EKONOM VE SPOR: EKONOMK GELMENN

ULUSLARARASI SPORTF BAARI ZERNDEK ETKS

Do. Dr. Cem Saatiolu

Orhan Karaca

ZET
Bu almada ekonomik gelimenin uluslararas sportif baar zerindeki etkisi aratrlmtr. Sportif baarnn ls olarak olimpiyat oyunlarnda kazanlan madalya says kullanlmtr. Atlanta 1996, Sidney 2000,
Atina 2004, Pekin 2008 yaz olimpiyat oyunlar iin yatay-kesit regresyon
analizleri yaplmtr. almann sonucu ekonomik gelimenin sportif baary olumlu etkilediini gstermektedir. Regresyon analizlerinin sonularna gre, reel kii bana GSYHdeki %1lik art, olimpiyatlarda kazanlan madalya saysn %0.27-0.63 arttrmaktadr.
Anahtar kelimeler: Ekonomik gelime, sportif baar
Jel kodu: L83, C21
THE ECONOMY AND SPORTS: THE IMPACT OF ECONOMIC
DEVELOPMENT ON INTERNATIONAL SPORTING SUCCESS
ABSTRACT
In this study, the impact of economic development on the international
sporting success is investigated. The number of medals won at the olympic
games is used as a measure of sporting success. Cross-sectional regression
analyses were conducted for summer olympic games in Atlanta 1996, Syd

stanbul niversitesi ktisat Fakltesi retim yesi (saatcic@istanbul.edu.tr).

Aratrma Mdr, Ekonomist Dergisi, Aratrma Blm (okaraca@ekonomist.com.tr).

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

ney 2000, Athens 2004, Beijing 2008. The result of the study indicates that
economic development has a positive impact on sporting success. According
to the results of regression analyses, a one percentage increase in real per
capita GDP leads to 0.27-0.63 percentage increase in the number of medals
won at the olympic games.
Keywords: Economic development, sporting success
Jel code: L83, C21

1. Giri
Spor, gnmz dnyasnda lkelerin rekabet iinde olduklar alanlardan biridir. Sporcularnn uluslararas alandaki baars lkeler iin gurur
kayna olmaktadr. Hatta sporcularnn baars baz lkeler iin gurur kayna olmaktan da teye gemekte, lkedeki siyasi rejimin baarsnn bir
gstergesi olarak grlmektedir. Bu durum lkelerin sportif alandaki baarlarn nelerin belirledii konusunda bir literatrn gelimesine neden olmutur. Bu literatrde ekonomik gelimilik seviyesi sportif baarnn nemli bir belirleyicisi olarak n plana kmaktadr. Burada gelimi lkelerin
sportif altyap yatrmlarna daha fazla kaynak aktarabilecekleri ve bylece
daha baarl olabilecekleri hipotezinden hareket edilmektedir. Literatrdeki
ampirik almalarn ou da bu hipotezi dorulamaktadr.
Bu almada lkelerin ekonomik gelimilik seviyesinin uluslararas
alandaki sportif baarlar zerindeki etkisi, son drt yaz olimpiyat oyunlarnda (Atlanta 1996, Sidney 2000, Atina 2004, Pekin 2008) madalya kazanan lkeler zerinden, yatay-kesit regresyon analizleri yaplarak
aratrlmtr. Yaplan analizler sonucunda ekonomik gelimilik seviyesinin sportif baar zerinde istatistiksel olarak anlaml pozitif etkileri bulunduu saptanmtr. Buna gre, ekonomik gelimilik seviyesinin ls olarak kullanlan satnalma gc paritesiyle hesaplanm reel kii bana Gayri
Safi Yurtii Hasla (GSYH) dzeyindeki %1lik art, lkelerin yaz olimpiyatlarnda kazand madalya saysn %0.27-0.63 arasnda arttrmaktadr.
almann kalan ksm yle organize edilmitir. kinci Blmde lkelerin uluslararas alandaki sportif baarsn nelerin belirlediine ilikin
literatrn bir zeti verilmitir. nc Blmde almada kullanlan model, yntem ve veri seti tantlmtr. Drdnc Blmde yaplan yatay-kesit

28

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

regresyon analizlerinin sonular aktarlmtr. Beinci Blmde ise

almada ulalan sonular zetlenmi ve deerlendirilmitir.
2. Literatr zeti
lkelerin uluslararas alandaki sportif baarsn nelerin belirlediine
ilikin literatrn gemii 1950lere kadar geri gitse de bu konudaki
almalarn 1970lerden itibaren younluk kazanmaya balad grlmektedir (bkz. De Bosscher vd. 2006). Bu almalarda sportif baary etkileyebilecek ok sayda faktr zerinde durulmutur. Bu faktrler, ekonomik,
demografik, siyasi, corafi ve kltrel unsurlar kapsamaktadr.
Spor, netice itibariyle bir yetenek meselesidir. Ancak yetenekli sporcularn kefi ve yeteneklerinin gelitirilmesi bu alana altyap yatrmlarnn
yaplmasn gerektirmektedir. te ekonominin etkisi burada devreye girmektedir. Ekonomik adan gelimi lkelerde gerek devletin gerekse zel sektrn sportif altyapya daha fazla yatrm yapmas beklenebilecek bir gelimedir. Zengin lkelerde eitimde spora daha fazla yer verilmesi ve bireylerin
spor iin ayracak daha fazla bo zamannn bulunmas da muhtemeldir
(Bernard ve Busse, 2004: 414). Bunlar, ekonomik gelimenin sportif baary pozitif etkilemesini gndeme getirmektedir.
Nitekim yaplan ampirik almalarda bu ynde bulgulara ulalmtr.
rnein Den Butter ve Van der Talk (1995), Seul 1988 ve Barselona 1992
yaz olimpiyatlar iin ayr ayr yaptklar regresyon analizlerinde, ekonomik
gelimilik seviyesinin ls olarak kullandklar kii bana milli gelir dzeyinin kazanlan madalya saysn pozitif etkilediini bulmutur. Hoffmann
vd. (2002a), Sidney 2000 yaz olimpiyatlar iin yaptklar analizlerde benzer
sonucu elde etmitir. Bian (2005), Seul 1988, Barselona 1992, Atlanta 1996
ve Sidney 2000 yaz olimpiyat oyunlar iin ayr ayr yapt regresyon analizlerinde ayn sonuca ulamtr. Daha geni rneklemlerle alan Bernard
ve Busse (2004), Johnson ve Ali (2004) ve Oyeyinkann (2007) ulat sonular da benzerdir. Bernard ve Busse (2004) 1960-1996 dneminde dzenlenen yaz olimpiyatlarnda, Johnson ve Ali (2004) 1952-2000 dneminde
dzenlenen yaz ve k olimpiyatlarnda, Oyeyinka (2007) ise 1952-2004 dneminde dzenlenen yaz olimpiyatlarnda kii bana milli gelir dzeyinin
lkelerin kazand madalya saysn pozitif etkiledii sonucuna varmtr.
Sportif baary etkiledii ne srlen dier nemli faktrlerle ilgili
olarak ise unlar sylenebilir. Nfus bykl yetenekli sporculara sahip
olma olasln ykselttii iin sportif baary pozitif etkilemektedir. Bir

29

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

lkenin nfusu ne kadar fazlaysa o kadar fazla yetenekli sporcu

karabilecek, buna bal olarak da sporda daha baarl olabilecektir. Siyasetin sportif baaryla ilikisi, zellikle komnist lkelerde hkmetlerin
uluslararas alandaki sportif baary uygulanan siyasi rejimin bir baars
olarak gstermeye altklar ve bunun iin de bu alana ok fazla kaynak
ayrdklar gzlemine dayanmaktadr. Bu lkelerin sporda dier faktrlerle
aklanabilenin tesinde baarl olmalar buna balanmakta ve bu olgu ampirik almalarda genellikle komnist lkeleri temsilen kukla deikenlerin
kullanlmasyla test edilmektedir. 1990l yllarda komnist rejimlerin ounun kmesine ramen, Tcha (2004) ile Rathke ve Woitek (2008) gibi baz
almalar, bu lkelerin hala sportif alanda greli olarak daha baarl olduklarn gstermektedir. Bu da komnist rejim srasnda oluturulan sportif altyapya ve yaratlan spor kltrne dayandrlmaktadr (Buts vd. 2011: 5).
Corafi faktr olarak iklim koullar zerinde durulmaktadr. Bireylerin
sportif yetenekleri ilk olarak ak hava aktiviteleriyle ortaya ktndan,
sportif baar iin bir lkenin ikliminin bu aktivitelere uygun olmas nemlidir. Buna gre ar souk ya da scak, ar nemli veya yal iklimlere sahip lkelerde ak hava aktiviteleri snrl olacandan sportif baarnn da
dk olmas beklenmektedir (Hoffmann vd. 2002a: 545). Bir lkede spor
kltrnn ne kadar yerletii de sportif baarnn belirleyicilerinden biri
olarak grlmekte ama burada lme sorunlaryla karlalmaktadr. Seyirci
destei ve yerel koullara uyum salama gibi unsurlardan kaynaklanan ev
sahiplii avantajnn da sportif baar zerinde etkili olduu ne srlmektedir.
Literatrdeki ampirik almalar genelde bu faktrlerin de lkelerin
uluslararas alandaki sportif baarsn etkilediini gstermektedir. Ancak
sportif baary etkileyen faktrler arasnda ekonomik gelimilik seviyesi ile
nfus bykl n plana kmaktadr. De Bosscher vd. (2006: 188),
yaplan ampirik almalarda sportif baarnn %50sinden fazlasn bu iki
faktrn akladnn grldn belirtmektedir.
Literatrdeki ampirik almalarn daha ok olimpiyat oyunlar, zellikle de yaz olimpiyatlar zerinden yapld grlmektedir. Bunun nedeni
yaz olimpiyatlarnn birok spor daln ieren en geni spor organizasyonu
olmasdr. Bununla birlikte lkelerin tekil spor dallarndaki uluslararas baarsnn belirleyicilerini tespit etmeye ynelik baz almalar da vardr. rnein De Bosscher vd. (2003) tenisteki, Hoffmann vd. (2002b), Torgler
(2006) ve MacMillan ve Smith (2007) futboldaki, Torgler (2004) ve Hoff-

30

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

mann vd. (2006) kadn futbolundaki uluslararas baarnn belirleyicilerini

tespit etmeye almtr. Bu almalarda da lkelerin ekonomik gelimilik
seviyesi uluslararas baarnn nemli bir belirleyicisi olarak ortaya
kmaktadr. Burada son dnemde futboldaki uluslararas baarnn belirleyicileri zerine ayr bir literatrn gelimekte olduu da sylenebilir.
3. Model, Yntem ve Veri Seti
Bu almada ekonomik gelimenin lkelerin uluslararas alandaki
sportif baars zerindeki etkisi, ilgili literatr dikkate alnarak kurulan
aadaki modelle aratrlmtr:
LOG(MAD! ) = ! + ! LOG(KBG! ) + ! LOG(NUF! )
+ ! SIC! 15 ! + ! EVS! + ! KOM! + !

(
1)

Burada LOG terimi ilgili deikenin doal logaritmasnn alndn

gstermektedir. lar hesaplanacak katsaylar, ! hata terimidir. Bu model
Atlanta 1996, Sidney 2000, Atina 2004 ve Pekin 2008 yaz olimpiyatlar iin
ayr ayr, geleneksel Sradan En Kk Kareler (Ordinary Least Squares:
OLS) yntemiyle zlmtr. Bylece yatay-kesit regresyon analizleri gerekletirilmitir.
Literatrdeki genel uygulama takip edilerek, modelde lkelerin uluslararas alandaki sportif baarsnn gstergesi olarak yaz olimpiyatlarnda kazandklar madalya saylar kullanlmtr. Bu deiken MAD sembolyle
gsterilmitir. Burada Hoffmann vd. (2002a) takip edilerek en az bir madalya kazanan lkeler rnekleme dahil edilmitir. Kazanlan madalyann trne
(altn, gm, bronz) gre bir ayrma gidilmemitir. lkelerin olimpiyatlarda
kazandklar madalya saylar Uluslararas Olimpiyat Komitesinin (International Olympic Committee: IOC) internet sitesinden 1 alnmtr. Atlanta
1996da 79, Sidney 2000de 80, Atina 2004te 74, Pekin 2008de ise 86 lke
madalya kazanmtr. Fakat bamsz deikenlere ilikin verilerin bulunabilirliine bal olarak madalya kazanan lkelerden bazlarnn rneklemden
karlmas gerekmitir. Bylece (1) numaral model Atlanta 1996 iin 74,
Sidney 2000 iin 76, Atina 2004 iin 69, Pekin 2008 iin 81 lkenin verileri
kullanlarak zlmtr.
Modelde lkelerin ekonomik gelimilik seviyesinin ls olarak
2005 yl satnalma gc paritesiyle hesaplanm reel kii bana GSYH
1

http://www.olympic.org

31

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

deerleri kullanlmtr. KBG sembolyle gsterilen bu veri Dnya Bankasnn (World Bank) World Development Indcators (WDI) veritabanndan2 alnmtr. Modelde bu deikenin yaz olimpiyatlarnn yapld
yllara ait verileri kullanlmtr. Literatrde ekonomik gelimilik seviyesinin lkelerin sportif baarsn olumlu etkiledii ne srldnden, bu deikenin parametresinin pozitif iaretli olarak kmas beklenmektedir.
Modeldeki dier bamsz deikenler kontrol deikenleridir. lk
kontrol deikeni NUF sembolyle gsterilen nfustur. Yaz olimpiyatlarnn
yapld yllara ait olan nfus verileri de Dnya Bankasnn WDI veritabanndan alnmtr. Literatrdeki grler dorultusunda bu deikenin parametresinin beklenen iareti pozitiftir.
Modeldeki ikinci kontrol deikeni, iklimin sportif baar zerindeki
etkisini lmek amacyla kullanlan ve SIC ile gsterilen ortalama lke
scakldr. Mitchell vd. (2004) almasna dayanan ortalama lke
scaklklar Tyndall Centrein TYN CY 1.1 veritabanndan 3 alnmtr.
Hoffmann vd. (2002a) sportif baar iin optimum scakl 15C civar olarak belirlediinden, modelde SIC deikeninin bu dzeyden farknn karesi
kullanlmtr. Literatrde lke scaklnn optimum scaklk derecesinden
her iki ynde de uzaklamasnn kazanlan madayla saysn azaltaca ne
srldnden, bu deikenin parametresinin negatif iaretli olarak kmas
beklenmektedir.
Modeldeki nc kontrol deikeni, ev sahiplii avantajnn etkisini
lmek iin oluturulan EVS deikenidir. Bu deiken, ilgili yaz olimpiyatn dzenleyen lkenin 1, dier lkelerin 0 deerini ald bir kukla deikendir. Bu erevede Atlanta 1996 iin yaplan regresyon analizlerinde
ABD, Sidney 2000 iin yaplan analizlerde Avustralya, Atina 2004 iin
yaplan analizlerde Yunanistan, Pekin 2008 iin yaplan analizlerde in 1
deerini almtr. Literatrde ev sahiplii avantajnn uluslararas sportif baary olumlu etkiledii ne srldnden, bu deikenin katsaysnn beklenen iareti pozitiftir.
Modeldeki son kontrol deikeni ise halen komnist rejimle ynetilmekte olan ve/veya gemiinde uzun sre bu rejimle ynetilmi olan lkelerin 1, dier lkelerin 0 deerini ald bir kukla deiken olan KOM dei2

http://data.worldbank.org/indicator

http://www.cru.uea.ac.uk/~timm/cty/obs/TYN_CY_1_1.html

32

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

kenidir4. Literatrdeki hakim gr erevesinde, bu deikenin katsaysnn

pozitif iaretli kmas beklenmektedir.
4. Analiz Sonular
almann ampirik blmnde (1) numaral model, Atlanta 1996,
Sidney 2000, Atina 2004 ve Pekin 2008 yaz olimpiyatlar iin ayr ayr olmak zere, geleneksel OLS yntemiyle zlmtr. Model ilk nce
bamsz deiken olarak sadece logaritmik KBG deikeni kullanlarak
tahmin edilmitir. Daha sonra bamsz deikenler arasna kontrol deikenleri eklenerek analizler tekrarlanmtr. Son olarak da katsaylar istatistiksel olarak anlamsz kan kontrol deikenlerinin elenmesiyle nihai modele ulalmtr.
OLS modellerinde ortaya kan ve sonularn gvenilirliini zedeleyen baz sorunlar vardr. Bunlarn balcalar ardk bamllk, deien varyans ve hata terimlerinin normal dalmamasdr5. Hata terimleriyle ilikili
olan bu sorun da OLS modellerinde istatistiksel anlamlln tespit edilmesi iin kullanlan t ve F testlerinin geerliliklerini kaybetmelerine neden
olmaktadr. Ardk bamllk ve deien varyans sorunlarnn zm nispeten kolaydr. Bu sorunlar OLS modellerinin deien varyans ve ardk
bamllk tutarl (heteroskedasticity and autocorrelation consistent: HAC)
salam standart hatalarla tahmin edilmesiyle zlebilmektedir. Hatta gelimi ekonometri paket programlar sayesinde salam standart hatalarn hesaplanmasnn kolaylam olmas nedeniyle, Stock ve Watson (2007: 166),
her zaman bunlarn kullanlmasn nermektedir. Hata terimlerinin normal
dalmamas sorununun zm ise OLSye alternatif salam (robust) regresyon yntemlerinin kullanlmasn gerektirmektedir. almamzda yaplan
analizler srasnda baz modellerde deien varyans ve ardk bamllk
problemlerine rastlandndan, tm modeller HAC salam standart hatalarla
tahmin edilmitir. Jarque-Bera normallik snamas sonular hata terimlerinin normal daldn gsterdiinden, OLS yerine salam regresyon yntemlerinin kullanlmasna ise gerek duyulmamtr.
4

Aratrmann kapsad lkeler erevesinde bu deikende 1 deerini alan lkeler unlardr: Azerbaycan, Beyaz Rusya, Bulgaristan, ek Cumhuriyeti, in, Ermenistan, Estonya, Grcistan, Hrvatistan, Kazakistan, Krgzistan, Letonya, Litvanya, Macaristan, Makedonya, Moolistan, Moldova, zbekistan, Polonya, Romanya, Rusya, Slovakya, Slovenya, Tacikistan, Ukrayna ve Vietnam.

Bu sorunlarla ilgili olarak Gujarati (2004), Gri ve alayan (2005), Stock ve Watson
(2007) ve Tar (2010) gibi ekonometri ders kitaplarna baklabilir.

33

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

HAC salam standart hatalarla tahmin edilen OLS modellerinin sonular Tablo 1-4te verilmektedir. Bu sonular, beklendii gibi, ekonomik
gelimenin sportif baar zerinde gl bir etkisi olduunu gstermektedir.
Bamsz deiken olarak sadece logaritmik KBG deikeninin kullanld modellerdeki katsaylar istatistiksel olarak %1 veya %5 seviyelerinde anlaml kmtr. Bu katsay byklkleri, ekonomik gelimilik seviyesindeki %1lik artn yaz olimpiyatlarnda alnan madalya saysn %0.270.48 arasnda arttrdn gstermektedir. Bu modellerde uyumun iyilii ls olan dzeltilmi R-kare deerleri, ekonomik gelimilik seviyesinin tek
bana sportif baarnn %5-18 arasndaki bir blmn akladn ifade
etmektedir. F testlerine gre de bu modeller bir btn olarak anlamldr.
Kontrol deikenlerinin eklendii modellerde iklim deikeni olan
SICn problemli kt grlmtr. klim deikeninin katsaysnn iareti
genelde beklenene ters ve istatistiksel olarak anlamsz ve/veya ok dk
seviyede (%10) anlaml kmtr. Bu durum literatrdeki iklimin sportif baary etkiledii grnn pheli olduunu gstermektedir. Bu nedenle
iklim deikeni karlarak modeller yeniden zlmtr.
Bu ekilde ulalan nihai modellerde logaritmik KBG deikeninin
katsays %1 seviyesinde istatistiksel anlamlla sahip karken katsay byklklerinin de artt dikkati ekmitir. Bu modellere gre ekonomik gelimilik seviyesindeki %1lik art sportif baary %0.59-0.63 arasnda
ykseltmektedir.
Nihai modellerdeki kontrol deikenlerinin katsaylar iin ise unlar
sylenebilir. Literatrdeki teorik grlere ve ampirik almalarn sonularna uygun olarak, nfus byklnn de sportif baary nemli derecede
etkileyen bir deiken olduu grlmtr. Tablo 1-4teki sonulara gre,
lke nfusundaki %1lik art sportif baary %0.43-0.53 arasnda ykseltmektedir. EVS deikeninin tm modellerde beklenen iarete sahip ve istatistiksel olarak anlaml kmas, ev sahibi olmann sporda gerekten avantaj
getirdiini gstermektedir. KOM deikeninin beklenen iarete sahip ve istatistiksel olarak anlaml kmas da mevcut ve/veya eski komnist lkelerin
sportif alanda dier faktrlerle aklanabilenin tesinde bir baarya sahip
olduklarn dorulamaktadr.
Nihai modellerdeki F istatistikleri bu modellerin bir btn olarak anlaml olduunu ifade etmektedir. Dzeltilmi R-kare deerleri ise bu model-

34

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

lerin lkelerin sportif baarsnn

aklayabildiini gstermektedir.

%46-55

arasnda

bir

blmn

Tablo 1. Regresyon Analizi Sonular: 1996 Atlanta Olimpiyatlar

Baml deiken: LOG(MAD)
(1)
Sabit terim

2.7687
(-3.650)

(2)

(3)

11.0691
*
**

LOG(KBG) 0.4801

(-7.469)

11.0331
*
**

0.5812

(5.628) **

*
(7.998) **
0.4265
(4.866)

(SIC-15)
EVS

(4.782)

*
**

*
1.2224
*
**

0.7854
(3.255)

*
(8.467) **
0.4279

**

0.0015
(1.705)
1.2660
(3.848)

KOM

*
**

0.5852

*
LOG(NUF)

(-7.224)

(3.712)

*
**

0.8034
*
**

(3.343)

*
**

zet istatistikler
R-kare
0.190
0.546
0.539
Dzeltilmi
0.179
0.513
0.513
R-kare
F istatistii 16.897
16.380
20.187
[0.000]
[0.000]
[0.000]
JBN ista2.681
1.685
1.931
tistii
[0.262]
[0.431]
[0.381]
lke says
74
74
74
Not: Parantez iindeki saylar, deien varyans ve ardk

35

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

bamllk tutarl (heteroskedasticity and autocorrelation consistent:

HAC) salam standart hatalar kullanlarak hesaplanm t istatistikleridir.
***, ** ve * iaretleri, %1, %5 ve %10 dzeylerindeki istatistiksel anlaml gstermektedir. F istatistii, modelin btnnn anlamlln ifade etmektedir. JBN, Jarque-Bera normallik snamas istatistiidir. Keli
parantez iindeki saylar, F ve JBN istatistiklerinin kesin olaslk deerleridir.
Tablo 2. Regresyon Analizi Sonular: 2000 Sidney Olimpiyatlar
Baml deiken: LOG(MAD)
(1)
Sabit terim

(2)

0.8861

12.9078

(-0.793)

(-7.813)

LOG(KBG) 0.2733

(3)
12.7905
*
**

0.6081

LOG(NUF)

EVS

zet istatistikler
R-kare
0.060
Dzeltilmi
0.047
R-kare
F istatistii 4.683
[0.034]
JBN ista- 2.258

36

*
**

(7.480)

*
**

1.9233
*
**

0.9272
(3.510)

*
(5.115) **
0.5167

0.0009
(0.979)
1.9521
(11.803)

KOM

**

*
(5.082) **
0.5196
(7.625)

(SIC-15)

0.6083

*
(2.199) *

(-7.624)

(13.371)

*
**

0.9239
*
**

(3.469)

0.546

0.543

0.513

0.517

16.823
[0.000]
1.123

21.077
[0.000]
1.117

*
**

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

tistii
[0.323]
[0.570]
[0.572]
lke says 76
76
76
Not: Parantez iindeki saylar, deien varyans ve ardk
bamllk tutarl (heteroskedasticity and autocorrelation consistent:
HAC) salam standart hatalar kullanlarak hesaplanm t istatistikleridir.
***, ** ve * iaretleri, %1, %5 ve %10 dzeylerindeki istatistiksel anlaml gstermektedir. F istatistii, modelin btnnn anlamlln ifade etmektedir. JBN, Jarque-Bera normallik snamas istatistiidir. Keli
parantez iindeki saylar, F ve JBN istatistiklerinin kesin olaslk deerleridir.
Tablo 3. Regresyon Analizi Sonular: 2004 Atina Olimpiyatlar
Baml deiken: LOG(MAD)
(1)
Sabit terim

(2)

1.5552

12.9273

(-1.494)

(-6.941)

LOG(KBG) 0.3616

(3)
13.0019
*
**

0.6099

LOG(NUF)

*
(4.682) **
0.5253
(6.135)

(SIC-15)
EVS

zet istatistikler
R-kare
0.104
Dzeltilmi 0.091

*
**

0.575
0.541

(6.263)

*
**

1.0764
*
**

1.0443
(4.900)

*
(4.732) **
0.5270

-0.0006
(-0.484)
1.0322
(6.128)

KOM

*
**

0.6102

*
(3.261) **

(-7.281)

(8.075)

*
**

1.0407
*
**

(4.912)

*
**

0.573
0.546

37

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

R-kare
F istatistii 7.791
17.018
21.479
[0.007]
[0.000]
[0.000]
JBN ista0.748
3.929
4.171
tistii
[0.688]
[0.140]
[0.124]
lke says 69
69
69
Not: Parantez iindeki saylar, deien varyans ve ardk
bamllk tutarl (heteroskedasticity and autocorrelation consistent:
HAC) salam standart hatalar kullanlarak hesaplanm t istatistikleridir.
***, ** ve * iaretleri, %1, %5 ve %10 dzeylerindeki istatistiksel anlaml gstermektedir. F istatistii, modelin btnnn anlamlln ifade etmektedir. JBN, Jarque-Bera normallik snamas istatistiidir. Keli
parantez iindeki saylar, F ve JBN istatistiklerinin kesin olaslk deerleridir.
Tablo 4. Regresyon Analizi Sonular: 2008 Pekin Olimpiyatlar
Baml deiken: LOG(MAD)
(1)

*
*

LOG(KBG) 0.3868
(3.749)
LOG(NUF)

(-7.446)

EVS

38

*
**

(-6.948)

*
**

0.6303

*
**

*
(6.169) **
0.4598

0.9503

*
(6.031) **
0.4530

*
**

0.0014
(1.859)
0.8432
(2.026)

KOM

12.1687

0.6378

(6.542)
(SIC-15)

(3)

12.4569

Sabit terim -2.0537

(-2.155)

(2)

(6.237)

*
**

0.8459
*
(1.
993)
*
0.9
602

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

(4.932)

*
**

(4.
852)

*
**

zet istatistikler
R-kare
0.106
0.492
0.485
Dzeltilmi
0.095
0.458
0.457
R-kare
F istatistii 9.399
14.505
17.862
[0.003]
[0.000]
[0.000]
JBN ista3.163
0.486
0.383
tistii
[0.206]
[0.784]
[0.826]
lke says 81
81
81
Not: Parantez iindeki saylar, deien varyans ve ardk
bamllk tutarl (heteroskedasticity and autocorrelation consistent:
HAC) salam standart hatalar kullanlarak hesaplanm t istatistikleridir.
***, ** ve * iaretleri, %1, %5 ve %10 dzeylerindeki istatistiksel anlaml gstermektedir. F istatistii, modelin btnnn anlamlln ifade etmektedir. JBN, Jarque-Bera normallik snamas istatistiidir. Keli
parantez iindeki saylar, F ve JBN istatistiklerinin kesin olaslk deerleridir.
5. Sonu
lkelerin uluslararas alandaki sportif baarlarn nelerin belirledii
konusunu aratran literatrde n plana kan faktrlerden biri ekonomik
gelimilik seviyesidir. Spor netice itibariyle bir yetenek meselesidir ama
yetenekli sporcularn kefi ve yeteneklerinin gelitirilmesi bu alana altyap
yatrmlarnn yaplmasn gerektirmektedir. Teorik olarak, ekonomik adan
gelimi lkelerin sportif altyap yatrmlarna daha fazla kaynak aktarabilecekleri ve bylece daha baarl olabilecekleri ne srlmektedir. Ayrca
zengin lkelerde eitimde spora daha fazla yer verilmesi ve bireylerin spor
iin ayracak daha fazla bo zaman bulmas olaslnn yksek olmasnn da
sportif baary olumlu etkileyecei kabul edilmektedir. Literatrdeki ampirik almalarn ou da bu gr dorulamakta ve ekonomik gelimilik
seviyesinin sportif baary pozitif etkiledii sonucunu vermektedir.
Bu almada lkelerin ekonomik gelimilik seviyesinin uluslararas
alandaki sportif baarlar zerindeki etkisi, Atlanta 1996, Sidney 2000, Ati-

39

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

na 2004 ve Pekin 2008 yaz olimpiyat oyunlarnda madalya kazanan lkeler

zerinden yaplan yatay-kesit regresyon analizleriyle aratrlmtr. Bu drt
olimpiyatn herbiri iin ayr ayr regresyon analizleri gerekletirilmitir.
lkelerin bu olimpiyat oyunlarnda kazandklar madalya saylar nce sadece satnalma gc paritesine gre hesaplanm reel kii bana GSYH dzeyleri ile regresyona sokulmutur. Bu regresyon analizleri ekonomik gelimilik seviyesinin tek bana sportif baarnn %5-18lik bir blmn
aklayabildiini ve de reel kii bana GSYHdeki %1lik artn lkelerin
yaz olimpiyatlarnda kazand madalya saysn %0.27-0.48 arasnda
arttrdn gstermitir. Daha sonra sportif baar zerinde etkili olan dier
deikenlerin eklenmesiyle regresyon analizleri tekrarlanmtr. Kontrol deikenlerinin yer ald bu modeller de ekonomik gelimilik seviyesinin
sportif baary istatistiksel olarak anlaml bir ekilde pozitif etkiledii sonucunu vermitir. stelik bu modellerde reel kii bana GSYH deikeninin
katsay byklkleri daha yksek kmtr. Kontrol deikenlerinin yer
ald modellere gre, lkelerin ekonomik gelimilik seviyesindeki %1lik
art sportif baary %0.59-0.63 arasnda ykseltmektedir. Tm modeller bir
arada ele alndnda ise ekonomik gelimilik seviyesindeki %1lik artn
lkelerin uluslararas alandaki sportif baarsn %0.27-0.63 arasnda ykselttii sonucu ortaya kmtr.
Bu almann sonular literatrdeki teorik grler ve daha nce
yaplan ampirik almalarn sonularyla uyumludur. almann sonular,
ekonomik gelimenin uluslararas sportif baarnn nemli belirleyicilerinden biri olduunu dorulamaktadr.
KAYNAKA
Bernard, Andrew B. ve Meghan R. Busse (2004) Who Wins the
Olympic Games: Economic Resources and Medal Totals, The Review of
Economics and Statistics, Volume 86, Number 1, 413-417.
Buts, Caroline, Cind Du Bois, Bruno Heyndels ve Marc Jegers (2012)
Socioeconomic Determinants of Success at the Summer Paralympics, Journal of Sports Economics, (Yaynlanacak).
Bian, Xun (2005) Predicting Olympic Medal Counts: The Effects of
Economic Development on Olympic Performance, The Park Place Economist, Volume 13, 37-44.

40

Ekonomi ve Spor

Saatiolu/Karaca

De Bosscher, Veerle, Paul De Knop ve Bruno Heyndels (2003)

Comparing Tennis Success Among Countries, International Sports Studies, Volume 25, Number 1, 49-68.
De Bosscher, Veerle, Paul De Knop, Maarten Van Bottenburg ve Simon Shibli (2006) A Conceptual Framework for Analysing Sports Policy
Factors Leading to International Sporting Success, European Sport Management Quarterly, Volume 6, Number 2, 185-215.
Den Butter, Frank A. G. ve Casper M. Van Der Tak (1995) Olympic
Medals as an Indicator of Social Welfare, Social Indicators Research, Volume 35, Number 1, 27-37.
Gujarati, Damodar N. (2004) Basic Econometrics, 4. Ed., Boston:
McGraw-Hill.
Gri, Selahattin ve Ebru alayan (2005) Ekonometri: Temel Kavramlar, 2. Bs., stanbul: Der Yaynlar.
Hoffmann, Robert, Lee Chew Ging ve Bala Ramasamy (2002a) Public Policy and Olympic Success, Applied Economics Letters, Volume 9,
Number 8, 545-548.
Hoffmann, Robert, Lee Chew Ging ve Bala Ramasamy (2002b) The
Socio-Economic Determinants of International Soccer Performance, Journal of Applied Economics, Volume 5, Number 2, 253-272.
Hoffmann, Robert, Lee Chew Ging, Victor Matheson ve Bala Ramasamy (2006) International Womens Football and Gender Inequality, Applied Economics Letters, Volume 13, Number 15, 999-1001.
Johnson, Daniel K. N. ve Ayfer Ali (2004) A Tale of Two Seasons:
Participation and Medal Counts at the Summer and Winter Olympic Games, Social Science Quarterly, Volume 85, Number 4, 974-993.
MacMillan, Peter ve Ian Smith (2007) Explaining International Soccer Rankings, Journal of Sports Economics, Volume 8, Number 2, 202213.
Mitchell, Timothy D., Timothy R. Carter, Philip D. Jones, Mike Hulme ve Mark New (2004) A Comprehensive Set of High-Resolution Grids
of Monthly Climate for Europe and the Globe: The Observed Record (19012000), Tyndall Centre Working Paper, No: 55.

41

Yalova niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (2012/1)

Oyeyinka, Oyebanke (2007) The Determinants of Participation and

Success at Olympic Games: A Cross-Country Analysis, Carroll Round
Proceedings, Volume 2, 156-180.
Rathke, Alexander ve Ulrich Woitek (2008) Economics and the
Summer Olympics: An Efficiency Analysis, Journal of Sports Economics,
Volume 9, Number 5, 520-537.
Stock, James H. ve Mark W. Watson (2007) Introduction to Econometrics, 2. Ed., Boston: Addison Wesley.
Tar, Recep (2010) Ekonometri, 6. Bs., Kocaeli: Umuttepe Yaynlar.
Tcha, Moonjoong (2004) The Color of Medals: An Economic Analysis of the Eastern and Western Blocs Performance in the Olympics, Journal of Sports Economics, Volume 5, Number 4, 311-328.
Torgler, Benno (2004) The Determinants of Womens International
Soccer Performances, Center for Research in Economics, Management
and the Arts Working Paper, No: 2004-19.
Torgler, Benno (2006) Historical Excellence in Soccer World Cup
Tournaments: Empirical Evidence with Data from 1930 to 2002, Rivista di
Diritto ed Economia dello Sport, Volume 2, Number 1, 101-117.

42