You are on page 1of 146

GIO TRNH TON CAO CP A1

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 1 Gii hn v lin tc
I. S THC V HM S

1.Cc s thc v ng thng thc


Cc s thc l nhng s c th biu din di dng thp phn nh :

trong du ba chm ( ) ch dy cc k s sau du chm thp phn ko di n v


hn .
Cc s thc c th c biu din v mt hnh hc bi cc im trn 1 ng thng,
c gi l ng thng thc nh minh ha di y:

Tp hp tt c cc s thc (hay ng thng thc ) s c k hiu l R.


Trn tp hp cc s thc ta c hai php ton c bn + v * vi mt s tnh cht i s
quen thuc bit . T ta cng c php ton tr (-) v php chia (/) cho s khc 0.
Ngoi ra trn R ta cng c mt th t thng thng v vi th t ny ta c mt s
tnh cht c vit di dng cc bt ng thc nh sau:
Nu a,b, v c l cc s thc th ta c
a < b a+c <b+c
a < b a-c <b-c
a < b v c > 0 ac <bc

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

a < b v c< 0 bc <ac


c bit : a < b -b <-a

a>0

>0

Nu (a v b cng l s dng )
hay (a v b cng l s m )
Th ta c :

R c mt s tp hp con quen thuc l tp hp cc s t nhin N ,tp hp cc s


nguyn Z, v tp hp cc s hu t Q . Theo th t "bao hm trong " th
NZQR
Cc s thc khng thuc Q c gi l cc s v t .
K hiu cc khong on v na khong :
Vi a v b l cc s thc , ta k hiu :
(a ,b ) l { x R / a< x <b}
[ a,b ] l {x R / a <=x <= b}
[a,b) l {x R / a <= x < b }
(a ,b ] l { x R / a < x <=b}
(a, ) l {x R / x > a}
[a, ) l { x R /x >= a}
( - ,b) l {x R /x < b }
( - b] l {x R /x <= b}
( - , ) l R

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Ghi ch : Ngi ta cn chng minh c rng R c tnh cht y . Theo tnh


cht ny th mi tp s thc khc rng b chn trn u c cn trn ng (tc l chn
trn nh nht). Tng t , mi tp s thc khc rng b c chn di ng.
K hiu "gi tr tuyt i:
Gi tr tuyt i ca mt s thc x ,k hiu bi |x|, c nh ngha nh sau :

T ta c mt s tnh cht di y:
(1)

Vi mi

(2)
(3)
(4)
(5)

(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Lu rng v mt hnh hc , x biu din khong cch t im x n im 0 trn
ng thng thc . Tng qut hn l :
x-y = khong cch gia x v y

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

2. Hm s
nh ngha:
Mt hm s f t mt tp D vo IR l mt quy tc cho ng vi mi x D l mt phn
t duy nht f (x) R.
Mt hm s thng c cho di dng cng thc nh cc v d sau:

Khi hm s c cho bi mt cng thc nh hm s g(x) trn th tp hp tt c cc


x m g(x) xc nh c gi l min xc nh ca hm s.
V d: Min xc nh ca hm s

l tp hp cc s thc x sao cho :

x2 4 0
x -2 hay x 2
Vy min xc nh l : ( - , -2 ] [ 2 , )
th ca hm s:
th ca hm s f l ng biu din trong mt phng Oxy c phng trnh y=f(x).
N bao gm tt c cc im (x , f(x)) vi x chy trong min xc nh ca hm s.
V d :
1) th hm s y = x2

2) th hm s y = x3/2

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Tng, hiu, tch, thng ca cc hm s:


Cho f v g l 2 hm s, v c l mt hng s. Ta nh ngha cc hm f+g, fg, f.g, f/g
v c.f bi cc cng thc sau:
(f + g) (x) = f(x) + g(x)
(f - g) (x) = f(x) - g(x)
(f . g) (x) = f(x) . g(x)

(c.f) (x) =c.f(x)


Hp ni ca cc hm s:
Hp ni ca f(x) v g(x) l 1 hm s c k hiu l gf v c nh ngha bi :
(g f) (x) = g(f(x) )
Min xc nh ca g f l tp hp cc gi tr x sao cho f(x) min xc nh ca g.
V d: Hm s y =
sao cho

c min xc nh l tp hp tt c cc s thc x

hay x (1, 2). Vy min xc nh l D = (- , 1] [2, + ).

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

III. CC DNG V NH
1 . Hm tng ng ,VCB ,VCL
nh ngha 1:
Cho hai hm s f(x)v g(x) khng trit tiu trong mt khong quanh xo ( c th loi
tr xo). Ta ni f(x) tng ng vi g(x) khi x -> xo nu:

Khi y , ta vit :
f(x) g(x) khi x -> xo
Hoc l : khi x -> xo , f(x) g(x)
Tnh cht : Khi x -> xo
(i) f(x) g(x)
(ii) f(x) g(x) g(x) f(x)
(iii) f(x) g(x) v g(x) h(x) f(x) h(x)
V d : Khi x -> 0, ta c :
sin x ~ x ln(1+x) ~ x

tg x ~ x ex -1 ~ x
arcsin x ~ x arctg x ~ x
nh ngha 2:
Cho f (x) xc nh quanh xo (c th loi tr xo). Ta ni f (x) l mt i lng v cng
b khi x -> xo vit tt l VCB , khi
Trong trng hp ta c
(vit tt l VCL) khi x -> xo

(hoc + , hoc - ) ta ni f (x) l v cng ln

V d:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Khi x -> 0 , ta c x, ln(1+x), 1 cos x l cc VCB.

Khi x -> 0+, ta c ln(x),

l cc VCL

Khi x -> + , ta c x, ln(x), ex l cc VCL


Ghi ch : Cc khi nim v hm tng ng, VCB v VCL cng c nh
ngha tng t nh hai nh ngha trn khi xt gii hn v tn, tc l khi xt x - >
, hoc x -> + , hoc x -> - .

2. By dng v nh.
Gi s ta xt gii hn ca f(x) v g(x)trong cng mt qa trnh bin i ca
x.Khi
1) Ta ni f (x) g (x) c dng v nh - nu f (x) v g (x) cng tin v + (hoc
l - ).
2) Ta ni f(x).g (x) c dng v nh o . nu:
f (x) l VCB v g (x) l VCL , hoc l:
f (x) l VCL v g (x) l VCB

3) Ta ni

c dng v nh

nu f(x) v g (x) u l cc VCB

4) Ta ni

c dng v nh

nu f(x) v g(x) u l cc VCL

5) Ta ni f(x) g(x) c dng v nh 00 khi f (x) v g (x) u l cc VCB.


6) Ta ni f(x) g(x) c dng v nh 0 nu f(x) -> + v g (x) l VCB.
7) Ta ni f (x) g(x) c dng v nh 1 nu f(x) -> 1 v g (x) l VCL .
3. Quy tc thay th tng ng khi tnh gii hn.
nh l : Gi s ta xt gii hn trong mt qu trnh bin i ca x. khi y :
f (x) ~ g (x) v g (x) c gii hn L
f(x) c gii hn L. (L hu hn hoc v hn)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V d: Tnh
Khi x -> 0, ta c : x . ln(1+x) ~ x . x = x2

=>

Vy:
4. So snh cc VCB , v cc VCL
nh ngha: Xt x -> a (a R , hoc a l v tn )
Gi s u = f (x)v v = g (x) l cc VCB . Khi :

(i) Ta ni u v v c cng cp nu

(ii) Ta ni u c cp cao hn v nu

(iii) Ta ni u c cp thp hn v nu
V d : Khi xt x -> 0, ta c 1 cos x v x2 l 2 VCB cng cp , 1 cos x l VCB cp
cao hn ln(1+x)
nh ngha: (So snh VCL)
Gi s f(x) v g (x) l 2 VCL khi x -> a . Ta ni

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

(i) f (x) c cng cp vi g (x) nu

(ii) f(x) c cp cao hn g (x) nu

(iii) f(x) c cp thp hn g(x) nu


V d: Khi x -> + , ta c x v

cng cp , x3/2 c cp cao hn

nh l: Gi s f (x) v g(x) l cc VCB khi x -> a .Ta c:


(i) Nu f(x) c cp nh hn g(x) th f(x) g(x) ~ f(x) khi x->a
(ii) Nu f(x) cng cp g(x) v f(x) ~ f1(x), g(x) ~ g1(x) th :
f(x) - g(x) ~ f1(x) - g1(x)
vi iu kin f(x) v g(x) khng tng ng.
nh l: Gi s f(x) v g(x) l cc VCL khi x -> a. Ta c:
(i) Nu f(x) c cp ln hn g(x) th:
f(x) g(x) ~ f(x) khi x->a
(ii) Nu f v g cng cp nhng khng tng ng, v: f(x) ~ f1(x), g(x) ~ g1(x) th :
f(x) - g(x) ~ f1(x) - g1(x)
V d: Khi x - > + , ta c:
3x4 + x + 1 ~ 3x2

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

IV. KH DNG V NH

Nh bit , ta c th dng cc quy tc tnh gii hn trong trng hp khng phi


dng v nh v cc quy tc thay th tng ng tnh gii hn . Trong trng hp
gp cc dng v nh : - , 0. , , v ta c th phn tch biu thc n
gin hay thc hin cc quy tc thay th tng ng , c bit l p dng vic th
tng ng cho VCB v VCL c trnh by trong cc nh l mc II trn . i
vi cc dng v nh 00 , 1 v 0 ta thng dng cng thc bin i sau y :
(u > 0)
ri xt gii hn ca v. lnu

Ngoi ra , i vi cc dng v nh v ta cn c th p dng quy tc L


Hospitale. Quy tc ny s c trnh by trong phn p dng ca o hm trong
chng sau .
Di y chng ta s xt mt s v d minh ha cho cc phng php kh dng v
nh nu trn.
V d 1:

Tm

Khi x -> + , ta c :

=>
Khi x -> + , ta c :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

=>
V d 2:

Tm
Khi x-> 0 , ta c :
2x + sin 3x ~ 5x
sin2 x ~ x2
2x + sin 3x + sin2 x ~ 5x
sin 4x + ln(1+x) ~ 4x + x =5x
sin 4x + ln(1+x) - x2 ~ 5x

suy ra :

Vy:
V d 3:

Tm
Khi x -> 0, ta c:

=>

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vy:
V d 4:

Tnh gii hn
Ta c dng v nh

. Bin i:

Khi x ,ta c:

Suy ra

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V. HM S LIN TC
1 . nh ngha
(i) Cho hm s f(x) xc nh trn mt khong cha xo. Ta ni f(x) lin tc ti xo nu

(ii) Cho f (x) xc nh trn vi [ xo, xo + ] vi s > 0. Ta ni f (x) lin tc bn phi ti


xo nu:

(iii) Cho f(x) xc nh tn ( xo - , xo ] vi s > 0


Ta ni f(x) lin tc bn tri ti xo nu:

Mnh : f lin tc ti xo <=> f lin tc bn tri v lin tc bn phi ti xo


nh l: Cho f(x) v g(x) l cc hm s lin tc ti xo. Khi ta c :
(i) f(x) + g(x) v f(x) . g (x) cng lin tc ti xo

(ii)

lin tc ti xo vi iu kin

(iii) f (x) lin tc ti xo.


nh l: Nu hm s f(x) lin tc ti xo v hm s g(u) lin tc ti uo = f(xo) th
hm s hp h (x) =gof(x) lin tc ti xo.

2.Tnh cht ca hm hm s lin tc trn mt on


nh ngha: Hm s f(x) c gi l lin tc trn on [a,b] nu:
(i) f(x) lin tc trn khang (a,b) ,tc l f (x) lin tc ti mi xo (a,b)
(ii) f(x) lin tc bn phi ti a.
(iii) f(x) lin tc bn tri ti b.
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Lin quan n hm s lin tc trn mt on , ngi ta chng minh c nh l


sau y:
nh l: Cho hm s f(x) lin tc trn [a,b]. Khi ta c:
(i) f c ga tr nh nht v ga tr ln nht trn [a,b]
(ii) t m = min {f(x)/ x [a,b]}
M = max {f(x) / x [a,b]}
Ta c f ([a,b] ) =[m,M]
(iii) Cho mt s thc yo ty thuc [m,M], ta c xo [a,b] sao cho yo=f(xo)
H qu: Nu f lin tc trn [a,b] v:
f(a) .f(b) <0
Th phng trnh f(x) =0 c nghim trong khong (a,b).

BI TP CHNG I

1. Tnh cc gii hn sau:

(a > b)

2.Tnh gii hn :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

3.Tnh gii hn :

4.Xc nh a v b sao cho cc hm s sau y l lin tc trn IR.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

5.Chng minh rng phng trnh


2x3 6x+1=0
C 3 nghim trn on [-2,2]
6.Chng minh rng cc phng trnh sau y c nghim :
2x2 5x3-2x-1=0
2x +3x = 6x

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 2 o hm v vi phn ca mt s bin

I. KHI NIM V O HM
1.nh ngha:

Cho hm s f(x) xc nh trong mt khong cha xo. Nu t s


c gii
hn R khi x xo th ta ni f c o hm ti xo v gi tr ca gii hn trn c gi
l o hm ca hm s f ti xo . o hm ca f ti xo thng c k hiu l: f(xo)

Cc k hiu khc ca o hm :
Cho hm s y = f(x). Ngoi cch k hiu o hm l f(x) ta cn c mt s cch k
hiu khc nh sau:
yHay yx

ngha hnh hc ca o hm :

x= xo+h

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

PT l tip tuyn ti

H s gc ca tip tuyn vi ng cong l


Vy phng trnh tip tuyn vi th hm s y = f (x) ti Mo(xo f(x) l:
y-yo = f(xo) . (x- xo)
trong yo =f(xo)

2. Lin h gia o hm v tnh lin tc


nh l: nu f(x) lin tc ti xo th f(x) lin tc ti xo

3. Bng o hm thng dng


(1) C=0 (C l hng s)
(2)

c bit:
(3) (sin x)= cos x
(4) (cos x) = -sin x

(5)

(6)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

(7)

(8)

(9)

(10)
(11)

(12)

(13)

(14)

II. CC QUY TC TNH O HM


1.o hm ca tng, hiu, tch , thng
nh l: Nu u(x) v v(x) u c o hm theo bin x th ta c:
(u + v)= u+ v
(u.v)= u.v+u.v

H qu :
(u1+u2 un )=u1+u2+ +un
2. o hm ca hm s hp
nh l:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Xt hm s hp y = f(u(x)). Gi s u(x) c o hm ti xo v f(u) c o hm ti


uo=u(xo). Khi y, hm s y = f(u(x)) c o hm ti xo v y(xo) = f(uo). u(xo).
V d:

3. o hm ca hm ngc
nh l:
Nu hm s y = y(x) c o hm y(xo) 0 v nu c hm ngc x = x(y) lin tc ti
yo=y(xo), th hm ngc c o hm ti yo v:

4. o hm ca hm s c dng y = u(x)v(x) vi u(x)>0


Ta c:

V d:
y = xx (x > 0)
Ta c: y =

= xx . (lnx+1)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

III. O HM CP CAO
Gi s f(x) c o hm ti mi x thuc mt khong no . Khi y f(x) l mt hm s
xc nh trn khong . Nu hm s f(x) c o hm th o hm ny gi l o
hm cp 2 ca f(x), k hiu l f(x). Vy :
f(x)= (f(x))

Ta cn k hiu o hm cp 2 l :
Tng qut, o hm ca o hm cp n-1 c gi l o hm cp n. o hm cp n
ca f(x) c k hiu l

vy:

o hm cp n ca f(x) cn c k hiu l:
V d : Tnh y(n) vi y=sinx

(*)
Cng thc (*) trn c th c chng minh bng phng php qui np.
IV .VI PHN
1.Vi phn cp 1
nh ngha:
Xt hm s f(x) xc nh trn 1 khong quanh xo. Ta ni f kh vi ti xo . Khi ta c
mt hng s sao cho ng vi mi s gia x nh ca bin x, s gia ca hm l f
( x0 +x ) - f ( x0 ) c th vit di dng :
f = A.x + 0(x)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Trong 0(x) l VCB cp cao hn x khi x 0


Biu thc A. x c gi l vi phn ca f(x) ti xo ng vi s gia x v c k hiu
l df
Vy: df = A. x
nh l: Hm s f(x) kh vi ti xo khi v ch khi f(x) c o hm ti xo. Khi ta
c:
df = f(xo) . x
T nh l trn vi f(x) = x ta c dx = x
Do biu thc vi phn ca mt hm s y=y(x) s c vit di dng :
dy = y. dx
Ghi ch:
T nh ngha ca vi phn trn v cng thc : dy = ydx
Ta c: nu y(x) 0 th dy v y l 2 VCB tng ng khi x 0
Gi s y = f(x) v x = (t). Xt hm hp y = f( (t)), ta c:

Do dy = yx . xt .dt = yx .dx
Vy dng vi phn dy ca hm y = f(x) khng thay i d x l bin c lp hay l hm
kh vi theo bin c lp khc. Tnh cht ny c gi l tnh bt bin ca biu thc vi
phn.
T cc qui tc tnh o hm, ta c cc qui tc tnh vi phn nh sau :
d(u+v)=du + dv
d(u.v)=v.du + u.dv

2. Vi phn cp cao

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Gi s hm s y=f(x) kh vi trn mt khong no . Nh th vi phn dy=y.dx l


mt hm theo x trn khong v nu hm ny kh vi th vi phn ca n c gi l
vi phn cp 2 cu y v c k hiu l d2y.Vy:

Tng qut, vi phn cp n ca hm s y c k hiu l dny v c nh ngha bi:

Ta c th kim chng d dng cng thc sau:

V d : Vi y= sin x, ta c:
dy= cosx dx

Nhn xt: Cng thc vi phn cp cao:


(n2)
khng cn ng na nu x khng phi l bin c lp

V. CC NH L C BN
1. Cc tr a phng v nh l Fermat
nh ngha:
Hm s f(x) c gi l t cc i a phng ti xo nu c mt ln cn quanh im
xo sao cho vi mi x thuc ln cn ny ta c :
f(x) f(xo)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Khi nim cc tiu a phng cng c nh ngha tng t. Cc i a phng


v cc tiu a phng c gi chung l cc tr a phng.
nh l (Fermat):
Nu hm s f(x) t cc tr a phng ti xo v c o hm ti xo th f(xo )=0
Chng minh:
Gi s f(x) t cc i a phng ti x0 v c o hm ti xo. Khi f(x) xc nh
trn 1 khong ( xo - , xo + )vi mt > 0 v trn khong ny ta c:
Vi mi x <
Do :

Suy ra f(x0) = 0
2. nh l Rolle
Nu f(x) lin tc trn [a,b], c o hm trong khong (a,b) v f(a)=f(b) th tn ti c
(a,b) sao cho f(c)=0
Chng minh:
Nu f(x) l hm hng trn [a,b], th f(x) = 0. x (a,b). Vy ta c th gi s f(x)
khng hng trn [a,b]. V f(x) lin tc trn on [a,b] nn f([a,b]) = [m,M] vi m M.
Ta c f(a) m hay f(a) M. Ta xt trng hp m f(a). (trng hp M f(a) th
tng t). Do m f(a) = f(b) v m f([a,b]) nn c (a,b) sao cho f(c) = m. Ta s
chng minh f(c)=0
Vi h nh c+h (a,b) ta c:

V f(c+h) f(c) 0
Suy ra f(c) = 0
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

3. nh l Lagrange
Nu hm s f(x) lin tc trn [a,b] v c o hm
trn (a,b) th tn ti c (a,b) sao cho:
f(b) - f(a) = f(c) . (b-a).
Chng minh

t k =
, v xt hm g(x) = f(x) - f(a) - k.(x-a). Ta thy g(x) lin tc trn
[a,b], c o hm trn (a,b) v g(a) =g(b)=0. Do ,theo nh l Rolle ta c c (a,b)
sao cho c (a, b) sao cho: g(c) =0
V : g(x)=f(x)-k, nn:
g(c) = 0 f(c ) -k =0
f(c) =k
f (b)-f(a)=f(c).(b-a)

Minh ha hnh hc:

Gi s cung AB l th ca hm s f(x) tho iu kin ca nh l Lagrange trn


[a,b] nh hnh v. Khi trn cung AB phi c t nht mt im C c honh c
(a,b) sao cho tip tuyn vi th ti C l song song vi ng thng AB.

Ch : Nu t h = b-a th ng thc trong nh l Lagrange c th c vit


li nh sau:
f(a + b) - f(a)= h . f(a+ h) vi 0 < < 1
4. nh l Cauchy
Nu f(x) v g(x) l 2 hm s lin tc trn [a,b], c o hm trn (a,b) v g(x) 0 ti
mi x (a,b), th tn ti c (a,b) sao cho:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Chng minh:

t k =

. Do g(x) 0 x (a,b)

Nn theo nh l Rolle ta phi c g(a) g(b) . Vy gi tr k l xc nh .


Xt hm s h(x) = f(x) - k.g(x)
Ta thy h(x) lin tc trn [a,b], c o hm trn (a,b) cho bi :
h(x)=f(x) - k.g(x).
Hn na h(a) = h(b) nn theo nh l Rolle ta c c (a,b) sao cho h(c) = 0.

Suy ra:

Hay
VI. CNG THC TAYLOR
1.nh l Taylor
Nu hm s f(x) c o hm n cp n+1 trong mt khong cha xo v x th ta c
cng thc Taylor sau y :

trong c l mt s nm gia xo v x
Trong cng thc trn ta gi:

l phn d Lagrange trong cng thc Taylor


Ch :
1) S c trong cng thc Taylor cn c vit di dng:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

c = xo + (x- xo) vi 0 < < 1


2) Phn d Rn(x) cng cn c vit di dng:

tc l VCB cp cao hn (x - xo)n. Dng ny c gi l phn d dng Peano


Cng thc Taylor ca hm s f(x) thng c gi l khai trin Taylor ca hm s f.
Trong trng hp xo = 0, cng thc Taylor c dng :

Vi

V cng thc ny c gi l cng thc Maclaurin ca hm s f

2.Khai trin Maclaurin ca mt s hm s cp


Khai trin hm s : y = ex
Vi mi k ta c y(k)(x) = ex v y(k)(0)=1

Vy :

Trong 0( xn ) l VCB bc cao hn xn khi x -> 0.


Khai trin hm y=sin x

Ta c

, nn:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vy:
Vi 0 < <

Tng t , ta c cc khai trin Maclausin sau y:


Khai trin cos x.

vi 0 < < 1

Khai trin

Khai trin ln(1+x), x > -1

vi 0 < < 1

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Khai trin

vi 0< <1

Khai trin arctg x

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

BI TP CHNG 2

1. Tnh o hm ca

2. Tnh gn ng

chnh xc n 0,0001

3.Dng cng thc gn ng:

tnh ln (1,5) v nh gi sai s.


4. Tm gii hn ca cc hm s sau y khi x 0:

5. Tm gii hn ca cc hm s sau y khi x :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

6. p dng nh l Lagrange chng minh.

Vi x (0,1)

Vi x>0
7. Kho st v v th cc hm s :

8. Vit cng thc khai trin Taylor ca hm s f(x) ti xo n cp n

9. Tm hin ca cc ng cong theo hm s :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

10. Phn tch 8 thnh tng ca 2 s dng sao cho tng lp phng ca 2 s ln
nht .

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 3 ng dng ca o hm
VII .NG DNG:TNH XP X V TNH GII HN
1.Tnh gn ng (hay tnh xp x ) v tnh gii hn
Ta thng dng khai trin Taylor v khai trin Maclaurin tnh xp x gi tr ca
hm f(x) sau khi chn n ln phn d Rn(x) c gi tr tuyt i khng vt qu
sai s cho php.
V d: Tnh s e chnh xc n 0,00001.
Trong cng thc khai trin Maclaurin ca hm s ex :

Vi 0 < < 1
ta ly x=1 v n=8 th phn d R8 tha:

Vy ta c th tnh e chnh xc n 0,00001 bng cng thc xp x sau

Ta cn c th dng khai trin Maclaurin tnh gii hn c dng v nh nh trong


v d sau y :
V d:

1) Tm

Ta c:
S dng khai trin Maclaurin ca sinx n cp 4, ta c th vit sinx di dng:

Vi
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Suy ra

Khi x 0

Vy:

2) Tm
p dng khai trin Maclaurin ca cc hm sinx v cosx ta c :

trong

Khi x 0

Vy
2. Quy tc LHospitale

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Nh nh l Cauchy, ngi ta chng minh c cc nh l di y m ta gi


l quy tc LHospitale. Quy tc ny rt thun li tm gii hn ca cc dng v nh
v

nh l: (Quy tc LHospitale 1)
Gi s f(x) v g(x) c o hm trong khong (a,b) v g 0 trong khong . Khi y,
nu:

th
nh l vn ng khi thay cho qu trnh x a+, ta xt qu trnh x b- hoc x c
vi c (a,b). Trng hp a= - , b= + nh l vn ng.
nh l: (Quy tc LHospitale 2)
Gi s f(x) v g(x) c o hm trong (a,b) v g(x) 0 trong khong . Khi y nu :
(i) f(x) v g (x) l cc VLC khi x -> a+ ,v

(hu hn hoc v tn)

th
nh l cng ng cho cc qu trnh x b-, x c (a,b) v cho cc trng hp a =
- v b = +
Ch :

1) Khi xt trong quy tc lHospitale, nu thy


ta li c th p dng tip quy tc lHospitale

vn c dng v nh

hoc

Su tm by hoangly85

th

GIO TRNH TON CAO CP A1

2) Quy rc lHospitale ch l iu kin c gii hn ca


kin cn. Do , nu khng tn ti gii hn ca

khng phi l iu

th ta cha c kt lun g v gii

hn ca
V d:

1) Tm
v g(x) = x - sin x

Xt qa trnh x 0 ta c:

c dng v nh

cng c dng v nh

cng c dng v nh

Vy sau 3 ln p dng quy tc lHospitale ta suy ra:

2)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

3) Tm

Gii hn ny c dng v nh - . Ta c th bin i gii hn v dng v nh


p dng quy tc lHospitale nh sau:

4) Tm
Gii hn ny c dng v nh

. Ta bin i nh sau:

Ta c:

Suy ra
VIII. NG DNG :KHO ST HM S
1. Chiu bin thin v cc tr a phng
nh l:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

iu kin cn v f(x) hng trn khong (a,b) l f(x) = 0 vi mi x (a,b)


nh l:
Gi s f c o hm trn khong (a,b) . Khi iu kin cn v hm s tng
trn (a,b) l f(x) 0 vi mi x (a,b). Tng t , iu kin cn v hm s f(x)
gim trn (a,b) l f'(x) 0.
T nh l ny, xt s bin thin ca hm s f(x) ta tnh o hm f'(x)v xt du
o hm. Vic xt du o hm cng cho ta bit cc tr a phng ca hm s theo
nh l sau y:
nh l: ( iu kin c cc tr a phng)
Gi s f(x) lin tc ti xo v c o hm trong mt khong quanh xo (c th tr im
xo). Khi ta c:
(i) Nu khi x vt qua xo m f(x) i du t sang + th f(x) t cc tiu a phng
ti xo
(ii) Nu khi x vt qua xo m f'(x) i du t + sang th f(x) t cc i a phng
ti xo
(iii) Nu khi x vt qua xo m f'(x) khng i du th khng c cc tr a phng ti
xo
Ngoi cch kho st cc tr i phng bng vic xt du o hm cp 1 f'(x), ta cn
c th xt du ca o hm cp 2 f''(x) ti im xo, nh vo nh l sau :
nh l : Gi s f(x) c o hm cp 2 lin tc f''(xo) v f'(xo)=0.
Khi :
(i) Nu f''(xo) > 0 th f(x) t cc tiu a phng ti xo
(ii) Nu f''(xo) < 0 th f(x) t cc i a phng ti xo
Ch : nh l trn c th c m rng v c pht biu nh sau: Gi s f(x)
c o hm cp n lin tc trn mt khong cha xo v gi s :

Khi :
(i) Nu n chn th f(x) t cc tr (i phng) ti xo Hn na nu f(n)(xo) >0 th f(x)
t cc tiu ti xo nu f(n)(xo) < 0 th f(x) t cc i ti xo
(ii) Nu n l th f(x) khng t cc tr ti xo
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Mt vn c lin quan n cc tr l tm ga tr nh nht v ga tr ln nht ca


mt hm s f(x) lin tc trn on [a,b]. tm gi tr ln nht v b nht ca f(x)
trn on [a,b] ta ch cn so snh cc ga tr ca f ti 3 loi im :
(1) Cc im dng ( tc l f' ti bng 0)
(2) Cc im k d ( tc l f' khng tn ti )
(3) Hai u nt a v b.

V d:
1) Tm cc khong tng gim ca hm s v tm cc tr a phng:

Ta c:

y= 0 ti ti x = 1 v ykhng xc nh ti x = 0
Bng xt du ca nh sau:

Vy hm s gim trong khong(- ,1) v tng trong (1,+ ). Hm s y t cc tiu ti


x=1. Vi y(1) = -3.
2) Tm gi tr nh nht cu hm s.

vi
Ta c:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Nhn xt rng trn khong


ngt t 2 ln 1 trong

th

tng nghim

. Do tnh lin tc ca

nn c duy nht

sao cho:

Khi ta c bng xt du ca L( )nh sau:

Suy ra ga tr nh nht ca L( ) trn khong

l:

2.Tnh li, lm v im un
nh ngha:
Hm s f (x) lin tc trn khong (a,b) c gi l li trn (a,b) nu vi mi x1 , x2
(a,b) v mi x1 ,x2 (a,b) v mi [0,1] ta c:

Hm s f(x) c gi l lm trn (a,b) nu f (x) l li trn (a,b).

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Hm s f(x) l li

Hm s f(x) l lm

V mt hnh hc, hm s f(x) l li trn 1 khong ngha l mi cung AB ca th


hm s u nm di dy cung AB.
Lu : Trong mt s gio trnh khc, ngi ta c th dng thut ng li v lm theo
ngha ngc vi y.
nh ngha im un:
im phn cch gia khong li v khong lm ca hm s y=f(x) c gi l im
un.
nh l di y cho ta cch dng o hm kho st tnh li, lm v tm im
un.
nh l:
(i) Gi s f(x) c o hm cp 2 f(x) trong khong (a,b). Khi hm s f l li
(tng ng lm) trn khong (a,b) nu v ch nu f(x) 0 (tng ng, f(x) 0) trn
(a,b).
(ii) Nu f(x) i du khi x vt qua xo th im (xo,f(xo)) trn th ca hm s
f(x) l mt im un.
V d: Xt tnh li, lm v tm im un cho hm s :

Min xc nh ca hm s l D = R \ {-1, +1}.


Tnh o hm :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bng xt du ca y:

Vy hm s y lm trn cc khong (- , -1) v (-1,0); li trn cc khong (0,1) v


(1,+ ). T , th hm s c 1 im un l M(0,0).
3. S kho st hm s
1) Tm min xc nh ca hm s y =f(x) ng thi nhn xt v tnh chn l, tnh tun
hon cu hm s rt gn min kho st.
2) Kho st s bin thin ca hm s v tm cc cc tr a phng. Tnh mt s gii
hn quan trng v lp bng bin thin ca hm s.
3) Kho st tnh li lm v im un.
4) Tm cc ng tim cn.
5) V th. v c th chnh xc ta cn xc nh cc im cc tr , im un,
giao im vi cc trc to v c th xc nh c tip tuyn ti cc im .
Ch : Cn lu cc trng hp sau y khi tm tin cn .

Th ng thng x = a l tim cn ng

Th ng thng y = b l mt tim cn ngang


Nu y = f(x) c dng f(x) = ax + b + x
Vi
Th ng thng y = ax + b l mt tin cn
Trong trng hp a 0, ta ni tim cn ny l tim cn xin .
Lu rng cc h s a,b cu tim cn y = ax + b khi xt x (+ hay - ) c th
c tnh bi:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V d : Kho st v v th hm s

Min xc nh : D = R \ {-1,+1}. Hm s y l hm s l.

Cc o hm:

Ta c ycng du vi 1-x2 v:
ycng du vi 2x v ytrit tiu ti x = 0
Bng bin thin:

Tin cn ngang : y = 0
Tin cn ng : x = 1 ; x = -1
th ca hm s nh sau :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

IX. NG CONG THEO THAM S V NG CONG


TRONG TO CC
1 .ng cong theo tham s
Phng trnh tham s ca ng cong trong mt phng Oxy cho bi h 2 hm:

Trong t l tham s chy trn mt tp D R.


Khi t thay i im M( x(t),y(t) ) vch nn mt ng cong trong mt phng Oxy.

V d: ellipse

c phng trnh tham s l:

9;
kho st ng cong theo tham s ta cng tin hnh tin cc bc nh i vi
hm s y = f(x).
Tm min xc nh , xt tnh chn l, tnh tun hon nu c.
Kho st s bin thin ca x v y bng cch xt du cc o hm x(t) v y(t) theo
t.
Tm cc tim cn
V th
2. ng cong trong ta cc
Ta cc:
xc nh v tr ca cc im trong mt phng, ngoi cch dng ta
Descartes(x,y) ta cn c th dng ta cc nh sau :
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

r = OM 0

Ta c s lin h gia (x,y) v (r, )

9;

V 9;
Phng trnh ca ng cong trong ta cc c th c cho bi h thc
F(r, ) = 0
Hay r = f( )
V d:

Phng trnh r = a l phng trnh ng trn tm 0, v bn knh a. Phng trnh


phng trnh ca na ng thng (hay tia) lp vi Ox mt gc
kho st ng cong trong ta cc ta cng c th thc hin cc bc nh
thng thng.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 4 Nguyn hm v tch phn bt nh


I. NH NGHA & TNH CHT
1.nh ngha
Ta gi mt nguyn hm ca hm s f(x) trn (a,b) l mt hm F(x) m F(x)= f(x) ,
x (a,b)
V d:

1)

l mt nguyn hm ca f(x) = x trn R

2) F(x) = tgx l mt nguyn hm ca hm f(x) = 1 + tg2x trn cc khong xc nh ca


tgx.
nh l:
Nu F(x) l mt nguyn hm ca f(x) trn khong (a,b) th mi nguyn hm ca f(x)
trn khong (a,b) u c dng F(x) + C vi C l mt hng s.
nh ngha:
Nu F(x ) l mt nguyn hm f(x) th biu thc F(x) + C, trong C l hng s c th
ly gi tr ty , c gi l tch phn bt nh ca hm s f(x), k hiu l
Vy:
Du
c gi l du tch phn, f(x) l hm di du tch phn, f(x)dx l biu thc
di du tch phn v x l bin tch phn.
2.Cc tnh cht
(1)
(2)
(3)
3.Bng cc tch phn c bn
1)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

2)

( -1 )

3)

4)
(a>

0, a 1)

5)
6)

7)

8)

9)

10)
11)

12)

(h l hng s ty )

V d 1: Tnh:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V d 2: Tnh:

II. PHNG PHP TNH TCH PHN


1.Phng php phn tch
Tch phn f (x) dx c th c tnh bng cch phn tch hm s f(x) thnh tng ca
cc hm n gin hn hay d tnh tch phn hn :
f(x) = f1(x) + f2(x) + +fn (x)
V p dng cng thc :

V d:

1)

2)

3) Tnh
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vi n 2:

Nh h thc ny ta c th tnh In vi n ty .
2. Phng php i bin
Phng php i bin trong tch phn bt nh c 2 dng sau y :
Dng 1: Gi s biu thc di du tch phn c dng:
F(u(x)) . u(x)dx
Trong u(x) l mt hm s kh vi. Khi y ta c th i bin bng cch t u=u(x),v
c:

Dng 2: t x = (+) , trong (t) l mt hm kh vi, n iu i vi bin t,


ta c :

V d:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

1) Tnh:
t: u = x2 + 1, du = 2xdx

2)

, vi u = sinx

3) Tnh:

t u = x2, du = 2xdx hay xdx =

4) Tnh
t u = ex. Ta c : du = exdx, v:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

5) Tnh
t u = cos2x Ta c:
du = -2cos x sinx dx = -sin 2xdx
Suy ra:

6) Tnh

t: x = sint ;
t = arcsin x, ( -1 x 1)
Ta c: dx = cost dt

Suy ra

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

M
v t = arcsin x
Nn:

3.Phng php tch phn tng phn


Gi s u = u(x) v v = v(x) l cc hm s c o hm lin tc u= u(x) v v= v(x) :
Ta bit:
(u.v)= uv+u.v
hay u.v= (uv)-v.u
T suy ra cng thc:

Cng thc ny c gi l cng thc tch phn tng phn , v cn c vit di


dng :

Cng thc tch phn tng phn thng c p dng trong trng hp hm di du
tch phn c dng f(x) = u.vm hm g = v.uc tch phn d tnh hn.
Trong mt s bi ton, sau khi p dng cng thc tch phn tng phn v phi li
xut hin tch phn cho ban u vi h s khc, tc l :

Khi ta tnh c :

V d:
1)Tnh

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

u = ln x

v= x
p dng cng thc tch phn tng phn, ta c :

2) Tnh

t u = arctg x

v= x ,

Ta c :

Suy ra :

3) Tnh
t

u = sinx u= cos x

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

v= ex ; v = ex

ta t:

tnh:
u1 = cos

x u1= -sinx

v1= ex v1 = ex
Suy ra:

Vy:

Suy ra:

4) Tnh

(a > 0)

v= 1 v = x

Suy ra:
Ta c:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Do :

Suy ra
Vy:

5) Tnh

v=1 v = x
Suy ra :

Ta c:

Suy ra:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

6) Tm cng thc truy hi tnh tch phn

(a>0)
Ta c:

Vi n 1, t:

v= 1 v = x
Suy ra:

Ta c:

Suy ra:

Vy:

BI TP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

2.Tnh cc tch phn:

3.Tnh tch phn bng phng php tch phn ton phn:

4.Tnh tch phn hm hu t.

5. Tnh tch phn hm lng gic.

6. Tnh tch phn hm v t.

7. Tnh cc tch phn sau:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

8. Tnh tch phn:

9. Lp cng thc truy hi v tnh tch phn:


v tnh I4
v tnh I6, I7
10. Tnh tch phn:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 5 Tch phn hm hu t v hm lng gic

III. TCH PHN HM HU T

Cho tch phn

trong

l mt phn thc hu t ti gin theo x.

Nu bc ca P(x) bc ca Q(x) th bng cch chia a thc P(x) cho Q(x) ta vit
c:
P(x) = Q(x) . S(x) + R(x), vi bc R(x) < bc Q(x)
Do :

V S(x) l mt a thc theo x nn


vy ta ch cn tm cch tnh

c th tnh c mt cch d dng. Nh


vi bc ca R(x) < bc ca Q(x).

Tch phn
c th c tnh bng cch phn tch phn thc hu t
thnh tng ca cc phn thc hu t n gin hn da vo 2 mnh sau y.
Mnh 1: Mi a thc Q(x) vi h s thc u c th phn tch thnh tch ca
cc nh thc bc nht v cc tam thc bc 2 khng c nghim thc :

Trong cc tam thc x2+ px + q , ., x2 + px + qkhng c nghim thc

Mnh 2: Gi s phn thc hu t


c dng

c bc ca P(x)<bc ca Q(x) v Q(x)

Trong cc tam thc (x2 + px + q), .,(x2 + px + q) khng c nghim thc. Khi y
phn thc hu t c th phn tch thnh tng ca cc phn thc n gin hn nh sau:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Trong cc h s A1, , Am, B1, ., Bk, M1, N1, ., Ml, Nl, , R1,
S1, ..,Rl,Sll cc hng s, v ta c th tnh c cc hng s ny bng phng php
h s bt nh, phng php tr ring hay phng php phn tch tng bc. (Cc
phng php ny s c minh ha qua cc v d bn di).

Nh vy vic tnh tch phn

c a v vic tnh 2 loi tch phn sau :

V:

vi p2 - 4q < 0 ( Tc l x2 + px + q khng c nghim thc).


tnh I1 ta ch cn t u = x a
tnh I2 ta c th phn tch I2 di dng:

Tch phn

i vi
a v dng:

c tnh d dng bng cch t: u = x2 + px + q.

. Ta bin i x2 + px + q = (x-b)2 + c2 v t u = x b
m ta bit cch tnh trong v d 6 ), Mc II.3.

V d :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

1) Tnh
x5 - x2 = x2(x3 1) = x2 (x 1) (x2 + x + 1)

Do :
Nhn 2 v cho x5 x2 ta c:

Thay x = 0, ri x = 1 vo ta c :1 = -B v 1 = 3c

B=-1; C =
ng nht cc h s ca x4, x3, x2 2 v ca ng thc trn (ng vi mi x) ta c:

Thay B= -1 v C=

vo, ri gii h ny s c:

Vy:

Ta c:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Suy ra:

2) Tnh

Phn tch phn thc

ta c:

Ta c :

Theo cng thc truy hi trong v d 6) mc II,3, ta c

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vy

3) Tnh
Trc ht ta i bin n gin ha tnh phn trn bng cch t u = x2 ,du =
2xdx

IV. TCH PHN HM LNG GIC


Xt tch phn I = R(sinx, cosx)dx, trong R(u, v) l hm hu t i vi u v v.
tnh tch phn ny ta c th dng cc phng php i bin sau :
1. Phng php chung

t
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

hay
Ta c:

Suy ra:

Tch phn ny c dng tch phn ca phn thc hu t xt trong mc III.


V d:

1) Tnh:

t:

#9;

Suy ra:

2) Tnh:

t:

9;

Suy ra:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Phn tch phn thc hu t ta c:

2. Mt s trng hp c bit
(1) Nu R(-sinx, -cosx) = R(sinx,cosx)
th t u=tgxhoc u=cotgx
(2) Nu R(sinx, -cosx) = -R(sinx,cosx)
th t u = sinx.
(3) Nu R(-sinx, cosx) = -R(sinx,cosx)
th t u = cosx
(4) Tch phn dng sinmx cosnx dx vi m v n l cc s chn dng.Ta c th i
bin bng cch dng cng thc :

V d :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

1) Tnh:

t
Suy ra:

2) Tnh:
t u = sinx du = cosx dx
Suy ra:

3) Tnh:
t u = cosx du = -sinx dx.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

4) Tnh:
Ta c:

Suy ra:

Ch :
i vi cc tch phn dng

ta dng cc cng thc bin i tch thnh tng:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V. TCH PHNHM HU T I VI X V
Xt tch phn
, trong R(u,v) l hm hu t i vi u
v v v a2x + bx + c l mt tam thc bc 2 khng c nghim kp.
1. Phng php tng qut
Ty theo du ca h s a ta a tam thc a2x + bx + c v dng tng hay hiu hai bnh
phng . Khi tch phn I c mt trong ba dng sau:
(a)

t:

vi

(b)

t:

(c)

t:

V d :

1)
Bin i : x2 + 2x = (x+1)2 - 1
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Xt trng hp x+1 1

t
Ta c:

Do :

M:

Trng hp x + 1 < -1 ; cng thc (*) trn vn ng v o hm ca hm s v


phi (*) lun bng:

2)

t
Ta c dx = ( 1 + tg2 t) dt

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

t u = sin x du = cost dt. Khi :

sint v tgt cng du vi

2.Tch phn dng

tnh tch phn dng ny ta c th t :

3. Tch phn dng

tnh cc tch phn dng ta bin i tam thc ax2 + bx + c thnh tng hoc hiu ca
hai bnh phng ri i bin a v cc dng tch phn bit sau y:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V d : Tnh cc tch phn:

1)
Bin i: x2 - 4x + 5 = (x-2)2 + 1
t u = x 2 du = dx
Ta c :

2)
Bin i: 3 4x 4x2 = 4 (2x+1)2
t u = 2x + 1 du = 2dx
Ta c:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

BI TP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:

2.Tnh cc tch phn:

3.Tnh tch phn bng phng php tch phn ton phn:

4.Tnh tch phn hm hu t.

5. Tnh tch phn hm lng gic.

6. Tnh tch phn hm v t.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

7. Tnh cc tch phn sau:

8. Tnh tch phn:

9. Lp cng thc truy hi v tnh tch phn:


v tnh I4
v tnh I6, I7
10. Tnh tch phn:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 6 Mt s dng tch phn khc

VI. MT S DNG TCH PHN KHC


1. Tch phn dng

Trong R l mt hm hu t v m, ,k l cc s nguyn dng; a, b, c, d l cc hng


s
tnh tch phn ny ta gi x l mt bi s chung nh nht ca m, ,k v t:

T , tch phn s c chuyn v dng:

Trong R1 l mt hm hu t i vi u

V d: Tnh

Ta c:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

2. Tch phn hm hu t i vi eax

Trong R l mt hm hu t i v a 0
tnh phn tch ny ta t : u = eax

Khi dx =

v:

C dng tch phn hm hu t.

V d:
t: u = ex du = exdx

3.Cc tch phn c dng:


Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Trong p(x) l mt a thc theo bin x.


tnh cc tch phn ny ta dng phng php tch phn ton phn bng cch t :
u = p(x)
V d:

t:

Suy ra

4.Cc tch phn c dng :

tnh cc tch phn ny ta dng phng php tch phn ton phn bng cch t:
dv= p (x) dx
V d: Tnh xarctgxdx

t u = arctgx

du= xdx ,

Suy ra
Ta c
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vy:

VII. MT S TCH PHN KHNG BIU DIN C


DI DNG HM S CP
Nu hm s f(x) lin tc trn (a,b) th f (x) lun lun c nguyn hm trn khong ,
tc l tch phn f(x) dv tn ti . Tuy nhin c mt s tch phn khng th biu din
di dng hm s cp , chng hn cc tch phn nh sau y:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 7 Tch phn xc nh
I. NH NGHA V CC TNH CHT
1.nh ngha
Cho hm f(x) trn on [a.b]. Chia on [a.b] mt cch ty thnh n on nh bi
cc im a = xo < x1 < < xn = b. t xi = xi xi-1 v trn
[ xi-1, xi ] ly mt im ti ty , i = 1, 2 , , n. Lp tng

V gi Sn l tng tch phn ca hm f(x) trn on [a,b] . Nu Sn c gii hn hu hn


I khi n sao cho max{ xi } 0 v I khng ph thuc vo cch chia on [a,b]
v cch chn cc ti, th I c gi l tch phn xc nh ca f(x) trn on [a,b] v
c k hiu l:

Vy:

Khi ta ni f(x) l kh tch trn [a,b]; [a,b] l khong ly tch phn, a l cn di, b
l cn trn , f l hm di du tch phn v x l bin tch phn.
Ch :

(i)
l:

ch ph thuc f v cc cn a, b m khng ph thuc vo bin tch phn, tc

(ii) Trng hp a > b , ta nh ngha :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

(iii) Trng hp a = b, nh ngha

(iv) T nh ngha, ta thy ngay hm f(x) b chn trn [a,b] nu f(x) kh tch trn [a,b].
ngha hnh hc:

f(x) 0 trn [a,b] v f(x) kh tch trn [a,b] th


hnh thang cong gii hn bi cc ng :
Nu

chnh l din tch S ca

x = a; x = b; y = f(x) v trc honh y=0.

2.Cc tnh cht

(1)

(2)
(3) Nu

H qu:
(4) Vi c [a,b] ta c:

(5) Gi s f(x) kh tch trn [-a, a]. Khi :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

nu f(x) l hm s chn

nu f (x) l hm s l
3.Tng Darboux & iu kin kh tch
Do hm kh tch th b chn nn ta ch xt cc hm b chn trn [a, b]. Mi php chia
nh on [a,b] bi cc im a = xo < x1 < < xn c gi l mt phn hoch
ca[a,b] , k hiu P = { xo, x1 . xn }. t:

(cn trn ng cu f(x) trn [ xi-1, xi ] )

(cn di ng cu f(x) trn [ xi-1, xi ] )

Ta gi U(f,P) v L(f,P) l cc tng (Darboux) trn v di ca f ng vi phn hoch


P. Ngi ta chng minh c mt iu kin kh tch c pht biu trong nh l
sau y :
nh l 1: iu kin cn v f kh tch l:

T nh l ny ta c th chng minh mt s lp hm kh tch c pht biu trong


cc nh l di y.
nh l 2: Hm f(x) lin tc trn [a,b] th kh tch trn [a,b].
nh ngha:
Nu hm s f(x) xc nh ti xo v khng lin tc ti xo nhng c gii hn 2 pha ti xo
th ta ni xo l im gin on loi 1 ti xo.
nh l 3:
Nu f ch c hu hn im gin on loi 1 trn [a,b] th f kh tch trn [a,b].

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

nh l 4: Hm b chn v n iu trn [a,b] th kh tch trn [a,b].


II- LIN H GIA TCH PHN XC NH V NGUYN HM
1.Tch phn xc nh nh hm ca cn trn
Cho f l mt hm kh tch trn [a ,b ]vi x [ a , b ],

Xc nh v l mt hm s theo bin x. Hm s ny c chng minh l c nhng


tnh cht pht biu trong mnh sau y:
Mnh :

(i) Nu f kh tch trn [a,b] th F(x)=

l hm lin tc trn [a,b].

(ii) Nu f(t) lin tc ti t = xo (a,b), th F(x) c o hm ti xo v F(xo)=f(xo).


Nhn xt :

Nu f lin tc trn [a,b] th hm s

l nguyn hm ca f trn [a,b].

2.nh l c bn
nh l : Gi s f lin tc trn [ a,b]. Khi :

(i)

l mt nguyn hm ca f(x) trn [a,b].

(ii) Nu G(x) l mt nguyn hm bt k ca f(x) trn [a,b] th:

(Cng thc ny c gi l cng thc Newton-Leibnitz)


Chng minh: Ta ch cn chng minh phn (ii).
Do F(x) v G(x) l cc nguyn hm ca f(x) trn [a,b] nn ta c hng s C sao cho
F(x) = G(x) + C, x [a,b]. Cho x = a ta c 0 = G(a) + C, suy ra:
G(a) = - C
Vy F(b) = G(b) - G(a), tc l:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Hiu s G(b) - G(a) trong cng thc Newton-Leibnitz ca nh l trn thng c


vit di cc k hiu sau:
, hay vn tt l
hay vn tt l
V d:Tnh tch phn xc nh :

1)

2)

3)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

BI TP CHNG 4
1.Tnh cc tch phn :

2/ Tnh cc tch phn :

3. Tnh tch phn suy rng:

4. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng

5. Tnh th tch khi trn xoay do hnh phng gii hn bi:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

6. Mt hnh cu bn knh R v mt nn trn xoay c bn knh y r v ng cao h >


R sao cho nh nn trng vi tm cu. Tm th tch phn giao ca hai hnh.
7. Tnh di ng cong:

8. tnh din tch mt trn xoay:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 8 Phng php tnh tch phn xc nh


III- I BIN V TCH PHN TNG PHN I VI TCH PHN XC
NH
Tng t nh i vi tch phn bt nh, trong tch phn xc nh ta cng c th
i bin hoc dng phng php tch phn tng phn.
1.Phng php i bin
Dng 1:
t x = (t) tha cc iu kin:
a) (t) v (t) lin tc trn [ , ]
b) ( ) =a v ( ) = b
c) Khi t bin thin trong [ , ] th x bin thin trong [a.,b]
Khi :

Dng 2:
Gi s hm u = u(x) kh vi lin tc trn [ a,b ] v hm s g lin tc trn min gi tr
ca u. Khi :

V d:

1) Tnh:
t u = sinx ta c du = cosx dx v:

2)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

3)

Ta c

v khi

Th 0 x 1. Vy:

4) Chng minh rng:

t
Ta c du = - du

2. Phng php tch phn tng phn


Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Gi s cc hm s u = u(x) v v = v(x) c cc o hm theo bin x: u= u(x) v v=


v(x) c cc o hm theo bin x: u= u(x) v v= v(x) lin tc trn [a,b]. Khi ta
c cng thc tch phn tng phn sau y:

Trong :

V d: Tnh tch phn xc nh:

1)

t:
Suy ra:

2)

t:
Suy ra:

tnh:

ta li t:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Suy ra:

Vy:

3)

t:

tnh

ta li t:

Vy:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 9 Tch phn suy rng


IV. TCH PHN SUY RNG
1. Tch phn suy rng c cn v tn
nh ngha:
a) Gi s f(x) xc nh trn [a,+ ] v kh tch trn[a,b] vi mi b [a, ]. Nu tn
ti gii hn

l hu hn hoc v cng th gii hn ny c gi l tch

phn suy rng ca f(x) trn [a, ] k hiu l


Vy:

Khi tch phn suy rng l hu hn th ta ni l tch phn suy rng hi t, ngc li,
nu tch phn suy rng khng tn ti hoc l v cng th ta ni tch phn suy rng l
phn k.
b) Hon ton tng t, i vi cc hm s f(x) xc nh trn (- ,a] v kh tch trn
[c,a] vi mi c (- ,a] ta nh ngha tch phn suy rng ca f(x) trn (- ,a] bi:

c) i vi hm s f(x) xc nh trn (- ,+ ) ta nh ngha tch phn suy rng bi:

v tch phn ny hi t khi cc tch phn suy rng:

l hi t.

V d:

1)Tnh

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

2) Tnh

Cho b [o+ ), ta tnh

bng phng php tch phn tng phn. t:

Suy ra:

Vy
Do tch phn suy rng l phn k

3) Tnh
Ta c:

Suy ra

m
(p dng quy tc l' hospitale)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vy:
4) Xt s hi t ca phn tch suy rng:

Tch phn ny c tnh theo 3 trng hp ca nh sau:


=1

khi b +

Vy

l phn k

>1

do

nn

Vy tch phn

hi t vi >1

<1
Trong trng hp ny ta c

Suy ra tch phn

l phn k

2.Tch phn ca hm s khng b chn


nh ngha:
Gi s f(x) kh tch trn [a.c], c [a,b] v khng b chn ti b (ngha l
). Nu tn ti gii hn (hu hn hay v cng)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

th gii hn ny s c gi l tch phn suy rng ca f(x) trn [a,b], k hiu l:

Nu gii hn l hu hn th ta ni tch phn suy rng


hi t, nu gii hn
khng tn ti hoc l v cng th ta ni tch phn suy rng ny l phn k.
Vy:

Hon ton tng t, nu hm s f(x) kh tch trn [c,b] vi mi c (a,b] v f khng


b chn ti a th ta nh ngha tch phn suy rng ca f(x) trn [a.b] bi:

Trng hp f(x) khng b chn ti mt im c (a,b), ta nh ngha tch phn suy


rng ca f trn [a,b] bi:

Khi tch phn suy rng


v

c xem l hi t .Khi c hai tch phn

u hi t .

V d: Kho st tnh hi t ca cc tch phn suy rng sau v tnh gi tr tng


ng trong trng hp tch phn hi t

1)

Ta c:

t:

v:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Suy ra:

2)

Ta c:

Xt tch phn suy rng:

Ta c:

J1 Phn k v do I2 cng phn k.

3)

Ta c

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vy I3 hi t v

4)

b > a v l tham s .

Vi = 1, ta c:

Vy tch phn I4 phn k khi =1


Vi 1, ta c:

Suy ra:
+ Nu < 1 th tch phn I4 hi t v

+ Nu > 1 th tch phn I4 phn k . V I4 = +


3.Mt s tiu chun hi t
Trong phn ny ta s pht biu mt s tiu chun hi t ca tch suy rng
nh l 1:

(i) Cho f(x) 0 trn [ a,+ ). Khi tch phn


sao cho:

hi t khi v ch khi c M > 0

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

(ii) Cho f(x) 0 trn [a,b] v


ch khi c M > 0 sao cho:

. Khi tch phn

hi t khi v

nh l 2:
Gi s f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,b] vi mi b [a,+ ) v f(x) g(x)
vi x ln. Khi :

(i) Nu

hi t th

hi t

(ii) Nu

phn k th

phn k

nh l 3:
Gi s f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,b] vi mi b [a, + ) v:

(i) Nu l = 0 ta c

Phn k

hi t

hi t, v:

phn k

(ii) Nu l = + ta c:

hi t

phn k

hi t ,v

phn k

(iii) Nu l (0 ,+ ) ta c hai tch phn suy rng


hoc cng phn k .

cng hi t

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

nh l 4:
Cho f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,c] vi mi c [a,b) . Gi s f (x) g(x)
mt ln cn tri ca b . Khi ta c:

(i) Nu

hi t th

(ii) Nu

phn k th

hi t

phn k

nh l 5:
Gi s f(x) v g(x) khng m v kh tch trn [a,c] vi mi c [a,b), v:

(i) Nu l= 0 ta c:

hi t

phn k

hi t

phn k

(ii) Nu l=+ ta c:

hi t

phn k

hi t

phn k

(iii) Nu l (0, + ) Th hai tch phn suy rng


cng phn k

cng hi t hoc

V d:

1) Xt s hi t ca
Vi x > 1 ta c:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V 2/3 < 1 nn

phn ky

Suy ra:

cng l phn k

2) Xt s hi t ca
Khi x + ta c:

hi t

Vy

cng hi t

3) Xt s hi t ca
Khi x 0, ta c:

hi t nn tch phn suy rng I cng hi t

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 10 ng dng ca tch phn


V. NG DNG CA TCH PHN XC NH
1. Tnh din tch
Din tch hnh thang cng gii hn bi cc ng
y= 0 ,y = f (x) 0 ,x = a , x = b

c tnh bi cng thc:

Hnh thang cong gii hn bi cc ng :


y = f (x), y = g (x), x = a, x = b vi f (x) g (x) trn [a ,b ]
c din tch c tnh bi cng thc :

V d: Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng sau:


1) y = -x2 v y = - x - 2
Honh giao im ca 2 ng y = - x2 v y = - x - 2 l nghim cu phng trnh.
- x2 = - x - 2 x = - 1 , x = 2 .
Trn [-1,2] ta c - x - 2 - x2 nn din tch cn tnh l :

2)

Hai ng cong ct nhau ti A(-2a, a) v B(2a, a).

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Hn na ta c

trn [-2a,2a].

Suy ra:

2.Tnh th tch
Th tch khi trn xoay do hnh phng gii hn bi cc ung :
y=

f(x),

trc Ox
x = a, x = b
quay xung quanh trc Ox uc cho bi cng thc :

Tng t, th tch khi trn xoay do hnh phng gii hn bi cc ung :


x = g(y), trc Oy
y = c, y = d
quay xung quanh trc Oy c cho bi cng thc :

V d: Tnh th tch khi trn xoay


1) Cho min phng gii hn bi cc ung :

, trc Ox , x= 0 ,
quay xung quanh trc Ox.
Ta c :

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

.v.t.t
2) Do min phng gii hn bi cc ng y2 = x - 4 v x = 0 quay quanh Oy.
Ta c ta giao im ca ng cong y2 = x 4 vi trc Oy l nghim ca h:

Suy ra :

3.Tnh di cung
di cung AB ca ng cong y=f(x) vi A(a,f(a)), B(b,f(b)) v a<b c tnh theo
cng thc :

V d:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Tnh di cung ca ng cong


trc honh.
ng cong ct trc honh ti 2 im
ca ng cong l:

gia hai giao im ca ng cong vi

. Suy ra di cung AB

Lu :
(1) Nu ng cong cho bi phng trnh :
x = g (y) vi c y d

th di ca ng cong l:
(2) Trng hp ng cong c phng trnh tham s:

th di ca ng cong c tnh bi:

(3) Trng hp ng cong trong ta cc c phng trnh


r = r ( ) ,
th ta c :

( )
Do di ng cong l:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

4.Din tch mt trn xoay


Cho ng cong y=f(x) ,
khi ng cong ny quay
quang trc Ox trong khng gian s to ra mt mt trn xoay. Din
tch ca mt trn xoay ny c tnh theo cng thc.

V d: Tnh din tch ca vng xuyn sinh bi ng trn :

quay quanh trc Ox.


Din tch S ca vng xuyn bng tng hai din tch ca hai mt trn xoay sinh bi na
ng trn trn c phng trnh

v na ng trn di c phng trnh


Khi chng quay quanh trc Ox. Vi c 2 phng trnh trn

ta c :
do :

Lu :
Khi ng cong c cho bi phng trnh tham s

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

th din tch mt trn xoay sinh ra bi ng cong quay quanh Ox c tnh bi :

Nu ng cong quay quanh Oy th din tch mt trn xoay l:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 11 Chui s v tiu chun hi t


I. KHI NIM CHUI S
1.nh ngha:
Cho dy s thc un vi n = 1, 2, 3, . Biu thc tng v hn

c gi l mt chui s, v un c gi l s hng tng qut (th n) ca chui s.


Tng s

c gi l tng ring th n ca chui s. Nu dy cc tng ring Sn c gii hn l


mt s thc S khi n th chui s c gi l hi t v S c gi l tng ca
chui; trong trng hp ny ta vit

Ngc li, nu dy Sn khng hi t th chui s c gi l phn k.


V d: Xt chui hnh hc c dng

trong a l s khc 0.
Ta c:

Nu |q| < 1 th

khi q 1.

. Suy ra

.
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Ta c chui hi t v c tng l

Nu |q| > 1 th

. Suy ra

Ta c chui phn k.
Trong trng hp |q| = 1, ta d thy rng chui phn k.
Kt lun: chui hnh hc hi t khi v ch khi |q| < 1. Khi

2. Cc tnh cht ca chui s:


Trong mc ny s pht biu mt s tnh cht ca chui s. Cc tnh cht ny c th
kim chng d dng t nh ngha ca chui s.
nh l:
Tnh hi t hay phn k ca mt chui s s khng i khi ta b i mt s hu hn s
hng u ca chui s.
H qu:
Tnh hi t hay phn k ca mt chui s s khng i nu ta b i hay thm vo mt
s hu hn s hng nhng v tr bt k.
nh l:

Nu chui s
t v

hi t v c tng bng S th vc ta c chui

cng hi

= a S.
nh l:

Nu

l cc chui s hi t th cc chui tng v chui hiu sau y

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

v
cng l cc chui hi t. Hn na:

3.Tiu chun hi t Cauchy:


nh l: iu kin cn v chui s

(*)
hi t l vi mi > 0 bt k, tn ti s N (ph thuc ) sao cho vi mi n ty ln
hn N iu kin sau u c tha mn:
| an + an+1 + . . . + an+p | < , vi mi p = 0, 1, 2,
T nh l trn ta suy ra nh l v iu kin cn cho s hi t ca mt chui s sau
y.
nh l:

Nu chui

Vy chui s

hi t th

phn k nu un khng tin v 0 khi n .

V d:

Chui

phn k v

khc 0.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Chui

phn k v

khng tn ti.

II.CHUI S DNG

Chui s
c gi l chui s dng nu tt c cc s hng ca chui s
u l s dng. Trng hp tt c cc s hng u l s khng m th chui s c
gi l chui s khng m. Lu rng khi xt tnh hi t hay phn k cng nh tnh
tng ca chui s khng m ta c th loi b ra cc s hng bng 0, nn chui s
khng m cng thng c gi l chui s dng.
Nhn xt rng dy cc tng ring Sn ca chui s dng l dy tng nn chui
s hi t khi v ch khi dy Sn b chn trn.
1.Cc tiu chun so snh
nh l:

Gi s hai chui s dng


v
tha iu kin un vn vi n kh ln
(ngha l ng vi mi n ln hn mt s n0 no ). Khi

Nu

hi t th

Nu

phn k th

hi t.

phn k.

Nhn xt:

Hai chui s dng


t.

hi t khi v ch khi chui

V d: Kho st s hi t ca chui s

Su tm by hoangly85

hi

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vi mi n = 1, 2, 3, ta c:

V chui hnh hc c s hng tng qut

hi t nn theo tiu chun so snh c

pht biu trong nh l trn chui s

hi t.

H qu:

Nu tn ti gii hn

dng

Nu

vi L l mt s thc dng th cc chui s

cng hi t hoc cng phn k.

th t s hi t ca chui

chui

, v t s phn k ca chui

s ko theo s hi t ca

s ko theo s phn k ca chui

Nu

th t s hi t ca chui

chui

, v t s phn k ca chui

s ko theo s hi t ca

s ko theo s phn k ca chui

.
Ghi ch:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Trong trng hp

ta ni un tng ng vi vn (khi n ) v vit

l un ~ vn . Vy: nu un ~ vn th cc chui s dng


hoc cng phn k.

cng hi t

p dng cc tiu chun so snh ta phi ghi nh tnh cht hi t hay phn k ca
mt s chui thng gp, chng hn chui hnh hc. y ta cng nhn kt qu sau

( l tham s):

y v s hi t ca chui

Chui

hi t > 1.

Kt qu ny c th c chng minh bng cch p dng tiu chun tch phn Cauchy

s c trnh by sau. ng vi trng hp = 1 ta c chui

phn k.

V d:
1) Kho st s hi t ca chui s

Ta c:

chui

. M chui

phn k v l mt hng s khc 0 nn

cng phn k.

2) Kho st s hi t ca chui s

Khi n , ta c

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V chui hnh hc c s hng tng qut

chui

hi t nn theo tiu chun so snh ta c

cng hi t.

3) Kho st s hi t ca chui s

Khi n , ta c

0.

V chui

phn k nn chui

cng phn k.

2. Tiu chun dAlembert.

nh l: (Tiu chun dAlembert) Xt chui s dng

. Ta c:

Nu c mt s q < 1 v c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Dn q

th chui s

hi t.

Nu c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Dn 1
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

th chui s

phn k.

T nh l trn ta rt ra h qu sau y, cng c gi l tiu chun hi t


dAlembert:

H qu: Cho chui s dng

. Gi s

=.

(i) Nu < 1 th chui s

hi t.

(ii) Nu > 1 th chui s

phn k.

Lu :

Trong trng hp

chui s dng

= 1 (*) th ta cha kt lun c mt cch chnh xc

hi t hay phn k. Chui

l mt v d cho trng

hp chui s dng phn k tha mn iu kin (*), v chui


cho trng hp chui s dng hi t tha mn iu kin (*).

l mt v d

Cc khng nh (i) v (ii) trong h qu trn cng ng cho chui bt k vi gi thit


rng

=.
V d:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

1) Xt chui s
chui s.

vi x l mt s thc cho trc. Kho st s hi t ca

S hng th n ca chui s l
. Nhn xt rng vi x = 0 th cc s hng u
bng 0 nn chui hi t. Xt trng hp x 0, ta c:

Suy ra

= 0.

Vy chui

hi t vi mi x.

2) Kho st s hi t ca chui s

S hng th n ca chui s l

. Ta c:

Suy ra chui

> 1.

phn k.

3. Tiu chun cn thc Cauchy.


Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

nh l: (Tiu chun cn thc Cauchy) Xt chui s dng

t Cn =

Nu c mt s q < 1 v c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Cn q

th chui s

hi t.

Nu c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Cn 1

th chui s

phn k.

T nh l trn ta rt ra h qu sau y, cng c gi l tiu chun cn thc


Cauchy:

H qu: Cho chui s dng

. Gi s

=.

Nu < 1 th chui s

hi t.

Nu > 1 th chui s

phn k.

Lu :
Trong trng hp

chui s dng

= 1 (*) th ta cha kt lun c mt cch chnh xc

hi t hay phn k. Chui

l mt v d cho trng
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

hp chui s dng phn k tha mn iu kin (*), v chui


cho trng hp chui s dng hi t tha mn iu kin (*).

l mt v d

Cc khng nh (i) v (ii) trong h qu trn cng ng cho chui bt k vi gi thit


rng

=.
V d:

Xt chui s

vi x l mt s thc cho trc. Kho st s hi t ca chui s.

S hng th n ca chui s l

. Ta c:

0 khi n

T tiu chun Cauchy ta suy ra chui

hi t vi mi x.

Xt s hi t ca chui s

S hng th n ca chui s l

Suy ra chui s

. Ta c:

2 khi n

phn k theo tiu chun Cauchy.

4. Tiu chun tch phn Cauchy.


nh l: (tiu chun tch phn Cauchy)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Nu chui s
c dng
, ngha l
vi mi n; trong f l
mt hm s lin tc, khng m v gim trn [1, + ) th ta c:

hi t

hi t

V d:

1) Xt s hi t ca chui iu ha m rng

Trc ht ta thy rng nu 0 th


( 1) khng hi t v 0 nn chui phn
k. Xt trng hp > 0. D thy rng cc tiu chun dAlembert v tiu chun cn
thc Cauchy u khng cho ta kt lun c v tnh hi t hay phn k ca chui s.
Hm s f(x) =

tha cc iu kin gi thit trong tiu chun tch phn Cauchy. Do

tch phn suy rng


hi t khi v ch khi > 1 nn chui
v ch khi >1. Tm li ta c:

hi t khi

hi t > 1.
2) Xt s hi t ca chui

S hng th n ca chui s l

, vi

. Ta c:

Hm s f(x) tha cc iu kin ca tiu chun tch phn Cauchy. Xt tch phn

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

i bin: u = ln(x), th c

Vy chui

=+

phn k.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

BI TP CHNG 5
1. Dng nh ngha kho st s hi t v tnh tng (nu c) ca chui s:

(a)

(b)

(c)

(d)

2. Kho st d hi t ca cc chui s.

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

(f)

3. S dng tiu chun cn thc Cauchy kho st s hi t ca cc chui s sau:

(a)

(b)

(c)

(d)

4. S dng tiu chun dAlembert kho st s hi t ca cc chui s sau:

(a)

(c)

(b)

(d)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

5. S dng tiu chun tch phn Cauchy kho st s hi t ca cc chui s sau:

(a)

(b)

6. Cc chui sau y hi t hay phn k:

(a)

(c)

(b)

(d)

(e)

(f)

7. Chng minh rng nu cc chui

hi t th chui s

hi t tuyt i.
8. Cc chui s sau y hi t tuyt i, bn hi t hay phn k?

(a)

(b)

(c)

(d)

9. Tm min hi t ca chui hm.

(a)

(c)

(b)

(d)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

(e)

(f)

10. Tm min hi t ca cc chui sau y:

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

(f)

11. Cho hm s y = f(x) =

a) Tm min xc nh ca f(x).
b) Chng minh rng hm s y = f(x) nghim ng phng trnh
(1-x) y= 1 + x y
12. Khai trin Maclaurin cc hm sau:
a) y = x2ex
b) y = sin2 x

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 12 Chui s v tiu chun hi t (tt)


II.CHUI S DNG

Chui s
c gi l chui s dng nu tt c cc s hng ca chui s
u l s dng. Trng hp tt c cc s hng u l s khng m th chui s c
gi l chui s khng m. Lu rng khi xt tnh hi t hay phn k cng nh tnh
tng ca chui s khng m ta c th loi b ra cc s hng bng 0, nn chui s
khng m cng thng c gi l chui s dng.
Nhn xt rng dy cc tng ring Sn ca chui s dng l dy tng nn chui
s hi t khi v ch khi dy Sn b chn trn.
1.Cc tiu chun so snh
nh l:

Gi s hai chui s dng


v
tha iu kin un vn vi n kh ln
(ngha l ng vi mi n ln hn mt s n0 no ). Khi

Nu

hi t th

Nu

phn k th

hi t.

phn k.

Nhn xt:

Hai chui s dng


t.

hi t khi v ch khi chui

V d: Kho st s hi t ca chui s

Vi mi n = 1, 2, 3, ta c:
Su tm by hoangly85

hi

GIO TRNH TON CAO CP A1

V chui hnh hc c s hng tng qut

hi t nn theo tiu chun so snh c

pht biu trong nh l trn chui s

hi t.

H qu:

Nu tn ti gii hn

dng

Nu

vi L l mt s thc dng th cc chui s

cng hi t hoc cng phn k.

th t s hi t ca chui

chui

, v t s phn k ca chui

s ko theo s hi t ca

s ko theo s phn k ca chui

Nu

th t s hi t ca chui

chui

, v t s phn k ca chui

s ko theo s hi t ca

s ko theo s phn k ca chui

.
Ghi ch:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Trong trng hp

ta ni un tng ng vi vn (khi n ) v vit

l un ~ vn . Vy: nu un ~ vn th cc chui s dng


hoc cng phn k.

cng hi t

p dng cc tiu chun so snh ta phi ghi nh tnh cht hi t hay phn k ca
mt s chui thng gp, chng hn chui hnh hc. y ta cng nhn kt qu sau

( l tham s):

y v s hi t ca chui

Chui

hi t > 1.

Kt qu ny c th c chng minh bng cch p dng tiu chun tch phn Cauchy

s c trnh by sau. ng vi trng hp = 1 ta c chui

phn k.

V d:
1) Kho st s hi t ca chui s

Ta c:

chui

. M chui

phn k v l mt hng s khc 0 nn

cng phn k.

2) Kho st s hi t ca chui s

Khi n , ta c

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

V chui hnh hc c s hng tng qut

chui

hi t nn theo tiu chun so snh ta c

cng hi t.

3) Kho st s hi t ca chui s

Khi n , ta c

0.

V chui

phn k nn chui

cng phn k.

2. Tiu chun dAlembert.

nh l: (Tiu chun dAlembert) Xt chui s dng

. Ta c:

Nu c mt s q < 1 v c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Dn q

th chui s

hi t.

Nu c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Dn 1
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

th chui s

phn k.

T nh l trn ta rt ra h qu sau y, cng c gi l tiu chun hi t


dAlembert:

H qu: Cho chui s dng

. Gi s

=.

(i) Nu < 1 th chui s

hi t.

(ii) Nu > 1 th chui s

phn k.

Lu :

Trong trng hp

chui s dng

= 1 (*) th ta cha kt lun c mt cch chnh xc

hi t hay phn k. Chui

l mt v d cho trng

hp chui s dng phn k tha mn iu kin (*), v chui


cho trng hp chui s dng hi t tha mn iu kin (*).

l mt v d

Cc khng nh (i) v (ii) trong h qu trn cng ng cho chui bt k vi gi thit


rng

=.
V d:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

1) Xt chui s
chui s.

vi x l mt s thc cho trc. Kho st s hi t ca

S hng th n ca chui s l
. Nhn xt rng vi x = 0 th cc s hng u
bng 0 nn chui hi t. Xt trng hp x 0, ta c:

Suy ra

= 0.

Vy chui

hi t vi mi x.

2) Kho st s hi t ca chui s

S hng th n ca chui s l

. Ta c:

Suy ra chui

> 1.

phn k.

3. Tiu chun cn thc Cauchy.


Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

nh l: (Tiu chun cn thc Cauchy) Xt chui s dng

t Cn =

Nu c mt s q < 1 v c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Cn q

th chui s

hi t.

Nu c mt s t nhin n0 sao cho


n > n0, Cn 1

th chui s

phn k.

T nh l trn ta rt ra h qu sau y, cng c gi l tiu chun cn thc


Cauchy:

H qu: Cho chui s dng

. Gi s

=.

Nu < 1 th chui s

hi t.

Nu > 1 th chui s

phn k.

Lu :
Trong trng hp

chui s dng

= 1 (*) th ta cha kt lun c mt cch chnh xc

hi t hay phn k. Chui

l mt v d cho trng
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

hp chui s dng phn k tha mn iu kin (*), v chui


cho trng hp chui s dng hi t tha mn iu kin (*).

l mt v d

Cc khng nh (i) v (ii) trong h qu trn cng ng cho chui bt k vi gi thit


rng

=.
V d:

Xt chui s

vi x l mt s thc cho trc. Kho st s hi t ca chui s.

S hng th n ca chui s l

. Ta c:

0 khi n

T tiu chun Cauchy ta suy ra chui

hi t vi mi x.

Xt s hi t ca chui s

S hng th n ca chui s l

Suy ra chui s

. Ta c:

2 khi n

phn k theo tiu chun Cauchy.

4. Tiu chun tch phn Cauchy.


nh l: (tiu chun tch phn Cauchy)
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Nu chui s
c dng
, ngha l
vi mi n; trong f l
mt hm s lin tc, khng m v gim trn [1, + ) th ta c:

hi t

hi t

V d:

1) Xt s hi t ca chui iu ha m rng

Trc ht ta thy rng nu 0 th


( 1) khng hi t v 0 nn chui phn
k. Xt trng hp > 0. D thy rng cc tiu chun dAlembert v tiu chun cn
thc Cauchy u khng cho ta kt lun c v tnh hi t hay phn k ca chui s.
Hm s f(x) =

tha cc iu kin gi thit trong tiu chun tch phn Cauchy. Do

tch phn suy rng


hi t khi v ch khi > 1 nn chui
v ch khi >1. Tm li ta c:

hi t khi

hi t > 1.
2) Xt s hi t ca chui

S hng th n ca chui s l

, vi

. Ta c:

Hm s f(x) tha cc iu kin ca tiu chun tch phn Cauchy. Xt tch phn

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

i bin: u = ln(x), th c

Vy chui

=+

phn k.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 13 Chui tng qut, chui hm

III. CHUI TNG QUT


1. Chui an du
Cho dy an cc s dng, chui s c s hng tng qut un = (-1)nan hay un = (1) an c gi l chui an du. Lin quan n chui an du ta c tiu chun hi t
leinitz nh sau:
n+1

nh l: (tiu chun Leibnits)

Nu chui an du

tha mn 2 iu kin:

Dy an l dy dng gim, v
= 0;
th chui hi t. Hn na tng S ca chui tha 0 < S u1.
Ch thch:
Chui tha iu kin ca tiu chun Leibnitz trong nh l trn c gi l chui
Leibnitz. Nu dng tng

Sn =
xp x tng ca chui Leibnitz th phn d th n ca chui l Rn tha:
| Rn | | un+1 |

V d: Kho st s hi t ca chui

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Chui s l chui an du c s hng th n l

l dy s dng gim v hi t v 0. Vy chui s


chui hi t.

, vi

l chui Leibnitz nn

2. Hi t tuyt i
nh ngha:

Chui s (c du bt k)
hi t.

Chui s

c gi l hi t tuyt i nu chui

c gi l bn hi t nu chui

hi t nhng chui

phn k.

Ghi ch: Chui

khng dn ti s hi t ca chui

V d:

1) Chui

hi t theo tiu chun Leibnitz nhng chui iu ha

phn k. Vy chui

l bn hi t.

2) Xt chui

c s hng tng qut

Ta c:

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

v chui iu ha m rng

hi t. Suy ra chui

chun so snh. Vy chui

hi t theo tiu

hi t tuyt i.

nh l:

Nu chui

hi t th chui

hi t v

.
Di y l mt s tnh cht c chng minh lin quan n cc chui hi t
tuyt i.
nh l: (Riemann)

Gi s chui
bn hi t. Khi vi mi s S hu hn hoc l S = , tn ti
mt cch thay i v tr ca cc s hng ca chui c mt chui mi c tng l
S.
nh l:

Nu chui
hi t tuyt i th khi thay i v tr cc s hng ca chui mt
cch ty ta vn c mt chui mi hi t tuyt i v c cng tng vi chui ban
u.
nh l: (Cauchy)

Nu cc chui

hi t tuyt i v c tng ln lt l S v T th

chui gm mi s hng
(i = 1, 2, , n; j = 1, 2, , n) theo mt th t bt k
lun hi t tuyt i v c tng bng ST.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

IV. CHUI HM
1. nh ngha
Cho dy hm s
vi n = 1, 2, cng xc nh trn mt tp E cc s thc. Khi
vi mi x E ta c chui s

Khi xt x bin thin trong E, ta gi chui

l mt chui hm. im x0 E

m chui
hi t c gi l im hi t; ta cng ni chui hm hi t ti
x0. Tp tt c cc im hi t c gi l min hi t ca chui hm. Gi D l min
hi t ca chui ly tha, ta c:

l cc hm s ca x xc nh trn D. Sn(x) c gi l tng ring th n ca chui


hm, S(x) l tng ca chui hm v Rn(x) l phn d th n ca chui hm. Tng S(x)
c th biu din di dng

Vi mi x D ta c
ca chui hm hi t n 0 khi n + .

, nn

, ngha l phn d

V d:
1) Tm min hi t ca chui hm

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

bit rng chui s


hi t khi v ch khi > 1. Do chui
hi t khi v ch khi ln(x) > 1, hay x > e. Suy ra min hi t ca chui hm l D = (e,
+ ).
2) Tm min hi t ca chui hm

Vi mi x, chui s

(*) c s hng tng qut


, vi

= ex.

Theo tiu chun hi t dAlembert ta c:


< 1 x < 0 : chui (*) hi t.
> 1 x > 0 : chui (*) phn k.

= 1 x = 0 : chui (*) c dng

Vy min hi t ca chui hm

l chui phn k.

l D = (- , 0).

3) Tm min hi t ca chui hm

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Vi mi x, chui s

(*) c c s hng tng qut

, vi

= + .

Theo tiu chun cn Cauchy ta c chui phn k (vi mi x). Vy min hi t ca


chui hm l tp hp rng.
2. Hi t u
nh ngha:
Xt x bin thin trong mt tp X no nm trong min hi t ca chui hm

. Gi S(x) l tng ca chui hm v Sn(x) l tng ring th n ca chui


hm. Nu vi mi > 0, tn ti n0( ) sao cho
n n0( ), x X, | Sn(x) S(x) | <
th ta ni chui hm hi t u ti hm S(x) trn tp X, hoc dy hm Sn(x) hi t u
ti hm S(x) trn tp X. iu ny cng c ngha l dy cc phn d Rn(x) = S(x) Sn(x) hi t u ti 0 trn X.
nh l sau y cho ta mt tiu chun v s hi t cng nh hi t u ca chui
hm.
nh l: (tiu chun Weierstrass)
Nu

dng

ng vi mi n ln hn mt n0 no v vi mi x X v chui s

hi t, th chui hm

hi t u v hi t tuyt i trn X.

V d:
1) Kho st s hi t ca chui hm

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Ta c:

ng vi mi x R v do chui
hi t , nn chui hm
u v hi t tuyt i trn ton trc s theo tiu chun Weierstrass.

hi t

2) Kho st s hi t ca chui hm

Do

nn tn ti n0 sao cho vi mi n n0 th

.
Suy ra vi mi n n0 v vi mi s thc x ta c:

m chui s iu ha (m rng)

chui hm

hi t. Vy theo tiu chun Weierstrass

hi t u v hi t tuyt i trn ton trc s.

3. Tnh cht ca chui hm hi t u


Trong mc ny s pht biu mt s nh l v tnh cht ca cc chui hm hi t
u.
nh l: (Tnh lin tc ca hm tng)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Nu mi hm
lin tc trn X v chui hm
trn X, th S(x) cng lin tc trn X.

hi t u n hm S(x)

nh l: (tch phn tng s hng)

Nu mi hm
S(x) trn [a, b], th

lin tc trn [a, b] v chui hm

hi t u n hm

nh l: (o hm tng s hng)
Gi s ta c cc iu kin sau y:
Cc hm

c o hm lin tc trong khong (a, b);

Chui hm

hi t n S(x) trong (a, b);

Chui cc o hm

hi t u trong (a, b).

Khi S(x) c o hm trong khong (a, b) v

S(x)

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Bi 14 Chui ly tha

V.CHUI LY THA
1.nh ngha
Ta gi chui hm c dng

l chui ly tha. Cc hng s

c gi l cc h s ca chui ly

tha, h s
c gi l h s tng qut ca chui. Ta gi
s hng tng qut ca chui ly tha.
Nu thc hin php i bin

dng
dng

th chui ly tha trn tr thnh chui c

. Do trong cc mc tip theo di y ta ch chui ly tha c

(*).
V d:

1) Chui ly tha

c h s tng qut l

2) Chui ly tha

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

c h s tng qut l
c chuyn v dng

. Bng cch i bin X = x+2, chui ly tha

.
2. Bn knh hi t v min hi t
Mt trong nhng vn c xem xt i vi chui ly tha l tm min hi t. Cho
chui ly tha

(*).
Trc ht c th thy rng chui (*) hi t ti x = 0. nh l sau y l mt trong
nhng kt qu quan trng lin quan n vn tm min hi t ca chui ly tha.
nh l: (Abel)

Nu chui ly tha
mi x

hi t ti

th chui cng hi t tuyt i ti

Nu chui ly tha

phn k ti

th chui cng phn k ti mi x

.
Chng minh:

Gi s chui ly tha
t. Khi

c s dng M sao cho

hi t ti

, ngha l chui s

hi

M vi mi s t nhin n.

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Cho mt s thc x

. Ta c:

vi 0

< 1.

Chui hnh hc

hi t do q < 1, nn chui

Tm li ta c chui ly tha
ca nh l c chng minh.

hi t tuyt i trn

By gi gi s chui ly tha

phn k ti

phn k. Nu c s thc x

. Phn (i)

, ngha l chui s

m chui

th theo phn chng minh trn ta c chui


chui phn k ti mi x

hi t tuyt i.

hi t

hi t (mu thun). Vy

. Phn (ii) ca nh l c chng minh.

T nh l Abel ta c mt s nhn xt v dng ca min hi t ca chui ly tha

nh sau. Trc ht chui hi t ti x = 0 vi tng bp sau y:


Trng hp 1: Chui ch hi t ti x = 0.
Trng hp 2: Chui hi t trn ton trc s.

Trng hp 3: Chui
nhin l
tha D

c im hi t

v c im phn k

. Tt

theo nh l Abel. Vy min hi t D ca chui ly tha phi


nn b chn. Do tnh y ca tp s thc D c cn trn

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

> R th chui phn k ti x, v nu x (-R, R) th

ng R. C th thy rng nu
chui hi t ti x.
nh ngha: (bn knh hi t)

Cho chui ly tha

. Nu tn ti s dng R sao cho chui ly tha hi t

ti mi x m
< R v chui phn k ti mi x m
> R, th R c gi l bn
knh i t ca chui ly tha. Trng hp chui ch hi t ti x = 0 ta ni bn knh hi
t ca chui ly tha l R = 0; nu chui hi t trn ton trc s th ta ni bn knh
hi t l R = + .
Theo nh ngha trn ta c cc trng hp v min hi t ca chui ly tha nh
sau:
Nu bn knh hi t R l mt s thc dng th min hi t D ca chui ly tha l
mt trong 4 trng hp sau:
1) D = (-R, R) khi chui khng hi t ti R.
2) D = [-R, R] khi chui hi t ti R.
3) D = [-R, R) khi chui hi t ti -R nhng khng hi t ti R.
4) D = (-R, R] khi chui hi t ti R nhng khng hi t ti -R.
Nu R = 0 th min hi t ca chui ly tha l D = 0 .
Nu R = + th min hi t ca chui ly tha l D = R.
Vy vic tm bn knh hi t ca chui ly tha l bc rt quan trng cho vic tm
min hi t ca chui ly tha. Ta c th tnh bn knh hi t ca chui ly tha da
theo nh l di y.
nh l: (Tm bn knh hi t)

Cho chui ly tha


. Gi s
Khi bn knh hi t R ca chui ly tha l

R=

nu

R = 0 nu
R = + nu

hay

l s thc dng;
= + ;
= 0.

V d:
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

1) Tm min hi t ca chui ly tha

H s tng qut ca chui ly tha l

. Ta c

=1R=1
xc nh min hi t ta cn xt s hi t ca chui ti cc im -1 v +1. Xt ti x

= -1, ta thy chui s

s
0).

phn k. Ti x = 1, ta c chui

cng phn k(do s hng tng qut ca chui s khng dn v

Vy min hi t ca chui ly tha l D = (-1, 1).


2) Tm min hi t ca chui ly tha

H s tng qut ca chui ly tha l

. Ta c

=1
bn knh hi t R = 1.

Xt ti x = -1, ta c chui

chui iu ha

l chui Leibnitz nn hi t. Ti x = 1 ta c

nn l chui phn k.

Vy min hi t ca chui ly tha l D = [-1, 1).

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

3) Tm min hi t ca chui ly tha

H s tng qut ca chui ly tha l

, vi x0 = -2 Ta c

= 1/2
bn knh hi t R = 2.

Xt ti x = x0 R = -4, ta c chui s

phn k. Ti x = x0 + R = 0, ta c chui

hi t theo tiu chun Leibnitz.


Vy min hi t ca chui ly tha l D = (-4, 0].
4) Tm min hi t ca chui ly tha

C th tnh c bn knh hi t ca chui ly tha l R = 0. Suy ra chui ch hi t


ti x = 0, tc l min hi t D = 0 .
5) Tm min hi t ca chui ly tha

C th tnh c bn knh hi t ca chui ly tha l R = + . Suy ra chui hi t ti


mi x, tc l min hi t D = R.
3. Cc tnh cht ca chui ly tha

Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

Trong mc ny s nu ln mt s tnh cht ca chui ly tha lin quan n s hi t


u, tnh lin tc, tnh o hm v tch phn.
Tnh cht 1:
Chui ly tha hi t u trn mi on [a, b] nm trong khong hi t ca n.
Tnh cht 2:
Tng ca chui ly tha l mt hm lin tc trong khong hi t ca n.
Tnh cht 3:
Ta c th ly tch phn tng s hng ca chui ly tha trn on [a, b] nm trong
khong hi t ca n. Ni cch khc ta c

Ngoi ra, nu gi S(x) l hm tng ca chui ly tha v R l bn knh hi t th vi


mi x thuc khong hi t (-R, R) ta c:

=
Tnh cht 4:
Ta c th ly o hm tng s hng ca chui ly tha trong khong hi t ca n v
chui mi nhn c cng c cng bn knh hi t vi chui ban u.
V d:
1) Tnh tng

C th tnh c d dng l bn knh hi t ca chui ly tha l R = 1, vy khong


hi t l (-1, 1). Trong khong hi t ny, ta ly o hm tng s hng ca chui th
c
Su tm by hoangly85

GIO TRNH TON CAO CP A1

=
2) Ly tch phn ca S(x) trn on [0, x] s c

Suy ra:

Tnh tng
,|x

| < 1.

Ta c:

Ly o hm tng s hng trong khong (-1, 1) th c

Su tm by hoangly85

You might also like