d Vl

dr
Vladimir
di i R
Ranelovi,
l i vanredni
d i profesor
f
Konsultacije: etvrtak 11
11-12h
12h
ili
elektronski (preporuljiv nain)
LiveEdu: vladimir.randjelovic@pmf.edu.rs
E-mail: vladar@pmf.ni.ac.rs

Predispitne obeveze i sistem bodovanja

Aktivnost na predavanjima
Aktivnost na vebama
Kolokvijum 1
Test 1 (nakon prvih 5 predavanja)
K l k ij
Kolokvijum
2
Test 2 (nakon drugih 5 predavanja)
Seminarski rad

5
5
10
10
10
10
10

Zavrni ispit
Praktini ispit
Usmeni ispit

10
30

Seminarski rad (predaje se krajem decembra)

Rasprostranjenje, tip areala, poreklo, sistematska
pripadnost i srodniki odnosi vrste XY (Familija, Carstvo)
Primer:
Rasprostranjenje, tip areala, poreklo,
sistematska pripadnost i srodniki
odnosi vrste Panthera leo
Sadraj
Uvod
Opis vrste
Sistematska pripadnost i srodniki odnosi
P
Poreklo
kl vrste
t
Rasprostranjenje i tip areala
Zakljuci
Literatura

Seminarski rad (predaje se krajem decembra)

Nain navoenja literature (literatura se navodi po abecednom redu)
Knjige
Autor(i), godina: Naziv publikacije. Izdava.
(Autore navoditi tako to se navede prezime autora, zarez, inicijal
imena,, taka,, zarez,, razmak))
Primer
Pirs, N., 1996: Basic biogeography. John Willey, New York.
Poglavlje u knjizi
Autor(i), godina: Naziv poglavlja. In: Urednik knjige (ed.): Naziv knjige.
Izdava. Strane.
Primer
R l i V
Ranelovi,
V. (1999)
(1999): Cirsium
Ci i
h
helenoides
l
id (L.)
(L ) Hill
Hill. IIn: V
V. S
Stevanovi
i
(ed): Crvena knjiga flore Srbije 1, Ministarstvo za ivotnu sredinu R
Srbije, Bioloki fakultet Univ. u Beogradu i Zavod za zatitu prirode R
Srbije, 331-333.

Seminarski rad (predaje se krajem decembra)

Nain navoenja literature (literatura se navodi po abecednom redu)
Vietomne edicije (flore,
(flore faune)
Editor(i), (ed(s).) godina(e): Naziv edicije, broj tomova. Izdava.
Primeri
e
Tutin, T.G., V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine,
S.M. Walters & D.A. Webb, (eds.) (1964-1980): Flora Europaea, I-V.
Cambridge University Press
Press. London
London.

asopisi

i i
Autor(i), godina: Naziv lanka. Naziv asopisa, broj (volumen): strane.
Primeri
Morrone, J.J., Gutierrez, A. 2005: Do fleas (Insecta: Siphonaptera)
parallel their mammal host diversification in the Mexican transition
zone?
? Journal
J
l off Biogeography,
Bi
h 32 (8):
(8) 13151325.
1315 1325

Seminarski rad (predaje se krajem decembra)

Nain navoenja literature
Internet
Ad
Adresa
sajta.
jt N
Naziv
i lanka.
l k
Primer
http://en wikipedia org/wiki/Lion . Lion
http://en.wikipedia.org/wiki/Lion
Lion.
Elektronska izdanja
Autor(i), godina: Naziv lanka. Adresa sajta
Primer
Michael J. Farabee, Ph.D., 2006: On-Line Biology
gy Book.
http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/BIOBK/BioBookTOC.html
j literature u tekstu
Citiranje
Jedan autor: Pirs (1996) ili (Pirs, 1996)
Dva autora: Stevanovi i Radovi (1995); (Stevanovi, Radovi, 1995)
Vie autora: Lomolino et al. (2002) ili (Lomolino et al., 2002)

Biolozi smatraju
da je
biogeografija
bioloka
disciplina koja
se bavi
problemima...

Geografi
smatraju da je
biogeografija
deo fizike
geografije i da
se bavi
problemima...

...rasprostranjenja ivih organizama (biljaka, ivotinja, gljiva i

mikroorganizama)
g
) i njihovih
j
zajednica
j
na p
planeti Zemlji!
j

Ipak, nezavisno od toga da li

je biogeografija bioloka ili
geografska disciplina, ona se
oslanja na saznanja i jedne i
d
druge
nauke,
k a nastala
st l je
j
zbog potrebe oveka da
objasni zakonitosti
rasprostranjenja ivih
h
organizama na Zemlji.

Biogeografija daje odgovore na

veoma sloena pitanja:
Zato se razliiti delovi Zemlje
odlikuju razliitim vrstama ivih
bi i njihovih
bia
jih ih zajednica?
j d i ?
Otkud srodne biljne i ivotinjske
vrste na razliitim kontinentima
meusobno odvojenim velikim
okeanskim prostranstvima?
p

Jaguar - Panthera onca

Leopard - Panthera pardus

Naunici sve ee otkrivaju

nove vrste biljaka,
bilj k i
ivotinja,
i j
gljiva i bakterija. Za svaku novu
vrstu biolozi ele da saznaju:
Kako i zbog ega je ta vrsta
nastala?
Gde jje rasprostranjena?
p
j
Kako utie na ostale vrste sa
kojima ivi?

Hondurodendron novi

monotipski rod drveta otkriven u

Hondurasu

Rasprostranjenje bolesti izazvanih ivim organizmima ili iji su

prenosioci ivi organizmi zavisi od prirodnih odlika date teritorije i
takoe spada u probleme kojima se bavi biogeografija.

Uzronik
opasne bolesti
b l ti
malarije je
jednoelijska
parazitska
protozoa iz
roda
Plasmodium,
koja ivi u krvi
oveka.
Prenosioci
bolesti su neke
vrste komaraca
iz roda
Anopheles.

O
Osnovni
i ciljevi
ilj i bi
biogeografije:
fij
1. Izuavanje rasprostranjenja
recentnih organizama na Zemlji i
njihov raspored u okviru areala;
2. Utvrivanje
j uzroka koji
j odreuju
j
karakter rasprostranjenja i rasporeda
organizama;
3 Otkrivanje genetskih i disperzionih
3.
geografskih centara organskih vrsta i
agregata;

Osnovni ciljevi biogeografije:

4. Istraivanje zakonomernosti
4
formiranja ivotnih zajednica;
5. Prognoza promena prirodnog
rasprostranjenja vrsta pod uticajem
ivotnih faktora;
6. Biogeografsko rejoniranje kopnenih
i vodenih
d ih prostranstava;
7. Doprinos rekonstruisanju evolucije
ivog sveta na Zemlji.

Biogeografija je sintetika nauka koja se oslanja na rezultate

geografije biologije
geografije,
biologije, pedologije
pedologije, geologije
geologije, klimatologije i evolucije.
evolucije
Prema objektu istraivanja, biogeografija se uglavnom deli na dve
poddiscipline:
ddi i li
bilj
biljnu geografiju
fij ili fitogeografiju
fit
fij i ivotinjsku
i ti j k
geografiju ili zoogeografiju. Neki autori izdvajaju i geografiju
mikroorganizama.
Prema metodi istraivanja,
biogeografija
g g
j se moe podeliti
p
na:
- paleobiogeografiju (istorijski metod),
- arealologiju ili horologiju (horoloke
metode)
- regionalnu biogeografiju (regionalne
metode)
- filogeografija (molekularne metode)

Elementi biogeografije javljaju se ve u delima Darvina i Valasa. Valasa

(Alfred Russel Wallace, 1823-1913) mnogi smatraju ocem biogeografije.
Obavio je obimna terenska istraivanja na podruju Amazona i Malajskog
arhipelaga, gde je uoio liniju razdvajanja (Valasova linija) Indonezije na
dva dela, jedan u kojem dominiraju vrste iz Azije i drugi u kojem dominiraju
vrste
t iz
i Australije.
A t lij

Biogeografija kao sintetika nauka koja objedinjava elemente

fitogeografije, zoogeografije i geografije mikroorganizama je relativno
mlada nauka, iji se poeci vezuju za dela nastala poetkom 20. veka.

Prvi udbenik koji se moe smatrati

bi
biogeografijom
fij
jje PL
PLantt and
d animal
i l
geography (Newbigin, 1936, London).
Termin biogeografija prvi su upotrebili Robert
Mac Artur i O.E. Wilson 1967. godine (The
teory
y of island biogeography).
g g p y)

Geografski termini
Geografska irina ili latituda (paralele) uglovno
ili luno rastojanje neke odreene take na Zemljinoj
povrini severno ili juno od ekvatora (polutara).
Prema tome razlikujemo severnu geografsku irinu
koja se prua od ekvatora do Severnog pola,
pola i junu
geografsku irinu, koja zahvata prostor izmeu
ekvatora i Junog pola. Geografska irina se meri u
stepenima,
p
, minutama i sekundama u rasponu
p
od 0
do 90. Ekvator je najvea paralela, tj. krunica i
dugaka je 40.065 kilometara, dok su najmanje
krunice, zapravo
p
take p
polovi.
Geografska duina ili longituda (meridijani) - uglovno ili luno rastojanje
odreene take na Zemljinoj povrini od poetnog meridijana. Sporazumno je
usvojeno da se za poetni meridijan rauna Grini, koji prolazi kroz London u
Velikoj Britaniji. Shodno tome razlikujemo istonu geografsku duinu koja se prua
od Grinia na istok do 180 i zapadnu geografsku duinu koja se prostire od
Grinia na zapad
p sve do 180. Svi meridijani
j
su p
polukrunice iste duine koje
j se
pruaju od Severnog ka Junom polu, na duini od 20.014 kilometara.

Geografski poloaj taka ili povr odreene

geografskom irinom i duenom.
GIS ili geografski informacioni sistem
sistem za upravljanje prostornim podacima i
njima pridruenim osobinama. U najstroem
smislu to je raunarski sistem sposoban za
integrisanje, skladitenje, ureivanje, analizu i
prikaz geografskih informacija.
GPS ili geografski pozicioni sistem trenutno
jedini poptuno funkcionalan globalni satelitski
navigacioni sistem
sistem. GPS se sastoji od 24 satelita
rasporeenih u orbiti Zemlje, koji alju radio signal na
povrinu Zemlje. GPS prijemnici na osnovu ovih radio
signala
g
mogu
g da odrede svoju
j tanu poziciju
p
j nadmorsku visinu, geografsku irinu i geografsku
duinu - na bilo kom mestu na planeti danju i nou,
pri svim vremenskim uslovima.
p

Termini specifini za biogeografiju kao nauku e biti obraivani na ovom

kursu, a na ovom mestu su pomenuti samo neki koji se esto koriste.
Biogeografski termini
Areal deo teritorije ili akvatorije koji zauzima neki
takson.
Endemit takson ogranien na neki deo Planete.
Planete
Uglavnom se koristi za taksone koji zauzimaju veoma
male povrine (endemit u uem smislu).
R likti recentni
Relikti
t i ttaksoni
k
i velike
lik geoloke
l k starosti.
t
ti
Fosili tragovi izumrlih taksona u geolokim naslagama.
Refugijumi stanita zatiena od delovanja nepovoljnih
uslova u kojima su utoite nale reliktne vrste.
Simpatrinost preklapanje areala dve vrste.
Alopatrinost
p
odvojenost
j
areala dve vrste.

Biogeografija koristi mnoge termine preuzete iz drugih biolokih i

geografskih disciplina, ali postoji i niz termina specifinih samo za nju.
Bioloki termini
Taksonomska kategorija termin koji se koristi u sistematici da
oznai grupe srodnih biljaka i ivotinja.
Takson grupa meusobno srodnih organizama.
organizama
Specijacija nastanak novih vrsta.
Flora sveukupnost biljnih taksona.
F
Fauna
sveukupnost
k
i
ivotinjskih
i j kih taksona.
k
Vegetacija biljni pokriva.
Populacije
p
j skup
p jedinki
j
iste vrste.
Biocenoza ivotna zajednica

Sistematika je nauna disciplina koja prouava raznovrsnost ivog sveta,

uzroke raznovrsnosti, grau i filogeniju, na osnovu ;ega se vr[i njihova
klasifikacija.
klasifikacija
Taksonomija prouava principe, metode i pravila klasifikacije biljaka, te se
moe shvatiti kao deo sistematike.

Kakav haos!
Ja se ne snalazim
ba najbolje u
ovoj
o
oj guvi.
gu

Kako
K
k urediti
diti ovu
gomilu rafova?

Ovde je potrebno uvesti

neki red?

Identifikacija odreivanje i
grupisanje
g
p
j svih oblika kojij se
pojavljuju.
Nomenklatura davanje imena
oblicima.
oblicima
Hijerarhija razvrstavanje oblika
prema stepenu slinosti
(srodnosti).

Identifikacija odreivanje i
grupisanje svih vrsta koje se
pojavljuju na Planeti.
Nomenklatura davanje imena
vrstama (binomna
nomenklatura).
Hijerarhija razvrstavanje vrsta
prema stepenu srodnosti.

Carstvo Animalia
Razdeo Chordata
Razred Mammalia
Red Carnivora
Familija Felicidae
R d Panthera
Rod
P th
Vrste
Panthera tigris (A)
Panthera leo (B)
Panthera p
pardus ((C))
Panthera onca (D)

Crocus kosaninii

Crocus chrysanthus
y

Crocus p
palidus

Crocus adami

Crocus vernus
Crocus flavus

Crocus rujanensis

Crocus sublimis

Rod Crocus L.

Crocus olivieri

Crocus tommasinianus

Jedinka

-ales

Klasa
a (Classiis)

-aceae

-psida

-phyta

Razdeo