ZBIRKA ZADATAKA IZ

HIDROMEHANIKE
/ interna zbirka zadataka /

Autori:
Prof.dr.sc. Lidija Tadi, dipl.ing.gra.
Branimir Bara, mag.ing.aedif.

Sveuilite J.J. Strossmayera u Osijeku, Graevinski fakultet

v. 1.0
oujak 2010.

SADRAJ
1.

PREDGOVOR ................................................................................................................ 3

2.

RIJEENI ZADACI ......................................................................................................... 4

3.

2.1.

HIDROSTATIKA...................................................................................................... 4

2.2.

STRUJANJE POD TLAKOM ..................................................................................12

2.3.

STRUJANJE OTVORENIM VODOTOCIMA ...........................................................24

ZADACI ZA SAMOSTALNI RAD ...................................................................................37

3.1.

HIDROSTATIKA .....................................................................................................37

3.2.

STRUJANJE POD TLAKOM ..................................................................................43

3.3.

STRUJANJE OTVORENIM VODOTOCIMA ...........................................................50

4.

RJEENJA ....................................................................................................................55

5.

REPETITORIJ FORMULA.57

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

1. PREDGOVOR
Ova zbirka zadataka sadri ispitne zadatke i zadatke s kolokvija iz razdoblja 2005-2009. i
namijenjena je prvenstveno studenima Graevinskog fakulteta u Osijeku za svladavanje
gradiva iz Hidromehanike na sveuilinom preddiplomskom studiju. Neki zadatci su
originalni, a neki su preuzeti u cijelosti ili preraeni iz sljedeih zbirki zadataka i udbenika:
1. Giles,R.V., (1976): Theory and Problems of Fluid Mechanics and Hydraulics, McGrow Hill;
2. Evett, J.B.,Liu,C.(1989): 2500 Solved Problems in Fluid Mechanics and Hydraulics,
McGrow Hill
3. Jovi,V.(2007): Osnove hidromehanike, AGG Split
4. Hauser, B. A.,(1996):Practical Hydraulics Handbook, Tayler and Francis Group
5. Virag,Z .(2007): Mehanika fluida-odabrana poglavlja,primjeri i zadaci, FSB Zagreb

Zbirka se sastoji iz 3 dijela: Hidrostatika, Strujanje pod tlakom i Strujanje otvorenim

vodotocima, istjecanje i prelijevanje. U svakoj cjelini nekoliko je rijeenih primjera s
objanjenjima, a ostali zadatci predvieni su za samostalni rad s rjeenjima u poglavlju 5.
Zbirka sadri i repetitorij osnovnih jednadbi.
Autori

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

2. RIJEENI ZADACI
2.1.

HIDROSTATIKA

Zadatak 2.1.1.
Pravokutni zatvara AB irine b=125 cm otvara se kada razina mora opada (oseka).
Privren je u toki A koja se nalazi 90 cm iznad razine slatke vode. Odredite dubinu mora
pri kojoj se zatvara otvara. Teinu zatvaraa zanemarite.

b 125 cm

v 1000 kg / m3
m 1025 kg / m3
hm ?
FH g hT A

FHL 1000 g 1,8 3,6 1,25

79461 N 79,5 kN
FHD 1025 g

hm
h 1,25
2

6,28 hm2

0 - zglobna veza

h
2

79,5 3,6 0,9 6,28 hm2 4,5 0

3
3

262,3 28,3 hm2 2,09 hm3 0

-

rjeenjem kubne jednadbe slijedi:

hm 3,54 m
ZAKLJUAK: Kad je dubina mora manja ili jednaka 3,54 m zatvara se poinje otvarati.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

Zadatak 2.1.2.
Kolika sila je potrebna za odravanje ravnotee tijela prema slici? Teina polukugle se
zanemaruje.

ulja 880 kg / m3
vode 1000 kg / m3
R 2,0 m

P?
Horizontalne sile su jednake po veliini i suprotne po smjeru, te se meusobno ponitavaju.

Y 0
U Gulja P 0 P U Gulja

1 4
Gulja V polukugle ulja g R 3 ulja g
2 3
1 4
Gulja 2,03 880 g 144,6 kN
2 3

1 4
U V polukugle vode g R3 vode g
2 3
1 4
U 2,03 1000 g 164,3 kN
2 3
U >G polukugla eli isplivati
P U Gulja 164,3 144,6

P 19,7 kN

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

Zadatak 2.1.3.
Odredite tlak u toki A ako se u cijevi nalazi voda, a u pijezometru iva. Zadano: voda=1000
kg/m3; iva=1750 kg/m3).

voda=1000 kg/m3
iva=1750 kg/m3
Osnovna jednadba hidrostatike na kontaktnom presjeku dvije kapljevine glasi:
p+iva gh=pA+voda ghA
0+1750x9,81x0,2=pA+1000x9,81X0,5

pA=-1471,5 Pa

Zadatak 2.1.4.
Odredite gustou nepoznate kapljevine ako su poznati tlakovi zraka p1 i p2 prema slici.

p1=20kPa
p1=15kPa
Osnovna jednadba hidrostatike:
p 1+ ghA=p2+NK ghB
20x103=15x103+NK x9,81X0,8

NK =637 kg/m3

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

Zadatak 2.1.5.
Odredite veliinu sumarne sile hidrostatskog tlaka i centar sume tlak sile hidrostatskog tlaka
na zatvara kvadratnog presjeka AB ako je visina vode u rezervoaru h=3,5m ( do gornjeg
ruba cijevi). Zadano: a=1,2m.

a 1,2m
1,2

2
FH ghTA 1000 x9,81x 3,5
x1,2
2

FH 57 ,92 k N
a4
I
12
hc
hT
4,1 4,13m
hT A
4,1x1,44

hc

A
FH

Zadatak 2.1.6.
Odredite veliinu sumarne sile hidroststkog tlaka i centar sume tlaka sile hidrostatskog tlaka
na zatvara kvadratnog poprenog presjeka ija je dubina teita 0,8m? Zadano: a=0,5m;
=45o; voda=1000 kg/m3.

=45o
hT=0,8m
a=0,5m

v=100kg/m3

lT

hT
1,13m
0,707

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

FH ghTA 1000 x9,81x0,8 x0,52

FH 1962 N 1,96 k N
a4
I
12
lc
lT
1,13 1,15 m
lTA
1,13 x0,25

Zadatak 2.1.7.
Automatski zatvara ABC, okretljiv oko toke A ima teinu G= 100 kN/m i teite mu je
udaljeno 6,0m od toke A. Ako je razina vode na uzvodnoj strani h=6,0, hoe li se zatvara
otvarati ili ne?

G=100kN
b=1,0m

FH ghTA 1000 x9,81x

6,0
x6,0 x1,0
2

FH 176 ,58k N
6,0
6,0
tg
Fv g
2
Fv 305 ,85k N

Gx 6,0 FV x3,46 6,0 FH x 2,0

600 2892 ,87 353,16
600 3246

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

ZAKLJUAK: Automatski zatvara e se otvoriti jer je teina zatvaraa manja od sile

hidrostatskog tlaka koja na njega djeluje.

Zadatak 2.1.8.
Odredite veliinu i poloaj sumarne sile hidrostatskog tlaka na zakrivljenu povrinu AB
jedinine irine prema zadanoj slici. Zadano: po=10 kPa

b=1,0m
po=10 kPa

=1000kg/m3
h=po/g=1,02m zamjenjujua razina vode

1,5

FH L ghTA 1000 x9,81x 2,0 x1,5 x1,0 40,47 k n/ m

2

1,5

FH D ghTA 1000 x9,81x 0,32 x1,5 x1,0 15,74 k n/ m

2

FH 24,73k n/ m
Fv 1000 x9,81x3,5 1,82 1,5 x1,0 24,72 k n/ m
F FH 2 FV 2 34,98 k N / m
tg

FV
1,0 45 o
FH

Rezultanta prolazi kroz dredite zakrivljenosti povrine AB.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

HORIZONTALNA KOMPONENTA:

VERTIKALNA KOMPONENTA:

Zadatak 2.1.9.
Odredite veliinu, smjer i poloaj ukupne sile hidrostatskog tlaka na segementni zatvara,
zanemarujui njegovu teinu. Zadano: r=5,0 m; v=1000 kg/m3.Zadatak rijeiti po jedinici duine
zatvaraa.

r=5,0m
v=1000 kg/m3
Zbirka zadataka iz Hidromehanike

10

b=1,0m

FH ghTA 1000 x9,81x3,53 x7,07 x1,0

FH 245 k N / m
5,02 7,07 x3,53
x1,0 70 k N / m
Fv g

2
4

F FH 2 FV 2 255 k N / m
Fv
tg
0,28 15,9o
FH
Rezultanta sile prolazi kroz sredite zakrivljenosti zatvaraa.
HORIZONTALNA KOMPONENTA:

VERTIKALNA KOMPONENTA:

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

11

2.2.

STRUJANJE POD TLAKOM

Zadatak 2.2.1.
Kroz cijev promjera d=75 mm protjee voda iz rezervoara A u kojem vlada manometarski tlak
pm=120 kPa u rezervoar B. Razine voda u rezervoarima su dane u apsolutnim kotama.
Neposredno prije ulaza u rezervoar B nalazi se zatvara. Odredite protok kroz sustav i
nacrtajte energetsku i pijezometarsku liniju.

d 75 mm 0,075 m
pm 120 kPa 120000 Pa

ulaz 0,5
koljeno 0,2
zat var a 5,0
izaz 1,0
0,04
Q?
- manometarski tlak u rezervoaru A se zamjenjuje fiktivnom razinom vode:

hm

pm
120000

12,23 m
g 1000 g

- Bernoullijeva jednadba za presjeke 1 i 2 (realna tekuina): (s obzirom da su razine vode u

rezervoarima zadane u apsolutnim kotama, referentna ravnina je na 0 m nm)

z1

p1
v2
p
v2
1 z2 2 2 H
g 2 g
g 2 g

(92 12,23) 0 0 94 0 0 H

H 10,23 m

- cijev izmeu rezervoara A i B je konstantnog poprenog presjeka pa vrijedi:

v1 v2 v
- gubici u sustavu:

H h

ulaz

hlinI hkoljeno hlinII hkoljeno hzat var a hizlaz

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

12

hulaz

v2
v2
ulaz
0,5
2 g
2 g

L1 v 2
30
v2
v2
h
0,04

16
d 2 g
0,075 2 g
2 g
I
lin

hkoljeno

v2
v2
koljeno
0,2
2 g
2 g

L2 v 2
20
v2
v2
h
0,04

10,67
d 2 g
0,075 2 g
2 g
II
lin

hkoljeno koljeno
hzat var a

v2
v2
0,2
2 g
2 g

v2
v2
zat var a
5,0
2 g
2 g

hizlaz izlaz

v2
v2
1,0
2 g
2 g

v2
v2
H
0,5 16 0,2 10,67 0,2 5 1 33,57
2 g
2 g
v2
10,23 33,57
v 2,44 m / s
2 g
- za poznatu brzinu i proticajnu povrinu protok u sustavu se odredi iz jednadbe
kontinuiteta:

Q Av

d 2
0,0752
v
2,44
4
4

Q 0,01077 m3 / s 10,77 l / s

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

13

- energetska i pijezometarska linija:

1 hulaz
2 hlinI
3 hkoljeno hlinII hkoljeno
4 hzat var a
5 hizlaz
v2
6
2 g

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

14

Zadatak 2.2.2.
Odredite snagu crpke pomou koje e se voda iz rezervoara A dovesti u rezervoar B u
situaciji prema slici.

L1 50 m

Q 250 l / s 0,25 m3 / s

D1 500 mm 0,5 m

ulaz 0,5
koljeno1 koljeno 2 0,25

L2 200 m
D2 200 mm 0,2 m

0,2 mm
1,1 106 m2 / s

zatvara 3,0
izlaz 1,0
e 0,75 koef . iskoristivosti crpke

1. Dionica A-1 od rezervoara A do crpke = usisni cjevovod

2. Dionica 2-B od rezervoara crpke do rezervoara B = potisni cjevovod
Snaga crpke mora biti tolika da svlada visinsku razliku izmeu razina vode u rezervoarima A
i B (170-50=120 m) i sve gubitke u sustavu.
GUBICI U SUSTAVU

H H

usisni

H potisni

USISNI CJEVOVOD

usisni

hulaz hlinA1 hzatvara

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

15

- linijski gubici:

v1

Q
Q
0,25
2

1,27 m / s
A1 D1 0,52
4
4

1,27 0,5

5,77 105 >2320 strujanje jeturbulentno

6

1,1 10

0,2

0,0004

D1 500

Re1

v1 D1

iz Moodyjevog dijagrama slijedi: 1 0,017

- ukupni linijski gubitak:
A1
lin

L1 v12
50 1,272
1
0,017

0,14 m
D1 2 g
0,5 2 g

-lokalni gubici:

hulaz

v12
1,27 2
ulaz
0,5
0,04 m
2 g
2 g

hzatvara

v12
1,27 2
zatvara
3,0
0,25 m
2 g
2 g

- ukupni gubitak na usisnom cjevovodu:

usisni

0,14 0,04 0,25 0,43 m

POTISNI CJEVOVOD

potisni

2 B
hkoljeno1 hlin
hkoljeno 2 hizlaz

- linijski gubici:

v2

Q
Q
0,25
2

7,96 m / s
A2 D2 0,22
4
4

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

16

7,96 0,2

1,44 106 >2320 strujanje jeturbulentno

6

1,1 10

0,2

0,001

D2 200

Re2

v2 D2

iz Moodyjevog dijagrama slijedi: 2 0,020

- ukupni linijski gubitak:
2 B
hlin
2

L2 v22
200 7,962

0,020

64,59 m
D2 2 g
0,2 2 g

-lokalni gubici:

v22
7,962
hkoljeno1 hkoljeno 2 koljeno1
0,25
0,81m
2 g
2 g
hizlaz izlaz

v22
7,962
1,0
3,22 m
2 g
2 g

- ukupni gubitak na potisnom cjevovodu:

potisni

0,81 64,59 0,81 3,22 69,43 m

UKUPNI GUBICI U SUSTAVU

H H

usisni

H potisni 0,43 69,43 69,86 m

SNAGA CRPKE

g Q H man
W , Hman manometarska visina (visina dizanja crpke) = razlika u
e

razinama vode u rezervoarima A i B + suma svih gubitaka u sustavu

H man H geodetsko H H B H A H

170 50 69,86 189,86 m

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

17

- manometarsku visinu je takoer mogue odrediti primjenom Bernoullijeve jednadbe za

presjeke u razinama vode u rezervoarima A i B:

pA
v A2
pB
vB2
zA

H man z B

H
g 2 g
g 2 g
50 0 0 H man 170 0 0 69,86
H man 189,86 m
- uz poznatu manometarsku visinu izrauna se potrebna snaga crpke:

g Q H man 1000 g 0,25 189,86

621kW
e
0,75

- pijezometarska i energetska linija:

1 hulaz

5 7 9 hlin2 B

2 4 hlinA1 6 8 hkoljeno
3 hzatvara

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

10 hizlaz

18

Zadatak 2.2.3.
Odredite protok i brzinu istjecanja idealnog fluida iz cijevi promjera D=200mm u zadanom
sustavu prema slici. Nacrtajte energetsku i pijezometarsku liniju.

H1=25m.n.m
H2=20m.n.m
D=200 mm; A=0,0314 m2
Q,v=?

Referentnu ravninu nije potrebno definirati jer su visine zadane apsolutnim kotama.
Bernollijeva jednadba postavlja se za karakteristine presjeke na razini vode u rezervoaru
(presjek 1) i na izlazu cijevi (presjek 2)
Bernollijeva jednadba:

z1

p1 v12
p2 v22

z2

g 2 g
g 2 g

25 20

v22
2g

v22
5
v 2 9,9m / s
2g
Q Av 0,0314 x9,9 0,31m3 / s 311l / s

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

19

Zadatak 2.2.4.
Odredite promjer cijevi D2 ako je promjer D1=240mm, protok Q=50 l/s, a prirast brzine od
presjeka 1 do presjeka 2 v=0,35m/s. Pretpostavite strujanje idealnog fluida.

D1=240 mm; A1=0,0452 m2

Q= 50 l/s =0,05 m3/s
v=0,35m/s
D2=?

Jednadba kontinuiteta: Q=A1v1=A2v2

v1

Q
0,05

1,1m / s
A1 0,0452

v 2 v1 v 1,1 0,35 1,46 m / s

Q 0,05
A2
0,034 m 2
v 2 1,46
D 0,209 m 210 mm

Zadatak 2.2.5.
Odredite protok vode kroz sustav prema slici uzimajui u obzir samo otpore povrine.
Pretpostavite laminarno strujanje. Zadano: d= 1,0 mm; =1,06 x 10-6 m2/s; =0,001mm.

D=1mm=0,001m
=1,06 x 10-6 m2/s
=0,001mm

Bernoullijeva jednadba postavlja se za presjeka poloene na razinama vode rezervoara A i

B, a referentna ravnina na razini rezervoara B ( zB=0 )

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

20

zb

pA vA 2
pB vB 2

zB

htr
g 2 g
g 2 g

L v2
htr
D 2g
64

za laminarno strujanje
Re
64

vD
64 L v 2
0,32
vD D 2 g
0,64 D 2 g
64L
v 0,31m / s
v

Q Av 0,24 x10 6 m3 / s

Provjera Reynoldsovog broja:

Re

vD

0,31x0,001
292
1,06 x1016

292<2320 Laminarno strujanje

Zadatak 2.2.6.
Turbina proizvodi 5000kW elektrine energije. Odredite kotu razine vode u akumulacijskom
jezeru. Lokalni gubici se zanemaruju. Zadano: D1=1500mm; D2=1400mm; Q=15 m3/s;
=1,06x10-6m2/s; =0,2mm. Nacrtajte energetsku i pijezometarsku liniju.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

21

P=5000 kW
D1=1500mm;A1=1,766m2
D2=1400mm;A2=1,539m2
Q=15 m3/s

=1,06x10-6m2/s
=0,2mm
H (z1)=?

Bernoullijeva jednadba postavlja se za karakteristine presjeka na razinama vode

u gornjem i donjem jezeru.

p1 v12
p 2 v22

ht z 2

htr
g 2 g
g 2 g
15,0
v1
8,49 m / s
1,766
15,0
v2
9,75 m / s
1,539
z1

Re 1

vD

8,49 x1,5
1,2 x10 7
6
1,06 x10

0,2
0,0003
D 1500
1 0,015
vD
9,75 x1,4
Re 2

1,28 X 10 7
1,06 X 10 6

0,2

0,00014
D 1400
2 0,0125

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

22

Izraz za snagu turbine preko kojeg se odreuje potrebna visinska razlika za proizvodnju
el.energije:

ghTQ

hT

P
5000 x10 3

33,98 m
gQ 1000 x9,81x15,0

U ovom sluaju koeficijent iskoristivosti =1,0

9,75 2
1000 8,49 2
600 9,75 2
z1 33,98 100
0,015
0,0125
2g
1,5 2 g
1,4 2 g
z1 133,98 4,84 36,73 25,95
z1 H 201,50 m

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

23

2.3.

STRUJANJE OTVORENIM VODOTOCIMA, ISTJECANJE I PRELIJAVANJE

Zadatak 2.3.1.
U trapeznom poprenom presjeku, pri jednolikom ustaljenom strujanju odredite normalnu
dubinu vode u kanalu.

Q 22,5 m3 / s
b 1,2 m
1: m 1: 2 m 2
I 0 I E I 1% 0,01

n 0,025 - Manningov koeficijent (za srednje odravane kanale)

h0 ?

1 2/3 1/2
R I
n
1
Q A v A R 2/3 I 1/2
n
- Manningova jednadba:
v

- povrina trapeznog poprenog presjeka:

A h b m h m2

- omoeni obod trapeznog poprenog presjeka:

- hidrauliki radijus: R

O b 2 h 1 m2

A
m
O

Konstrukcija konsumpcijske (protone) krivulje: za nekoliko pretpostavljenih dubina

vode u kanalu izraunaju se odgovarajui protoci za zadane uvjete te se konstruira
krivulja Q=f(h), tj. protona krivulja. Zatim se iz protone krivulje za zadani protok
oita odgovarajua normalna dubina to je rjeenje zadatka. Proraun protoka
(toaka protone krivulje) se najee provodi tablino.
h (m)

A (m2)

O (m)

R (m)

0,50

0,01

1,10

3,44

0,32

1,87

2,06

1,00

0,01

3,20

5,67

0,56

2,73

8,74

2,00

0,01

10,40

10,14

1,03

4,07

42,30

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

v (m/s) Q (m3/s)

24

ZAKLJUAK: Oitana normalna dubina iz konsumpcijske krivulje iznosi h0 = 1,61 m.

Zadatak 2.3.2.
Za kanal trapeznog poprenog presjeka irine dna 8,2 m i nagiba pokosa 1:1,5 i zadani
protok, odredite kritinu dubinu i minimalnu specifinu energiju presjeka grafoanalitikim
postupkom.

Q 35 m3 / s
b 8,2 m
1: m 1:1,5 m 1,5

1,1 Coriolisov koeficijent

hkrit , Esp ,min ?
Zadatak je potrebno rijeiti grafoanalitiki: konstruirati e se krivulja ovisnosti specifine
energije presjeka o dubini vode u kanalu
- povrina trapeznog poprenog presjeka:

A h b m h m2

- brzina teenja (prema jednadbi kontinuiteta):

- ukupna specifina energija presjeka:

Q
A

Esp Esp , pot Esp ,kin h

v2
2 g

Konstrukcija krivulje ovisnosti specifine energije o dubini vode: za nekoliko pretpostavljenih

dubina vode u kanalu izraunaju se odgovarajue specifine energije za zadane uvjete te se
Zbirka zadataka iz Hidromehanike

25

konstruira krivulja Esp=f(h). Zatim se iz konstruirane krivulje za oita kritina dubina, tj.
minimalna specifina energija presjeka to je rjeenje zadatka. Proraun specifine energije
za odreenu dubinu vode u kanalu se najee provodi tablino.

h (m)

A (m )

v (m/s)

5,00

78,50

3,00

v2
2 g

Esp (m)

0,446

0,011

5,011

38,10

0,919

0,047

3,047

2,00

22,40

1,563

0,137

2,137

1,00

9,70

3,608

0,730

1,730

0,50

4,48

7,821

3,430

3,930

0,25

2,14

16,327

14,945

15,195

ZAKLJUAK: Oitana kritina dubina iznosi hkr = 1,17 m, dok je oitana minimalna
specifina energija zadanog presjeka Esp = 1,66 m.
Zbirka zadataka iz Hidromehanike

26

Zadatak 2.3.3.
Kroz betonski kanal zadanog poprenog presjeka voda protjee maksimalno dozvoljenom
brzinom v= 1,3 m/s. Odredite pad kanala.

v 1,3 m / s
r 2,0 m
n 0,013

I ?
- prema Manningovoj jednadbi:

1
vn
v R 2/3 I 1/2 I 2/3
n
R

A
O
r2
2,02
A
2 r 0,5
2 2,0 0,5 8,28 m 2
2
2
2 r
2 2,0
O
2 0,5
2 0,5 7,28 m
2
2
R

8,28
1,14 m
7,28
2

v n 1,3 0,013
I 2/3
0,00024 0,24
2/3
R 1,14

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

27

Zadatak 2.3.4.
Kanalom pravokutnog poprenog presjeka irine 9,14 m protjee 7,64 m3/s pri dubini od 0,9
m. Kolika je specifina energija presjeka? Je li strujanje mirno, kritino ili silovito?

Q 7,64 m3 / s
b 9,14 m
h 0,9 m
a) Esp h

v2
2 g

- brzina teenja se odredi prema jednadbi kontinuiteta:

Q A vv

Q
Q
7,64

0,93 m / s
A b h 9,14 0,9

1,0 0,932
Esp 0,9
0,94 m
2 g
- reim strujanja je mogue odrediti prema dva uvjeta
ISPITIVANJE DUBINE U ODNOSU NA KRITINU DUBINU

h>h kr strujanje je mirno

h=h kr strujanje je kritino
h<h kr strujanje je silovito
- za pravokutne poprene presjeke vrijedi:
2

7,64
Q
1,0

2
3
3
q
9,14
b

hkr 3

0,41m
g
g
g
2

- slijedi:

h>h kr 0,9>0,41 strujanje je mirno

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

28

ISPITIVANJE PREMA FROUDEOVOM BROJU

Fr<1 strujanje je mirno

Fr=1 strujanje je kritino
Fr>1 strujanje je silovito
- vrijedi:

Fr

Q2 b 1,0 7,642 9,14

g A3

g 0,9 9,14

0,098

- slijedi:

Fr <1 0,098<1 strujanje je mirno

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

29

Zadatak 2.3.5.
Kanalom pravokutnog poprenog presjeka irine 4,5 m protjee 5,4 m3/s. Druga spregnuta
dubina, nizvodno od hidraulikog skoka (h2) iznosi 1,28 m. Kolika je prva spregnuta dubina (
h1)? Coriolisov koeficijent () iznosi 1,1.

Q 5,4 m3 / s
b 4,5 m
h2 1,28 m

1,1
- izrazi za 1. I 2. kritinu dubinu za sluaj pravokutnog poprenog presjeka:

h2
1 1 8 Fr2
2
h
h2 1 1 1 8 Fr1
2
h1

- Froudeov broj u pravokutnom poprenom presjeku mogue je odrediti analitiki:

Fr2

Q2 b
g A23

1,1 5,42 4,5

g 4,5 1,28

0,077

- slijedi da je 1. kritina dubina:

h1

h2
1,28
1 1 8 Fr2
1 1 8 0,077 0,17 m
2
2

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

30

Zadatak 2.3.6.
Preko trokutnog (Thompsonovog) otrobridnog preljeva (=90o) protjee voda visine 0,25 m.
U 65 sekundi zahvaeno je 2,8 m3 vode. Odredite koeficijent prelijevanja m!

H 0,25 m
t 65 s
V 2,8 m3
m?
- za Thompsonov preljev vrijedi:

Q m H 5/2 m

Q
H 5/2

- protok pri prelijevanju se moe odrediti kao odnos zahvaenog volumena i proteklog
vremena:

V 2,8

0,043 m3 / s
t 65

- slijedi da je koeficijent prelijevanja:

Q
0,043

1,376
5/2
H
0,255/2

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

31

Zadatak 2.3.7.
Izraunajte kritinu dubinu te padove dna za zadani kanal pravokutnog poprenog presjeka.

b 3,0 m
Q 4,5 m3 / s
n 0,014
h1 1, 2 m
h2 0,5 m
hkr , I1 , I 2 ?

- kritinu dubinu za kanal pravokutnog poprenog presjeka mogue je odrediti analitiki kako
slijedi:
2

4,5
Q
1,0

3
3
3,0
b

hkr

0,61m
g
g
2

- prema Manningovoj jednadbi:

2

Qn
I1
2/3
1

A1 R1
2/3
1/2
Q A R I
2
n
Qn

I 2 A R 2/3
2 2

- geometrijske karakteristike poprenih presjeka:

A1 h1 b 1,2 3,0 3,6 m 2

A2 h2 b 0,5 3,0 1,5 m 2
O1 2 h1 b 2 1,2 3,0 5,4 m
O2 2 h2 b 2 0,5 3,0 4,0 m
R1

A1 3,6

0,67 m
O1 5,4

R2

A2 1,5

0,375 m
O2 4,0

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

32

- slijedi:
2

Q n 4,5 0,014
I1

0,00052 0,52
2/3
2/3
A

R
3,6

0,67

1 1
2

Q n 4,5 0,014
I2

0,0065 6,5
2/3
2/3
A

R
1,5

0,375

2 2

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

33

Zadatak 2.3.8.
Odredite protok kroz kanal promjenjivog pravokutnog poprenog presjeka prema slici.

h1 2,0 m
b1 4,5 m
h2 1, 4 m
b2 3,0 m
Q?
- vrijedi:

Q const. Q1 Q2
- prema jednadbi kontinuiteta:

Q1 Q2 A1 v1 A2 v2
A1 h1 b1 2,0 4,5 9,0 m 2
A2 h2 b2 1,4 3,0 4,2 m 2
9,0 v1 4,2 v2

v1 0,467 v2
- prema Bernoullijevoj jednadbi za presjeke 1-1 i 2-2:

p1
v12
p2
v22
z1

g 2 g 2 g 2 g
p
0,467 v2 h p2 v22
h1 1
2
g
2 g
g 2 g
2

v22
v22
2 0 0,22
1,4 0
2 g
2 g
v22
0,78
0,6
2 g
v2 3,88 m / s v1 0,467 v2 0,467 3,88 1,81m / s
- slijedi:

Q A2 v2 4,2 3,88 16,3 m3 / s

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

34

Zadatak 2.3.9.
Kroz betonsku cijev promjera 500 mm djelomine ispunjenosti protjee voda. Uzduni pad
cijevi iznosi 0,5 %. Odredite protok kroz cijev.

D 500 mm 0,5 m
I 0,5% 0,005
n 0,016
Q?
- prema Manningovoj jednadbi:

1
A R 2/3 I 1/2
n
1 D 2 1 0,52
A

0,1m 2
2
4
2
4
1
1
O D 0,5 0,785 m
2
2
A
0,1
R
0,13 m
O 0,785
Q

- slijedi:

1
1
A R 2/3 I 1/2
0,1 0,132/3 0,0051/2 0,113 m3 / s
n
0,016

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

35

Zadatak 2.3.10.
Ulje gustoe 850 kg/m3 istjee iz posude kroz kruni otvor promjera 30 cm. Koeficijent
istjecanja iznosi 0,90. U posudi vlada tlak od 0,15 bara, a visina vode u rezervoaru u odnosu
na os otvora iznosi 2,0 m. Da li se radi o istjecanju kroz mali ili veliki otvor. Odredite protok
pri istjecanju.

850 kg / m3
D 30 cm 0,3 m
0,90
p 0,15 bara 15000 Pa
H 2,0 m
Q?

H' H

p
15000
2,0
3,80 m
g
850 9,81

- provjera da li se radi o istjecanju kroz mali ili veliki otvor

0,1 H ' 0,1 3,80 0,38

D<0,1 H '
0,3<0,38 ISTJECANJE KROZ MALI OTVOR!
- protok pri istjecanju kroz male otvore se rauna kao:

0,32
Q A 2 g H ' 0,9
2 g 3,80 0,55 m3 / s
4

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

36

3. ZADACI ZA SAMOSTALNI RAD

3.1.

HIDROSTATIKA

1. Odredite visinu ive u manometru (h) za zadane uvjete, ako je v=1000 kg/m3; ulje=820
kg/m3, ive=1350 kg/m3.

2. Odredite manometarski tlak u toki A (pA) za zadane uvjete: h1=45cm; h2=5cm, ulje=780
kg/m3; iva=1250 kg/m3. Nacrtajte raspodjelu tlakova na vertikalnu stijenku posude

3. Odredite gustou ulja u posudi ako su zadane visine h1=0,7m i h2=2,2m , a gustoa vode
iznosi 1000 kg/m3.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

37

4. Kolika mora biti razina vode u lijevoj komori (h) u kojoj veliina potlaka iznosi po= -0,2
bara da bi se zatvara krunog poprenog presjeka (D=2,0m) okretljiv oko toke O, poeo
otvarati. U desnoj komori nalazi se morska voda more=1020 kg/m3.

5. Odredite ukupnu silu hidrostatskog tlaka, njezinu veliinu, kut pod kojim djeluje i smjer na
masivnu branu AB. Zadatak rijeiti po dunom metru brane.

6. Odredite veliinu sile F kojom treba pridravati konstrukciju AB jedinine irine da bi u

poloaju prema slici bila u ravnotei. Konstrukcija je okretljiva oko toke A. Teinu
konstrukcije zanemarite.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

38

7. U sustavu prema slici odredite potrebnu visinu vode H pri kojoj e se zatvara okretljiv
oko toke O u cijevi kvadratnog poprenog presjeka poeti otvarati. Zadano: a= 1,2m;
p=120kPa; v=1000kg/m3.

8. Odredite veliinu i poloaj sile hidrostatskog tlaka na stijenku rezervoara AB ija je irina
b=2,5m, te ukupnu silu koja djeluje na dno rezervoara BD.

9. Odredite veliinu sile F koja je potrebna za podizanje segmentne ustave irine b=4,0m
okretljive oko toke O.

10.
Odredite silu F u vijcima kojima je privren poklopac oblika stoca, mase 474 kg,
prema slici. Unutar poklopca vlada konstantni pretlak po. Zadano je: H= 1,4 m, h=0,9m,
R=0,8m,r=0,28m, po=2800 Pa, =998 kg/m3.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

39

11.
Odredite silu hidrostatskog tlaka na ravni i polucilindrini poklopac prema slici. Na koji
poklopac djeluje vea sila? Zadatak rijeiti po jedininoj duljini. Zadano:H=2,2m, D=3,0m,
=45. .

12.
Odredite minimalnu teinu G poklopca irine 1,0m, jednolike gustoe, pokretljivog oko
toke O, da bi ostao zatvoren kao na slici. Zadano: H=2,5m, h=0,5m, L=0,6m, =1000
kg/m3.

13.
U rezervoaru se nalazi voda pod tlakom od po=0,14 bara. Kolika je ukupna sila
hidrostatskog tlaka koja djeluje na valjak zanemarive teine? Duina valjaka i rezervoara
iznosi 1,2m. ( =1000 kg/m3). Odredite poloaj te sile.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

40

14.
Odredite horizontalnu silu F za dranje polukrune brane AO , jedinine irine,
okretljive oko toke O, u poloaju prema slici. Zadano: R= 0,8m, =1000 kg/m3 .

15.
Koliki mora biti pretlak (po) koji e otvoriti homogeni poklopac trokutastog poprenog
presjeka okretljiv oko toke B. Duina poklopca iznosi b=2,0m, a njegova masa je m=500 kg.

16.
Na slici je posuda s 4 meusobno povezane komore. Odredite tlakove u odjeljcima A,
B,C i D i tlak koji djeluje na dno posude (=1000 kg/m3 ).

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

41

17.
Odredite veliinu i smjer sumarne sile hidrostatskog tlaka koja djeluje na valjak
radijusa r=0,6 m i duine b=4,0 m (v=1000 kg/m3).

18.
Odredite ukupnu silu hidrostatskog tlaka na zakrivljeni dio zida A-B.
njezin poloaj. Zadano: R=1,2m; b=5,0m; v=1000 kg/m3; glic=1258 kg/m3.

Definirajte i

19.
Odredite veliinu i smjer ukupne sile hidrostatskog tlaka na konturu zida ABCD prema
slici, r=3,0 m. S lijeve strane se nalazi voda (v=1000 kg/m3), a s desne strane morska voda
(m=1025 kg/m3). Problem rijeiti po m dunom zida.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

42

3.2.

STRUJANJE POD TLAKOM

20.
Odredite protok (Q) i visinu vode u spremniku (H), ako je zadano: promjer cijevi
D=100mm; visina vode u postavljenom pijezometru h=2,0m; ul=0,5; =0,020. Nacrtajte
energetsku i pIjezometarsku liniju!

21.
Odredite razinu vode u rezervoaru (H) za dionicu cjevovoda na slici ako je protok
Q=25 l/s, a traeni tlak u toki A
pA= 0,8 bara. Zadano:D1= 150mm; =1,06x10-6m2/s;
=0,2mm; ul=0,35; kolj=1,35. Nacrtajte pijezometarsku i energetsku liniju.

22.
Odredite snagu crpke (P) potrebnu za ostvarenje protoka Q=150 l/s vode kroz zadani
cjevovod pod uvjetom da je tlak u toki A jednak pA=1 bar. Zadano: =0,7; D=200mm;
=1,21x10-6m2/s; =0,5mm; kolj=0,35. Nacrtajte pijezometarsku i energetsku liniju!

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

43

23.
Zadani sustav karakteriziraju sljedei uvjeti : D=120mm; =0,0175; =1,02 x 10-6
m2/s; pB=20 kPa kolj=0,65; zat=5,0; izl=1,0; =1000 kg/m3;
a) Koji je smjer strujanja voda (od A prema B ili od B prema A rezervoaru)?
b) Koliki je protok?
c) Provjerite je li strujanje kroz cjevovod laminarno ili turbulentno.
d) Nacrtajte pijezometarsku i energetsku liniju.

24.
Iz spremnika pod tlakom struji voda. Pri zatvorenom zatvarau kroz horizontalnu cijev
protjee Qo=124 l/s. Otvaranjem zatvaraa ukupni protoka dijeli se na Q1 i Q2. Duina
vertikalnog dijela cijevi je zanemariva. Zadano: D=150mm; d=58mm; =0,020; ul=0,5;
zat=1,91; =1000 kg/m3.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

44

25.
Usisnim cjevovodom promjera Du=150mm voda dotjee do crpke koja potiskuje vodu
u potisni dio cjevovoda promjera Dp=100mm. Neposredno prije crpke, tlak u toki A iznosi
pA=-6 bara, a u toki B pB= 4 bara. Odredite potrebnu snagu crpke. Zadano: Q=120 l/s;
=0,2mm; =1,06 x10-6 m2/s; kolj=0,8; =0,85.

26.
Kroz teglicu promjera d=50mm istjee ulje gustoe =850 kg/m3 u atmosferu. Ako je
ukupni gubitak energije od toe A do toke B hAB=1,5m, a od toke B do C hBC=2,4m
odredite protok kroz teglicu i veliinu tlaka u toki B.

27.
U sustavu prema slici izmjeren je protok Q1 = 11,8 l/s kroz prvu cijev i pretlak p2= 0,45
bara u drugoj cijevi. Sve cijevi su istog promjera.Uz pretpostavku neviskoznog strujanja treba
odrediti ukupni protok (Qo) i protok u cijevi 2 (Q2). Zadano je: H=8,2 m, D=100 mm; h=4,6 m i
=1000kg/m3.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

45

28.
U sustavu na slici ostvaruje se stacionarno strujanje fluida protokom Q o=154 l/s.
Odredite protok Q koji e se ustaliti u sustavu ako se na polovini duljine cjevovoda postojea
cijev promjera d=300 mm zamijeni s veom cijevi promjera D=500 mm iste hrapavosti.
Koeficijent gubitak na suenju =0,5 ( uz nizvodnu brzinu), a ostale lokalne gubitke
zanemariti. Zadano je: =998 kg/m3, =0,014mm, L= 1200 m.

29.
Odredite snagu crpke (P) potrebnu za transport vode iz rezervoara 1 u rezervoar 2.
Duina cijevi do crpke je L1=15 m, a od crpke do rezervoara 2, L2=25m. Koljeno se nalazi na
polovici. Promjer cijevi je konstantan.Zadano: Q= 80 l/s; H=4,2m; D=200 mm; =0,03mm;
=1,2 x 10-6 m2/s; kolj=2,0 ul=izl =0,5; =0,85. Nacrtajte energetsku i pijezometarsku liniju.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

46

30.
Protok u zadanom sustavu je Q=0,22 m3/s. Ako pumpa ima snagu N=52,2 kW na
kojoj je koti razina vode u rezervoaru 2? Koeficijenti lokalnih gubitaka na izlazu iz rezervoara
1 i ulazu u rezervoar 2 iznose =1,0, a na zatvarau zat=5,0. Koef. iskoristivosti pumpe
=1,0. Cijevi do pumpe i nakon nje imaju razliite promjere i karakteristike hrapavosti( prema
slici), a duina cijevi iza zatvaraa je mala i zanemaruje se. Nacrtajte pijezometarsku i
energetsku liniju.

31.
Za sustav na slici odredite protoke u cijevima 1, 2 i 3 . Nacrtajte pijezometarsku i
energetsku liniju. Zadano d= 100 mm, D=150mm, ul=0,5, kolj=0,15, ra=0,2 (uz nizvodnu
brzinu), d= 0,024, D=0,020.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

47

32.
Cjevica promjera 6 mm i duine L=4,3m povezuje spremnike A i B. U spremniku B
mjeri se tlak pB=34,5 kPa. Kinematiki koeficijent viskoznosti iznosi =1,0x10-6 m2/s.
Pretpostavljajui LAMINARNO STRUJANJE i postojanje samo gubitaka na trenju odredite:
a) smjer strujanja- od A prema B ili od B prema A
b) Protok Q;
c)

Provjerite je li strujanje laminarno.

d) Nacrtajte pijezometarsku i energetsku liniju;

33.
Voda struji od rezervoara A prema B. Odredite tlak u rezervoaru A (p 1), ako je
zadano: p2=40 kPa; Q=0,1m3/s; d=150mm; =0,113x10-5 m2/s; =0,05mm; ul=0,4; kolj=0,9;
iz=1,0. Nacrtajte energetsku i pijezometarsku liniju.

34.
Iz rezervoara pod pretlakom po=1 bar istjee voda kroz cijev promjera D=50mm u
atmosferu. Odredite protok i maksimalnu visinu mlaza (h). Zadano: =1,003 x106; ul=0,2;
kolj=0,3; ml=0,1, H=2,4m. Nacrtajte pijezometarsku i energetsku liniju.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

48

35.
Odredite snagu crpke i tlak u toki A (pA) uz uvjet da je protok vode u cijevi
konstantnog promjera D=150mm jednak Q=150l/s. Zadano: ul=0,5; =1,06 x10-6
m2/s;=0,2mm; =0,7
Nacrtajte energetsku i pijezometarsku liniju!

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

49

3.3.

STRUJANJE OTVORENIM VODOTOCIMA, ISTJECANJE I PRELIJEVANJE

36.
U kanalu pravokutnog poprenog presjeka irine 1,2m i dubine vode 0,8m protjee
Q= 0,45 m3/s. Pad kanala je 0,04%. Koliki je koeficijent hrapavosti obloge kanala? Je li
strujanje mirno ili silovito?

37.
Kanalom pravokutnog poprenog presjeka irine dna b=1,6m protjee Q=3,4 m3/s i
dolazi do pojave vodnog skoka s 2. spregnutom dubinom h2=2,4m. Odredite:
a) Kolika je 1. spregunuta dubina h1?
b) Koliki je gubitak energije E?

38.
Obloenim kanalom polukrunog poprenog presjeka radijusa R=2,0m, uzdunog
pada I=0,5%o voda protjee brzinom v=0,5m/s. Koliki je koeficijent hrapavosti obloge i
ostvareni protok Q?

39.
Kroz kanal pravokutnog poprenog presjeka irine b=3,0m protjee Q=120 m3/s
vode. Zbog smanjenja uzdunog pada dolazi do promjene dubine i pojave vodnog skoka,
Ako je 1. spregnuta dubina h1=1,2m odredite:
a) 2. spregnutu dubinu (h2)
b )kritinu dubinu (hkr)
c) Gubitak energije uslijed vodnog skoka (E)

40.
Odredite normalnu dubinu pri ustaljenom jednolikom strujanu kroz otvoreni kanal
trapeznog poprenog presjeka nagiba pokosa 1:m=1:2, irine dna b=1,0m i uzdunog pada
I= 0,5 %o. Ako je Manningov koeficijent hrapavosti n=0,032 i protok Q=3,0m3/s?

41.
U laboratoriju je izraen pravokutni otrobridni preljev (na slici). Za t=40 sekundi
zahvaeno je V=25 m3 vode protekle preko preljeva. Odredite koeficijent protoka ako je
prelijevanje nepotopljeno.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

50

42.
Ako kanalom pravokutnog poprenog presjeka protjee Q= 15m3/s pri padu dna
I=0,4% i koeficijentu hrapavosti n=0,029, koliki protok e se ostvariti oblaganjem kanala i
smanjenjem hrapavosti na n=0,0,16.

43.
Kojim e se poprenim presjekom kanala ostvariti vei protok ako svi imaju isti
uzduni pad I isti Manning-Stricklerov koeficijent hrapavosti .

44.
Odredite protok kroz mali otrobridni otvor u rezervoaru promjera d=90mm, za sluaj
a) s pretlakom u rezervoaru i sluaj b) kada u rezervoaru vlada atmosferski tlak. U oba
sluaja visina vode H=2,5m i koeficijent istjecanja =0,76.

45.
Kanalom pravokutnog poprenog presjeka irine b=5,5m protjee Q=3,5 m3/s vode s
dubinom h=1,2 m. Odredite:
a) Kolika je specifina energija presjeka?
b) Je li strujanje mirno ili silovito?

46.
Za kanal trapeznog poprenog presjeka odredite kritinu dubinu i minimalnu
specifinu energiju GRAFONALITIKI. Zadano: Q=15 m3/s; 1:m=1:2; b=3,5m; =1,1.

47.
Kanalom trapeznog poprenog presjeka irine dna b=1,2 m i nagiba pokosa 1:1,5 te
uzdunog pada I=0,8 % protjee Q=0,52 m3/s. Odredite normalnu dubinu vode u kanalu.
(Manningov koeficijent n=0,022).

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

51

48.
Ulje gustoe = 720 kg/m3 istjee kroz otvor promjera 60 cm. Koeficijent istjecanja
iznosi =0,95. U posudi vlada tlak p= 0,1 bar, a visina vode u rezervoaru iznosi H=2,5m. Je
li to istjecanje kroz veliki ili mali otvor? Odredite protok.

49.
Koliki su uzdui padovi kanala zadanog poprenog presjeka s jednakim protokom
Q=8m3/s i koeficijentom hrapavosti. Koji uzduni pad je najvei?

50.
Kanalom pravokutnog poprenog presjeka irine 4,5 m protjee 5,4 m3/s. Druga
spregnuta dubina, nizvodno od hidraulikog skoka (h2) iznosi 1,28 m. koef.=1,1. Kolika je
prva spregnuta dubina ( h1)?

51.
Preko trokutnog ( Thompsonovog ) otrobridnog preljeva (=90o) protjee voda visine
0,25 m. U 65 sekundi zahvaeno je 2,8 m3 vode. Odredite koeficijent preljevanja m!

52.
Odredite protok (Q) kroz otvoreni kanal dvostrukog trapeznog profila, ako je
Manningov koeficijent hrapavosti n=0,032 i uzduni pad kanala I=0,2%

53.
Ako kanalom pravokutnog poprenog presjeka, irine dna b=4,8m protjee 11,5m3/s
vode s dubinom vode 1,2 m, a pad dna iznosi I=0,2% koliki je koeficijent hrapavosti kanala?

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

52

54.
Ulje gustoe = 850 kg/m3 istjee kroz otvor promjera 30 cm. Koeficijent istjecanja
iznosi =0,90. U posudi vlada tlak p= 0,15 bar, a visina vode u rezervoaru iznosi H=2,0m. Je
li to istjecanje kroz veliki ili mali otvor? Odredite protok.

55.
Kroz kruni otvor promjera D= 8 cm koji se nalazi u stijenci rezervoara istjee voda.
Zadano: H=2,0m; =1,06 x 10-6 m2/s . Radi li se o istjecanju kroz mali ili veliki otvor?
Odredite protok kroz otvor.

56.
Protok Q= 27m3/s protjee kanalom pravokutnog poprenog presjeka irine b=5,0m.
Promjenom pada dolazi do pojave vodnog skoka. Odredite 2.spregnutu dubinu (h2), ako prva
iznosi h1=1,5 m i odredite gubitak energije koji se pri tome dogodio.

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

53

57.
Odredite vrijeme potrebno za snienje razine vode za h u rezervoaru krunog
poprenog presjeka promjera D=3,0m .Otvor je takoer krunog poprenog presjeka
promjera d=20cm.Zadano: koef.istjecanja =0,82; h1= 1,8m; h2=0,6m

58.
Izraunajte kritinu dubinu hkr te padove dna kanala I1 i I2 za kanal pravokutnog
poprenog presjeka irine dna b=3,0m. Zadano: Q=4,5 m3/s; n=0,014; h1=1,2m; h2=0,5m

59.
Na preljevu u pravokutnom koritu irine b=20m, kod visine preljevnog mlaza H= 2,0m
i srednje brzine prelijevanja vsr=3,25m. Odredite vrijednost koeficijenta prelijevanja (mo)

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

54

4. RJEENJA
4.1.HIDROSTATIKA
1.h= 6,3 m

2.pA=2830,18 Pa

3.ulja=897,5 kg/m3

4. h=2,06 m

5.F=183,6 kn/m

6. F=18,3 kN

7. H=12,64 m

8. FAB=220,7kN; Fdno=809,3 kN

9.F=69,3 kN

10. F=9,9 kN

11. a) F=96 kN/m; b) F=123 kN/m

12. G= 24,9 kN

13. F= 25,2 kN; =15,3o

14. F=4,7 kN

15. po=953 Pa

16. pA=atm.tlak; pB= pC=0,147 bara;

pD=-0,197 bara; pdno=0,294 bara

17. F=47,9 Kn; =8,48 o

18. F=57,7kN; =48,6o

19.F=216 kN/m; =44o

4.2. STRUJANJE POD TLAKOM

20. Q=24,5 l/s; H=3,73 m

21.H=3.98 m

22. P= 83,7 kW

23.a)strujanje od A prema B; b)Q=6,2 l/s;

c)strujanje je turbulentno

24.Q1=98 l/s; Q2= 26 l/s

25. P= 226 kW

26.Q= 9,1 l/s; pB=-38,3 kPa

27. Qo= 56,6 l/s; Q2= 44,7 l/s

28.Q= 210 l/s

29.P= 6 kW

30. H2= 20,6 m.n.n

31. Q1= Q2= 33 l/s; Q3= 66 l/s

32.a)strujanje je od B prema A;
b)Q=0,0058 l/s; c)strujanje je laminarno

33. p1=2572 kPa

34.Q= 13,15 l/s; h=2,3m

35. P= 95,6 kW; pA= 43713 Pa

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

55

4.3. STRUJANJE OTVORENIM VODOTOCIMA, ISTJECANJE I PRELIJAVANJE

36. n=0,0065; mirno strujanje

37.a) h1=0,15m; b) E=8,04m

38. n=0,044; Q= 3,14 m3/s

39. a)h2=15,9m; b) hkr= 5,46m; c) E=41,6 m

40. ho=1,4m

41. mo=0,43

42. Q= 27,17 m3/s

43. maksimalni protok je u kanalu trapeznog

poprenog presjeka

44. a) Q=47,6 l/s; b) Q=33,8 l/s

45. a) Esp=1,21 m; b) strujanje je mirno

46. hkr=1,0m; E sp min =1,42 m

47.h= 0,25 m

48. Q= 2,32 m3/s

49. kanal pravokutnog poprenog presjeka

50. h1 = 0,17 m

51. m =1,376

52. Q= 136,7 m3/s

53. n= 0,019

54. Q= 0,55 m3/s

55. mali otvor; Q=20,45 l/s

56. h2 =1,37 m

57. t=72,6 s

58. hkr= 0,61m; I1= 0,52 %o; I2=6,5 %o

59. mo=0,518

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

56

5. REPOTITORIJ FORMULA
FROUDE-OV BROJ

1.i 2. SPREGNUTA DUBINA

Q 2bkr

Fr

gAkr 3

1 8Fr1

1 8Fr 2

h1
1
2
h2
h1
1
2
h2
h1 1
2

h1
h2 1
2

h2

hkr
1 8
h2
hkr
1 8
h1

ISTJECANJE KROZ MALE OTVORE

Q A 2 gH A 2 gH

ISTJECANJE KROZ VELIKE OTVORE

VRIJEME SNIENJA RAZINE TEKUINE U

SPREMNIKU

VRIJEME POTPUNOG PRANJENJA

SPREMNIKA U ATMOSFERU
NEPOTOPLJENO PRELIJEVANJE

2
bo 2 g H 2 3 / 2 H 13 / 2
3

2 A1 H 1 H 2

sA 2 g
t

2 A1 H 1
sA 2 g

Q mobp 2 g H 3 / 2
ili
Q mbp 2 g Ho 3 / 2

POTOPLJENO PRELIJEVANJE

Q pmobp 2 g H 3 / 2
ili
Q Pmbp 2 g Ho 3 / 2

POVRINA TRAPEZNOG POPRENOG

PRESJEKA

A hb mh

OMOENI OBOD TRAPEZNOG

POPRENOG PRESJEKA

O b 2h 1 m 2

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

57

CENTAR SUME TLAKA

KRITINA DUBINA KOD STRUJANJA

PRAVOKUTNIM POPRENIM PRESJEKOM
MANNINGOVA JEDNADBA

hc

I
hT
AhT

hkr

q2
g

1 2 / 3 1/ 2
R I
n

PRELJEVI
OROBRIDNI PRELJEV-nepotopljeno
prelijevanje

Q mob 2 g H 3 / 2
Q mb 2 g Ho 3 / 2
2
0,0027
H
mo (0,405
) 1 0,55

H
H P

0,40m0,48 ( m=0,42)
OROBRIDNI PRELJEV-potopljeno prelijevanje

Q pmob 2 g H 3 / 2

Uvjet potopljenosti:
hp;

p 1,051 0,2

H z 3 z

p H

z/p0,7

THOMPSONOV PRELJEV nepotopljeno

prelijevanje

Q 1,4 H 5 / 2
Q 0,32 2 g H 5 / 2
za =90

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

58

TRAPEZNI ( CHIPOLETTIJEV) PRELJEVnepotopljeno prelijevanje

Q 1,86bH 3 / 2

PRELJEV SA IROKIM PRAGOM-nepotopljeno

prelijevanje

Q mb 2 g Ho 3 / 2

Q 0,42b 2 g H 3 / 2

a
a
1
Ho
Ho

Ho H

v2o
2g

vo= dolazna brzina

=0,85 ;

m=0,32;

a/Ho=0,59

iroki prag s otrom ivicom

=0,92;

m=0,35;

a/Ho=0,63

iroki prag sa zaobljenom ivicom

PRELJEV SA IROKIM PRAGOM-potopljeno
prelijevanje

Utjecaj donje vode poinje se manifestirati nakon

a0,7H

Q ab 2 g ( Ho a)

Q pmb 2 g H 3 / 2
p= koef.potopljenosti ( prema Pavlovskom)

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

59

KRIGEROV PRELJEV-nepotopljeno prelijevanje

Q mb 2 g Ho 3 / 2
m=0,49 za projektiranu visinu preljevanja Hp
m=f(H/Hp) za H/Hp1 koef.prelijevanja se
smanjuje
m=f(H/Hp) za H/Hp1-koef.prelijevanja se
poveava i javlja se potlak na konturi krune
preljeva

Relativne koordinate Krigerovog preljeva

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

60

Zbirka zadataka iz Hidromehanike

61

Sveuilite J.J. Strossmayera u Osijeku, Graevinski fakultet