T.C.

MLL ETM BAKANLII

DENZCLK

DRAFT SRVEY HESABI

840UH0084

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. DRAFT SRVEY HAZIRLIK LEMLER ...................................................................... 3
1.1. Draft Markalar ............................................................................................................. 3
1.1.1. Tanm .................................................................................................................... 4
1.1.2. Okunmas ............................................................................................................... 4
1.2. Gverte Hatt ................................................................................................................. 5
1.3. Serbest Borda ................................................................................................................ 5
1.4. Ykleme Hatt ............................................................................................................... 5
1.5. Blge ve Mevsim Haritalarnn Kullanlarak Uygun Ykleme Hattnn Tespiti .......... 7
1.6. Gemi Su ekimi Markalar ........................................................................................... 9
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 10
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 11
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 13
2. DRAFT SRVEY N GEREKEN BLGLER ALMA ................................................ 13
2.1. Tank skandili ............................................................................................................. 13
2.1.1. lm ................................................................................................................ 14
2.2. skandil Cetvelinin Kullanlmas ................................................................................ 14
2.3. F.W.A. (Fresh Water Allowance Tatl Su Tolerans) .............................................. 14
2.3.1. F.W.A. zellii Kullanlarak Geminin Ykleme Durumunun Tespiti................ 15
2.4. Hidrometre Kullanlarak Su Younluunun Tespiti ................................................... 16
2.5. Deplasman................................................................................................................... 17
2.5.1. Bo Gemi (Light Ship)......................................................................................... 17
2.5.2. Bo Deplasman (Light Displacement) ................................................................. 17
2.5.3. Ykl Deplasman (Loaded Displacement) .......................................................... 17
2.6. l Arlk (Deadweight) ........................................................................................... 19
2.7. T.P.C. (Bir Santim Batrma Tonu) .............................................................................. 19
2.8. MCT 1 Centimeter (1 Santim Trim Momenti)............................................................ 19
2.8.1. Tanm .................................................................................................................. 19
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24
3. DRAFT SRVEY HESABI YAPMAK ............................................................................ 26
3.1.Balang Draft Srveyi ............................................................................................... 27
3.1.1. Draft Dzeltmesi.................................................................................................. 27
3.1.3. Trim Dzeltmesi .................................................................................................. 29
3.1.4. Younluk Dzeltmesi .......................................................................................... 32
3.2. Final Draft Srveyi...................................................................................................... 34
3.2.1. Final Draft Srvey in Gerekli Bilgiler .............................................................. 34
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 38
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 39
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 41
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 42
KAYNAKA ......................................................................................................................... 44

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

840UH0084

ALAN

Denizcilik

DAL/MESLEK

Gemi Ynetimi

MODLN ADI

Draft Srvey Hesab

MODLN TANIMI

Draft srvey hesaplar ve terimleri ile ilgili bilgilerin verildii

renme materyalidir.

SRE

40/24

N KOUL

Bu modln n koulu yoktur.

YETERLK

Draft srvey hesab yapmak

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Genel Ama
Bu modl sonunda gemi dengesi hesaplarn yapabileceksiniz.
Amalar
1. Draft srvey hazrlk ilemlerini yapabileceksiniz.
2. Draft srvey iin gereken bilgileri alabileceksiniz.
3. Draft srvey hesaplamas yapabileceksiniz.
Ortam: Yk ilem laboratuvar, snf ortam, simlatr
Donanm:Projeksiyon, gemi hidrostatik ve tank iskandilleri
kitaplar (Stability Booklet, Lood Line Document, Hydrostatic
Table and Curves, Capacity Plan, Tank Sounding Tables)
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri
lerek sizi deerlendirecektir.

ii

GR
Sevgili renci,

GR

Eski denizciler, Usta kaptan limanda belli olur.derler. Bunun anlam gayet ak ve
nettir. Bir kaptann gemisine ne kadar yk aldn bilemek istemesi kadar doal bir ey
olamaz. Az miktardaki bir maln alm ve satmnda kullanlacak bir lme aracnn
bulunmas kolay iken binlerce tonluk maln lm sz konusu olduunda bu lm
yapabilecek tart aralar bulmas olanakszdr.
Hi phesiz ki bir gemi, tasarmna uygun olan yk tamak ve bu tamaclktan
doan navlunu (tama creti) kazanmak iin iletilir. Armatrler de bu tamacln
bedelini, tadklar ykn miktarna gre alrlar.
Bir yolcu gemisi iin yk kavram yolculardr, bir tanker iin yk kavram sv
yklerdir, bir kuru yk gemisi iin ise yk kavram dkme hlde tanan kat yklerdir.
Yolcu gemisinin ka yolcu alaca geminin sahip olduu koltuk veya kamara says ile
kolayca bulunabilir. Bir tankerin tanklarnn toplam hacmi gemi daha izim aamasnda iken
gemi ina mhendisleri tarafndan hesaplanarak stability booklets (gemi denge kitaplar)
olarak bilinen kitaplar hlinde gemilere teslim edilir. Bu kitaplardan hangi tankn ne kadar
hacimde olduu bulunur ve o ykn z ktlesi ile arplarak yk miktar kolayca bulunur.
Ayn hesaplar bir dkme yk gemisi iin bu kadar kolay deildir. Hem ykn zellii
hem de gemi ambarlarnn yaps sonucu gemiye yklenen toplam ykn miktarn
hesaplamak olduka zordur. e bu yzden dkme yk tayan gemiler aldklar yk
miktarn hesaplamak iin draft srvey yapmak zorundadr.
Temelinde Archimedes (Arimet) prensibi olan draft srvey hesab ok hassas ve
zveri ile yaplmas gereken bir ilemler btndr. zetle geminin su ierisinde ne kadar
batt gz nne alnarak uzun matematiksel ilemler sonucu gemiye yklenen ykn
miktar hesaplanr.
Bu modln sonunda sizlerde bir gemide gverte zabiti olarak grev aldnzda,
geminize yklenen yk miktarn hesaplayabileceksiniz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu renme faaliyetinin sonunda uygun ortam salanmas hlinde draft srvey
hazrlk ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde bulunan en yakn limana gidiniz. Liman bakanl ile grerek

limana giri izni alnz.

Limanda bulunan bir kuru yk gemisine giderek birinci zabit ile grnz ve
geminin suya ne kadar battn nasl ltklerini sorunuz.

Birinci zabite kana rakamlarnn ne demek olduunu sorunuz.

Geminin vasatnda bordasna perinlenmi bulunan iaretlerin ne anlama

geldiini sorunuz.

Geminin ba, k ve vasatndaki draft markalarn okuyarak kayt altna alnz.

Edindiiniz bilgileri snfta arkadalarnz ve retmeniniz ile paylanz.

1. DRAFT SRVEY HAZIRLIK LEMLER

Bir draft srvey ileminin salkl yaplabilmesi iin baz bilgi ve belgelerin
srveyrn elinde bulunmas gereklidir. Bu belge ve dokmanlar aadakilerden oluabilir:

Stabilite kitaplar (Stability Booklets),

Tank iskandilleri (Tank Soundings),
Hidrostatik eriler (Hydrostatic Curves),
Ykleme hatt bilgileri (Load Line Documents)

Eksik bilgi ve belge ile srveye balamak, ileride sorunlar dourabilir. Draft srvey
ilemine balamadan nce srvey ilemleri srasnda kullanlan baz kelimelerin anlamlarnn
verilmesinde yarar vardr. Aada draft srvey ile ilgili baz tanmlamalar verilmitir.
Konunun iyi anlalmas iin bu tanmlarn renilmesi, sizin anzdan son derece yararl
olacaktr.

1.1. Draft Markalar

Draft markalarnn tanm veokunmas aada anlatlmtr.

1.1.1. Tanm
Plimsol markalar veya kana rakamlar olarak bilinen draft markalar genel itibariyle
gemilerde, ba ve kn her iki tarafnda metre veya feet cinsinden ifade edilir. Omurgadan
su hattna kadar olan mesafeyi okumay salayan draft markalar, mmkn olduu kadar
kaimelere yani dikmelere yakn bulunur. Byk gemilerin vasatnda da draft markalar
bulunur.

1.1.2. Okunmas
Baz gemilerde draft markalar Roma rakamlar ile belirtilirken ounlukla metrik l
sistemi kullanlmaktadr. Roma rakamlar ile yazlanlarda dikkat edilmesi gereken husus,
kullanlan rakamn boyunun ngiliz l birimi olan inch cinsinden yazlmasdr. Bu
durumda her bir draft markasnn boyu 6 inch(in) yksekliinde olacaktr. Hesaplamalarda
bu husus dikkate alnmaldr.
Metrik sisteme gre markalanm kana rakamlarnda ise draft markasnn boyu 1
desimetre ya da 10 santimetre uzunluundadr. Aadaki ekilde gemilerin ba ve k draft
markalarnn nasl okunduu gsterilmitir.

ekil 1.1: Draft markalar

ekil 1.2: Draft markalarnn okunmas

ekil 1.1de grld gibi her bir draft markasnn boyu ve ard ardna gelen iki draft
markas arasndaki uzaklk eit ve 10 santimetre veya 1 desimetredir. Draft markasnn
gsterdii deer o draft markasnn en alt snrdr.

1.2. Gverte Hatt

Geminin ana gvertesinin, bordadan bakldnda geminin d kaplamalarn kesen
izdm olarak tanmlanr. Gemilerin bordalarna gverte hattn belirten iaretler
konulmutur. ekil 1.3 dikkatle incelendiinde gverte hatt izgisi grlebilecektir.

1.3. Serbest Borda

Freeboard olarak da bilinir. Geminin su hattndan ana gverteye yani gverte hattna
olan dey mesafesidir. ekil 1.3 incelendiinde yaz freeboardu grlebilecektir.

1.4. Ykleme Hatt

Gemilerin her iki tarafndaki vasat bordalarnda bulunur. Uluslar aras Ykleme Hatt
Konvansiyonuna (International Convention on Load Line - 1966) gre belirli llerde gemi
bordalarna perinlenmi veya kaynatlmlardr.
Gemiler hangi mevsim ve hangi blgede seyir yapyorlarsa o artlara uygun ykleme
hatlarn kullanrlar. ekil 1.3 te Trk Lloydu tarafndan hazrlanm bir ykleme hatt
markas grlmektedir. Bu ekil incelendiinde farkl mevsimlere ve blgelere ait ykleme
hatlar olduu grlecektir. Gemiler bu iaretlerde belirtilen, mevsim artlarnda ve seyir
yaplan blgelerde, uygun ykleme hattna gre maksimum yk tayabilir.

ekil 1.3: Sancak taraf iin hazrlanm freeboard markas

ekil 1.3te freeboard markas zerinde yazlan ksaltmalarn anlamlar u ekildedir:

WNA (Winter North Atlantic): K mevsiminde Atlas Okyanusunun kuzeyinde

sefer yapan gemilerin ykleyebilecekleri maksimum ykleme hatt snrn ifade
eder.
W (Winter): K aylarnda yaplacak yklemenin maksimum snrn ifade eder.
S (Summer): Yaz aylarnda yaplacak yklemenin maksimum snrn ifade
eder.
T (Tropical): Tropikal blgelerde yaplacak yklemenin maksimum snrn
ifade eder.
F (Fresh Water): Gemi tatl suda ykleme yapyor ise, rnein bir nehirde, izin
verilen maksimum ykleme snrn ifade eder.
TF (Tropical Fresh Water): Gemi tropikal blgelerde ve tatl su ierisine
ykleme yapyor ise izin verilen maksimum ykleme snrn ifade eder.

Yukardaki iaret ise bu kana rakamlarnn hangi lkenin klas kuruluu

tarafndan hazrlanp perinlendiini gsterir. Bu rnekte verilen klas kuruluu
bir Trk klas kuruluu olan Trk LLyodunu ifade etmektedir.

1.5. Blge ve Mevsim Haritalarnn Kullanlarak Uygun Ykleme

Hattnn Tespiti
Genelde okyanus geileri iin kaptana rehberlik etmek amac ile hazrlanan haritalar
Routing Chart ya da Pilot Chart olarak bilinir. Dnyann belli bal suyollarn gsteren
klavuz haritalar ngiltere, Amerika gibi lkelerin hidrografik ofisleri tarafndan hazrlanr
ve denizcilerin kullanmna sunulur. Bu haritalar seyir haritalar olarak hazrlanmamtr,
seyir planlaycya (seyir zabiti) rehberlik etmek amac ile hazrlanmtr.
Bu haritalarda mevsimlere ve blgelere uygun hangi ykleme hattnn kullanlaca
belirtilmitir. Ykleme hatlarna uygun davranmak gemi kaptanlarnn sorumluluundadr.
Ayrca dnyann nemli limanlar arasndaki rotalar da mevsimlere gre bu klavuz
haritalarda gsterilmitir. Geminin bu rotalara uygun seyretmesi ise gemi kaptannn
insiyatifine kalmtr.

Resim 1.1: Mevsimlere gre ykleme hatlar

8
Resim 1.2: Mevsimlere gre ykleme hatlar

1.6. Gemi Su ekimi Markalar

Resim 1.3te bir geminin sancak k tarafna ait su ekimi markalar (draft markalar)
grlmektedir.

Resim 1.3: Bir gemiye ait draft markalar

Su ekimi markalar gemi daha izim aamasnda iken gemi ina mhendisleri
tarafndan yerleri belirlenerek tersanede iaretlenir. Bu iaretlemeler yaplrken mmkn
olduunca geminin ba ve k kaimeleri zerine gelecek ekilde yerletirilirler. Eer bu
mmkn olmaz ise geminin draft markalarnn kaimelere olan uzaklklar bir cetvel hlinde
hazrlanarak gemiye teslim edilir.
Draft markalar iaretlenirken ayrca aadaki aklamalara da dikkat edilir.

Draft markalar kolayca kaznmayacak ekilde gemi karinasna kaynatlr.

Gzle kolayca grlebilecek ekilde boyanr.

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Draft srvey hazrlk ilemlerini yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Geminin
triminin
mmkn
olduunca az olmasn salaynz.
Gemi meylinin mmkn olduunca
sfr olmasn salaynz.
Balast
tanklarnn
mmkn
olduunca tamamen bo ya da
tamamen dolu (preslenmi) olmasn
salaynz.
Kana
rakamlarnn
temiz
ve
okunabilir olmasn salaynz.

10

Draft srvey ilemi son derece nemli

ve hassas bir ilemler btndr. Uzun
ve karmak ilemler sonucu geminin
ne kadar yk ald hesaplanr.
Srveyrn doru sonu alabilmesi
iin srveye balamadan nce en
uygun artlarn titizlikle yerine
getirilmesi gerekir. lemler srasnda
acele etmeden ve enmeden deerler
almaya zen gsteriniz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.
2.
3.
4.
5.

6.
7.
8.
9.

() Draft srvey bir gemiye yklenen ykn miktarn bulmak iin yaplr.
() Draft srvey yaparken kullanlan baz dokmanlar unlardr: Trim table,
hiydrostatic curves
() Kana rakamlar olarak bilinen draft markalarnn bir dier ad da plimsol
markalardr.
() Draft markalar mmkn olduu kadar ba ve k kaimelere yakn yerletirilir.
() Draft markalar metrik sisteme gre markalandnda her bir draft markasnn
boyu 10 desimetredir.
() ki draft markas arasndaki uzaklk 1 santimetredir.
() Gemi bordasna perinlenmi olan kana rakamlarndan TL ksaltmas Trk
Lirasn fade etmektedir.
() Routing Chartlar seyir vardiya zabitinin gemi seyrinde kullanaca yegne
haritalardr.
() Draft markalar gemi karinasna markalanrken gz ile rahatlkla grlebilecek
ekilde boyanr.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

10. TF olarak sembollenen ykleme markas aadakilerden hangisidir?

A) Kuzey Atlantik k ykleme hatt
B) Tatl su ykleme hatt
C) Tropikal tatl su ykleme hatt
D) K ykleme hatt
E) Tropikal su ykleme hatt
11. W olarak sembollenen ykleme markas aadakilerden hangisidir?
A) Kuzey Atlantik K ykleme hatt
B) Tatl su ykleme hatt
C) Tropikal tatl su ykleme hatt
D) K ykleme hatt
E) Tropikal deniz suyu ykleme hatt
12.

Bir gemide bulunan su hatt, bata 24 feet draft rakamnn tam ortasnda, kta ise su
hatt26 feet rakamnn tam ortasnda okunmutur. Bu geminin mean draft
aadakilerden hangisidir?
A) 25 09
B) 25 00
C) 25 03
D) 25 06
E) 26 03

11

13.

Kana rakamlar metrik sistemle iaretlenmi bir geminin ba draft 3 m20 cm

markasnn st hizasnda, k draft 3 m40 cm markasnn alt hizasnda ise geminin
Mean Draft aadakilerden hangisi olur?
A) 3 m 15 cm
B) 3 m 30 cm
C) 3 m 35 cm
D) 3 m 40 cm
E) 3 m 25 cm

14.

WNA olarak sembollenen ykleme markas aadakilerden hangisidir?

A) Kuzey Atlantik K ykleme hatt
B) Tatl su ykleme hatt
C) Tropikal tatl su ykleme hatt
D) K ykleme hatt
E) Tropikal deniz suyu ykleme hatt

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

12

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu renme faaliyetinin sonunda uygun ortam salanmas hlinde draft srvey iin
gereken bilgileri alabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde bulunan en yakn limana gidiniz. Liman bakanl ile grerek

limana giri izni alnz.
Limanda bulunan bir kuru yk gemisine giderek birinci zabit ile grnz ve
tank iskandil etmek, stability booklets, hydrostatic curves hakknda bilgi alnz.
Gemi balast ve yakt tanklarnda bulunan svnn miktarn nasl hesapladklarn
sorunuz.
Geminin draft deerinden yararlanarak deplasman deerini nasl bulduklarn
sorunuz.
Deniz suyunun younluunu nasl ltklerini sorunuz.
Gemi tuzlu sudan tatl suya getiinde draftlarnda ne gibi bir deime olacan
sorunuz.
Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak snfta arkadalarnz ve retmeniniz ile
paylanz.

2.DRAFT SRVEY N GEREKEN

BLGLER ALMA
Draft srvey ileminin salkl yaplabilmesi ve ilem sonucunda bulunan yk
miktarnn gerei yanstmas, ileme balamadan nce gerekli deerlerin doru ve tam
olarak alnabilmesi ile mmkndr. Bu ilemlerden bazlar aada aklanmtr.

2.1. Tank skandili

skandil etme deyimi su derinliini lme anlamnda kullanlmaktadr. Eskiden
denizin derinlii, uzun bir ipin ucuna balanan arln gemiden sarktlarak arln deniz
dibine demesi ile llrd. Artk gemilerde deniz derinliini len elektrikli iskandiller
bulunur.
Tank iskandil etmek deyimi de deniz derinliini lme deyimi ile benzer ekilde bir
tankn derinliini lmektir. Ucuna arlk bal ve zerinde metrik ller bulunan bir erit
metre ile bu eridi sarmaya yarayan bir makara dzeneinden olumu el iskandilleri
mevcuttur(Resim 2.1)

Resim2.1:El iskandili

13

2.1.1. lm
El iskandilinin arlk bal ucu tankn iskandil borusundan ieri doru uzatlr,
iskandilin makaras sarlarak erit metre tanktan yukar doru alnr. Bu ilem srasnda erit
metreye su ile temas etmesi hlinde renk deitiren zel bir macun srlr. erit metrenin
renk deitirdii deer okunarak tankn iindeki su derinlii llr. Yeni ina edilen
modern gemilerde tank iskandilleri otomatik olarak llr ve kpr stnde bulunan
gsterge tablosundan okunabilir.
Ayrca tank iskandilleri alndktan sonra tankn ullage (ale) miktar da bulunur. Bu
deer tankn toplam derinliinden su derinliinin yani tank iskandilinin kartlmas ile
bulunur. zellikle bir gemi zerindeki serbest su yzeyi etkisi (free surface effect)
bulunurken kullanlr.

2.2. skandil Cetvelinin Kullanlmas

Tank iskandili alndktan sonra sra tankta ka ton sv bulunduunun hesaplanmasna
gelmitir. Bu ilem hem geminin toplam deplasmann bulunmas hem de gemide oluan
serbest su yzeyinin bulunmas iin kullanlr. Bu deerlerin bulunabilmesi iin gemide
stability booklet ierisinde her tanka ait iskandil cetvelleri bulunmaktadr. skandil
cetvellerine o tanka ait iskandil deeri ile girilerek tankn toplam hacim deeri bulunur.
Yalnz burada una dikkat etmek gereklidir: Bulunan deer hacim ls olduu iin
geminin deplasman hesaplanrken bu deer alnmaz. Tankn iskandil cetvelinden bulunan
hacim deeri ile tankn iinde bulunan svnn zgl arl (younluu) arplarak tankn
iindeki svnn miktar ton ve ya kilogram cinsinden bulunmu olur.

2.3. F.W.A. (Fresh Water Allowance Tatl Su Tolerans)

ekil 2.1de grlen sancak tarafa ait kana rakamlar zerinde yaz ykleme hatt
(summer) ile tatl su ykleme hatt (fresh water) arasndaki dey mesafedir.
yle ki, bir gemi yaz ykleme hattna kadar deniz suyunda ykleme yapsn ve
deplasmannda hi bir deiiklik yapmadan deniz suyundan tatl suya yani bir rmak veya
nehre giri yapsn. Bu durumda gemi ayn yk tamasna karn tatl suyun younluu daha
az olduu iin dolays ile de kaldrma kuvveti daha az olacaktr, bir miktar daha batar. te
bu batma miktar FWA kadardr. Bu aklamadan yola karak FWA daha nce de
belirttiimiz gibi deniz suyundan tatl suya geiteki izin verilen yani tolerans gsterilen
fazladan bir batmadr.
Yukarda bahsedilen durumun tersi dnlsn. Bu durumda gemi tatl sudan deniz
suyuna gei yapsn. Gemi younluu az olan tatl sudan younluu daha fazla olan deniz
suyuna gei yaptnda ktlesel olarak FWA kadar su zerine kar. Geminin draftlarnda
FWA kadar bir azalma olur. Aslnda bu durum geminin aleyhine gibi gzkse de gemi tatl
suda ykleme yapt iin zaten FWA kadar daha fazla batm durumdayd. Deniz suyuna
gei yaptnda ise bu fazla olan batma normal durumuna dnecektir.

14

ekil 2.1: Sancak taraf iin hazrlanm freeboard markas ve FWA

2.3.1. F.W.A. zellii Kullanlarak Geminin Ykleme Durumunun Tespiti

Aadaki formlde FWA ve TPC deerleri kullanlarak bir geminin deplasmannn
nasl hesapland verilmitir. Bu formlde kullanlan TPC deeri geminin hidrostatik eriler
kitabndan, FWA deeri ise freeboard markalarndan bulunur. lem yaplp deplasman
bulunduunda ise geminin o andaki (ykl veya bo) deplasman bulunmu olur.
FWA (mm) =

Deplasman

rnek 2.1: FWA = 150 mm olan bir gemi, deniz suyundan younluu 1015 kg /m3
olan limana girdiinde draftlar ne kadar deiir? (Deniz suyunun younluunu 1025 kg/m3
olarak alnz.)
Cevap 2.1: Gemi deniz suyundan, younluu daha az olan limana giri yapmtr. Bu
durumda geminin draftlarnda ktlesel olarak artma meydana gelecektir. Bu artma miktarna
X denirseistenen batma aadaki forml ile bulunabilir.
X=

FWA x (Deniz Suyu Younluu - Limandaki Suyun Younluu)

Formlde verilenleri yerlerine yazacak olursak, geminin ktlesel olarak batmasn:

X=

150 x (1025-1015)

X = 60 mm olarak buluruz.

Yalnz burada dikkat edilmesi gereken husus, hesaplamalarda alnan FWA deerinin
milimetre biriminde alnmas gerektiidir. Draft srvey ilemlerinde bu birim her zaman
milimetre (mm) olarak alnmaldr.

15

2.4. Hidrometre Kullanlarak Su Younluunun Tespiti

Hidrometre (hydrometer) svlarn younluunu lmeye yarayan alettir. alma
prensibi Arimet kanunudur. Genelde camdan yaplan hidrometrenin bir ucunda sv iinde
dik durmasn salamak zere arlk, dier ucunda ise silindirik bir sap bulunmaktadr. nce
uzun bir kaba llmek istenen sv konur, hidrometre iine de serbeste yzecek ekilde
yavaa braklr. Sv yzeyi ile temas eden sap seviyesini not alnr. Daha nceden kalibre
edilmi lek hizasndaki deer g/cm3 olarak svnn zgl arln verir(Resim 2.2)

Resim 2.2: Gemilerdeyounluk lmeye yarayan hidrometre

Gnmzde gemilerde daha kolay younluk lmeye yarayan elektronik

hidrometreler bulunmaktadr. Denizden ve geminin balast tanklarndan alnan numune
kaplarna hidrometrenin hassas ucu daldrlarak numunenin younluu llr.
Draft srveyde younluk lm titizlikle yaplmas gerek ilemlerden birisidir. Yk
miktar ve balast tanklarndaki su miktar hesaplanrken alnan su numunelerinin gerei
yanstmasna zen gsterilmelidir. Genel olarak numune almlarnda aadaki hususlara
dikkat edilmelidir.
Deniz suyu numunesinin alnmas:
Deniz suyu gemi boyunca dzenli aralklar ile (1er metre aralklar ile alnmas
tavsiye edilir) sancak ve iskeleden alnmaldr.

Her bir mevkideki numune alm, gemi draftnn %15, %50, %85
derinliklerinden olmaldr.

Bu alnan numuneler tek bir kapta biriktirilmeli ve younluk lm bu kaptan

yaplmaldr.
Balast tanklarndan numune alnmas:

Balast tanklarnda deniz suyu ile beraber gemiye alnan ve denize baslamayan
yllardr biriken amurda bulunur. Tank bo olarak srvey yaplyorsa bu
durumda amurun arl hesaba katlmam olacaktr. Bu durumdan kanmak
iin geminin temiz tank sertifikasna sahip olup olmad sorulmal yoksa balast
tanknn iene bir miktar su alnarak amurun bu su ierisinde homojen

16

dalmasn salamaya allmaldr. Homojen dalm salandktan sonra

balast tanklarndan numune alnmal ve younluk lm yaplmaldr.
Dier tanklardan da benzeri yntemler ile numune alnmaldr. Numune alm
ilemlerinde acele edilmemeli iinize sinmeyen bir durum olutuunda tekrar tekrar lm
yaplmaldr. Tanklarda phe oluturabilecek bir durum ile karlaldnda gz ile kontrol
yaplmaldr.

2.5. Deplasman
Deplasman kelimesi ngilizce displacement olan yabanc bir kelimedir. Bu kelimenin
anlamn orijinal kelimesinden yola karak aklamaya alalm.
Displacement, yerini deitirmek ya da yer deitirme anlamna gelmektedir. Bu
kelimenin anlamn alrsa gemi denize ilk olarak indirildiinde bir miktar deniz suyunun
yerini deitirir. Bu deitirdii deniz suyunun ktlesi geminin su altnda kalan hacmi ile
orantldr. te gemilerin deplasmanlarndan bahsederken geminin su altnda kalan
hacimlerinde bahsedilir. Arimet kanununa gre bir cisim su ierisinde yzyor ise o cismin
arl suya batan hacim ile suyun younluunun arpmna eittir.
Bu aklamadan sonra toparlayacak olur isek gemilerin deplasman, geminin suya
batan ksmnn (yani gemi karinasnn) deniz suyundan yerini deitirdii suyun ya da
tard suyun arlna eit olur.

2.5.1. Bo Gemi (Light Ship)

Gemi tersanede ina edildikten sonra hesaplanan arldr. Bu arla tekne arl
da denir. Bu arlk ierisinde geminin teknesi, makineleri, kazan suyu ve yalama ya dahil
edilir.

2.5.2. Bo Deplasman (Light Displacement)

erisinde yk bulunmayan geminin o andaki arldr. Bo deplasman ierisinde
gemide o anda bulunan btn bilinen ve bilinmeyen arlklar dahil edilir. Yakt, bo gemi
arl, balast, yalama ya, sintine, store gibi bilinen arlklar ile constanat gibi
bilinmeyen arlklar da bo deplasman ierisinde yer alrlar.

2.5.3. Ykl Deplasman (Loaded Displacement)

Geminin ierisindeki yk ile beraber tad btn arl ifade eder. Ykl
deplasman bo deplasman ile ykn toplamdr.
Tablo 2.1 kk bir yk gemisine ait deplasman draft grafiini gstermektedir. Bu
erilerden yararlanarak geminin hangi draftta ne kadar arla sahip olduu bulunabilir.

17

DEPLASMAN (TON)

DRAFT (METRE)

4
3000

4000

5000

Tablo 2.1: Deplasmann drafta gre deiiminin gsterilmesi

18

6000

2.6. l Arlk (Deadweight)

Deadweight kavram aada aklanmtr.
Bir gemi yaz ykleme hattna kadar batrldnda tayabilecei maksimum arlktr.
Yani geminin ykl deplasmanndan (Loaded Displacement) bo gemi arl (Light Ship)
karldnda bulunan deer l arlktr. l arla geminin yk tama kapasitesi de
denilir. Bu arlk ierisinde geminin tad yk, store, yakt, yalama ya, ime suyu,
balast suyu gibi arlklar da bulunur.
Gemilerin daha tersanede iken gemi ina mhendisleri tarafndan deadweight scale
hazrlanr ve gemilere stability booklet ile beraber teslim edilir. Bu cetvellerde geminin
stabilite ve draft srvey iin gerekli bilgileri bulunur. Tablo 2.2de kk bir gemi iin
hazrlanm Deadweight Scale (kapasite plan) gzkmektedir.

2.7. T.P.C. (Bir Santim Batrma Tonu)

Bir gemiyi su ierisinde ktlesel olarak 1 santimetre batrabilmek iin gemiye alnmas
gereken arl ifade etmektedir. Gemilerin su altnda kalan ksmlar dzenli olmad iin
her draft deerinde farkl TPC deeri olumaktadr.
Gemilerin TPC deerlerinin hangi draftta ne kadar olduu deadweight scale (kapasite
planlarda) her draft deeri iin gemi ina mhendisleri tarafndan hesaplanarak bu cetvellere
ilenir.

2.8. MCT 1 Centimeter (1 Santim Trim Momenti)

MCT 1 CM kavram aada aklanmtr.

2.8.1. Tanm
Geminin trimini 1 santimetre deitirmek iin gerekli olan moment miktarna denir.
MCT1 cm deeri yine gemilerin kapasite planlarnda belirtilmektedir.
Yalnz burada unu belirtmekte yarar vardr. Kapasite planlarna geminin hesaplanarak
bulunmu olan Mean of Mean of Mean Draught (ortalamalarn ortalamasnn ortalamas)
deeri ile girilmesi gerekir. Aksi takdirde bulunmu olan btn deerler yanl olacaktr.
Mean draft hesaplamalar bir sonraki renme faaliyeti olan Draft Srvey Hesab Yapmak
renme faaliyeti ierisinde anlatlacaktr.

19

DEADWEIGHT SCALE
(KAPASTE PLANI)
SALT WATER
Freeboard
(Meters)

1
1,5
2
2,5
3
3,5
4

TPC

MCT 1 cm

Displacement
(Tonnes)

5
4,6
4,3
3,8
3,1
2,6
2,2
1,5

9,4
9,1
8,7
8,4
7,8
6,6
5,9
5,5

1000
960
840
730
660
520
310
100

Deadweight
(Tonnes)

Draft
(Meters)

1100
800
600
400
200
100
0

4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5

Tablo 2.2: M/V BATEMgemisine ait kapasite plan

20

21

ekil 2.2: M/V BATEM gemisine ait eitli bilgilerini izim zerinde gsterilmesi

Bu izimde verilen terimler denizciliin uluslararas bir meslek olmas nedeni ile
yararl olaca dnlerek ngilizce olarak verilmitir. imdi bu terimlerin Trke
karlklarn ve ne anlama geldiklerini aklayalm. Draft srvey ilemleri srasnda sklkla
kullanlan bu kelimelerin yeri gelmiken renilmesi sizin anzdan son derece yararl
olacaktr.
Mastori: Tam olarak Trke karl olmayan bu terim, geminin boyuna ortas
anlamnda gemi ina sanayinde kullanlmaktadr. ekil 2.2de gsterilen iaret mastori
anlamnda kullanlan standart bir iarettir.
Length Between Marks (LBM): Ba ve k draft markalar arasndaki yatay uzakl
ifade eder.
Length Between Perpendiculars (LBP): Ba ve k kaimeler arasndaki yatay
uzakl ifade eder.
Difference of Aft Marks to Perpendicular (da): K draft markasnn k kaimeye
olan yatay uzakln ifade eder.
Difference of Fore Marks to Perpendicular (df): Ba draft markasnn ba kaimeye
olan yatay uzakln ifade eder.
Water Line (WL): Su hatt. Suyun gemi karinas ile temas ettii en st snr ifade
eder.
Fore Perpendicular (FP): Ba kaime veya ba dikme de denilebilir. Burada yeri
gelmiken belirtmekte yarar vardr. Geminin ba kaimesi, yaz ykleme hatt zerinden
getii farz edilen ve bu hattn ba bodoslamay kestii noktadan omurgaya dik klan hat
olarak kabul edilir ve gemi izimlerinde de bu ekilde gsterilir(Baknz ekil 2.2)
Aft Perpendicular (AP): K kaime veya k dikme olarak da bilinir. Burada yeri
gelmiken belirtmekte yarar vardr. Geminin k kaimesi, dmen rodunun getii dey hat
olarak kabul edilir ve gemi izimlerinde de bu ekilde gsterilir(Baknz ekil 2.2)
Mid Perpendicular (MP): Geminin tam ortasndan geen kaime anlamna
gelmektedir. Mastorinin bulunduu yerdir.
Aft Draft Markings: K tarafta bulunan draft markalarn ifade eder.
Fore Draft Markings: Ba tarafta bulunan draft markalarn ifade eder.
Length to the Center of Floatation (LCF): Geminin yzdrme merkezinin (CF),
mastoriye (mid perpendicular) olan yatay uzakln ifade eder.

22

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Draft srvey iin gereken bilgileri alnz.

lem Basamaklar

neriler

Geminin limana giriini takiben liman

formaliteleri tamamlandktan sonra,
Draft srvey iin gerekli ba, k ve
vasat draft deerlerini okuyunuz.
Draft srvey iin gerekli tank
iskandillerini ve yakt deerlerini
alnz.
Alnan iskandil deerlerini tank
cetvellerine girerek su miktarn
hesaplaynz.
Gemi boyunca dolaarak younluk
lm iin gerekli su numunelerini
alnz ve bir kapta toplaynz.
Alnan numunelerin younluunu
hidrometre ile lnz.

23

Draft srvey iin gerekli bilgiler

alnrken
renme
faaliyetinde
aklanan hususlara dikkat ediniz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

() skandil etme deyimi bir yerin su derinliini saptamak anlamnda kullanlr.

() FWA ksaltmas tatl sudan tuzlu suya geite izin verilen gemi draftlarndaki
azalmadr.
() Hidrometre deniz suyunun tuzluluunu len bir aratr.
() Bir geminin ierisindeki yk ile beraber tad btn arlk bo deplasman
olarak adlandrlr.
() TPC ksaltmas bir santim trim momentini ifade etmektedir.
() Mastori deyimi gemi ina sanayinde geminin tam ykl olduu anlamnda
kullanlmaktadr.
() Kapasite planda yer alan bilgilerden bir tanesi de geminin hangi draftta ne kadar
yk aldn gstermesidir.
() Geminin k kaimesi dmen rodunun getii yerden geen dikey hattr.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

9.

Tatl suyun dourduu draft farkn aadakilerden hangisi belirtmektedir?

A) TPC
B) LBP
C) FAW
D) FWA
E) LCF

10.

Tatl suyun dourduu draft fark (FWA) aadakilerden hangisidir?

A) Yaz ykleme hatt ile tatl su hatt arasndaki mesafedir.
B) Mean draft ile tatl su hatt arasndaki mesafedir.
C) Tropikal su hatt ile tatl su hatt arasndaki mesafedir.
D) Yaz ykleme su hatt ile mean draft arasndaki mesafedir.
E) Ba draft ile k draft arasndaki farktr.

11.

A gemisi deniz younluu 1015 kg/m3 olan bir limanda ykleme yapmaktadr.
Vasattaki su hatt, yaz ykleme hattndan 15 cm altnda bulunmaktadr. Bu gemi
sefere ktnda vasat draft, yaz ykleme hattnda olabilmesi iin geminin ka ton
yk almas gerekmektedir? (TPC: 30 ton, FWA: 90 mm)
A) 540 t
B) 558 t
C) 620 t
D) 440 t
E) 570 t

24

12.

A gemisi, su younluu 1010 kg/m3 olan bir limanda ykleme yapmaktadr. A

gemisinin ykleme sonuna yaklarken yaplan kontrolnde vasattaki su seviyesinin,
yaz ykleme hattnn 4 cm altnda olduu tespit edilmitir. Geminin limanda 150 ton
daha yk kalmtr.(TPC: 25 ton, FWA: 100mm )Younluk farkndan dolay oluan
draft fark nedir?
A) 50 mm
B) 55 mm
C) 60 mm
D) 65 mm
E) 70 mm

13. A gemisi, su younluu 1015 kg/m3 olan bir limanda ykleme yapmaktadr. Vasattaki su
seviyesi, yaz ykleme hattnn 15 cm altndadr. Gemi, ak denize ktnda yaz
ykleme hattnda olabilmesi iin ka ton daha yk alabilir?
( TPC: 30 ton, FWA:75mm )
A) 90 ton
B) 450 ton
C) 540 ton
D) 345 ton
E) 295 ton
14.

Bir gemide 4350 ton yk, 175 ton yakt, 90 ton su, 75 ton da stor bulunduu
hesaplanmtr. Bu geminin bo gemi arl 2750 ton olduuna gre bu geminin
deplasmann ve detveytini hesaplaynz.
A) Deplasman = 7440 ton, Deadweight = 4590 ton
B) Deplasman = 4690 ton, Deadweight = 2750 ton
C) Deplasman = 4690 ton, Deadweight = 7440 ton
D) Deplasman = 7440 ton, Deadweight = 4690 ton
E) Deplasman = 2750 ton, Deadweight = 4690 ton

15.

Tatl suda deplasman 7000 ton olan bir gemi, younluu 1015 kg/m3 olan bir suda
ayn draftta iken deplasman ne olur?
A) 7115 ton
B) 7105 ton
C) 6895 ton
D) 7015 ton
E) 6915 ton

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Bu renme faaliyetinin sonunda uygun ortam salanmas hlinde draft srvey hesab
yapabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizdeki en yakn liman giderek liman bakan ile grnz.

Liman bakanna aratrma konunuzu syleyerek limana giri izni alnz.
Limanda bulunan ve dkme yk tayan bir gemiye giderek ikinci kaptan ile
grnz.
kinci kaptandan draft srvey hesaplamalar hakknda bilgi edininiz.
Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak snfta retmeniniz ve arkadalarnz ile
paylanz.

3. DRAFT SRVEY HESABI YAPMAK

Bu renme faaliyetinde bir gemiye ait draft deerleri ile gerekte yaplm olan bir
draft srvey ilemi anlatlacaktr. Bunun iin baz n bilgilerin bilinmesinde yarar vardr. Bu
modln bandan beri bahsettiimiz gibi draft srvey ilemi ok hassas ve uzun
matematiksel ilem gerektiren yk hesaplama yntemidir. Bu renme faaliyetine gelene
kadar bir geminin draftlarnn nasl okunduu, tank iskandillerinin nasl alnd, deniz
suyunun younluunun nasl lld vb. bilgilerin bilinmesi gereklidir.
Bir gemiye yklenen veya gemiden boaltlan yk miktarn bulmak iin aslnda iki
defa draft srvey ilemi yapmak gerekir. Bunlardan birincisi geminin ykl (veya bo)
deplasmann bulmak iin, ikinci draft srvey ilemi ise geminin bo (veya ykl)
deplasmann bulmak iin yaplmaktadr. ki draft srvey ilemi sonucunda bulunan deerler
birbirlerinden kartlarak geminin gerek yk bulunur. Bu draft srvey ilemlerine
Balang Draft Srveyi ve Final Draft Srveyi ad verilir. Esasnda her iki draft srvey
ileminde de ayn matematiksel ilemler yaplr. Bu yzden de bu renme faaliyetinde
sizlere sadece Balang Draft Srveyi ilemi anlatlacak ve Final Draft Srvey lemi in
Gereken deerler verilerek sizlerin bu ilemi yapmas istenecektir. Bulduunuz deeri bizim
verdiimiz deer ile karlatrarak yapm olduunuz ilemin salamas yaplabilir.
Draft srvey ilemine balamadan nce draft srvey yapacamz gemiye ait bilgileri
verelim:

26

Gemi ad

M/V SCOBE

Gemi ar iareti

9HNY8

Gemi imo numaras

9345805

Gemi tam boy

289,0 mtrs

Gemi dikmeleri aras boy

279,0mtrs

Gemi kalp genilii

45,0mtrs

Gemi draft markalar mesafesi

254,920mtrs

Gemi derinlii

24,5mtrs

Yaz draft

18,100 mtrs

Bo gemi al

23759,3 ton

Ba draft ile ba dikme aras mesafe

-12,080 mtrs

K draft ile k dikme aras mesafe

12,000mtrs

Vasat draft ile vasat dikme aras mesafe

0,000mtrs

Fribord

6,432mtrs
Tablo 3.1: M/V SCOBE gemisine ait gemi bilgileri

3.1.Balang Draft Srveyi

Draft srveye ilikin ilemler aada anlatlmtr.

3.1.1. Draft Dzeltmesi

Okunan draftlar
skele ba draft

8,730mtrs

Sancak ba draft

8,850mtrs

skele k draft

10,270mtrs

Sancak k draft

10,310 mtrs

skele vasat draft

9,220 mtrs

Sancak vasat draft

9,700 mtrs

Tablo 3.2: M/V SCOBE gemisine ait balang draft bilgileri

Tablo 3.2de gsterilen draftlar ikinci kaptan ve srveyr tarafndan mutabk kalnan
draft deerleridir. Sradaki ilem, alnan bu draftlarn dikme (veya kaime) zerindeki
deerlerini bulmaktr.
Geminin mevcut trimi ba ve k draftlarn ortalamalarnn farkyla bulunmaktadr.

27

Ortalama ba draft
= (iskele ba draft + sancak ba draft) \ 2
Ortalama ba draft
= ( 8,730 + 8,850 ) \ 2
Ortalama ba draft
= 8,790 mtrs
Ortalama k draft
= ( iskele k draft + sancak k draft ) \ 2
Ortalama k draft
= (10,270 + 10,310 ) \ 2
Ortalama k draft
= 10,290 mtrs
Yukardaki deerler vastasyla trim bulunacak olursa
Grnen trim
= 1.500 mtrs ( ka trimli )
Bu ilemden sonra ba draft dzeltmesi uygulanacaktr.
Dzeltme miktar =

Trim x Draft Markas ile Dikme Arasndaki Mesafe

Dikmeler Aras Mesafe
1.500 x (-12,080)

Dzeltme miktar ( ba taraf iin )

Dzeltme miktar

= -0,071 mtrs

Dzeltilmi ba draft

= 8,790 - 0,071 = 8,719 mtrs

254,920

Bu ilemin ayns ortalama k drafta uygulandnda dzeltilmi k draft bulunur.

Dzeltme miktar =

Trim x Draft Markas ile Dikme Arasndaki Mesafe

Dikmeler Aras Mesafe
1.500 x (-12,000)

Dzeltme miktar

Dzeltme miktar

= 0,071 mtrs

Dzeltilmi k draft

= 10,290 + 0,071 = 10,361 mtrs.

254,920

Vasat draftn dzeltilmesine baktmzda dikme ile marka arasnda fark olmad iin
herhangi bir dzeltmeye ihtiya duyulmamaktadr.
Ba ve k draftn dzeltilmesi yapldktan sonra dier hesaplamalarda kullanlacak
olan gerek trimin deeri bulunmaldr.
Gerek trim

= (10,361 - 8,719 ) = 1,642 mtrs

Bu ilemlerle birlikte srveyin birinci adm olan draft dzeltmeleri tamamlanm olur
ve srveyin ikinci admna geilir. kinci adm da deformasyon dzeltmesi yaplacaktr.

3.1.2. Deformasyon Dzeltmesi (Deflection)

Burada ortalamalar ortalamasnn ortalamas bulunacaktr. Formlde kullanlacak
draftlar dzeltilmi draftlardr.

28

BD + KD + (6 x VD)

MMM ( ortalamalar ortalamasnn ortalamas ) =

8,719 + 10,361 + (6 x 9,460)

MMM ( ortalamalar ortalamasnn ortalamas ) =

MMM ( ortalamalar ortalamasnn ortalamas ) = 9,480 mtrs

Bulunan MMM, dier tm ilemlerde referans alnacaktr. Bu deerle hidrostatik
cetvele girildii taktirde geminin o anki dzeltilmemi deplasmann, TPC, LCF ve MTCsi
bulunabilir. Deformasyon dzeltmesinden sonra trim dzeltmesi ve onun akabinde younluk
dzeltilmesi yaplacaktr. Bu dzeltmeler sonulandktan sonra balast tanklarndaki su
miktarlar kalibre edilecektir.
Trim dzeltmesi esnasnda LCFnin iareti nem arz ettiinden dolay hidrostatik
cetvellere baklrken LCFnin konumunun mastorinin ba tarafnda m yoksa k tarafnda m
olduu dikkate alnmaldr.
Geminin bal veya kl olmas birinci trim dzeltmesinin sonucunu etkileyeceinden
trim iareti kullanlrken dikkat edilmelidir.

3.1.3. Trim Dzeltmesi

Deformasyon dzeltmesi yapldktan sonra trim dzeltmesine geilirken geminin
hidrostatik cetvellerinden yararlanlacaktr. Aada yklemesi yaplan M/V SCOPE
gemisinin MMMne gre uygun hidrostatik sayfas gsterilmitir.

29

DRAFT

DISP

LCF

TPC

MTC

8,98

92506,34

11,099

110,330

1947,020

9,34

96484,77

10,740

110,700

1965,330

9,36

96706,18

10,720

110,720

1966,370

9,38

96927,64

10,699

110,740

1967,400

9,40

97149,14

10,678

110,760

1968,450

9,42

97370,67

10,658

110,780

1969,490

9,44

97592,26

10,637

110,800

1970,540

9,46

97813,87

10,616

110,820

1971,580

9,48

98035,54

10,595

110,840

1972,640

9,50

98257,24

10,574

110,860

1973,700

9,52

98478,99

10,553

110,880

1974,770

9,54

98700,78

10,532

110,910

1975,830

9,56

98922,61

10,511

110,930

1976,900

9,58

99144,48

10,490

110,950

1977,970

9,60

99366,40

10,468

110,970

1979,050

9,62

99588,45

10,447

110,990

1980,120

9,64

99810,36

10,426

111,010

1981,200

9,66

100032,48

10,404

111,030

1982,280

9,68

100254,49

10,383

111,050

1983,360

9,70

100476,62

10,362

111,080

1984,440

9,72

100698,79

10,340

111,100

1985,520

9,74

100921,01

10,319

111,120

1986,600

9,76

101143,26

10,297

111,140

1987,690

9,78

101365,56

10,275

111,160

1988,790

103590,86

10,055

111,380

1999,830

9,98

Tablo 3.3: M/V SCOBE gemisinin hidrostatik table deerleri

Tablo 3.3te MMM deeri girilerek geminin 9,480 metredeki LCF, TPC ve
deplasman bulunur.

30

DRAFT

DISP

LCF

TPC

MTC

9,48

98035,54

10,595

110,840

1972,640

Tablo 3.4: MMM 9,48 m karl hidrostatik tabledan bulunan deerler

Bu ksm alndktan sonra birinci trim dzeltmesine geilir. Tablodan grld zere
yzdrme merkezinin pozisyonu mastoriden baa doru olduu iin ve gemi ka trimli
olduu iin LCFnin iaret negatif olur.
Trim x (-LCF) x TPC x 100

Birinci trim dzeltmesi =

LBP

1,642 x (-10,595) x 110,840 x 100

Birinci trim dzeltmesi

Birinci trim dzeltmesi

= -691,141 ton

279,0

Birinci trim dzeltmesinden sonra ikinci trim dzeltmesi yaplmaktadr. kinci trim
dzeltmesi yaplmadan nce MTCnin deerinin saptanmas gerekmektedir. MTCnin +50
cm ve -50 cmdeki deerleri bulunur ve aralarndaki fark alnarak ikinci trim dzeltmesinde
kullanlacak MTC deeri bulunur.
DRAFT

DISP

LCF

TPC

MTC

8,98

92506,34

11,099

110,330

1947,020

9,46

97813,87

10,616

110,820

1971,580

9,48

98035,54

10,595

110,840

1972,640

9,50

98257,24

10,574

110,860

1973,700

9,98

103590,86

10,055

111,380

1999,830

Tablo 3.5: M/V SCOBA hidrostatik table deerleri

MTC

= MTC 2 MTC 1

MTC

= 1999,830 - 1947,020

MTC

= 52,810 ton

MTC deeri bulunduktan sonra ikinci trim dzeltmesinin forml kullanlacaktr.

Trim x Trim x MTC x 50

kinci trim dzeltmesi =

31

LBP

1,642 x 1,642 x 52,810x50

kinci trim dzeltmesi

kinci trim dzeltmesi

= 25,517 ton

279,0

kinci trim dzeltmesinden sonra tm dzeltmeler toplanarak deplasmana uygulanr.

MMM deerinin karl olan deplasmandan trim dzeltmeleri karldktan veya
toplandktan sonra younluk dzeltmesi uygulanr.
Yeni deplasman = Deformasyon dzeltmesi yaplm deplasman Trim dzeltmesi
Yeni deplasman

= 98035,54 - 691,141+ 25,517

Yeni deplasman

= 97369,916 ton

Bulunulan yeni deplasmana younluk dzeltmesi de uyguland takdirde dzeltilmi

deplasman bulunmu olacaktr.

3.1.4. Younluk Dzeltmesi

Younluk dzeltmesi istenirse geminin MMMsine ait deplasman hacminede
uygulanabilir. Pratikte bu daha uzun sreceinden basit bir formlde deplasman tona
uygulanr. Younluk dzeltmesinin deplasmana uygulanmasndan sonra balast tanklarndaki
balast suyu kalibre edilir.
Deplasman x Younluk

Younluk dzeltmesi =

1,025
97369,916 x 1,025

Younluk dzeltmesi

Younluk dzeltmesi

= 97274,921 ton

1,025

Younluk dzeltmesinden sonra geminin balast tanklarndaki su miktarlar kalibre

edilmelidir. Kalibrasyon esnasnda gerekirse tanklardaki su younluu llmeli ve
iskandiller doru hesaplanmaldr.
Limana var esnasnda balast ve tatlsu tanklarndaki mevcut su miktar Tablo 3.6da
gsterilmitir.

32

TANK Nu.

DERNLK

METREKP

Ba pik tank

19,350

4544,490

WBT 1

25,400

4551,020

WBT 2 P

25,500

2842,790

WBT 2 S

25,300

2842,790

WBT 3 P

25,490

2974,610

WBT 3 S

25,500

2974,610

WBT 4 P

25,330

2975,880

WBT 4 S

25,350

2975,890

WBT 5 P

25,500

3081,710

WBT 5 S

25,500

3081,710

WBT 6 P

1,600

796,580

WBT 6 S

1,610

801,220

WBT 7 P

25,500

2939,450

WBT 7 S

25,500

2939,450

WBT 8 P

19,740

1341,850

WBT 8 S

18,350

1341,850

WBT 9 P

17,630

1265,730

WBT 9 S

21,880

1265,730

WBT 10

0,000

0,380

Aft Pik tank

0,250

0,970

C/H 6

23,950

22648,770

skele tatl su

5,7

228,600

Sancak tatl su

5,5

156,600

Kazan suyu

2,5

40,000

TOPLAM

70305,067

YOUNLUK

Tatl su: 1,000, deniz suyu: 1,025

Tablo 3.6: Limana var esnasnda balast ve tatl su tanklarndaki su miktar

Tablo 3.6da balast tanklarndaki iskandiller alndktan sonra kalibrasyon cetveli

kanalyla hesaplanan tank hacimleri bulunmaktadr. Bulunan toplam tank hacmi, balast suyu
younluuyla arpldnda toplam balast arl hesaplanm olur. Balastn yan sra
gemideki bilinen alklardan yakt deerleri arkbandan alnr.
Gemideki bilinen arlklardan balast suyu miktar hesapladktan sonra ba
mhendisten alnan yakt deerleri de draft srvey raporuna yazlr.

33

Dzeltilmi deplasman ton

97274,92 ton

Balast suyu miktar

69892,167ton

Tatl su miktar

424 ton

Fuel oil miktar

2618 ton

Dizel oil miktar

88 ton

Bo gemi arl

23759,3ton

Konstant

493,454ton
Tablo 3.7: Balang draft srvey tablosundan kesit

Tablo 3.7de geminin dzeltilmi deplasmanndan balast suyu, tatl su, fuel oil, dizel
oil miktarlar ve bo gemi arl kartldnda kostant deeri elde edilir. Konstant, gemide
bilinmeyen yani llemeyen arlklarn toplamdr.
Konstant miktarnn bulunmasyla balang srveyi ilemi sona ermitir. Arl
bilinmeyen envanterin bulunma amac, final draft srveyinde gemideki yk miktarn
hesaplamaktr.
Bir sonraki adm olarak gemiye yklenen yk miktar final draft srveyi ile saptamak
olacaktr. Bu renme faaliyetinin banda da belirttiimiz gibi final draft srvey ilemi iin
gerekli deerler size verilecek ve final draft srvey ilemini sizin yapmanz istenecektir.
Bunun iin gerekli olan draft deerleri, hidrostatik tableden alnan bilgeler ve tank
iskandilleri aadaki tablolarda verilmitir. Final draft srveyi iin gerekli ilemleri yukarda
yaplan balang draft srveyi ilemine bakarak yaplmaya allmaldr.

3.2. Final Draft Srveyi

Final draft srveyi aada aklanmtr.

3.2.1. Final Draft Srvey in Gerekli Bilgiler

skele ba draft
Sancak ba draft
skele k draft
Sancak k draft
skele vasat draft
Sancak vasat draft

OKUNAN DRAFTLAR
18,100 mtrs
18,100 mtrs
18,080 mtrs
18,140 mtrs
18,140 mtrs
18,140 mtrs
Tablo 3.8: M/V SCOBE gemisine ait final draft bilgileri

34

DRAFT

DISP

LCF

TPC

MTC

18,10

197613,53

0,137

119,200

2440,590

18,1125

197762,536

0,133

119,206

2441,021

18,12

197851,94

0,131

119,210

2441,280

Tablo 3.9: MMM 18,1125 m karl hidrostatik tableden bulunan deerler

DRAFT

DISP

LCF

TPC

MTC

17,60

191661,23

0,343

118,900

2423,680

17,6125

2424,769

17,62

191899,03

0,334

118,910

2424,350

18,1125

197762,536

0,133

119,206

2441,021

18,60
18,6125

203580,53

0,004

119,470

2456,390
2456,740

18,62

203819,49

0,000

119,480

2456,950

Tablo 3.10: M/V SCOBA hidrostatik table deerleri

35

TANK Nu.

DERNLK

METREKP

Ba pik tank

0,440

20,170

WBT 1

0,000

5,990

WBT 2 P

0,150

49,390

WBT 2 S

0,140

38,310

WBT 3 P

0,020

8,640

WBT 3 S

0,070

24,450

WBT 4 P

0,170

40,690

WBT 4 S

0,130

18,630

WBT 5 P

0,220

50,760

WBT 5 S

0,080

14,920

WBT 6 P

0,180

31,430

WBT 6 S

0,000

8,970

WBT 7 P

0,030

3,010

WBT 7 S

0,160

23,430

WBT 8 P

0,030

1,670

WBT 8 S

0,030

1,670

WBT 9 P

0,080

1,000

WBT 9 S

0,250

9,370

WBT 10

0,000

0,380

Aft Pik tank

5,100

246,510

C/H 6

0,000

0,000

skele tatl su

5,7

228,700

Sancak tatl su

5,5

156,600

Kazan suyu

2,5

27,700

TOPLAM
YOUNLUK

1028,000 ton
Tatl su: 1.000, Deniz suyu: 1.025

Tablo 3.11: Limandan kalk esnasnda balast ve tatlsu tanklarndaki mevcut su miktar

36

Dzeltilmi deplasman ton

197569,358

ton

Balast suyu miktar

615

ton

Tatl su miktar

413

ton

Fuel oil miktar

2605

ton

Dizel oil miktar

88

ton

Bo gemi arl

23759,3

ton

Kostant

493,454

ton

Yk

169594,937

ton

Tablo 3.12: Final draft srvey tablosundan kesit

37

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Draft srvey hesaplamas yapnz.

lem Basamaklar

Tablo 3.8de verilen final draft

bilgilerini kullanarak M/V SCOBA
gemisinin final rafta srveyini
yapnz.

neriler
Final Draft Srveyi iin yaplmas
gereken ilem basamaklar balang draft
srvey iin yaplan ilem basamaklar ile
ayn olduundan benzer ilemleri yapnz.

38

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
() Draft srvey ileminde yaplmas gereken ilk ilem draft deerlerini okumaktr.
2.
() Draft deerleri okunduktan sonraki ilem draftlarn kaimeler zerindeki
deerlerini bulmaktr.
3.
() Dzeltilmi ba ve k draftlarn toplamnn ikiye blnmesi ile MMM deeri
bulunur.
4.
() LCF, TPC ve deplasman deerleri bulunurken MMM deeri ile hidrostatik
tablelere girilir.
5.
() Konstant gemide bilinmeyen arlklarn toplamdr.
6.
() Gemideki toplam yk miktar final draft srvey sonucu bulunan deerden
balang draft srvey sonucu bulunan deerin kartlmas ile bulunur.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
7. Bir yk aadaki noktalardan hangisinin zerine yklenirse geminin trimi deimez?
A) G noktasna
B) B noktasna
C) Geminin tam ortasna
D) F noktasna
E) Z noktasna
8.

Ykl deplasmandan bo deplasman kardmz zaman aada verilenlerden

hangisini elde ederiz?
A) Net tonaj
B) Deadweight ton
C) Gross ton
D) Yk miktar
E) Bilinmeyen arlklar

9.

Bo arl 2500 ton olan bir gemide 600 ton yakt 50 ton su bulunmaktadr. Bu gemi
limana yanam ve gemiye 5500 ton yk, 250 ton ilave yakt, 50 ton su alnmtr.
Geminin son deplasman ve detveytini hesaplaynz.
A) = 8850 ton, DW = 3350 ton
B) = 8950 ton, DW = 6450 ton
C) = 9050 ton, DW = 6575 ton
D) = 8950 ton, DW = 3450 ton
E) = 8850 ton, DW = 7900 ton

39

10.

Kana rakamlar metrik sistemle iaretlenmi bir geminin ba draft 4 m 00 cm, k

draft 3 m 60 cm ise geminin Mid Draft aadakilerden hangisi olur?
A) 3 m 15 cm
B) 3 m 30 cm
C) 3 m 80 cm
D) 3 m 40 cm
E) 3 m 25 cm

11.

Kana rakamlar metrik sistemle iaretlenmi bir geminin ba draft 5 m 20 cm, k

draft 6 m 40 cm ise geminin trimi aadakilerden hangisi olur?
A) 0 m 60 cm Ka
B) 1 m 20 cm Baa
C) 1 m 20 cm Ka
D) 0 m 60 cm Baa
E) 1 m 00 cm Ka

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

40

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

() Deniz suyu younluunu len aralara higrometre denir.

() Draft srvey ilemi birisi gemi bo iken, dieri ise gemiye yk yklendikten
sonra yaplan iki adet srveyden oluur.
() Gemi karinasna perinlenen draft markalar ngiliz l sistemine gre
iaretlendiinde iki draft markas arasnda ki dikey mesafe 10 santimetredir.
() Kana rakamlar zerinde yazl bulunan ykleme hatt iaretlerinden olan TF
ksaltmas tropical fresh water ifade etmektedir.
() Bir gemiye ait FWA deeri tatl su ykleme hatt ile yaz ykleme hatt arasnda
kalan dey uzaklk kadardr.
() Gemiye ait bilgilerden olan LBP ksaltmas ba ve k kaimeler aras olan yatay
mesafeyi belirtmektedir.
() Bir geminin kapasite plannda bulunan bilgilerden bazlar TPC, deplasman
tonnes ve MCT 1 santimdir.
() MMM ksaltmas ortalamalarn ortalamalarnn ortalamas anlamna gelir.
() Bir gemiye ait stabilite booklet gemi daha tersanede izim aamasnda iken
hazrlanr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyetlere geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

41

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

D
D
D
D
Y
Y
Y
Y
D

C
D
C
C
A

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

D
Y
D
Y
Y
Y
D
D

D
A
B
C
C
D
C

42

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

DORU
DORU
YANLI
DORU
DORU
DORU

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

D
B
B
C
C

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9

Y
D
Y
D
D
D
D
D
Y

43

KAYNAKA
KAYNAKA

AKIN Teoman (U. Yol Kaptan), Gemi Stabilitesi, stanbul, 1999.

BAHTYAR Gkhan (U. YolVardiya Zabiti), Draft Srvey,KT Srmene
Deniz Bilimleri Fakltesi Deniz Ulatrma letme Mhendislii Tez almas,
Trabzon, 2008.
ELKER Sadi Vakkas (uzak yol kaptan), Draft Drveyi, stanbul, 1999.
EROLBlent (U. Yol Kaptan), Draft Surveyde Standardizasyon,Trk
Uzakyol Gemi Kaptanlar Dernei Yaynlar, , stanbul, 1992.
International Convention on Load Line, IMO Yaynlar, 1966.

44