S ra i v pht trin ca Trit hc Mc - Lnin

Trit hc Mc - Lnin ra i t na cui th k XIX v pht trin cho n ngy nay. T

khi ra i, trit hc Mc - Lnin to ra mt cuc cch mng trong lch s trit hc v
tr thnh th gii quan, phng php lun ca hot ng nhn thc cng nh hot ng
thc tin ca con ngi.
1. Nhng iu kin lch s ca s ra i trit hc Mc
Nhn chung, c hai ngun gc ra i ca trit hc l ngun gc tri thc v ngun gc x
hi. i vi trit hc Mc th ngun gc ra i biu hin thnh cc iu kin sau:
1.1. iu kin kinh t - x hi
1.1.1. S cng c v pht trin ca phng thc sn xut t bn ch ngha trong
iu kin cch mng cng nghip
Vo nhng nm 40 ca th k XIX do tc ng ca cuc cch mng trong cng nghip
lm cho lc lng sn xut pht trin mnh m. Phng thc sn xut t bn ch ngha
c cng c vng chc v tr thnh xu th pht trin ca nn sn xut x hi. Nc Anh
hon thnh cuc cch mng cng nghip v tr thnh cng quc cng nghip.
Php, cuc cch mng cng nghip ang i vo giai on hon thnh.
S pht trin ca lc lng sn xut lm cho quan h sn xut t bn c cng c to ra
c s kinh t cho x hi t bn pht trin km theo mu thun x hi cng thm
gay gt v bc l ngy cng r rt; s phn ha giu ngho tng ln, bt cng x hi tng.
Nhng xung t gia giai cp v sn vi t sn pht trin thnh nhng cuc u tranh
giai cp.
1.1.2. S xut hin ca giai cp v sn trn v i lch s
Giai cp v sn v giai cp t sn ra i v ln ln cng vi s hnh thnh v pht trin
ca phng thc sn xut t bn ch ngha. Khi ch t bn ch ngha c xc lp,
giai cp t sn tr thnh giai cp thng tr x hi, giai cp v sn tr thnh b tr th mu
thun gia v sn vi t sn vn mang tnh i khng pht trin tr thnh nhng cuc
u tranh giai cp. Cuc khi ngha ca th dt thnh ph Ling (Php) nm 1831 tuy
b n p nhng li bng n tip vo nm 1834. Anh c phong tro Hin chng vo
cui nhng nm 30 ca th k XIX, l phong tro cch mng to ln c tnh cht qun
chng v c hnh thc chnh tr. Nc c ni ln phong tro u tranh ca th dt
Xildi mang tnh giai cp.
Trong hon cnh lch s , giai cp t sn khng cn ng vai tr l giai cp cch mng.
Anh, Php giai cp t sn tuy nm quyn thng tr, li hong s trc cuc u tranh
ca giai cp v sn nn khng cn l v tr tin phong trong qu trnh ci to dn ch nh
trc. Cn giai cp t sn c ang ln ln trong lng x hi phong kin, vn khip
s bo lc cch mng khi nhn vo tm gng Cch mng t sn Php 1789, nay li thm
s hi trc s pht trin ca phong tro cng nhn c. V vy, giai cp v sn xut

hin trn v i lch s vi s mnh xo b x hi t bn v tr thnh lc lng tin

phong trong cuc u tranh cho nn dn ch v tin b x hi.
Nh vy, thc tin x hi, nht l thc tin ca phong tro u tranh ca giai cp v sn
i hi phi c soi sng bi mt h thng l lun, mt hc thuyt trit hc mi. Hc
thuyt phi xut hin nh hng phong tro u tranh nhanh chng t c thng
li.
S xut hin ca giai cp v sn trn v i lch s v phong tro u tranh ca h to
ra ngun t liu qu bu v thc tin x hi Cc Mc v Ph. ngghen khi qut xy
dng nhng quan im trit hc.
1.2. Ngun gc l lun v tin khoa hc t nhin
1.2.1. Ngun gc l lun
xy dng hc thuyt ca mnh ngang tm vi tr tu nhn loi, Cc Mc v
Ph.ngghen k tha nhng thnh tu trong lch s t tng nhn loi. Trit hc c
vi hai nh trit hc tiu biu Hghen v Phoibc l ngun gc trc tip ca trit hc
Mc.
Cc Mc v Ph.ngghen tng l nhng ngi theo hc trit hc Hghen v nghin
cu trit hc Phoibc. Qua , hai ng nhn thy: Tuy hc thuyt trit hc ca
Hghen mang quan im ca ch ngha duy tm nhng cha ng ci ht nhn hp l
ca php bin chng. Cn hc thuyt trit hc Phoibc tuy cn mang nng quan nim
siu hnh nhng ni dung li thm nhun quan im duy vt. Cc Mc v Ph.ngghen
k tha ht nhn hp l ca Hghen v ci to, lt b ci v thn b xy dng nn l
lun mi ca php bin chng. Hai ng k tha ch ngha duy vt ca Phoibc, khc
phc tnh siu hnh v nhng hn ch lch s khc ca n xy dng nn l lun mi
ca ch ngha duy vt. T to ra c s hai ng xy dng nn hc thuyt trit hc
mi, trong ch ngha duy vt v php bin chng thng nht mt cch hu c.
Vic k tha v ci to kinh t chnh tr hc vi nhng i biu xut sc l A.Smt v
.Ricc khng nhng l ngun gc xy dng hc thuyt kinh t m cn l tin l
lun hnh thnh quan im trit hc.
Ch ngha x hi khng tng Php vi nhng i biu ni ting nh Xanh Ximng v
S.Phuri l mt trong ba ngun gc l lun ca trit hc Mc. Cc Mc v Ph.ng ghen
k tha nhng quan im tin b ca ch ngha x hi khng tng Php (quan im
v vai tr ca nn sn xut trong x hi, quan im v s hu v.v...) v khc phc tnh
khng tng thiu iu kin lch s c th ca n xy dng nhng quan im duy vt
lch s.
V vy, khi tm hiu ngun gc l lun ca trit hc Mc cn tm hiu khng ch trong
trit hc c m trong c ch ngha x hi khng tng Php v kinh t chnh tr hc
Anh.

1.2.2. Tin khoa hc t nhin

Gia trit hc vi khoa hc ni chung v khoa hc t nhin ni ring c mi quan h
khng kht. S pht trin ca t duy trit hc phi da trn c s tri thc do cc khoa hc
c th em li. V th, mi khi trong khoa hc c nhng pht minh mang tnh cht vch
thi i th to ra s thay i ca trit hc.
Trong nhng nm u ca th k XIX, khoa hc t nhin pht trin mnh vi nhiu pht
minh quan trng: nh lut bo ton bin ha nng lng, Thuyt t bo, thuyt tin ha.
Nhng pht minh khoa hc vch ra mi lin h thng nht gia nhng s vt, gia
cc hnh thc vn ng khc nhau trong tnh thng nht vt cht ca th gii, vch ra tnh
bin chng ca s vn ng v pht trin. ng thi lm bc l r tnh hn ch v s
bt lc ca phng php t duy siu hnh v ca t tng bin chng c i cng nh
php bin chng ca Hghen. T t ra mt yu cu trong t duy nhn loi cn phi
xy dng mt phng php t duy mi tht s khoa hc. Vi nhng pht minh ca mnh,
khoa hc cung cp nhng tri thc Cc Mc v Ph.ng ghen khi qut xy dng
php bin chng duy vt.
Nh vy, trit hc Mc ra i nh mt tt yu lch s khng nhng v i sng thc tin
m cn v nhng tin l lun, x hi v khoa hc m nhn loi to ra.
2. Qu trnh hnh thnh v pht trin trit hc Mc - Lnin
S hnh thnh v pht trin trit hc Mc - Lnin tri qua mt qu trnh. Qu trnh tri
qua cc giai on sau: Giai on chuyn bin t tng ca Cc Mc v Ph.ng ghen t
ch ngha duy tm v dn ch cch mng sang ch ngha duy vt v cng sn ch ngha;
giai on hnh thnh nhng nguyn l trit hc duy vt bin chng v duy vt lch s;
giai on C.Mc v Ph.ngghen b sung v pht trin l lun trit hc; giai on Lnin
bo v hon thin v tip tc pht trin trit hc Mc.
2.1. Giai on chuyn bin t tng ca Cc Mc v Ph.ng ghen t ch ngha duy
tm v dn ch cch mng sang ch ngha duy vt v cng sn ch ngha
2.1.1. S chuyn bin t tng ca Cc Mc
Cc Mc (5/5/1818 - 14/3/1883) sinh trng trong mt gia nh tr thc (b l lut s)
thnh ph Trev, tnh Ranh, mt vng c nhiu nh hng ca cch mng t sn Php
v o Kit l tn gio c tn.
Nhng nh hng tt ca gio dc gia nh, nh trng v cc quan h x hi khc
gip Cc Mc hnh thnh tinh thn nhn o v xu hng yu t do. Phm cht khng
ngng c bi dng v tr thnh nh hng cho cuc i sinh vin v a Cc
Mc ti ch ngha dn ch cch mng. Cng v th, trong tnh hnh lc , trit hc
Hghen vi tinh thn bin chng cch mng ca n c Cc Mc xem l chn l. Trong
thi gian hc khoa Lut trng i hc Tng hp Bc lin (1836 - 1841) ng say m
nghin cu trit hc, nhm gii p vn gii phng con ngi, thc hin dn ch,
vn ti t do. Nm 1837 Cc Mc tp trung nghin cu trit hc Hghen v tham gia

nhm Hghen tr.

Sau khi nhn bng tin s trit hc (8/1841), Cc Mc chun b vo ging dy trit hc
trng i hc v d nh xut bn mt tp ch vi tn gi T liu ca ch ngha v
thn. Nhng d nh khng c thc hin v nh nc phong kin Ph thc hin
chnh sch n p nhng ngi dn ch cch mng. ng v mt s ngi theo phi
Hghen tr chuyn sang hot ng chnh tr u tranh chng li ch ngha chuyn
ch Ph ginh li quyn t do dn ch; nh du bc ngot quan trng trong t tng
ca ng. Nh vy lc ny, trong t tng ca Cc Mc c s mu thun gia th gii
quan duy tm vi tinh thn dn ch cch mng v v thn. Mu thun bc u c gii
quyt khi Cc Mc lm vic bo Sng Ranh, y lc u l cng tc vin sau tr
thnh linh hn ca t bo v ng lm cho n tr thnh c quan ngn lun ca phi dn
ch cch mng.
Thc tin u tranh bo ch lm cho t tng dn ch cch mng Cc Mc c ni
dung r rng hn, l u tranh cho li ch ca qun chng lao ng. Lc ny t tng
cng sn ch ngha cha c hnh thnh, ng u tranh bo v qun chng ngho kh
bt hnh di tinh thn nhn o. Vi tinh thn nhn o, ng tp trung ph phn cc
chnh sch ca nh nc Ph, nh nc ch l c quan i din ng cp ca nhng
li ch c nhn. Trong qu trnh ph phn Cc Mc nhn thy hot ng ca nh
nc khng phi l hin thn ca tinh thn tuyt i nh Hghen chng minh.
Nh vy, qua thc tin, nguyn vng mun ct ngha hin thc, xc lp l tng t do
trong thc t gip Cc Mc hnh thnh khuynh hng duy vt, nhn thy mt hn ch
ca quan im duy tm. Lc ny tinh thn dn ch cch mng su sc khng dung hp
vi trit hc duy tm t bin. V th sau khi bo Sng Ranh b cm (1843), Cc Mc t
cho mnh nhim v duyt li mt cch c ph phn quan nim duy tm ca Hghen trc
ht v x hi v nh nc. ng vit tc phm gp phn ph phn trit hc php
quyn ca Hghen ph phn ch ngha duy tm ca Hghen. Trong khi thc hin ph
phn ng nng nhit tip nhn quan im duy vt ca trit hc Phoi Bc. Song vi tinh
thn ph phn ng thy nhng mt hn ch, nht l vic xa ri nhng vn chnh tr
nng hi ca Phoi Bc. S ph phn su rng trit hc Hghen, vic khi qut kinh
nghim lch s cng vi nh hng quan im duy vt v nhn vn ca trit hc Phoi
Bc tng cng mnh m xu hng duy vt trong quan im trit hc ca Cc Mc.
Cui thng 10 - 1843, Cc Mc sang Pari. y, khng kh chnh tr si sc v tip xc
vi cc i biu ca giai cp v sn dn n bc chuyn bin dt khot quan im
ca ng sang ch ngha duy vt v ch ngha cng sn. Trong bi bo li ni u ca
cun sch gp phn ph phn trit hc php quyn ca Hghen, Cc Mc phn tch
mt cch su sc theo quan im duy vt ngha v hn ch ca cuc cch mng t sn
ch l cuc cch mng b phn; ng thi ng khng nh, ch c cuc cch mng do
giai cp v sn thc hin mi l cuc cch mng trit . Cc Mc nu r: Ging nh
trit hc thy giai cp v sn l v kh vt cht ca mnh, giai cp v sn cng thy trit
hc l v kh tinh thn ca mnh. Vi bi bo ny v mt s bi bo khc ng trong tp
ch Nin gim c - Php nm 1844 nh du bc hon thnh qu trnh chuyn bin lp
trng, quan im ca Cc Mc.

2.1.2. S chuyn bin t tng ca Ph.ngghen

Ph.ngghen sinh ngy 28-11-1820, trong mt gia nh ch xng si tnh Ranh. Khi
cn l hc sinh trung hc c thi cm ght s chuyn quyn v c on ca bn
quan li phong kin. Vic nghin cu trit hc trong thi gian Bc lin, khi lm ngha v
qun s hng ng i vo con ng khoa hc. Song, ch thi gian gn hai nm sng
Manchest (Anh) t ma thu 1842 khi nghin cu i sng kinh t v chnh tr nc
Anh, nht l vic trc tip tham gia phong tro cng nhn mi dn n bc chuyn cn
bn trong th gii quan ca ng sang ch ngha duy vt v ch ngha cng sn.
Nm 1844 trn tp ch Nin gim c - Php, Ph.ngghen ng mt s bi bo: "Bn
tho gp phn ph phn kinh t - chnh tr hc", "Tnh cnh giai cp cng nhn Anh".
Cc tc phm cho thy ngghen, qu trnh chuyn t ch ngha duy tm v dn ch
cch mng sang ch ngha duy vt bin chng v ch ngha cng sn hon thnh. Qu
trnh ny din ra c lp vi Cc Mc. Trong cc bi bo ny, ng ng trn lp
trng ca ch ngha duy vt bin chng v ch ngha cng sn ph phn kinh t
chnh tr hc ca A.Xmit v .Ricacdo.
2.2. Giai on hnh thnh nhng nguyn l trit hc duy vt bin chng v duy vt
lch s
S nht tr v quan im v lp trng dn n tnh bn v i gia Cc Mc v
Ph.ngghen, gn lin tn tui ca hai ng vi s ra i v pht trin mt th gii quan
cch mng ca giai cp v sn.
Thi gian t nm 1844 n nm 1848 l qu trnh hai ng tng bc xy dng nhng
nguyn l trit hc ca mnh.
Nm 1844 qua tc phm "Bn tho kinh t - trit hc" Cc Mc tip tc ph phn trit
hc duy tm ca Hghen, ng thi cng vch ra mt tch cc ca n l php bin chng.
Cc Mc thng qua phn tch s tha ha ca lao ng ct ngha: S hu t nhn trong
x hi t bn tr thnh nguyn nhn ca s tha ha ca lao ng v ca con ngi, bin
sc lao ng tr thnh hng ha. Cc Mc ch r: Mun khc phc s tha ha y phi xa
b ch chim hu t nhn. Vic gii phng ngi cng nhn khi s tha ha l s gii
phng con ngi ni chung.
Trong tc phm ny Cc Mc lun chng cho tnh tt yu ca ch ngha cng sn
trong s pht trin ca x hi. Mc d lun chng ny cha chn mui v mt l lun,
song cho php phn bit quan nim ca Cc Mc v ch ngha cng sn vi nhng
quan nim ca ch ngha bnh qun vn c ca cc mn phi ch ngha cng sn khng
tng. Theo Cc Mc, ch ngha cng sn da trn s pht trin cao ca nn sn xut x
hi l nc thang lch s cao hn ch ngha t bn.
Trong tc phm "Gia nh thn thnh" do Cc Mc v Ph. ngghen vit chung nm 1845

 nu r s ph phn ca hai ng i vi "phi Hghen tr" ng u l anh em nh

Bau v quan im lch s. Hai ng trnh by mt s nguyn l c bn ca trit hc
duy vt bin chng v duy vt lch s nh: Quan im v vai tr ca sn xut vt cht i
vi x hi, v.v.
Nm 1845 - 1846, Cc Mc v Ph. ngghen vit chung tc phm "H t tng c".
Thng qua vic ph phn cc tro lu trit hc ng thi nc c hai ng trnh
by quan nim duy vt lch s mt cch h thng. Ni dung ca tc phm trnh by r
nhng quan im vi t cch l lun im xut pht nh: "Tin u tin ca ton b
lch s nhn loi d nhin l s tn ti ca nhng c nhn con ngi sng, l nhng
con ngi hin thc m sn xut vt cht l hnh vi lch s u tin ca h" v quan
im: "Quan im duy vt lch s khi xem xt lch s x hi phi xut pht t con
ngi". Trong tc phm ny cng trnh by r h thng quy lut vn ng v pht trin
ca x hi loi ngi.
Trong thi gian ny Cc Mc vit tc phm: "Lun cng v Phoibc" (8/1845) nu r
quan im xuyn sut l: vai tr quyt nh ca thc tin i vi i sng x hi.
ng thi cng a ra quan im v bn cht ca con ngi: "Trong tnh hin thc ca
n, bn cht con ngi l tng ha ca cc quan h x hi".
Vi tc phm "Lun cng v Phoibc" v nht l tc phm H t tng c quan
nim duy vt lch s hnh thnh. Quan nim to c s l lun khoa hc vng chc
cho s pht trin t tng cng sn ch ngha. Tuy vy trong h t tng c, hc thuyt
v ch ngha cng sn c hai ng trnh by nh l mt h qu trc tip ca quan nim
duy vt lch s cho nn ch ngha cng sn cha c din t thnh lun im c th.
Song, mt iu quan trng l Cc Mc v ngghen xy dng phng php tip cn
khoa hc nhn thc ch ngha cng sn.
Nm 1847, Cc Mc vit tc phm: "S khn cng ca trit hc". y ng trnh by
tip cc nguyn l ca trit hc, ch ngha cng sn khoa hc v trnh by cc lun im
vit tc phm t bn.
Nm 1848, Cc Mc v Ph.ngghen vit tc phm Tuyn ngn cng sn l vn kin c
tnh cht cng lnh u tin ca ch ngha Mc, ca phong tro cng sn th gii. Trong
trnh by mt cch trit th gii quan mi, ch ngha duy vt bin chng v ch
ngha duy vt lch s.
Vi tc phm Tuyn ngn cng sn, trit hc Mc v ch ngha Mc ni chung hnh
thnh v s c Cc Mc v Ph.ngghen tip tc b sung pht trin trong thi gian sau.
2.3. Giai on Cc Mc v Ph.ngghen b sung v pht trin l lun trit hc
T sau Tuyn ngn cng sn, hc thuyt trit hc Mc tip tc c pht trin trong s
gn b hn na vi thc tin cch mng v sn m hai ng l lnh t. Bng hot ng
ca mnh, hai ng a phong tro cch mng ca giai cp v sn t t pht thnh
phong tro t gic; chnh qua , hc thuyt trit hc ca hai ng khng ngng c pht
trin.

Cc Mc tng kt kinh nghim thc tin ca phong tro u tranh cch mng khi
qut tm ra nhng kt lun, qua b sung v pht trin l lun. iu c biu hin
qua ni dung ca mt s tc phm nh: "u tranh giai cp Php", "Ni chin Php",
"Ph phn cng lnh Gta". c bit qua b T bn, ng trnh by nhng tt yu pht
trin ca nn sn xut x hi, lch s thay th cc hnh thi kinh t x hi v.v.
Trong khi , ngghen khi qut cc thnh tu khoa hc vit cc tc phm nh:
Chng uyrinh, Bin chng ca t nhin, Ngun gc ca gia nh, ca ch t
hu v ca nh ncv.v.. Trong cc tc phm , ngoi vic ph phn cc quan im
trit hc duy tm, siu hnh v duy vt tm thng, ng trnh by hc thuyt trit hc
Mc di dng h thng l lun hon thin hn.
2.4. Giai on Lnin bo v v pht trin trit hc Mc
Ch ngha Mc v trit hc Mc sau khi tr thnh h thng l lun hon chnh n trc
tip i vo i sng x hi, tr thnh v kh l lun ca giai cp v sn. V th, ni dung
ca n c lan truyn nhanh chng cc quc gia thuc chu u, trong c nc
Nga. Nhng sau khi Cc Mc v Ph.ngghen mt, phong tro cng sn th gii c nguy
c b nhng ngi ca phi ch ngha x hi dn ch chi phi. Nhng ngi ny tuyn
truyn nhng lun im bc b nhng gi tr ca ch ngha Mc ni chung v trit hc
Mc ni ring. Tnh hnh cng din ra nc Nga trong thi cui ca th k XIX v
nhng nm u ca th k XX.
Nhng nm cui th k XIX bc sang th k XX trong khoa hc t nhin c nhng pht
minh mi, nht l vic tm ra in t v cu to ca nguyn t lm o ln cn bn quan
nim vt l hc c in, dn ti "cuc khng khong vt l". Li dng tnh hnh , ch
ngha duy tm, trong c ch ngha Makh (duy tm ch quan) cng kch ch ngha
duy vt ca Mc. Nc Nga sau khi cuc cch mng 1905-1907 tht bi, nhng ngi
theo ch ngha Makh tng cng hot ng l lun, h vin c "bo v ch ngha Mc"
xuyn tc trit hc Mc.
Do vy, Lnin vit hng lot cc tc phm nh: "Nhng ngi bn dn l th no" v
"Ni dung kinh t ca ch ngha dn ty", "S ph phn trong cun sch ca ng
Xtruve", vch trn bn cht phn cch mng ca bn dn tu Nga v ph phn nhng
lun im duy tm ch quan v lch s ca h. Trong cuc u tranh , Lnin bo v
ch ngha Mc v cn lm phong ph thm quan im duy vt lch s, nht l l lun v
hnh thi kinh t x hi.
Nm 1900 Lnin vit tc phm: Ch ngha duy vt v ch ngha kinh nghim ph phn
vch r quan im duy tm, siu hnh ca nhng ngi theo ch ngha Ma Kh v ch
r tc hi ca n n phong tro cch mng Nga. Trong tc phm, Lnin b sung v
pht trin ch ngha duy vt bin chng v ch ngha duy vt lch s da trn s phn
tch, khi qut nhng thnh tu khoa hc mi nht. Lnin xy dng nh ngha vt cht
vi tnh cch l phm tr trit hc, ng thi cn lm r thm nhiu vn v l lun
nhn thc mc xt.

Nm 1914-1915, Lnin nghin cu nhiu tc phm trit hc, c bit quan tm nghin
cu v php bin chng ca Hghen lm phong ph thm php bin chng duy vt,
nht l l lun v s thng nht v u tranh gia hai mt i lp. Thng qua , Lnin
chun b l lun cho cuc cch mng 1917. Tinh thn sng to ca t duy bin chng
gip cho Lnin c nhng ng gp quan trng vo kho tng l lun ca ch ngha Mc
v trit hc nh: vn v nh nc nc, bo lc cch mng, chuyn chnh v sn, l
lun v ng kiu mi. Lnin l tm gng mu mc trong vic bo v v pht trin
trit hc Mc. Vi tinh thn bin chng duy vt, xem chn l l c th, c khi Lnin
phi thay i mt cch cn bn i vi mt quan im no ca mnh v ch ngha x
hi, khng chp nhn mi th biu hin ca ch ngha gio iu. Chnh v vy m mt
giai on mi trong s pht trin ca ch ngha Mc ni chung, trit hc Mc ni ring
gn lin vi tn tui ca Lnin v t trit hc Mc mang tn trit hc Mc - Lnin.
2.5. Vn dng v pht trin trit hc Mc - Lnin trong iu kin th gii hin nay
c im ca thi i hin nay l s tng tc gia hai qu trnh cch mng - cch mng
khoa hc cng ngh v cch mng x hi, to nn s bin i rt nng ng ca i
sng x hi. Trong iu kin , qu trnh to ra nhng tin ca ch ngha x hi din
ra trong cc nc t bn pht trin c y mnh nh mt xu hng khch quan. S ra
i ca cng ty c phn t cui th k trc c Cc Mc xem l "hnh thi qu
t phng thc sn xut t bn ch ngha" sang "phng thc sn xut tp th". Song,
hin thc khch quan vt khi gii hn nhn thc cht hp ca ch ngha gio
iu tn ti trong mt s ngi. Tnh bin chng ca s tin ha x hi din ra trong
nhng mu thun v thng qua cc mu thun ca ch ngha t bn cng l mt trong
nhng ngun gc ny sinh nhng khuynh hng sai lm khc nhau, thm ch i ti "xt
li" trong phong tro cng sn v cng nhn th gii. iu ny c Lnin phn tch,
ch r: Do khng nm vng php bin chng duy vt, c nhng c nhn hay nhm ngi
lun phng i khi th c im ny, khi th c im n ca s pht trin t bn ch
ngha; khi th "bi hc" ny, khi th "bi hc" n ca s pht trin y, thnh l thuyt
phin din, thnh mt h thng sch lc phin din.
S khng khong ca ch ngha x hi lm cho yu cu pht trin trit hc Mc - Lnin
cng tr nn cp bch. Thc tin cuc u tranh bo v thnh qu m ch ngha x hi
ginh c, nht l cuc u tranh bo v a s nghip xy dng ch ngha x hi vt
qua thch thc to ln hin nay v tip tc tin ln, i hi cc ng cng sn phi nm
vng l lun ca ch ngha Mc - Lnin ni chung v trit hc Mc - Lnin ni ring.
Trc ht phi thm nhun th gii quan duy vt v php bin chng khoa hc ca n.
Hin nay cc nc do ng cng sn nm quyn lnh o ang thc hin qu trnh i
mi to ra mt s thnh cng v gp khng t tht bi. C s thnh cng v tht bi
u i hi phi kin quyt u tranh chng ch ngha xt li, khc phc bnh gio iu
trong vic vn dng l lun. Phi bit tng kt nhng thnh tu ca khoa hc hin i,
khi qut s pht trin ca lch s x hi, tng kt kinh nghim thc tin qua cng cuc
i mi b sung, hon thin trit hc Mc - Lnin. Chng ta khng th i mi thnh
cng nu xa ri lp trng ca ch ngha Mc - Lnin, ri vo ch ngha xt li.

Nh vy, pht trin l lun trit hc Mc - Lnin v i mi ch ngha x hi trong thc

tin l mt qu trnh thng nht, bi v "Thng nht gia l lun v thc tin l mt
nguyn tc cn bn ca ch ngha Mc - Lnin".
3. Thc cht v ngha ca cuc cch mng trong trit hc do Cc Mc v
Ph.ngghen thc hin
3.1. Thc cht
S ra i trit hc Mc to nn s bin i c ngha cch mng trong lch s trit hc
Mc.
Trit hc Mc to ra hnh thc pht trin cao ca ch ngha duy vt l ch ngha duy
vt bin chng v hnh thc pht trin cao ca php bin chng l php bin chng duy
vt. Trit hc Mc thc s khc phc c s tch ri th gii quan duy vt v php bin
chng trong lch s pht trin ca trit hc. C nhin, trong ch ngha duy vt trc Mc
cha ng khng t nhng lun im ring bit th hin tinh thn bin chng; song, do
s hn ch ca iu kin x hi v trnh pht trin ca khoa hc nn tnh siu hnh vn
l mt nhc im chung ca n. Do vy, quan im duy vt ca nhng hc thuyt
thng thiu trit . y l im yu ch ngha duy tm li dng tin hnh u tranh
chng li. Cn php bin chng li c pht trin trong ci v bc duy tm thn b tiu
biu trong trit hc ca Hghen.
Cho nn, ni dung ca php bin chng cha phn nh ng th gii hin thc. Cc Mc
v Ph.ngghen ci to ch ngha duy vt c, khc phc hn ch siu hnh; ci to php
bin chng, gii thot khi ci v duy tm. T khi qut xy dng mt hc thuyt trit
hc mi - ch ngha duy vt bin chng.
Trc trit hc Mc, c mt s hc thuyt trit hc bn n vn x hi; song, do hn
ch v th gii quan hoc phng php lun nn cc hc thuyt mi ch nghin cu
hoc lnh vc ny hoc lnh vc kia m cha nghin cu ton din mi mt ca x hi.
Do vy khng th no tm ra c quy lut pht trin chung ca x hi loi ngi. Cc
Mc v Ph.ngghen vn dng nhng l lun ca duy vt bin chng nghin cu
lnh vc x hi, tm ra cc quy lut pht trin chung ca x hi loi ngi v tin trnh
pht trin tt yu t nhin ca n. T xy dng, sng lp ra ch ngha duy vt lch s
vi tnh cch l b phn ca trit hc Mc. Ch ngha duy vt lch s l thnh tu v i
nht ca t tng khoa hc. l mt cuc cch mng thc s trong trit hc. T khi
ch ngha duy vt lch s ra i loi b c c s tn ti cui cng ca ch ngha duy
tm.
Nhng hc thuyt trit hc trc trit hc Mc thng mi dng li vic gii thch th
gii, cho nn h cha cp n vai tr ca hot ng thc tin i vi l lun, l lun
thng tch ri vi thc tin. Do vy, khng trnh khi tnh trng ri vo quan im duy
tm v x hi. Ngay c trong trit hc Phoibc tuy coi vn con ngi l trung tm
th nhng y ch mi l con ngi thun ty v mt sinh vt, cha phi con ngi vi
tnh cch l ch th hot ng ci to th gii. Cn trit hc Mc xc nh r: Nhim
v ca mnh khng ch dng li gii thch th gii m ch yu l tm ra cc phng

tin, cc bin php ci to th gii bng cch mng. Trit hc Mc thng ly hot
ng thc tin ci to x hi, ci to th gii ca con ngi l im xut pht v thng
qua qu trnh hot ng thc tin hon thin h thng l lun ca mnh. Nh vy, ln
u tin trong lch s trit hc, trit hc Mc to ra c s gn kt cht ch gia l
lun vi thc tin. L lun xut pht t thc tin, chu s quyt nh ca thc tin; khi ra
i, l lun nh hng hot ng thc tin. V th, so vi cc hc thuyt trit hc khc
th trit hc Mc lun lun c b sung v hon thin.
3.2. ngha ca cuc cch mng trong trit hc do Cc Mc v Ph.ngghen thc
hin
Nh s ra i ca trit hc Mc m vai tr x hi cng nh v tr ca trit hc trong h
thng tri thc khoa hc v i tng trit hc c thay i cn bn.
Khi ra i trit hc Mc tr thnh th gii quan khoa hc ca giai cp v sn, giai cp
v sn c c s l lun khoa hc nhn thc thc tin x hi; t nh ra c ng
li chin lc v ra nhng bin php u tranh ci bin x hi c hiu qu. S kt hp
gia l lun trit hc Mc vi phong tro v sn to nn bc chuyn bin v cht ca
phong tro t trnh t pht ln t gic. Trit hc Mc cn l v kh t tng u
tranh chng li h t tng t sn, ch ngha xt li, c hi v ch ngha gio iu, gp
phn quan trng to ra s thng nht ca phong tro u tranh ca giai cp v sn.
Trit hc Mc cng chm dt tham vng nhiu trit hc coi trit hc l "khoa hc
ca mi khoa hc" ng trn mi khoa hc, Cc Mc v Ph.ngghen xy dng l lun
trit hc ca mnh trn c s khi qut cc thnh tu ca khoa hc t nhin v khoa hc
x hi. n lt mnh, trit hc Mc ra i tr thnh th gii quan khoa hc v
phng php lun chung nh hng s pht trin ca cc khoa hc v phng php lun
chung nh hng s pht trin ca cc khoa hc. S pht trin ca khoa hc ngy cng
chng t s cn thit phi c t duy bin chng duy vt v ngc li, phi pht trin l
lun trit hc Mc da trn nhng thnh tu ca khoa hc hin i. Nh vy, trit hc
Mc phn nh r ranh gii gia trit hc vi cc khoa hc khc v thit lp c mi
quan h cht ch gia chng, cng nh xc nh r i tng nghin cu ca trit hc l
tm ra quy lut vn ng, pht trin chung nht ca t nhin, x hi v t duy.