Gordon Thomas

13. HAVAR
MECDELL MERYEM'N
Gordon Thomas
Gordon Thomas, 1930 bunalm srasnda, rlanda'da dodu. imdiye
kadar yazm olduu 53 kitab, 36 lkede yaynland ve 45 milyondan fazla
satt. Bir taral olmasna ramen yazlar 1956 Svey Krizi'nden 1989 Tinanmen Dairesi'ne kadar bir ok olay kapsamaktadr. Saysz roman ve pi
yesleri olan yazar, eletirmenlerin ve jrinin oylar ile Monte Carlo Film Festivali'nde dller, Mark Twain Society'den plaketler almtr ve bir kez Edgar Allan Poe dl'ne layk grlmtr. Ayrca yazarn ksa bir zaman
sonra yaynevimiz tarafndan yaymlanacak olan Gideon'un Casuslar adl
kitab International Media tarafndan filme ekilmitir.
Selim Yenieri
7 ubat 1972'de stanbul'da dodu. 1990 ylnda Mimar Sinan niversi
tesi Gzel Sanatlar Akademisi Geleneksel Trk El Sanatlar Blm'ne gir
di. Bu dnemde hem izgiroman yazar-izerlii hem de mzik almalar
na devam ettii srada eitli yerlerde sahneye kt.
Akademi'yi bitirdikten sonra 1998 ylbanda kitap evirmenliine ba
lad. Bir yandan sanat almalanna devam ederken, bir yandan kitap ala
nndaki kariyerini ilerletti. Trkiye'nin sekin yaynevlerinden km 60'
akn kitap evirisi bulunmaktadr. 2005 ylnn balarnda yaynlayaca al
bmnn almalarna devam eden Yenieri'nin Enigma adndaki ilk ro
man Ekim 2004'te yaynlanmtr.

YAAMYKS
ngilizce aslndan eviren:

S e l i m Yenieri

81

I. BLM
O BEYAZ BALNA YAYINLARI
ISBN: 9 7 5 - 6 3 8 7 - 7 8 - 5
1 3 . HAVAR: MECDELLt MERYEM'N YAAMYKS
Gordon

Thomas

zgn ad: The Thirteenth Disciple: The Life Of Mary

Magdalene
2 0 0 1 , Gordon T h o m a s
Bu kitabn Trkiye'deki yayn haklan Telif Haklar Kanunu
gereince Beyaz Balina Yaynlan'na aittir.
Yayn ynetmeni: Blent Oktay
Editr: Nermin Baltac
ngilizce aslndan eviren: Selim Yenieri
Redaktr: Erdem Boz
tasarm: Mehmet lhan Kaya
Bask & cilt: Yenigven Matbaas, stanbul
1. bask: Beyaz Balina Yaynlar, stanbul, 2 0 0 4
BEYAZ BALNA YAYINLARI
Binbirdirek Mat. Suterazisi Sok. No: 4 / 2
34122
Tel.
Faks

Sultanahmet-stanbul
= ( + 9 0 ) 2 1 2 - 6 3 8 62 64
: (+90) 2 1 2 - 6 3 8 62 65

e-mail : beyazbalina@superposta.com

ANLAYILAR

Mecdelli Meryem'in yznn kesin olarak bir grn

yoktur. Salarnn, gzlerinin ve teninin rengini veya
biimini anlayabilmemizi salayacak herhangi bir yal
boya tablosu, herhangi bir heykeli, ahap oymas ve hatta
kabataslak izilmi bir tasviri bile yoktur. U z u n mu, yok
sa ksa boylu muydu? Zayf myd, yoksa onun yaad
yerdeki kadnlarda hl grld gibi genliin dirilii
kaybolurken imanlamaya m balamt? Annesi veya
babas, kz ya da erkek kardeleri ve hatta akrabalar da
zamann girdab iinde kaybolup gitmitir.
O n a inananlar, byk bir tutkunun gzelliine sahip
olduunu, varln gl bir ekilde hissettirdiini ve n
cil tarihi boyunca baka hibir kadnn sahip olmad ka
dar yksek bir drama yetenei olduunu sylemektedir
ler. Hristiyanlk tarihinde baka hibir kadnn onun ro
ln taklit edemedii aktr. Bu kadar speklasyona ne
den olmasnn ve gizeme brnmesinin de nedeni zaten
budur.
Grlerimizi kantlayacak herhangi bir resim olmasa
bile, baz karmlarda bulunabiliriz. Ona verilmi olan
7

GORDON THOMAS

13. HAVAR

ngilizce isim Mary'nin Msr dilindeki orijinal karl,

p a r m a k l a n paha biilmez mcevherlerle sslenmi olma

Miriam idi (Trke'de Meryem. ev. n.). Kendi zaman

ldr. Bunlar, onun zamanndaki zengin bir fahie iin, al

nn kat brani gelenekleriyle bytlmt ve bu da, ilk

lm sslerdir. Hizmetkrlar ve ssl giyim tarzyla,

adet dneminden sonra evlilie hazr olarak grld

kendi lkesindeki dier baarl, zengin ve boyal fahie

anlamna geliyordu. O zamanki ortalama yaam sresi

lerden farkl bir yaam tarz yaadn sanmyoruz; ta ki

dnlrse, krk yldan uzun yaamayaca kolayca tah

hayatn sonsuza dek deitiren o geceye kadar.

Mecdelli Meryem, son derece ar ve gl bir akla

min edilebilir.
Galile Denizi yaknlarnda yaayan gl kys insanla

mayla pagan dnyasna Hristiyanlk dinini tantan Pav-

rndan da anlalaca gibi, muhtemelen koyu tenli ve ko

los'un kelimelerine kendini kaptrmtr. (1: Korintoslula-

yu renk gzlyd. Bu insanlar, bakalarnn alay ettii ka

ra, 15:14)

ba bir aksanla konuurlard. tiraf etmi olduu yaam

sa'nn dirildii andaki varlyla, Mecdelli M e r y e m

tarz ve mterileri dnlrse -yerel balklar, oradan

bu szleri Hristiyanlk inancnn odak noktas haline ge

geen tccarlar ve satclar- son derece doal bir konuma

tirmitir. Pavlos'un szlerinin hibir kritik deerlendir

tarzmn ve bakalaryla konuma dknlnn olduu

meyle -isterseniz buna demitoloji de diyebilirsiniz- etkisi

tahmin edilebilir.

ni kaybetmemesini salamtr.

Efsanelere gre, Mecdel'deki en zengin fahiedir. Bu

Dirilmi olan sa ile karlamasndan sonra kendi sz

nun doru olduunu varsayarak, ekici ve gzel olduu

leriyle belirttii - " O ' n u grdm!"- Mesih'in insanlarm

nu da dnebiliriz; nk irkin bir fahienin, byk bir

kurtarmak iin lmek zorunda olmadn kabul etmenin

servet sahibi olmas beklenemez. Bu yzden, muhtemelen

hi de zor bir ey olmadn aka ortaya koymutur.

Mecdelli Meryem grece gen, belki de onlu yalarnday

Mecdelli Meryem iin, sa'nn lm daha nce vaaz

ken tarihteki yerini almtr. Fahielik, insan inanlmaya

larnda szn ettii Tanr ile birletiinin ve yine daha

cak kadar hzl yalandran bir itir ve dndmz

n c e syledii gibi kendisini insanlar iin feda ettiinin

den daha yal bir kadn, srdrd yaam tarzndan

kantdr. sa'nn kendi lmyle birok kez syledii e

farkl birini aramak iin fazla km ve fazla sapknla-

yi hatrlattn bilmektedir: nsan hayat, endielerden ve

m biri olurdu. Ancak yeterince gen olan biri yeni bir

aclardan oluan dnyevi snrlamalarn farkmdalndan

dnya arayna girer ve onu bulmak iin ilk adm atard.

baka bir ey deildir; bunu dayanlr klan ey, l m n

sayesinde mterilerinden

tesinde bizleri daha iyi bir yaamn bekledii gereidir.

kendisine Dou'dan ipekler, Msr'dan mcevherler ve

Mecdelli Meryem iin, sa'nn Dirili annda onu tanklk

Hindistan'dan baharatlar getirmelerini istemi olabilir.

e t m e k zere semesi b u n u n bir ifadesidir.

Sahip

olduu

zenginlik

Muhtemelen salar en iyi knalarla boyanm, kollar ve

8

t e yandan, Mecdelli Meryem'in ilk Paskalya Paza9

13. H A V A R

GORDON THOMAS
r'nda bu olaya ne zaman tanklk ettiinin de bir nemi

Yine de onun hakknda anlaml bir eyler yazmak,

yoktur. (Yuhanna Mjdesi'nde hava hl karanlktr; Mat

h e m hayal gc h e m de gl bir inan gerektirir. 20.

ta ve Luka'da, afak skmek zere olduu bildirilir; Mar-

yzyln ld bu dnemlerde, onu kendi cinsiyetinin

kos'ta ise gne domutur.) Ta geriye yuvarlandnda

perspektifine yerletirmek de ok nemlidir. Birok kadn

(Matta) ya da bu olaya, oktan gerekletikten sonra

iin, o modern feminizm akmnn snmeyen mealesi ol

(Markos, Luka ve Yuhanna) tanklk etmi olsun veya bir

mutur. Dini yaamn iinde ve dnda, Mecdelli Mer

(Matta, Markos) ya da iki melek (Luka, Yuhanna) grm

y e m deiim iin kararll temsil etmitir; bununla bir

olsun, bunlarn hibir nemi yoktur.

likte adaletsizlikleri yok etme ve reformlar yapma istei

Mecdelli Meryem ne grdyse onu grd. " O ' n u gr

getirmitir.

d m ! " eklinde Yahya tarafndan aktarlarak zaman ap

O, erkeklerin baskn olduu bir dnyada, sa ile birlik

bizlere gelen szleri, son derece somut ve llebilir bir

te yrmtr. Ancak onu kadnlarn erkeklerle eitlik ta

ekilde Dirili olaym aklamaktadr; olayn bir illzyon

lebine bir rnek olarak gstermekle yetinmek, onun kim

ya da halsinasyon deil, gerek olduunu vurgulamak

liini an basitletirmek olur. ncil uzman Marina Win-

tadr. Bu olay gerek dnyada olmutur; Mecdelli Mer

ner, onunla ilgili unlar sylemitir:

yem'in hayalinde deil. O n u n szleri, inancn ifadesidir.

"Erkekler artk gzel ve arzu edilir olan hibir eyin sembo

Ve Mecdelli Meryem'in inanc, bo m e z a n grd an

l deildirler; tam aksine, bunun tersinin tam bir gstergesidir-

dan itibaren, Dirilmi sa ile yz yze gelmesinden kay

ler... Onlarn cinsiyetiyle eit olmak, ho grlemeyecek bir ya

naklanmtr.

ama teslim olmak demektir."

Bu inancn kant, btn tasvirlerinde grlmektedir.

Daha kesin olmak gerekirse, son iki bin yldr Hristi

sa'nn gizemlerine tamamyla kendini adadn yanst

yan teolojisi, Mecdelli Meryem gibi kadnlarn erkekleri

maktadr; sa'ya olan derin sevgisi, O'nun baarmak ze

balama gcnden biraz daha fazlasn temsil etme tu

re geldii eye, annesinden bile nce inanmasn sala

t u m u n u yerletirmitir; tabi byle bir eylemin aslnda

mtr. Bu inan onun btn tasvirlerinde grlmekte ve

sa'nn retilerinin temel talarndan biri olduu gere

22 Temmuz'da resmi olarak kutlanmaktadr.

ini grmezden gelerek.

"A Faith for Feminists (Feministler iin n a n ) " adl ki

Btn byk inan sembolleri gibi, Mecdelli M e r y e m

tabnda Angela West, gl bir imaj izmektedir:

de asrlar boyunca ressamlar tarafndan sk izilen bir fi

"Mesih, Romallar'a teslim edilmi ve politik saptrmalar

gr olmutur. Ancak onu kanlmaz bir ekilde tandk

dan dolay armha gerilmiti. Bu olduka ironiktir, nk sa

lar kadnlar gibi izdiklerinden, Mecdelli M e r y e m ' i n ger

aslnda politik saptrmalar konusunda pek de baarl olamam

ek grnts kaybolmutur.

tr. Tek yapt, kendisini zayf ve gszlerle birlikte tanmla-

10

11

13. HAVAR

GORDON THOMAS
mayd ve sonunda da bu tr insanlarn karlat sonla kar
lamt; ataerkil toplumun bir kurban! Zaten ataerkillik de
maddi adan gszlerle birlikte tanmlananlarn srekli ye
nilgisinden baka nedir ki? Bu, tarih boyunca ou kadnn
iinde bulunduu durumdur."
Bu szler her ne kadar glyse de, bu kitabn konusu
nun temeliyle pek ilgisi yoktur. Bizim konumuz, Mecdelli Meryem kimdi ve bugnle ne ilgisi vardr?
Kadnlarn stats ve yaam tarzlar, getiimiz yzyl
boyunca deimeye devam etti. Evli ngiliz kadnlarna
kendi paralarna ve mlklerine sahip olma hakk verilme
sinin zerinden sadece yz yl geti; 1918 ylnda oy kul
lanmaya baladlar; bir yl sonra ilk kadm VVestminster
Parlamentosu'na kabul edildi. Bu kilometre talan ve on
lar izleyen dierleri, Mecdelli Meryem'in kendine has ro
lyle ilgilidir. O, statde nihai deiimi simgelemektedir;
azize haline gelen bir hayat kadn olarak.
t e yandan, Mecdelli M e r y e m sadece paskalya gnle
rinde iekler deren, kilise toplantlar iin rahip krss
n temizleyip kek piiren kadnlarla ayn kefeye kona
maz; onlar hl iyi, saygl, ilerinde Tanr korkusu ta
yan ve kutsama iin sadece erkeklerin layk o l d u u n u d
nen kadnlardr. O kadnlar, en azmdan ak bir ekilde,
feminist hareketlerin bildikleri Tanr imajyla badat
n, Tanr'nn cinsel ve biyolojik farkllklarn tesine gee
rek eril zellikler kadar diil zellikler de barndrabilece

s gerektiine iaret ederler. Feministler, btn zellikle

rin h e m eril h e m de diil bir Tanr kavram yaratmak ze
re tekrar gzden geirilmesi gerektiini savunurlar.
Bu tr bir fenomene gelen en byk tepkinin temeli,
Eski Ahit'te H a v v a ' m n A d e m ' i n kaburga kemiinden ya
ratldnn sylenmesidir. Ataerkillii savunanlara gre,
Havva sadece r e m e amacyla yaratlmtr. Ayrca, yla
na ilk aldanan, yasak elmay ilk sran ve A d e m ' i batan
karan da odur. kisinin de Cennet Bahesi'nden kovul
malarnn nedeni, aslnda sadece Havva'nn davranlar
dr.
Erkek gelenekiler iin, Eski Ahit'in mesaj ok aktr:
Bir kadn daima erkekten aada kalmaldr; aksi taktir
de h e m erkeini h e m de kendisini tehlikeye atar. Btn
Eski Ahit, bu fikri savunan ksmlarla doludur; bu m e t n e
gre, bir kadm nce babasna, sonra da kocasma hizmet
etmek ve boyun e m e k zorundadr. Gerekten de bir ka
dnn sosyal stats birok rnekte klelikten biraz yuka
rdadr. Sadece kendi cinsiyetine has zel saflk kanunla
rn (namus ve iffet gibi) inerse, ok byk cezalara
arptrlr. Regl dnemindeyken bir kadnla yatan erke
in, yedi gn boyunca kirli kalaca bildirilir. o c u k do
u m u da benzer bir "saflatrma" periyoduyla izlenmeli
dir: Bir erkek bebek iin yedi gn, bir kz bebek iin on
drt gn ve bir k a d m sinagogdan uzaklatrldnda,
otuz gn boyunca, kocas onunla birlikte olamaz.

ini kabul etmezler. Militan kz kardeleri, popler eril

te Mecdelli M e r y e m byle bir dnyada var oldu. Bir

zelliklerle -kontrol eden', baarl, gereki, tutkulu ve

ok adan, sa'nn iinde doduu ataerkil toplum iin

kararl- kadnlar iin poplerletirilen zellikler -dour

dorudan bir tehditti. O toplumun ahlak deerleri, neden

ma, hizmet etme ve nezaket- arasnda bir denge kurulma-

seilmi olan On ki Havari arasnda hi kadm olmad-

12

13

GORDON THOMAS

13. H A V A R

n aka gstermektedir; ama Mecdelli M e r y e m de onlar

nan tarafn bak asndan bir eyler y a z m a k iin srail'e

gibi bir havari olmutur. O n u n varl, sa'nn kadnlara

gemitim. Grev tamamlanmt ve iyi bildiim bir lke

kar tutumunun son derece gl bir rneidir. O'na g

de ksa bir tatil yapmtm.

re kadnlar kendi haklarna sahip bireylerdi ve erkeklerle

O sralarda, bir kez daha mezmurlarm szlerini hatr

eit muamele grmeleri gerekirdi; dolaysyla bir kadm

ladm: "Dnya, Tanr'ya aittir!" Vaat Edilmi Topraklar,

da O'nun yannda yer alabilirdi.

kayalk tepeler ve verimli vadilerden oluan bir avu yer

Mecdelli M e r y e m ' i incelemeye deer klan ey, aslnda

olmasna karn, dnya zerindeki hibir yer Asya ve Af

rika arasnda uzanan bu ilgin koridor kadar insan haya

budur.
Kilise'nin ilk dnemlerinde onun rneini izleyen ka
dnlar, Havari Pavlos'un szlerini izleyerek aktif bir rol
aldlar.
Bu eitlik ne yazk ki asrlar boyunca srekli bir ekil
de bozuldu. Erken Hristiyan teologlarndan biri olan Tertullian, kadnlar "eytann kaps" olarak adlandrmtr.
Aziz J e r o m e ise unu sylemitir: "Kadn, lam zerine
ina edilmi bir tapmaktr."
Bu atmalarn bir sonucu olarak, Mecdelli Meryem'in
daha nceki fahielik kariyeri, sk sk kadnlar kontrol et
menin gereklilii konusunda bir rnek olarak kullanl
mtr; hayatlanndaki erkee boyun emedikleri takdirde
-bu kii baba, aabey ya da erkek karde, koca veya sev
gili olabilir- Mecdelli kadndan sadece bir derece daha iyi
saylrlard.
Bu tr cinsel ayrmclk, benim bu kitab y a z m a m n ne
denleri arasndadr.

tna katkda bulunmuyordu. O Kasm sabahnda, lmek

te olan Musa'nn insanlarm getirdii, ama kendisinin as
la ayak basmad bu topraklara bakarken neler hissettii
ni tahmin etmek pek de zor deildi; daha sonra birleerek
bir ulus haline gelen ilk ehirleri -aslnda kk kasaba
lardan ibaretti- hayal etmek de ylesine kolayd.
Buradaki insanlar eitli yerlerden altn, gm, kur
un, bakr ve demir karmlard. Burada insanlar antik
imparatorluklara kar topraklarn k o r u m a k uruna l
mlerdi; Msr, Asur, Babil, Pers, Yunan ve aralarndaki
en by, R o m a mparatorluu'na kar!
Kuzeye dndmde, srail'in merkezindeki alanlarn
isimleri beni yine dndrd: Filistin, Samiriye ve Galile. H e r biri kendine has zellikler tayan, birbirinden ta
m a m e n farkl yerler. Filistin, byk kayalk dalar ve or
manlk alanlaryla, sert bir gc artrmaktadr; Sami
riye, geni ve ak ovalar, platolar akla getirmektedir ve
Galile, byk i denizine doru akan nehri gibi akkan

Bu tutumun temelleri aslnda 1966 ylnn bir sonbahar

ve kulaa ho gelen bir isme sahiptir.

gn atld. ngiltere ve Fransa'dan yardm gren ve k

Galile'de beni zamanda geri gtren bir ey vardr; sa

krtlan srail, Msr'a kar Svey Kanal'nda gl bir

dece sa ve insanlarnn o gnlerde Kuds'te bulunan din

zafer kazanmt. Msr tarafndan rapor verirken, kaza-

liderleri tarafndan kovulmu olmalarndan dolay deil.

14

15

13. H A V A R

GORDON THOMAS
kinci T a p m a k Barahibi iin, Mesih'in Galile'den km
olmas kesinlikle dnlemezdi bile. (Yuhanna 7:41)
Galile'nin, srail'in temel yiyecek kayna olmak dn
da sunabilecei bir eyi olmad tutumu devam etmekte
dir. Birok nyarg gibi, bu da hakl deildir. rnein;
kutsal metinlerdeki konsonant branice'nin okunmasyla
ilgili sistem, Galile'den kmtr.
D a h a nce buraya yaptm her ziyaretin belli bir ama
c vard; sa'nn yaamnn corafi gemii ve Mjdeler'in
oluturulmas hakknda daha fazla bilgi sahibi olmak.
1966 ylnn o Kasm gnnde, yolculuumun nedeni
farklyd. Bu kez, Mecdelli M e r y e m ' i n gemiini aratr
m a k iin gelmitim.
sa'nn birok mucizesini gerekletirdii gln bat
kysnda yrrken, El Magdal Arap kynden biraz
uzakta ykselen kule ykntlaryla karlatm.
imdi ksmen kazlp ortaya karlm ykntlarn ve
su birikintilerinin bulunduu bu yer, bir zamanlar Mecdel olarak anlyordu. Altm am yaad dnemlerde,
sa'nm zamannda gln etrafnda bulunan on kasaba
iinde en byyd.
Kalntlarn arasna girerken, Mecdelli Meryem'in de
bu harabe halindeki kaplarn ve yklm duvarlarn ara
snda benim gibi yrm olup olmadn m e r a k ettim.
Mecdelli M e r y e m bende daima merak uyandrm, sa'ya
olan sevgisiyle gerek ak hikyelerinin en byn
sunmutu. sa'y bir insan olarak anlamama ve gerek ila
hi kimlii hakknda daha fazlasn r e n m e m e yardmc
olmutur. O n u n sayesinde, ncil hikyesindeki dier ka
dnlar da daha yakndan tanyabildim: sa'nn annesi
16

Meryem; Betanili Martha; Salome; Joanna. H a ' m Kadn

lar olarak hepsi birlikte bir inanc savunmu, hepimize
ok ey retmilerdir.
Zihin gzmle baktmda, Mecdelli Meryem'in ayn
zamanda gl bir tutkunun kadn olduunu grrm;
vahi, ateli ve kolayca fkelendii gibi, mutluluktan da
kolayca gzyalarna boulabilen bir kadn.
1966 ylnn o K a s m sabahnda, iki bin yl nce geli
m e y e alan bir toplumun bu topraklarda yaad za
manlarda hayatn nasl olabileceini hayal etmeye alr
ken, Mecdel ile ilgili bir gzellik ve gizem iimi sard. Ku
ds'ten ve a m ' d a n karavanlar gelip gidiyor olmalyd.
Baheler, aalar ve youn bir bitki rts vard; tarlalar
baaklarla doluydu; erkek ve kadnlarn altlarnda yaad
k u b b e biimli damlar ve bir mezarlk da bulunmalyd.
imdiyse o duvarlarn ve kaplarn sadece belirsiz e
killeri kalmt. Arada bir birka b a s a m a k ykselen ve y
lece biten merdivenler gryordum. Acaba Mecdelli Mer
y e m o basamaklar trmanm myd?
Ayaklarmn altndaki toprakta, Mecdel'deki insanla
rn nasl yaadn anlatabilecek, o k uzun zaman nce
l m kiilerin kemikleri gmlyd; sadece nasl ve ne
yedikleri deil, ayn zamanda nasl yalan syledikleri ve
neler aldklar, hatta birbirlerine nasl ihanet ettikleri.
Hatal olanlarn nasl doru yola getirildikleri ve cezalan
drldklarnn cevaplar da topram altnda yatyor olabi
lirdi. B e n i m hayal gcmn bir oyunu muydu, yoksa ger
ekten de havada dalmak istemeyen gemie ait bir n e m
m i vard?
Binalarn d hatlarn izmeye alrken, bir hayli dal17

GORDON THOMAS

13. H A V A R

mtm. u kalntlar kesilmi aa kt gibi duran s

da, cevaplar aramak b e n i m iin neredeyse bir saplantya

tunlar, bir zamanlar kasaba forumunun giriini mi olutu

dnmt. Hibir ipucu, aldrlmayacak kadar nemsiz

ruyordu? Ve urada, bir para duvarn ykseldii u yer

deildi; hibir yer kaplarn aamayacam kadar ulal

de, yerel hahamn evi mi vard? Yoksa Mecdelli Mer

maz deildi. Vatikan'n Kutsal Arivleri'nde Papa B y k

yem'in saysz mterileri arasna katt zengin bir tcca

Gregor'un (590-604) Mecdelli Meryem iin nasl yortu

rn evi miydi? Duvarlar arasndaki aklk, burann ger

oluturduunu; Orta a Hristiyanlk aleminde tvbe-

ekten de bir zamanlar byk bir yap olduunu aka

krlk iin nasl bir simge haline geldiini okuyarak gn

belli ediyordu. Devam ederken, baka bir ykk merdiven

ler harcadm: Reform hareketi sakramen ve gnahlarn

grdm. Altnda bir aklk vard; belki de bir depo ya da

balanmas ritellerini sorguladnda, R o m a tvbekr-

ambar giriiydi. Yaz scandan korunmak iin kulland

l sayesinde azizeler arasnda en yksek mertebeye ula

serinletici merhemleri burada m saklyordu acaba?

an Mecdelli M e r y e m ' i rnek gstermiti. Kutsal Ariv-

Yerden bir avu toprak alrken, bu topran bir zaman

ler'de, beden ve ruhla ilgili tartmalarn uzlatrlmas

lar Romal askerler tarafndan dklen kanla slanm

iin yine Mecdelli M e r y e m ' i n rnek verildiini gsteren

olup olmadn merak ettim. O zamanlar bunu yapmay

bir raf dolusu belge vard.

pek severlerdi. Pontius Pilate, gl bir klcn sakin in

Bu arada, zaman z a m a n Mecdel'e dnerek kalntlarn

sanlara yneleceini sylemiti. Mecdelli Meryem'in aile

arasnda yrdm v e y a bir stun kalntsnn zerinde

sinin sonu da byle mi olmutu? Halk son bireye kadar

oturup hayaller kurdum.

katledilirken, bir paral asker su ier gibi doal bir ekilde

Bu kalntlar arasnda, O'nun topraklarnn dier hi

onlar da ldrm myd? Parmaklarmn arasndan s

bir yerinde bulamadm bir onay buldum. Bu gl ona

zlerek tekrar yere dklmesine izin verdiimde, topra

y ne Zeytin Da'nda, ne Beytlehem'de, ne Yakup'un

n canszln hissettim.

emesi'nde, ne Nasra Vadisi'nde, ne de sa ile Mecdelli

En nl kiileriyle ilgili sorularma cevap bulamam

bir halde sonunda Mecdel'den ayrldmda, Galile Deni

M e r y e m ' i n bir araya geldii dier yerlerde bulabildim.

Bir sre sonra, Mecdelli Meryem'in hikyesini yaz

zi'nin zerinde alacakaranlk kyordu. Tvbekar bir fa

m a m gerektiine karar verdim. Daha nceki kitaplarmda

hie, nasl olup da sevilen ve nde gelen bir azize olup

yaptm gibi, konuya yine bir inanann gznden yakla

kmt? Yerel folklorda nasl olup da bylesine gl ve

acaktm. Bakalar Mecdelli Meryem'in varl konusun

nemli bir figr haline gelmiti? Bir efsanenin tarihte yer

da phe duysalar, erken geleneklerin bir amalgam oldu

ediine ve zamanyla ilgili daha net bir perspektif sunuu

unu iddia etseler bile... rnein onun sadakatsiz kadna

na rnek oluturmaktan ibaret miydi?

bir rnek oluturmas (Hosea 1:2-3), zabel'in bir reenkar-

Rapor verme ve baka kitaplar yazma ilerimin arasn18

n a s y o n u olmas (2 K i n g s 9:30-37) gibi.

19

GORDON THOMAS
13. H A V A R
steyenler phe duymaya d e v a m edebilirler. Bana g
re, Mecdelli Meryem, sa'nm en unutulmaz szlerini bi
rinci azdan duyan kadndr. (Yuhanna 4:14)

Hristiyanlk alemine nfusu en kalabalk olan Katolik

Kilisesi, alan bir kadnn "doru evlilik" idealine uy

Sadece bu bile, Mecdelli Meryem'in sadece var oldu

mad konusunda hl propaganda yapmaktadr. Birbiri

una deil, ayn zamanda ei benzeri grlmemi bir hay

ardna gelen papalar, bir kadnn rolnn ocuk yetitir

ranlk uyandrmaya devam ettiine kesinlikle inanmam

m e k ve ev ileriyle uramak olduu fikrini yaymlardr.

salamtr. Bu inanc paylaan insanlarn da sadece inan

20. yzyl sona ererken, R o m a pederleri evli kadmlar yer

dklar iin b u n u yaptklarndan eminim. G n m z d e n

lerini korumak iin ev ilerini hi gocunmadan yapmalar

cil hikyelerini rtmeye almak, giderek popler hale

gerektiine inandrmaya almlardr. Ev kadnlarnn

gelen bir uratr. Ben bunun bir paras olmak istemiyo

"ev ileri karlnda kazan elde ederek finansal zgr

rum. Mecdelli Meryem'in hikyesini yazarken, bir inana

lklerini kazanmalar" fikri, birok rahip tarafndan iti

nn dier bir inanana anlataca gibi yazacaktm.

razla karlanmtr. B u n u n yerine anal yceltmilerdir;

bu da, Hristiyanlk inancmda sa'nn annesi Bakire Mer

Yeni Ahit'teki dier kadnlarn tesinde -Bakire Mer

y e m ' e duyulan saygyla glendirilmitir. Aslnda bu tr

y e m bile insan zelliklerinin tesinde sadece ilahi safly

bir tapnma, birok kadirim etrafndaki bask pelerinini

la ele alnrken- Mecdelli Meryem, Hristiyanlk aleminde

kalnlatrmaktan baka bir ey deildir. Bu konudaki ge

yaklak iki bin yl boyunca kadnlarn bastmldmn ve

rilim, evliliklerin yklmasna ve boanma olaylarnn art

karalandnn en nemli kantdr.

masna neden olmutur. Buna karlk, boanan kadn ka

Bir yandan, eytan dnda herkesin belli bir ycelik

nlmaz bir ekilde kendini finansal adan daha kt du

durumuna ak olduu doktrinini rneklendirmektedir.

rumda bulduundan, ac verici finansal sorunlar ortaya

Dier yandan, erkek Hristiyan inancnn tendeki gnah

kmtr.

la ilgili bak asnn gl bir hatrlatcsdr. H e r eyden

te, sembolik tvbekrlm, erkek baskn Hristiyanlk
korkusunun ve kadnlar dlamasnn rnei olarak kal
mtr. Bu sembolizm, erken Hristiyanlk dneminde pe
derler tarafndan Bakire'nin safln vurgulamak iin
kullanlm, daha sonrasmda gelen pederler tarafmdan
ayn gelenek izlenmitir. A m a tutumlar iki trl kadna
kar da adil deildir ve Hristiyanlk aleminin kadnlara

Kadmlar, fkenin ve iddetin baskn olduu bir evlilik

ten kamak yerine, genellikle iinde bulunduklar artlan
kabullenmeye zorlanmtr. Kadnlar iin "yeni bin ylda
yeni d z e n " konumalar yaplmasna karn, gerekte
Kilise hl erkek baskndr ve asla eit artlardaki yaplan
may savunmamaktadr; sa "Dirili ve Y a a m " fenomeni
ni kantlamak iin bir kadn tank olarak semi olmasna

kar tutumunu biimlendirmekte nemli bir rol oynama

ramen (Yuhanna 11:25-27). Bu kii de elbette ki Mecdel

ya devam etmektedir.

li Meryem'dir.
20
21

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Mecdelli Meryem, bir dizi zihinsel rahatszlk grubuna

Yeni Ahit'te, sadece iki kez nemli bir pozisyonda gs

bile sokulmutur; nevroz, isteri, ilgisizlik, gerek diilik

terilmitir; bunlardan birincisi sa ile ilk karlamas,

ve hipomanya gibi. Onun davranlarn tanmlamak iin,

ikincisi ise Dirilmi Mesih'i grmesidir. ki olay da, kiili

izoit ifadesi kullanlmtr. Obsesif bir kiilii olduu,

iyle ilgili nemli ipular sunmaktadr. Kadnlarn aa

manik-depresif eilimler bile gstermi olabilecei belir

ve baya olarak deerlendirildii bir ada ve ortamda,

tilmitir. Bu "tehislerin" tamam, erkekler tarafndan ko

gl iradeli, kararl ve saduyulu bir k a d m olarak ken

nulmutur. Gerek u ki onun ocukluk yllarnda nasl

dini ifade ettii aktr. A m a btn bunlarn tesinde,

bir duygusal geliim gsterdii bilinmemektedir, dolay

gl ve sarslmaz bir inanc vard.

syla onun isel ve harici dnyasn biimlendiren olayla

Btn bu zellikler, sa'nn annesinden sonra ncil hi

r bilmek ya da tanmlamak da m m k n deildir. Yetime

kyesinin en unutulmaz kadn ve diriliinin tan olarak

tarzyla ilgili hibir bilgi bulunmamaktadr; en fazla, za

Mecdelli Meryem'i semesinin nedenleri olarak gsterile

mannn genel artlaryla dnlebilir.

Yaamsal iaretlerini -kalp ve nabz atlar, tansiyonu
gibi- bilmediimiz dnlrse, zihinsel durumunun sa
dece kltrnn rn olduu ve iinde yaad toplum
tarafndan biimlendirildii sylenebilir. M u h t e m e l e n
duygularna tutunmak ve onlar biimlendirmek iin ken
di isel dnyasndaki kaynaklarn ve kiiliini kullanma
ya almtr. nceki yaam tarznn ardndan sa'nn ya
nnda geirdii yl, bunu gl bir ekilde dndr
mektedir.
Tbbi delillerin yokluuna karn, fiziksel adan iyi bir
durumu olduu neredeyse kesindir. ncil'de, efendisinin
yannda uzun yolculuklarla geirdii gnler boyunca her

bilir.
Byle bir tanm ve pozisyon, sa'nn annesi olan Mer
y e m iin bile kullanlmamtr. O n u n rol, Tanr'ya dn
yevi bir form vermek, O'nun glerinin bir insan vcudu
na geirilmesinde bir ara olmak, ona insanlk adna ac
ekecek bir beden vermekti. O'na ilahi varln kazandr
m a k ve O'nun geliindeki amacn ortaya kmas iin ara
c olmakt. Dnyadaki varl sona ererken de annesi Ba
kire M e r y e m oradayd.
Mecdelli M e r y e m ise, O'nun yeni balangcnda, Me
sih'in Ykseli'e kadar on bir kez tekrarlanan grnle
rinin ilkinde, sa'nn yanndayd.

hangi bir hastala y a k a l a n d n d a ! sz edilmemektedir.

Byle bir ayrcalk iin seilmesi rastlant olamazd. H

Bu yolculuklar srasnda sk sk rahat olmayan yerlerde ve

ristiyan inancnn temelini oluturan ana, Mesih'in Dirili-

az uyuduu, bulabildikleri yiyeceklerin besleyicilikten

i'ne tanklk ederken, Mecdelli Meryem, sa'nn ulamaya

uzak olduu tahmin edilebilir. Ancak ruhsal ve bedensel

alt herkesi temsil ediyordu; yoldan km olanlar,

adan salam olan bir kadm, bylesine yolculuklarn

zayflar ve aalananlar, bu dnyann inkr eden Petros-

artlarna katlanabilirdi. Bu yolculuklar yaparken nasl

lar'm ve kkrtc Pavloslar'n. Onlarn hepsi iin, Tan

gn gnne yaadn hayal etmek bile ok zordur.

r'nm Olu'nun dnyaya getirilmek zere bakire bir kad-

22

23

GORDON THOMAS

13. H A V A R

na verildiinin, yoldan km bir kadnn Mesih'in Dirili-

evde kalan hemire tarafndan bulunduunda, bu keif

i'ne tanklk etmek zere seildiinin en gl kantyd.

Vatikan tarafndan bir erkek olan saray sekreterine vakfe-

sa, Meryem'i hayatnn en byk mesajn vermeye bala

dilmitir.)

d ilk vaazna tanklk etmek zere semiti: "Gnahtan

dnn, nk gklerin hkmranl yaklat." (Matta 4:17).

Yuhanna bu geii yaparken, Mecdelli M e r y e m ' i n bu

haberi nce Petros'a verdiini aklamaktadr; o da ilk an

Mecdelli M e r y e m ' e ilk kez yeni Mistik Bedeni'nde g

da orada deildir (Yuhanna 20:2). O andan itibaren, M e c

rnmekle, sa bir kez daha ona -ve dnyaya- gnahtan

delli Meryem'in rol st kapal bir ekilde drlm,

dnmenin sadece tvbe etmek demek olmadn, ayn

Petros ise Hristiyanlk inancnn zerinden ykselecei

zamanda T a n n ' y a dnmek olduunu aklyordu. Yeni

temel ta haline getirilmitir. (Matta 16:17-23)

bir bedene girerken, ayn zamanda nemli baz kurallar

Yine de, sa tarafmdan belirlenen btn kriterler saye

sinde, sa'nm kimliini ve temsil ettii eyleri dier On ki

da hatrlatyordu:

Havari'nin her birinden daha iyi kavrayan kii olarak g

"Bende kaln, ben de sizde. Ben asmaym, sizler ubuklars

rlmtr. Onun yaam, Hristiyanlk gereinin bir pa

rabol olarak ele alnmtr. Sevgi sayesinde Tanrsal ru

nz." (Yuhanna 15:5)

"Dnyadan deilsiniz, ama ben sizi dnyadan setim. Bu
yzden dnya sizden nefret ediyor." (Yuhanna 15:20)

h u n geldiini, sevginin O'nun varln glendirdiini,

Mecdelli Meryem ok iyi biliyor ve anlyordu. O'nun ha

O halde, bu kelimelerin gerekliinin ilk tan olan bu

yatnn bir paras haline geldii andan itibaren, Mecdelli

kadn, ncil'de geen dier kadnlardan daha nemli deil

M e r y e m Tanr'nm soyut olarak deil, etten-kemikten bir

midir?

ekilde balant kurduunu anlamt.

A n c a k sa'nn hayatna adanm ktphanelerde, Mec

Dirili anma Yuhanna tarafndan bakmak, ilgin bir

delli Meryem'in pozisyonu tuhaf bir ekilde arptlm

noktay ortaya karmaktadr. Aniden Petros'u hikyeye

tr; sanki sa ile ilikisi yanl anlalabilirmi gibi. O ' n u n

sokarak, Mecdelli Meryem'in anlatn kesmektedir. Pet-

zamannda, evli olmayan bir kadnn, hele hele eski bir fa

ros -sa'nn sevdii havari- bo mezara ilk giren kii ol

hienin, gezgin bir h a h a m m grubu arasmda yer almas

mu, dolaysyla da Dirilmi sa'y gren ilk kii olarak

kabul edilir ey deildi.

Matta'nn olduka ge bir noktaya kadar Mecdelli

yanstlmtr.
Bunun basit bir aklamas, o zamann kltrnde, bir

M e r y e m ' d e n sz etmemesinin nedeni acaba bu mudur?

kadnn bylesine nemli bir olaya tanklk etmesinin ka

Belki de Yeni Ahit'in bu en tutucu mjdesinin yazar(lar),

bul edilemeyeceidir. (Katolik Kilisesi'nde bu kural hl

Mecdelli Meryem'in sa ile yakn ve zel dostluunun iki

devam etmektedir: 1978 ylnda Papa I. John Paul srekli

sini de phe altnda brakacan dnmlerdi. Luka,

24

25

GORDON THOMAS

13. H A V A R

daha Galile'de ilk vaazlar balad zamanlarda Mecdelli

Meryem'in iindeki eytanlarm kovulduunu bildiren

M e r y e m ' i sa'nm takipileri arasna yerletirmitir. Mj

ksm koymas, kesinlikle kastl yaplm bir ey olabilir

deler iinde en duyarls olan Luka, btn balamann

(Luka 7:44-59). Mjde'nin onu zellikle adlandrmam

temelinde yatan eyin sevgi olduu gereini gsteren

olmasnn bir nemi yoktur; L u k a ' n m kimden sz ettiini

anekdotlarla doludur.

biz biliyoruz. Bu profile uyan tek kii, Mecdelli kadndr.

Ayrca, Mecdelli Meryem'in kiiliiyle ilgili nemli

Luka'daki hikye, tutkuyla mant birletirmektedir.

ipular da vardr. sa, "O (Mecdelli Meryem iin), yedi ey

Mecdelli Meryem ile ilgili anlattklar, onu Hristiyanlk

tandan kurtarlmtr," demektedir. Bundan iki olas sonu

dnyasnn sonsuza dek bir tvbekrlk sembol olarak

karlabilir. Mecdelli Meryem, o zamanlar kt ruhlarn

kabul edecei ekilde zihinlerimize yerletirmektedir.

eline gemi olmak eklinde tanmlanan bir epilepsi has

Luka, hikyesini kelimeleri ok iyi seerek anlatmakta

talndan kurtarlm olabilir. A m a Mjdeler'in hibirin

dr. sa, nde gelen bir Farisi olan S i m o n ' u n evinde bir zi

de, onun herhangi bir rahatszl olduundan ya da

yafete davet edilmitir. nanlarnda son derece tutucu

sa'nn kendisi tarafndan kurtarldndan sz edilme

olan Farisiler, Musevilik dinine fazlasyla katkda bulun

mektedir. Luka'da bu eytanlarn gerekten kovulduu

mulardr ve bunlarn arasnda Musevi Gnlk Dua Kita-

konusundaki kesin iddialar, daha ilgin bir aklamay da

b'nn temeli olan gzel liturjiyi saymaya bile gerek yok

akla getirmektedir. "Cennet Kraliesi"ne tapan paganizm

tur. (Hl yledir ve Hristiyan liturjisinin oluumunu

etrafnda ortaya kan bir klt olarak Ishtar, Romallar

ciddi ekilde etkilemitir.)

arasnda varln srdryordu. Pilatus'un bu konuyu

Farisiler, kendilerini Musevilik dininin gerek inanan

uzun sre kulland hl sylenmektedir. Acaba Mecdel

lar ve uygulayclar olarak grrlerdi, ama Romal igal

li Meryem bir klt yesi miydi? Sonuta Ishtar tapmakla

ciler onlara sayg duymazd. Farisiler'in askeri kolu, ya

rnn fahielerle dolu olduunun unutulmamas gerekir.

banc glerin kontroln ne olursa olsun kaldrmaya ant

Kltn ye kabul treni, yedi aamal ve eytancla

imi bir gerilla grubu olan Partizanlar idi. S i m o n ' u n ye

dayanan bir trendi. Acaba Mecdelli Meryem, daha sa

m e k davetini kabul ettikten ksa bir sre sonra sa'nn va

karlamasndan bile nce, hayatnn kt bir yne do

az vermeye balad yer olan Galile, Partizan direniinin

ru gittiini anlayarak, kltten ayrlmaya m karar vermi

merkeziydi. Partizanlar, Romallar ile aralarndaki askeri

ti? Kendi kendine karar vererek yapt bir eytan kar

g farkndan korkmuyorlar, tpk Samson ve Gideon iin

ma iinin, onun sa'nn takipileri arasna girmesinin ilk

olduu gibi, T a n r ' n m bir kez daha kendilerine yardm et

adm olduu kesinlikle dnlemez bir ey deildir.

m e y e geleceine inanyorlard. Hepsi grnte u m u t s u z

Luka'nm Farisi Simon'un evindeki ziyafette sa'nn

artlara kar savayor ve kazanyorlard. te yandan,

ayaklarnn yalanmas olaymdan hemen sonra Mecdelli

Partizanlar, pasif bir ekilde yardm bekledikleri takdirde

26

27

13. HAVAR
GORDON THOMAS

yordu. S i m o n ve dostu olan dier Farisiler, sa hakknda

Tanr'nn kendilerine yardm edeceine de inanmyorlar

olabildiince ok ey renmek istiyorlard. Olabilecek en

d. O, ancak kendilerine yardm etmeye hazr olanlara

alakgnll gemilerden birinden gelmi olmasna kar

yardm ederdi.

n -bir marangozun oluydu- aniden ortaya km ve

sa, bu dnyevi ekimelere destek olmas iin Gkler

Krall'n yere indirmeye karar vermi, Galile'de bala

btn sylediklerinin gerekten nefes kesici olduunu

ok gemeden kantlamta.

yan bu hareket bir sre sonra Samiriye ve a m ' a da yayl

S i m o n ' u n sa'ya kar ilgisi, muhtemelen Tevrat ze

mt. Ziyafet srasnda Yahudi Direnii'nden konu al

rinde tartma ve halka vaazlar verme hakkn kendisinde

mas elbette ki beklenmedik bir ey deildi ve olduka da

bulmasna ierlemesinden de kaynaklanyordu. Farisiler

sevimsizdi.

arasmda, ancak u z u n yllar boyunca eitim grm ve a

Her Farisi'nin iinde nemli yer tutan bir konu daha

lm olanlar bu ayrcala layk grlyordu. A m a sa

vard; Azdan Aktarlan Kanunlar ile dier bir gl di

byle bir ey y a p m a k bir yana, ilgi bile duymamt. An

ni grup olan Sadukiler arasmdaki derin farkllklar. Farisi

cak k o n u vaaz ve ders vermeye geldii zaman, dier ha

inancnn temelinde, bir szel gelenek -yorumlar- olduu

hamlarn tarzm izliyordu: Hayali illstrasyonlar kullan

kadar, hazrlanm ve gelitirilmi bir Yazl Metin de

yor, iirsel sorular soruyor ve soyut kavramlar dramatik

nemli yer tutuyordu. Oysa Sadukiler, Yazl Metin'in da

terimlerle aklyordu.

ha fazla yoruma ihtiyac olmadn, varsa bile bunu, an

cak kendilerinin ortaya koyabileceini savunuyorlard.

Dier konuklar gibi, sa da alak bir minderde oturma

y kabul etmiti; Farisi geleneine gre, oturma srasnda

Yemekte konuulan dier konular arasnda, Saduki-

ayaklar dar, y e m e k yiyenlerin etrafnda dizilmi olan

ler'in ve kontrol ettikleri Mabet'in elinde olan Yksek Ra

dinleyicilere dnk oluyordu. Bylece, yemee katlma

hiplik konusunda gelecekte ne yaplaca da olabilirdi. Bu

yan bakalarnn da sohbeti dinlemelerine ve bilgileri

da elbette ki iddetli tartmalara neden olan bir konuydu.

renmelerine frsat tannyordu.

Son olarak, sa'nn kendi pozisyonu gelecekti. Bir yer

Bu ortamda, "ktcl hayatyla n yapm" bir kadn gel

den bir yere yolculuk yaparak bilgisini datan ve Metin'e

di. Luka, Mecdelli M e r y e m ' i yavaa ortaya karmakta,

dayal vaazlar veren bir hahamd. sa'mn Farisi S i m o n ' u n

sohbetin kontroln sk sk ele alan sa'nm arkasnda du

masasnda oturduu akam, Galile tepelerinde dolaan

ran dinleyicilerin arasna sokarak gstermektedir.

belki de en az krk gezgin haham vard.

Byle bir sahneyi hayal etmek ok da zor deildir; yl

Simon'un sa'y konuk etmesi, muhtemelen kastlyd.

dzlarla dolu parlak bir gkyz, sedir aac odunlarnn

Dier gezgin vaizlerin aksine, sa bir n kazanmaya ba

yand mangallarn etrafn saran Galile serinlii v$ me

lamt. Kendine ektii kitleler daha bykt. Byleyi

alelerin nda hizmet eden hizmetkrlarn grnts.

ci bir hatipti ve insanlar peine takmakta hi zorlanm28

29

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Sadece bir avu yabancnn varlndan baka sra d bir

riliyken, muhtemelen nemli bir rol o y n a m a k zere seil

ey yoktur; sa, Havariler ve Mecdelli Meryem, dier ko

diini hissetmitir.

nuklar ve dinleyiciler iin normal artlarda son derece s

radan olacak bir ortam gerginletirmektedir.
Muhtemelen dikkatleri haham cppesi iindeki sa'ya

Dolaysyla, belli bir noktada ne karak sa'nn arka

snda durmas ve Luka'nn anlaml satrlarn ekillendi
ren davranlar sergilemesi hi de artc deildir: "A

odaklanm olmaldr. O'nu sonsuza dek bir insan olarak

layarak sa'nn arkasnda, hemen ayaklar dibinde durdu. Gz

tanmlayacak kiilik zelliklerini sergilerken, etrafndaki

yalaryla O'nun ayaklarn slatt, sonra salaryla onlar ku

herkesi etkilediini tahmin etmek zor deildir; bir an na

rulad. sa'nn ayaklarn pyor, gzel kokulu yala ovuyor

zik ve duyarl, bir sonraki an ise kat ve keskin. fkeye ka-

du." (Luka 7:47)

plabilen, ama genellikle iindeki acnn penesinde srk

Bu gzel kokulu ya, Mecdelli Meryem'in baz zengin

lenen bir adam. Btn bunlar O'nun inanlmaz ruhunu or

mterileri zerinde az miktarda kulland bir yad.

taya koyarken, Simon'un kendisini neden davet ettiinin

O n u n davranlar karsnda, Simon ve dostlar oka gir

de sonuna kadar farkmda olduunu gstermektedir.

milerdi. sa'nn kendi sezgilerini kullanmasn ve onu

uzaklatrmasn bekliyorlard. Bunun yerine, sa ev sahi

sa, Mecdelli Meryem'de ve o da sa'da acaba neler

bine dnm, Luka'nn asrlar boyunca insanlar en ok

etkileyecek ksmlarndan birini oluturan diyalogu ba

bulmutu?
sa'ya gre, ortamda bir "yoldan km kadn" n bu

latmt.

lunmas, vaazlarnn ve retisinin temelini oluturan g

"Simon, sana bir ey diyeceim."

r aklamaya balamak iin son derece uygun bir fr

"Syle, retmen."

satt: Tvbe sayesinde balanmak. Meryem iin ise, sa

"Bir adama iki kiinin borcu vard. Birinin borcu be yz di

sayesinde hayatn deitirebilecei fikrinin gelimesi sz

nard, brnn ise elli dinar. deyecek gleri olmadndan,

konusuydu.

adam her ikisine de borcu balad. Bunlardan hangisi onu da

O'nun varl bir yana, szlerini dinlerken Mecdelli

ha ok sevecek?"

Meryem'in nasl heyecanlandn tahmin etmek ok mu

"Sanrm kendisine daha ok balanan."

zordur? Gen ve kutsal bir liderin lekesiz safl, Mer

"Doru yargladn."

yem'in karsnda durmaktadr; te yandan, kendisi utan

verici ve aalk yaamyla n salm, kirli bir kadndr.
Simon ve dostlar ise, sevgi eksiklikleriyle, kendi yolla
rn izlemeyenleri aalamalanyla, sa'nn iddialarnn
tam zttdr. Mecdelli Meryem ise btn bu artlarla ev30

Sonra -insanlarn alk olduu nezaketine ve balayclna oranla daha sert bir tavrla- sa retilerini ya
yarken kulland antitez paralelliini kullanarak nemli
bir ahlak dersi verdi:
"Simon, bu kadn gryor musun? Senin evine girdim,
31

GORDON THOMAS

13. HAVAR

ayaklarm iin su getirmedin. Ama o gzyalaryla ayaklarm

nm da gmlm olduunu biliyoruz. O anda hibiri

slatt, salaryla da kurulad. Beni pmedin bile, ama ieri gir

sa'nn lmden geri dneceine inanmyordu. Dirili,

dim gireli, o ayaklarm pmeden duramyor. Bam yala ov

onlarn bile kavraynn ve beklentisinin tesindeydi.

madn. Ama o ayaklarm gzel kokulu yala ovdu. Bu nedenle,

Aksine inanmak iin ne imanlar ne de hayal gleri ye

sana derim ki pek ok olan gnahlar baland. nk o ok

terliydi. O anda gerekten de inanlarn yitirmek zere

sevgi gsterdi. Oysa az balanan az sever."

olan insanlard. Mecdelli Meryem'i mezarn banda, tek

Sonra sa, Mecdelli M e r y e m ' e dnd ve yle dedi:

"Gnahlarn baland. mann seni kurtard. Esenlikle git!"

bana alarken brakmlard.

Sonrasnda olanlar, Yuhanna'da yle anlatlmaktadr:

Bu olayda, sa'nn balanmann koulsuz sevgiden

getiini vurguladn ve bunun onun retisinin temeli

Meryem darda, mezara dnm alyordu. Alayarak ei

lip mezarn iine bakt. sa'nn cesedinin yatm olduu yerde,

ni oluturduunu grrz.
akma dnen Simon ve dostlarnn tepkilerinin nasl

biri ba, br ayaklar ynnde, beyazlara brnm iki mele

olaca aktr. Fsldaarak birbirlerine sormaya balarlar:

in oturduunu grd. Melekler, "Ey kadn, niin alyor

"Bu adam kim ki gnahlar bile balyor? Bunu, ancak Tanr

sun?" diye sordular. Meryem, "nk Rabbim'i kaldrmlar,

yapabilir!"

O'nu nereye koyduklarn bilmiyorum," diye yantlad.

D e v a m eden sessizlikte Mecdelli M e r y e m yerinden

Bu szleri syleyince, geriye dnd ve sa'nn orada durdu

kalkp uzaklarken, asrlar boyunca adnn tvbekrlk

unu grd. Ama O'nun sa olduunu anlamad. sa ona, "Ey

ve balanmayla birlikte anlacan bilmiyordu bile. O

kadn, niin alyorsun?" diye sordu, "Kimi aryorsun?" Mer

andan itibaren sa'nn srekli yolda olacak, sa'nn sy

yem O'nun bahvan olduunu sanarak, "Efendi," dedi, "O'nu

lediklerine ve yaptklarna tanklk edecekti.

sen kaldrdnsa, nereye koyduunu bildir ki O'nu oradan kal

draym."

Meryem'i bir kez daha grdmz en nemli yer,

armha gerilii izleyen olaylardr.

sa, "Meryem!" dedi. Meryem branice "Rabbuni!" dedi.

(branice, "retmen" anlamna gelir.)

Bu olaylar, onun bo mezar bulmasyla balar. H e m e n

sa, Meryem'e, "Bana dokunma," dedi. "nk daha Ba

giderek Yuhanna ve Petros'u alp getirir. Mezarn gerek

ba'nn yanna kmadm. Ama kardelerime git ve bildir. Ba

ten de bo olduunu onaylarlar. O anda akn m, kork

bamn ve Babanz'n, Tanrm'n ve Tanrnz'n yanna kyo

mu mu olduklarn veya baka ne tr duygular yaadk

rum."

larn asla bilemeyiz.

Mecdelli Meryem varp rencilere Rab'bi grdn bil

Ama mezarn giriini kapatan dev kaya yerine yerle

tirildiinde, sadece sa'nn deil, havarilerinin umutlan32

dirdi ve O'nun sylediklerini aktard. (Yuhanna 20:11-18)

O anda, Mecdelli M e r y e m ok sevdii efendisini kay33

GORDON THOMAS

13. HAVAR

bettii iin yaad aresizlik ve umutsuzluktan syrla

Geride, Mecdelli M e r y e m ' i n hikyesini nasl anlatt

rak, sa'nn yaadn grmekten duyduu mutlulukla

sorusu kalmaktadr. Kanlmaz bir ekilde speklasyon

sarho olmutu. Saatler sren kr edici bir umutsuzluk ve

lar olmalyd. ncil aktarmlar bu konuda sk sk birbirle

aresizlikten sonra, ba dndrc bir umut gelmi, kayp

riyle elimektedir; biyografi gibi grndklerinden, biz

acsnn yerini mthi bir sevin almt. Meryem daima

de bu ekilde yaklamak zorunda kalyoruz. Bir hikye

O'nun ayaklarnn-dibinde olmutu; nce Simon'un evin

dierine "bundan sonra," "bu olaydan sonra," "ertesi

deyken, sonra da gml srasnda. armhn dibinde

g n " gibi ifadelerle balanmakta, bu da bizi ncil metinle

durmu, Romal askerlerden biri yan tarafn mzrayla

rini olaylarn anlatm gibi kabullenmeye zorlamaktadr.

detikten sonra sa son nefesini verirken onu izlemiti.

A m a ncil biyografi deildir. nanl Hristiyanlar tara

Mezarn dnda karlatklarnda, kendini O'nun ayakla

fndan nanl Hristiyanlar iin, inanlarnn temelini

rna atp yaralarn iyiletirmek iin ayaklarn okamas,

oluturan en nemli olaydan sonra yazlmtr; o da Diri

elbette ki ok doald. Oysa sa onu nazike durdurmutu.

li olaydr.
Erken Hristiyan Kilisesi, bu haberleri sa'nn Tutkusu

"Bana dokunma, nk daha Baha'nn yanma kmadm."

Dirilmi olan sa, tvbekara artk bir insann deil,
Tanr'nn Olu olduunu hatrlatyordu. sa ona yle de
miti:

hikayesiyle yaymaya almt. Anlatmlarn basit ve

dorudan olmas gerekiyordu; O'nun yaptklarndan,
O'nun szlerinden oluan ve Dirili'i kabullenerek nasl
O'nunki gibi bir hayat yaanacandan sz edilmeliydi.
A m a sa'nn yakn evresinde -James, Thomas, And-

"Ama kardelerime git ve bildir. Babam'n ve Babanz'n,

Tanrm'n ve Tanrnz'n yanna kyorum."

rew, Phillip, Thaddeus ve Bartholomew- kendi alarn

dan da olaylarn anlatlmasn isteyenler vard. Onlar
sa'nn ocukluk hikyelerini, okul yaamn, dnyevi ba

Peki bunlar syledii k a d m kimdi?

basyla birlikte Nasra'da byyn, annesiyle ilikile

Simon'un evinde ortaya kndan Dirili'teki tankl

rini anlattlar.

na kadar geen srede, Mecdelli Meryem'in bugnn

Vaaz vermeye ve retisini yaymaya balad zaman

Hristiyanlk aleminde kadnlar adna nemli bir rol ta

larda sa'ya katlm olan dierleri de kendi alarndan

d konusunda hl tartmalar vardr. O n u kendi kiisel

olaylar anlattlar. Bu sonradan yazlan metinler, muhte

habercisi olarak semekle, sa sadece onun cinsiyetini ka

melen sa'nn yaamyks olarak deerlendirebilecei

bul ettiini ve tandn gstermiyor, ayn zamanda ka

m i z tre daha yakndrlar.

dnlarn Hristiyanlk aleminde sahip olmalar gereken

konuma da iaret ediyordu.
34

Bu metinlerde, Mecdelli M e r y e m artk glgelere sak

lanm bir figr deildi. T a m aksine, gl, nemli bir ka35

GORDON THOMAS

13. HAVAR

rakter haline gelmiti ve sa'nn annesi olan Bakire Mer

tinleri okurken, sadece fazladan malzemelerle dolu bir

y e m ' d e n sonra, O'na en yakn olan kadnd. O metinler

dnyayla deil, genellikle Kilise ncilleri'nden daha eski

arasnda, sa'nn yannda geirdii yla ait bilgiler bu

bilgilerle de karlatm. Brandon ve Worblowsky, bana

lunmaktadr. Mecdelli Meryem, O'nun vaizlii sresince

bu daha eski metinlerin gerekten de ncil'i oluturan

neredeyse t m nemli olaylarda yamndayd.

Mjdeler'e eit deerde bilgiler aktardklarn, sylediler.

Erken Kilise, dier metinlere deer vermedi. Bazen Ye

Metinlerin kendilerine has, esiz bir samimilikleri oldu

ni Ahit'in Kayp Kitaplar olarak da adlandrldlar. Mer

unu belirtti; nk bu metinler, Erken Kilise'nin reviz

yem'in Douu Mjdesi ile balayarak bu otuz bir mjde,

yonist tutumundan ve sansrlerinden kurtulmay baar

metinlerin tamamm oluturmaktadr ve Mesih'in dnya

mt.

daki hayat srasnda kendisine yakn olanlarla ilikilerini

kinci yzylda, o u kilise drt Mjde'yi, Pavlos'un

anlatan ok zengin bilgiler barndrmaktadr. Bu metinler

on mektubunu, Petros'un ve Yuhanna'nn yazlarn

de sa'nn mesajn nasl ihtilaflar, kiisel kskanlklar, re

kabul etti. Ama braniler, Yahuda ve Vahiyler bata ol

kabet, hogrszlk, zulm ve banazlk rgsyle sa

m a k zere dier kitaplar zerinde hl tartmalar d e v a m

rlm bir dnyada verdii aka grlmektedir.

ediyordu. Bu tartmalar, drdnc yzylda Piskopos

Bu kitaplar, tarihin bize yazlm olanlar anlattn,

Eusebius ve kabul edilmi "Kilise Tarihi R a h i b i " Hristi

ama geleneklerin olmas gerekenleri sylediini de gs

yan metinlerini iki gruba -kabul edilenler ve kabul edil

termektedir. Bu ikincil metinler, Kilise ncilleri'nin zeri

meyenler- ayrana kadar devam etti.

ne dayand otoriteyi desteklemekte ve glendirmekte

MS 327'de, skenderiye Piskoposu Athanasius yirmi

dirler. Eski bir Canterbury Piskoposu olan ve kitaplann

yedi kitap listelediinde, bunlarn Yeni Ahit'i oluturdu

ngilizce'ye evirisini yapan Thomas Wake, bu metinler

una karar verildi. A m a resmi onay, MS 395'te Kartaca

iin yle demitir: "Bize kalm olan metinlerin mkemmel

S y n o d ' d a gerekleti. MS 325'te, znik Konseyi'nde, Hris

ve tam bir koleksiyonu... umarm bu tr metinler daha genel ve

tiyanlk alemindeki fikir ayrlklarnn giderilmesi gerekti

daha nyargsz bir kabullenmeyle karlanr." Bu metinler,

ve R o m a , Hristiyanlk geleneinin merkezi oldu. Ro-

Hristiyanlk mirasnn bir parasdr. Anlatmlarnda s

m a ' n n kanunlarna kar gelmek, dinsel sapknlk olarak

caklk, yaknlk ve insancllk varc'r; bu zellikler de,

kabul ediliyordu; insanlarn farkl fikirlerini aka ifade

sa'nn yaamna mkemmel bir ekilde uymaktadr.

etmesi yasaklanmt.

Benim dikkatimi bu metinlere eken kiiler, yzylm

znik'te, sa'nm lahi Kimlii resmen ilan edildi ve an

zn tartmalar yaratan iki byk bilimadamyd: ngilte

nesi Meryem, anal btn erdemleriyle barndran bir fi

re, Manchester niversitesi'nde Karlatrmal D i n Tari

gr olarak, Bakire M e r y e m adyla kabul grd. K e n d i

hi Profesr rahmetli S. G. Brandon ve Kuds, brani ni

m u t l a k saflnda, Bakire Meryem btn gnahlardan

versitesi' nden Profesr Zwie Worblowsky. Bu ikincil me-

uzakt.

36

37

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Tvbekar fahie Mecdelli Meryem ise, ok dikkatli bir

y a p m a m gerekiyordu. U m a r m Mecdelli M e r y e m ile ilgi

ekilde biimlendirildi; Bakire Meryem ve kutsanm saf

li bu almam, insanlara inanlaryla ilgili tereddtl ol

l temsil ederken, Mecdelli Meryem de Erken Kilise ra

mamalar gerektiini gsterebilir. Byle bir yaklamda

hiplerinin ideal kadn anlayn temsil ediyordu.

benim kendi deneyimim, inancmn zayflamasndan ok,

Peki asl gerek bu muydu? Bu soruyu, Prof. Brandon

glenmesi oldu. Mecdelli M e r y e m ' i sadece gnnn k

ve Prof. Worblowsky'ye de ynelttim. kisi de ayn ar

yafetlerine brndrmekle kalmadm -ki b u n u n iin bile

tc cevab verdi: Hayr! Asl gerek, o kabul grmeyen

ok geni bir aratrma y a p m a m gerekti- gnlk hayat

metinlerde yatyordu. Orada yazlanlar da her detayyla

nn geleneklerini de gz nne aldm; ne yedii, sa ile ne

gerek deildi, ama o metinlerde Mecdelli kadnla ilgili

reye gittii, o zamanlarda o yerlerin nereleri ve nasl ol

verilen bilgiler, Kilise'nin kabul ettii ncil metinlerinde

duklar, kimlerle karlatklar, Romal igalciler karsn

yanstlamayan bir portre iziyordu.

da y z yze geldikleri tehlikeler, Yahudi Direnii ve el

Bu metinlerden birinde okuduum satrlar, asla aklm

dan kmad. Meryem Mjdesi'nde, Peter, Mecdelli Mer
yem'e unlar sylemektedir:

bette, Tapmak'taki Barahipler.

M e r y e m ' i n -ve Hristiyan aleminin "yasak" yazarlar
nn- gzlerinden baktmda, Yeni Ahit'te sadece kimi
yerde ad geen baz kiileri de y a k m d a n tanmam m m

"Kardeim, Kurtarc'nn seni dier tm kadnlardan daha

kn oldu; rnein Romal vali Pontius Pilatus; Barahip

ok sevdiini biliyoruz. Bize hatrladn Kurtarc'nn szleri

Kayafas ve onun damad Annas. O n u n hikyesinde hepsi

ni syle; senin tandn, bizim tanmadmz kurtarcnn."

bir bir geiyor ve kendilerini daha iyi anlamamz sal

yor; tabi Mecdelli M e r y e m ' i de.

Bu szler, kitabm iin gzel bir mihenk ta oluturdu.

O n u n hayatn yeniden yaratrken, ok nemli bir so

ruyla daha karlatm: Sz konusu olayn sylediim ekilde

Bu kitab yazarken, olaylar gerek zamanlarnda

muhtemelen gereklemi olduklar gibi ele almaya karar
verdim.

gerekletiinin mutlak kant nedir?

Hubert Richards, The First Easter (lk Paskalya; Fontana Books, 1976) adl hayranlk uyandrc kitabnda, bu

Macauley yle yazmtr: "Mkemmel bir tarihi, hik

yesini etkili ekilde resmedecek hayal gcne sahip olabilendir.

konuya yle yaklamaktadr:

"Bir eyi mit olarak adlandrmak, onu efsane sayarak bir ke

Ama bulduu malzemelerin bysne kaplp ii tamamen fan

nara atmak demek deildir. Bir mitten daha gerek bir ey daha

teziye dkmemek konusunda ok dikkatli olmaldr."

yoktur. Mitler aslnda birlikte yaadmz eylerdir.

Benim yapmaya altm ey de bu oldu. A m a olas

lklarla urarken, varsaymlarm bilgiye
38

dayanarak

Onlar,

kendimizi ve evrenimizi ifade etmemizi salayan sembollerdir.

Ne olduumuzu ve bizim iin deerli olan eyleri anlatmamz
39

13. HAVAR

GORDON THOMAS
tarzlarmz

kinci blm, tam bir dehet hikyesidir: Zenginlik ve

zerine dayandrdmz deerlerdir; bunlar, ancak sembolik ve

g, ihanet ve entrika, sonunda da cinayetle rl bir hi

dolayl bir ekilde ifade edilebilirler. Mitlerin anlatt eyler o

kyedir bu; bir yldz ve onu izleyen Bilge Adamlar'n hi

ya da bu ekilde mutlaka gereklemitir. Birlikte yaadmz

kyesi; yeni domu m a s u m bebeklerin katliamnn ve

gerekler, bizim iin anlam olan mitlerle ifade edilmelidirler."

Mesih'in uuunun hikyesi.

salayan iirlerdir.

Birlikte yaadmz, yaam

Bugnn Hristiyanlk dnyasnda insanlar gnlk

M a t t a ' n m aklad ekliyle (Matta 2:1-16);

olaylarla pek de ilgisi olmayan ncil hikayeleriyle balan

t kurmaya almaktadrlar. Peki inan ve iman arasnda
bu kadar gidip gelmeye gerek var mdr?

sa, Kral Herodes'in zamannda, Yahudiye'nin Beytlehem

kasabasnda doduu srada, doudan Yerualem'e* gkbilimci

Asl soru, ne tr bir gereklikle kar karya olduu-

ler geldi. "Yahudiler'in yeni doan kral nerede?" diye sorutu

muzdur. rnein; sa'nn nc gn lmden geri gel

ruyorlard. "nk O'nun yldzn douda grdk ve kendisi

diini, dirildiini ve Mecdelli Meryem'in bunun ilk tan

ne tapnmaya geldik."

olduunu sylerken, ne tr bir gereklie yneliyoruz?

Gelgeldim Kral Herodes bunu duyunca sarsld.

Onunla

Bize bu gereklii aktaranlara ihanet etmemek konusun

birlikte tm Yerualem de sarsld. Herodes halkn tm bara-

da dikkatli olmamz gerekmez mi?

hiplerini, dinsel yorumcularn toplad ve onlara Mesih'in nere

de doacan sordu. "Yahudiye Beytlehemi'nde" diye yantla

Bu sorunun cevab, Dou hikyesinde m k e m m e l bir

dlar. "nk peygamber araclyla yle yazlmtr:

ekilde gsterilmitir. Burada Matta bize son derece ksa

"Ey Yahudiye blgesindeki Beytlehem!

ve zl bir hikye sunarken, inanlmaz bir olaylar dizisi

Yahuda yneticileri arasnda hibir bakmdan en nemsizi

nin de iki blmyle ilgili yorum yapma frsatn vermek

deilsin.
nk senden halkm srail'i gdecek olan bir ynetici ka

tedir.
lk blm, koyunlarn otlatan obanlarn souktan ko

cak."

runmak iin birbirlerine sokulduklar souk Yahudi top

Bunun zerine Herodes gizlice gkbilimcileri yanna ar

raklarnda balamaktadr. Zayf ay nn altnda, ani

d, yldzn ne zaman grndn onlardan tam olarak ren

den rplan saysz kanadn sesiyle koyunlar irkilir. A m a

di ve onlar u szlerle Beytlehem'e gnderdi: "Gidin, ocua

bir melein sesi onlara korkmamalarn, nk srail'deki

ilikin her eyi inceden inceye aratrn. O'nu bulunca da bana

btn insanlar arasnda iyi haberi duymak zere seildik

haber iletin ki ardnzdan ben de varp O'na tapnaym." Adam

lerini syler. Artk yeni bir krallar vardr. A m a sayglar

lar kraln szn dinleyerek yola koyuldular. Douda grdk-

n sunmaya giderken, bu scak hikyenin ok farkl bir e

ye dnecei izlenimini ediniriz.
40

* Yerualem: (Jerusalem) Kuds [ev. n.]

41

13. H A V A R

GORDON THOMAS
bulunduu yerin

ni bildii de ortadadr. Ayrca, R o m a ' y a kar bir tehdit,

zerine varnca, orada durdu. Yldz grnce byk bir sevin

onun unvann kaybetmesine neden olurdu. Yeni bir kra

duydular. Eve girdiler, annesi Meryem ile ocuu grdler, ye

ln domu olduu haberi, hi phesiz ki Herodes'e

re kapanarak O'na tapndlar. Deerli eylerle dolu olan sand

Beytlehem'deki bebekleri ldrmekten fazlasn yaptra

ap O'na armaanlar -altn, gnlk* ve mr**- sundular.

cak kadar byk bir tehdit olurdu. U z u n yaam boyun

leri yldz nlerinden gidiyordu.

ocuun

Grdkleri bir dte Herodes'e dnmemeleri iin uyarlnca,

baka bir yoldan lkelerine dndler.

ca, ok sayda erkei, kadm ve ocuu ldrtmt.

Astrologlar* da hayal gcnn bir rn olarak kena

Gkbilimciler gittikten sonra, Rab'bin bir melei Yusuf'a

ra arlamazlar. Tarihi gemileri, M e d e s ' i n kutsal snfna

grnerek, "Kalk, ocukla annesini al, Msr lkesine sn,"

kadar izlenebilir. Cyris tarafmdan Media ve Persia birle

dedi. "Ben sana bildirinceye dek orada kal. nk Herodes yok

tirildikten sonra, yeni krallkta btn dini fonksiyonlar

etmek iin ocuu arayacak." Yusuf kalkt, geceleyin ocukla

bu astrologlar ynetiyordu. Ama dini inanlar bycl

annesini ald, Msr'a doru yola koyuldu. Herodes'in lmne

yasakladndan, bu kiiler byc deillerdi. Yaa

dek orada kald. Rab'bin peygamber araclyla syledii u sz

dklar dnyann deerleri gz nne alndnda, Bilge

yerine gelsin diye oldu bu:

Adamlar olarak adlandrlabilirler.

"Ben Olum'u Msr'dan ardm!"

Pagan bir klt olmasna karn, brani inanlar ve rit-

Herodes gkbilimciler tarafndan aldatldn anlaynca ok

elleriyle ok byk benzerlikler gsteriyorlard; kurban

kzd. Gkbilimcilerden tam olarak rendii doum vaktini gz

ve adak kltr; temiz veya kirli yaratklar; Yahudi kl

nne alarak kard zel bir buyrukla Beytlehem ve evresin

deki iki yandan kk tm erkek ocuklar ldrtt.

trndeki Barahipler, Rahipler ve Levililer'in oluturdu

u rahipler grubu; Bilge Adamlar'm vergilerle desteklen
mesi; tek bir Tanr'ya ve Yaratc'ya inanmalar; ruhun

Bunun asla olmadn ve olamayacan syleyenler

var. Onlara sormak isterim: Neden olmasn?
lmne yakn yllarda Herodes'in neredeyse tam
olarak akln kardn biliyoruz. stelik btn hayatn

lmszlne inanmalar; dirilie, sonsuzlua, cennet

ve cehenneme inanmalar. Zend-Huesta adli kutsal kitap
lar, brahim ve Yusuf ile ilgili blmleri de dahil olmak
zere, Eski Ahit'e ok benziyordu.

lgncasna bir zalimlikle geirdiini de biliyoruz. R o m a

tarafndan atandndan, kendisine ynelik herhangi bir
hareketin Roma'ya kar yaplm olarak kabul edilecei* Gnlk: Ho kokulu bir buhur malzemesi. [ev. n.]
** Mr: Varaklan parlatmak iin de kullanlan bir tr cilal ta; g
nmzde yan deerli talar arasnda saylmaktadr. [ev. n.]
42

* Her ne kadar temel aldmz ncil'de bu terim 'gkbilimciler' ola

rak gese de, bugn gkbilimci kelimesi daha ok astronomlar ta
rafndan kullanlmaktadr. Kitabn orijinalinde ncil metninden
alnm ksmda bu kelime 'magi' olarak gemektedir ve anlam
'byc'dr. Ben yazarn kendi metnindeki evirilerde 'astrolog'
kelimesini kullanmay daha uygun buldum. [ev. n.]
43

GORDON THOMAS
En nemlisi, bu astrologlar bir yldzn grnmesinin,
btn dnyadaki insanlar iin adalet ve bar getirecek
yeni bir an balangcn haber veren yeni bir kral do
uracak bir bakireyi haber vereceine inanyorlard. Ast
rologlar, herhangi bir yeni yldza ya da baka sra d
gksel fenomenlere anlam ykleyecek ekilde eitim al
mlard. Yolculuk yaptklar mesafe dnlrse, muhte
melen Beytlehem'deki d o u m gereklemeden bir-iki yl
nce yola km olmalydlar. Rehber klar bir kuyruk
luyldz ya da bir nova, yeni bir yldz veya Jpiter ile Sa-,
trn'n her sekiz ylda bir bir hizaya gelmesiyle oluan
gksel olay olabilirdi.
A m a sonuta bunlarm hibirinin nemi yoktur. Astro
loglar, yldz tarihin iinde izlemilerdir.
Bu olayn gerekten olduuna inanabiliriz ya da bu
astrologlarn antik dnyadaki temel rkn -beyaz, s a n
ve siyahi rklar- temsilcileri olduu gereini grmezden
geliriz. Daha da kesin olan, aralarmda aydmlanmay ta
nyan bir teolojiyi, masumiyet karsnda alakgnll ol
ma bilgisini, yoksulluun ayaklarnn dibine kendisini
atacak zenginliin kehanetini paylatklandr.
Hayatlann uyumcular -Kilise'nin kabul ettii ncil'e
inanrken, bu drt Mjde dnda kalan dierlerinin de
doru olabileceini kabul edenler- haksz karmaya ada
m olanlar, Matta'nm bu masumlarm katledilmesi ve M
sr'a ka ile ilgili anlattklann fazlasyla kullanmlar
dr; oysa Luka'da bu konuda hibir ey sylenmemektedir. nanmayanlar ise Luka'da sa'nn doumundan krk
gn sonra Tapmak'a alndn, h e m e n sonrasnda da Yu
suf, M e r y e m ve Bebek sa'mn doruca Nasra'ya dnd44

13. H A V A R
gnn anlatldn vurgulamaktadrlar (Luka 2:39). D o
laysyla, phecilere gre, eer B e b e k sa'ya ynelik bir
tehlike olsayd, ailesi onu T a p m a k duvarlarndan ieri
sokmaya bile cesaret edemezdi.
Luka Mjdesi'nin dierleri arasmda en son yazlan ol
duu ve yazm tarihinin Hristiyanlk inancnn b t n
Akdeniz dnyasnda yayld d n e m e rastlad unutul
mamaldr. Yeni Ahit'in en azndan bir eyreini kapla
yan Luka, zellikle kurtulu mesajnn btn dnyaya
ulatrlmasyla ilgilenmektedir. Asla On ki Havari'den
biri olmamasna karn, Luka Hristiyanlk inancnn ba
larnda bu dine d n m ve sa ile hi karlamam bile
olabilir. Luka hakknda bildiklerimiz, Antioch adnda bir
Greko-Romen ehrinde bir kle olduu, sonrasnda ser
best braklarak doktor unvann ald, bundan sonra da
Havari Pavlos'un yakn bir yolda haline geldiiyle snr
ldr. Yeni Ahit'te sadece iki kez ad gemesine karn, Lu
ka h e m nc Mjde'nin h e m de Habercilerin leri'nin
yazar olarak bilinmektedir. Habercilerin leri'nde, L u k a
Hristiyanlk dnyasnn kurulmas srasnda olanlar an
latrken, kendi Mjde'si, sa'nn retilerine odaklanmak
ta, ne O'nun doumuyla ne de Eski Ahit kehanetinin ger
eklemesiyle ilgili detayl bilgiler vermektedir.
Luka, ncelikle Hristiyan yaam tarznn temeli ola
cak kurallar yerletirmekle ilgilenmektedir: efkat, neza
ket, balayclk ve elbette ki sevgi. Btn bunlar, pe
pee gelen mesellerle verilmektedir: yi Samiriyeli Simge
si (Luka 10:25-37), Varlkl Adamla Yoksul Lazaros (Luka
16:19-31), sa On Czamly Pak Klyor (Luka 17:11-19)
gibi. Luka Mjdesi, ayn zamanda s a ' n m kadmlara ve o45

13. H A V A R

GORDON THOMAS
cuklara kar duyarlln da belirgin biimde vurgula
maktadr; ki dierleri bunu yapmamaktadr.
sa'nn doumuyla ilgili olaylar, Markos Mjdesi'nin
yazar tarafndan salanan malzemeler kullanlarak Mat
ta Mjdesi'ne yerletirilmi de olabilir. A m a bu elbette ki
bilgilerin geersiz olduu anlamna gelmez. Dahas, yeni
yldz izleyen astrologlarn hikyesi, Eski Ahit'teki keha
nete de tam olarak uymaktadr. lk Mjde'nin aslnda H
ristiyanlk inancnn Yahudilik kehanetlerinin kant ve
sa'nn grevinin gerekte Yahudiler ile ilgili olduunu

yazl ifade, birinci elden grg tankl- gibi kantlara

bavuramazsnz. Bu tr bir "kant", sonuta p e k de
nemli deildir. B u g n n Kilise ncili'nde sa'nn dnya
sn daha iyi anlamamz salayacak kantlar hl bulun
maktadr. Elimizdeki en byk kaynak ise, kabul grme
dii iddia edilen dier metinlerin sunduu olaylar, olas
lklar, mantksal aklamalardr.
Brandon bana unlar sylediinde, gerekler konu
sunda hi de haksz deildi:
"Btn delilleri toplamal ve ok byk bir dikkatle incele
melisin. Sonularn daima tek bir ifadeye dayanmal: Bir olay,

vurguladn savunan olduka mantkl bir sav da var

dndnden daha farkl bir ekilde gelimi olabilir mi? Bu

dr. Yahudiler onu Mesih olarak kabullenmeyi reddettik

soruya drste cevap vermek, baarnn anahtardr. Her ey

lerinde, sa da yeni bir din balatm oldu.

bundan kacaktr. Drste tutunulmu bir inan, neler olmu

olabileceini, neler olduunu ve neden olmas gerektiini bir

Kendi aratrmalarm yaparken, ncil'in ve dier Mj-

birlerinden ayrmak iin en salam dayanak noktasn verecek

deler'in bir k noktas olarak deil, bir var noktas ola

tir. Sonularn tartmal olabilir. Aalanabilir veya saldrya

rak grlmesi gerektiini dndm. Bu katmanlar ayr

urayabilirsin. Bunlarn hepsini bir vg olarak kabul et. n

maya alrken, asl yorucu ve zor olan, sa'nn temel me

sanlar dndryorsun. Bir yazar iin bundan daha byk

sajnn yorumlanmas, uyarlanmas ve dzeltilmesi iidir.

bir baar olamaz."

Bylesine inkr edilemez gerekler karsnda, ncil'in

Piskopos John Robinson, Can We Trust the Nem Testa-

ve dier Mjdeler'in sa'ya ve etrafndakilere doast

ment (Yeni Ahit'e Gvenebilir miyiz; Mowbray, 1977) ad

bir nem kazandrmak iin zel olarak hazrlandklar fik

l gl kitabnda, Yeni Ahit hakknda nelerin kabul edi

rini savunan Yeni Revizyonistler'e inanmak, b e n i m iin

lebilir olduu konusunda tartan bu kadar ok kii ara

kesinlikle m m k n grnmyordu.

snda, drt temel pozisyonun varlndan sz etmektedir:

Ben, ncil ve dier metin yazarlarnn kendi zamanlar

na gre uygun olan bir ekilde yazdklarn dnmeyi
tercih ediyorum. Yazdklar eye kendileri inanyorlard.
Dolaysyla biz de inanmak zorundayz.

Aptaln siniklii, korkan temelcilii, akllnn phecili

i ve inanlnn tutuculuu.
B e n kesinlikle en son gruba dyorum. ncil aratr
malaryla geirdiim yaklak eyrek asrdan sonra, b
tn kargaalara ramen, yzeyde olanlarn altnda derin

Bu hikyede, avukatlarn isteyecei trden -yemin ve

46

bir su katmannn asla yerinden kprdamadn fark et47

13. H A V A R

GORDON THOMAS
tim. Bu katman, Hristiyan Temelcileri'nin ya da dier
adyla " y e m d e n dou" Hristiyanlar'nn savunduu gi
bi bir ey deildir. T a m aksine, revizyonistlerin iddialar
n kabul etmeyen, gereki bir katmandr. Onlar kendi
rzgrlaryla gelip giderler, ama asl temel noktalara ba
l olanlar, onlardan kolayca kurtulacak kadar fazla say
dadr. Gl siniklik ve dlama rzgrlarnn nnde
eilir, onlar getikten sonra da kendi inancmzla daha
salam bir ekilde ayakta kalrz.
Bu, Piskopos Robinson'm szn ettii "korkan temelcilii" ile ilgili bir ey deildir. Hristiyanlk inancna
gnlden bal olan bizler, sa'nn Kendisi'ni tarihe ada
m a k istedii zaman ald riski almaya hazrz. Geleneki
lii cahillikle e tutmann lmcl sonular dourabilece
inin farkndayz; nk byle bir ey, ancak yenilginin

inanca dayanmaktadr. Bu tr bir gerek, kr doktrinin k

rlganlna gre deiebilir. Byle bir serbest brakmak
tan korkma dogmas, sa'nn bize verdii en byk hedi
ye olan anlayla ortadan kaldrlabilir: S e v m e yetenei.
"Akllnn phecilii"nin birok y n vardr. Bu
gruptakilerin Hristiyanlk inancna sadakatlerinden ve
samimiliklerinden phe etmek anlamszdr. Ama sonu
ta phecilik galip gelir: nan, birok farkl olaslk dere
cesiyle yer deitirmitir.
S o n olarak, "inanlnn tutuculuu"na geri dnyo
ruz. Bu gruba giren bizler iin, Hristiyanlar olarak, ger
eklerden korkmaya gerek yoktur (Yuhanna 14:6). B u n u
bilenlerimiz, bu prensibin bizi nereye gtreceini veya
yol boyunca ka kez vazgemeye eilim gstereceimizi
bilmiyoruz. ncil aratrmalarm srasnda gerek olumlu
gerekse olumsuz, birok kez kendimi hi tahmin etmedi

yolu olabilir.
John Robinson'n dedii gibi:
"Adem'in aksine, sa tarihi bir figr olduundan, ncil hik
yelerinde gerekler ve yorumlar i ie girmektedir. Dolaysyla,
Yeni Ahit'e 'gvenmek', Eski Ahit'e 'gvenmek'ten biraz daha
karmak bir meseledir. sa'nn yaamyla ilgili bilgilerde, bu
karm daha da gldr. mann ve pheciliin baa ba y

im sonularla kar karya buldum. A m a sonuta kesin

olarak konabilecek bir son da hi olmad; bilgiyi artrmak,
bunu daha da ak bir ekilde gsterir. Ancak Hristiyan
inancnn ncelikli belgelerine olan inancm asla sarslma
d. Btn bunlar m m k n klan, aratrmalarla geen yl
larm deildi. nancmd.
nsanlar bana neden Mecdelli M e r y e m gibi tartmal

rmesi gerekir."
"Aptaln siniklii"nin sa'nn hikyesini olmas gerek
tii ekilde grmesini engelleyen ey, bu baa ba duru
m u n salanamamasdr. Anlatmlarndaki farkllklar ne
olursa olsun, gerek Mjdeler'den ve gerekse ncil'in Ka

birinin yaamyksn incelediimi sorduklarnda, sa

dece G. K. Chesterton'm szlerini tekrarlayarak cevap ve
rebiliyorum: "Scak suya girmeyi severim; insan temiz tu
tar."

yp Kitaplar'ndan yola karak, erken Hristiyanlk dne

Sonuta, yazdklarm yoruma ak eylerdir. Btn al

mindeki tarihilerin olaylar yazarken bir dayanak nokta-

akgnlllmle, fikirlerimin sadece beni baladn

sna'sahp olduklarn kolayca syleyebiliriz.

itiraf ediyorum. B u , tvbe etmi bir gnahkrm, Dirili

"Korkan temelcilii" srekli titreyen, gvensiz bir

48

vaadinin yerine getiriliinin ilk tan olan kadnn hik49

yesidir. nanc, Mecdelli Meryem'in sa'y grebilmesini

mmkn klmt. O anda, Tanr'ya kar sarslmaz sevgi
si, en byk onayn almt. l m n tesinde bile, sa
onu sevmeye devam ediyordu.
Kurtarc ile sevgi dolu ilikisi, MS 26'da, sa'nn Yh'nda balamt.

Mecdei, Galile Denizi'nin bat kysnda, kk bir ka

sabayd. Asrlar sren buharlamalardan sonra, byk
gl batdaki Akdeniz'in birka yz metre altndayd. Huleh Gl'nden daha byk, gneydeki l Deniz'den da
ha kkt.
Buna karlk, Galile Denizi etrafnda yaayan insanlar
iin nemli bir tatl su kaynayd; bu insanlar bol miktar
da balk avlyor ya da tarlalarda alyorlard. Bu blge,
btn Yahudiye'nin (srail) pazar bahesi olarak bilinirdi.
Batsnda dalar ve dzlkler, dousunda vadiler vard;
yamursuz geen u z u n yaz mevsimlerinde, sabah gnei
ni akarsularn gle dklmeye devam etmesini salayan
bol miktarda iy karlard. Topra verimli, yeil otlakla
rn bolca bulunduu, bol miktarda baan yetitii bir
aland ve gln etrafmda ormanlk tepeler ykseliyordu.
G l n yerel ad Genesaret idi; yani iek suyu. Bunun
nedeni, kylarnda bol miktarda ve eitli trlerde iek
lerin yetimesiydi. Ayrca, mineral kaynaklar asndan
da zengin bir yerdi ve bazlar civarda yaayanlar tarafn
dan tbbi amalarla da kullanlyordu. nsanlar, gln su51

GORDON THOMAS
yunu ienlerin veya koyu kahverengi amurunu vcudu
na srenlerin mucizevi bir ekilde iyiletiklerine tank ol
duklarn iddia ediyorlard. Kuds halknn daha eitimli
kesimi ise, bu tr iddialarn sadece Galile halknn safl
n ve cahilliini daha da kantladn sylyordu.
A m a bu tr alayc szler, gl kysnda yaayanlar pek
etkilemiyordu. nanlarna sadk ve kendi kendilerine
yetmeyi bilen bu insanlar, Kuds'e gidip gelen zengin Yahudiler'in bu haval tavrlarn kmsyorlard. Yaban
clara gre bu insanlar kabile tarz yaam sren, ilerine
kapal, inat ve zor karakterli tiplerdi; inatlklar ve pa
zarlk yetenekleri efsanevi boyutlardayd. Avladklar bir
bal olmas gerektiini dndklerinden ucuza satmaktansa, rdn grmeyi tercih ederlerdi. Kendi
lerine gre ise, belli bir dereceye kadar baka yerlerdeki
insanlarn olduundan daha dost canlsydlar; bir evlilik
ya da bir lm, btn kasaba halk tarafndan kutlanacak
ya da yas tutulacak bir olayd. Musa'nn be kitab, Tanr
korkusunu ilerinden karmayan bu insanlarn dinsel

13. HAVAR
szla olan gl inanc byle bir dnyada gelimiti. Ha
yatnn ilk yllarndan itibaren, Galile'den ok byk dev
rimciler km olduunu renecekti. Yakm zamanda
Partizanlar'm kurucusu Zadok, Mecdel yaknlarnda sava
bayran amt. Ondan nce ise gl Simon Makabe,
Kuds' Suriyeliler'in elinden kurtarmak iin kasabadaki
tm yetikin ve gen erkeklerin ellerine silah vermiti.
Mecdel'deki herkes gibi, Khin Malaki'nin kehanet etti
i Kurtarc'nn geleceini o da biliyordu. A m a btn Gali
le blgesinde olduu gibi, Mecdel'de de O'nun kim olaca
ve ne ekilde ortaya kaca, tartmal bir konuydu.
Bazlar, blgenin en eski ve en sayg duyulan ailesi
olan Yusuf soyundan geleceine inanyordu. Bazlar ise
M u s a ' n n erkek kardei Aaron'un soyundan kacan
savunuyordu. A m a en popler gr, Davut'un soyun
dan geleceiydi. Hatta bazlar Tanr'nn, Tanr'nn Olu
adnda bir melek gndereceine bile inanyordu ya da
Tanr'nn kendisi cennetinden inecek ve insanlar zulm
den kurtaracakt.

hayatnn temelini oluturuyordu. Sinagog, dier binalar

H e r ne ekilde olursa olsun, bu kurtuluu getirecek

arasnda gururlu ve grkemli bir ekilde ykseliyordu.

olan kiinin Mesih adyla anlaca ve Yahudiler'in Kral

Mecdel ite byle bir yerdi.

unvann alaca kesindi. O n u n ynetimi altnda, hepsi

Yaz boyunca kasabadan geen toprak yol, ta kadar

zgr insanlar olarak yaayacaklard. Asrlar boyunca in

sertleirdi; ksa sren k mevsimlerinde ise a m u r genel

sanlar bu zgrlk iin domu, yaam ve lmlerdi.

likle diz seviyesine kadar kard. A m a halk iin Mecdel

Mecdelli M e r y e m ' i n daha kk bir ocukken geceleri

zengin bir kasabayd ve insanlar koyu milliyetiydi. B

yldzlara bakarak Mesih'ten bir iaret beklediini ve sa

tn Yahudiye topraklarnda Romallar'a kar en sert, en

bahlar baklarn uzak dalara evirerek O'nu grmeye

inat ve en uzun mrl direnii gsteren blgenin Gali

altn tahmin etmek pek de zor olmasa gerek; bir ker

le olmas, btn Mecdelliler iin bir gurur kaynayd.

Mecdelli Meryem byle bir ortamda bym, bam52

vanc kasabaya uradnda, deve srclerinin anlattk

larn dinliyor, tccarlarn Kutsanm Olan hakknda bilgi
getirip getirmediini kontrol ediyor olmalyd.
53

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Cumartesi* gnleri dier kadn ve ocuklarla birlikte

misti. G l kysnda ve pazar yerlerinde, insanlar Dani-

sinagogun kendilerine ayrlm blmnde durur, haha

el'in Kitab'nda ad geen "Seilmi 0 1 a n " m geleceini,

mn vaazlarnda kehanetlerle ilgili bilgi vermesini bekler

T a n r ' n m insan bedenine girerek yeni bir politik sistem

di. Btn dini sohbetler ve vaazlar, yaklaan Mesih a

kuracan yksek sesle sylemekten ekinmiyorlard.

ile ilgili olurdu. Ama onlar iin, beklenen Dnya burada,

M u s a ' n n kinci E m r i imgeler yaplmasn yasaklam

fiziksel dnyada olacakt, astral cennette deil. Mec-

olmasna karm, gelecek olan Kurtarc'nn nasl grne

del'deki tm ocuklara yllar boyunca bu bilgiler retil

cei konusunda insanlar fikirlerini gizlemiyorlard. Aca

miti.

ba byk bir Yahudi savas olarak m gelecekti? Sam-

Erkek ocuklar sokakta oynarken, iki Partizan kahra

son gibi uzun boylu ve gl ya da Davut gibi ksa boylu

mandan biri olmak iin birbirleriyle yarrd; Gamalah

ve kasl m olacakt? Belki de Yeaya'nn tahminlerini

Yahuda ve Zadok. Yirmi yl nce, MS 6'da, bu Yahudi

yanstacakt. Acaba nazik mi, yoksa kat biri mi olacakt?

savalar Romallar'a kar cesurca bir mcadele vermi

S l e y m a n gibi bilge mi, yoksa Malaki gibi sert mi olacak

lerdi; ldklerinde ise vatansever olarak anlmlard. Ga-

t? Bu kadar soru ortalkta dolamasna karn, elbette ki

lile ocuklar her gn okuldan sonra kasabann dma ko

kesin bir cevap henz yoktu. A m a onu grdnde tan

ar, oyunlarnda bu epik sava yeniden yaatrlard.

mayacan dnen hi kimse yoktu.

Birok adan umutlar ykselmiti. Partizanlar, Herod

Erkek baskn bir toplumda yaayan bir kadn iin, tar

Antipas gibi R o m a devriyelerine bir kez daha saldrmaya

tmalara katlmak m m k n deildi. Bir kadm sadece

balamlard. Sinagogda, Kutsal Kitap'm yorumlarnda

dinler ve kabul ederdi; bundan fazlasn yapmak, isyan

yeni bir askeri yaklam belirmiti; srail dman ulusla

krla girerdi. Bir kadnn herhangi bir davay aka

rn dize getirilmesini anlatan pasajlar, daha bir hevesle

desteklemesi, kesinlikle rezalete neden olurdu.

okunur olmutu. Her yerde insanlar zgrlk ve klelik

t e yandan, neredeyse bir asrdr devam eden zalim

ten kurtulu hakknda konuuyorlard. Msr'dan Ka,

R o m a gali'nin bitecei gn iin dua etmeyen tek bir ka

Babil'e D n ve iki asr nce Yunanllar'm kovulmasn

dm, anne ya da gen kz yoktu; bylece kocalarnn, oul

dan bile daha byk bir olayla, kleliin sonunun gelece

larnn veya aabeylerinin bir R o m a kadrgasnda forsa

i bildiriliyordu. zgrlk hissi, her gn kendini biraz

olarak gtrlmesi, mparatorluk topraklarna srklen

daha belli eden, neredeyse elle tutulur bir ey haline gel-

mesi ve onlar bir daha grememeleri tehlikesi ortadan

* Cumartesi gnleri Museviler iin allmamas gereken kutsal

abat gndr; ngilizce karl The Sabbath olarak geer. Bu

kalkacakt. Bu M e c d e l ' d e olduu gibi, dier her yerde

oluyordu. Bir R o m a birlii aniden tepelerden aa iniyor,

zel gn Hristiyanlar iin Pazar, Mslmanlar iin de Cuma'dr.

salkl erkekleri yakalyor, onlar liman kararghlarna

[ev. ri.]

srklyordu. Partizanlar'n varl, bu basknlarn azal54

55

GORDON THOMAS

13. H A V A R

masn salamt. A m a hibir kadn, ailesindeki erkekle

Kuds'teki Tapnak binasna girdi ve direnite bulunan

rin bir daha grnmemek zere ne zaman gideceinden

tm rahipleri kltan geirdi.

Pompey daha da ileri gitti. Tapmak binasnda bulunan

emin olamyordu.

ve sadece Kefaret G n ' n d e Barahip'in girmeye yetkili

Antik yerleim merkezleri iinde, Mecdel en eskiler

olduu Kutsallarn Kutsal'na girdi. P o m p e y , binamn bu

den biriydi. Yaklak bin yl nce Kutsal Akit Tableti Ku

yksek korunakl i tarafnda, Yahudiler'in G r n m e z

ds'e getirildiinde, orada balklar vard. M 586'da

Tanrs'n bulabileceine inanmt. Hibir ey bulamayn

Nebuatneser ehri ele geirdiinde, lk T a p m a k yok edi

ca, Pompey bu topraklar ve halk zerinde R o m a hkimi

lerek Yahudiler Babil'e srldnde bile, Mecdel olduk

yetini kurma operasyonuna balad. A m a kutsal deerle

a byk bir ehirdi.

re saygszlk etmesi, igalin sert bir tepkiyle karlamas

Elli yl sonra srgnden dnenler arasnda, birou

uzun yolculuuna gl kysmda-son vermi, doann g

n garantilemiti.
Daha nceki igallerde gnlszce ibirlii yapan in

zelliinden etkilenerek M e c d e l ' e yerlemeye karar ver

sanlar, Romallar'a ve onlara yardm eden Yahudiler'e

miti. M 448'de Kuds'te kinci Tapmak inaat balad

kar lmne bir mcadeleye giritiler. Aralarnda, kral

nda ve ilk Knesset Parlamentosu kurulduunda, Mec

vekili Byk Herodes de vard. Akimi kaybederek ld

del byyen bir kasaba haline gelmiti. Ve o zaman, iga

nde, olu Herodes Antipas, M 4'de Galile'nin bana

lin glgesi bir kez daha zerlerine kmt. Yahudi-

geti. O n u n hkimiyeti de en az babasmnki kadar iddet

ye'nin dier her yerinde olduu gibi, Mecdel de iki yz

liydi.

yl boyunca Suriyeliler'in egemenlii altna girmi, so

Pompey'in arkasndan, Yahudi inancna ve dinine say

nunda Yahuda Makabe ortaya karak M 161'de igalci

g duymayan baka yneticiler geldi. B u n u n ak bir isya

leri topraklarndan atmak iin bir direni balatmt. Bu

na ve gereksiz kan dklmesine neden olacan anlayan

huzurun devam etmesini salamak iin, Yahuda Makabe,

mparator Augustus Sezar, R o m a ' n n bir armaan olarak

Roma ile bir dostluk antlamas imzalamt.

btn Yahudi dinsel binalarnn ve Barahip'in korunma

Yaklak bir asr boyunca, Vaadedilmi Topraklar hu

s emrini verdi. "Barahip'i kontrol edersen, halk da kontrol

zur iinde yaamt. O sre boyunca, bir kralie hkmet

edersin," demiti mparator, Senato toplantsmda. Sezar'm

miti. O ldnde, iki erkek kardei arasnda taht kav

arkasndan gelen Tiberias da bu politikay devam ettirdi.

gas balamt. Pompey o srada Kuds' topraklarna

O t u z yllk bir periyodda, beten fazla Barahip atand ve

katmak iin bir frsat grerek, 30.000 iyi eitimli askerden

yeterince ibirlii yapmadklarnda hepsi h e m e n grev

oluan on lejyonluk ordusuyla harekete geti ve antla

den alndlar.

may bozdu. Yahudiler korku iinde izlerken, Romallar

56

MS 26 ylnda blgenin beinci valisi olarak Pontius Pi-

57

GORDON THOMAS

13. H A V A R

latus atandnda, yeni bir Barahip daha greve getirildi.

nmak iin baka yerlere gelin aramaya giderlerdi. G e

Bu rahibin ad Yusuf Kayafas idi ve igal kuvvetleriyle

nellikle Galile snrlan iinden bir kadn seerlerdi; zel

bozumadan nasl alacam bilen bir kanun adamyd.

likle de kutsal isimlere ve geleneklere sahip olan kasaba

Kayafas ile Herodes Antipas arasnda srtmeler olma

lardan.

s, Pilatus'un iine geldi. Liderler arasmda blnme yara

Galileli kadnlar, zeytin rengi tenleri, ilerleyen yala

tarak bir ulusu ynetmek, mparatorluk iin srekli bir

rnda knayla parlattklan kuzgun karas salar ve ocuk

politika olmutu.

dourduktan sonra imanlamayan bedenleriyle tannr

A m a M e c d e l halk iin, btn bunlar ok uzaklarda

lard. Kendi anneleri tarafndan iyi ev kadnlar olarak ye

olup bitiyordu. Kuds en az drt gnlk yoldayd. nsan

titirilen gen kzlar, Kutsal Kitap'ta yazd ekilde temiz

lar oraya sadece kutsal gnlerde ibadet etmek, ilk oulla

o l m a d k l a n gnlerde, kocalarnn cinsel tatmin iin evlilik

r doduunda kranlarn sunmak ya da ksr bir kadi

yatann dna kacan da renirlerdi. Ancak bu a

rim iyiletirilmesi iin dua etmek zere gidiyorlard.

lkan erkeklerin geici rahatlk araylar, Herodes ve

Pilatus'un ve Romal yneticilerin bulunduu kale, bir

gnlk mesafedeydi. Birka Mecdelli, yeni lejyonlar geti

maiyeti ile R o m a h l a r ' n srekli yasak iliki eiUmlerinden

ok farklyd.

ren ve bu topraklardan nefret eden, askerlik sresini dol

B u n u n sonucunda her Galile kasabasnda fahieler

durmu lejyonerleri gtren gemilerin gelip gittii bu ka

vard. Hibir engelle karlamadan alrlard, ama ge

leyi grmt. Yahudi halk her ne kadar tehdit edilse ve

nellikle kendi duvarlarnn arasmdan kmazlard. l

zulmle karlasa bile, insanlar tek bir T a n r ' n m varl

dklerinde, yerel mezarlktan baka bir yere gmlrler

na ve R o m a h l a r ' m t a n n l a n n m sadece sembollerden ibaret

di. Mecdel'de, bu dzen asrlardr etkili bir ekilde devam

olduuna inanmaya devam ettiler.

Galile'de, Kutsal Kitap yorumlar sadece ar tutucu
Farisi retmenler ve din adamlar tarafndan yaplabili
yordu. Onlara gre Kutsal Emirler'in doru yorumlanma
s her ey demekti. Mecdel gibi kapal bir toplumda, by
le dardan bir baskmn ho karlanmas beklenemezdi.
Gl kysnda yaayan bu insanlar, din hayatlarn nasl
yrtecekleri konusunda kendi fikirlerini izlemekte ka
rarlydlar ve bu btn Yahudiye'de bilinirdi.
Mecdel halk iin, Galile'nin en zengin siyah bazalt

ediyordu.
M e c d e l ' e bir haber geldiinde, yavaa yaydrd. s
panya'daki ve Ermenistan'daki huzursuzluun kasabaya
ulamasnn en az bir yl alaca haberi, mallarn Kuds'e
gtrmek iin mparatorluk topraklannn cra kelerin
den gelip kasabadan geen bir deve kervan tarafndan
ulatrlmt. Kervanclar, yeni rn ve balk alp ehirde
satmak iin sk sk gln etrafndaki kasabalardan geer
lerdi.

topraklarnn dmda kalan dnya, yabanc ve uzak yer

H e r o d e s Antipas kendisini onurlandrmak iin bir e

lerdi. Z a m a n zaman gen erkekler akraba evliliinden ka-

hir ina ettiinde ve ona Taberiye adn verdiinde, Mec-

58

59

13. H A V A R
GORDON THOMAS
ma vergisi, haftalk pazarda yer tutma vergisi, kasabaya
del'deki insanlar da R o m a ' d a yeni bir mparator olduu

girip karken her Mecdelli'nin kullanmak zorunda oldu

nu rendiler. Ayn dnemde, Herodes Antipas eyrek

u kprler iin gei vergisi vard. Btn bunlara ek ola

milyon Galileli'yi ynettii ehri tepeden gren bir kale-

rak, her Mecdelli erkek -tm Yahudiler gibi- yetikinlie

saray yaptrd. Taberiye, Mecdelliler'in nadiren ziyaret et

ulatnda, Tapnak bakm iin gnll olarak vergi de

tii bir yer daha haline geldi; nk onlara gre kasaba

mek zorundayd. Dolaysyla, Mecdel'deki her ev, yllk

bir Yahudi mezarlnn zerine kurulmu olduu iin la

gelirinin en azndan yzde krkn vergilere harcyordu.

netliydi.

Romal otoriteler, bu cmert demelerin insanlarn ya

Romallar, kle avma kan birlikler dnda Galile ci

am standardn ykseltmek iin kullanlaca gibi bir ya

varnda pek dolamyorlard. Liman kentini Kuds'e ba

lan sylemiyordu. Para ya da para yerine denen rnler,

layan yol dnda, Galile'de baka nemli yollar ina et

doruca R o m a ' y a gnderiliyor, mparator'un kiisel hazi

memilerdi. nsanlarn yalnz balarna ya da pelerinde

nesine ekleniyordu. Askere alnma iine kar kan da ol

develeri veya eekleriyle yolculuk yaptklar toprak yol

mad. demelere kar kmak, dayak ya da hapis ceza

lar, ehirleri ve kasabalar birbirine balyordu. G l ky

syla karlanyordu. En byk ceza, kle olarak R o m a ' y a

sndan uzakta, blge tarihncesi volkanik patlamalar y

gtrlmekti.

znden kayalarla kaplyd ve tepelere genellikle sadece

koyun srleri ile obanlar kyordu. Geri kalan yerler
ise ormanlk ve bataklk alanlard.

Resmi vergilere gelince, Pilatus ve altndaki dier me

murlar, koparabildikleri her eyi kendilerine saklyorlar
d. Vali, kendisinden ncekiler gibi, Yahudiye'ye geldi

Yahudi Direnii iin ideal bir blgeydi. Partizanlar iin

inde boazna kadar bor iindeydi. Kars Claudia Pro-

buras Romal igalcilere ve Hedores Antipas'n birlikleri

cula'nn, mparator Augustus S e z a r ' m torunu olarak yk

ne kar savamak iin nemli bir yerdi. Partizanlar, Mec-

sek pozisyonuna karn, Pilatus kariyerinde ykselebil

del'de gvendeydi. Partizan slogan -"Tanr tek H k i m ve

m e k iin elencelere ve rvetlere bol miktarda para har

Efendi'dir!"- her Mecdelli'nin iinde kvlcmlar aktran

camt. Yksek dzeydeki memurlar da ayn ekilde ha

bir sava arsyd. Bu sava ln, herkes gibi Mec

reket etmiti. Harcamalarn karmann en abuk yolu,

delliler'in de uzak duramad zulm bitirecek olan M e

b u n u Yahudiler'den almakt. Sonuta, herhangi bir hiz

sih'in geliinin habercisi olarak gryorlard.

metten yararlanan her Yahudi, b u n u n bedeli olarak "bah

Pilatus'un yapt ilk ilerden biri, daha ok adam as

i" demek zorundayd. Bu, orduya bedava yiyecek sa

kere almakt. Daha nce hibir Mecdelli byle bir zorla

lama ykmllnden m u a f tutulmaktan yolculuk izni

mayla karlamamt. Toprak vergisi, gelir vergisi, oy

ne mhr baslmasna kadar birok farkl ey olabilirdi.

kullanma vergisi, su vergisi, hayvan vergisi, balk a ver

Bir Yahudi yaamn kazanmaya balamadan nce, onay-

gisi, et ve tuz vergileri, yol vergisi, kasaba snrlarm koru61

60

13. H A V A R

GORDON THOMAS
lanmas gereken bir yn yazl belge vard; ancak ondan
sonra mparatorluk iindeki en yksek vergileri deyecek
paray kazanabilirdi.
R o m a ' d a n tefeci gruplar getiren, Pilatus ii daha da
ilerletmiti. Tapmak'ta i yapanlardan farkl olarak, bu te
feciler gezgin olarak alyor, gittikleri yerlerde vergileri
ni deyemeyenlere bor para veriyorlard; bir yl iinde
geri denmek zere yzde elli faizle. Geri demeyi yapa
mayanlar, sahip olduklar her eyi kaybediyorlard; evle
rini, srlerini, topladklar ekinleri. A m a bu agzl ya
maclar bile Galile'ye girmeye ekmiyorlard; nk bura

ni bir koridor oluturan Esdraselon D z l ' n tepeden

gryordu. Tarih boyunca, Pers ve M a k e d o n y a ' n n yan
sra Msr, Asur, Babil ordular, savaa gitmek iin bu
dzl amlard. A m a hibiri R o m a lejyonlar kadar
uzun sre kalmamt.
Partizanlar etraf saran tepelerden indiklerinde, Mec
delliler acaba onlara bu hahamn, sa'nm, bekledikleri
Mesih mi olduunu sormu olabilir mi? A m a o d n e m d e
savalar hi phesiz ki daha ok dnyevi meselelerle il
gileniyorlard. Tepelerde gebe bir hayat sryorlard.
A m a Mecdel'de, fiziksel ihtiyalarm giderebiliyorlard.

da, baka yerlerde gsterdikleri acmaszlkla kendileri

Kasabann kuzey kaprm iinde, M e c d e l ' i n dier k

karlayorlard.
Ylda kez, Yahudiler'in kutsal bayramlarnda, Pila
tus lejyonlarn yanma alarak yaklak yz kilometrelik
bir yolu ayor, Kuds'e gelen haclara R o m a ' n n gcn
hatrlatmak iin gvde gsterisi yapyordu. Bu dnemler
de Galile topraklar Romal askerlerin ayak sesleriyle inli
yor, atlann koumlarnn akrts be kilometre teden
duyuluyordu.
Ama bunun dnda Mecdelliler hibir cezadan ekin
meden, igalcilere kar nefretlerini aka gsteriyorlard.
Bir hahamn ar vergilere kar vaazlar vermeye ba
lad haberi Mecdel'e ulatnda, basit bir ilgiden daha
fazlasm ekmesi hi de artc deildi. Bu azizin branice ad, "kurtuluun olu" anlamna gelen sa idi. On be
kilometre kadar gneybatda bulunan bir mezradan, Nasra'dan geliyordu ve bir marangozun oluydu. S o n n
fus saymna gre, Nasra'da 500'den az kii yayordu.
Kyn kendisi, Akdeniz ile doudaki dalar arasnda ge62

smlarndan ayrlan duvarl bir blm vard ve sadece

dar, kemerli bir kapdan giriliyordu. G n iinde buras d
arda olup bitenlere ilgisiz grnyordu. A m a karanlk
ktnde, baz erkekler gizlice bu duvarlarm arama
szlyor, ieride olan ve Kurtarlamaz Kadmlar diye ad
landrlan Mecdel fahieleriyle birlikte oluyordu.
Mecdelli M e r y e m de onlardan biriydi.
Fahielik mesleine srklendii mi, yoksa isteyerek
mi balad bilinmemektedir. Becerilerini Babil'in zevk
saraylarndan birinde renmi, yeterli paraya sahip ol
duktan sonra da evine d n m olabilir. Kasabann genel
d u r u m u n a bakldnda, Mecdel'deki dier fahielerden
o k daha yksek bir dzeyde olduu kesindir. Konutu
u dil belirgin bir ekilde Kuds aksan tayor olabilir.
Baz Mecdelliler'in aksanlar ylesine ktyd ki evden
uzaktayken asla toplum iinde Tevrat'tan blmler oku
mazlard.
63

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Evi, Mecdel'deki dier evlerden daha geni ve gr

R o m a ' d a n getirilmi en kaliteli elbiseleri giyiyordu. Bun

kemliydi. Neredeyse kesin bir ekilde kendi evine ait ol

lar ipekten veya pamuklu kumatan yaplm, altn rg

duunu biliyoruz -Galile'de organize genelevler hl na

lerle sslenmi giysiler olmalyd. Yazlar sadece tek par

dirdi- ve bu yzden, geceleri dar kapdan girip ta den

al, yere kadar inen bir cppe giydiini tahmin edebiliriz.

mi b a h e d e n hzl admlarla geerek binaya szlen er

A m a klar buna bir al eklemesi gerekirdi. Elbisesinin al

keklerin nfuzlu ve muhtemelen Herodes'in maiyetiyle

tna daima pamuklu kumatan yaplm sutyen ve klot

dorudan balantl kiiler olduunu rahatlkla dne

giyerdi.

biliriz: Balantlar yksek K u d s sosyetesine kadar uza

nan, zengin seyyah tccarlar.

Y a z l a n ya da klar -Galile'de iki mevsim vard- hiz

metkrlar ynden veya ketenden yaplm tunikler giyer

O halde Mecdelli Meryem kesinlikle fiziksel adan e

di. A m a ev ilerini yrten ve personelle ilgilenen zel

kici, hizmeti iin olduka yksek bedeller talep edebilen

hizmetisi, onun eskilerini giyerdi ve baka ayrcalklar

bir kadnd. Gl ve kar konulmaz bir bileim olarak

da vard. Mecdelli M e r y e m ile birlikte yemek yiyebilir,

deneyimiyle genlii iin erkeklerin daha fazla para de

o n u n yatann yannda uyur, hanmnn kazancndan

yecei dnlrse, yann ok da ileri olmad ortada

belli bir yzde alrd.

dr.

Mecdelli Meryem'in ve hizmetkrlarnn girip kt

Muhtemelen evi mterilerin rahatlamaya, en iyi a

zel kap, binann dou tarafmdayd ve glden esen mel

raplar imeye ve hizmet grmeyi beklerken eitli mey

temin odalar serinletmesine imkn sunuyordu. Klar

velerin tadn karaca, odun ateinde piirilmi etleri

rzgr iddetini artrdnda, pencereler ve kemerli kap

midelerine indirecei ekilde hazrlanm bir elence ye

lar k a i m perdelerle veya ynden yaplm tllerle kapat

riydi.

lyordu.

Kabul odalarnda lks zemin demeleri ve gsterili

Mteriler n taraftaki kk bir baheyi geerek, av

duvar hallar vard. Alak masalarda mterileri nakit

ludan ieri giriyorlard. Bir tarafta, kozalakl aalarn ve

para yerine altn ve gm ss eyalaryla d e m e yap

dier eitli yeilliklerin evreledii hizmetkr mtemi

yorlard. A m a para ak, duvarlarla evrili smann d

lat bulunuyordu. Yandaki kap, mutfaa alyordu. Ye

ndaki gle akan nehir gibiydi. Grubundaki en gzde ka

mekler genellikle seramik kaplarda, odun ya da k m r

dnlar da elbette ki zengindi.

ocaklarnda piiriliyor, et ve balk ak atete kzartlyor

Mecdelli Meryem'in gnlk kyafetleri, Taberiye'deki

du. arap genellikle kadehlerle servis yaplmadan n c e

pazarlardan geliyordu. A m a alt zamanlarda, ya Ku

suyla kartrlyordu. Dier her yerde olduu gibi, Gali-

ds'ten getirtilmi ya da zengin kervan sahipleri tarafn

le'nin de kendi seramik tarz vard; kolay krlyordu, a m a

dan stanbul (o zamanlar Constantinople), Atina ve hatta

fiyatlar ucuzdu.

64

65

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Mutfan karsnda ok sayda bekleme odas vard ve

Profesyonel hizmetleri nispeten erken bitiyordu; m

hepsi kanepelerle, alak sehpalarla denmiti. Burada

terileri genellikle sabah afakla kalkan ve akam karanl

mteriler kendilerini Mecdelli M e r y e m ' e gtrecek reh

na kadar alan adamlard. Ay Galile Denizi'nin ze

beri bekliyorlard ya da gerekten nemli biriyse, kendi

rinde ykselmeden nce, kendisi yataa girmi olurdu.

sitinde Mecdelli Meryem'in gelmesini bekliyordu. Hiz

Sabahlar ge kalkar, avluda oturarak evini ve bahesini

metkrlar mterilere ellerini ve ayaklarn ykamalar

saran duvarlarm arkasndan

iin su getiriyor, arkasndan yemekler ve arap geliyordu.

dinlerdi. Komularndan biriyle birlikte le yemeini

B e k l e m e odalarnn arka tarafnda, Mecdelli Mer

yer, mteriler hakknda dedikodu yapard. leden son

yem'in hizmetini sunduu geni sit vard. Yatak sitin

ra banyo yapar, hizmetisi onun vcudunu yala ovar,

tam ortasmdayd; erevesi ahaptan yaplm, saman ya

keselerdi. Sonra sra masaja gelir, son olarak da el ve ayak

da koyun ynnden yaplm bir ilteyi tamas iin ze

parmaklarna oje srlrd. Bu ilemler btn leden

rine deri bir tabaka yerletirilmiti. Tabi ki bir yatak rt

sonra srerdi. A k a m erken saatlerde yemeini yedikten

s ve uzun bir yastk da olacakt.

Evin iinde dierlerinde olduu gibi bu oda da zeytin,
balk ya da susam tohumundan yaplm yalarn yand
lambalarla aydnlatlyordu. Isnma ise kmr yaklan
mangallarla salanyordu.
Bir mteri ieri girmeden nce Mecdelli Meryem'in
zel hizmetisine demeyi yapmal ve ayakkablarn
karmalyd. Byle bir kural inemek, bir daha eve kabul
edilmemek anlamna gelirdi.
Mecdelli Meryem'in zel dairesi, alt yerin arka tarafndayd. Burada zel yatak odas, bir yemek salonu, k
n yamur damlalarn toplayan ve kurak yaz aylar bo
yunca yetecek su kayna oluturan bir havuz vard. Ya
tak odasnn giriinde, giysilerini saklad g m m e dolap

gelen

gnlk grltleri

sonra, Mecdel'deki dier fahieler gibi, Mecdelli M e r y e m

de bir kez daha gece iin hazr olurdu.
Mesleine baladndan beri y a a m tarz bu olmutu.
A m a artk her ey deimek zereydi.
sa hakkndaki sylentileri kendisi de duymutu; b
tn Galile'de giderek daha fazla tannrken, Nasral vaaz
vermek iin merkezini de Kafernahum olarak belirlemiti.
Bu artc bir karard. Srekli olarak kuru balk retil
dii ve kasaba neredeyse azma kadar' balk stoklaryla
dolu olduu iin, olduka berbat bir koku her yan sarm
durumdayd. A m a kasabay sevimsiz klan bir zellii da
ha vard: Evler bazalttan yaplmt ve bu yzden de yaz
lar ierisi olduka kasvetli ve rutubetli, kn ise ok so

lar bulunuyordu. Onun pozisyonundaki bir kadnn yz

uk oluyordu. Buras devrim balatmak iin akla gelecek

den fazla elbisesinin olmas hi de artc deildi. Yata

ilk isimlerden biri deildi.

nn altnda ise en deerli hazinesi duruyor olmalyd:

Yine de, oradan sadece gl kasabalarna deil, daha da

Kazand paray ve en deerli mcevherlerini saklad

tesine yaylan haberler geliyordu. Nasral, btn insan

byk bir demir sandk.

larn girebilecei, kendilerini R o m a ' n n ve Herodes'in

66

67

GORDON THOMAS
penelerinden kurtarabilecei bir krallk kurmay planl
yordu; bylece hayatlarmdaki t m sknt ve bask bite
cekti.
Buna karlk, bu iyi haberler O'nun kendi kyndeki
sinagog tarafndan ho karlanmamt. Nasral kendi
planlarndan sz ettii gn, gelenekler her zamanki gibi
yerine getiriliyordu. n c e cemaat salonda toplanarak
-tabi ki erkekler ve kadnlar ayr blmlerde olmak zere
aralarna bir set ekilmiti- ilahiler sylemeye balamt.
Sonra geleneksel talith kyafetini giymi bir bilge, Tek
Tanr'nn duasn okumadan nce, Mozaik on emir table
tini okumutu. Sonra srada alt kutsama ilahisi vard. T
ren kapantaki duaya kadar olaysz bir ekilde devam et

13. HAVAR
ln geleceini bir kez daha vurguluyordu. Hayatlar
nn sonuna kadar gremeseler bile, yaknda gereklee
cekti. Kesinlikle gerekleecekti.
Okumasn bitirdikten sonra, sa'nn bir grevi daha
yerine getirmesi, o k u d u u kelimeleri yorumlamas gere
kiyordu. A m a bunu y a p m a k yerine parmeni tekrar kat
lad ve hahama geri verdi.
Bir sre sonra insanlar fsldamaya, ondan y o r u m
yapmasn istemeye baladlar. S o n u n d a sa konutu:
"Onun gn, kulaklarnzda nlayan Sz'dr."
Sonrasnda olanlar, btn Galile'de duyuldu. Galileliler'in dier bir zellii olarak doal abartyla birlikte,
M e c d e l ' e ulaana kadar bu szler arpc etkisini kaybet

miti.
Sonunda sra Peygamber parmenlerinin okunmasna
geldi. Treni yneten haham bu parmenleri iki elinde
saygl bir ekilde tutarak, cemaatteki erkeklerden birinin
ne kmasn ve okumasn bekledi; kadnlarn bunu yap
masna izin verilmezdi. Yz yetmi be parmenin okun
mas yldan uzun srd iin, okuyacak olan her kii
nceden ezberledii ksa pasaj ezbere tekrarlyordu.
sa ne km, hahamn elinde tuttuu ve Yeaya Peygamber'in Kitab'nm bulunduu parmeni almt. Oku
duu pasaj ksayd: "Rab'bin Ruhu zerimdedir. nk beni
yoksullara Sevindirici Haber'i yaymam iin meshetti. Tutsakla
ra zgrl, krlere gzlerinin aldn bildirmem iin beni
gnderdi; bask altnda ezilenleri zgr edeyim, Rab'bin kutlu
kld ba yln bildireyim diye."
Sinagogda bu kelimelerden etkilenmeyen tek bir er
kek, kadm veya ocuk olamazd. Bu szler, bir gn zgr68

medi.
Nasra'daki sinagogda, akn sessizlik yerini giderek
artan bir fke dalgasna brakt. Cemaattekiler birbirlerine
dnerek sa'nn kim olduunu hatrlattlar: "Bu Meryem'in
ve Marangoz Yusuf'un olu deil mi?"
Kesinlikle yleydi. A m a sa cemaati bir gerei unut
tuklar iin sulamaktan geri kalmad: "Dorusu size derim
ki hibir peygamber kendi lkesinde kabul edilmez."
Bu cesur szler Mecdelli Meryem'in kalbinde bir ey
leri harekete geirdiyse bile, Nasra halkn fkelendir
mekten baka bir etki yapmad. U z u n zamandr bekledik
leri kurtuluu kendisinin getirdiini iddia etmekle Tanr'ya kfrettiini syleyerek sa'ya barmaya baladlar.
sa onlarn ruh halini anlayarak sinagogdan kap, peindekilerin elinden ve bir boaza atlarak O'nu ldrme
niyetlerinden zor kurtuldu.
Nasra'dan ayrldktan sonra, Gvercin Vadisi'ni geti
69

GORDON THOMAS

13. H A V A R

ve tepelerin eteklerinden yryerek inip Kafernahum'a

duktan s o m a , ayn eyi tekrar yapmakla kalmam, ste

ulat. Orada, insanlar T a n n ' n m sevgili Olu'nu gnder

lik ifa glerini de gstermeye balamt.

diine inanrlarsa, kurtuluun yakn olduunu bir kez da

Belki de avludaki aalardan birinin glgesi alfanda,

ha duyurdu. Kafernahum'da kimse, bunun ne anlama

Mecdelli Meryem tek bana oturup bu kiilik hakknda

geldiini anlamad. Ama Nasral'nn "otorite sahibi biri"

uzun uzun dnm olabilir. Nasral'nn grkemli bir

gibi davrandma karar verdiler.

karizmas olduu akt. K a f e r n a h u m ' d a k i insanlarn

Kasabann sinagogunda, sa ilk kez ifa glerini sergi

lemeye balad. Yeaya'nm bir blmn okuyup bitirir
ken, "eytanlarn ele geirdii" sylenen bir adam bar
d: "Ah, Nasrd sa! Bizden ne istiyorsun? Bizi yok etmeye mi

kalplerini kazanmay ve bylesine ikna etmeyi baka na

sl baarabilirdi ki? B u n u kendi kyndeki insanlarla ba
aramam olmas hi de artc deildi; Nasralar, en
iyi zamanlarnda bile dik bahlklaryla tannrlard.
Belki de daha sonra akam serinliinde, hizmetkrlar

geldin?"
"Susun, sizi eytanlar, bu adamn bedeninden kn!"
A d a m yere devrildi ve bir sre debelendikten sonra
aniden sakinleti. Bir sre sonra ayaa kalkt ve mucizevi
bir ekilde iyiletiini aklad. Cemaat iin bu olanlar, za
ten inandklar bir eyin kesin olarak kantyd: "eytanlar
tarafndan ele geirilmek" olarak tanmlanan sinirsel has

akamki i iin hazrlanmasna yardm ederken, Mecdelli

M e r y e m onlar insanlarn sa hakknda neler syledikle
riyle ilgili sorgulam olabilir. Nasral'nn sadece sradan
bir ifac, hastalklar iyiletirecek gleri ok iyi anlayan
biri olmakla kalmad konusundaki fsltlarn giderek
arttn renmi olabilir; sonuta Galile evresindeki ha
hamlarn birou b u n u zaten yapabiliyordu. Nasral

talklar, zel glere sahip hahamlar tarafndan iyiletiri-

bundan ok daha te biriydi. Btn peygamberler arasn

lebilirdi.

da en byyd; bu peygamberler arasnda kurtulu

O eytan kovma eylemi, s a ' n m Kafernahum'da kabul

grmesini salamt.

haberiyle zellikle yakmdan ilgili olduu ve en politik ta

vrlar sergiledii bilinen Elia Peygamber de vard.

Belki bir mterisi ya da Mecdel'in pazar yerinden d

Bu dnceler Mecdelli Meryem'i heyecandan titret

nen bir hizmetkrn verdii bu haber karsnda Mecdelli

mi olmalyd. Dier hibir peygamber, byc ya da ra

Meryem'in meraknn aniden hayrete, sonra da heyecan

hip, Elia'nn verdii tanma bylesine uymuyordu. Asr

ve yrek stan bir umuda dntn tahmin etmek

lar nce T a n n ' n m bir askeri olarak bir dizi kafir tannsyla

zor deildir. Kaynak her ne olursa olsun, duyduu ey

savamak iin nereden geldiini kimse bilmiyordu. Sonra

Musa'nn kitaplarnda yazan hikyelerin grkemine eit

yine gizemli bir ekilde dnyay dolamak, insanln ni

ti. Burada ailesine, dostlarna ve dier herkese meknlarn

hai kurtuluunu grmek iin bir gn dnmek zere orta

en kutsalnda, bir sinagogda hi tereddt etmeden mey

dan kaybolmutu. Bu hikyeyi her Yahudi ocukluun

dan okuyan bir adam vard. Onlarn fkesinden kurtul-

dan itibaren bilirdi.

70

71

GORDON THOMAS
Dier peygamberlerden farkl olarak, Elia onlarn
umut sembolyd. Her erkek bebein snneti srasnda,
Elia iin bir sandalye konur, onun ocuu koruyacana
inanlrd; kutsal gnlerde dzenlenen yemeklerde Elia
iin bir kadeh arap doldurulur, ieri girebilmesi iin bir
kap sembolik olarak ak braklrd.
Aclarla geen btn o asrlar boyunca, Mecdelli Mer

II. BLM

yem'in atalar Elia'nn bir gn geri dnecei inancn ko

rumulard. Onlar kurtulua gtrmek iin geri dnd
nde, yannda Beklenen Kii'yi, Mesih'i de getirecekti.
O halde, Mecdelli Meryem'in, Musa'nn insanlarm
Msr'dan karmasndan beri hibir Yahudi'nin yapama
dklarn yapabildiini iddia eden ve bir marangozun o
lu olan bu kii hakknda daha fazla aratrma yapmaya
karar vermi olmas, hi de artc deildir. nsanlarnn
uzun ve heyecan verici tarihlerinde, baka hibir kiilik
Nasral kadar kehanetlere uygun dmyordu. B y k
savata Goliath' kolayca yenen Kral Davut bile, Nasral'nnkilere benzer vaatlerde bulunmaktan ekinmiti.
O'nun gelii, sadece Galile'de deil, btn Yahudiye'de tannan ve sayg duyulan bir adam tarafndan nce
den haber verilmiti: Vaftizci Yahya tarafndan.
O n u n hikyesi, ok nemli bir eyin zaten gerekle
mi olduunun daha da byk bir kantyd.

72

ARDIMSIRA GELN

Hikyeyi anlatrken, herkes deimez bir ekilde Zekeriya'nn Yahya'nn babas olduunu syleyerek balar.
Nasra'nn yaknlarnda, yaygn olarak koyun yetitirilen
bir kyde doduu ve bu kyde, bir zamanlar Davut'un
Goliath' ldrd sylenen tarihi yamalarda yrme
mi olan tek bir oban bile olmad sylenir.
O n l a r gibi, Davut da bir oband ve S a m u e l gelip onun
koyunlarn yala kutsayana kadar, sekiz kardeten en
k olarak sradan, hareketsiz bir hayat vard: "O
gnden sonra Tanr'nn Ruhu Davut'un zerinden eksik olma
d." A m a tarihte yer almasn salayacak olan olay yaa
masna daha ok vard. Ar gs zrh ve birok adamn
hayatlarnda kaldrmad kadar byk bir klc olan Fi
listin devi Goliath, srail ordusunun n n d e korkutucu
bir grnt oluturuyordu. H e n z bir ocuk olan Davut
yaklaan savam yaplaca yere geldiinde, Goliath ile
teke tek dvmesine izin vermesi iin kral ikna etti. Ak
lna baka z m gelmeyen ve belli ki Davut'un inancm75

13. H A V A R
GORDON THOMAS
Kral, kzn baka bir adamla evlendirerek intikam al
dan etkilenen kral, buna izin verdi. Elinde oban sopas,
bir sapan ve cebindeki be dzgn tala, Davut sava ala
nna doru yrd. Btn srail'de, bundan sonra olanla
r anlatamayacak tek bir ocuk bile yoktur: Goliath a
knln alayc bir kahkahayla ifade etti; zrhnn angrt
lar arasnda sava alanna ilerledi; Davut srekli olarak
dnp duruyor, Goliath'n klcnn mesafesine girmeme
ye dikkat ediyordu; skalad her seferinde, Goliath'm f
kesi artyordu. Sonra, Davut koyununa zarar veren bir
kpei kovar gibi gvenli bir ekilde sakince durarak, sa
panna bir ta yerletirdi ve inanlmaz bir isabetle, Goliath' iki gznn ortasndan, miferinin bittii noktayla
burun zrhnn balad yer arasndaki kck aklk
tan vurdu. Goath dengesini kaybederek akn bir ekil
de yere devrildi. Davut ileri atld, devin klcn iki eliyle
birden kavrad ve tek bir darbeyle, Goliath'm kafasn
uurdu. Filistinliler dndkleri gibi arkalarna bile bak
madan kamaya baladlar. Bu olaydan sonra, Davut'un
ad en byk brani kahramanlar arasmda anlmaya ba
lad.

d. Buna karlk Davut da baka bir kadnla, sonra bir

bakasyla daha evlendi. A m a evcimen bir hayat iin faz
la zaman yoktu. Davut kendisini kraln lmyle sonu
lanan bir savan iinde buldu. lke, gneyde Yahudiye
ve kuzeyde srail olmak zere ikiye blnd. Davut or
dusunu tekrar toplamaya kararlyd ve b u n u gerekletir
mesi yllarn ald. En byk plan, K u d s ' btn Yahu
di halknn kabul edecei bir bakent haline getirmekti. O
zamana kadar ehir Yahudi topraklarnda pagan bir top
l u m olarak kalmay baarmt; buras, taraf vadilerle
evrili bir tepede kurulmu, fethedilemez bir kaleydi. Da
vut baarl bir gece saldrsyla ehri ald; bu, tekrar birle
en halknn yeni kral olarak ilk ve en byk baarsyd.
B u n d a n s o m a Kuds' bir dini merkez haline getirdi.
Ardndan krallnn snrlarn geniletmeye balad; so
nunda krall kuzeyde a m ' a , douda Arabistan l'nn snrna, gneyde lk krfez kysna ve batda Ak
deniz sahiline kadar uzand.
O unutulmaz dnemde, Davut halknn o zamana dek
izledii en byk kral haline geldi; emrindeki ordunun ne

Olay izleyen yllarda, Davut'un hayat en az o gnk

kadar etkileyiciydi. Daha sonra kraln kzlarndan biriyle
evlenince, kralla aras bozuldu. Karsnn yardmyla, kra
ln idam birliinden kamay baard ve bir kaak olarak
dalarda yaamaya balad; bu sre iinde asla ayn ma

say ne de beceri asndan bir benzeri vard. Ama imkn

sz gibi grnen bir eye ulamaya abalamakla geen ha
yat, arkasnda izler brakt: Davut ciddi melankoli krizle
rine girmeye balad. Davut sonunda yerine Sleyman'
geirme zamannn geldiine karar verdi: "Davut, ona

arada iki gece geirmedi. Z a m a n iinde kraln fkesin

Tanr'nn emirlerini izlemesini ve gl olmak, kendini insan

den kurtulmay baaran baka kaaklarla bir araya geldi

gibi

ve onlar lmcl bir gerilla ordusu haline getirdi. Da

Sonra da kendi atalarna katld."

vut'un apulcular, kraln stn ordusuna kar tekrar

tekrar savat ve asla yenilmedi.

gstermek

iin

doruluktan

tembihledi.

Asrlar boyunca Davut'un zelliklerine sahip birok

77

76

ayrlmamasn

GORDON THOMAS

13. H A V A R

erkek ve kadn tarih sayfalarndan gelip geti: O n u n fizik

kadm da Elizabeth'in birok ksr kadnn izledii bir ge

sel gc, pazarlk konusundaki kurnazl, tutkusu ve

lenek olarak Tapmak'ta gvercin a d a m a y ve ocuk iin

efkati, ailesine, iire ve mzie olan dknl, inanc

dua etmeyi srdrmesinin doru olduuna tekrar tekrar

ve alakgnlllyle edeerdeki cesareti.

karar veriyordu.

Yaadklar kyde bu zelliklere Zekeriya'nn kars

Bir kez daha Zekeriya'nn B y k S u n a k ' t a hizmet et

nn da sahip olduunu dnen oktu. Ky halk iinde

me sras geldiinde, hayatlarn sonsuza dek deitirecek

soyunun Davut Kraliyet Soyu'na dayandn kantlaya

bir olay yaadlar.

bilecek tek kii oydu. Dahas, babasnn soyu da yirmi

Zekeriya o zamanlar yetmi yalarndayd ve Yahudi-

drt kuak nce T a p m a k hizmetinde alan Aaron'un

ye'nin iklimi dnldnde yaygnl doal olan ro

oullarna dayndrlabiliyordu. Btn bunlar, kadnn

matizma rahatszlndan yaknyordu. A m a dini trenle

fazlasyla sayg grmesini salyordu. Adnn (Elizabeth)

re olan sadakatini asla kaybetmedii kesindi: Adak tren

branice'deki anlam "Tanr benim yeminimdir," eklindey

leri, antik dualarn okunmas, adamas iin kendisine ku

di ve hayat boyunca asla bu ad yalanlayacak bir ey yap

ve baka hayvanlar verenlerin zerine doru tten baha

mamt.

ratl duman, hayatnn ayrlmaz paralaryd.

Zekeriya -branice'de anlam "Tanr'nm hatrlad"-

Byk Sunak etrafndaki, alevler t m Kuds'ten gr-

da ayn derecede saygnd. Onun da soyu kuaklardr ra

nebilsin diye Tapnak duvarlarnn zerine ykselen on

hiplere dayanyordu ve bu kiiler Kanun'un en sadk n-

iki metrelik parlak tatan yaplm kare duvarlara defalar

betisiydiler. Zekeriya zaman zaman Kuds'e gider ve Ta-

ca trmanrd.

pmak'ta hizmet ederdi. Kars da daima onunla giderdi.

R o m a daha kk bir kyken kendisi ticaret merkezi

Tapmak'ta birok kez adak adam olmalarna karn,

olan Kuds, hl zengin bir ehirdi ve hibir ey bu ne

hayatlar boyunca ocuk sahibi olamayacaklarn anlaya

mini azaltamazd. Btn Yahudiler, ehrin ve her birinin

cak kadar uzun sredir evliydiler. Her kutsal gnde avlu

hayatlar boyunca bir ya da iki kez ziyaret ederek Tan-

daki sunaa gider ve adak rahiplerinden birine bir gver

r'ya kranlarn sunmas gereken bu tapnan korun

cin verirlerdi. Kuun byk ve ak ocakta yandn gr

mas iin, yllk vergi derlerdi.

dkten sonra, sinagogun yanndaki evlerine d n p , bir

ocuk sahibi olmak iin dua ederlerdi.

Bu dzenli dnyada, rahipler gl ve saygn bir yere

sahiplerdi. Tapnak ileriyle urar, mzik salar, temiz

Ksrlkla geen o uzun yllarn son dnemlerinde, Eli

lik iin su tar, trenleri ynetirlerdi, ama dini doktrinler

zabeth bu hsrann gen bir akrabas ile paylat; bu kii,

ya da uygulamalar zerinde herhangi bir otorite ya da

Nasral marangoz Yusuf'un kars M e r y e m idi.

eitimci rolne sahip deillerdi. Bu, din retmenleri olan

Meryem henz ok genti. Bir araya geldiklerinde, iki

78

hahamlara ait bir grevdi; Musa, Yahudilik inancnn k-

79

GORDON THOMAS
memesini ve yozlamamasn salamak iin en iyi yolun
bu olduunu dnmt.

13. H A V A R
Alevlerin geceye doru ykseldii S u n a k Avlusu'na
geri dnerken, Zekeriya eteklerini tutarak yryor, tkez

Zekeriya byle bir sistemde domu, btn hayatm

buna gre yaamt. Tren cppesi iinde saygn bir fi

leyip d m e m e k iin aba harcyordu. Olardan en ok g

vendii insanla, kansyla paylamalyd.

grd; Tanr'nn kutsanm hizmetkr olarak kutsal g

A m a karlatklarnda, hl konumakta zorlanyor

revleri yerine getiriyordu. Byk Sunak'ta yaplan tren

du. Neredeyse umutsuz bir ekilde, Zekeriya bir balmu

ler, R o m a ordusunun bu blgedeki dev karargh Antonia Kalesi'nde yaplanlardan ok farklyd. O duvarlarn
iinde gerekletirilen kurban trenleri, pagan tanrlar
iindi. Oysa Byk Sunak'ta yaplanlar, Gerek Tanr adnayd.
Zekeriya, uzun bir gn bitirmek zereydi; alk ol
duu gibi hayvanlarn adanmasyla ilgili grevlerini yeri
ne getiriyordu. te o anda, zaman iinde Mecdel'e kadar
haberi gidecek olan bir olay gerekleti.
Mecdelli Meryem, bu haberlerden etkilenmeden ede
mezdi; Tanr'nn gerekten gizemli yntemleri olduunu
gsteren, inkr edilmez kantlard.
Olaylar, Zekeriya tapman altndaki basamaklar ine

mu tablet kapt ve bir eyler yazd. Yazd kelimeler, iki

sinin de tarihte nemli bir yer almasn salayacakt: "Bir
melek benimle konutu."
Hayatn T a p m a k duvarlan arasnda geirmi bir rahip
iin bu T a n n ' y a kfr anlamna gelecei iin kocasnn
gvenliinden ve akl salndan endie eden Elizabeth,
Zekeriya'y hemen eeklerin bekledii yere gtrd; by
lece, doruca evlerine uzanan yolculuklanna baladlar.
Galile'ye dnerken geirdikleri uzun gn ve gece
boyunca, yolculuk daima tehlikeli ve zordu; tepeler, tefe
ciler, vergi t o p l a y a l a n ve Partizanlar ile doluydu. M o lath nderliindeki askerler, kendi insanlarn soymaktan
ve hatta kar koyanlan ldrmekten ekinmiyorlard.

rek, buday ve arpa kekleriyle rahipler iin kutsal ekmek

Zekeriya ve k a n s nihayet evlerinin gvenli ortamna

hazrlayan frnclarn, kendi atlyelerinde alan parfm

ulatklannda, hl tek kelime konuamyorlard. Eliza

ustalarnn, rgclerin ve boya yapclarn, demircilerin

beth sra d bir iddiann yazl olduu balmumu tableti

yanndan geerken gerekleti. Grnmez ve byk bir

sk sk tutuyordu: T a n n ' n m bir melei, kocasma grn

g, onu yzlerce insann glgeler, grlt ve iti kak

m , onunla konumutu.

arasnda alt bir yeralt kompleksine inmeye zorla

mt. Bazlar, hi phesiz, cppesinin eteklerini srye

Hikye yeterince nemli ve artcyd, ama imdi ger

ekten mistik bir hal almaya balyordu.

rek yanlarndan geen rahibi grnce, saygyla eilmi

Avluyu telala geip eve girdiklerinde, Zekeriya bal

lerdi. O srada, Zekeriya soluunu kesen bir olay yaad.

m u m u tableti ald ve T a n n ' n m kanatl habercisinin Tap

Admlar yavalarken, az alp kapand, ama hibir ses

nak'ta kendisine syledii eylerin geri kalann yazd.

karamad.

srail halk, asrlar boyunca melekler tarafndan korun80

81

GORDON THOMAS

13. H A V A R

duklarna inanmt. Yahudiler iin melekler, T a n n ' n m

Cebrail, n o r m a l d e vizyonlar y o r u m l a y a n melekti.

iradesinin aralanyd; O'nun emirlerini tar, O'nun me

A m a Zekeriya'nm titreyen ellerinin yazabildii kadanyla,

sajlarm ulatrrlard. Aralarnda en byk ikinci melek,

Cebrail doacak olduunu mjdeledii Yahya iin yle

Cebrail idi. Cebrail'den stn olan tek melek, Mikail idi

demiti:

ve bu ismin branice anlam "Tanr gibi olan" eklindeydi.

"srailoullar'nn

birounu

Tanr

Rab'be

dndrecek.

O'

Mikail, srail'in zel olarak grevlendirilmi koruyucu-

nun nnde ruh ve g bakmndan lyas Peygamber gibi y

suydu. Bu sekin pozisyonu, Musa'y cinayetle sulayan

ryecek.

ve gmlmeye bile deer olmadm iddia eden eytan'

ru kiilerin anlayna dndrecek.

yendikten sonra kazanmt. Mikail'in ve meleklerinin

yetitirmek

eytan' ve srsn nlerine katarak Cennet'ten nasl

kovduklarnn heyecan verici yksn anlatamayacak

dualarn

iitildi.

Ein

Elizabeth

sana bir oul douracak, adn Yahya koyacaksn. Sana sevin

ve kvan getirecek. Onun doumuna ok kii sevinecek. nk
Rab'bin nnde yce bir kii olacak. arap ve alkoll iki kul
lanmayacak.

ocuklara,

sz

dinlemezleri do

Rab'be hazrlanm bir halk

iin."

Bamelekle bu karlama, Cebrail'in uyarsyla sona

eriyordu:
amayacaksn.

Zekeriya, yazdklarm k a n s m a gsterdi:

Zekeriya, nk

yreklerini

"u anda dilin tutulacak ve bunlar oluncaya dek hi konu

tek bir Yahudi ocuu bile yoktu.

"Korkma

Babalarn

Daha annesinin karnndayken Kutsal Ruh'la dolu

olacak."
Elizabeth'in kendini tutamayarak verdii tepki, hik
yeye daha insancl bir zellik katt. n c e nasl inanamadn, sonra da nasl alamaya baladn dostlarna anlat
t. Komular ve dostlan, ona Zekeriya'nm karlat
melein adm bip bilmediini sordular.
Zekeriya balmumu tablete melein adm yazmt:
Cebrail.

nk

saptanan vakitte yerine gelecek olan

bu

szlerime iman etmedin."

Kydeki insanlar bu olaym haberiyle sarslm ve a
kna dnmlerdi. oktan yalanm olan Elizabeth, nasl
olur da bir ocuk dourabilirdi? T a n n ' n m rahmetiyle do
lu olduu phe gtrmese de, neden Cebrail o n u se
miti? K y d e ksr, a m a yalan daha gen olan baka ka
dnlar da vard.
A m a haftalar getike, Elizabeth'in gerekten de hami
le olduu aka ortaya kt. K o m u l a n n m ve dostlarnn
aknl nce hayrete, s o m a da mutlulua dnt. Ye
ni bir yaam her z a m a n ho karlanrd. Elizabeth'in ha
mileliinin altnc aynda, Nasral marangozun kars
M e r y e m , oraya geldi.
Dinsel atein yksek olduu bir ada, Meryem basit

te o zaman, Elizabeth Kutsal Metin'de meleklerin in

ve sade inancyla tannrd. Komularn onun hakknda

sanlarla konuabildii konusunda yazanlarm doruluu

bildii kadanyla, kendisinin bir gn Tanr'ya zel bir e

nu anlamt. Kimse, hatta kocas bile, Cennet'ten gelen

kilde hizmet edecei ynndeki iddiasm gzden kar-

konua byle bir isim vermeye cesaret edemezdi.

mamlard. Basit ve dorudan tavnyla, Meryem bu roln

82

83

GORDON THOMAS

13. H A V A R

ne olaca konusunda en kk bir fikri olmadn, ama

ay s o m a , Elizabeth grltc, ateli bir olan do

kocas Yusuf hl hayattayken gerekleeceini sylemi

urdu. Zekeriya olunun banyosuna y a r d m etti ve tenini

ti. O n u n dnda bir ey bilmiyordu.

sertletirmek iin vcudunu tuzla ovdu. Sekizinci gnde,

A m a imdi, sinagogun glgesinde otururken, kendisi

ocuu snnet etti ve adn bir tablete yazd: Yahya.

nin de hamile olduunu ve Cebrail'in kendisiyle de ko

te o anda Zekeriya yeniden konuabilmeye balad.

nutuunu syleyerek, k o m u l a n artmt. Bamelek

Birka ay sonra, M e r y e m de olunu dourdu. O da o

ona yle demiti: "nk Tanr katnda olanaksz hibir ey

yoktur."

H e r Yahudi annenin yapmas gerektii gibi, M e r y e m

Yusuf'un ya ilerlemi olduu iin, Nasra'daki kem

gzlerden ve kt dillerden uzak durmak adma Elizabeth
ile kalmaya gelmiti; insanlar ocuun Yusuf'tan olama
yaca ve Meryem'in bir ein ileyebilecei en byk g
nah iledii konusunda fsldayorlard: Sadakatsizlik.
Akrabasmn yannda, ok daha anlayl bir toplulu
un iine girmiti; Elizabeth'in yaadklarn grdkten
sonra, kyller Meryem'in de artc aklamalarm duy
duklarnda kolayca inanmlard:
"Canm Rab'bi yceltir ve ruhum Kurtarcm Tanr'da k
van bulur.

luna sa adn verdi.

nk o alakgnll hizmetisinin durumunu

grd. te bundan byle btn kuaklar bana mutlu diyecekler.

de doumdan s o m a kendini temizledi. Ancak ondan son

ra Yusuf ile birlikte bebei K u d s ' e gtrp T a n n ' y a
adak sundular. Bu gelenein anlam, ocuu Tanr'dan
teslim almakt.
Tapmak, bir kez daha tarihi bir karlamaya tanklk
edecekti. Kuds'te, Simeon adnda bir a d a m vard. D
rst ve inanl biriydi. srail'in kurtulaca gn bekliyor
du. Tanr'nn Mesihi'ni grmeden lmeyecei, Kutsal
R u h araclyla kendisine bildirilmiti. Simeon ocuu
kucana ald ve yle dedi:
" E y egemen Rab, verdiin sz uyarnca, artk uan esen

nk gl Tanr benim iin yce iler yapt. O'nun ad kut

likle bu yaamdan ayrabilirsin. nk gzlerim kurtarn

saldr."

grd. Tm insanln nnde hazrladn bu kurtar, ulus

Bu szlerle, o zamana dek dnyann tanmad gen

bir kz, sonsuza dek insanolunun tvbekrlm simgele

lara Tanr aklamasn salayan k ve halkn srail'e ycelik

tir."

yecek olan yerini hazrlamt. O, hl Tanr kelimesini

o c u u annesine geri verirken, S i m e o n otuz yl s o m a

kabul etmeye hazr olan kiinin semboldr. O n u n iin

Mecdelli M e r y e m ' i n Mesih'in Kafernahum'a gelii ze

baka hibir eyin nemi yoktu. Bir an iin durup neden

rinde bakalarndan daha fazla dnmesine neden ola

seildiini dnmedi bile. Hissettii korkular vardysa

cak kehanetini aklad: "te bu ocuk, srail'de biroklarnn

da -belki inanamazlk daha doru bir kelime olabilir-

dmesi ve kalkmas iindir."

Cebrail'in ona syledikleri ve vaat ettikleriyle oktan kay

bolmutu bile. nsezileri nihayet hakl kmt.
84

O yal adamn szleri -Simeon hakknda daha fazla

bilgi yoktur- sa'nm lmsz tarihncesi anda gelir.
85

GORDON THOMAS

13. HAVAR

O ' n u n doumu, Eski Ahit'te Mesih'in geliiyle ilgili veri

mada, T a n n ' n m O ' n u n adm d o u m annda tm erkek,

len mesajlarn hepsinin gereklemesidir. Bu antik metin

k a d m ve ocuklarn ruhlarna yazd kamtlanmt.

lerde, Mesih'in bir bakireden doaca, T a n n ' n m Hizmet

k r n n tm insanln gnahlarm temizlemek iin ken

Elizabeth ve M e r y e m ' i n hamileliim saran olaylar

di yaamm sunaca bildirilmitir. stelik sadece kendi

bylesine ilgin ve nemli olmasma karn, iki k a d m ba

insanlar deil, paganlar da O ' n u beklemektedir. Romal

ka hibir adan esiz deillerdi. Yunanllar, Perseus'un

tarihi Tacitus, yle demitir:

Z e u s tarafndan hamile braklan bakire Danae'den do

efendisi

ve

"Yahudiye'den, dnyann

yneticisi gelecektir."

duu iin yce bir gce sahip olduuna kesinlikle inan

Dnya bir daha asla ayn yer olmayacakta. Artk ikiye

yorlard. Ayn ulu T a n n baka bir olun daha babas ol

blnmt: O'nun doumundan nce ve arkasndan ge

mutu; bu kez A c a m e adndaki lml bir kadnd ve Z e

len O'nun doumundan sonra. Bu ayrmla, sa dier t m

us, o n u n kocasnn biimine brnmt. ocuun ad

peygamberlerden

gstermektedir.

Herkl idi. Aeneas, n o r m a l bir insanla Tanra Afrodit'in

Onlar yaamak iin domulardr. O ise lmek iin gel

oluydu. Achilles, bir lmlyle evlenen Nereid'in o

mitir. sa iin lm, balangtan beri vard; O'nun dou

luydu. Rhea Siliva a olarak Mars' setiinde, R e m u s

m u n u n tek ve baskn nedeni, buydu; kurtarlabilecek olan

ve Romuls domutu. Daha yakm zamanda ise Plato,

bakalar iin lmek. "Gzlerim sizin hazrlandnz kurtu

Aristo ve hatta Byk skender -am'a giderken Mec-

luu

del'den gemiti- gibi insanlarn da ilahi kklerden gel

farkl olduunu

da

grd."

Hibir lml insan, byle bir vaatte bulunamazd.

diklerine inanlyordu.

A m a sa daha annesinin kollarndayken, dnyay bir se

Btn bu olaylar, ancak gerek inan sayesinde kabul

im yapmaya davet ediyordu: O ' n u Gerek Tanr olarak

edilebilirdi. Sonunda Yahya ve sa'mn doum haberini

kabul edecek ya da reddedeceklerdi. Bunun ortas ola

duyduunda, T a n n o n l a n n gl olmas ve inan sala

mazd. Kabullenmeyle, O'nun gnah yok etmesi, lm

mas iin bylesine gizemli bir ekilde domasm istedii

korkusunu silmesi garantilenecekti; bu, sonsuz bir kurtu

ni Mecdelli Meryem'in dnmediini kim savunabilir?

lu vaadiydi.
Sunulan seenei ilk gren kii, Simeon olmutu. Ken

Otuzuncu yama yaklatnda, Yahya dindar bir kei

disi daha gnahszken, sa insanln gnahkrlnn bir

hayat sryor, deve derisi giyiyor, yuvasndan ayrlp

sembol gibi domutu. Bu gnahszlkla, dier t m g

yollara dtnden beri sadece yaban bal ve akasyalar

nahlar silebilecekti. Dnyevi hayatnn son gnlerini ya

la besleniyor, doudaki r d n Nehri kylanna doru

ayan yal adamla bezlere sarlm yeni domu bir bebe

ilerliyordu. Hayatnn erken zamanlannda anne-babas

in karlamasmdaki grkemli vaat buydu. Bu karla-

ldkten s o m a , dnyevi konfora ilgi duymayan bir a d a m

86

87

GORDON THOMAS

13. H A V A R

haline gelmiti. r d n kylarna ulatnda, vaazlarm

rak, baskclarn ve zamlerin elinden kurtulmay hayal

vermeye balad.

eden tm Yahudiler'in bir umut slogan haline gelen sz

Yahya'nn vaazlarma balad yl, yeni R o m a valisi

leri karmakark sakallarnn arasndan mrldand.

Pontius Pilatus geldi ve Yahya, Tanr'nn kullarnn hl

"Ben sizi suyla vaftiz ediyorum. Ama benden gl olan ge

bask ve esaret altmda olmasyla ilgili ilahi fke hakknda

liyor. Ben O'nun arklarnn balarn zmeye bile layk dei

konumaya balad. Ayn zamanda H k m G n ' n n

lim. O sizi Kutsal Ruhla ve atele vaftiz edecek."

yaklat konusunda da uyaryordu. Tvbe etmeyi bil

O n a gidenler iin, Yahya nemli bir kahraman hatrla

meyenler perian olacaklard. Bu tvbe ve temizlik, ancak

tyordu: lyas'. Sert mesaj -tvbe edin- kulaklarnda n

rdn'n sularnda ykanmakla gelebilirdi.

layarak nehir kysndan ayrlanlar, Kutsal Metin'de Yah

Byle bir vaftiz treni hi de yeni deildi. Hindis

tan'da, Brahmanlar hastalklar gibi ktln de Ganj

y a ' m n bir tanmn bulmakta gecikmiyorlard:

"lden

bir

ses

ykseliyor,

Rab'bin

yolunu

hazrlayn,

Nehri'nin kutsal sularyla ykanld taktirde geebilece

O'nun geitlerini dzleyin. Her koyak doldurulacak.

Her da,

ine inanyorlard. Musevilik'te de su kullanmak, genel

her tepe alaltlacak. Eri olan dzeltilecek, sarp yollar dzlene-

olarak kabul edilmi bir temizlik yntemiydi.

cek. Herkes

Tanr'nn kurtarn grecek."

Ama Yahya'mn vaftizi ok farklyd. Adi bir dnyadan

A m a beklentilerin yanl ynde gelimesini istemeyen

tamamen ayrlp, yepyeni bir safla gemeyi sembolize

Yahya, srarla vurgulamaya devam ediyordu: "Ben lden

ediyordu. O n u n vaftiz yntemi, Cennet Krall'na gir

gelen o sesim," veya "Benden gl olan geliyor," diyerek.

mek iin art olan bir eydi.

Gelen kiinin politik bir figr olmadm vurgulamak

Yahya bir sre Kuds yolundaki kervan duraklarnda

iin, Beklenen Kii'nin insanlar ncelikle kalplerinde ve

vaazlar verdi ve insanlar vaftiz etti; bu yerler, be kuyu

pimanlk duygularyla serbest brakacam bildiriyordu.

nun etrafnda toplanm harap kulbelerdi ve adna "ba

A m a temeldeki mesaj phe gtrmez bir ekilde kah

har yeri" deniyordu. Daha sonra biraz daha gneye indi

ramanl vurguluyordu; kolayca yanl anlalabilecei

ve Bethabara adnda bir yere geldi; burada Yahudiye ve

de akt. rdn Irma'nn amurlu kylarna gelerek sa

Pera arasnda gidip gelen tekneler vard. Buras aslnda

brl bir ekilde vaftiz edilmeyi bekleyenlerin says arttk

ok da uygun bir yer deildi, nk k mevsimlerinde

a, duyduklar tek ey de Mesih'in geliiyle ilgili mesajlar

rdn taard. Yahya aknty bir mil kadar daha izledi ve

oluyordu.

sonunda arad eyi buldu: Temiz, her trl pislikten

arnm bir su kayna.

Yahya'nn, vaftizin sunduu eyin Yahudiler iin yeni

bir ey olmas yannda, onun gelmekte olan Mesih ile ba

Orada, Mesih'in geliini haber vermeye balad. rdn

lants hi de yeni bir kavram deildi. srail'deki her kral,

sularnda dikilerek, gl kollarm cennete doru kaldra-

resmi olarak greve balamadan nce yala meshedilir ve

88

89

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Mesih olduu sylenirdi; yani Kutsanm Olan. Davut bu

o z a m a n o n l a n durumlarndan kurtarabilirdi. Bu vaftiz,

konuda k e n d i m kamtlayan bir krald ve grevini akla,

O ' n u n zel yaamm bitirdi ve peygamberlik dnemini

romantik bir tutkuyla yerine getirmiti. Asrlar boyunca,

balatt. Bylece insann fiziksel dnyasna tam olarak

Kutsanm O l a n bir gn Yahudiler'i igalcilerin zorbal

girmiti. A m a ayn z a m a n d a , Yahya tarafndan vaftiz

ndan kurtaracak olan kiiyi sembolize etmiti. Davut'un

edildiinde, sa T a n n ' n m dnyaya inmi haline dn

soyu bu vaadi yerine getirirken, ondan s o m a gelenler iin

mt.

ayn durum geerli olmamta. zellikle Herodes ise, ara

larnda en nefret edileniydi, nk Roma'nn bir yarat

Birlikte sudan karlarken, oradaki insanlar beyaz bir

ndan te deildi. Yahya'nm vurgulad Kutsal Me-

gvercinin havalandm ve bir an havada asl kaldm

tin'de, Davut'un bir kez daha srailoullan'm kurtarmak

grdler. Ku ksa bir sre kanatlarn rptktan s o m a ,

iin gelecei tekrar tekrar anlatlyordu. Bu kehanetlere

sa'nn omzuna kondu. S o m a , tekrar havalanrken, kala

gre, Mesih o n u n soyundan gelen biri olacakt.

balk belirgin bir ses duydu: "Sen sevgili olumsun; senden

Bir yl kadar nce, sa doduu yerden karak Yah

honutum."

y a ' n m vaftiz trenlerim srdrd rdn Irma kyla

Bu saygl sessizlikte, kalabalk sa'nn kuzeni Yahya

rna yrmt. kisi bulutuktan ve yz yze geldikten

ile birlikte maaraya giriini izledi. ki a d a m arasmda ko-

s o m a olanlarn birok tan vard.

nuulanlan duymak iin kalabalk, maaramn giriine

kisi bir araya geldiklerinde, kalabalk bu ann nemi

ni bilircesine sessizlemiti. sa vaftiz edilmek istediini

yaklatnda, az nce tamk olduklan sra d olay iin

bir aklama bekledikleri phesizdi.

belirttiinde, sessiz bir onayla karlanmt. Y a h y a ' n m

Aralarnda Andreas, yalanda Petros adyla anlmaya

cevab, belli bir kesinlik ieriyordu: sa'y vaftiz edecek

balanacak olan Simon, Zebedi'nin olu Yakup, Yuhanna

olan kii kendisiydi.

ve gen Filippos da vard. Hepsi Kafernahum'da yaayan

balklard ve birbirlerini iyi tanyorlard; aslnda hepsi

sa, kehanetin doumuyla balayan bir ynn daha

Z e b e d i adnda bir a d a m iin alyorlard ve bu adam ba

gerekletiriyordu. Kendisini t m insanolunun gnahla-

lklarn kendisi adna almasn salayacak kadar zen

ryla tanmlyor, lyas'm kehanetlerini doru karyordu.

gindi. Zebedi yllardan beri Barahip'in Kuds'teki sara

sa'nn hibir gnah yokken, kendisini "nsan Olu"

yna balk temin ediyordu.

adyla tanmlyor, hi ekinmeden sulan benimsiyordu.

Ortak noktalan oktu ve bu noktalar arasnda daha

rdn'n bulank sularna girerken, sunduu kurtulu

yksek snftan Kuds halknn alay ettii Galile aksan

saflm simgeliyordu. Vaftiz eylemi, O'nun gnah kur

da dahildi. Galile halknn aksam ylesine garipti ki bazen

banlarna sunmaya sz verdii kurtulutu; nk, ancak

eek (hamar) ve arap (hamar) kelimelerini, kuzu (imar) ke-

90

91

GORDON THOMAS

13. H A V A R

limesiyle bile kantrdklar oluyordu. Bu ekilde insanla

geliini haber verecek mjdeci olduunu anlamt. B u ,

rn isimleri de karabiliyordu tabi.

Yahya'nn h e m mutluluk duyduu h e m de gururland

Maarann iinde, neredeyse karanln iinde kaybol

bir grevdi.

mu bir halde, Yahya ve sa birbirlerine dnk olarak sa maaradan ktnda, Kafernahum'dan gelen in

melmilerdi.

sanlara doru yrd ve srayla her birinin y z n e bakt.

Aralarnda konuulan eyler t a m olarak kayda geiri-

Sonra kendisi dnene kadar orada beklemelerini syledi.

lememise de, bu muhtemelen sa'nn vaftizin gerek

sa nehir deltasmdan ayrlarak gneye doru yrme

amacm aklad an olabilir: Yani kendisini btn insan

ye balad. Buras, t m Yahudiye'deki en byk ld ve

ln gnahlaryla tanmlad; kurtulu misyonuna bala

kumullar kilometrelerce uzanyordu. G n d z scaklk ne

mas iin tek yolun bu olduu gibi. Bunu y a p m a k iin g

redeyse kam bile kaynatacak kadar ykseliyor, geceleri

nahllarn arasmda yaayacak ve gnah kurbanlarna ger

ise insann nefesini donduracak kadar dyordu. Sinsice

ek kurtuluu sunacakt. Vaftiz sayesinde, ortak gnahla

dolaan leoparlarn, bir insann bel kemiini tek bir vu

rnn ykn O tayabilecekti.

rula kuru bir dal gibi ayrabilecek yaban domuzlarnn

nsanlarn gvercinle sembolize edilmi olarak duydu

cirit att bir blgeydi.

u o ses, O'nun cennet ile dnya arasndaki sonsuz ba

Bu yolu kullanan kervanclar, iinden gemek zorunda

lant olduunu kantlyordu. Tarihte, gvercin yoksulla

kaldklar mutlak ve sar edici sessizlikten sz ediyorlar

rn ve zayflarn en alakgnll bar ve kurtulu simge

d. Tanr'nn bir zamanlar S o d o m ve G o m o r r a h ' n ahlak

si olmutur; sa'nn annesi Tapmak'ta kran a d a m su

sz insanlarn cezalandrd bu yerde, tek bir ot bile ye

narken, bir gvercin vermiti. Vaftiz eylemi O ' n u sonsu

timiyordu. Geceleri sessizlik sadece dalarda uluyan a

za dek btn insanlkla birletirirken, gvercinin varl

kallar blnyordu.

da onlar adma kurban edilmek iin hazr olduunu gste

Hatrlanabileceinden daha uzun bir z a m a n d a n beri,

kutsal insanlar kendilerini saflatrmak iin bu topraklar

riyordu.
O maarada, sa ile kar karya otururken, O ' n u n

da dolarlard.

dnyevi kralln nasl balatacam ilk duyan kii Yah

M u s a ve lyas peygamberlerin grevleri iin ihtiyala

ya olmutu. Vaftizci Yahya'nn orada rendikleri, daha

r olan gce kavumak iin gittikleri yer de orasyd. sa

sonrasnda O'nun ayakkabsnn balarn bile balamaya

iin de d u r u m aynyd. Kendisini sertletirmek, glen

layk olmadn sylemesine neden olacakt. O n c a yl bo

d i r m e k ve gnahn bedelini deyecek kurban olmak iin

yunca "lden ykselen ses" olmak, sonunda d l n

oraya gitmek zorundayd. l'deyken, ktln en b

getirmiti. Yahya gerekten de antik khinlerin M e s i h ' i n

y k gcyle savamas gerekiyordu; yani eytan ile. Krk

92

93

13. H A V A R

GORDON THOMAS
gn ve gece boyunca bunu yaparken, sadece yabani mey
velerle ve maaralarda bulabildii hafif tuzlu su birikinti-

Yenik hissetmekten ok aknla urayan eytan,

taktik deitirmeye karar verdi. sa'y blgedeki en yk
sek uurumun kenarna srkledi. Bir an iin aadaki

leriyle hayatta kald.

Dven iki rakip gibi birbirlerinin etraflarnda dn
dklerini hayal etmek hi de zor deil: eytan doast
karanlk glerini kullanarak grntler yaratrken ve
O'na kurtulu, zgrlk ve mutluluk vaatlerinde bulu
nurken; dikkatli ve kararl sa ise kendisini ve savunmak
zorunda olduu her eyi yok edecek ilk hamlelerle kar

kaya ynlarna bakarak yan yana durdular. Sonra ey

tan doal bir tavrla konutu: "Kendini aa at." S o m a
Kutsal Metin'den satrlan sa'ya syledi: '"Tanr seni koru
sunlar diye

meleklerine

nun yan

sra

arpmasn

diye,'

buyruk verecek'

'Seni elleri

zerinde

diye yazlmtr.

tayacaklar,

ayan

Bu
taa

de yazlmtr."

lamaya hazr bir halde yoluna devam ederken. Bu tek ke

Hile ok akt. N e d e n sa insanlan ikna etmek iin on

limeyle zihinlerin savayd ve baka trls de olamazd.

ca acya ve ikenceye dayanmak zorunda kalacakt ki; b

eytan blgeye hkim olan talar gsterdi ve kkrtt:

"Eer T a n n ' n m Olu isen, syle u talar ekmek olsun."
Bu sinsice sunulmu bir neriydi; amac alktan l
mek zere olan sa'y bir insan gibi davranmaktan vazge
ilip, parmann bir hareketiyle talan e k m e k haline ge
A m a sa, kendisini eytan'a kamtlamak zorunda his
setme gibi bir tuzaa dmedi. Bunun yerine, Msr'dan
kaan insanlan lde lmek zereyken gkyznden ek
mekler yadnda Musa'nn syledii szlerle cevap ver
'"nsan

sadece ekmekle yaayamaz' diye yazlmtr."

sa, bylece mucizevi glerini asla kendi yararma kul

lanmayacam gsteriyordu; bu gler sadece bakalarn
kurtarmak iindi. Aynca, dnyaya insanlann k a n n l a n m
doyurmak iin de gelmemiti. O, insanlann ruhlarn geri
almak iin buradayd. Ekmek, ancak alklarn en by
nn

ruhsal

alk o l d u u n u u n u t m a d k l a r

srece

nemliydi. Bu farkndalk olmadan, fiziksel tatmin hibir

zaman ie yaramayacak, ileri daima bo kalacakt.
94

n c e kendini kurtarmakt. Bu kesinlikle insanlann dikka

tini ekerdi! Bylece T a n n ' n m koruyucu gcn de gs
termi olacakt. O n d a n sonra insanlar O ' n u sorgusuz su
alsiz izlerlerdi.
A m a sa'nn cevab son derece ksa ve anlamlyd:

tirerek T a n n olduunu kantlamasn salamakt.

di:

tn yapmas gereken aa atlamak ve yere arpmadan

'"Tanrn

Rab'bi

denemeyeceksin'

diye

buyrulmutur."

sa, hilekrla kar sonsuz gcn gstermeye ya

namyordu. nancn gerek yolu fedakrlkt, maniplasyon deil; byclk deil, zgr iradenin mantksall
nemliydi; bu, O ' n u n dnyaya duyuraca mesajd.
eytan hayal krklna uradysa bile, b u n u gster
medi. B u n u n yerine, usta bir byc olarak nc oyu
n u n u oynad. sa'ya bir anda btn dnyadaki krallktan
gsterdi: "Bu yetkinin tmn de, bu lkelerin ann da sana
vereceim. nk o bana verilmitir, ben de onu her istediime
veririm.

Eer bana tapnrsan, btn bunlar senin olacak."

eytan bir anlama neriyordu: Kendisi ve sa birlikte

var olabilirlerdi. Gerekten birlikte alamasalar bile, en
95

GORDON THOMAS

13. HAVAR

azndan yan yana yaayabilirlerdi. Dier bir deyile, dn

sa'ya eytan ile nasl karlat konusunda sorular so

yann d u r u m u deimezdi.

rup durmulard; k i m sormazd ki? sa da muhtemelen

A m a sa buna da kanmad: "Dikkat et, eytan! 'Tanrn

lde yaadklaryla ilgili kendi anlayn yanstm ve

Rab'be tapnacak ve yalnz O'na ruhsal hizmet sunacaksn,' di

grevini yerine getirmek iin nasl nefis mcadelesi verdi

ye yazlmtr!"

ini anlatmt. Nefse kar koymak, hepsinin ruhunu ve

Bu kesin reddedi, eytan' artm olmalyd. Hibir

kiiliini glendirecekti. Nefis daima orada olacakt; g

denemesi ie yaramamt; nk nerdii eyler kendisi

rnmez, ezici, sinsi ve genellikle ksa vadeli dller suna

ne ait deildi. eytan'n nerebilecei tek ey, dnyanm

rak. H e r tr klkta karlarna kacakt; ehvet, hrs,

btn gnahlaryd. sa ise yeni bir isel huzur neriyor

g... Mezara kadar yanlarndan ayrlmayacakt. Nefisle

du; insanlar gemilerinden kurtaracak bir yol.

mcadele etmenin tek yolu, onunla yzlemekti ve O ' n u n

Bylece eytan, sa'nn yanndan uzaklat; imdilik

gcnn nefsi yenebileceine inanmak. rencilerinin

O ' n u n sylediklerini ne kadar anladklarn ya da anlayp

yenilmiti.
sa iin nefse hkim olmak, en az vaftiz kadar nemliy
di. Nihai sevgi eylemi, seim yapmakt, nk nefislerine
yenik dmeyenleri bekleyen dl ok bykt.

anlamadklarn bilemeyiz. A c a b a sa'y sadece M e r

y e m ' i n olu olarak m gryorlard?
Bu sorunun cevabn vermeye almak iin, Mecdelli

eytan ile karlamasnda, sa insan olarak kendi sa

M e r y e m ' i n Kafernahum'a gitmeye ve Nasrah'mn nasl

vunma mekanizmalarn en byk snamadan geirmiti.

biri olduunu grmeye karar vermesine neden olan eyin

Asl byk risk, sadece dnyevi gnahlar ilemek deil,

ne olduunu anlamamz gerekir.

ayn zamanda sa'nn ilahi grevinden vazgemesiydi. Bu

Hi phesiz ki Mecdelli M e r y e m de kendi hayatnda

snama sayesinde, kendisine inananlara yardm edebile

z a m a n zaman yol ayrmlarna gelmitir. Hl genti ve

ceini kantlamt. lde yaad kendi deneyimleriyle,

ayn zamanda da zeki bir kadnd. Kendisi iin gerek bir

gerek kurtulu yolunun, ancak smamadan ve ac ekme

gelecek olmadm grm olabilirdi; daha yeterince ya

den getiini gstermiti.

lanmadan, muhtemelen mesleinin getirecei hastalklar

Daha sonrasnda, sa l Deniz'in rktc sislerinin

yznden lecekti.

iinden ve rdn kysnda brakt insanlarn yanma

Mecdel'deki herkes gibi, sa'nn Nasra'da ve Kaferna-

dnd. Hepsi sabrl bir ekilde beklemiti. Orada bulu

h u m ' d a yaptklarn o da duymutu. Komularnn biro

tuktan sonra, Kafernahum'dan gelmi olan drt balky

u, bu haberleri de dier gezgin Galile keilerinin haber

la birlikte Galile'ye doru yneldiler.

lerine benzetmi, nemsememilerdi. Tarih, kendisini

Yolculuk srasnda neler yaandyla ilgili yine her

hangi bir bilgi bulunmamaktadr. A m a m u h t e m e l e n
96

T a n n ' n m gnderdiini syleyen adamlarla doluydu ve

her biri de yanldklann gstermilerdi.
97

GORDON THOMAS
A m a bu Nasral'da farkl olan bir ey vard. Mecdel'in
tesindeki tepelerde dolaan dier tm keilerden ok
farkl konuuyordu. Eer insanlar yanldm kantlayabilirlerse, yaam en byk yalanc olduunu kabul edece
ini belli eden trde szler sylyordu. stelik onu gr
m ve d u y m u olanlar, durumun daha da fazlas oldu

unu iddia ediyorlard: O gerekten farklyd.

Belki de Mecdelli Meryem'e bu zorlu yolculua kma
k a r a n verdiren ey, bu sylentilerdi. A m a kesin olarak bi
liyoruz ki Mecdel'den yola ktnda, sonunda neyle kar
laacam bilmiyordu.

Mecdelli M e r y e m bu yolculuu yaya yapt ve Galile

Denizi kysn izleyerek kuzeye yrd. Dier t m ka
dnlar gibi sade grnmek iin bir pelerin giymi, basma
kukuletasn geirmi olmalyd. Zenginliini gsteren tek
ey, muhtemelen sadece sandaletleriydi. Sadece zenginler
sandalet giyerdi; birok kadn yaln ayak gezerdi.
Efsanelere baktmzda, Mecdelli M e r y e m ' i n zama
nndaki insanlarn ok uzun mesafeleri yryerek ya da
koarak aabildiini biliyoruz. Mecdel'den ayrldnda,
heyecanl bir yolculua kan dier kadnlar gibi belki de
ark sylyordu. A m a Mecdelli Meryem'in yreinden
geenleri hissedebilecek ok az kadn vard. Eer ilk nede
ni meraksa bile, her admda muhtemelen beklentileri da
ha da ykseliyordu. Aksi taktirde, Mecdel'deki dier fahi
elerin uyuduu bir saatte kalkp, Kafernahum'a doru o
u z u n ve zorlu yolculua kmasn baka nasl aklayabi
liriz ki?
M e c d e l ' d e n ayrldktan bir sre s o m a , kendisini z m
balarnm ve zeytin koruluklarnn arasmda yrrken
buldu. O n u n tesinde b u d a y tarlalan vard. Daha ileride

98

99

GORDON THOMAS

13. H A V A R

byk gl yer alyordu ve zeri bu erken saatte gece avn

Mecdelli M e r y e m ' i n hemen karsnda, Yukar Gali

dan sonra limana dnen balk tekneleriyle doluydu.

le 'nin tepeleri ykseliyordu. Gl kysnda yaayan insan

Gndoumunda rzgr yakalayan yelkenleri, ky bo

lar bazen o yarklarda ve uurumlarda dolarlard. D a h a

yunca yaamn zamanla snrlanmadn gsteren bir ia

yumuak iklimi ve daha alak tepeleriyle Aa Galile, in

ret olarak rahatlatcyd. Asrlar boyunca hep byle ol

sanlarn balk tutabilecei, sr yetitirebilecei ve sebze-

mutu.

meyve yetitirebilecei, yaamas daha kolay yerlerdi.

Sr obanlar, yanlarndan geen Mecdelli M e r y e m ' e

Kafernahum, Yukar ve Aa Galile arasnda doal bir

yle bir bakmakla yetiniyorlard. T e k bana yryen bir

blme gibiydi. D n y a hl genken, Kafernahum'un te

kadn, ender grdkleri bir manzara deildi; sonuta ate

sindeki topraklar volkanik patlamalar nedeniyle birka

iin odun, yemek iin meyve ya da sebze toplamaya gidi

yz metre ykselmiti.

yor olabilirdi.

Aa Galile, Mecdelli Meryem'in insanlarnn tarihi

Tarlalar da atktan sonra, tepelerden dklen ve

asndan gl bir hatrlatc olarak kalmt. Gln kar

zerlerine uzun aa ktkleri devrilerek kprler olu

snda ise, r d n Vadisi uzanyordu; Y u k a n Galile gibi,

turulmu nehirleri grd. Bu suyun sesi, yolculuun b

oras da mecbur kalnmadka ziyaret edilmemesi gere

yk blmnde ona elik edecekti.

ken yerlerdi, nk, ancak kutsal adamlarn veya y a n de

Yanndan getii yerleim yerleri, Mecdel'dekinden

ok daha alakgnllyd. st ste ylm talardan ve

li insanlarn yaad, vahi hayvanlarla dolu bir blgey

di. En a z m d a n insanlar byle olduuna inanyordu.

boluklar amurla doldurulmu duvarlarn evreledii

Mecdelli M e r y e m nereye baksa, tarihi yazlar, efsane

alak ve kare biimli binalard. Pencereleri yoktu ve dz

leri, folklorik hikyeleri, kehanetleri ve ataszlerini hatr

atlar glden toplanm ve aa dallar zerine yatrl

latan yerlerle karlayordu. Btn bunlarn merkezinde,

m sazlardan oluuyordu. T a m a m amur ve ta kar

tek bir evrensel T a n r ' n m varln vurgulayan tabletler

myla kaplanm, gnete kurumaya braklmt. at, d

saklanyordu. Dier her ey, bu mutlakiyeti kabullenme

ardan bir merdivenle ulalan bir teras olarak kullanl

ye dayanyordu. Atalar pagan ordular tarafndan talan

yordu. Souk geceler dnda ev halk orada uyuyor, aile

edilirken, zerinde yrd bu topraklara veba hkim

bireyleri arasnda en gl olan geceleri gelebilecek olan

ken, milyonlarca balk lei gln zerinde yzerken ve

saldrganlara kar bir nlem olarak en st ksmda yat

daha fazlas olurken, btn bunlarn nedeni insanlar bu

yordu. Evler ikili-l gruplar halinde birbirlerine yakn

tabletlerin yanstt fikri yeterince onurlandrmad iin

yaplyor, kk deirmenden elde ettikleri u n d a n ekmek

T a n r ' n m fkelenmi olmasyd.

yapmak iin kullandklar toprak bir ocan bulunduu

avlu ortak kullanlyordu.

Mecdelli Meryem'in insanlarnn tarihteki kahramanla

rn Tanrlatrmaktan kanmasnn nedeni buydu. srail

100

101

GORDON THOMAS

13. HAVAR

krallar bile Tanr'nn kanunlarnn zerine kamazlard.

kendi olunu Tanr'ya kurban etmek istediinde de kuzu

Goliath' yok etmi olan kahraman Davut bile daha sonra

sembol kullanlmt.

utan verici ekilde davranm, subaylarndan birisinin

A m a Yahya imdi bambaka bir eyden sz ediyordu.

gen karsn batan karm biri olarak hatrlanyordu.

sa'nn sadece insanlarm R o m a l igalcilerden kurtarma

O n u hamile braktktan sonra, kocasn leceini bildii

ya gelmediini, btn zamanlar iin dier herkesi gnah

bir greve yollamt. Bir de kr ve yal babasm aldatan

tan kurtarmak iin kendini feda etmek zere geldiini

baka bir kahraman, Yakup ortaya kmt. Babasnn

sylyordu.

lmnden sonra, pozisyonu onurlu bir ekilde aabeyi

le scandan kaarak dinsel metinleri okuyanlar

ne vermesi gerekirken, ailenin reisi olmutu. Mecdelli

iin, btn bunlar bir gn olacan bekledikleri eylerdi.

Meryem'in dnd her kavakta, yneldii her ynde

Peki kehanetler zerinde tahminlerde bulunanlar, bu

nun sadece bir hayvan kurban etmek gibi olmayacan

ayr bir tarihi an vard.

Vakit henz ok erken olmasna karn, gnn scan

gremiyorlar myd? Ancak ac ekmek, dayanmak ve be

dan kamak iin bakalar da uzun yolculuklarna bala

del demek sayesinde gerek ruhsal zgrlk gelebilirdi.

mlard. n k le saatlerinde hava kaya stnde balk

Mecdelli Meryem'in Galile kys boyunca uzanan bu

kzartacak kadar scak olacakt. Yemeklerini yedikten

uzun inan yolculuunun znde, ite bu fikir yatyordu.

sonra, insanlar gne gcn nispeten kaybedene kadar

Kafernahum, Mecdel'den yaklak dokuz kilometre

snacak bir yer ararlard.

Aralarmda okuduklar dini metinler, Musa'dan kalan

uzaktayd. ki yerleim merkezi arasnda, balklarn ve

lard. nce Yahya ve sonra da sa ortaya ktndan beri,

ailelerinin yaad kk ev topluluklar vard. Kadnla

Metin'de olaylarla ilgili iaretler grp gremeyeceklerini

r yolculara su ve yiyecek sunarak yaamlarn kazanyor

anlamak iin, daha bir hevesle okumaya balamlard. Gl

lard. Bu yerlerde konakladnda, Mecdelli M e r y e m

kysndaki insanlardan bazlar, Yahya'ya sk sk nemli

m u h t e m e l e n sa hakknda daha fazla eyler de duymutu.

bir soru soruyorlard: Beklenen Kii o muydu? Ama Yahya

l d e eytan' yenmesi, tpk on bin srail dmanm tek

her seferinde uygun bir sembol bulmak iin kendi insanla

eliyle yenen Samson gibi, sa'y bu basit, inanl insanla

rnn tarihine bakyor, T a n n ' n m Mesihi'nin dnyann g

rn gznde kahramanlarm, yceltmiti.

nahn silecek olan kii olduunu sylyordu.

Bu insanlar iin, sa da ayn hamurdand. eytan'dan

daha byk bir dman olamazd; ad hl fsltyla sy

Yahya'nn kulland semboller, dinleyicilerinin ze

lenen bir varlkt. Hatta Kral Davut bile eytan tarafndan

rinde daima byk bir etki brakyordu. Kuzu, Musevi

ayartlmt. eytan, pagan dnyasnn btn iblislerinin

inancnda daima nemli bir sembol olmutu. brahim

toplamndan daha kt ve tehlikeli olduunu zaman za-

102

103

GORDON THOMAS

13. HAVAR

m a n aka gsterirdi. Onlar grnmez varlklard ve g

Gl kysndaki insanlar, bu sorular Mecdelli M e r y e m

rnr hale getirerek korunmay kolaylatrmak iin tatan

iin cevaplayamazlard. A m a sa'nm gemiiyle ilgili bil

ya da ahaptan sembolleri yaplrd. A m a eytan kendisi

dikleri her eyi ona anlatabilirlerdi.

ni istedii z a m a n grnmez klabilir, istedii zaman insan

klnda grnebilir, insanlar batan kartabilir, hi fark

Babas varsaylan Yusuf, hayat boyunca kurtulamad

ettirmeden, son derece sinsice yntemlerle insanlar g

m a d d i yoksulluun penesinde lmt. Yusuf'u ta

naha tevik edebilirdi.

nmlamak iin kullanlan kelimeler hep aynyd: Alakg

Her srailli'nin inancna gre, eytan'n grevi insanla

nll, drst, nazik, cmert, alkan ve sevgi dolu bir ai

rn kusurlarn Tanr'ya gstermek olan bir melekti. A m a

le babas. Hayat boyunca Nasra'daki hibir dini ayini ka-

kendisini T a n n ile e gstermeye altnda, Cennet'ten

rmamt ve hayatta olsa, her seferinde s a ' m n da yann

kovulmutu. O zamandan beri dnyann basma musallat

da olurdu. Yusuf bu konudaki dncelerini, lmne

olmu, karanlklarn gerek prensi haline gelmiti. Btn

kadar kimseyle paylamamt. Nasl ve ne zaman ld

ocuklar iin, nefesi bile insan ldrebilecek bir korku

n kesin olarak ne yazk ki bilmiyoruz.

kaynayd. Yetikinler iin de daha az korku verici deil

Yusuf'un kardeleri, ayn ekilde'bym, evlenmi

di. eytan, pislik tanrs, hastalk yaratcs, lanet kayna

ve gerek Nasra'da gerekse yakn kasabalarda ayn dere

yd. Her ey iin bir cevab olan Farisiler bile, branice

cede alakgnll hayatlar yaamlard.

adyla Ba'al Zebub'a (eytan) kar koyabilecek bir dua

gsterememilerdi.

Yusuf'un l m n e kadar, oullarnn bei de maran

gozhanede altlar; sabanlar ve kz kervanlan iin bo

Oysa Nasral, eytan' kendi evinde, ln ortasnda

yunduruklar yaptlar. Kzlar annelerine yardm ediyor,

elinin tersiyle itebilmi, ona "yalanlarn babas," ve "ken

k y n emesinden su tayorlar, amar ykayp gne

di iinde hibir gerek olmad iin balangtan beri ger

te kurutuyorlar, yemekleri hazrlyorlard. Btn kyller

ekle ilgisi olmayan bir katil" diyebilmiti.

gibi, aile de iki dil konuuyordu: G n l k olarak Aramaik

Vaftizci Yahya, rdn kysndaki o maarada kar-

lisan ve kutsal metinler iin de branice. Zek geliimleri,

latklannda, sa'nn bu tanmlar tekrarladn dorula

Kutsal M e t i n zerindeki anlaylaryla ve yorumlamala-

mt. eytan'n Nasral'y inanlarndan d n d r m e k iin

ryla llyordu. taatkarlk, gnlk yaamlarnn en

denedii her yol ve her seferinde sa'nn verdii cevap da

nemli erdemiydi; ebeveynlerine itaat, byklerine itaat

kulaktan kulaa aktarlan hikyeler arasndayd. D a h a

ve her eyin zerinde, Tanr'ya itaat. Balangtan itiba

nce hi kimse byle bir eyi baaramamt. Peki Nasra

ren, zarafeti ve bilgelii artrmann tek yolu olduu re

l nasl olup da Kt Olan'a kar byle bir zafer kazana-

tiliyordu. Nasra'daki her evde durum aynyd.

bilmiti? Acaba sa da m sra d glere sahipti?

104

Birok gezgin h a h a m gibi, annesi ve kardeleriyle hl

105

GORDON THOMAS

13. HAVAR

sevgi dolu ilikileri olmasna karn, sa da ailesinden ay

bir incir aacnn canlanmas gibi rnekler veriyordu; ha

rlarak yollara dt. Vaizlerin genellikle izledii rotay

muru mayalandrmak iin gereken maya' miktarn bili

izleyerek, nce Gilboa Da ve Tabor Da ile aralarnda

yor, ertesi gnk gzel havay haber veren gece kzll

bulunan Nain kynde vaaz verdi. Daha sonra Horazin'i

na bakarak yorum yapabiliyordu.

ve Estralon Ovas'ndaki kasabalar ziyaret etti. Yolculuu

Ve daima onlar Metin ve Kanunlar hakknda derin

srasnda buralardan gememi olan tek bir haham bile

bilgisine geri dndryordu. Kurtulu plannn d a h a

yoktu. Buralara gelir, ellerinden geldiince kalabal top

dnya yaratld z a m a n Tanr'nn en nemli dnceleri

lar, Kutsal Metin'den kendi konularna uygun olarak se

arasnda yer aldn syledike, Musa'nn Kitaplar'nm

tikleri blmler hakknda uzun ve ateli bir sylev sunar

y o r u m l a n daha nce hi olmad bir tarzda canlanmaya

lard. Hahamlarn kaynaklar belliydi: Yeaya, M e z m u r ,

balyordu. A m a kurtarlmak iin, O'nun balatmak iin

Levililer, Yeremya, Malaki, Hoea, Samuel, Saylar, Hezekiel, Mika, Daniel, Zefanya, Tesniye, Tekvin, Eyp, Zekarya, Krallar, Tarihler gibi btn Yahudi kadim metinle
ri kullanlyordu. brani Kutsal Metinleri'ni oluturan yir
mi drt metin, btn insan tarihini yakndan ilgilendiren
bir yasal tzk oluturuyordu. Galile, uzun zamandr bu
metinlerden pasajlarn tekrar tekrar gzden geirildii ge
leneksel yerdi.

geldii Krallk'ta yer almalydlar. Bu insanlar arasnda

bir zamanlar Daniel'in syledii szleri hatrlayanlar var
d; Daniel, dnyadaki insanlarn zerinde T a n n ' n m otori
tesini kurmak iin gklerin tesinden birinin geleceini
haber vermiti.
Mecdelli M e r y e m ' i n sorduu soruyu cevaplayanlarm
says giderek artyordu: Nasral o kii olabilir miydi?
Yorumdan ortaya kan bir gerek daha vard. sa, son
suza dek etrafnda kalacak olan on iki kiiyi h e m e n etraf

sa'nn retileri ise artc ekilde farkl, Yahudi di

na toplamt; daha nce inanc ne ekilde olursa olsun,

liyle ve dnceleriyle kolayca smrlanamayacak bir tarz

bir emir zerine bu adamlar O'nu izlemeye balamlard:

ieriyordu. O'nun kendi inan yorumlaryla doluydu. s

"Ardmsra gelin."

telik, Tanr Krall'nm yaknda geleceini srekli syl

yordu.
Nasra'da

D a h a nce hibir gezgin vaiz, etrafnda bylesine bir

grup yaratmay baaramamt. Bazlarnn ise bir haha

aalanm

olmasna

Kaferna-

m n yannda bulunmas artcyd; bu kiiler aktif milli

hum'da ve gittii dier kk Galile kasabalarnda takip

yetilerdi ve Yahudi Direnii'ni her adan savunuyorlar

ilerini toplamaya balamt; yallar, kadnlar, ocuklar,

d. Efendi'nin daha sonra Petros olarak adlandrd Si-

savunmaszlar ve yoksullar onu izliyordu. Onlarla kendi

m o n , kardei Andreas gibi adamlar, Romallar'a ve Hero-

dillerinde konuuyordu; onlara anlayabilecekleri ekilde

des Antipas'a kar nefretlerini aka ifade etmekten e

retiyordu. Mesajn aklamak iin yerel analojiler kul

k i n m e y e n adamlard. Grupta Partizan adyla anlan dier

lanyor, bir tavuun yavrularn kanatlarnn almas ya da

Simon, bir dnem bu gerillalar arasnda hizmet etmiti.

106

karn,

107

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Ayrca grubun hazinecibas hakknda da m e r a k

mer, daha geni ve daha iri yapl olan, daha farkl bir ak

uyandran noktalar vard; Yahuda kariyot. Dierlerinin

sanla konuan bu adam, onlarla birlikteydi. Galile halk

aksine, Galileli deildi; uzak gneyden, Kariyot'tan gel

onu anlamakta zorlanyordu; Yahuda da onlar her za

miti. Bu kasaba, S o d o m ve Gomorrah'takine benzer ah

m a n anladn syleyemezdi. T e m e l d e yalnz ve yanl

lakszlk ve iddet eilimiyle tannrd. O blgeyi bilen

anlalm bir hayat srmt. A m a Y a h u d a ' n m tutkulu

Galileli insanlar, Yahuda'ya pheyle bakyorlard, nk

milliyetiliine ve sa'ya ballna phe yoktu.

kariyot kelimesinin "suikast" ile ayn anlama geldii

Acaba Nasral'nn iddialanyla zaten aktanlan mesaj

glendiren bir ey mi olmutu; K a n a ' d a k i dn ziyafe

ni biliyorlard.
nsanlar, aralarnda en militan olannn o olduunu

tinde olanlar neydi?

sylyorlard; Efendisi'nin gelen Krallk hakknda syle

Kana, gl kysndan bir hayli uzakt ve en iyi olaslk

diklerini srekli tekrarlyordu. A m a Yahuda, gelen krall

la btn bir gn yrmeyi gerektirirdi. sa, annesi ve ha-

n bu dnyaya ait olduunu da sylyordu. On iki kii

varileriyle birlikte oradaki bir dne gitmiti.

arasnda bir de isel zmre vard: Yuhanna, Yakup ve Pet-

Tren, erkeklerin tarlalardaki almalarndan yeni

ros. Bir vaazdan dierine giderken sa'nn yannda yr

dndkleri bir saatte yaplyordu ve damat alay, gelini

yorlar, O konuurken yannda duruyorlard. Kaln ke

evinden almaya gidiyordu. En iyi giysilerini giymi olan

mikli, kaslar ve elleri yllar boyunca dolu a l a n ekmek

damatlar, Sleyman'n dnlerinde yapt gibi bir ta

ten glenmi ve nasr balam balklard. Meslekleri

giyerdi. Gelinin s a l a n ykanr, kna srlr, yz bir pe

nin doasndan dolay birbirleriyle yan yana olmaya al

enin arkasna gizlenirdi. kisi de sokaklarda tanrken,

knlard, nk glde birlikte uzun geceler geirmilerdi.

davetliler Kral Davut'un zamanndan kalma arklar sy

Fazla konumayan, resmi eitimleri dk adamlard ve

lerdi.

krek ekebilmeye baladklarndan beri balk avlam

D n srasnda h a h a m geleneksel kutsamasn yapar,

szler davetliler tarafndan tekrarlanrd. Evlenen ift

lard.
Gl kysnda yaayan insanlar onlar iyi tanyordu; bu
adam geliri garantili, alakgnll rahatlklarla dolu

huppah denen bir sayvann altnda oturur, nedimeler etraflann sarard. Geleneklere gre, on nedime olmalyd.

bir yaam brakarak, para iin hazinecisinin becerilerine

Trenden sonra, kutlamalar balard; konuklar halan

ihtiya duyan bir h a h a m m eliinde Galile dalarmda do

m et ve sebzelerle dolu tabaklarm konduu alak masa

larken grnce, hakl olarak anyorlard.

larn etrafna yerleirdi. arap yerel z m balarmdan ge

te yandan, Yahuda'nm Nasral'nn grubuna nasl

katldn kimse bilmiyordu. Bir gn on bir kiiyken, er
tesi gn on iki oluvermiti. A m a dierlerinden daha es108

tirilirdi. Galile araplar zaten btn blgede nlyd ve

Galile halknn da iyi iki itii her yerde bilinirdi.
n e m i n i gstermek iin, sa ve annesi, gelinin babas109

GORDON THOMAS

13. HAVAR

run masasnda oturmutu. Havariler ise dier konuklarla

verici bir durumdan nasl syrlacaklarn m e r a k ettikleri

birlikteydi. H a l k iinde ortaya ktndan beri, sa alkol

yere doru yrdler. Meryem, oluyla fsldaarak bir

l ikiden holanmadn aka gstermiti. Bu bile, onu

eyler konuuyordu. Aralarmda geenler, sonsuza d e k

dier gezgin vaizlerden ayran bir zellikti. Birou vaaz

mahremiyetini koruyacak. A m a normal insan anlaynn

lar arasnda sarho bir ekilde dolarlard.

tesine geen bir mucize gereklemek zereydi.

Saatler geerken, konuklar ikinin de etkisiyle takm-

sa, yiyecek ve iki salamaktan sorumlu olan Natana-

lamaya balamlard. O srada ev sahibine, daha fazla

el'e dnd. Yuhanna hl konuulanlar duyabiliyordu.

arap kalmad bildirildi. Konuklar iftiler ve karlary

M e r y e m , hizmet edenlere buyurdu: "Size ne derse yapn."

d; hava scak ve yemekler tuzlu, baharatlyd. Susuzluk

M e r y e m bir daha asla toplum iinde konumayacakt.

larn gidermek iin daha fazla arap gerekiyordu. A m a

Bu szyle, sanki olunun lahi G c ' n kabullenmi,

depodan flarn getirilmesi z a m a n alacakt.

kendisinin O'nunla ilgili grevinin bittiini simgelemiti.

Meryem, adamn sorununu anlamt. Konuklar davet

sa'nn talimatlarna gre, hizmetliler arap flarn

edip de uygun ekilde yiyecek ve arap sunamamaktan

azlarna kadar suyla doldurdular. sa, Natanael'e dn

daha byk bir sosyal gaf olamazd. stelik konuklardan

d ve ondan flardan birine bir kepe daldrmasn sy

bazlar kibarca, ama srarl bir ekilde kadehlerinin yeni

ledi. Fnn iindeki sv, koyu arap krmzs rengindey-

den doldurulmasn istemeye balamlard bile. sa'ya

di. Natanael svy tatt ve imdiye dek itii en lezzetli a

yakn oturan Yuhanna, neler olduunu grebiliyordu ve

r a p olduunu syledi.

Meryem'in szlerinden, neler olabileceini de anlamt.

Konuklarn hibirinin bu olaydan haberi olmad ve

Meryem oluna dnm ve "araplar kalmad," demiti.

hepsi mutlu bir ekilde yataklarna gitti. A m a Natanael ve

sa, Yuhanna'nm aktardna gre, annesini yle ya

adamlar, neler olduunu grmlerdi; kendilerini tut

ntlad: "Vaktim daha gelmedi."

sa annesine bir konuk olarak bu sorumluluun kendi
lerini ilgilendirmediini mi sylyordu? Yoksa mucizevi

m a k t a zorlanyorlard. Saatler iinde, s a ' n m suyu nasl

araba dntrdnn haberi yayld ve gcnn ilk
kamt toplum nnde grlm oldu.

glerini bu ekilde gstermek istemediinden mi sz

ediyordu? A m a annesine kar sevgisi dnldnde,
sa'nn onu hayal krklna uratmak istemedii akt.

A m a bu arada, sa nemli bir uyarda da bulunmutu:

" V a k t i m daha gelmedi." Dnyada bulunmasmn gerek

Yuhanna'ya gre, bu cevaptan sonra M e r y e m ayaa

a m a c m herkese hatrlatyordu. Dnyevi lm yolculuu

kalkt ve sa'ya kendisini izlemesini iaret etti; birlikte Na-

na kmaya hazr olduunu, arkasndan neler geleceini

tanael'in ve adamlarnn arabn kalanm testilere doldur

bildiini aklyordu. G c n gstermek iin d n

duu ve bunu yaparken de muhtemelen bylesine utan

k u l l a n m a s m m nedeni kesinlikle akr. sa, Mesih grevi

110

ni

GORDON THOMAS

13. HAVAR

ne balamaya hazr olduuna iaret ediyordu; sonuta

gcnden sz ettiinin farkndayd. S a d e c e bir erkek ve

bunu grebilecek yeterli sayda insan oradayd. O n d a n

bir k a d m arasndaki sevgi deildi bu; sevgi ayn zamanda

baka herkes, yaamak iin domutu; O ise lmek iin

karlkl hogr, balayclk, dl b e k l e m e d e n baka

gelmiti.

larna yardm etmek anlamna da geliyordu. Bu kesinlik

le yeni bir eydi. Mecdelli Meryem'in dnyasnn sert ger

Mecdelli Meryem, Galile Denizi kys boyunca yakla

eklii, insanlann bask ve g kullanarak bakalannn

k yirmi kilometrelik yolculuuna devam ederken, tek

elindeki eyleri aldn gsteriyordu. Fahielik, sosyal l

yapabildii karlamay u m d u u ve artc mesajn

tlerde en alt srada yer alyordu.

vermeye devam eden adam hakknda duyduklarn d

Mecdelli M e r y e m , baka insanlann N a s r a h ' n m dier

nmekti: Cennet Krall geliyordu ve oraya girmek iin

herkesten farkl olan grlerine nasl tepki verdiklerini

insanlarn tvbe etmesi, iyi habere inanmas gerekiyordu.

m e r a k ediyordu.

Bu kelime -tvbe- Mecdelli Meryem'in zihninde tek bir

anlama geliyordu. Bunu yaparak yepyeni bir hayata ba
layabilirdi. Bu olaslk bile, srtnn rpermesine yetmi
olmaldr. Geleceinin nasl olabileceini tahmin edecek
kadar genti; daha fazla bo ve duygusuz seks olmaya
cakt; zamanndan nce yalanmas gerekmeyecekti. Ar
tk fahie olarak adlandrlmayacak, toplum dna itilmeyecekti. Bu yeni yaam tarz, umursamazlk edemeyecei
kadar ekiciydi.

Niyeti, le gnei ateini gstermeden n c e Kafernah u m ' a ulamakt. Kafernahum'da gl en derin noktasma
ulayordu ve scak yznden suyun zerinden buhar
ykseliyordu.
Kasaba, M e c d e l ' d e n biraz daha kkt ve nfusu
yaklak 1.700 civanndayd. A m a a m ' d a n Y u k a n Galile
yoluyla gelen deve ve eek kervanlarnn yan sra glden
gelen balklarn sayesinde, sk sk daha kalabalk olu
yordu. Buhar evlerinde kurutulmak zere mallarn K a -

O gne dek, Musa insanlar arasnda en byk kiilik

olmutu. Btn srail'de, Moshe Rabbenu adyla tannrd;

fernahum'a getiriyorlard. Le gibi koku btn kasabay

kaplyordu.

yani retmen, Kanun Verici Musa. O zamana kadar ba

lek bir yer olduu iin ok sayda han vard ve M e c

ka hi kimse, T a n n ile bylesine bir balant sergileme-

delli M e r y e m de onlardan birinde yemek yiyecekti. M e n

miti: "Tann, bir insann dostlaryla konutuu gibi, Musa ile

balk ya da kuzuydu; sohbetler ise genellikle fiyatlann na

yz yze konuurdu."

sl olmas gerektii, K u d s yolunun ne kadar gvenli ol

imdi, on asr sonra, sa ayn ilikiyi sergiliyor, insanlann ruhlann ele geiren karanlk glerden kurtulma
nn, inan sayesinde mmkn olduunu iddia ediyordu.
Her kadm gibi, Mecdelli Meryem de sa'nn sevginin
112

duu ve son zamanlarda Romallar'n neler yaptyla il

gili olurdu.
A m a imdi yeni bir konu daha vard: sa'nn evresin
de dnen sra d olaylar.
113

13. H A V A R

GORDON THOMAS
nceki abat sabahnda kasabann sinagoguna gelmi

neredeydi? O gn bir kadnn kovasma ip balayabilece

ti. sa ve havarileri sinagogun arka tarafnda durmu, Ha

ini, a m a kuyudan su ekemeyeceini sylemenin ne gibi

h a m Yehuda'nn vaazn bitirmesini beklemilerdi. On

bir dini temeli olabilirdi? Bir mzisyenin kopan telini ta

dan sonra sa bir kez daha ne km ve Yeaya'dan bir

mir etmesine izin verilirken, yenisini takmasna izin ol

blm semiti.

mamasnn nedeni ne olabilirdi? Y e m e k yenebilirken, ha

"Rab'bin ruhu zerindedir.

nk beni yoksullara Sevindi

zrlanmas neden yasak olabilirdi? Ba ansn geirmek

Tutsaklara zgrl, kr

iin sirke kullanlmasna izin verilirken, neden tkrl-

lere gzlerinin aldn bildirmem iin beni gnderdi; bask al

mesi yasakt? sa bu szlerin Yasa'nm neresinde yazd

tnda ezilenleri zgr edeyim, Rab'bin kutlu kld ba ylm

n bilmek istiyordu. sa'nn Kafernahum halkna syledi

bildireyim

i bir sz, gnler sonra bile hl tartlyordu: "nsanolu,

rici Haber'i yaymam iin meshetti.

diye."

Bu szlerde, kimsenin itiraz edemeyecei bir kesinlik

abat

gnnn

Rabbi'dir."

vard. A m a sa aniden dinleyicilerini harekete geirmiti;

O'na soru soran adamlar -sorulan sadece erkekler so

tpk Nasra'daki sinagogda olduu gibi. Kafernahum'da-

rabilirdi- imdi Kafernahum'daki serin handa oturan

ki cemaatin nnde, bu szlerin bildirdii kehanetin ger

Mecdelli Meryem'in nnde bu sorulan tekrarlyorlard.

ekletiini syledi. Sonra sakin bir ekilde sinagogdan

Nasral, T a n n ' n m vaadinin yerine geldiini sylerken, ne

kt.

d e m e k istiyordu? u iyi habere gelince; b u n u nasl garan

N a s r a ' d a O ' n u tehdit etmilerdi. A m a Kaferna-

tileyebiliyordu? O n l a n tutsaklktan nasl kurtacakt? Na-

hum'da, insanlar merakl ve kararsz bir tavrla bakmakla

sral'nn yannda bir avu adam vard. Romallar' ya da

yetindiler. Akam karanl kerken, sa kasaba meyda

bakalarn nasl yeneceklerdi?

nnda durdu ve daha nce hi kimsenin cesaret edemedi

i bir konuda vaaz verdi: abat meselesi. sa, haftada bir

Bu sorular hl tartlrken, darda bir eyler olmaya

balad.

gn dinlenme fikrine kar olmadn aka ifade etti; bu

Mecdelli M e r y e m de handan dan koanlara katld.

gerekten de herkesin, T a n n ' n m Mutlak Yaratc olduu

Bir adam, birka saat nce Nain yolunda bir mucize ger

nu hatrlamas iin gereken bir duraksamayd. A m a din

ekletiinden sz ediyordu. Nasral, doumundan beri

leyiciler iyice ilgi gstermeye baladnda, sa u anki

olunu ele geirmi olan iblisleri kovmutu. Kalabalk

uygulanyla abat'a kar olduunu bildirdi.

toplanrken, adam hikyesini anlatmaya devam etti. o k

Kiinin gl boyunca yryebileceini, a m a bir metre

sevdii olu, fkeden gz dnm bir deli gibi davran

tesine geemeyeceini bildiren Yasa'nm ne mant var

yordu ve vahi bir hayvan gibi yandan ok daha gly

d? Kiinin abat gnnde bir mektup yazabileceini, a-

d. N a i n ' d e n dnerken, yolun kenarnda dinlenen Nas-

ma ikincisine izin olmadm syleyen Y a s a ' n m mant

ral'ya ve takipilerine rastlamlard. Olu saldrmaya

114

115

GORDON THOMAS
hazrlanr gibi aniden yere kapanarak yrmeye bala

13. H A V A R
A d a m oradakdere kzd. Nasral'nn bu dnce tarz

mt. Nasral'nn adamlarndan b a z d a n hemen bakla

n tahmin ettiini, eytan'm eytan' k o v m a s m m m m

rn ekmi ve O'nu korumak iin evresini sarmlard.

kn olmadm sylediini bddirdi. A m a bir krallk ken

Nasral o n l a n uzaklatrmi ve olana aldrmadan baba

di iinde blnrse, ykdmas kanlmazd. Hayr, ey

sna dnerek yaklaan Krallk hakkndaki inancm sorgu

tanlar kovduu yer, T a n n ' m n Krall idi. Bunu, insanla

lamt. Baba bu soruyu anlamadn, ama eer bu krallk

rn Cennet Krad'nn geldiini a n l a m a l a n iin yapmt.

olunu sakinletirirse, o zaman inanabdeceini itiraf et

nsanlar bir kez daha akn tavrlarla birbirlerine bak

miti.

tlar. Yine ayn szler tekrarlanmt; Cennet Krall geldi!

ocuk tslyor, az kpryordu. A m a Nasral'nn

Peki, a m a neredeydi? ocuun babasn sorgularken,

adamlar ocuu uzaklatrmaya alrken, Efendi onlar

a d a m s a ' n m inanan insan iin her eyin m m k n oldu

bir kez daha bastrmt. Sonra yine ocuun babasna

unu sylediinden baka bir aklama getiremedi.

dnmt.

"man edene her ey olanakldr."

Kafernahum sokaklanndaki adamlar, aknlkla bir

birlerine baktlar. te biri daha Nasral hakknda inanl

B t n bunlar, sa Kafernahum'dan a y n l m a d a n ksa

sre nce olanlar aklayabdir miydi? O hikye bile ocu
un babasnn anlatt kadar artcyd.

maz eyler anlatyordu. "Olun," diye lafa girdi, dinle

Petros, sa'ya kaynvalidesine yardm edip edemeyece

yenlerden biri, "ona ne oldu?" O an tekrar yaad belli

ini sormutu. Yal bir kadmd ve btn hayatn kirli

olan adam, sa'nn ocuun yarana diz kn ve bir

dumanlaryla kadmn hastalanmasma neden olan bir ba

elini onun basma koyusunu anlatt. Sonra, keskin ve yet

lk fabrikasnn yanmda geirmiti. Yllar boyunca, Kafer

kin bir sesle, Nasral eytana ocuun bedeninden kma

n a h u m ' d a k i doktorlar bddikleri t m arelere bavurmu

sn ve bir daha geri dnmemesini emretmiti.

lard. Bir bayku beynini, balk kafalarm ve bir gl kurba

ocuk aniden korkun bir ekilde debelenmeye bala

asnn bacam ezerek ilalar yapmlard. Hibiri ie ya

m, son bir kaslmann ardmdan hareketsiz kalarak uy

ramamt. Hibir ey, k a n n ardanra ve bacaklanndaki

kuya dalmt. Ksa bir sre sonra sa ona uyanmasn sy

ilikleri geirememiti. Vcut organlan tek tek iflas edi

lemiti. Gzlerini atnda, ocuk artk deli gibi bakm

yordu.

yordu.

sa kadmn yatana yaklam ve elini tutmutu. Bir

Kafernahum'daki kalabaln iinde, yal bir adam

an iin, tpk Nain yolundaki ocuk gibi, kadm fkeli ve

hasta ocuu normale dndrmenin vgye deer oldu

d m a n c a gzlerle O'na bakmt. A m a s o m a kadnn y

unu, ama byk bir tehlike ierdiini syledi. eytan'

z aniden aydnlanm ve glmsemiti. A d a n kesd-

kzdrmak, sonuta onu daha fazlasn y a p m a k iin k

miti ve ydlardr ilk kez yatandan kalkabilmiti. Btn

krtmak demekti.

k o m u l a n aknlk iindeydi.
116

117

GORDON THOMAS
o c u u n babasnn anlatt hikyeden phe eden
herkes, Petros'un kaynvalidesini grmeye arld.
Bu ilk mucizeler, kendilerini izleyen birou gibi, kur
tulu inancm glendiriyordu. nananlar sadece fiziksel
olarak deil, ruhsal olarak da rahatlyorlard. sa o kadar
ok kiiye yardm etmiti ki hepsi yazlsa, yazldktan ki

tap dnyaya smazd.

A m a n e kadar mucize sergilerse sergilesin, C n a hl
inanmamakta direnenler vard. A m a bu insanlar, O'na
inanmadklar srece hibir mucizenin yeterli olmayaca
n asla renemeyeceklerdi.

H e r gn olduu gibi, lende Kuds'teki kinci Tap

Mecdelli M e r y e m btn bu olanlardan sonra Kaferna-

n a k borusu bir kez daha hznl sesiyle tt. lk Tap

h u m ' d a n ayrld ve Nain kasabasna doru yola m kt?

nak, 586 ylnda Nebuatneser tarafndan yok edilmiti.

O akam, sa Nain'deki en nemli adam olan Farisi Si-

B y k Herodes tarafndan ina edilen kinci Tapmak, de

mon'un evinde yemee davet edilmiti. Kafernahum'dan

vasa bir yapyd; her biri y u k a n ktka klen kat

sonra yol ikiye aynlyordu. Biri Kuds'e gidiyordu. O

vard ve altn kubbesi btn Kuds'e hkimdi. ehrin do

yolda, ocuun babasnn anlatt hikyeyi ve Petros'un

usundaki bir platoda yaplm olan Tapnak, korku sal

kaynvalidesinin iyiletirilmesiyle ilgili olanlar dinleyen

m a k ve etki uyandrmak amacyla yapldn her haliyle

bir adam, eek srtnda ilerliyordu. Bu adam, Tapnak ca

gsteriyordu. Haclar iin bu bina, inanlarnn en nemli

suslarndan biriydi.

sembolyd.
Siyah cppeli rahip, insanlarnn tarihinin derinlikleri
ne u z a n a n bir melodi alarken -bu mzik ilk kez M u s a
halkn Msr'dan k a n r k e n duyulmutu- k u m a n d a n l a n
J o n a t h a n ' n dikkatli baklan altnda T a p m a k muhafzlan T a p m a k ' t a n kyor ve Nicanor Kaps'nn nndeki
platformda yerlerini alyorlard. D e v kap, kutsal Rahipler
Avlusu'nu, D Tapnak'taki dier tm avlulardan a y m yordu.

118

119

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Burada ticaret hkimdi. o k sayda tefeci, kendi stunlu avlularmda haclarn R o m a dinarlarm Yahudi e-

dahilindeki dier avlularda da ayn ekilde S u n a k Avlusu'na alan kemerli kaplar vard.

keliyle deitiriyorlard, nk Tapnak iinde baka para

B y k bir cilal ta blou olan B y k Sunak'ta, tepede

kullanlamyordu. On kapnn nnde, bitki ilalar sa

bulunan ak kurban ocana kan rampalar vard. Sol ta

tan satclar sralanmt. T a p m a k iinde dzinelerce ha

rafta, rahiplerini ellerini ve ayaklarn temizlemek, dier

h a m ve din bilgini, belli bir para karlnda yeterli eiti

tren kullanmlar iin su ekmek amacyla kullandklar

mi almam olanlar iin Kutsal Metin y o r u m l a n yapyor

dev bronz havuz yer alyordu. S u , T a p m a k binasnn al

lard.

tndaki dev sarnlardan elde ediliyordu. Bu sarnlar,

Bu bilge adamlar, zellikle Kadnlar Avlusu'nda ok

rabet gryorlard. Burada bir e nasl hamile kalabilece

evredeki tepelerin altmda akan yeralt sularmdan uza

n a n su kemerlerine balanyordu.

ini renmek iin hahamlara danyor ya da bir dul, ha

Sunan sa tarafnda kurban kasaplar, hayvanlan ke

hamn Kutsal Metin'den setii pasajlarla teselli bulmaya

siyor ve ate iin hazrlyorlard. Erkek ocuklar k a m ve

alyordu.

hayvan artklann sk sk yeraltndaki lam kanallarna

Kadnlar Avlusu'ndan uzanan geni bir merdiven,

doru spryorlard. Ortalama bir gnde, on bin kadar

inanszlar da dahil olmak zere herkese ak olan bir av

hac adak sunmak iin avlulara girip kyordu. Festival

luya iniyordu. Buras Musevi Olmayanlar Avlusu idi.

z a m a n l a n n d a , bu say misli artyordu.

Hepsinin iinde en by olan bu avlunun bir k e n a n

Kimse, avlulara tepeden bakan byk yapya hayran

boyunca yz altm iki mermer stun uzanyordu ve ba

hayran bakmaktan kendini alamyordu. Sadece surlarda

l a n Korint tarzmda oymalarla sslenmi bu stunlarn

dolaan Romal askerler, bu yapnn Antonia Kalesi oldu

her birinin kalnl, ulu bir narn gvdesi kadard. B u ,

u n u hatrlatyordu. Kalenin iinde srekli olarak be yz

T a p m a k dahilinde mimarisinde yabanc etkiler grnen

kadar asker bulunuyordu. Daha sabahm erken saatlerin

tek yerdi. Burada paganlar neredeyse her eyin alnp sa

den itibaren, kale duvarlan o n l a n n i avlulardan gelen

tlabilecei bir ortam yaratmlard. t e yandan, bu sat

sesleriyle inyordu.

lar zerinden alman vergilerle, T a p m a k hatr saylr bir

gelir elde ediyordu.

A m a boru ilk kez aldnda, Antonia da sessizleiyordu. Nbetiler bile T a p m a k binasna srtlarn dnyor

Hibir kadm, kendilerine ayrlm olan avlunun te

lard.

sinde baka blmlere giremezdi. Eer bir adakta buluna-

Bu hareket, igalcilerle lke halk arasndaki ilikinin

caksa, hayvan Kadnlar Avlusu'nda sat y a p m a yetkisi

biimini yanstan kk, ama nemli bir sembold; bu,

olan seyyar satclardan alr, S u n a k Avlusu'nun basamak-

Pontius Pilatus ile Tapnak'taki Barahip Yusuf Kayafas

lannn dibinde bekleyen bir rahibe teslim ederdi. T a p m a k

arasmdaki bir tr sessiz anlamayd. ki adam da politik

120

121

13. HAVAR

GORDON THOMAS
gereklerin farkndayd. A m a o zaman iin, anlamalar
nn ksa sre sonra sona ereceini ikisi de tahmin edemez
lerdi ve bu oluumun habercisi, oktan Galile'ye doru

Nikanor Kaps'nn ardndaki her ey gibi, kapnn

n n d e toplananlar bu ka yolunu da bilmiyorlard.
Borunun ilk sesiyle, satclar kurbanlann bulunduu
kafeslere uval rtyorlard. Byk Sunak etrafndaki b

yola kmt bile.

T a p m a k binasnn iinde, borunun sesini platformun
zerindeki hareketlilik izlerdi.

tn hareket aniden duruyordu. Dier kaplarda s a h a l a r l a

uraan haclar, h e m e n Nikanor Kaps'na doru ilerli

T a p m a k binasmda zel dini ziyafetler iin kutsal su

yordu. Yazmanlar ve eitli yasal kortlardan gelen yarg

yun geirildii Su Kaps; yakn zamanda ailelerinden bi

lar, onlara katlyordu. Belli bir yan zerindeki t m o

rini kaybedenlerin dua etmeye geldiklerinde gemeleri

cuklar ve erkekler, ilerini h e m e n brakyor, dua cppesi

iin ayrlm Yas Kaps; yeni evli iftlere ayrlm D a m a t

ni zerine geiriyor, elinde Kutsal M e t i n ' d e n pasajlann

Kaps ve bir de Kutsal Tabletler'in ilk kez T a p m a k bina

bulunduu siyah renkli kk bir kutuyla geliyordu.

sna sokulduu D o u Kaps yer alyordu. A m a btn ka

kinci Tapnak yapldndan ve btn kafir pisliinden

plar iinde, haclar zellikle bir tanesinin n n d e gelip

temizlendii duyurulduundan beri, bu kurallar hi de

duruyorlard; bu, kaplarn en kutsal olan Nikanor idi.

imemiti.

M k e m m e l simetriye sahip on be metre ykseklikte

Nikanor Kaps'nn tesinde, T a p m a k binasnn mer

ki bu ift kanatl kaplarn hepsi bronzdan yaplm ve

kezi y e r alyordu. H e r biri ilk srail kabilelerinden birini

z m salkm desenleriyle sslenmiti. H e r kap yaklak

temsil eden on iki basamakla klan yksek yap, drt b

yarm metre kalnlmdayd ve en gl kobalarma bi

y k stunla destekleniyordu. Bu, Kutsallarn Kutsal'nm

le kar koyabilecek kadar salamd. Sabahlan alrken

d yzyd.

ve akamlan kapanrken, bir dzine Tapmak muhafz

N i k a n o r Kaps'nn n n d e bekleen adamlarn iinde,

birlikte alyordu. Nikanor Kaps'nn bulunduu du

Kutsallarn Kutsal'n grnmez klan altn kafes iine ek

var, hibir kuatma merdiveninin ulaamayaca kadar

l e n m e k zere altn bir kle verebilecek kadar zengin ol

yksekti.

m a y hayal etmeyen tek bir kii bile yoktu.

Savunma amal bu zellikler sayesinde, herhangi bir

Bu kutsal meknda sadece Barahip tts yakabilirdi.

saldr durumunda Barahip ve dier rahipler, Tap-

O bile en iteki blmeyi gizleyen perdeyi ekme yetkisine

nak'taki esiz kutsal eyalar toplayarak yeraltndaki bir

sahip deildi. Btn gzlerden uzak ve dokunulmaz olan

tnelden tepelere kamak iin yeterince zaman bulabilir

bu yer, Gerek T a n n ' n m dnyada var olduu yerdi.

lerdi. Bu tnel yle bir ekilde ina edilmiti ki son rahip

Tapnak atsnda ilahiler yava tempolu, ama gr bir

de gvenli bir ekilde ieri girdiinde, bir manivelann e

sesle devam ederdi; bu, zamann aslnda bir anlam olma

kilmesiyle hemen kecek durumdayd.

dn hatrlatan eydi. Zaman sadece T a n n iin nemliydi.

122

123

GORDON THOMAS
Her yer sessizleirken, Jonathan dikkatli bir ekilde
dururdu. G u r u r verici bir isim tayordu -branice anlam
"Tanr'mn Verdii"- ve kinci T a p m a k ina edildiinden
beri, T a p m a k muhafzlarna kumandanlk yapan bir Jo
nathan daima var olmutu. lk Jonathan, Musa'nn toru
nuydu ve baarl bir gen subayd. Filistinliler'e kar ve
rilen savata gsterdii basanlar, kendisinden sonra gele
cek olan t m Tapmak muhafzlan kumandanna bu ismin
verilmesiyle onurlandrlmasm salamt.
Bir Yahudi savasnn etkileyici kyafetleri iinde,
platformun nndeki kalabalk tamamen sessizleene ka
dar beklerdi. Ancak o zaman dner ve muhafzlarn tek
rar Tapmak'taki yerlerine gtrrd. Ksa bir sre son
ra tekrar ortaya kard ve bu kez yaranda m u h t e e m bir
cppe giymi birisi olurdu.
Bu, Barahip Yusuf Kayafas'tan bakas deildi tabi ki.
Kayafas, btn Yahudiler iin en nemli kiilikti. Otorite

13. HAVAR
k ve mzisyeni, fnnclan ve T a p m a k binasnn altnda
ki mutfak ve atlyelerinde alan dier sanat ve zanaatkarlan korumaktan sorumluydular. Bu insanlarn says
da yaklak be yz buluyordu. S o n olarak da temizlik
iler ve hamallar geliyordu. T a p m a k hiyerarisinde en alt
ta yer alan bu i n s a n l a n n says da bin kadard.
T a p m a k iinde alan ve yaklak alt y z kiiden olu
an bir grup daha vard. Bunlar baka yasal kortlardan
gelen yarglar ve yazmanlard; her biri, Kutsal Kanunlar'n toplum yapsnda nasl uygulanmas gerektii ko
nusunda y o r u m yapacak kadar uzmand.
Yusuf Kayafas, kariyerine rahip olarak devam etmeye
karar vermeden nce, umut vaat eden bir yazmand. Bir
ordinasyon gn, parfml suda ald kutsal bir banyo
treniyle balyordu. Yeni bir beyaz keten cppe giyiyor,
hayvan kurban veriyordu. Boazlarn kestikten sonra,
ellerini hayvanlarn lelerinin zerine koyuyor ve Tann ' d a n o n l a n kabul etmesini diliyordu.

si, mparatorluk snrlarnn en u noktasna kadar uzan

Tapnak Barahibi hayvanlarn her birinden kan alarak

yordu. Diaspora'daki on milyon Yahudi iin dini lider,

onlar yala kantrr ve Kayafas' mesheder, ilk kez M u

kesinlikle bir bakas deil, sadece Kayafas idi.

sa'nn syledii szleri tekrarlayarak onu dini hayata ka

Tapmak iinde, yirmi binden fazla a d a m zerinde oto

bul ederdi. K o ya, mayasz ekmek ve u n d a n yaplm

ritesi vard. Yz barahip yardmcs vard ve hiyerarik

bir kek, zeytinyayla birlikte Kayafas'm ak avulanna

seviyeleri, Tapnak iin finans konulann yrten Ha

ve kalalanna yerletirilirdi. Daha sonra bu adaklar B

zineci ile aynyd. Onlardan s o m a yedi bin iki y z kutsan

yk Sunak'ta yaklrd.

m rahip geliyordu. O n l a n n altnda kurbanlara yardm

Kayafas kendisi Barahip olduunda, trenler daha da

eden, satclardan T a p m a k vergisini toplayan, tefeciler

karmak bir hale gelmiti. Hazineci onu en pahal par

iin para kurlann belirleyen, genel olarak T a p m a k bina

fmle meshetmiti; bu parfmn bir damlas, bir Yahu

sndaki gmr kontrol eden on iki bin Levili geliyordu.

di'nin yllk demesi gereken vergiden daha deerliydi.

Be yz yazman ve terifat, onlara yardm ediyordu.

T a n n ' n m dnyay yaratmak iin ihtiya duyduu sreyi

Jonathan'n emrinde yedi yz muhafz vard. Bin ar-

124

hatrlatmak iin, bu kurban treni de alt gn srmt.

125

GORDON THOMAS

13. HAVAR

Son gn, Nikanor Kaps'nda toplanm olan insanla

kendi ksa trenleri iin sralanm olan yazmanlarn ara

rn nnde, Yusuf Kayafas ciddi bir tavrla herhangi bir

snda olunu da grebiliyordu. ple evrilmi baka bir

trenden nce asla et yemeyeceine ve arap imeyecei

alanda, Annas yarglarn arasmda duruyordu. Kaya-

ne, Tapmak binasn korumak iin her eyi yapacana ye

fas'n kaynpederi artk Barahip olmamasna karn, Ta

min etmiti.

pmak iinde hl belirgin bir otoritesi vard. A m a Tap

Gerekten de szn yerine getirdiinden kimsenin

nak duvarlarnn tesinde, Roma bu aileye hi de nazik

davranmamt. Annas'n alt olu ve kendisi, Barahip

kukusu yoktu.

pozisyonundan alnmt.
Her zamanki gibi, le saatinde ortaya ktnda, ka

Siyah cppeli yarglarn arasmda, Kayafas'n phe

labalk onu ilk kez grecekti. U n v a m ve pozisyonu nede

duyduu iki kii de vard. Bunlardan biri ad branice'de

niyle zaten rktc biri olan Kayafas, daha da korkun

"Tanr'nm dl" anlamna gelen Gamliel idi. Efsanevi

bir adamd; nk belirgin bir ekilde etrafm saran dn

bir din bilgini ve yasa doktoru olan Hillel'in rencisi ve

yaya alkn biriydi. Kenarlar altn bordrlerle sslenmi

torunuydu. Bykbabasnn retisini izleyen Gamliel,

olan tren cppesi, onu daha da gl gsteriyordu.

Byk Sanhedrin'in kurtarlmas srasnda tannmt ve

Kayafas, imdi orta yalarn sryordu; gemii Ka-

konu adalete geldiinde fazla merhametli davranan biriy

na'da yerlemi olan ilk On ki srail Kabilesi'ne dayan

di. stn bir unvan olan Rabban unvanyla onurlandrl

yordu. Babil'deki srgnlerin hayatlarm o aileler ynet

m yedi yargtan biriydi. Hukuk alannda Kayafas da

mi, inanlarm canl tutmalarm salamlard. Yusuf Ka

ayn unvan tayordu.

yafas, tarih ve soy asndan iyi bir kkene sahipti. Kimli

kinci yarg, ad Yunanca'da "nsanlar zerinde muzaf

i ve geldii yer nedeniyle, e seimi snrlanmt. Gele

fer" anlamna gelen Nikodemus idi. O da fazla merhamet

neklere gre, ancak Tapmak rahiplerinden birinin kzyla

li olmakla n yapmt. Gamliel ve Kayafas'tan daha ya

evlenebilirdi ve gemii dnlrse, tercihen Bara-

lyd ve bir dnce adam olarak deerini birok kez yar

hip'in soyundan biri olmalyd.

glarnda yanstmt. Gamliel gibi onun da grleri sk

Yirmi yl nce Kk Sanhedrin'de gen bir yarg ola

sk daha muhafazakar olan Kayafas'mkilerle elimiti.

rak ie baladnda, yaklak yarm asrdr barahiplik

Gamliel ve Nikodemus, Byk Sanhedrin'de yaayan

unvann elinde tutan bir aileden gelen Rachel ile evlen

Farisiler'dendi. Ama Galile'de yaayan rkdalaryla fazla

miti. Bu birlemeden Matthias adnda bir olu ve Rebe-

ortak noktalan yoktu. Galile'deki Farisiler, birok adan

ka adnda bir kz olmutu. Matthias, babasmn izinden

Kayafas'n tutuculuuna yakndlar.

giderek Tapnak'ta grev alm ve bir yazman olmutu.

Platforma yaklarken, Kayafas, balamak zere olan

126

Yusuf Kayafas, Pontius Pilatus'tan nceki vali Byk

127

GORDON THOMAS

13. HAVAR

Valerius tarafndan atanmt; Valerius, mparatorluk

ri souktu. Farisiler iin, Kayafas'n tutumu, Yahudiler'in

standartlarna gre bile fazlasyla acmasz olan biriydi.

nasl bir boyunduruk altna sokulduunun en nemli gs

Yaplan son vergi z a m l a n n d a n sonra T a p m a k protesto et

tergelerinden biriydi. Pozisyonunu kendi karma kullan

mek amacyla bir delegasyon gnderdiinde, Valerius

d iin giderek daha fazla insan ondan tiksiniyordu.

yz rahibi Kuds halknn gz nnde armha gerdirmiti.

Barahipler, Tapnak kurbanlar srasnda yaplan tica

retten her zaman iin yararlanmlard, ama Kayafas, sat

Bu, Yahudi din organizasyonuna kar uygulanan ilk

lan her hayvan bana ald yzdeyi biraz daha artrm

zulmd ve zavall kurbanlarn ac lklar ve iniltileri,

t. Ayrca, T a p m a k iinde ticaret yapma yetkisi verilmi

gnler boyunca ehir sokaklarnda yanklanmt. H e r bi

olanlarn btn kazancndan da yzde on alyordu. B

ri plak olarak ayaklan topran birka santim zerinde

tn bunlar, onu blgedeki en zengin adamlar arasna sok

kalacak ekilde aslp lme terk edilen adamlar, son bir

mutu. Ayrca Tapmak'taki t m rahipleri de kendisi at

gnaha girmeye daha zorlanmt; Yahudi inanlarna g

yordu. Bylece her eyi kontrol edebiliyor ve neler olup

re rahiplerin plak grnmesi yasakt. stelik etlerin e

bittiini rahata izleyebiliyordu. Kk bir casus ordusu

rit halinde aslmasn salamak iin, her biri armha ge

sayesinde, birok eyi ksa sre iinde duyuyordu.

rilmeden nce acmaszca kamlanmt.

A m a sesiyle srailliler Avlusu'nda sessizlii bozdu

Ertesi yl, Yusuf Kayafas Barahip olmutu. Vali Pila-

unda ve brani rknn ilk kurucusu olan brahim'in sz

tus'a karn, putperestlik olaslna kar endieyle yakla

lerini aktarmaya baladnda, btn bunlar geici olarak

an gergin bir halkn tapmd bir Tapnak'tan sorumluy

unutulurdu.

du. Pilatus, byle bir saygszln tekrarlanmayacana,

ehir iinde R o m a askeri standartlarnn uygulanmayaca
na, trenler srasnda askerlerinin T a p m a k binasna
bakmayacana sz vermiti.
Kayafas, becerikli ve uzun pazarlklar sonucunda bu
anlamalar elde etmiti; Pilatus kutsal m e k n m dokunul

Derin boru sesleri dalgalanarak birleir ve ona cevap

verirdi.
Bu gerekten etkileyici an bittiinde, Yusuf Kayafas
platformdan iner, Nikanor Kaps'ndan tekrar ieri girerdi.
O gzden kaybolduktan sonra, insanlar ilerine geri
dnerdi.

mazlna sayg duyduu srece, Yahudiler'in R o m a ' n n

o k sayda odadan oluan kendi dairesine girmeden

istedii dnyevi yaptnmlara boyun eeceine garanti

n c e , Kayafas son bir tren daha yapard. Dairesinin he

vermiti. Byle bir anlama, iki tarafn da iine geliyordu.

m e n bitiiindeki saflk havuzuna giderdi. Burada soyu

Grevde bulunduu dokuz yl boyunca, Kayafas bu

n u p suya girer, zerinde ok sayda kutsal ya fsnn

dengeyi belli bir ekilde korumutu. Romallar'n kendisi

ni aaladklarn biliyordu. Herodes Antipas ile ilikile128

bulunduu mermer ereveli kvetin iine uzanrd.

Yardmcs suya bir miktar ya dker, bylece Kayafas
129

GORDON THOMAS

13. HAVAR

Rahipler Avlusu'ndan kt iin tekrar temizlenmek

iin ak kap brakmay, radikallerin karsnda otoriter

zere meshedilirdi. Yusuf Kayafas, bu sre iinde, muh

olmay ok iyi biliyordu.

temelen tek bir dnceyle bouuyor olmalyd: Kendi

Kaynpederi Annas'n kararllna ve kesinliine sa

sine kar yneltilen onca olumsuz dnceye ve tiksinti

hip olmadm syleyenler, Yusuf Kayafas'n daha st

duygusuna karn, kendi ynetimi altnda Tapnak kesin

kapal yntemlerle altn anlamyorlard. Sinsi, hile-

likle kutsal yasalara uygun olarak fonksiyonunu devam

kr, maniplatif ve kesinlikle acmasz bir adamd. Asla

ettiriyordu. O szler, Y a h u d i l e r i btn paganlardan ay

sesini ykseltmezdi. B u n a gerek yoktu. Otoritesi gzlerin

ran eydi.

de, mimiklerindeydi. T e k bir bakla karsndakini sin

Daha fazla zerklik talepleri; ezici vergilerden kurtul

dirmeyi baarabilirdi. kinci Tapmak binasnn ykldn

ma talepleri; daima orada olan, ama son zamanlarda da

gren bir barahip olarak tarihe g e m e m e y e kararlyd;

ha da belirginlemeye balayan dinsel uzaklamalar; ken

bunun iin her eyi yapacakt.

dilerine daha fazla sz hakk ve g imkn salamak iin

Tapmak organizasyonunu yeniden tanmlama derdinde

Trenler bittikten ve normalde giydii sade grnl

olan Farisiler: Kutsal Kanunlar'n uygun ekilde yorum-

siyah cppesini zerine geirdikten sonra, Yusuf Kayafas

lanmasyla, btn bunlar bastrlabilirdi. Saduki gcnn

gnn dier b l m n e geerdi.

temeli, Tapnak idi. Yusuf Kayafas, bu avantajn devam

etmesini salamak zere seildiine inanyordu.

Bayazman e m , ona aa seviyedeki kortlardan ge

tirilen hkmlerin yazld metinleri getirirdi. e m de ef

Ayn zamanda Farisiler'in igalci glerin varl altn

sanevi bir isim tayordu; branice'de anlam "yeniden bi

da yaamann getirdii sosyo-ekonomik, politik ve ide

linen" demekti ve tarihte bu isim, N u h ' u n en byk olu

olojik gereklerin de farkna varamadklarn dnyor

na aitti.

du. R o m a ' y a kar planlar yapmak bir yana, olumsuz d

Kk Sanhedrin mahkemesi, kk sularla ilgilenir

nceleri belli etmek bile Tapnak iin olumsuz etkiler ya

di -toprak kavgalar, sr hrszl gibi- ve Romallar'n

ratrd; hatta yok edilmesine bile neden olabilirdi.

Yahudiye'yi bld on bir eyaletten biriydi. Byk San

te yandan, uzlaamaz eilimler arasnda kutupla

hedrin, ulusun Yahudi Kanunlar Yksek Mahkemesi idi;

m bir T a p m a k ynettiini de kabul ediyordu. A m a Kut

sadece Yahudiye'de deil, btn blgede bu geerliydi.

sal Kanunlar'n nihai yorumu ona brakld srece, bu

n n ve yetkinliini yaklak drt yz yldr koruyor

nun bir nemi olmayacakt. Hukuku becerileri ona ne za

du; gerek Persler gerekse Yunanllar ve daha sonrasnda

man zorlamas, ne zaman ilerlemesi ve en nemlisi, ne za

da Kuds' ziyaret ettiinde Julius Caesar, bu mahkeme

man durmas gerektiini sylerdi. Antik gerekleri bir

ye hayran olmulard.

kez daha onaylarken, ayn zamanda farkl gr alar

130

Byk Sanhedrin, Sadukiler ve Farisiler'den gelen, bir131

GORDON THOMAS

13. H A V A R

likte Yallar Grubu'nu bir araya getiren, bazen "halkn

Ve Kuds geceye hazrlanyordu. Hayvanlar ahrlara

mvekkilleri" ad da verilen, rahipliin en yce yelerin

sokuluyor, ehrin aa ksmndan ya lambalarnn ilk

den ve yazmanlardan oluuyordu. Btn mahkeme, Ba

klar grnyordu. Tepelerin zerine alacakaranlk

rahip'in altnda yetmi bir kiiden oluuyordu. Mahke

kyor, ufuk izgisi belirsizleiyordu.

menin en zorlu davalarda bile tam sayyla toplanmas ok

enderdi.

Birka dakika sonra, gne Kayafas'a son kez gz krpacakt. O gzden kaybolurken, Barahip, tm Yahudiler

Yusuf Kayafas'm alma dairesi, parmen ynlar

adna bitmek zere olan gn iin Tanr'ya kredecekti.

ve srail tarihinin byk b l m n kapsayan deri ciltli

Bunlar bittikten s o m a ayn saygl tavrla dou kesi

kitaplarla doluydu. Kayafas leden sonrasn hkm

ne yryerek, T a n n ' d a n insanlarn kutsayacak baka bir

belgelerini okuyarak, her birini mhrle onaylayarak ge

gn iin dilekte bulundu. Ardndan, atmn gney ve ku

irecekti. Ancak mhr vurulduu zaman h k m geerli

zey kelerine yrd; her iki kede de Kayafas bu du

oluyordu.

ay tekrarlad.

Penceresinin dndan, Antonia Kalesi'nin avlusunda

Yahudiye tepelerini gren bu yksek yerden baktn

srekli yaplan askeri egzersizlerin grlts geliyordu.

da, Kafernahum'dan yola km olan ve eeini btn h

Lejyonerler, R o m a ordusunu dnyann en ileri askeri se

zyla sren casusu grmesi m m k n deildi.

viyesine ulatran taktikleri hi durmadan alyorlard.

Demirin demire arparken kard angrtlarn, igal al
tndaki halk rktmek iin bilerek karld belliydi.
Akama doru, Yusuf Kayafas gnnn son blm
ne hazrlanrd. Yannda sadece Jonathan ile birlikte, Tap
nak binasnn iindeki bir dizi koridordan geerek atya
kard. le duasnda borunun alnd yerden, nce bi
nann kuzey kesine yrr, ehre ve civarna bakard.
O akam yine ayn eyi yapmt. Aada haclar avlu
lardan dar dklrken, B y k Sunak'taki alevler yeri
ni korlara brakyordu. Yarglar ve yazmanlar da Krali
yet Kaps'ndan kyorlard. Musevi Olmayanlar Avlusu'nda, Tapmak muhafzlar paganlar dar atyorlard,
ama nce Levililer'e demeleri gereken paralarn tahsil
edilmesini salyorlard. Bu hep byle olurdu.
132

133

sa'nn ocuu ve Petros'un annesini iyiletirmesiyle

ilgili haberler, N a i n ' e Mecdelli M e r y e m ' d e n nce ula
mt. Haberleri y a y m a k iin tek yolun azdan aza ak
tarmak olduu bir ada, olaylar her aktarmda daha gi
zemli ve daha gl bir hal alrd. Kutsal Metin'de yazl
olanlar iyi bilenler, i n s a n l a n n giderek daha yaygn bir e
kilde sa adyla andklan Nasral'nm doduu kasabayla
deil, bu metinlerde kehanet edilen kiilikle grlmesi
gerektiini vurgular gibiydi.
Galileliler iin sa'nn varl, ayn zamanda iyi eitim
li Kudsller tarafndan hor grlen cahil insanlar olma
dklarnn da en nemli kantyd. Ailesiyle birlikte Tap
n a k binasna gittiinde, Nasral oradaki kibirli halka ger
ek bir Galile ocuunun drst kiiliine bir rnek ver
m e m i miydi?
sa o zamanlar on iki yandayd ve her erkek Yahudi
o c u u gibi, o da K a n u n ' d a n sorumlu tutulaca yaa gel
miti. yandayken, annesi O'na pskll bir dua elbi
sesi vermiti; be yama geldiinde, yine annesi O'na Kut
sal M e t i n ' d e n ilk pasajlar retmeye balam, b u n u n
135

13. H A V A R

GORDON THOMAS
iin Yusuf'un ailesinden gelen parmenleri kullanmt.

M e r y e m ve Yusuf, tekrar Kuds'e dnmlerdi. Ora

On ikinci d o u m gnnde, sa hayatmda ilk kez sol kolu

da, T a p m a k binasnn iinde hahamlarn eitildii yerde,

na Metin'den pasajlar ieren o kk kutuyu sarmt. O

oullarm bulmulard. sa rencilerin arasmda deildi,

andan itibaren, gnlk dualarn okuduu her seferinde o

ama " gn sonra onu Tapnak'ta, retmenlerin arasnda

kutuyu tamaya devam etmiti.

oturur buldular. Onlarn sylediklerini dinliyor, sorular soru

On ikinci d o u m gnnden s o m a Kuds'e yaptklar

yolculukta, Kanun'a gre Kuds'teki byk ziyafete

yordu. O'nu dinleyenlerin tm anlayna ve verdii yantla

ra aryordu. Meryem ve Yusuf O'nu grnce ardlar."

katlmlard. Aile, dierleriyle birlikte sra halinde ilahi

ler syleyerek gneye yrmt. Dier tm haclar gibi,
sa da dua ve ilahilere katlmt.

o c u k sa'nm hukuk uzmanlarnn arasnda oturuu

n u n hayali, sa'nn ocukluk anlan arasmda en ok akl

Binann iine girdiklerinde, Yusuf dier tm aile reis

da kalanyd. statlar tarafndan dikkatle dinleniyor ol

lerinin yapt eyi yapm, kurban etmek zere bir kuzu

mas, sa'nn syledii eylerin onlarn dikkatim ekecek

semiti. sa artk Tapmak trenlerinde yer alacak yaa

kadar nemli olduunu gsteriyordu. Bilgi alan bir

geldiinden, adak trenlerinin yapld avlulara Yusuf

renci deil, bilgi veren bir retmen gibiydi. A n n e ve ba

ile birlikte gitmiti.

basnn hayretine amamak gerekir. Bu ocuk, daha bir

Birlikte rahibin kuzunun boazn kesiini ve kan

ka yl nce, Kutsal Metin'den pasajlar rettikleri ocuk

dnyamn drt ynne datn izlemilerdi. Yine o ak

tu; oysa imdi en karmak ksmlann bile dinleyenleri

am, annesi Meryem'in kuzunun etlerini ie geirerek

hayretler iinde brakan bir ustalkla yorumluyordu.

pimeye hazrlayn da izlemiti; geleneklere gre bir i

B u , M e r y e m iin s a ' n m ne kadar hzl bydnn

gsnden kalasna doru, bir dieri de onunla ha olu

de bir gstergesiydi ve bu, bir anne olarak kabullenmekte

turacak ekilde n bacaklarna geirilirdi. Acaba T a n r ' n m

zorland bir eydi. B u n u kendi szleriyle de ifade etmi

Kuzusu olarak gelecekte karlaaca eyler hi aklna

ti: "ocuum, niin bunu bize yaptn? Bak, babanla ben kayg

gelmi miydi?

iinde seni aryoruz."

Ertesi gn Yusuf ve Meryem, Nasra'ya doru uzun

Aslnda Meryem, O'na hl kendisinin olu olduunu

yolculuklarna tekrar balamlard. Kyn en genleri,

hatrlatyordu. Bu duyguyu glendirmek iin, Yusuf'u

yine geleneklere gre, yolun bir blmn yalnz aarlar

da eklemi, "babanla ben" demiti.

d. Bir gn ya da daha uzun bir sre sonra aileleriyle bu

O z a m a n sa kaydedilmi ilk szlerini syledi. Bir soru

luur, Galile'nin daha az gvenli olan blmn birlikte

ekline sokarak, btn insanlar arasnda annesinin Cebra

yrrlerdi.

il ile karlamasn unutup unutmadn sorgulamt.

Ama dier ailelerin ocuklar oktan dnm olmasna

"Nasl olur da beni ararsnz? Babamn evinde bulunmam ge

rektiini bilmiyor musunuz?"

karn, sa'dan iz yoktu.

136

137

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Bu szler, azarlamaktan teydi. sa annesine ondan

dan bir kadnla evlenmezdi. lk kurucular kendilerini

domu olmakla birlikte, ayn zamanda Tanr'nn Olu

"Ayr Olanlar" eklinde tanmladndan beri, kyller

olduunu hatrlatyordu. O anda sa kendisini her trl

Farisi inanlarn srdrmlerdi. D a h a nceleri, Yunan

dnyevi ebeveynlik iddiasndan uzaklatrmt. B u , ne

llar lkeyi igal ettiklerinde dinsel zgrlkleri konusun

yapmaya geldiini vurgulad ilk seferdi. Tapnak'ta, sa

da uzun sre mcadele eden bu insanlar, "Kutsal Olan

oradaki herkes iin nemli bir vurgu yapmt. imdi, yir

lar" adyla da bilinirdi.

mi yl sonra, sa -Nain yolundaki ocukla Petros'un anne

imdiki dini liderleri T e o d a s ' m vaazlarn dinlememi

sini iyiletirirken- Tapmak'taki ocuun syledii eyleri

tek bir ifti, dkknc ya da tccar yoktu. Her abat g

uygulamaya geirmiti.

nnde, cemaate sinagog yaamnn, K a n u n ' u incelemenin

N a i n ' e ulaan haber, phe gtrmezdi. Aksi takdirde,

ve gnlk yaamda uygulamann nemini hatrlatr, Tan

Nain'in en nde gelen sakini Farisi Simon, sa'y neden

r'nn pagan R o m a igaline kar tepkilerini byle gster

akam yemeine davet edecekti ki?

melerini istediini vurgulard.

Bu ifade sadece R o m a l l a r ! deil, Musevi olmayan

Corafi olarak, Nain Estralon Dzl'n en iyi gren

yerdeydi; burada yaayan insanlar Babil Prensi Nebuatneser M 609 ylnda gelene kadar, Msr Firavunu Neco'nun kulland zel bir tahl ambaryd.

herkesi kapsard. Galile'de, Farisi olmayan insanlarn ke

sinlikle girmesine izin verilmeyen yerler de vard.
Farisiler Tapmak'taki yazmanlar ve B y k Sanhedrin'deki yarglar tarafndan temsil ediliyordu; etkileri,

Nain, lyas P e y g a m b e r i n B a a l ' m glerine kar zafer

y z binlik nfusunun ou m e z h e p yesi olan Gale'de

kazand yerdeydi. Asrlar sonra Kral Davut'un deveci-

o k yksekti. Eyaletin en byk ehrinde, sinagoglar ve

bas olan Ohil'in de doduu yerdi.

mahkemeleri Farisiler ynetiyordu. Kk kasabalarda,

Aradan geen uzun yllardan sonra, Nain ve insanlar

kylerde ve mezralarda, durum yine deimiyordu.

nn deimediini syleyenler de vard. Kabile tarznda

Grlerindeki kendini hakl karma eilimi, Farisi

yaayan bu alkan insanlar, Farisi yaam tarzna da sa

l e r ! rahatsz etmiyordu. Herkes, Kutsal Metin'in her tr

dklard. iftiler sra d rnler yetitiriyorlard; Na

l yorumuna gre, hakl olduunu biliyordu. Ayrca, s

in'in zeytinleri ve turungilleri Galile'deki dier tarlalar

rail'i silah gcyle kurtarmak iin tutuan Partizanlar'n

daki ekinlerden iki hafta nce biilir, dzlkte gidip gelen

cesaretini krmak iin herhangi bir ey yapmay dn

kervan sahiplerine iyi fiyatla satlrd.

m e m e k l e birlikte, h e r Farisi zaman geldiinde T a n n ' n m

Yabanclara scak davranlrd, ama Farisi olmadklar

srece burada yerlemelerine pek izin verilmezdi. Gelin
mezhep yesi olmad srece, hibir Nain erkei dar138

gerek zaferi Mesih araclyla kazanacana kesinlikle

inanyordu.
Bu gre hi k i m s e Farisi S i m o n kadar bal deildi.
139

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Fiziksel olarak, dzlklerin insanyd; ksa boylu, esmer

lar'n da iine girecei bir atmay balatmak istemezdi.

ve koyu renk gzl bir adamd. Bir hukuku olarak mes

Bu kendisi adna politik adan felaket anlamna gelirdi.

leine uygun ekilde genellikle siyah cppe giyerdi. Evi,

Herodes Antipas, Kutsal Metin'deki kurallara uygun ola

Nain Farisileri arasmda en nemli kiilerin dzenli olarak

rak yneteceine y e m i n etmiti.

bir araya gelip standartlar zerinde konutuklar ve ki

Simon, topran H e r o d e s Antipas'a satlmasna kar

m i n gnde "yedi saat d u a " edebildiini gstererek isel

olanlar temsil ediyordu. Btn bir gn boyunca, toprak

emberlerine katlabileceine karar verdikleri bir yerdi.

larn bir mezarln paras olduu konusunda tartp

Bu, bir adamn sinagogda yedi saat boyunca dua etmesi

durmutu; bylesine kutsanm topraklara bina ina et

anlamna gelmekle kalmyor, ayn zamanda Farisi yemek

mek, Tanr'ya kar saygszlk olurdu. Kutsal Metin'den

kanunlarna ve abat emirlerine gre haftada iki kez oru

ald aktarmlarla, S i m o n davay kazanm ve btn Fa

tutmasn da gerektiriyordu. Farisiler'in yeniden dou

risiler'in gznde k a h r a m a n olmutu.

konusunda kendi grleri vard: Zamann sonunda be

den fiziksel olarak mezardan kalkacak ve topraa konduundaki gibi taptaze olacakt.

Mecdelli M e r y e m beyaz duvarl ve kubbe atl evlerin

zerinde yumuayan gne klarn grdnde, alaca

Galile'deki t m mahkemelerde Simon'un sesi duyulu

karanlk kmek zereydi. Mecdel ile kyaslandnda,

yordu; ayrca Herodes Antipas'm hukukularm da Tabe-

Nain kk bir yerdi ve yolculara salayabilecei konfor

riye'deki kendi mahkemelerinde yenmiti.

snrlyd. Kafernahum'dan beri ayrlarda yrdn

Konu bir toprak kavgasyd. Herodes, Taberiye'nin ba

den, st ba toz-toprak iindeydi; yol boyunca karla

tsndaki bir miktar toprak zerinde hak iddia ediyordu.

t yerel devriyelerden, sa hakknda daha fazla bilgi ala

Orada oylamalarn yaplmas ve R o m a iin toplad ver

bilmiti.

gilerin biriktirilmesi iin bir depo kurmak istiyorlard.

Nasral, gizemli szlerini detaylca aklamaya gerek

Ama Farisiler, Herodes'in bu noktadan sonra On E m i r ' e

grmyordu; eer insanlar O'nun szlerinden bir anlam

kar gelmesinden korkuyorlard. R o m a dinarnn zerin

karamyorlarsa, geliini duyurduu Krallk'ta onlara

de mparator'un resminin olmas gibi, Herodes Anti

yer yoktu.

pas'm da zerinde kendi yz bulunan paralar bastrma

Bir defasnda sa insanlar etrafnda toplam, hikye

anlatr gibi bir edayla, iki olu olan bir adamn bana ge

sndan ekmiyorlard.
Herodes istedii takdirde topra zorbalkla da alabi

lenleri anlatmt. G e n olan, babasnn mirasndan hakk

lirdi, ama bu muhtemelen bir ayaklanma balatmaktan

olan pay hemen orada almak istemiti. Baba servetini b

teye gitmezdi. zel yaamndaki sorunlar yznden za

tn oullar arasnda eit olarak paylatrmt. Gen o

ten yeterince fke ekiyordu; Herodes Antipas, Romal-

lan mparatorluk topraklarnda dolam, btn parasn

140

141

GORDON THOMAS

13. H A V A R

araba ve kadna harcamt. Sahip olduu her eyi harca

l a n sadece ebeveynlerinin ocuklar yaptn anlamaly

yp tkettikten sonra, domuz oban olarak almak zo

dlar. A m a ikinci, ruhsal doumlar, onlar Tanr'nn o

runda kalmt. Bir Yahudi iin, bundan daha dk bir

cuklar yapabilirdi.

sosyal seviye olamazd. Yoksul olan, sadece uak olarak

Btn bunlar, babann dnyevi oluna syledii sz

olsa bile, babasna kendisini tekrar aileye kabul etmesi

lerde gizliydi. sa, retmenlerin retmeni, kendisini ba

iin yalvarmt.

layc babann rolnde gstermiti. Bu szler, daha

Babas olunun boynuna sarlm, onu pm, hizmet

krlarna ocuu ykayp giydirmelerini emretmiti. B

sonra armhtayken syleyecei szleri sembolize ediyor

du: "Baba, onlar bala; nk ne yaptklarn bilmiyorlar."

tn bunlar olurken, en besili danann kesilip ziyafet iin

hazrlanmasn buyurmutu. iftlikte olan byk olu bu

A m a imdi, misyonunun henz balarmdayken, sa

haberi duyduunda fkelenmiti. Babas onu yattrma

ncelikle herkese aradklar eyi bulmu olduklarn gs

ya altnda, kendisinin btn hayat boyunca ok a

termeye odaklanmt; O ' n u n araclyla ruhsal susuz

ltn, ama asla byle bir kutlamaya layk grlmedii

luklar ve alklan giderilebilirdi. Bu da baka bir hikye

ni sylemiti. Babas ona yle demiti: "Sen daima benim

de sembolize edilmiti:

lesin. Benim olan her ey senindir. Ama kardein lyd ve tek

"Bir ekinci tohum ekmeye kt. O ekerken tohumlarn kimi

rar dirildi. Kaybolmutu ve tekrar bulundu. Bunu anladnda,

yolun kenarna dt. Ayaklar allnda inendi ve gn ku

Cennet Krallnn da senin zerinde olduunu anlayacaksn."

lar onlar yedi. Bir bakas kayala dt, filizlenince kurutup

gitti. nk oras slak deildi. Bir bakas dikenlerin arasna

sa, insanlara dinledikleri eyleri kendi hayatlarnda

uygulamalarn sylyordu. Hayatlarn bara, uyuma ve

dt, dikenler tohumla birlikte yetierek onu bodu. Bir baka

s ise iyi topraa dt ve yetiince yz kat rn verdi."

kardelie adamahydlar; bu, yeni Krallk iin temel ola

sa, sevginin nasl inanla beslenebileceine dair baka

cakt. Ama nerdii eye ulamak iin, Kutsal Metin'de

bir rnek veriyordu; ancak o zaman gerek zafer ve gr

yazl olan kanunlarn yerine getirilmesinden daha te bir

k e m gerekleebilirdi. O n d a n sonra tohumun iftinin be

anlay gerekiyordu.

ceriksizliine karn bymesi gibi, kurtulu ister istemez

Duyurmaya geldii yeni hayata girmek iin, imdiki

gelecekti.

ruhsal varlklaryla O'nun nerdii arasndaki uurumun

N a i n ' e doru yrrken btn bunlar dinledii d

kapanmas gerekiyordu. Hepsi gnahtan domulard,

nlrse, Mecdelli M e r y e m ' i n etkilenmi olmasna ala

ama imdi ikinci bir doumu deneyimlemeleri gerekiyor

bilir mi? Oraya ulatnda, kasabann Herodes Antipas'a

du; bu, ruhsal bir temizlenme olacakt. O olmadan, Kral-

saldrd iin Vaftizci Yahya'nn tutukland haberiyle

lk'ta yer alma anslar yoktu. Dnyevi doumlarnn on-

alkalandn da grm olabilir. Antipas'n adamlar,

142

143

GORDON THOMAS

13. H A V A R

vaizi Tuz Denizi yaknlarndaki Makarus Kalesi'ne gtr

Caesar bile Herodes'in olu olmaktansa, d o m u z u olma

mlerdi. D a h a nce o kaleden canl kan tek bir tutsak

nn daha iyi olacan sylemiti.

bile olmamt. Nain'de de baka yerlerde sren sylenti

Ynetim sresinin sonlarna yaklarken, Herodes, Ya

ler dolayordu; Antipas'm ahlaksz yaam tarzn sorgu

hudi milliyetilerinin yeni bir oyun peinde olduklar so

lamakla, Vaftizci Yahya en az lyas Peygamber'inkine

nucuna varmt. Yaklaan olaylarn merkezinde kendisi

benzer bir cesaret gstermiti.

ni Mesih olarak tantacak bir ocuk olacakt. Herodes, ast

Mecdelli Meryem, Farisi Simon'un hibir eyi rasgele

ronomlarna Beklenen Kii'nin nerede doacan sor

yapmadn bilirdi; geri b u n u o dnemde herkes bilirdi.

mutu. Yakn zamanda kasabann zerinde bir yldz be

Btn hayatm bakalarna tuzaklar kurarak geirmi bir

lirdii iin, muhtemel yerin Beytlehem olabileceini sy

adamd. Birka yl nce Galile'deki Yahudiler arasnda sa

lemilerdi. Herodes, eski kehanetlerde sylenenleri o k

dece birka kiinin sahip olabilecei bir at arabasyla Mec-

iyi hatrlyordu.

del'e gelmiti. G e c e evine giren hrsz ldrm, bir ia

O srada, sanki olaylar dorulamak zere seilmi gi

damn savunmak iin Sleyman'a dayanan rnekler kul

bi, Herodes'in saraynda ziyareti vard; bu adamlar,

lanmt. Simon, hrszn canl olarak da yakalanabilecei

antik Maji kltnn yeleriydi. Gizemli yldz onlar da

gndz vakti eve girilmi olsa, temsil ettii iadamnn

izlemiti.

tutuklanmasnn doal olduunu sylemiti. A m a gece

B y k ve iyi silahlanm kervanlaryla engin kumulla

nin bir yans, yatandan frlam bir halde, karanln

r aarken, nasl sel basknlarn ve tam nehir yataklar

iinde, iadam, hrszn silahl olup olmadn bilemezdi

n a m a k zorunda kaldklarn anlatrken, Herodes bu zi

ve onu ldrme hakk vard. Simon bir dava daha kazan

yaretileri giderek artan bir ilgiyle dinlemiti. Krt dala

mt.

rndan gelen kabilelerle ve Tigris savalaryla mcadele

Ama Simon bile, Nasral hakknda herkesi artan bir

etmek zorunda kalmlard. Babil'den gemi, skender'in

olaya aklama getiremiyordu. Bu olay, O'nun doumuy

Darius'u yendii sava alann amlard. Yldz izleme

la ilgiliydi.

ye d e v a m ederek kuzeye dnm, Mezopotamya'nn pa

rltl kumullarn, Alipo ve Palmiro'yu am, Suriye'ye

Bu, Byk Herodes'in zamannda olmutu. l m e k

ynelmilerdi. O r a d a n Yahudiye'ye girmilerdi ve Galile

zereyken ihanet korkusuyla dolmu, karsn, kaynvali

Denizi'nin dousundan r d n Nehri kysn izleyerek

desini ve kendi oullanndan ikisini ldrmt. Pozisyo

ilerlemiler, Yeriha yaknlarnda nehri gemilerdi. Kar

nunu R o m a Majesteleri'ne borlu olduunu ve btn Ya-

tarafa ulatklarnda, yldz gzden kaybolmutu.

hudiler'in kendisinden nefret ettiini bilerek, ynetim tar

Gdsel zalimliine karn, Herodes normal tarzm iz

zn iyice diktatrle kaydrmt; o kadar ki Augustus

leyip bu adamlardan daha fazla bilgi almak iin ikence

144

145

GORDON THOMAS

13. H A V A R

yaptrmasnn sadece bir savaa yol aacam anlamt.

mek niyetinde olduu konusunda M e r y e m ' i uyarmalar

Ziyaretilerin ordusunun kendi avlusunda kamp yapt

n syleyip duruyordu. Astrologlar syleneni yaptktan

n dnrse, zaferi garantileyemezdi. Bunun yerine ken

sonra, ailenin kamasna yardmc olmulard. Ailenin

di danmanlarna bu adamlarla daha detayl grmele

olabildiince hzl bir ekilde gneye, l Deniz'in tesi

rini emretmiti. Gnler boyunca tarttktan sonra, Kutsal

ne inebilmesini salamak iin bir eek, yolluk ve para ve

Mika'ya gre Mesih'in Beytlehem'de doacana karar

rilmiti. Oradan Sina l ' n aacak, Msr'da gvende

vermilerdi. Herodes'in kafasm kurcalayan tek soru var

olacaklard. Astrologlar tekrar rdn Nehri kysndan

d: Mesih gelmi miydi?

yukar kacaklard; kimsenin asla bilemeyecei bir yer

Ziyaretiler bunu anlayacaklarn sylemilerdi; re

den gideceklerdi.

necek ve geri dnp kendisine bildireceklerdi. D e v e ker

Kuds'te, Herodes onlarn dnn sabrszlkla bek

van Kuds'ten yola kt ve kilometrelerce tedeki Beyt-

liyordu. Beytlehem'de neler olduunu renmesi iin

lehem'e ulat. Birliklerini kyn dndaki bir kuyunun

kendi zel uan gndermiti. Uak, astrologlarn orta

banda braktklarnda, bu astrologlar gizemli yldz bir

dan kaybolduu haberiyle geri dnmt; Beytlehem ise

kez daha grmlerdi.

ok zel bir ocuun d o u m haberiyle alkalanyordu.

Sanki biraz uzaktaki bir maarann zerinde havada

Herodes, en becerikli sorgu yargcn daha fazla bilgi top

asl duruyor gibiydi. Adamlar tal zeminde ilerlemeye

lamas iin gndermiti. A m a sorunu sezen sk azl

alarak, srlerinin banda bekleyen obanlarn yann

Beytlehem halk, ocukla ilgili bildikleri her eyi inkr et

dan geerek, maaraya ulamlard. eride Meryem'i,

milerdi. Herodes b u n u n zerine Beytlehem'deki tm ye

Yusuf'u ve yeni domu bebei bulmulard. Bebee ar

ni d o m u bebeklerin h e m e n katledilmesini emretmiti.

maanlar vermilerdi, ancak kraliyet yelerine verilebile

cek trden armaanlar. lahiliin simgesi olan altn; en
nemli dinsel trenlerde kullanlan gl ttsler; ly
mumyalamakta kullanlan baharatlar vard.
Astrologlarn neesini tahmin etmek hi de zor deil.
U z u n sren grevleri artk sona ermiti. imdi eve doru
uzun yolculuklarna tekrar balamadan nce, daha dn

T o p l a m olarak krk civarnda bebek ldrlmt. Bu,

tarih d e v a m ettike adyla birlikte kullanlan " B y k " ke
limesinin alaya alnmasna neden olan en byk hainli
iydi.
A m a bu olay, farkl tepkilerle karlanmt. Mecdelli
M e r y e m ' i n N a i n ' e ulat dnemde hayatlarnn son
demlerini yaayanlar ya hafzalarndaki zayflamadan ya

yevi bir ihtiyacn giderilmesi gerekiyordu; yani biraz uyu

da baka nedenlerle, byle bir katliamn yaplmadn,

maya ihtiyalar vard. Maarann dnda u y u m a k iin

Herodes'in hainliini gstermek iin ortaya atlm baka

yere uzandklarnda, bir ses onlara srekli olarak K u d s ' e

bir hikye olduunu sylyorlard. Bu iddia asrlar bo

dnmemelerini, Herodes'in yeni domu bebei ldr-

yunca varln srdrecekti.

146

147

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Bakalar sadece katliamn olmadn, bunun sa'nn
kendi kannn bir habercisi, doumundan beri peini b
rakmayan lmn glgesinin bir rnei olduunu syle
yeceklerdi.
Bir ahrn yemliinde domas, kendi safln yanstan
kastl bir detayd. Hayvanlarn arasnda domu olmas
na karn, her trl canavardan daha berbat davranlar
sergileyen insanlar tarafndan ldrlecekti. obanlarn
srlerini korumak iin baka bir yer bulamadklarnda
sndklar souk bir maarada dnyaya gelmiti; dola
ysyla bir adan, tarih kaytlarna gemi ilk Maara
A d a m idi. O'nun peinden gelen astrologlar, maaraya
girerken eilmek zorunda kalmlard. Bu, yeni bir Krallk
habercisinin annesinin kollarnda yatan bir bebek olarak
karlarnda durduunu kabullendiklerini gsteren bir.
jestti. O'nu bu yzden hediyelere bomulard.
O maara dnya ile cennet arasnda bir kpr olmu,
orada ilk kez insan Tanr'ya bakmt.
Astrologlar, insan rknn yeni bir yaam ansnn ei
inde olduunu anlayan ilk kiilerdi.
imdi, sa'nn doumundan otuz yl sonra, Mecdelli
M e r y e m bu hikyede yerini almak zere yryne de
v a m ediyordu.

halknn sa ve Simon arasnda geecek tartmay izleme

si isteniyordu. Byle nemli tartmalar konusundaki ge
lenee uyarak, yemek srasnda konuacaklard.
Avlunun ortasndaki alak masalar, en iyi araplar ve
en iyi yiyeceklerle donatlmt. Bir kede S i m o n ' u n kar
s hizmetilerinin orba, et ve sebze yemeklerini hazrla
masna yardm ediyordu. Bu olay unutulmaz klmak iin
hibir eyden kanlmamt.
Mecdelli M e r y e m oraya geldiinde, masalarn etrafn
daki alan sa ve ev sahibi arasnda geen sohbeti izlemek
iin orada olan insanlarla doluydu. Muhtemelen sohbet
herhangi bir fikir ayrlnn olamayaca bir konu zeri
ne balamt; Romallar'm ve yeni hkmdarn gelii.
Gleri her snandnda ne kadar zalimletikleri, fahi
vergileri iin topra k a n a buladklar ve Yahudiler'i sinek
gibi ldrdkleri, hi bitmeyen bir tartma konusuydu.
A m a bir gn bu da geecekti.
A m a nasl ve ne z a m a n ? Konuyu aan muhtemelen Si
m o n idi ya da dikkatle setii konuklarndan biri. Byle
sorularn ortaya atlaca gibi, muhtemelen son derece
doal bir tavrla sorulmutu. Ve sorunun hedefi sa'nn
kendisiydi.
O n u r konuu olarak, S i m o n ' u n karsna oturmutu.
Havariler, yemei ve sohbetleri izleyen kalabaln ara

Simon'un evi, Nain'in kuzey kesimindeydi. Evin etra

fn saran duvarlar, dardan geenlerin ieriyi grmele
rini engelleyecek kadar yksekti ve kemerli kapda genel
likle muhafz olurdu. Her yerde olduu gibi, zengin ve
gl olan yine kendi mahremiyetini koruyordu.
Fakat o akam kaplar ardna kadar almt ve Nain
148

sndayd.
Petros ve Andreas oradayd; Yakup ve Yuhanna ora
dayd; aralarnda en genci olan Filippos oradayd.
Dendiine gre, M a t t a ' n m Nasral'nn peinden gel
mesi fikrini ortaya atan kii Filippos idi. Ama bakalar da
t a m tersini sylyor, Matta'nn zaten grupta olduunu,
149

GORDON THOMAS

13. HAVAR

onun Filippos'u getirdiini iddia ediyordu. Bartolomeos,

ayn durum geerli deil miydi? stelik R o m a vasallan

Alfeos'un olu Yakup, Tomas, Yakup'un olu Yahuda,

bile bu unvan almak istememiler miydi?

Partizan S i m o n ve Yahuda kariyot da oradayd.

Mesih kelimesinin daha geni bir anlam iermesi ge

sa havarilerinin her birini retmeye geldiini gster

rekmiyor muydu? rnein, Kayafas gibi yoldan km

m e k iin zellikle semiti. Onlar sayesinde, kurtulu iin

bir Barahip iin kullanlabilir miydi? Yoksa Yahudiler'i

en basit yolun inan tohumlar ekmek olduunu gster

pagan R o m a zulmnden kurtaracak daha zel biri iin

mek amacndayd. nan her eydi. nan olmadan, Cen

kullanlmas gerekmez miydi?

net Krall'na girmek m m k n deildi. A m a gstermek

zere olduu gibi, inan ncelikle alakgnlll ge

Simon, karsnda oturan adamn nasl baa kacan

grmek iin, bu tr bir soruyu bir kez daha ortaya att.
sa'nn teslim olmayacan gren S i m o n , sk tekrar sa

rektiriyordu.
Kurutulmu kam mealelerinin ve ya lambalarnn

yesinde gelimi yeteneklerini kullanarak konuyu topar

altnda, havariler Mecdelli Meryem'i grebiliyor,

lad. Kendine saygs olan her Farisi'nin bir gn T a n n ' n m

kendisine ektii baklar deerlendirerek onun da en az

srail'i kurtaracana inand doruydu. A m a ilahi Me

kendileri kadar ortama yabanc olduunu anlayabiliyor-

sih'in insan bedenine girdii fikrini savunmak da bir tr

saygszlk deil miydi? Musa insanlara tapnlmasm ya

lard.
O blgede yaayan insanlarn sinsi sezgilerine sahip
olan Nain halk, kadnn sadece Galileli olduunu deil,
ayn zamanda hayatn nasl kazandn da tahmin ede
biliyorlard. Masalarn etrafnda olaylar izleyen adamlar
arasnda onun hizmetinden yararlanm olanlar bile ola
bilirdi. Kendi karlar "kirli" olduunda cinsel tatmin iin
Mecdel gibi kasabalara gitmek zere uzun yollan kat et
meyi gze alan erkekler az deildi. Mecdelli M e r y e m gi
bi, hepsi sa ile Simon arasndaki konumalar dikkatle
dinliyorlard.
sa, "Mesih" kelimesinin var olan Barahip iin de kul
lanlabileceini kabul etmi miydi, yoksa sadece Yahudi
Kral'na verilebilecek bir unvan olduunu mu dn
yordu? Davut kral olduunda, o da Mesih olarak adland
rlmam myd? Onun arkasndan gelen krallar iin de
150

saklamam myd? Firavunlar'dan R o m a ilahlarna kadar

Antik Dnya'nn pagan figrlerine tapnmay reddettik
leri iin Yahudiler yeterince ekmemiler miydi?
sa kendine has bir tavrla cevap verdi: "Salkl olanla
rn hekime ihtiyac yoktur, ama hasta olanlarn vardr."
Simon bir hukukunun sinsi glmsemesiyle karlk
vermi olabilir. sa bu szlerle ne demek istemiti? Cevap
Mecdelli Meryem'i heyecanlandrm da olabilirdi: "Ben
dorular deil, gnahkrlar tvbeye davet etmeye geldim."
S i m o n armt. sa, Farisiler'in gnahkrlar dlama
prensibine kar olduunu mu sylyordu yani?
sa, her trl banazla ve s dnceye kar oldu
unu, bu tr davranlarn Cennet Krall'nm geliini ge
ciktirdiini syleyerek karlk verdi.
S i m o n bir kez daha bastrd: "u Krallk; kim tarafndan
duyurulacak?"
151

13. H A V A R

GORDON THOMAS
"Benim gnderili nedenim bu," diye cevap verdi sa, sa

Simon bir kez daha bastrd: sa bir ayaklanmadan m

sz ediyordu? Yoksa klk deitirmi bir Partizan myd?

kince.
"Kim tarafndan?" Simon bir ak yakaladn hisset
miti.

Byle sorularn nereye varaca belliyse de, Mecdelli

M e r y e m araya girdi. Kalabaln arasndan kendine yol

sa geri ekilmeyecekti.

aarak sa'nn nne geldi. Her davran, hibir Nain ka

Simon bunun zerine baka bir yol denemeye karar

dnnn cesaret edemeyecei kadar rahatt ve bu bile, Fa-

verdi. Bu adam sonuta ou kiinin deli dedii ve imdi

risiler'in onun hakkndaki grlerini dorulamaya yeti

hkmdarn zindanlarnda ryen bir adamn taklidi

yordu; o "kt kadn" idi.

deil miydi?

S i m o n ' u n szleri, Mecdelli M e r y e m ' i n ortaya kyla

sa yine sessiz kald ve yemeine devam etti.

"Syle bana haham," diye steledi Simon, "Vaftizci'nin
takipileri sk sk oru tutarken, sen neden bu kadar zgrce yi
yip iiyorsun?"

blnmt.
Dier konuklardan ykselen fsltlar, sessizlii bozdu.
Kadnn burada ne ii vard? Nasral'y daha nceden ta
nyor muydu? N e d e n kadn hemen gndermemiti? Bir

Bu kez sa hi tereddt etmedi. "Damat kendileriyle bir

likteyken, damadn arkadalar oru tutabilir mi?"
Bu cevap Simon'u artmt. Tanr ve srail arasnda
ki ilikinin sk sk gelin-damat ilikisiyle sembolize edildi
ini btn Farisiler bilirdi. sa bu szleriyle Tanr'nm bu
rada olduunu bildiriyordu.
Simon bunun zerine inanmaz bir tavrla baka bir so
ru yneltti: "sa Tanr olduunu mu ima etti?"
A m a sa yine geri ekilmeyecekti.
Bir an iin duraksam olsa bile, Simon'un hukuku ki
ilii de vazgemiyordu. "Yoksa sa'nn cevab, gerekte
Vaftizci Yahya hakknda dndklerini aklamamak

fahienin bir hahamn yannda yeri olamazd!

Mecdelli Meryem, sa'nn ayaklarna doru eildiin
de alyordu; gzyalar O ' n u n ayaklarna damlyor,
uzun salar kuruluyordu. Cebinden kaymaktamdan ya
plm kk bir kutu kard, at ve iindekiyle O'nun
ayaklarn ovmaya balad. Sonunda, hararetli bir ekilde
n c e bir ayan, s o m a dierini pt.
akn fsltlar d e v a m ediyordu. Nasral neden bu do
kunulara izin veriyordu? Onlar iin kadnn bir dokunu
u bile gnah doluydu; gzyalar ise tvbeyi deil, kur
tulu umudunu simgeliyordu. lkedeki btn fahieler
ne zaman ve nasl alamalar gerektiini bilirlerdi.

iin akllca bir ka m ? "

sa bir meydan okumayla karlatnda daha nce
kullanm olduu szlerle karlk verdi:

A m a gerekte neler olduunu hibiri anlayamamt.

sa'nn nnde diz kmesi, kabul grmek iin yalvart;

"Size sylyorum: Kadnlardan doanlar iinde Yahya'dan

en deerli varl olan ya kullanmak, O'nun tarafndan

stn yoktur. Ama Tanr hkmranlnda en kk olan,

kabul edildiinde Mecdelli Meryem'in sahip olduu her

ondan stndr."

eyi bu uurda feda etmeye hazr olduunun gstergesiy152

153

GORDON THOMAS

13. HAVAR

di. Mecdelli Meryem, nceki yaam tarzmdan vazgeme

bir nokta olduunu da grebiliyordu. Bu hikyede, Tanr

ye hazr olduunu her hareketiyle gsteriyordu.

bor veren adamla simgelenmiti; z a m a n geldiinde ala

A m a oradakiler daha fazla fsldamaya gerek duyma

dlar. sa'ya dnerek, kadm oradan gndermesi iin yk
sek sesle bask yapmaya baladlar; aksi takdirde, O'nu da
en az kadn kadar kirli kabul edeceklerdi.
Simon, asrlar ap bize kadar ulaacak bir fkeyle do
lu sesiyle kt: "Bu adam bir peygamber olsayd, kendisine
dokunan u kadnn kim ve ne tr biri olduunu bilirdi! nk

caklarn tahsil edecekti. A m a borcu olan iki adam da g

nahlarnn bedelini deyebilecek d u r u m d a olmadn
dan, Tanr btn gnahlar silmeye hazrd; tabi balan
m a k iin samimi bir istek varsa.
sa ayaa kalkt ve S i m o n ' u n n n d e durarak Mecdel
li M e r y e m ' i iaret etti.
"Bu kadn gryor musun? Senin evine geldim, ayaklarm
iin su getirmedin. Ama o gzyalaryla ayaklarm slatt, sa

gnahldr o!"
Bir an iin sahne dondu. Mecdelli Meryem, sa'nn
ayaklarma doru daha da eildi; her hareketi gnahlarn
dan kurtulmak istediini gsteriyordu. sa dierlerine ba
kyordu. Simon, daha lanetleyici szler de yadryordu.
Etrafndakiler geici olarak sessizlemilerdi. Havariler

laryla da kurulad. Beni pmedin bile. Ama ieri girdim gireli,

o ayaklarm pmeden duramyor. Bam yala ovmadn. Ama
o ayaklarm gzel kokulu yala ovdu. Bu nedenle, sana derim
ki pek ok olan gnahlar baland. nk o ok sevgi gster
di. Oysa az balanan az sever."

kararsz bir ekilde birbirlerine bakyorlard. B u , sonsuza

Simon'a, Mecdelli Meryem'in artk daha nceki k a d m

dek hatrlanacak bir and. Simon bir ara nefes a l m a k iin

olmadm, az nce deitiini sylemiti. Nezaketi, ef

duraksadnda, sa araya girdi.

kati ve itenlii, gen kadnn balanma arzusunun so

"Simon, sana bir ey diyeceim."

Bir ev sahibinden beklenecek kibarln zorlamasyla,

mut bir kantyd.

sa, Mecdelli M e r y e m ' e dnd ve onunla ilk kez ko
nutu: "Gnahlarn baland. nancn seni kurtard."

Simon sz O'na verdi.

"Bir adama iki kiinin borcu vard. Birinin borcu be yz di
nard, brnn ise elli dinar. deyecek gleri olmadndan,
adam her ikisine de borcunu balad. Bunlardan hangisi onu

sa, retisinin znde baka bir e olarak sevgiyi bir

kez daha vurgulamt. Sevgi, ancak efkat ve anlayla
m m k n olabilirdi; inanlarm Simon ve dier Farisiler
gibi yksek sesle haykran insanlarda olduu gibi, bir fa

daha ok sevecek?"
Bir kez daha, gzleri etrafndakilerin yzlerini inceli
yordu. Adamlar sessizlemiti ve sorunun yanstt g
l otorite karsnda afallamlard. Simon'un yasal tuzak
larna alknlard. Ama burada farkl bir ey sezmilerdi.
Hatta bazlar hikyede ilk bata anlaldndan farkl
154

hie de sevgi duyabilirdi. Mecdelli M e r y e m belki dua et

meyi bile bilmeyen bir kadnd ya da en azndan dini bir
pasaj doru olarak yorumlamay, dini bir treni olmas
gerektii ekilde yerine getirmeyi bilmiyor olabilirdi.
A m a alayanlarla birlikte alayabildiim, ac ekenlerin
155

GORDON THOMAS
aclarm paylaabildiim, yas tutanlar rahatlatabildiim
gstermiti ve btn bunlar hibir ey beklemeden, hi
kimseyi yarglamadan yapmt. O n u n gibi insanlar iin
Cennet Krall kaplarn ardna kadar aard. Daima!

Bu noktadan soma, Mecdelli Meryem'in S i m o n ' u n

evinden sa ve havarileriyle birlikte ayrldn biliyoruz.

III. BLM

Mecdel'e d n d ve bazlarnn iddia ettii gibi belki evi

ni, mallarn satt ve kazancn kasabadaki yoksul halka
datt.
Hepsinden te, kendisini O'nun sevgisinin canl bir r
nei olarak sundu. O anda en az dier havariler kadar
sa'ya sadk hale geldi; stelik O'nu hibirinin sevemeye
cei bir ekilde sevdi. O, sa'y seven kadn oldu.

156

ARMIHIN GLGES

sa ile birlikte yolculuk yapmaya balad ilk aylar bo

yunca, Mecdelli M e r y e m O ' n u n szlerinin ve davranla
rnn kurtarc doasn giderek daha iyi anlyordu. O ' n u n
ars temelde dnyevi deerleri bir kenara atmak ve ru
h u n alakgnlllne kavumakla ilgiliydi. Mecdelli
M e r y e m iin, dier her ey bu noktadan ortaya kyordu.
Corafi olarak izledikleri rotay anlamaya balamt.
ki belirgin nokta vard: Kuds'n h e m e n gneyindeki
kk Beytanya kasabas ve kuzeyde Kafernahum. Orada
Petros'un kaynvalidesinin evinde genellikle gnlerce ka
lyorlard. Giysilerini dikip onaryor, ykayp temizliyor,
zorlu topraklarda yrmekten ypranan sandaletlerini
onanyorlard. Beytanya, sa'nn dostlarnn yaad yer
di; Marta, kz kardei M e r y e m ve erkek kardeleri Lazar.
lerinde Tanr korkusu tayan bu alkan insanlar,
O ' n u n kasabadaki vaazn dinledikten sonra imana gel
milerdi. O zamandan beri mtevazi evleri, O'nun gney
deki ss haline gelmiti.
Yolculuklar srasnda sa afaktan akam karanlna
k a d a r vaaz verir, srekli olarak dinleyenleri syledikleri159

GORDON THOMAS

13. H A V A R

ni kabullenmeye ynlendirirdi. Eer O'nun sylediklerini

Kese, grubun yolculukta geen yaamlarnn en temel ih

anlayamazlarsa, bo ve anlamsz yaamlarna devam ede

tiyalarn karlamak iin kullanlyordu. Yahuda sk bir

bilirlerdi. Mesajn ok fazla tekrarlanmas ve ok basit ol

pazarlkyd; kazanl anlamalar y a p m a k konusundaki

mas, gcn azaltmyordu. Muhtemelen bu da Mecdelli

tutkusu, sa'nn vaazlar konusunda srekli sunduu v

Meryem'i etkileyen eylerden biri olmalyd. sa'nn bir

glerle edeerdeydi. A m a onun dndaki dnceleri ve

adamn uzun sredir izledii inancn, iyi seilmi ve

grleri, t a m a m e n kilit altndayd. Bu gizlilik, dier ha

umut sunan birka kelimeyle nasl deitirdiini birok

varilerin ona kar duyduklar antipatiyi de besliyordu.

kez grmt. En gl saldrlarnn bir ksmn para hr

Yahuda hl dardan biri olarak kabul ediliyordu.

s ve ehvet konularna saklyordu. Mesajlar her seferin

de insanlar kendilerini incelemeye zorluyordu.

Mecdelli M e r y e m ' i n Yahuda ile ilikisi, gruptaki tek

k a d m olarak renk kazanyordu. Ataerkil bir toplumun

sa, sonunda deime cesaretini ve gcn gsteren

yeleri olduklarndan, yolda belli grevleri onun yerine

mutsuz bir gnahkr konusunda birok kez Mecdelli

getirmesi bekleniyordu. Geceleri erkeklerden biraz uzak

Meryem'i rnek gstermiti. A m a hayatnn nceki bl

ta uyuyor, klar ise erkekler darda gecelerken, Mec

mnde erkekleri ok iyi tanm olduundan, havariler

delli M e r y e m bir ambarda samanlarn arasna deini

hakkndaki yarglarnda da yanlmayacakt.

seriyordu. Dier havariler sa'mn syledii bir szn an

Baz dostluklar dierlerinden daha yaknd. Petros ve

lam zerinde tartrken, muhtemelen o oktan uykuya

dier balklarn dostluu ocukluklarna uzanyordu;

dalm oluyordu. Ayrca dier havarilerin her birinin ken

ama o son derece birbirine bal grubun iinde bile z a m a n

di zdeerine odaklanm olduunu da sezmi olabilirdi.

zaman fke patlamalar oluyor, kk kskanlklar yaa

sa onlar bu tr davranlar iin her azarladnda, sanki

nyordu. Havarilerin hepsi yemek zamanlarnda Efen-

gruptaki pozisyonlanyla giderek daha razla ilgileniyor

di'nin yannda oturmak, yolda O'nunla birlikte yrmek,

lard.

uyku zamannda deini O'nunkinin yanma sermek isti

Onlara neden kendisinin orada olduunu bir kez daha

hatrlatyordu: Yaklaan Yeni a'da, fkenin ve intika

yordu.
Partizan Simon, grubun doal koruyucusuydu. R o m a

m n yeri yoktu. Mecdelli Meryem'in, hayat hl imdi ve

lejyonerlerinin ve Herodes Antipas'n adamlarnn taktik

burada olarak grmesi, dierlerini endielendiriyor ve

lerini iyi bildiinden, vergi toplayclar ve devriyelerle

kzdryordu. Aralarnda srekli tartyor, fikir yrt

dolu blgelerden geerken hangi rotann izlenmesi gerek

yorlard; rnein, kendileri gibi sa da bazen ehvete ka

tiine karar verebiliyordu.

plyor m u y d u ? ehvete teslim olana kadar, bu duyguyu

Hazineci olarak Yahuda kariyot, sa'nn ayaklarnn

dibinde uyuyor, para kesesini yastk yerine kullanyordu.
160

hisseden kiinin masumiyetini koruduunu kendisi sy

l e m e m i miydi?
161

GORDON THOMAS
Oysa, lde eytan ile karlatnda, O'na nerdii
onca eyler nefsini snarken, sa'nn kazand zaferi ne

13. H A V A R
O'na direnemiyorlard. sa onlar iin neredeyse daima
son derece nazik ve hogrlyd.

abuk unutmulard?! sa, eytan' yenmenin tek yolunun

Bazen ise belli bir durumda buyurgan davranabiliyor-

onunla yzlemek olduunu sylerken, belki de ne de

du. Farisi S i m o n ' u n evinden ayrldktan ksa bir sre son

mek istediini anlayan tek kii Mecdelli Meryem idi. Bu

ra, Vaftizci Yahya bulunduu hcreden bir soru szdr

herkesi artmaya devam eden bir konu olacakt, ama

m, takipilerinden birinin bu soruyu sa'ya sormasn

korkulacak bir ey yoktu. A m a varlklarn inkr ederek

planlamt: O, gerekten de Beklenen Kii miydi?

ktle ve nefse kar koyabileceklerini dnenler yanlyorlard.

sa takipisinin sorduu ikinci soruya aldrmayarak

-Yahya'nm yaknda serbest kalp kalmayacan sormu

Mecdelli M e r y e m gibi gen ve salkl bir kadnn ne

tu- sa imdiye dek yapt eyi zetlemiti: "Yahya'ya gr

den aralarnda olduunu tartyor olabilirlerdi. Yoksa sa

meye balayan kr, yryen sakat, iyileen czamllar, kula

onu dnyevi ehvetin grnr bir hatrlatcs olarak m

duymaya balayan sar ve dirilen ly anlatn."

semiti?

Mecdelli Meryem, sa'nn artk grevini yapmaya ha

sa belirgin bir ekilde tensel gnahlara, ehvete ve

zr olduunu anlamt. sa ise, Y a h y a ' n m sorusunun al

oburlua kar konuuyordu; kskanlk ve gurur onun

tnda yatan eyi biliyordu. Vaftizci, bu sorunun halk iin

kitabmda yoktu; maddiyatlk ve harislik de yle. Bun

de sorulacam biyordu; bylece sa'ya k i m olduunu

lardan birinin insan dierine nasl srklediini akla

ve neden geldiini insanlara hatrlatmas iin bir frsat da

mt. Genlik yllarnda bir erkek ve bir kadn -bu konu

ha sunuyordu.

da ayrm yapmamt- bazen zinaya eilim gsterebilirdi.

s a ' n m amacm gsterme ekilleri arasnda en artc

A m a daha sonralar fiziksel ihtiyalarn iddeti azalmaya

olan, m u c i z e v i ifaclyd. H a v a r i l e r arasnda, b u

baladnda, btn bunlar dnyevi pozisyonla ilgili gu

O ' n u n dnyevi glerinin bir ifadesiydi. A m a Mecdelli

rurla yer deitirirdi. Bunun arkasndan mal canls ol

M e r y e m iin, bu mucizeler sa'nn insanlar arasmda Tan

m a k ve para hrs gelirdi; insanlar ne kadar ok eye sahip

r ' n m grevini yerine getirdiinin en canl kantyd. H e r

olurlarsa, o kadar fazlasn isterlerdi. Bu insanlar Cennet

mucizevi ifa olayndan sonra, en nemli ve en byk

Krall'nda yer bulamazlard.

mucizeyi vurguluyordu: Ancak kendisinin herkese sz

Mecdelli Meryem'in daha nceki yaam tarz, btn

n verebilecei kurtulu mucizesi! Bu vaat, henz havari

bunlar d a h a kolay ve tam olarak anlamasn salyordu.

lerin hepsini ikna etmemiti; tabi sa'nn annesini de. A m a

Ve kesinlikle, kk bir bak bile olsa, sa o n a asla uy

sa havarilerine kar giderek sabnn kaybederken, anne

gunsuz bir gzle bakmamt. A m a ilgin bir ekilde ka

si M e r y e m ' e kar asla saygszca ve sabrszca davranma

dnlara kar gl bir ekim duyduu akt; kadnlar da

mt.

162

163

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Orta ya o n u daha da olgunlatrrrusa da, M e r y e m ' i n

bullendiinden kimin phesi olabilir ki? Btn hayatm

hayat Nasra'daki dier dullardan farkl deildi: Bitmez

etin pisliiyle ve gnahyla geirdikten sonra, ruhun sun

tkenmez ev ileri, alveri, yaklacak abat m u m l a n ve

duu mutluluk, ancak kutsayc bir rahatlk olabilirdi. Bu

akrabalarn evlerine yaplan ziyaretler. Grevinin balan

durum, hayatn olunun etrafna kurmu olan s a ' n m an

gcnda, sa annesine kendisiyle bile paylaamayaca,

nesi Meryem'in herhangi bir sknt duymamasn da sa

nk ykn Meryem'in tayamayaca kadar byk

lamt. Dokuz ay b o y u n c a O'nu karnnda korumutu; ye

olaca konular olduunu sylemiti.

dii her ey -buday, z m , st, arap ve kuzu- doal bir

A m a bir annenin sezgileriyle, muhtemelen olunun

K o m n y o n yaratm, O ' n u beslemi, bylece sa yaklaan

vaazlarnn O'nu nereye ynlendirdiini hissetmiti. Yeni

yeni dnyay haber v e r m e k iin insanlara arap ve e k m e k

bir Krallk ve yeni bir y a a m tarz iin srekli tekrarlad

olmak zere doabilmiti.

vaatler, Yahudi geleneklerinin ve R o m a ' n m temsil ettii

sa'nn annesi M e r y e m ve Mecdelli M e r y e m bir gece

her eye a y k n dyordu. kisi iin de sorun yaratan bi

Galile'de parlak bir gkyznn altnda otururken, g e n

ri iin tek z m vard: Ondan kurtulmak. H e r admnda,

tepesindeki armh glgesi de giderek koyulayordu.
Bu bile, her anneyi korku iinde brakmaya yeterdi.
A m a O'na nasl hamile kaldn ve nasl doduunu d
ndke, M e r y e m olunun bir kahraman olduunu ka
bulleniyordu; tabi Kana'daki dn ziyafetinde sa'nn
mucizevi glerini nasl kullandn da hatrlyordu.
Evlilii dnyevi balar iinde en kutsal ve en nemli
si olarak grmekle birlikte, sa asla evlenmeyeceini ba
ndan beri ifade etmiti. T a n n ' n m Cennet Krall'nda,
erkekler ve kadnlar birbirlerinin bedenlerinden skldk
larnda, birbirlerini hafife alamayacaklann anlamalyd
lar. "nsan babay ve anneyi brakp karsna balanacak. kisi

kadnn sa'nn yetime ayla ilgili rendikleri, inanc

n daha da artrmt.
ocukluk yllan, Nasra'daki dier ocuklardan fark
szd. Okulun dnda kalan zamanlarn tarlada alarak
ya da hayvan gderek geirmiti. sa atlyelerin kaplannm nnde durarak, ustalarn nasl yumuak darbelerle
topra eitli vazo ve kse haline getirdiklerini, keskin ve
sert aletlerin nasl biimsiz bir odunu zarif eyalara d
ntrdn incelemiti. Deri ve boya ustalarn incele
mi, obanlarn arklarn dinlemi, insanlarn koyunlar
nasl dikkatle krptn, su verdiini, kk k u z u l a n na
sl kucaklarnda tadklarn izlemiti.

bir tek beden olacak. yle ki bundan byle iki ayr kii deil,

Yusuf'un olu olarak, zaman geldiinde bir m a r a n g o z

ama bir bedendirler. Onun iin, Tann'nm birletirdiini insan

olarak mesleini r e n m e y e balamt. Dier genler gi

ayrmasn. Size diyorum ki her kim zinadan baka bir nedenle

bi sa da yetikin bir erkee doru deiirken, iinde da

karsn boayp bakasyla evlenirse, zina etmi olur. Boanm

ha ilahi bir kimlik gelimi, Kutsal Metin ve Kanunlar

bir kadnla her kim evlenirse, zina etmi olur."

zerinde derin bir anlay kazanmt. abat gn sinago

Mecdelli Meryem'in cinsellikten uzak bir y a a m ka164

ga gitmiti. Yahudiye'deki dier t m tapnaklar gibi, N a 165

GORDON THOMAS
sra'daki sinagog da benzer bir tasarmla yaplmt; in
sanlarn Kuds'teki Tapnak binasna yzlerini dnebile
cekleri ekilde yerletirilmi bir temel zerinde iki sra s
tunun arasmda geni ve gsterisiz bir salon.
O ' n u n grevi, politik ve sosyal kn inanlmaz bo
yutlara ula bir zamanda balamt. Yahudi elit kesi
mi ve rahipler snf, Romal igalcilerle yanak yanaa ya

yordu.
kisi de s a ' n m vaazlarnn hedefi olmutu. Onlara po
litik bir kurtarc grntsyle saldrmyordu. B u n u n ye
rine srekli olarak gerek kurtuluun ruhsal olduunu ve

Pontius Pilatus'un hayatndaki en kesin gerek, Yahu

ancak gnahtan kurtulmakla m m k n olacan savunu

diye, Samiriye ve turea'daki beinci R o m a Valisi olarak

yordu. A m a dnyevi kurtulu, insanlar iin en nemlisiy-

askeri aktiviteyi artrmak zorunda kalacayd.

di. P o m p e y Kutsallarn K u t s a h ' m yamaladndan beri,

Bu blgede 50.000 asker yayordu; bunlara ek olarak

her Yahudi bir intikam frsa iin yanp tutumutu. Gi

sivil hizmetkrlar, aileleri ve kleler de vard. H e r hare

derek daha ok kii sa'ya hayallerini gerekletirecek ki

ketleri Pilatus tarafndan belirleniyordu. Biroklar iin,

i olarak bakmaya balamt; zellikle de sahip olduu

mparatorluk pelerini ve miferiyle at srtnda sokaklarda

glerden sz ederken.

gezen buyurgan bir a d a m d a n daha fazlas deildi. O n u

Elbette ki sa, kendisine inananlarn yreklerinin de

tanyanlar zalim, acma duygusundan t a m a m e n yoksun,

rinliklerinde var olan ruhsal ve grnmez bir gten sz

son derece zeki ve tutkulu bir a d a m olduunu sylyor

ediyofdu.

lard. stediini elde etmek iin sahip olduu t m g c

Mecdelli M e r y e m kesinlikle inanyordu. sa'nn son

kullanmaya hazrd. Kendisine u y m a y a n sivil hizmetkr

suz ruhsal gcnn mparator Augustus Caesar ve Yahu-

lar kap dar ederdi. nsanlar karsnn hl ocuk do

diye'deki temsilcisi Pontius Pilatus'un geici otoritelerin

urmadna a m a m a k gerektiini, nk kendi kariye-

den ok daha yce olduunu, giderek daha iyi anlyordu.

riyle fazlasyla ilgili olan kocasnn ona zaman ayrmad

konusunda dedikodu yapyorlard.
O n d a n ncekilerin hepsi burada zengin olmu, rahat
bir emekliliin tadn karmak iin evlerine dnmlerdi.
A m a hepsi de otuz yandaki Pilatus'tan ok daha yaly
d. O n a gre bulunduu k o n u m ve sadece mparator'a

166

167

GORDON THOMAS

13. H A V A R

kar sorumlu olmak, sadece daha yksek bir pozisyon

Claudia Procula da benzer bir gn geirirdi. Banyodan

iin srama tahtasyd. Kars Claudia Procula'mn btn

sonra bir sonraki ziyafet iin hazrlklar kontrol ederdi.

bunlarn gereklemesini salayacak gce sahip olmas el

Pilatus R o m a geleneini izleyerek, haftada birka gece zi

bette ki yararl olmutu; sonuta nfuzu yadsnamazd.

yafet verirdi; konuklarn yksek subaylar, ynetim gru

U y k u ve y a a m blm, saray-kale boyunca uzanyor

du. H e r biri mparatorluk mobilyalaryla denmi i ie

bu yeleri ve mparatorluk topraklarnda dolaan zengin

tccarlar arasndan seerdi.

gemi salonlar, Pilatus'un bir tarafta liman ve dier ta

Her yl Roma'dan bir tefti kurulu gelirdi. Kontrol ve

rafta kendi hisarnn avlusunu ve tesinde kalan ehri iz

hesap sistemleri, Julius Caesar'n kendisi tarafndan geli

leyebilmesini salyordu. Kalede yzden fazla salon, ok

tirilmiti. Ziyaretin sonunda, devekuu, yaban domuzu

sayda mutfak, yz at alabilecek genilikte bir ahr,

kafas ve ithal istiridyelerin sunulduu bir ziyafet verilirdi.

yk ve binek arabalar iin depo bulunuyordu. Ayrca el

M n d e n ve y e m e k sonras elencelerden, Claudia

li sava arabasn alacak bir yer ve lejyonluk askeri ba

Procula sorumluydu. Dier bir sorumluluu ise, yemek

rndran bir kla vard. Btn olarak kalede binden

ten sonra kendilerini kt hisseden konuklar iin zel bl

fazla insan yayor ve alyordu.

melerde yeterince kse bulunmasn salamakt; nk

A m a btn bunlar bile Pilatus ve kars iin yeterli de

yediklerinin bir ksmn boalttktan sonra, tekrar y e m e e

ildi. Maiyetlerinde zel bir uak ve hizmeti, Claudia

dnerlerdi. Bu tr davranlar, uzun sredir R o m a gele

Procula iin ok sayda nedime, mektuplar iin yazman

nekleri arasndayd. G e c e , btn lejyonlarn saray avlu

lar, bir eniciba ve R o m a geleneklerine uygun ekilde

sunda tefti edilmesiyle sona ererdi.

parmaklaryla yedikleri iin y e m e k aralarnda parmakla

Bu ziyafetler, Yahudiler asla davet edilmezdi. Pilatus'a

rn silen hizmetkrlar vard. B u , mparator'un en gzde

gre bu insanlar kibirli ve inat tiplerdi; yani igal altn

temsilcilerine yakr bir y a a m tarzyd.

da olduklar halde R o m a ' n m geleneklerine ve kurallarna

Birok Romal yetkili gibi, Pilatus'u da leden sonra

u y m a m a k t a direnen kendini bilmez bir halk. zgrlkle

lar ofisinde bulmak m m k n deildi. Bu saatleri genel

ri iin lmeye hazr olduklar halde, iddetten holanm

likle arlk kaldrarak ve sonrasnda da buhar odasna gi

yorlard. Kahramanlar savalar deil, hukukular ve

rerek geirirdi. Ardndan fazla stlm bir odaya girme

khinlerdi. En sevilen kahramanlardan biri olan Kral Da

den nce souk suda yzerdi. Sonra parfml suda yka

v u t ' u n bile Tapmak binasn ina etmesine izin verilme

nr ve masaj seansma girerdi. G n n geri kalann ise ya

miti, nk o bir savayd. Bakentleri olan K u d s ' e

okuyarak ya da aygrlarndan birine binerek geirirdi.

"bar kenti" diyorlard, a m a mparatorluk snrlar iin

O n u n durumundaki birok R o m a l gibi, Pilatus da iyi bir

deki b t n uluslar arasnda, Yahudiye eyaletleri arasnda

biniciydi.

en d m a n c a tavrlar sergileyeni olan Galile'de giderek

168

169

13. H A V A R

GORDON THOMAS
artan bir direni hareketini destekleyenler de, yine Yahu

Jpiter bile byle bir vaatte bulunmaya cesaret ede

mezdi. A m a Yahudiler kehanetlerin her kelimesine inan

diler idi.
Vali olarak geirdii yaklak yl boyunca, Pilatus

yordu. Onlar anlalmaz klan da buydu. Bir Romal iin

sadece R o m a ' n m vergilerini toplamak ve dini festivaller

Yahudi trenleri son derece tuhaft. rnein Kuds'te du

srasnda haclar gz altnda tutmak iin Kuds'e gitmi

m a n T a p m a k binasn karartaca iin evlerde zel ocak

ti. mparatorluk snrlar iindeki btn Yahudiler Ku

bulunmasna izin verilmiyordu; btn piirme ilemleri

ds'e geldiinde, bu insanlar daha da heyecanlanyordu.

Aa ehir'deki Frn Kulesi'nde yaplyordu. A m a ek

stelik M e s i h ' i n onlar kurtarmak iin geldiine inanr

m e k frn, Yahudiler'in kutsal olarak adlandrdklar ka

ken, Passah boyunca daha da ateli olmulard.

pya yaknd. Kral Sleyman tarafndan, tek bir amala

Pilatus, uzun dini takvimleri boyunca bu festivalin en

yaplmt. Her Yahudi, Mesih'in ehre bu kaplardan gi

kutsal olduunu biliyordu. Msr'dan kamalarn sala

receine inanyordu. Sadece grnr tanrlara inanan Pi

d iin inandklar tek Tanr'ya kranlarn sunarken,

latus iin byle bir fikir, Tapmak binas iinde havada as

bir yandan da kendilerini tekrar kurtaracan bildikleri

l duran ve ancak M e s i h geldii zaman y e r e deceine

iin dua ediyorlard. srail halk, Tanr'nm seilmi insan

inanlan bir ta olduu fikri kadar samayd.

lar olduklarna inanyorlard. ntikam Melei'nin her M

sr evindeki ilk doan bebei ldrmesinin, Firavun'a Yahudiler'i rahat brakmas iin bir uyar olduunu hl ha
trlyorlard.
Pilatus'un tamk olduu iki Passah'ta, o zgrl an
m a k iin kesilen binlerce yeni domu kuzunun kan ha
vann kokusunu deitirmi, bir kez daha olmas iin edi
len dualarn sesleri her yan sarmt. O gnlerde sokaklar
btn srail ocuklar srgnden kurtulana kadar ehrin
yeniden ina edilmeyeceini ve ancak o z a m a n K u d s ' n
btn topraklarn bakenti haline geleceini haykran in
sanlarn sesleriyle inlemiti.
Her Romal gibi, Pilatus da bu tr inanlara aldrm

Vali, bu tr efsanelere neden ihtiya duyulduunu ga

yet iyi anlyordu: Romallar'a gre, Yahudiler temelde
kurnaz, kat, inat, inanlarna lm noktasna kadar sa
rlan insanlard; a m a zayflard.
Kadrgasndan inip bu topraklara ilk kez ayak bast
ndan beri, bu ekilde dnyordu. Baklar, onur mu
hafznn tesinde sessizce duran Yahudi kalabalna
dnmt. Ald diplomatik eitim, ona bakalarnn ba
klarn karmaya zorlamay retmiti. Kalabaln ara
sndaki insanlar arkalarn dnmlerdi. A m a Pilatus'un
bu zaferi ne kadar nemsedii ya da nemsemedii konu
sunda, tarih bir bilgi vermemektedir.

yor, Y a h u d i l e r i n iddiasna gre grnmez T a n r ' n m eh

Baka bir Passah iin Kuds'e d n m e zaman yakla

ri yedi duvarla saraca -biri altn, biri gm, dier dr

yordu. R o m a ' n m ilk sorun belirtisinde nasl ezici bir g

d eitli deerli talardan ve sonuncusu da ateten- fikri

oluturduunu gstermek iin, bir lejyonu da yannda g

ne glp geiyordu.

trecekti.
170

171

GORDON THOMAS
Ayrca, bu kez karsn da yanma alacakt. B u , Claudia
Procula iin de bir deiiklik olacakt.

13. H A V A R
ko ticaret kadrgalarn koruyanlar, boylar iki forsa sra
sna sahip birenelerden, st ste be kat forsa sras olan

B y k Herodes'in, hamisi mparator Caesar Augus-

quinquirene\ere kadar deien mparatorluk sava gemile

tus'un adna onurlandrd Caesarea, Roma mhendisli

riydi. Ar silahl senfuryonlar ve pruva ksmndaki k o

i iin belirgin bir baaryd. D e v bir mendirek yaratmak

balaryla, bir sava kadrgas, Kuzey Afrika'daki korsan

iin, dev ta bloklar denizin yaklak krk metre dibine

gemilerinin korkulu ryasyd.

saplanmt. Yaklak altm metre geniliindeydi ve de

Caesarea'nm limanlarnn iinde, otuz kadrga yan ya

nize yapt yaklak bir kilometre girintiyle, D o u Akde

na bekleyebiliyordu. Limann ticari ksmndan ayr ola

niz'in en byk ve en gvenli limanlarndan biriydi. De

rak, Pilatus'un zel kadrgasnn yanat palamar vard.

nizden yaklaldnda, ehir Galile tepelerine doru uza

ki y z forsann gcyle yrtlen gemi, Yahudiye'de

nan bir stunlu abide gibi grnyordu. Klasik R o m a z

toplanan vergileri R o m a ' y a gtryordu. Bir sonraki se

gara sistemiyle planlanan ehirde, paralel uzanan sokak

ferini, Pilatus Kuds'ten dndkten sonra yapacakt.

dizileri, birbirini dik kesiyordu.

zel dairesinin dier ucuna yrdnde, Pilatus sa

Binalarn arasna tapmaklar ve zafer kemerleri -her bi

ray avlusunu grebiliyordu. afaktan akam karanlma

ri ayr bir zaferi temsil ediyordu- serpitirilmiti. ehir

kadar, ko balar, kuatma kuleleriyle taktik alan ya da

merkezinde dkkn sralar ve bazilika ile m a h k e m e bina

kk kayalar frlatan mancnklarn daha ksa srede

s bulunuyordu. Baka bir R o m a buluu olan kubbeli at

yklenmesi iin yollar arayan askerlerin sesleri geliyordu.

lar her yerde grlyordu. Hepsinin zerinde, Pontius Pi-

Taktikler arasnda en nemsi, "kaplumbaa taktii" idi;

latus'un saraynm surlar uzanyordu. Yaklak otuz met

bu taktikte, batan ayaa kadar inen kalkanlar grubun et

re yksekliinde ve bir metre kalnlndaki duvarlarda

rafnda tam bir kare oluturuyor, ortada kalan askerler kal

nbeti kuleleri ve muhafz rampalar uzanyor, hepsin

kanlarn balarnn tepesine dikerek bu kareye at kuru

den periyodik aralklarla saraya doru yollar ya da merdi

yorlard. Bir "kaplumbaa" yava, ama zorlu bir taktikti ve

venler iniyordu. Gneydoudaki pencere aklndan,

genellikle ilerleyen bir dman hattnn iinde sava araba

doruca Kuds'e uzanan bir R o m a yolu grnyordu.

larnn geebilecei kanallar amak iin kullanlyordu.

Pontius Pilatus, btn bunlarn efendisiydi. Pencere

H e r kladaki lejyon, on birlikten oluuyordu ve her bi

den dar baktnda, gidip gelen kadrgalar grebiliyor

ri sekizer adamlk senturyonlara blnyordu. H e r lej

du; bu gemilerin en bykleri, yzden fazla forsann bir

yon, kendi emrinde bir kiisel standart taycs ve bora

leen gleriyle hareket ediyordu. R o m a ' n m Akdeniz'e

zancs bulunan kumandanlar tarafndan ynetiliyordu.

alan kaps Ostia'daki limandan buraya gelmesi, en iyi

Bir kumandann emrinde, a y m zamanda bir atl birlii de

rzgrla bile yaklak bir ay sryordu. Bu b y k ve i-

vard. mparatorluk tarafndan iyi para denen ve toplam

172

173

GORDON THOMAS

13. H A V A R

yirmi sekiz lejyondan oluan bu ordu, o zamana dek dn

tndaki blmlerde yayordu. Dz zemine ina edilmi

yann grd en byk askeri gt. Pilatus'un emrin

olan tiyatro binasnda, ta koltuk sralarm destekleyen

deki, sava deneyimleriyle sertlemi olan bu askerler,

kemerler vard. D yzeyi, st ste k o n m u kemerlerle,

Yahudiye'de yapacak fazla bir ey bulamyorlard. Tek

yaklak yirmi metreye ykseliyordu. T u s k a n ve Korint

yaptklar, fiziksel olarak varlklarn halka hatrlatmakt.

tarz stunlarla desteklenen d yaps, daha da grkem

Kuds'e gitmek dnda, Caesarea dnda pek dolatkla

liydi. Yirmi bin izleyici kapasitesi olan tiyatro binasnda,

r da olmuyordu. Partizanlar onlarla asla ak savaa gi

valinin protokol krss tepenin yamacmdaki doal bir

rimiyor, tepelerde dolaan devriyeler zerinde vur-ka

kayaya oyulmutu.

taktiklerini kullanmakla yetiniyordu. Pilatus'un ynetimi

Pilatus burada haftalk sava arabas yarlarm izlerdi.

alanda, Yahudi topraklar nispeten bar iinde grn

Yar aralarnda, ldrc dikenli eldivenler giymi kle

yordu.

lerin dvleri olurdu. Kutsal gnlerde, zellikle de Lu-

Saraym tesinde, surlar btn ehre yaylyordu. Pila

percalia bayramnda, yani R o m a ' n m kurulu yldn

tus'un dairesinin sol tarafmda, kendisinin ve karsnn

m n d e , ithal gladyatrler lmne dvler sergilerdi.

tanrlarna ve tanralarna kranlarn sunduu ikiz ta

Kazanan tahmin etmek, Pilatus'un zel zevkleri arasn

pmak yer alyordu. Pilatus'un tapma daha bykt; ge

dayd. A m a onun keskin yarg becerisi bile, somasnda

ni bir merdivenle klan giriin iki yannda, birer tane

MS 30 olarak bilinecek ylda Galile tepelerinde gelien

devasa Dorean tarz stun ykseliyordu. M u h t e e m oy

olaylar etkilemeye yetmezdi.

malarla kapl kapnn nnde, Pilatus'un zel rahibinin

kutsal gnlerde Jpiter, Merkr ya da Mars'a hayvan kur
ban ettii sunak ta yer alyordu.

Pontius Pilatus, R o m a l baarl bir tccarn ikinci o

luydu. R o m a ' d a , hatr saylr zenginliklerinden dolay

Claudia Procula'nm tapma daireseldi ve kubbeli a

mparatorluk kortunda sz sahibi olan aileler vard. Sava

ts yirmi drt tane iyon tarz zarif stunla destekleniyor

zamanlarnda orduyu destekler, fetih yapldktan s o m a

du. Kubbenin altnda granit tatan yaplm ve onun zel

da yenilen halkla yeni ticaret balantlar kurarlard. Pila

idolleriyle sslenmi sunak ta bulunuyordu: Bilgelik

tus'un ailesinin muhtemelen Cornvvall'daki bakr maden

tanras Minerva; ak ve gzellik tanras Vens; Jpi

lerinin yan sra, Hindistan'daki ve in'deki deerli ta ve

ter'in kars, kadn ve doum tanras Juno.

ipek tccarlaryla sk balantlar vard.

Bunlarn tesinde ehir tiyatrosu, kendi piazzasnn or

Pilatus, tipik R o m a eitimi rn bir adamd. Genel

tasnda ykseliyordu; burada R o m a ' n m icat ettii oyunlar

likle Yunanl olan bir zel retmen, ona abaksle hesap

sergileniyordu. Aktrlerin ou serbest braklm kle

y a p m a y ve b a l m u m u tabletler zerine yaz yazmay

lerdi. Gsteri olmad zamanlarda, aktrler sahnenin al-

retmiti; daha sonralar papirs zerine mrekkep ve ka-

174

175

GORDON THOMAS

13. H A V A R

m kalem kullanarak yazmay renecekti. Temel mfre

gryorlard; tpk igal altmda olan btn lkelerin halk

dat, Yunanca ve Latince'yi kapsyordu; bunlar mparator

lar gibi. Birok kez srgn edilmi olmalarna karm, bir

l u k l a kullanlan ilk dillerdi. laveten tarih, corafya, ma

ekilde kendi topraklarma dnmeyi her seferinde baar

tematik ve edebiyat dersleri de alm olmalyd.

mlard. Pompey bile, hayat boyunca karlat rklar

Her renci, gnnn byk bir blmn Roma'da

dan farkl olduklarn sylemiti. Bu yarg, Julius Ca

bulunan ok sayda ktphanelerden birinde geirirdi.

esar'n Yahudiye'de bir valilik kurma karar vermesine

Okul bittikten sonra, Pilatus, benzer gemilerden gelen

neden olmutu. Belki de mezun olduktan sonra bulduu

her ocuk gibi, kou, gre ve eskrim gibi spor dersleriyle

ilk frsatta Pilatus'un buraya gelmek istemesinin nedeni

urard. Ya biraz daha bydnde, ocuk oyunlar

bunlard.

n brakp, kk bir midilli arabasyla yararak sava

O sralarda Roma'daki gen kadnlar arasnda en arzu

arabas kullanmay renmeye balamt. Yapt her ey,

lanr olanlanndan biriyle birlikteydi. Claudia Procula, m

onu hayatnn ilerleyen blmlerinde seecei askerlik, ti

parator Caesar Augustus'un torunuydu; doutan pren

caret, politika veya hukuk kariyerlerine hazrlyordu.

sesti ve her adan gelimi, kltrl ve duyarl bir kadn

Zaman geldiinde, Pilatus'un hangi meslei izlemesi

gerektiine karar vermek iin geleneklere uygun ekilde
aile toplanacakt. Aile mesleini devam ettirmek, seenek
lerden biri olacakt. Ama hatiplik ve felsefe alanndaki
gzle grlr becerilerinden dolay, diplomatik alanda
kariyer yapmasna karar verilmesi de kanlmaz grn

d. Belki de R o m a ' n m byk festivallerinden birinde ta

nmlard. Birbirlerine k olarak, muhtemelen zel
gnlerden birinde evlenmilerdi. Gelinin pozisyonu d
nldnde, muhtemelen dn ada mparator'un
kendi sunanda kurban edilmiti. Sonrasmda Claudia
Procula ve Pilatus, geleneksel dn pastasnn ilk dilimi
ni birlikte yemilerdi.

yordu.
Yirmi yama geldiinde, Pilatus gelecein diplomat

Kutlamalar bittikten sonra, Pilatus'un kariyeri sadece

olmak zere R o m a mparatorluk Akademisi'ne balam

gen iftin deil, mparator'un kendisinin de kafasn kur

t. M e z u n olduktan sonra, dnyann en byk imparator

calar olmutu. imdi Pilatus kraliyet ailesine mensup bi

luunun ynetilmesine yardm edebileceini kantlamt.

riyle evlendiine gre, artk sradan, halktan biri gibi dav-

Youn mfredatmn bir yerlerinde, R o m a dnyasnda

Msrllar dnda tarihi en geriye uzanan rkn Yahudiler
olduunu renecekti. Bin yldan uzun bir sredir gl
ordularn ayaklan altmda kalm olmalarna karm, Ya
hudiler kendilerini hl gururlu, zgr, asla kle olma
malar gerektiini savunan bir dine bal insanlar olarak
176

ranlamazd. A m a henz Senato'da grev almak ya da de

niz ar nemli slerden birine yerletirilmek iin fazla
gen ve deneyimsizdi. A m a mparator tarafndan verile
bilecek bir armaan vard: Valilik. O srada grevde olan
Valerius Gratus h e m e n geri arld ve Pontius Pilatus
o n u n yerine atand.
177

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Yahudiye, mparatorluk iin bulunmaz mcevherler

u sresince, san tek topuz y a p m a geleneini izleye

den biri deildi. ou Romal yerini bile bilmezdi; bilen

cekti. Maiyetlerindeki hizmetkrlar arasmda kendisinin

ler ise bu eyaleti mparatorluk snrlan iindeki bir apak

ve Pontius Pilatus'un kiisel berberleri de vard.

olarak grrlerdi. Yine de, valilik zaman iinde Senato'ya

ve hatta daha fazlasna gtrebilecek yollardan biriydi.

ift MS 26 yaznn sonlarnda Caesarea'ye gelmilerdi;

o sralarda sa'nn vaazlarna baladm ve Mecdelli Mer

mparator'un yeni ifti kayrdn gsteren dier bir

y e m ' i n O'nun retileriyle ilgili ilk haberleri aldn bile

iaret olarak, bir valinin kansn grev yerine gtreme-

mezlerdi. Yaklak y sonra, O'nun dnyevi hayatnda

yecei konusundaki gelenek ykld ve Claudia Procula,

ok n e m rol oynayacak iki kadm arasmda sadece birka

ilk Yahudiye Leydisi oldu.

kilometre vard.

Kendi eitimi ve gemii, Claudia Procula'nn bu g

Claudia Procula'nm hayatndaki en byk hayal krk-

rev iin yeterli birikime sahip olduunu gsteriyordu.

lkl, muhtemelen hl ocuksuz olmasyd. Prenses so

Mzik, dans ve tiyatro alanlarnda baarl, Virgil gibi a

y u n d a n gelen birinin evliliinin birinci ylnda o c u k sa

irlerin eserleriyle aina olan Claudia Procula, kendi kiisel

hibi olamamas, nemli bir sorundu. Dier tm R o m a l

hizmetkrlarnn cezalandrlmas konularnda yapt

soylu kadnlar gibi, Claudia Procula da uzmanlarn tavsi

aratrmalarla balayan bir ekilde hukuk konusundaki

yelerini almt ve R o m a toplumundaki dier her eyin

bilgisini de gelitirecekti.

y a m n d a , izleyebilecei bir rnek de vard.

ocukluundan beri, gzel grnmek konusunda her

lk adm, zel khininin fikrini almak olacakt; bu kii,

trl beceriyi edinmiti: Un ve eek stnden yaplm bir

bulut biimlerini ve k u l a n n uu formasyonlarm yo

makyaj yznde ne kadar sre tutmas gerektii; yanak

rumlayan bir rahipti. Bunlara bakarak tanrlarn h a m m m a

larna ne miktarda renkli pudra srmesi gerektii; kala-

kzgn olup olmadklarn anlayabilirdi.

n n , kirpiklerini nasl koyultmas gerektii gibi. Kulland

Bir s o m a k i adm, en gvendii astrologla grmek

kozmetik rnleri, en saf sebze ve mineral boyalarn

olacakt; Caesarea hkmetinin maa verdii bir dolu ast

dan yaplyordu. Parfm kesinlikle temel gereklerdendi

rolog vard sonuta. Hibir R o m a soylusunun onsuz ya

ve iek, baharat, kokulu aa zleriyle dolu bir dizi kab

pamad kutsal tavuklara bakarak, yorum yapabilirdi.

da beraberinde Caesarea'ye getirmiti. Makyaj kutusunda

E e r hayvanlar yemlerini abucak yerse, hamileliin ya

hepsi altm ya da gmten yaplm, deerli talarla ss

kn olduuna iaretti. E e r yava yerlerse, bu da tanrla

lenmi sa fralarnn, aynalarn ve trnak makaslarnn

rn hamilelii onaylamadm gsterirdi. Bundan sonra

yarmda, klelerin salanndan yaplm peruklar ve sala

saray falcsna danacakt; bu kii de deimez bir ekil

rn yuvarlamak iin maalar vard. U z u n deniz yolculu-

de J u n o ' y a kurban adanmas gerektiini sylerdi. Btn

178

179

13. H A V A R

GORDON THOMAS
bu uzmanlar etkisiz kaldmda> Claudia Procula doal

Pontius Pilatus, saatler boyunca rahibi bekletmiti.

olarak sorununun zmn baka yerlerde aramaya

Sonra sava sancaklarnn kale duvarlarna ekilmesini ve

balayacakt.

yzlerinin Tapmak binasna dndrlmesini emretmiti.

Caesarea'ye gelilerinden beri, tanrlar kocasnn dav

Kayafas'n parmenim ortadan ikiye blerek, rahibe geri

ranlarnda knayacak ok ey bulabilirlerdi. Pontius Pi

vermiti. R o m a dnyasnda, bundan daha byk bir ha

latus, daha balangtan itibaren Yahudiler'in tavrlarn

karet olamazd.

yanl yorumlamt.

Pontius Pilatus, geceyi surlarda geirirken, avluda

bekleyen askerler sancaklar indirmeye kalkacak Yahu-

Caesarea'ye gelilerinin zerinden gnler getikten

diler'i ldrmeye hazrd. Bundan sonra askerler T a p m a k

sonra, vali Kuds'te mparator Tiberius'un hi heykelinin

binasma girmi, Barahip ile birlikte dier rahipleri gz

olmadn fark etmiti. Dolaysyla, buras halkn mpara-

altna almlard.

tor'a ballklarn gstermedikleri tek yerdi. Pontius Pilatus'a herhangi bir heykel ya da amblem dikilmesinin, Ya
hudiler'in T e k Tann'sna saygszlk olaca sylenmiti.
Lejyonunun banda at sren Pontius Pilatus, davulla
rn grlts altnda ve R o m a sava sancaklarnn zerin
deki mparator imgeleri eliinde Kuds'e girmiti. Din
dar Yahudiler kam, yzlerini ellerine kapam, byle
bir saygszlk karsnda alamlard. Byle bir ey, Valerius'un rahiplerini armha germesinden bile daha k
tyd.
Davullar ehir duvarlarn dverken, Pontius Pilatus
Antonia Kalesi'ne yrmt. Ksa sre sonra bir rahip,
elinde Barahip Kayafas tarafndan yazlm bir par
menle Tapmak binasndan dar kmt. Bu davran,

A m a afakta, Pontius Pilatus son derece beklenmedik

bir grntyle karlamt. Tapmak binasnn kaplar
hl kapalyd ve avluda sadece devriye muhafzlar var
d. A m a binlerce Yahudi, eek srtnda, yaya ya da araba
larn zerinde ehri terk ediyordu. Hepsi de Caesarea'ye
doru gidiyorlard. Duyulan tek ses, bir borucunun ald
kederli ilahilerdi. T a p m a k binasmm tepesindeki cppe
li bir figr, olan biteni izliyordu. Ancak mzik kesildii
z a m a n Yusuf Kayafas bulunduu yerden ayrlmt.
Diplomasi eitiminde rendii hibir ey, Pontius Pilatus'u byle bir eye hazrlamamt. Be yldr Yahudiye'de olan lejyon kumandan Quirius, daha nce byle bir
ey grmediini sylemiti.

Pontius Pilatus'a herhangi bir dinsel saygszlk yaplma

Pontius Patus, ertesi gn Caesarea'ye dnmt. Yol

yaca konusunda mparator Augustus'un K u d s halkma

boyunca tek bir Yahudi ile bile karlamamt. Ama eh

verdii sz hatrlatmaya yetmiti. Kayafas, T e k Tan

re yaklarken, artc bir manzaraya daha tank oldu.

n ' n m kendi imgelerinin yaplmasna bile izin vermedii

Kuds'ten kaan binlerce kii saraynn nnde diz k

ni hatrlatmt.

m e k l e kalmam, ayn zamanda yolda ona yaklamlard.

180

181

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Belki 5.000, belki daha fazla kii vard. aran ve ne yapa

Ama vali, bunun ie yaramayacan hissediyordu.

cana karar veremeyen Pontius Pilatus, askerlerini sara

Pompey haklyd. Bu insanlar, baka rklara benzemiyordu.

ya sokmu ve kaplan indirmiti.

n c gn, Pontius Pilatus saray kapsmdan karak

Bu ilk otorite snamasyd; a m a yapaca tek bir hata

onlarla yzlemiti. imdi, tahmin ettii say da ikiye kat

nn, sonuncusu olabileceini anlamt. imdilik karla

lanmt. nnde diz ken belki on bin kii vard. Kendi

t ey sadece pasif direniti. A m a bu abucak deiebi

ni hakl karmaya, tartmaya alyordu. Ama T a n n ' n m

lirdi. o k gemeden btn Yahudi ulusu Caesarea'ye

bu pagan ruhu balamas iin dua eden kalabaln sesi,

yklenebilirdi. lejyonluk asker zafer kazanmasna yet-

o n u n hayknlann bastmyordu.

se bile, yeterince Romal asker de lrd. Aynca, Yahudi

Bir kez daha yenildiini anlayan Pontius Pilatus, tek

ler bu arada Caesarea'yi yakabilirlerdi. Bylece kendi ka

rar sarayna ekilmiti. Drt gn daha geince, kalabalk

riyeri de alevler altnda kalrd.

daha da artmt. ehirdeki btn iler durmutu; halk

Pontius Pilatus hemen Quirius'u, hukukularn ve

kendi evlerinde m a h s u r kalmt.

yksek seviyeli memurlarn toplamt. Hepsine a y m so

Yedinci gnn sabahnda, Pontius Pilatus bir kez daha

ruyu sordu: Bu sivil itaatsizlik, kanl bir ayaklanmann

ortaya kmt. Arkasmda btn askerleri duruyordu;

balangc myd?

hepsi ilk emirde kasapla balamaya hazrd.

Hibiri bilmiyordu. Darda, kalabalk artyordu. Sa-

Pontius Pilatus, en buyurgan tavnn sergiliyordu. K a

miriye'den, Dekapolis'ten, Perea'dan insanlar akn edi

labala hemen dalmazlarsa sonularna katlanmak zo

yordu. Galile'den ve gl kysndaki kasabalardan gelen

runda kalacaklarm sylyordu. Arkasndaki askerler k

ler de vard. Hepsi diz kyor ve Pontius Pilatus'un ru

llarn ve m z r a k l a n m hazrlam, lmcl etkilerini ha

hu iin dua ediyordu; Tapnak binasna yapklar iin

trlatmak iin ularn kalabala evirmilerdi.

T a n n ' d a n onu balamasn diliyorlard. kinci gn say

Oradaki btn Yahudi erkekleri, kadmlar ve ocukla

lar iki katna kmt ve Caesarea'de hayat durmutu.

r, T a p m a k binasnn kirletildiini grmektense, lmeyi

Dkknlarda yiyecek kalmamt; lirran girii tkanmt.

tercih ettiklerini haykryorlard. Askerlerin tarafnda

Btn binalar kalabalk denizinin ortasnda birer ada gi

olanlara aldrmadan diz kmeye devam ediyor, hayatla

biydi; Pontius Pilatus'un kendi saray da onlardan fark

rn bitirecek darbeyi sessizce bekliyorlard.

szd.

Korkun sessizlik giderek uzuyordu. Sonunda aa

Quirius, Yahudiler'i datmak iin adamlarm gnder

meyi teklif etmiti. "Birka yz kiiyi ldrrsek, dier bin
lercesi korkuya kaplr," demiti.
182

lanm ve yenilmi olan Pontius Pilatus, tekrar sarayna

girmiti.
Ertesi gn Kayafas'a bir haberci gndermi, mpara183

GORDON THOMAS
torluk glerinin bir daha T a p m a k binasna saygszlk et
meyeceini bildirmiti.
B u , vali ile imdi, yl sonra yava yava kutsallktan
uzaklamaya balam olan Barahip arasndaki huzursuz
anlamann ilk admyd.

lk iki yl sadece sa, havarileri ve Mecdelli M e r y e m

haclarn yolu boyunca yolculuk yapmlard. A m a imdi,
yaklaan Passah yemeinden nce Beytanyal M e r y e m ve
Marta ile kendi annesi de onlara katlmt.
Annesinin varl, havariler arasnda hl devam eden
kavgalarn yatmasn salamt. sa onlar uyarmaya
d e v a m ediyordu. Kendisiyle birlikte olmann onlar iin
yaratt tehlikeyi anladn ama kendisinin vaat ettii
gelecek iin byle bir bedeli demeleri gerektiini syl
yordu. A m a ne yazk ki nlerinde uzanan grkemli gere
i kavramakta hl zorlanyorlard.
sa onlara "dnyann " ya da "topran t u z u " ol
duklarn sylese bile, hl birlemeyi beceremiyorlard.
Anlayacaklar rnekler kullanarak, kendisinin yaratt
Krallk iinde ok nemli rolleri olduunu aklamaya a
lyordu: Alarn dolduran balklar, baak toplayclar,
srlerini koruyan obanlar.
S o n derece alkan adamlar olmalarna karm, zellik
le kendilerini korumak sz konusu olduunda, sa'y sa
dece grnyle deerlendiriyorlard. O'na inanmakla
184

185

13. H A V A R

GORDON THOMAS
ekecekleri nefrete kar kendilerini savunmak iin inan

Petros, insan olarak hatalarla doluydu. Ateli ve acele

larna sarlmalar gerektii syleniyordu. Bu, dnyevi an

ci bir adam olduundan, sk sk tutamayaca szler veri

lamda silaha ar deildi.

yordu. Kavga karma ve bir zamanlar balk kurutmak

A m a btn bu talepler, grubun gnlk yaamndaki

iin kulland tuz kadar sert bir dille k o n u m a eilimleri

tartmalar ve kskanlklar zerinde byk bir rol oynu

vard. stelik sabrsz ve genellikle kabayd. A m a sa, b

yordu. Havariler, hayatta kalmann tek yolunun bakala

tn bu kusurlan bir gn Petros'un Hristiyan inancnn te

rnn kendilerinden yararlanmasna izin vermemesini ge

melini oluturacak zellikler olarak gryordu. Petros'un

rektiren bir gemiten geliyorlard.

en temel zelliklerinden biri, kurtuluu aram ve b u n u n

sa, Petros'a zel bir ilgi gsterdiinde, dierleri kr

gnlklarn gizlemeye gerek grmyorlard. " N e d e n o ? "
diye itiraz ediyorlard. Bir zamanlar Simon denen Petros,

kendisine verilmi olmasyd. sa'nn kendisini dnya

zerinde birletirdii havari olmasnn ve Petros ile konu
urken "biz" diye sz etmesinin nedeni buydu.

"Ardmsra gelin," arsna ilk cevap veren kii olmakla

Btn bunlar, Petros'un kardei Andreas ile daha ko

herhangi bir ayrcalk m elde etmiti? Her biri eit deer

lay geinmesini salamyordu elbette. ocukluk y a l a n m

de olduklarna inanyordu; her eyden -karlan, aileleri,

henz gemi olan Andreas, sakin ve duyarl bir gen

evleri ve gvenli ileri- vazgemeleri istendiinde hibiri

adamd; Petros'un patlayc kiiliinin glgesinde yaa

nin tereddt etmediine dikkat ekiyorlard. H e r biri

makla yerinebiliyordu.

sa'nn arkasmdan bilinmeyene doru gelmi, O ' n u n "in

Yakup ve Yuhanna birbirlerine ok skca ballard ve

birbirlerine kar ortak bir efkat rnei gsteriyorlard.

san avclar" olmulard.

A m a yine de, sa aralarmdan Petros'u semiti. Pet
ros'a bir lakap vermiti. O zamandan itibaren Simon sa
dece Petros olarak deil, Kaya Petros olarak amlmaya

A m a kendi aralarnda bazen tartyor, hatta yumrukla

ma noktasna geliyorlard.
Filippos, gruba dahil olduundan beri biraz deimi
ti. Merakn genellikle gl bir mahcubiyetin ardnda

balanmt.
Kutsal Metin'de yazdma gre, bir insana lakap ver

gizliyordu.

mek, o kiinin zel niteliklerini toplum iinde tanmak de

Matta, Bartolomeos ve T o m a s kendi kapal gruplann

mekti: Cesur Davut, Bilge Sleyman bu rneklerden sade

oluturmu, her biri birbirinin gcne dayanmt. Matta

ce ikisiydi. A m a Petros'a Kaya demekle, sa bu havarisi

daha n c e bir vergi toplaycyd -bu, Yahudiler arasnda

nin karsm ve evini terk ederek son yldr kendisini

en nefret edilen meslek grubuydu- ve sonrasmda kendini

tm Galile'de takip etmesinden fazlasn kastediyordu.

sa'y izlemeye adamt. Bartolomeos'un alakgnlll

sa, Petros'ta Kilise'yi kurmak iin temel oluturacak nite

, Matta'nn meteliksiz bir gebe olarak bu yeni yaa

likler grdnden sz ediyordu.

mn artlarna u y u m salamasnda yardmc olmutu. Bu-

186

187

GORDON THOMAS

13. H A V A R

na karlk Matta da sk sk T o m a s ' etkisi altna alan bir

laacaklar sert sonucu sezmi olmalydar. Mecdelli Mer

karamsarlk gelitirmiti.

y e m ' i n bu tr bir insani kskanla nasl tepki verdii de

Dierleri glgeli figrler olarak kalmlard; her an bir

tartmaya girmeye hazrlard ama asla balatmaya ya

bilinmemektedir.
Petros'un imdi daha iyi belirlenmi rolnden ayr ola
rak, gl sa duyusuna karn, sa'nn dierlerinin rolle

namyorlard.
Yahuda kariyot, "Ardmsra gelin," arsna nerede

ri hakkndaki dncelerini Mecdelli M e r y e m ' i n t a h m i n

ve nasl karlk verdiini kimseye anlatmamt. Bir gn

edip edemediini bilmiyoruz; bu yl, sonunda arm

bir ekilde ortaya kvermiti. sa neden hazineci olarak

hn glgesi zerlerinde iyice koyulatnda yapacaklar

Y a h u d a ' n m seildiini aklamam, Yahuda da bu konu

eyin hazrlklanyla gemiti. Tanr'nn Krall'nda mu

yu dememiti. Gerekten de yalnz bir adam olarak kal

hafz olmadan nce renmeleri gereken ok ey olduu

maya d e v a m ediyordu.

nu dnd iin, muhtemelen Mecdelli M e r y e m de

Genellikle sa'nn arkasnda yryordu; bu, efendisi

birka kez balanm olabilirdi.

bir ey almak istedii anda para kesesini uzatmak iin el

sa onlara ancak alakgnll olmakla ycelebilecekle-

altnda olmas gereken hazinecinin doal pozisyonuydu.

rini tekrar tekrar sylyor, onlara kendini rnek olarak

Geceleri ise ayak ucunda uyurdu. Acaba sadece Kutsal

gsteriyordu.

Metin'deki sembolizmi yerine getirmek iin mi seilmiti?

A m a havariler bile O ' n u n dnyaya neden "geldiini"

Musa'nn Kitaplar'nn on iki koruyucusu, srail'in on iki

anlayamyorlard; sa'nn "domak" yerine "gelmek" keli

kabilesi, Vaat edilmi Topraklar ilk kez aratran on iki

mesini tercih etmesinin nedeni, bu dnyada d o m a d a n

casus, Barahip'in gsndeki on iki ta gibi?

n c e de bir varl olduunu vurgulamak istemesi miydi?

Bunu kimse bilmiyordu.

Bedensel biimini ve kanlmaz bir ekilde nlerinde

Havarilerin gnbegn yaamlar ve alkanlklar kay

u z a n a n olaylarn rgsn ok uzun zaman nce olutur

dedilmitir; zellikle de aralarnda bir kadnn bulunma

sna nasl tahamml ettikleri de bilinmemektedir. Elimize
ulaan tek gzlem, Filippos'a aittir: "Ama sa onu (Mecdel

mutu.
Havarilerin anlay ktl bile olaylarn akn deiti
remezdi; nk bu bile O ' n u n plannn bir parasyd.

li Meryem'i) hepimizden daha ok severdi. Bu bizi sk sk gcendirirdi."

B a z e n annesinin ve Beytanyal kz kardelerin varl,

Galile boyunca O'nun ayak izlerini takip ederken ya

M e c d e l l i M e r y e m ' i n yolda geen hayatn kolaylatryor

da geceleri k a m p ateinin banda otururken, birbirlerine

du. Havarilerin aksine, onlar birbirlerini kskanmyorlar

byle davrandklar phesizdi. A m a sa'y asla bu konu

d. H e r biri sa'nn yannda yrme srasn bekliyordu;

da sorgulamaya cesaret edemezlerdi. M u h t e m e l e n kar-

belki O'nunla birlikte yrrken, retilerine gre kendi

188

189

13. HAVAR

GORDON THOMAS
hayatlarn nasl yaadklan zerinde konuuyorlard.
Belki y o l l a n zerinde armhn koyulaan glgesini ilk

A m a bir kez daha a y m sabrla cevabm veriyordu: "Er

demliler iin deil, gnahkrlar iin geldim."
MecdeUi Meryem, artk O'nun kelimelerindeki derin

grenler de onlard.
Buna karlk, sa onlara kendisiyle kalanlarm toplum
dan ve hatta belki ailelerinden bile dlanacam syl
yordu. A y n c a neden R o m a boyunduruunu kaldrmaya,
insanlar R o m a kuvvetlerinden kurtarmaya gelmediini
de aklyordu. O'ndan ncekiler sadece ksa mrl dn
yevi zgrlk getirmilerdi. O ' n u n getirdii ey farkl bir
zgrlkt; herkesin kalbinde yer edecek bir zgrlk.
Mecdelli M e r y e m iin bu szler kesinlikle gerei yan
styordu.

anlamlar sezebdecek kadar uzun sredir sa de birliktey

di. O, hayat gnahla dolu olanlar kurtarmak iin gelmi
ti; a m a bu ancak O ' n u n yardmm istedikleri ve kabul et
tikleri takdirde olabdirdi. Bunun iin kimseyi zorlamyor,
sadece yol gsteriyordu. S e i m ans daima oradayd. D a
ima.

Yolculuklar srasmda, sa o n l a n Yahudiye'yi Galile'

den ayran Samiriye adnda bir yere gtrd. Samiriyeliler, m e l e z bir rkt; asrlar n c e srad halk bir kez daha

K a n a ' d a n beri, sa'nn kendi annesiyle insan olarak

esir dtnde ve Asurlu igalciler kendi halklarn bu

ilikileri deimiti. O zamana kadar annesi, ailenin b

raya yerletirdiklerinde olumulard. Bu paganlar kendi

y olarak dinlenecek ve itaat edilecek bir kiiydi. A m a

idollerini getirmiler, aralannda evlilikler baladnda

dn ziyafetindeki mucize her eyi deitirmiti; sadece

ise Yahudiler'in safln bozmulard. Samiriyeliler, ken-

sa'nm suyu araba dntrmesi deil, a y m z a m a n d a

dderi iin yeni bir din balatmlard. M u s a ' n n be kitab

annesine bak am da. Artk annesine " k a d n " diye hi

na ve khinlerin el yazmalarna dayanan bu din, ncd'in

tap ediyordu; bu, kurtarmaya geldii insanlar iin bir

dier kitaplarn ve Kuds Tapma'nn otoritesini red

sembold. Olunu kaybetmenin verdii znt, ancak

detmiti. Yahudder iin Samiriye uzak durulmas gereken

Mecdelli M e r y e m ' i n varlyla daha dayandr bir hal al

bir yerdi. Yolculuk srasnda bu blgeden gemesi gere

m olabilirdi, nk daha ncesinde gnahkr hayat s

kenler, b u n u olabildiince abuk ekilde yaparlard.

ren bu kadn, imdi O'nun sayesinde kurtarlmt.

sa, kendi yolculuklan srasnda Samiriye'den geer

Kadnlarn hepsi, havarilerin korkularn kendi tarzla

ken, havarilerine acele etmeyeceklerini, eitli kasabalar

rnda bastrmaya alyorlard. H e r kenin arkasnda

da konaklayacaklarn syledi. Yerel halk, grubu grdk

irkin szlerle onlara saldrmaya hazr insanlar bekliyor

lerinde arm olsalar bile, scak bir ekdde karladlar.

gibiydi. N e d e n sa toplumd insanlarla birlikteydi? Bu

sa'nn sylediklerini dinlediler ve O'nunla ateli a m a

tr insanlarla birlikte olmakla, kendisi de bir gnahkr ol

ak fikirli tartmalara giritiler. sa ve grubu ok geme

muyor m u y d u ?

d e n alldk ziyaretder haline geldi. zellikle bir yolcu190

191

GORDON THOMAS
luklarnda, r d n Nehri yaknlarndaki kk bir kasa
bada konakladklarnda, Yakup bir su birikintisinde su
suzluunu gidermek istediinde, kendisine scak bir ta
vrla yaklaan bir grup melekle karlat. sa'nn geldii
gn, sadece kuyuya su testisi tayan bir kadn vard. G
nn o scanda, k a d m muhtemelen orada kendisinden
baka kimseyi beklemiyordu; nk ancak hava karard
zaman kuyudan su ekilirdi. aknl, Mecdelli Mer
yem'in varlyla yatt. Kadnn neden o saatte orada ol
duunu sezgisel olarak anlad. Kimlii yznden byle
bir ey y a p m a k zorunda kalmt, nk kadn bir fahi
eydi. Mecdel'deki, imdi ok uzaklarda kalm gnlerin
de, Mecdelli M e r y e m de baka kadnlarn aalayc ba
klaryla karlamayacaklar zamanlarda kzlarn kuyu
ya gnderirdi.

13. H A V A R
K a d m son derece hakl bir ekilde afallamt. Bylesi
ne dnyevi bir insan iin "yaam s u y u " kavram son de
rece yabancyd; k a d m ruhsal terimleri anlayabilecek d
zeyde deildi. Bu yabancnn kendisinin kimliini zaten
bildiini muhtemelen kadm da sezmiti ve szlerinin
bylesine yattrc, a y m zamanda da kafa kartrc ol
masndan dolay, daha da armt. nsanlar onun mesleindeki kadnlara asla byle davranmazlard. A m a kar
lk vermekten geri kalmad.
"Efendim," dedi, "su ekecek bir eyin yok, kuyu da derin.
Byle olunca yaam suyunu nereden bulacaksn? Sen, bu kuyu
yu bize vermi, kendisi, oullar ve davarlar ondan imi olan
atamz Yakup'tan daha m byksn?"
sa kuyuyu iaret etti ve son derece kendinden emin
bir ekilde konutu: "Bu sudan her ien yine susayacak. Oy

sa kadna nazik bir tavrla yaklat. "Bana su ver, ie

yim," dedi.

sa benim vereceim sudan ien sonsuza dek susamaz. Benim ve

receim su, iende sonsuz yaam iin fkran bir su kayna

"Sen Yahudi'sin," dedi kadn. "Bense Samiriyeli'yim. Na

sl olur da benden su istersin?"

olacak."
Mecdelli M e r y e m ' i n kadn sessizce belli bir eyi anla

Kadnn alayc ve aalayc tavrlar, Mecdelli Mer

mas iin zorladndan kim phe edebilir ki; kadn ora

yem'in phelerini daha da glendirdi. Kendisi de m

ya sadece su ekmeye gelmiken, imdi kendisine ok da

terilerine kar byle bir ses tonuyla konuurdu; bu, para

ha byk, ok daha kutsal bir ey neriliyordu. A m a ka

karlnda bedenini alabilseler bile, zihnine sahip ola

mayacaklarn gstermek iin kulland bir ses tonuydu.
A m a sa kadnn cevabndan hi etkilenmi gibi grn
myordu. T a m aksine, anlaml bir diyalog balatt.
"Eer sen Tanr'nn armaann ve sana, 'Bana su ver, ie
yim' diyenin kim olduunu buseydin, sen O'ndan dilerdin, O
da sana yaam suyunu verirdi."
192

dn h e n z dnyevi anlay tarzn terk etmeye hazr de

ildi.
"Efendim," dedi kadn, "bu suyu bana ver. Bylece ne susayaym, ne de su ekmek iin buraya kadar geleyim."
Sessizlik iinde havariler birbirlerine bakarak balary
la onayladlar: Kadnn syledikleri son derece mantkly
d. Onlara gre sa'nn vermekte olduu ders, ayn za
m a n d a dnyevi terimlere dayanyordu.
193

GORDON THOMAS
Sessizliin ne kadar uzadn ve kadnn korkusunun
yerini aknla brakp brakmadn biz bilemiyoruz.
" G i t , kocan ar ve buraya gel," dedi sa.

13. HAVAR
"Kocam yok demekle doruyu syledin," dedi sa. "Be ko
caya vardn. imdi birlikte yaadn adamsa kocan deildir.
Doruyu syledin."

Mecdelli M e r y e m bu emirde yatan anlam belki de ilk

Kadna, ilerledii yolda ne kadar aalara inmi oldu

anlayan kiiydi. sa'nm seeneklerle ilgili yorumu -"git"

unu hatrlatmas gerekmekteydi. A m a imdi -hl dn

ve "gel"- kesinlikle kastlyd. sa kadna iki seenek veri

yevi yntemlerine sk skya tutunurken- sa onlar ge

yordu: "Gidip imdi srdrdn hayatn gerekleriyle yz-

mileriyle yzlemeye zorladnda bakalarnn yapt

le; bunu yaptnda balanacaksn. Sonra buraya gel ve yeni

eyi yapyordu: Kadn konuyu deitirmeye alyordu.

bir balang yap."

Eski kurnazlklarna geri dnyor, kaabilmek iin vg

A m a k a d m hl sadece fiziksel terimleri anlyor, bir ev

ve koca dnyordu; bu da zaten sa'nn onu iine sok
m a k istedii duruma uyuyordu. Bilmece gibi konuan
ama kendisinin yaam tarz hakknda yeterince bilgi sahi
bi olduu belli olan bu yabanc, kesinlikle bu meslekteki
kadnlarn evli olmadklarn da bilmeliydi.
Kuyunun iki tarafnda duran kadn ve sa, birbirlerine
baktlar.
"Kocam yok," cevabn verdi kadn sonunda.
Bu szlerle, havariler onun kim olduunu anlayarak
ardlar; yaamn nasl kazandn artk biliyorlard.
Mecdelli M e r y e m kadn devam etmesi iin sessizce zor
luyordu. K a d m bir kez daha sessizlemiti ve kararszd.

yntemini kullanyordu.
"Efendim, anlyorum, sen bir peygambersin," dedi k a d m .
Nazl bir gl, ban hafife dn, gzlerindeki ye
ni mcadele parltlar; szlerinin devamnda hepsi yerli
yerindeydi: "Atalarmz bu dada tapndlar, ama sizler capnlmas gereken yerin Kuds'te olduunu sylyorsunuz."
sa hedefinden amad. Eski dinsel ekimeler O ' n u il
gilendirmiyordu. n e m l i olan u and ve burasyd.
"Kadn, bana inan, yle bir saat geliyor ki, Baba'ya ne bu
dada, ne de Kuds'te tapnacaksnz! Siz bilmediinize tapn
yorsunuz, biz bildiimize tapnyoruz. nk kurtulu Yahu
diler'dendir. Ama itenlikle tapnanlarn Baha'ya ruhta ve ger

Kurnazln ve tenselliin temelini oluturduu, m u m

ekte tapnacaklar saat geliyor. te, o saat imdidir. Baba da

nn gzlerindeki gerei gizledii dnyasndan uzak

kendisine byle tapnanlar aryor. Tanr ruhtur, O'na tapnan-

tayd. le gneinin altnda, aktayd ve etrafndaki in

lar da ruhta ve gerekte tapnmaldrlar."

sanlar gzlerini bile krpmadan ona bakyorlard; bu daha

nce hi karlamad bir durumdu.
sa, kadnn ruhunun derinliklerinde kurtulua hazr
olduuna dair barndrd iaretleri yakalamt. Yine de,
kadnn nce yapmas gereken bir ey vard: sa kadnn
gnahnn tekrarlanmayacana dair garanti istiyordu.
194

Kadn daha fazla k a m a y a devam edemeyeceini ka

bullenmekten baka bir ey yapamazd.
"Mesih'in geleceini biliyorum," dedi. "O gelince bize her
eyi bildirecektir."
sa syledii tek bir cmleyle, kadnn iindeki son
phe krntlarn da y o k etti:
195

13. HAVAR

GORDON THOMAS

iin casuslarm gndermiti. Barahip Kayafas bundan

"Seninle konuan ben, O'yum!"

n c e aran ve sonra da heyecanla testisini dren
kadm, dnd ve karlat herkese Mesih'in burada ol
duunu sylemek iin koarak uzaklat. Neredeyse ayn
anda, bir grup Samiriyeli kuyuya geldiler. sa orada bir

Galile'de itirazlar byyor, Kafernahum'da olanlar bu

irirazlan daha da glendiriyordu. Bir aile, felli babalar
n sa'ya getirmilerdi. sa adama hemen yardm etmek
yerine, nce gnahlarm balamt.

kez daha kurtuluun rnlamn aklad.

En az kadm kadar rm olan insanlar, kendi tap
naklarnda asla duyam.

daha azm yapamazd.

acaklan trden szleri ve vaatle

ri dinlediler. Kendi kutsal kuyularnn banda sa'nn et

rafn sardklarnda, O, kalabal imana getirmek iin

Farisiler bir kez daha bunu rezalet olarak yorumlam,

sa'y Tanr'ya kfretmekle sulamlard. O da yle ce
vap vermiti:
"Aklnzdan

neden

byle

eyler geiriyorsunuz?

Hangisi

herhangi bir ifaclk ya da mucize rnei gstermedi. Sa

daha kolay, 'Gnahlarn baland' demek mi, yoksa 'Kalk, y

dece szleri, kalabaln gzlerini amasn salamaya

r' demek mi? Ne var ki, nsanolu'nun yeryznde gnahla

yetti:

r balama yetkisine sahip olduunu bilesiniz diye, bu adama

"Samiriyeliler O'na gelip yanlarnda kalmalarn rica etti

ler. O da orada iki gn kald. O'nun sz zerine daha birok

sylyorum, "kalk, ilteni toplayp evine git!"

Adam, T a n n ' n m dnya zerindeki gcnn bir kant
olarak kalkt ve yrd. A m a insanlar sa'nn nerdii

lar iman etti."

Bir zamanlar yoldan km olduu halde imdi saflaan kadma yle dediler: "Bizim iman etmemizin nedeni ar
tk senin szlerin deildir. Kendimiz iittik, O'nun gerekten

eyleri daha ok renmek istediklerinde, fke daha da

hzl yayld.
sa'y dinlemek iin ok sayda insan l ve ormanla
r aarak geliyordu. nceleri kk gruplar halinde geli

dnyann Kurtarcs olduunu biliyoruz."

Mecdelli Meryem ve havarileri, O'nun ilk kez bu ekil
de tanmlandn duyuyorlard. A m a o anda, armhn

yorlard; sonralar saylan yzleri ve birka ay iinde de

binleri bulmaya balad.
sa sonunda en unutulmaz vaaz haline gelecek szleri

glgesi biraz daha kararmt.

lk tepki Nainli Simon'un n d e r l i n d e k i Farisiler'den
geldi. Banaz ve rmcek kafal toplumlarnda, Nasra-

sylerken, bu insanlarn da saylan giderek artyor, art

yor, artyordu.

l'nm T a n n ' n m gcne sahip olduu fikrine ate psk-

D a m eteklerinde havarileri O'nun etrafnda duruyor,

ryorlard. Bu fke nce Galile'nin dier kesimlerine, son

Mecdelli M e r y e m kalabalktaki dier kadnlarn arasnda

ra da gneydeki Kuds'e yayld. O srada Kuds halk,

yerini alyor, sa sorgulanamaz ve yadsnamaz zdeyi

sa'nn sergiledii mucizevi olaylara meraktan fazla bir il

lerle vaazlarn vermeye balyordu. Bu szler gelecek ku

giyle yaklayorlard. Elbette ki Tapmak da aratrmas

aklara ulaacak ve Cennet Krall'na giri anahtarm

196

197
I

GORDON THOMAS

13. H A V A R

oluturacakt. O'nun retisini izleyenler Tanr'y gnlk

nuz..." "Ama ben size diyorum ki..." Bazen bu szler zinay,

hayatlarna katabilecek, dnyevi hayatlarnn tesinde ise

hrszl, hrs, rvetilii ve her trl sapknl y e r m e k

inanlmaz dllerle karlaacaklard.

iin kullanlyordu.

H e r seferinde iki anahtar ifadeyi kullanyordu. Birinci

Sonra konu intikama geliyordu. '"Gze gz, die di,"

si, "duydunuz" idi. Bu ifadeyle, Kanun'dan sz ediyordu.

denildiini duydunuz. Ama ben size diyorum ki, ktye kar

Sonra sesi ykseliyor, cokulu bir ekilde ekliyordu:

direnmeyin. Sa yananza bir tokat atana br yananz da

"Ama." rnein, insann ancak yeterince paras olduun

evirin. Size kar davac olup mintannz almak isteyene aba

da mutlu olabileceini duymulard; ama... byle olanlar

nz da verin. Sizi bin adm'yol yrmeye zorlayanla iki bin

da ruhta yoksul olabiliyordu. Elbette ki baarya giden

adm yryn. Sizden bir ey dileyene verin, sizden dn is

yolun g ve poplerlik arayndan getiini duymular

teyeni geri evirmeyin."

d; ama kutsananlar, O'nun yznden ktlenenler, aalananlar ve zulme urayanlard.

sa'nn syledii her sz, Mecdelli Meryem iin geride

brakt y a a m m m gl birer hatrlatcsyd. O dnya

sa, zulm grenlerin ve hasta olanlarm kurtulacana

da iddet normaldi, seks sahipleniciydi; erkekler kendi

dair sz veriyordu; smrlenler, zayflar, cmertlikleri

karlar iin onu pohpohlard. Mecdelli Meryem hepsin

karsmda dllendirilmeyenler, huzur araynda baar

den nefret etmiti. A m a sa'mn dediine gre, nefret de

l olamayanlar, kalplerindeki inan yznden alay edilen

bir gnaht.

ve aalananlar... hepsi cmerte dllendirilecekti. B

sa, kendi yoksul gemiinden yola karak, kalabalk

tn bu kitlelere, yaadklarnn t a m tersini alacaklarm va

lara insanolunun u y u m iinde yaayaca yeni bir dn

at ediyordu.

ya, bir topya vaat ediyordu. A m a bu topyaya ancak

Bu kesinliin etkisi glyd. Dinleyicileri, daima ezil

belli kurallara uyulduu takdirde ulalabilecekti.

mi, hayatlar boyunca smrlm olanlar arasndan

Kiisel adalet susamln -bu bastrlm insanlar iin

kyordu. Muhtemelen aralarnda tek bir zengin bile yok

srekli bir arzuydu- tatmin etmek iin zellikle seilmi

tu. Yine de, hepsi iin, sa hayallerin tesine geen bir zen

kelimeler kullanrken, ulusal zenginlik ve politik iktidar

ginlik sz veriyordu; O'nun verdii her szde, yeni bir

gibi konulara aldrmamay tercih ediyordu. zellikle en

umut yanyordu. Dnyevi politikaya veya devrimci

alakgnll bak alarna odaklanyordu.

lik rollerine ilgi duymadn, herkesin iinde aka sy

"Ne mutlu ruhta yoksul olanlara! Gklerin Egemenlii on

lyordu. Balatmak iin geldii tek deiim, kalpleri yeni

larndr. Ne mutlu yasl olanlara! Onlar teselli edilecekler. Ne

bir cokuyla daha hzl arptracak bir deiimdi.

mutlu yumuak huylu olanlara! Onlar yeryzn miras ala

A m a insanlar belli gerekleri anlamalydlar. Bir gna

caklar. Ne mutlu dorulua ackp susayanlara! Onlar doyuru

ha niyet etmek, en az ilemek kadar ktyd. "Duydu-

lacaklar. Ne mutlu merhametli olanlara! Onlar merhamet bula-

198

199

GORDON THOMAS

13. HAVAR

caklar. Ne mutlu yrei temiz olanlara! Onlar Tanr'y gre

duyulmasn salamay brakmal, ikiyzllkten vaz

cekler. Ne mutlu bar salayanlara! Onlara Tanr oullan de

gemeliydiler. Bunun yerine, yalnz balarna ibadet et

necek.

meliydiler. T a n n onlar naslsa duyard ve n e m l i olan da

Ne mutlu

doruluk uruna zulm grenlere!

Egemenlii onlarndr.

Bana olan

ballnzdan tr

Gklerin
insan

buydu.

lar size svp zulmettikleri, yalan yere size kar her trl kt

Farisiler zerine bu kastl saldn, kendilerini dinin en

sz syledikleri zaman ne mutlu size! Sevinin, sevinle coun!

sadk uygulayclan olarak gren bu insanlan daha da

nk

kzdrd. Onlara gre ilahi korumann salanmasnn tek

olan

gklerdeki

dlnz

byktr.

Sizden

nce

yaam

peygamberlere de byle zulmettiler."

Yapmaya geldii eyin bir sentezini yaratyordu: nsa

yolu, insanlann grebilecei ekilde ibadet hayatn sr

drmekti.

nolunu kurtarmak ve onunla kendi tekliinde birle

imdi, sa syledii birka kelimeyle Farisiler'e ikiyz

mek. O zamana kadar kurtulu iin sabrla bekleyen in

ller diye saldryor, T a n n ' n m isteklerini kendi ilerine

sanlann yaamlarm ynlendiren ey Kanun'du. A m a ar

geldii gibi yorumlayan karclar olduklarna iaret edi

tk sonuna gelinmiti. O'nun sayesinde, yeni bir hayata

yordu. nanlar izole bir tutuculuktan J?aka bir ey de

balayacak ve gemii arkada brakacaklard.

ildi; onlar dini kirleten insanlard; istedikleri tek ey,

sa nnde durduu insanlar iin, duymay ve grme

yi ok istedikleri eyleri sylyordu. Onlar iin, imdi

kendi ilerine geldii gibi geleneklerin d e v a m etmesini

salamakt.

baka bir peygamberdi ve ulalmaz bir vizyon, anlk bir

sa, bir tepenin yamacnda verdii vaazda, d n y a m n

umut sunuyordu. Aclann bitirmek, kardelik sevgisi sa

olduunu, kendisini izleyen hi kimsenin karanlkta

yesinde sosyal adaletsizlii sona erdirmek iin kendisinin

kalmayacan, hepsinin yaam n alacam belirti

burada olduunu sylyordu.

yordu.

Bu szler de havariler iin baka bir azarlamayd. H

Kendi kaderini onlarn elde edecei kazanlarla birle

l, sa'nn szn ettii Cennet Krall'n somut snrlan

tirdiinde, insanlar gzyalarn tutamyorlard. sa'nm

olan, dnyevi zevklerle dolu bir dnya gibi dnyor

derslerinde sevgi her eydi. nsanlar yarglamamak, sev

lard. Kana'daki mucizevi olaydan s o m a kafalarnda da

meliydiler; lanet etmemeli, sevmeliydiler; a m a bu sahiple

ha somut ve gsterili imgelerin uyanmas anlalr bir

niri bir sevgi olmamalyd. Daima Tanr'nn sevgisine ya

eydi ama imdi sa bu imgeleri havarilerinin zihninden

l a n olmaya almalyd. Byle bir sevgi, her eyin anah

temizlemek istiyordu.

taryd.

Sonraki konu, nasl dua edilmesi gerektiiydi. Cennet

A m a sa'mn K a n u n ' a nasl sadk kald, cinayet aley

Krall'na girmeye layk bulunmak iin, insanlar gr

hinde konuan maddeler hakkndaki yorumlarmda giz

nte tapnmay, bakalarna poz vermeyi ve dualarnn

liydi:

200

201

13. H A V A R

GORDON THOMAS
"Atalarmza, 'Adam ldrme. ldren, yarglanmay hak
edecek,' denildiini duydunuz. Ama ben size diyorum ki, karde

yklmt. Sadece kayalk tepede ina edilmi olan ev

ayakta kalmt.

ine kar fkelenen her kii yarglanmay hak edecek. Kim kar

Mecdelli Meryem iin mesaj akt: O evin kurulu ol

deine aalayc bir sz sylerse, Yksek Kurulun yargsn

duu tepe gibi sa'ya inananlar, ayakta kalacaklard. nan

hak edecek. Kim kardeine ahmak derse, cehennem ateini hak

mayanlar ise ruhsal bir unutkanla m a h k u m olacaklard.

edecek. Bu yzden, adan sunaa getirdiinde, orada kardei

sa Da'da etrafm eviren insanlar vaazlaryla nere

nin sana kar bir ikyeti olduunu hatrlarsan, adan orada,

deyse hipnotize ediyordu. Kollarn aarak sesini yksel

sunan nnde brak, git, nce kardeinle bar; sonra gel, ada

tiyor ve son bir sz veriyordu: "Arayn, bulacaksnz; kapy

n sun. Senden davac olanla, daha yoldayken abucak anla.

aln, size alacaktr."

Yoksa o seni yargca, yarg da gardiyana teslim edebilir; so

Mecdelli Meryem iin btn bu szler, yeni bir dnya

nunda da hapse atlabilirsin. Sana dorusunu syleyeyim, son

nn yaratlnn tanklna her gn biraz daha yaklat

kuruu demedike oradan asla kamazsn."

nn en byk kantyd. ncesinde gelecek olan armh fe

Sadece cinayet deil, fke de deerlendiriliyordu. sa

n o m e n i ise, her eyi daha da kesinletirecekti.

bir kez daha Musa'nn kanunlarn yeni yaplarla genilet

mi, herkesin yaam uyum iinde paylaabilmesini he
deflemiti.
sa yeniden yaplanmann gerekli olduunu savunu
yor, kimsenin bakalarna kar ahlak deerlerini unut
mamas gerektiini vurguluyordu. Mecdelli Meryem'in
kendi hayat, bunun en byk kantyd. Tepedeki insan
larn arasmda, Cennet Krall'nn ne anlama geldiini en
iyi anlayan oydu. Herkesin kolayca girebilecei bir yer ol
mayacakt. stelik orada kalabilmek iin inanlar da s
rekliliini korumalyd. Kendisininki kesinlikle srekliy
di.
Son bir hatrlatmaya ihtiya duyduunu gsterir bir
ekilde, sa halka evini bir tepeye kuran adamn hikayesi
ni anlatyordu. Komular neden bylesine bir zahmete
girdiini sorarak onunla alay ediyorlard. A m a yllk frt
nalar ve seller baladnda, temeli k u m olan btn evler
202

203

10

yl boyunca h e r trl havada srekli yrmek,

Mecdelli Meryem'in derisini kalnlatrm, ayak tabanla
rm sertletirmi ve glendirmiti. pek elbiselerinin ye
rini, l kadnlarnn giydii kaln ynden rlm istomukhuim almt.
Rzgrdan ve gneten korunmak iin kukuletasn
bana geirince, admlarn dierlerine uydurmaya al
an sabah yryne km bir gezgin gibi grnyor
du. A k a m l a n yatya davet edildikleri evlerin kadmlanyla birlikte kuyudan su tayordu. Bu i bittikten sonra, ak
am yemeinin hazrlanmasna yardm ediyordu. Basit
yemekler yiyorlard; Yahuda her ey iin bir fiyat belirliyor, son derece kat bir ekilde pazarlk ediyordu.
Belki de hazineci, zihninin bir kesinde bir gn ger
ekleebilecek bir dnyevi devrim hareketi iin gerekecek
silahlar almak zere para ayryordu.
Sadece silah gcnn ayakta kalmay garantileyebile
cei bir toplumda yetitiklerinden, dierleri de bu u m u d u
paylayordu. stelik vaazlarn vermeye balad ilk za
manlarda, sa'nn kendisi de aka ifade etmemi miydi?
205

13. HAVAR

GORDON THOMAS
"Dnyaya bar getirmek iin geldiimi sanmayn.

Dnyaya

bar deil, kl getirmeye geldim."

yapmak iin setii yolu kendine gre anladna inan

yordu. sa alegorik benzetmeler ve hikayeler kullanyor

yldan u z u n bir sre boyunca dinledikleri dnyevi

du, nk sadece "dinleyecek kulaklar olanlar" istiyor

teviklerle, sa'nn isyan balatmaya, Romallar' yok et

du. Ayrca, Yahudiler arasmdaki dinsel blnmelerin far

meye, btn Yahudiler'in zgrce yaayabilecekleri yeni

kndayd ve R o m a paganizmiyle ilgilenmeden nce bu

bir Krallk kurmaya geldiine inanyorlard; Musevi ol

sorunu zmesi gerektiini biliyordu. Sadukiler ve Farisi-

mayanlara dokunulmayacakt, ama tamamen yeni bir s

ler ayn T e k Tanr'ya tapnrken, b u n u birbirlerinden ok

rail kurulacakt. Bu yzden O'nun syledii her sz ve

farkl kurallarla yapyorlard. nsanlar kendi inanlarn-

yapt her hareketi, bu dorultuda yorumluyorlard.

sa'mn giderek artan bir ekilde Farisiler'e ve Sadukiler'e kar vaazlar vererek otoriteleri eletirmesi, havarile

daki sorunlar zmeden, R o m a basksndan asla kurtula

mazlard. Bunun nasl yaplabileceini gstermek, sa'nn
misyonuna dahil olan bir konuydu.

ri iin nemli bir iaretti. Byle zamanlarda sa'mn fkesi,

A m a Mecdelli M e r y e m onlarla birlikte kald srece,

Kutsal M e t i n ' d e tasvir edilen byk srail savalarmn-

havariler ve kendisi arasndaki u u r u m giderek alacak

kine denk oluyordu. Onlar da kuvvetlerini korumas iin

t. B u , Mecdelli M e r y e m ile Yahuda arasnda bir tartma

Tanr'ya seslenmilerdi; imdi retmen, yeni Cennet

ya yol amt. Konu, Farisi S i m o n ' u n evinde sa'nn ayak

Krall'nm kurulmasna yardm edenler iin de aynsn

larn o v m a k iin kulland paha biilmez yan kalany

d. Yahuda, daha fazla para elde etmek iin onu satmak is

yapacakt.
Mecdelli Meryem, onlar hibir ekilde dnyevi bir
devrim olmayaca konusunda ikna etmeye almanm
nafile olduunu oktan anlamt. Ait olduklar dnyada,
kadnlar ev ileri dnda hibir konuda grlerini ifade
etmezlerdi. Onlara Kutsal Metin'de ok sayda g ve oto
rite sahip kadndan sz edildiini hatrlatmann hibir ya
rar yoktu: Btn yaamm anas olan Havva; brahim'in
kars Sarah; Samuel'in annesi Hannah; S a m s o n ' u n sonu
nu getiren Delilah; sa'nn atalar arasndaki Ruth ve Ra-

tiyordu. Mecdelli M e r y e m ise bunu reddediyordu. Dier

havariler, hazineciyi destekliyordu. Matta ise satlp para
ya evrilebilecek ve bylece belki yoksullar giydirmek ya
da alar doyurmak iin kullanlabilecekken, neden ie
nin dibinde kalan son yaa bylesine sk sk sarldn
soruyordu. A m a Mecdelli M e r y e m sakin bir tavrla ya
vermeyi reddettii her seferinde, fke daha da artyordu.
S o n u n d a Mecdelli M e r y e m ' i bencil davranmakla ve eski
y a a m tarzna d n m e eiliminde olmakla suladlar.
sa hi ses karmadan btn tartmalar dinlemiti,

hab. A m a havariler erkeklerin baskn olduu bir toplu

ama muhtemelen Mecdelli Meryem'in kendi bann are

mun rnleriydi. Btn dnceleri ve hareketleri bunu

sine bakabileceine inanarak, hi araya girmemiti. A m a

yanstyordu.

tartmalar iyice uzayp iddetlenince, sonunda fkesi

Mecdelli Meryem, sa'nm iletmeye alt ve b u n u

206

patlayverdi.
207

GORDON THOMAS
"Bu

kadm rahat

13. H A V A R
daha sonrasmda retmen'in neler anlatmak istedii ko

brakn!"

Fazla ileri gittiklerini anlayan havariler, surat asarak

sessizletiler. Sonra sa ekledi: "Aranzda daima yoksullar
olacak, ama Ben her zaman sizinle olmayacam!"
Havariler bu szlerden sonra korkuyla dolmulard.
retmen onlar terk etmek zere olduunu mu syl
yordu? Ne kadar srecekti ve nereye gidecekti? Gecenin
ilerleyen saatlerinde, Mecdelli Meryem hibir cevab ol
mayan sorularn fsltlarda dolatn duydu. Y a m ka
lanm neden sakladm da aklamayacakt. B u , ret
m e n ile kendisi arasnda bir srd.
Mecdelli M e r y e m her ne kadar sakin ve sessizse de,
zgveni giderek artyordu. Hi phesiz ki bu ksmen
kadns sezgilerden kaynaklanyordu: Doru z a m a n d a ne
sylemesi ve ne yapmas gerektiini bilebiliyordu. A m a
artk sa'nn maiyetinde gvenli bir yere sahip olduunu
da grebiliyordu. T a m a m e n saflam ve iyi bir insan ol
mutu. sa gnahkrlarn gnahlarn kendisinin alaca
n ve bu arada kurtuluun t a m olmas iin onlardan ayr
kalacan aka belli etmiti.
Sonsuz yrylerinin sa'y nereye ynlendirdiini
de giderek daha iyi anlyordu. sa btn yl boyunca l
kenin drt bir yann dolayor, karlatklar her sina
gogda kendine hak sayarak vaazlar veriyor ve yaklaan
bir Yeni a' mjdeliyordu. ncesi tam bir felaket ola

nusunda yaptklar tartmalar dinliyordu.

sa mesajlarn daha net verebilmek iin Mecdelli Mer
y e m ' i kullanmaya d e v a m ediyordu. rnein, ondan ken
disine bir iki getirmesini istiyordu. Susuzluunu gider
diinde, tvbe iin daima bir susuzluk yaanmas gerekti
ini aklyordu. Yakup'un Kuyusu'nda olanlardan son
ra, suyu srekli olarak gnah ve kurtulu arasnda bir or
tak payda olarak kullanmaya balamt.
Onlara srekli olarak dnyann olan bir eye dnyann
kar kmayacam hatrlatyordu. A m a Tanr'dan geleni
dnya reddetmekle kalmayacak, ayn zamanda alay ede
cek, kirletecek ve zulmedecekti. Dinleyicilerine gerei
grme glerinin olduunu, ama bir yaam boyu sren
eski alkanlklarn ve temel tutkularn kolay dizginlenemeyeceini sylyordu.
Rahatsz olduklar halde doktorun daha kt haberler
vereceinden korktuklar iin yardm istemeyen hasta gi
biydiler. Ama tpk iyi bir doktorun gerei gizlememesi
gibi -nk gerekler grlmeden etkili bir tedavi uygu
lanamazd- sa da geri ekilmeyecek, hibir ey gizlemeyecekti. nsanolunun vicdann saflatrmak iin nce ra
hatsz etmeli ve incelemeliydi. Gnahkr olduklarn in
kr etmek, sadece gnahkrlk srelerini uzatmaya yarar
d. S a d e c e iki tr insan vard: Tanr'y bulmu olanlar ve
hl O ' n u n susuzluunu hissedenler.

cakt, savalar kacakt, sahte peygamberler ortaya ka

Mecdelli M e r y e m hi gnah ilememi olsayd, asla

cakt ve O'na inananlar zulme urayacakt. Mecdelli Mer

kurtarlmasnn m m k n olmayacan anlamaya bal

yem, sa'nn havarilerini nasl izlediini, svlediklerinin

yordu. Bu bir daha asla gnaha eilim duymayaca anla

ne kadarn anladklarn incelediini greoiliyordu ve

m n a gelmiyordu; bu olaslk daima vard. A m a artk di-

208

209

GORDON THOMAS
renmek iin inanc vard. ehir kyafetleri iinde dolaan
ve kltrl Kuds aksanyla konuan, sa'y kapana ks
trmak iin bitip tkenmek bilmeyen sorular soran insan
larn arasndayken, buna daha ok ihtiyac vard.

13. H A V A R
" B u g n abat gn," dedi. "Deini toplaman yasak
tr."
A d a m aniden ard ve kafas kark bir halde kala
kald; t a m paleti yere indirecekken, sa ona en yakndaki
sinagoga gitmesini ve tedavisi iin kran duas etmesini

Bir abat g n leden sonra sa bir su kaynann ba

syledi. A d a m aceleyle uzaklarken, dierleri bir an ra

nda durmutu ve dierleri de bekliyordu. Petros, And-

hatlam olsalar bile, casus doruca sa'ya dnd ve ilk

reas ve Filippos, Kafernahum'a tammadan nce bu mez

sorusunu sordu: "Sen hangi hakla abat gn byle bir emir

rada yaamlard. Havuzun etrafmda sa tarafndan iyi

verebiliyorsun?"

letirilme umuduyla gelen alldk sayda insan vard.

Aralarnda o k sayda T a p m a k casusu bulunuyordu ve
hepsi de dikkatli bir ekilde sessizce duruyordu.
Mecdelli Meryem, engellilerden birinin durumu kar
snda zellikle etkilenmiti. A d a m yryemiyordu,' ama
kendisini ahap bir paletin zerinde ekerek havuza ka
dar gelmiti. sa'nn kendisini iyiletirmesi iin yalvaryordu.
" G e l e n Cennet Krall'na inanyor m u s u n ? " sa'nn i
fa gcn kullanmadan nce bu soruyu sormas bir kural
haline gelmiti.
A d a m inandn sylediinde, "Kalk, deini topla ve
yr," dedi.
A d a m nce kararsz bir ekilde dorulmaya alt ve
bunu baardnda, dierlerinin cokulu haykrlarna
yzndeki minnettar keyifle karlk verdi. A d a m yava
a gcn toplad ve yrmeye balad; bir ayan die
rinin nne koyarak, yavaa denedikten sonra, nihayet
yryebildiim grd. Artk admlar iyice hzlanmt ve

sa ile birlikte yolculuk yapmaya baladndan beri,

Mecdelli M e r y e m O ' n u n altnc kez abat gn birini iyi
letirdiini gryordu. Kt ruhlar kovmu, eli sakat bir
a d a m iyiletirmi, sakat bir kadn yrtm, kanamas
olan bir kadnm kanamasn dindirmi, kr bir adamn
grmesini salamt. Mecdelli M e r y e m ' e gre, bu olaylar
sadece sa'nn doast glerinin deil, ayn zamanda
hahamlk otoritesinin de bir kantyd, a m a bunun inan
tan kaynaklandn sylemesi, konunun en artc y
nyd. Yaptklar, sylediklerinin tam bir kantyd.
Dier mucizeleri gerekletirirken, T a p m a k casuslar
nn kkrtc sorularna aldrmamt. A m a paletini omzu
na atm olan adamn yryp gidiini izledikten s o m a ,
sa casusa dnd. Casus sorularn Kutsal Metin'e dayan
drrken, sa da ayn kaynaktan hareket ediyordu. Casusa,
peygamberlerin ve khinlerin retilerinin ak olduunu
hanrlatt: Yardm sunmaya geldiinde, dinsel gzlemle
rin n e m i ikincil sradayd.

koabiliyordu da. Havuzun kenarmdan ayrlmadan nce

Bir an iin derin bir sessizlik oldu. O srada baka bir

yere eildi ve paletini omzuna att. sa'ya teekkr ede

casus, bir avukatn sinsi becerisiyle araya girdi: "Haham,

cekken, casuslardan biri araya girdi.

sen abat gnnden daha yce olduunu mu sylyorsun?"

210

211

13. H A V A R

GORDON THOMAS
sa, ona kyller tarafndan oktan anlalm olan ba

Bazen sa bu beklentileri yattrmak iin r d n Neh-

ka bir soruyla karlk verdi: "aoat gn eeini ya da k

ri'nin tesindeki tepelere ekiliyordu. Orada, gerek z

zn ahrdan karp suya gtrmeyen tek bir kii bile yok

grlk derken ruhsal olarak gnahtan kurtuluu anlat

mu?"

maya altn havarilerine aklamak iin urayordu.

Kyller kahkahalara boulurken, casustan baka bir

Yahuda iin bu szler tamamen farkl bir anlam tayor

soru geldi. Tanr dnyay yaratrken, yedinci gn din

du. Mucizeler ve giderek artan kalabalk, sa'nn her eyi

lenmeye ayrmam myd?

baarabileceini, zaman geldiinde R o m a l igalcileri ve

sa hi tereddt etmeden cevab yaptrd: "Babam h

l almaktadr; ben de alyorum."

kuklas olan Yahudi hkmdar ortadan kaldrabilecek

bir isyan balatabileceini gsteriyordu. Yaklaan Cennet

Mecdelli M e r y e m ve mesaj anlayan dier h e r k e s iin

Krall'n kurmann tek yolu bu olabilirdi. retmen sa

r e t m e n bir kez daha Tanr ile esiz balantsn vurgu

dece z a m a n kazanmaya alyordu. Gerekletirdii mu

luyordu. O ' n u n araclyla, Tanr gerekten de S z ' n

cizeler, en byk mucizenin hazrlklarndan baka bir

" e t e k e m i e b r n d n " gsteriyordu; abat g n

ey deildi; asl mucize, igalcilere kar gl bir direni

m e r h a m e t datmak u y g u n d u ; Tanr hep b y l e syle

yaratabilmek iin btn halk birletirmek olacakt. H e r

miti.

geen gn, bu olasl glendiriyordu, nk beklenen

Casuslar iin nemli olan tek ey ise, sa'nn Tanr ile

gnn giderek yaklatn retmen'in kendisi syl

akrabaln dolayl olarak belirtmi olmasyd. Bu kendi

yordu. Ve elbette ki insanlarn onca zamandr katlanmak

sini O'nunla e tuttuu anlamna geliyordu. Bu da Tan-

zorunda kald aclar dnlrse, Cennet Krall ol

r'ya kfretmek demekti. A m a Mecdelli M e r y e m , hibir

duka hakl bir isimdi. Yahuda buna inanyordu ve buna

eyin sa'y vaaz vermekten ve ifa datmaktan alkoya-

gre hareket edecekti.

mayacam biliyordu.
sa maiyetini r d n Nehri kysndan geri gtrrken,
Birka gn sonra, yine r d n Nehri'ni izleyerek gne

O'nun bir dnya cenneti yarataca beklentisi asem yo

ye doru ilerliyorlard ve yine, yanl beklentiler O ' n u tu

lunda bekleyen kalabaln yz ifadelerinden kolaylkla

zaa drmek iin kullanlmt. sa'nn srekli olarak

okunabiliyordu. Kastl olarak tarihi bir yer semilerdi.

vurgulamasna karn, insanlar hl O'nun vaazlarnn al

Buras brahim'in durduu ve olunu kurban etmek ze

tnda gl politik temeller aramaya devam ediyorlard,

reyken T a n r ' n m sesini duyduu yerdi.

nk Romallar'dan kurtulmak iin bildikleri tek yol

Kalabaln arkasndan bir yerlerde her zamanki gibi

buydu. Byle bir olaslk, her Yahudi'nin yreinde ya

T a p m a k casuslar gizleniyordu; bu yzden Filippos onla

nan zgrlk tutkusunu daha da alevlendiriyordu.

ra "ylanlar" diyordu. S o n gnlerde kalabal n iinde sk

212

213

GORDON THOMAS

13. H A V A R

sk Farisiler'i de grr olmulard. Drst adamlar kl

cei cevapla sa ya R o m a ' y a dman olan bir isyankr ha

na girmi, frsat bekliyorlard.

line gelecek ya da kendi insanlannn dmanln kaza

A m a uzun srmeyecekti. Farisiler'den ikisi ne kt ve

sa'ya Taberiye'deki vergi toplayclarla sorun yaadkla
rn syledi. Vergi indirimi konusunda zm nermeleri
iin hahamlara sk sk damlrd. Farisiler'den bir tanesi,

nacakt. Peki h e m T a n n ' y a h e m de Caesar'a uygulanabi

lecek bir cevab nasl verebilirdi?
Verdii fkeli tepki, imknsz baaracak gibi grn
yordu: "Ey ikiyzller! Beni neden snyorsunuz?"

sa'y verek balad. "retmenimiz, senin drst biri

ki Farisi ve T a p m a k casuslar, muzaffer bir tavrla bir

olduunu, Tanr yolunu drste rettiini, kimseyi ka

birlerine kaamak baklar atm olmalydlar. Bu adam

yrmadn biliyoruz."

lar gerekten de yland. Onlar ikiyzl olarak adlandr

sa her zamanki gibi sabrla soruyu bekledi.

Farisiler devam etti: "Peki ne dersin, syle bize, Caesar'a vergi vermek, Kutsal Yasa'ya uygun mu, deil mi?
Verelim mi, vermeyelim m i ? "
Mecdelli Meryem mterilerinin ar vergi yknden
yakndklarn kim bilir ka kez duymutu. Ama bu konu
daki kurtulu dilekleri hep bakalarndan uzakta ifade
edilirdi, nk bu homurtularnn Meryem'in zel daire
sinden dar kmayacan bilirlerdi.
A m a retmen'den, bu konudaki grn toplum
iinde aklamas isteniyordu ve bunun tad risk her
kes tarafndan biliniyordu. Eer vergiyi savunmadn
sylerse, sa muhtemelen Romallar'a ihbar edilecek, mparator'a kar komplo gelitirmekle sulanacakt. H e r yl
yzlerce Yahudi, vergi ykn protesto ettikleri iin ar
mha geriliyordu. Ama te yandan, eer vergileri savun
duunu sylerse, bu kez de Farisiler'in daha fazla d
manlm kazanacak, ayn zamanda da yardm etmeye a

m a k bile -onlarn szlnde son derece aalayc bir

kelimeydi bu- gereklemesi yakn zaferlerinin sevincini
ellerinden almaya yetmiyordu. Kendi gzlerinin nnde
kaan onca frsattan, boa kan onca giriimden sonra, ni
hayet sa'y keye kstrmay baardklann dnyor
lard.
A m a sa bir kez daha grlediinde, souk fkesi szle
rinden belli oluyordu: "Vergi demekte kullandnz paray
gsterin bana!"
Farisiler'den biri O'na bir bozuk para verdi. sa, kala
baln gzleri nnde parann iki yzn inceledi; bir ta
rafnda, mparator Tiberias Caesar'm yz, dier yzn
de de Pontifeks Maksimus'un szleri vard. Sonunda, sa
paray iki parmann arasnda tutarak havaya doru sal
lad. "Bu resim, bu yaz kimin?"
Farisiler cevap verdi: "Elbette ki Caesar'n."
sa hi beklemeden cevab yaptrd:

"yleyse Ca

esar'n hakkn Caesar'a, Tanr'nn hakkn da Tanr'ya verin."

Mecdelli Meryem'in o anda hissettii rahatlamayla,

lt insanlann O'na srt evirmesine neden olacakt.

retmen'in bir zaferini daha izlemenin cokusu, muhte

Hibir kurtarc, kurtarmaya geldii halkn bylesine bir

melen birbiri ardna gelmiti. sa asl meselenin Tanr ya

zulm grmeye devam etmesi fikrini savunmazd. Vere-

da Caesar deil, Tanr ve Caesar olduunu anlamt.

214

215

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Para, Yahudiler'in dnyevi adan zgr bir ulus ol

grupta tek kadm olduu iin Mecdelli M e r y e m nce di

madn gsteriyordu. Ama uyary dikkate alarak, Tan

erlerinin konumasn bekledi. A m a havariler sessiz kal

r'nn hakk olan da O'na demeliydiler; bunu sylerken,

d; hibirinin ilk cevab vermek istemedii son derece

Cennet Krall'nm bu dnyada olmadn vurguluyor

akt.

du. Bunu anlayp kabullenirlerse, o kadar istedikleri poli

Sonunda Tomas bazlarnn sa'nn lyas'n reenkar-

tik kurtuluun kendilerine sunulan tek seenek olmad

nasyonu olduu konusunda gl inanlar tadn sy

n da anlayabileceklerdi. Onlara, burada bulunma nedeni

ledi.

nin sadece T a n n ' n m haklarn savunmak olduunu belli

lyas gibi yce bir kiinin yannda olma olasl, hep

ediyordu. B u n u tamamen anlayabildiklerinde, o kadar is

sinin dilini bir anda zverdi. Bazlarnn sa hakknda

tedikleri dnyevi zgrl de elde edeceklerdi. sa bir

Musa'nn dnyaya d n m olduunu syledikleri bildi

kez daha son derece zekice bir tuzaktan kurtulmutu,

rildi. Andreas, sahil eridinde yaayan insanlarn sa'nn

ama ayn zamanda, dnyada bulunma nedenini de daha

gerekte Yakup olduunu dndklerini syledi; nk

fazla vurgulamt.

M u s a ' d a n bile nce yaam olan bu peygamber, bir gn

Kendisini kapana kstrmak isteyenler syleyecek sz

bulamaynca, sa kk grubunu bir sonraki noktaya s

bu topraklar T a n n ' n m seilmi insanlanna verilmesini

salamaya sz vermiti.

rkledi. Daha baka kalabalklar da olacakt. Daha baka

sa btn fikirleri hibir yorumda bulunmadan dinledi.

Tapmak casuslaryla da karlaacaklard. Ama Mecdelli

Sonunda Petros'a dnd ve ayn soruyu farkl bir e

Meryem artk retmen'in hepsiyle baa kabilecein

den emindi. Kendisinin tek yapabildii ise, O'nun inanl
maz yntemleri karsnda arp kalmakt. Birok kez

kilde tekrarlad: "Ya sen? Sence ben kimim?"

Yabanclarn anlamakta zorland koyu Galile aksa
nyla Petros cevap verdi: "Sen Tann'nm Meinisin."

yeni bir gerei gizleyen benzetmelerini dinlemiti. sa

O ani ve mutlak sessizlikte, sa gr iin Petros'u

her sznde prensiplerini daha da vurguluyordu. Tan

takdir etti. B u , sa'nn ilahi kimliini ilk onaylamasyd.

n ' n m kudreti altnda, dnyevi g ve otoritenin hibir an

A m a havarilerin arasmdaki heyecan hissedince, bu bilgi

lam yoktu. Yine de, havariler sa'y sadece dnyevi te

yi gizli tutmalar iin onlar uyard. D n y a henz bu ina

rimlerle deerlendirmeye devam ediyorlard.

nlmaz gerei renmeye hazr deildi.

sa bir kez daha Petros'a dnd.

Meryem Mecdel'deki mal varln paraya evirdikten

"Bu srr sana aan insan deil, gklerdeki Babam'dr. Ben

ksa bir sre sonra hep birlikte Galile tepelerinin etekle

de sana unu syleyeyim, sen Petros'sun ve ben topluluumu

rinde yrrken, sa havarilerine insanlarn O'nun hakkn

bu kayann zerine kuracam. ller diyarnn kaplan ona

da neler sylediklerini sordu. Erkeklerden oluan bir

kar direnemeyecek. Cennet Krall'nm anahtarlarn sana ve-

216

217

GORDON THOMAS

13. H A V A R

receim. Yeryznde balayacan her ey gklerde de balan

daha ok vard. Basit bir akam yemeinden sonra, ger

m olacak; yeryznde zecein her ey gklerde de zlm

ekletirdii mucizeler hakknda yine sohbetler olacakt.

olacak"

Her tedavi, inancn zorluklardan nasl kolayca gelebilece

sa ilk kez lmnn beklendiini aklamt. Henz

ald yetkiyle dolmu olan Petros, sa'y kenara ekti ve
neredeyse fkeli bir tonla kt: "Hayr, retmenimiz, bu

inin en nemli kantyd; her ifaclk rnei, gnahtan

uzaklamay ve inanta aydnlanmay simgeliyordu.
Nain'in eteklerine yaklarken, Anna adnda bir kadn
koarak yanlarna geldi. Mecdelli M e r y e m onu h e m e n ta

asla olmayacak."
Mecdelli M e r y e m o anda Petros'un, daha dorusu b

nmt. Anna, Farisi S i m o n ' u n evindeki akam yemein

tn havarilerin, ac ekmeyi zayflk olarak grdklerini

de hizmet eden kadmlardan biriydi. A m a sonra ret-

anlad. sa ayn zamanda kendisini izlemenin kolay olma

m e n ' i hakir grmt. imdi, hkrklar arasnda, sa'ya

yacan da sylyordu.

kzn kurtarmas iin yalvaryordu.

"Ardmdan gelmek isteyen, kendini inkr etsin, armhn

yklenip beni izlesin. Cann kurtarmak isteyen onu yitirecek;
cann benim ve Mjde'nin uruna yitiren ise onu kurtaracak
tr. nsan btn dnyay kazanp da canndan olursa, bunun
kendisine ne yarar olur? nsan, kendi canna karlk ne verebi
lir? Bu vefasz ve gnahkr kuan ortasnda, kim benden ve

"Kzm az nce ld," diye haykrd Anna, dizlerinin

zerine kp sa'mn cppesinin eteklerine sarlrken.
sa eilip Anna'y kaldrd ve kadnn yzne bakt.
"Yaklaan Cennet Krall'na imann var m?" diye sordu.
Konuamayacak kadar perian halde olan Anna, ba
yla onaylad.

benim szlerimden utanrsa, nsanolu da, Babasnn grkemi

"nanmaya devam et! Korkma!"

iinde kutsal meleklerle birlikte geldiinde o kiiden utanacak

Bu szleri syledikten sonra, sa N a i n ' e doru kotur

du. Mecdelli M e r y e m O'nun yzndeki bu kararl ifadeyi

tr."
Mecdel Meryem iin bu szler, gnahkr yaam yo
lunu brakmakla ne kadar doru hareket ettiinin kanty
d. Onun iin artk sa bir insan deil, Tanr'nm Olu idi.

daha n c e de grmt ve her seferinde, retmen'in be

deninden yaylan fiziksel enerjiden te bir gc alglam
t. Sanki sa'nn kendi inanc bile, bakalarnn iine gven
ve cesaret sokmaya yeterliydi.

Mecdelli Meryem'in Farisi Simon'un evinden ayrlma

A n n a ' n m evine ulatklarnda, sa avlunun Nain'in

sndan birka ay sonra, bir kez daha Nain'e yaklayorlar

profesyonel alayclanyla dolu olduunu grd. Btn

d. Akamzeriydi ve gnn sca hafiflemeye balam

gleriyle alayp dvnyor, fltler, borular ve lm zil

t. Samiriye'den yaptklar uzun yryten sonra yorul

leri onlara elik ediyordu.

mu ve susamlard. Ama sa'nn genellikle geceyi geir

meyi tercih ettii dz daml iftlik evlerine ulamalarna
218

"Niye grlt edip alyorsunuz? Sessiz olun!" diye em

retti sa. "Burada l yok! ocuk sadece uyuyor!"
219

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Sonra Anna ile birlikte kzn kefene sarl halde yatt

sa dikkatlerini e k m e k iin srekli yeni yollar bulu

yordu. Gneye doru baka bir yolculuklar srasnda, pa

yere yrd.
Avluda ve dardaki sokakta tam bir sessizlik hkim
di. Sanki yaam nefesini tutmu gibiydi.

rasn hizmetkrlarna veren ve sonrasnda sadece azimli

bir almayla bu paray ikiye katlayan zengin bir adamn

Birden, evin iinden bir ocuk l ykseldi; ardn

hikyesini anlatt. Mesaj, srekli bir temay vurguluyor

dan Anna'nn sesi duyuldu. Ksa bir sre sonra kzyla

du: aba ve saduyu, yeni bir ruhsal yaama balayan

birlikte kapda grndler.

herkes iin esast. Bu tr benzetmeler, dikkatleri sa'nn

Kalabalk heyecanlanm ve rahatlamt. D a h a nce

getirdii mjdeli habere ekmek iin iyi bir yntemdi.

hi byle bir ey grmemilerdi. Az nce lmn yasn

Adaletsizlii ortadan kaldrmann ve ezileni korumann

tutan mzisyenler, imdi kutlama mzikleri alyorlard.

daima zor bir i olacan, yoksullar ve bastrlm olanlar

sa oradan ayrlrken, Anna'ya ocuun cansz yatt

iin dnyann gerekten de daima orada olacan, btn

odada neler olduunu kimseye sylememesini tembihle

havarilerin anlamasm istiyordu.

di. A m a Mecdelli Meryem, bylesine mucizelerin uzun

sre gizli tutulamayacan bilecek kadar uzun sredir sa

Parlak bir yaz gnnde, sa yine Kafernahum'a ynel

di. Ksa sre s o m a Geresa'ya gitmek iin kaya bindiler.

ile birlikteydi.
Bir Galile gecesinin karanlnda birlikte N a i n ' d e n

Tekrar karaya ktklarnda, orada yaayan bir d o m u z o-

karken, sa'nn byclk yapt konusunda fsltlar

banyla karlatlar. Geresa, d o m u z yetitirilen ve R o m a -

balamt bile.

llar'a satlan tek kasabayd. Bu i T a p m a k tarafndan

onaylanmta.

Mecdelli Meryem, sa belli bir sre dua ettikten sonra

U z u n sre sessizlie ve yalnzla alkn insanlara has

vaaz verdiinde ya da br mucize gerekletirdiinde, et

bir ekilde yava konuan oban, kayalklarn kenarnda

kinin ok daha gl olduunu fark etmiti. D a h a sonra

ki mezarlk maaralarna gitmemeleri iin grubu uyard.

snda sa, Tanr'y yaamlarnda titreen, yaayan bir ke

Oras bir delinin smayd. O srada bir adam korkun

sinlik olarak srdrmelerinin ve hissetmelerinin nemini

bir lk atarak maaralardan birinden dar frlad; sa

aklamt. retmen plaklar giydirmekten, hastalar

sakal birbirine karm, her yeri pislik iinde, kurumu

tedavi etmekten ve alar doyurmaktan sz ederken, in

kana bulanm durumdayd. sa'y grnce, kollarn l

sanlara her trl artlarda yardm eden bir Tanr'y ak

gnca savurarak ve tehditkr hareketler yaparak kotu; bir

lamaya alyordu; bu, tek istei kendisini Mecdelli Mer

y a n d a n da baryordu: " E y sa, yce T a n n ' n m Olu,

y e m ve havarilerin sayesinde btn insanoluyla payla

b e n d e n ne istiyorsun? Tanr hakk iin sana yalvarrm,

m a k olan, bencillikten uzak bir Tanr.

bana ikence e t m e ! "

220

221

GORDON THOMAS
sa dierlerine hareket etmemelerini iaret etti ve
lklar daha da artan adama yaklat ve nnde durarak
baklarm gzlerine dikti. A d a m n bir l aznda do
nup kald. Gergin anlar geerken, duyulan tek ey delinin

13. H A V A R
u soru bunu yanstyordu: "Kimsin sen?"
sa, Mecdelli Meryem'in artk tamdk olduu bir ifa
deyle cevap verdi: "Ben yolum."
Bu szlerle, sa bir kez daha mucizelerin g gsterisi
deil, insanolunun gnahtan kurtuluunun kant oldu

ar soluuydu.
sa kendinden emin bir tavrla sordu: "Adn n e ? "

u n u ifade ediyordu. Ancak bir kez daha, bu szlerin o

" A d m T m e n , nk saymz ok," diye cevap verdi

bann zerinde yapt etki inanamamazlkt; tpk s a ' m n

adam. Belli ki bu kendisini ele geirmi olan ok saydaki

mucizelerine tank olan dierleri gibi. O kadar oklard ki

iblis iin kulland bir ifadeydi. A d a m bir kez daha ulur

onlara ortak isim verilmeye balanmt: "Hastalar, krle

ken, lklar daha da korkunlat.

ri ve sakatlar iyiletiriyor." Bunlara s a ' n m denizin azgn

sa sakin ve hareketsizce bekledi.

A d a m sakinleti ve sa'nn nnde oturdu.

dalgalarn yattrmas ve rzgar kendi hizmetkr hali

ne getirmesi de eklenebilirdi.

Sessizlik aniden kayalklarn tepesinden gelen daha

Bu eylemler Mecdelli M e r y e m ' e sadece sa'nm yava

korkun ve daha gl bir lkla bozuldu. o b a n h e m e n

a azalan dnyevi zamanm ve kanlmaz ekilde yakla

oraya doru kotu. sa ve deli a d a m sessizliklerini koru

an son saatini hatrlatyordu.

dular.
Mecdelli Meryem ve havariler tepeye ulatklarnda,
btn hayatlar boyunca zihinlerinden kmayacak bir
grntyle karlatlar.
Ses kayalk uuruma doru kouan ok saydaki do
muzdan geliyordu. Hayvanlar lklarn hi kesmeden
birbirleri ardma aadaki gle, lmlerine atladlar. Mat
ta iki bine ulatmda saymay brakt. Sonra intihar krizi
balad gibi aniden bitiverdi. Artk kendini atacak do
m u z kalmamt. Sadece sessizlik vard.
Aada, sa deli adam gle doru gtryordu. Di
erlerinin baklar altnda adam ykad ve kayktan ald
eski bir cppeyi zerine sard.
oban da korkmutu; basit hayat onu asla az nce ta
nk olduu trden bir eye hazrlamamt. sa'ya sordu222

223

11

Bir zamanlar Kahire'den am'a kadar uzanan yolu ko

rumak iin yaplm olan ve imdi karanln bir hrsz gi
bi kt kale zindanlarmda, Herodes Antipas sulular
tutuyordu, Saylan yzleri bulan bu zavall insanlarn
arasnda en nls, Vaftizci Yahya idi.
Hcreler ve ikence odalar yerin birka kat altna ini
yordu. M a h k m l a n n ayaklar genellikle erimi kurunla
doldurulmu talara gmlyordu. d a m zamanlar gel
diinde, alktan gz dnm vahi kpeklerin bulun
duu bir ukura atlyorlard. Bazlar ise ya teknelerin
de bouluyordu. nsan biiminde dikenli elik kafesler
vard. ki y a n m eklinde yaplm ve menteelerle birbiri
ne tutturulmu bu kafesler mahkmun zerine kapand
nda, iviler yava ve ac verici bir lm getiriyordu.
A m a idam aletleri arasnda hl en sevileni baltayd. Cila
sz demirden yaplm ban grn kabayd ve h
kmdarn kaprislerine gre bazen keskinletiriliyor, ba
zen ise bilerek krletiriliyordu.
d a m blm, iki grup hcre koridorunu birbirinden
aynyordu. st katta yargy bekleyen daha kk sulu225

GORDON THOMAS

13. H A V A R

lar vard. Bir mlklerine ya da toprak paralarna el kona

Herodes Antipas ve maiyeti hkmdarn krk dokuzuncu

rak kurtulabilirlerdi. Alt kattakiler ise ok daha byk

d o u m gnn kutlamak iin kaleye geldi. Bu, hkm

sular ilemilerdi: Vergi karma ya da hkmdara ak

darn kars Herodius iin Vaftizci'den kurtulmak konu

a meydan okuma gibi. Onlar iin hayatlarnn son dura

sunda yeni bir frsatt.

, idam blmyd.
Yahya, aa kattayd. Karanlk ve talarn arasna

Herodes Antipas, iki nedenden dolay Yahya'y canl

oyulmu kk bir kovuk gibi olan hcresi, gnde bir kez

tutuyordu. O n u ldrmeden nce zr dilemeye zorla

kendisine su ve yiyecek getiren gardiyan kapy atnda

mak, hkmdarlk gururu asndan nemliydi. A n c a k

hafife aydnlanyordu. Z a m a n zaman Herodes Anti-

z a m a n getike, h k m d a r Vaftizci'nin halktan grd

pas'm huzuruna gtrlmek iin ta merdivenlerde yuka

yaygn destein de daha ok farkna varyordu. Herodes

rya srkleniyordu. Hkmdar her seferinde Yahya'dan

Antipas, Yahya'y idam etmenin iddetli yanklar uyand

ynetime kar saldrlarn geri almasn istiyordu.

racan anlyordu. Birlikleri bunu kolayca bastrsa bile,

Bu skandal, btn Yahudi halkm sarsmt. Erkek kar

Romal yneticilerin gznde pozisyonu ciddi ekilde

deinin karsna gz dikmek, M u s a ' n m kanunlarna gre

sarslacakt. Pontius Pilatus, Herodes Antipas' nasl itaat

byk bir sutu. Kendi karsn srgne gndermekle ve

edeceini anlamayan ve hibir eyi valinin onay olmadan

baka biriyle evlenmekle, Herodes, suunu hafifletecek

yapamayacan kabullenen bir barbar olarak gryordu.

bir ey yapmamt. Farisiler iin hkmdar bir din sapk

Oysa hkmdar giderek daha kibirli oluyordu ve babas

nyd ve Barahip Kayafas onun hakknda hi de iyi ey

nn tuhaf kiilik zelliklerini kopyalamaya balamt; de

ler dnmyordu. Herodes Antipas kardeinin on drt

liliin eiinde gibi grnen bir kahkaha, srekli deien

yamdaki ekici kz Salome ile dp kalkmaya balayn

ruh hali, kararszlk ve etrafnn komplocularla evrildii

ca, durum daha da ktlemiti. Annesi gibi sinsi ve akl

konusunda duyduu paranoya. Paranoyann nedeni fren

l olan kz, maiyette nemli bir pozisyona gelebilmek iin

gi olabilirdi; nk yetikinlik yllar birok adan ahlak

bykbabasnn cinsel tutkularma cevap vermiti. Sy

szca gemiti.

lendiine gre, kars da kendi pozisyonunu korumak iin

duruma ses karmamt.

Galile'den sa hakknda gelen son haberler de hi

olumlu etki yapmamt. Hl darya kar bu konuda

te yandan, onca ikence ve tehdit bile Vaftizci Yah

u m u r s a m a z grnen Herodes Antipas, aslnda maiyetini

ya'y dncelerinden vazgeirmeye yetmemiti. Hcre

Taberiye'den Kuds'e tayacak kadar endielenmi ti.

sine kapatldnda bile, Yahya hkmdar Herodes Anti

Surlarnn arkasmda olmasna ve byk denebilecek bir

pas'n kendi halkna ibret olmas gerektii konusunda ba

ordu tarafndan korunmasna karn, kendini hibir ekil

ra ara vaaz veriyordu. Yine byle yapt bir gnde,

de rahat hissetmiyordu.

226

227

GORDON THOMAS
13. H A V A R

Btn hayat boyunca, babasnn Beytlehem'de doan

bebekleri ldrtmesinin, hanedanlar iin oluan tehdidi
yok etmediine inanmt; ortaya kacak olan bu kii, He
rodes Antipas'm dier bir inancn da yok edecekti: Ro
mal igalcilerin bir gn birbirlerini yok ederek btn Yahudiye'nin ynetimini kendisine brakacaklar inanc.
Byk Herodes, oluna ilk sorun belirtisinde hzl ve
acmaszca hareket etmeyi retmiti. Kendisi otoritesinin
tehlikeye girdiini hissettiinde, karsn ve iki olunu l
drmt. Halkn gzndeki olumsuz imajn yumuat
mak iin ikinci Tapmak binasn ina ettirmekle kalma

Yolculuk yaparak kendi Kutsal Metin yorumunun dier

lerinden daha doru olduunu savunan gezgin hahamlar
daima olmutu.
A m a sa vaazlarnda giderek belli bir konuya odaklan
mt; yeni bir kralln balangc. te bu, nihayet h
kmdarn paranoyasn krklemiti.
Bu konuda Yahya'y srekli olarak sorgulamt, a m a
Vaftizci, ok ge olmadan nce hkmdarn tvbe etmesi
gerektii konusunda diretip durmutu. A m a Herodes bu

m, ayn zamanda isyanclara kar kendini koruyabile

n u n yerine kumandann sa'y aratrmak zere gnder

cei saray-kaleler de yaptrmt. Kalelerden bir tanesi

miti. K u m a n d a n Galile'den getirdii haberlere gre, Na

Kuds'teki Antonia Kalesi idi; ama sonra son derece gs

sral'nn yannda bir avu srekli takipi ve Mecdelli ka

terili bir ekilde, kaleyi karargh olarak kullamlmak ze

dn vard. Nasral'nn priten peygamberlerin ve khin

re Romallar'a teslim etmiti.

lerin soyundan geldii y n n d e iddialar vard, ama anne

galcilerle baa kmaya geldiinde, H e r o d e s Anti

si, O'nun Davut Soyu'ndan geldii konusunda diretiyor

pas'm kulland yntemler babasmmkilerden farkl de

du. Birok kiiyi iyiletirmiti; ama lyas'm dalarda do

ildi. Bu ilikinin korunmas, hibir Yahudi'nin sorun

lat gnlerden beri, Galileli hahamlarn bu tr ifaclk

karmamasn garantiliyordu.

becerilerini sergiledii bilinirdi. Nasral imdi byk ka

Yaklak yl nce Herodes Antipas ilk kez sa ile il

labalklar ekerken, ou kadn ve ocuklard; erkekler

gili haberleri duyduunda, O'nu herhangi bir tehdit ola

genellikle yal ve kararszd. Kumandan, hahamn bir

rak grmemiti. Nasral sonuta bir marangozun oluy

krallk balatmasnn pek m m k n grnmedii konu

du ve peinde kk bir grupla srekli dolap duruyor

sunda Herodes'e gvence vermiti.

du. Allmadk bir ekilde, aralarmd an biri Mecdel'den

bir fahieydi. Ancak geen yllar iinde sa giderek sesini
ykseltmi, Tapmak binasyla birlikte Farisiler'e saldr
maya balam, sonunda Barahip Kayafas Galile'de neler
olduunu anlamak iin oraya casuslar gndermiti. H
kmdar hl kendini ok fazla tehlikede hissetmiyordu.
228

Sonuta Herodes Antipas doum gn kutlamalar

iin Yahya'nn m a h k m olarak bulunduu kaleye gelme
ye karar vermiti. Yaklak bir ay sonraki Passah iin Ku
ds'te bulunmas gerekene kadar, burada kalacakt.
O r a d a belki yz b i n hac olacakt. Acaba Nasral, Kral
lk hakkndaki planlarnn detaylarn aklamak iin by
le bir frsat deerlendirir miydi?
229

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Hkmdarn doum gn ziyafetinde olanlarla ilgili
haberlerin kaleden dar yaylmas iin birka gn ge
mesi gerekti. Detaylar azdan aza aktarlrken, insanlar

bir kez daha bard: "Kardeinin kars zerinde hibir hak

kn yok!"
Aylar sren mahkmiyet bile, Yahya'nn inancm sars-

duyduklar bu kadar artc eylerin gerekliinden

mamt. Daha kolay olan dnyevi yolu semek ne kadar

emin olamyorlard.

basit olurdu. A m a bunun yerine, Tanr'nn evlilii kutsal

A k a m normal bir ekilde balamt. Yz kzarm ko

ve blnmez kldn herkese -boyal yzl kadnlar, en

yun, Kahire ve am'dan gelen tatllarla birlikte meale

iyi kyafetlerini giymi erkekler, mzisyenler ve dans

altnda avlularda oturan davetlilere sunulmutu. arap

lar- hatrlatmaya karar vermiti.

oluk oluk akyordu. Elencenin doruk noktasnda, Hero

H k m d a r fkeyle bard:

des Antipas kumandanna Yahya'y zindanlardan getir

"Onu deliine geri gt

rn!"
Sklan ve hayal krklna urayan konuklar yeni bir

mesini emretti.
Beklentili bir sessizlik konuklar sard. Vaftizci'yi sade

elence istediler. Herodes, Salome'a dnd ve dans etme

ce birka grmt; inatlnn hkmdar fkelendir

sini syledi. Asil savalarn soyundan gelen, ama anne

diini hepsi biliyordu. Herodius ve kz Salome, Yah

sinin ve vey babasnn ahlakszl sayesinde oktan yol

ya'nn avluya giriini grdler. Mahkmiyet, heybetini

dan km olan gen kz, balangta yavaa, sonra gide

azaltmaya yetmemiti. Yahya bir gladyatrn vcuduna

rek hzlanarak, plak ayaklarnn zerinde dnmeye ba

sahipti ve kararl baklar, hi de vazgemek niyetinde ol

lad. plak ayaklarnn zerinde oradan oraya savrulur-

madn gsteriyordu. Bir an iin Herodes Antipas ve

ken, ipek tl elbisesinin katlarn her seferinde zarif hare

Yahya birbirlerine baktlar. Hkmdarn aklndan neler

ketlerle ekip karyor, kendisini ehvetle izleyen erkek

getiini kimse bilemezdi. Acaba Yahya'y konuklarnn

konuklara doru frlatyordu.

nnde aalamak ve nihayet iradesini krmak iin akl

S o n bir dnten sonra, Salome kendisini hkmdarn

na yeni bir fikir mi gelmiti? A m a bunu yerine hkmdar,

kucana att ve kulana bir eyler fsldad. H k m d a r

Yahya'dan vaaz vermesini istedi. Konuklar ellerini kald

neeyle bard: "Benden ne istersen, krallmn yarsna ka

rarak vaaz onayladlar.

dar sana vereceim."

Yahya nihayet bir ka ans doduunun elbette ki

Konuklar gld ve neeyle alklad.

farkndayd. Btn yapmas gereken, gvenli bir konu

Herodes Antipas teklifini tekrarlad. Salome bir kez

semek, hkmdarn ahlak deerlerini sorgulamamakt;

daha onun kulana uzand ve yine bir eyler fsldad.

o zaman zgr kalabilirdi. A m a Yahya iin nemli olan

H k m d a r hafife sarslm gibi bir tavrla geri ekildi.

dinleyicilerini deil, Tanr'y m e m n u n etmekti. Parman

S a l o m e nc kez mrldanrken, baklar annesine kay

nce Herodes'e ve sonra da Herodius'a uzatarak, Yahya

mt. Herodius bayla onaylad. Salome kkrtc bir e-

230

231

GORDON THOMAS

13. H A V A R

kilde fsldaylarma devam etti. Herodius iin Vaftizci

Bu fikri havarilerinin kafasna yerletirmek isteyen sa,

Yahya artk gemite kalm bir apakt. Konuklardan ba

onlar Galile ormanlarndan geirerek kuzeye doru y

zlar, Herodes Antipas'n szn tutmas iin tezahrat

neltti. Btn gn trmandlar ve belli bir noktaya geldik

yapyordu.

lerinde sa, Mecdelli M e r y e m ve dierlerinin dinlenmesi

H k m d a r olduu yerde donup kalmt. S a l o m e b

tn gzelliini onun gzleri nne sererek, srarlarna de

iin mola verdi. Sadece Petros, Yakup ve Yuhanna kendi

siyle birlikte zirveye kadar kacakt.

v a m etti. Herodes arabn etkisi, gen kadnn neredeyse

G n bitmek zereydi ve gne zirvenin arkasnda gz

plak bedeninin ekicilii, konuklarn tezahratyla, ken

den kayboluyordu. Drt adam biraz daha trmandktan

dini bir uurumun kenarmda dengesini bulmaya alr

sonra, Mecdelli M e r y e m havarinin gzlerini kamat

gibi hissediyordu. nce isteksizce ve yavaa, sonra daha

racak kadar parlak bir k huzmesi grd. K r edici k

kesin bir hareketle, bayla onaylad. Salome'un isteinin

tan korunmak iin ellerini gzlerinin zerine doru kal

yerine getirilmesi iin kumandanna emir verdi. d a m b

drdklarn fark etti. O srada bayrda onlardan daha ile

lmnde, Yahya'nn kafas bir baltayla bedeninden ayrl

ride olan sa, parltnn iinde ortaya kt.

mt. Kumandan, Salome'un isteini kanl bir tepsiyle ge

tirdi.

Tekrar ortaya ktnda, "Yz gne gibi parlad, giysi

leri k gibi bembeyaz oldu. O anda Musa ile lyas, rencilere

Salome kanl, sakall kafaya bakarak korku iinde geri

ledi ve koarak avludan kt.

grnd. sa ile konuuyorlard."

O anda, Eski Ahit, Yeni Ahit ile birleiyordu. K a -

Yldzlarn aydnlatt o gecede, zinaya zorlanan bir

n u n ' u n yazcs M u s a ve t m khinlerin ba lyas, s a ' m n

ocuun nnde, Herodes Antipas, Mesih'in ncsn

bitirmek zere geldii eyi onaylyorlard. Onlar konu

ldrtt.

urken, dada bulunduklar ortam geici olarak cennet

Bu haber nihayet Galile'ye ulatnda, sa kk gru

grntsne brnmt. Tepelerinde bir bulut olu

bunu toplad ve sonuna kadar yarglarndan vazgemedi

m u t u ve bu buluttan gelen bir ses yle diyordu: "Sevgi

i iin Yahya'y vd.

li Olum budur, O'ndan honudum. O'nu dinleyin."

Mecdelli Meryem iin bu noktada sa'nn syledii

sa ile birlikte geirdii sre iinde, Mecdelli M e r y e m

szler tam anlamyla kehanetti. Yahya'nn Kutsal M e -

bulutun nemli bir iaret olduunu renmiti. ret

tin'deki roln yerine getirmek iin seve seve lmesi gibi,

m e n , Yahya tarafndan vaftiz edilirken de benzer bir bu

sa da kendi kaderini aklyordu. Bylesine mutlak bir fe

lut olumu ve yine buna benzer dnya d bir ses konu

dakrlk, ancak Mecdelli Meryem'in inancnn glenme

mutu. imdi, bu deiim anmda, ses bir kez daha sa'nn

sini salayabilirdi.

kurtulu iin geldiini ve O'nun Kurtarc olarak rolnn

giderek dnyevi sonuna yaklatn bildiriyordu.
232

233

13. H A V A R

GORDON THOMAS
sa havarilerine korkmamalarn, kendisinin daima on
larla birlikte olacan, rehberlik edeceini syledi; yolcu

ros'un kaynvalidesinin mucizevi iyilemesinden sz edi

liyordu.

luklarnda bir gn daha sona ererken, yaklaan Cennet

Bu ilk rapor, Tapnak ynetimi tarafndan incelenmi

Krall iin artk hazrlklara balamalan gerektiini bil

ti. Burada Tapnak geliri, R o m a ' y a denecek vergiler, B

dirdi. Yolculuklarnn devamnda Krallk kaplarndan

yk Sunak'ta adanan hayvanlardan elde edilen komis

girmeden nce, her biri gemiiyle yzlemeli ve yeni

yonlar ve Barahip'e denecek pay hesaplanyordu. Bu

Gerek ile kucaklamalyd. Bunu yapmak iin ilerlemeli

tr konular yzlerce yazman ve yardmclar tarafndan

ve hayat sa'nn onlar ynlendirdii gibi yaamalydlar.

ele almyordu. Her d o u m ve lm, evlilik ve her Yahudi

Bunun byle srmesini salamak iin sa daima onlarla

olan ocuunun meshedilmesi kaytlara geiriliyordu.

birlikte olacakt.

Yeralt labirentlerindeki raflarda Yahudi topraklannda

Ancak T a n n ' n m ve Olu'nun birlemesini, Musa ve l-

yaayan herkesin hayatnda olup biten her ey detaylca

yas'm oradaki varln onaylayan sese karn, Petros az

dosyalanyordu; ne zaman ve nerede doduklar, ne mes

nce tank olduklar eyi yanl yorumladklarn dn

lek setikleri, ne zaman ldkleri. H e r yzyln sonunda,

yordu.

yeni dosyalara yer a m a k iin eskileri yaklyordu.

"Efendimiz," dedi Petros, "burada bulunmamz ne iyi ol

Ynetim grubundaki sadece birka kii btn bu bilgi

du! ardak kuralm; biri sana, biri Musa'ya, biri de lyas'a."

lerin Pilatus'un da elinin altnda olduunu anlyordu; bu,

O anda sa'nn dnyevi gcnn ifadesiyle kendinden

Kayafas ile arasnda yapt anlamann bir parasyd.

geen Petros, ne dediinin farknda bile deildi. O ve di

Dzenleme, Barahip ve vali arasnda geen bir dizi top

er havariler, sa'nn ilahi kimliiyle karlatklarn bir

lant sonucunda yaplmt. Bu anlamann arkasnda ya

kez daha anlayamamlard.

tan ey, blgenin en gl iki adamnn ortak karlanyd.

Mecdelli Meryem ise dada tank olduklan parlak ve

Birbirlerinden holanmasalar bile, ikisi de her Yahudi'nin

ba dndrc gsterinin ardndan, hayat boyunca de-

T a p m a k tarafndan belirlenen kat kurallara gre yaaya

neyimlemedii kadar karanlk bir dnemin geleceini

ca bir toplumun neminin ve R o m a ' n m sorunsuzca y

hissediyordu.

n e t m e ihtiyacnn farkndaydlar.

O zaman, ancak inan onlar Kuds'te tuzaa drl

Kayafas, Tapnak binasn Antonia Kalesi ile balayan

yeralt geitlerini kullanmt. N o r m a l d e bu gizli yollar,

mekten koruyabilecekti.

sadece Tapnak gelirini kaleye tamak, bylece halkn f

sa ile ilgili bilgiler, yl nce Kafernahum'dan eek

keli baklarndan uzak kalmak iin kullanlrd.

srtnda gelen casus tarafndan getirilmiti; bu raporda,

Kafernahum'dan gelen bu ilk raporun, Barahip ile va

kk bir ocuun iinden karlan iblislerden ve Pet-

li arasndaki anlama iin herhangi bir tehdit oluturduu

234

235

13. H A V A R
GORDON THOMAS
sylenemezdi. Detaylar, Nikanor Kaps'nn arkasndaki
ofis labirentlerinin arasndan yapacaklar yolculuktan n
ce bir yazman yardmyla, casus tarafndan yazya dktrlmt. sa'dan "Nasral" diye sz ediliyordu.
K y n kendisi o kadar kkt ki agzl tccarlar bi
le uramaya tenezzl etmiyordu. Kaytlarda Nasra'nn
herhangi bir ekilde ilahi koruma altmda olduunu gste
ren bir bilgiye rastlanmyordu. T a p m a k binasnda, kyn
ne zaman kurulduu, branice'de "netzer" denen ve bir
aa gvdesinin zerinde aniden ortaya kan bir filizi an
latan isminin nereden geldii de bilinmiyordu. Asrlar
nce peygamberler, ulusun kklerinden ruhsal bir "filiz"in geleceini ve zaman iinde etkisini gstereceini
bildirmilerdi. A m a yine de birok kii iin olduu gibi
kylerin kaytlarndan sorumlu yazman iin de Nasra sa

fas byle speklasyonlar engelliyordu; nk byle ey

ler Romallar' kzdrmaktan baka ie yaramazd.
Ktlar inceleyen bir grevli, bir noktada baz eyler
fark etmiti. Bu, s a ' m n kk bir ocukken T a p m a k
retmenleriyle sohbetlerini yanstyordu. Onlarla konuur
k e n annesinin azarlamasna kar ynelttii soru, Nasral'nn nasl biri olduu hakknda iaret verir gibiydi. "Ba
bamn evinde bulunmam gerektiini bilmiyor muydunuz?"
A m a grevli bu szleri yanl anlam olabilirdi. So
nuta yeni meshedilmi bir ocuk, her inanl Yahudi gi
bi, Tapmak'tan baka nerede olabilirdi? Ayrca kurallar
izleyerek bir konuda ne yapacan bilemediinde dana
cak kadar yeni de olabilirdi. Arkadalaryla ya da bir yaz
manla konumu olabilirdi. Bu olaslklarn herhangi biri,
neden bu kttaki bilgilerin Barahip Kayafas'm Bayaz
m a n S h e m ' e aktarldn aklayabilir.

dece sradan bir kyd ve Galile snrlar iinde nemli bir

yeri yoktu.
Her admda rapor daha fazla alma gerektiriyordu;
belki bunlar Petros'un kaymvalidesiyle ilgili detaylar ya
da casusun Kafernahum'daki grg tanklarn sorgulad
nda ortaya kan bilgilerdi. Rapor sistemde ilerlerken,
sa'nm yapt eyler neredeyse her gn yeni sayfalar ek
lenmesine neden oluyordu.
Barahip, bir zamanlarda hayatnn gn batmndayken, Nasra'dan gelen birinin kollarmda yeni bir dnyann
afan getireceini sylediini hatrlamyordu bile. Si
mon ile bulumanm bir kayd vardysa bile, muhtemelen
nemsiz olarak etiketlenmiti. T a p m a k avlularmda yal
lardan birinin gelecek olan Mesih'ten sz etmedii tek bir
gn bile gemiyordu ki. Barahip olduundan beri, Kaya236

237

12

Yusuf Kayafas'm d ofisi, yani S h e m ' i n oturduu yer,

T a p m a k binasnda ilerin en youn olduu yerdi. Barahip'in otoritesini gerektiren her ey, buraya geliyordu.
S h e m ' i n emrinde, gelen btn belgelerle uraan nere
deyse bir dzine y a z m a n vard. Belgeler sadece Yahudiy e ' d e n deil, Hindistan, skenderiye, spanya, Kartaca,
Babil, ran ve a m ' d a k i Yahudi yerleim merkezlerinden
de geliyordu. Talepler ve bavurular ok eitliydi: Yeni
bir sinagog yaptrmak iin izinler; kutsal ya ticareti iin
lisanslar; evlilik belgeleri; snnetilik y a p m a k iin lisans
lar; lm ilanlar; Yahudi ulusunu ilgilendiren her trl
belge buraya geliyor, ya S h e m tarafndan ya da yeterince
nemliyseler Yusuf Kayafas tarafndan imzalanyordu.
Kafernahum'da olanlarla ilgili haberler kendisine ula
tnda, Shem, bir hukukunun yetkin otonomisine sahip
biri olarak, Kayafas'a hi yanstmadan konuyla kendisi il
gilendi ve h e m e n Galile blgesine daha fazla casus gn
derdi.
Yahya, r d n Nehri kysnda Nasral'y vaftiz etti
inde, olanlarla ilgili birincil derecedeki grg tanklar
239

GORDON THOMAS

13. H A V A R

bu konuda sorgulanmalyd. Nasral'nn ormanda ve l

Nasral'nn en yakn takipilerinden beinin daha n

de geirdii gnler, orada olanlar ve sinagogda kendisi

ce Partizanlar ile balantda olduu biliniyordu. O gerilla

nin gerekten uup umadyla ilgili bilgiler aratrlma

gleri kendi balarma pek bir ey baaramamlard.

l, tanklar kesinlikle sorguya ekilmeliydi.

A m a Nasral o be adama kendi takipilerini askeri an

Kafernahum'da ise halka sorulacak daha fazla soru

lamda eitmelerini emrederse, Partizanlar'm da katl

vard. Petros'un kaynvalidesi nasl bir kadnd? "ifa"

myla byk bir g elde edebilirlerdi ve bu g artk sa

bulduunda gerekten hasta myd, yoksa bu da Galile

dece geneli kadnlardan ve ocuklardan oluan bir birlik

halknn folklorik abartlarndan biri miydi? Petros'un

olmazd. Ayrca, O'nun mitinglerine gl, yapl adam

kendisine gelince; nasl bir adamd ki karsn ve hayatn

lar da katlyordu. Eer harekete geerlerse, Romal igal

brakp, Nasral'nn peinde dere tepe dolamaya bala

cilerle Tapmak arasndaki ilikiyi bozabilirlerdi.

m a ? t e yandan, onlarla birlikte olan dierleri; onlar

hakknda neler sylenebilirdi?
Farisi S i m o n ve akam yemeindeki konuklar da sor

S h e m adamlarn Galile'ye geri gnderdi ve Nasral'ya yakn olmalarn, syledii her eyi dinlemelerini ve
yapt her eyi gzlemlemelerini emretti. Frsatm bul

gulanmalyd; Simon'un saygnl elbette ki tartlmazd

duklarnda, O'nu sorgulayacaklard, a m a bunu yaparken,

ve dolaysyla syledikleri dikkate alnacakt. Nasra

Nasral'nn iyi seilmi kelimelerinin tuzana dme

l'nn, gnahlar balamas konusu da unutulmamaly

d; bunun bir rneini o Mecdelli fahienin gnahlarn

m e k iin ok dikkatli olmalydlar. Gnahkrlar tvbe et

m e y e arma hakkn nereden buluyordu? blisleri kova
bildiim sylerken ne d e m e k istiyordu? abat konusunda

balayarak vermiti.
Oraya casuslar gidecek ve daha fazla soru soracaklar
d. Mecdelli M e r y e m kazanl bir yaam tarzn brakp
evini satarak O'nunla yolculua balamadan nce, Nas
ral ile herhangi bir ekilde temas kurmu m u y d u ? liki
lerinin ieriini bilen var myd? Daha nce fahieyle ar
kadalk eden baka bir h a h a m olmu m u y d u ? Btn bu
sorular, d n p dolap sa'ya geliyordu.
Casuslar raporlarla dnmeden nce Galile'de haftalar
ca kaldlar. S h e m raporlar incelerken, daha da u z u n bir
sre geti. Hl Kayafas'a gtrmek iin yeterince kant
yoktu. A m a bir hukukunun sezgileriyle, S h e m bu Nas
ral'nn ciddi bir sorun oluturabileceini hissediyordu.
240

T a l m u d ile tartmak iin ne gibi bir yetkisi vard?

H e r soru, Nasral'ya defalarca sorulacakt. Her sefe
rinde verdii cevaplar ncekilerle karlatrlacakt. H e r
ifaclk eylemi dikkatle kayda geirilmeli ve m m k n s e ,
byclk olup olmad aratrlmalyd.
Casuslarn btn detaylar toplamas bir yldan u z u n
srd.
Sonunda, Passah'tan bir ay nce, Shem, Barahip'e g
trebilecei bir dava olduuna karar verdi.
ki adam arasndaki iliki, son derece mkemmeldi.
Hatta S h e m , Kayafas'n malikanesinin bir blmn ken
disi kullanyordu. H e r iyi yardmc gibi, o da ne z a m a n
susmas ve ne z a m a n konumas gerektiini biliyordu.
241

GORDON THOMAS

13. H A V A R

sa'nn, havarilerini seerken kulland say semboliz

una da kesinlikle inanyorlard. Ancak Nasral'nn sy

mi, Kayafas'n gznden kamad. Acaba Kayafas'm giy

lediklerini kabul edenler hayatta kalacakt. Dierleri la-

dii i amarlarna ilenmi on iki deerli taa bir gn

netlenecekti. Bu ekilde dnlrse, Nasral'nn nasl

derme olabilir miydi? Acaba Nasral bir ekilde kendisi

olup da bu kadar ok sayda insan kendine ekebildii

nin Barahip olmas gerektiini mi ima ediyordu? Ayrca,

akt.

Nasral etrafndaki yakn takipilerine "havari" diyordu;

bu "haberci", " e l i " anlamna gelirdi. Bu da Nasral'nn
gizli iaretlerinden biri miydi?
Casuslar O ' n u zellikle ortaya koyduu fikirlerden

sa toplum iinde vaazlar vermeye baladktan yl

sonra, MS 30'da, havarilerini ve Mecdelli Meryem'i bir
kez daha Kafernahum'un gneyine ynlendirdi.

dolay, srekli dnen bir a d a m olarak tanmlamlard.

Bu kez gidecekleri yer Kuds't. ki hafta kadar sonra,

En ok kullanlan kelimeler "fanatik" ve "hayalperest"

havarilerine hep birlikte Passah'a katlacaklarn syledi.

idi. Asla kahkahalarla gld grlmeyen, abuk fke

lenen ve azarlayan bir adam.
Ancak, Nasral'nn uygulad if aclk yntemleriyle
ilgili bilgiler, Kayafas'm tahmin ettiklerine uyuyordu. Bir
ou dier Galileli ifaclar tarafndan kullanlan yntem
lerdi.
Asrlar boyunca, bazlar bu hastalklarn temelinin
histeri olduunu baaryla kantlamlard. B u n u n nedeni
genellikle y o u n duygusal gerilimdi. Bu da Nasral'nn
sakat adama yatan alp gitmesini syleyebilmesinin ne
denini aklyordu. Histeri insan krletirebilir ve geici
olarak konumasn engelleyebilirdi.
Nasral'nn ifaclktaki baars, say olarak bakalar-

Daha nce hi bu festivali birlikte kutlamamiard. Mec

delli M e r y e m ' i n hayal krklna uradn hisseden sa,
ona bu festivali annesiyle birlikte kutlamak istediini,
ama geleneksel Passah ziyafetinde havarilere katlacan
aklad.
isa'nn iki kadnla da eit zaman geireceini akla
mas, ikisine de ayn derecede nem verdiini gsteriyor
du. Biri, O 'nu dnyaya getiren kadnd; dier ise O'nun
insanlara vermek istedii mesajn zn tam olarak kav
ramt. A m a nlerinde uzanan eyle yzlemek iin hep
sinin ok gl olmas gerekiyordu.
E e r Mecdelli M e r y e m bu dzenlemede kendisine ve
rilen n e m i fark ettiyse bile, bir ey sylemedi. Ne z a m a n
soru sorulacan ve ne z a m a n kabullenmek gerektiini

nnkilerle asla kyaslanamayacak seviyede olmasna ra

renmiti. A m a sezgileri, olaylarn zirve noktasna yak

men, bu sadece O'nun kiiliinin gcn kantlyordu.

latn haber veriyordu.

Bunun da iki nedeni olabilirdi: Birincisi, insanlar Tan

sa her hareketi ve szyle, hibir eyin O'nu K u d s ' e

r'nn M u s a ' d a n beri ilk kez O'nunla konutuuna ve

gitmekten alkoyamayacan belli ediyordu. A m a sa'y

dnya zerinde baz eyleri gerekletirdiine inanm

oraya eken ey, ehrin deerli bir gemie sahip olmas

lard; ikincisi, bildikleri dnyann sona ermek zere oldu-

deildi. Oraya gelecei yazmaya gidiyordu.

242

243

GORDON THOMAS

13. HAVAR

sa, g n e y e doru tandk bir yolu semiti. n c e Ga

lile G l ' n n kysnda ilerleyecek, kk kasabalardan
ve kylerden geeceklerdi. H e r birinde sa vaaz verecek
ti. G l atktan sonra, r d n Nehri boyunca ilerleyecek
lerdi.
Kafernahum'dan ayrlrken, Galile halknn T a n n ' n m
onlara

glmsediini syledikleri trden bir

sabaha

uyanmlard. Saat henz ok erken olmasna karn, gk

yznde tek bir bulut bile yoktu. Gl kys ieklerle ren
garenk olmutu ve aalar oktan yapraklanmt.
afaktan beri hepsi Petros'un kaynvalidesinin evin
den yiyecek ve meyve tamlard. Grubun hazinecisi
olan Yahuda, her eyi grup iinde bltrm, Mecdelli
M e r y e m ' i n de kendi payna deni tamasna dikkat et
mi, gen kadnn bana bir su testisi yerletirmiti; ka
dnlar yolculuk boyunca daima ar iler yaparlard.
sa kendisinden, yannda yrmesini istediinden be
ri, Mecdelli Meryem'in grup iindeki pozisyonu daha da
gvenli bir hal almt. Bu karar havarileri hayrete dr
mt; daha nce hibir kadna byle bir ayrcalk tann
mamt.
sa onlarn yine krldn fark ederek, kendisini izle
melerini istediinde bunu herhangi bir ayrcalk ya da po
zisyon kaygs tamadan yapacaklarn u m d u u n u ak
lad. Ayrca, bu fedakrlklarna karlk cmerte dl
lendirileceklerini de b e l i r t m e d e n gemedi; n s a n o l u
Cennet Krall'ndaki tahtna oturduunda, havarilerin
her biri srail'in on iki kabilesinin basma geecekti.
A m a yine, bu tahtlar gerek anlamda m, yoksa sem
bolik anlamlaryla m deerlendirdikleri k o n u s u bal ba244

ma bir sorundu. Bu konudaki anlay ktlklar, Pet

r o s ' u n yeni Cennet Krall kurulduunda kendi teknele
rine sahip olup olamayacan sormasyla kendini aka
gsterdi; sa'nn ondan kurmasn istedii Kilise'yi yne
tirken ok daha byk bir sorumluluu olacan anlaya
mamt.
Kafernahum halknn byk b l m onlar geirmeye
geldi; genel olarak sa'y Nasral diye armalarna kar
n, artk O'nu kendilerinden biri gibi gryorlard. Ara
larnda yaad sre boyunca sa'y ve havarilerini koru
mular, Tapmak casuslanna kar uyarmlard. Kafernah u m ' d a k i han sahipleri, casuslara oda vermeye yanama
m, onlar kasaba snrlar dnda uyumaya zorlamlar
d. Bylece, Galile'de bir T a p m a k beki kpei olmak,
zorlu ve rahatsz bir grev haline gelmiti.
stelik, fkelenen casuslar daha da kurnaz davranma
ya balam, sa'y keye kstrmak iin ellerinden geleni
yapmlard. A m a ne kadar urasalar bile, sa daima on
lardan bir adm ndeydi. Mecdelli M e r y e m iin bunlar sa
dece sevgili retmen'in kendisini daha byk bir kar
lamaya hazrladnn gstergesiydi. sa casuslar zorlu
yor, sanki ellerinden gelenin en fazlasn yapmalarn isti
yor gibiydi.
,

Bir abat sabah s a ' n m havarilerini Kafernahum'a y-

neltiini hatrlyordu. Grnne uygun ismiyle Gller

Vadisi'nden geerken, gle doru bayr inmi, msr tar
lalarnn yanmdan gemilerdi. Her zamanki gibi T a p m a k
casuslar ve Farisiler yolda onlarn arkasndayd. Casuslar
ve bu mezhep arasnda ortak dmanlarn yakalamak
iin bir yandalk olumutu.
245

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Havarilerden bazlar acktklar iin yol boyunca msr

Geen yl boyunca, sa birok kyl iin dost olarak

koparp yemeye baladlar. Farisiler hemen atldlar ve

kabul grmt; onlarn evinde yiyor, dzenli olarak si

sa'ya havarilerinin abat kurallarn inemelerine izin

nagoglarnda vaaz veriyordu. Vaazlar srasnda, eer

verdiini sylediler. Dorusu, Farisiler Kanun'u kendi ta

O'nun kurtulu arsna cevap verirlerse, Kafernahum

raflarna almlard. abat gn herhangi bir i yapmak

halknn gvende olacan bildirmiti. Glde balk tut

yasakt; buna msr koanlarn toplamak da dahildi.

ma, baak bime ve msr toplama gibi kavramlar kulla

Belki uzun yolculuktan yorgun ve kesinlikle sabr ta

m bir halde, sa onlara dnd. Mkemmel tarih bilgisiy

narak, Tanr'nn balaycl ve tvbekrlk konusunda

benzetmeler yapyordu.

le, Davut'un da kral olmadan nce, hl bir kaakken, bir

sa, verdii ilk vaazda kurtulu vaadinde bulunmu

abat gn sinagoga sndn ve sadece rahiplere ait

tu. Yzlerce yerde insanlarn kurtuluu iin szler ver

olan kutsal ekmekten yediini Farisiler'e hatrlatt. Davut

miti. Ama bu, ancak kalbin deimesiyle mmkn ola

bu olaydan kurtulabildiyse, havariler neden ho grle

cakt. Ancak o zaman onlar Cennet Krall'nda kabul

mezdi ki?

edecekti.

Sesini ykselterek -bu sa'nn dnyevi zelliklerinden

Kafernahum halk, havarilerin dada olanlarla ilgili

biriydi; hakl olduunda fkelenmekten ekinmezdi- ca

anlattklarn, lyas' ve Musa'y dinleyen ilk insanlar ol

suslara dnd ve bard; abat gn Tapnak binasnda

mulard. Zihinlerinde artk sa'nn Mesih'ten baka biri

alanlara ne demeliydi? Rahipler ve lambalar yakan

olduu fikri barnamazd.

yardmclar; abat ayini iin kurbanlar ve dier gerekle

Buluttan konuan Tanr'nn syledii szler, bin yl

ri hazrlayanlar iin ne denmeliydi? Onlar da bu durum

dan uzun bir sredir her yeni Yahudi Kral'nm ta giyme

da Kanun'u inemiyorlar myd? Hangisi daha nemliy

treninde syleniyordu. lyas ve Musa'nn orada olmas,

di; mum yakmak m, yoksa samimi bir al bastrmak

sa'nn kral soyundan geldiinin baka bir kantyd. Pet

m? Ve sonra tek bir cmleyle, sa onlar olduklar yere

ros'un onlar iin barnak ina etme fikri ise. bir esin kay

mhlad: "Size diyorum ki burada Tapnak'tan daha byk bir

na olacakt; sonuta yeni ta giyen kral ve en yakn des

ey var."

tekilerini bir rtyle rterek birletirmek, Yahudi gele

sa bunu sylerken, Tapmak'taki ilerin grlmesinin

kutsallktan dolay normal kabul edilmesi gibi, burada da
havariler Tanr'nn hizmetindeydiler.

nekleri arasndayd. Davut zamanndan beri, krallar hep

ak alanda ta giymilerdi.
Btn bu bilgiler ve tanklklar, tek bir geree iaret

Casuslar ve Farisiler syleyecek sz bulamazken, sa

ediyordu: sa Kurtarc, Kutsanm Olan, Mesih idi. Artk

havarilerini toplam vc tekrar Kafernahum'a doru y

bir haham ya da khin deildi. sa artk onlarn kralyd

nelmiti.

ve dnyadaki hkmdarln kurmak zere gelmiti.

246

247

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Daha nceki dier Yahudi monarilerinde olduu gibi,

O'nun ksa sre sonra tek bana armh'ta ac ekiyor

Kuds'e yolculuu eek srtnda noktalanmalyd. Sley

olaca gereini gremiyordu.

man, her srail kralnn Z e k a r y a ' n m kehanetini gerekle

G r u p iinde, Yahuda dierlerinden ayr bir adamd.

tirmesi geleneini yerletirmiti. Eek h e m alakgnll

G n d z hazineci olarak sa'nn sanda yryordu. Gece

lk sembolyd h e m de kraln ruhsal adan halktan da

leri ise retmen'in ayaklarnn dibinde uyuyor, ban

ha yksek olmadn hatrlatan bir unsurdu.

para kesesine koyuyordu; o keseyi almak isteyecek b

Kafernahum halk, sa'nn alakgnllln fark et

tn dmanlar pskrtmeye hazrd.

mi ve O ' n u kasabadan sevgiyle uurlamt. A m a Yahu

d a ' n m yznde farkl bir anlay daha vard: yl bo

Galile Gl kysnda sren yolculuk, dierlerinden

yunca bekledii eyler gereklemek zereydi. sa ne sy

daha ksayd. Yollar, Passah iin Kuds'e giden Yahudi

lemi olursa olsun, hazineciye gre retmen'in Kuds'e

ailelerle doluydu. Birok noktada kalabalk sa'nn vaaz

gidi nedeni, dnyevi bir devrim balatmakt.

vermesini bekliyordu. sa tandk hatrlatmalar tekrarl

Yahuda, bir eylem adam olduunu gstermeye de

v a m ediyordu; sa'nn karsna kan herkesi devirmeye
hazrd. Dier havariler Tapnak casuslarnn szel sald
rlar karsnda fkelenseler bile sessizliklerini kaybet

yor, kurtulu fikrini onlara da aklyordu. Z a m a n z a m a n

ifa datyordu. A m a syledii her szn ve yapt her
hareketin, Tapnak casuslar tarafndan dinlenip izlendi
inin farkndayd.

mezken, Yahuda her durumda sa'nn galip kaca y

K r bir adam sa'ya getirdiler. sa ayann dibindeki

nndeki neredeyse fanatik inancn toplum iinde gster

topraa tkrd, yumuayan topra iki topak haline ge

mekten ekinmiyordu. Dier havariler ne dnrlerse

tirdi ve adamn gzlerinin zerine koydu. Sonra gidip

dnsnler, o, sa'nn savala ilgili kehanetleri gerek

glde ykanmasn syledi. Casuslardan biri bu olay izle

letirmeye gelmi m k e m m e l bir stratejist olduuna ina

miti. Ksa sre sonra a d a m geri dndnde, bararak,

nyordu.

grebildiini sylyordu. Casus ban iki yana sallaya

sa, Mecdelli Meryem'in gzleri nnde grevinin bu

olmadm vurguladka, Y a h u d a dmanlarnn etrafa
savrulaca sava giderek artan bir sabrszlkla bekliyor

rak inanamayan bir tavrla bakt. Olayn bir byclk ol

d u u n u sylemeye alsa da, kalabaln heyecanl teza
hratlar, onun sesini bastrd.

du. Konuurken sesinde otantik Yahudi umutlarn, ha

Yolculuk devam ederken, casuslar sa'y keye sk

yallerini ve beklentilerini b u l m a k mmknd. Yahuda,

trmaya kararl grnyorlard. Mecdel yaknlarnda ver

sa'nn dnyay deitirecek bir kahraman olmas gr

dii bir vaaz, sa u szlerle bitirdi: "nsanolunun gnah

n tamamen yanl yorumluyordu. sa K a f e m a h u m ' d a n

lar balama gc olduunu bilmelisiniz."

ayrlmadan nce ne sylemi olursa olsun, hazineci

248

Bu szler casuslardan birinin dikkatinden kamad.

249

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Kehanetlerde de geen bu ifade, bir gn Mesih'in insan

havada ykseliyor, grnmez bir bulut gibi ehri saryor

biiminde geleceini bildiriyordu. Nasral bu kiinin

du. Passah zamannda artan han fiyatlarmdan dolay, ha

kendisi olduunu mu iddia ediyordu? sa, casusa istedii

clarn ou ehrin etrafndaki tepelerde k a m p y a p m a y

eye inanabileceini syledi. Kalabalk neeyle alklad.

tercih etmiti.

Birka kilometre tede, baka bir casus bekliyordu.

Binalarn tepelerinden tten dumanlarla, youn hare

A m a o n u n yannda Farisi bir grup vard, ilerinden biri

ketlilikle, ehir gnlk yaamna balyordu, ama Passah

ne kt ve sa'ya oradan gitmesi gerektiini, nk He

ncesinde ehre dolan insanlarn says yarm milyonu

rodes'in onu ldrmeye kararl olduunu syledi.

bulurdu. Yolcular hrszlarla ve soyguncularla dolu bl

Aslnda bu sa'y kurtarmak iin bir yardm deil,

O'nun panie kaplmasn salamak iin bir tuzakt; by
lece kalabala, O'nun hakikatsiz bir adam olduunu gs
termeyi umuyorlard. Yine de, tehdit pek bo saylmazd.
Saraydan gelen haberlere gre, Herodes Antipas, sa'nn
poplerlii yznden giderek endieleniyordu.
sa sakin bir tavrla Farisi'ye bakt ve o tilki efendisine
gidip, kendisinin yarn da bugn olduu gibi eytanlar
kovmaya ve ifa datmaya d e v a m edeceini sylemesini
emretti.

gelerden geerek geldikleri iin birou yannda silah ta

yordu. Genellikle byk gruplar halinde yolculuk yap
tklarndan, saldrganlarn ounu pskrtecek kk or
du glerine de ister istemez sahip oluyorlard. imdi
hepsi Kuds etrafnda toplanrken, Romallar iin tehdit
edici bir g oluturuyorlard.
Bu gerek, yln bu zamannda ehrin en gl iki ada
mnn kafasndan asla kmyordu: Yusuf Kayafas ve Pon
tius Pilatus. H e r ey bir yana, ikisi de insanlarn Passah
zamanlarnda uzun sren aclardan kurtulmay umdukla
rn biliyorlard. S o n u n d a btn uluslar tek bir T a n n ' n m

Hibir tehdit, sa'y durduramyordu. D n y e v i anlam

da nerede ve ne zaman duracana sadece O karar vere
cekti.

altnda birleecek, T a p m a k binas btn inancn merkezi

haline gelecekti; tabi Barahip de onunla birlikte.
Yusuf Kayafas iin bu tr konular, inancn dokunul

Kuds'e yaklarken, syledii her sz ve yapt her

hareket, armhn glgesini daha da koyulatryordu.
Passah'n balamasndan on iki sabah nce, K u d s ' t e
yeni bir sabahn balangc borazanla haber verildi. Bu sa

mazlar arasndayd; asla sorgulanamazd bile. Pontius

Pilatus iin ise, Barahip ile yaplan anlama gereince, bu
tr beklentilere sayg duyulmas ve hogryle yaklal
mas gerekiyordu.

atte Tapmak binas ve Antonia Kalesi dnda her yer ka

Pilatus, Kayafas'a R o m a ' n m bir yarat olarak bak

ranlkt. Ksa sre sonra ehir kaplar ald ve haclar,

yordu; Barahip ise onu her Yahudi'nin kurtulmay sabr

tccarlar, deve ve eek kervanlar ieri girmeye balad.

szlkla bekledii bir pagan kuklas oiarak gryordu.

Kurban edilecek olan hayvanlarn grlts ve a m ka

i m d i y e kadar Kayafas iin byle bir umut, bo bir hayal

dar uzak yerlerden gelen insanlarn aksanl konumalar

o l a a k kalmt.

250

251

GORDON THOMAS
A m a Galile'den haberler, olas bir z m gibi grn
yordu. Eer Nasral ar vergilerden bkp usanm, aa
lanmalar ve iddette uzun sre yaam, ayakta kalabil
m e k iin sadece antik metinlerdeki kehanetlere dayanm
insanlar bylesine kendine ekmeye devam ederse, bu

13

insanlarn Nasral'y Kurtarc olarak grmeleri kanl

mazd.
Hatta bir marangozun olu, Romallar'a kar savaa
cak ordunun bana geerse, bu daha da destans olurdu.
Eer baarl olursa, Tapnak O'nu minnetle kucaklard.
Kayafas kendi halkn o kadar iyi tanyordu ki Nasral'nm arkasndaki gcn T a p m a k olduu izlenimini ko
layca verebilirdi. Geri raporlara baklrsa, Nasral syle
dii ve yapt her eyle farkl ve kkrtc olduunu vur
guluyordu, ama Tapnak, daha nce de byle hahamlarla
uram ve baa kmay bilmiti.
Eer Nasral hakknda ok konutuu " C e n n e t Krall
" ad altnda bir devrim balatr ve baarsz olursa, Pi
latus O'nu naslsa armha gererdi; bylece de Nasral i
galcilere kar savamaya kalkm ve baarsz olarak
bunu canyla demi dierlerine katlrd. O z a m a n da Ta
p m a k daha nceki dzeninde devam ederdi.
Passah'tan on iki sabah nce, Yusuf Kayafas bu festi
valin o z a m a n a kadarkiler arasnda en grkemlisi olaca
ndan emindi.

K u d s ' n kuzeyinde, kk bir oban koyunlarn va

diye sryordu. H a v a kararrken hepsini Beytlehem'e ge
ri gtrecekti. o k gemeden biri gelecek, sry deer
lendirip fiyat biecek, ocuun babasyla pazarlk yapa
cak, fiyatta anlaldktan sonra koyunlar tahta kafeslere
konacakt. Sonra koyunlar Passah festivalinde satlmak
z e r e Kuds'e gnderilecekti. Yahudiler bu topraklara
yerletiinden beri, bu hi deimemiti.
Yolun aasndan aniden nal ve tekerlek sesleri du
yuldu. Romal bir sava arabas byk bir hzla gelip o
cuun yanndan geti ve yoluna devam etti. Src ocu
a yle bir bak atmaktan te daha fazla ilgilenmedi.
o c u k da sadece srcnn kadm olduunu grebilmi
ti. A m a Yahudiye'de herkes, sadece tek bir kadnn o e
kilde sava arabas kullandn bilirdi: Claudia Procula.
D a h a birka gn nce, kocasyla birlikte iki lejyon eli
inde Kuds'e girerken, faytonun kuma kaplamal kol
tuunda oturuyordu.
R o m a ' d a n onu getiren fayton, tanrlar ve tanralarn
resimleriyle sslyd. inde sslemelerle bezenmi, dir253

252

GORDON THOMAS

13. H A V A R

sektiklerinin u c u mparatorluk amblemi olan kartal kafa

dier mahkemeler zerinde de nfuzlarn kullanyorlar

syla biimlendirilmi bir taht vard. Yolculuk uzun ve ra

d. Kayafas orada olmadnda, kaynpederi A n n a s ' m h

hatsz olmutu. stelik Antonia Kalesi'ndeki dairesi, Ca-

kmlerini destekliyorlard.

esarea'dekiyle karlatrldnda, kulbe gibi kalyordu.

Pilatus'tan nceki vali tarafndan grevinden alnd

A m a btn bu eksiklikler, kalenin ahrlanndaki Arap ay-

iin artk Barahip olmasa da, Annas hl Tapnak iinde

grlaryla dengeleniyordu; Yahudiye'deki atlarn en iyile

ciddi bir yetkiye sahipti. Kurbanlardan alman yzdeleri

riydi bunlar.

kontrol ediyor ve tefecilerin gnlk para kurunu belirti

Tpk kocas gibi, Claudia Procula da m k e m m e l bir

biniciydi. B a n y o alp dinlendikten sonra, drt tane at ve
yarlarda kullanlan bir sava arabas semiti. Beraberin
de sadece zel hizmetisi M e r y e m ile birlikte, valinin ka
rs her gn K u d s ' n dndaki tepelerde at sryordu.

yordu. Bazen Kayafas iin baz gizli grevleri yerine getir

mek zere ortadan kayboluyordu. Yllar boyunca btn
bunlar onu skenderiye'ye getirmiti. Ne yapt ve kim
lerle grt, damad dnda kimseyle paylamad
zel konulard.

Saylar srekli artan haclar iin, gzel olmaktan te ar

kinci grup olan Yallar, Tapmak'ta haftalk din ders

pc bir kadnd; ok gzel ve gsterili elbiseler giyiyor,

leri veren yirmi drt yeden oluuyordu. Yallar'm kke

sava arabasn byk bir ustalkla kullanyordu.

ni, srail'i kuran on iki kabileye dayanyordu. Asrlar bo

rken koyunlarn sesleri, Claudia Procula'nn becerik

yunca, ulusu ilgilendiren konularda nemli roller oyna

li elleriyle ynetilen atlarn nal sesleri arasnda kayboldu.

mlard. yelerinden biri imdi Byk Sanhedrin'de otu

Meryem'in demirlere skca tutunduu sava arabas, Ku

ran ve Arimatyal zengin bir toprak sahibi olan Yusuf idi.

ds'e doru, yoluna son hzla devam ediyordu.

Ailesi Samiriye'den gelmi olmasna karn, uzun sredir

Kuds'teydi ve buradaki aile mezarlna gmlme hak

Drt yz yldr Byk Sanhedrin'de sadece ciddi da

kn elde etmiti.

valar grlmemi, ayn zamanda R o m a ' n n lkeyi bl

n c grup, Yazmanlar idi. Yazmanlar, Kanun yo

d dier on bir eyaletten de z m e ulatrlamayan

rumlarn iyi bilen u z m a n hukukulard. Babil'e srgn

davalar buraya nakledilmiti. Mutlak m a h k e m e n i n her

den nce, atalar bir miktar para karlnda dileke veya

hangi bir h k m deitirme yetkisi olduu gibi, rahiplik

itiraz mektuplar yazyorlard. Sk sk K a n u n ' u n ilgili b

adaylar da burada inceleniyordu.

lmlerinin kopyalarn karyorlard ve bunu yaparken,

grupta toplam yetmi bir yeden oluuyordu. Bi

ister istemez, u z m a n yorumcular haline gelmilerdi.

rinci grupta T a p m a k rahipleri vard ve her biri Bara

Babil'den srail'e dnte, bilgilerine fazlasyla ihtiya

hip'in soyunda seilmiti; dolaysyla Yusuf Kayafas'm on

olduunu grdler. B u n u n zerine Farisiler ile birlikte

sekiz akrabas bu gruptayd. Gl bir blok oluturuyor,

Yunan paganlarna kar K a n u n ' u n savunucular oldular.

254

255

GORDON THOMAS
Her baar, Yazmanlar'm da etkisini artrd. Birou "ha
h a m " retmen unvanna layk grld. P o m p e y Tap
nak binasn yamaladktan ksa bir sre sonra, Yazman
lar da B y k Sanhedrin'de almak zere arldar.
Popler adan, Galile'deki Farisiler ile balantlydlar
ve ayn dar al dinsel grleri paylayorlard. Ancak

13. H A V A R
Klopas iin btn bunlar, K a n u n ' u n kendisi iin tem
sil ettii eylere saldn demekti ve bu da sava getirirdi.
A m a imdi, Passah festivalinden on iki gn nce, Yu
suf Kayafas'm Byk Sanhedrin'den, incelemesini istedi
i baka bir gnah vard. Gen bir evli kadn olan H e b ronlu Hannah ile ilgiliydi. Kadm, zina yaparken yakalan

Byk Sanhedrin'de, Saduki bak asna eilim gsteri

mt. Eer hkm giyerse, cezas talanarak ldrlmek

yorlard.

olacakt. H k m n infazna karar verecek olan kii yine

Yl MS 30'u gsterirken, Yazmanlar' temsilen mahke

Barahip idi.

m e d e genellikle oturan kii B a r a h i p ' i n B a y a z m a n

S h e m ' i n kardei Klopas olmutu.
Klopas sadece fiziksel adan ksa boylu olarak deil,
ayn zamanda sabrsz, efkatsiz ve kibirli biri olarak da
tannyordu. Kanun hakkndaki kat yorum tarz ve bu
konudaki bilgisiyle, ok az kiinin boy lebileceini
sylyordu. O n a gre adalet ncelikliydi ve Klopas da
ima byle olmasn salard.
Galile'den gelen raporlar, yazmanlar fkelendirmi,
dikkatle incelenmiti. sa, srekli olarak, K a n u n ' u anla
madklarn syleyerek Farisiler'e saldryordu. Daha k
ts, son zamanlarda dorudan yazmanlara saldrmaya
balamt. Onlar sradan insanlarn yorum yetkisini a
lan, dar grl, bencil varlklar olarak tanmlyordu. Kafernahum da dahil olmak zere birok yerde verdii va
azlarda, yazmanlarn K a n u n ' u n etrafna set ektiini sy
lemiti. Onlar "kr", "efkatsiz," ve "kendi boucu kural
lar iinde skm" olarak adlandrmt. B u , daha nce
benzeri grlmemi trden bir saldryd.
stelik sa kendinde gnahlar balama yetkisi de
buluyordu.

Tapnak demesini aldktan sonra, Pilatus kalenin m u

hasebe blmne gitmiti. Bu blm, kalenin st katn
btnyle kaplyordu ve her trl deerli eyann, altn
ve g m paralann doldurduu sandklar her yanda du
ruyordu. H e r biri dikkatle kayda geirilip, R o m a ' y a rapor
ediliyordu.
Toplayc bir sandk dolup mhrlenene kadar bekli
yor, sonra sand avludaki ayrlm b l m e tayordu.
Buradan

sandklar muhafzlarn

koruduu

arabalara,

sonra da Pilatus'un kadrgasna ykleniyordu. Kadrga

t a m a m e n dolduunda, Ostia'ya doru yelken ayordu.
O r a d a n teslim alman ykler, R o m a ' d a k i mparatorluk
Hazinesi'ne ulayordu.
Passah yaklarken, m u h a s e b e odas olaanst yo
undu.
Pilatus'un otoritesi her yerde olduu gibi, burada da
mutlakt. Dolu eyer antalanyla gelen bir vergi toplayc,
d a i m a fazlasyla dikkat ekerdi. Pilatus antann n n d e
yere boaltlmasn ister, bir m e m u r paralan, mcevherle
ri ve dier nesneleri toplar, para birimi zerinden hesap-

256

257

GORDON THOMAS

13. H A V A R

lard. Sk sk bu eyalardan biri -bir bro, gzel bir gm

yapmayaca gibi o n u n da olunu lme kolayca gnde-

para, altn bir kolye, deerli talarla sslenmi bir kemer-

remeyeceini biliyordu, ama birka yl nce K a n a ' d a k i

Pilatus'un dikkatini ekerdi. O zaman o parann dierle

dn elencesinde suyu araba dntrmesini istedi

rinden ayr bir sanda konmasn emrederdi. Bu, valinin

inde, Meryem'in yapt ey dolayl olarak buydu. Bu

zel sandyd. Bylelikle, Pontius Pilatus zenginliini

mucize, sa'nn grevinin baladnn resmi kant olmu

artryordu. Bu, R o m a tarz smrgecilikti.

tu. Dnya zerinde hibir kadnn yapmad bir ekilde

Kurtulu'un gelmesine araclk etmiti, ama hl olacakla

Kafernahum'dan yola ktklarndan beri, yolculuklar

rn kanlmaz olduunu anlamakta zorlanyordu.

sadece sa kalabalklara vaazlar verecei zaman kesildi.

H e p birlikte Kuds'e yaklarlarken, sa'nn iecei a

sa her seferinde szlerini tekrarlyor, mesajnn anlal

rabn kurtulu kanma dneceini belki de sadece M e c

mas iin her trl benzetmeleri kullanyor, ifa datyor,

delli M e r y e m sezmiti. sa ile birlikte geirdii yl,

Tapnak casuslarnn st kapal saldrlarna kar koyu

Mecdelli kadna hi kimsenin sahip olmad trden bir

yordu. nsanlarn topland her yerde bu sre d e v a m

sezgi gc kazandrmt. Bakalar dnyaya y a a m a k

ediyordu.

iin gelirken, O'nun l m e k iin geldiini anlayan bir tek

sa'nn vaaz verdii insanlar yolculuklarna O'na kat

Mecdelli M e r y e m idi.

lyor, bylece grup giderek byyordu. Gece olduunda

Kafernahum'dan ayrlmalarndan bir hafta sonra, Sa-

artk saylar yzleri bulan insanlar kamp ateleri yakyor,

miriye'ye girdiler. gn boyunca Samiriye topraklarn

arklar sylyor, O'nun yapt ve syledii eyler ze

da yrdler. sa'nn dnyevi bir krallk balatmak zere

rinde derin tartmalara giriiyorlard.

geldiine kr krne inanan Yahuda kariyot iin, yaa

Mecdelli Meryem, sa ile ilgili yeni baz eyler de sez

nan her ey yaknda olacaklarn gstergesiydi. Grupta di

miti. Belli bir zaman kalm, ama hl syleyecek ve ya

erlerinden bu kadar ayr olmasna karn, kendi hayal g

pacak ok eyi olan bir a d a m gibi davrand kesindi.

c inancnn devamn salyordu. Samiriye topraklarnda

Gndzleri dinlenme zamanlarn ksa kesiyor, nleri

attklar her admda, gznde kanl bir direni canlanyor,

atlyor, rdn Nehri boyunca getikleri tm kasaba ve

kendini retmen ile o m u z omuza dvrken hayal edi

kylerde vaazlar veriyordu.

yordu. Belki de bu grntler, Kuds'e asl geli nedenle

Yahya'nn sa'y vaftiz ettii yerin yaknlarna geldikle

ri ortaya ktktan ok sonralar bile devam etmiti.

rinde, sa'nm annesi Meryem ile bulutular. sa her za

t e yandan, Mecdelli M e r y e m sa'nn neleri anlatma

manki gibi ona kar nazik ve koruyucu bir tavr sergili

ya altn ok iyi anlyordu. Kendisi ne kadar ok ey

yordu; tpk dier insanlara yapt gibi, onun da yaklaan

den vazgeer ve fedakrlk ederse, o kadar ok balan

acsnn ykn tamasn istemiyordu. Hibir annenin

yor, b u n u n karlnda da o kadar ok saflayor, iyi bir

258

259

13. H A V A R

GORDON THOMAS
insan oluyor ve kutsallk kazanyordu. Mecdelli Meryem,
dnyevi kirliliin nasl ruhsal bir sevgiye dnebilecei
nin m k e m m e l bir kantyd. Farisi Simon'un evinin avlu
sunda karlatklarndan beri, kurtuluun gerek anlam
n kavramak iin sa'nm adna " b t n y o l " dedii mesa
feyi kat etmiti.
sa havarilerine dnp yle diyordu: "Bir zenginin
Cennet Krall'na girmesi ne kadar zordur. Bir devenin ine
deliinden gemesi, zengin bir adamn bunu yapmasndan da

Yine de bu konuyu brakamyorlard. Gemite yaptk

lar gibi, endielerini dile getirmesi iin Petros'a baktlar.
Petros, her zamanki lafm saknmaz tavryla, sa'ya dn
d ve O'nun peinden gelmek iin her eyden vazgetik
lerini hatrlatt. Peki sonunda onlarn eline geen ne ola
cakt?
sa onlara, sesinde belirgin bir fkeyle, yeni Cennet
Krall'mn temel talar olacam bir kez daha hatrlatt.
A m a bunun iin kesinlikle inanlarm korumalydlar; bu
gne dek grdkleri zulm, artarak d e v a m edecekti. Fa

ha kolaydr."
Havariler bu szler karsnda aknlklarn gizlemi
yorlard. D e v e ve ine delii benzetmeleri, bir kez daha
dnyevi anlamlaryla ele almyordu; dolaysyla da orta
ya imknsz bir sonu kyordu. sa'nn konutuu insan

kat sonunda alacaklar dlle kyaslandnda, hepsi s

nk kalacakt.
Bir sre iin daha yatan havariler, daha fazla soru
sormadlar.

lar, ilerinde baarl, ilerinde Tanr korkusu tayan,

inanl insanlard. O zamanki Yahudi halk iin, insanla

Passah'tan on iki gn nce - Yusuf Kayafas'n zina

rn ilerinin iyi ve maddi durumlarnn gl olmas, Tan-

zerine vaaz verdii ve Pontius Pilatus'un Antonia Kale-

r'nn onlar sevdiini, onlardan honut olduunu gste

si'nde hazrlklar izlemek iin hazrland o gn - sa ve

ren bir iaretti. Buna karlk, eer kii yoksulsa, Tanr ona

havarileri nihayet K u d s ' n duvarlarn grdler.

G n e nda altn bir hale yanstan kireta yapsy

efkatle bakmyor demekti.

Mecdelli Meryem, havarilerin kendi aralarndaki tar

la, ehir grkemli bir grntyle nlerinde ykseliyordu.

tmalar duyuyordu. O'nun arsna uyarak gvenli ya

A m a binalarn arasnda dierlerine hkim olan ikisi Tap

amlarndan, balk teknelerinden, dzenli gelirlerinden

nak ve Antonia Kalesi idi.

vazgememiler miydi? Hatta elerinden ve ailelerinden

K u d s ' e yakn olan dier hedefleri, Beytanya idi. Bu

bile vazgemilerdi; ksacas, dnyevi terimlerle, her ey

rada M e r y e m , Marta ve kardeleri Lazar yayordu. Bey-

den vazgemilerdi. Yine de retmen onlara b u n u n ye

tanya'ya birka kilometre kala, dostlarnn bir komusu

terli olmadn, kurtuluu bir deve kadar bile h a k etme

koarak yanlarna geldi. A d a m son derece endieliydi ve

diklerini mi sylyordu?

b u n u n nedeni h e m e n ortaya kt. Asla fiziksel adan ok

Onlarn ruh halini fark eden sa, yaklat. "nsan iin bu

imknszdr; ama Tanr iin her ey mmkndr."
260

gl olmam olan Lazar, ani bir atele yataa dm

t. K z kardeleri ona bakm, sa'nm zamannda gelmesi
261

GORDON THOMAS

13. H A V A R

iin dua etmilerdi. O'nu bulmas iin adam gndermi

lunmad iin m e m n u n olduunu sylemesi, yanl anla

lerdi.

lmamalyd. sa, Lazar' bir karde gibi seviyordu; birlik

Bylesine bir inan, Mecdelli Meryem'i derinden etki

te uzun saatler geirmilerdi.

lemiti. Marta'nm, Meryem'in ve erkek kardelerinin

Marta onlar geldiini grnce, beyaz talarla dolu

sa'ya ne kadar bal olduklar akt. Ama bu haberi al

mezarln yanndan koarak geti ve kyn dnda on

m olmasna karn, sa acele etmedi. Bunun yerine kala

bala vaaz vermeye devam etti. Havariler fkeliydi ve
kendi aralarnda sa'nn en azndan vaaz ksa kesip Beytanya'ya gidebilecei konusunda tartyorlard. sa'mn

lar karlad. Gzyalar arasnda Lazar'm drt gn n c e

ldn ve imdi aile mezarlnda yattn syledi.
sa'ya olan inancna sadk kalmaya alan Marta, ekledi:
"Ya Rab, burada olsaydn, kardeim lmeyecekti."
sa onu nazike kolundan tuttu ve mezarla gtrd.

bir kez daha sabr tamt.

"Gnde on iki saat yok mu? Gndz gezen sendelemez.

Saduki olmayan birok Yahudi gibi, Marta da Mesih'in

nk bu dnyann n grr. Oysa gece gezen sendeler.

geldii gn diriliin gerekleeceine inanyordu. Samiri-

nk kendisinde k yoktur."

ye'deki kuyunun banda karlatklar kadnn anlama

sa vaazn bitirdikten sonra oraya gitti. Yannda anne

si ve Mecdelli Meryem yryordu. Arkalarnda ise hava

d gibi, Marta da Mesih'in yannda durduunu anlama

mt.

riler vard. Yanndaki iki kadnn varl, dnyada kalan

Lazar'm mezarnn giriindeki kayann nnde duran

zamannn hzla sonuna yaklatnn en byk kantyd.

sa, Marta'nm ellerini tuttu ve gzlerine bakt. Marta a

Ky gr alanna girdiinde, sa durdu. Beytanya'dan l iin yaklan atlarn sesi geliyordu.

"ok ge kaldk," dedi Petros.
sa sakince cevap verdi: "Dostumuz hazar uyuyor, ben
onu uyandrmaya gidiyorum."
rencileri O'nun normal bir uykudan sz ettiini
sandlar; oysa Lazar'n lm olduunu sa zaten bili

lamay kesti. sa gr bir sesle konutu: "Ben Dirili'im ve

Yaam im; bana inanan, lm olsa bile, tekrar yaar."
Dierleri bu szden etkilenerek geri ekildiler. Daha
nce kimsenin duymad bir eyin vaadini veriyordu sa:
l m bir son deildi; s a ' n m szne inanan herkes iin,
yeni bir yaamn balangcyd.
Bu szlerle, ayn zamanda kendi dnyevi sonundan da
korkmadn, nk bunun Marta'ya ve dierlerine ver

yordu.
Bu sz syledikten sonra dnd ve tek bir kelime da
ha etmeden yrd. Mecdelli Meryem de O ' n u n pein
deydi. Ona gre sa asla herhangi bir eylem iin ge kal
mazd; bunu bir kez daha kantlamak zereydi.
Petros'a Lazar'm dnyevi lm srasmda orada bu262

dii sz tutmasn salayacam bildiini gsteriyordu.

O' n u n lmyle, domam kuaklar bile sonsuz yaama
kavuacaklard.
sa bunun zerine Marta'ya dier kardeini armas
n, onun da bu olaya tank olmasn istediini syledi. Ses263

13. H A V A R

GORDON THOMAS
sizlik iinde dierlerinden ayr durarak, kararl bir tavrla
mezar giriini kapatan kayaya bakt.

Marta, kyllerin arasndan birka adama kayay yu

varlamalarn emretti. Sonra, yaptklar eyden korkmu

Meryem geldiinde, hemen sa'nn ayaklarna kapan

bir halde, adamlar h e m e n mezardan geri ekildiler. Sade

d ve alayarak, artk Lazar' kurtarmak iin ok ge kal

ce Mecdelli Meryem, Marta ve kz kardei Meryem,

dn syledi. Marta'nn aksine, o, sa'mn verdii sz

sa'nn yannda kaldlar. Mezarn iinden hibir ekilde

duymamt. Dierleri, daha birka dakika nce O'nun

rm et kokusu gelmiyordu.

szlerinden etkilenmi olanlar, imdi phe duymaya

balamlard. Gzyalarnn yerini fke ald.
"Bakn ne denli seviyormu onu! Krn gzlerini aan, bu
nun lmn nleyemez miydi?"
sa zntyle kprdand ve "onlarla birlikte onlar iin
alad." O gzyalaryla, inanma kapasitesi olanlarn
inanszln silmek istiyordu. A m a insanlarn tepkisi da
ha da iddetlendi: "Eer sylediin kiiysen, bize gster!"
lde eytan ile karlatndan beri, birok kez sa'
dan g gsterisi yapmas istenmiti. Balangta bunu
reddetmiti, nk henz zaman gelmemiti.
A m a imdi gerek kimliini ortaya karmas gereki
yordu ve bunun lm saatini daha da yaklatracan bi
liyordu. Bu, dnyaya lmeye geldiinin kant olacakt.
sa alaylara aldrmadan Marta'ya dnd ve mezarn
giriindeki tan kaldrlmasn emretti.
imdi onun da inanc sarslmaya balamt. "Ya Rab,
artk kokmutur; leli drt gn oldu," dedi.
Aslnda " Y a R a b " demekle, Marta hl O ' n u n ilahi
kimliine inandn gsteriyordu, ama bir trl emin

sa mezarn giriine yrd, ellerini gkyzne doru

kaldrd ve seslendi: "Ey Baba, beni iittiin iin sana kre
derim. Beni her zaman iittiini biliyorum. Ancak evrede du
ran halk iin bu szleri sylyorum; beni senin gnderdiine
iman etsinler diye."
Bir an hareketsiz kald. Sonra grleyen bir sesle maa
rann iine seslendi: "hazar, dar gel!"
Maarann iinde bir hareket oldu. Az s o m a , elinde
yzn rten bezle, Lazar dar kt.
M e r y e m ve Marta h e m e n kotular ve kardelerinin
plak bedenini allaryla rttler. Drt gn nce mezara
k o n m u olan bir ceset, bozulmam bir ekilde hayata
dnmt.
Biroklar iin bu, her trl kavrayn tesinde bir
mucizeydi. Tapmak casuslar iin ise bir byc iiydi.
H e m e n olanlar bildirmek iin Kuds'e doru yola kt
lar.
sa'nn havarileri arasnda, bu hareketin O'nunla ilgili
erken yargy hzlandran bir etken olduunu anlayan tek
kii belki de Mecdelli M e r y e m idi.

olamyordu. Lazar'n mezardaki cesedi gerekten de kok

maya balam olmalyd.
sa bir kez daha nazike ona hatrlatt. "Sana, iman eder
sen Tanr'nn yceliini greceksin demedim mi?"
264

265

IV. BOLUM
HIZLI YARGI

14

Lazar' yaama dndrdkten sonra, sa ve havarileri,

yanlarnda Mecdelli M e r y e m ile birlikte Beytanya'dan ay
rldlar. sa'nn annesi Meryem, iki kz karde ve Lazar ile
birlikte orada kalmt. kadm, Kuds'teki Passah en
liklerinde sa ile buluacaklard.
Havariler yine harekete getikleri iin memnunlard.
Hzla Kuds'e ynelen Tapmak casuslarn grmlerdi
ve Lazar'n diriliinin T a p m a k otoritelerinin fkesini e
keceini tahmin ediyorlard. A m a bunu, retmen'in do
ast glere sahip olduu ynnde en byk kant ol
duunu arlyorlard.
Yahuda ise, devrimin balamas iin z a m a n m daralma
ya baladn dnyordu. Eer retmen bir ly diriltebiliyorsa, o halde bir ulusu da diriltebilirdi. Bu ruh
halindeyken, Yahuda gemiteki sava kahramanlarn
hikyelerini dnyor, onlarla ilgili hayaller kuruyordu.
Yahuda, sa'nn K u d s duvarlarn yere indirmekten da
ha azm yapmayacana inanyordu.

Kalenin m a h k e m e odasnn penceresinden, Pontius Pi269

13. H A V A R

GORDON THOMAS
latus aadaki tal ukuru rahata grebiliyordu. ehir

Hannah'ya kendisi adna son kez yalvarabilecei sy

duvarlarnn biraz dnda, hafif eimli bir alandayd. Bi

lendi. Bu yakar mutlak bir sessizlikle dinlendi, a m a

raz uzamdaki yol boyunca binlerce hac, ilahiler syleye

H a n n a h tereddtl bir ekilde yalvarn bitirdiinde,

rek ehre yaklayorlard.

yarglarn etkilenip etkilenmediinden emin deildi; her

Birou ukurun etrafnda toplanmak iin durmutu.

O r t a m ticaretle dinsel hakaretlerin bulutuu tuhaf bir
karmd; seyyar satclar iecek satyordu; insanlar ta
toplamaya balam, ukurun etrafnda dizilmilerdi.
Muhafzlar Hannah'y ehir kaplarndan karrken,

biri nce sessizce oturmu, sonra oylama yaplmt.

Sonunda Kayafas d n p Hannah'ya bakm ve karar
aklamt:
"Hebronlu Hannah! Bu mahkeme seni sulu buldu. Bura
dan malum yere gtrlecek ve talanarak idam edileceksin."

herkes sessizleti. Muhafzlarn yamnda S h e m vard ve

te imdi bu kararn infaz gerekleiyordu.

elinde beyaz bir kuma paras tayordu.

Protokole uygun olarak, Hannah ukurun ortasna ge

Az nce mahkeme salonunda H a n n a h ' m n davas g

tirildi. Belki biroklar gibi, byle bir anda korku duygu

rlmt. H a n n a h ' n m kocas, onun k o m u n u n bekr

sunun tesine gemi olarak, ilk tan nereden gelecei

erkek kardeiyle ilikisi olduunu renmi ve konuyu

merakyla, Hannah sakin bir ekilde kalabala bakyor

h e m e n hahama aktarmt. Bir T a p m a k grevlisi h e m e n

du. S h e m elindeki bezi Hannah'ya uzatt ve isterse gzle

kye giderek kadnn kocasn ve komular sorguya ek

rini balayabileceini syledi. Etraftaki insanlar sessiz ve

miti. Sust olduuna karar verilerek, grevli suluyu

dikkatli bir ekilde olanlar izliyordu. ukurun etrafnda

da sorguya ekmiti. Sonunda, elde bulunan kantlarla,

duranlar, talar hazrladlar.

kadm itiraf etmiti. Zina yapan ift Tapmak binasna geti

A m a o anda, kalabaln arkasnda bir hareketlilik ol

rilmi, Byk Sanhedrin'in altndaki hcrelere hapsedil

du. Bir ses, insanlara yol amalarn emrediyordu. nsan

miti. Adamla ilgili konu h e m e n zme kavuturulmu

lar neler olduunu g r m e k iin dnd. S h e m daha iyi g

tu; H a n n a h tarafndan batan karldna karar verilmi,

rebilmek iin ayak ularnda ykselmiti. Grevliler ve

belli bir sre hapis cezasna arptrlmt.

H a n n a h , kalabaln arasnda alan yola baktlar.

Bundan sonra H a n n a h yarglarn nne getirilmiti.

sa ukurun kenarna geldi.

Kocas ve komusu, ba tank olacaklard. Onlar sorgula

Arkasnda Mecdelli M e r y e m duruyordu.

m a k iin kadma ans verilmiti, a m a Hannah b u n u yap

U z u n bir sre boyunca, H a n n a h ' n m gzleri O'nun y

mamaya karar vermiti; sulanan kiiler durumlarn da

z n d e n baka bir ey grmedi. Kalabaln iindeki ani

ha ktye gtrmek istemedikleri ve bunun yarglarn

gerilim, neredeyse elle tutulur haldeydi. nsanlar sa'y ta

merhamet duymasn salayacan dndkleri iin,

nm ve barmaya balamlard: "retmen, bu kadn zi

genellikle bu hakk kullanmazlard.

na yaparken yakaland."

270

271

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Bu adam, H a n n a h ' m n suunun ne kadar byk oldu
unu mu aklamaya alyordu? Yoksa sa'nn aleyhin
de vaaz verdii insanlardan biri miydi? Skandal yaratc
lar, kiilik katilleri, bakalarnn lanetlenmesinden keyif
duyanlar... A m a adamn "retmen" derken kulland
ses tonu, yantn ne olduunu da aka gsteriyordu.
"Kanun'da Musa der ki byle kadnlar talanmaldr. Bu ko

inkr etmek, kendi ilahi kimliini de inkr etmek anlam

na gelecekti.
sa ilk kez Shem'e dndnde, sessizlii bile etrafnda
kilere hkim olur gibiydi. "Bu kadn serbest brakn," dedi.
Kalabalktan akn sesler ykseldi; S h e m ' i n yznde
hayret dolu bir ifade belirdi ve "Sen kimsin," diye sordu.
"Sizin Nasral dediiniz kiiyim," diye cevap verdi sa.
Yere eildi ve b y k bir ta ortaya karmak iin kum

nuda sen ne diyeceksin?" diye sordu adam.

A d a m sradan bir dalavereci deildi. sa'y keye s
ktrmak iin Hannah'y kullanyordu. Geen bu son
yl iinde, sa sk sk evliliin kutsall konusunda vaaz
vermiti. Bylesine ak bir zina olaynda nasl bir tavr ta-

lar temizledi. Sonra ilk kez halk nnde, sa parmayla

tan zerine yazd. Etraftakiler ne yazdm grmek iin
eilirken, hemen sildi ve ta tekrar eski przsz haline
dnd.

knacakti? A m a soruda baka bir tuzak daha vard. mpa

Bu hareketin anlamn heyecanl kalabalk anlamad,

ratorluk kanunlarna gre, Yahudiler zerindeki lm ka

ama Shem'in dikkatinden kamad. Bin yldan uzun bir

rarlarm Romallar veriyordu. Ama Musa'nn Kanunlar

sre nce, Musa On Emir'in yazl bulunduu iki tablet al

daha eskiydi. Eer sa bu kurallar sorgularsa, b u n u Mu

mt. Bunlar Tanr'nn yazlaryd ve ta tabletler zerine

sa'nn retilerine kar geliyor olurdu ve o z a m a n da Ta

kaznmt.

pmak karsmda zor durumda kalrd. A m a aksi takdirde

makla kalmyor, ayn zamanda tam zerine yazarken,

de R o m a kanunlarna kar gelecekti.

kilemi fark eden kalabalkta fsltlar balad. "Kendine
merhametli diyorsun. Gster bize! Gnahkrlarla birlikte ye
mek yedin. Bize ne yapmamz gerektiini gster!"
Mecdelli M e r y e m ' i iaret ettiler: "Hi yarglamadan ve
aalamadan yannda gezdirdiin bu kadn.

Nasral sadece bu emirlerin nereden geldiini hatrlat

Bize Musa'nn

Kanunlar'na gre yarglanan bir kadna ne yaplacan gs

bir kez daha Tanr olduunu vurguluyordu!

Kalabalk fkelenmeye balamt; ta zerine yaz
yazmak, byclkt. Elencelerini kaybetmek zere ol
duklarn fark edince, barmaya baladlar:

"Zinac!"

"Gnahkr!" "ldrn u kadn!"

Mecdelli

Meryem,

kalabaln

fkesinin

artna

sa'nn izin verdiini fark etti. Sanki bu insanlardan baka

ter!"
Mecdelli Meryem, tuzan ne kadar tehlikeli olduunu
fark etmiti. Birok kii O'nun Tanr olduuna inanyor
du; bu yzden, Musa'nn Kanunlar da O'nun kanunla
ryd. A m a imdi H a n n a h ' m n durumunda bu kanunlar
272

bir ey beklemiyormu gibi bakyordu. sa olduu yerde

doruldu ve i n s a n l a n n yzlerine bakt. Tekrar konuma
ya baladnda, sesi sakindi. "Aranzda hi gnah olmayan
kim varsa, ilk ta o atsn!" dedi.
273

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Bu sadece bir meydan okuma deil, ayn zamanda in

sanlara kendi vicdanlarna b a k m a arsyd. Bir kez da
ha, sadece kurtulua ermi olanlarn T a m adna yargla
ma hakkna sahip olduklarn hatrlatyordu. Ayrca, ada
let bir yana braklmad halde, bu yarglamada merha
met de vard.
Mecdelli M e r y e m iin bu szler, O'nun dada verdii
vaazn hatrlatcs olan bir davrant. Daha sonra Matta

H e r birinin yzne, onlar hatrlamak istercesine bak

yordu: O n l a n n gururunu, hrsm, sahte saygnlklarn.
Onlar lanetlemiyordu; sadece nlerinde uzanan ey iin
hazrlamaya alyordu. Kendi yarglanma gnleri geldi
inde, sorulan sorular karsnda ayn gurur ve ikiyzl
lkle durabilecekler miydi? Aralarnda gnahsz olduu
nu iddia edebilecek tek bir kii var myd?
O sessizlikte, sa'nn szleri hl insanlarn kulaklarn

bunu yle aktaracakt:

"Bakalarn yarglamayn ki Tanr da sizi yarglamasn.

da yanklanyordu:

nk hangi yargyla yarglarsanz, onunla yarglanacaksnz.

"Aranzda hi gnah olmayan kim varsa, ilk ta o atsn!"

Hangi lyle lerseniz, ayn lyle lleceksiniz.

Neden

Kendisine M u s a ' n n Kanunlar'n kullanarak tuzak

kardeinin gzndeki p grrsn de, kendi gzndeki mer

kurmaya alanlara, M u s a o kanunlar aldktan sonra

tei grmezlikten gelirsin? Ya da kendi gznde mertek durur

olanlar hatrlatyordu. Musa, insanlarnn altm bir buza

ken kardeine nasl 'Brak gznden p karaym' dersin? Ey

ya taptklarn rendikten sonra, o tableti krmt.

ikiyzl! nce kendi gznden mertei kar, o vakit kardei

A m a T a n n ' n m balaycln simgelemek iin, M u s a

nin gznden p karmak iin ak-seik grrsn."

tekrar ald ikinci tableti kutsal yere saklamt.

sa bir kez daha etrafna baknd, ama hibir ey syle

O anlaml ve sessiz baklarla, sa her birine ayn soru

medi. Baklar, o insanlara kar honutsuzluunu yans

yu soruyordu: Onlarn H a n n a h iin balaycl nere

tyordu. O sessizlikte, baklaryla her birine ellerinde ye-

deydi?

terince can yakacak, yeterince yaralayacak irilikte talar

B u n u n ardndan gelen saniyelerde, insanlar ellerinde

tadklar iin tatmin olup olmadklarn soruyordu. En

ki talar birer ikier yere atarak d n p uzaklamaya ba

byk acy yaratmak iin nereye atmalar gerektiini bi

ladlar; kimse konumuyor, fsldamyor, tereddt etmi

liyorlar myd? Belki de daha byk bir ta semeliydiler

yordu. sa'nn amansz baklarna kar teslimiyetten

ya da yanlarndaki kiinin bunu yapmasm salamalyd

baka bir ey yoktu.

lar.

nsanlar uzaklarken kendilerinden utandklar belliy

sa onlara Hannah'y ya da baka bir gnahkr yarg

di. Buraya ldrmeye gelmilerdi, ama yapmak zere ol

lama hakkn nereden bulduklarn soruyordu. Bir an iin

duklar eyin aslnda cinayet olduunu anladklarnda,

geri ekilip kendilerini yarglamaya almlar myd?

vicdanlar ellerini hareketsiz klmt.

Bana bu ekilde davranma hakkn veren nedir diye hi

kendilerine sormular myd?
274

S h e m ' i n dudaklar alp kapand, ama hibir ses ka

ramad. H a n n a h hibir tepki veremeyecek kadar aknd.
275

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Kendisini lme hazrlamken, imdi yaayacana inan
maya cesaret edemiyordu.
O anda yeni biri hikyeye girdi. Claudia Procula, Arap
aygrlarnn ektii sava arabasyla kt geziden dn
yordu. Kalabal yararak yaklat ve dizginleri ekip ara
bay durdurdu. Herkes gibi, Claudia Procula da sessiz ve
dikkatli bir ekilde sa'ya bakt.
sa, kadnn varlnn farknda olduunu belirten her
hangi bir hareket yapmad. Btn dikkatini, ukurun or
tasnda duran Hannah'ya evirmiti.
sa bir kez daha herkesi derinden etkileyen bir soru
sordu: "Bu insanlar kim ki seni yarglyorlar, kadn?"
Tapmak, infaz srasnda tanklarn da orada olmasn
emrederdi. A m a ne H a n n a h ' n m kocas ne de komusu
oradayd. Bu da, yargda aceleci davranldm gsteri
yordu.
A m a Mecdelli Meryem, sa'nn Hannah'ya " k a d n " di
ye seslendiini fark etmiti. Bu szle, retmen etrafnda
ki kadnlara iaret ediyordu; annesi, Marta ve M e r y e m
kardeler ve Mecdelli Meryem- sa bu szle H a n n a h ' y a da
balanmay ve kurtuluu dileyen her kadn gibi tvbe
edebileceini ve kadnlarn saygn bir rnei olabileceini
bildiriyordu.
ukura girdi, H a n n a h ' n m elini tuttu ve onu d a n
kard. Kimse onlar durdurmaya almad; hatta S h e m
bile. Herkes, dnyevi glerin olanlar deitiremeyecei
ni kabul ediyordu.
Claudia Procula, sava arabasnn zerinde hl sessiz
ve hareketsizdi. sa ve iki kadn, Kuds'e doru yrd

Lazar'm diriliiyle ilgili haber T a p m a k yetkililerine

ulatnda, ok sayda Saduki rahip ve y a z m a n -Klopas
da dahil olmak zere- Barahip'in zel dairesinde Kaya
fas ile bulutular.
Barahip'e, bir a d a m n lmden dndrldnden
phelerinin olmadn bildirdiler. o k sayda kylnn
yanmda, Tapmak casuslar da buna tank olmulard.
Bunlar artk gizli tutulamazd ve oktan Kuds sokakla
rnda konuulmaya balamt bile.
Klopas hepsinin korkusunu dile dkt: "Bu adam bir
sr belirti gsteriyor. Eer O'nu byle brakrsak, herkes O'na
iman edecek. Romallar da gelip hem kutsal yerimizi hem de
ulusumuzu yok edecek."
Klopas, sa'nm daha fazla mucize sergilemesine izin
verilirse, insanlarn isyana yneleceim ve Romallar'n
tepkisinin sert olacan anlyordu; tabi bu arada T a p m a k
binasnn yerle bir edileceini de. Herkes, Kayafas'm nasl
bir yol izleyeceini m e r a k ediyordu.
A m a Kayafas, imdilik sa ile ilgili neler yapmay d
ndn aklamayacakt. Sadece ziyaretilerinin her
hangi bir ey yapmamalarn istediini belirtti.

A m a Tapmak'ta bunlar olurken, Pilatus'un merak

uyanm. ukurda olan olaylar renmiti ve s a ' n m
b u n u nasl baardn gerekten renmek istiyordu. Bu
inanlmaz bir gt.
Quirius ise konuyu hi nemsemiyordu. "Konuyu b
ytp bizi iin iine sokmaktansa, Tapnak O'nun istediini
yapmasna izin veriyor."
"Nasral," dedi Pilatus. "Bana O'ndan sz et."

ler.
276

277

GORDON THOMAS
"Syleyecek ne olabilir ki, Sayn Vali? Bir marangozun o
lu ve Galile tepelerinde dolaarak samalklar anlatyor."
"Ne tr samalklar?"

13. H A V A R
A n n a s ' m tezi olduka mantkl grnyordu. A m a
Kayafas'm sz, kafasmda neler olduunun ilk ipulanyd: "Nasral, kendisinin deerli olduunu anlamamz istiyor."

"O'nu dinleyenler iin daha iyi bir yaam sz veriyor.

K o n u Nasral'nn deerli olup olmad deildi; k o n u ,

Uzun sredir gelip gidenlerin en sonuncusu. Eer bir sorun

Byk Sanhedrin'in otoritesinin sarslmasyd. Nasral

oluturduklarna karar verirsek, hepsini ivileriz."

kadnn masumiyeti konusunda bu kadar eminse, b u n u

"Passah srasnda hibir olay istemiyorum, Quirius."

m a h k e m e d e savunabilirdi. A m a O, aka meydan oku

Bunlar, kafasnda baka dnceler olan ve kendi ka

m a y semiti ve bu da bir sorun yaratc olduunu gste

rn dnen bir adamn szleriydi ve Pilatus'un kale ast

rologlarndan birine yapt gnlk ziyaretlerinde ortaya

rirdi.
Kayafas ise farkl dnyordu; on yl boyunca kulla
nabilecekleri birini beklemilerdi. Nasral tam bu i iin

kmt.

uygun kiiydi!
Barahip'in salonunda, Annas bir aa bir yukar y

Bu szler karsnda kimseden bir ses kmaynca, An

ryordu. Kayafas ise oturduu yerde kedi gzleriyle etra

nas O'nun Tapmak binasna getirilmesini nerdi. O za

fn szyordu. O srada kendileri iin nemli bulduklar

m a n O'nu sorgulayabilirlerdi; hatta b u n u belki Klopas ve

iki konu vard; biri dirili, dieri H a n n a h ' n m serbest kal

dier yazmanlar yapabilirdi. Ondan sonra Nasral'y en

yd.

iyi nasl kullanabileceklerine karar vermek daha kolay

Annas olaylar birbirinden ayr tutuyordu. Beytanya'da olanlar, byclkt ya da muhtemelen dzmecey

olurdu.
A m a Yusuf Kayafas acele etmeyecekti.

di. Sonuta L a z a r ' m ve kz kardelerinin Nasral'nn ya

kn dostlar olduunu biliyorlard. Lazar lm gibi yap

Pontius Pilatus ve Claudia Procula a asndaki souk

mt; sonuta hayatta kalmasn salamak iin mezarna

luk, valinin zel dairesinde gerilimli bir ortama neden

yiyecek ve su braklabilirdi. Btn bu olay, Nasral'nn

oluyordu. Konu, Claudia Procula'nm Yahudiye'deki ko

gcn yceltmek iin hazrlanm bir plan olabilirdi. So

numuydu.

nuta casuslarn raporlarnda, Nasral'nn nasl kolay hi

le yapabildiini gsteren ynla delil vard.
A m a ta ukurunda olanlar farklyd. Sonuta mahke
me salonunda hakl bir yargya varlmt. A m a Nasral
bu karar haksz karmt. Dnyada hi kimsenin byle

Pilatus, ukurun kysnda durup olanlar izledii iin

karsn azarlyordu: "Bu tr konularda ok hassaslar."
Kars, Pilatus'un kendisine sk sk Yahudi yaam tar
zn renmesini sylediini hatrlatt.
Pilatus gerekten de sk sk aym eyi sylyordu: "On

bir ey yapma yetkisi yoktu. B u , dorudan T a p m a k ve

lar anlamak, onlar kontrol etmek demektir. Onlar kontrol et

Barahip'e yneltilen bir meydan okumayd.

mek ise hayatmz kolaylatrr."

278

279

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Claudia Procula, kontroln en iyi anlamakla elde edi

Birbirlerine baktlar. Patus'un yznde beklemeye

leceini syledi. Bu anlaya, sulu bulunan bir kadnn

raz olduunu gsteren bir ifade vard; hakl kacana

neden yryp gitmesine izin verildii konusu da dahil

inanyordu. A m a Claudia'nm yzndeki ifade, aralarn

di. Nasral'nn kalabalk zerindeki etkisi akt. Bu ger

daki uurumun ncekinden daha da derin olduunun an

ekten kontrold.

lay yatyordu.

Pilatus derin bir i ekerek ban iki yana sallad ve

karsnn R o m a ' y ilgilendirmeyen eylerle uratn
syledi; sonuta Barahip kendi insanlarn nasl kontrol
edeceini biliyordu.
Clauida Procula, duygularn gizlemeye gerek grme
di:

"O adam kendi karna uyduu srece gerekleri arptr!

Tpk u senin astrolog gibi!"

imdi sohbet daha zel konulara kaymt. Pilatus, ka
rsna ocuk douramamasnn nedeninin artk tanrlarna
ve tanralarna inanmamasndan kaynaklanp kaynak
lanmadm sordu.
A m a Claudia Procula fkelenmiti.
"Tek derdin, sana bir ocuk veremediim
nn

srdremeyecek
"Ben

ocuu

astrologla
nun

"Babamn
n

asla

iin

musun?

istiyorum,
Tanrlarn

kaynaklanmadndan
ilk karsyla

Sevgisizlik yznden

haneda

olman!"

ikimiz

konuur

benden

takdirde,

kendi

ilgili

emin

Claudia!
ve

tanralarn,

olduklarm

sylediklerini

tohumunun

En azndan

biliyor

karsnn

soru

syledi!"
musun?

iinde

ld

anlayamamt!"

"Yani bana olan

sevginin ldn

m sylyorsun?"

"Byle bir yerde her ey lebilir."

"Claudia, dinle beni. Bir yl iinde baka bir yere tayin ol
mak iin bavurabilirim; belki de Roma'ya. Orada, kendi insan
larmzn arasnda, her eyi farkl grmeye balarsn.

Ve tanr

lar seni yine kabul eder."

280

281

15

Passah'tan alt gece nce, Pilatus'un gn yine belli bir

noktaya ulamt: R o m a ' n n Yahudiye blgesindeki yasal
danman Maksimus ile toplant.
A d a m vali ile birlikte Caesarea'dan gelmiti ve ilk kez
Kuds' ziyaret ediyordu. Romallar'n kanunlarla ilgili
mdahalesi gerekebilir diye, Maksimus orada bulunuyor
du, ama byle bir ey olacan sanmyordu. Yine de baz
endieleri vard; haclarn says nceki yllara gre daha
fazlayd ve birou, ukurda olanlarm T a n n ' n m geliinin
habercisi olduu konusunda srar ediyordu.
Pilatus, M a k s i m u s ' u n endielerini tamyordu. nce
ki yllara gre daha fazla hac olmasmn nedeni, T a p m a k
ynetiminin dinsel inan hatrlatmasnda bulunmak iste
mesinden kaynaklanyordu; ayrca vergilerini de deme
leri gerekiyordu. Alman parann belli bir miktar R o m a ' y a
gidiyordu.
K o n u burada kapanabilirdi; tabi eer Maksimus, Pilatus'a duvarda ash duran parmenleri inceleyip incele
mediini sormasayd. Bu parmen, skenderiyeli Thrasyllus tarafmdan verilmiti. Bu adam, nde gelen bir
283

GORDON THOMAS

13. H A V A R

Platoncu idi ve say biliminde dikkate alman bir metnin

fm sardmda, sa ellerini havaya kaldrd ve bir kez da

yazaryd. Bu parmende, Thrasyllus'un G a l y a ' m n ve n

ha vaaz vermeye balad.

giltere'nin igali, R o m a ' n m banda dolaan ktlk tehlike

si, Kartaca isyan ve mparatorluk gemilerinin frtnada

Antonia Kalesi'nin avlusunda, gnlk rutin devam

batmas gibi kehanetleri bulunuyordu. Hepsi gerekle

ediyordu: Askerler alma yapyor, mzraklar ciritlerini

miti.

gerek boyutlardaki korkuluklara frlatyor, birlikler ma

A m a Maksimus'u ilgilendiren madde baka bir eydi:

"Augustus Tiberias'n ynetimi srasnda, Doudan bir tehdit
ykselecek."

nevralar tekrarlyordu. Kumandanlarn emirleri ve as

kerlerin homurtular her yanda duyuluyordu.
Avlu kapsnn yaknnda, bir hizmetkr yannda bir

Pilatus, bu yorumun bir ekilde Nasral ile ilgili oldu

unu dnp dnmediini Maksimus'a sordu.
A d a m cevap vermeden nce bir sre dnd. "ki e
yi biliyorum. Corafi olarak Roma'nn dousundayz. mpara
tor herhangi bir tehlikeyle baa kman bekleyecektir."
Pilatus'un cevab, her zamanki kibirini yanstyordu:
"Ayrca bir tehdit yaratmann tehlikesini de biliyorum."

ift Arap aygnyla bekliyordu. Dier tarafta, Pilatus ya

nnda Quirius ile birlikte almalar izliyordu. Bu da gn
lk yaammn bir parasyd.
Kale giriinde Claudia Procula ve nedimesi M e r y e m
ortaya kt. kisi de hizmetkr gibi giyinmilerdi ve Cla
udia Procula neredeyse tannmyordu. A m a yryerek
avlunun ortasna geldiklerinde, Pilatus karsn tand.
M e r y e m ve Claudia, etraflarna aldrmadan yrmeye

Ertesi sabah, gne Kuds'n zerine vurduunda,

devam ettiler. Pilatus karsna yaklat.

dnya yeniden yaratlm gibi grnyordu. Maarann

"Nereye

azmdan dar baktnda, Mecdelli M e r y e m kayalarn

"Ata binmek iin senden izin almam m gerekiyor?"

ve tepelerin tamdk ekli almaya baladm grd. Ma

"Hl u Nasrah'y merak ediyorsun."

arann arka tarafnda bir hareketlilik vard. nsanlar ya

"Gerekten de ilgimi ekiyor."

va yava uyanyordu. Biri hemen kendine geldi ve maa

rann azna yaklat.

gidiyorsun?"

"Eer dinleri hakknda daha fazla ey renmek istiyorsan,

Tapnak rahiplerinden biriyle konuman salayabilirim."

Mecdel Meryem'in yannda duran sa, manzaray in

celedi.

"Ayn ey olmaz."
"Bu vaizde seni bu kadar eken ey nedir?"

Halk her ynden geliyordu; kadmlar, ocuklar, gl

kasl erkeklerin yardm ettii yallar ve sakatlar.
sa onlar karlamak iin dar kt. H e r z a m a n kul
land gibi bir kayann zerinde dururken insanlar etra284

"Benim ilgimi neyin ektiini unutal ok oldu, Pontius!"

"Pekl. Sana bir eskort vereyim."
"Gerek yok. Byle giyinince, kimse beni tanmaz."
"mparator'u, Roma'y ve beni utandryorsun! Tanrlar a285

13. H A V A R

GORDON THOMAS
kna! Bunu neden yapyorsun? Nasral senin iin ne ifade edi-

O anda Mecdelli Meryem, sa'nn nnde uzananlar

dan kurtulmasnn m m k n olup olmadn merak etti.

yor?"
"Kendi yarglarna gre hareket edecek kadar cesur. Beni il

sa vaazna devam ederken, Tapmak casuslarndan bi

ri kalabaln iinden o gnn ne zaman geleceini sordu.

gilendiren bu."
Claudia Procula kocasnn yanndan geti ve Meryem
ile birlikte atlara doru ilerledi. Birlikte atlarn avludan

sa'nn cevab, yine belirsizdi: "Vaktini sadece Babam bi

lir."
Casus kelimelerini dikkatli seerek tekrar sordu: "Ba

dar srdler.

ban yllar nce ld. O'nunla konuabildiini mi sylyorsun?

Passah'tan be nceki sabah, sa yine vaaz vermek iin
bu kez doal bir ak hava tiyatrosunu semiti. Kendisi bir
kayann zerinde dururken, kalabalk yerde oturuyordu.
Mecdelli Meryem ve dier havariler, yine her zamanki
yerlerinde ayakta duruyor, kalabal gzlerken bir yan

Bu byclktr!"
sa ate saan gzlerle cevap verdi, ama sesi sakindi:
"Dnyann hkm saati geldi."
Casus tekrar bard: "Bizi yarglamaya m geldin? Bunu,
ancak Tanr yapabilir!"

dan da sa'y dinliyorlard. O srada yaklaan atllar gr

O srada Bar-Abbas kalabaln iine dald ve casusu

mesafesine girdiklerinde, Bar-Abbas ve Partizan gerillala

tuttuu gibi atnn terkisine ald. Kalabaln neeli teza

r herkes tand.

hratlar ve alklar arasnda yakndaki nehre doru iler

Oradaki varlklar kimseyi tedirgin etmedi. Biroklar

iin Bar-Abbas, Romallar'a kar direniin sembolyd.
Onlara gre, Bar-Abbas neredeyse bir halk kahramanyd.

ledi ve adam suyun iine savuruverdi.

Claudia Procula ve nedimesi Meryem, bu olay izle
milerdi.

sa kayann zerinde dimdik durarak onlara bakt. Sonra

sa, Pontius Pilatus ve Yusuf Kayafas'n zihinlerini

gr sesle yle dedi:

"nsanolu'nun grkem saati gelmitir!"

kurcalamaya devam ediyordu.

bu szler, Mecdelli Meryem'in yreini bir anda heye

Barahip, kendi salonunda Shem'in getirdii par

can ve ayn zamanda da acyla doldurdu. Btn bu yl

menleri gzden geirerek gnlerini geiriyordu. Kayafas,

boyunca hep bugnn gelmesini beklemi, sa'y etraf

Tapnak binasnn atsndan duasn her bitirdiinde, g

dmanlarla evrili bir halde olmasna karn, havarilere

revine geri dnyordu.

ve kendisine henz lm zamannn gelmediini syler

ken dinlemiti. imdi bu saatin ok yaklatn sylyor

Kayafas, Thrasyllus'un yorumlarn okuyup yorumla

maya almaktan baka bir ey yapamyor gibiydi.

du; dnyevi anlamda lrken, O ' n u n araclyla lme

Yakndaki bir kampta Claudia Procula ve Meryem bir-

kar zafer kazanlacakt.

286

287

13. H A V A R

GORDON THOMAS
likte oturuyorlard. Atlarn otlamalar iin serbest brak

Havarilerin uyuduu ahrda gzne uyku girmeyen

mlard ve karanlkta zor grnyorlard. Kamptan gece

tek kii Yahuda kariyot idi. Girite tek bana oturuyor,

iin yerlemekte olan insanlarn sesleri geliyordu, ama iki

baklarn Kuds'n surlarndan ayrmyordu.

kadm, yaknlarndan geen insanlann hl ayn konuda

konutuklarn duyuyorlard.
"Beklenen Kii'nin de burada olduuna inanyorlar," dedi

sa ahrnn iinden kp geldiinde, arkasnda Mec

delli Meryem de vard. sa hazineciye sordu:
"Uyuyamyor musun,

Yahuda?"

"Dnyordum, Efendim, bu ehir ne kadar da yklmaz

Meryem.
"Nasl bu kadar emin olabilirler?" diye sordu Claudia

grnyor."
"Yeni Kuds'te hibir duvar olmayacak."

Procula.
Meryem birok kiinin adna konutu: "Biz insanlar, ka
ntlayamadmz eylere inanmay ok iyi beceririz."

Sonra, ayn kesin ses tonuyla, sa havarisine yakndaki

bir kampa gitmesini syledi. Orada daha nce hi binil

Claudia Procula ve Meryem'in uyuduu yere yakn

m e m i bir eek bulacak. Yahuda eei zecek ve sa'ya

yerlemi olan topluluun civannda aniden bir grlt

getirecekti. Eer soran biri olursa, sa'nn ihtiyac olduu

koptu. Vergi toplayclan haclar zorla u y a n d m p tahsilat

sylenecekti.
Bu emir, Yahuda iin yaklaan savan ilk emriydi. O

yapyorlard.
Adamlar haclar vahice dvmeye baladklannda, iki
kadm aresizce korku dolu gzlerle baktlar.
O srada Bar-Abbas ve Partizanlar atlarnn srtnda

sessizlikte Yahuda'nm zihninden geenleri bizler, ancak

tahmin edebiliriz: "nsanlar, onlar zafere gtrmeni bekli
yorlar, Efendim."

karanln iinden frlayverdiler. Acmasz bir iddetle

A m a bir kez daha yanl dnyordu. ok eyi unu

vergi toplayclarn zerine yklendiler ve inip kalkan k

tuyordu: sa balangta bir balk teknesine ihtiyac ol

llan, kamalar ve palalar altnda hepsini paralamaya

duunu sylemi, sonra da o teknenin zerinde Galile

baladlar.

Gl'nn kysndaki insanlara vaazlar vermiti; ekmek

Hemen ardmdan, daha byk bir atl kuvveti Parti-

lere ve balklara ihtiyac olduunu sylemi, sonra da

zanlar'm zerine ulland. o k gemeden mcadele so

hepsini alara datmt; suya ihtiyac olduunu syle

nuland ve Bar-Abbas keye kstnld. Karanln iinde

mi, hepsini araba evirmiti; Lazar'n lmesi gerektiini

kaanlar, onun hayatta kalan adamlaryd. Bar-Abbas s

sylemi, sonra da onu yaama dndrmt. sa eee

kca baland ve atllardan birinin terkisine atld.

Yaknda titreen k a m p ateinin nda, M e r y e m s
variyi tand; adam, Herodes Antipas'n kumandanyd.

288

ihtiyac olduunu sylyordu, nk onunla kendisine

ihtiya duymalarna daima hazr olduunu bildirecekti;
O'nu hayatlarna kabul ettikleri zaman.
289

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Eei neden aldn soran biri olursa, efendinin ihtiya

Herodes Antipas oylama yapmaya karar verdi. Ko

c olduunu sylemesi gerektiini belirtirken, aslnda sa

nuklar, Bar-Abbas'm Romallar'a teslim edilmesine karar

yine dnyevi bir benzetme kullanyordu. Eek Mesih ola

verdi.

rak dnyevi otoritesinin bir sembolyken, ayn zamanda

insanlar adna kabullendii korkun kaderinde de tad
alakgnllln bir gstergesiydi.

Herodes Antipas'n saray, Tapmak binasnn dousundayd. O gece ge saatte, hkmdar maiyetindekilerle
birlikte elenirken, kumandan yanlarna geldi ve Bar-Abbas' ziyafet salonundaki zemine att. Btn Yahudi lke
sinde korkulan yasad adam grdklerinde, sarho ko
nuklar nefeslerini tuttular. A m a kimse Herodius ve Salo
me kadar meraklanmamt.
Bar-Abbas'n Romal vergi toplayclar ldrdn
duyduktan sonra, Herodes Antipas, ne yapaca belli ol
mayan bir adam olduunu bir kez daha gsterdi. Pilatus'u sinirlendirecek her ey, Herodes Antipas' m e m n u n
ederdi. Salome'a dnd ve bir defasnda kendisinin sun
duu neriyi tekrarlad:
"Bam ister misin?"
Salondakilerden huzursuz bir kahkaha ykseldi; Salo
me, adama bakmaya devam etti. Bar-Abbas akn gibiy
di. Salome ban iki yana sallad. Bunlarn tm, uzun
zaman sonra bile hatrlanacakt.
Herodes Antipas, tpk Vaftizci Yahya'ya yapt gibi,
Bar-Abbas ile de oynuyordu. Kafasn kurcalayan tek bir
soru vard: Partizan'a ne yapmalyd? O n u zindana attrp
orada rmesini emredebilirdi ya da Antonia Kalesi'ne
gnderebilirdi.

290

291

16

Passah'tan drt gn nce, gne hzl ve muhteem bir

gzellikle doarken, insanlar birbirlerine iaret ederek
Zeytinlik Da'na d n p bakmaya balamlard. Hibir
eyden haberi olmayan Romal borazanc, Kuds'te sra
dan bir gn balattn sanarak iine devam ediyordu.
H e r sabah Romallar b u n u n zafer borazan olmasn
umarken, Yahudi halk da borazann son kez almasm
mit ediyordu. A m a ikisi de bir trl gereklemiyordu.
nsanlar o sabah Zeytinlik Da'ndaki grntye ba
karken, yol boyunca diziliyorlard. Bu asrlardr ilerinde
tadklar bir kehanetin gereklemesiydi sanki. Giderek
parlayan gnein altn klar altnda, sa'nn giderek be
lirginleen figrn gryorlard; bir eein srtnda, eh
re yaklayordu.
Arkasnda havarileri ve Mecdelli M e r y e m yryordu.
Kadnn yznde u m u t ve kabullenme yanstan bir g
l m s e m e vard.
Kalabalktan benzer fsltlar ykselmeye balad:
" B i r eein srtnda!"
" E y e r i pelerinlerden yaplm!"
293

13. H A V A R

GORDON THOMAS
" B e l kemerleriyle balanm!"
"Tpk khinlerinden dedii gibi!"
" B u Beklenen Kii olmal!"

Yahuda byle dnyordu. Zafer duygusu, bir kez daha

hazinecinin sesindeydi:
"Osanna!"

Onlara gre, sa askerliin ve savaln sertletirdi-

Yahuda, bir yannda sarkan para kesesiyle birlikte ani

i, arkasnda bir dizi zaferler brakm fatih bir kral deil

den komaya ve oradaki insanlan da tezahrata arma

di; sa b u n d a n ok daha fazlasyd.

ya balad:

Kalabaln iindeki dindarlar, alt yz yldan u z u n bir

"Osanna!"

sre nce Zekarya'nn bunu kehanet ettiini hatrlyorlar

Aniden kalabalktan bir kkreme ykseldi:

d. O n u n dediine gre, srail'in kurtarcs, eek srtnda

"Osanna! Osanna!"

Kuds'e gelecekti.

Halk, atalarnm btn eski srail krallarna byk za

sa giderek kalabalklaan yola bakt; btn gzler

ferlerin ardndan K u d s ' e girerlerken yaptn yapt.

O'nun zerindeydi. O'nun baklar ise K u d s ' e dikilmi

Giysilerini kararak eein yolunun zerine attlar. Di

ti. Kafernahum'dan ayrlmadan nce syledii szleri bir

erleri aalara trmand ve Zeytinlik Da'na ismini ve

kez daha tekrarlad:

ren dallara yerleti.

"Yerualem, Yerualem!* Peygamberleri ldren ve kendisi

ne gnderilenleri talayan Yerualem! Tavuun civcivlerini ka
natlar altnda toplad gibi, ka kez ocuklarn yanma topla
mak istedim. Ama bunu istemediniz!"
Belki de derin sessizlii bozan kii, Yahuda olmutu:
"Osanna!"

"Osanna! Osanna!"
Tpk sa'nn vaftiz edildii rdn Irma'nn dalgala
r gibi, kalabalk cokuyla grlyordu.
"Osanna! T a n n adma Kralmz olarak gelene vgler!"
O anda artk s a ' n m kimlii konusunda phe kalma
mt. O'nun nnde eilip, Beytlehem'deki ahrda haha

branice'de bu kelime, "ltfen, kurtar," anlamna gelir

ve T a n n ' n m gcnn srail halkm dmanlara kar ken
dilerini savunmalar iin yardm etmesi duasdr.
sa'nn eek srtndaki grnts kadar alakgnll
bir manzara daha olamazd. A m a yine de kalabalk sade
ce O'nun iin toplanmt ve bu da, hibir gsterili ynte
me gerek kalmadan, sa'nn kitleleri peinden srkleye
cek karizmaya sahip olduunu gsteriyordu; en azndan
* Kuds'n orijinal ad Jerusalem'dir ve Trke ncil evirilerinde
Yerualem olarak gemektedir. [ev. n.]

294

mn yapt gibi selamladlar: " T a n n ' n m adna Kralmz!"

sa insanlarn arasnda ilerlemeye devam etti.
Bu arada Kayafas'm salonunda uzaktan gelen "Osan
n a ! " sesleri, Barahip'i ban iinden kaldnp, pencereden
dar bakmaya zorlad. Annas da onunla birlikteydi. ki
si de kalabaln sa'y nasl karladn grd. Bir lide
rin arkasnda ordusuyla ilerlediini grmek etkileyici bir
manzarayd elbette; ama ordusu halkn kendisinden olu
m u bu lider, daha da etkileyiciydi.
295

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Pilatus'un zel salonunda, Pontius Pilatus ve Claudia
Procula tartyorlard. Claudia'nn zerinde hl hizmet

kral olarak selamlyorlard. Oysa, Meryem O'nun lme

yaklatn bildiini anlyordu.

kr giysileri vard. Buna karlk Pilatus'un zerindeki

Dou Kaps'nn nnde, sa eekten indi ve kalabal

grkemli niforma, aralarndaki almas imknsz duy

a dnd. Tezahratlarnn bir kez daha zirveye ulama

gusal uurumu da simgeler gibiydi. Burada, paganizm

sna izin verdikten sonra, tek bir hareketle en yaknda du

sembolleriyle sslenmi salonda, bir kadnn kocasna y

ranlar sessizletirdi. nsanlar giderek yattlar ve sonun

nelttii, ncil metinlerine geen yakar gerekleiyordu.

da hepsi sustu. Ta ki az nce indii tepede duran insanla

"Yani Nasral'nn bizim tanrlarmzn hepsinden daha b

yk olduuna inanmam m bekliyorsun?"

ra kadar. Sonunda, bir lm nefesi gibi, son bir "Osanna!"

ykseldi.
sa hl bekliyordu. Aniden, gl bir sesle konutu:

"Evet."
"O halde tanrlar seni affetsin'."

"srail halk! lerinizin bana dnn!"

"Onlarn balamasna ihtiyacm yok."

Sonra dnd ve kemerli kapnn altndan ehre girdi.

"O'nu

tutuklatabilirimi Zincirlere vurulmu halde Ro-

Yahuda kalabaln arasndan frladnda, O'nu dur

ma'ya gnderebilirimi mparatorun kzn, karm batan

durmak istermi gibi grnyordu. Yznde aknlk ve

karmaya alm adam olarak caddelerde gezdirebilirim!"

kararszlk vard; devrimin nasl balayaca konusunda

"Bunu yaparsan sadece kendini aalam olursun. Mesih

fikirler yrtrken, hayal krklna uram gibiydi.

hibir ey yapmad."
Kayafas ve Annas, Tapmak binasn saraya balayan

"Mesih mi?"
"Evet. nsanlar O'na byle diyor. Tek Gerek Tanr."

tnelden ktklarnda, duvarlar ellerindeki mealelerin

"Sen de buna inanyor musun?"

yla parlad. Annas konuurken, sesi son derece netti:

"nce lke halknn yars Nasral iin tezahrat yapt.

"Evet."
"O halde Mesih sana by yapm demektir."

Sonra onlara dalmalarn syledi ve herkes O'nun emrine uy

Tartmalar devam ederken, Zeytinlik Da'ndan yan

du."

klanan tezahratlar nihayet onlara da ulat. kisi de pen

Kayafas'n cevab dndrcyd: "Bir de Nasral'ya

cereden baktklarnda, kalabaln arasnda eek srtnda

Romallara kar mcadele etmesini sylediimizde olacaklar

yaklaan sa'y ve cokulu halk grdler.

dn."

Yaklarken, sa'nn baklar ehir duvarlarna dikil

Birlikte, tahtnda oturan Herodes Antipas'm karsna

ktlar. ki rahip de tnelden geerek geldiklerini belli ede

miti.
Btn bunlar olup biterken, O'nun neler hissettiini
sadece Mecdelli Meryem anlamt. Etrafndakiler O'nu
296

cek ekilde kirlenmilerdi. Herodes onlarn bunu yapmas

na arm olsa da, ok gemeden nedeni ortaya kt:
297

GORDON THOMAS
Kayafas, Nasral'nn nasl Romallar'm stesinden
gelmelerine yardm edeceini dndn aklad.

13. H A V A R
Eski Partizanlar, b u n u n gl bir taktik olduunu d
nyorlard. Mecdelli Meryem, Marta ve M e r y e m ile

Herodes Antipas, aniden lgn gibi glmeye balad.

sa'nn annesi M e r y e m ise sadece sessiz bir ekilde dinli

Kayafas ve Annas ise aknlkla baktlar. Ardndan, He

yordu. sa da sessizdi, ama onlardan biraz uzakta duru

rodes Antipas ile Barahip arasnda u konumalar geti:

yordu.

"Sizden glerinizi Nasral'nnkiyle birletirmenizi diliyo

ruz."
"Adamlarm eee binen bir adamn emrine vermek mi?
Asla!"
"Nasral'nn

Yahuda bu sessizlikten cesaret alarak devam etti. So

nuta eski kahramanlar btn olaslklar aleyhlerinde ol
masna karn zafer kazanmamlar myd? oktan b
ykln kantlam olan ve Davut'un soyundan gelen

nasl mkemmel

hkmettiini hep birlikte

sa, daha m azn yapabilirdi? stelik M u s a ve lyas'mki-

grdk. Ama insanlarn silahlara, subaylara ve rehberlere ihti

lere benzer mucizevi glere sahip olduunu gsterme

yac var. Bunlar olursa, Davut'un Goliath'a kar kazand ka

mi miydi? Daha geen gn kydeki ly diriltmemi

dar byk bir zafer umabiliriz!"

miydi?

A m a Herodes Antipas bir kez daha kahkahalara bou

larak, bu fikri reddetti.

Bir an iin Yahuda'nm fikirleri u m u t vaat eder gibi grndyse de, sa araya girdi: Hibir ekilde iddet olmaya
cakt.

Passah'tan gece nce, M e r y e m ve Marta'nm Beytan-

Kadnlar rahatlayarak i ektiler; Yahuda ise hl k

ya'daki evinin dz terasndan bakldnda, saysz k a m p

krtc bir tavrla etrafna bakmyordu, ama dierleri o n u n

atei ak alanda dolaan ate bcekleri gibi grnyordu;

heyecanna pek de elik etmiyorlard. Sonunda Yahuda,

etraflarnda ise cppe giymi siyah siluetler dolanyordu.

sa'ya dnd. Bir an iin sa ve Yahuda'nm baklar bu

Belki de Yahuda'y hareket plann gzden geirmeye te

lutu. sa'nn gzlerinde znt, Yahuda'nm gzlerinde

vik eden ey, bu grntyd. o k gemeden heyecanlan

ise inanamayan bir bak vard. Sessizlik uzaymca, hazi

m, hareketlenmi ve szlerine el hareketleriyle mimikler

neci terastan ayrld.

de eklenmiti: Para kesesine dokunup duruyor, tuniini

dzeltiyor, yzn kayordu.
Yahudiler'in sayca stnl, en byk kozlar ola
cakt. n c e asl hedefe, Antonia Kalesi'ne saldracaklard;

O gece ilerleyen saatlerde Yahuda haclar ziyaret etti

ve Beytanya'ya giderek sa'y harekete gemek iin tevik
etmelerini istedi. A m a Yahuda kariyot, hibir yanda
bulamad.

oradaki silah deposunda yeterince silahlanabilirler di. Ar

dndan Herodes Antipas'm sarayna saldracak, h e m Romallar' h e m de o haini lkeden atacaklard.
298

Karanlkta, Yahuda kariyot tek bana Kuds'e do

ru yryordu. Kafasnda bir sr tilki dolanyor, bazen
299

13. H A V A R

GORDON THOMAS
sanki onunla konuan birini dinlermi gibi yolun ortasn
da duruyordu. Yaad zihinsel deiimin dar yans
yan tek belirtisi, yolda onu grdklerinde uzandan ge
meye alan insanlard. Belki de o gece, efsanelerde sy

Barahip Kayafas bile az ak, gzleri fal ta gibi irilemi bir halde olduu yerde donup kalarak olanlar iz
lerken ve sa i ksmlara doru ilerlerken, ilk kar sald
r geldi. Bir tefeci haykrd:

lendii gibi, gerekten armhn dikilecei yerin yaknn

"Bu ekilde davranma yetkisini sana kim verdi?!"

daki bir maarada uyumutu.

sa neredeyse admlarn bile aksatmadan cevab ya

Passah'a gn kala, Yusuf Kayafas kendi sorumlulu

u olan trenleri gerekletiriyordu; bu arada Tapnak bi
nasndaki i ak btn hzyla devam ediyor, satclar ve
alclar oradan oraya koturup duruyordu.
Birden, sa alev alev yanan gzlerle avlulara girdi.
Elindeki kamy nereden bulduu sonsuza dek bir sr
olarak kalacakt, ama bu kamy kullanmaya niyetli ol

ptrd: "Bu tapna ykn; gn iinde yenisini dikece

im!"
Bu szler herkesi olduu yere iviledi. Nasral neden
sz ediyordu byle? Yani Tapmak binasm gerekten ala
a edecek ve gn iinde yenisini mi yapacakt? Biro
u sa'nn delirmi olduunu dnyordu.
Tefeciler bunun zerine Barahip Yusuf Kayafas'a
dndler; en azndan onun mantkl bir cevap vermesini

duu phesizdi.
Bazlar kamy Mecdelli Meryem'in satn aldn

umuyorlard. Muhafzlar ise ilk emirde sa'y tutuklama

sylyordu; sylendiine gre, Yahuda'nm gruptan ay

ya hazrd. A m a ne yapacan arm olan Barahip sa

rlmasndan sonra para ynetimini o ele almt. Bu sy

dece yle diyebildi: "Bu Tapnak krk alt ylda ina edildi.

lentileri yayan insanlar avlularda durup, olanlar izliyor

Sen gnde nasl tekrar yapacaksn?"

sa cevap vermeye bile gerek grmedi. Tek dnd

lard.
nsanlar O'nu tanyana kadar, sa tezgahlar ykmaya

, Tanr'mn evini temizlemekti; ama bunu yaparken, ay

balamt bile ve kendisini durdurmak isteyen biri oldu

n zamanda bir uyarda da bulunmak istiyordu. Tapnak

unda, hemen kamy tehditkr bir tavrla ona doru sa

binasnn muhteem bir yap olmaktan te bir deer ta

vuruyordu. Bir yandan da fkeli bir ekilde kkryordu:

dn herkes anlamalyd. Buras ibadet yeriydi; tccarl

"Bunlar buradan kaldrn! Babam'n evini pazar yerine e

virmeyin! Benim evime, tm uluslarn dua evi denecek diye ya
zlmam mdr? Ama siz buray haydut inine evirdiniz!"

bir kenara brakarak kurtulu iin ilk adm atabilecek

leri yerdi.
A m a tpk Yahuda ve dier havariler gibi, Zeytinlik

O anda " B a b a m ' m evi" ve " B e n i m e v i m " derken,

Da'ndaki kalabalk, dnyevi krallnda sa'y selamla

sa'nn bir kez daha Tanr ile ilikisini vurguladn o an

m olanlar, Yusuf Kayafas ile birlikte yanl anlayanlar

da kimse anlamad. Herkes olanlar karsnda hayretler

ordusuna katlmlard. sa'nn szn ettii tapman,

iinde kalmt.

kendi bedeni olduunu da kimse anlamamt. O an iin

300

301

GORDON THOMAS
Barahip bile, sa'nn gn iinde fiziksel bedeninin le
ceini ve Dirili mucizesini kantlamak iin geri dnecei
ni kastettiini anlamamt.
Yusuf Kayafas sadece tek bir cmleyi duyuyor, bu ifa
de zihninde glenerek yanklanyordu:
"Tapna ykn!"

17

A m a bu szler daha yanklanmaya devam ederken, sa

yannda Mecdelli Meryem ile birlikte avludan kt.

Kuds zerinde en karanlk gecelerden biri kyordu. Passah hazrlklar neredeyse bitmiti. Kutlama ziya
feti iin binlerce kurbanlk kuzu alnm, her biri gelenek
lere uygun olarak kesilip aslmt. H e r evde arap sipari
i verilmiti. srail, Msr'dan kann bir yldnmn
daha kutlamaya hazrlanyordu.
A m a aradan asrlar gese bile, z a m a n Kayafas'm salo
nu arnlayan, duygu younluuyla sesi ykselip alala
rak konuan figrnn ansm asla zayflatamayacakt.
Szlerinin temeli salonun ok tesine geerek yzyllar
aacak, Barahip'in o gece dndklerini bizlere ulat
racakt.
"Nasral nce Tapnak ile alay ediyor. Sonra Kanun'u aa
lyor ve kendinde gnahlar balama yetkisini bulabiliyor.
stelik bana meydan okumaktan daha byk bir gnah da ola
maz. Tapnak binasn ykma yetkisini nereden alyor? nsanla
rmz yanl ynlendiriyor! Onlar ykma gtryor! Yapt
m her ey onlarn iyilii iindi. nancmz zgr klmak, Ta
pna inancmzn merkezi olarak korumak iin Roma ile anla
ma yaptm. Tapnak olmazsa, her ey biter. Tapnak, insanlarn
302

303

GORDON THOMAS

13. H A V A R

tek umudu. Ama Nasral onu ykmak istiyor. Bunu kendisi

yaklamakta olan eyin vahametini gsteriyordu aslnda.

syledi; ykn dedi!

A m a birlikte geirdikleri son anlarda, s a ' n m bu iki kad

"Nasl bu kadar kr olabildim? Nasral hepimizin uzun s

redir zgrlk umuduyla yaadmz biliyor ve bunu insanla

na duyduu sevgi, kendi hemcinsleri arasnda en deer

verdii kiiye duyduu sevgiden bile teydi.

rmz kandrmak iin zalimce kullanyor. Onlar dmanmz

Biri O'na lmek iin doma frsatn vermiti; dieri ise

olan Roma'ya deil, inancmzn temeli olan Tapnaa evirme

kurtuluun gerek anlamnn yaayan modeli olmutu.

ye alt. nsanlarmzn O'nun iin lmesine izin vermemeli

Bedenini bakalarna sunup onunla istediklerini yapmala

yiz! Bu ulus tek bir adam iin mahvolmamal! Tapnak yok edil

rna izin vermeden nce, onlarla birlikte yalnz kalmaktan

memeli! Bunu sadece Tann'nm kendisi yapabilir. Ve Nasral,

daha fazlasn yapamazd.

O odada, sa annesine ve Mecdelli Meryem'e, kendisi

Tanr deil."
Bu, kendi krlnde kaybolmu bir adamn szleriydi.

ne ne olursa olsun, ardnda yatan grkeme inanmaya de

v a m etmelerini syledi. Sonra kendisiyle birlikte dua et

Passah'm balamasndan nceki sabah, sa ilk vedasm

melerini istedi.

dile getirdi. ehrin alt ksmnda annesi ve Mecdelli Mer

Ksa bir sre daha bu sevginin tadn kardlar. Sonra

y e m ile bulutu. ki kadm, orada dostlar Meryem ve Mar

sa kalkp odadan kt ve bir daha arkasna bakmad.

ta ile birlikte kalmak iin davet edilmiti; daha sonra drt

Dnyevi yaamnn sona erecei zamana kadar bir daha

kadm dierleriyle birlikte Passah ziyafetini paylaacakt.

buluamayacaklard.

Mecdelli Meryem alveriten yeni dnmt ki vakit

henz erken olmasna karn, sa oraya geldi.
Zamannn geldiini ve bu dnyay terk ederek Babas'na gitmek zorunda olduunu biliyordu.

Passah'tan nceki gn boyunca, Kuds'te yaam nor

mal bir ekilde akt. Romallar grnmyor, ama kale du
varlarnn arkasndan gelen tatbikat sesleriyle varlklarn

lk vaazlarm Kuds'te vermeye balamt. imdi her

belli ediyorlard. Bar-Abbas'm Antonia Kalesi zindanla

eyi yine balad yerde bitirirken, daireyi tamamlyordu.

rnda tutulduu ve Pilatus'un Passah'tan nce onu arm

Ruh halini herkes fark etmiti. Meyve, bal ve ekmek

ha germeye niyetli olduu haberi yaylmt.

nne getirilirken, sa keyifliydi. ecek olarak K u d s ' n

Bu haber, Partizan taraftarlarnn gerginliine yol a

yeralt kaynaklarndan birinden ekilmi suyu tercih et

mt. A m a yapabilecekleri fazla bir ey olmadn bili

miti. Tavrlar son derece nazik ve efkatliydi; hibir eye

yorlard. Ayrca, birou sa ile beklentilerinin boa kt

benzemeyen bir yolculua hazrlanyordu ve arkasnda

n grerek hayal krklna uramlard. ehrin aa

hzn brakmak istemiyordu.

ksmndaki bir evden ktn grenler, O'nunla alay et

Aralarndaki her bakma, sylenen her sz, sadece

304

milerdi; artk ulusun hakl kral deil, ok fazla vaatte

305

GORDON THOMAS

13. H A V A R

bulunarak hibirini yerine getiremeyen hahamlardan bi

Grme srasnda S h e m not tutuyordu.

riydi.

"Yani retmenin niyeti yeni bir Krallk kurmak, yle mi

sa onlara aldrmad ve yine ehrin aa ksmlarnda

Yahuda kariyot?"

havarileriyle birlikte Passah yemeini yiyecei baka bir

"Evet, efendimiz Barahip."

eve doru yneldi.

"Byle bir iddiada bulunmak iin O'na kim yetki vermi?"

"Her eyin ve herkesin tesinde olan Tanr, efendimiz Ba

Hava karardktan ksa sre sonra, Tapnak'tan ayrlan

rahip."

insanlar Nicanor Kaps'ndaki muhafzlarla konumakta

"Yani kendisini Tanr ile bir mi tutuyor?"

olan Yahuda kariyot'a aldrmadlar bile. o k gemeden,

"Evet, efendimiz Barahip."

muhafz kumandan da oraya geldi.

Sorularn ifade ediliindeki resmiyet, Y a h u d a ' n m so

Bir hacmn Tapmak iindeki yaam merak ederek so

yadnn kullanlmas, hazinecinin Barahip'e ycelterek

rular sormas ve kk bir bedel karlnda muhafzlar

davranmas -muhtemelen S h e m onu bu konuda uyarm

dan birinin bu merak gidermesi, ender rastlanan bir du

rum deildi. Hatta T a p m a k alanlar arasnda, ne kadar
ok para denirse, o kadar renkli hikyeler anlatld ko
nusunda akalar da yaplrd.
Ama Yahuda'nm orada bulunma nedeni ok farklyd.
Beytanya'dan ayrldktan sonra zamann nerede geirmi
olduu da baka bir gizemdi. Yeterince ak bir ekilde ni
yetini anlatnca, muhafz kumandan onu ieri sokmaya
karar verdi.

t- durumu daha da tehlikeli bir hale getiriyordu. Bu bir

yazmann ya da T a p m a k casusunun olaan soruturmala
rndan biri deildi. Yahudi hiyerarisindeki en yksek ki
i tarafndan gerekletirilen, zel bir sorguydu.
"Ve retmeninin bu yeni Cennet Kralln ksa sre iin
de kuracan sylediini duydun, yle mi?"
"Evet, efendimiz Barahip."
"Bunu

Tanr'nm

talimatlarna

uyarak yapacakm, yle

mi?"
"Evet, efendimiz Barahip."

Ziyaretilerin ieri girmesine sk izin verilmezdi. Bunu

yapmak iin, kiinin Barahip'in banyosunun yannda bu
lunan tren banyolarndan birinde ykanmas gerekirdi.
Sonrasnda, ziyareti bir rahip cppesi giymeliydi.
T e m i z l e n i p paklandktan sonra, Y a h u d a d o r u c a
Shem'in ofisine gtrld ve eski Partizan, hikyesini

"stelik retmen'in bunu yaparken sonrasnda cezaland

rlacan biliyor, deil mi?"
"Evet, efendimiz Barahip."
"Byle bir cezann mparatorluk yetkililerini de ie kataca
n biliyor, deil mi?"
"Evet, efendimiz Barahip."

S h e m ' e de anlatt. Bayazman, bunun zerine Barahip'in

Belki de Yahuda'nm zihninde mantkla lgnlk ara

odasna girdi. Yahuda, bir sre sonra nihayet Kayafas'n

sndaki snr o anda ortadan kalkmt. Ciddi bir dnce

huzuruna getirildi.

bozukluuyla, sa hakknda atp tutmaya balad.

306

307

13. H A V A R

GORDON THOMAS
"retmenim

srekli fikir deitirip duruyor, efendimiz

Barahip. Bir an Cennet Krall'nm gereklemek zere oldu

unu sylyor, sonra hibir ey yapmyor! Aylardr byle de
vam ediyor. Bir ey balatyor, sonra duruyor. imdi de vakti
nin geldiini sylyor. Belki de ziyafet sonrasnda Getsemani
bahesinde hepimizin kendisine katlmamz istemesinin nedeni

daha sonra Yahuda'ya ynlendirilen saldrnn temelini

gstermek pek m m k n deildir:
"Yahuda kariyot bir hrszd; elinde tuttuu grubun ortak
para kesesinden srekli para aryordu."
Hrszlk sulamasyla ilgili yeterince kant yoktu ve
sa bu konuda hazineciye gveniyordu.
Acaba Y a h u d a ' n m bu ihaneti ok beklenmedik olduu

budur."
sa'nn Passah ziyafetinden sonra Kuds iindeki en
tenha blgelerden birine gitmesinin nedeni, Kayafas' d

iin, gemiteki bir gnaha dayandrma ihtiyac m du

yulmutu?
Peki Yahuda'y sa'ya ihanet etmeye iten ey neydi?

ndrmt.
"retmeninle konumak isterim. Planlarn bir de onun
azndan dinlemek isterim, kariyot."
"O'nu size getirebilirim, efendimiz Barahip."

Baarl bir dnyevi devrim beklentilerinin boa ktn

grmenin yaratt hayal krklyla zihinsel bir rahatsz
lk m geilmiti?

"Hayr. O'nu Getsemani'den getirmesi iin Tapnak muha

Yoksa artk o kadar ge olmasna karn, Yahuda hl

fzlarn gndereceim. Peki karanlkta O'nu nasl tanyacak

sa'y bir devrim y a p m a k konusunda ikna edebileceini

lar?"

mi umuyordu? sa'nm gleri bu kadar byk olduu

"O'nu yanandan peceim, efendimiz Barahip."

iin, kendisinin anlad tek ekilde mcadeleye girierek,

btn olumsuz artlara karn zafer kazanabileceini mi

Yahuda bunu yaparak, tarihteki en kt karakter hali

dnyordu? Acaba Yahuda, T a p m a k yetkililerine gide

ne geldi; artk hainlik kavram iin en m k e m m e l rnek

rek olaylar balatmak m istemiti? Bu ekilde sa'mn b

ti. Peki bandan beri niyeti bu muydu?

Yahuda aralarna katldndan beri, dier havariler
onun kendi kafasnda bir eyler kurduunun farknday
dlar. Daha sonra, saduyu adna, yle diyeceklerdi:
"sa kimin kendisine sadk olduunu ve kimin ihanet edece

tn ulusu birletirebilecek biri olduunu gstermeyi mi

ummutu?
Yahuda kariyot dier havarilerle Passah ziyafeti iin
bulumak zere dar karken, bu sorular da sonsuza
dek cevapsz kalacakt.

ini bandan beri biliyordu."

A m a Yahuda'nm bandan beri komplo planlar yapt

O akam, Barahip'in bir m a h k e m e dzenledii habe

na dair kant yoktu. Tek belirgin gnah, taknt derece

ri Antonia Kalesi'ne ula. Duruma Byk Sanhedrin'de

sindeki hrsyd. Mecdelli Meryem'i deerli yan satmak

deil, Annas'n saraynda yaplacakt. Gemite, sarayn

iin ikna etmeye alrken, bunu aka gstermiti. A m a

byk duvarlar sadece dinsel yarglamalar iin kullanh-

308

309

GORDON THOMAS

13. H A V A R

yordu. Pilatus'a, suun Yahudi kanunlarna gre Tanr'ya

bir kse ve kadehle bir kutlama yerinden dierine giden

kfretmek olduu duyuruldu. Sulanan kii sa idi.

leri gryordu.

Vali konuyla fazla ilgilenmedi;

Mecdelli Meryem ehrin alt ksmmdaki teraslardan birindeydi ve bir sre havarilerin oturduu terasa baktktan

ehrin aa ksmndaki terasta, dier kadn ve

sonra, dikkati Claudia Procula'ya kayd.

Mecdelli Meryem, Passah yemeini paylayorlard. Ye

Bir an iin iki k a d m birbirlerine bakyor gibiydi.

mekten nce hep birlikte dua ettiler. Sonra kzarm kuzu

A m a sonra Claudia Procula gzden kayboldu.

ve arap btn masada dolatrld; btn yiyecekler trensel bir ekilde servis yapld. Bir yemek dnda, btn
ehirde normal Passah yemei yeniyordu.

Bir sre sonra, bir grup Tapmak muhafz ehirden

kp Getsemani'ye yneldi.

Baka bir terasta, sa havarileriyle birlikte son kez otu

ruyordu; onlara neden lmesi gerektiini aklayacakt.
nce;
"eline ekmek ald, kredip ekmei bld ve onlara verdi.
'Bu sizin urunuza feda edilen bedenimdir."'
Sonra onlara arap verdi ve yle dedi:
"Bunu iin. RH benim kanmdr ve sizin urunuza aktlan
kanmla gerekleen yeni antlamadr."
Ekmei ve arab semesi, kastlyd. kisi de olacakla
rn habercisiydi. Baak ekmek haline gelmeden nce, zor
lu bir k atlatmak, deirmen talarnn altnda ezilmeli
ve atete piirilmeliydi. zmler ise arap haline gelme
den nce birinin ayaklan altnda ezilmeliydi.
lk komnyonu havarileriyle paylarken, onlarn da
grkemden nasiplerini alacan haber veriyordu. Hepsi
daha sonra O'nu anmak iin aynsn yapacaklard.

Claudia Procula, kale surlarnda tek bana durmu,

aadaki haclarn kutlamalarn izliyordu. Bazen elinde
310

311

18

Mecdelli Meryem, terasta durduu yerden sa'nm eh

re ncekinden farkl bir ekilde girdiini grd. lk geli
inde bir eein srtnda olmasna karn, muzaffer bir
kral olarak karlanmt. imdiyse hi diren gsterme
mesine karn, Getsemani'den srklenerek getiriliyordu.
Bu davran, baka bir kehaneti daha doruluyordu. Yeaya, insanlarn Mesih'i tanyacaklarn, nk "kesilme
ye gtrlen bir kuzu gibi srkleneceini" sylemiti.
Daha sonra, Mecdelli Meryem O'nun tutuklanmasyla
ilgili detaylar renecekti. Tapmak muhafzlar geldiin
de, sa bir zeytin aacnn altnda dua ediyordu. "Kendisi
iin geldiklerini bilerek, O onlara gitti." Petros klcn eke
rek sa'y savunmak iin harekete geti ve muhafzlardan
birinin kulan uurdu. sa hemen yaray iyiletirdi ve
Petros'u azarlad. "Klcn knna koy. Bu, Babamn bana
verdii kadeh; imeyeyim mi?"
O zor anda bile, sa havarilerinin en nemli analoglarndan birini hatrlamasn istiyordu; yani kadehi. Son
yl boyunca, kurtuluun sunduu kadehin iinde sakl ol
duunu vurgulayp durmutu. kencenin eiindeyken,
313

13. H A V A R

GORDON THOMAS
bir kez daha kadehin iindekinin her eyi daha dayanlr

Haberi duyduunda, Mecdelli M e r y e m ' i n ilk tepkisi,

tand en gl kiiden yardm istemek oldu. Nikode-

kldn belirtiyordu.
Yahuda ne kt ve sa'y yanandan pt. Muhafz

m u s ' u n evi yakndayd ve Meryem'in kabul edilmesi

lar sa'ya doru uzanrken, sa onlar durdurdu. "Yoksa

uzun srmedi. Nikodemus, h e m e n soruturma yaplmas

Babam'dan yardm isteyemez miyim sanyorsunuz? ste

iin hizmetkrlarna emirler yadrd. Hizmetkrlar dn

sem, h e m e n u an bana on iki tmenden fazla melek gn

dklerinde, sa'nn A n n a s ' m saraynda yaplacak bir

derir."

m a h k e m e d e yarglanaca haberini getirdiler.

sa'nn " t m e n " kelimesini kullanmas, R o m a kuv

G e c e m a h k e m e yaplmas alldk bir durum olma

vetlerine bir gndermeydi. A m a on iki tmenlik bir me

makla birlikte, baarl bir yasal savunma yapmak iin za

lek ordusu, asla dnyevi bir ordunun baa kabilecei

m a n yoktu. Tek umut, su ayn zamanda R o m a ' y a kar

bir ey olamazd. Bu szlerin Yahuda'y heyecanlandr

ilenmise, Kanun'un lm cezasma izin vermemesiydi.

dndan k i m phe edebilirdi? Nihayet bu noktada, Ya

O z a m a n dava doruca Pilatus'a gtrlrd.

huda uzun sredir bekledii eye kavumutu; stelik

N i k o d e m u s , yeterince delil b u l a m a y a c a iin valinin

bu, sa'y yetkililere teslim etmeye karar verdii anda ol

sa'y serbest b r a k m a k zorunda kalacana inanyordu.

mutu.

A m a te yandan, Pilatus halkn fikrini de hi phesiz

A m a bir sonraki anda, sa muhafz kumandanna dn

dnde, btn umutlar rtecek szler syledi:
"Bir haydudun peindeymi gibi beni kl ve sopalarla m
yakalamaya geldiniz? Her gn tapnakta oturup ders veriyor
dum, beni tutuklamadnz. Ama btn bunlar, peygamberle
rin yazdklar yerine gelsin diye oldu."
sa ne kt ve havarilere gitmelerini emretti. "O za
man rencilerin hepsi O'nu brakp kat."
sa da daha azn ummamt.

dikkate alacakt. sa karizmatik bir figrd; O ' n u geer

li bir n e d e n o l m a d a n ldrmek, haclar fkelendirebilirdi; o z a m a n da Pilatus hi istemedii bir direnile kar
lard.
Nikodemus, Mecdelli M e r y e m ' e yapabilecekleri baka
bir ey olmadn syledi; Beytanya'ya sa'nn annesinin
v e M e r y e m ile M a r t a ' n n y a n m a dnebilirdi. i m d i
sa'nn takipisi olan herkes, tutuklanma riskiyle kar
karyayd.

A m a muhafz kumandannn askeri zihin yapsna g

re, sa'nn yakalanm olmas hl bir sorundu. Havariler

A n n a s ' m saraynn byk salonunda, hizmetkrlar

destek toplamaya gidebilirlerdi. Yaknda tutsa serbest

m a h k e m e salonunun son hazrlklarn tamamlyordu.

brakmak iin bir grup gelebilirdi. Kuds'e direkt yoldan

S h e m tarafndan ynetilen yazmanlar, parmenleri ve

gitmek riskli olacakt. Bunun yerine, Tapmak muhafzlar

kanun kitaplarn krsnn arkasna yerletiriyorlar, si

ehir duvarlarnn olabildiince dmdan ilerlediler.

yah cppeli yarglar da yerlerini alyorlard. Hepsi Sadu-

314

315

GORDON THOMAS

13. H A V A R

ki idi. Kayafas, mahkemede hibir Farisi yargcn bulun

buna aldrmad; sadece kendi davranlarnn lsn

mamasna dikkat etmiti.

elden karmamak iin dikkatini toplad.

Barahip her zamanki gibi gsterili cppesini giy

Musa, onlarn atalarm srgne gtrdnde, veba

miti; bununla otoritesini vurguluyordu ve durumadan

salgnna hep birlikte direnmilerdi, nk hepsi, hayat

nce dier yarglara etkileyici bir konuma yapmaya

n Musa'nn Sina Da'ndayken T a n n ' d a n ald K a n u n ' a

hazrd.

gre yaamaya kararlyd. Krk yl boyunca On Emir in

Krsnn nnde durdu ve gzlerini onlardan ayr

sanlara yol gstermiti. K a n u n ' u izleyerek T a n n ' n m onlar

madan konutu. nce K a n u n ' u n Yahudi halk ve Tapnak

iin setii bu topraklara gelmilerdi. R o m a daha kk

iin nemini vurgulad. Kutsal Kanun olmadan, Yahudi

bir kyken, Kuds'n bin yllk bir gemii vard.

halk var olamazd. Ardndan her birinin suratlarm ince

Ardndan, ekirge saldns gelmiti. Bir kez daha, Tan

lemeye devam ederken, szlerinde yanllk bulmalar

r onlar korumutu. Tarihlerinde saysz kral ve byk li

iin m e y d a n okur bir tavrla, karlatklar sorunu akla

der gelip gemiti. U l u s u m u d u n u kaybettii bir anda,

d. Daha nce de sahte peygamberler gelip gemi, her bi

Davut'un karsnda Goliath dize gelmiti. Her seferinde,

ri halk felakete srklemiti. A m a hibiri bunun gibi Ta

Kutsal Kanun Tableti'nin Kuds'teki Tapnak'ta var ol

pmak binasm ykma tehdidinde bulunmaya cesaret ede

maya devam etmesini garantilemek iin Tanr onlar ko

memiti. Nasral hak ettii cezay almalyd.

rumutu.

Usta bir hatip olan Kayafas, bir kez daha duraksayarak

Kayafas' dinleyenler bunlar zaten biliyorlard. A m a

sylediklerinin sindirilmesini bekledi. Yarglarn arka

daha nce hi bu kadar gl bir ekilde hatrlatlmam-

snda toplanan yazmanlar, muhtemelen tarihleri boyunca

lard.

en nemli anlardan birine tank etmek zere olduklarn

Nebuatneser ilk T a p m a k binasn yktnda ve Yahu

anlamlard. Barahip yava ve ll bir ekilde anlat

di halkn Babil'e srdnde, Kutsal Tablet yine korun

maya devam etti.

mutu. srail topraklarnda sadece iki yz bin kii kalm

Firavunlar g kullanarak atalarn kendi tanrlarnn

t. Ve sadece be bin kii geri dnmt.

nnde dize getirmeye altklarnda, Yahudi halk T e k

Kayafas sylediklerini vurgulamak iin yine duraksad.

Gerek Tanr'ya ihanet etmektense, lmeyi tercih etmi

Btn Yahudiler, hayatta kalmay baaran insanlarn

lerdi; nk bu ilk kurald: Baka Tanr yoktu. Yine bin

soyundan geliyordu. Ellerindeki tek ey, inan gcyd.

lercesi katledilmiti. Bu, Yahudi rknn ilk ayd, ama

A m a bu, Tapmak b i n a s m m ikinci defa yaplmasn sala

sonuncusu deildi.

mt; bylece inanmaya ve yaamaya devam etmilerdi.

Yarglar balaryla onaylamaya baladlar. En iyi

rencilerinden biri onlara tarih dersi veriyordu. Kayafas
316

Bu gece burada o l m a l a n n m nedeni de buydu. K a n u n ' a

kar gelenlere hadlerini bildirmek!
317

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Kayafas, kendi ruhunun derinliklerinde kkryordu;
duyduu acy dinleyicileri ve onlardan nce gelenler de

gibi grnyordu. Barahip bir aa bir yukar yrrken,

sessizliin bir sre daha devam etmesine izin verdi.
"Suriyeliler geldiinde olanlar hatrlyor musunuz? Asla

paylayordu.
Kral Davut, bir gn kendi soyundan birinin gelip, Ya
hudi halkn kurtaracan sylemiti; bu kii Mesih idi.
O'nun gelmesi iin asrlar boyunca beklemilerdi. Yahudi
halk, bir ulusun hak ettiinden ok daha fazla ac ekmi
ti. Peki bunun nedeni neydi? nk inanmak istiyor, ina
nyorlard; inanmaya devam etmeliydiler! Bir gn huzur
iinde ve zgrce ibadet edeceklerine inanmalydlar. Ya
hudi halknn ezelden beri istedii ey buydu. T e k Gerek
Tanr'ya kranlarm sunmak. Bunun iin kltan geiril
milerdi. B u n u n iin armha gerilmi, bunun iin kafala
r uurulmutu. Akla gelebilecek her trl lm bu ulus
tatmt. B u n u n tek nedeni, inanmaktan vazgemeyi red
detmeleriydi. nk bir gn Beklenen Kii'nin geleceine
kesinlikle inanyorlard!

bylesine bir zalimlik grlmemiti. Kocalar Tapmak'ta ibadet

etmek istedii iin, bir hafta iinde bu ehirde yz kadna teca
vz edildi. Ama kocalar gelmeye devam etti. te inancn ger
ek anlam budur. Suriyeliler atalarmzn ocuklarn beikle
rinde ldrdklerinde, babalar yine gelmeye devam etti. n
k biz buyuz! Tann'nm korkusuyla zgrce yaamaktan baka
bir ey istemeyen, inanl insanlarz. Altm yl nce, byle
bir Passah festivalinde, Pompey ordularyla zerimize yrd.
nancyla, zalimliiyle, tam bir pagand. Srf zevk iin rahiple
rimizden birini armha gerdirdi. Kutsallarn Kutsal'nda otur
du ve Tanr'ya kendisini gstermesi iin meydan okudu. nsan
larmz bylesine hakaretlere de katlandlar, nk bir gn kur
tarlacaklarna inanyorlard. O gn Mesih gelecekti. Caesar
buraya geldiinde ben daha ocuktum. Babamzn ne dediini
hepiniz hatrlarsnz: Caesar, tek iyi Romal idi. Bize sayg du

Kayafas sessizleti, gzlerini kapad ve bir an iin, o

zamana dek grmezden geldii, bastrd ve unutmaya
alt korkun anlarla sarslr gibi grnd; sonra yine
szlerine devam etti:

yuyordu. Huzur iinde ibadet etmemize izin veriyordu. Peki ya

dl? Kendi insanlar onu ldrd."
Olduka uzun bir konumadan s o m a , Kayafas konuyu
nihayet sa'ya getirdi.

"Tanr'ya inanmak! Hepimiz varlmz bununla bulduk.

"Nasral, kurtuluun kendi elinde olduuna dair herhangi

kinci Tapnak, Sanhedrin, ikisi de inan adna ykseldi. Kanun

bir kant sunmad. Ama tam aksine, en tehlikelisi olduunu

da inantan geldi. Atalarmz Tanrnn Kanunlar ile yargla

gsterdi: Kendi insanlarn sahte vaatlerle kandran bir Yahudi.

dlar. asr nce imdi sizin oturduunuz yerde oturanlar,

Bu yzden, grevimizi yapmak konusunda tereddt etmemeli

Yunanca'nn

yiz. Bir hainin bizi kandrmasna, insanlarmza ihanet etmesi

insanlarmzn

milli dili olmasn

reddettikleri

iin skender tarafndan ldrldler. Bu insanlar, Tann'nm

onlara verdii dilde ilahiler syleyerek lme gittiler!"
Kayafas bir kez daha duraksad ve yarglarn yzleri
ni inceledi. Sanki her biri o ilahileri sylemeye balayacak
318

ne izin vermemeliyiz."
Barahip bu nutuktan sonra krsnn arkasnda yeri
ni alrken, S h e m muhafz kumandanma sa'y getirmesini
emretti.
319

13. HAVAR

GORDON THOMAS
Beytanya yaknlarnda kk bir ordu toplanyordu.

sa adama, " E e r yanl bir ey syledimse, yanlm

Getsemani'den kaan havariler, sa'nn tutukland ha

gster!" diye cevap verdi. " A m a sylediklerim doruysa,

berini h e m e n yaymlard. Yuhanna ve Petros, Kuds'ten

niin bana vuruyorsun?"

yeni dnmlerdi ve sa'nn hapis tutulduu yerdeki mu

hafzlarla konumulard. eride, Petros O'nun takipisi

G e c e boyunca Claudia Procula sk sk kocasn uyand

olduu iin kez sorgulanmt. Her seferinde, ateli bir

rp durmu, ona sa'ya ok byk zarar greceim rya

ekilde bunu inkr etmiti.

snda grdn sylemiti. Kocasndan Kayafas ile ko

imdi etraf kalabalkken, cesareti geri dnmt. Bir

kurtarma operasyonu balatmak konusunda dierlerinin

numasn ve sa'y kurtarmasn istemiti. Pilatus ise bu

nu reddetmiti. Bunun zerine Claudia o n u uyarmt:

planlarn onaylyordu. Bunu nasl yapmalar gerektiini

"Bu iyi adama zarar gelmesine izin verme."

tartrken, Mecdelli Meryem yanlarna geldi.

Petros nasl iki kez sa'y inkr etmise, Claudia Procu

A m a Mecdelli Meryem onlara sa'nm hibir ekilde

la da t a m aksine kocasn birok kez uyarmt.

iddet istemediini hatrlatt. Onlara "esenlikle gidin," de

miti. Mecdelli Meryem dier havarilere glmsemediy-

Kurtarma operasyonundan vazgetikten s o m a , M e c

se bile, en azndan sonunda sa'ya neler olduunu anla

delli M e r y e m ile s a ' n m annesi M e r y e m , afaktan nce

maya baladklar iin memnundu.

K u d s ' e dnmlerdi. n c e A n n a s ' m sarayma girmek is

Sonunda sa kendi iinde dzeni kurulmu m a h k e m e

temilerdi, ama ieri alnmamlard. B u n u n zerine tek

tarafndan sulu bulundu. O'na yneltilen btn sula

rar N i k o d e m u s ' u n evine gitmilerdi. Yarg, sonusuz ka

malarn cezas lmd, ama bu cezann infazm, ancak

lan giriimlerinden yeni dnmt. A m a henz her ey

R o m a yetkilileri gerekletirebilirdi.

bitmemiti; Byk Salon'da, yarglarn sa'nn aleyhinde

Durumann sonunda sa'ya kendini savunmak iin

neler syleyecei soruldu ve O da yle cevap verdi:

kesin kantlar bulamadklar ynnde hl sylentiler do

layordu.

" B e n sylediklerimi dnyaya aka syledim. Her za

man btn Yahudilerin toplandklar havralarda ve tap

Sabah borazanlar ttnde ve T a p m a k borular he

nakta ders verdim. Gizli hibir ey sylemedim. Beni ne

m e n karlk verdiinde, sa'nm durumas hl devam

den sorguya ekiyorsun? Konutuklarm iitenlerden

ediyordu. sa'y soru yamuruna tutuyorlard. Ne kadar

sor. Onlar ne sylediimi biliyorlar."

z a m a n d r Kurtulu p l a n l a n kuruyordu? Tapmak yneti

sa bunlar syleyince, yannda duran grevlilerden bi

ri, "Barahip'e nasl byle karlk verirsin?" diyerek O'na
bir tokat att.

m i n i ykmak m istiyordu? Hkmdarl kaldracak my

d? mparatorluk Valisi'ni srail'den atacak myd?
sa bu sorularn hibirine yant vermedi. sa'nm yz ifa-

320

321

GORDON THOMAS

13. H A V A R

desi glyd; sanki Kayafas'm son bir soruya hazrland

m bilir gibiydi. Barahip btn otoriterliiyle sordu:
" T a n n ' n m adna sana y e m i n ettiriyorum; syle bize,

Bu arada, Barahip, Yeaya'nm bir zamanlar Mesih'in

pagan ellerine teslim edilecei konusundaki kehanetinin
gerekletiini d n m e k iin durmad bile.

T a n n ' n m yaayan olu Mesih, sen m i s i n ? "

Kayafas, sa'y mutlak doruyu sylemesi gereken bir

Sabah afak skerken, Tapnak'ta olaan hareketlilik

pozisyona sokmutu. B u n d a n kaamaz, yalan syleye

baladnda, Yahuda elinde para kesesiyle ieri dald.

mezdi. Dorudan baka bir ey olmayacakt. Sadece ger

Ksa sre sonra, sa'y teslim ettii iin hak ettii otuz g

ei syleyecek ve Tanr O'na yardm edecekti.

m hazinecinin eline frlatan Kayafas'm huzuruna ge

Sessizlik uzadka uzad. Herkes cevab bekliyordu.

"Sylediin gibidir," diye karlk verdi sa. "stelik size
unu

syleyeyim,

bundan

sonra

nsanolu 'nun,

kudretli

Olan'n sanda oturduunu ve gn bulutlar zerinde gel

tirildi.
Yahuda paray yere att ve ac dolu bir ifadeyle haykr
d: " B e n gnah iledim: Susuz birini ele verdim!"
Rahipler ona aldrmadlar. S h e m yere salan paray
toplad ve kan paras olduu iin T a p m a k hazinesine geri

diini greceksiniz."
"Tanr'ya kfretti!" diye haykrd Kayafas. Bir an sonra,
dier yarglar da ayn sz tekrarladlar.
Bu szlerden sonra yarglar cppelerini paraladlar.

konamayacan syledi. Bunun zerine yabanclar iin

bir mezarlk olarak kullanmak zere ehir dndaki bir
araziyi almak zere kullanmaya karar verdiler.

Bu ifade, Yakup'un olu Yusuf'un lmn duyduunda

Y a h u d a ' n m koarak ehirden ktn gren kii Mec

ve Davut'un da kaynpederinin lm aklandnda

delli M e r y e m idi. Yeni haberleri renmek zere Tap-

verdikleri tepkiyle aynyd ve ac ekmeyi sembolize edi

nak'taki Kadnlar Avlusu'na gidiyordu. Yahuda o n u n

yordu.

sesleniine kulak asmad ve lgn gibi gzlerle bakarak

Kayafas, dier yarglara dnd. "Baka tank arma

mza gerek var m?" diye sordu. "Tanr'ya kfrettiini duy
dunuz.

k o u p uzaklat.
B u , nefret ettii bir ey yapt halde, pimanln belirtememi birinin hareketiydi. Yahuda, paray geri frlat

Grnz nedir?"

Yarglann tm O'nu sulu buldu.

masnn kendisini kurtaracan sanmt; a m a rahipler

Kayafas, sa'ya dnd ve cezasmm lm olduunu, bu

o n u n susuz bir adam l m e gndermesine aldrmam

yzden R o m a valisinin huzuruna gtrleceini aklad.

lard bile. Bu olayn etkisiyle, son akl krntlarn da kay

Bu szlerle, Kayafas btn istediini elde etmiti. sa

betti.

Kanun nnde olabilecek en byk sutan h k m giy

ehir duvarlarnn dna ktnda, koarken bir

miti. imdi Pilatus sa'nn armha gerilmesi kararn ve

kntya takld ve bir aacn dibine yuvarland. Belindeki

recek ve infaz emredecek olan kiiydi.

kemeri karp halka yapt ve aaca trmand. Kemerin bir

322

323

GORDON THOMAS
ucunu dallardan birine balad, halkay boynuna geirdi
ve atlad. Sylendiine gre, ip koparak onu yerdeki ta
larn zerine savurmadan nce, Yahuda birka kez ileri
geri sallanmt.

19

sa'ya Kuds boyunca yolculuunda, O'nunla alay eden ve aralarnda T a p m a k rahiplerinin de bulunduu ka
labalk bir grup elik etti. D a h a birka gn nce sa'y
krallar olarak kabul etmi olan haclar, imdi O'nunla
alay ediyor, yzne rk meyve ve sebzeler frlayor,
azd bir sulu gibi davranyorlard. A m a sa gzn bile
krpmyordu; kendisinin merkezinde olduu bu dram
sonuna kadar yaamaya kararl bir ekilde baklarn ile
ri dikmiti. B u n u kendisi iin sememiti; insanolunun
kurtuluu iin bu gerekliydi.
Mecdeili Meryem, sevgili retmeni'ne elinden geldi
ince y a k m olmaya alyordu. O da son derece kararly
d ve yznde baka bir ifade yoktu; o n u n durumunda
olan bir kadmn baka trl davranamayacann farkn
dayd. O anda sa'nn bana gelenler, daha nce kendisi
n i n M e c d e l l i M e r y e m ' e olacan syledii eylerdi.
sa'ya frlatlan sebze ve meyvelerin paralar ona da s
ramt, a m a kendisinin kastl bir hedef olmadn bili
yordu; n k kimse o n u tanmyordu. Sadece sa'ya duy
duklar fkeyle gzleri kararmt.

324

325

13. H A V A R

GORDON THOMAS
H e r o d e s Antipas'n sarayna ulatklarnda, Mecdelli

Bu yzden, sk sk sulular Herodes Antipas'n huzu

M e r y e m muhafzlar kalabal durdurmak iin kapy sar

runa getirilerek, Vaftizci Yahya'nn reenkarnasyonu olup

madan n c e ieri girmeyi baard.

olmadklar kontrol ediliyordu. Byle bir olaslk asla g

Haber geleli ok olmamasma karn, Herodes Antipas

rnmemesine karm, Herodes Antipas onlara inanlma

baz hazrlklar yaptrmt. Avluya bir taht yerletirilmi

yacak kadar kibar davranyor, sonra da salverilmelerini

ti. Etrafnda M o l a t h ' m adamlar ve maiyetteki kiiler var

emrediyordu.

d. T a p m a k grubu iin de bir yer ayrlmt.

Mecdelli Meryem, kendisini seyircilerin arasnda sk
m bir halde buldu. Etraflar saray muhafzlaryla evrili
olduundan, imdi herkes sessizdi.
Kayafas ve Annas, tahtn bir yannda duruyorlard.
Gergindiler; muhtemelen hl akllarnda Herodes ile son

Btn bunlar, Herodes Antipas'n sa'y grdnde

verdii tepkiyi aklyordu. Luka'nn bildirdiine gre,
Herodes O'nu grdnde ok m e m n u n olmutu. U z u n
zamandr bu an bekliyordu ve kendisi iin birka m u c i z e
gerekletirmesini umuyordu.
Belki o anda bir mucize gerekletirilmesi, Herodes

grmeleri vard.
sa, T a p m a k ve saray muhafzlarnn kumandanlarnn

Antipas' sa'nn gerekten de Vaftizci Yahya'mn reenkar

nasyonu olduuna inandrabilir, bylece salverilmesini

ortasmdayd.
Herodes saraydan ktnda, bandaki ta da glm

salayabilirdi. A m a sa daha nce kendi kan iin asla

semesi gibi arpk duruyordu. Omuzlarna bir kraliyet

m u c i z e gerekletirmemiti. sa bakalarna kim olduu

pelerini rtmt. Onu gren birou, az nce iki imi

nu kantlamak iin bu tr g gsterilerine bavurmaktan

olduunu kolayca syleyebilirdi.

holanmyordu. imdi de bunu yapmayacakt.

Mecdelli Meryem, bu adam "Mesih'in habercisi"ni l

dren kii olarak tanyordu. Herodes'in isminin artr
d kavramlara -ehvet dkn, ensest eilimli ve kabaimdi yenileri de eklenmiti: Sa solu belli olmayan ve
batl inanl.
Vaftizci Yahya'nm ldrlmesini emrettiinden beri,
Herodes onun hayaletinin geri dnp intikam almasn
dan korkuyordu. Erken yalarndan beri, babas Herodes
Antipas' dini, byyle birletirmesi iin tevik etmiti ve
buna, hainlikle ldrlm insanlarn lmden dnmesi
de dahildi. Herodes, Vaftizci Yahya'nn bu tr gleri ol

Herodes Antipas, bir kez daha sa'dan gerek g c n

ortaya koymasn istedi.
sa sessizliini korudu. Gururlu bir ekilde dimdik
durmaya devam etti.
H e r o d e s Antipas deli gibi glmeye balad.
"Tek bir numara! Hepsi bu. Tek bir numara ve seni serbest
brakacam."
Maiyetindekiler de b u n u tekrarlad: "Tek bir numara ve
zgr kalacak! Tek bir numara ve zgr kalacak!"
sa hl sessiz ve hareketsizdi. A m a yeni vaaz verme
ye balad zamanlarda bu olay bildirmiti:

duuna inanyordu.
326

327

13. H A V A R

GORDON THOMAS
"Bana
bilgiden

seslendiklerinde,
nefret edecekler ve

onlara

cevap

nk

her ne kadar yksek bir pozisyonda olsa bile, kanunlarla

seecekleri"

ilgili konulara karmaya hakk yoktu. Pilatus'a sadece

vermeyeceim,

Tanr'dan korkmamay

Herodes Antipas, hizmetkrlardan birine bir testi su

getirmesini syledi. A d a m geri dndnde, hkmdar
sa'ya dnd. "Suyu araba evir ve zgr ol."
Kalabalk bir kez daha tekrarlad: "Suyu araba evir,

kars olarak yaklaabilirdi.

A m a Pontius Pilatus o n u n mesajma karlk vermemi
ti. Kendi zayflklarnn tutsa olmu bir a d a m gibi, Pila
tus da cevap v e r m e m e k gibi kolay bir yolu semi, Hero
des Antipas'n konuyu zmlemesini u m m u t u . A m a

zgr ol!"
sa testiyi ona geri uzatt. Herodes Antipas nce testi

grne baklrsa, bu u m u d u boa kmt.

ye aptal aptal bakt, sonra yanmdakilerden birinin kafas

te yandan, Claudia Procula grd ryalardan son

na indirdi ve adamn bamdaki yaray iaret etti. "Onu iyi-

ra artk bir pagan deildi; imana gelmiti. Romal kadn

letir!"

lar arasmda O'na ilk inanan kii olmutu; Kurtarc olarak

"Onu iyiletir, zgr ol! Onu iyiletir, zgr ol!"

Herodes Antipas tahtndan kalkt ve s a ' n m n n d e
durdu; pelerinini karp, O ' n u n omuzlarma yerletirdi.
Sonra aniden deli gibi glmeye balad; Kayafas ve

grd adam kurtarmak iin her eyini riske atmt.

Pilatus kale kapsna gitmeden nce, muhtemelen kar
snn yollad notu kimsenin grmemesi iin niformas
nn altna gizlemiti.

Annas aresizce birbirlerine bakyorlard. Barahip, Tap

Pilatus taht ile hi ilgilenmeden, doruca Kayafas'n

nak muhafzlarnn kumandanna sa'y oradan karmas

nnde durdu. Annas, Barahip'in bir adm arkasmdayd.

iin bayla iaret etti. bu olaylarm ans, hayat boyunca

sa bir yanda duruyordu ve Tapmak muhafzlar ku

Mecdelli M e r y e m ' i izleyecekti.

m a n d a n O'nu kolundan skca tutuyordu. T a p m a k mu

hafzlar ve rahipler, etrafnda yarm daire eklinde dizil

o k gemeden grup Antonia Kalesi'ne geri dnmt.

milerdi.

Kendi dairesinin penceresinden, Claudia Procula kocas

Pilatus'un akmdan neler geerse gesin, yz bir mas

nn bir kez daha kale kapsna doru yryn izliyor

ke gibiydi. Barahip o n u gerekten kandrm, mparator

du. Onunla birlikte giden Maksimus'un elinde bir par

luk statsyle alay etmi, bar korumak iin aralarnda

m e n vard.

yaptklar anlamay bozmutu. Kayafas ise gcne bir de

Claudia Procula, Herodes Antipas'tan gelecek cevap

kalabaln fkesini eklemiti. Pekl; o halde Pontius Pi

beklenirken, kocasma bir mesaj gndermiti: "Daha nce

latus bu Barahip'e gerek otoritenin kimde olduunu

hi kimse, Nasral'nn konutuu gibi konumad." Ve sa'nm

gsterecekti.

serbest braklmas iin Pilatus'a yalvarmt.

Bundan daha fazlasn yapamazd. Bir kadn olarak,

328

Pilatus, sadece Kayafas ile konutu. sa'y zaten sorgulam olduunu ve T a p m a k mahkemesinin O'na yneltti-

329

13. H A V A R

GORDON THOMAS
i sulamalarla ilgili hibir delil bulamadm Barahip'e
hatrlatt. "Bu adamn lm cezasn hak edecek bir su ileme

Patus askerlerine sa'y T a p m a k gzetiminden alma

larn emrederken, kalabalk barmaya balad:
"Nasrah'y

dii ak. Serbest braklmal."

Mecdelli M e r y e m , Kayafas'm yzndeki ifadeyi hi
unutmayacakt. Annas eilmi, onun kulana bir eyler
fsldyordu. Pilatus kaleye doru yrmeye balam ve
Maksimus ne yapacana karar veremiyor gibiydi.
O anda Kayafas bir kez daha gr sesiyle konutu: "Lor
dum; Passah festivalinde, Roma, Tapnaa kar ilenen sula
rn cezalandrlmasna izin veriyor. imdi sulunun tarafnz
dan cezalandrlmasn sizden talep ediyorum."

cezalandrn!"

Kayafas sordu: "O'nu krbalatacak msnz?"

Krba, Romallar'n byk sular iin kullandklar
standart bir yntemdi. A m a aletin seimi, cezann infaz
n gerekletiren kiiye kalyordu. Pilatus kan karacak,
ama eti ve kemii paralamayacak hafif bir alet kullanl
masn emredebilirdi. Aksi takdirde tuzlanm bir kam
kullanlrd ve bu da sadece armha gerilmeden nce
olurdu.
Pilatus'un niyeti kalabaln kana susamln bastr

imdi aknlk sras Pilatus'tayd; Maksimus kanun

m a k iin byle bir ceza uygulamakt. Elbette ki sa'nn be

larda gerekten de byle bir dzenleme olduunu ona

deninde derin yara izleri kalacakt, ama yine de yaaya

aklad.

cakt.

Valiyle d a n m a n a r a s m d a

neler k o n u u l d u u n u

bilmiyoruz, a m a ksa bir sre sonra Pilatus, Kayafas'a

Kalabalk, olacaklar hissetmi gibi, tekrar haykrd:

"O'nu armha gerin!"
Kayafas sesini duyurabilmek iin barmak zorunda

dnd.
"Elimde bir Yahudi sulu var; Bar-Abbas; direni lideri.
Vergi toplayclar ldrd iin idamn bekliyor. O, bu ka

kald. "Lordum, kanunlarnza gre kamlamadan sonra ar

mha gerilme ilemi geliyor. Sizden bunu uygulamanz talep
ediyorum."

nuna gre yarglanabilir."

Bu noktada Pilatus durup bekledi; Kayafas, d n p Annas'a, o d n p T a p m a k rahiplerine, onlar da d n p kala
bala fsldadlar.

imdi halk daha da gl baryordu: "O'nu armha

gerin!"
Pilatus fkelendi. "O'nu aln ve kendiniz cezalandrn!"
Olanlardan artk sklmt. Pilatus'un m a s u m olduu

Sonunda kalabaln cevab geldi: "Nasral sa cezalan

drlmal."

na karar verdii bir adamn cezalandrlmas iin, mpara

torluk iradesiyle pazarlk yaplyordu. Bu Pilatus'un tem

Pilatus yeni bir taktik bulmaya alrken, Kayafas ac

maszca bir glmsemeyle onu izledi.
"Pekl, Barahip. Suluyu dverek cezalandracam, son

sil ettii her eyle alay etmek demekti. Artk yetmiti.

"O'nu gtrn! Gidin buradan!"
B u , valinin kendisini sorumluluktan kurtarmak iin
son abasyd.

ra da serbest brakacam."
330

331

13. H A V A R

GORDON THOMAS
A m a Barahip, rahiplerin ve kalabaln da destein

O ani sessizlikte, krbacn her darbesi, kapmn etrafn

den yararlanarak steledi: "Eer bu adamn gitmesine izin

da duran kalabaln kulaklarna ulat. Yanaklarndan

verirsen,

szlen yalara karn, Mecdel M e r y e m gzlerini ak

Caesar'n

dostu

deilsin!"

Bu szler Pilatus'u endielendirmiti. Eer suluyu

serbest brakrsa, gerekten de mparator'un fkesini ze
rine ekebilirdi; hatta R o m a ' y a kar gelmekle sulanabilirdi. B u n u n iin hak edecei ceza lm olurdu.

tutmak iin aba harcad.

i bittikten sonra, ikenceci ayakta zor duran sa'nn
zerine bir kova su boaltt.
sa aniden askerlerin oyunca haline gelmiti. Biri di

Mecdelli Meryem, valinin kale kapsnda bekleyen

kenli tellerden yapt bir tac sa'nn basma yerletirdi.

muhafz eliyle ardm grd. Asker yaklat ve Pila-

H e r yanmdan kanlar akmasna ve vcudu kesiklerle dol

tus'a u z u n bir sopa verdi.

masna karm, sa hl dimdik ve gururlu bir ekilde du

Vali hzl bir hareketle sopay diziyle krd ve iki para

y sa'nn ayaklanrn dibine att. Bu, R o m a geleneklerine
gre l m k a r a n anlamma geliyordu.
Pontius Pilatus nce sa'ya bakt. "armhta ac ekecek

ruyordu. Kale kaprm yaknndaki Mecdelli M e r y e m ' e

bakt.
Bir an baklan bulutuunda, Mecdelli M e r y e m o
gzlerde hl ayn vaadin korunduunu grd; daha iyi
bir gelecek yaklayordu.

sin!"
A r d m d a n adamlarna dnd. "armh hazrlayn!"
Kalabalk tezahrata balad: "Bar-Abbas' serbest bra

d a m grubunun bir araya gelmesi biraz zaman ald.

H e r gne douunda yeni bir gnn balangcm haber

kn!"
Kayafas, sa'ya dnd ve O'nunla son kez konutu:
"Gelecek Passah festivaline kadar,

seni hatrlayan kimse kalma

veren borazan, bu kez sa'nn dnyevi hayatnn bitiini

haber veriyordu.
Askerler, armh kalaslanm sa'nn omuzlarna yerle

yacak."
T a p m a k muhafz kumandan sa'y Romal askerlere

tirdiler. Korkun ekilde krbalanm olmasma ve armh

bir hayli ar ekmesine karm, sa yknn alfanda ezil

doru itti.
Mecdel Meryem, Bar-Abbas'n kapdan karln ve
avluya getirilirken sa'nn yanndan geiini izledi. ki
adam bir an iin gz gze geldiklerinde, Bar-Abbas ba
n eerek sanki bir mesaj vermiti: "Serbest braklmas ge

miyordu. Yavaa kale kapma doru yrmeye balad

nda, kalabalk aniden sessizleti.
Kayafas'a yakn duran Mecdelli Meryem'in nnden
geerken, sa gven verircesine bayla onaylad.

reken ben deilim; Sen'sin."

Kayafas, olup bitenleri ilgiyle izliyordu. sa hzl bir e

branice'de Golgota denen kurukafa saray, K u d s ' n

kilde baland ve giysisinin st ksm karld. S o m a i

kuzeyindeki bir tepedeydi ve armha gerilen kiinin eh

kenceci geri ekildi ve mesafeyi lt.

ri son bir kez grmesine izin verecek bir yerdeydi.

332

333

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Bir grup Romal askerin eliinde Golgota'ya yrr

Bundan soma, sa, Yusuf'un kendi ailesi iin satm al

ken, ou k a d m olan kalabalk bir grup, gzyalar iinde

m olduu bir mezarla yerletirildi. M e z a n n girii bir

onu takip etti. Oraya giderken, sa onlara kendisi iin a

kayayla kapatld; tpk Lazar'n mezarmda olduu gibi.

lamamalarn syledi, ama ektikleri ac, ilk kez retm e n ' e kar gelmelerine neden oldu.
Mecdelli M e r y e m ' e ve sa'nn annesine, armha yakn
olmalar iin zel izin verilmiti. Tanr'nn kendisi insa

Sonrasnda abat gnnden sonra mezara kimin baha

rat serpeceine karar verdiler. Ama Mecdelli Meryem g
nll olduunda, dierleri itiraz edemeyecek kadar bit
kindi.

nolunun bu aybn gizlemeye alrm gibi, le sa

atinde akam karanlnn kn izlediler.
Askerler sa'nm kanlar iindeki giysilerini kardlar
ve onlar kimin alacana karar vermek iin aralarmda zar
attlar.

Sonraki otuz alt saat boyunca, Yusuf'un evinde din

lendiler. Aralarnda

neler konutuklarn bilmiyoruz.

Mecdelli Meryem iin bu, "en ac zamand."

Havarilerin yokluu, morallerin daha da bozulmasna

sa onlar balarken, kadmlar dinledi: "Ne yaptklar

n bilmiyorlar." Ve yine, "Susadm," dediini duydular.
Bir asker bir kuma araba batrd, mzrann ucuna
takt ve sa'nn dudaklarna uzatt. Sonunda sa lmsz
duasn etti: "Baba, ruhumu sana teslim ediyorum!"
O anda Tapmak binasnn d avlularmda kurban edil
m e k iin bekleyen binlerce kuzu ayn anda meledi.
A m a Mecdelli Meryem iin, "Tanr Kuzusu oktan kesil
miti ve dnyada sylenmi olan btn kehanetler gerekle
miti."
O gece, Mecdelli Meryem kk bir grupla birlikteydi;
sa'nn annesi Meryem, Yarg Nikodemus ve sa'y ar
mhtan indiren Yusuf da onlarlayd.

neden olmutu, ama sa'nm lmnden sonra en yakn ta

kipilerinin de yok edilme korkusuyla ehrin dndaki te
pelerde saklanmaya karar vermesi, anlalr bir durumdu.
Daha sonra lk Paskalya olarak bilinecek olan Pazar
gn sabah erken saatte, Mecdelli Meryem tek basma me
zara dnd. Gne parlyordu ve gzleri kamayordu.
Dolaysyla, girii kapatan kayanm ekilmi olduunu
grdnde, mezara iyice yaklamt.
Bir an iin ne yapacama karar veremeyerek olduu
yerde hareketsiz kald. A m a tuhaf bir ekilde hi korkmamti. B u n u daha nce Beytanya'da Lazar'n mezarmda
da grmt. Etrafna baknd, ama bir ey gremedi.

ki kadn O'nun harap olmu bedenine srayla sarld

O srada, borular yeni bir gnn balangcn haber

lar. Annesi iin, bu bir annenin sevgili olunu kucaklama-

vermek iin tt. Mecdelli Meryem birden yalnz olmad

syd; Mecdelli Meryem iinse, sa'y kendi tarzyla sev

n fark etti.

mi olan bir kadirim sarlyd.

ki kadm, sa'nn bedeninin mumyalanmasmda Niko
demus ve Yusuf'a yardm ettiler.
334

"Meryem!" dedi sa.

Vcudunda armhta ald yaralarla, Mecdelli Mer
y e m ' i n karsmda duruyordu.
335

GORDON THOMAS
"Ya Rab!"
Bu tek kelime, yeni Cennet Krall'mn balangcna ta
nklk eden kadnn sz olarak sonsuza dek hatrlana
cakt. sa o n u semiti, nk gerek kurtuluun gc
adma O ' n u n anlatmaya alt her eyi bu kadm simge

V. BLM

liyordu.
l m gibi hibir anlam olmayan mezarn dnda du
rurken, sa ona vaadinin snrsz olduunu bir kez daha
gsteriyordu. "Dnyann sonuna kadar" sa onlarla birlikte
kalacakt. Z a m a m n sonuna kadar orada olacakt.
sa'nn dier herkesten istedii ey, Mecdelli Mer
yem'in simgeledii trden bir tvbekrhkt. Hibir kadn
-ya da erkek- hatrlanmak iin daha deerli bir nedene sa
hip olamazd.
Tpk sa'nn yeni bir bedene brnmesi gibi, Mecdelli
Meryem de yeni bir kimlik kazanmt. O, gerekten de
sa'y Seven K a d m idi.

336

ARMIHIN TESNDE

20

O Pazar sabah Dirilmi Olan sa ile konumasndan

sonra, Mecdelli M e r y e m tarih sayfalarnda gzden kay
bolmaktadr. O'nun Ykseli anyla ilgili olarak, hibir n
cil metninde Mecdelli M e r y e m ' d e n sz edilmemektedir.
B u n u n kastl yapld phesizdir. nanlar tekrar g
lendiinde, havariler h e m e n hikyede basknlk kazan
mlardr; bylelikle sa'nn hikyesi, onlara hizmet eden
bir hikye haline gelmitir.
Mecdelli M e r y e m ' i n hikyeden karl nedeni, hava
rilerden daha az inanl olmas deildir; t a m aksine daha
inanl olmasdr. T o m a s ' m aksine, s a ' n m lmden d
nyle ilgili herhangi bir kant istememitir. Hibir kan
ta ihtiya d u y m a m a s m m nedeni, sa'ya inanmaktan asla
vazgememi olmasdr. A m a mezarmdan kndan se
kiz gn sonra yanlarnda duran kiinin gerekten sa ol
duuna kanaat getirdiklerinde, birdenbire O ' n u sahiplenivermilerdir. Dolaysyla, artk inancn anlamn gster
mesi iin Mecdelli M e r y e m ' e ihtiyalar kalmamtr.
Belki Mecdelli M e r y e m ' i n tarihte gizemli, zmlenem e m i ve merak edilen bir karakter haline gelii de bu
339

GORDON THOMAS

13. H A V A R

noktada gereklemitir. Asrlar boyunca Hristiyanlk di

komplarmda duran lahitinde bulunduktan sonra, Fran

nindeki nemi anlatlmamtr; tabi bunun doal bir so

sa'da bu gr hkimiyet kazanmtr. Yerel efsaneye g

nucu olarak, kadnlarn da Hristiyanlk dinindeki yeri

re, ncil hikyesindeki birok kadndan biridir -aralarnda

t a m olarak aklanamamtr.

Beytanyal Meryem ve Marta kardelerle M e r y e m S a l o m e

Gerek kimliinin gizlenmesi, Kilise Rahipleri'nin ver

da vardr- ve kardei Lazar, Kutsal Topraklar'daki zulm

dii bir karard. Onlar iin Mecdelli Meryem'in dier ha

den katktan sonra dmensiz bir teknenin iinde, Fransa

varilerle edeerde ve n e m d e olduunu kabul etmek,

kylarnda bulunmutur. B u n u kamtlamak pek m m k n

sa'nm annesi Bakire M e r y e m ile bile kyaslanabilecek ka

grnmemektedir, a m a efsaneler genellikle basit gerek

dar nemli bir role sahip olmas, kabul edilemeyecek bir

lerden daha gldr.

gerekti. Feminist yazar Marina VVarner, Mecdelli Mer

Fransz versiyonunda, dier kadnlar kyda kalmlar

y e m ile ilgili unu sylemitir: "Tpk Havva gibi, o da Hris

dr. Rlikler on beinci yzylda ortaya karlmtr ve

tiyanlk dininin uygulanndaki cinsel ayrmn kurban olmu

kk bir kasabaya isimleri verilmitir.

tur; o da tensel tehlike ve rme iin rnek gsterilmitir."

Hikyeye gre, Mecdelli M e r y e m byk bir ormann

Jacopus de Varagine, Golden Legend (Altn Efsane) adl

derinliklerine doru yolculuuna d e v a m etmitir. Orada

eserinde, Mecdelli Meryem'in aslnda btn M e c d e l ' e sa

kei hayat srdrerek, yerel halka ncil zerine dersler

hip olduunu, kardei Lazar'm Kuds'n byk blm

ve vaazlar vermitir. St. Maximin's Kilisesi'ndeki kemik

n elinde tuttuunu ve kz kardei M a r t a ' n m da Beytan-

lerin ona ait olup olmadn kesinlikle bilemeyeceimiz

y a ' n m sahibi olduunu sylemitir. Hibir tarihi kanta

gibi, bu hikyenin de dayand bir kant yoktur. Muhte

dayanmayan bu eserinde, Varagine yle yazmtr: "G

melen Mecdelli M e r y e m Kutsal Topraklar'da lmtr,

zellik ve zenginlikte byk lde ne kmasna karn, kendi

a m a nerede, nasl ve ne z a m a n olduu bilinmemektedir.

ni bedensel zevklere kaptrmtr." En iyi yorumuyla bu sz

Sekizinci yzylda, Bapiskopos Raban M a a r ' m (M.S.

ler, bize Meryem'in bir zamanlar fahie olduunu syle

776-856) The Life of Mary Magdalene adl eserinde y a a m

mektedir; en kt yorumuyla ise, onunla ilgili gerekle

yks t a m olarak verilmitir. 15. yzylda bu metnin el

alay etmektedir.

yazmalar Oxford niversitesi'ne ulam, bunun zerine

De Varagine, dirilii Mecdelli M e r y e m yoluyla gste

1448'de onun ansma Magdalen College kurulmutur.

ren Orta a'daki gizemin byk lde sorumlusudur.

O zamana kadar Mecdelli Meryem, Bakire M e r y e m ka

Ana k noktalar, sa tarafmdan balanan tvbekar bir

dar belirgin bir ekilde tanmlanmr. Mecdelli M e r y e m ,

fahieydi. Bu tr dramalar, Mecdelli M e r y e m ' e bir klt

deimez bir ekilde yeil elbisesinin zerine geirdii

konumu kazandrmtr. zellikle de cesedi 1265 ylnda

krmz peleriniyle resmedilmitir. Yeil, retkenlii ve

Aix-en-Provence'deki St. M a x i m i n ' s Kilisesi'nin kata-

verimi simgelemektedir.

340

341

13. H A V A R

GORDON THOMAS
Genolojist Lawrence Gardner, gzlemini yle anlat

Konuyla ilgili baka bir belge de, y a z a n bilinmeyen

mtr: "Krmz pelerinli bir kadnn dinsel nemi -krmz,

Pistis Sophia adl eserdir. Belgenin dayanak noktas, Pet

onu kardinalle edeerde gsteriyordu- Vatikan' ok kzdrd.

ros'un havarilerle birlikte o zamanlar srekli olarak Mec

giysilerle

delli M e r y e m h a k k m d a ikyet etmesiydi; "sa ile en ok o

tasvir edilerek Mecdelli Meryem'den ayrlmas ynnde 1659

konuuyor, Petros'un ve dier havarilerin hakl nceliine say

ylnda bir kararname yaynland."

g duymuyordu." Yine bu belgede belirtildiine gre, Pet

sa'nn

annelerinin

btn

imgelerinde

mavi-beyaz

A m a te yandan, Mecdelli M e r y e m ' i n dier havariler

den te bir ekilde vizyonlar ald iddia edildi. Filippos

ros onu susturmasn istediinde, sa Petros'u ciddi ekil

de azarlamt.

Mjdesi'nde, sa'nn havarileri arasnda en sevdii kii

H e r ne olursa olsun, bu iddialar erken Hristiyanlk Ki-

olarak ele alnmt. Filippos'a gre, "Havarilerin geri kala

lisesi'ni kzdrd, a m a Hristiyanlk inancn Britanya'da

n buna alnmt ve 'neden onu hepimizden daha ok seviyor

yaymakta olan Kelt Kilisesi, kadnlann da rahiplikte eit

sun?' diye sordular. Kurtarc hepimize yle dedi: 'Neden onu

hakka sahip olduuna inanyordu ve bu inanc MS 6 2 5 y

sizi sevdiim gibi sevmiyorum?'"

Baka bir Gnostik metin olan Kurtarc'nm Diyalogla
r n d a , Mecdelli Meryem'in stnl konusunda hi
phe yoktu; her eyi bilen bir kadnd. Btn bu belge
lerde Mecdelli Meryem ile ilgili dokunan ortak rg,
onun bilgilerini ve yetkisini sa'dan ald ynndeydi.
Hatta bir sylentiye gre ilk Papa Aziz Petros deil, Azi
ze Mecdelli Meryem idi!
Byle bir iddia, erken Hristiyan Kilisesi'ni kzdrmt;
sonuta Mecdelli Meryem'i dier havarilerle edeerde
gstermek istemediklerini herkes biliyordu.
Mecdelli Meryem'in destekileri, onun otoritesinin
yolculuk srasnda peleriniyle sa'nn yzn sildii anda

lma kadar korudu. O zamandan sonra Kilise, Mecdelli

M e r y e m ' i balanan fahie olarak ele ald. Dolaysyla
b y l e bir kiilik, Papalk seviyesine kmak bir yana, asla
Petros ile ayn deerde olamazd.
Yine de bu efsanenin lmeyecei belliydi. B u n u n ze
rine Vatikan, Orta a ' d a bir yasa yaynlad. Bu yasaya
gre, papalk seviyesine -St. Petros'un t~htna oturmayauygun grlen t m kardinaller, "zel olarak tuvalet gibi de
likli yaplm bir koltua cppelerinin altnda plak olarak ve
cinsel organlar aadan grnecek ekilde oturacakt. Cinsel
organlar aadan incelenecek ve bir oylama yaplarak testislerinin olup olmadna karar verilecekti." Bu ifade, G. L. Sim-

baladn sylyorlard. Sylendiine gre, daha sonra

m o n s ' u n Sex and Superstition (Cinsellik ve Batl nan) ad

yz hatlarnn mucizevi bir ekilde kumaa getiini gr

l eserinden alnmtr. Ne yazk ki bu uygulamann srp

mt; ama bu olayn gerekliine dair herhangi bir kant

srmediini bilmiyoruz. t e yandan, Vatikan, bu k o n u y u

bulunmamaktadr, ama Mecdelli Meryem'in Fransa'ya

t a m a m e n inkr ediyor.

geldii sylenen tarihe kadar, asrlar boyunca yeterince

saygnlk kazanm ve kabul edilmi bir olayd.
342

A m a Mecdelli M e r y e m ' i n erken Kilise'ye kar olu

turduu tehdit, bir Vatikan emrinden daha salam bir
343

GORDON THOMAS

13. H A V A R

yaklam gerektiriyordu. Erken Kilise'nin kurucularn

cil'in kadnlar hakknda sylediklerine kulak vermeliyiz.

dan biri olan juintus Tertulian, dorudan bir uyarda bu

Mecdelli M e r y e m ' i n Dirili'e tanklk eden ilk kii ve ilk

lunmay gerekli grmt: "Bir kadnn Kilisede konuma

havari olduu su gtrmez bir gerektir. A m a ncil'de,

sna, insanlar vaftiz etmesine, gnah karmasna, erkeklere

Eski ve Yeni Ahitler kadnlar hakknda farkl yaklamlar

has ileri yapmasna izin verilmez; bunlar sadece rahiplerin g

izlemektedir. Eski Ahit'te diil sesler gldr ve Bilgelik

revleri ve yetkileridir."

kendi bana diildir. A m a Hristiyanlar ncil'in kadnlar

Bu tr otoriter nlemler, Mecdelli Meryem etrafnda

gelien klt engellemek iindi. sa ve tek k a d m havarisi

hakknda neler sylediine bakarken, Yeni Ahit'i dikkate

almaktadr. Drt anahtar pasaja tekrar bakalm:

arasnda tensel yaknlk olduu iddias ortaya atldnda,

bu sorun zirve noktasna ulat. Yazar Marina VVarner'a

Kadnlar, kutsallarn btn topluluklarnda olduu gibi,

gre, Filippos Mjdesi'nin yazar, "erkek ve kadnn birle

toplantlarnzda sessiz kalsn. Konumalarna izin yoktur.

mesini ifa ve huzur sembol olarak grmektedir." A m a bu el

Kutsal Yasa'nn da belirttii gibi, uysal olsunlar. renmek is

bette ki VVilliam Phipps'in Was Jesus Married (sa Evli miy

tedikleri bir ey varsa, evde kendi kocalarna sorsunlar. nk

di?) adl kitabnda ortaya att fikirden ok farkldr.

kadnn toplant srasnda konumas ayptr. (1 Korintliler

Phipps, M e c d e l Meryem'in sa'nn kars olduunu id

14:34-35)

dia etmektedir. A m a neyse ki bu romann yazar, The Lo-

K a d m sknet ve tam bir uysallk iinde rensin.

ves of Jesus Christ (sa Mesih'in Aklar) adl filmin yazg-

K a d n m ders verip erkee egemen olmasna izin vermiyo

syla karlamamtr; Danimarka hkmetinin finansal

rum; kadn sknet iinde dinlesin. (1 Timoteyus 2:11-12)

desteiyle ekilen bu film gsterime girdiinde, R o m a ' d a -

Vaftizde Mesih'le birleenlerinizin hepsi Mesih'i gi

ki Danimarka Bykelilii bombalanmt. A m a toplu

yindi. Artk ne Yahudi ne Grek, ne kle ne zgr, ne er

m u n bu fkesi gayet anlalrd. Filmin ynetmeni Jens Je-

kek ne dii ayrm vardr. Hepiniz Mesih sa'da birsiniz.

urgen Thorsen, filmin sa'y "bir sava lordu, sevgi havarisi,

Ve eer M e s i h ' e aitseniz, o zaman brahim'in soyundans-

erotomanyak, ayya, idealist ve devrimci" olarak gsterecei

nz, vaade gre de miraslarsnz. (Galatyallar 3:27-29)

ni garantilemi, hatta sa'nn ncil'de ad geen kadnlarla

grup seks yapt sahneler eklemiti.
A m a bu tr kahramanca kfirlikler, Mecdelli Mer

Mecdelli

Meryem

rencilerin

yanna

gitti.

Onlara,

"Rab'bi grdm!" dedi. Sonra Rab'bin kendisine sylediklerini

onlara anlatt. (Yuhanna 20:18)

yem'in vurgulamaya alt eyi zedeleyemedi; yani n

cil'de ad geen kadnlarn adn aalamay baaramad.

Bu rnekler, erkek baskn Hristiyanlk aleminde pren

sipler arasndaki elikileri gstermektedir ve tabi liderle

O n u n hayatm ve zamanm daha iyi a n l a m a k iin, n344

rinin hl Mecdel M e r y e m ' i kendi amalan iin nasl

345

GORDON THOMAS

13. H A V A R

kullandn da. Yuhanna, "Rab'bin kendisine sylediklerini

Amerikal bir feminist teolog olan D i a n n e Bergant,

onlara anlatt," diyebilir, ama Mecdelli Meryem'in kendi

kendisini bir reformist olarak tammlamakta ve her kuak

yorumlarna yer vermemektedir.

ta "pe pee gelen inan toplumlarnn" ncekinden ald

A m a son yirmi be yl boyunca ncil zerinde yaplan

aratrmalarn en verimli ve en yaratclarnn ounun

geleneklerle kendi zamannn gerekleri arasnda skma

sorunu yaandm dile getirmektedir.

kadnlarn elinden ktm sylemek hi de yanl olmaz.

Bergant'n yntemi, feminist ncil aratrmaclnn,

Bu gerei anlamak iin Mary Daly'nin The Church and the

ancak kutsal metinleri ve yorumculuu ciddi bir ekilde

Second Sex (Kilise ve kinci Cinsiyet) ya da Sarah Bentley'in The New Demand for Freedom in the life of Christian
Church (Hristiyan Kilise yaamnda Yeni zgrlk Tale
bi) adl eserleri gibi kitaplar okumak gerekir. Ayrca, Hazel Foster'm St. Petros'un kadnlara kar tutumuyla ilgili
tezini okumanz da iddetle neririm. Bu kadnlar ve di

ele alarak srdrlebileceini gstermektedir. Bergant (1)

metnin kendisine ve gelenein nasl yorumlanarak bug
ne kadar geldiine baklmas; (2) ada feminist duyarl
ln kullanarak metnin imdi nasl alglandnn ince
lenmesi; (3) son olarak da metin iindeki dinamiklerin

erleri, Hristiyanlk aleminde kadnn nasl grlmesi

modern toplumda nasl uyarlanabileceinin analiz edil

gerektiini gstermek iin gerek anlamda bir sava ba

mesi gerektiini vurgulamaktadr.

ngiliz feminizminin gl sesi Eva Figes, Hristiyanlk

latmlardr.
Protestanlar ve dinsel adan tutucu olanlar iin, ka

dininin erkein erkek iin kurduu bir yap olduunu ve

dnlarn ncil zerindeki hkimiyetini kabul etmek zor

byle gittii takdirde, kadnlarn yapabilecei ve yapmak

dur. Onlara gre kadm odakl teologlar, aslmda pagandr

istedii katky daima gzden karacam sylemitir.

lar. Politikada olduu gibi, ncil aratrmalar konusunda

Birok kadm, aalanmalarnn nedenini elbette ki b

kadnlarn aktiflemesine tepki gstermek de aslnda pa

tn insanln d iin suun yklendii Havva'ya

ranoyaka bir tutumdur. Feminist aratrmaclar kutsal

dayandrmaktadr. stelik Havva, Yaratl hikyesine

metinlerdeki "Babamz," " L o r d " ya da " K r a l " gibi ifade

lerin karlmas gerektiini sylediklerinde, alk olduk
lar ve tandklar metinlerin ilahi ynnn kaybolacan
syleyerek itiraz eden bu insanlar, aslnda kendi hkimi
yetlerini kaybetme korkusu yaamaktan teye gideme-

sonradan eklenen ve A d e m kendisini yalnz hissetmesin

diye onun kaburga kemiinden yaratlm olan varlktr.
Dolaysyla Havva'nn hikyesinde bir ikinci derece duru
m u , A d e m ' i n ihtiyalarn karlama grevi vardr.
Kadnlarn erkeklerle eit olmamas konusu, erken H

mektedirler.
Ama dilden ok daha nemli bir risk vardr. Hristiyan

ristiyanlk dneminde hevesle kabul edilmitir. Tomas,

erkekleri kendi konumlarn korumaya alrken, hibir

kadnlar "kusurlu ve tesadfi; bir erkek tasla; babann

ey umutsuzca sarlamayacaklar kadar kk deildir.

r e m e gcndeki bir zayfln s o n u c u " olarak tanmla-

346

347

GORDON THOMAS

13. HAVAR

mtr. Yine bu dnemde St. Ambrose yle demitir:

dan da korkmaktadr, nk kadnn mant sezgiseldir;

" A d e m , Havva tararndan batan karlmt; b u n u n ter

dolaysyla erkek mantna gre yaplandrlm bir ko

si olmamt. Diinin tutarszl yznden tekrar dme

nuda yarg yeteneine gvenilemez."

m e k iin, onu gnaha sokan kadna rehberlik etmesi el

Hristiyanlk inanc, Mecdelli M e r y e m ' i asla nezaket,

bette ki dorudur." St. Justin ve St. Jerome da bu grle

efkat ve kurtulu iin bir rnek olarak kullanmamt;

ri paylayordu. Hatta kendi annesiyle son derece yakn,

bunu erken d n e m d e grmek kesinlikle m m k n deil

sevgi dolu ve ruhsal bir ilikisi olan St. Augustine bile, ka

dir. Ancak adna bir ziyafet gn k a r a n alndktan sonra

dnlar "gvenilmez" olarak tanmlamt.

bu olmutur. A m a birok kadn, bunun yeterince deerli

Kilise'nin kadnlara kar tutumunu biimlendiren, bu

bir dl olmadna inanmaktadr. Sonuta, Kilise'nin ge

gibi manastr ileciliine dkn erkeklerdir. Baka bir fe

liimine katkda bulunabilmek iin, Mecdelli M e r y e m ka

minist teolog Kate Millet, bu aseksel insanlar arasnda

dnlar iin en nemli noktadr.

kadnlar "kirli ve gnahkr" olarak grme eilimi oldu

Ataerkil dzende, Tanrsalln yeri yoktur. T a n n ' n m

aydnlanma kayna olarak sunduu Yeni Ahit'te, erillik

unu yazmtr.
Bu iddialar, Erken Kilise'nin kendisini R o m a mpara-

asla vlmez; bu h e r ne kadar erkeklerin inanmak istedi

torluu'ndan uzak tutmak iin ald kararlarn bir para

inin tersi olsa bile. Tanrsalln asl vurgulad ey,

syd. Sonuta R o m a etkisine girdiinde, Hristiyanlk

kurtuluun, ancak sevgi ve itenlikle gerekleebilecei

inancnn ister istemez dejenere olaca dnlyordu.

dir. Bunlar, Bakire M e r y e m ve Mecdelli M e r y e m ' i n en

Erkekler, kadnlarn erkek yapm kurallara uymalar ko

nemli iki zelliidir. Bu adan ikisi de eittir. Belki bir

nusunda gvenilir olmadklarna inanyorlard.

gn her adan eit olarak kabul edileceklerdir.

Mary Kenny,"VVhy Christianity Works" (Neden Hris

Kadn teologlar gibi, ben de ncil'de eril basknlk te

tiyanlk Sryor) adl m k e m m e l eserinde unlar yaz

masnn vurgulandna inanmyorum. Eer bir ey varsa

mtr: "Erken Kilise Rahipleri, erkein bilinaltnda hl

bile, bu, ancak Mecdelli Meryem'den korkan erkeklerin

var olan fikirleri ifade ediyorlard... ayrca erkein iinde

soyundan gelenlerin bilinaltlarnda tamaya d e v a m et

kadnlara kar ilkel bir korku hl vardr. Erkek, birok

tikleri duygudur. Bu insanlar, yeni binylda Mecdelli

nedenden dolay kadmdan korkmaktadr: ocukluunda

M e r y e m ' i n Hristiyanlk inancmdaki yerini yanl anla

annesinin otoritesi a l t o d a y k e n yaadklarndan dolay,

m a y a devam edeceklerdir.

b i n a l t o d a kadmn fkesine kar bir korku vardr. Ay

rca, annesinin (dolaysyla kadmn) sevgisini istedii za
m a n sunabileceini veya geri ekebileceini bilmektedir.
Erkek ayn zamanda kadnn 'mantksz' 'ilkel' doasm348