Testi i Par nga MEKANIKA TEKNIKE II

Detyra 1: (4 pik)
Projeksioni i nxitimit t piks ndaj kohs (t koha n sekonda) n drejtim t aksit (y) prcaktohet me
shprehjen: a y (t ) 3 sin(4t ) [m / s 2 ] dhe projeksioni i shpejtsis s piks ndaj kohs (t) n drejtim t aksit
(x) prcaktohet me shprehjen: v x (t ) 2 sin( 4t ) [ m / s ] . N astin fillestar pika materiale ndodhej n qetsi

n fillimin e sistemit koordinativ O(0,0). T caktohen:

- Ligjet i lvizjes dhe trajektorja e piks, ................................... 1 pik
- shpejtsia dhe nxitimi absolut dhe ......................................... 1 pik
pr kohn t1 / 8 [ s]
- komponentt normale dhe tangjenciale t nxitimit dhe ...........1 pik
- rrezen e lakess s trajektores. ...................................................1 pik

Detyra 2: (8 pik)
Shufra OA me gjatsi R=1m, rrotullohet prreth rniers O, me shpejtsi kndore konstante o 0.5s 1 . N

skajin B, t shufrs AB 3 R , lidhet qendra e diskut B me rreze R, i cili mund t rrokulliset npr rrafshin e
palvizshm, horizontal. Caktoni shpejtsin dhe nxitimin kndor t diskut B.
T caktohen:
- shpejtsit e pikave A, B, C (mesi i shufrs AB), dhe
D piks n periferi t diskut B
R
...............................................................4x0.5=2 pik
shpejtsit e kndore t shufrs AB dhe diskut B
B
D
.............................................................. 2x0.5=1 pik
nxitimet e pikave A, B, C dhe D
C
............................................................... 4x0.5=2 pik O
o
45
nxitimet kndore t shufrs AB dhe diskut B
.............................................................. 1+2=3 pik
o A

DETYRA 3: (8 pik)
Pika materiale M lviz npr gypin horizontal OA=1m, duke filluar
nga pika A, sipas ligjit x(t)= 2t2[m]. Gypi rrotullohet rreth aksit
vertikal z1 me shpejtsi kndore konstante = 2 s-1.
Duke marr q sfera n astin fillestar gjendej n pozicionin A,
llogaritni n funksion t kohs (M):
- Shpejtsin relative, zhvendosse dhe absolute ................... 2 pik
- Nxitimin relativ, zhvendoss, t Koriolisit dhe absolute...... 2 pik
- Shpejtsin absolute kur pika M arrin n mesin e shufrs AO,
................................................................................................ 2 pik
- Nxitimin absolut kur pika M arrin n mesin e shufrs AO
................................................................................................ 2 pik

z1

A
30

vr

x
Figura pr Detyrn 3.

Prishtin, 30/11/2011

Arsimtari i lnds:
Dr. sc. Ahmet SHALA

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

DETYRA 1: (4 pik)
Projeksioni i nxitimit t piks ndaj kohs (t koha n sekonda) n drejtim t aksit (y) prcaktohet me

shprehjen: a y (t ) 3 sin( 4t ) [m / s 2 ] dhe projeksioni i shpejtsis s piks ndaj kohs (t) n drejtim t aksit
(x) prcaktohet me shprehjen: v x (t ) 2 sin( 4t ) [ m / s ] . N astin fillestar pika materiale ndodhej n qetsi
n fillimin e sistemit koordinativ O(0,0). T caktohen:
- Ligjet i lvizjes dhe trajektorja e piks, ................................... 1 pik
- shpejtsia dhe nxitimi absolut dhe ......................................... 1 pik
pr kohn t1 / 8 [ s]
- komponentt normale dhe tangjenciale t nxitimit dhe ...........1 pik
- rrezen e lakess s trajektores. ...................................................1 pik

Zgjidhje
N drejtim t aksit x sht dhn
v x (t ) 2 sin( 4t ) .............................................(2x)
Ather:
dv
d
a x x (2 sin( 4t )) 8 cos(4t ) .............(1x)
dt
dt
Duke ditur se:
dx
v x 2 sin( 4t )
/ dt
dt
Ather
dx 2 sin(4t ) dt
/

N drejtim t aksit y sht dhn

a y (t ) 3 sin( 4t ) ....................................................(1y)
Duke ditur se:
dv y
a y 3 sin(4t )
dt
Ather
dv y 3 sin( 4t ) dt

/ dt
/

Duke ditur se ne astin fillestar kemi:

t o 0 , kemi v yo 0

Duke ditur se ne astin fillestar sht dhn

t o 0 , kemi xo 0

vy

Zgjidhim integralet
t
1
v y 3 ( cos(4t ))
0
4
3
3
v y cos(4t ) ..............................................(2y)
4
4
Duke ditur se:
dy
3
3
v y cos(4t )
/ dt
dt
4
4
Ather
3
3
/
dy cos(4t ) dt dt
4
4
Duke ditur se ne astin fillestar sht dhn
t o 0 , kemi y o 0

dx 2 sin(4t ) dt
Zgjidhim integralet
t
1
x 2 ( cos(4t ))
0
4
1
1
x cos(4t ) ..........................................(3x)
2
2

dv y 3 sin(4t ) dt

3
3
dy 4 cos(4t ) dt 4 dt
Zgjidhim integralet
t 3 t
3 1
y sin(4t ) t
0 4 0
4 4
3
3
y sin(4t ) t ............................................(3y)
16
4

Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

Nga llogaritjet paraprake lexojm

- Ligjet e lvizjes, ekuacionet (3x) dhe (3y), pra:
1
1
x cos(4t )
dhe
2
2
3
3
y sin(4t ) t
16
4
Trajektoren nuk mund t caktojm me dor sepse prve sin dhe cos, kemi edhe kohn t jasht tyre pra

3
t,
4

kshtu le t vizatojm trajektoren me prdorim t MathCad

t 0 0.001 5
1
1
x( t) cos ( 4 t)
2
2
y ( t)

3
16

sin ( 4 t)

3
4

3.579

2.684

y ( t ) 1.789

0.895

0.25

0.5

0.75

x( t )

Kshtu kemi fituar nj lakore q prsritet por ekuacioni i saj sht vshtir t nxirret me dor.
-

Shpejtsia absolute dihet se caktohet me shprehjen:

v vx2 v y 2
Duke zvendsuar shprehjet (2x) dhe (2y) fitojm:
3
3
v(t ) (2 sin(4t )) cos(4t )
4
4
2

Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

-

Nxitimi absolute dihet se caktohet me shprehjen:

a ax2 a y 2
Duke zvendsuar shprehjet (1x) dhe (1y) fitojm:
a (t ) (8 cos(4t )) 2 (3 sin(4t )) 2 64 cos 2 (4t ) 9 sin 2 (4t )
Nxitimi tangjencial:
dv
at
dt

d
3
at (2 sin( 4t )) 2 cos( 4t )
dt
4

at

2
3
1

2
4
2 (2 sin( 4t )) 2 3 cos( 4t ) 3
4
4

( 2 sin( 4t )) 2 3 cos( 4t )

2
3

3 3
3
2 2 4 sin( 4t ) cos( 4t ) 2 cos( 4t ) 4 sin( 4t )
4
4 4

3
3
2 (2 sin( 4t )) 2 cos( 4t )
4
4

Pr t1 / 8 [ s] kemi
at

3
2 2 4 sin( ) cos( ) 2 cos( )
2
2
2
4

3 3
4 sin( )
4 4
2

3
3
2 (2 sin( )) 2 cos( )
2
2
4
4
9
9
m
9
2
2
1.053
at
9
73
73
s2
2 4
16
2
Nxitimi normal:

3 3
3
2 2 4 1 0 2 0 4 1
4 4
4

2
3
3
2 (2 1) 2 0
4
4

a n a 2 at 2
Ather:
m

a a ( ) 64 cos 2 ( ) 9 sin 2 ( ) 64 0 9 1 9 3
8
2
2
s2
Ather zvendsojm:
2

m
9
81
576
24
a n 3 2
9

2.809
73
73
73
73
s2
- Rrezja e lakess s trajektores caktohet me shprehjen:
v2
an
Kshtu shpejtsia pr t1 / 8 [ s] do t jet:
Rl

3
3
9
16 4 9
73

3
3
m
v( ) (2 sin( )) 2 cos( ) 4 1 0 4

2.136
2
4
4
16
4
4
8
2
4
4
s

Ather rrezja e lakess do t jet:

2

73

73 73 73 73 1.624 m
Rl
24
24 16
384
73

Dr. sc. Ahmet Shala

'

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

DETYRA 2: (8 pik)
Shufra OA me gjatsi R=1m, rrotullohet prreth rniers O, me shpejtsi kndore konstante o 0.5s 1 . N
skajin B, t shufrs AB 3 R , lidhet qendra e diskut B me rreze R, i cili mund t rrokulliset npr rrafshin e
palvizshm, horizontal. Caktoni shpejtsin dhe nxitimin kndor t diskut B.
T caktohen:
- shpejtsit e pikave A, B, C (mesi i shufrs AB), dhe
D piks n periferi t diskut B
R
...............................................................4x0.5=2 pik
shpejtsit e kndore t shufrs AB dhe diskut B
B
D
.............................................................. 2x0.5=1 pik
nxitimet e pikave A, B, C dhe D
C
............................................................... 4x0.5=2 pik O
o
45
nxitimet kndore t shufrs AB dhe diskut B
.............................................................. 1+2=3 pik
o A

Zgjidhje

y
vBA R

vD

vB

C
O

o A

vC

B
45
45

Pv, B

45o

x
Pv, AB

45 vA
Nga Figura paraprake, meq pika A i takon shufrs OA e cila rrotullohet rreth piks O me shpejtsi kndore
konstante o 0.5 s 1 , ather:
1
m/s
2
Shpejtsin e piks B (t cils ia dim drejtimin, pra paralel me rrafshin horizontal) e gjejm duke projektuar
n drejtim t AB, pra:
v A cos(45) v B cos( 45)
pra
vB v A
Rezultati i njjt fitohet edhe nse zbatojm shprehjen:

v B v A v BA
Projektojm n x dhe y, kemi:
2 2 1
v B 0 v BA cos( 45) prej ktu marrim: v B v BA cos(45)
(x):

m / s vA
2 2
2
1
vA
1
2
0 v A v BA sin( 45) prej ktu marrim: v BA
m/s
2

( y):
sin( 45)
2
2
2
v A OA o R o 1 0.5 0.5

2
Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

Duke ditur se:

v BA AB AB ather

2
2 1
AB
2
s
3
6
AB
v BA

Pr t caktuar shpejtsin e piks C, t cils nuk ia dim drejtimin ather bazohemi n qendrn e astit t
shpejtsive t shufrs AB q sht pika Pv,AB ,
Nga trekndshi AB Pv, AB , rrjedh se kndi CAPv,AB = kndin CPv,ABA= 45 prej nga:
3
CPv, AB CA
2
Kurse shpejtsia e piks C (mesit t shufrs AB) sht:
3 2
2
vC CPv, AB AB

m/s
2 6
4
Shpejtsia kndore e diskut B caktohet nga:
vB R B
Prej ktu kemi:
1
v
1 1
B B 2
s
1 2
R
Shpejtsia e piks D sht:
1
2
v D DPv, B B R 2 R 2
m/s
2
2

Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

Nxitimet e pikave A, B, C,D dhe nxitimet kndore t shufrs AB dhe diskut B.

y
t
R
a BA

aB
n
a BA

t
aCA

t
a DB

n
a DB

C
n
aCA
n
O aA

45o

o
Nxitimi i piks A si pik e shufrs OA:
2

1
1
a A a nA OA o 2 R o 2 1
m / s2
2
4

d
d
Sepse a tA OA o R 0 0 , meq o o (const ) 0
dt
dt
Nxitimi i piks B, drejtimi i njohur, paralel me rrafshin e horizontal, ather:

n
t
a B a A a BA
a BA
...................................................(1)
---- --- --- ------ --2

2
1

3R
m / s2

6
6
N ekuacionin (1), dy vija tregojn se dihet plotsisht ajo komponente e nxitimit, nj vij dihet vetm drejtimi.
n
a BA

2
AB AB

t
.
Kshtu n ekuacionin (1) tani kemi dy madhsi t panjohura dhe at: a B dhe a BA
Ekuacionin (1) e projektojm n drejtim t akseve x dhe y si jan prvetsuar n Figur:

(1x):

n
t
a B a A a BA
cos(45) a BA
cos( 45)
1
1 2 1
2 3 2 2
prkatsisht a B 2

m / s2
4
6 2
4 6
12

(1y):

n
t
0 0 a BA
sin(45) a BA
sin(45)

prkatsisht

1
t
n
a BA

a BA
6

Nga ekuacioni (1x) rrjedh q nxitimi i piks B sht:

1
1 2 1
2 3 2 2
n
cos( 45) 2

a B a A 2 a BA
m / s2
4
6 2
4
6
12
Duke ditur se:
t
a BA
AB AB

Ather nxitimi kndor i shufrs AB sht:

1
t
a BA
1 2
AB
6
s
AB 3R 18

Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

Nxitimi i piks C caktohet duke e ditur nxitimin e piks A dhe nxitimin kndor AB nga:

n
t
...................................................(2)
aC a A aCA
aCA
--- --- ------ --- ---2

3R 2
1

2 6
12
3R 1
1
t
aCA
AC AB

2 18 12
Nxitimit t piks C nuk i dihet drejtimi andaj e projektojm n dy drejtime normale x aCx dhe y aCy.
N ekuacionin (2), dy vija tregojn se dihet plotsisht ajo komponente e nxitimit, nj vij dihet vetm drejtimi.
Ekuacionin (2) e projektojm n drejtim t akseve x dhe y si jan prvetsuar n Figur:
2
n
aCA
AC AB

(2x):

n
t
aCx a nA aCA
cos(45) aCA
cos(45)

(2y):

n
t
aCy 0 aCA
sin( 45) aCA
sin(45)

Nga ekuacioni (2x) rrjedh q nxitimi i piks B sht:

1
1 1
2 1
2
2
3 2

aCx
m / s2

12
4 12
4 12 2 12 2
(-) prpara numrit tregon se projeksioni aCx i nxitimit t piks C, ka kahjen e kundrt me at t aksit (x)
Nga ekuacioni (2y) rrjedh q:

aCy

1
2 1
2

0 m / s2
12 2 12 2
2

3 2
3 2
02
Kshtu: aC aCx aCy
m / s2

12
12

Nxitimi i piks D caktohet duke e ditur nxitimin e piks B dhe nxitimin kndor B nga:

n
t
a D a B a DB
a DB
...................................................(3)
--- --- ------ --- ---2

1
1

R
4
2
3 2 2 3 2 2
t
a DB
DB B R

12
12
Nxitimi kndor i diskut B caktohet nga:
a
3 2 2 2
a B R B prej ktu kemi: B B
s
12
R
Nxitimit t piks D gjithashtu nuk i dihet drejtimi andaj e projektojm n dy drejtime normale x aDx dhe y
aDy.
N ekuacionin (3), dy vija tregojn se dihet plotsisht ajo komponente e nxitimit, nj vij dihet vetm drejtimi.
Ekuacionin (3) e projektojm n drejtim t akseve x dhe y si jan prvetsuar n Figur:
3 2 2 1
3 2
n
0

(3x): a Dx a B a DB
4
6
12
3 2 2
t
(3y): a Dy 0 0 a DB

12
(-) prpara numrit tregon se projeksioni a Dx i nxitimit t piks D, ka kahjen e kundrt me at t aksit (x)
n
a DB

DB B2

Kshtu: aD aDx 2 aDy 2 3 2 3 2 (3 2 ) 5 m / s 2

6 12
12

Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

DETYRA 3: (8 pik)
Pika materiale M lviz npr gypin horizontal OA=1m, duke filluar
nga pika O, sipas ligjit x(t)= 2t2[m]. Gypi rrotullohet rreth aksit
vertikal z me shpejtsi kndore konstante = 2 s-1.
Duke marr q sfera n astin fillestar gjendej n pozicionin A,
llogaritni n funksion t kohs (M):
- Shpejtsin relative, zhvendosse dhe absolute ................... 2 pik
- Nxitimin relativ, zhvendoss, t Koriolisit dhe absolute...... 2 pik
- Shpejtsin absolute kur pika M arrin n mesin e shufrs AO,
................................................................................................ 2 pik
- Nxitimin absolut kur pika M arrin n mesin e shufrs AO
................................................................................................ 2 pik

z1

x
A

B
30

vr

Figura pr Detyrn 3.

Zgjidhje

y
z1

yA

B
M

M x(t)
30
vr ve

Me vija te ndrprera d.m.th nuk

shtrihet n rrafsh t vizatimit por
normal me t, pra n drejtim t z

x
z
Shpejtsia absolute e piks materiale M sht:

vM ve vr
Meq (shih Figurn)

ve vr
ather
v M ve 2 v r 2
Ku:
vr

dx(t ) d
(2t 2 ) 4t
dt
dt

Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

y
1

ve MM ' t 2 2 1 2t 2
2

1 1
MM ' (OA x(t )) sin(30) (1 2t 2 ) t 2
2 2
B
Ather

Kurse

v M 1 2 t 2 4 t 2 1 4 t 2 4 t 4 16 t 2 1 12 t 2 4 t 4
Shpejtsia kur pika materiale M arrin n mesin e shufrs AO, pozicioni M1:
AM1=0.5m=x(t1)=2t12
Prej nga
1
1
1
t12
prkatsisht t1
0.5 s
4
4 2
2

1
17 m
1
1
v1 1 12 4 1 3
4
2 s
2
2

x1=0.5m

M1

Nxitimi i piks materiale M, meq ajo bn lvizje t prbr sht:

a M ae ar acor ............................................................... (1)

y
z1
acor
acor

B
M

yA

aen
60
30

ar

M x(t)
aet

Me vija te ndrprera d.m.th nuk

shtrihet n rrafsh t vizatimit por
normal me t, pra n drejtim t z

vr 30

Nxitimi zhvendoss sht:

a e ae n a e t
1
ae n MM ' 2 2 ( t 2 ) 2 2 2 4 t 2
2
d d (const )
a e t MM ' 0 , sepse

0
dt
dt
Dr. sc. Ahmet Shala

Zgjidhja e Testit t Par nga Mekanika Teknike II, 30.11.2011

Nxitimi relativ sht:
dv
d
a r r (4t ) 4
dt
dt
Nxitimi i Koriolisit sht:

acor 2 vr
Prkatsisht intensiteti i tij:
1
acor 2 v r sin(30) 2 vr 2 4t 8 t
2
Ekuacionin (1) e projektojm n drejtim t akseve x , y dhe z:

(x)

a Mx ae n cos(60) a r

(y)

a My ae n sin(60)

a Mz ae t acor
(z)
Pas zvendsimit kemi:
1
4 3 2t2
2
3
a My (2 4 t 2 )
3 (1 2 t 2 )
(y)
2
(z)
a Mz 0 8 t 8 t
Kurse nxitimi absolut i piks M sht:
(x)

a Mx (2 4 t 2 )

a M a Mx 2 a My 2 a Mz 2
aM
aM

3 2 t 2 2 3(1 2 t 2 )2 8 t 2
3 2 t 2 2 3 (1 2 t 2 )2 64 t 2

Kurse nxitimi kur pika M arrin n pozicionin M1, pra pas t1

2

x1=0.5m

1
1

a1 3 3 16
2
2

3
7
a1 16
4
2

M1

1
s kemi:
2

2
2
2

1
1
1
a1 3 2 3 (1 2 ) 64

2
2
2

a1

49 3 64
2

116 m
2
2
s

Dr. sc. Ahmet Shala

10