Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)
DENZCLK
AKINTI SEYR
ANKARA 2007
NDEKLER
AIKLAMALAR ............................................................................................................... ii
GR ..................................................................................................................................1
RENME FAALYET- 1 ................................................................................................3
1. HAREKET VEKTRN ZMEK ..............................................................................3
1.1. Hareket Vektr........................................................................................................3
1.2. Hareket Vektrnn izimi.......................................................................................3
UYGULAMA FAALYETLER......................................................................................6
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................7
RENME FAALYET- 2 ................................................................................................9
2. AKINTIDAK GEMNN GD YNN VE SRATN BULMAK .........................9
2.1. Gemiyi Etkileyen Doal Yatay Kuvvetler ve Aknt Seyri .........................................9
2.2. Aknt eitleri........................................................................................................10
2.3. Akntnn Yn ve Sratini renmek.......................................................................10
2.4. Geminin Hakiki Hareket Vektr ............................................................................11
2.5. Hakiki Hareket Vektrnn izim ile Bulunmas ....................................................13
UYGULAMA FAALYETLER....................................................................................17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................19
RENME FAALYET- 3 ..............................................................................................22
3. AKINTININ YN VE SRATN BULMAK ...............................................................22
3.1. Aknt Hareket Vektr ...........................................................................................22
3.2. Aknt Hareket Vektrnn izim ile Bulunmas.....................................................23
UYGULAMA FAALYETLER....................................................................................25
LME VE DEERLENDRME .................................................................................26
RENME FAALYET- 4 ..............................................................................................29
4. AKINTIYA KARI NLEME HATTININ DEERN BULMAK...............................29
4.1. nleme As ..........................................................................................................29
4.2. nleme Hattnn Bulunmas ....................................................................................30
UYGULAMA FAALYETLER....................................................................................33
LME VE DEERLENDRME .................................................................................35
RENME FAALYET- 5 ..............................................................................................38
5. AKINTI LE ROTADAN DEN GEMY ROTAYA ALMAK ..................................38
5.1. Rotadan Dme.......................................................................................................38
5.2. Aknt ile Rotadan Den Geminin Rotaya Alnmas ...............................................38
UYGULAMA FAALYETLER....................................................................................42
LME VE DEERLENDRME .................................................................................43
MODL DEERLENDRME...........................................................................................45
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................47
NERLEN KAYNAKLAR ..............................................................................................48
KAYNAKA ....................................................................................................................49
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
840UH0097
Denizcilik
DAL/MESLEK
MODLN ADI
Aknt Seyri
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
MODLN AMACI
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME
ii
GR
GR
Sevgili renci,
Bir kaptan gemisine seyir yaptrrken, dikkatini gemisinden ve evresinden hibir
zaman uzak tutmaz. Daimi olarak gemiyi ve evreyi ve bunlarn durumunu gsteren gsterge
ve cihazlar takip eder. Olas tehlikelere kar ve onlarn en ksa zamanda fark edilmesine
ynelik tedbiri alr. Bir tehlike doduunda da en ksa zamanda duruma mdahale ederek bir
zararn olumasn engeller.
Denizdeki akntlar gemilerin zarar grmesine sebep olabilecek nedenlerden bir
tanesidir. Bilinen yntemler ile bir noktadan bir noktaya ulamaya alan bir gemi tedbir
alnmam bir durumda aknt ierisine girerse yolundan karak bir baka gemiye veya
unsura arpabilir veya karaya oturabilir veya en azndan seyir sresini uzatarak yakt ve
zaman kaybna sebep olabilir. Ancak tedbir alnmsa tm bu zararlar engellenebilir.
Bu modl size geminizin bilinen bir aknt etkisi ile rotasndan kmasn nasl
engelleyeceinizi ve bilinmeyen bir aknt iinde de nasl tedbir alacanz gstermektedir.
RENME FAALYET- 1
AMA
RENME FAALYET- 1
ARATIRMA
Seyir haritas zerinde belirli bir noktadan balayan bir vektrn izilmesinde;
(ekil-2)de haritann leine gre 15:60 orantl vektr kullanm uygun grlmtr.
Gemi srati 12 kts olduundan 15 dakikalk vektr uzunluu da hesap edilerek 3 nm olarak
belirlenmitir.
UYGULAMA FAALYETLER
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A- Objektif Testler (lme Sorular)
Aadaki ifadelerin doru veya yanl olduunu belirterek, renme faaliyetinde
kazanm olduunuz bilgileri lnz.
lme Sorular
Doru
1.
2.
3.
4.
Yanl
Deerlendirme
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz, cevaplarnz doru
ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne
dnerek konuyu tekrar ediniz.
B. Uygulamal Test
Seyir laboratuarna veya bir gemiye giderek, sorumlu retmene veya gemi kaptanna
almalarnz hakknda bilgi veriniz. Ondan izin alarak 1/100000 leinde bir harita temin
ediniz. Bu harita zerinde denize gelecek ekilde bir vektr balang noktas belirleyiniz.
Bu noktadan 2250 rotasna saatte 16 kts sratle giden bir geminin hareket vektrn
yukardaki renim faaliyetinde rendiiniz gibi iziniz.
Yaptnz uygulamay aadaki deerlendirme leine gre deerlendirin.
Deerlendirme Kriteri
Evet
Hayr
Deerlendirme
Yaplan deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn
tamam Evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
RENME FAALYET- 2
AMA
RENME FAALYET- 2
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda, geminin bilinen bir akntya girmesi
halinde aknt etkisi ile hangi yne ve sratte ilerleyeceini bulabileceksiniz.
ARATIRMA
Geometride;
Demirdeki bir geminin yatay kuvvetler nedeniyle demir zerinde hareket ile farkl yere doru
dnmesi.
Oinografik akntlar,
Bu akntlar genelde ynleri ayn kalmakla birlikte, mevsimsel olarak
iddetlerini azaltr veya artrrlar. Oinografik akntlarn nedenleri;
Akarsu akntlar,
Met-cezir akntlar,
Rzgr akntlar,
10
11
(ekil-4)de gsterilen 500 vektrnn saatte 12 kts srat ile ilerleyen A gemisine ait
olduunu dnelim. Deerler gemi pusulasndan ve paraketesinden okunabilir. (ekil-5)da
2000 ynne gsterilen vektrnde 6 kts kuvvetindeki B akntsna ait olduunu
dnelim. (ekil-6)de ise A gemisi B akntsnn etkisi altna girerse nasl bir hareket
gsterecek yani hakiki hareket vektr ne olacaktr bu bulunmaya allmtr. Bu ama ile
vektrler ayn koordinat sistemine tanm burada bileke C vektr yani geminin hakiki
hareket vektr izimle oluturulmutur.
12
Rota hatt zerinde bir yer vektr balang noktas olarak iaretlenir. (Bunun
nedeni d etkenler olmakszn geminin rota hatt zerinde ilerledii yani rota
hatt ile pruva hattnn ayn olduu n grlmektedir. Vektr balangc iin
seilecek noktay almada kolaylk asnda son mevkiimizden biraz daha
geride bir yerde alabiliriz veya haritann her hangi bir baka tarafnda rota
hattmza uygun bir izgi izerek onun zerinde de yapabiliriz.) (ekil-7de
Rota hatt rnek olarak 700 alnmtr.)
13
Pergelin bir ayan vektr balang noktasna konarak geminin gidi ynnde
rota hatt kestirilir. (ekil-8)(Vektr uzunluu rnek olarak belirlenmitir)
Kestirilen yere ok iareti ve orantl ise orantsn yazlr. (Burada oluan vektr
geminin hareket vektrdr. Eer herhangi bir yatay kuvvet gemiyi
etkilemeseydi gemi bu ynde bu sratte yoluna devam edecekti. Vektr oran
ekil-9da rnek olarak 30:60 olarak alnmtr.)
Bilinen akntnn ynne gre paralel cetvel pusula glnn zerine yerletirilir.
(Akntnn yn ve bykln haritadan veya yaynlardan renebiliriz. Harita
zerinde izim ile gsterilen akntlardan yararlanrken geminin etkileneceimiz
yerdeki aknt vektr izgilerinin yn ve yanlarnda yazlan byklkleri
kullanlr.)
Geminin hareket vektrnn ucundan akntnn akt yne doru bir izgi
izilir.
Akntnn srati vektr oran ile arplarak aknt vektrnn uzunluu hesap
edilir.
14
Geminin hareket vektrnn ucundan izilen aknt hatt pergel akl kadar
yerden iaretlenir.
izim ile bulunan geminin hakiki hareket vektrnn zerine paralel cetvel
yerletirilir.
15
Paralel cetvel pusula glne kaydrarak geminin aknt etkisi ile hangi yne
gittii bulunur.
Pergel geminin hakiki hareket vektr uzunluu kadar alr.
Pergel ile alan akl haritann enlem leinden llr.
Vektrler orantl ise llen vektr uzunluunu bu orana blerek geminin aknt
etkisi ile oluan hakiki srati bulunur.
16
UYGULAMAFAALYETLER
FAALYETLER
UYGULAMA
lem Basamaklar
neriler
17
18
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A- Objektif Testler (lme Sorular)
Aadaki ifadelerin doru veya yanl olduunu belirterek, renme faaliyetinde
kazanm olduunuz bilgileri lnz.
lme Sorular
Doru
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Yanl
Deerlendirme
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz. Cevaplarnz doru
ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne
dnerek konuyu tekrar ediniz.
19
B.Uygulamal Test
Seyir laboratuarna veya bir gemiye giderek, sorumlu retmene veya gemi kaptanna
almalarnz hakknda bilgi veriniz. Ondan izin alarak 1/100000 leinde bir harita temin
ediniz. Bu harita zerinde denize gelecek ekilde 2250 rotasna bir rota hatt iziniz. Bu hat
zerinde 16 kts sratle giden bir geminin 1800 ye 4 kts sratinde bir aknt ierisine girmesi
halinde oluacak hakiki hareket vektrn yukardaki renim faaliyetinde rendiiniz gibi
iziniz ve yeni srati ile gidi ynn bulunuz.
Yaptnz uygulamay aadaki deerlendirme leine gre deerlendirin.
Deerlendirme Kriteri
1/100000 leinde bir seyir haritasnda deniz zerinde her hangi
bir 2250 rota hatt izdiniz mi?
Vektr balang noktasn rota hatt zerinde uygun bir yerde
iaretlediniz mi?
Harita leine gre vektr orann 30:60 olarak belirlediniz mi?
Gemi hareket vektrnn uzunluunu gemi sratini vektr oran ile
arparak 8 nm olarak hesap ettiniz mi?
Pergelinizi 8 nm kadar atnz m?
Pergelin bir ayan vektr balang noktasna koyarak geminin
gidi ynnde rota hattn kestirdiniz mi?
Kestirilen yere ok ba iaretini koyarak gemi hareket vektrn
oluturdunuz mu?
Gemi hareket vektrnn ba tarafna 30:60 orann yazdnz m?
Paralel cetvelinizi pusula glnn zerinde 1800 aknt ynnde
yerletirdiniz mi?
Paralel cetveli geminin hareket vektrnn ucuna kadar
kaydrdnz m?
Geminin hareket vektrnn ucundan akntnn akt yne doru
bir izgi izdiniz mi?
Akntnn vektr uzunluunu 2 nm olarak hesap ettiniz mi?
Pergeli enlem cetvelinden 2 nm kadar atnz m?
Pergelin bir ayan geminin hareket vektrnn u ksmna
yerletirdiniz mi?
20
Evet
Hayr
Deerlendirme
Yaplan deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn
tamam Evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
21
RENME FAALYET- 3
AMA
RENME FAALYET- 3
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda seyir halinde iinde bulunulan bilinmeyen
bir akntnn ynn ve sratini bulabileceksiniz.
ARATIRMA
Aknt geninin matematik zmleri nasl olur aratrnz. Edindiiniz bilgileri kayt
altna alarak retmeniniz ve/veya arkadalarnzla paylanz.
22
Bu ama ile yine aknt genini olutururuz. Rota ve makine devir sratimizi
deitirmeden konulacak iki mevkii birletiren oranl vektr bizim hakiki hareket
vektrmzdr. Gemimizin aknt ncesi hareket vektrn zaten biliyorduk. Bu iki vektr
aknt geninde yerlerine koyarsak bilinmeyen dier kenar yani aknt vektrn de
bulabiliriz.
23
Gemi orantl hareket vektr ile gemi orantl hakiki hareket vektrlerinin ular
birletirilir.
Birletirme izgisinin gemi hakiki hareket vektr tarafna bir ok ba iaret
konur.
Oluturulan orantl aknt vektrnn yanna oran yazlr.
Paralel cetvel aknt hareket vektrnn zerine yerletirilir.
Paralel cetvel haritann pusula gln kaydrlr.
Pusula gl zerinden akntnn geldii yne doru deeri okunur.
Pergel orantl aknt vektr kadar alr.
Pergel akl haritann enlem leinden llr.
llen deer vektr oranna blnerek akntnn srati bulunur.
24
UYGULAMA FAALYETLER
UYGULAMA FAALYETLER
lem Basamaklar
Akntya girildii deer yargsnn
olutuu anki gemi mevkiini seyir
haritasna koyunuz.
Yargnn doruluunun snanmas iin
rota ve makine devir srati
deitirilmeksizin makul bir sre
bekleyiniz.
Makul bekleme sresinin sonunda ikinci
mevkii koyunuz.
Konan iki mevkii birletirerek ikinci
mevki tarafndaki ucuna bir ok ba
iareti koyunuz.
Oluturulan orantl gemi hakiki hareket
vektrnn bana orann yaznz.
Geminin aknt etkisindeki ilk
mevkiinden rota hattn iziniz.
Geminin ilk mevkiinden rota hatt
zerinde geminin orantl hareket
vektrn iziniz.
Gemi orantl hareket vektr ile gemi
orantl hakiki hareket vektrlerinin
ularn birletiriniz.
Birletirme izgisinin gemi hakiki
hareket vektr tarafna bir ok ba iareti
koyunuz.
Oluturulan orantl aknt vektrnn
yanna orann yaznz.
Paralel cetveli aknt hareket vektrnn
zerine yerletiriniz.
Paralel cetveli haritann pusula glne
kaydrnz.
Pusula gl zerinden akntnn geldii
yne doru deeri okuyunuz.
Pergeli orantl aknt vektr uzunluu
kadar anz.
Pergel akln haritann enlem
leinden lnz.
llen deeri vektr orana blerek
akntnn sratini bulunuz.
neriler
Aknt
yargsnn
snanmas
iin
beklenecek sre tespit iin gereken ve
yeterli olan en ksa sre olacak, kesinlikle
gemi riske edilmeyecektir.
Geminin ilk mevkiinden rota hatt
zerinde orantl hareket vektrnn
izilmesini nceki renme faaliyetinde
renmitik.
25
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A. Objektif Testler (lme Sorular)
Aadaki ifadelerin doru veya yanl olduunu belirterek, renme faaliyetinde
kazanm olduunuz bilgileri lnz.
lme Sorular
Doru
1.
2.
Yanl
Deerlendirme
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz. Cevaplarnz doru
ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne
dnerek konuyu tekrar ediniz.
26
B. Uygulamal Test
Seyir laboratuarna veya bir gemiye giderek, sorumlu retmene veya gemi kaptanna
almalarnz hakknda bilgi veriniz. Ondan izin alarak 1/100000 leinde bir harita temin
ediniz. Bu harita zerinde denize gelecek ekilde uygun bir yere bir mevki iareti koyunuz.
Mizansen gerei bu nokta sizin 2250 rotasna saatte 16 kts srat ile ilerlerken aknt etkisi ile
saat 1500 da rotadan ktnz noktadr. Durum deerlendirmesi sonras saat 1515 de
koyduunuz ikinci mevki ilk mevkiden 2500 istikametine 3 nm mesafededir. inde
bulunduunuz akntnn vektr yukardaki renim faaliyetinde rendiiniz gibi iziniz ve
srati ile ynn bulunuz.
Yaptnz uygulamay aadaki deerlendirme leine gre deerlendirin.
Deerlendirme Kriteri
Akntya girildii deer yargsnn olutuu saat 1500 anki gemi
mevkiini seyir haritasna koydunuz mu?
lk mevkiden 2500 ynne 3 nm mesafeye geminin saat 1515 deki
ikinci mevkiini koydunuz mu?
Konan iki mevkii birletirilerek ikinci mevki tarafndaki ucuna bir
ok ba iareti koydunuz mu?
Oluturulan orantl gemi hakiki hareket vektrnn bana 15:60
orann yazdnz m?
Geminin aknt etkisinde konan ilk mevkiinden 2250 ye rota hattn
izdiniz mi?
Geminin 16 kts sratini 15:60 vektr oran ile arparak geminin
orantl hareket vektr uzunluunu 4 nm olarak buldunuz mu?
Pergeli haritann enlem cetvelinden 4 nm uzunluu kadar atnz
m?
Pergelin bir ayan ilk mevki noktasna koydunuz mu?
Pergelin dier ucu ile 2250 rota hattn gidi ynnde kestirdiniz
mi?
Kesim noktasna bir ok ba iareti koydunuz mu?
Oluturulan gemi orantl hareket vektrnn yanna 15:60 orann
yazdnz m?
Gemi orantl hareket vektr ile gemi orantl hakiki hareket
vektrlerinin ularn birletirdiniz mi?
Birletirme izgisinin gemi hakiki hareket vektr tarafna bir ok
ba iaret koydunuz mu?
27
Evet
Hayr
Deerlendirme
Yaplan deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn
tamam Evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
28
RENME FAALYET- 4
AMA
RENME FAALYET- 4
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda, geminiz ile bilinen bir akntya girmeden
verdiiniz nleme ile geminizi aknt ierisinde rotadan drmeden seyir
yaptrabileceksiniz.
ARATIRMA
29
Burada etken kuvveti karlamak amac ile kuvvetin geldii tarafa doru deitirilen
pruva hattna nleme hatt, nleme hatt ile rota hatt arasndaki aya nleme as, (veya
karlama as) yaplan ileme de nleme vermek (veya karlamak) denir.
Akntnn bir noktada birden balayp, ayn yn ve sratte devam edip bak gibi
kesilmeyecei bilinmeli, akntya girerken ve karken kontroll olup nleme
kademeli verilip kademeli kaldrlmaldr.
Aknt geni iin balang noktas belirlenir. (Bu ilem bir hesaplama
olduundan rota hattmz zerinde gerilerde kalan bir yer veya harita zerinde
bir baka bo alanda rota hatt deerinde izilen bir izgi zerinde bir yer bu i
iin belirlenebilir)
Gemi ve aknt sratleri ile hesaplama alanna gre uygun vektr oran seilir.
Akntnn srati belirlenen oran ile arplarak izilecek aknt vektrnn boyu
hesaplanr.
Pergelin dier ucu ile aknt vektrnn tersi ynde izilmi olan izgi kestirilir.
Snrlar belirlenen bu izginin rota hatt zerine gelen ucuna bir ok iareti
konularak aknt vektr oluturulur.
30
Pergel gemi orantl hareket vektr boyu kadar enlem cetvelinden alr.
Gemi akntya girerken pruvasn hesaplanan nleme hatt deerine evirdiinde aknt
etkisi ile rota zerinde kalmaya devam edecektir. Yani gemi akntya kar nleme vermi
olacaktr. Bu ilemi aadaki problem zerinde zmleyelim.
rnek: A gemisi 2700 rotasna saatte 12 kts srat ile ilerlemektedir. leride bir
akarsuyun denize dkld yerden geecektir. Haritada gei yapaca yerdeki akntnn
yn bir ok ile gstermi yanna da sratini yazmtr. Geminin aknt etkisi ile rotasndan
kmamas iin akntnn etkin olduu yerde pruvasn hangi nleme hattna evirmesi
gerekmektedir?
31
(ekil-16)de gsterildii gibi aknt sahasna girilmeden gerilerde bir nokta aknt
geni balang noktas (a) olarak seilmitir. Paralel cetvel ok eklinde gsterilen akntnn
zerine konmu, gen balang noktasna kaydrlmtr. Bu noktadan akntnn geldii
ynde bir izgi izilmitir. Haritann lei ve alma alanna gre vektr oran 30:60 olarak
belirlenmitir. Akntnn srati bu oran ile arplarak kan 3 nm mesafe haritann enlem
leinden pergel ile alm ve pergelin bir aya a noktasna konularak bu noktadan
akntnn geldii ynde izilen doru b noktasnda kestirilmitir. Burada b noktasndan
a noktasna oluan orantl vektr aknt vektrdr. Geminin srati vektr oran ile
arplm, bulunan 6 nm kadar mesafe pergel ile haritann enlem leinden alm ve b
noktasndan rota hatt c noktasnda kestirilmitir. Burada oluan c-b vektr de geminin
orantl hareket vektrdr. genin c-a kenar da geminin hakiki hareket vektrdr.
Gemi hareket vektrnn paralel cetvel yardm ile pusula gl zerinden llen 2930
deeri geminin aknt kar kullanaca nleme hatt deeridir. Rota hatt deeri ile nleme
hatt deeri arasnda kalan 230 verilecek nleme asdr.
32
UYGULAMA FAALYETLER
UYGULAMA FAALYETLER
lem Basamaklar
neriler
Aknt geni iin bir balang noktas
belirleyiniz.
Balang noktasndan akntnn geldii
yne doru bir izgi iziniz.
Hesaplama alanna gre uygun vektr
orann seiniz.
Aknt sratini belirlenen oran ile
arparak
izilecek
orantl
aknt
vektrnn boyunu hesaplaynz.
Pergeli orantl aknt vektrnn boyu
kadar enlem cetvelinden anz.
Pergelin bir ayan rota hattndaki aknt
geni balang noktasna koyunuz.
Pergelin dier ucu ile akntnn geldii
yne doru izilmi olan izgiyi
lem bir hesaplama olduundan rota
kestiriniz.
hattmz zerinde gerilerde kalan bir yer
Snrlar belirlenen bu izginin rota hatt
veya harita zerinde bir baka bo
zerine gelen ucuna bir ok iareti
alanda rota hatt deerinde izilen bir
koyarak aknt vektrn oluturunuz.
izgi zerinde bir yer aknt geni
Aknt vektr orantl ise ba tarafna
balang noktas olarak belirlenebilir.
orann yaznz.
Pruva hatt deeri ile rota hatt deeri
Geminin d etkenler olmadan yapm
arasnda kalan a verilecek nleme
olduu srati belirlenen oran ile arparak,
asdr.
gemi orantl hareket vektrnn boyunu
stenirse geminin hakiki hareket vektr
hesaplaynz.
uzunluu llerek vektr oranna
Pergeli gemi orantl vektr boyu kadar
blnr ve geminin aknt ierisinde
enlem cetvelinden anz.
sratinin ne olaca bulunabilir.
Pergelin bir ayan, orantl aknt
vektrnn balang noktasna koyunuz.
Pergelin dier ucu ile geminin rota hattn
kestiriniz.
Kesim noktas ile orantl aknt
vektrnn
balang
noktasn
birletiriniz.
Snrlar belirli bu izginin, aknt vektr
tarafna bir ok ba iareti koyarak gemi
orantl hareket vektrn oluturunuz.
Gemi hareket vektrnn ba tarafna
orann yaznz.
Paralel cetveli gemi hareket vektrnn
zerine yerletiriniz.
Paralel cetveli pozisyonunu bozmadan
33
34
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A. Objektif Testler (lme Sorular)
Aadaki ifadelerin doru veya yanl olduunu belirterek, renme faaliyetinde
kazanm olduunuz bilgileri lnz.
lme Sorular
Doru
1.
2.
Yanl
Deerlendirme
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz, cevaplarnz doru
ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne
dnerek konuyu tekrar ediniz.
35
B. Uygulamal Test
Seyir laboratuarna veya bir gemiye giderek, sorumlu retmene veya gemi kaptanna
almalarnz hakknda bilgi veriniz. Ondan izin alarak 1/100000 leinde bir harita temin
ediniz. Bu harita zerinde denize gelecek ekilde uygun bir yere bir mevki iareti koyunuz.
Mizansen gerei bu nokta sizin 2250 rotasna saatte 16 kts srat ile ilerlerken aknt etkisine
girmeden nceki bir mevkiinizdir. Biraz sonra seyir yaynlarnda belirtilen 0000 ynne7.2
kts sratindeki bir aknt ierisine girilecektir. Yukardaki renim faaliyetinde rendiiniz
gibi akntya girmeden nce gerekli hesaplamay yaparak vermeniz gereken nleme asn
bulunuz.
Yaptnz uygulamay aadaki deerlendirme leine gre deerlendirin.
Deerlendirme Kriteri
Aknt geni iin bir balang noktas belirlediniz mi?
Hesaplama alanna ve sratlere gre 15:60 orann uygun vektr
oran olarak setiniz mi?
Balang noktasndan akntnn geldii 1800 ye doru bir izgi
izdiniz mi?
Aknt sratini 15:60 oran ile arplarak izilecek orantl aknt
vektrnn boyunu 1.8 nm olarak hesapladnz m?
Pergeli 1.8 nm kadar enlem cetvelinden atnz m?
Pergelin bir ayan aknt geni balang noktasna koydunuz
mu?
Pergelin dier ucu ile akntnn geldii yne doru izilmi olan
izgiyi kestirdiniz mi?
Snrlar belirlenen bu izginin rota hatt zerine gelen ucuna bir ok
ba iareti koyarak aknt vektrn oluturdunuz mu?
Aknt vektrnn ba tarafna 15:60 orann yazdnz m?
Geminin 16 kts sratini 15:60 oran ile arparak, gemi orantl
hareket vektrnn boyunu 4 nm olarak hesapladnz m?
Pergeli 4 nm kadar enlem cetvelinden atnz m?
Pergelin bir ayan, orantl aknt vektrnn balang noktasna
koydunuz mu?
Pergelin dier ucu ile geminin rota hattn kestirdiniz mi?
36
Evet
Hayr
Deerlendirme
Yaplan deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn
tamam Evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
37
RENME FAALYET- 5
AMA
RENME FAALYET- 5
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda, aknt ile rotadan den geminizi tekrar
rotasna alarak akntya kar nleme verebileceksiniz.
ARATIRMA
Limana giderek zellikle kk tonajl gemilerin veya balk gemilerinin kaptanlar
ile grnz. Grmelerinizde denizlerdeki akntlarn gz ile fark edilip edilemeyeceini,
edilebiliyorsa yn ve srat tahmini yaplp yaplamayacan aratrnz.
Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak retmeniniz ve/veya arkadalarnzla
paylanz.
38
Burada nemli olan husus akntya girildii yargsna varldktan sonra gecikmeden
gerekli hesabn yaplarak nlemenin verilmesidir.
Aadaki rnekte bu ilemi daha kolay anlayabiliriz.
Gemi 2700 rotasna saatte 12 kts srat ile ilerlemektedir. Saat 0000da konan mevkide
geminin rotadan dt grlmtr. Yaplan deerlendirmede dme nedeni aknt olarak
belirlenmi, durumun msait olmas nedeni ile yargnn snanmas iin yarm saat beklenerek
saat 0030da bir mevki daha konulmutur. Bu noktada mevkilerin durumuna ve dier
hususlara baklarak geminin aknt ierisinde olduu deerlendirmesi yaplmtr. (ekil-17)
39
Geminin rota hatt, aknt etkisinde rotadan dt ilk mevkie tanm, (ekil18)
Geminin srati, 30:60 vektr oran ile arplarak geminin orantl hareket vektr
uzunluu 6 nm olarak bulunmu,
Pergelin dier ucu ile rota hatt gidi ynnde kestirilerek geminin hareket
vektr oluturulmu,
Gemi orantl hareket vektr ile gemi orantl hakiki hareket vektrlerinin ular
birletirilerek gemiyi rotasndan dren aknt vektr bulunmutur.
Daha sonra orijinal rota zerinde geminin aknt etkisinden kaca nokta tespit
edilmi, bu nokta geminin ikinci mevki ile birletirilerek 2760 rotaya giri hatt belirlenmitir.
40
Son olarak yaplacak ilem ise gemiyi yeni izilen rotaya giri hatt zerinde
drmeden rotaya sokmaktr. Bunu iin geminin ikinci mevkiinden rotaya girii iin
gereken nleme rotas bulunacaktr. Rotaya giri hatt geli ynne doru uzatlarak zerinde
aknt geni iin balang noktas belirlenmitir.
Pergel gemi hareket vektr uzunluu (6 nm) kadar haritann enlem cetvelinden
almtr.
Pergelin bir aya aknt vektrnn balang noktasna konmu ve dier ucu ile
rotaya giri hattnn geli tarafnda kestirilerek geminin nleme hatt
oluturulmutur.
Gemi yapt bu hesap ile ikinci mevkide pruva hattn 2880 yapar. Ancak gemi aknt
etkisi ile gerekte 2760 ye yani dorudan rotaya giri noktasna gider. Bylece rotaya
girdiinde ayn zamanda akntdan da km olur ve o noktada gemisinin pruva hattn tekrar
orjinal rotas ile ayn yani 2700 yaparak yoluna devam eder.
41
UYGULAMA FAALYETLER
UYGULAMA FAALYETLER
lem Basamaklar
neriler
Geminin aknt etkisi altnda tespit edilen Rotaya giri iin tespit edilen noktaya
ikinci mevki ile rotaya giri noktasn
dorudan gidi bir gvenlik sorunu
birletirerek rotaya giri hattn iziniz.
yaratacaksa daha geride bir yer
belirlenebilir.
Geminin ikinci mevkiinden, rotaya giri
noktasna nleme hatt deerini tespit
ediniz.
42
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A- Objektif Testler (lme Sorular)
Aadaki ifadelerin doru veya yanl olduunu belirterek, renme faaliyetinde
kazanm olduunuz bilgileri lnz.
lme Sorular
Doru
1.
2.
Yanl
Deerlendirme
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz, cevaplarnz doru
ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne
dnerek konuyu tekrar ediniz.
43
B.Uygulamal Test
Seyir laboratuvarna veya bir gemiye giderek, sorumlu retmene veya gemi
kaptanna almalarnz hakknda bilgi veriniz. Ondan izin alarak 1/100000 leinde bir
harita temin ediniz. Mizansen gerei siz pruvanz istikametindeki bir hedefe 2250 rotas ile
saatte 16 kts srat ile ilerlerken bu hedefe 10 nm kala saat 1500 da tespit ettiiniz bir noktada
vektrn bilmediiniz bir aknt ierisinde girdiniz ve derhal mevkiinizi harita zerine
koydunuz. Bu noktay haritada uygun her hangi bir yere koyunuz. Durum deerlendirmesi
sonras saat 1515 de koyduunuz ikinci mevki ise ilk mevkiden hakiki 2500 istikametinde 3
nm mesafededir. Geminizi dorudan bulunduu ikinci mevkiden var noktasna nleme
hattnda gtrmek istiyorsunuz. Yukardaki renim faaliyetinde rendiiniz gibi size var
noktasna ulatracak nleme hatt deerini bulunuz.
Yaptnz uygulamay aadaki deerlendirme leine gre deerlendirin.
Deerlendirme Kriteri
Evet
Hayr
Deerlendirme
Yaplan deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn
tamam Evet ise modl deerlendirmeye geiniz.
44
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
A. Objektif Testler
Aadaki ifadelerin doru veya yanl olduunu belirterek, modlde kazanm
olduunuz bilgileri lnz.
lme Sorular
Doru
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Yanl
Deerlendirme
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz, yanl cevap
verdikleriniz iin modln ilgili faaliyetine dnerek konuyu tekrar ediniz. Cevaplarnz
doru ise performans testine geiniz.
45
Evet
Hayr
Deerlendirme
Yaplan deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir kere daha gzden
geiriniz. Hayr olarak cevap verdiiniz sorularda modln ilgili faaliyetine dnerek konuyu
tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam Evet ise bir sonraki modle gemek iin ilgili kiiler ile
iletiim kurunuz.
46
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
renme Faaliyeti-1 Cevap Anahtar
1
Y
2
Y
3
D
4
D
2
D
3
Y
4
D
5
Y
6
D
7
D
5
Y
6
Y
2
Y
2
D
2
Y
2
Y
3
D
4
D
47
8
D
NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR
48
KAYNAKA
KAYNAKA
49