Nobelova Nagrada

UNIVERZITET U SARAJEVU
FAKULTET POLITIKIH NAUKA

ODSJEK SIMS
Nobelova nagrada za mir

(seminarski rad)
Kandidati:
Mentor:
Muhamed Buri, Amra Alikovi,
prof.dr. Nerzuk urak
Armin Velagi, Goran Karamehi,

Naida Brkievi.
Sarajevo, april, 2015.
Sadraj
Sadraj....................................................................................................................... 2
Uvod........................................................................................................................... 3
1.
Nastanak i razvoj Nobelove nagrde......................................................................4

1.1.
O Alfredu Nobelu............................................................................................ 4
1.2.
Nastanak Nobelove nagrade..........................................................................5
1.3.Nobelova oporuka............................................................................................ 6
2.
Historijski razvoj nagrade za mir..........................................................................8

2.1.
Osnivanje nagrade za mir.............................................................................. 8
2.2.
Medalja i diploma........................................................................................... 9
2.3.
Norveki Nobelov komitet............................................................................ 10
2.4.
Proces nominacija i izbora............................................................................12
3.
Analiza dobitnika................................................................................................ 13
4.
Studija sluaja.................................................................................................... 15
4.1.
BARACK OBAMA........................................................................................... 15
4.2.
NELSON MANDELA....................................................................................... 17
Zakljuak.................................................................................................................. 19
Literatura:................................................................................................................. 20
Dodatak.................................................................................................................... 21
Dobitnici nobelove nagrade za mir........................................................................21
Uvod
Jednog jutra novine su grekom objavile da je pronalaza dinamita umro. Pronalaza je
mogao proitati naslove u kojima je pisalo umro je kralj eksploziva odnosno trgovac smrti.
Nakon to je izumio dinamit, koji je trebao da olaka ovjekov rad, njegova masovna primjena je
krenula u drugom smjeru. Da ne bi ostao upamen kao ovjek koji je izumio proizvod koji e
unititi milione ivota ili kao trgovac smrti, Nobel je odluio osnovati fond koji e pokretati
pozitivne promjene u svijetu. Vei dio svog bogatstva odluuje staviti u fond, koji e
najistaknutijim naunicima i mirotvorcima, dodjeliti pozamane novane nagrade koje e im
pomoi u daljem radu.
Nobelova
nagrada za mir, smatra se najuglednijim i najprestinijim priznanjem za
doprinos na polju humanitarnog i mirovnog rada u svijetu. Nagrada za mir je jedna od est
kategorija u kojima se dodjeljuju priznanja. Tema ovog rada je Nobelova nagrada za mir, u
kojem e biti prikazana biografija samog osnivaa, nastanak i razvoj fondacije, te analiza
laureata u kategoriji mirovnjaka.
Nakon to su uspostavljeni primarni ciljevi, potrebno je uspostaviti sekundarne ciljeve
rada. Neophodno je analizirati, koliki je danas znaaj Nobelove nagrade, da li je podjednaka
zastupljenost meu rasama, spolovima... Da li nacionalna, kultutrna, vjerska ili civilizacijska
pripadnost je faktor koji utjee na izbor laureata. Neophodno e biti pridodati dvije studije
sluaja, kojima e biti za cilj da prikau kakav odjek moe imati kada se nagrada uputi na
pogrenu adresu, kao i kakve pozitivne promjene donosi kada je dodjeljena ljudima koji su je
zaista dostojni.
1. Nastanak i razvoj Nobelove

nagrde
1.1. O Alfredu Nobelu
Osniva fonda Nobelove nagrade bio je
Bernhardt Alfred Nobel, roen u vedskom gradu
Stockholmu 21. listopada 1833. Njegov otac,
Immanuel Nobel bio je samouki izumitelj, a Alfred
je u obitelji Nobel bio trei od etiri sina. Godine
1842. posao koji je vodio Alfredov otac propada i on
svoju obitelj odvodi u St. Petersburg u Rusiji. Ondje
je proizvodio puke i podvodne mine. Alfred je u
djetinjstvu bio vrlo boleljivo dijete. Obrazovanje
(po struci je bio kemiar) je stekao uglavnom kod
kue, gdje su ga poduavali privatni profesori. Fakultetsko obrazovanje stjee u Parizu, gdje
provodi godinu dana. Nakon toga odlazi u SAD i etiri godine radi pod upravom pomorskog
inenjera i brodograditelja Johna Ericssona.
U meuvremenu je St. Petersburgu Alfredov otac vrio pokuse s nitroglicerinom. Nedugo
po sinovu povratku, naputa svoj rad i prebacuje sve obiteljske poslove na boleljivog Alfreda.
Silno zainteresiran za stari oev rad, Alfred se 1863. godine vraa u rodnu vedsku, gdje pokree
vlastitu malu tvornicu za proizvodnju nitroglicerina. Nedugo zatim, svega godinu dana kasnije, u
tvornici dolazi do teke eksplozije u kojoj pogiba pet radnika, meu kojima i Alfredov mlai brat
Emil. vedska vlada zabranila mu je obnavljanje tvornice i daljnje pokuse. Iako vie nije imao
tvornice ni uvjeta za rad. Nobel nastavlja svoju istraivaku djelatnost i 1866. godine izumljuje
dinamit. Ovim je izumom priskrbio obitelji znatan imetak. Sam dinamit irokoj je javnosti
daleko najpoznatija vrsta eksploziva danas.1
Deset sljedeih godina Nobel provodi u Sjedinjenim Amerikim Dravama u Europi, te
nastavlja intenzivno raditi na novim izumima. Tako 1876. godine patentira praskavu elatinu, a
1888. izumljuje balistit ili bezdimni barut.
1
Sajt-Nobelova narada, http://www.nobelprize.org/internet preuzeto: 12.04.15
Alfred Nobel nikada se nije oenio niti osnovao svoju obitelj. Puno je itao te pokuavao
pisati poeziju, a jedan od knjievnih idola bio mu je pjesnik Percy Bysshe Shelley. U kasnijim
godinama dom je pronaao u Parizu, Stockholmu i San Remu. Godine 1876. susree Berthu
Kinsky, koja je u to vrijeme bila jedna od najveih svjetskih mirotvoraca. Zalagala se za svjetski
mir i izvrila velik utjecaj na Alfreda Nobela. Pretpostavlja se da je upravo zbog njezina utjecaja
Alfred pokrenuo i nagradu za mir. Umro je 10. listopada 1896. u San Remu.
1.2. Nastanak Nobelove nagrade

Nobelova nagrada je meunarodno priznanje pojedincima ili organizacijama za
postignua u razliitim podrujima ljudskog djelovanja. Nobelova je nagrada jedna od
najznaajnijih svjetskih nagrada za postignua u brojnim podrujima znanosti i ljudskog
djelovanja, koja u svakom pogledu potie meunarodnu suradnju. Nobelova nagrada nosi ime po
Alfredu Nobelu vedskom industrijalistu i izumitelju dinamita. On je 27.studenog 1895. u
vedskonorvekom klubu u Parizu obznanio ideju o osnivanju fonda iz kojeg bi se dodjeljivala
nagrade najzaslunijima. Nobel je bio zaprepaten i okiran nainom na koji je svijet
upotrebljavao njegov izum dinamit i u toj injenici lei razlog njegove odluke da se nagrade
dodjeljuju onima koji svojim sposobnostima najvie doprinose ovjeanstvu.2
Prva sveanost dodjele Nobelovih nagrada za knjievnost, fiziku , kemiju i medicinu je
odrana na Kraljevskoj glazbenoj Akademiji u Stockholmu, 1901. godine. Od 1902. godine
nagrade
formalno
dodjeljuje
kralj
vedske.
Nagrada
za
mir
se
dodjeljuje
u norvekoj metropoli Oslu jer su poetkom 20.stoljea, kada je dodjeljivanje zapoelo, te dvije
drave bile unutar jedne drave, Kraljevine vedske.
Nagrade
se
dodjeljuju
jednom
godinje
na
sveanosti
koji
se
odrava
pravilu 10.prosinca dana kada je preminuo Alfred Nobel. No, imena dobitnika (laureata)
nagrada se u pravilu objavljuju ve u listopadu. Dunost objave imaju razliite ustanove
povezane sa vedskom Akademijom. Ideja koja je opravdavala dodjelu nagrade bila je u smislu
da se s dobivenim financijskim sredstvima nastave istraivanja i razvoj. No, realnost je neto
PCNEN Proglaeni laureati 'alternativnog Nobela', 30. rujna 2010 /internet 11.04.2015
drugaija Mnogi su dobitnici nagrade po njenom primitku ve bili u mirovini, a nekima novac
ba i nije posluio za daljnja istraivanja.3
Budui da je po svojim propozicijama i kriterijima iznimno zahtjevna te da je osnovana kao
nagrada koja se dodjeljuje postojano i u kontinuitetu svake godine, moe se rei da je Nobelova
nagrada prerasla u istinsku svjetsku instituciju. Ona je ujedno i dokaz injenice da svjetska
znanost i umjetnost ne poznaju granice, da zbliavaju ljude raznih nacija koji svakodnevno rade
na usavravanju i savladavanju problema i izazova koje nam donosi svakodnevni ivot modernog
doba.
1.3.Nobelova oporuka
Jedna od velikih ideja ovjeanstva nalazi se upravo u njegovoj oporuci koja govori o
osnivanju zaklade za Nobelovu nagradu. Alfred Nobel ostavio je oporuno vie od 9 milijuna
amerikih dolara za osnivanje tog fonda. Prema ideji koju je oporuno ostavio u nasljee
ovjeanstvu, Nobelova nagrada trebala se dodjeljivati u pet podruja: za kemiju, fiziku,
fiziologiju, medicinu, knjievnost i za doprinos irenju mira u svijetu.i
Nobelova zaklada zakonski je vlasnik i dodjeljiva novanog iznosa nagrade, iako ona sama nije
i tijelo koje dodjeljuje nominacije. Tako recimo za podruje fizike i kemije nominacije dodjeljuje
Kraljevska vedska akademija; za podruje fiziologije i medicine to je Caroline Institut u
Stockholmu, a za knjievnost vedska akademija. Nominaciju za Nobelovu nagradu za mir
dodjeljuje Odbor petorice norvekog Parlamenta.4
Od 1968. uvedena je i Nobelova nagrada za dostignua iz podruja ekonomije koju
dodjeljuje vedska kraljevska akademija. Prema oporuci Alfreda Nobela nije nuno svake godine
dodijeliti Nobelovu nagradu.
Najee u svojoj povijesti izostaje upravo Nobelova nagrada za mir. Rijetko su Nobelove
nagrade odbijane, a kada se to i dogaalo bilo je uglavnom iz politikih razloga. Sve nagrade
dodjeljuju se u Stockholmu, osim Nobelove nagrade za mir koja se tradicionalno dodjeljuje u
Oslu.
3
Isto / internet 11.04.2015
http://www.skole.hr/ucenici/os_visi?news_id=2652/internet 11.04.2015
Jo prve nagrade, dodijeljene daleke 1901. godine, povezuju Nobelovu nagradu sa sve
brim razvojem moderne znanosti, umjetnosti i politike misli (i djelovanja) 20. stoljea. Od
svojih poetaka dodjeljuje se tradicionalno uvijek u istom gradu u Stockholmu, glavnom gradu
vedske, u Koncertnoj dvorani te u prisutnosti kraljevske obitelji i odlinika vedske akademije.
Dodjela prve nagrade u stogodinjem nizu odrana je u Staroj kraljevskoj muzikoj akademiji,
pet godina nakon smrti Alfreda Nobela, a datum njegove smrti, 10. listopada, od 1901. je i datum
dodjeljivanja nagrade.
Jedini izuzetak bile su godine Drugog svjetskog rata, 1940., 1941. i 1942. Visina
novanog iznosa nagrade u svih pet kategorija je jednaka, no iznos svake godine nije isti. Postoji
cijela organizacija koja se brine i financijama zaklade Nobelove nagrade. Iznos se s vremenom
poveavao. Godine 1901. iznosio je oko etrdeset tisua dolara, da bi 1991. dosegao milijun.
Vrlo je est sluaj da Nobelovu nagradu dijele dva ili vie dobitnika. Osim novanog iznosa,
dobitnici primaju medalju i diplomu u kojoj je upisan citat Nobelove oporuke.5
Ja, potpisani Alfred Bernard Nobel, moram ovim, nakon podrobnog razmisljanja,
izjaviti svoju poslednju volju u pogledu imovine koju u moi ostaviti u asu svoje smrti. I to
kako slijedi: sve to preostaje od moga vlasnitva i to se moze realizirati neka bude
raspodjeljeno na slijedei nain. Kapital koji e izvrioci oporuke uloiti u pouzdane obveznice
treba stvoriti fond od kojeg kamate imaju svake godine biti raspodjeljene onima koji su u
protekloj godini iskazali najveu uslugu ovjeanstvu.
Kamate valja razdijeliti u pet jednakih dijelova koji ce biti doznaeni kako slijedi:
- jedan dio dat e se onome koji je postigao najvee otkrie na podruju fizike;
-
jedan
onome
koji
je
izvrio
najvee
kemijsko
otkrie
odnosno
usavravanje;
- jedan dio onome koji je postigao najznaajnije otkrie na podruju fiziologije ili medicine;
- jedan onome ije je dostignue na podruju knjievnosti bilo najizvrsnije u idealistikom
smislu;
- jedan dio onome koji je najvie ili najbolje inio za bratimljenje naroda i za ukidanje ili
smanjenje stajaih oruanih snaga kao i za podsticaj i razvitak mirovnih kongresa.
+
Nagrade
za
fiziku
kemiju
dodjeljivace
vedska
akademija
nauka;
+ one za fizioloka i medicinska dostignua Karolinski institut u Stokholmu (Carolinianum);

5
http://www.skole.hr/ucenici/os_visi?news_id=2652/internet 11.04.2015
+ one za istaknute domete na polju knjievnosti Svedska akademija za knjievnost.

+ Nagrade za mir dodjeljivace odbor od pet lanova koje bira norveki parlament (Storting).
Ova je oporuka odsada jedini vazeci dokument i ponitava sve moje prethodne oporuene
odredbe pod pretpostavkom da se neka od njih pojavi nakon moje smrti. Konano izjavljujem
da je moja izriita elja i volja da se nakon moje smrti otvore moje ile kucavice, a kada to
bude ucinjeno i mjerodavni lijenik ustanovi nedvosmisleno znakove da je ivot utrnuo, da
moje tijelo bude spaljeno u takozvanoj krematorijumskoj pei.6
2. Historijski razvoj nagrade za mir

Koncept Nobelovog komiteta za mir, i njegovo tumaenje oporuke Alfreda Nobela, se
mijenjao tokom vremena. Vie od stotinu godina historije nagrade za mir pokazuje da u miljenju
norvekog Nobelovog komiteta postoji mnogo razliitih pravaca.7
U najranijim godinama nagrade za mir - do Prvog svjetskog rata - nagrada je esto dodjeljivana
organizatorima mirovnih pokreta. Mnogi od dobitnika su parlamentarci koji su se obavezali da
rade na rjeavanju sukoba na temelju meunarodnog prava i arbitrae. U meuratnim godinama,
fokus se prebacuje na aktivne politiare koji su traili da se promoviraju mir i detant putem
diplomacije i meunarodnih sporazuma, ali nagrade su takoer dodijeljene za humanitarni rad.
Od Drugog svjetskog rata, nagrada za mir je prvenstveno dodjeljivana za etiri glavna podruja:
kontrola naoruanja i razoruanja, mirovni pregovori, demokracija i ljudska prava, kao i rad u
cilju stvaranja bolje organiziranog i mirnijeg svijeta. 8 U zadnjih deset godina Nobelov komitet je
pokazao da koncept mira sada obuhvaa i podruje zatite ovjekove okoline odnosno klimatskih
promjena i prijetnja u okoliu.
2.1. Osnivanje nagrade za mir

to se tie nagrade za mir, u oporuci Alfreda Nobela je propisano da se dodjeljuje osobi
koja e uiniti najvie ili najbolje za bratstvo meu narodima, za ukidanje ili smanjenje stajaih
vojski i za odravanje i promociju mira. Alfred Nobel je smatrao da nagradu za mir treba da
6
7
8
The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15, http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/history/

Isto
dodjeljuje komisija od pet lanova kojih imenuje norveki parlament. Parlament je prihvatio
zadatak u aprilu 1897. godine, i Nobelov komitet je osnovan u augustu iste godine. 9 U vedskoj,
meutim, Nobelova oporuka je izazvala dugu pravnu bitku sa lanovima porodice Nobela.
Finansijska pitanja su na zadovoljavajui nain ureena kroz osnivanje Nobelove fondacije u
vedskoj 1900. godine, tako da je norveki Nobelov komitet mogao poeti sa radom. Prve
Nobelove nagrade su dodijeljene 1901. godine, nagradu za mir su dobili Francuz Frdric Passy
i vicarac Jean Henri Dunant.
2.2. Medalja i diploma
Za sve dobitnike Nobelova nagrada je nesumnjivo najvee priznanje u svijetu. Uz

priznanje dodjeljuje se medalja, diploma i ek sa velikom sumom novca.
Medalju nagrade za mir je dizajnirao jedan od Norvekih najveih umjetnika, kipar Gustav
Vigeland, uz pomo vedskog gravera Erika Lindberga. To je jedina medalja koju je Vigeland
ikada napravio. Medalja je bila spremna na vrijeme za dodjelu nagrade 1902. godine. U
izvornom obliku, medalja je bila 23-karatnog zlata i teila je 192 grama; od 1980.
je
promijenjena u 18 karata i 196 grama. Njen promjer je uvijek ostao isti: 6.6 cm. 10 Na prednjoj
strani medalje prikazan je portret u reljefu Alfreda Nobela. Njegovo ime i godina roenja i smrti
su ugravirani uz rub. Na naliju se nalazi slika tri gola mukarca koji grle jedan drugog to
predstavlja simbol meunarodnog bratstva to Nobel eli da doprinese kroz nagradu za mir.
Natpis je na latinskom: Pro pace et fraternitate gentium (Za mir i bratstvo meu narodima). Oko
ruba, koji je 5 mm. debljine, ugravirane su rijei Prix Nobelove de la Paix, godina i ime laureata.
Svako ko dobije Nobelovu nagradu za mir dobija i diplomu na sveanoj dodjeli nagrada
10. decembra. Originalnu diplomu je nacrtao Gerhard Munthe. Motiv je inspirisan norvekim
lavom, naglaavajui vezu izmeu Nobelovog komiteta i parlamenta. Na diplomi se nalazi tekst:
Nobelov komitet norvekog parlamenta, u skladu sa uslovima koje je postavio Alfred Nobel 27.
novembra 1895., nagrauje [ime dobitnika] Nobelovom nagradom za mir za [godina]. 11 Od
1970. do i ukljuujui 1990. godine, diploma je ukraena drvorezom rnulfa Ranheimstera.
9
The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15.

http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/establishment/
10
The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15, http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/medal/
11
The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15,http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/diploma/
Godine 1991. je odlueno da diploma treba imati novi izgled svake godine sa originalnim
umjetnikim djelima savremenih Norvekih umjetnika. tampanje u boji i kaligrafija su usvojeni
u isto vrijeme. Prva diploma u novom formatu je djelo Karla Erika Harre. Na izradi diplome
radili su jo brojni slikari i grafiari kao to su Hkon Bleken, Jakob Weidemann, rnulf Opdahl,
Jens Johannessen, Franz Widerberg i Hkon Gullvg.
2.3. Norveki Nobelov komitet
Prve Nobelove nagrade za mir koje su dodijeljene 1901., u skladu sa oporukom Alfreda
Nobela, dodijeljene su od strane komisije od pet lanova, koje imenuje norveki parlament.
Prema pravilima koje je odredio parlament, mandat lanova komiteta je trebao da bude est
godina, s mogunou ponovnog izbora. Sastav komiteta mora odraavati relativnu snagu
politikih stranaka u parlamentu, a komitet bira predsjednika i zamjenika predsjednika. Nikada
nije bilo odreeno pravilima ali do sada su svi lanovi komiteta bili norveki dravljani. U
procesu nominacije i selekcije, komitet ima pomo sekretara koji je uspostavljen osnivanjem
norvekog Nobelovog instituta 1904. godine.12
Odluiti ko je uinio najvie za promociju mira je visoko politiko pitanje. Zadatak
zahtijeva sposobnost i volju da se sukobi u svijetu posmatraju to je vie mogue objektivno
zadravajui snanu predanost odreenim zajednikim moralnim i politikim principima. Da li
treba oekivati da lanovi Nobelovog komiteta imaju takve kvalifikacije? Da li je mogue da pet
osoba iz male zemlje na sjevernoj periferiji Europe donosi odluke na temelju nekih univerzalnih
tumaenja mira? Zar nije vie vjerojatno da e njihove presude biti bilo u skladu s nacionalnim
interesima njihove zemlje ili podijeljene prema istim ideolokim linijama koje razlikuju
Norveke politike stranke jednu od druge? Kritike i protesti protiv odluka Nobelovog komiteta
su pokrenuti u vie navrata od 1901. Neki ljudi su se snano usprotivili ideji da Norvekom tijelu
treba dati zadatak dodjele nagrade za mira. 13 U Norvekom parlamentu je bilo sve vie
nacionalnih liberala koji su radili na naputanju unije izmeu Norveke i vedske. vedski
konzervativci su se bojali da e Norveani zloupotrijebiti nagradu za mir u svojoj borbi za
nacionalistike ciljeve.
12
Nobelprize.org, datum pristupa: 10.4.15,

http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/themes/peace/committee/index.html
13
Isto
10
Niko tano ne zna zato je Alfred Nobel elio da nagradu za mir dodjeljuje norveki komitet - ili
ono to ga je navelo da ukljui Norveku u postupak Nobelove nagrade uopte. Postoji mnogo
dokaza koji ukazuju da je to bilo kroz prijateljstvo sa austrijskim autor i mirovnim aktivistom
Bertha von Suttner te je time postao uvjeren da mir treba da bude ukljuen meu pet kategorija
nagrade. Pitanje koje se postavlja jeste zato nije dato vie odgovornosti vedskom komitetu.
Nobel je moda bio pod uticajem niza okolnosti. Prvo, postojala je unija izmeu vedske i
Norveke, i bilo bi ispravno da obje zemlje imaju pravo glasa. Vidjevi da je istraivanje vedske
u prirodnim naukama i medicini bilo naprednije nego u Norvekoj, bilo je prirodno da se
uspostave ti komiteti u vedskoj. Nobel je bio veliki potovalac norveke knjievnosti, ali
Norveka nije imala knjievne institucije sposobane za upravljanje nagradom. Mir je bio jedini
preostali prostor. Nobel je smatrao da Norveka vie odgovara nego vedska za dodjelu nagrade
za mir. Norveka nije imala istu militaristiku tradiciju kao vedska, a na kraju devetnaestog
stoljea norveki parlament je postao usko ukljuen u rjeavanje sukoba posredovanjem i
arbitraom. Takoer je mogue da je Nobel bio pod utjecajima savjetnika Ragnara Sohlmana,
ija je supruga bila Norveanka, ili norvekog pisaca i borca za mir Bjrnstjerne Bjornsona,
kojima se Nobel divio.14
Komitet je formalno nezavisan od parlamenta, a od 1901. godine je vie puta naglasio tu svoju
nezavisnost. Meutim, kao to se moe vidjeti iz sastava komiteta, tokom prvih desetljea je bio
usko povezan ne samo sa norvekom politikom scenom openito, nego i sa vladom. To je
promijenjeno 1936. godine, kada je nagrada dodijeljena njemakom zastupniku mira, Carlu von
Ossietzkyu. Ta odluka je bila, kako se oekivalo, vrlo kontroverzna i izazvala je otre reakcije
samog Hitlera. Norveki ministar vanjskih poslova i bivi premijer, se ogradio od odluke
komiteta i naglasio kako nagrada nije in norveke vanjske politike. Godinu dana nakon toga,
norveki parlament je odluio da izbaci lanove vlade iz odbora. Druga promjena je napravljena
1977. godine, kada je parlament odluio da njegovi lanovi ne treba da uestvuju u
neparlamentarnim komitetima imenovanim od strane samog parlamenta. Od tada parlament je
uglavnom imenovao bive poslanike i druge osobe s politikim znanjem i iskustvom.
14
The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15, http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/whynorway/
11
2.4. Proces nominacija i izbora

Prema statutu Nobelove fondacije, nominacija se smatra vaeom ako je podnosi osoba koja
spada u jednu od sljedeih kategorija:
Pripadnici nacionalnih skuptina i vlada drava
lanovi meunarodnih sudova
Rektori univerziteta; profesori drutvenih nauka, historije, filozofije, prava i teologije; direktori
instituta za istraivanje mira i instituta vanjske politike
Osobe kojima su dodijeljene Nobelove nagrade za mir
lanovi odbora organizacija kojima su dodijeljene Nobelove nagrade za mir
Aktivni i bivi pripadnici norvekog Nobelovog komiteta
Bivi savjetnici norvekog Nobelovog komiteta15
U septembru Nobelov komitet se priprema za primanje nominacija od prethodno navedenih
kategorija. U februaru je rok za podnoenje. Komitet temelji svoju procjenu o nominacijama koje
moraju biti poslane najkasnije do 1. februara svake godine. U februaru i martu Komitet ocjenjuje
rad kandidata i priprema kratku listu. Od marta do augusta nominacije pregleda savjetnik.
Poetkom oktobra, Nobelov komitet bira dobitnike Nobelove nagrade za mir veinom glasova.
Odluka je konana i bez prava na albu. Ceremonija dodjele Nobelove nagrade za mir odvija se
10. decembra u Oslu. Komitet ne smije objaviti imena kandidata, niti za medije, niti za same
kandidate. Informacije o nominacijama Nobelovog komiteta mogu biti objelodanjene tek nakon
pedeset godina.
3. Analiza dobitnika
15
Nobelprize.org, datum pristupa: 10.4.15, http://www.nobelprize.org/nomination/peace/
12
Od 1901 dodijeljeno je 95 Nobelovih Nagrada za mir.Nagrada nije dodijeljena 19 puta

izmeu ostalog u periodima dva svjetska rata. 16 64 nagrade su dobivene u komadu, 29 ih je
podijeljeno na dva dobitnika/laureata,i 2 nagrade je podijelilo po troje dobitnika.17
Bilo je ukupno 128 dobitnika nagrade,od toga 103 osobe i 25 organizacija. 18 Prosjena ivotna
dob laureata od 1901.g do 2014.g je 61 godina.19 Najmlaa dobitnica nagrade do sada je Malala
Yousafzai,koja je nagradu dobila sa 17 godina. 20 Najstariji dobitnik nagrade je Joseph
Rotblat,koji je nagradu dobio sa 87 godina.21
Od 103 pojedinca koja su dobila nagradu 16 su ene,prva je bila Bertha von Suttner,koja je
nagradu dobila 1905.godine.22
20 nagrada su dobile meunarodne organizacije, 44 osobe sa podruja Zapadne Europe, 3 osobe
sa podruja Istone Europe, 19 osobe sa podruja Sjeverne Amerike, 5 osobe sa podruja
Latinske Amerike, 12 osobe sa podruja Azije i 6 osoba sa podruja Afrike.23
2013. godine Zemlja sa najveim brojem nagrada su bile Sjedinjene Amerike drave (17) zatim
dolazi
Ujedinjeno Kraljevstvo (10), Francuska(7) i vedska (5). Tek od 1960.godine sa
dodjelom nagrade Lutuliju, Komitet je poeo da razmilja globalno. Prvi dobitnik nagrade za mir
iz Azije bio je Le Duk i to 1973.g, koji je odbio da je primi. Odmah slijedee godine Komitet je
imenovao biveg premijera Satoa iz Japana i od tada dodjeljuju vie priznanja drugim dijelovima
svijeta izvan zemalja Zapada.24
Nagrade koje se dodjejuju u posljednje vrijeme zadovoljile su zahtjeve kritike i u odnosu na
druga pitanja. Nobel se nadao da e njegove nagrade mlaim laureatima obezbjediti sredstva da
dalje nastave da rade na jo veim ostvarenjima. Meutim u svih pet oblasti nagrade su najee
stizale u ruke starijih dobitnika, ija su najvea ostvarenja ostala za njima. Prosjena starost
dobitnika nobelove nagrade za mir je 61 godina 25, ali je u periodu od 1964.godine prosjek godina
16
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/facts/peace
18
19
20
21
22
23
24
N.urak,S.Turalo-Nauka o miru,Hrestomatija,2013
25
17
13
opao na 57, s tim to je bilo i nekoliko dobitnika u tridesetim 26godinama. Laureati kao to su
Eskivel, Valensa i Tutu jo su u punoj ivotnoj snazi, tako da je nagrada znaila veliki podsticaj
za njihovo zalaganje.27
Nobel bi bio iznenaen i injenicom da baronica fon Satner nije dobila nagradu sve do pete
godine dodjeljivanja. U prvih 75 godina samo su dvije ene dobile nagradu za mir, bile su to
1946.godine Dejn Adams i Emili Grin Bal, njena nasljednica na elu WILPF-a. Zato su u
periodu 1977.g i 1982.godine nominovane etiri ene: Beti Vilijams, Mejrid Korigan, majka
Tereza i Alva Mirdal koja je radila na kontroli naoruanja u vedskoj vladi i u Ujedinjenim
Nacijama.28
Od 1949. godine u radu komiteta uestvuje i po jedna ena, a u posljednjim godinama ena je
bila predsjedavajui. Nobel je oekivao da e nagrade dodjeljivati samo pojedincima. Ipak je od
95 mirovnih nagrada veliki broj dodijeljen organizacijama29. Nobelova namjera je bila da se
nagrade dodjeljuju svake godine, ali u toku 73 godine mira Komitet je 10 puta odustao od
dodjele nagrade, bilo zato to lanovi nisu mogli da se sloe ili zato to sus se sloili da nema
valjanog kandidata. U periodu od 12 godina dok su bjesnili svjetski ratovi, Komitet je dodijelio
samo dvije nagrade, i to obje Crvenom Krstu.30
Najuestalije podruje djelovanja laureata Nobelove Nagrade za mir su mirovni pokreti, iz ovog
podruja je bilo 39 laureata.31 Jedna nagrada je dodijeljena posthumno Dagu Hammarskjoldu
1961.godine.32Vie puta nagradu su dobivali Meunarodni Komitet Crvenog krsta (3) i UNHCR
(2).33
4. Studija sluaja
4.1. BARACK OBAMA
26
28
29
30
31
32
33
27
14
Jedan od najkontroverznijih dobitnika Nobelove nagrade jeste predsjednik SAD-a Barack

Obama. Barack Obama je bio najiekivanijih predsjednik Amerike. Od samog poetka
kampanje bilo je jasno da e se dogoditi neto sasvim novo, u jednu ruku revolucionarno. Po prvi
put predsjednik Amerike je bio tamnoputa osoba. Mnogi su smatrali da to nije nita udno,
obzirom da je Obama imao veliku podrku slavnih osoba. Takoer, strunjaci su tvrdili da je
Amerika napokon sazrela. Prvi svoj veliki uspjeh u politici Barack Obama je zabiljeio 1994.
godine, kada je izabran za senatora u senatu drave Illinois kao predstavnik Demokratske
stranke. Nakon toga, tanije 2004. godine je izabran u Senat Kongresa SAD-a, kao predstavnik
grada Chicaga. Veliku podrku je dobio zahvaljujui tome to se posvetio ljudskim pravima.
Njegov najvei uspjeh zapoeo je 2007. godine, kada se odluio kandidovati za predsjednika
Amerike, kao nositelj Demokratske stranke.
Godine 2008. je i izabran za predsjednika
Sjedninjenih Amerikih Drava.

Norveki Nobelov komitet, 2009. godine u Oslu, je donio jednoglasnu odluku, te je Nobelovu
nagradu za mir dodijelio Baracku Obami za "izvanredne napore ka jaanju meunarodne
diplomatije i saradnje meu narodima". Barack Obama je bio etvrti predsjednik Amerike koji je
dobio Nobelovu nagradu za mir. Prije njega nagradu su dobili Theodor Roosevelt (1906),
Woodrow Wilson (1919) i Jimmy Carter (2002). Nagrada je izazvala veliko iznenaenje u
svijetu. Ono to je Odbor naveo kao jedan od glavnih razloga zbog koga je Nobelova nagrada
pripala predsjedniku SAD-a, jesu napori koje je on ulogao u borbu protiv nuklearnog oruja.
Time se elio istai Obamin doprinos za razumjevanje meu narodima, za razoruanje, zatitu
okolia i mirno rjeavanje sukoba. Nobelov komitet je istakao i njegov zaokret u odnosu prema
Ujedinjenim narodima. U Komitetu smatraju da zahvaljujui Obami, SAD sada imaju
konstruktivnu ulogu i pri jaanju demokracije i ljudskih prava.34
Dok su jedni smatrali da je nagrada otila uprave ruke, s druge strane su isticalikako se radi o
sramotnoj ali i kako Obama nije uinio nita za mir u svijetu. Zapravo radilo se o tome da su
mnogi mediji i javnost isticali to kako je Obama dobio nagradu, a nije zavrio ni prvu godinu
svog mandata, niti je postigao ikakav rezultat na meunarodnom planu. U to vrijeme bila su
zastupljena miljenja kako se Nobelova nagrada pretvorila u politiku nagradu, koja je izgubila
svoje osnovne principe vjerodostojnosti, vrijednosti i morala. Ono to se smatralo najveom
34
Preuzeto sa: http://www.dw.de/nobelova-nagrada-za-mir-baracku-obami/a-4777418, 08.04.2015.
15
ironijom jeste to to je Obama dobio nagradu u vrijeme kada je vodio rat bespilotnim letelicama
u Jemenu i Pakistanu, rat u Libiji i protiv pobune u Afganistanu. 35 Najvee kritike su pristizale iz
arapskih i muslimanskih zemalja. Postavljalo se pitanje zato je Obama dobio Nobelovu nagradu
za mir, a njegova zemlja posjeduje najvei nuklearni arsenal?? Istraivanja su pokazala da
amerika skladita zajedno sa ruskim ine oko 90 % ukupnog broja nuklearnog naoruanja u
svijetu. SAD prednjae po broju izvedenih nuklearnih proba 1054, u periodu 1945-1992, to je
vei broj nego sve ostale zemlje zajedno. Takoer, SAD su jedina zemlja koja je zasad koristila
nuklearno oruje tokom ratovanja. Iako su u svom novijem razdoblju SAD smanjile broj
nukleranog naoruanja, njihovi arsenali (pored ruskih) su i dalje najvei u svijetu. Prema nekim
procjenama SAD su krajem 2012. godine imale najmanje 2150 bojnih glava nuklearnog oruja
koje je spremno za upotrebu. Uz to, smatra se da se jo najmanje 2500 bojnih glava nalazi u
rezervi, a njih 3000 je neuinkovito. Dakle, SAD je u posjedu ukupno 7650 bojnih glava. Od
2150 funkcionalnih, pretpostavlja se da ih je 500 namijenjeno za projektile na zemlji, 1150 za
nuklearne podmornice, a preostalih 300 za razmjetanje po zrakoplovima.36
Jedno je sigurno, kada je proglaena odluka o odlikovanju Obame, svijet nije bio nita manje
iznenaen nego on sam. Obama do sada nije ispunio velika oekivanja to se tie njegovih
sposobnosti kao mirovnog posrednika. U principu je Nobelovu nagradu za mir dobio na temelju
svoje vizije boljeg i ljepeg svijeta bez ratova i atomskog naoruanja.37
4.2. NELSON MANDELA
Godine 1993. Nobelov komitet je tadanjem predsjedniku Junoafrike republike

NelsonuMandeli i bivem predsjedniku Frederiku Willemu de Klerkudodijelio Nobelovu
35
Preuzeto sa: http://ba.voanews.com/content/a-29-2009-10-09-voa1-86088337/677033.html, 09.04.2015.
36
Preuzeto sa:http://www.mojportal.ba/novost/153998/Ovo-su-drzave-koje-imaju-nuklearno-naoruzanje,09.04.2015.
37
Preuzeto sa: http://www.dw.de/kontroverzni-dobitnici-nobelove-nagrade-za-mir/a-6091699, 09.04.2015.
16
nagradu za mir, "za njihov rad na mirnom okonanju reima apartheida, i za polaganje tememlja
nove demokratske Junoafrike republike".
Nelson Mandela bio je jedan od najpoznatijih politikih aktivista i boraca za ljudska prava. Od
ranih studentskih dana sudjelovao je u studentskim prosvjedima, zbog ega je bio prisiljen da
studij prava u Johanesburgu pohaa vandredno. U Johanesburgu, 1944. godine postao je lan
ANC38. Tri godine kasnije, 1947. izabran je za generalnog sekretara Lige mladih. Godine 1948,
na vlast je dola Nacionalna stranka, a sa njom i aparthejd. U to vrijeme zapoeli su prvi
masnovni prosvjedi i kampanje civilne neposlunosti ANC-a protiv reima aparthejda. Glavnu
ulogu imao je Neslon Mandela. Kada je ANC 1960. godine zabranjen, Mandela je zatvoren pod
optubon da je poinio veleizdaju. Sudki proces je zavren 1961. godine, a Mandela je puten uz
jamevinu. 39Godine 1963.ponovo je optuen za poziv na ilegalni trajk i izlazak iz June Afrike
bez vaee putovnice. Njegovo najvee nastojanje tokom procesa bilo je da dokae da se tu u
stvari sudi afrikom narodu. Od samog poetka Mandela je osporavao legitimitet suda da donese
presudu u njegovu sluaju; nije se osjeao ni pravno niti moralno obveznim potovati zakone
parlamenta, u kojima on nije bio zastupljen. Na kraju tog sudskog procesa Mandela je osuen na
pet godina zatvora. Dok je sluio kaznu pozvan je opet pred sud i optuen je za sabotau u tzv.
Rivonia-procesu. Njegove izjave tokom suenja ule su u historiju otpora protiv aparthejda i bile
su inspiracija za sve one koji su se borili za slobodu. Mandela je osuen na doivotnu robiju. Od
njega se trailo da Nacionalni kongres odustane od primjene nasilja, u zamjenu za pomilovanje,
meutim on je to odluno odbio. Puten je na slobodu 11. februara 1990. godine, nakon punih 27
godina provedenih u zatvoru.40
Nakon oslobaanja iz zatvora ponovno se poeo baviti politikom, a bio je zbog svog pomirljivog
stava potovan i od strane bijelaca te zbog napora da ujedini Junoafrikance koji su stoljeima
ivjeli rasno i plemenski podijeljeni.Usprkos provokacijama koje su i dalje bile prisutne, on na
rasizam nikada nije odgovorio rasizmom. Godine 1993. dobio je Nobelovi nagradu za mir, a
godinu dana kasnije izabran je za predsjednika Junoafrike republike. Prvi je demokratski
izabran predsjednik JAR, te prvi crnac koji je obiljeio ovu funkciju. Njegova praktiki cijela
38
Afrikog nacionalnog kongresa
39
Preuzeto sa: http://www.tportal.hr/vijesti/svijet/108647/Nelson-Mandela-zivot-za-slobodu.html, 10.04.2015.
40
Preuzeto
sa:
http://www.dw.de/nelson-mandela-ju%C5%BEnoafri%C4%8Dka-ikona-slobode/a-17274939,
10.04.2015.
17
karijera bila je usredotoena na borbu protiv apartheida. Teio je pomirenju i suivotu svih
stanovnika bez obzira na rasu ili boju koe u Junoafrikoj republici.41
Veina svijeta je miljenja kako je Mandela istinski zasluio Nobelovu nagradu, prije svega jer je
cijeli svoj ivot ostao vjeran svojim pricipima, borio se za pravdu i vrsto vjerovao u to. Smru
Nelsona Mandele svijet je izgubio jednog velikog borca za slobodu i velikog dravnika, a
njegova drava je izgubila jednu vrstu moralnog kompasa. Usprkos velikom gubitku, iza njega
su ostala velika djela, misli i savjeti drugima, kako bi se borili za pravdu, istinu i univerzalne
vrijednosti ovjeanstva, ba kao to je to i sam radio.42
Zakljuak
Alfred Nobel, nije blagonaklono gledao na advokate, tako da je odluio da sam sastavi
testament. U nekim djelovima se koristio optim pojmovima, koji su njegovim tumaima
omoguili da odrene nagrade proire van dometa koji je ostavitelj oporuio. Najvea odstupanja
41
Preuzeto sa: http://www.tportal.hr/vijesti/svijet/108647/Nelson-Mandela-zivot-za-slobodu.html, 10.04.2015.
42
Preuzeto sa: http://civitas.ba/ebudjenje/nelson-mandela-biografija/, 10.04.2015.
18
su se pojavila u oblasti za promicanje mira u svijetu. Tako su tumai vremenom uvrstili meu
potencijalne dobitnike i politiare, iako njihova dostignua proizilaze iz njihove pozicije, prije
nego iz njihovog cjeloivotnog angamana na polju uspostavljanja mira.
Na osnovu svega prikazanog, moe se zakljuiti da je rad postigao prvobitno postavljene
ciljeve. Iako je kroz historiju bilo dosta kontraverzi, kada su u pitanju dobitnici Nobelove
nagrade za mir, evidentno je da sa izezutkom nagrade koja je dodjeljena amerikom predsjedniku
Barak Husein Obami, u proteklom periodu nije bilo previe kontraverzi oko laureata. Ipak, kakav
god izbor bio uvijek bi se nalazila grupa nezadovoljnika, manje ili vie s opravdanim razlozima.
Norveki komitet zaduen za dodjelu nagrada, vremenom se navikao na negodovanja, tako da
nisu previe davali znaaja na proteste. Vremenom su se pojavljivale grupe koje su pokuavale
da osnuju alternativnu nagradu, bez veih uspjeha.
Kada su postavljeni sekundarni ciljevi rada, naglaena je bitnost analize dobitnika, te da
li je bilo identiteta koji su presuivali u korist dobitnika. Primjeuje se da je sve do 1973. godine,
nagrada bila rezervisan za stanovnike zapadnih zemalja. Evidentno je da su dobitnici nagrade iz
pojedinih vjerskih skupina u daleko nesrazmjernom odnosu na druge. Primjetan je daleko vei
broj dobitnika meu mukarcima, nego meu enama. Pored svega navedenog, nagrada je
najznaajnije priznanje na polju humanitarnog i mirovnog rada.
Literatura:
1. N.urak,S.Turalo, Nauka o miru, Hrestomatija, 2013
2. Sajt - The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15,
http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/history/
19
http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/establishment/
http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/medal/
http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/diploma/
http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/why-norway/
3. Sajt - Nobelprize.org, datum pristupa: 10.4.15,
http://www.nobelprize.org/nomination/peace/
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/themes/peace/committee/index.html
4. Sajt DW , datum pristupa: 09.04.15.
http://www.dw.de/nobelova-nagrada-za-mir-baracku-obami/a-4777418
http://www.dw.de/kontroverzni-dobitnici-nobelove-nagrade-za-mir/a-6091699
http://www.dw.de/nelson-mandela-ju%C5%BEnoafri%C4%8Dka-ikona-slobode/a17274939
5.
Sajt- Moj portal, http://www.mojportal.ba/novost/153998/Ovo-su-drzave-koje-imajunuklearno-naoruzanje, datum pristupa: 11.04.15
6. Sajt Voanews, http://ba.voanews.com/content/a-29-2009-10-09-voa186088337/677033.html , datum pristupa: 10.4.15.

7. Sajt tportal, http://www.tportal.hr/vijesti/svijet/108647/Nelson-Mandela-zivot-zaslobodu.html , datum pristupa: 11.04.15
8. Sajt CIVITAS, http://civitas.ba/ebudjenje/nelson-mandela-biografija/, datum pristupa:
10.4.15.
9. Sajt Psihijatrija, http://www.psihijatrija.com/psihijatrija/NOVO/Nobel
%20biografija.htm, datum pristupa: 10.4.15.
Dodatak
Dobitnici nobelove nagrade za mir
20
1901.godine nobelovu nagradu za mir je dobio vicarac Henry Dunant osniva Meunarodnog
Komiteta Crvenog Krsta i francuz Frederic Passy osniva i predsjednik prvog francuskog
mirovnog drutva .43
1902.godine nagradu su dobili vicarac Elie Ducommun poasni sekretar Stalnog Meunarodnog
Biroa za Mir i vicarac Albert Gobat sekretar istog biroa.44
1903.godine nagradu je dobio britanac Randal Cremer poasni sekretar Meunarodne Lige za
Arbitrau i britanski parlamentarac.45
1904.godine nagradu je dobila organizacija,Institut Meunarodnog Prava sa sjeditem u Belgiji.46
1905.godine nagradu je dobila prva ena,Bertha von Suttner,austrougarska baronesa i autorka
knjige Lay Down Your Arms-Odloite Oruje.47
1906.godine nagradu za mir je dobio Theodore Roosevelt predsjednik Sjedijenih Amerikih
Drava.48
1907. nagradu su dobili italijan Ernesto Teodoro Moneta predsjednik Lombardijske Lige za Mir i
francuz Louis Renault profesor meunarodnog prava.49
1908.godine nagradu su dobili veanin Klas Pontus Arnoldson osniva vedske Lige za
Arbitrau i Mir i bivi vedski parlamentarac,te danac Fredrik Bajer poasni predsjednik
Meunarodnog Biroa za Mir.50
1909.godine nagradu su dobili belgijanac Auguste Beernaert bivi belgijski premijer i
parlamentarac i francuz Paul Henri d`Estournelles de Constant osniva Komiteta za Odbranu
Nacionalnih Interesa i Meunarodno Mirenje i francuski parlamentarac.51
43
44
45
46
47
48
49
50
51
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates
21
1910.godine nagradu je dobila jedna organizacija,Stalni Meunarodni Biro za Mir sa sjeditem u

vicarskoj.52
1911.godine nagradu su dobili holananin Tobias Asser advokat i holandski ministar i austrijanac
Alfred Fried novinar i osniva mirovnog asobisa Die Friedenswarte.53
1912.godine nagradu je dobio amerikanac Elihu Root bivi ameriki dravni sekretar.54
1913.godine nagradu je dobio belgijanac Henri La Fontaine predsjednik Stalnog Meunarodnog
Biroa za Mir i belgijski parlamentarac.55
1914.,1915. i 1916.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA zbog Prvog
Svjetskog Rata.56
1917.godine nagradu je dobila organizacija Meunarodni Komitet Crvenog Krsta sa sjeditem u
vicarskoj.57
1918.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA zbog Prvog Svjetskog rata.58
1919.godine nagradu je dobio ameriki predsjednik Thomas Woodrow Wilson.59
1920.godine nagradu je dobio francuz Leon Bourgeois predsjednik Vijea Lige Naroda,francuski
premijer i bivi dravni sekretar.60
1921.godine nagradu su dobili veanin Hjalmar Branting vedski delegat u Vijeu Lige Naroda
i norveanin Christian Lange generalni sekretar Inter-Parlamentarne Unije u Briselu.61
1922.godine nagradu je dobio norveanin Fridtjof Nansen norveki delegat u Ligi Naroda i
zaetnik pasoa za izbjeglice.62
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
22
1923.godine i 1924.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA.63

1925.godine nagradu su dobili britanac Sir Austen Chamberlain britanski ministar vanjskih
poslova i amerikanac Charles G. Dawes podpredsjednik Sjedinjenih Amerikih Drava.64
1926.godine nagradu su dobili francuz Aristide Briand francuski ministar vanjskih poslova i
nijemac Gustav Stresemann bivi njemaki kancelar.65
1927.godine nagradu su dobili francuz Ferdinand Buisson profesor na Univerzitetu Sorbona i
nijemac Ludwig Quidde njemaki parlamentarac i profesor na Berlinskom Univerzitetu.66
1928.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA.67
1929.godine nagradu je dobio amerikanac Frank B. Kellogg ameriki dravni sekretar.68
1930.godine nagradu je dobio veanin Nathan Soderblom vedski nadbiskup.69
1931.godine nagradu su dobili amerikanka Jane Adams,druga ena dobitnica ove nagrade i borac
za mir i prava ena,te amerikanac Nicholas Murray Butler predjednik Kolumbija Univerziteta i
zagovara Brian-Kelloggovog pakta.70
1933.godine nagradu je dobio britanac Sir Norman Angell pisac i lan Izvrnog Vijea Lige
Naroda.72
1934.godine nagradu je dobio britanac Arthur Henderson bivi britanski ministar vanjskih
poslova.73
1935.godine nagradu je dobio nijemac Carl von Ossietzky novinar i pacifista.74
63
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
64
23
1936.godine nagradu je dobio argentinac Carlos Saavedra Lamas argentinski ministar vanjskih
poslova i predsjednik Skuptine Lige Naroda.75
1937.godine nagradu je dobio britanac Robert Cecil osniva i predsjednik Meunarodne Mirovne
Kampanje i pisac.76
1938.godine nagradu je dobila jedna organizacija,Nansenov Internacionalni Ured za izbjeglice sa
sjeditem u vicarskoj.77
1939.g,1940.g,1941.g,1942.g i 1943.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA
zbog izbijanja Drugog Svjetskog Rata.78
1944.godine nagradu je dobila organizacija Meunarodni Komitet Crvenog Krsta sa sjeditem u
vicarskoj.79
1945.godine nagradu je dobio amerikanac Cordell Hull ameriki dravni sekretar i jedan od
zaetnika Ujedinjenih Nacija.80
1946. godine nagradu su dobili amerikanka Emily Greene Balch trea ena dobitnik i borac za
mir slobodu i prava ena.81
1947.godine nagradu su dobile dvije amerike organizacije Friends Service Council i American
Friends Service Committee,organizacije amerikih Kvekera.82
1949.godine nagradu je dobio britanac Lord Boyd Orr predsjednik Nacionalnog Mirovnog Vijea
i Svjetske Unije Mirovnih Organizacija.84
75
77
78
79
80
81
82
83
84
76
24
1950.godine nagradu je dobio amerikanac Ralph Bunche profesor na Harvardskom

Univerzitetu.85
1951.godine nagradu je dobio francuz Leon Jouhaux delegat u Ujedinjenim Nacijama.86
1952.godine francuz Albert Schweitzer osniva Republike Gabon i hirurg unutar humanitarnih
misija.87
1953.godine nagradu je dobio amerikanac George C. Marshall zaetnik Maralobog Plana i
bivi ameriki dravni sekretar i sekretar za odbranu.88
1954.godine nagradu je dobila organizacija UNHCR ,organizacija u sklopu Ujedinjenih Nacija.89
1955.g i 1956.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA.90
1957.godine nagradu je dobio kanaanin Lester Bowles Pearson bivi kanadski dravni sekretar
za vanjske poslove .91
1958.godine nagradu je dobio belgijanac Georges Pire dominikanski sveenik i voa
organizacije za pomo izbjeglicama.92
1959.godine nagradu je dobio britanac Philip Noel-Baker britanski parlamentarac.93
1960.godine nagradu je dobio junoafrikanac Albert Lutuli predsjednik Afrikog Nacionalnog
Kongresa,ujedno i prva osoba sa Afrikog kontinenta koja je dobila nagradu.94
1961.godine nagradu je dobio veanin Dag Hammarskjold Generalni Sekretar Ujedinjenih
Nacija.95
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
25
1962.godine nagradu je dobio amerikanac Linus Pauling aktivista na podruju kontrole oruja i
razoruanja.96
1963.godine nagradu su dobile dvije organizacije Meunarodni Komitet Crvenog Krsta i Liga
Drutava Crvenog Krsta.97
1964.godine nagradu je dobio amerikanac Martin Luther King Jr. voa Southern Christian
Leadership Conference i borac za prava afroamerikanaca i graanske slobode.98
1965.godine nagradu je dobila organizacija UNICEF,organizacija u sklopu Ujedinjenih Nacija.99
1966.godine i 1967.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA.100
1968.godine nagradu je dobio francuz Rene Cassin predsjednik Europskog Suda za Ljudska
Prava.101
1969.godine nagradu je dobila organizacija,Meunarodna Organizacija Rada sa sjeditem u
vicarskoj.102
1970.godine nagradu je dobio amerikanac Norman Borlaug agronom koji je radio na podruju
olakavanja pristupa hrani i zatiti usjeva.103
1971.godine nagradu je dobio nijemac Willy Brandt njemaki kancelar.104
1973.godine nagradu su dobili amerikanac Henry Kissinger ameriki dravni sekretar i
vijetnamac Le Duc Tho glavni sjevernovijetnamski pregovara.106
96
98
99
100
101
102
103
104
105
106
97
26
1974.godine nagradu su dobili irac Sean MacBride predsjednik Meunarodnog Mirovnog Biroa i
japanac Eisaku Sato premijer Japana.107
1975.godine nagradu je dobio rus Andrei Sakharov sovjetski nuklearni fiziar.108
1976.godine nagradu je dobila britanka Betty Williams osnivaica Pokreta za Mir Sjeverne Irske
i etvrta ena dobitnica ove nagrade,te britanka Mairead Corrigan isto jedna od osnivaica
Pokreta za Mir Sjeverne Irske i peta ena dobitnica ove nagrade.109
1977.godine nagradu je dobila organizacija Amnesty international sa sjeditem u Ujedinjenom
Kraljevstvu.110
1978.godine nagradu su dobili egipanin Anwar al-Sadat egipatski predsjednik i izraelac
Menachem Begin izraelski premijer.111
1979.godine nagradu je dobila Majka Tereza,voa misionara porijeklom iz Makedonije.112
1980.godine nagradu je dobio argentinac Adolfo Perez Esquivel,voa pokreta za ljudska prava.113
1981.godine nagradu je dobila organizacija UNHCR,organizacija u sastavu Ujedinjenih
Nacija.114
1982.godine nagradu je dobila veanka Alva Myrdal vedska spisateljica,diplomatkinja i
ministarka,te meksikanac Alfonso Garcia Robles meksiki ministar vanjskih poslova,delegat u
Ujedinjenim Nacijama i diplomata.115
1983.godine nagradu je dobio poljak Lech Walesa voa Pokreta za Solidarnost.116
1984.godine nagradu je dobio junoafrikanac Desmond Tutu,Johanesburgski Biskup.117
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
27
1985.godine nagradu je dobila jedna organizacija, Meunarodni Fiziari za Prevenciju

Nuklearnog Rata sa sjeditem u SAD-u.118
1986.godine nagradu je dobio amerikanac Elie Wiesel predsjedavajui Predsjednike Komisije
za Holokaust.119
1987.godine nagradu je dobio kostarikanac Oscar Arias Sanchez predsjednik Kosta Rike.120
1988.godine nagradu su dobile Mirovne Snage Ujedinjenih Nacija,organizacija u sastavu
Ujedinjenih Nacija.121
1989.godine je dobio 14ti Dalaj Lama nastanjen u Indiji.122
1990.godine nagradu je dobio rus Mikhail Gorbachev predsjednik SSSR-a.123
1991.godine nagradu je dobila Aung San Suu Kyi nastanjena u Burmi za nenasilnu borbu za
dekokratiju i ljudska prava.124
1992.godine je dobila guatemalanka Rigoberta Menchu Tum zbog borbe za socijalnu pravdu i
prava starosjedilakih naroda.125
1993.godine nagradu su dobili junoafrikanci Nelson Mandela i Frederik Willem de Klerk zbog
njihovog zalaganja za miran prekid aparthejdskog reima.126
1994.godine nagradu su dobili palestinac Yasser Arafat i izraelci Shimon Peres i Yitzhak Rabin
zbog njihovog zalaganja za mir na bliskom istoku.127
1995.godine nagradu je dobio Joseph Rotblat nastanjen u Ujedinjenom Kraljevstvu zbog
angamana na podruju razoruanja i kontrole oruja i organizacija Pugwash Conferences on
Science and World Affairs sa sjeditem u Kanadi.128
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
28
1996.godine nagradu su dobili Carlos Filipe Ximenes Belo i Jose Ramos-Horta zbog njihovog
rada po pitanju prestanka sukoba i izgradnje mira.129
1997.godine nagradu je dobila organizacija ICBL Meunarodna Kampanja za Zabranu Mina sa
sjeditem u SAD-u i amerikanka Jody Williams,koja je djelovala na istom podruju.130
1998.godine nagradu su dobili John Hume i David Trimble iz Ujedinjenog Kraljevstva zbog
njihovog angamana da nau mirno rjeenje za sukob u sjevernoj irskoj.131
1999.godine nagradu je dobila organizacija Ljekari bez Granica,sa sjeditem u Francuskoj.132
2000.godine nagradu je dobio koreanac Kim Dae-Jung predsjednik June Koreje.133
2001.godine nagradu je dobila organizacija Ujedinjene Nacije i Kofi Annan Generalni Sekretar
Ujedinjenih Nacija porijeklom iz Gane.134
2002.godine nagradu je dobio Jimmy Carter,bivi predsjednik SAD-a.135
2003.godine nagradu je dobila iranka Shirin Ebadi zbog djelovanja na podruju ljudskih prava.136
2004.godine nagradu je dobila kenijka Wangari Maathai zbog njenog doprinosa miru i odrivom
razvoju.137
2005.godine nagradu je dobila Meunarodna Organizacija za Atomsku Energiju IAEA,i
Mohamed ElBaradei generalni direktor te orgganizacije.138
2006.godine nagradu je dobio Muhammad Yunus,bankar iz Bangladea i Grameen Bank
organizacija koju je osnovao,zbog aktivnosti na podruju humanitarnog rada.139
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
29
2007.godine nagradu je dobila organizacija,Meuvladin Panel o Klimatskim Promjenama IPCC i

amerikanac Al Gore bivi podpredsjednik SAD-a.140
2008.godine nagradu je dobio finac Martti Ahtisaari bivi predsjednik Finske.141
2009.godine nagradu je dobio Barack H. Obama predsjednik SAD-a.142
2010.godine nagradu je dobio kinez Liu Xiaobo zbog djelovanja na podruju ljudskih prava.143
2011.godine nagradu su dobili liberijke Ellen Johnson Sirleaf,Leymah Gbowee i Tawakkol
Karman zbog njihove nenasilne borbe za prava ena.144
2012.godine nagradu je dobila organizacija,Europska Unija EU.145
2013.godine nagradu je dobila Organizacija za Zabranu Hemijskog Oruja OPCW .146
2014.godine nagradu su dobili indijac Kailach Satyarthi i pakistanka Malala Yousafzai zbog
djelovanja za djeija prava i prava djece na obrazovanje.147
140
141
142
143
144
145
146
147
30

Nobelova Nagrada

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nobelova Nagrada

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET POLITIKIH NAUKA

Nobelova nagrada za mir

Muhamed Buri, Amra Alikovi,

prof.dr. Nerzuk urak

Armin Velagi, Goran Karamehi,

Sarajevo, april, 2015.

Nastanak i razvoj Nobelove nagrde......................................................................4

Nastanak Nobelove nagrade..........................................................................5

Historijski razvoj nagrade za mir..........................................................................8

Osnivanje nagrade za mir.............................................................................. 8

Norveki Nobelov komitet............................................................................ 10

Proces nominacija i izbora............................................................................12

nagrada za mir, smatra se najuglednijim i najprestinijim priznanjem za

1. Nastanak i razvoj Nobelove

Sajt-Nobelova narada, http://www.nobelprize.org/internet preuzeto: 12.04.15

1.2. Nastanak Nobelove nagrade

Isto / internet 11.04.2015

+ one za fizioloka i medicinska dostignua Karolinski institut u Stokholmu (Carolinianum);

+ one za istaknute domete na polju knjievnosti Svedska akademija za knjievnost.

2. Historijski razvoj nagrade za mir

2.1. Osnivanje nagrade za mir

The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15, http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/history/

2.2. Medalja i diploma

Za sve dobitnike Nobelova nagrada je nesumnjivo najvee priznanje u svijetu. Uz

The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15.

2.3. Norveki Nobelov komitet

Nobelprize.org, datum pristupa: 10.4.15,

The Nobel Peace Prize, datum pristupa: 10.04.15, http://nobelpeaceprize.org/en_GB/about_peaceprize/whynorway/

2.4. Proces nominacija i izbora

Nobelprize.org, datum pristupa: 10.4.15, http://www.nobelprize.org/nomination/peace/

Od 1901 dodijeljeno je 95 Nobelovih Nagrada za mir.Nagrada nije dodijeljena 19 puta

Ujedinjeno Kraljevstvo (10), Francuska(7) i vedska (5). Tek od 1960.godine sa

Jedan od najkontroverznijih dobitnika Nobelove nagrade jeste predsjednik SAD-a Barack

Godine 2008. je i izabran za predsjednika

Sjedninjenih Amerikih Drava.

Preuzeto sa: http://www.dw.de/nobelova-nagrada-za-mir-baracku-obami/a-4777418, 08.04.2015.

4.2. NELSON MANDELA

Godine 1993. Nobelov komitet je tadanjem predsjedniku Junoafrike republike

Preuzeto sa: http://ba.voanews.com/content/a-29-2009-10-09-voa1-86088337/677033.html, 09.04.2015.

Preuzeto sa: http://www.dw.de/kontroverzni-dobitnici-nobelove-nagrade-za-mir/a-6091699, 09.04.2015.

Afrikog nacionalnog kongresa

Preuzeto sa: http://www.tportal.hr/vijesti/svijet/108647/Nelson-Mandela-zivot-za-slobodu.html, 10.04.2015.

Preuzeto sa: http://www.tportal.hr/vijesti/svijet/108647/Nelson-Mandela-zivot-za-slobodu.html, 10.04.2015.

Preuzeto sa: http://civitas.ba/ebudjenje/nelson-mandela-biografija/, 10.04.2015.

Sajt- Moj portal, http://www.mojportal.ba/novost/153998/Ovo-su-drzave-koje-imajunuklearno-naoruzanje, datum pristupa: 11.04.15

6. Sajt Voanews, http://ba.voanews.com/content/a-29-2009-10-09-voa186088337/677033.html , datum pristupa: 10.4.15.

1910.godine nagradu je dobila jedna organizacija,Stalni Meunarodni Biro za Mir sa sjeditem u

1923.godine i 1924.godine Nobelova Nagrada za Mir NIJE DODIJELJENA.63

1950.godine nagradu je dobio amerikanac Ralph Bunche profesor na Harvardskom

1985.godine nagradu je dobila jedna organizacija, Meunarodni Fiziari za Prevenciju

2007.godine nagradu je dobila organizacija,Meuvladin Panel o Klimatskim Promjenama IPCC i

You might also like