:

FAKULTETI: SHKENCA EDUKIMI

DEGA:CIKLI ULET
VITI:

Ib

DETYRE KURSI
Tema: GJUHA

E TE RINJVE

Lenda:GJUHA SHQIPE
Punoi:Gentiana Myrta
Lorena Xhafa

Pranoi:Prof.as.dr.Abdualla Ballhysa

Gjuha dhe format e t folurit me t cilat t rinjt tan komunikojn n rrjetet

sociale, jan krejtsisht jasht t t folurit apo shkruarit t shqipes

standarde dhe kjo i dmton t rinjt n zbatimin e gjuhs drejt.

Gjuha me t ciln komunikojn t rinjt n rrjetet sociale, prfshin mjaft
shprehje nga gjuht e huaja. T njjtat shprehje jan br rutin edhe n
komunikimin e prditshm.
Gjuha n rrjetet sociale kryesisht po przihet me anglishten ose edhe me
gjuh t tjera. Po prdoren zhargone. Zakonisht, ato fjal, t rinjt po i
prdorin edhe n jetn normale. Ndoshta sht keq pr gjuhn ton, por
prsri e bjn kt n prditshmri. Pr shembull hi ose hello kto t
gjitha kan ardhur nga anglishtja. Like, comment, e t gjitha kto kan
ardhur nga rrjetet sociale q i prdorim, Facebook-u, Twitter, etj.
N shum raste jan shkurtesat e fjalve. Do t thot, ka edhe fjal q
kthehen n formn e mbrapsht, si pr shembull: op n vend t pohimit
po Pastaj flm, sps jan shkurtesa q prdoren. Zakonisht prdoret
nj gjuh, q n jetn e prditshme m t moshuarit nuk e prdorin. Pra,
sht nj gjuh trendy, nse mund t thuhet kshtu ose gjuh n mod,
si e vlersojn t rinjt sot. Nuk sht korrekte q ta flasim at gjuh,
sepse ne kemi gjuhn standarde tonn. Ndoshta edhe mund t flasim
gegrisht ose toskrisht n disa vende, por jo gjuhn moderne sic e
prdorin t rinjt sot.

Gjuha, e cila prdoret nga t rinjt gjat komunikimit n rrjetet sociale,

sht gjuh e mbushur me shprehje t rrugs. Kjo, sht nj lloj
shkmbimi, sepse, gjuha e rrugs futet fillimisht n rrjetet sociale dhe nga
kto t fundit kthehet prsri n rrug tek ata t rinj, t cilt m par nuk e
kishin prdorur.
Gjuha e komunikimit n rrjetet sociale nuk tolerohet n shkolla, prandaj kjo
form e komunikimit, e cila sht bartur edhe n prditshmrin reale, u
sht hakmarrur t rinjve, sidomos n institucionet arsimore.

N t foluren sotme, madje jo rrall edhe n shkrime, gjejm fjal e shprehje q nuk kan t bjn me
leksikun e gjuhs shqipe dhe nuk i prkasin standardit t gjuhs, por q jan zhargonet apo dialektet e
fshehura, t folme kto sekrete pr rrethin e gjer, q krijohen nga njerzit n periudha t ndryshme
kohore dhe gjenerat pas gjenerate. Kjo veori, me siguri pothuajse n shum gjuh, pr t mos thn
t gjitha, t bots, sht paraqitur q m par dhe vazhdon sot e ksaj dite t jet e pranishme edhe n
gjuhn shqipe. Zhvillimi, sidomos i vrullshm i ktyre dy dhjetvjearve t fundit n Kosov, ngjarjet
e stuhishme etj., kan qen rrah ku jan krijuar edhe zhargonet dhe argot, sidomos pas mbarimit t
lufts n Kosov.
Kto fjal e shprehje, aq m tepr edhe njfar marrdhnie foljore, sidomos e t rinjve n mjedisin e
Kosovs pas lufte, megjithse nuk mund t quhen, natyrisht kurrsesi gjuh, por as dialekt, jan veori
q gjejn prditshmrin n komunikim, kryesisht t t rinjve, Po ashtu kto nuk mund t jen as
zhvillim i mtejshm i gjuhs, por thjesht dukuri apo shfaqje n fush t komunikimit gjuhsor.
Kshtu, leksikologu J. Thomaj thot: Ato prdoren n nj rreth t kufizuar njerzish dhe skuptohen
nga gjith shoqria, jan t folme klasash e shtresash shoqrore t ngushta.
Ndrsa dialektologu J. Gjinari ndan kt mendim :Ve dialekteve territoriale n nj gjuh mund t
ekzistojn edhe dialekte ose t folme shoqrore q prdoren si mjet komunikimi nga nj grup i
kufizuar njerzish, t lindura n kushte t caktuara historike prdoren q t mos kuptohen nga t
tjert dhe shpesh quhen gjuh t fshehta.
Fjala zhargon rrjedh prej gjuhs frnge q do t thot edhe t folur popullor. Etimologjia e ksaj
fjale daton nga shek. XIV. sht nj gjuh jo intelektuale, e uditshme ose edhe gjuh apo dialekt
barbar, hibrid, dialekt i thjeshtsuar n fjalor e gramatik dhe i prdorur pr komunikim n mes
njerzve t ndryshm.Zhargonet mund t jen profesionale, t oborrit mbretror (t aristokracis), t
mjekve, t piktorve, t studentve, t bojaxhinjve etj.Lidhur me kt, A.S. Hornby jep shpjegimin
se: sht gjuh e vshtir pr tu kuptuar, sepse sht form e keqe ose flitet keq: Vetm nj nn
mund ta kuptoj gjuhn e fmijs s vet.N kt trajtim bhet fjal, jo vetm n krijimin e
zhargoneve dhe argove, por edhe n prdorimin e fjalve t huaja, q kan marr konotacione
zhargoni n prdorimin e tyre.sht e kuptueshme se zhargonet ose t folmet e fshehura nuk mund t
ken qndrueshmri t prhershme. Ato krijohen koh pas kohe dhe mund t vihen n funksion pr
nj koh t pacaktuar dhe pastaj t mbeten relikte t pasqyruara n letrsi apo n shkenc. Po ashtu,
me prjashtim fort t rrall, zhargonet nuk jan pjes e ligjr n asnj aspekt, t folur apo t

shkruar. Pra nuk mund t mbeten si shtresim n gjuhn letrare. Me krijimin e kushteve t reja
ekonomiko - shoqrore ato dalin nga prdorimi dhe me kohn lindin t tjera.

 Pr t mos u shtrir dhe rn n prsritje t atyre fjalve e shprehjeve q jan vn n

dukje m par nga studiues t ndryshm, n kt trajtim prfshihen vetm ato q jan
krijuar kta dy dhjetvjeart e fundit n Kosov.
Zhargonet q e ruajn entitetin e fjals dhe kuptimin:
man - njeri
imigj q po prdoret pr fjaln imazh tani m t natyralizuar.
lluku nga anglishtja look - pr pamje.
kallu plcit, plas, etj.
Ato q kan psuar ndryshim n kuptim dhe q kan marr nuanca t prafrta me gjuhn
nga jan marr ose prdoren me nj kuptim tjetr:
kauza nga anglishtja cause - shkak
kuller me kuptimin pr personin q trheq vmendjen e t tjerve. Edhe kjo fjal sht
marr nga anglishtja cooller q realisht do t thot: ftohs, frigorifer, pije freskuese, biruc,
burg.
darker - nga anglishtja dark, pr: i errt q prdoruesit e zhargonit i kan shtuar prapashtesn
er sipas natyrs s anglishtes dhe prdoret pr t shnuar personin q sht i veshur n t
zeza.
zanzi person me stil bashkkohor, n trend me kohn.
darvill, nare, pir, rip - qytetar rural, fshatar, katundar i pa gdhendur, i pa integruar fare n
shoqri bashkkohore.
ten ngjyr e lkurs s fytyrs
kacep njeri q merr drog
rabi - marihuana
ija ekstazija (lloj droge)

 Zhargone t huazuara nga sllavt e q jan n prdorim akoma ditve t sotme:

Shmink pr: grim, fjal e huazuar nga sllavishtja por q prejardhjen e ka nga
gjermanishtja, do t thot mjete kozmetike pr zbukurimin e fytyrs; me kuptimin dyzen
(edhe kjo fjal e huazuar, por nga turqishtja, q ka prdorim shum m t hershm tek ne.
Babin ceremoni me rastin e lindjes s fmijs.
Napushaq person q merr drog.
Gazd zot shtpie, pronar, zotrues i dikaje por edhe me kuptimin e shefit.
A po zhvallit ? - a ka lidhje intime me dik?
Shprehje zhargonesh:
A po xhilit ? - A po knaqesh ?
Patriot me bateri, - patriot i rrejshm
Shum jasht je sje askund, je jasht ngjarjeve
A je nom? a je mir? A je deri diku mir?
ake dorn zgjate dorn, m jep dorn
Kis e ki ke puthje, t puth
Amazing be njeri e habitshme, e uditshme bre njeri
Mshele llakn mbylle gojn
Shum jom tok - shum jam i dehur
Ki prek nmell je mend
elu tok se ka zbritje kjo lloj shprehje prdoret kur sht fjala pr person pa lidhje.

 Zhargonet n form akronimesh t prdorura nga t rinjt e sotm, sidomos gjat

shkrimit t letrave prmes internetit:
Thnx - Thanks pr: t faleminderit
Flm. t faleminderit
Sps. Ska pr se
Klm. - Kalo mire, etj.
Shembujt jan zgjedhur nga e folmja e zhargoneve t prditshme t rinis s sotme
zakonisht prej moshs 15 25 vjeare, dmth., nga nxnsit e klasave te larta t shkolls
fillore, atyre t shkollave t mesme dhe t universitetit. Prdorimet e ktilla jan edhe
m t gjera.
Veohen fjal dhe shprehje t shkurtuara q prdoren kryesisht n Shqipri n t folur,
por edhe n prkthime t disa filmave q shfaqen n programet tona televizive.
ime m ime mm
ditn ditn e mir
natn natn e mir
mngjes mir mngjes
pafshim mir u pafshim
N Kosov:
tung tungjatjeta
baj nga anglishtja bye pr: mirupafshim.

 Zhargonet e ktilla nuk prkojn me gjuhn standarde dhe jan deformime t

gjuhs letrare shqipe.
Megjithat, nuk sht br fjal pr zhargonet e profesioneve t ndryshme, si t ndrtimtaris,
t tekniks, t mjeksis, etj., por q n nj mas ato kan hyr nga turqishtja, anglishtja,
sllavishtja (gjermanishtja, meq sllavt i kan marr nga ata, pastaj kan kaluar tek ne; si
edhe pr disa zhargone q jan prgjithsuar si: shraf burm, shellovanje - betonim, shllaf zorr uji pr ujitje, shllajfit goma grihet ose coptohet goma, shrafciger - dalt, shfajcit saldoj, shllager hit i kngs, llaf, pr: mashkull t pashm dhe grandioz, maher pr: brs,
njeri i gjindshm, ai q gjendet n do pun, n do situat, mashtrues, sok, pr: lng,

Etimologjia e argove sht po ashtu franceze dhe daton nga viti 1842. sht nj fjalor
pak a shum sekret dhe me idioma t uditshme t nj grupi t veant njerzish t
futura n gjuh, t cilat ne nuk mund ti kuptojm. Argot prdoren nga nj shtres e
caktuar njerzish si: esnafesh, muratorsh, rrugash, hajnash, etj. Ato paraqiten dhe
dalin nga prdorimi sipas kushteve historike, klasave dhe grupeve t ndryshme
shoqrore.

Argot q prdoren nga t rinjt n Kosov me inversion t rrokjeve apo t shkronjave:

rike - (kqyr) kqyr, shiko
snob (zbon) - nuk bn
jush (shuj) - hesht
jugje gjuaje
rreme merre
jog goj
lab, labic bal - balic (me kuptimin fshatar fshatare pr person t prapambetur, q nuk ec
me kohn)
op po

oj jo
ajt hajt
thoba bytha
lluker - kuller (term i prdorur nga t rinjt me t madhe pr. person q trheq vmendjen e
t tjerve
lof fol
pej - jep
i roft - i fort
mush- shum
lafime familje
kijat ik, largohu
lip film
kemr mjekr
kitha - thika
Shprehje t krijuara me argot:
Rike a po vjen? Kqyre a po vjen? Shiko a po vjen?
Ishmi babs shihemi
Som u leq Mos u el, mos u hap
ka po nob? ka po bn? ka je duke br?
Me ta pyll (me ta lyp) pr t krkuar
Me thup pr t puthur
Mush trip shum interesant (por edhe me kuptime tjera)
Jush njeri (shuj njeri), hesht njeri

Mush jom gips shum jam i droguar

A pe ip ni fake ? A po e pi nj kafe?
Metakolla (ment akolla), shprehje q prdoret pr marramendje.
Si shihet nga kta shembuj kemi t bjm me permutacion t fjalve t gjuhs
standarde.
Prgjithsisht nga shembujt e vjelur mund t konstatohet se argot vrtet e errsojn dhe
vshtirsojn t kuptuarit ndrmjet njerzve, pr kt qllim edhe prdoren n komunikim,
n rreth m t ngusht. sht pr tu mbshtetur mendimi i leksikologut J. Thomaj kur n
fund thot se: Gjuha nuk ka nevoj pr argot dhe pr pasurin e tyre leksikore. Ato
qndrojn jasht kufijve t gjuhs letrare, madje n periferi t gjuhs shqipe n prgjithsi.
Shembujt e siprshnuar t fjalve dhe t shprehjeve t krijuara, kryesisht nga t rinjt
jan n kundrshtim me normat e gjuhs letrare dhe ndikojn n zvetnimin e gjuhs
standarde. Mirpo, studimi i argove ka rndsi historike si pr t njohur zhvillimin
shoqror t grupit q e mbart, ashtu dhe pr t njohur zhvillimin e folmes s tyre

Bibliografi
1.shkolla e mesme Gramoz Palushi dhe Sami Frasheri

2. Hi, flm, sps... - gjuha moderne e t rinjve

3. Analfabetizmi i adoleshentve, flasin studiuesit | Revista Java

4. shqipja e sak@tuar e internetit

5. Gjuha shqipe dhe tranzicioni - Nacional Albania

Tendencat e huaja gjithnj kan br vend n territorin shqiptar. Duke qen nj vend i
vogl, strategjik, gjithnj t huajt kan plakitur kultur dhe kan ln zakone t
prapshta dhe nj mnyr t shprehuri q thell- thell, nuk i prket rrnjve tona.
Kosova ka jetuar gjithnj nn represionin serb dhe si e till, sht munduar ta ruaj
gjuhn e saj shqipe n thelbin e saj, duke ruajtur t folurn m t kulluar q i prket
gegrishtes s vjetr . E tek t kujtohet fjala shitore t duket shum larg fjala
market -, dhe nj cungim i bukur i fjalve krijon nj origjinalitet dhe bukuri gjuhe nse ne
themi domosdoshmri- kosovart thon domosdoja-, prve-prpos, fmija-fmiu, i
arritur-i prmbushur. Por sigurisht nj shqipeje t kulluar i jan kthyer dhe shkrimtart
m t mods si dhe kokat e arta t letrsis, q kan qen gjithnj fanatik ndaj
prdorimit t gjuhs s tyre t mms si nj gjest atdhetar dhe nj detyr pr tia
transmetuar brezave t mvonshme. Nj pjes e madhe artistsh t pens ndrmjet tyre
dhe t rinjt i jan kthyer dialektit me shum prkushtim. E nse do citonim nj poezi t
Ledia Dushit do kuptonim gjith bukurin e gegrishtes:
Kan mbarue kumbllat; vera asht rrzue nprrueJam kthye nmalMbramja mvaret
nshpin, zjermi del prej kshtjellashAsht festNdr drita varun nqiell, kryet tem i
vdekun.
Por sigurisht nuk sht qllimi yn t flasim n kt tendenc vetm pr letrsin, por
pr t gjitha sferat e jets shqiptare. Fjal t reja kan zn vend n gjuhn e
prditshme t komunikimit, ndrkoh q letrsia sht shum m e kujdesshme.
E teksa ka nisur t jet nj prshndetje shum e mods fjala -Tung- shkurtim i
tungjatjeta- her pas here t z veshi funde bisedash si: hajt pra ciao, ose:okey, paim!
Nj miks gjuhsh q duket pak e habitshme, por q sht nj mnyr e re s foluri. Dhe
njerz n mosh madhore i dgjon t shqiptojn kto prshndetje. Nn ndikimin e
telenovelave n gjuhn portugeze vajzat e vogla q adhurojn Zhaden kan nisur t
prmendin pas do fraze allah allah! Dhe Hola! Nj mod s foluri prej Orienti.
Nse padashur do hysh n mnyrn se si t rinjt prshndeten, patjetr q do
keqkuptohesh me fjalt. Ja disa shprehje: H mi Lace! Q do t thot : H mi parazite,
njeri q e vret kohn kot. Ej bobi! Q n gjuhn e adoleshentve prkthehet H more
boss, rob me pare. H figure kemi! Q do t thot q je shum i njohur nga t tjert pr
bma. Ose: H tipi! Prkthehet, je shum gazmor. Prdoren dhe fjalt patok, rosak,
derrkuc e shum epitete kafshsh q padyshim lidhen me ngjashmrin e forms s
trupit, t fytyrs apo ecjes. Kjo sht gjuha e adoleshentve shqiptar. Nj gjuh q
padyshim do ndryshoj dhe nn ritmin e kohs do mbetet ve nj kujtim i shkuar. Por
ndrsa lojrat e moshs bjn t vetat, prdorimi i fjalve t huaja ka zaptuar shtresn e
lart t shoqris. Elita, fut ktu dhe politikant, ose prdorin nj gjuh t pakuptueshme
ku frazat dhe terminologjit mbizotrojn, ose bien kryekput n hulli mendimesh, q i
ojn dhe t tjert n qorrsokak. Duke sjell nj hendek t madh mes politiks s tyre t
pakuptueshme dhe popullit t thjesht. Karakteristik e Parlamentit shqiptar sht
prdorimi pa fund i frazeologjis s rnduar me sofizma . Por ndodh nj fenomen i
uditshm. Kur sherret jan pikante dhe ndoshta nga m t vshtirat, pra n momentet
m delikate t karriges s tyre funksionare, me shum dashuri politikant i kthehen
gjuhs s popullit duke i nxjerr dhe me tepri nga bagazhi i tyre . Beni i Xhikes u b pr

nj koh t gjat lajtmotivi i biseds s njerzve. I kujtonte t gjithve zhargonin e

lagjes. Shum her kta t fundit n kulmin e kontradiktave t mendimit nuk kan turp
t shqiptojn dhe fjal t ndyra q jan kundr etiks s komunikimit. Por, fundi i fundit
jemi shqiptar dhe si thot Dritroi, nuk ndjehemi rehat nse nuk ulrijm pr t nxjerr
marazin ton dhe nuk shqiptojm ndonj fjal t ndyr ose ng Tranzicioni i tejzgjatur
shqiptar ka ndikuar jo vetm n politik, ekonomi, karakter, por edhe n huazimet
gjuhsore.
Tendencat e huaja gjithnj kan br vend n territorin shqiptar. Duke qen nj vend i
vogl, strategjik, gjithnj t huajt kan plakitur kultur dhe kan ln zakone t
prapshta dhe nj mnyr t shprehuri q thell- thell, nuk i prket rrnjve tona.
Kosova ka jetuar gjithnj nn represionin serb dhe si e till, sht munduar ta ruaj
gjuhn e saj shqipe n thelbin e saj, duke ruajtur t folurn m t kulluar q i prket
gegrishtes s vjetr . E tek t kujtohet fjala shitore t duket shum larg fjala
market -, dhe nj cungim i bukur i fjalve krijon nj origjinalitet dhe bukuri gjuhe nse ne
themi domosdoshmri- kosovart thon domosdoja-, prve-prpos, fmija-fmiu, i
arritur-i prmbushur. Por sigurisht nj shqipeje t kulluar i jan kthyer dhe shkrimtart
m t mods si dhe kokat e arta t letrsis, q kan qen gjithnj fanatik ndaj
prdorimit t gjuhs s tyre t mms si nj gjest atdhetar dhe nj detyr pr tia
transmetuar brezave t mvonshme. Nj pjes e madhe artistsh t pens ndrmjet tyre
dhe t rinjt i jan kthyer dialektit me shum prkushtim. E nse do citonim nj poezi t
Ledia Dushit do kuptonim gjith bukurin e gegrishtes:
Kan mbarue kumbllat; vera asht rrzue nprrueJam kthye nmalMbramja mvaret
nshpin, zjermi del prej kshtjellashAsht festNdr drita varun nqiell, kryet tem i
vdekun.
Por sigurisht nuk sht qllimi yn t flasim n kt tendenc vetm pr letrsin, por
pr t gjitha sferat e jets shqiptare. Fjal t reja kan zn vend n gjuhn e
prditshme t komunikimit, ndrkoh q letrsia sht shum m e kujdesshme.
E teksa ka nisur t jet nj prshndetje shum e mods fjala -Tung- shkurtim i
tungjatjeta- her pas here t z veshi funde bisedash si: hajt pra ciao, ose:okey, paim!
Nj miks gjuhsh q duket pak e habitshme, por q sht nj mnyr e re s foluri. Dhe
njerz n mosh madhore i dgjon t shqiptojn kto prshndetje. Nn ndikimin e
telenovelave n gjuhn portugeze vajzat e vogla q adhurojn Zhaden kan nisur t
prmendin pas do fraze allah allah! Dhe Hola! Nj mod s foluri prej Orienti.
Nse padashur do hysh n mnyrn se si t rinjt prshndeten, patjetr q do
keqkuptohesh me fjalt. Ja disa shprehje: H mi Lace! Q do t thot : H mi parazite,
njeri q e vret kohn kot. Ej bobi! Q n gjuhn e adoleshentve prkthehet H more
boss, rob me pare. H figure kemi! Q do t thot q je shum i njohur nga t tjert pr
bma. Ose: H tipi! Prkthehet, je shum gazmor. Prdoren dhe fjalt patok, rosak,
derrkuc e shum epitete kafshsh q padyshim lidhen me ngjashmrin e forms s
trupit, t fytyrs apo ecjes. Kjo sht gjuha e adoleshentve shqiptar. Nj gjuh q
padyshim do ndryshoj dhe nn ritmin e kohs do mbetet ve nj kujtim i shkuar. Por
ndrsa lojrat e moshs bjn t vetat, prdorimi i fjalve t huaja ka zaptuar shtresn e
lart t shoqris. Elita, fut ktu dhe politikant, ose prdorin nj gjuh t pakuptueshme
ku frazat dhe terminologjit mbizotrojn, ose bien kryekput n hulli mendimesh, q i
ojn dhe t tjert n qorrsokak. Duke sjell nj hendek t madh mes politiks s tyre t
pakuptueshme dhe popullit t thjesht. Karakteristik e Parlamentit shqiptar sht
prdorimi pa fund i frazeologjis s rnduar me sofizma . Por ndodh nj fenomen i
uditshm. Kur sherret jan pikante dhe ndoshta nga m t vshtirat, pra n momentet
m delikate t karriges s tyre funksionare, me shum dashuri politikant i kthehen
gjuhs s popullit duke i nxjerr dhe me tepri nga bagazhi i tyre . Beni i Xhikes u b pr
nj koh t gjat lajtmotivi i biseds s njerzve. I kujtonte t gjithve zhargonin e

lagjes. Shum her kta t fundit n kulmin e kontradiktave t mendimit nuk kan turp
t shqiptojn dhe fjal t ndyra q jan kundr etiks s komunikimit. Por, fundi i fundit
jemi shqiptar dhe si thot Dritroi, nuk ndjehemi rehat nse nuk ulrijm pr t nxjerr
marazin ton dhe nuk shqiptojm ndonj fjal t ndyr ose ngrem dorn.
Vetm nj pjes e madhe intelektualsh q e duan veten e tyre, q vlersojn m shum
se gjithka atdheun ku kan lindur, bjn maksimumin e tyre pr t gjetur fjal q kan
nj tingull t bukur n shqip. Sigurisht q meritn e madhe e kan prkthyesit e mdhenj
si Shvarc, Nonda, Varfi q nprmjet prkthimit t perlave t letrsis kan qndisur
gjuhn shqipe. Pa harruarr ktu dhe shkrimtart e mdhenj q nga Naimi, Kadare,
Dritroi, Xoxe q rrmojn n thesarin e popullit pr t gjetur kryevepra. Nj fjal shqip
q populli e ka krijuar me shum menuri tingllon vler dhe respekt pr ta futur n
gjuhn e mendimit dhe t shprehjes. Le t bjm disa krahasime djal i ri -djal riosh,
nse do thoshe -e vetme- smund ta krahasosh me fjaln popullore kallogre-, ose
sprapsem zbyth. Populli ruan thesare t mahnitshme, puse, ku dija njerzore sht
grumbulluar me aq shum mund.
E megjithat, modrat e reja q kan nisur t duken dhe n emrtimet e rrugve, duket
sikur i bn indiferent njerzit real. Fenomeni i kujtess s nj populli nuk mund t
ndryshoj shpejt. Jan disa monumente, disa vende me emr q do mbeten jet e mot.
Si jan pazari i vjetr, Flora, rruga e Elbasanit, rruga e Kavajs, Tirana e Re e shum
emra toponime q lidhen me kujtesn e nj populli dhe nuk mund t zhduken kollaj.
Por huazimet nuk mund t frenohen nga askush. Sepse sht koha e globalizimit t
gjithkaje. Dhe fundi i fundit kan hyr shum. Mjafton vetm nj shtitje rreth 15
katshit. Do t zn syt tituj dyqanesh dhe baresh si London, Firenze, Biznes Shop,
Internacional, Chaplin, Piazza, Athina, Akropoli, Carlsberg, Manhatan, e shum emra t
tjer qytetesh nga filli i bots n fund t saj, q emrtojn bare e dyqane. Disa prej
pronarve kan jetuar n ato vende dhe duket se i sjellin kujtimin duke emruar biznesin
e tyre. Ndrkoh q restorantet popullore mbajn tituj pak t uditshm por q japin
ngrohtsin e familjes Tymi, Xha Rrema, Oxhaku, Devolli, Kora, Prmeti, Ali Pasha,
Tepelena, Vjosa, Kashta, Tirona, Oxhaku, Tetovart e shum t tjera. Emri, sipas
biznesmenve zgjidhet nga luksi. Nse bhet fjal pr nj dyqan t shtrenjt duhet t
jet patjetr me emr t huaj, ndrkoh q ato t dors s lir kan emr shqiptar. Nj
lloj padrejtsie q ia bjm vetes dita dits. Sepse duhet t kemi parasysh q t huajt do
na vlersojn si duhet vetm kur ne t jemi vetvetja, t kemi gjuhn ton, traditat tona.
Por shum gjra ne na shptojn, ndoshta nga dshira e madhe q kishim pr t qen si
bota. Para disa ditsh nj plak ishte duke i treguar nj histori familjare niprve t tij.
Dikush nga fisi i tij i kish ardhur pr vizit n shtpi. Quhej Mahmut. Fmijt e tij, ather
t vegjl nuk e njihnin, por kur dgjuan kt emr filluan t kakariseshin n t qeshura
q smbaronin. Dgjon dhe miku dhe i thot t zotit t shtpis: Prse qeshin fmijt. I
zn ngusht plaku q ather kish qen rreth 35 vje i thot pak me turp:qeshin pr
emrin tnd. Po kush ta ka vn more derzi dhe i nis dhe atij kukuritja. M pas gjithka
kthehet n shaka. N koht e shkuara prindrit t kushtzuar nga kushtet ekonomike
dhe zakonore, derdhnin tek e ardhmja e tyre nj dshir pr t frenuar vullnetin e Zotit
pr shum fmij. Sose, Mbarime, Mjaftoni, kan qen emra q jan krijuar nga dshira
pr t mos br fmij tjetr dhe q ishin rrjedhoj e varfris q kish pllakosur
ekonomin shqiptare. Emra t tij vihen shum rrall n ditt e sotme, vetm n nderim
t ndonj gjysheje q nuk jeton m, duke marr nj rrokje dhe duke e modernizuar. Meq
prmendm punn e emrave, n ish kohn e diktaturs shum fmijve q lindnin u
vihej emri i diktatorit dhe i fmijve t tij. Nj gj q ndodh n gjith diktaturat e bots.
Tre vjet m par kur u rrzua diktatori i Irakut dhe. mbi 50 mij veta ndrruan emrin e
tyre. Quheshin Sadam. Nj mentalitet q fundi i fundit pikaset n t gjitha vendet e
bots. Por emrat e bukura shqipe jan shum si Flutura, Shpresa, Bajame, Pranvera,

Shega, Fatime, q i prkasin nj brezi q do zhduket pa u ritransmetuar. Ndrkoh q

emrat Gzim, Bashkim, Urim, Prparim, Alban, duket sikur prdoren m shum n
Kosov sesa n Shqipri. Tendenca e shqiptarve sht ti vn emra t huaj fmijve t
tyre, duke menduar se jan shum internacional dhe kuptohen nga t gjith. Emra si
Alba, Stela, Keti. Luis e shum amerikanizma, italianizma, greqizma kan pushtuar listn
e thrritjes s emrit npr shkolla. Kjo tendenc sht akoma m e madhe n vendet ku
shqiptart kan emigruar. Por sigurisht dhe ky sht nj shtrembrim q i bjm vetes,
thjeshtsisht pa e kuptuar.
Nj mendimtar i madh ka thn q, bota sht nj fshat i madh, ku t gjith pak a
shum ngjajm me njri tjetrin. Na ndan vetm e shkuara, kultura q paraardhsit na
kan transmetuar dhe do i trashgojm n t ardhmen. Shum gjra do ndryshojn n
t ardhmen. Por nj gj sht e sigurt: koha do filtroj modrat, por jo shqipen e kulluar.
Ajo sht pasaporta jon, gjaku i jets shqiptarve n shekuj Pr at gjuh duhet t
luftojm t gjith.
rem dorn.
Vetm nj pjes e madhe intelektualsh q e duan veten e tyre, q vlersojn m shum
se gjithka atdheun ku kan lindur, bjn maksimumin e tyre pr t gjetur fjal q kan
nj tingull t bukur n shqip. Sigurisht q meritn e madhe e kan prkthyesit e mdhenj
si Shvarc, Nonda, Varfi q nprmjet prkthimit t perlave t letrsis kan qndisur
gjuhn shqipe. Pa harruarr ktu dhe shkrimtart e mdhenj q nga Naimi, Kadare,
Dritroi, Xoxe q rrmojn n thesarin e popullit pr t gjetur kryevepra. Nj fjal shqip
q populli e ka krijuar me shum menuri tingllon vler dhe respekt pr ta futur n
gjuhn e mendimit dhe t shprehjes. Le t bjm disa krahasime djal i ri -djal riosh,
nse do thoshe -e vetme- smund ta krahasosh me fjaln popullore kallogre-, ose
sprapsem zbyth. Populli ruan thesare t mahnitshme, puse, ku dija njerzore sht
grumbulluar me aq shum mund.
E megjithat, modrat e reja q kan nisur t duken dhe n emrtimet e rrugve, duket
sikur i bn indiferent njerzit real. Fenomeni i kujtess s nj populli nuk mund t
ndryshoj shpejt. Jan disa monumente, disa vende me emr q do mbeten jet e mot.
Si jan pazari i vjetr, Flora, rruga e Elbasanit, rruga e Kavajs, Tirana e Re e shum
emra toponime q lidhen me kujtesn e nj populli dhe nuk mund t zhduken kollaj.
Por huazimet nuk mund t frenohen nga askush. Sepse sht koha e globalizimit t
gjithkaje. Dhe fundi i fundit kan hyr shum. Mjafton vetm nj shtitje rreth 15
katshit. Do t zn syt tituj dyqanesh dhe baresh si London, Firenze, Biznes Shop,
Internacional, Chaplin, Piazza, Athina, Akropoli, Carlsberg, Manhatan, e shum emra t
tjer qytetesh nga filli i bots n fund t saj, q emrtojn bare e dyqane. Disa prej
pronarve kan jetuar n ato vende dhe duket se i sjellin kujtimin duke emruar biznesin
e tyre. Ndrkoh q restorantet popullore mbajn tituj pak t uditshm por q japin
ngrohtsin e familjes Tymi, Xha Rrema, Oxhaku, Devolli, Kora, Prmeti, Ali Pasha,
Tepelena, Vjosa, Kashta, Tirona, Oxhaku, Tetovart e shum t tjera. Emri, sipas
biznesmenve zgjidhet nga luksi. Nse bhet fjal pr nj dyqan t shtrenjt duhet t
jet patjetr me emr t huaj, ndrkoh q ato t dors s lir kan emr shqiptar. Nj
lloj padrejtsie q ia bjm vetes dita dits. Sepse duhet t kemi parasysh q t huajt do
na vlersojn si duhet vetm kur ne t jemi vetvetja, t kemi gjuhn ton, traditat tona.
Por shum gjra ne na shptojn, ndoshta nga dshira e madhe q kishim pr t qen si
bota. Para disa ditsh nj plak ishte duke i treguar nj histori familjare niprve t tij.
Dikush nga fisi i tij i kish ardhur pr vizit n shtpi. Quhej Mahmut. Fmijt e tij, ather
t vegjl nuk e njihnin, por kur dgjuan kt emr filluan t kakariseshin n t qeshura
q smbaronin. Dgjon dhe miku dhe i thot t zotit t shtpis: Prse qeshin fmijt. I
zn ngusht plaku q ather kish qen rreth 35 vje i thot pak me turp:qeshin pr
emrin tnd. Po kush ta ka vn more derzi dhe i nis dhe atij kukuritja. M pas gjithka

kthehet n shaka. N koht e shkuara prindrit t kushtzuar nga kushtet ekonomike

dhe zakonore, derdhnin tek e ardhmja e tyre nj dshir pr t frenuar vullnetin e Zotit
pr shum fmij. Sose, Mbarime, Mjaftoni, kan qen emra q jan krijuar nga dshira
pr t mos br fmij tjetr dhe q ishin rrjedhoj e varfris q kish pllakosur
ekonomin shqiptare. Emra t tij vihen shum rrall n ditt e sotme, vetm n nderim
t ndonj gjysheje q nuk jeton m, duke marr nj rrokje dhe duke e modernizuar. Meq
prmendm punn e emrave, n ish kohn e diktaturs shum fmijve q lindnin u
vihej emri i diktatorit dhe i fmijve t tij. Nj gj q ndodh n gjith diktaturat e bots.
Tre vjet m par kur u rrzua diktatori i Irakut dhe. mbi 50 mij veta ndrruan emrin e
tyre. Quheshin Sadam. Nj mentalitet q fundi i fundit pikaset n t gjitha vendet e
bots. Por emrat e bukura shqipe jan shum si Flutura, Shpresa, Bajame, Pranvera,
Shega, Fatime, q i prkasin nj brezi q do zhduket pa u ritransmetuar. Ndrkoh q
emrat Gzim, Bashkim, Urim, Prparim, Alban, duket sikur prdoren m shum n
Kosov sesa n Shqipri. Tendenca e shqiptarve sht ti vn emra t huaj fmijve t
tyre, duke menduar se jan shum internacional dhe kuptohen nga t gjith. Emra si
Alba, Stela, Keti. Luis e shum amerikanizma, italianizma, greqizma kan pushtuar listn
e thrritjes s emrit npr shkolla. Kjo tendenc sht akoma m e madhe n vendet ku
shqiptart kan emigruar. Por sigurisht dhe ky sht nj shtrembrim q i bjm vetes,
thjeshtsisht pa e kuptuar.
Nj mendimtar i madh ka thn q, bota sht nj fshat i madh, ku t gjith pak a
shum ngjajm me njri tjetrin. Na ndan vetm e shkuara, kultura q paraardhsit na
kan transmetuar dhe do i trashgojm n t ardhmen. Shum gjra do ndryshojn n
t ardhmen. Por nj gj sht e sigurt: koha do filtroj modrat, por jo shqipen e kulluar.
Ajo sht pasaporta jon, gjaku i jets shqiptarve n shekuj Pr at gjuh duhet t
luftojm t gjith.

Konkluzionet
Ne anketat e plotesuara ne shkollat e mesme Gramoz PalushiTirane dhe Sami FrasheriBelsh
rreth gjuhes qe te rinjte e sotem flasin dolem ne perfundimet se:

Te rinjte e sotem duke qene ne shumicen e kohes prane prinderve ata u flasin atyre ne menur
shoqerore dhe perdorin fjale te ndryshme si:ma,ba,plaka,plaku etj.Kjo menyre e te folurit haste
cdo dite ne instutucione te ndryshme si sic eshte shkolla.Njerezve me profesione te ndryshme
ata u kane vene pseudonime te ndryshme ne punen qe ata bejne .Keto fjale te rinjte nuk I
perdorin pa ndonje arsye po I lidhin me profesionet qe kane njerez te ndryshem si psh (policit I

therrasin o shef ,o hajdut xhepash,o shtet) duke qene se policet jane te frikshem marrin rryshfete
te rinjte u kane vene pseudonime te ndryshme.Kamarierin duke qene se e shofin ne nej sy talles
i kane vene nofka te ndrysme si psh(o boso,o kamo,o matrapaz,o lila).Pastrues duke qene se e
shofin sin je pune te ulet e therrasin (o maestro lindo, oj lume ,inxhiniere).
Te rinjte ne biseda mes njeri tjetrit perdorin fjale te pahijshme dhe shum banale,kjo varet nga tipi
qe kerakterizojne sidomos gjinia mashkullore.Ata i therrasin pseudonime nga me te ndryshme si
psh(frete,brow,lila,plako,bisha,o nona ,oj shushk,o pjeshka e tj.)e nje pafundesi pseudonimesh.
Kjo ka bere qe mes te rinjve te mos kete me nje komunikim te mirfillte porn je komunikim banal
dhe jo shembullor.Gjuha qe ata perdorin ne jeten e perditshem u duket ne mode ,transformimi
qe ata I kane bere gjuhes duke futur fjale nga gjuhet e huaja si anglisht,italisht etj.si psh (shum
nice ,beautiful).

Ato shprehje q po i prdorin n rrjetet sociale, ato po i prdorin edhe n jetn e

prditshme. Un mendoj se kjo ndikon shum keq. Prderisa ne e kemi gjuhn shqipe,
ather ne duhet t flasim shqip. Un edhe vet e prdor. E devijojm pak dhe nuk e
flasim ashtu si n gjuhn letrare, ashtu si edhe e lexojm. Prdorim fjal t huaja,
gjysm-fjal. Pr shembull, i bn nj nder dikujt dhe ai nuk t thot faleminderit, por
vetm flm. Jan kto shkurtesa, saq harrojm edhe kur hyjm n teste (n fakultet)
dhe i prdorim ato... ndonjher ndodh edhe t biem nga provimet.
Komunikimin ndrmjet t rinjve n rrjetet sociale jan tepr t pranishme shprehjet nga gjuht e
huaja, kryesisht nga ajo angleze, por edhe shkurtesat pr shprehje t ndryshme.
Mos e perbuzni gjuhen e juaj ,shkurtesat shqipe ne rregull por barbarizmat ju bejn te mos dini
nga vini , dhe ne fund i humbni vlerat e nje gjuhe qe edhe pse e perbuzur dhe e ironizuar nga
romantiket e semure te botes perendimore Gjermano Franceze qe desh na zhduken si Komb ne
kerkim te Kultures sone por neve nuk na shifnin .
Nje dite si Kisha e Lindjes dhe ajo e Perendimit do te na tregojn te verteten mbi Gjuhen tone e
cila ishte gjuha e vatres si e Perandorise Romake dhe e Perandorise Shqiptare -Bizantine. Qe nga
Homeri e deri te Marin Barleti.
Kur bota fliste Shqip,dhe Shqiptaret kishin rrenjet thelle ,keta qe lakmoni sot ju, na perbuzen me
rastin e pare te epersis qe krijuan dhe ende na shohin si me ironi po dhe me perbuzje.