niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri:

Adyaman rnei
The Leisure Time Activities of University Students and Governmental Staff:
Adyaman Case
1

idem SABBA , Elif AKSOY

zet
Adyamandaki niversite rencileri ve kamu-zel sektr alanlarnn bo zaman alkanlklar, etkinlikleri,
kentteki mevcut ve istenen tesisler hakknda isteklerinin belirlenmesi amacyla yaplmtr. renciler ve bayan
alanlarn ou etkinlik yapabilecek bo zaman bulabildiklerini, bo zaman etkinliklerine katlmama nedeni
olarak ekonomik yetersizlikler ve tesis eksiklii olduunu belirtmilerdir. Her iki grupta da bo zaman etkinliklerine
katlm oran yksektir. Hem renci hem de alanlarn ounluu parklarn spor tesisleri kadar byk olmasn,
ehir merkezinde ve her mahallede parklarn olmas gerektiini, parklarn iinde spor tesisi, restaurant, oyun
alanlar, gvenlik, mescit, rahat banklar, tuvalet, p kutularnn olmas gerektiini belirtmilerdir.
Anahtar Kelimeler: Kamu personeli, Bo zaman, Bo zaman deerlendirmesi, Bo zaman etkinlikleri, renci
Abstract
This questionnaire study is aimed to determine the leisure time habits, activities, demands on active and required
facilities of university students and governmental staff in Adyaman. Students and majority of the women staff
pointed out having enough leisure time for activities. They indicated reasons for not participating to activities as
economical insufficiency and lack of facilities. Participation to leisure time activities for both group was high.
Majority of both the students and the governmental staff suggested the necessity of large sport facilities alike
public gardens, the presence of public gardens in city center and districts, sport facilities in public gardens,
restaurants, cafe, playgrounds, security, mosque, comfortable benches, and bush bins.
Key Words: Governmental staff, Leisure time, Leisure time spending, Leisure time activities, Student

Giri
Bo zaman deerlendirme olgusu giderek nem kazanmakta ve her kesimden insann gnlk
hayatnda yer almaktadr. Bo zaman basit anlamyla dolu olmayan zaman dilimidir (Demiray, 1987).
Bo zaman bireyin yaamak iin bavurmas gereken uralarn dnda bireysel tercihlerine ayraca
zaman olarak tanmlanmaktadr. Bir baka tanma gre bo zaman gnlk hayatn uyku, dinlenme ve
alma dnda kalan, bireyin istedii gibi kullanabilecei zamandr. Bu zamann deerlendirilmesi ise,

1
2

Yrd. Do. Dr., Adyaman niversitesi, csabbag06@gmail.com

rt. Gr., Adyaman niversitesi, eaksoy@posta.adiyaman.edu.tr

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

bireyin istedii bir ura ile zevk ve doyum salamak amac ile bireysel veya grupla bo zamanda
yaplan etkinliklerdir (Karakk, 1999). Bu kavram ou kez serbest zaman ile kartrlabilse de
kiinin alma d faaliyetler iin kulland zaman aral olup, serbest zamann bir parasdr(Demir
ve Demir, 2007). Bo zaman ift ynl olup; sanat, mzik ve bilimden zevk alma, salk, kuvvet ve
yeteneklerimizi gelitirme ve yaratclmzn aa kmasn salayabilecei gibi, bunlarn tam
tersine baboluk, sknt, bunalm ve dzensizlii de dourabilir (Zorba ve di. 2001). Modern ada
bireylerin d dnyayla balarn kopararak yaamlarn srdrmeleri giderek azalm; gelimeleri ve
gndemi izlemek bir gereksinim halini almtr. Bireysel ve kurumsal yaplar baznda da bu durum
kendini gstermekte ve giderek younlamaktadr. Bu ihtiyalarn ba aktrlerini de gazete, dergi,
kitap gibi okumaya dayal grsel yaynlar oluturmaktadr (Tel, 2007). Bo zaman etkinliklerine
katlmada renci ve alanlar ile cinsiyetler arasnda farkllklar vardr. Hudson, yapm olduu
almada, bo zaman faaliyetlerine katlmada cinsiyete bal nemli farkllklar olduunu saptamtr
(Hudson, 2000).
alan insanlarn bo zamanlarn iyi bir biimde deerlendirmesi i verimliliini etkilemekte; bu
zamanlar etkin deerlendirme alma yaam zerine olumlu etki yapmaktadr (Yenieri ve di.
2002). alanlarn genelde i iin yapacaklar ok etkinlik olmasna karn, kiisel hayatlar iin
ayrabildikleri zaman azdr ve birou sorumluluklarla ba etme abasndadr. Bunlarn stesinden
gelebilmek ancak insann ne yapmak istediini ve kendisi iin nelerin gerekten nemli olduunu
deerlendirmesiyle olasdr (Tracy, 2008). ou kii para kazanma tela iinde bo zamanlarn
yeterince iyi deerlendirememektedir (Goltz, 2005). Oysaki hangi yata olursa olsun kiiler bir ekilde
bo zamanlarn deerlendirmeye gerek duyarlar (zda ve di. 2009). Gnmzde, alma
hayatnn ve dier etkinliklerin youn, yorucu, sradan, skc ve stresli olmas, bo zaman
deerlendirme etkinliklerini, yaammzn vazgeilmez nemli bir paras yapm ve yenilenme,
dinlenme, yeniden toparlanma arac haline getirmitir. Bu durum kiilerin bo zamanlarn
deerlendirmelerine ynelik ok seenekli hizmetler sunan, yeni birok sektrn de olumasn
salamtr (Tel ve Kksalan, 2008).
alanlar iin bo zamanlarn etkin deerlendirilmesi nemli olup; alma hayatnn neden olduu
stres ve yorgunluktan kurtulma, sosyal ve kiisel yaamda daha mutlu ve baarl olma sonucunu
douracaktr. alan bir insann baarl kabul edilebilmesi iin, i yaamnda olduu kadar sosyal
hayatta da baarl olmas, eitli hobilere sahip olmas ve zel hayatna yeterli zaman ayrabilmesi
gerekir (Aydoan ve Gndodu, 2006). Bo zaman deerlendirmesine ynelik farkl almalar
yaplmtr. Karakk (1999) almasnda deneklerin urat bo zaman etkinlii olarak; masa
tenisi, ktphane, gezi, elence, halk oyunlar, salon sporlar, mzik, yabanc dil kursu, bilgisayar
kursu ve satran aktivitelerini belirlemitir. Fernandes ve di.(2008) Brezilyada ergenler zerinde
yrttkleri almalarnda, katlmclarn ounun dzenli spor yaptn, byk bir ksmnn bo
zamanlarnda bisiklet srme ve yry etkinliklerini yaptklarn belirlemilerdir. Spora dzenli
katlmn fiziksel aktivite ve davranlarla pozitif ilikili olduu sonucuna varmlardr.

11

niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri: Adyaman rnei

idem SABBA, Elif AKSOY

zda ve di. (2009) devlet memurlarnn bo zaman deerlendirmesi ile ilgili yapt almalarnda,
bo zaman etkinliklerine katlmann kiilerde srasyla sknt azaltc, dinlendirici, elendirici, salk
verici, eitici, mutluluk verici etkileri olduunu saptamlardr. Deneklerin bir blmnde de bo zaman
deerlendirme eylemlerinin kiisel stat salad belirlenmitir. Yeti (2008) kamu kuruluu
alanlarnn bo zaman etkinlikleri ile ilgili almasnda, byk ounluun gnde 3-4 saat bo
zamanlar olduunu, bo zaman etkinliklerine genelde haftada bir kez katldklarn, kurumda bu
amaca ynelik tesislerin nicelik ve nitelik bakmndan yetersiz olduunu ve imkan tanndnda (tesis
ve zaman asndan) daha ok bo zaman deerlendirme faaliyetlerine katlm istei olduunu
belirlemitir. Yenieri ve di. (2002) Mula il merkezindeki memurlarn bo zaman deerlendirmeleri ile
ilgili almada ev iinde TV izleme (% 34.8), mzik dinleme (% 20.1), kitap okuma (% 15.2), elii
yapma (% 10.7), iek yetitirme (% 8.9) ve spor yapma (% 5.4) etkinliklerinin, ev d bo zamanlarda
ise ilk tercihlerin % 37.3 ile geziler, % 25.4 ile spor ve % 15.9 ile sosyal-kltrel faaliyetlere katlmn
oluturduunu saptamlardr.
niversite retim elemanlarna ynelik eitli almalar da yaplmtr. Tel (2007) retim yelerinin
bo zaman deerlendirmesinde okuma etkinlii ile ilgili yapt almada retim yelerinin bu
etkinlie katlmnn % 99.1 olduunu; bayanlarn erkek retim yelerine gre ve evli retim
yelerinin de bekrlara gre daha yksek oranlarda okuduunu saptamtr. Aydoan ve Gndodu
(2006) Erciyes niversitesinin deiik birimlerinde alan 157 bayan retim elemannn bo zaman
deerlendirmesi ile ilgili almalarnda bayan retim elemanlarnn yeterince bo vakitlerinin
olmadn belirlemilerdir. Bayan retim elemanlar bo vakitlerinde de bilimsel almalarn
srdrmekte; bilimsel kitap ve dergi okumay tercih etmektedirler. Bunun yannda zel ve sosyal
yaamdaki rolleri gerei hemen hepsi bo vakitlerini evde evle ilgili ileri yaparak geirmekte; bo
zaman deerlendirmede ok eitlilik grlmemektedir. Farkl etkinliklerle ilgilenenler olmasna karn,
sonuta ounlukla bo zamanlarn TV ve video izleme, gazete, kitap ve dergi okuma etkinlii ile
doldurmaktadr.
Tel ve Kksalan (2008), Dou Anadolu Blgesi nde bulunan be niversitede grev yapan retim
yelerinin spor yapma alkanlklar konusunda yaptklar aratrmada, erkek retim yelerinin
yry ve futbolu tercih ettiini, bayan retim yelerinin ise tercihlerini yry, halk oyunlar ve
modern danslardan yana kullandklarn belirlemitir. Bayan retim yelerinin erkeklerin tersine;
basketbol, avclk, vcut gelitirme, kayak, daclk, krek ve binicilik gibi faaliyetlere katlmadklarn
saptamlardr. Tunkol ve umralgil (2005), Seluk niversitesinde akademik personelin
rekreasyonel faaliyetleri ile ilgili almalarn 500 kii ile yrtmlerdir. Katlmclarn % 27.5'i
rekreasyon faaliyetlerine katlmak iin yeterli zamanlarnn olmadn, % 54' ise ksmen zamanlar
olduunu; a1mada ounluu oluturan gen akademisyenlerin (% 52.9) rekreasyon faaliyetleri iin
yeterli zamanlar olmad tespit edilmitir. Rekreasyonel faaliyetlere katlan akademisyenlerin %
60.3 bedensel faaliyetlerle urarken, %7.4' resim, % 19.6's mzik, % 6.9'u bahecilikle

12

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

ilgilenmektedir. Sonuta, akademik personelin byk bir ksmnn aktif bedensel faaliyetleri tercih
ettikleri ve buna daha fazla zaman ayrmak istediklerini belirlemilerdir.
Yaplan almalarn bir blm de yksek renim rencilerini kapsamaktadr. Bu konu eitli
aratrclar tarafndan nemli bulunmu ve lkenin geleceinin bilimsel donanmla bezenmi salkl
ve nitelikli bir niversite genliinin yetimesine bal olduu da belirtilmitir (Bayhan, 1997). Ayrca
bo zamanlarn olumlu bir biimde deerlendirilmesinin toplumsal uyumun glenmesinde etkili
olabilecei; zellikle gen nfusu zararl alkanlklardan koruyabilecei de ileri srlmtr (Tuncay,
2000). Kr (2007), bo zamann, bireyin kiiliinin gelimesinde, toplumsal refah ve kalknmann
salanmasndaki rolne dikkat ekerek, niversite rencilerinin pasif bo zaman deerlendirme
alkanlklarnn, lke refahnn artmasna katk salamaktan uzak olduunu, bunun yannda genlerin
kimlik geliimlerini de olumsuz etkileyebileceini bildirmitir. Aratrmac almasnda, yksekretim
rencilerinin % 44.4nn bo zamanlarnda ders d kitap, dergi, gazete okuduunu, % 11.5inin
dinlendiini, % 10.3nn ise televizyon seyrettiini saptamtr. Bo zamanlarda spor yapma, kantinde
arkadalaryla sohbet etme, mzikle urama, kar cinsten bir arkadala gezme, kahveye gitme gibi
faaliyetlerin rencilere fazla cazip gelmediini saptamtr.
Terziolu ve Yazc (2003), niversite rencilerinin bo zamanlarn deerlendirme anlay ve
alkanlklar ile ilgili Atatrk niversitesinde 1000 gnll ile yaptklar almada, rencilerin ok
fazla bo zamanlarnn olduu, ancak bunu ok etkin deerlendiremedikleri; btn rencilerin bo
zaman ve sporu bedensel ve zihinsel geliim arac olarak grme dncesinde birletii belirlenmitir.
Bo zamanlarn bedensel faaliyetlere ayrlma oran, btn blmlerde ok dk seviyelerdedir. Bo
zamanlarn deerlendirilmesi zerine cinsiyet, medeni durum, gelir dzeyi, eitim grdkleri alan
(sosyal, fen veya salk bilimleri) etkili olarak bulunmutur. Balc ve lhan (2006), Trkiyedeki yedi
corafi blgeden seilen yedi niversiteden 1318 renci ile yaptklar almada, niversitelerin
rekreasyon programlarna katlan rencilerin, %22.5'inin ilk srada futbol ve ikinci srada %9.5inin
fitness branlarn setiklerini, daha sonraki sralarda ise mzik dinleme (%14.1), tavla oynama
(%11.6) ve bilgisayar kullanma (%19.6) aktivitelerinin yer aldn saptamlardr. Genelde bayanlarn
erkek rencilere gre aktif katlml etkinliklere daha az yneldii ve bu tip etkinliklere daha az zaman
ayrdklar saptanmtr. Bayan rencilerin katld etkinliklerde blgesel farkllklar olduu; Akdeniz
ve Ege niversitelerinde bayan rencilerin voleybol, tenis ve yzme etkinliklerine, Atatrk ve Dicle
niversitelerinde ise doa yrylerine katldklar, stanbul niversitesinde ise voleybol ve tiyatro
etkinliklerini tercih ettikleri belirlenmitir. Sonu olarak rencilerin youn olarak eitim grdkleri
niversitelerin dzenledii etkinliklere katldklar; niversitelerdeki topluluk ve kulplerin bu konuda
etkin olduu belirlenmitir.
Tekin ve di. (2008), Karaman Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumunda kalan niversite
rencilerinin rekreasyon alkanlklar ve yurtlarn bu konuda salad imkanlarn yeterlilii ile ilgili
olarak Kurumda kalan 246s erkek 500 niversite rencisi ile bir alma yrtmlerdir. alma
sonunda; erkek ve bayan rencilerin bu etkinliklere ayrabilecek bo zamanlar olduu belirlenmi;

13

niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri: Adyaman rnei

idem SABBA, Elif AKSOY

katlmn akademik baary arttrd, kredi ve yurtlarda istenilen etkinlikleri ve katlm salamak iin
tesislerin yeterli olmad, personelin bu konuda yeterli dzeyde bilgisinin olmad ve ilgisiz kaldklar
belirlenmitir. Bayan rencilerin rekreasyonel etkinliklere katlmnn yurtlarda kalmaya baladktan
sonra genellikle olumsuz etkilendii ve katlmn azald, tersine erkek renciler de katlmnn artt
ortaya kmtr. Schrag ve Strattman (2009), yaptklar almada kent ve krsal alandaki rencilerin
mzik dinleme ve spor gruplarna katlmlarnn yksek olduu belirlemilerdir. Krsal devlet okulu
rencilerinin bo zamanlarnda arkadalaryla vakit geirdikleri ve tv/film izledikleri; ehir merkezi
devlet okulunda okuyanlarn ise daha ok alveri yaptklar, video ve bilgisayar oyunu oynadklarn
saptamlardr.
Yntem
alma Adyamandaki niversite rencileri ve kamu-zel sektr alanlarnn bo zaman
alkanlklar, etkinlikleri, kentteki mevcut tesisler ve olmas istenen tesisler hakknda isteklerinin
belirlenmesi amacyla yaplmtr. Bu almayla amalanan, toplumun gelecei olan rencilerin ve
toplumun nemli bir unsuru olan alanlarn bo zamanlarn deerlendirme biimleri ortaya
konulmutur. Aratrma, Adyaman niversitesindeki 100 renci ve Adyaman ili kamu ve zel
sektrde alan 100 kii olmak zere toplam 200 kii zerinde yrtlmtr. Aratrma verileri
karlkl grme teknii kullanlan anketlerle toplanmtr. Anket formu renci ve alanlara ilikin
bilgiler, renci ve alanlarn bo zaman etkinliklerine katlma durumlar ve katldklar etkinlikler ile
ilgili sorular kapsamtr. Aratrmann istatistiksel verileri SPSS 17.0 programnda deerlendirilmitir.
Aratrma verileri mutlak ve yzde deerler ile tablolar halinde gsterilmitir.
Bulgular ve Yorum
renci Ve alanlarn Demografik zellikleri
almaya katlan, niversite rencileri ile kamu-zel sektrde alanlarn byk bir blmnn 10
yl ve daha fazla sredir Adyamanda yaad; erkek rencilerin % 93.0, bayan rencilerin %
100 bekr; erkek alanlarn % 64.7si evli, bayan alanlarn ise % 53.1i bekrdr (Tablo 1).
rencilerin ounluunun 18-25 yalarnda ve hepsinin lise ve dengi okul mezunu olduu;
alanlarn ise 26-35 yalarnda ve her iki cinsiyette de byk bir blmnn yksekokul mezunu
(E:% 51.5, B: % 53.1) olduu saptanmtr. rencilerin tamamnn herhangi bir ite almad,
alanlarn ounluunun (E:% 52.9, B: % 43.8) memur olduu; erkek rencilerin % 52.6snn,
bayan rencilerin % 41.9unun 500 TL ve alt gelire, alanlarn byk bir blmnn her iki
cinsiyette de (E:% 27.9, B: % 31.3) 1.5002.000 TL gelire sahip olduu belirlenmitir (Tablo 1).
Tablo 1. renci ve alanlarn demografik baz zellikleri
renci (%)
Adyamanda yaam sresi

14

01 yl

alan (%)

Erkek

Bayan

Erkek

Bayan

28.1

23.3

8.8

6.3

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

Medeni durum

Ya (Yl)

Eitim durumu

Meslek

Aylk gelir (TL)

24 yl

14.0

30.2

26.5

31.3

510 yl

8.8

4.7

20.6

12.5

10+ yl

49.1

41.9

44.1

50.0

Evli

5.3

64.7

43.8

Bekr

93.0

100.0

32.4

53.1

Dul

1.8

2.9

3.1

1825

87.7

97.7

20.6

25.0

2635

12.3

2.3

36.8

50.0

3645

27.9

12.5

45+

14.7

12.5

Okuryazar deil

3.1

Okuryazar

2.9

lkokul

7.4

6.3

Ortaokul

7.4

6.3

Ortaretim

100.0

100.0

30.9

31.3

Yksekokul

51.5

53.1

Esnaf

16.2

3.1

7.4

12.5

Memur

52.9

43.8

Emekli

1.5

3.1

Serbest meslek

19.1

6.3

*Ev hanm

25.0

renci

100.0

100.0

2.9

6.3

Yok

35.1

46.5

0-500TL

52.6

41.9

14.7

28.1

5001000

7.0

11.6

17.6

25.0

10001500

5.3

26.5

9.4

15002000

27.9

31.3

2000+

13.2

6.3

Bu gruptaki alanlar kamu ve zel sektrde geici olarak altklar iin kendilerini ev hanm
olarak grmektedirler.

renci Ve alanlarn Bo Zaman Etkinliklerine Katlma Durumlar

Aratrma kapsamndaki renciler (E: % 61.4, B: % 62.8) ve bayan alanlarn (% 46.9) ounluu
etkinlik yapabilecek yeterli bo zaman bulabildiklerini ifade ederken; erkek alanlarn (% 64.7) byk
blm bo zaman bulamadklarn belirtmilerdir (Tablo 2).

15

niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri: Adyaman rnei

idem SABBA, Elif AKSOY

Tablo 2. renci ve alanlarn bo zaman etkinliklerine katlma durumlar
renci (%)

alan (%)

Erkek

Bayan

Erkek

Bayan

Bulabiliyor

61.4

62.8

35.3

53.1

Bulamyor

38.6

37.7

64.7

46.9

Arkadalar

43.9

46.5

30.9

18.8

Aile

5.3

4.7

45.6

34.4

Bo zamann bulunmas

29.8

20.9

13.2

25.0

Bo zaman

Ekonomik durumu

15.8

11.6

10.3

9.4

etkinliklerinde etkili

lin bo zamanlar deerlendirmeye

2.3

12.5

etkenler

ynelik olanaklar
Arkadalar+ Aile

1.8

4.7

Arkadalar+Bo zamann bulunmas

1.8

4.7

Arkadalar+ Ekonomik durumu

1.8

4.7

Yeterli bo zaman olmamas

12.3

23.3

48.5

50.0

Ekonomik durum

24.6

9.3

20.6

21.9

etkinliklerine katlmama

Alkanlk

21.1

4.7

5.9

6.3

sebebi

Tesis

24,6

41.9

19.1

12.5

evre

17.6

21.0

5.9

9.4

Yalnz

5.3

4.6

7.4

Ailesi ile

5.3

55.9

62.5

Arkadalar ile

86.0

95.3

36.8

37.5

Yalnz ve Ailesi ile

1.8

Yalnz ve Arkadalar ile

1.8

Kentte/niversitede

Katlr

31.6

16.3

14.7

18.8

yaplan

Bazen katlr

63.2

58.1

36.8

34.4

Katlmaz

5.3

25.6

48.5

46.9

Etkinlik iin bo zaman

Bo

zaman

Bo

zaman

etkinliklerine katlm

katlm

aktivitelere

Bu sonu Tunkol ve umralgilin (2005) niversite alanlar ile yapt alma ile uyum iindedir.
Adyaman niversitesi rencilerinin byk bir ksm (E: % 43.9, B: % 46.5) bo zaman etkinliklerine
katlmada arkadalarnn; alanlar ise ailelerinin (E: % 45.6, B: % 34.4) etkili olduunu belirtmilerdir.
Bo zaman etkinliklerine katlmama sebebi olarak erkek renciler (% 24.6) ekonomik durum ve tesis
yetersizliini, bayan renciler (% 41.9) tesis eksikliini belirtmilerdir. Bayan rencilerin ne
yakn (% 23.3) ayrca yeterli bo zaman olmadn vurgulamtr. alanlarn ou (E: %20.6, B:
%21.9) ise etkinliklere katlmama nedeni olarak ekonomik durumun yetersizliini bildirmilerdir.
rencilerin ounluu bo zaman etkinliklerine arkadalaryla (E: % 86.0, B: % 95.3),(Tablo 2).
Benzer bir almada da iilerin bo zaman etkinliklerine genellikle haftada 12 kez katldklar, bo
zamanlarn aileleri ve arkadalaryla, evde veya ak havada deerlendirdikleri saptanmtr (zdemir
ve di. 2006). retmenlerle ilgili bir almada ise retmenlerin vakit yetersizlii, tesis ve malzeme

16

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

yetersizlii ile bulunduklar sosyal evrenin bo zaman etkinliklerine katlmak iin uygun olmamas
nedeniyle bo zaman etkinliklerine katlmadklar belirlenmitir (Tutal, 2004). Aratrmada erkek
rencilerin % 63.2si, bayan rencilerin % 58.1i kentte/niversitede yaplan etkinliklere bazen
katld, alanlarn ounluunun (E: % 48.5, B: % 46.9) ise herhangi bir etkinlie katlmad
saptanmtr. renci (E: % 38.6, B: %39.5) ve alanlarn (E: % 38.2, B: % 56.3) bo zamanlarnda
her gn kitap, gazete ve dergi okuduklar; her iki grupta da okuma orannn bayanlarda daha fazla
olduu belirlenmitir (Tablo 2). Tutaln (2004) da belirttii gibi an bireyleri gelimeleri ve gndemi
takip etmek iin okumaktadr. Bayan retmenler, erkeklere gre(Tutal, 2004) bayan renciler erkek
rencilere gre daha fazla kitap-gazete-dergi okumaktadr (calan, 2003).
renci Ve alanlarn Bo Zamanlarnda Yapt Etkinlik Trleri
Aratrmada her gn TV, VCD, DVD izleme oran rencilerde (E: % 42.1, B: %32.6) alanlara (E:
%38.2, B: %56.3) gre daha az olduu belirlenmitir. renci (E: %35.1, B: %53.5) ve alanlarn (E:
%64.7, B: %56.3) ounluu ayda bir sinema ve tiyatroya gitmektedir. Spor yapmayan bayan
rencilerin oran erkek rencilere (E: %17.5, B: %44.2) gre daha fazladr. Erkek alanlarn
%38.2si haftada bir, bayan alanlarn ise %46.9u haftada 2-3 kez spor yapmaktadr. rencilerin
ounluu (E: %68.4, B: %62.8) her gn, alanlar ise (E: %30.9, B: %31.3) ayda bir kez bo
zamanlarnda arkadalaryla sohbet edip gezmektedir. renci (E: %77.2, B: %86) ve alanlarn (E:
%45.6, B: %59.4) ounluunun her gn mzik ile ilgilendii belirlenmitir (Tablo 3). Tezcana (1993)
gre insana gzellik duygusu, estetik zevk, dzenlilik ve gllk veren mzik dinlemenin her zaman
yaplabildii bilinmektedir. Tutal (2004), retmenlerle yapt benzer bir almada ounluun bo
zamanlarnda mzik dinledikleri belirlenmitir. Ayrca dier baz almalarda da katlmclarn bo
zamanlarnda evde ncelikle TV seyrettii, bunu srasyla mzik dinleme ve kitap okumann izledii
saptanmtr (Aydoan ve Gndodu, 2006; zdoan ve di., 2009; zdemir ve di., 2006). Erkek
renciler (% 42.1) her gn, bayan renciler ise (%44.2) haftada 2-3 kez, erkek alanlar (%30.9)
her gn; bayanlar (%31.3) haftada bir kez internetten yararlanmaktadr. Her iki cinsiyette de
konserlere gitmeyen rencilerin oran fazladr (E: % 47.4, B: % 67.4); alanlarnda byk bir
ounluk ayda bir kez konsere (E: % 23.5, B: % 40.6) gitmektedir. rencilerin byk bir blm
niversitenin dzenledii etkinliklere hi katlmamakta (E: %28.1, B: %34.9), alanlar da (E: %44.1,
B: % 43.8) ayda bir kez katlmaktadr. rencilerin nemli ksm (E: %35.1, B: %32.6) hi piknie
gitmemitir. Haftada bir kez yakn il/ilelere geziye gitme oranlar ise tersine erkeklerde (renci: %
12.3, alan: % 19.1) daha yksek dzeydedir. rencilerin ounluu (E: % 42, B: % 76.7) tarihiarkeolojik yerlere ve mzelere hi gitmemitir. Ayda bir kez bu alanlar ziyaret edenlerin oran ise
rencilerde (E: % 40.4, B: % 23.3) ve alanlara (E: % 61.9, B: % 75) gre daha dktr. Bo
zamanlarn deerlendirilmesinde son yllarda lke genelinde olduu gibi alverie gitme de yer
almaktadr. Bu alkanlk her iki grupta da cinsiyetler arasnda nemli farkllklar grlmeksizin
yaplmaktadr. Genelde haftada bir kez ve alanlar rencilerden daha fazla alverie gitmektedir
(Tablo 3).

17

niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri: Adyaman rnei

idem SABBA, Elif AKSOY

Tablo 3. renci ve alanlarn bo zamanlarnda yapt etkinlik trleri

Etkinlik
Okuma

renci
alan

Tv,Vcd,Dvd izleme

renci
alan

Sinema - tiyatro

renci
alan

Spor

renci
alan

Arkada

renci

sohbet/gezme
alan
Mzik ile ilgilenme

renci
alan

nternet

renci
alan

Konser

renci

alan

niversite

renci

Etkinlikleri
alan

18

Her gn

Haftada 2-3

Haftada 1

Ayda 1

Hi

Toplam

Erkek

38.6

31.6

10.5

1.8

17.5

100

Bayan

39.5

30.2

16.3

100

Erkek

38.2

32.4

19.1

10.3

100

Bayan

56.3

18.8

12.5

12.5

100

Erkek

42.1

28.1

8.8

14

100

Bayan

32.6

27.9

18.6

14

100

Erkek

38.2

32.4

19.1

10.3

100

Bayan

56.3

18.8

12.5

12.5

100

Erkek

1.8

26.3

35.1

29.8

100

Bayan

4.7

11.6

53.5

30.2

100

Erkek

4.4

19.1

11.8

64.7

100

Bayan

6.3

28.1

9.4

56.3

100

Erkek

31.6

24.6

15.8

10.5

17.5

100

Bayan

10

18.6

9.3

14

44.2

100

Erkek

14.7

26.5

38.2

20.6

100

Bayan

21.9

46.9

6.3

25

100

Erkek

68.4

15.8

10.5

5.3

100

Bayan

62.8

9.3

11.6

16.3

100

Erkek

30.9

29.4

25

14.7

100

Bayan

25

25

31.3

18.6

100

Erkek

77.2

10.5

3.5

1.8

100

Bayan

86

2.3

4.7

100

Erkek

45.6

22.1

14.7

17.6

100

Bayan

59.4

21.9

12.5

6.3

100

Erkek

42.1

15.8

19.3

5.3

17.5

100

Bayan

4.7

44.2

11.6

9.3

30.2

100

Erkek

30.9

27.9

13.3

27.9

100

Bayan

18.8

21.9

31.3

28.1

100

Erkek

3.5

3.5

8.8

36.8

47.4

100

Bayan

32.6

67.4

100

Erkek

4.4

13.2

23.5

58.8

100

Bayan

9.4

40.6

50

100

Erkek

8.8

14

22.8

26.3

28.1

100

Bayan

23.3

16.3

25.6

34.9

100

Erkek

2.9

14.7

38.2

44.1

100

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

Yakn il/ilelere gezi renci

alan
Tarihi

arkeolojik renci

yerler
alan
Mze

renci
alan

Alveri merkezleri renci

alan
Piknik

renci
alan

Bayan

18.8

37.5

43.8

100

Erkek

8.8

12.3

36.8

35.1

100

Bayan

11.6

44.2

44.2

100

Erkek

4.4

17.6

19.1

58.8

100

Bayan

3.1

18.8

18.8

59.4

100

Erkek

3.5

5.3

8.8

40.4

42

100

Bayan

23.3

76.7

100

Erkek

2.9

17.6

17.6

61.9

100

Bayan

3.1

3.1

18.8

75.0

100

Erkek

5.3

3.4

5.3

35.1

50.9

100

Bayan

2.3

4.7

9.3

83.7

100

Erkek

2.9

13.2

11.8

72.1

100

Bayan

6.3

6.3

15.6

71.9

100

Erkek

3.5

21.1

31.6

14

29.8

100

Bayan

16.3

32.6

11.6

39.5

100

Erkek

2.9

30.9

36.8

29.4

100

Bayan

40.6

34.4

25

100

Erkek

12.3

5.3

22.8

24.6

35.1

100

Bayan

2.3

11.6

53.5

32.6

100

Erkek

1.5

10.3

39.7

48.5

100

Bayan

12.5

53.1

34.4

100

renci ve alanlarn Bo Zaman Etkinliklerine Katlmalar ve Tesis Durumu

Adyaman niversitesinde bo zaman etkinliklerine katlma nedeni olarak erkek rencilerin ou (%
28.1) yeni eyler renme, bayan renciler ise mutlu olmay (% 27.9), alanlarda ise erkekler (%
33.8) mutlu olmay, bayanlar ise (% 25.0) monotonluktan kurtulmay belirtmilerdir (Tablo 4). Yeti
(2008), yapt almada alanlarn daha ok arkadalaryla birlikte olmak istediini, gzel bir ortam
olduu iin bo zaman etkinliklerine katldklarn, byk ounluu dinlendirici, rahatlatc, i
stresinden uzaklatrc etkisi olduunu belirlemitir. Gkta ve olak (2006) da yaptklar almada
bo zaman deerlendirmesinin alanlarn ounluunda dinlendirici, rahatlatc, i stresinden
uzaklatrc bir etkisi olduunu belirlemilerdir. Adyaman niversitesinde erkek renciler (% 50.9)
tesislerin yeterli olmadn, bayan renciler (% 51.1) ise tam tersine tesislerin yeterli olduunu
belirtmilerdir. alanlar (E: % 70.6, B: % 59.4) ise bo zamanlarn deerlendirecek yeterli tesis
olmadn belirtmilerdir (Tablo 4).

19

niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri: Adyaman rnei

idem SABBA, Elif AKSOY

Tablo 4. renci ve alanlarn Bo Zaman Etkinliklerine Katlmalar ve Tesis Durumu
renci

alan

Erkek

Bayan

Erkek

Bayan

Yeteneklerimi gelitiriyor

7.0

2.3

2.9

9.4

Mutlu oluyorum

17.5

27.9

33.8

21.9

evre edinmemi salyor

8.8

7.0

7.4

9.4

Yeni eyler renmemi salyor

28.1

18.6

11.8

15.6

Kiiliimi gelitiriyor

14.0

11.6

8.8.

9.4

Monotonluktan kurtaryor

17.5

11.6

26.5

25.0

7.0

9.3

8.8

9.4

Yeteneklerimi gelitiriyor+ Mutlu oluyorum

7.0

Mutlu oluyorum+ Kiiliimi gelitiriyor

4.7

Var

49.2

51.1

29.4

40.6

Yok

50.9

48.8

70.6

59.4

Piknik alan

31.0

66.7

66.7

68.4

Mze

3.4

14.4

10.5

Ktphane

13.8

14.4

2.1

Spor alanlar

13.8

12.5

5.3

Elence yerleri

10.3

8.3

5.3

ok amal elence ve dinlence alanlar

27.7

9.5

10.4

10.5

100.0

100.0

100.0

100.0

Bo zaman etkinliklerine katlmak

Kendimi

almak

ve

retmek

iin

yenilenmi

hissediyorum ve alma isteim artyor

Bo zamanlar deerlendirecek yeterli tesis

Tesisler

Toplam

renci Ve alanlarn Piknik Alanlar Ve Parklar le lgili Bilgileri

Tabloda grld gibi, renci (E: % 31.0, B: % 66.7) ve alanlar (E: % 66.7, B: % 68.4) piknik
yapmak iin tesislerin yeterli olduunu; renci (E: % 65.0, B: % 69.8) ve bayan alanlarn (% 59.4)
ounluu piknik alanlarnn yeterli olmadn belirtirken, erkek alanlarda (% 52.9) piknik
alanlarnn yeterli olduunu ifade etmilerdir. Her iki grupta da ounluk ilde ortalama 1-4 adet piknik
alan olduunu, ylda 1-5 kez piknie gittiklerini belirtmilerdir. renci (E: % 71.9, B: % 81.4) ve
alanlarn (E: % 76.5, B: % 59.4) byk bir blm parka gittiklerini belirtirken, gidenlerde parklarn
yeterli byklkte olmadklarn ifade etmilerdir. Ayrca renci (E: % 82.5, B: % 88.3) ve alanlarn
(E: % 73.5, B: % 78.1) ou ildeki parklarn yeterli sayda olmadn belirtmilerdir. Hem renci hem
de alanlarn ounluu parklarn spor tesisleri kadar byk olmasn, ehir merkezinde ve her
mahallede parklarn olmas gerektiini, parklarn iinde spor tesisi (Tenis kortu, basketbol sahas, kou

20

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

parkuru vb), restaurant, cafeler, oyun alanlar, gvenlik, mescit, oturulabilecek banklar, tuvalet, p
kutularnn olmasn gerektiini belirtmilerdir (Tablo 5).

Tablo 5. renci ve alanlarn piknik alanlar ve parklar ile ilgili bilgileri

renci

alan

Erkek

Bayan

Erkek

Bayan

Var

35.1

30.2

52.9

40.6

Yok

64.9

69.8

47.1

59.4

Yok

64.9

69.8

47.1

59.4

1-4

28.1

23.4

44.2

40.8

5-8

7.1

7.0

8.7

Gitmez

22.8

23.2

10.3

21.8

1-5

29.8

32.6

33.8

59.4

6-12

28.1

30.2

30.9

9.4

15-40

19.3

14.0

25.0

9.4

Gider

71.9

81.4

76.5

59.4

Gitmez

28.1

18.6

23.5

40.6

Evet

24.6

25.6

35,3

34,4

Hayr

75.4

74.4

64.7

65.6

Yeterli

17.5

11.6

26.5

21.9

Yetersiz

82.5

88.3

73.5

78.1

100

100

100

100

lde piknik alan

lde bulunan piknik alanlar says

Ylda piknie gitme says

Parka gitme durumu

Parklar yeterli byklkte

Parklarn says

Toplam
Sonu

nsanlar, bo zamanlarnda yaptklar etkinliklerden yaamsal doyum salayabilir ve gnlk yaamn

sknt ve streslerinden uzaklaabilirler. Bo zamanlar, bireyin topluma uyum salamasn, kendini
ifade etmesini salayan zgr bir alandr. Bu balamda Adyaman ilinde yeni kurulan niversite ile
alanlarn bo zaman deerlendirmeleri ilde yaayan dier nfusa rnek oluturacandan ayrntl
bilinmesi nem tamaktadr. Yaplan almada renci ve alanlarn byk ounluunun bo
zaman bulabildikleri ancak bu bo zaman deerlendirme aamasnda farkl dzeyde skntlar
yaadklar sonucuna varlmtr. Bu sorunlarn banda; spor, dinlenme tesislerinden oluan sosyal
yaam alanlar ile el becerisi veya meslek edindirme kurs olanaklarn yetersiz olmas gelmektedir.

21

niversite rencileri Ve alanlarn Bo Zaman Etkinlikleri: Adyaman rnei

idem SABBA, Elif AKSOY

Blgede alan niversitenin varl ve her geen yl artan renci saysyla birlikte bo zamanlarn
deerlendirilebilecei, kiisel geliimlerini salayabilecek sosyal alanlarnn eksiklii daha ok
hissedilmektedir.
Adyaman ilinin gelime srecinde ki planlarda bo zamanlarn deerlendirilebilme olanaklarnn da
bulunmas gereklilii bu almada ortaya kmtr. Bu gereksinimin giderilebilmesi iin ncelikle ehir
merkezinde ve mahallelerde spor ve kltrel etkinliklere olanak salayacak sosyal yaam
merkezlerinin kurulmas ve var olan tesislerin spor tesisi (tenis kortu, basketbol sahas, kou parkuru
vb), restaurant oyun alanlar ierecek biimde yenilenmesi/dzenlenmesi gerektii sonucuna
varlmtr. Bu nedenle ilgili kurulularn Adyamanda yaayan halkn yaam kalitesini arttracak yararl
bo zaman deerlendirme alanlarn artrc nlemler almas gerekmektedir.
Kaynaklar
Aydoan, . ve Gndodu, F.B. (2006). Bayan retim Elemanlarnn Bo Zamanlarn Deerlendirme
Etkinlikleri. Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 2, 217-232.
Balc, V. ve lhan, A. (2006). Trkiyedeki niversite rencilerinin Rekreatif Etkinliklere Katlm
Dzeylerinin Belirlenmesi. Spormetre Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 11-18.
Bayhan,V. (1997). niversite Genliinde Anomi ve Yabanclama. Ankara, Kltr Bakanl Yaynlar.
Demir, C. ve Demir, N. (2007). Bireylerin Bo Zaman Faaliyetlerine Katlmalarn Etkileyen Faktrler
le Cinsiyet Arasndaki liki: Lisans rencilerine Ynelik Bir Uygulama. Ege Akademik Bak
Dergisi, 6(1), 36-48.
Demiray, U.(1987). Akretim Fakltesi rencilerinin Bo Zamanlar Deerlendirme Eilimleri,
Rekreasyon (Bo Zamanlar Deerlendirme). Anadolu Universitesi Yaynlar.
Fernandes, R.A., Freitas Jnior, I.F., Cardoso, J.R.,Vaz Ronque, E.R., Loch, M.R., Oliveira, A.R.,
(2008). Association between regular participation in sports and leisure time behaviors in
brazilian adolescents: a cross-sectional study. BMC Public Health, 8(32), 1-6.
Goltz, P. (2005). What to do with your spare time. (www.seghea.com).Erisim tarihi: Temmuz 2010.
Gkta, Z. olak, M., (2006).Vergi Dairesi Bakanlnda alan Personelin Bo Zamanlarn
Deerlendirmesi zerine Bir Aratrma

(Balkesir rnei). 9. Uluslararas

Spor

Bilimleri

Kongresi.
Hudson, S., (2000). The Segmentation of Potential Tourists: Constraint Differences between Men
andWomen. Journal of Travel Research, 38(4), 363- 368.
Karakk,

S. (1999).

Rekreasyon,

Bo

zamanlar

Deerlendirme, Kavram Kapsam ve Bir

Aratrma. Seren Matbaaclk Yaynlar.

Kr, .

(2007).Yksek retim Genliinin Bo Zaman Etkinlikleri: Ks rnei. Kahra Frat

niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 307-328.

calan, M. (2003). Kredi Yurtlar Kurumu Yurtlarnda Kalan niversite rencilerinin Bo Zamanlarn
Nasl Deerlendirdiklerinin Bir Analizi. 1. Genlik Bo Zaman ve Doa Sporlar Sempozyumu,
Bildiriler Kitab, Ankara.

22

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi

Yl: 3 Say: 4 2011-Bahar (s. 10-23)

zda, S., Yenieri, M., Fiekiolu, .B., Akakoyun F., Krk, R.,(2009). Devlet Memurlarnn Bo
Zaman Deerlendirme Eilimleri, Antropometrik ve Fiziksel Uygunluk Seviyeleri. Seluk
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 22, 307-323.
zdemir, A. S., Karakk, S., Gm M., ve Kran, S. (2006).Trkiye Ta Kmr Kurumu Genel
Mdrlnde alan Yer Alt ilerinin Bo Zamanlarn Deerlendirme Alkanlklarnn
Belirlenmesi. 9. Uluslararas Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Kitab, (s.1-15), Mula.
Schrag, K.& Strattman, K. (2009). Free-time literacy activities. Proceedings of the 5th Annual GRASP
Symposium, Communication Sciences and Disorders. College of Health Professions, Wichita
State University, pp:156-157.
Tekin, M., Yldz, M., Akyz, M. ve Uur, O.A. (2008). Karaman Yksek renim Kredi Ve Yurtlar
Kurumunda Kalan niversite rencilerinin Rekreatif Etkinliklere Katlm Ve Beklentilerinin
ncelenmesi. Erzincan Eitim Fakltesi Dergisi, 9(1), 121135.
Tel, M. (2007). Bir Bo Zaman Aktivitesi Olarak Bo Zaman Deerlendirmesi (retim yeleri rnei),
e-Journal of New World Sciences Academy, 3(1), 115.
Tel, M. ve Kksalan, B. (2008).retim yelerinin Spor Etkinliklerinin Sosyolojik Olarak ncelenmesi
(Dou Anadolu rnei). Frat niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 261278.
Terziolu, A. ve Yazc, M. (2003). niversite rencilerinin Bo Zamanlarn Deerlendirme Anlay
ve Alkanlklar (Atatrk niversitesi rnei), Erzincan Eitim Fakltesi Dergisi, 5(2), 131.
Tezcan, M. (1993). Bo Zamanlar Sosyolojisi. A.. Eitim Fakltesi Yaynlar, 165-178. Ankara.
Tracy, B. (2008). Managing your time. (www.time-manegement-tools.com). Eriim Tarihi: 12.07. 2010.
Tuncay, S. (2000). Trkiyede Genlik Sorunlarnn Psikolojik Boyutu. Mula niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits Dergisi, 1(1), 244 -251.
Tunkol, H.M. ve umralgil, B.(2005). Seluk niversitesindeki Akademik Personelin Rekreasyon
Faaliyetlerinin Deerlendirilmesi. Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(4), 45-51.
Tutal, Y. (2004). retmenlerin Bo Zamanlarn Deerlendirme Biimleri (Isparta rnei).
Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sleyman Demirel niversitesi, Isparta.
Yenieri, M., Cokun, B. ve zkan, H. (2002). Mula Merkezindeki Memurlarn Bo Zaman
deerlendirme Eilimlerinin Belirlenmesi zerinde Bir Aratrma. Mula niversitesi SBE
Dergisi, 7, 120.
Yeti, . (2008). Kamu Kurulularnda alan Devlet Memurlarnn Bozaman Faaliyetlerini
Deerlendirme Alkanlklar (Tugsa rnegi). Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(2),
34-45.
Zorba E., Konukma F., Mollaoullar H., Aln A. ve Zorba E. (2001). Mula niversitesi retim
Elemanlar ve dari Personelin Hayat Tarz, Aktivite Dzeyleri, Antropometrik ve Fiziksel
Uygunluk Seviyelerinin Belirlenmesi. 3. Uluslararas Akdeniz Spor Bilimleri Kongresi,(s.35
40). Mula.

23