. ( 3 15 ) 4 3 15 du "=" xy ra khi MB = 2r1 hay M
2
i xng vi B qua O1.
Bi tp 48: Cho tam gic ABC vung ti A ni tip ng trn (O). M l im nm trn cung BC
khng cha im A. Gi N, H, K ln lt l hnh chiu ca M trn AB, BC, CA. Tm gi tr nh
BC AB AC
nht ca
MH MN MK
Gii
Nhn thy: Nu K nm ngoi AC th N nm trong AB.
AB BN AN
MN MN MN
A
AC AK CK
MK MK MK
K
BN CK
MCK MBN
MN MK
AK BH
B H
MAK MBH
C
O
MK MH
N
AN CH
MAN MCH
MN HM
M
BC AB AC BC CH BH
BC
Vy
2
MH MN MK MH MH MH
MH
BC AB AC
Vy
nh nht MH ln nht MH = R M
MH MN MK
A
l im chnh gia ca cung BC.
Bi tp 49: Trn mt phng cho trc tam gic u ABC v im
M bt k. Chng minh rng:
MA + MB MC
M
Chng minh
S dng bt ng thc Plotemy vo t gic MABC ta c:
MA.BC + MB.AC MC.AB
B
C
Nn MA + MB MC (pcm)
Bi tp 50: Chng minh rng im B nm trong ng trn ng knh AC khi v ch khi ta c
> 900
ABC
Chng minh
Cn v im B nm trong hnh trn ng knh AC l
AC
BM <
.
2
Gi A l im i xng vi B qua trung im M ca cnh AC.
> ABA'
.
Theo nh l 3, ta c BC > AA khi v ch khi BAC
> ABA'
b nhau nn BAC
> ABA'
khi v ch khi
Do BAC
B
A
M
A'
l gc t.
ABC
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho gc vung xOy; im A thuc min trong ca gc. Cc dim M, N theo th t
900 . Xc nh v tr ca M, N MN c di nh
chuyn ng trn cc tia Ox, Oy sao cho MAB
nht.
80
www.VNMATH.com
Bi tp 2: Cho 2 ng trn ngoi nhau (O; R) v (O'; R'). A nm trn (O), B nm trn (O'). Xc
nh v tr ca im A, B on thng AB c di ln nht.
Bi tp 3: Chng minh rng bn knh ng trn ni tip tam gic vung ABC khng vt qu
AD 2 -1 , vi AD l di ng phn gic ca gc vung A.
Bi tp 4: Trn cnh BC, AC ca tam gic u ABC ly tng ng hai im M v N sao cho BM =
CN. Tm v tr ca M MN c gi tr ln nht.
Bi tp 5: Cho na ng tron (O; R) ng knh AB. M l mt im trn na ng trn, k
MHHB. Xc nh v tr ca M :
a) SABC ln nht.
b) Chu vi ca MAB ln nht.
Bi tp 6: Trn cnh BC, AC ca tam gic u ABC ly tng ng hai im M v N sao cho BM =
CN. Tm v tr ca M MN c gi tr ln nht.
Bi tp 7: Cho t gc ABCD ni tip trong ng trn (O; R) cho trc. Tm t gic c tng
AB.CD + AD.BC t gi tr ln nht.
Bi tp 8: Cho hnh vung ABCD c di cnh bng a. Trn hai cnh AB v AD ln lt ly 2
im M, N sao cho chu AMN = 2a. Tm v tr ca M v N SAMN ln nht.
Bi tp 9: Cho ABC ngoi tip ng trn (O; R). K cc tip tuyn ca ng trn (O; R) song
song vi cc cnh ca tam gic. Cc tip tuyn ny to vi cc cnh ca tam gic thnh 3 tam gic
nh c din tch l S1, S2, S3. Gi S l din tch ca ABC. Tm gi tr nh nht ca t s
S1 S2 S3
S
Bi tp 10: Cho tam gic u ABC ni tip ng trn O v D l im nm trn cung BC khng
cha im A. Xc nh v tr ca D sao cho DA + DB + DC ln nht.
Bi tp 11: Cho hai ng trn (O) v (O') ct nhau ti A v B sao cho hai tm O v O' nm v hai
pha khc nhau i vi ng thng AB. ng thng (d) quay quanh B ct cc ng trn (O) v
(O') ln lt ti C v D (C A, B v D A, B). Xc nh v tr ca (d) sao cho an thng CD c
di ln nht.
Bi tp 12: Cho ng trn (O; R) ng knh AB, im M di ng trn ng trn sao cho
MA MB. Trong tam gic AMB k ng cao MH. Gi r 1, r2, r3 theo th t l bn knh cc ng
trn ni tip cc tam gic AMB, AMH v BMH. Hy xc nh v tr ca M tng: r 1+ r2 + r3 t
gi tr ln nht.
300 , AB = c, AC = b, M l trung im ca BC. Mt ng thng (d)
quay xung quanh trng tm G ca tam gic ABC sao cho (d) ct on AB ti P v (d) ct on AC
ti Q.
a) t AP = x, hy tm tp hp cc gi tr ca x.
AB AC
b) Tnh gi tr ca biu thc

.
AP AQ
c) Hy tm gi tr nh nht, gi tr ln nht ca din tch tam gic APQ theo b, c.
Bi tp 14: Cho na ng trn tm O ng knh AB = 2R v M l mt im thuc na ng
trn ( khc A v B). Tip tuyn ca (O) ti M ct tip tuyn ti A v B ca ng trn (O) ln lt
ti cc im C v D. Tnh gi tr nh nht ca tng din tch hai ACM v BDM.
Bi tp 15: Cho ng trn (O) v dy BC c nh. Gi A l im di ng trn cung ln BC ca
ct ng trn (O) ti D khc C, ly I
ng trn (O), (A khc B v C). Tia phn gic ca ACB
thuc on CD sao cho DI = DB. ng thng BI ct ng trn (O) ti im K khc B.
a) Chng minh: KAC cn.
b) Xc nh v tr ca A di on AI l ln nht.
81

Bi tp 16: Cho ABC c ba gc nhn ni tip ng trn (O; R). im M lu ng trn cung nh
BC. T M k cc ng thng MH, MK ln lt vung gc vi AB, AC (H AB, AC). Tm v
tr ca M di on HK ln nht.
Bi tp 17: Cho hai ng trn (O1, R1) v (O2; R2) tip xc ngoi vi nhau ti A. ng thng (d)
i qua A ct ng trn (O1, R1) ti M v ct ng trn (O2; R2) ti N (cc im M, N khc A).
Xc nh v tr ca ng thng (d) di on thng MN ln nht.
Bi tp 18: ng trn tm O c dy AB c nh v I l im chnh gia ca cung ln AB. Ly
im M bt k trn cung ln AB, dng tia Ax MI ti H v ct BM ti C.
a) Chng minh: AIB v AMC cn.
b) Khi M di ng trn cung ln AB. Chng minh rng im C di ng trn mt cung trn c nh.
c) Xc nh v tr ca im M chu vi AMC t gi tr ln nht.
Bi tp 19: Cho ABC nhn. im D di ng trn cnh BC. Gi O1, O2 ln lt l tm ng trn
ngoi tip cc ABD, ACD tng ng.
a) Chng minh rng ng trn ngoi tip AO1O2 lun i qua mt im c nh khc A.
b) Gi O l tm ng trn ngoi tip ABC v I l tm ng trn ngoi tip AO1O2. Hy xc
nh v tr ca D trn BC sao cho IO nh nht.
Bi tp 20: Cho na ng trn ng knh AB = 2R. Gi C l im ty trn na ng trn, D
ct ng trn ng knh AC ti
l hnh chiu vung gc ca C trn AB. Tia phn gic ca ACD
ti H.
im th hai l E, ct tia phn gic ABC
a) Chng minh: AE // BH.
ct ng trn ng knh AC ti im th hai l F, ct CE ti I. Tnh din
b) Tia phn gic CAB
tch FID trong trng hp tam gic l u.
c) Trn on BH ly K sao cho HK = HD, gi J l giao ca AF v BH. Xc nh v tr ca C tng
khong cch t cc im I, J, K n ng thng AB t gi tr ln nht.
Bi tp 21: Cho ng trn tm O, bn knh R v dy BC < 2R, cc tip tuyn ca ng trn ti B
v C ct nhau ti A. M l im bt k trn cung nh BC v khng trng vi B, C. Gi H, I, K ln
lt l hnh chiu ca M trn BC, CA, AB. BM ct HK ti P, CM ct HI ti Q.
a) Chng minh: PQ // BC.
b) Xc nh v tr ca M tch MH.MI.MK t gi tr ln nht.
CHU E 14
QUY TCH - TAP HP IEM
1. Kin thc c bn:
1.1. gii bi ton qu tch, ta thc hin cc bc sau:
Phn thun: Phn tch cc yu t c nh v thay i ch ra tp hp m im cn tm qu tch
phi thuc vo (thng l ng trn, ng thng). Ta s s dng cc qu tch c bn (nh cung
cha gc, trung trc, ng trn Appolonius ) xc nh v chng minh qu tch. d on
qu tch, c th phi v mt s v tr (trong c cc v tr c bit) ca cu hnh.
Phn o: Sau khi lm phn thun, tc l xc nh tp hp M nhng im m qu tch thuc vo,
ta cn xem xt xem vi nhng im P no thuc M th tn ti mt cu hnh c v tr im cn tm
qu tch trng vi P. Bc ny s loi b nhng im khng tng ng vi mt cu hnh no.
Gii hn: Sau khi thc hin phn o, ta c th s thy rng ch mt phn ca M thuc v qu tch.
Bc ny m t r phn . V d mc d im P thuc ng trn (C) nhng qu tch c th ch l
mt cung ca (C).
Kt lun: Da trn cc phn trn kt lun qu tch l tp hp nhng im nh th no.
2.2. Mt s qu tch c bn
82
www.VNMATH.com
(1) Qu tch nhng im cch u hai im A v B l ng trung trc ca on thng , tc l

ng thng qua trung im M ca AB v vung gc vi AB.
(2) Qu tch nhng im A cch mt im I c nh mt on AI = R khng i l ng trn tm I
bn knh R.
(3) Qu tch nhng im cch u hai ng thng ct nhau a v b l hai ng phn gic ca gc
to bi hai ng thng .
(4) Qu tch nhng im cch mt ng thng a cho trc mt on d khng i l hai ng
thng song song vi a v cch a mt khong cch bng d.
(5) Qu tch nhng im nhn on AB c nh mt gc c nh l hai cung cha gc nhn AB
lm dy cung. c bit, nu = 900 th qu tch l ng trn ng knh AB.
(6) Cho hai im A, B v s thc k. Qu tch nhng im M sao cho MA2 MB2 = k l mt ng
thng vung gc vi AB ti H, trong H xc nh bi h thc:
(HA HB)BA k
(7) Cho hai im A, B vi AB = 2a v s thc dng k.
Qu tch nhng im M sao cho MA2 + MB2 = 2k2 l tp rng nu k2 < a2 v l ng trn tm I,
bn knh R k 2 a 2 .
(8) Cho hai im A, B v s thc dng k 1. Qu tch nhng im M sao cho
MA
k l ng
MB
trn ng knh EF, trong E v F l cc im thuc ng thng AB sao cho

EA
FA
k v
k
EB
FB
(ng trn Appolonius)
Lu : Ta phi rn cch gii bi ton qu tch:
- Cc qu tch c bn.
- on qu tch.
- Chng minh qu tch on nhn l ng.
Phng php 1: Chng minh qu tch (tp hp im) da vo tnh cht ca trc i xng, i xng
tm, php tnh tin, php quay, php v t.
Phng php 2: Chng minh qu tch nhanh v chnh xc hc sinh cn phi luyn :
- Xc nh yu t c nh.
- Xc nh yu khng i.
- Xc nh yu t thay i.
Lu : Phi rn phn on qu tch.
Cc dng qu tch thng gp:
(1) Qu tch cc im cch u hai u mt ca mt on thng l ng trung trc ca on thng
.
(2) Qu tch cc im cch u hai cnh ca mt gc l ng phn gic ca gc .
(3) Tp hp cc im cch u mt im O cho trc mt khong khng i R l ng trn (O; R).
(4) Qu tch cc im cch u mt ng thng c nh mt khong bng h l hai ng thng
song song vi ng thng v cch ng thng mt khong bng h.
(5) Qu tch cc im nhn mt cnh di mt gc bng 90 0 l mt ng trn c tm l trung im
ca cnh v ng knh l di ca cnh cho.
(6) Qu tch cc im nhn on AB di mt gc khng i l hai cung cha gc i qua A, B v
i xng vi nhau qua AB.
2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Cho ng trn (O; R) v tam gic cn ABC c AB = AC ni tip ng trn (O; R) K
ng knh AI. Gi M l mt im bt k trn cung nh AC. Mx l tia i ca tia MC. Trn tia i
ca tia MB ly im D sao cho MD = MC.
83

a) Chng minh rng MA l tia phn gic ca ca gc BMx.
b) Gi K l giao th hai ca ng thng DC vi ng trn (O). T gic MIKD l hnh g? v sao?
c) Gi G l trng tm ca tam gic MDK. Chng minh rng khi M di ng trn cung nh AC th G
lun nm trn mt ng trn c nh.
d) Gi N l giao im th hai ca ng thng AD vi ng trn (O). P l giao im th hai ca
phn gic gc IBM vi ng trn (O). Chng minh rng, ng thng DP lun i qua mt im c
nh khi M di ng trn cung nh AC.
Hngdn
(gc ni tip (O) chn AB
)
1 s AB
A
a) AMB
x
2
1800 AMC
1800 1 s ABC
= 1 s AC
=
AMx
N
2
2
1
s AB
2
D
O
M
Vy: AMB AMx hay MA l tia phn gic ca BMx

G
1
(gc ngoi
MDC
= BMC
b) MCD cn MCD
2
B
C
ca tam gic)
P
K
Ta li c: ABC cn I l im chnh gia ca cung
I
BC
IMB
1 BMC
Suy ra: IMC

2
IMC
, suy ra: IM // CD.
Vy MCD
IMB
MDC
BMI
BI = MK MIK
MCD
Suy ra: IK // MD.
Vy MIKD l hnh bnh hnh.
c) D thuc ng trn (A; AC)
1
Gi N l im trn AI sao cho NA = AI.
3
2
2
NG = AD = AC = const
3
3
2
G thuc ng trn N; AC .
3
A
Bi tp 2: Cho ABC ni tip ng trn (O;
R). Gi D l im chnh gia ca cung BC khng
cha A. V ng trn qua D v tip xc vi AB
ti B. V ng trn qua D v tip xc vi AC
ti C. Gi E l giao im th hai ca hai ng
trn ny.
I
M
N
a) Chng minh 3 im B, C, E thng hng.
b) Mt ng trn tm K di ng lun i qua A
E
v D, ct AB, AC theo th t ti M v N. Chng
C
B
minh rng BM = CN.
c) Tm qu tch trung im I ca on thng MN.
Hngdn
y
x
DCy
ABD
DBx
ACB
, CED
D
a) BED
84
www.VNMATH.com
ABD
ACD
1800 .
Suy ra: BEC
Suy ra: B, E, C thng hng.
CAD
DN
DC
BAD
DM
DM = DN.
b) BD
DC
DB = DC
BD
DBM
DCN
BMD = CND BM = CN.
A
DI
A
c) Tnh c DI = 2KD sin2
2sin 2 const
2
DK
2
K thuc trung trc ca AD I thuc ng thng vung gc vi
DP
A
AD ct AD ti P sao cho
sin 2
DA
2
A
I
Bi tp 3: Cho ABC cn ti A. Cc im M, N theo th t

chuyn ng trn cc cnh AB, AC sao cho AM = CN.
a) Chng minh ng trn ngoi tip AMN lun i qua mt
im c nh khc A.
b) Tm qu tch tm ng trn ngoi tip AMN.
Gii
E
a) ng cao AH ct ng trn ngoi tip tam gic
AMN ti P
AMP = CNP
PA = PC
P l tm ng trn ngoi tip ABC
P c nh.
b) Tm I ca ng trn ngoi tip AMN nm trn
ng trung trc ca AP.
J
B
Bi tp 4: Tm qu tch nh C cc ABC c AB c nh,

ng cao BH bng cnh AC.
A
Hngdn
K ng thng vung gc vi AB ti A, trn
A
ly E sao cho AE = AB
ACE = BHA
900 C thuc cung cha gc 90
ACE
dng trn AE.
Bi tp 5: T gic li ABCD c AC c nh,
450 , B
D
900 .
gc A
a) Chng minh rng BD c di khng i.
b) Gi E l giao ca BC v AD, F l giao ca
DC v AB. Chng minh EF c di khng
i?
c) Tm qu tch tm ng trn ngoi tip
AEF.
Hngdn
a) B D 900 B, D thuc ng trn ng

knh AC
F
85
450 BD = R 2 = const.
A
b) CDE vung cn CD = ED.
ADF vung cn DA = DF.
ACD = FED
EF = AC = const
c) Trung trc ca AF ct trung trc ca AE ti J, ct (O) ti H. Trung trc ca AE ct (O) ti I
H, I l im chnh gia ca hai cung AC H, I c nh.
BCD
1350
HJI
J thuc cung cha gc 135 dng trn HI.
Bi tp 6: Cho hai ng trn (O; R) v (O'; R') ct nhau ti A v D c cc ng knh AOB v
AO'C vung gc vi nhau ti A. Mt ng thng d i qua A v ct cc na ng trn khng cha
im D ca (O), (O') tng ng ti cc im M, N khc A.
a) Chng minh: ABM CAN.
b) Tm qu tch giao im P ca OM v O'N khi d di ng.
c) Tip tuyn ti M ca (O) ct AD ti I. Chng minh rng: IM2 = IA. ID.
d) Tm v tr ca ct tuyn d cho tip tuyn ti M ca (O) v tip tuyn ti N ca (O') ct nhau ti
mt im thuc ng thng AD.
e) Xc nh v tr ca d sao cho t gic MNCB c din tch ln nht. Tm gi tr ln nht theo R
v R'.
I
Hngdn
M
a) AMB CAN.
PNA
OAM
O'AN
900
b) PMA
I'
900 P thuc ng trn ng knh
OPO'
OO'.
O
A
c) IMA IDM IM2 = IA.ID
B
d) Tng t cu c gi s tip tuyn ti N ca (O') ct
AD ti I' I'M2 = I'A.I'D.
N
Vy I trng I' IM = I'N I thuc trung trc ca
O'
P
NM.
D
Vy khi I l giao ca AD v trung trc ca MN th
C
tip tuyn ti M ca (O) v tip tuyn ti N ca (O')
ct nhau ti mt im thuc ng thng AD.
e) Din tch t gic BMNC ln nht (SBMA + SANC)min (SBMA)min (BM.AM)min
Ta li c: BM2 + AM2 = R2.
R2
Vy: BM.AM
du bng khi BM = AM d to vi AB mt gc 450.
2
1
Khi din tch t gic BMNC l: R.R' + R 2 + R'2 .
2
D
Bi tp 7: Mt im A i ng trn na ng trn
ng knh BC c nh. ng thng qua C song song
E
A
vi BA ct ng phn gic ngoi ca gc BAC ca tam
gic ABC ti D. Tm qu tch D.
Hngdn
AD ct (O) ti E E c nh
450 .
B
Ta li c: CDE
C
O
0
Vy D thuc cung cha gc 45 dng trn CE.
86
www.VNMATH.com
Bi tp 8: Cho ng trn (O; R) c nh v ng thng d ct (O; R) ti hai im A, B c nh.

Mt im M di ng trn d v bn ngoi on AB. V cc tip tuyn MP v MN vi (O; R). Gi
N, P l hai tip im.
a) Chng minh rng khi M di ng, ng trn ngoi tip tam gic MNP lun i qua hai im c
nh.
b) Tm qu tch tm I ca ng trn ngoi tip tam gic MNP.
c) Trnh by cch dng im M sao cho tam gic MNP
l tam gic u.
P
Hngdn
900
a) Gi s (I) ct AB ti H khc M OHM
O
HA = HB hay H c nh.
I
Vy (I) i qua O v H c nh.
H
d
B
b) IO = IH I thuc trung trc ca OH.
A
M
300
c) Tam gic MNP u OMN
N
OM = 2ON = 2R.
Vy M thuc ng trn (O; 2R).
Bi tp 9: Cho hnh vung ABCD c nh. Mt im I di ng trn cnh AB (I khc A v B). Tia
DI ct tia CB ti E. ng thng CI ct ng thng AE ti M. ng thng BM ct ng thng
DE ti F. Tm qu tch im F.
Hngdn
Trn BC ly G sao cho AI = BG AI EG.
p dng nh l Menelauyt trong tam gic AEB vi 3 im thng hng C, I, M, ta c:
CB IA ME
(1)
1
G
B
C
E
CE IB MA
F
CB CD IB
Li c
CE CE BE
I
M
ME BE BE
Thay vo (1)
MA IA BG
900 .
MB // AG hay DFB
Vy F thuc ng trn ng knh BD (cung nh AB).
D
A
Bi tp 10: Cho ng trn (O; R) v mt im A c nh
trn ng trn. im M lun ng trn tip tuyn xy ti A ca (O; R). Qua M v tip tuyn th hai
vi (O; R). Gi tip im l B.
a) Tm qu tch tm cc ng trn ngoi tip
AMB.
y
M
b) Tm qu tch trc tm H ca AMB.
A
H
Hngdn
x
E
a) ng trn ngoi tip AMB l ng trn tm
E, ng knh OM.
E thuc trung trc ca OA
b) T gic AOBH l hnh thoi
O
B
AH = R.
Vy H thuc ng trn (A; R) (thuc na mt
phng b xy cha B).
87

Bi tp 11: Cho tam gic ABC ni tip ng trn tm O. ng
phn gic ca gc A ct ng trn ti im D. Mt ng trn
(L) thay i nhng lun i qua hai im A v D. (L) ct hai ng
thng AB, AC giao im th hai l M, N (c th trng vi A).
a) Chng minh rng: BM = CN.
b) Tm qu tch trung im K ca MN.
Hngdn
a) BAD DAC
DB = DC; DM = DN.
NCD
; BMD
NCD
Ta li c: MBD
O
B
M
N
C
CDN
.
BDM
x
Vy BDM = CDN BM = CN.
b) Tng t cu c bi b)
A
Bi tp 12: Cho gc vung xOy. Mt chic ke ABC trt B
trong mt phng ca gc xOy sao cho nh B di chuyn trn
cnh Ox, nh C di chuyn trn cnh Oy v nh gc vung A
di chuyn trong gc xOy. Tm qu tch im A.
Hngdn
CBA
.
T gic OBAC ni tip yOA
y
C
Vy A thuc tia to vi tia Oy mt gc (phn nm trong gc O
xOy)
Bi tp 13: Cho ng trn tm O bn knh R v mt im P c nh ngoi ng trn. V tip
tuyn PA v ct tuyn PBC bt k (A, B, C trn (O; R)). Gi H l trc tm ca tam gic ABC. Khi
ct tuyn PBC quay quanh P.
a) Tm qu tch im i xng ca O qua BC.
A
K
b) Tm qu tch im H.
Hngdn
a) Ta c: PO' = PO = const; P c nh
H
O
O' thuc ng trn (P; PO)
P
b) T gic OO'HA l hnh bnh hnh. V hnh bnh
B
hnh AOPK.
C
O'
K c nh HO'PK cng l hnh bnh hnh
HK = O'P = OP = const.
Vy H thuc ng trn (K; OP).
Bi tp 14: Cho tam gic cn ABC ni tip ng trn (O; R) c AB = AC = R 2 .
a) Tnh di BC theo R
b) M l mt im di ng trn cung nh AC, ng
A
thng AM ct ng thng BC ti D. Chng minh rng:
AM.AD lun lun l hng s
c) Chng minh tm ng trn ngoi tip MCD di
ng trn mt ng c nh khi M di ng trn cung
M
nh AC.
Hngdn
D
B
O
C
a) BC l ng knh ca (O).
b) Tam gic AMC ng dng vi tam gic ACD
AM.AD = AC2 = R 2 .
88
www.VNMATH.com
MDC
1 s CM
AC l tip tuyn ca (I)
c) ACM
2
IC vung gc vi AC c nh
I thuc ng thng qua C v vung gc vi CA.
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho tam gic ABC cn ti A. Mt im P di ng trn cnh BC. V PQ song song vi
AC (Q thuc AB), v PR song song vi AB (R thuc AC). Tm qu tch cc im D i xng vi P
qua QR.
Bi tp 2: Cho gc vung xOy. Cc im A v B tng ng thuc tia Ox, Oy sao cho OA = OB.
Mt ng thng d i qua A v ct OB ti M nm gia O v B. T B h ng thng vung gc vi
AM ct AM ti H v ct ng thng OA ti I.
a) Chng minh rng OI = OM v t gic OMHI ni tip.
b) Gi K l hnh chiu ca O ln BI. Chng minh rng OK = HK.
c) Tm qu tch im K khi M di ng trn on OB.
Bi tp 2: Cho tam gic u ABC ni tip ng trn (O) v M di ng trn cung BC.
a) Trn tia i ca tia CM, ly on CE = MB. Tm tp hp cc im E khi M di ng.
b) Trn tia i ca tia MC, ly on MF = MB. Tm tp hp cc im F khi M di ng.
Bi tp 3: Cho hai ng trn bng nhau (O) v (O') ct nhau ti A v B. Mt ct tuyn (d) bt k
qua B ct (O0 ti C v (O') ti C'. Tm tp hp trung im I ca on CC' khi d quay quanh B.
Bi tp 4: Cho hai ng thng xx' v yy' vung gc vi nhau ti O v mt im P c nh. Mt
gc vung nh P quay quanh P. cc cnh ca gc vung ny ct xx' ti A v yy' ti B. Tm tp hp
trung im I ca on AB.
Bi tp 5: Trn mi bn knh OM ca ng trn (O) ly on OI bng khong cch t M n
ng knh c nh AB. Tm tp hp cc im I.
Bi tp 6: Cho ng trn (O) c nh v mt dy AB c nh. Trn cung nh AB, ta ly im C di
ng. Tm tp hp tm I ca ng trn ni tip tam gic ABC.
Bi tp 7: Cho ng trn (O) v mt dy AB c nh. K mt dy AC. Trn ng thng AC ly
hai im M, M' sao cho CM = CM' = CB, M nm ngoi ng trn. Tm tp hp cc im M v M'
khi C vch cung AB.
Bi tp 8: Cho ng trn (O; R), 2 im B, C c nh trn (O) v mt im A di ng trn (O).
Tm tp hp cc trc tm H ca tam gic ABC.
Bi tp 9: Cho tam gic ABC. Tm tp hp nhng im M trong mt phng sao cho hnh chiu ca
M trn ba cnh ca tam gic l ba im thng hng.
Bi tp 10: Cho on thng AB v M l im tu trn on AB. Dng trn cng mt na mt
phng b l ng thng AB cc hnh vung ANCD v BMEF. Cc ng trn ngoi tip chng
tm P v Q ct nhau ti M v N.
a) Chng minh rng: AE, BC i qua N.
b) Chng minh rng: MN i qua mt im c nh khi M di ng.
c) Tm tp hp trung im I ca PQ khi M di ng.
Bi tp 11: Cho ng trn (O; R) v mt im P c nh trong ng trn khng trng vi O. Qua
P dng dy cung APB, cc tip tuyn ca (O) ti A v B ct nhau ti M. Tm tp hp cc im M
khi dy AB quay quanh P.
Bi tp 12: Hai ng trn (O) v (O') giao nhau ti A v B. Mt ct tuyn di ng qua A ct (O)
ti C v (O') ti D. Tm tp hp tm I ca cc ng trn ni tip tam gic BCD.
Bi tp 13: Cho hnh vung ABCD c tm O. V ng thng (d) quay quanh O ct AD, BC ti E,
F. T E, F ln lt v cc ng thng song song vi DB, AC chng ct nhau ti I.
a) Chng minh rng I thuc mt ng thng c nh
b) T I k IH vung gc vi EF ti H. Chng minh H thuc mt ng c nh v IH i qua mt
im c nh.
89

Bi tp 14: Cho tam gic ABC c BC c nh cn A di ng sao cho gc BAC bng 60 0. Tm qu
tch trng tm G ca tam gic ABC.
Bi tp 15: Cho ng trn (C) tm O. P l mt im c nh nm trong (C) nhng khng trng vi
O. Mt ng thng (d) thay i qua P ct (C) ti A v B. Tm qu tch trung im M ca on BC
khi (d) quay quanh P.
Bi tp 16: Cho hai im A, B c nh. C l mt im thay i trn on AB, C khc A v B. Dng
cc hnh vung ACDE v BCFG nm v cng mt pha i vi ng thng AB. Tm qu tch trung
im I ca EG.
Bi tp 17: Cho mt gc nhn Oxy v mt im M nm trong gc y. T M ta k cc ng vung
gc MH xung cnh Ox v MK xung cnh Oy. Tm tp hp cc im M tha mn iu kin MH +
MK = a, trong a l mt di cho trc.
Bi tp 18: Cho tam gic u ABC v mt im P nm trong tam gic. H PA1, PB1, PC1 vung gc
vi BC, CA, AB tng ng. Tm tp hp cc im P sao cho A1B1C1 l tam gic cn.
Bi tp 19: Cho tam gic u ABC. P l mt im nm trong tam gic. Gi x, y, z ln lt l
khong cch t P n cnh BC, CA, AB tng ng.
a) Bit rng x = 1, y = 2, z = 3. Hy tnh din tch tam gic ABC.
b) Tm qu tch nhng im P trong tam gic sao cho x + y = z. T suy ra tp hp nhng im P
trong tam gic sao cho x, y, z lp thnh 3 cnh ca mt tam gic.
Bi tp 20: Cho hai ng trn (C1) v (C2) ct nhau ti A v B. Mt ng thng (d) thay i
nhng lun i qua A ct (C1), (C2) ti cc im th hai C v D tng ng. Tm qu tch trung im
M ca CD khi (d) quay quanh A.
Bi tp 21: Cho ng trn (C) tm O bn knh R. ng trn (C1) c bn knh R/2 tip xc trong
vi (C) ti A. By gi ta c nh v tr im A trn ng trn (C1) l cho (C1) ln nhng lun tip
xc trong vi (C). Hy tm qu tch im A.
Bi tp 22 (*): Cho hai im A, B c nh, AB = 2a.
Tm qu tch nhng im M sao cho MA + MB = 2c khng i, vi c > a.
Bi tp 23: Cho hnh vung ABCD. M l mt im di ng trn cnh CD. AM v BM ko di ct
BC v AD ko di ti P v Q. DP ct CQ ti N. Tm qu tch im N khi M di ng trn cnh BC.
Bi tp 24: Cho tam gic ABC. Trn AB ko di v pha B ly im M v trn AC ko di v pha
C ly im N sao cho BM = CN. Tm qu tch trung im I ca MN.
Bi tp 25: Cho hai im A, B c nh. C l mt im thay i trn on AB, C khc A v B. Dng
cc hnh vung ACDE v BCFG nm v cng mt pha i vi ng thng AB. Gi I, J l tm cc
hnh vung ACDE v BCFG. Tm qu tch trung im K ca IJ.
Bi tp 26: Tm qu tch nhng im cch u mt im cho v mt ng thng cho.
Hng dn
Bi ton tng nh rt n gin ny khng th gii bng phng php hnh hc thun ty. Ta c th
dng mt s v tr thy rng qu tch khng phi l ng thng. Mt c im ng ch na l
trn 1 ng thng vung gc vi ng thng cho s tm c duy nht 1 im tha mn tnh
cht.
Bi ny c th gii c d dng bng phng php ta . Gi im cho l P v ng thng
cho l P. Xt h trc ta c Ox l ng thng d v Oy l ng thng qua im P v vung gc
vi d. Gi s P c tung l p > 0.
Xt im M(x, y) bt k nm trn qu tch. D thy y > 0. Khi khong cch t M n d l y v t
M n P l
x 2 (y p)2 .
T ta c y x 2 (y p) 2 y 2 x 2 y 2 2py p 2 y
x2 p
.
2p 2
l phng trnh ca mt parabol!
90
www.VNMATH.com
CHU E 15
DNG HNH
1. Kin thc c bn:
Dng hnh bng thc v com-pa l dng ton kh i hi ngi gii phi nm vng cc kin thc
c bn, k nng cng nh s sng to trong vic k thm cc yu t ph kt ni cc d kin. V
th nm vng k nng dng hnh s c ngha quan trng trong vic gii ton hnh hc ni chung.
Bi ton dng hnh bng thc v compa c ngha ton hc rt su sc v ni dung ca n nhiu
lc vt ra khi lnh vc hnh hc. ng Vua ca cc nh Ton hc Carl Friederich Gauss rt t ho
vi kt qu tm ra cch dng a gic u 17 cnh ca mnh. Kt qu ny c c nh vo lng
360 0
ch thng qua cc php tnh s hc v php khai cn bc 2.
gic, c th Gauss tnh c cos
17
gii bi ton dng hnh, ta i theo cc bc c bn sau:
Phn tch: Gi s hnh dng c, tm cch kt ni cc i tng bit vi cc i tng cn
dng bng nhng cu ni tm ra quy trnh dng: Bt u t mt thnh phn c th dng c,
tip tc dng ra cc thnh phn khc cho n khi hon thnh yu cu. V d php dng mt tam gic
s hon thnh khi ta dng c 3 nh ca n.
Cch dng: Nu ra cc bc dng c cu hnh tha mn yu cu bi ton. Mi bc dng
phi l nhng ng tc c th thc hin c bng thc v compa (k ng thng ni hai im, v
mt ng trn c tm v bn knh xc nh, tm giao im ca hau ng thng, hai ng trn
).
Chng minh: Chng minh cch dng va nu phn trn s cho ta cu hnh cn dng.
Bin lun: Bin lun s nghim ca bi ton theo cc iu kin ban u cho. Khi no v nghim,
khi no nghim duy nht, khi no c 2 nghim hnh
Kt lun: Tng kt li cc bc trn a ra kt lun.
Ta bit v hnh bng nhiu dng c: thc (thc thng), compa, ke, thc o gc,
Ta xt cc bi ton v hnh m ch s dng hai dng c l thc v compa, chng c gi l
cc bi ton dng hnh.
Vi thc, ta c th:
- V c mt ng thng khi bit hai im ca n.
- V c mt on thng khi bit hai u mt ca n.
- V c mt tia khi bit gc v mt im ca tia.
- Vi compa, ta c th v c mt ng trn khi bit tm v bn knh ca n.
hnh hc lp 6 v hnh hc lp 7, vi thc v compa, ta bit cch gii cc bi ton dng hnh
sau :
(1) Dng trung trc ca mt on thng.
Dng trung im ca mt on thng.
Dng mt ng thng i qua mt im cho v vung gc vi mt im cho.
(2) Dng mt ng thng i qua mt im cho v song song vi mt im cho.
(3) Dng mt on thng bng n ln on thng cho.
Dng mt on thng bng 1/n on thng cho.
(4) Dng mt gc bng gc cho. Chia i mt gc.
Dng tng v hiu ca hai gc.
(5) Cho hai on thng c di a, b, dng on thng c di ab .
(6) Dng tip tuyn k t mt im n mt ng trn.
(7) Dng ng trn ni tip, ngoi tip ca mt tam gic.
(8) Dng tam gic bit ba cnh, hoc bit hai cnh v gc xen gia, hoc bit mt cnh v hai gc
k.
91

Dng hnh bng phng php i s:
Gii mt bi ton dng hnh bng phng php i s thng c quy v dng mt s on thng.
Ta gi cc di cc on thng phi tm l x, y, z. Sau ta lp phng trnh biu th mi tng
quan gia cc on thng bit l a, b, c. Sau gii h phng trnh c cc n x, y, z.
Mt vi on thng dng c biu th bng biu thc n gin l:
a.b.c
x=ab
;x=
e.f
x = na, n N
; x = a 2 b2 c2 d 2 (a2 + d2 > b2 + c2)
a
x= ,nN
; x = a 2 b2
n
na
x=
; m, n N
; x = ab
m
ab
x=
;x=a n;nN
c
Dng hnh bng phng php bin hnh:
Dng hnh bng phng php bin hnh l p dng php i xng, php tnh tin, php quay, ng
dng. Ta quy vic dng mt hnh v vic dng mt im M. Dng trc tip im M i khi gp kh
khn. Trong trng hp ny ta chn mt php bin hnh l mt song nh f ( f c nh x ngc)
bin im M thnh im M' m im M' ny ta c th ng c mt cch d dng. Sau khi dng
c im M' ta c php bin hnh ngc: f-1(M') = M. V d nh tnh tin a .

2. Bi tp p dng:
Bi tp 1: Dng ABC bit cnh BC = a, ng cao AH = h, trung tuyn AM = m.
Gii
Phn tch
A
Gi s ta dng c ABC tho mn:
BC = a; AH = h; AM = m.
Ta phi xc nh nh A tho mn 2 iu kin:
- A cch BC mt khong bng h, suy ra A ng thng d// BC
h
m
v cch BC mt khong h.
- A cch im M l trung im ca BC mt khong m.
Cch dng
B
HM
- Dng BC bng a
- Dng ng thng d // BC v cch BC mt
A
khong bng h.
- Dng ng trn tm M bn
knh m ct d ti A.
ABC l tam gic cn dng.
h
Chng minh
m
ABC c BC = a (cch dng)
ng cao AH = h (cch dng)
B
C
HM
Trung tuyn AM = m (cch dng)
ABC l tam gic cn dng.
Bin lun
* m > h bi ton c 4 nghim (4 im A)
* m = h bi ton c 2 nghim (2 im A)
* m < h bi ton v nghim (khng c im A)
C
d
92
www.VNMATH.com
Bi tp 2: Cho ng thng m song song vi ng thng n v im A khng thuc 2 ng thng

. Dng im B m, C n sao cho ABC l tam gic u.
Gii
Phn tch
Gi s dng c im B m, im C n ABC u.
Dng hnh chiu vung gc ca A trn im M l E
Dng tam gic u AEF.
Xt AEB v AFC ta c:
AE = AF (ABF u)
BAE
600 CAE
CAF
AB = AC (ABC u)
AEB = AFC (c.g.c)
CFA
900 (v AE BE)
BEA
B
Cch dng
T A h AE m ti E
- Dng AEF u
- T F dng ng vung gc vi AF ct n ti C
- Ni A vi C, dng ng trn tm A bn knh AC ct
m ti B.
- Ni A vi B, B vi C ta c ABC cn dng
Chng minh
Xt vung ABE v vung ACF c:
AB AC
(Cch dng) ABF = ACF (c.g.c)
AE AF
AE = AF
CAF
BAE
EAF
CAE
600 CAE
M CAF
BAC
CAE
V BAE
600
BAC
600
ABC c: AB = AC v BAC
ABC u
d) Bin lun
Bi ton c 2 nghim v ta c th dng c 2 u
.
Bi tp 3: Dng ABC bit BC = a; AB + AC = d; ABC
Gii
a) Phn tch
Gi s ta dng c ABC tho mn cc iu kin ca u bi.
Ko di BA v trn ng ko di ly im D sao cho AD = AC.
Suy ra: BD = AB + AD = AB + AC = d
DAC cn A = BD ng trung trc ca CD
b) Cch dng
- Dng on BC = a
.
- Dng tia Bx sao cho xBC
- Dng im D trn Bx sao cho BD = d
- Ni D vi C.
A
F
E
n
C
C
93

- Dng im A l giao ca BD v ng trung trc ca CD.
- Ni A vi C ta c ABC cn dng.
c) Chng minh
ABC = (cch dng)
BC = a (cch dng)
A ng trung trc ca DC AD = AC
A, D Bx; BD = d (cch dng)
BD = AB + AD = AB + AC = d
ABC l cn dng.
d) Bin lun
- d < a bi ton v nghim
- d > a Bi ton c mt nghim
Bi tp 4: Dng ABC bit BC = a, trung tuyn AM = m, ng cao CH = h.
Gii
Phn tch:
Gi s dng c ABC tho mn iu kin ca u bi
A ng trn tm M bn knh m.
H ng trn ng knh BC
CH = h; B, H, A thng hng
Cch dng:
- Dng BC = a, trung im M ca BC
- Dng ng trn (M, m)
H
- Dng ng trn ng knh BC
- Dng im H ng trn ng knh BC sao cho HC = h
- Dng im A l giao im ca BH v (M, m)
B
Chng minh:
BC = a
CH = h (cch dng)
B'
A (M, m) AM = m
ABC l tam gic cn dng
Bin lun:
h < BC = a
Bi ton c nghim khi
2m > h
Bi ton c hai nghim do BH ct (M, m) ti hai im l A v A'.
Bi tp 5: Dng ABC bit B = < 900, ng cao BH v ng cao AD.
Gii
Phn tch:
Gi s ABC dng c.
vung ABD l dng c
ta ch cn dng im C.
Mun vy ta phi i dng im H: H giao ca hai ng trn
ng knh AB v ng trn tm B bn knh BH C = AH
BD
Cch dng:
- Dng ABD vung ti D
B
sao cho ABD < 900
v AD cho trc.
- Dng im H l giao im
h
C
A
H
94
www.VNMATH.com
ca hai ng trn: (B, BH)

v ng trn ng knh AB (BH cho trc).
- Dng im C l giao ca BD v AH ABC l ta cn dng.
Chng minh:
ABD = < 900 (cch dng)
AD l ng cao c di cho trc (cch dng)
BH bng on cho trc (cch dng)
ABC tho mn yu cu ca bi
Bin lun:
Bi ton lun c nghim
Bi ton c mt nghim
Bi tp 6: Dng hnh bnh hnh ABCD bit 2 nh i din A v C cn 2 nh B v D thuc mt
ng trn (O, R) cho trc.
Gii
Phn tch:
Gi s dng c hnh bnh hnh tho mn iu kin ca bi l ABCD. Nu I l giao im ca
2 ng cho ca ABCD th: I AC v IA = IC, I BD v IB = ID; B, D (O,R) OI BD
Cch dng:
- Dng I l trung im ca AC
B
- Dng ng thng qua I
v OI ct (O) ti B v D
I
C
ABCD l hnh bnh hnh cn dng.
A
Chng minh:
O
OI BD IB = ID
D
IA = IC (cch dng); B, D (O, R) (cch dng)
AIB = DIC (c.g.c) ABI = IDC AB // CD
ABCD l hnh bnh hnh tho mn u bi.
Bin lun:
Bi ton c nghim khi im I trong ng trn (O) khi bi ton c 1 nghim.
Bi tp 7: Cho ng trn (O, R) v im A ng thng d.
Dng ng trn tip xc vi C(O,R) v tip xc vi d ti A.
Gii
Phn tch:
d'
Gi s dng c (O',R') tip xc vi (O, R) v tip xc
vi d ti A O' d' l ng thng qua A v vi d.
Dng im E sao cho O'E = O'O (AE = R).
O
O' nm trn ng trung trc ca OE
O' l giao ca ng trung trc ca OE & p
Cch dng:
O'
- Dng ng thng d' d ti A
- Dng im E d' sao cho AE = R
A
- Dng ng trung trc ca
d
OE l m, m d' O'
- Dng ng trn (O',O'A)
E
l ng trn cn dng
Chng minh:
(O', O'A) tip xc vi d ti A (cch dng)
Ni O vi O'. V O' ng trung trc ca OE
OO' = O'E
95

M O'E = O'A + AE OO' = OA + AE = O'A +R
(O, R) & (O', O'A) tip xc vi nhau
(O') l ng trn cn dng
Bin lun:
Trn p c th ly E1 trong ng trn (O') sao cho AE1 = R.
Vy bi ton c 2 nghim hnh.
Bi tp 8: Cho hnh thang ABCD, AD // BC. Dng ng thng EF//BC chia i din tch hnh
thang.
Gii
Phn tch:
Gi s dng c EF//BC chia i din tch hnh thang ko di BC, CD ct nhau ti O.
Suy ra:
OBC OEF OAD
t OB = a, OA = b, OE = x
S
SOAD b 2
a2
Ta c: OBC 2 ;
SOEF x
SOEF x 2
SOBC SOAD a 2 b2
SOEF
x2
M: S OBC + S OAD = S OEF + Shnh thang EBCF + S OAD
= S OEF + Shnh thang AEFD + S OAD
= 2SOEF
a 2 b2 2
2x2 = a2 + b2
2
x
1
x2
a 2 b2
2 2
t y
a2
b2
;z
x y2 z 2
2
2
y
z
a
2
b
2
Cch dng:
- Ko di BA, CD ct nhau O
- Dng on trung bnh nhn ca a,
a
ta c y.
2
b
, b ta c z.
2
- Dng vung c y, z l 2 cnh gc vung
di cnh huyn ca l x.
- Trn OB ly OE = x, dng EF // BC ta s c on EF cn dng.
- Dng on trung bnh nhn ca
96
www.VNMATH.com
Chng minh:
Gi hnh thang ADEF din tch l S1 v hnh thang EBCF c
din tch l S2
Ta phi chng minh S1 = S2
Ta c OAD DEF (v AD//EF)
a
T s ng dng l:
x
2
S
S0
a
OAD 2
SOEF x
S0 S1
OEF OBC
SOBC b 2 S0 S1 S2
SOEF x 2
S0 S1
O
b
a x
D
F
2S S S
2S S S
a b
a b
0 1 2 2
0 1 2
2
2
a b
x
S0 S1
S0 S1
C
B
2
2S S S
0 1 2 2 2S0 S1 S2 2S0 2S1 S1 S2
S0 S1
Shnh thang ADEF = Shnh thang EBCF
Bin lun:
Bi ton lun c mt nghim hnh.
Bi tp 9: Cho hnh bnh hnh ABCD. Dng hai ng thng i qua nh A v chia hnh bnh hnh
thnh 3 phn c din tch bng nhau.
Gii
Phn tch:
Gi s dng c ng thng qua A ct BC ti E, ct CD ti F tho mn:
1
S ABE = SBECF = S AFD = SABCD
3
1
Gi di: BE = x, ng cao AH = h S ABE = h.x
2
SABCD = AH.BC = h.BC. M SABCD = 3 S ABE
1
3
2
h.BC = 3. hx <=> BC = x x = BC
3
2
2
2
Tng t ta gi: DF = y y = DC
3
A
D
Cch dng:
2
- Dng on BE = BC
3
2
F
- Dng on DF = DC
3
B
- Ni A vi E, A vi F ta c:
E
C
1
S ABE = S AFD = SAECF = SABCD
3
Chng minh:
1
1
1
1
2
Ta c: S ABE = hx = h. BC = h.BC = SABCD
3
2
2
3
3
97

Tng t: S ADF =
SAECF =
1
SABCD
3
1
SABCD iu phi chng minh
3
Bin lun:
Bi ton c mt nghim hnh
Bi tp 10: Cho 2 im A, B nm v mt pha ca ng thng d.
Tm im M d sao cho AM + MB l nh nht.
Gii
Phn tch:
Gi s dng c im M d (AM + MB) ngn nht.
Ta ly im A' i xng vi A qua d.
IA = IA'; MA = MA' (AM + MB) ngn nht khi: A, M, B
B
thng hng.
M giao ca ng thng ni 2 im A', B v ng thng
A
d.
Cch dng:
- Dng im A' i xng A qua d
d
- Ni A' vi B
M'
M
- Dng M = A'B d
l im M cn dng
Chng minh:
A'
- Ly M' d (M' tu ) v ta chng minh:
M'A + M'B > MA + MB
Theo cch dng th A', M, B thng hng v AM = A'M
Xt A'BM' ta c: M'A + M'B > A'B
(1)
M theo cch dng th A'B = MA' + MB = MA + MB
(2)
T (1) v (2), suy ra:
MA' + MB' > MA + MB (MA + MB) min (pcm)
Bin lun:
Bi ton c 1 nghim hnh v im A' dng c l duy nht.
Bi tp 11: Cho 2 ng thng b // c, im A b, c. Dng ABC u sao cho B b, Cc.
Gii
Phn tch:
Gi s ta dng c ABC u tho mn iu kin ca bi ton.
B b, C c.
Ta thc hin php quay theo chiu kim ng h ta c:
r(A, 600)(B) = C;
r(A, 600)(b) = b'
A
M B b C b'.
B' b
B
Mt khc: C c
c b' = C
Cch dng:
c
- Dng ng thng
0
C
C'
b' = r(A, 60 )(b)
- Dng im C
b'
l giao im ca b' v c
- Dng im B bng cch:
r(A, 600)(C) = B
98
www.VNMATH.com
Chng minh:
r(A, -600)(C) = B;
r(A, -600)(b') = b
M C b' B b (pcm).
Bin lun:
Bi ton c 2 nghim hnh
Bi tp 12: Cho ABC. Dng hnh vung MNPQ sao cho M AB; N,P BC, Q AC.
Gii
Phn tch:
Gi s dng c hnh vung MNPQ tho mn iu kin ca bi ton.
BQ '
Ni B vi Q v thc hin php v t: V(B, k =
) (Q' BQ): Q Q'; M M'; N N'; P
BQ
P'
A
M 'Q ' N 'M ' N 'P ' P 'Q '
MQ
NM
NP
PQ
M MQ = MN = NP = PQ v NMQ = 900
M'Q' = M'N' = N'P' = P'Q'; N'M'Q' = 900
M
M'N'P'Q' l hnh vung.
Q
Cch dng:
- Ly M' AB, dng M'N' BC
Q'
M'
- Dng hnh vung M'N'P'Q'
- K BQ' ct AC ti Q
- Thc hin php v t:
BQ '
C
N' M' P'
P
V(B; k =
) (Q') = Q; p' p; M' M; N' N B
BQ
ta dng c hnh vung MNPQ cn dng.
Chng minh:
MQ
NM
NP
PQ
v t gic M'N'P'Q' l hnh vung;

Theo cch dng ta c:
M 'Q ' N 'M ' N 'P ' P 'Q '
N
'M 'P ' 900 .
MN = NP = PQ = MQ & NMP = 900
MNPQ l hnh vung
Bin lun:
Bi ton c 1 nghim hnh
Bi tp 13: Dng tam gic bit di ba ng trung tuyn.
Gii
Phn tch:
A
Gi s ABC dng xong v c trung tuyn:
AM = ma, BN = mb, CP = mc.
E
Nhn vo hnh v ta cha thy c yu t no c th dng c,
N
P
tr cc on thng AM, BN, CP mt cch ring l.
G
V d nhin, nu ta dng, chng hn AM th c th xc nh
thm c G.
Tuy nhin, nu ta gi E l trung im ca AG th do
B
BG BN
AG AM
CP
M
PE
; EG
v PG
(tnh cht
2
3
2
3
3
ng trung tuyn v tnh cht ng trung bnh) nn cc cnh ca PEG hon ton xc nh.
Khi xc nh c PEG, ta d dng xc nh c cc im C, A, M v cui cng l B.
99

T suy ra cch dng.
Cch dng:
mb
m
m
; PG c ; EG a .
3
3
3
- Ni di PG v pha G, trn dng C sao cho GC = 2GP;
- Ni di GE v pha E, trn dng A sao cho EA = EG;
- Ni di EG v pha G, trn dng M sao cho GM = GE;
- Ni AP v MC ct nhau ti B.
ABC chnh l tam gic cn dng.
Chng minh:
Theo cch dng trn th AM = ma v CP = mc.
Cng theo cch dng v tnh cht ng trung tuyn th G chnh l trng ABC.
Do BG l ng trung tuyn.
2m b
V PE l ng trung bnh trong tam gic ABG nn BG = 2PE =
.
3
Suy ra ng trung tuyn k t B bng mb.
Nh vy ta c ABC c ba trung tuyn bng vi ma, mb, mc.
Bin lun:
m m m
Bc dng th nht dng c khi a ; b ; c l di 3 cnh ca mt tam gic.
3
3
3
iu ny tng ng vi ma, mb, mc l di 3 cnh ca mt tam gic.
Cc bc dng tip theo u thc hin c mt cch duy nht.
Suy ra nu di 3 on thng cho l di 3 cnh ca mt tam gic th bi ton c 1 nghim
hnh.
Trong trng hp ngc li bi ton v nghim.
Ghi ch: T bi ton dng hnh ni trn, ta suy ra mt kt qu th v sau: Ba ng trung tuyn ca
tam gic ABC l di 3 cnh ca mt tam gic c din tch bng 3/4 din tch tam gic ABC.
- Dng PEG c: PE
Bi tp 14: Cho hai ng trn (C1), (C2) c bn knh R1 < R2 ct nhau ti A v B. Hy dng tip
tuyn chung ca hai ng trn.
Gii
M
Phn tch:
N
A
Gi s tip tuyn chung tip xc (C1) ti M v (C2) ti N.
Ni di NM ct ng thng O1O2 ti P.
V O1M v O2N u vung gc vi MN nn chng song song vi
O2
O1
nhau.
PO1 O1M R1
Theo nh l Talet ta c
nn t y ta dng
B
PO2 O2 N R 2
c im P.
V PMO1 = 900 nn M nm trn ng trn ng knh PO1.
Nh vy M l giao im ca ng trn ng knh PO1 v (C1).
Cch dng:
PO1 R1
- Dng im P trn O2 sao cho
PO 2 R 2
- Dng ng trn ng knh PO1;
- ng trn ng knh PO1 ct (C1) ti M;
- Ni PM, l tip tuyn chung cn dng.
Chng minh:
Theo bc 2, 3 th PM vung gc vi MO1.
100
www.VNMATH.com
Suy ra PM l tip tuyn ca (C1).

T O2 k O2N vung gc vi PM th O2N//O1M.
PO1 O1M
p dng nh l Talet ta c:
.
PO2 O2 N
PO1 R1
.
Theo bc 1 th ta c:
PO 2 R 2
T hai ng thc cui, vi ch O1M = R1, ta c O2N = R2, tc l im N nm trn (C2).
Suy ra PM tip xc (C2) ti N, tc l PM chnh l tip tuyn chung ca hai ng trn.
Bin lun: Bi ton lun c 2 nghim hnh (HS t chng minh).
3. Bi tp t luyn:
Bi tp 1: Cho trc mt on thng c di bng 1, hy dng cc on thng c di bng
1
1
1
a) 2;
b) ;
c) ;
d) ;
e) 2 ;
f) 5 ;
g) 4 2
2
3
5
Bi tp 2: Dng ABC c = 520, AB = 5cm, AC = 7 cm
Bi tp 3: Dng ABC c - 600, AB = 3cm, AC + BC = 7,5 cm.
Bi tp 4: Dng ABC c = 900, phn gic AD = 10 cm, ng cao AH = 6 cm.
Bi tp 5: Dng ABC c = 600, AB = 3cm, ng cao AH = 2cm.
Bi tp 6: Dng tam gic bit b, a + c v C.
Phn tch: Gi s ABC dng c. Ni di CB v pha B ti im D sao cho BD = BA. Khi
tam gic ACD c gc C cho, AC = b v CD = a + c nn hon ton xc nh. nh B l nh ca
tam gic cn BDA, do l giao im ca trung trc on AD vi CD.
Bi tp 7: Cho hai ng thng a // b v mt im C. Hy dng tam gic u ABC c A nm trn a
v B nm trn b.
Gi : Hy chn mt s im A ty trn A ri dng tam gic u ABC. Ch xem B s vch ra
ng g?
Bi tp 8: Dng tam gic ABC bit di ng trung tuyn, ng phn gic v ng cao k t
nh A.
Cu hi gi : ng phn gic gc A v ng trung trc cnh BC ct nhau u?
Bi tp 9: Cho t gic ABCD. T A hy k mt ng thng chia i din tch tam gic.
Cu hi gi : Nu t gic ABCD suy bin thnh tam gic ABC th v nh th no?
Bi tp 10: Dng tam gic bit a, b v ma.
Bi tp 11: Dng tam gic c chu vi 2p, gc A v ng cao ha.
Bi tp 12: Dng t gic bit di 4 cnh lin tip v on ni trung im hai ng cho.
1 5
. Hy nu cch dng ng gic u cnh bng a cho trc.
Bi tp 13: Cho bit cos(72 0 )
4
Bi tp 14: Cho ng thng (d) v hai im A, B nm cng mt pha i vi d. Hy dng ng
trn i qua A, B v tip xc vi (d).
Bi tp 15: Nu cch dng trc ng phng ca hai ng trn trong cc trng hp sau
a) Hai ng trn ct nhau
b) Hai ng trn ngoi nhau
c) Hai ng trn cha nhau
Bi tp 16: Cho tam gic ABC. Hy nu cch dng ng thng chia tam gic thnh 2 phn c din
tch v chu vi bng nhau.
Bi tp 17: Cho hai ng trn (O1, R1) v (O2, R2) v phng . Dng on AB = a song song vi
sao cho A (O1, R1), B (O2, R2).
Bi tp 18: Cho hai ng trn (O1, R1) v (O2, R2) cng ng thng d. Dng hnh vung ABCD
sao cho A (O1, R1), C (O2, R2); B, D d.
Bi tp 19: Dng mt u sao cho din tch ca n bng din tch mt cho trc
101

Bi tp 20: Cho hai im A, B nm cng pha vi ng thng d. Dng ng trn i qua A, B v
tip xc vi d.
Bi tp 21: Cho hai im A, B ng thng d cho trc. Dng ng trn i qua hai im A, B
v tip xc vi ng thng d.
Bi tp 22: Dng hai ng thng i qua A chia hnh bnh hnh thnh 3 phn bng nhau v din
tch.
Bi tp 23: Cho ABC, dng ng thng song song vi BC chia ABC thnh hai phn c din
tch bng nhau.
Bi tp 24: Cho ng trn (O, R) v hai im A, B (O, R) cng mt on thng bit l. Dng
hai dy cung song song i qua A v B sao cho tng ca chng bng l.
Bi tp 25: Cho im A ngoi (O, R).
Dng ct tuyn i qua A ct (O, R) ti B v C sao cho AB = BC.
Bi tp 26: Cho ng trn (O) v mt dy cung AB c nh. Dng u MNP tho mn: M & P
(O); N AB v MN AB.
Bi tp 27: Cho hnh vung ABCD c giao im hai ng cho l 0. hy dng nh ca cc im
A, B, C, D trong php quay tm O mt gc 450 ngc chiu kim ng h.
Bi tp 28: Dng mt hnh vung ni tip mt ng trn bn knh R, dng mt lc gic v mt
tam gic u ni tip ng trn bn knh R.
BAI TAP TONG HP KIEN THC
Bi tp 1: Cho ABC c cc ng cao BD v CE.ng thng DE ct ng trn ngoi tip tam
gic ti hai im M v N.
a) Chng minh: T gic BEDC ni tip.
ACB
.
b) Chng minh: DEA
c) Chng minh: DE // vi tip tuyn tai A ca ng trn ngoi tip tam gic.
d) Gi O l tm ng trn ngoi tip tam gic ABC. Chng minh: OA l phn gic ca gc MAN
e) Chng t: AM2 = AE.AB.
Bi tp 2: Cho ng trn (O), ng knh AC. Trn on OC ly im B v v ng trn (O),
ng knh BC. Gi M l trung im ca on AB. T M v dy cung DE AB; DC ct ng trn
(O) ti I.
a) T gic ADBE l hnh g?
b) Chng minh: T gic DMBI ni tip.
c) Chng minh: Ba im B; I; C thng hng v MI = MD.
d) Chng minh: MC.DB = MI.DC.
e) Chng minh: MI l tip tuyn ca ng trn (O).
Bi tp 3: Cho ABC c gc A = 900. Trn AC ly im M sao cho AM < MC. V ng trn (O),
ng knh CM. ng thng BM ct (O) ti D. Ko di AD ct (O) ti S.
a) Chng minh: T gic BADC ni tip.
.
b) K BC ct (O) ti E. Chng minh rng: MR l phn gic ca AED
.
c) Chng minh: CA l phn gic ca gc BCS
0
Bi tp 4: Cho ABC c gc A = 90 . Trn cnh AC ly im M sao cho AM>MC. Dng ng
trn (O) ng knh MC. ng trn ny ct BC ti E. ng thng BM ct (O) ti D v ng
thng AD ct (O) ti S.
a) Chng minh: T gic ADCB ni tip.
.
b) Chng minh: ME l phn gic ca AED
ACD
.
c) Chng minh: Gc ASM
.
d) Chng t ME l phn gic ca AED
e) Chng minh: Ba ng thng BA; EM; CD ng quy.
102
www.VNMATH.com
Bi tp 5: Cho tam gic ABC c 3 gc nhn v AB < AC ni tip trong ng trn tm O. K

ng cao AD v ng knh AA. Gi E; F theo th t l chn ng vung gc k t B v C
xung ng knh AA.
a) Chng minh: T gic AEDB ni tip.
b) Chng minh: DB.AA = AD.AC.
c) Chng minh: DE AC.
d) Gi M l trung im BC. Chng minh: MD = ME = MF.
Bi tp 6: Cho ABC c ba gc nhn ni tip trong ng trn (O). Gi M l mt im bt k trn
cung nh AC. Gi E v F ln lt l chn cc ng vung gc k t M n BC v AC. Gi P l
trung im AB; Q l trung im FE.
a) Chng minh: T gic MFEC ni tip.
b) Chng minh: BM.EF = BA.EM.
c) Chng minh: AMP FMQ.
900 .
d) Chng minh: PQM
Bi tp 7: Cho (O) ng knh BC. Ly im A bt k nm trn cung BC. Trn tia AC ly im D
sao cho AB = AD. Dng hnh vung ABED; AE ct (O) ti im th hai F. Tip tuyn ti B ct
ng thng DE ti G.
a) Chng minh: T gic BGDC ni tip. Xc nh tm I ca ng trn ny.
b) Chng minh: BFC vung cn v F l tm ng trn ngoi tip BCD.
c) Chng minh: T gic GEFB ni tip.
d) Chng t: C; F; G thng hng v G cng nm trn ng trn ngoi tip BCD. C nhn xt g
v I v F?
Bi tp 8: Cho ABC c 3 gc nhn ni tip trong ng trn (O). Tip tuyn ti B v C ca ng
trn ct nhau ti D. T D k ng thng song song vi AB, ng ny ct ng trn E v F, ct
AC I (E nm trn cung nh BC).
a) Chng minh: T gic BDCO ni tip.
b) Chng minh: DC2 = DE.DF.
c) Chng minh: T gic DOIC ni tip.
d) Chng t I l trung im EF.
Bi tp 9: Cho ng trn (O), c dy cung AB. T im M bt k trn cung AB (M A v M
B). K dy cung MN AB ti H. Gi MQ l ng cao ca tam gic MAN.
a) Chng minh: 4 im A; M; H; Q cng nm trn mt ng trn.
b) Chng minh: NQ.NA = NH.NM.
c) Chng minh: MN l phn gic ca gc BMQ.
d) H on thng MP vung gc vi BN. Xc nh v tr ca M trn cung AB MQ.AN+MP.BN
c gi tr ln nht.
Hng dn
d) Xc nh v tr ca M trn cung AB MQ.AN + MP.BN c gi tr ln nht:
2SMAN MQ.AN
Ta c:
2SMBN MP.BN
2SMAN 2SMBN MQ.AN MP.BN
Ta li c:
2SMAN + 2SMBN = 2(SMAN + SMBN) = 2SAMBN = 2.
AB.MN
AB.MN .
2
Vy: MQ.AN + MP.BN = AB.MN

M AB khng i nn tch AB.MN ln nht MN ln nht MN l ng knh M l im
chnh gia cung AB.
103

Bi tp 10: Cho ng trn (O; R) v (I; r) tip xc ngoi ti A (R > r). Dng tip tuyn chung
ngoi BC (B nm trn ng trn (O) v C nm trn ng trn (I)). Tip tuyn BC ct tip tuyn
ti A ca hai ng trn E.
a) Chng minh tam gic ABC vung A.
b) K OE ct AB N; IE ct AC ti F.
Chng minh: N; E; F; A cng nm trn mt ng trn.
c) Chng t rng: BC2 = 4Rr.
d) Tnh din tch t gic BCIO theo R; r.
Hng dn
c) Chng minh: BC2 = 4Rr.
Ta c t gic FANE c 3 gc vung (cmt)
FANE l hnh vung
OEI vung E v EA OI (tnh cht tip tuyn).
p dng h thc lng trong tam gic vung c:
AH2 = OA.AI (bnh phng ng cao bng tch hai hnh chiu)
BC2
BC
M AH =
v OA = R; AI = r
Rr BC2 = Rr.
4
2
d) SBCIO = ?
Ta c BCIO l hnh thang vung
OB IC
SBCIO =
.BC
2
(r R) rR
S=
.
2
Bi tp 11: Trn hai cnh gc vung xOy ly hai im A v B sao cho OA = OB. Mt ng thng
qua A ct OB ti M (M nm trn on OB). T B h ng vung gc vi AM ti H, ct AO ko
di ti I.
a) Chng minh: T gic OMHI ni tip.
.
b) Tnh OMI
c) T O v ng vung gc vi BI ti K. Chng minh: OK = KH.
d) Tm tp hp cc im K khi M thay i trn OB.
Hng dn
d) Tp hp cc im K:
Do OK KB
= 900.
Suy ra: OKB
OB khng i khi M di ng K nm trn ng trn ng knh OB.
Khi M O th K O.
Khi M B th K l im chnh gia cung AB.
1
Vy qu tch im K l ng trn ng knh OB.
4
Bi tp 12: Cho ng trn (O) ng knh AB v dy CD vung gc vi AB ti F. Trn cung BC
ly im M. Ni A vi M ct CD ti E.
a) Chng minh: AM l phn gic ca gc CMD.
b) Chng minh: T gic EFBM ni tip.
c) Chng t: AC2 = AE.AM.
d) Gi giao im CB vi AM l N; MD vi AB l I. Chng minh: NI // CD.
e) Chng minh: N l tm ng trn ni tip CIM
Hng dn
e) Chng t N l tm ng trn ni tip ICM:
104
www.VNMATH.com
Ta phi chng minh N l giao im 3 ng phn gic ca CIM.

.
Theo chng minh, ta c MN l phn gic ca CMI
NBM
(cng chn cung MN)
Do MNIB ni tip (cmt) NIM
MAC
(cng chn cung CM)
Gc MBC
Ta li c:
900 );
900 (gc ni tip ACB
CAN
90 0 )
900 (v NIB
NIA
Suy ra: ACNI ni tip
CIN
(cng chn cung CN)
CAN
NIM
CIN
.
IN l phn gic CIM
Vy N l tm ng trn ni tip ICM.
Bi tp 13: Cho ng trn (O) v im A nm ngoi ng trn. V cc tip tuyn AB;AC v ct
tuyn ADE. Gi H l trung im DE.
a) Chng minh: A; B; H; O; C cng nm trn 1 ng trn.
.
b) Chng minh: HA l phn gic ca gc BHC
c) Gi I l giao im ca BC v DE. Chng minh: AB2 = AI.AH.
d) K BH ct (O) K. Chng minh: AE//CK.
Bi tp 14: Cho ng trn (O) ng knh AB = 2R; xy l tip tuyn vi (O) ti B. CD l 1 ng
knh bt k. Gi giao im ca AC; AD vi xy theo th t l M; N.
a) Chng minh: T gic MCDN ni tip.
b) Chng t: AC.AM = AD.AN
c) Gi I l tm ng trn ngoi tip t gic MCDN v H l trung im MN. Chng minh: AOIH l
hnh bnh hnh.
d) Khi ng knh CD quay xung quanh im O th I di ng trn ng no?
Hng dn
d) Qu tch im I:
Do AOIH l hnh bnh hnh.
Suy ra: IH = AO = R khng i
CD quay xung quanh O th I nm trn ng thng song song vi xy v cch xy mt khong
bng R.
Bi tp 15: Cho tam gic ABC ni tip trong ng trn tm O. Gi D l 1 im trn cung nh BC.
K DE; DF; DG ln lt vung gc vi cc cnh AB; BC; AC. Gi H l hnh chiu ca D ln tip
tuyn Ax ca (O).
a) Chng minh: T gic AHED ni tip.
b) Gi giao im ca AH vi HB v vi (O) l P v Q; ED ct (O) ti M.
Chng minh: HA.DP = PA.DE.
c) Chng minh: QM = AB.
d) Chng minh: DE.DG = DF.DH.
e) Chng minh: E; F; G thng hng. (ng thng Sim sn)
Hng dn
e) Chng minh: E; F; G thng hng:
BDE
(cmt) v GFC
CDG
(cmt)
Ta c: BFE
Do ABCD ni tip.
BMC
1800
Suy ra: BAC
Do GDEA ni tip
EAG
1800 .
Suy ra: EDG
105
BDC
EDG
EDB
BDG
v BCD
BDG
CDG
M EDG
CDG
EDB
BEF
GFC
Vy E; F; G thng hng.
Bi tp 16: Cho tam gic ABC c A = 900; AB < AC. Gi I l trung im BC. Qua I k IKBC (K
nm trn BC). Trn tia i ca tia AC ly im M sao cho MA = AK.
a) Chng minh: T gic ABIK ni tip c trong ng trn (O).
2ACB
.
b) Chng minh: BMC
2
c) Chng t rng: BC = 2AC.KC.
d) Ko di AI ct ng thng BM ti N. Chng minh AC = BN.
e) Chng minh: T gic NMIC ni tip.
Bi tp 17: Cho (O) ng knh AB c nh. im C di ng trn na ng trn. Tia phn gic
ct (O) tai M. Gi H; K l hnh chiu ca M ln AC v AB.
ca ACB
a) Chng minh: T gic MOBK ni tip.
b) Chng minh: T gic CKMH l hnh vung.
c) Chng minh: Ba im H; O; K thng hng.
d) Gi giao im HK v CM l I. Khi C di ng trn na ng trn th I chy trn ng no?
Hng dn
c) Chng minh: Ba im H, O, K thng hng.
Gi I l giao im HK v MC.
Do MHCK l hnh vung
HK MC ti trung im I ca MC.
Do I l trung im MC
OI MC (t/c ng knh v dy cung)
Vy HI MC; OI MC v KI MC
Suy ra: H; O;I thng hng.
900 ; OM c nh
d) Do OIM
Suy ra: I nm trn ng trn ng knh OM.
Gii hn:
Khi C B th I Q;
Khi C A th I P.
Vy khi C di ng trn na ng trn (O) th I chy trn cung trn PHQ ca ng trn ng
knh OM.
Bi tp 18: Cho hnh ch nht ABCD c chiu di AB = 2a, chiu rng BC = a. K tia phn gic
. T A h AH vung gc vi ng phn gic ni trn.
ca ACD
a) Chng minh: T gic AHDC ni tip trong ng trn (O). Khi xc nh tm v bn knh ca
ng trn theo a.
b) K HB ct AD ti I v ct AC ti M; HC ct DB ti N.
Chng t rng: HB = HC v AB.AC = BH.BI.
c) Chng t MN song song vi tip tuyn ti H ca (O)
d) T D k ng thng song song vi BH; ng ny ct HC K v ct (O) J.
Chng minh: T gic HOKD ni tip.
Bi tp 19: Cho na ng trn (O) ng knh AB, bn knh OC AB. Gi M l 1 im trn cung
BC. K ng cao CH ca ACM.
a) Chng minh: T gic AOHC ni tip.
.
b) Chng t CHM vung cn v OH l phn gic ca COM
106
www.VNMATH.com
c) Gi giao im ca OH vi BC l I. MI ct (O) ti D. Chng minh rng: T gic CDBM l hnh

thang cn.
d) K BM ct OH ti N. Chng minh: BNI AMC. T suy ra: BN.MC = IN.MA.
Bi tp 20: Cho ABC u ni tip trong (O; R). Trn cnh AB v AC ly hai im M; N sao cho
BM = AN.
a) Chng t rng: OMN cn.
b) Chng minh: T gic OMAN ni tip.
c) Ko di BO ct AC ti D v ct (O) E. Chng minh: BC2 + DC2 = 3R2.
d) ng thng CE v AB ct nhau F. Tip tuyn ti A ca (O) ct FC ti I; AO ko di ct BC ti
J. Chng minh: BI i qua trung im ca AJ.
Hng dn
c) Chng minh: BC2 + DC2 = 3R2.
Do BO l phn gic ca u
BO AC hay BOD vung D.
p dng nh l Pi-ta-go, ta c:
BC2 = DB2 + CD2 = (BO + OD)2 + CD2= BO2 + 2.OB.OD + OD2 + CD2.
(1)
M OB = R.
300 .
AOC cn O c OAC
600
1200 AOE
AOC
R
2
p dng nh l Pi-ta-go, ta c: OD2 = OC2 - CD2 = R2 - CD2.
(2)
R
T (1) v (2), suy ra: BC2 = R2 + 2.R. + CD2 - CD2 = 3R2.
2
Bi tp 21: Cho ABC, (A = 900) ni tip trong ng trn (O). Gi M l trung im cnh AC.
ng trn (I) ng knh MC ct cnh BC N v ct (O) ti D.
a) Chng minh: T gic ABNM ni tip v CN.AB = AC.MN.
b) Chng t rng: B, M, D thng hng v OM l tip tuyn ca (I).
c) Tia IO ct ng thng AB ti E. Chng minh: T gic BMOE l hnh bnh hnh.
.
d) Chng minh: NM l phn gic ca AND
Bi tp 22: Cho hnh vung ABCD c cnh bng a. Gi I l im bt k trn ng cho AC. Qua I
k cc ng thng song song vi AB; BC. Cc ng ny ct AB; BC; CD; DA ln lt P; Q; N;
M.
a) Chng minh: T gic INCQ l hnh vung.
b) Chng t rng: NQ // DB.
c) Ko di BI ct MN ti E; MP ct AC ti F. Chng minh: T gic MFIN ni tip c trong
ng trn. Xc nh tm ca ng trn .
d) Chng t t gic MPQN ni tip. Tnh din tch ca n theo a.
e) Chng minh: T gic MFIE ni tip.
Bi tp 23: Cho hnh vung ABCD. Gi N l trung im DC; K BN ct AC ti F. V ng trn
(O) ng knh BN. (O) ct AC ti E. Ko di BE ct AD M; MN ct (O) ti I.
a) Chng minh: T gic MDNE ni tip.
b) Chng t rng: BEN vung cn.
c) Chng minh: MF i qua trc tm H ca BMN.
d) Chng minh: BI = BC v IEF vung.
e) Chng minh: FIE l tam gic vung.
Bi tp 24: Cho ABC c 3 gc nhn(AB < AC). V ng cao AH. T H k HK; HM ln lt
vung gc vi AB; AC. Gi J l giao im ca AH v MK.
AOE l tam gic u, c AD OE OD = ED =
107

a) Chng minh: T gic AMHK ni tip.
b) Chng minh: JA.JH = JK.JM
c) T C k tia Cx AC v Cx ct AH ko di D. V HI DB v HN DC. Chng minh rng:
HCN
.
HKM
d) Chng minh: M; N; I; K cng nm trn mt ng trn.
Bi tp 25: Cho ABC (A = 900). ng cao AH. ng trn tm H, bn knh HA ct ng thng
AB ti D v ct AC ti E; Trung tuyn AM ca ABC ct DE ti I.
a) Chng minh: D; H; E thng hng.
b) Chng minh: T gic BDCE ni tip. Xc nh tm O ca ng trn ny.
c) Chng minh: AM DE.
d) Chng minh: T gic AHOM l hnh bnh hnh.
Bi tp 26: Cho ABC c 2 gc nhn. ng cao AH. Gi K l im i xng ca H qua AB; I l
im i xng ca H qua AC. Gi E; F l giao im ca KI vi AB v AC.
a) Chng minh: T gic AICH ni tip.
b) Chng minh: AI = AK.
c) Chng minh: Cc im A; E; H; C; I cng nm trn mt ng trn.
d) Chng minh: CE; BF l cc ng cao ca ABC.
e) Chng t giao im 3 ng phn gic ca HFE chnh l trc tm ca ABC.
Bi tp 27: Cho ABC, (AB = AC) ni tip trong (O). Gi M l mt im bt k trn cung nh AC.
Trn tia BM ly MK = MC v trn tia BA ly AD = AC.
2BKC
.
a) Chng minh: BAC
b) Chng minh: T gic BCKD ni tip. Xc nh tm ca ng trn ny.
c) Gi giao im ca DC vi (O) l I. Chng minh: B; O; I thng hng.
d) Chng minh: DI = BI.
Bi tp 28: Cho t gic ABCD ni tip trong(O). Gi I l im chnh gia cung AB (cung AB
khng cha im C; D). IC v ID ct AB M; N.
a) Chng minh: D; M; N; C cng nm trn mt ng trn.
b) Chng minh: NA.NB = NI.NC.
c) Ko di DI ct ng thng BC F; ng thng IC ct ng thng AD E.
Chng minh: EF // AB.
d) Chng minh: IA2 = IM.ID.
Bi tp 29: Cho hnh vung ABCD, trn ch BC l E. Dng tia Ax AE, Ax ct cnh CD ko
di ti F. K trung tuyn AI ca AEF. Ko di AIct CD ti K. Qua E dng ng thng song song
vi AB, ct AI ti G.
a) Chng minh: T gic AECF ni tip.
b) Chng minh: AF2 = KF.CF.
c) Chng minh: T gic EGFK l hnh thoi.
d) Chng minh rng: Khi E di ng trn BC th EK = BE + DK v chu vi CKE c gi tr khng
i.
e) Gi giao im ca EF vi AD l J. Chng minh: GJ JK.
Hng dn
d) Chng minh: EK = BE + DK.
Xt ADF v ABE c:
AD = AB;
AF = AE (AEF vung cn)
ADF = ABE
BE = DF
M FD + DK = FK v FK = KE (t/c hnh thoi)
KE = BE + DK.
108
www.VNMATH.com
Chng minh chu vi CKE khng i:

Gi chu vi l C = KC + EC + KE = KC + EC + BE + DK = (KC + DK) + (BE + EC) = 2BC khng
i.
e) Chng minh: IJ JK.
JDK
900
Do JIK
T gic IJDK ni tip
IDK
(cng chn cung IK),
JIK
450 (t/c hnh vung)
IDK
450 JIK vung cn I
JIK
JI = IK, m IK = GI
1
JI = IK = GI = GK
2
GJK vung J hay GJ JK.
Bi tp 30: Cho ABC. Gi H l trc tm ca tam gic. Dng hnh bnh hnh BHCD. Gi I l giao
im ca HD v BC.
a) Chng minh: T gic ABDC ni tip trong ng trn tm O, nu cch dng (O).
v OAC
.
b) So snh BAH
c) K CH ct OD ti E. Chng minh: AB.AE = AH.AC.
d) Gi giao im ca AI v OH l G. Chng minh: G l trng tm ca ABC.
900 . C l mt tu trn cung ln AB. Cc ng cao
Bi tp 31: Cho ng trn (O) v AB
AI; BK; CJ ca ABC ct nhau H. K BK ct (O) N; AH ct (O) ti M. BM v AN gp nhau
D.
a) Chng minh: B; K; C; J cng nm trn mt ng trn.
b) Chng minh: BI.KC = HI.KB.
c) Chng minh: MN l ng knh ca ng trn (O).
d) Chng minh: T gic ACBD l hnh bnh hnh.
e) Chng minh: OC // DH.
Bi tp 32: Cho hnh vung ABCD. Gi N l mt bt k trn CD sao cho CN < ND; V ng
trn tm O ng knh BN. ng trn (O) ct AC ti F; BF ct AD ti M; BN ct AC ti E.
a) Chng minh: BFN vung cn.
b) Chng minh: MEBA ni tip.
c) Gi giao im ca ME v NF l Q. K MN ct (O) P.
Chng minh: B; Q; P thng hng.
d) Chng t: ME // PC v BP = BC.
e) Chng minh: FPE l tam gic vung.
Bi tp 33: Trn ng trn tm O ln lt ly bn A; B; C; D sao cho AB = DB.AB v CD ct
nhau c E. K BC ct tip tuyn ti A ca ng trn (O) Q; DB ct AC ti K.
.
a) Chng minh: CB l phn gic ca ACE
b) Chng minh: T gic AQEC ni tip.
c) Chng minh: KA.KC = KB.KD.
d) Chng minh: QE // AD.
Bi tp 34: Cho (O) v tip tuyn Ax. Trn Ax ly hai B v C sao cho AB = BC. K ct tuyn
BEF vi ng trn. K CE v CF ct (O) ln lt M v N. Dng hnh bnh hnh AECD.
a) Chng minh: D nm trn ng thg BF.
b) Chng minh: T gic ADCF ni tip.
c) Chng minh: CF.CN = CE.CM.
d) Chng minh: MN // AC.
109

e) Gi giao im ca AF vi MN l I. Chng minh rng: DF i qua trung im ca NI.
Bi tp 35: Cho (O; R) v ng knh AB; CD vung gc vi nhau. Gi M l mt im trn cung
nh CB.
a) Chng minh: T gic ACBD l hnh vung.
b) K AM ct CD; CB ln lt P v I. Gi J l giao im ca DM v AB.
Chng minh: IB.IC = IA.IM.
.
c) Chng t rng: IJ // PD v IJ l phn gic ca CJM
d) Tnh din tch AID theo R.

Hng dn
d) Tnh din tch AID theo R:
SIAD = SCAD.
1
M SACD = SABCD.
2
1
1
SIAD = SABCD.SABCD = AB.CD (din tch c 2 ng cho vung gc)
2
2
1
SABCD = 2R.2R = 2R2
2
SIAD = Rb)
Bi tp 36: Cho (O; R). Mt ct tuyn xy ct (O) E v F. Trn xy ly im A nm ngoi on EF.
V 2 tip tuyn AB v AC vi (O). Gi H l trung EF.
a) Chng t 5 im: A; B; C; O; H cng nm trn mt ng trn.
b) ng thng BC ct OA I v ct ng thng OH K. Chng minh: OI.OA = OH.OK = R2.
c) Khi A di ng trn xy th I di ng trn ng no?
d) Chng minh: KE v KF l hai tip tuyn ca (O).
Bi tp 37: Cho ABC (A = 900); AB = 15; AC = 20 (cng n v o di). Dng ng trn tm
O ng knh AB v ng trn (O) ng knh AC. Hai ng trn (O) v (O) ct nhau ti im
th hai D.
a) Chng t D nm trn BC.
b) Gi M l chnh gia cung nh DC. AM ct DC E v ct (O) N.
Chng minh: DE.AC = AE.MC
c) Chng minh: AN = NE v O; N; O thng hng.
900 .
d) Gi I l trung MN. Chng minh: OIO'
e) Tnh din tch AMC.
Hng dn
c) Chng minh: AN = NE.
Do BA AO(ABC vung A)
BA l tip tuyn ca (O)
= 1 s AM
s AE
2
= s 1 MC
AD
S ED
2
DM
MC
AD
AM
M MC
BAC
AED
BAE cn B, m BM AE
NA = NE.
Chng minh: O; N; O thng hng:
Ta c: ON l ng trung bnh ca ABE
110
www.VNMATH.com
ON // BE v OO // BE
O, N, O thng hng.
Bi tp 38: Cho ABC u, c cnh bng a. Gi D l giao im hai ng phn gic gc A v gc
B ca ABC. T D dng tia Dx DB. Trn Dx ly im E sao cho ED = DB (D v E nm hai pha
ca ng thng AB). T E k EF BC. Gi O l trung im ca EB.
a) Chng minh: T gic AEBC v EDFB ni tip. Xc nh tm v bn knh ca cc ng trn
ngoi tip cc t gic trn theo a.
b) Ko di FE v pha F, ct (D) ti M. K EC ct (O) N.
Chng minh: T gic EBMC l thang cn. Tnh din tch.
.
c) Chng minh: EC l phn gic ca DAC
d) Chng minh: FD l ng trung trc ca MB.
e) Chng t A; D; N thng hng.
f) Tnh din tch phn mt trng c to bi cung nh EB ca hai ng trn.
Hng dn
e) Chng minh: A; N; D thng hng:
) v ENB
BED
450 (cng chn DB
l gc ngoi ANC
= 90o (cmt); ENA
Ta c: BND
NAC
CAN
450
ENA
ENB
BND
1800
ENA
A, N, D thng hng.
f) Gi din tch mt trng cn tnh l S.
Ta c: S = Sna (O) - Svin phn EDB
2
a 6
a 2
S(O) = .OE = .
=
6
6
a 2
S1
O
12
2
2
.BD2 .90o
a 6 a 2
Squt EBD =
=
.

360o
4 6
12
a2
1
SEBD = DB2 =
6
2
a 2 a 2 a 2 ( 2)
- =
Svin phn = Squt EBD - SEDB =
12 6
12
2
2
2
a a ( 2) a
S=
= .
12
12
6
Bi tp 39: Cho hnh vung ABCD, E l mt im thuc cnh BC. Qua B k ng thng vung
gc vi DE, ng ny ct cc ng thng DE v DC theo th t H v K.
a) Chng minh: T gic BHCD ni tip.
.
b) Tnh CHK
c) Chng minh: KC.KD = KH.KB.
d) Khi E di ng trn BC th H di ng trn ng no?
Hng dn
d) Do BHD 900 khng i

Suy ra: E di chuyn trn BC th H di ng trn ng trn ng knh DB.
111

Bi tp 40: Cho ng trn (O;R) ng knh AB. Gi C l im bt k thuc ng trn (C
A v B). Hai im M, N ln lt l im chnh gia ca cc cung nh AC v BC. Cc ng thng
BN v AC ct nhau ti I, cc dy cung AN v BC ct nhau P.
a) Chng minh: T gic ICPN ni tip. Xc nh tm K ca ng trn ngoi tip t gic .
b) Chng minh: KN l tip tuyn ca ng trn (O; R).
c) Chng minh rng khi C di ng trn ng trn (O; R) th ng thng MN lun tip xc vi mt
ng trn c nh.
Hng dn
c) Chng minh rng khi C di ng trn ng trn (O) th ng thng MN lun tip xc vi mt
ng trn c nh:
= MC
(gt) nn AOM
= MOC
.
Ta c AM
.
Vy OM l phn gic ca AOC
v COB
, m AOC
k b nn MON
= 900 .
Tng t ON l phn gic ca COB
Vy tam gic MON vung cn O.
2
R 2
K OH MN, ta c OH = OM.sinM = R.
=
khng i.
2
2
Vy khi C di ng trn ng trn (O) th ng thng MN lun tip xc vi mt ng trn c
R 2
nh O;
.
2
Bi tp 41: Cho ng trn (O; R) c ng knh AB. Trn ng trn (O; R) ly im M sao cho
= 600 . V ng trn (B; BM) ct ng trn (O; R) ti im th hai l N.
MAB
a) Chng minh AM v AN l cc tip tuyn ca ng trn (B; BM).
b) K cc ng knh MI ca ng trn (O; R) v MJ ca ng trn (B; BM). Chng minh N, I
v J thng hng v JI.JN = 6R2
c) Tnh phn din tch ca hnh trn (B; BM) nm bn ngoi ng trn (O; R) theo R.
Hng dn
b) Chng minh: N; I; J thng hng v JI.JN = 6R2.
= MNJ
= 900 (cc gc ni tip chn na ng trn tm O v tm B).
MNI
Nn IN MN v JN MN .
Vy ba im N; I v J thng hng.
MJI c BO l ng trung bnh nn IJ = 2BO = 2R.
= 600 nn MAO u.
AMO cn O (v OM = OA), MAO
AB MN ti H (tnh cht dy chung ca hai ng trn (O) v (B) ct nhau).
1
1
Nn OH = OA = R .
2
2
R
3R
Vy HB = HO + OB = + R =
2
2
3R
NJ = 2.
= 3R .
2
Vy JI.JN = 2R.3R = 6R2.
c) Tnh din tch phn hnh trn (B; BM) nm ngoi ng trn (O; R) theo R:
Gi S l din tch phn hnh trn nm (B; BM) nm bn ngoi hnh trn (O; R).
S1 l din tch hnh trn tm (B; BM).
S2 l din tch hnh qut MBN.
S3, S4 l din tch hai vin phn cung MB v NB ca ng trn (O; R).
Ta c : S = S1 (S2 + S3 + S4).
112
www.VNMATH.com
600 MB
1200
Tnh S1: MAB
MB = R 3 .
Vy: S1 = R 3
= 3R 2 .
Tnh S2:
= 600 S2 =
MBN
R 3 60 0
=
R 2
2
3600
Tnh S3: S3 = Squt MOB SMOB.
R 2 .1200 R 2
0
.
=
MOB = 120 Squt MOB =
3600
3
R2 3
1
1 1
1
OA = OB SMOB = SAMB = . .AM.MB = R.R 3 =
2
2 2
4
4
2
2
R R 3
= S4 (do tnh cht i xng).
Vy S3 =
3
4
R 2 2R 2 R 2 3 11R 2 + 3R 2 3
T S = S1 - (S2 + 2S3) = 3R 2
(vdt).
+
=
6
2
3
2
Bi tp 42: Cho ba im A, B, C nm trn ng thng xy theo th t . V ng trn (O) i qua

B v C. T A v hai tip tuyn AM v AN. Gi E v F ln lt l trung im ca BC v MN.
a) Chng minh AM2 = AN2 = AB. AC
b) ng thng ME ct ng trn (O) ti I. Chng minh IN // AB
c) Chng minh rng tm ng trn ngoi tip tam gic OEF nm trn mt ng thng c nh khi
ng trn (O) thay i.
Bi tp 43: Cho na ng trn ng knh AB = 2R v dy MN c di bng bn knh (M thuc
cung AN). Cc tia AM v BN ct nhau I. Cc dy AN v BM ct nhau K.
.
v AKB
a) Tnh MIN
b) Tm qu tch im I v qu tch im K khi dy MN thay i v tr .
c) Chng minh I l trc tm ca tam gic KAB .
d) AB v IK ct nhau ti H . Chng minh HA.HB = HI.HK .
e) Vi v tr no ca dy MN th tam gic IAB c din tch ln nht? Tnh gi tr din tch ln nht
theo R.
Bi tp 44: Cho na ng trn ng knh AB = 2R. T A v B k hai tip tuyn Ax, By. Qua
im M thuc na ng trn k tip tuyn th ba ct cc tip tuyn Ax , By ln lt C v D. Cc
ng thng AD v BC ct nhau ti N.
a) Chng minh AC + BD = CD.
900 .
b) Chng minh: COD
AB2
c) Chng minh: AC.BD =
.
4
d) Chng minh: OC // BM
e) Chng minh: AB l tip tuyn ca ng trn ng knh CD.
f) Chng minh: MN AB.
g) Xc nh v tr ca M chu vi t gic ACDB t gi tr nh nht.
Hng dn
g) Ta c:
Chu vi t gic: ACDB = AB + AC + CD + BD.
M AC + BD = CD.
Suy ra chu vi t gic ACDB = AB + 2CD.
113

M AB khng i nn chu vi t gic ACDB nh nht khi CD nh nht.
V CD nh nht khi CD l khong cch gi Ax v By tc l CD vung gc vi Ax v By.
Khi CD // AB.
Suy ra: M phi l trung im ca cung AB.
Bi tp 45: Cho ng trn (O; R), t mt im A trn (O) k tip tuyn d vi (O). Trn ng
thng d ly im M bt k (M khc A) k ct tuyn MNP v gi K l trung im ca NP. K tip
tuyn MB (B l tip im). K AC MB, BD MA. Gi H l giao im ca AC v BD, I l giao
im ca OM v AB.
a) Chng minh: T gic AMBO ni tip.
b) Chng minh: Nm im O, K, A, M, B cng nm trn mt ng trn .
c) Chng minh: OI.OM = R2; OI. IM = IA2.
d) Chng minh: T gic OAHB l hnh thoi.
e) Chng minh: Ba im O, H, M thng hng.
f) Tm qu tch ca im H khi M di chuyn trn ng thng d.
Hng dn
e) Theo trn OAHB l hnh thoi.
Suy ra: OH AB; cng theo trn OM AB
Suy ra: O, H, M thng hng (v qua O ch c mt ng thng vung gc vi AB).
f) Theo trn OAHB l hnh thoi.
Suy ra: AH = AO = R.
Vy khi M di ng trn d th H cng di ng nhng lun cch A c nh mt khong bng R. Do
qu tch ca im H khi M di chuyn trn ng thng d l na ng trn tm A bn knh AH =
R.
Bi tp 46: Cho na ng trn ng knh AB = 2R. T A v B k hai tip tuyn Ax, By. Qua
im M thuc na ng trn k tip tuyn th ba ct cc tip tuyn Ax , By ln lt C v D. Cc
ng thng AD v BC ct nhau ti N.
a) Chng minh: AC + BD = CD.
900 .
b) Chng minh: COD
AB2
c) Chng minh: AC. BD =
.
4
d) Chng minh: OC // BM
e) Chng minh AB l tip tuyn ca ng trn ng knh CD.
e) Chng minh: MN AB.
f) Xc nh v tr ca M chu vi t gic ACDB t gi tr nh nht.
Hng dn
f) Ta c chu vi t gic ACDB = AB + AC + CD + BD m AC + BD = CD.
Suy ra chu vi t gic ACDB = AB + 2CD m AB khng i.
Chu vi t gic ACDB nh nht khi CD nh nht.
M CD nh nht khi CD l khong cch gi Ax v By, tc l CD vung gc vi Ax v By.
Khi CD // AB M phi l trung im ca cung AB.
Bi tp 47: Cho ng trn (O; R), t mt im A trn (O) k tip tuyn d vi (O). Trn ng
thng d ly im M bt k (M khc A) k ct tuyn MNP. Gi K l trung im ca NP, k tip tuyn
MB (B l tip im). K AC MB, BD MA. Gi H l giao im ca AC v BD, I l giao im
ca OM v AB.
a) Chng minh t gic AMBO ni tip.
b) Chng minh nm im O, K, A, M, B cng nm trn mt ng trn .
c) Chng minh: OI.OM = R2; OI. IM = IA2.
d) Chng minh OAHB l hnh thoi.
e) Chng minh ba im O, H, M thng hng.
114
www.VNMATH.com
f) Tm qu tch ca im H khi M di chuyn trn ng thng d

Hng dn
e) Theo trn OAHB l hnh thoi. Suy ra: OH AB; cng theo trn OM AB.
Suy ra: O, H, M thng hng (v qua O ch c mt ng thng vung gc vi AB).
f) Theo trn OAHB l hnh thoi. Suy ra: AH = AO = R.
Vy khi M di ng trn d th H cng di ng nhng lun cch A c nh mt khong bng R. Do
qu tch ca im H khi M di chuyn trn ng thng d l na ng trn tm A bn knh AH =
R.
Bi tp 48: Cho ng trn (O; R) ng knh AB. K tip tuyn Ax v ly trn tip tuyn mt
im P sao cho AP > R. T P k tip tuyn tip xc vi (O) ti M.
a) Chng minh rng t gic APMO ni tip c mt ng trn.
b) Chng minh BM // OP.
c) ng thng vung gc vi AB O ct tia BM ti N. Chng minh t gic OBNP l hnh bnh
hnh.
d) Bit AN ct OP ti K, PM ct ON ti I; PN v OM ko di ct nhau ti J. Chng minh I, J, K
thng hng.
Hng dn
d) T gic OBNP l hnh bnh hnh.
Suy ra: PN // OB hay PJ // AB.
M ON AB ON PJ.
Ta cng c PM OJ (PM l tip tuyn ).
M ON v PM ct nhau ti I nn I l trc tm tam gic POJ.
D thy t gic AONP l hnh ch nht.
AON
ONP
900 .
V c PAO
Suy ra: K l trung im ca PO (tnh cht ng cho hnh ch nht).
(6)
Ta c: AONP l hnh ch nht APO NOP (so le)

(7)
Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau th:
APO
MPO
PO l tia phn gic ca gc APM

(8)
T (7) v (8) IPO cn ti I c IK l trung tuyn ng thi l ng cao.
Suy ra: IK PO.
(9)
T (6) v (9) I, J, K thng hng.
Bi tp 49: Cho ng trn (O) bn knh R c hai ng knh AB v CD vung gc vi nhau. Trn
on thng AB ly im M (M khc O). CM ct (O) ti N. ng thng vung gc vi AB ti M ct
tip tuyn ti N ca ng trn P. Chng minh :
a) T gic OMNP ni tip.
b) T gic CMPO l hnh bnh hnh.
c) CM. CN khng ph thuc vo v tr ca im M.
d) Khi M di chuyn trn on thng AB th P chy trn on thng c nh no.
Hng dn
d) D thy OMC = DPO (c.g.c).
900 .
Suy ra: ODP
Suy ra: P chy trn ng thng c nh vung gc vi CD ti D.
V M ch chy trn on thng AB nn P ch chy trn don thng AB song song v bng AB.
Bi tp 50: Cho ABC vung A.v mt im D nm gia A v B. ng trn ng knh BD
ct BC ti E. Cc ng thng CD, AE ln lt ct ng trn ti F, G.
a) Chng minh: ABC EBD.
b) Chng minh: T gic ADEC v AFBC ni tip .
c) Chng minh: AC // FG.
d) Chng minh: Cc ng thng AC, DE, FB ng quy.
115

Hng dn
d) D thy CA, DE, BF l ba ng cao ca DBC nn CA, DE, BF ng quy ti S.
Bi tp 51: Cho ng trn (O) ng knh AB. Trn on thng OB ly im H bt k (H khng
trng O, B); trn ng thng vung gc vi OB ti H, ly mt im M ngoi ng trn; MA v
MB th t ct ng trn (O) ti C v D. Gi I l giao im ca AD v BC.
a) Chng minh MCID l t gic ni tip .
b) Chng minh cc ng thng AD, BC, MH ng quy ti I.
c) Gi K l tm ng trn ngoi tip t gic MCID. Chng minh KCOH l t gic ni tip.
Bi tp 52: Cho hnh vung ABCD. Ly B lm tm, bn knh AB, v 1/4 ng trn pha trong
hnh vung. Ly AB lm ng knh, v 1/2 ng trn pha trong hnh vung. Gi P l im tu
trn cung AC (khng trng vi A v C). H v K ln lt l hnh chiu ca P trn AB v AD, PA v
PB ct na ng trn ln lt I v M.
a) Chng minh I l trung im ca AP.
b) Chng minh PH, BI, AM ng qui.
c) Chng minh PM = PK = AH
d) Chng minh t gic APMH l hnh thang cn.
e) Tm v tr im P trn cung AC tam gic APB l u.
Bi tp 53: Cho ng trn (O) v mt dy AB. Gi M l im chnh gia ca cung nh AB. V ng
knh MN Ct AB ti I. Gi D l mt im thuc dy AB. Tia MD ct ng trn (O) ti C.
a) Chng minh rng t gic CDIN ni tip c
b) Chng minh rng tch MC. MD c gi tr khng i khi D di ng trn dy AB.
1 AO
c) Gi O' l tm ca ng trn ngoi tip tam gic ACD. Chng minh rng: MAB
'D .
2
d) Chng minh rng ba im A, O', N thng hng v MA l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam
gic ACD.
= 900), trung im I ca cnh BC. Xt mt im D
Bi tp 54: Cho tam gic vung cn ABC ( A
trn tia AC. V ng trn (O) tip xc vi cc cnh AB, BD, DA ti cc im tng ng M, N, P.
a) Chng minh rng 5 im B, M, O, I, N nm trn mt ng trn.
b) Chng minh rng ba im N, I, P thng hng.
c) Gi giao im ca tia BO vi MN, NP ln lt l H, K. Tam gic HNK l tam gic g, ti sao?
d) Tm tp hp im K khi im D thay i v tr trn tia AC.
Bi tp 55: Cho hai ng trn (O) v (O') ct nhau ti hai im A v B. ng thng AO ct
ng trn (O) v (O') ln lt ti C v C'. ng thng AO' ct ng trn (O) v (O') ln lt ti
D v D'.
a) Chng minh C, B, D' thng hng
b) Chng minh t gic ODC'O' ni tip
c) ng thng CD v ng thng D'C' ct nhau ti M. Chng minh t gic MCBC' ni tip.
Bi tp 56: T mt im C ngoi ng trn ( O) k ct tuyn CBA. Gi IJ l ng knh vung
gc vi AB. Cc ng thng CI, CJ theo th t ct ng trn (O) ti M, N.
a) Chng minh rng IN, JM v AB ng quy ti mt im D.
b) Chng minh rng cc tip tuyn ca ng trn (O) ti M, N i qua trung im E ca CD.
Bi tp 57: Cho hai ng trn ( O; R) v ( O'; R' ) tip xc ngoi ti A ( R > R' ). ng ni tm OO'
ct ng trn (O) v (O') theo th t ti B v C ( B v C khc A). EF l dy cung ca ng trn (O)
vung gc vi BC ti trung im I ca BC, EC ct ng trn (O') ti D.
a) T gic BEFC l hnh gi?
b) Chng minh ba im A, D, F thng hng.
c) CF ct ng trn (O) ti G. Chng minh ba ng EG, DF v CI ng quy.
d) Chng minh ID tip xc vi ng trn (O).
Bi tp 58:Cho ng trn (O) v (O) tip xc ngoi ti C. AC v BC l ng knh ca (O) v
(O), DE l tip tuyn chung ngoi (D (O), E (O)). AD ct BE ti M.
116
www.VNMATH.com
a) MAB l tam gic g?

b) Chng minh: MC l tip tuyn chung ca (O) v (O).
c) K Ex, By vung gc vi AE, AB. Ex ct By ti N. Chng minh: D, N, C thng hng.
d) V cng pha ca na mt phng b AB, v na ng trn ng knh AB v OO. ng
thng qua C ct hai na ng tn trn ti I, K. Chng minh OI // AK.
Bi tp 59: Cho ng trn (O ; R). ng thng d ct (O) ti A, B. C thuc d ngoi (O). T
im chnh gia P ca cung ln AB k ng knh PQ ct AB ti D. CP ct (O) ti im th hai I,
AB ct IQ ti K.
a) Chng minh t gic PDKI ni tip.
b) Chng minh: CI.CP = CK.CD.
c) Chng minh IC l phn gic ngoi ca tam gic AIB.
d) A, B, C c nh, (O) thay i nhng vn lun qua A, B. Chng minh rng IQ lun i qua im c
nh.
Bi tp 60:Cho tam gic u ABC ni tip (O ; R). M di ng trn AB. N di ng trn tia i ca tia
CA sao cho BM = CN.
a) ng trn ngoi tip tam gic AMN ct (O) ti A v D. Chng minh rng D c nh.
b) Tnh gc MDN.
c) MN ct BC ti K. Chng minh DK vung gc vi MN.
d) t AM = x. Tnh x din tch tam gic AMN l ln nht.
Bi tp 61: Cho (O; R). im M c nh ngoi (O). Ct tuyn qua M ct (O) ti A v B. Tip
tuyn ca (O) ti A v B ct nhau ti C.
a) Chng minh t gic OACB ni tip ng trn tm K.
b) Chng minh: (K) qua hai im c nh l O v H khi ct tuyn quay quanh M.
c) CH ct AB ti N, I l trung im AB. Chng minh: MA.MB = MI.MN.
d) Chng minh: IM.IN = IA2
Bi tp 62: Cho na ng trn ng knh AB tm O. C l im chnh gia cung AB. M di ng
trn cung nh AC. Ly N thuc BM sao cho AM = BN.
a) So snh AMC v BCN.
b) CMN l tam gic g?
c) K dy AE//MC. Chng minh t gic BECN l hnh bnh hnh.
d) ng thng d i qua N v vung gc vi BM. Chng minh d lun i qua im c nh.
Bi tp 63: Cho ng trn (O ; R), ng thng d ct (O) ti hai im C v D. im M tu trn
d, k tip tuyn MA, MB. I l trung im ca CD.
a) Chng minh 5 im M, A, I, O, B cng thuc mt ng trn.
b) Gi H l trc tm ca MAB, t gic OAHB l hnh g?
c) Khi M di ng trn d. Chng minh rng AB lun qua im c nh.
d) ng thng qua C vung gc vi OA ct AB, AD ln lt ti E v K. Chng minh: EC = EK.
Bi tp 64: Cho ABC cn (AB = AC) ni tip trong ng trn (O) v M l im di ng trn ng
trn . Gi D l hnh chiu ca B trn AM v P l giao im ca BD vi CM.
a) Chng minh BPM cn.
b) Tm qu tch ca im D khi M di chuyn trn ng trn (O).
Bi tp 65: ng trn (O ; R) ct mt ng thng d ti hai im A, B. T mt im M trn d v
ngoi ng trn (O) k cc tip tuyn MP, MQ.
QPO
v ng trn ngoi tip MPQ i qua hai im c nh khi M
a) Chng minh rng: QMO
di ng trn d.
b) Xc nh v tr ca M MQOP l hnh vung?
c) Tm qu tch tm cc ng trn ni tip MPQ khi M di ng trn d.
Bi tp 66: Hai ng trn tm O v tm I ct nhau ti hai im A v B. ng thng d i qua A
ct cc ng trn (O) v (I) ln lt ti P, Q. Gi C l giao im ca hai ng thng PO v QI.
117

a) Chng minh rng cc t gic BCQP, OBCI ni tip.
b) Gi E, F ln lt l trung im ca AP, AQ, K l trung im ca EF. Khi ng thng d quay
quanh A th K chuyn ng trn ng no?
c) Tm v tr ca d PQB c chu vi ln nht.
Bi tp 67: Cho hnh hp ch nht ABCDABCD. Bit AB = 4 cm; AC = 5 cm v AC = 13 cm.
Tnh th tch v din tch xung quanh ca hnh hp ch nht .
Bi tp 68: Cho hnh lp phng ABCDABCD c din tch mt cho ACCA bng 25 2 cm2.
Tnh th tch v din tch ton phn ca hnh lp phng .
Bi tp 69: Cho hnh hp ch nht ABCDABCD. Bit AB = 15 cm, AC = 20 cm v
A
'AC' 600 . Tnh th tch v din tch ton phn ca hnh hp ch nht .
Bi tp 70: Cho lng tr ng tam gic u ABCABC. Tnh din tch xung quanh v th tch ca
n bit cnh y di 6 cm v gc AAB bng 300.
Bi tp 71: Cho ABC u cnh a. ng thng d vung gc vi mt phng (ABC) ti trng tm G
ca ABC. Trn ng thng d ly mt im S. Ni SA, SB, SC.
a) Chng minh rng: SA = SB = SC.
b) Tnh din tch ton phn v th tch ca hnh chp S.ABC, cho bit SG = 2a.
a 2
Bi tp 72: Cho hnh chp t gic u S.ABCD c cnh y l a v ng cao l
.
2
a) Chng minh cc mt bn ca hnh chp l cc tam gic u.
b) Tnh th tch v din tch xung quanh ca hnh chp.
Bi tp 73: Cho hnh chp tam gic u S.ABC c cnh y v cnh bn u bng a.
a) Tnh din tch ton phn ca hnh chp.
b) Tnh th tch ca hnh chp.
Bi tp 74: Cho hnh chp t gic u S.ABCD c chiu cao 15cm v th tch l 1280cm3.
a) Tnh di cnh y.
b) Tnh din tch xung quanh ca hnh chp.
Bi tp 75: Mt hnh chp ct din tch y nh l 75cm2, din tch y ln gp 4 ln din tch y
nh v chiu cao l 6 cm. Tnh th tch ca hnh chp ct .
Bi tp 76: Cho hnh chp t gic S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA = a v SA
vung gc vi mt phng y (ABCD).
a) Tnh th tch hnh chp.
b) Chng minh rng bn mt bn l nhng tam gic vung.
c) Tnh din tch xung quanh ca hnh chp.
Bi tp 77: Mt hnh tr c ng cao bng ng knh y. Bit th tch hnh tr l 128cm3, tnh
din tch xung quanh ca n.
Bi tp 78: Mt hnh nn c bn knh y bng 5 cm v din tch xung quanh bng 65cm2. Tnh
th tch ca hnh nn .
Bi tp 79: Cho hnh nn ct, bn knh y ln bng 8 cm, ng cao bng 12cm v ng sinh
bng 13 cm.
a) Tnh bn knh y nh.
b) Tnh din tch xung quanh v th tch ca hnh nn ct .
Bi tp 80: Mt hnh cu c din tch b mt l 36 cm2. Tnh th tch ca hnh cu .
118

Chuyên đề luyện thi vào lớp 10 - Phần hình học

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyên đề luyện thi vào lớp 10 - Phần hình học

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

(Ngi gia vi cun sch, trong

bc Trng Athena caRafaeln)

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

CAC K HIEU DUNG TRONG CHUYEN E

: Tng ca n s hng t a1 n an.

: Tch ca n s hng t a1 n an.

TONG KET KIEN THC

im khng thuc ng thng: im A khng nm trn ng thng a, im A khng thuc

Hai im A v B gi l hai u mt (hay cn gi l hai mt) ca on thng AB.

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Gc ngoi ca tam gic

(1) Hai gc ph nhau l hai gc c tng s o bng 900.

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Trong ABC, c cc ng trung tuyn AP, BN, CM.

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

im O l giao im ca ba ng trung trc.

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Tam gic u: L tam gic c ba cnh v ba gc bng nhau.

Tam gic vung: L tam gic c mt gc vung (bng 90 ).

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

7.4. Tnh cht ca cnh v gc ca tam gic:

(2) Cng thc Heron: S p p a p b p c

K hiu: (O; R), ta cng c k hiu l (O).

8.2. ng knh v dy cung:

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

ng thng v ng trn tip

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

(R - r < OO' < R + r)

Hai ng trong tip xc nhau.

8.8. Lin h gia cung v dy cung:

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

8.10. Gc to bi tip tuyn v dy cung:

8.11. Gc c nh bn trong ng trn v gc c nh bn ngoi ng trn.

S o ca gc c nh bn ngoi ng trn bng na hiu s o hai cung b chn.

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

- Cng thc tnh di ng trn:

9. Hnh hc khng gian:

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

- Cng thc tnh din tch mt cu:

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

CAC PHNG PHAP CHNG MINH

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Din tch hnh bnh hnh:

Chu vi hnh ch nht:

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Din tch hnh ch nht:

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.

Dng tia Cy sao cho BCy = BAC .

Bin son: Trn Trung Chnh

.:: CHUYN N THI VO LP 10 ::.