T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

TEKSTL TEKNOLOJS

ROTASYON ABLON HAZIRLAMA

ANKARA 2008

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar

ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli
olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim
programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik
gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek
ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki

yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden
ulalabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

satlamaz.

26.03.2008

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET 1 ................................................................................................... 3
1. ablona lak ekme ................................................................................................................ 3
1.1. ablonu Lak ekme in Hazrlama ............................................................................. 3
1.2. Lak Hazrlama ve Lak Reeteleri................................................................................ 10
1.3. Lak ekme .................................................................................................................. 11
1.4. Lak ekme Makinesi .................................................................................................. 14
1.5. ablonu Kurutma ........................................................................................................ 15
1.6. ablon Kurutma Makinesi .......................................................................................... 15
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25
RENME FAALYET 2 ................................................................................................. 26
2. POZLANDIRMA YAPMA ............................................................................................... 26
2.1. ablonu Makineye Yerletirme................................................................................... 26
2.2. Negatifi Yerletirme.................................................................................................... 28
2.3. Pozlandrma lemi ..................................................................................................... 31
2.3.1. Pozlandrma Sresi .............................................................................................. 32
2.3.2. Ik ....................................................................................................................... 32
2.4. Pozlandrma Makinesi................................................................................................. 32
2.5. ablonu Ykama.......................................................................................................... 35
2.6. ablon Ykama Makinesi ............................................................................................ 36
2.7. ablonu Numaralandrma ........................................................................................... 36
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 38
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 44
RENME FAALYET 3 ................................................................................................. 45
3. ABLONA KAFALARINI TAKMA ................................................................................ 45
3.1. ablon Kafalarn Hazrlama....................................................................................... 45
3.2. ablon Kafalarn Takma ............................................................................................ 46
3.3. ablon Kafalarn Takma Makinesi ............................................................................ 47
3.4. Polimerize Dolab ....................................................................................................... 48
3.5. Polimerize Dolabnda Frnlama ................................................................................. 48
3.6. Son Kontrolleri Yapma ............................................................................................... 49
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 50
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 54
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 55
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 56
KAYNAKA ......................................................................................................................... 58

26.03.2008

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

542TGD582

ALAN

Tekstil Teknolojisi

DAL/MESLEK

Terbiye Teknolojileri

MODLN ADI

Rotasyon ablon Hazrlama

MODLN TANIMI

Rotasyon ablon hazrlamada ilem sras, kullanlan makineler

ve proseslerle ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld bir
renme materyalidir.

SRE

40/24

N KOUL
YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Rotasyon ablon hazrlamak

Genel Ama
Bu modl ile uygun ortam salandnda tekniine uygun
rotasyon ablon hazrlayabileceksiniz.
Amalar
1. Rotasyon ablona tekniine uygun olarak lak ekebileceksiniz.
2. Rotasyon ablonu tekniine uygun olarak pozlandrabileceksiniz.
3. Rotasyon ablona kafalar tekniine uygun olarak
takabileceksiniz.
Rotasyon ablon, lak, sodyumbikromat, mezur, beher, rotasyon
ablon ama aparat, kurutma dolab, polimerizasyon dolab,
mikser, sanayi tipi buzdolab, lak ekme makinesi, bant, germe
hlkalar, tama kelepesi, destile su, renk ayrm yaplarak
negatife alnm desen, pozlandrma makinesi, germe hlkalar,
ablon bekletme teknesi, tazyikli su veya ablon ykama
makinesi, ablon kafas, yaptrc, ablon kafas takma
makinesi, rtu sehpas, rtu lak, ablon dairesi.
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
Modl sonunda ise, kazandnz bilgi ve becerileri belirlemek
amacyla hazrlanan lme aracyla deerlen-dirileceksiniz.

ii

26.03.2008

GR
GR
Sevgili renci,
Gelien teknoloji kuman renklendirilmesi, desenin kumaa aktarlmasnda farkl
imknlar salamaktadr. Bu teknikler sayesinde farkl uygulamalar yaparak daha sistemli ve
kaliteli almalar yapmak mmkn olmaktadr.
Desenin kumaa aktarlma yntemlerinden biri olan rotasyon bask ilemi, ablon
hazrlama sreciyle balar. ablon hazrlama bask ileminin ilk ve en nemli basamadr.
ablon hazrlama srecinde yaplacak olan almalar bask kalitesini direkt olarak etkiler.
Yaplacak en ufak hata desenin kumaa aktarlmas srasnda uzun metraj kayplarna,
ablon hazrlamann tekrar edilerek zaman kaybna ve maliyetin ykselmesine neden
olacaktr.
Bu modl ile rotasyon ablon hazrlama admlarn, bu admlarda dikkat edilecek
noktalar, yaanabilecek problemler ve zm yollarn renerek uygulama faaliyetleri ile
de rendiklerinizi pratikte uygulama imkn bulacaksnz.

26.03.2008

26.03.2008

RENME FAALYET 1
RENME FAALYET 1
AMA
Bu renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceri sonunda uygun ortam
salandnda rotasyon ablona tekniine uygun olarak lak ekebileceksiniz.

ARATIRMA

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrma iletmelerde

rotasyon ablon hazrlama dairelerini inceleyerek ilem ak hakknda bilgi
edininiz.

1. ABLONA LAK EKME

1.1. ablonu Lak ekme in Hazrlama
Rotasyon ablonlar krom nikel alaml yaklak 87120 m (mikron) kalnlnda,
evresi 51182 cm apnda ii bo yekpare gzenekli silindirlerdir (Resim 1.1). Boy
uzunluklar 12803418 cm arasnda deimektedir. Ancak ablonun boy uzunluunun
tamam bask iin kullanlamaz. Kenar pay braklmak zorundadr. rnein, 1980 cmlik
ablonun bask alan 1850 cm olarak kullanlr. ablonun evre ls ayn zamanda kuma
boyuna olan maksimum raport bykln de ifade eder.

Resim 1.1: Rotasyon ablonlar

26.03.2008

Rotasyon ablonlar zerinde, bask patnn kumaa akn salayan altgen eklinde
ve birbirine 60 a ile diyagonal olarak dizilen delikler vardr. ablon numaras bu
deliklerin saysna ve byklne gre deiir. 1 in teki (2,54 cm) gzenek says
ablonun numarasn belirler ve bu deer mesh olarak ifade edilir (125 mesh135 mesh155
mesh gibi). Mesh numaras arttka ablondaki gzenek says artar, delikler klr ve
sklar. Mesh says kldke nikel zerindeki delikler azalr ve delik ap byr.

ekil 1.1: ablonda mesh dizilileri

Resim 1.2: 125 mesh ablon

Resim 1.3: 165 mesh ablon

letmelerde kullanlan tip ablon grubu vardr. Bunlar;

Standart ablon,
Penta grubu ablon,
Nova grubu ablonlardr.

Kullanm srecinde ablon seimi yaplrken, basknn yaplaca kuma tr,

boyarmadde (ronjan, reaktif, dispers vb.), desen karakteri, makine zellikleri ve bask
hz nemli rol oynar. Bu zellikler dikkate alnarak yaplacak bask ilemi iin hangi ablon
grubunun ve mesh numarasnn kullanlaca belirlenir. Bir bask ileminde farkl ablon
gruplar retici firmalar ayn olmak koulu ile kullanlabilir. letmelerde bu sre
devamllk gsterdiinden ve kazanlan deneyimlerle seim rahata yapmaktadrlar. Ancak
bu seimleri yapan kiilerin ablonlar birbirinden ayran zellikleri bilmesi gerekir. Bu
zellikler unlardr:

26.03.2008

Her ablon grubunun kuma zerine pat geirgenlii ve delik aplar farkldr.

ekil 1.2: Standart ablon

ekil 1.3: Penta ablon

ekil 1.4: Nova ablon

Standart ablonlar genellikle lap motifli desenlerde, penta ablonlar hassas

detayl, traml ve tonsrton desenlerde kullanlr.
Nova ablonlar daha ok kaln kumalarda, kuma zerine aktarlmak istenen
pat miktar fazla olduunda ve ince kontrl desenlerde kullanlr.
Makinede bask hznn yksek olmas istendii durumlarda da nova ablonlar
tercih edilir.

letmelerde yaygn olarak kullanlan ablon eitleri ve zellikleri unlardr:

26.03.2008

ABLON
TP

ABLON
EVRES
(cm)

MESH
NUMRASI

ABLON
KALINLII
(m)

PAT
GERGENL (%)

HOLE
ARALII
(m)

Standart

64

80

87

12

111

64

125

100

15

79

64

155

100

12

58
79

Penta

Nova

72,5

125

100

15

81,9

125

100

15

79

64

135

105

24

92

64

165

100

21

71

Tablo 1.1: ablon eitleri ve zellikleri

ablon seimleri yapldktan sonra ablonun ncelikle lak ekme olarak adlandrlan
ilem iin hazrlanmas gerekir. Bunu iin yaplan ilem admlar unlardr:

ablonun almas
ablona germe hlkalarnn taklmas
ablonun polimerizasyonu.

ablonun almas: letmeler srekli altklar ablon grup ve mesh numaralarn

belirli miktarlarda stoklarnda bulundururlar. ablonlar iletmeye ierisinde 10 ya da 20 adet
bulunan kutularda gelir. Hemen kullanma girmeyecek olan kutularn depolarda uygun
ekilde istiflenmesi ve tanmas gerekir. Bu aamada oluabilecek deformasyonlar ablona
kalc hasarlar hatta kullanlabilirliini yitirmesine neden olabilir. Bu nedenle iletmeler
retici firmalar tarafndan belirlenen talimatlara uygun istifleme ve tama yaparlar. Bu
talimatlara gre;
Ayn ablon boyu uzunluuna sahip en fazla alt adet kutu st istiflenebilir. Hibir zaman
farkl llerdeki kutular st ste istiflenmez.

ekil 1.5: ablonun istiflenmesi

26.03.2008

STANDART
ABLON
80 MESH

PENTA ABLON
125 MESH

155 MESH

NOVA ABLON
135
MESH

165 MESH

ABLON
KALINLII
(m)

HOLE
ARALII
(m)

% SIKLII

TEORK
ZG
KALINLII
mm

cm DEK
DEK
SAYISI

1128

ml/m YE
AKAN
TEORK
PAT
MKTARI
Tablo 1.2: ablon eitleri ve zellikleri

ablon kutular yanlamasna ya da aralara destek tahtalar konarak istiflenmez.

ablon kutular bir yerden dierine tanmas gerektiinde karlkl iki kii
tarafndan tanr.

26.03.2008

ekil 1.6: ablonun istiflenmesi

Resim 1.4: ablon ama aparat

Bu talimatlar dikkate alnarak istiflenen ve tanan kutular ablon dairesine getirilerek

alma ilemine geilir.
ablon daireleri: ablonun almasndan, makineye taklarak bask ilemine kadar
geen aamalarnn tmnn yapld blmlerdir. Kendi ierisinde de pozlandrma, lak
ekme ve ablon hazrlama blmlerine ayrlr. ablon dairelerinin genel ss zel klimal
sistemlerle ayarlanr. Buna gre 30 C da ve %4050 orannda neme sahiptirler. Sar kla
aydnlatlrlar. Temiz ve statik elektrikten arndrlm olmalar da son derece nemlidir.
Oluabilecek statik elektriklenme ortamdaki kirliliin ablona gemesini kolaylatracandan ilem aknda problemlere neden olabilir.
ablon dairesine getirilen kutulardan ablonlar el ile ya da zel aparatlar ile en iten
balayarak alr. En iteki ablon kutudan ilk kan ablondur. Daha sonra bu srayla tm
ablonlar kartlr.

26.03.2008

ekil 1.7: ablon kutusunun tanmas

Resim 1.5: ablonun elle almas

ablona germe halkalarnn taklmas: Alan ablon elips formundadr. ablonun

tam yuvarlak hle gelebilmesi iin zel germe halkalar taklr. Bu halkalarn ap ablonun
i apndan 12 cm byk olmaldr.

Resim 1.6: Rotasyon ablonun elips formu

26.03.2008

Resim 1.7: Germe hlkalar ve ablona aklmas

ablonun polimerizasyonu: ablonun her iki uuna taklarak elde edilen tam daire
formun kalc olmas iin polimerize dolabnda 16018000 C da 1 saat bekletilir. ablonlar
polimerize dolabna ya da farkl bir ilem iin baka bir blme tanrken, elde olabilecek
kirlilik ve yalanmann ablona gememesi iin zel kelepelerle tanrlar (Resim 1.7).
Polimerize dolabndan kan ablon lak ekme ilemine hazr hle gelmitir.

Resim 1.8: ablonun kelepe ile tanmas

1.2. Lak Hazrlama ve Lak Reeteleri

Rotasyon ablon laklar, mekanik (srtnme, darbe vb.) ve kimyasal (asit, baz,
boyarmadde vb.) etkilere direnli, polimerizasyon ilemiyle sertletirilerek seramik yzeyler
elde edilebilen bileiklerdir. Bu bileikler ablon yzeyine aktarlmadan nce a duyarl
hle gelmesini salayan metal iyonlu, balanabilme yetenei yksek olan sodyumdikromat
ile kartrlarak kullanlrlar.

10

26.03.2008

Lak hazrlanrken % 8-10luk sodyumbikromat kullanlmaktadr. Bu oran iletme eer

klimal deilse mevsim koullarna gre deikenlik gsterir. Klimal olmayan ortamlarda
yaz aylarnda % 8 orannda kullanlr. Lakn ierisine katlan sodyumdikromat mikserle
kartrlarak homojen dalm salanr. Hazrlana lakn vizkozitesi yksek ise % 1015
orannda destile su katlarak inceltilir. Emlsiyon daha sonra 2 (iki) saat +5 C' da sanayi tipi
buzdolaplarnda dinlendirilir. Ama iinde hava kabarcnn kalmayacak ekilde hazrlanan
lakn dinlendirilmesidir. Bu dolaplar ayn zamanda lakn potasyumdikromat ile
kartrldktan sonra ya da ncesinde depoland yerlerdir ve ayn scaklkta korunurlar (+5
C).
Laklar sodyumbikromat kartrlarak a duyarl hle getirilmeden nce uzun sre
depolanabilirler. Ancak a duyarl hle getirildiklerinde 1-2 gn ierisinde
tketilmelidirler. Bu sre iinde kullanlmadklarnda bozunurlar.

Resim 1.9: Sanayi tipi buzdolab

1.3. Lak ekme

Sodyumbikromat eklenerek a duyarl hle getirilerek, dinlendirilen emlsiyonun
ablon zerine farkl yntemlerle aktarlmasna lak ekme ilemi denir. Klimal ortamlarda
20-22 Cda ve gn olmadan gerekletirilir. Bu nedenle ablon daireleri sar kla
aydnlatlrlar. Eer emlsiyon pozlandrma ileminden nce a maruz kalrsa lak ablon
zerinden ayrlamayacak hle gelir. Bu durumda pozlandrma ilemi yaplamayacaktr.
Emlsiyon ablona iki farkl ekilde aktarlr.

11

26.03.2008

Syrma: Lakn ablona aadan yukarya doru aktarld yntemdir. Emlsiyon

olduka ince ekilir. nce kumalarda ince kaplamalar daha iyi sonu verir. Sadece ablon
zerindeki gzeneklerin kapanmas salanr. Lak akmas yaanmaz, ancak bask srasnda
daha az metraj baslabilir.

Resim 1.10: ablonda lak akmas

Kaplama: Lakn ablona yukardan aaya aktarld yntemdir. ablon zerine lak
mikronla ifade edilebilecek kalnlklarda tabaka hlinde ekilir. Syrma metoduna oranla
daha uzun metrajlar bask yaplmasna imkn verir. Kaln kumalarda daha iyi sonu verir.
letmeler retim prosesleri iin uygun olan yntemlerden birisini ya da her ikisini de
kullanabilirler. Lak ekme ilemi makinelerle ya da elle yaplabilir. Elle yaplan lak
ekmelerde, ilem aadan yukarya doru yaplr ve kalnlnn ablonun her yerinde ayn
olmasn salamak eken kiinin alkanlna baldr. Makine ile ekilen laklarda ise byle
bir problem yaanmaz. ekilen lakn kalnln elle ya da makine ile ekilmesi yannda
etkileyen dier faktrler unlardr:
Viskozite: Kullanlan lakn akkanl.
Hz: Lakn makinede ekilme hz (dk/mm). Kaplama yntemiyle ekilen
emlsiyonlarda makine hz yaklak 0,28 dk/mm hzla alr. lem yaklak 18-20 dk.
tamamlanr. Syrmada ise ilem birka dakikada tamamlanr.
Rakle: Lak ekme ilemi srasnda ift ya da tek rakle kullanlmasna ve raklenin
dzgnlne baldr.

12

26.03.2008

Resim 1.11: Rakle

a
b
Resim 1.12: a)Tek Rakle b) ift rakle

Lak ekme ilemine balamadan nce ablon her iki ucundan ieriye doru lak
akmasn nlemek amacyla bantlanr.

Resim 1.13: ablonun bantlanmas

13

26.03.2008

Lak ekme ilemi srasnda karlalan problemler ve zm yollar:

PROBLEM

NEDEN

ZM

Lakn iyice kartrldktan sonra

filtreleme (szme) ilemi yapn.
Raklenin temiz ve deforme
Rakle kalitesinin dmesi
olmadndan emin olun
Lak
filtreleme
ileminden
Lakn iinde, raklede veya
geirerek,
rakleyi
ve
kab
kapta taneciklerin kalmas
temizleyin
ablonun polimerizasyon ileminin
ablonun yuvarlak olmamas
doru yaplp yaplmadn kontrol
edin.
lemle srasnda ablon kirlenmi
olabilir. ablonu kontrol ederek
ablonlarn temiz olmamas
gerekli ise ykama maddesi ile
ykaynz.
Lak ekme makinesinin tera- Mankenin zeminde dzgnln
zide olmamas.
kontrol ederek terazileyin.
Laklama makinesinde olua- Makine ayarlarn kontrol ederek
bilecek titreimler.
doruluundan emin olunuz.
itli
raklenin
yerine
doru
iftli raklenin asl kalmas
oturduunu
ve
sabitlenmi
olduundan emin olun.
Lakn makinede konduu
Kaptaki lak seviyesini kontrol
kabn, lak seviyesinin yksek
ederek fazla miktar boaltnz.
olmas
lemler srasnda ablon kirlenmi
olabilir. ablonu kontrol ederek
ablonlarn temiz olmamas
gerekli ise ykama maddesi ile
ykaynz.
Laklama makinesi evresinde Olabilecek hava sirklasyonunu
hava sirklasyonu
engelleyin.
Lakn kalnln kontrol ediniz.
Lakn incelii
Lakn iyi kartrlmamas

Boyuna izgiler

Enine izgiler

Lakn ieriye
akmas

Tablo 1.3: Lak ekme ilemindeki problemler

1.4. Lak ekme Makinesi

ablon zerine lak ekme ilemini yapan makinelerdir. Bu makineler lak ekme
ynne gre iki gruba ayrlr:

Lak yukardan aaya eken makineler

Lak hem aadan yukarya hem de yukardan aaya doru eken makineler

14

26.03.2008

Kumanda panosu ve lak ekim ileminin yapld iki ana blmden oluurlar. Lakn
ablonun her yerinde ayn kalnlkta ekilmesini salarlar. Lakn konduu hazne yaklak 1,5
kg kapasiteye sahiptir ve bir ablon iin ortalama 200220 g lak kullanlr.

Resim 1.14: Lak ekme makinesi

1.5. ablonu Kurutma

ablon zerine ekilen lakn kurutulmas amacyla yaplan ilemdir. Kurutma
dolaplarnda 4245 C da maksimum 50 C da 4560 dakika sreyle ilem tamamlanr.

1.6. ablon Kurutma Makinesi

Kurutma dolaplar ieriye snn flemeli klimalar ile aktarld dolaplardr. Dolap
ierisindeki scaklk ve nem dengesi otomatik olarak kontrol edilir. Bu dolaplarda sabit
scaklklarda lak ekilmi ablonlar pozlandrma yaplmadan birka gn bekletilebilir. Eer
ablon bu dolapta bekletilemiyorsa kurutulduktan sonra sakland yer klimal olmaldr.

15

26.03.2008

Resim 1.15: Kurutma dolab

16

26.03.2008

UYGULAMAFAALYET
FAALYET
UYGULAMA
Rotasyon ablona lak ekme uygulamas
lem basamaklar

neriler

lem iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Malzemeleri
eksiksiz
hazrlaynz.
Uygun ablon grubunu ve mesh
numarasn belirleyiniz
ablon dairesinin klima artlarn kontrol ediniz.
ablon dairesinin temizliine
dikkat ediniz.

Kutularda gelen ablonlar anz.

ablonlar ablon ama aparatna yerletirerek en iten da

doru anz.
Eer ama aparatnz yok ise
ilemi el ile iten da doru
dikkatli biimde yapnz.

17

26.03.2008

Atnz ablona germe hlkalarn taknz.

ablon apnza uygun germe

hlkalar setiinizden emin
olunuz.
Germe hlkalarnn przsz ve
tam daire olmasna dikkat
ediniz.
ablonun her iki kenarna germe
hlkalarn dzgn bir ekilde
taknz.

ablonu polimerizasyon dolabna koyunuz.

ablonu polimerizasyon dolabna koyarken tama hlkalar

kullann.
Polimerizasyon dolabnn ss-n
kontrol ediniz (160-180 C)
ablonun polimerizasyon dolabnda kalma sresi dolduunda
ilemi sonlandrnz. (1 saat).
Polimerizasyon dolabna bir
kerede alabilecei maksimum
ablon miktarn koyarak enerji
tasarrufu salaynz.

18

26.03.2008

Lak hazrlaynz.

Laka ilave edeceiniz destile

suyu ve sodyumdikromat mezur
ile lerek gz hizasnda
miktarn doruluunu kontrol
ediniz.
Kullanacanz
laka
%10
orannda soyumdikromat katarak
a duyarl olmasn salaynz.
Lak mutlaka mikser ile kartrarak bikromatn homojen
olarak dalmasn salaynz.
Lak +5 Cda buzdolabnda iki
saat dinlendiriniz.
lemi yaptnz ortamn sar
kla aydnlatlm olmasna
dikkat ediniz.

ablonu her iki kenarndan bantlaynz.

alonu
kenarlarn
bantlayacanz masaya tarken
elle deil kelepelerle taynz.
Bantlama ilemini dikkatle ve
ablonun her iki kenarna da
ayn biimde uygulaynz.

19

26.03.2008

Hazrladnz lak makineye aktarnz ve rakleyi

yerletiriniz.

Lak hazneye dikkatli bir ekilde

dkerek
dar
akmalar
nleyiniz.
Haznede bulunan maksimum
izgisine kadar lak koyunuz.
Lak
koyduunuz
haznenin
zerine rakleyi yerletirerek
sabitleyiniz.

Makinenin enelerini hazne ile birlikte ablon

boyu kadar kaldrnz.

ablon boyuna uygun yksek-lik

deerini makineye giriniz.
Uygun ykseklie geldiinde
makine kendisi duracaktr.

20

26.03.2008

ablonu
oturtulaca
altl
makineye
yerletiriniz. ablonu makineye taknz.

Altln dzgn yerletirilmesine dikkat ediniz.

Syrma
ya
da
kaplama
metoduna gre lak haznesinin
konumunu
yukarda
yada
aada uygun konuma getiriniz.

21

26.03.2008

Lak ekme ilemini gerekletiriniz.

Lakn ekilecei hz makineye

giriniz.
Lak ekme ilemi bittiinde
ablonu yukar kaldrnz.
ablonu
bantladnz
yerlerinden tutarak dikkatlice
kurutma dolabna koyunuz.

Laklanm ablonu kurutma dolabna koyunuz.

ablon kurutma scakln

makineye giriniz. (42-45 C).
lem sresini kontrol ediniz
(45-60 dk.).

22

26.03.2008

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almalar kendi kendinize ya da
arkadanzla birlikte deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri

Uygulama iin gerekli olan tm ara gere ve alma

ortamn hazrladnz m?
ablon dairesinin sar kla aydnlatlmasn ve gn nn
ieriye girmesini nlediniz mi?

ablon ama aparatn kullanarak ablonlar en iten da

kuralyla atnz m?

ablonun yuvarlakln salamak iin kullandnz

halkalarn yzeyinin przsz ve tam daire olup olmadn
kontrol ettiniz mi?

Halkalar doru biimde ablonun her iki ucuna taktnz

m?
ablonu polimerizasyon dolabna tama kelepesi
kullanarak tadnz m?

Polimerizasyon dolabnn ssn ayarladnz m?

ablonun polimerizasyon dolabnda gereken sre kalmasn

saladnz m?

Laka %10 orannda potasyumbikromat katarak a duyarl

hle gelmesini saladnz m?

Lak iki saat +5 C da dinlendirdiniz mi?

ablonu her iki kenarndan bantlayarak lak ekme srasnda

ablonun ierisine akabilecek lak engellediniz mi?

Hazrladnz ablonu makinenin haznesine dktnz m?

Haznenin zerine rakleyi yerletirdiniz mi?

Makineye ablon ykseklik deerini girip enelerin

yukarya kalkmasn saladnz m?
ablonun oturaca altl yerletirip ablonu zerine
yerletirdiniz mi?
Syrma ya da kaplama metoduna gre lak haznesinin
konumunu yukarda ya da aada uygun konuma getirdiniz
mi?

23

Evet

Hayr

26.03.2008

Lakn
ekilecei
hz
makineye
girip
ilemi
gerekletirdiniz mi?
Lak ekme ilemi bittiinde ablonu bantl yerlerinden
tutarak kurutma dolabna dikkatlice tadnz m?
ablon kurumas gereken scakl kurutma dolabnda
ayarladnz m? (42-45 C)
lem sresini kontrol ederek tamamlanmasn saladnz
m? (45-60 dk.)

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetine dnerek
ilemi tekrar ediniz. Verdiiniz cevaplarn hepsi doruysa bir sonraki renme faaliyetine
geiniz.

24

26.03.2008

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorularn cevaplarn doru yanl olarak iaretleyiniz.
Deerlendirme Sorular
1234567891011121314-

Doru Yanl

Rotasyon ablonlar, krom nikel alaml yaklak 87-120 m

(mikron) kalnlnda, evresi 51-182 cm apnda ii bo yekpare
gzenekli silindirlerdir.
Rotasyon ablonun boy uzunluunun tamam bask alan olarak
kullanlabilir.
ablonun evre ls ayn zamanda kuma boyuna olan
minimum raport bykln de ifade eder.
1 in teki (2,54 cm) gzenek says ablonun numarasn belirler
ve bu deer mesh olarak ifade edilir.
letmelerde standart, penta ve nova grubu ablon eitleri
kullanlr.
ablon seimi yaplrken kuma tr ve boyarmadde
grubu dikkate alnr. Desen karakteri ve bask hz etken olamad
iin dikkate alnmaz.
Bir bask ileminde farkl ablon gruplar mesh numaralar ayn
olmak koulu ile kullanlabilir.
Standart ablonlar genellikle lap motifli desenlerde, penta
ablonlar hassas detayl, traml ve tonsrton desenlerde kullanlr.
ablon kutudan ald gibi lak ekme ilemi yaplabilir.
ablon daireleri; ablonun almasndan, makineye taklarak bask
ilemine kadar geen aamalarnn tmnn yapld blmlerdir.
Kutudan alan ablona yuvarlak formu vermek iin germe
halkalar taklarak polimerizasyon ilemi yaplr.
Emlsiyonun herhangi bir ilem tabi tutulmadan ablon zerine
farkl yntemlerle aktarlmasna lak ekme ilemi denir.
Kaplama, lakn ablona aadan yukarya doru aktarld
yntemdir. Syrma, lakn ablona yukardan aaya aktarld
yntemdir.
Kurutma ileminde kullanlan dolaplarda s ortama plakalar ile
aktarlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

25

26.03.2008

RENME FAALYET 2
RENME FAALYET 2
AMA
Bu renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceri sonunda uygun ortam
salandnda rotasyon ablonu tekniine uygun olarak pozlandrabileceksiniz.

ARATIRMA

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrma iletmelerde ablon

dairelerinde pozlandrma ilem akn takip ediniz.

2. POZLANDIRMA YAPMA
2.1. ablonu Makineye Yerletirme
Lak ekilerek kurutulan ablon pozlandrma yaplmak zere makineye yerletirilir.
Yerletirme ilemi yaplrken;

Silindirin havas indirilir: ablonun girecei metal silindir pozlandrma ilemi

yaplrken ablonun kprdamamas iin iinde bulunan i lastik araclyla
hava verilir (yaklak 1 bar). erde verilen hava stteki silindire bask yaparak
silindirik formunun korunmasn salar. Bu srete stteki metal silindirin
oluabilecek atlamalardan korunabilmesi iin yzeyi gzenekli olarak
yaplmtr.

Resim 2.1: ablonun yerletirildii silindirin gzenekli yzeyi

26

26.03.2008

Kurutma dolabndan kartlm lak kapl ablon silindire yerletirilir.

Resim 2.2: ablonun silindire yerletirilmesi

Kumanda panosundan verilen hareketle makinedeki sabitlenme kolu yukarya

doru kaldrlr. Silindire hava verilerek iirilir.

Resim 2.3: Sabitleme kolu

27

26.03.2008

2.2. Negatifi Yerletirme

Sabitlenip iirilen ablon negatif yerletirilmeye balanmadan nce negatifin

kolayca kaydrlabilmesi iin pudralanr.

Resim 2.4: ablonun pudralanmas

Her yeri pudralanan ablon zerinde negatifin ka kez kaydrlaca hesaplanr.

Bu aralklar ablonun yerletirildii silindirin zerinde bulunan dijital l alma
kalemi araclyla belirlenerek raport mandallaryla iaretlenir. rnein 185 cm
desen boyu olacak ablonda alan desen eni 18 cm ise negatif 10 kez
kaydrlacaktr. (Desen negatifi ablon boyunca da allm olabilir. Bu
durumda ilem bir kerede gerekletirilir.)

Resim 2.5: Mesafe lme aparat ve dijital kalem

28

26.03.2008

Resim 2.6: Raport mandal

Belirlenen negatif kaydrma aralklarnda ablon zerine orta aks izilir. Ayn
aks negatifte desen younluunun en az olduu yerde de alnr.

Resim 2.7: ablon zerinde aks alma

Akslar alndktan sonra ilk aks zerine negatif oturtularak bantlanr.

Resim 2.8:Akslarn oturtulmas

Resim 2.9:Negatifin bantlanmas

29

26.03.2008

Daha sonra negatifin zerinde bulunan ve ablona kmas istenmeyen desen ve

negatif numaralar koyu renk bantla kapatlr.

Resim 2.10: Desen numarasn kapatma

Pozlandrma ilemi yaplrken k grmesi istenmeyen yerler kapatlarak

maskelenir.

Resim 2.11: Maskeleme

30

26.03.2008

2.3. Pozlandrma lemi

Pozlandrma srasnda UV k kaynandan yaylan klar, filmin zerinde desenin
alld siyah olan blgelerinden geemez. Desenin olmad slayt blgelerden geerler.
In getii yerlerdeki emlsiyon sodyumbikromatla kimyasal ba oluturarak ykama
esnasnda ablona tutunurlar, n geemedii blgelerde ise emlsiyon suyla birlikte
zndrerek desenin ablon zerine aktarmn salar.
lem srecinde ablonda negatifin olmad k grmesi istenmeyen blgeler
maskelenerek desen kuvvetli a maruz braklr. lemin ablonun hangi blgesinde
yaplaca makinenin alt ksmnda bulunan yer belirleme ubuklar ile belirlenir. Ik sadece
bu blgede kumanda panosuna girilen say kadar gidip gelerek ilem tamamlanr.

Resim 2.12: Pozlandrma

Pozlandrma ilemi tamamlanan ablonun ucuna iletmelerde renk saysna gre

hazrlanan standart cetveller pozlandrlr. Bu cetveller ablon bask makinesine
yerletirilirken yaplan ayarlamalarda ablonun bask srasna gre dzgn bir ekilde
ayarlanmasna yardmc olur.

Resim 2.13: Kenar ablon oturtma

31

26.03.2008

2.3.1. Pozlandrma Sresi

ablon evresine eit byklkte raportlanm, kenar kontrol ve kapatmalar yaplm
desen negatifi ablona sarlr. Akslar tespit edilerek poz grmemesi gereken yerler kapatlr
ve ablon dndrlerek k verilir. Poz sresi; ablonun mesh numarasna, desenin
karakterine ve ablonun dn hzna bal olarak 3-6 dakika arasnda deiir. rnein,
ince kontrl motiflerde pozlandrma sresi lap motiflere gre daha ksadr.

2.3.2. Ik
Pozlandrmada kullanlan k kaynaklar 2000-5000 vatlk UV lambalardr.

2.4. Pozlandrma Makinesi

Rotasyon ablonlara pozlandrma ilemi yapmak zere, farkl reticiler tarafnda
retilen makineler vardr. Temelde tm makinelerin yapt ilem pozlandrmadr. Ancak
kullanlan teknoloji ve ilem sreleri farkldr. Bu yntemler unlardr:

Konvansiyonel yntem
njekt yntemi
Vaks yntemi
Lazer gravr yntemi
Galvano yntemidir.

letmeler maliyet ve kullanm kolaylklarn karlatrarak bu yntemlerden herhangi

birini semektedir. Yntemlerin birbirinden farkllklar unlardr:
Konvansiyonel yntem: Folyo zerine negatif almalar yaplr. Pozlandrma
negatiflerin yekpare sarlarak, ablon boyunca kaydrlmas ile gerekletirilir. Akslarn
oturmas ve raportun doru tekrarnn yaplmas alan iinin el alkanlna baldr.
ablon pozlandrmadan sonra ykama ve polimerize ilemine girer.

Resim 2.14: Konvansiyonel pozlandrma makinesi

32

26.03.2008

njeckt yntemi: Bu yntemde desenin renk ayrm ilemleri bilgisayarda hazrlanr.

Negatif zerine kt alnmaz. Desenin ablon zerine aktarm, bilgisayara bal olan injeckt
yntemiyle alan makineye onay gnderilmesi ile salanr. Piazzo kristal teknolojisiyle
alan pskrtme kafasndan k geirgenlii olmayan mrekkep ablon boyunca
pskrtlerek aktarm gerekleir. Pskrtme srasnda kafadan aktarlan mrekkep
souktur. Aktarlan desen pozlandrma yaplarak ilem tamamlanr. i ablonu makineye
yerletirmek ve deseni onaylamak dnda ablona mdahle etmez. ablon pozlandrmadan
sonra ykama ve polimerize ilemine girer .

Resim 2.15: njeckt pozlandrma

Resim 2.16: njecktte desenin ablona aktarlmas

33

26.03.2008

Resim 2.17: Injecktte desenin pozlandrlmas

Vaks yntemi: njeckt ynteminde olduu gibi desenin renk ayrm ilemleri
bilgisayarda hazrlanr. Negatif zerine kt alnmaz. Desenin ablon zerine aktarm,
bilgisayara bal olan injeckt yntemiyle alan makineye onay gnderilmesi ile salanr.
Termal s teknolojisiyle alan pskrtme kafasndan k geirgenlii olmayan scak vaks
(mum) ablon boyunca pskrtlerek aktarm gerekleir. Aktarlan desen pozlandrma
yaplarak ilem tamamlanr. ablon pozlandrmadan sonra ykama ve polimerize ilemine
girer.
Lazer gravr yntemi: Bu yntem ile ablonun hazrlanmasnda sodyumbikromat
ilavesi olmayan zel grup laklardan seilir. Lak ekilerek polimerize dolabnda sertletirilen
ablon klimasz ortamda sre snrlandrmas olmadan saklanabilir. Desen ablona injekt
ynteminde olduu gibi bilgisayardan aktarlr. Fakat pozlandrma ilemi yoktur ve desenin
aktarld ksm sar deil beyaz kla aydnlatlr. Desenin olduu blmler ablon
zerinden lazer yardmyla yaklr. Bu ilem ablon boyunca devam eder. ablonun
ykanmas ve polimerizasyonu ilemi yaplmaz.

34

26.03.2008

Resim 2.18: Lazer gravr pozlandrma

Galvano: Deliksiz nikel ablonlar zerine motiflerin konvensiyonel ablonlardaki

mesh yaps gibi asit yardmyla mesh alarak ya da kaplanarak yapld sistemlerdir.

2.5. ablonu Ykama

Pozlandrma ilemi yaplan ablon desende k almayan blmlerin uzaklatrlmas
iin ykama ilemine tabi tutulur. ablonun her iki tarafna germe halkalar taklr. Daha
sonra ii iletme suyu dolu teknelerde birka dakika her yeri suyun ierisinde kalacak ekilde
bekletilerek dklmesi istenen ksmlarn yumuamas salanr. Tazyikli suyla ya da
makinelerle ykanarak desende k almayan blgeler alr.

Resim 2.19: ablonun teknede bekletilmesi

35

26.03.2008

Resim 2.20: ablonun tazyikli suyla almas

2.6. ablon Ykama Makinesi

Ykama makineleri pozlandrma ilemi yaplm ablonun otomatik olarak
ykanmasn salayan makinelerdir. ablonun zerine takld silindir blm ve bu
blmde belirli aralklarla bulunan su pskrtme dzelerine sahiptir. ablon zerine
taklarak basnl su aktarm salanr ve k almayan yerler boya geirgenliinin
salanabilmesi iin alr. Ykanan ablonlar dik duruma ksa bir sre bekletilerek fazla
suyun akmas salanr. Ardndan ekilen lakn iyice sertlemesi iin polimerizasyon
dolabnda 180 C' da 2 saat bekletilir.

2.7. ablonu Numaralandrma

Desenin en uygun ekilde baslabilmesi iin renklerin ve motiflerin bask makinesinde
belirli bir sraya gre ileme girmesi gerekir. Desende allan en koyu renk ilk, en ak renk
ise en son baslr. Bu sraya gre ablonda desenin gelmedii ksma desen numaras ve
ablon bask srasna ait numara yazlr (Resim 2.21). Ancak bu sra baz durumlarda
deiebilir. yleki;

Matweiss basklar daha rtc bir yapya sahip olduu iin aktan koyuya
doru bask sras belirlenir. En stte desendeki en ak renk allan kontr en
son baslr.
Eer desendeki en koyu renk svama olarak baslacaksa en son ya da sondan bir
nceki ablon olarak baskya girer.

36

26.03.2008

Resim 2.20: ablon ykama makinesi

Resim 2.21: ablonun numaralandrlmas

37

26.03.2008

UYGULAMAFAALYET
FAALYET
UYGULAMA
lem Basamaklar

neriler

lem iin gerekli malzemeleri hazrlaynz. (Lak

ekilmi rotasyon ablon, renk ayrm yaplarak
negatife alnm desen, pozlandrma makinesi, tama
kelepesi, germe halkalar, ablon bekletme teknesi,
tazyikli su veya ablon ykama makinesi,
polimerizasyon dolab)
ablonun makine zerinde yerletirilecei silindirin
havasn kontrol panosundan indiriniz.

Malzemeleri eksiksiz hazrlaynz.

Silindirin havasnn indirildiinden emin olunuz.

38

26.03.2008

ablonu makineye taknz.

ablonu tarken kelepe

kullannz.
El
ile
tamaynz.

ablonu makinede sabitleyiniz.

ablonun ilem srasnda

hareket etmemesi iin
sabit-leyiniz.

ablonun her yerini pudralaynz.

Negatifin
pozlandrma
sra-snda kolayca kaymas
iin ablonun her yerini
eit oranda pudralaynz.

39

26.03.2008

Negatifin ablon zerinde kayaca yerleri mesafe

ubuunda belirleyiniz

Mesafe ayarlarnn doru

lldnden
emin
olunuz.
llerde
olabilecek hatalar negatif
kaydrmas
srasnda
desenin
oturmamasna
neden olur.

ablon zerinde aks iziniz.

Akslarn doru llerde

izilmesine
zen
gsteriniz.

Akslar oturtarak negatifi ablon zerine bantlaynz.

ablonun zerine izilen

aks ile negatif zerindeki
aksn oturduundan emin
olun.
Akslar oturan negatifi
bantlayarak
negatifi
sabitlen-mesin salaynz.

40

26.03.2008

Negatifin zerindeki desene ait numara ve detaylar

bantlaynz.

yice kapatlm olduundan emin olunuz. yi

kapatl-mayan
ksmlar
pozlandrma
srasnda
negatif zerine kar.

Maskeleme ilemini yapnz. Silindirin havasn

iiriniz.

Maskele
dorulu-unda
olunuz.

ileminin
emin

Pozlandrma ilemini yapnz.

Pozlandrmann hangi blge arasnda yaplacan
belir-leyiniz.
Pozlandrma ileminin sresini
belirleyerek
makineye hareket veriniz.
Pozlandrma sonunda ilemi
ablon
boyunca
kaydrarak tekrar ediniz.

41

26.03.2008

Desenin renk
pozlandrnz.

saysna

uygun

standart

cetveli

Bu pozlandrma ablonun
makine zerine montaj
srasnda
kolaylk
salayacaktr.

ablona numara veriniz.

Desen ve renk ve bask

srasna uygun numarasn
yaznz.

ablonu polimerize dolabna koyunuz.

ablonu 180 C' da 2 saat

bekleterek lakn ilem
srasnda
dklmeyecek
hle gelmesini salaynz.

42

26.03.2008

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almalar kendi kendinize ya da
arkadanzla birlikte deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

ablonu makineye sabitlediniz mi?

ablonun her yerini pudraladnz m?

Negatifin ablon zerinde kayaca yerleri mesafe

ubuunda belirlediniz mi?
Negatifin ablon zerinde kaydrlaca say kadar akslar
izdiniz mi?

Akslar oturtarak negatifi ablon zerine bantladnz m?

Negatifin zerindeki desene ait numara ve detaylar

bantladnz m?
Maskeleme ilemini yaparak silindirin havasn iirdiniz
mi?
Pozlandrma ilemini yaptnz m?

Hayr

Uygulama iin gerekli olan tm ara gere ve alma

ortamn hazrladnz m?
Tm malzemelerin temiz olup olmadn kontrol edip,
temiz olmayanlar temizlediniz mi?
ablonun makine zerinde yerletirilecei silindirin
havasn kontrol panosundan indirdiniz mi?
ablonu tama kelepesiyle tayarak makineye taktnz
m?

Desenin renk saysna

pozlandrdnz m?

uygun

standart

cetveli

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetine dnerek
ilemi tekrar ediniz. Verdiiniz cevaplarn hepsi doruysa bir sonraki renme faaliyetine
geiniz.

43

26.03.2008

LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
Aadaki sorularn cevaplarn doru - yanl olarak iaretleyiniz.
Deerlendirme Sorular
1-

234-

5-

6-

Doru

Yanl

ablonun girecei metal silindir pozlandrma ilemi

yaplrken ablonun kprdamamas iin iinde bulunan i
lastik araclyla hava verilir.
Sabitlenip iirilen ablon negatif yerletirilmeye
balanmadan nce negatifin kolayca kaydrlabilmesi iin
pudralanr.
ablon zerinde desenin oturaca blgelere desenin
lleri dikkate alnmadan akslar izilir.
ablona desen oturtulurken akslar birka cm kaysa da
baskda problem karmaz.
Desendeki her raport zerinde desen numaras ve renginin
ne olduunun ablonada kmas iin negatifte bu bilgilerin
yazl olduu ksmlar kapatlmadan pozlandrma ilemi
yaplr.
Pozlandrma ilemi yaplrken k grmesi istenmeyen
yerler kapatlarak masklenir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

44

26.03.2008

RENME FAALYET 3
RENME FAALYET 3

AMA

Bu renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceri sonunda uygun ortam

salandnda rotasyon ablona kafalar tekniine uygun olarak takabileceksiniz.

ARATIRMA

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrma iletmelerde

rotasyon ablon hazrlama dairelerini inceleyiniz.

3. ABLONA KAFALARINI TAKMA

3.1. ablon Kafalarn Hazrlama
Pozlandrma ilemi yaplan ablonlara, rotasyon bask makinesine takmak iin
kullanlan kafalar taklr. Bu kafalar yuvarlak ekildedir ve ablonun girdii blmlerde
dzenli oluklar almtr. Bu oluklar yaptrma ilemi srasnda yaptrcnn ablonla,
kafann birbirine daha iyi tutunmasn salar.
Kullanlan rotasyon ablon makinesinin reticisine gre kafalarn makineye
balandklar blmlerin kilitleme sistemleri farkldr. ablonla baland blm ise ablon
ap ile ayndr.

Resim 3.1:Rotasyon ablon kafas

45

26.03.2008

Taklacak olan kafalar ablonla birlemeden nce zel yaptrclar hazrlanr. Bu

yaptrclar suya, scaa, mekanik ve kimyasal etkilere kar dayankllk zelliklerine
sahiptirler. Yaptrc kafann ablonla birleecei oluklu ksma tabaka hlinde srlr.

Resim 3.2: Kafaya yaptrc srlmesi

3.2. ablon Kafalarn Takma

Balk taklacak ablonlar, ablon kafas takma makinesinin sehpasna oturtulur.
Taklacak olan kafalar hazrlanarak makineye yerletirilir. ablon boyu istenenden byk ise
balk taklmadan nce kenarlarndan kesilerek istenen lye getirilir. Kesme ileminin son
derece dikkatli ve dzgn bir ekilde yaplmaldr. Dzgn kesilmeyen kenarlar balk
takldktan sonra ablonun makinede dn srasnda dengesinin bozulmasna neden
olmaktadr.

Resim 3.3: ablonun sehpada hazrlanmas

46

26.03.2008

3.3. ablon Kafalarn Takma Makinesi

ablon takma makineleri kafann ablona yapmasn salamak iin kullanlan
makinelerdir. Kafann yaptrlarak kurutmas ilemi, retici firmalara gre deiiklik
gsterir;

flemeli stmal sistemler

Istmal sistemler
Halojen lambal sistemler

flemeli sistemlerde ablon balk takma makinesi zerinde dnerek ilem grr.
Hlojen lambal sistemlerde ise dn yoktur. Genelde sistemlerin yapkan kurutma sresi
10-20 dakika arasnda deiir. Sadece hlojen sistemlerde bu 1-3 dakika arasndadr.

Resim 3.4: flemeli stma sistemli ablon kafas takma makinesi

Resim 3.5: Hlojen lambal ablon kafas takma makinesi

47

26.03.2008

3.4. Polimerize Dolab

Polimerize dolaplar kuru snn ortama rezistanslar ya da stma plakalaryla verildii
son derece iyi izolasyon yaplm dolaplardr. ablonun retime hazrlanma srecinde
kullanld aamalar unlardr:

Lak ekilmemi ablonun yuvarlak formunun sabitlenmesi,

Pozlandrma ve ykama ilemi yaplm ablonun laknn sertleerek son hlini
almasdr.

Resim 3.6: Polimerizasyon dolab

3.5. Polimerize Dolabnda Frnlama

Paketten alarak yuvarlak formun kalcln salamak, lak ekilmi pozlandrma ve
ykama ilemleri yaplm ablonlarn polimerize ilemleri yaplr. Bu ilemlerin sreleri ve
dikkat edilmesi gerekenler ilem sreleri devam ederken anlatlmtr. Polimerizasyon
ilemi yaplrken dikkat edilecek faktrler:

lem srasnda polimerize dolabnn ald maksimum ablon miktar

kullanlarak maliyet drlmelidir.
Polimerize ilemi srerken dolap alp kapanmamal, srecin doruluundan
emin olunmaldr.

48

26.03.2008

Polimerize dolap kapandaki izolasyon lastikleri sk sk kontrol edilerek bozunmalar

saptandnda deitirilmelidir. Bozulan lastikler ilem srasnda dolap ierisine hava
girmesini engelleyemeyeceinden salkl polimerize ilemi yaplamayacaktr.

3.6. Son Kontrolleri Yapma

Tm aamalar tamamlanm ablonlar retime gnderilmeden nce ablonda
almayan ya da istenmedii hlde alan yerlerin kontrol edilmesi iin rtu sehpasna
alnrlar. Rtulama srasnda sodyumbikromat katlmam kendi kendine kuruyarak
sertleme zelliine sahip laklar kullanlr.
Kontroller srasnda almas istenmedii hlde alm olan blgeler laklarla kapatlr.
Ancak almas istendii hlde almayan ksmlar olan ablonlar zerinden lak sklerek
tekrar ilem sreci balatlmaldr.

Resim 3.7: Rtu sehpas

ablondan lakn sklmesi;

Hazrlanan rotasyon ablonlar zerinden farkl nedenlerle lakn sklmesi istendii
durumlar sz konusu olabilir. Bu durumda ablon zerinden lakn sklebilmesi iin
kullanlan yntemler unlardr:

Basnl su ile lak skme. (En iyi soldurma eklidir. Ekolojik olmas ve ablon
mesh yaplarn bozmamas nedeniyle tercih edilir.)
Kimyasal yntemle lak skme. (Scak ve souk asit yardm ile skme yaplr.)
Ultrasonik dalgalar ile lak skme.

49

26.03.2008

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Rotasyon ablona uygun kafalar takma uygulamas:
lem Basamaklar

neriler

lem iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

(Pozlandrma ve polimerizasyonu yaplm
Malzemeleri
ablon, ablon kafas, yaptrrc, ablon kafas
hazrlaynz.
takma makinesi, polimerize dolab, rtu sehpas,
rtu lak)
ablon apnza uygun kafalar seiniz.

eksiksiz

ablon ap ile kafann ablona

balanaca
ksmn
ap
llerinin ayn olmasna dikkat
ediniz.

ablonu takacanz
yerletiriniz.

makinenin

sehbasna

ablon
boyunu
lerek
istenenden uzun ise dikkatli
biimde kesiniz.

50

26.03.2008

Yaptrcy hazrlayarak kafann ablon ile

birleecei ksma srnz.

Yeterli miktarda yaptrrc

hazrlaynz.
Yaptrrcy
takacanz
baln etrafna ayn oranda
tabaka hlinde srnz.

Kafalar makineye takarak ablon ile birlemesini

salaynz.

Setiiniz makine parkuruna

uygun ilem sresini ayarlaynz.
lem
bitiminde
ablonu
kartnz.

51

26.03.2008

ablonu rtu sehpasna alnz.

Deseni kontrol ediniz. Fazladan

alan yerleri kapatnz.
Almayan yerler varsa ablonun
sklerek
ilemin
batan
yaplmasn salaynz.

52

26.03.2008

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almalar kendi kendinize ya da
arkadanzla birlikte deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
Uygulama iin gerekli olan tm ara, gere ve alma
ortamn hazrladnz m?

Hayr

ablonu, takacanz makinenin sehbasna yerletirdimiz

mi?
ablon boyunu lerek istenenden uzun ise dikkatli
biimde kesitiniz mi?
Yaptrcy kafalarn ablon ile birleecei ksma ince bir
tabaka hlinde srdnz m?
Kafalar makineye takarak ablon ile birlemesini
saladnz m?
ablon kafas yaptrma sresini, ilem yaptnz makine
parkuruna uygun hazrladnz m?

ablonu rtu sehpasna aldnz m?

ablonda deseni iyice kontrol ettiniz mi?

Yaptnz kontrollerde eksik kalan yerleri rtu lak ile

kapattnz m?
stenmedii hlde almalarn olduu ablonu sklerek
tekrar ilem sreci iin ynlendirdiniz mi?

Evet

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetine dnerek
ilemi tekrar ediniz. Verdiiniz cevaplarn hepsi doruysa bir sonraki renme faaliyetine
geiniz.

53

26.03.2008

LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
Aadaki sorularn cevaplarn doru yanl olarak iaretleyiniz.
Deerlendirme Sorular
12345-

6-

Doru

Yanl

Pozlandrma ilemi yaplan ablonlara, rotasyon bask

makinesine balanabilmek iin kullanlan kafalar taklr
Yaptrma ileminde kullanlan yaptrclarn sertlik ve
kolay znebilme zelliklerine sahip olmalar gerekir.
ablon kafalarn takma makine sistemleri flemeli stmal
sistemler, stmal sistemler, halojen lambal sistemlerdir.
Halojen lambal sistemlerde ablon makine zerinde
dnerek kurur. lem yaklak 10-20 dakika srer
Polimerize dolaplar kuru snn ortama rezistanslar ya da
stma plakalaryla verildii son derce iyi izolasyonlar
yaplm dolaplardr
Tm
aamalar
tamamlanm
ablonlar
retime
gnderilmeden nce ablonda almayan ya da istenmedii
hlde alan yerlerin kontrol edilmesi iin rtu sehpasna
alnrlar.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

54

26.03.2008

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular doru yanl olarak cevaplandrnz.
Deerlendirme Sorular

Doru

Yanl

Rotasyon ablonlarn boy uzunluklar 1280-3418 cm

arasnda deimektedir.
Rotasyon ablonlar zerinde, bask patnn kumaa akn
2- salayan daire eklinde ve birbirine 60 a ile diyagonal
olarak dizilen delikler vardr.
Mesh numaras arttka ablondaki gzenek says azalr,
3- delikler klr ve sklar. Mesh says kldke nikel
zerindeki delikler artar ve delik ap byr.
Rotasyon ablon laklar, mekanik (srtnme, darbe vb.) ve
kimyasal (asit, baz, boyarmadde vb.) etkilere direnli,
4polimerizasyon ilemiyle sertletirilerek seramik yzeyler
elde edilebilen bileiklerdir.
Pozlandrma makinesinde ablonun girdii mal silindirin
5yzeyi ptrldr.
Konvansiyonel yntemde, folyo zerine negatif almalar
6- yaplr. Pozlandrma negatiflerin ablon boyunca
kaydrlmas ile gerekletirilir.
Pozlandrma ilemi yaplan ablon desende k almayan
7- blmlerin uzaklatrlmas iin fralama ilemine tabi
tutulur.
ablon kablolarn zerinde bulunan oluklar yaptrcnn
8ablon ile arasndaki ban daha iyi kurulmasn salar.
flemeli sistemlerde ablon balk takma makinesi zerinde
9- sabitken ilem grr. Yaklak 1-3 dakikada ilem
tamamlanr.
Polimerizasyon dolablar ablon kafalarnn kurutulmasnda
10kullanlr.
1-

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

55

26.03.2008

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET- 1 CEVAP ANAHTARI
1

10

11

12

13

14

RENME FAALYET- 2 CEVAP ANAHTARI

D
D
Y
Y
Y
D

1
2
3
4
5
6

56

26.03.2008

RENME FAALYET- 3 CEVAP ANAHTARI

D
Y
D
Y
D
D

1
2
3
4
5
6

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1

10

57

26.03.2008

KAYNAKA
KAYNAKA

GL Emine, Bask Teknolojisi, Mill Eitim Yaynlar, Ankara, 2002.

AKIN Ylmaz, Bezta Bask Koordinatr, Grme Notlar, 2006.

TETK, Serkan, Bezta Desen Dairesi efi, Grme Notlar, 2006.

NCEOLU, adan, Siba Tekstil letme Mdr, Grme Notlar, 2006.

www.storkprnts.com

58