Prgatiti dhe prkthehu: Irfan Jahiu

Marur nga: www.albislam.com

Pjesa e Pare

Falnderimi i takon vetm se Allahut i Cili na mundsoi q ta shijojm
mblsin e imanit. At e falnderoj dhe lavdroj dhe prej Tij falje dhe ndihm
krkoj. Paqja dhe mshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut.


Allahu i Madhruar drgoi Pejgamber, zbriti libra, caktoi ligje dhe dispozita dhe e msoi robin se ka duhet t vepron duke qen i gjall dhe poashtu
e msoi se ka duhet t vepron kur njeriu ndrron jet dhe si do t jet gjendja
e tij n ahiret. Nuk lejoi q njeriu vet t cakton ligje dhe rregulla pr arsye se
dija e tij sht e mangt dhe e prkufizuar por e detyroi ti ndjek ligjet dhe
dispozitat e Allahut dhe t Drguarit t Tij dhe ndjekjen e rrugs s tij e bri t
jet anija e shptimit t robit n dynja dhe ahiret. I Drguari i Allahut, alejhi
salatu ue selam, na lajmroi pr do gj q i bn dobi dhe e dmton njeriun
duke qen i gjall apo duke qen i vdekur dhe na detyroi q ta pasojm rrugn
e tij dhe do vepr q nuk e ka vepruar ai e konsideroi si risi n fe.


I vdekuri mundet t prfiton edhe pas vdekjes s tij dhe pr kt dshmojn Allahu dhe i Drguari i Tij. Jeta e varrit dhe ahireti jan prej gjrave
t fshehta q muslimani detyrohet ti beson thellsisht dhe ajo q i bn dobi
t vdekuri nuk kemi mundsi ta dim prve se nprmjet shpalljes dhe pr
kt arsye duhet t kapemi fort pr t dhe mos t veprojm vepra t cilat bien
ndesh me rregullat e fes dhe n fund mos t prfitojm as ne dhe as i vdekuri
prej nesh.

Veprat q mundet t prfiton i vdekuri jan t shumta dhe t llojllojshme dhe ato vijn si rezultat i veprave t tij dhe gjurmve t ktyre veprave
q i ka punuar duke qen i gjall dhe poashtu mundet ti vijn edhe prej t
tjerve t cilt dshirojn ti bjn mir vllait t tyre musliman.

Robi i Allahut gzohet kur i vijn t mirat e njpasnjshme, prej familjes
apo shokut, prej lmoshave q i ka dhn apo prej veprave q i ka punuar, dhe
ai sht n varr. I Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, prgzoi se ekziston nj grup njerzish t cilt shprblehen edhe pas vdekjes s tyre. Ata edhe
pse jan t vdekur, veprat e mira t tyre jan t gjalla dhe nuk u kan vdekur
dhe u lumt atyre pr at q e vepruan deri sa ishin t gjall.
Pra, veprat q mundet t prfiton njeriu pas vdekjes s tij ndahen n dy lloje:
3

LLOJI I PARE:

Veprat q i prfiton i vdekuri nga t tjert dhe ato jan:

FALJA E NAMAZIT T XHENAZES SE TIJ

Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, thot:

Nuk ka ndonj musliman q vdes e ta falin xhenazen e tij dyzet burra,
t cilt nuk i shoqrojn Allahut asgj vetm se Allahu do ti bj ata ndrmjetsues pr t.

Poashtu i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, thot:

Nse ka nj t vdekur (musliman) q ia falin namazin e xhenazes nj
grup muslimansh q mbrrin t njqind vett, ku q t gjith ndrmjetsojn
pr t, atyre do tu pranohet t ndrmjetsojn pr t.

Ibn Kajimi, Allahu e mshiroft, thot se qllimi i faljes s namazit t
xhenazes sht lutja pr t vdekurin.

Nj prej lutjeve m t mira dhe m t plota q kan ardhur sht ajo
q na e prcjell Auf ibn Malik, Allahu qoft i knaqur nga ai, i cili thot se i
Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, ia fali namazin nj xhenazes dhe n
lutjen e tij tha: O Zot, falja mkatet dhe mshiroje, shptoje dhe kij ndjes ndaj
tij, bja vendin e mir dhe zgjeroja vendin ku do t hyj, pastroje at me uj,
bor dhe akull dhe pastroje nga mkatet, ashtu si e pastron rrobn e bardh nga
njollat, zvendsoja shtpin me nj shtpi m t mir, familjen me nj familje
m t mir, bashkshortin (ten) me nj m t mir, fute n xhenet dhe mbroje
prej dnimit t varrit dhe dnimit t zjarrit.

Prcjellsi i ktij hadithi thot:

Pasha Allahun n at moment shpresova q un t jam i vdekuri.

Muslimani kur i mson kto argumente padyshim se e stimulojn q
ai t prezanton n xhenazet e vllait t vet musliman dhe t shpreson se me
lutjet e tij Allahu t vdekurit mkatet do tia fal dhe do ta mshiron.
4

QENDRIMI TEK VARRI I TE VDEKURIT,

LUTJA PER TE DHE KERKIMI I FALJES PER TE

Ibn Omeri, Allahu qoft i knaqur prej tyre, prcjell se i Drguari
i Allahut, alejhi salatu ue selam, kur e lshonte t vdekurin n varr thonte:
BISMILAH UE ALA SUNETI RESULILAH. (N emr t Allahut dhe sipas
tradits s t Drguarit t Allahut).

Othmani, Allahu qoft i knaqur nga ai, e prcjell se i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, pasi q i varroste t vdekurit qndronte tek varri i
tij dhe thonte: Krkoni falje pr vllan tuaj, lutuni pr t q t forcohet, sepse
ai tani sht duke u pyetur.

LUTJE PER TE VDEKURIN GJATE

VIZITES SE VARREZAVE

Gjat vizits s varrezave sht sunet t kndohet nj lutje e posame,
t ciln na e tregon i Drguari, alejhi salatu ue selem, n nj hadith dhe thot:
ES-SELAMU ALEJKUM EHLED-DIJARI MINEL-MUMININE VEL MUSLIMINE VE INNA INSHA-ALLAHU BIKUM LAHIKUN. NESELU-ILAHE
LENA VE LEKUM EL-AFIJE.. (Es-selamu alejkum o ju banor t ktij vendi,
besimtar e musliman. Edhe ne inshallah, me urdhrin e Allahut, kur t vij
prcaktimi i Tij, me ju do t radhitemi. Lusim Allahun pr ne dhe pr ju q t
na mshiroj!).

Gjithashtu preferohet t bjm lutje t ndryshme pr faljen e mkateve
pr shptimin e tyre, shprblimin me xhenet, etj.

Lejohet edhe t ngrihen duart gjat lutjes, por krkohet q gjat lutjes
t kthehemi nga Kibla dhe jo nga varret. Pastaj sht mir q gjat vizits ta
kujtojm veten se aty do t jet vendbanimi i ardhshm i yni dhe t mundohemi t shfrytzojm nga koha jon e mbetur.

Imam Neveviu, Allahu e mshiroft, thot se dijetart jan unik n at
se lutja u bn dobi t vdekurve dhe shprblimi i saj u shkon atyre.
5


El Kasimij, Allahu e mshiroft, thot se prej drejtave t vllazris dhe
shoqris sht q t lutesh pr vllaun tnd musliman duke qen ai i gjall
dhe poashtu pas vdekjes s tij, duke u lutur pr t dhe pr familjen e tij me
gjitha ato dua q lutesh edhe pr vetveten tnde.

LUTJA E MUSLIMANEVE NE PERGJITHESI

PER TE VDEKURIT

Lutja e muslimanve q bhet pr t vdekurit i shkon t vdekurve dhe
ata prfitojn prej lutjeve t tyre duke u bazuar n fjalt e Allahut t Madhruar i cili thot: Edhe ata q erdhn pas tyre, thon: O Zoti yn, falna neve
dhe vllezrit tan, t cilt kan besuar para nesh dhe mos lejo q n zemrat
tona t ket asnj t keqe ndaj besimtarve! O Zoti yn, Ti je vrtet i But dhe
Mshirplot!. Hashr 10.

Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, thot:
Kur muslimani lutet pr vllan e tij, pa ditur gj (ky i fundit), lutja
pranohet. Tek koka e lutsit qndron nj melek i ngarkuar t thot, pas do lutjeje t mir pr vllan musliman, Amin, t dhnt Allahu edhe ty t njjtn gj!.

Kjo prfshin lutjen e muslimanit pr vllan e tij q ssht prezent,
qoft gjall apo i vdekur.

PERSHPEJTIMI NE PAGIMIN APO LARJEN E

BORXHITQE E KA I VDEKURI

I Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, thot:

Shpirti i njeriut sht i lidhur pr borxhin e tij deri sa ti paguhet apo
lahet.

Hakimi n Mustredekin e tij na e prcjell hadithin e Xhabir ibn Abdullahit, i cili thot: Vdiq nj njeri dhe ne e pastruam, e qefinosm, dhe pastaj
e venduam n vendin ku i falim xhenazet. I Drguari i Allahut, alejhi salatu
ue selem, lajmroi pr faljen e xhenazes, por para saj na tha: A ka ky vllai
juaj borxhe? I tham : Po, dy dinar. U largua prej aty dhe tha: Faljani ju
6

namazin e xhenazes vllait tuaj. N at moment u lajmrua nj njeri, t cilin

e quanin Ebu Katade, dhe tha: O i Drguar i Allahut, un e marr prsipr at
borxh.- I tha i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selem: Ather, a pranon q
borxhi i tij t bhet prgjegjsi e jotja dhe e pasuris tnde, ndrsa i vdekuri t
jet i pastr prej saj. Ebu Katade i tha se un pranoj q t jet prgjegjsia e
imja, e pastaj ia faln namazin bashk me Pejgamberin, alejhi salatu ue selem.
Gjithnj kur e takonte Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, Ebu Kataden e
pyeste se a e ka pastruar borxhin e t vdekurit, derisa nj dit i tha Ebu Katade
se e pastroi borxhin, dhe Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, tha: Tani
sht flladitur lkura e tij n varr. (Dmth. Tani i sht flladitur lkura, se n
at moment sht larguar prej tij dnimi i Allahu).

Ky hadith sht argument se t vdekurit mund tia lan borxhin edhe
njerz q si ka t afrt dhe se larja e borxhit sht shkak pr ngritjen e dnimit
prej tij.

DHENIA E LEMOSHES PER TE VDEKURIN

Imam Buhariu dhe Muslimi shnojn nj hadith prej Aishes, radijallahu anha, se nj njeri i tha Pejgamberit, alejhi salatu ue selem: O i drguari
i Allahut, nna ime sht arratisur (ka vdekur) dhe ska ln fare testament.
Sikur t fliste do t jepte sadaka. A ka shprblim ajo nse un do t jepja pr
t?. Pejgamberi, alejhi salatu ue selem, tha: Po!.

Imam Neveviu, Allahu e mshiroft, thot se lmosha e dhn pr t
vdekurin i bn dobi t vdekurit dhe i arrin shprblimi i saj dhe n kt jan
unik t gjith dijetart.

Ibn Tejmije, Allahu e mshiroft, thot se nuk ka aspak divergjenc
mes dijetarve t Ehli Sunetit se lmosha i bn dobi t vdekurit dhe nse njeriu
jep lmosh pr t ajo i shkon.

KRYERJA E HAXHIT PER TE VDEKURIN

Nj grua e kishte pyetur Pejgamberin, alejhi salatu ue selam, pr
babain e saj, t cilin detyrimi i haxhit e kishte gjetur si plak t vjetr i cili nuk
mund ta prballonte hipjen dhe udhtimin i vetm, q pastaj kishte vdekur
A ta kryente haxhin pr t? Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, i tha: Po,
kryeje haxhin pr t.

Dhe nj grua tjetr si theksohet n hadithin e Ibn Abasit, Allahu
qoft i knaqur nga ai, e kishte pyetur Pejgamberin, alejhi salatu ue selam: A
ta kryente haxhin pr nnn e saj, e cila ishte zotuar se do ta kryente haxhin,
por kishte vdekur?. Ai i thot: Kryeje haxhin pr t, far mendon, n qoft
se ajo t kishte borxh, a do tia kishe paguar?. Ajo tha: Po!. Ai thot:Ather,
paguaja, se Allahu sht m i merituar q tia prmbushsh zotimin. Sipas nj
transmetimi tjetr, thuhet: Borxhi i Allahut sht m prioritar pr tu paguar.

Ibn Tejmije, Allahu e mshiroft, thot se n kto hadithe t sakta
kemi argumente t qarta se i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, urdhroi n kryerjen e Haxhit detyrues pr t vdekurin dhe kryerjen e Haxhit n
t cilin sht zotuar i vdekuri se do ta kryen dhe nuk e ka kryer zotimin e tij
dhe poashtu ka urdhruar n plotsimin e agjrimit q sht zotuar se do ta
agjron i vdekuri dhe nuk e ka agjruar, dhe i urdhruari her sht i biri, e
her i vllau dhe i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, kt e prngjasoi
me borxh q bie mbi t vdekurin. Borxhi lejohet q t paguhet nga donjri
dhe poashtu edhe Haxhi lejohet t kryhet prej do muslimani.

Ibn Kajimi, Allahu e mshiroft, thot se kjo vlen vetm se pr ata q
kan pasur arsye n moskryerjen e ktyre adhurimeve, kurse ata q kan pasur mundsi ti kryejn adhurimet si Haxhin apo dhnien e zeqatit dhe nuk e
kan br pr ta nuk ka nevoj as t kryhet Haxhi e as t jepet zeqati pr arsye
se ajo nuk u pranohet.

LLOJI I DYTE:

Veprat q i prfiton i vdekuri prej puns s vet dhe prej gjurmve t
atyre veprave dhe ato jan:

VEPRAT Q I KA PUNUAR N DYNJA DHE

GJURMT E TYRE DHE LMOSHAT Q I KA DHN.

Allahu, azze ue xhel, thot:

Sigurisht, Ne i ringjallim t vdekurit dhe shnojm veprat q kan
br dhe gjurmt e (punve t) tyre. Jasin 12.

Seid ibn Xhubejri, Allahu e mshiroft, e komenton kt ajet dhe
thot: Ato vepra t cilat i shpikn dhe i vepruan n dynja dhe pas vdekjes s
tyre i vepruan t tjert. N rast se ishin vepra t mira dhe njerzit vepron me
to, ather ata do t shprblehen edhe pas vdekjes s tyre duke mos ia paksuar shprblimin atij q e vepron n kt bot.

Ibn Kethiri, Allahu e mshiroft, e komenton kt ajet dhe thot: I
shnojm t gjitha veprat t cilt i kan vepruar me duart e tyre dhe poashtu
gjurmt e ktyre veprave t cilt i kan vepruar edhe t tjert dhe nse jan t
mira shnohen si t mira e nse jan t liga u shnohen si t liga.

ATE KA E VEPRON FEMIJA I MIRE PREJ VEPRAVE TE MIRA,

PRINDERIT FITOJNE PREJ SHPERBLIMIT TE VEPRS S TIJ,
DUKE MOS IU PAKSUAR SHPERBLIMI FEMIJES

Kjo vjen pr shkak se fmija sht prej puns s tyre dhe arritjes s
tyre.
Allahu, azze ue xhel, thot: Dhe se njeriu do t ket vetm at pr t
ciln ka punuar. Nexhm 39.

Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, shnon nj hadith nga Aisha,
radijallahu anha, se Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, ka thn: Ushqimi
m i mir i njeriut sht t cilin e fiton vet, dhe fmija i tij sht nga fitimi i tij.
9

LEMOSHA E VAZHDUESHME, DIJA NGA E CILA PERFITOHET

PAS TIJ, APO FEMIJA I MIRE QE LUTET PR TE

Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, thot:

Kur njeriu vdes, atij i ndrpritet puna, prve tre gjrave: Lmosha e
vazhdueshme, dija nga e cila prfitohet pas tij, apo fmija i mir q lutet pr t.

Ibn Tejmije, Allahu e mshiroft, thot se i Drguari i Allahut, alejhi
salatu ue selam, nuk ka thn se i vdekuri nuk prfiton prej veprave t tjerve.
Nse lutet pr t i biri kjo sht prej veprave t tij q nuk ndrpritet dhe nse
luten pr t t tjert kjo nuk sht prej veprave t tij, mirpo ajo i bn dobi dhe
i vdekuri prfiton prej saj.

TRASHEGIMI I MUSAFIT, NDERTIMI I XHAMISE,

NDERTIMI I STREHIMOREVE DHE HAPJA E LUMEVE

Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, me nj hadith q e prcjell Ebu
Hurejra, Allahu qoft i knaqur nga ai, thot: Veprat dhe gjurmt e mira q
i takon besimtari pas vdekjes s tij jan: dija q ia ka msuar dikujt dhe e ka
shprndar, pastaj fmijn e mir q e ka lan dhe bn dua pr t, pastaj musafin q ia ka trashguar ndokujt, apo xhamin ka e ka ndrtuar, apo strehimoren
q e ka ndrtuar pr udhtart dhe kalorsit, apo lumin t cilin e ka hapur, apo
lmoshn q e ka dhn prej pasuris s tij, duke qen i gjall dhe me shndet t
mir, t gjitha i takon pas vdekjes s tij.

Imam Neveviu, Allahu e mshiroft, thot se muslimant jan unik
n at se lnia e xhamive dhe vendeve tjera si vakf sht vepr e sakt dhe e
drejt dhe se vakfi as nuk shitet, as nuk dhurohet dhe as nuk trashgohet. N
t duhet t respektohen kushtet e vakfit dhe padyshim se n vakf ka shum
mirsi dhe konsiderohet si lmosh e vazhdueshme.

Imam el Menavi, Allahu e mshiroft, thot se shprblimet e ktyre
veprave t lartprmendura i shkojn t njeriut edhe pas vdekjes se tij dhe njeriu kur vdes i ndrpriten veprat prve se prej tyre.
10

NESE I VDEKURI KA SHPIKUR NJE VEPER TE MIRE

APO KA THIRRUR NE UDHEZIM

Transmeton Muslimi n Sahihin e tij prej hadithit t Xherir ibn Abdullahit, se Pejgamberi ,sal-allahu alejhi ue selem, ka thn :Kush shpik nj
vepr t mir, ai do t ket shprblimin e tij dhe shprblimin e atyre q do e veprojn pas tij, duke mos e paksuar aspak shprblimin e tyre.

MBJELLJA E NDONJE PEME APO FARE QE E MBJELL

Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, ka thn: Muslimani fiton sadaka
pr do pem q e mbjell dhe pr do far q e mbjell dhe q sht ushqyese e
shpezs dhe njeriut dhe kafshve.

Poashtu ka thn :

Muslimani fiton sadaka prej do gjje q mbillet e q hahet prej asaj q
i vilet. dokush q mbjell, fiton prej saj sadaka deri n Ditn e Kiametit.

Imam Neveviu, Allahu e mshiroft, thot: Kto hadithe jan argument pr vlern e madhe q e ka mbjellja e pemve apo e fareve dhe se shprblimi i atij q mbjell sht i vazhdueshm deri sa ekziston ajo pem dhe ajo q
ka dal prej saj.

Kto pra jan veprat t bazuara n Kuran dhe Synet q mundet t
prfiton i vdekuri prej vetvetes dhe prej t tjerve pasi q tia dorzon amanetin Allahut. Poashtu ka edhe vepra tjera pr t cilat njerzit mendojn se t
vdekurit munden t prfitojn prej tyre po n fakt ato vepra bien n kundrshtim me parimet fetare dhe i vdekuri nuk prfiton asgj prej tyre. Cilat jan
ato? Me lejen e Allahut n shkrimin e ardhshm do ti ceki se cilat jan veprat
q i vdekuri nuk ka dobi prej tyre,

E lus Allahun q t na fal dhe mshiron dhe n xhenetin e Tij me
gjith muslimant t na bashkon.

11

Pjesa e Dyte

Falnderimi i takon Allahut ndrsa prshndetjet qofshin mbi Pejgamberin, familjen e tij, shokt e tij dhe t gjith ata q ndjekin rrugn e tij
deri n ditn e Gjykimit.

N shkrimin e kaluar e cekm se i vdekuri mundet t prfiton edhe pas
vdekjes s tij dhe pr kt dshmojn Allahu dhe i Drguari i Tij. Veprat q
mundet t prfiton i vdekuri jan t shumta dhe t llojllojshme dhe ato vijn
si rezultat i veprave t tij dhe gjurmve t ktyre veprave q i ka punuar duke
qen i gjall dhe poashtu mundet ti vijn edhe prej t tjerve t cilt dshirojn ti bjn mir vllait t tyre musliman.

Poashtu ka edhe vepra tjera pr t cilat njerzit mendojn se t vdekurit munden t prfitojn nga to po n fakt ato vepra bien n kundrshtim
me parimet fetare dhe i vdekuri nuk prfiton asgj nga to. Ato vepra jan t
prhapura me t madhe n shoqrit tona dhe nga to ai q prfiton nuk sht
i vdekuri po jan disa t gjall t cilt tentojn q nprmjet veprimit t ktyre
veprave t arrijn deri n fitimin e dikaje nga t mirat materiale t ksaj dynjaje q padyshim se Allahu n to nuk do t zbret bereqetin e Tij.

Cilat jan veprat q t vdekurit nuk i bjn dobi pas vdekjes s tij?

MBJELLJA E LULEVE APO DRUNJVE DHE

FLETEVE TE PALLMAVE MBI VARRE

Dijetari i njohur dhe myftiu i mhershm i Arabis Saudite, Abdulaziz
ibn Bazi, Allahu e mshiroft, thot: Nuk ligjsohet mbjellja e luleve apo
pemve dhe gjrave tjera mbi varre pr arsye se kt asnjher nuk e ka vepruar i Drguari i Allahut,alejhi salatu ue selam, dhe halift e drejt.

Kurse at q e veproi i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, me dy
t vdekurit q Allahu ia mundsoi ti dgjon dnimet e tyre n varr dhe mbi
varret e tyre vndoi fleta t pallmave me qllim q Allahu tua lehtson atyre
dnimin, kjo sht e veant pr t. Nuk ka ardhur asnj transmetim tjetr se i
12

Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, e ka vepruar t njjtn m von me

ndoknd tjetr dhe muslimanve nuk u takon q t shpikin adhurime q nuk
i ligjsoi Allahu i Madhruar. Shiko: Fetava Islamije 2/52, dhe Dispozitat e
xhenazeve f. 253. Shejh Albani.

THIRRJA E EZANIT TEK VARRI

Dijetari Abdurrahman ibn Hasen, Allahu e mshiroft, thot: Thirrja e ezanit tek varri sht nj risi q nuk pranohet n fen e Allahut dhe q nuk
e ka ligjsuar Allahu dhe q nuk e ka vepruar asnjri nga ata q e meritojn t
ndjeket rruga e tyre. Shiko: Durer Sunije 5/142.

TE MESHUARIT E FYTYRES ME SHUPLAKE

DHE GRISJA E RROBAVE

I Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, thot:

Ai i cili rreh faqet e veta, q gris rrobat dhe q krkon e ndjek rrugt e
sjelljet e Xhahilijetit (padijes para Islame), nj i till nuk sht prej nesh. (Buhariu).

Ebu Musa, Allahu qoft i knaqur nga ai, tregon se ai u smur rnd,
humbi ndjenjat dhe nuk mundi ti prgjigjej as gruas s tij kur kishte vn
kokn n prehrin e saj. Kur erdhi n vete tha: Un jam larg dhe i lir prej atyre
q ishte larg dhe i lir edhe i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam. Dhe
vrtet se i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, sht i pafajshm ndaj nj
gruaje q qan me z e vajton (apo q rreh fytyrn), ndaj asaj q rruan kokn
dhe ndaj asaj q shqyen rrobat (kur i bie fatkeqsi). (Buhariu).

Aishja, Allahu qoft i knaqur nga ajo, tregon: Kur Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, i erdhi lajmi pr vrasjen e Ibn Harithas, Xhaferit dhe Ibn
Revahas, ai, alejhi salatu ue selam, u ul dhe rrinte i dshpruar, ndrsa un e
vshtroja nga e ara e ders. Erdhi nj burr dhe i tha se grat e Xhaferit po qanin (ulrinin). Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, e urdhroi at q ti ndalonte. Burri shkoi dhe u kthye duke thn se ai u kishte thn atyre t pushonin,
por ato nuk e dgjonin. Pejgamberi,alejhi salatu ue selam, tha: Ndaloji ato!
13

Kshtu, ai shkoi prsri dhe prap u kthye pr her t tret dhe tha: O i Drguari i Allahut! Pr Allah! Ata nuk na dgjojn m fare (nuk kemi fuqi mbi to
pr ti ndaluar). (Aishja) shtoi: I Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, e
urdhroi q t shkonte dhe tua mbushte gojn atyre me dhe. (Buhariu).

N disa shoqri ku jetojn muslimant ka gra t posame t cilat shkojn edhe i vajtojn t vdekurit me t holla dhe kshtu i nxisin edhe antart
e tjer t familjes q ta vajtojn t vdekurin duke menduar se me kt i bjn
mir e n fakt vetm se i bjn dm dhe i vdekuri nuk prfiton asgj prej ksaj
vepreje.

Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, thot:

Ai i vdekur pr t cilin vajtohet, ai ndshkohet pr kt t vajtuar pr
t. (Buhariu).

Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, thot:

Vajtuesja nse nuk pendohet para vdekjes, n Ditn e Gjykimit do t
ket rroba prej katranit dhe kmish prej xherebit (smundje e cila e kap trupin
dhe e l me pasoja). (Muslimi).

Ibn Kajimi, Allahu e mshiroft, thot. Prej udhzimit t Drguarit
t Allahut, alejhi salatu ue selam, ka qen qetsia gjat sprovave dhe fatkeqsive dhe knaqsia me caktimin e Allahut, falnderimi i Allahu dhe thnia
INNA LIL-LAHI UE INNA ILEJHI RAXHIUN (Ne jemi t Allahut dhe tek
Allahu sht kthimi i jon). Ai, alejhi salatu ue selam, sht distancuar nga ajo
q i gris rrobat e saja kur e godet fatkeqsia, apo e ngrit zrin duke brtitur,
apo e rruan kokn. Shiko: Zadul Mead 1/527.

THENIA E TALLKENIT DHE LEXIMI I KURANIT

TEK VARRI

Tallkn rrjedh nga fjala arabe Et Telkin q do t thot rikujtimi i dy
dshmive t vdekurit pasi q t varroset dhe poashtu rikujtimi i tij pr prgjigjet q duhet ti prgjigjet i vdekuri melekve kur t vijn dhe ta pyesin se: Kush
sht Zoti yt, kush sht i Drguari yt dhe cila sht Feja jote. Shiko: Durer
Sunije 5/86 dhe Reudal Murbi 3/123.
14


Ibn Kajimi, Allahu e mshiroft, thot: Prej udhzimit t Drguarit
t Allahut, alejhi salatu ue selam, nuk ka qen ulja tek varri i t vdekurit pr t
lexuar Kuran, dhe asnjher nuk ia ka lexuar tallknin t vdekurit ashtu si
veprojn njerzit sot kurse hadithi t cilin e prcjell imam Taberaniu, Allahu e
mshiroft, nga Ebu Umameh, Allahu qoft i knaqur nga ai, sht i dobt dhe
nuk merret si argument. Poashtu prej udhzimit t tij, alejhi salatu ue selam,
nuk ka qen q t mblidhen dhe t han ushqim dhe ti lexohet nga Kurani t
vdekurit, as te varri i t vdekurit e as m von, dhe kjo e tra sht prej risive
q nuk ka zbritur Allahu ligje pr to. Shiko: Zadul Mead 1/523-527.

LEXIMI I FATIHAS DHE SURETUL IHLAS

DHE SUREVE TJERA TEK VARRI

Leximi i Fatihas pr t vdekurit dhe Jasinit tek varret dhe leximi i Kul
Huve Allahu Ehad njmbdhjet her sht prej risive n fe pr t cilat Allahu
nuk ka zbritur asnj ligj. Shiko: Dispozitat e xhenazes f. 325. Shejh Albani.

Dijetari Muhamed Salih el Uthejmin, Allahu e mshiroft, thot: Pr
leximin e Fatihas pr t vdekurit nuk di se ka argument prej Synetit dhe pr
kt arsye ajo nuk i lexohet. Baza n adhurime sht ndalesa derisa t vij argumenti q e konfirmon t kundrtn dhe se ajo sht prej ligjeve t Allahut t
Madhruar. Shiko: Fetava Islamije 2/52.

LENIA E MUSHAFIT TEK VARREZAT

PER TIU LEXUAR TE VDEKURIT

Ibn Tejmije, Allahu e mshiroft, thot: Lnia e Mushafit tek varrezat me qllim leximi pr t vdekurit tek varret sht nj risi n fe t ciln nuk
e kan vepruar asnj prej t parve tan. Shiko: Mexhmua el Fetava 24/301.

15

LENIA E VAKEFIT PER LEXIM TE KURANIT, FALJEN E

NAMAZEVE VULLNETARE, BERJEN E DHIKRIT ME
QELLIM QE SHPERBLIMET TI SHKOJN TE VDEKURIT

Shejh Albani, Allahu e mshiroft, thot: Prej risive n fe sht lnia e
vakfit e sidomos t hollave nga ana e t vdekurit pr t lexuar Kuran apo pr
t falur namaze vullnetare apo pr t br dhikr apo pr ti drguar salavate t
Drguarit t Allahut,alejhi salatu ue selam, dhe pr tia dhuruar shprblimet
shpirtit t atij q e ka ln vakfin apo shpirtit t atij q e viziton t vdekurin
tek varrezat. Shiko: Dispozitat e xhenazeve. F. 321. Shejh Albani.

BERJA E HATMEVE PER TE VDEKURIT DHE MBLEDHJA

E NJEREZVE NE NJE VEND PER TE LEXUAR
KURAN PER TE VDEKURIT

Brja e hatmeve, vepr e cila sht e shprndar shum npr shoqrit tona sht nj vepr nga e cila nuk prfiton i vdekuri po prfiton vetm
se ai q e lexon edhe at jo n shprblime po n t holla.

Ibn Tejmije, Allahu e mshiroft, thot: Marrja e njerzve me qira
pr t lexuar Kuran dhe pr tia dhuruar t vdekurit shprblimet nuk sht
prej ligjeve t Allahut dhe si vepr nuk e ka plqyer asnj prej ulemave. Nse i
jep sadaka pr t vdekurin lexuesit t Kuranit kjo pranohet dhe i bn dobi t
vdekurit pr arsye se kjo sht lmosh dhe t gjith muslimant jan unik se
lmosha i shkon t vdekurit. Shiko: Mexhmua el Fetava 24/300- 316.

Dijetari Muhamed Salih el Uthejmin, Allahu e mshiroft, thot: Tubimi i njerzve npr shtpi pr ti lexuar Kuran t vdekurit nuk ka baz n
fe dhe nuk e ka vepruar asnjri prej t parve tan Allahu qoft i knaqur nga
ata. Tubimi tek familja e t vdekurit dhe leximi i Kuranit dhe ushqimi i t
pranishmve dhe t ngjashmet me t, kjo e tra sht prej risive n fe pr t
cilat Allahu nuk ka zbritur ligje. Shiko: Fetava Islamije 2/54.

16

LEXIMI I JASINIT PR TE VDEKURIT

Kjo vepr sht nj ndr m t krkuarat n mesin e njerzve t cilt
dshirojn ti bjn dobi t afrmeve t tyre q kan ndrruar jet mirpo
edhe kjo sht nga ato vepra q prfiton vetm se i gjalli edhe at materialisht
e jo i vdekuri.

Dijetart jan unik n at se leximi i sures Jasin pr t vdekurin sht
vepr e cila nuk i shkon t vdekurit. Ekziston mospajtim mes tyre se a lejohet
t lexohet pran atij q sht n prag dhe moment t vdekjes apo jo? Shumica e
dijetarve e ndr ta Hanefit, Shafit dhe Hanbelit e plqejn leximin e sures
Jasin pran atij q sht n momentin e vdekjes dhe argumenti i tyre sht hadithi t cilin e shnon Ebu Davudi dhe imam Ahmedi nga hadithi i ibn Jesarit,
Allahu qoft i knaqur nga ai, i cili thot se i Drguari i Allahut, alejhi salatu
ue selam, ka thn: Lexojani t vdekurve kaptinn Jasin.

Ky hadith sht i dobt dhe imam Neveviu, Allahu e mshiroft, n
librin e tij El Edhkar dhe ibn Haxheri, Allahu e mshiroft, n librin e tij
Et Telhis. Poashtu e prcjell ibn el Arabi nga Darukutnij, Allahu i mshiroft, se hadithi sht i dobt.

Imam Ahmedi e shnon nj gjurm nga disa prej selefit ku ceket se ia
lexuan njrit i cili ishte n momentin e vdekjes Jasinin dhe e cekn e se nse i
lexohet kjo sure i lehtsohet gjendja.

Ibn Haxheri, Allahu e mshiroft, n librin e tij El Isabeh e cek se
zinxhiri i ksaj gjurmoje sht i mir. Shiko: El Mexhmua 5/105, Sherh
Munteha el Iradat 1/341 dhe Hashijetu ibn Abidin 2/191.

Ibn Tejmije, Allahu e mshiroft, sht i t njjtit mendim se plqehet
t lexohet Jasini pran atij q sht n momentin e vdekjes dhe thot:Leximi
i Kuranit pr t vdekurit sht risi n fe krahas leximit i cili bhet pran atij q
sht n momentin e vdekjes, dhe leximi i Jasinit n kt rast plqehet. Shiko:
El Ihtijarat f. 91.

Sipas tyre shkaku i plqimit t ksaj sureje sht se kjo sure n vete
prmban teuhid dhe prgzim me xhenet pr at q vdes me teuhid t pastr,
pastaj rikujtimin e ahiret e kshtu me radh dhe kjo e bn q shpirti t
prgzohet dhe me at ti lehtsohet dalja nga trupi i njeriut. Shiko: Metalib
17

Uli Nuha.1/837.

Imam Maliku, Allahu e mshiroft, sht i mendimit se urrehet leximi
i Jasinit apo dika nga Kurani pran atij q sht n momentin e vdekjes pr arsye hadithi sht i dobt dhe kjo vepr nuk njihet tek njerzit. Shiko: Fevakih
Devani. 1/284, dhe Sherh Muhtesar Halil 2/137.

Shejh Albani, Allahu e mshiroft, thot: Leximi i Jasinit pran atij q
sht n momentin e vdekjes dhe kthimi i tij kah Kibleja nuk lejohet pr arsye
se hadithi sht i dobt. Shiko: Dispozitat e xhenazeve. Shejh Albani

sht pyetur dijetari dhe myftiu i mhershm i Arabis Saudite Abdulaziz ibn Bazi, Allahu e mshiroft, se a lejohet q t lexohet surja Jasin
pran atij q sht n momentin e vdekjes dhe sht prgjigjur: Leximin e Jasinit pran atij q sht n prag t vdekjes disa nga dijetart e kan plqyer duke
u bazuar n hadithin e ibn Jesarit i cili e transmeton nga Ebu Othman Nehdij
dhe disa nga dijetart hadithin e konsiderojn se sht i dobt dhe e cekin se
transmetuesi i hadithit nuk sht Ebu Othman Nehdij po Ebu Othman njeri
tjetr i cili nuk njihet dhe hadithi nuk mundet t pranohet si i vrtet dhe pr
kt arsye nuk preferohet leximi i tij. Ata q e plqyen leximin e Jasinit pran
atij q sht n momentin e vdekjes menduan se hadithi sht i mir dhe e
morn si argument, mirpo leximi i Kuranit atij q sht i smur sht shtje e mir dhe ndoshta Allahu i bn dobi kurse veimi i Jasinit nuk mundet t
merret si baz pr arsye se ky hadith sht i dobt. Shiko: Fetava ibn Baz.
13/93.

sht pyetur dijetari i nderuar Ibn Uthejmini se a sht sipas Sunetit
kndimi kaptins Jasin pran t smurit pr vdekje apo jo dhe sht prgjigjur:Kndimi i kaptins Jasin pran muslimanit afr vdekjes sht Sunet tek
shum dijetar. Jan bazuar n hadithin e Pejgamberit: Lexojani kaptinn
Jasin t vdekurve. Por kt hadith disa dijetar e kan br t dobt. Pra, ata
q e shohin kt hadith si t vrtet leximi i ksaj kaptine pran t smurit pr
vdekje sht Sunet. Ndrsa ata q e shohin hadithin e dobt nj gj e till nuk
sht Sunet. Shiko: Fetava ibn Uthejmin. 17/72.

Prej ktyre argumenteve shihet qart se dijetart jan unik n at se
leximi i Kuranit n prgjithsi dhe leximi i Jasinit n veanti pr t vdekurin
18

sht risi n fe pr t ciln Allahu nuk ka zbritur ligj dhe se mospajtimi mes
tyre sht se lejohet q t kndohet pran atij q sht n momentin e vdekjes
me qllim q tia lehtson dhembjet n ato momente dhe tia lehtson daljen e
shpirtit me rikujtimin e ahiret dhe xhenetit t Allahut.

NGRITJA E VARREZAVE, MEREMETIMI I TYRE,

SHENIMI I FJALEVE MIRADIJE PER TA ETJ.

Pejgamberi, alejhi salatu ue selam, ceket se i kishte porositur Aliun,
Allahu qoft i knaqur nga ai: T mos lsh statuja pa prishur dhe varr t ngritur pa rrafshuar. (Muslimi)

N nj transmetim tjetr thuhet: As statuja, buste pa i prishur mos l.


Varr i ngritur sht ai i cili dallohet prej varreve t tjera. Ai duhet t
rrafshohet, t barazohet me t tjert q t mos mendohet se banori i ktij varri
ka ndonj cilsi t veant qoft kjo pas nj far kohe.

Transmetohet nga i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, n hadithe t vrteta se ai ka ndaluar t suvatohen varret me lla glqereje, t ulet
mbi to, t ndrtohet mbi to, apo t shkruhet n to, e gjith kjo ngase suvatimi
i tyre dhe t ndrtuarit mbi to sht metod q shpien n madhrimin e t
varrosurve dhe adhurimin e tyre.

Pra shihet se prej udhzimit t Drguarit t Allahut, alejhi salatu ue selam, nuk ka qen meremetimi i varreve, ngritja e tyre, ndrtimi i tyre, shnimi
fjalve miradije mbi ta si e veprojn sot shum nga muslimant dhe kjo e tra
sht risi e cila nuk pranohet n fen e Allahut. Kush mendon ndryshe le t
sjell argumentet q dshmojn se i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, i
ka vepruar kto risi t cilt i veprojn muslimant sot npr varreza derisa ka
arritur shtja q njerzit t mendojn se varret jan pron private e jo pron e
muslimanve dhe se ata munden t bjn me to ka t dojn. Nse vazhdohet
q do varr i muslimanit t meremetohet dhe mos t ket hapsir q pas nj
kohe t varroset n t njjtin varr musliman tjetr ather do t detyrohemi q
n do skaj t qyteteve t ndrtojm varreza apo ndoshta edhe qytete t tra ti
shndrrojn n varreza, Allahu na ruajt.
19


Qllimi i shkrimit n varre sht qllimi shnimit t fjalve miradije
q i bnin n kohn e injorancs pra para Islamit dhe q e njjta sot veprohet
nga disa musliman dhe dijetart e cekin se kjo nuk lejohet kurse shnimi i
emrit dhe mbiemrit t vdekurit apo vizatimi i ndonj shenje me qllim q t
dallohet varri kjo lejohet.

PERKUJTIMI I TE VDEKURIT NE DITEN E

SHTATE APO DITEN E DYZET

Baza sht se kjo sht tradit e Faraonve para ardhjes s Islamit e
cila m von u prhap tek muslimant dhe kjo sht nj vepr e keqe dhe risi
n fe e cila nuk pranohet n fen e Allahut dhe nuk ka asnj baz as nga Kurani e as nga Syneti e as nga t part tan se duhet t bhet ndonj manifestim
pr t vdekurin qoft ajo menjher pas vdekjes s tij apo ditn e shtat apo t
dyzetn apo pas nj viti. Kjo sht e tra risi dhe tradit e keqe tek Egjiptasit e
vjetr. Shiko: Dispozitat e xhenazes. Shejh Albani dhe Fetava Islamije. 2/56.

VECIMI I VIZITES SE VARREZAVE NATEN DHE DITEN

E BAJRAMIT

sht br tradit q muslimant ditn e Bajramit apo natn e Bajramit ti vizitojn varrezat dhe t bjn Bajram me t vdekurit. Ka prej ta tyre
q i japin prparsi t vdekurve para t gjallve dhe i sheh se menjher pasi
q e falin namazin e Bajramit nisen pr tek varrezat dhe i harrojn t gjallit.
Kjo padyshim se bie n kundrshtim me fen dhe logjikn e shndosh. T
vdekurit nuk dgjojn dhe atyre nuk u intereson Bajrami, ata e jetojn jetn e
tyre n varr, ka prej tyre q ndoshta dnohen a muslimant e shkret shkojn
dhe ia urojn festn e Bajramit!. Vizita e varrezave sht e lejuar madje i Drguari i Allahut,alejhi salatu ue selam, ka nxitur q ato t vizitohen pr arsye se
ta mundson q t lutesh pr musliman dhe ta rikujton ahiret mirpo vizitn
nuk e ka veuar me ndonj dit po thjesht muslimani mundet ti viziton pr
do dit.

20


Dijetari Muhamed Salih el Uthejmin, Allahu e mshiroft, thot: Dalja natn e Bajramit me qllim vizite t varrezave sht risi n fe pr arsye se i
Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, nuk ceket se e ka vepruar kt vepr
dhe se e ka caktuar ndonj dit t posame pr t vizituar varrezat e sidomos
ditn e Bajramit. Prcillet se i Drguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, ka
thn: Ruajuni nga risit n fe, do risi n fe sht bidat dhe do bidat sht
devijim dhe do devijim t on n zjarr.

KENDIMI I MEVLUDIT DHE QELIMEVE

Kto dy vepra jan t shprndara me t madhe n trevat tona dhe
njerzit mendojn se jan adhurime t caktuar nga ana e Allahut po n fakt
qndron e kundrta. Kto forma t adhurimeve nuk kan qen t njohura as
n kohn e Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, as n kohn tri gjeneratave t
arta (sahabt, tabiint dhe gjenerata q erdhi pas tyre), por ajo sht risi q filloi t praktikohet te muslimant disa qindra vite pas prfundimit t shpalljes.


N fund t shekullit t katrt hixhrij, n Egjipt u formua shteti Fatimij
i Shijave armiqve m t mdhenj t Allahut dhe u shfaq pr her t par n historin e muslimanve festimi i lindjes s Pejgamberit, alejhi salatu ue selam.
Kt e thot el Makrizij kur prmend ditt e kalifve Fatimij, t cilt e festonin
ditn e mevludit dhe e bnin fest. Prej mevludve m kryesor ishin gjasht:
mevludi i Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, i Aliut, Allahu qoft i knaqur
nga ai, i Hasenit, Husejnit dhe i Fatimes, Allahu qoft i knaqur nga gjith ata,
si dhe i kalifit q ishte prezent.

Me kt u vrtetua edhe fjala e t Drguarit t Allahut, alejhi salatu ue
selam, i cili ua trhoqi vrejtjen muslimanve q mos ti pasojn jobesimtart
n traditat dhe festat e tyre dhe nj prej tyre sht edhe mevludi pr arsye se
m hert krishtert e morn si fest t prvitshme lindjen e Isait, alejhi selam.
Ata e bn at fest madhshtore duke vepruar n t gjra t shmtuara, harame t ndryshme, si pirja e alkoolit, nn justifikimin dit gzimi dhe lumturie.

Pra, kjo sht origjina ku e mbshtesin festimin e datlindjes s Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, dhe pr kt imam es Sehavij thot: Kur
kryqtart lindjen e Pejgamberit t tyre e bn festn m t madhe, pasuesit e
Islamit kan m prparsi n respektim.
21


Kjo gj vrtetohet edhe nga fjala e t Drguarit, alejhi salatu ue selam,
q thot: Do ti pasoni ata q kan qen para jush pllmb pr pllmb dhe
brryl pr brryl. Edhe sikur t hyn n vrimn e hardhucs, edhe aty do ti
pasoni. Pra, kjo sht origjina e mevludit.

Kurse sa i takon Qelimeve, kjo fjal rrjedh nga gjuha arabe el Kelime q do t thot fjal dhe tek ne pr qllim e kan thnien e fjals s shehadetit disa mij her me shpres se kjo fjal do ti bn dobi t vdekurit. T part
q e kan shpikur kt vepr jan Shijat dhe ceket se njri nga ata e kishte pa
nj ndrr ku i vdekuri i kishte pas thn t thot pr t disa mije her shehadetin dhe ai do t hyn n xhenet.

Kto t gjitha jan pallavra t shejtanve Shija ku tentuan dhe tentojn ta shkatrrojn fen e pastr t Allahut dhe njeriu i menur dhe i logjikshm nuk bie n kt kurth t shejtanit, mirpo ajo ka m shumti udit sht
qndrimi i hoxhallarve tan q tentojn ta argumentojn me argumente t
ndryshme kt risi n fe edhe pse vet e din se i vdekuri prej saj nuk ka asnj dobi po thjesht nuk dshirojn ti humbin bizneset e tyre dhe ti mbushin
xhepat e tyre madje disa Shija filluan t ankohen se hoxhallart e tan nuk u
lan pr biznes asgj ua morn bukn me prhapjen e ksaj vepre n mesin
ton dhe t gjith ata q e kundrshtojn kt risi n fe konsiderohen si ekstremist dhe me fe tjetr. Ata e harrojn faktin se Muhamedi, alejhi salatu ue
selam, kt vepr nuk e ka vepruar dhe nuk ka nxitur dhe poashtu shokt e tij
me t cilt Allahu ka qen i knaqur me ta dhe ata kan qen t knaqur me
Allahun nuk e kan vepruar e n mesin e tyre edhe Ebu Hanifja.

Pra, ata harrojn se at pasuri q e marrin sht pasuri e fituar me haram dhe se ky haram ua mbush barqet e tyre me zjarr dhe barqet e familjeve t
tyre i mbushin me zjarr dhe Allahu pr kt arsye edhe i nnmon para mass
ku jetojn dhe veprojn.

Kjo ishte ajo e tra q pata mundsi me lejen e Allahut ta prmbledhi
rreth tems takon se ka i bn dobi dhe ka nuk i bn dobi t vdekurit dhe e
lus Allahun e Madhruar q kto fjal t na bjn dobi n dynja dhe ahiret dhe
e lus Allahun q t vdekurit tan ti mshiron, ti fal, varret e tyre ti ndrion
dhe zgjeron dhe n xhenetin e Tij t na bashkon.

22