Professional Documents
Culture Documents
BI CHN LP HP V SINH
15.1 GII THIU
V khng c qun l v kim sot rc nhng bi rc h:(1) lm pht sinh
nc rc v kh (c gi l nc r r v kh bi rc) c th lm nhim mi
trng, (2) c xem l ni sinh sn ca cc ng vt v vi sinh vt gy bnh
Ngoi ra , nu chn lp m khng c kim sot, cht thi rn cng s gy ra
nhiu nguy c khc i vi sc kho cng ng v i vi mi trng. V cng
ngh tng i n gin kh linh hot, chn lp hp v sinh c ngha l chn
lp cht thi rn kh kim sot, c xem l phng php qun l vic thi b
cht thi rt ph hp i vi cc nc ang pht trin. Chn lp hp v sinh
gip hn ch s tip xc ca con ngi v mi trng vi cc nh hng c hi
ca cht thi rn b b trn mt t.Thng qua chn lp hp v sinh, cht
thi c tp trung vo 1 khu vc c thit k cn thn sao cho s tip xc
gia cht thi v mi trng gim ng k.Nh vy, cho php kim sot cht
ch nc r r v kh bi rc, v gii hn kh nng tip xc ca cc sinh vt
truyn bnh( v d nh loi gm nhm, rui) vi cht thi [1-3]. Tuy nhin,
hot ng chn lp hp v sinh nn c thc hin cng lc vi chin lc
qun l cht thi rn hin i khc, ch trng gim bt lng rc thi, ti ch
rc thi v pht trin bn vng .
Hin nay tin hnh v hot ng chn lp hp v sinh cc nc ang pht
trin gp nhiu kh khn nghim trng do thiu ti liu chuyn mn ng tin
cy dnh ring cho hon cnh c th ca cc nc ny cng nh vn u t
khng ngun nhn lc c y kin thc chuyn mn.Trong chng ny,
tc gi c gng h tr mt phn kin thc chuyn mn bng cch a ra cc
l gii m t v cc cng ngh v quy trnh c thc t chng minh l thch
hp. Chng ny cng l gii nhng nguyn tc c bn v hng dn cch
thc p dng cng ngh vo thc t.Chng sch cung cp mt ti liu c bn
thit k v tin hnh mt bi chn lp hp v sinh y cc c im k
thut.Trong ch trng n cc cng ngh v cc hot ng vn hnh c bn
c th thc hin c v thch hp vi cc iu kin cc nc ang pht
trin.Tt c vn nu ra y khi qut cho php chng va ph hp vi
nhng iu kin cng nghip ho cao c th thy cc thnh ph ln, cng nh
iu kin cng nghip ho thp hn cc khu dn c nh v ln.
15.2 NHNG NGUYN TC C BN
15.2.1 nh ngha:
Tt c cc nh ngha bi chn lp hp v sinh(sanitary landfill) u ni s
tch ring rc khi mi trng cho n khi rc khng cn c hi thng qua cc
qu trnh sinh hc , ha hc, v vt l t nhin.S khc nhau ch yu gia cc
nh ngha khc nhau l mc v phng php c s dng tch ring
1
protoplasm). Sau cng , khi vi khun cht i cht nguyn sinh ny s b phn
hu v do vy n l mt ngun d tr cho s phn hu trong tng lai.
Thnh phn hu c d phn hu trong MSW gm loi thnh phn cht thi
c trong bi chn lp c kh nng b phn hu sinh hc. Chng bao gm rc
thc phm , giy , v sn phm ca giy, v cc loi si t nhin ( bao gm
si c ngun gc ng vt hoc thc vt). S phn hu sinh hc c th xy ra
trong tnh trng hiu kh hoc k kh. C hai qu trnh hiu kh v k kh thng
din ra tun t trc sau trong mt bi chn lp, trong qu trnh phn hu hiu
kh xy ra trc qu trnh phn hu k kh. Mc d c hai qu trnh phn hu
sinh hc ny u quan trng , nhng phn hu k kh gy ra nhng nh hng
ln hn v lu di hn th hin thng qua c trng bi chn lp.
15.3.3.1 S phn hu hiu kh- Aerobic decomposition :
Phn ln qu trnh phn hu xy ra ngay sau khi rc c chn l hiu kh
.Tnh trng hiu kh tip din cho n khi tt c oxi trong cc khe h gia cc
ht khng cn na. Giai on hiu kh din ra tng i ngn v ph thuc vo
m nn cht thi, cng nh ph thuc vo m v m chim ch ca
khng kh trong cc khe h ca ht.Vi khun hot ng trong sut giai on ny
bao gm vsv hiu kh bt buc v mt s vsv hiu kh tu nghi.
Bi v nhng sn phm c bn cui cng ca qu trnh phn hu hiu kh sinh
hc l tro ,CO2 v H2O, tc ng c hi cho mi trng trong sut giai on
phn hu hiu kh l rt nh.V mc d nhng sn phm phn hu trung gian
c th bay hi, v kh nng gy nhim thng thp.
15.3.3.2 S phn hu k kh- Anaerobic decomposition :
Bi v ngun oxy trong bi chn lp sm cn kit, hu ht cht hu c d phn
hu cui cng s b phn hu k kh.Qu trnh phn hu k kh sinh hc tng
t nh qu trnh phn hu k kh bn thi .Cc vi khun tham gia vo qu trnh
phn hu k kh bao gm : vi khun k kh tu nghi v vi khun k kh bt buc.
Khng may, nhng sn phm phn hu k kh c th gy ra tc ng bt li vo
mi trng nu khng c bin php qun l chng mt cch cn thn . Nhng
sn phm phn hu c th phn loi thnh hai nhm chnh: nhng acid hu c
d bay hi v kh .Hu ht nhng acid c mi kh chu v cc acid bo mch
ngn . Ngoi nhng phn ng ha hc vi nhng thnh phn khc acid cn l
c cht cho vi khun cho vi khun to ra kh mthane.
Hai kh ch yu sinh ra l kh mthan ( CH 4 ) v CO2 . Nhng kh dng vt l
hydrogen sulphide ( H2S ) ,hydrogen ( H2 ) v nitrogen ( N2 ) .Vn pht sinh
kh bi rc , qun l v thu hi chng trong bi chn lp c tho lun trong
phn khc ca chng ny.
15.3.3.3 Nhng nhn t mi trng - Environmental factors :
Bn cht, tc , v mc ca cc qu trnh phn hu sinh hc trong bi chn
lp b nh hng ln bi nhng nhn t mi trng c nh hng ln tt c cc
hot ng ca vsv . Bn cht ca qu trnh phn hu sinh hc quyt nh bn
cht ca nhng sn phm ca qu trnh phn hu trong nhng thng s , tc
5
phn hu quyt nh khong thi gian cn thit phi gim st bi chn lp sau
khi chm dt hot ng v thi gian cn thit qu trnh phn hu n nh
hon ton trc khi a bi chn lp hon thnh vo s dng li cho d mc
ch s dng li l cho gii tr, lm nng nghip, xy dng hoc nhng mc
ch khc.
Mt trong nhng cch thc nh hng ca qu trnh phn hu n vic s dng
li bi chn lp hon tt l thng qua nhng nh hng ca n trn tc v
mc st ln (gim cao) , trong st ln l cn tr ch yu trong vic s
dng li bi chn lp hon tt. S st ln s tip tc cho n khi s phn hu
sinh hc bn trong bi chn lp xy ra hon ton. V vy, tc phn hu cng
cao v tr xy dng bi chn lp cng sm c s dng li. Rt nhiu cc
nghin cu l thuyt v thc nghim c tin hnh t hn 5-10 nm qua
y nhanh s phn hy sinh hc ca cht thi bn trong bi chn lp.
Nhng nhn t chnh nh hng n s phn hu trong bi chn lp thng
thng l m , nhit , v hm lng cht dinh dng cho vi khun tiu th
v bn ca cht thi trc s tn cng ca vi khun . Nu m 55% 60% hoc thp hn , n s tr thnh yu t hn ch s phn hu trong bi chn
lp , bi v hot ng ca vi khun b c ch tng dn khi m ri xung thp
hn mc 55%.Trn thc t, hot ng ca vsv dng hn khi m 12%
vy.V vy,c th hiu rng qu trnh phn hu dn ra rt chm trong nhng bi
chn lp xy dng vng kh cn .
Hot ng ca a s cc vi khun tng khi nhit tng ti gii hn l 40 0C .
i vi mt vi lai vi khun gii hn trn ca nhit thm ch khong t
550C-650C .Bi v nhit trong nhng vng nhit i th thun li hn, qu
trnh phn hu cht thi din ra trong nhng khu vc ny c th ni l nhanh
hn v mc cao hn.
Ni v cht dinh dng , loi rc no c c tnh cha nhiu cht d b phn
hu c th xem l l tng v mt sinh hc. Rc d phn hu bao gm nhng
loi rc nh rc vn mu xanh ( green crop debris ) , rc t vic chun b
thc phm ( food preparation waste ) , rc ch , phn ca ngi v ng vt
.Rt d tm thy cc hn hp vt liu phn hu l tng nhng nc ang
pht trin trong khu vc nhit i m.
15.3.4 Khi lng ring cht thi trong bi chn lp v s st ln
15.3.4.1 Khi lng ring - Density :
Cc thng tin v khi lng ring ca rc th c tho lun trong phn
khc ca ti liu.Trong cc yu t nh hng hoc quyt nh khi lng ring
ca cht thi trong bi chn lp ( y dng t in-place ngha l khi lng
ring ca rc sau khi c xung v m nn trong bi chn lp ) gm c
thnh phn cu to ca rc v nhng quy trnh vn hnh. Din tin st ln ca
ton b khi chn lp xy ra nh l nhng h qu ca s phn hu v do ti
trng cht thi nng xung.
6
v sinh c thit k hin i m khng gy nguy him trc tip hay gin tip
n cuc sng tt p ca cng ng v cht lng mi trng.
thun tin khi trch dn, tham kho, nhng cht thi nh va nh ngha
trn c xem nh l chp nhn c trong bi chn lp. Tri li, nhiu loi
cht thi trong qu trnh sn xut cng nghip( khng phi nhng cht thi pht
sinh trong cc vn phng ca cc nh my cng nghip) khng nn thi ra bi
chn lp hp v sinh m nn thi b trong nhng bi chn lp thit k c bit.
Nhng cht thi ny c xem nh lnhng cht thi khng c chp nhn
trong bi chn lp. Nhng cht thi khng c chp nhn trong bi chn lp
ny nn c nh gi mt cch c bit c lng nhng ri ro c th khi
thi b chng. Thng thng, nhng dng cht thi trn c nhng loi phng
tin bi b sn c c thit k c bit s l chng, v nh vy chng ch
nn a n bi b nhng phng tin ny. Mt ngoi l c th cho php
chn lp nhng cht thi c bit vo bi chn lp hp v sinh khi cht thi th
hin l ph hp vi bi chn lp c sn hoc vi bi chn lp c cng sut thit
k c ci tin phhp v c nhng c tnh ho sinh thch hp .
Khng may mn l nhng quc gia ang pht trin, s phn loi cht thi thnh
2 loi : loi c th chp nhn c v khng th chp nhn c th khng thc
hin c, v thm ch trong mt tng li gn s phn loi cng khng chc
c th thc hin c. nhng nc ang pht trin, thc t thng thng l
bi chn lp c th kim sot mt mc no th phi chp nhn chn
lp tt c cc loi cht thi khng tr loi no. Hot ng mnh m chuyn rc
thi t bi rc h vo bi chn lp c s kim sot l i din cho bc tin
b vt bc, vt qua cc phng thc bi b cht thi ba bi hin nay cn
tn ti.
Nhng cht thi rn c tch nc (ngha l bn thi hay cn gi l cht
rn sinh hc) t nh my s l nc thi sinh hot v nh my s l nc cp
(ngoi tr bn ti cha qua mt qu trnh s l s b no) c th c xem
nh l nhng dng cht thi c th chp nhn c bi chn lp.
15.4.3 Cht thi khng chp nhn trong bi chn lp
Mt cch l tng, quyt nh cht thi no c cho l khng th chp nhn
v khng cho php chn lp trong bi chn lp hp v sinh, phi c a ra
trong sut qu trnh quy hoch bi chn lp, v quyt nh n nn c tin
hnh kt hp gia nhng c quan ca nh nc chu trch nhim chung v
nhng ngi iu hnh v thit k nhng bi chn lp, v cng nn xem xt
n kt qu kho st nhng ngun cht thi c s lng ln (ngun rc thi
cng nghip). V khi lng v c tnh ca chng. Nhng cht thi khng
c chp nhn trong bi chn lp nn c nh ngha r rng trong cc bng
quy hoch pht trin bi chn lp v nhng ngi thng xuyn s dng bi
chn lp nn c cung cp mt danh sch cc loi cht thi loi ny.Tiu ch
c t ra quyt nh th no l chp nhn c v nh th no l khng
chp nhn c nn bao gm tnh cht a cht thu vn ca ni xy dng bi
rc, nhng c tnh ho hc v sinh hc ca cht thi, tnh sn c ca nhng
8
11
Hnh 15-4: Relationship between bulk density of waste and landfill volume
required
VT
365 Q p 1 FQS
Vi:
L: khong thi gian s dng c ch (nm)
Vt :th tch ca bi chn lp c tnh ton (m3 )
Qp: lng cht thi rn trong 1 ngy (m3/ngy)
Fqs: lng vt liu che ph c biu din l 1 phn ca Qp(m3/ngy)
Khi lng cht thi c chn lp, tnh ton da trn s liu tnh ton v dn
s.Vic tnh ton khi lng cht thi c th thc hin bng phng trnh sau:
Qi Q p 1 r
Vi :
Qi : khi lng rc thi c thug gom trong nm i
Qp : khi lng rc thi c thu gom mi nm hin ti
r : t l tng dn s hng nm trung bnh ly phn s thp phn
n : s nm
13
VT
h
Vi :
A: din tch cn thit (m2)
Vt: tng th tch cht thi rn v vt liu che ph (m3)
h: su trung bnh ca bi chn lp (m)
Cn c vo phng trnh v biu trong hnh 4 , t trng nn ca cht thi v
ca t c nh hng nghim trng n tng th tch chn lp v do nh
hng n din tch chn lp cn thit.
15.6.3 a Hnh :
Bt k loi v tr a l no (v d nh m khai thc than b b hoang, h t
st , ch t trng t nhin), thng tin v a hnh l mt yu cu c bn
tin hnh thit k mt BCL sao cho hp l, y v tnh ton tc ng ca
bi chn lp.Yu t a hnh rt quan trng mt phn v trong thc t nc ma
s d dng to thnh vng trn mt khu vc c a hnh tng i bng
phng.Tri li, n c th gy xi mn mt v tr qu dc. Mt trong 2 trng
hp, a hnh s gy ra nhng kh khn khi vn hnh, thng dc ln hn
1% nh hn 20% l c th chp nhn c.
Thng tin v a hnh l cn thit b tr mt bng mt mng li thot nc
mt sao cho:1) Chuyn hng nc b mt ln quanh theo din tch bi chn
lp.2) Nc ma chy trn qua cht thi c ngn chn v trnh gy tc ng
bt li ln mi trng.
Hn na, thng tin v a hnh cn thit tnh ton chnh xc sc cha
(capacity) ca bi chn lp v loi h o, mc o cn thit nu cn o
h khi vn hnh chn lp.
Mt bn a hnh cho mt bi chn lp phi th hin y khong cch
gia cc mt bng khc nhau ch r kiu dng chy nc mt trong ton b
khu vc ni chung v trong mi khu vc BCL ang vn hnh ni ring.Nhng
bn a hnh c th c sn t nhiu ngun cung cp; ngoi ra, nu cn,c th
lp bn a hnh s dng mt trong nhng phng php kho st t ai.
Nhng thng tin c ch thu c t bn a hnh bao gm :
Din tch ng bng b ngp lt trong 100 nm qua. (Ghi ch: ng bng
ngp lt l vng c th tch nc v vt liu bi lng t nhin bi tch
ca h thng sng khi lu lng vt qu dng chy y b. L lt lin
quan mt thit vi s hnh thnh ng bng ngp lt. Nhng vn cng
trnh pht sinh c trong vic kim sot l nh k trn ngp vng lnh th
ln trong vic cng trnh phi chu th thch trn ng bng ngp lt .
14
Cc cng trnh ngn chn hay kim sot nc thi, l lt (nh iu).
Cc
k
hiu
nhm
GW
GP
GM
GC
SW
Cc tn in hnh
thm
(cm/s)
m
ti u
(%)
Trng lng
ring kh ti
a (kg/m3)
Si cp phi tt v hn hp
si ct t hay khng c ht
mn.
Si cp phi xu v hn hp
si ct t hay khng c ht
mn.
Si cha bi, hn hp si
ct bi .
Si cha st, hn hp si ct
st.
Ct cp phi tt v ct cha
cui, t hay khng ht min.
(2.71.3)x10
<13.3
>1908
<12.4
>1763
> 3 x 10-7
<14.5
>1827
> 3 x 10-7
<14.7
>1845
N/A
13.32.5
190880
(6.43.4)x10
-
16
SP
SM
SC
ML
CL
OL
MH
CH
OH
Si cp phi xu v hn hp
si ct, t hay khng c ht
mn.
Ct cha bi, hn hp ct
bi
Ct cha st, hn hp ct st
Bi v c, ct rt mn, bt
, ct mn cha bi hay st
St v c c tnh do thp
n trung bnh, st cha si,
st cha ct, st cha bi st
Bi hu c v st cha bi
hu c c tnh do thp
Bi v c, ct cha mica
hay cha to diatome, bi
n hi
St v c c tnh do cao,
st bo
St hu c c tnh do trung
bnh n cao
12.41.0
176332
(7.54.8)x10
14.50.4
182716
14.70.4
19.20.7
184516
165116
(32)x10-7
(5.92.3)x10
-7
173116
(83)x10
-8
17.30.3
N/A
N/A
N/A
(1.61)x10-7
36.33.2
131464
(55)x10-8
25.51.2
150732
N/A
N/A
N/A
Source: Reference 4.
t xem xt lm nn mng cho BCL (nn mng trn t BCL) c yu cu
c nhng s liu v bn ca t. Ngoi ra, nhng d liu v tnh thm ca
t v tr BCL cng rt cn thit (hay cn gi l tnh dn nc hydraulic
conductivity_ thng c n v l cm/s) bi v thit k BCL phi tnh ton n
s r r nc thm qua nn mng.
V l do v kinh t, t ti ch nn c s dng ti a lm lp lt bng t,
vt liu che ph v lp thot nc da trn khi lng v c im ca t c
sn v theo yu cu iu kin chung ca v tr BCL. Lng t c sn mt v
tr BCL ph thuc vo a th, a hnh (topography), su mc nc ngm
(groundwater depth), su ca h o (depth of trench excavation), chiu
cao cui cng BCL (ultimate height) v tnh cht ca t. M, th tch t
cn che ph tnh tng qut theo t l l lng t bng 1/3 hay 1/8 lmg
cht thi (tnh theo th tch) . Trong nhng BCL nh th t l ny c th cao
bng: 1 phn t cho 1 phn cht thi.
Hai vn cn xem xt chnh trong vic s dng t ti ch l d dng o
ca t (t c th d dng o ln hay khng) v s thay i hnh vi ca t
theo ma( vd nh ct mn cha bi hay st s khc nhau khi kh,m v ng
bng). V nhng c tnh k thut, t thot nc d dng th thch hp lm lp
thot nc trong h thng nc r r. t c hm lng hu c cao thng th
khng thch hp vi hu ht ng dng trong BCL v cng chu lc thp v
kh nng lm vic thp. Mt ngoi l l ta c th s dng sn phm compost
lm vt liu che ph hng ngy.
17
22
Tnh dn nc ln hn 80 m3/ngy/m2.
nm vng mi tng quan gia cc nhn t a cht v a cht thy vn
khc nhau, vi hng chuyn ng ca nc r r v s nhim ngun nc c
th tham kho t tng hp trong hnh (xem hnh 15-6)
15.6.9.Thc vt :
Thc vt c quan tm n bao gm t cy c t nhin trong vng cho ti
nhng cy c trng chun b xy dng v bo dng bi chn lp. Cc
loi cy bao gm cc cy nh, cy bi, tho mc trng mi nm, cy lu nm,v
cc cy c trng che ph mt t.
Cy ni chung v cy bi c trng to thnh vng m nhm gim bi,
ting n, mi, cc vn d nhn thy khc ng thi to v p m quan. Cy
c trng che ph mt t gip gim hay thm ch loi b tnh trng xi mn
do ma gi trn lp che ph bi chn lp, lm ci thin m quan,v lm tng
vic thot hi m qua qu trnh bc-thot hi nc. S lng nc thot qua
qu trnh bc-thot hi nc l ng k. Cy che ph c bit quan trng bi
nhim v ca n trong vic bo m tnh bn vng lu di v hot ng ca h
thng che ph bi chn lp cui cng.
15.6.10. Vn chuyn v kh nng tip cn v tr bi chn lp:
Gi thnh chuyn ch rc thi ti v tr chn lp c th l mt xem xt quan
trng trong qu trnh xc nh v tr cho mt im thi b. Nu ch xem xt duy
nht yu t ny th v tr thun li nht s l v tr trung tm ca khu vc thu
gom rc thi. Tuy nhin cn xt ti nhng yu t khc, v khi , mt s yu t
s c th quan trng hn chi ph chuyn ch. Mt trong nhng yu t l vn
gim tnh sn c ca t do nhng s dng t khc cnh tranh mnh m v
lin tc.Cc vn v chnh tr x hi v mi trng cng l nhng yu t quan
trng ca qu trnh la chn v tr bi chn lp. L do cnh tranh c th l v tr
ca bi chn lp nu qu xa s phi cn xy dng mt hay nhiu trm trung
chuyn.
iu kin ng s dn vo bi chn lp c nh hng quan trng n chi ph
ca ton b h thng. Nu tip cn BCL kh khn s tr hon thi gian chuyn
ch v lm h hng xe c. Do ng vo BCL tt nhl l ng lt nha,
cn nu khng c lt nha phi m bo chy tt trong mi thi tit. Trong
trng hp s dng cc xe ti nng vn chuyn rc thi, th cu,ng v
cc cng trnh h tng tng t nn c thit k thch hp chu c ti
trng ca chng.
15.6.11. S dng t :
Trong qu trnh la chn v tr t cho bi chn lp cn xem xt hai vn s
dng t sau : 1) S dng v tr t lm bi chn lp phi cn i vi s dng
hin ti v tng lai ca cc khu vc ln cn.2) C sn t lm vt liu che
ph ( nu trn)
26
28
thin, khe ni, thung lng, hm ni hoc nhng vng trng khc v nhng h
o dnh cho chn lp.
15.7.2.3 Phng php xy dc
Phng php xy dc (ramp method) cn c gi l phng php
dc tng dn (progressive slope method), bao gm vic ban ra v m nn
cht thi rn trn mt dc nghing. Phng php xy dc tng t nh phng
php tri trn b mt. Tuy nhin, u tin chn lp c tin hnh nh phng
php tri trn b mt, nhng sau vt liu che ph c ly ngay t t b
mt ngay ng trc din tch lm vic - nh vy, s li nhng vng t b
o hi trng xung s c th bt u nhn rc mang ti vo ngy tip theo. Bi
v khng cn phi a vt liu che ph t ni khc n, phng php ny y
mnh v nng cao hiu qu dng t ti ch khi xy dng mt tng n l
15.7.2.4 Kt hp cc phng php chn lp
C th s dng phng php tri trn b mt v phng php o rnh trong
cng mt bi chn lp nu bi chn lp c b dy tng t mt khng c
nh v bi chn lp phi tip nhn mt lng ln rc thi. Phng php o
rnh c s dng nhng ni tng t mt dy nht. t o ln nu khng
s dng che ph h chn lp s c lu tr dnh cho chn lp tri trn
b mt. Sau khi h chn lp y, cng vi cc vt liu che ph c lu tr,
phng php chn lp tri trn b mt s c s dng tip tc chn lp rc
thi ln trn h o va y
15.7.2.5 Tnh n nh ca dc nghing
Tnh n nh ca din tch cht thi nm thnh dc nghing v ca giao din
gia cht thi v lp lt y trong bi chn lp rt quan trng c th gi chi
ph bi chn lp mc ph hp v c th bo v an ton cho cng nhn ca bi
chn lp cng nh nhng ngi c tr trn hoc gn bi chn lp. Cht thi c
th b sp l hoc trt xung nu khi cht thi c xy dng khng ph hp
v c dc qu ng. Khi khi lng cht thi ln v dc khng gi c
n nh, s di chuyn ca cht thi c th ph hoi cc cng trnh, gy chn
thng hoc thm ch cht ngi, v (nguy him hn) c th lm nhim
hoc ph hoi mi trng hoc c th cng lc gy ra tt c cc hu qu va
nu. Hin nhin, nu rc khng c kim sot dc ca khi rc s khng
n nh, c bit l trong trng hp mt khi lng ln cht thi b xung
mt cch hn n vo trong hm ni hoc ln trn mt thm . Tuy nhin,
bi chn lp c thit k k thut cng vn c nhng khi rc c dc
khng n nh nu khng c thit k ng. Nhng s c sp l nghim trng
cc bi chn lp tng xy ra M [86], Philippin, Th Nh K, Colombia
v [85], v mt vi ni khc. Nhng bin c y nhanh chuyn ng bt n
nh ca cc dc nghing gm c ng t v ma to, v 1 s bin c khc.
Thit k v xy dng thnh bn ca cc t bo rc trong cc chn lp v
dc ca bi chn lp hon thnh phi xem xt n loi v tnh cht k thut
ca cht thi chn lp trong bi chn lp v ca cc loi t, nhng vt liu
tng hp hoc c t v vt liu tng hp c s dng c lp rc thi vi
33
37
43
44
47
o
ht c.
Lp t nhng h thng
o
kim sot nc r r.
o
xy dng.
Lp t cc h thng
o
dch v.
Xy dng ng ni b.
S d tr t.
o
o
b. Duy tu, bo dng ng s :
o
b thi bay.
49
t li nhng hng ro
o
chn rc qun l rc b thi bay.
o
ro, hng ro v nhng cng trnh xy dng.
Duy tu bo qun h
o
thng thot nc v lp che ph cui cng.
Chun b v cp nht
o
nhng bn BCL sau cng.
trng nha hoc ri si. Mt gii php khc thi cng nn ng thng
xuyn c xe c lu thng l s dng t c cp phi ht ln nh si,ct ha
trn chung vi t st. Bn c th bm ln trn nhng con ng giao thng
bn ngoi BCL do cc thit b chn lp hoc xe thu gom di chuyn, v iu
ny s khin cho BCL to ra n tng khng tt vi cng ng [25]. Mt
cch l tng, nu bi chn lp c khuynh hng hay c bn, nn c khu
vc ra xe c t gn cng ra xe sch trc khi ri BCL. Nhng khu
vc c bit nn c tch ring c th s dng trong nhng iu kin
thi tit khng thun li hay khi nhng vng khc c kh nng y bn v
lm cho s vn hnh gp kh khn. Nhng khu vc phi hot ng trong
thi tit m nn c t cng gn cng chnh cng tt c th gim lu
lng lu thng trong BCL.
c. Bi :
Bi sinh ra bi chn lp bi 2 ngun chnh:1) Nhng xe thu gom v nhng
thit b nng chuyn dng chuyn ng trn ng kh v y bi. 2) Gi.
Bi c th pht tn ra khi bc d rc thi xung, vo ni chn lp v m
nn nhng loi rc thi qu kh hoc trong khi o v vn chuyn t kh.
gim lng bi sinh ra, cc ng ni b nn c ri si hoc trng
nha. Mt cch khc, l phun lin tc nc hoc cc cht ho hc khc c
th hn ch bi trong danh mc cho php ln nhng mt ng c bi.
nhng nc ang pht trin ngi ta cn phun du qua s dng gim
bi trn ng, tuy nhin khng nn s dng bin php ny bi v n tim
n kh nng nhim ti nguyn t v nc.Vic o v vn chuyn t khi
chng cn m t s hn ch s pht sinh bi. Tng t, khi nhng cht thi
kh c em n bi chn lp, chng nn c lm cho m trc khi em
i chn lp. Nhng cch khc gim hon ton lng bi pht sinh t tng
ni chn lp ring bit l ph xanh thc vt khu vc mi hon thnh chn
lp ngay khi c th. Nhng bi chn lp nn c trang b mt xe ti
ng hoc xe moc phun nc lm m t mt ng v nhng khu
vc lm vic hn ch bi.
d. Sinh vt gy bnh:
Rui, mui, chut, chim, ch v nhng ng vt khc l nhng sinh vt c
th xut hin bt k ti bi chn lp. Sinh vt gy bnh c th b hn ch nu
thng xuyn che ph t m nn trn cht thi hoc c th kim sot
chng bng phng php ho hc, v bng vic duy tr b mt lm vic nh
nht c th. Ngi ta chng minh rng lp che ph hng ngy 15cm bng
t t nhin c m nn c hm lng t st thp s ngn nga s pht
sinh rui. Tuy nhin, d tin hnh ngn nga tt nht v p dng nhng
iu kin chn lp tt nht th mt bi chn lp vn nn kim tra thng
xuyn v c k hoch hn ch rui.
Cch tt nht hn ch mui l ngn nga s hnh thnh nc t ng
mi ni trong bi chn lp (VD nh trong nhng lp xe c v nhng ch
trng). S tch t nc t trn b mt c th c ngn chn bng vic san
bng b mt, lp nhng ch trng v che ph t ln trn cht thi.
51
o
c mang n.
o
ti bi chn lp.
T h lu tr v nhng
o
h thng x l nc r r.
ny sao cho c cng nhn v trang thit b sn sng che ph cht thi
ngay lp tc. Nu khng c, c th trn ln hoc che ph nhng rc thi
c mi kh chu vi loi cht thi khc hn ch vn . Trong mt vi
trng hp, c th s dng vi hoc cht ho hc b mt ri ln cht thi
hn ch mi 1 mc no .
f.
Ting n:
o
ti ch thp nht ca b mt lm vic.
o
t ln rc thi c cha nhiu giy hoc nha.
o
Lp t nhng hng ro
chn rc di chuyn c hoc c nh ti khu vc lm vic.
Vn tr ngi
Thi tit m t
ng vo ni chn lp b ly li
nc chy
63
B dy ti thiu
Thi gian ha
(cm)
Hng ngy
15
0-30 ngy
Trung gian
30
30-365 ngy
Cui cng
60
>365 ngy
a
di thi gian m cht liu che ph tip xc vi gi v ma
Loi che ph
67
10000 W
FC 0.6 0.55
Vi:
FC = kh nng gi nc
W = ti trng ca cht thi c tnh ti im chnh gia tng rc
Mt cch khc, kh nng gi nc ca CTR nn, cng nh ca nhng lp
vt liu khc c th c xc nh bng thc nghim. Bt c khi no c th,
nn o c trc tip kh nng gi nc xc nhn v so snh vi cc thng s
tnh ton.
15.10.3.2. S di chuyn nc r r
Bt k 1 BCL HVS no hu ht cc nc CN th u c nc r rc di y
ca BCL. cc nc ang pht trin, do hu ht cc BCL khng c lp lt
y, th nc r rc s c xu hng di chuyn chuyn ng xung di v
ngm vo t. C rt t nghin cu v s vn ng ca cht lng xuyn qua
CTR. Cc gi tr theo l thuyt c ly trong cc ti liu cho thy tc cht
lng thay i t 10-2cm/s khi i xuyn qua CTR cha c nn, hoc CTR ti
(c khi lng ring trn 300 kg/m3) n 10-4 cm/s i vi CTR c m
nn[78,79]. Tu thuc vo kiu vt liu trong xy dng BCL, s c th c 1
lng nc nht nh di chuyn theo phng ngang.
Mt trong nhng vn ch yu c lin quan n s di chuyn thng ng
nc r rc thiu s kim sot l kh nng gy nhim cho nc ngm. Tc
di chuyn ca nc r rc c th c tnh ton bng nh lut Darcy:
Q KA
dh
dl
Vi:
Q = Tc di chuyn nc r rc (m3/ ngy)
K = H s thm (m3/m2 ngy)
A = Din tch mt ct nc r rc i qua(m2)
dh/dl = Gradient thu lc
71
h = Tn tht p lc (m)
l = Chiu su thng ng ( m)
Du tr (-) trong phng trnh ca nh lut Darcy v trong thc t tn tht p
lc lun lun m. Cc gi tr in hnh ca h s thm ( dn nc) i vi
nhng loi t khc nhau c cho trong bng sau:
Bng 15-5:
Loi t
Ct th
Ct trung bnh
Ct nh(mn)
Ct pha bn
Ct pha st
t bn pha st
t st
H s thm, K (m3/m2
ngy)
407
102
4
0,09
0,005
0,0009
0,00009
72
Thng s
pH
kim
(CaCO3)
300-11500
BOD5
20-40000
Ca
10-2500
COD
500-60000
78
Cu
4-1400
Cl-
100-5000
cng
(CaCO3)
0-22800
St(tng)
3-2100
Ch
8-1020
Mg
0,03-65
NH3
30-3000
N hu c
10-4250
NO2
0-25
NO3
0,1-50
N tng
50-5000
10-2500
Na
50-4000
SO42-
20-1750
TSS
6-2700
TDS
0-42300
P tng
Zn
0,1-30
0,03-120
Ngun: Tham kho 29 ( cng HD, tng cht rn ha tan TDS, v tng cht
rn l lng TSS); Cc gi tr cn li xem tham kho 80
a
khi lp cht thi u tin vo chn lp. i vi lp cht thi u tin tri
xung BCL, khng nn m nn chng bo v ton vn mng li ng thu
gom. nghing ca mi h thng thu gom ny nn t 1-2% y mnh
nc rc di chuyn ti nhng im thu gom. Thit k h thng ny nn y
mnh vic thot nc bng trng lc [11,22-24].
15.12.5 Loi b v lu tr nc r r
Loi b nc r r t bi chn lp c th c thc hin theo hai cch:
Lp t cc tuyn ng dc theo cnh chn lp.
t ng thu gom c nghing bn trong chn lp.
Nu t cc tuyn ng dc theo bi chn lp th cng trnh xy dng nn c
tin hnh cht ch v phi ch cn thn trnh nhng tn hi n cc lp
lt.
Hu nh nhng h thng thu gom nc r r u s b tc mt s thi im
no .V vy nhng h ga, v nhng ging thm dng ng hoc nm ngang
nn c t nhng v tr thun li thun tin cho vic kim tra v duy tu
bo dng nh k.
Nu phi lu tr nc r r bi chn lp, th nn vn chuyn chng n cc b
cha, hm cha, hoc h cha. Loi v kch thc ni lu tr nc rc ty
thuc vo lu lng v c tnh ca nc rc, khong cch gia ni lu tr vi
khu dn c xung quanh v phng php x l cn thit.
15.12.6 Nhng gii php la chn qun l nc r r
Loi v mc x l nc rc t bi chn lp hp v sinh s c mt s nh
hng ti mc nhim ngun nc ngm v mi trng xung quanh.
Phng php tt nht trong qun l nc rc l trnh s pht sinh nc rc (ti
BCL). Tuy nhin iu ny thng ch thnh cng hoc ch c th tp cn c
di iu kin kh hu kh. Trong trng hp c nc rc sinh ra ta s c
nhng la chn qun l nh sau:
Lm bay hi (t nhin hoc nhn to)
Tun hon khp kn v ti s dng .
a nc thi n nh my x l nc thi nm ngoi BCL.
X l ti ch.
15.12.7 S bay hi
S bay hi nc r r t nhin l mt trong nhng gii php qun l nc r
r sinh ra trong BCL nhng nc ang pht trin ni c nhng iu kin kh
hu c v thch hp cho s bay hi. bay hi, nc r r c thu gom v
c vn chuyn ti h bay hi. H nn c xy dng bng nhng nguyn vt
liu khng thm nc v phi c th tch cha lng nc rc cng vi
81
15.12.9 X l
Khi cc phng php khc nh gim thiu, cho bay hi, v tun hon nc
rc khng th thc hin c, th gii php k tip l tin hnh x l nc rc
bng nhiu phng php. Loi v cng sut ca h thng x l ph thuc vo
lu lng v thnh phn ca nc rc. Khc vi nc thi th, lu lng v
thnh phn ca nc rc bin ng rt ln qua thi gian. Hn na, nhng iu
kin kh hu cng nh hng n lu lng v thnh phn ca nc rc.
C rt nhiu phng php x l nc rc. Hu ht nhng phng php ny
u da trn nguyn tc c bn ca nhng phng php x l nc thi. Mt s
qu trnh x l nc rc gm c cc bc x l vt l, ho hc, v/hoc sinh
hc. cc nc ang pht trin c rt t h thng x l nc rc vi quy m
hon chnh. Thit k x l nc rc thng thng nhng nc cng nghip
nh sau:
X l s b;
X l c hc (vt l) hoc ho hc; v,
X l sinh hc.
Giai on x l s b, nh tn gi ca n, thng thng bao gm mt chui
quy trnh c thit k chun b cho nc rc vo nhng quy trnh x l tip
theo. X l s b c th gm c: song chn rc, lng ct, v iu chnh pH. Giai
on x l th hai gm mt s bc c thit k loi b kim loi nng,
cht rn l lng (SS), v mu. Nhng qu trnh ny c th thc hin bng qu
trnh keo t to bng, qu trnh lng, qu trnh lc ct, v nhng qu trnh khc.
Bc th ba v thng l bc cui cng l mt chui qu trnh x l sinh hc
c bn. Nhng qu trnh ny c thit k loi b cht hu c (BOD v
COD), cng nh l loi b amonia trong nc rc. Nhng qu trnh ch yu
l: h oxi ho, h lm thong, bn hot tnh, v nhng qu trnh khc. Di y
l 1 s m t s lc mt vi qu trnh va nu. Nhng m t y cc qu
trnh x l nu c th tm trong cc ti liu tiu chun v x l nc thi.
15.12.9.1. X l sinh hc
Nc r r c rt nhiu tnh cht thch hp vi vic s dng phng php x l
bng sinh hc. Trong ch yu l cc c tnh: ti trng hu c v v c
tng i cao, lu lng thay i bt thng, nng cht hu c khng n
nh, v ngoi ra cn nhng tnh cht khc. Phng php tng i n gin
nh gi kh nng phn hy sinh hc ca nc r r l kim tra t l
BOD:COD.Nu t l BOD:COD = 0,5 l c th x l bng phng php sinh
hc. Ngc li, nu t l BOD:COD < 0,5:1 th khng nn x l bng phng
php sinh hc. T l BOD:COD trong sut qu trnh phn hy MSW c th dao
ng trong khong trung bnh 0,6 trong sut giai on chuyn ha axit n
bng 0,1 trong sut giai on phn hy sinh kh metan[80].
Nc r r cha rt nhiu hp cht m 1 nng no chng s c nhng
tc ng xu n hot ng ca qu trnh x l sinh hc. 1 s hp cht l:
hp cht c cha Cl-, S-, amoni, kim loi,v 1 s cht khc.
83
gii phng trnh trn, t ra gi thit rng mi tng quan gia carbon
dng kh v carbon tng hp l tuyn tnh khi nhit thay i trong gii hn
vng m (mesophilic). Mi quan h c biu din nh sau:
Cg = CT (0,014T+0,28)
Trong :
Cg: tng s carbon c th chuyn ha thnh kh ng khi thi gian tin
ti v cng
CT: tng lng hp cht carbon trong c cht
T: nhit , tnh bng oC
Ly o hm cho Cg da trn gi thit rng hm lng carbon c lin kt hu
c trong cht thi l 200 kg/tn.
M hnh s dng phng trnh tc bc 1 ban u tng i chnh xc trong
gii hn iu kin ca cc tham s c gi thit v nhng gi tr ca chng.
Tuy nhin, vic s dng con s 1,87 m 3 kh bi chn lp/kg ca cht thi v 200
kg carbon/tn ca cht thi s hn ch phng trnh trn mt s v tr v vng
chn lp nht nh. Nhng gi nh gy hn ch ny c bit quan trng
nhng nc ang pht trin nhit i v cn nhit i, y cht thi c hm
lng hu c cao v thng khng c che ph.
88
Phng php tnh ton lng kh sinh ra trong BCL theo phng trnh phn
ng phn hy c m t trong ti liu tham kho thu hi( recovery), X l
( processing), v tn dng(Utilization) kh t bi chn lp hp v sinh [14].
Phng php ny chia rc thi thnh 2 loi cht phn hy sinh ra kh BCL. Loi
th nht l phn cht thi d phn hy sinh hc.( v d: rc thc phm hoc rc
nh bp, rc vn). Loi th hai l phn cht thi kh phn hy sinh hc hn.
( v d: giy, vi, t, si)
Cc bin s c cp trong cc on vn trc, cng nh nhng bin s
khc, c nh hng ln s chnh xc ca m hnh d on tc sinh kh
ca bi chn lp, nht l tc sinh kh CH 4. Mt trong nhng bin s nh
hng n tc sinh CH4 l th tch kh thot ra bi chn lp, t l % ca
carbon tham gia trong qu trnh ln men metanev t l % carbon chuyn ha
thnh cht nguyn sinh ca vi khun. Theo ch nn xem m hnh sinh kh l
m hnh biu din gn ng khuynh hng kh s sn sinh. Quan trc v o
thnh phn v sn lng kh thc t sinh ra trong BCL nn c ghp vo nh
mt giai on ca vic thit k v xy dng h thng thu gom kh bi chn
lp.
Mc d nhiu cht thi th nhng nc ang pht trin c hm lng cht
hu c cao, cht thi thng khng c che ph kn v nh vy kh s d dng
tht thot. Thm vo , c rt nhiu nhn t nh hng n sn lng v tc
sinh kh ti bi chn lp.
Mt s nhn t bao gm:
Thnh phn cu to cht thi( tc l: nng carbon, cht dinh dng v
cht gy c ch) v m.
Mc x l s b(nh ct gim kch thc, ti ch, sn xut compost,
ng p thnh kin).
Kiu v mc m nn, phng php vn hnh chn lp, loi v dy
ca lp vt liu che ph.
Khi lng cht thi, hnh dng hnh hc, tnh cht a cht thy vn v cu
to t ca v tr bi chn lp.
iu kin kh hu thi tit( nhit , lng ma, s bay hi, s cch ly).
Theo cc thng tin thc nghim, c th kt lun nh sau:
Nng ca carbon trong cht thi rn th c th bin i t 325 n
350 kg/tn (tnh theo khi lng kh). S lng carbon c th phn hy
trong khong t 56% n 70%.
Da trn kt qu ca 1 lot th nghim c tin hnh bi cc tc gi v
theo 1 s s liu khc, sn lng kh BCL ti a theo l thuyt l 300
m3/tn cht thi th( tnh theo khi lng t) [65].
tnh ton lng kh bi chn lp c th sinh ra t bi chn lp cht thi rn
th trong nhiu nc khc nhau, c th s dng mt m hnh nhiu thnh
phn. Trong m hnh s cn thnh phn ca cht thi rn v kt qu phn
89
92
94
2. Kh nng kinh t; v
3. C cc phng tin bo tr v sa cha, v c nhn s c kin thc
chuyn mn iu khin phng tin hon thnh cc cng vic
Tuy nhin, nu khng m bo c mt trong ba nhn t k trn s lm cho
qu trnh vn hnh bi chn lp khng th thnh cng trong thi gian di .
Vic bo qun v sa cha phng tin/thit b c bit quan trng cc quc
gia ang pht trin. Ngoi tr nhng quy trnh vn hnh qu n gin, mt bi
chn lp lc no cng vn hnh vi mt khi lng ln nguyn vt liu (t ct
v cht thi rn ) cn c gii quyt, x l. Bi v quy trnh vn hnh trong
thc t gii hn nghim ngt vic gii quyt khi lng cht thi v t ct
bng th cng, nn hu ht hot ng chn lp phi da vo my mc c kh.
Bt chp s chc chn ca thit b, n vn s b h hi di s khc nghit ca
hot ng chn lp nu khng c bo tr chu o .
Nhu cu bo tr chu o cng c ngha quan trng hn cc quc gia ang
pht trin bi v ph tng thay th thng khng d c nhng nc ny. Tnh
hnh ny cng xu v thiu nhn lc c kinh nghim trong vic duy tu bo
dng cc trang thit b chuyn dng .
15.14.3. Cc chc nng ca cc trang thit b
Chc nng phc v c bn ca cc thit b chn lp c chia thnh ba loi sau
y
1. Nhim v lin quan ti t (o t, x l, m nn )
2. nhim v lin quan n cht thi (x l, m nn )
3. Cc nhim v h tr
Ph thuc vo quy m vn hnh, c th c nhng trang thit b c th lm c
nhiu hn mt trong ba chc nng trn.
15.14.3.1. Lin quan n t
o t , x l t, m nn t lm lp lt v lp vt liu che ph l nhng
cng vic c k ti khi xem xt chc nng ca trang thit b chn lp . Quy
trnh vn hnh v trang thit b thc hin nhng nhim v ny ch khc mt
cht so vi cc trang thit b s dng trong cc hot ng o p t. Theo ,
mc c gii ha v mc phc tp ca trang thit b thch hp cho bi
chn lp hp v sinh, trong mt hon cnh nht nh, s khng khc my vi
cc my mc hot ng o p t khc trong khu vc . Hn ch ny cn
ty thuc vo vic iu chnh trang thit b ph hp vi a hnh khu vc v
iu kin t . V d nh, thit b bnh lp (bnh hi) thng ch thch hp
o t ch yu c thnh phn l ct , si, t st nhiu mn , ph sa nhiu
mn. Ngc li, cc thit b c bnh xch nn dnh lm vic vi t km
hot ng.
15.14.3.2.Lin quan n cht thi
100
Nhng chc nng lin quan n cht thi bao gm hot ng rc, dn tri v
m nn. Vi qui m vn hnh nh, v trong trng hp c nhng tr ngi do
khng ngun ti chnh, thit b dng cho vic vn chuyn di p t c th
c dng x l cht thi khi chn lp. C th gii hn rc ra khu vc
trung gian gn mt bng lm vic v, bng cch y, phi hp vic rc v
tri rc. Hai chc nng ny c th c thc hin bng 1 phng tin xe i t
vn dng di t v i t, v cho m nn
Hot ng m nn cn phi c ch n mc ti a v n gy ra nhiu nh
hng di hn v ngn hn ln vn hnh chn lp v ln tc v mc st
ln, nhng ch yu v n l mt yu t quyt nh quan trng sc cha ca bi
chn lp. Trang thit b chuyn dng c trng thit k ring cho vic m nn
s hot ng c hiu qu v cho nng sut cao khi thc hin chc nng ny hn
l trang thit b ti trng nh thit k ch yu cho vic di p t. Tuy nhin
vic thiu ti trng my mc ng k ( hay, ni chnh xc hn, l p lc ng
dng) c th c b p ng k bng cch cho xe i qua li nhiu ln hn .
Trang thit b chn lp phi chc chn v iu kin vn hnh ti bi chn lp rt
khng l tng. B phn tn nhit d tr nn tc nghn v h hng, thn xe v
cc b phn vn hnh ca trang thit b c th hng hc bi cht thi chn p
hay ri ra. Lp, mc d c thit k thuc loi chu ti trng nng, c th b
m thng hay b ct t, kt qu l tui th ngn hn. S kt hp ca cc iu
kin khng thun li ny lm ni bt s cn thit ca vic duy tr cc ph tng
thay th v bo tr v sa cha y cc phng tin sao cho thun li cho
vic chn lp.
15.14.3.3. Chc nng h tr
Trong giai on xy dng ban u v cc giai on tip theo ca bi chn lp,
trang thit b h tr s cn thit cho vic lp t cc h thng kim sot mi
trng nh lp lt bng nha do (FML) v lp bao ph, nhng thit b thu
gom nc r r, v ng thot kh.
Nhng chc nng h tr trong sut qu trnh vn hnh bao gm s m rng v
duy tu bo dng nhng con ng ni b chy n b mt lm vic ca bi
chn lp, kim sot bi, v phng chy. Tr khi xe c thu gom v chuyn
ch c trang b vi h thng t bc d rc xung, thit b h tr c th cn
gip cho vic bc d. Nu nhn cng nhiu , bc d rc t xe xung c th lm
bng tay.
15.14.4. Cc loi trang thit b :hnh dng v c im k thut
15.14.4.1. Cc vn cn xem xt
Cc nhn t ny c xem xt trong phn ny lin quan cht ch n loi v
c im ca chnh cc my mc. Mt c im nn c cn nhc mt cch
cn thn khi la chn trang thit b l kh nng thc hin nhiu chc nng ca
thit b . Quan trng hn na l, vic la chn nn da trn chc nng chnh
ca trang thit b v kh nng thc hin nhng chc nng ca n di nhng
iu kin c th ca ni vn hnh.
101
102
Hnh 15-21: Xe i t
c tnh
Xe i t c trang b cc bnh xch kim lai c rng khc nhau ty
theo tiu chun. Nhng g ca bnh xch phi cao to iu kin gim
kch thc rc thi d dng v cung cp lc ko hiu qu trn b mt dc
BCL. Lc gy ra do ti trng ca phng tin ln cht thi rn hay nn t
thng vo khong 0,5 n 0,8 kg/cm 2 i vi cc u my ko vi cng
sut trong khong 100 n 230 kW.
m nn ca cht thi rn ph thuc vo p lc m nn. Cc phng
tin bnh xch khng hiu qu lm trong vic m nn cht thi rn bi lc
m nn ln mt t rt yu.
t c hiu qu cao nht t my lai bnh xch, nn trang b cho n 1
tm chn to p cht thi. Khi lng ring ca cht thi rn thp hn 3
ln so vi t. Do c th tng din tch hiu qu ca tm chn, c th
bng cch tng chiu cao ca n, v d nh s dng cc song chn bng
thp. Song chn ny gip trnh gy nhng tr ngi cho tm nhn ca ngi
iu khin phng tin. Kch thc ca tm chn khc nhau ty vo mi
model phng tin. V d, 1 my 100 kW thng thng s c tm chn c
kch thc rng 3,2 m, cao 1,8 m (c km song chn).
Tm chn p rc c iu khin thng qua c ch thy lc. c lng
hiu sut cho lai phng tin cng sut 100 kW, hot ng trn b mt
phng, l 50 Tn cht thi rn/ 1 gi hot ng. Trn b mt dc, hiu sut
gim, tuy nhin ch l dc ln nht l 30 o, hiu sut l 30 T/h i vi
my model 100kW tng t.
b. My m nn cht thi. Landfill compactors
Chc nng
My m nn cht thi lm nhim v san tri cht thi v m nn cht thi.
Hnh minh ha th hin trong hnh 15-22.
103
104
Hnh 15-22: My m nn rc
c tnh
My m nn c trang b ng c du diesel kiu tuabin hay tiu chun.
Cc bnh xe bng kim lai, c chc nng m nn rc, v thng thng
thc hin hot ng m nn thay phin tun t tng bnh xe mt, trn bnh
xe c bit thit k cc rng cho php chng tp trung ti trng trn nhng
din tch tip xc nh hn (ging nh loi thit b bnh xch) v tc dng 1
lc nn mnh hn ln cht thi rn. V d, my m nn trng lng t
16000 n 26000 kg c th tc dng 1 lc tng ng t 75 n 120 kg/cm2.
Lai thit b ny linh hot hn v nhanh hn my i. Loi model 110 kW
thng thng c hiu sut xp x 75 T/h khi hot ng trn b mt phng.
Hiu sut gim cn khong 50 T/h i vi hot ng trn b mt dc
khong 30.
My ko c trang b bi 1 tm chn c iu khin bng thy lc. Trn
tm chn c th gn thm cc song chn bng kim loi tng hiu qu x
l cho my m nn, hay cho php ngi iu khin nhn thy rc pha
trc tm chn, hay c hai. Tm chn thng c chiu rng 3m v cao 1,9m
k c song chn.
c. Xe xc bnh lp/bnh hi (Wheel loaders) :
Chc nng
105
c tnh
Xe xc bnh lp thng c trang b 1 ng c diesel v c 2 cu (fourwheel drive). Trc ng trc c nh v trc ng sau c th dao ng.
Cc kiu xe khc nhau th hin cng sut xe, trong khong 75 n 280
kW. Dung lng ca gu xc dao ng trong khong 0,8 n 6 m 3. Nhng
loi s dng thng dng nht c cng sut trong khong 75 n 110 kW, vi
dung lng ca gu xc khong t 1,3 n 2,7 m3.
Trn t xp, 1 xe vi cng sut 100 kW vi dung tch gu xc 1,9 m 3 c
th o v bc xp 1 toa rc vi tc khong 160 m 3/gi. Trn t cng
hn, hiu sut chc chn s gim
106
Khong cch di i
Loi
Dung tch
0
30
60
90
120 150
80 60
45
40
35
Xe xc bnh xch
30
Xe san tri ko
12
165 145
125
100 75
Xe san tri t vn
hnh
14
250
240
210 180
107
108
c im:
My o bnh xch l thit b c ng c diesel v s dng h thng thu
lc iu khin hot ng ca cn o v gu xc. Thi gian cho chu k xc
t ph thuc kch thc thit b v hon cnh mi ni. Nh vy, khi o
m gp kh khn hay h o su th tin trnh xc s b chm hn. Thi gian
chu k o ph thuc vo chnh loi t v chiu su xc. i vi my o
c ng c c tnh trong khong 100-240 kW, theo th t , dung tch
gu xc v su ln nht c th o l trong khong 0,8-1,9 m 3 v 6,4-8,5
m, (c o tnh t mt t), ph thuc di ca cn o v loi t.
f. My i m t: (Motor graders)
Chc nng:
Thit b ny c dng trong xy dng v bo tr ng s vn chuyn rc,
chn t v cc rnh thot nc, v trong qu trnh nh hnh v san bng
lp che ph.
Cc c im:
My i mt c ng c diesel, bnh lp
v v thit b li bng in (power
steering). Thit b c trang b vi ng
c c sc mnh 60-160 kW v tng ti
trng khong 12000-18000kg. Tm chn
tiu chun cho cc loi my ny c chiu
di 4m v cao 0,7m. Tm chn c th
nghing ti a 1 gc 90o,v c th bin i
nhiu v tr khc nhau.
Cc my ny c th gn thm theo cc b phn thit b khc nh my bang
tri vt liu (scraper). My bang tri vt liu ny c cng dng xi t ti
su 0,1-0,3m.
109
Rc thi pht
sinh
0 20
21 50
51 130
131 250
251 500
Thit b
S lng Loi
lng(1000kg)
1
TD,TL,LTR
1
TD,TL,LTR,LFC
1
TD,TL,LTR,LFC
1
TD,TL,LTR,LFC
1 hoc 2 TD,TL,LTR,LFC,
S,DL, WT
kW Trng
50 75
60 160
75 160
110 240
190 340
6-9
7 - 20
9 - 20
12 - 30
25 - 40
DL = dragline: my xc c gu;
WT = water truck.
15.15 VN D THU HI TI SINH CHT THI RN TI BI CHN
LP CHT THI RN HP V SINH
15.15.1. Gii thiu :
Phn ny ch tho lun vic thu hi rc thi thc hin bi chn lp (nht rc
ti BCL), khng phi im pht sinh rc thi, trong sut qu trnh thu gom,
trong sut qu trnh vn chuyn hay trong mt nh my x l cht thi. Hin
nay, mt quy trnh nht rc thng thy nht mt bi chn lp tiu biu
nhng nc ang pht trin l nh sau: rc thi n c ra ti hay gn mt
bng lm vic, ngi nht rc phn loi ra nhng rc c th ti ch c t bi
rc , s dng thit b bang tri v m nn phn cn li sau hot ng nht
rc, ngi nht rc sp xp nhng rc thi thu hi lc ny vo nhng ni
c ch nh. Nhng rc thi in hnh c thu hi theo cch ny bao gm
chai l khng b v, kim loi, nha do, cactng, sn phm giy, cht sng, vi,
thy tinh.
15.15.2. Nhng vn v nht rc
Khi cho php vic nht rc bi chn lp phi c l l vng chc ng
u vi nhng kin phn i c th c a ra chng li vic nht rc.
Nhng kin phn i ny ny sinh chnh t s mt an ton ca ngi cng
nhn, ca c nhm nht rc ln cng nhn trong bi chn lp v cn do s cn
tr ca hot ng nht rc i vi vic vn hnh bi chn lp. Nhng nguy
him gy ra bi s va chm ca nhng hot ng nht rc th cng v cc hot
ng chn lp hp v sinh ch yu s dng my mc c gii s tng ln khi m
s lng v kch thc ca thit b tng ln.
15.15.3. Xy dng ni nht rc
Nhng kh khn ny sinh gia vic vn hnh bi chn lp v vic nht rc v
cn bn c th c gim bt hoc thm ch c loi tr bi vic xem hot
ng nht rc l hot ng u tin trong hng lot cc hot ng ca bi chn
lp. Cch lm ny cho php phn loi mt cch t nhin hai hot ng .
Khng may, s phn loi nh vy lm tng thm mt bc na trong ton b
hot ng ca bi chn lp. Bc tng thm bao gm hai phn: 1) nhng
rc thi a n vo nhng khu vc c ch nh nht rc ti bi chn
lp. 2) Chuyn ton b phn cn li sau khi nht rc n mt bng lm vic
(chn lp).
112
o
o
dn
kim
BOD
116
o
o
COD
o
o
o
o
o
o
N NO3 / N NO2
Cl
St
Natri
Mn
SO42
o
o
o
o
o
o
o
o
OH
Cc hp cht hu
o
c d bay hi.
nhng quc gia ang pht trin, phn ln nhng bi chn lp th khng c
trang b lp lt. Do , hu ht nhng bi chn lp khng c h thng thu gom
v x l nc r r. Nhng BCL nh vy c th chp nhn c nhng vng
kh cn v bn kh cn , nm cch xa ngun nc mt v nc ngm. Tuy
nhin ,c nhng khu dn c nm trong vng c lng ma cao,v do ,c th
ang nhim, hoc dn dn s lm nhim ti nguyn t, v ti nguyn nc.
Mt bi rc h tiu biu quc gia ang pht trin thng c vn hnh
khng c nhng k hoch v quy trnh nht nh. Khu vc chn lp khng c
qun l cht ch, do s dn n s c mt ca nhng ng vt tm ngun
thc n t rc thi. Vic rc trn nhng dc nghing (v d nh nh
ca khe ,dc thng ng) l nhng thi quen tiu biu. Trong trung hp nh
vy, khng th c b mt lm vic v dc nghing ca khi cht thi qu ng
khng th m nn cht thi (v d chn lp pp mng rnh hm ni) cng
nh khng th to nhng cu trc rc n nh
Vic ci to nhng bi chn lp khng c kim sot nu trn c rt nhiu li
ch, lin quan ti sc khe cng ng, v cc vn mi trng. Thm vo ,
vic ci to c th c tin hnh cc khng gian c gi tr c th c phc
hi. Trong mt s trng hp, c th tng sc cha ca bi chn lp bng cch
o h v x l cht thi hay m rng theo chiu thng ng nhng ni chn
lp c ci to.
C rt nhiu hot ng nn c tin hnh trong bt k qu trnh ci to hay
ng ca nhng ni rc h. Nhng bc quan trng hn c th kt hp vi
cc bc sau:
Nghin cu v nh gi s b
Chun b cho cc cng vic cn thc hin ngoi thc t
Tin hnh cc bin php ci to
ng ca BCL h
Bt u vn hnh bi chn lp hp v sinh
Nghin cu s b thng lin quan n hot ng nh gi hin trng, ni
rc, kim tra ranh gii bi chn lp, v tr mi trng nhy cm, khong cch
ti h dn gn nht, cht lng v loi ng ni b vo n bi chn lp, quy
trnh vn hnh thng thng , nhu cu tng thm sc cha ca bi chn lp, v
nhng nhn t khc .Nhng quy trnh ci to nhng bi chn lp m rng
trong tng lai hay ng ca th c bn ging nhau. S khc bit chnh gia
hai la chn ny l c hay khng c cng vic chun b mt bng nhn thm
rc thi .
Mt khi nghin cu s b hon thnh v cc vn chnh c nhn ra,
bc k tip i hi vic vch ra v chun b cho nhng vic cn thc hin
trong thc t. Nhng cng vic ngoi thc t lin quan ti vic khoan l t cc
ging thu, xc nh v nh gi cht lng ngun nc ngm, nh gi s di
chuyn nc r r v kh bi chn lp, v nhng hot ng khc.Nhng kt qu
kim tra th nghim nn c phn tch bi nhng nh chuyn mn nhng
123
lnh vc chuyn bit (nh thy hc, a cht hc) .Da vo nhng phn tch
c bn, hng lot cc kin ngh s c trnh by hnh thnh k hoch ci to .
Khi s di chuyn ca nc r r c xem l 1 vn , c 2 cch qun l nn
c thc hin. Mt l kim sot s pht sinh thm nc r r ,hai l ngn chn
vic di chuyn ca nc r r .
Kim sot s pht sinh nc r r c th thc hin c thng qua vic kim
sot nc ma chy trn b mt bi rc,thng qua vic lp t lp che ph
khng thm c .
Nc ma chy trn trn bi chn lp c th kim sot c bng cch xy
dng cc chn, g chn, hoc cc cng trnh tng t .
C th kim sot nc ma thm xuyn qua bi chn lp bng cch lp t
nhng lp che ph khng thm nc vi 1 nghing thch hp cho php
nc ma d dng thot i . Lp che ph hay nhng np bt y s ngn
nga vic hnh thnh thn nc r rc do n ma pht sinh. B dy np
y ph thuc vo tng a im cng nh ty d nh s dng ci to bi
chn lp .S st ln v cc qu trnh khc cng nn c xem xt nu k
hoch l s m rng BCL sau khi ci to theo phng thng ng.
Ngoi nhng phng php c trnh by nhng on trc, cn ht sc
lu n vic qun l nc r r sinh ra trong bi chn lp cng nh kim
sot kh bi chn lp .
kim sot nc r r s thm qua thnh bn bi chn lp, c th lp t lp
t mt thot nc ngn s di chuyn ca nc. Nhng lp ny c th lp t
cn hay su di t. Nhng lp t khng su, tt nhin vic lp t r
hn,nhng n khng gii quyt ton b vn v n ch gi c nc r r r
ra vo ma ma .Nhng lp chn lp su th c thit k nh lp chng thm
t nhin c th ngn nga qu trnh thm ra khi bi chn lp .Vic chn la
gii php thay th thch hp nht ph thuc vo a im, kh nng nh hng
tiu cc ln sc khe cng ng, v nh hng mi trng, chi ph v cc nhn
t khc. Ni cho cng, phi c cc bin php qun l kh bi chn lp, cng
nh kim tra quan trc bi chn lp[77]. .
Nu vn nhim tr nn rt nghim trng v d nh lm nhim ngun
nc cp hin ti), th tip , nhng bin php hnh ng mnh phi c tin
hnh. Nhng hot ng ny c th l o ,v di chuyn ton b rc thi, ci to
BCL chun b chn lp kiu mi ,hay ng ca ,v vn chuyn rc ti bi
chn lp v sinh. Gii php khc c th l o v x l rc thi , phc hi li
nhng vt liu ti sinh ,lp t nhng lp lt ,hay sa cha nhng lp lt hin
hnh ,v vic rc vo phn BCL uc ci to sa cha .Qu trnh ny
c gi tn l ci to v khai thc BCL (landfill mining and reclamation LFMR).
15.18. KINH T:
15.18.1. M u:
124
Tng chi ph thi b cht thi bng cc chi ph mi thnh phn ca vn hnh
chn lp rc cng li. Hot ng thi b bt u bng vic thu gom rc t
nhng ni pht sinh nh nh dn hoc khu cng nghip v kt thc bng s
qun l cui cng ca ni chn lp sau khi ngng hot ng (tc l, ng ca
v sau khi ng ca bi chn lp). Tng chi ph mi thnh phn ca hot ng
thi b rc bng cc chi ph c bn (hay chi ph u t) v chi ph vn hnh ca
n cng li.
Ba hot ng qun l rc quan trng l thu gom, chuyn ch v x l. X l
khng bt buc phi c. Thu gom lin quan n vic nht nhng vt liu b
vt b t cc khu vc thuc nh dn v thuc khu cng nghip. S chuyn ch
l s vn chuyn rc c thu gom n bi chn lp hoc im thu gom tp
trung hoc ni x l. Hin nay vic chn rc ti bi chn lp c gi l thi b
bng cch chn lp. cc nc ang pht trin, s thu gom chim phn ln chi
ph qun l rc.
15.18.3. Tc ng ca vic x l n chi ph chn lp rc:
Nn rc thnh kin l mt phng php x l rc m mc ch l tng khi
lng ring rc c thu gom, do lm gim th tch rc c chn lp. Cch
ny c dng tng sc cha ca bi chn lp. Hn na, lm gim lng t
che ph cn thit. Tng sc cha ca bi chn lp v lm gim nhu cu t bao
ph th hin nhin chi ph ca bi chn lp s thp hn.
Vic ly li cc vt liu c th ti ch c ( nh nht rc, sn xut sn phm
compost) l mt dng x l rc lm gim th tch rc a i chn lp.Vic
thu hi cc vt liu c th ti ch c c th c tin hnh trc, trong v sau
khi thu gom. X l rc trn quy m ln, nhm ti ch v gim lng rc c
d nh a i chn lp, c th hp l trong nhng khu vc m sc cha ca
bi chn lp thp v nhng v tr thay th khc nm rt xa (c th hn 50 km).
Mt cch x l rc khc c th lm gim chi ph hn cch lm gim th tch rc
l ci thin tnh cht rc n mt mc m do vy khng cn nhng yu cu
k thut chn lp c bit. Nhng v d ca nhng yu cu k thut c bit
c m t trc y. Nhng phng php ci thin tnh cht rc l:
Kh c nhng cht thi c hi.
S thu nh hoc ho rn nhng cht thi nguy him v c hi.
Loi b nhng dng rc thi ra c bit kh chu (nh rc ch).
15.18.4. Nhng chi ph c bn v chi ph vn hnh:
Nhng chi ph c bn ch yu l chi ph t, nh, xy dng v xe c. Nhng chi
ph ny thng l chi ph c nh bi v, theo nguyn tc, chng c c mt
trong bt c qu trnh vn hnh bi chn lp. Nhn lc vn hnh v bo tr,
chi ph nhin liu v chi ph vt liu ph trong sut qu trnh vn hnh ca bi
chn lp tt c c xp vo loi chi ph vn hnh. Nhng chi ph vn hnh c
th thay i ty thuc vo t l v khi lng rc cn chn lp.
126
$887000
$2812000
$1323000
$70000
$3699000
$401000
$1323000
$70000
$1794000
56200tn/nm
$32/tn
127
--$32/tn
$1794000
100000ngi
$18/nm/ngi
$1,50/thng/ngi
4
$6/thng/hgia nh
H thng cn
Trm cn v vn phng
Trm bo tr cc thit b my mc
Khu vc ngh ngi cng cng
Trng mt bng cc iu kin khc nhau
Nhng th linh tinh khc ( n, ca cng, k hiu hng dn v.v)
Th nghim kim tra cht lng v k thut cng trnh
Chi ph vn hnh hng nm
Qun l nhn s
B phn qun l bi chn lp ( v d: bo tr nh v bi chn lp)
Vn hnh v bo tr thit b my mc
Nhin liu v in
Tin thu thit b
Bo tr ng s
Quan trc cht lng mi trng nh k (vd: cht lng nc mt v kh
bi chn lp)
Nhng dch v k thut
Chi ph hp ng bo him / ng ca bi chn lp v thit b
Chi ph u t pht trin lin tc
X l nc rc cc h thng x l nc thi ca thnh ph
X l s b nc rc trc khi thi vo h thng thot nc thnh ph
Nhng chi ph d phng
Chi ph ng ca v sau khi ng ca bi chn lp
Ph k thut lp quy hoch ng ca bi chn lp
S chp thun, thng qua v mt php lut bn k hoch ng ca bi
chn lp
San bng bi chn lp v trng cy li
Bo tr cc cng trnh hn ch xi mn v st ln
Bo tr h thng thu kh bi rc
Vn hnh v bo tr h thng thu gom nc rc
X l nc rc
Nhng chi ph c tnh ton thm vo vic chn lp c cung cp bng1511. D liu trong bng c a ra cho nhng bi chn lp c tng din tch
100, 200, 300, 400 ha [40,43].
Nhng chi ph c tnh ton m t trong bng 15-9 v 15-11 cung cp cho
ngi c phng php c tnh chi ph v kin thc chung v mc ti a
ca nhng chi ph cho vic chn lp hp v sinh hin nay.
Trung tm lin chu M v cc k thut v sinh v khoa hc mi trng
(CEPIS), ca t chc sc kho lin chu M (PAHO), pht trin chng
trnh my tnh gip ngi s dng trong vic quyt nh nhng chi ph ca
tng giai on khc nhau ca qun l rc.
129
Khon
Chun b
xy dnga
S chun b
ni xy dng
t st
(ly ti ch)
t st
(ly t ni
cch 16 km)
Mng /
t st (ly
ti ch)
Mng /
t st ( ly
t ni cch
16 km )
Vn
hnh (mi
nm)
ng
cab
Sau
khi ng
cac
300ha
610000
400ha
700000
8700000
18300000
29500000
42200000
10600000
21800000
34600000
49300000
11900000
24400000
38500000
54400000
12900000
26400000
41700000
58600000
220000
380000
530000
580000
14000002300000
28000004600000
42000007000000
57000009300000
170000340000
240000480000
350000700000
4600009200000
Nhng khon trong chi ph sau khi ng ca: quan trc ( kh, nc mt,
nc rc), x l nc rc, bo tr bi chn lp, hp ng bo him trch
nhim php l, trng cy, thu gom kh.
15.18..6.Chi ph trang thit b ca bi chn lp:
130
Cng
Lai thit b sut
kW)
Xe i t c
bnh xch
< 60
Gi
Ti
trng gn chng
bng
(US$)
8
-10
67
-97
12
-16
104
-130
14
-20
186
-209
Xe ch rc
c bnh xch
26
-34
< 68
9
-11
75
-97
12
-16
75
-97
12
-16
119
-142
16
-22
62,000
-140,000
88,000
-205,000
160,0005,000
385,000
-485,000
75,000
-100,000
118,000
-200,000
118,000
-200,000
260,000
-415,000
Ghi ch
Tm chn chun/tm
chn chn lp
Tm chn
tiu
chun/chn lp
Tm chn tiu chun
Tm chn chn lp
GPBc 0.8 m3
GPB: 1.5 m3
MPBd 1.3 m3
GPB: 2.3 m3
131
119
-142
Xe ch rc
dng lp cao su
20
-24
< 75
< 75
141
to 161
224
to 235
250
to 392
GPB: 1.3 m3
125,000
MPB: 1.1 m3
8
-11
9
89 to
Xe m nn
110,000
-10
-12
257
MPB: 1.9 m3
89 to
119
260,000
-415,000
-13
-32
-46
150,000
-235,000
10
150,000
-23312,000
230,000
< 21
-00,000
29
325,000
-490,000
31
400,000
-600,000
GPB: 3.0 m3
MPB: 1.7 m3
Tm chn chn lp
Tm chn chn lp
Tm chn chn lp
Gu xc
Gu xc lt
lxxxiv.
lxxxv.
lxxxvi.
lxxxvii.
lxxxviii.
lxxxix.
xc.
145