Tm tt v bi tp Kinh t V M trong Krugman and Wells1

Tm tt chng 6
Kinh t v m: bc tranh tng qut
1. Kinh t v m l mn hc v cc hnh vi ca tng th nn kinh t - tng sn lng, mc
gi chung, vic lm v.v...
2. Bn im khc nhau c bn gia kinh t v m v kinh t vi m l: kinh t v m ch
trng n cch thc nhng tc ng tch lu ca cc hnh ng c nhn c th dn n
cc kt qu kinh t v m khng nh trc nh th no; kinh t v m cho php c s can
thip rng hn ca chnh ph; kinh t v m nghin cu s tng trng di hn; v kinh t
v m s dng cc s liu tng th ca nn kinh t, cc i lng ny tm tt s liu
gia cc th trng khc nhau nh th trng hng ho, dch v, lao ng, v ti sn. Kinh
t v m hin i hnh thnh t n lc tm hiu cuc i Suy Thoi.
3. Mt mi quan tm chnh ca kinh t v m l chu k kinh t, s lun phin trong ngn
hn gia thi k kinh t suy thoi, khi s vic lm v sn lng tt gim, v thi k kinh
t m rng, khi s vic lm v sn lng tng ln. Kinh t v m hin i pht trin
ngn chn s xut hin ca i suy thoi, l tnh trng suy sp kinh t ko di v nng
n. Lc lng lao ng, tng ca lc lng c vic lm v tht nghip, th khng bao
gm nhng ngi lao ng chn nn, nhng ngi tuy c kh nng lm vic nhng
khng lm vic v t b vic tm kim vic lm. Thng k lao ng cng khng cha
d liu v khim dng lao ng, nhng lao ng c vic lm nhng kim c t hn so
vi mc l ra h c th kim c trong thi k kinh t m rng do cng vic lng thp
hoc lm vic t gi. T l lao ng khim dng, thng l n v o lng kh tt v
tnh hnh th trng lao ng, tng v gim lp li theo thi gian. Tng sn lng,
mc tng sn lng hng ho v dch v sau cng trong nn kinh t, di chuyn theo
hng ngc li vi tht nghip trong chu k kinh t.
4. Chnh sch bnh n, n lc ca chnh ph lm gim bin ng ca chu k kinh t, vi
hai cng c chnh l: chnh sch tin t, lm thay i lng tin trong lu thng hoc li
sut, hoc c hai; v chnh sch thu chi ngn sch, lm thay i thu hoc chi tiu ca
chnh ph, hoc c hai.
5. Mt vn chnh khc ca mn kinh t v m l s tng trng di hn thng thng,
hay gi n gin tng trng di hn, xu hng tng ln v lu di ca tng sn lng
qua nhiu thp k. S tng trng bn vng ca tng sn lng trn u ngi l nhn t
chnh gip tng mc sng theo thi gian.
6. Cc nh kinh t hc phn bit gia i lng o lng danh ngha, l nhng s o khng
c iu chnh s thay i gi c, v i lng o lng thc, l nhng s o c iu
chnh s thay i gi c. Thay i ca tin cng thc l mt n v tt o lng s
thay i sc mua ca ngi lao ng. Mc gi chung l mc gi ca tt c cc hng ho
v dch v cui cng trong nn kinh t. T l lm pht, phn trm thay i hng nm ca
mc gi chung, c gi tr dng khi mc gi chung tng (lm pht) v m khi mc gi
chung gim (gim pht). V gim pht v lm pht c th gy ra nhiu vn , ngi ta
1

y l bn dch ni dung tm tt v bi tp trong Krugman and Wells, Macroeconomics, 2006, First Edition,
Worth Publisher. Bn quyn thuc v Fulbright Economics Teaching Program.

thng thch s bnh n gi. Hin ti, nn kinh t M ang gn nh t c s bnh n

gi.
7. Nn kinh t ng l mt nn kinh t khng trao i hng ho, dch v, hoc ti sn vi
nhng nc khc; nn kinh t m trao i hng ho, dch v, v ti sn vi nhng nc
khc. Nc M v ang tr thnh mt nn kinh t ngy cng m, v kinh t v m
ca nn kinh t m ngy cng tr nn quan trng. Mt trong nhng mi quan tm chnh
ca kinh t v m trong nn kinh t m l t gi hi oi, gi tr ca mt ng tin so vi
mt ng tin khc. T gi hi oi c th nh hng n mc gi chung. T gi hi oi
cng c th nh hng n tng sn lng thng qua tc ng ln cn cn mu dch, l
chnh lch gia gi tr mua v bn vi nc ngoi. Mt vn khc l dng vn, dng
chuyn dch ca cc ti sn ti chnh qua cc bin gii.
Bi tp
1. Trong s nhng cu hi sau, cu no thch hp vi nghin cu kinh t v m v cu no
thch hp vi nghin cu kinh t vi m?
a. Tin boa ca c Martin s thay i nh th no khi mt x nghip sn xut gn vi
nh hng ni c lm vic b ng ca?
b. iu g s xy ra vi chi tiu ca ngi tiu dng khi nn kinh t xung dc?
c. Mc gi ca cam s thay i nh th no khi mt trn sng m ph hu cc vn
cam Florida?
d. Tin lng ti mt nh my sn xut s thay i nh th no khi cng on c
thnh lp?
e. iu g s xy n cho xut khu ca nc M khi ng la r hn so vi nhng
ng tin khc?
f. Mi quan h gia t l tht nghip v t l lm pht ca mt nc l g?
2. Khi mt ngi tit kim, ca ci ca ngi tng ln, c ngha l ngi c th tiu
xi nhiu hn trong tng lai. Nhng khi tt c mi ngi cng tit kim, thu nhp ca
mi ngi s gim xung, iu c ngha l mi ngi phi tiu xi t i trong hin ti.
Hy gii thch vn c v tri ngc ny.
3. V sao chng ta li xem thi k m rng kinh t trong mt chu k kinh t khc vi s
tng trng kinh t di hn? V sao ta phi quan tm n ln ca t l tng trng di
hn ca GDP thc so vi ln ca t l tng trng dn s?
4. C khong 100.000 dn sinh sng trn t nc Macronesia. Trong s 100.000 dn ny,
25.000 ngi l qu gi khng th lm vic v 15.000 ngi l qu tr khng th lm
vic. Trong s 60.000 ngi cn li, 10.000 ngi khng lm vic v t b vic tm
kim vic lm, 45.000 c vic lm, v s 5.000 cn li ang tm kim vic lm nhng vn
cha c vic lm.
a. S ngi nm trong lc lng lao ng ca Macronesia?
b. T l tht nghip ca Macronesia l bao nhiu?
c. S ngi lao ng chn nn ca Macronesia l bao nhiu?
5. u nm 2005 nc Macroland, tng sn lng l 10 t USD (10.000 triu USD) v
dn s l 1 triu ngi. Trong nm 2005, tng sn lng tng 3,5%, dn s tng 2,5%, v
mc gi chung gi nguyn.
a. Tng sn lng trn u ngi ca Macroland vo u nm 2005 l bao nhiu?
b. Tng sn lng ca Macroland vo cui nm 2005 l bao nhiu?
2

c. Dn s ca Macroland vo cui nm 2005 l bao nhiu?

d. Tng sn lng trn u ngi ca Macroland vo cui nm 2005 l bao nhiu?
e. T l tng trng hng nm ca tng sn lng trn u ngi ca Macroland trong
nm 2005 l bao nhiu? Gi : t l tng trng nm 2005 bng vi:
Thay i ca tng sn lng trong nm 2005 x 100
Tng sn lng u nm 2005
6. Hc ph i hc gia tng ng k trong nhng thp nin gn y. T nm hc 1971-1972
n nm hc 2001-2002, tng hc ph, tin thu k tc x v tin n ca cc sinh vin hc
ton thi gian tng t 1.357 USD ti 8.022 USD ti cc trng i hc nh nc v t
2.917 USD n 21.413 USD ti cc trng t nhn, tng ng vi mc tng bnh qun
hng nm 6,1 % ti cc trng nh nc v 6,9% ti cc trng t nhn. Cng cng thi
gian , thu nhp c nhn sau thu bnh qun tng t 3.860 USD ln n 26.156 USD mi
nm, t l tng trng bnh qun hng nm ca thu nhp c nhn l 6,6%. Liu hc ph
tng c khin cho nhng sinh vin thuc tng lp trung bnh gp kh khn trong vic chi
tr hc ph?
7. Vo thng 5 hng nm, t The Economist cng b s liu v gi ca loi bnh hamburger
Big Mac ti nhng quc gia khc nhau v t gi hi oi khc nhau. Bng sau y s a
ra mt vi thng tin c s dng cho ch s t nm 2001 n nm 2003. Hy s dng
nhng thng tin ny tr li cc cu hi di y.

t nc
Argentina
Canada

2001
Gi ca Big
T gi hi oi
Mac (theo tin
(ngoi t trn
a phng)
mi USD)
2,5 peso
1,00 peso trn 1
USD
3,33 CAD
1,56 trn 1 USD

Khu vc Chu
u
Nht

2,57 EUR

1,14 trn 1 USD

294 yn

124 trn 1 USD

2,54 USD

2003
Gi ca Big
T gi hi oi
Mac (theo tin
(ngoi t trn
a phng)
mi USD)
4,10 peso
2,88 peso trn 1
USD
3,20 CAD
1,45 CAD trn 1
USD
2,71 EUR
0,91 EUR trn 1
USD
262 yn
120 yn trn 1
USD
2,71 USD

a. Ni no l r nht mua Big Mac theo USD vo nm 2001?

b. Ni no l r nht mua Big Mac theo USD vo nm 2003?
c. Nu vic gi Big Mac theo tin a phng ca mi nc tng ln tiu biu cho t l
lm pht bnh qun ca nc trong thi k hai nm 2001 n 2003, nc no c t
l lm pht cao nht? C nc no gim pht hay khng?
d. ng vi mi ng tin, gii thch liu ng USD tr nn tng gi tr hoc gim gi
tr so vi ng tin nc t nm 2001 n 2003?

Tm tt chng 7
Tm hiu kinh t v m
1. Cc nh kinh t hc theo di s lu chuyn ca tin gia cc khu vc thng qua cc ti
khon sn lng v thu nhp quc gia, hay gi tt l ti khon quc gia. Thng qua
th trng cc yu t sn xut, cc h gia nh hng thu nhp t tin lng, li tri
phiu, li nhun do s hu c phiu, v tin cho thu t. Thm vo , h cn nhn
c chuyn giao ca chnh ph. Thu nhp kh dng, bng tng thu nhp ca h gia
nh tr thu cng chuyn giao ca chnh ph, c phn b cho vic chi tiu ca ngi
tiu dng (C) v tit kim t nhn. Thng qua cc th trng ti chnh, tit kim t
nhn v cho vay nc ngoi c chuyn thnh chi tiu u t (I), vay mn ca chnh
ph, v vay mn nc ngoi. Vic mua hng ho v dch v ca chnh ph (G) c
tr bng thu v vay mn ca chnh ph. Xut khu (X) to nn mt dng tin chy
vo t nc t cc nc khc trn th gii, nhng nhp khu (IM) li dn n dng tin
chy ra cc nc khc trn th gii. Cc nc khc cng c th mua tri phiu v c
phiu trn th trng ti chnh M.
2. Tng sn lng ni a, hay GDP, o lng gi tr ca tt c hng ho v dch v cui
cng sn xut ra trong nn kinh t, khng bao gm gi tr ca hng ho v dch v trung
gian. Ta c th tnh GDP theo 3 cch: cng tt c cc gi tr gia tng ca tt c cc nh
sn xut; cng tt c cc chi tiu cho hng ho v dch v cui cng sn xut trong nc,
dn n phng trnh GDP = C + I + G + X IM; hoc cng tt c thu nhp m cc cng
ty trong nc tr cho cc yu t sn xut. Ba phng php ny tng ng vi nhau v
trong nn kinh t tng th, tng thu nhp tr bi cc cng ty trong nc cho cc yu t
sn xut phi bng vi tng chi tiu cho hng ho v dch v cui cng sn xut trong
nc. (X - IM), xut khu tr nhp khu, thng c gi l xut khu rng.
3. GDP thc l gi tr ca hng ho v dch v cui cng c tnh bng cch s dng mc
gi ca mt nm c chn lm nm gc (nm c bn). Ngoi tr trong nm gc, GDP
thc khng bng vi GDP danh ngha, l tng sn lng c tnh da trn gi hin
hnh. Vic phn tch t l tng trng tng sn lng phi s dng GDP thc v lm nh
vy s loi b c bt c s thay i no ca gi tr ca tng sn lng m ch do s
thay i gi gy ra. GDP thc trn u ngi, l mt n v o sn lng bnh qun ca
mi ngi, nhng bn thn n khng phi l mt mc tiu chnh sch thch hp.
4. T l tht nghip l mt ch bo v tnh trng th trng lao ng, nhng ta khng nn
xem n nh mt n v o phn trm sn lng ngi mun lm vic nhng khng th
kim c vic lm. T l ny c th bo co qu mc thc t ca tht nghip v mi
ngi thng c mt khong thi gian khng c vic khi tm kim vic lm. N cng c
th bo co di mc thc t ca tht nghip v n khng bao gm nhng ngi lao
ng chn nn.
5. C mt mi quan h nghch bin mnh gia tng trng ca GDP thc v thay i t l
tht nghip: khi GDP thc tng trng trn mc bnh qun, t l tht nghip gim; khi
GDP thc tng trng di mc bnh qun, t l tht nghip tng.
6. o mc gi chung, cc nh kinh t tnh chi ph mua mt r th trng. Ch s gi
l t l ca gi hin ti ca r th trng trn gi ca nm gc, nhn vi 100.
7. T l lm pht l phn trm thay i hng nm ca ch s gi, ch yu da trn ch s
gi tiu dng, hay CPI, n v o lng mc gi chung. Mt ch s tng t cho hng
4

ho v dch v m cc cng ty mua l ch s gi sn xut. Cui cng, nh kinh t cng s

dng h s gim pht GDP; h s ny o lng mc gi bng cch tnh t s ca GDP
danh ngha trn GDP thc nhn vi 100.
Bi tp
1. Bn di l biu lu chuyn tin t n gin ho ca nn kinh t Micronia.
a. Gi tr GDP ca Micronia l bao nhiu?
b. Gi tr xut khu rng l bao nhiu?
c. Gi tr ca thu nhp kh dng l bao nhiu?
d. Tng dng tin ra khi cc h gia nh - tng ca thu, chi tiu tiu dng, v tit kim
t nhn - c bng vi tng dng tin chy vo cc h gia nh?
e. Chnh ph Micronia ti tr cho vic mua sm hng ho v dch v nh th no?

Mua hng ho v dch v

ca chnh ph = 100$

Chnh ph

Thu = 100$

Chi tiu tiu

dng = 650$

H gia nh

Tin lng, li
nhun, li vay,
tin thu = 750$
Th trng cc
yu t sn xut

Th trng hng
ho dch v
Tng sn lng
ni a

Xut khu = 20$

Nhp khu = 20$

Tin lng, li
nhun, li vay,
tin thu = 750$

Doanh nghip

Phn cn li
ca th gii

2. Biu lu chuyn tin t phc tp hn ca nn kinh t Macronia c trnh by di

y.
a. Gi tr GDP ca Macronia l bao nhiu?
b. Gi tr xut khu rng l bao nhiu?
c. Gi tr ca thu nhp kh dng l bao nhiu?
d. Tng dng tin ra khi cc h gia nh - tng ca thu, chi tiu tiu dng, v tit kim
t nhn - c bng vi tng dng tin chy vo cc h gia nh?
e. Chnh ph ti tr cho chi tiu ca chnh ph nh th no?

Mua hng ho v dch v

ca chnh ph = 150$

Vay mn ca chnh ph = 60$

Chnh ph

Thu = 100$

Chuyn giao ca chnh ph =10$

Tit kim t nhn = 200$

H gia nh

Chi tiu tiu

dng = 510$

Tin lng, li
nhun, li vay,
tin thu = 800$
Th trng cc
Th trng
yu t sn xut
ti chnh

Th trng hng
ho dch v
Tng sn lng
ni a
Chi u t = 110$
Xut khu = 50$
Nhp khu = 20$

Doanh nghip

Phn cn li
ca th gii

Tin lng, li
nhun, li vay,
tin thu = 800$

Doanh nghip
vay mn v
pht hnh c
phiu =110$

Vay mn v
bn c phiu ca nc ngoi = 130$
Cho vay
v mua c phiu ca nc ngoi =100$

3. Nn kinh t nh Pizzania sn xut ba sn phm (bnh m, ph mai, v pizza), mi sn

phm c sn xut bi mt cng ty ring bit. Cng ty bnh m v cng ty ph mai ln
lt sn xut tt c cc nguyn liu h cn lm bnh m v ph mai; cng ty pizza s
dng bnh m v ph mai t hai cng ty trn lm pizza. C ba cng ty u thu mn
lao ng gip sn xut hng ha, v chnh lch gia gi tr hng ho bn c vi
tng chi ph lao ng v nguyn liu l li nhun ca cng ty. Bng sau y tm tt hot
ng ca ba cng ty khi tt c bnh m v ph mai sn xut ra u c bn cho cng ty
pizza lm nguyn liu trong qu trnh sn xut pizza.
Chi ph nguyn liu

Cng ty bnh m
0 USD

Cng ty ph mai
0 USD

Tin lng
15
20
Gi tr sn phm
50
35
a. Tnh GDP bng gi tr gia tng trong sn xut.
b. Tnh GDP bng chi tiu cho hng ho v dch v sau cng.
c. Tnh GDP bng thu nhp ca yu t sn xut.

Cng ty pizza
50 USD cho bnh m
35 USD cho ph mai
75
200

4. Trong nn kinh t Pizzania (t cu 3 trn y), bnh m v ph mai sn xut ra c bn

cho cng ty pizza lm nguyn liu cho qu trnh sn xut, ng thi cng c bn
cho ngi tiu dng nh hng ho sau cng. Bng di y tm tt hot ng ca ba
cng ty.
Chi ph nguyn liu
Tin lng
Gi tr sn phm

Cng ty bnh m
0 USD

Cng ty ph mai
0 USD

25
100

30
60
6

Cng ty pizza
50 USD cho bnh m
35 USD cho ph mai
75
200

a. Tnh GDP bng gi tr gia tng trong sn xut.

b. Tnh GDP bng chi tiu cho hng ho v dch v sau cng.
c. Tnh GDP bng thu nhp ca yu t sn xut.
5. Giao dch no trong s nhng giao dch di y s c tnh trong GDP ca nc M?
a. Cng ty Cocacola xy dng mt nh my ng chai ti nc M.
b. Cng ty Delta bn mt trong nhng chic my bay hin ang c sn cho hng hng
khng Hn Quc.
c. C Moneybags mua mt c phn hin ti ca hng Disney.
d. Hng sn xut ru California sn xut mt chai Chardonnay v bn cho mt khch
hng Montreal, Canada.
e. Mt ngi M mua mt chai nc hoa Php.
f. Mt nh xut bn sch sn xut qu nhiu n bn ca mt quyn sch mi; s sch
khng bn c nm nay nn nh sn xut a s sch d vo hng tn kho.
6. Nn kinh t Britannica sn xut ba sn phm: my vi tnh, DVD v pizza. Bng di y
trnh by gi c v sn lng ca ba sn phm trong 3 nm 2002, 2003, 2004.
Nm
2002
2003
2004

My vi tnh
Gi (USD) S lng
900
10
1.000
10,5
1.050
12

DVD
Gi (USD) S lng
10
100
12
105
14
110

Pizza
Gi
S lng
15
2
16
2
17
3

a. Phn trm thay i sn lng ca mi sn phm t nm 2002 n 2003 v t nm

2003 n 2004 l bao nhiu?
b. Phn trm thay i gi c ca mi sn phm t nm 2002 n 2003 v t nm 2003
n 2004 l bao nhiu?
c. Tnh GDP danh ngha ca Britannica cho tng nm trong 3 nm. Phn trm thay i
ca GDP danh ngha t nm 2002 n 2003 v t nm 2003 n 2004 l bao nhiu?
d. Tnh GDP thc ca Britannica cho tng nm trong 3 nm, s dng gi ca nm 2002.
Phn trm thay i ca GDP thc t nm 2002 n 2003 v t nm 2003 n 2004 l
bao nhiu?
7. Bng di y trnh by cc d liu v GDP danh ngha (n v tnh: t USD), GDP thc
(n v tnh: t USD) ly nm 2000 lm nm gc, v dn s (n v tnh: nghn ngi)
ca nc M trong nm 1960, 1970, 1980, 1990, 2000 v 2004, trong mc gi ca
nc M tng mt cch nht qun.
Nm
1960
1970
1980
1990
2000
2004

GDP danh ngha

(t USD)
526,4
1.038,5
2.789,5
5.803,1
9.817,0
11.734,0

GDP thc
(t USD nm 2000)
2.501,8
3.771,9
5.161,7
7.112,5
9.817,0
10.841,9

Dn s
(nghn ngi)
180.671
205.502
227.726
250.132
282.388
293.907

a. Ti sao GDP thc ln hn GDP danh ngha trong tt c cc nm trc nm 2000

nhng li thp hn vo nm 2004? GDP danh ngha c phi bng GDP thc trong
nm 2002?
b. Tnh phn trm thay i ca GDP thc t nm 1960 n 1970, 1970 n 1980, 1980
n 1990 v 1990 n 2000. Thi k no c t l tng trng cao nht?
c. Tnh GDP thc trn u ngi cho mi nm trong bng.
d. Tnh phn trm thay i ca GDP thc trn u ngi t nm 1960 n 1970, 1970
n 1980, 1980 n 1990 v 1990 n 2000. Thi k no c t l tng trng cao
nht?
e. Ta so snh gia phn trm thay i ca GDP thc v phn trm thay i ca GDP
thc trn u ngi nh th no? Phn trm thay i no ln hn? Ta c d kin
trc mi quan h ny khng?
8. Bng sau y trnh by ch s pht trin nhn lc (HDI) v GDP thc trn u ngi theo
USD ca su quc gia nm 2002.
HDI
0,775
0,943
0,038
0,802
0,768
0,939

Brazil
Canada
Nht Bn
Mexico
rp Saudi
M

GDP thc trn u ngi

7.770 USD
29.480
26.940
8.970
12.650
35.750

Hy xp hng cc quc gia da theo HDI v da theo GDP thc trn u ngi. Ti sao
hai cch ny cho kt qu xp hng khc nhau?
9. Nhn chung, s thay i ca t l tht nghip bin thin nh th no theo s thay i ca
GDP thc? Sau mt vi qu nn kinh t b suy thoi nghim trng, hy gii thch ti sao ta
c th quan st thy s gim st ca t l tht nghip chnh thc. Liu ta c th thy s
gia tng ca t l tht nghip chnh thc sau mt vi qu nn kinh t m rng mnh m?
10. Trng i hc Eastland ang quan tm n vn gi sch gio khoa m hc sinh phi
mua ang tng. xc nh mc gi sch gio khoa, hiu trng yu cu bn, mt sinh
vin gii ca khoa Kinh t, xy dng mt ch s gi sch. Mt sinh vin thng thng
phi mua ba sch ting Anh, hai sch Ton v bn sch Kinh t. Gi ca nhng quyn
sch ny c trnh by trong bng sau.
Sch Anh vn
Sch Ton
Sch Kinh t

2002
50 USD
70
80

2003
55 USD
72
90

2004
57 USD
74
100

a. Xy dng ch s gi cho nhng quyn sch ny trong tt c cc nm vi nm gc l

nm 2002.
b. Phn trm thay i gi sch Anh vn t nm 2002 n 2004 l bao nhiu?
c. Phn trm thay i gi sch Ton t nm 2002 n 2004 l bao nhiu?
d. Phn trm thay i gi sch Kinh t t nm 2002 n 2004 l bao nhiu?
e. Phn trm thay i ch s th trng t nm 2002 n 2004 l bao nhiu?

11. Ch s gi tiu dng hay CPI, o lng chi ph sinh hot ca ngi tiu dng trung bnh
bng cch ly gi ca tng khon mc chi tiu (nh , thc n, v.v) nhn cho n v o
tm quan trng ca khon mc chi tiu trong r th trng ca ngi tiu dng trung
bnh v cng tt c cc khon mc li. Tuy nhin, s dng d liu t ch s gi ngi tiu
dng, ta thy rng thay i chi ph sinh hot ca cc loi ngi tiu dng khc nhau s rt
khc nhau. Hy so snh chi ph sinh hot ca mt ngi v hu v mt sinh vin i hc
chng hn. Gi nh rng r th trng ca mt ngi v hu c phn b nh sau: 10%
cho nh , 15% cho thc n, 5% cho phng tin i li, 60% cho chm sc y t, 0% cho
gio dc v 10 % cho gii tr. R th trng ca mt sinh vin i hc c phn chia nh
sau: 5% cho nh , 15% cho thc n, 20% cho phng tin i li, 0% cho chm sc y t,
40% cho gio dc v 20% cho gii tr. Bng sau trnh by CPI ca thng 12 nm 2004
cho tng khon mc.
CPI thng 12 nm 2004
190,7
188,9
164,8
314,9
112,6
108,5

Nh
Thc n
Phng tin i li
Chm sc y t
Gio dc
Gii tr

Hy tnh CPI tng qut ca ngi v hu v sinh vin i hc bng cch nhn CPI ca
tng khon mc vi tm quan trng tng ng ca khon mc i vi c nhn v sau
cng cc khon mc vi nhau. CPI cho tt c cc khon mc trong thng 12 nm 2004
l 190,3. Cch tnh CPI ca bn cho ngi v hu v sinh vin i hc so vi CPI tng
qut nh th no?
12. Bng sau y gm hai ch s gi cho nm 2002, 2003, v 2004: h s gim pht GDP v
CPI. i vi mi ch s gi, hy tnh t l lm pht t nm 2002 n 2003 v t 2003 n
2004.
Nm
H s gim pht GDP
CPI
2002
104,1
179,9
2003
106,0
184,0
2004
108,3
188,9

Tm tt chng 8
Tng trng kinh t di hn
1. Cc mc GDP thc trn u ngi khc nhau rt nhiu trn ton th gii: hn phn na
dn s th gii sng trong nhng t nc ngho hn nc M vo nm 1900. Qua th k
20, GDP thc trn u ngi ca nc M tng gn 600%.
2. Cc t l tng trng GDP thc trn u ngi cng rt khc nhau. Cn c theo Qui tc
70, s nm cn thit GDP thc trn u ngi tng gp i bng vi 70 chia cho t l
tng trng hng nm ca GDP thc trn u ngi.
3. Yu t then cht tng trng di hn l tng nng sut lao ng, hay gi tt l nng
sut, l sn lng trn mt ngi lao ng. S gia tng nng sut hnh thnh t s gia
tng ngun vn vt lc trn mt ngi lao ng v ngun vn nhn lc trn mt ngi
lao ng cng nh t cc tin b cng ngh. Hm tng sn xut cho ta bit GDP thc
trn mt ngi lao ng ph thuc nh th no vo ba yu t trn. Nu nhng yu t khc
khng i, sut sinh li ca ngun vn vt lc s gim dn: mi n v vn vt lc
tng thm s dn n mc tng nng sut thp hn so vi mc tng nng sut ca n v
vn vt lc trc . Ni cch khc, tng dn ngun vn vt lc trn mi lao ng s dn
n t l tng trng nng sut c gi tr dng nhng t l tng trng s nh dn.
Hch ton tng trng - c tnh s ng gp ca mi yu t sn xut cho s tng
trng kinh t ca mi t nc - cho thy gia tng tng nng sut cc yu t sn xut,
s lng sn phm c sn xut t mt s lng yu t u vo cho trc, l yu t then
cht ca tng trng di hn. Tng trng nng sut thng c xem l nh hng ca
tin b cng ngh. Ngc li vi nhng thi k trc y, ti nguyn thin nhin tr
thnh mt ngun tng trng nng sut km quan trng hn nhiu nhiu quc gia ngy
nay.
4. C mt s yu t nh hng n s khc bit ca t l tng trng gia cc nc. Nhng
yu t l chnh sch ca chnh ph v cc th ch lm tng tit kim v chi tiu u t,
u t nc ngoi, c s h tng, nghin cu v pht trin, cng nh thc y s n
nh chnh tr v bo v quyn s hu.
5. Nn kinh t th gii n cha nhiu v d v thnh cng v tht bi trong n lc t c
tng trng kinh t di hn. Cc nn kinh t ng lm rt nhiu iu ng n v
t c t l tng trng rt cao. chu M Latinh, ni ang thiu mt s iu kin
quan trng, tng trng nhn chung tht ng tht vng. chu Phi, GDP thc trn u
ngi gim st trong mt vi thp nin, cho d hin cng c mt vi du hiu tin b.
T l tng trng ca nhng nc tin b v kinh t ang hi t, nhng khng phi t l
tng trng ca tt c cc nc trn th gii u hi t. iu ny khin cho cc nh kinh
t tin rng gi thit hi t ch ph hp vi s liu khi nhng yu t nh hng n tng
trng nh gio dc, c s h tng, chnh sch thun li, c duy tr tng t nh nhau
gia cc t nc.
Bi tp
1. Bng sau trnh by s liu t Bng Penn Word, phin bn 6.1, v GDP thc trn u ngi
theo USD nm 1996 ca Argentina, Ghana, Hn Quc v M cho nm 1960, 1970, 1980,
1990, v 2000.

10

Nm

1960
1970
1980
1990
2000
Nm

1960
1970
1980
1990
2000

GDP thc
trn u
ngi
(USD nm
1996)
7.395
9.227
10.556
7.237
10.995

Argentina
Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 1960
?
?
?
?
?

Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 2000
?
?
?
?
?

GDP thc
trn u
ngi
(USD nm
1996)
1.571
2.777
4.830
9.959
15.881

Hn Quc
Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 1960
?
?
?
?
?

Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 2000
?
?
?
?
?

GDP thc
trn u
ngi
(USD nm
1996)
832
1.275
1.204
1.183
1,349

Ghana
Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 1960
?
?
?
?
?

Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 2000
?
?
?
?
?

GDP thc
trn u
ngi
(USD nm
1996)
12.414
16.488
21.337
26.470
33.308

Hoa K
Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 1960
?
?
?
?
?

Phn trm
ca GDP
thc trn
u ngi
nm 2000
?
?
?
?
?

a. Hon tt bng trn bng cch tnh phn trm ca GDP thc trn u ngi mi nm
so vi mc ca nm 1960 v nm 2000.
b. Tng trng ca mc sng t nm 1960 n nm 2000 so snh gia bn quc gia nh
th no? iu g c th gii thch cho nhng s khc bit ny?
2. Bng di y trnh by t l tng trng bnh qun hng nm ca GDP thc trn u
ngi ca Argentina, Ghana, v Hn Quc, s dng d liu t Bng Penn Word, phin
bn 6.1 cho nhng thp k gn y.
Nm
1960-1970
1970-1980
1980-1990
1990-2000

T l tng trng bnh qun hng nm ca GDP thc trn u ngi

Argentina
Ghana
Hn Quc
2,24%
4,36%
5,86%
1,35
-0,57
5,69
-3,70
-0,18
7,51
4,27
1,33
4,78

a. i vi mi thp k v mi quc gia, s dng Qui tc 70 (nu c th) tnh xem mt

t nc cn bao lu GDP thc trn u ngi tng gp i.
b. Gi s t l tng trng bnh qun hng nm m mi quc gia t c trong thi k
1990-2000 s tip tc bt tn trong tng lai. Bt u t nm 2000, s dng Qui tc
70 (nu c th) tm xem vo nm no mt t nc s tng gp i GDP thc trn
u ngi.
3. Bn c thu lm t vn kinh t cho t nc Albernia v Brittania. mi nc, mi
quan h hin ti gia ngun vn vt lc trn mi lao ng (K/L) v sn lng trn mi
11

lao ng (Y/L) c miu t bi ng cong gi l ng Nng sut trong biu di

y. Albernia nm im A v Brittania nm im B.

GDP thc trn u ngi

ng Nng sut
B

(Y/L)B

(Y/L)A

(K/L)A

(K/L)B

Vn vt lc trn lao ng

a. Trong mi quan h th hin qua ng Nng sut, nhng yu t no c gi c

nh? Liu nhng nc ny c sut sinh li gim dn theo ngun vn vt lc trn mi
lao ng hay khng?
b. Gi nh rng gi tr ngun nhn lc trn mi lao ng v cng ngh c gi nguyn
khng i mi quc gia, bn c th kin ngh mt chnh sch lm tng gp i
GDP thc trn u ngi cho mi quc gia?
c. Kin ngh chnh sch ca bn s thay i nh th no nu gi tr ngun nhn lc trn
mi lao ng v cng ngh khng c gi c nh? Hy v mt ng cong trn
biu tng trng cho chnh sch ny ca Albernia.
4. V sao bn k vng rng GDP thc trn u ngi California v Pennsylvania s hi t
nhng gia California v Baja California, mt bang ca Mexico nm gn bin gii nc
M th li khng hi t? Nhng thay i no s cho php California v Baja California c
th hi t?
5. Nn kinh t Profunctia c tnh hm tng sn xut, khi gi nguyn ngun nhn lc trn
mi lao ng v cng ngh khng i, nh sau:
Y
K
= 100 x
L
L
Y l GDP thc, L l s lng ngi lao ng v K l s lng vn vt lc. Bit rng
Profunctia c 1000 ngi lao ng, hy tnh GDP thc trn mi lao ng v s lng vn
vt lc trn mi lao ng ng vi cc gi tr khc nhau ca ca ngun vn vt lc trnh
by trong bng sau.
a. V hm tng sn xut ca Profunctia.
b. Hm tng sn xut c sinh li gim dn theo ngun vn vt lc hay khng? Gii thch
cu tr li ca bn.

12

K
0 USD
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100

L
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000

K/L
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

Y/L
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

6. Ngun vn nhn lc, ngun vn vt lc, cng ngh, ngun ti nguyn thin nhin ng
vai tr g trong vic nh hng n tng trng kinh t di hn ca tng sn lng trn
u ngi?
7. Thng qua cc th ch v chnh sch, nc M tc ng n tng trng kinh t di
hn nh th no? Ti sao vic chnh ph M vay n nhiu v ko di c th lm hn ch
tng trng kinh t di hn trong tng lai?
8. Trong hn 100 nm na, GDP thc trn u ngi ca Groland d kin s tng trng vi
t l tng trng bnh qun hng nm l 2%. Tuy nhin, Sloland, tng trng c d
on l s chm hn, vi t l tng trng bnh qun hng nm l 1,5%. Nu c hai t
nc u c GDP thc trn u ngi hin nay l 20.000 USD, GDP thc trn u ngi
ca hai nc s khc bit nhau nh th no trong 100 nm na? (Gi : mt t nc
c GDP thc hin nay l X USD v tng trng vi t l Y% mi nm s t c GDP
thc trong Z nm bng: X(1 + 0,0y )z.
9. Bng sau trnh by s liu t Bng Penn Word, phin bn 6.1, v GDP thc trn u ngi
(USD nm 1996) Php, Nht Bn, Anh Quc v M vo nm 1950 v 2000. Hy in
vo cc ch nh du (?) trong bng. Nhng nc ny c hi t kinh t hay khng?

Php
Nht Bn
Anh Quc
M

1950
GDP thc trn
Phn trm ca
u ngi
GDP thc trn
(USD nm
u ngi ca
1996)
nc M
5.561
?
2.445
?
7.498
?
10.601
?

2000
GDP thc trn
u ngi (USD
nm 1996)
22.254
24.495
22.849
33.308

Phn trm ca
GDP thc trn
u ngi ca
nc M
?
?
?
?

10. Bng di y trnh by s liu t Bng Penn Word, phin bn 6.1, v GDP thc trn
u ngi (USD 1996) Argentina, Hn Quc, v M vo nm 1960 v 2000. Hy in
vo nhng ch nh du (?) trong bng. Nhng nc ny c hi t kinh t hay khng?

13

Argentina
Ghana
Hn Quc
M

1960
GDP thc trn
Phn trm ca
u ngi (USD
GDP thc trn
nm 1996)
u ngi ca
nc M
7.395
?
832
?
1.571
?
12.414
?

14

2000
GDP thc trn
Phn trm ca
u ngi (USD
GDP thc trn
nm 1996)
u ngi ca
nc M
10.995
?
1.349
?
15.881
?
33.308
?

Tm tt chng 9
Tit kim, chi tiu u t, v h thng ti chnh
1. u t vo ngun vn vt lc l cn thit cho pht trin kinh t di hn. V th nn
kinh t tng trng, t nc cn a tit kim vo chi tiu u t.
2. Theo ng nht thc tit kim-chi tiu u t, tit kim v chi tiu u t lun bng
nhau i vi tng th nn kinh t. Chnh ph l mt ngun tit kim khi cn cn ngn
sch ca chnh ph c gi tr dng, cn gi l thng d ngn sch; chnh ph l mt
ngun lm gim tit kim khi cn cn ngn sch m, cn gi l thm ht ngn sch.
Trong mt nn kinh t ng, tit kim bng vi tit kim quc gia, bng tng ca tit
kim t nhn v cn cn ngn sch. Trong mt nn kinh t m, tit kim bng vi tit
kim quc gia cng vi dng vn vo ca tit kim nc ngoi. Khi tit kim chy ra
nc ngoi, ta c mt dng vn ra, hay dng vn vo gi tr m.
3. Th trng vn vay miu t cch thc vn vay t nhng ngi tit kim c phn b
nh th no gia nhng ngi vay c cc d n chi tiu u t. trng thi cn bng, ch
nhng d n no c sut sinh li ln hn hoc bng li sut cn bng mi c ti tr.
Thng qua th hin li ch t giao dch gia ngi cho vay v ngi vay c ti a ho
nh th no, th trng vn vay cho ta bit l do khin mt h thng ti chnh vn hnh
tt s dn n tng trng kinh t di hn tt hn. Th trng vn vay cng cho ta thy
cch chnh ph vay mn trang tri thm ht ngn sch c th dn n chn ln chi
tiu u t c nhn v tng trng kinh t thp hn khi cc yu t khc khng i.
4. Cc h gia nh u t tin tit kim hin thi hay ca ci - tit kim tch lu ca h bng vic mua ti sn. Ti sn c th di dng ti sn ti chnh, mt t giy chng
nhn quyn s hu ca ngi mua i vi thu nhp tng lai t ngi bn hay c th l
mt ti sn vt cht, mt sn quyn i vi mt i tng hu hnh cho php ch s hu
c quyn s dng nh mun. Mt ti sn ti chnh cng l mt ngha v nhn t gc
ngi bn. C bn loi ti sn ti chnh: vn vay, tri phiu, c phiu v tin gi ngn
hng. Mi loi ti sn ti chnh ny phc v mt mc ch khc nhau trong vic thc hin
ba nhim v c bn ca h thng ti chnh: gim chi ph giao dch - chi ph thc hin
mt doanh v; lm gim ri ro ti chnh tnh trng khng chc chn v kt qu trong
tng lai c lin quan n li v l v mt ti chnh; v cung cp ti sn thanh khon nhng ti sn c th c chuyn i mt cch nhanh chng thnh tin mt m khng b
mt nhiu gi tr (ngc li vi ti sn khng thanh khon, khng th nhanh chng
chuyn thnh tin mt m khng mt nhiu gi tr).
5. Mc d nhiu ngi vay nh v va s dng vn vay ngn hng ti tr cho chi tiu
u t, nhng cng ty ln hn thng pht hnh c phiu. Cc ch s hu doanh nghip
lm gim ri ro ca h bng cch bn c phiu. Mc d c phiu thng em li sinh li
cao hn tri phiu, cc nh u t thng mong mun lm gim ri ro ca h bng vic
a dng ho, s hu nhiu ti sn m sinh li da trn nhng s kin khng lin quan
hay c lp. Hu ht mi ngi u ght ri ro, xem vic thua l mt khon tin l vic to
tt kh chp nhn, trong khi vic thu c mt khon tin cng bng nh vy li l
mt li ch km quan trng hn nhiu.
6. Cc trung gian ti chnh nhng t chc nh qu h tng, qu lng hu, cng ty
bo him nhn th, v ngn hng - l nhng thnh phn ch yu ca h thng ti chnh.
Qu h tng v qu lng hu cho php nh u t nh a dng ho hot ng u t;
v cc cng ty bo him nhn th gip lm gim ri ro.
15

7. Ngn hng cho php cc c nhn gi nhng khon tin gi thanh khon m sau c
dng ti tr cho nhng khon vay khng thanh khon. Ngn hng c th thc hin
c cng vic khng cn xng v thanh khon ny v bnh qun ch c mt s t ngi
gi tin rt tin gi tit kim ca h vo cng mt thi im. Ngn hng l nhn t chnh
ca tng trng kinh t di hn.
8. Bin ng th trng ti chnh c th l nguyn nhn gy ra bt n kinh t v m. Gi c
phiu c xc nh bi cung v cu cng nh s mong mun s hu cc ti sn cnh
tranh khc, nh tri phiu; khi li sut th trng tng, gi c phiu thng gim v ngc
li. K vng tc ng n cung v cu ca c phiu: k vng gi cao trong tng lai thc
y gi c phiu hin ti cao hn v k vng gi tng lai thp khin gi hin ti thp
hn. Mt quan im v cch thc hnh thnh cc k vng l gi thit th trng hiu
qu; gi thit ny cho rng gi ca cc ti sn ti chnh th hin tt c cc thng tin ph
bin trong cng chng. Gi thit ny cng ngm cho rng cc bin ng vn d khng th
d on c cc bin ng tun theo mt bc ngu nhin.
9. Nhiu ngi tham gia th trng v cc nh kinh t tin rng, da trn nhng bng chng
xc thc, cc th trng ti chnh khng c nhng hnh vi hp l nh theo gi thit th
trng hiu qu. Cc bng chng ny bao gm s kin l bin ng gi ca c phiu
thng qu ln nn khng th ch b tc ng bi cc yu t c bn m thi. Cc nh
hoch nh chnh sch gi nh rng th trng khng lun lun c hnh vi hp l v h
cng khng th thng minh hn th trng.
Bi tp
1. Cho cc thng tin di y v nn kinh t ng Prittania. Mc chi tiu u t v tit kim
t nhn l bao nhiu, v cn cn ngn sch l bao nhiu? Mi quan h gia ba yu t ny
l g? Tit kim quc gia c bng vi chi tiu u t hay khng? Trng hp ny khng
c chuyn giao ca chnh ph.
GDP = 1.000 triu USD
T = 50 triu USD
C = 850 triu USD
G = 100 triu USD
2. Cho cc thng tin sau v nn kinh t m Regalia. Mc chi tiu u t v tit kim t
nhn l bao nhiu? Cn cn ngn sch v dng vn vo l bao nhiu? Mi quan h gia
bn yu t ny l g? Trng hp ny khng c chuyn giao ca chnh ph.
GDP = 1.000 triu USD
G = 100 triu USD
C = 850 triu USD
X = 100 triu USD
T = 50 triu USD
IM = 125 triu USD
3. Bng sau trnh by tit kim t nhn, chi tiu u t v dng vn vo tnh theo phn trm
GDP ca hai nn kinh t Capsland v Marsalia. Capsland hin ti ang c mt dng vn
vo rng v Marsalia c dng vn ra rng. Cn cn ngn sch (phn trm ca GDP) ca
hai nc l bao nhiu? Capsland v Marsalia ang c thng d ngn sch hay thm ht
ngn sch?
Capsland
Marsalia
Chi tiu u t (phn trm ca GDP)
20
20
Tit kim t nhn (phn trm ca GDP)
10
25
Dng vn vo (phn trm ca GDP)
5
-2
4. Gi nh nn kinh t m, tr li nhng cu hi sau.
a. Cho X = 125 triu USD
16

IM = 80 triu USD
Schnh ph = -200 triu USD
I = 350 triu USD
Tnh St nhn.
b. Cho X = 85 triu USD
IM = 135 triu USD
Schnh ph = 100 triu USD
St nhn = 250 triu USD
Tnh I.
c. Cho X = 60 triu USD
IM = 95 triu USD
St nhn = 325 triu USD
I = 300 triu USD
Tnh Schnh ph .
d. St nhn = 325 triu USD
I = 400 triu USD
Schnh ph = 10 triu USD
Tnh IM-X
5. S dng th trng vn vay trong biu di y gii thch iu g xy ra vi tit
kim t nhn, chi tiu u t t nhn, v li sut nu nhng s kin sau y xy ra. Gi
nh nn kinh t ng.
a. Chnh ph gim thm ht xung bng khng (0).
b. ng vi mt mc li sut nht nh bt k, ngi tiu dng quyt nh tit kim nhiu
hn. Gi nh cn cn ngn sch bng khng.
c. ng vi mt mc li sut nht nh bt k, cc doanh nghip tr nn lc quan v kh
nng sinh li trong tng lai ca chi tiu u t. Gi nh cn cn ngn sch bng
khng.
Li sut
S

r1

D
Q1

Lng vn vay

6. Chnh ph ang c cn cn ngn sch bng khng (0) khi quyt nh tng chi tiu gio dc
thm 200 t USD v ti tr cho vic chi tiu ny bng cch bn tri phiu. Biu di
y trnh by th trng vn vay trc khi chnh ph bn tri phiu. Gi nh nn kinh t
ng. Li sut cn bng v lng vn vay cn bng s thay i nh th no? Trn th
trng c tnh trng chn ln hay khng?
17

Li sut
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2

D
0

200

400

600

800

1000

1200 USD

Lng vn vay (t USD)

7. Gii thch ti sao trng thi cn bng trn th trng vn vay ti a ho hiu qu.
8. Bn s tr li nh th no khi mt ngi bn cho rng chnh ph nn chm dt tt c
nhng v mua sm c ti tr bng vn vay v vic vay n s chn ln chi tiu u t t
nhn.
9. Cu no trong s nhng cu di y l v d v chi tiu u t, u t vo ti sn ti
chnh hay u t vo ti sn vt cht?
a. Rupert Moneybuck mua 100 c phiu ca Cocacola.
b. Rhonda Moviestar dng 10 triu USD mua mt bit th c xy vo nhng nm
1970.
c. Ronald Basketballstar tiu tn 10 triu USD xy mt cn bit th mi c tm nhn
hng ra bin Thi Bnh Dng.
d. Rawlings xy dng mt nh my mi sn xut gng tay cho ngi bt bng.
e. Nc Nga mua 10 triu USD c phiu ca chnh ph M.
10. Gii thch mt h thng ti chnh vn hnh tt s lm tng tit kim v chi tiu u t
nh th no, nu gi cn cn ngn sch v cc dng vn khng thay i.
11. Cc loi trung gian ti chnh quan trng trong nn kinh t M l g? Cc ti sn ch yu
ca cc trung gian ti chnh ny l g, v h to iu kin thun li cho vic chi tiu u
t v tit kim nh th no?
12. Gii thch s nh hng i vi gi c phiu ca mt cng ty ngy hm nay khi xy ra
cc s kin di y, gi nh cc yu t khc khng i.
a. Li sut tri phiu gim.
b. Mt vi cng ty trong cng ngnh thng bo hot ng bn bn hng chm mt cch
kinh ngc.
c. S thay i trong lut thu va thng qua nm ngoi lm gim li nhun nm nay.
d. Cng ty bt ng thng bo rng do li k ton, cng ty phi sa li bo co k ton
nm ngoi v gim li nhun bo co nm ngoi 5 triu USD. Cng ty cng thng
bo rng thay i ny khng nh hng n li nhun trong tng lai.

18

Tm tt chng 10
Tng cung v tng cu
1. ng tng cung trnh by mi quan h gia mc gi chung v lng cung ca tng sn
lng.
2. ng tng cung ngn hn c dc hung ln v tin lng danh ngha kh thay i
trong ngn hn: mc gi chung cao hn s dn n li nhun cao hn trn mt n v sn
lng v tng sn lng tng ln trong ngn hn. Nhng thay i ca gi hng ho, tin
lng danh ngha, v nng sut dn n thay i li nhun ca nh sn xut v lm dch
chuyn ng tng cung ngn hn.
3. Trong di hn, tt c gi c, bao gm tin lng danh ngha, u linh hot v nn kinh t
sn xut ti mc sn lng tim nng. Nu tng sn lng thc t vt qu sn lng
tim nng, sau cng tin lng danh ngha s tng p ng trc tnh trng tht nghip
thp v tng sn lng s gim. Nu sn lng tim nng vt qu tng sn lng thc
t, tin lng danh ngha cui cng s gim p ng trc tnh trng tht nghip cao
v tng sn lng s tng. V th ng tng cung di hn l ng thng ng ti
im sn lng tim nng.
4. ng tng cu nu ln mi quan h gia mc gi chung v lng cu ca tng sn
lng. N l mt ng hng xung do hai l do. L do th nht l nh hng ca s
thay i mc gi chung i vi ca ci - mc gi chung cao hn lm gim sc mua ca
ca ci h gia nh v lm gim chi tiu tiu dng. L do th hai l nh hng ca thay
i mc gi chung i vi li sut - mc gi chung cao hn lm gim sc mua ca
lng tin nm gi bi cc h gia nh v cc cng ty, dn n li sut tng ln v chi
tiu u t v chi tiu tiu dng gim xung. ng tng cu dch chuyn do s thay i
ca k vng, thay i ca ca ci m khng phi do thay i mc gi chung, v thay i
ca tr lng vn vt lc. Cc nh hoch nh chnh sch c th s dng chnh sch thu
chi ngn sch v chnh sch tin t lm dch chuyn ng tng cung.
5. Mt s thay i t nh trong tng chi tiu dn n mt phn ng dy chuyn, trong
tng thay i ca GDP thc bng vi s nhn nhn cho thay i ban u ca tng chi
tiu. Gi tr ca s nhn, 1/(1-MPC), ph thuc vo xu hng tiu dng bin (MPC).
MPC l mc tng chi tiu tiu dng khi thu nhp kh dng tng thm mt USD. MPC
cng ln, s nhn cng ln v thay i ca GDP thc cng ln ng vi bt c thay i t
nh no trong tng chi tiu. Xu hng tit kim bin, MPS, bng vi 1- MPC.
6. Trong m hnh AS-AD, giao im ca ng tng cung ngn hn v ng tng cu l
im cn bng kinh t v m ngn hn. N xc nh mc gi chung cn bng ngn
hn v mc sn lng chung cn bng ngn hn.
7. Cc bin ng kinh t xy ra l do s dch chuyn ca ng tng cung ngn hn (mt c
sc cung) hay ca ng tng cu (mt c sc cu). C sc cung khin cho mc gi
chung v tng sn lng dch chuyn theo chiu hng ngc nhau khi nn kinh t di
chuyn dc theo ng tng cu. Mt tnh trng c bit kh chu pht sinh gi l nh
tr - lm pht tng v tng sn lng gim - gy ra bi c sc cung tiu cc. C sc cu
khin cho mc gi chung v tng sn lng dch chuyn theo cng mt hng khi nn
kinh t di chuyn dc theo ng tng cung ngn hn.

19

8. C sc cu ch c nh hng ngn hn ln tng sn lng v nn kinh t s t iu chnh

trong di hn. Trong mt h cch suy thoi, sau cng tin lng danh ngha s gim
khin cho nn kinh t di chuyn v trng thi cn bng kinh t v m di hn,
tng sn lng bng vi sn lng tim nng. Trong mt h cch lm pht, cui cng
tin lng danh ngha s tng lm nn kinh t di chuyn v trng thi cn bng kinh t v
m di hn.
9. Chi ph cao - xt theo tnh trng tht nghip - ca h cch suy thoi v nhng h ly bt
li trong tng lai ca h cch lm pht khin nhiu nh kinh t ng h cc chnh sch
bnh n nng ng: s dng chnh sch thu chi ngn sch hoc chnh sch tin t xoa
du cc c sc cu. Chnh sch thu chi ngn sch nh hng trc tip n tng cu thng
qua chi tiu chnh ph v gin tip thng qua nhng thay i ca thu kho hoc chuyn
giao ca chnh ph m tc ng n chi tiu tiu dng. Chnh sch tin t nh hng gin
tip ln tng cu thng qua nhng thay i li sut lm nh hng n ngi tiu dng v
chi tiu u t. Tuy nhin, nhng chnh sch ny c th c nhc im, v c th lm gp
phn tng thm ht ngn sch di hn v chn ln u t t nhn, dn n tng trng di
hn thp hn. ng thi, nhng d on sai st c th lm tng bt n kinh t.
10. Nhng c sc cung tiu cc dn n mt tnh th tin thoi lng nan v chnh sch:
chnh sch chng li tnh trng gim sn lng thng qua gia tng tng cu s dn n
lm pht cao hn; nhng mt chnh sch chng li lm pht bng cch h thp tng cu s
lm sn lng cng thm sa st.
Bi tp
1. Bn hc ca bn ang bi ri gia ng tng cung ngn hn hng ln v ng tng
cung di hn thng ng. Lm th no bn gii thch c v sao hai ng ny khc
nhau?
2. Gi nh rng Wageland, tt c nhng ngi lao ng iu k hp ng tin lng vo
ngy 1 thng 1 hng nm. Bt k iu g xy ra cho gi hng ho v dch v cui cng
trong nm, mi lao ng u hng lng theo quy nh trong hp ng ca h. Nm
nay, gi hng ho v dch v cui cng gim bt ng sau khi hp ng c k. Tr li
nhng cu hi sau thng qua s dng th v gi nh rng nn kinh t bt u ti mc
sn lng tim nng.
a. Trong ngn hn, lng cung sn lng s thay i nh th no trc tnh trng gi
gim?
b. iu g s xy ra khi cng ty v ngi lao ng m phn li v tin lng?
3. Trong tng trng hp sau, trong ngn hn, hy xc nh liu tng s kin ny s dn n
s dch chuyn ca ng cong hay s di chuyn dc theo ng cong. Xc nh ng
cong no c lin quan n s thay i v chiu hng thay i (tng hay gim).
a. Nh mt h qu ca vic gi tr ca ng USD so vi nhng ng tin khc tng ln,
cc nh sn xut M tr t USD hn khi mua thp nc ngoi, mt nguyn liu chnh
s dng trong sn xut.
b. Cc D Tr Lin Bang tng lng tin, lm cho lng tin m ngi dn v cc
doanh nghip mun cho vay tng ln, dn n h li sut.
c. Cc hot ng ca cng on nhiu hn dn n tin lng danh ngha cao hn.
d. Vic mc gi chung gim lm tng sc mua ca lng tin nm gi trong cc h gia
nh. V th, h vay mn t hn v cho vay nhiu hn.
20

4. Gi tr ca ng USD gim so vi nhng ng tin khc khin cho hng ho v dch v

sau cng ca nc M r hn i vi nc ngoi mc d mc gi chung ca M khng
i. H qu l, cu ca ngi nc ngoi i vi tng sn lng hng ho ca M tng
ln. Bn hc ca bn ni rng iu ny th hin mt s dch chuyn xung di dc theo
ng tng cu bi v ngi nc ngoi c nhu cu nhiu hn do gi thp hn. Tuy
nhin, bn cho rng iu ny th hin mt s dch chuyn v bn phi ca ung tng
cu. Ai ng? Hy gii thch.
5. Gi nh rng chnh quyn a phng, tiu bang v lin bang c trch nhim ct gim
mua sm ca chnh ph mi khi chi tiu tiu dng gim. Khi , gi nh rng chi tiu
tiu dng gim l do th trng c phiu gim. V mt biu v gii thch nh hng
ca vic th trng c phiu gim i vi ng tng cu v nn kinh t. iu ny tng
t vi tnh trng nh tr nhng nm 1970 nh th no?
6. Do ca ci ca ngi tiu dng tng ln, chi tiu tiu dng t nh tng ln 40 t USD
trong hai nn kinh t Westlandia v Eastlandia. Gi nh rng mc gi chung khng i,
li sut gi nguyn trong c hai nc, v khng c thu cng nh khng c thng mi
quc t, hy hon tt bng di y biu th nhng t tng chi tiu s xy ra c hai
nn kinh t nu xu hng tiu dng bin l 0,5 Westlandia v 0,75 Eastlandia. Cc kt
qu ca bn cho thy iu g v mi quan h gia ln ca xu hng tiu dng bin v
s nhn?
Westlandia
t
Tng dn ca GDP
Tng thay i ca GDP
1
C = 40 t USD
?
2
MPC x C = ?
?
3
MPC x MPC x C = ?
?
4
MPC x MPC x MPC x C = ?
?

Tng thay i ca GDP: (1/(1-MPC)) x C = ?

Eastlandia
t
Tng dn ca GDP
Tng thay i ca GDP
1
C = 40 t USD
?
2
MPC x C = ?
?
3
MPC x MPC x C = ?
?
4
MPC x MPC x MPC x C = ?
?

Tng thay i ca GDP: (1/(1-MPC)) x C = ?

7. Gi nh rng mc gi chung khng i, li sut c nh, v khng c thu cng nh
khng c thng mi nc ngoi, ng tng cung s dch chuyn bao nhiu v theo
hng no, nu nhng s kin sau xy ra?
a. Chi tiu tiu dng tng ln 25 t USD; xu hng tiu dng bin l 2/3.
b. Cc cng ty gim chi tiu u t 40 t USD; xu hng tiu dng bin l 0,8.
c. Chnh ph mua thm cc trang thit b qun i tr gi 60 t USD; xu hng tiu dng
bin l 0,6.

21

8. Nn kinh t ang im A trong biu sau. Gi nh rng mc gi chung tng t P1 ln

P2. Tng cung s iu chnh nh th no trong ngn hn v trong di hn khi mc gi
chung tng ln?

Mc gi chung

LRAS

SRAS1

P2
P1

D
Y1

GDP thc

9. Gi nh rng tt c cc h gia nh u nm gi ca ci di dng ti sn m t ng

tng gi tr khi mc gi chung tng (v d nh tri phiu iu chnh theo lm pht tri
phiu c li sut thay i mt-mt theo t l lm pht). nh hung ca s thay i mc
gi chung i vi ca ci nh mt h qu ca s phn b ti sn ny l g? iu g xy ra
cho dc ca ng tng cu? ng tng cu c cn c dc hng xung hay
khng? Gii thch.
10. Gi s hin ti nn kinh t ang mc sn lng tim nng. ng thi cng gi nh
rng bn l mt nh hoch nh chnh sch kinh t v mt sinh vin i hc ngnh kinh t
nh bn sp xp cc loi c sc theo mc a thch t nhiu nht n t nht ca bn: c
sc cu tch cc, sc cu tiu cc, c sc cung tch cc, c sc cung tiu cc. Bn s sp
xp nh th no v ti sao?
11. Gii thch liu nhng chnh sch ca chnh ph di y s nh hng n ng tng
cu hay ng tng cung ngn hn v nhng chnh sch y s nh hng nh th no.
a. Chnh ph gim mc lng danh ngha ti thiu.
b. Chnh ph tng mc Tr Gip Tm Thi Cho Nhng Gia nh Cn Thit (TANF);
y l chuyn giao ca chnh ph cho nhng gia nh c con ci ph thuc.
c. gim thm ht ngn sch, chnh ph tuyn b cc h gia nh s phi ng thu cao
hn bt u t nm sau.
d. Chnh ph gim chi tiu qun s.
12. Wageland, tt c lao ng u k mt hp ng tin lng mi nm vo ngy 1/1.
Khong cui thng 1, mt h iu hnh vi tnh mi lm tng nng sut lao ng t ngt.
Gii thch Wageland s di chuyn nh th no t mt trng thi cn bng kinh t v m
ngn hn n mt trng thi khc nh th no. Minh ho bng th.

22

13. S dng cc ng tng cu, tng cung ngn hn, v tng cung di hn, gii thch qu
trnh trong tng s kin kinh t di y s lm di chuyn nn kinh t t trng thi cn
bng kinh t v m di hn n mt trng thi khc. Minh ha bng th. Trong tng
trng hp, cc nh hng di hn v ngn hn ln mc gi chung v tng sn lng l
g?
a. Ca ci h gia nh gim xung do s st gim ca th trng c phiu.
b. Chnh ph gim thu, khin h gia nh c thm thu nhp kh dng, nhng chi tiu
chnh ph khng gim.
14. S dng cc ng tng cu, tng cung ngn hn, v tng cung di hn, gii thch qu
trnh trong tng s kin kinh t di y s lm di chuyn nn kinh t t trng thi cn
bng kinh t v m di hn n mt trng thi khc. Minh ha bng th. Trong tng
trng hp, cc nh hng di hn v ngn hn ln mc gi chung v tng sn lng l
g?
a. Thu nh vo cc h gia nh tng ln.
b. Lng tin tng.
c. Mua sm ca chnh ph tng.
15. Nn kinh t ang trng thi cn bng kinh t v m ngn hn ti im E1 trong hnh
di y.
Mc gi chung

LRAS
SRAS1

P1

AD1
Y1

YD

GDP thc

a. Nn kinh t ang ng trc h cch lm pht hay suy thoi?

b. Chnh ph c th thc hin nhng chnh sch g a nn kinh t tr li trng thi
cn bng kinh t v m di hn? Minh ho bng th.
c. Nu chnh ph khng can thip khp li h cch ny, liu nn kinh t c tr li
trng thi cn bng kinh t v m di hn khng? Gii thch v minh ha bng th.
d. Nhng u im v nhc im ca vic chnh ph thc hin chnh sch khp li h
cch l g?
16. Trong biu di y, nn kinh t ang trng thi cn bng kinh t v m di hn ti
im E1 th mt c sc du lm dch chuyn ng tng cung ngn hn n v tr SRAS2.
a. Mc gi chung v tng sn lng s thay i nh th no trong ngn hn v c sc du
? Hin tng ny c gi l g?

23

b. Chnh ph c th s dng chnh sch tin t hay chnh sch thu chi ngn sch no
xoa du nh hng ca c sc cung tiu cc? S dng mt biu ch ra nhng
nh hng ca cc chnh sch c chn gim nh s thay i GDP thc? S dng
mt biu khc ch ra nhng nh hng ca cc chnh sch c chn gim
nh s thay i ca mc gi chung.
c. Ti sao c sc cung tiu cc li tng trng cho mt tnh trng tin thoi lng nan
ca cc nh hoch nh chnh sch?
Mc gi chung

LRAS
SRAS2
SRAS1

P1

E1

AD1
Y1

GDP thc

24

Tm tt chng 11
Thu nhp v chi tiu
1. Hm tiu dng biu th cch thc xc nh chi tiu tiu dng ca mt h gia nh theo thu
nhp kh dng hin ti ca h. Hm tng tiu dng biu th mi quan h cho c nn kinh
t. Theo gi thit vng i, cc h gia nh c gng iu ho hay dn tri vic chi tiu
ng u trong sut cuc i h. Kt qu l, hm tng tiu dng dch chuyn p ng
trc nhng thay i thu nhp kh dng d kin trong tng lai v s thay i ca tng
ca ci.
2. Chi tiu u t theo k hoch ph thuc nghch bin vi li sut v nng sut sn xut
hin ti; chi tiu u t theo k hoch ph thuc ng bin vi GDP thc k vng trong
tng lai. Nguyn l gia tc pht biu rng chi tiu u t b nh hng nhiu bi t l
tng trng k vng ca GDP thc.
3. Cng ty gi hng tn kho h c th tho mn nhu cu ngi tiu dng mt cch
nhanh chng. u t hng tn kho c gi tr dng khi cng ty b sung hng tn kho,
c gi tr m khi cng ty gim hng tn kho. Tuy nhin, thng thng s thay i hng
tn kho khng phi l mt quyt nh c ch m l h qu ca nhng sai s khi d bo
v doanh s bn, v th dn n u t hng tn kho ngoi k hoch, c th c gi tr
m hoc dng. Chi tiu u t thc t l tng ca chi tiu u t theo k hoch v u
t hng tn kho ngoi k hoch.
4. trng thi cn bng thu nhp - chi tiu, trong mt m hnh n gin khng c chnh
ph v khng c ngoi thng, tng chi tiu theo k hoch, l tng ca chi tiu tiu
dng v chi tiu u t theo k hoch, v cng bng vi GDP thc. im GDP cn
bng thu nhp - chi tiu, hay Y*, u t hng tn kho ngoi k hoch bng khng. Khi
tng chi tiu theo k hoch ln hn Y*, u t hng tn kho ngoi k hoch c gi tr m;
hng tn kho gim bt ng v cng ty gia tng sn xut. Khi tng chi tiu theo k hoch
nh hn Y*, u t hng tn kho ngoi k hoch c gi tr dng, hng tn kho tng bt
ng v cng ty gim sn xut. Giao im Keynes th hin cch thc nn kinh t t iu
chnh t trng thi cn bng thu nhp - chi tiu thng qua iu chnh hng tn kho.
5. Sau khi c s thay i t nh ca tng chi tiu theo k hoch, qu trnh iu chnh hng
tn kho lm dch chuyn nn kinh t n trng thi cn bng thu nhp - chi tiu mi. S
thay i ca GDP cn bng thu nhp - chi tiu do s thay i t nh ca chi tiu s bng
vi s nhn nhn cho AAEk hoch. V th, khong cch dch chuyn ca ng AD ti
mt mc gi chung bt k xy ra do s thay i t nh ca chi tiu u t hay chi tiu
tiu dng s bng vi s nhn nhn cho thay i t nh ca chi tiu.
Bi tp
1. Cc nh kinh t quan st nm dn c ca mt nn kinh t rt nh v c tnh chi tiu tiu
dng ca mi ngi ng vi cc mc thu nhp kh dng hin thi khc nhau. Bng di
y trnh by chi tiu tiu dng ca mi c dn ng vi ba mc thu nhp khc nhau.
a. Vit hm tiu dng ca mi c dn. Xu hng tiu dng bin ca mi c dn l
bao nhiu?
b. Vit hm tng tiu dng ca nn kinh t. Xu hng tiu dng bin ca nn kinh t
l bao nhiu?

25

Chi tiu tiu dng c nhn ca

Andre
Barbara
Casey
Declan
Elena

Thu nhp kh dng hin ti ca c nhn

0 USD
20.000 USD
40.000 USD
1.000
15.000
29.000
2.500
12.500
22.500
2.000
20.000
38.000
5.000
17.000
29.000
4.000
19.000
34.000

2. T nm 2000 n 2005, Eastlandia tri qua nhng bin ng ln trong tng chi tiu tiu
dng v thu nhp kh dng, nhng ca ci, li sut, v thu nhp kh dng k vng trong
tng lai khng thay i. Bng di y trnh by cc mc tng chi tiu tiu dng v thu
nhp kh dng theo triu USD ca tng nm. S dng thng tin ny tr li nhng cu
hi sau.
Nm
Thu nhp kh dng (triu USD)
Chi tiu tiu dng (triu USD)
2000
100 USD
180 USD
2001
350
380
2002
300
340
2003
400
420
2004
375
400
2005
500
500
a. V th hm tng tiu dng ca Eastlandia.
b. Vit hm tng tiu dng.
c. Xu hng tiu dng bin l bao nhiu? Xu hng tit kim bin l bao nhiu?
3. Mi hnh ng di y s nh hng nh th no n hm tng tiu dng? Gii thch
liu tng s kin s dn n s dch chuyn ca ng tng tiu dng hay s di chuyn
dc theo ng tng tiu dng, v theo hng no?
a. Chnh ph thc hin ct gim thu bt ng mt ln cho tt c cc h gia nh.
b. Chnh ph thng bo thu sut cao hn lu di bt u t u nm ti.
c. T chc Bo him X hi tng mc tui ngi lao ng c hng quyn li bo
him x hi t 65 ln 75.
4. T cui nm 1995 n thng 3 nm 2000, ch s c phiu ca Standard and Poors 500
(S&P 500), mt n v o lng chung ca gi c phiu th trng, tng gn 150% t
615,93 ln n 1.527,46. T thi im n ngy 10 thng 9 nm 2001, ch s gim
28,5% xung 1.092,54. Bn ngh th no v nhng thay i ca ch s c phiu nh
hng n tng trng GDP thc trong nhng nm cui thp nin 90 v mi quan ngi v
vic duy tr chi tiu tiu dng sau cuc tn cng khng b ngy 11 thng 9 nm 2001?
5. Li sut v chi tiu u t theo k hoch s thay i nh th no khi nhng s kin sau
xy ra?
a. Cc D Tr Lin Bang tng lng tin, lm cho lng tin ngi dn mun cho vay
cng tng ln ng vi mc li sut bt k.
b. C quan Bo V Mi Trng ca M quy nh cc t chc phi p dng cng ngh
mi gim thi kh SO2.
c. Th h nhng ngi sinh ra trong thi k bng n dn s sau chin tranh th gii th
hai bt u ngh hu vi s lng ln v gim tit kim ca h.

26

6. Gii thch nhng hnh ng di y s nh hng nh th no n mc chi tiu u t

theo k hoch v u t hng tn kho ngoi k hoch. Gi nh rng nn kinh t thot u
ang trng thi cn bng thu nhp - chi tiu.
a. Cc D Tr Lin Bang tng li sut.
b. C s gia tng t l tng trng k vng ca GDP thc.
c. Mt dng vn ln t nc ngoi chy vo t nc lm gim li sut.
7. Bng di y trnh by tng sn lng ni a thc (GDP), thu nhp kh dng (YD), chi
tiu tiu dng (C), v chi tiu u t theo k hoch (Ik hoch) trong mt nn kinh t. Gi
nh rng khng c chnh ph hay khu vc nc ngoi trong nn kinh t ny. Hon tt
bng sau bng cch tnh tng chi tiu theo k hoch (AEk hoch) v u t hng tn kho
ngoi k hoch (Ingoi k hoch).
(n v tnh: t USD)
YD
C
Ik hoch
AEk hoch
Ingoi k hoch
GDP
0
0
100
300
?
?
400
400
400
300
?
?
800
800
700
300
?
?
1200
1200
1000
300
?
?
1600
1600
1300
300
?
?
2000
2000
1600
300
?
?
2400
2400
1900
300
?
?
2800
2800
2200
300
?
?
3200
3200
2500
300
?
?
a. Vit hm tng tiu dng.
b. GDP cn bng thu nhp-chi tiu, Y*, l bao nhiu?
c. Gi tr ca s nhn l bao nhiu?
d. Nu chi tiu u t theo k hoch gim cn 200 t USD, Y* mi s l bao nhiu?
e. Nu chi tiu tiu dng t nh tng n 200 t USD, Y* mi s l bao nhiu?
8. Trong mt nn kinh t khng c chnh ph v khu vc nc ngoi, chi tiu tiu dng t
nh l 250 t USD, chi tiu u t theo k hoch l 350 t USD, v xu hng tiu dng
bin l 2/3.
a. V th hm tng tiu dng v tng chi tiu theo k hoch.
b. u t hng tn kho ngoi k hoch l bao nhiu khi GDP thc l 600 t USD?
c. GDP cn bng thu nhp - chi tiu, Y*, l bao nhiu?
d. Gi tr s nhn l bao nhiu?
e. Nu chi tiu u t theo k hoch tng n 450 t USD, Y* mi s l bao nhiu?
9. Mt nn kinh t c xu hng tiu dng bin l 0,5 v GDP cn bng thu nhp-chi tiu, Y*
bng 500 t USD. ng vi mc tng t nh ca u t theo k hoch l 10 t USD, hy
trnh by cc t tng chi tiu din ra thng qua hon tt bng sau. Dng u tin v dng
th hai c tnh sn dm bn. dng u tin, chi tiu u t theo k hoch tng
thm 10 t USD lm cho GDP thc v YD cng tng thm 10 t USD, dn n chi tiu
tiu dng tng thm 5 t USD (MPC x thay i ca thu nhp kh dng) dng 2.
a. Tng thay i ca GDP thc sau 10 t tng chi tiu l bao nhiu? Gi tr ca s nhn
l bao nhiu? Bn k vng tng thay i ca Y* da trn cng thc s nhn l bao
nhiu? Bn so snh cu tr li cho cu hi th nht v cu hi th ba nh th no?
b. Lm li bng, gi nh rng xu hng tiu dng bin l 0,75. Tng thay i ca GDP
thc sau 10 t l bao nhiu? Gi tr ca s nhn l bao nhiu? Khi xu hng tiu
dng bin tng ln, iu g xy ra vi gi tr ca s nhn?
27

Thay i ca Ik hoch hay C

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Id nh= 10,00
C = 5,00
C = ?
C = ?
C = ?
C = ?
C = ?
C = ?
C = ?
C = ?

Thay i ca GDP thc

(t USD)
10,00
5,00
?
?
?
?
?
?
?
?

Thay i ca YD
10,00
5,00
?
?
?
?
?
?
?
?

10. Mc d nc M l mt trong nhng nc giu nht th gii, M cng l mt nc vay

n nhiu nht trn th gii. Ta thng nghe ni rng vn l ch t l tit kim thp ca
t nc. Gi s cc nh hoch nh chnh sch c gng sa cha iu ny bng cch khuyn
khch tit kim nhiu hn trong nn kinh t. Nu n lc ca h thnh cng s nh hng th
no i vi GDP thc?

28

Tm tt chng 12
Chnh sch thu chi ngn sch
1. Chnh ph ng mt vai tr to ln trong nn kinh t, thu nhn mt phn ln GDP thng
qua thu v chi tiu nhiu vo vic mua hng ho v dch v, cng nh thc hin cc
khon chuyn giao, phn ln l di hnh thc bo him x hi. Chnh sch thu chi ngn
sch l vic s dng thu, chuyn giao ca chnh ph hay mua sm hng ho dch v ca
chnh ph dch chuyn ng tng cu. Nhng nhiu nh kinh t cnh gic rng mt
chnh sch thu chi ngn sch qu nng ng trong thc t c th khin cho nn kinh t
km n nh do tr thi gian gia hoch nh v thc hin chnh sch.
2. Vic mua sm hng ho v dch v ca chnh ph nh hng trc tip ln tng cu, trong
khi thay i thu v chuyn giao ca chnh ph nh hng gin tip ln tng cu thng
qua lm thay i thu nhp kh dng ca h gia nh. Chnh sch ngn sch m rng
lm dch chuyn ng tng cu sang bn phi, trong khi chnh sch ngn sch thu hp
lm dch chuyn ng tng cu sang bn tri.
3. Chnh sch thu chi ngn sch c nh hng theo cp s nhn ln nn kinh t. Chnh sch
ngn sch m rng dn n s gia tng GPD thc ln hn so vi mc tng ban u ca
tng chi tiu do chnh sch gy ra. Ngc li, chnh sch ngn sch thu hp khin cho
GDP thc gim nhiu hn so vi mc gim ban u ca tng chi tiu do chnh sch gy
ra. Khong cch dch chuyn ca ng tng cu ph thuc vo loi chnh sch thu chi
ngn sch. S nhn ca thay i tiu dng ca chnh ph, 1/ (1- MPC), ln hn s nhn
ca thay i thu hay chuyn giao ca chnh ph, MPC/ (1- MPC), v mt phn ca s
thay i thu hay chuyn giao c hp thu bng tit kim trong t chi tiu u tin. V
th, s thay i tiu dng ca chnh ph c nh hng i vi nn kinh t mnh hn so
vi s thay i thu hay chuyn giao ca chnh ph vi cng gi tr.
4. Cc qui nh gim st thu kho v chuyn giao ca chnh ph c tc dng nh cc yu
t bnh n t ng, lm gim gi tr s nhn v t ng lm gim ln cc bin ng
ca chu k kinh t. Ngc li, chnh sch thu chi ngn sch tu pht sinh t cc hnh
ng c ch nh ca cc nh hoch nh chnh sch, ch khng phi t chu k kinh t.
5. Mt vi bin ng trong cn cn ngn sch l do nh hng ca chu k kinh t. ngn
cch gia nh hng ca chu k kinh t v nh hng ca cc chnh sch ngn sch tu ,
chnh ph cc nc thng c tnh cn cn ngn sch iu chnh theo chu k, mt gi
tr c lng cn cn ngn sch nu nn kinh t ang mc sn lng tim nng.
6. Vic hch ton ngn sch ca chnh ph M c thc hin da trn c s nm ti
chnh. Thm ht ngn sch dai dng c nhng h ly di hn v thm ht dn n n
cng cng tng ln. iu ny c th tr thnh mt vn nn v hai l do. N cng cng c
th chn ln chi tiu u t, lm gim tng trng kinh t di hn. V trong nhng trng
hp cc oan, n tng c th dn n vic chnh ph v n, dn n ri lon kinh t v ti
chnh.
7. Mt n v o lng s lnh mnh v ngn sch c s dng rng ri l t l n-GDP.
Con s ny c th n nh hoc gim ngay c khi thm ht ngn sch ang mc va
phi nu GDP tng theo thi gian. Tuy nhin, mt t l n-GDP n nh c th gy ra
mt n tng sai lm l tt c mi th u rt tt, v chnh ph cc nc ngy nay thng
c n ngm n. N ngm n ln nht ca chnh ph M hnh thnh t bo him x hi,
29

chm sc y t v tr gip y t; chi ph ca nhng dch v cng ny ngy cng tng do dn

s gi i v chi ph y t tng.
Bi tp
1. Biu di y trnh by tnh hung kinh t v m hin ti nn kinh t Albernia. Bn
c thu lm c vn kinh t gip nn kinh t dch chuyn n mc sn lng tim
nng, YP.
Mc gi chung

LRAS
SRAS

P1

E1

AD1
Y1

YP
Sn lng
tim nng

GDP thc

a. Albernia ang i mt vi h cch lm pht hay suy thoi?

b. Loi chnh sch thu chi ngn sch no - m rng hay thu hp - s lm dch chuyn nn
kinh t Albernia n mc sn lng tim nng, YP? Cho mt vi v d v nhng chnh
sch ny.
c. Minh ha tnh hung kinh t v m Albernia bng mt th sau khi chnh sch thu
chi ngn sch c thc hin thnh cng.
2. Biu di y trnh by tnh hung kinh t v m hin ti ca nn kinh t Brittania;
GDP thc l Y1 v mc gi chung l P1. Bn c thu lm c vn kinh t gip nn
kinh t dch chuyn n mc sn lng tim nng, YP.
a. Brittania ang i mt vi h cch lm pht hay suy thoi?
b. Loi chnh sch thu chi ngn sch no - m rng hay thu hp - s lm dch chuyn nn
kinh t Brittania n mc sn lng tim nng, YP? Cho vi v d v nhng chnh
sch ny.
c. Minh ha tnh hung kinh t v m Brittania bng mt th sau khi chnh sch thu
chi ngn sch c thc hin thnh cng.

30

Mc gi chung

LRAS
SRAS

P1

E1

AD1
Y1
YP
Sn lng
tim nng

GDP thc

3. Mt nn kinh t ang trng thi cn bng kinh t v m di hn th tng c sc tng cu

di y xy ra. Sau c sc, nn kinh t s i mt vi loi h cch no, lm pht hay suy
thoi, v loi chnh sch thu chi ngn sch no s gip dch chuyn nn kinh t tr li
mc sn lng tim nng?
a. Bng n c phiu th trng lm tng gi tr c phiu m cc h gia nh nm gi.
b. Cc cng ty tr nn tin rng trong tng lai gn c th xy ra suy thoi.
c. Thy trc kh nng chin tranh, chnh ph tng cng mua sm trang thit b qun
s.
d. Lng tin trong nn kinh t gim v li sut tng.
4. Trnh by l do ti sao vic chnh ph gim tiu dng 10 t USD s c nh hng i vi
GDP thc ln hn so vi khi chnh ph gim chuyn giao 10 t bng cch hon tt bng
sau cho mt nn kinh t c xu hng tiu dng bin (MPC) l 0,6. Dng u tin v dng
th hai c hon tt gip bn: dng u tin, chnh ph gim chi tiu 10 t USD
lm GDP thc v thu nhp kh dng YD cng gim 10 t USD, dn n chi tiu tiu
dng gim 6 t USD (MPC x thay i ca thu nhp kh dng) dng hai. Tuy nhin, 10
t USD gim xung ca chuyn giao khng c nh hng ln GDP thc t mt nhng
vn lm YD gim 10 t USD, dn n chi tiu tiu dng gim 6 t USD t hai.
a. Khi tiu dng ca chnh ph gim 10 t USD, tng thay i ca GDP thc sau mi
t l bao nhiu?
b. Khi chnh ph gim chuyn giao 10 t USD, tng thay i ca GDP thc sau mi
t l bao nhiu?
c. S dng cng thc s nhn cho thay i tiu dng ca chnh ph v thay i chuyn
giao ca chnh ph, hy tnh tng thay i ca GDP thc gy ra do tiu dng chnh
ph gim 10 t USD v chuyn giao ca chnh ph gim 10 t USD. iu g gii
thch cho s khc bit ny?

31

G gim = -10 t USD

TR gim = -10 t USD
(T USD)
(T USD)
Thay i
Thay i ca Thay i Thay i ca Thay i ca Thay i
t
ca G
GDP thc
ca YD
TR
GDP thc
ca YD
1
G = -10,00
-10,00
-10,00 TR = -10,00
0,00
-10,00
2
C = 6,00
-6,00
-6,00
C = -6,00
-600
-600
3
C = ?
?
?
C = ?
?
?
4
C = ?
?
?
C = ?
?
?
5
C = ?
?
?
C = ?
?
?
6
C = ?
?
?
C = ?
?
?
7
C = ?
?
?
C = ?
?
?
8
C = ?
?
?
C = ?
?
?
9
C = ?
?
?
C = ?
?
?
10
C = ?
?
?
C = ?
?
?
5. Trong mi trng hp sau, tnh trng h cch suy thoi hoc lm pht s xy ra. Gi nh
rng ng tng cung ngn hn l nm ngang, v th thay i ca GDP thc do ng
tng cu dch chuyn s bng vi khong cch dch chuyn ca ng tng cu. Hy tnh
mc thay i tiu dng hng ha v dch v ca chnh ph v mc thay i chuyn giao
ca chnh ph cn thit khp li h cch ny.
a. GDP thc bng 100 t USD, sn lng tim nng bng 160 t USD, v xu hng tiu
dng bin l 0,75.
b. GDP thc bng 250 t USD, sn lng tim nng bng 200 t USD, v xu hng tiu
dng bin l 0,5.
c. GDP thc bng 180 t USD, sn lng tim nng bng 100 t USD, v xu hng tiu
dng bin l 0,8.
6. Hu ht cc nh kinh t v m u tin rng vic thu ng vai tr nh mt yu t bnh n
t ng v lm gim gi tr s nhn l mt iu tt. Tuy nhin, khi s nhn nh hn c
ngha l mc thay i tiu dng hng ha v dch v ca chnh ph, mc thay i chuyn
giao ca chnh ph, hay mc thay i thu cn thit khp li h cch lm pht hoc
suy thoi phi ln hn. Bn c th gii thch im khng nht qun ny nh th no?
7. Bng di y trnh by mi quan h gia xu hng tiu dng bin ca ngi tiu dng
trong mt nn kinh t v mc thu nhp ca h:
Mc thu nhp
Xu hng tiu dng bin
0 USD 20.000 USD
0,9
20.001 USD 40.000 USD
0,8
40.001 USD 60.000 USD
0,7
60.001 USD 80.000 USD
0,6
Trn 80.000 USD
0,5
a. ng vi mt USD thu nhp tng thm ca ngi tiu dng trong tng mc thu nhp,
gi tr mang li tnh theo mc tng GDP thc l bao nhiu?
b. Nu chnh ph cn khp li h cch suy thoi hoc lm pht, bn s kin ngh loi
chnh sch thu chi ngn sch no khp li h cch vi thay i t nht trong tiu
dng hng ha v dch v ca chnh ph hoc thu?
8. Thng d ngn sch chnh ph Macroland tng ln lin tc trong nm nm va qua. Hai
nh hoch nh chnh sch chnh ph bt ng kin vi nhau v l do xy ra iu ny.
32

Mt bn tranh lun rng thng d ngn sch tng ln cho thy mt nn kinh t ang tng
trng; mt bn li cho rng iu cho thy chnh ph ang s dng chnh sch thu chi
ngn sch thu hp. Bn c th xc nh xem nh hoch nh chnh sch no l ng? Nu
khng th xc nh c th ti sao khng?
9. Bn l c vn kinh t cho mt ng vin ca vn phng ton quc. B yu cu bn trnh
by mt bng tm tt cc h qu kinh t ca mt d lut cn bng ngn sch cho chnh
quyn lin bang v nh bn cho li khuyn liu b c nn ng h d lut ny. Bn p
ng nh th no?
10. Trong nm 2005, cc nh hoch nh chnh sch ca nn kinh t Eastlandia d bo v t
l n trn GDP v t l thm ht trn GDP cho nn kinh t trong 10 nm ti trong cc
tnh hung khc nhau v tng trng thm ht ngn sch chnh ph. GDP thc hin ti l
1000 t USD mt nm v k vng s tng trng 3% mi nm, n cng cng l 300 t
USD vo u nm, v thm ht ngn sch l 300 t USD trong nm 2005.
Nm
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015

GDP thc
(t USD)
1.000
1.030
1.061
1.093
1.126
1.159
1.194
1.230
1.267
1.305
1.344

N
(t USD)
300
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

Thm ht ngn
sch (t USD)
30
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

N (phn trm
GDP thc)
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

Thm ht ngn sch

(phn trm GDP thc)
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

a. Hon tt bng trn trnh by t l n trn GDP v t l thm ht trn GDP ca nn

kinh t nu thm ht ngn sch chnh ph gi nguyn khng i mc 30 t USD
trong 10 nm ti (cn nh rng n chnh ph s tng trng bng vi thm ht nm
trc).
b. Lm li bng trnh by t l n trn GDP v t l thm ht trn GDP ca nn kinh
t nu thm ht ngn sch chnh ph tng trng 3% mi nm trong 10 nm ti.
c. Lm li bng trnh by t l n trn GDP v t l thm ht trn GDP ca nn kinh
t nu thm ht ngn sch chnh ph tng trng 20% mi nm trong 10 nm ti.
d. iu g s xy ra vi t l n-GDP v t l thm ht-GDP ca nn kinh t theo thi
gian trong ba tnh hung trn?
11. Bn hc ca bn tranh lun rng s khc bit gia thm ht ngn sch chnh ph v n
cng tng t nh s phn bit gia tit kim v ca ci ca ngi tiu dng. Ngi bn
ny cng lp lun rng nu bn c thm ht ngn sch ln, bn phi c n ln. Bn ca
bn ng v sai nhng im no?
12. Trng hp no trong nhng trng hp sau m gi tr n ca chnh ph v gi tr thm
ht ngn sch biu hin nhng vn nn tim n ca nn kinh t?

33

a. N chnh ph tng i thp, nhng chnh ph ang c thm ht ngn sch cao khi
xy dng mt h thng ng st cao tc kt ni cc thnh ph chnh ca t
nc.
b. N chnh ph tng i cao do cuc chin tranh c ti tr bng ngn sch va mi
kt thc gn y, nhng chnh ph hin thm ht ngn sch rt nh.
c. N chnh ph kh thp, nhng chnh ph hin ang c thm ht ngn sch ti tr
cho cc khon chi tr li vay.
13. Nhng s kin di y s nh hng nh th no n n cng cng hin hnh v n
ngm n ca chnh ph M?
a. Nm 2003, quc hi thng qua v tng thng Bush k ban hnh Lut Hin i ho
chm sc y t, cung cp cho ngi ln tui v ngi khuyt tt cc quyn li v thuc
men. Mt s li ch ca lut ny c hiu lc tc th, trong khi nhng li ch khc ch
bt u trong tng lai.
b. Mc tui m ngi v hu c th nhn c y phc li Anh Sinh X Hi c
tng ln n n 70 tui cho nhng ngi v hu trong tng lai.
c. i vi nhng ngi v hu trong tng lai, phc li An Sinh X Hi c gii hn
ch dnh cho nhng ngi c thu nhp thp m thi.
d. V chi ph chm sc sc kho hin ang tng nhanh hn t l lm pht chung, mc
tng hng nm ca phc li An Sinh X Hi tng ln theo mc tng hng nm ca chi
ph chm sc sc kho, ch khng phi theo t l lm pht chung.

34

Tm tt chng 13
Tin t, ngn hng v h thng d tr lin bang
1. Tin l ti sn c th c s dng d dng mua bn hng ho v dch v. Tin trong
lu thng v tin gi thanh ton c xem l mt phn ca cung tin. Tin c ba vai
tr: tin l phng tin trao i s dng trong cc giao dch, tin l phng tin ct
gi gi tr, lu gi c sc mua theo thi gian, v tin l n v hch ton qua
ngi ta biu th v nim yt gi c.
2. Theo thi gian, tin hng ho, bao gm nhng hng ho m ngoi vic ng vai tr ca
tin, cn hm cha gi tr thc s, nh ng xu bng vng v bc, c thay th bi
tin c h tr bng hng ho, v d nh tin giy c h tr bng vng. Ngy nay
USD l tin giy thun tu, m gi tr ca n hon ton xut pht t vai tr chnh thc
ca tin.
3. Nc M c nhiu nh ngha v cung tin. M1 l tng tin theo ngha hp nht, ch
bao gm tin trong lu thng, sc du lch, v tin gi thanh ton. M2 v M3 bao gm
nhiu ti sn hn, c gi l cc ti sn gn ging tin, ch yu l cc dng khc ca
tin gi ngn hng, c th d dng chuyn thnh tin gi thanh ton.
4. Ngn hng cho php ngi gi c th tip cn ngay lp tc vi tin gi ca h, nhng
ngn hng cng cho vay phn ln tin gi vo ngn hng. p ng nhu cu tin mt,
ngn hng duy tr d tr ngn hng, bao gm tin mt gi trong cc kt bc ca ngn
hng v tin gi ti Cc D Tr Lin Bang. T l d tr l t l ca d tr ngn hng
trn tin gi ngn hng.
5. Trong qu kh, ngn hng i khi ri vo tnh trng ngi gi x i rt tin, ng
ch nht l vo u nhng nm 1930. trnh mi nguy him ny, ngi gi hin nay
c bo v bi bo him tin gi, ch ngn hng phi tun theo cc qui nh v vn
gip gim ng c cho vay qu ri ro bng tin gi ca ngi gi tin, v ngn hng phi
tho mn cc yu cu d tr.
6. Khi tin c k gi vo ngn hng, n bt u mt qu trnh tng ln theo cp s nhn,
trong ngn hng cho vay d tr d, dn n tng cung tin - v th ngn hng to ra
tin. Nu cung tin bao gm tin gi thanh ton, cung tin s bng vi gi tr d tr chia
cho t l d tr. Trong thc t, phn ln c s tin l bao gm tin trong lu thng, v s
nhn tin t l t l ca cung tin trn c s tin.
7. C s tin c qun l bi Cc D Tr Lin Bang (Fed); Fed l ngn hng trung ng
ca nc M. H thng d tr lin bang kt hp mt s c im ca mt vn phng
chnh ph vi mt vi c im ca mt t chc t nhn. Fed n nh cc yu cu d tr.
p ng nhng yu cu ny, cc ngn hng vay v cho vay d tr trn th trng vn
lin bang theo li sut vn lin bang. Cc ngn hng cng vay t Fed vi li sut chit
khu.
8. Nghip v th trng m ca Fed l cng c chnh ca chnh sch tin t: Fed c th
tng hoc gim c s tin thng qua mua tri phiu kho bc M t cc ngn hng hoc
bn tri phiu ny cho cc ngn hng.

35

Bi tp
1. i vi tng giao dch sau, nh hng (tng ln hoc gim xung) i vi M1 l g? nh
hng i vi M2 l g?
a. Bn bn mt vi c phiu v gi tin vo ti khon tit kim.
b. Bn bn mt vi c phiu v gi tin vo ti khon tin gi thanh ton.
c. Bn chuyn tin t ti khon tit kim vo ti khon tin gi thanh ton.
d. Bn tm thy 0,25 USD di tm thm trong xe hi v gi tin vo ti khon
thanh ton.
e. Bn tm thy 0,25 USD di tm thm trong xe hi v gi tin vo ti khon
tit kim.
2. Bng di y trnh by cc yu t to nn M1 v M2 theo t USD ca thng 12 trong
cc nm t 1995 n 2004, c xut bn trong 2005 Economic Report of the President.
Hon tt bng sau bng cch tnh M1, M2, tin trong lu thng tnh theo phn trm ca
M1, v tin trong lu thng tnh theo phn trm ca M2. Bn nhn thy M1, M2, tin
trong lu thng theo phn trm ca M1, v tin trong lu thng theo phn trm ca M2 c
xu hng nh th no? iu g c th gii thch cho nhng xu hng ny?
(n v: USD)
(%)
Nm Tin
Sc
Tin
Tin
Tin
Tin
M1
M2
Tin
Tin
trong du
gi
gi c
gi tit
trong trong
trn
lu
lch
thanh th
k hn kim
lu
lu
thng
ton
trng t hn
thng thng
tin t 100.000
l
l
USD
phn phn
trm
trm
ca
ca
M1
M2
1995 372,1 9,1
745,9 448,8 931,4
1.134,0
?
?
?
?
1996 394,1 8,8
676,5 517,4 946,8
1.273,1
?
?
?
?
1997 424,6 8,5
639,5 592,2 967,9
1.399,1
?
?
?
?
1998 459,9 8,5
627,7 732,7 951,5
1.603,6
?
?
?
?
1999 517,7 8,6
597,7 832,5 954,0
1.738,2
?
?
?
?
2000 531,6 8,3
548,1 924,2 1.044,2 1.876,2
?
?
?
?
2001 582,0 8,0
589,3 987,2 972,8
2.308,9
?
?
?
?
2002 624,4 7,8
582,0 915,5 892,1
2.769,5
?
?
?
?
2003 663,9 7,7
621,8 801,1 809,4
3.158,5
?
?
?
?
2004 699,3 7,6
656,2 714,7 814,0
3.505,9
?
?
?
?
3. Cho bit liu tng khon mc tin di y l mt phn ca M1, M2, hoc khng thuc
v cung tin no c:
a. 95 USD trn th n trong trng.
b. 0,55 USD trong khe ng tin l ca xe hi.
c. 1.663 USD trong ti khon tit kim ca bn.
d. 459 USD trong ti khon thanh ton ca bn.
e. 100 c phiu c gi tr 4000 USD.
f. Hn mc tn dng 1000 USD trn th tn dng Sears ca bn.
4. Tracy Williams k gi 500 USD dnh trong ngn ko ng v ca c vo ti khon
tin gi thanh ton ca ngn hng a phng.
36

a. Tin gi ny s lm thay i ti khon ch T ca ngn hng a phng nh th no?

Tin gi ny s lm thay i cung tin nh th no?
b. Nu ngn hng duy tr t l d tr 10%, ngn hng s p ng trc khon tin gi
mi nh th no?
c. Nu mi ln ngn hng cho vay, khon vay s dn n mt khon tin gi thanh ton
mi mt ngn hng khc bng vi gi tr cho vay, cung tin ca nn kinh t s m
rng tng cng l bao nhiu?
d. Nu mi ln ngn hng cho vay, khon vay s dn n mt khon tin gi thanh ton
mi mt ngn hng khc bng vi gi tr cho vay v ngn hng duy tr t l d tr
5%, cung tin s m rng bao nhiu ng vi khon k gi tin mt ban u 500 USD?
5. Ryan Cozzens rt 400 USD t ti khon tin gi thanh ton ngn hng a phng v
gi tin trong v.
a. Tin rt ra s lm thay i ti khon ch T ca ngn hng a phng v cung tin
nh th no?
b. Nu ngn hng duy tr t l d tr 10 %, ngn hng s p ng nh th no trc
khon tin rt ra?
c. Nu mi ln ngn hng gim cho vay, ti khon tin gi thanh ton s gim mt
lng bng vi gi tr khon vay, cung tin ca nn kinh t s thu hp bao nhiu?
d. Nu mi ln ngn hng gim cho vay, ti khon tin gi thanh ton s gim mt
lng bng vi gi tr khon vay v ngn hng duy tr t l d tr 20 %, cung tin s
thu hp bao nhiu ng vi khon rt ra 400 USD?
6. Chnh ph Eastlandia s dng s o tng tin ging vi s o c s dng nc M,
v ngn hng trung ng ca Eastlandia thit lp t l d tr bt buc l 10 %. Cho bit
nhng thng tin di y, tr li nhng cu hi sau.
Tin gi ngn hng ngn hng trung ng bng 200 triu USD.
Tin do cng chng nm gi bng 150 triu USD.
Tin trong kt ngn hng bng 100 triu USD.
Tin gi thanh ton bng 500 triu USD.
Sc du lch bng 10 triu USD.
a. M1 l bao nhiu?
b. C s tin l bao nhiu?
c. Cc ngn hng thng mi c gi d tr d hay khng?
d. Cc ngn hng thng mi c th tng tin gi thanh ton c khng? Nu c, tin
gi thanh ton c th tng bao nhiu?
7. Westlandia, cng chng nm gi 50% M1 di dng tin, v t l d tr bt buc l
20%. Hy c tnh cung tin s tng bao nhiu khi tin gi bng tin mt tng 500 USD
bng cch hon tt bng sau. (Gi : Dng u tin cho thy ngn hng phi duy tr d
tr t nht l 100 USD (20% ca 500 USD tin gi) ng vi khon tin gi ny, cn li
400 USD d tr d ngn hng c th cho vay. Tuy nhin, v cng chng mun gi
50% ca khon vay di dng tin mt, nn ch c 400 USD x 0,5 = 200 USD ca khon
vay s c tip tc k gi t 2 t khon vay cung ng trong t 1.) So snh cu tr
li ca bn vi mt nn kinh t trong ton b gi tr khon vay c k gi trong h
thng ngn hng v cng chng khng gi khon vay di dng tin mt. iu ny ni
ln iu g v mi quan h gia mong mun gi tin mt ca cng chng v s nhn tin
t?

37

t
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng sau
10 t

Tin gi
500,00
200,00
?
?
?
?
?
?
?
?
?

D tr bt buc
100,00
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

D tr d
400,00
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

Cho vay
400,00
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

Gi bng tin mt
200,00
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

8. iu g s xy ra cho cung tin trong cc tnh hung sau?

a. T l d tr bt buc l 25 phn trm, v mt ngi gi tin n ngn hng rt 700
USD t ti khon tin gi thanh ton.
b. T l d tr bt buc l 5 phn trm, v mt ngi gi tin n ngn hng rt 700
USD t ti khon tin gi thanh ton.
c. T l d tr bt buc l 20 phn trm, v mt khch hng k gi 750 USD vo ti
khon tin gi thanh ton.
d. T l d tr bt buc l 10 phn trm, v mt khch hng k gi 600 USD vo ti
khon tin gi thanh ton.
9. Cho d Cc D Tr Lin bang Hoa K khng s dng s thay i t l d tr bt buc
qun l cung tin, nhng ngc li i vi Ngn hng trung ng Albernia th t l d tr
bt buc l mt cng c kim sot cung tin. Cc ngn hng thng mi Albernia c 100
triu USD d tr v 1.000 triu USD trong cc ti khon tin gi thanh ton; t l d tr
bt buc ban u l 10 phn trm. Cc ngn hng thng mi ch trng l khng duy tr
d tr d. Cng chng gi mt lng tin c nh; v th ton b cc khon vay ngn
hng to ra mt lng tin gi bng nhau trong h thng ngn hng.
a. Cung tin s thay i nh th no nu t l d tr bt buc gim xung cn 5 phn
trm?
b. Cung tin s thay i nh th no nu t l d tr ti thiu tng ln n 25 phn trm?
10. Trnh by s thay i ti khon ch T ca Cc d tr lin bang v cc ngn hng thng
mi khi Cc D tr lin bang mua 50 triu USD tn phiu kho bc M. Nu cng chng
gi mt lng tin c nh (cho nn tt c cc khon vay ngn hng u to ra mt lng
tin gi bng nhau trong h thng ngn hng), t l d tr ti thiu l 10 phn trm, v
cc ngn hng khng gi d tr d, tin gi trong h thng ngn hng thng mi s thay
i bao nhiu? Cung tin s thay i bao nhiu? Trnh by s thay i cui cng ca ti
khon ch T ca cc ngn hng thng mi khi cung tin thay i nh th ny.
11. Trnh by s thay i ti khon ch T ca Cc d tr lin bang v cc ngn hng thng
mi khi Cc D tr lin bang bn 30 triu USD tn phiu kho bc M. Nu cng chng
gi mt lng tin c nh (cho nn tt c cc khon vay ngn hng u to ra mt lng
tin gi bng nhau trong h thng ngn hng), v t l d tr ti thiu l 5 phn trm, tin
gi thanh ton trong cc ngn hng thng mi s thay i bao nhiu? Cung tin s thay

38

i bao nhiu? Trnh by s thay i cui cng ca ti khon ch T ca cc ngn hng

thng mi khi cung tin thay i nh th ny.

39

Tm tt chng 14
Chnh sch tin t
1. ng cu tin hnh thnh t s nh i gia chi ph c hi ca vic gi tin v tnh
thanh khon m tin em li. Chi ph c hi ca vic gi tin ph thuc vo li sut ngn
hn, ch khng phi li sut di hn.
2. Nu nhng yu t khc khng i, lng cu tin danh ngha t l vi mc gi chung. V
th, cu tin cng c th c biu din bng ng cu tin thc. S thay i ca tng
chi tiu thc, cng ngh v th ch lm dch chuyn ng cu tin danh ngha v ng
cu tin thc. Theo phng trnh s lng, lng cu tin thc t l vi tng chi tiu
thc, trong , hng s t l bng mt trn tc lu thng ca tin.
3. M hnh s thch thanh khon ca li sut pht biu rng li sut c xc nh trn th
trng tin t bng ng cu tin v ng cung tin. Cc D Tr Lin Bang (FED) c
th thay i li sut trong ngn hn bng cch dch chuyn ng cung tin. Trong thc
t, FED s dng nghip v th trng m t c li sut vn lin bang mc tiu,
m cc loi li sut khc thng c da vo xc nh.
4. Chnh sch tin t m rng, gim li sut v lm tng tng cu thng qua tng cung tin,
c s dng khp li h cch suy thoi. Chnh sch tin t thu hp, tng li sut v
gim tng cu bng cch gim cung tin, c s dng khp li h cch lm pht.
5. Ging nh chnh sch thu chi ngn sch, chnh sch tin t cng c hiu ng s nhn, v
nhng thay i ca li sut dn n thay i ca chi tiu tiu dng v tit kim cng nh
chi tiu u t. Trong ngn hn, s thay i ca li sut cn bng c xc nh trn th
trng tin t s dn n thay i GDP thc v tit kim thng qua hiu ng s nhn.
Thay i tit kim lm dch chuyn cung vn vay trn th trng vn vay cho n khi t
c trng thi cn bng ng vi li sut cn bng mi.
6. Trong di hn, thay i cung tin nh hng n mc gi chung nhng khng nh hng
n GDP thc hay li sut. Trn thc t, y l tnh trung tnh ca tin: s thay i
cung tin khng c nh hng thc ln nn kinh t trong di hn. V th chnh sch tin t
khng c hiu lc trong di hn.
7. Trong di hn, li sut cn bng s lm cn bng gia cung vn vay v cu vn vay hnh
thnh ti mc sn lng tim nng trn th trng vn vay.
Bi tp
1. Nhng s kin di y s nh hng nh th no n cu tin danh ngha nh nh ngha
ca M1? Trong mi trng hp, xc nh xem liu s kin s lm ng cu tin dch
chuyn hay ch di chuyn dc theo ng cu tin v theo hng no?
a. Li sut gim t 12% xung 10%.
b. Ngy L T n n v cng vi n l bt u ma mua sm l hi.
c. McDonalds v cc nh hng thc n nhanh khc bt u chp nhn th tn dng.
d. Cc D Tr Lin Bang mua tn phiu kho bc trn th trng m.
2. Bng di y trnh by GDP danh ngha, M1, v M2 theo t USD theo tng khong thi
gian 5 nm t nm 1960 ti nm 2000 nh c xut bn trong 2005 Economic Report
of the President. Hon tt bng sau bng cch tnh tc lu thng tin, s dng c M1
40

v M2. Bn nhn thy tc lu thng tin c xu hng nh th no? iu g gii thch

cho xu hng ny?
Nm
GDP danh
M1
M2
Tc lu thng
Tc lu thng
ngha (t
(t USD) (t USD)
tin s dng M1
tin s dng M2
USD)
1960
526,4
140,7
312,4
?
?
1965
719,1
167,8
459,2
?
?
1.038,5
214,4
626,5
?
?
1970
1975
1.638,3
287,1
1.016,2
?
?
1980
2.789,5
408,5
1.599,8
?
?
4.220,3
619,8
2.495,7
?
?
1985
1990
5.803,1
824,8
3.279,2
?
?
1995
7.397,7
1.127,0
3.641,2
?
?
9.817,0
1.087,9
4.932,5
?
?
2000
3. Bng sau y trnh by tng trng hng nm ca M1 v GDP danh ngha ca Nht trong
nhng nm u 2000. iu g xy ra vi tc lu thng tin trong thi gian ny?
Nm
Tng trng M1
Tng trng GDP danh ngha
2000
8,2%
2,9%
2001
8,5%
0,4%
2002
27,6%
-0,5%
2003
8,2%
2,5%
4. Mt nn kinh t ang i mt vi h cch suy thoi trong biu di y. loi b h
cch ny, ngn hng trung ng nn s dng chnh sch tin t m rng hay thu hp? Li
sut, chi tiu u t, chi tiu tiu dng, GDP thc, v mc gi chung s thay i nh th
no khi chnh sch tin t gip loi b c h cch suy thoi ny?
Mc gi chung

LRAS
SRAS

P1

E1

AD1
Y1

YP
Sn lng
tim nng

GDP thc

5. Mt nn kinh t ang i mt vi h cch lm pht trong biu di y. loi b h

cch ny, ngn hng trung ng nn s dng chnh sch tin t m rng hay thu hp? Li
sut, chi tiu u t, chi tiu tiu dng, GDP thc, v mc gi chung s thay i nh th
no khi chnh sch tin t gip loi b c h cch lm pht ny?
41

Mc gi chung

LRAS
SRAS

P1

E1

AD1
Y1
YP
Sn lng
tim nng

GDP thc

6. Trong nn kinh t Eastlandia, th trng tin t thot u ang trng thi cn bng th
nn kinh t bt u trt dn vo suy thoi.
a. S dng biu di y, hy gii thch iu g s xy ra vi li sut nu ngn hng
trung ng ca Eastlandia gi cung tin khng i ti M 1 .
b. Thay v th, nu ngn hng trung ng cam kt duy tr mc tiu li sut r1, ngn hng
trung ng s phn ng nh th no khi nn kinh t trt dc suy thoi?
Li sut, r
MS1

r1

E1
MD1
Lng tin danh ngha, M

M1

7. Mt nn kinh t ang trng thi cn bng kinh t v m vi t l tht nghip 5% th

chnh ph thng qua mt sc lut yu cu ngn hng trung ng s dng chnh sch tin
t h t l tht nghip xung cn 3 phn trm v gi nguyn . Ngn hng trung
ng c th t c mc tiu ny trong ngn hn nh th no? iu g s xy ra trong
di hn? Minh ho bng mt biu .
8. Theo trang web ca Ngn hng trung ng chu u, hip nh thnh lp Cng ng chu
u xc nh r rng vic bo m bnh n gi l ng gp quan trng nht m chnh
sch tin t c th thc hin t c mi trng kinh t thun li v mc vic lm
cao. Nu bnh n gi l mc tiu duy nht ca chnh sch tin t, hy gii thch lm th
42

no chnh sch tin t c th c thc hin trong thi k suy thoi. Phn tch c hai
trng hp suy thoi do c sc cu v suy thoi do c sc cung.
9. Hiu lc ca chnh sch tin t tu thuc vo vic liu s thay i cung tin s d dng
lm thay i li sut n mc no. Thng qua thay i li sut, chnh sch tin t nh
hng n chi tiu u t v ng tng cu. Nn kinh t Albernia v Brittania c ng
cu tin rt khc nhau, nh c trnh by trong biu di y. S thay i ca cung
tin s tr thnh cng c chnh sch hu hiu hn trong nn kinh t no? Ti sao?
(a) Albernia
Li sut, r
MS1

r1

E1
MD
Lng tin danh ngha, M

M1

(b) Brittania
Li sut, r
MS1

r1
MD

E1

Lng tin danh ngha, M

M1

10. So snh nh hng ngn hn v nh hng di hn ca vic tng cung tin i vi li

sut. Th trng no xc nh li sut trong ngn hn? Th trng no xc nh li sut
trong di hn? ngha ca cu tr li ca bn v hiu lc ca chnh sch tin t trong
ngn hn v di hn khi tc ng ln GDP thc l g?

43

Tm tt chng 15
Th trng lao ng, tht nghip v lm pht
1. Trong nn kinh t lun c mt s lng ngi tht nghip: do ngi lao ng phi tm
kim vic lm cho nn dn n tht nghip do kn chn. ng thi cng c tht
nghip do c cu, l h qu ca nhng yu t nh tin lng ti thiu, cng on, tin
lng hiu qu, v cc tc dng ph ca cc chnh sch chnh ph.
2. Tht nghip do c cu v do kn chn to thnh t l tht nghip t nhin. T l ny c
th thay i theo thi gian. Ti mt thi im nht nh, t l tht nghip thc t bin
ng quanh t l tht nghip t nhin do chu k kinh t. Tht nghip theo chu k c lin
quan ti h cch sn lng: khi h cch sn lng c gi tr dng, t l tht nghip theo
chu k c gi tr m; khi h cch sn lng c gi tr m, t l tht nghip theo chu k c
gi tr dng. Tuy nhin, theo nh lut Okun, dao ng ca t l tht nghip theo chu k
nh hn dao ng ca h cch sn lng.
3. Khng ging nh nhng th trng khc, th trng lao ng khng nhanh chng dch
chuyn v trng thi cn bng. iu ny c l phn no th hin s ng nhn ca mt b
phn ngi lao ng v nh tuyn dng v tnh trng ca th trng. Tin lng cng
nhc xem ra cng ng mt vai tr quan trng, lm chm i qu trnh iu chnh tin
lng ngay c khi khng c s ng nhn. Gi c (bao gm tin lng) cng chm iu
chnh trong vi trng hp, phn no th hin chi ph thc n ca tnh trng gi c thay
i.
4. ng cong Phillip ngn hn th hin mi quan h nghch bin gia t l tht nghip v
t l lm pht. ng cong Plillip ngn hn c quan h vi ng tng cung ngn hn,
nhng khng hon ton ging ng tng cung ngn hn. Ngy nay, cc nh kinh t hc
v m tin rng ng cong Plillip ngn hn dch chuyn theo s thay i ca t l lm
pht k vng. V k vng thay i theo s tri nghim thc t, cho nn nhng n lc
duy tr t l tht nghip thp lu di chng nhng dn n lm pht cao m cn tng tc
lm pht. T l tht nghip khng tng tc lm pht, (gi tt l NAIRU) l t l tht
nghip khi lm pht n nh. T l ny bng vi t l tht nghip t nhin. ng cong
Phillip di hn thng ng v khng c s nh i gia t l tht nghip v t l lm
pht trong di hn.
Bi tp
1. Trong mi tnh hung sau, Melanie ang phi i mt vi loi tht nghip no?
a. Sau khi hon tt mt d n lp trnh phc tp, Melanie ngh vic. Trin vng v mt
cng vic mi i hi nhng k nng tng t nh ca c rt tt, v c ng k vi
mt t chc dch v vic lm. C b qua mt vi cng vic tr lng thp.
b. Khi Melanie v cc ng nghip t chi ct gim lng, xp ca c k hp ng giao
vic lp trnh cho ngi lao ng mt quc gia khc. Hin tng ny xy ra trong
c ngnh cng nghip lp trnh.
c. Do s ngng tr hin nay trong chi tiu u t, Melanie phi tm ngh cng vic lp
trnh. Xp ca c ha rng s thu li c khi hot ng kinh doanh khm kh hn.
2. Profunctia ch c mt th trng lao ng. Tt c cc lao ng u c cng k nng nh
nhau v tt c cc cng ty u tuyn dng ngi lao ng c nhng k nng ny. Hy s
44

dng biu trnh by ng cung v ng cu lao ng di y tr li nhng cu

hi sau.

Tin lng
S

20 USD

10 USD

D
0

50

100

Lng lao ng
(nghn)

a. Tin lng cn bng Profunctia l bao nhiu? Ti mc lng cn bng ny, s vic
lm, qui m lc lng lao ng, v t l tht nghip l bao nhiu?
b. Nu chnh ph Profunctia qui nh mc lng ti thiu l 12 USD th s vic lm, qui
m lc lng lao ng, v t l tht nghip l bao nhiu?
c. Nu cng on m phn vi cc cng ty Profunctia v thit lp mc lng 14
USD, th s vic lm, qui m lc lng lao ng, v t l tht nghip l bao nhiu?
d. Nu cc cng ty quan tm n vic lu gi ngi lao ng v khuyn khch cng vic
cht lng cao, dn n xc lp mc lng 16 USD, th s vic lm, qui m lc lng
lao ng, v t l tht nghip l bao nhiu?
3. Northlandia khng c hp ng lao ng; ngha l, tin lng c th c m phn li
vo mi thi im. Nhng Southlandia, tin lng c thit lp vo u mi nm l v
c hiu lc trong hai nm. Ti sao vic tng sn lng gim cng mt gi tr nh nhau do
tng cu gim li c nh hng khc nhau ln ln v thi hn ca tnh trng tht
nghip trong hai nn kinh t ny?
4. Trong cc trng hp di y, liu tin lng hiu qu c d dng tn ti hay khng? Ti
sao?
a. Jane v xp ca c cng lm vic trong mt i bn kem.
b. Jane bn kem m khng c s gim st trc tip ca xp.
c. Jane ni ting Hn Quc v bn kem trong khu ph c ting Hn l ngn ng chnh.
Tht kh m tm c mt ngi lao ng no khc bit ni ting Hn.
5. Nhng thay i di y s nh hng nh th no n t l tht nghip t nhin.
a. Chnh ph gim thi gian m ngi lao ng tht nghip c nhn phc li.
b. Hu ht thanh thiu nin tp trung vo vic hc v khng tm kim vic lm cho n
khi tt nghip.
c. Vic truy cp mng internet d dng gip nh tuyn dng v ngi lao ng tim
nng d dng s dng internet ng thng bo tuyn dng v tm vic.
d. S lng thnh vin cng on gim st.
6. Vi truyn thng mt cng vic lm sut i ca hu ht cc cng dn, Nht Bn tng c
t l tht nghip thp hn rt nhiu so vi M; t nm 1960 n 1995 t l tht nghip
45

Nht Bn ch c mt ln vt qua mc 3%. Tuy nhin, v s sp ca th trng c

phiu vo nm 1989 v tng trng kinh t chm vo nhng nm 1990, h thng cng
vic sut i sp v t l tht nghip tng n hn 5% vo nm 2003. Hy gii thch
nhng nh hng c th c ca nhng thay i ny Nht Bn i vi t l tht nghip t
nhin.
7. Biu di y trnh by mi quan h gia t l tht nghip v h cch sn lng nc
M t nm 1990 n nm 2004. Hy v mt ng thng thng qua cc chm trn biu
. Gi nh rng ng thng ny th hin nh lut Okun:
T l tht nghip = b ( m x h cch sn lng )
Vi b l tung gc v m l dc
Khi tng sn lng bng sn lng tim nng, t l tht nghip l bao nhiu? Nu h cch
sn lng l 2% th t l tht nghip l bao nhiu? Nu h cch sn lng l 3% th t l
tht nghip l bao nhiu? Nhng kt qu ny cho ta bit g v h s m trong nh lut
Okun?
Scan hnh:
Unemployment rate: T l tht nghip
Output gap: H cch sn lng

8. Sau mt thi k suy thoi ko di hai nm, ngi dn Albernia ang mong i t l tht
nghip gim xung. Th nhng sau su thng tng trng kinh t c gi tr dng, t l
tht nghip vn gi nguyn khng i nh lc kt thc suy thoi. Bn c th gii thch ti
sao t l tht nghip khng gim xung mc d nn kinh t ang tng trng?
9. Do s khc bit v lch s, thi gian cn thit s thay i lm pht thc t dn n thay
i lm pht k vng thng khc bit nhau gia cc nc. Trong mt t nc nh Nht
Bn vi lm pht rt t trong thi gian gn y, thay i ca t l lm pht thc t s cn
nhiu thi gian hn phn nh trong s thay i t l lm pht k vng. Ngc li, ti
mt t nc nh Argentina, ni c lm pht rt cao, thay i t l lm pht thc t s
ngay lp tc th hin trong s thay i t l lm pht k vng. iu ny ni ln iu g v
ng cong Phillip ngn hn v di hn trong hai kiu t nc khc nhau? iu ny ni
ln iu g v hiu lc ca chnh sch tin t v chnh sch thu chi ngn sch lm gim
t l tht nghip?
46

10. Bng di y trnh by s liu t l tht nghip hng nm bnh qun v lm pht ca nn
kinh t Britannia t nm 1995 n 2004. Usd thng tin ny xy dng mt biu cc
im ging nh hnh 15-9.
Nm
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004

T l tht nghip (phn trm)

4,0
2,0
10,0
8,0
5,0
2,5
6,0
1,0
3,0
7,0

T l lm pht (phn trm)

2,5
5,0
1,0
1,3
2,0
4,0
1,7
10,0
3,0
1,5

S liu c nht qun vi ng cong Phillips ngn hn hay khng? Nu chnh ph theo
ui chnh sch tin t m rng trong tng lai nhm duy tr t l tht nghip di mc
tht nghip t nhin, chnh sch ny c tc dng hay khng?

47

Tm tt chng 16
Lm pht, gim lm pht v lm pht m
1. Khi phn tch tnh trng lm pht cao, cc nh kinh t s dng m hnh c in v mc
gi chung, m hnh ny pht biu rng thay i cung tin dn n thay i mc gi chung
theo t l ngay c trong ngn hn.
2. Chnh ph thnh thong in tin ti tr thm ht ngn sch. Khi chnh ph lm nh vy,
h p t mt khon thu lm pht ln nhng ngi gi tin; thu lm pht ny bng
vi t l lm pht nhn cho cung tin. Gi tr thc ca ngun lc b chnh ph thu tm
c th hin qua thu lm pht thc, bng t l lm pht nhn cho cung tin thc.
trnh ng thu lm pht, ngi dn gim s tin thc h nm gi, v buc chnh ph
tng lm pht gi nguyn gi tr thu lm pht thc. Trong mt vi trng hp, iu
ny dn n mt ci vng ln qun ca cung tin thc thu hp v t l lm pht tng, dn
n siu lm pht v khng hong ngn sch.
3. T l lm pht thc bng vi li sut danh ngha tr t l lm pht. T l lm pht k
vng c dng tnh ton li sut cho vay danh ngha. Lm pht cao hn k vng s c
li cho ngi vay v gy thit hi cho ngi cho vay; lm pht thp hn k vng s c li
cho ngi cho vay v gy thit hi cho ngi vay. Theo hiu ng Fisher, lm pht k
vng lm tng li sut danh ngha theo t l 1-1, v th, li sut thc k vng s gi nguyn
khng i.
4. Lm pht gy ra chi ph mn giy, l chi ph thc hin nhng giao dch pht sinh khi
ngi dn c gng trnh gi tin; chi ph thc n, l chi ph thay i gi c; v chi
ph n v hch ton, l chi ph pht sinh v tin khng cn l n v o lng ng tin
cy na. Mc d c nhng lp lun ng h t l lm pht m (deinflation), trn thc t cc
nh hoch nh chnh sch thng nhm mc tiu n nh gi c - t l lm pht thp
nhng vn c gi tr dng.
5. Nhng t nc khng cn in tin b p thm ht ngn sch vn c th b chao o
trong lm pht va phi, do ch ngha c hi trong hot ng chnh tr hay do nhng t
duy o tng. Khi iu ny xy ra, vic a lm pht tr li nh c c th kh khn v
gim lm pht (disinflation) c th rt tn km, i hi mt s hi sinh ln ca tng sn
lng v p t mc tht nghip cao. Tuy nhin, cc nh hoch nh chnh sch Hoa K
v cc nc giu khc sn sng tr gi gim tnh trng lm pht cao nhng nm 1970.
6. T l lm pht m gy ra mt vi vn kh khn. N c th dn ti gim pht n, trong
s gia tng gnh nng thc ca n hin hnh s lm tng tnh trng sa st ca nn kinh
t. ng thi, li sut c th tng ln v khng th b y xung di gii hn khng
trong mt nn kinh t ang c t l lm pht m. Khi iu ny xy ra, nn kinh t sa vo
mt by thanh khon, khin cho chnh sch tin t tr nn khng c hiu lc. Ni lo s
v by thanh khon l l do chnh khin cc nh hoch nh chnh sch thin v n nh
gi c hn, duy tr t l lm pht thp nhng vn c gi tr dng.
Bi tp
1. Trong nn kinh t Scottopia, cc nh hoch nh chnh sch mun gim t l tht nghip v
tng GDP thc bng cch s dng chnh sch tin t. S dng biu di y, hy cho
bit ti sao chnh sch ny s dn n kt qu cui cng l mc gi cao hn nhng GDP
thc li khng thay i.
48

Mc gi chung

LRAS
SRAS1

P1

E1

AD1
0

100

Y1

GDP thc

2. Trong cc v d di y, m hnh c in v mc gi chung c ph hp hay khng?

a. Nn kinh t c tnh trng tht nghip cao v cha tng c lm pht.
b. Nn kinh t va tri qua 5 nm siu lm pht.
c. Mc d nn kinh t c lm pht t 10% n 20% trong 3 nm trc, gn y gi c
n nh v t l tht nghip gn bng vi t l tht nghip t nhin.
3. Tr li nhng cu hi di y v thu lm pht (thc), gi nh rng mc gi bt u ti
1.
a. Maria Moneybags ct gi 1000 USD trong t sut mt nm. Trong nm , t l lm
pht l 10%. Thu lm pht thc ca nm ny l bao nhiu?
b. Maria Moneybags tip tc ct gi 1000 USD trong t sut nm th hai. Gi tr thc
ca 1000 USD ny vo u nm th hai l bao nhiu? Trong nm , t l lm pht
vn l 10%. Thu lm pht thc ca nm th hai l bao nhiu?
c. Trong nm th ba, Maria li ct gi 1000 USD trong t. Gi tr thc ca 1000 USD
ny vo u nm th ba l bao nhiu? Trong nm , t l lm pht vn l 10%. Thu
lm pht thc ca nm th ba l bao nhiu?
d. Sau ba nm, thu lm pht thc cng gp l bao nhiu?
e. Lm li t cu a n cu d vi t l lm pht mi l 25%. Ti sao siu lm pht li l
mt vn nn?
4. Quan tm n hiu ng chn ln ca vay n chnh ph i vi chi tiu u t t nhn, mt
ng vin tranh c tng thng lp lun rng nc M ch nn in tin b p thm ht
ngn sch chnh ph. Cc u v nhc im ca k hoch ny l g?
5. Boris Borrower v Lynn Lender tha thun rng Lynn s cho Boris vay 10.000 USD v
Boris s tr li 10.000 USD cng vi tin li trong vng mt nm. H thng nht rng li
sut danh ngha l 8%, th hin li sut thc l 3% ca n vay v t l lm pht k vng
cng chia s l 5% trong nm ti.
a. Nu t l lm pht trn thc t l 4% trong nm ti, t l lm pht thp hn k vng s
nh hng nh th no n Boris v Lyn? Ai s c li?
b. Nu t l lm pht trn thc t l 7% trong nm ti, t l lm pht cao hn k vng s
nh hng nh th no n Boris v Lyn? Ai s c li?

49

6. S dng biu di y, hy gii thch iu g s xy ra vi th trng vn vay khi t l

lm pht k vng trong tng lai gim 2 im phn trm. Thay i ca t l lm pht k
vng trong tng lai nh hng n lng vn vay cn bng nh th no?
Li sut
S1

r1 8%

E1

D1
0

Q1

Lng vn vay

7. Trong nhng v d di y, lm pht to nn ngi thng v k thua m khng gy ra chi

ph rng cho nn kinh t, hay lm pht p t chi ph rng ln nn kinh t? Nu lm pht
p t chi ph rng cho nn kinh t, loi chi ph no c lin quan?
a. Khi lm pht k vng cao, ngi lao ng c tr lng thng xuyn hn v n
ngn hng nhiu hn.
b. Lanwei c cng ty hon li tin cng tc ph khi c phi i cng tc xa. Tuy nhin,
thnh thong cng phi ch i kh lu cng ty mi hon tin li. V th, khi lm pht
cao, c khng thch i cng tc xa.
c. Hector Homeowner c mt khon vay vi li sut danh ngha c nh 6%, vay t nm
nm v trc. Qua nhiu nm, t l lm pht tng ln t ngt n mc hin ti l 7%.
d. Nhm phn ng trc tnh trng t l lm pht cao t ngt, ban gim c khu nh
ngh Cozy Cottages Cape Cod phi in li v gi li cc t bm qung co sc s
t tin thay i gi phng cho thu vo ma ny.
8. Biu di y trnh by thng tin v li sut danh ngha ngn hn (ba thng) do Ngn
hng trung ng Chu u cng b v lm pht ca khu vc s dng ng euro cho
khong thi gian t nm 1996 n gia nm 2005. Bn s m t mi quan h gia li sut
v lm pht ny nh th no? Xu hng ny so vi xu hng ca nc M trong hnh 165 nh th no?
Scan hnh
Inflation rate, interest rate: T l lm pht, li sut
Short-term nominal interest rate: Li sut danh ngha ngn hn

50

9. Nn kinh t Brittania ang phi chu ng lm pht cao vi t l tht nghip bng vi t l
tht nghip t nhin. Cc nh hoch nh chnh sch mun gim lm pht nn kinh t vi
chi ph kinh t thp nht c th. Gi nh rng tnh trng nn kinh t hin gi khng phi
l h qu ca mt c sc cung m. H c th c gng nh th no ti thiu ha chi ph
tht nghip ca vic gim lm pht? Vic gim lm pht m khng gy ra chi ph g liu
c kh thi hay khng?
10. Ai l ngi thng v k thua khi mt t chc cho vay cho gia nh Miller vay 100.000
USD mua mt cn nh tr gi 105.000 USD v trong nm u, gi c t ngt gim
10%? Bn d kin iu g s xy ra nu tnh trng t l lm pht m tip tc xy ra trong
vi nm ti? Vic t l lm pht m lin tc s nh hng n tng th nn kinh t nh th
no?

51

Tm tt chng 17
Tin b ca kinh t v m hin i
1. Cc nh kinh t hc v m c in khng nh rng chnh sch tin t ch nh hng n
mc gi chung, khng nh hng n tng sn lng, v ngn hn th khng quan trng.
Cho n nhng nm 1930, vic o lng chu k kinh t l mt ch kh ph bin,
nhng vn khng c mt l thuyt no v chu k kinh t c chp nhn rng ri.
2. L thuyt kinh t Keynesian cho rng chu k kinh t l do s dch chuyn ca ng
tng cu, thng l kt qu ca nhng thay i ca nim tin kinh t. L thuyt kinh t
Keynesian cng a ra c s l lun cho quan im nng ng v chnh sch kinh t v
m.
3. Trong nhng thp nin tip theo sau l thuyt ca Keynes, cc nh kinh t hc ng
rng chnh sch tin t cng nh chnh sch thu chi ngn sch u c tc dng trong
nhng iu kin nht nh. Ch ngha trng tin, mt hc thuyt ku gi quy tc chnh
sch tin t, i lp vi chnh sch tin t tu , lp lun rng GDP s tng trng dn
u nu cung tin tng dn u, c nh hng trong mt thi gian nhng cui cng li
b nhiu nh kinh t hc v m bc b.
4. Gi thit t l t nhin gn nh c chp nhn trn ton th gii, gii hn vai tr ca
chnh sch kinh t v m trong vic bnh n nn kinh t hn l tm kim mt t l tht
nghip thp vnh vin. Ni lo s v chu k kinh t chnh tr dn n s ng thun rng
chnh sch tin t phi c lp vi chnh tr.
5. L thuyt k vng hp l cho rng ngay c trong ngn hn cng khng c s nh i gia
lm pht v tht nghip v lm pht k vng s thay i ngay lp tc trc nhng thay i
k vng ca chnh sch. L thuyt chu k kinh t thc lp lun rng thay i t l tng
trng tng nng sut cc yu t sn xut l nguyn nhn chnh ca chu k kinh t. C hai
phin bn ny ca kinh t v m c in mi u c ch rng ri v tn trng,
nhng cc nh hoch nh chnh sch v nhiu nh kinh t hc vn khng chp nhn kt
lun l chnh sch tin t v chnh sch thu chi ngn sch khng c hiu lc trong vic
thay i tng sn lng.
6. kin thng nht hin nay l chnh sch tin t v chnh sch thu chi ngn sch u c
hiu lc trong ngn hn nhng khng th lm gim t l tht nghip trong di hn. Nhn
chung ngi ta khng khuyn khch vic thc hin chnh sch thu chi ngn sch tu ,
ngoi tr trong mt vi trng hp c bit.
7. Ngi ta vn tip tc tranh lun v vai tr thch hp ca chnh sch tin t. Mt vi nh
kinh t hc ng h vic chnh thc s dng mt t l lm pht mc tiu, nhng nhng
ngi khc th chng i. Ngi ta cng ang tranh ci v vic chnh sch tin t c nn
qun l gi c ti sn hay khng.

Bi tp
1. T s sp ca th trng c phiu nm 1989, nn kinh t Nht Bn tng trng t v c
t l lm pht m. Bng di y t t chc Hp Tc v Pht trin Kinh t (OECD) trnh
by mt vi s liu kinh t v m chnh ca Nht Bn nm 1991 (mt nm bnh thng)
52

v t 1995 n 2003. Cc nh hoch nh chnh sch Nht Bn c gng thc y tng

trng kinh t nh th no trong thi k ny? iu ny tng ng vi m hnh Keynes v
m hnh c in ca kinh t v m nh th no?
Nm
1991
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003

T l tng trng
GDP thc hng
nm
3,4%
1,9
3,4
1,9
-1,1
0,1
2,8
0,4
-0,3
2,5

Li sut
ngn hn

N chnh ph
(phn trm ca
GDP)
64,8%
87,1
93,9
100,3
112,2
125,7
134,1
142,3
149,3
157,5

7,38%
1,23
0,59
0,6
0,72
0,25
0,25
0,12
0,06
0,04

Thm ht ngn sch

chnh ph (phn trm
ca GDP)
-1,81%
4,71
5,07
3,79
5,51
7,23
7,48
6,13
7,88
7,67

2. Vic gii tn Chnh Quyn X Vit nm 1989 v gim bt chi tiu quc phng M sau
gip gim nh p lc lm pht Hoa K m l ra c th pht sinh trong thi k tng
trng kinh t mnh vo cui nhng nm 1990. S dng thng tin trong bng di y t
Bo Co Kinh T ca Tng thng, hy lm li bng 17-3 cho thi k 1990-2000. Ti sao
cc nh kinh t hc Keynes li xem vic gim chi tiu quc phng l mt iu may mn?
Nm
Thm ht ngn sch (% ca GDP ) T l tht nghip
1990
3,9 %
5,6 %
1991
4,5
6,8
1992
4,7
7,5
1993
3,9
6,9
1994
2,9
6,1
1995
2,2
5,6
1996
1,4
5,4
1997
0,3
4,9
1998
-0,8
4,5
1999
-1,4
4,2
2000
-2,4
4,0
3. Trong th gii hin ti, ngn hng trung ng cc nc c t do tng hoc gim cung
tin nu h thy iu l cn thit. Tuy nhin, mt s ngi mun quay tr li thi k
xa xa huy hong ca bn v vng. Di thi bn v vng, cung tin ch c th m rng
khi s lng vng tng ln.
a. Di thi bn v vng, nu tc lu thng ca tin n nh khi nn kinh t m rng,
iu g s phi xy ra gi gi c n nh?
b. John Maynard Keynes tng bc b bn v vng nh mt tn ngng tn bo. Ti
sao ng li xem bn v vng l mt tng t hi?
4. Nn kinh t Albernia ang phi i mt vi h cch suy thoi, v ngi lnh o t nc
mi bn nh kinh t hc gii nht nc i din cho cc hc thuyt c in, l thuyt
Keynesian, ch ngha trng tin, v quan im ng thun hin i v kinh t v m. Gii
thch xem mi nh kinh t s kin ngh nhng chnh sch g v ti sao.

53

5. Nhng kin ngh chnh sch no trong cc kin ngh di y l nht qun vi l thuyt
kinh t v m c in, l thuyt Keynes, ch ngha trng tin, v/hoc quan im ng
thun hin i v kinh t v m?
a. V tng trng di hn ca GDP thc l 2%, cung tin nn tng trng vi t l 2%.
b. Nn gim chi tiu chnh ph gim p lc lm pht.
c. Nn tng cung tin xo b h cch suy thoi.
d. Lun duy tr cn bng ngn sch.
e. Nn gim thm ht ngn sch theo t l phn trm GDP khi nn kinh t ang ng
trc h cch suy thoi.

54

Tm tt chng 19
Kinh t v m ca nn kinh t m
1. Cc ti khon cn cn thanh ton ca mt t nc tm tt cc giao dch ca t nc
vi th gii. Cn cn thanh ton trn ti khon vng lai bao gm cn cn thanh
ton hng ho v dch v cng vi cn cn thu nhp yu t sn xut v chuyn nhng.
Cn cn thng mi hng ho l mt cu phn thng c xem xt trong cn cn
thanh ton hng ho v dch v. Cn cn thanh ton trn ti khon ti chnh o lng
cc dng vn. Theo nh ngha, cn cn thanh ton trn ti khon vng lai cng vi cn
cn thanh ton trn ti khon ti chnh phi bng khng.
2. Cc dng vn p ng trc s chnh lch li sut v cc sut sinh li khc trn th gii;
ta c th dng phin bn quc t ca m hnh vn vay phn tch cc dng vn mt
cch hu ch; m hnh ny trnh by cch thc mt t nc c li sut thp khi khng c
cc dng vn s gi tin sang mt t nc khc c li sut cao khi khng c cc dng
vn. Cc yu t c bn xc nh cc dng vn l s chnh lch quc t v tit kim v cc
c hi chi tiu u t.
3. Tin t c trao i trn th trng ngoi hi; mc gi trao i tin c gi l t gi
hi oi. Khi mt ng tin tng gi tr so vi mt ng tin khc, ta ni ng tin ln
gi; khi mt ng tin gim gi tr so vi mt ng tin khc, ta ni ng tin mt gi.
T gi hi oi cn bng lm cn bng lng cung tin v lng cu tin trn th trng
ngoi hi.
4. iu chnh s chnh lch quc t v t l lm pht, cc nh kinh t hc tnh t gi hi
oi thc, nhn t gi hi oi gia ng tin hai nc vi t s gi ca hai nc. Mt
khi nim c lin quan l ngang bng sc mua, l t gi hi oi m lm cho chi ph ca
mt r hng ho v dch v bng nhau trong c hai nc.
5. Cc nc c cc c ch t gi hi oi khc nhau, l nhng qui tc qun l chnh sch
ngoi hi. Cc c ch ch yu bao gm: t gi hi oi c nh, chnh ph hnh ng
duy tr t gi hi oi mt mc mc tiu, v t gi hi oi th ni, t gi hi oi c
t do dao ng. Cc quc gia c th c nh t gi hi oi bng cch can thip vo th
trng ngoi hi; lm c iu ny, h phi c d tr ngoi hi, c s dng
mua ni t d tha trn th trng. Nh mt s la chn, h cng c th s dng cc bin
php kim sot ngoi hi. Cui cng, h c th thay i chnh sch quc gia, c bit l
chnh sch tin t, dch chuyn ng cung v cu trn th trng ngoi hi.
6. Chnh sch t gi hi oi to nn mt tnh th tin thoi lng nan: c nhng li ch kinh
t khi n nh c t gi hi oi, nhng cc chnh sch c s dng c nh t gi
hi oi phi tn km chi ph. Mun can thip vo th trng ngoi hi th phi c d tr
ln, v cc bin php kim sot ngoi hi lm bin dng cc ng c khuyn khch. Nu
chnh sch tin t c s dng gip c nh t gi hi oi, th khng th s dng cho
chnh sch ni a c na.
7. T gi hi oi c nh khng phi lc no cng l mt cam kt vnh vin: nhng nc c
t gi hi oi c nh thnh thong phi ph gi v nng gi. Ngoi vic gip loi b
thng d ni t trn th trng ngoi hi, vic ph gi gip tng tng cu. Tng t, vic
nng gi lm gim thiu ht ni t v gim tng cu.
8. Vi t gi hi oi th ni, chnh sch tin t m rng c tc dng mt phn thng qua t
gi hi oi: ct gim li sut trong nc dn n mt gi ni t, thng qua lm tng
55

xut khu v lm gim nhp khu, lm tng tng cu. Chnh sch tin t thu hp c tc
dng ngc li.
9. S kin nhp khu ca mt t nc l xut khu ca mt t nc khc to nn s lin
h gia chu k kinh t ti cc nc khc nhau. Tuy nhin, t gi hi oi th ni c th
lm gim mnh ca mi lin h .
Bi tp
1. Cc giao dch di y s c phn chia vo cc ti khon ca cn cn thanh ton Hoa
K nh th no? Chng s c a vo ti khon vng lai (tr cho ngi nc ngoi
hoc nhn c t ngi nc ngoi) hay ti khon ti chnh (nh mt doanh v bn
hoc mua ti sn ti chnh t ngi nc ngoi)? Cn cn thanh ton trn ti khon vng
lai v ti khon ti chnh thay i nh th no?
a. Mt nh nhp khu ngi Php mua mt thng ru California vi gi 500 USD.
b. Mt ngi M lm vic cho mt cng ty Php lnh lng bng sc thanh ton t mt
ngn hng Paris, ri k gi tin ny vo ngn hng San Fancisco.
c. Mt ngi M mua tri phiu t mt cng ty Nht tr gi 10.000 USD.
d. Mt qu t thin M gi 100.000 USD n Chu Phi gip c dn a phng mua
lng thc sau mt v mt ma.
2. Trong nn kinh t Scottopia nm 2005, xut khu bao gm 400 t USD hng ho v 300 t
USD dch v, nhp khu bao gm 500 t USD hng ho v 350 t USD dch v, v cc
nc trn th gii mua 250 t USD ti sn ca Scottopia. Cn cn thng mi hng ho
ca Scottopia l bao nhiu? Cn cn thanh ton trn ti khon vng lai ca Scottopia l
bao nhiu? Cn cn thanh ton trn ti khon ti chnh l bao nhiu? Gi tr ti sn m
Scottopia mua t cc nc trn th gii l bao nhiu?
3. Trong nn kinh t Popania nm 2005, tng ti sn Popania mua t cc nc trn th gii
l 300 t USD, th gii mua ti sn ca Poponia tng ng 400 t USD, Popania xut
khu hng ho v dch v 350 t USD. Cn cn thanh ton trn ti khon ti chnh ca
Popania nm 2005 l bao nhiu? Cn cn thanh ton trn ti khon vng lai l bao nhiu?
Gi tr nhp khu l bao nhiu?
4. Gi s Northlandia v Southlandia l hai quc gia i tc thng mi duy nht trn th
gii, mi quc gia u c cn cn thanh ton trn ti khon ti chnh v ti khon vng lai
bng khng, v mi quc gia xem ti sn ti chnh ca quc gia kia l ging ht nh ca
nc mnh. S dng biu di y, gii thch xem cung v cu ca vn vay, li sut,
v cn cn thanh ton trn ti khon ti chnh v ti khon vng lai s thay i nh th
no trong mi t nc nu cc dng vn quc t c th lu chuyn gia hai nc.
Scan hnh:
Interest rate: Li sut
Quantity of loanable funds: Lng vn vay

56

5. Da vo t gi hi oi ca nhng ngy giao dch u tin trong nm 2004 v nm 2005

trong bng sau, ng USD tng gi tr (ln gi) hay gim gi tr (mt gi) trong nm
2004? S bin thin gi tr ca ng USD khin cho hng ho v dch v ca nc M
tr nn hp dn t i hay nhiu hn?
Ngy 2 thng 1 nm 2004
Ngy 3 thng 1 nm 2005
1,79 USD mua c mt bng Anh
1,91 USD mua c mt bng Anh
33,98 dollar i Loan mua c 1 USD
31,71 dollar i Loan mua c 1 USD
0,78 USD mua c 1 dollar Canada
0,83 USD mua c 1 dollar Canada
104,27 yn Nht mua c 1 USD
106,95 yn Nht mua c 1 USD
1,26 USD mua c 1 Euro
1,38 USD mua c 1 Euro
1,24 Franc Thy in mua c 1 USD
1,15 Franc Thy in mua c 1 USD
6. Gi nh M v Nht l hai nc thng mi duy nht trn th gii. iu g s xy ra cho
gi tr ca USD nu nhng iu sau y xy ra, cc yu t khc gi nguyn?
a. Nht Bn ni lng mt s quy nh hn ch nhp khu.
b. M ban hnh thu nhp khu ln hng ho Nht.
c. Li sut M tng mnh.
d. Mt bng bo co cho thy rng xe t Nht c tui th lu hn so vi suy ngh trc
y ca dn chng, c bit l so vi xe t M.
7. Trong mi tnh hung di y, gi nh rng hai quc gia ny l hai quc gia thng mi
duy nht trn th gii. Cho trc lm pht v thay i ca t gi hi oi danh ngha,
hng ho ca quc gia no tr nn hp dn hn?
a. Lm pht l 10% M v 5% Nht; t gi hi oi gia USD v ng yn Nht gi
nguyn khng i.
b. Lm pht l 3% M v l 8% Mexico; gi ca USD gim t 12,5 Peso xung n
10,25 Peso ca Mexico.
c. Lm pht l 5% M v 3% khu vc Chu u; gi ca ng Euro gim t 1,3 USD
xung cn 1,2 USD.
d. Lm pht l 8% M v 4% Canada; gi ca ng dollar Canada tng t 0,6 USD
ln 0,75 USD.
8. Bt u t v tr cn bng trn th trng ngoi hi trong h thng t gi hi oi c nh,
chnh ph phi i ph nh th no trc tnh trng cu th gii tng ln i vi hng ho
v dch v trong nc duy tr t gi hi oi mc c nh?
9. Gi nh rng ngn hng trung ng Albernia c nh gi tr ni t, ng bern, theo USD
(vi t gi l 1,5 USD i c 1 bern) v cam kt gi vng t gi . Trc , th
trng ngoi hi ca ng bern ang trng thi cn bng, nh trong biu di y.
Tuy nhin, c Albernia v M u bt u tin rng c ri ro rt ln trong vic gi ti sn
Albernia, v h qu l, c hai nc u khng mun gi ti sn Albernia nu h khng
nhn c sut sinh li cao hn so vi sut sinh li ca ti sn M. iu ny s nh
hng n biu nh th no? Nu ngn hng trung ng Albernia c gng gi t gi
57

hi oi c nh thng qua s dng chnh sch tin t, iu ny s nh hng n nn

kinh t Albernia nh th no?
T gi hi oi
(USD/bern)
S1

1,50

D1
0

Lng ng
bern

10. C mt bn hc hi bn rng, Nu ngn hng trung ng mt i kh nng s dng chnh

sch tin t tu trong c ch t gi hi oi c nh, ti sao cc quc gia li chp nhn s
dng h thng t gi hi oi c nh? Bn s tr li nh th no?

58