T.C.

M
LL E
T
M BAKANLII

MEGEP
(MESLEK E
T
M VE RET
M S
STEM
N
N
GLEND
R
LMESPROJES
)

SERAM
K VE CAM TEKNOLOJ
S

SIR HAZIRLAMA

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl

taraf
ndan geli
tirilen modller;
Talim ve Terbiye Kurulu Ba
kanl

n
n 02.06.2006 tarih ve 269 say
l
Kararile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar
nda
kademeli olarak yayg
nla
t
r
lan 42 alan ve 192 dala ait ereve
retim
programlar
nda amalanan mesleki yeterlikleri kazand
rmaya ynelik
geli
tirilmi
retim materyalleridir (Ders Notlar
d
r).
Modller, bireylere mesleki yeterlik kazand
rmak ve bireysel
renmeye
rehberlik etmek amac
yla
renme materyali olarak haz
rlanm

, denenmek
ve geli
tirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar
nda
uygulanmaya ba
lanm

t
r.
Modller teknolojik geli
melere paralel olarak, amalanan yeterli
i
kazand
rmak ko
ulu ile e
itim retim s
ras
nda geli
tirilebilir ve yap
lmas
nerilen de
i
iklikler Bakanl
kta ilgili birime bildirilir.
rgn ve yayg
n e
itim kurumlar
, i
letmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden
ula
abilirler.
Bas
lm
modller, e
itim kurumlar
nda
rencilere cretsiz olarak da

t
l
r.
Modller hibir
ekilde ticari amala kullan
lamaz ve cret kar

nda
sat
lamaz.

NDEK
LER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
G
R
.......................................................................................................................................1
RENME FAAL
YET
1 ....................................................................................................3
1. SIR........................................................................................................................................3
1.1. Tan
m
...........................................................................................................................3
1.2. Amac
............................................................................................................................3
1.3. S
rlar
n S
n
fland
r
lmas
...............................................................................................4
1.4. S
r Haz
rlanmas
nda Kullan
lan Hammaddeler ............................................................4
1.4.1. Kur
un Oksit (PbO) ...............................................................................................5
1.4.2. Kalsiyum Oksit (CaO) ...........................................................................................5
1.4.3. inko Oksit (ZnO) ................................................................................................. 5
1.4.4. Baryum Oksit (BaO) .............................................................................................. 5
1.4.5. Magnezyum Oksit (MgO)......................................................................................5
1.4.6. Potasyum ve Sodyum Oksit (K 2O ve Na 2O).........................................................6
1.4.7. Lityum Oksit (Li2 O) .............................................................................................. 6
1.4.8. Aluminyum Oksit (Al 2 O3) .....................................................................................6
1.4.9. Silisyum Dioksit (SiO2 ) ........................................................................................6
1.4.10. Bor Oksit (B 2 O3 ) ................................................................................................. 6
1.5. S
r Kontrol Testleri .......................................................................................................7
1.5.1. Litre A

rl

..........................................................................................................7
1.5.3. Viskozitesi ............................................................................................................. 9
UYGULAMA FAAL
YET.............................................................................................. 10
LME VE DEERLEND
RME ....................................................................................13
RENME FAAL
YET
- 2 .................................................................................................. 15
2. SIRLARIN RENKLEND
R
LMELER............................................................................15
2.1. Renk Verici Oksitler ................................................................................................... 15
2.1.1. e
itleri, zellikleri, Verdii Renkler................................................................. 15
2.1.2. Oksitlerin S
r
erisinde zlmesi..................................................................... 17
2.2. S
rlar
n Renklendirilmesinde Kullan
lan Boyalar....................................................... 17
2.2.1. Seramik Boyalar
n
n Trleri ................................................................................17
2.2.1.3. Pi
miS
rst Boyalar
.....................................................................................18
2.3. Renkli S
r Haz
rlama................................................................................................... 19
2.3.1. S
r Reetesi Hesaplama ....................................................................................... 19
2.3.2. Reeteye Uygun S
r Haz
rlamak ......................................................................... 20
2.4. effaf S
r
n zellikleri ................................................................................................ 20
2.4.1. Bazik Oksitler
le Asidik Oksitler aras
ndaki Oran ............................................. 20
2.4.2. Bazik Oksidin Cinsi.............................................................................................20
2.4.3. Bazik Oksit / Al 2O3 / SiO2 Aras
ndaki Oran....................................................... 21
2.4.4. SiO2
le B2O3 Aras
ndaki Oran.......................................................................... 21
2.5. S
r Denemeleri Yapmak.............................................................................................. 21
UYGULAMA FAAL
YET.............................................................................................. 22
RENME FAAL
YET-3 .................................................................................................. 27
3. SIRLI P

R
M .................................................................................................................. 27

3.1. S
r Pi
irim S
cakl

nTayin Etmede Dikkat Edilecek Hususlar................................ 27

3.2. Seramik S
rlarda Ortaya
kan Hatalar Ve Giderilmesi ............................................. 27
3.2.1. Seramik S
rlarda S
r
le amur Aras
ndaki
li
kilerde Do
abilecek Hatalar Ve
Giderilmesi ....................................................................................................................27
3.2.2. Biskvi Mamulden Kaynaklanabilecek Hatalar ve Giderilmesi.......................... 29
3.2.3. S
rlama S
ras
nda Olu
abilecek Hatalar Ve Giderilmesi ..................................... 30
3.2.4. F
r
n Ortam
nda Olu
abilecek Hatalar Ve Giderilmesi ....................................... 30
3.3. F
r
n S
cakl
k Kontrolleri ............................................................................................ 30
3.3.1.Pirometreler .......................................................................................................... 31
3.3.2. Seramik Kkenli S
cakl
k Kontrol Aralar
.........................................................31
3.4. S
rl
Deneme Pi
irimi.................................................................................................. 32
UYGULAMA FAAL
YET.............................................................................................. 33
MODL DEERLEND
RME .............................................................................................. 37
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 39
KAYNAKA .........................................................................................................................40

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
MESLEK/DAL
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL

215ESB163
Seramik ve Cam Teknolojisi
AlModel Kal
p/ Serbest Seramik ekillendirme
S
r Haz
rlama
Haz
r s
rlar
, renk verici oksit ve boyalar
,
effaf s
rla
renklendirip kullan
ma haz
r hle getirerek s
rldeneme
pi
irimi yapmak ile ilgili temel bilgi ve becerilerin
kazand
r
ld

renme materyalidir.
40/32+(40/32) uygulama sresi tekrar

YETERL
K

Haz
r s
rlarrenklendirmek ve renkli s
r pi
irimi iin
kullan
lan yntem ve teknikleri
renmek.

MODLN AMACI

Genel Ama
Bu modl ile uygun ortam saland

nda, haz
r s
rlar
, renk
verici oksit ve boyalar
effaf s
rla renklendirip kullan
ma
haz
r hle getirerek s
rldeneme pi
irimi yapabileceksiniz.
Amalar
Haz
r s
rlartemin ederek s
rlama i
lemleri iin
tekni
ine uygun haz
rlayabileceksiniz.
Renk verici oksit ve boyalar ile
effaf s
rreetesine
gre
renklendirerek
kullan
ma
haz
r
hle
getirebileceksiniz.
Plakalar s
rlayarak
yapabileceksiniz.

E
T
M RET
M
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLEND
RME

s
rl deneme

pi
irimi

Atlye ortam
, haz
r s
r, kar

t
r
c
, s
rlanacak mamul, 200
mikronluk elek, 63 mikronluk elek, dereceli silindir, balon
joje, pistole, snger, b
ak, boumetre,
effaf s
r, renk verici
oksitler, seramik boyalar
, kar

t
r
c
, hassas terazi, deneme
f
r
n
, snger, s
r kovalar
, igvenlii ile ilgili ekipmanlar.
Her faaliyet sonras
nda o faaliyetle ilgili deerlendirme
sorularile kendi kendinizi de
erlendireceksiniz.
retmen modl sonunda size lme arac(uygulama,
soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile
kazand

n
z bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

iii

iv

G
R

G
R

Sevgili renci,
Gnmzde s
rlar
n haz
rlanmasendstriyel olarak yap
lmakta, retim tamamen
otomatik olarak gerekle
mektedir. Yksek kaliteli s
r retmek pek ok faktrn bir araya
getirilip bir uyum te
kil etmesiyle yap
labilir. zellikle artistik s
rlar
n elde edilmesi
de
i
meyen kalitede retim elemanlar
n
n bir arada te
kil etmesi sonucu geekle
ir. Bu
alanda ilerlemek iin ok say
da s
r denemeleri yapmak, pi
irim atmosferi homojen olan
f
r
nlarda pi
irim yapmakla mmkndr.
Seramik retim teknolojisinin her geen gn h
zla ilerledi
i bu zamanda geli
en s
r
teknolojisini yak
ndan takip edip geli
meleri incelemek iin belirli bir alt yap
n
n olu
mas
gerekir. S
r haz
rlama yntemlerini
renmek, renk verici oksitleri gerei gibi kullanmak,

effaf s
rlarrenklendirmek, bu alt yap
n
n olu
mas
nsalayacakt
r.
Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile s
r haz
rlamas
n
, renkli s
rlar
n
elde ediliyntemlerini ve renkli s
rlar
n pi
irimini kolayl
kla gerekle
tirebileceksiniz.
S
r teknolojisi alan
nda ilerlemek amac
yla elde etmiolduunuz bilgi ve becerileri
kullanarak daha ileri a
amalarkolayl
kla gerekle
tirme imkn
na sahip olacaks
n
z

e
itli s
rlar ile s
rlan
p pi
irilmiseramik kap

RENME FAAL
YET
1
RENME FAAL
YET
1
AMA
Haz
r s
rlar temin
haz
rlayabileceksiniz.

ederek,

s
rlama

i
lemleri

iin,

tekni
ine

uygun

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapman
z gereken ncelikli ara
t
rmalar
unlard
r:

Seramik s
r e
itlerini ara
t
r
n
z.

S
rlar
n haz
rlanmas
nda kullan
lan hammaddeleri ara
t
r
n
z.

Haz
r s
rlar zerinde yap
lan kontrol testlerini ara
t
r
n
z.

1. SIR
1.1. Tan
m
S
r, seramik amurunu ince bir tabaka
eklinde kaplayarak onun zerinde eriyen cam
veya camsolu
umdur. Kimyasal olarak, alkali ve toprak alkalilerin olu
turduklarsilikat
kar

mlar
n
n uygun s
cakl
klarda eritilmesi ve soutulmasile elde edilen cams
tabakad
r.
Seramik s
rlar
nda aranan en byk zellik, zerine ekildii amur ile, normal
ko
ullarda fiziksel ve kimyasal balar kurmas
d
r. Bu balar
n e
itli nedenler ile iyi veya
zay
f olmalarsonucu, s
r
n ba
ar
sda belirlenmiolur. Hatas
z bir s
r tabakasseramik
amurunun zerinde genelde atlamadan ve kavlamadan kalmal
d
r. Ancak artistik amalarla
bu tr veya de
i
ik s
r hatalar
, dekoratif amalkullan
l
rr.

1.2. Amac
Seramik rnlerin s
rlanmas
n
n amalar
unlard
r: a) zerine ekildi
i amuru
s
v
lardan ve gazlardan koruyup yal
tmak.
b) amura etki eden e
itli mekanik glere amurun kar
koyma gcn artt
rmak.
c) amur zerinde parlak ve kaygan bir yzey olu
turmak.
d) Renkli pi
me gsteren amurlar
n zerinde rtc bir tabaka olu
turmak.
e) Seramik yzeyine renk ve doku zellikleri getirerek estetik deerini artt
rmak.
f) S
r alt
na uygulanan dekorasyonu koruyup d
etkilerden yal
tmak.

1.3. S
rlar
n S
n
fland
r
lmas
S
rlar
n s
n
fland
r
lmas
, s
r
n ortak zellikleri gz nne al
narak yap
lmaktad
r. En
ok
u zelikler gz nne al
narak s
n
fland
rma yap
lm

t
r:

Bile
imlerine gre s
r e
itleri:

Fritsiz (ham) s
rlar

Porselen s
rlar

Bristol (inko oksit ierikli) s

rlar

Kur
unlu s
rlar

Fritli s
rlar

Kur
unlu s
rlar

Kur
unsuz s
rlar

Yzey zelliklerine gre s

r e
itleri:

Parlak s
rlar

Mat s
rlar

Krakle (atlakl
) s
rlar

Toplanmals
rlar

Ak
cs
rlar

Kristal s
rlar

Aventurin s
rlar

Redksiyon s
rlar
:

Lsterli s
rlar

in k
rm
z
s

Seladon s
rlar

Optik zelliklerine gre s

r e
itleri:

Saydam (transparant) s
rlar

rtc (opak) s
rlar

Kristal s
rlar

1.4. S
r Haz
rlanmas
nda Kullan
lan Hammaddeler
S
r yap
m
nda kullan
lan hammaddeler s
r ierisindeki zelliklerine gre gruba
ayr
l
rlar:

Bazlar: Eritici olarak kullan

l
rlar. RO ve RO2 kimyasal formllerini ierirler. (
R- elementin ismi, O- oksijen)
Oksitler, elementlerin oksijen ile bile
ik olu
turmuhlidir.
u oksitlerden olu
urlar: PbO, CaO, ZnO, BaO, MgO, K2 O, Na2 O, Li2O

Amfoterler: Hem asidik, hem bazik zellik gsterirler. R2 O3 kimyasal

formllerini ierirler. Al2 O3 genel temsilcidir.
Asitler: Cam olu
umunu salarlar. RO2 kimyasal formllerini ierirler. SiO2 ,
B2 O3

S
rlar
n molekler
eklinde formle edilmesi ile SEGER kendi adile an
lan Seger
Formln ortaya koymu
tur.

Seger forml: 1.0 RO-R2 O . xR 2O3 . yRO2 ba

nt
yolu
turacak
ekilde yaz
l
r.
rnek: 0,05K2 O
0,95PbO
0,15 Al2 O3 2,0 SiO2 ( 950 0 Cde geli
ir.)
Toplam 1,00

1.4.1. Kur
un Oksit (PbO)
S
rlarda eritici oksit olarak kullan
l
r. Erime noktasd
k olmas
ndan (880oC) ve
renk verici oksitler iin iyi bir zc olduundan s
rlarda ok kullan
l
r. Zehirli olduundan
g
da kaplar
nda kullan
lmaz. Fritleme yap
larak da kullan
labilir. S
rlara
u hammaddelerden
al
n
r.
Mrdesenk PbO
Kur
un karbonat PbCO 3
stbe 2PbCO3.Pb(OH) 2
Slyen Pb3O4

1.4.2. Kalsiyum Oksit (CaO)

Her s
rda yer alan temel hammaddelerden biridir. S
r ile amur aras
nda ara tabaka
olu
umunu salar.
yi bir eriticidir. S
ra
u hammaddelerden al
n
r.
Mermer, tebe
ir CaCO 3
Dolomit CaCO3 .MgCO3
Volastonit CaO.SiO2

1.4.3. inko Oksit (ZnO)

S
rlarda 11000 Cnin alt
nda parlakl
artt
r
crol oynar. S
r atla
nnler. Kristal
s
rlar
n olu
umunda kullan
l
r. S
ra
u hammaddelerden al
n
r.
inko oksit ZnO
inko karbonat ZnCO3
inko borat ZnO2B2 O3

1.4.4. Baryum Oksit (BaO)

S
rlarda az oranlarda kullan
ld

nda s
ra parlakl
k verir. Kullan
m miktarartt
ka
matla
ma olu
ur. Zehirli oldu
undan kullan
mdikkat gerektirir. S
ra
u hammaddelerden
al
n
r.
Baryum karbonat BaCO3
Baryum silikat BaO.SiO2

1.4.5. Magnezyum Oksit (MgO)

S
rlarda az oranlarda kullan
ld

nda 1100 0 Cnin alt

nda parlakl

artt
r
crol oynar.
Kullan
m miktarartt
ka matla
ma olu
ur. S
r atla

nnler. Hava ko
ullar
na dayan
kl
s
rlar
n elde edilmesinde kullan
l
r. S
ra
u hammaddelerden al
n
r.
Magnezyum oksit MgO
Magnezit MgCO3

Dolomit CaCO3 .MgCO3

Talk 3MgO4SiO 2 H2O

1.4.6. Potasyum ve Sodyum Oksit (K 2O ve Na2O)

S
rlarda eritici olarak kullan
l
rlar. Alkali oksitlerdir.Yksek genle
me katsay
lar
na
sahip olduklar
ndan s
rlarda atlama hatas
na yol aarlar. Alkalili s
rlar
n yumu
amaya
ba
lad

s
cakl
k ile tam erimenin olu
tuu s
cakl
k aral

(erime intervali) dard

r. S
ra
u
hammaddelerden al
n
r.
Potasyum karbonat K2CO3
Potasyum nitrat KNO3
Ortoklas (Feldspat) K2 OAl2O3 6SiO2
Kristal soda Na 2CO3.10H2 O
Kristal boraks Na2 O2B2 O310H2 O
ili gherilesi NaNO3
Albit (Feldspat) ) Na2 O Al2 O36SiO2

1.4.7. Lityum Oksit (Li 2O)

S
rlarda eritici olarak kullan
l
r. Alkali oksitlerdendir. Genle
me katsay
sdi
er
alkalilere gre daha d
ktr. S
rlara parlakl
k verir. S
ra
u hammaddelerden al
n
r.
Lityum karbonat Li2CO3
Lityum silikat Li2 OSiO2
Lityum aluminat Li2O Al2O3
Spodumen Li2O Al2 O34SiO 2

1.4.8. Aluminyum Oksit (Al2O3)

S
rlarda kullan
lan temel oksittir. Hem asitlerle hem de bazlarla reaksiyon
olu
turabilir. S
rda kullan
m miktarartt
ka s
r
n erime s
cakl

artar. S
r
n s
cakl
a
dayan
m
nartt
r
r. Mekanik direnci art
r
r. Is
l genle
meyi azalt
r ve sertlik verir. S
ra
u
hammaddelerden al
n
r.
Aluminyum oksit Al2O3
Kaolin (saf) Al2 O32SiO22H 2O

1.4.9. Silisyum Dioksit (SiO2 )

S
rlarda ortak olarak kullan
lan oksittir. Cam olu
turucu olarak grev yapar. Ancak bu
grevini bazik oksitlerle uygun oranlarda birle
ti
i zaman gerekle
tirir. S
r atla

nnler.
S
ra
u hammaddelerden al
n
r.
Kuvars SiO2
Kaolin (saf) Al2O3 2SiO22H2 O

1.4.10. Bor Oksit (B 2O3)

Cam olu
turucu olarak grev yapar. S
rlar
n erime s
cakl
klar
nd
rr. S
rda ok
miktarda kullan
ld

nda bor tl adile bilinen beyaz rtclk ortaya

kar. Bor oksitli

s
rlar izilmeye kar
direnli, parlak yzeyli ve genibir erime aral

na sahiptir. S
ra
u
hammaddelerden al
n
r.
Kalsiyum borat CaOB2O3 6H2 O
Kristal boraks Na2 O2B2 O310H2 O
Borik asit B2O3 3H2 O
inko borat ZnO2B2 O3
Pandermit 2CaO3B2 O3 3H2 O
Kolemanit 2CaO3B2 O35H 2O
leksit Na2 O 2CaO5B2O312H2 O

1.5. S
r Kontrol Testleri

tlen s
rlar
n, s
rlama ncesi homojen s
rlama yapmak amac
yla yap
lan kontrol
testleridir.

1.5.1. Litre A
rl

S
rlama ncesi, s
r tanelerinin su ierisindeki miktar
nbulmak amac
yla yap
l
r. 1
litrelik dereceli silindir veya balon joje ile s
r
n a
rl

llr. S
r taneleri su iinde artt
ka
s
r
n litre a

rl
artar. S
r taneleri su iinde azald
ka s
r
n litre a

rl
d
er. S
rlama
yntemine ba
l
olarak s
rlar
n litre a

rl

n
n belirli de
erlerde olmasgerekir.
Yap
l

: 1 litrelik dereceli silindir veya balon joje, kuru olarak hassas terazide tart
l
r.
(Darasal
n
r (Resim 1.1). Kar

t
r
lm
olan s
rdan al
narak, 1 litrelik dereceli silindir veya
balon joje s
rla doldurulur. Hassas terazide tart
l
r. (Resim1.2)
lk tart
m (dara)
kar
ld

nda
gram/litre olarak, litre a

rl

bulunmuolur.

Resim 1.1: Balon jjenin tart

m

Resim 1.2: S
rla dolu balon jjenin tart
m

1.5.2.Yzde Elek Bakiye

tlen s
r
n,
tme inceli
ini ve kuru madde miktar
n(63 mikronluk elekte, 32
mikronluk elekte kalan miktar) bulmak amac
yla yap
l
r. Litre a
rl

bulunan s
r
n 63
mikronluk veya 32 mikronluk elekten geirilmesi sonucu elek zerindeki tanelerin
kurutularak tart
lmassonucu elde edilir.
S
rlar
n erime zelliklerinin, kimyasal ve fiziksel zelliklerinin istenilen de
erlerde
olmass
r
n
tme inceli
ini direkt etkiler. tme inceli
i eleklerle kontrol edilir. Elekler,
elek gz bykl
ne gre s
n
fland
r
l
r. Elek gz bykl
mm veya mikron cinsinden
ifade edilir.1mm=1000 mikrondur.
Yap
l

: Litre a

rl
bulunan s
r 63 mikronluk veya 32 mikronluk elekten tazyikli su
ile geirilir (Resim 1.3). Elek zerinde kalan taneler pipet yard
mile bir kaba al
n
r (Resim
1.4). Kurutucuda kurutulur. Hassas terazide tart
l
r. u forml uygulanarak % elek bakiye
bulunur.
Elek stnde kalan miktar (kuru)
% Elek bakiye (63 mikronluk) =--------------------------------------------- X 100
1 litredeki kuru madde miktar
D
1 litredeki kuru madde miktar=--------------------------- X ( P- 1000)
D- 1
D= S
r
n yo
unlu
u (2.6-2.8g/cm3 )
P=1 litredeki s
r a

rl

Resim 1.3: S
r
n elekten geirilmesi

Resim 1.4: Elek stndeki miktar

n al
nmas

1.5.3. Viskozitesi
Viskozite, s
v
lar
n akmaya kar
gsterdi
i direntir. tlen s
r
n homojen bir

ekilde s
rlanmasamac
yla, s
r
n belirli bir ak
c
l
k gstermesi gerekir. Ak
c
l
k viskozite ile
ters orant
l
d
r. Ak
c
l
k artarsa viskozite d
er. Ak
c
l
k azal
rsa viskozite artar.
Sulu s
rlar
n viskozitesi Lehman viskozimetresi ile llr. S
r
n akma h
z
, saniye
olarak bulunur.
Yap
l

: Lehman viskozimetresinin t
pasyerle
tirilir. Daha nceden kar

t
r
lm
olan
s
r 100ml olacak
ekilde al
narak lehman
n haznesine bo
alt
l
r. Kronometre veya saat
s
f
rlan
r. T
pa al
nd

nda, kronometre veya saat ba

lat
l
r. S
r
n son damlasakt

nda
kronometre veya saat durdurulur. S
r
n viskozitesi saniye cinsinden llmolur.

Resim 1.5: S
r
n viskozitesinin lm

UYGULAMA FAAL
YET
UYGULAMA FAAL
YET
Haz
r s
rlar
s
rlama i
lemine haz
rlay
n
z.

lem Basamaklar

neriler

S
rtemin etmek iin reticilerden gerekli
bilgileri al
n
z.
Al
nan s
rkar

t
r
n
z.

S
r
n geli
me s
cakl

n
, rengini
ve zelliklerini
reniniz.

S
r
n litre a
rl

n dereceli
silindir veya balon joje ile
lnz. Hassas terazi kullan
n
z.

S
r
n litre a

rl

n s
rlama
yntemini gz nne alarak
kontrol ediniz.

S
r
n % elek bakiyesini bulmak
iin
63
mikronluk
elek
kullan
n
z.
Eleme
s
ras
nda
tazyikli su kullan
n
z. Elek
stn pipet yard
mile bir kap
iine al
n
z ve kurutucuda
kurutunuz.
Hassas
terazide
tart
n
z.

S
r
n litre a

rl

nbularak, younluunu
kontrol ediniz.

S
rkullan
ma haz
r hle getirmek iin litre
a
rl

nve % elek bakiyesini bulunuz.

10

S
r homojen bir da

l
m
gsterinceye kadar kar

t
r
n
z.

S
r
n
viskozitesini
dikkatli olunuz.

Temiz ve dzenli al

n
z.

Kar

t
r
lan s
r
n tamam
n200
mikronluk elekten geiriniz

Zaman
iyi deerlendiriniz.

gvenli
i kurallar
na uyunuz.

S
r
n viskozitesini lnz.

S
r
, 200 mikronluk elekten geiriniz.

11

lerken

S
rlama ncesi s
rara ara kar

t
r
n
z.

12

LME VE DEERLEND
RME
LME VE DEERLEND
RME
A- OBJEKT
F TESTLER (LME SORULARI)
A
a

daki cmlelerinin ba

na doru ise D, yanl

ise Y koyunuz.
Do
ru

Yanl

1. S
r, seramik amurunu ince bir tabaka
eklinde kaplayarak onun
zerinde eriyen cam veya camsolu
umdur.
2. Seramik s
rlar
, zerine ekildi
i amur ile, normal ko
ullarda
fiziksel ve kimyasal balar kurmaz.
3. S
r renkli pi
me gsteren amurlar
n zerinde rtc bir tabaka
olu
turur.
4. S
r, alt
na uygulanan dekorasyonu korumaz ve d
etkilerden
etkilenir.
5. Optik zelliklerine gre s
rlar, saydam (transparant) s
rlar,
rtc (opak) s
rlar, kristal s
rlar olarak s
n
fland
r
labilir.
6. Amfoterler, hem asidik, hem bazik zellik gsterirler.
7. Kur
un oksit (PbO) s
rlarda cam yap
coksit olarak kullan
l
r.
8. Bor oksitli s
rlar izilmeye kar
direnli, parlak yzeyli ve geni
bir erime aral

na sahiptir.
9. Litre a

rl
testi, 1 litrelik dereceli silindir veya balon joje ile,
s
r
n a
rl

n
n llmesidir.
10. Viskozite, s
v
lar
n akmaya kar
gsterdi
i ak
c
l
kt
r.

DEERLEND
RME
Cevaplar
n
zcevap anahtarile kar

la
t
r
n
z. Doru cevap say
n
zbelirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl
cevap verdi
iniz ya da cevap verirken tereddt ya
ad

n
z
sorularla ilgili konularfaaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz
Tm sorulara do
ru cevap verdiyseniz uygulamalteste geiniz.

13

UYGULAMALI TEST

renme faaliyetinde kazand

n
z beceriler dorultusunda haz
r s
rlar
n litre
a
rl

n
, % elek bakiyesini, viskozitesini lnz. Bu uygulamaya
a

daki kriterlere gre

de
erlendiriniz.
Bu faaliyet kapsam
nda a
a
da listelenen davran

lardan kazand

n
z becerileri Evet
ve Hay
r kutucuklar
na (X) i
areti koyarak kontrol ediniz.
DEERLEND
RME KR
TERLER

Evet

Hay
r

Ara gerecinizi doru olarak seip haz

r hle getirdiniz mi?

nlnz giydiniz mi?

S
r
n, litre a
rl

nltnz m?
1 litredeki, kuru madde miktar
n
buldunuz mu?
S
r
, 63 mikronluk elekten elediniz mi?
Elek zerindeki miktarbir kaba al
p kurutucuda kuruttunuz mu?
% elek bakiye hesaplamas
nyapt
n
z m
?
S
r
n viskozitesini ltnz m?
S
r
n tamam
n
200 mikronluk elekten elediniz mi?
al

ma ortam
n
ztemizlediniz mi?

DEERLEND
RME
Yap
lan deerlendirme sonunda Hay
r
eklindeki cevaplar
n
zbir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsan
z renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplar
n
z
n
tamamevet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

14

RENME FAAL
YET
2
RENME FAAL
YET
-2
AMA
Renk verici oksit ve boyalar ile
effaf s
rreetesine gre renklendirerek kullan
ma
haz
r hale getirebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapman
z gereken ncelikli ara
t
rmalar
unlard
r:

S
rlar
n renklendirilmesinde kullan
lan oksitleri ara
t
r
n
z.

Renk verici oksitlerin zeliklerini ara

t
r
n
z.

S
rlar
n renklendirilmesinde kullan
lan boyalarara
t
r
n
z.

Renkli s
rlar
n nas
l haz
rland

n
ara
t
r
n
z.

S
r denemelerinin nas
l yap
ld

n
ara
t
r
n
z.

2. SIRLARIN RENKLEND
R
LMELER
2.1. Renk Verici Oksitler
2.1.1. e
itleri, zellikleri, Verdii Renkler
Renk verici
oksit ad
Bak
r oksit
(CuO, Cu2O)

Demir oksit
(FeO,Fe2 O3,Fe3O4 )

Kobalt oksit
(CoO,Co2O3, ,Co3 O4)

zellikleri
Kur
unlu s
rlarda ye
ilin tm tonlar
nverir.
Salt alkalili kur
unsuz s
rlarda M
s
r
mavisi,bile
iminde az da kur
un bulunursa
turkuaz elde edilir. Redksiyonlu pi
irimde
in k
rm
z
selde edilir.
S
rlarda katk oran
na ba
l olarak
oksitleyici pi
irimde sar
, kahverengi, k
z
l
kahverengi,
arap k
rm
z
srenkler elde
edilir. Redksiyonlu pi
irimde gri-mavi ve
koyu gri renkleri elde edilir. Aventurin
s
rlar, bol alkalili ve kuvarsls
rlar
n demir
oksit ile doyurulmalarsonucu elde edilir.
S
rlarda a
k maviden laciverte kadar
mavinin tm tonlar
nolu
turur. ok sert
olduundan ok iyi tlmelidir. yoksa s
r
iinde znmez.

15

Verdii renkler
Mavi-ye
il,
turkuaz,
k
rm
z
s
,
k
rm
z
s

ye
il,
in
bak
r

Sar
,
kahverengi,
k
z
l
kahverengi,

arap k
rm
z
s
, grimavi ve koyu gri

Mavi, turkuaz, siyah

Krom oksit
(Cr2O3)

Mangan dioksit
(MnO2)

Nikel oksit
(NiO,Ni2 O3)

Kalay dioksit
(SnO2 )

Zirkon dioksit
(ZrO2)

Antimon oksit
(Sb2 O3,,Sb2 O5)
Titan dioksit
(TiO2 )

Uran oksit
(UO2 ,UO3 )
Selen bile
ikleri
(se-)

S
rlarye
il renge boyar. Borlu-alkalili
s
rlarda benekli ye
il renkler elde edilir. Bol
kur
unlu s
rlarda krom k
rm
z
srenkler
elde edilir.
S
rlarda kahverengi, mor ve siyah renklerin
elde edilmesinde kullan
l
r. Bol kur
unlu
s
rlarda kahverengi,alkalili s
rlarda mor
renginin tonlar
nverir.

Sar
, ye
il,
k
rm
z

Mor,
siyah

pink,

kahverengi,

S
rlara nikel karbonat olarak kat
l
r. Gri, kahve, mavi,
Kur
unlu, bol inkolu, alkalili s
rlarda nikel pembe
oksit katk
sile pembe, yosun ye
ili, mavi,
kahverengi-mor gibi de
i
ik renkler elde
edilebilir.
S
rlarbeyaz rtc yapmada kullan
l
r. Bir Beyaz rtc
ok seramik boyas
n
n temelini olu
turur.
Di
er renk verici oksitlerle kullan
ld

nda
s
r
n rengini opakla
t
r
r, yzeyinin dzgn
parlak olmas
nsa
lar.
S
rlarbeyaz rtc yapmada kullan
l
r. Beyaz rtc
Endstride en ok kullan
lan
ekli zirkon
silikatt
r. rtclk zirkon silikat
n ince
tlmesi ile orant
lolarak art
gsterir.
Tane inceli
i 5 mikronun alt
nda olmas
gerekir.
Kur
unsuz s
rlarbeyaz rtc yapmada Beyaz rtc
kullan
l
r. Kur
unlu s
rlarda parlak sarrengi
verir.
Seramik s
rlar
nda matla
t
r
cve kristal Beyaz rtc kristl
olu
turucu olarak kullan
l
r. Kur
unsuz olu
turucu,
s
rlarda beyaz, kur
unlu s
rlarda ise a
k sar matla
t
r
c
,
renkleri
verir.
e
itli
oksitlerle
renklendirilmis
rlara titan dioksit katk
s
ile farklrenk de
i
iklikleri ortaya
kar.
Kur
unlu s
rlarda k
rm
zrengi verir. Borlu Sar
,
turuncu,
s
rlarda
sar
dan ye
ile do
ru dei
en k
rm
z
renkler verir.
Saydam s
rlarda rtc gri beyaz renkler rtc gri beyaz,
verir. e
itli oksitlerle renklendirilmi selen k
rm
z
s
s
rlara selen bile
ikleri katk
sile farkl
renk dei
iklikleri ortaya
kar. Selen
k
rm
z
skur
unsuz s
r
n fritle
tirilmesi ile
ba
ar
lsonular vermi
tir.

16

2.1.2. Oksitlerin S
r
erisinde zlmesi
Renk verici oksitler s
r ierisinde znerek renk verirler. znme renk verici
oksidin cinsine ve kullan
m miktar
na gre de
i
ir. znme, renk verici oksidin s
r
olu
turan zc maddelerle birle
mesi sonucu gerekle
ir. S
rdaki kullan
m miktarartt
ka
znme azal
r, s
r
n zelliini etkiler. Bak
r oksit, demir oksit, s
r iinde znmezse
metalik siyah renkler olu
ur. Kobalt oksit s
r ierisinde belirli orandan sonra znmez,
kprmelere yol aar.

2.2. S
rlar
n Renklendirilmesinde Kullan
lan Boyalar
Seramik boyalar
, s
r alt
nda, s
r zerinde ve s
r
n iinde boyama grevi yapan, e
itli
metal oksitlerden elde edilen, zel renklendiricilerdir.
Seramik boyalar
, s
r iinde ok ince taneler hlinde da

larak renk verirler. Seramik

boyalar
n
n bile
iminde renk veren oksitler tek ba
lar
na kullan
labildikleri gibi, birkabir
arada kullan
larak, ok genirenk paletlerinin ve e
itli ko
ullara dayan
klseramik
boyalar
n
n elde edilmeleri sa
lanmaktad
r.
Seramik boyalar
n
n dayan
kl
l

nve boyama gcn etkileyen en nemli faktrler

unlard
r:

Boyan
n kendi bile
imi
Kullan
ld

s
r
n bile
imi
Pi
me s
cakl

ve f
r
n atmosferi

Seramik boyalarretimi, spinel olarak adland

r
lan iki ve de
erli birer metal
oksidin (MgO.Al2 O3) kendi aralar
nda yapt
klar
bile
ikler, dayan
klboyalar
olu
turur.
Bazgrup spineller
unlard
r: Aluminatlar, ferritler, kromitler

2.2.1. Seramik Boyalar

n
n Trleri
2.2.1.1. S
raltBoyalar
S
raltboyalar, s
r alt
nda boyama grevi gren ,renk verici oksitlerden elde edilen
zel renklendiricilerdir. Tm s
r altboyalar
na katkolarak % 5-10 oran
nda kaolin veya
plastik ve beyaz pi
en kil kat
l
r. Ama boyan
n biskvi zerinde daha iyi tutunmas
n
sa
lamakt
r.
S
raltboyalar
n k
zd
rma s
cakl
klargenelde 1100oC ile 1200o C aras
ndad
r. S
ralt
dekoru yap
ld
ktan sonra,
effaf s
r
n pi
irim s
cakl

bu de
erlerin alt
nda olmasgerekir.
S
cakl
k yksek tutulursa renk de
i
imleri gzlenir.

17

2.2.1.2. Ham S
rst Boyalar
Pi
memis
r zerine dekor yapmak amac
yla kullan
lan, renk verici oksitlerden elde
edilen zel renklendiricilerdir. Mayolika olarak da adland
r
lan bu boyalar
n ieriini yo
un
renklendirilmialkalice zengin s
rlar olu
turur. Boyalar s
r pi
irim s
cakl

nda s
r ile birlikte
erirler ve nemli bir miktarda da s
r
n iine gmlrler.
Ham s
rst boyalar
n
n haz
rlanmas
, s
raltboyalar
n
n belirli oranda s
ralarla
kar

t
r
larak de
irmenlerde, ince tane boyutuna gelene kadar (100mikronluk elekten
geecek
ekilde) sulu tlerek yap
l
r. e
itli tekniklerle dekorlama yap
l
r.S
r ile boya
aynanda pi
er.

2.2.1.3. Pi
miS
rst Boyalar
S
r pi
irimi yap
lm
rn zerine dekor yapmak amac
yla kullan
lan d
k
s
cakl
klarda eriyen s
ralardan ve boyalardan olu
ur. Kullanma s
cakl
klar600 oC-850 oC
aras
ndad
r.
Eritici olarak kullan
lan s
ralar d
k s
cakl
kta eriyebilen camlar olup grevleri
boyayalttaki daha sert s
r zerinde parlak bir
ekilde eritmektir.
S
r st boyalar
n haz
rlanmalare
itlidir: Boya ve eritici birlikte eritildikten sonra

tlebildikleri gibi, e
itli oranlarda kar

t
r
lan eritici ve boya birlikte kuru olarak da

tlebilirler.
Boyan
n para zerine srlmesinde kolayl
k sa
lamak amac
yla terebentin ya

,
medium gibi boyayinceltici maddeler kat
l
r.

2.2.1.4. zelti Boyalar

Seramik rn zerine, renk veren metallerin tuzlar
n
n renk ve doku zellikleri
gstermesidir. Bu boyalar daha ok artistik amalar iin kullan
l
r. En ok kullan
lan metal
tuzlar
unlard
r: Kobalt nitrat, mangan nitrat, demir nitrat, bak
r nitrat, nikel nitrat, uran
nitrat, alt
n klorid ve platin klorid.
zelti boyalar ile dekorlanm
rnler ya direkt olarak saydam bir s
rla pi
irilir veya
o
750 C-850 Cde k
zd
r
ld
ktan sonra s
rlan
r. Pi
irilir.
o

Boyan
n para zerine srlmesinde kolayl
k salamak amac
yla gliserin, surup,
tylos, alkol gibi kayganl
k verici ve srmeyi kolayla
t
r
c
maddeler kat
l
r.

18

2.3. Renkli S
r Haz
rlama
2.3.1. S
r Reetesi Hesaplama
S
rlar genel olarak seger forml ile yaz
l
rlar. Seger formlnden hareket edilerek
hammaddeler belirlenir, oksitlerin mol say
lardo
rultusunda s
r reetesi haz
rlan
r.
Hesaplama
u
ekilde yap
l
r: Seger formlndeki oksitlerin mol say
lar
, reetede yer almas
istenen hammaddelerin mol a
rl
klarile arp
l
r (Tablo1.1).
rnek: Seger forml
1,0 PbO 0,1 Al2 O3 2,0 SiO2
Olan s
r
n reetesinin hesaplanmas
nda oksiterden yola
karak hangi hammaddelerin
al
naca
belirlenir. Kur
un oksit ieren hammadde slyen, Pb3 O4 mol a

rl

(1/3)=229g
Alminyum oksit ieren hammadde kaolin, Al2 O32SiO 22H 2O mol a

rl

=258g
Silisyum dioksit ieren hammadde kuvars, SiO2 mol a

rl

=60g
Kaolin ierisinde 1 mol Al2O3 2 mol SiO2 bir arada oldu
undan 1mol kaolin
al
nd

nda s
r
n iine 1mol Al2 O3 , 2 mol SiO2 girer. Reete hesaplamas
nizelge olarak
gsterirsek
u
ekilde olu
ur.
Kullan
lan
hammaddeler
Slyen
Kaolin
Kuvars
Toplam

S
r reetesi hesaplama
Mol say
sx Mol a

rl

1,0
0,1
1,8

x 229 = 229,0
x 258 = 25,8
x 60 = 108,0
362,8

S
r reetesini % olarak hesaplarsak:
Kullan
lan
Reetedeki miktar
hammaddeler
Slyen
229,0
Kaolin
25,8
Kuvars
108,0
Toplam
362,8

Seger formlndeki oksitler

PbO
Al2O 3
SiO2
1,0
0,1
1,0

Faktr
x100/Toplam s
r a

r.
x 100/362,8
x 100/362,8
x 100/362,8

Tablo 1.1. S
r reetesini % olarak hesaplama

19

0,1

(2x0,1) 0,2
1,8
2,0

% Reete
63,1
7,1
29,8
100,0

2.3.2. Reeteye Uygun S

r Haz
rlamak
Hammaddeler ve renklendirici reetedeki miktara gre tart
l
r. Bilyeli deirmenlerde
sulu olarak
tlr. Deirmenin i hacmine gre, 1/3 bilye, 1/3 hammadde,1/3 su olacak

ekilde ayarlama yap

l
r. tme inceli
i, 100 mikronluk elekten geecek
ekilde olmal
d
r.
tme sonrass
rda ak
c
l
k gzlenmezse elektrolit ilavesi yap
l
r ve belirli sre tekrar

tme yap
l
r.
tlen s
r
n litre a

rl
ve % elek bakiye kontrol yap
l
r. 200 mikronluk
elekten ve m
knat
stan geirildikten sonra srekli kar

t
rma i
leminin yap
ld

s
r
havuzlar
na al
n
r. Fritli s
rlar
n tlmesinde s
rsspansiyonda tutmak amac
yla %5-25
oran
nda kaolin katk
syap
l
r.

2.4. effaf S
r
n zellikleri
S
r, hammaddelerin olu
turduu kar

m
n uygun s
cakl
kta eritilmesi sonucu elde
edilir. S
rolu
turan oksitlerin bazik, amfoter ve asidik etkileri sonucu s
cakl
a balolarak
belirli s
cakl
klarda yumu
amas
, s
cakl
k artt
ka erimeye ba
lamasve erimesi, h
zl
soutma ile faz dei
imi olu
massonucu s
r camsbir yap
ya geer. So
utma, s
vhldeki
s
r
n, kathle gemesine kadar h
zlyap
l
rsa, s
r parlak grnm kazan
r. Yavayap
l
rsa
mat bir grnm kazan
r. S
r
n tme inceli
i de s
r
n erimesinde etkilidir.
tme
i
leminde taneler inceldike s
r
n erimesi artar. S
r
n erime zellii
u zelliklere ba
l
d
r:

2.4.1. Bazik Oksitler

le Asidik Oksitler aras
ndaki Oran
Bazik oksitler ile asidik oksitler uygun oranlarda birle
erek s
rdaki camla
may
sa
larlar. Asidik oksitlerden kuvars
n, bazik oksitlere oran2 veya 3 katolmal
d
r. S
rdaki
kuvars miktaryksek tutulursa, kristalle
me ve mat bir grnm olu
ur. S
rdaki kuvars
miktard
k tutulursa s
r ok ak

kan olur, biskvi taraf

ndan emilir veya akar.

2.4.2. Bazik Oksidin Cinsi

Bazik oksitlerin mol a
rl
klars
r
n erime zelliinde etkilidir. Erime zelli
i, mol
a
rl

yksek olan bazik oksitlerde yksek, mol a

rl

azald
ka azal
r.
Bazik oksit:

PbO

Mol a

rl

(g): 223

BaO SrO K2O ZnO Na2 O CaO MgO

153

104

94

81

62

56

40

S
r
n erime noktas
nd
rmek istedi
imizde mol a

rl
yksek olan bazik oksitler
kullanmal
y
z. S
r
n erime noktas
nykseltmek istedi
imizde mol a

rl

d
k olan bazik
oksitler kullanmal
y
z.

20

2.4.3. Bazik Oksit / Al2O3 / SiO2 Aras

ndaki Oran
S
rlarda Al2O3 miktarartt
ka s
r
n erime noktasykselir. Seger formlnde Al 2O3
mi
ktarSiO2 miktar
n
n 1/10unu gememelidir. Alminyum oksit miktarartt
ka s
r
n
erime zelli
i kaybolur, mat bir grnm kazan
r.
0,3Na 2O
rnek:

0,4CaO

0,3 Al2O3

3 SiO2

0,3PbO

2.4.4. SiO 2
le B2O3 Aras
ndaki Oran
Bor oksidin erime noktasok d
k olduundan s
r
n da erime noktas
nd
rr.
S
rda camla
maysa
lar. S
r
n parlakl

n
, sertliini ve elastikliini artt
r
r. Kullan
lacak bor
oksit miktarSiO 2 miktar
n
n sinden az olmal
d
r. S
rda kullan
m miktaryksek tutulursa
bor tl dedi
imiz s
rda opakla
ma grlr.

2.5. S
r Denemeleri Yapmak
S
r denemeleri yapmak iin
u i
lemler yap
l
r:

Seger forml yaz

l
r. Seger forml, s
rlar
n erime zellikleri, pi
irim s
cakl

gz nne al
narak yaz
l
r.
Seger formlnden reete hesaplamasyap
l
r.
Reetedeki hammaddeler haz
rlanacak s
r miktar
na gre tart
l
r.
Bilyeli de
irmenlerde sulu olarak
tlr. (100 mikronluk elekten geecek

ekilde)

tlen s
r 200 mikronluk elekten geirilir.
S
rlanacak, deneme plakalarhaz
rlan
r.
S
rlama i
lemi yap
l
r. S
r fazlal

olan k
s
mlar ve f
r
n plakas
na gelebilecek
yerlerin s
rlar
temizlenir.

F
r
n plakas
na yerle
tirilir.
F
r
n s
cakl
k ayaryap
l
r ve pi
irilir.
F
r
n
k

s
rlar
n deerlendirilmesi yap
l
r.

21

UYGULAMA FAAL
YET
UYGULAMA FAAL
YET
effaf s
rrenk verici oksit ve boyalarla renklendiriniz.

lem Basamaklar

neriler

effaf s
rtemin etmek iin reticilerden

gerekli bilgileri al
n
z.
Al
nan s
rkar

t
r
n
z.

S
r
n geli
me s
cakl

n ve
zelliklerini
reniniz.
S
r homojen bir da

l
m
gsterinceye kadar kar

t
r
n
z.
S
r
n litre a
rl

n dereceli
silindir veya balon joje ile
lnz. Hassas terazi kullan
n
z.
Kullan
lacak
renklendirici
maddeyi, hassas terazide tart
n
z.
Sulu s
r
n kullan
m miktar
n1
litredeki kuru madde miktar
ndan
hesaplayarak bulunuz.
S
r ile renklendirici madde,
homojen bir zellik kazan
ncaya
kadar
tnz.

tlmsulu s
rgz ile kontrol ediniz.
S
r
n yo
unlu
unu, litre a
rl

nbularak
kontrol ediniz.

22

S
r
n % elek bakiyesini bulmak
iin
63
mikronluk
elek
kullan
n
z.
Eleme
s
ras
nda
tazyikli su kullan
n
z. Elek
stn pipet yard
mile bir kap
iine al
n
z ve kurutucuda
kurutunuz.
Hassas
terazide
tart
n
z.
S
r
n
viskozitesini
lerken
dikkatli olunuz.

tlen s
r
n tamam
n 200
mikronluk elekten geiriniz
Temiz ve dzenli al

n
z.
Zaman
iyi deerlendiriniz.

Renklendirici oksit ve boyalartemin etmek

iin reticilerden gerekli bilgileri al

n
z.
Al
nan boya veya renk verici oksidin
kullan
m miktar
nbelirleyiniz.

Sulu s
r
n kullan
m miktar
nbelirleyiniz.
Sulu s
r ile renklendirici maddeyi, bilyeli
de
irmende
tnz.

gvenli
i kurallar
na uyunuz.

S
rkullan
ma haz
r hle getirmek iin litre
a
rl

nbulunuz.
S
r
n viskozitesini lnz.

23

tme sresini ve tme

inceli
ini de
irmenin dnme
sresine gre ayarlay
n
z.

S
r
n litre a

rl

n
yntemini gz nne
kontrol ediniz.
S
r
n
viskozitesini
yntemini gz nne
kontrol ediniz.

s
rlama
alarak
s
rlama
alarak

S
r
, 200 mikronluk elekten geiriniz.

S
rlama ncesi s
rara ara kar

t
r
n
z.

24

S
r iindeki iri taneleri ay
rmak
iin eleyiniz.

S
r
n dibe
kar

t
r
n
z.

kmemesi

iin

LME VE DEERLEND
RME
LME VE DEERLEND
RME
A- OBJEKT
F TESTLER (LME SORULARI)
A
a

daki cmlelerinin ba

na doru ise D, yanl

ise Y koyunuz.
Doru

Yanl

1. Demir oksit ile s

rlarda katkoran
na ba
lolarak oksitleyici
pi
irimde sar
, kahverengi, k
z
l kahverengi,
arap k
rm
z
srenkler
elde edilebilir.
2. Kalay dioksit s
rlar
effaf yapmada kullan
l
r
3. Titan dioksit s
ra, beyaz rtc, kristal olu
turucu, matla
t
r
c
zellikler katar.
4. Renk verici oksitler s
r ierisinde znerek renk verirler.
5. Seramik boyalar
, s
r alt
nda, s
r zerinde ve s
r
n iinde boyama
grevi yapan, e
itli metal oksitlerden elde edilen s
rlard
r.
6. S
r altboyalar, s
r alt
nda boyama grevi gren, renk verici
oksitlerden elde edilen zel renklendiricilerdir.
7. Ham s
r st boyalar s
r pi
irim s
cakl

nda s
r ile birlikte erirler
ve nemli bir miktarda da s
r
n iine gmlrler.
8. Pi
mis
r st boyalars
r pi
irimi yap
lm
rn zerine dekor
yapmak amac
yla kullan
lan d
k s
cakl
klarda eriyen oksitlerden
ve zeltilerden olu
ur.
9. S
rda erimenin tam gerekle
mesi amac
yla, asidik oksitlerden
kuvars
n, bazik oksitlere oran2 veya 3 katolmal
d
r.
10. S
r
n erime noktas
nd
rmek istedi
imizde mol a
rl

yksek olan bazik oksitler kullanmal

y
z.

DEERLEND
RME
Cevaplar
n
zcevap anahtarile kar

la
t
r
n
z. Doru cevap say
n
zbelirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl
cevap verdi
iniz ya da cevap verirken tereddt ya
ad

n
z
sorularla ilgili konularfaaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz
Tm sorulara do
ru cevap verdiyseniz uygulamalteste geiniz.

25

UYGULAMALI TEST

renme faaliyetinde kazand

n
z beceriler do
rultusunda
haz
rlay
n
z. Bu uygulamaya
a
daki kriterlere gre deerlendiriniz.

s
r denemeleri

Bu faaliyet kapsam
nda a
a
da listelenen davran

lardan kazand

n
z becerileri Evet
veya Hay
r kutucuklar
na (X) i
areti koyarak kontrol ediniz.
DEERLEND
RME KR
TERLER

Evet

Hay
r

Ara gerecinizi doru olarak seip haz

r hle getirdiniz mi?

nlnz giydiniz mi?

Seger forml yazd
n
z m
?
Seger formlnden reete hesaplamasyapt
n
z m
?
Reetedeki hammaddeleri haz
rlanacak s
r miktar
na gre
tartt
n
z m
?
Bilyeli deirmenlerde sulu olarak
ttnz m? (100 mikronluk
elekten geecek
ekilde)

tlen s
r200 mikronluk elekten geirdiniz mi?
S
rlanacak deneme plakalar
nhaz
rlad
n
z m
?
S
rlama i
lemini yapt
n
z m
? S
r fazlal
olan k
s
mlarve f
r
n
plakas
na gelebilecek yerlerin s
rlar
ntemizlediniz mi?
Deneme plakalar
nf
r
n plakas
na yerle
tirdiniz mi?
F
r
n
n s
cakl
k ayar
nyapt
n
z m
? Pi
irimi gerekle
tirdiniz
mi?
F
r
n
k

s
rlar
n de
erlendirilmesini yapt
n
z m
?
al

ma ortam
n
ztemizlediniz mi?

DEERLEND
RME
Yap
lan deerlendirme sonunda Hay
r
eklindeki cevaplar
n
zbir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsan
z renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplar
n
z
n
tamamevet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

26

RENME FAAL
YET
3
RENME FAAL
YET-3
AMA
Plakalars
rlayarak s
rldeneme pi
irimi yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapman
z gereken ncelikli ara
t
rmalar
unlard
r:

S
r pi
irim s
cakl

n
n nas
l belirlendi
ini ara
t
r
n
z.

Seramik s
rlar
nda ortaya
kan hatalar
ara
t
r
n
z.

Seramik f
r
nlar
nda s
cakl
k kontrollerin nas
l yap
ld

n
ara
t
r
n
z.

S
rldeneme pi
irimin nas
l yap
ld

nara
t
r
n
z.

3. SIRLI P

R
M
3.1. S
r Pi
irim S
cakl

n
Tayin Etmede Dikkat Edilecek Hususlar
Seramik s
rlar
, s
cakl
k kar

s
nda alkali ve toprak alkalilerin olu
turduklarsilikat
kar

mlar
n
n uygun s
cakl
klarda eritilmesi ve soutulmasile elde edilen camstabakad
r.
S
rlarda kesin bir erime noktasbulunmaz. S
rolu
turan maddeler s
cakl
k kar

s
nda nce
yumu
arlar sonra yo
unla

rlar ve erirler. Bu a
amalar her s
rda farkl
l
k gsterir. S
r pi
irim
s
cakl

netkileyen birok faktr bulunmaktad

r. Bunlar
n baz
lar
unlard
r:

S
r iindeki bazik oksitlerin kullan
m oranlar
,
Kullan
lan bazik oksidin cinsi,
Bazik oksit, amfoter oksit oran
,
Bazik oksitlerle silisyum dioksit oran
,
Silisyum dioksit, bor oksit oran
,
S
r
n
tme inceli
i,
S
r
n mamul yzeyine srlme kal
nl

gibi zellikler gz nne al

narak s
r
pi
irim s
cakl

tayin edilir.

3.2. Seramik S
rlarda Ortaya
kan Hatalar Ve Giderilmesi
3.2.1. Seramik S
rlarda S
r
le amur Aras
ndaki
li
kilerde Doabilecek
Hatalar Ve Giderilmesi
Pi
irilen s
rlrn zerinde olu
an hatalar
n ba

nda, s
r ile amur aras
nda farkl
gerilimlerin olu
mas
d
r. S
r atlave s
r kavlamas(pul pul dklme) olarak olu
an bu

27

hatalar f
r
n
k

olabilece
i gibi kullan
m s
ras
nda belirli sre bekledikten sonra da
olu
abilmektedir.
S
r
n pi
me s
ras
nda, biskvi ile aras
nda kar

l
kletkile
im sonucu ara tabaka
olu
umu gerekle
ir. Bu geitabakas
n
n tam olu
mamasdurumunda s
r atmalarmeydana
gelir.

S
r atla

S
r atlamalargenellikle s
r ile biskvinin farklgenle
me katsay
lar
na sahip
olmalar
ndan ileri gelir.F
r
n
n pi
me blgesinde biskvi kat
, s
r ise s
vhldedir. Souma
blgesine gelindi
inde, s
r da kathle dn
r, souma beraber gerekle
ir. Souma
s
ras
nda genle
menin tersine klmeler olu
ur. Bu durumda trl olu
um meydana
gelir.
1-) S
r ile biskvinin genle
me katsay
larbirbirine e
it veya yak
nd
r. Bu durumda s
r
ile biskvi aynmiktarda kleceinden atlama ve ayr
lma olmaz.
2-) S
r
n genle
me katsay
sbiskviden yksektir. Bu durumda s
r so
uma s
ras
nda
daha fazla klme gsterece
inden biskvi zerinde kk,kk atlak a
, k
lcal
atlaklar olu
acakt
r. (ekil 3.1-B) So
uma s
ras
nda biskvi, daha fazla klme gsteren
s
rla birlikte ie doru hareket ederse amurun d
bkey dnmesi olu
ur. ( ekil 3.1-D)
3-) S
r
n genle
me katsay
sbiskviden d
ktr. Bu durumda s
r souma s
ras
nda,
biskviye gre daha az klme gsterece
inden biskvi zerinde olu
an atlaklar daha
genive uzun bir grnmde olu
acakt
r. ( ekil 3.1-A) So
uma s
ras
nda biskvi, daha az
klme gsteren s
rla birlikte d

a doru hareket ederse amurun i bkey dnmesi olu

ur. (
ekil 3.1-C)
S
r yzeyine stten bak

S
rlrn yzey kesiti

28

S
r kavlamas

K
lcal atlaklar

B
amurun d
bkey

amurun i bkey dnmesi

dnmesi

D
ekil 3.1: S
r atlave kavlamas

Genle
me katsay
s
ndan kaynaklanan hatalar
n giderilmesinde, genle
me katsay
s
d
k olan oksitler veya yksek olan oksitler kullan
l
r. Bu oksitler en yksekten alaa
doru
yle s
ralan
r: Na2O-10,0 x 105, K2 O-8,5 x 10-5 ,CaO-5,0 x 10-5 ,Al2O3 -5,0 x 105
-5
,BaO-3,0 x 10 ,PbO-3,0 x 10-5 , ZnO-1,8 x 10-5, MgO-1,0 x 10 -5 SiO2-0,8 x 10-5,B2 O3-0,1 x
10-5.
S
r
n genle
me katsay
s
nd
rmek istenirse, genle
me katsay
syksek olan
oksitlerin yerine d
k olan oksitler kullan
l
r. amurun genle
me katsay
s
nd
rmek iin
amurdaki kuvars miktarykseltilebilir.

S
rla Biskvi Aras
ndaki Reaksiyon

Pi
me s
ras
nda s
r ile biskvinin aras
nda bir geitabakasolu
ur. Ara tabaka
olu
umu olarak da adland
r
lan bu tabaka, ne kadar kuvvetli olursa s
r da o kadar biskviye
kayna

r. Ara tabaka olu

umunda kalsiyum oksit olumlu etki yapar. S
rda ve amurda (%
1015) kullan
l
r. amurun tane bykl
de ara tabaka olu
umunda etkilidir.
tme
inceli
i 63 mikronluk elekte % 45 aras
nda olmal
d
r.
Pi
irim sresi de ara tabaka olu
umunu etkiler. Pi
irim sresi uzad
ka ara tabaka
olu
umu o kadar iyi gerekle
ir.

3.2.2. Biskvi Mamulden Kaynaklanabilecek Hatalar ve Giderilmesi

Biskvinin yap
s
nda bulunan renk verici oksitlerin s
r ile reaksiyona girerek st
yzeye doru yay
larak
kmassonucu renk lekeleri olu
ur. Bu hatan
n olu
mamasiin
hammaddelerin iinde renk verici oksitlerin bulunmamasgerekir.
Bnyenin ok gzenekli olmashlinde s
r bnye taraf
ndan emilir. Yzeyde cams
tabaka olu
maz. Bu durumda bnyenin ince tlmesi veya ince
tlmastar ile
astarlanmasgerekir.

29

3.2.3. S
rlama S
ras
nda Olu
abilecek Hatalar Ve Giderilmesi
Biskvi pi
irimi yap
lan rnn tozlu, kirli olmas
ndan dolaypi
irim sonrass
r
toplanmalarolu
ur. S
rlama ncesi hafif nemli snger ile biskvinin tozu al
nmal
, gerekirse
bas
nlhava tutulmal
d
r.
S
rlama esnas
nda s
r srekli kar

t
r
lmal
, s
r
n dibe kmesi engellenmelidir.
Kar

t
r
lmazsa homojen bir s
rlama gerekle
mez.
S
rlama sonrass
rlyzey zerinde kk apta delikler, pi
irim sonrass
r delikleri
olarak kar

m
za
kar. S
rlama sonrasbu delikler, elle rtuyap
larak yok edilmelidir.
S
rlama i
leminden sonra, s
r
n suyunu biskvi ekti
inden, biskvinin rutubetini
atmasgerekir. Bu amala d
k
s
da kurutma i
lemi yap
l
r (150-350 oC). Kurutma i
lemi
yksek
s
da yap
l
rsa pi
irim sonrass
r y
rt
lmalar
, toplanmalargrlr.
S
r ok ince
tlrse s
r toplanmalarolu
abilir.

3.2.4. F
r
n Ortam
nda Olu
abilecek Hatalar Ve Giderilmesi
F
r
n ortam
nda olu
an hatalar
n ba

nda, s
r
n ortamdaki gazlardan etkilenmesi
sonucu olu
an toplu ine ba
delikleri (i
ne bat
r
lm
gibi s
r yzeyi) hatas
d
r. Pi
irim
s
ras
nda karbonatlar, nitratlar, silikatlar ve bazmetal oksitleri ayr

r. Kur
un oksit, inko
oksit kolayca buharla
t

ndan toplu ine ba

deliklerini olu
tururlar. Pi
irim sresi uzun
tutulmal
, s
cakl
k art

dzgn yap
lmal
d
r.
S
r pi
irimi ok yksek s
cakl
kta yap
l
rsa s
r biskviye tesir ederek gaz
k

na
neden olur. S
r iinde hava kabarc
klarolu
ur. S
r pi
irimi ile biskvi pi
irimi uygun
s
cakl
klarda yap
lmal
d
r.
Biskvi zerinde tam yanmam
ve kmrle
miorganik maddelerle slfatlar, s
r ile
reaksiyona girerek gaz
k

na yol aar. Hava kabarc

klarolu
tururlar. amur iinde
znebilir tuzlar ve organik maddeler bulunmamasgerekir.
Pi
irim s
ras
nda s
cakl
k art

larsonucu pi
mekte olan amur ve s
rda gaz
k

kesilmeden s
r erirse, erimis
r iindeki gaz
n
k

zorla
aca

ndan s
r iinde gml hava
kabarc
klargrlr. S
r
n erime s
cakl

, biskvide gaz
k

n
n bitti
i s
cakl
ktan sonra
gerekle
mesi gerekir.
Porselen pi
iriminde, gri ve siyah kabarc
klar, belirli s
cakl
klarda indirgen atmosferin
uygulanmamassonucu olu
ur. Pi
irimde oksidasyonlu ve indirgen atmosferin belirli
s
cakl
klarda ve srede yap
lmasgerekir.

3.3. F
r
n S
cakl
k Kontrolleri
Seramik f
r
nlar
nda pi
irilecek olan malzemenin en iyi
ekilde pi
mesi, gerekli
zelliklerini kazanmas
, ancak f
r
n s
cakl

n
n belirli dzeylerde tutulmasve f
r
n s
cakl
k
kontrollerinin dzenli yap
lmasile mmkndr. F
r
n s
cakl

nlen aralar:

30

3.3.1.Pirometreler
F
r
n s
cakl

n
n lm pirometrelerle salanmaktad
r. Pirometrelerin esas
n
,
ular
ndan birbirine lehimli iki farklmetal tel (termoeleman) olu
turur. Bu birbirine ba
liki
u f
r
n
n iinde artan s
cakl
k ile birlikte, bu tellerin di
er ucunda s
cakl
k ile orant
lolarak
de
i
en kk bir elektrik ak
molu
ur. Bu elektrik ak
mgalvonometreler ile s
cakl
k
de
erlerine dn
trlmesi ile lm yap
l
r.
S
cakl
k de
erlerine gre termoeleman iftleri
u
ekildedir:
0-7000 C s
cakl
klar iin bak
r/nikel-demir termoeleman ifti
0
0-1100 C s
cakl
klar iin nikel/krom-nikel termoeleman ifti
200-14000C s
cakl
klar iin platin/rodyum-platin termoeleman ifti
F
r
n s
cakl

nd

ar
dan len optik pirometrelerde kullan
lmaktad
r. F
r
n
n
gzetleme deliinin nne yerle
tirilen optik pirometre, f
r
ndan yay
lan

man
n mercekten
geerek zel duyarltermoeleman
n nne d
mesi ve buradan galvonometreye aktar
lmas
ile s
cakl
k de
erleri okunur.

3.3.2. Seramik Kkenli S

cakl
k Kontrol Aralar
Pi
irim s
ras
nda f
r
n s
cakl

n
n kontrol, seramik kkenli lme aralarile
yap
lmaktad
r. Pirometreler, f
r
n iindeki atmosferin s
cakl

nverir. Seramik kkenli

lme aralarise
skayna
n
n pi
irilecek rne verdii
s
yler. F
r
n s
cakl

n
n
kontrolnde en ok seger piramitleri ile bullers halkalarkullan
l
r.
Bu yntemle s
cakl
k kontrol, seramik amurunun s
cakl
k kar

s
nda gsterdi
i
erime ve klme esas
na dayan
r ve bu reaksiyonlar gz nne al
narak geli
tirilmi
tir.

Seger Piramitleri

Seger piramitleri belirli erime noktalarolan kaolin, feldspat, kuvars ve tebe

ir
kar

mlar
d
r. Bu zel kar

mlar iine sistematik olarak artan oranlarda kat

lan eriticiler ile
her defas
nda farkls
cakl
kta eriyen amurlar elde edilir. 6000 Cden ba
layan her 20 0Cde
eilme s
cakl

olan piramitler, 20000 Cye kadar s

cakl
k kontrol yapacak
ekilde 42 adet
olarak retilmi
lerdir.
F
r
n pi
irim s
cakl

na uygun piramitler numara s

ras
na gre tane al
n
r. Plastik
amurdan yap
lm
levha iine yerle
tirilir.1. piramit pi
me s
cakl

n 200 C alt
nda 2. piramit
pi
me s
cakl

nda, 3. piramit pi
me s
cakl

n 200 C zerinde olacak

ekilde f
r
n
n uygun
yerlerine yerle
tirilir. F
r
n s
cakl
pi
me
s
s
na geldi
inde 1. piramit tamamen eriyecek, 2.
piramit e
ilecek, 3. piramit ise dik olarak kalacakt
r. (Bu piramit
ahit piramit olarak da
adland
r
l
r.) 3. piramit f
r
n
s
s
n
n yksek olup olmad

nkontrol etmek iin koyulur (

Resim 3. 1).

31

Resim 3. 1:
kili seger piramiti

Bullers Halkalar
zel olarak imal edilen bu halkalar 6 cm ap
nda 0,5 cm kal
nl

nda kuru olarak

preslenmi
lerdir. F
r
n iinde dz bir yere konur. Pi
irim i
lemi bittikten sonra halka
zerinde lm yap
larak f
r
n s
cakl

hakk
nda bilgi sahibi olunur.

3.4. S
rl
Deneme Pi
irimi
S
rldeneme pi
irimi, erime s
cakl
tam olarak bilinmeyen s
r denemelerinin yatay
zemin zerinde belirli s
cakl
klarda geli
me dzeylerini ortaya
karmak amac
yla yap
l
r.
Deneme pi
iriminde
u a
amalar takip edilir:

S
r
n erime s
cakl

tahmini olarak belirlenir.

S
r denemeleri bir plaka zerinde yatay olacak
ekilde, f
r
n plakaszerine
yerle
tirilir.

F
r
n s
cakl
k ayaryap
l
r.

Pi
irim s
cakl

na yakla

ld

nda f
r
n
n gzetleme deli
inden kontrol edilir.

So
uma sonrass
r denemelerinin de
erlendirilmesi yap
l
r. De
erlendirmede
s
r
n geli
mesine, rengine, ak
c
l

na, s
r hatalargz nne al
n
r.
(Resim-3.2 , 3.3 , 3.4 , 3.5 )

Resim 3.2: Bak

r oksitli s
r denemeleri

Resim 3.3: effaf s

r denemeleri

Resim 3.4: Demir oksitli s

r denemeleri

Resim 3.5: Mangan oksitli s

r denemeleri

32

UYGULAMA FAAL
YET
UYGULAMA FAAL
YET
Plakalars
rlayarak s
rldeneme pi
irimi yap
n
z.

lem Basamaklar

neriler

Deneme yap
lacak plakalartemin
ediniz.

Deneme yap
lacak plakalar
n tozunu
nemli snger ile al
n
z
S
rlama ncesi s
r ara ara
kar

t
r
n
z.
Plakalar haz
rlanan s
rlar ile
s
rlay
n
z
Kenar
yzeylerindeki
s
rlar
kaz
y
n
z.
S
rlanan plakalara s
r
n numaras
n
renk verici oksit veya boyalarla

yaz
n
n
z.

S
rl plakalar deneme f
r
n
na
yerle
tiriniz.
S
r pi
irim s
cakl

nayarlay
n
z.

33

Temiz ve dzenli al

n
z.
Dikkatli al

n
z.
S
rhomojen bir da

l
m gsterinceye
kadar kar

t
r
n
z.
Plakalar
n aynkal
nl
kta s
rlanmas
n
sa
lay
n
z.

F
ra ile plakalar
n arkas
na, renk verici
oksit veya boyalar srerek s
r
n
numaras
n
yaz
n
z.
Pi
irim s
cakl

n f
r
n gsterge
panosundan ayarlay
n
z.

Deneme sonular
ns
r formllerine
gre de
erlendiriniz.

Zamaniyi de
erlendiriniz.

gvenli
i kurallar
na uyunuz.

Hatalrnleri tespit ederek tekrar

deneme yap
n
z.

S
rlpi
irimi gerekle
tiriniz.
Deneme sonular
nde
erlendiriniz.

Varsa sorunlara mdahale ediniz.

34

LME VE DEERLEND
RME
LME VE DEERLEND
RME
A- OBJEKT
F TESTLER (LME SORULARI)
A
a

daki cmlelerinin ba

na doru ise D, yanl

ise Y koyunuz.
Do
ru

Yanl

1. S
rolu
turan maddeler s
cakl
k kar

s
nda nce yumu
arlar
sonra younla

rlar ve erirler.
2. S
r ile biskvinin genle
me katsay
larbirbirine e
it veya
yak
nsa, s
r ile biskvi aynmiktarda kleceinden atlama ve
ayr
lma olmaz.
3. Pi
me s
ras
nda s
r ile biskvinin aras
nda bir geitabakas
olu
maz.
4. S
r ok ince
tlrse s
r toplanmalarolu
abilir.
5. S
r
n erime s
cakl

, biskvide gaz
k

n
n bittii s
cakl
ktan
sonra gerekle
mesi s
rdaki gaz
k

lar
nazalt
r.
6. Pi
me s
ras
nda, s
r
n ortamdaki gazlardan etkilenmesi sonucu
atlamalar olu
ur.
7. S
rlama esnas
nda s
r srekli kar

t
r
lmal
, s
r
n dibe kmesi
engellenmelidir.
8. Porselen pi
iriminde, gri ve siyah kabarc
klar, belirli
s
cakl
klarda indirgen atmosferin uygulanmassonucu olu
ur.
9. F
r
n s
cakl

n
n lm pirometrelerle salanmaktad
r.
10. F
r
n s
cakl

n
n kontrolnde en ok seger piramitleri ile
bullers halkalarkullan
l
r.

DEERLEND
RME

Cevaplar
n
zcevap anahtarile kar

la
t
r
n
z. Doru cevap say
n
zbelirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl
cevap verdi
iniz ya da cevap verirken tereddt ya
ad

n
z
sorularla ilgili konularfaaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz
Tm sorulara do
ru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

35

UYGULAMALI TEST

renme faaliyetinde kazand

n
z beceriler do
rultusunda s
r denemelerini s
rlay
p
f
r
nda pi
iriniz ve sonulara
a

daki kriterlere gre de

erlendiriniz.
Bu faaliyet kapsam
nda a
a
da listelenen davran

lardan kazand

n
z becerileri Evet
veya Hay
r kutucuklar
na (X)i
areti koyarak kontrol ediniz.
DEERLEND
RME KR
TERLER

Evet

Hay
r

Ara gerecinizi doru olarak seip haz

r hle getirdiniz mi?

nlnz giydiniz mi?

S
rlanacak deneme plakalar
nhaz
rlad
n
z m
?
S
rlama i
lemini yapt
n
z m
? S
r fazlal
olan k
s
mlarve f
r
n
plakas
na gelebilecek yerlerin s
rlar
ntemizlediniz mi?
Deneme plakalar
nf
r
n plakas
na yerle
tirdiniz mi?
F
r
n
n s
cakl
k ayar
nyapt
n
z m
? Pi
irimi gerekle
tirdiniz
mi?
F
r
n
k

s
rlar
n de
erlendirilmesini yapt
n
z m
?
al

ma ortam
n
ztemizlediniz mi?

DEERLEND
RME
Yap
lan deerlendirme sonunda Hay
r
eklindeki cevaplar
n
zbir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsan
z renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplar
n
z
n
tamamevet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

36

MODL DEERLEND
RME
MODL DEERLEND
RME
PERFORMANS TEST(YETERL
K LME)
Haz
r s
rlarkullan
ma haz
r hle getiriniz. Renk verici oksit ve boyalar
effaf s
rla
renklendirip s
rldeneme pi
irimi yap
n
z.
Gerekli Malzemeler

Renk verici oksitler

S
rlama masas
Turnet
effaf s
r
S
r hammaddeleri
Kar

t
r
c
Ma
rapa
B
ak
Snger
F
ra
Lehman viskozimetresi
200 mikronluk elek
63 mikronluk elek
1 litrelik balon joje veya dereceli silindir
Bilyeli deneme deirmeni
Deneme f
r
n

Bu uygulama kapsam
nda a
a
da listelenen davran

lardan kazand

n
z becerileri
Evet veya Hay
r kutucuklar
na (X)i
areti koyarak kontrol ediniz.
DEERLEND
RME KR
TERLER
1- Haz
r s
rlars
rlama i
lemine haz
rlamak
S
rtemin etmek iin reticilerden gerekli bilgileri ald
n
z m
?
Al
nan s
rkar

t
rd
n
z m
?

tlmsulu s
rgz ile kontrol ettiniz mi?
S
r
n younluunu, litre a
rl

nbularak kontrol ettiniz mi?

S
rkullan
ma haz
r hle getirmek iin litre a

rl

nve % elek
bakiyesini buldunuz mu?
S
r
n viskozitesini, Lehman viskozimetresi ile ltnz m?
S
r
, 200 mikronluk elekten geirdiniz mi?
S
rlama ncesi s
rara ara kar

t
rd
n
z m
?
2-effaf s
rrenklendirmek
effaf s
rtemin etmek iin reticilerden gerekli bilgileri ald
n
z
m
? Al
nan s
rkar

t
rd
n
z m
?

tlmsulu s
rgz ile kontrol ettiniz mi?

37

Evet

Hay
r

S
r
n younluunu, litre a
rl

nbularak kontrol ettiniz mi?

Renklendirici oksit ve boyalartemin etmek iin reticilerden
gerekli bilgileri ald
n
z m
? Al
nan boya veya renk verici oksidin
kullan
m miktar
nbelirlediniz mi?
Sulu s
r
n kullan
m miktar
nbelirlediniz mi?
Sulu s
r ile renklendirici maddeyi, bilyeli de
irmende
ttnz
m?
S
rkullan
ma haz
r hle getirmek iin litre a

rl

nve % elek
bakiyesini buldunuz mu?
S
r
n viskozitesini Lehman viskozimetresi ile ltnz m?
S
r
, 200 mikronluk elekten geirdiniz mi?
S
rlama ncesi s
rara ara kar

t
rd
n
z m
?
3-S
rldeneme pi
irimi yapmak
Deneme yap
lacak plakalartemin ettiniz mi?
Deneme yap
lacak plakalar
n tozunu nemli snger ile ald
n
z m
?
S
rlama ncesi s
rara, ara kar

t
rd
n
z m
?
Plakalarhaz
rlanan s
rlar ile s
rlad
n
z m
? Kenar yzeylerindeki
s
rlarkaz
d
n
z m
?
S
rlanan plakalara s
r
n numaras
nrenk verici oksit veya
boyalarla yazd
n
z m
?
S
rlplakalardeneme f
r
n
na yerle
tirdiniz mi?
S
r pi
irim s
cakl

nayarlad
n
z m
?
S
rlpi
irimi gerekle
tirdiniz mi?
Deneme sonular
ndeerlendirdiniz mi?.
Sorunlara mdahale ettiniz mi?

DEERLEND
RME
Yapt

n
z de
erlendirme sonucunda eksikleriniz varsa
renme faaliyetlerini
tekrarlay
n
z.
Modl tamamlad
n
z, tebrik ederiz.
retmeniniz size e
itli lme aralar
uygulayacakt
r. retmeninizle ileti
ime geiniz.

38

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAAL
YET
-1 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
Y
D
Y
D
D
Y
D
D
Y

RENME FAAL
YET
-2 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
Y
D
D
Y
D
D
D
D
D

RENME FAAL
YET
-3 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
D
Y
D
D
Y
D
Y
D
D

39

KAYNAKA
KAYNAKA

ARCASOY Ate
, Seramik Teknolojisi, Marmara Yay
nlar
,
stanbul 1983.

DEDEOLU Rahmi, S
r ve Dekorasyon Teknolojisi, itosan Teknik
Yay
nlar, Ankara 1987.

EM
R Mustafa, Frit retim Teknolojisi ve Fritli S
r Uygulamalar
, Anadolu
.G.S.F. Bitirme Tezi,Eski
ehir 1991.

EM
R Mustafa, Toprak Seramik

letme Notlar
, Bozyk 1991.

GS Nafiz, inicilik ve Seramik Teknolojisi-I Devlet Kitaplar

, Ankara
2004.

METE Zeliha

TANIAN H.Hseyin, Seramik Teknolojisi ve Uygulamas

, Birlik Matbaas
,
S
t, 1986.

SMER Gner, Seramik Sanayi El Kitab

, Anadolu .G.S.Y.O. Yay
nlar
,
Eski
ehir1988.

40