tmmob

makina mhendisleri odas

AL NCE
MAKNA MHENDS
1

Kat,sv veya gaz trnde bir yaktn yaklmas suretiyle

enerji elde edilmesi ve bu enerjinin deiik amalarla
verimli kullanma sunulmas, ancak doru tasarmlarla
mmkndr.

Tesisat tasarmnda enerjinin kayna durumundaki

kazanlarn doru yerleimlerinin yaplmas gerek
kullanm,gerekse gvenlik asndan sorunsuz iletimi
getirecektir.

Bilindii gibi binalarn enerji performans

ynetmeliinde kullanm alan 2000 m2yi geen
binalarda merkezi stma yaplmas zorunlu hale
getirilmesine ramen burada sizlere vermek istediim
ister BEP TR ynetmeliine tabi olsun isterse de
ynetmelik kapsam dnda binalarda kazan dairesi
tasarmnda dikkat edilmesi ve uyulmas gerekenlerdir.

Merkezi stma sistemlerinde, kazana geri dn su

scakl ile d hava scaklk kontroln yaparak sistem
ekonomisi salayacak sistemlerin seilmesi gerekir.
3

 Merkezi stma

sistemine sahip binalardaki kazan

verimleri; kat yaktl kazanlarda %75den, sv ve gaz
yaktl kazanlarda, Sanayi ve Ticaret Bakanlnca
5/6/2008 tarihli ve 26897 sayl Resmi Gazetede
yaymlanan Sv ve Gaz Yaktl Yeni Scak Su
Kazanlarnn Verimlilik Gereklerine Dair Ynetmeliin
7. maddesinde belirtilen 2 yldz (**) verim snfndan
daha dk olamaz.
Merkezi stma sistemlerinin yerleimleri TS 2192
standardna; gaz yakt kullanan sistemlerin yerleimi
de TS 3818 standardna gre yaplr.
4

Kazan Tipi

k Gc
Aral (kW)

Nominal Gte Verim

Ortalama Kazan
Suyu scakl C

Standard Kazan

4 - 400

70

Dk Scaklk
Kazanlar *

4 - 400

70

Gaz Youmal
Kazanlar

4 - 400

70

stenen
Verim %

84+2 log Pn

Ksmi Ykte Verim

Ortalama Kazan
stenen Verim %
Suyu scakl C

50

80+3 log Pn

87,5+1,5 log Pn

40

87,5+1,5 log Pn

91 +1 log Pn

30 * *

97 + 1 log Pn

Bir s santralnda hazrlanan scak

akkann istenilen ortama tanmas ile
bu ortamlarn stlmas yntemine
merkezi stma denmektedir.

Romallardan bu yana gelmekte olan bir

tekniktir.

Eski dnemlerde bir ocakta yaklan

yakacaktan elde edilen scak duman
gazlar, deme altndaki veya duvarlar
iindeki kanallardan geirilerek,
salonlarn ve zellikle halka ak
banyolarn stlmasnda kullanlmtr.

Scak Sulu Istma Sistemleri

Bir scak su sistemi genel olarak scak su kazan, su tayc
borular, stc elemanlar, sirkulasyon pompas,genleme
kab, otomatik kontrol cihazlar ve ceitli donatm ve ara
parcalarndan oluur.
Istc akkan olarak scakl 110C deerinin altnda
bulunan scak su kullanlr. Scak su sistemlerinin buyuk
ounluu atmosfere acktr ve su scakl 90C deerini
amaz.
Scak su kazannda retilen scak su borularla stlacak
hacimlere yerletirilmi Radyator, konvektor, scak hava
apareyi gibi stc elemanlara tanr. Burada souyarak
ssn oda hacmine brakan scak su, kazana geri doner.
7

 Scak sulu

sistemler ceitli kriterlere gre

aadaki ekilde snflandrlabilir.
a. Dolam ekline gre; doal dolaml, pompal
b. Uygulama byklne gre; kat kaloriferi, merkezi blok

stmas, blgesel stma.

c. Genleme kabna gre; ak veya kapal genleme kapl.
d. Boru tesisatna gre; tek borulu, cift borulu
e. Datm ve toplama bicimine gre; alttan datma ve
toplama, stten datma alttan toplama,stten datm
stten toplama,demeden stma gibi
8

 Tek

borulu sistem

Tek borulu sistem

By-pass detay ve ventri uygulamas

10

 Alttan

Datm Alttan Toplama Sistemi

11

 stten

Datm Alttan Toplama Sistemi

12

Klasik Sistem Alttan Datm Alttan Toplama Sistemi

13

14

 Seilen kazan

tipi,
tesisat elemanlar ve
dier yardmc
donanmlara gre
uygun boyutlarda
kazan daireleri
tasarlanmaldr.

15

16

Dkm Dilimli Kazanlar (flemeli Brlrl)

17

artnBayndrlk Bakanl Yap leri - Makina Tesisat - Genel

Teknik amesine gre s santrallerinin meskn hacimlerin altna
yerletirilebilecek 0,5 bardan yksek basnl buhar ve kzgn su
kazanlarnda aranan art,
S u Hacmi (m3) x letme Basnc (bar) 10

eklindedir. Bu art salayamayan gteki kazanlar iin zerinde

kat bulunmayan ayr bir kazan dairesi yaplmas zorunluluu vardr.
Belediyelerin Ruhsat Denetim Mdrl kurallarna gre kazanlar
iletme basnc ve su hacimlerine bal olarak snfa ayrlrlar.
I. snf kazanlar V(T-100)200
II. snf kazanlar 50 < V(T-100) < 200
III. snf kazanlar V (T-100) 50
Burada;

V: Kazan su hacmi (m3)

T: letme basncna tekabl eden doymu buhar scakl (C)
anlamlarndadr.
18

I. Snf Kazanlar
Kazan dairesi zerinde kat yaplmaz. Kazan daireleri
mesken ve genel kullanm binasna en az 20 m
mesafede olacaktr. 20 mden yakn yaplmas
gereken yerlerde koruma duvar yaplacaktr.

II. Snf Kazanlar

Meskene ve genel kullanm binalarna en az 10 m
uzakta yaplacak veya 45 cm kalnlnda bir duvarla
ayrlmak kayd ile meskn binalar iinde
kullanlabilir.
III. Snf Kazanlar
Mesken saylan her trl bina iine konulabilir.
19

Yrtlma yzeyi
1- Bir kazann gc 120 000 kcal/h (140 kW)dan fazla ise veya kazan
dairesinin tm kapasitesi 1 200 000 kcal/h (1400 kW)dan fazla ise
veya kurulu kapasitenin kazan dairesi hacmine blm 945 kcal/m3h
(1100 W/m3)den fazla ise; kazan dairesinin, kazan patlamas
durumunda binaya bir zarar vermemesi iin bir yrtlma yzeyi ina
etmek zorunludur.
Bu yzey kazan dairesinin tavannda veya yan duvarlarnda olabilir.
2- Yrtlma yzeyi iin ayrlmas gereken alan kazan dairesi hacmine
baldr. Bu alan 300 m3 hacme kadar olan kazan dairelerinde 0,2
m2/m3 byklnde olmaldr.
3- Aada belirtilen durumlarda yukarda bahsedilen artlara
baklmakszn mutlaka bir yrtlma yzeyi bulunmaldr.
a) renci yurdu, okul, hastane, tiyatro, sinema gibi insanlarn
toplu halde bulunduu binalarda.
b) Kazan dairesinin stnde veya yaknnda bina varsa.
c) Ayn kazan dairesinde doal gaz ile beraber kat yakt veya
sv yakt gibi dier yaktlar kullanlyorsa.

20

Kazan dairesi iin minimum hacim 8 m3 olmaldr. Endstriyel

kazan dairelerinin bu llerin ok zerinde boyut
gerektireceinden bilinmekle birlikte, yazl bir kural olduu
iin burada zikredilmitir.
Kazanlarn ve dier byk cihazlarn yerletirilmesi ve bakm
iin yeter byklkte alan braklmakla beraber mmkn olan
en kk hacim kullanlmaldr. Maksimum kazan dairesi hacmi
kazan gcnn her 293 kW (252000 kcal/h)lik ksm iin 21
m3tr.
Mimari proje aamasnda aada belirtilen eleman
durumlarna gre uygun byklkte bir alan ayrlmaldr.
Kazan dairesinin yeri olarak binalarda genellikle bodrum kat
seilir.
Ancak son yllarda yksek verimli ve daha kk boyutlu
kazanlarn retilmesiyle sv ve gaz yaktl kazanlar binalarn
atsnda da kurulabilmektedir.
21

1.
2.
3.
4.

5.
6.
7.

Bir kazan dairesinde aadaki elemanlarn yer almas

gerekir.

Kurulacak kazanlar
Yakt deposu ve sistemleri
Bacalar ve duman kanallar
Tesisat elemanlar (pompalar, kollektrler,vanalar,ana
datm ve toplama borular,emniyet borular,genleme
tanklar,
Bina ile ilgili dier ekipmanlar (boyler, eanjr,
hidroforlar,vb)
Atk su giderleri (kanal,pis su ukuru vb)
Kazan bakc odas
22

Bodrum kat yerleimlerinde kazan dairesi genellikle

binann orta ksmlarnda olacak ekilde yerleim
yaplmas hem bacann uygun bir yere yerleimine,hem
de yatay datm borularnn ksa ve dengeli datm
yapmasna olanak salar.

Ayn zamanda yaktn girii ve kat yakt kullanlacak ise

depolanmas ve kln dar atlmas daha kolay olabilir.

Bu zelliklerle birlikte alttan datm ve alttan toplama

eklinde verimli tesisat tasarm yapmna olanak salar.
23

Kazan dairelerinin atda tesis edilmesi durumunda

bacann atda tesis edilmesi ve zellikle doalgazl
kazanlar iin tehlike snfn drmesi de avantajl
gzkmekle birlikte stlan akkann stten aa doru
sevki (stten datm stten toplama) zorlamaktadr.

stten datm stten toplama sistemleri stma

tesisatnda en elverisiz sistemdir.

Verimli altrabilmek iin kazan dairesinde ve en altta

sirklasyon pompalar konulmas gerekir.

24

atda montaj durumunda;

1- Statik hesaplarda kazan dairesindeki yklemenin

etkisi dikkate alnmaldr. (Yaklak 1000-2000
kg/m2)
2- atnn altnda ve yanndaki mahallere
rahatszlk verebilecek etkileri aktarmamak iin
yeterli akustik yaltm uygulanmaldr. Kazanlarn
altna titreim izoleli kaide yaplmaldr.
3- Kazan dairesinden k iin uygun merdiven
yaplmaldr. Kap ve pencereler ka ynnde,
kilitsiz ve kolay alabilecek ekilde
dzenlenmelidir.
25

4- Yakt boru hatt doal havalandrmal, kolay mdahale

edilebilen bir dikey tesisat kanal veya merdiven
boluunda duvara yakn olacak ekilde
dzenlenmelidir.
5- Havalandrma ve dier kriterler bodrum kazan daireleri
ile ayn olmaldr.

26

Kazan dairesi, binann dier ksmlarndan, yangna

en az 120 dakika dayankl blmelerle ayrlm
olarak merkezi bir yerde ve btn hlinde bulunur.
Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geemez.
Isl kapasiteleri 50 kW-350 kW arasnda olan kazan
dairelerinde en az bir kap, deme alan 100 m2nin
zerindeki veya sl kapasitesi 350 kWn zerindeki
kazan dairelerinde en az 2 k kaps olur.
k kaplarnn olabildii kadar biribirinin ters
ynnde yerletirilmesi, yangna en az 90 dakika
dayankl, duman szdrmaz ve kendiliinden
kapanabilecek zellikte olmas gerekir.
Kazan dairesinin doalgaz ve LPG tesisat, projesi,
malzeme seimi ve montaj ilgili standartlara ve gaz
kurulularnn teknik artnamelerine uygun olarak
yaplr.

27

NA ARTLAR

Kaplardan en az biri dorudan doruya

kesinlikle bina dna ve darya doru
almaldr. Eer kazan dairesinden
dorudan bina dna bir kap almas
mmkn ise bu en uygun zm oluturur.

Kazan dairesi kapsnn, ka merdivenine

veya genel kullanm merdivenlerine
dorudan almamas ve mutlaka bir ortak
hol veya koridora almas gerekir
28

Kazan dairesinden bina iine alan kaplarda en az 10

cm ykseklikte bir eik bulunmas nerilir
Kazan dairesinin doal olarak aydnlatlmas mmkn
ise, aydnlatma aklklarnn, binann dier
pencerelerinin altna rastlamamasna dikkat edilmelidir.
yapay aydnlatma yaplyorsa, gz kamatrmayan fakat
daireyi iyice aydnlatan bir sistem kurulmaldr.
Kazan dairesine ait ana alter ve panolar giri kaps
dolaylarna yerletirilmeli ve szdrmaz tip olmaldr.
Kazan dairelerinde yangn tp bulundurulmaldr.

29

30

Istma merkezinin yerleiminde, bacalara en yakn mesafeye

kalorifer kazanlar yerleir.
Yakt depolar, yangna dayankl blmelerle korunmu bir hacme
yerletirilir. Yakt deposu ile kazan dairesinin yangna 120 dakika
dayankl bir blme ile ayrlm olmas gerekir.
Su depolar, hidrofor ve boyler de yakn mesafede ayr bir grup gibi
yerletirilmelidir.
Is reticileri betonarme zemin zerine uygun biimde denmi ve
en az 200 mm kalnlnda ate tulasndan kaideler zerine
oturtulmaldr.
Izgara derinlii 1500 mm.yi geen kat yakt kazanlarnda kusursuz
yanma ve kl-crufun dar alnabilmesi iin kaide ykseklii en az
400 mm olmaldr.
Beton kaide ykseklii ayrca brlr kazan monte edildiinde,
brlrn alt yerden en az 30 cm yukarda olacak ekilde yaplmaldr
ki brlr fan yerden toz emmesin.

31

Kazan dairesinin uygun bir yerine, akan veya

szan sularn toplanmas iin en az 0,250 m
hacminde betondan bir pis su ukuru
yaplmaldr.
Fuel-oil akntlar pis su ukuruna ve pis su
toplama borularna kesinlikle aktlmamaldr.
Kazan dairesinin net ykseklii (deme ile kiri
alt) dkme dilimli kazanlarda en az 2.10 m
olmaldr.
Datm kollektrleri kazan zerinde ise, kazan
dairesi net ykseklii en az, kazan ykseklii +
1.90 m olmaldr.
32

Datm kollektrleri duvar boyunca monte edilmi ise

kazan dairesi net ykseklii en az, kazan ykseklii + 0.96 m
olmaldr.

Istma kapasitesi 100 kW ve zerindeki kat yaktl

kazanlarda verimlilik aratrlarak otomatik yakt besleme
sistemi kullanlr.

Istma kapasitesinin 100 kW ve zerinde olmas halinde, ilk

yatrm ve iletme maliyetleri ile birlikte enerji ekonomisi
analizleri sonucunda daha ekonomik olduu raporlanan,
mekanik ve elektronik olarak birbirleri ile haberlemeli
alan, ihtiyaca gre kaskad kazan sistemleri kullanlabilir.

33

34

35

36

37

38

 Yakt tank

kazan ile yanmaz bir duvar ile ayrlmal,

tank altna tank hacminin 1/3 hacmini alacak
ekilde havuz tasarlanmaldr
Tank kenarlarnda bakm amal 40 cm.boluk
braklmal ve tank en az 10cm.lik kaide zerine
oturtulmaldr.
ki tank arasnda en az 40 cm.boluk braklmal ve
tanklar kesinlikle duman kanallar ve s retici
cihazlar zerine yerletirilemez.
Tank dolum hatt bina yol cephesine yakn tanker
ulaabilecek blgeye kadar getirilmelidir.
39

Akaryakt depolar; merdiven altna, merdiven

boluuna, mutfaa, banyoya ve yatak odasna
konulamaz.
Kalorifer yakt olarak kullanlan sv yaktlar; aada
belirtilen ekilde ve miktarlarda depolanabilir:
a) 1000 litreye kadar bodrumda ve varil iinde,
b) 3000 litreye kadar bodrumda ve szntsz sac
kaplarda,
c) 40000 litreye kadar bina iinde bodrum katta,
yangna 120 dakika dayankl kgir odada szntsz
tanklarda veya bina dnda szntsz yeralt ve yerst
tanklarnda,
40000 litreye kadar bina iinde bodrum katta, yeralt
tanklarnda veya bina dnda szntsz yeralt ve yerst
tanklarnda,

40

Tankn havalandrmas tank st kotundan balanarak srekli

ykselen bir eimle bina dna karlmal,az zemin kotundan
enaz 2500 mm, zorunlu hallerde dolum azndan min.500 mm
ykseklie karlmal d etkenlere kar koruma altna
alnmaldr.
Havalandrma borusu aplar izelgedeki gibi olmaldr.
Yer alt Tanklar
Tank Hacmi m3
5 m3e kadar
5 m3ten fazla

Yer st Tanklar
Boru i ap
mm
25
40

Tank Hacmi m3

Boru i ap
mm

10 m3e kadar

40

10-25 m3

50

25-50 m3

65

50-100 m3

80
41

 Istma

merkezinde yakt trne gre gerekli olan

temiz havann salanmas ve egzost havasnn
atlabilmesi iin gerekli havalandrmann salanmas
gerekir.
Kazan dairesinin d duvar olmas veya s merkezinin
ayr bir binada bulunmas halinde, kazan dairesi taban
alannn 1/12 si kadar d duvarlara pencere
konulmaldr.
Havalandrmalar doal veya cebri olarak yaplabilir.
Temiz hava giri bacas aznn zemin dzeyinde, pis
hava tama bacas aznn ise tavan dzeyinde olmas
salanmaldr.
42

Kazan dairelerinin alt ve st havalandrlmas zorunludur.

Alt havalandrma, yanma iin gerekli taze havann temini,st
havalandrma ise kazan dairesine szmas muhtemel doal gaz
veya atk gazlarnn tahliyesi iin gereklidir.
Havalandrma debisi hesab, kazan dairesi scaklnn k
sezonunda 32 C deerini amamas esasna gre yaplmaldr.
Eer tesis yaz sezonunda da maksimum kapasiteye yakn
deerlerde altrlyorsa ilave havalandrma gereklidir.
Havalandrma menfezler vastasyla yaplabildii gibi, bir fan
vastasyla cebri olarak da yaplabilir.

43

Cebri havalandrmada dikkat edilecek husus, kazan dairesinde

negatif basn olumasdr, pozitif basncn olumas arttr. Bu
nedenle taze hava emiinin menfez ile tabi olarak ekilmesi, kirli
havann fan ile atlmasna izin verilmez. Ancak tersi,yani taze havann
fan ile temini ve kirli havann doal olarak st menfezlerden atlmas
mmkndr.
Sv veya kat yaktl kazanlarn gaz yaktl kazanlar ile ayn kazan
dairesinde kullanlmas halinde bu kazanlarda doal gaz kazan gibi
kabul edilmelidirler.
Doal Havalandrma
Doal havalandrmann temini iin alt ve st menfezler d hava ile
direkt temas etmelidir. Menfezler mmkn olduu kadar st ve alta
yerletirilmelidir ki tesisin doal sirklasyonu salansn, ksa devre
nlensin.
Projesine uygun olarak imal edilecek havalandrma menfez ve
kanallar galvaniz veya DKP satan imal edilmelidir.

44

DOAL HAVALANDIRMA HESABI:

Alt Havalandrma Hesab:
A a= 540 +( Qbr*4,5/60) cm2 Net alan
Qbr: brlr ateleme kapasitesi (kW)
Minimum alt havalandrma alan 300 cm2 deerindedir.

st havalandrma hesab:
A= Aa/ 2 cm2 Net alan
Minimum st havalandrma alan 250 cm2 deerindedir.
Net alan havalandrma menfez kanatlar arasnda kalan
alanlarn toplamdr. Menfez boyutlar net alann % 50
arttrlmasyla hesaplanr.
45

Kat ve sv yakt kullanlan tesiste taze hava emi menfez

kesiti, duman bacas kesitinin % 50 sinden az olmamak
zere 50 kW(43000 kcal/h) a kadar 300 cm2, sonraki her kW
iin 2,5 cm2 ilave edilerek bulunan deerde, egzost baca
kesiti, duman bacas kesitinin % 25'i kadar olmaldr.
Gaz yaktl kazanlarda ise taze hava emi menfezi, duman
bacas ve egzost bacas kesitleri gaz firmalar ve ilgili gaz
datm kurulularnn istedii usul ve hesap deerlerine
gre belirlenmelidir.

Cebri

Havalandrma

Kazan dairelerinde doal havalandrmann yaplamad

durumlarda cebri havalandrma uygulanmaldr. Bu
durumda;
1- Sv yaktta bu havalandrma kapasitesi kazann her kW'
iin 0,5 m3/h olmaldr.
46

2- Cebri havalandrmal sv yaktl kazan dairelerinde;

Vantilatr kapasitesi = ( Brlr fan kapasitesi + aspiratr
kapasitesi ) x 1,1 olmal ve fann brlrle ayn anda birlikte
almas salanmaldr.
3- Kat yaktlarda mutlaka doal havalandrma yaplmaldr.
4- Gaz yaktl kazan dairelerinde bu seimler, gaz firmalar ile
gaz datm kurulularnn kriterlerine gre yaplacaktr.

Sadece emi veya egzost yaplan yar cebri havalandrmal

kazan dairelerinde negatif basn oluacandan bu tr
sistem uygulanmaz.
Kazan dairesinde farkl yaktl kazan varsa, en yksek
deerdeki baca ve havalandrma kriterleri esas alnmaldr.

47

Souk blgelerde ve srekli kullanlmayan kazan

dairelerinde donma tedbiri olarak havalandrma
pancurlarn otomatik kapayan donanm yaplmaldr.
Cebri havalandrmada taze hava egoz fanlarnn devre
d kalmas durumunda brlr kilitleyen otomatik
kontrol sisteminin kullanlmas zorunludur.
- Brlr kapasitesi 586 kW deerinden daha yksek olan
kazanlarda yanma ve havalandrma iin, doal ekili bir
brlrde maksimum fazla hava, kazan kapasitesinin her
293 kW (252 000 kcal/h)lik deeri iin 0,04
m3/sdir.Zorlamal ekili brlrlerde kazan
kapasitesinin her 293 kW (252 000 kcal/h)lik deeri iin
0,024 m3/sdir.

48

-Havalandrmann boyutu kazan dairesinde yaklak 28 C

scaklk olacak ekilde hesaplanmaldr. Kazan dairesine
salverilen s, kazan kapasitesinin %3 kadardr.
-Havalandrclarn boyutu eer yukarda verilen deerlere
uymuyorsa; havalandrma, kazan dairesi scakln 32 C
deerinin altnda yaplacak ekilde yaplmaldr.
Cebri Havalandrma Hesab (Fanl Brlorler icin)
Alt Havalandrma Hesab:
Hava Debisi =Qbr * 0,9 * 3,6 (m3/h)
st Havalandrma Hesab:
Hava Debisi =Qbr *0,6 * 3,6 (m3/h)
49

50

51

KAZAN DARES ALT VE ST HAVALANDIRMA

52

53

54

Kazan dairesinde datm ve toplama boru saylarna

uygun byklkte kollektrler tesis edilmeli,
kollektrler mmkn olduunca duvar kenarlarna
gelecek ekilde yerletirilmelidir.
Kollektrler zerinde de termometre ve hidrometreler
monte edilmesi sistemin alma kontrol asndan
yararl olacaktr.

Kollektr ap (D) aadaki formlle hesaplanabilir.

D= (d12+d22+d32++dn2)
Burada d: datm borular ap (mm)dir.
55

56

Merkezi stma sistemli

binalarn bamsz
blmlerinde scaklk
kontrol ekipmanlarnn
kullanlmas
durumunda, stma
tesisat pompa gruplar
zamana, basnca veya
akkan debisine gre
deiken devirli seilir

57

Gerek merkezi sistem-kazan

gerekse Kaskad sistemler iin
kullanlabilir.Kaskad
sistemlerde kullanlmas
zaruridir.Kaskad sistemde
kullanlan kombilerin pompas
ile tesisattaki sirklasyon
pompalar arasndaki debi
farkn ortadan kaldrabilmek
iin denge kab kullanlr.
Tesisatlarda kullanlan akkan
sv tesisattan kazana geri
dnerken s kaybna urar. Bu
s farknn ortaya kmas
kazanda sl gerilmelere neden
olur ve kazann mrn azaltr.

58

Denge kabnn ana grevi

tesisattan gelen soumu
akkann kazandan gelen
scak suyla kararak sl
dengeyi salamaktr.
Bylece sl dengeler
minumuma indirgenmi olur.

Ayrca elik kazanlarda

scaklk 70 derecenin altna
dnce youma olur ve
kazan rtr dolaysyla
scak havalarda kazan
dk scaklkta altrmay
salamak iin kullanlr.

59

Kazan kndaki
suyun scaklgn
dsrmek icin
denge kab giri ve
k borularndaki
su hzlar 0,5
m/sn'yi amamaldr
Denge kab
ierisindeki su hz
0,1 - 0,2 m/sn'yi
amamaldr
60

Tasarm tamamlandktan sonra kritik devre seimi (gerekirse

karlatrmal) yaplarak boru aplar boyutlandrlmaldr.
Tesisat aamasnda kullanlacak pompann karakteristik
deerlerinin ok ykselmemesi iin zellikle keskin
dnlerden kanlmaldr.
Genel olarak DN 60 ap ve altndaki borular deprem
korumas bakmndan esnek kabul edilmektedir.Bu apn
stndeki borular deprem korumas ynnden incelenmeli,
tesisatn durumu gznne alnarak elik halatl esnek
balantlar kullanlmaldr.
Cihaz k ve dnlerinde esnek balant yaplarak deprem
esnasnda sistemlerin farkl almas salanmaldr.
Yine borularda dikkat edilmesi gereken snma etkisiyle
borularn uzamasdr.Kazan k scakl ykseldike
borularda ayn oranda uzamaya maruz
kalacaktr.Tesisatlarda son yllarda ounlukla kullanlan
plastik esasl borularn uzamas elik borulara gre daha
fazladr.

61

Uygulama esnasnda ana datm,toplama boru v e kolonlar

elik, branmanlar plastik boru olarak denmelidir.
Borular zerinden s kayplarnn snrladrlmas asndan
tesisat yaltmlar mutlaka yaplmaldr.
BEP TRde Binalarn stma, soutma, havalandrma ve
klima gibi enerji kullanmn etkileyen tesisatlarnda
kullanlan borular, kollektrler ve balant malzemeleri,
vanalar,havalandrma ve iklimlendirme kanallar, shhi scak
su reticileri ve depolama niteleri,yakt depolar ve dier
mekanik tesisat ekipmanlar, s kprsne yol amayacak
ekilde ve yzey scakl ile i ortam scakl arasnda
5Cden fazla fark ve yzeyde youma olmayacak ekilde
yaltlr. ibaresi yer almaktadr.

62

63

Kazanlarda kullanlacak olan brlrler kapasite ve kazan

tipine ve kullanlacak yakta bal olarak doru seilmelidir.

Merkezi stma sistemlerinde kullanlacak sv veya gaz yaktl

cebri flemeli brlrl yakma sistemlerinde;
a) Sv yaktl cebri flemeli brlrler kullanlmas halinde;
1) 100 kWa kadar stma sistemi kapasitesine sahip
sistemlerde tek kademeli ancak hava emi damperi servo
motor kontroll, iki kademeli veya oransal kontroll,
2) 100 kW-1200 kW stma sistemi kapasitesine sahip
sistemlerde iki kademeli veya oransal kontroll, 1200 kW ve
st kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontroll,
3) 3000 kW st sistemlerde baca gaz oksijen kontrol
sistemine sahip brlrler kullanlr.
64

b) Gaz yaktl cebri flemeli brlrler kullanlmas halinde;

1) 100 kWa kadar stma sistemi kapasitesine sahip
sistemlerde tek kademeli ancak hava emi damperi servo
motor kontroll, iki kademeli veya oransal kontroll,
2) 100 kW-600 kW stma sistemi kapasitesine sahip
sistemlerde iki kademeli veya oransal kontroll 600 kW ve
st kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontroll,
3) 3000 kW st sistemlerde baca gaz oksijen kontrol
sistemine sahip brlrler kullanlr.
(13) 500 kW ve st stma kazanlarnda, zaman ierisinde
kazan ve tesisat ierisinde oluan ve kazan verimliliini
dren kirelenmeyi nlemek amacyla su
yumuatma/artlandrma sistemlerinin kurulmas gerekir.
(13) 500 kW ve st kapasiteye sahip kazanlarn kullanld
sistemlerde su yumuatma veya artlandrma veya her iki
sistem birlikte kurulur.

65

Bacalar TS EN 13384-1 ve TS EN 13384-2 standartna

gre hesaplanmal ve tasarlanmaldr.
Ancak gaz yaktl kazan bacalarnda, gaz firmalar veya
gaz datm kurulularnca nerilen kriterlere gre
ortak baca uygulanabilir.
Kazan bacalarna ofben, kombi, kat kaloriferi ve
jeneratr gibi baka cihaz bacalarnn balants
yaplamaz.
Bacalar mmknse bina iinde olmaldr. Zorunlu
hallerde, bacann bina dnda yaplmas gerekirse
soumamas iin yeterli s yaltm ve d korumas
yaplmaldr.

66

 Is reticileri, duman

toplama borusu veya duman

toplama kanallar ile duman bacalarna en ksa
yoldan ve olabildii kadar yn deitirmeden, yn
deitirme zorunluluu karsnda keskin dnler
yapmadan ve duman ak ynnden en az %5
artan bir eimle balanmaldr.
Baca, duman kanal, duman toplama kanal ve
duman sandklarnn uygun yerlerine 30 cm x 30
cm veya edeer kesitte temizleme kapaklar
konmaldr.
67

 Kat

ve sv yaktl tesis bacalar dolu tula (ii

sval) veya ate tulas ile, gaz yaktl
kazanlarda ise baca sya, youma etkilerine
dayankl malzemelerden ve uygun retim
teknikleri ile yaplmaldr.
Metal bacalarda yanma sesinin yukarlara
iletilmemesi iin gerekli tedbirler alnmal ve
baca topraklamas yaplmaldr.
68

Bacalarn en altnda bir temizleme kapa

bulunmaldr.
Gaz yaktl kazanlarda temizleme kapana ek
olarak drenaj dzeni yaplmaldr.
Bacalar, yanlarndaki bina ve engellerden
etkilenmeyecek ekilde tesis edilmeli, bu
engellerin en st noktasndan veya mnferit
binalarda mahya kotundan en az 1 m ykseklikte
olmal ve zerine apka yaplmaldr.
Bacalar mmkn olduunca dik yaplmal,
zorunlu hallerde ise yatayla en az 60 ada tek
sapmaya izin verilmelidir.
69

Duman kanallar, elik malzemeden yaplarak izole

edilmelidir.
Gaz yaktl kazanlarda paslanmaz elik tercih
edilmelidir. Kanallar, kolayca temizlenecek ekilde
dzenlenmeli, gaz analizi iin zerinde lm delikleri
braklmaldr.
Duman kanallarnn yatay uzunluu dikey bacann 1/4
nden daha fazla olmamal, kanal ana bacaya direkt
ve %5 lik ykselen eimle balanmal, 2 adet 45 lik
dirsekten fazla sapma olmamal ve 90 lik dirsek
kesinlikle kullanlmamaldr.
Baca ve duman kanallarnda TS 901e uygun yaltm
malzemeleri kullanlmaldr.
70

Yksek binalarn bacalarnda, genleme

ve bacann kendini tamas iin gerekli
tedbirler alnm olmaldr.
Baca ve duman kanallarnda TS 901e
uygun yaltm malzemeleri kullanlmaldr.
Yksek binalarn bacalarnda, genleme
ve bacann kendini tamas iin gerekli
tedbirler alnm olmaldr.
Baca kesiti zorunlu olmadka dairesel
olmaldr
71

72

73

TEEKKR EDERM

74