Analiza i ocena zagroe

Wprowadzenie
Nadmierne i niewaciwe obcienie ukadu ruchu
zwizane z prac zawodow jest przyczyn wielu urazw
i dolegliwoci ukadu miniowo-szkieletowego.
Stworzenie stanowiska pracy, ktre nie powodowaby
nadmiernego obcienia i zmczenia ukadu miniowoszkieletowego pracownika wymaga przeanalizowania
parametrw zwizanych z pozycj przy pracy, si
wywieran podczas pracy oraz czasem oddziaywania
siy przy okrelonej pozycji ciaa i czstoci ich
zmian lub powtrze.
Te podstawowe parametry wpywajce na obcienie
ukadu miniowo-szkieletowego w procesie pracy
powinny by rozpatrywane cznie.

Ocena obcienia statycznego oparta jest na

znajomoci takich czynnikw jak:
rodzaju przyjtej postawy ciaa w trakcie wykonywanych

czynnoci,
stopnia wymuszenia zajmowanej pozycji i pochylenia ciaa,
moliwoci zmiany przyjtej pozycji ciaa,
pooenia koczyn i ich czynnoci ruchowych,
chronometrau czasu pracy pracownika.

OWAS - Ovako Working Posture Analysis System

OWAS to metoda analizy obcienia statycznego oceniajca
wielkoci tego obcienia na stanowiskach pracy. Metoda bierze
pod uwag obcienie pochodzce od czterech czynnikw:
A) pozycja plecw,
B) pooenie przedramion,
C) praca ng,
D) wielko obcienia zewntrznego,
ale nie uwzgldnia czstoci zmiany pozycji oraz rytmu pracy.
Do oceny przyj naley pozycj ciaa o najwikszym
obcieniu statycznym, jeeli utrzymywana jest w czasie
duszym ni 3 godziny w trakcie zmiany roboczej.

Sposb postpowania:
1. Wybra czynno (pozycje przy pracy) przewaajc w
cigu zmiany roboczej (rys. 1).
2. Ustali kod wybranej pozycji przy pracy (wg okrelonej
zasady - rys.2), nastpnie z podanego diagramu (rys.
nr 3) odczyta typ kategorii obcienia (1, 2, 3 lub 4).
3. Z odpowiedniej tabeli (tab. nr 1 ) odczyta opis dla
wyznaczonej kategorii obcienia.
4. Z nastpnej tabeli (tab. nr 2 ) odczyta interpretacje
kategorii (obcienie mae, rednie lub due) w
zalenoci od tego, jak cz zmiany roboczej
utrzymywana jest dana kategoria (pozycja ciaa) bez
zmiany na inn.

Rys.1
Rys.1 Pozycje przy pracy klasyfikacja pooenia plecw, ramion i ng

A) Pozycje plecw:
1 wyprostowane, 2 zgite do przodu,
3 skrcone, 4 zgite i skrcone

B) Pozycje pooenia

przedramion:
1 obydwa poniej stawu okciowego,
2 jedno powyej stawu okciowego,
3 obydwa powyej stawu okciowego

C) Pozycje pracy ng:

1 pozycja siedzca, 2 stojca z
nogami wyprostowanymi, 3 stojca z
jedn nog wyprostowan, 4 stojca z
nogami zgitymi, 5 stojca z jedn

Kod siy zewntrznej w zalenoci od populacji

Oprcz klasyfikacji pooenia plecw, ramion i ng naley okreli take
obcienie zewntrzne czyli si zewntrzn (D w kodzie pozycji ciaa).
Zgodnie z metod OWAS sia ta moe by klasyfikowana jako: 1, 2 lub 3.
Dla potrzeb oceny ryzyka poprzez czynnik obcienia statycznego
zrnicowano wartoci siy dla mczyzn, kobiet i modocianych.
Kod
obcienia

Mczyni
[kg]

Kobiety i
modociani
chopcy [kg]

Dziewczta
[kg]

< 10

<5

<2

10-20

5-10

2-6

> 20

> 10

>6

Rys. 2. ZASADA WYZNACZANIA KODU POZYCJI CIAA

B PRZEDRAMIONA:
1. obydwa okcie poniej stawu ramiennego
2. jeden okie powyej stawu ramieniowego
3. obydwa powyej stawu ramiennego

C
C -- NOGI:
NOGI:
1. pozycja siedzca
2. stojca z nogami wyprostowanymi
3. stojca z jedn nog wyprostowan
4. stojca z nogami zgitymi
5. stojca z jedn nog zgit
6. klczenie na jednym lub obu kolanach
7. chodzenie

D
D -- OBCIENIE
OBCIENIE
ZEWNTRZNE
ZEWNTRZNE /mczyni/:
1. masa poniej 10 kg
2. masa od 10 do 20 kg
3. masa powyej 20 kg

Przykad:
Pracownik stojcy przy tamie i przez wiksz cz zmiany
przykrcajcy nakrtki na ruby, ktre wa mniej ni 4 kg
A.Plecy zgite do przodu [2]
B.Przedramiona obydwa okcie poniej stawu
ramieniowego [1]
C.Nogi pozycja stojca z nogami wyprostowanymi [2]
D.Obcienie zewntrzne masa poniej 10 kg [1]

KOD: 2121
Na podstawie penego kodu pozycji ciaa
ludzkiego skadajcego si z czterech cyfr,
naley odczyta typ kategorii z diagramu.

Rys. Nr 3. DIAGRAM ODCZYTYWANIA KODU OBCIENIA STATYCZNEGO

Na podstawie penego kodu pozycji ciaa skadajcego si z

czterech cyfr
naley odczyta typ kategorii z diagramu.

Tabela nr 1. Opis kategorii obcienia statycznego oraz

zalecenia odnonie ewentualnych zmian na stanowisku pracy
KATEGORI
A
Kategoria 1

OPIS KATEGORII
Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy s naturalne
Obcienie jest optymalne lub akceptowalne
Nie ma potrzeby dokonywania zmian na stanowisku
Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy mog mie negatywny

Kategoria 2

wpyw na ukad miniowo-szkieletowy

Obcienie jest prawie akceptowalne
Nie ma potrzeby dokonywania natychmiastowych zmian na stanowisku, ale
naley wzi pod uwag konieczno przeprowadzenia takich zmian w najbliszej
przyszoci
Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy maj negatywny wpyw na

Kategoria 3

ukad miniowo0szkieletowy
Obcienie jest due
Zmiany na stanowisku naley przeprowadzi tak szybko, jak to moliwe
Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy maj bardzo negatywny

Kategoria 4

wpyw na ukad miniowo-szkieletowy

Obcienie jest bardzo due
Zmiany na stanowisku naley przeprowadzi natychmiast

Czynnik czasu
Do celw analizy obcienia ukadu miniowo-szkieletowego dla kadej
z utrzymywanych pozycji istotny jest czas trwania okrelonej czynnoci
opisanej przez kategori oceny. Czas ten okrelany jest w odniesieniu do
czasu pracy i wyraany w % czasu pracy.
Ponadto, zrnicowane zostay pozycje wymuszona i niewymuszona.
Pozycja wymuszona to pozycja, ktra jest narzucona konstrukcj
stanowiska pracy lub rodzajem wykonywanych czynnoci. Nie jest
moliwa modyfikacja tej pozycji pod wpywem subiektywnego odczucia
pracownika zgodnie z jego preferencjami.
Pozycja niewymuszona to taka pozycja, ktra moe by zmieniana lub
modyfikowana zgodnie z poczuciem wygody pracownika, bez wpywu na
jako wykonywanej pracy.
Ocen obcienia zwizanego z wykonywaniem czynnoci okrelonej
kategorii (OWAS) w trjstopniowym systemie oceny (mae, rednie,
due) przedstawia tabela nr 2.

Tabela nr 2.

Interpretacja wynikw oceny obcienia

statycznego

Pozycja ciaa przy pracy (kategorie

OWAS)

Czas utrzymywania jednej pozycji

(% czasu zmiany roboczej)

pozycja niewymuszona kategorii 1

do 70

pozycja niewymuszona kategorii 1 lub

niewymuszona kategorii 2

do 50

pozycja wymuszona kategorii 2

do 30

pozycja niewymuszona kategorii 1

Obcienie

mae

powyej 70

pozycja niewymuszona kategorii 1 lub

niewymuszona kategorii 2

50-70

pozycja wymuszona kategorii 2

30-50

pozycja wymuszona kategorii 3 lub 4

do 30

pozycja wymuszona kategorii 1 lub

niewymuszona kategorii 2

powyej 70

pozycja wymuszona kategorii 2

powyej 50

pozycja wymuszona kategorii 3 lub 4

powyej 30

rednie

due

Podsumowanie
Przeprowadzanie chronometrau w metodzie
OWAS dostarcza wielu istotnych danych o
przebiegu pracy na stanowisku roboczym. Dziki
tej metodzie mona atwo okreli jak pozycj
przyjmuje pracownik przez wiksz cz swojej
zmiany i czy jest wobec tego naraony na
dolegliwoci szkieletowo-miniowe w stopniu
maym, rednim, czy duym.
Zalet metody OWAS jest niewtpliwie jej prostota
i uniwersalno szczeglnie wykorzystywana
bya do bada na stanowiskach pracy w
przemyle maszynowym, ale sprawdza si
rwnie w innych przypadkach, jak chociaby dla
stanowisk biurowych.
Dzikuj za uwag