ANKSYETE NOTLARI

Anksiyete, tehlikede olma karsnda bedenin verdii tepkidir. Kan damarlarmza adrenalin
pompalanr. Bunun amac, kamamz ya da savamamz salamaktr. Bu, tehlike gerekten
varken de, tehlikenin olmad ama bizim tehlike bulunduuna inandmz durumlarda hep
ayn ekilde gerekleir. Bu, bedenlerimizde doutan var olan bir alarmdr, dier bir deyile
hayatta kalma mekanizmasdr. Bu hayat kurtaran mekanizma var olmasayd, ilk insanlar
uzun sre yaayamazlard. Mekanizma ok iyi alr. yle ki, bazen ihtiya olmasa da
devreye girer.
Hayatta kalma mekanizmasnn ihtiya olmad halde devreye girdii zamanlar, gerekte
herhangi bir tehlikenin bulunmad, ancak tehlikenin bir dnce halinde zihnimizde
ortaya kt anlardr. Tehlikede olduumuzu dnrz ve bizim dnmemiz,
mekanizmann almas iin yeterlidir. Anksiyetesi olan insanlar tarama modu dediimiz
bir moda geerler. Bu moddayken etraflarnda tehlike taramas yaparlar, tehlike belirtisi
olduunu dndkleri ayrntlara duyarldrlar, alarm sistemleri kolayca aktive olmaya
hazr durumdadr.

1. Dnceler

Anksiyetenin ykselmesine neden olan dncelerimiz, ortaya kma olasl bulunan

tehdidi abartmamz /gzmzde

bytmemiz ve bununla baakma becerimizi

yoksaymamz / kmsememiz gibi zelliklere sahiptir. rnekler:

- u anda tehlikedeyim.
- En kt senaryo gerek olacak.
- Bununla baakamayacam.
- Buradan kamayacam.

-2-

2. Fiziksel Hisler (Adrenalin Tepkisi)

Gerek bir tehlike veya tehditle karlatmzda, ya da gerek bir tehlike veya tehditle
karlatmza inandmzda, bedenimizdeki otomatik hayatta kalma mekanizmas hemen
devreye girer (Bunun amac, daha nce de belirtildii gibi, gl bir ekilde savamamz ya
da hzl bir ekilde kamamz salamaktr). Otomatik hayatta kalma mekanizmas devreye
girdiinde bir ok fiziksel hissin farkna varrrz. Bunlardan bazlar unlardr:

Kalp atlarnn hzlanmas

Bu, kann en ok ihtiya duyulan yerlere tanmas iindir.
Daha hzl koabilmemiz iin bacaklara (Ka),
Vurabilmemiz iin kollara (Sava),
Dayankllmz artrmak iin akcierlere.

-3-

Ayn zamanda, bedende ihtiya duyulmayan yerlerdeki (rn. parmaklar, ayak parmaklar ve
deri) kan da alnarak,
ihtiya duyulan vcut blmlerine aktarlr. Bu deiiklikler, soukluk, me ve uyuma
hislerine neden olur.

Nefes alp vermenin hzlanmas

Nefes alp vermenin hzlanmas, kan damarlarnn kollara, bacaklara ve akcierlere oksijen
tamasn kolaylatrr. Bu, bize daha fazla g verecektir. Buna bal olarak oluan hisler,
gs ars, nefessiz kalma ve boulma hisleridir. Beyine giden kan ve oksijen azald iin,
sersemlik ve ba dnmesi hissederiz, grmemiz bulanklaabilir.

Kaslarn gerginlemesi
Geni iskelet kaslar gerilir ve kuvvet oluturur. Buna bal olarak ar, ac ve sarslma /
titreme hisleri ortaya kar.

Terleme
Terleme, kaslar ve bedeni soutmak iindir. almakta olan vcut blmlerinin ar
snarak zarar grmesini nleme amaldr. Terleme, dmanlarmzla karlama srasnda
bedenimizin kayganlamasn salayarak hayatta kalmamza yardmc olma amac da tar.

Gzbebeklerinin genilemesi
Bu, gzlerimize daha fazla k gelmesini salayarak bir utan dier uca grmz
glendirir. Buna bal olarak a hassasiyet ortaya kar, bu nedenle gzlerin nnde leke
veya parlak noktalar grrz.

-4-

Sindirim sisteminin yavalamas

Tehlike annda sindirim sistemi nemsiz olduu iin sindirim sistemi yavalatlr ve buradan
kazanlan enerji en ok ihtiya duyulan yerlere ular. Buna bal olarak mide bulants /
rahatszlk hisleri ve az kuruluu ortaya kar.

Ar Uyarlmlk / Alarm Durumu

Tehlikeye bakmaya odaklanrken baka hibir eye yeterince odaklanamayz. Bir eyin
olmasn bekleriz.

3. Davranlar
-nsanlardan veya ortamlardan kanmak,
-Belli yerlere belli zamanlarda gitmek (rn. kk maazalarn tenha olduu saatlerde
alveri yapmak, veya kalabalk olmayan yerlerde yemek yemek gibi),
-Uaa, otobse, metro ve metrobs gibi aralara binmekten kanmak,
-Gidilen yerlerden erken kalkmak,
-Korkulan durumda bulunurken yardmc baka davranlar kullanmak
rnein, srekli kendiyle konumak, sk sk sigara imek, yanndaki bir nesneyle oynamak,
dier insanlarla gz temasndan kanmak,bir ka plann hep hazrda bulundurmak,
belli ilalar srekli yannda tamak. Bunlara gvenlik davranlar denmektedir.
Gvenlik davranlar, anksiyetenizin srmesini salayabilir. Bunlara baml olduunuzda,
bu davranlar yapmadnz zaman anksiyetenizin azalarak kendi kendine yok olacan
grmeniz imkanszdr.
-5-

Anksiyetenin Ksr Dngs

Anksiyetenin ksr dngsnde dnceler anksiyeteyi ve bedensel hisleri
etkilerken, ayn ekilde anksiyete ve bedensel hisler de dnceleri etkiler.
Anksiyete ve bedensel hisler davranlar etkilerken, davranlar da anksiyeteyi
ve bedensel hisleri etkiler. Bu karlkl etkileime anksiyetenin ksr dngs
denmektedir. Bilisel davran terapide, bu 3 alana mdahale
amalanmaktadr. Hem gerekd dnceler deitirilerek gereki
dnmenin salanmas, hem anksiyete ve bedensel hislerin iddetinin
drlmesi, hem de ilevsel davranlarn tevik edilerek kanma
davranlarnn ortadan kaldrlmas hedeflenir. Bunlar salandnda,
anksiyetenin ksr dngs krlm olur.

Dnceler ( Kt hissettiime gre, kt durumdaym / Buradan

kamam / Kt eyler olacak )

Anksiyete ve Bedensel Hisler

Davranlar ( Kanma, kama veya donakalma, iyi hissettiren

gvenlik davranlar yapmak ve kendini korumak )
Serhat DAMAR
Uzm. Klinik Psikolog / Psikoterapist
-6-