TABEL NILAI NUTRISI BAHAN PAKAN

DAFTAR SUSUNAN ZAT-ZAT MAKANAN (DARI BAHAN KERING)

(Kanisius, 1979)

No

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.

Nama Bahan
Hijauan
Rumput gajah
Silase rumput gajah
Rumput lapangan
Rumput Brach
brizantha
Rumput Brach
decumbens
Digitaria decumbens
Setaria sphacelata
Andropogon nodosis
Rumput benggala
Stylosanthes
Centrosema
Des. Nusitatum
Rumput kumpai
Rumput sungai
Alang-alang
campuran
Rumput kering
Rumput kering +
jerami
Molases grass
Daun petai cina
Tp. Daun petai cina
Daun turi*
Jerami padi
Daun singkong*
Batang singkong
Batang dan daun
singkong
Daun gandum merah
Daun gandum putih
Batang gandum

B.K.
(%)

PrK.
(%)

Abu
(%)

BETN
(%)

Ca
(%)

P
(%)

18,98 10,19 34,15

*
6,20 44,74
35,41 6,69 34,19

1,64 11,73
2,65 11,54
1,78 9,70

42,29
34,87
47,64

18,21 11,01 34,12

1,18 10,12

43,57

16,98 11,42 27,00

2,14 10,78

48,66 0,29

0,60

15,82
13,95
*
*
18,80
19,27
13,19
31,04
*

1,76 9,34
1,99 9,60
0,68 5,12
3,81 13,08
1,59 7,06
1,20 8,22
3,06 10,14
2,18 6,93
1,48 9,32

38,22
40,79
51,27 0,63
37,34
38,28
35,43
36,50
45,73
41,89

12,72
12,67
3,54
18,37
16,62
19,61
18,53
11,49
9,05

S.K.
(%)

37,97
34,95
39,39
27,40
36,45
35,54
31,77
33,67
38,26

Lemak
(%)

17,14

8,36 37,74

1,80

6,58

45,52

8,49 31,09

1,41

9,10

49,91

5,80 31,55

1,20 16,53

44,92

17,18 8,68 33,94

*
30,58 11,94
*
48,07 11,95
*
23,48 9,38
*
3,93 32,99
20,35 8,95 30,92
13,40 1,75 23,49

2,11
3,50
6,13
3,51
0,87
1,46
1,32

43,87 0,88
46,01
24,53
53,53
39,77
47,93 0,67
63,01

23,31

3,98 33,29

1,59 49,79

11,35

30,57
29,49
13,83

5,83 30,82
6,16 29,87
0,84 34,66

2,59
2,89
0,62

51,25
52,03
60,21

11,40
7,79
9,32
10,10
22,44
10,74
10,43

9,51
9,05
3,67

0,17

0,72

0,36

putih
Batang gandum
29.
16,72
merah
30. Daun tebu*
27,92
31. Daun + batang tebu
15,34
32. Batang sagu
37,28
33. Galih sagu
*
34. Serat galih
*
35. Murbei
*
Kepompong ulat
36.
*
sutera
37. Sintrong
*
38. Kecubung
8,61
39. Tangki Tanda
32,02
*Bahan diterima dalam bentuk kering

0,92 34,56

1,04

6,93

56,55

5,65
5,75
0,84
0,41
0,99
18,25

35,82
49,23
5,19
7,33
14,47
15,78

1,44 67,77
1,53 11,25
0,28 7,63
0,25 7,20
0,33 7,00
4,83 14,24

49,32
40,54
86,06
84,81
77,21
46,90

60,11

5,72

19,20 10,41

4,56

18,25 15,78
31,55 12,16
9,35 38,16

4,83 14,24
4,89 14,58
1,44 4,77

46,90
36,82
46,28

No

Nama Bahan

B.K.
(%)

PrK.
(%)

S.K.
(%)

Lema
k
(%)

Abu
(%)

7,68

3,78

2,72

1,65

9,64

0,82

3,69

1,58

10,9
2

0,78

3,13

1,64

9,91

2,45

4,64

4,06

1,55

10,4
4

0,36

1,03

9,36

1,31

1,62

1,82

7,85

10,9
7

1,05

6,47

9,12

1,57

24,96

1,97

9,78

1,18

24,75

4,12

12,9
9
15,8
8
38,6
5
30,6
5
39,8
1
37,8
6
35,6
4
31,7
1
46,2
7
20,5
6
27,3
7
24,3
4
25,3
1

13,8
2

9,00

10,8
8

8,54

9,11

9,75

7,59

14,42

9,04

8,14

13,65

6,83

6,47

16,23

5,37

21,39

6,35

12,27

8,78

6,78

12,52

6,86

8,62

14,98

8,20

2,21

6,48

7,97

3,88

1,48

3,71

5,79

1,54

8,26

6,40

0,70

4,91

BET
N
(%)

Ca
(%)

P
(%)

Penguat
1. Jagung kuning
Jagung putih
Jagung ayakan
Tepung jagung
2. Onggok
3. Beras merah
Gabah
Menir
Menir dan gabah
Dedak kasar
Dedak halus
4. Kacang kedelai (merah)
Kacang kedelai
disanggrai
Kacang kedelai dikukus
Kadang kedelai (hijau)
Kacang kedelai (hitam)
Tepung kacang kedelai
Bungkil kacang kedelai
Hasil ikutan pengolahan
kedelai
5. Kacang hijau
Kacang hijau sanggrai
Tepung kacang hijau

87,0
8
88,7
9
88,3
1
87,2
7
85,6
9
82,2
9
88,7
5
88,9
5
87,0
5
85,6
5
89,6
1
91,3
4
92,5
5
93,1
6
90,0
5
91,5
9
89,5
0
88,6
1
90,9
4
87,7
9
88,7
3
84,8
7

11,1
8
11,2
3

84,1
7
84,2
7
83,5
3
78,9
4
86,6
2
85,8
9
73,6
6
62,3
8
60,1
7
54,3
1
56,7
2
30,3
0
40,7
3
26,3
1
24,1
5
36,9
6
42,1
3
21,9
3
62,7
8
63,5
6
60,0
7
62,6
8

1,10 0,41
1,00 0,44
0,63 0,83

0,55 0,59

1,06 0,78

6. Kacang merah
Tepung kacang merah
7. Kacang Tolo
8. Jawawut
9. Bungkil kacang tanah
10. Bungkil kelapa
Bungkll kelapa gebleg
Bungkil kelapa keripik
Bungkil kelapa sawit
Ampas kelapa
11. Bungkil kacang pure
12. Biji lamtoro
Tepung biji lamtoro
Tepung biji lamtoro
sanggrai
13. Gandum putih
Gandum merah
Tepung terigu
Dedak terigu halus
Dedak terigu kasar
14. Tetes
15. Sorghum
16. Bulgur
17. Ampas Bir
18. Ampas tahu
19. Urea (N)

86,2
9
85,4
9
88,8
8
91,6
3
88,8
4
90,6
9
89,6
6
91,3
4
92,9
4
91,0
5
90,4
6
94,9
3
90,0
8
87,6
2
89,9
8
88,0
8
88,2
0
87,3
9
89,2
9
82,5
2
87,7
4
90,6
5
95,8
0
97,1
0
-

28,9
6
29,1
6
42,3
3
12,1
6
31,3
7
23,4
0
19,7
6
19,4
4
14,7
8
12,1
7
32,3
6
23,4
7
35,1
4
35,0
5
1,80
3,55
11,5
5
18,2
6
16,6
9
3,06
10,0
3
12,8
6
33,7
4
24,5
6
41,6

4,45

4,84

4,52

6,01

1,30

6,21

7,18

1,45

3,92

9,59

2,52

3,53

6,26

11,36

6,25

15,49

6,58

71,66

6,46

11,16

6,58

21,87

2,78

31,38

5,00

15,65

7,11

6,64

4,36

6,56

2,66

4,85

4,50

1,00

4,36

1,35

7,72

1,40

2,80

9,36

6,94

4,72

4,42

9,91

3,54

4,96

10,3
1

1,82

3,00

2,61

1,52

1,41

1,65

6,06

3,98

10,13

3,51

13,3
9
13,0
0
12,5
1
11,5
7
15,1
2
4,70
14,5
6
11,9
6
16,5
9
30,8
7
31,4
4

19,1
5
23,5
8
-

57,2
3
57,3
2
45,1
2
72,2
0
44,7
6
41,1
4
49,1
2
50,3
1
49,0
0
36,3
3
40,1
8
50,9
7
43,6
8
39,0
1
61,9
7
55,9
4
74,8
9
65,6
6
64,9
0
86,6
3
82,5
4
82,5
6
37,0
7
38,2
2
-

0,92 0,73

0,79 0,85

0,53 0,24
1,00 0,50

1
44,9
8
49,0
3
37,8
2
40,8
3
33,6
2
80,3
1
32,3
5
32,0
8
13,4
7

95,1
41,7
1,05
7,55
4,64 7,11 4,85
3
8
89,7
35,5
11,2
Tepung ikan
5,66
4,71
5,09
2,76
4
1
8
89,8
22,6 32,3
Tepung ikan teri
0,68
6,52
5,52 3,32
0
4
4
92,2
35,0 12,0 13,2
Tepung kepala ikan
1,78 10,31
6,33
5
1
7
4
92,3
35,1 16,8 10,8
21. Tepung mujair
0,61 13,70
4,83
3
9
8
1
89,2
22. Tepung darah
5,07
0,76 7,90 5,96 0,93 0,29
2
88,6
21,4
39,1
16,3
23. Tepung kepala udang
0,80
6,30
2,83
8
2
3
4
86,6
21,0
39,3
17,7
24. Tepung Ebi
0,76
6,78
2,48
3
3
5
0
94,8
52,1 26,2 41,9
25. Siput
7,81
1,03
0,09
3
4
3
5
94,9
20,5
60,7 16,5 54,6
26. Tepung Kerang
2,08
0,07
0,02
3
6
4
5
6
91,7
14,3 74,4
27. Kulit kodok
8,20 0,71
2,27
4,06 2,81
7
3
9
92,4 59,4
31,8
Tepung kodok
0,77
7,12 0,86
7,41 3,04
2
2
3
95,1 15,2 17,1
50,3 16,4
28. Bia telaga
0,69
3
7
9
9
6
97,0 11,6 29,8
46,6 11,2
Bia sawah
0,72
9
0
5
2
1
92,2 36,5
54,9
29. Skim Milk
0
1,14 8,40
2,19 0,32
1
3
3
90,8 18,0
74,0
30. CSM
1,33
2,14 4,52
5
0
1
Tepung bekicot +
97,5
58,7 26,6
31.
5,11 9,24
0,32
kulitnya
4
0
3
B.K. = Bahan kering
S.K. = Serat kasar
PrK. = protein kasar
BETN = Bahan Ekstrak Tanpa Nitrogen
Sumber : Laporan Khusus No.3 Lembaga Penelitian Peternakan, Bogor, 1976. (Lih. Daftar
Kepustakaan, no. 19, hlm. 171)
20. Ikan teri

Daftar Analisis Kadar Bahan Baku Pakan Ternak Unggas

(sumber: Bambang Agus Murtidjo, 1989)
Protein
(%)

Lemak
(%)

Serat Kasar
(%)

Energi
Metabolis
(Kcal/kg)

BAHAN BAKU BUTIRAN

Jagung
Sorgum
Gandum
Kacang hijau
Kacang kedele
Kacang tanah
Kacang gude
Biji karet

9,0
11,0
11,9
24,2
37,0
30,0
22,3
17,5

3,8
1,9
1,9
1,1
17,9
48,0
1,7
23,7

2,5
3,4
2,6
5,5
5,7
2,8
0,5
5,2

3.430
3.040
3.000
2.900
3.510
5.700
2.950
-

Biji kecipir

29,8

15,0

5,5

BAHAN BAKU TEPUNG

Bekatul
Dedak gandum
Tepung bulu unggas
Tepung ikan
Tepung daging bekicot
Tepung rese
Molase
Tepung tulang
Tepung darah
Tepung gaplek
Tepung daun ubi kayu
Tepung daun lamtoro
Tepung daun pepaya
Tepung daun turi
Susu bubuk

10,2
11,8
86,5
53,9
60,9
33,21
5,4
12,0
80,1
1,5
29,0
23,2
23,5
31,7
35,0

7,9
3,0
3,9
4,2
7,0
4,4
3,0
1,6
0,7
4,8
2,4
9,1
1,9
1,2

8,2
11,2
0,4
1,0
4,5
18,3
2,0
1,0
0,9
21,9
20,1
11,3
22,4
0,2

1.630
1.140
3.047
2.640
3.010
2.900
1.960
2.850
2.970
1.300
1.140
1.230
1.230
2.510

BAHAN BAKU PILIH

Bungkil kelapa
Bungkil kedele
Bungkil kacang tanah
Bungkil biji kapok

20,5
41,7
40,2
27,4

6,7
3,5
6,0
5,6

12,0
6,5
7,6
25,3

1.540
2.240
2.200
1.500

Bahan Baku Pakan Unggas

BAHAN BAKU CAIR

Minyak ikan
Minyak kedele
Minyak kelapa

8.180
8.950
8.950