Rregullat e Shitblerjes

RREGULLAT
E
SHITBLERJES
Nga libri
"El-vexhiz fi fikhis-suneti vel-kitabil-aziz"

(Prmbledhs n fikhun e Sunetit
dhe t Librit t Shtrenjt)
Autor
Abdul-Adhim bin Bedevi El-Halefi
Prktheu
Bledar Karaj el-Albani
Version elektronik
eBook 2014
PARATHNIE
Falenderimet i takojn vetm Allahut, vetm At

falenderojm, prej Tij krkojm ndihm dhe falje t
gjynaheve tona. I lutemi Allahut t na ruaj prej sherrit t
veteve tona dhe prej t kqiave t punve tona!
Ai q udhzon Allahu sht i udhzuar dhe at q humb
Allahu nuk ka kush e udhzon.
Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve
Allahut dhe dshmoj se Muhamedi sht rob i Allahut dhe i
drguari i Tij.
Disa vllezr t mi m krkuan q t'iu pregatis dika
prmbledhse n rregullat e shitblerjes duke u ankuar se libra
t till n gjuhn shqipe ose nuk ka fare, ose jan shum t
rrall.
Kshtu q duke par kt nevoj t vllezrve t mi
musliman pr kt deg t fikhut Islam dhe pr vet
rndsin e ksaj teme, ku si dihet, shitblerja sht dika e
prditshme dhe t gjith e praktikojn at pr plotsimin e
nevojave t tyre.
Kjo t bn t kuptosh shkakun e lejimit t shitjes dhe
ndalimin e kamats; shitja sht e dobishme dhe e
domosdoshme pr njerzit n prgjithsi, ndrsa kamata sht
shkatrruese e ekonomis s popujve n prgjithsi dhe
grumbullim i saj n duart e nj pjese t vogl njerzish t cilt
jan t pasurit.
Prej ktu kuptohet kapitalizmi dhe sherri i tij mbi
njerzimin. Qllimi i tij sht q i pasuri t shtoj pasurin e
3
tij kurse i varfri t zhytet edhe m shum n varfri. Shum

njerz t punojn dhe pak t posedojn.
Pikrisht kjo sht ajo q fshihet pas kamats (fajdes),
shkatrrueses s ekonomis s popujve dhe ky sht shkaku
q Islami e ka ndaluar rreptsisht kamatn dhe q Allahu i ka
shpallur luft atij q e merr apo e jep at:
"O ju q keni besuar! Kini frik Allahun dhe ndrprisni
far ju ka mbetur nga kamata (ktej e tutje), n qoft se
jeni me t vrtet besimtar. Dhe n qoft se nuk e bni
kt, ather merrni njoftimin pr luft nga Allahu dhe i
Drguari i Tij, por nse do t pendoheni, ather merrni
origjinn e pasuris tuaj. Kshtu q as nuk i bni kujt
padrejtsi e as nuk iu bhet padrejtsi." (El-Bekare:278279)
Ndrsa n ann tjetr komunizmi krkon heqjen e
prons private nga rrnjt dhe zvendsimin e saj me pronn e
prbashkt, duke rn kshtu ndesh me natyrn njerzore n
dshirn pr t poseduar.
N mes t ktyre dyjave qndron Islami me drejtsin e
tij n t gjitha fushat e jets dhe prej tyre sistemi ekonomik.
E zgjata pak me kt parathnie pr t treguar sadopak
rndsin e shitblerjes pr njerzit dhe vendin e saj n Islam.
Sistemet joislame t ekonomis na nxisin t msojm sistemin
Islam dhe praktikimin e tij pr zgjidhjen e problemeve
ekonomike dhe pr t qn brenda rregullave t sheriatit.
Prsa i prket librit q keni para duarve, ai sht nj
prmbledhje e thjesht dhe e qlluar e autorit n t cilin jan
4
prfshir thuajse t gjitha degt e fikhut t shitblerjes dhe

marrdhnieve ekonomike.
Metoda e librit sht q n fillim t vihen temat e
nntemat pastaj domethniet e tyre, gjykimi i sheriatit pr to
dhe argumentet nga Kur'ani dhe Suneti.
Vlen t prmendim se t gjitha Hadithet me t cilat autori
sht argumentuar jan t sakta dhe shum prej tyre jan n
dy sahihat e Buhariut dhe Muslimit.
Nse Hadithi ndodhet te Buhariu, jemi mjaftuar vetm me
prmendjen e tij sepse dihet q sht i sakt (Sahih) por n
rast se Hadithi sht (Hasen) e kemi shnuar.
T gjitha Hadithet e tjera, q nuk jan te Buhariu apo
Muslimi, kemi shnuar n kllapa gradn e Hadithit, gjykimi i
t cilve sht marr nga librat e shejkh Muhamed Nasirudin
Albanit (Allahu e mshiroft).
I lutem Allahut t Lartsuar t m fal mua dhe vllezrit e mi
musliman, t na e bj t kuptueshme Fen dhe Ligjet e Tij
dhe t na jap sukses n praktikimin e tyre! Allahu sht Zoti
i ksaj dhe i Vetmi q mundet pr kt!
Prkthyesi
Janar 2004
Jordani
KAPITULLI I SHITBLERJES
'sht shitblerja?
Shitja sht kalimi i dikaje q ke n pronsi tek dikush tjetr
kudrejt nj vlere. Ndrsa blerja sht pranimi i asaj pronsie.
Gjykimi pr shitblerjen:
Allahu i Lartsuar thot:
"Allahu e ka br t lejuar tregtin (shitblerjen) dhe e ka
br t ndaluar kamatn"1
"O ju q keni besuar! Mos e hani pasurin tuaj me pa t
drejt ndrmjet jush vetm nse bni tregti me plqimin e
njri-tjetrit."2
Transmeton Hakim bin Hizam (radiallahu anhu) se i Drguari
i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Shitsi dhe blersi jan t lir n zgjedhje deri sa t
ndahen nga njri-tjetri."3
T gjith muslimant jan bashkuar (ixhma') n mendimin se
shitblerja sht e lejuar. Edhe urtsia e prmban kt sepse
nevojat e njerzve shpesh lidhen me dika q sht n duart e
dikujt tjetr q ndoshta nuk ia prkushton at atij, kshtu q
me lejimin e shitblerjes arrihet nevoja pa ndonj problem.
Suretu El-Bekare:275.
Suretu En-Nisa:29.
3
Muttefekun alejhi.
2
Nxitja pr t arritur jetesn me djers:

Transmeton Mikdami (radiallahu anhu) se i Drguari i Allahut
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Askush nuk ka ngrn ushqim m t mir se ai i duarve
t tij dhe Pejgamberi i Allahut, Daudi alejhi selam hante
prej puns s duarve t tij."1
Ebu Hurejra (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Q ndonj prej jush t mbart dru mbi shpinn e tij (pr
t'i shitur) sht m mir pr t se t'i krkoj njerzve q
mund t'i japin apo mos t'i japin."2
Nuk ka ndalim t pasurohesh nse i friksohesh Allahut n

t:
Muadh bin Abdullah bin Hubejb transmeton nga babai i tij
dhe ky nga xhaxhai i tij se i Drguari i Allahut (sal-lallahu
alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Nuk ka ndalim t kesh pasuri nse i friksohesh Allahut
n t dhe shndeti pr t devotshmin sht m i mir se
pasuria"3
Nxitja pr t qn ekonomik n krkimin e rrizkut:
Xhabir bin Abdullah (radiallahu anhu) transmeton se i
Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
Buhariu.
Buhariu, Tirmidhiu, Nesaiu.
3
Ibnu Maxheh (Sahih).
2
"O ju njerz! Kini frik Allahun dhe krkojeni rrizkun n

hallall sepse nuk do t vdes ndonj trup pa plotsuar
rrizkun e tij edhe nse i vonohet ai! Kini frik Allahun dhe
krkojeni rrizkun mir! Merrni at q sht hallall dhe
lini at q sht haram!"1
Nxitja pr t qn i sinqert dhe ndalimi nga gnjeshtra:
Hakim bin Hizam transmeton se i Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Shitsi dhe blersi jan t lir n zgjedhje deri sa t
ndahen. Nse ata jan t sinqert dhe t qart (n tregtin
e tyre), ather tregtia e tyre ka bereqet dhe nse i fshehin
dhe mashtrojn njri-tjetrin, ather tregtia e tyre
zhvishet nga bereqeti."2
Ukbetu bin Amir (radiallahu anhu) thot se e kam dgjuar t
Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) t thot:
"Muslimani sht vlla i muslimanit dhe nuk i lejohet
muslimanit q t'i shesi vllait t tij dika q ka ndonj t
met vetm nse ia bn at t qart atij."3
Nxitja pr lehtsim dhe falje n shitblerje:
Xhabir bin Abdullah (radiallahu anhu) transmeton se i
"Allahu e mshiroft at burr q sht fals kur shet, fals
kur blen dhe fals n gjykat!"4

Muttefekun alejhi.
3
4
Buhariu.
2
Dobia n konsiderimin e atij q sht ngusht:

"Nj tregtar u jepte borxh njerzve dhe nse shihte ndonj
q nuk kishte t paguante i thoshte puntorve t tij:
Faljani atij se ndoshta Allahu na fal neve! Ather Allahu
e fail at."1
Ndalimi i mashtrimit:
Ebu Hurejra (radiallahu anhu) ka thn:
"I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) kaloi pran
nj burri q shiste nj lloj ushqimi. Futi dorn e tij n t dhe
pa q ai ishte i przier (lart i mir dhe brenda i keq), ather
tha:
"Nuk sht presh nesh ai q mashtron."2
Nxitja pr t'u ngritur hert n krkimin e rrizkut:

Sahr El-Gamidi (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thn:
"O Zoti im! Jepi bereqet popullit tim n mngjesin e hert
t tij (n punn q fillojn q hert n mngjes)."3
Buhariu.
Ibnu Maxheh Ebu Daud, Tirmidhi, Muslim (Sahih).
3
Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (Sahih).
2
'far thuhet kur hyn n treg:

Salim bin Abdullah bin Umer (radiallahu anhum) transmeton
nga babai i tij, nga gjyshi i tij, se i Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Kush thot kur hyn n treg: La ilahe il-lallah vahdehu
la sherike lehu, lehul-mulku ue lehul-hamdu, juhji ue
jumijtu, ue huve hajun la jemutu, bijedihi el-hajru kulluhu, ue huve ala kul-li shej'in kadijr (Nuk ka t adhuruar
tjetr me t drejt prve Allahut t Pashoq, i Tij sht
sundimi dhe Atij i takon falenderimi, Ai jep jet dhe
vdekje, Ai sht i Gjall dhe nuk vdes, n Dorn e Tij
sht e gjith e mira dhe Ai sht i mundshm pr do
gj), atij Allahu i shkruan nj miljon t mira, if shin nj
miljon t kqia dhe i ndrton nj shtpi n xhennet."1
Allahu e ka br t lejuar shitblerjen:
Shitblerja n origjin, e do lloji qoft ajo sht e lejuar nse
dy palt jan dakord dhe t knaqur me t dhe nse nuk ka gj
t ndaluar nga sheriati.
Ibnu Maxheh (Hasen)
01
Llojet e shitblerjes t cilat i ka ndaluar sheriati:

1- Bej'ul-garar:
E cila sht do shitblerje q prmban mosnjohuri (t fshehta
q nuk i di njra pal apo t dyja) ose q prmban
rrezikshmri apo kumar.
"I Drguari i Allahut ka ndaluar nga shitja me guraleca1
dhe nga shitja e gararit (mosnjohjes s plot t mallit)."2
Thot imam Neveviu (Allahu e mshiroft) n komentimin e
tij t Sahihi t Muslimit:
Shitja e gararit sht nj baz e madhe prej bazave t kapitullit
t shitblerjeve dhe pr kt shkak Muslimi e filloi kt
kapitull me t. N kt lloj shitblerje hyn shum shtje t
pakufizuara, si sht shitja e t arratisurit, shitja e asaj q nuk
ekziston, shitja e asaj q nuk e njeh, asaj q nuk ke mundsi ta
dorzosh te blersi, asaj q nuk e ke akoma n pronsi, shitja
e peshkut q sht n ujin e detit apo lumit, e qumeshtit n gji,
e asaj q ndodhet n barkun e kafshs bars, e nj rrobeje prej
rrobeve (e paprcaktuar), nj dashi prej deshve e t tjera si
kto shitblerja e t cilave sht batil-e kot, e papranueshme,
e palejuar, sepse sht gabim (verbri) i panevojshm.
Por nse nevoja krkon ndonjher q t kryhet ndonj lloj
garari (gabimi verbrisht) dhe nuk sht e mundur t ruhesh
prej tij vetm se me strmundime, dhe nse gabimi sht i
arsyetueshm, ather lejohet shitblerja.
Shitja me guraleca sht nj lloj tregtie e cila praktikohej n kohn e

injorancs dhe kryhej duke hedhur disa guraleca mbi mall dhe malli ku
binin guralecat bhej i detyrueshm t blihej.
2
Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud, Ibnu Maxheh, Nesai (Sahih).
00
Duke u nisur prej ktu, muslimant jan bashkuar n

mendimin se shitblerja e xhybes s mbushur (me pambuk a
dika tjetr) sht e lejuar edhe nse ata nuk e hapin pr ta
par ka Brenda. Por nse shitet vetm mbushja e saj, ather
kjo shitblerje nuk lejohet.
Dije se shitja e t prekurit (nse prek mallin ather duhet t'a
blesh at q preke), shitja e litarit (ato q kap litari q zgjat je i
detyruar t'i blesh), shitja e guralecave, e t tjera si kto, jan
prej shitblerjeve pr t cilat kan ardhur tekste t veanta (n
ndalimin e tyre) dhe t gjitha ato hyjn n ndalimin e shitjes
s gararit (verbris), por ato jan prmendur t veuara pr
shkak se kan qen prej shitblerjeve t njohura n kohn e
injorancs, para Islamit dhe Allahu e di m s miri. Mbaroi
fjala e Imam Neveviut (Allahu e mshiroft).
Shitja me t prekur dhe me t hedhur:
Transmetohet nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu) se ka thn:
"Jemi ndaluar prej dy shitblerjeve: shitja me t prekur (elmulamese) dhe shitja me t hedhur (el-munabedhe): Elmulamese sht prekja e donjrit prej t dyve rroben
(plakn) e tjetrit pa dashje, kurse el-munabedhe sht hedhja
e donjrit prej atyre dyve rroben e tij tek tjetri pa par njri
prej tyre rroben e tjetrit."1
Ebu Seid El-Hudri (radiallahu anhu) thot:
"Na ka ndaluar i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sellem) nga dy shitblerje dhe dy veshmbathje: Na ka ndaluar nga
shitblerja me t prekur dhe me t hedhur:
Muslim (Sahih).
01
t prekurit (el-mulamese) sht t prek nj burr rroben e nj

tjetri me dorn e tij, natn apo ditn dhe sht i detyruar ta
blej at, kurse t hedhurit (el-munabedhe) sht t hedh nj
burr rroben e tij tek nj tjetr dhe ai tjetri t hedh rroben e tij
tek ky i pari duke qen kjo shitblerja e tyre pa marr parasysh
pranimin apo plqimin."1
Shitja e klyshit t klyshit t barss:
Ibnu Umeri (radiallahu anhuma) ka thn:
"Njerzit n kohn e injorancs kryenin shitblerjen e mishit t
klyshve deri n klyshin e klyshit t barss, dhe klyshi i
barss sht q t pjell deveja dhe pastaj t mbarset klyshi i
saj q ajo polli. I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sellem) i ndaloi ata nga kjo shitblerje."2
Shitja me guraleca:
"I Drguari i Allahut ka ndaluar nga shitja me guraleca
dhe nga shitja e gararit (mosnjohjes plotsisht t mallit)."3
Thot imam Neveviu (Allahu e mshiroft) n komentimin e
Sahihut t Muslimit:
"Prsa i prket shitjes me guraleca, n domethnien e saj ka
tre mendime:
I pari: Q t thot shitsi: t kam shitur ato rroba mbi t cilat
do t bjen kto gur q do t hedh, ose t kam shitur pjesn e
toks prej ktu e deri atje ku do t shkoj ky guri.
1
Muttefekun alejhi.
Muttefekun alejhi.
3
Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud, Ibnu Maxheh, Nesai (Sahih).
2
03
I dyti: Q t thot shitsi: T kam shitur at q do zgjedhsh

deri sa t hedh gurin.
I treti: Q ta quajn hedhjen e gurit shitje dhe t thot: Nse e
godet kt rrob me gur, ather e ke bler me kaq lek."
2- Shitja e dikaje q nuk e posedon n t vrtet:

Hakim bin Hizam (radiallahu anhu) thot: I thash t
Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem): Nse
dikush m krkon t'i shes dika q nuk m ndodhet, a t'ia shes
atij? Ai tha:
"Mos shit at q nuk ndodhet tek ti!"1
3- Shitja e mallit q ke bler para se ta marrsh n dor:
Ibnu Abasi (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
"Kush blen nj ushqim, most a shes at para se t'i
dorzohet n dor!"
Thot Ibnu Abasi: "Dhe do gj tjetr llogaritet si ushqimi."2
Transmeton Tausi nga Ibnu Abasi se i Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Kush blen nj ushqim, mos t'a shes at deri sa t'a
peshoj!"
I thash Ibnu Abasit: Prse kshtu? Ai tha: A nuk i sheh disa
q shesin e blejn me ar (flori) kurse ushqimi vonohet?"3
Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (Sahih).

Muttefekun alejhi.
3
Muttefekun alejhi.
2
04
4- Shitja mbi shitjen e vllait tnd (tregtarit tjetr):

Ibnu Umeri (radiallahu anhuma) transmeton se i Drguari i
"Askush prej jush mos t shes mbi shitjen e vllait t tij!1
(duke i thn blersit q sht tek tregtari tjetr duke br
pazar, hajde blije tek un me kaq lek, m pak se sa i tha i
pari).
5- Shitja e Ijnes (me hile):
Kjo sht ajo shitje q bhet duke i shitur nj mall dikujt dhe
lekt me t pritur deri n nj afat t caktuar, pastaj blersi ia
shet t njjtin mall atij q ia bleu por me lekt n dor dhe m
pak se sa e bleu. Kjo sht nj lloj kamate me hile, sepse n
fakt ai nuk donte mallin por lekt borxh.
"N kohn kur t blini e shisni me hile (ijneh), t shkoni
pas bishtit t lops (pasurir s ksaj bote), t plqeni t
mbjellat dhe t lini xhihadin, ather Allahu do hedh mbi
ju prmim e prulje dhe nuk do ta heq at prej jush deri
sa t'i ktheheni fes tuaj."2
6- Shitja me afat duke rritur mimim (shitja me kste):
sht prhapur kto koh shitja me afatizim dhe me rritje t
mimit origjinal t mallit e cila njihet me emrin: shitja me
kste. Si sht e njohur, kjo shitje bhet duke shitur mallin
me kste dhe duke shtuar n mimin e tij kudrejt kohs s
1
2
Muttefekun alejhi.
Ebu Daud (Sahih).
05
shtyr si p.sh. t jet mimi i mallit nj mij $ dhe t shitet me

kste nj mij e dyqind $. Kjo lloj shitje sht e ndaluar.
"Kush bn dy shitje n nj shitje, ose t'a prish njrn, ose
ka ngrn kamatn."1
Ebu Daud (Hasen).
06
Ato gjra, shitja e t cilave nuk lejohet

1- Alkooli:
Aisha (radiallahu anha) thot: Kur zbritn disa ajete nga fundi
i sures Bekare doli i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue
sel-lem) dhe tha:
"U ndalua tregtia e alkoolit."1
2- E ngordhura, derri dhe idhujt:
Transmetohet nga Xhabir bin Abdullah se ka dgjuar t
Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) n lirimin
e Meks t thot:
"Allahu dhe i Drguari i Tij e ka br haram shitjen e
alkoolit, t ngordhurn, derrin dhe idhujt." I than: O i
Drguari i Allahut! Po dhjamin e t ngordhurs, sepse me t
lyhen anijet, frkohen lkurat e kofshve dhe e han njerzit
n mngjes? Ai tha:
"Jo, ai sht haram" Dhe tha i Drguari (sal-lallahu alejhi ue
sel-lem) n at cast: "Allahu i vraft ifutt! Kur Allahu ua
ndaloi atyre dhjamin e t ngordhurs ata e zbukuruan at,
pastaj e shitn dhe hngrn mimin e tij!"2
3- Qeni:
Transmetohet nga Ibnu Mes'ud el-ensari (radiallahu anhu) se i
Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e ka br t
ndaluar shitjen e qenit, paret e imorales dhe t fallxhorit."3
Muttefekun alejhi.
Muttefekun alejhi.
3
Muttefekun alejhi.
2
07
4- Pikturat q prmajn gjra me shpirt:

Seid bin ebi Hasen thot: Isha te Ibn Abasi (radiallahu
anhuma) dhe tek ai erdhi nj burr e i tha: O Ibn Abas! Un
jam nj njeri q e ha bukn me punn e duarve t mia dhe un
pikturoj kto piktura.
Ibn Abasi tha: Nuk t them ty vetm se at q kam dgjuar
nga i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai
ka thn:
"Kush pikturon ndonj piktur, Allahu do t'a dnoj at
deri sa t'i jap asaj shpirt dhe ai nuk do t mund t'i jap
kurr shpirt asaj."
U mrzit ai burri shum dhe iu zverdh fytyra. Ather Ibn
Abasi i tha: Nse do patjetr t pikturosh, ather pikturo kto
pem dhe do gj q nuk ka shpirt."1
5- Frutat e pemve para se t dalin kokrrat apo t piqen:
Enes ibn Maliku (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga shitja e fryteve t
pemve para se t piqen dhe nga shitja e hurmave (temr,
hurmat arabe) para kohe. Dikush i tha: Kur sht koha e tyre?
Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Kurt skuqen apo t
zverdhen."2
Transmetuan Enesi gjithashtu se I Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga shitja e pemve para
pjekjes. I than: Kur piqen ato? Tha: Kur t skuqen. Pastaj
tha: 'far thoni nse Allahu i ndalon frutat t dalin e t piqen,
ather 'far do t'i jap ai q ka marr lekt e vllait t tij?"3
Muttefekun alejhi.
Buhariu.
3
Muttefekun alejhi.
2
08
6- T mbjellat para forcimit t kokrrs:

Ibn Umeri (radiallahu anhuma) transmeton se i Drguari i
Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga shitja e
temrit para kuqjes dhe nga agrumet para se t focohet kokrra
dhe t sigurohet se nuk sht prekur me ndonj smundje. Ka
ndaluar edhe shitsin edhe blersin."1
Muslimi, Ebu Daudi, Tirmidhiu (Sahih).
09
ZGJEDHJA
'sht zgjedhja:
Zgjedhja sht t krkosh m t mirn pr vete prej dy
gjrave: ose t zgjedhsh plotsimin e aktit t shitblerjes (t'a
prfundosh at), ose t'a prishsh at (aktin) dhe t trhiqesh.
Llojet e zgjedhjes:
1- Zgjedhja n vend:
Kjo e drejt pr t zgjedhur sht pr t dyja palt q nga
fillimi i aktit deri sa t ndahen nga njri-tjetri, me kusht q t
mos ken rn dakord pr rrzimin e zgjedhjes (d.m.th. nse
vn kusht q n fillim q askush nuk ka t drejt t trhiqet
nga akti edhe nse vazhdojn t jen bashk), ose t'a rrzojn
at pas aktit apo ta rrzoj vetm njri, ather rrzohet e
drejta e tij n zgjedhje dhe ngel e drejta e tjetrit.
"Kur bjn akt shiblerjeje dy vet, 'donjri nga ata t dy
ka t drejtn t zgjedh deri sa t jen bashk dhe mos t
jen ndar, apo njri nga ata ta ket ln tjetrin pr t
zgjedhur. Nse njri ia l n dor tjetrit pr t zgjedhur
dhe pastaj bien dakord, ather sht kryer akti i
shitblerjes (dhe detyrohet blersi t mar mallin dhe
shitsi vlern) e nse ndahen pas aktit por njri nuk e ka
mbaruar aktin, ather sht kryer akti n 'do rast."1
Muttefekun alejhi.
11
sht haram largimi nga vendi i aktit nga ndrojta se pala tjetr
ndrron mendje.
Transmeton Amr bin Shuajb nga babai i tij, nga gjyshi i tij se
i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Dy palt n tregti kan t drejtn e zgjedhjes deri sa t
ndahen, vetm nse kan vn ndonj kusht zgjedhjeje,
dhe nuk i lejohet askujt q t ndahet nga shoku i tij nga
frika e kthimit nga ai akt."1
2- Zgjedhja e vnies s kushteve:
Kjo zgjedhje sht q t vn kusht t dyja palt ose njra q:
t ket t drejtn e zgjedhjes deri n nj afat t caktuar sado i
gjat qoft ai. Ky akt dhe ky kusht ht i sakt.
Ibnu Umer (radiallahu anhuma) transmeton se i Drguari i
"Dy palt n tregti kan t drejtn e zgjedhjes deri sa t
ndahen ose t jet akti me kushte (t vna nga t dyja
palt ose njra)."2
3- Zgjedhja n mallin me defekt:
Prmendm m par ndalimin e fshehjes s defektit t mallit
dhe nse ndokush blen nj mall me defekt t cilin nuk e ka
par para se t ndaheshin nga akti, ather ai ka t drejtn e
kthimit t mallit tek shitsi prej t cilit e bleu.
"Kush blen nj dele t pamjel (pr shum koh q t
duket sikur jep shum qumsht) dhe e mjel at, ather
1
2
Ebu Daud, Tirmidhi, Nesai (Sahih).

Muttefekun alejhi.
10
nse e plqen ashtu le ta mbaj dhe nse nuk e plqen

ather ta kthej te i zoti dhe bashk me t t jap nj tas
me temr pr qumshtin q i mori."1
"Nuk lejohet lnia e deles dhe deves pa mjel q ti fryhen
gjit dhe nse ndokush e blen nj t till, ai ka t drejtn e
zgjedhjes pas mjeljes s saj: ose t'a mbaj nse do, ose ta
kthej bashk me nj tas temr."2
1
2
Muttefekun alejhi.
Buhariu, Ebu Daudi, Nesai.
11
KAMATA
'sht kamata:
Kamata (apo fajdeja) sht shtesa n origjinn e dikaje si n
Fjaln e Allahut:
"dhe e sheh tokn t vdekur por kur zbresim mbi t
ujin tundet, shtohet dhe mbin n t prej do ifti
bimsh."1
Ose shtesa n shkmbim si n shkmbimin e nj dirhemi me
dy dirhem.
Gjykimi pr kamatn:
Kamata sht e ndaluar me Kur'an, Sunet dhe ixhma.
"O ju q keni besuar! Kini frik Allahun dhe largojuni
asaj q ka ngelur prej ribas (kamats) nse jeni
besimtar! Nse nuk e bni kt, ather pregatituni pr
luft nga Allahu dhe i Drguari i Tij, e nse pendoheni,
ather merrni vetm origjinn e pareve tuaja! Kshtu ju
nuk i bni padrejtsi kujt dhe nuk iu bhet padrejtsi." 2
"Ata q han kamatn nuk ngrihn vetm si ngrihet ai q
e ka prekur djalli."3
"Allahu e zhduk kamatn1 dhe e shton lmoshn (ia shton
atij q jep lmosh)."2
Suretu Haxh:5.
Bekare:278-279.
3
Bekare:275.
2
13

"Largojuni shtat shkatrruesve!" Than: Kush jan ato o
i Drguari i Allahut? Tha:
"Vnia shok Allahut, magjia, vrasja e atij q ka ndaluar
Allahu vetm se me t drejt, ngrnia e kamats (fajdeve),
ngrnia e pasuris s jetimit, dezertimi kur je prball
armikut dhe shpifja ndaj besimtareve t pastrta e t
pafajshme."3
Xhabiri (radiallahu anhu) ka thn:
"I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e ka
mallkuar ngrnsin e kamats, dhnsin e saj, at q e
shkruan (n akt) dhe at q dshmon, dhe tha: ata jan
njsoj."4
Ibn Mes'udi (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
"Kamata sht shtatdhjet e tre llojesh dhe m e lehta e
tyre sht njsoj sikur t martohet dikush me nnn e
tij."5
Abdullah bin Handhale (radiallahu anhu) transmeton se i
1
E zhduk kamatn duke e hequr plotsisht nga dora e marrsit t saj ose ia
bn haram bereqetin e pasuris s tij, madje ia heq at n kt bot dhe e
dnon n botn tjetr.
2
Bekare:276.
3
Muttefekun alejhi.
4
Muslim.
5
El-Hakim (Sahih).
14
"Nj dirhem q ha dikush nga kamata sht m e rnd se

tridhjet e gjasht her zina (imoralitet)."1
Ibn Mes'udi (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
"'dokush q vazhdon ta haj kamatn do t prfundoj
n paksim t pasuris."2
Llojet e kamats:
Kamata sht dy llojesh: Nesieh dhe fadl:
Kamata nesieh sht shtesa e kushtzuar t ciln e merr
borxhdhnsi prej borxhmarrsit kundrejt kohs s borxhit.
Kjo lloj kamate sht haram me Kur'an, Sunet dhe ixhma.
Kamata e fadlit sht shitja e t hollave me t holla, ose shitja
e ushqimit me ushqim, duke shtuar n njrin krah (p.sh. t
japsh 5 euro dhe t marrsh 6 euro, ose t japsh 1kg. oriz
dhe t marrsh 2kg.) Kjo lloj kamate sht haram me Sunet
dhe ixhma sepse ajo t shpie drejt llojit t par t kamats.
Gjrat n t cilat ndalohet kamata:
Kamata ndalohet vetm n gjasht llojet t cilat i ka
prmendur hadithi i mposhtm:
Ubadetu bin Samit (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari
"Ari me ar, argjndi me argjnd, gruri me grur, elbi me
elb, temri me temr (hurma arabe) dhe kripa me krip
(shkmbehen) n t njjtn sasi, n t njjtn pesh, dor
1
2
Ahmedi (Sahih).
15
m dor. Nse ndryshojn kto lloje, ather shisni si t

doni me kusht q t jet dor m dor."1
Nse shitet nj nga kto lloje me t njjtin lloj, si p.sh. ar me
ar, apo temr me temr, ather sht haram shtesa e njrs
an dhe gjithashtu sht haram afati.
Duhet patjetr q t jen t njjt n pesh e mas pa marr
parasysh cilsin, si dhe duhet patjetr q t kryhet
shkmbimi i mallit dor m dor n vendin dhe astin e aktit:
Ebu Seid El-Hudrij (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari
"Mos e shisni arin me ar vetm nse jan t barabart dhe
mos shtoni n njrn an! dhe mos i shisni ato nj n
dor e nj n munges!"2
Umer bin Hatabi (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
"Ari me ar sht kamat, vetm nse shkmbehet dor m
dor, gruri me grur sht kamat, vetm nse shkmbehet
dor m dor, elbi me elb sht kamat, vetm nse
shkmbehet dor m dor, temri me temr sht kamat,
vetm nse shkmbehet dor m dor."3
Ibn Seidi (radiallahu anhu) thot: Na vinte temr i przier
n kohn e t t Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sellem) dhe e shkmbenim dy tasa me nj. Kur e mori vesh i
Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) kt gj tha:
Muslimi.
Muttefekun alejhi.
3
Muttefekun alejhi.
2
16
"Jo dy tasa hurma me nj, as dy tasa grur me nj dhe as

nj dirhem me dy dirhem!"1
Por nse shitet nj nga kto gjasht lloje me lloj tjetr jo prej
t njjtit lloj si p.sh. t shkmbesh ar me argjend, ose grur me
elb, ather lejohet dallimi n pesh apo mas me kusht q t
bhet shkmbimi i mallit n vend si thuhet n hadithin e
Ubades t lartprmendur:
Nse ndryshojn kto lloje, ather shisni si t doni me
kusht q t jet dor m dor."2
Si dhe n hadithin e Ubades i cili ndodhet te Ebu Daudi e t
tjer ku i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thot:
"Nuk ka problem nse shkmbehet ari me argjnd duke
qen se argjend ka m shum, por dor m dor dhe jo pr
n nj koh t caktuar. Nuk ka problem nse shkmbehet
gruri me elb duke qen se elb ka m shum, por dor m
dor dhe jo pr n nj koh t caktuar."3
E nse shkmbehet nj prej ktyre gjasht llojeve me nj lloj
tjetr t ndryshm nga ai si p.sh. ar me grur, ose argjend me
krip, ather lejohet dallimi n mas e pesh si dhe afati i
dorzimit.
Aisha (radiallahu anha) transmeton se: "I Drguari (sal-lallahu
alejhi ue sel-lem) bleu ushqim (grur) prej nj ifuti pr t'ia
paguar pas nj afati t caktuar dhe i la peng mburojn e tij t
lufts."4
Muttefekun alejhi.
Muslimi.
3
Ebu Daud (Sahih).
4
Buhariu.
2
17
Emir San'ani thot n librin "Subulus-selam":

"Dije se dijetart kan rn dakord n lejimin e shkmbimit t
nj lloji n t cilin rrjedh kamata me nj lloj tjetr n t cilin
rrjedh kamata por t cilt nuk jan t t njjtit lloj, ky
shkmbin lejohet me afatizim apo me dallim n mas e pesh,
si sht shkmbimi i arit me grur, argjendit me elb, etj."
Nuk u lejohet shkmbimi i hurmave t njoma me t thata
prve se t varfrve q nuk zotrojn pem hurme. Atyre u
lejohet q t blejn hurma t njoma (rutab) t marra prej
pems, me hurma t thata.
Abdullah bin Umeri (radiallahu anhu) transmeton se:
"I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka
ndaluar nga shitja me kile e fryteve q jan n pemn e
hurms, me hurma t thata si dhe nga shitja me kile e
rrushit t njom, me rrush t that."1
Zejd bin Thabit (radiallahu anhu) transmeton se:
"I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka
lehtsuar pr t varfrit q kan hurma t thata, t'i
shkmbejn ato me hurma t njoma duke i prcaktuar me
mendje ata q kan prvoj."2
Shkaku q i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar
nga shkmbimi i hurmave t njoma me t thata sht t
njomat nse thahen, ather paksohen:
Seid bin ebi Uekkasi (radiallahu anhu) thot: U pyet i
Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) pr
shkmbimin e hurmave t njoma me t thata dhe ai tha: "A
1
2
Muttefekun alejhi.
Muttefekun alejhi.
18
paksohen t njomat nse thahen?" Than: Po. "Ather

ndaloi nga kjo gj."1
Ebu Daud, Ibn Maxheh, Tirmidhi, Nesai (Sahih).
19
MARRVESHJA N KULTIVIMIN E TOKS
'sht marrveshja n kultivim:

N kuptimin gjuhsor: kjo sht t kultivosh tokn dhe t
marrsh nj pjes t fitimit.
sht pr qllim ktu me kultivimin, "El-Muzareah": Ti
japsh tokn dikujt q t'a punoj at dhe t'a mbjell me kusht
q t ndahet fitimi pr gjysm ose afr saj.
Gjykimi pr t:
Transmeton Nafi' se Abdullah bin Umer i ka thn: "I
Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) bri
marrveshje me ifutt e Hajberit q t'i japin atij gjysmn e
prodhimeve bujqsore dhe t pemve."1
Buhariu thot: Kajs bin Muslim transmeton nga Ebi Xheafer
se ka thn: T gjith muhaxhirint n Medine kultivonin
tokn dhe merrnin gjysmn e fitimit apo nj t tretn e tij. E
ka br kt Aliu, Sead bin Malik, Abdullah bin Mes'udi,
Umer bin AbdulAziz, El-Kasim, Urveh dhe familja e Ebu
Bekrit, Umerit dhe e Aliut."
Muttefekun alejhi.
31
Kujt i takojn shpenzimet:

Nuk ka problem q shpenzimet e toks t'i paguaj pronari i
toks ose puntori, ose t dy s bashku.1
Buhariu thot: "Umeri i merrte n pun njerzit me kusht q
nse farn e sillte ai, ather do t marr gjysmn e fitimit dhe
nse e sillnin ata, ather do t marrin kaq e kaq." Thot
Buhariu: Ka thn Haseni (radiallahu anhu): Nuk ka problem
q toka t jet e njrit prej atyre dyve dhe shpenzimet dhe at
q del t'i ndajn t dy.
'far nuk lejohet n kt lloj tregtie:
Nuk lejohet kultivimi me kusht q nj pjes e toks t jet pr
pronarin dhe tjetra pr puntorin.
Gjithashtu nuk lejohet pr pronarin e toks t thot se un do
t marr nga fitimi nj numr t caktuar kujtalsh.
Transmeton Handhaletu bin Kajs nga Rafi' bin Hadixh se ka
thn: M kan treguar dy xhajet e mi se ata punonin tokn n
kohn e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe
merrnin prodhimin e ans s kanalit, apo nj pjes t ciln ua
ndante pronari. Ather i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sellem) i ndaloi nga kjo gj. I thash Rafiut: Po nse kjo bhet
me dinar e dirhem, a lejohet? Tha: Nuk ka problem t
paguhen me dinar e dirhem (t holla).
Lejthi ka thn: "Ajo q ndalohej prej ksaj lloji tregtie ishte
ajo n t ciln po t shihte ai q e kupton hallallin dhe
haramin, nuk do t'a lejonte at pr shkak t rrezikshmris q
ka n t (sepse nuk i dihet nse do t ket fitim apo jo, madje
Dhe sigurisht q fitimi do t ndahet pasi t jen ndar shpenzimet e toks

dhe t'i jen dhn atij q i ka shpenzuar.
30
mund t ket humbje nse prodhimin e z smundja apo

ndonj gj tjetr)."1
Transmetohet gjithashtu nga Handhale se ka thn: Pyeta
Rafi' bin Hadixh pr t punuar n tokn e dikujt me t holla2?
Ai tha: "Nuk ka problem pr kt, nse sht dika e ditur
dhe e siguruar (pr t ciln kan rn dakord) nuk ka problem
n t."3
Buhariu, Nesai.
Si ndodh prgjithsisht sot npr firmat t cilat kan bler toka dhe
punsojn puntor me pages pr mbjelljen dhe kultivimin e tyre
3
Muslim, Ebu Daud, Nesai (Sahih).
2
31
MARRVESHJA N PRKUJDESJEN PR PEMT

'sht marrveshja n prkujdesjen pr pemt:
Ajo sht t ngarkoj nj pronar dik q t kujdeset pr nj
numr t caktuar t pemve t tij me kusht q t'i jap atij
gjysmn e frutave apo afr gjysms.
Gjykimi pr t:
Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) i vuri kusht ifutve t
Hajberit q t'i paguajn muslimanve gjysmn e t korrave
dhe gjysmn e frutave t pemve."1
Ebu Hurejra (radiallahu anhu) transmeton se Ensart i than t
Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem): Ndaji pemt e
hurmave mes nesh dhe mes muhaxhirinve! Ai tha: Jo. Tha
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem): Ather hiqni ju shpenzimet e
shrbimit dhe i ndajm frutat e tyre. Than: Dgjuam dhe
u bindn."2
1
2
Muttefekun alejhi.
Muttefekun alejhi.
33
NGJALLJA E TOKS S VDEKUR
'sht toka e vdekur:

Toka e vdekur sht ajo tok e pabanuar (djerr) dhe sht
krahasuar banimi me jetn dhe djerra me vdekjen.
Ndrsa ngjallja e e toks s vdekur sht q t ngrihet dikush
dhe t shkoj te nj cop tok t cils nuk i njihet ndonj
pronar dhe t'a ngjall at me pastrim, mbjellje, vaditje apo
ndrtim, duke u br kshtu pron e tij.
Nxitja e Islamit pr te ajo:
Aisha (radiallahu anha) transmeton se i Drguari (sal-lallahu
"Kush ngjall nj tok e cila nuk i prket askujt, ather
ajo bhet pron e tij."1
Urvatu thot: Kshtu gjykoi Umeri n kohn e hilafetit t tij.
Xhabiri (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari (sal-lallahu
"Kush ngjall nj tok t vdekur, ajo sht e tij."2
Transmeton gjithashtu Xhabiri (radiallahu anhu) se i Drguari
"Kush e rrethon nj tok (me gardh a dika tjetr), ajo
sht e tij."3
1
Buhariu.
Tirmidhiu (Sahih).
3
Ebu Daud (Sahih).
2
34
QIRAJA
'sht qiraja:
Qiraja sht sundimi i dobis (p.sh. strehimi sht dobia e
baness) s dikaje kudrejt nj pagese.
Gjykimi pr qiran:

)
(

"Nse ato i japin qumsht fmijve tuaj, ather jepuni
atyre shprblimin (qiran) e tyre."1
)
(

"Njra prej atyre dyjave tha: O babai yn! Punsoje at
me qira sepse ai sht m i miri q ke punsuar, sht i
fort dhe besnik."2
(
)

"Ata gjetn aty nj mur q donte t rrzohej dhe ai e
ngriti at. Shoku i tij i tha (Musa alejhi selam i tha
Hidrit): Nse do mund t merrj shprblim pr t."3
Aisha (radiallahu anha) transmeton se i Drguari (sal-lallahu
alejhi ue sel-lem) dhe Ebu Bekri morrn me qira nj burr prej
fisit Dejl pastaj nj prej fisit Abd bin Udej, t cilt ishin
udhzues dhe njohs t mir t shtegjeve (kjo ka qn n
1
Talak:6.
Kasas:26.
3
Kehf:77.
2
35
hixhran e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) pr n

Medine)."1
Gjrat n t cilat lejohet qiraja:
'do gj prej t cils ka dobi dhe struktura e saj qndron e pa
prekur, lejohet qiraja n t nse nuk ka ndonj penges nga
sheriati n lidhje me t.
sht kusht q gjja e marr me qira t jet e njohur,
gjithashtu vlera e qiras t jet e njohur, koha e qiras dhe
lloji i puns.
Allahu i Lartsuar tregon pr at t moshuarin e Medjenit q i
tha Muss alejhi selam:

(

)
"Un dshiroj t t jap njrn nga kto dy bijat e mia (pr

martes) dhe (mehri i tyre sht) t m shrbesh tet vjet e
nse i plotson dhjet, ather do t t isha mirnjohs."2
Transmetohet nga Handhale bin Kajs se ka thn: Pyeta Rafi'
bin Hadixh pr t punuar n tokn e dikujt me t holla3? Ai
tha: "Nuk ka problem pr kt, nse sht dika e ditur dhe
e siguruar nuk ka problem n t."4
Buhariu.
Kasas:27.
3
Si ndodh prgjithsisht sot npr firmat t cilat kan bler toka dhe
punsojn puntor me pages pr mbjelljen dhe kultivimin e tyre
4
Muslim, Ebu Daud, Nesai.
2
36
Qiraja (paga) e puntorit:

"Jepjani hakun puntorit para se t'i thahet djersa!"1
Gjynahi i atij q nuk ja jep hakun puntorit:
"Allahu i Lartsuar thot: Un jam armik i tre personave
n Ditn e Kiametit: nj personi q jep pr Hirin Tim
pastaj tradhton, nj personi q shet nj njeri t lir dhe e
ha mimin e tij dhe nj personi q merr n pun nj
puntor dhe pasi ai ia kryen punn, ky nuk ia jep hakun e
tij."2
Gjrat n t cilat nuk lejohet qiraja:

(

"Dhe mos i detyroni robreshat pr prostitucion nse ato
dshirojn dlirsin, me qllim q t prfitoni dika nga
pasurit e ksaj bote. Por nse ndonj i detyron ato,
ather Allahu pas nj detyrimi t till sht Fals i Madh,
Mshirplot."3
Ibn Maxhe (Sahih).

Buhariu (Hasen).
3
Nur:33.
2
37
Xhabiri (radiallahu anhu) transmeton se nj robresh e

Abdullah bin Ubej bin Selul (koka e munafikve) q quhej
Mesikeh dhe nj tjetr q quhej Emimeh, ai i detyronte ato pr
prostitucion dhe ato u ankuan tek i Drguari (sal-lallahu alejhi
ue sel-lem). Ather Allahu zbriti Fjaln e Tij: Mos i detyroni
robreshat pr prostitucionderi n Fjaln e Tij: Allahu sht
Fals i Madh, Mshirplot."1
Ebu Mes'ud El-Ensari (radiallahu anhu) transmeton se i
Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e ka br haram
mimin e qenit, parat e prostitucionit dhe qiran e
fallxhorit."2
Qiraja n leximin e Kur'anit:
Abdurrahman bin Shibl el-ensari thot: Kam dgjuar t
"Lexoni Kur'an dhe mos u ushqeni me t! Mos shtoni
pasurin me t! Mos e harroni at (duke ndenjur gjat pa
lexuar) dhe mos e teproni n t (duke zbukuruar zrin s
teprmi)!"3
Xhabir bin Abdullah thot: I Drguari i Allahut (sal-lallahu
alejhi ue sel-lem) doli tek ne dhe ne ishim duke lexuar Kur'an
e n mesin ton ndodheshin beduin dhe joarab. Ai tha:
"Lexoni se leximi juaj sht i sakt! Do t vijn pas jush
njerz q do t'a teprojn n leximin e tij (duke zbukuruar
zrin dhe duke u prpjekur q t nxjerrin shkronjat n
nj mnyr t tepruar ashtu q t mburren e t bhen t
1
Muslim (Sahih).
Muttefekun alejhi.
3
Ahmed (Sahih).
2
38
njohur), do t krkojn shprblimin e tij shpejt dhe nuk

do t'a vonojn at (do t krkojn shprblimin (qiran) e
leximit n kt bot dhe do i japin prparsi mbi
shprblimin e bots tjetr)."1
Ebu Seid El-Hudri (radiallahu anhu) transmeton se ka dgjuar
t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) t thot:
"Msojeni Kur'anin dhe krkojini Allahut me t xhenetin
para se t'a msojn at njerz q krkojn me t (msimin
e tij) dunjan! Kur'anin e msojn tre persona: nj person
q mburret me t (pr t fituar emr), nj q ushqehet me
t dhe nj q e lexon at pr Hir t Allahut."2
1
2
Ebu Daud (Sahih).

Ibn Nasr (Sahih).
39
SHOQRIT TREGTARE
'sht shoqria tregtare:
Shoqria tregtare sht nj marrveshje q bhet ndrmjet dy
personave apo m shum q t bashkohen me qllim q t
arrijn t fitojn n tregti. Kjo shoqri mund t ndodh edhe pa
ndonj marrveshje si sht rasti me trashgimin.
Gjykimi pr shoqrin tregtare:

(

)

"Dhe me t vrtet, shum bashkpjestar i bjn
padrejtsi njri-tjetrit prve atyre t cilt besojn dhe
punojn mirsi e drejtsi. E sa pak jan kta!"1

(
)
"Nse ndonj burr apo grua nuk l pas as paraardhs
dhe as pasardhs, por ka vlla ose motr, secili prej tyre
merr nj t gjashtn (e trashgimis), por nse l m
shum se dy, ather ata jan pjesmarrs (ortak) n nj
t tretn e trashgimis."2
Es-Saib (radiallahu anhu) transmeton se i ka thn t
Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem): "Ke pas qn ortaku
Suretu Sad:24.
Suretu Nisa':12. Ajeti sht argument pr pohimin e ortaksis dhe
shoqrive t ndryshme prgjithsisht.
2
41
im n kohn e injorancs dhe ishe ortaku m i mir (q

gjendej)"1
Shoqria tregtare sipas sheriatit:
Thot imam Sheukani n "Sejli el-xhirar", 3/246,248:
"Shoqria e rregullt n sheriat sht ajo shoqri q gjendet si
rrjedhoj e plqimit t dy palve apo m shum n mnyr q
'donjri prej tyre t fus nj sasi t caktuar parash dhe pastaj
t'i fusin ato n tregti me qllim q t arrijn t fitojn dhe n
fund t'a ndajn fitimin n at mnyr q secili t marr n
raport me t hollat q futi n at aktivitet biznesi.
Nse ata bien dakord q t'a ndajn fitimin n mnyr t
barabart pa marr parasysh se nga sa lek kan futur, ather
kjo sht e lejuar meq ata e kan plqyer nj gj t till qoft
edhe sikur t jet pasuria q ka futur ndonjri prej tyre shum
e vogl dhe pasuria e tjetrit e madhe. Nuk ka problem n
sheriat pr nj gj t till prderisa ajo tregti t jet me
plqimin e t gjith ortakve dhe me dshirn e tyre.
Ibn Maxheh (Sahih).
40
AZHIOTAZHI (EL-MUDARABE)
'sht azhiotazhi:
Azhiotazhi (el-mudarabe) sht marr prej bredhjes
npr tok q do t thot udhtimi me qllim tregtie.

(
)

"Dhe t tjer udhtojn npr tok duke krkuar
Begatit e Allahut"1
Quhet gjithashtu n arabisht Kirad-ndarje, shkputje, sepse i
zoti i pasuris ndan nj pjes t pasuris s tij pr t'a futur n
tregti si dhe ndan gjithashtu nj pjes t fitimit me ortakun q
bri tregti me pasurin e tij.
sht pr qllim me azhiotazhin ktu: "Marrveshja ndrmjet
dy palve pr t paguar njra pal shumn q duhet pr
aktivitetin e caktuar pals tjetr e cila do t'i punoj ato n at
aktivitet dhe fitimin do t'a ndajn sipas asaj q bien dakord
q n fillim (njra pal ka t hollat kurse tjetra prvojn dhe
lodhjen)"
Gjykimi pr azhiotazhin:
Ibn Mundhir thot n librin (radiallahu anhu) tij "ElMexhmu'", f.124:
"Dijetart jan bashkuar n mendimin se azhiotazhi me ar e
argjend (t holla, para) sht i lejuar, si dhe jan bashkuar
1
Muzzemil:2
41
gjithashtu n fjaln se puntori ka t drejt t'i vr kusht

financuesit pr t marr nj t tretn e fitimit, gjysmn e tij,
ose aq sa bien dakord q n fillim t marrveshjes dhe me
kusht q t jet e ditur nga t dyja palt q n fillim."
Edhe shokt e t t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem)
kan punuar me azhiotazh:
Zejd ibn Eslem transmeton nga babai i tij se ka thn: Doli
Abdullahi dhe Ubejdilahi, dy bijt e Umer bin Hatabit
(radiallahu anhum) me nj ushtri pr n Irak. Kur mbrritn
kaluan nga Ebu Musa El-Esh'ari q ishte kryetar i Basras. Ai u
uroi mirseardhjen dhe pastaj tha: Nse do t mund t bja
dika pr ju, do ta bja. Pastaj tha: Ah! Po, ktu kam prej
pasuris s Allahut (lekt e zekatit t banorve t Basras) t
ciln desha t'ia drgoj prijsit t besimtarve. Un po ua jap
juve q t bleni prej mallit t Irakut dhe pastaj t'a shisni n
Medine. Pasi t'a shisni mallin, jepini origjinn e t hollave
prijsit t besimtarve, ndrsa fitimin e keni ju t dy. Ata
than: Do t'a donim nj gj t till.
Ashtu bri dhe i shkruajti Umer bin Hatabit (radiallahu anhu)
q t marr t hollat (e zekatit) prej tyre.
Pasi q erdhn n Medine dhe fituan prej tregtis, shkuan te
Umeri (radiallahu anhu) pr t paguar lekt e zekatit q u dha
Ebu Musa.
Ai (Umeri) tha: A i dha t gjith ushtris kshtu si juve?
Than: Jo. Ather Umeri (radiallahu anhu) tha: Domethn
ju dha meq jeni bijt e prijsit t besimtarve! Dorzojeni
pasurin e zekatit bashk me fitimin!
Abdullahi nuk foli, kurse Ubejdilahi tha: Nuk duhet t'a bsh
kt o prijsi i besimtarve, sepse nse kjo pasuri do t ishte
paksuar n tregti apo do t kishte humbur e gjitha, ather ne
do t'a kompensonim at!
43
Umeri tha: Dorzojeni!

Abdullahi prsri heshti, kurse Ubejdilahi tha t njjtn gj.
Ather dikush prej t pranishmve tek Umeri (radiallahu
anhu) tha: O prijsi i besimtarve! Prse nuk e llogarit si
azhiotazh? Tha: Po e llogaris si t till. Ather Umeri
(radiallahu anhu) mori origjinn e pasuris (lekt e zekatit)
dhe gjysmn e t gjith fitimit (pr t'i vn n arkn e pasuris
s muslimanve) dhe mori Abdullahi me Ubejdilahin, dy bijt
e Umer bin Hatabit, gjysmn tjetr t fitimit."1
Besnikria e puntorit:
Azhiotazhi sht i lejuar n 'do form qoft; i kufizuar (nga i
pasuri, si p.sh. t thot q bj kt lloj tregtie, apo mos e
ngarko mallin n anije etj.) apo i pakufizuar (si p.sh. t thot
q bj 'do lloj tregtie q do) dhe puntori nuk kompenson
asgj vetm n rast se e prish dika me dashje apo duke br
dika q ia ka ndaluar i zoti i pasuris.
Ibn Mundhiri thot: Dijetart jan bashkuar n mendimin se
nse i zoti i pasuris e ndalon puntorin t shes mall pa lek
n dor dhe ai shet, ather puntori duhet t'a kompesoj at
(nse nuk ia kthejn borxhin).
Hakim ibn Hizami (radiallahu anhu), shok i t Drguarit t
Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) kur i jepte dikujt pasuri
me qllim azhiotazhi, i vinte kusht q mos t'a fuste at para n
mli t njoma (ushqime q prishen), mos t' kalonte me t
detin dhe mos t kalonte npr barqet e luginave. Nse bn
ndonj prej ktyre, ather do t kompesosh mallin tim."2
1
2
Malik, Bejhaki (Sahih).

Darakutni, Bejhaki (Sahih).
44
PARAPAGIMI
'sht parapagimi (es-selem):

Es-Selem sht shitja e dikaje t prshkruar e t prcaktuar e
cila nuk sht prezent por q pritet t vij duke paguar mimin
para dorzimit t mallit.
Gjykimi pr t:
)
(
"O ju q keni besuar! Kur t lidheni pr nj borxh pr nj
koh t caktuar, shkruajeni at!"1
Thot Inn Abasi (radiallahu anhu): "Betohem se parapagimin
e siguruar pr n nj koh t caktuar, Allahu e ka br hallall
n Librin e Tij dhe e ka lejuar at. Pastaj lexoi Ajetin e
msiprm."2
Gjithashtu, ibn Abasi (radiallahu anhu) thot:
"Kur i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) erdhi n
Medine, ata shisnin hurmat me paradhnie dy apo tre vjet
para. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha:
"Kush parapaguan pr dika, ather t jet pesha e
caktuar, masa e caktuar dhe koha e caktuar!"3
Parapagimi atij q nuk e posedon bazn e mallit (farn):
El-Bekare:282.
El-Hakim, Bejhaki (Sahih).
3
Muttefekun alejhi.
2
45
Nuk sht kusht n es-selem q i parapaguari pr nj mall t

caktuar t'a posedoj at n ast:
Muhamed iben ebi Muxhalid thot: M drgoi Abdullah ibn
Shidad dhe Ebu Burde tek Abdullah ibn ebi Auf (radiallahu
anhuma) dhe m than: Pyete at nse parapaguanin shokt e
t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) n kohn e tij (sallallahu alejhi ue sel-lem) pr grurin? Abdullahi tha:
"Parapaguanim fise t Shamit pr grur, elb dhe vaj, pr sasi t
caktuar dhe koh t caktuar." I thash: A i paguanit vetm atij
q e kishte farn? Tha: Nuk pyesnim fare pr kt gj.
Pastaj m drguan te Abdurrahman ibn Ebza dhe pasi e pyeta
m tha: "Shokt e t t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sellem) parapaguanin n kohn e tij (sal-lallahu alejhi ue sellem) dhe nuk i pyesnim nse kishin far apo jo."1
Buhariu, Ebu Daudi, Nesai, ibn Maxheh.
46
BORXHI
Dobia e borxhit:
"Kush i heq muslimanit nj ankth e breng n kt bot,
atij Allahu do t'i heqi nj nga ankthet e Dits s Gjykimit
dhe kush ia lehtson atij q sht ngusht (duke ia falur
borxhin ose duke ia lar at, apo duke ia shtyr afatin),
Allahu do t'ia lehtsoj atij n dunja dhe ahiret. Allahu
sht n ndihmn e robit t Tij derisa ai t jet n
ndihmn e vllait t tij."1
Ibn Mes'udi (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"'do musliman q i jep borxh vllait t tij dy her, i
shkruhet sikur ka dhn sadaka sa vlera e njrs her."2
Shtrngimi n t:
Theubani, shrbtori i t Drguarit t Allahut (sal-lallahu
alejhi ue sel-lem) transmeton se i Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Atij q i ndahet shpirti nga trupi dhe sht i pastr nga
tre gjra, do t hyj n Xhenet: nga mendjemadhsia,
fshehja e plaks s lufts dhe borxhi."3
Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud (Sahih).

Ibn Maxheh (Hasen).
3
Ibn Maxheh, Tirmidhi (Sahih).
2
47

"Shpirti i besimtarit qndron i lidhur me borxhin e tij
deri sa t'i shlyhet."1
"Kush vdes duke pasur borxh nj dinar apo nj dirhem,
do t'i shlyhet nga punt e tij t mira. Nuk do t ket atje as
dinar e as dirhem."2
Transmeton Ebu Katade (radiallahu anhu) se i Drguari i
Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) u ngrit dhe foli. U
prmendi atyre se xhihadi n Rrugn e Allahut dhe besimi n
Allahun, jan punt m t mira. Nj burr u ngrit dhe tha: O i
Drguari i Allahut! Nse un vritem n Rrugn e Allahut, a
m fshihen gjynahet? I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem)
i tha atij:
"Po, nse ti vritesh n Rrugn e Allahut duke qn se ke
duruar dhe ke krkuar shprblimin e Allahut, n ball dhe
jo n shpin (nuk ke qen duke dezertuar dhe kthyer
shpinn armikut)." Pastaj tha i Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem): Si the? Tha: Thash se nse vritem
n Rrugn e Allahut, a m fshihen gjynahet? I Drguari (sallallahu alejhi ue sel-lem) tha:
"Po, nse vritesh n Rrug t Allahut duke qen se ke
duruar dhe ke krkuar shprblimin nga Allahu, n ball
dhe jo n shpin, prve borxhit (d.m.th. borxhi nuk t
falet). Xhibrili ma tha kt gj (tani)."3
Turmidhi (Sahih).
Ibn Maxheh (Sahih).
3
Muslim, Tirmidhi, Nesai (Sahih).
2
48
Ai q merr paret e njerzve dhe ka pr qllim t'i kthej

ato, apo t'i prish:
"Ai q merr paret e njerzve dhe ka pr qllim q t'i
kthej ato, Allahu ia shleft ato (e ndihmoft n kthimin e
borxhit) dhe ai q i merr duke pasur pr qllim
shprdorimin e tyre, Allahu e shprdroft at!"1
Shuajb ibn Amr thot: Na ka treguar Suhejb el-Hajr se i
"Ai burr q merr nj borxh dhe ka pr qllim q mos t'a
kthej at, do t'a takoj Allahun duke qn hajdut."2
Urdhri pr shlyerjen e borxhit:

(

)

"Sigurisht q Allahu iu urdhron t'ua ktheni prap atyre
q u takojn gjrat e dhna juve amanet pr ruajtje n
besim dhe q kur t gjykoni mes njerzve, t gjykoni me
drejtsi. Vrtet sa i shklqyer sht msimi q Allahu jua
jep juve! Vrtet Allahu sht gjithnj Gjithdgjues,
Gjithshikues."3
Buhariu.
Ibn Maxheh (Hasen Sahih).
3
En-Nisa':58.
2
49
Mirsjellja n krkimin e kthimit t borxhit:

Ibn Umeri dhe Aisha (radiallahu anhuma) transmetojn se i
"Kush krkon nj t drejt t tij (borxhin) t'a krkoj at
me butsi"1
Shtyrja e afatit t atij q sht ngusht:


(
)

"Dhe n qoft se borxhliu sht n vshtirsi, ather i lini
koh atij derisa t'i lehtsohet mundsia pr t'i kthyer
detyrimet, por nse ju ia falni n shenj mirsie, kjo sht
shum m mir pr ju, vetm sikur t'a dinit."2
Ebu Hurejra (radiallahu anhu) tregon se i Drguari i Allahut
"Nj njeri gjithmon u jepte borxh njerzve dhe i thoshte
shrbyesit t tij sa her q e onte pr kt pun te
njerzit: "Nse borxhliu sht i varfr, falja atij, q kshtu
t mund t na fal Allahu neve." Kshtu q kur ai shkoi te
Allahu (ndrroi jet), Allahu e fali at."3
Ebu El-Jusr (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
Ibn Maxheh (Sahih).

El-Bekare:280.
3
Buhariu.
2
51
"Kush dshiron q Allahu t'a fus n Hijen e Tij (n Ditn

e Kijametit), ather le t'ia shtyj afatin borxhliut q sht
ngusht ose t'ia fal borxhin atij!"1
Mosshlyrja e borxhit prej atij q ka mundsi sht
padrejtsi:
"Shtyrja e shlyerjes s borxhit prej atij q ka mundsi
sht padrejtsi."2
Izolimi i atij q ka mundsi t shlyej borxhin dhe nuk e
bn:
Transmeton Amr bin Sherijd nga babai i tij se i Drguari i
"Shtyrja e shlyerjes s borxhit prej atij q ka mundsi e
bn t lejuar hapjen e fjals se ai ka br padrejtsi dhe
dnimin e tij me izolim e krcnim."3
'do borxh q sjell fitim sht kamat:
Ebu Burdeh thot: Shkova n Medine dhe takova Abdullah
bin Selam. Ai m tha: Eja me mua n shtpin time q t t
jap t pish me kupn n t ciln ka pir i Drguari i Allahut
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe t falesh n nj xhami n t
ciln ai sht falur. Shkova me t dhe m dha t pija dhe
hurma pr t ngrn pastaj u fala n xhamin e tij. M tha: Ti
1
Ibn Maxheh (Sahih).

Muttefekun alejhi.
3
Nesai, Ibn Maxheh, Ebu Daud (Hasen).
2
50
je n nj tok n t ciln sht shfaqur kamata. Prej llojeve t

kamats sht q njri prej jush t marr borxh pr nj afat t
caktuar dhe kur t vij afati, t shlyej borxhin dhe t sjell
bashk me t nj torbe n t ciln ka nj dhurat. Ruaju asaj
torbeje dhe asaj q ka n t!"1
Buhariu, Bejhakiu (Sahih).
51
PENGU
'sht pengu:
Pengu n kuptimin gjuhsor sht izolimi. Prej ksaj sht
edhe Fjala e Allahut:
)
(
"Secili sht peng pr at q ai ka fituar."1
Ndrsa n koptimin legjislativ, pengu sht t lsh nj plak
(peng) t lidhur me borxhin, n mnyr q borxhdhnsi t
marr prej asaj plakeje hakun e tij nse borxhliu nuk e shlyen
dot borxhin.
Gjykimi pr pengun:
(
)

"Dhe nse jeni n udhtim dhe nuk mundeni t gjeni dot

shkrues (t borxhit), ather merrni ose lini peng dika!"2
Prkufizimi i lnies s pengut me udhtimin n kt ajet sht
prmendur se n udhtim ndodh m shpesh kjo gj, por kjo
nuk do t thot q n raste normale dhe joudhtimi, kjo gj
(pengu) t jet i ndaluar, sepse hadithet e t Drguarit (sallallahu alejhi ue sel-lem) tregojn lejueshmrin e ksaj.
Tregon Aisha (radiallahu anha) se:
"I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) bleu ca
drith te nj ifut me qllim q t'ia paguaj n nj afat t
caktuar dhe i la atij peng mburojn e tij t lufts."3
1
Muddethir:38.
El-Bekare:283.
3
Muttefekun alejhi.
2
53
A lejohet prdorimi i pengut?

Nuk i lejohet atij q e merr pengun t'a prdor dhe t prfitoj
prej tij, pr arsyen q tham tek borxhi: do borxh q sjell
fitim sht kamat.
Por n rast se pengu sht kafsh ngarkese apo kafsh q i
merret qumshti, ather i lejohet pengmbajtsit q t'i hip
asaj apo t'a mjel at tjetrn nse ai i ushqen ato.
"Kafsha e ngarkess mund t prdoret pr t'i hipur nse
sht ln peng dhe nse shpenzohet pr t. Qumshti i
kafshs mund t pihet nse sht ln peng dhe nse
shpenzohet pr t. Dhe ai q i hipn asaj apo i merr
qumshtin ka pr detyr t'a ushqej at."1
Buhariu, Ebu Daudi, Tirmidhiu, ibn Maxheh.
54
TRANSFERIMI I PARAVE
'sht transferimi i parave:

Transferimi i parave sht kalimi i borxhit prej dikujt tek
dikush tjetr.
Nse dikush i ka marr dikujt para borxh dhe atij i ka marr
borxh nj i tret, dhe ky e transferon borxhin q i ka dhn t
tretit tek i pari (d.m.th. q borxhin q i ka marr ktij ai i treti
mos t'ia kthej ktij, por atij t parit t q ky i ka marr
borxh), ather borxhdhnsi i par ka pr detyr q t'i
drejtohet borxhliut t tret nse ai ka mundsi t'a shlyej
borxhin.
I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thot:
"Shtyrja e kthimit t borxhit nga ai q ka mundsi sht
padrejtsi dhe nse ndokush nga ju transferohet tek
ndonj q ka mundsi financiare, ather le t
transferohet!"1
Ibn Maxheh, Ahmed (Sahih).
55
DEPOZITIMI (AMANETI)
'sht depozitimi:
Depozitimi apo amaneti sht lnia e dikaje pr t'a ruajtur tek
dikush tjetr.
Gjykimi pr t:
Nse dikush i l vllait t tij pr t ruajtur nj plak (amanet),
ather sht e plqyeshme q ai t'a pranoj at nse sht i
sigurt te vetja se mund t'a ruaj at amanet. Shkaku i t
qnurit e plqyeshme pranimi i amanetit sht duke u nisur
nga rregulli i t ndihmuarit njri-tjetrin n pun t mira e t
devotshme.
Pastaj sht detyr pr mbajtsin e amanetit q t'ia kthej at
t zotit t tij kur ai t'a krkoj at.
(
)

"Sigurisht q Allahu ju urdhron q t'ua ktheni prap
atyre q u takojn gjrat e dhna juve amanet pr ruajtje
n besim."1
I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thot:
"Ktheja amanetin atij q t'a ka ln at n besim!"2
1
2
Nisa':58.
Tirmidhiu, Ebu Daudi (Sahih).
56
Kompensimi i amanetit nse prishet n dorn e mbajtsit:

Nuk kompenson gj mbajtsi i amanetit vetm n rast se nuk
kujdeset ashtu si duhet pr t.
Tregon Amr bin Shuajb nga babai i tij, nga gjyshi i tij se i
"Atij q i lihet nj amanet, nuk kompeson gj nse ai
prishet tek ai."1
Tregon gjithashtu (Amri) se i Drguari i Allahut (sal-lallahu
"Nuk ka kompesim mbi at q i sht besuar dika."2
Enes bin Malik (radiallahu anhu) tregon se Umer bin Hatabi
(radiallahu anhu) i ngarkoi atij q t kompensonte nj plak
q i isht ln amanet dhe u vodh."
Thot Bejhakiu: Kjo ka ndodhur se ai nu sht kujdesur pr t
ashtu si duhet, kshtu q e kompensoi at pr shkak t
moskujdesit.3
Ibn Maxheh (Hasen).

Darakutni, Bejhakiu (Hasen).
3
Bejhakiu:6/289.
2
57
HUADHNIA
'sht huadhnia:
Dijetart e fikhut thon: Huadhnia sht lejimi q bn i zoti i
nj plake nj tjetri pr t prdorur plakn e tij pa paguar gj
kudrejt atij prdorimi.
Gjykimi pr t:
T japsh hua sht di;a e plqyer duke u nisur nga Fjala e
Allahut t Lartsuar q thot:
)
(
"Ndihmojeni njri-tjetrin n pun t mira e t
devotshme!"1
"Allahu sht n ndihm t robit deri sa t jet ai n
ndihm t vllait t tij."2
Allahu i Lartsuar ka folur rnd pr ata q nuk japin hua:
,(
)

"Mjer pr ata q falen (pr sy e faqe) t cilt jan t
pakujdesshm pr namazin e tyre. Ata t cilt bjn vepra
t mira vetm pr t'u dukur n sy t njerzve dhe ata t
cilt nuk japin as hua (fqinjit)."3
El-Maide:2.
Tirmidhiu, Ibn Maxheh (Sahih).
3
El-Maun:4-7.
2
58
Urdhri pr kthimin e huas:

(
)

"Sigurisht q Allahu ju urdhron q t'ua ktheni prap
atyre q u takojn gjrat e dhna juve amanet pr ruajtje
n besim."1
Kompensimi i saj nse prishet:
Huamarrsi sht i besueshm dhe nuk e kompenson huan e
prishur vetm nse nuk kujdeset pr t ose i v kusht
huadhnsi q nse e prish plakn, ather do t'a
kompensoj.
Tregon Saf'uan bin Ja'la se babai i tij ka thn: M ka thn i
Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem):
"Kur t t vijn t drguarit e mi, jepu atyre tridhjet
mburoja (lufte) dhe tridhjet deve."
Thash: O i Drguari i Allahut! A t'ua jap si hua t garantuar
apo pr t m kthyer t njjtn plak? Tha: "Pr t t kthyer
t njjtn plak."2
Thot Emir Es-Saneani n librin "Subulus-Selam":3/69:
"Huaja e garantuar sht ajo e cila kompensohet me vlern e
saj nse prishet, ndrsa huaja q duhet kthyer po e njjta sht
ajo q nuk konpensohet me vler. Thot: Dhe hadithi sht
argument pr moskompensimin e huas vetm n rast
kushtzimi."
1
2
Nisa':58.
Ebu Daud (Sahih).
59
GJJA E GJETUR
'sht gjja e gjetur:

E gjetura sht do lloj pasurie q respektohet nga sheriati (q
sht e lejuar) e cila gjendet e humbur dhe nuk i dihet pronari.
Detyra e atij q gjen dika t humbur:
Kush gjen t holla q i kan humbur dikujt, ka pr detyr t
msoj llojin dhe sasin e tyre, pastaj t' marr nj besimtar t
drejt pr t dshmuar dhe ti ruaj ato dhe t pyes se kujt i
kan humbur pr nj vit rresht. Nse dikush vjen dhe pasi e
provon pr shenjat del se jan t atij, ather ia dorzon ato t
zotit qoft edhe pas nj viti. N t kundrt, nse nuk i del i
zoti, ather i lejohet t'i prdor ato pr vete.
Suejd bin Gafle thot: Takova Ubej bin Keab dhe m tha:
Gjeta nj qese me njqind dinar n t dhe shkova t pyesja t
Drguarin (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se 't bja me to? Ai
tha: "Pyet pr t nj vit rresht!"
Pyeta nj vit dhe nuk e gjeta t zotin e saj, pastaj shkova te i
Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai m tha: "Pyet
pr t edhe nj vit tjetr!"
Pyeta edhe nj vit tjetr por prsri nuk e gjeta pronarin e saj,
kshtu q shkova te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem)
pr t tretn her dhe ai m tha: "Ruaje qesen e tyre (copn
ku ishin futur), numroji t hollat dhe prdori ato pr
vete. Nse vjen i zoti i tyre ktheja ato e n t kundrt
shpenzoi pr vete!"
Thot Ubej: Ather i shpenzova ato pr vete.
61
Thot Suejdi: M pas e takova Ubejin n Meke dhe m tha:

Nuk e di nse duhet pyetur tre vjet rresht apo vetm nj vit!"1
Ijad bin Himari transmeton se i Drguari i Allahut (sal-lallahu
"Kush gjen dika t humbur, le t marr t dshmoj nj
apo dy dshmitar dhe mos t ndrroj as mos t fsheh
dika prej saj. Nse vjen i zoti i saj, ather ka t drejt ta
marr at e nse jo, ather ajo sht pasuria e Allahut t
ciln ia jep kujt t doj (d.m.th. t'a shfrytzoj ai q e
gjen).2
Delet dhe devet e humbura:
Kush gjen nj dele t humbur, duhet t'a marr at dhe t pyes
pr t zotin e saj. Nse e gjen ia kthen atij e nse nuk e gjen,
bhet pron e tij.
Ndrsa ai q gjen nj deve t humbur, nuk lejohet q t'a marr
at sepse nuk sht frik se at mund t'a haj ndonj kafsh.
Zejd bin Halid El-Xhuheni (radiallahu anhu) thot: Erdhi nj
beduin te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe e pyeti
pr gjn e gjetur. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha:
"Pyet pr t zotin e saj nj vit rresht dhe pyet nse
ndokush e njeh qesen dhe rripin e tyre. Nse vjen i zoti i
tyre, ia kthen ato atij dhe n t kundrt i prdor pr vete."
Tha (beduini): O i Drguari i Allahut! Po me delen e gjetur
't bj?
Tha (sal-lallahu alejhi ue sel-lem): "Ajo sht e jotja, ose e
vllait tnd, ose e ujkut." Tha (beduini): Po me deven e
humbur?
1
2
Muttefekun alejhi.
Ibn Maxheh, Ebu Daud (Sahih).
60
Ather ndryshoi fytyra e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue

sel-lem) dhe tha:
"'t duhet ty me t! Ajo e ka me vete ushqimin dhe ujin e
saj, pastaj mund t shkoj te uji dhe mund t haj prej
pemve (pa pasur frik se mund t'a haj ujku apo ndonj
kafsh tjetr)."1
Gjetja e gjrave q hahen dhe atyre pa vler t
konsiderueshme:
Kush gjen n rrug dika q hahet, i lejohet atij q t'a haj at
dhe kush gjen dika pa vler t konsiderueshme, i lejohet t'a
prvetsoj at.
Tregon Enesi (radiallahu anhu) se i Drguari (sal-lallahu
alejhi ue sel-lem) kaloi pran nj kokrre hurme t rn n tok
dhe tha:
"Nse nuk do t kisha frik se mund t jet prej sadakas,
do t'a haja at."2
Gjja e gjetur n Harem (n territorin e Kabes):
Nuk lejohet marrja e gjs s humbur n Harem, vetm n rast
se pyet pr t zotin e saj prgjithmon dhe nuk lejohet
shpenzimi i saj pas nj viti si sht pr t gjeturat n vend
tjetr.
Ibn Abasi (radiallahu anhuma) transmeton se i Drguari i
"Allahu i Lartsuar e ka br t ndaluar (t shenjt)
Mekn dhe ajo nuk sht lejuar pr ndoknd para meje
dhe nuk do t bhet e lejuar pr ndoknd pas meje, ndrsa
1
2
Muttefekun alejhi.
Muttefekun alejhi.
61
mua m sht lejuar vetm n nj or t nj dite. Nuk

lejohet n t prerja (lufta), thyerja e pemve, trembja e
gjahut (kafshve) dhe nuk merret gjja e humbur n t
vetm pr at q pyet pr t zotin e saj."1
Buhariu.
63
FMIJA I GJETUR
Fmija i gjetur sht ai fmij i vogl q gjehet n rrug, apo

q ka humbur rrugn, apo q nuk i njihen prindrit.
Gjykimi pr t:
Marrja e tij sht farz kifaje (obligim kolektiv) duke u bazuar
n Fjaln e Allahut t Lartsuar:
)
(
"Ndihmojeni njri-tjetrin n pun t mira e t
devotshme!"1
Feja e tij, liria dhe shpenzimi pr t:
Nse gjendet nj foshnje (i hedhur) n nj vend musliman,
ather ai sht musliman dhe kudo q t gjendet ai
konsiderohet si nj i lir (q nuk sht rob) sepse liria sht
origjina tek njerzit. Nse bashk me t gjendet ndonj pasuri,
ather ajo shpenzohet pr t e nse nuk gjendet gj,
shpenzimet e tij i takojn banks s shtetit.
Sunejn bin Xhemijleh nj burr prej fisit beni selim- thot:
M gjetn t humbur dhe m drguan te Umer bin Hatabi
(radiallahu anhu). Ai q m gjeti i tha: O prijs i besimtarve!
Ky sht njeri i mir. U meri tha: A sht e vrtet kjo? Tha:
Po. Ather Umeri (radiallahu anhu) tha:
Merre at dhe dije se ai sht njeri i lir, ti je kujdestari i tij
dhe mbi ne jan shpenzimet e tij (mbi pasurin e shtetit)."2
1
2
El-Maide:2.
Malik, Bejhaki (Sahih).
64
Trashgimia e fmis s gjetur:

Nse fmija i gjetur vdes dhe l pasuri por nuk l pas ndonj
trashgimtar, ather trashgimia e tij i kalon banks s
shtetit. Po ashtu edhe ed-dijetu kompensimi i tij- nse e
vrasin i takon banks s shtetit.
Pohimi i prejardhjes s tij:
Nse dikush pohon se i gjeturi sht fmija e tij, qoft pohuesi
burr apo grua, ather ai hidhet mbi t n rast se t qenurit
prind i tij sht dika e mundshme.
Nse pohojn dy apo m shum njerz, ather ai hidhet mbi
at q sjell fakte. E nse asnjri prej tyre nuk ka fakte, ather
kjo gj i lihet n dor specialistit q i njeh prejardhjet sipas
shmblltyrs s njerzve dhe pastaj fmija hidhet mbi at pr
t cilin gjykon specialisti.
Aisha (radiallahu anha) thot: "Hyri te un i Drguari (sallallahu alejhi ue sel-lem) i gzuar dhe me fytyr t qeshur dhe
tha:
"A e di q Muxhzir El-Madlexhi vshtroi pak m par te
Zejdi dhe Usameja t cilt kishin mbuluar kokat dhe
kmbt i kishin t zbuluara dhe tha: Kto kmb jan prej
njra-tjetrs."1
Nse njohsi i ktyre gjrave thot se ai fmij sht i dy
vetve, ather ai hidhet mbi ata t dy.
Transmeton Sulejman bin Jesar nga Umeri (radiallahu anhu)
se n kohn e hilafetit t tij nj grua shkoi me dy vet n t
njjtin muaj n kohn e pastrtis s saj (pas zakoneve).
Specialisti tha: Ata q t dy kan pjes n t. Ather Umeri
(radiallahu anhu) e hodhi at fmij mbi t dy ata."2
1
2
Muttefekun alejhi.
Bejhakiu (Sahih).
65
DHURATA
'sht dhurata:
Dhurata sht falja e nj plake dikujt tjetr pa pages dhe
duke qen dhuruesi gjall.
Nxitja n t:
"Dhuroni q t duheni!"1
Pranimi i dhurats edhe nse sht pak:
"Nse do t m ftonin pr t ngrn shpatulln2 e nj
kafshe apo kyin e kmbs s saj, do t'i prgjigjesha ftess
dhe nse do t m dhuronin nj shpatull apo nj ky t
kmbs s kafshs, do t'a pranoja dhuratn."3
Bejhakiu (Hasen).
Shpatulla e kafshs ka qen pjesa m e preferuar e mishit t kafshs te i
Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ndrsa kyi i kmbs sht dika
pa vler q nuk ka mish. I ka prmendur kto t dyja pr t thn q do i
prgjigjesh ftess dhe do e pranonte dhuratn njlloj, nse ishte dika e
preferuar apo dika pa ndonj vler t konsiderueshme.
3
Buhariu.
2
66
Dhurata q nuk kthehen mbrapsht:

Azra bin Thabit El-Ensari thot: M ka treguar Themameh bin
Abdullah pasi hyra te ai dhe m dha t hidhja parfum, se
Enesi (radiallahu anhu) nuk e kthente mbrapsht parfumin dhe
thoshte se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) nuk e
kthente parfumin mbrapsht."1
Ibn Umeri (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i
"Tre gjra nuk kthehen mbrapsht: jastkt mbshtets,
gjalpi dhe kosi."2
Kush ka m shum t drejt pr t'i dhuruar atij:
Aisha (radiallahu anha) tregon se i ka thn t Drguarit (sallallahu alejhi ue sel-lem): Un kam dy komshije, cils prej
atyre t'i bj nj dhurat? Tha: "Asaj q e ka dern e shtpis
m afr ders tnde."3
Ndalimi nga brja dallim mes fmijve n dhurat:
Neuman bin Beshir thot: Babai im m dhuroi nj pjes t
pasuris s tij dhe nna ime, Amrah bintu Ravaha i tha: Nuk
jam dakord me kt gj pa folur me t Drguarin e Allahut
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem). Ather ai shkoi te i Drguari
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai i tha atij:
"A e br kt gj me t gjith fmijt e tu?" Tha: Jo. Tha i
Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem):
"Kini frik Allahun dhe mbani drejtsi mes fmijve
tuaj!"
1
Buhariu, Tirmidhiu.
Tirmidhiu (Hasen).
3
Buhariu, Ebu Daudi.
2
67
U kthye babai im dhe e ktheu mbrapsht at q m dhuroi.

N nj transmitim tjetr thuhet se i Drguari (sal-lallahu alejhi
ue sel-lem) i tha atij: "Ather nuk dshmoj pr kt sepse
un nuk bhem dshmitar pr padrejtsi."
Ndrsa n nj transmetim t tret thuhet: Pastaj tha (i
Drguari):
"A dshiron q t t binden t gjith njlloj? Tha: Po. Tha:
"Ather mos e bj at gj!"1
Nuk lejohet q ndokush t krkoj at q dhuroi dhe as t'a
blej at:
Ibn Abasi (radiallahu anhuma) tregon se i Drguari i Allahut
"Nuk na shkon pr shtat shembulli i keq; ai q kthehet te
dhurata e tij sht si qeni q kthehet te e vjella e tij."2
Zejd bin Eslem tregon se i ati i tij ka dgjuar Umer bin
Hatabin (radiallahu anhu) t thot: Dhash nj kal pr n
Rrug t Allahut dhe atij q ja dhash i humbi. Ather doja
t'a bleja prej atij q e kishte gjetur duke menduar se do t ma
shes lir dhe pyeta pr kt t Drguarin (sal-lallahu alejhi ue
sel-lem) e ai m tha:
"Mos e blij at edhe sikur t'a jap me nj dirhem t vetm
sepse ai q kthehet te lmosha e tij sht si qeni q kthehet
te e vjella e tij."3
Prjashtohet nga kjo prindi q i jep dika fmijs s tij:
Muttefekun alejhi.
Muttefekun alejhi.
3
Muttefekun alejhi.
2
68
Ibn Umeri dhe Ibn Abasi (radiallahu anhuma) tregojn se i

"Nuk i lejohet askujt q jep ndonj dhurat, t kthehet tek
ajo, prve prindit n at q i jep fmijs s tij (atij i
lejohet)."1
Por nse ai t cilit i bhet dhurata e kthen at mbrapsht,
ather nuk ka gj q dhuruesi t'a marr at.
Aisha (radiallahu anha) tregon se i Drguari (sal-lallahu alejhi
ue sel-lem) u fal dhe kishte veshur nj rrobe t lmuar me
shnime n t. Gjat faljes i trhoqn vmendjen shenjat e saj
dhe pasi mbaroi faljen tha:
"Kthejani kt kmish Ebu Xhehmit dhe m sillni nj
tjetr t ashpr, sepse ajo ma trhoqi vmendjen n namaz
pak m par."2
Gjykimi pr at q bn nj dhurat dhe m pas e
trashgon at:
Abdullah bin Burejdeh thot se babai i tij ka thn: Nj grua
erdhi te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe tha: O i
Drguari i Allahut! Un i dhash si dhurat nns sime nj
robresh dhe ajo tani vdiq. I Drguari (sal-lallahu alejhi ue
sel-lem) tha: "Allahu ty t shkruajti sevape dhe t'a ktheu
trashgimin."3
Dhurata q marrin nnpunsit sht dika e pamerituar:
Ebu Daud, Tirmidhi, Nesai (Sahih).

Muttefekun alejhi.
3
Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud.
2
69
Ebu Hamid Es-Saidi (radiallahu anhu) thot: I Drguari (sallallahu alejhi ue sel-lem) ngarkoi pr mbledhjen e zekatit nj
burr prej fisit Ezd q e quanin Ibnu Letbijeh. Kur u kthye nga
puna tha: Kjo sht e juaja, kurse kjo m'u dhurua mua. I
drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) hipi n minber dhe pasi
falenderoi Allahun tha:
"Si sht puna me puntorin q e ngarkojm me nj pun
dhe ai vjen e thot: kjo sht e jotja e kjo sht e imja? A
nuk ulet n shtpin e t jatit e t ms s tij dhe t shoh
nse do t'i dhurohet gj apo jo?
Betohem n At q ka n Dor shpirtin tim! Nuk merr
ndonj gj prej saj vetm se do t'i ngarkohet mbi qaf n
Ditn e Kijametit"
Pastaj ngriti duart deri sa pam t bardhn e sqetullave t tij
dhe tha: "A nuk e prcolla lajmin!" tre her."1
Muttefekun alejhi.
71
MARRJA E DIKAJE ME FORC
Kjo sht q dikush t marr dika q i prket dikujt tjetr me

pa t drejt.
Gjykimi pr t:
Kjo gj sht padrejtsi dhe padrejtsia sht errsir e madhe
n Ditn e Kijametit. Allahu i Lartsuar thot:

(
"Mos mendoni se Allahu sht i paditur e i

pavmendshm pr at q bjn t padrejtt, por Ai u jep
atyre koh deri n nj Dit kur syt do t zgurdullohen
prej tmerrit. At Dit ata do t vrapojn me qaf t
ngritur dhe syt do t'i ngelin nga qielli, ndrsa zemrat e
tyre jan bosh dhe nuk mendojn nga hutimi e paniku."1
)

(
"Mos hani nga pasuria e njri-tjetrit padrejtsisht (me

do lloj rruge t paligjhme)!"2
I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn n Hutben e
lamtumirs:
"Gjaku juaj, pasuria juaj dhe nderi juaj sht i ndaluar
pr ju mes njri-tjetrit si sht e ndaluar kjo dit e sotme
e shenjt, n kt muaj t shenjt dhe n kt vend t
shenjt."3
1
Ibrahim:42-43.
Bekare:188.
3
Sahihul-Xhamiu i Albanit Allahu e mshiroft.
2
70

"Nuk sht besimtar ai q bn imoralitet kur e bn at
pun. Nuk sht besimtar ai q pi alkool kur e pi at. Nuk
sht besimtar ai q vjedh kur vjedh dhe nuk sht
besimtar ai q merr dika me dhun dhe njerzit ngren
kokn nga ai pr t'a par."1
Ndalimi nga prfitimi prej t marrurs me dhun:
sht haram pr at q merr dika me forc t'a shfrytzoj at
dhe e ka pr detyr q t'a kthej at.
I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Askush prej jush mos t marr plakn e vllait t tij, as
duke luajtur dhe as me seriozitet dhe ai q merr shkopin e
vllait t tij, le t'ia kthej at atij!"2
"Kush i ka hyr n hak vllait t tij (musliman), n nder
apo dika tjetr, le t krkoj prej tij q t'ia bj hallall
(t'ia fal) sot, para se mos t ket dinar e as dirhem. Nse
ai ka pun t mira, do t merret prej tij aq sa t
kompensohet padrejtsia e tij dhe nse nuk ka pun t
mira, do t merret prej t kqiave t atij tjetrit dhe do t
hidhen mbi t."3
Muttefekun alejhi.
Ebu Daud, Tirmidhi (Hasen).
3
Buhariu, Tirmidhiu (Sahih).
2
71
Kush vritet duke ruajtur pasurin e tij sht dshmor:

sht e lejuar q muslimani t mbroj veten dhe pasurin e tij
nse ndokush ka pr qllim vrasjen apo marrjen e pasuris s
tij.
Ebu Hurejra (radiallahu anhu) thot: Nj burr erdhi te i
Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe i tha: O i
Drguari i Allahut! 'far t bj nse nj njeri vjen pr t
marr pasurin time? Ai tha:
"Mos ia jep pasurin tnde atij!" Tha: Po sikur t m
sulmoj? Tha: "Ather sulmoje edhe ti!" Tha: Po nse m
vret? Tha (sal-lallahu alejhi ue sel-lem): "Ather ti je
dshmor." Tha: Po nse e vras un at? Tha: "Ather ai
sht n Zjarr."1
Rrmbimi i toks:
Seid bin Zejd (radiallahu anhu) thot se ka dgjuar t
"Kush merr padrejtsisht nj cop tok (nga vllai i tij),
do t'i vihet n qaf (Ditn e Kijametit) prej shtat
tokave."2
Transmeton Salimi nga babai i tij se i Drguari (sal-lallahu
"Kush merr nj cop tok me pa t drejt, do t fundoset
deri n shtat toka n Ditn e Kijametit."3
Muslim, Nesai (Sahih).

Muttefekun alejhi.
3
Buhariu (Sahih).
2
73
Kush rrmben nj pjes toke dhe e mbjell apo ndrton mbi t,

urdhrohet q t'i shkul t mbjellat dhe t'a prish ndrtesn,
sepse i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thot:
"Nuk ka asnj t drejt pr at q rrmben
padrejtsisht."1
Nse ai e ka mbjellur, ather i jepen shpenzimet dhe t
mbjellat i kalojn pronarit t toks.
Rafi' bin Hadixh (radiallahu anhu) tregon se i Drguari (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Kush mbjell n tokn e dikujt tjetr pa lejen e tij, ather
atij nuk i takon asgj nga t mbjellat dhe i jepen ato q ka
shpenzuar."2
1
2
Tirmidhiu, Bejhakiu (Sahih).

Tirmidhiu, Ibn Maxheh (Sahih).
74
ESH-SHUF'AH
'sht esh-shuf'ah:
Shuf'ah n kuptimin gjuhsor sht iftzimi, ndrsa n
kuptimin legjislativ ajo sht: kalimi i pjess s ortakut ose
komshiut te ortaku ose komshiu tjetr ndrkoh q kishte
kaluar tek nj i tret q nuk ka qen komshi i t parve, duke i
paguar komshiut q shet pjesn e vet shumn q ka krkuar
prej atij t tretit.
Gjrat n t cilat pranohet Shuf'ah:
Xhabir bin Abdullah (radiallahu anhu) thot: "I Drguari
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka gjykuar me shuf'ah n
do gj q nuk sht ndar, por nse vihen kufijt dhe
ndahen rrugt ather nuk ka shuf'ah."1
Kshtu, nse dikush ka ortak (komshi) n nj pjes toke, apo
n ndonj mur, shtpi e tjera si kto, nuk duhet t'a shes
pjesn e tij para se t'ia paraqes komshiut t tij dhe nse e shet
para se t'ia paraqes atij, ai ka t drejt q t'a prish aktin e
par dhe t'a blej vet at pjes.
Xhabiri (radiallahu anhu) tregon se i Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Kush ka nj pem hurme apo nj cop toke, mos t'a
shes at para se t'ia paraqes komshiut t tij!"2
Ebu Rafi' (radiallahu anhu) tregon se i Drguari (sal-lallahu
1
2
Buhariu, Ebu Daudi, Ibn Maxheh, Tirmidhiu.

Ibn Maxheh, Nesai (Sahih).
75
"Komshiu m i afrt ka t drejt m shum pr t bler

shtpin e komshiut t tij."1
Shuf'ah e komshive q kan dika t prbashkt:
Nse dy komshinj kan nj rrug apo dika tjetr t
prbashkt n mes tyre, nuk i lejohet asnjrit prej tyre q t
shes pjesn e tij pa marr leje nga komshiu i tij. Nse ai e
shet pa lejen e tij, ather ai ka t drejt q t'a prish aktin e
par dhe t'a blej vet at.
Xhabiri (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i Allahut
"Komshiu ka m shum t drejt n pjesn e komshiut t
tij, kshtu q duhet t pritet edhe nse nuk sht prezent.
Kjo nse rruga e atyre t dyve sht e prbashkt."2
Ebu Rafi' (radiallahu anhu) tregon se i Drguari (sal-lallahu
"Komshiu m i afrt ka t drejt m shum pr t bler
shtpin e komshiut t tij."3
Ibn Maxheh (Sahih).

Ebu Daud, Tirmidhi, Ibn Maxheh (Sahih).
3
Ibn Maxheh (Sahih).
2
76
AUTORIZIMI
'sht autorizimi (El-Uekale):
El-Uekale sht t ngarkosh dik tjetr n vendin tnd pr do
gj apo pr gjra t caktuara.
Gjykimi pr t:
Autorizimi sht i lejuar me Kur'an, Sunet dhe Ixhma':
"Ksisoj, Ne i zgjuam ata (nga gjumi i gjat) q ta pyetnin
njri-tjetrin. Njri prej tyre tha: Sa koh keni qndruar
(ktu n gjum)? Ata iu prgjigjn: Kemi ndenjur ndoshta
nj dit apo nj pjes t saj. Pastaj than: Zoti juaj, vetm
Ai e di m mir se sa koh keni qndruar. Tani, drgoni
njrin prej jush me kt monedh argjendi n qytet dhe t
gjej ushqim t pastr e t ligjshm pr t ngrn dhe t'iu
sjell edhe juve t tjerve ktu dhe t ruhet q askush mos
t marr vesh gj pr ju!"1
Ebu Rafi' (radiallahu anhu) thot: "I Drguari i Allahut (sallallahu alejhi ue sel-lem) u martua me Mejmuneh duke qn
hallall (jo me rroben e bardh t haxhit apo umras, por e
kishte kryer at) dhe hyri te ajo duke qn hallall, kurse un
isha ndrmjetsi i atyre dyve."2
Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka pas autorizuar njerz n
kthimin e borxheve, ekzekutimin e ligjeve etj.
Muslimant jan bashkuar n mendimin se autorizimi sht i
lejuar, madje i plqyeshm, sepse ai sht nj lloj
bashkpunimi n t mira e devotshmri kur dihet q jo do
njeri sht i mundur q t'i bj vet punt e tij, kshtu q ka
1
2
El-Kehf:19.
Darimi, Ahmed (Sahih).
77
nevoj pr diknd tjetr q t'i bj ato n vend t tij me

autorizimin e tij.
Gjrat n t cilat lejohet autorizimi:
'do gj q i lejohet njeriut t'a bj me dorn e tij, sht e
lejuar q ai t autorizoj diknd tjetr n t.
I autorizuari duhet t jet besnik:
I autorizuari duhet t jet besnik n at q merr dhe q kryen
dhe nuk kompenson gj vetm nse prish dika me qllim.
"Nuk kompenson gj ai q sht mirbesuar."1
Lutja jon e fundit sht
El-hamdu lilahi rabbil-alemin!
Sahihul-Xhamiu (Hasen).
78
SHTOJC
PASURIA DHE GJYKIMI PR T

Autor: Mesh'hur ibn Hasen Al Selman
Falnderimet i takojn vetm Allahut, vetm At
falenderojm, prej Tij krkojm ndihm dhe falje t
gjynaheve tona. I lutemi Allahut t na ruaj prej sherrit t
veteve tona dhe prej t kqiave t punve tona!
Ai q udhzon Allahu sht i udhzuar dhe at q humb
Allahu nuk ka kush e udhzon.
Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve
Allahut dhe dshmoj se Muhamedi sht rob i Allahut dhe i
drguari i Tij.
Vrtet q shtja e pasuris dhe 'ka lidhet me t prej
rregullave dhe ligjeve t sheriatit sht nj shtje shum e
ndrlikuar dhe pr kt arsye sht veuar n shum shkrime
t njohura prej dijetarve t ndryshm. Megjithat ka ngelur
ndoshta pa prekur nj shtje: A sht pasuria n veten e saj
pr t'u lavdruar apo pr t'u shar, ndrkoh q prej teksteve
(ajeteve dhe haditheve) prfitohet si njra ashtu edhe tjetra?
Kshtu q dijetart i kan konsideruar t dyja ant sipas
gjendjes s veant.
79
Kur sht pasuria e prmuar?

Pasuria sht e prmuar sipas kndvshtrimit t mposhtm:
Pasuria t pengon nga gjrat m t rndsishme n
dynja, si sht brja e punve t mira dhe madje mund t jet
shkak pr moskryerjen e shum prej adhurimeve.
Ajo sht shkak pr moskryerjen e obligimeve dhe
rrug pr n pavmendsi e rnie n t ndaluara, sepse t
knaqurit me dynjan sht dika mashtruese dhe dehse si
alkooli dhe knaqsit trheqin njra tjetrn derisa ta shpjen
pasuesin e tyre n shkatrrim t plot Allahu na ruajt!Sheriati e ka shar dynjan dhe pr shkak t
zbukurimit t saj dhe t shijuarit e knaqsive t saj. Allahu i
Lartsuar thot:
"Ju i mort gjrat tuaja t mira n jetn e dynjas dhe u
knaqt n t."1
"Kushdo q t dshiroj jetn e ksaj bote dhe vezullimin
e saj"2
"Ajo q kam m shum frik pr ju sht q t'iu hapet
dynjaja (t'iu vij pasuri e madhe) ashtu si iu hap atyre q
ishin para jush"3
Argumentet pr kt jan t shumta si nga Kur'ani edhe nga
Suneti dhe do vin m pas disa prej tyre.
1
Suretu El-Ahkaf:20.
Suretu Hud:15.
3
Buhariu.
2
81
Pasuria sht shkak pr llogarin e gjat n Ditn e

Kijametit, si ka ardhur n nj hadith: "Pasuria hallall ka
llogari t gjat kurse pasuria haram ka dnim t rnd"
si do t vij me ne m pas.
E ai q ka mendje e kupton se llogaria e gjat sht nj lloj
dnimi dhe largimi sa m par prej vendit t llogaris n
Xhenet sht qllimi m i madh, ndrsa pasuria t pengon prej
ksaj.
80
Kur sht pasuria pr t'u lavdruar?

Disa dijetar t tjer e kan kundrshtuar kt dhe kan thn
se ato gjra q thoni pr ann negative t pasuris jan t
vrteta por ky sht nj vshtrim i shkurtr dhe pa marr
parasysh qllimin pr t cilin sht krijuar dynjaja, si sht t
qnurit e saj vend pr njohjen e s vrtets, apo pr meritimin
e falenderimit t Atij q e ka krijuar at.
Madje mund t konsiderohet dynjaja si thes apo gjah i
knaqsive duke marr parasysh ann shtazore t njeriut n t.
Kjo sht ajo q ka pr qllim grupi i par dhe vrtet q n
kt gjndje dynjaja sht pem pa kokrra, loj pa seriozitet
dhe e kot pa t vrtet n t, sepse ai q bn kshtu n dynja,
nuk ka marr prej saj vese ngrnie, pirje, veshje, martes e
makin, pa shtuar gj tjetr. Pastaj kto mbarojn s shpejti
dhe nuk ngel gj prej tyre.
Por kto jan vetm ndrra dhe n fakt ky vshtrim tek
dynjaja sht vshtrimi i jobesimtarve, ndrsa besimtart e
din se pasuria sht pr t'u lavdruar nga shum
kndvshtrime si sht:
- Pasuria sht mirsi nga Allahu i Lartsuar si gjith
mirsit dhe begatit e tjera, kshtu q duhet t falenderohet
Allahu pr dhnien e saj dhe sht obligim t krkuarit e saj
sipas mundsis dhe aftsis. Kshtu q ajo lvozhg u mbush
dhe u b kokrr (pem me kokrra), madje vet lvozhga u b
frut sepse t gjitha jan mirsi t cilat njeriu duhet t'i arrij
dhe t falenderoj Allahun pr to.
- Pasuria t ndihmon n kryerjen e adhurimeve dhe n
shum raste ajo sht rrug q t on n kryerjen e disa
urdhrave e obligimeve, si sht p.sh. ai q e prdor at pr
t fituar dika nga bota tjetr. Thot i Drguari i Allahut (sal81
lallahu alejhi ue sel-lem): "Lum pr pasurin e mir q

sht n duart e njeriut t mir!" dhe n nj hadith tjetr
thuhet: "Poseduesit e pasurive t madhe shkuan dhe i
morn t gjitha sevapet, gradat e larta dhe knaqsin e
prhershme" deri sa tha (i Drguari (sal-lallahu alejhi ue
sel-lem): "Kjo sht mirsia e Allahut t ciln ia jep kujt t
doj." Duke e quajtur kshtu pasurin si mirsi nga Allahu
me t ciln Ai begaton k t doj nga robrit e Tij.
- Ajo q than se pasuria do t ket llogari t gjat n
Ditn e Gjykimit dhe se t pasurit do t vonohen nga hyrja n
Xhenet, u thuhet atyre: Kjo sht dika q kthehet n dika q
sht jasht vet pasuris. P.sh. me an t pasuris hahet dika
e caktuar, por kjo gj ka fillime, kushte dhe prfundime t
caktuara t cilat duhen marr parasysh dhe u duhet kushtuar
vmendje. Nse ruhen kto, ather pasuria bhet rrug pr n
adhurime e bindje ndaj Allahut. N t kundrt, nse nuk ruhen
kto kushtzime, ather pasuria bhet shkak pr mangsin
apo kundrshtimin (e msimeve t sheriatit) sipas gjendjes s
veant.
83
Pasuria sht dshir si t tjerat

Prgjithsisht, pasuria sht si dhe t gjitha dshirat e
tjera t njeriut, kshtu q ajo ka rregulla, kritere, kushte,
ndalesa dhe rrjedhoja q duhen marr parasysh. Duhet pasur
parasysh ktu se moskryerja apo lnia e dikaje nga dynjaja
sht njlloj si kryerja e saj1; ashtu si je prgjegjs pr nj
vepr q bn, po ashtu je prgjegjs pr nj vepr q e l dhe
largohesh prej saj.
Medito pak ngjarjen q ndodhi ndrmjet Selmanit dhe Ebu
Dardas n hadithin q transmeton Buhariu nga Ebi Xhuhejfe
q thot:
Vllazroi i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ndrmjet
Selmanit dhe Ebu Dardas. Nj dit Selmani vizitoi Ebu
Dardan dhe vuri re se Umu Darda (gruaja e Ebu Dardas)
ishte shum e vrar dhe e mrzitur. Ai i tha:
'far t ka ndodhur? Ajo tha: Vllai yt, Ebu Darda nuk ka
ndonj nevoj prej dynjas.
Vjen Ebu Darda dhe i shtron Selmanit pr t ngrn pastaj i
thot: Ha ti sepse un agjroj.
Selmani i tha: Un nuk ha deri sat hash edhe ti. Pastaj
hngri edhe ai.
Pasi ra nata u ngrit Ebu Darda q t falej dhe Selmani i tha q
t fler e ai fjeti. M von u ngrit prsri dhe Selmani i tha
prsri t fler. Kur u afrua pjesa e fundit e nats Selmani i
tha: Tani ngrihu. U ngritn dhe u faln dhe pastaj Selmani i
tha atij:
Sepse (lnia) tek dijetart e bazave t fikhut sht sikur edhe (kryerja) e
dikaje. Prej ktu, ai q kryen vepra t mira pr t'a par njerzit sht
hipokrit, ndrsa ai q i l ato (t kqiat) pr shkak t njerzve, kjo lnie e
tij sht shirk sepse ai e bri at pr shkak t tyre.
84
Zoti yt ka t drejta mbi ty, vetja jote ka t drejta mbi ty dhe

familja jote ka t drejta mbi ty, kshtu q jepi gjithkujt t
drejtn e vet.
Ebu Darda shkoi te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem)
dhe e lajmroi pr 'far ndodhi dhe ai tha: "Selmani ka
thn t vrtetn."
Na bhet e qart me kt se kryerja e nj vepre dhe lnia
e nj tjetre, q t dyja kan lidhje me llogarin, kshtu q nuk
ngel m vend pr t shar pasurin sipas ktij kndvshtrimi.
Ndarja e kundrshtimit
E sakta n kt tem sht se t hash hallallin dhe t
fitosh pasurin me rrug t lejuara nuk mundet q t japsh
pr t llogari t plot, por mund t japsh llogari pr
mosfalenderimin pr t ashtu si duhet, qoft nga ana e
mbledhjes dhe fitimit t saj apo nga ana e mbshtetjes n t
pr kryerjen e obligimeve. Kush e llogarit veten e tij n kt
gj dhe punon sipas asaj me t ciln sht urdhruar, ai e ka
falenduar Allahun pr mirsit e Tij.
Pr kt thot Allahu i Lartsuar:
"Thuaj (O Muhamed!): Kush e ka ndaluar veshjen bukur
me rrobat e dhuruara prej Allahut t cilat Ai i ka krijuar
pr robt e Tij si dhe rriskun e pastr? Thuaj: Ato jan n
jetn e ksaj bote pr ata q besojn dhe veanrisht
(vetm pr besimtart) n Ditn e Kijametit..."1
1
Suretu El-A'raf:32. E forcon kt gj edhe fjala e t Drguarit (sallallahu alejhi ue sel-lem) n sqarimin q i bri Fjals s Allahut "llogari e
leht" n ajetin q thot: "Atij q do t'i jepet libri i tij nga e djathta e tij, ai
do t llogaritet me llogari t leht." Ai tha se kjo llogari e leht sht "Elarad" (shfaqja para xhehenemit q do t jet pr t gjith njerzit) dhe jo
llogaria q prbhet nga polemika e dnimi. Kt hadith e ka nxjerr
85
Kto mirsi jan dhurat nga Allahu pr robin e Tij dhe a ka

lezet q robi mos t'a pranoj dhuratn e zotriut t Tij?! Kjo
sht dika e paplqyer n zakonet e mira t njerzve dhe po
ashtu n rrugn e sheriatit, sepse qllimi i dhuruesit sht q
t pranohet dhurata e tij dhe dhurata e Allahut pr robin e Tij
sht do mirsi q i jep atij, kshtu q ai t'a pranoj at
mirsi dhe t'a falenderoj Dhuruesin e saj.
Prfundimi sht se pasuria duhet t jet shrbyese pr t
plotsuar nj nevoj t domosdoshme, nj nevoj t mesme
apo nj nevoj plotsuese t s bukurs apo dshirs s
lejuar.1 Kshtu q duhet mbledhur dhe fituar duke e quajtur si
shrbyes apo mjet pr t arritur me t dika t krkuar e t
dshiruar duke ditur se t knaqurit me at q ka lejuar Allahu
i Madhruar prej ushqimeve, veshjeve e t tjera si kto, sht
e lejuar ne vetvete dhe kto gjra t lejuara jan shrbyes t
nj baze t domosdoshme e cila sht t jetuarit dhe jeta.
Kshtu q pasuria sht e konsiderueshme dhe e dshiruar
duke u nisur nga e vrteta e saj n mnyr t prgjithshme dhe
jo duke u nisur nga vet ajo si nj element m vete. Prej ktu
sht e sakt q pasuria sht dhurat e cila duhet pranuar dhe
nuk duhet kthyer mbrapsht, por jo duke e marr at pr vet
veten e saj.
Buhariu nga hadithi i Aishes (radiallahu anha), ndryshe nuk do t ishin ato
knaqsi vetm pr besimtart n Ditn e Kijametit.
1
Nevojat jan tre lloje: Nevoja t domosdoshme pa t cilat nuk mund t
jetosh dhe ato jan pes: (feja, vatani, jeta, mndja dhe pasuria e nderi).
'do mjet q ruan kto t pesta sht nevoj e domodoshme (darura).
Nevoja t mesme pa t cilat nuk humb jeta por prishet rregulli dhe qetsia
n t si sht banesa e rehatshme, kafsha mbartse (mjeti udhtues) etj.
Nevoja plotsuese t cilat zbukurojn jetn e njeriut dhe ato jan m
shum gjrat e qejfit dhe gjrat zbukuruese pa t cilat nuk prishet jeta e as
rregulli e qetsia e saj.
86
N t kundrt, nse pasuria bhet shkak pr prishjen e nj prej

bazave t sheriatit dhe lufton parimet e prgjithshme t tij
duke cnuar nderin, apo mendjen, trupin, pasurine e fene,
ather ajo sht e prmuar dhe ai q e merr kt lloj pasurie
quhet vrapim pas dynjas dhe dashuri pr t shpejtn e t
prkohshmen.
Ndrsa nga ana e kundrt e ksaj sht esketizmi (zuhdi) i cili
do t thot lnie e pasuris s till dhe vrapimin pas saj nse
do t bhet shkak pr t keqen dhe s'ka dyshim se kjo sht
ajo q krkohet prej besimtarit.
Pr kt shkak, fjala e sakt n kt shtje sht se prmimi
i pasuris n do rast nuk sht e drejt, ashtu si dhe nuk sht
e drejt lavdrimi i saj n do rast.
Kt gj e bn t qart shtja e ndalimit t sefihut
(shprdoruesit t pasuris pa kriter) nga shpenzimi i pasuris
s tij pr shkak se ai e v at jo n vendin e saj.1 Po ashtu edhe
shtja e shpenzimit dhe normave t tij.
Ai q ulet dhe nuk punon e shfaq veten e tij para njerzve
duke zgjatur dorn pr t krkuar dhe i humb e i shkatrron
ata q ka pr t ushqyer dhe kjo do t mjaftonte si gjynah pr
t.
Transmeton Muslimi n Sahihun e tij n kapitullin e Zekatit
se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:
"Do t'i mjaftonte njeriut ai gjynah q bn kur nuk
shfrytzon fuqin e tij n at q ka mundsi t'a bj!"
Nuk ka kundrshtim se kjo prtaci dhe boshllk i njeriut nuk
sht e plqyer dhe ai nuk quhet asket (zahid q nuk do
1
Thot Ibn Hazm n librin "El-Ahlaku ues-sejru": Bujari duhet q ta

mbroj trupin e tij me pasurin e tij, jetn e tij me trupin e tij, nderin e tij
me jetn e tij, fen e tij me nderin e tij dhe mos t'a prdor fen e tij pr t
ruajtur gj nga dynjaja.
87
dynjan) sipas kuptimit pozitiv t asketizmit q sqaruam m

sipr. Por kjo vepr e tij quhet mendjelehtsi dhe prtaci. Po
ashtu edhe shprdorimi i pasuris dhe kopracia. Q t dyja
kto jan t prmuara e t paplqyera.
Ato jan dy cepat e segmentit ndrsa e drejta dhe e mira
(hajri) sht n mes t tyre.
88
Sahabt dhe pasuria

Vshtruesi i drejt q nuk e tepron dhe nuk e l mangut dika
n gjykimin pr Sahabt veanrisht dhe pr seleft e mir
prgjithsisht, gjen q ata (Allahu qoft i knaqur prej tyre!)
kujdeseshin pr fitimin e pasuris dhe kishin zanate t
ndryshme e t njohura pr t'a arritur at, duke e marr at nga
ana e t qnurit ndihmues pr t kryer falenderimin e Allahut
dhe si anije pr n botn tjetr. Por ata kan qen njerzit m
asket n t dhe m t drejtt e t sinqertt n fitimin e saj
(duke ndjer mbikqyrjen e Allahut t Madhruar).
Ndoshta i dgjon kto lajme t tyre pr krkimin e pasuris,
ndokush q mendon se ata e kan krkuar at pr t arritur
knaqsit dhe dshirat e tyre dhe asgj tjetr, por kjo sht
injorim i asaj pr t ciln ata e krkonin at. Larg dhe t pastr
nga kjo jan ata! Ata e kan krkuar pasurin si nj nga
adhurimet dhe obligimet me t cilat ishin ngarkuar -Allahu
qoft i knaqur prej tyre dhe na bashkoft me ata, na ringjallt
me ta dhe na dhnt sukses n at pr t ciln u ka dhn
sukses atyre, me Mirsin dhe Bujarin e Tij!
Nuk njohim ndoknd q t'i jet ofruar aq pasuri sa i sht
ofruar t Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem)
dhe ai ia jepte gjithka q i ofrohej shokve t tij dhe pr t
ngritur Fen e Allahut. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e
konsideronte do gj q e fitonte me punn e tij, si mirsi prej
Allahut dhe se ai ishte i ngarkuar q t'a shprndante at dhe t
mos mbante gj pr vete duke arritur kshtu gradn m t
lart. Po kshtu kan qen edhe shokt e tij saq ndonjri prej
tyre ishte si i autorizuar dhe merrte prej pasuris s tij at q i
nevojitej edhe pse nuk ishte n gradn e t Drguarit (sallallahu alejhi ue sel-lem).
89
Gradat e njerzve n lidhje me fatin e tyre n

pasuri
S'ka dyshim se njerzit dallojn nga njri-tjetri n
marrjen e rriskut t tyre dhe se shembulli m i mir pr ta n
kt gj sht i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sellem) dhe shokt e tij. Ata nuk mrziteshin dhe krkonin
rriskun e tyre duke qen t bindur n besimin e tyre sepse ata i
dinin Cilsit e Allahut dhe se sundimi i qiejve e i toks sht
n Duart e Tij dhe se Ai do t'i llogaris ata dhe nuk do t'i
zhgnjej. Kshtu q dshirat, tekat dhe simpatit e tyre u
bn prej gjrave t harruara dhe kthimi tek ato konsiderohej
dika e neveritshme pr ta, duke u nisur nga ana e t pasurit
n to t drejta pr Allahun e Lartsuar.
M posht po sjellim disa shembuj pr t argumentuar kt
gj:
Transmetohet n hadith t sakt nga Aisha (radiallahu anha)
se Ibn Zubejri i drgoi asaj dy qeska me t holla
transmetuesi thot se ishin 180 mij dirhem- ndrsa ajo krkoi
nj tepsi dhe filloi t'i ndante ato pr njerzit. Ajo at dit
agjronte dhe kur u ngrys nuk i kishte ngelur asnj dirhem i
vetm. N kohn e iftarit i thot shrbyeses: Eja t'a elim
agjrimin! Ajo vjen vetm me buk dhe vaj. I than Aishes: A
nuk munde t blije mish me nj dirhem prej atyre q ndave
dhe t'a haje pr iftar? Ajo tha: Nse do t ma kishe kujtuar, do
t'a kisha br.1
E ka nxjerr ibn Sead n "Et-tabakat el-kubra", Darakutni, ibn Asakir,

El-Hakim dhe Bagavi me zinxhir t sakt.
91
Transmeton Maliku se nj i varfr i lypi Aishes (radiallahu

anhu) dhe ajo agjronte e nuk kishte gj n shtpi prve nj
cope buke. Ajo i tha nj shrbyeseje: Jepja at cop buke atij!
Ajo tha: Por nuk ke gj tjetr q t hash iftar. Ajo ia prsriti:
Jepja at atij. Ather ia dha. Kur erdhi mbrmja na dhuroi nj
familje, apo nj njeri i cili nuk na kishte dhuruar ndonjhermish qengji t pjekur sipas mnyrs s tyre t preferuar dhe
Aisha m thirri dhe m tha: Ha prej ktij sepse ky sht m i
mir se ajo copa e buks."
Transmetohet gjithashtu se ajo (radiallahu anha) ka
shprndar 70 mij dirhem dhe ishte duke arnosur rrobn e
saj. Nj here tjetr shiti gjrat e saj me 100 mij dirhem dhe i
ndau ato sadaka, pastaj hngri pr iftar buk elbi.
Kjo vepr i ngjan prefektit t ndonj prefekture t mbretris i
cili nuk merr vetm se prej mbretit, sepse ai sht e bindur
plotsisht n ndarjen dhe caktimin e Allahut pr t duke e ln
at n vend t marrjes s masave pr veten e tij.1
Nuk ka ndonj kundrthnie t ksaj me at q tham m lart
sepse ky person beson se ajo q ka pregatitur Allahu pr t
sht m e mir se ajo q pregatit ai pr veten e tij dhe nse ky
1
Shpenzimi i pasuris n rrug t ndryshme bamirsie sht dika e

madhe dhe argument i besimit te Allahu dhe lnien e shtjes n Dor t
Tij, gj ciln e bnin edhe seleft e mir t umetit.
Ndrsa prpjekja pr krkimin e rriskut me rrug t lejuara sht ajo me t
ciln urdhron dhe nxit sheriati pr t ruajtur krenarin e vetes dhe nderin
e saj. Kshtu q nuk i lejohet askujt q t rrij pa pun duke qen i
mundshm pr t punuar dhe t pretendoj se ajo q ka pregatitur Allahu
pr t sht m e mir se puna e tij. Ai q vepron kshtu nuk nuk sht
aspak afr t s mirs dhe ky pretendim nuk sht vese dukuri prtacie
dhe knaqje me lmoshn q i japin bamirsit q punojn, duke u kthyer
n fakt n kuptimin se lodhja e njerzve sht m e mir pr t se lodhja e
tij!
90
merr masat dhe prokupohet pr veten e tij, ather zbret nj

grad m posht.
*
Disa prej Sahabeve e quanin veten e tyre si zvends n
pasurin e jetimit1 ku nse ai nuk ka nevoj, nuk e prek at, e
nse sht i varfr e ka nevoj, merr aq sa t mbyll at
nevoj. Ndrsa n do lloj veprimi tjetr ai vepron si me
pasurin e jetimit q prdoret vetm n t mir t tij. E
shpenzon at aty ku duhet dhe e pengon prej aty ku nuk duhet
shpezuar. Nse ka ndonj nevoj, ather merr prej saj aq sa i
mjafton dhe brenda kufijve q i sht dhn leje, duke mos
shprdoruar dhe as shtrnguar me koprraci aty ku duhet
shpenzuar.
Kjo gj sht gjithashtu, pastrim prej kismetit n kt arritje t
puns s tij. Nse ai do t merrte kismetin e tij, ather do t
favorizonte veten e tij mbi t tjert, por ai nuk e bn kt,
madje e konsideron veten e tij si nj prej krijesave. Sikur t
ishte shprndars pr krijesat dhe ta llogaris veten e vet si nj
prej tyre.
Transmetohet n nj hadith t sakt nga Ebi Musa se i
"Vrtet q Esh-arijit (fisi i Ebi Musa el-esh'ari) nse
ngelin t ve, apo u paksohet ushqimi i familjes n
1
Ka nxjerr Ibn Shebbeh, Ibn Ebi Shejbeh, Ibn Xherijr, Bejhaki etj. se
Umeri (radiallahu anhu) ka thn: "Un e quaj veten time n pasurin e
Allahut, si prkujdessi n pasurin e jetimit. Nse kam bollk nuk e prek
at, e nse varfrohem, ather marr aq sa kam nevoj, pastaj ia kthej atij
(jetimit) at." Ky hadith sht i sakt duke bashkuar t gjitha rrugt e tij.
N nj transmetim tjetr thuhet se Umeri (radiallahu anhu) ia ka thn kt
Ammarit dhe Ibn Mes'udit (radiallahu anhuma) n kohn kur i ngarkoi
drejtues n Kufa. Fjala e tij n at transmetim sht: "Un dhe ju n
pasurin e Allahut jemi" vazhdon si thnia e msiprme.
91
Medine, ather grumbullojn at q u gjendet n nj

rrobe t vetme dhe pastaj e ndajn mes njri-tjetrit me t
njjtn en. Ata jan prej meje dhe un jam prej tyre."1
E gjejm gjithashtu kt gj n hadithin e vllazrimit
ndrmjet muhaxhirve dhe ensarve2. Po ashtu, e bnte kt
gj i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) npr luftra dhe
kjo sht dika shum e njohur3.
1
E ka nxjerr Buhariu dhe Muslimi.

Transmeton Buhariu n Sahihun e tij nga Hadithi i Ebu Hurejrs
(radiallahu anhu) se ai ka thn: Ensart than: (O i Drguari i Allahut!)
Ndaji hurmat tona ndrmjet nesh dhe muhaxhirve. Ai (sal-lallahu alejhi
ue sel-lem) tha: Jo. Pastaj tha: Ata t marrin prsipr prkujdesjen pr to
dhe pastaj t ndahen frytet me jush. Ata than: Dgjuam dhe u bindm.
Ka nxjerr gjithashtu Buhariu dhe Muslimi nga hadithi i Enesit (radiallahu
anhu) se ka thn: Kur mbrriti Abdurrahman ibn Auf n Medini,
vllazroi i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ndrmjet tij dhe Sead
ibn Rabij' El-Ensari. Seadi i parashtroi atij gjysmn e pasuris dhe t
familjes por Abdurrahmani i tha: Allahu t dhnt begati n familjen dhe
pasurin tnde! Por m trego se ku sht tregu! Shkoi n treg dhe fitoi
dika pr t ngrn"
3
Po mjaftohemi ktu me prmendjen e nj shembulli t vetm q ka
ndodhur n luftn e Tebukut. Ka nxjerr Muslimi n Sahihun e tij nga Ebu
Hurejra (radiallahu anhu) se ka thn:
Kemi qen me t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) duke
ecur pr n luft dhe ushqimet e ushtris mbaruan saq u detyruan t
therrin disa prej kafshve t tyre mbartse. Umeri (radiallahu anhu) i tha:
O i Drguari i Allahut! A nuk i mbledh ato ushqime q i kan ngelur
njerzve dhe t'i bsh lutje Allahut q ti shtoj ato? Ashtu bri dhe njerzit
filluan t bien at grur apo hurm q i kishte ngelur. Thot Muxhahidi:
Dhe atij q i kishin ngelur brthama i solli ato.
Thash: Po me brthamat far bnin? Tha: I thithnin ato dhe pinin uj me
to (q t pinin pak me pika). Bri dua i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sellem) mbi to dhe ato u shtuan saq t gjith njerzit mbushn torbat e tyre.
Pastaj i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Dshmoj se nuk t
adhuruar tjetr prve Allahut dhe se Muhamedi sht i drguari i Tij. Nuk
2
93
Kshtu q privilegjimi n kismetin tnd sht dika pozitive

dhe q nuk bie n kundrshtim me fjaln e t t Drguarit
(sal-lallahu alejhi ue sel-lem):
"Fillo (me plotsimin e nevojave) t vetes tnde, pastaj t
atyre q ke nn vete!"
Por ai llogaritet si i mesm n t dyja rastet.
Kta dhe ata para ktyre nuk e kan kufizuar veten e tyre n
kismetin e prkohshm t ksaj bote dhe ajo q merrnin pr
veten e tyre nuk konsiderohet si vrapim pas rriskut, sepse
qllimi i tyre sht i qart dhe kjo duket n privilegjimin e t
tjerve para vetes s tyre, apo barazimin e tyre me veten e tij
dhe jo e kundrta, si ndodh zakonisht.
Duke u nisur prej ktu, themi se kta jan jan larg kismetit t
tyre dhe sikur ta quanin veten t pakismet.
I gjen ata n tregti apo qira, t fitojn sa m pak t jet e
mundur, madje ndokush prej tyre e kthente fitimin tek shoku i
tij dhe jo te vetja.
Pr kt shkak, ata e tejkaluan bamirsin mbi at q iu
takonte, sepse ata ishin zvends t njerzve dhe jo t veteve
t tyre. Ather, ku sht kismeti i tyre ktu?!
Nuk ka dyshim se kta bashkohen n gjykim me ata t part,
pr shkak t ngarkimit t vetes s tyre dhe jo si rezultat i
ngarkimit t sheriatit fillimisht.
*
Disa t tjer prej njerzve nuk e kan arritur gradne
ktyre t parve, por marrin at q iu lejohet t'a marrin dhe
largohen prej asaj q iu ndaluar duke u mjaftuar me
shpenzimin pr nevojat e tyre.
ka ndonj rob q e takon Allahun (n Ditn e Kijametit) me kto dy
dshmi duke mos patur pik dyshimi n to, vese do t hyj n Xhenet."
Kt hadith e ka nxjerr Ahmedi n Musnedin e tij.
94
Nisur nga kuptimi i mparshm, kta kan ngrn kismetin e

tyre por duke e marr nga rrug t sakta e t lejuara.
Nse ktu thuhet se kjo sht zhveshje nga kismeti, kjo thuhet
duke u nisur nga mosmarrja e pasuris sipas dshirave dhe
qejfeve t tyre, por duke konsideruar urdhrat dhe ndalesat n
lidhje me t.
Ndrsa kismeti i prmuar sht ai n t cilin nuk njihen kufij
dhe vepron si kafsha e cila nuk di vese t ec sipas qejfit t
saj.
Nuk e kemi fjaln pr kt t dytin por pr at q i ruhet
hallallit dhe haramit, ai q pregatit vetm pr veten e tij. Ky,
sigurisht q nuk vihet n vend t prgjegjsit pr dobin e
prgjithshme t muslimanve, por ai sht prgjegjs pr
veten e vet. Kshtu q ky nuk sht kujdestar i prgjithshm e
cila prkujdesi do t thot zhveshje prej kismetit dhe rriskut
tnd.
E sakta sht se ky grup njerzish llogaritet sipas qllimit q
kan pasur nga arritja e kismetit dhe u lejohet atyre kjo gj,
ndrsa dy grupet e para ndryshojn nga kta sepse ata i marrin
parasysh sebepet por me qllim t shprndarjes s pasuris.
95
Rndsia e shkoqitjes n preferenc dhe frytet e

saj
Vzhgoje me kujdes kt tem sepse ajo heq shum prej
t dyshimtave me t cilat ballafaqohet vshguesi n sheriat
dhe n gjendjet e njerzve. Kjo tem ndreq shum prej
gabimeve n t cilat bien ndjeksit e rrugs pr n botn
tjetr duke e kuptuar asketizmin dhe lnien e dynjas jo ashtu
si duhet dhe duke e kuptuar krkimin e saj jo ashtu si duhet.
Lavdrojn at q nuk duhet lavdruar sipas sheriatit dhe
prmojn at q sheriati nuk e prmon.
Prej dobive t ksaj teme sht gjithashtu ndarja ndrmjet
grupeve kundrshtare n shtjen e pasuris dhe varfris dhe
se varfria nuk sht m e mir se pasuria n t gjitha rastet,
ashtu si dhe pasuria nuk sht m e mir se varfria n t
gjitha rastet. Por zgjidhja e ksaj shtjeje sht duke e
shkoqitur at dhe duke thn q nse pasuria anon n
preferencn e ksaj bote, ajo sht e prmuar n lidhje me
krkuesin e saj pr kt qllim dhe varfria sht m e mir
pr t, por nse ajo anon nga preferenca e bots tjetr duke e
shpenzuar ashtu si krkohet dhe duke u ndihmuar me t pr t
br pun t mira q t'i kesh pr udhtimin e gjat (pas
vdekjes), ather kjo pasuri sht m e mir se varfria.
Allahu na dhnt sukses me Mirsin e Tij!
96
PRMBAJTJA
Parathnie
KAPITULLI I SHITBLERJES
'sht shitblerja
Gjykimi pr shitblerjen
Nxitja pr t arritur jetesn me djers
Nuk ka ndalim t pasurohesh nse i friksohesh Allahut n t
Nxitja pr t qn ekonomik n krkimin e rrizkut
Nxitja pr t qn i sinqert dhe ndalimi nga gnjeshtra
Nxitja pr lehtsim dhe falje n shitblerje
Dobia n konsiderimin e atij q sht ngusht
Ndalimi i mashtrimit
Nxitja pr t'u ngritur hert n krkimin e rrizkut
'far thuhet kur hyn n treg
Allahu e ka br t lejuar shitblerjen
Llojet e shitblerjes t cilat i ka ndaluar sheriati
1- Bej'ul-garar
Shitja me t prekur dhe me t hedhur
Shitja e klyshit t klyshit t barss
Shitja me guraleca
2- Shitja e dikaje q nuk e posedon n t vrtet
3- Shitja e mallit q ke bler para se ta marrsh n dor
4- Shitja mbi shitjen e vllait tnd (tregtarit tjetr)
5- Shitja e Ijnes (me hile)
6- Shitja me afat duke rritur mimim (shitja me kste)
Gjrat t cilat nuk lejohet shitja e tyre
ZGJEDHJA
Llojet e zgjedhjes
KAMATA
'sht kamata
Gjykimi pr kamatn
97
Llojet e kamats
Gjrat n t cilat ndalohet kamata
MARRVESHJA N KULTIVIMIN E TOKS
'sht marrveshja n kultivim
Gjykimi pr t
Kujt i takojn shpenzimet
'far nuk lejohet n kt lloj tregtie
MARRVESHJA N PRKUJDESJEN PR PEMT
'sht marrveshja n prkujdesjen pr pemt
Gjykimi pr t
NGJALLJA E TOKS S VDEKUR
'sht toka e vdekur
Nxitja e Islamit pr te ajo
QIRAJA
'sht qiraja
Gjykimi pr qiran
Gjrat n t cilat lejohet qiraja
Qiraja (paga) e puntorit
Gjynahi i atij q nuk ja jep hakun puntorit
Gjrat n t cilat nuk lejohet qiraja
Qiraja n leximin e Kur'anit
SHOQRIT TREGTARE
'sht shoqria tregtare
Gjykimi pr shoqrin tregtare
Shoqria tregtare sipas sheriatit
AZHIOTAZHI
'sht azhiotazhi
Gjykimi pr azhiotazhin
Besnikria e puntorit
PARAPAGIMI
'sht parapagimi (es-selem)
Gjykimi pr t
98
Parapagimi atij q nuk e posedon bazn e mallit (farn)

BORXHI
Dobia e dhnies s borxhit
Shtrngimi n t
Ai q merr paret e njerzve dhe ka pr qllim t'i kthej ato,
apo
Urdhri pr shlyerjen e borxhit
Mirsjellja n krkimin e kthimit t borxhit
Shtyrja e afatit t atij q sht ngusht
Mosshlyrja e borxhit prej atij q ka mundsi sht padrejtsi
Izolimi i atij q ka mundsi t shlyej borxhin dhe nuk e bn
'do borxh q sjell fitim sht kamat
PENGU
Gjykimi pr pengun
A lejohet prdorimi i pengut
TRANSFERIMI I PARAVE
'sht transferimi i parave
DEPOZITIMI
'sht depozitimi
Gjykimi pr t
Kompensimi i amanetit nse prishet n dorn e mbajtsit
HUADHNIA
'sht huadhnia
Gjykimi pr t
Urdhri pr kthimin e huas
Kompensimi i saj nse prishet
GJJA E GJETUR
'sht gjja e gjetur
Detyra e atij q gjen dika t humbur
Delet dhe devet e humbura
Gjetja e gjrave q hahen dhe atyre pa vler t
konsiderueshme
99
Gjja e gjetur n Harem (n territorin e Kabes)

FMIJA I GJETUR
Gjykimi pr t
Feja e tij, liria dhe shpenzimi pr t
Trashgimia e fmis s gjetur
Pohimi i prejardhjes s tij
DHURATA
'sht dhurata
Pranimi i dhurats edhe nse sht pak
Dhurata q nuk kthehen mbrapsht
Kush ka m shum t drejt pr t'i dhuruar atij
Ndalimi nga brja dallim mes fmijve n dhurat
Nuk lejohet q ndokush t krkoj at q dhuroi dhe as t'a
blej at
Gjykimi pr at q bn nj dhurat dhe m pas e trashgon at
Dhurata q marrin nnpunsit sht e pamerituar
MARRJA E DIKAJE ME FORC
Gjykimi pr t
Ndalimi nga prfitimi prej t marrurs me dhun
Kush vritet duke ruajtur pasurin e tij sht dshmor
Rrmbimi i toks
ESH-SHUF'AH
'sht esh-shuf'ah
Gjrat n t cilat pranohet Shuf'ah
Shuf'ah e komshive q kan dika t prbashkt
AUTORIZIMI
'sht autorizimi (El-Uekale)
Gjykimi pr t
Gjrat n t cilat lejohet autorizimi
I autorizuari duhet t jet besnik
Shtojc: Pasuria dhe gjykimi pr t Meshhur Hasen
011

Rregullat e Shitblerjes

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rregullat e Shitblerjes

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

RREGULLAT

"El-vexhiz fi fikhis-suneti vel-kitabil-aziz"

Abdul-Adhim bin Bedevi El-Halefi

Bledar Karaj el-Albani

Falenderimet i takojn vetm Allahut, vetm At

tij kurse i varfri t zhytet edhe m shum n varfri. Shum

prfshir thuajse t gjitha degt e fikhut t shitblerjes dhe

Nxitja pr t arritur jetesn me djers:

Nuk ka ndalim t pasurohesh nse i friksohesh Allahut n

"O ju njerz! Kini frik Allahun dhe krkojeni rrizkun n

Ibnu Maxheh (Sahih).

Dobia n konsiderimin e atij q sht ngusht:

Nxitja pr t'u ngritur hert n krkimin e rrizkut:

'far thuhet kur hyn n treg:

Ibnu Maxheh (Hasen)

Llojet e shitblerjes t cilat i ka ndaluar sheriati:

Shitja me guraleca sht nj lloj tregtie e cila praktikohej n kohn e

Duke u nisur prej ktu, muslimant jan bashkuar n

t prekurit (el-mulamese) sht t prek nj burr rroben e nj

I dyti: Q t thot shitsi: T kam shitur at q do zgjedhsh

2- Shitja e dikaje q nuk e posedon n t vrtet:

Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (Sahih).

4- Shitja mbi shitjen e vllait tnd (tregtarit tjetr):

shtyr si p.sh. t jet mimi i mallit nj mij $ dhe t shitet me

Ebu Daud (Hasen).

Ato gjra, shitja e t cilave nuk lejohet

4- Pikturat q prmajn gjra me shpirt:

6- T mbjellat para forcimit t kokrrs:

Muslimi, Ebu Daudi, Tirmidhiu (Sahih).

Ebu Daud, Tirmidhi, Nesai (Sahih).

nse e plqen ashtu le ta mbaj dhe nse nuk e plqen

Ebu Hurejra (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i

"Nj dirhem q ha dikush nga kamata sht m e rnd se

m dor. Nse ndryshojn kto lloje, ather shisni si t

"Jo dy tasa hurma me nj, as dy tasa grur me nj dhe as

Emir San'ani thot n librin "Subulus-selam":

paksohen t njomat nse thahen?" Than: Po. "Ather

Ebu Daud, Ibn Maxheh, Tirmidhi, Nesai (Sahih).

MARRVESHJA N KULTIVIMIN E TOKS

'sht marrveshja n kultivim:

Kujt i takojn shpenzimet:

Dhe sigurisht q fitimi do t ndahet pasi t jen ndar shpenzimet e toks

mund t ket humbje nse prodhimin e z smundja apo

MARRVESHJA N PRKUJDESJEN PR PEMT

NGJALLJA E TOKS S VDEKUR

'sht toka e vdekur:

hixhran e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) pr n

"Un dshiroj t t jap njrn nga kto dy bijat e mia (pr

Qiraja (paga) e puntorit:

Ibn Maxhe (Sahih).

Xhabiri (radiallahu anhu) transmeton se nj robresh e

njohur), do t krkojn shprblimin e tij shpejt dhe nuk

Ebu Daud (Sahih).

im n kohn e injorancs dhe ishe ortaku m i mir (q

Ibn Maxheh (Sahih).

gjithashtu n fjaln se puntori ka t drejt t'i vr kusht

Umeri tha: Dorzojeni!

Malik, Bejhaki (Sahih).

'sht parapagimi (es-selem):

Nuk sht kusht n es-selem q i parapaguari pr nj mall t

Buhariu, Ebu Daudi, Nesai, ibn Maxheh.

Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud (Sahih).

Ebu Hurejra (radiallahu anhu) transmeton se i Drguari i

Ai q merr paret e njerzve dhe ka pr qllim t'i kthej