2.

Uluslar aras Demir elik Sempozyumu (IISS15), 1-3 Nisan 2014, Karabk, Trkiye

AN ALTERNATIVE COLD WORK TOOL STEEL USAGE TO SOLVE WEAR

PROBLEMS OF FINISH GUIDE ROLLERS
SON YOLLUK MAKARALARINDA AINMA SORUNU ZM IN
ALTERNATIF BIR SOUK TAKIM ELII KULLANIMI
Hakan Karacaa, Tue zdemirb, Turhan rn Koaka
a Salam

Metal Sanayi ve Ticaret A., Kocaeli, Trkiye, hakan.karaca@sagalmmetal.com

Metal Sanayi ve Ticaret A., Kocaeli, Trkiye, tugce.odemir@saglammetal.com
cSalam Metal Sanayi ve Ticaret A., Kocaeli, Trkiye, urun.kocak@saglammetal.com
bSalam

zet
Demir elik rnlerinden haddeleme ve nervrleme ile
ubuk (inaat demiri, filmain) retiminde kullanlan fini
yolluk makaralarnda souk ve scak anma, krlma
sorunlar yaanmaktadr. Bu tr sorunlar yksek hzlarla
alan hatlarda istenilmeyen durulara ve uzun sreli
mdahalelere sebep olmaktadr. Plansz durular firmann
kapasitesi altnda retim miktarlar ile almasna neden
olarak iletmenin karllk oranlarn drmektedir. zmir
Aliaa Demir elik Sanayi Blgesinde yer alan Egeelik
Demir elik San ve Tic A..de gerekletirilen bu
almada, yolluk makaralarnda yaanan anma
sorununa alternatif bir malzeme kullanmyla zm
aranmtr. alma, makaralarda standart olarak
kullanlan ve DIN standartlarnda 1.2436 kodu ile
tanmlanan malzemeye alternatif olarak Salam Metal
stoklarnda bulunan Drrenberg Edlstahn gelitirdii yeni
nesil souk i takm elii CPR kullanlarak
gerekletirilmitir. alma srasnda bir hatta 2 ay sre ile
denemeler yaplm, iki farkl elikten imal edilen
makaralarn toplam retim tonajlarna karlk anma
oranlar belirlenmitir.
Anahtar kelimeler: Yeni nesil souk i takm elikleri,
anma, yolluk makaralar
Abstract
Finishing guide rolls used in rolling and deforming iron and
steel rods (reinforcing bars, wire rods) might experience
cold or hot wear, or fracure. Such problems lead to
undesired stoppages and interventions in high-speed lines.
Such stoppages cause companies to work below their
production capacities and hence decrease their
profitability. In this study, conducted at Egeelik Iron and
Steel, operating at the Aliaga Iron and Steel Industrial
Zone in Izmir, an alternative material was used to find a
solution to the problem of wear in the guide rolls. In the
study, as an alternative to the standard material used in
the rolls, which has the designation code 1.2436 according
to DIN standards, CPR - a new generation cold work tool
steel developed by Drrenberg Edelstah, from our
inventory, was used. For a period of 2 months tests were
IISS15, Karabk niversitesi, Karabk, Trkiye

carried on a production line and the wear ratios

corresponding to the total production tonnage of the rolls
made from two different steel types were measured.
Keywords: New generation cold work tool steels, wear,
finish guide roller

1. Giri
naat demiri ve filmain tesislerinde kullanlan makaralar
genel olarak; retim hatt gzergahnda farkl aplardaki
rnn yolunun belirlenmesinde, evirici makara ileviyle,
boyut farklar yaratarak tezgahlar arasndaki hz farkn
giderilmesi ve kesit drmek amacyla yarma makaras
olarak kullanlmaktadr [1]. Bu almada anma sorunu
incelenen fini yolluk makaralar ise haddelenmi ve
nervrlenmi durumda kan elik ubuklarn dorultulmas
iin kullanlr. Hadde uygulamalarnda kullanlan bu
makaralarda endstriyel anlamda aranan zellikler; uzun
paso mr, uzun sre przsz kalabilen yzey, yksek
korozyon dayanm, dk bakm maliyetleri ve yksek
anma dayanmdr [2]. Souk i takm elikleri grubundan
1.2436, 1.2080 gibi elikler srekli anmaya maruz kalan
takmlarda yksek sertlie eriebilme ve yksek oranda
karbr ierme zellikleriyle tercih edilen takm malzemeleri
arasnda yer alr [3]. Endstride yolluk makaralar
uygulamalarnda da arlkl olarak karbrce zengin souk
i eliklerinden 1.2436 elii kullanlmaktadr. Bu
malzemeden retilen makaralarn kullanmnda abuk
anma,
krlma
ve
atma
sorunlar
yaand
kaydedilmektedir. Bu sorunlar yksek hzlarda alan bu
hatlarda istenmeyen durulara ve mdahalelere sebep
olmaktadr. Mterimizden gelen alternatif malzeme
talebinin yannda literatrde de yolluk makaralar iin, ince
polimer film kaplamalar [4] , sermet kullanm [2] PVD ve
plazma yntemi ile sert karbr kaplama uygulamalar
mevcuttur. Ancak bu tr uygulamalar makarann ilk
revizyonuna kadar malzemenin alma sresini uzatrlar.
Malzeme zerinden tala kaldrlarak revizyon yaplmasna
izin vermezler veya revizyon maliyetlerinin artna sebep
olurlar. Bylece malzemenin kmlatif alma sresince
yksek maliyetler ortaya kar. Bu sebeple zmir-Aliaa

Karaca, H. Ozdemir, T. Kocak T..

Demir elik Sanayi Blgesinde yer alan Egeelik Demir

elik San. ve Tic. A..de gerekletirilen bu almada,
demir elik rnlerinden ubuk retiminde kullanlan fini
yolluk makaralarndaki anma dayanm seviyesinin yeni
nesil bir souk i elii ile artrlmas yoluna gidilmi, DIN
1.2436 kalite elii yerine Drrenberg Edelstahl firmas
tarafndan gelitirilen CPR kalite elik tercih edilmitir.
Egeelik Demir elik San. ve Tic. A.. ile ortak yaplan bu
almada bu iki malzemeden yaplm makaralarn retim
artlarnda mr, yzey kalitesi ve anma dayanm
asndan karlatrlmas yaplmtr.

2. Deneysel
Deneysel almalar, DIN standartlarnda 1.2436 ile
tanmlanm souk i takm elii ve Drrenberg Edelstahl
firmasnn gelitirdii yeni nesil CPR kalite elik ile
gerekletirilmitir. Her iki elikten retilen makaralar ayn
toleranslara sahip, ortak CNC tezgahta talal imalatlar
yaplm tek l aletleri ile kontrol edilmilerdir.
almada kullanlan DIN 1.2436 kalite elik vakum
ortamda 980oC stenizasyon scaklnda sertletirilmi,
400oCde 3 saat boyunca bir sefer menevilenmi, 60 HRC
sertlikte kullanlmtr. CPR kalite elik ise 1150oC
stenizasyon scaklnda sertletirilmi, 580 oCde 3 saat
sreli 3 sefer menevilenmi 64 HRC sertlikte
kullanlmtr. Anma oranlarnn karlatrlmas iin
Endstriyel koullarnda yaplan almalarda 2 ay sre ile
11 adet 1.2436 kalite ve 11 adet CPR kalite eliklerden
imal edilen makaradan sras ile 7211 ve 8479 ton
malzeme ekilmitir. Her kullanm sonrasnda makaralarn
anma
miktarlar
mikrometre
le
llm
ve
kaydedilmitir. Tm makaralarn kullanmlar srasnda
anma oranlar zerinden 0,1mmlik anma ile retilen
malzeme tonajlar belirlenmitir.

3. Deneysel Sonular ve rdeleme:

letme artlarnda elde edilen veriler sonucunda; DIN
1.2436 kalite elikten retilen makaralarda ortalama olarak
125,409 ton malzeme ekildiinde 0,1 mmlik bir anma
grlmtr. CPR kalite elikten retilen makaralarda ise
ortalama 186,52 ton malzeme ekildiinde 0,1 mmlik bir
anma gereklemitir.
izelge 1. ekilen toplam malzeme ve 0,1 anmada
ekilen ortalama malzeme miktarlar
Makara
Malzemesi

ekilen Toplam
Malzeme Miktar

DIN standartlarnda 1.2436 kodu ile gsterilen, souk i

takm eliin analizinde yksek karbon ve krom ierdii
grlmektedir (izelge 2).
izelge 2: Din 1.2436 elii kimyasal analizi
%
1.2436

7211 ton

125, 409 ton

CPR

8479 ton

186,52 ton

Cr
2,10%

12,00%

Fe

0,80%

Kalan

DIN 1.2436n sahip olduu kompozisyon gerei iri

karbrlere sahip, anma dayanm yksek ama gevrek bir
ledeburitik elik olarak snflandrlmaktadr. Din 1.236
eliine ait mikroyap grntleri ekil 1de verilmitir.

ekil 1: Din 1.2436 eliine ait mikroyap grnts (500x)

Dier yandan yolluk makaralarnn anma dayanmn
gelitirerek kullanm mrn uzatmak iin bu almada
alternatif olarak nerilen yeni nesil CPR kalite elik, yksek
alaml ve homojen dalm ince karbrler ieren bir
mikro yapya sahip, Wolfram, Molibden ve Vanadyum
ieren, yksek sertlie ulaabilen bir eliktir.[6]
izelge 3de verilen kimyasal analizinde kromun yannda
Wolfram,
Molibden
ve
Vanadyum
bulunduu
grlmektedir.
izelge 3: CPR elii kimyasal analizi
%

0,1 mm Anmada ekilen

Ortalama Malzeme Miktar CPR

DIN 1.2436

Cr

Mo

Fe

1,2

12

1,4

1,7

2,5

Kalan

CPR kalite eliin ierdii krom ve wolfram anma

dayanm iin gerekli iri karbr kaynan olutururken,
vanadyumda yapda olduka sert ve ince karbrler
oluturur. Molibden is malzemenin tokluk deerini
artrmaya yardmc olacak ince karbrler oluturur [3].

Karaca, H. Ozdemir, T. Kocak T..

retici firmadan alnan menevileme diyagramlar

incelendiinde, alma sertliklerinin 1.2436 iin 58-60 HRc
iken CPRda bu deer ikincil sertletirme ilemi ile 60-64
HRC seviyesine kadar kabildii grlmektedir. ki elie
ait menevileme diyagramlar ekil 3 de verilmitir.

.
ekil 3. CPR ve 1.2436 kalite eliklerin menevi
diyagramlar.[6]
Yapsnda bulunan farkl karbrler nedeniyle CPR elii
ikincil ve nc menevi ilemleri uygulanarak
sertletirilebilmektedir. Yolluk makaras uygulamalarnda
makara mrnde kritik neme sahip olan sertlik ve darbe
dayanm zellikleri firma tarafndan allm ve farkl
temper aamalarndaki sertlik deerleri ve darbe
dayanmlar ekil 4te verilmitir.

menevi ilemleri srasnda sertlik deerlerini ykselten

karbrler oluurken, nc menevi srasnda darbe
dayanmn nemli lde arttran karbrler olutuu
dnlmektedir.
a

b
.

ekil 5: CPR elii mikroyaplar (bytme 500:1).a.

sertletirilmi, b. birinci temper, c. kinci temper, d. nc
temper [7]
Oluan farkl karbrler nedeniyle CPR eliinin sertlik
deerleri 1.2436 kalite elie gre stn hale gelmektedir.
DIN 1.2436 kalite elikte 60 HRC sertlik mertebelerinde
kalnt stenit miktarnn fazla olmas nedeniyle bu
kondisyondaki malzeme alma sertlii asndan uygun
olmamaktadr. Bunun yannda yapda bulunan kalnt
stenit fazlar malzemenin darbe dayanmn drerek
son derece gevrek bir yapya sahip olmasna neden
olmaktadr. CPR kalite eliin son menevileme ileminde
artan darbe dayanm sayesinde, retilen makaralarn 64
HRC sertlikte alabilmesine imkan salanmtr. Bylece
yksek sertlie ulaan makaralarda performans art
gzlenmitir.

4. Sonular:
Hadde tezgahlarnda kullanlan fini yolluk makaralarnda
anma sorunlarnn zm iin yaygn olarak kullanlan
ve DIN standartlarnda 1.2436 kodu ile yer alan souk i
takm eliine alternatif olarak Salam Metal tarafndan
tedarik edilen Drrenberg firmasnn yeni nesil elii CPR
kullanm allmtr.
ekil 4: Temperlere gre CPR eliinin sertlik ve darbe
dayanmlar [7]
CPR eliine ait ekil 5te verilen mikroyap grntlerinde
sertletirilmi, 1,2 ve 3 kez menevilenmi numunelere ait
mikroyaplar grlmektedir. Grntlerden her bir menevi
ilemi sonrasnda yapda farkl boyutlarda karbrler
olutuu karm yaplabilir. Yapda birinci ve ikinci

Kimyasal bileim ve sl ilem zellikleri nedeni ile CPR

eliinin sertlik zelliklerinin 1.2436 eliinden daha stn
olduu, uygulanan nc bir menevi ile 64 HRC sertlikte
darbe dayanmnn byk miktarda artt belirlenmitir.
Endstriyel koullarda yaplan almalarda CPR
eliinden imal edilen makaralardan 1.2436 eliine gre

Karaca, H. Ozdemir, T. Kocak T..

0,1 mm anma miktar iin ortalama %50 daha fazla

malzeme ekilebildii tespit edilmitir.
Bu almann sonucunda, almann yapld Egeelik
demir elik tesislerinde hadde makaralarnda 1.2436 elii
yerine Drrenberg Edelstahl gelitirdii CPR kalite yeni
nesil takm elii kullanlmaya balanmtr.

5. Kaynaklar
[1] Avc ., Yldrm B. Makara ve baklarda yksek
kaliteli elik kullanm, Makina magazin. vol. 5, 7-15,
2005.
[2] Deshpande M.V, Saxena J.P, Kumar P., Basu S,
Sebardt W.., Development of guide roller material for
wire-rod mill, nt. J of Refractory Metals Hard
Materials. vol. 15, 151 - 155, 1997.
[3] Koak H., Takm elikleri el kitab, 38, 2012.
[4] Bang K.G., Choi J.K., Kim H.S., Lee D.G.,
Development of guide rollers using electroplated
carbon fiber epoxy composite fort hin polymer film
processing. Composite Structures, vol. 38, 321 328,
1997.
[6] Drrenberg Edelstahl, Data Sheat, Special Steel: CPR
[7] Drrenberg Edelstahl, Heat Treatent Information
Document