Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

GKHAN UZUNER / WILO Pompa Sistemleri A..

Tarihe : Su temini

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Tarihe : Su temini
Balangta

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Tarihe : Su temini
M..250 yllarnda: Arimet vidas
dndrme mekanizmas

tanan su

sonsuz dili

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Tarihe : Su temini
11.-13. Yzyllar

ak boru

ak yn

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Tarihe : Su temini
El-Cezeri

12. yzylda Cizre (Cezire) de dodu. Artuklular dneminde

Mezepotamyada yaad.
Sibernetik alann en byk dahisi kabul edilen, fiziki, robot ve
matriks ustas
Dnya bilim tarihi asndan bugnk sibernetik ve robot biliminde
almalar yapan ilk bilim adam
El Cmi-ul Beynel lm ve El-Amelen Nfi f Sn'atil Hiyel
(Olaanst Mekanik Aralarn Bilgisi Hakknda Kitap)
Mekanizmalarn su temelli almasnn basit bir nedeni vardr.
Henz elektrik kefedilmemitir. El-Cezeri arad kesintisiz g
kaynan su ile oluturmutur. Su yalnz enerji kayna deil,
zaman l birimi, ak hzyla melodi verici ve hatta abdest alma
robotunda olduu gibi bir kiisel bakm robotunun ana alma
nedenidir.

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Tarihe : Su temini
El-Cezeri

Su saati
7

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Tarihe : Su temini
17. yzyl: Jacob Leupoldun (1674-1727) borulu pompa istasyonu

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Pompa eitleri

Pompalar

Volumetrik
(Pozitif deplasmanl)

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Dinamik
(Santrifj)

Pompa eitleri
Volumetrik Pompalar
Dili pompalar

10

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Volumetrik Pompalar
Membranl pompalar

11

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Volumetrik Pompalar
Vidal pompalar

12

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Volumetrik Pompalar
Pistonlu pompalar

13

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Volumetrik Pompalar
Hortum pompalar

14

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

lk Sirklasyon Pompas
1929: ilk sirklasyon hzlandrcs, mucit : Wilhelm Oplnder

1929 tarihli patent dokmanndan bir sayfa

(Wilo arivinden)

15

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Sirklasyon Sistemleri
Doal sirklasyonlu stma sistemi
gidi ve dn scaklklarnda suyun zgl arlnn
deimesiyle oluan basn fark doal bir sirklasyon
salamaktadr.
TV = 90 C
gidi

TR = 70 C
dn

9,46 N

16

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

9,58 N

Pompal stma sistemlerinin avantajlar

daha kk apl boru seimi daha az akkan svsnn
sistemde dolamas
scaklk dalgalanmalarnn daha abuk alglanarak
ayarlanabilmesi
Hava tahliye
purjr

Kontrol
ekipman

gidi

Emniyet
ventili

Is yayclar (radyatrler)

dn

Pompa

Kapal genleme
deposu

17

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Santrifj Pompalar
alma prensibi:

Santrifj (merkezka) kuvveti kullanarak su molekllerine enerji transferi

salanr.
Basma hatt

Emi hatt

18

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Santrifj Pompalar
akkan arka eksenel olarak girer
radyal hareket yapacak ekilde dndrlr
Basma hatt

Emi hatt

19

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

 Motor Yaplarna gre Santrifj Pompalar

Kuru rotorlu pompalar

Islak rotorlu pompalar

20

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

 Motor Yaplarna gre Santrifj Pompalar

Fan muhafazas

pompa
gvdesi

Motor
rotor
klf
3 boyutluark
rotor

Adaptr

stator

Mekanik salmastra

Islak rotorlu

Pompa gvdesi

ark
ark somunu

Kuru rotorlu

21

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Salmastralar
Mekanik Salmastra
Sabit ksm

Dnen ksm
Lastik krk
(szdrmazlk
destek elman)

Sabit halka
(ana szdrmazlk
eleman)

22

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Destek halkas
(ana szdrmazlk
eleman)
Spiral yay

Salmastralar

Yumuak Salmastralar

23

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Pompa Karakteristik Erileri

H
H opt

NPSH erf.

kW
24

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

P2
Q

Pompa Seimi Hidroforlar

Hidrofor Debisi Hesab
Uygun hidrofor seimi iin iki ana deere ihtiyacmz vardr. Bunlar;
1) Q (Debi) [m/h]
2) H (Basma Ykseklii) [mSS]

1. Hidrofor debisi hesab :

Debi hesabnda aadaki kriterler dikkate alnr;
1- Birim zamanda tketilmesi ngrlen su hacmi,
2- Ezaman faktr,

25

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Hidrofor Debisi Hesab

Debi forml Q ( m/h ) :
Q = A X B X T X f [ m/h ]

26

= Aile says
(Daire veya bamsz konut says)

= Birey says / Aile

= Bireyin gnlk ortalama

su tketimi [litre/gn]

= E zaman kullanm faktr

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Konutlarda ortalama su tketimi

Toplu konutlar
100 - 150 litre/gn/birey
Lks apartmanlar
150 - 200 litre/gn/birey
Lks villa ve yazlklar
200 - 250 litre/gn/birey
Genel yerlerdeki ortalama su tketimi
Misafirhaneler
100 - 120 litre/gn/misafir
Oteller
200 - 600 litre/gn/yatak
Hastaneler
250 - 600 litre/gn/hasta
Brolar, iyerleri
40 - 60 litre/gn/alan
Okullar
5 - 20 litre/gn/renci
Yatl okullar
100 - 120 litre/gn/renci
Konut (aile) says
4 daireye kadar
5 - 10 daire
11 - 20 daire
21 - 50 daire
51 - 100 daire
100 daireden fazla

Ezaman kullanm faktr

0,66
0,45
0,40
0,35
0,30
0,25

Hidrofor Debisi Hesab

Hidroforlarn kullanlaca yerin zellikleri hakknda daha detayl bilgilerin
olmad durumlarda istatistiki diyagramlardan seim yapmakta debi
belirlenmesinde ska kullanlan bir yntemdir.

27

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Genleme Tank Seimi

Hidrofor sistemlerinde genleme tank kullanlmasnn 3 temel amac

vardr.
1. Pompalardaki elektrik motorunun alt saysn snrlamak
2. Tesisatta oluabilecek basn oklarn snmlemek
3. Kullanma hazr basnl su depolamak
Elektrik motorlar iin tavsiye edilen alt saylar [S]

28

N 1,5 kW

S 80 1/h

N 3,7 kW

S 60 1/h

N 7,5 kW

S 30 1/h

N 15 kW

S 20 1/h

N > 18 kW

S 15 1/h

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Hidrofor Basma Ykseklii Hesab

Hidrofor basma ykseklii hesab:
H = h + p + 15 [ mSS ]

h
p

= En yksek kullancnn kod fark [ mSS ]

= Tesisattaki toplam basn kayplar [ mSS ]

(Tesisattaki toplam basn kaybnn hesaplanmasnn mmkn

olmad durumlarda p=%20-25 x h olarak alnr.)

Hesaplanan basn, hidroforun almaya balayaca

Halt (alt basn) noktas olarak kabul edilebilir.

29

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Genleme Tank Seimi

Genleme tank hacmi hesab:
Genleme tank seiminde tank hacmi ve basn snf kriterleri dikkate alnr.

Halt= hesaplanan basma ykseklii

Hst = Halt + 1.5 bar (Tek pompal hidroforlarda)
Hst = Halt + 2.5 bar (ok pompal hidroforlarda)
Hst = Halt + 1 bar (Elektronik kontroll hidroforlarda)
30

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Elektrik motorlar iin tavsiye edilen alt saylar [S]

N 1,5 kW
S 80 1/h
N 3,7 kW
S 60 1/h
N 7,5 kW
S 30 1/h
N 15 kW
S 20 1/h
N > 18 kW
S 15 1/h

Genleme Tank Seimi

Hidrofor iletmeye alnrken, genleme tank n gaz basnc, alma

basncnn %10 daha dk bir deere gre ayarlanr. Yani;
Po = 0.9 x Halt

31

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Istma Sistemlerinde Santrifj Pompalar

32

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Pompa fark basnc
Pp: Pk + %10Pk
Pk= RL+Z [pa]
Pk:Kritik boru devresinde suyun sirklasyonu srasndaki basn
kayplardr (dz boru direnleri + zel direnler)
Kritik devre; kazandan en uzaktaki stc devresi olarak alnr.
(RL: Dz boru basn kayb, Z: zel basn kayplar toplam)
1 bar=100kpa10mSS
1kpa=1000pa

33

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Pompa debisi

Vp =

34

QN
c.(=1.16) T
.

[m/h]

Vp

= Pompa debisi [m/h]

c.

=1.16: suyun zgl s kapasitesi [Wh/kgK]

= gidi/dn arasndaki scaklk fark [K]

(standart sistemler iin 10 - 20 K)

QN

= s gereksinimi [kW] (1 kW= 860 Kcal/h)

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Standart merkezi stma sitemleri iin yaklak pompa seimi:

Yeni bir sistem iin;
Pompa alma noktas, s yk ve boru kayplar
hesaplarna gre seilir

35

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Basma Yksekliinin Hesaplanmas
Standart merkezi stma sitemleri iin ampirik basma ykseklii
hesaplama:

R . L . ZF

HPU =

[m]
10000

dz boruda srtnme kayb [Pa/m]

ampirik deerler R = 50 ila 150 Pa/m

= en uzun stma hatt uzunluu [m]

[gidi ve dn borular toplam= (en+boy+ykseklik) x 2)

ZF

ek faktrler
boru balant paralar iin
termostatik radyatr vanalar iin
boru balant paralar iin
1.3
kartrc vana/arlkla frenleme sistemi iin 1.2
termostatik radyatr vanalar iin
1.7

10000

36

1.3
1.7

2.2

2.6

birimler aras dnm faktr

( = 1000 kg/m, 4 C de ve g = 9.81 m/s)
Pompa Teknolojileri ve alma
Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Debinin Hesaplanmas
Standart merkezi stma sistemleri iin yaklak pompa seimi:
Debi forml VPu

VPU =

37

QN
c.(=1.16) T
.

[m/h]

VPU

= Pompa debisi [m/h]

c.

=1.16: suyun zgl s kapasitesi [Wh/kgK]

= gidi/dn arasndaki scaklk fark [K]

(standart sistemler iin 10 - 20 K)

QN

= s gereksinimi [kW] (1 kW= 860 Kcal/h)

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Debinin Hesaplanmas
Mevcut sirklasyon pompasnn deitirilmesinde

Pompa seimi, binann daire says dikkate alnacak ekilde zgl s kaybna (ykne)
gre yaplr:

Is gereksinimi formul QN

QN =

AN . Qzgl

[kW]

1000

AN= stma alan [m]

Qzgl=

2 daireden daha kalabalk olmayan mstakil binalar iin 100 W/m

2 daireden daha kalabalk binalar iin 70 W/m
Dk enerji standartl binalar iin <40 W/m

38

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Genleme Tanklar Istma Sistemleri

Hacim Art
Istma sistemlerinde su hacmindeki deiikliklerinin
dengelenmesi
(2) (3) alma scaklna bal kazanl sistemler iin
membranl genleme deposu
(1) letmeye alma srasnda
genleme deposunun konumu

Genleme deposunun
n gaz basnc 1.0/1.5
bar

39

(2) Tesisat su ile

doldurulduunda genleme
deposunun konumu/ souk

Su rezervi
genleme
deposunun n gaz
basnc +0.5 bar

(3) Sistem maksimum

scaklkta alrken

Su miktar =
su rezervi
+ genleme

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Suyun younluunun scakla gre deiimi

Younluun azalmas
Suyun anomalisi
Buzun younluu suyunkinden daha azdr (bu
nedenle su yzeyinde yzerler)

1g suyun hacmi [millilitre]

1.0016

+4C suyun younluunun

en fazla olduu scaklktr:
max = 1000 kg/m

1.0012
1.0008
1.0004
1.0000
0

40

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri

6 8 10 12 14 16 18 20
scaklk [C]

Kapal Genleme Deposu Seimi Istma Sistemleri

Kapal genleme deposunun seiminde 2 temel deer bilinmelidir:
1. Deponun basn snf (iletme basnc dayankll)
2. Deponun asgari nominal hacmi (VN)
1. Deponun basn snf: en az sistemde kullanlan emniyet ventili ayar kadar
olmaldr.
Genelde emniyet ventili en fazla kazann izin verilen nominal iletme basnc deerine
ayarlanmaldr.

41

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Kapal Genleme Deposu Seimi

2. Deponun nominal hacmi hesab:
VN = VG / K (litre) deponun nominal hacmi

VG = VS x n (litre) genleen su hacmi

VS = Q x f (litre) sistemdeki toplam su hacmi

42

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Kapal Genleme Deposu Seimi

2. Deponun nominal hacmi hesab:
Sistemdeki toplam su hacmi:
VS = Q x f (litre)
Q = Kazann nominal stma kapasitesi [kcal/h]
f = Istclara ait s yayma gc [lt / 1000kcal/h]
Istc elemanlar
Konvektr
Fan coil
Panel radyatr
Dkm radyatr
elik radyatr
Yerden stma
43

f
[lt / 1000 kcal/h]
6
8
10
12
14
23
Pompa Teknolojileri ve alma
Prensipleri

Kapal Genleme Deposu Seimi

2. Deponun nominal hacmi hesab:

Genleen su hacmi:
VG = VS x n (litre)
VS = sistemdeki toplam su hacmi
n = suyun genleme katsays
rnein 90/70C alan bir sistemde:
n90C n10C = 0,0359-0,00027 = 0,0356 olarak alnr.

44

C
0 C
10 C
20 C
30 C
40 C
50 C
55 C
60 C
65 C
70 C
75 C
80 C
85 C
90 C
95 C
100 C

n
0,00013
0,00027
0,00177
0,00435
0,00782
0,0121
0,0145
0,0171
0,0198
0,0227
0,0258
0,0290
0,0324
0,0359
0,0396
0,0434

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Pompa Seimi Istma Sistemleri

Kapal Genleme Deposu Seimi
2. Deponun nominal hacmi hesab:
VN = VG / K (litre)
VG = genleen su hacmi
K = kullanma katsays

45

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Kapal Genleme Deposu Seimi

Kapal Genleme Deposu Seimi
Kapal genleme deposunun n gaz basnc:

Po = Ps + 0,2~0,5 bar
Ps = statik basn (genleme deposu ile en yksek stc arasndaki ykseklik)
1 bar =~ 10 mSS

46

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Kapal Genleme Deposu Seimi

47

Pompa Teknolojileri ve alma

Prensipleri

Ak Genleme Deposu Seimi

Vg=0,08Vs
Vg =genleme hacmi (lt)
Vs =tesisattaki su hacmi (lt)
Vg=w.qk
w =katsay(TS 2164e gre 2,2 alnabilir)
qk =kazan gc [kW]

48

Pompa Teknolojileri ve alma Prensipleri