Professional Documents
Culture Documents
Su tm by hoangly85
Bi 1 Gii hn v lin tc
I. S THC V HM S
Su tm by hoangly85
a>0
>0
Nu (a v b cng l s dng )
hay (a v b cng l s m )
Th ta c :
Su tm by hoangly85
T ta c mt s tnh cht di y:
(1)
Vi mi
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Lu rng v mt hnh hc , x biu din khong cch t im x n im 0 trn
ng thng thc . Tng qut hn l :
x-y = khong cch gia x v y
Su tm by hoangly85
2. Hm s
nh ngha:
Mt hm s f t mt tp D vo IR l mt quy tc cho ng vi mi x D l mt phn
t duy nht f (x) R.
Mt hm s thng c cho di dng cng thc nh cc v d sau:
x2 4 0
x -2 hay x 2
Vy min xc nh l : ( - , -2 ] [ 2 , )
th ca hm s:
th ca hm s f l ng biu din trong mt phng Oxy c phng trnh y=f(x).
N bao gm tt c cc im (x , f(x)) vi x chy trong min xc nh ca hm s.
V d :
1) th hm s y = x2
2) th hm s y = x3/2
Su tm by hoangly85
c min xc nh l tp hp tt c cc s thc x
Su tm by hoangly85
III. CC DNG V NH
1 . Hm tng ng ,VCB ,VCL
nh ngha 1:
Cho hai hm s f(x)v g(x) khng trit tiu trong mt khong quanh xo ( c th loi
tr xo). Ta ni f(x) tng ng vi g(x) khi x -> xo nu:
Khi y , ta vit :
f(x) g(x) khi x -> xo
Hoc l : khi x -> xo , f(x) g(x)
Tnh cht : Khi x -> xo
(i) f(x) g(x)
(ii) f(x) g(x) g(x) f(x)
(iii) f(x) g(x) v g(x) h(x) f(x) h(x)
V d : Khi x -> 0, ta c :
sin x ~ x ln(1+x) ~ x
tg x ~ x ex -1 ~ x
arcsin x ~ x arctg x ~ x
nh ngha 2:
Cho f (x) xc nh quanh xo (c th loi tr xo). Ta ni f (x) l mt i lng v cng
b khi x -> xo vit tt l VCB , khi
Trong trng hp ta c
(vit tt l VCL) khi x -> xo
V d:
Su tm by hoangly85
l cc VCL
2. By dng v nh.
Gi s ta xt gii hn ca f(x) v g(x)trong cng mt qa trnh bin i ca
x.Khi
1) Ta ni f (x) g (x) c dng v nh - nu f (x) v g (x) cng tin v + (hoc
l - ).
2) Ta ni f(x).g (x) c dng v nh o . nu:
f (x) l VCB v g (x) l VCL , hoc l:
f (x) l VCL v g (x) l VCB
3) Ta ni
c dng v nh
4) Ta ni
c dng v nh
Su tm by hoangly85
V d: Tnh
Khi x -> 0, ta c : x . ln(1+x) ~ x . x = x2
=>
Vy:
4. So snh cc VCB , v cc VCL
nh ngha: Xt x -> a (a R , hoc a l v tn )
Gi s u = f (x)v v = g (x) l cc VCB . Khi :
(i) Ta ni u v v c cng cp nu
(ii) Ta ni u c cp cao hn v nu
(iii) Ta ni u c cp thp hn v nu
V d : Khi xt x -> 0, ta c 1 cos x v x2 l 2 VCB cng cp , 1 cos x l VCB cp
cao hn ln(1+x)
nh ngha: (So snh VCL)
Gi s f(x) v g (x) l 2 VCL khi x -> a . Ta ni
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
IV. KH DNG V NH
Tm
Khi x -> + , ta c :
=>
Khi x -> + , ta c :
Su tm by hoangly85
=>
V d 2:
Tm
Khi x-> 0 , ta c :
2x + sin 3x ~ 5x
sin2 x ~ x2
2x + sin 3x + sin2 x ~ 5x
sin 4x + ln(1+x) ~ 4x + x =5x
sin 4x + ln(1+x) - x2 ~ 5x
suy ra :
Vy:
V d 3:
Tm
Khi x -> 0, ta c:
=>
Su tm by hoangly85
Vy:
V d 4:
Tnh gii hn
Ta c dng v nh
. Bin i:
Khi x ,ta c:
Suy ra
Su tm by hoangly85
V. HM S LIN TC
1 . nh ngha
(i) Cho hm s f(x) xc nh trn mt khong cha xo. Ta ni f(x) lin tc ti xo nu
(ii)
lin tc ti xo vi iu kin
BI TP CHNG I
(a > b)
2.Tnh gii hn :
Su tm by hoangly85
3.Tnh gii hn :
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
Bi 2 o hm v vi phn ca mt s bin
I. KHI NIM V O HM
1.nh ngha:
Cc k hiu khc ca o hm :
Cho hm s y = f(x). Ngoi cch k hiu o hm l f(x) ta cn c mt s cch k
hiu khc nh sau:
yHay yx
ngha hnh hc ca o hm :
x= xo+h
Su tm by hoangly85
PT l tip tuyn ti
c bit:
(3) (sin x)= cos x
(4) (cos x) = -sin x
(5)
(6)
Su tm by hoangly85
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
H qu :
(u1+u2 un )=u1+u2+ +un
2. o hm ca hm s hp
nh l:
Su tm by hoangly85
3. o hm ca hm ngc
nh l:
Nu hm s y = y(x) c o hm y(xo) 0 v nu c hm ngc x = x(y) lin tc ti
yo=y(xo), th hm ngc c o hm ti yo v:
V d:
y = xx (x > 0)
Ta c: y =
= xx . (lnx+1)
Su tm by hoangly85
III. O HM CP CAO
Gi s f(x) c o hm ti mi x thuc mt khong no . Khi y f(x) l mt hm s
xc nh trn khong . Nu hm s f(x) c o hm th o hm ny gi l o
hm cp 2 ca f(x), k hiu l f(x). Vy :
f(x)= (f(x))
Ta cn k hiu o hm cp 2 l :
Tng qut, o hm ca o hm cp n-1 c gi l o hm cp n. o hm cp n
ca f(x) c k hiu l
vy:
o hm cp n ca f(x) cn c k hiu l:
V d : Tnh y(n) vi y=sinx
(*)
Cng thc (*) trn c th c chng minh bng phng php qui np.
IV .VI PHN
1.Vi phn cp 1
nh ngha:
Xt hm s f(x) xc nh trn 1 khong quanh xo. Ta ni f kh vi ti xo . Khi ta c
mt hng s sao cho ng vi mi s gia x nh ca bin x, s gia ca hm l f
( x0 +x ) - f ( x0 ) c th vit di dng :
f = A.x + 0(x)
Su tm by hoangly85
Do dy = yx . xt .dt = yx .dx
Vy dng vi phn dy ca hm y = f(x) khng thay i d x l bin c lp hay l hm
kh vi theo bin c lp khc. Tnh cht ny c gi l tnh bt bin ca biu thc vi
phn.
T cc qui tc tnh o hm, ta c cc qui tc tnh vi phn nh sau :
d(u+v)=du + dv
d(u.v)=v.du + u.dv
2. Vi phn cp cao
Su tm by hoangly85
V d : Vi y= sin x, ta c:
dy= cosx dx
V. CC NH L C BN
1. Cc tr a phng v nh l Fermat
nh ngha:
Hm s f(x) c gi l t cc i a phng ti xo nu c mt ln cn quanh im
xo sao cho vi mi x thuc ln cn ny ta c :
f(x) f(xo)
Su tm by hoangly85
Suy ra f(x0) = 0
2. nh l Rolle
Nu f(x) lin tc trn [a,b], c o hm trong khong (a,b) v f(a)=f(b) th tn ti c
(a,b) sao cho f(c)=0
Chng minh:
Nu f(x) l hm hng trn [a,b], th f(x) = 0. x (a,b). Vy ta c th gi s f(x)
khng hng trn [a,b]. V f(x) lin tc trn on [a,b] nn f([a,b]) = [m,M] vi m M.
Ta c f(a) m hay f(a) M. Ta xt trng hp m f(a). (trng hp M f(a) th
tng t). Do m f(a) = f(b) v m f([a,b]) nn c (a,b) sao cho f(c) = m. Ta s
chng minh f(c)=0
Vi h nh c+h (a,b) ta c:
V f(c+h) f(c) 0
Suy ra f(c) = 0
Su tm by hoangly85
3. nh l Lagrange
Nu hm s f(x) lin tc trn [a,b] v c o hm
trn (a,b) th tn ti c (a,b) sao cho:
f(b) - f(a) = f(c) . (b-a).
Chng minh
t k =
, v xt hm g(x) = f(x) - f(a) - k.(x-a). Ta thy g(x) lin tc trn
[a,b], c o hm trn (a,b) v g(a) =g(b)=0. Do ,theo nh l Rolle ta c c (a,b)
sao cho c (a, b) sao cho: g(c) =0
V : g(x)=f(x)-k, nn:
g(c) = 0 f(c ) -k =0
f(c) =k
f (b)-f(a)=f(c).(b-a)
Su tm by hoangly85
Chng minh:
t k =
. Do g(x) 0 x (a,b)
Suy ra:
Hay
VI. CNG THC TAYLOR
1.nh l Taylor
Nu hm s f(x) c o hm n cp n+1 trong mt khong cha xo v x th ta c
cng thc Taylor sau y :
trong c l mt s nm gia xo v x
Trong cng thc trn ta gi:
Su tm by hoangly85
Vi
Vy :
Ta c
, nn:
Su tm by hoangly85
Vy:
Vi 0 < <
vi 0 < < 1
Khai trin
vi 0 < < 1
Su tm by hoangly85
Khai trin
vi 0< <1
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 2
1. Tnh o hm ca
2. Tnh gn ng
chnh xc n 0,0001
Su tm by hoangly85
Vi x (0,1)
Vi x>0
7. Kho st v v th cc hm s :
Su tm by hoangly85
10. Phn tch 8 thnh tng ca 2 s dng sao cho tng lp phng ca 2 s ln
nht .
Su tm by hoangly85
Bi 3 ng dng ca o hm
VII .NG DNG:TNH XP X V TNH GII HN
1.Tnh gn ng (hay tnh xp x ) v tnh gii hn
Ta thng dng khai trin Taylor v khai trin Maclaurin tnh xp x gi tr ca
hm f(x) sau khi chn n ln phn d Rn(x) c gi tr tuyt i khng vt qu
sai s cho php.
V d: Tnh s e chnh xc n 0,00001.
Trong cng thc khai trin Maclaurin ca hm s ex :
Vi 0 < < 1
ta ly x=1 v n=8 th phn d R8 tha:
1) Tm
Ta c:
S dng khai trin Maclaurin ca sinx n cp 4, ta c th vit sinx di dng:
Vi
Su tm by hoangly85
Suy ra
Khi x 0
Vy:
2) Tm
p dng khai trin Maclaurin ca cc hm sinx v cosx ta c :
trong
Khi x 0
Vy
2. Quy tc LHospitale
Su tm by hoangly85
nh l: (Quy tc LHospitale 1)
Gi s f(x) v g(x) c o hm trong khong (a,b) v g 0 trong khong . Khi y,
nu:
th
nh l vn ng khi thay cho qu trnh x a+, ta xt qu trnh x b- hoc x c
vi c (a,b). Trng hp a= - , b= + nh l vn ng.
nh l: (Quy tc LHospitale 2)
Gi s f(x) v g(x) c o hm trong (a,b) v g(x) 0 trong khong . Khi y nu :
(i) f(x) v g (x) l cc VLC khi x -> a+ ,v
th
nh l cng ng cho cc qu trnh x b-, x c (a,b) v cho cc trng hp a =
- v b = +
Ch :
vn c dng v nh
hoc
Su tm by hoangly85
th
khng phi l iu
hn ca
V d:
1) Tm
v g(x) = x - sin x
Xt qa trnh x 0 ta c:
c dng v nh
cng c dng v nh
cng c dng v nh
2)
Su tm by hoangly85
3) Tm
4) Tm
Gii hn ny c dng v nh
. Ta bin i nh sau:
Ta c:
Suy ra
VIII. NG DNG :KHO ST HM S
1. Chiu bin thin v cc tr a phng
nh l:
Su tm by hoangly85
Khi :
(i) Nu n chn th f(x) t cc tr (i phng) ti xo Hn na nu f(n)(xo) >0 th f(x)
t cc tiu ti xo nu f(n)(xo) < 0 th f(x) t cc i ti xo
(ii) Nu n l th f(x) khng t cc tr ti xo
Su tm by hoangly85
V d:
1) Tm cc khong tng gim ca hm s v tm cc tr a phng:
Ta c:
y= 0 ti ti x = 1 v ykhng xc nh ti x = 0
Bng xt du ca nh sau:
vi
Ta c:
Su tm by hoangly85
th
tng nghim
. Do tnh lin tc ca
nn c duy nht
sao cho:
l:
2.Tnh li, lm v im un
nh ngha:
Hm s f (x) lin tc trn khong (a,b) c gi l li trn (a,b) nu vi mi x1 , x2
(a,b) v mi x1 ,x2 (a,b) v mi [0,1] ta c:
Su tm by hoangly85
Hm s f(x) l li
Hm s f(x) l lm
Su tm by hoangly85
Bng xt du ca y:
Th ng thng x = a l tim cn ng
V d : Kho st v v th hm s
Min xc nh : D = R \ {-1,+1}. Hm s y l hm s l.
Cc o hm:
Ta c ycng du vi 1-x2 v:
ycng du vi 2x v ytrit tiu ti x = 0
Bng bin thin:
Tin cn ngang : y = 0
Tin cn ng : x = 1 ; x = -1
th ca hm s nh sau :
Su tm by hoangly85
V d: ellipse
9;
kho st ng cong theo tham s ta cng tin hnh tin cc bc nh i vi
hm s y = f(x).
Tm min xc nh , xt tnh chn l, tnh tun hon nu c.
Kho st s bin thin ca x v y bng cch xt du cc o hm x(t) v y(t) theo
t.
Tm cc tim cn
V th
2. ng cong trong ta cc
Ta cc:
xc nh v tr ca cc im trong mt phng, ngoi cch dng ta
Descartes(x,y) ta cn c th dng ta cc nh sau :
Su tm by hoangly85
r = OM 0
9;
V 9;
Phng trnh ca ng cong trong ta cc c th c cho bi h thc
F(r, ) = 0
Hay r = f( )
V d:
Su tm by hoangly85
1)
2)
( -1 )
3)
4)
(a>
0, a 1)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
(h l hng s ty )
V d 1: Tnh:
Su tm by hoangly85
V d 2: Tnh:
V d:
1)
2)
3) Tnh
Su tm by hoangly85
Vi n 2:
Nh h thc ny ta c th tnh In vi n ty .
2. Phng php i bin
Phng php i bin trong tch phn bt nh c 2 dng sau y :
Dng 1: Gi s biu thc di du tch phn c dng:
F(u(x)) . u(x)dx
Trong u(x) l mt hm s kh vi. Khi y ta c th i bin bng cch t u=u(x),v
c:
V d:
Su tm by hoangly85
1) Tnh:
t: u = x2 + 1, du = 2xdx
2)
, vi u = sinx
3) Tnh:
4) Tnh
t u = ex. Ta c : du = exdx, v:
Su tm by hoangly85
5) Tnh
t u = cos2x Ta c:
du = -2cos x sinx dx = -sin 2xdx
Suy ra:
6) Tnh
t: x = sint ;
t = arcsin x, ( -1 x 1)
Ta c: dx = cost dt
Suy ra
Su tm by hoangly85
M
v t = arcsin x
Nn:
Cng thc tch phn tng phn thng c p dng trong trng hp hm di du
tch phn c dng f(x) = u.vm hm g = v.uc tch phn d tnh hn.
Trong mt s bi ton, sau khi p dng cng thc tch phn tng phn v phi li
xut hin tch phn cho ban u vi h s khc, tc l :
Khi ta tnh c :
V d:
1)Tnh
Su tm by hoangly85
u = ln x
v= x
p dng cng thc tch phn tng phn, ta c :
2) Tnh
t u = arctg x
v= x ,
Ta c :
Suy ra :
3) Tnh
t
u = sinx u= cos x
Su tm by hoangly85
v= ex ; v = ex
ta t:
tnh:
u1 = cos
x u1= -sinx
v1= ex v1 = ex
Suy ra:
Vy:
Suy ra:
4) Tnh
(a > 0)
v= 1 v = x
Suy ra:
Ta c:
Su tm by hoangly85
Do :
Suy ra
Vy:
5) Tnh
v=1 v = x
Suy ra :
Ta c:
Suy ra:
Su tm by hoangly85
(a>0)
Ta c:
Vi n 1, t:
v= 1 v = x
Suy ra:
Ta c:
Suy ra:
Vy:
BI TP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:
Su tm by hoangly85
3.Tnh tch phn bng phng php tch phn ton phn:
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
trong
Nu bc ca P(x) bc ca Q(x) th bng cch chia a thc P(x) cho Q(x) ta vit
c:
P(x) = Q(x) . S(x) + R(x), vi bc R(x) < bc Q(x)
Do :
Tch phn
c th c tnh bng cch phn tch phn thc hu t
thnh tng ca cc phn thc hu t n gin hn da vo 2 mnh sau y.
Mnh 1: Mi a thc Q(x) vi h s thc u c th phn tch thnh tch ca
cc nh thc bc nht v cc tam thc bc 2 khng c nghim thc :
Trong cc tam thc (x2 + px + q), .,(x2 + px + q) khng c nghim thc. Khi y
phn thc hu t c th phn tch thnh tng ca cc phn thc n gin hn nh sau:
Su tm by hoangly85
Trong cc h s A1, , Am, B1, ., Bk, M1, N1, ., Ml, Nl, , R1,
S1, ..,Rl,Sll cc hng s, v ta c th tnh c cc hng s ny bng phng php
h s bt nh, phng php tr ring hay phng php phn tch tng bc. (Cc
phng php ny s c minh ha qua cc v d bn di).
V:
Tch phn
i vi
a v dng:
. Ta bin i x2 + px + q = (x-b)2 + c2 v t u = x b
m ta bit cch tnh trong v d 6 ), Mc II.3.
V d :
Su tm by hoangly85
1) Tnh
x5 - x2 = x2(x3 1) = x2 (x 1) (x2 + x + 1)
Do :
Nhn 2 v cho x5 x2 ta c:
Thay x = 0, ri x = 1 vo ta c :1 = -B v 1 = 3c
B=-1; C =
ng nht cc h s ca x4, x3, x2 2 v ca ng thc trn (ng vi mi x) ta c:
Thay B= -1 v C=
vo, ri gii h ny s c:
Vy:
Ta c:
Su tm by hoangly85
Suy ra:
2) Tnh
ta c:
Ta c :
Su tm by hoangly85
Vy
3) Tnh
Trc ht ta i bin n gin ha tnh phn trn bng cch t u = x2 ,du =
2xdx
t
Su tm by hoangly85
hay
Ta c:
Suy ra:
1) Tnh:
t:
#9;
Suy ra:
2) Tnh:
t:
9;
Suy ra:
Su tm by hoangly85
2. Mt s trng hp c bit
(1) Nu R(-sinx, -cosx) = R(sinx,cosx)
th t u=tgxhoc u=cotgx
(2) Nu R(sinx, -cosx) = -R(sinx,cosx)
th t u = sinx.
(3) Nu R(-sinx, cosx) = -R(sinx,cosx)
th t u = cosx
(4) Tch phn dng sinmx cosnx dx vi m v n l cc s chn dng.Ta c th i
bin bng cch dng cng thc :
V d :
Su tm by hoangly85
1) Tnh:
t
Suy ra:
2) Tnh:
t u = sinx du = cosx dx
Suy ra:
3) Tnh:
t u = cosx du = -sinx dx.
Su tm by hoangly85
4) Tnh:
Ta c:
Suy ra:
Ch :
i vi cc tch phn dng
Su tm by hoangly85
V. TCH PHNHM HU T I VI X V
Xt tch phn
, trong R(u,v) l hm hu t i vi u
v v v a2x + bx + c l mt tam thc bc 2 khng c nghim kp.
1. Phng php tng qut
Ty theo du ca h s a ta a tam thc a2x + bx + c v dng tng hay hiu hai bnh
phng . Khi tch phn I c mt trong ba dng sau:
(a)
t:
vi
(b)
t:
(c)
t:
V d :
1)
Bin i : x2 + 2x = (x+1)2 - 1
Su tm by hoangly85
Xt trng hp x+1 1
t
Ta c:
Do :
M:
2)
t
Ta c dx = ( 1 + tg2 t) dt
Su tm by hoangly85
tnh cc tch phn dng ta bin i tam thc ax2 + bx + c thnh tng hoc hiu ca
hai bnh phng ri i bin a v cc dng tch phn bit sau y:
Su tm by hoangly85
1)
Bin i: x2 - 4x + 5 = (x-2)2 + 1
t u = x 2 du = dx
Ta c :
2)
Bin i: 3 4x 4x2 = 4 (2x+1)2
t u = 2x + 1 du = 2dx
Ta c:
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:
3.Tnh tch phn bng phng php tch phn ton phn:
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
Trong R1 l mt hm hu t i vi u
V d: Tnh
Ta c:
Su tm by hoangly85
Trong R l mt hm hu t i v a 0
tnh phn tch ny ta t : u = eax
Khi dx =
v:
V d:
t: u = ex du = exdx
t:
Suy ra
tnh cc tch phn ny ta dng phng php tch phn ton phn bng cch t:
dv= p (x) dx
V d: Tnh xarctgxdx
t u = arctgx
du= xdx ,
Suy ra
Ta c
Su tm by hoangly85
Vy:
Su tm by hoangly85
Bi 7 Tch phn xc nh
I. NH NGHA V CC TNH CHT
1.nh ngha
Cho hm f(x) trn on [a.b]. Chia on [a.b] mt cch ty thnh n on nh bi
cc im a = xo < x1 < < xn = b. t xi = xi xi-1 v trn
[ xi-1, xi ] ly mt im ti ty , i = 1, 2 , , n. Lp tng
Vy:
Khi ta ni f(x) l kh tch trn [a,b]; [a,b] l khong ly tch phn, a l cn di, b
l cn trn , f l hm di du tch phn v x l bin tch phn.
Ch :
(i)
l:
Su tm by hoangly85
(iv) T nh ngha, ta thy ngay hm f(x) b chn trn [a,b] nu f(x) kh tch trn [a,b].
ngha hnh hc:
(1)
(2)
(3) Nu
H qu:
(4) Vi c [a,b] ta c:
Su tm by hoangly85
nu f(x) l hm s chn
nu f (x) l hm s l
3.Tng Darboux & iu kin kh tch
Do hm kh tch th b chn nn ta ch xt cc hm b chn trn [a, b]. Mi php chia
nh on [a,b] bi cc im a = xo < x1 < < xn c gi l mt phn hoch
ca[a,b] , k hiu P = { xo, x1 . xn }. t:
Su tm by hoangly85
2.nh l c bn
nh l : Gi s f lin tc trn [ a,b]. Khi :
(i)
1)
2)
3)
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 4
1.Tnh cc tch phn :
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
Dng 2:
Gi s hm u = u(x) kh vi lin tc trn [ a,b ] v hm s g lin tc trn min gi tr
ca u. Khi :
V d:
1) Tnh:
t u = sinx ta c du = cosx dx v:
2)
Su tm by hoangly85
3)
Ta c
v khi
Th 0 x 1. Vy:
t
Ta c du = - du
Trong :
1)
t:
Suy ra:
2)
t:
Suy ra:
tnh:
ta li t:
Su tm by hoangly85
Suy ra:
Vy:
3)
t:
tnh
ta li t:
Vy:
Su tm by hoangly85
Khi tch phn suy rng l hu hn th ta ni l tch phn suy rng hi t, ngc li,
nu tch phn suy rng khng tn ti hoc l v cng th ta ni tch phn suy rng l
phn k.
b) Hon ton tng t, i vi cc hm s f(x) xc nh trn (- ,a] v kh tch trn
[c,a] vi mi c (- ,a] ta nh ngha tch phn suy rng ca f(x) trn (- ,a] bi:
l hi t.
V d:
1)Tnh
Su tm by hoangly85
2) Tnh
Suy ra:
Vy
Do tch phn suy rng l phn k
3) Tnh
Ta c:
Suy ra
m
(p dng quy tc l' hospitale)
Su tm by hoangly85
Vy:
4) Xt s hi t ca phn tch suy rng:
khi b +
Vy
l phn k
>1
do
nn
Vy tch phn
hi t vi >1
<1
Trong trng hp ny ta c
l phn k
u hi t .
1)
Ta c:
t:
v:
Su tm by hoangly85
Suy ra:
2)
Ta c:
Ta c:
3)
Ta c
Su tm by hoangly85
Vy I3 hi t v
4)
b > a v l tham s .
Vi = 1, ta c:
Suy ra:
+ Nu < 1 th tch phn I4 hi t v
Su tm by hoangly85
hi t khi v
nh l 2:
Gi s f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,b] vi mi b [a,+ ) v f(x) g(x)
vi x ln. Khi :
(i) Nu
hi t th
hi t
(ii) Nu
phn k th
phn k
nh l 3:
Gi s f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,b] vi mi b [a, + ) v:
(i) Nu l = 0 ta c
Phn k
hi t
hi t, v:
phn k
(ii) Nu l = + ta c:
hi t
phn k
hi t ,v
phn k
cng hi t
Su tm by hoangly85
nh l 4:
Cho f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,c] vi mi c [a,b) . Gi s f (x) g(x)
mt ln cn tri ca b . Khi ta c:
(i) Nu
hi t th
(ii) Nu
phn k th
hi t
phn k
nh l 5:
Gi s f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,c] vi mi c [a,b), v:
(i) Nu l= 0 ta c:
hi t
phn k
hi t
phn k
(ii) Nu l=+ ta c:
hi t
phn k
hi t
phn k
cng hi t hoc
V d:
1) Xt s hi t ca
Vi x > 1 ta c:
Su tm by hoangly85
V 2/3 < 1 nn
phn ky
Suy ra:
cng l phn k
2) Xt s hi t ca
Khi x + ta c:
hi t
Vy
cng hi t
3) Xt s hi t ca
Khi x 0, ta c:
Su tm by hoangly85
2)
Su tm by hoangly85
Hn na ta c
trn [-2a,2a].
Suy ra:
2.Tnh th tch
Th tch khi trn xoay do hnh phng gii hn bi cc ung :
y=
f(x),
trc Ox
x = a, x = b
quay xung quanh trc Ox uc cho bi cng thc :
, trc Ox , x= 0 ,
quay xung quanh trc Ox.
Ta c :
Su tm by hoangly85
.v.t.t
2) Do min phng gii hn bi cc ng y2 = x - 4 v x = 0 quay quanh Oy.
Ta c ta giao im ca ng cong y2 = x 4 vi trc Oy l nghim ca h:
Suy ra :
3.Tnh di cung
di cung AB ca ng cong y=f(x) vi A(a,f(a)), B(b,f(b)) v a<b c tnh theo
cng thc :
V d:
Su tm by hoangly85
. Suy ra di cung AB
Lu :
(1) Nu ng cong cho bi phng trnh :
x = g (y) vi c y d
th di ca ng cong l:
(2) Trng hp ng cong c phng trnh tham s:
( )
Do di ng cong l:
Su tm by hoangly85
ta c :
do :
Lu :
Khi ng cong c cho bi phng trnh tham s
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
trong a l s khc 0.
Ta c:
Nu |q| < 1 th
khi q 1.
. Suy ra
.
Su tm by hoangly85
Ta c chui hi t v c tng l
Nu |q| > 1 th
. Suy ra
Ta c chui phn k.
Trong trng hp |q| = 1, ta d thy rng chui phn k.
Kt lun: chui hnh hc hi t khi v ch khi |q| < 1. Khi
Nu chui s
t v
cng hi
= a S.
nh l:
Nu
Su tm by hoangly85
v
cng l cc chui hi t. Hn na:
(*)
hi t l vi mi > 0 bt k, tn ti s N (ph thuc ) sao cho vi mi n ty ln
hn N iu kin sau u c tha mn:
| an + an+1 + . . . + an+p | < , vi mi p = 0, 1, 2,
T nh l trn ta suy ra nh l v iu kin cn cho s hi t ca mt chui s sau
y.
nh l:
Nu chui
Vy chui s
hi t th
V d:
Chui
phn k v
khc 0.
Su tm by hoangly85
Chui
phn k v
khng tn ti.
II.CHUI S DNG
Chui s
c gi l chui s dng nu tt c cc s hng ca chui s
u l s dng. Trng hp tt c cc s hng u l s khng m th chui s c
gi l chui s khng m. Lu rng khi xt tnh hi t hay phn k cng nh tnh
tng ca chui s khng m ta c th loi b ra cc s hng bng 0, nn chui s
khng m cng thng c gi l chui s dng.
Nhn xt rng dy cc tng ring Sn ca chui s dng l dy tng nn chui
s hi t khi v ch khi dy Sn b chn trn.
1.Cc tiu chun so snh
nh l:
Nu
hi t th
Nu
phn k th
hi t.
phn k.
Nhn xt:
V d: Kho st s hi t ca chui s
Su tm by hoangly85
hi
Vi mi n = 1, 2, 3, ta c:
hi t.
H qu:
Nu tn ti gii hn
dng
Nu
th t s hi t ca chui
chui
, v t s phn k ca chui
s ko theo s hi t ca
Nu
th t s hi t ca chui
chui
, v t s phn k ca chui
s ko theo s hi t ca
.
Ghi ch:
Su tm by hoangly85
Trong trng hp
cng hi t
p dng cc tiu chun so snh ta phi ghi nh tnh cht hi t hay phn k ca
mt s chui thng gp, chng hn chui hnh hc. y ta cng nhn kt qu sau
( l tham s):
y v s hi t ca chui
Chui
hi t > 1.
Kt qu ny c th c chng minh bng cch p dng tiu chun tch phn Cauchy
phn k.
V d:
1) Kho st s hi t ca chui s
Ta c:
chui
. M chui
cng phn k.
2) Kho st s hi t ca chui s
Khi n , ta c
Su tm by hoangly85
chui
cng hi t.
3) Kho st s hi t ca chui s
Khi n , ta c
0.
V chui
phn k nn chui
cng phn k.
. Ta c:
th chui s
hi t.
th chui s
phn k.
. Gi s
=.
hi t.
phn k.
Lu :
Trong trng hp
chui s dng
l mt v d cho trng
l mt v d
=.
V d:
Su tm by hoangly85
1) Xt chui s
chui s.
S hng th n ca chui s l
. Nhn xt rng vi x = 0 th cc s hng u
bng 0 nn chui hi t. Xt trng hp x 0, ta c:
Suy ra
= 0.
Vy chui
hi t vi mi x.
2) Kho st s hi t ca chui s
S hng th n ca chui s l
. Ta c:
Suy ra chui
> 1.
phn k.
t Cn =
th chui s
hi t.
th chui s
phn k.
. Gi s
=.
Nu < 1 th chui s
hi t.
Nu > 1 th chui s
phn k.
Lu :
Trong trng hp
chui s dng
l mt v d cho trng
Su tm by hoangly85
l mt v d
=.
V d:
Xt chui s
S hng th n ca chui s l
. Ta c:
0 khi n
hi t vi mi x.
Xt s hi t ca chui s
S hng th n ca chui s l
Suy ra chui s
. Ta c:
2 khi n
Nu chui s
c dng
, ngha l
vi mi n; trong f l
mt hm s lin tc, khng m v gim trn [1, + ) th ta c:
hi t
hi t
V d:
1) Xt s hi t ca chui iu ha m rng
hi t khi
hi t > 1.
2) Xt s hi t ca chui
S hng th n ca chui s l
, vi
. Ta c:
Hm s f(x) tha cc iu kin ca tiu chun tch phn Cauchy. Xt tch phn
Su tm by hoangly85
i bin: u = ln(x), th c
Vy chui
=+
phn k.
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 5
1. Dng nh ngha kho st s hi t v tnh tng (nu c) ca chui s:
(a)
(b)
(c)
(d)
2. Kho st d hi t ca cc chui s.
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
(a)
(b)
(c)
(d)
(a)
(c)
(b)
(d)
Su tm by hoangly85
(a)
(b)
(a)
(c)
(b)
(d)
(e)
(f)
hi t th chui s
hi t tuyt i.
8. Cc chui s sau y hi t tuyt i, bn hi t hay phn k?
(a)
(b)
(c)
(d)
(a)
(c)
(b)
(d)
Su tm by hoangly85
(e)
(f)
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
a) Tm min xc nh ca f(x).
b) Chng minh rng hm s y = f(x) nghim ng phng trnh
(1-x) y= 1 + x y
12. Khai trin Maclaurin cc hm sau:
a) y = x2ex
b) y = sin2 x
Su tm by hoangly85
Chui s
c gi l chui s dng nu tt c cc s hng ca chui s
u l s dng. Trng hp tt c cc s hng u l s khng m th chui s c
gi l chui s khng m. Lu rng khi xt tnh hi t hay phn k cng nh tnh
tng ca chui s khng m ta c th loi b ra cc s hng bng 0, nn chui s
khng m cng thng c gi l chui s dng.
Nhn xt rng dy cc tng ring Sn ca chui s dng l dy tng nn chui
s hi t khi v ch khi dy Sn b chn trn.
1.Cc tiu chun so snh
nh l:
Nu
hi t th
Nu
phn k th
hi t.
phn k.
Nhn xt:
V d: Kho st s hi t ca chui s
Vi mi n = 1, 2, 3, ta c:
Su tm by hoangly85
hi
hi t.
H qu:
Nu tn ti gii hn
dng
Nu
th t s hi t ca chui
chui
, v t s phn k ca chui
s ko theo s hi t ca
Nu
th t s hi t ca chui
chui
, v t s phn k ca chui
s ko theo s hi t ca
.
Ghi ch:
Su tm by hoangly85
Trong trng hp
cng hi t
p dng cc tiu chun so snh ta phi ghi nh tnh cht hi t hay phn k ca
mt s chui thng gp, chng hn chui hnh hc. y ta cng nhn kt qu sau
( l tham s):
y v s hi t ca chui
Chui
hi t > 1.
Kt qu ny c th c chng minh bng cch p dng tiu chun tch phn Cauchy
phn k.
V d:
1) Kho st s hi t ca chui s
Ta c:
chui
. M chui
cng phn k.
2) Kho st s hi t ca chui s
Khi n , ta c
Su tm by hoangly85
chui
cng hi t.
3) Kho st s hi t ca chui s
Khi n , ta c
0.
V chui
phn k nn chui
cng phn k.
. Ta c:
th chui s
hi t.
th chui s
phn k.
. Gi s
=.
hi t.
phn k.
Lu :
Trong trng hp
chui s dng
l mt v d cho trng
l mt v d
=.
V d:
Su tm by hoangly85
1) Xt chui s
chui s.
S hng th n ca chui s l
. Nhn xt rng vi x = 0 th cc s hng u
bng 0 nn chui hi t. Xt trng hp x 0, ta c:
Suy ra
= 0.
Vy chui
hi t vi mi x.
2) Kho st s hi t ca chui s
S hng th n ca chui s l
. Ta c:
Suy ra chui
> 1.
phn k.
t Cn =
th chui s
hi t.
th chui s
phn k.
. Gi s
=.
Nu < 1 th chui s
hi t.
Nu > 1 th chui s
phn k.
Lu :
Trong trng hp
chui s dng
l mt v d cho trng
Su tm by hoangly85
l mt v d
=.
V d:
Xt chui s
S hng th n ca chui s l
. Ta c:
0 khi n
hi t vi mi x.
Xt s hi t ca chui s
S hng th n ca chui s l
Suy ra chui s
. Ta c:
2 khi n
Nu chui s
c dng
, ngha l
vi mi n; trong f l
mt hm s lin tc, khng m v gim trn [1, + ) th ta c:
hi t
hi t
V d:
1) Xt s hi t ca chui iu ha m rng
hi t khi
hi t > 1.
2) Xt s hi t ca chui
S hng th n ca chui s l
, vi
. Ta c:
Hm s f(x) tha cc iu kin ca tiu chun tch phn Cauchy. Xt tch phn
Su tm by hoangly85
i bin: u = ln(x), th c
Vy chui
=+
phn k.
Su tm by hoangly85
Nu chui an du
tha mn 2 iu kin:
Dy an l dy dng gim, v
= 0;
th chui hi t. Hn na tng S ca chui tha 0 < S u1.
Ch thch:
Chui tha iu kin ca tiu chun Leibnitz trong nh l trn c gi l chui
Leibnitz. Nu dng tng
Sn =
xp x tng ca chui Leibnitz th phn d th n ca chui l Rn tha:
| Rn | | un+1 |
V d: Kho st s hi t ca chui
Su tm by hoangly85
, vi
l chui Leibnitz nn
2. Hi t tuyt i
nh ngha:
Chui s (c du bt k)
hi t.
Chui s
c gi l hi t tuyt i nu chui
c gi l bn hi t nu chui
hi t nhng chui
phn k.
khng dn ti s hi t ca chui
V d:
1) Chui
phn k. Vy chui
l bn hi t.
2) Xt chui
Ta c:
Su tm by hoangly85
v chui iu ha m rng
hi t. Suy ra chui
hi t theo tiu
hi t tuyt i.
nh l:
Nu chui
hi t th chui
hi t v
.
Di y l mt s tnh cht c chng minh lin quan n cc chui hi t
tuyt i.
nh l: (Riemann)
Gi s chui
bn hi t. Khi vi mi s S hu hn hoc l S = , tn ti
mt cch thay i v tr ca cc s hng ca chui c mt chui mi c tng l
S.
nh l:
Nu chui
hi t tuyt i th khi thay i v tr cc s hng ca chui mt
cch ty ta vn c mt chui mi hi t tuyt i v c cng tng vi chui ban
u.
nh l: (Cauchy)
Nu cc chui
hi t tuyt i v c tng ln lt l S v T th
chui gm mi s hng
(i = 1, 2, , n; j = 1, 2, , n) theo mt th t bt k
lun hi t tuyt i v c tng bng ST.
Su tm by hoangly85
IV. CHUI HM
1. nh ngha
Cho dy hm s
vi n = 1, 2, cng xc nh trn mt tp E cc s thc. Khi
vi mi x E ta c chui s
l mt chui hm. im x0 E
m chui
hi t c gi l im hi t; ta cng ni chui hm hi t ti
x0. Tp tt c cc im hi t c gi l min hi t ca chui hm. Gi D l min
hi t ca chui ly tha, ta c:
Vi mi x D ta c
ca chui hm hi t n 0 khi n + .
, nn
, ngha l phn d
V d:
1) Tm min hi t ca chui hm
Su tm by hoangly85
Vi mi x, chui s
= ex.
Vy min hi t ca chui hm
l chui phn k.
l D = (- , 0).
3) Tm min hi t ca chui hm
Su tm by hoangly85
Vi mi x, chui s
, vi
= + .
dng
ng vi mi n ln hn mt n0 no v vi mi x X v chui s
hi t, th chui hm
hi t u v hi t tuyt i trn X.
V d:
1) Kho st s hi t ca chui hm
Su tm by hoangly85
Ta c:
ng vi mi x R v do chui
hi t , nn chui hm
u v hi t tuyt i trn ton trc s theo tiu chun Weierstrass.
hi t
2) Kho st s hi t ca chui hm
Do
nn tn ti n0 sao cho vi mi n n0 th
.
Suy ra vi mi n n0 v vi mi s thc x ta c:
m chui s iu ha (m rng)
chui hm
Su tm by hoangly85
Nu mi hm
lin tc trn X v chui hm
trn X, th S(x) cng lin tc trn X.
hi t u n hm S(x)
Nu mi hm
S(x) trn [a, b], th
hi t u n hm
nh l: (o hm tng s hng)
Gi s ta c cc iu kin sau y:
Cc hm
Chui hm
Chui cc o hm
S(x)
Su tm by hoangly85
Bi 14 Chui ly tha
V.CHUI LY THA
1.nh ngha
Ta gi chui hm c dng
c gi l cc h s ca chui ly
tha, h s
c gi l h s tng qut ca chui. Ta gi
s hng tng qut ca chui ly tha.
Nu thc hin php i bin
dng
dng
(*).
V d:
1) Chui ly tha
c h s tng qut l
2) Chui ly tha
Su tm by hoangly85
c h s tng qut l
c chuyn v dng
.
2. Bn knh hi t v min hi t
Mt trong nhng vn c xem xt i vi chui ly tha l tm min hi t. Cho
chui ly tha
(*).
Trc ht c th thy rng chui (*) hi t ti x = 0. nh l sau y l mt trong
nhng kt qu quan trng lin quan n vn tm min hi t ca chui ly tha.
nh l: (Abel)
Nu chui ly tha
mi x
hi t ti
Nu chui ly tha
phn k ti
.
Chng minh:
Gi s chui ly tha
t. Khi
hi t ti
, ngha l chui s
hi
M vi mi s t nhin n.
Su tm by hoangly85
Cho mt s thc x
. Ta c:
vi 0
< 1.
Chui hnh hc
hi t do q < 1, nn chui
Tm li ta c chui ly tha
ca nh l c chng minh.
hi t tuyt i trn
By gi gi s chui ly tha
phn k ti
phn k. Nu c s thc x
. Phn (i)
, ngha l chui s
m chui
hi t tuyt i.
hi t
hi t (mu thun). Vy
Trng hp 3: Chui
nhin l
tha D
c im hi t
v c im phn k
. Tt
Su tm by hoangly85
ng R. C th thy rng nu
chui hi t ti x.
nh ngha: (bn knh hi t)
ti mi x m
< R v chui phn k ti mi x m
> R, th R c gi l bn
knh i t ca chui ly tha. Trng hp chui ch hi t ti x = 0 ta ni bn knh hi
t ca chui ly tha l R = 0; nu chui hi t trn ton trc s th ta ni bn knh
hi t l R = + .
Theo nh ngha trn ta c cc trng hp v min hi t ca chui ly tha nh
sau:
Nu bn knh hi t R l mt s thc dng th min hi t D ca chui ly tha l
mt trong 4 trng hp sau:
1) D = (-R, R) khi chui khng hi t ti R.
2) D = [-R, R] khi chui hi t ti R.
3) D = [-R, R) khi chui hi t ti -R nhng khng hi t ti R.
4) D = (-R, R] khi chui hi t ti R nhng khng hi t ti -R.
Nu R = 0 th min hi t ca chui ly tha l D = 0 .
Nu R = + th min hi t ca chui ly tha l D = R.
Vy vic tm bn knh hi t ca chui ly tha l bc rt quan trng cho vic tm
min hi t ca chui ly tha. Ta c th tnh bn knh hi t ca chui ly tha da
theo nh l di y.
nh l: (Tm bn knh hi t)
R=
nu
R = 0 nu
R = + nu
hay
l s thc dng;
= + ;
= 0.
V d:
Su tm by hoangly85
. Ta c
=1R=1
xc nh min hi t ta cn xt s hi t ca chui ti cc im -1 v +1. Xt ti x
s
0).
phn k. Ti x = 1, ta c chui
. Ta c
=1
bn knh hi t R = 1.
Xt ti x = -1, ta c chui
chui iu ha
l chui Leibnitz nn hi t. Ti x = 1 ta c
nn l chui phn k.
Su tm by hoangly85
, vi x0 = -2 Ta c
= 1/2
bn knh hi t R = 2.
Xt ti x = x0 R = -4, ta c chui s
phn k. Ti x = x0 + R = 0, ta c chui
Su tm by hoangly85
=
Tnh cht 4:
Ta c th ly o hm tng s hng ca chui ly tha trong khong hi t ca n v
chui mi nhn c cng c cng bn knh hi t vi chui ban u.
V d:
1) Tnh tng
=
2) Ly tch phn ca S(x) trn on [0, x] s c
Suy ra:
Tnh tng
,|x
| < 1.
Ta c:
Su tm by hoangly85