Sociologija odgovori na ispitna pitanja

PODJELE

1. Sta je predmet istrazivanja u sociologiji?

Sociologija je drustvena nauka, te je onda i predmet njenog istrazivanja
drustvo, shvaceno u najopstijem smislu kao totalitet:
a) drustvenih pojava;
b) procesa;
c) odnosa ;
d) tvorevina;
2. Kako se moze osavremeniti predmet istrazivanja?
Predmet savremene sociologije je neposredno dogadjanje, od lokalnog do
globalnog nivoa:
a) integracije i dezintegracije drustava i sistema;
b) uspon svih vrsta moci i nasilja, konzervativnih i retrogradnih ideologija;
c) borba idividualnog i kolektivnog covjeka, novih kriza, sukova i ratova;
d) siromastvo;
e) distuktivne i devijantne aktivnosti savremenog covjeka;
f) socialne posljedice i moralne dileme ekonomskog rasta i ekstremnog
liberalizma, naucno tehnickog razvoja i sl.
3. Pravo socioloski aspect?
Kada govorimo o pravu sa socioloskog aspekta obicno podrazumjevamo po
tim:
a) skup pravnih norm ii pravila u odnosima medju ljudima;
b) uspostavljanje odredjenog rada i obezbjedivanje zastite svih gradjana;
c) otkrivanje socialnih nosilaca i kreatora pravnih normi;
d) odredjene odnose moci i vlasti;
e) zakljucak o uzorcno-posljedicnoj vezi izmedju postovanja norm ii
ukupnog stanja u drustvu
f) sigurnost, dostojanstvo i privatnost gradjana;
4. Objasnite odnos opste sociologije i prava kao dvije vazne drustvene
nauke?
Kada govorimo o odnosu prava i sociologije imamo u vidu dva nivoa tog
odnosa :
a) prvi, opsti, teorijski, metodoloski i epistemoloski nivo kategorijalni
sistem;
b) drugi nivo odnosa se maifestuje kroz uze socioloske i pravne discipline,
posebne i pojedinacne pravne oblasti ;
Takodje mogu se uociti 4 nacina naucnog kontakta ove dvije nauke. Prvo
sociologija i pravo

a)
b)
c)
d)

vrse paralelna nezavisna istrazivanja

odnos u naucnom polju moze biti posredan
treci interdisciplinarni
cetvrti konfilktni

5. Sta sociologija pruza pravu?

Sociologija treba da pruzi pravu saznanja o prirodi drustva i drustvenih
odnosa kao sto je:
a) socijalna struktura i socijalni subjekti;
b) podrucje konflikta;
c) stepen marginalizovanosti i ugrozenost pojednih socijalnih grupa;
d) politicka i kulturna stremljenja;
e) opredjeljenost ka individualizmu ili kolektivizmu;
f) moralne karakteristike i system vrijednosti;
g) postovanje autoriteta;
h) lojalnost ili sklonost pobuni;
i) kao in eke kljucne demografske, vjerske i ideoloske karakteristik;

6. Sta pravo pruza sociologiji?

Pre svega:
a) promjene pravnih normi i pravnih postupaka;
b) pravna inercija, pravna nedosljednost i pravno kasnjenje za drustvenih
promjenama;
c) pitanje reformi pravnog sistema;
d) djelovanje pravnog sistema, njegova efikasnost i fleksibilnost
e) funkcionisanje zakona i nastojanje njegovih zastitnika i zastupnika da
bude sto racionalniji;
7. Navedite i objasnite tri osnovna teorijska principa na kojima se
zanisva socioloska analiza prava?
Socioloska analiza sprava se zasniva na tri onovna teorijska principa:
a) prvi se odnosi na prirodu prava posmatranu sa socioloskog aspekta
(pravo je iskustvena pojava);
b) drugi se odnosi na strukturu prava posmatranu sa socioloskog aspekta
(pravo je sire od pravnog pravila i ne moze se svesti na poredak normi
zakone i druge opste i pojedinacne pravne akte, oni su bitan element
structure prava ali ne i jedini);
c) treci princip se odnosi na pravo kao jednu dinamicku cjelinu koja se
mjenja u vremenu i prostoru;
8. Odredjenje sociologije prava?
Sociologija prava proucava:
a) pravni system;
b) pravne institucije;
c) subjekte prava;

d) aktere u pravnim dogadjajima;

e) cjelokupnu pravnu aktivnost ;
f) pravnu praksu;
9. Predmet sociologije prava?
Predmet sociologije prava su:
a) struktura i funkcionisanje pravnog sistema;
b) sagledavanje pravnog sistema kao okvira u kome se odvijaju
ekonomski, socijalni i kulturni odnosi;
c) istrazivanje legalnih i nelegalnih elemenata i djelovanja u pravnim
institucijama;
d) kaznene procedure i kaznene mjere;
e) uzroci nasilja i viktimizacije svakodnevnog zivota;
f) medicinske, psihijatrijske i alternativno- medicinske aktivnosti;
g) analiza i istrazivanje pojave novih pravnih aktivnosti i disciplina (djecije
pravo, folklorno pravo, ekolosko i sajber pravo)
10.
Metod sociologije prava (instrument i tehnike socioloskog
istrazivanja)?
Metod sociologije prava zadrzava osnovne principe opsteg socioloskog
metoda kao sto je:
a) istrazivacka usmjerenost;
b) otkrivanje novog elementa i detalja;
c) preciznost u stavovima i iskazima;
d) operativnost;
e) fleksibilnost i prilagodjenost predmetu istrazivanja;
f) objektivnost;
Osnovni metodolski instrument ii tehnike sociologije su:
a. posmatranje postupak prikupljnja podataka na osnovu njihovog
culnog dozivljaja:
posmatrac kao potpuni ucesnik;
ucesnik kao posmatrac;
posmatrac je posmatrac i ucesnik;
potpuni posmatrac;
b. razgovor i upitnik tehnika prikupljanja podataka gdje se koristi
verbalna/ neverbalna komunikacija sa ljudima od kojih se zeli saznati
njihovo misljenje i stavovi o nekoj pojavi/ dogadjaju. Tri bitne
predpostavke za uspjesno istrazivanje na osnovu upitnika:
da ispitanik zeli da pruzi odredjene podatke;
kompetentan je da to ucini;
da istrazivac i ispitanik ostvare dobru komunikaciju;
da poznaje situaciju;
Razgovor i upitnik mogu biti:
standardizovan;

 nestandardizovan;
Izrada se odvija u vise faza:
definisanje problema i odredjivanje ciljeva;
odredjivanje sadrzaja pitanja;
prilagodjavanje ankete zivotnim uslovma ispitanika;
broj pitanja i njihov redosljed po vaznosti i ocekivanju;
c. klasifikacija i mjerenje(skaliranje):
Klasifikacijom se vrsi deoba na pojmove roda, vrste, klase potklase.
Sastoji se iz:
elementarne klasifikacije (razvrstavanje na bazi logickog,
apstraktnog- analitickog poimanja);
kompleksne tipologije (gdje se ukrstaju razlicite osobine i
stvaraju odredjeni tipovi osobina i karakteristika);
Mjerenje je oznacavanje iskustvenih pojava. Podrazumjeva 3
funkcije:
pojmovnu;
analiticko-sinteticku ;
opisnu;
Osnovni mjerni instrument je skala. Postoje:

d.
e.
f.
g.
h.

nominalna skala
ordinalna skala ili skala rangova
intervalna skala
racio skala
staticka analiza
ekspriment
uporedna analiza
analiza sadrzaja
studija slucaja

11.
Objasnite odnos sociologije prava i filozofije prava?
Filozofija prava se bavi:
a) ontoloskom
b) epistemoloskom
c) gnoseoloskom dimenzijom prava
Dok se sociologija prava bavi:
a) pravnom praksom i
b) pravnim dogadjajima
12.
Objasnite odnos sociologije prava i etnologije i antropologije
prava?
Etnologija prava proucava:

a) pojavu pravnih elemnata kod arhaicnih, primitivnih drustava;

b) ulogu magijskog i misiticnog mentaliteta u nastajanju prvih oblika
drustvenih odnosa;
c) nacin i nastanak arhaicnih oblika prava i njihov prelazak u vise oblike;
Antropologija prava proucava:
a) uticaj culture na nastanak, razvoj i promenje zakona i drugih pravnih
tvorevina;
b) utice na uspotavljanje granica polne zrelosti i drugih dobnih i polnih
granica
c) generacijsku solidarnosr (penzija);
d) obavezno postovanje rasnih, vjerskih i etnickih razlika;
13.
Objasnite odnos sociologije prava i psihologije prava?
Psihologija prava je dio psihologije koji proucava i prati:
a) sklonosti i navike;
b) karakterne osobine;
c) postupke;
d) motive;
e) sklonosti ka konfliktu;
f) nepovjerenje
g) strah,
h) frustracije;
i) depresiju;
j) asocijalno ponasanje;
14.
Objasnite odnos sociologije prava i istorije prava?
Istorija prava proucava nastanak i razvoj prava kroz istoriju i to cini na dva
nacina:
a) prateci razvoj ideja, stavova i teorija prava;
b) pracenjem istorijskog razvoja pravne prakse i nastanka pravnog
sistema;
15.
Savremene tendencije u sociologiji prava?
Savremena sociologija prava se moze posmatrati sa nekoliko aspekata:
a) vremenskom;
b) vrednosnom;
c) istorijskom;
d) teorijskom;
16.
Podjele unutar sociologije prava (sociologija zakona)?
Sa socioloskog aspekta zakon se posmatra u nekoliko faza i aspekata:
a) donosenje zakona;
b) usvajanje zakona;
c) provodjenje zakona;
d) analiza i istrazivanje posljedica koje nastaju primjenom odredjenih
zakona i akata;
17.
Podjele unutar sociologije prava (sociologija sudova i sudstva)?

Nacin
a)
b)
c)
d)
e)

konstituisanja sudova pokazuje:

snagu ukupnog pravnog sistema;
njegovu koherentnost;
pouzdanost;
legimitet;
legalitet;

Sudovi:
a) stalni sudovi ( tehnicki, kadrovski, naucni);
b) ad hoc sudovi npr ratni sudovi;
Funkcionisanje sudova zavisi od:
a)
b)
c)
d)
e)
f)

njihove unutrasnje structure;

kvaliteta kadrova;
organizacije;
uslova rada;
odnosa snaga u drustvu;
zainteresovanih subjekata;

Istrazivanje rada sudija kao najbitnih aktera sudova i sudstva ukljucuje

nekoliko faktora:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

njihovo ponasanje;
odnos prema sudu
odnos prema sudskim procedurama i klijentima;
moralnu dimenziju sudijskog rada
odgovornost;
dosljednost;
autoritet;
nezavisnot;

18.
Podjele unutar sociologije prava (sociologija krivicnih djela)?
Sociologija krivicnih djela trazi uzrocnu vezu izmedju:
a) protivrjecnosti u drustvu;
b) kolektivne trauma;
c) nesigurnosti;
d) anomije i povecanja broja krivicnih djela;
e) analizira kulturu, stil i nacin zivota;
f) sklonosti ka konfilktu;
g) nagle drustvene promjena kao uzork pojave krivicnih djela;

Drustveni ambijent pogodan za nastanak krivicnih djela karakterisu

sljedece promjene:
a) potrosacko drustvo i konzumerizam se stalno sire;
b) nemogucnost zaposlenja i nesigurnost posla se povecavaju;

c) prenaseljenost izaziva osjecaj tjeskobe;

d) povecan broj imigranata izaziva otpor domicilnog stanovnistva;
e) povecan broj marginalnih grupa vrsi pritisak na soc. ustanove, gradske
institucije;
f) savremena porodica;
g) pojacan uticaj medija na savremeni zivot;
h) trgovina ljudima, opasnim materijalm , oruzjem i narkoticima;
19.
Podjele unutar sociologije prava ( sociologija zatvora)?
Sociologija zatvora istrazuje:
a) kvalitet kaznenih institucija
b) osoblje koje nadzire i prati prestupnike;
c) ponasanje prestupnika i zatvorenika;
d) njihov odnos prema instituciji zatvora;
e) ondos medju prestuonicima;
f) njihova svijest o znacenju zatvora i njegovom uticaju na njihov buduci
zivot;
g) uslovi u kojima se kazne izdrzavaju;
h) zatvor kao specificna drustvena zajednica;
i) formalne i neformalne zatvorske grupe;
j) povinovanje i otpor zatvorenika u svim djelovima svijeta;
Zatvor ima 4 osnovne funkcije:
a) briga o onima koji cekaju kaznu i sudjenje (smjestaj, zadrzavanje);
b) prinuda kao posljedica da se nesto ispuni, nadoknadi ili vrati u
predjasnje stanje;
c) kazna kao konacno izvrsenje presude (vremenski boravak, smrt,
dozivotni boravak);
d) pretnja kao opomena za sve ljude da ne cine prestupe koji ih mogu
odvesti u zatvor;
Sociologija zatvora treba da istrazuje i:
a) zatvorski system;
b) vlast
c) upravljanje;
d) administraciju;
e) procedure;
f) pravila;
g) organizaciju unutrasnjeg zivota;
h) autoritet cuvara i kontrolora;
i) krize;
j) pobune;
k) socijalne i polne promjene structure prestupnika;
l) povecan broj maloljetnika i adolescenata;
m) pojavu privatnih zatvoral;
n) povecanje finansijskih kazni kao alternative vremenskim kaznama;
o) alternativne oblike zatvora;

20.
Pravo i drustvene promjene?
Najpoznatiji primjeri kada je pravo znacajno uticalo na drustvene promjene
su:
a) uvodjenje pravila jednakosti svih gradajana pred zakonom;
b) uvodjenje opsteg birackog prava;
c) zastita prava svojine;
d) pravo azila za progonjene ljude i one koje trpe potpunu diskriminaciju;
21.
Pravo, pravda i moc?
Pravo se konstantno nalazi izmedju:
a) pravde kao moralne dimenzije prava
b) moci kao unutrasnje borbe za prevlast i dominaciju odredjenih
socioloskih aktera u svim elementima pravnog sistema
Pravda podrazumjeva:
a)
b)
c)
d)
e)
f)

da su svi gradjani jednaki pred zakonom;

da su svi gradjani jednako dostupni pravosudju, policiji i sudovima;
da dobijaju ista kazne za ista krivicna ili prekrsajna djela
da sui m isti zatvorski uslovi;
jednake sanse za prevremeno pustanje iz zatvora ili pomilovanje;
jednaka sansa za rehabilitaciju i ponovno ukljucivanje u drustveni
zivot;

Oblici pravde u sociologiji prava:

a)
b)
c)
d)
e)

proceduralna pravda;
pobacajna pravda;
materijalna pravda;
nediskiminatorna pravda;
distributivna pravda;

Moc ima dvostruku ulogu u nastanku i funkcionisanju prava u drustvu:

a) to je moc pravnih ideja koje se bore da uspostave principe regulacije
medjuljudski odnosa;
b) to je moc pravnih institucija i pravnog sistema da regulisu i kontrolisu
cjelokupno drustvo;
22.
Pravo i zajednica?
Zajednice su specificni odnosi izmedju ljudi koje pocivaju na unutrasnjim
principma udruzivanja:
a) solidarnost;
b) uzajamna podrska;
c) pomoc;
d) razumjevanje;
e) bliskost;
f) ljubav;
Onos zajednice i prava mozemo posmatrati u dva oblika:

a) uticaj zajednice na konstitucije zakona i pravnih normi;

b) uticaj zakona i normi na funkcionisanje zajednice;
23.
Pravo i politika?
Pravo i politika su u dihotomnom odnosu, stalno se priblizavaju, udaljavaju,
djele, preplicu i suprostavljaju i sociologija prava ovo posmatra na 4 nacina:
a) politika utice na prava u smislu pune dominacije;
b) pravo je autonomno, nezavisno i dominira nad politikom;
c) politika ignorise, zanemaruje i potiskuje pravo;
d) pravo i politika mogu biti u ravnotezi medjusobnog uticaja i djelovanja;
24.
Ljudska prava i slobode?
Osnovna ljudska prava i slobode su:
a) gradjanska prava (pravo na zivot, fizicki integritet, pravo na status,
pravo na fiziku slobodu, pravo na pravnu sigurnost i pravedno
postupanje, pravo na licno dostojanstvo, pravo na imovinu);
b) politicka prava ( sloboda duha, prigovor savjesti, sloboda spontane ili
organizovane komunikacije sa drugima, pravo na upravljanje
zajednicom);
c) ekonomska i socijalna prava (pravo na rad i prava iz radnog odnosa);
d) kulturna prava ( pravo na obrazovanje, pravo na ucesce u kulturnom
zivotu);
e) kolektivna prava;
Uzroci krsenja ljudskih prava i sloboda su:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
25.

homogenizacija drustvenih grupa i zajednica;

ekonomska zavisnot od drzave;
antiintelektualizam;
proizvodnja neprijatelja unutrasnjih i spoljnjih;
demokratija ka vrsta nocne more;
diktature manjinske grupe;

Navedite faze naucnog istrazivanja?

a) teorijsko, logicko odabiranje teme za istrazivanje i analizu;
b) odredjenje predmeta istrazivanja i istrazivackih/istrazivackog
problama(a);
c) postavljanje hipotetickog okvira za istrazivanje;
d) prikupljanje naucne gradje i podataka na bazi predmeta istrazivanja i
postavljenog hipotetickog okvira;
e) naucni opis pojave koja se istrazuje;
f) naucno onjasnjenje istrazivane pojave;
g) ukljucivanje dobijenih naucnih rezultata u naucnu teoriju i system
nauke;

26.
Koje se tehnike i instrumenti primjenjuju u socioloskom
istrazivanju?
a) Posmatranje;

b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

Razgovor i upitnik;
Klasifikacija i mjerenje;
Staticka analiza;
Eksperiment;
Uporedna analiza;
Analiza sadrzaja;
Studija slucaja (case study);

27.
Navedite znacaj posmatranja kao tehnike prikupljanja
podataka?
Posmatranje je postupak prikuljanja podataka o pojavama na osnovu njihovog
culnog dozivljaja. Posmatranje se moze podjeliti u 4 grupe:
a) posmatranje sa ucestvovanjem posmatrac ucestvuje u dogadjajima i
procesima koje posmatra;
b) posmatranje bez ucestvovanja posmatrac ne ucestvuje u pojavi koju
posmatra;
Posmatranje sa ucetvovanjem se javlja u 4 razlicita oblika:
a)
b)
c)
d)

posmatac kao potpuni ucesnik;

ucesnik kao posmatrac;
posmatac kao posmatrac i ucesnik;
potpuni posmatrac;

28.Navedite prednosti i nedostatke upitnika i razgovora kao

instrumenata u prikupljanju podataka Tri bitne predpostavke za uspjesno
istrazivanje na osnovu upitnika:
a) da ispitanik zeli da pruzi odredjene podatke;
b) kompetentan je da to ucini;
c) da istrazivac i ispitanik ostvare dobru komunikaciju;
d) da poznaje situaciju;

29.
Koje su karakteristike uporedne analize kao postupka u
istrazivanju?
Ova analiza se cesto naziva i komparativno- istorijska analiza (metoda).
Postoje 3 nivoa uporednih istrazivanja:
a) poredjenje u okviru istog drustva (porodica u urbanism i ruralnim
uslovima);
b) uporedna istrazivanja u raznim drustvima istog istorijskog perioda i
nivoa razvijenosti (porodica u skandinavskom i italijanskom drustvu
pocetko XXI v.);
c) uporedna analiza koja se odnosi na drustva razlicitih istorijskih epoha i
nivoa drustvenog razvoja ( porodica u Evropi i Indiji od pocetka XVII v
do Drugog svjetskog rata)

30.
Koje su karakteriste analize sadrzaja kao postupka u
istrazivanju?
Analiza sadrzaja je postupak prikupljanja podataka koji se odnosi na analizu
nekih dokumenata i poruka. Negdje se oznacava i kao analiza sadrazaja
dokumenata. Analiza sadrzaja je pogodna prilikom istrazivanja:
a) politickih partija;
b) politickih stavova;
c) raznih drustvenih grupa i pokreta (sekte, udruzenja gradjana, ad hoc
grupe, ekoloski pokreti, mirovne grupe, militaristicki i nacionalisticki
pokreti);
Moze biti:
a) kvantitativna- pokazuje ucestalost i sirinu komunikacije i poruka;
b) kvalitativna pokazuje sadrzaj i vrijednost stavova koje poruka nosi;
31.
Gdje i kada se primjenjuje studija slucaja (case study)?
Studija slucaja je pogodna:
a) u istrazivanju osnivanja, razboja i funkcionisanja institucija, organa,
preduzeca;
b) za ispitivanje stavova i ponasanja pojedinaca i grupa;
c) za ispitivanje konstituisanja i funkcionisanja grupa i udruzenja (partije,
privredna udruzenja);
d) za istrazivanje trenutnih dogadjaja (izbori, uvodjenje poreza, strajkovi,
protesti gradjana);
32.
Objasnite mjesto i znacaj hipoteza u istrazivackom radu?
Hipoteza dolazi poslje cilja istrazivanja. Hipoteze moraju da budu
argumentovane
a) teorijski,
b) logicki
c) iskustveno.
Postoje 3 vrste hipoteze u okviru postavljanja istrazivackog projekta:
a) preliminarna hipoteza koja nije dovoljno argumentovana i precizno
formulisana;
b) radna hipoteza ona sa kojom zapocinjemo istrazivanje iako nismo
sasvim zadovoljni argumentacijom i preciznoscu;
c) glavna hipoteza- hipoteza koja ispunjava sve kriterijume,
argumentacija i preciznosti;
Hipoteze se satoje od :
a) tvrdnji prihvatanje ili odbacivanje veza medju varijablama;
b) varijabli promjenjivih svojstava;
33.
Kako se pise seminarski rad?
Postoji 10 faza pisanja seminarskog rada, to su:

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
34.

uvodni dio;
odredjenje predmeta i problema istrazivanja
cilj istrazivanja,
postavljanje hipoteze, varijable ili promjenljive;
tehnike prikupljanja podataka;
uzrok;
analiza dobijenih rezultata;
zakljucak;
literature i prilozi;
Sta je drustvena pojava (navesti primjer)?

Drustvena pojava je rezultat uzajamnog povezanog ponasanja pojednica koja se

manifestuje kroz:
a)
b)
c)
d)

drustvene grupe;
zajednice;
pojednice;
pokrete i druge aktivnosti

Drustvene pojave su kumulativne, promjenljive i visestruko povezane. Pojaviti se

oznacava postupak:
a)
b)
c)
d)
e)
f)

otkrivanje nekome (namjerno, ciljano ili spontano);

izalzak iz sjenke;
pretvaranja iz potencijalnog u moguce;
djelujuce i vidljivo;
koje ima teznju;
koje postoji ili se siri u vremenu i prostoru;

Primjeri drustvene pojave:

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)

rad;
pobuna;
revolucija;
nasilje;
strajkovi;
korupcija;
lojalnost;
ekoloski pokret;
inflacija;
ekonomska kriza;
siromastvo;

35.
Sta je drustveni proces (navesti primjer)?
Drustveni procesi su put i nacin kojim nesto biva, nastaje, transformise se,
mjenja svoju formu i sadrzaj, a nekada i jedno i drugo. Drustveni procesi
mogu biti:
a) duzeg ili kraceg vremenskog trajanja;

b) mogu imati razlicite nivoe lokalni, drzavni, regionalni, kontinentalni,

globalni;
c) mogu biti prekinuti nekim drugim procesom ili pojavom;
d) mogu sto se najcesce desava zavrsiti kao promjena nekog stanja
drustva;
Primjeri drustvenog procesa su:
a) process urbanizacije;
b) process obrazovanja;
c) globalizacija;
36.
Sta je drustveni odnos (navesti primjer)?
Drustveni odnosi su u osnovni drustvenih pojava i povezani su sa
a) drustvenim djelanjem;
b) ponasanjem;
c) potrebama;
d) interesima i vrijednostima pojednica, grupa i institucija u drustvu ili
nekim njegovim segmentima (ekonomskim, kulturnim, socijalnim,
profesionalnim, obrazovnim, etickim)
U drustvu postoje odnosi:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)

sradnje;
podrske;
podsticaja;
suprostavljanja;
izbjegavanja;
potiskivanja;
hijerarhijski odnosi;
odnosi podredjenosti i nadredjenosti;
odnosu subordinacije
odnosi takmicenja

Ponasanje kome covijek pridaje znacaj, cilj i smisao naziva se drustvenim

djelanjem. Prema M. Veberu postoje 4 idealna tipa drustvenog djelanja:
a)
b)
c)
d)

ciljnoracionalno;
vrednosnoracionalno;
afekticno;
tradicionalno;

37.
Objasnite pojam drustvena struktura?
Drustvena struktura (lat. structura- sklop, sastav) prestavlja cjelinu koju cini
drustvo odnosno skup svih:
a) veza;
b) pozicija;
c) odnosa;

d) upucenosti i uslovljenosti medju elementima drustvenih tvorevina koji

obezbjedjuju zivot u drustvu;
To je cjelina svih:
a) ustanova;
b) drustvenih grupa;
c) organinzacija;
Postoje:
a) ukupna drustvena struktura ili opsta drustvena struktura ukljucuje
odnose imedju ekonomije, socijalnog stanja, politike i culture u
drustvu;
b) struktura pojednih djelova, segmenata drustva socijalna,
demografska, polna;

38.
Sta je drustveni poredak?
Drustevni poredak prestavlja harmonicnu cjelinu medjusobno povezanih
drustvenih ustanova (institucija). Ima nekoliko bitnih elemenata:
a) clanovi drustva uvijek teze ostvarenju odredjenih ciljeva (vrijednosti);
b) da bi se oni ostvarili moraju postojati odredjena pravila i norme
ponasanja;
c) kako bi se zastitio drustveni poredak mora postojati system drustvene
kontrole;

39.
Sta je drustveni system?
Drustveni system se odredjuje kao cjelina koja predstavlja nesto vise od
prostog zbira svojih djelova, gdje je odnos izmedji dijelova i cjeline primaran.
Sastoji se od interakcije pojedinaca. U okviru drustvenog sistema
diferenciraju se razliciti djelovi koji imaju odredjenje funkcije:
a) integrativnu funkciju obavljaju norme;
b) u funkciji postizanja ciljeva su kolektivi;
c) funkciju odrzavanja obrasca imaju vrijednosti;
d) dok je prilagodljivost drustvenog sistema funkicja uloge;

40.
Sta je nauka?
Nauka (lat. scire znati; scientia nauka) je organizovana duhovana
aktivnost koja tezi da na racionalan nacin i na osnovu empirijskih cinjenica
dodje do:
a) opsteg;
b) objektivnog;

c) preciznog;
d) povjerilovog sanzanja o svijetu koji nas okruzuje (priroda, covijek,
drustvo);
Karakteristike naucnog sanzanja su:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

objektivnost;
opstost;
sistematicnost;
preciznost;
pouzdanost;
povjerljivost;
razvojnost;
unutrasnja koherentnost iskaza;

41.Sta je naucni zakon (i navedite primjer)?

Naucni zakon je najvisi cilj svake nauke, najvisi oblik naucnog saznanja.
Otkriti naucni zakon znaci saznati sustinu uzrocno- posljedicnog sljeda i
manifestovanja nekog fenomena. Socioloski zakon:
a) izrazava i opisuje veze izmedju raznovrsnih drustvenih pojava (npr.
potebe su pokretac licnog i drustvenog razvoja, povecan zivotni
standar svih clanova);
b) izrazava i opisuje veze izmedju drustvenih i prirodnih pojava;

42.Naucno objasnjenje?
Naucno objasnjenje podrazumjeva poznavanje:
a) structure;
b) uzorka;
c) geneze;
d) funkcija;
e) formi ;
f) osobina neke pojave;
U osnovi naucnog objasnjenja se nalaze 3 postupka:
a) opis vidljivog, polaznog stanja procesa ili pojave;
b) utvrdjivanje neophodnih i dovoljnih uzorka i uslova;
c) sistematizovanje svih veza i odnosa uzorka i uslova s avec postojecim
naucnim zakonom(ima) i teorijom;
Postoje razlicita naucna objasnjena drustvene pojave:

a) uzrocno objasnjenje drustvene pojave ako se zeli pokazati zasto se

neka pojava desila na odredjeni nacin;
b) funkcionalisticko objasnjenje kada se zeli otkriti kakvu funkciju ima
neka pojava u okviru odredjenog drustvenog sistema;
c) teolosko objasnjenje se korsiti u nauci kada se zeli postaviti pitanje
krajnje svrhe neke pojave i njene manifestacije u buducnosti
d) geneticki objasnjavamo neke pojave koada ukazujemo na njihovo
porijeklo, odnosno njihov pocetak;

43.Sta je drustveni determinizam?

Drustveni determinizam (lat. determinare- odredjen, opredjeljen, ogranicen)
je skup:
a) konstantnih;
b) nuznih;
c) sustinskih veza medju pojavama i/ili njihovim elementima, drustvenim
pojavama i tvorevinama;
Strogi determinizam je pogled na svijet prema kojem je sve:
a)
b)
c)
d)

uslovljeno;
nuzno;
stogo odredjeno;
bez slucaja slobode;

44.Sta je drustvena interakcija (navedite primjer)?

Drustvena interakcija (lat. inter- medju; acto djelanje) obuhvata konkretan
odnos izmedju dva ili vise ucesnika u odredjenoj drustvenoj situaciji. Vrste:
a) anonimna interakcija uspotavlja se izmedju ljudi koji se medjusobno
ne poznaju ali koji su dovedeni u vezu na osnovu svog prisustva na
istom mejstu (npr u prevoznom sredstvu);
b) prisna interakcija odvija se izmedju osoba u manjim (intimnim)
grupama (npr. u porodici);
c) formalna interakcija je u potpunosti odredjena drustvenim ulogama
(npr. ljekar i pacijent);
d) neformalna interakcija se odvija npr. izmedju susjeda;

45.Sta je drustvena pokretljivost (navedite primjer)?

Drustvena pokretljovost podrazumjeva pomjeranje i kretanje pojedinaca i
grupa u drustvenom prostoru. Raznovrsni oblici drustvene pokretljovosti
(mobilnosti) u sociologiji se djele u dve grupe:
a) vertiklana pokretljivost (uzlazna i silazna) obraozvanje, uspon u
karijeri, napredak u poslovanju, aktivno bavljenje politikom;

b) horiznotalna pokretljivost ( promjene u sferi drustvenih uloga

pojedinaca i drustvenih grupa koje ne dovode do izmjene njihovog
drustvenog polozaja) isti poslovi u drugom preduzecu, promjena
skole ili fakulteta tokom obrazovanja, radjanje djece u porodici;

46.Sta je naucna paradigm?

Naucna paradigm (gr. paradeigma- primjer, uzor) oznacava vladajucu teoriju
u jednoj oblasti razvoja, prepoznatljivost idejnog sadrzaja naucne djelatnosti
koji preovladava u nekoj naucnoj zajendici. Po nivou opstosti i po svojoj formi
paradigmatske teorije se mogu podjeliti na:
a) paradigmatske teorije na najvise nivou opstosti meta-paradigme
kao sto su funkiconalizam, pozitivizam, strukturalizam, marksizam,
interakcionizam;
b) na sredisnjem nivou generalnosti disciplinarne matrice kao sto su
teorija srednjeg obima (Merton), teorija strukturacije (Gidens), teorija
polja i habitus (Burdije), teorija uloga i konflikta (Darendorf)
c) paradigm kao osnova za razumjevanje zajednickih primjera (uzora)
kojima se nude moguci odgvori za rjesavanje odredjenih problema kao
sto su demokratija, drustveni pokreti, civilno drustvo, kulturna
konvergencija, rodne teorije, teorija racionalnog izbora, odrzivi razvoj i
moderni grad;
47.Sta podrazumjeva naucni pojam drustvo i kakve je njegova
korespodencija sa zdravorazumskim poimanjem drustva?
U naucnom smislu drustvo se odredjuje kao totalite:
a) drustvenih pojava;
b) procesa;
c) ondosa;
Drustvo je:
a) prozivod uzajamne djelatnosti ljudi socijalne interakcije;
b) slozena ljudska zajednica nastala na bazi potreba i interesa;
c) najvisi vidi udruzivanja ljudi radi opstanka i razvoja;
Drustvo podrazumjeva :
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

tvorevine;
structure;
institucije;
neophodnost;
nuznost;
visestrukost;
raznovrsnost;
uzajamnu upucenost;

i) mnostvo interesa;
j) ciljeva i zadataka;
U zdravorazumskom (laickom) poimanju drustvo podrazumjeva:
a) udruzenje ljudi radi ostvarenja jednog cilja ili zadatka (sportsko
drustvo, kulturno umjetnicko drustvo, privredno drustvo);
b) povremeni susret radi zabave i razonode (drustvo za igranje fudbala,
za kafanu, za odlazak na sportske i druge priredbe);
c) skup zivotinja radi zajednickog opstanka (drustvo pcela, mrava)
d) razlicita udruzenja ljudi zbog nekog specificnog interesovanja
(drustvo za zastitu Rijeka, ugrozenih zivotinja, rijetkih biljaka);

48.Opste, posebno i pojedinacno drustvo?

Najopstije shvaceno postoje 3 zajednicke (minimalne) sfere drustva u
njegovim prostorinim i vremenskim pojavljivanjima i manifestovanjima:
a) ekonomija;
b) organizacija drustva;
c) kultura;
Primjeri posebnog drustva u istorijskom smislu su bili:
a)
b)
c)
d)

robovlasnicko drustvo;
feudalno drustvo;
kapitalisticko drustvo;
socijalisticko drustvo;

Danas govorimo (posebno drustvo) o:

a)
b)
c)
d)

islamskom drustvu;
afirckom drustvu;
zapadnom drustvu;
balkanskom drustvu;

Pojedinacno drustvo je drustvo koje u duzem vremenskom period

sacinjavaju ljudi sa istim ili slicnim karakteristikama (antropoloskim,
socijalnim, kulturnim) na istom prostoru, a te ih karakteristike jasno odvajaju
od drugih ljudi i drustava u njihovom neposrednom okruzenju. Tako govorimo
o:
a)
b)
c)
d)

grckom drustvu;
ruskom drustvu;
egipatskom drustvu;
cileanskom drustvu;

49.
Koje su to situacije u kojima se moze pratiti odnos drustva i
pojedinca?
a) prvo, drustvo je cesto nadredjeno pojedincu, ono je samostalna sila
iznad covjeka (drustvo koje vrsi potpunu kontrolu nad ljudima kroz
razlicite oblike kaznjvanja i nadziranja, Misel Fuko oznacava kao
disciplinujuce drustvo);
b) drugi odnos drustvo pojedinac ogleda se u nadredjenosti pojednica
(pojedine licnosti) drustvu (drustvo postaje polygon njegovih zelja,
motiva, ambicija, akcija i namjera);
c) treca situacija jeste odnos u kome drustvo i pojedinac zadrzavaju
odredjeni stepen autonomije i specoficnosti ali na taj nacin da ne
ugorzavaju i ne sputavaju jedno drugo (odgovorno drustvo- odgovoran
covijek, pojedinac);

50.Obrazlozite razlicita stanja kroz koja drustvo prolazi (navedite

primjer iz savremenog svijeta koji to reprezentuje)?
a) staticna (status quo) drustva koja zadrzavaju isti stepen razvoja i
drustvenih odnosa u duzem vremenskom period;
b) dinamicna drustva unose stalne promjene i inovacije (ekonomske,
socijalne,kulturne) i u njima je prisutna socijalna pokretljivost;
c) progresivna drustva se isticu posebnom ekonomskim i naucnotehnoloskim napretkom
d) zaostala( regresivna) drustva uvijek kasne sa prihvatanjem
ekonomskih i tehnoloskih novina;
e) moderna drustva- ona koja obuhvataju i savremna dostignuca posebno
u oblasti kulture, stila i nacina zivota;
f) tradicionalna drustva sporo i tesko prihvataju kulturne inovacije;
g) razvojna drustva se poznaju po svom stalnom napretku i razvoju;
h) opadajuca drustva ne mogu da zadrze u duzem vremenskom period
nikakve pokazatelje napretka i razvoja do koga su u jendom trenutku
bila dosla, najveci stepen opadanja je ulazak u stanje anomije;

51.
Sta podrazumjeva stanje anomije nekog drustva ( navedite
primjer u sirem i blizem okruzenju)?
Pojam anomije uvodi Emil Dirkem. To je stanje kada:
a) nema medjusobne saradnje i tolerancije medju ljudima i drustvenim
grupama;
b) kada se gube prethodne vrijednosti i sve ono sto je odrzavala drustvo
kao cjelinu;
c) kada nema kolektivne svjesti;
d) kada nema odgovornosti za nastalo stanje;

Stanje anomije nastaje prilikom:

a) velikih drustvenih promjena;
b) velikih drustvenih potresa i kriza
c) revolucija, gradjanskih ratova, etnickih i politickih sukoba;
U stanju anomije ljudi gube:
a)
b)
c)
d)
e)

kolektivni i individualni identitet;

zive u frustiranom i fobicnom stanju;
nemaju povjerenje;
zele da pobjegnu sto dalje od takvog stanja;
razvija se criminal, nasilje, samoubistvo i druge pojave socijalne
patologije;

52.Navedite karakteristike otvorenog drustva?

Otvoreno drustvo se karakterise:
a) dinamicnim socijalnim onosima;
b) visokom socijalnom mobilnoscu pracenu dobrim zivotnim standarnom;
c) gradjani imaju mogucnost zaposlenja;
d) grdajani mogu da mjenjaju poslove i profesije;
e) gradjani mogu da ispoljavaju svoje radne i stvaralacke potencijale;
f) visok stepen slobode;
g) pravo i mogucnost izbora;
h) pravo i mogucnost ucesca gradjana u svim drustvenim tvorevinama i
institucijama;
i) podrazumjeva se tolerancija;
j) visoka politicka kultura;
k) odsustvo dominacije ideologije;
l) kvalitetno informisanje;
m) slobodni mediji;
53.
Navedite karakteristike zatvorenog drustva?
Zatvoreno drustvo se moze poznati po:
a) svojoj ekonomskoj zatvorenosti koju karakterise autarhicna privreda
b) nepostojanje pluralizma svojine;
c) nema slobodnog trzista, preduzetnickog duha i incijative u poslovanju;
d) njegovoj socijalnoj staticnosti odnosno slaboj socijalnoj mobilnosti;
e) politicka zatvorenost (odsustvo politicke tolerancije);
f) ideoloska zatvorenost (komunizam, liberalizam, nacionalizam, vjerska
ideologija);
g) kulturna zatvorenost (otpor prema kulturnim uticajima spolja i
kulturnom pluralizmu iznutra);
Osnovni uzrok i posljedica zatvorenosti jednog drustva su:
a) psiholoska zatvorenost;

b)
c)
d)
e)

strah od promjena;
nepovjerenje;
sindrom stalnog prisustva neprijatelja (unutrasnjih i spoljnih);
odsustvo samopouzdanja, vlastitih spospobnosti i uticaja u okruzenju;

54.Navedite karakteristike industrijskog drustva?

Industrijsko drustvo je obiljezilo kraj XIX i veci dio XX v. Karakteristise ga:
a) masovna proizvodnja;
b) stalno prosirenje trzista i povecanje proizvodnje;
c) stalni tehnoloski napredak i urbanizam;
d) razvoj velikih gradskih centara i njihova dominacija u
administrativnom, ekonomskom, politickom i kulturnom pogledu;
e) razvoj velikih, multinacionalnih kompanija;
f) kapital ima sve vecu ulogu i moc;
g) profit postaje osnovna vrijednost u drustvu;
h) stvara se ogormna radnicka klasa i smanjuje seljastvo;
i) razvijaju se novi socijalni subjekti;
j) veliki stepen migracija ( iz sela u grad, iz nerazvijenih krajeva u
razvijene);
k) povecanje ukupnog standarna gradjana u razvijenim zemljama;

55.
Navedite manifestacije postindustrisjkog drustva i njegove
sinonime?
a) postindustrijsko drustvo povecava znacaj, ulogu i uticaj
multinacionalnih kompanija (megakompanija) i ekonomskih integracija;
b) naucno dolazi do promjene u orgaznizaciji rada;
c) socijalna struktura se ubrzano mjenja (smanjuje se radnicka klasa i
povecava se broj zaposlenih u usluznom sektoru);
d) ukupni zivotni standard se povecava;
e) ideje, informacije i znanja postaju izvor moci i bogatstva;
f) primjer Bila Gejtsa teznja da se skrati put od ideja do bogatstva;
g) razvija se politicki pluralizam, civilno drustvo, gradjanske incijative i
pokreti;
h) naziva se i tehnotronsko drustvo, programirano drustvo, doba
informacija, postkapitalisticko drustvo;

56.

U kojoj mjeri se moze govoriti o nastajanju globalnog drustva?

Globalno drustvo je:
a) drustvo u nastajanju;
b) moguce drustvo;
c) drustvo u izgradnji;
d) na nivou globusa;
e) drustvo koje egzistira za sebe

f) drustvo koje ima sve manifestacije drustva koje se pretezeno

spontano, prirodno i samoniklo odvijaju;
Osnovni konstitutivni, gradivni i integartivni elemnenti globalnog drustva su:
a) ekonomija (osnovni element), slobodno i integrisano svijetsko trziste;
b) globalno drustvo se razvija in a planu socijalnih odnosa;
c) politicka globalizacija se ogleda u izgradnji politickog pluralizma,
odnosno odredjenih standard u poltici, razvoju demokratije,
postovanju ljudskih prava, u zgradnji pravne drzave;
d) kultura- osjeca se potreba za jednim jezikom kao sredstvom globalne
komunikacije (za sada engleski ostvaruje najvece pretenzije);
e) globalni resuri - stanovnistvo, energetski resursi i sirovine, ekoloski
proctor, voda, atmosfera, kulturna, ekonomska i naucna dobra na
cjelom prostoru globusa;
57.
Navedite pozitivne i negativne posljedice globalizacije?
Posljedice razvoja globalnog drustva:
a) razvoj i uloga nacionalnih drzava(drzava nacija);
b) nejednaka raspodjela ekonomskih dostignuca i bogatstava;
c) globalno varvarstvo (criminal, terorizam, trgovina nedozvoljenim
sredstvima, opasnim materijama i bijelim robljem, ratne prijetnje i
rat, ekoloski problemi, javni moral);
d) globalizam-specificna opasnot pretvaranjan procesa globalizacije u
ideologiju kao sto je to bio komunizam, nacionalizam, lokalizam);

58.
Drustvo u tranziciji?
Drustvo u tranziciji se moze oznaciti kao drustvo koje se nalazi u duzem ili
kracem period pripreme prelaska iz jendog tipa drustvenih odnosa u drugi. U
takvom drustvu naglo se pojavljuje:
a) kriminal;
b) nasilje;
c) korupcija;
d) pluralizam;
e) nacionalizam;
f) separatizam;
g) stanje kolektive zbunjenosti i anarhije;
h) ostale patoloske pojave;

59.Drustvo rizika?
U oblasti nauke i tehnologije:
a) nuklearna energija i nuklearno naoruzanje ( posebno u posjednu
nedemokratskih drzava);
b) genetski inzenjering;
c) biotehnologija;
d) prenatalna dijagnostika;

e) nove tehnolije;
f) nova naucna i tehnoloska otkrica;
Ekonomski rizici:
a) teznja za privrednim rastom i osvajanjem novih trzista;
b) ceste ekonomske recesije;
c) ekonomske krize, posebno finansijske;

Ekoloski rizici, koji su posebno vidljivi:

a) ugrozena prirodna sredina (vazduh, voda, tlo) sto se figurativno
oznacava kao ekocid (genocide nad prirodom);
b) rizicna hrana;
c) oboljenja ljudi izazvana ekoloskim greskama;
d) industrijski otpad;
e) priordne katastrofe (pojava ekoloskih migranata);
Socijalni rizici ogledaju se u
a)
b)
c)
d)
e)
f)

stalnom povecanju siromastva i gledi;

povecanju nezaposlenosti;
demografski rast;
kriminal;
nasilje;
terorizam;

Politicki rizici :
a)
b)
c)
d)
e)
f)

kriza nacionalnih drzava;

izolovane politicke odluke;
kriza demokratije;
nametanje politickih rijesenja malim drzavama od strane velikih;
postojanje diktatura, autokratija i totalitarnih rezima;
slab uticaj i autoritet Ujedinjenih nacija;

60.
Koje su osnovne karakteristike civilnog drustva?
Osnovne karakteristike civinog drustva su:
a) covjek gradjanin ( njegov polozaj, uloga i uticaj u drustvu);
b) ekonomska razvijenost;
c) razvoj demokratije i stalna demokratizacija drustvenih odnosa;
d) postojanje pravne drzave i vladavine prava;
e) razvijanje i sirenje ljudskih prava i sloboda;
f) autonimija drustvenih institucija (univerziteta, medija);
g) razvoj velikog broja emancipatorskih pokreta i gradjanskih incijativa;

h) postojanje nevladinih organizacija;

i) politicka kultura u kojoj nema sukoba i manipulacija;
j) javnost rada drzavnih institucija i svih oblika vlasti;
k) razvijeno javno mnenje;
l) sloboda stampe i medija;
m) liberalizam u svim segmentima drustvenog zivota;
Civilno drustvo ima 3 nivoa:
a) gradjanin;
b) udruzenja gradjanina i gradjanske ustanove;
c) javnost kao treci nivo rasprostiranja civilnog drustva;

61.
Navedite lose manifestacije koje se prezentuju kao civilno
drustvo?
Retrogrdivno civilno drustvo:
a) razaranje drzave;
b) fragmentacije drzave;omo
c) etnifikacija civilnog drustva
d) promocija marginalaca i marginalnih grupa;
e) proctor za patoloske pojave;
f) dominacija kolektivnog nad individualnim identitetom;

62.
Sta je drustveni konflikt (navedite uzroke nastanka drustvenog
konflikta, njegovu ulogu u drustvenoj grupi i drustvu uopste)?
Pod drustvenim konfliktom se podrazumjeva:
a) nastojanje jednog drusvenog subjekta da ostvarujuci sovje interese i
ciljeve;
b) da svojom akcijom omoguci potrebe , intere i ciljeve drugog subjekta;
c) nekada da potpisne drugi subject;
Drustveni konflikti nastaju zbog:
a)
b)
c)
d)

visoke socijalne i kulturne fragmentacije drustva;

uslova u kojima jedna grupa djeluje;
zbog stanja u okruzenju;
strukture same grupe;

Uloga drustvenog konflikta u drustvenoj grupi i drustvu uopste:

a)
b)
c)
d)

predstavlja podsticaj za rad i djelovanje grupa;

postaje energija koja rijesava probleme;
podstice stvaralastvo;
razvija takmicarski duh izmedju ucesnika u konfliktu;

e) podize radni ritam

63.
Navedite vrste drustvenih konflikta?
Predmet konflikta mogu biti razliciti interesi, ciljevi i stanja: polozaj, status,
pravo, teritorija, postojanje drugog subjekta i sl. Postoji nekoliko kriterija na
osnovu kojih se mogu podjeliti konflikti:
a) prema subjektu konflikta vjerski, klasni, rasni, etnicki, politicki,
generacijski, polni;
b) prema vremenu ispoljavanja povremni, stalni;
c) prema intenzitetu ispolkavanja otovreni, tihi (prikriveni) konflikti;
d) prema polozaju (mjestu) ispoljavanja unutargrupni, medjugrupni
konflikiti;
Na predavanju je profeosrica podjelila konflikte na:
a) konflikt unutar same licnosti;
b) struktura licnosti;
c) konflikt pojedinca i grupe;
d) konflikt unutar grupe;
e) konflikt potreba i vrijednosti;
f) konflikt motiva;
g) konflikt uloga i polozaja;
h) konflikt interesa;
i) konflikt ciljeva;
j) konflikt vizija;
k) konflikt prava i odgovornosti;
l) konflikt ocekivanja;
m) konflikt rukovodjenja;
Kako rijesiti konflikte?:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)

uociti mjesto konflikta;

uociti ucesnike u konfliktu;
posredovati u konfliktu;
razviti vjestine partnerstva;
pratiti tok konflikta i usmjeravati ga;
faze posredovanja u konfliktu;
vjestine i tehnike za rjevanje konflikta;
izvuci korisne zakljucke iz svakog konflikta;
predvidjeti buduce konflikte;

64.
Sta su potrebe i kako nastaju?
Potrebe su osnovni pokretaci nastanka i razvoja drustva. Mogu se odrediti
kao:

a) skup dinamickih snaga unutar pojedinca;

b) grupe koja svojim prisustvom cine neophodnim da se nesto ispuni,
ostvari, pokrene, pokusa;
Potrebe nastaju: ( kao dvostuko prisustvo pomenutih unutrasnjih snaga)
a) kao osjecaj nedostaka necega (disfunkcija koja pokrece, motivise,
usmjerava da se taj nedostatak nadomjesti, nadoknadi, pribavi
nedostatak novca, znanja, ljubavi);
b) kao visak necega cega se treba osloboditi ili ga usmjeriti i pokrenuti,
kako bi se stvorila prirodna ravnoteza i odgovarajuce povoljno stanje
(visak energije, novca, robe);
Izvori potreba se nalaze u :
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)

stanjima;
motivima;
nagonima;
talent;
zadacima;
ulogama;
ocekivanjima;

Podjele potreba:
A. prema onovnom kriterijumu:
a) primarne, genericne, bioloske i prirodno date covjeku kao bicu
hrana, stanovanje, odjevanje, produzenje vrste, odmor, kretanje,
rad);
b) sekundarne potrebe, stecene u grupi, zajednici, covjekovim
djlovanjem i odnosom prema drugim ljudima, socijalizacijom
druzenje, znanje, profesija, priznanje, afirmacija, bogatstvo,
kultura);
B. prema subjektima, nosiocima potrebe:
a) potrebe pojedinca isticu njegov znacaj i ulogu (navike,
samopotvrdjivanje, napredovanje, sticanje, mjenjanje);
b) potrebe drustvene grupe potrebe udruzenih pojedinaca
( porodica, radna , profesionalna, etnicka, vjerska grupa);
c) potrebe drustvene zajednice sire udruzivanje radi zastite,
razvoja i napretka pojednica i drustvenih grupa (drustvo, drzava,
regija, lokalna zajendica);
C. prema Abraham H. Maslou (1954.):
a) fizioloske potrebe (homeostaticke);
b) bezbjednosne i sigurnosne potrebe;
c) potrebe za ljubavlju i pripadnoscu;
d) potrebe za postovanjem;
e) potrebe za samodokazivanje (unutrasnja motivacija za
postizanjem onoga sto neko moze da postigne);

f) potreve za znanjem i razumjevanjem;

g) estetske potrebe;
D. na predavanju profesorica je podjelila potrebe na:
a) licne, individualne;
b) grupne;
c) potrebe zajednice;
d) potrebe drustva;
e) egizstencijalne potrebe;
f) potrebe bezbjednosti;
g) potrebe identiteta;
h) potrebe za dokazivanje i uspjehom;
i) duhovne i kulturne potrebe;
j) potrebe za kontrolom i vladanjem;

65.
Objasnite razliku zimedju potreba i motiva?
Motiv je prepoznatljiv kad se :
a) ispoljio;
b) ovaplotio;
c) izrazio;
d) bio u nekoj radnji, aktivnosti, desavanju;
Potrebe:
a) vidimo;
b) osjecamo;
c) znamo i onda kada se nisu ostvarile, izrazile zadovoljile;
npr. potreba za komunikacijom medju ljudima, onda vidimo da je motiv jedan,
dok su potrebe brojne

66.
Sta podrazumjeva stav da su potrebe istorijska kategorija
(navedite primjer)?
Potrebe su istorijska kategorija. One se stalno razvijaju i mjenjaju. Potrebe su
zavisne od:
a) ekonomske;
b) tehnoloske;
c) socijalne;
d) politicke;
e) kulturne razvijenosti drustva;
Savremena tehnologija i ekonomija mogu napredovati samo ako stalno
stvaraju nove potrebe. Te potrebe mogu biti:
a) stvarne;
b) nuzne;
c) prividne;

d) lazne;
Potrebe su pokazatelj razvoja:
a)
b)
c)
d)

ekonomije;
demokratije;
slobode;
ljudski prava;

Ako drustvo ili grupa ne moze da zadovolji potrebe svojih clanova, onda se
prema potrebama odnosi na sljedeca 3 nacina:
a) potrebe ostaju nezadovoljene;
b) potrebe se odlazu;
c) potrebe se kompenzuju;

67.
Objasnite pojam interesa?
Interes je nastojanje da se predje rastojanje izmedju potrebe i objekta te
potrebe ( momenta zadovoljenja potrebe). Izori interesa su:
a) prakticne, racionalne potrebe;
b) motive;
c) stavovi;
d) akcije;
e) iracionalne, patoloske potrebe i motive;
Podjela interesa:
A. prema subjektu intersa licni, porodicni, etnicki, vjerski, generacijski;
B. prema podruciju na kome se inters ispoljavaju ekonomski, politicki,
kulturni ili uopsteno materijalni i duhovni interesi;

68.Sta su interesne grupe i grupe za pritisak?

Interesne grupe su one drustvene grupe koje se okupljaju oko jednog ili
vise interesa, nastojeci da ih zastite i brze ili potpunije realizuju stupajuci u
odnose sa drugm grupama ili drzavom.
a) ekonomske grupe poslovna, finansijska i trgovacka udruzenja,
komore, udruzenja potosaca);
b) socijalne interesne grupe sindikati, nezaposleni, grupe za socijalnu
pomoc);

c) politicke grupe partije, pokreti, politicka udruzenja, udruzenja zena,

omladinske organizacije);
d) interesne grupe u okviru kulture- udruzenja muzicara, knjizevnika,
filmskih i dramskih umejtnik, kompozitora, muzicara;
Grupe za prtisak djeluju na pojedince i institucije koji su nosioci vlasti i
uticaja i koji donose znacajne odluke. Grupe za pristisak mogu biti:
a)
b)
c)
d)
e)

formalne;
neformalne;
ad hoc;
grupe formirane na duze vrijeme;
lobi lobisticke grupe;

Prema misljenju Dz. Mirsajmera i S. Volta, tri najuticajnija lobija u SAD-u su:
a) americka asocijacija penzionera;
b) americko-izraelski komitet za javne poslove;
c) nacionalna asocijacije za oruzje;

69.Sta su vrijednosti (navedite podjelu vrijednosti)?

Vrijednosti su odrednji standarni pomocu kojih se shvata da li je nesto
a) pozeljno ili nepozeljno;
b) dobro ili lose za pojedinca, grupu, zajednicu, drustvo, drzavu;
Podjela vrijednosti:
A. prema kriteriju opstosti:
a) univerzalne vrijednosti- zivot, sloboda;
b) grupne vrijednosti pravda, jednakost, ekonomski uspjeh;
c) licne vrijednosti dobrota, ljepota, znanje;
B. prema karakteristikama i podrucjima ispoljavanja:
a) saznajne istina, nauka, znanje;
b) ekonomske rad, korisnost, bogatstvo, proizvodnja, profit,
trziste;
c) politicke- vlast, moc, demokratija, parlamentarizam, pluralizam;
d) religijske sveto, nedodirljivo, neporecivo;
e) estetske lijepo, prijatno, ugodno;
f) moralne dobro, posteno, humano, ljudsko;
g) pravne zakonski, pravicno, nezavisno;

70.Sta su drustvene grupe i koji elementi cine njihovu strukturu?

Drustvene grupe se mogu odrediti kao skup manjeg ili veceg broja ljudi
povezanih odredjenim potrebama i interesima koji vrse odredjene funkcije i
uspostavljaju odredjene odnose. Primjeri velikih drustvenih grupa:
a) publika;
b) TV gledanost;
c) studenti;
d) klase;
e) vjerske grupe;
Formiranje drustvenih grupa ostvaruje se na 3 nacina:
a) planirani nastanak grupe;
b) spontani nastanak grupe;
c) foriranje na osnovu spoljasnjih djelovanja;
Strukturu drustvene grupe cine:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)

ljudi;
potrebe;
odnosi (saradnje, pomoci, podrske);
norme i pravila;
unutrasnja organizacija;
velicina grupe i njen sastav (polni, starosni, obrazovni);
rezultat;

71.Navedite kriterijume na osnovu kojih se moze izvristi podjela

drustvenih grupa (i za svaku navesti primjer)?
A. prema kriterijumu bliskosti :
a) primarne - porodica, rodbina, vrsnjaci, radna grupa;
b) sekundarne- klase, partije, sindikati, udruzenja;
B. prema unutrasnjoj strukturi:
a) struktuisane (formalne, uredjene) grupe porodica, politicka
parija, sindikati;
b) nestrukruisane (neformalne) grupe publika, masa, gomila;
C. prema velicni:
a) velike klase, nacije, vjerske grupe, TV-gledaoci, publika;
b) male grupe porodica, vrsnjaci , trijade;
D. prema vremenu trajanja:
a) ad hoc (privremene, trenutne) grupe publika, masa, gomila;
b) trajne (trajnije) porodica, etnicka grupa, vjerska grupa,sindikat,
profesionalno udruzenje;

72.Kakvi odnosi mogu da vladaju unutar grupe?

Odnosi u grupi su veoma slozeni i zavise od velikog broja faktora:

a)
b)
c)
d)

od
od
od
od

sastava grupe;
intersa i ciljeva grupe;
mjesta i polozaja grupe u drustvu;
stepena razvijenosti i ukupnog stanja drustva;

Odnosi u grupi mogu biti:

a) dobri zasnovani na racionalnim, solidarnim i tolerantin principima;
b) losi pocivaju na zavisti, manipulaciji, sukobima;

73.Sta karakterise odnose medju grupama?

Uzorci sukoba medju grupama su:
a) predrasude;
b) ideoloske manipulacije;
c) polozaj grupe u drustvu;
d) konkurencija u oblasti u kojoj grupa djeluje;
e) uze i sire okruzenje;
f) tradicionalno i kulturno nasljedje;

74.Sta je porodica i koje su njene funkcije?

Porodica je jedna od primarnih drustvenih grupa, ciji su se oblik, struktura i
funkcije mjenjali tokom vremena. Postoje dva elementa porodice koji variraju
u istoriji:
a) zajednicki zivot i rad pod istim krovom grupe ljudi;
b) srodnicka povezanost izmedju njih;
Funkcije porodice:
a) biolosko seksulana i reproduktivna funkcija brak, sex prije i poslje
braka;
b) ekonomska funkcija uslovljena primanjima koja njeni clanovi
ostvaruju;
c) zastitna funkcija prirodna zastita, moralna zastita i ekonomska
(cuvanje, pomaganje);
d) funkcija socijalizacije - roditelji prenose vrijednosti svojoj djeci
(vaspitanje;

75.Kada i zasto dolazi do transformacije nuklerane porodice?

U ovom tipu porodice:

a) seksualne funkcije se odvajaju od reproduktivnih;
b) broj djece se radiklano smanjuje;
c) krug srodnika se suzava;
d) srodnicke veze slabe;
e) vaspitne funkcije se svode na zajednicku potrosnju
f) kod pojedinca osjeca se doza demokraticnosti
g) povecana zaposlenost
h) samostalnost zene
i) otudjenost pojednica u krugu porodice
j) dolazi do zlostavljanja, zanemarivanja i posvecnenja sve manje paznje
djeci
k) javlja se malolejtnicka delikvencija;

76.
Klase
a)
b)
c)
d)

Kakvo je savremeno sociolosko poimanje klase?

su drustvene grupe koje svojim postojanje ukazuju na:
drustvene nejednakosti;
postojanje razlicitih socijalnih uslova;
postojanje sansi;
polaznih pozicija u koja se covjek nalazi;

77.
Do kakvih je promjena doslo u savremnoj klasnoj strukturi?
Moguce je razlikovati 4 velike klase:
a) visu klasu- burzoaziju;
b) srednju klasu;
c) poljoprivrednu klasu;
d) radnicku klasu;
78.Ko cini visu klasu (burzoaziju) u savremenom drustvu?
Glavni slojevi vise klase su:
a) vlasnici;
b) akcionari;
c) menadzeri;

79.Objasnite promjene u bicu radnicke klase?

Najvece promjene u sadasnjoj fazi razvoja drustva na svim meridijanima ima
radnicka klasa:
a) dolazi do opadanja klasicne radnicke klase (industrija, rudarstvo);
b) nova tehnologija zahtjeva obrazovanje, strucne klasifikacije i sve manji
broj radnika u prozivodnom procesu;
c) raste broj zaposlenih radnika u usluznim djelatnostima;

d) unutrasnja podjela na segemente i slojeve sa bitno razlicitim polozajem

u procesu proizvodnje;
e) materijalni, socio psiholoski, politick ii kulturni interesi i nivoi najmane
egzistencije;
f) akumulaticna sposobnost pojedinih privrednih grana i sektora
proizvodnje;
g) privlacna snaga novih tehnologija;
h) klasifikaciona struktura;
i) porijeklo (imigrantsko i domace);
j) rasne, nacionalne i kulturne razlike
k) deobe izmedju industrijskog radnistva i usluznog sektora (trgovina,
banke, ahencije, servisi, transport, mediji, osiguravajuca drustva);
l) medjunarodna podjela radnicke klase
m) feminizacija radnicke klase sve vece prisustvo zena u usluznom
sektoru ;

80.Navedite osnovne karakteristike srednje klase i podjele unutar nje?

Srednja klasa je urbani sloj koji ukljucuje:
a) vlasnike u prozivodni i tercijarnim djelatnostima;
b) specificne nevlasnicke kategorije zanimanja;
c) djelatnosu koji imaju visok stepen slobode i samostalnosti u radu;
NJihova djelatnost se odlikuje:
a)
b)
c)
d)
e)

kreativnoscu i specificnoscu u zahtjevima mjerenim sposobnoscu;

vjestinom;
obrazovanjem;
informacijama;
idejama;

Podjela unutar nje:

a) I sloj cine vlasni u prozivodnom sektoru;
b) II sloj cine vlasnici u tercijarnom sektoru, usluznim djelatnostima,
trgovine, zanatlije;
c) III sloj samostalne djelatnosti i zanimanja u oblasti kulture i sporta;
d) IV sloj sluzbenici i strucnjanci vezani za velike korporacije i javne
poslove, marketing;

81.Objasnite pojam socijalna iskljucenost i navedite dimenzije socijalne

iskljucenosti?
Socijalna iskljucenost prestavlja:

a)
b)
c)
d)

pokazatelj neravnomjerne raspodjele materijalnih i socijalnih resursa;

nejednake sanse za sve;
slabu socijalnu solidarnost;
neadekvativnu primjenu i provodjenje evropskih svjetskih norm ii
standard;

Dimenzije socijalne iskljucenosti:

a) ekonomska iskljucivanje pojedinca iz ekonomske sfere drustva u
pogledu proizvodnje;
b) politicka nemogucnost aktivnog ucesca u politickim aktivnostima;
c) socijala ogranicen broj ustanova, slaba socijalna mreza;

82.Sta je siromastvo (pojam i osnovne karakteristike)?

Siromastvo je izraz koji oznacava nemogucnost zadovoljavanja osnovnih
ljudskih potreba , ondosno nedostratak materijalnih sredstava nuznih za
odrzavanje zivota i zdravlja.
a) apsolutno siromastvo ili krajnje (destitucija) nedostatak osnovnih
ljudskih potreba (redvna ishrana, stanovanje zastita od priordnih
elementara);
b) relativno siromastvo nedostatak ostalih potreba (higijena,
obrazovanje, rekreacija);
c) subjektivno siromastvo licni dozivljaj svakog pojedinca o tome da li je
siromasan zavisno od mjesta, vremena i sistema vrijednosti;

83.Navedite neke uzroke siromastva?

Neki od uzroka siromastva mogu biti:
a) ekonomska kriza;
b) slaba privreda;
c) nemogucnost zaposlenja;
d) nedovoljno obrazovanje;
e) nasljedje;
f) slaba socijalna mobilnost;
g) dugotrajna ekonomska nerazvijenost;
h) postojanje cestih i dugotrajnih sukoba u drustvu;

84.Sta je to kultura zavisnosti?

Terminom kulture zavisnoti je americki sociolog Carls Marej nazivao one

siromasne koji nisu svojom krivicom sirmoasni ali se oslanjaju na socijalnu
pomoc drzave i ne nalaze se na trzistu rada:
a) udovice;
b) udovci;
c) sirocad;
d) invalidi;

85.Sta je kultura siromastva?

Kultura siromastva je pojava u drustvu koja oznacava:
a) stav i odnos prema siromastvu;
b) licni dozivljaj siromastva;
c) stil i nacin zivota;
d) shvatanje siromastva kao sudbine, kao neceg od boga dodjeljeno;
Elementi kulture siromastva:
a) odnos pojednica;
b) njegove licne karakteristike;
c) stav prema zivotu osjecaj marginalizovanosti, bespomocnosti,
zavisnosti, infernosti, odbacivanje drukcije mogucnosti i alternative;

86.Nezaposlenost kao drustveno- ekonosmki problem?

Osoba koja dobije status nezaposlen a mora ispunjavati 3 kriterijuma:
a) da je bez posla;
b) da je trenutno raspolozena za rad;
c) da trazi posao;
Od sredine 70-ih god. proslog v. 3 komponente uticale sun a trziste rada i
odnos prema nezaposlenosti:
a) prelaz na postindustijsku ekonomiju u razvijenim zapadnim zemljama;
b) globalizacija koja je izazvala veliku pokretljivost kapitala;
c) velike promjene u demografskoj strukturi u svim razvijenim zemljama;

87.Navedite posljedice nezaposlenosti na pojedince i drustvo?

Posljedice nezaposlenosti:
a) gubitak veza s prijateljima i poznanicima iz profesionalne sfere;
b) gubitak profesionalonog identiteta;
c) slabljenje radnih, profesionalnih i socijalnih vjestina;
d) negativna psiholoska stanja;
e) pad zivotnog standard;

f) osiromasenje (ogranicava resurse trazenja posla i ucestovanja u

drustvenim aktivnostima);
g) problem poput kriminala, siromastva, pogorsavanja zdravstvenog
stanja;

88.Pojam i osnovne karakteristike drzave?

Drzava je najznacajniji oblikpravno-politickog organizovanja stanovnistva koje
zivi na odredjenoj teritoriji:
a) drzava kao porobljivac, neko ko srprijecava ostvarenje inters i ambicija
ljudi;
b) drzava kao zastinik prava i interesa, neko ko obezbjedjuje jednka
pravila i sasne za rad i stvaralastvo svih gradjanja;
c) drzava kao instrument za sticanje privilegovanog polozaja, moci i
uticaja;
Drzava ogranicava i odrzava vlast na dva nacina:
a) prinudno;
b) dobrovoljno pristankom stanovnika, gradjana, podanika;

89.Kada je nastala drzava u modernom smislu (i navedite uzorke)?

Nastala je u XVI v. u Evropi. Nastanak modern drzave je bio uslovljen:
a) sirenjem teritorije;
b) razvojem privrede;
c) potrebom za novim trzistem;
d) potrebom za kontrolom nastajuceg gradjanskog drustva;

90.
Navedite dva dominantna teorijska stave o ulozi drzave u
modernom drustvu?
a) Karl Marks drzava kao klasna tvorevina, kao instrument u rukama
vladajuce klase kojom ova drzi u podredjenom polozaju i eksploatise
ostale klase, posebno radnicku ( uzorci takvom stanju postojanje
private sovjine antagonizam izmedju rada i kapitala);
b) Veberova koncepcija jacenje drzave u modernom smislu, drzava je
proizvod raznovrsnih slozenih i isprepletanih potreba i interesa brojinih
socijalnih slucajeva;

91.Objasnite ulogu drzave u savremenom drustvu?

Drzavna uloga u savremnom drustvu se ogleda u doprinosima koje drzava
daje kao sto je:
a) ekologija (mjere zastite zivotne sredine);
b) stvaranje povoljne klime u odnosima sa drugim drzavama;
c) poslodavac;
d) drzava kao poslodavac;
e) drzava u ulozi preraspodjelivaca (porez i slicni finansijski tokovi);

92.Navedite osnovne karakteristike nacionalne drzave?

a) nacija ostvaruje neophodnu unutrasnju kohenziju ( materijalna kultura,
idejna, istorijska teznja ka zajednickom);
b) nacija se javlja kao socijalni oslonac suverenosti drzave;
c) nacija treba da prenese svoj suverenitet na gradjanina kako bi ga
gradjanin ustupio drzavi radi obavljanja zajednickih poslova;
d) nacionalna drzava se razvila kao snazna institucija politicke vlasti i
mehanizam kontrole drustvenih tokova na unutrasnjem i spoljasnjem
planu;

93.Navedite osnovne karakteristike pravne drzave?

Da bi odredjena drzava stekla status pravne drzave mora da ispuni sljedece
uslove:
a) da podjeli vlast na izvrsnu, sudsku i zakonodavnu;
b) mora postojati demokratija;
c) postojanje kritike i javnog dijaloga;
d) politicki pluralizam;
e) civilno drustvo;
f) gradjanski pokreti;
g) incijativa i slobode medija;
h) svi su red zakonom jednaki;
i) nema povlastenih lica;

94.Navedite uze i sire odredjenje pojma kultura?

a) uze znacenje - kultura (lat. colere) podrazumjeva moralno i duhovno
prociscenje covjeka i njegov odgoj;
b) sire znacenje - kultura obuhvata sve oblasti covjekove djelatnosti i
covjekovog zivota uopste;]

c) nasire znacenje kultura kao ukupnost svih materijalnih i duhovnih

tvorevina ljudskog roda;

95.Navedite i objasnite osnovna obiljezja kulture?

Osnovna obiljezja kulture su:
a) rad kultura je sastavni dio drustva a red je osnovna poluga
drustvenog zivota;
b) tradicija istorijski kontinuitet, inovacije, napredak, raznovrsnost;
c) dominantna kultura nalazi se u odnosu uzajamnog dejstva (vladajuca
kultura);
d) kulturna dinamika kultura se siri, preplice, i prelazi iz jedne u drugu
(akulturacija, asimilacija, difuzija);
e) masovna kultura kulturne tekovine i dostignuca da se ucine
dostupnim sirokim drustvenim slojevima i vecini stanovnistva;
f) elisticka kultura uzak broj korisnika, obicno povlastenih;

96.Objasnite odnos izmedju kulture i civilizacije?

U odnosu kulture i civilizacije se mogu sresti 3 osnovna stave:
a) kultura i civilizacija su dve razlicite pojave, cak suprotne i one nisu
sinonimi;
b) civilizacija i kultura se ne razlikuju, to su pojmovi sinonimnog znacenja;
c) civilizacija je visi, slozeniji oblik kulture;

97.Objasnite znacaj simbola za razvoj kulture?

Simboli su osnovni oblici subjektivnog i objektivnog dozivljavanja i irazavanja:
a) stvarnosti;
b) realnosti;
c) svjesnog i nesvjesnog;
d) psihickog i socijalnog;
Funkcija simbola:
a) da obiljezava, izrazava i upucuje na neko stanje, ponasanje i funkciju;
b) da spaja, razdvaja, skriva i otkriva one na koga se odnosi;

98.Navedite pozitivne i negativne manifestacije masovne kulture?

A. pozitivne strane masovne kulture:
a) postojanje mogucnosti da se siroke mase ljudi upoznaju, preko
masovnih medija sa odredjenim kulturnim proizvodima i
vrijednim kulturnim tvorevinama;
b) da mogu da vide velika slikarska djela, saznaju nesto o njihovom
nastanku i autoru
c) da nabave i cuju djela velikana klasicne muzike;
B. negativne strane masovne kulture:
a) nastojanje da se masama ponude kulturni sadrzaji niskih
estetskih vrijednosti;
b) da se zadovolje nisi porivi i nesvjesne ljudske potrebe;
c) da se ljudi pretvore u pasivne konzumente bezvrijednih
tvorevina savremene masovne kulture i kulturne industrije;
d) manipulacija ljudskim potrebama;
e) stvaranje potreba kakve odgovaraju trzistu i trzisnim
trendovima;

99.Igra kao manifestacija kulturnih vrijenodsti?

Sustina igre je:
a) stalna promjena;
b) mjenjanje ustaljenog, dovrsenog, istrosenog;
c) oslobodjanje stega i frustracija;
d) igra podstice,
e) razvija mastu, individualnost, polet,posebnost, samopouzdanje;
f) usmjerena je protiv dosade i ljenosti;
g) igre se igraju radi sticanja dobiti;

100.
Analizirajte odnos igre i rada?
Organizacija rada u savremnim uslovima sve vise se moze porediti sa igrom u
odgovarajucim primjerima sportskih ekipa:
a) timovi menadzera kao sportski timovi;
b) teniski dubl kao direktor i njegov zamjenik;
c) dobar menadzerski tim kao bejzbol ili kriket ekipa;
Rad:
a)
b)
c)
d)

slobodan;
autonoman;
nesputan;
human

Igra:
a) postaje sve vise rad (u smislu posla);
b) profesija koja donosi uspjeh;
c) donosi zaradu ,profit;