T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

GAZ VE TESSAT TEKNOLOJS

SIHH TESSAT MESLEK RESM1

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl

Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim
programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik
gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm,
denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve
Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve
yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki

yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilir.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak

datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. SIHH TESSAT MALZEME VE CHAZLARININ MONTAJ RESMLER................... 3
1.1. Lavabo Montaj............................................................................................................. 3
1.2. Eviye Montaj.............................................................................................................. 10
1.3. Alaturka Hel Ta Montaj......................................................................................... 12
1.4. Alafranga Hel Ta (Klozet) Montaj ........................................................................ 15
1.5. Kvet Montaj ............................................................................................................. 18
1.6. Du Teknesi Montaj................................................................................................... 21
1.7. Bide Montaj ............................................................................................................... 24
1.8. Pisuar Montaj............................................................................................................. 25
1.9. Termosifon Montaj .................................................................................................... 27
1.10. ofben Montaj.......................................................................................................... 29
1.11. Gne Kollektr Montaj ........................................................................................ 31
1.12. Su Deposu Montaj.................................................................................................... 35
1.13. Hidrofor Montaj ....................................................................................................... 36
1.14. Su Tasfiye Cihaz Montaj ........................................................................................ 38
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 40
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 41
PERFORMANS TEST ..................................................................................................... 43
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 45
2. BNA TEMZ SU TESSATININ DAITIM SSTEMLERNN ZM ................ 45
2.1. ebeke Basnc ile Datm Sistemleri........................................................................ 45
2.2. Basnlama Deposu (Hidrofor) ile Datm Sistemi ................................................... 48
2.3. Depolu Sistem............................................................................................................. 56
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 60
UYGULAMA TEST ........................................................................................................ 62
PERFORMANS TEST ..................................................................................................... 64
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 65
3. SIHH TESSATILIKTA KULLANILAN MALZEME VE CHAZLARIN PROJELER
ZERNDE SEMBOLLERLE GSTERLMES................................................................. 65
3.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar ......................................................... 65
3.2. Shhi Tesisat U Malzemelerinin Sembollerle Gsterilmesi ...................................... 66
3.3. Scak Su Hazrlama Cihazlarnn Sembollerle Gsterilmesi....................................... 67
3.4. Hidrofor ve Su Deposunun Sembollerle Gsterilmesi................................................ 67
3.5. Ama Kapama ve Kontrol Elemanlarnn Sembollerle Gsterilmesi ......................... 69
3.6. Tesisat Borularnn Sembollerle Gsterilmesi ............................................................ 70
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 73
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 74
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 78
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 81
NERLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 83
KAYNAKA ......................................................................................................................... 84

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

520TC0017

ALAN

Gaz ve Tesisat Teknolojisi

DAL/MESLEK
MODLN ADI

Istma ve doalgaz i tesisats

Istma ve Shhi Tesisat
Istma ve Gaz Yakc Cihazlar (bakm - onarm)
Shhi Tesisat Meslek Resim -I

MODLN TANIMI

Shhi tesisatta kullanlan u malzemelerinin montaj

resimlerini ve sembollerini tekniine ve standardna uygun
izebilme becerisinin kazandrlmasn amalayan eitim
materyalidir.

SRE

40/32

N KOUL

Teknik resim ve stma resim modllerini alm olmaldr.

YETERLK

Shhi tesisatta kullanlan sembolleri ve shhi tesisat u

malzemelerinin montaj resimlerini izmek.

Genel Amalar
Gerekli ortam salandnda standartlara ve tekniine uygun,
lekli olarak shhi tesisat malzemelerinin ve cihazlarnn
montaj resimlerini izebileceksiniz.
Amalar
1. Standartlarna ve tekniine uygun olarak, shhi tesisat
malzeme
ve
cihazlarnn
montaj
resimlerini
MODLN AMACI
izebileceksiniz
2. Standartlarna ve tekniine uygun olarak, bina ii temiz
su tesisatnn datm sistemlerinin datm sistemlerinin
izimini yapabileceksiniz.
3. Shhi tesisatlkta kullanlan malzeme ve cihazlarn
proje
zerinde
sembollerle
gsterilmesini
yapabileceksiniz.
ETM
RETM Snf/Resimhane, yaz tahtas, tepegz/projeksiyon, resim alet
ORTAMLARI
VE ve takmlar, resim ktlar, yaz ablonu, resim ablonu,
resim kalemleri.
DONANIMLARI
Modln iinde yer alan her bir renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
LME
Modl sonunda ise kazandnz bilgi, beceri, davranlar
DEERLENDRME
lmek amacyla; retmen tarafndan hazrlanacak lme
aralar ile deerlendirileceksiniz.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Sklkla kullandmz lavabo, kvet, eviye gibi shhi tesisat u malzemeleri salmz
asndan nemli bir yere sahiptir. Bu u malzemelerinin daha konforlu ve daha salkl
kullanlabilmesi iin shhi tesisatlk kurallarnn doru uygulanmas gerekir.
Montaj tekniine ve standardna uygun yaplmam bir lavabo, onu kullanmmzda
sknt yaratrken, koku ve szdrma gibi sorunlar da beraberinde getirebilmektedir. Yaplan
shhi tesisat uygulamalarnn ncelikle insan salna olumsuz etkisi olmayacak ekilde
tasarlanmas ve yaplmas gerekmektedir.
Bu materyalde size shhi tesisat uygulamalarnn tekniine, standardna ve shhi
koullara uygun yapm becerisinin kazandrlmas hedeflenmitir. Bu materyalden
reneceiniz teknik bilgi ve beceriler sayesinde shhi tesisatla ilgili uygulamalarda daha
bilgili ve yetkin hale geleceksiniz.
Unutulmamaldr ki hangi meslekten olunursa olunsun; onu en iyi ekilde icra etmek
iyi bir meslek erbab olmann en nemli kouludur.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Standartlarna ve tekniine uygun olarak shhi tesisat malzeme ve cihazlarnn montaj
resimlerini izebileceksiniz.

ARATIRMA

Shhi tesisat u malzemesi montaj yaplrken ilem srasnn neden nemli

olduunu aratrnz.
Shhi tesisat u malzemelerinin montaj lleri hangi kstaslara gre
belirlenmitir? Aratrnz.

Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snfnzda tartnz.

1. SIHH TESSAT MALZEME VE

CHAZLARININ MONTAJ RESMLER
1.1. Lavabo Montaj
Shhi tesisat u malzemeleri insanlarn gnlk yaamda ska kulland tesisat
gereleridir. Tesisat u malzemelerinin rahat ve konforlu bir ekilde kullanlmas montajnn
tekniine uygun yaplmas ile dorudan ilikilidir.
Genel olarak lavabolar; ayaksz, yarm ayakl ve ayakl olarak monte edilir.
Lavabo montajna gemeden nce genel olarak u malzemesi montajlarnda uymamz
gereken belli bal kurallar renelim:

Montaj lleri, bitmi demeye gre iaretlenmelidir.

naat ortamnda allyorsa, deme henz bitirilmemise montaj lleri
duvar zerindeki 1m izgisi referans alnarak iaretlenmelidir.
U malzemelerinin bitmi deme veya duvara temas eden yerleri al, imento
gibi donduunda hacmi artan malzemelerle sabitlenmemelidir.
U malzemelerine retimi srasnda su akn salamak iin gerekli eim
verilmitir. Bu nedenle terazisine zen gstermeli ve ayrca kendimiz eim
vermeye almamalyz.
U malzemeleri yzeyleri przsz, srl ve estetik yaplmlardr. Yzeylerinin
bu ekilde olmas, onlarn shhi adan temiz olmasn salar. Sert cisimlerle
vurmamal, zerine metal aletler (eki, boru anahtar) konmamaldr.

U malzemeleri zerinde bulunan alabilir delik yerleri (batarya montaj delii)

sivri ulu bir ekile ve malzemenin srl yzeyinden (n yzeyi) dikkatlice
delinmelidir.
Montajn yapacamz u malzemesine uygun montaj elemanlar
kullanlmaldr.
Montajda kullanlan tm metal vidal balantlarn u malzemesine temas eden
yerlerine plastik bur (koruyucu klf) konulmaldr. Aksi halde skma ilemi
srasnda seramik u malzemesi krlabilir.
Montaj llerine tam olarak uyulmas iin gereken hassasiyet gsterilmelidir.
ki veya daha fazla u malzemesi yan yana denecekse aralarnda olmas
gereken minimum montaj lleri unutulmamaldr.
Bitmi demeye monte edilecek klozet, bide, tam ayakl lavabo gibi u
malzemelerinin montaj yaplrken bitmi demenin eimi, u malzemelerinin
terazisini ve llerini etkilemeyecek ekilde olmaldr.

El yz ykamakta kullanlan lavabolar, seramik sektr gelitike deiik tasarmlarla

karmza kmaktadr. Lavabolarn kullanl olmas iin montaj yerinin ve llerinin
standartlara uygun olmas arttr.
Lavabonun bitmi demeden ykseklii 800 mm olmas esas alnr. 614 ya
grubunun bulunduu okullarda bu l 700750 mm, daha kk ocuklarn bulunduu
okullarda 580620 mm deerleri arasnda olmaldr. Duvardan kl batarya veya
musluklarn lleri de lavabo yksekliine gre belirlenir. Ortalama olarak bataryann su
ak az ile lavabo st seviyesi arasndaki mesafe 140180 mm olmaldr.
Lavabolar duvara lavabo montaj cvatal, lavabo montaj trnakl ve lavabo konsollu
olmak zere biimde tespit edilebilir. Lavabonun hangi ekilde duvara monte edilecei
retici firma tarafndan belirlenmitir.
Lavabonun n tarafnda, kullanan kii iin gerekli alan olmaldr. Kullanm alan
verilen bu alann ls lavabonun byklne ve tek veya grup halinde olmasna gre
deiir. (bk. ekil 1.1)

ekil 1.1: Lavabonun byklne gre kullanm alanlar

Duvar kenarlarna lavabo konulmas gereken durumlarda lavabo ekseni ile duvar
arasnda en az 450 mm olmaldr. Aksi halde lavabo kullanl olmaz. (bk. ekil 1.2)

ekil 1.2: Lavabo ekseni ile duvar arasndaki mesafe min. 450 mm olmaldr

Dizi halinde lavabo montaj yaplacaksa lavabo eksenleri aras 600 mm den az
olmamaldr. (bk. ekil 1.3)

ekil 1.3: Dizi halinde lavabo montaj yaplrken eksenler aras 600 mm olmaldr

Lavabo montaj aadaki ilem srasna gre yaplr.

Lavabo montaj yaplrken bitmi deme zerinden lavabonun yerden

ykseklii 800 mm olarak iaretlenir.
Lavabo bu lye gre terazisinde montaj konumuna getirilir. Bu konumda
tutulurken montaj delik yerleri iaretlenir.
Lavabo uygun bir yere alndktan sonra iaretlenen yerler matkapla dikkatlice
delinir ve dbeller aklr.
Montaj cvatalar dbellere sklr.
Daha sonra lavabo cvatalara montaj deliklerinden geirilir.
Cvatalarn geldii ksmlara plastik burlar taklr. Ardndan pullar taklr ve
somun sklarak montaj tamamlanr.

Lavabo pis su gideri 500550 mm yksekliinde olmaldr. Pis su balant borusu

50lik olmaldr. Duvardan bataryal olmas durumunda bataryann yerden ykseklik
ls 1100 mm olmaldr. Lavabodan bataryal ise scak souk su ara musluklar bitmi
demeden 550 mm olmaldr. Etajer 1300 mm, ayna ekseni ise 1550 mm olmaldr.

Tam ayakl lavabo montajnda ise;

Lavabo ve ayak terazisinde yerletirilecei yere montaj konumuna getirilerek

lavabo tespit delikleri iaretlenir.
Lavabo ve ayak kenara alnarak iaretlenen yerler delinir.
Dbeller aklr.
Montaj cvatalar dbellere sklr.
Ayaksz lavaboda olduu gibi lavabo, taklan cvatalardan geecek ekilde
yerine oturtulur.
Plastik burlar ve pullar taklarak somunlar sklr.
Daha sonra ayak, lavabo altndaki kanala gelecek ekilde taklr. Ayan tayc
olmad unutulmamaldr. Lavabo aya kesinlikle cvata, silikon gibi
malzemelerle yere veya lavaboya sabitlenmemelidir.
Montaj tamamlandktan sonra lavabonun fayansa temas ettii hat boyunca
silikon ekilmelidir.

Yarm ayakl lavabo montajnda da aynen montaj sras uygulanr. Lavabonun montaj
tamamladktan sonra yarm ayak lavabo altndaki yere oturtularak delik yerleri markalanr.
Delinip dbelleri takldktan sonra cvatalar sklr. Ayak cvatalardan geirilir. Plastik
burlar ve pullar taklarak sktrlr. Resim 1.1, Resim 1.2, Resim 1.3 ve Resim 1.4te
deiik lavabo montaj uygulamalar verilmitir.

ekil 1.4: Duvardan bataryal ayaksz lavabo montaj

ekil 1.5: Lavabodan bataryal ayaksz lavabo montaj

ekil 1.6: Tam ayakl lavabo montaj

ekil 1.7: Yarm ayakl lavabo montaj

1.2. Eviye Montaj

Eviye mutfak ve benzeri slak meknlarda sebze, meyve ve bulak ykamakta
kullanlan seramik salk gerecidir. Tek gzl, ift gzl ve damlalkl eitleri vardr.
Eviyelerin yerleimi mutfaklarn fiziki artlarna ve kullanlrlnn rahat olmasna gre
dzenlenmelidir.
Eviye montaj yaplrken tm montaj llerine titizlikle uyulmaldr. Eviyeler
genellikle tezgh zerine taklr. Eviyelerin konulduu tezghlar bitmi demeden 850 mm
yksekliinde ve 600 mm geniliinde olmaldr. Duvardan bataryal ise batarya ykseklii
bitmi demeden 1100 mm, kirli su gideri 50 lik plastik borudan ve ykseklii 600 mm
olacak ekilde uygulanmaldr. Scak souk su azlar 150 mm olmaldr. Eviyeler genellikle
70 lik kolonlara balanr.
Duvardan deil de eviyeden bataryal ise ara musluklar bitmi demeden yaklak
550 mm ye konulmal, scak souk su azlar aras mesafe de 200300 mm olmaldr. Kirli
su gideri ise eviye ekseninde ve yaklak 435 mm olmaldr.
Eviyenin montaj yle yaplr;

Tezghtaki yeri iyice temizlenir.

Geici olarak yerine oturtularak tezgha temas yerleri kontrol edilir.
Sonra yerinden alnr ve eviyenin oturaca yatak silikon ile doldurulur.
Eviye terazisinde yerine oturtulur. retim aamasnda gerekli eim
verildiinden ayrca eim verilmemelidir.
Taan silikonlar dikkatlice silindikten sonra montaj tamamlanr. Mermer
eviyeler monte edilirken silikon yerine zel mermer yaptrcs kullanlr.

Szdrmazln salanmas iin eviyenin tezgha temas eden hatlar boyunca silikon
uygulanmaldr. Al, imento gibi genleen malzemelerle aralar kesinlikle
doldurulmamaldr. naat aamasnda montaj yaplyorsa har, boya gibi faktrlerden
korunmaldr. Resim 1.5te eviye montaj lleri verilmitir.

10

ekil 1.8: Eviye montaj resmi

11

1.3. Alaturka Hel Ta Montaj

Alaturka hel ta dk demeye gmme olarak montaj edilir. Sifonu akta ve gizli
olarak iki ekilde yaplabilir. Sifon akta olduunda bir alt katta sifon grneceinden
estetik adan dezavantaj oluturur.
Koku ve gazlarn bina iine szmamas iin hel ta ile pis su balants standart lastik
contal sifonlarla (ES) yaplr. ES ile hel ta balant yerine szdrmazlk adaptr taklr.
Sifonun gizli olduu durumlarda sifonun demeye oturma yeri tespit edilmelidir.
Hel talar 100lk borularla ap deitirilmeden at katna kadar karlmal, at
seviyesinden minimum 500 mm yukarda braklmaldr. Hel talarnda ykama rezervuarl
(ykama deposu) veya basl olarak yaplabilir. Rezervuarl ise rezervuar alt seviyesi, bitmi
demeden yaklak 2100 mm, basl ise bitmi demeden 1050 mm olmaldr. Taharet
musluu bitmi demeden 150200 mm ve kullanm pozisyonuna gre hel tann solunda
kalacak ekilde olmaldr.
Rezervuar ve bas ykama borular 1 apnda olmal ve keskin dnler ya da ap
daralmalar olmamaldr. Ykama borularnn hel tana giri yerlerinde mutlaka
szdrmazlk adaptr kullanlmal ve boru bu adaptre adaptr boyu kadar geirilmelidir.
Hel ta montaj u ilem sras ile yaplr:

Hel ta sifonu (ES) bitmi duvardan yaklak 350 mm olacak ekilde ve

terazisinde yerine oturtulur.
nce kum ile desteklenir ve az kapatlarak kenarlar har ile beslenir.
Hel ta sifon ucundaki adaptre geirilir ve alt ince kumla sktrlr.
Rezervuar ykama borusu eer uzunsa fazlas kesilir.
Szdrmazlk adaptr su giriine taklr. Arap sabunu uygulanarak ykama
borusu taklr.
Hel tann terazisi kontrol edildikten sonra 4 kesinden imento harc ile
sabitlenir. (imento gereinden fazla kullanlmamaldr. Aksi halde
genleeceinden hel tan atlatabilir ya da terazisini bozabilir.)
Szdrmazlk kontrolleri yapldktan sonra gider az ve yzeyi d etkenlerden
korunmak zere kapatlarak montaj tamamlanr.

Not: Dk demeye oturtulan hel ta, du teknesi gibi salk gereleri monte
edilirken dolgu malzemesi olarak, imento harc, al, cruf, inaat art gibi malzemeler
kesinlikle kullanlmamaldr.

12

ekil 1.9: Alaturka hel ta montaj resmi( rezervuarl)

13

ekil 1.10: Alaturka hel ta montaj resmi( basl)

14

1.4. Alafranga Hel Ta (Klozet) Montaj

Klozetlerin deiik eitleri vardr. Klozetler pis su balantlarna gre alttan kl ve
arkadan kl olabilir. Ykama ekline gre depolu, rezervuarl ve basl tipleri vardr.
Ayrca yere montajl ve asma tip klozet seenekleri bulunmaktadr.
Klozetlerin baland pis su borular, kolon ve havalandrma borular alaturka hel
talarnda olduu gibi 100lk yaplmaldr. Klozetler kolonlara yakn yerlere ve kullanm
kolay yerlere konulmaldr.
Alttan kl kendinden rezervuarl klozet montaj aadaki ekilde yaplr. (bk.
resim1.8)

Bitmi demedeki 100lk pis su borusu k azna eksantrik szdrmazlk

adaptr taklr.
Taharet borusu klozete taklr.
takm taklan rezervuar klozete montaj yerlerinden sabitlenir.
Eksantrik adaptre arap sabunu uygulanarak klozet geici olarak montaj yerine
oturtulur.
Terazisi kontrol edildikten sonra bitmi deme zerinde montaj delikleri ve
klozet epeevre markalanr.
Klozet yerinden alnr ve iaretlenen delik yerleri delinip dbelleri aklr.
Klozet tekrar adaptre oturacak ekilde montaj yerine oturtulur.
Terazisi kontrol edilir.
Klozete plastik burlar taklarak montaj vidalar sklr.
Rezervuar ve taharet borusu su girilerine temiz su hortumlar taklr.
Klozetin demeye temas ettii yerlere silikon uygulanarak ilem tamamlanr.

Duvardan asma klozet montaj aadaki ekilde yaplr: (bk. resim1.9)

Duvara sfr olarak braklm pis su borusuna arap sabunu uygulanm adaptr
geirilir.
Klozet adaptre oturacak ekilde montaj yerine terazisinde geici olarak
konularak montaj delikleri markalanr.
Klozet alnarak montaj yerleri delinir. Dbeller aklr.
Montaj cvatalar taklr.
Klozet adaptre geecek ekilde terazisinde cvatalara taklr.
Plastik burlar ve pullar taklarak somumlar sklr.
Taharet ara musluu klozete balanr.
Klozetin duvara gelen ksmlarna silikon uygulanr.

15

ekil 1.11: Alttan kl rezervuarl klozet montaj resmi

16

ekil 1.12: Duvardan asma klozet montaj resmi

17

1.5. Kvet Montaj

Kvetler, biriktirilen su iinde vcudun ykanmas amacyla kullanlr. Dkme
demirden, sactan ve plastik malzemeden (akrilik) retilir. Metal olanlarn i yzeyleri emaye
ile kaplanr.
Kvetlerde pis su giderine doru eim verilmitir. Pis su gideri tarafnda kvetin st
seviyesine yakn yere tama delii konmutur. Kvet tama delii, plastik boru balants ile
sifona balanr. (bk. ekil 1.6) Du tekneleri en az bir ve ya iki yerinden duvara temas eder.
tarafnn temas ettii montaj uygulamalar da vardr. Kvet nnde, kullanan kiinin
hareket alan iin yeterli kullanm alan braklmaldr.

ekil 1.13: Kvet kullanm alan

Kvetler zel metal ayaklar ya da altna yaplacak iki kgir yastk zerine yerletirilir.
Kvet bataryas kvetin dar kenarna konacaksa kvet gideri ile batarya ekseni ayn hizada
olmal, eer uzun kenara konacaksa batarya ekseni ayak tarafndan 550650 mm mesafede
olmaldr.

ekil 1.14: Kvet batarya lleri

ekil 1.15: Tama borusu balants

Kvet montajnda aadaki ilemler yaplr:

Kvet montaj ayaklar uygun aralkta ve terazisinde har ile dk demeye

sabitlenir.
Kvet sifonu ve tama borusu balanr.
Sifon kuyruu sklr.
50lik pis su borusuna szdrmazlk contas taklarak sifon kuyruu pis su
borusuna geirilir.

18

Kvet yerine oturtulur.

Sifon kuyruu sifonun gvdesine taklr.
Kvet kenarlarna silikon uygulanr.

ekil 1.16: Kvet montaj resmi

19

Gnmzde metal veya seramik kvetler yerine akrilik (zel plastik bileim) kvetler
tercih edilebilmektedir. Akrilik kvetler bitmi deme zerine monte edilir. Aada akrilik
kvet montaj ilem sras verilmitir.

Kvetin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj llerine uygun olarak
temiz su ve pis su tesisat yaplr.
Kvet montaj yerine geici olarak taklarak profil ayak montaj delikleri
demeye markalanr.
Kvet montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile delinir
ve dbeller aklr.
Tekrar montaj pozisyonuna getirilen kvet, terazisi kontrol edildikten sonra
profil ayaklarndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir.
Kvet tama ve sifon balantlar yaplr.
Sifon 50lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte taklr.
Pis su balantlar test edilir.
Kvetin duvar ile temas yzeylerine silikon uygulanr.
Yan kapaklar taklarak montaj tamamlanr.

ekil 1.17: Akrilik kvet montaj resmi

20

ekil 1.18: Oturmal kvet montaj resmi

1.6. Du Teknesi Montaj

Du tekneleri akan su ile tam ykanma amac ile kullanlan salk gereleridir.
Emayeli dkm veya sac, seramik ya da plastik (akrilik) malzeme seenekleri vardr. Du
tekneleri kir tutmayacak bir yzeye sahiptir. Ayak kaymamas iin taban ksmna deiik
formlar verilir. Ayrca su akn kolaylatrmak iin su gideri ynnde eimli retilir.

21

Du tekneleri deiik llerde yaplrlar en ok kullanlanlar 80X80, 90X90,

100X100 ebatlarndadr. Tm dk demeli montaj uygulamalarnda olduu gibi du
teknesinin montajndan nce de montaj yeri szdrmaz bir malzeme ile izole edilmelidir.
Du teknesi u ekilde monte edilir:

Tekne geici olarak montaj yerine yerletirilir ve sifon yeri belirlenir.

aretlenen yerde sifonun balanaca yuva hazrlanr.
Sifon szge ve contas karlarak pis su giderine balanr.
Sifon, altna tula konularak har ile tutturulur. Sonra etraf kumla sktrlr.
Sifonun az kapatlarak har ile etraf doldurulur.
Du teknesinin oturaca yzey sifon seviyesine kadar har ile doldurulur.
Sifon azna szdrmazlk contas taklr.
Du teknesi yerine yerletirilerek teraziye alnr.
zeri kapatlarak d etkenlerden korunur.

ekil 1.19: Du teknesi montaj resmi

22

Akrilik du teknelerinin montajnda da aadaki yol izlenir:

Du teknesinin konulaca yer tespit edildikten sonra montaj llerine uygun

olarak temiz su ve pis su tesisat yaplr.
Du teknesi montaj yerine geici olarak taklarak profil ayak montaj delikleri
demeye markalanr.
Du teknesi montaj yerinden alnarak markalanan yerler uygun matkap ucu ile
delinir ve dbeller aklr.
Tekrar montaj pozisyonuna getirilen du teknesi, terazisi kontrol edildikten
sonra profil ayaklarndaki montaj deliklerinden cvatalarla sabitlenir.
Du teknesi sifon balantlar yaplr.
Sifon 50lik pis su borusuna szdrmazlk contas ile birlikte taklr.
Pis su balantlar test edilir.
Du teknesinin duvar ile temas yzeylerine silikon uygulanr.
Yan kapaklar taklarak montaj tamamlanr.

ekil 1.20: Akrilik du teknesi montaj resmi

23

1.7. Bide Montaj

Bideler vcudun alt tarafn ykamak ve taharet almak amacyla kullanlan salk
gereleridir. Banyo odalarnda tek bana bulunmaz; genellikle klozetle birlikte bulunur.
Duvara asma ve ayakl tipleri vardr. Bidelerin zerine scak ve souk su kullanm iin
bataryalar taklr. Demeye monte edilen bideler duvara bitiik olabildii gibi duvardan
yaklak 50 mm akta da denebilir. Duvara bitiik olmas durumunda montaj teknii
nedeniyle slak meknda sprgelik olmamaldr.
Duvar dzlemine bitiik bidenin montajnda aadaki ilem basamaklar uygulanr.

Scak ve souk su azlarna ara musluk balantlar yaplr.

Bitmi duvarda hazrlanan 50lik pis su k azna szdrmazlk adaptr
arap sabunu uygulanarak yerletirilir.
Bide zerine bide bataryas montaj yaplr.
Sifon takm bideye monte edilir.
Pis su aznn bitmi demeden 125 mm olmasna zen gsterilmelidir.
Sifon k, duvardaki pis su az ile ayn eksende olacak ekilde tespit
kelepesi ile bideye sabitlenir.
Bide ekseni pis su ekseni ile ayn seviyeye getirilecek ekilde bide geici olarak
yerine yerletirilir. Eksen yerleri, montaj delikleri ve bide evresi bitmi
demede iaretlenir.
Markalanan yerler delinir ve dbeller aklr.
Bide, markalanan eksen ve evre izgilerine gre terazisinde ve ekseninde pis su
k azna doru itilir. tme sonucunda sifonun pis su aznda bulunan
adaptre yeteri kadar gemesi salanmaldr.
Daha sonra plastik burlar taklarak montaj vidalar ile bide sabitlenir.
Souk ve scak su borular duvardaki ara musluklara balanr.
Bidenin duvara ve demeye temas eden tm yzeylerine silikon uygulanr.

24

ekil 1.21: Bide montaj resmi

1.8. Pisuar Montaj

Pisuarlar umuma ak erkek tuvaletlerinde kullanlr. Daha ok okullar, hastaneler, i
merkezleri, otogar gibi yerlerin tuvaletlerinde bulunur. Genellikle alttan pis su gideri, stten
ise ykama suyu girii vardr. Ykama suyu, sk kullanlan yerlerde belirli bir debiye
ayarlanarak srekli aktlabildii gibi, manuel ve fotoselli ykama sistemleri de
kullanlmaktadr. Pisuarlar tamamlanm duvara, trnakl ya da montaj vidal olarak monte
edilir.
Pisuarlarn pis su azlar, duvar kotuna sfr olacak ekilde yaplmaldr. Pis su az
bitmi demeden yaklak 400450 mm ykseklie konulmaldr. Pisuar ise bitmi
demeden yaklak 650 mm olacak ekilde monte edilmelidir. 614 ya grubunun
kullanaca pisuarlar bitmi demeden yaklak 450550 mm yksekte olmaldr. Pisuar pis
su gideri 50 lik yaplr.
Pisuar montaj yle yaplr:

Pisuara sifon taklr. Sifon pis su giriine geecek ekilde pisuvar geici olarak
montaj konumuna getirilir.
Terazisi kontrol edilerek montaj delik yerleri markalanr.
Montaj delikleri delinir.

25

Dbeller aklr.
Sifon szdrmazlk adaptrne arap sabunu uygulanr.
Pisuar montaj pozisyonuna getirilir.
Pis su balant borusu 50lik gider azndaki adaptre geirilir.
Plastik burlar taklarak montaj cvatalar sktrlr.
Pisuara musluk balants yaplr.
Pisuarn bitmi duvara temas eden ksmlarna silikon tatbik edilir.
Pis su ve temiz su balantlar test edilerek montaj tamamlanr.

ekil 1.22: Pisuar montaj resmi

26

1.9. Termosifon Montaj

Termosifonlar scak suyu retme biimine gre iki deiik ekilde olur. Bunlardan
birincisi sv ve ya gaz yakt ile scak su elde edilen bakr termosifonlar, ikincisi ise elektrik
kullanarak scak su elde edilen elektrikli termosifonlardr. Gnmzde byk ehirlerde daha
ok elektrikli termosifon kullanlmaktadr.
Kat Yaktl Termosifonlar
Bakr termosifonlar 60 lt su kapasitesinden daha az olmamaldr. Bu termosifonlar
borulu ve gmlekli olarak yaplrlar. Borulu tip termosifonlarda, yanma sonucu oluan scak
duman ve gazlar silindir kazan iindeki bir borudan geerek etrafn evreleyen suyu str.
Gmlekli tip termosifonlarn dzenei ise yledir: silindirik termosifon gvdesinin dn
saran bir gmlek vardr. Silindirik termosifon gvdesi ile gmlek arasnda duman kanal
vardr. Bu tip termosifonlarda su daha abuk stlrken banyo scakl daha yksektir.

ekil 1.23: Depolu kat yaktl termosifon montaj resmi

27

Depolu termosifonla scak su hazrlamada, termosifona souk su girii bitmi

demeden yaklak 2500 mm yukarda bulunan bir depodan salanr. Depodaki suyun
termosifona dolabilmesi iin scak su k borusu depoya kadar uzatlarak havann tahliye
edilmesi salanr. Kullanlacak scak ve souk suyun basncnn yetersiz olmamas iin
depodaki su seviyesi ile en stteki su aktma yeri arasnda en az 1 m olmaldr.
Depolu kat yaktl termosifon montaj yaplrken u ilem sras uygulanr; (bk.
resim1.17)

Termosifon yerine oturtulur ve teraziye alnr.

Termosifon deposunun amandra balants yaplr.
Termosifon ile depo balantlarnn kolay yaplabilmesi iin termosifonun st
ksmna ve souk su girii en az 2500 mm yukarda olacak ekilde konsollar
duvara har ile sabitlenir.
Depoya souk su giri balantsn yaplr.
Depodan termosifona souk su girii galvaniz boru ile balanr.
Depodan scak su k balants yaplarak u malzemelerine scak su borusu
hatt ekilir.
Ayrca scak su k, depoya stten girecek ekilde havalk borusu uzatlr.

Elektrikli Termosifonlar
Elektrikli termosifonlar kendinden depoludur. Deponun etraf scak suyu uzun sre
muhafaza etmesi iin sya dayankl yaltm malzemesi ile izole edilmilerdir. Bu
termosifonlardan scak su alabilmek iin nceden devreye sokulmas gerekir. zerindeki
termostat sayesinde istenilen sabit scaklkta su elde edilebilir.
Kk tip muslua ve ya dua taklabilen elektrikli su stclar da mevcuttur. Bu su
stclar kk boyutlu olma avantajnn yannda verim ve kapasite asndan zayftr.
Elektrikli termosifon montaj resim 1.18de verilmitir.

28

ekil 1.24: Elektrikli termosifon montaj resmi

1.10. ofben Montaj

ofbenler ani su stcs olarak ta bilinir. Doalgaz ve svlatrlm LPG ile alr.
ofbeni oluturan ana elemanlar; kanatl borulu su stcs (eanjr), atmosferik brlrl
yanma odas, gaz kontrol ve gvenlik elemanlar, gvde, su ve gaz borulardr.
ofbenlerin montaj banyo veya ok dar hacimli meknlara yaplmamaldr. Baca
ekii yeterli olmaldr.
ofben montaj yle yaplr:

ofbenin yerletirilecei yer belirlendikten sonra, ofben alt seviyesi bitmi

demeden 1300 mm olacak ekilde kanca yerleri duvara iaretlenir. Kancalar
aras mesafe yaklak 250 mm lsndedir.
Daha sonra iaretlenen yerler delinerek dbeller aklr.
Montaj kancalar sklarak ofben aslr ve terazisi kontrol edilir.
ofben souk su giriine vana taklr.
ofben scak ve souk su boru balantlar spiral hortumlu olarak yaplr.
(rakorlu olarak da yaplabilir)
Gaz balants yaplr.

29

Baca balants yaplarak borunun ofbene temas eden kenar yanmaz bantla
sarlr. Baca borusunun duvara temas eden yzeyi al ile svanrsa, szdrmazlk
daha iyi olur.
Gaz balants, baca balants ve scak-souk su balantlar kaak testinden
geirilerek montaj tamamlanr.

ekil 1.25: Gazl ofben montaj resmi

30

ekil 1.26: Gazl ofbenin tesisata balan

1.11. Gne Kollektr Montaj

Scak su hazrlama yntemlerinden birisi de gne enerjili sistemdir. lk maliyet
giderlerini ksa srede amorti edebilen bir sistemdir. Kullanm kolaydr. Yakt gereksimi ve
pompasz sistem ise elektrik gereksinimi yoktur.
Gne enerjili scak su hazrlama sisteminin temel unsuru vardr.

Gne kollektr
Depolama tank
Boru ebekesi

Gneten gelen nlarn kullanlacak suya gemesi iin kollektrden yararlanlr.

Kollektr mat siyah ( siyah cisim kabul teorisi ) renktedir ve zeri cam tabaka ile
kaplanmtr. Cam ile kollektr arasnda szdrmazlk salanmaldr. Kollektr iinde suyun
dolat kanallar vardr. Bu kanallar sy emebilen bakr veya alminyum malzemeden
yaplr. Kollektr monte edilirken profil ayaklar ile atya trifon vidalarla monte edilir.

31

ekil 1.27: Kollektrn atya montaj

Depolama tank paslanmaz malzemeden yaplmal ve iyi yaltlmaldr.

Boru ebekesi ise kollektr ile depolama tank arasndaki balantlardan oluur. Is
kayplarna kar yaltlmaldr. Borular mmkn olduu kadar ksa ve dirseksiz olmaldr.
Plastik veya galvaniz tr borular kesinlikle kullanlmamaldr. Bunlarn yerine bakr boru
kullanlmaldr.
Gne enerjisi ile scak su hazrlama sistemi suyun dolamna gre tabi dolaml ve
pompal sistem olarak ikiye ayrlr.
Doal dolaml sistem, scak su ihtiyac fazla olmayan yerlerde kullanlr. Hibir ek
enerji kullanmdan scak su elde edilebilir.(bk. ekil 1.8)

ekil 1.28: Tabi dolaml gne enerjisi sistemi

32

Pompal sistem genelde scak su ihtiyacnn fazla olduu durumlarda kullanlr.

Depolama tanknn kollektr seviyesinin stne konamad durumlarda da kullanlabilir.
Pompal sistem dorudan (direk) ve dolayl (endirekt) olarak iki ekilde yaplabilir.
Direk sistemde kullanm scak suyu kollektrde dolaarak snr ve kullanm yerlerine
borularla iletilir.
Endirekt sistemde ise kollektr suyu ile kullanm suyu birbirine karmaz. Kapal
sistem kollektr suyu srekli devridaim yaparak depolama tanknda bulunan kullanm
suyunu str.

ekil 1.29: Pompal gne enerjisi sistemi (dolayl sistem)

Kollektrlerin yerine montajnda aadaki hususlara dikkat edilmelidir.

Sistemden maksimum performans salamak iin kollektr s emici yzeyi

(caml yzey) gneye bakmaldr.
Kollektr eim as tm yl kullanm iin bulunduu ehrin enlem derecesinde
olmaldr. Sadece yaz aylarnda kullanlacaksa kollektr eim as, enlem
derecesinden 15 eksik olmal, sadece k aylar iin kollektr monte edilecekse
ehrin bulunduu enlem derecesinden 15 fazla a ile monte edilmelidir.
Kollektr eim alar pratikte 30-40 arasnda olumlu sonular vermektedir.
Kollektr eim alar al terazi ile kontrol edilmelidir.
Kollektrn alt taban zemine sfr olmamaldr. Zemine yapk olursa arkadan
esen rzgr kollektre diren yaratarak olumsuz etkiler. Bu nedenle kollektr
at zemininden en az 100 mm yksekte olmaldr.

33

Kollektr monte edilecek atda baca var ise, kollektr yine gneye bakmal
fakat bacann bat tarafna konulmaldr. Aksi halde bacann glgesi kollektre
debilir.
Kollektrn monte edilecei at aa, bina veya dier ykseltilerin
glgelerinden etkilenmemelidir.
Kollektr yerletirilirken, kollektr ayaklarnn denk geldii kiremitler
kartlarak altna tahta direkler aklr. Bylelikle kollektrn daha salam
durmas salanr.
Kollektr ayaklar tespit delik yerleri iaretlenerek matkapla delinir.
Trifon vida ile vidalanr.
Kollektr yeri depoya yakn olmaldr.
Kollektre giri ve k borular hemen hemen eit uzunlukta olmaldr ki
basn kayplar dengelensin.
Borular mmkn olduu kadar az dnlerle balanmaldr.
Is dntrcye giren ebeke suyu basnc 7 bardan fazla ise giri hattna
basn regltr konulmaldr.
Scak su kna, kullancnn ani scak sudan zarar grmemesi iin kartrc
vana konulmaldr.
Gne enerjisi tesisatnda bakr boru ve ek paralar tercih edilmelidir.
Tesisat alrken oluan havann kolay tahliyesi iin, borular denirken ak
ynnde yaklak %1 eim verilmelidir.

ekil 1.30: Gne enerjisi ile scak su hazrlama tesisat emas

34

1.12. Su Deposu Montaj

ehir ebeke suyunun kesintili akt veya ebeke basncnn yetersiz kald
durumlarda suyu bnyesinde bulunduran kaplara su deposu denir. Su depolar atmosfere ak
veya kapal yaplabilir. Betonarme, elik sac, fiberglas olarak yaplabilir. Son zamanlarda
plastik su depolar da kullanlmaktadr.
Su depolar dikdrtgen veya silindir kesitli olabilir. Montaj durumuna gre yatk ve
dik tip depolar mevcuttur. Depolar ahap, elik veya beton altlk zerine konmaldr.
Dorudan yere oturtulmamaldr.
Su depolarnn zerinde temizliinin yaplabilmesi iin kapak vardr. Deponun hava
ile temasn salamak iin havalk bulunur. Deponun en alt seviyesinden boaltma vanas
konur. Su depolar donmaya kar ve snmaya kar izole edilmelidir. Tesisata gidi suyu
deponun alt seviyesinden en az 100 mm yukarda olmaldr. Aksi halde depo dibinde oluan
tortu tabakas tesisata karr. Su deposu en yakn su aktma yerinden en az 5 m yukarda
olmaldr. Su aktma yeri depoya yakn olursa su basnc yetersiz olur.
Depolar at katna veya hidroforlu ya da pompal sistemlerde bodrum katna konur.
at katna konulduunda statik hesaplar dikkate alnmal ve depo bina iin ar yk tekil
etmemelidir. Mutlaka bina tayc sistemine (kolon, kiri) oturtulmaldr. Su deposu tamir
edilmek istendiinde kolay ulalabilir yerde olmaldr.
atya konan bir su deposunun montaj yle yaplr:

Deponun konaca yer belirlenir. Kolon ve kirie oturmas salanacak ekilde

yer belirlenmelidir.
Ahap destekler konularak tama kab yerletirilir.
Su deposu terazisinde ve dengeli bir ekilde ayaklar zerine yerletirilir.
Depo k azlarna rakorlar taklr.
Tama ve boaltma azlar kirli su borusuna balanr.
Depo giri ve k ve armatrlerin balantlar yaplr.
Kaak testi yaplarak montaj tamamlanr.

Deiik su deposu balantlar resimleri aada verilmitir.

ekil 1.31: Su Deposu montaj. Tek borulu sistem

35

ekil 1.32: Bodrum kata konulan dik tip, silindirik kesitli su deposu montaj

1.13. Hidrofor Montaj

Basnc yetersiz kalan suya yeterli basnc kazandrmak iin kullanlan otomatik
pompa sistemlerine hidrofor (basnlama deposu) denir. Hidrofor, belirli bir depodan veya
dorudan ehir ebekesinden ald suyu sktrarak st katlara gnderir.
Hidroforlar, kullanm suyu tesisatlarnda, yangn suyu tesisatlarnda ve sulama suyu
tesisatlarnda kullanlr. Dikey ve yatay tipleri vardr. Hidrofor tank silindirik ve iletme
basncna uygun elik sac malzemeden yaplr.
Hidroforlar suyu basnlandrrken havay kullanr. Havay kompresrden veya hava
enjektrnden temin ederler. Su ile hava blgesini lastik bir membran ile ayran membranl
sistemlerde vardr. Hidrofor iinde belli bir miktar su ve st blgede de hava mevcuttur.
Kompresr, manometre ve emniyet vanas gibi balantlar hava blgesinden yaplmaldr.
Hidrofor giri ve k balantlar ise su blgesinden yaplmaldr. Hidroforun bulunduu
yere taan sular toplamak iin bodrum szgeci konmaldr.
Hidroforun alma prensibi yledir; basnlandrlmak istenen su, ehir ebekesinden
veya depodan karak pompaya girer. Pompa, suyu basnl olarak hidrofor tankna gnderir.
Bu boru blmnde ek valf vardr. ek valf, suyun baslmas esnasnda geriye doru
dnmemesi amacyla kullanlr. Hidrofor tankna kompresrden yeteri kadar hava
baslmtr. Hidrofor tanknda st blgede bulunan bu hava, pompann gnderdii su ile
skr. Skan hava suyu tesisata basar. Emniyet vanas sistem basncnn istenen deeri
amas halinde devreye girerek fazla basnc dar atar.
Hidrofor grubu iyice havalandrlabilen, d hava artlarndan uzakta ve mahal
scakl 40yi gemeyecek bir yere monte edilmelidir. Emme ve basma borular
gerekiyorsa kelepelerle duvara tespit edilmeli, pompa zerine tesisat arl
bindirilmemelidir. Pompa, zemin zerine yaplm beton kaide zerine kurulmaldr.

36

Hidrofor montaj syle yaplr:

Hidroforun ve pompann yeri belirlenir.

Pompa altl terazisinde demeye markalanr.
Markalanan yerler delinerek altlk zemine cvatalarla sabitlenir.
Pompa, tespit vidalar ile altla vidalanr.
Basnlandrlacak su boru vastasyla pompaya balanr.
Pompadan hidrofor su giriine balant yaplr. Armatrler taklr.
Hidrofor basma suyu tesisata balanr.
Hidrofora kompresr balants yaplr.
Basn alteri ve balantlar taklr.
Manometre hava blgesine taklr.
Sistemin kaak testi yaplr.

Hidroforun deiik ekillerde montaj uygulamalar aada verilmitir.

Resim 1.33: Hava enjektrl hidrofor balants

ekil 1.34: Paket hidrofor tank ile suyun basnlandrlmas

37

ekil 1.35: ehir ebeke suyunun basnlandrlmas

1.14. Su Tasfiye Cihaz Montaj

Suyun yumuatlmas ileminde kullanlan ak veya kapal olabilen tanklara su tasfiye
cihaz denir. Genellikle kapal tipler kullanlmaktadr. Kapal su tasfiye cihazlar basnca
dayankl, d etkenlerden yaltlm, silindirik cihazlardr. aplar 0.3 3.6 m, boylar ise 1
3 metre arasnda deiir. elikten ve bombe bal yaplr.
Tankn dibine yumuatma maddesine yataklk yapacak birka kat kum ya da antrasit
katman konulur. Yumuatma devresine ham su stten girer ve iyon deitirici katmann
stten balayarak reaksiyona sokar. Bylelikle su yumuatlm olarak dar kar.
Su yumuatma tesisat drt devreden oluur.

Yumuatma devresi
Ters ykama devresi
Canlandrma devresi
Ykama devresi

Su tasfiye cihaznn alma prensibi yledir: (bk. resim 1.28)

Ham su okla gsterilen borudan gelir.

Ak olan K vanasndan geerek stten tanka girer.
Yumuatlm olarak alttan N vanasndan geerek kullanm yerlerine gider.
Bu srada dier vanalarn tm kapal konumdadr.
Ters ykama devresinde ham su, ak olan L vanasndan geerek tanka alttan
girer ve stten karak G musluundan serbest olarak huninin iine akar.
Oradan da pis su tesisatna gider. Bu boru ayn zamanda hava tahliye borusu
olarak da kullanlr.
yon deitirme katmanna havann girmesi nlenmelidir.

38

Bu nedenle G vanas zaman zaman alarak hava bulunup bulunmad

denetlenmelidir.
Suyun huniye serbeste aktlmas berrakln kontrol etmek iindir.
B vanasndan canlandrc tankna giren su, eriyii ak E vanasndan tanka
basar.
Canlandrma grevini yapan eriyik M vanasndan geerek huni vastas ile pis
su borusuna akar.
Ham suyun K vanasndan geerek stten tankn iine girmesi ve M
vanasndan pis su borusuna akyla ykama devresi gereklemi olur.
F vanas sistemden rnek su almakta kullanlr.
D vanas tankta bulunan suyun boaltlmasnda kullanlr.
C vanas da canlandrc tanknn boaltlmasnda kullanlr.

ekil 1.36: Su tasfiye cihaz montaj resmi

39

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
Resim kdn izim masasna Resim kdnz Te cetveli yardmyla
uygun ekilde balaynz.
masanza balaynz.
Hata yapma ihtimaline ya da ikinci bir resim
izme ihtimaline kar yannzda yedek resim
kd bulundurunuz.
izim takmlarn kullanma hazr Cetvellerinizi unutmaynz. izim masanz ve
bulundurunuz.
cetvellerinizi temiz bir izim iin hafif nemli
bir bezle siliniz.
Rapido kalemlerinize mrekkep koyarak
izime hazr hale getiriniz.
Shhi tesisat u malzemelerinin Shhi tesisat u malzemelerinin izimlerine
montaj resimlerine geiniz.
balaynz. Direk rapido ile izim yerine nce
Lavabo montaj resmini iziniz.
kurun kalemle izip sonra rapido kalem ile
Eviye montaj resmini iziniz.
izerseniz hatal izimi nlemi olursunuz.
Alaturka hel ta montaj resmini Rapido kalemle izim yaparken hangi
iziniz.
kalnlktaki kalemi kullanmamz gerektiini
Alafranga hel ta montaj resmini
bilmeniz gerekir.
iziniz.
rnein, shhi tesisat u malzemelerini
Kvet montaj resmini iziniz.
(lavabo, eviye, bide vb.) 0.5lik kalemimizle,
Du teknesi montaj resmini iziniz.
mimari malzemeleri (duvar, deme vb.)
Bide montaj resmini iziniz.
0.2lik kaleminizle, tesisat boru ve ek
Pisuar montaj resmini iziniz.
paralarn da 0.3lk rapido kaleminizle
Termosifon montaj resmini iziniz.
izmelisiniz.
ofben montaj resmini iziniz.
izim yaparken kaleminizi dik konumda
Gne kollektr montaj resmini
tutmalsnz.
iziniz.
Su deposu montaj resmini iziniz.
Hidrofor montaj resmini iziniz.
Su tasfiye cihaz montaj resmini
iziniz.
Resim kdn dikkatlice izim izim bittikten sonra tekrar kontrol ediniz
masasndan ayrnz.
varsa eksiklerinizi gideriniz.
Resim kdnz masadan ayrrken acele
etmeyiniz. Kdnz zarar grebilir.

40

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi lnz. Arka sayfada yer alan cevap
anahtar ile karlatrnz.
1.

Bitmi deme yoksa montaj lleri neye gre alnmaldr?

2.

Lavabonun montaj ykseklik ls bitmi demeden ka mm olmaldr?

3.

Eviye montaj evin hangi blmne yaplr?

4.

Klozet (alafranga hel ta) ykama sistemleri nelerdir?

5.

Kvet uzunluu 1700 mm ise 1/10 leinde izildiinde ka mm gsterilir?

6.

Pisuar pis su gideri ls bitmi demeden ka mm yksekte olmaldr?

7.

Scak su hazrlama cihazlar nelerdir?

8.

Tabi dolaml gne enerjili scak su hazrlama sistemini oluturan ana

elemanlar hangileridir?

9.

Su depolarnn at katna yerletirilmesinde nelere dikkat edilmelidir?

10.

Hidrofor zerinde hangi aygtlar bulunur?

41

Uygulamal Test
Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken
uyguladnz her ilem sras iin kontrol listesinde iaretleme yapnz.
Aada verilen, ayakl lavabo montaj resmini 1/1 leinde iziniz.

Ara ve Gereler
1. Uygun izim ortam
2. A4 aydnger resim kd
3. Rapido kalemi
4. Kurun kalem
iin)
5. Te cetveli

6. 45 ve 60lik gnye
7. Yaz ablonu
8. Silgi
9. zole bant (resim kdn masaya sabitlemek

42

Deerlendirme lei

PERFORMANS TEST
Sevgili renci, bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini
doldurunuz. (Hayr) olarak iaretlediiniz ilemleri modl bilgi sayfasna dnerek ve
retmeninizden yardm alarak gidermeye alnz.

Gzlemlenecek Davranlar
Resim kadn izim masasna uygun ekilde
balama
a. izim iin uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve
deforme etmeden drt ucundan masanza
baladnz m?
c. Resim kadnz rahat alabileceiniz mesafede
mi?
izim takmlarn kullanma hazr bulundurma
a. izim boyunca kullanacanz tm takmlar
yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz
mi?
Ayakl lavabo montaj resmini izme
a. Resmi kurun kalemle izmeye baladnz m?
b. izim yaparken doru l aldnzdan emin
oldunuz mu?...........
c. Kurun kalemle izdiiniz resmi kontrol ettiniz
mi?
d. Rapido kalem ile izime getiniz mi?
e. Rapido kaleminizi dik tutacak ekilde kulllanyor
musunuz?
f. izime mimari izgileri izerek baladnz m?
g. Mimari izim bittikten sonra lavaboyu izdiniz
mi?
h. Lavabo ayann izimini yaptnz m?
. Bataryann izimini yaptnz m?
j. Pis su borularn ve sifon balantlarn izdiniz
mi?
k. Mimari izgileri izerken 0.2lik kaleminizi
kullandnz m?
l. Pis su borularn izerken 0.5lik kaleminizi
kullandnz m?
m. Lavabo va aya izerken 0.5lik kaleminizi
kullandnz m?

43

Hayr

Sra
No:

Evet

Kontrol Listesi

n. Resim zerinde gerekli llendirmeleri yaptnz

m?
o. Resim zerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile
yazdnz m?
p. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
Resim kadn dikkatlice izim masasndan ayrma
a. izim bittikten sonra resim kdnza zarar
vermeden izim masasndan ayrdnz m?
Tertipli ve dzenli alma
a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz
mu?
b. Kullandnz takmlar dzgnce yerine
koydunuz mu?
c. altnz yeri temizlediniz mi?
Verimli alma
a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabildiniz
mi?

44

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Standartlarna ve tekniine uygun olarak, bina ii temiz su tesisatnn datm
sistemlerinin izimini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde bulunan yaplarn temiz su datm sistemleri ile ilgili aratrma yapnz.
Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snfnzda tartnz.

2. BNA TEMZ SU TESSATININ

DAITIM SSTEMLERNN ZM
2.1. ebeke Basnc ile Datm Sistemleri
Binalarda kullanm su ihtiyac genellikle ehir ebeke tesisatlarndan salanr. ok
yksek binalar veya byk tesisler olmadka ehir ebeke suyu basnc yeterli olmaktadr.
Bina ii temiz su tesisatnn blmleri aadaki ekilde verilmitir.

ekil 2.1: Bina ii temiz su tesisat blmleri

45

ehir ebeke suyu binaya girdikten sonra iki deiik ekilde datlabilir.

a.

Kolon sistemi
Dizi sistem

Kolon Sistemi

ehir ebekesinden binaya giren su ana sayatan getikten sonra bir veya daha fazla
kolon vastas ile en stteki kata kadar kendi basncyla kar. Katlarda bulunan her daire iin
ayr ayr saya konularak daireye suyun alnd sisteme kolon sistemi denir. Kolon sistemi
sayalar bir arada bulunmad iin ve grevlilerin kontrol olanan zorlatrd iin yaygn
olarak kullanlan bir sistem deildir. Ayrca daire girilerine saya iin ayr ayr ni yapma
zorunluluu maliyet ve zaman bakmndan istenmeyen bir durumdur.

ekil 2.2: ehir ebeke basnc ile kolon sistem datm

46

b.

Dizi Sistem

Su ehir ebekesinden binaya girer. Ana saya hattndan sonra bir datcya gelir.
Datcya binada bulunan her daire iin ayr ayr saya monte edilmitir. Bodrum kattaki bu
datcdan her daire iin ayr ayr kolon ekilerek suyun datm yaplmtr. Bu sistemde
tm sayalar bir aradadr. Her dairenin saya numaras bir plakaya yazlarak sayaca
balanmtr.

ekil 2.3: Dizi sistem datc emas

Bu sistemde sayalarn kontrol, bakm ve onarmlar daha kolaydr. Sayalarn takl

bulunduu yere bodrum szgeci koyarak olas akan sular kanalizasyona aktarmak gerekir.
Saya dizisinin darbe almayacak ekilde monte edilmesi ve donma riski varsa yaltm
yaplmas son derece nemlidir.

47

ekil 2.4: ehir ebeke basnc ile dizi sistem

2.2. Basnlama Deposu (Hidrofor) ile Datm Sistemi

ehir ebeke basncnn yetersiz olduu durumlarda su st katlara kmaz ya da yeteri
kadar basnl akmaz. Bu nedenle suyu basnlandrarak st katlara ulatrma zorunluluu
doar. Suyu basnlandrmak iin kullanlan hidroforlar tesisata deiik ekillerde
balanabilir.

a.

Kolon Sistemi

ehir ebekesinden gelen su ya direkt olarak ya da su deposu vastas ile hidrofora

girer. Basnc ykseltilen su katlara gnderilir.
Hidroforlu sistemlerde ilk katlar hidrofora yakn olduklarndan ar basnca maruz
kalabilir. Bu durumda ilk katlara basn drc konulabilir. Bir dier nlem de ehir
ebeke basnc ile ilk katlar beslenir. Basncn yetmedii st katlara hidrofor ile basnl su
verilir.

48

Kolon sisteminde ana sayatan geen su hidrofordan katlara baslr. Katlarda bulunan
her bir dairenin sayacndan geerek kullanlr.
Aada ehir ebekesinden gelen suyun depoya alnp, hidrofor ile basnlandrld
ve katlara datld kolon sistemi grlmektedir.

ekil 2.5: Hidrofor ile kolon sistemi (hava enjektrl)

Aada ehir ebekesinden gelen suyun su deposuna girerek paket hidrofor ile st
katlara basld kolon sistemi grlmektedir.

49

ekil 2.6: Hidrofor ile kolon sistemi (paket hidroforlu)

b.

Dizi Sistem

Dizi sistemde ana sayatan geen ehir ebeke suyu, su deposuna dolar. Su
deposundan hidrofora emilen su istenilen basn seviyesine ykseltilir. Basnl su bodrum
kattaki datc kollektre gelir. Kollektrde bulunana sayalardan geerek dairelere
ulatrlr. ( bk. resim2.3 ve resim 2.4)

50

ekil 2.7: Hidrofor ile dizi sistemi (hava enjektrl)

51

ekil 2.8: Hidrofor ile dizi sistemi (paket hidroforlu)

c.

Basn Blgeli Sistem

ehir ebeke suyu ortalama 56 katl binalarda sorunsuz datlrken, yksek binalarda
alternatif zmler kullanlmadan su datm yaplamaz. Bu nedenle basn artrc sistemler
kullanlr. Basnlandrma ii su deposu-pompa yardm ile yaplabildii gibi tesisatn
durumuna gre su deposu-hidrofor ile de yaplabilir.

52

Yapnn ykseklii arttka su aktma yerlerindeki akma basnc byk farkllklar

gsterir. rnein 3. kattaki akma basnc yksek iken, 16. kattaki akma basnc dk olur.
Bu durumu nlemek iin basn blgeleri oluturulur. Basn blgesi (zon) says kat
yksekliine gre deiebilir.
Aadaki sistemde iki basn blgesi oluturulmu, ilk alt kata ehir ebekesi ile su
verilir. (I. Basn blgesi), 7.kattan 14. kata kadar ise at katna konan su deposu ile datm
yaplr. (II. Basn blgesi) Su, depodan kendi arl ile akar. Su deposu ile en st kattaki
su aktma yeri arasnda yksekliin yeterli olmamas, st katta basncn yetersiz olmasna yol
aar.

ekil 2.9: ki basn blgeli sistem

53

Daha yksek bir yapda basn blgesine ayrlm bir tesisat aada verilmitir.
(bk. resim 2.6) bu sistemde ehir ebekesinden gelen su bodrum katta su deposuna girer.
Buradan ayr pompa devresi ile binadaki su depolarna baslr.

ekil 2.10: basn blgesine ayrlm datm sistemi

Birinci depo 8. Kata konulmutur. Bu depo ilk alt kata suyu kendi arl ile datr.
(I. Basn blgesi) kinci depo 20. kata konmutur. Bylece depodan kendi arlyla akan
su 7. ve 18. katlar beslemektedir. (II. Basn blgesi) nc depo at katna konmutur.
atdaki depodan yerekimi etkisiyle akan su 19. ve 29. katlara suyu ulatrr. (III. Basn
blgesi) (bk. resim 2.6)

54

ekil 2.11: basn blgesine ayrlm datm sistemi (hidroforlu sistem)

55

2.3. Depolu Sistem

Su depolar binann zelliine ve su ihtiyacna gre deiik ekillerde tesisata
balanr. Yatk tip veya dik tip kullanld gibi bodrum katta ve at katnda kullanlabilir.
at katnda kullanldklarnda ehir ebekesinden gelen suyun depoya kabilmesi iin
basnlandrlmas gerekir. Ayn ekilde bodrum kata konulan su depolarndan katlara su
datrken yine suyun pompa veya hidroforla basnlandrlmas gerekir.
Su depolar, yangn tesisatlarnda da kullanlacaksa depo hacmi hem kullanm suyu
hem de yangn suyu ihtiyac kadar olmaldr. Genellikle depo hacminin 1/3 yangn hattna
ayrlr.
Su deposunun tesisata deiik ekildeki balantlar aada verilmitir.

ekil 2.12: basn blgesine ayrlm, basn drme vanal datm sistemi

56

ekil 2.13: Su deposunun tesisata dolayl balan (ift borulu sistem)

57

ekil 2.14: Su deposunun tesisata dorudan balan (tek borulu sistem)

58

UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
lem Basamaklar

neriler

Resim kdn izim masasna Resim kdnz Te cetveli yardmyla izim

uygun ekilde balaynz.
masanza balaynz.
Hata yapma ihtimaline ya da ikinci bir resim
izme ihtimaline kar yannzda yedek resim
kd bulundurunuz.
izim takmlarn kullanma hazr Cetvellerinizi unutmaynz. izim masanz
bulundurunuz.
ve cetvellerinizi temiz bir izim iin hafif
nemli bir bezle siliniz.
Rapido kalemlerinize mrekkep koyarak
izime hazr hale getiriniz.
Bina ii temiz su tesisatnn datm Bina ii temiz su tesisatnn datm
sistemlerinin izimlerine geiniz.
sistemlerinin izimlerine balaynz. Direk
ebeke basncnn yeterli olduu
rapido ile izim yerine nce kurun kalemle
binalarda temiz su tesisatnn
izip sonra rapido kalem ile izerseniz hatal
datm sistemlerini iziniz.
izimi nlemi olursunuz.
ebeke basncnn yeterli olmad Rapido kalemle izim yaparken hangi
binalarda hidrofor ile temiz su
kalnlktaki kalemi kullanmamz gerektiini
tesisatnn datm sistemlerini
bilmemiz gerekir.
iziniz.
rnein, hidrofor, su deposu, pompa gibi
Depolu sistem ile temiz su
elemanlar 0.5lik kalemimizle, mimari
tesisatnn datm sistemlerini
malzemeleri (duvar, deme vb.) 0.2lik
iziniz.
kalemimizle, tesisat boru ve ek paralarn da
0.3lk rapido kalemimizle izmeliyiz.
izim yaparken kalemimizi dik konumda
tutmalyz.
Resim kdn dikkatlice izim izim bittikten sonra tekrar kontrol ediniz
masasndan ayrnz.
varsa eksiklerinizi gideriniz.
Resim kdnz masadan ayrrken acele
etmeyiniz. Kdnz yrtlabilir.

59

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki test sorularn cevaplandrarak bilgilerinizi lnz. Arka sayfada yer alan
cevap anahtar ile karlatrnz.
1.

Suyun ebeke basncyla kolon sistem datmnda kullanc sayalarnn yeri

neresidir?
A) Bina bahesinde
B) Bodrum katnda
C) Daire girilerinde
D) at katnda

2.

Aadakilerden hangisi dizi sistemde suyu tek hattan alarak katlara datan
elemandr?
A) Datc (kollektr)
B) Havalk
C) Su deposu
D)Hidrofor (Basnlama deposu)

3.

Aadakilerden hangisinde dizi sistemde kullanlan datc kna konulan

armatrlerin sras doru verilmitir?
A) Saya-Vana-Vana
B) Saya-Vana-ek valf
C) ek valf-Saya-ek valf
D) Vana -Saya-Vana
Aadaki sorular doru- yanl olarak cevaplandrnz!

4.

Hidroforlarda basnl su k hidroforun su blgesindeki alt taraftan yaplr.

Doru ( )
Yanl ( )

5.

Hidroforlarn kompresr giri balantlar st ksmndaki hava blgesinden yaplr.

Doru ( )
Yanl ( )

6.

Hidroforlar at katna konulur.

Doru ( )
Yanl ( )

7.

Pompa suyu depodan alarak hidrofora basar.

Doru ( )
Yanl ( )

8.

Yksek binalarda akma basncn dengede tutmak iin basn blgeli sistem uygulanr.
Doru ( )
Yanl ( )

60

9.

Su depolarna ebeke suyu girii deponun st seviyesinden yaplr.

Doru ( )
Yanl ( )

10.

Aadakilerden hangisi depolu datm sistemlerinde su deposu zerinde bulunan

balantlardan deildir?
A) Tama borusu balants
B) Havalk
C) Tesisat gidi suyu balants
D) Manometre balants

61

UYGULAMA
TEST
UYGULAMA
TEST
Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken
uyguladnz her ilem sras iin kontrol listesinde iaretleme yapnz.
Aada verilen, su deposunun tesisata dorudan balan resmini 1/1 leinde
iziniz.
1- Depo su girii
2- Depo su k
3- Flatr
4- Su deposu
5- Tama borusu
6- Havalk
7- Tama kab
8- Yamur suyu borusu
9- Boaltma vanas
10- Depo kapa
11- ekvalf

10

2
9
11
7

at Kat

2. Normal Kat

1. Normal Kat

B. Kat

62

ARA VE GERELER
1. Uygun izim ortam
2. A4 aydnger resim kd
3. Rapido kalemi
4. Kurun kalem
5. Te cetveli
6. 45 ve 60lik gnye
7. Yaz ablonu
8. Silgi
9. zole bant (resim kdn masaya sabitlemek iin)

63

PERFORMANS
TESTTEST
PERFORMANS
Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini doldurunuz. Hayr
iaretlediiniz ilemleri modl bilgi sayfasna dnerek ve retmeninizden yardm alarak
gidermeye alnz.
KONTROL LSTES
No

Gzlemlenecek Davranlar:
Resim kadn izim masasna uygun ekilde balama
a. izim iin uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme etmeden
drt ucundan masanza baladnz m?
c. Resim kadnz rahat alabileceiniz mesafede mi?
izim takmlarn kullanma hazr bulundurma
a. izim boyunca kullanacanz tm takmlar yannzda m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi?
Su deposunun tesisata dorudan balan resminin izilmesi
a. Resmi kurun kalemle izmeye baladnz m?
b. izim yaparken doru l aldnzdan emin oldunuz mu?
c. Kurun kalemle izdiiniz resmi kontrol ettiniz mi?
d. Rapido kalem ile izime getiniz mi?
e. Rapido kaleminizi dik tutacak ekilde kulllanyor musunuz?
f. izime mimari izgileri izerek baladnz m?
g. Mimari izim bittikten sonra su deposunu izdiniz mi?
h. Tesisat borularn ve balantlarn izdiniz mi?
. Mimari izgileri izerken 0.2lik kaleminizi kullandnz m?
j. Tesisat borularn izerken 0.3lk kaleminizi kullandnz
m?
k. Su deposunu izerken 0.5lik kaleminizi kullandnz m?
l. Resim zerinde gerekli llendirmeleri yaptnz m?
m.Resim zerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz
m?
n. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
Resim kadn dikkatlice izim masasndan ayrma
a. izim bittikten sonra resim kadnza zarar vermeden izim
masasndan ayrdnz m?

Tertipli ve dzenli alma

a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz takmlar dzgnce yerine koydunuz mu?
c. altnz yeri temizlediniz mi?

Verimli alma
a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi?

64

Evet

Hayr

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Shhi tesisatlkta kullanlan malzeme ve cihazlar projeler zerinde sembollerle
gsterebileceksiniz.

ARATIRMA
Shhi tesisat projeleri izilirken kullanlan sembollerin iziminde hangi tr ablonlarn
kullanldn aratrnz.
Elde ettiiniz bilgileri rapor haline getirerek snfnzda tartnz.

3. SIHH TESSATILIKTA KULLANILAN

MALZEME VE CHAZLARIN PROJELER
ZERNDE SEMBOLLERLE
GSTERLMES
3.1. Shhi Tesisat Projelerinde Kullanlan ablonlar
Tesisat projelerinde izilmesi gereken u malzemeleri, armatrler vb elemanlarn
sembollerini pratik olarak izmemizi salayan lekli imal edilmi cetvellerdir.
Shhi tesisat projeleri 1/50 veya 1/100 gibi leklere izilir. Projeler izilirken gerekli
yazlar, llendirmeler, u malzemelerinin ve armatrlerin ekilleri, proje leine uygun
imal edilmi ve standart hale getirilmi ablonlarla yaplr. Yaz ablonlar ile deiik
ebatlarda yaz yazlabilir. Tesisat ablonlar ise projelerde olduka kolaylk salayan
cetvellerdir. rnein 1/50 leindeki bir projede banyoya kvet izimi yaplacaksa 1/50
leindeki tesisat ablonu ile bu kvet rahatlkla izilebilir. Tesisat elemanlarnn hem yatay
planda hem de kolon emasnda gsterilen sembol ve iaretleri farkldr.
Tesisat ablonu kullanrken unlara dikkat edilmelidir:

ablon gnyesinde kullanlmaldr.

ablonla izim yaparken kalem dik ayla kullanlmaldr.
izilecek sembol ablondan doru seilmelidir.
Baz sembollerin izimi ablondaki iki veya daha fazla eklin kullanlmasyla meydana
geldii unutulmamaldr.
ablon ile tesisat elemannn sembol izildikten sonra ablon dikkatli kaldrlmaldr.
Aksi halde mrekkep hemen kurumayacandan dalabilir.

65

3.2. Shhi Tesisat U Malzemelerinin Sembollerle Gsterilmesi

Sra

Shhi tesisat projelerinde kullanlan u malzemeleri yatay planda ve kolon emasnda

aadaki ekillerde gsterilir.

U Malzemesinin Ad

Ykanma Teknesi (Kvet)

Deme Szgeci

Bide

Pisuvar

DamlalklEviye

ki Gzl Eviye

Tek Gzl Eviye

Sembol
Yatay Planda

Kolon emada

Du Teknesi

Lavabo

10

Alaturka Hela Ta

11

Alafranga Hela Ta

12

Bodrum Szgeci

13

Rezervuar

14

Tekneler

15

Kova Doldurma

16

Avlu Szgeci

ekil 3.1: Shhi tesisat u malzemelerinin sembolleri

66

3.3. Scak Su Hazrlama Cihazlarnn Sembollerle Gsterilmesi

Kullanm scak suyu hazrlamakta kullanlan termosifon, ofben, kombi, boyler gibi
cihazlarn sembolleri aadaki gibidir.

ekil 3.2: Shhi tesisatta kullanlan scak su hazrlama cihazlarnn sembolleri

3.4. Hidrofor ve Su Deposunun Sembollerle Gsterilmesi

Shhi tesisat projelerinde hidrofor ve su deposu gsterilirken aadaki semboller
kullanlr.

67

ekil 3.3: Shhi tesisatta kullanlan hidrofor ve su depolarnn sembolleri

68

3.5. Ama Kapama ve Kontrol Elemanlarnn Sembollerle

Gsterilmesi
Shhi tesisat projelerinde ok eitli ama kapama ve kontrol armatr
kullanlmaktadr. Bu armatrlerin sembolleri aadaki gibidir.

ekil 3.4: Shhi tesisatta kullanlan ama kapama ve kontrol elemanlarnn sembolleri

69

3.6. Tesisat Borularnn Sembollerle Gsterilmesi

Shhi tesisat projelerinde kullanlan scak su, souk su, pis su gibi borularn
sembollerle gsterimi aada verilmitir.

ekil 3.5: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri

70

ekil 3.6: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri

71

ekil 3.7: Shhi tesisatta kullanlan tesisat borularnn sembolleri

72

UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
lem Basamaklar
Mimari proje izme ve okuma

Shhi tesisat projelerinde kullanlan

tesisat ablonlarn tanma ve
ilevlerini bilme
Shhi tesisat projelerinde kullanlan
u malzemelerinin sembollerini
izme (plan/ema)

neriler
Proje izilirken hangi ilemler yapldn
gzlemleyiniz.
Proje zerindeki izimlerin ve ifadelerin
anlamlarn aratrnz. (Kolon, kap,
pencere, baca, merdiven, bitmi deme gibi
yap elemanlarnn mimari projede nasl
gsterildiini bilmek, tesisat projesi izerken
iimize yarayacaktr. )
Projelerde yer alan izimlerin hangilerinin
ablon ile izildiini inceleyiniz.
ablonlarn nasl kullanldn inceleyiniz.
ablon kullanma altrmalar yapnz.
Tm u malzemelerinin sembollerinin hem
yatay planda hem de kolon emada ayr ayr
gsterildiini unutmaynz.

Scak su hazrlama cihazlarnn ofben, termosifon, kombi gibi scak su

sembollerini izme (plan/ema)
hazrlama cihazlarnn yatay planda ve kolon
emasnda
farkl
sembollerle
ifade
edildiklerini unutmaynz.
Hidrofor
ve
su
deposunun Hidrofor ya da su deposunun sembollerini
sembollerini izme
izerken silindirik mi dikdrtgen mi, dik tip
mi yoksa yatk tip mi, gibi zelliklerini gz
nne alnz.
Ama - kapama ve kontrol Projede doru ama kapama ve kontrol
elemanlarnn sembollerini izme
elemannn semboln izdiinizden emin
olun
Tesisat borularnn sembollerini Grnen izgi, grnmeyen izgi, pis su
izme (plan/ema)
borusu, scak su borusu, souk su borusu,
havalandrma
borusu
gibi
borularn
sembollerinin farkl olduunu unutmaynz.

73

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular cevaplandrarak bilgilerinizi lnz. Arka sayfada yer alan cevap
anahtar ile cevaplarnz karlatrnz.
1.
2.
3.

Tesisat ablonlar ne ie yarar?

Tesisat ablonlar hangi leklerde yaplrlar?
Aadakilerden hangisi lavabonun kolon emasndaki semboldr?

A)
B)
C)

D)
4.

Tesisat ablonu ile izim yaparken nelere dikkat edilmelidir?

74

UYGULAMALI TEST
Aada size bir uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyeti gerekletirirken
uyguladnz her ilem sras iin kontrol listesinde iaretleme yapnz.
Aada isimleri verilen tesisat elemanlarnn sembollerini tesisat ablonundan
yararlanarak tablo halinde iziniz.
1.

Lavabo (yatay planda ve kolon emada)

2.

Eviye (yatay planda ve kolon emada)

3.

Klozet (yatay planda ve kolon emada)

4.

Du teknesi (yatay planda ve kolon emada)

5.

Alaturka hel ta (yatay planda ve kolon emada)

6.

Termosifon (yatay planda ve kolon emada)

7.

ofben (yatay planda ve kolon emada)

8.

Srgl vana (kolon emada)

9.

ek valf (kolon emada)

10.

Souk su borusu (kolon emada)

11.

Scak su borusu (kolon emada)

12.

Pis su borusu (kolon emada)

Ara ve Gereler
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Uygun izim ortam

A4 aydnger resim kd
Rapido kalemi
Kurun kalem
Te cetveli
45 ve 60lik gnye
Yaz ablonu
Tesisat ablonu
Silgi
zole bant (resim kdn masaya sabitlemek iin)

75

DEERLENDRME LE
Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini doldurunuz. Hayr
iaretlediiniz ilemleri modl bilgi sayfasna dnerek ve retmeninizden yardm alarak
gidermeye alnz.

KONTROL LSTES
Sra
No

Gzlemlenecek Davranlar
Mimari proje izme ve okuma
a. izim iin uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme
etmeden drt ucundan masanza baladnz m?
c. Resim kadnz rahat alabileceiniz mesafede mi?
Shhi tesisat projelerinde kullanlan tesisat ablonlarn
tanma ve ilevlerini bilme.
a. izim boyunca kullanacanz tm takmlar yannzda
m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi?
c. Hangi malzeme iin hangi ablonu kullanacanz
belirlediniz mi?
d. ablonla izim yaparken nelere dikkat edeceinizi
gzden geirdiniz mi?
Shhi tesisat projelerinde kullanlan malzeme ve cihazlarn
sembollerini izme.
a. izim iin gerekli tm takmlarnz hazrladnz m?
b. Resim kadnz izim masasna baladnz m?
c. izeceiniz sembol adedi kadar satr ve stuna sahip
tablo
oluturdunuz mu?
d. Birinci stuna izeceiniz sembollerin isimlerini yaz
ablonu ile
srasyla yazdnz m?
e. Tesisat ablonlarnz hazrladnz m
f. Lavabonun yatayda ve kolon emadaki semboln
izdiniz mi?
g. Evyenin yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
h. Klozetin yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
. Du teknesinin yatayda ve emadaki semboln izdiniz
mi?
j. Hela tann yatayda ve kolon emadaki semboln
izdiniz mi?
k. Termosifon yatayda ve kolon emadaki semboln
izdiniz mi?
l. ofbenin yatayda ve emadaki semboln izdiniz mi?

76

Evet

Hayr

m. Srgl vanann kolon emadaki semboln izdiniz

mi?
n. ekvalfin kolon emadaki semboln izdiniz mi?
o. Souk su borusunun kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
. Scak su borusunun kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
p. Pis su borusunun kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
Resim kdn dikkatlice izim masasndan ayrma
a. iziminiz bittikten sonra kontrol ettiniz mi?
b. izim bittikten sonra resim kadnza zarar vermeden
izim masasndan ayrdnz m?

Tertipli ve dzenli alma

a. Tesisat ablonunu gerektii gibi kullanabildiniz mi?
b. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
c. Kullandnz takmlar dzgnce yerine koydunuz mu?
d. altnz yeri temizlediniz mi?

Verimli alma
a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi?
b. Tesisat malzemeleri iin doru sembolleri
kullananabildiniz mi?

77

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aada size iki uygulama faaliyeti verilmitir. Bu faaliyetleri gerekletirirken
uyguladnz her ilem sras iin Performans Denetim Listesine iaretleme yapnz.

Shhi tesisatta kullanlan u malzemelerinin yatayda ve kolon emadaki

sembollerini tesisat ablonu ile iziniz.
Shhi tesisat u malzemelerinden bidenin montaj resmini izerek montaj
llerini gsteriniz.

Ara v Gereler
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Uygun izim ortam

4 aydnger resim kd (en az iki adet)
Rapido kalemi
Kurun kalem
Te cetveli
55 ve 60lik gnye
Yaz ablonu
Tesisat ablonu
Silgi
zole bant (resim kdn masaya sabitlemek iin)

78

DEERLENDRME LE
Sra
No:

Gzlemlenecek Davranlar
Resim kadn izim masasna uygun ekilde balama
a. izim iin uygun fiziki artlar var m?
b. Resim kadnz te cetveli yardmyla ve deforme
etmeden drt ucundan masanza baladnz m?
c. Resim kadnz rahat alabileceiniz mesafede mi?
izim takmlarn kullanma hazr bulundurma
a. izim boyunca kullanacanz tm takmlar yannzda
m?
b. Rapido kalemleriniz kullanlr duruma getirdiniz mi
A. Shhi tesisatta kullanlan u malzemelerinin sembollerini
izme.
a. izim iin gerekli tm takmlarnz hazrladnz m?
b. Resim kadnz izim masasna baladnz m?
c. Tesisat ablonlarnz hazrladnz m?
d. izim yaparken ablonu gnyesinde kullanyor
musunuz?
e. Sembol izerken kalemi dik kullanyor musunuz?
f. ablon kullanrken dikkat edilecek kuralar uyguluyor
musunuz?
g. Lavabonun yatayda ve kolon emadaki semboln
izdiniz mi?
h. Evyenin yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
. Klozetin yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
j. Du teknesinin yatayda ve emadaki semboln izdiniz
mi?
k. Hela tann yatayda ve kolon emadaki semboln
izdiniz mi?
l. Kvetin yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
m. Bidenin yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
n. Pisuarn yatayda ve kolon emadaki semboln izdiniz
mi?
o.Resim zerinde gerekli yazlar yaz ablonu ile yazdnz
m?
p. Resmin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
B. Bide montaj resmini izme
a. Resim kadnz uygun ekilde masaya baladnz m?
b. Kadnzn gnyesinde olduunu kontrol ettiniz mi?

79

Evet

Hayr

c. izeceiniz resmi kadnza ortalayacak ekilde l

aldnz m?
d. Kurun kalemle iziminize baladnz m?
e.izimde aldnz llerde yeterince hassas davranyor
musunuz?
f. Kurun kalem izimi bittikten sonra izimi kontrol ettiniz
mi?
g. 0.2 Rapido kalemle izime mimari izgilerden baladnz
m?
h. Ardndan bidenin izimini 0.5 kalemle yaptnz m?
. 0.3 kalemle borular ve balantlarn izdiniz mi?
j. izim sresince cetvellerden yeterince yararlandnz m?
k. izim zerinde gerekli llendirmeleri 0.2 kalemle
yaptnz m?
l. Resim yazlarn yaz ablonu ile 0.3 kalemle yazdnz
m?
m. izimin tamamen bittiinden emin oldunuz mu?
Resim kadn dikkatlice izim masasndan ayrma
a. izimden sonra resim kadn izim masasndan
ayrdnz m?
b. Kad masadan kartrken dikkatli oldunuz mu?
Tertipli ve dzenli alma
a. alrken yeteri kadar sabrl ve dikkatli oldunuz mu?
b. Kullandnz takmlar dzgnce yerine koydunuz mu?
c.altnz yeri temizlediniz mi?
Verimli alma
a. Yaptnz izimi tekniine uygun yapabilidiz mi?
Yaplan uygulamada baarl olma
a. Yaptnz uygulamada sizce yeteri kadar baarl
oldunuz mu?
b. Uygulamada eksik kaldnz ynler var m?

Modl ile ilgili durumunuz retmeniniz tarafndan uygulanacak performans denetim

listesi sonularna gre deerlendirilecektir. Bu deerlendirmeyi retmen yukardaki
performans denetim listesine veya kendi belirleyecei ltlere gre yapacaktr.
Bu deerlendirmeler iin retmeninize bavurunuz.

80

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RETM FAALYET1 CEVAP ANAHTARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

10.

Demenin zerine tahmini bitmi deme ykseklii ilave edilerek 1m izgisi duvar
boyunca izilir. Bu izgiye gre montaj lleri alnr.
Lavabonun montaj ykseklik ls bitmi demeden 800 mm olmaldr.
Mutfaa tezgh stne yaplr.
Kendinden depolu sistem, asma rezervuarl sistem, basl sistem.
Kvet uzunluu 1700 mm ise 1/10 leinde izildiinde 170 mm gsterilir.
Yaklak olarak 400450 mm yksekte olmaldr.
Termosifon, ofben, kombi, gne kollektr, boyler.
Gne kollektr, scak su depolama tank, boru ebekesi
Su deposu binaya ar statik yk oluturmamal, binann tayc sistemleri olan kolon
ve kirilere oturtulmal, donma riski varsa yaltm yaplmal, arza durumunda kolay
ulalabilir bir yerde olmaldr.
Hidrofor zerinde basn alteri, manometre, emniyet vanas, su seviye gstergesi
boaltma vanas bulunmaldr.
RETM FAALYET2 CEVAP ANAHTARI
SORULAR

CEVAPLAR

Doru

Doru

Yanl

Doru

Doru

Doru

10

81

RETM FAALYET3 CEVAP ANAHTARI

1.

2.
3.
4.

Tesisat projelerinde izilmesi gereken u malzemeleri, armatrler vb.

elemanlarn sembollerini pratik olarak izmemizi salayan lekli olarak imal
edilmi cetvellerdir.
Tesisat ablonlar proje leklerine uygun olarak 1/50 ve 1/100 leklerinde
yaplrlar.
Doru cevap b kkdr.
Tesisat ablonu ile izim yaparken;

ablon gnyesinde kullanlmaldr.

ablonla izim yaparken kalem dik ayla kullanlmaldr.
izilecek sembol ablondan doru seilmelidir.
Baz sembollerin izimi ablondaki iki veya daha fazla eklin
kullanlmasyla meydana geldii unutulmamaldr.
ablon ile tesisat elemannn sembol izildikten sonra ablon dikkatli
kaldrlmaldr. Aksi halde mrekkep hemen kurumayacandan
dalabilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz.
Eksikliklerinizi, faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm
alarak tamamlaynz.

82

NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR

Makine Mhendisleri Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Esaslar

Issan, Serel ve Artema Yaynlarnn Takip Edilmesi

KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf, Milli

Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul 2004

83

KAYNAKA
KAYNAKA

SIDAL Cavit, Ethem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yayn Evi,
stanbul

Makine Mhendisleri Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar,

Makine Mhendisleri Odas Yayn No: 122, stanbul 1987

KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11. Snf, Milli

Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul 2004

ISISAN, Shhi Tesisat, Issan almalar Yayn No: 272, stanbul 2001

SEREL, Montaj El Kitab, stanbul 1999

ARTEMA, Yedek Para ve Montaj Katalou

84