6 Numarali Mühi̇mme

T.C.
BABAKANLIK
DEVLET ARVLER GENEL MDRL
Osmanl Arivi Daire Bakanl
Yayn Nu: 28
Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi : III
6 NUMARALI MHMME DEFTER

(972 / 15641565)
< zet-Transkripsiyon ve ndeks >
ANKARA1995
Proje Yneticisi
smet BNARK
Devlet Arivleri Genel Mdr
Proje Sorumlular
Necati AKTA
Necati GLTEPE
Devlet Arivleri
Genel Mdr Yardmcs
Devlet Arivleri
Genel Mdr Yardmcs
smet DEMR
Osmanl Arivi Daire Bakan
Yayna Hazrlayanlar
Hac Osman YILDIRIM
Vahdettin ATK
Murat CEBECOLU
Muhammed SAF
Mustafa SERN
Osman USLU
Numan YEKELER
Dizgi-Mizanpaj
Yakup YILDIRIM
Baskya hazrlama
Metin EN
Murat ENER

(972 / 15641565)
NSZ
Devlet adamlarmzn ve yetimekte olan Trk neslinin gelecek zerine

yapacaklar pln ve projelerin salam ve gvenilir olabilmesi iin gemii ok iyi
bilmeleri gerekmektedir.
Devletlerin gemi ile gelecek arasnda bir devamllklar vardr. Bu
devamllk ancak, devletlerin hfzas diyebileceimiz arivler vastasyla
salanabilir.
Trk devletlerinde, Uygurlar'dan balayarak Anadolu Seluklular'nda da
devam eden sistemli bir ariv tesis etme gelenei, Osmanl Devleti'nde ariv
belgelerinin hazine gibi deerlendirilmesi ve ariv binasnn "Hazine-i Evrk"
olarak kabul grmesiyle zirveye ulamtr.
Alt yz yl cihan devleti olarak kta, yedi denizde varln srdren; Trk,
Arap, Arnavut, Rum, Ermeni, Macar, Leh, Bonak, Srp, Bulgar, Grc gibi eitli
rk; Mslman, Hristiyan, Yahudi, Sryani, Nusayri gibi deiik din ve mezheplere
mensup insanlar adaletle idare eden Osmanl Devleti'nin hkim olduu bu geni
corafya zerinde, siyas varlklarn srdrmekte olan otuza yakn devletin ilim
adamlar, gemilerini daha iyi tespit edebilmek, kltr, iktisat ve siyas tarihlerini
gn na karabilmek, birbirleri ile anlamazlk konusu olan meselelerini
halledebilmek, dahas kendi mill arivlerini kurabilmek iin yz bin defter ve yz
elli milyonu aan belge saysyla dnya arivleri arasnda mstesna bir yere sahip
olan Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl bnyesindeki Osmanl Arivi'ne
ba vurmak, burada aratrma yapmak mecburiyetindedirler.
Sahip olduu milyonlarca belgeyi muhafaza etmenin yannda, sratli bir
ekilde tasnif almalarn srdren ve bu arada grev alan ierisinde yer alan
tantm ve yayn faaliyetlerine de hz vererek, modern bir ariv idaresi rnei
gsteren Devlet Arivleri Genel Mdrl, 1992 ylndan itibaren hummal bir
yayn faaliyeti ierisinde bulunmaktadr.
V
"Dvn- Hmyn Sicilleri" dizisinden 3 ve 5 Numaral Mhimme

Defterleri'ni yaynlayan Devlet Arivleri Genel Mdrl, bu defa da Kanun
Sultan Sleyman'n saltanatnn son yllarna tekbl eden "6 Numaral
Mhimme Defteri"ni yayna hazrlam bulunmaktadr.
Osmanl Devleti'nde en st karar organ diyebileceimiz, bugnk Bakanlar
Kurulu'na karlk olan Dvn- Hmyn'da grlp ilgililere gnderilen ferman,
berat, emir, nian gibi belgelerin kaytlarnn yazld bu defterlerin yaynlanmas,
ait olduu dnemin siyas, kltrel, iktisad ve idar olaylarna k tutacak ve
ilgililerin olaylara daha shhatli yaklamalarna imkn salayacaktr.
Bu vesile ile eserin yayna hazrlanmasnda emek ve gayret sarfeden Devlet
Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline teekkr
eder, eserin ilgililere yararl olmasn dilerim.
Arif YKSEL
Babakanlk Mstear V.
VI
SUNU
Devletlerin, milletleraras siyas platformlarda ve lke iinde karlat i ve

d meselelerin ancak eldeki ariv malzemesinin deerlendirilmesiyle zlebilecei;
bu sebeple btn siyas, ekonomik, idar, kltrel ve dier mill meselelerde gelecek
iin alnacak her trl kararda arivlerin yararlanlacak en gvenilir ve objektif
kaynak olduu, bugn devletler hukukunun da kabul ettii bir gerektir.
Devletler, yalnz zme kavuturulmas gereken acil meseleleri iin deil,
daha geni manda kltr politikas ve milletleraras mnasebetler konularnda da
arivlerinden yararlanmaldr.
Bilinmelidir ki, arivlerimiz hereyden nce mill kltrmz ve mill
kimliimiz iin gereklidir. Zir arivlerimiz, mill tarihimizin ve kltrmzn ilk
elden otantik kaynaklardrlar. phe edilmemelidir ki, toplum yapmzdaki
zlmeleri nleyecek ortak inan noktalarmz arivlerimizde, ariv belgelerimizde
bulacaz.
Yce Trk milletinin tarih macerasn ortaya koyabilmek iin, arivlerimizdeki
otantik ariv belgelerinin mutlaka deerlendirilmesi, ilim leminin istifadesine
sunulmas, ksaca bugne kazandrlmas salanmaldr.
Ariv belgelerimizin bugne kazandrlmas, bir bakma vatan corafyasnn
tapusuna kavuturulmasdr.
Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl, Genel Mdrlk
sorumluluunu stlendiimiz 1992 yl bandan bu yana, bu tespit ve dnceden
hareketle, Trk kltr hayatna ve arivcilik mesleine nemli eserler kazandrm,
d siyas gelimelere paralel olarak, Trk dnyasna ynelik belge neri
almalarnn yan sra, ariv idare ve tekniklerine dir telif ve tercme eserler,
hizmet ii ve kurumlararas eitim ders notlar, ariv klavuzu ve bibliyografik
VII
birok yayn ile ariv idarelerinin temel grevlerinden birini yerine getirme
konusunda ok nemli mesafeler katetmitir.
*
Devlet Arivleri Genel Mdrl olarak balam olduumuz "Dvan-
Hmyn Sicilleri"ni yaynlama almalarna, 1993 ylnda neretmi olduumuz
"3 Numaral Mhimme Defteri" ve 1994 ylnda neretmi olduumuz "5 Numaral
Mhimme Defteri"nden sonra, bu defa da Kanun Sultan Sleyman'n
hkmdarlnn son yllarna ait olan "6 Numaral Mhimme Defteri"ni
yaynlayarak devam etmekteyiz.
6 Numaral Mhimme Defteri H. 972 (1564-1565) ylna ait olup 673 sayfadr.
Defterde 1479 hkm ve bu hkmlerin suretlerinin gnderildii yerlerin kaytlarn
ihtiva eden suret kaytlar mevcuttur.
Her ne kadar deftere numara olarak 6 rakam verilmi ise de, tarih itibariyle 5
Numaral Mhimme Defteri'nden daha erken tarihlidir. Mhimme defterlerinin
tasnifi yaplrken, madd bir hata sonucu numaralarda bir takdim tehir olmutur.
Defterde Gurre-i Muharrem 972 - 29 Zilhicce 972 (9 Austos 1564 - 28
Temmuz 1565) tarihleri arasna ait hkmler yer almaktadr.
Defterin cildi orijinal olmayp daha sonradan yaplmtr. 17.5 x 24.5

ebadnda ve 6 cm. kalnlndadr. Defterin bandaki , sonundaki iki sayfa
numaralanmam olup, botur. Defter, 4. sayfann bandaki "[Yev]ms's-sls, f
gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 972, Der-Kostantniyye" ibaresi ile balamakta
olup; ilk hkm Tmvar Defterdar Mehmed Bey'e, 29 Zilhicce 972 tarihli ve 1479
numaral son hkm ise Vezir Mustafa Paa'ya yazlmtr.
Defterde 208, 464, 475, 874, 911, 1022, 1082, 1292 ve 1458 numaral
hkmlerin zerinde "mkerrer" kayd olup, 327 numaral hkmden sonra gelen
hkmn zerinde de iptal izgisi vardr ve bu hkme numara verilmemitir.
Tarihler, Dvann akdolunduu veya hkmlerin deftere geirildii gn iaret
eden balklar halinde grlmektedir. Bu tarihlerde gn ve yl rakamla; ay ve gn
adlar ise Arapa olarak "Yevm'l-ahad f 17 Ramazn'l-mbrek" misalinde
olduu gibi yazlm olup, gn adnn son harfi satr sonuna kadar uzatlmtr.
VIII
Defterin sayfa numaralar, siyah mrekkeple, sayfalarn st ksmlarna ve

ortal olarak yazlmtr. Sayfa numaralar orijinal olup, devrin ktiplerince
verilmitir.
Hkmler genellikle kronolojik sra takip etmektedir. Hkm numaralar
sonradan krmz kurun kalemle verilmitir. Her bir hkmn banda kaytlarn
temize ekilerek ferman eklinde dzenlendiini belirten "yazld" notu
bulunmaktadr. Ayrca, hkmlerin st ksmnda dikey olarak yazlm, ferman ve
beratn muhatap makama ulatrlmak zere teslim edildii grevliyi ve teslim
tarihini bildiren kaytlar bulunmaktadr. Baz fermanlarn, gnderildii makamn
nemine gre mhrl kese veya maden kozalaklar iinde gnderildii de bu
kaytlardan anlalmaktadr.
Defterin dili, sade ve anlalabilir bir Trkedir. Defterde kullanlan kt
harl, kaln ve sarmtrak renkli olup, baz sayfalarda yer yer ypranma olduundan
defterin bu sayfalarnda tamirat yaplmtr.
Defter XVI. yzyl resm yazmalarndaki karakteristik Divn krmas hatt ile
kaleme alnmtr. Defterin kaligrafisinden, yazlarn farkl ktipler tarafndan
yazld anlalmaktadr. Yazlarn genellikle okunabilir zellikte olmasna karlk,
bazen ayn sayfada ok gzel bir yaz yannda, bozuk ve okunmas ok zor yazlar da
yer almaktadr.
Devrin ktipleri tarafndan, kaytlar zerine sonradan tashih maksadyla
yaplan ilveler noktasz ve bozuk olduundan, ibareler glkle okunabilmektedir.
Satrlar ounlukla sk yazlmtr. Satr sklnn yan sra, sayfalarda, mmkn
olduunca bo yer brakmamak iin yatk ve i ie girdirilmi hkm kaytlarnn da
sayfa tertibine sdrlmaya alld grlmektedir.
Hkmlerin yazld emre muhatap olan makam, tek olabildii gibi, birden
fazla da olabilmektedir. Birden fazla makam ilgilendiren emirlerde, hkmlerin
hemen altnda yer alan "bir sreti" kaydndan, datmn nerelere ve kimlere
yapldn grmek mmkn olmaktadr.
*
Defterin tutulduu H. 972 (1564-1565) yl olaylarn ksaca yle
zikredebiliriz:
IX
Malta donanmasnn, Bostancba'ya ait olan ve iinde tccarlarn ve

haclarn da bulunduu bir gemiyi ele geirdikleri haberinin Saray'da ve stanbul
halknda meydana getirdii tepki zerine, Akdeniz'de stratejik bir mevki olan Malta
Adas'nn fethi gndeme gelir. Esasen Turgut Reis de senelerdir bu yolda bir gayret
iindedir ve 1551'de byle bir teebbste de bulunmutur.
Sadrzamn toplad Dvan, 300 gemi ile Malta seferine klmasn karara
balar ve 29 aban 972 (1 Nisan 1565)'de Vezir Kzl Ahmedl Mustafa Paa'nn
Serdarl ve Piyle Paa'nn da Kaptan- Derylnda Osmanl donanmas Malta
seferine kar.
Kanun, donanma hareket edecei zaman Serdar ve Kaptan- Derya'ya, Turgut
Reis'in Malta ahvlini ok iyi bildiini belirterek, onun reyinden dar
klmamasn zellikle emreder.
14 evval'de Navarin Liman'ndan hareket eden donanma 18 evval'de
Malta'ya varr, 26 evval'de Ulu Ali Paa ve 3 Zilkade'de de Turgut Reis
donanmaya katlr. Turgud Reis gelmeden, Malta Adas'nn Saint-Elme Kalesi
kuatlr ve daha sonra bu kuatma esnsnda 4 Zilkade'de Turgut Reis ehit olur.
Osmanl donanmas; Malta'nn Saint-Elme Kalesi'ni ve Saint-Michel
Kalesi'nin Castille burcunu ele geirmesine ramen, Turgut Reis'in ehit olmas,
deniz mevsiminin gemesi, donanmann erzaknn azalmas ve Hal donanmasnn
Malta'ya yardma gelmesi gibi sebepler sonucu, 15 Safer 973 (11 Eyll 1565)'te 5 ay
10 gn sren bu seferden netice alamadan stanbul'a hareket etmitir.
Yine bu yl, Avusturya (Neme, Be) mparatoru Birinci Ferdinand (Mhimme
Defteri'nde Frendu olarak gemektedir) 25 Temmuz 1564'te lm ve yerine olu
Maksimilien II (Mhimme Defteri'nde Maksimilyano olarak gemektedir) gemitir.
Semiz Ali Paa'nn sadreti srasnda Avusturya ile sekiz senelik bir antlama
yaplm, antlamann imzalanmasndan sonra Osmanl-Avusturya hudutlarnda ve
Macaristan'da baz olaylar olmu ve Avusturya Hkmeti de taahht ettii vergiyi
iki yldr vermemiti.
Vezir-i zam Semiz Ali Paa, Ferdinand'n lm zerine Avusturya'nn
stanbul'daki elisi Albert von Wyss'i nezdine artarak, hem verilmemi olan iki
senelik vergiyi istemi, hem de antlamann geri kalan alt senelik mddetinin
yenilenmesini talep etmiti. Ayrca, Maksimilien'a cls tebrii iin gnderilen
Osmanl elisi de birikmi haralarn denmesini ve harple sulhten hangisi tercih

ediliyorsa bildirilmesini istemiti.
Bu tazyik zerine Kral Maksimilien, Michel Czernowicz, Georges Albany ve
Achay Czabi adl elisini stanbul'a gndererek, birikmi haralar demi ve
sulhn devamn talep etmiti.
Osmanl Devleti'ne tbi olan Erdel Prensi Zigmond'un Sakmar Kalesi'ni
Avusturyallardan almas, Avusturyallarn da Osmanllardan Tokay ve Serenc
kalelerini almalar bar grmelerini kmaza sokmutur. Osmanl Devleti
Avusturya'dan Tokay ve Serenc'in derhal geri verilmesi ve Erdel Prenslii'ne
tecavzden vazgeilmesini istemitir. ki devlet arasnda devam eden uzun
mzakerelerden netice kmamas ve Semiz Ali Paa'nn da vefat zerine, Sadrazam
olan Sokollu Mehmed Paa'nn da Avusturya ile bara scak bakmamas sebebiyle,
Kanun, Avusturya zerine sefere kmaya karar vermi ve bu karar sonucu Zigetvar
Seferi olarak adlandrlan sefer vuk bulmutur.
*
Defterde kaytl hkmleri, yukarda anlatlan olaylarn nda
muhtevlarna gre genel olarak u ana balklar altnda deerlendirmek
mmkndr:
1- Neme (Avusturya, Be) Leh, Portekiz, Moskov, Fransa, Erdel, ran, Krm,
Grcistan ve Eflak-Bodan gibi eitli devletlerle yaplm olan siyas, asker ve
ticar mnasebetler, yaplacak olan antlamalar, cls tebrikleri gibi mnasebetleri
konu olan hkmler;
Erdel Kralna isyan edip Neme'ye balln bildiren Macar beylerinden
Plaj Menhar'n, Erdel lkesine zarar vermemesi iin Tmvar Beylerbeyinin ve
blgedeki beylerin Erdel Kral yardm istediinde yardma gitmeleri;
Erdel Kral stefan'n, Neme ile yaplan ahidnme gerei, Neme'den alm
olduu kaleleri Neme'ye teslim etmesi.
Neme mparatoru Ferendu'un vefatndan dolay Dersadet'teki Be
elisine tziyede bulunulduu ve iki devlet arasnda mevcut dostluun devam
isteniyorsa, bunun yeni kral tarafndan bir mektupla bildirilmesi gerektiinin tenbih
edilmesi;
XI
Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan ve kastel ina etmelerine izin

verilmemesi ve gerekirse savalmas;
Neme Kral tarafndan Erdel lkesine bir saldr olmazsa, Osmanl
Devleti'nin de Neme lkesine mdhale etmeyecei;
Neme Kral Maksimilyano tarafndan gnderilen haracn hazinece teslim
alnd ve babas Ferendu ile yaplan ahidnmenin kendisi adna yenilenmesi;
Neme askerlerinin Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni muhasara ettiklerinin haber
alnmas zerine, Neme Kralna yeni ahidnmeyi gtren Be elisinin yoldan geri
evirilmesi.
Akkirman ve zi Tatarlarnn Leh lkesine mdahalelerinin nlenmesi, Leh
vilyetine baskn yapan Tatarlarn aldklar esirleri serbest brakp, davarlar da
sahiplerine teslim etmeleri;
Tatarlar tarafndan Leh ve Bodan vilyetlerinde yama edilen kylerden
alnan ve muhtelif yerlerde satlan esirlerin her kimde ise bulunarak sahiplerine
teslim edilmesi.
Akkirman, Bender ve Kili halknn Bodan'dan yamaladklar koyun ve
davarlarn geri verilmesi;
Bodan'dan kap Akkirman, Bender ve Kili'ye yerleen reyann tekrar eski
yerlerine gnderilmesi;
Bodan'a, dman tarafndan yaplacak bir saldrya Silistre, Vidin ve Nibolu
beylerinin karlk vermeleri;
Eflak voyvodasnn vermekte olduu haracn zerine ekledii 10.000 floriyi
geciktirmeden gndermesi.
Grc beylerinin ranla olan mnasebetleri ve Grclerle iyi geinilmesi;
Van ve Erzurum beylerbeyinin ranla ilgili bilgi toplayp gndermeleri.
Portekiz gemilerinin Hind blgesinden gelen tccar gemilerine saldrlarn
nlemek iin, Aden taraflarna 10 gemiden mteekkil bir donanma gnderilmesi;
Osmanl Devleti'ne sulh teklifinde bulunan Portekizlilerin gerek niyetlerinin
renilmesi.
XII
Leh elisinin, Bursa'dan, kral iin kuma almasna izin verilmesi;

Filek Kalesi'nde ticaret yapmak isteyen Leh Kralnn elisine ve tacirlerine
ticaret izni verilmesi;
Bodan zerinden geen Leh tacirlerinden gmrk alnmas; Erdel vilyeti ile
yasak olmayan eyalarn ticaretini yapmak isteyen tccarlara engel olunmamas.
Moskova'da vefat eden tcirlerden Kaya Bli, Pervne ve zimm Todurka'nn
zabtolunmu mal ve akeleri ile Hazne-i mire levzm iin hssa tacirlerinden
Mehmed'in Moskova'dan ald ve Poap (?) ehrinde yaklp yamalanan
eyalarnn eksiksiz olarak buldurtulup, nme ile gnderilen Behram avu'a teslim
edilmesi;
2- Elilik greviyle Dersadet'e gelmi olan Leh ve Neme lkelerinin
elilerinin lkelerine dnerken yolda mal ve can gvenliklerinin salanmas,
ihtiyalarnn bedeli mukabilinde karlanmas ve yanlarnda gtrdkleri at, kuma
ve bu gibi ticar eyaya mdahalede bulunulmamas ile ilgili hkmler,
3- Nevrzda Vezir Mustafa Paa'nn serdarlnda ve Cezyir Beylerbeyi
Piyale Paa'nn donanma komutanl altnda Malta Adas zerine sefere klaca,
Cezyir-i Garb Beylerbeyi Hasan Paa'nn ve Turgut Paa'nn da emirleri altndaki
gemi ve askerlerle donanmaya katlmalar, Anadolu ve Rumeli'deki beylerbeylerinin
sancaklar dhilindeki siphi, cebel ve subalar, harp let ve edevtlar ile birlikte
sefere hazrlamalar ile ilgili hkmler,
4- Nemelilerin ahidnmeye aykr olarak Erdel'e tbi olan Tokay Kalesi'ni
istil etmeleri sebebiyle Neme zerine sefere klaca (Zigetvar Seferi), Anadolu
ve Rumeli'deki beylerbeylerinin, sancakbeylerini adamlar ve harp aletleriyle birlikte
sefere hazrlamalar ile ilgili hkmler,
5- Malta Adas'na ve Neme zerine yaplacak sefer (Zigetvar Seferi) iin lke
apnda gnll yazlmas ve sefere gitmeyen zem ve siphilerin
cezalandrlmalar ile ilgili hkmler,
6- Sefere hazrlk olmak zere, Sakarya nehri kenarnda kadrga yaptrlmas,
gemi yapm iin gerekli olan kerestenin baka yerlerden kestirilip buralara
gnderilmesi ile yelken bezi, f tahtas, varil ubuu yapm ve temini ile ilgili
hkmler,
XIII
7- Msr ve lkenin dier baz blgelerinde gherile ve barut ilettirilmesi,

sefer iin barut temin edilmesi ile ilgili hkmler,
8- Gemi, suyolu ve vakf binalarnn insnda altrlmak zere neccr,
bkc, kalafat ustalarn temin edilmesi, bunlarn yiyecek ve dier ihtiyalarnn
karlanmas ile ilgili hkmler,
9- lke dna tereke, zeytinya, stratejik harp aletleri ve bu gibi malzemelerin
sattrlmamas, satanlarn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler,
10- Denizlerde gvenliin salanmas, Rodos taraflarnda dolat haber
alnan kffr gemilerinin Osmanl topraklarna zarar vermelerinin nlenmesi, dery
muhafazas ile grevlendirilen Mentee beyine lzm olan cenkilerin Anadolu
sanca siphilerinden karlanmas ile ilgili hkmler,
11- stanbul'un bata zahire ve et olmak zere pirin, zm, ya, soan
ihtiyalarnn lkenin eitli blgelerinden karlanmas; Dubrovnik, Sakz, Rodos,
Limni, stanky, Sack, Seferihisar, Lapseki, mroz, Semdirek, Molova ile zahire
sknts ekilen dier yerlerin ihtiyalarnn temin edilmesi ile ilgili hkmler,
12- znik, Mudanya, zmir ve lkenin dier blgelerinde soan, zahire, zm
gibi halkn temel ihtiyac olan maddeleri stoklayan madrabazlarn mallarna el
konularak, gnlk fiyat zerinden sattrlmas ve baz gda maddelerinin fiyatlarna
narh uygulanmas ile ilgili hkmler,
13- lke snrlar ierisindeki gayrimslimlerin ihtiyalar kadar arap
bulundurmalar ve imelerine izin verilmesi, ihtiyalarndan fazla olan araplarn
sirkeye dntrlmesi, gayrimslimlerin Mslmanlara arap satmalarnn
yasaklanmas ve bu yasaa uymayanlarn cezalandrlmas, Mslmanlarn arap
imelerinin yasaklanmas, arap ien Mslmanlarn cezalandrlmalarna dir
hkmler,
14- Dicle ve Zap nehri kenarlarnda, Kzlaac, Gynk ve yurdun dier
blgelerinde ekyalk edenlerle isyan eden Bakra ve Muslihuddin karyeleri ile
lbasan ve Dukagin'deki baz karyeler halk ile ilgili hkmler,
15- Kalp ake kesimi, kallblk edenler ve bunlarn yakalanp cezalandrlmalar, darphnelerinin altn ve akeleri kalp kan shib-i ayrlarnn
XIV
16- zerlerinde sahte mhr ve mektup bulunanlar, sahte arz ve hccet

dzenleyenler ile sahte mhr tanzim ederek halk dolandranlar ve bunlar
yazanlarn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler,
17- Yneticiler ve halktan baz kiiler hakknda yalan yere ikyette
bulunanlar veya yalanc ahitlik edenlerle ilgili hkmler,
18- stanbul ve am'da kuma dokuyan tezgahlarn saylarnn snrlanmas,
hileli mal retmelerinin nne gemek iin rettikleri mallarn damgalanp
sattrlmas gibi tketicinin korunmasna ynelik olarak kaleme alnan hkmler,
19- Badad, Dulkadirli vilyetleri, Pojega sanca ile Moha ve dier baz
sancaklarn tahririnin yaplmas ve tahrir grevlileri ile ilgili hkmler,
20- Mahall yneticilerin halka dil davranp zlmetmemeleri, reyaya iyi
davranmayp haksz mumelede bulunan yneticilerin tefti edilip cezalandrlmalar
ve gerekirse grevden alnmalar ile ilgili hkmler,
21- Fuhu yapan kadnlar ve kz karma olaylar ile bunlara verilen cezalarla
ilgili hkmler,
22- Medine'deki fukara ribatlarnn, Msr'da yklm ve yklmaya yz tutmu
olan cmi ve medreseler ile bunlara vakfolunmu musakkaftlarnn tamir ve
yeniden ihy olunmalar ile ilgili hkmler,
23- lke apnda acemi olan devirilmesi ve devirilmi olanlar kararak
tekrar kylerine gtrp Hristiyan yapanlarla ilgili hkmler,
24- Rdvan Paa'nn Yemen Beylerbeyilii'ne, Mevln Yakub'un Badad
Kadl'na, Sefer Bey'in Svey Kaptanl'na ve Yamko'nun vefat eden babasnn
yerine Nake Ceziresi dkalna tayinleri gibi idar ve asker grevlere yaplan
tayinlerle ilgili hkmler,
25- Boalan gedikler ve mahll timarlarn tevcihleri ile ilgili hkmler,
26- Mamuriye Kalesi yenierileri, ehrizol kullar tifesi, Budun yenierileri
gibi asker snflarn mevcibleri ve bunlarn gnderilmesi, yolda kaybolan
mevciblerin kbetinin aratrlmas gibi hkmler,
XV
27- Saray'a Eflak'tan ahin ve at, Bodan'dan doan getirilmesi, am'dan

Mekke erifine doan ve toulga gnderilmesi gibi av hayvanlarnn temini ile ilgili
hkmler,
28- stanbul, Edirne, Mekke ve Kuds'e su getirmek iin su yollarnn yapm,
bu i iin gerekli benn, neccr, arka hamallar, yenieri gibi usta ve iilerin ve
bunlarn yiyeceklerinin temini, hazineden ake verilmesi ile ilgili hkmler,
29- Vakflar ve vakf mtevellilerinin tefti edilerek muhasebelerinin grlmesi
ile ilgili hkmler,
30- Hrrem Sultan'n, Kuds-i erf'teki mreti Evkf ile bu vakfa borlu
olanlarn borlarnn tesviyesi, vakf mallarnn korunmas iin yenieri
gnderilmesi gibi hkmler.
31- Ev basma, yol kesme, yamalama, hrszlk, katl, gasb, bozgunculuk
yapmak ve grevlilere kar gelmek gibi adl vakalarla, bunlarn teftii ve sulularn
32- Andra Ceziresi'nde Rum ve Arnavutlara zulmeden Frenklerin, Ariboz
veya Rodos'ta iskn edilmeleri, Dalk kylerin ovalarda iskn, derbend olarak
kaydedildii halde yerlerini terk edip baka yere yerleen ky halknn eski
yerlerinde iskn edilmeleri gibi devletin iskn politikasn gsteren hkmler,
33- stanbul Erikap haricindeki Yahdi mezarl yaknndaki suyolu zerine
llerini defneden Yahdiler suyoluna zarar verdiklerinden bu hareketlerinin men
edilmesi, Gelibolu'da yangna sebep olanlarn hapsolunmalar, Beytullh'n ykanp
ttslenmesi, Harem-i erf'in geceleri aydnlatlmas gibi evreye verilen nemi
gsteren hkmler,
34- stanbul-skdar arasnda yolcu tamakta olan kayklarn saylarnn
snrlanmas, kapasitelerinin stnde yolcu ve tespit edilen cretten fazla para
alnmamas ile ilgili hkmler yannda;
ehrizol vilyetinde kadlar dnda kimseye nikh kydrlmamas,
Msr'da eyh ahin Zviyesi eyhinin mehate ehliyeti olmadndan,
mehatin ehliyetli olan kimseye verilmesi,
Vize'de ata binip siphi tavrnda gezerek Mslmanlarn mallarna zarar
veren ehl-i fesadn cezalandrlmas ve Ebu's-sud Efendi'nin hazrlayaca tefsir
XVI
hizmetinde yardmc olmak zere Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddin Efendi'nin

Sdde-i Sadet'e gelmesi gibi pek ok konuyu hvi hkmler yer almaktadr.
*
Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl'nce yaynlanan bu eser, 3
ciltten mteekkildir. Birinci ve ikinci ciltlerde yer alan blmlere dir aklayc
bilgiler aada verilmitir. nc cilt ise, defterin aslnn faksimile basksndan
meydana gelmektedir.
Birinci ciltte; "Sunu" yazsnda, "6 Numaral Mhimme Defteri"nin tavsifi
yaplarak, ekl zelliklerinden bahsedildikten sonra, defterin muhtevas konu
balklar halinde verilmi ve bunu takiben de, neirde uygulanan usl ana hatlaryla
belirtilmitir.
Sunu yazsndan sonra gelen "Ksaltmalar" ve "indekiler" blmlerini
mteakip, defterdeki "Hkmlerin zet ve Traskripsiyonlar" yer almtr.
Birinci ciltte H. 972 yl Muharrem aynn bandan, aban aynn birinci
gnne kadar olan ilk 810 hkmn zet ve transkripsiyonuna yer verilmitir.
Mkerrer olan veya konu olarak birbirine ok yakn olan hkmlerin tesbit
edilebilenlerinin zetleri ikinci defa yeniden yaplmayp (bkz. hkm. ... ) eklinde bir
nceki hkme atf yaplmtr.
Eserin ikinci cildinde, H. 972 aban aynn birinci gnnden balayp, Zilhicce
aynn yirmidokuzuncu gnne kadar olan 811-1479 arasndaki hkmlerin "zet ve
Transkripsiyonlar" ile yer, ahs, millet, kabile, boy, airet ve messese isimleri ile
eitli terim ve tbirlerden mteekkil "Analitik ndeks" yer almtr. Okunuunda
tereddt edilen kelimelerin yanna (?) iareti konulmu, orijinal metinde ktip hatas
olarak yanl yazlan kelimelerin orijinalleri ile hi okunamayan kelimeler scanner
taramas yaplarak parantez ierisinde verilmi, orijinal metinde bo braklm olan
yerler de parantez ierisinde boluk (
) eklinde gsterilmitir.
ndeks maddeleri yazlrken, mmkn olduunca defterdeki ekle sadk
kalnmaya allmtr. Yani, indekse konu olan kii ve kurum adlar, terim, tbir ve
kelimeler dilin o gnk iml ve fonetik zellikleri gz nne alnarak yazlm, iptal
edilen hkmlerin zet ve transkripsiyonlar yaplmayp, indeksleri karlmamtr.
XVII
Defterin taranp maddelerin tespiti safhasnda belirlenecek indeks maddesinin,

genel konu ad eklinde deil de, bir genel konunun alt bal, baka bir deyile,
iinde getii hkmdeki zel durumu ifade edecek ekilde alnmasna gayret
edilmitir. Dolaysyla maddeler ounlukla tamlama, deyim ve dier tr kelime
gruplarndan meydana gelmektedir.
Birden fazla kelimeden meydana gelen bu tr indeks maddeleri, ait olduklar
metinde, genellikle aralarna baka kelime veya kelime gruplar girmi vaziyette
gemelerine ramen, hem anlam ve gramatik mnasebet, hem de indeksin shhati
asndan ayklama-birletirme yoluna gidilmitir.
Arapa ve Farsa kelimeler oturmu bir imlya sahip olmalar sebebiyle,
bunlarla ilgili problemler yok denecek kadar az iken, Trke ve dier dillere ait
kelimelerin imllar sk sk deiebilmektedir. Defterdeki hkmlerin yer yer deiik
ktipler tarafndan kaydedilmesi ve bunlardan bazlarnn alakalem, bazlarnn ise
noktasz yazlm olmas, imlda farkllklara, tenakuzlara, dahas yanllklara
sebep olmutur. Bunlardan kk apta olanlarna, mesel okunan harflerde deil
de, okutucu harflerdeki eksiklik-fazlalklar, takdim-tehirler grmezlikten gelinip,
okunan harflerdeki ve kelimenin anlamnda sapmalara, anlamszlklara yol
aabilecek olanlara iaret edilmitir.
Eserin hazrlanmasnda emei geen Babakanlk Devlet Arivleri Genel
Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline ayr ayr teekkr
ediyorum.
Bu vesileyle almalarmzda her trl tevik ve destei bizlerden esirgemeyen
Babakanlk Mstear V. Sayn Arif YKSEL'e teekkrlerimizi sunmay grev
biliyorum.
Ayrca, Genel Mdrlmz almalarnn yaynlanmasn tevik eden
Mstear Yardmcs Sayn Muzaffer TUTAR'a da teekkrlerimi sunuyorum.
Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi "Mhimme
Defterleri" koleksiyonundan seilip ilim dnyasnn istifadesine sunulan bu
almann, ilgililere yararl ve yardmc olmasn diliyorum.
28 Kasm 1995
smet BNARK
XVIII
XIX
KISALTMALAR
Arn.
bkz.
ey.
Arnavutluk
baknz
eyleti
H.
hkm.
k.
kl.
hicr
hkm
karyesi
kalas
ks.
kz.
lv.
mh.
kasabas
kazs
livs
mahallesi
Msr.
nh.
s.
sn.
Msr
nhiyesi
sayfa
sanca
ss.
vb.
vs.
vt.
sayfa saylar
ve bu
vesire
vilyeti
NDEKLER
XXI
Sayfa
NSZ ................................................................................................................................................................................................... V
SUNU ............................................................................................................................................................................................... VII
KISALTMALAR .............................................................................................................................................................. XXI
NDEKLER ................................................................................................................................................................. XXIII
HKMLERN ZET VE TRANSKRPSYONLARI ......................................... 1-449
22
HKMLERN
ZET VE
TRANSKRPSYONLARI
23
[Yev]m's-Sls, f gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 972, der-Kostantniyye
Tmvar Defterdar Mehmed'in bz hususlar arzetmek zere

Sdde-i Sadet'e gelmesine izin verildii.
Yazld.
Defter ktiblerinden mektbla gelen Derv'e virildi. Fi't-trh m.
Tmvar'da Hzne-i mire Defterdr olan Mehemmed'e hkm ki:
Hl Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i mezbrede mhimmt-

mrye mteallik arzolunacak husslar olup Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim oldun"
ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp arzitdn huss in Sdde-i Sadetm'e
gelp mlk olasn.
Rumeli beylerbeyi iken vefat eden Hasan Paa'nn eker alm iin
Msr Defterdar Mehmed'e verdii parann, mteveffnn
borlarna karlk olmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kapukethudsna virildi. F 16 Muharremi'l-harm, sene: 972
Msr'da Hzne-i mire Defterdr olan Mehmed elebi'ye hkm ki:
Rmili belerbeisi iken veft iden Hasan Paa mukaddem Msr'a gitmel
olduunda skker alvirp gndermen in sana iki bin altun virmi. Mteveffnun hayli
deyni olman skker in virdi altun Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
(
) varcak, tehr itmeyp zikrolunan altun mhrleyp Sdde-i Sadetm'e
gnderesin.
Rodos tarafnda dman gemileri grldne dair alnan

haberlerin aratrlmas; ayet haberler doru ise bu gemilerin
Osmanl lkesine herhangi bir zarar eritirmesine izin verilmemesi.
25
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 3 Muharrem, sene: 972
Rodos Bei Al Be'e hkm ki:
Hliy "Kffr- hksr- bed-girdr hazzelehmu'llh tel ve demmerahm
il-yevmi'l-karrun donanma-i hezmet-srlarndan ol taraflarda krk pre gemileri
mhede olunur." diy istim olunup zikrolunan habern shhati malm olmak lzim
olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, dery yzin ve ol
taraflarda olan cezre v yallar gerei gibi tecesss idp fi'l-hakka istim olundu [gibi]
kffr- liymun donanma-i hasret-rsm gzkmi midr, yohsa ol cevnib ve dery
yzleri emn mn zre midr, nicedr; shhati zre vkf olduun haber-i sahhay tehr
itmeyp avuumla Atebe-i Ulym'a arz u ilm idesin. Eger kffrun donanmas oldu
sahh ise Donanma-i Hmynum varnca emr-i sbkum zre Midill ve Sla bei ile bir
yire cem olup hsn-i ittihd ittifk zre adnun kal u kamna fursat el virdkde dakka
fevtitmeyp gafletle Memlik-i Mahrsem'den bir mahalle zarar u ziyn irimekden ve rz
[u] nms- saltanatuma mugyir bir vaz olmakdan tamm ihtiyt idp keml-i basret
intibh zre derynun hfz u hrsetinde env- ikdm ihtimmun vcda getresiz.
Aksaray'dan Mustafa adl ahsn Zamant'da salbedilmesi olaynn

filleri olan ahslarn siyset olunmas.
Yazld.
Arz getren Al nm siphye virildi. F 5 M., sene: 972
Nide sanca beine ve Nide kdsna hkm [ki]:
Devel Karahsr ve [r]gb kdlaryla Dergh- Sadet-destghum'a mektb

gnderp; "bundan akdem Ramazn nm i-eri kfelsndan ve gayriden on bir nefer
kimesne ile ittifk idp kaz-i Aksary'dan Mustaf nm kimesneyi kaz-i Zamantu'da
b-gnh salbitdkleri Devel Karahsr ve rgb kdlar huzrnda sbit olup
arzolundukda tekrr teft in hkm-i erfm vrid olman tefte mberet olundukda
mezkrn kimesnelerden Bahtiyr ve Hac Pr mer ve Mustaf ve Mehmed nm
kimesnelern ihzr mmkin olup m-ads gaybet idp sbk olan sicilln mazmn
yzlerine sbit oldun" bildrdnz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; mezkrun salbine bi'z-zt mbir olanlar her kimler
ise siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresiz ve hricden mun olanlar
kayd bend idp yarar demlere koup gnderesiz.
26
[Yev]m's-Sebt, f 5 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye
eyh Mehmed Buhar isimli ahsn mcevher tan Glbee isimli

kadn vastasyla hile ile ele geiren Burdur kads ile dier
ahslarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-(
)'l-mezbr.
Hamdili beine hkm ki:

Hliy Kthiyye kds nyibi sret-i sicil gnderp; "Kthiyye Sbas olan Ms
kasaba-i Burdur'dan Glbee nm htn meclis-i era getrp takrr-i kelm idp;
"Mezkrenn ikrr sicill olunmak fermn olund." diycek mezbreden sl olundukda
ikrr idp; "Ben skine olduum kasaba-i mezbreden Paabe ve Hce Lutf ve h Al
Kassb ve Mahmd Kethud nm kimesneler bana; "Gel seni bunda olan eyh Mehmed
Buhr nm Acem'e nikh eyleyvirelm. Anda bir cevher ta var imi, bize alvir, hemn
grelm, yine virelm." diy yl mikdr vardur ki sylerler idi ve kasaba-i mezbre
kds dah syler idi. Ben kdnun evine girr kar idm. Bana; "Gel, ol Acem'e var, ol ta
andan al, grelm nicedr." diy nie defa syleyp benm ere varmak murdum deil
iken hh u n-hh beni mezkr Acem'e alvirdiler. Bir ka gn olduk[da], bir gn mezkr
Acem sabh namz in bdest almaa tara gidp ta dikekodu zbunn karup kom.
Ben dah mezkrlarun szine uyup bilmezlikle ol zbundan ta karup alup bauma
sokdum. Acem bdest alup sabh namzn klmaa gitdi. Ben dah, kdya gitdm. Grdm
ki, ol drt nefer kimesneler kapu ninde tarada tururlar imi. er kdya girdm. "te,
ta aldum; grn de yine virn!" diy kdnun eline ta virdm. Alup bakup salevt
getrdi. "Hele yri, var git!" diyp ben dah evme geldm. Grdm ki, Acem eve gelp
taun gitdin tuyup beni dmee kalkup; "Neyledn ta? Tiz kar!" diy gazab idicek
korkumdan kaup kdya geldm. "Acem taun gitdin tuym; kerem idn, virn,
iletivireyin; beni der ve ser." didmde bana; "Korkma, biz seni kurtaruruz!" diyp
beni gn salvirmeyp saklad. Sonra mezkr Acem beni; "Yabanda yatd." diy boad.
Ta kd-i mezbrda kald. Kimesneye bhtnum ve garazum yokdur." didkde; "Ta ne
mikdr var id?" dinildkde; "Nsf- cevz-i Rm kadar id." didi" sicill olunman
kasaba-i mezbre kds ve mezbre Glbee Htn ve mezbrn Paabe ve Hce Lutf ve
h Al Kassb ve Mahmd Kethud nm kimesneler kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e
gelmelerin emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh vardukda, emrm
mcebince kasaba-i mezbre kdsn ve mezbre Glbee Htn' ve mezbr Paabe ve
Hce Lutf ve h Al Kassb' ve Mahmd Kethud'y muhkem kayd bend idp dah
mezbr avuuma koup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve merkme
avretn mahremi var ise mahremi ile gnderilp mahremi yo ise ihtiyr htnlardan bir
htn bulup rz idp bile gnderesin.
27
Mamuriye Kalesi'nde grevli yenierilerin mevciblerini

gtrrken Karahisar civarnda ortadan kaybolan yenierilerin
kbetlerinin aratrlmas.
Yazld.
Yenieri Mustaf'ya virildi. F 6 Muharrem, sene: 972
Sbk Karahsr- Shb Kds olan Sleymn'a ve hliy Kd olan Aleddn'e

hkm ki:
Hliy Karahsr Yayalar Bei olup Mamriyye Kalas binsnda olan Hseyin
mektb gnderp; "Kala-i mezbreye nevbetci tarkyla tayn olunan yenierilern
mevciblerin getrmee gnderilen yenieriler ulfeyi alup gelrken Karahsr'da bir gice
yatup irtesi kddan iki yarar kulaguz alup gitdiler. Andan artuk nm u ninlar belrmedi."
diy bildrmein bu hussa sizi mfetti ve Dergh- Muallm avularndan ve
yenierileri blkbalarndan (
) zde kadruhm mbir tayn olunup buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varduklarnda, asl tehr terh itmeyp bu hussa bi'z-zt
mberet idp ol kulaguzlar ihzr idp mezkrlar Karahsr'dan kalkduklarnda ne mahalle
konup andan ne cnibe gitmilerdr; malm idinp ne mahalde n-bedd olmlar ise, ol
yirn ehl-i fesdn ve syir maznna v mttehem olanlar getrdp gaybet idenleri onat
vechile ve dikkat ihtimmla teft idp gresiz; bu fesd idenler her kimler ise,
bi-hasebi'-er sbit zhir ola, alnan ml zuhra getrp siph olan habsidp
arzeyleyesiz. Ol bbda er- kavm ne ise icr idp yirine koyasz. Tezvr telbsden ve
hd- zrdan hazer idesiz.
ehzde Selim'in mteferrikalarndan Ahmed'i ldrp eyalarn

gaspeden ahslarn tefti olunup cezalandrlmalar.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 7 Muharrem, sene: 972
Kthiyye ve Yeniehir kdlarna hkm ki:
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh Lalas Hseyin dme ulvvuh mektb
gnderp; "mrun-ileyhn mteferrikalarndan olan Ahmed nm kimesne stanbul'dan
gelrken Kthiyye ile Yeniehir m-beyninde n-bedd olup yine mrun-ileyhn
sekbnlarndan olan Kara Mustaf ve Derv maznna olup Derv'den sl olundukda;
"Mezbr Ahmed in; stanbul'dan geldi. Binden ziyde filorisi ve kll esbb vardur,
alalum." diy dll itmekle Nalbend Hasan ve Muhzr Mahmd ve erbb- tmrdan Abd
ve Dergh- Muall yenierilerinden brhm haber virp Abd ile ben okla ve tfenk ile
varup katlidp meyyitlerin Sasaan Orman'nda sakladuk." diy ve Nalbend Hasan ile
Muhzr Mahmd'dan sl olundukda; "Vech-i merh zre Ahmed'i bir hdmetkryla
katlidp altunn Abd alup cmle esbbn brhm alup atlarn ormanda saklayup gice ile
mezbr yenieri stanbul'a satmaa alup gitdi." diy muterif oldu Kthiyye
Mahkemesi'nde sicill oldun" ilm itmein mezbr brhm yenierilikden ref olunman
buyurdum ki:
28
Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh varcak, mezbr yenierilikden

ref olan evinde ve syir bhe olan yirlerden ve bu fesdda bile olup gaybet idenleri
yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup ele getrp
tamm dikkatle erle teft idp ol vechile fesd enatleri ve mezkr kimesneyi
katlitdkleri bi-hasebi'-er sbit olm ise ml esbbn alvirdkden sonra ktil siph ise
habsidp arzeyleyesiz; deil ise ol bbda emr-i er- kavm ne ise icr idp mahallinde
yirine koyasz. Bu bbda tamm hak zre olup tezvrden ve hd- zrdan hazer idp
tamm hakk- sarha tbi olasz.
Muhtesib Memi isimli ahsn, iftliklerinden emre aykr olarak

deryya tereke verdii yolundaki iddialarn aratrlmas.
Yazld.
Aydn avu ol Mehmed'e virildi. F 12 Muharrem, sene: 972
Arboz beine ve Atina kdsna hkm ki:
Hliy kaz-i mezbrda mtemekkin olan Muhtesib Memi nm kimesnenn Espine

nm karyede iftlikleri olup emrme muhlif deryya tereke virmekden hl olmadu ilm
olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun ahvlini hak zre teft idp gresiz; fi'l-vk
arzolundu zre mezbrun emr-i erfme muhlif deryya tereke virdi vk mdur ve ne
trhda virp kank iskeleden germidr, nicedr; tamm asl ve hakkati ile malm
idinp dah vk ise kendyi habsidp ahvlin yazup bildresiz.
stanbul'a koyun getirmekle grevlendirilen siphilere, bu hususta

kimsenin mdhalede bulunmamas.
Yazld.
Hkm iinde olan kimesnelere virildi. F 5 Muharremi'l-harm, sene: 972
Dulkdirl belerbeisine hkm ki:
stanbul zahresiyn shbleriyle iki bin sekiz yz koyun gnderp; "Drendegn

Malko ve Eymir ve eleb ve Tanrvirdi ve Behrm ve Pr Sultn nm siphlere koup
gnderildi." diy defter idp bildrmisin. Mezkrlardan mezbr Behrm gelmeyp bk
be nefer siph zikrolunan koyunlar getrp Sdde-i Sadetm'e teslm itdkleri ecilden
iczet virilp gnderildi. Buyurdum ki:
Mezkrlara ol bbda kimesneyi dahlitdrmeyesin.
10
det olduu zere Eflk'tan gnderilmi olan ahin ve brgirlerin

teslim alnd.
29
Kaykla(?) mezkra virildi. F [5] Muharrem, sene: 972

Eflak Voyvodas Petre'ye hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e det-i kadme zre gnderilgelen ( ) hn ve sekiz res
brgri hlen demn getrp teslm eyleyp iczet-i hmynum ile demn sana irsl
olunup buyurdum ki:
Min-bad zabt u synet-i memleketde mcidd s olup etrf u cevnibden vkf
olduun ahbr- sahhay ilm itmekden hl olmayasn.
[Yev]m'l-Ahad, f 6 Muharremi'l-harm, sene: 972*
11
eitli cins ve miktarlarda kozalak ve kese ihrac edildiine dair

kayt.
Bugn be altun kozalak ve be ser--ser kse ve be gm kozalak [ve] be atlas kse

ihrc olunmdur.
* Metinde "971" eklindedir.
12
Haleb Haznesi'nden, ehrizol Kalesi'nin bz ihtiyalar iin

Ramazan avu ile gnderilen parann slimen Diyarbakr'a
ulatrlmas.
Yazld.
Haleb belerbeisine hkm ki:
ehrizol avularndan drende Ramazn zde kadruh ile ehrizol Kalas levzimi
in Haleb Haznesi'nden tayn olunup mezbra teslm olunan mebla emn slim
Diyrbekir'e uladurmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, sbalardan ve siphlerden kifyet mikdr dem
tedrk idp bir yarar alaybei ile mezbra koup irsl olunan hazne ile emn slim
Diyrbekir'e uladurasn.
13
ehrizol Kalesi'nin bz ihtiyalar iin Ramazan avu ile

gnderilen parann slimen ehrizol'a ulatrlmas.
Yazld.
Diyrbekir belerbeisine hkm ki:
Mezbr Ramazn avu'a ehrizol Kalas levzimi in Haleb'den ve Diyrbekir

Haznesi'nden tayn olunup teslm olunan hazneyi emn slim ehrizol belerbeisine
uladurmasn emridp buyurdum ki:
30
Kezlik.
14
Tatarpazar'na bal Potre kynden Papas olu diye tannan

zimmnin evini basp cana kyan ahslarn siyset olunmas.
Yazld.
Ksm Paa Mtevellsi Sinn Halfe'ye(?) virildi. F 6 Muharrem, sene: 972
Filibe kdsna ve Mrz Mehmed avu'a hkm ki:
Hliy Filibe kds sret-i sicil gnderp; "kaz-i Tatarbzr'a tbi Potra nm
karyede skin Papasol dimekle marf zimmnn evin basup telef-i nefs idp harmlerden
kaz-i Filibe'ye tbi karye-i Barmakszlu'dan Vel bin Hac Cafer ve karnda Slih ve
Hasan bin Al ve karye-i rekler'den Pr Al bin Osmn nm hrsuzlar ikrr itdklerinden
sonra mahfil-i kazda takrr idp; "Bizi salbitmeyp kefle virrsenz yiirmi be bin aka
deynimz olsun." didklerin" ilm itmein mezkrn Vel ve Slih ve Hasan ve Pr Al'ye
siyset olmasn emridp buyurdum ki:
Emrm zre mezbrlara mahallinde siyset itdrp ve emrm yirine vardun yazup
bildresiz.
15
Karahisar'da bazergn basan harmilerden, halen Haleb'de olduu

haber alnan Kk Ali'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Hac Mahmd'a virildi. F 7 Muharremi'l-harm, sene: 972*
Karahsr'da bzergn basan harmlerden Kk Al kefle virilp bi'l-fil anda idi

ilm olunman Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Mezkr yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin, gaybet itdrmekden
hazer eyleyesin.
16
Karahisar'da bazergn basan harmilerden, halen am'da mahbus

olan ikisi ile, varsa dier yoldalarnn da yakalanp birlikte Sdde-i
Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Hac Mahmd'a virildi. F 7 Muharremi'l-harm, sene: 972*
m belerbeisine hkm ki:
Karahsr'da bzergn basan harmlerden Unc-ol Mehmed ve midl Haydar nm

kimesneleri ulala Sdde-i Sadetm'e gndermisin ve mezkrn harmlerden Knal
nm kimesne Msr'dan gelp ve Edirnel Turm nm kimesne ile bi'l-fil anda mahbs
31
idi ilm olunman mezkrlarun dah yoldalar var ise ele getrilp ve kendler
mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkrlarun dah erkleri var ise ol cnibde
tetebbu u tecesss idp ele getrp mezkrlar ile yarar demlere koup mukayyed
mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin; gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 9 Muharremi'l-harm, sene: 972
17
Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan in etmelerine izin verilmeyip kar konulmas; gerekirse Budun ve Tmvar
beylerbeyilerinden asker yardm istenmesi.
Yazld.
Yano Kral-ol'na nme yazla ki:
Dergh- Sadet-destghmuz'a mektb gnderp kabza-i tasarrufunuzda olup

kadmden zabtolunugelen iki hsrun m-beyninde Tise suy kurbinde Solo(?) nm varoun
zerinde Nemeller fuzl barkan ihds itmesine kasdlar olup ve Neme'ye tbi olan Kaa
kapudn zabtnda olan Neme lekerinn ekseri yirinden kalkup Leyh vilyetine gidp
andan aaaya yardma niyyet itmilerdr ki, Kara Bodan'a yriyp kll fesd ideler.
Aleksandra'ya bu huss ilm olund ki, gafletde bulunmaya. Andan m-ad Vilyet-i
Erdel'e tbi kadmden zabtidegeldnz yirlere snur-nme-i hmyn rec olundukda,
"hric ez-defter olan yirleri kem-kn zabtidp andan gayri snur tayn olunmaz." diy
fermn olunman Vel dme zzh Solnok sancandan gidp Mahmd dme zzhya
tekrr Solno'a geldkden sonra defterden hric tasarrufumuzda [olan] yirleri ve kyleri
elmzden almdur. Tekrr teslm olunmasna ve Bebek Fren ahvlin tazarru olunm.
Mektbunuzda her ne ki derc yn olunm ise ale't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e
arzolunup lm-i erf-i lem-rmuz muht u mil olmdur.
mdi; vilyet-i mezbre kuvvet-i khire-i husrevnemle fetholunm Memlik-i
Mahrsem'dendr. det-i b-sadet-i mlknem mstedsnca andan bir kabza hk
alnmaa rz-y erfm yokdur; deil ki mahall-i mezbrda barkan ihds olunmaa
kimesneye ruhsat virile. Ol niyyet-i btla ve mekr-i tlalarndan ruc itdrmek in
Neme kralnun Atebe-i Ulym'da olan ilisi getrilp gerei gibi tenbh olunup krala
mektbn gndermidr. yle ki; mtenebbih olmayup muhlefet zre olalar, baban Yano
Kral ol taraflarda hdemt- hmynumda gayret hamiyyetde oldu gibi uhdene lzim
olan memleket vilyetn zabt u synetinde mcidd merdne olup ol kazyye-i
n-makble in adnun hcm oldukda, kimesneye anda barkan bin itmee komayup
var- makdrun sarfidp adnun def u ref bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra
getresin. Defne iktidr olunmayup tegallb ihtimli ile muvenet lzim olursa ana gre
ilm idesin ki, ol taraflarda asker-i hmyn- nusret-makrnumuzla inet imdd oluna
ve snur huss in bundan akdem size nme-i hmynumuz gnderilp hric ez-defter
32
olup ol cnibden zabt u tasarruf olunugelen yirler sizn cnibinzden zabtolunup ve dhl-i
defter olup bu tarafa zabt u tasarruf olunugelen yirleri defter-i hkn tayn itdi zre snur
mesbesinde(?) oldu bundan evvel irsl olunan nme-i hmynumuzda musarrah
klnmd. Hliy Budun belerbeisine hkm-i hmynum gnderilp fi'l-hakka hric
ez-defter olup sizn cnibinzden zabtolunugelinen yirlerden Solnok Bei Mahmd dme
zzh sonradan dahlitdi yirler varsa anu[n] gibiler men olunup deftere ve knna
muhlif vaz itdrilmemek smarlanmdur. Siz dah ana gre amel idp dhl-i defter olup
bu cnibe zabtolunugelen yirlere mterz olmayasz ve Dobracin varonda ihds olunan
palanka ve vaz olunan demler ref olunm mdur, nice olmdur; an bu defa tafsl
itmemisin. Emr-i hmynumuz yirine vardun ilm itmeyince olmayasn ve Bodan'da
olan Aleksandra Voyvoda kuluma dah nme-i sbkum zre mun zahr olmakdan hl
olmayup anun gibi ol semtlerden adnun hcm olursa memlekete dhl itdrmeyesiz,
defne say idesiz. yle ki; semtinze karb olmayup sizden muvenet muzheret [taleb]
idp istimdd ide, bb- muvenet muzheretde dakka fevtolunmayup ihtimm oluna.
Bebek Fren ahvli beyn olunm; ina'llh'l-Eazz sadkat ubdiyyetle hdmet iden
kullarum hakknda nyetm dir deildr; baz mevni sebebi ile tehr olunmdur.
Anlara(?) itdrmek(?) lzimdr. Tahrran...
18
Kzlca msellem tifesinden lenlerin yerlerine, sancakbeyi arz

olmadan, sadece kad arz ile tevcih yaplmamas.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 10 M., sene: 972
Rmili belerbeisine hkm ki:
Hliy Krkkilise Sanca Bei Ferruh dme zzh mektb gnderp; "Kzlca
msellem tyifesinden biri fevtoldukda hardan bir ecnebyi; "Oldur." diy kdlar arz
virrler." diy ilm itmein buyurdum ki:
Tyife-i merkmeden veft idenlern yirleriyn kdlarun arzlar vrid oldukda,
sancakbelerine havle idp hdmete kdir oullar var mdur, yok mdur grilp dah
mrun-ileyhn arz olmaynca deftere ve knna muhlif kimesneye msellem bertn
virmeyesin; yle bilesin.
19
Haslar kazsna bal Hacmihal kynden brahim isimli ahsn

iki klesi ve bir cariyesinin iki yenieri tarafndan ldrlmesi
olaynn teftiinin niin geciktirildiinin bildirilmesi ve dvann bir
an nce grlmesi.
Yazld.
Hseyin Bl ile muhzr aaya gnderildi. F 12 M., sene: 972
Hslar ve orl kdlarna hkm ki:
Hliy Hslar nyibi Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "Hslar kazsna
tbi Hacmihal nm karyeden brhm nm kimesnenn iki nefer kul biri bala ve biri
33
tfenk ile katlolunup ve bir criyesi dah Suuuc dimekle marf derede bolm bulunup
erle grilmek in emr-i erf vrid olup teft olundukda tfenkle maktl olan Ksm nm
kul karye-i mezbrede skin olan Vel nm yenieriyle yolda dp ehl-i karyeye haber
oldukda zerlerine varlup mezbr Vel elinde tfenk ile gelp; "Eger lrse bahsn
vireyin." diy ikrr eyledin ahl-i [karye] haber virp ve "Maktl-i mezbr ile mezkr
yenieri Vel yolda dp hr tfenkle urup katleyledi." diy karye-i mezbreden Ksm
bin Abdullh ehdet idp ve "Bala katlolunan Al nm kul Mustaf nm yenieriyle
sohbet iderken dp katlolund." diy haber virdklerin" bildrdi. mdi; zikrolunan
maktllern biri Vezrm Ferhd Paa Yenieri Aas oldu zamnda katlolunup davlar
bu zamna gelince tehre bs nedr ve ktil zannolunan kimesneler ne hl ile muttasf
kimesneler oldu malm olmak mhimm lzimdr. Zikrolunan maktllern biri
mrun-ileyh Vezrm Ferhd Paa Yenieri Aas iken katlolunup ve biri dah Rmili
belerbeisi iken veft iden Hasan Paa Yenieri Aas iken katlolunmlardur. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu huss onat vechile dikkat ihtimmla hak zre
bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; bu zamna gelince davlar tehr olmaa bs
nedr ve ktil zannolunan kimesneler ne hl ile muttasf kimesnelerdr; mufassal merh
yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.
20
mparator Ferendu'un lmnden dolay sitne-i Sadet'teki

Be elisine taziyette bulunulduu; ayet iki devlet arasndaki
dostluun ve ahidnmenin Ferendu zamannda olduu gibi
srdrlmesi isteniyorsa bunun bir mektupla bildirilmesi.
Ser--ser kse ve altun kozalak ile gnderildi.
Maksimilyano Kral'a nme-i erf ki:
Hliy Atebe-i Aliyye-i lem-penh ve Sdde-i Seniyye-i azamet-destghmuz[a] -ki,

melce-i seltn-i zm ve melz- havkn-i tc-dr[dur]- Memlik-i Mahrsemz'den Budun
muhfazasnda olan mer-i nmdr- zevi'l-iktidrmuzdan Arslan dme ulvvuhnun
mektb vrid olup; "mh- Zi'l-hcce'nn on altnc gni rz- se-enbede atanuz mparador
Ferendu bi-irdeti'llhi tel kral ve esarlkdan el ekp dr- fendan bak-y(?) bkye
mrr u irtihl itdklerin" ilm eyledi. El-hukm li'llhi'l-Vhdi'l-Kahhr. Anlar zviye-i
hkde oldukca siz eryik-i devlet hukmetde ber-karr u stvr olasz. Eyle olsa; bu
habern shhati vuk bulcak sitn- Muhalled'l-ikbl ve Meyyed'l-icllimz'de olan
ilinz getrilp taziye v tesell olundukda; "Umr- hukmet krallkda kll firset
ihtimm zre olduunuz ve mrun-ileyh atanuzla m-beynde olan ahd mskda
ber-karrdur. Ahd emn riyetine saf-y cn ve sdk- cenn ile rdr." diy arz u takrr
eyledi.
mdi; kadm'l-eyymdan dostluk zre olanlarun evld ahfd huls- taviyyet ile
muhede-i kadmede sbit-kadem oldu takdrce enzr- aliyye-i husrevnemzle manzr
olmak kde-i ezeliyye-i hnedn- azm'-nmuzdur. yle ki; tarka-i ahd emn mer
v meslk olmak murdnuz ise ana gre nme-i mahabbet-mehn ile ilm eyleyesiz.
34
21
Erzurum'a snr tyini iin ran'dan adam gelip gelmedii, snr

gvenliinin ne durumda olduu, Grc beylerinin ran ile olan
mnasebetleri vs. hususlarn bildirilmesi; Grc beyleri ile iyi
geinilmesi ve Gril Melik'in oluna, lkesinin kendisine temlik
olunduunun haber verilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972
Erzurum Belerbeisi Sinn Paa'ya hkm ki:
Hliy Anatol Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Al dme ikblh Erzurum

belerbeisi iken Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Grcistn melikleri huls- taviyyet
ve saf-y ubdiyyet ile itat inkyd zre olup amm; Baauk Melik'n h cnibine ve
h'un Baauk tarafna demleri varup gelmekden hl olmaduklarn ve hkul Sultn'dan
her zamnda kendye mektb vrid olup zhr- mahabbet zre sulh u salhun istihkmn"
bildrp ve "serhadler emn emn zre oldun" ilm eylemein buyurdum ki:
Varcak, Erzurum'a varup dhl oldukdan sonra hkul Sultn'un sana dah demi ve
mektb gelmi midr ve Kars tarafnda muzft- Memlik-i Mahrsem'den olan yirlerle
Yukaru Cnib'e mteallik olan mevzun hudd tayn olunman ol cnibn demleri
gelmek zre olduna haber vrid olman ol hussun tayn temyzi in Amsiyye
Sanca Bei iftihru'l-meri'l-kirm kulum Mehmed dme ulvvuhya ol bbda mufassal
hkm-i hmynum virilp irsl olunmd. Fermn- erfm zre snur ahvli grilp
ber-taraf olm mdur, ne mertebeye varmdur, serhadlern ahvli nedr ve Yukaru Cnib'le
olan sulh u salh emri tamm riyet olunur m ve Baauk Melik kadmden sitne-i
Sadetm'e ihls u ubdiyyet ile hdmet itmi kulum olman Kzlba cnibinn makbli
deil idi. imdiki hlde mm-ileyhn arzitdi zre tarafeynn demleri varup gelmee
sebeb bs nedr; mezbr melikn dah hakkat-i hline muttali olup Yukaru Cnib'n ve
serhadlern ahvlinden her neye vkf olm isen cmle-i ahvli mufassal merh Atebe-i
Ulym'a ilm eyleyesin ve Gril Melik ol stom'un ol Grgi'nn torulu ve yararl
arzolunman anun hakknda pertev-i tfetm nmyn olup babas stom'a temlk oldu
zre lkesine mlk-nme-i hmynum ihsn oldun bildrp tenbh eyleyesin ki, demin
gnderp mlk-nme-i hmynum ihrc eyleye. Hl Sdde-i Sadet-bahum'a itat
inkydda olan Grci belerinn iltift u riyetlerinde taksr olunmayup hsn-i firset
kiysetinz muktezsnca bir vechile istimlet viresin ki, itatde olmayanlara terb olunup
ol diyrun nazm [u] intizmnda ve zabt u rabtnda keml-i makdrun sarfeyleyesin; yle
bilesin.
22
stanbul'a getirilecek terekenin baka yerlerde satlmasnn

nlenmesi gayesiyle, Tekfurda'na tereke almaya gelen gemilere
ne kadar tereke yklendiinin karadan Sdde-i Sadet'e
bildirilmesi.
35
Yazld.
Mahmd avu'a virildi. F 10 Muharremi'l-harm, sene: 972
Tekfurta kdsna hkm ki:
Baz resler gemilerine tereke tahml idp mahrse-i stanbul'a getrmeyp Anatol
cniblerine alup gidp satduklar istim olund. mdi; mahrse-i mezbrede tereke bbnda
ziyde muzyaka olup buyurdum ki:
Varcak, bu bbda basret zre olup taht- kazna tereke almaa gelen gemiler
terekeyi tahml idp gitmel olduklarnda her bir resn gemisine ka md tereke tahml
olunursa ana gre eline imzlu temessk virp toru mahrse-i mezkreye gnderesin ki,
geldkde ol temesse gre yoklanup grile ve mahrse-i merkmede tereke bbnda olan
muzyaka def ola ve taht- kazndan ne mikdr gemiye tereke tahml idersen ne zamnda
tahml idp gitmidr, kimn gemisidr, resi kimdr; yazup kurudan Dergh- Muallm'a
bildresin ki, hric yire alup gitmek ihtimli olmaya. Bu huss mhimmtdandur; ihml
mshele itmeyp hlf- emr i olmakdan hazer idp basret zre olasn.
23
Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini

Yalakbad ve Kavak iskelelerinde satmalarna izin verilmeyip
stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld.
Mezbra virildi. F 10 Muharremi'l-harm, sene: 972
Yalak-bd kdsna hkm ki:
Rmili yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml itdkde toru mahrse-i
stanbul'a getrmeyp taht- kazna iletp Kavak skelesi'nde ve syir yirlerde bey itdi
istim olunman anun gibi ol cnibe tereke ile varan gemileri srp mahrse-i mezbreye
getrmein Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruhy irsl idp buyurdum
ki:
Varcak, mezkr avuum bir mikdr zamn ol cniblerde turup anun gibi Rmili
yakasndan tereke ile gemi gelp satmak istedklerinde komayup ol bbda mezkr
avuuma gerei gibi mun zahr olup gelen gemileri shbleriyle mahmiyye-i stanbul'a
gnderp bey itdresin; nd muhlefet idenleri isimleriyle yazup arzeyleyesin.
24
Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini Boaz

Hisarlar etrafnda satmalarna izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld.
Mahmd avu'a virildi. F 10 Muharremi'l-harm, sene: 972
Gelibol'da Hssa Emni olan Hall'e hkm ki:
Hl Rmili yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml idp Anatol

cniblerinde olan Boaz Hsrlar etrfnda satduklar istim olund. Buyurdum ki:
36
Varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup onat vechile tetebbu idp gresin; Rmili
yakasndan tereke tahml iden resler tahml itdkleri terekeyi toru stanbul'a getrmeyp
Anatol cniblerine satmaa alup giderlerse ol asllara mecl virmeyp ve tehr itmeyp
gemileriyle terekelerin girift ve reslerin habsidp gemileri iine hsr-erinden bir-iki nefer
kimesne koyup Dergh- Muallm'a gnderesin ki, kimesne emre muhlif gemisi ile ol
cnibe tereke alup gitmek ihtimli olmaya. yle ki; bu hussa emrm zre min-bad
mukayyed olmayup anun gibi emrme muhlif i idenleri tutup Sdde-i Sadetm'e
gndermeyesin, netcesi sana yid olup muteb olman mukarrerdr; ana gre mukayyed
olasn. Hlf- emr i olmakdan hazer idp gafletde bulunmayup basret zre olasn ve anun
gibi sana muvenet lzim geldkde; "Kifyet kadar hsr-eri viresin." diy dizdra hkm-i
erf gnderilmidr. Lzim geldkde taleb idp istihdm eyleyesin.
Yazld.
Kezlik.
Bir sreti, Gelibol dizdrna; "Kifyet kadar istihdma hsr-eri viresin." diy yazld.
25
Anadolu tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, Boaz Hisarlar

etrafnda tereke satmalarna izin verilmeyip stanbul'a
gnderilmeleri.
Yazld.
Mahmd avu'a virildi. F 10 Muharemi'l-harm, sene; 972
Rmili yakasnda Boaz Hsrlar'na varnca dery kenrnda vk olan kdlara

hkm ki:
Hl Anatol yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml idp Rmili
cniblerinde olan Boaz Hsrlar tarafna satduklar istim olund. Buyurdum ki:
Varcak, bi'z-zt mukayyed olup tetebbu idp gresiz; anun gibi Anatol yakasndan
gemi ile tereke geldkde taht- kaznuzda satdurmayup ve gemilerin adurmayup shbleri
ile mahrse-i stanbul'a gnderesiz ve her birinzn taht- kazsna Anatol yakasndan
tereke ile ne mikdr gemi gelp emrm mcebince mahrse-i stanbul'a gnderildin ve
kimn gemisi olup ve resi kimler idin yazup kurudan Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin
ki, hric yire alup gitmek ihtimli olmaya. Huss- mezbr mhimmtdandur; ihml
mshele itmeyp hlf- emr i olmakdan hazer idp basret zre olasz.
26
Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, tereke satmalarna

izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld.
Kezlik.
Bir sreti dah, Anatol cnibinde Boaz Hsrlar'na varnca dery kenrnda olan
kdlara; "Rmili yakasndan gemi ile tereke geldkde taht- kaznuzda satdurmayup ve
gemilerin adurmayup shbleriyle stanbul'a gnderesiz." diy yazld.
37
27
Marmara kads iken ldrlen c'n ktillerinden Divne Memi

ile dier su ortaklarnn yakalanp zincire vurularak Dergh-
Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld.
Ramazn nm kimesneye virildi. F 9 Muharrem, sene: 972
Vilyet-i Anatol'da vk olan sancakbelerine hkm ki:
Mukaddem Marmara Kds olup harmler katliden c'un ktillerinden Dvne

Memi nm kimesne mukaddem ele gelp yoldalar siyset olunup mezbr Manisa
Kalas'nda mahbs iken bir tarkla hals olup ele getrilmesiyn hkm-i erfm
vardukda, gaybet idp ve Karademrci ve Kara Hasan ve Dvne Ahmed ve Dvne Hac ve
Dvne Receb nm kimesneler dah kutt- tarklar ve mezkrun erkleri olup hn-i teftde
gaybet idp ele gelmedkleri ilm olunman buyurdum ki:
Varcak, her birinz mezkrlar taht- hkmetinzde hufyeten ve alniyyeten
tetebbu u tecesss itdrp gaybet iderlerse yataklarna ve turaklarna ve kefllerine
bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup hsn-i tedbr tedrkle ele getrp
kayd [] bend ile yarar demlere koup cmlesin der-zencr idp Dergh- Muallm'a
gnderesiz ve her birinn vkf u muttali olduun keyfiyyet-i ahvllerin ve sbit olan
fesd enatlerin sicill idp sret-i sicilleriyle yazup ilm eyleyesiz. Amm; koup
gnderdnz kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
yle ki; gaybet itdreler, anlara olacak kb gaybet itdrenlere olur, ana gre mukayyed
olalar; yle bilesiz.
28
Bz kiilerin brice limanndan stanbul'a gtrmek zere

ykledikleri terekeyi baka yerlere gtrdkleri haber alndndan,
bundan sonra hibir gemiye brice'den tereke verilmemesi.
Yazld.
Gelibol Hssa Harc Emni olan siph-olanlarndan Hall'e virildi.
Kean kdsna hkm ki:
Hliy taht- kazna tbi brice Liman dimekle marf olan limandan baz gemilere
ve rencber gemilerine stanbul zahresi nmna tereke tahml idp deryya ve gayri yirlere
alup gitdkleri istim olunman zikrolunan limandan min-bad bir ferdn gemisine tereke
tahml olunmamasn emridp buyurdum ki:
Siph-olanlarndan Gelibol Hssa Harc Emni olan Hall varcak, emr-i erfm
muktezsnca zikrolunan limandan rencber gemisine ve gayri gemiye tereke tahml
itdrmeyesin. yle ki; emr-i erfme muhlif mezbr limandan rencber gemisine ve
gayriye tereke tahml olundu istim oluna, zrn makbl olmayup muteb mukab
olman mukarrerdr. Ana gre tedrk idp kimesneye hlf- emr-i erf i itdrmeyesin;
yle bilesin.
38
29
Mhi isimli kadnn krek cezasna arptrlan olunun

durumunun yeniden incelenmesi; ayet haksz yere cezalandrld
anlalrsa salverilmesi.
Yazld.
Mezbre htna virildi. F 10 Muharrem, sene: 972
Msr belerbeisine hkm ki:
Drende Mh nm htn kii Dergh- Muallm'a gelp; "Msr Kalas erenlerinden

Al Bl nm olna aas hlf- vk baz huss isnd itmekle skenderiyye kapudnna
kree gnderilp bi'l-fil krekde oldun" arzeylemein buyurdum ki:
Gresin; mezbrenn mezkr ol b-gnh habsolunup kree konmak cb ider
gnh yoise tlk eyleyesin.
30
Eflk vilyetinden davar alan hrszlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Ol cnibe giden Hseyin avu'a virmek in Minreci skender avu'a virildi. F
11 Muharrem, sene: 972
ernovi kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; ""Kasaba-i Yirgi'de vilyet-i Eflak'dan
tavar sirka idenlern mseccel olan thmet-i sbkalar sbit oldukdan sonra habsidp
cermeleri arzoluna." diy skender avu yedinden hkm-i erf vrid olman teft
olundukda dkkn adu mseccel olan Dumlu(?) dimekle marf Memi bin Mustaf,
elinde uruluk brgr bulunan Bl dimekle marf Al bin Nash ve Puman dimekle
mehr Husm bin Mustaf ve bir Eflak olann urulayup bey iden Dvd bin s nm
kimesneler kalada habsolundlar." diy arzeyledn ecilden mezkrlar Sdde-i
Sadetm'e irsl olunmalarn emridp buyurdum ki:
Varcak, zikrolunan kimesneleri sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs kifyet
mikdr hsr-erlerine koup emr-i erfm mcebince Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
Amm; koup gnderdn kimesnelere onat vechile tenbh eyleyesin ki, yolda gerei gibi
hfzidp gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler; yle bilesin.
31
Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan ve kastel in etmelerine

izin verilmeyip savalmas; gerekirse Budun ve Tmvar
beylerbeyilerinden asker yardm taleb edilmesi.
Yazld.
Yano Kral-ol stefan Kral'a nme-i erf yazla:
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Ferendu tarafndan baz ad-y makhr
gelp kabza-i tasarrufunda olan vilyetnden Solo(?) nm varoun kurbinde bir parkan ve
39
iki hsrun ortasnda bir kastel binsna r itdklerinde zerlerine varlup m-beyninzde
hayli ceng cidl ve harb [] ktl vk olup ve Pla-ol'n(?) mecrh idp mnhezim
olmlardur. Lkin ad tarafndan ihtiytan ol cniblerde olan askir-i nusret-meserm
muvenete hzr bulunmalar lzim idin" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi
ise ale't-tafsl zz-i huzruma arzolunup lm-i erfm muht u meml olmdur.
Eyle olsa; vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup sen dah yarar kulumol
kulum olduun ecilden dyim nazar- ferhunde-eserm ol cnibden hl olmayup hliy
Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhya vilyet-i mezbrede olan sancaklarun
beleri ve sbalar ve siphleriyle ve Budun muhfazasnda olan Arslan dme ulvvuh
dah kezlik Budun askeri ile hzr olup ol cnibe nzr olmalarna ve lzim geldkde varup
muvenet itmelerine ahkm- erfemz irsl olunmdur.
Gerekdr ki; siz dah cibilletinzde merkz olan ecat ehmetn muktezsnca
gayret hamiyyeti elden komayup vilyetn iinde kimesneye parkan ve kastel ihds
itdrmeyp hfz u hrsetde ve zuhr iden adnun kal u kamnda mcidd merdne olup
anun gibi adnun hcm ziyde olup defne iktidrnuz olmayup muvenet lzim
geldkde mrun-ileyhimya mektb u dem gnderp muvenete taleb idp mnsib
olan mahalden hsn-i ittifkla maslahat el virdine gre adnun defnde evn- mes-i
cemlen zuhra getresin. Amm; dmen yo iken b-hde yire asker taurgatmakdan ve
gafletle ol cniblerde rz- saltanatuma muhlif i olmakdan saknup keml-i basret zre
olasn.
32
Nemelilerin Erdel'de barkan ve kastel in etmek istemeleri

zerine Erdel kralnn Nemelilerle savatna dair gelen haberin
aratrlmas; bu hususta Erdel kral tarafndan yardm talebinde
bulunulursa kendisine yardm edilmesi.
Yazld.
Tmvar belerbeisine hkm ki:
Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Erdel Kral stefan Kral, Sdde-i

Sadetm'e mektb gnderp; " "Ferendu tarafndan baz dmen gelp kend
vilyetinde Solo(?) nm varo kurbinde bir parkan ve iki kalasnun ortasnda bir kastel
bin[sna r itdklerinde] Kral-ol dah lekeri ile zerlerine varup m-beynlerinde hayli
ceng cidl ve harb ktl oldun ve "Bu muhrebede Pla-ol'n(?) mecrh idp
kaurduk." " diy ilm idp; "ad tarafndan nevan havfi olup ol cniblerde olan askir-i
fevz-mesermle muvenet olunmasn" ilm eyledi. mdi; belerbeiline karb vilyet-i
mezbrede bu asl hdise-i uzm ola, sen nin sahh haber alup isticl zre arzitmeyesin?
Buyurdum ki:
Varcak, asl tehr terh itmeyp mrun-ileyh kralun arzitdi zre ol cnibden
dmen gelp varo kurbinde parkan ve kalalarnun ortasnda kastel bin itmiler midr,
didi gibi ceng olup Pla-ol'n(?) mecrh idp kaurmlar mdur, niedr; ol tarafdan
sahh haber alup vkf u muttali olduun haberi shhati zre ale't-tacl Sdde-i Sadetm'e
arzeyleyesin. Sen dah belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullarumla ve sba
40
ve siphleri bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yara ile hzr u mheyy olup
mm-ileyh tarafna nzr olasn. yle ki; ads def olmayup vey tekrr dmen gelp
muvenet taleb itdkde, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp muvenete irip
hsn-i ittifk zre adnun def u refnde env- ikdm ihtimmun vcda getrp rz u
nms- saltanatuma muhlif vaz olmakdan dah saknasn. Amm; vkf olduun ahbr-
sahhay ber-vech-i isticl ilm itmekden hl olmayasn.
33
Budun Beylerbeyilii'ne bal askerlerin tam tehizatl olarak hazr

bulundurulmas ve Erdel kral tarafndan herhangi bir yardm
talebinde bulunulursa derhal yardmna gidilmesi.
Yazld.
Bir sreti dah, Semendire Sanca Bei olup Budun muhfazasnda olan Arslan
Be'e; "Budun Belerbeilii'ne mteallik olan sancakbeleri ve zam v siphler
dmen yarayla hzr olup mm-ileyhe nzr olalar. Lzim gelrse muvenet eyleyesin."
diy.
[Yev]m'l-Ahad, f 12 Muharremi'l-harm, sene: 972, der-Kostantniyye
34
Kocaeli Sancakbeyi Sheyl'in daha nce grevlendirildii mehyif

teftii iini kadlara brakp, Sakarya nehri kenarnda kadrga
yapm hizmetini yrtmesi.
Yazld.
Kethuds Pervne'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Kocaili Sanca Bei Sheyl Be'e hkm ki:
Bundan akdem avularumdan Mehmed zde kadruh ile sana mehyif teti fermn
olunmd. Hl Sakarya kenrnda baz hssa kadrgalar bin olunmasn emridp ve
zikrolunan kadrgalarun neccr ve bkcs ve kalafatcs ve syir anda hdmet eyleyen
nefert in ordu[c] ihrc olunmak lzim mhimm oldu ecilden zikrolunan tefti
mezkr avuumla kdlar grp sen kendn bi'z-zt bin olunacak gemilern zerine varup
znikmid'den ve syir taht- livnda vk olan kasabtdan kifyet kadar zahre ve orduc
ihrc idp zikrolunan mahalde ihzr eylemesin emridp buyurdum ki:
Varcak, teft umrn kdlar ile mezkr avuuma smarlayup sen tehr itmeyp
bi'z-zt gemiler bin olunmak emrolunan mahalle varup gice v gndz gemilern bins
zerine olup nefs-i znikmid'den ve syir ol etrfda olan kdlklardan anda hdmet-i
mezbre in cem olanlarun malar in eger ekmekci ve eger acdur ve syir zd
zevdeden her ne levzim olursa mmkin olan yirlerden getrdp ihzr idesin ki, anda
olanlar[a] siat [] maet ve ashbna ticret hsl ola. Gemilern bins huss ehemm-i
mhimmtdandur; hemn hdmete mberet idp muaccelen itmm bbnda env-
ikdm ihtimmun vcda getrp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin.
41
35
Yal kazlarnda bulunan neccar, bkc ve kalafatlarn, Sakarya

nehri kenarnda kadrga yapm hizmetinde istihdam edilmek zere
Hseyin avu'a teslim edilmeleri.
Yazld.
Mezbr avu Hseyin'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Yal kdlarna hkm ki:
Hl Sakarya kenrnda bin olunan hssa kadrgalar mhimmi in neccr ve bkc

ve kalafatc lzim olman buyurdum ki:
Cezyir avularndan Hseyin zde kadruh vardukda, asl tehr terh itmeyp
her birinz taht- kazsnda ne mikdr neccr ve bkc ve kalafatc bulunur ise ale't-tacl
isimleri ve resimleriyle yazup defter idp mhrleyp defteri ile mezkr Hseyin avu'a
teslm eyleyesin ki, tehr itmeyp mahall-i memra iletp hdmete mberet itdre.
Huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur; bir n ve bir sat tehr tevakkuf cyiz
deildr. yle ki; mezbr avu vardukda, mezkrlar ihzr itmekde ihml mshele
eyleyesiz, bu sebeb ile hdmet avk u tehr olmak lzim gele, asl zrinz makbl olmak
ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup zikrolunan tyifeyi ale't-tacl ihrc idp mahall-i
memra irsl itmek bbnda env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz ve bu bbda
gerei gibi mukayyed olup yazlup tayn olunan kimesneleri tebdl idp ve hdmete
kdirleri koyup istihdma kbil olmayanlar ihrc idp ve kimesneden celb ahz olunup
akalar alnmakdan gyet saknup hemn emrm zre tedrk idp isticl zre hdmete
iridrmek ardnca olasz.
36
Silistre sancann sbk Mevkfat ve Beytlml Emini vaz ile

kendisinden ikyeti olanlarn tefti olunmas.
Yazld.
Bu hkm-i erf kayd czine dah gemidr; bu trhda.
Silistre beine, umn ve Hrsova kdlarna hkm ki:
Varna kazsndan Neb ve Hac ve Muzaffer ve Mehmed ve Bzrck'dan nebe ve

Al Fakh ve tf ve Hac ve Ferhd ve Hrsova kazsndan Kara ve Tekfurgli kazsndan
Slih nm kimesneler Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "sbk Silistre Sanca'nun
Mevkft ve Hssa Beyt'l-ml Emni olan Ivaz nm kimesneden zhr- tezallm
eyledkleri" ecilden sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olunup size gnderildi.
Buyurdum ki:
Varduklarnda, zikrolunan sret-i rukada mastr olan mevdda nazar idp dah
husamy berber idp bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin
onat vechile teft eyleyp gresiz; fi'l-vk mezkr kimesne bunlarun er- erfe muhlif
ve knna mugyir nesnelerin alm ise -ki, erle sbit zhir ola- hlf- er alnan hukk
bade's-sbt ashbna b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk
alvirildin ve zulm teaddsi ne idin yazup bildresiz ve eger mezkra isnd itdkleri
husslar gayr-i vk olup zerine nesne sbt u zuhr bulmayup bunlarun irretleri zhir
42
olursa habsidp arzidesiz. Amm; hn-i teftde tamm cdde-i hakka zhib olup
tarafeynden kimesneye meyl muhb ve garaz u taassub itmeyp tezvr telbsden ve
hd- mzevverden hazer eyleyesiz.
37
Padiah izni olmadan hi bir erkes beyinin Sdde-i Sadet'e

gnderilmemesi; ayrca Kefe'den gnderilen Rus esirlerin de
Sdde-i Sadet'e ulat.
Yazld.
Turgud avu'a virildi. F 12 Muharrem, sene: 972
Kefe Bei Ksm Be'e hkm ki:
Bundan akdem mer-i erkise'den baz kimesneler sitne-i Sadetm'e gelp

her biri Kefe mahslinden sancala muhassl'l-ml olup riyetlerinde kusr u noksn
olmayup lkin anlar anda bir hdmetde olmayup hliy erkise'den olur olmaz kimesne
kend yirlerin koyup be nmyla dirlik recsna Kefe'ye gelp sana mlk olduklar
istim olund. mdi; bundan esbak sana hkm-i hmynum gnderilp; "czet-i erfem
olmadn erkise'den kimesne gnderilmeye." diy emrm olm idi. Ol emr-i hmynum
kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:
Varcak, erkise beleri nmyla Kefe'ye gelmi kimesne var ise emr-i erf-i
sbkum mstedsnca iczet-i hmynum olmadn bu cnibe kimesneyi gndermeyesin.
Cenb- emret-meb Devlet Giray Hn dmet melhi[ye] bu huss ilm idesin ki, anun
gibilere mltefit olmaya ve hliy on sekiz nefer Rus esrlerin gndermisin; gelp vsl
olup; yle bilesin.
38
Aydn msellemlerinin, tyin olunduklar Mamuriye Kalesi

hizmetine gitmelerine beyleri Mustafa'nn hastalnn engel
olmamas; msellemlerin, gerekirse balarna ie yarar bir adam
tyin edilmek suretiyle szkonusu hizmete mutlaka gnderilmeleri.
Yazld.
Aydn Msellemleri Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Dergh- Muallm'a dem gnderp; "hliy sancaun msellemlerinn ikinci

nevbetlsi Mamriyye Kalas hdmetine tayn olunup hkm-i erfm virilp marz
olmala bi'z-zt hdmete varmaa iktidrun olmadun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Varcak, sancaun msellemlerinn ikinci nevbetlsin emr-i erfm zre ihrc
itdrp kend yirne yarar demn tayn idp b-kusr msellemlern ihrc itdrp
mahall-i memrna tayn olunan nevbetl msellemlerni gnderp ed-i hdmet itdresin;
gi vey eksk gndermekden hazer idesin. zrn makbl olmaz, netcesi sana yid olur;
ana gre mukayyed olasn.
43
39
Irak'da iilerce mukaddes kabul edilen meknlarn ziyreti ile

Beytullah ve hac yolu hususunda Osmanl Devleti ile ran
arasndaki ahidnmede belirlenmi olan gzergh ve usllerin
dna klmamas; bu hususta belirlenmi olana aykr veya
fazladan ran tarafndan vki olan taleplerin yerine getirilmeyip bu
durumun bir mektupla aha bildirilmesi.
Yazld.
Badd belerbeisine hkm ki:
Hliy vilyet-i Badd- Drus's-sedd'a varup dhl oldukdan sonra h tarafndan

mektb ve demi gelp; "Bundan evvel Sultn Byezd hussyn kendye irsl olunan
nmelern sretin sana gnderp ve ruhsat- hmynum oldu zre iki nefer demisin
kend tarafndan olan sadakt nzr ile Mehedeyn-i erfeyn'e sl idp andan gayri
sabh u ahmda tam u halv birdp ve sdta ve huddma libs tayn idp ve syir
fukarya itdi vch- hayrt defter idp irsl itdi deftern sretin Dersadetm'e
gnderp Mehedeyn ziyretine ve hacc- erfe gitmek niyyeti ile gelen Kzlbalarun ve
Mehed-i Kerbel'ya getrdkleri naun defni ahvli ile sbk ferzend-i erc-mend-i
sadet-mend olum Selm tavvela'llh umrahnun avubas olup Bb-
Sadet-mebum mteferrikalarndan olan Al zde mecdh ile Sultn Byezd talebi in
varduunda mezkr Al in mrun-ileyh olum tarafndan hlf- vk baz hedy
taahhd itmidi." diy sana irsl itdi mektbda mezkr bulunman ol bbda her ne inb
v ir olunm ise ale't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erf-i
lem-rm muht u mil olmdur. Eyle olsa; ol cnibn vuk bulan hdmetleri
mukbelesinde avtf- aliyye-i hnemzden ve olum tle bakh tarafndan ahdolunan
inm ihsn mtezf olup her vechile riyet-i husrevnem karn-i hlleri oldu
malmundur. Bu hdisenn zuhrndan evvel Dergh- lem-penhum'a ilisi gelp sulh u
salh ve fevz felh rec itdklerinde tavf- Beytu'llhi'l-Harm ve ziyret-i Trbe-i
Mutahhere-i Hazret-i Seyyid'l-enm aleyhi's-salt ve's-selma isticze-i hmyn
itdklerinde emkin-i merrefe ve kble-i mutahhere taraflarna tavf u ziyret kasdiden
mslimn muvahhdn men olunmayup fer- hl ve itmnn- bl ile mermlarna vsl
olmaa iczet-i hmynum cr olmd. Fe-emm, Badd yol kadmden il-yevmin
hz olgeldi zre mesdd olup ol tarafdan yol almaa ve bir ferd slik olmaa rz-y
erfm yokdur. Memlik-i Mahrsemz'den her sl-i mbrek-flde iki kfile-i huccc-
sadet-nitc tevecchde olup biri m- Dru's-selm'dan ve biri Msr- Khire'den azmet
ider. Buyurdum ki:
Varcak, Yukaru Cnib'den gelenler ikisinden kank yola slik olma murd
idinrlerise ol semte ilhh u ilk idp irsl eyleyesin ve sniyen; mehid-i eyimme-i
kirmun ziyretine gelmek isteyen zvvra ve iki nefer demleri sadakt nzr
getrdklerinde tayn olundu zre Mehedeyn-i erfeyn'de mstehk olan fukarya
tevz u sl idince ikmet itmelerine iczet olmdur. Amm; anda mret olup sabh u
ahmda ale'd-devm tam bimee rz virilmemidr. Hkmetlerinde olmayan yirlerde
fuzl vaza nice irtikb iderler ve ziyrete gelenlern dah bir zamn- muayyenleri olmaz
44
m, ziyretn zamn nihyet be ve on gn olur. Tamm murdlar hsl oldukdan sonra

Mehedeyn'de ve syir merkd-i eyimmede elenp kalmalarna sebeb bs nedr?
Huss bundan esbak defetle hkm-i hmynum gnderilp; "Ziyrete gelenler murdna
vsl ve matlblar hsl oldu gibi ol cnibde tehr itdrilmeyp cmlesi tayn olunan
mevsimle gelp mukaddem bu cnibi habr u gh klup ana gre serhadde istikbl olunup
mrcaat ruclarnda hl yirlerden bild kla uramadn mrr ideler ki, memleket
rey py-ml olmaya." diy tenbh tekd olunm idi. Mevsim olmadn, bildkleri gibi
olur olmaz vaktde Memlik-i Mahrsem'e hricden dem dhl itmee emrm yokdur.
Mehed-i erf'n harem-i muhteremi dhlinde feth- hknden evvel baz kimesneler
medfn olm. Amm; bade'l-feth anda izn-i hmynumuzla kimesne defnolmamdur.
Zr; Hulsa-i kyint ve Mefhar-i mevcdt'un evld- bzrg-vrlarnun mezr-
bihit-srlar kurbine ne asl vcd- pk ola ki, anda defnolunmaa liykati ola. Dyire-i
edebden brn olmala cidden anda kimesne konmak marz v makblm deildr.
Harem'den tara oldu takdrce olur olmaz Kzlbalarun meyyitlerin getrtmeyp meger ki,
hun ensb evld ezvc ola; ol vakt dah harem-i erfden tara evkf- erfe
cnibinden akalaryla alduklar yirlerde defnitdrp rz-y erfme ve emr-i hmynuma
muhlif ol cnibden bir vaza ruhsat virilmeye ve Medne-i Mnevvere-i cennet-s ve
firdevs-intim baz(?) Ravza-i Mutahhere-i Seyyid'l-enm'da bir demi turmaa iczet
rec eylemidi. hun ol murdna kat cevb virilmemidr. Bu cmle mezkr olan
tenbht tekdt h tarafna irsl olunan ahid-nme v nmelern mazmnna
muvfkdur. Kend tarafundan ha mektb yazup gnderp m-beynde sulh u salh emri
mukarrer oldukda virilen ahid-nmeye badeh gnderilen nmelern mazmnna muhlif
bir vazun teklfi tecvz olunmayup ve kimesneyi irtikb itdrmeyeler ki, m-beynde olan
muhede ve sulh u salhun emri istihkmda ola. Sen dah ol taraflarda keml-i basret
ihtimm zre olup fermn- erfmn icr v imzsnda ve serhadlern hfz u hrsetinde ve
memleket vilyetn zabt u rabtnda env- ikdm ihtimmun zuhra getrp ol
cnibden zuhr iden evz u ahbr ale't-tekub ve't-tevl Dergh- Muallm'a ilmdan
hl olmayasn; yle bilesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 16 Muharremi'l-harm, sene: 972*, der-Kostantniyye.
40
Akdeniz ve Karadeniz'den gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini

Krfez ve Kavak iskelelerinde satmalarna izin verilmeyip
stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld.
Tezkireci Hasan Be'e virildi. F 23 Muharremi'l-harm, sene: 972
znikmid ve Yalak-bd kdlarna hkm ki:
znikmid kazsna tbi Krfs skelesi'nde ve Yalak-bd kazsna tbi Kavak

skelesi'nde Akdeniz ve Karadeniz'den tereke ile meml baz gemiler gelp terekelerin
boaldup bey eyledkleri istim olunman buyurdum ki:
45
Varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup tereke ile gelen gemileri tor stanbul'a
gnderp min-bad zikrolunan iskelelerde tereke kartmayup emr-i erfme muhlif ol
taraflarda tereke bey itdrmeyesiz. yle ki; emr-i erfme muhlif ol semtlerde gemi
yanaup tereke bey eyledi istim oluna, zrinz makbl olmaz; azl ile konlmayup
muteb olmanuz muhakkakdur. Ana gre bb- ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.
41
stanbul'da zm sknts ekilmemesi iin, Kite kazsnn Erikli ve

Yalakbad kazsnn Gonca kylerindeki ba sahiplerinin arap
yapm iin kefereye zm satmalarna izin verilmemesi.
Yazld.
Kezlik.
Kite ve Yalak-bd kdlarna hkm ki:
Kite kazsna tbi Erikl nm karyeden ve Yalak-bd'a tbi Gonca nm karyeden

kadmden mahrse-i stanbul zahresiyn baz gemiler zm satun algelp mahmiyye-i
mezbreye getrp bey idegelmiler iken hl zikrolunan karyelerde vk olan b
shbleri blarnun zmin gtri baz kefereye bey eyleyp ra eylemek ile stanbul'a
getrmek in varan gemilere zm virmeyp ol sebebden stanbul'da zm bbnda
muzyaka olman buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, min-bad kefereye hamreylemek in zm
bey itdrmeyp taht- kaznuzda vk olan blarun zmin satmalu oldukda shblerine
stanbul zahresiyn varan gemilere bey itdrp emr-i erfme muhlif kimesneye i
itdrmeyesiz. yle ki; emr-i erfme muhlif kefereye zm satlup ra eyledkleri
istim oluna, zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Muteb olmanuz mukarrerdr; bilmi
olasz.
42
Kara Kbil isimli milin garazyla haksz yere mahkm edildikleri

bildirilen ahslarn ahvlinin gvenilir kiilerden yeniden
soruturulmas ve neticenin arzedilmesi.
Yazld.
Arz getren Sleymn'a virildi. F 25 Muharrem, sene: 972
orum beine ve orum ve skilib ve Katar kdlarna hkm ki:
skilib kds mektb gnderp; " "Mahrse-i stanbul Zindn'nda mahbs olan Saf
ve Mehmed ve gemiye konlan Rstem ve Sbhnvirdi nm kimesneleri bundan akdem
orum Bei olan Mahmd nefs-i Gm'den irret ekvet ve harmlk ile mehr olan
Kara Kbil nm miln tahrki ile mezbrlar hlf- vk arzeylemidr." diy kaz-i Katar
halkndan Yedipre nm karye halknun ehdetleriyle mezbrlarun istikmetlerini bundan
akdem Katar kds arzeylemein; "Kimesneye itimd itmeyp kendn bi'z-zt kaz-i
mezbreye varup zikrolunan kur halkn cem idp yarar ehl-i vukf ve mutemedn-aleyh
46
mslimnlardan teft idp shhati zre arzidesin." diy fermn olunman kendm bi'z-zt
kaz-i mezbreye varup zikrolunan kur halk cem olup mahbs- mezkrlarun ahvlleri
teft olunup ayn- vilyetden ehl-i vukf ve b-garaz mslimnlar mahbs- mezbrlar
haklarnda didiler ki: "Mezbr Mahmd Be mezkrlar Kara Kbil nm errn tahrki ile
arzeyledi. Hlf- vk arzeylemidr ve Katar kdsnun arz sahhdur. Mahbslara
hayfdur. Kimesneye cevrleri ve ziynlar olmamdur." diy cevb virdklerin"
arzeylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr[n]un ahvllerin b-garaz ve mutemedn-aleyh
mslimnlardan teft idp gresiz; fi'l-vk sbk Mahmd Be arzitdi zre irret
ekvetleri ve ol vechile fesd enatleri var mdur, yohsa sbk arzolundu zre ayn-
vilyet eyline ehdet iderler mi? yle ki; mezbrlar kend hllerinde olup ahvllerine
garaz mteallik olmak ile b-gnh arzolunmala mahbs olmlar ise hakkat-i hllerin
tamm malm idinp vkf u muttali olduunuz zre shhati ile arzidesiz ve hlf- vk
kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
43
Yallara develerle getirilen terekenin, stanbul zahresi iin gelen

gemilerin dndaki gemilere ve kffra satlmasna izin
verilmemesi.
Yazld.
Mihal ve Aydnck ve Gnen ve Manyas kdlarna hkm ki:
Baz kimesneler develeriyle tereke tahml idp ol cniblerde olan yallara iletp
deryya ve kffra bey itdkleri istim olund. mdi; bu huss in nie defa ahkm-
erfe gnderilp "Zikrolunan kdlklar dery kenrnda olup her br terekeleri stanbul
zahresiyn alnugelmidr; gayri vilyete virilmeye. Huss, deryya tereke virilmek hod
emr-i erfmle mesdddur." diy tenbh tekd olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm bu defa dah vardukda, bu hussda her birinz bi'z-zt mukayyed
olup taht- kaznuzdan stanbul zahresiyn emr ile varanlardan m-ad deryya ve kffra
bir habbe tereke virdrmeyp ol asl develerine tereke tahml idp ol cniblerde yallarda
kffra ve deryya tereke bey idenleri onat vechile hufyeten ve alniyyeten tetebbu u
tecesss itdrp emrme muhlif i idenleri ele getrp habsidp ahvllerin arzidesiz. Sonra
anlar hakknda emrm ne vechile olur ise mcebi ile amel idesiz.
44
Dicle ve Zap nehirleri kenarndaki ekyalk yapan bz kabilelerin

reislerinin ve ekyalk yapan fertlerinin yakalanp haklarndan
gelinmesi.
Yazld.
Mektb gnderp; "Tikrt sancana tbi Toprakkala ve Kzlhn nm mahallerden

Tikrt ve Alhammm'na varnca Dicle'nn iki cnibinde l-i Per ve l-i Aybe(?) dimekle
47
marf Arab kablesi skin olup ve ehrizol'a tbi Fethye(?) Gedi'nde(?) ve Evc(?)
nm karye kurbinde ve Zab suy zerinde l-i Azz nm kable temekkn idp havss-
hmyn reysnun mllarn alup ve tavarlarn srp ve yende v revendeyi katl ve
esbblarn gret idp mezbr tyifenn havfinden Badd ile Musul arasnda Dicle'nn iki
cnibinde olan yollar mnsedd olmdur. eyhlarna dem gnderilp tenbh olundukda
mtenebbih olmayup fesd enat zre olduklar ecilden urlup haklarndan gelinmesi
lzim olmdur." diy ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; fi'l-vk arzitdn zre mezkr tyife fesd
enat zre olup rey v berynun ve yende v revendenn ml menlin alup
katlitdkleri vk ise ki, kabyil-i mezbrenn slhlar mmkin olmayup muzrr- vilyet
olup izleleri lzim ise, her ne yzden mmkin mutasavver ise tedrk idp hsn-i tedbr
ile eyhlarn ve fesd enate mbir olanlarn ele getrp gerei gibi haklarndan
gelesin ki, syirlerine mcib-i bret olup ol cnibi anlarun err u rlarndan ve fesd
enatlerinden tathr pk idp rey v bery ve ebn-i sebl eyym- sadet ve
hengm- adletmde huzr- hl ve fer- bl ile kr u kisblerinde olalar. Amm; bu
bahne ile ehl-i fesd enate hmyet olunup kend hllerinde olanlara dahlolunmakdan
ve kimesnenn esbb emvli hlf- er u knn gret hasret olunmakdan ziyde ihtiyt
idp era ve emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesin ve ne vechile tedrk idp
haklarndan gelindini yazup arzidesin.
45
Mslmanlarn arap imelerine msade edilmemesi; aldr

etmeyip imeye devam edenlerin haklarndan gelinmesi.
Yazld.
Hliy; "Mahrse-i Badd'da ehl-i mansbdan ve syir ehirl tyifesinden ve

gayriden baz mslimnlar alniyyeten rb-i hamr idp hlf- er- erf evzun nihyeti
yokdur." diy Sdde-i Sadetm'e arzolunman imdi; mahrse-i Badd'da ve syir bild
(
)[da] era muhlif hamr olup mslimndan bir ferd hamritdine asl rz-y erfm
yokdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, huss- mezbra bi'z-zt mukayyed olup demlerne ve
kimesneye itimd itmeyp hamr[] bi'l-klliyye ehl-i slm'dan ref idp kimesneye er-
erfe muhlif hamritdrmeyp eslemeyp hlf- er i idenlern er- erf mcebince
hakkndan gelp ziyde temerrd teannd idenleri isimleriyle yazup arzeyleyesin. yle
ki; bu bbda sdr olan emr-i erfm icr olunmayup era ve emrme mugyir i istim
oluna, ol bbda beyn olunacak zrn makbl deildr. Bir drl dah itmeyp almet-i
erfe itimd klasn.
46
48
Dobnie'ye bal iki ky ahlisinin, Samakov kadsnn mr ilerin

aksayaca bahanesiyle kendi kylerini Samakov'a balattna dair
yaptklar ikyetin aratrlp sonucun arzedilmesi.
Yazld.
Arz getren Mehmed'e virildi. F 13 Muharrem
Ilca ve Radomir kdlarna hkm ki:
Hl Dobnie kds mektb gnderp; " "Kadmden Dobnie kazsna tbi olan
Bana ve Saparak(?) nm karyelerde Samakov ve (
) olmak ile mukaddem mr
mhimmt itmm in zikrolunan karyeler Samakov'a ilhk lzimdr." diy Samakov
kds baz kimesnelerile ittifk idp Sofya kdsna hlf- vk arzitdrp mezkrn
karyeleri Samakov'a ilhk itdrdkde zikrolunan karyelern reys mtehammil olmayup;
"Karyelerimz yine Dobnie kazsna ilhk olunmaz ise perkende oluruz." diy Ilca kds
ile Kstendil Nzr Zam Sleymn'a ekv itdkleri ecilden mezbrlar dah vk- hli
arzeyledklerinde emr-i erfm virilp zikrolunan karyeler kem-kn yine Dobnie'ye ilhk
olunup rey sde-hl olmlariken hl yine Samakov kds nisbeten mr mhimmtda
medhali olmayan bir ka kimesneleri Sofya kdsna iletp; "Yine Samakov'a ilhk olunmaz
ise mr mhimmt itmm olunmaz. Dobnie'ye ilhk olaldan ber hayli mhimmt
ilenmedi." diy hlf- vk sret idp tekrr Sofya kdsna arzitdrmekle zikrolan
karyeler yine Samakov'a ilhk olunmak ile reyya kll muzyaka hsl oldundan gayri
kaz-i mezbr kadmden krk-elli aka ile virilgelmi iken yetmi aka ile kabl idp
mezbr karyeler kasaba gibi karyeler olup kaz-i mezbrun ekser mahsli anlardan hsl
olmala kll noksn mterettib olup yle ki; karyelern kazyyeleri hak zre grilp teft
olunmak in hkm sadaka olunursa ahvl-i rey muntazam olmak mukarrer oldun"
ilm eyledi ecilden buyurdum ki:
Varcak gresin; zikrolunan karyeler kadmden olgeldi zre Dobnie kazsna
ilhk olunmala maslih- mrye zarar mterettib olmayup reynun muzyakalar def
olup sde-hl olmalarna enfa ola, kd-i mezbr nisbeten hlfn arzitdrdi vk ise,
hakkat-i hli malm idinp shhati zre arzeyleyesin.
47
stanbul zahresi iin gnderilen koyunlarn yollarda eksilip telef

olmamas iin, her src ile ne kadar koyun gnderildiinin ve
her celebin zerine takdir olunan koyunlarn eksiksiz gnderilip
gnderilmediinin yazlp arzedilmesi.
Yazld.
Koyun Emni Mahmd avu'a virildi. F 12 Muharrem, sene: 972
Nibol ve Silistre sancaklar kdlarna hkm ki:
Hliy stanbul zahresiyn gnderdnz htiman koyunlarnun gndermel

olduunuzda her sriciye ne mikdr koyun virilp ve her celebn zerine tayn olunan
koyun bi't-tamm ihrc olunm mdur, bkleri nedr; tafsli ile yazup gndermednz
ecilden hayli koyun noksn zre gelp ol bbda her birinz mesl olmszdur. Buyurdum
ki:
49
Varcak, her birinz mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan yazlu celeblern
zerine tayn olunan mevsim koyunlarn vakti ve mevsiminde b-kusr ihrc itdrp yarar
sricilerle Dergh- Muallm'a gnderesiz. Amm; her srici ile ne mikdr koyun
gnderildin ve her celebn zerine takdr olunan koyun bi't-tamm gnderilmi midr,
bkleri mi vardur; shhati ile mufassal yazup bile gnderesiz ki, bunda geldkde ana gre
taleb olunup yolda ve kasabt u kurda koyun zyi u telef olup noksn zre gelmeye ve
mevcd olanlar "mrde" v "girhte" ve mnm mldr olanlar "Mflisdr." diy
hmyet olunup koyunlar avkolunup gnderilmemekden hazer idesiz. Sonra emr-i erfm
gnderilp yoklanur; mansbun alnmala konlmaz, siyset olunursz. Ana gre, her birinz
mukayyed olup ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.
48
Hrszlk ve haramlik suundan yakalanp zerinde sahte mhr

ve mektup bulunan Hicz isimli ahsn kree konulmak zere
Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Arz getren Ahmed ve Rz nm kimesnelere virildi. F 16 Muharrem, sene: 972
Kastamon Sanca Bei Sinn Be'e ve Tatay kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektbunuz vrid olup; "kaz-i mezbra tbi Eflni

nhyesinden olup hrsuzluk ve harm-zdelik ile marf u mehr olan Hcz[] nm
kimesne kaz-i Borl'da bir tarkla ele getrilp Borl Kds Mevln Haydar'un nyibi
huzrna ihzr olundukda mezbr Hcz['n]n elinde, sen ki kdsn, senn itmenle telbs
mhr ve ol mhrle memhr mektb bulunup sl olundukda; "Tatay'a tbi Zar
nhyesinden olup hliy stanbul'da skin Al Fakh virdi." diy itirf sicill olunup ve
hliy Kastamon Kds Mevln Sleymn'un huzrnda dah ikrr sicill olunup ve
zikrolunan kdlkda telbs arzla nie mslimnlarun cihetin virdin" arzeylednz
ecilden buyurdum ki:
Mezkr Hcz'yi kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
Amm; gnderdn kimesne[lere] tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden hazer ideler.
[Yev]m'l-Hams, f 17 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye
49
50
Kuds-i erf'e getirilecek suyolu iin harcanmak zere Haleb

Haznesi'nden tahsis olunan alt bin be yz altnn akbetinin
aratrlarak kimin zimmetinde olduunun tesbit edilip tahsil
edilmesi ve sonucun bildirilmesi.
Yazld.
Mtevellsine virildi. F 28 Muharrem, sene: 972
Haleb Defterdr Derv elebi'ye hkm ki:
Bundan akdem; "Kuds-i erf'e getrilmesi fermn olunan Azb nm suyol harcna
Haleb Haznesi'nden alt bin be yz altun alup harcidesin." diy Kuds-i erf Bei Rdvn
dme zzhya ve Mtevell Turgud'a emr-i erf gnderildkde mebla- mezbr Kuds-i
erf ve Gazze sancaklarnda Havss- Hmyn Emni olan Mustaf Kethud'dan havle
olunup mtevell-i mezbr hzr bulunmamala mr-i mrun-ileyh mltezim-i mezbrdan
bin altun alup bk nesne almayup badeh; "Bk kalan altun mezkr mtevellye teslm
idesin." diy sen tezkire gnderp taleb olundukda; "Zimmetme lzim olan mebla
bi't-tamm nzra teslm idp zimmetmde bir aka bk kalmamdur." diy cevb virp
hl m Nzr olan Mustaf m Haznesi'nn bu senede muhsebesin defterdra
gnderdkde Kuds-i erf'n suyol ihrct in; "Mezkr Turgud, Mltezim Mustaf
Kethud tahvlinden yz seksen bin pre ki, drt bin be yz altun olur kabzeyledi." diy
hlf- vk defterinde rd u masraf yazup bir aka alnmadu sahh u slim olup iftir
idine bhe olmayup ne kabz ve ne harc olmdur, Mteveff Turgud'un muhsebesi
grildkde yetminden taleb olunmak lzim gelr, hayfdur." diy ilm olunman
mrun-ileyh Rdvn dme zzh Sdde-i Sadetm'de bulunup huss- mezbr sl
olundukda; "Sahhdur, mteveff Turgud mltezim-i mezbrdan bir aka ve bir habbe
almamdur. Ben bin filori alup bi'l-fil Kuds-i erf Kalas'nda emnetdr. M-ad 5500
sikke filori Mltezim Mustaf zimmetindedr." diy mhrl mektbyla ilm itmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup mltezim-i mezbr
zikrolunan altun kimesneye teslm itmi midr, itdi takdrce kime teslm itmidr ve
teslme temessk huccet alm mdur, yohsa kend zimmetinde iken mezkr fevtolmala
hlf- vk ana teslm isnd idp rd u masraf m kayditdrmidr? Bu huss ne vechile
olm ise tamm gavrine irip ml kimn zerinde zuhr iderse b-kusr tahsl idp shhati
zre yazup bildresin.
50
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal Eri(?)

ky ahlisinin eitli vergi ve resmlerden dolay vakfa olan
borlarnn tahsil edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Kuds-i erf beine ve kdsna hkm ki:
Hliy olum Selm vlidesi tbe serhnun Kuds-i erf'de vk olan Imreti
Evkf Mtevellsi olan Abdlkerm zde kadruh Dergh- Muallm'a kazy defterin
sunup; "Sbk evkf- mezbreden olup ust arasnda olmala istibdl olunan Eri(?) nm
karye ahlsi zimmetlerinde mfredt defterleri ve mmz defterler mcebince buday ve
arpa ve taru bahlarndan ve blar ve cmslar rsmtndan hayli bk kalup ehre
51
gelmedkleri ecilden tahsli mmkin olmamdur." diy ilm eyledi. Evkf- mezbre
bakysnun tahsli lzim olman buyurdum ki:
Evkf- mezbre zbit vardukda, her birinz gerei gibi bi'z-zt mukayyed olup
zimmetlerinde ml-i vakf olanlar husamy berber eyleyp dah onat vechile hak zre
bi-hasebi'-er teft idp gresiz; arzolundu gibi ise vakfun mmz defterleri mcebince
zimmetlerinde zhir olan bakyy b-kusr tahsl idp vakf in zabt u kabz itdrp
kimesne zerinde ml-i vakfdan bir aka ve bir habbe bk komayup er- erfe ve knna
muhlif kimesneye i itdrmeyesiz.
51
Daha nce Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na

ilhak olunduu halde Gazze sancakbeyinin adamlar tarafndan
zaptolunan Remle'ye bal Kefer-ci ky mahsultnn vakf adna
tahsil edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Gazze ve Remle kdlarna hkm ki:
Hliy olum Selm vlidesi merhme sultn tbe serhnun Kuds-i erf'de vk
olan Imreti Evkf Mtevellsi Abdlkerm zde kadruh Dergh- Muallm'a gelp
kazy defterin sunup; "Remle kazsnda sbk Gazze Sanca Hslar'ndan olup sene: 970
abn'nun on ikinci gninde evkf- mezbra ilhk olunan Kefer-ci nm karyenn sene-i
mezbrede vk olan mahslt vakfa zabtolmak in emr-i erf virilmiken
mrun-ileyhn sbalar zabtitdrmeyp kendler kabzidp hliy zikrolunan mahsl
mfredt defteri mcebince mrun-ileyhden taleb olunmak bbnda emr-i erfm taleb
itdin" ilm eyledi. mdi; ml-i vakfun tahsli her vechile mhimm lzim olman
buyurdum ki:
Mrun-ileyh mtevell cnibinden dem vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup
bu huss onat vechile hak zre teft idp gresiz; arzolundu gibi ise vakfun mmz
defterleri muktezsnca mrun-ileyhn trh- mezbrdan ber zimmetinde zhir olan
ml-i vakf hkmidp b-kusr alvirp zerinde bir aka ve bir habbe bk komayup era
muhlif kimesneye i itdrmeyesiz. Bu bbda Dergh- Muallm kapuclarndan olup
evkf- mezbre hdmeti in tayn olunan mer mbir ola. Amm; emr-i erden
tecvz eylemeye; yle bilesiz.
52
52
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal kyler

ahlisinin eitli vergi ve resmlerden dolay vakfa olan borlar ile
ayn vakfa ilhak olunan Kefer-ci kynn Gazze sancakbeyinin
adamlar tarafndan zabtolunan mahsultnn vakf adna tahsil
edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Gazze ve Remle kdlarna hkm ki:
Olum Selm tle bakh vlidesi merhme sultn tbe serhnun Kuds-i erf'de
olan Imreti Mtevellsi Abdlkerm Sdde-i Sadetm'e defter virp; "sbk Mtevell
olan Turgud zamnnda evkf- mezbreden kaz-i Remle'de olan kyler ahlsi
zimmetlerinde buday ve arpa bahlarndan ve blar harcndan ve rsmt- beyyre(?)
v maradan(?) mfredt ve mmz defterler mcebince hayli ml-i vakf bk kalup ve
kaz-i mezbrda Gazze Bei Hslar'ndan olan Kefer-ci nm ky evkf- mezbreye
snurda olup vakfa mbir olman evkf- mezbreye ilhk olunup sancakbeine bedel
virilp ol senede vk olan mahslt mm-ileyhn sbalar zabt u kabz itdin" ilm
itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm kapuclarndan mer zde kadruh vardukda,
bu husslar onat vechile erle teft idp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezbr
karyenn vakfoldu trhdan ber vakfa yid olan mahsli eger zikrolunan karyeler
ahlleri zimmetlerindedr ve eger mm-ileyh sancakbei sbalar kabzitdidr, vakfa
yid olan mahsl her kimn zimmetinde sbit olursa mmz ve mfredt defterleri
mcebince cem u tahsl itdrp evkf- mezbre in mtevellye zabtitdresiz; nd
muhlefet ideni yazup arzeyleyesiz.
53
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na eitli vergi

ve resmlerden dolay borlu olan veyke ky ahlisinden
szkonusu alacaklarn tahsil edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Nbls beine ve kdsna hkm ki:
Mrun-ileyh mtevell defter virp; "evkf- mezbreden liv-i Nbls'da olan

Kkn nm kyn yirlerinde zirat iden veyke nm ky ahlsi zimmetlerinde penbeleri
faslndan ve buday ve arpa bahlarndan ve bostn rinden mfredt defterleri ve mmz
defterler mcebince hayli ml-i vakf bk kalup ustdan Maka nm tyifeye arkalanup
ehre gelmeyp ve vakfun mln virmedklerin" ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm kapuclarndan mer vardukda, bu hussa
bi'z-zt mukayyed olup mezkrlar ihzr idp zimmetlerinde olan bkyi mfredt ve mmz
defterleri mcebince onat vechile teft idp gresiz; zimmetlerinde ml-i vakfdan ne
mikdr nesne sbit olursa b-kusr alvirp zimmetlerinde bir aka v habbe komayup hlf-
er u knn kinesneye tealll itdrmeyesiz.
53
54
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na su ve zeyt

bedelinden dolay borlu olan Kenise ve Haliv mezrlar ile Sayda
ahlisinden szkonusu alacaklarn tahsil edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
m belerbeisine ve Sayd kdsna hkm ki:
Mrun-ileyh mtevell kazy defterin sunup; "Evkf- mezbreden nefs-i Sayd ve

Kense ve Halv nm mezraalara getrilen su, tedlen her bostna ve her eve cr olman
vakf in emr mcebince birer mikdr aka tayn olunup defteri Hazne'ye gnderilmein
ol defter mcebince Nerdbn Mehmed nm zam ve sbk Emn olan Al ve Nsruddn
ibn-i Kutay nm kimesneler zimmetlerinde zikrolunan bostnlar suyndan ve zeyt
bahsndan* hayli ml-i vakf bk kalup edsnda tealll iderler." diy ilm itdi ecilden
buyurdum ki:
Dergh- Muallm kapuclarndan Abd varup vusl buldukda, husamy ihzr idp
onat vechile teft idp gresiz; imdiye dein zikrolunan sudan intif idenlerden erle ve
knn ile vakfa nesne alnugelmi ise eger zeyt bahsndan ve eger sudan her birinn
zimmetlerinde ne mikdr bk kalm ise bade's-sbt hkmidp b-kusr alvirp vakf in
mtevell-i mezkra zabtitdresiz. Onat vechile mukayyed olup ml-i vakfdan kimesne
zerinde bir aka ve bir habbe bk komayasz.
* Metinde "
55
" eklindedir.
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal Eri(?)

ky ahlisi ile Taya(?) kynden Bedir ve oullarnn vakfa olan
borlarnn tahsili; ayrca Bedir'in ky basp adam katlettii sbit
olursa cezalandrlmas.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Mrun-ileyh mtevell defter virp; "evkf- mezbreden olup Kuds-i erf ve

Gazze belerinden alnup vakfa ilhk olunan kylere bedel virilen Eri(?) nm ky ahlleri
zimmetlerinde buday ve arpa ve taru bahlarndan ve blar ve cmslar rsmtndan
hayli ml-i vakf bk kalup ehre gelmedkleri ecilden tahsli mmkin olmadun ve evkf-
mezbreden Kuds-i erf'de Beyt-i Tay(?) nm kyn resi Bedir nm mfsid geen
sene (
) kaldurup hayli dem cem idp; "Olum ldrdinz." diy bahne idp Saf
nm karyeyi basup be-alt dem katlidp liv-i Gazze'de Vd-Al nm mevzda olan s
Arab arasna girp kendnn ve oullarnun zimmetlerinde hayli bk olup virmedklerin"
bildrmein buyurdum ki:
54
Vardukda, mezkr karye ahlsin ihzr idp zimmetlerinde olan ml-i vakf mfredt
defterleri mcebince onat vechile teft idp ml-i vakf eger mezkr karye ahlsi
zerindedr ve eger mezkrn Bedir ve oullar zimmetindedr; her kimn zerinde sbit
olursa b-kusr alvirp vakf in mtevellye zabtitdresiz ve mezbr Bedir'n ol vechile
dem katlitdi sbit olursa, ol bbda erle lzim geleni mahallinde icr idp yirine
koyasz. Hlf- er u knn kimesneye i olmakdan hazer eyleyesiz.
56
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal

Sfiriyye(?) kyne mdhele edip terekesine el koyan Havss-
Hmyun mili Mustafa'nn tefti edilip vakfn alacann tahsil
edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Kuds-i erf beine, Kuds-i erf ve Remle kdlarna hkm ki:
Mrun-ileyh mtevell kazy defterin virp; "bundan akdem liv-i Kuds-i erf
ve Gazze'de olan Havss- Hmyn mili Mustaf Kethud nm mil evkf- mezbreden
Sfiriyye(?) nm kyn baz yirlerinn buday ve arpasn; "ri hs olan Harmend(?) nm
karye snurndandur." diy snur-nmeye muhlif cebren alup ve reysn dp kiminn
ban yarup ve kiminn koln syup kll teadd idp vakfun be-alt yz kile terekesin
zyi u telef idp ellerinde olan hudd-nme mcebince grilp ber-vech-i teadd aldu
tereke gir vakfa alvirilmek bbnda hkm-i erfm taleb eyledi" ecilden buyurdum ki:
Dergh- Muallm kapuclarndan Abd varup vusl buldukda, bu huss onat vechile
dikkat ihtimmla teft tefahhus eyleyp ve bu bbda olan hudd-nmelerine nazar idp
gresiz; evkf- mezkre mahslinden mezkr mil zimmetinde ne mikdr nesne bk
kaldu ve reyy dp hlf- er- erf teadd eyledi vk ise men idp bu bbda
muktez-y er ne ise icr idp hlf- er- kavm aldu hsl bade's-sbt b-kusr
alvirp min-bad evkf- mezkrenn mmtz muayyen snur dhlinde olan yirlerine
hlf- er u knn kimesneyi dahlitdrmeyp eslemeyenleri sekidp ziyde nd
muhlefet idenleri yazup arzeyleyesiz.
57
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf malnn

korumas iin am yenierilerinden yedi, Kuds-i erf Kalesi
erenlerinden de on kiinin grevlendirilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Mezkr mtevell defter virp; " "Evkf- mezkre karyeleri be sancakda olup
istihdm in imdiye dein m yenierilerinden bir blkbayla alt nefer yenieri ve
Kuds-i erf Kalas erenlerinden on nefer hsr-eri virilgelmidr." diy hliy dah
virilmesin" ilm eyledi ecilden buyurdum ki:
55
Gresin; kazyye arzolundu gibi olup kadmden imdiye dein ol mikdr kimesne
istihdm in gnderilgelmi ise hliy dah ber-karr- sbk eger m yenierilerinden ve
eger kala erenlerinden, olgelen det zre evkf- mezkreye istihdm in tayn idp
gnderesin ki, ne ml-i vakf zyi ve ne kimesneye zulm teadd vk ola; yle bilesin.
58
bkz. hkm. 53
Yazld.
Mtevellye virildi.
Nbls beine ve kdsna hkm ki:
Mezbr mtevell kazy defterin sunup; "Sbk Mtevell olan Turgud zamnnda
evkf- mezbreden Nbls sancanda vk olan Kkn* nm karye topranda zirat
harset iden veyke nm karye ahlsi zimmetinde penbeleri faslndan ve buday ve arpa
bahlarndan ve bostnlar rinden mmz mfredt defterleri mcebince hayli ml-i vakf
bk kalup serke tyife olup ustdan Maka nm tyifeye arkalanmala vakfun mln
virmeyp niz iderler." diy ilm eyledi. mdi; evkf- mezbre bakys tahsl olunmak
her vechile mhimm lzim oldu ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfmle evkf- merkme zbitlar vardukda, anun gibi zerlerinde ml-i
vakf olanlar her kande ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bu huss
onat vechile hak zre bi-hasebi'-er teft eyleyp gresiz; arzolundu gibi ise
mezkrlarun zimmetlerinde vakfun mmz defterleri mcebince erle zhir olan bakyy
b-kusr tahsl itdrp mrun-ileyh mtevell cnibinden varan demlere zabt u kabz
itdrp kimesne zerinde ml-i vakfdan bir aka ve bir habbe bk komayup er- erfe
mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. Bu bbda Dergh- Muallm kapuclarndan olup
evkf- mezbre hdmetiyn tayn olunan Kapuc mer zde kadruh mbir ola. Amm;
er- erfden tecvz eylemeye; yle bilesiz.
* Metinde "
59
" eklindedir.
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na eitli vergi

ve resmlerden dolay borlu olan Remle kazs karyeleri
ahlisinden szkonusu alacaklarn tahsil edilmesi.
Yazld.
Mtevellye virildi.
Remle kdsna hkm ki:
Mezkr mtevell kazy defterin sunup; "sbk Mtevell olan mteveff Turgud
zamnnda evkf- mezbreden taht- kaznda vk olan karyeler ahlsi zimmetlerinde
buday ve arpa bahsndan ve blar harcndan ve rsmt- beyyre(?) v maradan(?)
mfredt ve mmz defterler mcebince hayli ml-i vakf kaldun" ilm eyledi. mdi;
evkf- mezbre bakysnun tahsli her vechile l-bdd lzim olman buyurdum ki:
56
Mrun-ileyh mtevell cnibinden dem vardukda, bi'z-zt gerei gibi mukayyed

olup zimmetlerinde ml-i vakf olanlar her kande ise buldurup getrdp husamy berber
eyleyp onat vechile hak zre erle teft idp gresin; arzolundu gibi ise zimmetlerinde
zhir olan ml-i vakf hkmidp b-kusr tahsl ve vakf in zabt u kabz itdrp zerlerinde
ml-i vakfdan bir aka ve bir habbe bk komayup hlf- er kimesneye i itdrmeyesin. Bu
bbda Dergh- Muallm kapuclarndan mer zde kadruh mbir ola. Amm; emr-i
erden tecvz eylemeye; yle bilesin.
60
Erzurum Kalesi'nde Hzr adl kiiyi let-i harble yaralayan ve

irretlikle mehur olan Oltu kullarndan Sevindk bin Ahmet'in
siyset olunmas.
Yazld.
Belerbei kethudsna virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972
Erzurum belerbeisine ve kdsna hkm ki:
Sbk Erzurum belerbeisi Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Olt

kullarndan Sevindk bin Himmet mukaddem Erzurum Kalas'nda let-i harble Hzr nm
kimesnenn zerine varup bir koln mecrh idp ve mezkr irret ekvetle mehr
olduna blk halk ve syir ehdet eyledklerin ve Ms avu nm kimesnenn avretine
girp, tutmak kasdna varldukda kapuy preleyp kadu sicill olunup ve emr-i erfle
Erzurum Kalas'nda habsolunm iken habs-hnede nefer thmeti mseccel yoldalaryla
ve hricden baz kimesnelern ineti ile gaybet itdin ve akablerince dem salndukda
Erzincan'da tutlup hliy Erzurum Kalas'nda mahbs idin" birdrmein mezkr
Sevindk'e siyset olmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr Sevindk'e mahallinde siyset itdrp emr-i erfm
yirine vardun yazup bildresin.
61
Ayasofya Evkf'na bal Muhtesib skelesi'nde Mihrimh Sultan

tarafndan ina ettirilip daha sonra yanan dkkanlarn, yeniden
inasna Mihrimh Sultan tarafndan izin verildii.
Yazld.
Bu hkm-i erf yazlup Ahmed elebi'ye gnderildi; avu-ol ile, ninsuz.
stanbul kdsna ve Ayasofya mtevellsine hkm ki:
Hl seyyidet'l-muhaddert ilh.un kzum dmet smethnun Muhtesib skelesi'nde

Ayasofya Evkf dkknlar ninde vakfa mteallik bir mikdr hl yir olup mtevellsi
marifeti ile mrun-ileyh alt zir yir deryy toldurup muhkem iskele idp vakf-
mezbra sl-be-sl iki yz aka muktaa takdr olunup iskeleden zyid kalan yire yiirmi
bb dkkn bin idp nice yldan ber arzun muktaasn vakfa ed idp dkknlar kend
mlki olup icresin zabtidegelmi etrfda olan dkknlar ihrk oldukda bile ihrk olup
evkf- mezbrenn cmle dkknlar bin olunup zikrolunan dkknlar kalup bin
57
olunmadu mm-ileyh tarafndan arzolunup ol bbda iczet-i hmynum taleb itdi

Vech-i merh zre tamr idp vakf- mezbr muktaasn ed idegeldi dkknlar
yirinde ol mikdr bb dkkn bin itdrp er- erfe ve emr-i mnfe mugyir kimesneyi
dahlitdrmeyesiz; yle bilesiz ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum ibk idesiz.
62
Rodosuk'ta skin Yenieri Sleyman'n olu Ali'yi ldrmekten

zanl Ali bin mer'in, bu hususta zerine herhangi bir ey sbit
olmusa, Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F 18 Muharrem
Mektb gnderp; "Dergh- l yenierilerinden kasaba-i Rodoscuk'da skin olan

Sleymn nm yenierinn Al nm ol gice ile skin oldu mahallede mecrhan maktl
bulunup mahallesi halkndan tefahhus olundukda; "Al bin mer nm kimesneden
zanniderz. Ol gn ikindi namzndan sonra bile gezerler idi ve katlolundu yire karb bir
balkdan paman karup sabh namz zamnnda emede yur iken baz mslimnlar
grmiler ve kapusnda dah kan vardur. Bu hdise oldu gibi gaybet idp drt be gnden
sonra getrdiler. Grilsn." didklerinde mezbr Al ihzr olunup istifsr olundukda
zikrolunan kelimtlarun cemisini inkr idp mslimnlardan Bahr bin Hseyin ve
skender bin Abdullh nm kimesneler; "Sabh namz vaktinde paman balkdan
karup emede yur iken grdk." diy muvcehesinde ehdet itdklerinde keyfiyyet-i
ahvli istifsr olunmak in mezbr Al habse virildin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, yle ki; maktl-i mezbrun katline mbir olup zerine
nesne sbit zhir olmsa sret-i sicilli ile Dergh- Muallm'a gnderesin.
63
Boalan gnll gediklerinin yerli ve Krt olmayan, yarar yiitlere

tevcihine izin verilmesi.
Yazld.
Hl Sdde-i Sadetm'e demnle baz arzlar gnderp; "otuz ve krk nefer

kimesneye denden gnll gedi olmak recsna" ilm itdn ecilden vrid olan
arzlarun muktezsnca her birine isimleriyle denden gnll gedine ahkm- erfe
virilp irsl olunmlardur. Buyurdum ki:
Varcak gresin; arzitdn kimesneler darbe ve harbe ve klca yarar yiitler olup
kadmden ol serhadde dirlik recsna hdmet idegelmiler ise ki, yirl ve Krd tyifesinden
olmaya mahll gedkleri anun gibi yarar yiitlere tevch eyleyesin ve yirl [ve] Krd
tyifesinden olup izlesi lzim ve hdmete iktidr olmayanlar her birin bir hdmete tayn
58
eylemekle ve har bahne ile tedrcle blkden giderp emr-i erfm muktezsnca yirl ve
Krd tyifesinden olmayan yarar yiitlere tayn idp arzeyleyesin.
64
Sla sanca alaybeyinin tyin olunduu greve gitmezse

alaybeyilikten alnaca.
Yazld.
Sla beinn kethudsna virildi. F 4 Safer, sene: 972
Sla sanca alaybeisine hkm ki:
Hl liv-i mezbre Sanca Bei Al dme zzh Dergh- Muallm'a dem

gnderp senn in; "Alaybeilik virilelden ber hdmete gelmeyp ve sancana ilhk
olunan siphleri hdmete getrmeyp ihml mshelesi vardur." diy bildrmein
buyurdum ki:
Vardukda, mm-ileyhn sancana ilhk olunan zam v erbb- tmr sen ki
alaybeisin, ihrc idp mm-ileyhn yanna varup hdmet-i muhfazada dakka
fevtitmeyesin. yle ki; min-bad ihml mshelen arzoluna, dirlin ve alaybeilin
hara virilr; yle bilesin.
65
Sla sanca alaybeyi ve siphilerinin tyin olunduklar muhafaza

hizmetine gnderilmeleri; gitmeyenlerin isimlerinin Sdde-i
Sadet'e bildirilmesi.
Yazld.
Sla beinn kethudsna virildi. F 4 Safer, sene: 972
Anatol belerbeisine hkm ki:
Sla Bei Al dme zzh dem gnderp; "sancana ilhk olunan zam v
siphler kend ile emrolunduklar muhfaza hdmetine gelmeyp ve alaybeisi olan
kimesne dah asl hdmete gelmeyp ve siphleri hdmet-i mezbreye ihrc idp
getrmekde ihml mshelesi oldu ecilden cengciye keml-i muzyakas oldun"
Varcak, bu bbda onat vechile mukayyed olup mm-ileyhn sancana ilhk olunan
alaybei ve zam v erbb- tmra yarar avular gnderp ihrc idp beleri yanna
hdmete gnderesin. Hdmete varmayup ihml mshele zre olanlar eger alaybeidr ve
eger syir zam v erbb- tmrdur isimleri ve tmrlar ile yazup defter idp Sdde-i
Sadetm'e ilm eyleyesin ki dirlikleri hara virile.
66
Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf Mtevellsi

mteveff Turgut'un tasarruf ettii zemetin vakfa ilhak olunup
buna karlk vakfa mnasip olmayan bir yerin de karlarak
hssa-i hmyuna kaydedilmesi.
59
Yazld.
Kapuc mer'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 972*
Arab Defterdr Derv'e hkm ki:
Sbk Kuds-i erf'de merhme sultnun mtevellsi olup vilyet-i m'da zemet
tasarruf iderken veft iden Turgud'un zemeti mret-i mezbrenn evkfna ilhk olunup
evkf- mezbreden vakfa mnsib olmayan ihrc olunup hs olmasn emridp buyurdum
ki:
Varcak, mteveff-y mezbrun zemetini vakf- mezbr in zabtitdrp ana bedel
vakfa mnsib olmayan ihrc idp hssa-i hmynum in zabtitdresin.
67
Sahratullh-i merrefe'de cz okunmak iin vakfedilen Kumme

tevliyetinin usl zere Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki
imreti evkf mtevellsi Abdlkerim'e verilmesi.
Yazld.
Kuds-i erf kdsna hkm ki:
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn vlidesi merhme sultn tbe
serhnun Kuds-i erf'de olan mretinn hl mtevellsi olan Abdlkerm Sdde-i
Sadetm'e gelp; "Cenb- cellet-mebum kbelinden Sahratu'llh-i Merrefe'de tilvet
olunan ecz-i erfenn vakf olan Kumme tevliyetin imdiye dein olan mret-i mezbre
mtevellleri idegelmidr." diy zikrolunan tevliyet slb- sbk zre zabtolunmasna
hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki:
Zikrolunan Kumme tevliyetin dah hasb(?) mrun-ileyhe itdresin.
68
Rodos muhafazasndaki kadrgalarda bulunan mr kreki

esirlerin peksimet ihtiyalar iin yeniden buday talep edilmeyip,
bu ihtiyacn daha nce gnderilmi olan budaydan karlanmas.
Yazld.
Mektb gnderp; "Rodos muhfazasnda olan hssa kadrgalarda olan mr esr

krekcilern zahre hussnda ziyde muzyakalar olup bin kntr peksimat lzimdr." diy
bildrmisin. Bundan akdem; "Mr krekcilere ve gayra zahre mhimdr." diy
arzitdnde iki defa bu kadar md buday irsl olunmdur. Sebeb nedr ki virilen
budaydan mr esrlern peksimatlarn nin andan tedrk itmeyp muzyaka
ekdrrsin? Yohsa zahre bahnesiyle tereke alup emre muhlif hrice mi virilmidr?
Buyurdum ki:
Varcak, tehr eylemeyp gnderilen terekeden mr esrlere kifyet mikdr peksimat
birdp muzyaka ekdrmeyesin.
60
69
Manisa, Akhisar, Grdk kadlarnn, suyolu hizmetine sras gelen

msellemleri ihml etmeyip gndermeleri.
Yazld.
Mektb getren Mehmed'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 972*
Manisa ve Akhsr ve Grdk kdlarna hkm ki:
Saruhan Sanca Piydeleri Bei Mehmed mektb gnderp; "liv-i mezbre

yayabalarndan otuz ocak Palamud Yayabal'na mutasarrf olan Mehmed ve Al
suyolnda vk olan hdmete alt nefer piyde getrp bksi taleb olundukda; "Kdlar
hdmete karmaa mni olurlar." didklerin" bildrmein buyurdum ki:
Varcak, anun gibi taht- kaznuzda nevbeti olan msellemleri hlf- emr tealll
itdrmeyp b-kusr ihrc idp hdmete gnderesin ki, gelp nevbetlerinde ed-i hdmet
ideler. yle ki; arzolundu zre sizn ihmlinz sebebi ile nevbetl msellemler ihrc
olunup gnderilmeye, maslahat avkola, zrinz makbl olmaz; netcesi size yid olur. Bu
bbda eslemeyeni yazup isimleriyle arzeyleyesiz.
70
Unuduklu karyesi halkna zulmettii bildirilen Karaman

siphilerinden Beydili-oullar ile kendilerinden ikyeti olanlarn
dvalarnn grlp, neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Karaman belerbeisine (
) kdlarna hkm ki:
Hliy Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "Karaman siphlerinden

Bedili-oullar dimekle marf kimesneler cmle elli nefer mikdr siphler olup
Unuduklu nm karye halkna ve gayra hlf- er u knn env- teadd v zulm idp
er u knna muhlif kll nesnelerin alup fesd enatlerinn nihyeti yokdur." diy
bildrdkleri ecilden ahvlleri grilp hukk alvirilmek in sunlan rukanun sreti ayn
ile ihrc olunup Dergh- Muallm avularndan (
) zde kadruh ile size
gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, hak dav olunan Bedili-oullar'n ve tevbi u levhkn ve
ol nyibi bi'l-cmle rukada mastr olan kimesneleri hsn-i tedbr ile getrp husamy
berber idp rukalar mcebince takrr itdkleri mevdd bir defa erle faslolmayup ve on
be yl mrr itmeyen kazyyelerin tamm hak zre erle teft idp arz- hl itdkleri zre
merkm Bedili-oullar'nun ve tevbi u levhklarnun ol vechile fesd enati ve
zulm teaddleri bi-hasebi'-er sbit zhir ola, alnan hukk bade's-sbt ashbna
alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ve zulm teaddlerine
mteallik sbt u zuhr bulan kazyyeleri ne ise yazup defter idp ve ol nyib dah
zikrolunan ekyya mun zahr olup erle sbt bulmayan kazyyeyi hlf- vk sicillt
itmi ise cmlesin muhkem habsidp mufassal merh ahvllerin arzidesiz. Sonra anlar
hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz. Amm; bu bbda tamm
61
hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan
ihtiyt idesiz; yle bilesiz.
71
Kffra tereke satt bildirilen Kratin(?) adl zimmnin tefti

edilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
Hersek beine ve Prepolya ve Viegrad kdlarna hkm ki:
Kaz-i Prepolya halk dem gnderp; "nefs-i Talu'da Kratin(?) nm zimm tereke ve
bal ve ya ve balmum ve gn ve kei derisi ve at alup kffra satup bunlara muzyaka virp
teadd eyledin" bildrdiler. mdi; kffra tereke satlmak memndur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr zimmyi ihzr idp ve kirclarn dah getrdp
kirclarndan ve gayriden onat vechile teft idp gresiz; kazyye arzolundu gibi mezkr
zimm kffra tereke ve bal ve ya ve deri ve at satdu sbit zhir olursa mezbr zimmyi
habsidp vuk zre yazup arzidesiz.
[Yev]m'l-Ahad, f 18 Muharremi'l-harm, sene: 972*,

Kostantniyyet'l-mahmiyye
72
stanbul zahresi iin her sene Rumeli'den gnderilmekte olan

koyunlardan gemi iki senede gnderilmeyip baky kalan
koyunlarn mevsim koyunu ile birlikte eksiksiz olarak gnderilmesi.
Yazld.
Koyun emnine virildi. F 21 Muharrem, sene: 972
Filibe ve tib ve skb ve Ustrumca ve Tikve ve Selanik ve Siroz ve Timrhsr ve

Drama ve Yenice-i Karasu ve Tatarbzr ve Serfice ve Filorina ve Kpril ve Fener ve
atalca ve Yeniehir ve Krova ve Manastr ve Avrethsr kdlarna hkm ki:
Her birinz taht- kazsndan mahrse-i stanbul zahresiyn irsl olunan anmdan
tokuz yz yetmi bir senesinde irsl olunan kvrck anm mevsiminden bk kalan yedi
bin yz elli anm ve irsliyye defterinde mukayyed olup teslm olunmayan on bin iki yz
62
altm be anm ve tokuz yz yetmi senesinde irsl olunan krcan anm mevsiminden
bk kalan yedi yz altm iki anm yirl yirinden cem u tahsl olunup mevsim koyun ile
irsl olunmak in avu-oullarndan Ksm defter ile irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Varcak, her birinz taht- kazsnda vk olan bk koyun eger kvrck koyun
bksidr ve eger krcan koyun bksindendr, her kimde ne mikdr koyun bk kalm ise
irsl olunan defter mcebince yirl yirinden b-kusr ihrc tahsl itdrp bir ferdde bir
koyun bk komayup defter idp mevsim koyun ile irsl olunan yarar demlerinz ile irsl
eyleyesiz. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan bakynun tahsli ve irsl
itmekde keml-i ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz. yle ki; ihmlinz sebebi ile
zikrolunan anm tahsl olunup mevsim koyun ile irsl olunmaya, muteb olursz ve [bu]
bahne ile kimesneden ahz celb-i ml olunmakdan hazer idesiz. Ana gre mukayyed olup
bb- dikkatde dakka fevtitmeyesiz.
73
Akkirman
beyinin
Bodan
uygulamalardan vazgemesi.
reyasn
rahatsz
edecek
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 26 Muharremi'l-harm, sene: 972
Akkirman Bei Hasan Be'e hkm ki:
Bodan Voyvodas Aleksandra mektb gnderp senn in; "Vilyet-i Bodan
reysna haber gnderp; "Nehr-i Turl donup buz oldu vakt Tatar askerini zerinze
gnderp vilyetinzi gret itdrp" ve Dobrca nm kasaba in "Zabtiderm." diy ziyde
havf virp ve sbk voyvodalkdan gitdkden sonra zyi olan tavarlarn bizden isteyp
rencde iderler. Bodan reys bu havfden perkende olmak zre olup ve ehl-i fesd
olanlar dah kaup Akkirman ve Kili ve Bender cniblerine varup her cnibden gelen
rencber tyifesin katlidp esbblarn gret itmekle rencber tyifesi gelp gitmez
olmlardur. Dvn zamnnda kasaba-i Bender ile Dobrca m-beyninde bir karye ihds
olmdur. Cmle halk hrsuz u harmlerdr." Zikrolunan karyeyi ref itmek murd
idindkde senn in; "Mni olup ehl-i fesda ziyde ruhsat virmidr ve Bodan reys
kaup gitmekle cizyemze kll noksn gelmidr." diy arzeyledi. mdi; vilyet-i Bodan
Memlik-i Mahrsem'dendr. Emr-i erfmle nasbolunan voyvodalar yirine vardukdan
sonra ol cnibe havf hirs* virp harc-gzr rayyetlermn tefrika v ihtilline bs
olmaa sebeb nedr? Ol ecilden mstehkk- tb u kb olmsndur. Buyurdum ki:
Varcak, mcerred celb ahz maslahati in ol cnibe mterz olmayup rey
kullarum rencde v remde eylemeyp vilyet-i mezbre reysndan ehl-i fesd olup
kaup Akkirman ve Kili ve Bender cniblerine varup Bodan'a ticrete gitmek isteyenleri
katlidp fesd enat zre olanlar ele getrp mukayyed mahbs voyvoda kuluma
gnderp ehl-i fesda ol tarafdan ruhsat virmeyp sancaun gerei gibi hfz u hrset idp
ve ol hdis olan karye dah kend hllerinde olmayup ehl-i fesd olup memleket reyya
zararlar varsa ref idp kadm yirlerine gndermek istedkde mni olmayup ve ol
cnibden firr idp gelen reyy kadm yirlerine gnderp vilyet-i mamrenn
mamr u bdn olup nazm u intizmna say ikdm idp sancaun halkn zabtidp
63
vilyet-i mezbre reysnun tefrika v ihtilline bs olur husslardan el ekp ol cnible

hsn-i zindegn zre olasn. Yohsa, sancaun hara virilr; bilmi olasn.
* Metinde "
74
" eklindedir.
Bodan'dan yama olunan koyun ve davarlarn Akkirman, Bender

ve Kili kazlarndan alnarak sahiplerine verilmesi.
Yazld.
Akkirman beine, Akkirman ve Kili ve Bender kdlarna hkm ki:
Hliy Bodan Voyvodas olan Aleksandra mektb gnderp; "vilyet-i Bodan'un

gret olup srilen tavarlar gir shblerine virilmek in vilyet-i mezbre kdlarna
Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh yedinden emr-i erf vrid olup
vilyet-i mezbre reys cnibinden Bernar(?) nm kimesne vekl nasbolunup zikrolunan
tavarlar varup taleb itdkde Akkirman kazsnda iki bin be yz sr ve bin be yz
koyun ve Kili kazsnda alt yz sr ve Bender kazsnda be yz sr ve alt yz koyun
virilmek mukarrer olup ve sicill olunup sulholmd. Hl olan mfetti kds ve Sleymn
avu geldkde; "Bu tavarlar size inm buyurlmdur; asl bir tavar virmen." didkleri
sebebden bir mikdr virilp bk kalan tavarlardan asl bir tavar virmeyp reyya zulm
hayf oldun" ilm itmein buyurdum ki:
Varcak, sbk emr-i erfm zre grilp vilyet-i mezbreden yam v trc olan
koyun ve tavar shbleri ile ol mikdr koyuna ve tavara rzen sulholunup sicillt olunm
ise, ellerinde olan sret-i sicilleri muktezsnca tavarlarn ve koyunlarn ashbna alvirp
era ve emre mugyir kimesneye tealll niz itdrmeyesiz.
75
Akkirman ve Kili'ye Bodan'dan tereke satmaya gelen renberlerin

emniyetinin salanmas.
Yazld.
Kezlik.
Akkirman beine hkm ki:
Bodan voyvodas mektb gnderp; "vilyet-i Bodan'dan baz rencber tyifesi

Akkirman ve Kili cniblerine tereke frhtna varduklarnda; "Hyinlersiz." diy ellerinde
olan terekelerin cebren alup ve kendlern bazsn katl ve bazsn mecrh idp teadd
itdklerin" bildrmein buyurdum ki:
Varcak, sancaun ekysn gerei gibi zabtidp ol tarafdan rencberlie gelen
harc-gzr kullaruma ol vechile teadd v tecvz itdrmeyp ve kimesneye zarar u ziyn
iridrmeyesin. Reydan katlolunm kimesne var ise ol fesda mberet iden ktilleri
ele getrp habsidp isimleriyle arzidesin. Bi'l-cmle ol tarafdan rencberlie gelen reyy
hmyet synet idp kimesneye teadd v tecvz itdrmeyp emn emn- vilyet ve
itmnn- rayyet itmekde keml-i ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp ol cnible
64
tamm zindegn zre olup reynun tefrika v ihtilline bs olur husslardan ictinb
idesin ve ill netcesi sana yid olur; bilmi olasn; yle bilesin.
76
Trablus'da irretlikle mehur olan Kerme olu Nasruddin adl

kimsenin tefti olunup durumunun bildirilmesi.
Yazld.
Dvn'da Aa'ya virilmi. F 18 Muharrem
Trablus beine, Trablus ve Balbek kdlarna hkm ki:
Sen ki Trablus kdssn, mektb gnderp; "nefs-i Trablu[s] sabunclarndan Kerme

ol Nsruddn nm kimesne rib-hor, mfsid, irret mazarrat u nd ile mehr u
mteref kimesne olup gelen sancakbelerine dhl idp kethud v sbalar ile ittihd
ihtilt idp kendlere mbir tercemn olup dyim'l-evkt anlar mezbrun evinde cem
olup gice v gndz fsk u fcr zre oldundan m-ad nefs-i ehirden ve nevhden
fi'l-cmle vsat mlhaza olunanlarun her birine bir tarkla isnd idp meclis-i era
murfaa olmadn hlf- er- erf habsitdrp giceden sabha dek bazlarna kayd
bendle env- cez itmekle syirlerine dah havf virp her birinn hllerine gre bazna
yz ve iki yz dah ziyde altun cermeye kesp ve akas mevcd olmayanlara selem
tarkyla nsf bahsna zeyte ve harre aka virp ve kesilen cermeden bir hssa kend alup
ve bazlarnun eksk bah ile emlkin satdurup deyne mstarak itdrp defet ile tenbh
olunup memn olmadun" arzeyledi ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, dav-y hak iden husamsyla berber idp bir defa erle
faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin bi-hasebi'-er onat vechile teft
idp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezkr kimesnenn mslimnlara er- erfe
muhlif zulm teaddsi var ise ki, bi-hasebi'-er sbit ola erle mteveccih olan
hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildini ve
zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd sicillt idp kendyi
habseyleyp sret-i sicilleriyle ale't-tafsl ahvlin yazup arzeyleyesiz. Sonra emrm ne
vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup
tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ihtiyt
idesiz.
77
Edirne, Ferecik ve nz'de bulunan benn ve neccrlarn suyolu

inaatnda altrlmak zere stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F 18 Muharrem
Edirne kdsna hkm ki:
Hl mahrse-i stanbul'a gelen suyolna benn v neccr mhimm lzim olman

buyurdum ki:
65
Varcak, bir n ve bir sat tehr itmeyp bi'z-zt mukayyed olup mahmiyye-i
Edirne'de ve etrfda ne mikdr benn v neccr var ise cem idp isimlerin ve resimlerin
defter idp dah kendlere lzim olan let esbblaryla b-kusr ihrc idp suyol zerinde
olan iftihru'l-mer ve'l-ekbir Yenierilerm Aas Al dme ulvvuhya yarar demn
ve defternle gnderp teslm itdresin. Huss- mezbr mhimdr. Bu bbda gyetle
ikdm ihtimm idp ne mikdr benn v neccr bulunursa ber-vech-i isticl
gndermeyince olmayasn.
Bu dah.
Bir sreti, Ferecik kdsna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, nz kdsna yazld.
78
Safed'deki drt mahalleden boalan ve harab olan hneler iin

kalan hnelerden avrz taleb edilmemesi; Yahdilerin eline geen
hnelerin avrznn da Yahudilerden alnmas.
Yazld.
Hac Mehmed'e virildi. F 20 Muharrem, sene: 972
Haleb defterdrna hkm ki:
Nefs-i Safed'de Harrat's-sk ve Harrat'l-handek ve Harrat'l-gazv ve

Harrat'l-ekrd nm mahalleler halk tarafndan Rikb- Hmynum'a ruka sunlup;
"Mahalle-i Ekrd'da sbk yz hne-i avrz yazlup hl baz harb olmala seksen hne
kalup ve Mahalle-i Handak'da otuz drt hne yazlup hl baz harb olup ve baz dah
Yehdler olman on hne kalup yine sbk yazldu zre tamm hneler avrzn taleb
iderler." diy ilm itdkleri ecilden buyurdum ki:
Gresin; zikrolunan mahalleler defter-i hknde ol mikdr hne yazlm olmayup
sonra baz hneleri Yehdler eline dp ve baz dah harb olm ise Yehdler aldu
hnelern avrzn anlardan alup hl v harbe olup skin olmaduklar hnelern avrzn
bunlardan taleb itdrmeyp bu bbda adlet zre olup knn u deftere muhlif nesne taleb
itdrmeyesin; yle bilesin. Ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum...*
Hac Mansr'a virildi.
Bir sreti dah, Harrat's-sk ve Harrat'l-handak nm mahalle halkna virildi.
* Metinde eksik braklmtr.
79
66
Timar sahibi Bostan'n kefaletiyle serbest braklan harmi reisi

Kara Timrci'nin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 21 Muharremi'l-harm, sene: 972
Akhsr kdsna hkm ki:
Res-i harm olup bundan akdem elinde esbb bulunup habsolunm iken erbb-
tmrdan Bostn nm kimesne kefletiyle tlk olunan Kara Timrci'nn ele gelp Sdde-i
Sadetm'e gnderilmesi lzim olman buyurdum ki:
Varcak, bu bbda kemliyle mukayyed olup mezkr harm anda bulunursa asl
tehr terh itmeyp eger hufyeten ve eger alniyyeten her ne vechile mmkin ise hsn-i
tedrkle ele getrp mukayyed mahbs mutemedn-aleyh yarar demlerile Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesin. yle ki; bulunmaz ise mezkr kefline teklf idp her kande ise
buldurasn. Bulmakda tealll iderse vuk zre yazup bildresin ki, dirlii hara virile;
yle bilesin.
80
Silistre alaybeyinin acele olarak Sdde-i Sadet'e gelmesi.

F 21 Muharrem, sene: 972
Silistre alaybeine hkm ki:
"Ale't-tacl Sdde-i Sadetm'e gelesin." diy avu-zde Mehmed'e virilp;

"Bile(?) gelesin." [diy] gnderildi.
81
Vidin, Alacahisar ve Vultrn sancaklar zama ve siphilerinden

Bodan seferine tyin olunduu halde gitmeyenlerin timarlar
alnacandan, bunlarn mutasarrf olduklar timarlarnn yazlp,
tanzim olunacak defterin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Tmvar belerbeisine bir hkm ki:
Bundan akdem Bodan Voyvodas olan Aleksandra ile Bodan Seferi'ne tayn
olunan Vidin ve Alacahsr ve Vultrn sancaklarnun zam v siphlerinden seferi
tamm ed idp mevcd olanlarun ve sefere emrolunup varmayanlar[un] isimleri ve
tmrlar ile yazlup defter olunup defterleri Sdde-i Sadetm'e irsl olunmak in emr-i
erfm olmala zikrolunan sancaklarun mevcdlar ve Alacahsr sanca siphlerinden
seferden avdet olundu esnda bertyla varup yoklanan on be nefer siphlern
yoklamalar defteri vrid olman ayn ile sretleri ihrc olunup irsl olund. mdi; sefere
emrolunup varmayan siphlern bir yllk hsllar mr[ye] zabtolunmak zre tmrlar
alnmak emrm olmdur. Buyurdum ki:
(
) zikrolunan defter sana varup vusl buldu gibi, yanunda olan icml ve
rznme defterleri ile mukbele idp ne mikdr sefere varmam zam v erbb- tmr
zhir olursa her sanca baka defter idp mutasarrf olduklar tmrlarnun ba kyleri ile
yazular ne ise ve ne nhyede ise cmlesin yazup kimesneye hmyet itmeyp defterni
mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
67
82
Edremid kazs ehirky karyesi siphisi Hasan ile vlidesini

ldrenlerin yakalanp cezalandrlmalar.
Yazld.
Efendi hazretleri taleb idene(?) virildi. F 20 Muharrem, sene: 972
Karesi sanca mfettiine ve Edremid kdsna hkm ki:
Drende yie nm htn gelp; "Edremid kazsnda ehirky nm karye siphsi

olan Hasan nm karnda Ftma nm anasyla karye-i mezbre iinde evlerinde katlolunup
Edremid'den Al eleb ve Tavanclar ve Nacak ve Acemol ve kasaba-i Kemer'den Hac
Bekir ol Mustaf ve Hibe kadn Arab ve shak Alisi ve arkyi'nden Kayaol lys ve
Osmn ol Timrta ve Kuyumc Ahmed ve Res Bekir ve Bozer nm karyeden Dvne
Al dimekle marf kimesneler maznnas oldun" bildrdi. Karye-i mezbre iinde ktl
vk olup ahl-i karyeden kimesneye zarar gelmeyp muvenete varmaduklar ecilden
anlar dah bu hussda habr olmak fehmolunur. Karye halkndan dah maznna v mttehem
olanlarun ele gelmesi lzimdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; kazyye arzolundu gibi ise bu bbda maznna v
mttehem olanlar bi'l-cmle bu fesd idenler her kimler ise hsn-i tedbr ile ele getrp
gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna ve bi'l-cmle buldurmas lzim olanlara buldurup
getrdp husam muvcehesinde er- kavm ve knn- kadm ile dikkat ile bi-hasebi'-er
teft idp gresin; bu fesd iden harmler her kimler ise ki, erle sbit ola alnan
esbb emvllerin tahsl itdrdkden sonra siph olan habsidp arzidesin; siph olmayan
hakknda muktez-y er u knn zre lzim geleni mahallinde icr idp cezlarn viresin
ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Amm; bu bbda tamm hak zre olup
tezvrden ve hlf- er kimesneye zulmolmakdan hazer idp bu hussda liv-i mezbre
tefti hdmetinde olan Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh mbir ola.
83
Pein kazsnn Hasanlar kynden Harmilik ile mehur olan

Musa olu Hac Mustafa'nn siyset olunmas ve oullarnn da
yakalanarak tefti edilmesi.
Yazld.
avubana gnderildi; shbleri ile.
ehzde hazretleri lalasna hkm ki:
Hliy Balat ve Pein kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Pein

kazsna tbi Hasanlar nm karyeden Ms ol Hac Mustaf'nun ve oullar Abdlkerm
[ve] Hasan'un irret ekvetlerin" ilm idp; "mezbr Hac Mustaf env- ikdmla ihzr
olunup oullar gaybet idp kendlere tbi baz mfsidlerle let-i harble bu vilyetde
gezp fesddan hl deillerdr ve "Mezkr Hac Mustaf hals." diy havflerinden ekser
ashb- hukk gelp hakk talebe kdir olmadun" ilm eyleyp mezkr avuumla
Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri ecilden mezbr Hac Mustaf mahall-i hdisede siyset
olunmasn emridp mukayyed mahbs avuumla irsl olunmdur. Buyurdum ki:
68
Varcak, tehr itmeyp mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup
bildresin ve oullar Abdlkerm ve Hasan her kande ise ihzr idp emr-i sbkum zre
ahvllerin bi-hasebi'-er'-erf teft idp zerlerine sbit olan hukk ashbna
alvirdkden sonra kendleri habsidp zulm teadd ve fesd enatlerine mteallik
sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup bildresin; yle bilesin.
84
Hafsa Sultan'n Manisa'daki imreti iin gnderilen terekenin

boazlardan gemesine engel olunmamas.
Yazld.
Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki:
Manisa'da vk olan merhme vlidem sultnun mreti mhimmi in Memi nm

resn gemisine yz md buday ve elli md arpa tahml olunup irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
Mezkr resn zikrolunan gemisine mni olmayup Boaz'dan geresiz. Amm; bu
bahne ile ziyde tereke tahml olmakdan ve hlf- emr deryya tereke virilmekden ziyde
hazer eyleyesiz.
85
nebaht sancakbeyine Evranos Bey Evkf muhasebesi vesair

ilerini halletmek zere Selanik'e gitmesi iin izin verildii.
Yazld.
Tezkireci Hasan Beefendi'ye virildi. F 23 Muharrem, sene: 972
nebaht sanca beine:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Ceddn Evranos Be Evkf'nun

muhsebesi ile syir maslih- mhimmen in Selanik'e gelmee iczet virilmesin" ilm
eylemisin. Buyurdum ki:
Sancaun hfz in yirne bir yarar itimd itdn demn koyup dah Selanik'e
varup evkf- mezbrenn muhsebesin alup ve syir mhimm olan maslahatlarun
grdkden sonra elenmeyp gir sancauna varup hfz u hrsetinde olasn; yle bilesin.
86
Mamuriyye Kalesi hizmetine tyin olunan Karahisar sancann iki

nevbetli yayalarnn grev yerlerine gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr ben demisi Husrev'e virildi. F 23 Muharrem, sene: 972
Karahsr sanca beine hkm ki:
Liv-i mezbrun iki nevbetl yayalar Mamriyye Kalas hdmetine emrolunup

hliy Karahsr Sanca Yayalar Bei olan Hseyin dme mecdhya hkm-i erfm
virilmidr. Buyurdum ki:
69
Hkm-i erfm vardukda, mrun-ileyhe gerei gibi muvenet idp liv-i

mezbrun iki nevbetl yayalarn bi't-tamm karup memr olduklar hdmetlerine irsl
eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; mrun-ileyhe muvenet muzheret bbnda
dkka fevteylemeyesin; yle bilesin.
87
Yallara develerle getirilen terekenin, stanbul zahresi iin gelen

gemilerin dndaki gemilere ve kffra satlmasna izin
verilmemesi.
Yazld.
Al nm kimesneye virildi. F 23 Muharrem, sene: 972
Mihal ve Aydnck ve Gnen ve Manyas kdlar zde fazlhme:
Baz kimesneler develerile tereke tahml idp ol cniblerde olan yallara iletp
deryya ve kffra bey itdkleri istim olund. mdi; bu huss in nie defa ahkm-
erfe gnderilp zikrolunan kdlklar dery kenrnda olup terekeleri stanbul zahresi in
alnugelmi iken; "Gayri yirlere virilmeye." diy emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu hussa her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht-
kaznuzdan stanbul zahresiyn emrile varan gemilerden gayri yirlere ve deryya tereke
virdrmeyesiz. Eslemeyenleri onat vechile hufyeten ve alniyyeten tetebbu u tecesss
itdrp emre muhlif i idenleri her kimler ise ele getrp habsidp ahvllerin arzeyleyesiz.
Sonra anlar hakknda emrm ne vechile olur ise mcebi ile amel eyleyesiz.
88
Mslmanlardan fsk u fcur zere olup iki ienlerin ikaz

edilmesi; dinlemeyenlerin isimlerinin bildirilmesi.
Yazld.
Mektb getren kd demisi Dvd'a virildi. F 23 Muharrem, sene: 972
Kstendil beine ve Ustrumca kdlarna hkm ki:
Sen ki Ustrumca kdssn, mektb gnderp; "Kaz-i mezbre msellemlerinden

baz kimesneler mdmin-i hamr olmala enat ekvet zre olup ve kefere m-beyninde
nie akler dah irret fesd idp syir reyy zalemeye gamzitmek ile nie mllarn
gidermilerdr ve eyledkleri ceryim bi-hasebi'-er'-erf salb siyset cb itmeyp
mcerred tazr ve cerme virmekle slh olunmaduklar ecilden ahl-i vilyet m-beyninde
nie fetret vk olmdur. Syir deryya karb yirlerde bu makle kimesneler kapudn
gemilerine teslm olman hkm-i hmyn virilmele ahl-i memleket sde-hl oldu
gibi bu diyrda dah bu makle kimesnelern cermeleri vk oldukda Ustrumca
hsr-erenleri ile Kavala gemilerine gnderilmein emr-i erf sadaka buyurla." diy
arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, fsk u fcr zre olanlara gerei gibi tenbh yasa idp
mslimndan kimesneye hamritdrmeyp eslemeyp era ve emrme muhlif vaz irtikb
idenleri isimleri ile tayn idp arzidesiz. Syir fesd enatleri erle sbit olanlardan
70
arz muhtc [olanlar] yazup bildresiz; olmayanlar bbnda erle lzim geleni icr idp
vilyet-i mezbreyi ehl-i fesd enatden gerei gibi temz pk idp hfz u hrsetde
dakka fevtitmeyesiz.
[Yev]m'l-Erbi, f 22 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye
89
stanbul zahresi iin koyun toplayan celeblerin halkn dii

keilerini almamalar.
Yazld.
Mezkr cematler tarafndan gelen Dvd'a virildi. F 23 Muharremi'l-harm, sene:
972
Sis kdsna hkm ki:
Taht- kazndan Kavurgalu ve Ayrutamlu nm cematler Sdde-i Sadetm'e dem
gnderp; "stanbul zahresiyn celeb tyifesi gelp koyun cem eyledklerinde dii
keilerimz bile alup bize hayfiderler." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mahrse-i mezbre in koyun cem itdklerinde dii kei
teklf iderlerse men u def idp emrme muhlif dii keilerine dahl taarruz
itdrmeyesin.
90
Beytullah'n ykanp ttslenmesi iin gerekli olan masrafn Cidde

mahslnden karlanmas.
Yazld.
Kabe-i Muazzama kds ile Cidde-i Mamre sanca beine hkm ki:
Hliy Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan brhm dme ulvvuh

mektb gnderp; "Her senede mbrek r ve mevld aylarnda Beytu'llh-i erf'n
dhlinde olan feri b- zemzem ve glbla tasl ve ebhra-i muattara ile tebhr olunmak
kadm'z-zamndan det olup mr cnibinden tayn olunm nesne olmamala ftih-i Kabe
olan kimesne bir mikdr glb ve b- zemzem ile tasl idp her senede iki defa tasline
yz yiirmi dirhem anber-i hm ve yz elli dirhem d ve yiirmi vukyye sandal ve otuz
dirhem misk ve krk vukyye glb kifyet ider. ki yz elli altun tayn olunursa zikrolunan
mikdr buhr tamm vef ider." diy ilm eylemein buyurdum ki:
Beytu'llh-i Mutahhere'nn ylda iki defa tebhr tasli in lzim olan yz yiirmi
dirhem anber-i hm ve yz elli dirhem d ve yiirmi vukyye sandal ve otuz dirhem misk ve
krk vukyye glb sl-be-sl Cidde-i Mamre mahslinden alvirp masrafna iki yz ve
iki yz elli altun m olur mukarrer meyyed olmak zre deftere kayditdrp her yl zt-
erfm tarafndan kend marifetinzle tebhr u tasl itdresin ki hdemt- cellesi
sahyif-i amlimze sebtolmala sadet-i sermed myesser olm ola; yle bilesiz ve bu
71
hkm-i hmynumun sretin sicill-i mahfza kayditdresiz ki, sizden sonra gelenler
mazmn- erfi ile amel idp hlfna cevz gstermeyeler.
[Yev]m'l-Hams, f 27 Muharremi'l-harm, sene: 972
91
Medine'de bulunan fukara ribatlarnn tamir masraf iin Msr

Haznesi'nden bin altn tyin olunduu; tamire balanmas ve
yaplan harcamalarla
ilgili defterin Msr beylerbeyine
gnderilmesi.
Yazld.
Medne-i Mnevvere kdsna ve eyhu'l-Harem'e hkm ki:
Sbk Medne-i Mnevvere Kds Mevln Muslihuddn ve eyhu'l-Harem

Mehmed dme mecdh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " "Medne-i Mnevvere'de
olan fukar ribtlarndan Ribt- Kadem dimekle marf olan ribtun tamrine ne mikdr
nesne gider, tahmn oluna." diy emr vrid olman zerine varlup kefolundukda bir birine
ulam iki ribt olup biri Ribt- Umeyr dimekle ve biri [Ribt-] Cedd dimekle marf
olup ikisi dah essndan tecdde muhtcdur. Her birinn sfldan tokuzar halvet olup bu
slb zre tecdd olunmasna alt yz altun tahmn olunup lkin fukarya ziyde skn in
tokuzar halvet dah fevkniye bin olunmak syir ribtlar gibi mnsib grilp bu vechile
olursa cmlesine bin altun kys olunmdur. Huss; Hazret-i Seyyid'l-enm
aleyhi's-salt ve's-selmun eser-i erfleri ribt- mezbrda olman syirlerinden ziyde
ihtimm olunmas mnsibdr ve zikrolunan ribtlarun uzunlu yiirmi bir buuk zir ve
arz on be buuk zir ve binnun ykseklii on be zir olup sfl halvetleri tokuz
bbdur." diy bildrdnz ecilden zikrolunan ribtlar arzitdnz zre fevkn ve
tahtn bin olunmasn emridp masrifine tahmn olundu zre Hazne-i Msr'dan bin
altun tayn idp irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan ribtlar bin itmee bir std mimr bulup
lzim olan keresteyi ihzr idp binsna r itdrp ve binnun zerine bi'z-zt mukayyed
olup tokuzar halvet-i sfl ve tokuzar halvet-i ulv bin itdrp ve tayn olunan akay dah
kimesneye itimd itmeyp kend elinzden yirl yirine sarfidp itlf isrfdan saknup ve
ne mikdr aka sarfolunursa eger icrt ve eger kereste bahsdur, cmlesin defter itdrp
bin tamm oldu gibi defteri imzlayup Msr belerbeisine irsl eyleyesiz ki,
muhsebelerine kaydeyleyeler ve binnun ess istihkmna dah gerei gibi mukayyed
olup bir vechile metn hasn bin itdresiz ki, nie eyym kyim olup iinde skin olanlar
istirhat huzrda olmalar sebeb[iyle] ecr-i cezl hsl olup civr- Rahmeten-li'l-lemn'de
duya megl olmalar ile efat rahmete sebeb olm ola.
92
72
Medine'de bulunan fukara ribatlarnn bina ve tamir masraf iin

Msr Haznesi'nden bin altn gnderilmesi.
Yazld.
Msr belerbeisine ve defterdra hkm ki:
Medne-i Mnevvere'de bin v tamr olunmak emrolunan ribtlarun binsn
Medne-i Mnevvere kds ile eyhu'l-Harem'e emridp masrifi in Hazne-i Msr'dan
bin sikke altun tayn idp buyurdum ki:
Zikrolunan mikdr altun tehr eylemeyp Medne-i Mnevvere'ye irsl idp
mrun-ileyhimya teslm itdresiz ki, fermn- hmynum zre ol ribtlarun binsna
mberet ideler ve zikrolunan altun varup teslm olunduna mm-ileyhimdan temessk
alup muhsebe defterine kayditdresiz.
93
Harem-i erf'in karanlk gecelerde aydnlatlmas iin lazm olan

balmumu ve zeytinyann her sene Msr'dan tedarik olunup
gnderilmesi.
Yazld.
Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki:
Hliy Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan kdvet'l-meri'l-kirm

brhm dme zzh mektb gnderp; "Harem-i erf'de Makmt- Erbaa'da ve Matf-
erf'n evre yannda ahmla yatsu ve sabh namzlar vaktinde yanmak in Msr'dan
her senede alt kntr mm gelp her ayda elli batman olur. Bu vaktlerde yanagelp lkin
bu mikdr mm az olmala karanu gicelerde mm yakup aydn gicelerde yanmayup bulutlu
gicelerde karanuluk oldukda halk temcd vaktlerinde tavfa ve namza gelmel
olduklarnda usret ekp ve niesi pr ve gzleri mall olup ve baz zaf olmala namza
ikmet olundukda karanulukdan imm grmemele iktidda meakkat ekerler ve Ramazn
aynda aydn gicelerde tervh ed olunca mm yanmaz. Eger bu slb zre aydn ve karanu
gicelerde mm yansa her ayda bir kntr mm kifyet ider. Bu takdrce her yl gelen alt
kntr mmdan gayri alt kntr mm dah tayn olcak her ayda birer kntr olur ve
Makmt- Erbaa'da ve Ramazn'da vk olan [hayme(?)]lerde on dne ir beyz mm ki,
her biri rm vukyyesiyle onar vukyye ola sekiz mm Drt Makm'da ve ikisi dah Beyt-i
erf Kapus'nda yanup ve on dne mma birer byk emdnlar dah lzim ve Harem-i
erf'n kandli in her senede gelen zeytya yz bir kntr olup Harem-i erf'de ve syir
makmt- mbrekede olan cmle kandl yz seksen yedi aded olup cmlesi ahmdan
sonra yanup yatsu namz klndukdan sonra zeyt klletinden iki yz seksen be aded kandl
dinlendrilp yz iki adet kandl sabha dek c-be-c yanup Matf- erf'n iki yz on iki
kandlinden krk adedi sabha dek yanup bksi yatsudan sonra dinlendrilmele zyya
ziyde muhtc olup ve Harem-i erf'de Makm- Hanf ile Makm- fi'de olan on er
kandln beer kandli sabha dek yanup Mlik ile Hanbel Makmlar'nda olan sekizer
aded kandlden birer kandl yanup fukar v zuafdan gice ile tavfa ve bdete gelenler
karanulukdan usret ekerler. Huss, zikrolunan yz iki kandle gelen zeyt vef itmeyp her
yl yedi kntr mikdr ya bzrdan alnup kandllere sarfolunur. Bu diyrda zeytya
bulunmamala satun alnan ya sde olman endn ule v zys olmayup Kabe-i
73
erf'n cmle kandli ay karanuluklarnda sabha dek yanmak in zikrolunan zeytden

gayri yz elli kntr zeyt dah virilrse vef idp Beyt-i erf'n her gesi ren olup
msfirn mcvirnden gice ile Harem-i erf'e gelenler ztrbdan hals olurlar." diy
ilm eylemein dyim ulvv-i himmet tfetm cnib-i hayra olup huss Beytu'llh-i
Merrefe'nn hdemt- cemlesi sermye-i sadet-i sermed oldu ecilden makmt-
erfede ve meclist- mnfede cenb- cellet-mebum tarafndan on aded byk
emdnlar vaz olunmak tedrk olunup ve zikrolunan emdnlara on dne byk beyz
balmm ki her biri rm vukyyesiyle onar vukyye ola ve andan gayri Kabe-i erfe'nn
etrfnda yanan bal mmlar in her kntr ellier batman olmak zre alt kntr balmm ay
karanuluklarnda sabha dein yanmak in yz elli kntr sf zeytya sl-be-sl mahrse-i
Msr'dan tedrk olunup irsl olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, zikrolunan emdnlara tayn olunan on aded beyz
balmmlarn andan gayri alt kntr balmm ve yz elli kntr sf zeytyan her yl
tedrk idp irsl olunman kirsna lzim olan akay Hazne-i Msr'dan tayn idp
deftere kayditdresiz ki, mukarrer meyyed olup Harem-i erf'n mukmni ve
mcvirni devm- devlet ve kym [] sebt- hametm edyesine itiglden hl
olmayalar; yle bilesiz.
94
Rodosuk'ta sakin Yenieri Sleyman'n olu Ali'nin ktili olan Ali

bin mer'in Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F 23 Muharremi'l-harm, sene: 972
Dergh- Muallm yenierilerinden kasaba-i Rodoscuk'da skin olan Sleymn'un

ol Al ktili olan Al bin mer nm kimesneyi Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mezkr tehr itmeyp kayd bend ile
yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; yle bilesin.
95
Harem-i erf'in karanlk gecelerde aydnlatlmas iin Msr'dan

tedarik olunup gnderilecek balmumu ve zeytinyann bildirilen
yerlerde yaktrlmas.
Yazld.
Kabe-i Muazzama kdsna hkm ki:
Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm brhm

dme ulvvuh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Harem-i erf'de Makmt-
Erbaa'da ve Matf- erf'n evre yannda ahmla yatsu namzlar vaktinde yanmak in
her senede alt kntr mm gelp lkin ol mikdr mm az olmala karanu gicelerde yanup
aydn gicelerde yanmayup halk temcd vaktlerinde tavfa [ve] namza gelmel olduklarnda
74
usret ekp ve niesi pr mall olmala karanulukda imm grmemekle iktidda

meakkat ekp ve Ramazn aynda gicelerde tervh ed olunca mm yanmaz. Bu slb
zre aydn ve karanu gicelerde mm yansa her ayda bir kntr mm kifyet ider. Bu takdrce
her yl gelen alt kntr mmdan gayri alt kntr dah tayn olcak her ayda birer kntr olur
ve Makmt- Erbaa'da ve Ramazn'da vk olan haymelerde(?) on dne iri beyz mm -ki,
her biri rm vukyyesi ile onar vukyye ola- sekiz mm Drt Makm'da ve ikisi dah Beyt-i
erf'n kapusnda yanup ve on dne mma birer byk emdnlar dah lzimdr ve
Harem-i erf'n kandli in her senede gelen zeytya yz bir kntr olur. Harem-i
erf'de ve syir makmt- mbrekede olan kandl yz seksen yedi aded olup cmle
ahmdan sonra yatsudan sonra zeyt klletinden iki yz seksen be adedi dinlenr, iki yz
aded kandl sabha dek c-be-c yanup Matf- erf'n iki yz on iki aded kandlinden krk
adedi sabha dek yanup bksi yatsudan sonra dinlendrilmekle zyya ziyde muhtc olup
ve Harem-i erf'n Makm- Hanbel ile Makm- fi'de olan on [er] kandln beer
kandli sabha dek yanup Mlik ile Hanbel Makmlar'nda olan sekiz aded kandlden birer
aded kandl yanup fukar v zuafdan gice ile tavf u bdete gelenlerden karanulukda
usret ekerler. Kabe-i erf'n kandli ay karanuluklarnda sabha dek yanmak in
zikrolunan zeytden gayri yz elli kntr zeyt dah virilr ise vef idp Beyt-i erf'n her
gesi ren olup msfirn mcvirnden Harem-i erf'e gelenler ztrbdan hals
olurlar." diy ilm itmein ulvv-i himmet tfetm cnib-i hayra matf u masrf olup
huss, Beytu'llh-i erf'n hdemt- cemlesi sermye-i sadet-i sermed oldu ecilden
makmt- erfede ve meclist- mnfede cenb- cellet-mebum tarafndan on aded
byk emdnlar tedrk olunup ve zikrolunan emdnlara on dne byk beyz balmm
-ki, her biri rm vukyyesi ile onar vukyye- ve andan gayri Kabe-i erf'n etrfnda yanan
balmmlar in her kntr ellier batman olmak zre alt kntr balmm ve cmle kandli
ay karanulunda sabha dek yanmak in yz elli kntr sf zeytya sl-be-sl mahrse-i
Msr'dan tedrk olunup gnderilmein Msr belerbeisine hkm-i hmynum
gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, arzolundu zre zikrolunan balmmlarn
tayn olunan mahallerde vaz idp lzim olan evkt stde ve meclis-i mnfede
yakdurup ve Mekke-i Mkerreme'nn kandli dah ay karanuluklarnda sabha dek yanup
gice ile ve temcd vaktlerinde tavf u bdete varanlar zahmet usretden ber olalar.
Bi'l-cmle eger zikrolunan kandldr ve eger balmmlardur, emrm mcebince yirl yirine
vaz idp bir kimesneye zyi u telef itdrmeyp bu hkm-i hmynumun sretin sicill-i
mahfza kaydeyleyesin ki, senden sonra gelen kdlar dah mcebi ile amel eyleyp hlfna
cevz gstermeyeler; yle bilesin.
96
Gece gndz sarho olduu bildirilen Mara avular Kethuds

Musa'nn er- erfe gre cezalandrlmas.
75
Yazld.
Trb Kethud'ya virildi. F 25 Muharrem, sene: 972
Dulkadirl belerbeisine hkm ki:
Mara avular Kethuds olan Mansr in; "Gice v gndz fsk u fcr zre
olup fesd eyler." diy Mara avularndan Kaya ve Al Kaya ve Ms nm kimesneler
haber virmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun ahvlini kimesneye if itmedin hufyeten onat
vechile tetebbu u tecesss itdrp anun gibi fsk u fcr zre ise serho iken ele getrp
erle lzim geleni icr itdkden sonra vuk zre ahvlin yazup bildresin.
97
Akkirman ve zi Tatarlar tarafndan Leh kralnn lkesine yaplan

tecavzn nlenmesi ve bunu yapan ekyann yakalanarak
aldklar mallarn sahiplerine iade edilmesi.
Yazld.
Atlas kse ve gm kozalak ile hn demine virildi. F 26 Muharremi'l-harm, sene:
972
Devlet Giray Hn'a:
Hliy iftihru meri'l-milleti'l-Meshyye Leyh kralnun ilisi Dergh-
Azamet-penh ve Brgh- Cellet-destghum'a ry-ml itmek zre iken kral- mezbrun
kendye mektb vrid olup; "Akkirman ve zi Tatarlar Moskov keferesine gitmek nm
ile Bar nm kalalar etrafn ve Velen nm nhyelerin tekrr trc u tln itdklerin" ilm
eyledi.
Eyle olsa; kral- mezbr b v ecd[d] zamnndan ber sitne-i Sadetimz'e
huls- taviyyet ve saf-y niyyet ile dostlukda olup dyim tarafeynden rusl resyil
mefth olup evmir nevhmze imtisl zre iken m-beynde olan muhede-i
hmynumuza muhlif memleket vilyetine vilyet-i mezbre Tatarlar dahlitmee sebeb
nedr, yohsa ol cnibe ahde muhlif bir vazlar m sdr olmdur? Oldu takdrce Atebe-i
Ulymuz'a arz u ilm olunmak mnsib idi.
Gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, sevlif-i eyym ve
sevbk- ezmndan cenb- cellet-mebmuz tarafna olan eref-i ihls ve hsn-i
ihtissnuz muktezsnca vilyet-i mezbre Tatarlarndan ahd-i hmynuma muhlif vaz
irtikb idp fesd enate bs bd olan ekyy hsn-i tedbr tedrk ile ele
getrp gret olunan demlerin ve tavarlarn sahh u slim yirl yirine gnderilp er-
erfe ve ahd-i hmynuma muhlif teadd v tecvz idenlern erle haklarndan gelp
muhede-i hmynuma mugyir kral- mezbrun memleket vilyetine kimesneyi
dahlitdrmeyp m-beynde olan dostlu ve ahd-i hmynum riyet itdrp emn
emn- memleket ve itmnn [u] refhiyyet-i rayyet itdrmek bbnda env- mes-i
cemlenz zuhra getrp ahde mugyir marz v makblmz olmayan husslar
kimesneye irtikb itdrmeyesiz; yle bilesiz.
76
98
At hrsz Elvend bin Rstem adl siphinin kree konulmak zere

orum beinn kethudsna virildi. F 26 Muharrem, sene: 972
orum beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki or[um] bei ve kdssn, mektb gnderp; "Elvend bin Rstem nm siph
at sirka idp; "Hrsuzlu mseccel ise arzidesiz." diy emr-i erf vrid olman
Hseyin-bd nyibinn sret-i sicilli muvcehesinde kret olundukda; "Vkdur." diy
tasdk eyledin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki:
Mezbr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e sret-i sicilli ile gnderesiz ki
kree konla. Amm; gnderdnz demlere tenbh eyleyesiz ki, yolda gaybet
itdrmekden hazer ideler.
99
Saruhan sancanda hrszlk ve harmilik edip civar sancaklara

kaan ekyann yakalanp ehzde Murad'n adamlarna teslim
edilmesi.
Yazld.
ehzde hazretlerinn kapuclar kethudsna virildi. F 26 Muharremi'l-harm,
sene: 972
Aydn ve Mentee ve Biga ve Teke ve Burusa sancaklar belerine ve kdlarna
hkm ki:
Saruhan sancanda hrsuz u harmlk eyleyen ehl-i fesdun bazlar kaup taht-
hkmetinze gelmekle haklarndan gelinmedi ferzend-i erc-mend olum Selm tle
bakhnn ol Murd tavvela'llh tel umrahnun lalas cnibinden ilm olunman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr terh itmeyp liv-i mezbrda hrsuzluk ve
harmlk iden ehl-i fesd kaup taht- hkmetinze geldklerinde mahall-i hdisede erle
grmek in dem gnderp taleb itdkde tehr itmeyp ele getrp mrun-ileyh
tarafndan gelen demisine teslm idesin ki, mahallinde teft olunup erle lzim gelen icr
olunup ehl-i fesd sancanuza iltic itmekle halslarna ruhsat kalmaya; yle bilesiz.
100
ehrizol'daki kul tifesinin mevciblerinin kul ktibi tarafndan

kesinti yaplmadan, tam olarak denmesi.
Yazld.
Al avu nm kimesneye virildi. F gurre-i Safer, sene: 972
ehrizol belerbeisine hkm ki:
Hliy anda kul ktibi olan kimesne her mevcibde neferden onar aka aldu istim
olund. mdi; buyurdum ki:
77
Hkm-i erfm vardukda, min-bad kullar ktibine mevcibde asl neferden bir aka
aldurmayup kul tyifesinn det knn zre birer buuk gnli -ki, msterakadurHazne-i mirem in zabtolunugelmidr, andan gayri bir aka ve bir habbelerin
aldurmayup tamm ulfelerini teslm itdrp emr-i erfme muhlif kimesneye i
itdrmeyesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 29 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye
101
ehzde Selim'in Pein kazsndaki emhnesinin mltezimi olan

aholu Hseyin'in halka zulmettii yolunda, hakknda yaplan
ikyetler eran sbit olursa siyset olunmas.
Yazld.
Haydar avu'a virildi. F 2 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
ehzde lalasna ve Pein kdsna hkm ki:
Hliy Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "mrun-ileyh olum tle bakhnn
kaz-i mezbrda vk olan emhnesi mltezimi hol Hseyin'n reyya zulm
teaddsi oldu" ilm olunman sunlan arz- hln sreti ayn ile aslndan ihrc olunup
teft olunmak in size gnderildi. Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm [vardukda], mezkr mltezimi ve erklerini ele getrp gaybet
idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup der-zencr idp dah gnderilen sret-i
rukaya nazar idp ahvlin onat vechile dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er teft tefahhus
idp gresiz; arzolundu zre mezbrun reyya ol vechile zulm teaddsi var ise zerine
ne mikdr hukk sbit zhir olursa erle sbt bulan hukk b-kusr ashbna alvirp ve
mrun-ileyh olumun mln cem u tahsl idp dah mezkr h Hseyin'i tehr itmeyp
mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresiz ve erkleri dah ka
nefer ise zulm teaddlerine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl defter idp
yazup arzidp kendlerini muhkem habseyleyesiz. Sonra anlar hakknda dah emrm ne
vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz ve mltezim-i mezbrun zikrolunan
iltizmdan ref in bundan akdem hkm-i hmynum gnderilmiidi. Ol emr-i erfm
mcebince ref olunmamaa sebeb bs nedr, an dah yazup bildresiz. Bu bbda
tamm hak zre olup tezvr telbsden ve er- erfe mugyir kimesneye i olmakdan
hazer idp tamm hakk- sarha tbi olasz.
102
Rodos'ta bulunan pirin gemisinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Rodos beine ve kdsna hkm ki:
Hliy anda bir pirin gemisi oldu istim olunman anda bey olunmayup Sdde-i
Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
78
Emrm mcebince zikrolunan pirin gemisin anda satmayup iine yarar demler
koyup mahmiyye-i mezbreye irsl eyleyesiz; yle bilesiz.
103
Kzlaa kazsnda ev basp adam ldren

yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
harmilerin
Yazld.
Dergh- l avularndan Ahmed avu'a virildi. F 4 Safer, sene: 972
Kzlaa ve Zara-i Yenice ve Zara-i Atk ve Nevh-i Yanbol kdlarna hkm
ki:
Hliy sen ki Kzlaa kdssn, mektb gnderp; "Mh- Zi'l-kadede bir haftada
taht- kaznda iki ev baslup dem katlolunup mllar gret olunup harmler tecesss
olundukda; "Zara-i Atk kazsna tbi Kmeli nm karyeden abn ve Pr ve abclar
nm karyeden Kalayc Ms ve Pamakcol Ahmed ve brhm eleb ve Dobrucal
Mustaf ve Kara Deli ve Karaca Mehmed ve Dvne Memi ve Anatoll Kara ve Yenice-i
Zara'dan Sba nm karyeden Dvne Kurd ve Kse nebei ve Paalular nm karyeden ve
Ahmedce nm karyeden Kara Minnet ve Nevh-i Yanbol'dan abclu nm karyeden
Dvne Bayram ve Kseler nm karyeden Bayram ve irmen kazsndan Hacclar(?) nm
karyeden he nm kimesneler ehl-i fesdlardur." diy haber virdkleri ecilden defter
olunup ilm olund. Lkin mezkrlarun ele gelmeleri mteassirdr. Baz kimesnelere
riyet olunmak ahdolunursa ele gelmeleri kbildr." diy bildrdn ecilden buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht-
kaznuzda isimleri tayn olunan kimesneleri eger zam v siph muvenetiyledr ve
eger syir kimesnelern ikdm ihtimmyladur, her ne tarkla mmkin mutasavver ise
hsn-i tedbr tedrk idp her birin yataklandurup ale'l-gafle zerlerine varup ele getrp
dah zerlerine sbit olan fesdlarnun sret-i sicilli ile mukayyed mahbs yarar demlere
koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve mezkrlarun ele gelmelerinde muvenet
muzheret idp yoldalk idenler her kimler ise isimleri ve resimleri ile yazup arzeyleyesiz
ki, yoldalk idenler hllerine gre riyet olunup muhassl'l-ml olalar; yle bilesiz.
104
Halka zulmeden Kuds-i erf sbas tercmanlarnn

dvalarnn grlerek tercmanlk hizmetinden uzaklatrlmalar.
Yazld.
ehzde hazretlerinn Kapucs Hasan'a virildi. F 4 Safer, sene: 972
Kuds-i erf beine ve kdsna bir hkm ki:
Hliy anda Kuds-i erf sbas yannda tercemn olan Turn(?) ve Ahmed
Asesba ve Al ve Kerm ve Hall ve Ms ve Ahmed Sez nm kimesneler ve Sr ve
Kosem nm zimmler halkdan irti v sirka ve zin idp ve celb ahz in hlf- er
mslimnlara baz huss isnd idp ehl-i rfe gamzitmek ile halka zulm teaddleri
olman mukaddem teftleri in hkm-i erfm virilp teftlerine r olunmazdan
79
evvel bazs gaybet itmekle teft olunmayup ve bazlarnun dah hn-i teftde hlf- er
ol vechile halka zulm teaddleri oldu erle sbit zhir olman tercemnlkdan ref
olunmlar iken hlen yine gelp tercemnlk idp evvelkiden ziyde halka zulm
teaddleri oldu arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbrdan gelp dav-y hak idenler ile mezbrlar
berber eyleyp mukaddem bir defa sorlup faslolmayup ve on be yl gemeyen
davlarn husam muvcehesinde ber-mceb-i er teft idp gresiz; fi'l-vk kazyye
arzolundu gibi olup mezbrlarun zerine bi-hasebi'-er sbit olan hukk ashbna
alvirdkden sonra mezbrlar tercemnlkdan ref idp min-bad tercemnlk itdrmeyesiz.
Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp tezvr
telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayanlar dahlitdrmeyesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 29 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye
105
Gelibolu'daki
yangna
hapsolunmalar.
sebep
olanlarn
yakalanarak
Yazld.
Muhtesib-zde brhm avu'a virildi. F 2 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Gelibol kdsna hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "Mahrse-i Gelibol'da hark vk olup bin mikdr dkkn
yanup ve bezzzistnun ekser yiri te harretinden harb olup Hudvendigr
Hammm'ndan bakkllar cnibine muttasl olan dkkndan zhir olup mezbr hammmun
hammmcs Al ve kul Mustaf ihzr olunup sl olundukda mezbr Al inkr idp kul
Mustaf; "Ol gice hammmun bakkllar dkknna muttasl olan mevzda sohbet idp
bakkllar dkkn cnibinde olan tahtaya mm yapdurup ol dkknda kettn olup dutup
yand." didkde mezkrlar habsolund." diy bildrmisn. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; zikrolunan te har yirden zhir olmayup arzolunan
kimesneler sahh sohbet idp kettna mm dmekle tutmaa sebeb mi olmdur,
sohbetleri arb sohbeti mi idi, yohsa gayri ahvl zre mi cemyyet itmilerdr? Ol
sohbetde olanlardan gaybet itmi dah var ise cmlesin ele getrp dikkat ihtimmla teft
idp ehrn ihrkna sebeb olanlar her kimler ise tamm malm idinp habsidp bir ferdin
habsden tlk itmeyp shhati zre yazup arzidesin. Hlf- vk kimesnenn kazyyeleri
arzolunmakdan ihtiyt eyleyesin.
106
80
Tulum karyesi ahlisinden, Gazibey karyeli Ferhad siphinin evini

basp Gz mevkiinde cuma namazn klanlara saldranlarn
tefti olunup dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Pr Gyib Kethud'ya virildi. F 4 Safer, sene: 972
Rum belerbeisine ve Tokat kdsna hkm ki:
Hliy Hseyin-bd kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Gzbe nm
karyeden Ferhd nm siph Gzi dimekle marf mevzda cuma namzn klmaa
vardukda, Tulum nm karye halkndan baz kimesneler mezbr siphnn evi zerine varup
lys nm kimesneyi darb- edd ile darbidp ve let-i harble cuma nine gelp Ayvt nm
kimesnenn bir diin uvadup ve Dede nm kimesnenn baldrn ok ile urup ve Osmn nm
kimesne bu gavgnun menne vardukda, h; "Bre ad yaman meln, sen niye geldn?"
diy darb- edd ile darbidp mslimnlara cuma namzn kldurmayup okla ve tala
mslimnlar darbidp ve hatbn dnine ve mnna etmitdkleri mezkr Tulum halkndan
bazlarnun ikrrlar ve bazlarnun zerlerine elli-altm nefer mslimnlarun
ehdetleriyle zhir mukarrer old." diy arzeylemi. mdi; bu bbda senn keml-i
diynet ve vfr- istikmetne itimd- hmynum olman buyurdum ki:
Bu bbda bi'z-zt mukayyed olup huss- mezkrun zerine varup ihzr lzim
olanlar getrdp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup husamy
berber eyleyp bir defa erle sorlup faslolm deil ise ber-mceb-i er- erf onat
vechile hak zre dikkat ihtimmla teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk kazyye
arzolundu gibi olup bu fesd idenler kimler idi bi-hasebi'-er sbit oldukdan sonra
ehl-i fesd habsidp dah zerlerine sbit zhir olan mevdd vuk zre yazup Dergh-
Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye
arzolunmakdan ihtiyt idesiz.
107
Karaman'n teftii esnasnda yakalanp gnderilen sulularn

teslim alnd; yolda kaan bir sulunun da yakalanarak Sdde-i
Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kethudsna virilmi. F 3 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Beehri Bei olup vilyet-i Karaman'a mfetti tayn olunan Byezd dme zzhya
hkm ki:
Hn-i teftde zhir olan on tokuz nefer mcrim irsl idp ve yollarda getrrken hfz
in Seydehri eribas Paabe'i yiirmi nefer siph bile koup gndermein bir neferi
gafletle gaybet idp on sekiz neferin Sdde-i Sadetm'e getrp teslm eyledkleri ecilden
buyurdum ki:
Gaybet [iden] mcrimi dah gerei gibi tetebbu idp erle buldurmas lzim olanlara
buldurup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
108
Akkirman halknn Bodan'dan yama eyledii

davarlarn sahiplerine geri verilmesi.
koyun
ve
81
Yazld.
Akkirman kdsna hkm ki:
Bodan Voyvodas Aleksandra, reys tarafndan Bornaz nm zimmyi ber-vech-i
veklet taht- kazna gnderp; "Fetretden ber gret olunan koyunlarn ve srlarn ve
hargelelerin emr-i erfm mcebince tamgalar ve ninlar ile bulduklar yirden taleb
itdkde muslihn araya girp Tatar hn vilyete dhl idelden ber Akkirman Kdl'n
bin be yz res Bodan koyunna ve iki bin be yz res sra ve yiirmi res Bodan
hargelesine vilyet-i mezbre halk sulhidp sicill olunup ve sulhiden kimesnelern isimleri
sicilde mukayyeddr." diy sret-i sicill ibrz idp sulholunan tavarlar alvirilmesine
hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan avuum Ahmed zde kadruh vardukda, ellerinde
olan sret-i sicil muktezsnca mteveccih olan tavarlarn b-kusr alviresin; asl tealll
bahne itdrmeyesin.
109
Bender halknn Bodan'dan yama eyledii koyun ve davarlarn

sahiplerine geri verilmesi.
Yazld.
Kezlik.
Bir sreti, Akkirman beine ve Bender kdsna; " ...be yz res Bodan srna ve
alt yz res Bodan koyunna sulholunmdur... " Kaz-i Bender ahlsinn ihrc itdkleri
tavarlardan Ahmed avu mbir... "
110
Kili halknn Bodan'dan yama eyledii koyun ve davarlarn

sahiplerine geri verilmesi.
Yazld.
Kezlik.
Bir sreti, Kili kdsna; "Kaz-i mezbr ahlsi ihrc itdkleri tavarlardan gayri
tavarlar bulduklar yirden almak zre kara sr alt yz sra sulhidilmidr... Mehmed
avu mbir... "
111
Bodan'dan kaarak Akkirman, Bender ve Kili'ye gelip yerleen

Bodan reyasnn tekrar eski yerlerine gnderilmesi.
Yazld.
Akkirman ve Bender ve Kili kdlarna hkm ki:
82
Bodan voyvodas dem gnderp; "Bodan reys mukaddem olan fetret

sebebiyle vilyet-i Bodan'dan firr idp gelp taht- kaznuzda skin olduklarn"
Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh vardukda, anun gibi ol
sebeble firr idenlerden taht- kaznuza ne mikdr kimesne gelmi ise gelen Bodan
reysn kaldurup kadm yirlerine gnderp kimesneye tealll itdrmeyesiz; yle bilesiz.
112
Bodan voyvodasnn Sdde-i Sadet'e doan getiren adamlarna

geri dnlerinde yolda hi kimsenin mdhalede bulunmamas.
Yazld.
Sdde-i Sadet'den Aleksandra Voyvoda'ya varnca yol zerinde vk olan kdlara
hkm ki:
Hliy mezbr voyvodanun toanlar ile Sdde-i Sadetm'e gelen demleri gir ol
cnibe irsl olunup yolda ve izde dahlolunmamak emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle her kanknuzun taht- kazsna dhl olurlar ise yolda ve izde ve
menzil merhlde ve memerr maberlerde ve iskelelerde kendlerine ve brgrlerine
hlf- er u knn kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz.
113
Kuds-i erf'teki Sahratullah- erfe evkf mtemiltndan

Hazret-i Davud Hamam'na Kuds-i erif'e gelen sudan bir miktar
su verilmesi.
Yazld.
ehzde kapucsna virildi. F 4 Safer, sene: 972
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "nefs-i Kuds-i erf'de Sahratu'llh-i erfe
Evkf'ndan Hazret-i Dvd aleyhi's-salt ve's-selm Hammm dimekle marf
hammmun m-i it cem olacak kuyular olup iki ay mikdr kuyu sular ile ileyp kalan
aylarda muattal kalup vakfa ey-i kall hsl olman Kuds-i erf'e cr olan sudan bir
mikdr su nyet olunman mukaddem Kuds-i erf bei ve kds arzeyledkde;
"eran ahl-i Kuds-i erf'n hakk- rblerine zarar mterrettib olmazsa ve bir mikdr su
kifyet iderse yazup bildresiz." diy vrid olan hkm-i erf muktezsnca ayn-
vilyetden sorlup; "Mezkr hammma kifyet mikdr su virilmekle Kuds-i erf halknun
hakk- rblerine zarar mterettib olmayup Sahratu'llh-i Merrefe Vakf'na dah kll nef
hsl olur." diy ehdet eyledkleri ecilden Kuds-i erf ahlsi bu huss in mahzar
yazup; "Mezkr hammma kifyet mikdr su sadaka buyurla." diy arzeyledkleri" ecilden
buyurdum ki:
Zikrolunan sudan hammma su virilmekle Kuds-i erf ahlsinn hakk- rblerine
ve gayra eran [zarar] lzim gelmezse ok virilmeyp hammma bir mikdr su virp icr
itdresiz.
83
114
Haleb Unkapan tundan kapanm ise, kapann mltezimi olan

Hac Mahmud'un kalan borcunun tahsil edilmemesi.
Yazld.
Haleb'den Hac Mahmd nm kimesne ruka sunup; "Haleb'n Un Kapan'n her sene
yedi yz yiirmi altuna iki seneye ar iltizm idp nci senede tn- ekber olup un
alup satan cellblar krlup kapan kapandu ecilden be yz altun borc lzim gelp
evlerimz ve esbbmuz satdurup iki yz altun cem olup bksin virecek nesnemz
yokdur." diy bildrdkleri ecilden sunlan rukanun sreti ayn ile aslndan ihrc olunup
sana gnderildi. Buyurdum ki:
(
) varcak, gnderilen sret-i rukaya nazar idp bu huss ehl-i vukfdan ve
ayn- vilyetden tefahhus idp gresin; fi'l-vk arz- hl itdkleri muktaalar vk olan
fet sebebi ile kesritmi midr, yohsa kesritmeyp mcerred tealll mi ider? Kesrleri vk
oldu takdrce iltizmlarnda fet-i semv artolunm mdur, nicedr? yle ki; vk olan
fet sebebi ile kesrleri mukarrer olup uhdelerinde olan ml alnmala anlara hayfolmak
ihtimli var ise kesritdkleri akay almayup vuk ve shhati ile yazup bildresin; sonra
emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin.
115
Sakarya nehri zerinde yaptrlan hssa gemilerin inasnda

istihdam edilen benn ve neccrlarn yiyecek ihtiyalarnn temin
edilmesi.
Yazld.
znikmid kdsna hkm ki:
Sakarya suy zerinde bin olunmak emrolunan hssa gemilern benn v
neccrlarna zahre ve ekmekci ve mmc ve kassb lzim olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, tehr itmeyp zikrolunan mahalle kifyet kadar un ve syir zahre
tedrk idp eger kir katrlar iledr, eger gayri tarkladur her ne vechile mmkin ise
shbleriyle gnderp narh- rz zre bey itdresin ve taht- kaznda kifyet kadar kassb
ve mmc ve ekmekci tayn idp bile gnderesin; ihml msheleden hazer eyleyesin.
116
Sakarya nehri zerinde yaptrlacak hssa gemilere lazm olan

kerestenin temin edilip gnderilmesi.
Yazld.
Akyaz ve Gynk ve Taraklu Yenicesi kdlarna hkm ki:
Sakarya suy zerinde bins fermn olunan gemilere aa lzim olman buyurdum
ki:
84
Zikrolunan gemilere lzim olan kereste ne makle [i]se kesdrp isticl zre mahall-i
memra gnderesiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; bu bbda ihml
msheleden gyet saknasz.
117
Gynk kazsnda yol kesip harmilik yapan mirze adl siphi ve

arkadalarnn yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Sleymn nm dnimende virildi. F 4 Safer, sene: 972
Kocaili beine ve Gynk kdsna hkm ki:
Hliy taht- kazndan; "Yrkler nm karyeden Cell ol Hurrem ve Hallc Al ve
Kzlkuy nm karyeden Kr Osmn ve Serdik nm karyeden mirze nm siph ve Arslan
nm kimesne yola iner kuttu't-tark hrsuz u harmler olup mfettiden gaybet idp ve
Nrullhol dimekle marf hrsuz dah hasta olmala Rstem Paa [n]m siphde emnet
konlmdur." diy arzolunman buyurdum ki:
(
) varcak, gaybet iden mezbrn hrsuz u harmlern ahvllerine gerei gibi
mukayyed olup dah yirlerine geldkleri gibi her birini yataklandurup hsn-i tedbr
tedrkle ele getrp der-zencr idp yollarda hfz in kifyet kadar dem koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz; mezbr Nrullhol dah ifkat buldu gibi tehr itmeyp
mukayyed mahbs gnderesiz.
118
Akyaz kazs Karkl karyesinden Abdurrahman'n Sdde-i

Bir sreti; "Akyaz kazsndan Karkl nm karyeden Hatb karnda Abdurrahmn'

yirine geldi gibi gnderesin." diy.
Yazld.
119
Rodos Kalesi hisarerenlerinin gediklerinin Rodos sancakbeyi

tarafndan sebebsiz olarak alnp bakalarna verildii yolundaki
ikyetlerin tahkik edilmesi.
Yazld.
Dergh- l avularndan Hasan avu'a virildi. F 4 Safer, sene: 972
Rodos mftsine ve kdsna hkm ki:
Rodos Kalas hsr-erenleri Rikb- Hmynum'a ruka sunup; sancaklar bei olan
Al dme zzh dizdrlar marifeti yo iken bil-sebeb gedklerin alup kend demlerine
ve ml virenlere tevch idp ve kala-i mezbre mazllerinden iki nefer dah aalarnun
arzlarn ibrz itmein zikrolunan husslarun shhati ve adem-i shhati malm olmak lzim
olup size itimd- hmynum olman zikrolunan arz- hln sreti irsl olund.
Buyurdum ki:
85
Dergh- Muallm avularndan (

) zde kadruh varcak, bu huss onat vechile
dikkat ihtimm ile hak zre teft tefahhus klup gresiz; fi'l-vk arzolundu zre
mezkrlarun gedklerin aalarnun haberi yo iken ve hdemt- lzimelerin ed iderler iken
bil-sebeb hara ve kend demlerine ve akasn aldu kimesnelere virmi midr, niedr,
yohsa gedkleri alnanlarun her birinn bir sebebi olup mstehkk- azl iken hara
virilmekle mi irret iderler; tamm vkf u muttali olup gavrine irip dah shhati ve vuk
zre hakkat-i hli ale't-tafsl yazup bildresiz. Amm; bir cnibe meyl muhbdan ve
hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer idp tamm hak zre olasz.
120
Sekretb karyesi zimmlerine zulmettii bildirilen Divrii Beyi

Ksm Bey'in tefti olunmas.
Yazld.
Kethudsna teslm itmein avubana gnderildi. F 5 Saferi'l-muzaffer, sene:
972
orum Bei olup mehyif teftinde olan lys Be'e ve mfetti kdsna ve mbir
olan avua hkm ki:
Divrii kazsndan Sekretb nm karye zimmleri tarafndan drende Yakop nm
zimm Dergh- Muallm'a gelp Rikb- Hmynum'a ruka sunup Divrii Bei Ksm
Be'den zhr- tezallm eyledkleri ecilden ol sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olunup
size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, bu bbda ihzr lzim olanlar ihzr idp zikrolunan
rukada mastr olan mevdda nazar idp dah bir defa erle faslolmayup on be yl mrr
itmeyen kazyyelerin onat vechile hak zre bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz;
fi'l-vk karye-i mezbre zimmlerinn er- erfe muhlif ve knna mugyir nesnelerin
alup zulm teadd iden eger mrun-ileyh ve eger demleridr zerlerinde ne mikdr
haklar erle sbit zhir olursa hlf- er alnan hukk ashbna alvirdkden sonra
zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup shhati zre
arzeyleyesiz.
121
Ehli fesad olduu sbit olan Hacib karyeli Teberrk bin Ahmed'in
kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Arz getren Hac Mehmed nm kimesneye virildi. F 8 Safer, sene: 972
Kangr beine [ve] kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "kaz-i mezbreye tbi Hcib nm karyeden
Teberrk bin Ahmed nm kimesne karye-i mezbreden Hac Mehmed nm kimesnenn
criyesin ayardup on sikke altunn alduna meclis-i erde ikrr eyledkden sonra mezbr
Teberrk; "Criyeyi ayartdum ve on sikke altunn aldum." didine mutemedn-aleyh
kimesneler ehdet idp tescl olunup ve bundan gayri karye-i mezbrede Hac Hseyin nm
kimesnenn evi alup baz esbb sirka olunup karye-i mezbreden taleb eyledkde
86
mezbr Teberrk zikrolunan esbbun bazn virp ve bazn dah; "Vireym; beni rencde
eyleme." didine b-garaz, dil mutemed mslimnlar ehdet idp ol dah tescl olunup
ve mezbr Teberrk, Sevindk nm kimesnenn zin kasdna evine girdi hd- udl ile
sbit olup sicill olunup ehl-i rf eline virilp ehl-i rf dah bir mikdr mln alup habsden
tlk eyledkden sonra hliy gir fesd zre olup ve bu zikrolunan mevddan gayri
thmet-i sbkas olup ehl-i fesd yaramaz kimesne olman syir ehl-i fesda mcib-i bret
olacaklayn hakrete mstehk kimesne olup mezkr kree emrolunup mslimnlar err
rndan emn olmak recsna" arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbr mezkr Hac Mahmd ile berber idp davs bir
defa erle faslolm olmayup ve on be yl gemi deil ise muktez-y er- kavm zre
teft tefahhus eyleyp gresin; arzitdn gibi ise mezbrun bi-hasebi'-er-'-erf
sbit zhir olan hakkn b-kusr alvirdkden sonra vk olan fesdlarnun sret-i sicilleri
ile mezbr yarar demler ile Sdde-i Sadetm'e kree gnderesin ve bile koup
gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde gafletle gaybet
itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
122
Hssa odun hizmetinde grevli karyelerin Sakarya'da yaplmakta

olan gemiler iin lazm olan kereste iinde grevlendirilmemesi.
Yazld.
ehremnine virildi. F 5 Safer, sene: 972
Taht- kazndan on alt pre kur halk kadmden hssaya odun hdmetine istihdm
olunugelmein; "Gayri hdmet teklf olunmaya." diy sbk hkm-i hmynum
virilmiken ol emr-i hmynuma muhlif Sakarya'da bin olunan kadrgalar aac teklf
olundu arzolunman buyurdum ki:
Varcak, kadmden hssa-i hmynum in odun ekegelen on alt pre kurya emr-i
sbkuma muhlif gemi aac teklf itdrmeyesin; eslemeyenleri yazup bildresin.
123
Karaferye kazsnda skdar mreti Evkf'na ait Yeniky karyesi

halkna zulmeden voyvoda Memi'nin tefti edilmesi ve sular sbit
olursa, hak sahiplerinin haklar alnp oradan uzaklatrlmas.
Yazld.
Karye-i mezbre halkndan Yani'ye virildi. F 3 S., sene: 972
Selanik beine ve Selanik kdsna ve Karaferye kdsna hkm ki:
skdar Imreti Evkf'ndan kaz-i mezbra tbi Yeniky nm karye halk Dergh-
Muallm'a gelp Rikb- Hmynum'a ruka sunup voyvodalar olan Memi nm kimesne
in; "er u knna muhlif env- teadd idp ve hlf- er u knn akalarn ve
yirlerin ellerinden alup voyvoda olaldan ber evler bin idp zulm hayfnun nihyeti
yokdur." diy bildrdiler. mdi; mezkr kimesne shb-i vakf cnibinden voyvodalk
87
hdmetinden giderilp elinde olan iftlii ve emlki satdurlup o cniblerden alkas kat
olunup ref olunmak in bundan evvel hkm-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkrdan dav-y hak ider kimesneler var ise husamy
berber idp mukaddem bir defa faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen
kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm teft idp gresiz; fi'l-vk mezkr voyvoda karye-i
mezbre halknun er u knna muhlif akalarn ve yirlerin alm ise hlf- er u knn
kimesneye i itdrmeyp bi-hasebi'-er ve'l-knn mteveccih olan haklarn bade's-sbt
ashbna alvirdkden sonra mezkrun ol yirde evvelden evi ve bark ve dzeni olmayup
voyvoda nasbolaldan ber evler yapup dzen balam ise cmlesin satdurup ol yirden
alkasn kat idp gideresiz; hlf- er- erf kimesneye zulm teadd itdrmeyesiz.
124
Pojega sancanda ulfeleri karl timar verilen kale erenleri,

timarlarnn yazsndan ikyeti olduklar iin timar yazlarnn
tahammllerine gre yeniden dzenlenerek datlmas; timar
verilmeyen kalelerin de ayrca bildirilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 4 Safer, sene: 972
Pojega sanca tmrlar* tevz emrolunan Bayram Be'e hkm ki:
Bundan evvel hkm-i hmynum gnderilp liv-i mezbrede olan kl erenlerinn
ulfeleri mukbelesinde tmr olmaa emrm olmd. Ol emr-i hmynum zre kl
neferlerine ulfeleri mukbelesinde tmr tayn olunup lkin virilen tmrlar in
tahammlinden ziydeye yazlup "B-hsldur." diy kabl itmedkleri arzolunman
serhadde dmen aznda olan kl erenlerinn ulfeleri mukarrer olup i il tarafnda olan
klun neferlerinn dah b-hsl olup ziydeye yazlan tmrlar karrna indrilp yazusna
mtehammil olur tmrlar virilmesin emridp buyurdum ki:
Serhadde dmen aznda olan kl erenlerinden gayri i il tarafnda olan kl
erenlerinn tmrlarn karrna indrp yazusna tahammli olan tmrlar ulfeleri
mukbelesinde emr-i sbkum zre tayn idp defter-i ceddden tezkirelerin viresin ki
bertlarn ihrc ideler ve serhad olmala tmr virilmeyp ulfeleri mukarrer olan ka pre
kl kalursa ana gre arzeyleyesin ki lzim olan mevcibleri tedrk oluna; yle bilesin.
* Metinde "Pojega tmrlar sanca" eklinde gemektedir.
[Yev]m'l-Ahad, f 4 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, der-Kostantniyye
125
88
Edremit kazsndan deryya ve kffra tereke verenlerin yakalanp

hapsedilmesi.
Yazld.
Bunda gelen Hac Ysuf'a virildi. F 6 Safer, sene: 972
Karesi beine ve Edremid kdsna hkm ki:
Hl kasaba-i mezbre halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "millerden ve
zam v siphden ve gayriden baz kimesneler at ve deve ve katr ve merkeb ile deryya
ve kffr- hksra tereke virdkleri ecilden vilyet zahre bbnda muzyaka zredr." diy
bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup min-bad kasaba-i mezbrede ve etrfda
olan nevh v kurda tenbh nid itdresin ki, bir ferd emrme muhlif ol vechile
tavarlarla yallara tereke indrp deryya ve kffr- hksra bir habbe tereke virmeyeler.
yle ki; bade't-tenbh emrme muhlif deryya ve kffra tereke virenler her kim ise ele
getrp muhkem habsidp arzeyleyesin ki, hlf- emr i idenlern gerei gibi haklarndan
geline. Amm; bu bahne ile baz kimesnelere yapup celb-i ml olmakdan ziyde ictinb
oluna.
126
Korsanlk eden Karaca Ali Reis ve adamlarnn yakalanarak

Yazld.
avu-zde Ahmed'e virildi.
Mora Sanca Bei Osmnh'a hkm ki:
Hliy deryda yriyen Karaca Al nm res kendye mteallik korsan levend
kayklar ile deryda bir bzergnun yiirmi denk ukasn alup dyim fesd enat zre
olduklar arzolunman buyurdum ki:
Varcak, mezkrun ahvlin kimesneye if itmeyp hufyeten tetebbu u tecesss
eyleyp gresin. yle ki; sancaunda olan yallara klamaa vey ol semte karb gelmi
buluna, hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp gemilerin karaya ekdrp ne mikdr esbb
emvlleri bulunursa yazup defter idp mr in girift idp zabtitdrp defterin gnderp
kendyi ve yannda bulunan levendlerin mukayyed mahbs sancaun sbalarndan ve
siphlerinden kifyet kadar deme koup gnderesin ve koup gnderdn demlere
gerei gibi tenbh idesin ki, yollarda getrrken onat hfzidp gaflet ile gaybet itdrmekden
gyet ile ihtirz ideler.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Yanya beine yazld.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti dah, Arboz beine yazld.
Yazld.
Bu dah.
89
Bir sreti, nebaht beine yazld.

Bu dah.
Bir sreti dah, Karlili beine yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Delvine beine yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Avlonya beine yazld.
Bu dah.
Bir sreti, lbasan beine yazld.
127
Budun Kalesi yenierileri ile kavga edip huzuru bozan Veli adl
siphinin tefti olunmas.
Yazld.
Muhzrun yolda Hseyin Bl ile muhzra gnderildi. F 5 Safer, sene: 972
Budun muhfazasnda olan Arslan Be'e hkm ki:
Budun Yenierileri Aas skender zde mecdh mektb gnderp; "Hliy kala-i
mezbrede det-i kadme zre kimesneye zulm teadd olmamak in mstekl asesba ve
yasak tayn olunup her vechile zabtolunurken erbb- tmrdan Vel dimekle marf
siph rb-i hamr idp hdmetkrlarndan biri bir yenieriyi bala ziyde mecrh idp
mezbr Vel'den hdmetkrlar taleb olundukda hezr itle-i lisnla yenierilere sp asl
levendtun zabtna kdir olmadundan m-ad senn nnde mezkr siph ile baz
zam sana ve syir yenieri kullarna; "Ya siz bunda turmak gereksiz, veyhd biz turmak
gereiz." diyp bu makle gavglar vk oldukda asl ey yirine komayup syir levendtun
dah zabtna mni olurlar. Eyle olsa; nd muhlefetleri bu slb zre olcak bir fesd
olmak ihtimli olman tenbh g-ml olunmalar lzimdr." diy ilm itmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr Vel'yi ve hdmetkrlarn ihzr idp keml-i dikkat
ile teft idp gresin; fi'l-vk mezbr Vel'nn era muhlif ol vechile efli olup
hdmetkrlarn zabtitmeyp serkelik iden mflislerden olup anda olan yenieri kullarumla
gavg idp baz zam ile itle-i lisn itmiler ise ol asl muhlefet zre olan ekyya
mecl virmeyp mezkr siphyi ve hdmetkrlarn ve syir zam v erbb[- tmr] ve
levendtdan bs-i fesd olanlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp kendleri habsidp
isimleri ve tmrlar ile fesdlarna mteallik zhir olan ahvllerin ale't-tafsl arzeyleyesin
ki, tmrlar ve dirlikleri hara tevch olunup kendler hakknda emrm ne vechile olursa
ana gre amel idesin; keml-i ikdm ile umr- muhfazada mcidd merdne olup nazm u
nizm- siph u rayyet ve zabt u synet-i memleketde env- mes-i cemleni zuhra
getresin.
90
128
am'dan timar ve gedik tevcihi iin ellerine hkm verilenlere

zorluk karlmayp tevcihin yaplmas.
Yazld.
Belerbeinn kethudsna hcesiyle gnderildi. F 8 Ra., sene: 972
Bundan akdem vilyet-i mezbrede tmr ve ulfe ile gedk tevch olunman
ahkm- erfem virilen kimesneler ellerinde olan hkm-i erfm mcebince tmrlar ve
dirlikleri tayn olunmayup; "Benden evvel olan belerbei ismine yazlmdur. Benm
nmuma deildr." diy cevb virildi ilm olund. Buyurdum ki:
Varcak, anun gibi ol cnibe dirlik mmdine varup ellerinde ahkm- erfem olan
kimesnelern hkmleri eger senn nmunadur ve eger mukaddem olan belerbei
nmnadur, ol vechile bahne olunmayup ellerinde olan ahkm- erfem mcebince ve
knn zre den tmr ve dirlii tevch tayn idp emrme mugyir kimesneyi tacz
tazyk itmeyesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 6 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye
129
Glanber Kalesi'ne hisar gedii ile tyin olunan isimleri yazl

hisarerenlerine gnll gedii tevcih olunmas.
Yazld.
Mhrl defter gnderp; "drendegn Hseyin Be demlerinden Abdullh ol Pr
ve Abdullh ol Trabzonlu Mustaf ve Abdullh ol Edirnel Husrev ve Al ol
Yanbollu Mansr ve Abdullh ol Horpitel Pervne ve Abdullh ol Macar Rdvn ve
Abdullh ol Ohril Al ve Abdullh ol lbasanlu Sinn ve Al ol Tekel Vel ve
Abdullh [ol] Macar Hasan ve Abdullh ol skenderiyyel Arnavud Sinn ve Al ol
Gmlcinel Ms ve Abdullh ol Trhalalu Mehmed ve Abdullh ol Yanyalu Hasan ve
Abdullh ol Macar Al ve Hzr ol Edirnel Mehmed ve Abdullh ol Ruscuklu Hamza
ve Abdullh ol Prizrinl Ahmed ve Abdullh ol Sisl Mustaf ve Dvd ol htimanlu
Hseyin ve lys ol Arnavud Sleymn ve Abdullh ol Arnavud Byezd ve Abdullh
ol Hersekl Hseyin ve Ahmed ol Filibel Hseyin ve Abdullh ol Avlonyalu
Sleymn ve Abdullh ol Arnavud Hamza ve Nash ol Sarylu Sefer ve Abdullh ol
Lofalu Ms ve Ferhd Be demi Abdullh ol Pr ve Hamza ol Tekel Mehmed ve
Turm ol Alacahsrlu brhm ve Abdullh ol Edirnel Mustaf ve Abdullh ol
Avlonyalu Hasan ve Hamza ol Delvinel Turm ve Abdullh ol Yeniehirl Ahmed ve
Bahadr ol Sirozlu Haydar ve skender ol Belovalu(?) Yahy ve Vel ol Prevadil
brhm ve Abdullh ol Bolavadinl Mustaf ve Abdullh ol Lofalu Mehmed ve
Mustaf ol Selanikl Ysuf ve Abdullh ol lbasanlu Hasan ve skender ol Varnalu
Al ve Karagz ol Timrhsrlu Memi ve lys ol Tatarbzrlu Mustaf ve Abdullh ol
91
Bosnalu skender ve Abdullh ol Trhalalu Mahmd ve Abdullh ol Yenicel Pervne

ve Abdullh ol Bosnalu Mehmed ve Abdullh ol Hasan ve Abdullh ol nebahtlu
brhm ve Abdullh ol Trhalalu Mustaf ve Abdullh ol Hseyin ve Abd ol Mulalu
Receb ve Abdullh ol Moralu Hseyin ve Hamza ol Silivril Rstem ve sml ol
Midillil Bl ve Abdullh ol Mahmd ve Abdullh ol erkes Cafer ve Mahmd ol
Klisl Hasan ve Sinn ol Midillil Mehmed ve Abdullh ol Bosnalu Hasan ve Al ol
Hasan in sbk sana irsl olunan emr-i erfm zre ehrizol'da bin olunan Glanber
Kalas'na tayn olunan hsr-erenlerinden yarar olman hsr gedin kabl itmeyp
gnll gedi rec itdklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki:
Yirl tyifesinden gnll gedin tasarruf ider ne mikdr kimesne varsa her birin bir
bahne ile gedklerinden ref idp mezkrlar anlarun yirlerine gnll kayditdrp
istihdm itdresin. Bk kalursa bunlar yirlemeyince den gnll gedklerin hara
virmeyp bunlara tevch idesin.
130
ehzde Selim'in emri ile tefti olunup hapsolunan Burdur'un

Molla kynden Bostan'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Hamdili beinn kethuds Mehmed'e virildi. F 5 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Hamdili beine ve Burdur kdsna hkm ki:
Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Burdur
nhyesinde Molla nm karyeden Bostn nm kimesne ferzend-i erc-mend olum Selm tle
bakh emri ile teft olunup irret ekveti zhir olup ve vilyet halk yaramazlna
ehdet idp ol ecilden Eirdir Kalas'nda habsolund." diy arzeyledn ecilden mezbr
ol bbda olan sret-i sicilli ile Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr ol bbda olan sret-i sicilli ile Dergh- Muallm'a
gnderesin. Amm; bile koup gnderdn demlere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin
ki yolda ve izde, gicede ve gndzde gafletle gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler;
yle bilesin.
131
Kocaeli sancanda ehl-i fesad teftii srasnda kaanlarn

yakalanarak tefti edilmeleri.
Yazld.
Kocaili beine ve Gynk kdsna hkm ki:
Bunda akdem Akyaz ve Ata ve Geyve ve Akhsr ve Taraklu Yenicesi ve Gl ve
Bebzr ve Mudurn ve Gynk kazlarnda ehl-i fesd enat emr-i erfmle teft
olundukda baz gaybet idp ele girmedkleri ilm olunup anun gibi gaybet iden ehl-i fesd
teftinden sonra yirlerine geldkde ele getrilp erle haklarndan gelinmek lzim olup
sizn keml-i emnet ve hsn-i diynetinze itimd- hmynum olman zikrolunan ehl-i
fesd ele getrmesin size emridp buyurdum ki:
92
Hkm-i erfm varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup ol yirde olan zam
v erbb- tmra ve yirlsine istimlet virp anun gibi teftden gaybet idp sonradan
yirlerine gelen ehl-i fesd yataklandurup tutdurmaa mun [] zahr olup siz dah tehr
itmeyp hsn-i tedbr tedrkle ele getrp dah ahvllerin husam muvcehesinde er-
erf mcebince teft idp fesd zhir olan kimesnelerden arza muhtc olan habsidp
arzeyleyesiz; olmayanlar [bbnda] ol ki emr-i er- erfdr, mahallinde icr idp yirine
koyasz. Amm; hn-i teftde hakk- sarha tbi olup tezvrden ve hd- zrdan ve hlf-
er- erf i olmakdan hazer eyleyesiz ve ehl-i fesd bulmakda mun zahr olanlar her
kimler ise isimleri ve resimleri ile yazup arzeyleyesiz.
132
Bz kadlklarda ehl-i fesad

yakalanarak tefti edilmeleri.
teftii
srasnda
kaanlarn
Bir sreti, Kocaili beine ve Gynk kdsna yazlup Seferhsr ve Mihalck ve

Bebzr ve Glbzr ve Mudurn ve Eskiehir Kdlklar tefti in mukaddem teft
hussna mufassal yazlan hkm tekrr bunda dah yazld. F 25 S., sene: 972
133
Edremit kazsnda katledilen Hasan Sba'nn ktillerinden

yakalanm olanlarn tefti edilmesi.
Yazld.
avu-oullarndan Seyd Gz ile avubana gnderildi. F 6 Safer, sene: 972
Karesi sancanda mehyif teftinde olan Mevln abn'a hkm ki:
Mektb gnderp fermn- erfmle tefte mberet olunup; "Edremid kazsna
varldukda Hasan Sba nm kimesneyi katlidp esbbn gret iden ehl-i fesdun baz ele
gelp mbir tayn olunan avuda mahbs olup mr-liv tebdl olmala tehr olund."
diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, teft hussn sancakbeine tevakkuf itmeyp sbk
gnderilen mufassal hkm-i erfm mcebince mbir tayn olunan avula siz grp ele
gelp fesd enati sbit olan kimesnelerden siph olanlar habsidp arzeyleyesiz;
olmayanlar bbnda ol ki, emr-i er- kavmdr, mahallinde icr idp yirine koyasz.
[Yev]m'l-Hams, f 8 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, der-Kostantniyye
134
Novaberde, Srebrenie, skb ve Bursa darbhnelerinin shib-i

ayrlarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
93
Yazld.
Bu hkmler tashh olunup bir varak aaa tekrr gemidr.
Novaberde kdsna hkm ki:
Novaberde Darb-hnesi'nde bi'l-fil shb-i ayr olanun Sdde-i Sadetm'e gelmesi
lzim mhimm olman buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, maden-i mezbrun shb-i ayr kim ise
tehr itmeyp habsile yarar demne koup gnderesin ve koup gnderdn demne
tenbh idesin ki, yolda hfziderek getrp gaflet ile gaybet itdrmekden ihtirz zre olalar.
Yazld.
Bir sreti, [Srebrenie kdsna]; "Srebrenie Darb-hnesi'nn shb-i ayr... "
Yazld.
Bir sreti, [skb kdsna]; "skb Darb-hnesi'nn shb-i ayr... "
Yazld.
Bir sreti, Burusa kdsna; "darb-hnenn shb-i ayr... "
135
Rumeli mehyifi teftiinde olan Selanik Beyi Ali Bey ile dier
grevlilerin ayrca Dobnie ve Radomir kadlklarnn harmi ve
ehl-i fesadnn teftiinde de grevlendirildii.
Yazld.
Rmilinde mehyif teftinde olan Selanik Bei Al dme zzhya ve Timrhsr
kdsna ve Dergh- Muall avularndan Ferruh zde kadruhya hkm ki:
Hliy Selanik sancanda Dobnie ve Radomir Kdlklar'nda harmler zuhr idp
yollara inp ve billere varup erbb- seble ve rey v beryya zarar u husrn
iridrmekden hl olmaduklar arzolunman zikrolunan kdlklarun teftini dah size
emridp buyurdum ki:
Memr olduunuz yirlern teftin tamm itdkden sonra zikrolunan kdlklara
varup elinzde olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca ol yirlern hrsuz u
harmsin ve syir ehl-i fesd enati grp rey v beryy zulm teaddden hals
itmek bbnda env- ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz.
136
94
Tire kazsndan Muharrem bin Hseyin'in, kallbl eran sbit

ise, kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Be demi Ahmed['e] virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 972
Aydn beine ve Tire kdsna hkm ki:
Hl kaz-i mezbrda skin olan Muharrem bir Hseyin nm kimesne in; "Kallb
ve sikke-zendr." diy sen ki kdsn, nyibn imzsyla mmz Dergh- Muallm'a sret-i
sicil sunman buyurdum ki:
Gresin; fi'l-vk mezbrun kallbl ve sikke-zenlii erle sbit olup sebt-i sicill
olm ise sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a gnderesin [ki] kree konla. Amm; bile
gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler;
yle bilesin.
[Yev]m's-Sebt, f 10 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye
137
Hasan isimli zaimin ldrlmesi olaynn aratrlmas iin baka

bir kadnn tayini hususunda kazasker tarafndan sonradan ihrac
olunan hkm-i erfe uyulmamas ve nceki hkm gereince bu
grevin Karesi sanca teftiinde olan sbk Edremid kads
tarafndan yrtlmesi.
Yazld.
Mezkr abn'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Sbk Edremid kds olan Mevln abn'a ve Dergh- Muallm avularndan
Cafer zde kadruhya hkm ki:
Bundan akdem size hkm-i erfm gnderilp; "Karesi sancanun mehyifi tefti
ile katlolunan Hasan nm zamn ahvlin grmek" emrm olup ol husslar grmek zre
iken mezkr Hasan'un hussna kd-askerm tarafndan bir har kd tayn olunup hkm-i
erfm ihrc itdkleri ilm olund. mdi; mezkrun katli hussna size virilen hkm-i
erfm mukarrerdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol bbda sonradan ihrc olunan hkm-i erfme mukayyed
olmayup emr-i sbkum mcebince maktl-i mezbrun katli ahvlin bi'z-zt grp neye
mncer olursa yazup bildresiz ve abn nm siph ehl-i vukf olup ve Sleymn ve
Mazak Mehmed nm ehl-i fesd ele getrdi ilm olund. Mezkr yannuza alup lzim
olan husslara istihdm eyleyesiz. Ehl-i fesd enati ele getrmek bbnda env-
ikdm ihtimmun vcda getresiz ve "Liv-i mezbrda olan siphlerden ve
eribalardan muvenet in kifyet mikdr tayn eyleyesin." diy sanca beine hkm-i
erfm gnderilmidr. Lzim oldukda taleb olunup dah ehl-i fesd ele getrp hakkndan
gelmee mcidd mukdim olasz.
95
138
Karesi sanca mehyifi teftiinde grevli sbk Edremit kadsna,

talebi halinde, yeterli miktarda sipahi verilmek suretiyle yardm
edilmesi.
Yazld.
Kezlik.
Karesi beine hkm ki:
Liv-i mezbrun ehl-i fesd teft olunup erle haklarndan gelinmek in sbk
Edremid kds ve Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh, hkm-i erfmle
irsl olunmlar idi. Buyurdum ki:
Varcak, mrun-ileyhim emrm zre tefte mberet idp ehl-i fesd ele
getrmee senden muvenet taleb itdkde sancaun siphlerinden kifyet mikdr siph
tayn idp mrun-ileyhimnun yanlarna mhrl defternle gnderesin ki, varup
muvenet muzheret eyleyeler ve hem gnderdn siphlere tenbh tekd idesin ki,
mfettilern kr ikyetleri makbldr; ihmli arzolunanlarun tmrlar hara virilr;
yle bilesin
139
Sakarya'da in olunacak gemilerde istihdam edilmek zere eitli

kazlardan kalafat, burgucu ve dlger gnderilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 10 S., sene: 972
Geyve kdsna hkm ki:
Bundan akdem hkm-i erf gnderilp; "Sakarya'da bin olunan gemilere kalafatc ve
burguc ve dlger gnderesin." diy emrm olmd. Hliy gnderil-medin Kocaili
Sanca Bei Sheyl dme zzh ilm itmein buyurdum ki:
Varcak, gaflet itmeyp taht- kaznda ne mikdr kalafatc ve burguc ve dlger var
ise tedrk idp ihrc eyleyp defteriyle bile mrun-ileyhn yanna gemiler hdmetine
gnderesin. yle ki; ihml idp bu defa dah gndermeyesin, kdlun alnmala
konlmaz, muteb olman mukarrerdr. Ana gre bb- ikdmda dakka fevtitmeyesin.
Bir sreti, Akahsr kdsna.
Bir sreti, Konrapa kdsna.
Bir sreti, skdar'dan Trabzon'a varnca vk olan kdlara.
Bir sreti, Ankara yayalar beine; "Emr-i sbk mcebince sancaun yayalarn
ber-vech-i isticl zre ihrc idp mahall-i memra varasn." diy yazld.
96
140
skb, Bursa, Srebrenie ve Novaberde darbhnelerinin altn ve

aka-lar kalb ktndan shib-i ayrlarnn Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Sinn avu'a virildi. F 10 Safer, sene: 972
skb kdsna hkm ki:
Hliy skb Darb-hnesi'nn shb-i ayr darb-hnesinden Sdde-i Sadetm'e
gelen altun ve akanun ekseri kalb kmala shb-i ayr Sdde-i Sadetm'e gelmesi
lzim olman buyurdum ki:
Varcak, bi'z-zt darb-hneye varup ale'l-gafle shb-i ayrun kat itdi altun ve
akadan birer mikdrn nmne in ele getrp mezbr habsle avuuma koup
muaccelen Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
Yazld.
Behrm avu'a virildi. F 11 Safer, sene: 972
Bir sreti dah, vech-i merh zre Burusa kdsna.
Yazld.
Sinn avu'a virildi.
Bir sreti dah, vech-i merh zre Srebrenie kdsna.
Yazld.
Sinn avu'a virildi.
Bir sreti dah, vech-i merh zre Novaberde kdsna.
[Yev]m'l-Ahad, f 11 minh, sene: 972, Kostantniyye
141
Zindandan kaan hssa esirleri bulmakla grevlendirilen Hssa

Reislerden Hseyin'e Rumeli kadlar tarafndan yardmc
olunmas.
Yazld.
ehremnine virildi. Fi't-t[r]h'l-mezbr.
Rmili kdlarna hkm ki:
Hl yark bergos svas tamri hdmetinde olup zindn bozup gaybet iden hssa
esrlerden nefer Frenk ve bir nefer Macar ve bir nefer Karabodan esrleri tetebbu u
tecesss in hssa reslerden drende Hseyin irsl olunmdur. Buyurdum ki:
97
Her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa tehr itmeyp gerei gibi tetebbu
idp her kande ise buldurup kayd [] bend ile mezbra teslm idp yolda ve izde hfz u
hrset in kifyet mikdr dem koup irsl eyleyesiz.
142
Budun'daki havss- hmyun reyasna beylerbeyi ve sancakbeyi

tarafndan mdhalede bulunulmasna izin verilmemesi.
Yazld.
avuba-ol Mehmed avu'a virildi. F 13 S., sene: 972
Budun belerbeisine hkm ki:
Hliy vilyet-i mezkrede vk olan havss- hmyn reysna belerbei
voyvodalar ve sancakbei sbalar ve demleri dahl taarruz idp ve kend hdmetlerine
istihdm eyleyp env- zulm teadd itdkleri istim olund. mdi; havss- hmynum
min-klli'l-vch serbestdr; reysna asl hricden dahlolunmak cyiz deildr.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup min-bad havss-
hmynum reysna hricden bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp mlumun tevfr
teksri bbnda env- muvenet muzheretn zuhra getresin. Eslemeyenleri sekidp
menle memn olmayup ziyde temerrd nd idenleri isimleri ile yazup Dergh-
Muallm'a arzeyleyesin.
143
Budun'daki havss- hmyun reyasna beylerbeyi ve sancakbeyi

adamlar tarafndan mdhalede bulunulmasna izin verilmemesi;
ancak havss- hmyun iine karan ehl-i fesadn da himaye
olunmamas.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F 13 S., sene: 972
Hzne-i mire'nn Budun cnibi Defterdr Hall dme ulvvuhya hkm ki:
Hliy ol cniblerde vk olan havss- hmynum reysna belerbei ve
sancakbei voyvodalar ve sbalar ve syir demleri dahl taarruz idp ve dyim kend
hdmetlerine istihdm eyleyp zulm hayf itmekle havss- hmynum reysnun ekseri
perkende olup ml-i mrye zarar u noksn mterettib oldu istim olund. mdi; havss-
hmynum min-klli'l-vch serbestdr; asl hricden dahl taarruz olunmak cyiz
deildr. Buyurdum ki:
Vardukda, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup min-bad havss-
hmynum reysnun resm-i crm cinyetlerine ve resm-i arsnelerine kul ve criye
mjdegnesine ve syir hukk u rsmlarna asl belerbei ve sancakbei voyvodalarndan
ve sbalarndan ve gayriden bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp havss- hmynum
zbitlarna zabt u tasarruf itdresin ve havss- hmynum reysnun birinden crm-i
galz sdr olup bi-hasebi'-er ve'l-knn salb siysete vey kat- uzva mstehk olup
98
hkm-i kd lhk olup huccet virldkden sonra mcrime gnh sdr oldu mahalde
havss- hmyn zbitlar marifeti ile erle lzim geleni icr itdrp hrice alup gitmee
komayup ve bedel-i siyset diy bir aka ve bir habbelerin aldurmayasn. Amm; ehl-i
fesd enatden baz havss- hmyn iine girp voyvodalar vey sancakbeiler
cnibinden taleb olundukda tealll olunmayp teslm oluna ki, ehl-i fesd enatn,
mahallinde erle hakkndan gelinp memleket vilyet err rlarndan tathr pk
klna; yle bilesin.
144
Mehyif teftii srasnda er-i erfe itaat etmeyip kar koyan hrsz
ve harmilerin demlerinin heder olaca.
Yazld.
orum Bei olup mehyif teftinde olan lys Be'e ve orum ve Sonisa kdlarna
hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "fermn- erfm mcebince tefte
mberet olundukda hrsuz u harm ve ehl-i fesddan dav[-y] hak itdklerinde ihzr
lzim olan kimesneler meclis-i er- erfe davet olunup itat itmeyp let-i harble ceng
cidl idp dem katlolunmadan havfolunur. Anun gibilern demleri heder olmasn" ilm
itdnz ecilden buyurdum ki:
Varcak, fermn- erfm mcebince tefte mberet itdnde hrsuz u harm ve
kuttu't-tark ve syir ehl-i fesd enatden baz meclis-i era ihzr lzim olanlar ihzr
idp yle ki; el virmeyp ceng cidle mberet idp itat-i er itmeyp el
virmeyenlern zerlerine il-erinden ve gayriden kifyet kadar demle varldukda mukbele
v muhrebe iderler ise, ehl-i fesd ele getrmee ikdm idp muhlefet munedet zre
olmalar ile kimesne telef olursa demleri heder ola. Bu bbda tamm mukayyed olup
hrsuz u harmnn ol vilyetden urkn kat itmee ve syir ehl-i fesd enati def u ref
itmek bbnda say ikdm idp ve bu bahne ile b-gnh dem katlolunmakdan ve hlf-
er- erf i olmakdan ziyde hazer eyleyp umr- teftde keml-i teyakkuz u intibh zre
olasz.
[Yev]m'l-sneyn, f 12 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye
145
Seydiehir'de irret ekvet zere olan isimleri yazl siphilerin

tefti olunarak sonucun arzedilip kendilerinin hapsolunmalar ve
bunlar hakknda, gelecek emre gre hareket edilmesi.
99
Yazld.
Gazanfer Kethud'ya virildi. F 13 Safer, sene: 972
Beehri Bei olup mehyif teftinde olan Byezd Be'e ve mfetti kdlarna
hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "liv-i mezbr siphlerinden irret ekvet
zre olanlardan Seydehri Kdl'nda Alieri nm karyeden be bin aka tmra
mutasarrf Paabe ve kaz-i mezbrda drt bin drt yz otuz aka tmra mutasarrf olan
brhm ve kaz-i mezbrda Fasllar nm karyeden yedi bin aka tmra mutasarrf s bin
Mehmed ve yine kaz-i mezbrda Bdmlu nm karyeden sekiz bin tmr olan h Unsur
nm siphler bundan akdem mezbrn Paabe ve s ve brhm yedi nefer yoldalaryla
cmle on nefer kimesne olup h Unsur'un let-i harble yolna gelp ceng idp bir ka yirde
alup bir koln kolak idp mezkrlardan sl olundukda; "Sbk mezkrun ol
Abdssamed yoldamuz s'nun yolna gelp biz dah ana binen yolna varup ceng idp
alduk." diy ikrr idp ve b-garaz mslimnlardan ahvli teft olundukda dyim irret
ekvet zre olduklarn haber virmein habsolunduklarn ve Seydehri Kdl'nda bin
tokuz yz yetmi aka tmr olan Abdssamed hrsuz u harmlk ile mehr oldun
b-garaz mslimnlar haber virp dem gnderildkde ihzr mmkin olmadun" ilm
eylemisin. Mezkrlarun tmrlar alnup ahvlleri grilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, mezkrlarun ahvllerin onat vechile ahl-i vilyetden b-garaz
mslimnlardan teft tefahhus klup ve sicillta nazar idp gresin; "sbk mezbrlarun
zerlerine erle kimesnenn demi sbit olm ise erle mahallinde kss idp emr-i erfm
yirine vardun yazup bildresin ve ill, fesd enatleri [ve] cermeleri her ne ise
mufassal sicill defter idp sret-i sicillerin Dergh- Muallm'a grderp kendlerin
muhkem habseyleyesin. Sonra anlar hussnda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile
amel eyleyesin ve mezbr Abdssamed dah irret ekvet zre olup mezbrun let-i
harble yolna geldi vk ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup habsidp ahvlin
ve cermesin sicill idp sret-i sicillin Dergh- Muallm'a gnderesin. Tezvr telbsden
ve hlf- vk kazyye arzolunup ve er- erfe mugyir kimesneye i olmakdan hazer
eyleyesin.
146
Erdel kralna isyan eden Plaj Menhar'a kar kraln yardmna

gidilmesi.
Yazld.
Dvn'da Mehmed avu'a virildi. F 12 Safer, sene: 972
Alacahsr Bei Rstem Be'e hkm ki:
Hliy Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh mektb gnderp; "sbk
vilyet-i Erdel Kral olan stefan Kral'a tbi olan syn u tuyn iden Plaj Menhar(?) nm
lann def- mazarrat u ifsd in kendyi muvenete taleb itmein bundan evvel irsl
olunan hkm-i hmynum muktezsnca yannda bulunan asker-i hmynum ile Arad
100
nm mahalle varup cemyyet idp sancaun askeriyle varup irimene muntazr oldun"
ilm itmein buyurdum ki:
Varcak, asl tehr terh itmeyp sancaun sbalarn ve siphlerin knn zre
cebelleri ile bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla yanuna alup dah
ber-vech-i isticl mnsib olan tarkdan yriyp mrun-ileyhe varup mlk olup vech
mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Bu bbda ihml msheleden
gyet hazer idp hemn emrm zre varup irimek ardnca olasn. yle ki; sana tevakkuf
olunmala ol taraflarda rz- saltanatuma muhlif memlekete zarar irie, env- tb
kbum ile muteb olursn. Gaflet itmeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ve ne
gnde kup mteveccih olduun yazup bildresin; yle bilesin.
Yazld.
Tmvar avularndan Pervne'ye virildi. F 12
Bir sreti, Vultrn Bei Al Be'e, vech-i merh zre.
Yazld.
Tmvar avularndan Al'ye virildi. F 12
Bir sreti dah, Vidin Bei Mehmed Be'e vech-i merh zre.
Yazld.
Bir sreti, skb Bei veys Be'e yazld.
Yazld.
Bir sreti, Prizrin Bei Mustaf Be'e.
Mezbrn skb ve Prizrin belerine yazlan hkmn Arad nm mahalden aaas
(...?)* yazlmdur:
"Arad nm mahalle varup cemyyet itmekde olup Tmvar'a tbi olan
sancaklardan gayri Rmili'nden dah muvenet lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun sbalarn ve
siphlerin knn zre cebelleri ile bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla
yanuna alup dah ber-vech-i isticl mnsib olan tarkdan yriyp mrun-ileyhe varup
mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Bu bbda
ihml msheleden gyet hazer idp hemn emrm zre varup irimek ardnca olasn.
yle ki; sana tevakkuf olunmala ol taraflarda rz- saltanatuma muhlif memlekete zarar
irie, env- tb kbumla mukab olursn. Gaflet itmeyesin ve bu hkm-i erfm sana
ne gn varup ve ne gnde kup mteveccih olduun yazup bildresin."
* Forma altna geldii iin okunamamtr.
147
Erdel kralna isyan eden Plaj Menhar'n Neme tarafndan asker

toplad bildirildiinden Neme kralnn Osmanl devleti ile olan
dostlua sadakatine dair elde edilecek haberlerin bildirilmesi.
101
Yazld.
Dvn'da Mehmed avu'a virildi. F 12 Safer, sene: 972
Budun muhfazasnda olan Arslan Be'e hkm ki:
Bundan akdem vilyet-i Erdel kralna tbi olup hliy syn u tuyn iden Plaj
Menhar(?) Neme kral tarafna iltic itmek ile mrun-ileyh kralun zerine ol tarafdan
leker getrp memleket vilyete zarar kasdnda olduna mrun-ileyh kral
emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhya mektb ile ilm
idp muvenete taleb itmein mm-ileyh belerbei kulum Tmvar askeri ile Arad nm
kala kurbine varup cemyyet zre ol cnibe muvenete hzr oldun ilm eyledi. Eyle
olsa; hliy Neme Kral olan Maksimilyano Kral Atebe-i Ulymuz'dan dostluk zre
ahid-nme-i hmynumuz rec iderken ol tarafda kendye tbi serhadde olan demlerin
zabtitmeyp bu asl hareket olunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Kral-ol arzitdi zre ol cniblere Neme askeri hcm
itmi midr; Neme kral tarafndan demleri zabtolunmamaa sebeb bs nedr; yo ise
yeni kral olmala serhadlern bir dlli mi vardur; atas Ferendu Kral ile olan dostlu
kem-kn riyet murd[] mdur; ne hldedr ve Komoran'da olan harc ahvli ne
mertebeye varmdur? Ol taraflardan her ne habere vkf u muttali isen ber-vech-i isticl
Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
148
syan eden Plaj Menhar'n saldrlarna kar Erdel kralna yardm

gnderildii.
Yazld.
Altun kozalak ve ser--ser kse ile Tmvar belerbeisinn kethudsna virildi. F 12
Safer, sene: 972
Erdel Kral stefan Kral'a nme-i erf yazla ki:
Bundan akdem syn u tuyn idp Plaj Menhar(?) nm meln, Kaa nm kalanun
kapudn ve baz Neme kapudnlaryla birikp atlu ve yayadan hayli asker cem idp
Halom nm mahalde bir kastel ihds idp memleket vilyete mazarrat kasdn idicek bir
yarar deminz serdr idp msellah u mkemmel asker kolup mezbr kasteln zerinde
muhrebe v muktele olup adnun baz kldan gep serdrlar mecrh ve Neme
kapudnlarnun biri maktl olmala adnun hcm ve cemyyetleri ziyde olup ve Neme
kralndan baz mektblarla dem gelb; "Yardma dem hcet olursa ilm idesin." diy
bildrp gelen dem ve kdlar ele girmek ile "Vilyetimz halkna muhkem tenbh ve
cemyyetde olup dmen ile m-beyn be mil mikdr yirdr." diy Tmvar Belerbeisi
emru'l-meri'l-kirm Mustaf dme ikblhy vilyet-i mezbre askeri ile muvenete
taleb idp ve mrun-ileyhe gnderdnz mektb ayn ile Sdde-i Sadetm'e irsl
eylemein vilyet-i Tmvar'a tbi olan belerden gayri Rmili'nden skb ve Prizrin
sancaklar belerin ummen sbalar ve siphleri dah mm-ileyhe kolup Arad nm
mahalle varup mm-ileyhn yanna irip dah sizn tarafnuza hzr u nzr olup
adnuzun def in taleb olundukda mnsib olan yoldan varup mlkt idp hsn-i
ittihd ittifk zre ad defne muvenet muzheret itmek tenbh olunmdur. Gerekdr
102
ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda yle ki; mrun-ileyhe ilm itdnz
zre adnuz ol tarafdan def olmayup muvenet muzheret lzim gele, mrun-ileyhe
yarar kulaguzlar gnderp mnsib olan mahalde mlk olup keml-i ittifk u ittihdla
fursat el virdine gre adnun defne bezl-i makdr eyleyesin. mmzdr ki;
bi-nyeti'llhi tel asker-i hmynumuzla mansr u muzaffer olup hayrlar myesser
olm ola ve asker-i hmynumuzun yol zerine vfir mstevf zahre tedrk idp
askere muzyaka v zarret ekdrmeyp ve tevecch mrcaatlerinde sn u shletle
mrr u ubr itdrp ad def oldu gibi asker-i hmynum elendrmeyp k
ekdrmedin yirlerine gnderesin. Amm; bu bbda hsn-i tedbr tedrk zre olup
b-hde yire asker ypratmakdan ve gafletle ol tarafda rz u nms- saltanatuma muhlif i
olmakdan gyet ihtiyt olunup keml-i basret zre olasn ve cengde giriftr olan
Nemellerden bir ka yararlarn sahh haber alman Neme tarafndan mektblarla ele
getrdnz demi tehr itmeyp mektblar Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyp ad
tarafndan muttali olduunuz ahbr ve ne vechile tedrk idp ne hletde olduunuz
ale't-tafsl yazup ilm idesiz.
Tahrran...
149
syan eden Plaj Menhar'n Erdel'e yapt saldrlara kar Erdel

kralna yardm edilmesi.
Yazld.
Dvn'da Tmvar avularndan (
) virildi. F 12 Safer, sene: 972

Hliy mektb gnderp; "Bundan akdem sana irsl olunan hkm-i hmynum
muktezsnca Kral-ol cnibine muvenete hzr olup mrun-ileyh Kral-ol'nun mh-
Muharrem'n yiirmi tokuzunc gni sana mufassal mektb vrid olup syn u tuyn iden
Plaj Menhar(?) diyen mfsid ile muhrebe idp ads def olmayup muttasl asker
gelmekde ve cemyyetleri artmakda olmala mrun-ileyhden gelen mektb ayn ile
gnderp ol tarafa tevecch zre Kala-i Arad kurbinde cemyyet ile mheyy olup kral-
mezbr tarafndan kulaguz gelmee intizrda olduun ve hem mezkr kralun beleri
mttefik(?) olmayup ekseri nifk zredr. Asker-i slm ol vilyete vara, kffr lekeri
ziyde ola, hayr-hhlar olmayan asker muhlefet idp syn iderler ise rz [u] nms-
saltanata muhlif vazdan havfolunur." diy bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ve
sana gnderdi mektbda ne tafsl olunm ise ale't-tafsl Pye-i Serrm'e arzolunup lm-i
erf-i lem-rm muht mil olmdur. Mrun-ileyh kral sana gnderdi mektbda ki,
Neme kral cnibinden baz mektbla dem gelp; "Yardma dem hcet olursa ilm
idesin." diy bildrp gelen dem ve kd ele girmidr. Bir defa ceng olup adnun baz
kldan gep serdrlar mecrh olup ve Neme kapudnnun biri katlolundun bildrmi.
nki m-beynde bu vechile muhrebe v muktele vk ola, beher-hl niesi giriftr
olmlardur; giriftr olanlardan yarar dil vey ol mektbla ele giren demi nin Bb-
Sadetm'e irsl olunmaya? Buyurdum ki:
103
Hkm-i erfm varcak, cibilletinzde merkz olan vfr- celdet ehmet ve

hsn-i firset kiysetn muktezsnca keml mertebe tedbr tedrk idp Tmvar
muhfazasna ve syir ucda olan klun muhfazalarna yarar kimesneleri tayn idp dah
belerbeiline mteallik olan sancakbelerini sbalar ve siphleri ve cebelleri ile
bi'l-cmle mretteb mkemmel let-i harb ktlleri ile yanuna cem idp mahall-i
mezbrda cemyyet zre kral- mezbr tarafna hzr u nzr olup dah mrun-ileyhle
haberlep adnun def- mazarratna top u tfengi ve arabalaryla darbzenleri var mdur,
sen dah arabalaryla ne mikdr darbzen uydurdun, tamm tedrkn grp adnun ve ol
cnibn dah ahvline vkf u muttali olup yle ki; arzolundu zre adnun hcm ola,
b-hde yire asker ypratmak ve asker-i hmynuma zarar mterettib olmak ihtimli
olmaya, fursat el virdine gre mnsib grilen mahalden varup muvenet muzheret
idp hsn-i ittifk zre adnun Memlik-i Mahrsem'den def u ref hussnda env-
ikdm ihtimmun vcda getresin. Ol bbda, ihml gafletden gyetle ihtirz zre
olasn. Hliy arzitdn zre belerbeiline mteallik olan Vidin ve Vultrn ve
Alacahsr sancaklar beleri sbalar ve siphleri tamm cebelleri ile mretteb
mkemmel dmen yarayla yanuna varup hzr olmalarna ve Rmili'nden skb ve
Prizrin sancaklar beleri dah muvenet in sana kolup isticl zre varup irimelerine
ulala ahkm- erfe gnderilp Kral-ol'na dah asker-i hmynumun yol zerine zahre
ihzr eylemek in ve Neme kral tarafndan mektblar ile ele getrdi demi mektblar
ile ve cengde alnan yararndan bir ka dil gnderilmee nme-i erfm gnderilmidr.
Sen dah mektbunla demn gnderp asker-i hmynumun yol zerine vfir mstevf
zahre ihzr idp asker-i slm'a zahre bbnda muzyaka ekdrmeyp ve asker-i
hmyn alup gidp getrrken yollarda onat zabtidp reyya dahl tecvz
itdrmeyesin. Sonra sen mesl olursn ve ol tarafdan mektbla gelen kfiri ve cengde
giriftr olan kfirlerden bir ka yararlarn isticl zre Atebe-i Ulym'a irsline ikdm idp
ol tarafdan vkf u muttali olduun ahbr u sr ale't-tevl ilm itmekden hl olmayasn
ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ve bi'l-fil ne hl zre olduun ve yanunda ne
mikdr asker var idin yazup bildresin.
150
Antalya kazs Bayat karyesinden Mehmed bin Ali'nin ehl-i fesad

olduu.
Tekeili beine ve Antliyye kdsna hkm ki:

Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kaz-i
mezbrda Bayat nm karyeden Mehmed bin Al nm kimesne gammz mzevvir ve ehl-i
fesd olup dyim fitne v fesddan hl olmayup ve oldu karyede vk olan cmi-
erfde mezkr Mehmed'n ol Derv ehl-i fesd shteler*
104
151
Dostluunu bildiren yeni Neme kralnn lkesine, kendisinden bir

saldr gelmedike Plaj Menhar'n isyann bastrmak bahanesiyle
mdhale olunmamas.
Yazld.
Kral-ol'na nme yazla ki:
imdiki hlde Atebe-i Aliyye-i lem-medr ve Sdde-i Seniyye-i Gerdn-iktidrmuz
ki, merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr hliy Neme Kral olan
iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral tarafndan Bb- Muallmuz'da
[olan] ilisi mrun-ileyh kral in; "atas Ferendu ile m-beynde olan dostluk zre
mukarrer olan muhede-i hmynumuzun riyeti recsnda olup env- tazarru[] u niyz
zre arz- mahabbet ihls zre kend nmna slb- sbk zre ahd-i hmynumuz
tecdd itmek bbnda istid-y tfet idp ve vilyet-i Budun muhfazasnda olan Arslan
dme zzh dah vilyet-i mezbre serhadlerinn tamm emn emn ve ol cnibe olan
muhede-i kermemze keml-i inkyd zre istihkmnda ihtimmda ve ahidleri
muktezsnca harclar Komoran'da olduklarn" ilm iderken Plaj Menhar(?) diyen mfsid
tahrkiyle mtecemmi olan ekydan bir-iki pre karyenzde kastel bin itmek isteyen
mfsidnn haklarndan gelinmi iken bu cnibden muvenet taleb olunup kral- mezbr
tarafna ahid-nme-i hmynumuza muhlif dahlolunmaa rz-y hmynumuz yokdur.
Gerekdr ki; (
) nme-i hmynumuz vusl buldukda, yle ki; kral tarafndan
bir bell ve balu asker gelmeyp yeni kral olmala ol cnib serhadlerine bir ihtill gelp
vey Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle eky hcm itmi ise anun gibi ekynun
mazarrat u ifsdndan memleket vilyeti gerei [gibi] hfz u synet idp hurc iden
mfsidlern cez v sezlarn virp def u ref idesin. Kral tarafndan asker gelmeyp
dostlua ve ahd-i kadme muhlif bir vaz sdr olmadn asker-i hmynumla Tmvar
belerbeisin muvenet in yanuna getrp b-hde yire asker ypratmayup memleket
py-ml olmasndan ve bu cnibden hlf- ahd ol tarafa dahl tecvz olunmasndan ihtiyt
idp mdm ki, anlar tarafndan ahde ve sulha mugyir i olmaya, siz dah bu cnibden
ahd-i hmynum ve dostlu riyet idp nazm u nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i
rayyet itmek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin.
152
bkz. hkm. 151
Yazld.
Tmvar beberbeisine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "stefan Kral'dan sana mektb
gelp; "syn zre Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle baz eky cem olup vilyet-i
Erdel'den bir iki karyesinde kasteller bin itmek istedklerinde zikrolunan mfsidlerle
muhrebe idp baznun haklarndan gelmekle def olmayup muttasl dmenn
cemyyetleri artmakda oldun" ilm itmein belerbeiline mteallik olan
sancakbeleriyle kral- mrun-ileyh cnibine hzr u nzr olup fursat el virdine gre
varup muvenet muzheret eyleyesin." diy emrm olmd. Neme kralnun Sdde-i
105
Sadetm'de olan ilisi; "Maksimilyano Kral babas Ferendu ile m-beynde olan dostluk
zre muhede-i hmynumuzun riyetinde ve Komoran'da olan harclarn
gndermekdedr." diy kend nmna slb- sbk zre ahid-nme-i hmynumuz tecdd
itmek bbnda istid-y nyet itdin bildrrken Sakmar Kalas'n bir tark ile
mrun-ileyh stefan Kral ele getrmekle kend hlinde olmayup m-beynde olan
muhede-i hmynumuza muhlif ol cnibe dahl tecvz itmek fehmolunman
buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm vusl buldukda, onat vechile mukayyed olup Kral-ol tarafna yarar
demler ve csslar gnderp gresin; kral- mezbr marifeti ile asker gelp dah bi'l-fil
taht- tasarrufnda olan kl u kursna ve rey v berysna zarar olmak ihtimli olmaya,
mezbra nashat idp ol cnib ile m-beynimzde olan dostlua ve ahde muhlif hareket
evzdan saknup memleketin hfz u hrsetinde ola. Eger kral tarafndan asker gelp ahde
muhlif hareket olm ise vey yeni kral olmala ol taraf serhaddinn ekys cem olup
kend defa kdir deil ise tamm dmenn ve ol cnibn ahvline vkf u muttali olup
asker-i hmynumun zahresin tedrk itmi ise askere ve memlekete zarar olmak ihtimli
olmaya, emr-i sbkum mcebince belerbeiline mteallik olan belerm kullarum ile
dmen yarayla askere kolay yirden vilyet-i Erdel'e dhl olup bi-nyeti'llhi tel
hsn-i ittifk ile cem olan adsnun vech mnsib grdn zre defnda env-
mes-i cemlen zuhra getresin. Gafletle rz [u] nms- saltanatuma muhlif vazdan ve
ahd emna mugyir i olmakdan hazer eyleyesin. Dmen cz olup memlekete zarar
ihtimli yo ise Kral-ol'nun kardurmasyla b-hde yire asker taurgatmayup mukayyed
olmayasn.
153
Tmvar reyasna zulmettii bildirilen Kara Nayib'in niybetten

uzaklatrlmas.
Yazld.
demine virildi. F 17 Safer, sene: 972
Tmvar kdsna hkm ki:
Hliy vilyet-i Tmvar Defterdr kdvet'l-emcid ve'l-ekbir Mehmed zde
mecdh tezkire gnderp; "Kara Nyib dimekle marf nyib sbk sek cnibinde
niybet hdmetinde iken zulmi ciheti ile ref olunup hliy Tmvar'un reysna zulm
teaddsi oldundan gayri ekvet zredr." diy bildrmein buyurdum ki:
Arzolundu gibi ise, mezkr niybetden ref idp min-bad niybet itdrmeyesin.
154
106
Edremit kazsnda katlolunan Hasan Sba'nn ktillerinin

yakalanp tefti edilmeleri.
Yazld.
Arz getren Mustaf nm kimesneye virildi. F 14 Safer, sene: 972
Edremid ve Karacalar kdlarna hkm ki:
Karesi Bei Mehmed dme zzh mektb gnderp; "hkm-i erf vrid olup
Edremid Kdl'nda Hasan Sba nm kimesneyi katlidp esbbn gret idenler teft
olunmak fermn olunman maktl-i mezbrun skin oldu karyenn zerine varlup ehl-i
karyeden keyfiyyet-i ahvl sl olundukda; "Mezkr Hasan Sba tam zerinde vlidesiyle
yaturken nsfu'l-leylde levendler adrn bana ykup ikisin dah katlitdiler ve feryd-res
olan Hac Hseyin'i dah bile okla urup katlitdiler. Karye-i mezbreden Bekir Res nm
kimesnenn ba altndandur ve hdmetkr lys' bile zanniderz. Mezkr lys gaybet
eyledi. Bekir Res kefldr ve mezkrun maktl-i mezbr ile adveti olup; "Elbette bu
karyeden seni giderrz." diy muvcehesinde kelimt itdi. Dvne brhm ve Barak nm
ehl-i fesd levendler mezkra gelp giderler, yataklardur ve bundan sbk Gez nm karyede
Hibe nm nyibi katlitdklerinde; "Mezkr resn ba altndandur." diy taleb itdklerinde
gaybet eyledi. Hrsuz ve hrsuz yatadur." diy ehdet itdklerin" bildrmein buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr lys gaybet itmi ise erle buldurmas lzim
olanlara teklf idp buldurup dah mezkrun katli hussn onat vechile dikkat ihtimmla
bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk mezkr katlidenler ve katline
mbir olanlar her kimler ise zuhra getrp isimleri ve resimleri ile shhati ve hakkati
zre yazup bildresiz ve maktl-i mezbrun ne mikdr esbb gret olunmdur, an dah
malm idinp ne mikdr esbbn almlar ise yazup bildresiz. Tezvr telbsden ve
hd- zrdan hazer idp era mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye
arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
155
Mhim bir i iin Erdel kralna gnderilen Sinan avu'un sa

salim Erdel kralna ulatrlmas.
Yazld.
Mezbra virildi. F 17 Safer, sene: 972
Eflak voyvodasna hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm avularndan Sinn zde kadruhy bir mhimm
mstacel maslahat in Erdel Kral olan stefan Kral cnibine irsl olunup ber-vech-i
isticl emn slim varup ulamas mhimm lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vusl buldukda, tehr terh itmeyp mm-ileyhi emn slim
kral- mezbra uladurasn; yle bilesin.
156
spir kazs siphilerinden Pr'nin hrsz ve harmilii sbit ise

107
Yazld.
Ben demi Al'ye virildi; arz getrmi. F 17 Safer, sene: 972
spir beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Liv-i mezbrda ve nhyesinde Mrfakr
nm karye ve gayriden iki bin yz yetmi aka tmra mutasarrf olan Pr nm siph ehl-i
fesd olup yollar kesp ve defetle mslimnlarun esbbn sirka eyleyp leyl nehr
fesddan hl deildr ve bir ka defa elinde esbb bulunup sbit dah olmdur." diy
arzeylemisin. mdi; buyurdum ki:
Varcak gresin; fi'l-vk mezkrun o makle fesd enati sbit zhir olm ise
kendyi habsidp ahvlini yazup sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin.
157
Mihal kazs be karyesinden ehl-i fesad Ahmed bin Nazar'n

Yazld.
Hudvendigr sanca beine ve Mihal kdsna hkm ki:
Kaz-i mezbra tbi be nm karyeden drende Mehmed nm kimesne Dergh-
Muallm'a gelp; "Karye-i mezbreden Ahmed bin Nazar nm kimesne ehl-i fesd olup
evme girp esbbum sirka idp sicil dah olmdur." diy bildrp ve bundan gayri ehl-i
karye mezbr in; "Ehl-i fesddur." diy ikyet itmein buyurdum ki:
Varcak gresiz; mezbrun ehl-i fesd idi sbit zhir olursa sret-i sicilleriyle bile
mezbr Dergh- Muallm'a gnderesiz ki kree konla; yle bilesiz.
158
Neme kral tarafndan Erdel lkesine bir saldr olmadka,

ahidnmeye aykr olarak Neme toprana mdhalede
bulunulmamas.
Yazld.
imdiki hlde Atebe-i Aliyye-i lem-medr ve Sdde-i Seniyye-i Gerdn-iktidrmuz
ki, merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr Neme Kral olan
iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral tarafndan Bb- Sadetimz'deki
ilisi mrun-ileyh kral in; "babas Ferendu ile m-beynde olan dostlukda sbit-kadem
ve rsih-dem olup muhede-i hmynumuz zre kend nmna mceddeden ahid-nme-i
erfm virilmek bbnda istid-y tfet itdin" bildrp Budun muhfazasnda olan
Arslan dme zzh dah; " "Vilyet-i mezbre serhadleri tamm emn emn zre olup ol
cnibden keml-i inkyd zre muhede-i kermemz riyet olundun ve ahidleri
muktezsnca harclarn Komoran'a getrp ilileri Sdde-i Sadetm'e gelmekde idin"
ilm idp "fe-emm "Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrki ile Erdel serhaddinde olan
ekydan bir iki pre karyede kastel bin itmek isteyenlern haklarndan gelinmekle
108
muttasl dmen cem olmakdadur." diy Tmvar belerbeisine bundan evvel

mektbunuzla ilm itdnzi" arzeylemidi. Ana binen mrun-ileyh belerbei
askerleriyle muvenete emrm olmd. imdiki hlde sitne-i Sadetm'e mektbun
vrid olup; "vilyet-i Erdel'den kable's-sulh alnan Sakmar Kalas ahid-nme-i
hmynumuz virildi zamnda anlarun kabza-i tasarruflarnda iken muhede-i
hmynuma muhlif bir tarkla ele getrilp zabtitmekle bu cnibden Budun ve Tmvar
belerbeileri askeriyle inet istimdd olunmasn" tazarru eylemisin. mdi; kral-
mezbr ahd emn riyet iderken bu tarafdan ahid-nme-i hmynumuza mugyir
dahlolunmaa rz-y erfm yokdur. Gerekdr ki; nme-i erfmz vusl buldukda yle
ki; kral tarafndan bir bell ve balu asker gelmeyp yeni kral olmala ol cnib serhadlerine
ihtill gelp Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle eky hcm itmi ise ol asl
mfsidlern mazarrat u ifsdndan memleket vilyeti gerei gibi hfz u synet idp hurc
iden mfsidlern cez v sezlarn virp def u ref idesin. Kral tarafndan asker gelmeyp
dostlua ve ahde muhlif bir vaz sdr olmadn b-hde yire asker ypratmayup memleket
py-ml olmasndan ve bu cnibden hlf- ahd ol tarafa dahl tecvzden ihtiyt idp
mdm ki anlar tarafndan ahde ve sulha mugyir i olmaya, siz dah bu cnibden ahd-i
hmynumuz riyet idp nazm [u] nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i rayyet itmek
bbnda env- mes-i cemlenz zuhra getresiz. Amm; ol cnibden ahd-i
hmynumuz riyet olunmayup nakz- ahd idp memlekete dahl tecvz olunmak in
leker gelp defne iktidrnuz olmaya, mm-ileyh Tmvar belerbeisi kifyet kadar
asker-i zafer-rehberm ile cemyyetle Arad nm mahalde hzr u mheyy olmlardur.
Dmen ne mikdr idin malm idinp dah asker-i hmynumun mrr idecek yollar
zerine vfir mstevf zahre tedrk idp mm-ileyhe ilm idp yarar kulaguz
gnderp mnsib olan mahalden davet olunup mlk oldukda hsn-i ittifk u ittihd zre
adnun def u ref hussnda bezl-i makdr idp gafletle rz [u] nms- saltanatuma
muhlif i olmakdan ihtiyt eyleyesin.
159
Kyceiz kazsndan ehl-i fesad olan Nasuh Fakih'in Sdde-i

Yazld.
Dergh- l avularndan Ahmed avu'a virildi ki, aaya alup gitdi. F 18 Safer,
sene: 972
Kyceiz kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kaz-i mezbrdan Nash Fakh nm
kimesne ehl-i tezvr olup mslimnlara hlf- er- kavm teaddsinn nihyeti yokdur."
diy arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Gresin; mezkrun irret ekveti nedr, zerine nenn gibi nesne sbit olup sicill
olunmdur? Fesd enatine mteallik sbit zhir olan mevddnun sretin aslndan
ihrc idp sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm;
koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ihtiyt
ideler.
109
160
Karadeniz Boaz'nda
engellenmesi.
fener
yaknlarna
al
yaplmasnn
Yazld.
Dergh- l avularndan Bl avu'a virildi. F 18 Safer, sene: 972
Hslar kdsna hkm ki:
Karadeniz Boaz'nda vk olan fener kurbinde baz kimesneler allar ihds idp
karanu gicelerde te itmekle derydan gemiler fener mlhaza idp gelmekle karaya urup
mslimnlara hayli zarar u ziyn olurm. mdi; zikrolunan mahallerde ihds olunan allar
ref olunmasn emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh varcak, bi'z-zt mezkr
avuumla zerine varup onat vechile dikkat ihtimmla teft tefahhus idp gresin;
sonradan ihds olm ne mikdr allar var ise ref itdresin. Min-bad fermn-
hmynuma mugyir al ihds itdrmeyesin.
161
Mara sanca Zamant nhiyesi siphilerinden ehl-i fesd

olanlarn tefti olunmas; bunlardan Ramazan'n teftiten sonra
Yazld.
Kaysariyye Beine ve kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Mara sancanda Zamantu nhyesinde skin olan Dvne Alil
dimekle marf Kallv Al ve ol eleb ve erbb- tmrdan Ramazn ve Mente ve syir
yoldalarndan Zeyel nm siphnn mehyifleri emr-i erfm mcebince grilp
Gmlgen nm karyeye varldukda, erbb- tmrdan Ramazn nm siph ele girp karye-i
mezbre halkndan dav-y hak idp mevcd olanlarun sbit olan haklar alvirilp
mufassal defter olunup imzlanup irsl olundun ve zikrolunan Deli Alil'den Kallv Al
ve ol eleb ve Mente demleri er- erfe ve emr-i hmyna itat itmeyp nie defa
demler gnderilp ve kendnz varup ele getrilmeyp fukarnun mehyifleri
grilmedin ve nhye-i mezbre siphlerinden hrsuz yata olan Zeyel nm siphyi
Mara belerbeisi Gz avu nm demisiyle habs ile gnderp getrp teslm itmedin
habsden gaybet itmein mezbr Zeyel'den dav-y hak iden fukarnun dah ahvli
grilmee mecl olmayup ve mezkr Deli Alil'den Memik nm siphnn zulm teaddsi
cmleden eedd olup dav-y hak ider fukar b-nihye olup hkm-i erfde ismi musarrah
olmadundan alvirilmee cret olunmadun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Varcak, mezkr Ramazn' ve Memik'i ve yoldalarndan gaybet iden mezbrlar
kefllerine ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dav-y hak iden
husamlar ile berber eyleyp bir defa erle faslolunmayup on be yldan ber
terkolunmayan davlarn muktez-y erle dikkat ihtimm zre teft idp hukk-
nsdan erle sbit olan ne ise b-kusr ashbna alvirilp teft tamm oldukdan sonra
110
mezkr Ramazn' kayd bend ile Dergh- Muallm'a irsl idp sbit olan mevdd tafsl
zre yazup arzeyleyesiz.
162
stanbul'da kuma ileyen tezghlarn hileli mal retimini

engellemek iin tezghlarn azaltlarak, rettikleri mallarn
damgalanp sattrlmas.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup bir gne dah yazlup gemidr; iki kd aaa.
stanbul kdsna bir hkm ki:
imdiki hlde mahrse-i mezbrede ser--ser ve hnk ve zerbft kum ve kuak
ilenen dezghlar oalup zabtolunmayup kumlarnun klbdn ve ibriimlerin sf
itmeyp env- hle v hudaya mberet itdkleri ecilden fermn- hmynumla
yoklanup grildkde yz on sekiz dezgh bulunup zikrolunan dezghlarun shblerinden
yarar ve mtemevvil itimd olunan stdlardan yz aded dezgh mukarrer olup bkleri ref
olunmasn emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn c zde kadruh
varcak, bu huss onat vechile keml-i dikkat ihtimmla bi'z-zt yoklayup gresin;
zikrolunan dezghlarun shblerinden kirc ve mumele ile aka kullanur olmayup
mtemevvil mldr olup yarar itimd olunur stdlarndan yz dezgh mukarrer idp
dezghlar ne mahalde ve kendler ne mahallede skinler ise isimleri ve resimleri ile yazup
defter idp imzlayup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. M-ad, ne mikdr dezgh varsa
cmlesin ref idesin ve zikrolunan kumun ahvli tamm manzm u mazbt olman
mukarrer olan dezghlarda ilenen altunlu kum ve kuaklara mr tamga urlup tamgasuz
alnup satlmamasn emrm olmdur. Her kum ve kuak ki ilenp tamm ola, cmlesine
mezbr avuuma tamga itdrp tamgasuz olan alup satdurmayasn ve bade'n-nazar bu
hkm-i hmynum sicill-i mahfza kayditdrp dyim mazmn- erfin riyet itdrp
hlfna cevz gsterilmeye; yle bilesin.
163
stanbul'da Bezzzistan civarnda ahap olan Ayasofya Evkf

dkkanlarnn, kiraclarnn vrislerine intikal etmek zere
kiraclar tarafndan krgir olarak in edilmesine izin verildii.
Yazld.
Bezzzistn Kethuds Ahmed elebi'ye virildi. F 22 Safer, sene: 972
stanbul kdsna ve Ayasofya mtevellsine hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da Bezz[zi]stn etrfnda Ayasofya Vakf'nda olan dkkn
mstecirleri Atebe-i Ulym'a gelp; "Dkknlarmuz krgr olmayup tahta ve aa olmala
her br te olduka birbirine siryet idp klliyyen harkolmala bize ve vakfa kll zarar u
ziyn olmakdan hl olmaz. Dkknlarmuzun bins mlkimz olup ebnmuzdan gayri
bentmuza kalmak fermn olunsa kend mlmuzla cmlesin krgr bin iderdk.
111
Dkknlarmuzun icresin vakfun yiri mukbelesinde bi't-tamm ed idelm, vakfa dah

kll nef olur." diy istid-y merhamet itdkleri ecilden buyurdum ki:
Mahall-i mezbrda vakfun yirinde vk olan dkknlarun icre-i muayyeneleri ne
ise naks u ziyd olmayup vakfun yiri mukbelesinde bi't-tamm vakfa ed olunup binlar
kendlerden sonra oullarna ve kzlarna kalmak zre mstecirlerine krgr bin itdrp
min-bad biri veft itdkde oullar ve kzlar ve erle intikl ider vrisleri var iken hara
virdrmeyp dyim bu hkm-i hmynumun mazmn- adlet-makrn ile amel idp era
ve emre muhlif kimesneye i itdrmeyesiz ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum
ellerinde ibk idp almet-i erfe itimd klasz.
164
Mamuriye Kalesi yenierilerinin ulfelerini gtrrken kaybolan

yenieriler hakknda ifadesi alnanlarn Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun demisine virildi. F 17 S., sene: 972
Mamriyye Kalas hdmetinde olup Karahsr- Shb Yayalar Bei Hseyin dme
zzhya hkm ki:
Bundan akdem; "Kala-i mezbrede olan yenierilere ulfe alup giden yenieriler bir
gice Karahsr'da yatup irtesi kddan iki yarar kulaguz alup gitdiler." diy arzitdn
kimesneler Mamriyye Kalas'nda olduna Karahsr- Shb kdsnun arz vrid
olman buyurdum ki:
Varcak; "Karahsr'da yatup irtesi kulaguz alup gitdiler." diy haber viren
kimesneleri yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin.
165
stanbul zahresi iin gelen koyunlara Krkkilise siphileri

tarafndan yaplan mdhalenin menedilmesi.
Yazld.
Krkkilise beine ve kdsna hkm ki:
stanbul zahresiyn gelen koyundan Krkkilise siphleri bin be yz koyun ve be
yz kei alkoduklar ilm olund. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, stanbul zahresiyn tayn olunan koyun alkonmaa
sebeb nedr? Tehr itmeyp alkonlan bin be yz koyun ile be yz keiyi b-kusr irsl
eyleyesiz, emr-i erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. yle ki: min-bad stanbul
in gnderilen koyuna dahlolundu istim oluna, zrinz makbl olmaz; azlile
konlmayup muteb mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup taclen
zikrolunan koyun ve keileri gndermek ardnca olasz.
112
166
Karaman'da timar yerlerini sahte arz ve hccet ile Defter-i

Hakan'ye tekke olarak kaydettiren Hsam Abdullah'n tefti
olunmas.
Yazld.
avubaya virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
Beehri Bei olup Karaman'da mehyif teftinde olan Byezd Be'e hkm ki:
"Vilyet-i Karaman'da Husm Abdullh dimekle marf kimesne bir tekye ihds idp
kendden vakf-nme yazup snur tayn idp gice ile bir arabaya ta ve kmr ykledp
istedi yirlerde ta dikp ve altna kmr dkp vakf-nmenn iinde bu almetleri yazup
zikrolunan yirler siph ve hsr-eri tmrlar olmala mezbrlar taleb eyledkde
vakf-nmesin ve sbkda olan kdlar adna yazdu mzevver huccetlerin ibrz idp
hasmlarn tacz idp fergat itdrp ve Eblfazl mukaddem ol vilyeti tahrr iderken
tmr shbleri mezbrdan ekv itdklerinde mm-ileyh dah vilyet kdsna; "Mezbrun;
"Tekyem evkfndandur." didi yirlern zerine varup fi'l-vk zikrolunan yirde kadmden
tekye var myd ve "Evkfumdandur." didi yirlern ne mikdr mahsli olur, ehl-i
vukfdan sl idp gresin." diy mektb gnderdkde kd dah ehl-i vukf mslimnlar
ile zikrolunan yirlern zerine varup istifsr itdkde; "Konya klesi ile tahmnen on bin kle
terekesi olur." diy cevb virp ve "Kadmden tekye yo idi, kend ihds itmidr." diy
ehdet eyledklerin kd mrun-ileyhe ilm itmein mm-ileyh dah Dergh-
Muallm'a gitdkde mezbrun hasmlar b-haber iken mezbr dah der-i devlete varup;
"Kd hkmsz benm tekyemn vakfiyyetin teft idp arzitmi." diy hkm-i erf alup
toprak kds ile iki mfetti kd alup geldkde mfetti olanlardan murdna muvfk iki
nyib alup toprak kdsna haber itmeyp her birini tamm derece mtesell itdkden sonra
murdna muvfk arzlar yazdurup ve toprak kds cnibinden kend dah arz yazup mhr
kazup mhrleyp mrun-ileyhe iletp hle v huda ile deftir-i kadmeye ve ceddeye
kayditdrmekle fukar davya kdir deillerdr ve mezbr ol vechile mzevver arz
yazdun varup toprak kdsna itirf idp; "Senn cnibnden bu makle arz yazdum;
benm suum afveyleye." diy tazarru itmidr. El-n ol kd Seydehri kdsdur.
timd olunmaz ise andan istifsr olunsun." diy mezbr Sdde-i Sadetm'e ilm itmein
buyurdum ki:
Bu huss Seydehri Kds Mevln Derv'den sl eyleyp ve bi'z-zt ehl-i
vukfla zerine varup yirl yirinden teft idp gresin; fi'l-vk kadmden ol mahalde
zviye var mdur ve defter-i cedd-i hknde mukarrer vakfolm yirleri var ise ol yirlern
hudd ve kadm snur ne yirdendr, evvelden snur var mdur, yohsa sonradan m ihds
olunmdur, nicedr? Tamm gavrine irip mufassal merh yazup vuk zre
bildresin.
167
Alacahisar sancanda ortaya kan kallblarn yoklanarak

yakalanmas.
113
Alacahsr sanca beine ve kdlarna bir hkm ki:

imdiki hlde vilyetde baz kallblar zuhr idp bakrdan ve kurundan kalb akalar
kesp kallblk itmekle Hzne-i mirem'e gelen akanun ekseri kalb kup aka emrine
kll ihtill virdkleri ecilden anun gibi kallblar hufyeten yoklanup ele getrilmesini
emridp buyurdum ki:
(
) varcak, taht- hkmetinzde vk olan kasabt u kury ve syir bhe
olunan mevz hufyeten yoklayup etrf u cevnibden keml-i dikkat ihtimmla
tetebbu u tecesss idp kallblklar bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olanlar der-zencr
idp kallbla mteallik ellerinde bulunan esbblarn ve sikkelerini ve kesdkleri
akalarndan mevcd bulunan mhrleyp sen ki sancakbeisin, itimd itdn yarar
demlernle Atebe-i Ulym'a gnderp shhat-i ahvllerin yazup arzidesin ve Sdde-i
Sadetm'de yle istim olund ki; baz kallblar tutldukda sbalar ve voyvodalar
cermelerin alup meclis-i era getrdklerinde sbalar ve voyvodalar hmyet idp; "sbt
eyle." diy kelimt eyleyp sicill akasna tamaan bertlarna sicill olunup tlk olunurm.
Gerekdr ki; bu bbda gaflet itmeyp her birinz taht- hkmetinzde huss- mezbra
gerei gibi mukayyed olup ol asl mfsidleri bi'l-klliyye memleketden ref idp min-bad
kalb aka yritmeyp(?) her birinz taht- hkmetinzde bu hussa gerei gibi mukayyed
olup anun gibi bir kallb sikkesi ve kesdi kalb akasyla tutup getrdklerinde elinde
bulunan alyim dellet itdkde asl kimesneye hmyet itdrmeyp tamm dikkat ihtimm
idp elbette kallbln zuhra getrp erle sbit oldukda sicill idp sret-i sicilli ile
Atebe-i Ulym'a gndermeyince olmayasz. Bu hussda ziyde ihtimm[um] vardur; siz
dah tamm ihtimm idp ol asl kallblk iden mfsidleri hsn-i tedbr tedrkle ele
getrp mazarrat u ifsdlarn memleket [] vilyetden ref itmek ardnca olasz. Her
kanknuzun taht- hkmetinde kalb aka istiml oluna vey Hzne-i mirem'e teslme
gele, asl zrinz makbl olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup env- tb
kb- elmm ile muteb mukab olursz. Ana gre mukayyed olup ol bbda ihml
msheleden gyet hazer idesiz ve bu bahne ile kend hllerinde ve rencberliklerinde olan
kimesnelere; "Elinzde kalb aka bulunmdur." diy celb ahz maslahat in dahlolunup
ve b-gnh olanlara hlf- vk isnd olunup zulm hayf olmakdan ihtirz idesiz.
114
[Bir sreti,] Semendire sanca beine ve kdlarna.

[Bir sreti,] skb beine ve kdlarna.
[Bir sreti,] Kstendil beine ve kdlarna.
[Bir sreti,] Selanik kdsna.
[Bir sreti,] Siroz kdsna.
[Bir sreti,] zvornik beine ve kdlarna.
[Bir sreti,] Vidin beine ve kdlarna.
[Bir sreti,] Sofya kdsna.
168
Rodos beyinin yannda mr forsa krekilerden iken firar eden ve

Trablus sancakbeyi Murad Bey'in yannda olduu bildirilen Dimitri
Mestene'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
c Res nm kimesneye virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972
Trablus Sanca Bei Murd Be'e hkm ki:
Rodos Sanca Bei Al dme zzh mektb gnderp; "kend ile olan hssa
kadrgalarda vk olan mr forsa krekilerden Dimitri Mestene nm efrenciyy'l-asl esr
Teke sancanda gaybet idp mukaddem Teke sanca[n] tasarruf iderken demlernden
liv-i mezbra tbi Ka kazsna sba olan kimesne mezbr esri tutup bi'l-fil senn
yanunda oldun arzeylemein buyurdum ki:
Vardukda, zikrolunan esri Dergh- Muallm'a irsl idesin. Amm; gnderdn
deme tenbh tekd idesin ki, menzilde ve merhlde onat vechile hfzitdrp gaybet
169
bkz. hkm. 157
Yazld.
Burusa beine ve Mihal kdsna hkm ki:
Hliy kaz-i mezbra tbi be nm karyeden drende Mehmed gelp; "Karye-i
mezbreden Ahmed bin Nazar ehl-i fesd olup evme girp esbbum sirka idp sicil dah
olmdur." diy bildrp ve bundan gayri karyesi halk; "Mfsiddr." diy ikyet itmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; mezbrun ehl-i fesd idi sbit olursa sret-i
sicilli ile bile mezbr Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla; yle bilesin.
170
Mamuriye Kalesi yenierilerine ulfelerini gtrrken yolda

kaybolan
yenierilerin
klavuzlarnn
Sdde-i
Sadet'e
gnderilmesi.
115
Yazld.
Bu hkm tashh olunup tekrr bir varak aaa gemidr.
Karahsr- Shb beine ve Dergh- Muallm avularndan Sleymn'a hkm ki:
Hliy sen ki Karahsr- Shb kdssn, sbk olan kd ile mektb gnderp;
"Mamriyye Kalas'nda nevbetci olan yenierilern ulfesiyle irsl olunup Karahsr-
Shb'e varduklarnda katlolunan yenierilern ahvli emr-i erfm mcebince grilp
Karahsr kurbinde Akvrn nm karyeye dek varduklar sbit olup mezbr karyeden
tutduklar kulaguzlar; "Karahsr'a karb Misknler kyine geldkde; "ehre geldk." diy
rehinlerimz bize virp iczet virdiler; bizm nmzde ehre girdiler." diy cevb virp
ehrn halk cmle cem olup teft olundukda; "O makle yenieriler grmedk." diy
cevb itdiler. Amm; ehirl tyifesinden baz kimesneler tenhda yoldalarmuza mezbr
yenieriler nefs-i Karahsr'a gelicek kd[ya] varup hkmi gsterp beki ve kulaguz
istedkde kd; "Yollar emnlikdr." diy cevb virp; "Bu huss ehirl bilr ve
Mamriyye Kalas Emni olan Hseyin'n demleri ve Mamriyye hdmetinde
yayabalardan yedi sekiz nefer kimesne ol kazyyede bile bulunup kdya dah bile
varmlardur." diy bildrmisiz. Buyurdum ki:
Dergh- Muallm yenierilerinn blkbalarndan Mehmed zde kadruh varcak,
zikrolunan Akvrn nm karyeden kulaguz olan kimesneleri ve nefs-i Karahsr'da
yenierilere tenhda haber viren kimesneleri cmle yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gndresin ve mezbr karyeden ne zamnda kalkup gitdiler, ne mikdr
kimesneleridi; an da dah malm idinp yazup bildresin ve kd-i sbk hzr olmayup
koyup gitmise, sen ki sancakbeisin dem gnderp getrdp bundan varan blkba
marifetiyle ulfe alup gidp gyib olan yenierilern ahvlin dikkat ihtimm zre teft
idp her ne mahalde zyi olmsa bu hussda dahli olan ehl-i fesdlar elbette zuhra
getrp buldurmaynca olmayasn.
171
Yangn sndrme iinde alan yenierilere ihsan olunan akann

datlmas.
Yazld.
Yenieriler aasna hkm-i erf yazla ki:
Bu defa vk olan yanukda hdmet iden yenieri kullaruma tevz in yz elli aka
ihsn idp buyurdum ki:
Hdmet-i mezbrede bulunan yenieri kullarumun mstehk olanlarna zikrolunan
akay vech mnsib grdn zre tevz eyleyesin; yle bilesin.
172
116
bkz. hkm. 162
Yazld.
Mezbra virildi. F 18 Safer, sene: 972
stanbul kdsna hkm ki:
ilenen dezghlar oalup zabtolunmayup kumlarnun klbdn ve ibriimlerin sf
yoklanup grildkde yz on sekiz dezgh bulunup zikrolunan dezghlarun shblerinden
yarar ve mtemevvil itimd olunan stdlardan yz aded dezgh mukarrer olup bkleri ref
Dergh- Muallm avularndan c zde kadruh varcak, bu huss onat vechile
keml-i dikkat ihtimm ile bi'z-zt yoklayup gresin; zikrolunan dezghlarun
shblerinden kirc ve mumele ile aka kullanur olmayup mtemevvil mldr olup yarar
itimd olunur stdlardan yz dezgh mukarrer idp dezghlar ne mahalde ve kendler ne
mahallede skinler ise isimleri ve resimleri ile yazup defter idp imzlayup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. M-ad ne mikdr dezgh var ise cmlesin ref idp ve zikrolunan
kumun ahvli tamm manzm u mazbt olman mukarrer olan dezghlarda ilenen
altunlu kumlara mr tamga urlup tamgasuz alnup satlmaya ve ehl-i vukf olan
silhdrlarumdan kdvet'l-emsil erkes Hseyin mubassrlar olup yoklayup gre; her
ser--ser ki, ilenp tamm ola, bahda otuz be altundan aaa olmaya. Cmlesine mezbr
avuuma tamga itdrp tamgasuz olan alup satdurmayasn ve bade'n-nazar bu hkm-i
hmynum sicill-i mahfza kayditdrp hlfna cevz gsterilmeye; yle bilesin.
173
Yukar cnible ibirlii yaparak hrsz ve harmilikten geri

durmayan Bl Sanca Beyi Kelhr Rstem'in hakkndan
gelinmesi.
Yazld.
Mektb gnderp; "Krd belerinden Bl Sanca Bei olan Kelhr Rstem eben
an-ceddin Yukaru Cnib'le ittihd zre olup ber cnibe iltift itmeyp ve zimmetinde
mrye ber-vech-i makt viregeldi on iki bin koyun tamm virmeyp hss- Ulus'dan
sirka olunm koyundan ancak drt be bin koyun virp hrsuz u harmlerle kat- tark ve
katl-i nfs eyleyp fesd enatden hl olmaman rey v tccr ciz kalmlardur.
Memlik-i Mahrse'ye zararlar vardur. Hakkndan gelinp liv-i mezbrun slh lzimdr."
diy bildrdn ecilden mezkrun sanca hara virilmidr. Buyurdum ki:
Arzitdn gibi olup mezkr sitne-i Sadetm'e sadkat ubdiyyet zre kend
hlinde hdmetde olmayup ol vechile fesd enati olmala izle lzim ise hsn-i tedbr
ile ele getrp hakkndan gelesin ve emrm yirine vardun yazup bildresin.
174
bkz. hkm. 170

117
Yazld.
Karahsr- Shb beine ve sbk Khta Kds olan Mevln Ivaz'a ve Karahsr-
Shb kdlarna ve Dergh- Muall avularndan skender'e hkm ki:
Hliy sen ki Karahsr- Shb kdssn, sbk olan kd ile Dergh- Muallm'a
mektb gnderp; "Mamriyye Kalas'nda nevbetci olan yenierilern ulfesi ile irsl
olunup Karahsr- Shb'e varduklarnda katlolunan yenierilern ahvli emr-i erfm
mcebince grilp Karahsr kurbinde Akvrn nm karyeye dek varduklar sbit olup
mezbr karyeden tutduklar kulaguzlar; "Karahsr'a karb Misknler kyine geldkde;
"ehre geldk." diy rehinlerimz bize virp iczet virdiler; bizm nmzde ehre
girdiler." diy cevb virp ehrn halk cmle cem olup teft olundukda; "O makle
yenieriler grmedk." diy cevb itdiler." diy bildrp ve sen ki Dergh- Muallm
avularndan skender'sin, Blkba Mehmed ile mektb gnderp; "ehir halk bu
hussda; "Bizm haberimz yokdur. Bu asl kazyyeyi nyibler ve muhzrlar ve suba ve
ases bilr." diyp mezbrlardan istifsr olundukda; "Maza'llh bu asl kimesnelerden
haberimz yokdur." diy inkr idp amm; habern sahh budur ki; ferydclar Karahsr'a
gelicek tor kd-i sbka varup ellerindeki hkmi gsterp beki ve kulaguz istedklerinde
kd dah; "Yollar emnlikdr ve h sapar yokdur." diy cevb itmi. Mezbrlar dikkat
idp; "Elbette kulaguz ve beki lzimdr." diy m-beynlerinde hayli sz olm. hru'l-emr
kd hddete gelp; "Bre a horyatlar! Mahkemeye yarala gelp edebszlk idp
mahkemeyi basdnuz." diy yaygara idp mahkemeden kovm. Anlar dah kup gitmiler.
Bu huss ehirl bilrler. Hatt defetle yoldalarmuza ve demlerimze tenhda takrr
iderler lkin; baz ehrn mzevviri tenbhi ile srete gelp ehdet itmezler." diy
bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan Akvrn nm karyeden kulaguz olan kimesneleri
ve nefs-i Karahsr'da yenierilere tenbhen haber viren kimesneleri cmle yarar demlere
koup Dergh- Muallm'a gnderesin ve mezbr karyeden ne zamnda kalkup gitdiler, ne
mikdr kimesneleridi, an dah malm idinp yazup bildresin ve kd-i sbk hzr
olmayup koyup gitmiler ise sen ki sancakbeisin, dem gnderp getrdp anda olan
blkba marifeti ile ulfe alup gidp gyib olan yenierilern ahvlin dikkat ihtimm
zre teft idp her ne mahalde zyi olmlar ise bu hussda medhali olan ehl-i fesd
elbette zuhra getrp budurmaynca olmayasn; yle bilesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 20 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye
175
118
Erdel kralnn, isyan eden Plaj Menhar'n zararnn defi iin

yardma ihtiyac olursa Tmvar beylerbeyinden yardm talep
etmesi, dostluk zere olduu bildirilen Neme kralnn lkesine
mdhalede bulunmamas; taleb ettii Sleyman avu'un
gnderildii.
Yazld.
stefan Kral'a nme-i erf yazla ki:
imdiki hlde sitn- Muhalled'l-ikbl ve Meyyed'l-icllimz'e demlerinz
elinden mektbunuz vrid olup Plaj Menhar(?) hussna mteallik baz ahvl ilm
eylemisiz. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl zz-i huzruma arzolunup malm-
erfmz olmdur. Eyle olsa; deminz gelmezden evvel ol bbda size mufassal nme-i
hmynumuz gnderilp; "muvenet lzim gelrse mnsib olan mahalden varup sana
mlk olmak in" Tmvar belerbeisine hkm-i erfm irsl olunmdur. Hliy taleb
itdnz zre Sdde-i Sadet-bahum avularndan iftihru'l-emsil ve'l-akrn Sleymn
zde kadruh demlerinzle irsl olund. na'llh'l-Eazz varup vusl buldukda, sbk
irsl olunan nme-i hmynumuz muktezsnca amel idesiz. Ferendu Kral-ol
iftihru'l-meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral atasna virildi zre ahid-nme-i
hmynum kend nmna tecdd idp m-beynde olan ahd emn mekked meyyed
itmidr. Mdm ki anlar tarafndan ahde muhlif i olmaya, l-bd siz dah ol tarafdan
ahd msk ve emn emn riyet idp ol cnibe tecvz itmeyp serhadlern emn
emn ve rey v berynun refhiyyet istirhati husslarna bezl-i makdr idp ol
cniblerden vkf u muttali olduun ahbr u sr ilndan hl olmayasz.
176
Gelevri karyesinde bir kfirin evini basarken yakalanp, Vize beyi

voyvodas tarafndan siphilerin elinden alnan ingenelerin
Yazld.
Sekbn Kara Al Be'n demi Ahmed ile kendlerine gnderildi. F 22 Safer, sene:
972
Vize beine hkm ki:
Bundan akdem karye-i Gelevri'de baz atlu ingneler bir kfirn evin basup
etrfnda olan siphlerden baz kimesneler varup ceng olup birisi ele gelp voyvodan
ellerinden alup gitdi istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrn ingneleri her kande ise voyvodaya buldurup
kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; "Gaybet
itmilerdr." veyhd "Mevcd deillerdr." diy tealll itmeyp beher-hl kande ise
buldurup gndermeyince olmayasn ve koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki,
gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
177
Yenieri Abdi'yi Karaky'de soyup Gelevri karyesinde yakalanan

Kara Dimo ve arkadann Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
119
Yazld.
Kezlik.
Silivri kdsna hkm ki:
Yenieri Abd nm kimesnenn Karaky nm karyede esbbn uurlayup Gelevri
karusnda tutlup habsolunan Kara Dimo ve mezbrun yolda Arab kayd bend ile
Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Emrm mcebince mezkr Kara Dimo'y ve yolda Arab' kayd bend ile yarar
demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ve koup gnderdn demlere tenbh
eyleyesin ki, gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler; yle bilesin.
[Yev]m'l-Cuma, f 22 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye
178
Ahidnmeye aykr olarak Bodan tarafndan Leh snrna tecvz

olunmamas.
Yazld.
Bodan voyvodasna hkm ki:
Hliy Leyh kral bir yarar nmdr belerbeisin ililik tarkyla Sdde-i Sadetm'e
gnderp Pye-i Serr-i Sadet-masrimz'le gelp mstesd olup ol ki, eryit- ililikdr,
yirine getrp env- riyet-i hnemzle mer klnup hsn-i iltiftmuza mukrin olup
nme-i erfmz ile gir mrun-ileyh kral cnibine irsl olunmdur ve nme-i
erfmzde; "Leyh vilyetine tecvz olunmayup kral- mrun-ileyh tarafyla olan
dostlu riyet idp ol cnibe virilen ahid-nme-i hmynumuza muhlif Hotin Kalas
kurbinde ihds olunan panayr dah ref olunup ahid-nme-i hmynumuz virildi
zamnda serhadlern hli ne minvlde bulunm ise ol hlde mukarrer olup m-beynde olan
snurdan tecvz olunmayup ahid-nme-i hmyna ve olgelene mugyir vaz olunmaya."
diy nme-i erfmzde tahrr olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, min-bad vilyet-i Bodan bolarlarn ve reysn
onat zabteyleyp Leyh vilyetine dahl taarruz itdrmeyp ve Kotur(?) Kalas kurbinde
ihds olunan panayr dah ref idp ahid-nme-i hmynumuza mugyir ol cnibe i
olmakdan ziyde hazer eyleyesin ki, eyym- hmyn- sadet-encmmuzda tarafeynn
reys sde-hl ve serhadler emn emn zre olalar; yle bilesin.
179
120
Leh vilyeti snrna Tatar ve asker tifesinden kimsenin mdhale

ettirilmemesi; Leh topranda otlatlan koyunlardan alnacak det-i
anam resmi iin her iki tarafn eminlerinin bir araya getirilmesi
Yazld.
Hliy liv-i mezkrda vk olan Tatar tyifesi ve syir askir-i mansreden bir ferd
Leyh vilyetine dahl taarruz itmek cyiz deildr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, min-bad vilyet-i Leyh snurna kimesneyi dahl
taarruz itdrmeyp ve Akkirman sancandan zi tarafndan vilyet snurna dhl olan
obnlara tenbh tekd eyleyesin ki, Leyh toprana ne mikdr tavar ve koyun ile dhl
olurlar ise mahf varmayup evvel iki cnibn hkimlerine bildrilp defter olunup sebt-i
sicill itdreler ki, sonra tavarlar ve koyunlar zyi olur ise ana gre taleb oluna ve Leyh
snur iinde koyunlar ve tavarlar yriyenler dah otlak hakkn kem-kn viregeldkleri
zre ahid-nme-i hmynum mcebince ed olunup det-i anm alnmalu oldukda iki
cnibden bile kifyet kadar yarar* nefer ile emnleri maan resm alnacak mevzda ihzr
itdresin ki, iki tarafa alnugelen rsm zyi olmayup ve bu bahne ile fesd enat ve
tarafeyne zarar u ziyn olmakdan ictinb idesin.
*Metinde "
" eklindedir.
[Yev]m'l-Cuma, f 22 Safer, sene: 972, Kostantniyye
180
Leh vilyetine baskn yapan Tatarlarn aldklar esirlerin serbest

braklp davarlarn da sahiplerine teslim edilmesi.
Yazld.
Tatar Hn Devlet Giray Hn'a nme-i erf ki:
imdiki hlde iftihru meri'l-milleti'l-Meshyye Vilyet-i Leyh Kral Zigmundo
Agust hutimet avkbh bi'l-hayr Sdde-i Sadet-bahmuz'a yarar ililerin gnderp;
"env- sadkat inkyd zre tecdd-i mebn-i mahabbet ihls ve tekd-i ess-
meveddet ihtiss idp kend cnibine virilen ahid-nme-i hmynumuza mugyir Tatar
tyifesi vilyetlerine tecvz idp hayli esr olm reylar ve gret olm tavarlar
olduklarn" bildrp ol bbda istid-y merhamet itdkleri ecilden unlar ki, slm zre
bulunm olmayalar salvirilp ve alnan tavarlar dah ashbna virilmek in nme-i
erfmz yazlup irsl olunmdur. Gerekdr ki; sevlif-i eyym ve sevbk- avmdan
sitn- Sadet-iynmuz'a olan ihls u ihtissnuz muktezsnca ve mrun-ileyh kral
ile m-beynimzde olan ahid-nme-i hmynumuz mstedsnca Tatar tyifesin gerei
gibi zabteyleyp Leyh vilyetine dahl taarruz itdrmeyp ahde mugyir ne mikdr
alnm Leyh esri bulunur ise henz kfri zre olanlar cem idp vilyetlerine gnderesin
ve alnan tavarlar dah ashbna teslm itdrp ahid-nme-i hmynumuza muhlif ol
cnibden kimesneye teadd v tecvz itdrmeyesin ki, eyym- hmyn-
sadet-makrnumuzda tarafeynn reys mreffeh'l-ahvl ve serhadler sde-hl olup
vridn sdrn ve syir ebn-i sebl fer- bl ile emn emn zre olalar.
121
Tahrren f ...
181
Silivri mili tarafndan, siyset olunmas gerekirken serbest

braklan Yeniehirli bir levendin mile buldurulup siyset
olunmas.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 23 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Vize Bei skender mektb gnderp; "Silivri kazsna tbi Yapac nm karyede
Yeniehirl bir levend ev aup baz esbb sirka eyledkde tutlup sicill olundukda siyset
olunmak in demimz taleb eyledkde hl Silivri mili mezbr levendi tahrk idp;
"Abd-i bkum." diy dav itdrp kend habsine alup bade-zamnin akalarn alup
siyset olunmayup tlk olunmala harm-zdenn hakkndan gelinmeyp env- fesdtun
zuhrna sebeb olur." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr mili getrdp ol habsolunan kimesneyi her kande
ise buldurup mrun-ileyhe teslm itdresin ki, erle lzim geleni mahallinde icr idp
yirine koya; hlf- er kimesneye i itdrmeyesin.
182
Harim kazsnda fitne ve fesad kararak halka zulmeden Nyib

Mehmed ve Tercman Krt Osman'n azlolunup tefti edilmeleri.
Yazld.
Ruka sunan Hac Mehmed'e virildi.
Haleb belerbeisine ve kdsna ve Kilis Sanca Bei Canbolad Be'e ve Antkiyye
ve Hrim kdlarna hkm ki:
Hrim kazs ahlsi Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "kaz-i Hrim Nyibi
Mehmed ve Tercemn Krd Osmn ve Kethud Fris nm kimesnelern reyya kll
zulm teaddleri olup mezkr nyib rsm- hucec ve enkiha in her karyenn ahlsi
zerlerine kesim idp murd zre aka getrmeyen fukarnun her birine thmet isnd idp
huccet yazup ehl-i rf eline virp cem- m-melekin alup bundan akdem niybetden ref
olunmak in hkm-i erf vrid olm iken gir emr-i erfe muhlif niybet idp ve mezbr
Tercemn Osmn dah bir karyede meyyit vk olup kd ksmete vardukda, verese-i
meyyiti tahrk idp; "Mezkr meyyit eceliyle lmedi. Baz kimesneler evin basup
katleylediler." diy dav itdrp rey tyifesine kll zulm teaddleri oldun"
bildrdkleri ecilden mezbrn Nyib Mehmed ile Tercemn Osmn azlolunup dav-y hak
ider kimesneler var ise mukaddem bir defa erle sorlup faslolunm olmayup on be yl
mrr eylemeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- erf onat vechile hak zre dikkat
ihtimm ile teft tefahhus idp bi-hasebi'-er'-erf sbit olan hukk bade's-sbt
ashbna hkmidp alvirdkden sonra muhtc- arz olan mevdd vuk zre yazup
Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz; tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- er--erf i
olmakdan hazer eyleyesiz.
122
183
Seferihisar kazs Tury karyesinden irret zere olan Hamza'nn

Yazld.
Hudvendigr beine hkm ki:
Seferhsr kazsna tbi Tury nm karyeden Hamza nm kimesne; "Bundan
akdem hruh nm kimesne benm Nesm nm karndaum katleyledi." diy defetle
dav idp Rikb- Hmyn'a ruka sunup ikyet eyledkde tefti in hkm virilp
teft sadedinde iken mezkr Nesm haytda olup Seferhsr nyibi mahzarna gelp;
"Tekeili Sanca Bei Murd'un Haydar nm sbas yanna varup sbalk hdmetinde
idm." diy ikrr eyledi sicill olup sret-i sicill ibrz olunman mezkr Hamza irret
eyledi ecilden kree gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Gresin; fi'l-vk arzolundu zre irret ekveti sbit zhir ise mezkr kayd
bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla ve bile koup gnde[r]dn
kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
[Yev]m's-Sebt, f 26 Safer, sene: 972
184
Badad'da gedik tasarruf edenlerden crm ve yarar olmamalar

sebebiyle gedikleri ellerinden alnan kimselerin, bir hkmle
gediklerini geri istediklerinde Badad beylerbeyisinin diledii
ekilde davranmas.
Yazld.
Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Vilyet-i mezbrede gede mutasarrf olan
kimesnelerden baz fesd idp gedi crm ile alnup ve baz yarar olmamala alnup
badeh bu makle gedi alnan kimesneler gir bir tarkla hkm alup gelp gir gede
tlib olurlar." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Varcak, anun gibi gedkleri crmle alnup ahvlleri bilinmedin gedk olmaa ve
yarar olmayup mstehk olmayanlar hussnda vech mnsib grdn zre amel idesin.
185
Emr-i lem Rdvan'n Marmara kazsna odun getirmek iin

gnderdii adamlar dverek ellerindeki temessk kdn yrtan
Marmara keferesi kethuds zimmnin kree konulmak zere
123
Yazld.
Marmara kdsna hkm ki:
Emr-i Alem Rdvn Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kendye odun maslih
in gemisi demleriyle taht- kaznda iskeleye yanaup maslihn grmek istedkde nefs-i
Marmara'nun keferesinn kethuds olan zimm gemi resin ve drt nefer demin muhkem
dp ve ellerine virdi mhrl temessk kd yrtup env- hakret itdin"
Gresin; fi'l-vk mm-ileyhn demlerin dp kdn yrtdu vk ise mezkr
zimmyi kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; koup
gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki onat vechile yollarda hfzidp gaybet
itdrmekden hazer eyleyeler.
186
Hrszlk suundan dolay Bursa'da hapsolunan Hasan'n Sdde-i

Yazld.
Kubd avu'a virildi. F 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Burusa kdsna hkm ki:
Sbk Mft olup badeh fevtolan Kdir'nn kz drende Rbia nm htn
Dergh- Muallm'a gelp; "Hasan nm mutak yaramazlk ile mehr olup hrsuzluk idp
anda habsolundun" ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr kayd bend ile yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gnderesin.
187
Badad'n tahririne memur edilen Dertenk Beyi Mustafa ile

Badad'n Timar Defterdr veys'e tahrir iinde kimsenin
mdhale ettirilmemesi.
Yazld.
Mustaf avu'a virildi.
Hliy Dertenk Bei Mustaf dme zzh ile Badd'un Tmr Defterdr veys zde
mecdh emr-i erfm muktezsnca vilyet-i mezbre tahrrine mberet itdklerinde
Badd'un Yesr Kullar Kethuds olan Kara Lutf anlara nzr tayn olunmala krk elli
nefer yoldayla memleket zerinde tahrrde bile olduklar istim olund. mdi; vilyet
tahrr idenlere imdiye dein nzr konlagelmemidr. Emrme muhlif vazlar ve
reyya dest-i tetvlleri var ise ahvlleri Atebe-i Ulym'a arzolunmak gerek idi. Emr-i
erfm olmadn bu makle vaz itmee sebeb nedr? Huss ol bahne ile hneden hneye
birer h koyun harc alnur imi; memleket buna mtehammil mi olur? Buyurdum ki:
124
Emrme muhlif mezbrlarun zerine vaz olunan nzr ref idp fermn- erfmle
tayn olunan emn ve ktibden gayri kimesneyi tahrr hussna dahlitdrmeyp ellerinde
olan emr-i erfm mcebince vilyet-i mezbreyi kitbet itdrp bb- muvenet
muzheretde env- mes-i cemlen zuhra getresin.
188
Osmanl topraklarnda hrszlk ve harmilik yapan harb kalelerin

keferelerinin defi hususunda Moha sanca zaim ve siphilerinin
hizmete gitmekte ihmalkrlk gstermelerine msaade edilmemesi.
Yazld.
Mohac Bei Hamza Be'e hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "liv-i mezbrda baz haydud u harm levend kfirleri ve
baz harb kl keferesi Memlik-i Mahrse'ye zarar u gezend kasdna gelp ete v
poteler zuhr itdkde def in liv-i mezbrun zam v siphsine tenbh olundukda
ihml teksl zre olup ed-i hdmet itmedklerin" arzeylemisin. Buyurdum ki:
Sancaun askerinn zabtna gerei gibi mcidd merdne olup eger sba ve eger
siphdr, dyim mretteb mkemmel dmen yarayla hzr bulunmalarna tenbh
tekd eyleyesin ki, anun gibi memleket hfz ve ad v haydud def lzim oldukda cmlesi
hzr u mheyy olalar ki, hdmet mahallinde anlara tevakkuf lzim gelmeye. Bade't-tenbh
eslemeyp muhlefet zre olup gir ihml mshele idenleri her kimler ise isimleri ve
tmrlar ile yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesin ki, tmrlar hs olup yirlerine ulfel
beller tayn oluna.
189
Serhadlerin ve Badad vilyeti ahlisinin ahvlinin ve Mehedeyn-i

erfeyn'i ziyrete gelen Kzlbalar hakkndaki emrin yerine
getirilip getirilmediinin bildirilmesi.
Yazld.
Mezkrlara virildi.
Hliy vilyet-i Badd- Dru's-selm serhadlerinn ve memleket vilyetn
keyfiyyet-i hli nenn zerine idi malm- erfm olmak mhimm lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Hasan ve Malko zde
kadruhm varcak, vilyet-i mezbrenn ahvli ve reysnun nazm u intizm nenn
zerinedr ve serhadlern ahvli tamm emr-i erfm zre mazbt olup
Mehedeyni'-erfeyn'e ziyrete gelen Kzlbalarun hussnda sbk irsl olunan emr-i
erfm ed olunm mdur ve Yukaru Cnib'n evz u etvr nicedr; tamm ol
cniblerden imdiye dein vkf u muttali olduun ahbr- sahha ne ise mufassal merh
yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesin. Min-bad dah ol cniblerden vkf olduun
125
ahbr- sahhay ilmdan hl olmayup nazm [u] nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i
rayyet itmek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin.
190
znik kazsnda madrabazlar tarafndan stoklanan soann

sahipleri ile stanbul'a gnderilerek sattrlmas.
znik kdsna hkm ki:

Hliy stanbul zahresiyn gelen soan anda baz kimesneler der-anbr idp varan
rencberlere virmeyp ol sebebde stanbul'da soan bbnda kll muzyaka oldun
mahrse-i stanbul muhtesibi ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, fi'l-vk taht- kaznda anun gibi matrabzlar soan
der-anbr itmiler ise bi'z-zt zerine varup, eger rey ellerinde ve eger syirlerdedr,
bulunan soan ne mikdr ise shbleri marifeti ile veznidp dah ne mikdr ise gemilere
tahml idp shbi ile gnderesin ki, gelp narh- rz zre bey ideler. Amm; bu bahne ile
baz mslimnlar kend maetleri in sakladuklar soana dahlitmeyp hem der-anbr
iden matrabzlardan ve gayriden alup gnderesin. Hlf- er- erf kimesneye i olmakdan
hazer eyleyesin.
191
Sdde-i Sadet'ten Mustafa avu ile birlikte lkesine dnmekte

olan Leh kralnn elisinin Bodan'dan Leh snrna ulatrlmas.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 25 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'e gelen ilisi eryit- risleti ed idp dah
iczet-i hmynumla gir kral- mrun-ileyh tarafna tevecch itmein Dergh-
Muallm avularndan Mustaf zde kadruh ile irsl olunup buyurdum ki:
li-i mrun-ileyh mezkr avuumla Bodan snurna dhl oldukda emn slim
Leyh snurna uladurup yolda ve izde ve menzil merhlde zd zevdeleri tedrkinde
ve syir hussnda tab zahmet virp endrmeyesin
192
Sdde-i Sadet'ten Mustafa avu ile birlikte lkesine dnmekte

olan Leh elisinin yiyecek ihtiyalarnn yol gzerghnda bulunan
kadlar tarafndan bedeli mukabilinde temin edilmesi.
Yazld.
Kezlik.
Sdde-i Sadetm'den Kthiyye'ye ve Gelibol'ya ve andan Bodan'a varnca yol
zerinde vk olan kdlara hkm ki:
Hliy Leyh cnibinden Sdde-i Sadetm'e gelen ili ferzend-i erc-mend olum
Selm tle bakh cnibine gidp andan Gelibol Boaz'ndan gep Leyh vilyetine gitmek
126
murd idinmein iczet-i hmynum virilp Dergh- Muallm avularndan Mustaf

zde kadruh bile kolup gnderildi. Buyurdum ki:
Mezkr ili her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa yolda ve izde ve menzil
merhlde kimesnenn tavarna ve esbbna ve kul ve criyesine dahl taarruz itdrmeyp
aka ile zd zevdelerin tedrk idivirp kendye ve demlerine ve esbblarna dah
Memlik-i Mahrsem halkndan hlf- er- erf kimesneyi dahlitdrmeyp ve tab
zahmet virp endrmeyesiz.
193
Kuds'te Kumme mahsulnden cz okuyanlardan mahll vuk

bulduunda yerine imtihanla tevcih yaplmas.
Yazld.
Mahrse-i mezbrede Kumme mahslinden tayn olunan ecz-i erfeyi tilvet
idenlern baz fevtolup yiri mahll olup arzolunmalu oldukda sana mrcaat olunup
imtihn olunmadn mtevell mstekl arzitmek ile vazfe n-mahalle tevch olunur imi.
Buyurdum ki:
Zikrolunan eczy kret idenlerden birinn yiri mahll olup arzolunmalu oldukda,
imtihn idp kret-i eczya istihkk var idi malmun olmadn kimesneye tevch
itdrmeyp ol bbda olgelene muhlif mtevellye i itdrmeyesin.
194
Leh kralnn elisinin, Bursa'dan kral iin akmie almasna

mdhale olunmamas.
Yazld.
Dragman brhm Be'e virildi. F 25 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Hliy Leyh kral tarafndan rislet tarkyla Sdde-i Sadetm'e gelen ili
mrun-ileyh kral in mahrse-i mezbreden bir mikdr katfe ve syir met almak
murd idinp ol bbda hkm-i erfm rec itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ili-i mezbr ticret in olmayup kral in aka ile bir
mikdr akmie almak istedkde hlf- er- erf kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin.
195
Hrsz ve harmi yata olan Pirlepe kazs Adil karyesinden Kara

Sleyman'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
127
Yazld.
Sleymn elebi'ye virildi. F 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Pirlepe kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "dil nm karyeden ayartmac olan Kara Sleymn bin Dvd
in; "Hall Hce nm kimesnenn atalca nm criyesin ayardup esbbyla odasna iletp
satup andan m-ad odas hrsuz u harm yatadur." diy muvcehesinde Sefer bin Al ve
lys bin Nash nm kimesneler ehdet eylediler." diy arzitdn ecilden mezkr Kara
Sleymn Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, emrm mcebince mezkr Kara Sleymn' kayd bend
ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; koup gnderdn demlere
tenbh idesin ki, onat vechile yollarda hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
196
Sdde-i Sadet'ten lkesine dnmekte olan Leh kralnn elisine ve

adamlarna Edirne'ye varncaya kadar kimsenin mdhale
etmemesi ve bedeli mukabilinde ihtiyalarnn temin edilmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 18 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Edirne kdsna ve Edirne'ye varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki:
Hliy Sdde-i Sadetm'e gelen Leyh ilisi ferzend-i erc-mend olum Selm tle
bakh cnibine tevecch idp baz demlerin ve esbblarn arabalarla mukaddem ol
cnibe gndermein Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruhya kolup irsl
olund. Buyurdum ki:
Siz ki yol zerinde vk olan kdlarsz, mrun-ileyh ilinn demleri ve esbblar
mezkr avuumla her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa akalaryla zd zevdelerin
tedrk idivirp ve kendlere ve esbblarna hlf- er- erf kimesneyi dahl taarruz
itdrmeyesiz ve sen ki, Edirne kdssn; zikrolunan demler avu- mezbr ile mahmiyye-i
mezbreye vardukda, eger Edirne'de ve eger syir zd zevdesi mstevf yirde bi'l-cmle
ili varnca her ne mahalde tevakkuf itmek murd idinrler ise mahfz u mazbt mnsib yir
tedrk idivirp kezlik aka ile zd zevdelerin alvirmek bbnda ve hlf- er- kavm
kimesneye dahl taarruz itdrmemek hussnda env- ikdm ihtimmun zuhra
getresin.
197
128
Pirlepe kazsnda ekyalk yapan Dimitri stale ve arkadalarnn

yakalanarak bir kann siyset olunup dierlerinin Sdde-i
Yazld.
Vezr Mustaf Paa hazretlerinn kethudsna virildi. F 26 Safer, sene: 972
skb beine ve Pirlepe kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Setuka nm karyeden Dimitri stale ve Gradinie
nm karyeden Pop Dimitri ve Pessiye(?) nm karyeden Matyo Nikola ve Istarvine nm
karyeden Ustoyan Piyove Pop Yako nm zimmler ekydan olup bunlar sebebi ile nhye-i
mezkre zimmleri tuyn zre olup itat-i er itmeyp sbk emr-i erf gnderilp ele
getrilmek buyurlman ele girmeyp gaybet itmilerdr. Bu defa haklarndan gelinmez
ise nhye-i mezkre keferesine zabt u skn gelmez." diy arzitdn ecilden zikrolunan
zimmler ele getrilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, gerei [gibi] ikdm ihtimm idp zikrolunan zimmleri
her kande ise ele getrp bu bbda sbk virilen hkm-i erfm muktezsnca fesd
enatlerine gre siysete mstehk olanlardan bir ka neferin siyset idp bir kan kree
konmak in Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Bu huss mahall-i ihtimmdur; ana gre
mukayyed olup bu defa zikrolunan mfsidleri ele getrmeyince olmayasz.
198
Tahrir esnasnda icmal defterine yazlmayan Dulkadir vilyetinden

Abdallar Cemaati'nin havss- hmyun iin zabtettirilmesi.
Yazld.
Cemat-i mezbreden lys nm kimesneye virildi. F 28 Safer, sene: 972
Arab defterdrna hkm ki:
"Vilyet-i Dulkdiriyye'den Abdllar Cemati vilyet kitbet olundukda icml
defterine yazlmamala tmra virilmeyp sonradan; "Defter-i mufassaldan mahlldr." diy
belerbei tmra virdi" ilm olunman hssa-i hmynum in zabtolunmasn
emridp buyurdum ki:
Emrm mcebince cemat-i mezbreyi havss- hmynum in zabtitdrp
hricden kimesneye dahlitdrmeyesin.
199
plak Buza ve Mustafa adl kiilerin Karahisr- Shib'ten

Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Karahsr- Shb beine hkm ki:
Mustaf ve plak Buza nm kimesnelern Sdde-i Sadetm'e gelmeleri lzim
olman buyurdum ki:
Mezbrlar kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn
kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
129
200
Belgrad'da Sinan adl kiinin zerine adamlar ile saldran Kara

Ali adl zamin oullarnn dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Delvine beine, lbasan ve Belgrad ve Ergirikasr kdlarna hkm ki:
Drende Sinn gelp; "Belgrad kazsnda toan ve taz ile av zre iken Kara Al nm
zamn oullar Memizod ve Muizod nm kimesneler brhm ve Snbl ve Murd ve
Ysuf ve Hall ve hn nm hdmetkrlaryla yoln basup katlitmek kasditdklerinde
ellerinden hals olmak in ceng idp m-beynde hdmetkrlardan biri katlolunup birinn
eli dp hlen mezbrlar; "demimz katlitdn." diy dahlitdklerin ve bu bbda elinde
er fetvs oldun bildrp grilmesin rec itmein" buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, cmlenz mahall-i hdisede cem olup mezkr zmn
oullarn ve hdmetkrlarn ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara
buldurup getrdp dah bu huss husam muvcehesinde onat vechile hak zre erle teft
idp ve fetvlarna nazar eyleyp gresiz; fi'l-vk bu, kend hlinde iken mezkr,
hdmetkrlar ile bun katlitmek kasdna let-i harble zerine gelp yoln basmala bu dah
ban kurtarmak in ceng iderken mi katlitmidr, yohsa mezkrlar gavg arasnda birbirini
mi katlitmilerdr, nicedr; yannuzda ne vechile sbt u zuhr bulursa erle sbit oldu
zre sicill idp fesd enati sbit olanlar kalada habsidp vuk ve shhati zre
ale't-tafsl yazup bildresiz; tezvrden ve hd- zrdan hazer idp cnibeynden [birine]
meyl muhb itmeyp tamm hak zre olasz.
[Yev]m's-Sls, f 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye
201
Filek Kalesi'nde ticret yapmak isteyen Leh kral elisi ve

tcirlerine ticret iin izin verildii.
Yazld.
Filek beine hkm ki:
imdiki hlde Leyh kral cnibinden Bb- Sadetm'e gelen ilisi kdvet
meri'l-milleti'l-Meshyye Gregorine Yarloviki Filek Kalas'na karb baz yirleri olup
kral- mezbr tarafndan tcirleri emn emn ile ticret ecliyn kala-i mezbreye varup
gelmek bbnda isticze-i hmynum taleb itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mdm ki kadmden Atebe-i Ulymuz'la dostlu ve ahd-i
hmynum riyet ideler, Memlik-i Mahrsem'e ticrete geldi gibi demleri kala-i
mezbre[ye] dah emn emn zre varup ticret itmelerine mni olmayup dostlua ve
muhede-i hmynuma mugyir kimesneye i itdrmeyesin.
130
202
Nevesin kasabas halkndan, kadlar ve voyvodalarla terk-i mes

edip susuz olan ahliye zulmedenlerin kendi ileri olmadan kad ve
voyvodalarn yanna gitmelerinin yasaklanmas.
Yazld.
Tezkireci Hasan Be'e hdmetkrlar Arab'la gnderildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hersek beine ve Mostar ve Nevesin kdlarna:
Kasaba-i Nevesin halk cnibinden Bb- Sadet-mebum'a yle arzolund ki:
Kasaba-i mezbre skinlerinden Mahmd Sba ve Horos Mahmd ve Husrev ve Nash ve
Feridi ve Nyib Hasan Hce ve Hasan ol Ber ve Oru ve Memi ve Ferhd nm
kimesneler kdlar ve voyvodalar yanlarna varup fukar[y] b-gnh tutdurup zerlerine
erle nesne sbit olmadn "cerme" diy era ve knna muhlif akalarn aldurup ve
bazsn dah tahvf idp akalarn alup teadd iderler imi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresiz; kazyye arzolundu gibi ise men idp kendlern
er maslahatlar olmadn kdlar ve voyvodalar yanna varmayup kend hllerinde olalar.
yle ki; kend hllerinde olmayup fukary rencde ideler, ahvllerin vuk zre arzidesiz
ki kree konla; yle bilesiz.
203
Edrine'de Karabulut ky halkndan Mustafa olu Hamza'nn

evini basanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Mezkr Hamza'ya virildi. F 29 S., sene: 972
Sret-i sicil gnderp; "kaz-i Edirne muzftndan Karabulud kyi dimekle marf
karyede skin olan Mustaf ol Hamza nm kimesne evi basldu hussda yine karye-i
mezbreden Kaya bin Timr ve Ysuf bin Abdullh ve Arabac Bayram ve Memi ve drt
nefer shteler ve mezbr Hamza'nun karnda oullar Mehmed ve Musl nm kimesnelern
marifeti bile oldu" sret-i sicillnde mastr oldu ecilden mezbrlarun Sdde-i
Sadetm'e gelmeleri lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu fesdda bile olan shteler her kande ise ihzr idp ve ne
hll kimesnelerdr, yirl yirinden gerei gibi teft idp tamm hakkat-i hllerine ttl
tahsl eyleyp cmlesin kayd bend ile emrm mcebince Sdde-i Sadetm'e gnderp
ahvllerin arzeyleyesin.
204
Vize'de fesad u enat zere olanlar yenieri, siphi vs. her kim
koruyup dvalarnn grlmesine mni olursa isimlerinin
arzedilmesi.
131
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi. F 29 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
Vize beine hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a dem gnderp; baz kimesneler fesd enati zuhr
itdkde, kimi kapum kullar ve kimi yenieri ve suba ve siphler yanlarna varup iltic
idp anun gibiler ele getrilmek in varup taleb olundukda; "Hdmetkrmuzdur." diy ele
virmeyp ol sebeb ile kimesnenn hakk grilmeyp vilyetde muttasl fesd enat
itmekden hl olmaduklar arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup anun gibi baz
fesd enat iden kimesneleri mddeleri gelp taleb itdklerinde veyhd harm v
hrsuz yata ve erkleri olup ele getrilmesi lzim oldukda; "Hdmetkrlarmuzdur." diy
mni olanlar kim olursa olsun isimleri ile yazup arzeyleyesin.
205
Budun beylerbeyisinin Budun vilyetine nezret-i mme ile nzr

tyin olunduu.
Yazld.
Hliy senn keml-i adlet diynet ve fart- istikmet diryetne itimd-
erfm oldu ecilden vilyet-i Budun'un cumhr- umrn rey-i skbuna tefvz idp
huss vilyet-i mezbre kffr- hksra karb serhadd-i Memlik-i Mahrsem'den olup
anda konlan cnd- guzt- mslimn in vilyet-i mamrenn tahsl tevfr-i emvli
ehemm-i mhimmtdan olman ol diyrun mlna nezret-i mme ile nzr tayn idp
buyurdum ki:
na'llh'l-Azz mahrse-i Budun'a varup mlk oldukda, vilyetn tamr
ihysnda ve emvl-i hassnun cem u tahslinde ve def- mezlim mehyifde mcidd
merdne olup hsn-i adlet ihtimmunla ol diyra kemliyle intizm virp rey ki,
vedyi- Hlik- berydur, anlar kenef-i hmyetmde sde-hl klup kendleri ve etfl
ezvclarn vilyet-i mezbre ekysndan hfzidp harc-gzrlarum esr olmakdan ve
emvl esbblar ve tavarlar gret olunmasndan ve sefer vk oldukca ve syir evktde
sancakbeleri ve sbalar ve siphleri reyy koileri ve tavarlar ile cebr ile istihdm
iderlerimi. Gerei gibi tenbh tekd idp men u def idesin; eslemeyp era ve emrme
muhlif vazlar olan eger sancakbei ve eger tmr kethuds ve defterdr ve aalar ve
sbalar ve siphler ve kl dizdrlar ve neferleri ve havss- hmynum emnleri ve
ktibleri ve mltezimleri bi'l-cmle eger al v edn her kim ise anlarun zulm
teaddlerine ve fesd enatlerine mteallik umrda kr ikyetn Sdde-i
Sadetm'de msmir messirdr; def- mezlim mehyifde ve syir hdemt-
hmynumda sana itat inkyd olmayup serkelik zre olup veyhd ilerinden biri bir
mebde-i fesd fitne-i mcib-i inhll-i memleket ola, anun gibilern ahvline gerei [gibi]
muttali olup ol asl mfsidleri al v edn dimeyp ele getrp ka nefer olursa olsun
habsidp hakkat-i hllerin Atebe-i Ulym'a arz u ilm eyleyesin. Sonra anlar hakknda
132
fermn- kaz-cereynum ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin ve vilyet-i
mezbrenn emvl-i hssasnun nezretine mteallik umr u husstnda dakka
fevtitmeyp mlumun cem u tevfr teksrinde ve izdiyd irtifnda ve vilyetn hsln
harcna kifyet itdrmekde mcidd olup vilyet-i mezbre aklmndan aka alnmalu
oldukda ml defterdrn ve ktiblerini ihzr idp akay kend dvnunda aldurup kend
mhrnle Dvn-hne-i Budun'da bir mahfz yirde hfzitdrp cmle vk olan rd
masrifi bile grp mluma mteallik hussda kimesneye istikll virmeyp gerei gibi
zabt u hfz idp mlumun itlf isrfndan ve men v kttbun ve syir mbirnn
belyyt u ketmiyytlarndan ihtirz idp say kifyesi zhir olanlar defterdr kulum
marifeti ile arz u ilmdan hl olmayasn ki, istihkklarna gre mezd-i nyetme
mukrin olalar; sekmet hyneti olanlar gir mrun-ileyh marifeti ile giderp
bi'l-cmle mluma mteallik umrda ve syir kazy-y memleketde ve hdemt-
hmynumda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.
206
Osmanl topraklar zerinde ortaya kan gurbet ve ingene

tifesinin yoklanarak zararlarnn defedilmesi.
Fln sancaun beine ve kdlarna hkm ki:

imdiki hlde taht- hkmetinzde baz kurbet ve ingn tyifesi zuhr idp env-
muharremt ve esnf- mnkert irtikb idp fsk [u] fcr zre fheleri ve alet-i lehv
lub u szla ehirlerde ve kasabt u kurda bi'l-cmle kesret-i ns oldu cemyyetlere ve
bzrlara varup muttasl vilyeti getidp rst geldkleri ns dll ve memlekete ihtill
virp ve tenh bulduklarn glib geldklerinde ve ebn-i sebli katl gret idp dyim
fesd enatden hl olmayup ol asl mfsidlern def- mazarrat vcib lzim olman
buyurdum ki:
(
) zikrolunan mfsidlern hussna bi'z-zt mukayyed olup taht- hkmetinzde
vk olan ehirleri ve kasabt u kury ve syir mevz gerei gibi tetebbu u tecesss idp
ol asl fsk u fcr zre fheleri ile get-i memleket ve syir yirde skin mutavattn olm
ne mikdr kurbet ve ingn bulunursa hsn-i tedbr tedrkle cmlesin ele getrp unlar
ki, kuttu't-tark olup fesd enatleri erle sbit zhir ola, arza muhtc olmayanlarun
ber-muktez-y er- erf cez v sezlarn viresin ve ill fsk [u] fcr ile efl-i ena
zre bulunan feseka ka nefer olursa olsun cmlesin habsidp vkf u muttali olduun zre
hakkat-i hllerin arzidesin; sonra anlar hakknda emrm ne vechile olursa mcebi ile amel
eyleyesin. Bu bbda tamm ihtimm idp emrm zre vilyeti ol asl mfsidlerden pk
temz idp eyym- adlet-i hmyn ve hengm- sadet-makrnumda kimesneye er-
erfe muhlif i itdrmekden ve bu bahne ile kend hlinde olanlara dahl tecvz olunup
mllar ve esbblar alnup zulm hayf olmakdan hazer idesin; yle bilesin.
133
Bir sreti, Anatol belerbeisine ve vilyet-i mezbrede olan her sancaun beine ve
kdlarna.
Bir sreti, Karaman belerbeisine, kezlik sancak beine ve kdlara.
Bir sreti, kezlik Dulkadirl belerbeisine.
Bir sreti, Haleb belerbeisine, kezlik.
Bir sreti, Diyrbekir belerbeisine, kezlik.
Elviye-i Anatol:
Anatol belerbeisine, Ankara sanca kdlarna.
Karesi beine ve kdlarna.
Hudvendigr beine ve kdlarna.
134
Biga beine ve kdlarna.

Kocaili beine ve kdlarna.
Bol beine ve kdlarna.
Kangr beine ve kdlarna.
Aliyye beine ve kdlarna.
Kastamon beine ve kdlarna.
Sultnni beine ve kdlarna.
Tekeili beine ve kdlarna.
Aydn beine ve kdlarna.
Mentee beine ve kdlarna.
Hamdili beine ve kdlarna.
Karahsr- Shb beine ve kdlarna.
Karaman belerbeisine, Konya sanca kdlarna.
Beehri beine ve kdlarna.
Akehir beine ve kdlarna.
Krehri beine ve kdlarna.
Nide beine ve kdlarna.
Kaysariyye beine ve kdlarna.
-il beine ve kdlarna.
Aksary beine ve kdlarna.
Zikrolunan belere ve kdlara yazlan ahkm- erfe brhm avu'a virildi. F
gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 972
Elviye-i Diyrbekir
Hasan avu ile Malko avu'a virildi.
Diyrbekir belerbeisine ve mid kdsna.
Rh beine ve kdlarna.
Ergani beine ve kdlarna.
Deyr-i Rahba beine ve kdsna.
Siverek beine ve kdsna.
Nusaybin beine ve kdsna.
Harprut beine ve kdsna.
Kabur beine ve kdsna.
Sincar beine ve kdsna.
135
Mazgird beine ve kdsna.

Tercil beine ve kdsna.
Rakka beine ve kdsna.
Atak beine ve kdsna.
apakur beine ve kdsna.
ermik beine ve kdsna.
Hasankeyf beine ve kdsna.
Elviye-i Badd
Bu dah.
Badd belerbeisine ve kdsna.
Musul beine ve kdsna.
Ane beine ve kdsna.
Erbil beine ve kdsna.
Hlle beine ve kdsna.
Zeng-bd beine ve kdsna.
Semvt beine ve kdsna.
Cessn- Bedre beine ve kdsna.
Harr Dveyn beine ve kdsna.
Bayat beine ve kdsna.
Rumhiye beine ve kdsna.
Dertenk beine ve kdsna.
Tikrt beine ve kdsna.
Cevzir beine ve kdsna.
Derne beine ve kdsna.
Elviye-i Rm
Bu dah.
Rm belerbeisine ve Sivas sanca kdlarna.
Amsiyye beine ve kdlarna.
Bozok beine ve kdlarna.
orum beine ve kdlarna.
Arabgr beine ve kdlarna.
Maltyye beine ve kdlarna.
Divrii beine ve kdlarna.
Canik beine ve kdlarna.
Bu sretde Erzurum belerbeisine ve sancakbelerine yazlan ahkm- erfe
memhr kse ile kethudsna virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene minh.
136
[Yev]m'l-Cuma, f selh- Saferi'l-muzaffer, sene: 972
207
Sdde-i Sadet'e doan getirip lkelerine dnen Kralolu'nun

adamlarna yolda kimsenin mdhale etmemesi.
Yazld.
Dragman Mehmed Be'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Mahmiyye-i stanbul'dan vilyet-i Erdel'e varnca yol zre vk olan belere ve
kdlara hkm ki:
Kral-ol tarafndan Sdde-i Sadetm'e toanlarla gelen demleri gir ol cnibe
irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Her kanknuzun taht- hkmetine varup dhl olurlarsa kendlere ve demlerine ve
bindkleri brgrlerine hlf- er- erf dahlitdrmeyesiz.
208
Rum vilyetinde Yumlu tifesinin ve balerin ml-i gyibini ve

dkntsn iltizm eden Ferruhd bin Abdlcabbr ile
kardeinin halka yaptklar zulmlerinden dolay geirdikleri tefti
neticesinde zerlerine sbit haklarn alnp sahiplerine verilmesi ve
kendilerinin de hapsolunmalar.
Yazld.
Mkerrer vk olmdur.
Lalaya hkm ki:
Hseyin-bd ve Niksar ve arkpre ve Karahsr- ark ve Tokat ve Turhal ve Zile
kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Rm'da Yumlu tyifesinn ve
blern ml-i gyibin ve dkndsin iltizm iden Ferruhd bin Abdlcebbr nm
kimesnenn ve karnda Behzd'un mezlim mehyifin mm-ileyh cnibinden virilen
hkm muktezsnca teft itdklerinde zerlerine sbit olan hukk defter olunup defterleri
ayn ile Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri" ecilden arzlar ve defterler ayn ile gir sana
Hkm-i erfm varcak, mezbr Ferruhd'un ve karndanun zimmetlerinde sbit
olan hukkdan ne mikdr kimesnenn hakk kalmsa mrun-ileyhim kdlarun imzlu
defterleri mcebince b-kusr ashbna alvirdkden sonra mezbrlar muhkem habsidp
Atebe-i Ulym'a arzeyleyesin. yle ki; mezbrlarun ellerinde olan mllarndan ve emlk
esbbndan hukk- nsa vef ider nesneleri yoise Hazne'ye teslm eyledklerinden
hukk- ns b-kusr virilp kimesnenn hakk zyi olmaya; yle bileler.
209
bkz. hkm. 208
137
Yazld.
Hdmet zre olan kapucya virildi. F 3 Rebu'l-evvel, sene: 972
ehzde lalasna hkm ki:
kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Rm'da Yumlu tyifesinn ve
blern ml-i gyibini ve dkndsini iltizm iden Ferruhd bin Abdlcebbr nm
kimesnenn ve karnda Behzd'un mezlim mehyifin mm-ileyh cnibinden virilen
hkm muktezsnca teft itdklerinde zerlerine sbit olan hukk defter olunup defterleri
ayn ile Sdde-i Sadetm'e gnderdn" ecilden zikrolunan arzlar ve defterler ayn ile
gir sana gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr Ferruhd'un ve karndanun zimmetlerine sbit
olan hukkdan ne mikdr kimesnenn hakk kalm ise mrun-ileyhim kdlarun imzlu
Atebe-i Ulym'a arzeyleyesin. yle ki; mezbrlarun ellerinde olan mllarndan ve emlk
esbbndan hukk- nsa vef ider nesneleri yo ise Hazne'ye teslm itdklerinden hukk-
ns b-kusr virilp kimesnenn hakk zyi olmaya; yle bilesin.
210
spir kazsnda halka salgun salarak zulmedenlerin yakalanp

Yazld.
Erzurum belerbeisine ve Bayburd ve spir kdlarna hkm ki:
Sen ki spir kdssn, mektb gnderp; "kaz-i spir halk meclis-i era gelp;
"Kaz-i mezbrdan Biki ve Kutlu ve Glaslan ve Gzbe ve Kamarosit(?) nm zimmler
hneden hneye salgun salup ilerinden biri defter dutup kup karye-be-karye gezp altun
ve aka ve koyun ve bal ve ya ve buday cem idp bin altundan ziyde ml alup ve
bundan m-ad vilyetden nie defa bu asl ml cem itmilerdr. Ellerinde hkm-i
hmyn ve belerbei emri ve kd marifeti olmadn bu asl fesd iderler." diy ekv
itdklerin" arzeylemisin. Buyurdum ki:
Mezbrlar ihzr idp gaybet iderler ise erle buldurmas lzim olanlara ve
yataklarna ve turaklarna buldurup b-garaz kimesnelerden teft idp gresin; arzolundu
gibi mezbrlarun ol vechile fesd enati var ise -ki, erle sbit ola- sret-i sicilleriyle
Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
211
Van'da, avular Kethudas Muharrem ve Ali avu'un bir ey

iltizam etmedii anlaldndan para taleb edilmemesi.
Yazld.
Belerbei kethudsna virildi. F 26 Saferi'l-muzaffer, sene: 972
138
Van belerbeisine ve kdsna hkm ki:

Sbk Van Belerbeisi skender dme ikblh ve sen ki Van kdssn, mektb
gnderp; "Tmr Defterdr ve Nzr- Emvl Cafer dme mecdhnun belyyt vardur."
diy Van kullar bin altuna iltizm itmein teft olunup kusr gelen aka mltezimlerden
alnmak fermn olunman; "Mezbr Van kullar getrdilp huss- mezbr grilsn."
dinildkde tealll itmein avular Kethuds Muharrem ile Al avu bin altun zre iki
bin ziyde idp Bitlis kds ve Diyrbekir'de muktaac olan Al teft in tayn olunup
yirl yirinden grdklerinde zerine nesne sbit olmadu mseccel olup ve; "Mezbr
Muharrem ve Al fakru'l-hl olup zikrolunan meblaun edsna kdir deillerdr." diy
Hkm-i erfm varcak, kazyye arzolundu gibi ise iltizmlarnun asl olmaman
mezbrn Muharrem ve Al'yi; "Ol mikdr altuna iltizm itdnz." diy kimesneye rencde
itdrp nesne taleb itmeyesiz.
212
Trablus halkna yalan ve iftiralarla zarar veren Mercan adl kiinin

Yazld.
Arz getren Hc Mansr'a virildi. F 29 Safer, sene: 972
Trablus beine ve kdsna hkm ki:
Hliy Karaman Belerbeisi Sleymn Trablus Bei iken mektb gnderp;
"Trablus Mahkemesi'nden emr-i erfmle ref olunan brhm'n Mercn nm Habe kul
tark- tezvre ve telbse slk idp Bb- Sadet'e varup Trablus ahlsinden mnm
mtemevvil kimesnelern hakknda baz isnd idp ve baz vazfe ihrc idp ahkm-
erfe getrp kimin ashbna virp ve bazn ihrk idp Trablus ahlsi; "Mezbr zarar-
mdur, srmee mahaldr." diy haber virdklerin" ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Gresin; kazyye arzolundu gibi ise vuk zre sicill idp sret-i sicilli ile mezbr
yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla. Gaybet itdrmekden
ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
213
Rodos beyinin Tekeili Beyi Ahmed'in gemisinden ald mr aletleri

geri ide etmesi.
Yazld.
Sleymn Kethud'ya virildi. F 29 Safer, sene: 972
Hliy Tekeili Sanca Bei olan Ahmed dme zzh Dergh- Muallm'a dem
gnderp; "bundan akdem liv-i mezbreye mutasarrfken kendnn batardesinden mr
esbbdan bir krmz uka k rtsi ve aded yelken ve yz krk aded kurunl gemi
krei ve bir demr urgan ve bir palamar demleri elinden alup kabzeyledn" ilm
eyledi ecilden buyurdum ki:
139
Varcak, mm-ileyhn gemisinden alduun zikrolunan mr gemi ltn varan

demisine b-kusr teslm eyleyesin. Bir drl dah eylemeyesin; yle bilesin.
214
Sbk Silivri Sbas Ramazan'n Seyd Gzi avu'a teslim

edilerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mezkra virildi.
Sbk Silivri Sbas olan Ramazn nm kimesnenn Sdde-i Sadetm'e gelmesi
Dergh- Muallm avularndan Seyd Gz varcak, mezkr ele getrp
mukayyed mahbs avuuma teslm idp Dergh- Muallm'a gnderesin.
215
Rumhiye sanca hslarnn mr iin hazneye zaptolunup sancak

beyine hs bedelinin Badad Haznesi'nden verilmesi.
Yazld.
Belerbeinn kethudsna virildi. F 2 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hl Rumhiye sancanun hslar mr in Hazne'ye zabtolunup Sanca Bei Gz
Meran ol Dede Al dme zzhya hslar bedeli Hazne-i Badd'dan virilmesin emridp
buyurdum ki:
Zikrolunan sancaun hslarn Hazne-i mire'ye zabtitdrp mrun-ileyhe tayn
olunan hslar bedelin Hazne-i Badd'dan ber-vech-i nakd viresin.
[Yev]m'l-Ahad, f 4 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
216
Anabolu Azebleri Aas Cafer'in ktillerinin siyset olunmas.
Yazld.
Memhr kse ile avua virildi; Dvn'da. avuba gelp ald. F 10 Ra.,(?) sene:
972
Mora beine hkm ki:
Bundan akdem Anabol Azebleri Aas olup katlolunan Cafer'n ahvli teft
olunman hkm-i erfm virilp teft olundukda Peltek Hasan ve Arab Muhammed ol
Ynus ve Memicn ve Yenieri Hseyin ve Hasan Kethud ol Al nm kimesneler
mezbrun katline mbir olduklar sicill oldun birdrp Sdde-i Sadetm'e
gnderdn ecilden buyurdum ki:
140
Arzitdn zre aa-y mezbrun katline mbir olduklar erle sbit zhir olm
ise cmlesin mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup arzeyleyesin.
217
Moha'ta Siphi Receb'i ldrmek isteyen Berber Mustafa ve

Hamza'nn hapsolunup timarlarnn bakasna verilmesi.
Yazld.
Mezbra virildi. F 4 Rebu'l-evvel, sene: 972
Mohac beine ve Peuy kdsna hkm ki:
Receb nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "liv-i mezbre siphleri bir yire
cem olup; "Sancakbeinden Dergh- Muall'ya varup zhr- tezallm eyle." diy teklf
eyledklerinde bu dah; "Ben kimesneden zulm grmedm, nice ekv eyleyeym?"
didiyn ilerinden on bin tmr olan Berber Mustaf ve yedi bin tmr olan Hamza nm
siphler klcna yapup bunun stine yriyp syirlerine; "Ne turursz; kan siznle
ahdimz bre? "Muhlefet idp szmze uymayan ittifkla ldrelm." dirdinz." diyp
aralarndan baz ihtiyr kimesneler; "Bu makle fesd eylemek sonra ey olmaz."
didklerinde; "Nice olsa gerekdr. Bir ka martoloslar defterdr ldrdiler nesne olmad;
biz bu levendi katleylesek ne var?" diy kll gavg eyledklerin" arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan husslar onat vechile hak zre keml-i dikkat
ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresiz: yle ki; arzolundu gibi ise -ki erle sbit
zhir ola- mezbrn Berber Mustaf ile Hamza'y tutup habsidp dah tmrlarn hara
arzeyleyesiz.
218
anad beyi ve alaybeyinin, Arad'daki hslar reyasnn Arad

Palankas'nn tamiri iinde almalarna mani olmamalar.
Yazld.
Arad beine hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "Arad Palankas'nun bins aadan ve evleri saz u
samandan olman nice defa ihrk olundukda imeci ile tamr olunugelmein bu defa dah
ihrk olan yirler imeci ile bin olunmak lzim geldkde anad bei ve alaybei liv-i
Arad'da olan hslar reysnun istihdmna mni olurlar." diy bildrmisin. mdi;
mezkr palankanun tamri ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, eger sancakbei ve eger alaybei reysdur ve gayridr,
kimesneye tealll niz itdrmeyp olgeldi zre imeci tarkyla dem tedrk idp
bin maslahatn itmma iridresin. Bu huss mhimdr; ana gre bb- ikdm ihtimmda
dakka fevtitmeyesin.
219
Moha sanca beyi ile siphilerinin birbirleri hakkndaki

ikyetlerinin tefti olunup dvalarnn grlmesi.
141
Yazld.
Budun belerbeisine, Budun ve Peuy kdlarna hkm ki:
Mohac Bei Hamza dme zzh mektb gnderp; "liv-i mezbr zam v erbb-
tmr serhad hfznda olmayup ve reyya zulmitdklerin" bildrp ve Peuy kds dah;
"mm-ileyhn reyya zulm teaddsi olup zam v siphlere n-sez kelimt
itdin" bildrp ve mezkrn siphler dah mm-ileyhden ikyet idp arz- hl
sunduklar ecilden cmlesinn sretleri aslndan ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum
ki:
Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup gnderilen sret-i arzlara nazar
idp eger mm-ileyhn voyvodalarndan ve eger zam v erbb- tmrdan reydan her
kim gelp dav-y hak ider ise bir defa erle faslolmayup on be yl gemeyen
kazyyelerin husam muvcehesinde bi-hasebi'-er teft idp gresiz; reynun her
kimn zerinde erle hakk sbit olur ise b-kusr ashbna alvirdkden sonra mm-ileyh
ile liv-i mezbr siphlerinn husmetlerin grp arzitdkleri zre era ve emre muhlif ol
vechile teaddsi ve n-mer efli var mdur ve kl neferleri dah zulminden firr
itmiler midr; hakkat-i hle muttali olup arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak
zre olup tarafeyne meyl muhb itmeyp er- erfe muhlif i olmakdan ve hlf- vk
220
Ane sanca ahlisinin Badad'daki nehrin yatan temizlenmesi

iinde altrlmamas.
Yazld.
Eb-R Be'n kethudsna virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 972
Ane Bei Eb-R dme zzh mektb gnderp; "Hlen mutasarrf oldu
sancanda iki nehir olup det-i kadme zre her ylda iki defa kazlup ayrtlanmak lzim
olman reyya kazdurup ylda iki kerre ayrtlanurken hliy Badd nhyesinde dah bir
nehir olup kazdurup ayrtlanmak in dem gelp reyy cebr ile alup gidp ol sebebden
reyy rencde idp kll teadd iderler." diy ilm eylemein buyurdum ki:
Gresiz: "yle ki; rey mrun-ileyhn sancanda vk olan nehirlern
hdmetini idegelp hlen Badd cnibinden demler gelp Badd nhyesinde olan nehri
tekrr hafritmek in olgelene muhlif zikrolunan sancanun reysn cebr ile alup gidp
rencde v teadd iderler ise men u def idp det-i kadmeye ve olgelene mugyir
kimesneye i itdrmeyesin ve Badd cnibinden mankr gelp bir akalk mankra alt
Osmn alup ol vechile dah kll tazyk iderler imi. An dah gresin; vk ise men idp
er u knna ve olgelene mugyir kimesneye i itdrmeyesin.
221
142
Budun yenierilerinin mevcibini Budun beylerbeyisinin alp

yannda gtrmesi.
Yazld.
Muhzra virildi; Dvn'da. F 4 Rebu'l-evvel, sene: 972
Budun yenierileri mevcibi [in] irsl olunan hazneyi bile alup gitmen emridp
buyurdum ki:
Zikrolunan mevcibi emrm mcebince ol cnibe bile alup gidp yollarda onat
vechile hfzitdrp yanundan ayrmayup mnsib mahfz yirde kondurasn; yle bilesin.
222
Dra kazsna tbi Veprap(?), Kate, Melnik(?) ve Grae karyeleri

Ovada iskan ettirildii halde; karyeler halknn karyelerin eskiden
bulunduu sarp ve talk mevkiye kp harmlik ettiklerinden
elebalarnn haklarndan gelinerek karyelerin tekrar ovaya
indirilmesi.
Yazld.
ehremni demi gelp ald.
lbasan Bei abn Be'e hkm ki:
Mektb gnderp; "Bundan akdem liv-i mezkr muhfazas emrolunan Koi avu
Drac kazsna tbi Veprap(?) ve Kate ve Melnik(?) ve Grae nm karyeleri sab
sengistn yirlerden indrp ovada temekkn itdrmi iken hliy eski yirlerine varup
cemyyet idp Mezeke cniblerinde ve syir nevhde evler basup demler katlidp
rzklarn ve mllarn gasbidp reynun koyun ve tavarlarn sirka idp iskelelere ve
memlehalara giden yollar seddidp yende v revendenn yollarn basup zhr- syn
eyledklerinde meclis-i era davet olundukda asl ve kat itat [itmeyp] hakk- fukar
alnmaa kbil olmad." diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup zikrolunan kur
keferesine gerei gibi istimlet virp hsn-i tedbr tedrkle itat inkydlarna ikdm
idp gir aaa ovaya indrrken ba mfsidlerinden bir ka neferinn hakkndan gelp bir
vechile cez v sezlarn viresin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk olup
kimesnenn syn tuyna meclleri olmaya ve bu bahne ile reynun oullar ve kzlar
esr olup mllar ve esbb ve tavarlar gret olunmasndan saknup hemn emr-i erfm
zre tedrk idp ve ne mikdr mfsidn hakkndan gelinp ve syirlerinn ahvli neye
mncer oldun mufassal merh yazup arzeyleyesin.
223
Radonie karyesi zimmlerine zulmeden Bl siphinin timarnn

bakasna verilmesi.
Yazld.
zdin kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb [ve] sret-i sicil gnderp; "kaz-i mezbra tbi
Radonie nm karyeden Yani Piryano nm zimm oln tuz hdmetine gnderdkde
143
siphleri olan Bl yolda tutup muhkem darbidp ve Zarano nm zimmnn bir brgrin
alup be yz aka bah takdr idp akasn taleb itdkde; "Sen benden aka istersin?" diy
muhkem bendidp yz krk aka cermesin alup ve bir zimmnn gabsla bir brgrin alup
istihdm idp teadd eyledin" bildrdn ecilden tmr hara virilp hukk- ns
alvirilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr siphyi i[h]zr idp husamy berber idp bir defa
erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen davlarn teft idp gresin; kazyye
arzolundu gibi ise sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teaddsine
mteallik mevdd sicill idp arzidesin; tezvrden ve telbsden [hazer idesin.]
224
Trablus kazs niybetlerini iltizma verip halka zulmeden sbk

Trablus kads Abdllatif'in tefti olunmas.
Yazld.
Ruka sunan Cemleddn'e virildi. F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972
Trablus beine ve kdsna ve Safed ve Ham kdlarna hkm ki:
Hliy Trablus halk tarafndan Rikb- Hmynum'a arz- hl ref idp; "bundan
akdem kdlar olan Abdllatf nevhnn niybetlerin nyiblerine iltizmla virp kylere
kup baz fukary ve ky kethudlarn tutup cebrile sicil yazup ve Msr'dan gelen met u
meklt cins[in]de[n] cmle mezbr kd alup der-mahzen idp ziyde bah ile
mslimnlar zerine tarhider ve "Avrza emir geldi." diy vilyet-i mezbrede her evde ne
mikdr dem var ise neferden ikier pre cem idp ve baz kimesnelern cebren yirlerin
alup bostnlar idp ve bostnlarna cr olan sularn dah cebrile kend bostnna icr idp
ve Trablus halknun tavarlar mersn alup zirat itdrp ve Hce Nsruddn nm
kimesnenn cebren bir fska(?) sabunn ve huccetine birer altun takdr idp er huss
olanlara sicill itdkden sonra huccet itdrdi" arzolunup bi-hasebi'-er teft olunmas
taleb olunman kdlndan ref olunup buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan mevdd ber-muktez-y er- kavm tamm
dikkat ihtimm ile teft tefahhus klup gresiz; fi'l-vk kd-i mezbr niybetlerin
iltizmla virp vech-i merh zre zulm teaddsi var ise tafsl zre yazup arzeyleyesiz.
Hn-i teftde tamm hak zre olup tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye
225
Halka zulmeden Trablus sancakbeyinin tercman Nsruddin

es-Sayraf'nin tercmanlk hizmetinden alnmas.
Yazld.
Arz- hl sunan Hac Nasruddn'e [virildi.] F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972
Trablus halk cnibinden Rikb- Hmynum'a arz- hl ref olunup; "Trablus'da
Sancakbei Tercemn olan Nsruddn es-Sayraf nm kimesneden zhr- tezallm olunup
144
tercemnlk hdmetinden ref olunmala hukk- mslimn erle alvirilmesi in hkm-i

erfm taleb olunman" buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbr hdmet-i mezkreden ref idp dav-y hak iden
husamsyla berber eyleyp bir defa er- kavme muvfk sorlup faslolunmayup on be
yldan ber terkolunmayan husslarn dikkat ihtimm zre ber-muktez-y er- kavm
teft tefahhus eyleyp gresiz; arzolundu gibi ise muktez-y erle sbit olan hukk-
ns her ne ise b-kusr ashbna alvirp mezbr min-bad tercemnlk hdmetine istihdm
itdrmeyesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 7 Rebu'l-evvel, sene: 972
226
Tereke sknts eken Dubrovnik, Sakz, Rodos, Limni, stanky,

Midilli, Tarhanyat, Sack ve Seferihisar halkna tereke satlmas.
Yazld.
Arboz kdsna ve liv-i Arboz Muktat Mfettii Mevln Muslihuddn'e ve
Muktat Nzr Hzr'a hkm ki:
Hliy Dubrovnik beleri Atebe-i Ulym'a dem gnderp tereke hussnda ziyde
acz muzyakalar oldun bildrp ahid-nme-i hmynum muktezsnca akalar ile
kendlere tereke virilmek bbnda istid-y nyet eyledkleri ecilden stanbul mddi ile
bin md tereke virilmee (iczet-i erfem olup)* ve zikrolunan terekeyi liv-i mezbrda
vk olan havss- hmynum emnlerinn Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri defterleri
muktezsnca der-anbr olan budaydan (narh- rz zre bahlar b-kusr alndukdan sonra
hkm-i hmynumla varan gemilerine biner md tereke virilmesin emridp)** varan
gemilerine det-i kadme zre keylolunup bahlar b-kusr alnup teslm eylemek in
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil (
) zde kadruh buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varcak, liv-i mezbrda vk olan havss- hmynumun
der-anbr olan terekesinden muktat- mezbre nzr tayn olunan mikdr terekenn
b-kusr bahsn alup kabzitdkden sonra nzr- merkmun marifeti ile keylitdrp her
gemiye ne mikdr tereke tahml olunursa tahml olunan gemi kimn mlkidr ve resinn
ismi nedr, kank kdlkdan ve ne hsdan ve ne iskeleden virilmi ise sicillt itdrp sret-i
sicilli hkm-i erfmn zeyline yazup imz idp ayn ile hkmi Sdde-i Sadetm'e
gnderp yazup arzidesiz. Emrme muhlif ziyde tereke virilmesinden ve bu bahne ile
deryya tereke frht olmasndan hazer idp mukaddem sdr olan emr-i erfm
muktezsnca deryya tereke virilmei mesdd bilp hlf- emr i olmakdan gyet ihtiyt
idesiz. yle ki; emrme muhlif ziyde vey deryya tereke virildi istim oluna, zrinz
makbl olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup env- tb kb- elmm ile
muteb mukab olursz. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka
fevtitmeyesiz.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi.
145
Bir sreti, Sakz belerine; iki bin md terekeye. " ... Buyurdum ki: Hkm-i erfmle
Masar Nikola ve Cence ve Gstovine nm demleri vardukda ... " diy yazlmdur.
Yazld.
Rodos beinn kethudsna virildi.
Bir sreti; " ... " Rodos halknun zahre bbnda muzyakalar vardur." diy sanca
bei ile kds mektb gndermein ... " vech-i merh zre yazlmdur; bin md
terekeye.
Yazld.
Bir sreti; " ... " Limni kazs halknun tereke bbnda muzyakas vardur." diy
kds mektb gnderp arzitmein ... " vech-i merh zre be yz md terekeye hkm-i
erf yazlmdur.
Yazld.
Arz getren Mustaf'ya virildi.
Bir sreti, stanky cezresi halkna, yz md terekeye; kdsnun arz mcebince.
Yazld.
Mezbr reslere virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
Bir sreti, Midill cezresine yz md terekeye; Midill bei ve nzrnun mektb
mcebince; " ... abn ve Ahmed nm resler gemisine yz ellier md tereke viresiz."
diy hkm virildi.
Yazld.
Paa hazretleri demiyle gelen Hzr Res'e virildi.
Bir sreti, Sultn Murd lalas ile Tarhanyat kdsnun arz mcebince, Tarhanyat
ahlsinn terekeye ihtiyclar olman iki yz md terekeye hkm-i erf virilmidr.
Yazld.
Mezkr Al Res'e virildi. F 29 Rebu'l-hr, sene: 972
Bir sreti, Arboz kdsna ve nzrna; Sack bei ile eme kdsnun arz
mcebince, Seferhsr kazs halkna iki yz md terekeye; Al nm res gemisine.
* ve ** Parantez iindeki kaytlar hkmn kenarnda bulunmakta olup zerlerinde
"Dubrovnikl'ye virilen hkmlerde bu kaydlar olmdur." ibaresi yeralmaktadr.
227
Kean kazsna tbi Sekeli karyesi arazisine konan Teslimviran

karyesi halknn durumunun aratrlmas.
Yazld.
Ahmed nm kimesneye virildi. F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972
Kean ve Ferecik kdlarna hkm ki:
Hliy Kean kazsna tbi Teslmvrn nm karyeden stefo ve Yorgi ve Dayo(?)
ve Kara Nikola ve Yordarak(?) nm zimmler Dergh- Muallm'a yle arz- hl eylediler
146
ki: Sekeli nm karye rzsyla mezkr karye kurbinde bir mikdr yire konup alt yldan ber
skinler iken hliy karye-i mezbre ahlsi; "Gn, gidn." diy rencde iderlerimi.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, ihzr- husam klup bu huss onat vechile hak zre teft
eyleyp gresiz; fi'l-vk zikrolunan mahalle sbk mezkr Sekeli(?) rzsyla m
konmlardur, yohsa fuzl mi konmlardur, asl nedr? Tamm gavrine irip dah vuk
zre yazup arzeyleyesiz.
228
bkz. hkm. 219
Yazld.
Eyyb avu'a virildi. F 8 Ra., sene: 972
Budun belerbeisine, sek ve Peuy kdlarna hkm ki:
Mohac Bei Hamza dme zzh mektb gnderp; "liv-i mezbrun zams ve
erbb- tmr serhad hfznda olmayup ve reyya zulmitdklerin" ilm idp ve Peuy
kds dah; "mm-ileyhn reyya zulm teaddsi olup zam v siphye n-sez
kelimt itdini" bildrp ve mezbrn siphler dah mm-ileyhden ikyet idp arz
sunduklar ecilden cmlesinn sretleri aslndan ihrc olunup size gnderilp buyurdum
ki:
Mm-ileyhden sbalar ve siphleri berber idp gresiz; fi'l-hakka emr-i
hmynumla sanca sbalarna ve siphlerine serhad hdmetinde yaraklaryla
mretteb mekemmel bulunmalarn teklf idp anlarun ihml msheleleri olup reyya
dah zulm teaddleri olmala defne ve hdmete ikdm itdi in telbsen mi ikyet
iderler, yo ise kd-i mezbrun arzitdi zre rey ve gayriye mm-ileyhn zulm
teaddsi var mdur? yle ki; mm-ileyh hdemt- hmynuma kym zre kend
hlinde olup zam v erbb- tmr kolaylarnda olup serhad hdmetinde tekslleri ve
reyya teadd v tecvzleri varsa ol asl sba ve siph kimler ise malm idinp
isimleri ve tmrlaryla yazup bildresiz ki, tmrlar hara virile ve ill mm-ileyhn
ahvli kd-i mezbrun arzitdi zre olup kendden ve demlerinden ikyet ider kimesne
varsa ikyetleri ne mddedr, hukk taleb ider kimesne var mdur ve sbalara ve
siphlere dah b-gnh etmidp era ve emre mugyir vaz varsa h bir cnibe
meylitmeyp tarafeynn ahvlini shhati ve hakkati zre yazup bildresiz; hlf- vk
kazyye arzolmakdan hazer idesiz.
229
Ticret iin gittii nebolu skelesi'nde mltezim Abdlgaffar ve

adamlar tarafndan ldrlen Ali Bl'nin hapisten serbest
braklan ktilinin buldurulmas.
147
Yazld.
Mezbra virildi. F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972
Kastamon sanca beine hkm ki:
Drendegn Mihribn Htn ve ol s nm kimesne Bb- Sadet-mebum'a gelp
arz- hl idp; "mezbrenn ol Al Bl nm kimesne ticret tark[] ile nebol nm
iskeleye geldkde n-bedd olup el-n mezbr nebol'da mltezim olan Abdlgaffr nm
kimesnenn Haydar ve Receb nm hdmetkrlar mezbr Al Bl'nn dlbendini ve
arakyyesini ve gnleini ve pbcn getrp Gmrk-hne nine braup zbunnda olan
be yz sikke altunn ve ceybinde olan bir mikdr akasn gizleyp mezbr mltezim Kre
kdsna ihzr olunup kd keyfiyyet-i hlden sl eyledkde inkr itmein mezbr
Haydar'dan sl eyledkde mezbr Abdlgaffr in; "Mezkr Receb nm hdmetkryla
katlidp esbbn soyup bir gararun iine koyup ben mezbr Receb ile denize iledp
brakduk." dimein, mezbr Haydar habsolunup ve mezkr Receb ile merkm Abdlgaffr
kefle virilmi iken; "Habs bizmdr." diy mezbr Haydar' habsden tlk idp gyib
itdni" bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Varduklarnda gyib olan kimesneleri her ne tark ile mmkin ise elbette buldurup
getrp toprak kds marifeti ile huss- kazyyeyi tamm dikkat ile grp kazyye her
neye mncer olursa yazup arzeyleyesin.
[Yev]m's-Sebt, f 8 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
230
Kayseri Alaybeyisi Sinan hakkndaki ikyetin tefti olunup

dvasnn grlmesi.
Yazld.
Hasan avu nm kimesneye virildi. F 6 Rebu'l-evvel
Karaman belerbeisine, Kaysariyye ve Nide ve Akta kdlarna hkm ki:
Hl Kaysariyye sanca bei ve kds ve kaz-i Kaysariyye'de mtemekkin olan
baz mderrisn ile Vz Sad ve baz eyhlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp;
"Kaysariyye Alaybeisi Sinn'dan ahl-i vilyet ekv itdklerin" arzidp sunlan arzlarun
sretleri ayn ile ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Varcak, zikrolunan arzlarda mezkr Sinn'un zulm teaddsine mteallik mastr
olan mevdd yirl yirinden grmek in husamsyla berber idp bir defa erle
faslolmayup ve on be yl mrr itmemi kazyyelerin bi-hasebi'-er'-erf teft
tefahhus eyleyp gresiz; arzlarda mukayyed olan mevddun her kangs ki erle sbit
zhir ola, ashb- hukka sbit olan haklarn alvirp bunlarun davlar faslolmaynca
mezbr alaybeinn davsn istim itmeyp badeh alaybeinn hasmlar ile olan
davsn bi-hasebi'-er'-erf grp erle mteveccih olan hakkn anlardan alvirdkden
sonra merkm alaybeinn ve hasmlarnun bi'l-cmle her kang cnibde irret ekvet ve
era muhlif vaz zhir olursa kendlerin habsidp zerlerine sbt u zuhr bulan mevdd
148
ale't-tafsl Sdde-i Sadet'e arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde h bir cnibe meylitmeyp
cdde-i hakka zhib olup tezvr telbsden hazer eyleyesiz; hlf- vk nesne arzolmakdan
ictinb eyleyesiz.
231
Sdde-i Sadet'e gelmesi gereken Ferruh avu'un yerine,

Selanik'teki mehyif teftiine Mehmet avu'un tyin olunduu.
Yazld.
Bu dah.
Siroz'da skin olan Mehmed avu'a hkm ki:
Kdvet'l-meri'l-kirm Selanik Bei Al yannda mehyif tefti hdmetinde olan
Ferruh'un Sdde-i Sadet'e gelmesi lzim olman ol hdmete seni tayn idp buyurdum
ki:
Varcak, tehr eylemeyp mrun-ileyh sancakbeinn yanna varup mehyif tefti
hdmetinde olasn.
232
Selanik'teki mehyif teftiine Mehmet avu tyin olduundan,

Ferruh avu'un Sdde-i Sadet'e gelmesi.
Yazld.
Paa kapucsna virildi. F 6 Rebu'l-evvel
Selanik'de mehyif teftinde olan Ferruh avu'a hkm ki:
Hl mehyif tefti hdmetine Siroz'da olan Dergh- Muallm avularndan
Mehmed zde kadruh tayn olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldu gibi tehr eylemeyp Sdde-i Sadet'e gelp mlk
olasn.
233
ran'a gidip gelen tccarlar gerei gibi yoklamayp celb-i ml ettii

yolunda hakknda ikyet bulunan Pasin Sancakbeyi Haydar'n
tefti olunup durumunun arzedilmesi.
Yazld.
Kdnun demi Ahmed'e virildi. F 6 Rebu'l-evvel
Erzurum belerbeisine hkm ki:
Erzincan kds mektb gnderp; "Mzn- Harr Gmri emni gelp; "Diyr-
arka giden tccr tyifesin bi'l-fil Pasin Sanca Bei olan Haydar dme zzh; "Hlf-
emr-i erf yarar at ve gm ve nhsnuz vardur." diy yoklamakdan hl olmayup gm
ve nhs ve at dah bulundukda girift itmeyp celb-i ml in bir bahne bulup her
krbndan er-drder yz altun almala tccr tyifesi diyr- arkdan ol kadar gelp
gitmez olduklar bsden ml-i mrye kll zarar olmdur. Bu huss bundan akdem
belerbeiye arzolunup tenbh itdklerinde mtenebbih dah olmayup hasb-i hl arzolunmak
149
lzim olmdur." diy ekv idp diyr- arkdan gelp giden tccr tyifesine mm-ileyh
evn- zecr ihnet idp celb-i ml itmeden hl olmadun" ilm eyledi. mdi; Yukaru
Cnib'e yarar at ve gm ve nhs ve syir memn olan nesneler gitmek kem-kn emr-i
erfmle mesdddur. Kat ol husslarda tccra ruhsat cyiz deildr. Buyurdum ki:
Varcak gresin; mrun-ileyh tccrdan girift itdi at ve gm ve nhsdan
imdiye dein nesne teslm itmi midr, yo ise ele getrdin kend mi eklider, ol hussda
emnet istikmeti var mdur; gerei gibi tetebbu idesin. yle ki; ele getrdin emnet
istikmet zre zabtidp mrye teslm itmi ola, ne mikdr nesne teslm eylemi ise defterin
gnderesin ve ill belyyt u ketmiyyt var ise shhati zre arzeyleyesin.
234
Saravalos kazs Karaova karyesinde halka zulmeden Mehmed

Kethud bin Hzr ve arkadalarnn sret-i sicilleriyle birlikte
Yazld.
skender Kethud'ya virildi. F 8 Rebu'l-evvel, sene: 972
Mentee beine, Pein ve Saravalos kdlarna hkm ki:
Sen ki Saravalos kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Karaova nm
karyeden Mehmed Kethud bin Hzr ve Bekir Kethud bin Hasan ve Al bin Alaam(?)
nm kimesnelern mslimnlara hlf- er- erf zulm teaddleri olup ve siphleri olan
Mehmed'e hakkn virmeyp ve era davet olundukda itat-i er itmediler." diy
arzitmein buyurdum ki:
Varcak, mezbrlar ihzr idp gaybet iderlerse erle buldurmas lzim olanlara
buldurup mezbrlarun ahvlin b-garaz mslimnlardan onat vechile hak zre teft idp
gresin; kazyye arzolundu gibi ise ki, mezbrlar ehl-i fesd enat olup mslimnlara
hlf- er- erf zulm teaddleri varsa -ki, sbit zhir ola- sret-i sicilleriyle mezkrlar
Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla; yle bilesin.
235
ehrizol Kullar Aas Mehmed tarafndan Dn Memlehas

Emni Perviz'in evinin baslmas hadisesinin tefti olunup neticenin
bildirilmesi.
Yazld.
Mezbr aaya virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: 972
Maltyye beine ve kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Dn Memlehas Emni Pervz'n ehrizol Kullar Aas
Mehmed evin basup sandun bozup mr in cem olunan yz bin aka ve emnet konlan
alt yz elli altunn gret itdi teft olunman hkm-i erf vrid olman teft
tefahhus olundukda mezbr emn demleri Mehmed Aa ile mukaddem gavg idp
ortalarnda merkm aanun bir zdlu kul maktl vk olup mezbr emn; "Ol zamnda
yz bin aka ve alt yz elli altun aldlar." diy dav idp hid taleb olundukda;
150
"Alduklarna hidm yokdur, ikrrlarna hidm vardur." diyp ol dah erle sbit
olmayup ahl-i vilyetden sl olundukda; "Aka ve altun olduna ilmimz yokdur, gayr-i
vkdur. Amm; zannmuz budur ki, mezkr Pervz merkm aanun alet-i harb ile
katlitdi deminn kann ve diyetini def in mezbr aaya iftir eylemidr. Bu bbda
b-gnhdur." diy haber virdklerin" ilm eylemisin. Bundan akdem Maltyye kds
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mezbr aa krk-elli nefer demle sabh
namzndan sonra let-i harble mezbr emnn evin basup kapularn nacak ve kl ile
preleyp bu huss mslimnlar ehdetleri [ile] sbit olup zerine dah varldukda fi'l-vk
kapular prelenmi bulund." diy bildrmi idi. Siz ol husslar arzeylememisiz. Kd-i
mezbrun arz sreti aslndan ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki:
Varcak gresiz; kd-i sbk aa-i mezbr in ol zamnda merkm emnn evi
zerine let-i harble varup ve emnn kapus prelendin yazup arzeylemi idi. Emn-i
mezbrun tara ve ier kapular prelenmi midr, ol zamnda hzr olan
mutemedn-aleyh b-garaz mslimnlardan onat vechile hak zre teft tefahhus idp
emn-i mezbrun kapularn uvadup teadd iden kim ise malm idinp shhati ve hakkati
zre yazup bildresiz. Kimesneye nisbet taassub olunup ve tarafeynden birine
meylolunup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.
236
Rodos Kalesi Dizdar Uzun Mustafa'nn dizdarlnn bakasna

verilerek kendisinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hliy Rodos Kalas Dizdr olan Uzun Mustaf'nun dizdrl hara virilp mezkr
Sdde-i Sadetm'e gelmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak,
emrm zre mezkr yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Anun gibi
gelmekde tealll iderse kayd bend idp emrm mcebince Atebe-i Ulym'a irsl
eyleyesin.
237
Hizo Hakimi Baheddin ile kardei olan ervi Beyi Saruhan

arasndaki niz ve husmetin giderilmesi.
Yazld.
Hizo Hkimi Baheddn dme zzh mektb gnderp; "Hizo lkesi tevbi ile
kadmden yurdlar olup kdeleri zre sefer-i hmyn hdmetinde olan siphye ve
aalarna tutluklar baz kur mahslinden havle olunup tayn olunan karye mahsline
mutasarrf olman mrun-ileyhn karnda olup ervi Bei olan Saruhan dme zzh
kend yannda olup sefer hdmetin kend ile ed [i]derken Hizo'ya karb yirde Umeyr nm
151
bir karye mm-ileyhe tutluk tayn olunmala varup iinde mtemekkin olup sancaa tlib
oldunda karye-i mezbre hara nkere tayn olunup zabtolunm iken mrun-ileyh
telbs-i davya slk idp myesser olmayup senn iltimsunla tutluk tarkyla olna
tevch olunup karnda buz u advetden hl olmayup gh nker ayardup ve gh
mstehkk- tedb olan eky kaup karye-i mezbreye varup taleb olundukda
virilmemele zabt bbnda acz ekilp kendye tehbh olundukda mltefit olmayup
mukaddem Hns ve Mu sancaklarna mutasarrf oldu zamnda kendnn lkesi
reysndan olan ger ulus tyifesi yaylaa kup uraduklarnda zulm teadd olup
gnden gne terakk bulup reynun istirhatlerine ve kendnn rencde olmamasna sebeb
olman har yirde sancak virilmesin" arzeyledi ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, vech mnsib grdn zre mrun-ileyhn karnda ile
m-beynlerinde olan nizlarn slh idp vk olan kdret husmetlerin men u def
idesin ki, kendlere ve lke-i mezbrede vk olan ayiri eyym- sadet-i hmynumda
sde-hl olalar.
238
Kallb Hasan'n orta olan Kratoval Mustafa'nn yakalanarak

Yazld.
Mezkr avua virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 972
Burusa kdsna ve sbaya hkm ki:
Hliy Kallb Hasan dimekle marf kimesnenn erki olan Kratovalu Mustaf
gaybet idp ele gelmesi lzim mhimm olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Timr zde kadruh
varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup mezkr Mustaf her kande bulunursa
tetebbu u tecesss idp ele getrp dah mukayyed mahbs mezkr avuuma teslm idp
Dergh- Muallm'a gnderesiz; yle bilesiz.
[Yev]m'l-Ahad, f 9 Rebu'l-evvel, sene: 972
239
Siklo kazs ilin(?) nhiyesi keferesinden knun ve defter

haricinde bir nesne alnmayp alanlarn zulmnn defedilmesi.
Yazld.
Mohac beine ve iklo kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda vk olan ilin(?) nhyesinn keferesi Sdde-i Sadetm'e
dem gnderp; "Hsl olan terekelerimzden ve ralarmuzdan vaktinde ayn ile
rlerimz alnmayup zerimze konup mukbelede ziyde akalarmuz alnup ve kend
hdmetlerine tavarlarmuz ve araba ve koilerimz ve nefslerimzi istihdm idp ve odun ve
otluk ve tavuk ve boa akas diy hneden hneye ikier ve er gurularmuz alup ve
152
voyvodalar basdrma ve kurd ve tilki derilerin teklf idp fevka'l-had zulmiderler." diy
Varduklarnda gresiz; kazyye arzitdkleri gibi ise hsl olan terekelerinden ve
ralarndan er u knn ve defter muktezsnca ayn ile rlerin aldurup tereke ve
ralarn kesim itdrmeyp ve cebr ile kendlerin ve tavarlarn istihdm itdrmeyp ve
mft meccnen nesnelerin aldurmayup her ne alurlar ise akalar ve rzlar ile aldurup
voyvodalara basdrma ve kurd ve tilki krki teklf itdrmeyp ve harclere dah ol vechile
zulm teadd itdrmeyp ve knn u defter muktezsnca cizyelerin virdkden sonra bir
aka ve bir habbelerin ziyde aldurmayup rey kullarumun zerlerinden zalemenn
zulmin def u ref idesiz ki, eyym- adletmde sde-hl olalar. Bu huss havss-
hmynum emnlerine ve sancakbei voyvodalarna ve zam v erbb- tmr ve
voyvodalara gerei gibi tenbh tekd idp bade't-tenbh eslemeyp era ve knna
muhlif zulm teadd idenleri isimleri ve resimleriyle yazup arzidesiz ki gerei gibi
haklarndan gelinp syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Min-bad kimesnenn
hlf- er u knn reyya zulm teadd itmee meclleri kalmaya. Bu husslar hufyeten
yoklanup grilr; her kanknuzun taht- hkmetinde olan reydan vech-i merh zre
olan zulmleri mndefi olmaya, mansbnuz alnmala konlmaz, anlara olacak tb kb
size olur; bilmi olasz.
240
Msr ve Kuds-i erf yolunun emniyeti iin Leccun sancanda

olan Cbeyre(?) karyesindeki krgir hann tamir edilerek kale
ittihz ile iine konacak askerlere berat verilmesi.
Yazld.
Sreti emne virildi.
Kapukethudsna virildi. F 11 Rebu'l-evvel, sene: 972
Mektb gnderp; "Nbls Bei Hasan ve Leccn Bei Keml mektb gnderp;
"Leccn sancanda olan Cbeyre(?) nm karye Kuds-i erf ve Msr yol zerin[d]e ve
liv-i Nbls serhaddinde ve Acln sancana karb il ortasnda olup iinde olan krgr hn
meremmt olunup krk atlu tfenkci ve on nefer hsr-eri olup Leccn bei olanlar anda
mtemekkin olunalar, zikrolunan sancaklar ve kll mret ve Msr ve Kuds-i erf yol
emn emn zre olur. Sancak hslarndan kendye virilenden m-ad bk kalan ifrzdan
atlu tfenklye ikier bin ve hsr-erlerine bin drder yz aka tmr sadaka olunursa kifyet
ider." diy ilm itmein arzolunan hn kala olup ifrz- mezbrdan zikrolunan mikdr
tmr ile krk nefer atlu tfenkci ve on nefer hsr-eri tayn olunmasn emridp buyurdum
ki:
Varcak, hn- mezbr tamr olup kala olundukda arzitdn zre zikrolunan
ifrzdan kul-oullarndan ve kul-karndandan ve dirlie mstehk olanlardan krk nefer
atlu tfenklye ikier bin tmr ve on nefer mstahfza bin drder yz aka tmr ifrz-
mezbrdan tevch idp tezkirelerin gnderesin ki bert- hmynum virile; yle bilesin.
153
241
Ali adl zamin bir olunu katl ve dier olunu da yaralayan Tregra
karyeli Yusuf bin Ksm adl siphinin tefti olunup hasmlaryla
dvasnn grlmesi.
Yazld.
Arz getren zame virildi. F 10 Rebu'l-evvel, sene: 972
lbasan ve Avlonya belerine ve Avlonya ve pat ve Belgrad kdlarna hkm ki:
Sen ki Avlonya beisin, mektb gnderp; "Ysuf bin Ksm nm siph ikr zre
iken Al nm zmn Mehmed nm oln katlidp ve dger ol Mustaf'nun elin drp
mezkr era davet olundukda itat itmeyp temruz idp gelmedinden m-ad dem
gnderp Kesarat nm harm v ehl-i fesd tyifeyi let-i harble gice ile getrp mezbr
Al'nn katline kasdidp mezkr yabanda bulunman karndalar ve demleri ile kaldurup
evlerine iletp bir hafta mikdr saklayup badeh grp hrice gaybet itdrp nm u
ninlar zhir olmayup ktil-i mezbrun ahvli tefahhus olundukda erbb- tmrdan nie
kimesneler ktil-i mezbr mezkrlarun birin katlidp birinn elin drdin haber virp ve
mezkr Ysuf kadm ehl-i fesd enat olduna erbb- tmrdan mutemedn-aleyh nie
kimesneler ehdet itdinden m-ad senn dah ehl-i fesd idi malmun olup hlen
gaybet itdin" bildrmisin. mdi; mezbr bundan akdem Sdde-i Sadetm'e gelp;
"Mezkrlar ikr zre iken beni katl kasdna let-i harble zerme gelp baum korutmak
in cengiderken katlolunmdur." diy bildrmein Delvine ve lbasan ve Ergirikasr
kdlarna hkm-i erfm virilmiidi. Delvine bei ile ol kdlar mberetden ref olunup
mdde mezbr olmala davs mukaddem grilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr siphyi ihzr idp gaybet idenleri erle
buldurmas lzim olanlara buldurup bu huss bundan akdem bir defa erle faslolmayup ve
on be yl mrr itmi deil ise onat vechile teft idp gresiz; Mezkr katlitmek kasdna
let-i harble zerine varup ban korurken katlolunm olmaya, husmet gavg itmekle
katlitdi bi-hasebi'-er sbit olursa siph olan habsidp arzeyleyesiz. Olmayanlar
bbnda emr-i er- kavmle amel idp erle lzim geleni icr idp yirine koyasz ve
mezkr Kesarat tyifesini zam-i mezbr katl kasdna mezbr Ysuf getrdi vk ise
anlar dah ihzr idp gaybet iderlerse buldurmas lzim gelene teklf idp buldurup
tarafeynden ehl-i fesd her kim ise kalada habsidp ahvllerin yazup bildresiz. Amm; bu
bbda tamm hak zre olup cnibeynden birine meyl muhb olunup hlf- er
kimesneye i olmakdan ve gayr-i vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
242
Siphi ktili olan pat nhiyesi Tregra karyesi siphilerinden

Yusuf bin Ksm adl siphinin hapsolunmas.
Yazld.
Ben kethudsna virildi.
lbasan beine ve pat kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "pat nhyesinde Tregra nm karye ve
gayriden sekiz bin tmra mutasarrf Ysuf bin Ksm nm kimesne ehl-i fesd olup
154
beyne'n-ns bir siphyi katlidp enatinn nihyeti yokdur." diy arzeyledn ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr Ysuf nm siphyi ihzr idp onat vechile hak
zre teft idp gresiz; siph katleyledi erle sbit olur ise habsidp ahvlin vuk zre
yazup arzeyleyesiz; yle bilesiz.
243
Gebze'de yakalanan harmi ile daha nce yakalanm olan be

harminin mahallinde siyset olunmalar.
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi; Dvn'da. F 9 Rebu'l-evvel, sene: 972
Kocaili beine hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "skdar kazsna tbi kasaba-i
Gekbovize'de bundan akdem hrsuzluk ile mttehem nefer kimesne tutlup bi'l-fil
skdar kds ile kendn kasaba-i mezbreye vardukda, mezbrlarun ahvli teft
olundukda cmle; "Kuttu't-tarklardur." diy haber virdklerinden m-ad nefs-i
Gekbovize'de gice ile dkknlar aup esbb sirka itdklerine itirflar yazlan sicillern
sretleriyle irsl olunup ve bundan evvel mbrek Ramazn'da Sabanc talarnda be nefer
harm ele girp birisi Sabanc'da siyset olunup drt neferi sret-i sicilleriyle sitne-i
Sadetm'e irsl olunup mezbrlar mahall-i hdisede siyset olunmalarn rey istid
iderler." diy bildrmisin. mdi; arzitdn yedi nefer kimesneye mahallinde siyset
olunmak emrm olup neferi demn habsinde olmala sana gnderildi. Buyurdum ki:
Ol drt nefer kimesne ne makle kimesnelerdr, isimleri nedr, arzunda beyn
olunmamala gnderilmedi. Mukaddem fesdlarn arzitdn drt neferi dah kimler ise
sret-i sicillerin gnderp isimleriyle yazup bildresin ki, Sdde-i Sadetm'de olan
mcrimlerden ihrc olunup mahallinde siyset olunman gnderile.
244
irret ekvet zere olan Kla karyesinden Dvne Bostan'n

Yazld.
Hamdili beinn kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
Burdur ve Isparta kdlarna hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kla nm karyede mtemekkin olan Dvne
Bostn nm kimesnenn ahvli hkm-i erf mcebince teft olundukda, mutemedn-aleyh
kimesneler; "Mezbr Bostn yataklk ile mehrdur ve kasabada medhali olmayan hussa
mberet eyleyp irret ekvet itmekden hl deildr." diy haber virdklerin"
arzeylednz ecilden kree gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, emrm zre mezkr Bostn' mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a
gnderesin ki kree konla ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda
gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler.
155
245
Sultan Mehmed Han Evkf Mtevellsi Abdurrahman'n, Hssa-i

Hmyun'da iken ehzde Mehmed'in Evkf'na dhil olan
Uurluviran karyesine mdlehe edip zaptettii mahsln geri
alnmas.
Yazld.
Merhm olum Mehmed tbe serhnn medrese-i mamresinde mderris olan
Mevln Ah-zde'ye ve Hslar kdsna hkm ki:
Hliy mrun-ileyh olum merhmun evkf mtevellsi Mustaf zde mecdh
gelp evkf- mezbreden Hslar kazsna tbi Uurluvrn nm karye mukaddem hssa-i
hmynumdan olup badeh mret-i mezbre evkfna ilhk olunup imdiye dein vakf
in zabtolunurken hliy merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Mehmed Hn Evkf
Mtevellsi olan Abdurrahmn bir nyib marifeti ile karye-i mezbrenn huddna
dahlidp baz mahsl-i hubbt ve gayriden hayli nesne zabtolundun istim idp erle
grilmesine hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bi'z-zt kalkup mahall-i nizun zerine varup ehl-i vukf
marifetleriyle tur-y hmynumla olan vakfiyyeye ve hudd-nmeye nazar idp husam
muvcehesinde hak zre onat vechile erle teft idp gresin; f-nefsi'l-emr niz olunan
yirler karye-i mezbrenn muayyen mmtz snur dhlinde olan yirlerden olup ceddm
mrun-ileyh evkf mtevellsi vakfiyyede ve hudd-nmede mukayyed olan yirlerine
dahlidp hubbtdan ve gayriden nesne alm ise hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyp
mm-ileyh olum evkfna mteveccih olan hkmidp b-kusr mtevellsine alvirp
vakf in zabtitdresin. Tur-y hmyn ile olan hudd-nmeye ve er- erfe muhlif
kimesneye i itdrmeyesin ve kazyye ne vechile oldun mufassal merh yazup
bildresin.
246
Kstendil Beyi Mesih Bey'in Ahmed Voyvoda ile hatununu bulup

Sdde-i Sadet'e gndermesi.
Yazld.
Sbk Kstendil Bei Mesh Be'e hkm ki:
Mektb gnderp; "Kerm nm kimesne yedinden emr-i erf vrid olup; "Ahmed
Voyvoda'y htnyla gerei gibi tecesss idp bulup Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy
fermn olunman tecesss itmee demler gnderilp henz ele girmeyp ele
geldklerinde irsl olunur." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki:
Varcak, tehr terh itmeyp Ahmed Voyvoda ile htn[n] elbette elbette bulup
gndermeyince olmayasn. Sonra zrn makbl olmaz, muteb olman mukarrerdr; ana
gre tedrk eyleyesin.
156
[Yev]m'l-sneyn, f 8 Rebu'l-evvel, sene: 972
247
slamla merref olan Keyhsrev'in, Grgi Melik'in lkesinde

mlkiyet zere tasarruf ettii iki kale ile otuz kyn kendisine
sancak olarak verilmesi.
Yazld.
Keyhusrev Be'n kethudsna virildi. F 13 Ra., sene: 972
Sbk Erzurum Belerbeisi olup hl Anatol Belerbeisi olan Al dme ikblh
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Bundan akdem Sdde-i Sadet'de eref-i slm'la
merref olan Keyhusrev'n mlkiyyet zre tasarruf idegeldi iki pre kala ve otuz sekiz
pre kur ki, be yz elli hne olur Grgi Melik'n kadm zabtidegeldi lkesinden
olmala ber-vech-i tahmn sancak tarkyla kendye virilmesin rec itdkde; "Vech
mnsib grdn zre arzidesin." diy fermn olunup mrun-ileyhn ahvli tefahhus
olundukda zikrolunan otuz sekiz pre kar[ye]lerle iki pre kalas ecdd- sbkasndan irsle
intikl itmi mutasarrf oldu karyeleri ve kalalar olup mezbr Grgi Melik ekvet zre
olmala Atebe-i Ulym'a mtbeati nifkla(?) olman Kzlba tarafna demleri ve
pkeleri varup ittihddan hl olmayup mezkr Keyhusrev sitne-i Sadetm'e huls u
ubdiyyet ile itat inkyd itmi hlis kulum olup zikrolunan karyelerle iki pre kalas
ber-vech-i tahmn alt yz bin akalk zre sancak tarkyla nyet olunmasn" ilm itmein
buyurdum ki:
Varcak gresin; mrun-ileyh arzitdi zre zikrolunan kalalar ve kur
mm-ileyhn ecddndan intikl itmi mutasarrf oldu kurs ve kalalar olup
mrun-ileyhe sancak tarkyla virilmekle bir fesda ve ol cniblerde dlle bs olur huss
yo ise vech mnsib grdn zre sen dah arzidesin.
248
Dery muhfazas iin grevlendirilen Mentee beyine lzm olan

cenkilerin Anadolu sanca siphilerinden karlanmas.
Yazld.
Be kethuds skender'e virildi. F 15 Rebu'l-evvel, sene: 972
Mentee Bei Ahmed dme zzh dem gnderp; "mrun-ileyhe dery
muhfazasyn virilen kadrgalara cengci lzim idin" bildrdi ecilden lzim oldukda
sancandan kifyet kadar siph virilmek emridp buyurdum ki:
Varcak, ine ve Balat nhyelerinden m-ad sanca siphlerinden lzim oldukda
kifyet kadar siph tayn idp isimleri ve tmrlar ile yazup defter idp bir sretin
mrun-ileyhe ve bir sretin Sdde-i Sadet'e gnderesin ki, hdmet iden ve itmeyen
kimler idi malm ola; yle bilesin.
157
249
Edirne'de Abalar karyesi mezzini Nebi Hoca'nn evini basp ailesi

ile kendisini katleden kfirlerin yakalanmas.
Yazld.
avubana virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
Nyibn mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi Abalar nm karyede evi baslup
katlolunan Mmine bint-i hkul nm htnun karnda Turgud, Metro veled-i steyko
nm kfir muvcehesinde; "bu kfir on iki nefer kfir ile gice ile gelp mezbre avretn
evin basup zevci Neb Hce nm mezzini ve mezkre htn ve iki olancklarn
katlitdiler." diy dav idp mezkrdan sl olundukda; "Barmaksuz Piyo nm kfir ve
Mshac kurbinde mandrada skin Markovaz Adlu karyesinde ve Glli Kesteriye
kazsnda ve ne(?) kyinde Proyo ve Sar Bl nm kfir ve Kondo nm kfir cmle on iki
nefer kimesne olup zdl kyinde Dmenci'nn ol bizi dll idp biz dah mezbra tbi
olup varup Abalar'da mezbr Neb Hce'nn evin basup baz yoldalarmuz ier girp
mezkr ve zevcesin ve olancklarn katlidp bulunan esbb alup Metro [ve] Barmaksuz
Piyo ve Sar Bl ve alak boylu bir kfir ve Marko ve Piyo bu cmle syirler de ayrlup
Mshac kyinde Receb nm kimesnenn evine varup haber itdmzde tara kup bir
iki uka ferce ve i kaftn ve baz altun esbb ve hurdevt esbb ne var ise mezbr
Receb alup bize; "Bunda turmayup kup gidn." dimein biz dah bu cmle esbb virp
yine ol gice kup gitdk." diy haber virdin" ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr Receb'i muhkem habsidp bu huss onat vechile
hak zre teft tefahhus klup gresin; mezkr kfir takrr itdi zre midr, nicedr ve
syir yoldalar kandedr; malm idinp dah ele giren yoldalarn ve mezkr muhkem
habsidp arzeyleyesin ki, sonra anlar hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile
amel eyleyesin.
250
Budun'da askerin konaklayp, mer ve asker atlarnn otlatld

kadm ayrlarn bozdurulmamas.
Yazld.
Hudvirdi nm kimesneye virildi. F 14 Rebu'l-evvel, sene: 972
Budun belerbeisine ve defterdrna ve kdsna hkm ki:
Hliy Budun kurbinde vk olup kadmden asker-i hmyn konagelp ve anda olan
mer v asker halk atlarn otargeldi ayrun baz yirlerin baz kimesneler zirat idp
ve baz yirlerin dah Budun'da Rstem Be bin itdi tekye eyh; "Tekyeye vakfdur."
diy zabtidp atlarn ileten asker halkndan resm-i otlak taleb olundu arzolunman
buyurdum ki:
Gresin; feth- hknden ber zirat harset olunugelmi yirler olmayup
kadm'l-eyymdan asker-i hmyn gelp anda olan mer[] v asker halk atlarn
otargeldi kadm ayrlar bozdurmayup gerei gibi men u def idesiz.
158
[Yev]m'l-Erbi, f 11 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
251
atalca zimmlerinin ellerinde bulunan araplarn kendilerine

yetecek miktarndan fazlasnn sirke edilmesi; Mslmanlarn
ellerinde bulunan araplarn ise tamamnn imha edilmesi, bundan
sonra da zimmlerin Mslmanlara arap satmalarna msde
edilmemesi.
Yazld.
Muhzrun demisine virildi. F 13 Ra., sene: 972
Sbk Mohac Kds Mahmd ve atalca kds zde fazlhmya hkm ki:
Hliy kasaba-i atalca zimmleri mslimnlara hamr bey idp ve baz
mslimnlarun dah evlerinde hamr olup muttasl rb-i hamrdan hl olmaduklar
arzolund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm yenieri blkbalarndan Al zde kadruh
varcak, bi'z-zt kasaba-i mezbrede olan mslimn ve kefere mahalltn bi'z-zt yoklayup
mslimnda bulunan hamrun fularn ve kplerin uvadup arblarn yabana akdup zyi
idesiz ve zimm tyifesinde bulunan hamrdan kend nefslerine kifyet mikdr alkoyup
m-adsn sirke idesiz ki, kefere, mslimnlara arb virmee kudretleri kalmaya. Bu
hussda benm ziyde ihtimmum vardur. er- erfe muhlif vaz sdr olmaa asl
rz-y erfm yokdur. Emri kasaba-i mezbre halkna gerei gibi tenbh idp bildresiz ki,
min-bad mslimnlardan her kimde hamr buluna vey kefere mslimna imee hamr vire,
asl zrleri makbl olmayup siyset olunurlar. Ana gre emr-i erfmi bildresiz ki
gafletde bulunmayalar; yle bilesiz.
252
Andra Cezresi'nde skin Frenklerin, Rum ve Arnavutlara

zulmettikleri iin Ariboz veya Rodos adasnda bo bir yerde iskan
edilmeleri.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 11 Rebu'l-evvel, sene: 972
Cezyir belerbeisine hkm ki:
Hlen Arboz Bei Mehmed dme zzh ile Arboz kds zde fazlh mektb
gnderp; "Andra cezresi skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer
zimm gelp cezre-i mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne olup
Frenk elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezbre mahsltn zabtidp ehl
yllerine fil-i en ve bazn helk idp ve harb ve korsan gemilerine azk virp fesd
enatlerinn nihyeti yokdur. Mltezim Franceko omartine iltzmndan alt bin ziyde
makt ed itmee uhdelerine alduklarn" ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki:
Zikrolunan Rm ve Arnavud keferesi uhde[lerine] alduklar elli alt bin maktlarn
sl-be-sl ed itmek zre Frenk hnelerin ol mahalden kaldurup Arboz cezresinde bir hl
159
yir var ise ana grp temekkn tavattun itdresiz. Arboz'da hl yir yo ise Rodos
cezresine gnderp sekentlarn anda itdrp hlf- emr kimesneye i itdrmeyesiz.
Amm; bu bahne ile grp kondurmalarnda esbb emvl ve tavarlarna ve ehl
yllerine dahl taarruz olunmakdan hazer eyleyesiz.
253
Vize livsnda hrszlk ve harmilik sularnn ounlukla rgat

tifesi tarafndan ilendii anlaldndan hi kimsenin kefilsiz
rgat istihdam etmesine izin verilmemesi.
Yazld.
Vize beinn kapukethudsna virildi. F 14 Rebu'l-evvel, sene: 972
Vize beine ve liv-i mezbre kdlarna hkm ki:
Liv-i mezbrun hrsuz u harmsi ve syir ehl-i fesd enati eksk olmayup
tetebbu olundukda ekseriy rgad tyifesinden olup keflsz olmala muttasl vilyete ve
ebn-i seble zarar u husrn iridrmekden hl olmaduklar ecilden taht- hkmetinzde
olan rgad tyifesi yoklanup grilp eger Dergh- Muallm kullarndan ve eger yenieri v
zam v erbb- tmr ve rey tyifesinden her kimde ise keflsz rgad kalmayup
cmlesi kefllenmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa onat vechile mukayyed olup taht- hkmetinzde
olan kasabt u kurda her kimde keflsz rgad bulunursa keflleyp kimesnede asl keflsz
rgad komayasz ve hem gerei gibi tenbh tekd idesiz ki, min-bad bir kimesne keflsz
rgad istihdm itmeye. Bade't-tenbh her kim ki, keflsz rgad istihdm itmekle her kimn
rgadndan fesd zhir ola, gaybet itmekle ele girmek myesser olmaya, ana olacak tb
kb istihdm eyleyen kimesnelere olur. "Ana gre mukayyed olup hlf- emr i olmakdan
hazer eyleyeler ve bu bahne ile kimesneden ahz celb olunup mllar alnmakdan ve
"keflleme" ve "sicillt akas" diy bir aka ve bir habbe alnmayup hemn emrm zre
liv-i mezbrda olan rgad tyifesini keflleyp kendleri ve kefllerinn isimlerin defter
idp bir sreti anda mahkemelerde hfzolunup ve bir sretin Dergh- Muallm'a
gnderesiz.
254
Rodos sanca beyinin maiyetindeki krekiler iin verilen

baklann boazdan geiine mni olunmamas.
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi. F 13 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hliy Rodos Sanca Bei Al dme zzhnun yannda olan krekiler in stanbul
kilesiyle bin kile bakla virilmidr. Buyurdum ki:
Mrun-ileyhn gemisi ile resi olan Falalit(?) nm zimm vardukda, zikrolunan bin
kile baklaya mni olmayup Boaz'dan geresiz. Amm; bu bahne ile ziyde nesne
germekden ihtiyt eyleyesiz.
160
255
Dergh- Muall kapclarndan aban'n Vardar Yenicesi'nde

kaybolmas olaynn iyice aratrlp sonucun bildirilmesi.
Yazld.
Selanik ve Yenice-i Vardar kdlarna hkm ki:
Dergh- Muallm kapuclarndan abn nm kimesnenn at ve klc ve syir
esbb evinde tururken Vardar Yenicesi kazsnda Baba nm karyede gyib olmala
htnndan tetebbu olunmak lzim gelmein buyurdum ki:
Dergh- Muallm kapuclarndan Ahmed zde kadruh vardukda, mezkre avreti
ihzr idp mahallesi halknun mutemedn-aleyh mslimnlarndan ve syir ehl-i vukfdan
bu huss onat vechile teft idp gresiz; mezkr abn evinden kup gidp yabanda m
gyib olmdur, yohsa yabana gitmeyp evinde gyib olm ise ve mezkre avretn har
kimesne ile mumelesi ve yaramazlk ile mehre v mtteheme ola, muhkem tahvf idp
mezbr kapuc her nie olm ise bu hussun gavrine ve hakkatine irip shhati [ve] vuk
zre yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzolmakdan ve er- erfe muhlif i
olmakdan hazer idesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 13 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
256
Portekiz gemilerinin Hind diyarndan gelen tccar gemilerine

ynelik saldrlarnn nlenmesi iin Aden taraflarna on para
gemiden mteekkil bir donanma gnderilmesi.
Yazld.
Sefer Be demi Cafer'e virildi. F 14, mh- mezbr.
Bundan akdem cenb- emret-meb Mekke-i Mkerreme erfi Hasan dme
sadh ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Portugal- bed-filn baz gemileri
diyr- Hind'den gelen tccra deryda zarar u ziyn itmekden hl olmaduklarn" ilm idp
meln [] hsirnn def- zarar in Aden cnibine Donanma-i Hmynum varmak
lzim oldu ecilden sanca- hmynumla Svey Kapudnl Sefer dme zzhya
tevch olunup ol cnibe irsl olunup kadrga ve kaliteden on pre donanma gemileri hzr
olmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kadrga ve kaliteden on pre gemiyi cem- lt esbb ve
syir yat u yarayla hzr u mheyy idp mahrse-i Msr'da bulunan kallb ve syir
siysete mstehk olmayan mcrimlerden krekcisin tedrk idp det-i kadme zre
maslahatlarn ve havyiclerin eger peksimad ve eger gayridr, cmle tedrk idp ve her
gemiye yiirmi beer tfenkci ve yiirmi beer okl ve yaylu erkise ve tfenkcilerden ve
azeblerden pr olmayup sefere ve darbe ve harbe kdir olanlarndan cengci tayn idp vakti
ve mevsimi ile Aden tarafna irsl idesin ve gnderilen donanma gemileri kifyet kadar
zahre gtrmee mtehammil olmaman kifyet idecek mikdr bir kalyona azklarn
161
koyup Aden'e bile gnderesin ki, ina'llh'l-Eazz ol cniblere varup mlk oldukda
mmzdr ki, Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyeti ile feth u nusret ve
env- yz aklklar myesser olup ad-y makhrun ol taraflardan mazarrat u fesdlar
mndefi olmala eyym- sadetmde dery taraf emn emn olmala diyr- Hind'den
gelen tccrun ve vridn sdrnn sde-hl olmalarna sebeb bs ola; yle bilesin.
257
Portekiz gemilerinin saldrlarnn nlenmesi iin Aden tarafna

gnderilen donanmaya zahre hususunda sknt ektirilmemesi.
Yazld.
Bu dah.
Yemen belerbeisine hkm ki:
Hliy diyr- Hind'den gelen tccr gemilerine Portugal- bed-filn gemileri zarar u
husrn itmekden hl olmadu arzolunman Svey Kapudnl kdvet'l-meri'l-kirm
Sefer dme ulvvuhya sanca- hmynumla ihsn olunup Donanma-i Hmynum'la
Aden cnibine irsl olunmdur. na'llh'l-Eazz ol taraflara varup hurc itdkde
mrcaate mevsim gzetmek in elenmek lzim gelmekle Donanma-i Hmynum'da
olan askern zahre bbnda muzyakalar olursa buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, anun gibi mrun-ileyh Donanma-i Hmynum'la ol
cnibe varup Donanma-i Hmynum'un zahreye zarret ihtiyclar olursa muzyaka
ekdrmeyp zahre taleb itdklerinde kifyet kadar undan ve budaydan tedrk idp
viresin; yle bilesin.
258
bkz. hkm. 257
Yazld.
Bu dah.
Cidde beine hkm ki:
Hliy Svey Kapudn Sefer dme ulvvuh kffr- haksr gemilerinn kal u
kam in Aden cnibine Donanma-i Hmynum'la irsl olunmdur. Anun gibi ol diyrda
mevsime tevakkuf itmekle elenp zahreleri kalmayup Cidde'ye gelp kduklarnda
Donanma-i Hmynum in zahre taleb itdklerinde buyurdum ki:
Mmkin oldu kadar akalaryla zd zevdelerin tedrk idiviresin.
259
162
Erdel topraklarna vki tecvzn Neme tarafndan yapld kesin

olarak tesbit edilmedike Osmanl Devleti ile Neme arasndaki
ahidnmeye aykr herhangi bir harekete giriilmemesi.
Yazld.
Tmvar avularndan mektb getren Vel avu'a virildi.
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Vilyet-i Erdel Kral stefen Kral'un Plaj
Mihal(?) ile muhrebeleri olup baz kalalarn almala mezbr Plaj Mihal'e(?) mteallik
baz meln bir mikdr stabur idp; "Vilyet-i Erdel'e zarar iridrmek ihtimli vardur."
diy muvenet istimdd itmein Arad nm mahalden drt bin mikdr asker-i slm ile
tevecch olunmdur." diy ilm eylemisin. Mukaddem bu huss dah arzeylemi idn.
mdi; "Asker-i hmynla bir mahalle tevecch oldukda mukaddem sahh haber alnup ol
taraflarda asker-i slm varup muvenet itmek cb ider huss var mdur, Neme kral
tarafndan ahde muhlif vaz sdr olup Kral-ol zerine leker gelmi midr, yohsa mezbr
kfirle gavg itmekle mi seni muvenete taleb ider? Neme kral tarafndan ahde muhlif
vaz olmadn b-hde yire asker ypratmayasn." diy hussan bundan evvel sana hkm-i
hmynum gnderilmiidi. Nin ol tarafdan sahh haber alup arzitmeyesin? Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda keml-i basret intibh zre olup yle ki; Neme
kral tarafndan asker gelmeyp memlekete zarar ihtimli olmaya, ol tarafdan nakz- ahd
itmeden mcerred Plaj Menhar(?) ile itdkleri gavg in muvenet taleb itmi ise b-hde
yire asker ypratmakdan ve hem tamm leker cem olmadn bir mikdr demle kffr
zerine varup gafletle rz [u] nms- saltanata muhlif i olmakdan ve m-beynde olan
ahd emna mugyir vaz olmakdan hazer idesin ve bu hkm-i hmynum sana ne
zamnda vsl olup ve bi'l-fil ne mahalde olduun ve ol cnibe mteallik ne makle ahvle
vkf olduun ale't-tafsl yazup bildresin.
260
Erzurum sancana bal Gecik(?) nhiyesinin

mahsulatnn havss- hmyun adna zaptolunmas.
( ) ky
Yazld.
demine virildi. F 15 Rebu'l-evvel
Erzincan kdsna ve Erzurum nzrna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Erzurum sancanda Gecik(?) nhyesinde
vilyet defterinde sekiz bin be yz aka yazar (
) nm karye in Hasan ve zamdan
Korkmaz ve Hayrullh'un ber-vech-i itirk tmrlar olup zikrolunan karyeden her sene
sekiz bin stanbul gll ve syir rsmdan on binden ziyde nakdiyye hsl olup bir senede
krk be bin ve bir tahvlde yz otuz be bin aka hsl olur." diy ilm itdnz ecilden
zikrolunan karye ibu sene: 972 Rebu'l-evveli'nn on beinci gninden havss-
hmynuma kaydolunmdur. Buyurdum ki:
Varcak, zikrolunan karyenn mahsltn ve syir rsmn her ne ise trh-
mezbrdan ber havss- hmynum in zabteyleyesiz; yle bilesiz.
163
[Yev]m'l-Erbi, f 6 Rebu'l-evvel, sene: 972
261
Pojega sancandaki Muyislavine ve Prezovie barkanlar

neferlerinin haracgzr reyaya yapktklar zulmn nlenerek hak
sahiplerinin haklarnn alnp sahiplerine verilmesi ve sulularn
cezalandrlmas.
Yazld.
Mezbra virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Pojega Bei Nash Be'e ve Mohac Bei Hamza Be'e, sek ve Peuy ve iklo
kdlarna hkm ki:
Hliy Mohac Bei Hamza mektb gnderp; "Nehr-i Drava'nun yalsnda vk olan
kurnun halk gelp ikyet eylediler ki: "Pojega sancanda olan Muyislavine ve Brezovie
nm parkanlar ihds olaldan ber nefert kup kylerimze segirdp oullarmuz esr idp
ve tavarlarmuz ve esbblarmuz yam eyleyp niemzi katl ve niemzi mecrh u t
idp hayfmuz grilmez ise perkende olmak muhakkakdur." diy feryd idp fi'l-vk
zikrolunan karyelere el uzadup yamdan hl olmayup men eylemek in sancakbeine
defetle mektb ve mstekl alaybei irsl olunmd. Bir vechile menne mukayyed
olmayup fukarnun zulmi grilmez ise meknlarn terkidp vilyet hl kalmas
mukarrerdr." Zikrolunan parkanlarda olan nefertun ellerinden reynun hli
mkedderdr. diy ilm eyleyp Peuy kds dah mektb gnderp; "Grajgal ve ilni
nhyelerinde seksen bir pre kur reys evld akribmuzdan iki yz on drt nefer olan
ve yz yiirmi nefer ayr reyy Muyislavine ve Brezovie nm palankalar nefert esr
ve otuz neferin katlidp ve yz yetmi iki res sr ve drt yz yiirmi be brgrimz
ve be bin iki yz iki kle galltmuz ve yz be araba otluumuz ve altm be aded
kovanmuz ve syir esbbmuz alnmdur." diy defterin getrp vk- hli arzidp
zikrolunan defteri ayn ile baz rey Sdde-i Sadetm'e getrdi ecilden buyurdum
ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn c zde kadruh
varcak, asl tehr terh itmeyp bi'z-zt zikrolunan palankalarun zerine varup
zikrolunan palankalarun neferlerin ikyet iden rey ile berber idp onat vechile keml-i
dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup bu fesd idenler her kimler
ise ele getrp harc-gzr reym esr idp ezvc etflin ve esbb emvlin [nehb]
yam iden ve ol mikdr srlarn ve brgrlerin ve terekelerin ve otluklarn ve kovanlarn
cebren alan kimlerdr; malm idinp ol cniblerde harc-gzrlarumun ehl yllerinden
ve taallukt u akriblarndan esr olm kimesneleri var ise cmlesin ellerinden alup tlk
idp alnan mllarn ve tavarlarn bi'l-cmle mteveccih olan hukklarn erle kendlere
alvirp ehl-i fesd malm idinp ele getrp habsidp isimleri ve resimleri ile yazup
Dergh- Muallm'a bildresiz. Harc-gzrlarumdan gayri Macar tyifesi bi'l-klliyye esr
olmaz. Zr Neme kralna muhede-i hmynum virilmidr. Ahid-nme-i hmynuma
muhlif anlara dah dahlolunmaa rz-y erfm yokdur. Zikrolunan palankalar neferlerine
ve syir ucda olan kullaruma emr-i erfmi bildrp ahid-nme-i hmynuma ve emr-i
164
erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesiz ve zikrolunan palankalarun neferlerine dah

gerei gibi tenbh tekd idp anlardan bir ferd Drava'y gep Peuy cnibine varmayalar.
yle ki; bade't-tenbh eslemeyp gir varup reyya dest-i tetvl idp teadd v
tecvzleri ola, ol asl eky ele getrilp haklarn[dan] geline ki, syirlerine mcib-i
bret nashat vk olur. Eyym- adlet-i hmynumda kimesneye zulm teadd
olunduna asl rz-y erfm yokdur. Tamm hak zre grp zlimlern zlmin reydan
def idp mtevecih olan haklarn alvirp hlf- vk kimesnenn kazyyesi
arzolunmakdan ve tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idesiz.
262
Muyislavine ve Prezovie barkanlar neferlerinin Drava nehrini

geip Peuy cnibinde ekyalk yapmalarna frsat verilmemesi.
Yazld.
c avu'a virildi.
Hliy Grajgal kds ile mektb gnderp; "Pojega sancanda ihds olunan
Muyislavine ve Brezovie nm parkanlarun neferleri Grajgal ve ilni nhyelerinde vk
olan seksen bir pre karye reysnun ehl ylleri ve kendler gret olunup esr itmeden
hl deillerdr." diy ilm eyledi ecilden reynun mehyifin grmek in ve
zikrolunan palankalar neferleri Peuy tarafna Drava'y gep varmayalar diy tenbh
tekd olunup hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup zikrolunan
palankalarda itimd itdn demlernden bir yarar demn koyup leyl nehr anda olup
Drava cnibine hufyeten kimesneyi germeyeler. Sen dah geid mahallerinde ve syir
mevza pusuya demler koyup eslemeyp Drava'y hufyeten gep reyya el uzatmaa
varan ekyy ele getrp habsidp shhati zre ahvllerin arzidesin. Sonra anlar hakknda
emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin.
263
Erdel topraklarna ahidnmeye aykr olarak Neme tarafndan

asker gelmemi ise Arslan Bey'in Budun'a dnp Budun
muhafazasnda kalmas.
Yazld.
Arslan Be'e hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Yano Kral-ol'na muvenet itmek
in bundan evvel sana irsl olunan hkm-i hmynum muktezsnca Budun askerleriyle
mteveccih olup Solno'a varduun" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise
malm- erfm old. Eyle olsa; imdiki hlde Neme kralnun ilisi Sdde-i
Sadetm'den kend nmna ahid-nme-i hmynum tecdd olunmasn murd idinp
henz m-beynde olan muhede-i hmynum ol cnibden riyet ider iken ahde mugyir
vaz olduna rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki:
165
Hkm-i erfm varcak gresin: yle ki; Neme kral tarafndan nakz- ahd olup
Kral-ol'nun zerine serdr ile bir bell balu askeri gelmeyp Erdel vilyetinden kend
mlki olup Plaj Menhar(?) diyen mfsid eline den kalalarun fethnde olmala zikrolunan
lane mteallik mfsidlern cemyyeti ola, Neme kral tarafndan ahde mugyir asker
gelmekle memleket vilyete zarar olmak ihtimli olmaya, olur olmaz yire asker
ypratmayup yirne rc idp Budun belerbeisi varnca hdmet-i muhfaza zre olasn.
[Yev]m's-Sebt, f 14 Rebu'l-evvel, sene: 972, der-Kostantniyye
264
Kayseri'den stanbul'a gitmekte olan Mirza ve brahim isimli

ahslar Hac Bekt- Veli Zviyesi'nde ldrp e ve ocuklarna
tecvz etmek suundan zanl durumda bulunan ahsn
sorgulanp eran zerlerine su sbit olursa sicil suretlerinin
gnderilmesi.
Yazld.
Uurlu nm kimesneye virildi. F 15 Rebu'l-evvel, sene minh.
Krehri beine ve Krehri ve Kaysariyye kdlarna hkm ki:
Sdde-i Sadet'e mektb ve sret-i sicilln gnderp; "Bundan akdem nefs-i
Kaysariyye'den Mrz ve brhm nm kimesneler Selk ve Glbee nm htnlar Hamza
ve Al nm masm olancklaryla stanbul'a giderken merhm Hac Bekta nevvera'llh
tel merkadeh zviyesinde gice ile yatup irtesi zviye-i mezbreye karb Beta nm
mevzda mezkrlardan brhm ve Mrz ve Glbee ve Al nm masm mecrhan maktl
bulunup havlsinde ivril ve Hsrck ve Kurdba nm karyeler ahlsinden ve har yirden
hzr olan mslimnlardan hlleri teft olundukda Hce Al nm kimesne takrr-i kelm
idp; "Mezkr brhm ve Mrz zikrolunan htnlar ve olancklaryla gelp zviye-i
merkmenn sokakdan cnibe olan odasna konup yatdukdan sonra Bilgi bin rn ve
hvirdi bin eml ve Ramazn bin Sarkz nm kimesneler bile varup mezkr brhm'n
elin bendidp Emrze'nn bana Bilgi kp hvirdi Selk'e fil-i en idp badeh
Mrz kp Bilgi fil-i en idp mezkr Mrz fevtolman meyyitini uvala koyup
mezkr brhm ve htnlar ve olancklar cmlesin Beta'a getrp Glbee ile olanc
Al ve brhm nm yoldalarum mezkrn Bilgi ve hvirdi ve Ramazn katlidp Hamza
nm masmla Selk nm htn ldrmeyp nie olduklarn bilmezem." diy ikrr idicek
mezkrn Bilgi ve Ramazn ihzr olunup sl olundukda inkrile cevb virdiler." diy
arzitdnz ecilden buyurdum ki:
Vardukda, mezkrn Bilgi ve hvirdi ve Ramazn nm kimesneleri ihzr idp
gresiz; thmet-i sbkalar olup bu makle fil-i en ihtimli virilr kimesnelerise rf-i
marfla grp mbirleri dah var ise didrdp cmlesin ele getrp erle zerlerine
sbit zhir olan mevdd sicillt itdrp shhati zre arzidesiz. Hlf- vk kimesnenn
kazyyesi arzolunmakdan, tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idesiz.
166
265
Svey Kapudanl'na tyin olunan Sefer Bey'in Rodos'daki

kadrgalardan biri ile skenderiye'ye ulatrlmas.
Yazld.
demi Cafer'e virildi. F 15 Rebu'l-evvel, sene: 972
Rodos Sanca Bei Al Be'e hkm ki:
Hliy kdvet'l-meri'l-kirm Sefer dme zzhya sanca- hmynumla Svey
Kapudnl tevch olunup ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Varcak, senn yanunda olan kadrgalarumdan bir kadrga ile emn slim
mrun-ileyhi skenderiyye'ye uladurasn. Ol cnibden gelecek var ise tahml idp
getrdesin.
266
Selanik'ten ehzde Selim'in olu ehzde Murad'n adamlarna

bedeli mukbilinde buday ve arpa satn alnp gemilerine
yklenmesi.
Yazld.
demine virildi.
Selanik sanca kdlarna hkm ki:
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh mektb gnderp; "ahter-i burc-
sadet, gevher-i drc-i hlfet ol Murd tavvela'llh tel umrahnun oldu vilyet
kahtlk olup otuz bin kle arpa ve on bin kle buday virilmesin bildrdin" ilm itmein
taht- kaznuzdan ol mikdr arpa ve buday virilmesin emridp buyurdum ki:
Mrun-ileyhn demleri varup arpa ve buday almak istedklerinde akalaryla
narh- rz zre tayn olunan mikdr buday ve arpay alvirp gemilerine tahml idp dah
tahml olunan gemi kimndr, resinn ismi nedr; sicill idp her kangnuzun taht-
hkmetinden ne mikdr buday ve arpa virilrse hkm-i erfmn zahrna sret-i sicilli
naklidp imzlayup Dergh- Muallm'a gnderesiz. Emrme muhlif ziyde tereke
virilmekden ve bu bahne ile deryya tereke gitmekden hazer eyleyesiz.
267
Suyolu hizmetinde bulunan yenierilerin rtbe ve aka ile

dllendirilmesi.
Yazld.
Yenieri aasna hkm ki:
Hliy sennle suyol hdmetinde bulunan kullarum hakknda mezd-i tfet-i
husrevnem zuhra getrp yayabalardan sekiz neferinn drdi ble ve drdi zemete
ve acem-olanlar yayabalarndan bir neferi ble ve iki neferi zemete ve aa
blkbalarndan neferi ble ve drt neferi tmra ve atlu zaarclarndan neferi
ble ve iki neferi tmra ve atlu sekbnlarndan neferi ble ve neferi tmra ve
167
sekbnlar blkbalarndan iki neferi ble ve neferi tmra ve solaklardan on i

ble ve on ikisi tmra ve yenierilerinden yiirmi be neferi ble ki, nsf siph ve
nsf silhdr ola ve yiirmi be neferi dah tmra ve iki yz aka dah drt yz buuk olur
mstehk olan yenieri kullaruma tevz in tayn idp ve yz nefer acem-olan kapuya
alnmasn emridp buyurdum ki:
Vech mnsib grdn zre kullarumdan zikrolunan mikdrn ble ve tmra
tayn idp ve ihsn olunan akay mstehk olanlara tevz eyleyp ulfel
acem-olanlarndan ol mikdrn kapuya karup kullaruma gerei gibi istimlet virp
hdmete terb itdresin; yle bilesin.
[Yev]m's-Sebt, f 15 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
268
Dulkadirolu ah Ali Bey oullarnn bz yenieri veya avular

ldrp servet sahibi olduklarna dair szler sarfettii bildirilen
Dervi Ali isimli doancnn sorgulanp byle sylediinin asl var
ise bu hususun gizlice aratrlmas ve doruland takdirde sz
konusu Dulkadiroullar'nn yakalanmas ve durumun arzedilmesi.
Yazld.
avubana virildi. F 16 Rebu'l-evvel, sene: 972
Vilyet-i Karaman'da mehyif teftinde olan Byezd Be'e hkm ki:
Hlen ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn hincibas olan, bir
mhimm in Seyyidili cnibine varup Renke nm karyede Derv Al nm toancya
konup; "Dulkdir-ol h Al Be oullarnun hli nedr?" diy Toanc Al'ye sl
itdkde; "Ey, ho; altun ve akalar ok." diyp; "Neden kdir oldlar." didkde; "Tbi
nm karye ile iil nm karye arasnda bir ka yenieriler mi yohsa avular m
katleylemiler, andan toyum oldlar." diy haber virdi arzolunman buyurdum ki:
Mezkr toancy getrdp mrun-ileyh hincibaya takrr itdi hussun asl var
mdur, gresin; fi'l-vk huss- mezbrun asl var ise kimesneye if itmeyp hufyeten
tetebbu eyleyp hakkat-i hli malm idinp dah arzolundu zre fesd eyledkleri vk
ise mezkrlar ele getrp habseyleyp vuk zre yazup arzeyleyesin.
269
168
Svey skelesi'nde iltizam usul ile gemilerine tereke yklenen

Arap reislerin gemileri deryya dayankl olmadklarndan bu
gemilere fazla tereke yklenmesini nlemek iin gvenilir bir adam
tyin edilmesi.
Yazld.
Svey kapudn demi Cafer'e virildi. F 17 Rebu'l-evvel
Hl Svey skelesi'nde sultn ve dee gemileri iltizm ile tahml olunup iltizmla
tahml olunan gemiler hod deryya tahammli olmadundan m-ad ekseriy Arab resleri
gemilerinn kenrlarna tahtalar ekleyp sonradan ilhk eyledkleri tahtaya ki,
telbsdrler istihkm olmayup emvc- dery iddet zre oldukca ol tahtalar koparup
gemiye tahml olunan tereke v esbba zarar u ziyn mterettib olmakdan hl olmadu
Varcak, bender-i mezbrede iltizmla yklenen gemilern zerine bir yarar
mutemedn-aleyh demn koyup zikrolunan gemilere ziyde serr(?) tereke urdurmayup
tahammline gre tahml itdresin ki, bi-nyeti'llhi tel emn slim mahall-i memra
varup vsl olalar.
270
Hind cnibinden gelen tccar gemilerini Portekiz gemilerine kar

korumak zere Aden cnibine gnderilen donanmaya zahre
hususunda sknt ektirilmemesi.
Yazld.
Kapudn demi Cafer'e virildi. F 17 Rebu'l-evvel
Yemen belerbeisine hkm ki:
Hl diyr- Hind'den gelen tccr gemilerine Portugal- bed-filn gemileri zarar u
husrn itmekden hl olmadu arzolunman Svey Kapudnl kdvet'l-meri'l-kirm
Sefer dme ulvvuhya sanca- hmynumla ihsn olunup Donanma-i Hmynum'la
Aden cnibine irsl olunmdur. na'llh'l-Azz ol taraflara varup hurc itdkde
mrcaate mevsim gzetmek in elenmek lzim gelmele Donanma-i Hmynum'da
olan askern zahresi bbnda muzyakalar olursa buyurdum ki:
Donanma-i Hmynum in zahre taleb itdkde kifyet kadar undan ve budaydan
tedrk idp viresin.
271
Asayi durumu gznnde bulundurularak Sekuy sancann

mstakil bir sancak olmasnn m yoksa sancaklktan
karlmasnn m uygun olacann bildirilmesi.
Yazld.
Ktib Al nm kimesneye virildi. F 17 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hlen Mohac kds nyibi mektb gnderp; "Sekuy sanca imdiye dein karadan
ve nehr-i Tuna'dan Budun'a ubr iden tccr ve gayri mslimnlar emn emn zre gep
kimesnenn mlna ve nefsine zarar u ziyn olmaz iken hliy vilyet tahrr iden Ksm
Kethud ve Ktib Haydar; "Sancak ref olunup neferleri gayri sancaa ilhk old." diy
169
vilyete ihtill virmein nehr-i Tuna'dan ve karadan Sigetvar'un ehl-i fesd her vechile
hcm idp memleket kll ihtill zre olmala Mohac cnibine bir ferd ubr itmek mmkin
olmaz. Peuy ve Seksar bud mesfe olup Mohac ve Prenovar cnibinde olan fesda asl
anlarun dermn olmaz." diy arzidp lkin hliy vilyet-i mezbreyi mceddeden kitbet
iden Ksm Sdde-i Sadetm'e geldkde; "Mstekl sanca olmaa ihtiyc yokdur. Ref
olunup hs olmak mnsibdr." dinilmein hslar havss- hmyn olmak zre ref
olunmd. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu huss ktib-i mezbr ile sylep sen dah tetebbu
idp gresin; zikrolunan sancak ref olmala ol cnibden mrr u ubr iden tccr u
reyya zarar u ziyn olmak ihtimli yo ise mluma enfa olan ile mil olasn ve ill
memleket reynun ihtilline bas olur huss ola, vech mnsib grdn zre yazup
arzeyleyesin.
272
ehzde Selim'in adamlarndan Ahmed'in lmne sebep olan

Yenieri Fenerli brahim ve kaynatasnn evlerinin, maktle ait
eya olup olmadnn tesbiti iin aranmas.
Yazld.
Yeniehir kdsna hkm ki:
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh demlerinden Ahmed'n katline bs
olan Dergh- Muallm yenierilerinden Fenerl brhm'n kayn atas evinde ve kend
evinde maktl-i mezbrun baz esbb zannolunman ale'l-gafle yoklanmasn emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sen ki kdsn, cemat-i mslimn ile ale'l-gafle mezbr
yenierinn ve kayn atasnun evi zerine varup yoklayup gresin; anun gibi maktl-i
mezbrun esbbndan nesne bulunursa sahh maktln esbb idi malmun ola, ne
makle esbbdur ve kimn evinde ve elinde bulunursa kendlerin habsidp shhati zre
yazup bildresin.
273
Ayamavra Kalesi varouna kadar getirilen suyun ne ekilde

tevzinin uygun olacann belirlenmesi iin, Austos'ta akan su
miktar ile kalede ve varota yaayan ahlinin durumu hakkndaki
bilgilerin yazlp arzedilmesi.
Yazld.
Ayamavra ve Angelikasr kdlarna bir hkm ki:
Hliy cenb- cellet-mebum tarafndan Ayamavra['ya] gelmesi emrolunan sunun
zerine mimr olan Kosta mektb gnderp; "Suyol Ayamavra varona gelp kalaya
karb yirde bir terzda akar. Fermn- hmynum zre kalaya koymak istedkde ahl-i
kala cem olup; "Olanca su kalaya girsn." diy ikdm itdklerinde; "Kala kurbinde bir
ka siph evleri olmala kaladan hric kala handek dibinde bir eme olsun ki, mslimn
170
evleri ve varo halk dah istiml intif itsnler." didklerinde ahl-i kala marifeti ile
kalanun kprsi banda bir lle eme vaz olundukdan sonra kaz-i mezbre voyvodas;
"Elbette reyya eme varo iinde gerekdr." diy mstekllen varoda eme olmaa
ikdm ider. Varo dah ancak iki yz hne ola, vaz olan eme bu mikdr hneye deil
yedi-sekiz yz hneye kifyet ider." diy bildrdi. mdi; zikrolunan su kalaya karb
geldkde Austos'da ne mikdr cr olurd, mimr nin arzeylemedi ve kaladan hric
yirde emr-i erfm olmadn eme vaz itmee sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kend nefsinzle zikrolunan sunun zerine varup gresiz; ne
mikdr su gelmi ise fermn- hmynum zre cmlesin kalaya dhl idp kala iinde
Austos'da ka lle su mukarrer oldun malm idinp ve kalada ka hne vardur, ne
mikdr su kifyet iderse ve ka lle artmak lzim gelrse varo- mezbrda suya muhtc
olan fukar v zuaf mahalltn mimr marifeti ile yoklayup ka yirde eme olmak
mmkin ise shhati zre ale't-tafsl yazup arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile olursa
mcebi ile amel eyleyesiz.
274
Bir gayrimslim kaptana, getirmeyi taahht ettii Mslman

esirler hususunda kefil olan Floransa Baylosu Alparenco'nun sz
konusu taahht yerine getirildiinden kefalet hususunda kimse
tarafndan rahatsz edilmemesi.
Yazld.
Dragman brhm Be'e virildi. F 18 Rebu'l-evvel, sene: 972
stanbul ve Galata kdlarna hkm ki:
Hliy drende Elparano nm Filordin baylos gelp; "bundan evvel Donsanoya
nm kfir kapudnna yz elli nefer mslimn esrleri getrmesine kefl olup zikrolunan
esrler defada gelp teslm olup bunlardan m-ad teslm olunacak be yz bin aka olup
anun in dah elli bin drt yz otuz sikke filori, m-ads in kum gnderildkde
cmlesi teslm olundun bildrp ol huss in keflsin, diy dahlolunmamak bbnda
hkm virilmesin" rec itdi ecilden bu hkm-i erfmi virdm ve buyurdum ki:
Mezbr kapudn irsl idecek yz elli nefer mslimn esrleri ve be yz bin aka in
dah elli bin drt yz otuz nakd filori m-ads in gnderdi kum cmle gelp
teslm olunup baylos- mezbr kefletden ber olman huss- mezkr in keflsin, diy
dahlitmek isteyenleri fermn- hmynuma mugyir dahl tecvz itdrmeyp kimesneye
rencde itdrmeyesin. Eslemeyenleri
171
[Yev]m's-Sls, f 18 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
275
Basra blgesindeki si Araplarn snp istifade ettikleri Sahab

isimli su harknn zerine bir kale in edilmesi hususundaki teklif
zerine bir kerre daha dnldkten sonra faydal olacana
kanaat getirilirse tatbik edilmesi.
Yazld.
Belerbeinn kethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
Basra belerbeisine hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Basra'ya tbi Sadr- Svey sancanda
att'l-Arab'a dhl olan nehrn zerinde Sahb dimekle marf harkda Cezyir cnibinden
memleket vilyete fitne v fesd in gelen s Arab gemiler ile snup ve Muaaa
tarafndan atlu ehl-i fesd andan sulanup h bir vechile zabt mmkin olmaman
zikrolunan harkun zerinde bir kala bin olunup ve memleket vilyete asl nef olmayan
Sakaltutan nm kala harba mrif olman dizdr ve nefert bin olunan kalanun hfz
in tayn olunup ve bundan gayri azeb dah lzim olman Basra'ya tbi Badd
cnibinden gelen Zekiyye suynun zerinde Mesh Paa bin eyledi Takpri nm
kalanun dah asl memlekete fyidesi olmaman vk olan nefert azeb tayn olunup
mezbr harkda ehl-i fesd gelp snmak mmkin olmamala att'un zeri zabtolunup
ebn-i sebl sde-hl olurlar ve zikrolunan Sahb hark zerinde bin olunan kalaya atlu
lzim olup Basra gnllleri drt yz nefer iken iki yz nefer kalnca; "Fergat idp ve
mteveff olanlarun gedkleri virilmeye." diy emrolunmd. Virilmeyicek iki yz nefer
gedn yz neferi kala-i mezbreye ihrc olunmasn ve Yukaru Cnib'e mteallik baz
ahvl" dah ilm eylemisin. Mektbunda her ne ki zikrolunm ise ale't-tafsl malm-
erfm old. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, min-bad dah ol taraflardan vkf u muttali olduun ahbr-
sahha ile memleket vilyetn ahvlini arz u ilm itmekden hl olmayasn ve zikrolunan
Sakaltutan Kalas harb olup memleket reyya nef olmayup Takpri Kalas'nun dah
kezlik nef yo ise zikrolunan harb kalanun dizdrlarn ve neferlerin mstahfz ve
Takpri Kalas'nun neferlerin dah azeb nasbidp Basra gnlllerinden virilmeyicek iki
yz gedn yz neferin kala-i mezbreye tayn idp zikrolunan kalay ve att'un zerin
hfz u hrset itdrp memleket reyy sde-hl ve mreffeh'l-bl klmaa say
ikdm idesin. Amm; ref olmasn arzitdn kalalar senden evvel olan belerbeiler;
"Hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet in gerekl kalalardur." diy bin
v ihy itmiler idi. Ol bbda tamm basret tedrk zre olasn. Ol kalalar harb
kalmala iine dmen gelp snup vey ref olmala memleket vilyete zarar u ziyn
olmakdan hazer idp memleket reyya enfa olan ile mil olasn.
172
276
Mceddeden tahrir edilmekte olan Krdistan sancaklarndaki bo

yerlerin, eneltmek artyla siphizdelere ve Rumlu gnll
tifesine timar olarak tevcih edilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
med. F 5 Ra., sene: 985
Bir sreti, med olup defter emnine virilsn.
Mektb gnderp; " "Vilyet-i Badd'da mceddeden tahrr olunan Krdistn
sancaklarnda ve gayride baz hl v harbe mezraalar olup havss- hmyna ve
sancakbeleri hslarna ve erbb- tmra taalluk olmayup mrete kbil yirler olup tmr
tarkyla tevch olunursa zamn- kallde gerei gibi mamr olur." diy vilyet ktibi ilm
idp; "Fi'l-vk zikrolunan hl v harbe mezri tmr tarkyla tevch olunmasnun
vilyete kll nef olur." diy bildrmisin. mdi; arzitdn zre hl v harbe olup
kimesneye alkas olmayup yazlu ve nizlu olmayan yirleri mamr itmek zre tmr
tarkyla virilmesin emridp buyurdum ki:
Vilyet-i mezbrede tmr tasarruf itmeyen siph-zdelerden ve Rml gnll
tyifesinden tlib olanlara eneltmek artyla hllerine gre ber-vech-i tmr tevch idp
tezkiresin viresin ki, bert- hmynum virile.
277
Dulkadirli vilyetinin yeniden tahriri srasnda, bennak ve

mcerred resmleri vakfa kaydolunmayan ve timara verilmeyen
vakf ky ve mezrlarn, bennak ve mcerred resmlerinin havss-
hmyun adna zabtedilmesi.
Yazld.
Musl elebi'ye virildi. F 27 Ra., sene: 972
Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "vilyet-i Dulkdiriyye mceddeden
tahrr olundukda baz kur v mezri vakf bulunmala yine deftere vakf yazldukdan sonra
reysna resm-i bennk mcerred kaydolunup zikrolunan rsm kimesneye tmr
virilmeyp mahll idin" arzitmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, defter-i cedd-i hknde resm-i bennk ve resm-i
mcerredleri vakfa yazlmayan kur v mezri tmr virilmi olmaya, anun gibilern resm-i
bennk mcerredlerin hssa-i hmynum in zabtitdrp hricden kimesneye dahl
taarruz itdrmeyesin.
278
Dulkadirli vilyetinin yeniden tahriri srasnda kimseye timar

olarak verilmemi olan mahll ky, mezr ve cemaatlerin havss-
hmyun adna zabtedilmesi.
173
Yazld.
Bu dah.
Mrun-ileyhe hkm ki:
Dergh- Muallm'a kazy defterin gnderp; "Vilyet-i Dulkdiriyye mceddeden
tahrr olundukda baz cemt kur v mezri defter-i ceddde kimesneye tmr
virilmeyp mufassal mcebince mahlldr." diy arzitmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; anun gibi cemt kur v mezri icml defteri
mcebince tmra virilmi deil ise mufassaldan kimesneye tmr virilmek cyiz deildr.
Ol makle cemt kur v mezri her ne ise bi'l-klliyye havss- hmynum in
zabt u tasarruf itdresin.
279
Dulkadirli vilyetinin yeniden tahriri srasnda sahipleri tarafndan

mlkiyeti isbat edilemeyen ky ve mezrlarn havss- hmyun
adna zabtedilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Mrun-ileyhe hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "vilyet-i Dulkdiriyye mceddeden
tahrr olundukda defter-i atkd baz kur v mezridan nsf mlikne mukayyed olman
defter-i ceddde dah nsf mlikne yazlup shbleri mlkiyyetini isbt idemeyp defter-i
cedd-i mufassalda mevkf kaldun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; vilyet mceddeden kitbet olundukda shbleri
mlkiyyetlerin isbt itmemele defter-i ceddde mevkf kalup tmra virilmeyen nsf
mlikneleri havss- hmynum in zabtitdresin.
280
Karaaydn ky civarndaki ayrn, sahiplerinin rzalar alnmak

ve herhangi bir zarara meydan vermemek artyla ziraat olunmas.
Yazld.
Byezd Be'n kethudsna virildi. F 19 Rebu'l-evvel, sene: 972
Seydehri kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "taht- kazna tbi Karaaydn nm karye kurbinde bir mikdr
ayr kadmden mr-liv hssndan olup lkin reynun mezri m-beyninde olmala hsl
zamnnda kll zarar olup; "Zirat olunursa ben hslna ve reyya kll nef olur." "
diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Gresin; ayr- mezbrun ziratine kimesnenn niz yo ise ki, zarar mteretttib
olmaya shblerinn rzlar var ise ihtiyrlar ile zirat itdresin.
174
281
bkz. hkm. 248
Yazld.
Kethudsna virildi.
Hliy Mentee Bei Ahmed dme zzh dem gnderp; "mrun-ileyhe dery
yallarnun muhfazas in virilen kadrgalara cengci lzim idin" bildrdi ecilden
lzim oldukda sancandan kifyet kadar siph virilmek emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, ine ve Balat nhyelerinden m-ad sancaun
siphlerinden lzim oldukda kifyet kadar siph tayn idp isimleri ve tmrlarn yazup
defter idp deftern bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, hdmet iden ve itmeyen
282
stanbul'da Seydimer Mahallesi Mescidi yannda sonradan

yaplm olan kilisenin yklmas.
Yazld.
Siph-olanlarndan Hasan bin Mustaf'ya virildi. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972
Mahrse-i stanbul kdsna ve mimrbaya hkm ki:
Hliy alem'l-ulemi'l-mtebahhrn efdal'l-fudali'l-mteverrin sbk Anatol
Kd-askeri olan Mevln Sinn dmet fezilh Dergh- Muallm'a mektb gnderp
sen ki mahrse-i mezbre (kds Mevln emseddn[sin])* bundan evvel Atebe-i
Adlet-penhum'a arzidp; "Mahrse-i merkme mahalltndan Seyyidmer Mahallesi'nn
ayn meclis-i era gelp; "Mahalle-i mezbre mescidi kurbinde bir hdis kense vardur.
erle hedmi lzimdr." didkleri ecilden zerine varlup cemat-i mslimn mahzarnda
tefahhus olundukda udl-i mslimnden drt pr kimesneler; "Mezbr kense hdisdr.
Hdis olal tahmnen altm yldur." diy ehdet idp bade't-tadl ehdetleri makble
olup eran hedmi lzim olduna hkmolunup mufassal merh tescl olund." diy
arzidp ve tyife-i kefere dah Rikb- Hmyn'a ruka sunup; "Merhm Sultn Mehmed
Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn ata, dede bizi srgn getrp bu fukarya bir mahalle ve
bir kense tayn idp hkm-i erf dah sadaka idp ol zamndan ber ol mahallede skin
olup ol kenseye varup gelrz ve Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvn zamnnda
dah kenseler yoklanup nice kenseler yklup bu kense kadm olman yklmayup bir
temessk dah virdiler." diy tezallm eyledklerinde mezbr kensenn mimr ile zerine
varlup mslimnden ve kefereden cemat-i kesre mahzarnda tefahhus olundukda hdis
midr, kadm midr, knhi ile malm idinp Pye-i Serr-i Al'ya mufassalen arzolunmas
bu fakre fermn olunman mr mimrlardan Mimr Hayrddn dimekle marf bir pr
kimesne ile iki defa zerine varlup mslimnden ve kefereden cemat-i kesre
mahzarlarnda tefahhus olundukda bir zimmnn havls iinde bir kense olup dvr ve
sakf feth- hknden sonra hdis idi zhir olup ve bir dvrnun dah ekseri kfir olup ve
ol dvrda mihrb vaz zerine olan yir dikkat olundukda dvr- atk ile bile yaplmayup
sonradan dvr kazmak ile oldu mteayyin olcak; "Kadm kense oldur ki, kable'l-feth
175
kense olup bade'l-feth dah ol vechile elinzde ibk oluna. Eger mnhedim old ise izn-i
hkim ile ide olunm ola. Bu slb zerine olduna hkm-i erf veyhd huccet-i
eryyenz var mdur?" diy zimmlerden sl olundukda feth- hknden drt yl sonra
virilmi merhm Sultn Mehmed Hn aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvn tur-i erfi ile bir
hkm-i erf ibrz idp; "Edirnel Atmaca'ya mahrse-i Kostantniyye'de Papa Klozi arta
dimekle mehr olan lgm hsr-eri Karaca'dan mevkf olupdur; ulv ve sfldr ve bir
sfl mermersz khne kensedr. stanbul Subas akr Be'den getrdi tezkire zre
lyk u erzn grp mlkle virp bade'l-yevm taht- yedinde ola; diler ise sata ve diler
ise balaya ve diler ise vakfeyleye, bi'l-cmle nice diler ise mlkiyyet zre mutasarrf ola."
dinilmi. Eyle olsa; bu hkmde mezbr olan Atmaca zimm midr, tayn olunmayup ve
oldu takdrce ol zamnda mukayyed olup gir ol slb zre yedlerinde ibk olunmaa
dellet itmeyp belki kensenn bile temlk olunmas mukayyed olmaduna dellet ider ve
bundan gayri Hall nm kimesne mhri ile memhr bir kiirek tezkire ibrz idp;
"Altmermer kurbinde Besokloz(?) nm papasun tasarrufnda olan kilisesi eski ve kadm
kilise olman yklmad, hli zre kald." diy mukayyed olup ve ol zamndan ber altm
iki yl olup yedlerinde vech-i merh zre ibk olunduna bir hkm-i erf y huccet-i
eryye olmayup ibrz itdkleri tezkire bir n-malm kimesnenn olup temesse kbil
olmaman ve binsnun dah hudsi mteayyin olman ellerinde hli zre ibkya mecl
olmadun" ilm eylemein zikrolunan kense hedmolunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, bi'z-zt mezbr kensenn zerine varup
temelinden hke berber ykup asl eser-i bin komayup ref idesin ve emr-i erfm yirine
vardun yazup bildresin.
* Metinde bu ibarenin st izilmitir.
283
Tersne-i mire'de yaplacak olan gemiler iin Biga, Kocaeli, Vize

ve Hdvendigr sancaklarndan aa kestirilerek gnderilmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 18 Rebu'l-evvel, sene: 972
Biga beine hkm ki:
Hliy Ters-hne-i mirem'de bin olunacak Donanma-i Hmynum gemileri in
aa kesmek lzim olup taht- livnda olan kdlklardan aa kesenlern cretleri in
kifyet kadar aka ile hssa-i hmynum reslerinden irsl olunup ol bbda defterdrlarum
tarafndan hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt kesilmesi emrolunan aalarun zerine olup yallara
indrmek in kifyet kadar zam v siph ile alaybei tayn idp muaccelen iskelelere
indrp varan gemilere tahml idp irsl itmee tamm ikdm ihtimm idp bu mhimmi
syir umr- mhimmeye kys itmeyp vakti ve mevsimi gemedin keresteyi irsl itmek
ardnca olasn. yle ki; ihml mshele olmala vakti ile kereste irimemekle gemiler
yaplmayup maslahat avkolmak lzim ola, zrinz makbl olmaz; yle bilesiz.
Yazld.
176
Bu dah.
Bir sreti, Kocaili Bei Sheyl Be'e, vech-i merh zre.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Vize Bei skender Be'e, vech-i merh zre.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Hudvendigr Bei Abdurrahmn Be'e, vech-i merh zere; " ...yarar
demn tayn idesin... " diy yazld.
284
Vefat eden hssa cmeylarn yerine acemi olanlarndan

devirme olan verilmesi.
Yazld.
Hssa cme-ylarumdan yedi nefer olan fevtolup yirine acem-olanlarndan yedi
nefer divrme olan virilmesin emridp buyurdum ki:
Emrm zre fevtolanlarun yirine yedi nefer divrme olan viresin.
285
Msr'da lenlerin iki bin altna kadar olan beytlmllerinin Msr

Divn'nda, iki binden fazla olanlarn da Bb- Sadet'te istim
olunmas.
Yazld.
Defterdr demi Hseyin'e virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki:
Vilyet-i Msriyye'de vk olan mteveffnun beyt'l-mllerin iki bin filoriye
varncaya dein Dvn- Msr'da istim olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, vk olan beyt'l-mli iki bin altuna varnca anda istim
idp iki binden ziyde olan Bb- Sadetm'de istim olunmaa havle idesiz.
286
Budun Muhafz Arslan Bey'in Be kralnn elisinin adamlarn

ellerindeki nme ile krala ulatrmas, kraln Komoron'daki
haracn da Sdde-i Sadet'e gndermesi.
177
Yazld.
Semendire Bei olup Budun muhfazasnda [olan] Arslan Be'e hkm ki:
Pe kralnun Sdde-i Sadetm'de olan ilisinn iki nefer demi Dergh- Muallm
avularndan Mehmed zde kadruhya kolup nme-i hmynum ile irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle sana varup vusl bulduklarnda, avuum ili-i mezbrun
zikrolunan iki nefer demin tehr itmeyp nme-i hmynum ile ber-vech-i isticl kral-
mrun-ileyh tarafna irsl eyleyp avuum anda alkoyup ilinn demleri vey
Komoran'da kalan harclar geldi gibi belerbei varmasna tevakkuf itmeyp kifyet
kadar dem koup emn slim Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
287
Badad'da vefat eden sbk Katif Kullar Aas Beret'in

beytlmle zabtolunan metrktnn vrisleri ile birlikte Sdde-i
Yazld.
Basra belerbeisinn kapukethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
Sbk Katf Bei iken kffra firr eyleyen Sultn Al fevtolup karnda ol olup
sbk Katf Kullar Aas iken kend ile bile firr eyleyen Beret kfir(?) vilyetinden
gelp Dergh- Muallm'a gelrken Badd'da fevtolup yz miskl eker yz aded bir
inci tesbh ve her biri birer buuk miskl otuz aded incsi ve baz pd zehri ve dah
hurdevt incleri ve hayli metrkt olup Beyt'l-ml'e zabtolundu istim olund.
Buyurdum ki:
Rahmniyye Kullar Aas brhm varcak, mezkrun zikrolunan inclerin ve syir
metrktndan hssa-i hmynuma yarayan tuhfeleri vrisleri marifeti ile her kande ise
zuhra getrp defter idp mhrleyp ayn ile b-kusr Sdde-i Sadetm'e irsl
eyleyesin. Tebdl tayr olunup zyi u telef olmakdan ziyde hazer eyleyesin. yle ki;
ayn ile gnderilmeye, zrn makbl olmayup mesl olursn; bilmi olasn.
288
Vize'de kallblk suundan hapsolunan Nimetullah'n daha nce

sicil olunan ahvlinin suretinin gnderilmesi.
Yazld.
Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
Vize beine ve kdsna hkm ki:
Nefs-i Vize'de Hasanbel nm mahallede mtemekkin Nimetullh nm kimesne
in; "Kallbdur ve sbk dah kallbl sbit zhir olup mseccel olup ve nie defa
cermesi alnmdur." diy arzolunman mezbr Nimetullh ele gelp habsolunmdur.
Buyurdum ki:
178
Hkm-i erfm vardukda, sicillta nazar idp vk arzolundu gibi ise mezkrun
kallbl hakknda olan sicilltun sretin ihrc idp ol vilyetn b-garaz mslimnlarndan
ve ehl-i vukfdan istifsr idp gresin; ol vilyetde ne vechile mehrdur, kallbl bir
defa erle sbit zhir olup sicill olunm mdur? Sretin bulup gnderp vkf olduun
zre ahvlin mufassal mekf yazup arzeyleyesin.
289
ehirky kazsna tbi Yukar Balyotna karyesi siphileri Hasan ve

Hseyin'in timarlar alnarak karye halk ile olan dvalarnn
grlmesi.
Yazld.
avubana virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
ehirky kdsna hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "taht- kaznda Yukaru Balyotna nm karye halk sana
gelp siphleri olan Hasan ve Hseyin ve sbalar Mahmd nm kimesne tar in
karyelerine gelp bir ay mikdr skin olup her gn etmek ve koyun ve tavuklarn alup
tereke ynlarn ykup ar olan demedlerin alup teadd itmein; "Kdya varalum."
didmz in iimzden Petri Ralin ve Hoda Petri nm zimmleri nacak ile bana alup
mecrh idp teaddler iderler." diy ekv itmein mezbrlar getrdilp; "Nin reyya
zulmidersiz?" diy sl olundukda; "Biz imdiye dein nie idegeldk ise yine eyle iderz.
Rayyetlerimzdr; bildmz gibi zabtiderz." didklerin" arzitdn ecilden tmrlar
alnup buyurdum ki:
Mezbrlardan dav-y hak ider var ise bir defa erle sorlup faslolmayup ve on be
yl terkolunmayan kazyy husam muvcehesinde ber-mceb-i er- erf teft idp
gresin; anun gibi zerlerinde hukk- ns sbit zhir olur ise, hkmidp ashbna alvirp
ne asl mevd isbt oldun ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin mufassal merh
yazup ahvllerin arzeyleyesin. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden
ve hd- zrdan ve hlf[- vk] kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ve bir cnibe
meyl muhbdan hazer idesin.
290
ehirky kazsna tbi akrofa karyesi siphisi lyas'n timar

alnarak karye halk ile olan dvasnn grlmesi.
179
Yazld.
Bu dah .
Kd-i mezbra bir hkm dah ki:
Hliy mektb gnderp; "taht- kazndan akrofa nm karye halk sana gelp;
"Siphleri olan lys tar in karyelerimze gelp iki ay mikdr yiirmi nefer kimesne
ile karyemzde skin olup her gn yim yimek ve koyun ve tavuklarn alup ve tavarlarmuz
tutup kend saup sdin alup ve avretimz ve olumuz tutup ekmek istediyn har
karyeye gdk. erate davet eyledmzde bizi kl ile kovup; "Bana tmr kd m
virdi?" diy nd ider." didklerin" arzitdn ecilden tmrlar alnup buyurdum ki:
Mezbrdan dav-y hak ider kimesne var ise il-hrih ...
Yukaru hkmn aaas gibi.
291
znikmid'den katktan sonra Venedik'e tbi stendil cezresinde

yakalanan esirlerin Midilli beyi vstasyla Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Cezre-i Nake dkasna hkm ki:
Kdvet'l-emcid Cezyir Defter Kethuds Keyvn dme mecdh Sdde-i
Sadetm'e dem gnderp; "kendnn be nefer esrleri ve hssa reslerden Pervz'n iki
nefer ve znikmidl Yenieri Mustaf'nun bir nefer esrleri znikmid tarafnda bir kayk
basup kaup Venedik'e tbi stendil cezresinde tutlup bi'l-fil habsnde oldun Dergh-
Muallm avularndan Edhem avu haber virdi." diy bildrdi ecilden zikrolunan
esrler Midill beine gnderilmek emridp buyurdum ki:
Emrm mcebince mezkrn esrleri mrun-ileyh Midill beine irsl sl
eyleyesin ki, ol dah Sdde-i Sadetm'e gndere; yle bilesin.
292
Midilli beyine gnderilecek olan kaak esirlerin Sdde-i Sadet'e

gnderilmesi.
Yazld.
Bir sreti, Midill beine vech-i merh zre; " ... zikrolunan esrleri gnderdkde
Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy.
293
180
Arboz hslarndan Rodos'a gnderilen terekenin bir ksmnn

mr gemilerin krekilerine ayrlp kalannn kale halkndan
ihtiyac olanlara datlmas.
Yazld.
Rodos beine hkm ki:
Bundan akdem Arboz hslarndan Rodos zahresiyn bin md tereke virilmee
hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan terekenn drt yz mddin yanunda olan mr
gemilern krekcileri zahresiyn alkoyup alt yz mddin kala ha[l]kndan terekeye
ihtiyc olan fukarya tevz eyleyesin.
294
Sack sanca tevcih olunan Kurdolu Hzr'n Msr'dan

getirilmesi.
Yazld.
Hzr Be'n kethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972
Msr'da Svey Kapudn olan kdvet'l-meri'l-kirm Kurd-ol Hzr dme
zzhya Sack sanca tevch olunup Msr'da olmala sancana gelmesi lzim olman
buyurdum ki:
Hliy Svey Kapudn olan Sefer dme zzh ile irsl eyledn kadrga resine
tenbh idp smarlayasn ki, mrun-ileyh Hzr dme zzh skenderiyye'ye geldi gibi
tehr itmeyp kendyi demleri ile kadrgasna alup getrmeyince olmaya; yle bilesin.
295
Vize kazs Sergen karyesinden otuz top arabacs ustasnn letleri

ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Topclar avuna virildi. F 22 Rebu'l-evvel, sene: 972
Vize kdsna hkm ki:
Hliy hssa-i hmynum in top arabalar yaplmak lzim olman taht- kazndan
Sergen nm karyede arabalar iler rencber kimesneler bulunup ey stdlarndan otuz neferi
isimleriyle yazlup lt u esbblar ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile topclardan Sinn vardukda emrm zre zikrolunan araba iler
rencber arabaclar ehl-i vukfdan tefahhus idp yarar stdlarndan otuz neferin ale'l-esm
yazup defter idp kifyet mikdr demn koup Sdde-i Sadetm'e sl eyleyesin.
Huss- mezbr ehemm-i umrdandur. Avk u tehr eylemeyp muaccelen tayn olunan
mikdr arabaclar tedrk idp gndermeyince olmayasn.
181
296
Sultan Byezid Han Evkf Mtevellsi Mehmed'in orlu kadsnn

evinde iken alnan esbbnn zanllar olan sba ve aseslerin
hapsolunup tefti olunmas.
Yazld.
orl kdsna hkm ki:
Mahrse-i Edirne'de merhm ve mafrun-leh Sultn Byezd Hn tbe serhnn
Evkf Mtevellsi Mehmed zde kadruh gelp; "mahmiyye-i mezkreye giderken kasaba-i
mezkrede senn evne konup gice ile evn dvr delinp sebet ile esbb sirka olunup
sbadan sl olundukda; "Bunda katar ile develer zyi olur; kande kald ki sebet ile
esbb sirka oluna." diy cevb virdin" bildrdi ecilden mezkr sba ve asesleri
der-zencr idp gerei gibi teft olunmasn emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, emrm mcebince
sba ve asesleri der-zencr idp onat vechile tefahhus idp aseslerden ve syir maznna
olup gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp thmet-i sbkalar
mseccel olup mcib-i rf olanlar rf-i marf ile grp mezkrun esbbn sirka idenler
kimler ise zuhra getrp habsidp ahvllerin vuk zre yazup arz[idesin]. Amm; rfde
ihtiyt idp kable's-sbt telef-i nefs olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer
eyleyesin.
297
Bursa'dan tereke alp Mudanya'da stoklayan madrabazlarn

mahzenlerinin mhrlenip stanbul muhtesibinin adamlarna
zaptettirilmesi.
Yazld.
Muhtesibe virildi; Dvn'da. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hl matrabzlar mahrse-i Burusa'dan ve etrfndan tereke alup getrp Mudanya'da
der-mahzen itdkleri istim olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp bu hussa bi'z-zt mukayyed
olup mahall-i mezbrda ne mikdr der-mahzen olm tereke var ise bir habbesin shblerine
ve gayra aldurmayup cmlesin mhrleyp mahrse-i stanbul muhtesibinn demi varnca
muhkem zabt u hfz itdresin. yle ki; der-anbr olan terekeden alniyyeten vey hufyeten
kimesne tereke alup gitdi istim oluna, beyn olunacak zr makbl olmaz. Ana gre
ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin; yle bilesin.
298
182
Tekfurda kazsnda olan iskelelere Anadolu ve Bursa'dan

gemilerle tereke getirilip satlmasnn engellenmesi.
Yazld.
Kezlik.
Hliy taht- kazna tbi olan iskelelere Anatol cnibinden ve Burusa tarafndan
baz kimesneler gemiler ile tereke getrp karup satduklar istim olund. mdi; min-bad
ol cnibe tereke kmamasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup emrme muhlif Anatol
cnibinden ve Burusa'dan kimesneye gemi ile tereke gertmeyp hlf- emr i olmakdan
hazer eyleyesin. yle ki; bade'l-yevm emrme muhlif taht- kazna tereke gedi
mesm ola, zrn makbl olmaz; mesl olursn. Ana gre mukayyed olasn.
299
stanbul zahresi iin zmir vesir yerlerden gemiler ile gelen

zmn
Rodosuk
skelesi'nde
sattrlmayp
stanbul'a
gnderilmesi.
Yazld.
Muhtesibe virildi; Dvn'da. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hliy zmir skelesi'nden ve etrfndan baz kimesneler gemiler ile zm getrp
Rodoscuk skelesi'ne karup Rmili cniblerine perkende itdkleri istim olund. mdi;
mahrse-i stanbul zahresiyn olan nesneler hlf- emr har yirde kmak cyiz deildr.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda mukayyed olup min-bad zikrolunan iskeleye
zm gemisin yanadurmayup anun gibi zm ile gelen gemileri tor mahrse-i mezbreye
gnderesin. Bu huss in mukaddem dah hkm-i erfm gnderilmidr. yle ki;
bade'l-yevm zikrolunan iskeleye gemi ile zm kdu mesm ola, zrn makbl olmaz.
Ana gre ihtimm idp hlf- emr i olmakdan ziyde saknasn.
300
Sultan Sleyman'n stanbul'daki evkfna ait Kavala kazsnda

bulunan Neftre(?) ve Griviyani(?) karyeleri ile evkfn yrkleri
arasndaki snr meselesinin halledilmesi.
Yazld.
Mtevell demi Sinn'a virildi. F 17 Rebu'l-evvel, sene: 972
Kavala kdsna ve kapudnna hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da cenb- cellet-mebum tarafndan bin olunan Imret-i
mirem Mtevellsi kdvet'l-emcid (
) zde kadruh Dergh- Muallm'a gelp;
"Kaz-i mezbrda vk olan evkfndan Neftre(?) ve Griviyani(?) nm karyelern zirat
harset itdkleri yirlerine evkf- mezbre Yrkleri; "Mermuzdur." diy dahlidp
ekinlerin inedp ve b u belerinn incir aalarn kesp koyunlarna ve tavarlarna
al idp env- zarar u ziyndan hl olmayup ol eclile(?) vakfa yid olur mahsle kll
183
zarar u noksn olmakdan hl olmaz. Tyife-i mezbrenn merlar mezbrn karyelern

zirat idegeldkleri yirlerin m-beynde vk olan kadm snur faslider." diy bildrmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt mahall-i nizun zerine varup husamy berber
idp onat vechile hak zre teft idp gresiz; tyife-i mezbrenn kadm'l-eyymdan
tavarlar yriygeldi merlar ne mahalle varncadur ve zikrolunan kur halknun
kadmden zirat harset idegeldkleri mezraalar ne yire mnteh olursa malm idinp
m-beynlerinde vk olan kadm snurlarn tayn temyz idp fasleyleyp tyife-i
merkmeye merlarndan tecvz itdrmeyesiz. Tavarlar yriygeldi yirler oldu
takdrce tereke arasnda tavar yritmee asl rz-y erfm yokdur. Tereke zamnnda
tavarlarn getrtmeyp b u belerine zarar u ziyn itdrmeyesiz. yle ki; bade't-tenbh
muayyen olan snurlarndan tecvz idp zarar u ziyn ideler, anun gibi eslemeyenlern
erle zararlarn tazmn idp muhlefet ndlarn sicillt idp sret-i sicilleri ile kree
gnderesiz.
301
Haramzde ve hrsz olan Dulkadir vilyeti siphilerinden Melik

Arslan olu Mirza'nn siyset olunmas.
Yazld.
Trb Kethud'ya virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972
Dulkadir belerbeisine hkm ki:
Mektb gnderp; "Vilyet-i mezbre erbb- tmrlarndan Melik Arslan ol Mrz
nm kimesne Karanukapu ile Kurdkula nm mevzlarda kutt- tark olup kend itirf
idp ashbna erle virilenden m-ad elinde b-had esbblar dah bulunup ve hem vilyet-i
mezbre ayn tezallmleriyle harm-zde v hrsuz olup her vechile izlesi lzim oldu
mukaddem Dergh- Muall'ya arzolundukda; "Siyset cb ider mevdd tafsli ve
sicilleri ile ihrc idp ve kendyi habsidp Dergh- Muallm'a arzeyleyesin. Sonra emrm
ne vechile sdr olursa anunla amel eyleyesin." diy fermn olunman mahall-i mezbrda
itdi fesdlar sicill-i mahfzdan sretleri ihrc olunup irsl olund." diy arzeyledn
ecilden mezbra siyset olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, emrm muktezsnca mezbr Mrz'ya siyset idp
emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin; yle bilesin.
F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972
302
184
Girit adasndan Bodan voyvodasnn adamlarna iki satlmasna

izin verildii.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 22 Rebu'l-evvel, sene: 972
Girid'e varnca Akdeniz ve Karadeniz yallarnda olan belere ve kdlara ve Boaz
Hsrlar dizdrlarna hkm ki:
Bodan voyvodas dem gnderp; "kend nefsi ve yannda olan harc-gzrlarum
in Girid cezresinden akasyla yetmi fu hamr almaa iczet taleb eylemein"
buyurdum ki:
Mezkr akasyla aldu zikrolunan hamr demleri mm-ileyhe alup gitmel
olduklarnda mni olmayasz. Amm; bu bahne ile ziyde hamr virilmekden ve har yire
emrm olmadn hamr germekden ziyde hazer idp emrme mugyir i olmakdan
saknasz.
303
Kralolu'nun Plaj Menhar hakkndaki mektubunun alnd;

Neme kral dostluk zere bulunduu mddetce snrlarna
mdhale olunmamas, Kralolu'nun hara getiren adamlarnn
Sleyman avu'la gnderildii.
Yazld.
Erdel Kral stefan Kral'a nme ki:
Hliy Atebe-i Aliyye-i lem-medr ve Sdde-i Seniyye-i Gerdn-iktidrmuz'a ki
merci- mer-i zm ve melce-i havkn-i fihmdur demlerinzle haberlerinz ve
mektbunuz vrid olup Plaj Menhar(?) elinden alnan kalalar ahvlin ilm eylemisiz. Ol
bbda her ne ki tahrr olunm ise ve demlerinzn cevb her ne ise Dergh-
lem-penhmuz'a arzolunup malm- erfm olmdur. Ferendu ol iftihru
meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral'un mirran Atebe-i Ulym'a mektblar
gelp; "Budun serhadlerinde tamm ahd [] peymn ve vad [] eymn dostluk zre riyet
idp babasna virilen ahid-nme-i hmynumda karndalar bile olmak zre kend nmna
tecdd olunmas bbnda istid-y tfet itdi" ecilden yn-i saltanat- hmynumuz
muktezsnca ceryid-i mline kalem-i lutf u ihsnmuz cr olup Komoran'da olan harc
ile berber ilisi gelmee mevkf kalup kendye nme-i erfm irsl olunmdur. Ol
cnibden ahd-i erfmi dostluk zre riyet idp memleket vilyetinze tecvz itmedin
bu emn emn iinde bu cnibden dah ahde muhlif vaz olmak cyiz deildr. Gerekd[r]
ki; nme-i hmynum vusl buldukda, imdiki hlde ol cnibden memleket vilyetne
dahl taarruz olunmadn Plaj Mihal(?) diyen mfsid gavgsyla ahde mugyir i olmakdan
saknup sarhadlern emn emnna ve memleket vilyetn intizmna say idp
m-beynde fiten fesda ve memleketn ihtilline bs olan husslardan ictinb oluna ve
harcla gelen demlerinz ed-i hdmet itmein taleb itdnz zre Dergh- Muallm
avularndan iftih[r]u'l-emsil ve'l-akrn Sleymn zde kadruh ile ol cnibe irsl
olundlar. na'llh varup mlk olduklarnda nme-i sadet-nmmuzun mazmn-
eref-nmn ile mil olup ahbr- shhat-srnuzla ol taraflarun ahvlin ilm ihbrdan
hl olmayasz.
185
304
Bodan'dan Leh tarafna kaan ehl-i fesad bolarlarn ve reyann

mal ve davarlar ile geri gnderilmesi.
Yazld.
Leyh kralna nme-i erf yazla ki:
imdiki hlde, Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Azamet-penhmuz['a] Bodan
Voyvodas Aleksandra mektb gnderp; "bundan akdem vilyet-i mezbrede bs-i fiten
fesd dall olan bolarlardan baz mfsidler sitne-i Sadetimz'e gelmezden evvel
ehl yllerin ve esbb tavarlarn vilyetinze alup gidp badeh stefan tarafndan Bb-
Muallmuz'a gelp mrun-ileyhe voyvodalk nyetimz oldu esnda ele getrilp
mahrse-i stanbul'da vk olan Yedikule'de habsolunmala ehl ylleri ve esbb
tavarlar vilyetinzde kaldun" ilm eylemein nme-i hmynumuz irsl olund. Vusl
buldukda, sevlif-i eyym ve sevbk- ezmndan sitne-i Sadetimz'e olan dostluunuz
ve muhede-i hmynumuz muktezsnca mahbs olan bolarlarun ehl yllerin ve
esbb tavarlarn ve syir Bodan'dan ol cnibe firr iden eger bolar ve eger reydur,
cmlesin ml menlleri ve tavarlar ile karup yirlerine gnderp ahid-nme-i
hmynumuza mugyir kimesneye i itdrmemek bbnda env- mes-i cemlenz
zuhra getresiz ve Bodanlu'dan ka nefer kimesnenn mllar ve tavarlar ve esbblar
irsl olunursa isimleri ve yannda bulunan rzklarn defter itdrp defterinzle ...(*)
(*) Metinde eksik braklmtr.
305
Gemilerine haracgzr reya alp krek ektiren Kara Mahmud ve

Tabbak Reis'in tefti olunup hapsolunmalar.
Yazld.
Mezbr Papas stemad'a virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972
Ayamavra kdsna ve Dizdr Mehmed'e hkm ki:
Hliy Kara Mahmd ve Tabbk Res dimekle marf levend resler Moral Papas
stemadiye'yi ve Yanya Kdl'ndan Ekmekci Mihal'i ve Moralu Petro'y ve Mezistreli
Yani'yi ve baz zimmleri dah gemilerine alup krek ekdrp hliy mezkr stemad'un
yz ve Mihal'n otuz filorisin alup hals itdkleri ilm olunman buyurdum ki:
Mezkrlar ihzr idp bu huss onat vechile teft idp gresiz; mezkrlarun ol
mikdr filorilerin alduklar erle sbit olursa b-kusr alvirp ve gemilerinde harc-gzr
rey var ise cmlesin tlk idp kendlerin habsidp ahvllerin arzidesiz ve min-bad
levend gemilerin ol mahalle yanadurmayasz.
306
186
Kardeleri ve kendi adna dostluk talebinde bulunan Neme

mparatoru Maksimilyano'un Komoran'da kalan vergilerini
gnderdii taktirde atalarna verilen ahidnme-i hmyunun
yeniden yazlp gnderilecei.
Yazld.
Altun kozalak ve ser--ser kse ile Mehmed avu'a virilp krala gnderildi.
mparador Maksimilyano Kral'a nme-i erf ki:
Hliy Dergh- lem-penh ve Brgh- Sadet-destghmuz'a ki merik- neyyir-i
ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr mektb- sadkat-mehnunuz vrid olup;
"atanuz mparador Ferendu ile m-beynimzde olan muhede-i hmynumuz dostluk
zre riyet olunup ve bu ahd peymnda Arkadka Ferdinando ve Arkadka Karlo nm
karndalarnuz bile olup mm-ileyh atanuza virilen ahid-nme-i hmynum kend
nmnuza tecdd olunmak" bbnda yce derghmuzdan tazarru u niyz olunm.
Mektbunuzda her ne ki derc [] ayn olunm ise ve ilinz takrri her ne ise ale't-tafsl
zz-i huzr- lmiu'n-nrmuza arzolunup lm-i erf-i lem-r-y hnemz muht u mil
olmdur. Eyle olsa; yce sitnemz'le dostluk zre olan krallarun evld ahfdnun
nihdlar dyim enzr- nyet-i husrevnemzle manzr olup maksd u murdtlarna
kalem-i lutf u ihsnmuz cr olmakdan hl olunmaz. Mdm ki, atanuzla vk olan dostluk
ve ahd emnda sbit-kadem olup m-beynde mukarrer klnan ahid-nme-i
adlet-makrnumuzun kelm- drer-nizm- sadet-encm ile mil olup hlfna cevz
gsterilmeye, l-bd cenb- cellet-mebum kbelinden dostlua ve ahde muhlif i olmak
ihtimli yokdur. Vk karndalarnuzla kend nmnuza ahidnme-i hmynumuzun
tecddi htr- trnuzda merkz musammen ise mrun-ileyh atanuz ahditdi zre
Komoran'da kalan virgnzi yarar ilinzle Atebe-i Ulymuz'a irsl eyleyesiz ki, muhede-i
hmynumuz riyet olundu malm- erfmz olup ve karndalarnuz ahd-i
erfmzde bile olup atanuza virildi zre ahid-nme-i hmynumuz mceddeden
yazlup irsl oluna.
307
Mehmed adl kiinin kefil olduu Abdurrahman'n Edirne'ye

kat bildirildiinden yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr Mehmed'e virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972
Mehmed nm kimesne gelp; "Abdurrahmn nm kimesnenn nefsine kefl olmken
mezbr Abdurrahmn ibkat idp anda mahrse-i Edirne'de idin" bildrmein buyurdum
ki:
Arzitdi gibiyse mezbr mezkrla berber Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle
bilesin.
308
Mamuriye Kalesi'ne mevcib gtrrken Karahisar'da kaybolan

yenierileri grdklerine dair elikili ifdeler veren Ktib Hsrev,
Yayaba Sleyman, acemi olanlarndan Cafer ve hancnn rf
olunmas.
187
Yazld.
Muhzra virildi, Dvn'da. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972
Karahsr- Shb beine ve kdsna ve sbk Khta Kds Mevln Ivaz'a hkm
ki:
Sen ki Karahsr- Shb kdssn, sbk Khta Kds olan Mevln Ivaz ile mektb
gnderp; "Mamriyye Kalas'na mevcib alup giderken Karahsr'da n-bedd olan
yenieriler ahvli emr-i erfmle tefahhus olundukda piyde beine haber virenlerden
Ktib Husrev ve Yayaba Sleymn'dan sl olunup; "Sleymn eleb Hn'nda biz skin
olup anlar gelp handa konup sabh vaktinde yklenp gitdiler. Ne cnibe gitdini
bilmezz." diy cevb virmiler iken defa-i sniyede sl olundukda; "Gelp kondlar.
Gitdklerin grmedk." diy evvelki kelimtlarna muhlif olcak; "Bizi hanc talm itdi.
Anunn byle cevb itdk." didiler. Hancdan sl olundukda; "Ol makle yenieriler
grmedm; retmedm." diyp; "Siz hod beinze geldiler, iki defa kulaguz alup
gitdiler." dimein; "Beinz arzidp hatt arz senn hattunla imi." diy Ktib Husrev'den
sl olundukda inkr idp; "Piyde Bei Sbas Husrev Sba'ya yimek idp davet
itmisin." dinildkde; "Yimek idp davet itdm. Amm; gelmediler." diy cevb virp
geldklerine baz kimesneler ehdet idp hndan kdun kimesne grmeyp zyi
oldlar. Eyle [olsa]; ekser ihtiml mesfr sba ile yayabalarnun vukf ve medhali
oldu fehmolunup mesfrlar kalada habsolunup acem-olanlarndan mrun-ileyh
piyde bei akribsndan olan Cafer'n dah bu hussda medhali olup gelmesi lzim oldu
ve ehirde mttehem olanlar teft olunup ele gelmek zredr." diy arzeylemisin. mdi;
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbr Cafer'i dah getrdp badeh hncya ve Ktib
Husrev'e ve Yayaba Sleymn'a her birine muhkem rf olunup huss- kazyye ne hl ise
kefitmeyince olmayasz ve mezbr yenieriler kd mahkemesine varduklarnda
mahkemede hricden kimesne var myd, yok myd; bu huss dah dikkat idp hak zre
grp hakkat-i hle vkf u muttali olup zuhra getrp shhati zre arzidesiz. Tezvr
telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan hazer
idesiz.
[Yev]m'l-sneyn, f 24 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
309
stanbul'da Erikap haricinde Yahdi mezarlnn yaknnda

bulunan suyolu zerine Yahudiler llerini defnettiinden, llerin
karlp suya verilen zararn izle edilmesi.
Yazld.
Divitdr Mehmed elebi'nn demisine virildi. F 26 Ra., sene: 972
Hslar kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Mteveff Mahmd Be Evkf'na Mtevell olan Al ve Nzr
Mehmed nm kimesneler mahmiyye-i stanbul'da Tekfursary Mahallesi kurbinde skin
188
olan Yehd tyifesinden nie kimesneleri ihzr idp zerlerine takrr-i merm klup didiler
ki: "Kaz-i Havss- Kostantniyye muzftndan stanbul kapularndan Erikapu hricinde
Yehd makbiri kurbinde bir mikdr hl yirde mtevell bir su bulup hasbeten-li'llh
mme-i ns intif in ihy itdi su hussnda ve ol yirde mnzat- kesreleri vk
olup zikrolunan mahallt Yehdleri ol suyun mahzen mecrs zerine meyyitlerin
defnidp suya zarar- fh eylemilerdr. erle grilmesin taleb iderz." didklerinde
mahall-i mezbrun zerine varldukda sunun ba ve mecrs zerine makbir-i Yehd'den
on be adedden ziyde makbir konlm bulunup tyife-i Yehd'den sl olundukda cevb
virp; "Mezbr yir bizm tyifemze makbir in seltn-i mzye virmilerdr. Yir de ve
su da bizm idi. Lkin mteveff cebren ve gasben almdur." didklerinde, "huss-
kazyye vuk on be yldan mtecviz olman istim olunmad." diy mukaddem
mufassal ilm olundukda hkm-i erfm mcebince tekrr ol mahalln zerine varldukda
Yehdler davlarna mutbk beyyine ikmet idp zikrolunan Yehd tyifesine makbir
in tayn olundu sbit oldukdan sonra mtevell-i mezkr ve nzr- mezbr ide-i
kelm idp zikrolunan yir Yehdlere mezrlk sbit oldu takdrce; "Suya zarar
eylemilerdr; def- zarar lzimdr." diy fetv-y erf ibrz idp erle def- zarara
hkm lzimdr." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Zikrolunan suyun mahzen mecrsndan Yehd'nun meyyitlerin kardup erle
itdkleri zararlarn def idesin.
310
Haslar kazsnda bir yenierinin obanlarn basan ve atalca'da

bir acemi olann katledenlerin yakalanp hapsolunmas.
Yazld.
Muhzr Ktibi Bekir'e virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hslar kdsna ve sbk Avrethsr Kds Mevln Mahmd'a hkm ki:
Hlen Hslar kazsnda Dergh- Muallm yenierilerinden bir kimesnenn
obnlar baslup kll teadd olup iki nefer kimesne ele gelp bi'l-fil mahbs olup ve
atalca'da dah bir acem-olan katlolunup ehl-i fesd kim idi malm olmak lzim
olman Dergh- Muallm blkbalarndan Ferhd irsl olunup buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr yenierinn obnlarn basanlar ve
acem-olann katlidenler kimler ise tetebbu u tecesss idp ele getrp gaybet idenleri
erle buldurmas lzim olanlara buldurup ihzr idp mukaddem bir defa erle faslolm
olmayup ve on be yl gemi kazyyeler deil ise hak zre onat vechile erle teft idp
eger obn basanlar ve eger acem-olann katlidenlerdr, ehl-i fesd her kim ise zuhra
getrp habsidp sbt u zuhr buldu zre yazup arzeyleyesiz. Amm; bu bbda tamm
hak zre olup bu bahne ile kimesneye hlf- er teadd olmakdan ve ahz celb
olunmakdan hazer idp hakk- sarha tbi olasz.
189
311
Haracgzr reyay esir edip gemisinde krek ektirip sonra

paralarn alarak serbest brakan Memi Reis ve yoldalarnn
hapsolunmalar.
Yazld.
Balyabadra Kalas Dizdr Mustaf'ya virildi. F 26 Ra., sene: 972
Mora beine, Balyabadra ve Halomi kdlarna hkm ki:
Halomi kds mektb u defter gnderp; "Memi Res nm kimesne Balyabadra
Dizdr olan babas Cafer muvenetiyle bir kayk donadup ve ammsi ol Hzr ve yolda
Cafer Res nm kimesneleri bir nie levendleri cem idp Balyabadra'da Debb Cafer
nm kimesneyi esr idp krek ekdrp ve Yorgi ve Hristo nm zimmleri dah dutup esr
idp krk aded altunlarn alup hals idp ve mezkr Hzr stemad nm zimmyi tutup esr
idp bin yz akaya bahya kesp hals idp ve Yorgi nm zimmyi gemilerine alup
krek ekdrp teadd ider ehl-i fesddur." diy arzitdi ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkrn levendleri her kande ise ele getrp mezkrn
kimesnelern hlf- er alduklar akalarn b-kusr alvirp ve kayklarnda bulunan
harc-gzr reyy hals idp kendlerin ve yanlarnda olan ehl-i fesd yoldalarn kalada
muhkem habsidp ahvllerin shhati ve vuk zre yazup arzeyleyesiz ve mezkr Memi'nn
babas Cafer dah zikrolunan ehl-i fesda mun zahr olm mdur, nicedr; an dah
malm idinp yle ki; vech-i merh zre ehl-i fesda mun idi erle zerine sbit ola,
an dah habsidp arzidesiz. Ehl-i fesda hmyet olunup ve hlf- vk kazyye
arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.
312
Lapseki kazsnda terekeye ihtiyac olan yenieri ve reyaya Drama

kazsndan tereke satlmas.
Yazld.
Yenieri Sinn'a virildi. F 26 Ra., sene: 972
Drama kdsna hkm ki:
Hliy Lapseki kds mektb gnderp; "kaz-i mezbrda mtemekkin olan yenieri
ve rey tyifesinn terekeye ziyde ihtiyclar olup Rmili tarafndan kifyet mikdr
tereke virilmesin" bildrp taht- kazndan akalar ile elli md tereke alvirilmesin emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varduklarnda akalaryla taht- kaznda bulunan yirlerden emrm
mcebince narh- rz zre elli md tereke alvirp emrme muhlif ziyde tereke
alnmasndan hazer eyleyesin. yle ki; bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke alnup
veyhd deryya tereke virile, zrn makbl olmaz; azl ile konlmayup muteb mukab
olursn. Ana gre mukayyed olasn ve ne mikdr tereke virilr ve kimn gemisine tahml
olunur, resinn ismi nedr ve ne zamnda varup alurlar ise sicill idp hkm-i erfmn
zahrna yazup ayn ile hkm-i hmynum Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
190
313
Rumeli beylerbeyi iken vefat eden Hasan Paa'nn eker alm iin
Msr Defterdar Mehmed'e verdii parann bir ksmnn Sdde-i
Sadet'e geldii, kalan parann ne olduu hakknda malumat
verilmesi.
Yazld.
Burusa beine hkm ki:
Rmili Belerbeisi iken veft iden Hasan Paa hl-i haytnda mahmiyye-i Msr'dan
skker alvirmek in bi'l-fil Msr Defterdr Mehemmed dme ulvvuhya skker
alvirmek in iki bin altun virp veft itmekle zikrolunan altunla mrun-ileyh sennle
irsl idp bin sekiz yz on altun demn getrp teslm idp yz toksan sikke altun bk
kaldu arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan yz toksan altun nice olmdur; malmun oldu
zre yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesin.
314
Ayazmend Nibi Turasi'nin grevden alnmas ve tefti olunmas

hakkndaki mzevver hkm hazrlayanlarn buldurulmas.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup tekrr yazlmdur; bir varak aaa.
Edremid ve Ayazmend kdlarna hkm ki:
Turas nm kimesne gelp; "nefs-i Ayazmend'de nyib olup niybetden ve ummen
tefti in hkm-i erf virildin" bildrp ol hkmi ayn ile getrp ibrz eyledkde telbs
idi zhir olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup zikrolunan hkm elinden
vrid olm ise ele getrp eger bert ve eger ninlayan bilrse -ki, ol cnibde olacmlesin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderp nyib-i mezbrun dah ahvli
ne yzden ise shhati zre an dah bile yazup ilm eyleyesiz. Bu bbda muhkem dikkat
idp ehl-i fesd buldurmaynca olmaya[sz]; yine ol hkmi mhrleyp gnderesiz.
315
Sirem srgnlerine yasak olan Abdullah olu Hamza adl

yenieriyi Evree'de yaralayan Yorgi olu stemad'n durumunun
bildirilmesi.
Yazld.
Muhzr Ktibi Bekir'e virildi.
F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972 Gelibol kdsna hkm ki:
Sbk Gelibol kds mektb gnderp; "kaz-i mezbrda Evree nhyesinde
Hallcderesi nm karyeden Yorgi ol stemad nm zimm Dergh- Muall
yenierilerinden nhye-i mezbrede Sirem srgnlerine yasakc olan Abdullh ol Hamza
191
nm yenieriyi bak ile sa buduna urup mecrh idp meclis-i erde ikrr idp sicill
oldun" arzeylemi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; kfir, yenieriyi urmaa bs nedr, mezkr zimm
irret ile mi marfdur, ne hlldr; asl ile yazup arzeyleyesin.
316
Halkn, blgeye tyin olunan yasaklarndan memnun olduklarn

bildirmelerine ramen; Aksaray sancakbeyi ve toprak kadsnn,
yasaklarn halka zulmettikleri yolundaki ifadelerinin sebebinin
bildirilmesi.
Yazld.
Ysuf nm kimesneye virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972
Aksary beine ve Aksary ve Kohsr kdlarna hkm ki:
Aksary halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "bundan akdem yende v
revendenn zulmi def in yasakc taleb itdklerinde alt nefer yasakc yenieri virilp
mezbrlar zikrolunan yasaklardan her vechile rz v kir olup; "Vilyetimze geleli
yende v revendenn teaddsinden ve zalemenn zulminden ber olduk." diy zhr-
krn iderler iken, sen ki sancakbeisin; "Mezbr toprak kds ile zikrolunan yasakclar
fukarya zulmiderler. Tyife-i fukar yasakc olduna rz deillerdr." diy
arzeylednzi" ilm itdkleri ecilden buyurdum ki:
Varcak, bu hussun asl nedr, fukar tyifesi mezkr yasakclardan rz v kirler
iken siz ol vechile arzeylemee bs ne olmdur; vuk zre yazup arzeyleyesiz.
[Yev]m'l-sneyn, f 24 Rebu'l-evvel, sene: 972
317
Hazne-i mire levzimi iin Moskova'ya gnderilen hssa

tcirlerinden Mehmed'in Moskova'dan Sdde-i Sadet'e gelmesi
iin Krm cnibinden kira develeri temin edilip gnderilmesi.
Yazld.
Bzergn Mustaf elebi'nn demine virildi. F 8 Rebu'l-hr
Devlet Giray Hn'a nme-i hmyn yazla ki:
Bundan akdem Hazne-i miremz levzimi in hssa tcirlerimzden Mehmed zde
kadruh Moskov vilyetine irsl olunmd. Hliy mezbr Dergh- Muallm'a dem
gnderp Leyh cniblerinde yollar fetret zre olman ol cnibden kmayup Krm
cniblerine kmak murd idinp mukaddem; "Anlar Moskov serhaddinden emn slim
karmak in akalaryla kifyet mikdr deve gnderesiz." diy iki defa nme-i
hmynumuz irsl olunmd. Eyle olsa; hliy mezbr Moskov serhaddinde Bitevli nm
hsrda sizn cnibinzden deve gelr diy nie zamndan ber tevakkuf zre olduklar
ecilden gerekdr ki; nme-i hmynumuz vusl buldukda, Dergh- lem-penhmuz
192
kbeline eref-i ihls ve hsn-i ihtissnuz muktezsnca tehr tevakkuf itmeyp mezbra
kifyet mikdr kir devesi tedrk idivirp lzim olan mikdr demle gnderp cem-
ml ve menli ve esbb met ile emn slim karup Sdde-i Sadetm'e gndermek
bbnda env- mes-i cemle zuhra getresiz.
318
Hazne-i mire levzm iin hssa tcirlerinden Mehmed'in

Moskova'dan alp Poab(?) ehrinde bulunduu srada yaklp
yama edilen eyalarnn eksiksiz olarak buldurulup Behram
avu'a teslim edilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Moskov Kral Sar Yuvan'a nme yazla ki:
Bundan akdem Hazne-i miremz levzimi in hssa tcirlerimzden Mehmed zde
kadruh sizn vilyetinze gnderilmidi. Mezbr; "anda varup bey u ir idp levzim
mhimmtn tamm itdkden sonra Leyh cniblerinde yollar fetret zre olmala varduklar
yoldan kirc virilmeyp Kefe cniblerinden yol gsterp; "Korkman, bizm vilyetimzde
size zarar olmaz." diy haznedrnuz cevb virmein Moskov'dan Kefe cnibine
gnderdkleri metlardan Poab(?) nm ehrinze iridklerinde mezkr ehrinz zerine
Atiga askeri gelicek mezkr ehirde olan beinz ehri oda urup ihrk itdkde bizm
haznemz mlndan yz elli kadar nm metlar kimi ihrk ve kimin ehir halk yam
v tln itdklerin" bildrmein gerekdr ki; nme-i hmynumuzla Behrm nm kimesne
vusl buldukda gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ol gice yam v tln [olan] met
cz ve kll her ne mikdr ise gerei gibi tetebbu u tecesss idp b-kusr ve l-ksr
zuhra getrp cem u tahsl idp mezbr Behrm'a teslm idp emn slim Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesiz; yle bilesiz.
319
bkz. hkm. 314
Yazld.
Nyib-i mezbra virildi.
Edremid ve Ayazmend kdlarna hkm ki:
Hliy Turas nm kimesne gelp; "nefs-i Ayazmend'de nyib olup niybetden ref
ve ummen tefti in hkm virildin" bildrp ol hkmi ayn ile getrp ibrz
eyledkde telbs idi zhir olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup zikrolunan mzevver
hkm kimn elinden vrid olmsa an ihzr idp bu fesda mberetleri olup gaybet
idenleri erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup keml-i dikkat ihtimmla
teft idp yazan ve ninlayan her kim ise ki, ol cnibde ola ele getrp cmlesin
mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Eger ol taraflarda olmayup gayri
193
yirde ise sahh haberin alup isimleriyle yazup arzeyleyesiz ve nyib-i mezbrun hakkat-i
hli dah ne ise shhati ve vuk zre an dah yazup bildresiz.
320
Bodan voyvodasna gnderilen Kapcba Vasil ile Beylerbeyi

Goro'un stanbul'da hapiste iken Mslman olduklar
bilindiinden tekrar Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Mezbr avu'a virildi. F 25 Rebu'l-evvel, sene: 972
Bodan Voyvodas Aleksandra'ya hkm ki:
Bundan akdem stefan tarafndan Atebe-i Ulym'a gelen Kapucbas Vasl ve
Belerbeisi Goro vilyet-i mezbre voyvodal sana virildkde Sdde-i Sadetm'de
bulunman habsolunmlard. Sonra, Mehmed avu ile ol cnibe irsl olundukda
mezkrlar in "slm'a gelmilerdi." diy baz mslimnlar ehdet itmein Sdde-i
Sadetm'e gelmeleri lzim olup ve vilyet-i Leyh'de olan ehl ylleri sahh u slim
mllar ve tavarlar ile vilyetne gnderilmesiyn ve andan gayri vilyet-i Bodan
bolarlarndan ve reysndan ne mikdr kimesne Leyh vilyetine firr itmi ise cmlesi
mllar ve esbblar ve tavarlaryla yirlerine gnderilmein Leyh kralna nme-i erfm
Hkm-i erfmle Ahmed avu varcak, asl v kat tehr terh itmeyp
mezbrn Vasl' ve Goro' yannda bulunan mllar ve esbblaryla sahh u slim avuuma
teslm idp irsl eyleyesin ve Leyh cnibinde olan ehl ylleri mllar ve esbblaryla ve
tavarlaryla geldi gibi b-kusr Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kendlere teslm oluna.
Andan gayri, vilyet-i Leyh cnibinde olan bolarlar ve reydan ne mikdr kimesne emrm
mcebince bulup mllar ve tavarlar ile yirlerine gnderdklerin yazup bildrmeyince
olmayasn.
[Yev]m's-Sls, f 25 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
321
Harmi yata olduu gerekesiyle hapsolunan Dobnie kazs

Saryar karyesinden sa ve kardei Rodoslav adl zimmlerin
kefilleri alnmadan serbest braklmalarnn sebebinin aratrlmas.
Yazld.
Merhm Sinn avu ol Mehmed'e virildi. F 26 Rebu'l-evvel, sene: 972
Selanik sanca bei olup Rmili cniblerinde mehyif teftine memr olan,
Mevln Timrhsr kds ve Dergh- Muall avularndan teft-i mezkra mbir olan
Ferruh zde kadruhya hkm ki:
Drende-i fermn- hmyn Al nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "bundan
evvel Dobnie kazsnda Saryar nm karye skinlerinden s ve karnda Radoslav nm
194
zimm harm yata idi sbit olup habsolunmlar iken Dobnie kds kefle
virdrmeyp habsden tlk itdin" bildrmein buyurdum ki:
Gresiz; fi'l-vk mezbrlarun ahvlleri erle grildkde yaramazlklar zhir
olmayup kefl ile tlk olunm ise mukayyed olmayasz ve ill hmyet olunup keflleri
alnmadn tlk olunmlar ise eger kd ve eger sba bi'l-cmle mezkrlar tlk iden her
kimler ise teklf idp buldurup elinzde olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca
ahvllerin er u knnla teft idp erle lzim geleni icr idp muhtc- arz olan yazup
bildresiz.
322
Bodan zerinden geen Leh tcirlerinden gmrk alnmas.
Yazld.
Voyvodanun kapukethudsna virildi. F 25 Rebu'l-evvel, sene: 972
Bodan Voyvodas Aleksandra'ya hkm ki:
Bb- Sadetm'e mektb gnderp; "Leyh kralnun ilisi gelp vilyetnden
gedkde bir ka nefer bzergnlar bile gep ve anlardan mukaddem bir ka nefer
bzergn dah ol cnibden gelp vilyetnden mrr itdkde gmrk alnugelen yirlerden
gmrklerin virmedklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kral- mezbrun vilyetinden gelp geen bzergnlarndan
senn vilyetnde kadmden gmrk alnugelmek det knn ise knna ve olgelene ve ol
cnibe virilen ahid-nme-i hmynuma muhlif kimesneye i itdrmeyesin; yle bilesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 26 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
323
Midilli ve zmir'de tl vaziyette kalm olan toplarn Sdde-i

Sadet'e getirilip Tophne-i mire'ye teslim edilmesi.
Yazld.
Topclar avuna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Midill beine hkm ki:
Tophne Emni kdvet'l-emsil Sinn zde kadruh; "Midill'de baz amelden
kalm toplar olup ve zmir'de dah bir sakm ayka oldun" bildrmein getrp Tophne-i
mirem'e teslm olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Midill'de olan amel-mnde toplar ve zmir'de olan bir
sakm top kend kadrgana tahml itdrp ber-vech-i isticl gnderp Tophne-i mirem'e
teslm itdresin.
324
Rum vilyeti mehyifi teftiinde grevli olan orum Beyi lyas'n

yanna eski ve yeni orum kadlarnn mfetti tyin olunduklar.
195
Yazld.
Haydar avu demi Byezd'e virildi. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972
Sbk orum Kds Osmn'a ve hliy orum Kds Mevln Sinn'a hkm ki:
Hliy vilyet-i Rm'da mehyif teftinde olan orum Bei lys dme zzhnun
yanna sizi mfetti tayn idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp mrun-ileyhe varup mlk olup mehyif
tefti in virilen mufassal hkm-i hmynum muktezsnca teft hdmetinde olasz.
325
Anabolu Kalesi'ne tbi Kastel-i Bahri Hisar'ndan yardm

istendiinde Anabolu Kalesi neferlerinden yeteri kadar
gnderilmesi.
Yazld.
Anabol Kalas dizdrna hkm ki:
Hliy Kasdel-i Bahr dizdr mektb gnderp; "Anabol'ya tbi Kasdel-i Bahr
Hsr'nun nevbetcileri ve neferleri kall olup hdmet mahallinde top yirledrmee tkat
getrmeyp ziyde muzyakalar olman mahall-i muzyakada nefs-i Anabol neferlerinden
yardm taleb eylemesin" ilm eyledi ecilden buyurdum ki:
Anun gibi arzolundu zre hdmet zamnnda kala-i mezbre neferlerine muvenet
lzim geldkde kifyet mikdr nefer gnderp muvenet muzheret itdresin.
326
Mentee beyinin, Mr kadrgalardaki krekiler iin stanbul'dan

ald terekeye Gelibolu kads ve Boaz dizdarlarnn mdhale
etmemesi.
Yazld.
Gelibol kdsna ve Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki:
Hliy Mentee Bei Ahmed dme zzh dem gnderp; "kend yannda olan mr
kadrgalarda mevcd olan krekcilere zahre in mahrse-i stanbul'dan yz otuz md
tereke alup bir gemiye tahml itdin" bildrp; "anda vardukda, dahlolunmamak bbnda
hkm-i erfm" rec itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mm-ileyhn zikrolunan gemiye tahml itdi yz
otuz md tereke gemi ile anda uradukda mni olmayasz ki alup gideler. Amm; bu
bahne ile deryya tereke virilmekden ve yz otuz mdden ziyde tereke gerilmekden
ihtirz eyleyesiz.
196
327
ehzde Selim'in hslarndan Muktaa-i Ortapara Emini Mehmed

ve mili Kara Hseyin'in Mentee kazs kuras halkndan
bzlarn kefil bi'l-ml yazp gaybetlerinde bunlara zulmettii
bildirildiinden kanuna aykr i yaptrlmamas.
Yazld.
Mezbrlardan bunda gelenlere virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972
Lalaya hkm ki:
Manisa kazsndan Bozky nm karye halk Kbil Fakh ve Bahyi ve Ahmed ve
Gbel ve Al ve Hac Hzr ve Alemh ve Hasan ve Sleymnlu nm karyeden brhm ve
Ahmed ve Al ve Hseyin ve Mustaf ve Beg nm karyeden lys ve Haydar ve Hdy ve
Timr ve Umr ve Vel ve brhm ve Hseyin ve Kebekense'den Al ve Mehmed ve Hasan
ve Mustaf ve Lutf ve Hamza ve Derv ve Hzr ve Ms ve dger Mustaf ve Tekyeky
nm karyeden Hseyin ve Hall ve Bekir ve Tahtaclar nm karyeden Kara Kalgal ve
Ahmed ve Mehmed ve Bl ve Al ve dger Kalgal ve lys ve Glbe nm karyeden Ms
ve Vel ve Al ve Umr ve Hzr ve Sleymn ve Dvd ve Mustaf ve Karaca ve Kalgal ve
Mehmed ve Hseyin ve lys ve Kerm ve Erkoca ve Balta nm karyeden Kalgal ve Kurd
Bl ve Al ve Hasan ve Mustaf ve Ynus ve brhm ve Hall ve Osmn ve Ayvad ve
Samet ve Timr ve Mustaf ve Koyunyallar nm karyeden Kara Mustaf ve Mehmed ve
Al ve abn ve Osmn ve mer ve Mustaf ve Eynel ve dger Eynel ve Kayduran nm
karyeden Mehmed ve Ms ve Mustaf ve Sleymn ve dger Ms ve Ksm ve ululu
nm karyeden Turm ve Umr ve Al ve Hall ve Cell ve mer ve Karacalar nm karyeden
lys ve Vel ve Mestn ve Menteel Cemati'nden Horzum ve Mestn ve Hzr ve Gke
ve Ahmed ve Samet ve Mustaf nm kimesnelern bazs Bb- Sadet-mebum'a gelp
mrun-ileyhn hslarndan Muktaa-i Ortapre Emni Mehmed ve mili Kara Hseyin
nm kimesne mezkrlar gaybetlerinde kefl bi'l-ml yazdurup hlen zarar- ml bunlardan
taleb idp ve bazlarn tutup habsidp env- teadd itdklerin bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varduklarnda gresin; kazyye arzolundu gibi ise ahvllerin
erle ber-taraf eyleyp era ve knna muhlif reyy rencde itdrmeyesin.
328
ehrizol vilyetinde, vilyet kadlar haricinde kimseye nikah

kydrlmayp er dvalarn grdrlmemesi.
Yazld.
Mektb getren Zeynelbidn'e virildi. F gurre-i Rebu'l-hr, sene: 972
ehrizol belerbeisine ve Harr [] Dveyn kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "senden akdem gelen kuzt endn icr-y er-
erfe kdir olmayup ekseriy fi monlalar kend balarna maslih grrler imi. Hl
bu dlerine sadaka olmala vilyet-i mezbrede sancakbei olanlar er- erfe mutn
olup lkin Monla Slih nm kimesne gice ile kazyye dinleyp ve kend bana nikh in
iczet virp enkiha mbereti sennle olmas bert- hmynda mukayyed iken nd idp
Monla erv ve Monla Hseyin Al ve Monla brhm ve baz fakhler kend balarna
197
kazy dinleyp her vechile mahsl-i kazya kendler mutasarrf olup ve bazlar
bil-hkm-i hmyn mft olup ve bazlar dah nyib nasbolunmam iken kend balarna
kdlk idp eimme-i Hanefiyye hlfna hkmidp kuzt mazl oldukda Monla Slih ve
gayri sicilltlar kardurduklarn" bildrdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, umr- enkiha ve syir kazy-y eryyeye bert- erfmle
kazya mutasarrf olmayanlar kardurmayup vilyet kdlarna grdrp ol bbda er-
erfe ve emr-i mnfe mugyir kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz; eslemeyenleri
sekidp menle memn olmayanlar isimleri ile yazup bildresiz.
[Yev]m'l-Hams, f 27 Rebu'l-evvel, sene: 972
329
Sonisa kazs halkna zulmeden Sonisa Kads

Muhyiddin'in grevinden alnp tefti olunmas.
Mevln
Yazld.
Hasan ve Mehmed nm kimesnelere virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972
Bu hkm-i erf tekrr yazlup kdya virildi. F 20 Cumde'l-evvel, sene: 972
Hliy Sivas Kds Mevln Bl ve Sonisa Kds Mevln emseddn'e hkm ki:
Sonisa kazsndan Emn Mehmed ve Seyyid Kalender bin Ahmed ve Ivaz bin
Mustaf ve s bin Mustaf ve Bl bin Al ve Ramazn bin Vel ve Mustaf bin Al ve
Hseyin bin Vel ve Pr bin Dvd ve Mustaf bin Mehmed nm kimesneler gelp; "Sonisa
Kds olan Mevln Muhyiddn'den ikyet idp kazy defterin sunup zhr- tezallm
itdkleri" ecilden mezkr kd azlolunup ve sunlan deftern bir sreti ihrc olunup iinde
mastr olan mevd erle teft olunmak in sizi mfetti ve Dergh- Muallm
avularndan Mehmed zde kadruh mbir tayn olunup irsl olunmdur. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfmle vardukda, mezkr deftere nazar idp iinde mastr olan kazydan
bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl terkolunm dav olmayan husam
muvcehesinde ber-mceb-i er- erf onat vechile hak zre teft idp gresiz; zikrolunan
mddelerden mevln-y mrun-ileyhn zerine bi-hasebi'-er nesne sbit olursa ashb-
hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp b-kusr alvirp ve zerine sbit olan
mevdd vuk zre yazup Dergh- Muallm'a bildresiz ve ikyet iden mezbrn
kimesneler Sdde-i Sadetm'de yarar kefllere virilmilerdr. yle ki; mevln-y
mm-ileyhe isnd itdkleri husslar hlf- vk kup kizbleri zhir olursa cmlesini
habsle mm-ileyh avuuma koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; hn-i teftde
tamm hak zre olup asl bir cnibe meyl muhb itmeyp tezvr telbsden ve hd-
zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesiz.
198
330
Rodos ceziresi halk ile hssa kadrga cenkisi ve krekisinin

ihtiyac olan terekenin Arboz hslarndan parasyla tedarik
olunmas.
Yazld.
Rodos beine hkm ki:
Hliy Rodos cezresi halknun ve anda olan hssa kadrga cengcisi ve krekcisinn
tereke bbnda muzyakalar oldu ilm olunman Arboz Hslar'ndan bahsyla bin
md tereke virilmek in kdlara hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Zikrolunan tereke ne bahya alnursa bin mddin yanunda olan kadrgalarun cengci
ve krekcilerine, iki bin mddin kala ve cezre halkndan ihtiyclar olana tevz idesin.
Cezre-i mezbre mhimmtyn virilen terekeyi hrice ve deryya virilmekden gyet ile
hazer eyleyesin. Sonra zrn makbl olmaz; bilmi olasn.
331
Eflak'tan geen Erdel reyasna mdhale olunmayp iki taraf

arasndaki husumetin ortadan kaldrlmas.
Yazld.
Sleymn avu'a virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972
Hl vilyet-i Erdel Kral olan stefan Kral tarafndan Atebe-i Ulym'a gelp giden
demleri senn vilyetne uraduklarnda m-beyninzde kdret olmala dyim
demlerine dahlolunup rencde v remde olunmakdan hl olunmaz imi. mdi; ikinz dah
cenb- cellet-mebum kbelinden Memlik-i Mahrsem'e hfz tayn olunm yarar
kullarumsz. Tarafeynn reys ve demleri harc-gzr kullarumdur, birbirinze dahl
tecvz olunmaa rz-y hmynum yokdur. Kral- mezbr tarafndan varup gelen
demleri vilyetnden mrr itdkde menzil merhlde bir ferdi dahl taarruz
itdrmeyp akalaryla zd zevdelerin bulvirp sahh u slim gerp rencde v remde
itdrmeyp m-beyninzde olan kdreti ref idp sadkatle dostlukda olasz. yle ki;
emrme mugyir ol cnibn demlerine dahlolunup vey zarar u ziyn iridrildi istim
oluna, ol bbda beyn olunacak zr makbl deildr.
332
Neme tarafndan Erdel'e bir tecvz olmad mddetce Tmvar

beylerbeyisinin Erdel kralnn yardm arsna riayet eylememesi.
Yazld.
Bu dah.
Bundan akdem Erdel Kral stefan Kral Atebe-i Ulym'a mektb gnderp seni
vilyet-i mezbre askeri ile muvenete taleb eylemein ol bbda sana defetle ahkm-
199
erfe gnderilp eger Sakmar Kalas ele getrmekle Neme kral tarafndan muvenete
leker gnderilp nkz- ahd idp mrun-ileyh krala ve memlekete zarar olmak ihtimli
varsa muvenet muzheret olmak emrm olmd. Buyurdum ki:
Varcak, ol bbda keml-i basret intibh zre tedrkde olasn. yle ki; kral-
mezbrun zerine Neme kral tarafndan ahde muhlif leker gelp kendye ve memleket
reyya zarar ihtimli olup muvenet lzim olursa emr-i sbkum zre muvenet idp
hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Eger ol cnibden ahde mugyir vaz sdr olmam ise
b-hde yire asker ypratmayup m-beynde olan muhede-i hmynuma muhlif i
olmakdan saknup imdiye dein cnibeynn ahvli neye mncer olm ise shhati zre
vkf u muttali olduun ahbr u sr ale't-tafsl ilm itmekden hl olmayasn; yle
bilesin.
[Yev]ms'-sebt, f 28 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye
333
am'da dokunmakta olan kuma vesirenin hilesiz, tam ve dzgn

dokutturulmas.
Yazld.
m belerbeisine ve kdsna hkm ki:
Hliy mahmiyye-i m tcirlerinden drende Mustaf gelp; "mahrse-i mezbrede
ilenen kutn ve kuak ve alaca ve tfte ve syir akmienn olgeldi zre dokunmayup
ibriimin az idp ve seyrek idp ve alak ivid ile boyayup ve tl arznda noksn idp
env- hle v huda eyledklerin" bildrdi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup min-bad taht-
hkmetinzde tokunan kutn ve kuak ve syir akmienn ibriiminde ve renginde ve tl
arznda tamm ihtimm eyleyp kadmden olgeldi zre sk tokuyup ve hind ivid ile
boyadup bi'l-cmle cem- ahvlin onat itdrp olgelene ve emr-i erfme mugyir
kimesneye i itdrmeyesin. Eslemeyp hle v huda idenleri knn zre cermelerin
aldurup menle memn olmayanlar isimleri ile yazup bildresin.
334
Erdel kralnn Sdde-i Sadet'e haracn getirip geri dnen

adamlarnn yol ihtiyalarnn paras ile karlanp kendilerine
kimsenin mdhale ettirilmemesi.
Yazld.
Tercemn Ferhd Be'e virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972
Vilyet-i Erdel'e varnca yol zerinde vk olan kdlara ve emnlere hkm ki:
Erdel Kral stefan Kral'un harc ile Sdde-i Sadetm'e gelen demlerine iczet
virilp yine ol cnibe irsl olunmlardur. Buyurdum ki:
200
Her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa akalaryla zd zevdelerin tedrk

idivirp kendlere ve esbb tavarlarna kimesneyi hlf- er- erf dahlitdrmeyesiz.
Memlik-i Mahrsem'den hrice yarar at gitmee emrm yokdur; emr-i hmynuma
muhlif i olmakdan hazer eyleyesiz.
Bir sreti tekrr yazlup avu-oullarndan Beng-zde Cafer'e virildi. F 28
Recebi'l-mrecceb, sene: 972
335
Mekke erfinin istedii togulga ve doanlarn am'dan tedarik

olunup gnderilmesi.
Yazld.
Mustaf Kethud'ya virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mekke erfi yz aded tugulga ile iki cenh
toan in aka v dem gnderdin" ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Akasyla krk aded tugulga ile ne mikdr toan ister ise tedrk idp gelen
demleriyle irsl eyleyesin.
[Yev]m'l-Ahad, f selh- Rebu'l-evvel, sene: 972
336
Haleb'de halka zulmeden avular Kethuds Gvendik ve ehir

Kethuds Mehmed'in hapsedilip timarlarnn bakasna tevcih
olunmas.
Yazld.
Belerbei kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
Haleb belerbeisine ve kdsna hkm ki:
Mahrse-i Haleb'de avular Kethuds Gvendk ve ehir Kethuds olan
Mehmed'n fukarya env- zulm teaddsi olup; "Vakf dkknlar ve hnlar ve
deirmenleri rub bahsna isterler; virmedklerinde garaz u taassub idp sba eline virp
habsitdrp zulmlerinn nihyeti yokdur." diy arz- hl sunup zhr- tezallm itdkleri
ecilden mezkrn avular Kethuds Gvendk ve ehir Kethuds olan [Mehmed]
der-zencr olup teft olunup hukk olunmasn emridp buyurdum ki:
Varcak, mezkrlar emrm zre habsidp dav[]-y hak iden kimesneler ile berber
idp mukaddem bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl gemeyen
kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm dikkat ihtimmla onat vechile hak zre teft idp
zerlerine sbit olan hukk bade's-sbt ashbna b-kusr alvirildkden sonra sen ki
belerbeisin, mezkrlar Haleb Kalas'nda habsidp tmrlarn alup hara tevch eyleyp
ne makle fesdlar ve zulm teaddleri sbit zhir olursa sicillt idp sret-i sicillerin
mufassal merh yazup arzidesin. Amm; hn-i teftde hakk- sarha tbi olup tezvrden
ve telbsden ve hd- zrdan hazer idp hlf- er- erf i olmakdan hazer eyleyesin.
201
337
Karahisr- ark vilyetinde kylerini terkeden Alucra ahlisinin

tekrar kylerinde iskan ettirilmesi.
Yazld.
Erbb- tmrdan Mehmed nm siphye virildi. F 2 Rebu'l-hr, sene: 972
Karahsr- ark beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Liv-i mezbrda
Alucra dimekle marf karye mer-i Akkoyunlu zamnndan ber tark- m zerinde
skinler iken yende v revendeden rencde olmala karyelerinden gp rak yirlerde
tavattun itmele yollar tenh kalup k eyymnda yende v revende menzlgh
bulmamala gyet usret ekp ve yazn dah hl v beybn yir olmala kutt- tark
olanlar yollar seddidp yende v revendeye kll muzyaka virrler. Gyet mahf yirler
olup ve bundan akdem fermn- erf vrid olup; "Karye-i mezbre[den] firr idenleri yirl
yirine getrp eneldp mamr idesin." diy fermn olunman reyya tenbh olunup
yirl yirinde iskn idp fe-emm karye-i mezbrenn topran hric kylerden baz
kimesneler tutup zirat itmele kendlere vef ider yirleri ve topraklar olmayup ol sebeb
ile yoldan firr eylemilerdr. Topraa iddet-i ihtiyclar olman enlik eylemee
iktidrlar olmayup hricden tasarruf olunan yirler yol eneltmek in karye-i mezbre
reysna nyet buyurlur ise yol enelp rey emn zre sde-hl olup istirhat
bulurlar. Lkin zikrolunan yirler hricden zabtolunup reyya virilmez ise yirleri vef
itmemele cel-y vatan eyleyp perkende olmalar mukarrerdr." diy arzeyledn
Kazyye arzitdn gibi olup ebn-i seble ve memleket reyya enfa ise yirleri
eski shblerine mukarrer idp tasarruf itdresiz.
338
Filibe'de Saray- mire yeri ve ayrna yaplan hamama halkn

mdhale edip meramzdr diye dva etmelerinin sebebinin
bildirilmesi.
Yazld.
Dergh- l kapuclarndan Sarydr olan Al'ye virildi. F selh- Rebu'l-hr,
sene: 972
Filibe kdsna hkm ki:
Hliy kasaba-i mezbre kurbinde vk olan sary yirine ve ayrnda bin olunan
hammm yirleri in nefs-i Filibe ahlsi; "Mermuzdur." diy dahlidp niz itdkleri
istim olund. mdi; feth- hknde sary bin olunmalu oldukda sarya mteallik yirler ve
ayrlarun hudd u snur tayn olunmdur. Kadm'l-eyymdan Sary- mire'nn hudd
dhlinde olan yirler ve ayrlara; "Mermuzdur." diy dahlolunup niz olunmaa sebeb
bs nedr? B-huss ki, hn-i fetihden ber anda kimesne kalmayup sary bin olundukdan
sonra cem olm tyife idi malm u zhirdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, niz olunan mahal kasaba-i mezbre halknun
kadm'l-eyymdan il-yevmin hz tavarlar yriygeldi merlar olup sonradan alnup
202
Sary- mirem yirlerine ve ayrlarna ilhk olunm olmayup feth- hknde sary bin
olundukda hudd- muayyene ile mahdd olan hssa sarya mteallik yirler ve ayrlara
sonradan cem olan kimesneler ol vechile dahlidp mer davsn iderler ise cyiz deildr.
Tamm dikkat ihtimm zre grp hakkat-i hle muttali olup shhati zre yazup
arzidesin.
339
Moskova'da vefat eden tcirlerden Kaya Bli, Pervne ve zimm

Todurka'nn zabtolmu olan mallar ve akalarnn nme ile
gnderilen Behram avu'a teslim olunmas.
Yazld.
Bzergn Mustaf elebi'nn demine virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972
Moskov kralna nme-i hmyn ki:
Memlik-i Mahrsemz reysndan olup vilyetinzde veft iden Memlik-i
Mahrsemz tcirlerinden Kaya Bl ve Pervne nm kimesnelern ve zimmlerden
Todurka nm Ermeni'nn cmle ml menlleri sizn cnibinzden zabtolundu ilm
olund. mdi; vilyetinz tcirlerinden ve demlerinden ihtiyrlar ile gelp vilyetimzde
mrd olanlarun mllar ve esbblar in mektbunuzla taleb olundukda yn-i dletimz
muktezsnca teslm olunugelmidr. Gerekdr ki; nme-i hmynumuz ile Behrm nm
kimesne vusl buldukda, mteveff-y mezbrlarun zabtolunan muhalleft u metlarn ve
kaballar ile olan akalar b-kusr mezbra teslm olunmak bbnda env- mes-i
cemlenz vcda getrile.
Tahrran f evyil-i ...
340
Badad'da vefat eden sbk Katif Kullar Aas Beret'in

beytlmle zabtolunup satlan inci tesbih vesir metruktnn
vrisleri ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Basra belerbeisinn kethudsna virildi. F gurre-i Rebu'l-hr, sene: 972
Lahs belerbeisine bir hkm ki:
Bundan akdem; "Katf Kullar Aas olup Atebe-i Ulym'a gelrken Badd'da veft
iden Beret'n hssa-i hmynuma yarar yz miskl eker bir inc tesbh ve her biri
birer buuk miskl otuz aded incsi ve baz pd zehri ve hurdevt incleri Beyt'l-ml'e
zabtolunup cz bah ile frht olundun" Rahmniyye Kullar Aas brhm arzeyledi
ecilden zikrolunan incleri her kime bey olunm ise mteveffnun vrisleri marifeti ile
zuhra getrp ayn ile Bb- Sadet-mebum'a gndermek in Badd belerbeisine
hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Zikrolunan incler ve pd zehrler her kande ise zuhra geldi gibi vrislerin tesell
idp Sdde-i Sadetm'e gndermeyince olmayasn.
203
341
Eb R'in olu Mehmed'in Sdde-i Sadet'e gelip hizmet etmesine

izin verildii.
Yazld.
demine virildi. F 5 Rebu'l-hr, sene: 972
Eb-R'e hkm ki:
Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "olun olan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mehmed
zde kadruh sitne-i Sadetm'e gelp hdmet zre olmas" bbnda isticze eyledn
Vardukda, murd itdn zre mrun-ileyhi Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle
bilesin.
[Yev]ml'l-isneyn, f gurre-i Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
342
Karahisr- ark sipahlerinden Mehmed'in tefti olunmas.
Yazld.
Kd demisine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Karahsr- ark kds mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Alucra nhyesinde
Karatotari ve Gkkilise nm karyeler siphsi Ktib Ahmed'n tmr zabtna tayn eyledi
karnda Mahmd meclis-i era gelp zikrolunan karyelern snurnda siph marifeti ile
bin olunan evler hussnda Mehmed nm siph ile nizlar olup; "Sbk Karahsr
Kds olan Muhyiddn'n nisbet garaz olmala siph-i mezbr ve vekli hzr deil iken
hlfn sicill idp erle grilmesi in elimzde ahkm- erfe olup murfaa-i er
olmayup irret ekvete ve telbsta slk itmedin hl olmaz." didklerin b-garaz
mslimnlardan sl olundukda, fi'l-hakka mezbr Mehmed tezvr telbs ve hrsuzluk ile
marf olup irret ekvetden hl olmayup mslimnlar bi-gayri hakkn rencde itmekden
hl olmadun haber virdklerin" arzeylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr Mehmed'n ahvlin marifet-i kd ile erle teft
idp arzolundu zre irret ekveti sbit zhir olursa habsidp sbt bulan
mevddnun sret-i sicillin gnderp arzeyleyesin. Hlf- vk nesne arzitmekden hazer
eyleyesin.
343
204
Limni kazsna tbi mroz adas ve Semendirek ahlisine Sultan

Sleyman mreti Evkf'ndan paras ile buday verilmesi.
Yazld.
Imret-i mirem Evkf Nzr olup Kavala Kds olan Abdlbk'ye hkm ki:
Hliy Imret-i mirem mtevellsi Dergh- Sadet-mebum'a mektb gnderp;
"kaz-i Limni'ye tbi cezre-i mroz ve Semendirek ahlsinn zahre bbnda muzyakalar
oldun" bildrmein taht- nezretinzde der-anbr olan mr terekeden akalar ile yz
md buday virilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, emrm mcebince taht- nezretinzde evkf-
mezbrenn der-anbr olan terekesinden aka ile yz md buday alvirp Kavala
skelesi'nden gerp cezrelerine gnderesin. Amm; alnan tereke kimn gemisine* tahml
olunur, resinn ismi nedr, ne zamnda virilrse bu hkm-i erfmn zahrna iret idp
dah hkm-i hmynum ayn ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Bu bbda tamm
mukayyed olup bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke virilmekden ve deryya ve kffr-
hksra tereke gitmekden hazer eyleyesin. Sonra zrn makbl olmaz; azl ile konlmayup
muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre tedrk zre olasn.
* Metinde "
344
" eklinde gemektedir.
Midilli adas Molava kazs ahlisine Drama'dan gnlk narh

zere tereke satlmas.
Yazld.
Yenieri sml'e virildi. F 2 Rebu'l-evvel, sene: 972
Drama kdsna hkm ki:
Hliy Molova kds mektb gnderp; " "Midill cezresinde kaz-i Molova'da
skin baz yenieri tyifesinn ekdkleri terekeleri hsl olmayup zahre bbnda ziyde
muzyakalar vardur." diy bir yirden tereke virilmek rec itdklerin" arzitmein taht-
kazndan akalar ile birer md tereke alvirilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varduklarnda, akalaryla taht- kaznda bulunan yirlerden emrm
mcebince narh- rz zre birer md tereke alvirp emrme muhlif ziyde tereke
alnmasndan hazer eyleyesin. yle ki; bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke alnup
veyhd deryya tereke virile, zrn makbl olmaz; azl ile konlmayup muteb mukab
olursn. Ana gre mukayyed olasn ve ne mikdr tereke virilr ve kimn gemisine tahml
olunur, resinn ismi nedr ve ne zamnda varup alurlar ise sicill idp hkm-i erfmn
zahrna yazup ayn ile hkm-i hmynum Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
345
Yava Emini Mehmed'in kayd bend ile Sdde-i Sadet'e

gnderilmesi.
205
Yazld.
Vize beine hkm ki:
Yava Emni olan Mehmed'n Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh itmeyp her kande ise mezbr bulup muhkem
kayd bend idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve gnderdn kimesnelere tenbh
idesin ki, gafletle yolda gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.
346
Diyr- Acem'e bakr sattrlmamas hususundaki emri ge ilan etti

diye sbk Kre kads Mevln Hseyin'e iftira eden Receb'in
kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Sbk Kre Kds Mevln Hasan'a virildi. F 5 Rebu'l-hr, sene: 972
Kastamon beine, Kre kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Nefs-i Kre'den Receb nm kimesne
yedinden Kastamon ve Arac kdlar ile bu kullarna emr-i erf vrid olup mazmnnda;
"Sbk Kre Kds Mevln Hasan diy[r-] Acem'e bakr gnderilmemek in vrid olan
hkmi nice zamn gstermeyp ol ve kyegsi ile bin batman bakr gnderdi ve satd. Bu
huss ayn- vilyetden tefahhus oluna." diy fermn olunman nefs-i Kre'de mezkrn
kdlar ile cem olunup vilyetn ulem v hutab v eimmesi ve syir ayn
geldklerinde her birinden huss- mezbr[un] asl sl olundukda; "Mevln-y mezbra
bu isnd gayr-i vkdur. Yasak in hkm-i erf geldi hnde zhr u nid itdrdi." diy
haber virdklerin" ilm eyledn ecilden buyurdum ki:
Mezb[r] Receb'i kayd bend ile yarar demlere koup Dergh- Muallm'a
gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyle[ye]sin
ki yolda gaflet ile gaybet itdrmeyeler.
347
pat siphilerinden Yusuf bin Ksm ve zam Ali'nin oullarnn,

aralarndaki husumetten dolay meydana gelen katl ve yaralama
hadisesi zerine yaptklar ikyetlerin incelenip tefti olunmas.
Yazld.
Mezkr avua virildi; Dvn'da. F 29 Rebu'l-evvel, sene: 972
Ohri Bei Hseyin Be'e ve Selanik Bei Al Be'e ve lbasan Bei abn Be'e ve
Avlonya ve pat kdlarna hkm ki:
Hliy Avlonya Bei Ahmed dme zzh mektb gnderp; "Ysuf bin Ksm nm
siph ikr zerinde iken Al nm zamn Mehmed nm olun katlidp ve dger ol
Mustaf'nun elin drp mezkr era davet olundukda itat itmeyp temruz idp
gelmedinden m-ad dem gnderp Kesrt(?) nm harm ve ehl-i fesd tyifesini let-i
206
harble gice ile getrp mezkr Al'nn katline kasdidp mezkr yabanda bulunman
karndalar ve demleri ile kaldurup evlerine iledp bir hafta mikdr saklayup badeh
gaybet itdrp nm ninlar zhir olmayup ktil-i mezbrun ahvli tefahhus olundukda,
erbb- tmrdan nie kimesneler "ktil-i mezbr mezkrlarun birin katlidp birinn elin
drdin" haber virp ve "Mezkr Ysuf kadm ehl-i fesd enat olduna erbb-
tmrdan mutemedn-aleyh kimesneler ehdet itdinden m-ad fesd itdi malm
olup gaybet itdi." diy bildrp hliy hasmlar tarafndan dah Rikb- Hmynum'a
ruka sunlup; "Zikrolunan Zam Al'nn iki ol alt nefer hdmetkrlar ile let-i harble
Zam Ksm'un ol ikrda iken bir olan ile brgrden inp bir ulu aaca arka virp bu
sekiz neferler zerine gelicek korunurken birinn eli kesilp biri dah katlolund. Sekiz yirde
mecrh eylediler. Ol sekiz nefer kimesneler serho bulunup eski mttehemlerdr. Bir
siphnn elin kesp ve bir ehirlnn dah elin kesp fesd eylemilerdr. Biri aslup ve
birinn cerme ile tmr alnmdur ve harmlk bunlara mrsdur. Bu gavgdan mukaddem
bir defa yolumuz basup biz iki karnda yayak iki hdmetkr ile bulunduk. Anlar yedi atlu
let-i harble zerimze gelp yolumuz basdlar. Allh avniyle nesne baarmadlar.
Ellerinden bir gnderlerin alduk. Okla on yirde mecrh eylediler. Ana binen karndaum
sitne'ye gnderdm. ikyet idp emr-i erf yazdurup lbasan bei ve kds ve toprak
kds ve Ergirikasr kdsn mbir tayn itdrp geldkden sonra Zam Al Avlonya
beinden ki bizmle adveti vardur telbs arz alup bize virilen emr-i erfi ibtl eylemek
in har emir teleb eylemi. Sebeb-i advet budur ki; bir criye ve drt gz deirmeni taleb
idp virilmedi. Bir emr-i erf virilsn, hak zre grilsn. Su kimn idi malm oldukdan
sonra emir er- erfndr." diy bildrmein tarafeynn ahvli hak zre grilp teft
olunmasn emridp sizn keml-i emnet ve hsn-i istikmetinze itimdum olman
mfetti tayn idp buyurdum ki:
Sen ki Selanik sanca beisin, bi'z-zt mahall-i hdiseye varup husamy berber
idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp mrun-ileyhim
sancakbeler[i] ve kdlar ile bir yire cem olup keml-i dikkat ihtimmla b-garaz
mslimnlardan bi-hasebi'-er teft idp gresin; mrun-ileyh sancakbei arzitdi gibi
mezbr zamn oullar ikr zre kend hllerinde iken mezkr Ysuf demleri ile let-i
harble katl kasdna zerine varup olnun birin katl ve birinn elin drp zulm hayf
itmi midr ve ehl-i fesd harmler ile mumelesi olup ve zikrolunan harm tyifesini
evine getrp ol vechile fesda mbereti olunm mdur, yoksa mezkr zamn oullar
ehl-i fesd olup m-beynlerinde advetleri ve husmetleri olmala mezkrun zerine let-i
harble varduklarnda ban kurtarman korunurken birini katl ve birinn elin drp
imdi hlf- vk m dav iderler, bi'l-cmle fesd kank cnibdedr ve ne taraf
mazlmdur; tamm malm idinp eger fesd iki tarafdan ise fesd enatleri
bi-hasebi'-er sbit olanlar sicillt idp kendlerin bir mahfz kalada habsidp shhati
zre ahvllerin yazup arzidesiz. H bir cnibe meyl muhb itmeyp cdde-i hakka zhib
olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve gayr-i vk kimesnenn kazyyesi
arzolunmakdan hazer idesiz. Bu bbda Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde
kadruh mbir ola, amm emr-i erden tecvz itmeye.
207
348
Arboz'a tbi Andra cezresinde beylerinden ikyeti olan ada

ahlisinin dvasnn grlerek, beylerin Osmanl aleyhine
faaliyetleri ortaya karsa baka bir adada iskan olunmalar.
Bu hkm tashh olunup tekrr yazlmdur.

Arboz ve Atina kdlarna hkm ki:
Sen ki Arboz kdssn, sancakbei ile mektb gnderp; "Arboz'a tbi Andra
skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer zimmler gelp; "Cezre-i*
mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne, Frenk elli-altm hne
olup on iki nefer Frenk cezre-i mezkre mahsltn cem u zabt idp rden m-ad cmle
mahslimzn nsfn alup teadd iderler. Bi'l-fil cezre-i mezbre maktna mltezim olan
Franceko ormartine nm Efren be-alt yldan ber Hazne-i mire'ye teslm itdi
maktdan ziyde her yl bin sikke f[i]lori bedeli ziyde cem idp mezbr mltezim mr
tarafna cizye edsna mltezim olmazdan evvel Venedik'e virdmz cizyeyi il-yevmin
hz reydan cebren alup Venedik'e gnderr ve zikrolunan Efren tyifesi ehlimz
mlikne tasarruf idp ve fil-i en idp ve bazsn helk iderler ve harb korsan
gemilerine syir ata zbitlar su bile virmez iken mezbrn Efren tyifesi mttefik olup
zd zevde virrler. Mezbr Franceko ibu mh- Zilhcce'nn evsitnda bir yarar
ekdrr gemi donadup levend kayn tecesss ider nmna deryya karup sbk Atina
kurbinde prelenen aala kalyonndan firr itmi alt nefer harb kfiri ol trhdan ber
cezre-i mezbrede hfziderdi. Hliy mezbr gemiye koyup gnderildi ve bundan akdem
stanbul'dan alt krekl pereme ile alt nefer esr kaup cezre-i mezbreye geldklerinde
Efrence nie gn hfzidp badeh zahre virp Frengistn'a gnderdiler. Rey bunlarun
teaddsinden perkende olmalar mukarrerdr." diy ekv idp ve; "Mezkr cezre-i
Andra Arboz ve syir cezreler fenerliidr. Ad gemileri zhir olcak gndz dhn,
gice te idp etrf cezyire tenbh iderler. yle ki; cezre-i mezbreden tyife-i mezbre
ref olunup maktn rey virmek emrolursa alt bin aka ziyde ile her yl elli alt bin
aka makt virmeyi uhdemze aluruz; ahvlimzi ilm eyle." diy tazarru idp mezkr
cezre-i Andra mukbelesinde Arboz cezresine tbi Kzlhsr nm kala aynndan
tefahhus olundukda; "Mezkrn Efrenlern fi'l-vk reyya teaddsi olup refleri
Memlik-i Mahrse'ye enfadur." diy" ilm eylednzde Frenk tyifesi har yire
naklolunmalarna emr-i erfm sdr olm iken cezre-i mezbre reysyla Sdde-i
Sadetm'e gelp murfaa olunup eben an-[ced] cezre-i mezbrenn beleri olduna
bertlarn ibrz idp; "Rey bizi ref itdrmek in hlf- vk ikyet iderler." diy
ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Behrm vardukda, bi'z-zt
zikrolunan cezreye varup husamy berber idp tamm dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er
teft idp gresiz; belerinn ve Frenk tyifesinn vech-i merh zre zulm teaddleri ve
fesd enatleri olup harb v korsan levend gemilerine zd zevde virp ve kagun
Frenk esrlerine mun olup hynet zre olduklar vk ise -ki, erle sbit ola- belerin
muhkem habsidp zikrolunan Rm ve Arnavud keferesi uhdelerine alduklar elli alt bin
maktlarn sl-be-sl ed itmek zre Frenk hnelerin ol mahalden kaldurup Arboz
208
cezresinde bir hl yir var ise ana grp temekkn itdresiz. Arboz'da hl yir yoise
Rodos cezresine gnderp anda skn itdresiz. Amm; grmek bahnesiyle emvl
esbblarna ve tavarlarna ve ehl yllerine hlf- er- kavm kimesneyi
dahlitdrmeyesiz. Eger istikmet zre kend hllerinde ve rencberliklerinde olup cezre-i
mezbreden ref itdrmek in rey hlf- vk ikyet iderlerse rey ziyde
eyledkleri alt bin akay kabl itdklerin[den] sonra m-beynlerin slh idp olgelene ve
emre muhlif i itdrmeyesiz. Bu bbda tamm mukayyed olup tarafeynn hakkat-i
hllerine muttali olup shhat zre arzidp hlf- vk kazyye arzolunmasndan hazer
eyleyesiz.
* Metinde "
" eklinde yazlmtr.
[Yev]m'l-Cuma, f 5 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
349
Ankara sanca yayalarndan Sakarya'da yaplmakta olan hssa

kadrgalarn hizmetine gelmeyenlerin hizmete gnderilmesi.
Yazld.
Sheyl Be'n kethudsna virildi. F 4 Rebu'l-hr, sene: 972
Ankara yayalar beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp sancaun yayalarnun ikinci
nevbetlsi Sakarya suy zerinde bin olunan hssa kadrgalar hdmetine tayn olunmd.
Hliy yayalarun tamm gelmeyp hdmet avkolundu ilm olund. mdi; huss- mezbr
ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp emr-i erf-i sbkum
mcebince sancaun yayalarnun ikinci nevbetlsinden hdmete gelmeyenlern hussna
bi'z-zt mukayyed olup girde kalanlar eger kendler gelmekdr ve eger bedelleridr,
b-kusr ihrc idp mahall-i memra iletp hdmetde bulunasn. yle ki; bu bbda ihml
mshele idp emrolunan yayalarun tamm gelmeyp kusr u noksnlar mhede oluna,
asl zrn makbl olmayup ve sancaun alnmala konlmayup muteb mukab olursn.
Ana gre mukayyed olup ihmlden hazer eyleyesin.
350
Vize sancanda yarar atlara binerek siphi tavrnda gezip

Mslmanlarn mallarna zarar veren ehl-i fesadn hapsolunmas.
Yazld.
Vize beine hkm ki:
Mukaddem Mr-liv olan skender dme zzh mektb gnderp; "Liv-i mezbr
reysndan baz kimesneler yarma mahmz ve i ve kesk izme ve yamurluk ile yarar
209
atlara binp kasabadan kasabaya gezp tebdl-i sret itmele mslimnlarun esbb u
tavarlarna ve mllarna zarar olur." diy bildrdi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda mukayyed olup min-bad rey tyifesini yarar
atlara bindrmeyp ve ol vechile siph tavrnda gezdrmeyp anun gibi emrme muhlif
tebdl-i sret idp ol vechile ehl-i fesd vasfnda binp inen kimesneler kimler ise ele
getrp habsidp isimleri ile yazup arzeyleyesin ki, hlf- emr i idenlern haklarndan
geline; yle bilesin.
351
Rum vilyetinde Yumlu tifesinin ve blerin ml-i gyibini ve

dkntsn iltizm eden Ferruhad bin Abdulcabbar ile
kardeinin tefti neticesi zerlerinde olan hukkun alnp ad
geenlerin hapsolunmalar.
Yazld.
ehzde kethudsna virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972
Lalaya hkm ki:
kdlar mektb gnderp vilyet-i Rm'da Yumlu tyifesinn ve blern ml-i gyibin ve
dkndsin iltizm iden Ferruhd bin Abdlcebbr nm kimesnenn ve karnda
Behzd'un mezlim mehyifin mm-ileyh cnibinden virilen hkm muktezsnca teft
itdklerinde zerlerine sbit olan hukk defter olunup defterlerini ayn ile Sdde-i
Sadetm'e gnderdkleri ecilden zikrolunan arzlar ve defterler ayn ile sana gnderildi.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr Ferruhd'un ve karndanun zimmetlerine sbit
olan hukkdan ne mikdr kimesnenn hakk kalm ise mrun-ileyhim kdlarun imzlu
Dergh- Muallm'a arzeyleyesin.
352
Edirne'de zimm Todori'yi katleyleyenlerin Sdde-i Sadet'e

gnderilmesi.
Yazld.
Muhzr aaya virildi; Dvn'da. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972
Dergh- Muallm solaklarndan Mehmed ve yenierilerden Al gelp; "akribsndan
Todori nm zimmyi Cuhd ol Dka nm zimm elin dutup Menfaka ol Mihal nm
zimm bak ile urup katleyledklerin" bildrdkleri ecilden mezkr[lar] Sdde-i
Sadetm'e gelmelerin emridp buyurdum ki:
Emrm zre mezkrlar mukayyed mahbs yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gnderesin.
210
353
zdin kazs Radoni karyesi siphisi Bl'nin zulmnden dolay

timarnn bakasna verilip dvasnn grlmesi.
Yazld.
zdin kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb ve sret-i sicil gnderp; "kaz-i mezbra tbi Radoni
nm karye[den] Yani Briyato nm zimm oln tuz(?) hdmetine gnderdkde siphleri
olan Bl yoln tutup muhkem t idp ve Zarano nm zimmnn bir brgrin alup be yz
aka bah takdr idp akasn taleb itdkde; "Sen benden aka istersin?" diy muhkem bend
idp yz krk aka cermesin alup ve bir zimmnn gasbla bir merkebin alup istihdm idp
teadd itdin" bildrdn ecilden tmr hara virilp hukk- ns alvirilmesin emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr siphyi ihzr idp husamy berber klup
bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen davlarn hak zre teft idp
gresin; kazyye arzolundu gibi ise -ki, bi-hasebi'-er sbit zhir ola- erle sbt bulan
hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teaddsine mteallik sbit olan mevdd sicillt
idp yazup bildresin. Tezvrden ve era muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye
arzolunmakdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesin.
354
Hemedan'da vefat edip, ah tarafndan meyyiti Badad'a

gnderilen Nimetullah Han'n harem haricinde satn alm olduu
mahalle defnedilmesi.
Yazld.
Kapukethuds Al Kethud'ya virildi; Dvn'da. F 4 Rebu'l-hr, sene: 972
"Nimetullh Hn Badd'a gelp gir avdet idp Hemedn'a vardukda fevtolup
hdan haber gelince meyyitin emnet koyup zhir budur ki, Badd'a getrrler." diy
Sdde-i Sadetm'de olan demne mektbunla ilm eylemisin. mdi; buyurdum ki:
Gresin; anun gibi mezkr hnun meyyitin getrp haremden tara akasyla satun
aldu mlk yirine defnitmek istedklerinde emr-i erf-i sbkuma muhlif kimesneyi
dahlitdrmeyesin. Amm; harem iinde cyiz deildr. Ana gre amel idp hlf- emr i
olmakdan ihtirz eyleyesin.
355
Deniz yoluyla Hindistan'dan gelen huccc ve tccara

Portekizlilerin mdhale edip ayn zamanda da sulh istemelerinin
muvafk olmad, Portekiz kralnn gerek niyetini bildirmesi.
211
Yazld.
Portugal Kral Don San Sebastiyan Kral'a nme-i erf yazla ki:
Bundan akdem Atebe-i Aliyye-i Gerdn-iktidr ve Brgh- Felek-medrmuz'a -ki,
merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr- deminz elinden ve Kala-i
Diyu'da vk olan kyim-i makmnuzdan mektibinz vrid olup Irk- Arab'da ve syir ol
cevnibde vk olan Memlik-i Mahrsemz hfzlar ile emn emn zre sulh u salhda
olmak tevakku olundu ecilden kde-i mstemirre-i hkn det-i mstahsene-i
kiver-sitnye binen ol havlde vk olan tarafeynn reys ve tccr sde-hlde
olmalaryn yarar ksdnuz gelp; "Sulh u salha ve ahd emna mteallik umr ne ise
mukarrer ola." diy tecvz olunup nme-i sdet-karnimz irsl olunmd. Hl murd
olunan sulha mugyir diyr- Hind'[de]n dery taraf ile gelen huccc- mslimne ve tccra
dahl tecvz olundu istim olunur. mdi; Yce sitnemz dyim mefth u mekf
olup eger dostluk ve eger dmenlik indr, kimesneye men u red yokdur. Gerekdr ki;
nme-i hmynumuz vusl buldukda, fi'l-hakka ol taraflarun sulh u salh murdnuz ise
dery taraflarndan huccc u tccra tecvzden el ekp mektbunuzla itimd olunur
demlerinz gnderile ki, ol diyrun ahvl-i intizmna mteferri olan umr ne ise
mukarrer ola ve ger ol cnibn ihtilline slik olursan bi-nyeti'llhi tel bu cnibden
muktez olan umr ne ise tedrk olunur. Sonra; "Sulh murd olunmd." dimek mfd
olmaz. Ziyde ne dimek lzimdr.
356
Tekfurda'ndan znik'e gelen budayn halka satlmas, arpann

ise stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun Ktibi Bekir'e virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972
Mektb gnderp; "Tekfurta'ndan bir gemi ile buday ve bir karamrsel ile arpa
gelp anda bey itdrmedn" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, kayk ile gelen buday fukarya bey itdrp
mevcd olan arpay ve min-bad geleni tehr itmeyp mahrse-i stanbul'a gnderesin.
Emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesin.
357
Sdde-i Sadet'ten lkesine dnmekte olan Leh elisinin,

Bodan'dan Leh snrna slimen geirilmesi.
Yazld.
Leyh kral tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili hlen iczet-i hmynumla gir
kral- mrun-ileyh cnibine irsl olunman buyurdum ki:
212
li-i mezbr Bodan vilyetine vardukda, demlerine ve tavar u esbblarna

kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp emn slim Leyh snurna geresin; yle bilesin.
358
Sdde-i Sadet'ten lkesine dnmekte olan Leh elisinin, Tuna

skelesi'nden yanlarnda bulunan eyalarna mdhale olunmadan
geirilmesi.
Yazld.
Tuna skelesi'ne varnca yol zerinde olan kdlarna ve Tuna skelesi emnine hkm
ki:
Leyh kral tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili iczet-i hmynumla gir kral-
mrun-ileyh tarafna tevecch itmein buyurdum ki:
Her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa ili-i mezbrun demlerine ve esbb
tavarlarna ve iczet-i erfemle kral in alduklar bir ka res atlarna yolda ve izde ve
menzil merhlde hlf- er ve mugyir-i emr kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp
tab zahmet idp endrmeyesiz ve sen ki iskele emnisin, mezkr ili tavar u esbb ve
demleri ve atlar ile iskeleden gedklerinde mni olmayup dahl taarruz itdrmeyesin.
359
Leh elisi tarafndan Segedin'de tutuklu olduu bildirilen Lehli

bzergnn serbest braklmas.
Yazld.
Leyh vilyetinden Kaa nm (
)dan bir Leyh olan bir bzergn olup Segedin'e
varup anda mahbs idi Leyh ilisi tarafndan ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr olan her kande ise tetebbu u tecesss idp bulup
fi'l-vk Leyh vilyetinden ise ahid-nme-i hmynuma mugyir kimesneye tealll
itdrmeyp varup taleb iden karndana alvirp hlf- emr ve mugyir-i ahid-nme-i
hmyn kimesneye i itdrmeyesin.
360
Biga kazsnda Mslmanlara arap satan zimmlerin cezalandrlmas.
Yazld.
Be demi Utuc'ya virildi. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972
Biga beine ve kdsna hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb ve mhrl defter gnderp; "Hamr ref in emr-i
erf vrid olup tenbh tekd olunup baz zimmler hlf- emr yende v revendeye hamr
213
bey iderler." diy bildrmisin. mdi; huss- mezbr in mukaddem sdr olan emr-i
erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi tenbh tekd idp kefere tyifesine
iln- hamr itdrmeyp ve mslimnlara hamr virenleri ele getrp emr-i sbkum
mcebince amel idp hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf kimesneye i itdrmeyesiz.
361
Mr gemilere kestirilecek olan aalar iin gnderilen parann Vize

kadsna teslim olunmas.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972
Bundan akdem Vize Bei olup hliy Novigrad Bei skender Be'e hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mr gemilere lzim olan aacun
kesilmesi in vrid olan mr aka emr-i erfm mcebince ahl-i vilyete taksm tevz
olunmak zre iken sancaum tebdl olunup bu takdrce zikrolunan akay kime teslm
idelm?" diy arzeylemisin. mdi; zikrolunan kerestenn kesdrilmesi huss Vize kdsna
emrolunup mekked hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Zikrolunan akay mevln-y mrun-ileyhe teslm eyleyesin ki, emrm mcebince
hdmete mberet eyleyp itmm- maslahat eyleye ve mukaddem sana ne mikdr aka
vsl olup ve mezkra ne mikdr aka teslm eyledn yazup bildresin.
362
Mr gemilere aa kestirme iine Vize kadsnn grevlendirildii,

bu i iin gerekli olan parann Vize beyinden alnmas.
Yazld.
Bu dah.
Vize kdsna hkm ki:
Bundan akdem Vize Bei skender dme zzhya mr gemiler mhimmi in aa
kesdrmek fermn olunmd. Hliy mrun-ileyhe har sancak virilmein zikrolunan
gemiler aacnun kesdrilmesi hussn sana emridp ve kesilmek emrolunan aalarun
creti in mrun-ileyhe irsl olunan mr akay sana teslm eylemek fermn idp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bir n ve bir sat tehr terh itmeyp zikrolunan akay
mrun-ileyhden alup dah emrm muktezsnca hdmet-i mezkreye mberet eyleyp
itmma iridrmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Huss- mezbr
ehemm-i mhimmtdandur. Asl avk u tehr cyiz deildr. yle ki; nevan ihml
mshelen istim oluna, h vechile zrn makbl olmaz. Ana gre mukayyed olasn.
363
214
Edirne'de etin iki yz elli, kasabtta ise yz dirhemden satlp

daha eksik fiyattan satlmamas.
Yazld.
Koyun emnine virildi; Dvn'da. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972
Edirne kdsna ve stanbul'dan Edirne'ye varnca yol zerinde vk olan kasabt
kdlarna ve Yenice-i Zara ve Zara-i Atk kdlarna hkm ki:
Hliy ve min-bad mahrse-i Edirne'de et iki yz elli ve kasabtda yz dirhem
satlmasn emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh emrm mcebince mahmiyye-i
Edirne'de iki yz elli dirhem ve kasabtda yz dirhem satdurup emrme mugyir eksk
satdurmayup hlf- emr kimesneye i itdrmeyesin. Bu huss hufyeten yoklanup grilse
gerekdr. yle ki; her kanknuzun taht- kazsnda emrme mugyir eksk et satldu
mesm- erfm ola, mansbnuz alnmala konlmayup muteb mukab olmanuz
mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup emr-i erfmn icrsnda dakka fevtitmeyp hlf-
emr i olmakdan hazer eyleyesiz, sonra zrinz asl makbl mesm olmak ihtimli
yokdur; bilmi olasz.
364
Midilli'de olan kadrgann krekileri iin Ferhat Reis'in gemisi ile

gnderilen
peksimedin
Boaz'dan
gemesine
mdhale
olunmamas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972
Gelibol voyvodasna ve Boaz Hsr dizdrna hkm ki:
Midill bei mektb gnderp; "Midill'de olan kadrganun krekcisi in peksimad
lzim oldun" bildrmein drt yz kntr peksimad Ferhd nm resn gemisiyle irsl
olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile varcak, zikrolunan resn gemisiyle ol mikdr peksimada mni
olmayup Boaz'dan geresiz. Amm; bu bahne ile emrme muhlif ziyde peksimad
alnup gitmekden ve deryya tereke virilmekden muhkem hazer eyleyesiz.
365
Halk isyan zerine bulunan pat kazsna tbi Dardas karyesine

baskn yaplarak elebalarnn kltan geirilmesi.
Yazld.
Batak(?) Hsr Kethuds Al'ye virildi; ehremni tarafndan gelmidr. F 10
Rebu'l-hr, sene: 972
lbasan beine ve pat kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "liv-i mezbrda pat kazsna tbi Dardas nm karye sab yirde
karr idp liv-i mezbre muhfazas fermn olunan Koi avu mukaddem nie s
karyeleri sab yirlerden ovada tavattun itdrdkde mezbr karye halk itat itmeyp
cemyyet ile varup siph v rey evlerin basup demler katlidp mllarn ve tavarlarn
gret idp kbel-i erden davet olunduklarnda asl itat itmeyp hakk- ns alnmak
215
mmkin olmayup rey v bery fesdlarndan ciz kalduklarn" bildrdnz ecilden

buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kazyye arzitdnz gibi ise zikrolunan karyenn ale'l-gafle
zerine varup etrf u cevnibinden kbil-i firr olan mahalleri mukaddem bendidp hsn-i
tedrkle teannd syn zre olan ba ba mfsidlerin ve horyadlarn kldan gerp
etfl ezvclarn yam idp gerei gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret
vk olup serkelik idenlern itatlerine sebeb ola. Eyym- sadet-i hmynumda
memleket rey anlarun zarar u ziyn ve err u rlarndan emn masn olup syi
huzrda olalar. Amm; etfl ezvclar alndukdan sonra esr olmaa emrm yokdur.
Hemn ust mtemerridnn haklarndan gelp etfl ezvclarn esbb menlleri ve
tavarlar ile b-kusr tlk idp ve bu bahne ile kend hllerinde olan reyya
dahlolunmakdan ve gafletle b-hde yire dem krdurup zikrolunan sleri [r]kdp hals
olmalarndan ihtiyt idp tamm tedrkde olasn. yle ki; adem-i ihtimmla gayr-i
makbl bir vaza bs ola, netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
366
Yeniehir'de Yenieri Hseyin'i bandan yaralayan Mehmed

elebi bin Mustafa'nn hapsolunmas.
Yazld.
Muhzr Ktibi Bekir'e virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972
Trhala beine ve Yeniehir kdsna hkm ki:
Dergh- Muallm yenierilerinden drende Hseyin gelp; "nefs-i Yeniehir'de
Reszde Mahallesi'nde skin olan Mehmed eleb bin Mustaf dimekle marf kimesne
kl ile banda alup mecrh eyledin" arzidp sret-i sicil ibrz eylemein buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, kazyye arzolundu gibi ise ki, bi-hasebi'-er sbit ola
mezbr habsidp vuk zre yazup arzeyleyesiz.
367
Arboz'a tbi Andra cezresi ahlisi beylerinden ikyeti

olduundan; durumun tefti olunup beylerin Osmanl aleyhine
faaliyette bulunduklar ortaya karsa bildirilmesi.
Yazld.
Bu hkm dah tashh olunup tekrr bir gne yazlmdur; bir varak aaa.
Arboz ve Atina kdlarna hkm ki:
Sen ki Arboz kdssn, sancakbei ile mektb gnderp; "Kaz-i Arboz'a tbi
Andra cezresi skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer zimmler
gelp; "Cezre-i mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne ve Frenk
elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezbre mahsltn zabtidp rden gayri
cmle mahslimzn nsfn alup teadd iderler. Bi'l-fil cezre-i mezbre maktna
mltezim olan Franceko Maor Marta nm Efrenc be alt yldan ber Hazne-i mire'ye
216
teslm itdi maktdan ziyde her bin sikke filoriden artuk cem idp mezkr mltezim
mr tarafna cizye edsna mltezim olmazdan evvel Venedik'e virdmz cizyeyi
il-yevmin hz reydan cebren alup Venedik'e gnderr ve zikrolunan Efrenc tyifesi
ehlimz* mlikne tasarruf idp fil-i en iderler ve bazsn helk iderler ve harb korsan
gemilerine syir atalar zbitlar su bile virmezler iken mezbrn Efrenc tyifesi mttefik
olup zd zevde virrler. Mezbr Franceko ibu mh- Zi'l-hcce'nn evsitnda bir yarar
ekdrr gemi donadup levend kayn tecesss ider nmna deryya karup sbk Atina
kurbinde prelenen saala kalyonndan firr itmi alt nefer kfiri ol trhdan ber cezre-i
mezbrede hfziderdi. Hliy mezbr gemiye koyup gnderildi ve bundan akdem
stanbul'dan alt krekl pereme ile alt nefer esr kaup cezre-i mezbreye geldklerinde
Efrenler nie gn hfzidp zahre virp Frengistn'a gnderdiler. Rey bunlarun
teddsinden perkende olmalar mukarrerdr." diy ekv idp ve "Mezbr cezre-i Andra
Arboz ve syir cezreler fenerliidr. Ad gemileri zhir olcak, gndz dhn gice te
idp etrf cezyire tenbh iderler. yle ki; cezre-i mezbreden tyife-i mezkreye ref
olunup maktn rey virmek emrolur ise alt bin aka ziyde ile her yl elli alt bin aka
makt virmei uhdemze aluruz; ahvlimzi ilm eyle." diy tazarru idp mezkr
cezre-i Andra mukbelesinde Arboz cezresine tbi Kzlhsr nm karye aynndan
huss- mezbr tefahhus olundukda mezbrn Efrenclern fi'l-vk reyya teaddsi olup
refleri Memlik-i Mahrse'ye enfadur." [diy] ilm eylednzde cezre-i mezbrenn
bert- erf ile bei olan Franceko omartine reysyla Sdde-i Sadetm'e gelp
murfaa olunup cezre-i mezbrenn bei olduna ve rey ihtiyrlaryla kabl itdine
bertlarn ibrz idp; "Rey bizi ref itdrmein hlf- vk ikyet iderler." diy arz-
hl eyledi. mdi; mezkrun bertlarna nazar olunup hakkat-i hlin malm idinmedin;
"Sonradan gelmi Frenk tyifesidr." diy arzolunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh varcak, bi'z-zt zikrolunan
cezreye varup husamy berber idp dikkatle teft idp gresiz; belerinn ve Frenk
tyifesinn vech-i merh zre reyya zulm teaddleri ve fesd enatleri olmayup
evmir nevhme istikmet zre imtislde olup kend hllerinde ve rencberliklerinde iken
rey bunlar cezre-i mezbreden ref itdrmein hlf- vk m ikyet iderler, yohsa
arzolundu zre fesd enatden ve reyya zulm teaddden hl olmayup ve harb v
harm levend gemilerine azk virp ve kagun Frenk esrlerine mun olup hynet itmiler
midr; bi'l-cmle tarafeynn ahvline tamm ttl tahsl idp hakkat-i hlleri yannuzda ne
vechile sbit zhir olur ise shhati zre ale't-tafsl yazup arzeyleyesiz; hlf- vk kazyye
* Metinde "
368
Budun serhaddinde olan kurlar Osmanl'ya tbi olup vergi

verdikleri vki ise vergilerinin alnmasna devam edilmesi;
Neme'ye tbi iseler ahidnmeye aykr olarak vergi talebinde
bulunulmamas.
217
Yazld.
Budun belerbeisine ve defterdrna hkm ki:
Hliy Be Kral Maksimilyano Kral tarafndan Atebe-i Ulym'da olan ilisi yle
arzeyledi ki: "Budun vilyeti semtinde serhadde olan Zitova ve Balga ve Karbone(?) ve
Briskenst nm kalalara tbi Sant Antoli ve Sen rini ve Yalba(?) ve Brestefalon ve
Belye(?) ve Brinsk nm karyeler halk in asl bu cnibe hdmet idp virg viregelmi
deil iken Usturgon ve Novigrad beleri ve voyvodalar ve Dregel voyvodas ve syir asker
halk dahlidp rencde itmekden hl deiller." imi. mdi; ahid-nme-i hmynuma
muhlif ol cnibe dahlolunmak cyiz deildr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; zikrolunan karyeler reys kadmden bu cnibe
tbi olup virg viregelmiler ise ahid-nme-i hmynum muktezsnca viregeldkleri
virglerin kem-kn aldurasz; eger viregelmemiler ise mrun-ileyhim sancakbelerine
ve voyvodalarna gerei gibi tenbh tekd idp asl zikrolunan kur reysna dahl
taarruz olunmayup bu cnibden nesne taleb itdrmeyp ahid-nme-i hmynuma muhlif
kimesneye vaz itdrmeyesiz; eslemeyenleri yazup arzeyleyesiz.
[Yev]m's-Sls, f 8 Rebu'l-hr, sene: 972
369
Arboz'a tbi Andra cezresi ahlisi beylerinden ikyeti

olduundan; durumun tefti olunup beylerinin Osmanl aleyhine
faaliyette bulunduklar ortaya karsa hapsolunup durumun
bildirilmesi, yoksa ikyeti olanlarn kree konulmas.
Yazld.
Mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Rodos beine ve stefe ve Atina kdlarna hkm ki:
Hl Arboz kds sancakbei ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kaz-i
Arboz'a tbi Andra cezresi skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer
zimmler gelp; "Cezre-i mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne
ve Frenk elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezkre mahsltn zabtidp
rden gayri cmle mahslimzn nsfn alup teadd iderler. Bi'l-fil cezre-i mezbre
maktna mltezim olan Franceko Maor Marta nm Efrenc be-alt yldan ber Hazne-i
mire'ye teslm itdi maktdan ziyde her yl bin sikke filoriden artuk cem idp mezkr
mltezim mr tarafna cizye edsna mltezim olmazdan evvel Venedik'e virdmz
cizyeyi il-yevmin hz reydan cebrile alup Venedik'e gnderr ve zikrolunan Efrenc
tyifesi ehlimz mlikne tasarruf idp fil-i en iderler ve bazsn helk iderler ve harb
korsan gemilerine syir atalar zbitlar su bile virmezler iken mezbrn Efrenc tyifesi
mttefik olup zd zevde virrler. Mezbr Franceko ibu mh- Zi'l-hcce'nn evsitnda
bir yarar ekdrr gemi donadup levend kayn tecesss ider nmna deryya kup sbk
Atina kurbinde prelenen aala kalyonndan firr itmi alt nefer kfiri ol trhdan ber
cezre-i mezbrede hfzidp hliy mezbr gemiye koyup gnderildi ve bundan akdem
218
stanbul'dan alt krekli pereme ile alt nefer esr kaup cezre-i mezbreye geldklerinde
Efrencler nie gn hfzidp zahre virp Frengistn'a gnderdiler. Rey bunlarun
teaddsinden perkende olmalar mukarrerdr." diy ekv idp ve mezbr cezre-i Andra
Arboz ve syir cezrelere fener gibidr. Ad gemileri zhir olcak gndz dhn, gice
te idp etrf cezyire tenbh iderler. yle ki; cezre-i mezbreden tyife-i mezkre ref
olunup maktn rey virmek emrolursa alt bin aka ziyde ile her yl elli alt bin aka
makt virmei uhdemze aluruz; ahvlimzi ilm eyle." diy tazarru idp mezbr
cezre-i Andra mukbelesinde Arboz cezresine tbi Kzlhsr nm kala aynndan
huss- mezbr tefahhus olundukda mezbrn Efrenclern fi'l-vk reyya teaddsi olup
refleri Memlik-i Mahrse'ye enfadur." diy ilm eyledklerinde cezre-i mezkrenn
bei Franceko omartine zikrolunan arzla ikyete gelen reysyla Sdde-i Sadetm'de
murfaa olundukda eben an-ceddin cezre-i mezbrenn kadm beleri ve rey dah
kadm reys olduna bert- erfm ibrz idp; "Kendler hl kalman bizi ref
itdrmek isteyp hlf- vk ikyet iderler." diy arz- hl eylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle avuum Mustaf varcak, tehr eylemeyp bi'z-zt zikrolunan
cezreye varup husamsyla berber idp tamm dikkat ihtimm zre erle teft idp
gresiz; arzolundu zre belerinn bunlara zulm teaddsi ve fesd enati ve Sdde-i
Sadetm tarafna hyneti sbit zhir olursa habsidp hakkat-i hlin arzidesiz. Eger
kend hlinde olup istikmet zre cezre-i merkmenn zabtnda olup reyya zulm
teaddsi ve hyneti yoiken mcerred ref itdrmek in hlf- vk ikyet itmi olalar,
irret ekvetleri zhir olan ka nefer ise sicillt idp mecl virmeyp kree koup sret-i
sicillerin gnderesiz. Bu bbda tamm hak zre olup bir cnibe meyl muhb itmeyp
tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ictinb idesiz.
Yazld.
Bir sreti dah, mezkr be ile kdlara yazld; mezkr kfirn eline virildi. F 16
[Yev]m'l-Erbi, f 9 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
370
rgp kazs Zelil karyesinden Yenieri Hasan'n, ehl-i fesaddan

Deli Uruz'u kendini koruma kasdyla ldrd iin serbest
braklmas.
Yazld.
rgb kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi karye-i Zell'de skin
Dergh- Muallm yenierilerinden Hamza nm yenieriyi prelemiler; evine gle geldi,
ddi." diy gelp haber virdklerinde Blkba Muslihuddn ve mslimnlardan cemm-i
gafr ile mecrh- mezbrun zerine varlup yaralarna nazar olundukda banda iki yirde
yaras olup ve sa bilei muhkem alnup; "Seni kim preledi?" diy sl olundukda;
219
"Karack ta kurbinde olan arpa tarlasn yolmaa vardum. Ahm zamnnda eve gelrken
kizell nm maaralar kurbinde bir hl yirde kara sakallu, kara yaz bir kimesne, yannda
yay ve ok ve bir varsak ba var; bana karu gelp yakn gelicek varsak ban syrup
bana; "Soyun!" diy zerme hcm eyledkde ben dah; "Soyunmazam." diy muhlefet
eyleyicek elindeki yarala bauma iki kerre alup mecrh eyledkden sonra nci defa
elmde nacaum karu tutvirdm gibi bilemi alup mecrh idicek hemn bir elm ile
kendine sarlup ikimz bile ddmz gibi mezbrun elinden yara dp hemn acele
ile yaran alup boynnda ve banda be-on defa aldum. Artuk mezbr kimesne yirden
kalkmad." diyicek hzr olan cematle zikrolan ahsun zerine varlup nazar olundukda
mezkr yenierinn zikreyledi mevzda mezbr kimesnenn boynnda ve banda on iki
yara ile katlolm bulunup hzr olan kimesnelerden maktl-i mezbr h kimesne bilmeyp
ve mezbr yenierinn keyfiyyet-i hli karyesi halkndan ve gayriden tefahhus olundukda;
"Gyetle mazlm, kendi hlinde slih mslimn kimesnedr. Bu zamna gelince kimesneyi
rencde itmi deildr." diy mslimnlar hakknda ehdet eyledklerin ve bir ka gnden
sonra baz kimesneler gelp maktl-i mezbr hakknda haber virp; "Karahsr- Devel'de
Yahyalu nhyesinde Deli Uruz dimekle marf bir ehl-i fesd ak kimesnedr." didklerin"
arzeyledn ecilden mezbr tlk olunmasn emridp buyurdum ki:
Emrm mcebince mezbr tlk idp min-bad bu huss in kimesneyi dahl
[Yev]m'l-Hams, f 10 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
371
Midilli'den gelen yenierilere, ne kazsnda bulunan mret-i

mire'nin evkf terekesinden parasyla buday verilmesi.
Yazld.
Gelibol ve Midill kdsna ve emnine hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da bin olunan Imret-i miren'n kaz-i mezbrede olan evkf
terekesinden Mehmed ve dger Mehmed ve Ysuf ve Ferhd ve Mahmd ve Hasan ve dger
Ysuf ve Hseyin ve dger Mahmd nm yenierilere akalaryla on iki md buday
virilmesin emridp buyurdum ki:
Emrm muktezsnca evkf- mezbre mahslinn mevcd olan budayndan
mezbrlara akalaryla narh- rz zre on iki md buday viresin. Amm; bu bahne ile
deryya ve kffr- hksr taraflarna tereke bey olunmakdan ihtirz eyleyesin ve
zikrolunan yenierilere emrm zre ol mikdr tereke ile Midill'ye vardukda, sen ki cezre-i
mezbre kdssn, getrdkleri budaylarn yoklayup hkm-i erfmn zahrna kaydidp
ayn ile hkm-i erfmi Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
372
220
Hakkndaki ikyet zerine hapsolunmu olan Krehri Zami

ahruh'un dvasnn grlmesi.
Yazld.
Ninlu kda yazlup Dergh- l avularndan Hac avu'a virildi.
Seferhsr ve Eskiehir kdlarna* hkm ki:
Bundan akdem Krehri'nde zemete mutasarrf olup ekv olunmala bi'l-fil
mahbs olan hruh'un zerinde olan hukk- mslimn grilmesin emridp buyurdum ki:
Mezbrun vekli Ysuf varup vusl buldukda, mezkrdan her kim gelp dav-y hak
iderler ise ki, bir defa erle faslolunm olmayup ve on be yl terkolunm dav olmaya
husam muvcehesinde onat vechile hak zre teft eyleyp gresiz; mezbrdan hak dav
idenlerden zerinde her kimn hakk bi-hasebi'-er sbit zhir olur ise ashb- hukka
haklarn hkmidp alvirdkden sonra zam-i mezbrun zerine sbt u zuhr bulan
mevdd tafsli ile yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. Bu bbda tamm hak
zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp era muhlif i olmakdan ve hlf- vk
* Metinde "kdsna" eklindedir.
373
Cezyir-i Garb Trablusu Beylerbeyisi Turgut'un kadrgalar iin

krek almaya gelen adamlarna Ahyolu'dan krek satlmas.
Yazld.
Belerbei demi Sefer'e virildi.
Ahyol kdsna hkm ki:
Cezyir-i Garb Trablus Belerbeisi Turgud dme ikblh dem gnderp; "gitdi
yannda olan kadrgalarun krei kalmayup gyet ile ihtiyc oldun" bildrmein akasyla
bin be yz krek almasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle demi vardukda, emrm zre bin be yz krek almak
istedklerinde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesin ve bu bahne ile kimesneye zulm
hayf olmakdan hazer idesin; yle bilesin.
374
Prizrin, Yenipazar ve Bihor kadlklarna bal kyde akrabalar

bulunan Ahmed Voyvoda ve einin buldurulup Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Mesh Be'n demi brhm'e virildi. F 9 Rebu'l-hr, sene: 972
Prizrin ve Yenibzr ve Bihor kdlarna hkm ki:
Bundan akdem Semendire Bei olup tekud iden Mesh dme zzhya hkm-i
erfm gnderilp; "Ahmed Voyvoda nm kimesneyi htnyla Dergh- Muallm'a
gnderesin." diy emrm olup hlen mezkr kimesne zikrolunan kdlklarda pre kyde
karnda ve syir taallukt olmala anlara varup kendlerden taleb olundukda; "On yedi
gn bizde turup har yire gitdi." diy ikrr itdkleri" ilm* olunman buyurdum ki:
221
Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan kimesneyi
ve htnn erle buldurmas lzim olanlara buldurup zuhra getrp mrun-ileyhn
demisine teslm idp Dergh- Muallm'a gnderesiz. Huss- mezbr mhimdr; ihml
msheleden hazer eyleyesiz.
* Metinde "
375
" eklindedir.
Horpite kasabasnda katlolunan Ahmed olu Ali'nin ktil

zanllarnn Selanik beyi tarafndan tefti olunmas.
Yazld.
Selanik Bei Al Be'e hkm ki:
Kasaba-i Horpite'de let-i harble katlolunan Ahmed ol Al'nn vlidesi Rikb-
Hmynum'a ruka sunup ol rukada, baz kimesneleri; "Mezbrun katline mbirdr."
diy tayn eyledi ecilden zikrolunan rukanun sreti ayn ile aslndan ihrc olunup senn
keml-i istikmet ve hsn-i diynetne itimd- hmynum olman sana irsl olund.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp yanunda mfetti olan kd ve avuumla
mahall-i hdiseye varup toprak kdsyla cem olup zikrolunan rukada mastr olan
kimesneler mezkrun katline mberetleri sahh ise cmlesin hsn-i tedbr tedrkle ele
getrdp der-zencr idp elnde olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca teft idp
maktl-i mezbrun katline mbir olanlardan siph olan habsidp ve syir fesd
enati ve hrsuz u harml erle sbit olan her kim ise yazup arzidesin. Olmayanlar
bbnda emr-i er- kavm ne ise icr eyleyesin.
376
Msr'da eyh ahin Zviyesi eyhinin mehate ehliyeti

olmadndan; mehatin ehliyetli kimseye yaptrlp fukarann
haklarnn zyi ettirilmemesi.
Yazld.
Zviye-i mezbre dervlerinden Mehmed'e virildi. F 3 Cumde'l-evvel, sene: 972
Msr belerbeisine ve kdsna hkm ki:
Hliy mahrse-i Msr'da Karfe cnibinde cebel-i Maktab'da eyh hn kuddise
sirruh Zviyesi'nn fukars dem gnderp; "zikrolunan zviyeye eyh olan kimesne
fevtolup ol yirine eyh [olup], mehat bbnda ehliyyeti olmadu sebebden fukarnun
hlleri muztarr olup fukar v mcvirnn haklarn kend mhimmtna sarfitdin"
Hkm-i erfm varcak, art- vkf mcebince mehati mstehk olana itdrp
fukarnun hakkn zyi itdrmeyp ol bbda er- erfe ve art- vkfa mugyir kimesneye
i itdrmeyesiz.
222
377
Pojega sancann yeni yaplan tahririne ait sancak defterinin

Pojega beyi ile Sdde-i Sadet'e getirilmesi.
Kethudsna virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972

Pojega Sanca Bei Bayram Be'e hkm ki:
Mceddeden tahrr olunup sana tevzi fermn olunan sancak defterlerinn Sdde-i
Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp sancaun hfz in yarar demn tayn
idp sen kendn zikrolunan defterleri getrp Sdde-i Sadetm'e teslm eyleyesin.
378
Eflak Voyvodas Petre'nin adamlar tarafndan Hezargrad

kazsnda iken alp gtrlen, Petre'nin Yani'ye nikhl kzkardei
ile Petre'nin adamlarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mezkr avua virildi. F 9 Rebu'l-hr, sene: 972
Eflak Voyvodas Petre'ye hkm ki:
Hliy Varna ve Prevadi ve Hrsova kdlar Atebe-i Ulym'a mektb gnderp;
"Ahyol Emni Mihal'n karnda Yani'ye yninz zre nikh idp virdn hemren
mezbr Yani ile bu cnibe gelrken Hezargrad kazsnda Kabakulak nm karye kurbinde
ayrda avretiyle konup otururken senn cnibnden Kamara Ban ve Yani ve Styaruken(?)
ve Steyar(?) ve Gryan ve Armas(?) nm eflaklar hayli kimesnelerile gelp mezbrun
avretin cem esbbyla cebrle alup gitdkleri huss emr-i erfmle teft olunup vech-i
merh zre oldun" ilm eyledkleri ecilden mezbrun avreti zikrolunan eflaklarla irsl
Hkm-i erfmle Hasan avu varcak, asl tehr terh eylemeyp mezbreyi
cem cihz virilen esbb Kamara Ban' ve ol eflaklarla taclen mezbr htn bile koup
avuumla Sdde-i Sadetm'e irsl itmeyince olmayasn; yle bilesin.
379
Sultan Murad'n Rumeli'den istedii koyunlarn Gelibolu'dan

geirilmesi.
Yazld.
Gelibol kdsna ve skele emnine hkm ki:
Sultn Murd dem gnderp ol cnibde et bbnda muzyakas oldun bildrmein
iki bin koyun gerilmesin emridp buyurdum ki:
Emrm zre Gelibol skelesi'nden mrun-ileyh in iki bin koyun germek
istedklerinde mni olmayup geresiz. Amm; bu bahne ile iki bin koyundan ziyde
emrme muhlif koyun germekden hazer eyleyesiz.
223
380
Sahte mhrler yaptrp halk dolandran skb Kad Nibi

Mehmed'in hapsolunup dvasnn grlmesi.
Yazld.
skb beine ve kdsna hkm ki:
Hl skb'de Nyib'-er olan Mehmed nm kimesne ehl-i tezvr olup baz
kdlar ve gayri kimesne nmna mhrler kazdurup ve telbs huccetler ve mektblar yazup
bu tarkla mslimnlarun cihetlerin aldurup ve hlf- er- kavm nie kimesnelern
akalarn ve esbblarn alup zulm hayf itdi arzolunman mezkrun ale'l-gafle evini ve
mahkemede oturdu sandu yoklayup yannda bulunan tezvr mhrden ve huccet ve
mektbdan ne bulunursa ele getrp kendyi habsidp evvel hukk- ns, badeh tezvr
telbsine mteallik huss grilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, mezbrdan dav[]-y hak ider kimesne var ise husamsyla berber idp
ber-mceb-i er- kavm keml-i dikkat ihtimm ile teft idp gresiz; fi'l-vk
mezbrun zulm teaddsi erle sbit olursa erbb- hukka mteveccih olan hukk
alvirdkden sonra tevzr telbsine mteallik huss dah onat tetebbu idp kazyyesi
neye mncer olursa kendyi habsden tlk itmeyp zerine sbt u zuhr bulan mevdd
ale't-tafsl yazup arzidesiz.
381
Yedikule Kalesi erenlerinden mr baheler hizmetinde olanlarn

gediklerine mdhale olunulmamas.
Yazld.
ehremni demine virildi. F...
Yedikule dizdrna hkm ki:
ehremni Al zde mecdh gelp; "Kala-i mezbre erenlerinden on alt nefer
kimesne kadmden kend yannda hssa belere mr hdmete istihdm olunugelmiler
iken hl mezbrlarun gedklerine; "Kalada yatmazlar." diy dahlolundun" bildrmein
buyurdum ki:
Mrun-ileyhn mr hdmet zre olan on alt nefer kimesnenn gedklerine;
"Kalada yatmaz." diy kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin.
382
Zebid ve Aden muhafazasn da yapmak zere Muha Kapudanl

verilen Yemen mteferrikalarndan Ferid'in iki kalite ile grev
yerine gnderilmesi.
Yazld.
Tc-zde Mehmed elebi'ye virildi; Dvn'da. F 12 Rebu'l-hr, sene: 972
224
Hliy Muha Kapudnl Yemen mteferrikalarndan Ferhd zde kadruhya virilp

Zebd ve Aden muhfazasn dah eylemek in Muha cnibine irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
Varup Msr'a dhl oldukda memr oldu muhfaza hdmetiyn yannda kalmak
zre iki pre kalite virp dah elendrmeyp Muha cnibine irsl eyleyesin; yle bilesin.
[Yev]m's-Sebt, f 12 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
383
Kefe'den gelirken ile'de karaya oturan gemiden yama edilen

eyalarn buldurulmas.
Yazld.
Mezkr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
ili kdsna hkm ki:
Kefe'den bir gemi ya tahml olunm gelrken taht- kaznda karaya urmala iinde
olan met rey tyifesi gret eyledkleri istim olund. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Sleymn zde
kadruh varcak, zikrolunan gemi iinde olan kimesnelern metlar eger ya ve eger
gayridr, kendlern takrrleri mcebince ne mikdr nesnesi karaya km ise onat vechile
dikkat ihtimm ile teft idp bir habbesin zyi itdrmeyp her kimn elinde zikrolunan
geminn met u esbbndan ne mikdr nesne bulunursa erle shblerine teslm eyleyesin.
Bu bbda gerei gibi mukayyed olasn ki, kimesnenn bir aka ve bir habbesi zyi olmak
ihtimli olmaya. yle ki; adem-i ihtimmunla zikrolunan gemiden gret olunan met
zuhra gelmeyp bade-zamnin bir kimesnenn elinde ol esbb metdan nesne buluna,
siyset olunurlar; ol bbda senn zrn dah makbl olmaz; bilmi olasn.
384
Mudanya'da stoklanm halde bulunarak mhrlenen terekenin

stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Mustaf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Mektb gnderp; " "Mahrse-i Burusa ve Mudanya'da der-mahzen olan terekeyi
mhrleyesin." diy vrid olan hkm muktezsnca etrf u cevnib ve mahall-i mezbr
tecesss olunup kimesne[de] der-mahzen itmi tereke bulunmayup lkin gemici tyifesinden
iki nefer kimesne bir mikdr tereke getrp Mudanya'da der-mahzen itdi istim
olunmala yoklanup mhrlendi." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle stanbul muhtesibinn demi vardukda, ol iki nefer resn gemisin
getrp der-mahzen olm terekeden bir habbesin zyi itdrmeyp ne mikdr tereke ise
225
defter idp imzlayup defternle varan gemilere tahml idp mahrse-i stanbul'a irsl
eyleyesin.
385
stanbul zahresini Mudanya'da dermahzen ettiren nibin grevden

alnarak yerine bakasnn tyin edilmesi.
Yazld.
Muhtesib demine virildi.
Kite kdsna hkm ki:
Bi'l-fil Mudanya'da nyib olan kimesne mahrse-i stanbul zahresiyn olan terekeyi
bil-emr ol cnibde der-mahzen idp dyim emre mugyir i itdi arzolunman mezkr
nyib ref olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm zre mezkra min-bad niybet itdrmeyp ref idp
yirine har yarar nyib tayn eyleyesin; emrme mugyir i olmakdan hazer eyleyesin.
386
Tokat'ta sahte kad arz yazan, ayrca kallb olduu da bildirilen

Kara eyhi'nin tefti olunmas.
Yazld.
Mezkra virildi.
orum beine ve mehyif teftinde olan kdlara hkm ki:
Drende Abdllatf gelp; "nefs-i Tokat'da skin Kara eyh in kd tebdl
olacana karb; "Ehl-i cihta* ed-i hdmet itmedi." diy kendsi arz yazup; "Kd arzdur."
diy bert itdrp andan gayri kallb idin" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu husslar onat vechile husam muvcehesinde teft idp
gresiz; mezbrun mezkra isnd itdi husslar vk mdur? imdiye dein
bi-hasebi'-er nesne sbit olm ise shhati zre arzidesiz.
* Metinde "
387
" eklindedir.
mret-i mirenin Gelibolu'daki evkfnda depolanm olan

terekeden, gemileri ile gelen reislere Rodos ahlisi iin tereke
verilmesi.
Yazld.
Sa-blk ulfecilerinden on akas olan Mahmd'a virildi.
Gelibol kdsna ve Gelibol'da Hssa Harc Emni Hall'e hkm ki:
Rodos bei mektb gnderp; "Rodos ahlsinn zahre bbnda muzyakalar
oldun" bildrmein Imret-i mirem'n ol cnibde olan evkf mahslinden drt yz md
tereke virilmek emrm olup; "Zikrolunan tereke Al nm resn seksen be md tereke alur
gemisine ve mer nm resn yz on md tereke alur gemisine ve Derz Al nm resn
226
toksan be md tereke alur gemisine ve Hasan nm resn elli md tereke alur gemisine ve
dger Al nm resn altm md tereke alur gemisine tahml oluna." diy Imret-i mirem
Mtevellsi Mahmd zde mecdh mhrl tezkire virmein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varduklarnda, anda olan Imret-i mirem'n mahslinden
der-anbr olan terekeden emrm zre akalar ile drt yz md buday virp zikrolunan
reslern gemilerine tahml itdrp emrme mugyir ziyde bir habbe tereke virilmesinden
hazer eyleyesiz ve emrm muktezsnca ol mikdr tereke tahml olundun bu hkm-i
erfmn zahrna kaydidp dah hkmi ellerinden alup ayn ile kurudan Dergh-
Muallm'a gnderesiz. Bu bahne ile ziyde tereke virilmekden ve hlf- emr deryya ve
kffra tereke virilmesinden hazer eyleyesiz. yle ki; hlf- emr i oldu istim oluna,
mansbun alnmala konlmayup muteb mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre
mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.
388
bkz. hkm. 387
Yazld.
Bu hkm tashh olunup iki kd aaa tekrr gemidr.
Kezlik.
Hliy Imret-i mirem'n Gelibol cnibinde olan evkf terekesinden Al ve mer
ve Derz Al ve Hasan ve dger Al nm reslern gemilerine Rodos zahresi in drt yz
md tereke virilmee hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki:
Emrm mcebince zikrolunan resler terekeyi alup gemilerine tahml idp Rodos'a
tevecch itdklerinde Boaz'dan mni olmayup geresiz. Amm; deryya ve kffra
tereke virilmek memndur; hlf- emr ziyde tereke virilmekden hazer eyleyesiz.
[Yev]m'l-Ahad, 13 Rebu'l-hr, sene: 972
389
Yalan ve hleler ile Tunus ahlisine zarar verdii yolunda hakknda

ikyet olunan Mercan adl kiinin tefti olunmas.
Yazld.
Arzla ikyete gelenlerden ihb ve Abdlazz'e virildi. F 15 Rebu'l-hr, sene: 972
Trablus kdsna hkm ki:
Bundan akdem Trablus Bei olup hliy Karaman Belerbeisi Sleymn dme
ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Trablus Mahkemesi'nden hkm-i
erfmle ref olunan Bsim ol brhm'n Habe Arab' Mercn nm kimesne tezvr
telbse slk idp Trablus ahlsinden mnm mtemevvil olan kimesnelern haklarnda
n-mer evz isnd idp ve baz vazfeler ihrc idp ahkm- erfe getrp ashbna
virmeyp ve baz ahkm ihrk idp mezkrun teaddsinden nie kimesneler terk-i diyr
idp Trablus'un ayn mezbr in; "Zarar- mdur, srilmee mahaldr." didklerin"
227
bildrmein mezkr Arab mahrse-i stanbul'a ticret tark ile gelmi bulunman hakkat-i
hli malm olman yarar kefle virilp arzla gelen ikyetcilerine ibu sene: 972
Rebu'l-hri'nn evsitndan aya dein shhati zre arz ve sret-i sicil getrmein
vade virilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrun ahvline vkf olan b-garaz mutemed
mslimnlardan teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk sbk arzolundu zre irret
ekveti ve tezvr telbsi var mdur, yohsa kend hlinde ve rencberliinde olup hlf-
vk haber virmekle mi arzolunmdur, hakkat-i hline tamm vkf u muttali olup irret
ekvet ve tezvr telbstna mteallik sicill olm kazyyesi dah var ise sicilltdan ihrc
idp bi'l-cmle mezkrun ahvli yannuzda ne vechile zhir olursa shhati ve hakkati zre
ale't-tafsl yazup arzidesin. Hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ve tezvr
telbsden hazer eyleyesin.
390
syan eden Bakra ve Muslihn kablelerinin isyanlarnn

bastrlmas iin Deyr-i Rahba beyine Diyarbakr beylerbeyisinin
yardm etmesi.
Yazld.
Deyr-i Rahba Bei Hseyin dme zzh mektb gnderp; "Eirr-i Arb'dan
Bkra ve Muslihn dimekle marf tyife dyim syn zre olup sancakbei sbalarn
nie defa katlidp imdiki hlde dah syn u tuyn zre kuttu't-tarklardur. Rsmlarn
ve mahsllerin virmeyp ilerine sba ve nyibler varmaa kbiliyyet olmayup varduklar
mahalde lt- harble karu gelp fesd iderler." diy arzeylemein buyurdum ki:
Tyife-i mezbrenn fesd enati zhir olup ele gelmek lzim olup muvenet
taleb eyledkde kifyet mikdr dem koup ehl-i fesd enati ele getrmekde
muvenet muzheret eyleyesin.
391
Zara-i Cedd kazsnn evli karyesinde evini basarak Yenieri

skender'i katledenlerin tefti olunarak yakalanmas.
Yazld.
Muhzra virildi; Dvn'da. F 14 Rebu'l-hr, sene: 972
Zaraeskisi ve Zara-i Cedd kdlarna hkm ki:
Sen ki Zara-i Cedd kdssn, irmen bei ile mektb gnderp; "Kaz-i mezbra
tbi evli nm karyede skin skender nm yenierinn gice ile evi baslup ol Derv ile
kend mecrh olup bir gnden sonra mezkr skender fevtolup ve mecrh oldu hlde;
"Benm evmi basanlar, karye-i eltkci'den abn ve karye-i Kpekci'den Mehmed bin
Kurd ve karye-i Karaaliobas'ndan Gbei ve karye-i Sleobas'ndan Uzun Pr nm
kimesnelerdr. Ol gice bunlar ayn ile grdm." diy Dergh- Muallm yenierilerinden
Mehmed ve Sinn'a haber virp anlar dah mezkrn Gbei ve abn ve Mehmed
228
muvcehelerinde vech-i merh zre kelimt idicek anlar inkr idp ve mezkr skender'n
zevcesi Selce; "Evimz basldu gice mezbr Mehmed'i ayn ile grdm bile idi." diy
tayn idp ve mezkrn Gbei ve abn teft olunduklarnda ehl-i karye eylklerine
ehdet idp yarar kefllere virilp ve mezbr Mehmed habsolund." diy bildrdnz
ecilden bu huss Dergh- Muallm avularndan Hasan ve yenieri blkbalarndan
(
) mberetleriyle teft olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda ihzr lzim olanlar ihzr idp gaybet idenleri
erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dah bu huss husam muvcehesinde
hak zre teft idp gresiz; mezkr her kim katlitmi ise ki, erle sbit ola ktil siph
ise habsidp arzeyleyesiz, deil ise ol bbda ol ki, muktez-y er- kavmdr, anunla amel
idp erle lzim geleni icr idp yirine koyasz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve
er- erfe muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
392
Kilis Beyi Canpolat ve Cebele Beyi Habib'in Deyr-i Rahba Beyi

Hseyin'le aralarnda husmet olduundan, Kilis ve Cebele
beylerinin vukbulacak dvalarna Hseyin'in mbir tyin
olunmamas.
Yazld.
Hliy Deyr-i Rahba Bei olan Hseyin dme zzh mektb gnderp, "hliy Kilis
Bei Canbolad dme zzh ve mrun-ileyhn ol olup Cebele Bei olan Habb ile
m-beynleri advet zre olmala baz kimesneler kendden vey olndan ekv idp
dav-y hak itmel olduklarnda anlar mbir olmayup sizn marifetinzle grilmek
bbnda hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, anun gibi baz kimesneler mrun-ileyhden ve olndan
dav-y hak idp hkm-i erf ihrc eyleyp sizi veyhd har sancakbei mbir
kayditdrrler ise ahvllerin erle grdrp mm-ileyhimy mbir olurlar ise istim
itdrmeyp emrme muhlif kimesneye i itdrmeyesiz.
[Yev]m'l-sneyn, f 14 Rebu'l-hr, sene: 972
393
Horpite kasabasnda katlolunan Ahmed olu Ali'nin ktili

Harmiler Reisi Hsrev'in yakalanp tefti olunmas.
Yazld.
Mezkr avua virildi. F 15 Rebu'l-hr, sene: 972
Selanik Bei Al Be'e ve Horpite kdsna hkm ki:
Hliy kasaba-i mezbre[de] let-i harble katlolunan Ahmed ol Al'nn vlidesi
Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "Kaz-i mezbrda a nm karyede mtemekkin
229
harmler resi olan Husrev'i vilyetimze iki defa mehyif sorcs gelp mezkr ele
getrmeyp kasaba-i mezbrede mtemekkin enitesi olan Kor Mehmed nm zam kefli
olup ele virmeyp ve aka kuvvetiyle davclarn slh eyleyp mezkr Husrev nie evler
basup demler katlidp ocaklar syndrp mln gret idp Kor Mehmed'n evine
getrp kll itdi fesdt Kor'nun ve oullarnun marifetleriyle olup ve bundan evvel
Sigetvar Seferi'nde Vezrm Mustaf Paa belerbei iken b-nihye davclar gelp
Belgrad'da nie erkleri ile kayd bend eyleyp Kesterye Kalas'nda habsitdkde mezkr
Kor Mehmed'i aka kuvveti ile zindndan kaurup ve mehyif tefti geldkde
davclarn slh idp davclarun zararna ve hn-i mahalde Husrev'n ihzrna Kor
Mehmed ol Oru kefl bi'n-nefs olup bu tark ile harmler resi olan mezkr Husrev'i ele
virmeyp erklerini taleb eylediler. imdiki hlde Kor Mehmed'n oullar Oru ve
Hasan ve akriblarndan At ve Nh ve Deli Turgud ve Mustaf ve hdmetkrlarndan Kara
Hasan ve hrsuzlardan obnlar eltei olan Savol ve oullar Nikola ve Yani ve At'nun
Ysuf nm bir kuln mezkr Zam Kor Mehmed mezbr Ahmed'n koyunlar yaylakdan
gelrken mezkrlar gnderp iki yarar kon alup kasaba iinde zikrolunan At'nun evinde
maan rb-i hamr iderken ol Al'yi; "Koyunumuz nin basdnuz?" diy mezkrlar
erate davet itmee gnderp mezkr lt- harble kasaba iinde kend zamnnda
kendyi ve atn pre pre eylediler. Zaleme havfinden muvcehe[ye] gelp ehdet
itmezler. Mdm ki, mansblar ellerinde ve kayd [] bend olmaynca ol sebebden gndz
olan hdiseye toprak kds virmeyp bu hussa lm-i kd lhk olup ba korkusndan
vuk zre arz virmeyp biz dah bamuz korkusndan avret olanla derbend
kfirlerinden yiirmi be nefer eli harbel martoloslar ile alt gn mikdr iz azdup her
birine birer sikke altun virp ol harmler errinden gle kurtulduk. Zr, kimi levendt ve
kimi eli harbel kfirlerden iki yz nefere kdir olup baka etesi yrir. imdiki hlde Tenri
tana dein billeri baladup bizden dil karmamak kasdna." diy mezbr Husrev'n
fesdna mteallik zerine sbit olan mevddun sret-i sicillerin ibrz idp ve mezbr
Zam Kor Mehmed dah mezkrun muni ve kefli ve demleri ve oullar dah ehl-i
fesd olduklar ecilden cmlesi der-zencr olunup teft olunmasn emridp bu hussda
sizn keml-i emnet ve hsn-i diynetinze itimd- hmynum oldu ecilden sizi
mfetti tayn idp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde kadruh varcak, asl tehr terh
eylemeyp sancaun siphlerinden kifyet kadar dem alup kaz-i mezkra varup
mezbrn kimesneleri munleri ve erkleri ile ale'l-gafle hsn-i tedbr tedrkle ele
getrp der-zencr idp yanunda olan mfetti ve toprak kdlar ile husamy berber idp
gaybet idenleri yataklar ve turaklarna bi'l-cmle erle ve knn ile buldurmas lzim
olanlara buldurup getrdp thmet-i sbkas olup mcib-i rf olanlar bi-hasebi'-er
ve'l-knn teft idp gresiz; mezbrenn oln katlidenler ve hrsuz u harmlk ve
fesd enati zhir olan her kimler ise siph tyifesinden olan habsden tlk itmeyp
erle zerine sbit zhir olan mevdd ale't-tafsl yazup arzidesiz; siph olmayanlar
bbnda emr-i er- kavm her ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz.
230
394
Horpite kasabasnda irret ekvet zere olduu bildirilen Yzbereli Ahmed adl siphinin tefti olunmas.
Yazld.
Bu dah, kezlik, mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Mrun-ileyhimya hkm ki:
"Kaz-i mezbrda Yziberel Ahmed nm siph kend hlinde olmayup dyim
irret ekvet zre vilyet halk elinden ciz kalmlardur." diy haber virdkleri ecilden
keyfiyyet-i hli malm olmak lzim mhimm olman buyurdum ki:
Bu hkm-i erfmi kimesneye if itmeyp hasmlar ile olan davlarn virilen
hkm-i erfm muktezsnca teft idp tamm itdkden sonra mezbrun ahvlini dah
vilyet-i mezbrede olan b-garaz mslimnlardan tamm hak zre teft tetebbu idp
gresiz; mezbrdan dav-y hak ve zhr- tezallm ider kimesne var ise erle istim
itdrp zerine bi-hasebi'-er zulm teaddsi sbit zhir olursa kendyi habsidp
sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup arzidesiz. Tezvr telbsden ve hd-
zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunup b-gnh olanlara zulm teadd
olmakdan gayet ihtirz eyleyesiz.
[Yev]m's-Sls, f 15 Rebu'l-hr, sene: 972
395
Bergama, Tarhala ve Ayazmend kazlar ile Bergama nhiyelerinde

yaplan penbe ipliinden, halkn kendisine yetecek kadarn satn
aldktan sonra kalannn darya satlmas.
Yazld.
Mezkr hallclardan arzla gelen Mehmed'e virildi. F 15 Rebu'l-hr, sene: 972
Bergama ve Tarhala ve Ayazmend ve Nevh-i Bergama kdlarna hkm ki:
Sen ki Bergama kdssn, mektb gnderp; "nefs-i Bergama'da skin olan hallc
tyifesi cem olup; "Tarhala ve Ayazmend ve Nevh-i Bergama Kdlklar'nda hsl olan
penbe ipliin baz kimesneler cem idp der-mahzen idp kffr- hksrdan gelen
gemilere bey itdkleri ecilden ehre har yirden iplik gelmemein mr in tayn olunan
astar ed itmee kll ac[zi]mz vardur." didklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup tenbh yasa eyleyesiz
ki, min-bad kimesne kasaba-i mezbre halk kendlere kifyet kadar penbe iplii almadn
hrice virdrmeyesiz. Amm; bunlar kendler kifyet kadar aldukdan sonra fukary tacz
tazyk itdrmeyesiz ve kffra dah penbe iplii virdrmeyp gerei gibi yasa idesiz.
Bade't-tenbh memn u mtenebbih olmayanlar shhati ve vuk zre isimleri ile yazup
bildresiz.
231
396
Broy(?) Kalesi'nin dmandan korunmas iin gerekli tedbirlerin

alnmasna engel olanlarn tefti olunup kree konulmak zere
Yazld.
Ben kapukethuds Rdvn'a virildi. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972
Yanya beine ve Rinase kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Dergh- l avularndan Aydn-ol
Mehmed avu yedinden emr-i erf vrid olup; "Bundan akdem kffr- hksrun deryda
donanmas olup sancanuzda vk olan yallar det-i kadme zre hfzitdrp rey v
beryya zarar u gezend iridrmeyesin." diy fermn olunman liv-i mezbra tbi Broy
Kalas muhtara yir olup hfz u hrseti lzim oldu ecilden dyim bekleygelmein
mesfr kalanun ahvli grilp yoklanmaa dem gnderildkde bi'l-fil Azebler Aas Pr
ve Azebler Resi Al ve sbk Azebler Aal'ndan mazl olan Bl ve Memi eleb ve
Kool Hseyin ve Trb-ol Al kala halkna ifsd idp demimz zerine let-i harble
gelp kalanun hfz u hrseti bbnda olan tedrke mni olduklarn" bildrmisin. mdi;
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar onat vechile teft tefahhus eyleyp gresiz;
fi'l-vk arzolundu gibi ise ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olur ise mezkrlar
sret-i sicilltlar ile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla.
397
Donanma gemilerine yaptrlacak f ve varil iin Kocaeli ve

znikmid kazsndan kestirilen kerestenin, kira arabalar ile
yallara indirilip gemiler ile Tersne-i mire'ye gnderilmesi.
Yazld.
Evvel bahr- huceste-srda deryya Donanma-i Hmynum kmas mukarrer olup
donanma gemilerine fu ve varul mhimm lzim olup zikrolunan fu tahtas iltizmla
Yehd avreti uhdesinde olmala taleb olundukda senn in; "Cmle arabalar almdur;
kir ile araba bulunmaz." diy haber virdi ecilden taht- livnda znikmid kazsnda ve
syir yirlerde kesilp hzr olan fu tahtalar kir arabalar ile yallara inp gemilere tahml
olunup Tershne-i mirem'e irsl olunmas mhimm olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm [varcak], bir n ve bir sat tehr terh eylemeyp vilyetden
kifyet kadar kir ile arabalar tedrk idp ne mikdr hzr olm fu tahtas var ise tedrk
olunan arabalara tahml idp ale't-tacl yalya indrp hzr bulunan gemilere tahml idp
irsl itmek ardnca olasn ve arabaclara cretleri cebr olup eksk virilmekden ve bu bahne
ile kimesneye zulm teadd olunmakdan ictinb idp hemn emrm zre ber-vech-i isticl
mhimm olan fu tahtalarn iridrmek ardnca olup bu bbda ikdm ihtimmda dakka
fevtitmeyesin.
232
398
Sultan Murad'n Rumeli'den alaca koyunlarn

skelesi'nden geirilmesine engel olunmamas.
Gelibolu
Yazld.
Gelibol kdsna ve skele emnine hkm ki:
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn [ol] Murd tavvela'llh umrah
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp Rmili'nden akalar ile sl-be-sl iki bin koyun
almak murd idinmein iczet-i hmynum olup buyurdum ki:
Mrun-ileyhn matbah in Rmili'nden demleri aka ile ol mikdr koyun
sl-be-sl alup iskeleden germek istedklerinde mni olmayup geresiz. Bu bahne ile
emrme muhlif ziyde koyun gemekden hazer eyleyesiz.
399
Msr'a giden ve Msr'dan gelen Karamrsel gemilerinin yakalanp

reislerinin hapsolunarak, gemilerde olan eyann defterinin Sdde-i
Yazld.
Ber cnibden mahrse-i Msr'a giden ve Msr'dan bu cnibe gelen karamrsel
gemileri min-bad girift olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, anun gibi ber cnibden Msr'a giden ve Msr'dan berye
gelen karamrsel gemileri eger ykldr ve eger bodur, girift [idp] reslerin habseyleyp
ve her resn gemisi iinde olan metlar ne ise defter idp Sdde-i Sadetm'e
arzeyleyesin. Bu bahne ile kimesnenn met u esbbna dahl tecvz olunup zyi
olmakdan gyet ile saknasn; yle bilesin.
400
Beyehri ve Seydiehri kadlklarnda teftiten kaan ehl-i fesad

kimselerin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Byezd Be'n kethudsna virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972
Byezd Be'e ve Beehri ve Seydehri kdlarna hkm ki:
Bundan evvel taht- hkmetinzde baz fesd enat ve irret ekvet zre olan
kimesneler teftden gaybet idp ele girmeleri mmkin olmadu ecilden sen ki
sancakbeisin, mfetti olan kdlarla zikrolunan akleri, skin olduklar yirleri ve
itihrlar mslimnlar haber virdkleri zre isimleriyle defter idp imzlayup Atebe-i
Ulym'a irsl eylednz ecilden zikrolunan defterde mastr oldu zre ahvlleri shhati
ile ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, irsl olunan sret-i deftere nazar idp dah kazyyelerin
kimesneye if eylemedin hsn-i tedbr tedrkle ale'l-gafle cmlesin ele getrp
der-zencr idp yollarda hfz in kifyet kadar yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e
233
gnderesiz. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup ol defterde mastr olan aklerden bir
ferdi gaybet itdrmekden ve hmyet olunmakdan ve bu bahne ile syir kend hllerinde
olanlara dahlolunup zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.
401
Acemi olanlarndan 25 kiinin seilip topu akirdi olmak zere

Topuba Pr'ye teslim edilmesi.
Yazld.
Derg[h-] Muallm'da Topcba olan Pr zde mecdh topcya ihtiyc oldun
bildrmein topclara gird olman yiirmi be nefer acem-olan virilmesin emridp
buyurdum ki:
Emrm mcebince topc gird olmak zre Trk zerinde olan olanlardan yiirmi
be nefer acem-olan tayn idp isimleri ile defter idp mrun-ileyhe teslm eyleyesin.
402
Hssa Zernianclarndan Ayas'n, Celeb Yano adl kfir beyinin

elinde esir olan olunun kurtarlmas.
Yazld.
Mezkr Ayas'a virildi. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972
Zaesne beine hkm ki:
Hssa zer-ninclardan drende Ayas gelp; "bundan akdem ol kffr- hksra
giriftr olup hliy Celeb Yano nm kfir beinn yannda olup on yldan ber mahbs
idin" bildrp "hals bbnda istid-y nyet" itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun hals hussna bi'z-zt mukayyed olup her ne
tarkla mmkin ise muvenet muzheret idp tlk itmesine ikdm ihtimm eyleyesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 16 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
403
Aydnck kasabasndaki Srac Hasan Evkf mtevelllerinin

muhasebelerinin grlmesi srasnda ortaya kan hakszlklarn
nlenmesi ve taraflarn bir araya getirilip muhkemelerinin
yaplmas.
Yazld.
Sbk mahrse-i Burusa'da Yldrm Hn Medresesi Mderrisi olan Mevln
Muhyiddn'e ve Aydnck Kds Mevln Meyyed'e hkm ki:
Sbk Aydnck Kds olan Mevln Muslihuddn ve Biga Kds lys mektb
gnderp; " "Kasaba-i Aydnck'dan Ahmed ve Mehmed ve Emrullh nm kimesneler
yedlerinden emr-i erf vrid olup Srac Hasan Evkf'nun bir senede krk bin yz
234
akadan muhsebesi grilp ve hliy Kd olan Abdurrahmn yiirmi sekiz bin sekiz yz
akadan grmek ile vazfemz virilmeyp ziyde zulmolmdur." didkleri bsden
grilmesi fermn olunman ve mezbr Emrullh; "Mtevellsi olduum Nash Hce
Evkf'nun ve Kara Memi Evkf'nun muhsebesini grmekde taassub eyleyp elmde olan
temessktum alup bana ziyde hayfeylemidr." dimein anun dah grilmesi fermn
olunman Aydnck'da cem olup Srac Hasan Evkf'na Mtevell olan Ahmed nm
kimesne ihzr olunup yiirmi sekiz bin sekiz yz akadan grilen muhsebesine nazar
olunup vakf- mezbrun on be bin aka ider bir bn beyne emr-i erf yoiken
mtevell-i sbk Cafer bin yedi yz elli akaya bey itdrp vakfa kll gadroldu zhir
olup ve krk bin yz akadan grilen muhsebe bi-hasebi'-er sbit olup Mtevell
Ahmed yedine temessk virilp ve mezkr Emrullh'un muhsebesi grilmee mberet
olundukda kd-i mezbrdan temesskt ve hasmlar taleb olundukda virmeyp ve mezbr
Emrullh'un; "Toprak kdsna itat eylemedn." diy hlf- er htnn tefrk idp
yiirmi alt akasn alup nikh itdrp emr-i erfe itat eylemedini ve arz- harda
Mehmed bin brhm yedinden emr-i erf vrid olup mazmnnda; vassi olduum Receb'n
muhsebesin grmekde kds Abdurrahmn bana ziyde zulmider ve mezbr Receb bir sab
olan katleylemidr. Bi-hasebi'-er sbit olmadn maktln vrislerine iki bin be yz
aka ile beni slh itdrp drt yz aka ehl-i rfe hkmeyleyp lkin fetv-y erfde;
"Vasnn slh makbl deildr." diy cevb virilmein; "Bi-hasebi'-er grilp vuk
zre arzoluna." diy fermn olunman mezbr vas brhm'n muhsebesi grildkde
kdnun ehl-i rfe drt yz aka hkmeyledi temesski ve slh temesski bulunup
hasmlar kd-i mezbrdan taleb olundukda tealll eyleyp virmedini" arzeyledkleri
ecilden kd-i mezbr azlolunup ummen teft olunmasn ve bu bbda Dergh- Muallm
avularndan kdvet'l-emsil Nzr Kubd zde kadruh mbir olmasn emridp
buyurdum ki:
Vardukda, gelp dav-y hak ider husamsyla berber idp mukaddem bir defa
erle sorlup [fasl]olmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm
onat vechile hak zre teft eyleyp zerine sbit zhir olan hukk erle ashbna
alvirp dah ne mikdr kimesnenn hakk alndu ve syir zerine sbt u zuhr bulan
mevdd yazup arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hakk- sarha tbi olup hlf- er
i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.
404
Bursa ve kazlarndaki ehl-i fesad ve harmilerin tefti edilip

yakalanmalar iin Bursa beyinin mfetti olarak tyin edildii.
Yazld.
Ferruh Be'e virildi; Dvn'da. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972
Burusa beine ve liv-i mezbre kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki sancakbeisin, dem gnderp; "sancaunun ehl-i fesd enati ve
hrsuz u harmsi teft tefahhus olunup memleket vilyet fesd enatlerinden
temz pk klnmas hussn" ilm eylemisin. mdi; liv-i mezkrda vk olan
235
kdlklarun hrsuz u harmsi ve syir ehl-i fesd enati teft tefahhus klnup
haklarndan gelinmek in seni mfetti tayn idp buyurdum ki:
Varcak, tehr terh eylemeyp zikrolunan kdlklara varup bi'z-zt mberet
idp ve siz ki kdlarsz, taht- kaznuzda gerei gibi mukayyed olup hrsuz u harmlk ile
mehr u mteref olup fesd enat zre olanlar hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp
gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle erle ve knn ile buldurmas lzim
olanlara buldurup getrdp der-zencr eyleyp bir defa erle sorlup faslolm olmayup on
be yl terkolunm olmayan davlarn husam muvcehesinde ber-mceb-i er- erf onat
vechile hak zre dikkat ihtimmla teft eyleyp ve thmet-i sbka ile mttehem olup
mcib-i rf olanlar rf-i marf ile grp her kimn hrsuzlu ve harml bi-hasebi'-er
ve'l-knn sbit zhir olur ise ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp
alvirdkden sonra siph tyifesinden olanlar habsidp sret-i sicillerin ihrc eyleyp
Sdde-i Sadetm'e gndresin. Siph olmayanlar bbnda hkm-i kd lhk olup huccet
virildkden sonra fesd enat itdkleri mahalde bir vechile cez v sezlarn viresin ki,
ehl-i fesd enate bret-nm olup bir ferdn hrsuz u harmlik itmee meclleri
kalmaya. Bu hussda ziyde ikdmum vardur; gaflet itmeyp elbette zikrolunan kdlklarda
hrsuz u harmden bir ferd komayup cmlesin ele getrp memleket reyy ve ashb-
sebli mazarrat u fesdlarndan emn klmak bbnda env- ikdm ihtimmnuz vcda
getresiz ve zikrolunan teft hussnda tamm adlet diynet zre olup cdde-i hakdan
hurc itmeyp tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesneye zulm hayf
405
Kite kazsnda arap imal eden ve arap ien Mslmanlarn

evlerinde bulunan araplarn dktrlmesi ve arap imal eden ve
ienlerin menedilmesi.
Yazld.
ehzde Sultn Mehmed cbsine virildi; Dvn'da. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972
Kite kdsna hkm ki:
"Taht- kaznda Kkgmk nm karye halkndan Ahmed ve Evhad ve Memi ve
Bostn ve dger Ahmed ve mer nm kimesneler karye-i mezbreden bir nie kimesneler
dah alniyyen rb-i hamr idp ve evlerinde arb skup ehl-i fesd kimesnelerdr." diy
Sdde-i Sadetm'de istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, fi'l-vk mezbrlarun evlerinde hamr var ise yabana
dkdrp min-bad eger mezbrlardur ve eger gayrilerdr, mslimnlara hamritdrmeyp
ve evlerinde kimesneye hamr kodurmayup muhkem tenbh eyleyesin ki min-bad
mslimnlar hamritmeyeler. Anun gibi, bade't-tenbh eslemeyp evinde hamr bulunan
kimesneleri isimleriyle yazup arzeyleyesin; yle bilesin.
236
406
Tmvar'a tbi Kan(?) nhiyesinde Bogor varou skinlerinden

olup kz ve olan kararak fesad hareketlerinde bulunan Grko(?)
adl zamin yakalanarak suu sbit grlrse hapsedilmesi.
Yazld.
Mezkr Kaytas'un hdmetkr Ferhd'a virildi. F 17 Rebu'l-hr, sene: 972
Lipova beine ve Tmvar kdsna hkm ki:
"Tmvar'a tbi Kan(?) nhyesinde Bojor varo skinlerinden Mager Grko nm
kfir dyim voyvodalar yanna varup ve kz ve olan kapup ehl-i fesd oldun" zamdan
Kaytas zde kadruh ilm eylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr tutup hak zre teft tefahhus idp gresiz;
fi'l-vk mezbrun ol vechile fesd enati oldu bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir
olursa habsidp dah sbt u zuhr bulan mevdd ile yazup Sdde-i Sadetm'e
arzeyleyesiz.
407
mret-i mire'nin Gelibolu taraflarndaki evkf terekesinden Ali,

mer, Derzi Ali, Hasan ve dier Ali adl reislerin gemilerine Rodos
zahresi iin tereke yklenmesine izin verildiinden; gemilerine
tereke ykleyip Rodos'a gtrmeleri esnasnda ad geen reislere
Boaz'dan geerken mni olunulmamas.
Yazld.
Sa-blk ulfecilerinden on akas olan Mahmd'a virildi.
Hliy Imret-i mirem'n Gelibol cnibinde olan evkf terekesinden Al nm
resn seksen md alur gemisine ve mer nm resn yz on md tereke alur gemisine ve
Derz Al nm resn toksan be md tereke alur gemisine ve Hasan nm resn elli md
tereke alur gemisine ve dger Al nm resn altm md tereke alur gemisine ki, cmle
drt yz md tereke olur Rodos zahresiyn tahml olunmaa hkm-i erfm virilmidr.
Buyurdum ki:
Zikrolunan resler emrm mcebince her biri gemilerine tayn olunan mikdr
terekeyi tahml idp Rodos'a tevecch itdklerinde Boaz'dan mni olmayup geresiz.
Amm; deryya tereke virilmek memndur. Hlf- emr ziyde tereke virilmekden hazer
eyleyesiz.
408
ankr'da sular sbit grlerek yakalanp Cezyir'e srgn

edilmesi emrolunmu iken kaan Hac Mehmed adl ahsn
yakalanarak yeteri kadar hisarerenleri nezretinde Sdde-i
237
Yazld.
Hall nm demisine virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972
Kengr beine ve Kre ve Kengr kdlarna hkm ki:
Sbk Kengr kds mektb gnderp; " "nefs-i Kengr'dan Hc Mehmed nm
kimesne eirrdan olup tezvr telbsi zhir olman sbk Cezyir'e srilmek
emrolunmiken bir tarkla hals oldun" bildrmein kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e
gnderilmek in hkm-i hmynum gnderilp mezkr gaybet itmein ele gelmek
myesser" olmadu ilm olunman buyurdum ki:
Mezkr ele getrp gaybet iderse erle buldurmas lzim olanlara buldurup dah
mukayyed mahbs kifyet mikdr hsr-erenlerine koup Dergh- Muallm'a gnderesin
ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaybet itmekden hazer eyleyesin.
yle ki; gaybet eyleye, ana olacak anlara olur.
409
Medine halkna ilve olarak gnderilen dee budayndan sdta

hisse verilmemesi.
Yazld.
Mekke-i Mkerreme erfi erf Hasan bin Eb-Nmey dme sadhya hkm-i erf
yazla ki:
Hliy Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp; "Medne-i Mnevvere'de
olan sdt- Ben-Hseyn dleri dee budayndan emr-i sbk ile sls mikdr
alagelmiler ve bir-iki yldan ber belde-i mnevvereye irsl olunan buday iki bin
erdebden ziyde emrolunup ziyde olan budaydan tevz idenler sdta hssalarn
virmedklerin" ilm eylemisiz. Eyle olsa; sdt- kirm dee budayndan hssadr
olduklar zamnda fukar kall olup badeh kesret zre olmala anlarun nafakalar in ol
mikdr buday ziyde olunup irsl olunugelmidr. Ol ziydeden sdta hssa virilrse gir
fukarya ztrb lzim gelr. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, fukar in ziyde olan budaydan anlara
hssa taleb itdrmeyp fukar v zuafnun nafakalarn muzyakalarn def itdrmekde
env- mes-i cemlenz zuhra getresiz.
410
Haleb'de erbb- timardan Pervne, olu Mehmed, Karabatak ve

Krt Hasanolu adl mltezimlerin Cebele Hslar Muktaas'ndan
zimmetlerinde kalan bakyann tahsil edilmesi.
Yazld.
Defterdrun kethudsna virildi. F 17 Rebu'l-hr, sene: 972
Haleb belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki:
Sen ki Arab defterdrsn, mektb gnderp; "bundan akdem erbb- tmrdan
Pervne ve ol Mehmed ve Karabatak ve Krd Hasan-ol Cebele Hslar Muktaas'n
238
sene: 965 Zi'l-hccesi'nn gurresinden drt yla iltizm itdklerinde tahvl hrinde zimem
kesr dimeyp ml-i muktaay bi't-tamm Hazne-i Haleb'e teslm itmee art itmiler iken
tahvlleri tamm oldukda iltizmlar mcebince zimmetlerinde on alt kerre yz bin aka
bk kalup taleb olundukda virmekde nd idp tahsl olunmak zre iken gaybet idp
Dersadet'e gitdkleri istim olunman ol cnibe varmlar ise bir yarar kimesneye
kolup bu cnibe gnderilp ve zimmetlerinde olan ml-i mr emlk esbblarndan,
kifyet itmeyeni kefl bi'l-mllerinden tahsl olunmasn" bildrmisin. mdi; mezkrlardan
mezbr Mehmed ve kefli olan babas Pervne stanbul'da bulunup ele girp Haleb
Haznesi'yle gelen yenierilere serdr olan Blkba Mehmed'e habsle teslm olunup size
Hkm-i erfm [vardukda], mezkrlarun ahvllerin erle teft idp zerlerine ml-i
mr olup b-kusr edsnda tealll tehvn iderse emlk esbbndan ve erle
kfelsndan tahsl idp zimmetlerinde bir aka ve bir habbe bk kodurmayup kazyyeleri
neye mncer olursa shhati zre yazup arzidesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 18 Rebu'l-hr, sene: 972
411
Neme kral tarafndan Erdel lkesine bir saldr olmadan evvel

Neme toprana Plaj Mihal (Menhar)'n zararn def bahanesiyle
mdhale olunmamas.
Yazld.
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "asker-i hmynumla Yano
Kral-ol stefan Kral'a varup mlk olup muvenet zre olduun ve alnan kalalarun
ahvlin ve Plaj Mihal'n(?) istabur bozlup Pete'nn te yakasnda bir mil yire akrab yirde
olan Ana ve Sevako nm iki pre kalalar dah mrun-ileyh kral; "Kadm, babam kalalar
iken zulmen alnup bi'l-fil mfsid-i mezbrun tasarrufndadur. yle ki; bu defa alnmayup
kala, fesd zarardan hl olmayup rey py-ml olup ol iki kala sebebi ile tekrr kuvvet
bulur." diy asker-i hmynumla memleket hfz in ber yakada kalup kral- mezbr on
be gn vade ile ol kalalarun fethne gitdin" ilm eylemisin. Mektbunda her ne ki
dercolunm ise mufassalen malm- erfm old. Eyle olsa; bundan evvel defetle sana
hkm-i hmynum gnderilp; "Neme kral tarafndan bell balu bir asker gelp
vilyet-i Erdel'e zarar itmek ihtimli olmadn mfsid-i mezbr ile olan husmet gavg in
asker taurgatmayup m-beynde olan ahd-i hmyna ve sulh u salha mugyir i olmaya."
diy emrm olmd. Muhede-i hmynum anlar cnibinden riyet olunup harclar
Komoran'a gelmi iken ahid-nme-i hmynum virildi zamnda ol cnibn elinde
bulunan kalalarun feth haberin bildrirsin. Neme kral tarafndan arzitdn zre
muvenete asker gelmeyince asker-i hmynumla muvenet itmee ne cb ider ve ahde
muhlif ol cnibn tasarrufnda olan kalalardan dil almaa fermn- hmynum olm
239
mdur? yle midr ki, Kral-ol bin kfir ile ol mfsidn defne kdir olmaya?!..
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, fikr-i skb-i rezn zre olup ahd-i hmynuma muhlif ve
emr-i erfme mugyir ol cnibe dahlolunmakdan el ekp asker-i hmynumla yirne
gelp belerbeiline mteallik yirlern hfz u hrset ve zabt u synetinde olasn. yle
ki; hlf- ahd senn muvenetnle ol cnib serhadlerine dll gelp m-beynde olan ukd
[] uhda muhlif bir vaz sudr ide, mesl olursn; yle bilesin.
412
Yemen'in hfz iin Msr'dan kulolu ve kul karndalaryla

bilcmle Rumlu yarar yiitlerden ulfeleri Yemen Haznesi'nden
karlanmak zere bin nefer kul yazlarak Yemen beylerbeyiliine
tyin olunan Rdvan ile gnderilmesi.
Yazld.
Haleb Belerbeisi'nn Kapukethuds Hasan Kethud'ya virildi; Dvn'da. F 20
Hliy Yemen Belerbeisi Rdvn dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "vilyet-i mezbrenn hfz in olgeldi zre bin nefer kul yazlup kend ile
irsl olunmak" bbnda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mahrse-i Msr'dan kul-ol ve kul-karndandan bi'l-cmle
Rml yarar yiitlerden ulfeleri Yemen Haznesi'nden virilmek zre bin nefer kul yazup
olgeldi zre masrif zahrelerin grp mrun-ileyhle vilyet-i mezbreye irsl
eyleyesin.
413
Yemen Beylerbeyilii'ne tyin olunan Rdvan'a grev yerine gidii

esnasnda Msr'dan geerken gereken kolaylna gsterilmesi ve
her trl ihtiyann karlanmas.
Yazld.
Haleb belerbeisinn kapukethudsna virildi; Dvn'da. F 20 Rebu'l-hr, sene:
972
Hliy Yemen Belerbeilii Rdvn dme ikblhya tevch olunup ol cnibe irsl
olunmdur. na'llh'l-Eazz varup Msr'a dhl oldukda sbk vilyet-i mezbreye
gnderilen belerbeiler ne vechile irsl olunugelmi ise gemilerin ve syir levzim
mhimmtlarn tedrk idp tehr olunmayup vakti ve mevsimi ile mrun-ileyhi
belerbeilii tarafna irsl eyleyesin.
240
414
Sultan Byezid Han mreti iin Ahmed, Veli, Ali ve Hseyin adl
kasaplara et bedeli iin verilen parann, kasaplarn anlamalarnn
iptali nedeniyle geri alnmas.
Yazld.
Mtevellye virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972
Mahrse-i mezbrede merhm ceddm Sultn Byezd Hn aleyhi'r-rahmet
ve'l-gufrn Imreti Mtevellsi Abdurrahmn dme mecdh dem gnderp; "mret-i
mezbre in Ahmed ve Vel ve Al ve Hseyin nm kassblara ber-vech-i (
) sene: 971
evvli gurresinden Vekl-i Harc Muhyiddn elinden altm bin aka virp; "Mezkrlarun
matbaha virdkleri et ekle kbil deildr." diy fukar ekv itmein ref olunup har
kimesne tayn olunup mezkrlarun zerinde olan aka hsb olunup zimmetlerinde yiirmi
be bin be yz deyni lzim gelp taleb olundukda mezbrlar medyn u mflis bulunmala;
"Syir dynumuz ile taksm-i guram olunur." diy tealll itdklerin" bildrdi.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, vakf- mezbra olan deynlerin syir dyndan takdm idp
zimmetlerinde olan ml-i vakf alnmadn kimesneye bir aka ve bir habbe virdrmeyp
vakfun mln tahsl itdrmeyince olmayasn.
415
Karaman ve Konya dhilinde yaplan teftite gaybet eden bz ak

ve fsidlerin isimleri ve adresleri yazl olan defterin gnderildii,
buna gre isimleri yazl olan ahslarn yakalanarak Sdde-i
Yazld.
Byezd Be'n kethudsna virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972
Karaman belerbeisine ve Konya kdsna hkm ki:
Bundan evvel taht- hkmetinze fermn- erfmle mfetti vardukda, baz irret
ekvet ve fesd enat zre olan kimesneler teftden gaybet idp ele girmeleri mmkin
olmadu ecilden mfetti olan Beehri Bei Byezd dme zzh ile kdlar zikrolunan
aklern skin olduklar yirlerin ve itihrlarn mslimnlar haber virdkleri zre
isimleriyle defter idp imzlayup Atebe-i Ulym'a irsl eyledkleri ecilden mezkr defterde
mastr oldu zre ahvlleri shhati ile ihrc olunup gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, irsl olunan sret-i deftere nazar idp dah kazyyelerin
kimesneye if itmedin hsn-i tedbr tedrkle ale'l-gafle cmlesin ele gtrp der-zencr
idp yollarda hfz in kifyet mikdr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e
gnderesiz. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup ol defterde mastr olan aklerden bir
ferdi gaybet itdrmekden ve hmyet olunmakdan ve bu bahne ile kend hllerinde olan
syir kimesnelere dahlolunup zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.
241
[Yev]m'l-Cuma, f 19 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
416
Dubrovnik beylerinin elileri tarafndan dolandrc olduunun

bildirilmesi zerine yakalanp Msr'a srgn edildii halde kaan
Emin Mahmud'un grld yerde tutuklanarak gasbettii para ve
mallarn geri alnmas iin emlklerinin satlarak bedelinin kendisi
ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Dubravenikl'nn dragmanna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hersek beine ve syir Rmili belerine ve Nova ve zikrolunan sancaklarda vk
olan kdlara ve kalalar dizdrlarna ve iskele emnlerine ve nzrlara ve sbalar ve
voyvodalara hkm ki:
Dubrovnik belerinn ilileri Sdde-i Sadetm'e arz- hl gnderp; "bundan akdem
telbs tezvri zhir olup emr-i erfmle Msr'a srgn olan Emn Mahmd kaup yirine
gelmek ihtimlin virdkleri" ecilden Dubravenikl taht- hkmetinzden mezkr virp
haber virdklerinde dutlup habsolunup Dubravenik tcirlerinden skb'de ticret iden
Nikola Bucik nm tcirden gasben aldu yz yiirmi iki bin aka b-kusr alnup nd ider
ise Nova'da ve ol cniblerde olan emlki ve iftlikleri bey olunup dah tahsl olunup
kendsi kayd bend ile bu cnibe gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr Mahmd Emn, emr-i erfme muhlif ol
cniblere varur ise yz yiirmi iki bin akasn tahsl itdrp mr in zabt u kabz eyleyp
tahsl olunan ml ile emn-i mezbr kayd bend ile sitne-i Sadetm'e irsl eyleyesiz
ki, emrm muktezsnca mahrse-i mezbreye gnderile; yle bilesiz.
Bir sreti dah, taleb olunman, ayn ile yazlup mezk[r] tercemna virildi. F 3
Cumde'l-l, sene: 972
417
Gazze hslarndan hsl olan terekenin Yemen beylerbeyisi

tarafndan gnderilen grevliye teslim edilmesi ve gemilerle
gtrlmesi esnsnda zorluk karlmamas.
Yazld.
Haleb Belerbeisinn Kapukethuds Hasan Kethud'ya virildi; Dvn'da. F 20
Yemen Belerbeisi Rdvn dem gnderp Gazze Hslar'ndan hsl olan der-anbr
olm terekesin gemilere tahml idp alup gitmek istedkde kimesne mni olmamak
bbnda hkm-i erfm rec itmein buyurdum ki:
Mm-ileyh hslarndan hsl olan terekeyi dem gnderp gemilere tahml idp alup
gitmel oldukda kimesneyi dahlitdrmeyesin. Bu bahne ile deryya ziyde tereke
virilmekden hazer eyleyesin.
242
418
Midilli'de mr kadrgada olan sululardan Yedikuleli Pir Ali'nin

Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Mezkr Pr Al'ye mteallik bir ka htna virildi. F 18 Rebu'l-hr, sene: 972
Midill Bei Mehmed Be'e hkm ki:
Midill'de olan mr kadrgada olan mcrimlerden Yedikulleli Pr Al nm kimesneyi
Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm zre mezkr Sdde-i Sadet-mebum'a gnderesin.
419
stanbul zahiresinin darya gitmesini ve zay olmasn nlemek iin

Msr'a tereke almaya giden ve Msr'dan ykl olarak gelen
gemilerin Rodos'ta yakalanarak reisleriyle birlikte Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Rodos Bei'nn Kapukethuds Sinn Kethud'ya virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene:
972
Rodos Sanca Bei Al Be'e hkm ki:
Hliy yara olmayan karamrsel ve syir hurde gemiler ki, pirin getrmek in
Msr'a gitmek niyyeti ile ol cnibe varduklarnda reslerinn ellerinde bulunan sermyeleri
ve gemilerinde olan esbblar yazlup defter olunup resleri habsolunup ve zikrolunan
gemilerden Msr'dan pirin ykledp gelenlern dah gemilerinde ne mikdr pirin ve
nohud ve mercmek var ise girift olup anun gibiler dah yazlup defter olunup gemilerinn
iine yarar demn koyup b-kusr bulunan met u esbb ile mahbs resleri ile gemileri
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, zikrolunan gemilerden Msr'dan pirin yki
ve nohud ve mercmek ile gelen gemilern reslerin habsidp iinde ne mikdr zikrolunan
hubbtdan bulunursa kd marifeti ile defter idp ve Msr cnibine gidenlern dah ne
mikdr sermyeleri ve gemilerinde esbblar bulunursa kezlik anun gibileri dah kd
marifeti ile defter idp iine yarar demn koyup reslerin mahbsen gemileri ile
mahrse-i stanbul'a gnderesin. Bu hussda gyetle ihtimm- erfm vardur; sen dah ana
gre mukayyed olup zikrolunan gemilern Msr cnibine varup gelmelerin men u sedd
idesin ki, mahrse-i stanbul'a gelecek zahre hrice gitmek ihtimli olmaya. Bu bbda bir
ferde ruhsat virmeyp emr-i erfmi gerei gibi icr itmek ardnca olasn. yle ki; gafletle
vey ihml olunmala zikrolunan gemiler zabtolunmaya, asl zrn makbl deildr ve bu
bahne ile kimesnenn ml ve esbb zyi olmakdan dah ihtirz eyleyesin; yle bilesin.
243
420
Anadolu beylerbeyisi iken vefat eden Cenb Ahmed Paa'nn

Ankara'da yaptrd cmiye vakfa mnsip emlktan yeteri kadar
tedrik edilip, bahlarnn tyin edilerek ayrntl olarak yazlp
bildirilmesi.
Yazld.
Arz getren vekl-i harca virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972
Anatol belerbeisine ve Ankara kdsna bir hkm ki:
Sbk Anatol Belerbeisi iken veft iden Cenb Ahmed Paa'nun mahrse-i
mezbrede mceddeden bin olunan cminn hatb ve immna ve mezzinlerine ve syir
erbb- vezyifinn vazfelerine vakf lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, mahrse-i mezbrede gerei gibi tetebbu u
tefahhus idp gresiz; cmi- mezbra vakf olman mlk krbnsary ve dekkn
siybdan ve syir vakfa mnsib emlkden ka bb bulunursa tedrk idp bahlarn tayn
idp her biri ne mikdr nesne ile hsl olursa tafsl zre yazup arzidesiz ki, bahlar ile
alnup cmi- mezbrun l-yenkat erbb- vazyifine vazfeleri ed olunmala ihy[ya]
sebeb olm ola; yle bilesiz.
421
Bursa sancanda bulunan zam ve serbest timarlarda bz

kiilerin yakalanan hrsz ve fesad edbbndan olan kimseleri
himye ettikleri ve serbest braktrdklar ikyet edildiinden
bunun nlenmesi.
Yazld.
Kapukethuds Ferruh'a virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972
Burusa sancanda vk olan kdlara hkm ki:
Burusa Bei Abdurrahmn dme zzh dem gnderp; "Hliy liv-i mezbrda
vk olan zam ve serbest tmrlarda baz kimesnelern zencri yriyp tutlan hrsuz ve
ehl-i fesddan celb ahz olunup hmyet idp tlk eylemeleriyle liv-i mezbrun ehl-i
fesd enati eksk deildr." diy bildrdi ecilden sancakbei zencrinden gayri
kimesne zencr yritmemesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, taht- kaznuzda olan zam ve serbest tmrlarda kimesne
zencrin yritmeyp gerei gibi tenbh tekd eyleyp men u def idesiz. yle ki;
emrme muhlif sancakbeinden gayri kimesnenn zencr yritdi istim oluna, asl
zrinz makbl olmaz; yle bilmi olasz.
422
244
Rodosuk'ta Ahmed adl ahs katleden acemi olan Hseyin'in

Yenieri Mahmud nezretinde Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Muhzr Ktibi Bekir'e virildi.
Rodoscuk kdsna hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Hseyin nm kimesne acem-olan
nmna yriyp Ahmed nm kimesneyi ok ile urup katlidp bi'l-fil mahbs oldun"
arzeylemisin. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile Dergh- Muallm yenierilerinden Mahmd vardukda gresin;
mezkr kimesne sahh acem-olan ise mezkr yenieriye teslm idp Dergh- Muallm'a
irsl eyleyesin.
423
skdar mreti Evkf'nn Ahyolu taraflarndaki terekesinden bir

miktarn gemisine ykleyerek Sakz'da satmak iin gtren Kurd,
aban, Cafer ve Nikola Olas adl reislere Boaz hisarlarndan
geerken ve Sakz'a varncaya kadar mdhalede bulunulmamas.
Yazld.
Sakz'a varnca dery kenrnda vk olan kdlara ve Boaz Hsrlar dizdrlarna
hkm ki:
skdar Imreti Evkf'nun Ahyol cnibinde olan terekesinden baz deryda
mteaffin olup Sakz'a alup gidp bey itmein Kurd nm resn gemisine yz
yiirmi alt md tereke tahml olunup irsl olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile zikrolunan mikdr tereke ile mezkr res vardukda, eger Boaz
Hsrlar'ndadur ve eger taht- kaznuzdadur, emrme muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesiz
ki, varup murd olundu zre Sakzlu'ya bey ideler. Amm; bu bahne ile deryya ve
kffr- hksra tereke virilmesinden hazer eyleyesiz.
Yazld.
Bir sreti, abn Res gemisine, yz otuz bir md terekeye.
Yazld.
Bir sreti, Cafer Res gemisine, yz md terekeye.
Yazld.
Bir sreti, Nikola Olas gemisine, yz altm md terekeye.
[Yev]m'l-sneyn, f 22 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
424
Sancak olarak Hzr Cemaati Kethuds Bayndr'a verilmi olan

Kefer-gergin blgesinin ad geenden alnmas, ayrca Mehmed
Mirza'nn ilesi sulhtan sonra Osmanl lkesine gelmi ise ran'a
iade edilmesi.
245
Yazld.
Hasan Kethud'ya virildi. F 27 Cumde'l-evvel, sene: 972
Sbk Badd Belerbeisi olan Husrev dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb
gnderp; "Karaulus'a tbi Hzr nm Cemat'n Kethuds Bayndr, eben an-ceddin
havss- hmyn reysndan olup ve Karaulus iltizmndan zimmetinde hayli aka var
iken Kzlba serhaddinde Kefer-gergin nm mevz ehrizol belerbeisinn arz
mcebince sancak tarkyla mezbr Bayndr'a virilp Yukaru Cnib'den gelen tccr u
zvvrun mllarna ve tavarlarna dahl tecvzden hl olmaman defetle tenbh olunup
mtenebbih olmayup ve mahall-i mezbr kadmden hl v harbe olup mezkr eneltmee
balayup ve serhadler m-beyninde iki tarafdan drt menzil hl konlmak fermn
olunman mahall-i mezbrun enelmesi emre mugyir olmala hkul Sultn mektb
gnderp ve Ekrd belerinden Al Glba ve Kelhr Rstem Be'n yanlarna baz
demleri kaup gelp virmedklerin bildrp ve mezbr Bayndr'un emr-i hmyna ve
sulha mugyir vaz olmala ref lzim olmdur ve bundan evvel Lristn hkimlerinden
Mehmed Mrz'y mahbsen ha iletdklerinde ehl-i beyti ve evld Badd snurna dhl
olup Kelhr Rstem sancanda skinler idi. te cnibden mezkrlar alup gitmee an-karb
dem gelrmi. Ol bbda fermn- l ne vechile sdr olur?" diy ilm eylemiidi. mdi;
Al Glba ve Kelhr Rstem'n sancaklar hara virilp mezbr Rstem'n fursat ile
hakkndan gelmek in sbk mrun-ileyhe hkm-i hmynum irsl olunmd.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, istimlet virp fursat elvirdkde mcebi ile amel eyleyesin.
Hliy mm-ileyh arzitdi zre Kefer-gergin Sanca Bei Bayndr'un Yukaru Cnib'le
m-beynde olan sulha mugyir vaz olup mezbra sancak nmna virilen mahal dah
kadmden hl v harbe yir olup Memlik-i Mahrsem serhaddine zarar lzim gelmez ise
-ki, hl kalacak yirlerden ola- Bayndr' ref idp hli zre hl koyasn ve mezbr Mehmed
Mrz'y ne zamnda alup gitmilerdr, an arzunda beyn itmemisin. Eger kadmden ol
cnibe tbi olmala mahbsen alup gitdklerinde ehl-i beyti ve evld sulhdan sonra gelp
mezbrun lkesinde skin olmlar ise hun mektb ve demi gelp taleb itdklerinde
virp serhadde olan beler kullaruma gerei gibi tenbh tekd idp m-beynde olan sulh u
salha ve ahd-i hmyna muhlif bir ferde i itdrmeyp serhdlern emn emnna ve
nizm u intizmna tamm mukayyed olup rey v berynun refhiyyet istirhatlerine
mteallik umrda env- mes-i cemlen zuhra getrp min-bad dah ol taraflardan
vkf u muttali olduun ahbr u sr Atebe-i Ulym'a ilmdan hl olmayasn.
425
246
skenderiyye, Reid ve Dimyat iskelelerine gelen silahsz ve kk

gemilere pirin, nohut ve mercimek verilmeyip bu konuda gerekli
titizliin gsterilmesi.
Yazld.
Ramazn avu'a virildi. F 29 Ra., sene: 972
Bundan akdem emr-i hmynum gnderilp; "skenderiyye ve Red ve Dimyt
skeleleri'nden yarasuz varan karamrsel gemilerine ve syir hurde gemilere pirin ve
mercmek ve nohud ve kettn virilmeye." diy tenbh tekd olunup ol emr-i hmynuma
mugyir hurde gemilere pirin ve syir mezkr olan hubbt virilp hric yirlere alup
gitmekle mahrse-i stanbul'a ol bbda ziyde muzyaka lzim geldi ecilden Rodos
sanca beine hkm-i hmynum gnderilp ol asl gemiler Msr cnibine gitmek
istedklerinde ve Msr'dan ykledp gelen gemilern resleri habs ve iinde bulunan
met u sermyeleri girift olup yazlup defter olunup ele giren gemilern iine
mrun-ileyh yarar demisin koyup bulunan met u mllaryla resler mukayyed
mahbs Atebe-i Ulym'a irsl olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sen dah bu bbda mtenebbih olup gafletle gep varan
yaraksuz karamrsel ve syir hurde gemilere asl pirin ve nohud ve mercmek ve kettn
virdrmeyp gerei gibi mukayyed olup emr-i sbkuma muhlif i itdrilmemek bbnda
env- mes-i cemlen zuhra getresin.
426
Mekke-i Mkerreme'de Beytullah'a nzr ve Sultan nal Zevcesi

Zeynep Htun'a ve evldna vakfedilen ev zerinde bakalarnn
hakk yoksa Mekke-i Mkerreme'de bulunan medreselerin vakfna
ilhak olunmak zere zaptedilmesi.
Yazld.
Hliy mektb gnderp; "Mekke-i Mkerreme'de medris bins emrolunan Cidde
Bei Ksm dme zzh mektb gnderp; "Zikrolunan medris bin olunacak mahalde
Sultn nal zevcesi Zeyneb nm htnun atfe dimekle marf be aded penceresi
Beytu'llh'a nzr bir vakf evi olup zikrolunan evn istibdli lzimdr ve sahbleri
Msr'dadur." diy ilm eylemein zrriyye-i vkfeden zikrolunan eve bi'l-fil mutasarrf
olan Ftma nm htn getrdilp zikrolunan evn istibdli erle taleb olundukda; "Red
kazsna tbi Hazd(?) nm karye -ki, bi't-tamm yiirmi drt toprakdur- ceddimz Sultn
nal merhmun vakf iken erkise zamnnda tmra virilp badeh on be krat avdet
idp tokuz krat mr in zabtolunur. Hliy zikrolunan tokuz krat istibdle rzyuz."
diyp andan gayri nesne ile rz olmayup ve Hzne-i Msr'da mahfz olan defterler
tetebbu olundukda karye-i mezbreyi merhm Sultn nal zevcesi Zeyneb Htn'a ve
evldna (
) sene: 861 Rebu'l-evveli'nn sekizinci gninde vakfidp badeh
erkise zamnnda tmra virilp sonra on be krat vakf- mezbra virilp tokuz krat
mrye zabtolunup ve zikrolunan tokuz kratun senev hsl yz elli selm altun ki,
sultniyye hsbnca toksan be sikke altun oldu mukayyed bulunup istibdl olcak evn
247
icresi muhsebeleri mcebince ylda elli sikke sultniyye oldun" bildrdn ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan [ev] mstekl mlk olup kimesnenn ol evde
erle dav v niz yo ise karye-i mezbreden mrye zabtolunan tokuz krat yir ile
istibdl idp ve zikrolunan evn fevkn ve tahtn ne mikdr ribt u byt var ise hudd-
muayyenesiyle huccet itdresin ki, ol huccet-i eryye muktezsnca belde-i tayyibede
vk olan medris-i erfem vakfna ilhk olunup zabtitdrile. Her vechile kav huccet
eyleyesin ki, vakfa zammoldukdan sonra halel gelmek ihtimli olmaya; yle bilesin.
[Ye]vm'l-Erbi, f 25 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
427
Erzurum, Karahisar, skefser ve Koyulhisar'da bulunan Ekrad

tifesi ierisinde hriten gelen ehl-i fesadn yakalanmalar
esnasnda sululara arka kan yerlilerle mltezim ve zamlerin
isimlerinin bildirilmesi; ehl-i fesadn buldurularak gereken
cezalarn verilmesi.
Ben Kapukethuds ehsvr'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.

Erzurum ve Karahsr ve skefser ve Koyluhsr kdlarna hkm ki:
Karahsr- ark Bei Sleymn dme zzh mektb gnderp; "Hricden baz
ehl-i fesd gelp Ekrd tyifesinden baz yirllern iine girp mttefik olmala yende v
revendeyi soyup ve katlidp fesd enat idp hrsuz adna olanlar ele getrilmek
istedkde men v mltezimn koltuna snup ve kimi mkellef yirl kimesnelere ve
zamya snup taleb olundukda; "Havss- hmyn rayyetleridr ve tmrmuz
serbestdr." diy her biri hrsuza hmyet muvenet idp ele virmeyp ve baz gurbet
tyifesi dah; "Biz havss- hmyn rayyetiyz." diy rey sretine girp etrfda gezp
fesd enat iderler." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, anun gibi liv-i mezbrda fesd zhir olan hrsuz u
harmyi mm-ileyh ele gtrmek istedkde gaybet idp ele girmeyp havss- hmyn
ve evkf u emlk ve serbest tmra varanlar taleb itdkde asl kimesneye tealll
itdrmeyp anun gibi ehl-i fesd buldurup mrun-ileyhe teslm itdresiz ki, erle lzim
geleni mahallinde icr idp yirine koya. Bu hussda, benm ziyde ihtimmum vardur. Ol
bbda sdr olan emrme mugyir i olmakdan saknup ol asl fesd enati zhir olan
hrsuz u harmye inet idenler her kimler ise isimleriyle yazup bildresiz. Amm; bu
bahne ile havss- hmynuma ve serbest tmrlara girp shblerine yid olacak rsm-
serbestiyyelerine dahlitdrmekden ve kimesneden bedel-i siyset diy nesne alnmakdan
hazer eyleyesiz, sonra netcesi size yid olur; yle bilesiz.
248
428
Safed halkndan, adam ldren ve Mslmanlar hakknda haksz

ithamlarda bulunan Yunus bin Fuhayl, Mansur bin Reba ve
Muhammed bin Kekv'nin yakalanarak dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Arz getren Yasaf nm Yehd'ye virildi. F 6 Cumde'l-l, sene: 972
Safed beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Safed halkndan Ynus bin Fuhayl ve Mansr bin
Reba ve Muhammed bin Kekv bu zikrolunan kimesnelerden Ynus m'dan gelrken
bir Yehd katlidp maktln katr elinde bulunup katr maktln idi sbit olup
veresesine virmekde tealll idp ve mezbr Mansr mslimnlar zerine tezvr telbs
dav idp irreti zhir oldundan m-ad mrden zerinde hayli nesne olup cnibinden
taleb olundukda gaybet idp ve mezkr Muhammed'n medhali yo iken iln davsna
karup mslimn ve Yehd'ya bi-gayri hakkn teadd ider; erbb- hukk hak taleb
itdklerinde gaybet iderler." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu defa mezkrlar elbette ihzr idp gaybet iderler ise
erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrp bu bbda erle lzim geleni icr idp
siph olup muhtc- arz olan yazup bildresiz.
[Yev]m'l-Hams, f 25 Rebu'l-hr, sene minh, Kostantniyye
429
Turgut Paa'nn Vezir Mustafa Paa ile birlikte Malta seferine

katlmas, Malta Kalesi'nin muhsaras esnasnda emrindeki gemi
ve askerlerle donanmay koruyarak evreden dmana yardm
etmek maksadyla gelebilecek yardmlar nlemesi.
Turgud Paa'ya hkm ki:

imdiki hlde Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetine tevekkl-i tm
ve Hazret-i Rislet-penh'un salevtu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-ytlarna
tevessl-i tamm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa'y ibu sl-i mbrek-fl-i
huceste-srda vk olan nevrzda kupudnumla al-niyyeti'l-gaz Malta Kalas zerine
Tonanma-i Hmyn- Nusret-karnimz irsl olunmak tedrk olunup senn dah vfr-
celdet ehmet ve hsn-i firsetne itimdum olman bu gaz-y zafer-srda bile
bulunup Donanma-y Hmynum'da olan askir-i fevz-meserm kala muhsarasnda iken
dery taraf hl kalmayup donanma gemilerimn hfz ve kalada mahsr olan kffr-
sakar-mekne inet istimdd in derydan gelen meln [] hsirnn def- darr in
hzr olman lzim oldu ecilden mukaddem tenbh gh klnup ve hem bunca zamndan
ber ol cniblerde olmala beher-hl kala-i mezbrenn feth u istihlsna mteallik ahvle
vukf u urun mlhaza olunup feth ne vechile myesser idi arzolunmasn emridp
buyurdum ki:
249
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, tehr eylemeyp yanunda olan kadrga ve

kalitelern kalafatlarna ve syir levzimtna ol cevnibde olan gnll levend reslerin
gaz-y erfme terb itdrp hdmetde ve yoldalkda bulunanlar nyet-i husrevnemle
muhassl'l-ml olacaklarn bildrp gerei gibi istimlet virp gemileriyle yanuna cem
idp dah tayn olunan vakte dein hzr ve Donanma-i Hmynum varmasna nzr olup
dah kalanun fethne ne cins yarak lzimdr ve ne vechile feth myesserdr; bi'l-cmle ol
bbda rey-i isbet-karnn neye mncer mncezim ise ale't-tafsl yazup bildresin.
na'llh'l-Melik'l-Fetth Donanma-i Hmynum ol cniblere varup vsl oldukda,
yanunda olan kadrgalar ve gnll gemileriyle gelp Donanma-i Hmynum'a mlk
olup hsn-i ittifkla hdmetde ve yoldalkda bulunmakda env- mes-i cemlen zuhra
getresin; yle bilesin.
430
Msr tarafnda bulunan dman gemilerinin defedilmesi iin

gnderilecek donanma gemilerine Msr'dan yeterli miktarda
gherile tedarik ettirilerek stanbul'a gnderilmesi, ayrca yeteri
kadar barut ilettirilerek gelen gemilere teslim olunmas.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup bir sretde dah yazlmdur. Bir varak aaa gemidr.
Msr belerbeisine bir hkm ki:
Hliy Msr yolna varan kffr- hksr gemilerinn mekn karrghlar olan
kl u bikun kal u km in ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrz- huceste-srda
deryya donanma gemilerm irsl olunmaa niyyet-i hmynum olup barut- siyh in
drt bin kntr gherile lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, hsn-i ikdm ve tamm- ihtimm birle
emrolunan gherilenn zerine olup zikrolunan mikdr gherileyi ber-vech-i isticl
tedrk ihzr idp hamsn evyili mbrek Receb aynun gurresinde mahrse-i stanbul'a
iridrmek ardnca olasn ki, Donanma-i Hmynum'a kifyet mikdr barut iletdrp
vakti ve mevsimi ile Donanma-i Hmynum irsl olunup avk u tehr lzim gelmeye.
Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdan idi malmundur. Ana gre mukayyed olup bb-
ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin; yle bilesin.
431
Grice'nin norya kynde Dimitri Kiryaki'nin evini basarak

saldrda bulunan Loro(?) Yuvan'n dvasnn grld srada
mahkemeyi basan Dimitri Kiryaki'nin yandalarnn yakalanarak
kree konulmak zere Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Grice kdsna hkm ki:
Hliy dstr- mkerrem ilh. Vezrm Mustaf Paa dmet melhinn taht-
kaznda vk olan Hslar Voyvodas olan Hzr Voyvoda Sdde-i Sadetm'e dem
gnderp; "Kaz-i mezkra tbi norya nm karyeden Dimitri Kiryaki nm zimmnn
250
Loro(?) Yuvan nm zimm let-i harb ile evin basup ier girp avretin sandan sryp
muhkem darbidp mezbr zimm meclis-i era getrdilp sl olundukda bil-icbrin ikrr
eyleyp icr-y er olmak zre iken Nikola Dka ve Bayratan ve Kesk Piyo ve dger
Nikola nm zimmler baz eky ile mahkeme-i erfeyi let-i harb ile gelp basup mezbr
Dimitri Kiryaki'ye; "Nin bize danmadn erate vardun?" diy meclis-i erden de
de alup gidp habsidp sccde-i er- erfi ziyde tahkr itdkleri tescl olund." diy
arzeyleyp sret-i sicillin bile gndermein huss- mezkr Pye-i Serr-i Alm'a arzolunup
mahkeme-i erfeyi basanlar kree gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; zikrolunan mahkemeyi basanlar kimler idi sbit
oldukdan sonra sicill idp sret-i sicilleriyle yarar demlere koup kree konmak in
Dergh- Muallm'a gnderesin ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin
ki, yolda ve izde onat vechile hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
432
Tirnovi'nin Yayalar kynde fesad kararak ahliden bzlarnn

hayvanlarn gaspedip ve kadnlara sarkntlkta bulunduu ikyet
edilen sa-blk ulfecilerinden Ellibeinci Blk'te bulunan
Furruh'un Haim adl olunun hasmlaryla beraber dvasnn
grlerek suu sbit bulunursa Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Karye-i mezbre halkndan arz getren rak'a virildi. F 28 Rebu'l-hr, sene: 972
Mehmed Hn'a ve Trnovi kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "taht- kaznda Yayalar nm karye halkndan
Ysufck ve Vel ve Mustaf ve rmerd ve syir ehl-i karye gelp; "Karye-i mezkrede
skin olan sa-blk ulfecilerinden Ellibeinci Blk'de Ferruh'un Him nm bir ol olup
dyim fesddan hl olmayup evlerine girp kiminn avretlerine yapup ve kiminn inek
ve kovann sirka idp evine gice ile gelp gndz gyibde olup babasndan taleb olundukda;
"Baka bana kimesnedr. Bana alkas yokdur." diy cevb virp muhzr ile varldukda
gaybet ider." diy ekv eyledklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr husamsyla berber idp gaybet iderse erle
buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp onat vechile bir defa faslolmayan
kazyyelerin teft idp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ki, erle sbit zhir ola
mezkr yarar demlere koup zerine sbit olan mevddun sret-i sicilleriyle Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesiz.
433
Msr tarafnda bulunan dman gemilerinin defedilmesi iin

gnderilecek donanma gemilerinin ihtiyac olan bin be yz
kntar siyah barutun Msr'dan tedrik ettirilerek Donanma-i
Hmyun kaptanna ulatrlmas.
Yazld.
Ramazn avu'a virildi. F 26 R.,(?) sene: 972
251

Hliy Msr yolna varan kffr- hksr gemilerinn mekn karrghlar olan
kl u bikun kal u km in ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrzda deryya
donanma gemilerm irsl olunmaa niyyet-i hmynum olman hayli barut lzim olup ve
imdiye dein sl-be-sl mahrse-i Msr'dan bin kntrdan ziyde barut- siyh
gnderilgelmi iken geen yl noksn zre gelp imdiki hlde bin be yz kntr barut-
siyh gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, hsn-i ikdm ihtimm birle emrolunan barut- siyhun
zerine olup sene-i sbkanun kusr ile beher-hl bin be yz kntr barut- siyh
ber-vech-i isticl tedrk ihzr idp Msr skenderiyyesi kapudn yannda olan hssa
kadrgalaruma tahml idp mrun-ileyh kapudn ile hamsn evvelinde Donanma-i
Hmynum kapudnna iridrmek ardnca olasn ki, vakti ve mevsimi ile Donanma-i
Hmynum mahall-i memra varup avk u tehr lzim gelmeye. Huss- mezbr ehemm-i
mhimmtdan idi malmundur; ana gre mukayyed olup bin be yz kntrdan eksk
gnderilmemek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.
434
Zamdan Hsrev'in, altnlarn alarak ortalktan kaybolan

Mustafa ve Ferhad adl hizmetkrlarndan yakalanp hapsolunan
Ferhad'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi, firarda bulunan
Mustafa'nn da yakalanarak hapsolunmas.
Yazld.
irmen kdsna hkm ki:
Zamdan Husrev gelp; "bundan akdem Mustaf ve Ferhd nm hdmetkrlar drt
yz altunn alup gaybet idp hl mezbr Ferhd taht- kaznda ele gelp habsolundun"
demi Murd vardukda, habsolunan Ferhd' kayd [] bendle teslm eyleyesin ki,
Sdde-i Sadetm'de erle ahvli grile ve bundan gayri mezkr Mustaf dah tecesss
olunup ele gelrse kayd [] bendle an dah mezbrla gnderesin. yle ki; mezkr Mustaf
mm-ileyhn demi taht- kazndan gitdkden sonra ele gelrse habsolunup arzeyleyesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 29 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
435
252
Cebel-i Arafat'tan Mekke'ye getirilecek suyolu inaatnda

kullanlmak zere talep edildii takdirde Msr tarafndan gerekli
mhimmtn tedrik edilmesi.
Yazld.
Hliy Cebel-i Araft'dan Mekke-i Mbreke'ye getrilmesi emrolunan suyol bins
hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm brhm dme ulvvuh Msr tarafndan
zikrolunan suyolnun harc in lzim olan tedrk ne ise tehr olunmayup gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mm-ileyh suyolnun bins in Msr cnibinden taleb
itdi mhimmt bil-tehr tedrk idp irsl itmek bbnda tamm ikdm ihtimm zre
olasn.
436
Erzurum kullarna gnderilen ulfeden alkonulduu lam olunan

altn bana birer parann alkonulma sebebinin bildirilmesi.
Yazld.
Hkm ihrc itmee gelen Dvne Mehmed'e virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972
Erzurum kullarnun havle olunan ulfeleri virilmel oldukda olgelen det knn
zre msterakas alndukdan sonra altun bana birer preleri alkonldu ilm olunman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda gresin; msterakadan gayri altun bana birer pre
alnup imdiye dein noksn zre irsl olunugelmi midr, yohsa tamm virilrken sonradan
m alkonlmaa mberet olunmdur; sebeb bs ne ise shhati zre yazup arzidesin.
yle ki; emr-i erfm olmadn hdis olm vaz ise men u def idp hlf- emr i
olmakdan saknasn.
437
Mteveff Vezir-i Azam brahim Paa Evkf'ndan Fener

kazsnda bulunan Makolar Pazar'na yasak tyin olunanlarn
halka zulmettikleri ikyet edildiinden bundan sonra yasak
tyininin menedilmesi.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F 7 Ca., sene: 972
Mukaddem Vezr-i Azamum iken fevtolan brhm Paa Evkf'ndan kaz-i Fener'de
vk olan Makalor Bzr'na yasakc tayn olunanlarun ehl-i bzra ve syir halka zulm
teaddleri oldu ilm olunman zikrolunan yasakclar ref olunmasn emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, fermn- hmynum zre bzr- mezbrun yasakclarn
ref idp mdm ki rey cnibinden yasakc taleb olunmaya yasakc tayn idp
gndermeyesin; yle bilesin.
253
438
Edirne'de ryeki olan kimselerin sattklar etlerin bundan byle

bir vukyye zerinden sattrlmas.
Yazld.
Koyun emnine virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972
Hlen mahrse-i mezbrede ryekci olan kimesneler etlerin min-bad bir vukyye
satmalarn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mahmiyye-i mezbreden ryekci
olanlara satduklar etlerin bir vukyye satdurup hlf- emr kimesneye eksk satdurmayup
emrmn icrsnda dakka fevtitmeyesin. yle ki; emrme mugyir eksk satduklar
istim oluna, mesl olursn. Ana gre mukayyed olasn.
439
Diyarbakr civarnda bulunan zam, erbb- timar ve kul

tifesinden bz kimselerin dirliklerine havss- hmyundan
terakk olunmasn istemeleri zerine, iltizm etmek istedikleri
muktatn ve iltizm edenlerin isimlerinin bildirilmesi.
Yazld.
Defterdrun Kapukethuds Ebbekir'e virildi. F 7 Cumde'l-l, sene: 972
Diyrbekir Defterdr Ahmed elebi'ye hkm ki:
Mektb gnderp; "Ol diyrda olan zam v erbb- tmr ve kul tyifesinden baz
kimesneler dirliklerine terakk olmak recsyla havss- hmyndan baz muktat
iltizm- sbkdan kll ziyde iderler. Terakk art ile i virilrse kll ml ziyde olmas
muhakkakdur." diy ilm itmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tyife-i mezkre iltizm itmei istedkleri muktat ne
asl muktatdur ve iltizm- sbkdan ne mikdr ziyde iderler ve iltizm idenler
kimlerdr; isimleri ve resimleri ile yazup ale't-tafsl ilm eyleyesin.
440
Mekke-i Mbreke'de suyolu hizmetinde bulunan brahim'in,

Anbr- Msriyye'den istedii fakat tamam verilmeyen budayn
kalan ksmnn teslim edilmesi.
Yazld.
Hliy Msr'da sanca- hmynuma mutasarrf olup Mekke-i Mbreke'de suyol
hdmetinde olan brhm dme ulvvuh Dergh- Muallm'a dem gnderp; "sene-i
sbkada Anbr- Msriyye'den bi-tark'l-karz virilen iki bin hml buday kendye tamm
virilmeyp bin iki yz mikdr hml virilp bksi Cidde-i Mamre taraflarndan havle
olunmala kendye vsl olmadun" bildrmein buyurdum ki:
254
Hkm-i erfm varcak, Anbr- Hssa'nun defterlerine mrcaat idp gresin;

mrun-ileyhe virilmek emrolunan budaydan ne mikdr virilmidr; bk ne kalm ise
emr-i sbkum zre demisine teslm idp mm-ileyh tarafna irsl sl idesin ki,
mrun-ileyh ve yannda olanlarun malarna muzyaka lzim gelmeye; yle bilesin.
441
Kild'l-bahr Kalesi'nin yaknlarnda bulunan Maydos ky

ahlisinin ellerinde bulunan sandallarla emre muhlif olarak
gizlice buday ykleyip satmalarnn nlenmesi ve sandallara el
konulmas.
Yazld.
Arz getren Mehmed'e virildi.
Gelibol kdsna ve emnine hkm ki:
Hliy Gelibol Emni olan Hall Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Boaz
Hsrlar'nun Rmili yakasnda olan Kild'l-bahr Kalas'na iki mil karb olan Maydos nm
kfir kyinde kadmden bir iki sandal olup hlen otuz krk kta sandallar ve gemileri
olup dyim Rmili'nden Anatol'ya ve Anatol'dan Rmili'ne gep Gelibol skelesi'ne
uramayup Tekfrta'nda ve Ereli'de ve Silivri'de bulduklar yirlerde muttasl tereke
tahml idp hufyeten kimi gice ile ve kimi gndz Anatol cnibinden gep alduklar
buday frht iderler. Ol cniblerde baz demler konup muhkem dikkat olunmd. El-n
alt kta sandallar bir yirden meml buday ile gelp demlerimz budaylarn emr-i erf
muktezsnca girift itmek istedklerinde baz kimesneler demlerimzi dahlitdrmeyp
budaylarn ihrc itdrmiler. Haber olup bi-nefsih zerlerine varup reslerin getrp
Gelibol kds ninde yarar kefllere virilp buday getrdklerine dah itirf eylediler.
"Senn elnde olan emr-i erf Anatol cnibinde satlan terekeyedr." diy irret ekvet
iderler. Bundan gayri pen-yek ve gmrk muktaalarna dah env- zararlar olup ve nie
harm-zde dah gerrler. Her geyi iskele itmilerdr." diy arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh itmeyp emrme muhlif buday tahml iden
alt kta sandallar budaylar ile girift idp ve sandalda ne mikdr buday bulunur ise
yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz ve shblerin mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz. Min-bad ol asl emrme mugyir i idenlern sandallarn girift ve
kendlerin habsidp arzitmeyince olmayasz ve bu bahne ile hlf- vk kimesneye zulm
hayf olmakdan ihtirz idesiz.
[Yev]m'l-sneyn, f selh- Rebu'l-hr, sene: 972
442
orum Beyi lyas Bey'in Kuds-i erf sancana tyin edildii.

255
Yazld.
Kethudsna virildi. F 5 Ca., sene: 972
orum Bei lys Be'e hkm ki:
Hliy mutasarrf olduun hslar bedeliyle Kuds-i erf sanca sana tefvz
olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, asl tehr itmeyp memr olduun teft hdmetinden
fergat idp varup zikrolunan sancaun hfz u hrsetinde olasn.
443
Grevli olarak Msr taraflarna gnderilen Ramazan avu'a am

ve Gazze sancaklar dhilinde gereken yardmn yaplmas.
Yazld.
Kendye virildi.
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil avuum Ramazn zde kadruh
baz huss in Msr cnibine irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, tehr terh itmeyp mezbr avuuma yarar
demler koup ol cnibe ber-vech-i isticl irsl eyleyesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Gazze beine vech-i merh zre yazld.
444
Baharda klacak sefer iin Donanma-i Hmyun'a katlmak

zere Gelibolu sancanda bulunan zam ve erbb- timarn,
sava let ve edevtyla birlikte sefere hazrlanmalar.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
imdiki hlde Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet-i b-gyetine
tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh'un salevtu'llhi aleyhi ve selmh mucizt-
hidyet-srlarna tevessl idp ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrzdan mukaddem
kffr- hksra gaz in Donanma-i Hmynum irsl olunmaa niyyet-i hmynum
mukarrer olman dergh- myesser'l-mlden memldr ki, ibtids mbrek meymn
ve intihs env- feth u nusret-makrn olm ola. Eyle olsa; Gelibol sancanun dah
zam v erbb- tmr mretteb mkemmel dmen yara ile hzr u mheyy olup
dah tayn itdn mahalde Donanma-i Hmynum'a girmelerin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, zikrolunan sancaun sbalarnun ve siphlerinn ve
cebellerinn lt- harb ktllerinde olan kus[r] u noksnlarn tekml idp ve dery
seferine lzim olan tedrklerin grdrp nevrzdan mukaddem b-kusr cebelleriyle
256
karup tayn itdn mahalde Donanma-i Hmynum'a dhl eyleyeler. yle ki; gi
gelp irimeyeler veyhd lt u esbblarnda kusr u noksnlar oldu malm ola, asl
zrleri makbl olmayup tmrlar hara tevch olunmala konlmaz. Ana gre tenbh iln
eylemek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin.
[Yev]m'l-Hams, f 26 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
445
Sancakbeyleri tarafndan Ulus tifesine yaplan haksz mumelenin

kaldrlp klak ve yaylaklarna mdhale olunulmamas.
Yazld.
Al elebi Kethud'ya virildi. F gurre-i Cumde'l-l, sene: 972
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "havss- hmyn olan Ulus
tyifesinn cmle kethudlar ve ayn sana gelp; " "Kadm yaylamuz ve yurdumuz
olan yirleri hl v harbedr." diy sancakbeleri baz rey tyifesine tmra arz
virmekle belerbei bertyla tmr alup gelp eneldp yaylamaa mni olup ve bundan
gayri sancakbeleri; "Sancamuz toprandandur. Topramuzda yaylarsz." diy yaylak
hakk taleb idp andan m-ad kadm yaylamuz yz elli ve iki yz koyuna hara satup ol
bsden nie cemat nr Kzlba'a kup gidp ve Kzlba dah tekrr resm-i yaylak
alur ve yaylaka gidp gelince her sancakbei her sriden birer koyunumuz ve her obadan
birer kee ve her hneden birer tki ya alup ziyde zulmiderler. yle ki; kadm
yaylamuz nyet olunmaya ve sancakbelerinn zulmleri def olunmaya, cmlemz
perkende olmak mukarrerdr." diy arzolunmasn taleb tazarru idp fi'l-vk
mukaddem sen emr-i erfmle Malazgird beinn teftine varduunda Ulus'un kadm
yayla olan Malazgird nevhsin ve Krkhr ve Kisor ve Zerdehan ve Bilican nm yirleri
baz rayyet tyifesi harbeden tmr alup hdmete yarar kimesneler dah olmayup Ulus
tyifesi ol ecilden iki- yldan ber Kzlba vilyetine varup bir resm dah Kzlba aldu
sahh mukarrer olup ve Kzlba tarafna giden Ulus' dndrmek murd eyledk. Yaylaklar
enlik olmala dndrilmek myesser olmad. Ve'l-hsl emr-i erfle bir mutemed kul
gelp Ulus tyifesinn ahvllerini teft idp grp harbeden tmr alanlar men olunup
kadm yaylaklar alvirilp ve sancakbeleri alduklar resm ref olunup cnib-i mrden bir
defa resm-i yaylak alndukdan sonra hardan tekrr alnmak ref olunmaya, Kzlba'a
gitmeleri mukarrerdr. Ml-i mrye kll gadr zarardur. Tedrki lzimdr." diy
arzeylemisin. mdi; bundan akdem Erzurum belerbeisi tarafndan bu huss ilm
olundukda Malazgird Kalas'nun ve Karayaz ve Hns'un ve etrfnda Ulus tyifesinn
kadm tavarlar yriygeldi yaylak ve merlarndan hric ez-defter tmr alanlar ref
olunmasyn mm-ileyh belerbeiye hkm-i erfm irsl olunup gerei gibi tenbh
tekd olunmd. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Ulus tyifesi Berriyye cnibinde olan klaklarndan gelp
yaylalarna kmalu olduklarnda bi'z-zt mevz- mezkra varup Ulus tyifesinn kadm
257
tavarlar yriygeldi merlar ve yaylaklar ve suvadlar ne mahaller ise tamm malm

idinp kadm'l-eyymdan mamln-bih olan snurlarn tayn temyz idp snurlar
dhlinde olan yayla u mer v suvadlarndan sonradan "hric ez-defter" diy ne mikdr
tmra virilmi yirleri var ise eneldp mamr idenleri ve eneltmee mberet idenleri
bi'l-klliyye ref idp kadm mer v yaylaklarn kem-kn tyife-i mezbreye mahss
klup korudup snurlar dhlinde asl bir ferdi komayup men u def idesin. Ol asl yirlerden
eneltmek tark ile tmr alanlarun cmlesinn bertlarn ellerinden alup der-kse idp
mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve Berriyye cnibinden yaylaklarna
varnca ve Berriyye cnibine inmel olduklarnda mrr itdkleri yirlerde belerbeilinde
vk olan sancakbelerine ve voyvodalarna ve zam v erbb- tmra ve ummle ve
mbirne; "Topramuzdan gedinz; otlak hakk." diy ve syir bahne ile koyunlarna
ve tavarlarna dahlitdrmeyp defter knna muhlif nesnelerin aldurmayup kend
cnibnden yollar zerlerinde olan sancakbelerine ve kdlara mektb gnderp gerei
gibi yasa itdrp ne asl sancakdan ve kdlkdan mrr u ubr idegelmiler ise ol
sancaklarun ve kdlklarun isimlerin yazup bildresin ki, tyife-i mezbreye asl
dahlolunmaman her birine mekked medded ahkm- erfe gnderilp tenbh
oluna. Bade't-tenbh eslemeyenlern mans[b]lar ve dirlikleri alnmala konlmayup bir
vechile haklarndan geline ki, iidenlere mcib-i bret nashat vk ola ki, tyife-i
mezbreye kimesne hlf- er u knn dahlitmee meclleri kalmayup eyym- adlet-i
hmyn ve hengm- sadet-makrnumda tyife-i mezbre yaylaklarna ve klaklarna
varup gelmelerinde mreffeh'l-hl olalar. na'llh'l-Eazz vakti ve mevsimi gelp ol
cniblere varduunda yaylaklarn ve merlarn ne vechile tayn temyz ve tedrk
itdn ale't-tafsl yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ki, emr-i erfm zre yaylaklar
ahvlleri grilp ber-taraf oldu malm- erfm ola; yle bilesin.
446
Diyarbakr Beylerbeyilii dhilinde Ulus tifesine ait yaylaklarn ve

meralarn snrlarnn tyin edilerek hriten mdhalede
bulunulmamas ve timar tasarruf edenlerin haksz yere rsum
almamas.
Yazld.
Diyrbekir Belerbeisi Kethuds Al elebi'ye virildi. F gurre-i Cumde'l-l,
sene: 972
Hliy Diyrbekir Belerbeisi skender dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp il-hrih... Diyrbekir belerbeisine yazlan hkmde zikrolundu zre hliy
mrun-ileyh tekrr arzeyledi ecilden zikrolunan mevza bi'z-zt varup tyife-i
mezbrenn kadm tavarlar ve koyunlar yriygeldi merlar ve yaylaklar ne mahaller
ise malm idinp kadm snurlarn tayn temyz idp snurlar dhlinde yaylak u
suvad u merlarndan olan yirlerden sonradan "hric ez-defter" diy ne mikdr tmra
virilmi yirleri var ise eneldp mamr idenleri ve eneltmee mberet idenleri
bi'l-klliyye ref idp kadm mer v yaylaklarn kem-kn kendlere mahss klmak
emrm olmdur. Buyurdum ki:
258
Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyh emrm zre tyife-i mezbrenn kadm

yaylaklar ve merlarnun snurn tayn temyz itdkden sonra gerei gibi korudup asl
Ulus tyifesinn yaylaklarna ve suvadlarna ve merlarna bir ferdi dahlitdrmeyesin.
Hric ez-defterden "harbe" diy tmr almala "Tmrmuzdur." diy bert ibrz idenlern
bertlarn ellerinden alup der-kse idp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve
yaylaa gelp kduklarnda mrye yid olan rsmdan gayri sancakbeleri ve gayriler;
"Yaylaa kdnuz." diy obadan obaya birer tki yalarn alup ve "yayla hakk" diy
koyunlarna ve kuzlarna ve tavarlarna ve kendlerine dahlitmekden hl olmazlar imi.
Vk ise sancakbelerine ve gayrilere gerei gibi tenbh olunup asl v kat tyife-i
mezbreye dahl taarruz itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri isimleri ve
resimleriyle yazup bildresin. Bi'l-cmle zikrolunan tyifenn fer- bl ile yaylaklarnda
sde-hl olmalarna ikdm idp eyym- sadetmde reyy kimesneye tacz tazyk
itdrmeyesin; yle bilesin.
447
Bodan voyvodas yannda bulunan gnll tifesinden yz nefer

ulfeci alkonulup geri kalanlarn dnmelerine izin verilmesi.
Yazld.
Mektb gnderp yanunda olan gnll tyifesinden yz nefer kalup gayrisine iczet
virilmesin taleb eylemisin. Buyurdum ki:
Varcak, arzitdn zre memleket hfz in tyife-i mezkreden yz nefer ulfeci
alkoyup m-adsna iczet viresin.
448
Mekke-i Mkerreme'de suyolu hizmetinde grevli bulunan

brahim'e Msr anbarndan eksik olarak verilen budayn kalan
ksmnn gnderilmesi.
Yazld.
Msr belerbeisine hkm ki ve defterdra:
Hliy Msr'da sancak- hmynuma mutasarrf olup Mekke-i Mbreke'de suyol
hdmetinde olan brhm dme ulvvuh dem gnderp; "sene-i sbkada Anbr- Msr'dan
bi-tark'l-karz virilen iki bin hml budayun kendye tamm virilmeyp noksn zre
virilmekle ol cnibde zahre bbnda muzyakalar oldun" bildrmein buyurdum ki:
Varcak, Anbr- Hssa'nun defterlerine mrcaat idp gresiz; mrun-ileyhe
virilmek emrolunan budaydan ne mikdr virilmidr; bk ne kalm ise tehr itmeyp
emr-i sbkum zre b-kusr demisine teslm idp gemilere tahml idp mm-ileyh
tarafna irsl sl idesiz ki, mrun-ileyh ve yannda hzmetde olanlarun malarna
muzyaka lzim gelmeye; yle bilesiz.
259
449
Msr'da ehl-i fesad olduklar ve eitli sular iledikleri sbitleen

Yusuf, Bedreddin ve Ahmed adl ahslarn hapsedilmeleri.
Yazld.
Mektb getren deme virildi.
Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp hkm-i erf vrid olup mazmn-
hmynnda; "Evld- Gafr dimekle marf Ysuf ve Bedrddn ve Ahmed nm
kimesnelere Abdurrahmn nm kimesne garaz idp zerine hid-i zr ikmet itmekle tehr
olunmlar, gresin." diy fermn olunman mezbrlar husamsyla Dvn- Msr'a ihzr
olunup teft olundukda mezkrlar ikre rb-i hamr idp ve avretleri er sretine koyup
gezdrp ve mslimnlara lahm- meyyite bey idp ehl-i fesd olduklar sbit olup sbk
olan kd marifetiyle tehr olunmlar ve hl dah Bulak halk mezkrlardan ikyet idp
huccetler ibrz itdkleri ecilden teft olundukda sikt ve mutemedn-aleyh kimesneler
ibrz olunan huccetlere muvfk irret ekvetlerin haber virdklerinde tlk olunmayup
ve mezbrlar hakknda olan sret-i sicil ve huceci Sdde-i Sadetm'e gnderdnz
ecilden mezbrlarun min-bad habsolunmalarn emridp buyurdum ki:
Mezbrn Ysuf ve Bedrddn ve Ahmed nm kimesneleri muhkem habsidp
min-bad habsden ihrc eylemeyesiz.
450
Msr'da suyolu hizmetinde grevli bulunan brahim Bey ile Msr

kullarndan suyolu hizmetinde alanlara aka ihsan olunmas ve
on beine birer kul gedii tyin edilmesi.
Yazld.
brhm Be'n kethudsna virildi.
"Suyol hdmetinde olan brhm Be ile Msr kullarndan suyol hdmetinde olan
otuz nefere ikier aka terakk ve kend demlerinden on be nefere ibtid denden birer
kul gedi emridp mrun-ileyhe tayn idp gnderesin." diy hkm-i erfm
Mrun-ileyh tayn idp gnderdi defter mcebince Msr kullarndan otuz nefere
ikier aka terakk ve demlerinden on be nefere ibtid denden birer kul gedi tayn
idp deftere kayditdresin.
451
260
Msr kullarndan suyolu hizmetinde bulunanlara ihsan olunacak

aka ve kul gediinin ne ekilde taksim edileceini belirten defteri
brahim Bey'in Msr beylerbeyisine gndermesi.
Yazld.
Suyol hdmetinde olan brhm Be'e hkm ki:
Msr kullarndan olup suyol hdmetinde olan otuz nefere ikier aka terakk ve
demlernden on be nefere ibtid denden birer kul gedi emridp bu huss in Msr
belerbeisine hkm irsl olmdur. Buyurdum ki:
Emrm mcebince hdmetde olan Msr kullarna vech mnsib grdn zre
ikier aka terakkleri ve demlernden murd itdn on be nefere esmsin tayn
defter idp mm-ileyhe gnderesin ki defter[e] kayditdre.
452
Cankirman taraflarnda zi suyu kenarnda bin kadar Tatar'n

evreye zarar veridiklerinden ve eitli uygunsuz hareketlerde
bulunduklarndan dolay grlerek mnasip bir yerde iskan
ettirilmeleri.
Yazld.
Hn hazretlerine nme-i erf ki:
Akkirman Bei Hasan dme zzh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Nogay
Tatarlarndan ve Akkirman Kazaklarndan ve Dobruca'dan gelp Krm cnibine giden
Tatarlar, Cankirman sahrsnda bin mikdr Tatar Ak suy gep zi suy zerinde
oturup harm-zdeleri ve hrsuzlar gelp Cankirman sahrsnda olan koyun-erlerine zarar u
ziyn idp ve baz harm-zdeleri Mayak(?) skelesi'nden gice ile Akkirman'a gep kra
kup hargele ve sr srp fesd iderler. Vilyetden srilmeyince zabta kbil deillerdr.
zerlerine varlsa ehl ylleri bile ceng idp nie nefs telef olmak mukarrerdr ve hem buz
oldu zamnda fesd itmee niyyetleri vardur." diy bildrmein imdi gerekdr ki; nme-i
hmynumuz varup vusl buldukda, sevlif-i eyym ve sevbk- ezmndan dd-mn-
sadet-ninmuza olan eref-i ihls [ve] hsn-i ihtissnuz muktezsnca tyife-i
mezbrenn ol mahalden ref olunmalar ne vechile mmkin ise hsn-i tedbr tedrkle
grp vilyetinzde bir mnsib grilen mahalde skin itdrp memleket reyy
anlarun mazarrat u fesdtndan hals eyleyesiz ve grp alup gider iken onat
zabtitdrilp yol zerinde olan rey v beryya teadd v tecvz itdrilmeye ki,
eyym- adlet-i hmynumuzda kimesneye zarar u ziyn mterettib olmaya ve nme-i
hmynumuz Dergh- Muallm avularndan iftihru'l-emsil ve'l-akrn Husrev zde
kadruh ile irsl olunup tyife-i merkmenn ahvli hsn-i ihtimmnuz birle tehr
olunmayup ne vechile tedrk olunup ref olunduklarn ale't-tafsl yazup Sdde-i
Sadetm'e arzeyleyesiz.
261
453
Baharda sefere kacak olan Donanma-i Hmyun'a katlmak

zere Anadolu ve Rumeli'deki beylerin sancaklar dhilindeki
sba, siphi ve cebelleri harp letleriyle birlikte sefere
hazrlamas.
Yazld.
Karlili beine hkm ki:
imdiki hlde Hakk sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl
ve Hazret-i Rislet-penh salevtu'llhi aleyhi ve selmhnun mucizt- hidyet-srlarna
tevessl idp kffr- hksra gaz in deryya Donanma-i Hmynum ihzr olunup ibu
sl-i ferhunde-flde vk olan nevrzdan mukaddem ihrc olunmaa niyyet-i hmynum
mukarrer olup sen dah sancaun siphleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla
hzr u mheyy olup cmlesin yanuna alup dah Donanma-i Hmynum'a girmee
kapudnum tayn itdi mahalde hzr olman emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun sbalarnun ve
siphlerinn ve cebellerinn lt- harb ktllerinde olan kusr u noksnlarn tekml idp
dah dery seferine lzim olan tedrklerin grdrp nevrzdan mukaddem b-kusr
cebelleriyle karup bir ferdi girde komayup mahall-i memrda knn zre lzim olan
cebellernle hzr bulunup Donanma-i Hmynum'a dhl eyleyesin. yle ki; gi
gelmekle irimeyesin vey sancaun sbalarn ve siphlerin emrm zre mkemmel
getrmeyp kusr u noksnlar malm ola, asl zrn makbl olmayup ve sancaun
alnmala konlmayup env- tb kbumla mukab muteb olman mukarrer bilp
irimeyen sbanun ve siphnn tmrlar dah hara tevch olunmala konlmaz; yle
bilesin.
Al avu'a virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972
Bir sreti, irmen beine yazld.
Bir sreti, Arboz beine yazld.
Bir sreti, Mora Bei Osmnh'a yazld. Amm; Mora siphlerinn drt binden
aaas gitmek emrolunmdur.
Bir sreti, nebaht Bei Mustaf Be'e yazld.
Mora bei ile nebaht beine yazlan hkmlerde; " ... sancanuz askerin
alaybelerine koup kapudnum tayn itdi mahalde hzr idesiz." diy yazlmdur.
Bir sreti, Midill Bei Mehmed Be'e yazld.
Bir sreti, Rodos Bei Al Be'e yazld.
262
Dergh- Muall avularndan Cafer avu'a virildi. F 2 Cumde'l-l, sene: 972

Bir sreti, Mentee Bei Ahmed Be'e yazld.
Bu sretde olan hkmlerde; " ... knn zre cebelleriyle sancaun askerin hzr u
mheyy idp alaybelerine koup gnderesin." diy yazld.
Ve Midill bei ile Rodos beine yazlan hkmlerde; " ...yanunda olan hssa
kadrgalarun donadup nevrzdan mukaddem kapudnum tayn itdi mahalde hzr
olasn." diy yazld.
avu-ol s'ya virildi.
Bir sreti, Hudvendigr Bei Abdurrahmn Be'e yazld. " ... kend gitmeyp
sanca sbalar ve siphleri alaybeine kolup gnderile." diy.
Ahmed avu'a virildi. F 4 Cumde'l-l, sene: 972
Bir sreti, Anatol belerbeisine yazld. "Ankara alaybeisi cmle sba ve
siphleriyle... "
avu-ol Gz'ye virildi.
Bir sreti, Teke Bei Ahmed Be'e yazld.
Bir sreti, Karesi Bei Glb Be'e yazld.
Bir sreti, Aydn Bei Mustaf Be'e yazld.
Bir sreti, Biga beine yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 30 Rebu'l-hr, sene: 972
Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer'e yazld.
Ramazn avu'a virildi. F 30 Rebu'l-hr, sene: 972
Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e yazld.
Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e yazld.
Bir sreti, Hamdili beine yazld.
Ahmed avu gitdi. F 4 Cumde'l-l, sene: 972
Bir sreti, Bol beine yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 4 Cumde'l-evvel
Bir sreti, Kastamon beine yazld.
Bir sreti, Sultnni beine yazld.
Bir sreti, Selanik Bei Al Be'e "ummen."
263
Mezbrn hkmlerde; " ... Anatol cnibinde Boaz Hsr'nda sancanuz askeriyle
hzr olasz." diy yazlmdur.
454
Malta Kalesi'nin fethi iin gidecek olan Donanma-i Hmyun'a

katlmak zere Aksaray, Nide, Krehir ve Konya sancaklar
beylerinin sba ve siphileriyle birlikte sefere hazrlanmalar.
Yazld.
Karaman belerbeisine hkm ki:
imdiki hlde Cenb- Hak celle ve al hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl ve
Hazret-i Rislet-penh'un mucizt- kesret'l-berektna tevessl idp deryda vk olan
kffr- hksrdan Malta Kalas'nun kal u kam in nevrzdan mukaddem deryya azm
Donanma-i Hmynum irsl olunmaa niyyet-i erfm olup Aksary ve Nide ve Krehri
sancaklar belerin cmle sancaklar sbalar ve siphleriyle Donanma-i Hmynum'a
tayn idp nevrzdan mukaddem Anatol cnibinde olan Boaz Hsr'na gelp irimeleri
emrm olup ol bbda mrun-ileyhim belern her birine mstekl hkm-i hmynum
gnderilp tayn olunan zamnda mahall-i memrda hzr bulunmalar tenbh tekd
olunup amm; vilyet-i Karaman'dan bin nefer siph emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp zikrolunan sancaklarun sbalar ve
siphlerin defter muktezsnca yoklayup dah bin nefere irimee ne mikdr siph lzim
ise Konya sancandan ve syir belerbeiline mteallik sancaklardan tedrk idp
isimleri ve tmrlaryla yazup defter idp itimd itdn bir yarar alaybeiyi vey zami
anlara babu tayn idp cmlesin cebelleriyle mretteb mkemmel lt- cey cidl
ve esbb- harb ktlleriyle hzr u mheyy idp nevrzdan mukaddem ihrc itdrp
mahall-i mezkra gnderesin ki Donanma-i Hmynum vardukda anda hzr bulunalar.
yle ki; tayn olunan vaktde gelp irimeyeler, anlara tevakkuf olunmaz; tmrlar
alnmala konlmayup env- ukbetle mukab olmalar mukarrerdr. Sen dah emr-i
erfmi tenbh idp her sancakdan ne mikdr siph tayn idersen baka baka defter
itdrp bir sretin mhrleyp kapudnuma gnderp teslm itdresin. Bir sretin
mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, tayn olunan siphlerden sefere varan [ve]
varmayanlar kimler idi malm ola. Bu sefer hussnda benm ziyde ihtimmum vardur;
belerbeilinden emrolunan sancakbelerini ve syir fermn olunan siphleri zamn-
mevdede b-kusr ihrc idp gndermek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda
getresin.
455
264
Baharda sefere kacak olan Donanma-i Hmyun'a yardm

maksadyla Cezyir Beylerbeyilii dhilindeki Karaburun ve
Karada'da gnll reislere istimlet verilecek on sekiz oturakl
kaliteye sahip olanlarnn, sava ara-gereleriyle donanmaya
katlmalarnn salanmas.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972
Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet ve Hazret-i
Rislet-penh'un mucizt- hidyet-srna tevekkl idp cihd gaz in nevrzdan
mukaddem deryya azm Donanma-i Hmynum irsline niyyet olunman dergh-
myesseru'l-mlden memldr ki, ibtids mbrek meymn ve intihs env- feth u
nusret-makrn olm ola. Eyle olsa; Karaburun ve Karata'un gazdan saflu olan gnll
resleri gaz-y erfmde bile olmalarn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan mahallern gnll reslerinden bell balu
olanlarna kend cnibnden mektblar yazup her birine istimlet virp imdiden on sekiz
oturak kaliteye kudreti olanlar uydurlacan(?) tenbh idp on sekiz oturakdan ekall
olanlara bile gitmek emrm olmadun bildrp bu sefer-i zafer-rehber hussnda ziyde
ihtimmum olup hdmetde ve yoldalkda bulunanlarun hakknda nyetm dir deildr.
Ana gre terb itdrp on sekiz oturaklu kaliteye ne mikdr kudretl bulunursa nevrzdan
mukaddem yat u yaraklar ile cmlesin hzr u mheyy idesin ki, ina'llh Donanma-i
Hmynum ile ol cniblere vusl buldukda, anlar dah Donanma-i Hmynum'a tayn
itdn mahalde mlk olduklarnda vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin.
456
Cebel-i Arafat'tan Mekke-i Mbreke'ye gelecek suyolunun inaat

iin Mekke erfinin de gereken yardmda bulunmas.
Yazld.
Mekke erfine hkm ki:
Hliy Mekke-i Mbreke'de suyol hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm
brhm dme ulvvuh mektb gnderp; "Cebel-i Araft'dan Beytu'llh-i Merrefe'ye
gelecek suyolna kll muvenet ikdm ve hsn-i ihtimmnuz oldun" ilm eyledi.
Vk sevbk- eyym ve sevlif-i avmdan sitn- Muhalled'l-ikblimz'e olan eref-i
meveddet ihls ve hsn-i ihtissnuzdan meml olan bunun emsli sr- cemle idi ki
vcd bulm. Zikrolunan su Belde-i Tayyibe'ye gelp cr olmakdan murd mukmn-
Makm- Latf ve mcvirn- Harem-i erf'n su bbnda olan muzyakalar def olup
f-sebli'llh cenb- cennet-meknda cr olmala tahsl-i mesbt [u] sadet-i dreyn
myesser olmakdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, siz dah ol sevb- cemlde bile olmak niyyeti ile zikrolunan
suyolnun bins hdmetinde hsn-i muvenet ikdmnuz dir itmeyp h bir hussda
ihtiyc ekdrmeyp env- say ihtimmnuz zuhra getresiz.
265
457
Mekke-i Mkerreme suyolu hizmetinde bulunan brahim'e teslim

edilmek zere gnderilen ve ierisinde bz hkmler bulunan
mhrl kesenin, Msr beylerbeyisi tarafndan ad geene
ulatrlmas.
Yazld.
Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972
Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan brhm dme zzhya mteallik
baz ahkm- erfe yazlup mhrl kse ile sana gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, asl tehr terh eylemeyp zikrolunan ahkm
mm-ileyhe mutemedn-aleyh kimesneler ile irsl idesin; teslm itdine temessk
isteyesin.
458
Emre aykr olarak gemisine buday ykleyerek giderken Boaz

hisarlarnda yakalanan Memi adl reisle ilgili temesskn
muhfaza edilmesi.
Yazld.
Gelibol Emni Hall'e hkm ki:
Rencber reslerden Memi nm kimesne gemisine emre muhlif buday tahml idp
giderken Boaz Hsrlar'nda tutlup girift olman mezkr resi gemisi ve iinde olan
buday ile mahrse-i stanbul'a gnderp mahmiyye-i mezbre muhtesibine teslm
olunduna mhrl temessk virmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun temesskin alup hfzidesin.
459
Buhayra vilyetindeki Arap fellahlara zulmeden ve haksz yerde

mallarn gasbeden Emir sa hakkndaki ikyetlerini tefti
edilmesi.
Yazld.
Ramazn avu'a virildi. F 2 Cumde'l-hr, sene: 972
Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdra hkm ki:
Bundan akdem Buhayra vilyetinden baz Arablar vilyet-i mezbre fellhlar
tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelp; "eyhlar olan Emr s'nun reyya zulm teaddsi
olup hlf- er u knn mllarn ve tavarlarn alup ve rezka sahblerinn rezkalarn alup
har kimesnelere virp ve mezbrun memleketde yz elli nefer demlerin b-gnh mir(?)
katleyledklerinden ikyet olunman" teft olunup grilp hakkat-i hli arzolunman
size hkm-i hmynum gnderilp hayflar grilp arzolunmadu ecilden ve sniyen
anlarun dereklerinde baz mslimnlarla Yehdlern yollar baslup rzklar ve mllar
266
gret olunup mslimnlarun haklar alvirilp Yehdnun haklar virilmemein Fuvva ve

Red kdlarnun arzlar sreti ile Rikb- Hmynum'a ruka ref itdkleri ecilden ayn ile
sretleri ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile varcak, mezkr arzlarun ve rukanun sretine
nazar idp bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyy husam
muvcehesinde bi-hasebi'-er'-erf teft idp reydan ve gayriden her kimn mllar
ve tavarlar ve rezkalarn hlf- er- erf knn alnm [ise] erle ashbna alvirp ve
anlarun dereklerinde mezbr Yehdnun dah ne mikdr mllar ve esbblar gret olunm
[ise] erle ve knnla mteveccih olandan hkmidp erle kss lzim gelmedin itdkleri
katilden zerlerine ka nefer kimesnenn kan sbit olursa emr-i sbkum zre ahvllerin
grp zerlerine sbt u zuhr bulan mevdd mufassal merh defter idp mezbr
avuumla arzitmeyince olmayasz. Amm; hn-i teftde hak zre olup tezvr telbsden ve
hd- zrdan hazer idp hlf- vk kimesneye hayf olmakdan saknasz; yle bilesiz.
[Yev]m'l-Erbi, f gurre-i Cumde'l-l, sene: 972
460
lbasan'a bal muhtelif kylerden yanna toplad adamlaryla

Debri kazsnn Marti kyne tecvzde bulunarak mallarn ve
hayvanlarn gasbedip reyaya zulmeden skender adl siphi ile
oullar ve yandalar hakkndaki ikyetlerin tefti edilmesi.
Yazld.
Lutf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
lbasan beine ve lbasan ve Debri kdlarna hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Debri kazsna tbi Marti nm karye halk
size gelp Mat kazsna tbi Filos nm karye skinlerinden skender nm siph ve oullar
karye-i mezbre halk ile ve karye-i Derdas siphsi Hasan oullaryla ve karye-i Zepor
siphsi olan Mustaf karyesi halk ile ve karye-i Mete'den Bebe Vaa ve Milo Kola nm
zimmler yz nefer dem ile ve Mehmed nm siph kend oullar ve yoldalaryla ve
Akhsr kazsna tbi Mastar nm karyeden (
) nm kimesne elli nefer dem ile ve
karye-i Yetiba'dan(?) Olgoramert(?) nm zimm otuz nefer dem ile ceman be yzden
ziyde dem ile mezkr skender gelp; "Kadmden snurumuz mmtz muayyen olan
keryemzde vk olan ekinlerimz bidrp harmen idp ddrp altm ykden ziyde
gallemzi alup nie ekinlerimzi brgrlerine yidrp ve dyim oullarmuz ve kzlarmuz
hara bey idp esr idp teadd iderler." diy haber virdklerin" ilm itdnz ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr skender'i ve oullar ve bile varanlar ele
getrp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp husamsyla
berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin teft
idp gresiz; mezkrlarun ol vechile fesd enatleri bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir
267
olursa, mteveccih olan hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teadd idenleri
habsidp zerlerine sbt u zuhr bulan mevdd ve ne mikdr kimesnenn hakk
alvirildin ale't-tafsl yazup vuk zre arzeyleyesiz. Hlf- er kazyye arzolunmakdan
ve er- erfe mugyir i olmakdan ihtirz eyleyesiz.
461
Turgud, Bayburd ve Seferihisr kadlklarndaki hslar reyasna

zulmeden ltizm Emini Turgud olu Yldrm'n durumunun tefti
edilmesi.
Yazld.
ikyete gelenlere virildi. F 3 Cumde'l-l, sene: 972
ehzde Sultn Selm hazretleri lalasna hkm ki:
Hliy Turgud ve Bayburd ve Seferhsr Kdlklar'nda vk olan hslar
reysndan baz Dergh- Muallm'a gelp; "iltizm ile emnleri olan Turgud ol
Yldrm nm kimesne in; "era ve knn u deftere mugyir hayli nesnemz alup zulm
teaddsinden ciz kalduk." diy ikyet eyledkleri" ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrlarun ahvline gerei gibi mukayyed olup mltezim-i
mezbr ile berber idp ahvllerin erle grp ber-taraf idp mezkrlar tekrr kapuma
ikyete gelmel eylemeyesin.
462
Diyarbakr dhilindeki sancakbeylerinden, beratlar istenip

bedelinden fazla olarak kendi sancaklarnda ve dier sancaklarda
beratsz olarak timar tasarruf etmelerinin nlenmesi ve bu tr
tasarruf ettikleri yerlerin mahsllerinin havss- hmyun iin
zabtedilmesi.
Yazld.
Defterdrun kethudsna virildi. F 8 Cumde'l-l, sene: 972
Diyrbekir'de Hzne-i mire defterdrna hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "bu diyrda vk olan sancakbelerine sancak nyet
olunup geldklerinde ifrz oldu malm olman bertlar taleb olundukda; "Henz
ihrc olunmamdur." diy virmekde tealll eyleyp ve bazlar sancaun cmle hslarn;
"Bedelmdr." diy zabtidp sbk Bitlis Bei olup hliy Siverek Bei olan Hacbe-ol
Ahmed dme zzh Rakka sancanda iki yz yiirmi bin aka ile olup hliy liv-i
mezkrda Bitlis sanca tevch olunup Bitlis sancanun yazus iki yz seksen bin aka ile
olup altm bin aka ifrz oldu mukarrer iken mrun-ileyh cmleyi zabtidp zikrolunan
ifrzun her end ki zabtna ikdm say olunmdur; "Kend terakk[]m ve olumun
zemeti in sadaka olunmak recsna arzolunmdur." diy cevb virp badeh
mm-ileyhe Ham sanca sadaka olunup mid'e geldkde; "ki senedr ki mezkr ifrz
zabtidersin. Ne temessk ile zabteylersin? Kendnn ve olunun bertn gnder, grelm."
diy env- ikdm ihtimm olundukda; "Henz bertlarmuz gelmedi." diy cevb virp
asl grilmek mmkin olmayup ml-i ifrz zyi olmamak in sancak virilen belere ne
268
mikdr hslar ile virildi ve bi'l-fil Musul Bei olup Van muhfazasnda olan Sinn Be
dme zzh dilcevz Bei iken sancanun tekmli in havss- hmyndan seksen bin
aka hslar virilp badeh mrun-ileyhe Atak sanca tevch olundukda zikrolunan
seksen bin aka hslar gir virildi ve bi'l-fil Atak Bei olan Mamo dme zzhya
virildi iret olunmak" recsna arzeylemisin. mdi; mrun-ileyh Ahmed Be bert
mcebince iki yz yiirmi drt bin yz aka ile Rakka Bei iken otuz bin terakk ile
Bitlis sanca virilmidr. Atak Bei Mr Mamo'ya havss- hmyndan ol hslar
virilmemidr. Buyurdum ki:
Vilyet-i mezbrede olan sancakbeleri kullarumdan bedelinden ziyde kend
sancaklarndan ve har sancakdan ifrz tasarruf idenlerden bertlarn taleb idp gresin;
ellerinde bertlar olmayup ve emr-i hmynumla tayn olunup virilmi ifrz olmaya,
fuzl b-bert tasarruf idenler eger sancakbei ve zam v erbb- tmrdur, bi'l-cmle her
kim gerekse olsun, zerine kul koyup ol asl ifrzlarun mahslin havss- hmynum in
alup zabteyleyp min-bad elinde emri ve bert olmayana ifrz tasarruf itdrmeyp
mlumun tevfr teksri bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getrp emr-i erfme
mugyir kimesneye tealll niz itdrmeyesin ve Mamo dme zzhya zikrolunan ifrz
virilmemidr; havss- hmynum in zabtitdresin.
463
Nogay Tatarlar'ndan, Akkirman Kazaklar'ndan ve Dobruca'dan

gelip Krm taraflarna giden Tatarlardan, Cankirman taraflarnda
Aksu'yu geip zi suyu kenarna yerleerek fesad kartan ve
ahliye zarar verenlerin baka bir yerde iskan edilmeleri.
Yazld.
Husrev avu'a virildi. F 3 Ca., sene: 972
Akkirman Bei Hasan dme ulvvuhya hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Nogay Tatarlarndan ve Akkirman
Kazaklarndan ve Dobruca'dan gelp Krm cnibine giden Tatarlarndan Cankirman
sahrsnda bin mikdr Tatar Ak suy gep zi suy zerinde oturup harm-zdeleri ve
hrsuzlar gelp Cankirman sahrsnda olan koyun-erlerine zarar u ziyn idp ve baz ehl-i
fesd enati Mayak(?) skelesi'nden gice ile Akkirman'a gep kra kup hargele v
sr srp fesd iderler. Vilyetden srilmeyince zabtolunmazlar. zerlerine varlursa ehl
ylleri bile ceng idp nice nefs telef olmak mukarrerdr ve hem buz oldu zamnda fesd
eylemee niyyetleri vardur." diy bildrdn ecilden tyife-i mezbreyi ol mahalden
grmek in vilyet-i Tatar Hn Devlet Giray Hn dmet melhiye hkm-i hmynum
Hkm-i erf (
) varcak, tyife-i merkme cnibine gerei gibi hzr u nzr olup
onat vechile istimlet virp hsn-i mdryla memleket reyy err u rlarndan synet
idp hn- mrun-ileyh tarafndan refne dem gelince memleket reyy korudup
kimesneye zarar u ziyn iridrmemek bbnda env- ikdm ihtimm zre olasn; yle
bilesin.
269
464*
skdar'dan stanbul'a ileyen kayklarn kapasitesinden fazla

yolcu tamalarnn nlenmesi ve saylarnn krk amamas.
Yazld.
Mezbr Dvd'a virildi. F 3 Ca., sene: 972
skdar kdsna bir hkm ki:
Hliy; "skdar'dan Mahrse-i stanbul'a ileyen kayklar mrr iden nsun
akalarna tamaan on ikier demden ziyde tahml idp rzgr muhlif oldukda emvc-
deryya mtehammil olmayup nice kimesnelern helkine sebeb olurlar." diy
arzolunman maber-i mezbrun kayklar emr-i erfmle yoklanup grildkde krk kayk
mukarrer klnup buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile Dergh- Muallm yenierilerinden zikrolunan
Kayklar Yasakcs Dvd varcak, mukarrer olan kayklarun shblerin ihzr idp bu emr-i
hmynum gerei gibi tenbh iln idp min-bad kayklarna dem almalu olduklarnda
m-beynlerinde nevbet riyet itdrp eger te yakadan ve eger mahrse-i stanbul'dandur,
tahammlden ziyde kimesneyi aldurmayup ve kayklarna alduklar demden dah emr-i
sbkum zre iki deme bir aka aldurup fermn- erfme muhlif kimesneye i
itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri tedb idp habsidp arzidesin. Sonra anlar
hakknda emr-i erfm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin; yle bilesin ve
bade'n-nazar**
* Metinde hkmn zerine "mkerrer" kayd dlmtr.
** Metinde eksik braklmtr.
465
Devlet Giray Han'n yanna gnderilen Dergh- Muall

avularndan Hsrev avu'a Akkirman'a vardnda yeteri kadar
adam verilmesi.
Yazld.
Mrun-ileyhe virildi.
Dergh- Muallm avularndan Husrev bir mhim huss in Devlet Giray Hn
cnibine irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Vardukda, emn slim kifyet mikdr demle hn- mrun-ileyh cnibine irsl
idesin.
466
270
Msr'da bulunan seltn evkfnn muhsebelerinin Msr'da

grlerek nzr ve mtevelllerin vakf artlarna aykr i
yapmalarnn nlenmesi.
Yazld.
Mahrse-i Msr'da vk olan evkf- seltnun muhsebeleri Dvn- Msriyye'de
grilmemekle mtevelller ve nzrlar emvl-i vakfa ihtill virp hricden kimesnelere art-
vkfa muhlif "mretteb" diy bil-hdmet vazfe tayn eylemekle mahsl-i evkf zyi
olup ekseri harba mrif oldu istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, cenb- cellet-mebum tarafndan vaz olunan Dee
Evkf'nun ve Kaytbay ve Melik Eref ve Berkkyye ve diliyye ve bmr-hne ve syir
ol evkfun ki, zevyidi Hzne'ye zabtolunugelmi ola, anun gibilern muhsebelerin
Dvn- Msr'da grp vk olan zevyidlerin kem-kn Hzne-i mirem'e alup zabtidp
zikrolunan evkfun nzr u mtevelllerine art- vkfa muhlif i itdrmeyesiz.
467
Msr muktatndan zimmetlerinde baky bulunan emin ve millerden bakylarnn tahsil edilmesi.
Yazld.
Vilyet-i Msr'un muktatndan baz men v umml zimmetlerinde hayli ml
olup edsnda b-vech tealll tehvn iderler imi. Anun gibilerden bir mikdr vade ile
mla kdir yarar kefller taleb olunup keflleri olmayanlar habsolunup zimmetlerinde olan
mlum tahsl olunmasn emridp buyurdum ki:
Tehr itmeyp muktat- mezbreden bakys olan men v umml
zimmetlerinde olan malmun cem u tahsline mberet idp yarar mldr u mtemevvil
keflleri olanlara bir mikdr vade virp keflleri olmayanlar habsidp esbb emlkinden
tahsl itdrp zimmetlerinde olan mlum bi't-tamm alnmadn habsden tlk eylemeyesiz.
468
Msr muktalarnn bana emin ve ktip nasbolunup

olunmamas hususunda muktaalarn gelirleri gznnde
bulundurularak hangisi daha faydal ise ona gre hareket edilmesi.
Yazld.
Vilyet-i mezbre muktatna emn ve ktib nasbolunmak det olmamala her
muktaanun mahsli ve masraf defter olmayup milinden aka taleb olundukda;
"Muktaada kesr vardur. Tahvl hrinde ed ideyin." diy tealll iderler. Tahvl hrine
sabrolundukda nie bin filori bkleri dah ziyde olur. Bu makle ksta'l-yevmden bksi
olanlarun tahvlleri hrine dein zerlerine bir emn ve ktib tayn olunup hsl olan aka
mil marifeti ile emne kabzitdrilmesi lzim idi arzolund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; ol muktaa ki, irtifndan ziyde ola, ana emn ve
ktib nasbeylemek cyiz deildr. Zr emn ve ktib konlursa mahsl grilp yazlm
271
olur. Ol takdrce mil ziyde virmese gerekdr. Meger ki bir yirn muktaasnun
irtifndan noksn zre buluna, ol muktaanun mahslinden ziyde nesne hsl olmak
fehmoluna, ana emn ve ktib konlmak lzimdr. Muktaanun ahvlini gerei gibi tetebbu
idp mluma enfa olan ile mil olup zarar mterettib olacak husslardan saknasz; yle
bilesiz.
[Yev]m's-Sebt, f 2 Cumde'l-l, sene: 972
469
Bozyk havzasndan Dvne Kurd adl sulunun yakalanarak

gvenilir adamlar eliinde Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Muhzrun ktibine virildi. F 5 Ca., sene: 972

Bozyk kdsna hkm ki:
Taht- kaznda Dvne Kurd nm kimesne ehl-i fesd enatden olup Sdde-i
Sadetm'de huzr lzim olman buyurdum ki:
(
) varcak, bu huss if itmeyp mezbr hufyeten tetebbu u tecesss idp her
kande ise bulup muhkem kayd bend ile yarar demne koup Sdde-i Sadetm'e irsl
idesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde intibh
zre olup mezbr gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler.
470
lbasan'da fesad kard ikyet olunan Dergh- Muall

Kapclarndan Mustafa'nn durumunun aratrlarak, sulu
grlrse gvenilir adamlar eliinde stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Kapuc Sefer'e virildi. F 5 Ca., sene: 972
lbasan beine hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm kapuclarndan olan Mustaf ol cniblerde fesd enat
zre oldu istim olund. Buyurdum ki:
Varcak gresin; kend hlinde olmayup fesd enat zre olmala ikyetcileri
var ise hsn-i tedbr ile ele getrp mukayyed mahbs yarar demlere koup Atebe-i
Ulym'a gnderp yolda onat zabt u hfz idp gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
[Yev]m'l-sneyn, f 5 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye
471
272
Rodos Beyi Ali hakknda aslsz ikyette bulunan hisarerenlerinin

hapsedilerek stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Hasan avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
"Rodos Bei Al dme zzhdan ikyet idp Rikb- Hmynum'a ruka ref iden
hsr-erenlerinden Kara Mehmed ve drs ve Ramazn nm kimesnelern kazyyelerin
Rodos mftsi ile fermn- erfm zre teft itdnzde hlf- vk ikyet itdklerin"
ilm eylednz ecilden kizbleri zhir olman habsle Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil (
) zde kadruh varcak,
mezbrlar mukayyed mahbs bu cnibe gelr gemilere koyup gnderesiz.
472
stanbul zahresi iin Boaz hisarlarndan Kavala skelesi'ne ve

dier iskelelere tereke almaya giden gemilerin kontrol altnda
tutularak ykledikleri terekeyi baka yerlere gtrmelerinin
engellenmesi.
Yazld.
Kapudnun demisine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Kavala kapudnna hkm ki:
Hliy mahrse-i stanbul zahresiyn fermn- erfmle Boaz Hsrlar'ndan tara
Kavala skelesi'ne ve syir kapudnluna mteallik iskelelerden tereke almaa varan
rencber gemilerinn dmenleri alnmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mahrse-i mezbre zahresiyn varan rencber gemileri
kapudnluna mteallik iskelelerden ihtiyrlaryla tereke satanlardan gemilerine ellerinde
olan ahkm- erfem muktezsnca terekelerin tamm tahml itdkden sonra dmenlerin
virp yanunda olan kalitelerle cmlesin b-kusr getrp Boaz'dan ier koyup mahrse-i
mezbre cnibine irsl eyleyesin ki, emrm zre deryya tereke gitmek mesdd olup
stanbul nmna varup tereke alnup dah hrice gitmee ruhsat kalmaya. Bu bbda tamm
ihtimm- erfm vardur. Bu huss sana itimd olunmdur. Ana gre mukayyed olup
gaflet ile ol taraflarda emrme muhlif i olmakdan gyet hazer idesin. Hlf- emr i oldu
istim oluna, asl zrn makbl olmaz; yle bilesin.
473
Rodos Beyi Ali'nin emrindeki kadrgalarda grevli cenki ve

krekilerin ihtiyac iin gnderilen peksimedin Boaz
hisarlarndan geiine engel olunulmamas.
273
Yazld.
Rodoslu Mahmd'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki:
Rodos Bei Al dem gnderp; "yannda olan hssa kadrgalarumun cengci ve
krekcilerine peksimad lzim idin" bildrmein yz seksen kntr peksimad irsl olund.
Buyurdum ki:
Vusl buldukda, mm-ileyhe gnderilen peksimada mni olmayasz. Amm; bu
bahne ile deryya virilmesi memn olan met salvirilmekden hazer eyleyesiz.
474
Hric ez-defter olarak ehbaz adl zame timar olarak verilen

Serdce adl mezr yznden Ali adl siphi ile zam arasnda olan
anlamazln tefti edilerek halledilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 4 Cumde'l-l, sene: 972
Semendire Bei Arslan Be'e ve lok ve Petrevaradin kdlarna hkm ki:
Sbk Sirem Bei olan Ahmed dme zzh mektb gnderp Sirem zamsndan
ehbz nm zame Serdce nm mezraa hric ez-defter tmr virilp Al nm siph;
"Momovi nm kyme muttasldur." diy dahlidp emirle teft olundukda mezraa-i
mezbre mezkr Al'nn bertnda ve sret-i defterinde mukayyed olmayup mezkr
ehbz'un bertnda mukayyed olup; "snur dah mmtzdur." diy ehdet itdklerin"
bildrp ve minvl-i mezbr zre merkm ehbz'un elinde hucceti dah olup hlen mezkr
Al ile mezbr ehbz Sdde-i Sadetm'de bulunup murfaa olunduklarnda mesfr Al;
"Niz olunan mezraa vilyet kitbet olundukda hric ez-defter muayyen'l-hudd
mstekl mezraa bulunmala defter-i cedde mstekl mezraa kaydolunup dah mstekl
tmra virilmi olmayup benm kymn mmtz snur dhlinde olup mukaddem knn
zre hkm-i erf virilp teft olundukda mezraa-i merkme er u knn zre mezkr
zamn hakk olmayup bi-hasebi'-er ve'l-knn hak benm olmala bana hkmolunup
huccet virilmidr. Ol arzdan benm haberm yokdur. Gayr-i vk arzolunmdur,
hayfdur." diy bildrp ve mezkr zam; "Mezraa-i merkme terakkme bedel emirle
sonradan virilmidr. Bert- erfmde mukayyeddr." diy arzitmein tarafeynn
temesskleri ellerinden alnup ve mrun-ileyh Ahmed Be arz sreti ayn ile ihrc olunup
shhati malm olman size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup husamy berber idp
mahall-i nizun zerine varup temessktlarna nazar idp gresiz; niz olunan mezraa
siph-i mezbrun zikrolunan karyesinn mmtz muayyen snur iinde kadmden
reys tasarruf idegeldi yirler olup sonradan mezbr zam hric ez-defter diy
zemetine mi ilhk itdrmidr, yohsa mmtz muayyen snurlu mezraa olup kadmden
istikll zre tasarruf olunugelp hemn defterden hric kalmala emr-i hmyn ile
zemetine mi zammitdrmidr; bi'l-cmle vech-i merh zre iki tarafun ahvlin tamm
tetebbu u tefahhus idp hak kank cnibde zuhr ider ise ol cnibe hkmidp huccet virp
274
fasl- husmet ve kat- niz eyleyesiz. Tarafeynden kank cnibn hucceti butln zre olup
hidlerinn kizbi zhir ola, hucceti elinden alup der-kse idp hlf- vk ehdet idenleri
habsidp gnderesiz ki kree konla; yle bilesiz.
475*
Eflak voyvodasnn veregeldii haracn zerine ekledii on bin

filoriyi geciktirmeden gndermesi ve eytanolu ile arasndaki
hususlar hallederek ikyete mahal brakmamas.
Yazld.
Hliy Atebe-i Ulym'a mektbunla be bin filori gnderp; "harcun zerine on bin
filori ziyde itdn ve eytn-ol'nun menkhas hussnda olan husmetinz ahvlin"
bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm u mefhm old. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, harcun zerine ziyde itdn on bin filoriyi tehr itmeyp
irsl idp eytn-ol'nun menkhas ahvli her ne vechile mmkin ise tedrk idp mezbr
ile ibr v sulh idp tesell eyleyp tekrr kapuma ikyet itdrmel eylemeyesin.
476
Avlonya'da gnll reisler tarafndan yaplan iki kayn on sekiz

oturakl olmas mmkn ise Donanma-i Hmyun ile sefere
kmak zere hazrlanmas, deilse yaklarak imha edilmesi.
Avlonya beine hkm ki:

Mektb gnderp; "Avlonya'da gnll resleri bundan akdem iki pre kayk yapup
suya inmedin bulup deryya indrmedin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Gresin; zikrolunan kayklar on sekiz oturak kalite olmak mmkin ise Donanma-i
Hmynum'la sefere hzr olmak in ihzr eyleyesin, deil ise ihrk eyleyesin.
477
bkz. hkm. 475
Yazld.
demlerine virildi. F 7 Ca., sene: 972
Mektb gnderp; "harcun zerine be yk aka ziyde idp ve on bin altun virg
gnderecek olduun ve eytn-ol'nun menkhas hussnda olan husmetn ahvlin"
bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmise malm old. Buyurdum ki:
Varcak, mektbunla tayn itdn on bin filori virgyi tehr itmeyp irsl eyleyp
ve harcuna ziyde itdgn be yk akay sl-be-sl gnderp Hzne-i mirem'e teslm
idp eytn-ol'nun menkhas ahvli dah her ne vechile mmkinse tedrk idp mezbr
ile ibr v sulh idp tesell eyleyp tekrr kapuma ikyet itdrmel itmeyesin.
275
[Yev]m'l-sneyn, f 6 Cumde'l-l, sene: 972
478
Vize kazsnda skin Aleksi adl zimmnin Sdde-i Sadet'e

gnderilmesi.
Yazld.
Mezkra virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Vize kdsna hkm ki:
Taht- kaznda skin olan Aleksi nm zimmnn Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim
olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avular oullarndan Ber zde kadruh varcak, mezbr
zimmyi mezkra koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; yle bilesin.
479
Yenieri aasnn emrindeki sanata kbil sekiz nefer olan acemi

olanlarndan hssa yularc ve mytblara kird olmak zere
vermesi.
Yazld.
Arpa emnine virildi. F 8 Ca., sene: 972
Hliy hssa yularc ve mytblara gird lzim idi ilm olunman sekiz nefer
olan virilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm zre Trk zerinde olan acem-olanlarun sanate
kbil olanlarndan hdmet-i mezbre in sekiz nefer olan viresin.
480
Karahisr- ark'ye bal Yarndivar kynde konaklayan ipek

ykl kervandan Abdl adl Ermeniye ait bir miktar ipein
alnmas olayyla ilgili soruturmann yaplarak sonucun
bildirilmesi.
Yazld.
Ben demine virildi. F 9 Ca., sene: 972
Mektb gnderp; "Kaz-i mezbrda Yarmdvr nm karyeye ipek ykleri ile krbn
tyifesi konup gice ile gdklerinde krbn halkndan Abdl nm Ermeni bir mikdr
krbndan gir kalup bir yk ipein katrna ykledp ardlarndan yitimek sadedinde iken
karye-i mezbre kurbinde be alt nefer hrsuz yolna gelp ekp ykiyle katrn elinden
alup sab yirlere ekilp ta ile korutup(?) ipei alup gitdklerinde haber olup etrfa
demler gnderilp hrsuz adna olanlardan bir iki nefer kimesne tutlup sl olundukda;
"Biz alduk, alabvirdi nm kimesneye virdk." diyicek mezkr ele getrilp; "Koyluhsr'a
tbi Tahri nm karyede Rstem'e virdm." diyp ol dah tutlup sl olundukda; "Tur-Ali
276
ile Murd'a virdm." diyp anlar dah ele getrilp sl olundukda; "Koyluhsr'da
Havss- Hmyn Emni olan Ramazn'a virdm." diy ikrr idp ipek mezkr Ramazn'da
kup mezkr Emn Ramazn getrdilp sl olundukda inkr idp ml-i mr zabtnda olup
emn olmala tutlmaa cret olunmad." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, bu huss onat vechile dikkat ihtimmla erle
teft idp gresiz; fi'l-vk zikrolunan hrsuzlar ipek ykin mezkr emne teslm itdkleri
sbit zhir olur ise sicill idp vuk zre yazup arzeyleyesiz. Hlf- vk kazyye
481
Msr'da bulunan kprlerin tamiri iin kullanlan ve Nil nehrinin

tamasndan sonra i zamanna kadar beslenmek zere kylere
datlagelen kzlerin damgalanarak, kylerde bulunduklar
srede telef olmalar, ahli tarafndan deitirilmeleri ve renber
tifesinin eitli ilerinde kullanmalarndan dolay mrye ve
ahliye gelebilecek zararlarn nlenmesi.
Yazld.
Diyr- Msr'da kadm'l-eyymdan erkise zamnndan ber vk olan cisrlern
termmi in mr cnibinden virilgelen crrfe mdm ki mstahdem ola, alklar mrden
virilp Nil tadu eyymda ki, amel-mnde olalar beslenmein nevh-i vilyete tevz
olunup her karye bir kzi drt ay besleyp i zamnnda kiflere getrp teslm
idegelmiler iken vaz- kadme muhlif vilyet halk crrfeyi kahtdan beslemee zhr-
acz itmeleri ile csr tamr olundu gibi frht olunmak tedrk olundu istim olund.
mdi; yedi-sekiz ay i iinde olan kzler beher-hl bir mikdr zaf zre olup bey olundu
takdrce edn bahya gidp vakt-i hcetde yeniden kz almaa kll ml telef olunmak
lzim gelr. Huss, vilyet-i mezbreyi merhm ve mafrun-leh babam Sultn Selm Hn
aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn bi-nyeti'llhi'l-Meliki'l-Msten kuvvet-i khire ile
fethitdi zamnda vilyet-i mezkrenn ekbir aynn ve eyh- bldnn ve fukar v
zuafsn cem idp; "Ecdd- zmumun knn- kadm ve mikys- mstakmi m-beyninzde cr oldun m istersiz, yohsa Khire-i Msr'a selefden hkim olanlarun cr olgelen
det-i kadmelerin mi murd idinrsiz?" diy fermn itdklerinde Kaytbay kdesin ihtiyr
idp crrfe mukbelesinde gayri hdmet itmeyp teklf-i dvniyyeden muf
olgelmilerdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, reyya det-i melfeleri muktezsnca beslemee
virilgelen kzleri yine tevz itdrp ve tevz olunan kzn her birine mr tamga
itdrp viresin ki, reyya kem kz virilp yirine iysi taleb olunmaya ve reyya iden
karlup virilen kzn bahs ancak bir-iki altun bahya mtehammil olur. Tebdl itdrilp
yirine iysi alnucak, reydan onar altunluk kz alnmak lzim gelr. Ol bbda
hayfolmakdan saknup ve reyya beslemee virilen kzn mrdeleri yirine drder-beer
altun bahlu kz aldurasz ve reydan baz kifler iy kz alup kend iftliine
gnderp yirine amel-mnde kz virmek ihtimli vardur. Reyy synet ve mluma
277
gadrolmaman cmle crrfe kzine tamga urlup min-bad mr kzden tamgasuz bir
res kz komayup tamga itdrmeyince olmayasn ve vilyet-i mezbre halk kiflern
crrfe havlsinden ve nyib gaybesinden(?) mtezaccir olurlar imi. Zr, baz kf ve
demleri crrfe tahtnda helk olan ve yrmee kudreti olmayan kzleri; "Biz size
teslm eyledk." diy zerlerine yazdurup syir reydan crrfe taleb olundukda; "Sizn
zerinze dah crrfe kzi kaydolunmdur." diy kifler ve demleri zulm hayf
iderlerimi. Reynun ol bbda olan hayflar men in her karyeye virilen kzi ayn ile
aldurup ol mukbelede dah yirine be-alt altunluk kz taleb itdrmeyesin ve reydan
kimesne gelp; "Bize crrfe kzi virilmemidr; gyibne kaydolunmdur." didklerinde
kif ve demleri erle zerlerine isbt iderler ise alna; mcerred anlarun gyibne hlf-
vk yazdurmakla reyy rencde itdrmeyesin ve kifler ve havlsi ve nyib gaybeleri(?)
tark- mda satlmaa giden kzleri cebren ekp crrfeye koup bi-gayri hakkn
istihdm idp helke karb olcak salvirp rencber tyifesine kll teadd v tecvz
iderlerimi. Min-bad mr kzden gayri reynun kzlerin istihdm itdrmeyp
reynun ol bbda olan mezlim mehyifin gerei gibi men u def idp kiflerden ve
nyib gaybelerinden(?) ve gayriden er- erfe ve olgelen det knna muhlif
kimesneye teadd v tecvz itdrmeyp rey cnibine adlet ile nzr olup sde-hl
olmalarna ve mlumun irtif u izdiydnda ve tevfr teksrinde env- ikdm ve hsn-i
ihtimmun vcda getresin; yle bilesin.
482
Budun yenierilerinden tlip olanlara, gnll ve beli gedikleri ile

harmibalk ve odablk tevcih edilmesi.
Yazld.
Budun yenierilerinden tlib olanlara gnll ve bel gedkleri ve harmbalk ve
odabalk tevch olunmasn ve har gedk virilp veyhd mteveff olan yenierilern
gedkleri mahll oldukda anda virilmemesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, anun gibi yenieri tyifesinden gnll ve bel
gedkleri ve harmbalk ve odabala tlib olanlara tevch idp ve mteveff olanlarla
har gede geen yenierilern gedklerine min-bad kimesneyi yazmayup ne mikdr
gedk kalursa cmle isimleri ve resimleriyle ve blkleriyle defter idp gnderesin ki,
Sdde-i Sadetm'den yirlerine yarar kimesneler yazlup irsl oluna; yle bilesin.
483
278
Ramazan aynda stanbul'un ihtiyac olan yan Kefe taraflarndan

tedarik olunarak imdiden gnderilmesi.
Yazld.
Kefe beine hkm ki:
Hliy Ramazn- erfde mahrse-i stanbul'da ya ziyde harcolup ol eyym-
mbreke karb olman imdiden ol cnibden mmkin olan yirlerden ya tedrk olunup
ihzr olunmas lzim olman buyurdum ki:
(
) varcak, Ramazn- mbrek in imdiden mmkin olan yirlerden ya tedrk
idp dah Ramazn- erfe karb dery mevsimi ile mahrse-i stanbul'a irsl itmek bbnda
env- say ihtimm zre olasn; yle bilesin.
484
Rodos Kalesi mahzeninde ne kadar siyah barut ile kullanlabilir top

bulunduunun tesbit edilerek cinsleriyle birlikte bildirilmesi.
Yazld.
Hasan avu'a virildi. F 5 Cumde'l-evvel, sene: 972
Rodos beine hkm ki:
Hliy Rodos Kalas mahzeninde bi'l-fil ne mikdr barut- siyh vardur ve yiirmi
ve yiirmi iki vukyye demr atar ne kadar top mevcddur, malm olmak lzim olman
buyurdum ki:
) zde kadruh varcak, tehr itmeyp kala-i
mezbrede ne mikdr mevcd barut- siyh vardur ve bi'l-fil istihdma kbil ol mikdr
demr yuvalak atar ayka mdur ve bacaluka mdur, ka kta ise her birinn mevcd ne
mikdr yuvalaklar var ise cinsl cinsiyle yazup defter idp ber-vech-i isticl mezbr
avula bildresin; yle bilesin.
485
Msr'da ortaya kan ktlktan dolay mr ambarlarda bulunan

budaylarn kontol altnda tutularak bedelinden dk buday
satnn nlenmesi ve gemi yllarn buday ile yeni senenin
buday arasndaki fiyat farknn tesbit edilmesi, ayrca gemi
senelerden kalan budayn gerei yoksa ihtiyac olan yerlere
satlmas.
Yazld.
Diyr- Msriyye'de bu yl kaht olup narh- rz zre budayun erdebi altmar
preden ziydeye iken mr anbrun budayna otuzar pre narh tayn her hafta kifyet
kadar karlup tahhnlara virilp ve bundan m-ad Bulak skelesi'ne dah her hafta bin
erdeb buday gnderilp ellier preye satlurm. Maa-hz iskele-i mezbrede budayun
erdebi yetmi ikiere ve baklanun erdebi krkar preye satlur diy istim olund. Huss
Anbr- Hssa'nun mstevf terekesi olmayup bunca merya ve cerahorlara virildinden
gayri baz muktat tekv iderse Anbr- Hssa'nun ahvli zaf olmak lzim gelmez mi?
279
Fi'l-vk vilyet-i mezbrede budayun narh altmar preden ziydeye iken tahhnlara ol
mikdr preye virilmi ise ve Bulak skelesi'nde yetmi ikiere satlurken ellier preye
frht olunursa ml-i mrye kll gadr taksr olm olur. Yeni senenn terekesinden
virilmeyp senenn terekesinden virildi takdrce birer altuna veyhd kr[k] beer
preye virilmek gerek idi. Buyurdum ki:
( ) varcak, Anbr- Hssa ahvline gerei gibi mukayyed olup gresiz; fi'l-vk
yeni senenn terekesinden olmayup senenn terekesinden frht olunursa, min-bad krk
beer preye nihyet krkar preye virile ki, birer altun olup reyya siat-i maet ve
Hzne-i Msr'a zarar mterettib olmak lzim gelmeye ve Anbr- Hssa'da Dukagin-zde
zamnndan ber kalm dhk buday var idi. Ol buday imdiye dein kalk(?) alkna
virilmemi ve imdi virilmee kbiliyyet yoise satlmasnun mahalli deil midr; nin
anbrda tehr olunur? Gerekdr ki; zikrolunan buday tehr itmeyp ihtiyc olan
memlekete tadup bahsyla alanlara frht idp fursat fevtitmeyp anbrda kalup zyi u
telef olmasndan ihtiyt eyleyesiz.
486
Msr'da bulunan grevlilerin stanbul'daki yaknlarn ve

akrabalarn ziyaret iin gelmeleri veya mektup gndermeleri
durumunda, yollarda ve ticret yerlerinde bulunan grevlilerin hi
bir engel kartmayarak kendilerini ve gnderdikleri mektuplar
geciktirmeden stanbul'a ulatrmalar.
Yazld.
Vilyet-i Msriyye'de vk olan ekbir ayn ve syir blkde olan kullarumdan
baz kimesneler bu diyrda olan slalarna ve taallukt u akriblarna ve kend
mhimmtlarna ve Atebe-i Ulym'da olan merm u maksdlar in mektb ve arz- hl
gndermel olduklarnda dery tarafndan ve kara cnibinden olan bendirde konlan
hfzn sbk belerbei olanlarun zamnnda tenbh olunmala gelp gidenlere;
"Esbbnuz arasnda kd ve arz- hl vardur." diy dahlolunup avkolmakdan hl olmazlar
imi. Buyurdum ki:
(
) varcak, dery v kara cnibinde bendirde konlan hfzlara gerei gibi
tenbh tekd idesiz ki, anda olan kullarumdan elinde iczet tezkiresi olup ve reydan ve
gayriden al v edn her kim olursa ki, Atebe-i Ulym'a gelmek murd idine vey bir
mhim maslahat u murd in mektb gndermel olalar anun gibilern kdlar
yoklanup kendler avk u tehr itdrilmekden ihtirz eyleyeler ki, eyym- adletmde
bendir ve yollar mefth olup fer- bl ile varup gelp kimesneye teadd v tecvz lzim
gelmeye. Bu bbda emr-i hmynum icr itdrp hlf- emr i olmakdan hazer idesiz.
487
280
Msr muktatndan tahvlleri tamamlanan kullara kefilsiz olarak

yeni muktaa verilmemesi.
Yazld.
Vilyet-i Msr'un muktatndan baz kimesnelern tahvlleri tamm olup tahvl-i
cedd lzim oldukda mteferrikalardan ve avulardan ve syir kul tyifesinden bazlarun
keflleri alnmadn muktaa virilp zabtitdrildi istim olund. Buyurdum ki:
(
) varcak, ol bbda gaflet itmeyp eger mteferrika ve avu ve syir anda olan
kullarumdan al v edn her kim olursa tahvli tamm olan muktaay almak
istedklerinde keflsz kimesneye kll muktaa virilmeye. Meger ki, cz muktaa ola, ol
vakt almak isteyen kimesnenn evvel ml ve mlki tetebbu oluna, iltizmna iktidr
varsa virile, yoise min-bad bir ferde keflsz muktaa virilmeyp mluma zarar gelen
husslardan ihtirz eyleyesiz.
488
Msr muktas millerinin uhdelerine aldklar muktalardan,

sresinden nce kesilip tahvlleri bozulan muktalarn kefilli
kimselere zaptettirilip sresinin tamamlatlmas ve iltizam bedelinin
tam olarak Msr Haznesi'ne teslim ettirilmesi.
Yazld.
Muktat- Msriyye millerinden baznun tahvlleri tamm olmadan birer yl ve
ikier yl kesilp tahvlleri bozlup her muktaa yla dein zabtolunup tahvl hrinde
mil olan bi't-tamm iltizm getrp Hazne'ye teslm itmek egeri det-i kadmedr,
buyurdum ki:
(
) ve varcak, muktat ahvline tamm basret zre olup ol mil ki muktaay
yla iltizm itmi ola, bir yl vey iki yl tamm zabtidp zabtitdi senelern kstn
tamm ed itdkden sonra bir har mnm [] mldr kefll kimesne gelp kabl eyleyp
ol muktaanun iltizmna kesr noksn lzim gelmeye, mluma enfa ola, anunla mil
olasz. Ve ill tahvllerin tamm zabtitdrp uhdelerine alduklar mlum b-kusr Hazne-i
Msr'a getrdp teslm itdrp alkalarn kat itdrmeyince muktaaya kardurmayasz;
yle bilesiz.
489
Rodos Beyi Ali Bey'in yannda istihdm olunan krekilerin ve

cenkilerin ihtiyac olan zahrenin Yeniehir ve atalca'daki
havss- hmyun terekesinden bedeli mukbilinde verilmesi.
Yazld.
Rodos Bei'nn Kapukethuds Sinn'a virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972
Yeniehir ve atalca kdlarna ve Havss- Hmyn nzrna hkm ki:
Hliy Rodos Bei Al dme zzh dem gnderp; "yannda olan hssa
kadrgalarun krekcilerinn ve cengcilerinn zahreleri bbnda muzyaka oldun"
281
bildrmein ol cnibde olan havss- hmynum terekesinden Koloz skelesi'nden

akalaryla iki yz bin akalk buday virilmesin emridp buyurdum ki:
(
) varcak, mrun-ileyh gemilerle zikrolunan iskeleye varup tereke taleb
itdkde akalaryla narh- rz zre havss- hmynum terekesinden iki yz bin akalk
buday virp gemilerine tahml itdresiz. Amm; her gemiye ne mikdr tereke tahml
olunursa bu hkm-i erfmn zahrna resn ismi ile sret-i sicilli kaydidp emrme
muhlif ziyde tereke virilmesinden hazer eyleyesiz. yle ki; bu bahne ile hlf- emr
ziyde bir habbe virildi istim oluna vey kffr- hksra emre muhlif tereke virile,
zrinz makbl olmaz; eedd-i kbla mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed
olup hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesiz ve zikrolunan mikdr tereke virilp tamm
oldukdan sonra bu hkm-i erfmi Dergh- Muallm'a gnderesiz; yle bilesiz.
490
Seferihisr kazs halknn ihtiyac olan terekenin Arboz, Sack

ve eme'deki havss- hmyun terekesinden bedeli mukbilinde
verilmesi.
Bir sreti, Arboz kdsna ve nzrna; " ... Sack bei ile eme kdsnun arz
mcebince Seferhsr kazs halkna iki yz md terekeye... Al nm res gemisine... "
491
skdar'dan Gebze'ye ve Yoros'a kadar olan mahallerdeki

gayrimslimin elinde bulunan ihtiya fazlas araplarn sirke
yaplp Mslmanlarn elindeki araplarn dklerek imh
olunmas.
Yazld.
Muhzra virildi; Dvn'da. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972
skdar ve Yoros ve Adalar kdlarna hkm ki:
skdar'dan Gekbovize'ye varnca yalda ve tada olan kylerde ve Yoros'a varnca
yalda olan kurda ne mikdr hamr varsa keferede bulunan hamrun kifyet hcet mikdrn
alkoyup andan m-adsna sirke olacak kadar tuz koyup ve mslimnda olan hamrun
yabana akdmasn emridp buyurdum ki:
Aa blkbalarndan abn ve Mustaf vardukda, sen ki skdar kdssn, bi'z-zt
tayn olunan mahallere varup keferede bulunan hamrun nefslerine kifyet mikdrn
alkoyup andan m-adsnun iine sirke olacak kadar tuz koyup sirke eyleyesin ve
mslimnlarda bulunan hamr bi'l-klliyye yabana akdup zyi eyleyesin. Bu hussda
benm ziyde ihtimmum vardur. Sonra yoklanup grilse gerekdr. Hlf- emr her kimde
hamr bulunursa kendler siyset olunup sen dah mesl olursn. Ana gre mukayyed olup
bu bahne ile emrme muhlif zulm teadd olunup ahz celb olunmakdan hazer
eyleyesin; yle bilesin.
282
492
Davud adl siphinin Dlbentcihsam Mahallesi'ndeki evini,

hayatnda Medine fukarasna vakfettii iin vakfiyyetine
hkmolunup, vrislik iddiasnda bulunanlarn dikkate alnmamas.
Yazld.
Sahblerine virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972
Galata Kds Husrev Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mteveff Dvd nm
siphnn Dlbendcihusm Mahallesi'nde vk olan mlk evin hl-i shhatinde evvel
uteksna, anlardan sonra Medne-i Mnevvere fukarsna vakfidp uteksndan rin ve
Ysemn yiirmi yldan ziyde vakfiyyet zre tasarruflarnda iken Hasan nm kimesne;
"Mezbr ev mezkr Dvd'un olup Dvd fevtolup sare kz[] ile karnda ol Mehmed'e
intikl idp badeh kz fevtolup cmlesi mezbr Mehmed'e intikl idp hlen Mehmed
dah fevtolup ben zevi'l-erhm cihetinden vrisi olman irs-i er ile bana intikl eyledi.
Benm mlk evmdr." diy dav itmein teft in hkm-i erfm virilp teft
olundukda mezbr Dvd; zikrolunan evini hl-i haytnda ve keml-i shhatinde evvel
uteksna, anlardan sonra "Medne-i Mnevvere fukarsna vakfitdm." diy ikrr idp ol
ikrrna srr zre fevtolduna ve mezbrlar ol mikdr zamndan ber vakfiyyet zre
tasarruf itdklerine mezkr Hasan muvcehesinde Hasan bin Mustaf ve Hac Sinn bin
Abdullh nm kimesneler ehdet idp ehdetleri hayyiz-i kablde vk olup mm
Eb-Ysuf kavli zre hidlern ehdetleri ile vkfun vakfda kavliyle zikrolunan ev
vkfun mlkinden zyil olm olur diy mm Eb-Ysuf kavli zre mezkr evn
vakfiyyetine hkmolunmas bbnda emr-i erfm virilmek" recsna arzitmein mm
Eb-Ysuf kavli zerine mezkr evn vakfiyyetini kabl idp vakfiyyetine hkmolunmasn
emridp buyurdum ki:
Zikrolunan evi vakfiyyete hkmidp min-bad dah istim eylemeyesin.
493
Silivri'de Kuyumcu Gladtoz olu Yorgi ve Rum adl zimmlerin

yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr Sefer'e virildi; Dvn'da. F ...
Silivri'de Kuyumc Gladtoz ol Yorgi ve Rm nm zimmler ele gelp Sdde-i
Dergh- Muallm avu-oullarndan Sefer zde kadruh varcak, emrm zre
mezbrlar ele getrp yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Yolda gaybet
itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
494
Nebi adl suhtenin siyset olunmas, hrsz ve ehl-i fesad olan

Timur ile Zlfikr'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
283
Yazld.
Arz getren Muhzr Hall'e virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972
Mektb gnderp; "anda drt nefer hrsuz ele gelp ikisinn hakkndan gelinp
ilerinde Timr nm kimesnenn ulfesi olmayup yenieri-ol olman habsolund ve
sbk topc nmna Zlfikr nm ehl-i fesd sbkda krek in irsl olunmd. Bir tarkla
hals olup anda vardukda gir fesda mberet itmein habsolund ve Neb nm shte Al
nm kimesneyi arkasnda yarala urup mecrh idp ve bir kimesneyi dah okla urup mecrh
itdin meclis-i erde ikrr eyledi diy habsolundun" arzitdn ecilden buyurdum ki:
Mezbr shteyi siyset itdrp mezkrn Timr ve Zlfikr' kayd bendle yarar
demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Koup gnderdn demlere tenbh
idesin ki, yollarda onat hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler ve ne makle fesdda
bulundlar, yazup arzeyleyesin.
495
Grice kazs Sapani karyesi zimmlerinden voyvodalar aleyhine

yalan yere ikyette bulunanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mustaf Paa hazretlerinn demisine virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972
Grice kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Sopani nm karyeden Dimitri Turhan ve
Batra(?) ve Gerg(?) Lohar(?) ve Melkodayko ve Yuvan ve Lako ve Pop Dolin(?) ve
Gerg(?) ve Lako ve Dimitri Todor ve syir ehl-i karye yedlerinden emr-i erf vrid olup
mazmn- mnfinde Sopani nm karye halk tarafndan Melko ve Elin(?) ve Yuvan nm
zimmler Sdde-i Sadetm'e gelp voyvodalar olan Hzr Voyvoda'dan ekv idp; "r
slriyyemzi vaktinde ayn ile almayup ve ispenemzi dah knn u defter muktezsnca
almaz ve syir era ve knna muhlif zulminn nihyeti yokdur." dimein, hak zre teft
olunmak fermn olunup cemm-i gafr mahzarnda mezkr voyvvoda ihzr olunup huss-
kazyyeden sl olundukda karye-i mezbre ahlsini dah; "Ben tar itmeyp tururn ve
isnd itdkleri husslar almamam. Asl haberm yokdur. Huss- mezbrda mezbr
kfirler kziblerdr." diyp ve kfirler dah bi'l-mukbele cevb virp; "Fi'l-vk mezbr
Hzr Voyvoda bizi tar itmi deildr ve bizde terekesi yokdur ve emr-i erf ihrc iden
kfirleri biz gndermedk. Voyvoda zerine emir karmaa smarlamaduk." diy kizblerine
itirf itdklerinden sonra meclis-i mezbrda mutemedn-aleyh ve mevskun-bih
kimesneler; "Mezkrn kfirler dyim tezvr telbs idp voyvodalara vech-i merh zre
isnd- mlem-yekn eyleyp irret ekvetden hl deillerdr." diy bi'l-muvcehe haber
virdklerinden gayri fi'l-vk mezbr kfirlern itdkleri dav tezvr telbs olup yle ki;
mezbrlardan bir kanun haklarndan gelinmeye, ne icr-y er olur ve ne vilyet
zabtolunmas mmkin olur." diy ilm eylemisin. mdi; huss- mezkr Pye-i Serr-i
Alm'a arzolunup zikrolunan tezvr telbs idenler sret-i sicilleriyle kree konlmak in
284
(
) varcak, tehr terh itmeyp karye-i mezbre zimmlerinden zikrolunan
tezvr telbs idenleri sret-i sicilleriyle yarar demlere koup Dergh- Muallm'a
gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere gerei gibi
tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzeyleyp gaybet itdrmekden
hazer eyleyeler; yle bilesin.
496
Mentee sancanda Mslmanlara zulmeden Bakrolu adl

kiinin yakanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mentee beine hkm ki:
Bkr-ol dimekle marf kimesnenn mslimnlara irreti olup teadd itdi
ecilden bundan akdem habsolunup badeh hals olup ol cnibe vardukda gir irret
ekvetden hl olmayup er u knna muhlif mslimnlara zulm teadd itmekden hl
olmadu ilm olunman ele girp habsle Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
Dergh- Muallm avu-oullarndan (
) vardukda, tehr itmeyp mezbr
hsn-i tedbrle ele getrp emrm mcebince mukayyed mahbs mezbra koup Dergh-
Muallm'a gnderesin; yle bilesin.
497
Nmahremlerle dp kalkan Kanber Mahallesi'nden Rukiyye

bint-i Mahmud'un zaptedilmesi iin kardei Seyyid Yusuf'a teslim
edildii.
Yazld.
Sret-i sicil gnderp; "Kanber Mahallesi'nde skin olan Rukyye bint-i Mahmd
n-mahremlerle ihtilt idp nice defa tenbh olunup mtenebbih olmaduna udl-i
mslimnden nice kimesneler ehdet itmein mezbre li-mmin karnda olan drende
Seyyid Ysuf nm kimesneye zabt in virildin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Virdn huccet mcebince mezbre htn mezkr Seyyid Ysuf'a zabt u hfz in
teslm idp ve muhkem tenbh eyleyesin ki, onat zabtidp hlf- er- erf i itdrmeyesin;
yle bilesin.
498
Ayamavra'da zimm tccarlarn gemilerini basan siphi brahim ile

adam katleden siphi Dede'nin tefti olunmalar.
Yazld.
Ayamavra ve Angelikasr kdlarna hkm ki:
Sen ki Ayamavra kdssn, mektb gnderp; "Ayamavra varonda skin brhm
nm siph Ayamavra reysndan bir ka zimmlern ticretde iken gemilerin basup
285
esbblarn gret itdkde Vezrm Ahmed Paa edma'llh meliyehnun voyvodas;

"Nin byle idersin?" didkde; "Pdih sa olsun, Ahmed Paa'nun ne kudreti vardur? Biz
zamlerz. Senn bize sylemek ne haddndr!" diyp ve Dede nm siph dah
Ayamavra'da bir dem katlidp era davet olundukda yarak ekp itat eylemedi.
Ve'l-hsl mezbrlarun zabtlar bir vechile mmkin olmayup cmle rey mezkrlardan
mteekklerdr." diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ihzr idp gaybet iderlerse erle buldurmas
lzim olanlara buldurup bu huss mezbr avuum mberetiyle onat vechile teft
tefahhus klup gresiz: yle ki; arzolundu zre mezkr brhm reynun gemilerin
basup esbblarn gret itdi ve mezkr Dede dah dem katlidp itat-i er eylemedi ve
voyvodaya ol vechile itle-i lisn itdi bi-hasebi'-er sbt u zuhr bulur ise sicill idp
sret-i sicilli ile shhati ve vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr
telbsden ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
499
Drama'da Perviz bin Abdullah adl kiinin kzn karp bir gece
evinde alkoyan Mehmed ve babas eriba Mahmud'un Sdde-i
Ben demisine virildi. F 12 Ca., sene: 972

Selanik beine ve Drama kdsna hkm ki:
Sen ki Drama kdssn, sret-i sicil gnderp; "Pervz bin Abdullh nm kimesnenn
kz Sitti nm htn vlidesiyle beye giderken erbb- tmrdan nhye-i mezbrede
eriba olan Mahmd'un ol Mehmed Al nm hdmetkr ve kasaba-i mezbreden
Pbc Pr nm kimesne ile yollarn basup yaln bak ile mezbre Sitti'yi ekp mezbr
Mahmd'un evine koyup kbel-i erden dem gnderildkde mezbr Mehmed kapularn
berkidp ierden savt- al ile; "Varun gidn, imdi ahm old. te bre, kzdur, aldum.
El-n yanumdadur. Yarn nikh iderin." diy cevb virp ol gice tehr olunup irtesi
ale's-seher dem gnderilp evlerine varldukda mezbrun babas Mahmd girp evinden
mezbre Sitti'nn eline yapup karup mezbr Pervz'e; "Al, kzun!" diy teslm idp
mezbr Mehmed'den sl olundukda inkr idicek, cemat-i mslimn; "mezbre Sitti
beye giderken mezbr Mehmed ard ard, ekp evine koyup ol gice alkoyup irtesi
mezbr Mahmd kzun eline yapup mezbr Pervz'e; "Al, kzun!" diy teslm itdine"
ehdet itdklerin" bildrdn ecilden mezbr Mahmd'un tmr ve eribal alnup ve
mezkr Sdde-i Sadetm'e irsl olunmasn emridp buyurdum ki:
Mezbr Mehmed'i ihzr idp gaybet iderse erle buldurmas lzim olanlara buldurup
yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz.
286
[Yev]m's-Sls, f 7 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye
500
orlu'da, Istabl- mire'ye otluk ve saman hizmetinde grevli

olanlara baka hizmet teklif olunmamas.
Yazld.
orlu kdsna hkm ki:
Taht- kazndan Ahmed nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "kaz-i mezkre
ahlsi kadm'l-eyymdan Istabl- mirem in otluk ve saman ekmek hdmetin iderler
iken hliy bin olunmak emrolunan hssa kadrgalara aa kesmek ve ekmek teklf
olundun" bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; Istabl- mirem'e ve otluk ve saman hdmeti
idenlerden ise zikrolunan hdmeti mezkrlara teklf itdrmeyesin.
501
skenderiye Beyi Turali'nin sancandaki bz si karyelerin

haklarndan gelebilmesi iin Hersek, lbasan, Avlonya ve Ohri
sancakbeylerinden cenge ve harbe kdir piyde istemesi.
Yazld.
skenderiyye Bei Tur-Ali Be'e :
Hliy skenderiyye ve Podgorie kdlar ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp;
"Podgorie kazs tevbinden Biper nhyesinde Bretotorik ve Perie(?) ve Bukamir ve
Guysalik ve ernie ve Koca nhyesi ve Kelemente'den baye(?) ve Sele nm karyelern
keferesi m-tekaddemden sler olup ilerinden baz kimesneler knez adna olup mstekl
kend zum-i fsidleri zre kimin kd ve kimin sba nasbidp cem umrda anlara
mrcaat idp kaz-i er- erfe iltiftlar olmayup alniyyen bayrak kaldurup Martenik(?)
nm karyeyi gret idp esbb tavarlarn ve ehl [] yllerin esr idp ve yedi nefer
harc-gzr katl ve liv-i Hersek'e tbi baz karyeleri dah gret idp esbb tavarlarn
yam ve ehl [] yllerin esr ve niesin mecrh idp Resan skelesi'nn yollarn mnsed
ve bere ve Karavie'nn varon ihrk [idp] bi'l-cmle zikrolunan s v blern slhlar
mmkin olmadun ilm eylednz" ecilden Hersek ve lbasan ve Avlonya ve Ohri
sancaklarnda vk olan klun tfenk-endzlarndan ve oklu ve yaylu piydelerinden
voyvodalar ile taleb olundukda kifyet kadar muvenete irsl eylemeleri in
mrun-ileyhim sancakbelerine ahkm- erfe yazlup sana irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak gresin; zikrolunan slern slhlar
istimletle imknda olmayup izleleri lzim ise fursatlarn gzedp urlacak zamn karb
oldu gibi mukaddem mrun-ileyhim beler kullaruma muvenet itmek in yazlan
ahkm- erfemi uladurup fermn olunan tfenk-endz mstahfzlar ve oklu ve yaylu ve
harbel piydeleri voyvodalar ile taleb idp yanuna cem olup fursat el virdi gibi
287
mukaddem firr idecek yollarn bend sedd idp hsn-i tedbr tedrkle zerlerine varup
etrflarn ihta idp itat itmeyen kurnun horyadlarn kldan gerp etfl ezvclarn
esr ve esbb emvllerin gret hasret klup gerei gibi haklarndan gelesin ki,
syirlerine mcib-i bret nashat vk olup eyym- sadet-i hmynumda memleket
rey ve ebn-i sebl mazarrat u fesdlarndan emn ola. Bu hussda kemliyle basret zre
ve hsn-i tedrk idp gafletle b-hde yire dem krdurup sler hals olmala kll fesda
bs olmalarndan ve kend hllerinde itat inkydda olan reynun ehl [] yllerine
ve esbb tavarlarna dahlolunup emrme muhlif i olmakdan bi'l-cmle s-i tedbr ve
adem-i tedrkden gyet ihtirz idesin ve ill netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
502
skenderiye sancandaki si karyelerin haklarndan gelinmek iin

skenderiye beyine ve kadsna hkm yazld.
"skenderiyye kazsna tbi Filorici Hslar'ndan Kakarik(?) ve Balderen ve

Trme-i Bl ve Trme-i Evsat ve Trme-i Esfel ve Ber yaka Reci ve Polan ve
enekrek ve teyaka Reci ve inokol ve Zogan ve Krue ve Ris ve ilak ve Kolomse ve
Yukaru Kravar ve Berye(?) maa-Aka ve Grvik ve Mkrayard(?) nm karyeler keferesi
era itat itmeyp dyim fesddan hl deillerdr." diy skenderiyye kds arzitmein;
"bu mufassal hkm-i erf mcebince haklarndan gelesiz." diy skenderiyye beine ve
kdsna hkm-i erf yazld.
F 27 Cumde'l-hra, sene: 972
503
skenderiye Beyi Turali'nin sancandaki bz si karyelerin haklarndan gelebilmesi iin Hersek, lbasan ve Ohri beylerinin cenge ve
harbe kadir piydelerinden yardm gndermeleri.
Yazld.
Bu dah.
Hersek Sanca Bei Ynus Be'e hkm ki:
ftihru'l-mer skenderiyye Bei Tur-Ali dme zzhnun sancanda vk olan
baz s karyelern haklarndan gelinmek emrm olup mm-ileyhe muvenet in
tfenk-endz mstahfzlar ve oklu ve yaylu ve harbel yarar cenge ve harbe kdir piyde
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibumla mrun-ileyhn mektb ve demi varcak,
sancaunda vk olan kl mstahfzlarnun tfenk-endzlarndan birer mikdr ve Nikik
ve Prepol ve Durinak(?) nhyelerinn oklu ve yaylu ve harbel yarar piydelerinden taleb
itdi zre kifyet kadar ihrc idp bir yarar voyvodan anlara serdr idp mrun-ileyhe
irsl eyleyp vech mnsib grdi zre muvenet hdmetde bulunmalarn ve voyvodan
zikrolunan mstahfzlar ve piydeleri alup giderken ve yirlerine gelrken onat zabtidp yol
zerinde olan reyya teadd v tecvz olunmasndan ihtirz zre olmalarn tenbh
288
tekd idesin. yle ki; kimesneye teadd v tecvz itdkleri istim oluna, netcesi sana
yid olur; yle bilesin.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti, lbasan Bei abn Be'e.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti, Ohri beine.
504
Veli adl reisin Rodosuk'tan ald terekeyi Boaz'dan geirmesine

kimsenin mni olmamas.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 9 Ca., sene: 972
Vel nm res gelp; "yiirmi be md tereke gemisine tahml itmek in Rodoscuk
kdsna hkm-i erfm virildin" bildrp "Boaz'dan gedkde kimesne mni
olmaman hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki:
Mezbr zikrolan mikdr terekeyi gemisine tahml idp gep gitmek istedkde
kimesne mni olmaya. Amm; bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke gitmekden hazer
eyleyesiz.
505
Timarlar olan karyelerin topran ziraat eden skenderiye kalesi

mstahfzlarndan vrissiz olarak lenlerin topraklarnn, karyeleri
ahalisinden topraa ihtiyac olanlara verilip dardan kimseye
verilmemesi.
Yazld.
Bu dah kethudsna virildi.
skenderiyye sanca beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancak beisin, mektb gnderp; "skenderiyye mstahfzlarnun tmrlar
karyeleri mezkr karye civrnda ve syir eknf u havlsinde vk olup zikrolunan
tmrlar topranda zirat idenlerden baz veft idp evld- zkr ve karnda kalmayup
yirleri knn zre tapuya mstehk olup kur-i mezbre ahlsinn yire iddet-i ihtiyclar
variken mezbr hsr-erenleri anlara virmeyp kend oullarna ve hdmetkrlarna
virmekle rey ziyde zarret ekp zulm hayf olundun" ilm itmisin. Buyurdum ki:
Vardukda gresin; arzolundu gibi ise fevtolanlarun evld- zkr ve karnda
kalmayup knn zre tapuya mstehk olup hara virilmek lzim gelen yirleri kur-i
mezbre reysnun yire iddet-i ihtiyclar olup tlibler iken hara virdrmeyp hakk-
karryla(?) anlara virdrp knn ve emrme muhlif kimesneye niz itdrmeyesin.
289
506
Halk isyan zerinde olan Lora, Rece ve Darda karyelerine baskn

yaplarak elebalarnn kltan geirilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 16 Cumde'l-l, sene: 972
Ohri Bei Hseyinh Be'e ve Debri kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi khistn iinde olan Lora ve Rec ve Darda
nm karyeler kadmden syn zre olup ikre yat u yarak ile blk blk kyler basup
demler katlidp esbb tavar gret idp tyife-i mezbre zabtolunman Ragor(?) nm
mahalde bir hsr yaplmasn rey iltims itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
l hrih...
Sene: 972 Rebu'l-hri'nn 10. gninde bir sreti lbasan beine ve pat kdsna
yazlmdur. Aaas ana gre yazld.
507
Yldrm Han, Yeni Cmi ve Eski Cmi mtevellsi iken mzul olan
Hayrettin'in muhasebesinin grlmesi.
Yazld.
Mezb[r] hfza virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972
erefel ve Dru'l-hads mderrislerine hkm ki:
Mahmiyye-i mezkrede sbk Yldrm Hn ve Yeni Cmi ve Eski Cmi Mtevellsi olup hl mazl olan Hayreddn'n muhsebesinn grilmeyen mevdd[n]un
grilmesin emridp Dergh- Muallm avularndan lys zde kadruhy mbir tayn
idp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle hfz varcak, mezkrun mberetiyle zikrolunan mtevell[yi]
ihzr idp zikrolunan cmilern evkfna mteallik mfredt ve muhsebe defterlerin
taleb idp alup rd u masrif defterlerin birbirine tatbk idp grilmeyen kazyy yirl
yirinden keml-i dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; mtevell-i
mezbrun makbzt ve masrifi ne idin malm idinp dah eger kendnn ve eger
mbirlerinn zerlerine ml-i vakfdan ne mikdr nesne erle sbit zhir olursa b-kusr
tahsl itdrp sbt [u] zuhr bulan kazyy ale't-tafsl defter idp vkf u muttali
olduunuz ahvlin shhati zre yazup bildresiz.
508
290
Novaberde, skb vesir darphnelerin sikkelerini taklit ederek

kalp aka kesen kalpazanlarn yakalanp Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Mezbra virilmeyp avu-oullarndan Ber'e virildi. F 2 C., sene: 972
Mezbra dah virilmeyp Mehmed avu'a virildi. F 8 C., sene: 972
Taht- kaznda Madin Nzr olan Sleymn mektb gnderp; "Novaberde
Darb-hnesi'nde std olan yiirmi drt nefer icilerinn ekseri ve kasaba-i mezbrenn
ayn Dergh- Muall'dan hkm-i erf ile gelen Sinn avu ve Nyib'-er brhm
Halfe ile meclise gelp takrr-i kelm idp; "Etrfda kallblar oalup Novaberde ve skb
ve syir darb-hneler sikkelerin itdrp kalb aka ilerler, ad bizm olur. Tyife-i
mezbrenn kesretine sebeb ol asl nm ile marf olanlarun baz tutldukda inkr iderler.
Kimesne grmedin ehdet idemezler, ancak iitmekledr. er- erfe mrcaat
olundukda hid olmayup ve almetlerin dah talarda ve derelerde saklarlar. El-n lt u
esbb ve nie almtla tutlan dah inkr ider. er- erfle el virmeyp kimesnenn
hakkndan gelinmemekle oalup; "Shb-i ayrla std iderler." diy her zamnda azb
olunur. Eger bir zamnda hlf- emr akamuz zhir old ise veyhd zhir ola, cmlemzi
krsunlar. Ol asl nm ile ele gelenlern haklarndan gelinsn." didklerin" ilm eylemein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss kimesneye if itmeyp ciblde ve vdlerinde ve
kasaba-i mezbrede ve madende ve kurda bi'l-cmle hbe olan yirleri gerei gibi
tetebbu u tefahhus idp kallblk ile mehr olup mttehem olanlar tutdurup kallbla
mteallik ellerinde bulunan letleri ve sikkeleri ile mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. Amm; bu bahne ile b-gnh olanlara dahlolunup evlerine sikke
ve kalb aka brakmakla ve kimesnenn garaz ve taassub ile hlf- vk i olunup
gnderilmesinden dah ihtiyt idp ele getrdn kimesnelern tamm gavrine irip dah
ahvlini shhati zre arzidesin.
509
Karahisr- Shib'e dardan arap getirilip satlmasnn

engellenip, Mslmanlarn ellerinde bulunan araplarn da
dktrlmesi.
Karahsr- Shb beine ve kdsna hkm ki:

Hlen kasaba-i mezbreye hricden baz kimesneler hamr getrp mey-hneleri ve
boza-hneleri iledp feseka tyifesi cem olup fsk u fcrdan hl olmaduklar mesm-
erfm old. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, min-bad kasaba-i mezbreye hricden bey itmek in hamr
getrmeyp mey-hne ve boza-hneleri berkidp ehl-i slm'dan bir ferde rb-i hamr
itdrmeyp ve mslimnda bulunan hamrlar klliyyen yabana akdup zyi idesiz ve kefere
tyifesine dah iln- hamr u fsk itdrmeyp bi'l-cmle er- mutahhere mugyir i
olduna rz-y erfm yokdur. era muhlif olan husslar def u ref idp eslemeyp
era mugyir ve emrme muhlif i idenleri ele getrp habsidp arzeyleyesiz ki, hlf-
291
er ve mugyir-i emr temerrd teannd idenlern bir vechile haklarndan geline ki,
syirlerine mcib-i bret olup bade'l-yevm kimesnenn emrme mugyir ve era muhlif i
itmee mecli olmaya. Amm; bu bahne ile kimesneye hmyet olunmakdan ve celb ahz
olunmakdan saknasz. Sonra muteb olmanuz mukarrerdr; yle bilesiz.
510
znikmid'de olan gemi lengerleri vesir let ve esbbn ile ve

Kandr kadlarnn kira arabalar ile Sakarya'da yaplmakta olan
gemilere iletmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 27 Cumde'l-l, sene: 972
ili kdsna hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp taht- kazndan arabalar ihrc idp
znidmid'de bin olunan kadrgalara aa indrmek emrm olmd. znikmid'de
der-mahzen olan gemi lengerlerin ve lt u esbblarn icre ile getrp Sakarya suy
zerinde bin olunan gemilere iledilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp bu hussa bi'z-zt mukayyed
olup aa indrmee ihrc olunan arabalar koyuvirmeyp kifyet itmezse dah taht-
kazndan kifyet mikdr araba ihrc idp emrolunan gemi lengerlerin ve syir lt u
esbblarn cret ile arabalara tahml itdrp dah ber-vech-i isticl mahall-i memra
iletdrp teslm itdresin. Huss- mezbr mhimdr; syir zamna kys itmeyp ihmlden
hazer idp emrm zre hdmetde mcidd mukdim olasn.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Kandr kdsna.
511
rgp kads Mevln Bl'nin kaz keferesine zulmettii

yolundaki ikyetlerden dolay tefti olunmas.
Yazld.
Ruka sunan kfirlere virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972
Semendire beine, Novaberde ve Alacahsr kdsna hkm ki:
Kaz-i rgb keferesinden cumhr- rey Sdde-i Sadetm'e gelp hlen kdlar
olan Mevln Bl in; "Harca ve det-i anm cemne gelen kullar ile birikp hadden
brn bizden celb-i ml idp zulm teaddsinden ciz olduk." diy ikyet idp arz- hl
ref itdkleri ecilden sunduklar arz- hln sreti ayn ile ihrc olunup sizn keml-i emnet
ve hsn-i diynetinze itimd- hmynum oldu ecilden kd-i mezbrun teftin size
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt kaz-i mezbreye varup rey hussn kdnun
davsndan takdm idp hasmlaryla berber idp bi-hasebi'-er keml-i dikkat
ihtimmla teft tetebbu idp gresiz; zikrolunan arz- hlde mastr oldu zre reyya
292
zulm teaddsi erle sbit zhir ola, mezbrdan mteveccih olan hukk ashbna
b-kusr alvirdkden sonra zulm hayfna mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ve ne
mikdr kimesnenn hakk alvirildin ale't-tafsl yazup defter idp arzeyleyesiz. yle ki;
kd-i mezbrun zulm teaddsi olmaya, hlf- vk ikyet iden errrlerden bir kan
habsidp irret ekvetlerin sbt u zuhr buldu zre sicillt idp sret-i sicilleri ile
kree gnderesiz. Hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan
ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan hazer idesiz. Bu bbda Dergh-
Muallm avularndan Madin Nzr olan Mustaf bile mbir olup emr-i erden
tecvz eylemeye; yle bilesiz.
512
Seferihisr kazs ahlisinin aslsz olarak kendisinden ikyeti

olduu yolunda ikyette bulunan Budak adl siphinin ahli ile
olan dvasnn grlmesi.
Yazld.
Blk avu Ferruh avu'a virildi. F 9 Ca., sene: 972
Anatol belerbeisine ve Ankara kdsna hkm ki:
Gurab-i yemnden olan Budak nm siphden Seferhsr kazsnda mtemekkin
oldu karye halk ikyet eyleyp tefti in hkm-i erf virilmi iken hl mezbr siph
Sdde-i Sadetm'e gelp; "Bu bbda karye-i mezbre halk bana garaz itmilerdr." diy
ikyet itmein buyurdum ki:
Mezbr siph ile dav-y hak idenleri ihzr eyleyp bir defa erle sorlup faslolm
olmayup ve on be yl mrr itmemi davlarn bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus
eyleyp gresin; erle sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra ne makle mdde
sbit olup sicill olunm ise yazup Dergh- Muallm'a gnderesin ve amm; hn-i teftde
mezbr karye ahlsinn mutlak garaz itdkleri sbit olup irret ekvetleri zhir ola, anun
gibileri habsidp yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konlalar.
Amm; gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ihtiyt
eyleyeler.
513
znikmit, Ada, Akyaz, Yenice, Geyve, Akhisar ve Gynk kadlklarndan donanma iin istenen direk ve serenlerin znikmit
skelesi'ne gnderilmesi.
znikmid ve Ata ve Akyaz kdlarna hkm ki:

Donanma-i Hmynum mhimmi in taht- kaznuzdan kesdrilp znikmid
skelesi'ne gnderilmesi emrolunan direk ve serenler henz tamm getrilmedi ilm
olund. Buyurdum ki:
) zde kadruh varcak, bu emr-i mhimde
asl tehr tevakkuf itmeyp bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzdan tayn olunan direk
ve serenlerden bk kalup mahall-i memra irimeyenleri tamm dikkat ihtimm zre
293
ber-vech-i isticl kesdrp b-kusr iskele-i mezbreye iridrmek ardnca olasz. yle ki;
ihmlinz sebebi ile tamm vaktinde gelp irimeyp maslahat avkolmak lzim gele,
zrinz makbl olmayup azl ile konlmayup muteb mukab olmanuz makarrerdr.
mer avu'a virildi. F 10 Cumde'l-l, sene: 972
Bir sreti, Yenice ve Geyve ve Akhsr ve Gynk kdlarna.
514
Hssa kadrgalar yelkeni iin alnp Foa skelesi'ne getirilen bezin

Sdde-i Sadet'e getirilmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 9 Cumde'l-l, sene: 972
Hssa kadrgalaruma yelken eylemein kifyet mikdr biz cemne kulumla hkm-i
erfm gnderilp cem olup Foa skelesi'ne gelmek zre olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan bizi Foa skelesi'ne geldine haber vrid oldu
gibi bir n ve bir sat tehr terh eylemeyp senn yanunda olan kadrga ile iskele-i
mezbreye varup tahml idp zikrolunan bizi ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e getrp
teslm eyleyesin; yle bilesin.
515
Sbk Badat Beylerbeyisi Hsrev'in teftii yaplmadan, sbk

Badat kadsnn Sdde-i Sadet'e gelmemesi.
Sbk Badd kdsna hkm ki:

Sbk Badd Belerbeisi olan Husrev dme ikblh in Sdde-i Sadetm'e
mektb gnderp arzitdn huss teft olunman hlen Badd belerbeisine ve
kdsna hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki:
Teft ahvli erle grilp ber-taraf olmadn sen dah Badd'dan kup gitmeyesin;
yle bilesin.
[Yev]m's-Sebt, f 12 Cumde'l-evvel, sene: 972
516
skdar ile stanbul arasnda ileyen kayklara tahammlnden

fazla yolcu ve fazla cret alnmamas.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
skdar kdsna hkm ki:
Hl; "skdar'dan mahrse-i stanbul'a ileyen kayklar mrr iden nsun akalarna
tamaan on ikier demden ziyde tahml idp rzgr muhlif oldukda emvc- deryya
294
mtehammil olmayup nice kimesnelern helkine sebeb olurlar." diy arzolunman

maber-i mezbrun kayklar emr-i erfmle yoklanup grildkde krk kayk mukarrer
klnup buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm yenierilerinden zikrolunan Kayklar Yasakcs
Dvd varcak, mukarrer olan kayklarun shblerin ihzr idp bu emr-i hmynum gerei
gibi tenbh iln idp min-bad kayklarna dem almalu olduklarnda m-beynlerinde
nevbet riyet itdrp eger te yakadan ve eger mahrse-i stanbul'dandur, tahammlden
ziyde kimesneyi aldurmayup ve kayklarna alduklar demden dah emr-i sbkum zre iki
deme bir aka aldurup fermn- erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin.
Bade't-tenbh eslemeyenleri tedb idp habseyleyp arzeyleyesin. Sonra anlar hakknda
emrm ne vechile olursa, mcebi ile amel eyleyesin ve bade'n-nazar, bu hkm-i
hmynum elinde ibk idp almet-i erfe itimd klasn.
517
Grevlerini yerine getirmeyip fesadlk eden skenderiye Kalesi

mstahfzlarnn hapsolunup, yerlerinin bakasna tevcih olunmas.
Yazld.
Kethuds Osmn'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
skenderiyye sanca beine hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kala-i skenderiyye mstahfzlar ekser
evktde fesddan hl olmayup erate davet olunduklarnda kylere firr idp sab yirleri
mekn idinp badeh yine evlerine gelp ve syir hdmetlerinde dah ihml teksl zre
olup anun gibilern gedkleri hara teklf olundukda; "Bizi katliderler." diy kimesne kabl
itmeyp bu sebeb ile fesdlar ziyde olmakdadur." diy arzeylemisin. Buyurdum ki:
Vardukda, kala-i mezbre erenlerinden anun gibi defetle enati olup fesd zre
olanlar kala zindnnda muhkem habsitdrp ve tedbe muhtc olanlar dah muhkem
tedb eyleyp min-bad kala-i mezkre erenlerinden bir ferde fesd enat itdrmeyesin.
Temerrd idenlern gedklerin hara tevch idp arzeyleyesin.
518
Kefe'den gelirken ile'de karaya oturan gemiden yama olunan

yan bulunarak sahiplerine teslim edilmesi.
Hasan avu'a virildi. F 18 C., sene: 972

ili kdsna hkm ki:
Kefe'den ya tahml olunan gemilerden bir pre gemi ol cnibe geldkde rzgr
muhlif olmala garkolup iinde bulunan iki yz yiirmi tulum ya karaya dkilp bundan
akdem avuum gnderildkde yz tulum bulunup bksi ele girmeyp yalda olan kur
halk yamlayup ve kimi birbirinden satun alup shbleri gelp; "Yamuzun ekseri rey
m-beyninde veznolunup frht olmdur. Mlmuz zyi olmak bize hayfdur." diy
295
avuum Hasan varcak, kd-i sbk ve nyibi ve emni ve ol cnibde yalda olan
kur halkn cem idp dikkat ihtimmla teft idp zikrolunan ya satun alanlar kimden
alm ise buldurasn. yle ki; satun alduklar yiri bulmayalar, ellerinde zikrolunan yadan
alnm ya vey almeti buluna, anun gibilere ve nyibe ve kdya ve emne zyi olan ya
her kande ise buldurup zuhra getresin. Bu bbda tamm dikkat idp b-gnh olanlara
zulm hayf olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolmakdan hazer idp zikrolunan ya
zuhra getrmeyince olmayasn.
519
Osmanl ile Be kral arasndaki ahidnmeye aykr olarak Be

tarafndan Erdel toprana bir saldr olmad mddete Plaj
Menhar hussu iin Erdel kralnn Tmvar beylerbeyinden yardm
taleb etmemesi.
Yazld.
Erdel Kral stefan Kral'a hkm ki:
Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Br-gh- Felek-itibhum'a mektb gnderp;
"baz klun feth u teshri Plaj Menhar'dan(?) intikmun alup emn slim mrcaat idp
yirne geldni ve adnuz recsyla kral tarafndan zerne dmen gelmek ihtimli"
virmisin. Mektbunda her ne ki zikrolunm ise ale't-tafsl Dergh- lem-penhum'a
arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; bundan akdem; "Be kral tarafndan
kend vilyetnde Solo nm varo kurbinde bir parkan ve iki kala ortasnda bir kastel bin
eylediler; dmen def olmayup kral- mezbr tarafndan muttasl dmen gelmek zredr."
diy arzeyledn ecilden; "Vk bir bell ve balu dmen gelp vilyetne zarar itmek
ihtimli var ise Tmvar belerbeisin muvenete taleb idesin. Mcerred Plaj Menhar(?)
huss in asker ypratmayup ahde muhlif ol cnibe mterz olunmaya." diy emrm
olmd. Arzitdn dmen ahvli sahh olmayup mfsid-i mezbr mukaddem ol cnibe
iki pre kalanuzla iltic idp ve ahd-i erfm oldu esnda tarafeynn ellerinde bulunan
yirler ve kalalar sorlmamak zre muhede-i hmynum olmken imdiye dein anlardan
ahde mugyir vaz sdr olmadn sizn tarafnuzdan dah hlf- ahd vaz irtikb
olun[ma]mak gerek idi. Harclarn ilileri Atebe-i Ulym'a getricek beher-hl ol cnibn
ahvlin tezekkr itmeleri mukarrerdr. Ol vakt dn devlet-i hmynuma muktez olan
umr ne ise grilr. Sen dah yarar kulum ol kulum olup vilyet-i Erdel dah kuvvet-i
khiremle mazbt memleketimz olman dyim nazar- ferhunde-eserm ol cnibden
nigern olmakdan hl deildr. Gerekdr ki; ad tarafndan kalbne havf u hayet
getrmeyp memleket vilyetnn zabt u rabtnda mcidd merdne olup lzim'l-arz
olan husslarnuz Atebe-i Ulym'a ilm itmekden hl olmayasz; yle bilesiz.
520
296
Tmvar beylerbeyinin Erdel toprana Be tarafndan ahidnmeye

aykr olarak bir saldr olmad halde Palaj Menhar hussu iin
Erdel kralna yardma gitmesinin nedenini bildirmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 27 Cumde'l-evvel, sene: 972
Tmvar belerbeisine :
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "belerbeiline mteallik asker-i
zafer-rehbermle Kral-ol'na muvenete varlup Sakmar alndukdan sonra Plaj
Menhar'un(?) melz u mev idindi tabur zerine varlup karra mecli olmayup firr
itmein kral- mezbrun babasnun kadm kalalarndan on pre kalanun feth myesser
olup badeh kral makarr cnibine ve sen dah emn slim belerbeiline gelp karr u
nzl itdn" bildrmisin. Eyle olsa; bundan akdem stefan Kral mektb gnderp;
"Ferendu tarafndan dmen gelp vilyetmde Solo nm varo kurbinde bir barkan ve iki
kala ortasnda bir kastel bin eylediler." diy arzeyledkde; "Sahh haber alasn, ads def
olmayup tekrr dmen gelp muvenete taleb iderse varasn." diy emrm oldukdan sonra
sana defetle ahkm- erfe gnderilp; "Neme kral ile m-beynimzde olan ahd
emna muhlif mcerred Plaj Menhar(?) huss in ol cnibe dahl taarruz olunmaya."
diy defetle tenbh tekd olunm idi. Alnan kalalar hod cmle ahid-nme-i
hmynumuz virilmezden mukaddem ol cnibn eline dmi ola ve eger cnibeynn
ellerinde bulunan kalalar ve yirler sorlmamak zre muhede-i hmynum olup
maa-hz Plaj Menhar(?) Kral-ol'ndan mukaddem r-gerdn oldukda ol cnibe iki pre
kalasyla iltic eylemi idi. Alnan kalalar ne asl kldur, ahd-i erfme mugyir vaz ile
alnan klun feth u fthn arzidp bu kadar fesda bs bd olmanun sebebi nedr?
Gnderilen ahkm- erfeyi okumayup tegfl mi idersin ve Kral-ol'nun belerine nashat
itdn bildrmisin; bu makle maslahat sana emrm olm mdur? Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, Ferendu tarafndan Kral-ol zerine bell
balu dmen gelmeyp Be kral ahdleri muktezsnca harclarn gnderp ol cnibden
ahde muhlif vaz sdr olmadn defetle gnderilen evmir-i erfeme muhlif ve
ahid-nme-i hmynuma mugyir vaz olmaa sebeb nedr? Ol bbda cevbun ne ise
yazup bildresin.
521
Kffr zerine yaplacak sefer iin Arboz, Trhala, Cezyir,

Gelibolu, Karlili, Karesi, Mentee, Aydn ve Mora'dan gnll
usul ile cenki tedarik olunmas.
Yazld.
Mora beine ve kdlarna bir hkm ki:
Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyeti ile ibu nevrz-
mbrekde kffr- hksr zerine gaz itmek in deryya donanma-i hmynum irsline
niyyet olunup tayn olunan siphlerden gayri bir mikdr cengci lzim olman taht-
hkmetinzde gazdan safs olan gnll yarar yiitlerden bir mikdr intihb olunup
gaz-y erfde bile bulunmalar in ihzr olunmalarn emridp buyurdum ki:
297
(
) varcak, tehr itmeyp taht- hkmetinzde vk olan kasabt u bzrlarda
nid itdrp siph nkeri ve kimesnenn abd-i memlki olmaya, gazdan saflu yarar
yiitlere bu emrmi tenbh iln eyleyp Donanma-i Nusret-karnm seferine terb
itdrp oklu ve yaylu ve harbel yarar yiitleri ihrc itdrp yarar demlerinze koup
Donanma-i Hmynum varcak, yallara ihzr idesiz ki, Donanma-i Hmynum vardukda
yallarda hzr bulunalar ki, pr mazr olan siphler ihrc olunup yirlerine bedel
tutdurlup ve cengcisi olmayan kadrgalara tevz olunup gaz-y erfmde toyumlukda
bulunduklarndan gayri niceleri hdmetleri ve yoldalklar mukbelesinde behre-mend
ber-murd olalar. Huss- mezbr emr-i mhimdr; gerei gibi ikdm idp her ne mikdr
mmkin olur ise ihrc idp mahall-i memrda ihzr olunmalarna say idp bb- dikkat
ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.
Yazld.
Arboz beine ve kdlara.
Yazld.
Trhala sanca beine ve kdlara.
Yazld.
Cezyir belerbeisine ve Gelibol kdsna.
Yazld.
Karlili beine ve kdlara.
Yazld.
Karesi beine ve kdlara.
Yazld.
Mentee beine ve kdlara.
Yazld.
Aydn beine ve kdlara.
[Yev]m's-Sebt, f 19 Cumde'l-l, sene: 972
522
Dulkadirolu ah Ali Bey'in olu Koca Bey ve kardei Sleyman'n

adamlarndan yakalanp Konya'da hapsolunan Ilgar ve
yoldalarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Karaman avularndan Al avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Zlkdir-ol h Al Be'n ol Koca Be'n ve karnda Sleymn Be'n
demlerinden tutlup Konya'da habsolunan Ilgar nm kimesnenn ve mezbr Ilgar ile bile
tutlan yoldanun sitne-i Sadetm'e gelmeleri lzim mhimm olman buyurdum ki:
298
Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp mezbrlar yarar demlere koup

muaccelen Dergh- Muallm'a gnderesin ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh
eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
523
Dulkadirolu ah Ali Bey'in olu Koca Bey ve kardei Sleyman

Bey'in Karabudak olu Musa adl zame buldurtturulmas.
Yazld.
avubana virildi. F 20 Ca., sene: 972
Beehri Sanca Bei Byezd Be'e hkm ki:
Hliy Dulkdir-ol h Al Be'n ol Koca Be'n ve Sleymn'un ele gelmeleri
l-bdd lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp mezkrlar Karabudak-ol Ms nm
zame teklf idp buldurup dah ele geldklerinde habseyleyp muaccelen Dergh-
Muallm'a bildresin. yle ki; zam-i mezkr mezbrlar ele getrmeyp ihml idecek
olursa, Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ki, zemeti hara virilp ve anlara olacak ukbet
mezbra olup eedd-i kb ile mukab ola.
524
am'da vefat eden zam Kalender Mehmed'in criyesi, olu ve

zemetinden kalan alacann tahsil olunup Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Vilyet-i m'da zemete mutasarrfken fevtolan Kalender Mehmed'n metrkt ve
ol ve criyesi ve zemetinde bk kalan mahsli cem olup Sdde-i Sadetm'e
gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, mteveffnun metrkt hussna bi'z-zt mukayyed olup tahvline denden
zemetinde ne mikdr mahsli kalmsa cmlesin b-kusr tahsl ve defter itdrp
metrktndan gelmesi mmkin olmayan anda bey itdrp bu cnibe gelmee kbil olan
esbbyla anda olan mm'l-veled criyesin ve oln bir yarar itimd itdn kimesneye
koup emn slim gnderesin. Tmrndan(?) ve metrktndan ne mikdr nesne olursa
nakr u ktmr defter idp mhrleyp bile gnderesin.
525
Edirne'de iki yz elli dirheme satlmas istenen koyun etinin,

kasaplarn ikyeti zerine iki yz dirhemden satlmas.
299
Yazld.
Kd-asker Pervz Efendi'nn demisine virildi. F 20 Ca., sene: 972
Mektb gnderp; "bundan akdem vrid olan hkm-i erfm mcebince mahmiyye-i
Edirne'de koyun eti iki yz elli dirhem satlmas tenbh olundukda kassblar cem olup;
"Ziyn iderz." didklerinde (
) tutlup fi'l-vk ziynlar mukarrer oldun"
bildrmisin. mdi; mahmiyye-i mezbrede koyun eti iki yz dirhem satlmasn emridp
buyurdum ki:
Emrm mcebince koyun etin min-bad iki yz dirhem satdurup hlf- emr
kimesneye i itdrmeyesin.
526
Belviran kazs Kuzviran karyesinde skin olan Vefa ve Ali bin

eyh Safa adl zviyedarlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Karaman belerbeisi demlerinden Al avu'a virildi. F 19 Cumde'l-l, sene:
972
Bilvrn kazsndan Kuzvrn nm karyede mtemekkin olan Vef ve Al bin eyh
Saf nm zviyedrlar ele getrilp kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
Tehr itmeyp hsn-i tedbr tedrkle ele getrp yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gnderesin ki kree konlalar. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere
tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler;
yle bilesin.
527
rgb Kads Mevln Bl'yi ldrmeye kasteden Alacahisar

Beyi'nin avubas Mehmed ve yoldalarnn yakalanp Sdde-i
Yazld.
Mezbr kdya virildi. F 23 Cumde'l-l, sene: 972
Semendire beine ve Kratova kdsna hkm ki:
rgb Kds Mevln Bl gelp; "Alacahsr Sanca Bei Rstem dme zzhnun
avubas Mehmed ve Hasan ve Byezd ve Ksm ve Ahmed ve Dvne Mahmd ve
dger Byezd nm kimesneler baz levendt ile lt- harb ile katl kasdna hammmda iken
basup teadd eyleyp ve hl voyvodas olan Keyvn ve Ksm meclis-i er- erfde er-
erfe muhlif elfz- kabha ile etmitdiler." diy arzeyledi ecilden buyurdum ki:
Vardukda, gaybet idenleri kefllerine bi'l-cmle buldurmas lzim olanlara buldurup
getrdp bir defa faslolmayup ve on be yl terkolunm dav deil ise
300
bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola, sbt u zuhr bulan cermelerin sicillt idp sret-i
sicilleri ile kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup
gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, yollarda onat vechile
hfzidp gaybet itdrmekden hazer ideler. Bu bbda mukayyed olup tezvrden ve telbsden
hazer eyleyesin. Hn-i teftde hakk- sarha tbi olup hlf- vk kazyye arzolunmakdan
ve er- erfe muhlif kimesneye teadd olunmakdan ihtiyt idesin.
528
Debri kazs Marti karyesinin ahlisine zulmeden Siphi skender

ve dier yoldalarnn karye halkyla olan dvasnn grlmesi.
Yazld.
lbasan beine ve lbasan ve Debri kdlarna hkm ki:
Sen ki lbasan kdssn, mektb gnderp; "Debri kazsndan Marti nm karye halk
ba-ser-hem meclis-i era gelp; "Mat kazsna tbi Filos nm karye skinlerinden skender
nm siph oullar ile ve karye-i mezbre ahlsi ile ve Derdas nm karye siphsi olan
Hasan nm siph dah oullar ile ve Zepor nm karye siphsi olan Mustaf ummen
karye-i mezbre halk ile ve karye-i Mete'den Bebe Vaa ve Milo Kola nm zimmler yz
nefer dem ile ve Mehmed nm siph dah oullar ve yoldalar ile ve Akahsr kazsna
tbi Mastar nm karyeden Hseynba nm kimesne elli nefer dem ile ve karye-i
Yetiba'dan Ustura Beri(?) nm zimm otuz nefer dem ile ceman be yzden ziyde dem
ile mezbr skender gelp snur mmtz olan karyemzde vk olan ekinlerimz bidrp
harmen idp ddrp altm hmilden ziyde gallemzi b-vech alup gidp nie
ekinlerimz dah brgrlerine yidrp inedp ve oullarmuz ve kzlarmuz alup dyim
esr idp bey iderler." diy tezallm itdklerin bildrmein" mezbr skender'n tmr
alnup buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, kazyye arzolundu gibi ise mezbr skender'i oullar ve
bile varan siphler ile ve syir halkdan her kim ise hasmlar ile berber idp gaybet
idenleri kefllerine ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bir defa erle
sorlup faslolmayan husslarn erle dikkat ihtimm zre teft tefahhus eyleyp
bi-hasebi'-er sbit zhir olan hukk mteveccih olanlardan b-kusr ashbna
alvirdkden sonra teaddleri sbit olanlar her kimler ise habsidp vk olan teaddlerin
tafsl zre yazup arzeyleyesiz. Bu bbda, Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde
kadruh bile mbir ola. Amm; emr-i er- kavmden tecvz itmeye; yle bilesiz.
Karaman belerbeisine Bedili-oullar in olan hkm kethudsna virildi. F 21
Cumde'l-l, sene: 972
529
Rakka'da isyan eden tifenin isyandan vazgemedikleri taktirde

gerekli tedrikle zerlerine varlp haklarndan gelinerek ml-i
mrnin tahsil olunmas.
301
Al elebi'nn demisi Mahmd'a virildi. F 10 Ca., sene: 972

Diyrbekir belerbeisine ve Rakka kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "tyife-i el-Bsem'n(?) zerinde olan ml-i mr
tahsl olunmayup syn zre olduklar defetle arzolundukda, hkm-i erfm vrid olup;
"Tyife-i mezbreye nyib ile demler gnderp erate davet idp itat-i er itmeyp
syn zre olurlar ise sicill idp zerlerine varup ml-i mryi virmeyp ceng iderler ise
haklarndan gelesin." diy fermn olunman tyife-i mezbreye nyib ve
mutemedn-aleyh demler ile Emnleri olan Ksm ve Pr irsl olunup er[]ate davet
olundukda itat itmeyp syn zre olduklar mukarrer olman Frat suyndan ubr idp
zerlerine tevecch itmezden mukaddem tyife-i mezbreden Relvetiye(?) nm harbe
kalanun harb olm yirlerin yapup iinde hsr olunup ceng kasdn itdkleri mukarrer
olman kala-i mezbrede kendlerine karb olan mahallere vsl oldukda, firr idp ehl
ylleriyle Frat suyna dp te cnibe ubr idp baz mllar ve esbblar gret olunup
badeh tyife-i mezbrenn oklu ve yaylus ceng itmein gir Frat suyndan ubr idp
su kenrnda hayli ceng olup tarafeynden nie dem katlolundun" bildrdn ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan tyifeyi
yarar demler gnderp erate davet idp zerlerinde ne mikdr ml var ise taleb idp
b-kusr tahsl itdresiz. yle ki; itat-i er itmeyp fesd enat zre syn u
tuynlarnda srr zre olup slhlar mmkin olmayup memleket reyya zarar u
ziynlar ola, tehr itmeyp tedrkleri her ne yzden mmkin ise grp ba ba
mfsidlerinn haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret olup ve ml-i mr dah
zyi u telef olmayup tahsl oluna. Amm; gnderdnz deme tenbh tekd eyleyesiz
ki, tyife-i mezbreyi evvel erate davet idp itmnn- kalb virmek in gerei gibi
istimlet itdrp ahsen vechile slhna sayeyleyesiz. Myesser deil ise fermn- erfm
zre tedrklerin gresiz.
530
Bodan voyvodas tarafndan ticret iin Moskova'ya gnderilip

dnnde Leh vilyetinin Lov Kalesi'nde tutulan Dragan adl
Ermeninin Bodan'a gnderilmesi.
Bodan voyvodasnun demisine virildi. F 10 Cumde'l-l, sene: 972

Leyh kralna nme-i erf yazla ki:
Bodan voyvodas Aleksandra mektb gnderp; "Dragan nm Ermeni'yi baz met
ile semmr ve balk dii almak in Moskov cnibine gnderp nie zamn gelmeyp hliy
esbb ile taht- hkmetinzde Lov nm kalada mtemekkin oldun" bildrp;
"ahid-nme-i hmynumuz mcebince mezkr Ermeni esbb ile gnderilmesin" rec
itmein gerekdr ki; nme-i hmynumuz ile mrun-ileyh voyvodanun demi vardukda,
muhede-i hmynumuz zre m-beynde olan dostluk ve sadkatinz mcebince mezkr
Ermeni'yi aka v esbb ile mm-ileyhe gndermek bbnda env- mes-i cemlenz
vcda gele. Tahrran...
302
531
Rodosuk kasabasnda siphiler tarafndan der-mahzen olan

terekenin stanbul zahresi iin gelen gemilere ykletilip
gnderilmesi.
Muhzra virildi. F 13 Cumde'l-l, sene: 972

Tekfurta kdlarna hkm ki:
Hlen kasaba-i Rodoscuk'da baz siphler ve gayri kimesneler tereke alup
der-mahzen idp ve min-bad dah etrfdan gelen terekeyi stanbul zahresiyn varan
gemilere aldurmayup kendler alup matrabzlk itdkleri istim olund. mdi; mahrse-i
mezbre zahresi ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki:
Dergh- Muallm yenierileri blkbalarndan Mustaf nm kulum vardukda, bu
hussa bi'z-zt mukayyed olup kasaba-i mezbrede der-mahzen ne mikdr tereke var ise
eger siphnndr ve gayrndr her kimn olursa olsun shblerine asl tealll niz
itdrmeyp mahrse-i stanbul zahresiyn varan gemilere narh- rz zre bey itdrp
mahmiyye-i mezbre zahresiyn irsl eyleyesiz ve ne mikdr tereke bey olundun ve
kank resn gemisine tahml olunup gnderildin yazup defter idp kurudan Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz ki, gelen gemilerden defter mcebince taleb olunup ol bahne ile
deryya ve hrice hlf- emr tereke virilmek ihtimli olmaya ve min-bad gerei gibi
tenbh tekd eyleyesiz ki, eger siph tyifesidr ve gayridr, hricden kasaba-i mezbreye
gelen terekeyi der-mahzen itmek in aldurmayup stanbul mhimmi in varan gemilere
narh- rz zre aldurup hlf- emr kimesneye i itdrmeyesiz. Eslemeyenler her kim ise
isimleri ile yazup arzeyleyesiz ki, emrme muhlif vaz idenlern haklarndan geline; yle
bilesiz.
532
Haleb Haznesi'nden Erzurum kullar iin alnan mevcibe

kimsenin dahlettirilmemesi.
Dvne Husrev'e virildi. F 14 Cumde'l-evvel, sene: 972

Erzurum'da olan kullarum Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Mevciblerin
almaa gnderilen kimesneler Haleb Haznesi'nden alduklar altun baz kimesnelere
mumeleye virp esbba bozup Erzurum'a geldkde esbb satlnca tevakkuf olunmak
lzim gelp kulun mevcibi vaktinde virilmeyp nks altun ve yaramaz aka virrler." diy
bildrdkleri ecilden mezkrlarun mevciblerinden det knn zre msterakadan
m-adsn alkomayup hazneden karup virdkleri Haleb'de Hzne-i mirem defterdr
olan kend mhriyle mhrleyp sana irsl itmein hkm-i erfm gnderilmidr.
Buyurdum ki:
Varcak, mevcib taleb itmee hricden kimesneyi gndermeyp kul tyifesinden
min-bad nevbet ile yarar itimd olunur kimesneleri tayn idp gnderesin. Mevcib in
Haleb Haznesi'nden alduklar ml defterdr mhriyle sana getrp teslm itdkde her
ble kend yanunda tevz itdrp ksede bk kalan mhrnle mhrleyp hfzitdrp
303
kulun mevcibi in Hazne'den kan mla kimesneyi dahlitdrmeyesin. Mevcibleri

Hazne'den kdu gibi kendlere vsl olup kimesnenn tebdle mecli kalmaya; yle
bilesin.
533
Haleb Haznesi'nden Erzurum kullar mevcibi iin gnderilecek

parann, gtrecek olana mhrlenip teslim olunmas.
Dvne Husrev'e virildi. F 14 Cumde'l-evvel, sene: 972

dem gnderp; "Erzurum'da pre gemeyp mevciblerin pre virilp ve altun
virildi takdrce msterakasndan m-ad altun bana birer prelerin alkoduklarn ve
virilen altun mhrlenmeyp alup giden kimesneler esbb preye tebdl itdklerin."
bildrdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, tyife-i mezbrenn havle olunan ulfeleri in
virilen ml her kime teslm olunursa muhkem mhrleyp gnderesin ki, ana gre teleb
oluna ve arzolundu zre det knn zre msterakadan ziyde altun bana birer pre
alkondu vk mdur ve imdiye dein ol vechile olgelmi midr, nicedr alkonlmdur;
sebeb bs ne ise shhati zre arzeyleyesin. yle ki; emr-i erfm olmadn olm ise
men u def idp hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesin.
534
Kavala Kalesi'nden kaan tutuklularn, kale dizdar ile o gece

nbei olanlara buldurtturulmas ve nbetilerin gediklerinin
bakasna tevcih edilmesi.
Yazld.
Be demine virildi. F 14 Cumde'l-l, sene: 972
Selanik beine ve Kavala kdsna ve Siroz kds olup vilyet-i mezbre mehyifi
teftinde olan Zeyneddn'e hkm ki:
Hliy Kavala kds sret-i sicil gnderp; "Kavala Dizdr olan brhm nm
kimesne kalada mahbs olan mcrimleri kaurdun" bildrmein dizdrun dizdrl
alnup gaybet iden mcrimler dizdra ve ol gice beki olanlara teklf olunup buldurmasn
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, dizdr- mezbr ile ol gice nevbetci olan kimesnelere gaybet
iden mcrimleri elbette teklf idp buldurup ele giren mcrimleri habsidp ve ol gice
nevbetci olanlarun gedklerin hara tevch idp arzeyleyesiz.
535
304
Kyceiz'de yalan ve hle ile Mslmanlara zulmeden Nasuh

Fakih'in kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Bundan akdem mektb gnderp; "Nash Fakh nm kimesnenn tezvr telbsi olup
mslimnlara hlf- er teaddsinn nihyeti yokdur." diy bildrdn ecilden; "Vk
ise kree gnderesin." diy emr-i erfm irsl olunmd. Henz mezkr gnderilmeyp
hmyet olundu ecilden buyurdum ki:
Ol hkm-i erfm mcebince mezkrun ahvline mukayyed olup irret ekveti ve
telbsi zhir olup sicill olm ise tehr itmeyp sret-i sicilli ile Dergh- Muallm
avularndan brhm'e teslm idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 16 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye
536
Vefat eden Nake ceziresi dkasnn yerine Nake, Sire ve Milo

cezirelerine, cizyelerini vermek zere olu Yamko'nun dka tyin
olunup beratnn verildii.
bu bertun tekrr bir sreti dah yazlup virilmek emrolunman ayn ile tekrr
yazld. F 28 Ramazn, sene: 972
Nin- hmyn hkmi oldur ki:
Hliy Nake cezresine tbi Santorin ve Paroz cezrelerine her sene 52.391 aka
cizye ed itmek zre mutasarrf olan drende-i fermn kdvet'l-meri'l-milleti'l-Meshyye umdet kberi't-tyifeti'n-Nasrniyye Yakmo Dergh-
Muallm'a dem gnderp; "zikrolunan Nake'nn bei olup babas olan dka
mrdoldun" bildrp; "Cezre-i mezbre ile Sire ve Milo cezreleri babas viregeldi yz
tokuz bin alt yz tokuz aka cizye ile kendye sadaka olunmak" bbnda istid-y tfet
eyledi ecilden zikrolunan cezreleri babas ed itdi cizye ile mrun-ileyhe tayn idp
eline bu bert- hmyn virdm ve buyurdum ki:
Bade'l-yevm evvelden tasarruf itdi cezrelerle babas mutasarrf oldu cezrelern
cizyeleri ki, cmle yz altm iki bin akadur sl-be-sl vakti ile bi't-tamm Hzne-i
mirem'e ed idp ribka-i ubdiyyet istikmetde sbit-kadem ola. Cezre-i mezbre
reysndan gayri harc-gzrlarumdan ve gayriden kimesneyi cezrelerine kabl itmeyp
Bb- Sadetm'le advet zre olanlarla dostluk itmeyp gemilerin ve harm korsan levend
gemilerin cezrelerine getrmeyp azk ve yarak virmeyp bi'l-cmle toruluk zre sdr
olan evmir-i aliyyeme imtisl zre ola. Merkm u mastr olan cezrelere evvelden babas
tasarruf itdi zre mutasarrf olup elinden alnmaya ve syirleriyle davlar oldukda vekl
gnderp kazyyeleri Sdde-i Sadetm'de istim oluna. Kend rayyetleri bbnda olan
dav v nizlarn kadmden olgeldi zre ynlerince grp faslide. Anun gibi siyset
lzim gelrse dah dedesi ve babas itdi zre muhtc- arz olmayan det ynlerince
istihkklarna gre ehl-i fesda cezlarn virp belerbei ve sancakbei ve kdlar ve
kapudnlar dahl taarruz klmaya ve zikrolunan cezreler keferesinden biri Memlik-i
Mahrsem'de ticret rencberlik iderken mrdolsa metrktna Beyt'l-mlci karmayup
yava emnleri dahlitmeye ve mslimnlara bey u ir v keflet ve syir umr- eryyede
305
be bine varnca vk olan husslar sicilltsuz ola. Be binden yukaru olan bey u ir v
ticret keflet husslarnda ve syir umr- eryyede sicillt itdrp sret-i sicil vey
huccet alalar. Sonra niz olundukda sicille ve huccete nazar olunup mcebi ile amel oluna.
Bu ikiden biri olmayup zr hid ikmet itmekle bunlardan nesne dav iderler ise mesm
olmaya. Bu huss mukaddem tenbh oluna. Bade't-tenbh gir niz iderler ise mdm ki
kdlar huccetlerinde vey sicille kaydolunm olmaya, anun gibilere tezvr telbs
itdrilmeyp er- erfe muhlif itdkleri davlar istim olunmaya ve cezreleri
keferesinden levend elinden ve gayriden esr olm her kande bulunur ise -ki, cezrelerinden
idi malm u zhir ola- mslimn olm ise zd olup henz kfri zre olanlar belerine
teslm oluna. Sancakbelerinden ve kdlardan ve kapudnlardan ve hssa reslerden ve
gayrilerden cezrelerine dahl tecvz olunmayup ve yallarnda bulduklar demlerin
cebren gemilerine alup rencde itmeyp bir aka ve bir habbelerin almayup ve cezrelerine
kup mft deirmen ta ve tuzlalarn basup akasuz tuzlarn ve ift srerken kzlerin
cebren alup boazlayup koyunlarn ve keilerin ve kuzularn ve syir nesnelerin mft
meccnen almayalar. Mdm ki ubdiyyet istikmet zre sdr olan evmir-i aliyyeme
imtisl idp babas ve kend viregeldkleri muayyen harclarn gir bi't-tamm sl-be-sl
irsl idp kend hllerinde olalar, vech-i merh zre olan kazyda ibu nin-
hmynumun mazmn- sadet-nmnyla amel olunup hlfna cevz gsterilmek
ihtimli olmaya. Ol bbda h (

) mni u dfi ve mnzi u rfi olmaya; yle
bileler. Almet-i erfe itimd itikd klalar.
Be-makm- Kostantniyye el-mahrse
537
Yaramazl sicil olunmu olan ankr kazs Karata

Mahallesi'nden Yusuf'un kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Kengr'dan Cafer'e virildi. F 18 Cumde'l-evvel, sene: 972
Kengr beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Kasaba-i mezbre kavminden cemm-i gafr gelp;
"Mahalle-i Karata'da skin Ysuf nm kimesne gammz u err akdr ve muhsana
htnlara; "Zin eyledm." diy iftir ider. ehirden srilmesi lzimdr ve bundan sbk
Muhyiddn Kd zamnnda baz fesdt zhir olman, ehirden srilmee hkmolunup
sicill olunmdur." diy ekv itdklerinde sicill-i mahfza nazar olunup didkleri gibi
bulunup yaramazl malmun oldun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Gresin; kazyye arzitdn gibi olup yaramazl erle sbit olup fesd mseccel
olm ise sret-i sicilli ile mezbr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki
kree konla. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
306
538
Ticret iin Prizrin pazarna gelen Dukagin reyasna kimsenin

mdhale etmemesi, vuk bulacak dvalarnn toprak kadlar
tarafndan grlmesi.
Dukagin beinn kethudsna virildi. F 16 Cumde'l-evvel, sene: 972

Prizrin kdsna hkm ki:
Hliy Dukagin bei Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Sanca sabistn
khistn olmala bzr yiri olmayup sanca dhlinde eger Dukagin ve Hslar
Kdlklar'nun reysnun ekseri bb- maetleri ve kr [u] kisbleri in Prizrin bzrna
varduklarnda ehsdan baz kimesneler nie fukarya isnd- mlem-yekn eyleyp toprak
kdsna getrilmeyp Prizrin kdsna istim itdrmekle Prizrin sanca bei tarafndan
habsolunup veyhd feth- hknden ber syn u tuyn zre olan Kk Kanta nm karye
keferesine istimlet virilp her vechile yollar emn emn ve mrr iden ehl-i tccr ve
syir yende v revende istirhat [i]tmnn zre iken ahl-i Kanta keferesi dah vech-i
malar hussnda bir ka nefer zimm Prizrin bzrna geldklerinde bir kimesne;
"Benm karndaum katlolunmdur." diy gelen kfirleri Prizrin Mahkemesi'ne ihzr idp
gayr-i vk hidler ikmet itdrmekle sancakbei cnibinden habsolunup halslar bbnda
defetle demler gnderilp tlklar myesser olmayup sdr olan kazy mahall-i
hdisede toprak kdsna mrcaat itdrilmemekle fukar v gurabya zulm-i sarh
oldundan m-ad yollar mesdd ve ehl-i tccr munkat olmasna sebebdr." diy ilm
eylemisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; kazyye arzolundu gibi ise bundan akdem
Memlik-i Mahrsem'e defetle ahkm- erfe gnderilp her huss mahall-i hdisede
istim olunmak emrm olmdur. Ol emr-i hmynuma muhlif zikrolunan bzra varan
Dukagin reysna kimesneyi er u knna muhlif dahlitdrmeyesin ki vk olan
kazyyelerin toprak kds mahall-i hdisede er- erf muktezsnca grp ber-taraf
eyleye. Ol bbda hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf i olmakdan saknasn; yle
bilesin.
539
Zihne ve Drama'da mret-i mire Evkf Muktat mahslnden

stoklanm olan terekenin Kavala skelesi'ne getirilerek stanbul
zahresi iin gelen gemilere gnlk fiyattan satlmas.
Yazld.
Mtevell demi Cafer'e virildi. F 16 Cumde'l-evvel, sene: 972
Kavala kdsna hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da bin olunan Imret-i mirem Evkf Mtevellsi Mahmd zde
mecdh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Evkf- mezbrenn Zihne ve Drama
kazlarnda vk olan muktat mahslinden Zihne Muktaas'nun iki senede hsl olan
gallt ve Drama kazsnun bir senede hsl olan gallt cmle der-anbr olup ol diyrun
gallt zikrolunan senelerde b-hadd olmala kimesne bakmayup ve Zihne kazsnun havs
gyet vahm olman anbrda tereke rimee yz tutup ml-i vakfa kll zarar olmak
307
mukarrerdr. Terekeye muzyaka olan yirlerde frht olunmasyn hkm-i erf sadaka
buyurla." diy arzitmein Kavala skelesi'nde tlib olanlara bey olunmasn emridp
buyurdum ki:
Anun gibi evkf- mezbre muktatndan zikrolunan kdlklarda vk olan
muktatun terekeleri bey olunmak in Kavala skelesi'ne varup emr-i erfmle stanbul
zahresiyn varan rencber gemilerine narh- rz zre bey itmel olduklarnda hlf- er u
knn kimesneyi dahl tecvz itdrmeyesin ve her bir gemiye ne mikdr tereke tahml
olundun hkm-i erfmn zahrna resinn ismi ve terekenn mikdr ve ne sir zre
virildini yazup hkm-i erfmi ayn ile karadan Bb- Sadet-mebum'a gnderesin.
Amm; bu bahne ile deryya ve kffr- hksra tereke virilmekden hazer eyleyesin.
540
orum beyinin mehyif teftii srasnda tutuklanan siphi Veled'in

Yazld.
Kethudsna virildi. F 21 Cumde'l-l, sene: 972
orum Bei Mehmed'e hkm ki:
Sbk liv-i mezbr bei olup Mehyif Mfettii olan lys dme zzh mfetti
kdlar ile Bb- Sadet-mebum'a mektb gnderp Bozok teft olundukda bin
yz aka tmra mutasarrf olan Veled nm siph ehl-i tezvr ve hrsuz yata, reyya
zararlu kimesne olup cebr ile mslimnlarun terekelerin ve esbblarn alup teadd itdi
sbit olman orum Kalas'nda habsolundu ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr Veled'i sret-i sicilli ile mukayyed mahbs yarar
demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; gnderdn
kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
[Yev]m'l-sneyn, f 22 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye.
541
Haklarnda rgp Kads Mevln Bl tarafndan ikyet olan

Alacahisar beyinin bz adamlarnn tefti olunmas.
Yazld.
Kdnun demine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Alacahsr beine hkm ki:
Bundan akdem rgb Kds Mevln Bl Dergh- Muallm'a gelp baz
demlernden ekv itdi ecilden erle teft olunmasyn hkm-i erfm virilmidr.
mdi; buyurdum ki:
Hn-i teftde demlernden huzr lzim olan kimesneleri taleb itdkde h bir
vechile tealll itdrmeyp meclis-i er- erfe gnderesin ki erle kazyyesi ne ise grile.
yle ki; davet olunan demlernden biri; "Gaybet itdi." diy tealll oluna, bu bbda
zrn makbl olmaz; bilmi olasn.
308
542
Haklarnda tefti olunmak iin emir verilen Alacahisar beyinin

adamlarndan kama ihtimli olanlarn tefti olununcaya kadar
hapsolunmas.
Yazld.
Kezlik.
Dergh- Muall avularndan Mustaf'ya hkm ki:
rgb Kds Mevln Bl Dergh- Muallm'a gelp Alacahsr bei demlerinden
ekv itdi ecilden teft olunmasyn hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, meclis-i er- erfe huzr lzim olan kimesnelerden
gaybet itmek ihtimli olanlar ele getrp mfettiler gelince habseyleyp zabteyleyesin ki,
mfetti geldkde ahvli ne ise erle grile; yle bilesin.
543
Kocaeli sancandan on kadrgaya lzm olan aalarn kesilmesi

iin Hzne-i mire'den para gnderildii, aalarn kestirilip
defterinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi; Dvn'da. F 22 Cumde'l-l, sene: 972
Hliy on pre kadrga bin olunman aa lzim mhimm olman Hzne-i
mirem'den cret in kifyet kadar aka ihrc olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr itmeyp taht- livnda bulunan yirlerden on pre
kadrganun binsna lzim olan kerestesin ibu mh- Cumde'l-l'nun evhrine dein
bi't-tamm kesdrp yondurmaa mberet itdrp hzr u mheyy idp ve kesilen
aalar cinsl cinsi ile yazup defter idp defternn bir sretin kdlara teslm idp ve bir
sretin mhrleyp Atebe-i Ulym'a muaccelen irsl idesin. Huss- mezbr gyet ile
mhimm olup hsn-i ikdmuna itimden sana emrm olmdur. Ana gre mukayyed olup
itmm- maslahat itmek ardnca olup ve rencber tyifesinn dah bi't-tamm cretlerin virp
kimesneye zulm hayf olmakdan saknasn. Sen dah Donanma-i Hmynum'la gitmee
hzr u mheyy olasn.
544
Yol kesip adam katleden Mele nm Arap tifesinin zarar ve mazarratnn defedilmesi.
Yazld.
Bundan akdem sana emr-i erfm gnderilp; "Mele nm Arab tyifesi yollara inp
yende v revendenn kimin katl ve kimin bendidp rzklarn ve esbblarn alup fesd
iderler. Baz Lrende kurbinde Bakc Kprsi banda ve baz Manavgad kazsnda
309
skin olup tavar u esbb giden kimesneler mezbrlarun skin olduklar mevza varup ayn
ile esbblarn bulup meclis-i era davet eyledklerinde itat-i er itmeyp ndlar
mukarrer olup ele gelmeleri her vechile lzim olman mezkrlar taht- hkmetinzde her
kande bulunurlar ise lzim geldkde il-erinden kifyet mikdr dem ile tedrklerin grp
mmkin oldu zre hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp mazarrat u ifsdlarn ol yirlerden
def u ref eylemek" emrm olmd. Hliy rey tyifesinden baz Dergh- Muallm'a
gelen; "Tyife-i mezbrenn imdiye dein emr-i erf muktezsnca haklarndan
gelinmeyp fesd enatleri yevmen fe-yevmen mtezyid olup kem-kn yende v
revendenn yollarna inp emvl esbblarn gret klup env- zulm teaddden hl
deillerdr." diy ilm eylediler. mdi; vilyete hkim nasbolunmakdan murd- erfm ol
vilyetn rey v berys ehl-i fesd enatden emn masn olup eyym- sadet-i
hmynumda keml-i refhiyyet zre sde-hl olmalardur. Tyife-i mezbrenn imdiye
dein emr-i erfm muktezsnca haklarndan gelinmedi mukaddem olan belerbeinn
adem-i ihtimmndan fehmolunur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, huss- mezbra bi'z-zt mukayyed olup emr-i erf-i
sbkum mcebince zikrolunan ehl-i fesd belerbeilinde her ne mahalde bulunursa
yataklandurup kifyet kadar sba ve siph ile zerlerine varup hsn-i tedbr tedrkle
ele getrp husamsyla berber idp bi-hasebi'-er teft idp cmlesin der-zencr idp
fesd enatleri sbit zhir olanlardan ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn
hkmidp alvirdkden sonra siph olanlar habseyleyp ismi ve resmi ile yazup bildresin.
Siph olmayanlarun erle cez v sezlarn virp gerei gibi haklarndan gelesin. yle ki;
zikrolunan mfsidler hussna sen dah mukayyed olmayup rey tekrr ikyete geleler,
asl beyn idecek zrn makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup ol asl
ehl-i fesdun urkn kat idp memleket vilyetden mazarrat u fesdlarn def u ref itmek
ardnca olasn. Tezvr telbsden ve bu bahne ile b-gnh olup kend hllerinde olanlara
era muhlif zulm hayf olmakdan hazer idesin.
545
Alacahisar beyinin, voyvodalarn emvl- hssa tahsili iine

kartrmamas, hara iin reyann dedii parann ekseriyetle
kalp kmasndan dolay kallblarn aratrlmas.
rgb kdsnun demine virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972

Alacahsr beine hkm ki:
Liv-i mezbra varan harcler reydan alduklar akay taylamak istedklerinde
voyvodan olan Keyvn reyy dll idp ayaa kaldurup akanun taylamasna ve nev-yfte
teftine mni oldundan gayri reyya kalb aka virp alnan akanun baz Sdde-i
Sadetm'e gelp taylandukda ekseri kalb kup ve rey elinde mektblarun bulunup
mezkr voyvodana; "Keyvn Be" diy htb itdn tahrr olunm bulund. mdi; senn
cnibnden voyvodana ol vechile iltift olcak ol vilyetn ahvline kll ihtill gelmek
lzim gelr. Bu asl evz sancak zabtna adem-i iktidrdan vey tamaan reyya dest-i
tetvl olmaa dellet ider hussdur. Buyurdum ki:
310
Hkm-i erfm varcak, sancaun zabtnda min-bad keml-i hrset ve hsn-i tedbr
zre olup rey -ki, vedyi- Hlik- berydur- refhiyyet istirhatlerine ve hsn-i
intizm zre ihtillden ber olmalarna mukayyed olup voyvodalaruna iltift itmeyp ve
reyya dest-i tetvl itdrmeyp min-bad voyvodalaruna, eger harc zamn ve gayri
vaktdr, h bir zamnda reydan alnan emvl-i hssaya kardurmayup
rencberliklerinden hsl itdkleri akalarn kend ellerinden kuzt marifeti ile ed ideler.
Voyvodan mun zahr olmala kalb aka virilmesinden ve syir hlf- er- erf ve
mugyir-i emr-i mnf i olmasndan hazer eyleyesin. Harc in ed olunan kalb akay
rey kimden almlardur, voyvoda m virmidr, yoksa hardan m almlardur; her
kimden ellerine girmi ise dikkatle tetebbu idp kallblar zuhra getrp kallbla
mteallik sikkeleri ve syir letleri ile mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e
gnderesin. Kallb huss in sana mufassal hkm-i hmynum gnderilmidr. Ol emr-i
hmynum mcebince kalb aka ve kallbdan ol vilyet pk tathr itmek ardnca olasn.
Amm; bu bahne ile kimesnenn evine ve dkknna sikke ve kallb esbb braup kend
hllerinde olanlara bhtn olup celb ahz olunup hlf- er zulm hayf olmakdan hazer
eyleyesin.
546
Alacahisar sancanda
yakalanmalar.
ortaya
kan
kallblarn
bulunarak
Yazld.
Alacahsr beine ve liv-i mezbrda vk olan kdlara hkm ki:
imdiki hlde vilyetde baz kallblar zuhr idp kalb altun ve aka kesp kallblk
itmek ile altun ve aka emrine kll ihtill ve teml-i nsa inhll virdkleri ecilden anun
gibi kallblar hufyeten yoklanup ele getrilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, taht- hkmetinzde vk olan kasabt u kury ve syir bhe olunan
mevz yokladup etrf u cevnibden dah keml-i dikkat ihtimmla tetebbu idp ol
kimesnelern ki, kallbl bi-hasebi'-er sbit zhir ola, der-zencr idp kallbla
mteallik ellerinde bulunan esbblarn ve sikkelerin ve kesdkleri aka ve altundan mevcd
olan mhrleyp sen ki sancakbeisin, itikd itdn yarar demlernle Atebe-i Ulym'a
gnderp shhati zre ahvllerin arzeyleyesin ve baz kallblar tutldukda sbalar ve
voyvodalar cermelerin alup meclis-i era getrdklerinde hmyet idp; "Kallblklarn
isbt idn." diy kelimt eyleyp sicill akasna tamaan bertlarna sicill olunup tlk
olunurm. Gerekdr ki; ol bbda kimesneye hmyet itdrmeyp her birinz taht-
hkmetinzde gerei gibi mukayyed olup anun gibi bir kallb sikkesi ve kesdi kalb
altun ve akasyla tutup getrdklerinde elinde bulunan alyim lmine dellet ide, tamm
dikkat ihtimm idp elbette kallbln zuhra getrp erle sbt buldu gibi sicill idp
sret-i sicilli ile mukayyed mahbs gndermeyince olmayasz ve baz kimesnelern
hasmlar olup veyhd celb ahz maslahat in kend hllerinde olanlarun evlerine kalb
aka ve sikke braup sonra; "Kallbdur; evinde bu asl nesne vardur." diy gamzidp
teadd olunurm. Ol asl kend hllerinde olanlara hlf- vk isnd ile hayfolmakdan
311
saknasz ve bir kimesne, bilmedin, elinde kalb ve yaramaz altun ve aka buluna, aldu yiri
bulvirince ol kimesneye dahl teruz olunmaya. Meger ki, kend ameli idine zannoluna
vey kallb erki olmala mslimnlar eyline ehdet itmeyeler, ol asl kimesnelern
ahvline mukayyed olup tehdd idp erkin buldurup kallb hakknda cr olan emrm
mcebince amel eyleyesiz. Bu hussda benm ziyde ihtimmum vardur. Siz tamm ikdm
idp ol asl mfsidleri hsn-i tedrkle ele getrdkden sonra taht- hkmetinzde muhkem
nid itdrp min-bad krk ve kalb aka ve altun istiml itdrmeyp men u def idesiz.
yle ki; adem-i ihtimm ve teksl olunmala mndefi olmayup taht- hkmetinzden
Hzne-i mirem'e kalb altun ve aka gele, asl zrinz makbl olmayup mansbnuz
alnmala konlmayup env- kb u tb- elmm ile mukab muteb olmanuzdan
ihtirz idesiz ve bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahlolunup; "Elinzde kalb altun ve
krk aka bulunmdur." diy celb ahz olunup hlf- vk kimesneye bhtn olunup
zulm hayf olunmakdan dah gyet ile ictinb idesiz.
Bu dah.
Bir sreti, Edirne kdsna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, ehirky kdsna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, skb beine ve kdlarna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, zvornik beine ve kdlarna.
Bu dah.
Bir sreti, Siroz kdsna yazld.
Ber'e virildi.
Bu dah.
Bir sreti, Semendire beine ve kdlarna.
Bu dah.
Ber'e virildi.
Bir sreti, Sidrekapsi kdsna yazld.
Bir sreti, irmen beine ve kdlarna.
Bu dah.
Bir sreti, Bosna beine ve kdlarna.
Bu dah.
Bir sreti, Dukagin beine ve kdlarna.
Bu dah.
Ber'e virildi.
Bir sreti, Trhala beine ve kdlarna.
312
Bu dah.
Bir sreti, skenderiyye beine ve kdlarna.
Bu dah.
Bir sreti, Selanik beine ve kdlarna.
Ber'e virildi.
Bu dah.
Bir sreti, Vultrn beine ve kdlarna.
Bu dah.
Bir sreti, Vidin beine ve kdlarna.
Bu dah.
Mehmed Hn'a ve kdlarna.
Bu dah.
lbasan beine ve kdlarna.
avu-oullarndan Ber'e virildi. F 2 C., sene: 972
Bir sreti, Paa sancanun sol-kolnda olan kdlara.
Bir sreti dah, Hersek beine yazld. Mezbra virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Bir sreti dah, Ohri beine yazld.
Yazld.
Mahmd avu'a virildi.
Bir sreti, Avlonya beine ve sanca kdlarna.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti dah, Yanya beine ve sanca kdlarna.
Bir sreti, skenderiyye beine yazld.
547
ehirky kazsnda Mslman halkn fsk u fcrdan

uzaklatrlmas iin btn Mslman evlerinin aranp, bulunan
araplarn dklerek imh edilmesi, gayrimslimlerin de
Mslmanlara arap satmamalar hususunda uyarlmas.
Yazld.
Alacahsr beine ve ehirky kdsna hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "ehirky Voyvodas Canbolad meclis-i era gelp;
"Kasaba-i mezbre halkndan ekseri cdde-i eratden udl idp zin ve rb-i hamr yi
olup nie yirlerde zindan hsl olm olancklar bolm bulunup ve bi'l-fil kimesne
let-i harble mecrh olup kasaba-i mezbrenn immlar ve mezzinleri harm-zde
313
errinden havfidp ilma kdir deillerdr." dimein her mahallenn imm ve mezzini
ve cemati ihzr olunup sl olundukda bi'l-ittifk didiler ki: "imdiye dein bu asl hller
nie defa grilp harm-zdenn hakkndan gelinmemekle haber virenlern mllarna ve
kendlerine zarar mterettib olmala harm-zdeyi ele virmeyp amm; imdi olan fsk u
fcr bir zamnda olmamdur. Zr evvel hamr kefereden satun alurlard. Hliy halkun
ekseri kend evlerinde hamridp kefereye hamr bey iderler ve bun idenler ekser siph
tyifesi ve nkerleri olup kend tevbi ve ehirlden ehbbsyla kend haremleri iinde
kapularn kapayup fskiderler." diy haber virilmein, mezbr voyvodaya bir ka dem
kolup baz kimesnelern evleri yoklandukda evlerinde er ve drder fu hamr bulunur."
diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kasaba-i mezbrede olan mslimn evlerin gerei gibi
yoklayup her kimn evinde hamr bulunursa kaplarn sndurup hamrlarn yabana akdup
zyi idesin. Mslimndan bir ferdde katre-i hamr komayup ve rb-i hamr itdrmeyp
gerei gibi men u def idesin ve kefere tyifesine dah tenbh tekd idp mslimna asl
hamr virdrmeyp ve kendlerine iln- hamr itdrmeyp ol bbda emr-i hmynum
gerei gibi icr itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Menle memn
olmayup muhlefet idenler eger siph ve gayridr, habsidp isimleri ve resimleri ile yazup
arzidesin.
548
Selden tahrib olan stanbul su yollarn tamir iinde altrlmak

zere Edirne, skb, Siroz, Selanik, nz, Gelibolu ve Ferecik
kadlklarnda bulunan neccrlarn gnderilmeleri.
Yazld.
Defterdr efendiye virildi. F 27 Cumde'l-l, sene: 972
Geen senede vk olan tfn- seylden mahmiyye-i stanbul'a gelen su yollar harb
olup tamr termm olmas lzim olman taht- kaznda vk olan neccr nevrzdan
mukaddem gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu emr-i mhimme onat mukayyed olup taht- kaznda ne
mikdr benn v neccrlardan hdmete kdir olanlar sanatlerine lzim olan lt esbblar
ile yazup defter idp nevrz- mbrekde cem u ihrc idp yarar demlernle mahall-i
memra gnderesin ki gelp hdmetde olalar. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup pr
n-tvn olanlar yazmayup hdmete kdir olanlardan tayn idp esmleri ile defter idp
bile gnderesin ki, gelenler ol defterle yoklanup gaybet idenler ve hdmete gelmeyenler ana
gre yirlerinden taleb oluna. Huss- mezbr gyet ile ehemm-i mhimmtdandur. Ol bbda
ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin.
314
Bu dah.
Bir sreti, skb kdsna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Siroz kdsna.
Bu dah.
Bir sreti, Selanik kdsna.
Bu dah.
Bir sreti, nz kdsna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Gelibol kdsna yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Ferecik kdsna yazld.
549
Badad Kadl'na tyin olunan Mevln Yakub'un stanbul'dan

Badad'a varncaya kadar yol emniyyetini yol zerindeki
kadlklarn salamalar.
Yazld.
Mahrse-i stanbul'dan Badd'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara
hkm ki:
Hliy Badd Kdl nyet olunan Mevln Yakb dmet fezyilh mahmiyye-i
mezbreye mteveccih olman buyurdum ki:
Mevln-y mrun-ileyh her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa mahf u
muhtara olan yirlerde kifyet mikdr dem koup emn slim mahrse-i mezbreye
uladurasz; yle bilesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 26 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye
550
Yenieri skender'in evini basmakla zanl olup hapiste iken kaan

Mehmed'in, bulmas lzm gelene buldurulmas.
Yazld.
Muhzr ktibine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Zarayenicesi ve Zaraeskisi kdlarna hkm ki:
Mektb gnderp; "hkm vrid olup Yenieri skender nm kimesnenn evi
basldu huss teft olunmak fermn olunman teft olundukda mezbr skender'n ol
Derv ile zevcesi Selme gelp; "Mehmed bin Kurd ve abn ve Gbei ve Uzun Pr
315
nm kimesneler maznnamuzdur." diy dav idp taleb olundukda mezkr Mehmed

mukaddem Hurrem nm sba habsine virilmi iken mezbr fevtolmala firr eylemi
bulunup tlk habs-hne zbitlar brahm ve Ahmed ve mesfr Hurrem'n kaynatas Al
nm kimesnelerden zannolunup ihzr olundukda kav cevblar olman kefle virilp ve
gaybet iden Mehmed'n birderi Kurd ihzr olunup karndan bulmak teklf olunup ve
abn ve Gbei ve Pr nm kimesneler teft olundukda zerlerine erle nesne sbit
olmayup ve karyeleri halk eyilklerine* ehdet itdkleri ecilden yarar kefllere virildin"
Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruh ve yayabalardan Haydar
dme mecdh vardukda gresiz; mezkr Mehmed'i her kim gaybet itdrmi ise elbette ana
teklf idp buldurasz. era ve emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesiz.
* Metinde "
551
Sis kazs Feke karyesinden devirilen acemi olanlar

stanbul'dan karp, tekrar karyelerine getirerek kiliselerinde
telkin edenler ile olanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F 26 Cumde'l-evvel, sene: 972
Sis beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Sbk acem-olan cemne gelen Dvd nm
yayaba Feke nm karyeden yedi nefer olan alup aaya getrp telkn itdkden sonra
stanbul'a iletp libslarn deidrp mezkrlarun akriblarndan baz zimmler zikrolunan
olanlar uurlayup yine karye-i mezbreye getrp kiliseye koyup yn-i btlalar zre
telkn ider." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresiz; kazyye arzolundu zre ise -ki, sbit olamezkrn olanlar ve ayardan kefereyi ele getrp cmlesin Dergh- Muallm'a
gnderesiz. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz; yle bilesiz.
552
Nevrekop, Drama, Zihne, Siroz ve Yenice-i Karasu'da tefti

yaplacan haber alp kaan mfsidlerin, kefillerine teklf olunup
bulmayanlarn hapsolunmalar.
Yazld.
demine virildi. F 27 Cumde'l-evvel, sene: 972
Selanik beine ve mfetti-i Siroz kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Dergh- l avularndan Ferruh avu
yedinden hkm vrid olup mazmn- hmynnda; "Mfetti varacan istim idp firr
iden mfsidlern ve ekynun kfelsna ve buldurmas lzim olanlara buldurasn." diy
fermn olunman Nevrekop ve Drama ve Zihne ve Siroz ve Yenice-i Karasu kdlarna
316
varlup tefte mberet olundukda gelecein istim itmekle firr iden mcrimler ve eky
ve ehl-i fesdun kfels tutlup nie zamn habsolunup firr iden ekynun bulunmas ve
ele gelmesi mmkin olmamdur. Bu asl ehl-i fesda mun olan kimesneler dah ehl-i fesd
olmak mukarrer fehmolunur." diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, anun gibi ehl-i fesd erle buldurmas lzim olanlara
bi'l-cmle kfelsna emr-i sbkum zre teklf idp buldurup bulmayanlar habsidp
yaramazlklar erle sbit zhir olanlarun ahvllerin arzidesin.
553
Edirne'de gm araycs olan grevlinin, rgp kadsndan

ikyeti olmak zere Sdde-i Sadet'e gelen zimmlere kallb
olmadklar halde zulmettii vki ise tefti olunmas.
Yazld.
Mezbr kfirlere virildi. F 28 Cumde'l-l, sene: 972
Hliy Alacahsr sancanda [r]gb kazsndan drendegn Raho ve Medin ve
Gre nm zimmler gelp; "bunlar otuz be nefer yoldalaryla rgb kdsndan ikyet
itmein Bb- Sadet-mebum'a gelrler iken mahrse-i Edirne'ye geldklerinde
mahrse-i mezbrede gm araycs olan kimesne; "Kalb akanuz vardur." diy bunlarun
cmlesin tutup era ihzr idp erle grildkde kalb akadan ellerinde nesne
bulunmaycak; "Elinzde bulunan akanun cmlesin Dergh- Muall'ya gnderrin." diy
bahne idp drt bin iki yz akalarn alup ve nefer yoldalarn habsidp zulmeyledin"
arzeylediler. mdi; reydan arz- tezallm in Dergh- Muallm'a gelenlere hlf- er u
knn zulm teadd olduna rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, husamy berber eyleyp onat vechile hak zre teft
eyleyp gresin; fi'l-vk kazyye arzitdkleri gibi olup bunlarun kalp akalar olmayup ve
kallb almetinden ellerinde nesne bulunmayup ol asl hlleri yo iken nefer kimesneleri
habsolunup ol mikdr akalarn alm ise -bi-hasebi'-er sbit ola- erle sbit olan
haklarn alvirp era ve emrme muhlif kimesneye i itdrmeyesin.
554
Rodos beyinin yannda bulunan kadrgalarn cenki ve krekileri

ihtiyac iin gnderilen peksimedin Boaz Hisarlar'ndan geiine
mni olunulmamas.
Yazld.
Rodos bei kethudsna virildi. F 26 Cumde'l-evvel, sene: 972
Gelibol kdsna ve emnine ve Boaz Hsr dizdrlarna:
Rodos Bei Al dem gnderp; "yannda olan hssa kadrgalarumun cengci ve
krekcilerine peksimad lzim idin" bildrmein yz seksen kntr peksimad irsl olund.
Buyurdum ki:
317
Hkm-i erfmle demi vardukda, mm-ileyh cnibine irsl [olunan] peksimada

mni olmayasz. Amm; bu bahne ile deryya virilmesi memn olan met
salvirilmekden hazer eyleyesiz.
555
Selden tahrip olan stanbul suyollarnn tamirinde altrlmak

iin Msr'dan yz elli kiinin gnderilmesi.
Yazld.
Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F 27 Cumde'l-evvel.
Mahrse-i stanbul'a gelen suyolnun tfn- seylden harba mrif olan kemerleri
binsna lzim olan ta ve aa tahmli in mahrse-i Msr'dan yz elli nefer arka hamml
lzim olman ale't-tacl gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, zikrolunan hdmet in emrm mcebince yz elli nefer
arka hamml tedrk idp isimleriyle yazup defter idp mahrse-i stanbul'a sl eyleyesin
ki, gelp nevrz- mbrekde hdmetde bulunalar.
556
Edremit kazs ehr-i kebir karyesinde ldrlen Zam Hasan ve

vlidesinin ktil zanllarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Osmn avu ile gnderildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972
Karesi beine ve liv-i mezbrda mfetti olan abn'a hkm ki:
Edremid kazsnda ehr-i Kebr nm karyede vlidesiyle maktl olan Hasan nm
zamn katline maznna olan Bekir Res ve hdmetkr lys ve mezbr Bekir'n evine
gelp giden Yogunyallar nm Yrklerden Dvne brhm ve Barak nm ehl-i fesd ele
getrilp kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, bu huss kimesneye if itmeyp hsn-i tedbr tedrkle mezkrlar ele
getrp kayd [] bend idp yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Amm;
gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat hfzidp gaybet
itdrmekden ziyde hazer ideler.
557
Yalan yere Rodos beyini ikyet ettikleri anlalan Kara Memed,

dris ve Ramazan adl kiilerin bulunup Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Rodos bei kethudsna virildi, mhrl kse ile. F 4 Cumde'l-hr, sene: 972
Rodos kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Rodos Bei Al dme zzhdan bundan akdem ikyet idp
kizbleri zhir olmala gnderilmesi fermn olunan Kara Mehmed ve drs ve Ramazn nm
318
kimesnelerden mezkr Kara Mehmed habsolunup ikisi bulunmadun" bildrmisin.

Buyurdum ki:
Varcak, emr-i sbkum zre zikrolunan neferi bulup mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin; bir drl dah eylemeyesin.
558
Kuds-i erf'in fethinden sonra mescide dntrlen Deyr-i

Musallebe'nin(?) mrr- zamandan dolay imret dvas teftii
iinin yaplmamas.
Yazld.
Arz getren kelere virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; ""Thir Kuds-i erf'de vk Deyr-i
Musallebe(?) dimekle marf kadm deyrn zerine Kuds-i erf errafeha'llh tel
kffr elinden alndukda mescid minre bin olunm idine ve elli altm yldan
mukaddem eser-i mret var idine baz mslimnlar haber virrler." diy bir ka kimesne
dav idp mahall-i mezkrun zerine varldukda kuzt- slifeden Kuds-i erf etrfnda
olan kuztdan mescid minrenn eser-i mreti sbt bulmaduna kefere yedlerinde
hu[ce]c-i eryye ve ahkm- erfe bulunup ve mddelern; "Imret u mevzda imi."
diy gsterdkleri mahalde eser-i mret bulunmayup ve bu mikdr zamn mrr itmi
kazyyenn istim memn olman vuk zre arzolunmasn taleb eyledklerin" ilm
eyledn ecilden buyurdum ki:
Huss- mezbrun teftinden fergat idp era muhlif kimesneye i itdrmeyesin.
559
Novaberde'den Sdde-i Sadet'e getirilen Yahdi kallbn kallb

olduunu haber verdii kiilerin yakalanp Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 29 Cumde'l-evvel, sene: 972
Mezbr'a virilmeyp avu-oullarndan Ber'e virildi.
Mezbra dah virilmeyp Mehmed avu'a virildi. F 8 C., sene: 972
Bundan akdem kaz-i mezbrdan fermn- erfmle "Kallbdur." diy getrdilen
Yehd; "hliy Novaberde'de ehremni olan Be-ol(?) Pritinel Mustaf ve Viranya
nm kasabada skin Giryeval(?) erf Hce ve Ysuflu(?) Hseyin ve Kara Ferhd ve
Arnavud Pervne Aa ve stanbull Sarrf Hurrem ve Torayc-ol Al Bl ve Taz(?)
Hseyin ve Darb-hne stdlarndan dizdr demi Mehmed ve Bzrba yeni mslimn
Pervne nm kimesne ile Masko Sali(?) nm zimm in "Kallblardur." diy haber virdi"
ecilden mezbrlar ele getrilp mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
319
Varcak, bu huss kimesneye if itmeyp mezkrlar hufyeten tetebbu u tecesss

idp hsn-i tedbr tedrkle ele getrilp kayd [] bend idp yarar demlere koup
Dergh- Sadet-destghum'a irsl eyleyesin. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere
gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde ve menzil merhlde onat
hfzitdrp gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler.
[Yev]m'l-Ahad, f 29 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye
560
Kocaeli'den donanma iin daha nce talep edilen f tahtalarnn

bir an nce tedrik olunup Tersane-i mire'ye gnderilmesi.
Hall elebi'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.

Kocaili sanca beine ve kdlarna hkm ki:
Bundan sbk emr-i erfm gnderilp; "Donanma-i Hmyn in fu tahtas
lzim mhimm olman kesilp hzr olan fu tahtalarn ale't-tacl kir ile yallara
indrp hzr olan gemilere tahml itdrp Tershne-i mirem'e irsl idesiz." diy fermn
olunmd. mdi, huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur; asl tehr terh cyiz
deildr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan
fu tahtalarn emr-i erf-i sbkum mcebince ale't-tacl tedrk idp yallara indrp
gemilere tahml itdrp muaccelen Tershne-i mirem'e irsl itmek bbnda env-
ikdm ihtimmnuz vcda getresiz. yle ki; bu hussda ihmlinz zuhra gelp
zikrolunan fu tahtas muaccelen gelp vsl olmaya, asl zrinz makbl olmak ihtimli
yokdur. Gaflet ciz deildr. Keml-i ihtimmnuz zuhra getrp bb- ikdmda dakka
fevtitmeyesiz; yle bilesiz.
561
Vezir Mustafa Paa ile Cezyir Beylerbeyisi Piyale Paa'nn

Nevrz'da Malta zerine donanma ile sefere kaca, Cezyir-i
Garb Beylerbeyisi Hasan Paa'nn da sefere hazrlanmas ve kffr
tarafndan alaca haberleri bildirmesi.
Yazld.
Cezyir-i Garb Belerbeisi Hasan Paa'ya hkm ki:
imdiki hlde Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet-i fth-ytlarna
tevekkl-i tm ve Server-i kyint ve Hulsa-i mevcdt'un salevtu'llhi aleyhi ve
selmh mucizt- kesret'l-berektna tevessl-i ml-kelm idp ol diyrda ahl-i
slm- nusret-encma zarar u husrndan hl olmayan kffr- hksr- mezellet-srun
kal u km in Donanma-i Hmyn- zafer-rehbermle dstr- mkerrem Vezrm
Mustaf Paa edma'llh icllehya emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle
dme ikblhy bile koup ibu sl-i mbrek-flde vk olan nevrz- mbrekde
320
mahrse-i stanbul'dan irsl eylemee niyyet-i hmynum mukarrer olmdur. Buyurdum

ki:
Hkm-i erfm varcak, cibilletnde merkz olan vfr- celdet ehmet ve hsn-i
firset ihtimmun muktezsnca Cezyir askeri ve yanunda olan donanma gemileriyle
hzr u mheyy olup ina'llh'l-Eazz mrun-ileyh vezrm Donanma-i nusret-karnm
ile ol cnibe vardukda, dn devlet-i hmynuma mteallik olan hdemt- hmynumda
env- say ihtimmun vcda getrp kffr- hksrdan ve ol taraflardan imdiye dein
vkf u muttali olduun ahbr u sr ne ise shhati zre yazup bildresin; yle bilesin.
562
Vezir Mustafa Paa ile Cezyir Beylerbeyisi Piyale Paa'nn

Nevrz'da Malta zerine donanma ile sefere kaca, Turgud
Paa'nn da bu sefere hazrlanp bu sefer ile alkal grlerini
bildirmesi.
Turgud Paa'ya hkm ki:

Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetine tevekkl-i tm ve
Hazret-i Rislet-penh'un salev[]tu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-ytna
tevessl-i tamm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa'y diyr- garbda vk olan
Malta Kalas'nun feth u istihls in al-niyyeti'l-gaz tayn idp ibu sl-i ferhunde-flde
vk olan nevrz- mbrekde emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle dme
ikblh Donanma-i Hmyn- nusret-karnm ile kolup irsl olunmak tedrk olunup
senn dah vfr- celdet ehmet ve hsn-i ecat firsetne tamm itikd-
hmynum olman bu gaz-y zafer-srda bile olup Donanma-i Hmynum'da olan
askir-i fevz-meserm kala muhsarasnda iken dery taraf hl kalmayup donanma
gemilerimn hfz ve kalada mahsr olan erbb- sakar-mekne inet istimdd in
derydan gelen melan-i hsirnn def u ref in hzr olman lzim oldu ecilden
mukaddem tenbh gh klnup ve hem bunca zamndan ber ol cniblerde olmala
beher-hl kalanun fethne mteallik ahvle vukf u urun mlhaza olunup ne vechile
feth u fth myesser idi arzolunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp yanunda olan kadrga ve kalitelerni ve
syir uydurlacak gemileri kalafat idp syir levzim mhimmt ne ise tedrk idp ol
cevnibde olan gnll levend reslerine gerei gibi istimlet virp gaz-y erfme terb
itdrp hdmetde ve yoldalkda bulunanlar env- nyet-i husrevnemle muhassl'l-ml
olmalarn bildrp gemileriyle ve yat u yaraklaryla yanuna cem idp tayn olunan vakte
dein hzr ve Donanma-i Hmynum varmasna nzr olup kala-i mezbrenn fethne ne
cins yarak lzimdr ve ne tedrkle feth myesserdr; bi'l-cmle ol bbda rey-i
isbet-karnn neye mncerr mncezim ise ale't-tafsl yazup bildresin.
na'llh'l-Melik'l-Azz'l-Fetth Donanma-i Hmynum ol cniblere varup vsl
oldukda, yanunda olan gemiler ve gnll levend gemileriyle Donanma-i Hmynum'a
gelp mlk olup hsn-i ittfkla hdmetde ve yoldalkda bulunmakda env- mes-i
cemlen zuhra getresin; yle bilesin.
321
[Yev]m's-Sebt, f 25 Cumde'l-evvel, sene: 972
563
Nusaybin sancanda ele geirilen gurbet ve ingene tifesinden

fsk u fcrunda srar edenlerin serbest braklmayp, tvbe
edenlerin serbest braklmas.
Yazld. Fi't-trh'l-mezbr.
Nusaybin Bei Al Be'e ve sanca kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki sancakbeisin; "Gurbet ve ingne tyifesinn ahvli grilmek in
emr-i erf vrid oldun Prhasan Be-ol dimekle marf Hasan nm levend haber alup
dah bir gnlk yoldan lgar ile gelp bu kullar sanca snurnda olan ingne tyifesine;
"Cemyyetinzn katline emr-i erf vrid olmdur." diy mezbrlara ba olup kadukdan
sonra akablerince lgar ile be gnlk yolda Dnr Mehedi nm mevzda iriilp itat
itmedkleri bsden ktl olunup mezkr Hasan ve ingnelern reslerinden kimesne
helk olup ve on neferi Ulus'a kaup ve sr u kebr on bir erkek ile iril ve ufaklu otuz iki
nefer diisi girift olup salbolundun ve fsk u fcr zre fheleri ve alet-i lehv lub ile
ehirleri ve kyleri getidp rastgeldklerin dll idp efl-i enadan hl deiller." diy
ilm eyledn ecilden buyurdum ki:
Varcak, tyife-i mezbrenn irilerinden gaybet idenleri hsn-i tedbr tedrk ile ele
getrp dah ele giren irilerin emr-i erfm olmadn habsden tlk eylemeyesin ve fesd
tevakku olunmayan avretleri ile ufaklarn tlk idp amm; fsk u fcra mutd olan gen
avretleri ve criyeleri ki, tlk oluncak yine fsk u fcrda olmalar fehmoluna, anun gibileri
dah tlk itmeyp criyelern shbi var ise hfzidecek Mslimnlara bey itdrp gayri
tyifeden dll itdkleri avretleri ere virp bk kalanlar zecr kahrla zabtitdrp tamm
shhat zre tevbe iderleri bulunup fsk u fcrdan ber olmalarna itikd geldkde tlk
idesin. Bu bbda tamm mukayyed olup ehl-i fesda hmyet ruhsat virmeyp er- erfe
ve emr-i hmynuma muhlif i olmakdan gyet ihtirz idesin.
564
Su isnadyla tutuklanan Turali'nin mahallinde teftii iin

orum'a gnderildii, suu sbit olursa Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
orum beine ve kdsna hkm ki:
Baz kazy isnd olunup bunda habsolunan Tur-Ali mahallinde teft olunman
sen ki sancakbeisin, demne teslm olunup ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki:
Varcak, bir defa erle grilp faslolm olmayup on be yl terkolunmayan kazyy
husam muvcehesinde ber-mceb-i er- kavm teft idp gresin: yle ki; isnd olunan
kazy bi-hasebi'-er zerine sbit olmaya, habsden tlk olunup arzoluna ve eger isnd
322
olunan huss bi-hasebi'-er zerine sbit olursa habsden tlk itmeyp yarar demlere
koup sret-i sicilli ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; koup
gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yollarda onat hfzidp gaflet ile gaybet
itdrmekden ziyde hazer ideler; yle bilesin.
565
Cezyir-i Garb Beylerbeyisi Hasan Paa'nn deryda olan gnll

reislere istimlet verip Malta Seferi iin hazrlamas.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup tekrr yazlmdur.
Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl-i tm ve
Hazret-i Rislet-penh'un salev[]tu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-ytlarna
tevessl-i tamm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma['llh] tel
meliyehy diyr- garbda vk olan Malta Kalas ki, bunca rzgrdan ber kff[r-]
hksrun karrghlar olup derydan Msr'a giden huccc ve syir tccrun yollarn kat
idp env- husrn iridrmekden hl olmayup kala-i mezbrenn kal u kam
mhimmt- dn [] devlet-i hmynumdan olman feth u istihls in mm-ileyhi
al-niyyeti'l-gaz tayn idp ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrz- mbrekde
emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle dme ikblh Donanma-i Hmyn-
nusret-karnmle kolup irsl olunmak tedrk olunup ve deryda vk olan gnll
resler Donanma-i Hmynum'la gaz-y erfde bile olmalarn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, cibilletinzde muzammer olan vfr- firset ikdm ve
hsn-i ihtimmnuz muktezsnca ol cniblerde olan gnll res kullaruma gerei gibi
istimlet virp gaz-y erfme terb idp hdmetde ve yoldalkda bulunanlar env-
riyet-i hnemzle behre-mend ber-murd olacaklarn iln idp gemileri ve yat u
yaraklar ile hzr u mheyy idp bir yarar itimd itdn demni ba u bu tayn idp
nevrz- mbreke dein hzr u mheyy klup Donanma-i Hmynum ina'llh ol
cnibe vardukda gelp mlk olup mrun-ileyh vezrm vech mnsib grdi zre
hdmetde ve yoldalkda bulunalar. Bu gaz hussnda benm ziyde ihtimmum vardur.
Kimesnenn hdmeti zyi olmayup her biri istih[k]klarna gre riyet olunurlar. Ana gre
emr-i erfmi mahss olan gnll resya bildrp dn-i mbn yolnda env- say
ihtimmun zuhra getresin.
566
Avlonya Azepleri Aas Hasan'n azepleriyle birlikte Malta'ya

yaplacak sefer iin hazrlanmas.
Yazld.
Avlonya Azebleri Aas olan Hasan neferleriyle bu defa vk olan Donanma-i
Hmynum'a bile gitmesin emridp buyurdum ki:
323
Hkm-i erfm varcak, mezkr kendye tbi olan neferleri ile sefer-i hmynuma
gitmek in hzr idp ve anda bin olunan iki pre kaliteyi on sekiz oturakdan eksk
itdrmeyp deryya lzim olan tedrklerin grdrp hzr u mheyy eyleyesin ki,
ina'llh Donanma-i Hmynum ol cnibe karb vardukda, zikrolunan kalitelere girp
mbir olan mahalde gelp mlk olup dah hdmetde ve yoldalkda bulunmak bbnda
ikdm ihtimm ideler; yle bilesin.
567
Karesi sanca mehyifi teftiinde olan Mevln aban'n Sdde-i

Sadet'e gnderdii deftere gre hrsz ve ehl-i fesad yata olup
teftiten kaanlarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Hliy Karesi beine ve Karesi sanca kdlarna hkm ki:
Liv-i mebrda mehyif teftinde olan Mevln abn Sdde-i Sadetm'e imzlu
defter gnderp; "Ayazmend kazsna tbi eltikci nm karye kurbinde olan Yrk
tyifesinden Memi bin Kr Osmn nm- dger Dvne Osmn ve Yassbe kurbinde
Topcba Deirmeni yannda olan Yrk tyifesinden Mustaf bin Ren ve Saru Mustaf
ve rz nm karye kurbinde Hasan Deirmeni'nde skin akr ve Al ve Kargadan nm
karyeden Ksm bin Abdullh ve Edremid kazsna tbi Habisden(?) nm karyeden
Kulaguz Hamza ve ehir nm karyeden lys bin Timrta ve Kolaz'un(?) mutak Ksm ve
Boruzlu nm karyeden Dvne Al ve Manyas kazsna tbi Susr nm karyeden Kara
Mahmd bin ingene nm kimesneler hrsuz yata ve ehl-i fesd olup teftden gaybet
itdklerin" bildrdi ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hkm-i erfmi kimesneye if itmeyp dyim
mezkrlar karyeleri halkndan birer bahne ile hufyeten yokladup tecesss idp yirlerine
gelenleri hsn-i tedbr tedrkle ele getrp kayd bend idp yaramazlklar ve ehl-i fesd
olduklar erle sbit zhir oldu zre sicillt idp sret-i sicilleriyle yollarda hfz in
kifyet mikdr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; bu bbda
tamm mukayyed olup zikrolunan aklerden bir ferdi gaybet itdrmekden ve hmyet
olunmakdan ve bu bahne ile kend hllerinde olan syir kimesnelere dahlolunup zulm
hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.
568
zmir'de stanbul zahresi iin gelen gemilere zm satmayp,

dilediklerine ve fhi fiyatla satan madrabazlarn hapsolunup
stokladklar zmn gnlk fiyat zerinden stanbul zahresi iin
gelen gemilere satlmas.
Yazld.
Muhtesib demi Muzaffer'e virildi. F selh- Cumde'l-l, sene: 972
zmir kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda skin Hac abn ve Muhyiddn ve Kndebzol ve
Ylankrkan ve Saruca dimekle marf kimesneler matrabz olup mahrse-i stanbul
324
zahresiyn olan kur kara ve kzl zmi anda der-mahzen idp ziyde bah ile kend
murdlar olan kimesnelere virp gemiler ile ve emr-i erfle varan tccr tyifesine
virmemekle mahrse-i mezbrede ol bbda ziyde muzyaka olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol asl matrabzlarun ne mikdr der-mahzen olm kara ve
kzl zm bulunur ise tehr itdrmeyp mahrse-i mezbre zahresiyn varan gemilere
narh- rz zre tahml itdrp ve her gemiye ne mikdr zm virilr ise sicill idp sret-i
sicilli ile gnderesin ki, bunda geldkde ana gre yoklanup malm ola ve emr-i erfme
muhlif hrice zm bey idenleri kimler ise ele getrp habsidp arzeyleyesin.
569
Nusaybin'de itat-i er etmeyip yaplan cenkte katlolunan

ingnelerin kanlarnn heder olduu, bu hususta kimsenin
rencide edilmemesi.
Yazld.
Ben demisine virildi. F 29 Cumde'l-l, sene: 972
Nusaybin kdsna hkm ki:
Hliy Nusaybin Bei Al Be mektb gnderp; "ingne gurbet tyifesine ba olup
gaybet itdklerinde ardlarndan irip ceng olup katlolunan Prhasanbe-ol Hasan'un
karndalar; "Bizm karndamuz helk eyledinz." diy dahliderler. Ol cengde nefer
ingne katlolmdur." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm [varcak] gresin; katlolunan kimesneler emr-i erfm mcebince
haklarndan gelinen ehl-i fesd gurbet ingne tyifesinden olup itat-i er itmeyp ceng
iderken katlolunmlar ise ol asl ehl-i fesdun demi hederdr. Ol huss in hlf- emr ve
mugyir-i er mrun-ileyhi kimesneye rencde itdrmeyesin.
570
Malta zerine yaplacak sefer iin lbasan sanca siphilerinden

timar be binden yukar olanlarnn dery seferi iin hazrlanp
serdar tyin olunan Vezir Mustafa Paa'nn istedii yalda hazr
bulunmalar.
Yazld.
Hliy Hak sbhneh ve telnun ulvv-i nyetine tevekkl ve Hazret-i
Rislet-penh'un salev[]tu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-sr[na] tevessl
idp kffra gaz -itmek in- niyyeti ile deryya Donanma-i Hmynum'a dstr-
mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh icllehy serdr tayn idp
ina'llh'l-Eazz nevrzdan mukaddem irsl olunmak mukarrer olman sancaun
siphlerinden be binden yukarus hzr olup alaybeiye kolup deryya bile gitmesin
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp sancaun siphlerinden be binden yukaru
olanlarun yat u yaraklarnda olan noksnlarn tekml itdrp ve syir deryya lzim olan
325
tedrklerin grdrp dah alaybeiye koup Donanma-i Hmynum'un yol zerinde

mrun-ileyh vezrm tayn itdi mahalde yalda hzr bulunup Donanma-i Hmynum
vardukda girp dah varup hdmetde ve yoldalkda bulunalar. yle ki; emrm
muktezsnca tayn olunan zamna dein varup hzr bulunmayalar, zrleri makbl
olmayup ve tmrlar alnmala konlmayup gerei gibi haklarndan gelinmek mukarrerdr.
Ana gre mukayyed olalar; yle bilesin.
571
Haleb kazs Hubl nhiyesine tbi Yakman karyesinde eceli ile

vefat eden brahim adl ahsn nn mezarndan karp ban
keserek, karye halkna "karyenizde maktl bulundu" diye
zulmeden mltezim Mansur'un Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Bu hkm-i erf kd emnine gnderildi; kse ile.
Bu hkm-i erf tekrr yazlup Hac Mehmed ve Hac Al nm kimesnelere virildi. F
27 Cumde'l-hr, sene: 972
Haleb belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki:
Haleb kazsna tbi Hubl nhyesi halk dem gnderp; "Nhye-i mezbreye tbi
Yakmn nm karyeden brhm nm kimesne hasta olup kend evinde fevtolup karye-i
mezbre halk mteveff-y mezbr defnitdklerinden sonra Mansr nm mltezim meyyiti
makbereden karup ban kesp karye-i mezbre kurbinde braup badeh; "Karyenz
kurbinde maktl bulund." diy ahl-i karyeye diyet salup hlf- er akalarn alup ve
bundan m-ad fukarya hlf- er teaddsinn nihyeti yokdur." diy ekv itdkleri
Gresin; kazyye arzolundu zre olup bi-hasebi'-er sbit zhir olur ise ml-i
mrye alkas kat olundukdan sonra erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp dah
mezkr sret-i sicilleriyle bile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; gnderdn
kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzidp gafletle gaybet
itdrmekden hazer ideler; yle bilesin. Bereli-ol(?) Al mezbrun tefti n [mbir
ola],(?) davda medhali olmayan dahlitdrmeyesin.
572
zinsiz olarak Yenice, Gmlcine ve Karaferye kazlaryla

yallarna tereke getirip satarken yakalananlarn kree konulmak
zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kavala kapudnnun kyegsi olup refk tehallus iden harfe virildi. F 2
Cumde'l-hr, sene: 972
Yenice ve Gmlcine ve Karaferye kdlarna hkm ki:
Taht- kaznuzda olan yallara bundan akdem hkm-i erfm virilmedin tereke
getrp bey eyleyenler ve getrenler tutlup taht- kaznuzda bi'l-fil mahbs idkleri
326
Sdde-i Sadetm'e ilm olunman, mezkrlarun kree konlmalarn emridp

buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile hssa kadrga reslerinden anda Kavala'da bin olunan Kalite
Resi Mehmed vardukda, tereke huss in tutlup habsolunan kimesneler ka nefer ise
sret-i sicilleriyle mezbra teslm idp kree konmak in Dergh- Muallm'a gnderile.
573
Ahliye zulmeden Kula Kads Cafer, Umur adl siphi ve

Kutbeddn adl cbnin tefti olunmalar.
Yazld.
Anatol avularndan mer'e virildi. F 2 Cumde'l-hra, sene: 972
Atala ve Kula kdlarna hkm ki:
Kula kazs halk mahzar gnderp kdlar olan Cafer in; "Fukarya hlf- er-
kavm teadd idp ve bi-gayri hakkn mllarn alup ve halk m-beyninde efl-i kabha ile
marfdur." diy ilm idp ve kd-i mezbr dah mektb gnderp; "Umur nm siph ve
Kutbeddn nm cb mslimnlarun maslahatlarna karup ehl-i irret ekvetdr." diy
bildrmein bu husslarun shhati ve adem-i shhati malm olmak in gnderilen arzun ve
mahzarun sretleri ayn ile aslndan ihrc olunup size gnderilp ve kd-i mezbr
azlolunup teft olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, gnderilen sret-i arza ve mahzara nazar idp husamsyla
berber idp keml-i dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er teft tefahhus idp gresin;
kd-i mezbrun ol vechile efl-i kabha ve evz- enaya irtikb itdi ve zulm
teaddsi bi-hasebi'-er'l-kavm sbit ola, zerinde ne mikdr kimesnenn hukk sbt
zuhr bulur ise kendyi habsidp ve mezbrlarun dah irret ekvetleri var mdur,
tarafeynn ahvline tamm vkf u muttali olup ale't-tafsl yazup bildresin. Amm; hn-i
teftde tamm hak zre olup tarafeynden birine meyl muhbdan ve tezvr telbsden ve
er- kavme muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idp hakk-
sarha tbi olasn.
574
Kayseri'den devirilen acemi olanlarndan Sdde-i Sadet'ten

kap mrted olanlarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F selh- Cumde'l-evvel, sene: 972
Kaysariyye beine ve kdsna hkm ki:
Bundan akdem emr-i erfmle taht- hkmetinzden cem olunan acem-olanlar
sitne-i Sadetm'e gelp mslimn olduklarndan sonra baz kaup gir yirlerine varup
mrtedd olduklar istim olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss hufyeten teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk
anun gibi emr-i erfmle alnan acem-olanlardan kaup mrtedd olanlar ka nefer ise
isimleri ve resimleriyle yazup defter idp ve kendlerin kayd bend ile yarar demlere
327
koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; gnderdn demlere onat tenbh

eyleyesin ki, yolda ve izde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
575
stanbul zahresi iin Msr'a giden Cezyir Beylerbeyisi Piyale

Paa'nn bir gemisinin donanmaya yetimesi iin dier zahre
gemilerinden nce zahre verilip gnderilmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F selh- Cumde'l-evvel, sene: 972
Cezyir Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Piyle dme ikblhnun bir gemisi
mahrse-i stanbul zahresiyn ol cnibe mteveccih olup mrun-ileyhn zikrolunan
gemisi Donanma-i Hmynum'a irimesi lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan gemiyi syir zahreye varan gemilerden zahre
tahmlinde takdm idp elendrmeyp ber-vech-i isticl irsl eyleyesin ki, vakti ile gelp
Donanma-i Hmynum'a irie.
576
Aydos kazsnda yenieri Sinan'n dkkannda, Yorgi adl zimm

bzergnn emneten brakt eyasn alanlarn yakalanp
dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Ruskasr ve Aydos kdlarna hkm ki:
Sen ki Aydos kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Yorgi nm zimm
bzergn olup nefs-i Aydos'da skin olan Yenieri Sinn dkknnda bir garr tols biz
emnet koyup ol gice mezbr dkknun kilidi alup esbb ile meml olan mezbr garr
sirka olunup srik malm olmayup bir mikdr zamn mrr itdkden sonra mezbr zimm
esbbyla sirka olunan garr karye-i Eflakanlu'dan(?) kr nm kimesnenn elinde bulup
erle isbt idp alup ahvl mezbr kir'den sl olundukda; "Nefs-i Aydos'dan
Varakakds Mahallesi'nde skin olan Ms bin Memi'den itir itdm." didkde mezbr
Ms'dan sl olundukda inkr idicek karye-i mezbreden Mehmed bin Bl ve Hac bin
Ynus ve Mehmed Fakh nm mslimnlar mezkr kr'n kavline mutbk ehdet
itdklerinden sonra mezbr Ms; "Ben bey itdm." diy kend dah itirf idp; "Sinn
Yenieri'nn dkknnda Bzergn Yorgi'nn esbb sirka olunan garrdur. Nefs-i
Aydos'dan Arnavud Al bin Hamza ve Osmn eleb'nn kul Akcn ve Memi eleb ol
Ark ve Anatoll brhm ve Hasan nm shteler ile mezbr esbb sirka itmee ittifk
itmidk. Gice olcak benm evme gelp; "Bile gidelm." didklerinde; "Benm bu gice
msfirm vardur; varmazn." diyp anlar varup sirka idp Aydos kurbinde olan makbir
iinde garrla gizleyp andan karup skender nm siphnn bir ykuk tam iinde gizleyp
andan dah karup Osmn nm kimesnenn samanlnda gizleyp andan dah karup
Aydos'dan tara dere iinde olan kavaklar altna varup cmlemz bir yire gelp sirka olan
esbb m-beynimzde taksm idp herke birer mikdr esbb alup bana dah zikrolunan
328
garr ve bir mikdr biz ve bir krmz takya ve bir siyh zbun virp m-ady Hammlkars
Zevci dimekle marf Mustaf bin Abd ve Himmet nm kimesneler, ki, bu makle sirka
itdmz esbblar dyim etrfda anlar satagelmilerdr yine eskiden idegeldkleri zre
satup bana da hssa ne olursa virecek olup ben dah rz oldum. Andan her birimz evli
evimze mteferrik olup ben garr mezbr kr'e sekiz akaya ve bir pre biz yine karye-i
mezbreden Bahtiyr nm kimesneye bey itdm." diy cevb virdkden sonra dah; "Ne
sirka itdn?" diy sl olundukda; "Bundan akdem ben ve Arnavud Al ve Ark ve Al
eleb hdmetkr Znnn gice ile nefs-i Aydos'dan Pervne nm kimesnenn evi iinde bir
skenderiyye alacas krmz(?) kaftan ve bir gnlek ve bir gm (
) sirka itdk. Kaftan
mezbr Ark Yanbol'da satd ve andan gayri nefs-i Aydos'dan dger Pervne'nn bir ak
kzin ve Sefer nm kimesnenn bir gk kzin sirka itdm. Krkkilise'de lys nm
kimesneye yzer aka[ya] satdum." diyp ve bunlarun emsli nice hrsuzluklar ikrr idp
sicille kaydolundukda; "Yoldalarumdur." didi kimesneler tecesss olundukda cmlesi
firr itmi bulunup bir ferd ele girmeyp yataklar ve turaklar yarar kefllere ve mezbr
Ms kayd [] bend ile Ahyol Zindn'na gnderildi." diy arzeyledn ecilden
buyurdum ki:
avuum Ksm vardukda, habsolanlar meclis-i era ihzr idp dah tamm dikkat
ihtimm ile teft idp erklerinden gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle
erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp husamsyla berber idp
bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz: yle ki; kazyye arzolundu gibi
hrsuzluklar sbit zhir ola, sirka itdkleri esbb ashbna erle alvirdkden sonra
bi-hasebi'-er'l-kavm kendlerin habsidp sret-i sicillerin bile gnderp ahvllerin
shhati zre Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve
hlf- er i olmakdan hazer idesiz.
577
Ellerinde emir olmayan karamrsel ve hurde gemilere Msr'dan

pirin verilmeyip, donanma iin pirin almaya gelen Ali bin
Abdullah Reis'in dier gemilere takdm edilip pirin verilerek
gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr rese virildi. F gurre-i Cumde'l-hr, sene: 972
Msr belerbeisine, skenderiyye ve Red kdlarna hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Msr'a varan Karamrsel
gemilerine pirin ve mercmek virdrmeyesin." diy emrm olmd. Ol emr-i erfm
kem-kn mukarrerdr. Hliy mahrse-i stanbul'da pirin muzyaka zre olup Ramazn-
erfe ve Donanma-i Hmynum'a pirin lzim olman mahrse-i stanbul muhtesibi
mektb gnderp; "Galata'da skin drende Al bin Abdullh nm res mahmiyye-i
Msr'dan gemisine pirin tahml idp Ramazn- mbrekn evyiline dein getrmesine
Hac Memi bin Abdullh nm kimesneyi kefl virp vadeye tehallf olunursa mrye
zabtolunmak zre yz filori emnet kodun" bildrmein buyurdum ki:
329
Mezkr res gemisiyle mahrse-i mezbreye pirin tahml itmee vardukda, gemisine
mni olmayup syir gemilerden takdm idp elendrmeyp gnderesin ki, vadesine hlf
itmeyp mahrse-i stanbul'a ve Donanma-i Hmynum'a pirin yitidre. Amm; ellerinde
emr-i erfm olmadn karamrsel ve hurde gemilere pirin virdrmeyp emr-i sbkum zre
amel eyleyp ana muhlif kimesneye i itdrmeyesin.
Yazld.
Bir sreti, stanbul skinlerinden Abdullh ol Dvd nm rese yazld.
Kaftnc Hce Sleymn ve Ysuf bin Abdullh nm kimesneleri kefl virdi.
Yazld.
Bir sreti, mahrse-i mezbre skinlerinden Ahmed bin Pr Dede nm rese yazld.
Kettnc Hc Al ve Kuryemici Neb Sf nm kimesneleri kefl virdi.
578
Msr'a giden ve Msr'dan gelen karamrsel gemilerinin

yakalanmas hkm yrrlkte olmakla beraber, stanbul ve
donanma iin Msr'dan pirin almaya giderken ellerine hkm
verilen reislerin gemilerine mdhale olunmamas.
Mezbrn reslere virildi. Fi't-trh'l-mezbr.

Rodos beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Bu cnibden mahrse-i Msr'a
giden ve Msr'dan bu cnibe gelen karamrsel gemileri eger bo ve eger ykldr, cmlesi
girift ve resleri habsolunup gemileri iinde olan met her ne ise yazlup defter idp
arzidesin." diy emrm olmd. Ol emr-i erfm mukarrerdr. Hliy stanbul'da pirin
muzyaka zre olup Donanma-i Hmynum'a pirin lzim olman stanbul skinlerinden
Abdullh ol Dvd ve Ahmed bin Pr Dede ve Galata skinlerinden Abdullh ol Al nm
resler emr-i erfmle pirin getrmek in Msr cnibine irsl olunmlardur. Mezkrlar
Rodos'a varup Msr'a mteveccih olduklarnda ve gemilerin ykledp stanbul'a gelrken
mni olmayup emn slim geresin. Amm; ellerinde [emr-i erfm] olmadn karamrsel gemilerinden bir gemi gertmeyp ol bbda sdr olan emr-i hmynuma mugyir i
olmakdan hazer idesin.
579
330
Cumapazar kazs Yolsa(?) karyesi ahlisine zulmeden Dedeler

karyesi ahlisinden irret ekvetleri sbit olanlarn Sdde-i
Yazld.
ikyet iden zimmlerden Yorgo'ya virildi. F 2 Cumde'l-hr, sene: 972
Selanik beine, Cumabzr kdsna hkm ki:
Kaz-y mezbrda Yolsa(?) nm karye ahlsinden drendegn- hkm-i erf Yorga
ve Kosta ve Niko Mio ve Papas ve Dimitri ve Kosta Estan ve Todor Mio nm zimmler
Sdde-i Sadetm'e gelp; "Mezbr Yorgo'nun nsfu'l-leylde koyunlar baslup on res
koyun zyi olup kaz-i mezbrdan Dedeler nm karyeden Ynus ve Mustaf ve Al ve
veys ve Hzr nm obnlar maznnalar oldun ve mezbr Kosta'nun samanl ihrk
olunup ve evinn kapus alnup ve Sitas(?) nm zimmnn olna fil-i en olunup
syirlerinn dah gice ile kovanlar sirka olunup maznnalar mezbr Dede karyesinde skin
olan eirr v ekydur." diy tezallm idp ve "irret ekvetlerine ayn- vilyet
ehdet itdklerine ellerinde sret-i sicilleri oldun" bildrmein buyurdum ki:
Varduklarnda, husamy berber eyleyp bir defa erle sorlup faslolunmayup
onbe yldan ber terkolunmayan davlarn erle teft idp gresin; kazyye arzolundu
gibi ise muktez-y erle sbit olan haklarn ashb- hukka alvirdkden sonra fesd
enatleri sbit olanlar sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadet'e gnderesin ki kree konalar
ve bile gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ziyde
hazer ideler.
580
Sdde-i Sadet'e getirilmesi gerekirken kap, Msr'a giderken

yakalanan sbk Rodos Dizdar Mustafa'nn ktibinin Sdde-i
Yazld.
Kethudsna virildi. F 4 Cumde'l-hr
Rodos beine hkm ki:
Bundan akdem Rodos Dizdr olup emr-i erfmle Dergh- Muallm'a getrilen
Mustaf'nun ktibi olan kimesne gaybet idp Msr'a giderken anda tutldu istim olund.
Mezkr dah Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, tehr itmeyp mezkr emrm mcebince Sdde-i Sadetm'e
gnderesin. Amm; yolda gaybet itdrmekden ihtirz eyleyesin.
581
Moton kazs yallarndan kfire zeytinya verdirilmemesi.
Yazld.
Muhtesib Muzaffer'e virildi. F 2 Cumde'l-uhr, sene: 972
Moton kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda yallarda vk olan iskelelerden kfire zeytya bey olundu
istim olund. Buyurdum ki:
331
Hkm-i erfm varcak, yle ki; emr-i hmynuma muhlif kfire zeytya virilr
ise men u def idp min-bad tenbh eyleyesin ki, kfire zeytya virilmeye. yle ki;
bade't-tenbh emr-i erfme mugyir kfire zeytya virildi istim oluna, azl ile
konlmayup env- tbla muteb olursn; bilmi olasn.
582
Kara Mustafa olu sa Reis'in Rodos'ta yapmak istedii kalitenin,

donanmann dery seferine yetitirilmesi.
Yazld.
Rodos beinn kethudsna virildi. F 5 Cumde'l-uhr, sene: 972
Kara Mustaf ol s Res'e hkm ki:
Rodos'da on sekiz oturak kalite bin itmek murd idindi arzolunman buyurdum
ki:
Rodos Sanca Bei Al dme zzhnun demi Mehmed vusl buldukda gresin;
kazyye arzolundu gibiyse, zikrolunan kaliteyi on sekiz oturak bin itdrp nevrza dein
tekml idp dah Donanma-i Hmynum vardukda mlk olup dery seferinde bile olasn.
583
Tarsus, Manavgat ve Lrende civarlarnda yol kesip adam katleden

Mela adl Arap tifesinin haklarndan gelinmesi.
Yazld.
Resl nm kimesne ki, esbb gret olunm, hkm-i erf ana virildi. F 3
Cumde'l-hr
Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Mele nm Arab tyifesi yollara
inp yende v revendenn kimin katl ve kimin bend idp rzklarn ve esbblarn alup fesd
iderler. Baz Lrende kurbinde Bakc* Kprsi banda ve baz Manavgad kazsnda
skin olup tavar u esbb giden kimesneler mezbrlarun olduklar mevza varup ayn ile
esbblarn bulup meclis-i era davet eyledklerinde itat-i er itmeyp ndlar mukarrer
olup ele gelmeleri her vechile lzim olman mezkrlar taht- hkmetnde her kande
bulunurlar ise lzim geldkde il-erinden kifyet mikdr dem ile tedrklerin grp
mmkin oldu zre hsn-i tedbr tedrkle ele getrp mazarrat u ifsdlarn ol yirlerden
def itmek" emrm olmd. Hliy rey tyifesinden baz Dergh- Muallm'a gelp;
"Tyife-i mezkrenn imdiye dein emr-i erfm mcebince haklarndan gelinmeyp
fesd enatleri yevmen fe-yevmen ziyde olup kem-kn yende v revendenn
yollarna inp emvl esbblarn gret klup env- zulm teaddden hl deillerdr."
diy ilm itdklerinden m-ad cenb- emret-meb Pr Be dme ulvvuh ile Tarsus
Bei Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Mel tyifesinden
Gyende Cafer ve Slih ve Kara Hamza ve Yirik Ceml ve Mnrel(?) Ahmed nm
mfsidler yetmi-seksen nefer eirr cem olup mfetti havfinden Bulgar Alan kurbinde
-il ve Lrende ve Tarsus snurlar m-beynlerinde Seklce nm mevzda krbn yolna
inp esbblarn gret idp tokuz nefer dem mecrh olup alt neferi katlold." diy baz
332
mutemedn-aleyh kimesneler Tarsus Mahkemesi'ne varup ilm itdklerin nyib'-er

olan mektbyla bildrdin" ve "Resl nm kimesne gelp; "Katlolan kimesnelerden birisi
Sleymn nm karndaum idi." diy (
) eyledin" arzeylediler. mdi; vilyete hkim
nasbolunmakdan murd- erfm ol vilyetn rey v berys ehl-i fesd enatden
emn masn olup eyym- sadet-i hmynumda keml-i refhiyyet zre sde-hl
olmalardur. Tyife-i mezkrenn imdiye dein emr-i sbk mcebince haklarndan
gelinmedi mukaddem olan belerbeinn adem-i ihtimmndan fehmolunur. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, huss- mezkra bi'z-zt mukayyed olup emr-i erf-i
sbkum muktezsnca zikrolunan ehl-i fesd belerbeilinde her ne mahalde bulunur ise
yataklandurup kifyet kadar sba ve siph ile zerlerine varup hsn-i tedbr tedrkle
ele getrp der-zencr idp toprak kdlaryla bi-hasebi'-er teft idp krbn yolna inp
esbb emvllerin gret idenleri ve syir fesd enatleri sbit zhir olanlardan ashb-
hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra siph olanlar
habsidp isimleri ve resimleriyle yazup bildresin. Siph olmayanlara erle cez v
sezlarn virp gerei gibi haklarndan gelesin. yle ki; zikrolunan mfsidler hussnda sen
dah mukayyed olmayup reynun hayflar grilmeyp ikyete geleler, asl beyn idecek
zrn makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup ol asl ehl-i fesdun urkn
kat idp memleket vilyetden mazarrat u fesdlarn def u ref itmek ardnca olasn ve bu
bahne ile kend hllerinde b-gnh olanlara er- erfe mugyir zulm hayf olmakdan
ziyde hazer eyleyesin.
* Metinde "
584
" olarak gemektedir. Ayn yer iin bkz. hk. nr. 544
Kann Sultan Sleyman'n kznn Karaferye kazsnda olan

evkfnn voyvodas Mehmed'in voyvodalktan alnp, kaz ile olan
alkasnn kesilmesi iin de btn mal varlklarnn satlmas,
kendisinin de Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Unc-zde Ahmed elebi'ye virildi. F 2 Cumde'l-uhr, sene: 972
Karaferye kdsna hkm ki:
Hliy seyyidet'l-muhazzert kzum dmet smethnun taht- kaznda vk olan
evkf voyvodas olup mrun-ileyhnun kul olan Mehmed'n kaz-i mezbrda vk olan
evi ve iftlii ve mandras ve tavarlar ve her nesi var ise alkas kat olunmasyn
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhy tayn idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh eylemeyp mrun-ileyhnun kulnun anda
[olan] evin ve iftliin ve mandrasn ve tavarlarn her neye mlik ise satdurup alkasn kat
idesin. Amm; muvzaa itmekden hazer idp her biri neye satldun baka defter idp
mhrleyp ve mezbr avuuma koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Eger nd
muhlefet iderse kayd bend ile teslm eyleyp gnderesin.
333
[Yev]m'l-Hams, f gurre-i Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
585
Cebele sancanda timara mutasarrf eriba Hac Ksm ve

oullar
halka
zulmettiinden
dvalarnn
grlerek
hapsolunmalar.
Yazld.
Cebele bei demi Kurd'a virildi. F 2 Cumde'l-uhr, sene: 972
Haleb belerbeisine hkm ki, Cebele ve Lzikyye kdlarna hkm ki:
Hliy mektb gnderp; " "Cebele sancanda on iki bin tmra mutasarrf eriba
Hac Ksm nm kimesne hayli mddet vardur ki nefs-i Lazkye'de skin olup ve mezbr
Hac Ksm'un oullar ve tevbi hayli kimesneler olup ve kasaba-i mezbre Killi-i
bed-file karb olup ve hukkmdan dah hl olunmala mezbr Hac Ksm kend hkm
hkmet idp irret ekya mrtekib olup Killi tyifesinden bir nie bed-baht kend ile
ar u refk olup her zamn yanna getrp iv v dll idp buzitdi kimesnenn zerine
gnderp katlitdrp emvli ve syir mevcdt yamladup mezbr Hac Ksm'a
getrrler ve nefs-i Lazkye'de skin olan siphlerden iki nefer kimesnenn zerine gice ile
hrsuzlar gnderp katlitdrp mevcd olan cmle emvl esbblarn gret itdrp kendsi
alup tasarruf itdrp ve havss- hmyn kursndan Mzeyria(?) nm karye ahlsine
taassub idp siphlerden ve Lzikyye ahlsinden hayli dem cem idp karye-i
mezbreye varup basup be nefer Lzikyye halkndan ve bir nefer havss- hmyn
reysndan hn-i muhrebede katlolunup ve bu asl n-mer evz u efle irtikb
eylemein sbk Lzikyye Kds Mevln Husmddn zde fazlh arzidp kendnn ve
oullarnun ummen teftleri emrolunup vrid olan hkm-i erfmn sreti sicille
kaydolunup teft olunmadn kd mazl olup kd azlolundukdan sonra mahkeme nyibini
cebr ile sicillt ile bile getrdp hkm-i erfmn sreti mukayyed olan varak sicilltdan
kat idp yirine bir beyz varak komdur ve nefs-i Lazkye'nn hs kalasn bozdurup
talarn ve nazara merb kerestesin alup bir k sary bnyd idp benn v neccrlara ve
[r]gadlara bir aka ve bir habbe virmeyp mft meccnen istihdm idp ve bi'l-cmle
mezbr Hac Ksm ve oullarnun muhkem aretleri olup yanlarna hayli err s
kimesneler gelp gerei gibi cemyyetleri vardur. Bu asl cemyyet iden bed-baht cell
olmak fehmolunur." diy sika v mutemedn-aleyh kimesnelerden cem- kesr haber
virdklerin" ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup kend hllerinde olmayup ol vechile
zulm teaddleri olup fesd itmek ihtimli var ise, hsn-i tedbr tedrkle ele getrp
husamsyla berber idp bi-hasebi'-er teft idp zerlerine sbit zhir olan mevdd
sicillt idp kendlerin habsidp sret-i sicillerin gnderp kazyyelerin mufassal merh
arzidesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf kimesneye i olup gayr-i
vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin.
334
[Yev]m's-Sebt, f 3 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
586
Msr'da yklm ve yklmaya yz tutmu olan cmiler, medreseler

ve bunlara vakfolunmu olan musakkaftlarnn tamir ve ihy
olunmalar.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 3 Receb, sene: 972
Kethudsna virmiler.
Msr Belerbeisi Al Paa'ya ve Msr kdsna ve defterdrna hkm ki:
Sen ki belerbei ve kdsn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mahmiyye-i
Msr'da vk olan cevmi u medris ve bunlara vakfolan msakkaft bir ka yldan ber
mtevelller tamrine mukayyed olmamala bazs bi'l-klliyye mnhedim olup ve
baznun ekser yiri harba mrif olup yle ki; bir ka yl ihml oluna, cmlesinn ismi ve
resmi mnderis olup huss, ekseri byt dekkn olman harb oldu mukarrer oldu
ecilden evkf- mezbre kll tamre muhtc olmdur ve zevyid-i evkf mukaddem baz
kimesnelere vazfe tarkyla tevz olunm bulunup hlen cmlesi rakabe olunup tamr
olunmas lzim oldun" arzeylemisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, evkf- mezbre harba mrif olm ise msadesi olan
evkfdan harb olan yirleri tamr ihy idesiz. Rakabe olmak lzim olanlar rakabe idp
tamm tamr olmaynca kimesneye vazfe virmeyp vilyet-i mezbrenn evkfn tamr
ihy itmek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmnuz zuhra getresiz ki eyym-
sadetmde tamr ihy olunmala ahl-i evkf devm- devlet ve sebt- kym-
hametm edyesine itigalden hl olmayalar; yle bilesiz.
587
Bir karamrsel gemisi ile Turgut Paa'ya gnderilen kerestenin

Boaz Hisarlar'ndan gemesine mani olunulmamas.
Yazld.
Bzergn Mustaf elebi'nn demi Hac Res'e virildi. F 4 Cumde'l-hra, sene:
972
Gelibol kdsna ve emnine ve Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki:
Hliy Turgud Paa'ya alup gitmek in bir karamrsel gemisine aa tahml olunup
ol cnibe irsl olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mrun-ileyhe alup gitmek in aa tahml olunan
karamrsel gemisi Boaz'dan gep gitmek istedkde mni olmayasz; yle bilesiz.
588
Diyarbakr'da Hzne-i mire defterdarnn satn istedii Erci

varou iindeki bo arazi, halkn mras yoluyla intikal eden arazisi
ise sat ileminden vazgeilmesi.
335
Yazld.
demine virildi. F 6 Cumde'l-hr, sene: 972
Erci beine hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "mukaddem emr-i hmynumla tamr olunan Erci
varo iinde vk olan hl yirler Diyrbekir'de Hzne-i mirem defterdr ireti ile
frht olunmaa mberet olundukda baz kimesnelern evleri kurbinde irs-i erle intikl
itmi harbeleri olup bi'd-defet tln olmala huccet-i eryyeleri zyi olup zikrolunan
harbelern ta kala mhimmtna buyurlup hl kalman frht olmaa r olundukda
ahl-i varo; "Eben an-ceddin irs-i erle intikl itmi yirlerimzdr." diy tezallm
itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, kazyye arzolundu gibi ise, fukarnun mlk evleri ve
dkknlar yirlerine er- erfe ve emre muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesin.
589
ehirky kazsnda sarholuk ve serkelik hadiselerinin

vukbulmaya balamasndan dolay Mslmanlarn evlerinin
aratrlp; bulunan araplarn dklerek imh olunmas, kaziyyesi
olanlarn da dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Bu hkm-i erfi, Tezkireci Derv eleb, Paa hazretleri sadet-hnelerinde
yazmlar. Tekrr efendi tashh idp yazld. Msvedde tezkirecinndr.
Mezbr voyvodaya virildi.
ehirky kdsna hkm ki:
Dstr- ekrem, mr-i efham, Vezr-i Azamum Al Paa edma'llh tel
icllehnun kaz-i mezbrda vk olan hslar voyvodas drende Canpolad zde kadruh
gelp yle arzeyledi ki: Kaz-i mezbrda mtemekkin baz siph ve siph-oullar ve
siph hdmetkrlar ve rey tyifesinden dah baz kimesneler dyim fsk u fcrdan
hl olmayup ve evlerinde hamr saklayup ve serho gezp mslimnlarun yollarna gelp
avretlerine dahlidp ve let-i harble mslimnlar alup er- kavme muhlif cebr ile ml
esbblarn alup env- fesd enatleri olup mslimnlar ikyet eyleyp meclis-i era
davet olundukda asl itat itmeyp zulm hayf iderlerimi. mdi; buyurdum ki:
Vardukda, bu hussa gerei gibi mukayyed olup siph ve siph-zdelerden ve
mslimn olan reyda asl bir katre hamr komayup bulunan hamrun kablarn ufadup
hamrlarn yabana akdup bi'l-klliyye zyi idesin ve muhkem tenbh tekd idp
mslimndan bir ferde rb-i hamr itdrmeyp ve anun gibi nd muhlefet idenleri
habsidp isimlerin ve tmrlarn yazup arzidesin. Ol vechile fesd enatleri olanlar eger
siphdr ve eger gayridr, mecl virmeyp ele getrp dav[]-y hak ider kimesne dah var
ise husamsyla berber klup bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresin; erbb-
hukka erle sbit olan haklarn alvirdkden sonra siph olanun fesd enatlerine
mteallik zerlerine sbit zhir olan mevddun sret-i sicillerin gnderp arzidesin ki,
dirlikleri hara virilp kendlern hakknda emr-i erf-i cell'l-kadrm ne vechile sdr
336
olursa mcebi ile amel eyleyesin. Siph tyifesinden deilse erle lzim geleni yirine
koyasn. Huss- mezkr mahall-i ihtimmdur; ana gre tedrk idp ehl-i fesd enatn
er- erf ve emr-i mnfe muktezsnca hakkndan gelinmesi bbnda dakka
fevtitmeyesin.
590
Sdde-i Sadet'te tercmanlk hizmeti iin Mansur adl kimseye

tevcih olunan timarn Haleb'den hizmetine gelmezse bakasna
tevcih olunmas.
Yazld.
Bundan akdem mahrse-i Haleb'den Mansr nm kimesne sitne-i Sadetm'e
gelp tercemnlk olmak zre on bin aka tmr tevch olunm idi. Mezkr sla bahnesiyle
evine varup ol zamndan ber henz gelmeyp hdmetinde olmadu ecilden buyurdum ki:
Varcak, mezkra tenbh eyleyesin ki, sitne-i Sadetm'e muaccelen gelp
tercemnlk hdmetinde ola. hml mshele iderse, min-bad dirlik olmamak zre tmrn
hara tevch eyleyesin.
591
Yeniehir'de Turhan Bey Evkf'na ait olan cmi, medrese,

kervansaray ve dkkanlarn harap olmaya yaklat halde tamir
olmamasnn sebebinin aratrlmas iin vakfn muhasebesinin
grlmesi.
Yazld.
Turhan Be demine virildi. F 5 Cumde'l-hr, sene: 972
Trhala beine ve kdsna ve Fener kazsndan mazl Mevln Ms'ya hkm ki:
Yeniehir kds mektb gnderp; "nebaht Bei Mustaf dme zzh meclis-i era
gelp; "Mteveff Turhan Be Evkf'na Mtevell olan Al nm zam mahzarnda evkf-
mezkre termm olunmamala Yeniehir'de olan cmi ve medrese ve krbnsary ve
dekkn harba mrif olup muhsebesi grilmek in emr-i erf vrid olman evkfun
zerine varlup grildkde cmi ve medrese ve krbnsary ve dekkn mezkrun tevliyeti
trhnden ber termm olunmamala harba mrif olup muhsebe defteri taleb olundukda
virmeyp tealll idp muhsebesin virmedi." Vakfdan kll ml ekl ketm itdin
mutemedn-aleyh kimesneler meclis-i erde; "Mezkr mtevell bir nie zamn dah
olursa mahsl-i vakfa kll zarar u noksn mterettib olmak mukarrerdr." diy haber
virdklerin" arzitdi ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, evkf- mezkrenn zerine varup mezkr mtevellyi
ihzr idp lzim olan muhsebe defterlerin getrdp ve sbk mtevell olan Turhan Be'n
zamn defterlerin taleb idp onat vechile dikkat ihtimmla teft idp gresiz; harba
mrif olan sbk mtevell olanun zamnnda m harb olmdur, yohsa mtevell-i
mezbrun zamnnda m olmdur, niedr, evkf- mezkre mahslinn bel u ekli
337
kanksnun zamnnda olmdur; tamm malm idinp yannuzda sbit zhir olan
mevdd ayn ile yazup muhsebesin gerei gibi grp mbhem mekk nesne komayup
mufassal merh yazup arzidesiz.
592
Dubrovnik, Sakz vesir yerlere havss- hmyundan tereke

verilmesi hussundaki emrin donanma Arboz sanca taraflarna
gelmeden yerine getirilmeyip tereke yklenmi gemilerin serbest
braklmamas.
Yazld.
Arboz beine ve Arboz Kds olup Muktat Mfettii olan Muslihuddn'e ve
erbb- tmrdan Nzr Hzr'a hkm ki:
Bundan akdem Dubravenikl'ye ve Sakz keferesine ve gayriye havss-
hmynumdan tereke virilmee hkm-i erfm virilp irsl olunmlar idi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, eger zikrolunan ve eger gayridr, hkm-i hmynumla
tereke almaa varan gemilerden tereke tahml olanlar Donanma-i Hmynum dery
yzine kup ol cniblere varmaynca bir ferdn gemisin koyuvirmeyesin. yle ki;
Donanma-i [Hmynum] varmadn zikrolunan gemilerden biri tereke alup gitdi istim
oluna, asl birinzn zri makbl olmayup muteb olma mukarrer bilp ana gre
mukayyed olasz.
593
Karaferye kazsnda vakf karye olan Kopana karyesi halkna

zulmeden Voyvoda Mehmed'in hapsolunup dvasnn grlmesi.
Yazld.
Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F 4 Cumde'l-uhr, sene: 972
Selanik beine ve kdsna ve Karaferye kdsna hkm ki:
Karaferye kazsndan Kopana dimekle marf vakf karyeden drendegn Mustaf
nm siph ve karnda Ahmed ve Hzr ol Hseyin ve Dlger Al nm kimesneler ile
Nikola ve Dimo ve Anderyen ve lyaru nm zimmler Dergh- Muallm'a gelp yle
arzeylediler ki: irret ekveti ucndan tmr alnan Mehmed nm kimesne bundan akdem
voyvodalar olup karye-i mezbrede temekkn idp mezbr Mustaf anda deil iken cebren
ehlin tara karup mlk evin ve ahurn ve tarlasn alup ve mezbr karnda Ahmed'i tutup
muhkem t idp ve mezbr Hseyin'n besini alup ve kadm yol koyup bunun besi
iinden yol idp ve avlagusn yakup ve evin cebren alup ve mezkr Dlger Al'nn
marifet-i kd olmadn bin drt yz akasn ve bir defa dah yedi yz akasn alup ve krk
alt gn evinde dlger iledp gnde sekizer akaya iler iken altm aka virp iine
varmadu in bun dutup muhkem balayup sekiz altunn almaynca salvirmeyp ve
kadmden bunun evine cr olan suyn kesp ve mescidlerin sr tam idp ve mescidn
besin kend zabtidp ve makberelerin cebren zirat idp ve mezkr Nikola'nun bir har
mtereki ile deirmen mtereki ile deirmen dutarken mezbrun hssasn alup ve mezbr
338
Dimo'nun bin tokuz yz nakd akasn ve yk budayn alup ve mezkr Anderyen'n alt
yk buday ile yz yiirmi be akasn alup ve mezbr lyaru'[nu]n drt kta tarlasn ve bir
yk sisamn alup zulm hayf eylemi. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, husamy berber eyleyp bu kazyye bundan akdem bir
defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl mrr itmi dav deil ise zerinde bir
mdde erle sbit ola, mukayyed mahbs tamm dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er
teft eyleyp gresiz, her kimn zerinde hakk erle sbit zhir ola, ashb- hukka
haklarn erle b-kusr alvirdkden sonra mezbr habsidp her ne zhir olursa tafsl zre
yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp
kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyp erle fasl- husmet idp tekrr ikyet
olunmalu eylemeyesiz. Kimesneye hlf- er- erf i itdrmeyesiz; yle bilesiz.
[Yev]m'l-sneyn, f 5 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
594
Anadolu ve Rumeli'deki sancak beylerinin askerlerini silahlaryla

hazrlayp Malta Seferi'ne serdar tyin edilen Vezir Mustafa
Paa'nn bildirecei yerde hazr bulunmalar.
Yazld.
Hac Mahmd avu'a virildi.
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun sbalar ve
siphleri knn zre cebelleriyle bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla dery
seferine nevrzdan mukaddem sancaun askerin karup bir ferdi girde komayup
kapudnum tayn itdi mahalde hzr olasn." diy emrm olmd. Hliy Donanma-i
Hmynum'a dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel icllehy
serdr tayn idp ina'llh'l-Azz'l-Fetth nevrz- mbrekde Donanma-i Hmyn-
zafer-rehber ile mahrse-i stanbul'dan deryya azmet eylemesi mukarrer musammem
olmdur. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun sbalarnun ve
siphlerinn yat u yaraklar ve cebellerinde olan kusr u noksnlarn tekml idp emr-i
sbkum zre hzr u mheyy olup tayn olunan zamndan mukaddem kup sefere
emrolunandan bir ferdi girde komayup nevrz- mbrekde Moton'da hzr u mheyy
bulunasn ki, Donanma-i Hmynum'la mrun-ileyh vezrm vardukda tevakkuf lzim
gelmeye. Bu sefer hussnda benm ziyde ihtimmum vardur. yle ki; sancaun askeriyle
emrm zre b-kusr irip emrolunan mahalde hzr bulunmayasn, asl zrn makbl
olmayup sancaun alnup ve sba v siphlern dah dirlikleri alnmala konlmaz. Ana
gre mtenebbih olup emrm zre tedrk idp hzr bulunasn.
Hac Mahmd avu'a virildi. "... Moton'da hzr olalar ..."
Bir sreti, Mora Bei Osmnh'a yazld. " ... Sancaun askerin alaybelerine koup
gnderesin." diy.
339
Hac Mahmd avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr. "... Moton'da hzr ola ..."
Bir sreti, lbasan beine; " ... Be binl ve be binden ziyde zam ve siphleri
alaybelerine koup gnderesin." diy.
Hac Mahmd avu'a virildi. " ...Gelibol'da hzr ola ... "
Bir sreti, irmen beine yazld.
Hac Mahmd avu'a virildi. " ... Arboz'da hzr ola ... "
Bir sreti, Selanik Bei Al Be'e yazld.
Osmn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr.
Bir sreti, Rodos Bei Al Be'e yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Midill Bei Mehmed Be'e yazld.
Bu iki hkmde; " ...Sancaun askeri ve yanunda olan Hssa kadrgalarun donadup
nevrzdan mukaddem kapudnum tayn itdi mahalde hzr olasn." diy yazld.
Hac Mahmd avu'a virildi. " ...Arboz'da hzr ola ..."
Bir sreti, nebaht beine; " ...Sancaun askerin alaybelerine koup gnderesin."
diy yazld.
Hac Mahmd avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972
Bir sreti, Arboz Bei Mehmed Be'e yazld. " ...Sba ve siphlernle
sancaunda hzr olasn." diy yazld.
Hasan avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972
Bir sreti, Hamdili Bei Mehmed Be'e yazld.
Bir sreti, Karesi Bei Glb Be'e yazld.
Sleymn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr
Bir sreti, Bol Bei Vel Be'e yazld.
Hasan avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972
Bir sreti, Tekeili Bei Ahmed Be'e yazld.
Osmn avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Bir sreti, Aydn Bei Mustaf Be'e yazld.
Mustaf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Bir sreti, Burusa Bei Abdurrahmn Be'e yazld. " ...Sancaun askerin
Mustaf avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972
Bir sreti, Sultnni Bei Bekir Be'e yazld.
Sleymn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr
Bir sreti, Kastamon Bei Ysuf Be'e yazld.
340
Osmn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr, sene: 972

Bir sreti, Biga Bei Al Be'e yazld.
Osmn avu'a virildi.
Bir sreti, Mentee Bei Ahmed Be'e yazld.
Sleymn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr, sene: 972
Bir sreti, Anatol belerbeisine yazld. " ... Ankara sancanun askerin ummen
Bl avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972
Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e yazld.
Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e yazld.
Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer Be'e yazld.
595
Malta Seferi'ne tyin olunan Aksaray, Nide ve Krehir sancaklar

sba ve siphilerinin Konya vesir sancaklarn sba ve
siphileriyle bin kiiye tamamlanp defterlerinin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Bl avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972
imdiki hlde Cenb- Hakk celle ve al hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl
ve Hazret-i Rislet-penh'un mucizt- kesret'l-berektna tevessl idp deryda vk
olan kffr- hksrdan Malta Kalas'nun kal u kam in nevrzdan mukaddem deryya
azm Donanma-i Hmynum irsl olunmak mukarrer olup; "Aksary ve Nide ve Krehri
sancaklar belerin cmle sancaklar sbalar ve siphleriyle Donanma-i Hmynum'a
tayn idp zikrolunan sancaklarun sbalar ve siphlerin defter mcebince yoklayup dah
bin nefere irimee ne mikdr siph lzim ise Konya sancandan ve syir
belerbei[li]ne mteallik sancaklarun siphlerinden isimleriyle ve tmrlaryla yazup
tekml idp itimd itdn bir yarar alaybeiyi vey bir zami anlara ba u bu tayn idp
cmlesin cebelleriyle mretteb mkemmel lt- ceng ile hzr u mheyy idp
nevrzdan mukaddem ihrc itdrp Anatol cnibinde vk olan Boaz Hsr'na
gnderesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda anda hzr bulunalar." diy
mrun-ileyhim beler kullaruma ve sana bundam akdem ahkm- erfem irsl olunmd.
Hliy Donanma-i Hmynum'a dstr- mkerrem ilh. Vezrm Mustaf Paa
edma'llh icllehy serdr idp tayn olunan zamnda deryya kmas mukarrer
olman buyurdum ki:
Varcak, asl tehr terh eylemeyp zikrolunan sancaklarun sbalarn ve
siphleriyle syir sancaklardan fermn olunan bin neferi tekml idp emr-i sbkum zre
341
yat u yaraklar ve cebellerinde olan kusr u noksnlarn tekml ve hzr u mheyy idp
mukaddem karup mahall-i memrda nevrz- mbrekde hzr u mheyy bulunmalar
in irsl idesin ki, Donanma-i Hmynum ile mrun-ileyh vezrm vardukda tevakkuf
lzim gelmeye ve tayn olunan zamnda gelp irimeyen eger sancakbei ve eger zam
v erbb- tmrdur, dirlikleri alnmala konlmayup env- kbumla mukab olmalar
mukarrerdr. Ana gre tedrk idp fermn- l-num mcebince zikrolunan askeri
b-kusr kardup emrolunan mahalde hzr itmek bbnda env- ikdm ihtimmun
zuhra getresin ve zikrolunan sancaklardan ve gayriden dery seferine tayn olunan
sbalar ve siphleri isimleri ve tmrlar ile olgelen det knn zre yazup defter idp
mhrleyp deftern bir s[re]tin Sdde-i Sadetm'e ve bir sretin mrun-ileyh
vezrme irsl eyleyesin ki, vakt-i hcetde ana gre yoklayup sefere gelenler ve gelmeyenler
kimler idi malm ola.
596
ankr'da Debbalar Mahallesi'nde arap iip halka zulmeden

sa'nn kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Arz getren Ahmed'e virildi. F 6 Cumde'l-hr, sene: 972
Sen ki kdsn, mektb genderp; "Mahalle-i Debblar'dan s nm kimesne gammz
olup nie kimesnelern mllarn alup kend maetin mslimnlar zerine salup kallb olup
rb-i hamr itmekden hl olmayup zarar- mm olup fesdtnun nihyeti yokdur." diy
arzitdn ecilden buyurdum ki:
Arzolunan husslar mezkrun zerine erle sbit olursa sret-i sicilli ile yarar
demlere koup kree gnderesin.
597
Malta Seferi iin stanbul'dan gnll yazlmas.
Yazld.
imdiki hlde Cenb- Hakk celle ve al hazretlerinn ulvv-i nyet-i
mefth-ytlarna tevekkl-i tm ve Hazret-i Rislet-penh'un salla'llh aleyhi ve sellem
mucizt- kesret'l-berektna tevessl-i ml-kelm idp dstr- mkerrem Vezrm
Mustaf Paa edma'llh tel icllehy deryda vk olan kffr- hksra gaz itmek
in Donanma-i Hmyn- zafer-makrnuma serdr tayn idp Donanma-i
Hmynum'un cumhr- umr ve gaz-y erfmde hdmetde ve yoldalkda bulunanlar
istihkklarna gre riyet olunmalar murd- erfm olup ina'llh'l-Eazz ibu sl-i
ferhunde-flde vk olan nevrz- mbrekde Donanma-i Hmynum'la deryya azmet
eylemesi mukarrer olup gazdan ve dirlikden saflu olan gnll yarar yiitleri cengci
yazup bile alup gitmek in mm-ileyhe emrm olmdur. Buyurdum ki:
342
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mahrse-i mezkrede vk olan bzrlarda

nid itdrp siph nkeri ve kimesnenn abd-i memlki olmayup gazdan ve dirlikden
saflu olan yarar yiitlere bu emr-i hmyn- nyet-makrnum tenbh iln itdrp
Donanma-i zafer-rehberm seferine terb itdrp mretteb mkemmel lt- harb
ktlleriyle yazlup hzr olman mm-ileyh vezrme gndermee say ikdm
eyleyesin ki, gaz-y erfmde bile olup toyumlukda bulunduklarndan gayri her biri
hdmetleri ve yoldalklar mukbelesinde nyet-i husrevnemle behre-mend ber-murd
olurlar. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; sen dah ana gre mukayyed olup her
ne mikdr bulunmak mmkin ise ale'l-ittisl nevrza dein ihzr idp yazlmak in
mrun-ileyhe gndermekden hl olmayasn.
598
Karaman avularndan Hasan avu'un eyalarn alan Kayseri

Alaybeyi Sinan'n olu ve akrabalarnn buldurulup dvalarnn
grlmesi.
Yazld.
Derv Kethud'ya virildi. F 6 Cumde'l-uhr, sene: 972
Karaman belerbeisine ve Kaysariyye kdsna hkm ki:
Sen ki belerbeisin, mektb gnderp; ""Kaysariyye Alaybeisi Sinn'un karnda
Mahmd bir kimesne katlitdi." diy ol Al'nn hakknda; "Bir har kimesne katlitdi." diy
ve "Mezbr alaybeinn ol Nash avu ve akribs Memi avu ve eyh nm
kimesneler Karaman avularndan Hasan avu'un adrn ve baz esbbn sirka itdiler."
diy Kaysariyye Bei erkes ile Kaysariyye kdsna evmir-i erfe vrid olup sancakbei
taleb itdkde Mahmd'dan gayri ele girmeyp mezbr Nash ve Memi ve eyh nm
kimesneler erbb- tmrdan olup ve bunlardan gayri baz kimesneler mezkr alaybeinn
ol Nash ve akribs Memi avu'dan dah dav-y hak idp mrun-ileyh
sancakbeisinden taleb itdkde avu gnderp davet itdnzde era ve emre itat
itmeyp ve ahl-i vilyet dah; "Dyim irret ekvetden hl olmazlar." diy gulvv-i
mm itdklerin" bildrdn ecilden tmrlar var ise alnup teft olunmalarn emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar her kande ise ele getrp gaybet idenleri erle
buldurmas lzim olanlara buldurup dav-y hak idenler ile berber idp bir defa erle
faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile bi'z-zt erle teft idp
gresiz; fi'l-vk kazyye arzitdnz gibi ise ol vechile zulm teaddleri ve fesd
enatleri bi-hasebi'-er sbit zhir ola, hukk ashbna alvirdkden sonra
mezkrlarun zerlerine ne makle mdde sbit olup ve ne mikdr kimesnenn hakk
alvirildin yazup bildrp kendlerin muhkem habsidp sonra anlar bbnda emrm ne
vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz. Amm; hn-i teftde hak zre olup
tarafeynden birine meyl muhbdan ve era mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye
arzolunmakdan hazer eyleyesiz; yle bilesiz.
343
599
Suyolu hizmetinde alacak msellem ve piydelerin hkmlerinin

yazlp muhzr ktibine verildii.
Suyolna tayn olunan msellemler ve piydeler hkmi, tayn olundu zre

hkmleri yazlup muhzrun ktibine virildi. F 10 Cumde'l-hr, sene: 972
600
Lahsa'nn ihtiyac iin otuz dokuz kul yazlp hkm ve ulfeleri

yazlarak gnderildii.
Yazld.
Lahs belerbeisine hkm ki:
Vilyet-i mezbrede kul tyifesine ihtiyc oldu ilm olunman hlen otuz tokuz
nefer kul yazlup her birine mstekl hkm-i erfm virilp ulfeleri hkm-i hmynumda
tayn olunup cmlesinn hkmi bir kseye mhrlenp irsl olund. Buyurdum ki:
Zikrolunan otuz tokuz nefer kimesnelern tayn olunan ulfelerin varduklar gnden
deftere kayditdrp dah vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin.
601
Bir Yahdi kadnnn stanbul'dan Frengistan'a gtrmek istedii

f tahtas ykl geminin Boaz Hisarlar'nda yakalanp stanbul'a
gnderilmesi.
Yazld.
Mustaf Paa hazretleri cnibinden dem gelp alup gitdi. F 8 Cumde'l-uhr, sene:
972
Gelibol kdsna ve Hssa Harc Emni Hall'e ve Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki:
stanbul'da olan Yehd avreti bir gemiye yetmi bin mikdr fu tahtas tahml
eyleyp Frengistn'a uladurmak in ol cnibe irsl eylemein hkm-i erfm vardukda,
zikrolunan gemi anda vardukda nect virmeyp girift idp iine yarar dem koyup b-kusr
iinde bulunan tahtalar ile stanbul'a gnderesiz; gaflet ile germekden ihtirz eyleyesiz.
602
Cebele muktat mltezimlerinden, zimmetlerinde ml-i mr

olduu halde kaan Ksm ve Mustafa'nn yakalanp zerlerinde
bulunan ml-i mrnin tahsili iin Arap defterdarna gnderildii.

Cebele* muktat mltezimlerinden Ksm ve Mustaf'nun zimmetlerinde hayli
ml-i mr var iken gaybet itdkleri arzolunup mezkrlar bu cnibde ele girmein kayd
bend ile Cebele beinn demlerinden Kurd Sba'ya teslm olunup irsl olund.
Varup vusl buldukda, zikrolunan mltezimleri alup zimmetlerinde olan ml tahsl
itdrmeyince olmayasn; yle bilesin.
344
* Metinde "
" eklindedir.
[Yev]m's-Sebt, f 10 Cumde'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
603
Bursa sancann ehl-i fesadndan sular sbit olup kree

konulmak iin gnderilenlerin alnd hasta olduu iin
gnderilemeyenlerin de iyiletii zaman gnderilmeleri.
Yazld.
demine virildi. F 16 Cumde'l-hr, sene: 972
Emr-i erfmle; "liv-i mezbrun ehl-i fesd enatinden crmleri sbit zhir
olanlardan Mehmed bin Elvn ve Al bin s ve Mbrek bin Abdullh ve Ik ve Bill bin
Abdullh ve Arab Seyd ve Mehmed bin Abdsselm ve Mtevell Hac Mehmed ve
Mehmed bin Al ve Osmn bin Murd ve Kr Neb ve Ysuf bin Lutf nm kimesnelern
sbt u zuhr bulan cermelerin defter idp sret-i sicilleriyle kree konlmalar in
Sdde-i Sadetm'e gnderp ve gnderdn defterde mastr olan Abbs ve Kara Memi
mili marz olmala anda kaldu" senn cnibnden arzolunman buyurdum ki:
Zikrolunan iki nefer marz ifkat buldu gibi Bb- Sadetm'e gnderp min-bad
dah ehl-i fesd enatden sancaunda vk olan reyy hfz u synet itmek bbnda
env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
604
Hapis'te olan Bozkrl oullarnn mehyifinin hasmlaryla

dvasnn grlemedii iin sicil olunamad, Tahir karyesinden
zndk olan Abdurrahman ile yol kesip fesad eden ah Unsur(?)
olu Abdssamed'in yakalanp dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Byezd Be'e ve sbk Seydehri Kds Seyyid Mehmed'e ve (
hkm ki:
) kdlarna
Sen ki Seyyid Mehmed'sin, mektb gnderp; " "Bi'l-fil mahbs olan

Bozkrl-oullar'nun fukarya olan mehyifi sreti sicilden ihrc olunup gnderile." diy
ilm olunup ol kimesneler cem zamnda husamsyla meclis-i era davet olundukda
ehl-i era itat itmeyp ol ecilden mehyifleri sicill olmaa imkn olmayup mezkrlarun
mehyifi ucndan ekser rey ciz fr-mnde olup terk-i diyr itmel olmlardur ve
bi'l-fil haytda olan (
) nm bed-baht nie katl-i nefs idp ve h Unsur ol
Abdssamed yolda ve bilde kutt- tark olup fesdtnun nihyeti yokdur ve karye-i
Thir'den Abdurrahmn nm kimesne zndk ve fukarya mehyifinn nihyeti yokdur."
diy ilm itdn ecilden buyurdum ki:
345
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar her kande ise elbette buldurup der-zencr idp
gelp dav-y hak idenlerden bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen
kazyyelerin erle teft tefahhus klup gresin: yle ki; mezbrlarun zerinde her kimn
bi-hasebi'-er'-erf hakk sbit zhir ola, erle sbt bulan hukk ashbna
alvirdkden sonra kendlerin habsidp zerlerine hukk- nsdan ve fesd
enatlerinden ne asl mddeler sbit olup ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin
yazup bildresin. er- erfe mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan
hazer eyleyesin.
605
Mud kazsnda bir mezr yznden aralarnda anlamazlk olup

mahkemeye gelmeyen siphilerin timarlarnn Sdde-i Sadet'te
bakasna tevcih olunduu, siphilerin buldurulup dvalarnn
grlmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi; Dvn'da. F 3 Receb, sene: 972
Mektb gnderp; " "Aleddn ve Paa ve Hzr nm siphlern bir mezraa
hussnda eriba ve Efendi ve Bekir ve Ysuf ve Bece nm siphler ile nizlar olup
emr-i erf mcebince grilmek in meclis-i era davet olunduklarnda Ysuf ve Bekir ve
Bece itat-i er- erf itmeyp gaybet itdiler." diy Mud kds ilm itdin"
bildrmisin. mdi; mezkrlarun tmrlar Sdde-i Sadetm'de hara tevch olunmdur.
Hlen mezkrlar ele getrilmelerin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, gaybet idenlern emrm mcebince elbette bulunmalarna
mukayyed olup erle buldurlma[lar] lzim olanlara teklf idp buldurup dah husamsyla
berber idp ahvllerin emr-i sbkum zre er- erf muktezsnca grp ber-taraf idp
sbt u zuhr buldu zre ahvllerin yazup arzeyleyesin.
606
Edirne'de Dergh- Muall silahdrlarndan Yz Doksan

Dokuzuncu Blk'ten Mehmed olu Hsrev'in Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 11 Cumde'l-uhr, sene: 972
Dergh- Muallm silahdrlarndan Yz Toksan Tokuznc Blk'de yevm on aka
ulfesi olan Mehmed ol Husrev'n Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman
Silahdrlarum avu olan Husrev zde kadruh irsl olunmdur. Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfmle vardukda, mezbr onat vechile tetebbu idp dah ele getrp
habsidp mezbr avua koup Dergh- Muallm'a gnderesin.
346
607
Semendire ve Belgrad Havlelii hizmetine giden Dergh- Muall

silahdrlarndan Doksan Drdnc Blk'ten Kul Mahmud'un
Yazld.
Semendire Bei Arslan Be'e hkm ki:
Dergh- Muallm silahdrlarndan Toksan Drdnci Blk'de yevm on iki akas
olup Semendire ve Belgrad Havlelii hdmetine giden Kul Mahmd'un Sdde-i
Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbr ele getrp habsidp dah yarar demne koup
Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; gaflet ile yolda gaybet itdrmekden ziyde hazer
eyleyesin.
608
Karaman'da i tutan Dergh- Muall silahdrlarndan Yz

Drdnc Blk'ten Hseyin olu Ali'nin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Dergh- Muallm silahdrlarndan Yz Drdnci Blk'de yevm on aka ulfesi
olan Hseyin ol Al mukaddem Karaman'da i tutup; "Bklerm vardur." diy tahsli
in ol cnibe gitmidr. Hliy mezbrun Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr ne makle i tutmdur, Karaman nzrndan
istifsr idp dah her kande ise bulup ele getrp habsidp yarar demlerne koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. Amm; yolda getrrken gaflet ile gaybet itdrmekden ziyde
hazer eyleyesin.
609
Siroz'da havale hizmetinde olan Sol-blk Ulfecilerinden Ellinci

Blk'ten Davud olu Mustafa'nn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Siroz kdsna hkm ki:
Sol-blk ulfecilerinden Ellinci Blk'de yevm on aka ulfesi olan Dvd ol
Mustaf anda havle hdmetinde olup Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mezkrun ale'l-gafle odasn yoklayup
kallbla mteallik bulunan esbb ile ele getrp habsile yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e irsl idesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh idesin ki, yolda gaybet
itdrmekden ihtirz eyleyeler; yle bilesin.
347
610
Nefer mevciblerine havle olunan zahreyi zimmetinde tutan

Velika gazileri odabalarndan Ali bin irmerd'den alnp
gnderilmesi.
Yazld.
demi Al'ye virildi. F 11 Cumde'l-hr, sene: 972
Zaesne Sanca Bei Ferhd dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp;
"Velika gzleri odabalarndan Al bin rmerd nm kimesne nefer mevciblerine havle
olup tokuz yz altm bir Rebu'l-hra gyetine gelince nefern hakk kendde olup
getrmeyp taht- kaznda ve Tatarck kazsnda kend hevsnda ve ticretinde olup
neferlern zahre bbnda kll muzyakalar oldun" bildrp; "havle-i mezbr
gnderilmesiyn hkm-i erf taleb itmein" buyurdum ki:
Vardukda, mezkr havleyi ele getrp yarar demlere koup anda gnderesin ve
gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki yolda gaybet itdrmekden ihtiyt eyleyeler.
611
Sava nehrinin yalsnda skin olup haramzdelere yataklk yapan

Anderyas adl knezin tefti olunup kree konulmak zere Sdde-i
Yazld.
Bu dah.
Zaesne Sanca Bei Ferhd Be'e ve Velika kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Anderya nm knez nehr-i Sava yalsnda
skin olman reynun oln ve kzn harm-zdeler kapup anun evine getrp te yakaya
gerp yatak ve erk olup ve defetle demler katlolundun" bildrdnz ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr ihzr idp onat vechile teft idp gresiz;
arzitdnz gibi mezkrun evi yatak ve kend erk idi bi-hasebi'-er'-erf sbit
zhir ola, sbit olan mevddnun sret-i sicilleriyle mezkr knezi yarar demlere koup
Sdde-i Sadetm'e gnderesiz [ki] kree konla. Amm; koup gnderdn kimesnelere
tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet itdrmekden hazer ideler.
612
Sakarya'da bin olunan gemiler hakknda...
Kocaili Bei Sheyl Be'e hkm ki:

Sakarya suynda bin itdrd*...
*Metinde eksik braklmtr.
348
[Yev]m'l-Ahad, f 12 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
613
Beyehri kads Mevln Muslihiddin'in kulu Abdullah olu

Ahmed'i kaybeden Emen karyesi ahlisinden Alemah ve
arkadalarnn yakalanp kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Arz getrenlere virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Beehri Bei Byezd Be'e hkm ki:
Hliy Beehri Kds olan Mevln Muslihuddn Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "Bundan akdem Vezrm Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun
kethuds iken fevtolan Behrm Kethud'nun evi zerinde hdmetde olup kul olan Abdullh
ol Ahmed nm kimesneyi kaz-i mezbra tbi Emen nm karyeden Alemh ve Ahmed
ve Hseyin ve sml ve Eymir ve Emr nm kimesnelerle in olup mezkr Alemh
kzn mezbra virp dll idp mezbr Ahmed nm kul hayli aka ve altun ve esbb ile ele
gelp karye-i mezbrede bir ay mikdr mezkrun evinde kz ile bile olup sonra gaybet
itmekle mm-ileyhn kapuclarndan Bevvb Al grmek in senn marifetnle mbir
tayn olunup hkm-i erf vrid olup; "bundan akdem mm-ileyhn kethuds iken
fevtolan Behrm'un evi zerinde hdmetde olan Ahmed nm kul hayli aka ve altun ve
esbb alup gaybet idp varup kaz-i mezbra tbi Emen nm karyeden Alemh ve Ahmed
ve sml ve Eymir ve Hseyin nm kimesnelerle in olup mezkrlar dll idp mezkr
Alemh'un kzn mezbra alvirp bir ay bile turdukdan sonra gir gaybet itmein maznna
v mttehem olanlar ihzr olunup teft olunmak" fermn olunman Beehri Bei Cafer
dme zzh mberetiyle mezkr Alemh ve Eymir ve Hseyin ihzr olunup ve sml
ve Ahmed ve Emr nm kimesneler gaybet idp ele girmeyp keflleri tutlup habsolunup
karyesi ve har karyeler halk getrdilp mezkr Ahmed'n ve Alemh ve karndalarnun
keyfiyyet-i ahvlleri teft olundukda karyesi halk ehdet idp; "Mezkr Ahmed nm kul
karye-i Emen'e geldkde grdk. Karyeden kup gitdin grmedk ve mezbr Alemh ve
karndalar Ahmed ve sml ve Hseyin ve Emr ve Eymir nm kimesneler yaramazlar ve
errlerdr ve mezbrlar yalan hidlla mehr kimesnelerdr. Sbk eky v mzevvir
teftine emir vrid olup; "Tezvr telbsi zhir olanlar kree gnderesin." diy fermn
olundukda mezbrlar klliyyen gaybet eylediler, teft olunmadlar. Bu asl filler ile mevsf
kimesnelerdr. Evvelden bu makle fillere kdirlerdr." diy ehdet itdklerinden sonra
mezbrn Alemh ve Eymir elde olup ve "Gaybet idenleri bulun." diy kefllerine teklf
olundukda bulmaa kudretleri olmadu ecilden mezbrn Alemh ve Eymir ehl-i rfe
teslm olund." diy arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrlarun ol vechile irret ekvetleri ve yalan hid
olup tezvr telbs itdkleri sbit zhir olm ise mezbrn Alemh ile Eymir'i ve syir
gaybet idenleri cmle ele getrp sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ki kree konla; yle bilesin.
349
614
Karaferye kazsnda skin olup halka zulmeden Memi voyvodann

dvasnn grlp orada bir daha skin olmamas iin emlk ve
esbbnn satlmas.
Yazld.
Kaz-i mezbrda skin Memi Voyvoda'nun ikyetcileri gelp zhr- tezallm
teekk eyledkleri ecilden reyya olan zulm teaddsi grilp teft olunman
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhya kolup gaybet itmek ihtimli
var ise kayd bend olunup gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile varup vusl buldukda, mezkrdan dav[]-y hak ider kimesneler
var ise husamsyla berber idp bir defa erle faslolm olmayup on be yl mrr
itmeyen kazyyelerin onat vechile erle teft klup gresin; kazyye arzolundu gibi ise
mezbrun zerinde her kimn erle hakk sbit zhir olur ise erle sbt u zuhr bulan
hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra min-bad vilyete gelp skin olmamak zre
emlk esbbn satdurup ol yirden alkasn kat idesin ve ne mikdr kimesnenn hakk
alvirilp ve zerine ne asl mdde sbit oldun mufassal defter idp Dergh- Muallm'a
gnderesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve er- erfe muhlif i olup gayr-i vk
kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ihtiyt idp tamm hak zre olasn.
615
Halk ve kad tarafndan haklarnda ikyet olan Kula Kads Cafer,

Umur adl siphi ve Kutbeddin adl cbnin tefti olunmas.
Yazld.
Mahmd avu'a virildi. F 14 Cumde'l-hr, sene: 972
Atala ve Kula kdlarna hkm ki:
Kula kazs halk mahzar gnderp kdlar olan Cafer in; "Fukarya hlf- er-
kavm teadd idp ve bi-gayri hakkn mllarn alup ve halk m-beyninde efl-i kabha ile
marfdur." diy ilm idp ve kd-i mezbr dah mektb gnderp; "Umur nm siph ve
Kutbddn nm cb mslimnlarun maslahatlarna karup ehl-i irret ekvetdr." diy
bildrmein bu husslarun shhati ve adem-i shhati malm olmak in gnderilen arzun ve
mahzarun sretleri ayn ile aslndan ihrc olunup size gnderilp ve kd-i mezbr
azlolunup teft olunman mukaddem hkm-i erfm gnderilmiidi. Buyurdum ki:
) zde kadruh varcak, kd-i mezbrun
zulm teaddsine mteallik kazyy emr-i sbkum zre onat vechile hak zre erle teft
idp zerine sbt u zuhr bulan hukk avuum marifeti ile alvirp hkm-i sbkumla
amel idesiz. yle ki; kd-i mezbra isnd itdkleri husslar gayr-i vk olup ekv
idenlern kizbleri zhir ola, cmlesin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderp
ahvllerin shhati zre yazup arzidesiz. Amm; hn-i teftde cdde-i hakka zhib olup
kimesneye meyl muhbdan ve hlf- vk nesne arzolunmakdan hazer idesiz.
350
616
Karaman'da mfettilik grevini yaparken vefat eden Sleyman

kadnn Kalack kazsndaki evinde bulunan tefti defteri ve
sicillerin mfetti olan Beyehri Beyi Bayezid'e teslim olunmas.
Yazld.
Be kethudsna virildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972
Kalacik kdsna hkm ki:
Taht- kaznda mtemekkin olup vilyet-i Karaman'da mfetti iken fevtolan
Sleymn Kd'nun yannda olan tefte mteallik defterler ve sicillerden her ne var ise
hl mfetti olan Beehri Sanca [Bei] Byezd dme zzhya teslm olunmasn
emridp buyurdum ki:
Varcak, zikrolunan tefte mteallik eger defterlerdr ve sicillerdr her ne ise
mezkr kdnun evinden ve demlerinden taleb idp alup bir kse iine koyup mhrleyp
mrun-ileyh Byezd dme zzhya irsl eyleyesin.
617
Beyehri siphilerinden olup birbiri ile cenk ettikleri iin

hapsolunan ah Unsur ve sa'nn kefilleri alnarak serbest
braklmalar.
Yazld.
Bu dah.
Beehri beine hkm ki:
Liv-i Beehri siphlerinden birbirinn yolna gelp ceng cidl itmekle
habsolunan h Unsur ve s nm kimesneler tlk olunmasn emridp buyurdum ki:
Varcak, mezkrn kimesneleri yarar kefllere virp dah habsden tlk eyleyesin.
618
Karaman'n mehyif teftiine Beyehri Beyi Bayezid ile Seydiehri

Kads Mevln Seyyid Mehmed'in tyin olunduklar.
Yazld.
Bu dah.
Mukaddem Seydehri Kds Mevln Seyyid Mehmed'e hkm ki:
Vilyet-i Karaman'un mehyifi tefti Beehri Bei Byezd dme zzh ile sana
emrm olmdur. Buyurdum ki:
Varcak, mm-ileyh ile vilyet-i mezkrenn grilmeyen yirlerin sbk virilen
hkm-i hmynum mcebince grp itmma iridresin.
619
Moton Azebleri Aas brahim ile kendisine tbi elli azebin dery
seferine hazrlanmalar.
351
Yazld.
Ahmed Odaba nm kimesneye virildi. F 14 Cumde'l-hr.
Mora Bei Osmnh'a hkm ki:
Hliy Moton Azebleri Aas olan brhm'n Donanma-i Hmynum'a bile
gitmesin emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezbrun aalna mteallik azeblern yararlarndan elli nefer
kimesneyi yazup dery seferine hzr u mheyy idesin ki, Donanma-i Hmynum
vardukda, tayn olunan elli nefer yoldayla gemilere girp Donanma-i Hmynum
hdmetinde bile bulunalar.
620
Avlonya Haznesi tahsiline gnderilen Yakub'un hizmetkr

Mesih'in yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Hac Mahmd avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr,* sene: 972
Avlonya Haznesi'nn cemne irsl olunan siph-olanlarndan Yakb'a hdmetkr
olup bile gidp bi'l-fil yannda olan Mesh nm kimesnenn ele getrilmesi lzim
mhimm olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, bu huss asl bir ferde if itmeyp hufyeten tetebbu u tecesss
idp dah mezbr ale'l-gafle ele getrp muhkem kayd bend idp yarar demne koup
Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
* Metinde "
621
Kavala skelesi'nden deryya ve kffra tereke verdirilmemesi.
Yazld.
Hac Mehmed nm kimesneye virildi. F 14 Cumde'l-hr
Drama kdsna hkm ki:
Hliy kasaba-i Drama halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Mukaddem
Kavala skelesi'ne kff[r-] hksrdan azm gemiler gelp budayun klesi on be aka iken
zikrolunan gemilerle gelen kffr yiirmi bee ve otuza almala matrabzlar buday cem
idp ziyde bah ile kfire bey itmein kasaba-i mezbrede buday gelmeyp huss
Sidrekapsi ve Krecik Madini'ne ve Kavala'ya tereke Drama'dan alnugelmidr. Hliy
deryya virilmekle ziyde muzyaka ekilr idi." Deryya tereke virilmek emr-i erfmle
mesdd olup defetle ahkm- erfe gnderilmiken emr-i erfme muhlif vaz olunmaa
sebeb nedr? Buyurdum ki:
Vusl buldukda, fi'l-vk emr-i erfme muhlif deryya tereke bey itmi bulunursa
anun gibileri gerei gibi tetebbu u tefahhus idp ol asl emr-i erfme mugyir tereke bey
idenler her kimlerise ele getrp tutup habsidp ahvllerin vuk zre yazup arzidesin.
352
622
Sbk Bergama kads hakknda yaplan ikyetin tahkik edilip

dvasnn grlmesi ve neticesinin Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.
Yazld.
ikyet idenlerden Hac Pr Ahmed'e virildi. F 14 Cumde'l-hr
ehzde Sultn Murd lalasna ve Mihal ve Tarhala ve Bergama kdlarna hkm
ki:
Hliy Rikb- Hmynum'a arz- hl sunlup sbk Bergama Kds olan ( )
ekv idp baz efl-i kabha ve zulm [] teaddsin yazduklar ecilden sunduklar arz-
hln sreti aslndan ayn ile ihrc olunup teft olunman size irsl idp buyurdum ki:
Vusl buldukda, zikrolunan arz- hlde mastr olan kazydan bir defa erle
faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen husslar husamsyla berber idp gresiz;
kd-i mezbrun ahvli arzolundu gibi olup efl-i kabha ve ahvl-i enas varsa
bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola ashb- hukka haklarn b-kusr alvirdkden
sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ve syir sbt u zuhr bulan mevdd her
ne ise yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e arzidesiz.
623
Harb kfirler tarafndan ana beyinin sancandan alnp esirdir

diye satlmak istenen reyy Bzergnlarn almamas; reyy
alanlarn yakalanp hapsolunup esir diye tutulan reynn da
serbest brakmas.
Yazld.
Arz getren Husrev'e virildi. F 11 Cumde'l-uhr, sene: 972
Kefe beine hkm ki:
ana Bei Mustaf dme zzh mektb dem gnderp; "sancanun reysndan
ve kend demlerinden harb kfirler gelp sirka idp; "Esrdr." diy bzergnlara bey
eylemek ile reysnun ve demlerinn hlleri mkedder olup bzergn tyifesine tenbh
tekd oluna ki, sanca reysndan; "Esrdr." diy bey idenlerden almayup
bade't-tenbh her kimn elinde reysndan bulunursa alnmasn" ilm itmein buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss onat vechile teft idp gresin; Sdde-i
Sadetm'e itat itdklerinden sonra mrun-ileyhn reysndan alnup esr olan her
kimn elinde bulunursa alduklar yirleri bulmayup urlayup esr idenleri tutup habsidp
hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf alnan demlerin ve reysn tlk eyleyesin.
624
Sdde-i Sadet'e gelip evlatlarnn esir edildii dvasnda

bulunanlarn dvalarnn bilinebilmesi iin erkes tifesinden
hangilerinin itaat edip hangilerinin itaat etmediinin Kefe beyi
tarafndan bildirilmesi.
353
Yazld.
Bu dah.
Mrun-ileyhe hkm ki:
Ol taraflarda vk olan erkise nhyelerinn kanks itat zre olup ve ne makle
tyife syn zre kalmlardur, mezbrlarun ahvli malm olmas lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss gerei gibi tetebbu idp gresin; erkise'nn
Sdde-i Sadetm'e itat zre olanlar kimlerdr ve mut olmayup syn u tuyn zre
kalan yirler kimn zabtnda ve tasarrufndadur, hkimleri kimlerdr; malm idinp
ale't-tafsl ahvllerin yazup bildresin ki, "Evld taalluktmuz esr olmdur." diy
Dergh- Muallm'a gelp dav eyleyenlern ahvlleri malm ola.
[Yev]m'l-Erbi, f 15 Cumde'l-hr, sene: 972
625
Yaralayc letler ile ldrlm bulunan kimselerin ktili

olduunu itiraf edenler hakknda er- erfe gre hkmolunup
ksaslar lzm gelenlere ksas yaplmas.
Yazld.
demi Feth'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Akkirman Sanca Bei Hasan'a hkm ki:
Mektb gnderp; "Sancaumda baz vakt mecrhan maktl bulunup irs velsi
bell olmayup; "Ben ldrdm." diy ikrr iden kss olunur m ve kim kss ider, yohsa
diyet mi alnur ve "Bir kimesnenn thmet-i sbkas olup rf-i marfla olan ikrr
muteber deildr." diy kd huccet virmekle maktl bulunan karye halkndan diyet alnur,
yohsa ol ikrr muteber olup kss olunur m? Bu bbda hkm-i erf-i l-n sadaka
buyurla." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki:
(
) varcak, anun gibi let-i criha ile maktl bulundukda; "Ben katlitdm." diy
tavan ikrr u itirf idenler hakknda muktez-y er- erfle mil olup
bi-hasebi'-er'-erf kss lzim gelenleri erle kss itdrp er- erfe muhlif
626
Donanma iin Akyazdan kesilen aalarn, Sakarya nehrinden

gemilerin yapld mahalle getirilmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 14 Cumde'l-hr, sene: 972
Taraklu Yenicesi ve Gynk ve Konrapa kdlarna hkm ki:
Donanma-i Hmyn in Akyaz kazsnda kat olunan buk ve vrdnar ve kou
ve seren ve direkler Sakarya suyyla znikmid'e iletmek lzim olman buyurdum ki:
354
(
) varcak, tehr itmeyp Kocaili Sanca Bei Sheyl dme zzh taht-
kaznuzdan tayn itdi reynun iftlerin cretle karup zikrolunan keresteleri gemiler
bin oldu mahalde Sakarya suyna indrmek bbnda gerei gibi mukayyed olasn. Bu
huss ehemm-i mhimmtdandur, ihml msheleden hazer idesin; sonra zrn makbl
olmaz.
627
Yaplmakta olan gemiler iin Sakarya'ya toplanan ordunun gemiler

stanbul'a gnderilmeden datlmamas. Donanma iin hssa
korudan varil ubuu kesilip Tersne-i mire'ye gnderilmesi.
Yazld.
Sakarya suynda bin itdrdn hssa kadrgalarun bins zerine cem olunan ordu,
gemiler mahrse-i stanbul'a irsl olunmadn bozlmayup ve Donanma-i Hmynum in
lzim olan elli bin varil bu kesdrilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, zikrolan gemiler bu cnibe gnderilmedin cem olan
orduy tatmayup ve lzim olan varil buna itimd itdn yarar demlern tayn idp
hssa kor iinde Ota- Hmynum'a yarar olan buklardan gayri bulunan yirlerden
kifyet kadar bu kesdrp hzr u mheyy idp muaccelen Ters-hne-i mirem'e irsl
idesin. Amm; bu bbda tamm basret zre olup Ota- Hmynum kurunan buklardan
kesilmesinden gyet saknasn.
[Yev]m'l-Hams, f 15 Cumde'l-hr, sene: 972
628
Bodan'dan Neme toprana kap asker toplayan mfsidlerin,

Erdel ve Bodan'a tecvzlerinin engellenmesi iin Leh
toprandan gemelerine msde edilmemesi.
Yazld.
Leyh kralna nme yazla ki:
Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Adlet-penhmuz'a -ki, melce-i
mer-i z-n ve melz- havkn-i hamet-nindur- vilyet-i Bodan Voyvodas olan
kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye kulum Aleksandra'nun mektb vrid olup; "Erdel
Kral olan stefan'dan kendye mektb gelp; "bundan esbak vilyet-i Bodan'dan firr iden
mfsidlerden bir nicesi Neme tarafndan istimdd [ile] iki blk leker cem idp nsfn
mrun-ileyh stefan zerine ve nsfn vilyet-i Bodan zer[ine] irsl eylemek tedrk
itdin" bildrp ve Koca Nasra Benek-ol(?) diyen mfsid dah hurc idp zikrolunan
eky ile mttefik olup; "Mezkr Aleksandra; "zerme gelmeleri sahhdr." diy Sdde-i
Sadetm'den istimdd idp; "Amm; vilyet-i Leyh'den yol virilmezse gayri yirden
gelmek ihtimli yokdur." diy ilm eyledi ecilden nme-i nm ve sahfe-i kerm irsl
355
olund. Varup vusl buldukda, fi'l-vk mm-ileyhn ilm eyledi zre ol taraflardan
dmen gelmek ihtimli var ise Memlik-i Mahrsemz'den vilyet-i Bodan cnibine
vilyetinzden ve ol semtlere karb yirlerden yol virmeyp kbil-i mrr olan yirleri ukd u
mesdd klup bi'l-cmle sevlif-i eyym ve sevbk- avmdan sitn-
Semiyy'l-meknmuz tarafna olan hsn-i ihls u ihtissnuz muktezsnca kadm dostluk
ve muhede-i hmynumuza mugyir i olmakdan saknup ol tarafdan adya yol
virmeyp hcmlar dah olursa def- mazarrat u ifsdlarnda env- ikdm ve hsn-i
ihtimmnuz zuhra getresiz; yle bilesiz.
629
negl kazsnda ldrlm olan Mustafa'nn ktili olduunu

itaraf eden Ali'nin siyset olunmas, dier zanllarn da kefile
verilmesi.
Yazld.
demi Ms avu'a virildi.
Burusa kdsna ve beine hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " "negl kazsndan Geyiklbaba nm
karyeden tark- mda maktl bulunan Mustaf'y katlitdm." diy itirf eyleyen Al nm
kimesnenn itirf huss teft olundukda mezkr katlitdine itirf idp; "Maktln ol
Pr, Al ve Mahmd nm kimesne biledr." diyicek sl olundukda inkr idp thmet-i
sbkalar tefahhus olundukda (
bildrmisin. Buyurdum [ki]:
) hllerine kimesne ehdet eylemedklerin"
Hkm-i erfm varcak, itirf idene siyset idp emrm yirine vardun yazup
bildresin ve mezkrun thmet-i sbkalar yosa yarar kefllere viresin.
630
Bursa'da ehre arap getirirken yakalanp baka sular da ortaya

kan Abdurrahman'n dvasnn grlerek siyset olunmas.
Yazld.
Bu dah.
Burusa kdsna ve beine:
Mektb gnderp; "Bundan akdem Abdurrahmn nm kimesne Abbs ve Kara Memi
nm yoldalaryla ehre hamr getrrken tutlup arzolundukda kree gnderilp amm;
"Abdurrahmn'un ahvli teft olunup zhir olan mevdd arzoluna." diy hkm-i erf vrid
olman teft olundukda ayn- ehr ve syir mslimnlar yaramazlna ve ehl-i fesd
olduna ehdet itdklerinden gayri nie mslimnlar dav[]-y hak idp cebren aldu
sbit olup on be mdde sicill olup sretleri irsl olund ve bunlardan gayri Karaman nm
karyede gice ile Al nm kimesnenn meale ile evi baslup kend katlolunup vlidesi
evimz basan yoldalar mezkr dav idp ve mezkrun evkfa on iki bin aka deyni olup
ve Kmile nm htn; "Zevcm katlitdi." diy hkm getrp sbit olman; "Kree
gnderilrse hakkmuz zyi olur." diy mslimnlar tazarru idp yoldalar gnderilp
356
kend alkonld." diy bildrdnz ecilden gnderilen deftern sreti ihrc olunup gir
size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrdan gelp dav[]-y hak ider varise husamsyla
berber idp bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin
erle teft tefahhus klup gresiz; mezkrun zerinde her kimn hakk erle sbit olursa
esbb emlkin satdurup sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezkr mahallinde
siyset idp emrm yirine vardun yazup bildresiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan
hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesiz.
631
Hdvendigar sanca teftiine memur olan Sancakbeyi Abdurrahman'n yanna Kite kadsnn mfetti tyin olunduu.
Yazld.
Ms avu'a virildi. F 17 Cumde'l-uhr, sene: 972
Kite kdsna hkm ki:
Hliy Hudvendig[r] Bei Abdurrahmn dme ulvvuhya liv-i mezbrun hrsuz u
harm ve ehl-i fesd enatinn tefti fermn olunup erle istim olunacak husslara
kd lzim olman mrun-ileyh yanna mfetti tayn idp buyurdum ki:
Vusl buldukda, liv-i mezbrede vk olan hrsuz u harm hussn sbk
mm-ileyhe gnderilen mufassal hkm-i erfm mcebince grp ehl-i fesd enati
def u ref itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
632
Mfsid ve hrsz olduklar bildirilen Safa ve Bahadr'n kree

konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kd demi Mustaf'ya virildi. F 21 Cumde'l-hr, sene: 972
Karesi beine ve Balkesri kdsna hkm ki:
Mektb ve sret-i sicil gnderp; "Bahadr ve Saf nm kimesneler ehl-i fesd olup
cumadan kalie sirka itdi sbit olup sicill oldun" bildrmisin. mdi; mezkrlar Sdde-i
Vusl buldukda, arzolundu zre fesd enati ve srik olduklar sbit olup
mseccel olan mezkrn kimesneleri mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; yolda onat hfzidp gafletile gaybet
itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.
633
Erdel kralna yardm iin yaplan Sakmar Seferi'nde timar iin

ellerine berat verilenlerin beratlarnn Budun Haznesi'nde mahfz
deftere kaydedilmesi.
357
Yazld.
Kethudsna virildi. F 18 Cumde'l-hr, sene: 972
Sbk fermn- hmynumla vilyet-i Erdel kralna muvenet in Sakmar
Seferi'ne varldukda erbb- tmrdan baz kimesnelere den mahlltdan tmr virilp
rznme defterine kaydolunup badeh bazna dah sancakbeleri arzlaryla virilp Sdde-i
Sadetm'e gelp bert itdrp kaydlar Budun Haznesi'nde mahfz olan deftere
gemeyp baz iki ve baz bir buuk ve bir yldan ziyde olup taradan bert idp ve baz
yine Sdde-i Sadetm'e gelp fergat idp tmrn hara virmekle -drt ele gep
bi'l-fil kayd deftere gemeyen eli bertlu yz neferden ziyde kimesne olup anun gibilern
bertlar kayd deftere kaydolunmasn ve min-bad dah bu makle olup getrp kaydlarn
deftere germeyen erbb- tmrun ahvlin bildrmisin. Buyurdum ki:
Sdde-i Sadetm'den bert ibrz iden erbb- tmrun bertlarn anda olan defter-i
cedd-i hknye kaydidp tmrlar bi'l-fil ellerinde olana bertlar muktezsnca zabt u
tasarruf itdresin.
634
Budun beylerbeyi tarafndan siphiler arasndaki anlamazlklarn

halli iin istenen Semendire sancann mufassal ve icml
defterlerinin sbk Budun Beylerbeyinin Kapkethds Mustafa ile
gnderildii; Mustafa'nn defterleri kime teslim etmise aratrlp
buldurulmas.
Yazld.
Bu dah.
Hliy mektb gnderp; "Mceddeden tahrr olunan Semendire sanca
siphlerinn vk olan nizlar mufassal defteri olmaynca faslolunmas mmkin deildr.
Mufassal defterinn gelmesi lzim mhimm olmdur." diy arzeylemisin. mdi; liv-i
mezbrun mufassal ve icmli defterleri sbk Budun Belerbeisi olup hliy Anatol
Belerbeisi olan Mahmd dme ikblh Kapukethuds Mustaf Kethud ile irsl
Mrun-ileyhn kethuds zikrolunan defteri ol cnibde kime teslm itmidr, onat
tetebbu idp ve defter sanduklarn yoklayup mezbr ile irsl olunan defteri zuhra getrp
lzim olan husslarda mrcaat idesin.
635
358
Ereli kazsna tbi Akviran karyesinde mecrhen katledilen

skender'in ktilinin aratrlp bulunmas.
Yazld.
Mezbra virildi. F 27 Cumde'l-hr, sene: 972
Karaman belerbeisine hkm ki; Ereli ve Eskiil kdlarna hkm ki:
Drende Bekir gelp; "Ereli kazsna tbi Akvrn nm karye iinde ammsi ol
skender mecrhan maktl bulunup ktil kim idi malm olman hkm-i erfm taleb
itmein" buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, ahl-i karyeyi ihzr idp maznna v mttehem olup ehl-i
fesd olanlardan gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup bir defa erle
faslolm olmayup ve on be yl mrr itmi deil ise bi-hasebi'-er'-erf teft idp ehl-i
karyeye ktili teklf idp buldurup mezbr her kim katlitmi ise -ki, erle sbit zhir olaktil siph ise yazup arzeyleyesiz; deil ise muktez-y er- erf ne ise icr eyleyesiz.
Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp ve bu bahne ile b-gnh olanlara isnd
olup hlf- er- erf akalar alnup ahz celb olunmakdan hazer idp tamm hak zre
olup era ve emrme muhlif i olmakdan gyet ihtirz eyleyesiz.
636
ankr'da ehl-i fesad olup halka zulmettii bildirilenlerin

yakalanp kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Kengr beine hkm ki:
Bundan akdem fesd enati arzolunmala emr-i erfmle ele getrilp Sdde-i
Sadetm'e gnderilp stanbul Zi[nd]n'nda fevtolan Ertod'nun oullar ve akribsndan
Haydar ve Muhtr ve Himmet ve Kara Hzr nm kimesneler dah ehl-i fesd olup vilyet
halkna zulm teaddlerinn nihyeti olmadu ilm olunman mezkrlar dah ele gelp
Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss kimesneye if itmeyp mezkrlar hufyeten
tetebbu u tecesss idp yataklandurup dah emrm mcebince ele getrp muhkem kayd
bend idp fesd enatlerine ve zulm teaddlerine mteallik vilyet halk haber
virdkleri zre vk olan mddelerinn sret-i defteri ile kendlerin mukayyed mahbs
Atebe-i Ulym'a gnderesin ki kree konlalar. Amm; yollarda gelrken onat vechile
zabt u hfz itdrp gaflet ile gaybet itdrmekden ve avn u ensrndan kimesne yollarna
gelp hals itmekden hazer eyleyesin.
637
Msr'da Sultan Hasan Evkf'nn masraf ve muhsebe

defterlerinin tatbik edilerek evkf nzr vesir mbirlerin
zimmetlerinde olan vakf malnn alnmas.
359
Yazld.
Msr kdsna hkm ki:
Mahrse-i mezbrede mteveff Sultn Hasan Evkf'nun nzr ve syir mbirleri
ml-i vakf ekl bel itdkleri ilm olunman nzr azlolunup hlen nzr olan
kdvet'l-emsil Hseyin zde kadruh marifeti ile teft olunmalarn emridp buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr evkfun nzrn ve syir mbirlerin ihzr idp
zamn- mberetlerinde vk olan senelern rd masrif ve muhsebe defterlerin tatbk
idp mezbrlarun [belyyt] u ketmiyytlarndan bir defa erle faslolmayup on be yl
mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile bi-hasebi'-er teft tefahhus klup rd
masraflarn gresin; ml-i vakfdan zerinde ne mikdr erle sbit zhir olursa b-kusr
alvirp vakf in hlen olan nzra zabtitdrp hlf- er- kavm kimesneye i
itdrmeyesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer eyleyesin.
638
Ardahan siphilerinin tasarrufunda olan timarlara Keyhsrev ve

Varaza'nn tecvz ettirilmemesi.
Yazld.
Mezbrn siphlerden Svr eriba nm kimesneye virildi. F 17 Cumde'l-uhr,
sene: 972
Hliy mektb gnderp; " "Ardahan siphlerinden Al ve Svr ve Muharrem ve
baz siphler Mie-i Ardahan nhyesinde apistr ve skarin ve Otal ve Behrehtn ve
Hulvn ve Vel ve Gevene(?) (
) ve Gzb(?) ve syir karyelern baz on iki yldan ve
baz on be yldan ber bert- hmynla ve defter-i hkn mstedsnca tmrlar olup
harclarn ed idegelmiler iken Keyhusrev ve Varaza nm kfirler tarafndan dahlolunup
tasarruflarna mni olduklarn" sanca bei ilm idp mektb gnderilp sl olundukda;
"Bize tbidr." diy cevb virrlerimi. Maa-hz; "Defter-i cedd-i hknde zikrolunan
siphlere tmr kaydolunm iken b-vech dahliderler." diy bildrdklerin" ilm
eylemisin. mdi; zikrolunan kur kable's-sulh mret zirat olunan yirlerden olup
Memlik-i Mahrsem cnibine zabt u tasarruf olunugelmein defter-i cedd-i hknde
tmra kaydolunm ola, esn-y sulhda bu cnibn kabz u tasarrufnda buluna ve hkul
Sultn dah Gurgura'ya mektb gnderp; "M-beynde mnakd olan sulh u salhdan evvel
mret olup bu cnibn zabtnda olan yirlere dahlolunmayup mni u mzhm olunmaya!"
diy tenbh olunm iken anlar tarafndan tark- sulh riyet olunmamaa sebeb nedr?
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kend cnibnden Keyhusrev ile Varaza'ya tekrr mektb
yazup ve hkul Sultn'un mektbn gnderp kable's-sulh mret zirat olunup
Memlik-i Mahrsem'e zabt u tasarruf olunugelen yirlerden el ekp esn-y sulhda
ellerinde bulunan lkelerinn zabtnda olup defter-i cedd-i hknde mukayyed olan siph
tmrlarna mterz olmaya. yle ki; mtenebbih olmayup tecvz ideler, Yukaru Canib'e
360
nme-i erf gnderilp cb itdi zre tedrkleri grilr. Ana gre tenbh iln idp
mezkrn siphlern tmrlarna sulha muhlif anlar dahl taarruz itdrmeyesin; yle
bilesin.
639
Estergon'da baslarak mallar gret edilen Erdel tcirlerinin men

zabtnda olan mallarn gret edenlerin meydana karlmas.
Kral-ol demine virilmein tercemna virildi. F 3 Receb

Hl Erdel Kral olan iftihru meri'l-zmi'l-seviyye stefan Kral Atebe-i Ulym'a
mektb [gnderp]; "kendye mteallik baz tcirler ticret zre iken Usturgon kurbinde
baslup met u mllar gret olunup alnan met u esbblarn men zabtitdklerin" ilm
eyledi. mdi; mezkrun vilyeti Memlik-i Mahrsem'den olup tcirleri dah
harc-gzrlarumdur. Eyym- adlet-i hmynumda anlara bu vechile hayf u teadd
olunmak cyiz deildr. Ol makle fesd idenler kimler ise ele getrilmesi lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile demleri varcak, keml-i dikkat ihtimmla
bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresin; kazyye ilm olundu zre ise mrun-ileyhn
ne mahalde tcirleri baslm ise ve ne mikdr met u mllar alnm ise zabtiden
mendan ve gret idenlerden erle b-kusr alvirp ehl-i fesd zuhra getrp siph
olan habsidp arzidesin; olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp yirine
koyasn. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- kavm kimesneye zulm hayf
olmakdan hazer eyleyesin.
640
Erdel vilyeti ile yasak olmayan eya ticreti yapmak isteyen

tcirlere engel olunulmamas.
Yazld.
Bu dah.
Memlik-i Mahrse belerine ve kdlarna ve iskele emnlerine hkm ki:
Hliy vilyet-i Erdel'de bert- sadet-ytumla kral olan iftihru
meri'l-zmi'l-seviyye stefan Kral Dergh- Sadet-destghum'a dem gnderp
Memlik-i Mahrsem'den Dubrovnik tarafndan ticret itmek in baz akmie ile kend
vilyetine gelp giden tcirlere yol virmeyp dahl teadd ve hayf teezzden hl
olmamala; "Vilyetimze tcir gelmez." diy ilm eyledi. mdi; vilyet-i mezbre
Memlik-i Mahrsem'den olup ol met u yarak ki, emr-i erfmle tccr alup gitmesi
memn olmayup akmie ve syir esbb cinsinden alup gidp ticret idegelmi olalar, anun
gibi met ile varmak isteyen tcirlere dahlolunmak cyiz deildr. Buyurdum ki:
Varcak, memn olmayan akmie ve syir esbb ile mrun-ileyhn vilyetine
varup ticret itmek isteyen tcirler alup gitdkleri metun gmrklerin ed itdkden sonra
hlf- er u knn kimesneye dahl taarruz itdrmeyesiz.
361
[Yev]m'l-sneyn, f 19 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
641
orum beyinin teftiinden kaan Alacaatl karyesinden hrsz ve

harmilerin, yanna sndklar Anadolu beylerbeyisinin
adamlaryla birlikteyakalanp dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Hzr nm kimesneye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
orum beine, skilip ve Kattr kdlarna hkm ki:
Hliy siz ki kdlarsz, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "bundan akdem
Alacaatlu nm karyeden hrsuz u harmlk ve kuttu't-tark olmak ile mehr olan Pr
Mahmd ve Seyd Al ve Bl ve Hamza ve Al ve Vel ve dger Mahmd nm hrsuzlar
vrid olan emr-i erf mcebince sbk orum bei olup mfetti olan teft itdkde
hrsuzlardan Pr Mahmd'un hakkndan gelp syirleri gaybet itmiler. Badeh mezbrn
hrsuzlar Anatol Belerbeisi Al dme ikblhnun Ulfecibas olan Ahmed ve Subas
dger Ahmed yanlarna snup kul gnderildkde el virmeyp er- erfe ve emr-i mnfe
itat itmeyp ve mezbrn Ahmed ve dger Ahmed marifet-i kd yoiken baz
mslimnlarun kalieleri ve atlarn ve esbblarn alup ve sml nm kimesnenn dah bir
n-bli oln ekp alup gitdkleri ve er- erfe ve emr-i mnfe adem-i itatlerin" ilm
eylemisiz ve zikrolunan karye halkndan baz kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp
mezbr Bl in; "Mfettiler emr-i erle hakkndan geldkleri kuttu't-tark olan
Mahmd'un yolda olup mfettiler ahzitmek istedkde itat-i er itmeyp yolda ile el
virmeyp ceng iderken katlolunm iken; "Siz katlitdinz!" diy vrisleri bizi rencde idp
hayfitmekden hl deillerdr." diy bildrdiler. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, arzolundu zre mezkrlar kend hllerinde olmayup ol
vechile hrsuz u harmlklar vk olup mfettiden gaybet idp sonradan yirlerine
gelmiler ise hsn-i tedbr tedrkle cmlesin ele getrp ve gaybet idenleri er ile
buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup ve mrun-ileyh belerbeinn demlerin
dah taleb idp getrp hasmlaryla berber klup bir defa erle sorlup faslolm olmayup
on be yl mrr itmeyen kazyyelerin bi-hasebi'-er teft idp gresiz; mezbrlarun ol
vechile hrsuz u harmlklar erle sbit zhir ola ve mm-ileyh belerbei demleri
mun zahr olup ol mikdr esbb tavarlarn almlar ise ashb- hukka haklarn erle
alvirdkden sonra hrsuz u harm siph tyifesinden ise habsidp arzidesiz; olmayanlar
bbnda emr-i er- kavm ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz ve mezbr Bl dah
mezkr kuttu't-tarkun erki olup itat-i er itmeyp ahzolunmak istedkde el virmeyp
muktele v muhrebe iderken katlolunm ise ol makle hrsuz u harmnn demi
hederdr. Hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf kimesneye ol huss in bunlar
rencde itdrmeyesiz.
362
642
Beypazar kazsna tyin olunan kadlar elde edip halka zulmeden

Ahmed ve arkadalarnn dvalarnn grlp Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
Kaz-i mezbrdan Hac Hall nm kimesneye virildi. F 21 Cumde'l-hr, sene: 972
Hudvendigr beine ve Bebzr kdsna hkm ki:
Hliy kasaba-i mezbre halk Sdde-i Sadetm'e arz- hl idp; "Ahmed ve Hzr
ve Abdlgaffr bin Dede ve Mrz nm kimesneler dyim kd mahkemesinden hl
olmayup kds olan kimesneyi dah beher-hl kendlere tbi iderler. Tbi olmayan
kdlarun niesine hle v huda [ve] telbs tezvr idp bana bellar getrrler. Ol
sebebden her gelen kd bunlara tbi olur. Bil-sebeb bu fakrlern cihetin alup gayriye
virp ve bir kimesnenn zerine telbs hid ile baz nesne isbt idp ve baz kimesnelern
birbiriyle davs olcak beher-hl birinden bu kimesneler rvet alup kd olan kimesneyi ol
cnibe hkmitdrrler. Ve'l-hsl bu drt kimesne mslimnlar rencde itmekden hl
deillerdr." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan kimesneleri ihzr idp kasaba-i mezbre
halkndan dav[]-y hak ider hasmlar var ise berber klup bir defa erle sorlup
faslolmayan kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm tamm dikkat ihtimmla
bi-hasebi'-er teft eyleyp gresiz; fi'l-vk mezbrn kimesneler kend hllerinde
olmayup irret ekvetlerinden kasaba-i mezbre halk mtezaccirler ise zerlerine erle
sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra irret ekvetlerine mteallik ahvllerin
sbt u zuhr buldu zre sicillt idp sret-i sicilleriyle yarar demlerinze koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz ve koup gnderdnz demlere onat vechile tenbh tekd
idesiz ki, getrrken gaybet itdrmekden gyet ihtirz zre olalar; yle bilesiz.
643
Varna, Aydos, Karinbd, Prevadi ve Ahyolu kazlarnda olup

stanbul'daki Sultan Selim Cmii ve imreti evkfna bal olan
muktalarda bulunan terekenin sefere kacak donanmann
ihtiyac iin satlmas.
Yazld.
Imretde mutemed olan Mehmed nm kimesneye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Varna kdsna hkm ki:
Hliy deryya Donanma-i Hmynum kmak emrolunup peksimad ve syir
levzimi in zahre lzim mhimm olman taht- kaznda merhm ve mafrun-leh
babam Sultn Selm Hn'un mahmiyye-i stanbul'da vk olan Cmi- erf ve Imret-i
miresi Evkf'ndan Varna ve Galata ve (.
) muktaalarnun ne mikdr mevcd
buday var ise karb olan iskelelere naklitdrilp dah anda mevcd olan gemilere navlun
ile tahml itdrilp iine yarar demler koyup muaccelen mahmiyye-i stanbul'a getrilp
bey olunmasn emridp buyurdum ki:
363
(
) varcak, asl tehr terh itmeyp evkf- mezbrdan zikrolunan
muktaalarda vk olan terekeyi muaccelen ol semte karb olan iskelelere millerine
indrdp anda hzr bulunan gemilere navlun ile tahml itdrp mukataanun milleri
veyhd yarar demleri ile muaccelen mahmiyye-i mezbreye irsl eyleyesin ki, gelp
Donanma-i Hmynum levzimi in bey oluna ve her gemiye ne mikdr tereke tahml
olunursa defter idp mhrleyp karadan yarar demn ile Sdde-i Sadet-mebum'a
gnderesin ki, zikrolunan tereke tahml olunan gemiler bunda geldkde yoklanup hrice
alup gidilmek ihtimli olmaya. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur, asl avk u tehr
cyiz deildr. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan terekeyi ale't-tacl irsl
itmek ardnca olasn.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Aydos kdsna.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Karn-bd kdsna.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Prevadi kdsna.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Ahyol kdsna.
644
Debri kazs halkna zulmedip Trhala sancakbeyinin yanna

snan mcrimlerin tefti olunmas.
Yazld.
lbasan sanca beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Liv-i mezbra tbi Debri kazsndan Flokok(?) nm karyeden
Al bin Mehmed ve Hasan bin Abdullh ve Mustaf bin Abdullh ve syir ahl-i karye
gelp didiler ki: "Karye-i mezbreden Dvne Hamza ve karndalar Hseyin ve Oru
evld- Mustaf nm kimesneler on kta evlerimz ihrk idp ve on nefer sar evldmuz
gasbla alup satdlar ve Serrc Hseyin nm hem-syemzle hem-rh olup n-bedd eylediler
ve bir deirmencimzi katlidp deirmenle maan ihrk bi'n-nr itdiler. Mezbrlar hrsuz u
harm ve kuttau't-tarklardur. Ele getrmee cizz. Hliy mezbrlarun Trhala sanca
bei yannda olduklar mesm olmdur. Her kande bulunursa ele getrp dutup
habsitdrilmek in hkm-i hmyn nyet buyurla." diy arzeyledn ecilden
buyurdum ki:
364
(
) varcak, arzolundu gibi ise vech-i merh zre fesd enat idenler her
kank sancakda ise hkm-i erfmle taleb idp ele getrp mahall-i hdisede ahvllerini
erle teft idp ahvlleri neye mncer olursa shhati zre yazup arzeyleyesin; yle bilesin.
[Yev]m'l-Hams, f 22 Cumde'l-hr, sene: 972, der-Kostantniyye
645
Hatvan sancakbeyi tarafndan fesadc olduu bildirilen Azebler

Aas Pervane'nin yakalanp hakknda tahkikat yaplmas.
Yazld.
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Gnlller Aas olan Hasan'un hakknda
vk olan emr-i erfm yirine vardun ve Hatvan Sanca Bei Mehmed dme zzhnun
sana mektb vrid olup liv-i mezbrda vk olan neferleri dll idp fesdlarndan kala-i
mezbre Azebleri Aas Pervne ehl-i fesd olup gaybet itdin ve ol makle mfsidler dah
tefahhus olunmakda oldu ile stolni Belgrad kdsn katliden neferlerden sbk
Belerbei olan Mahmd dme ikblh tutup Budun Kalas'nda habsitdi neferlerden
drt neferi rfle ikrr idp yiirmi mikdr dah kaldun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Varcak, mezbr Pervne her kande ise hsn-i tedbr tedrkle ele getrp
mezkrlarun ahvlini b-garaz mslimnlardan gerei gibi tetebbu u tefahhus idp gresin:
yle ki; b-gnh olmayup ehl-i fesd olup zikrolunan fesdda bile bulunmlar ise anlarun
dah haklarndan gelp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.
646
Dra kazs K(?) karyesinde harmi olduklar bildirilen kiilerin

cezalarnn verilmesi.
Yazld.
lbasan beine ve Dra kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi K(?) nm karyede Bl lys ve Hasan bin
lys ve Sen Mihal ve Andre Bal(?) ve Terem(?) Mihal ve Broi(?) Mihal ve Andre
Terem(?) ve Todor Mihal nm zimmler in ehl-i karye; "Hrsuz u harm-zde ve kutt-
tarklardur. Dyim'd-dehr hrsuz u harmlkdan hl olmazlar." diy muvcehelerinde
ehdet eyleyp sicill olunduklarn" ilm eylemisin. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezkrlar ehl-i fesd olup ol vechile hrsuz u harmlklar
bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olup sicillt olunmsa tehr itmeyp muktez-y er ve
knn zre haklarndan gelp cez v sezlarn viresin ki, syir ehl-i fesd enate
mcib-i bret nashat vk olup memleket rey mazarrat u fesdlarndan hals olmala
syi huzrda olalar. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup hemn ehl-i fesd
365
olanlarun hakkndan gelp b-gnh yire kimesneye zulm hayf olmakdan gyet ihtirz
eyleyesin.
647
znik'te Nebi adl ahsn evini soyan Sba Haydar ve

arkadalarnn tefti olunmas.
Yazld.
Arz getren Abd'ye virildi. F 25 Cumde'l-hr, sene: 972
Merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Orhan Medresesi Mderrisi olan Mevln
Yahy'ya ve znik kdsna hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb ve sret-i siciller gnderp; "Nefs-i znik'da Neb
nm kimesnenn evi baslup erle ve knn ile tefti in emr-i erfm gnderildkde
Sba olan Haydar habsolunup demlerinden Vel ve Mehmed ve Ksm ve Hacolan ve
Ahmed ve Mahmd'dan sl olundukda mezbr Vel; "Ben gzci oldum." ve Mehmed;
"Eve girdm ve yine kup sokakda turdum." ve Ksm ile Mahmd; "Biz ieri girdk,
esbb alduk. Altun ve gmden gayrisini drt nefer kimesne alup Burusa'ya gitdiler ve
gm maraba ve gm hamyl ve bir altun zencr ve bir kemend ve ift kpeyi
Kuyumc Hseyin'e virdk." didkde ol dah inkr idp habsolund ve mezbr Hac dah ol
vechile ikrr idp; "Haydar Sba bizmle biledr. Merkm esbb havlsnda bir
seyis-hneye ykletdk." ve ml shbleri; "Habsolan Ahmed ve Ademcil ve Yahy
maznnamuzdur." didkde mezbrlar; "Ev basmakda kavillerini bilrdk, amm bile deil
idk." diy haber virdiler ve ashb- emvl; "Tablcol Mehmed ve Kamer ve Hac ile
davmuz yokdur." didklerin" ilm eylednz ecilden gnderilen sret-i sicillern ayn
ile sreti ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr sbaya ve ikrr idenlere rfolunmad ise birer
mikdr rfidp cmle yoldalarn dutdurdup gaybet idenleri erle buldurmas lzim
olanlara buldurup her kande ise ele getrp emr-i sbkum zre bi-hasebi'-er ve'l-knn
teft idp gresiz; zikrolunan fesd idenler her kimler ise bi-hasebi'-er sbit zhir
ola alnan ml ve esbb ashbna alvirdkden sonra siph olanlar habsidp arzidesiz;
siph olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp yirine koyasz. Tezvr
telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf i olmakdan ve gayr-i vk kimesnenn
kazyyesi arzolunmakdan hazer idesiz; yle bilesiz.
648
Gasb ve adam ldrme suundan tefti olunurken kaan, lbasan

kazs Sinan Paa Vakf cbs Hac Mustafa'nn yakalanp
dvasnn grlmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 25 Cumde'l-hr, sene: 972
lbasan Bei abn Be'e, lbasan ve pat kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki sancakbeisin, pat kdsyla Dergh- Muallm'a mektb gnderp;
" "lbasan kazsna tbi mteveff Sinn Paa'nun Berabi nm vakf karyesi halk
366
yedinden hkm-i erf vrid olup; "Vakf- mezbr cbsi Hac Mustaf karyemz kethudsn
karndana katlitdrp ve bir avreti dp ldrdi. Cebren blarmuz ve deirmenlerimz
ve ayrmuz alup zulmeyledi." diy ekv itdiler." diy teft olunmak fermn olunman
teft olundukda zikrolunan mddelere cb-i mezbr muterif olup; "tir itdm." diy
tealll idp bunlardan gayri on be mdde bazna mukr ve bazna; "hidm ve
huccetm vardur." diy avkidp ummen lbasan ahlsi mezbr cb in; "errr
zlimdr." diy bi'l-muvcehe ehdet idp katl huss grilmedin ahm olup ol gice
gaybet idp ahvli grilmek myesser olmad." diy ilm eylemisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, elbette mezbr kefllerine bi'l-cmle erle buldurmas lzim
olanlara teklf idp buldurup getrdp emr-i sbkum zre bi-hasebi'-er teft idp zerine
sbit olan hukk ashbna b-kusr alvirp maktl-i mezbrun katline mbir her kim
olm ise -ki, erle sbit ola- habsidp sret-i sicillin gnderp tafsl-i ahvlin shhati zre
arzidesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf kimesneye zulm hayf
olmakdan hazer idesiz.
649
Rodos'ta gerek d ikyette bulunmalarndan dolay Sdde-i

Sadet'e gnderilmesi emredildii halde kree konulan Kara
Mehmed ve arkadalarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Aydn-zde Mehmed elebi ile avubana gnderildi; kethudsna virmek in.
Bundan akdem Rikb- Hmynum'a ruka ref idp; "Hlf- vk ikyet idp
kizbleri zhir oldu Rodos mftsi ile kds arzitdi Kara Mehmed ve drs ve Ramazn'
habsile Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy avuumla sana hkm-i hmynum
gnderilmiidi. Ol emir muktezsnca gnderilmeyp fuzl anda kree konlduklar
istim olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tealll itmeyp mezbrlar yarar demlerne
koup habsile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. yle ki; emrme muhlif tehr olunup
gnderilmeye, sancaun hara virilp gerei gibi hakkundan gelinr; bilmi olasn.
650
Divrii kazs Mekre karyesi zimmlerine zulmeden Mehmed ve

Himmet adl siphilerin tefti olunup; karye halknn haklarnn
alnp timarlarnn bakasna tevcih olunmas.
Yazld.
Yagob nm zimmye virildi. F 7 Receb, sene: 972
Rm belerbeisine ve Sivas ve Divrii kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki belerbeisin, Sivas kdsyla Dergh- Muallm'a mektb gnderp;
"kaz-i Divrii'den Mekre nm karye zimmleri elinden vrid olan hkm-i erf
muktezsnca Sivas ve Divrii kdlaryla Mehmed ve Himmet nm siphleri teft
367
eyledkde mezbr Mehmed'n zerine ahl-i karye zulmen otuz alt sikke altunlarn ve yedi
sikke deer bir merkeblerin ve gasben bir tarlalarn zirat itdklerin isbt idp ve mezkr
Himmet altm akalarn aldun isbt itdklerinde sicill olunup ashbna haklar alvirilp
ve karye-i mezbre zimmlerinn iki pre deirmenlerinden era ve knna muhlif her
sene otuz pre ziyde alduklarn ikrr idp sicill olunup tekrr tezallm idp; "Resm-i
btdan ve ispeneden zulm ile ziyde akamuz alurlar." diy tmrlar hara virilmesin"
ilm eylednz ecilden tmrlar hara tevch olunup karye-i mezbre halknun
zerlerinde olan hukk alnmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, husamy berber idp bir defa erle sorlup faslolmayup
on be yl gemeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm teft idp gresiz; karye-i
mezbre halknun mezbrlarun zerinde ne mikdr hakk kalm ise erle sbit zhir olan
ashbna b-kusr alvirp kimesneye hlf- er u knn zulm teadd itdrmeyesiz.
[Yev]m's-Sebt, f 25 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
651
Tatar tifesi tarafndan Leh ve Bodan vilyetlerinde gret ettikleri

kylerden alnan ve muhtelif yerlerde satlan esirlerin her kimde ise
bulunarak sahiplerine teslim edilmesi
Yazld.
Akkirmanlu Abd avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Akkirman beine ve liv-i mezbre kdlarna ve emnlerine hkm ki:
Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i
Leyh'den Tatar tyifesi bir ka pre ky gret idp esr getrp satup alanlardan ve baz
mmkin olan Tatarlardan yiirmi yedi nefer esr alnup ve Kili kds dah yedi nefer esr
bulup kalalarda emnet konldun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, vilyet-i Leyh'den ve Bodan'dan ne mikdr esr alnm ise
cmlesin shblerine teslm idp tlk idesin ve hem sancaunda gerei gibi tenbh nid
itdresin ki, yle ki; Leyh vilyetinden ve Bodan reysndan min-bad her kimde esr
bulunursa ki, evmir-i erfemle mtenebbih olmayup getrp teslm itmeyeler; "Satun
alduk." veyhd; "Fetret zamnnda Bodan'dan karduk." diy tealll itmekle ihml
eyleyeler, sonra yoklandukda zikrolunan vilyetlern reysndan her kimn elinde esr
bulunur ise emr-i erfme muhlefet idenler siyset olunurlar. Ana gre emr-i erfmi iln
idp ve siz dah bu bbda gerei gibi mukayyed olup vilyet-i mezbrede bulunan esrleri
zyi u telef itdrmeyp cmlesin ashbna teslm idp rz-y erfme ve emr-i
hmynuma mugyir vaz olmakdan ihtirz idesiz; yle bilesiz.
368
652
Silistre, Akkirman ve Vidin beyleri ile Mehmed Han ve Nibolu

alaybeyinin birlikte hareket ederek Leh vilyetine bal birka ky
basp isyan zere olan ve Turl suyu iddetli ktan dolay donduu
zaman Leh ve Bodan vilyetlerine zarar vermeleri kanlmaz
grlen Akkirman Tatarlarndan sa Koca ve tifesinin hakkndan
gelmeleri.
Yazld.
Akkirmanlu Abd avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Silistre Bei Cafer Be'e hkm ki:
Hliy Akkirman Bei Hasan dme zzh mektb gnderp; "Akkirman
Tatarlarndan s Koca Tatar tyifesiyle Leyh'e tbi bir ka pre kury gret idp tamm
syn u tuyn zre olup krlmas lzimdr. Zr Turl suy iddet-i itdan mncemid
oldukda bu vilyete ve Bodan'a kll zarar iderler." diy ilm eyledi ecilden tyife-i
byenn haklarndan gelinmek in mrun-ileyhe muvenet lzim olman buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp sancaun sbalarn ve siphlerin
mretteb mkemmel let-i harb ktlleriyle b-kusr ihrc idp kimesneyi girde
komayup cmlesin yanuna alup ve bu huss kimesneye if itmeyp bir har nm ile
mrun-ileyh Akkirman beinn yanna varup bir yire cem olup hsn-i ittifk ve keml-i
ittihd zre yek-dil yek-cihet olup tyife-i bye tarafna gaflet virp fursat el virdi gibi
zerlerine yriyp etrflarn ihta idp syn u tuyn zre olanlarun gerei gibi
haklarndan gelp cez v sezlarn virp bir ferdi esr itdrmeyp ve mllarn ve tavarlarn
gret itdrmeyp hemn menba- fesd ve muzrr- memleket olan ekysn tume-i emr
idp ol vilyetleri mazarrat u fesdlarndan emn masn itmek ardnca olasn. Amm; bu
bbda tamm basret zre olup s-i tedbr ile b-hde yire asker krlmakdan ve rz [u]
nms- saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idp keml-i ittihd ile itmm- hdmet
itmek ardnca olasn.
Bu dah.
Bir sreti, Vidin Bei Mehmed Be'e yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Mehmed Hn'a; " ...Nibol alaybeisine ummen sbalar ve siphleri
koup gnderesin." diy yazld.
653
Akkirman beyinin, Silistre ve Vidin sancakbeyleri ile Nibolu

alaybeyini yanna alarak Leh vilyetindeki kyleri basp srekli
isyan zere olan ve fesad kartan Akkirman Tatarlarndan sa
Koca ile tifesinin hakkndan gelmesi.
369
Yazld.
Bu dah, mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Akkirman Tatarlarndan s Koca
Tatar tyifesiyle bundan Leyh'e tbi bir ka pre kury gret idp esr karup alduklar
esr taleb olundukda, tamm syn u tuyn zre yarak ve cebe ile atlanup her kang cnibe
dem gnderilse karu gelp; "Esr virmezz." diy ceng cidle kasdidp; "Vilyet-i
Akkirman' oda urup gp giderz." diy fesd enat idp Leyh ile bu vilyetn
dlline sebeb olanlarun krlmalar lzimdr. Turlu suy iddet-i itdan mncemid oldukda
vilyete kll zarar idp belki Bodan'a tbi Dobruca nm karye ve syir tayn olunan
kylere dah zarar iderler." diy bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise tafslen
malm u mefhm old. Eyle olsa; Silistre ve Vidin sancaklar beleri ve Nibol alaybeisi
ummen sbalar ve siphleri yanuna varup hsn-i ittifk ve keml-i ittihd birle tyife-i
byeden nd muhlefetde srr zre olanlar kldan gerilmek in zikrolunan beler
kullaruma ahkm- erfe gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, huss- mezbr kimesneye if itmeyp ol cnibe gaflet
virp bir har nm ile yanuna cem olduklar gibi zikrolunan beler kullarumla yek-dil
yek-cihet olup hsn-i tedbr tedrkle fursat el virdine gre ale'l-gafle zerine varup
syn u tuyn zre olanlarun gerei gibi haklarndan gelp cez v sezlarn virp bir ferdi
esr itmeyp mllarn ve tavarlarn gret itdrmeyp hemn menba- fesd ve muzrr-
memleket olan ekysn krup ol vilyetleri mazarrat u fesdlarndan emn mahfz itmek
ardnca olasn. Amm; bu bbda tamm basret zre olup hlf- vk arzolunmala b-hde
yire asker ypratmakdan ve krlmakdan ve gaflet ile rz [u] nms- saltanatuma muhlif i
olmakdan hazer idp tamm tedrk zre olasn; sonra mesl olup zrn makbl olmaz;
bilmi olasn.
654
Badad'da zaptetmekte olduu Ahmt Muktaas'nn muhsebesi

grlmekte iken mzevver mhrle mhrlenmi ve nianlanm
kaleler mevcibi ve kul tifesinden bz kimselerin ulfeleri
tezkirelerini takdim eden Badad gnlllerinden Mehmed ile bu
ie karanlarn tefti edilerek sulu grlenlerin cezalandrlmas.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup shhati zre tekrr gemidr.
Badd belerbeisine ve kdsna hkm ki:
Sbk Badd Belerbeisi olan Husrev mektb [gnderp]; "Vilyet-i Badd'da
Ahmt Muktaas'na Mltezim olan Badd gnlllerinden Mehmed zabteyledi
senelern muhsebesi grilmek zre iken mukaddem Badd Belerbeisi olan Behrm
Paa ve bi'l-fil Defterdr- Emvl olan Hamza ve sbk Badd Haznesi'nde Rznmeci
olup hliy Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi olan s'nun isimleriyle mzevver mhrle
mhrlenmi ve nianlanm kl mevcibi ve kul tyifesinden baz kimesnelern ulfeleri
370
tezkirelerin ibrz idp ve tezkirelern hatt ekseriy Rznmeci girdi Hseyin bin Sinn
hattyla olman mezkr Hseyin ihzr olunup sl olundukda; "Mukaddem mezbr s
rznmeci iken girdi idm. Hseyin veled-i shk ve Monla brhm veled-i Mehmed ve
Ferecullh veled-i Ahmed nm ktib gh mzevver mhrle mhrlenmi beyz kdlar
getrp mil-i mezbr tahvlinden kl mevcibine ve baz kul tyifesinn ulfesine bana
tezkireler yazdurup ve gh yazdurduklarndan sonra mezbr Ferecullh mzevver mhrle
mhrleyp ve ninlard." diy cevb virdkde mezkr Ferecullh'dan sl olundukda;
"Zikrolunan mzevver mhrleri merkm Hseyin kazdurup ve mil-i mezbr tahvlinden
mevcibt tezkireleri yazdurup ve merkm mil tahvlinden benm; "mevcib" diy
alduum on bin alt yz yiirmi akanun tezkiresin dah mzevver mhrle mhrleyp ve
ninlatmdur." diy ikrr idp sicill olunup ve merkm Hseyin'den sl olundukda inkr
ile cevb virp kendsi mil-i mezbrdan mzevver tezkireler ile bi'd-defet aldu iki yz
yedi bin aka ve mezbr Ferecullh aldu yz bin aka erle sbit ve sicill olunup mebla-
merkm mezbrlarun emlk esbblarndan tahsl olunmak zredr ve mil-i mezbr dah
mttefik olman hn-i teftde n-bedd olup ve mzevver mhrle maznna olan yirlerden
cst c olunur iken defterdr nmna olan mhr mil-i mezbr evinde bulunup mezkrn
Hseyin ve Monla brhm ve Ferecullh [ve] Rznmeci girdi Hseyin Badd
Kalas'nda habsolunmlardur." diy arzidp ve mezbr Mehmed dah Bb-
Sadet-mebum'a gelp mrun-ileyh Husrev Paa in; "bi-gayri hakkn iki bin tokuz
yz altunum ve bir tav kulum ve yedi yz koyunum alup" ve hliy Badd Defterdr
olan Hamza in; "bin yz altunum ve bir tav kulum ve bir atum alup" ve defterdrun
kethuds Ren [in]; "Ben habsde iken evm basup tokuz yz elli filorim ve nie
esbbum alup garazan beni bu vechile arzeylemidr." diy ilm eylemein zikrolunan
husslar tamm hak zre grilp teft olunmasn emridp buyurdum ki:
Varcak, evvel ml-i mr hussn takdm idp zikrolunan mzevver mhrle
tezkireye mbereti olanlardan elde olmayup gaybet idenleri erle buldurmas lzim
olanlara buldurup getrdp ve mezbr mil olan Mehmed'n zikrolunan telbs tezkirelere
vukf ve mbereti var mdur, tamm dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft idp
tezvr telbs ile alnan mlum her kimden mteveccih olursa esbb emlkinden er u
knnla b-kusr tahsl itdkden sonra mezbr mil, sbk Belerbei olan Husrev dme
ikblhdan ve Defterdr Hamza dme zzhdan taleb itdi hukk dah erle grp ol
mikdr altunn ve koyunlarn ve kullarn alduklar erle sbit zhir ola, b-kusr
hkmidp alvirdkden [sonra] zikrolunan telbse mbereti olmala tezvr telbsi zhir
olanlardan siph olan habsidp yazup bildresiz. Olmayanlar bbnda emr-i er- kavm
ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz. Hlf- er kimesneye zulm hayf olmakdan
hazer idp cdde-i hakdan udl inhrf itmeyp eger belerbei ve defterdr ahvlidr ve
eger zikrolunan tezvre mberet idenlern husslardur, tamm hak zre grp vkf [u]
muttali olduunuz kaz[y]y ale't-tafsl shhati zre yazup arzidesiz; yle bilesiz.
371
655
Anadolu tarafna Arnavud keferesinin gemesi yasak olduu halde

rgadlk ve obanlk yapmak zere Bursa tarafna gelerek fesad
kartanlarn nne geilmesi iin rgad ve obanlarn, sahiplerine
ve kefile verilmesi ve yaptklar fesaddan kefillerin sorumlu
tutulmas.
Yazld.
Sleymn nm kimesneye virildi; siph-ol imi.
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem; "Anatol vilyetine Arnavud
keferesi gemeye." diy hkm-i erfm vrid olmken hliy Arnavud tyifesi gelp
obnlk idp dyim fesd enatden hl olmaduklarn" bildrmisin. Buyurdum [ki]:
Vusl buldukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup kaz-i mezbrda her kimde
ne mikdr mslimn ve kefereden rgad ve obn tyifesi varise sahblerine kefle virp
min-bad ol diyrda kimesneye keflsz rgad istihdm itdrmeyesin. yle ki; bade'l-yevm
kimesnenn obn ve rgad fesd enat eyleye shblerinden sl olunur. Ana gre bu
emr-i hmynum tenbh iln eyleyesin ki, kimesne emrme muhlif i eylemeye ve bu
emr-i erfmle dyim amel idp hlfna cevz gsterilmeye.
656
Filibe zindannda muhtelif sulardan dolay hapsedilen

sululardan, sular sbit grlmeyenlerin donanmada kree
konulmak zere sicil sretleriyle birlikte Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
Mirz avu'un demine teslm olunman Dvn'da brhm avu'a virildi. F 27
Cumde'l-hr, sene: 972
Mektb gnderp; "Filibe Zindn'nda baz mahbslar olup kimi katl-i nefs idp
maktln eytm- sgr olman katline tevakkuf olunup ve baz harmlk ve ev basmak
thmetleri ile mttehem olup ve baz karneler ile tutlup lkin bi-hasebi'-er sbt
bulmayup ve baz dah dem alup fsk u fcr ile habsolunmlardur. Harmlk isnd
olanlarun ekseri kefere tyifesinden levend olduklar zhir olup hfz u hrset-i memleket
in habsolmalar lzim olman habsolunmlar idi. Hliy Donanma-i Hmyn fermn
olundu istim olundukda anun gibiler bunda mahbs olmadn gemiye irsl olunmalar
memleketde olan harm-zdelere havf hirsn virp zabtolunmalarna enseb mlhaza
olunur." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Vusl buldukda, arzitdn mcrimleri itdkleri fesdlarnun sret-i sicilleri ile
mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree
konla. Amm; koup gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki,
getrrlerken yolda gafletle gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.
372
657
Malatya'da yakalanan ve geimlerini eitli yerleri dolaarak saz

almakla saladklarn syleyen on be szende ve ingenenin
fesad ehli olup olmadklarnn aratrlmas iin bir sre
hapsedilmeleri.
Yazld.
Be demi Mahmd'a virildi. F 27 Cumde'l-hr, sene: 972
Mektb gnderp; "bundan akdem lt- lehv szla vilyeti getiden gurbet ve
ingn tyifesi hakknda vrid olan emr-i erf mcebince fesd enati olanlar tecesss
olunur iken Maltyye kazsnda on be nefer kimesne ele getrilp ahvlleri tefahhus
olundukda; "Bild memlik [get]ider szendelerz, mamuz bu vechiledr." diy
itirf eyledklerinde ahl-i vilyetden ve mutemedn-aleyh mslimnlardan sl olunup;
"Mezbrlar kutt- tark olup kimesnenn ml esbbn gret eyledklerin grmedk,
iitmedk. Lkin kendleri ve avretleri lehv szla fsk u fcr zredr." diy haber
virdklerin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki:
Varcak, mezbrlar bir mikdr zamn habsidp badeh ahvllerin tekrr arzidesiz.
Sonra emr-i erfm ne vechile sdr olursa ana gre amel oluna.
658
Rumeli'den ve zmir'den stanbul'un ihtiyac iin gemilerine

buday, zm ve incir ykleyip stanbul'a getirmeyerek Kite ve
znikmid iskelelerinde satan reislerin gemilerine el konulup
kendilerinin de hapsedilmeleri.
Yazld.
Mezbra virildi.
Kite ve znikmid kdlarna hkm ki:
Baz resler Rmili yakasndan tereke ve bazlar dah zmir'den zm ve incir alup
gemilerine tahml idp mahrse-i stanbul'a getrmeyp taht- kaznuzda vk olan
iskelelerde yanaup bey itdkleri istim olunman buyurdum ki:
avuum Ahmed varcak, varan kimesneler Rmili yakasndan ve har yirden tereke
ve syir zahre alup gemilerine tahml idp emre mugyir taht- kaznuza iletp bey
iderlerse anun gibilere mecl virmeyp gemilerin girift idp ve kendlerin kayd [] bend ile
mrun-ileyh avuuma teslm eyleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve der-anbr olm
terekeleri gemilerinde bulunan zahreleriyle cmlesin mhrleyp kazyyelerin yazup defter
idp Dergh- Muallm'a gnderesiz. Sonra gemileri ve zahreleri hussnda emrm ne
vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.
373
659
Vardar Yenicesi kadl grevinde iken mteveff Rstem Paa

voyvodalarndan Mehmed hakknda reyaya zulmettii yolunda
ikyette bulunan fakat ad geen voyvoda tarafndan da yanl
hkmler verdii iddia edilen Gelibolu Kads Mevln
Kk-zde'nin durumlarnn mahallinde tefti edilerek
dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 28 Cumde'l-hr, sene: 972
Selanik ve Kratova kdlarna hkm ki:
Hliy Gelibol Kds olan Mevln Kk-zde dme fazlh bundan akdem
Vardar Yenicesi Kds iken mteveff Rstem Paa voyvodalarndan Mehmed in
voyvodanun skin oldu karyesi reysna itdi zulm teaddsin arzeylemidi.
Voyvoda-i mezbr Sdde-i Sadetm'e gelp; "Kd-i mezbr bana gazab(?) u hayf idp
hlf- er nie husslar hkmeylemidr." diy Mft Mevln Eb's-sd dme
ulvvuhdan ol bbda istift eylemein ibrz itdi fetvlar ayn ile der-kse olunup kd-i
mezbr avuum Mehmed zde kadruhya kolup gnderildi. Buyurdum ki:
Varcak, zikrolunan fetvlara nazar idp mezkr voyvoday teft iderken kd-i
mezbrun mahallinde hzr olan b-garaz mslimnlardan ve syir ehl-i vukfdan hakkat-i
hli bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz; mastr oldu zre kd-i
mezbrdan n-mer ol makle evz sdr olm mdur, nicedr; hakkat-i hline tamm
vkf u muttali olup era muhlif evz u akvlinden ve hkminden yannuzda
bi-hasebi'-er'-erf ne mikdr kazyyesi sbit zhir ola, bir mddesin ketmitmeyp
shhati zre ale't-tafsl yazup zikrolunan fetevy bir kse iine mhrleyp bile gnderesiz,
arzidesiz. era muhlif kimesneye hayfolup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtirz
idesiz.
660
Rumkala Dizdar sa'ya isnad edilen eitli su ve yolsuzluklarn

tefti edilerek hakszla urayanlarn haklarnn alnmas.
Yazld.
Arz getren Hamza'ya virildi. F 3 Receb, sene: 972
Birecik beine, Birecik ve Rmkala kdlarna hkm ki:
Hliy Rmkala kds mektb gnderp; "Rmkala Hsr'nun Kethuds Hc
Dvd ve mm Hc emsddn ve Hamza ve Ksm nm blkbalar ve syir neferden
Ah Ysuf ve mlu Mehmed ve Memih ol Hseyin ve Hseyin ol Al ve gayriler
meclis-i era hzr olup; "Dizd[r]muz olan s; "Oullaruma dirlik alsun." diy
dirliklerini; "Oluma tevch ideyin." diy bize hlf- vk kazyye isnd idp mezbr
kethud; " "Bana zehirl yimek getrdi." diy sancakbeine arzidp altm sikke altunum
aldurup" ve mezbr Hamza; "Elmde bert variken; "B-bertdur." diy yz sikke altunum
aldurup ve mezbr Ksm; "Bana altuna tebdl in be altun virp tebdl idp
getrdmden sonra tekrr elli sikke altunum dah alup" ve mezbr Hseyin; "Benden
374
dizdr- mezbr bir ka altun taleb eyledi. Virmedm in tmrum tarine ve gayri
kruma gitmee izin virmeyp kll hasretm old." ve mezbr Ysuf; "Hsrda bir koyun
n-bedd old. "Sen sirka itdn." diy bil-sbt elli sikke altunum aldurd." ve mezbr
mlu Mehmed'n evine oln gnderp; "ki kta basdurmam gitdi." diy ehl ylm
iine girp arayup bulmayup ve nie bunun emsli hudalar idp gh evlermze ta
atdurup fitneler idp gice ile nie efl peyd idp ale's-sabh dvn idp niemzi dp ve
niemze tazr bi'l-lisn idp ve celb-i ml in hdmet vakti oldukda tar in iczet
virmeyp tacz idp ikier altunumuz almaynca izin virmeyp ve kurdan geldmzde
pke taleb idp virmeyenleri tmrlarna tlk itmeyp mahslimze kll zarar idp ve
Emirhc nm hsr-erine; "rb-i hamr itdi." diy mahkemeye gnderp sbit olmayup ol
sebeb ile hsrun kapus vakt-i ya dein auk kalup bu makle eflinn nihyeti yokdur;
hlesine mtehammil deilz." didklerin" arzitmein mezbrun ahvl teft olunup
Sdde-i Sadetm'e arzolunmasn emridp buyurdum ki:
Varcak, mezbrun ahvlini teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk kazyye
arzolundu gibi ise ashb- hukka erle mteveccih olan hakkn b-kusr alvirdkden
sonra dizdr- mezbrun ahvlini erle grp zerine sbt u zuhr bulan mevdd
mufassal merh yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz ki, dizdrl hara tevch
oluna.
661
Lahsa beylerbeyisi iken vefat eden Ferhad Bey'in olu Mehmed'e

babasndan intikal eden mebladan dolay zimmeti bulunan Cafer
adl siphnin bulunarak zimmetin tahsil edilmesi ve kendisinin
skp Zindan'nda hapsedilmesi.
Yazld.
Mezbr Sinn Aa'ya virildi. F 27 Cumde'l-hr
skb beine ve kdsna hkm ki:
Lahs Belerbeisi iken veft iden Ferhd Be'n ol Mehmed Bb-
Sadet-mebum'a gelp; "babasndan intikl itmi mebladan Cafer nm siph
zimmetinde tokuz bin altun hakk olup ed itmekde tealll itmein mahrse-i stanbul'da
olmadun ve hl anda tahsl idp teslmine tlib oldun" bildrmein Budun Gnllleri
Aas Sinn zde kadru[h]ya kolup irsl olund. Buyurdum ki:
Vardukda, sbit olan mebla- mezk[r] teslm iderse tlk idesiz ve ill skb
Zindn'nda habsidesiz.
662
stanbul'a gnderilirken ortadan kaybolan ve Kkborlu'ya tbi

Gneyal kynde skin olduklar bildirilen Vefa ve Ali adl
ahslarn yakalanarak stanbul'a gnderilmeleri.
375
Yazld.
Karaman Belerbeisi Sleymn mektb gnderp; "bundan akdem emr-i erfm
mcebince gnderilmesi fermn olunan Bilvrn kazsndan Vef ve Al nm kimesneler
gaybet idp Anatol'da Kkborl'ya tbi Gneyal nm karyeye skin oldun"
Vusl buldukda, tehr eylemeyp mezkrlar ele getrmee yarar demlern tayn
idp irsl idp gerei gibi tetebbu u tecesss itdrp dah ale'l-gafle ele getrp
mukayyed mahbs gnderesin.
663
Budun'da esir olduklar bildirilen Petruka Talpa, Maklo ve

skender adl haracgzrlarn kimde esir olduklarnn aratrlarak
bulunup serbest braklmalar.
Yazld.
Budun belerbeisine ve kdsna hkm ki:
Vilyet-i Budun'da Solnok sancanda Evhad nm karye halkndan babas ad Mihal
ve anas ad Lotsa Talpa ve dedesi ad Yorgi olan Petruka Talpa nm zimmiyye ve
mezbrenn zevci olup babas ad Penedik ve dedesi ad Sabano Yorgi ve anas ad Anna
olan Miklo nm zimm ve Belgrad sancanda kaz-i mezbr karye[ler]inden babas ad
Abtal ve anas ad Hacle ve dedesi ad Vene [ve] kfirde ad Yano olan skender mezkr
nefer harc-gzrlar esr olduklarn arzolunman buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezkrlar bi'l-fil kimde esr olduklarn tetebbu u tecesss idp her
kimdeyse arzolundu gibi Memlik-i Mahrsem reysndan olup defter-i cedd-i hknde
kend babalar ismi mukayyed harc-gzr reymdan iken esr olmlar ise -ki, yanunda
bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola- tlk idp hlf- er- erf kimesneye
dahlitdrmeyesin.
664
skenderiye kazsna tbi Filorici Hslar kylerinden fesad

kartan, birbirlerine kar yamalama, ky yakma gibi
teebbslerde bulunan ve cizyelerini vermeyen kylerin, gnderilen
mufassal hkm gereince haklarndan gelinmesi.
Yazld.
Be demi Osmn'a virildi. F 2 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
skenderiyye beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "skenderiyye kazsna tbi Filorici Hslar'ndan
Makartek(?) ve Balderen ve Trme-i Bl ve Trme-i Evsat ve Trme-i Esfel ve
Beryaka Reci ve Polan ve Senekrek ve teyaka Reci ve inokol ve Zogan ve Krue ve Ris
ve ilak ve Kolomse ve Yukaru Kravar ve Berye(?) maa-Aka ve Grvik ve Mkrayard(?)
376
nm karyeler er- erfe itat itmeyp dyim fesd ktl ve birbirinn karyelerin ihrk
ve rzklarn yam itdklerinden gayri cizyelerin ed itmedkleri ecilden ml-i mr tahsl
olunmayup ve gemilerle iskeleye gelen tccrun mllarn gret idp dyim fesd zre
olduklarna ayn- vilyet ehdet eylediler." diy arzeyleyp bundan akdem Podgorie
kazsna tbi Biper nhyesinde Bretotorik ve Perie(?) ve Bukamir ve Guysalik ve
Harie(?) ve Koca nhyesinde ve Kelemente'den baye(?) ve Sele nm karyeler keferesi
syn u tuyn zre olduklarn" ilm itdnz ecilden haklarndan gelinmein mufassal
hkm-i hmynum irsl olunmdur. Zikrolunan rey arzolundu zre fesd enatde
olup cizyelerin virmeyp itat zre deiller ise buyurdum ki:
Bunlar hussnda sbk gnderilen mufassal hkm-i erfm mstedsnca amel
idp gerei gibi haklarndan gelesin.
665
Badad'dan Mehedeyn-i erfeyn ziyaretine gelip hlen Mehed-i

Ali'de hastalanan ran ehzdelerinden smail Mirz'nn vlidesi
ve kendisiyle birlikte gelip bir miktar yannda kalan ve dierleri
ran'a gnderilmeleri iin yola kartlan adamlarnn durumlar
hakknda bilgi verilmesi.
Evren avu'a virildi. F 3 Receb, sene: 972

Sbk Badd belerbeisi mektb gnderp; "bundan akdem; "hun ol sml
Mrz'nun vlidesi Kabe-i Mkerreme'den mrcaat eyleyp Mehedeyn-i erfeyn
ziyretine geldkde ilm eyleyesin." diy fermn olunm idi. Mrun-ileyh mh-
Cumde'l-l'nun beinci gninde Badd'dan Mehedeyn-i erfeyn ziyretine gelp hliy
Mehed-i Al kerrama'llh vechehda hasta olup bile olan demlerinden on nefer mikdr
gelp dem alkoyup m-adsna iczet virp Yukaru Cnib'e gnderdin" ilm eylemein
buyurdum ki:
(
) vardukda gresin; mezkrun vlidesi ifkat buldu gibi alkodu demleri ile
yirlerine gitmiler midr, yo ise tealll idp anda m kalmak isterler, imdiye dein
ahvlleri neye mncer olmdur; shhati zre arzidesin ve Kzlba tarafndan ziyrete
gelenlern husslar in anda senden evvel belerbei olan Husrev dme ikblhya
mufassal hkm-i hmynum irsl olunmdur. Ol hkm-i erfmi mrun-ileyhden taleb
idp alup dah mazmn- hmyn ile amel idp ol diyrda olan serhadlern hfz u
hrsetinde ve nazm u nizm- memleketde ve m-beynde vk olan sulh u salh riyet
idp tarafeynden sulha mugyir vaz sdr olmakdan hazer idesin.
666
skp nibi iken hapsolunan Kara'nn serbest braklmas.
Yazld.
Tezkireci Hasan Be'n olanna virildi.
skb beine hkm ki:
Bundan akdem skb Nyibi olup habsolunan Kara Nyib hl habsden tlk
377
Emrm mcebince tlk idesin.
667
Modava livsnn siphleri olmadndan imlek nhiyesinde

bulunan zam ile on siphinin Modava livsn tasarruf
etmeleri ve alaybeyi yannda hizmette bulunmalar.
Yazld.
Liv-i Modava'nun siphleri olmayup maden ve syir emvl-i hssamun hfz u
hrseti in dem lzim olman imlek nhyesinde vk olan nefer zam ve on
nefer siph Modava sancana emesin emridp buyurdum ki:
Zikrolunan nhyede vk olan zam v erbb- tmra tenbh tekd eyleyesin ki
alaybei yannda hdmetde olalar. Bade't-tenbh varmayanlar isimleriyle yazup bildresin.
[Yev]m'l-Hams, f selh- Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye
668
Badad'da Ahmt Muktaas'na mltezim olan Mehmed'in

zapteyledii senelerin muhasebesi grlmekte iken ibraz ettii
mzevver mhr ile mhrlenmi ve nianlanm kl mevcibi ile
kul tifesinden bz kimselerin ulfe tezkirelerinden dolay sulu
grlenlerinden firarda olanlarn buldurularak dvalarnn
grlmesi; haksz olarak alnan akalarn sulardan tahsil edilmesi
ve gerekli grlenlerin hapsedilmesi.
Yazld.
Badd belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki:
Sbk Badd Belerbeisi Husrev dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "Vilyet-i Badd'da Ahmt Muktaas'na Mltezim olan Badd
gnlllerinden Mehmed zabteyledi senelern muhsebesi grilmek zre iken
mukaddem Badd Belerbeisi olan Behrm dme ikblh ve bi'l-fil Defterdr- Emvl
olan Hamza dme mecdh ve sbk Badd Haznesi'nde Rz-nmeci olup hliy
Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi olan s'nun isimleriyle mzevver mhr ile mhrlenmi
ve ninlanm kl mevcibi ve kul tyifesinden baz kimesnelern ulfeleri tezkirelerin
ibrz idp ve tezkirelern hatt ekseriyy Rz-nmeci girdi Hseyin bin shk ve Mehmed
ol brhm ve Ahmed ol Ferecullh nm ktib gh mzevver mhr ile mhrlenmi
beyz kdlar getrp mil-i mezbr tahvlinden kl mevcibine ve baz kul tyifesinn
ulfesine bana tezkireler yazdurup ve gh yazdurduklarndan sonra mezbr Ferecullh
mzevver mhr ile mhrleyp ve ninlatd." diy cevb virdkde mezbr Ferecullh'dan
sl olundukda; "Zikrolunan mzevver mhrleri merkm Hseyin kazdurup ve mil-i
mezbr tahvlinden mevcibt tezkireleri yazdurup ve merkm mil tahvlinden; "Benm
378
mevcib." diy alduum on bin alt yz yiirmi akanun tezkiresin dah mzevver mhr ile
mhrleyp ve ninlamdur." diy ikrr idp sicill olunup ve merkm Hseyin'den sl
olundukda inkr ile cevb virp kendsi mil-i mezbrdan mzevver tezkirelerle bi'd-defet
aldu iki yz yedi bin aka ve mezbr Ferecullh aldu yz bin aka erle sbit ve sicill
olunup mebla- merkm mezkrlarun emlk esbblarndan tahsl olunmak zredr ve
mil-i mezkr dah mttefik olman hn-i teftde n-bedd olup ve mzevver mhrle
maznna olan yirlerde cst c olunurken defterdr nmna olan mhr mil-i mezbr
evinde bulunup mezkrn Hseyin ve Monla brhm ve Ferecullh ve Rznmeci girdi
Hseyin Badd Kalas'nda habsolunmlardur." diy arzidp ve sen ki defterdrsn;
"mezbr mltezimn mrye alt yk aka deyni olup yz elli bin akas der-zimemdr ve
yz elli bin akas sbk Belerbei olan Behrm dme ikblh nm ile mzevver mhr
kazdurup; "Mevcibe teslm olund." diy zimmetine lzim olan deyni virmeyp firr idp
gayr-i vk irret ekv itmek in Bb- Sadetm'e gitdin" bildrmisin ve mezbr
Mehmed Atebe-i Ulym'a gelmi bulunup mrun-ileyh Husrev dme ikblh in;
"Bi-gayri hakkn iki bin tokuz yz altunum ve bir tav kulum ve yedi yz koyunum alup"
ve hliy Badd Defterdr olan Hamza in; "Bin yz altunum ve bir tav kulum ve
bir atum alup ve Defterdrun Kethuds Ren, ben habsde iken evm basup tokuz yz elli
filorim ve nie esbbum alup garazan beni bu vechile arzeylemidr." diy ilm itmein
zikrolunan husslar tamm hak zre grilp teft olunmas lzim olman habsle Dergh-
Muallm avularndan Evren zde kadruhya teslm olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, evvel ml-i mr hussn takdm idp zikrolunan mzevver
mhr ile tezkireye mbereti olanlardan elde olmayup gaybet idenleri erle buldurmas
lzim olanlara buldurup getrdp ve mezbr mil olan Mehmed'n dah zikrolunan telbs
tezkirelere vukf ve mbereti var mdur, tamm dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er
teft idp tezvr telbs ile alnan mlum her kimden mteveccih olursa esbb
emlkinden erle ve knn ile b-kusr tahsl itdkden sonra mezbr mil sbk
Belerbei olan Husrev dme ikblhdan ve defterdr zde zzhdan taleb itdi hukk
dah erle grp ol mikdr altunn ve kullarn ve koyunlarn alduklar
bi-hasebi'-er'l-kavm sbit olursa b-kusr hkmidp alvirdkden sonra zikrolunan
telbse mbereti olmala tezvr telbsi zhir olanlardan siph olanlar habsidp yazup
arzidesiz; olmayanlar bbnda emr-i er ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz. Hlf-
er kimesneye zulmolmakdan hazer idesiz. Cdde-i hakdan udl inhrf itmeyp eger
belerbei ve defterdrdur ve eger zikrolunan tezvre mberet idenlern husslardur,
tamm hak zre grp vkf u muttali olduunuz kazyy ale't-tafsl hakkati zre yazup
arzeyleyesiz.
379
[Yev]m'l-Hams, f 28 Cumde'l-hr, sene: 972, Kostantniyye
669
Hamamc Pir Ahmed adl kiinin criyesini ayartt iddiasyla

kree gnderilen Hac Mehmed adl kiinin hakknda yalan yere
ahitlik yapld yolunda olu tarafndan yaplan ikyetin
aratrlmas.
Yazld.
Bu hkm gnderilmedi.
Burusa kdsna ve Murdiye mderrisine hkm ki:
Hudvendigr Sanca Bei Abdurrahmn dme ulvvuh mhrl defter gnderp;
"Hac Mehmed nm kimesne Hammmc Pr Ahmed dimekle marf kimesnenn bir
criyesin ayartdu sbit olup mseccel oldu arzolunman kree gnderilmek in vrid
olan emr-i erfm mcebince kree gnderildin" bildrp ve mezbrun ol Sdde-i
Sadet'e gelp; "Mezkrun criyesi har yirde bulunup babam ayartm deildr. hidler
hlf- vk ehdet idp b-gnh cihetleri alnup kree gnderilmidr." diy zhr-
tezallm eyledi ecilden mezkr, mukayyed mahbs Dergh- Muallm avular
oullarndan kdvet'l-emsil Aydn-ol Mehmed zde kadruh ile irsl olund. Buyurdum
ki:
Varcak, mezkrun ahvlin bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup gresiz;
mezkrun criyesin ayartdu sahh midr, yohsa gayr-i vk olup criye har yirde mi
bulunmdur, nicedr; tamm shhati zre gavrine irip yannuzda ne vechile sbit olursa
mezbr habsle gir Dergh- Muallm'a irsl idp vuk zre hakkat-i hlin yazup
bildresiz, hlf- er- erf kimesneye zulm hayf olmakdan ziyde hazer eyleyesiz.
670
669 numaral hkmn aynsdr.
Yazld.
Gnderilmedi.
Bundan akdem irsl itdn mcrim defterinde Hammmc Pr Ahmed'n criyesin
ayartmala kree gnderilen Hac Mehmed'n ol ve htn gelp; "Mezkrun criyesi
har yirde bulunmdur. Cihetleri hlf- vk alnup b-gnh kree gnderilmidr." diy
zhr- tezallm eyledi ecilden mezkrun ahvli tekrr grilp shhati zre
arzolunman Burusa kdsna ve merhm ve mafrun-leh Sultn Murd Hn
mderrisine* hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Mrun-ileyhim ile cem olup mezkrun ahvlini bile grp shhati zre yazup
arzidesiz.
* Metinde "Medresesi'ne" eklindedir.
380
671
Silivri skelesi'nde paralanan renber gemisinden yamalanan

eylar ile yamaclarn bulunmas.
Yazld.
Bu hkm-i erf Dvn'da yazlup Sekbn Al Be'e virildi. F 25 Cumde'l-hr, sene:
972
Silivri kdsna ve Dergh- Muallm mteferrikalarndan Sekbn Al'ye hkm ki:
Hliy Silivri skelesi'nde bir rencber gemisi prelenp iinde olan met ve gemi
shblerinn esbbn gelp kaz-i mezbrdan baz kimesneler yam idp alduklar istim
Varcak, bu huss onat vechile hak zre teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk
kazyye istim olundu gibi olup zikrolunan gemi prelendkde met u esbblarn kimler
yam eylemilerdr ve ne makle kimesnelerdr; her kim ise bulup getrp dah alduklar
met u esbb b-kusr erle ashbna alvirdkden sonra bi-hasebi'-er ve'l-knn ol asl
fesd sbit zhir olup mseccel olanlardan siph olan habsidp arzidesiz; olmayanlar
bbnda erle lzim geleni icr idp era ve knna mugyir kimesneye zulm teadd
672
Silivri kazsnda ortaya kan hrszlk hadiselerinin aratrlarak

kaznn hrsz ve harmilerden temizlenmesi.
Yazld.
Mrun-ileyhimya hkm ki:
Kaz-i mezbra tbi baz yirlerde ehl-i fesd enat zuhr idp kiminn evi
alup ve kiminn esbb u tavarlar sirka olunup rey v beryya zulm teadd olundu
istim olunman buyurdum ki:
Varcak, zikrolunan kdlun ehl-i fesd enat olup thmet-i sbkalar mseccel
olan hrsuz u harmsin keml-i ikdm ihtimm ile hak zre teft idp gresiz; anun gibi
yaramazlklar ve fesdt bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olup sicill olanlardan siph
ise habsidp ahvlin ale't-tafsl Atebe-i Ulym'a arzidesiz; olmayanlar bbnda ol ki,
muktez-y er- erfdr, anunla mil olup er u knna mugyir kimesneye i
itdrmeyesiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur. Ol cnibleri hrsuz u harmlern
err rndan tathr pk idp env- ikdm ihtimmun zuhra getresiz.
673
Fener kazs ahlisinden atalca kasabasnda abaclk yapan

Dimitri'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Trhala beine ve Fener kdsna hkm ki:
Kaz-i mezbra tbi Brula(?) nm karyeden olup gh Silivri kazsna tbi atalca
nm kasabada gelp abclk iden Dimitri nm zimmnn ki, anas ad Halkene ve karnda
381
ad Semo ve ammsi ad Yorgi'dr, mezbr zimmnn Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim

olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm mteferrikalarndan Al zde mecdhnun demi hkm-i erfmle
varcak, mezkr Abc Dimitri her kande ise tebebbu u tecesss idp ele getrp gaybet
iderse yata u turaklarna ve akvm u akriblarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim
olanlara teklf idp buldurup dah kayd [] bend ile mezbr Mehmed'e teslm idp Dergh-
Muallm'a gnderesiz. yle ki; taht- hkmetinzde bulunmayup har yirde oldu
istim oluna, yarar demlernz gnderp sanca beinden ve kdsndan taleb idp
mukayyed mahbs Sdde-i Sadet'e irsl eylemek bbnda env- ikdm ihtimmnuz
zuhra getresiz.
674
Msr'daki mr tereke anbarlarn

azeblerinden alnmamas.
korunmas
iinin
Msr
Yazld.
Ahmed avu'a virildi; ankal birderidr.
Mahrse-i Msr'da vk olan mr tereke anbrn kadmden Msr azebleri
hfzidegelp hl Msr mstahfzlar tayn oldu arzolunman buyurdum ki:
Mr anbr kadmden kimler hfzidegelmi ise gir slb- sbk zre anlara
hfzitdrp olgelene muhlif i itdrmeyesin.
675
bkz. hkm. 663
Yazld.
Kapuclar kethudsna virildi. F 4 Receb, sene: 972
ve anas ad Lotsa Talpa ve dedesi ad Yorgi olan Petruka Talpa nm zimmiyye ve zevci
olup babas [ad] Penedik ve dedesi ad Sabano Yorgi ve anas ad Anna olan Miklo nm
zimm ve Belgrad sancandan kaz-i mezbr karyelerinden babas ad Abtal ve anas ad
Hacle ve dedesi ad Vene ve kfirde ad Yano olan skender Memlik-i Mahrsem
reysndan iken esr olduklar arzolunman kendler emnet konlup yirlerinden
yoklanup grilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan karyelerden dedelerin ve babalarn ve analarn
yoklayup gresiz; haber virdkleri zre mevcd bulunurlar ise babalar ve dedeleri isimlerin
defter-i cedd-i hknye tatbk idp sahh harc-gzr rayyetlerm iken esr olduklar
yannuzda malm u zhir ola, shhati zre tafsl-i ahvllerin yazup bildresiz.
382
676
Deyr Rahba Beyi Hseyin'in yannda bulunan Takyeci Bl'nin

Yazld.
Diyrbekir belerbeisinn kethudsna virildi; Dvn'da. F 4 Receb, sene: 972
Deyr Rahba Bei Hseyin Be'e hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da Yenikapu'da skin Takyeci Bl ki, Atbzr'nda cnbzlk idp
sen sancauna gitdnde sennle bile gidp hliy mezkr mukayyed mahbs Sdde-i
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince kayd bend idp yarar demne koup
Dergh- Sadet-mebum'a gnderesin. Yolda onat hfzitdrp gaflet ile gaybet
itdrmekden ihtirz eyleyesin.
677
Drac kazsnda dalk sarp yerlerde bulunan ve ovada iskan

ettirilmek istenildii iin isyan eden karyelerin elebalarnn
haklarndan gelinerek oluk ve ocuklarnn esir edilmesi.
Yazld.
Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Liv-i mezbra tbi Drac kazsndan
drt pre karyenn keferesin sab yirlerden ovaya indresin ve ba mfsidlerinn hakkndan
gelesin." diy emrm olmd. Ve'l-hlet-hzih Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp;
"Islh fermn olunan kurdan pre karyenn halk ile Berab(?) nm karyenn bir
mahallesi emr-i hmyn mcebince itat idp lkin mezbr karyenn Gn-ipat dimekle
marf mahallesiyle ve Kate nm karyenn Mozga ve Hahul nm mahalleleri ummen
itatden udl idp sab sengistn yirlere tahassun idp let-i harb ile ceng cidle hzr
olup etfl ezvclar esr olmak lzimdr. stimlet ile itatleri myesser deildr." diy
bildrmisin. mdi; syn u tuyn zre musrr olan ehl-i fesd ele girp gerei gibi
haklarndan gelinmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa onat vechile mukayyed olup synn arzitdn
slern zerine varup kbil-i mrr olan yirlerin seddidp emr-i sbkum mcebince hsn-i
tedbr tedrkle ba ba mfsidlerin ele getrp muhkem haklarndan gelp ve etfl
ezvclarn esr idp mtemerridnn bir vechile cez v sezlarn viresin ki, syirlerine
mcib-i bret nashat vk olup itat inkydlarna sebeb bs ola; yle bilesin.
678
Arpalk timar zabt iin vekaleten Sapanca'ya gnderilen kiiyi

dvp mahkemede Dergh- Muall kullarndan olduu iddiasnda
bulunan Pr olu Sleyman'n kree konulmak iin Sdde-i
383
Yazld.
Sapanc kdsna hkm ki:
Hliy Kapuclarum Ba Mehmed dme mecdh tarafndan arpalk tmrnun
zabtna gnderdi Abdullh ol Sleymn nm demisin Pr ol Sleymn nm kimesne
darbidp murfaa-i er oldukda; "Dergh- Muallm kullarndanum." diy cevb
virdine mm-ileyh tarafndan sret-i sicill ibrz olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; mezkr rey tyifesinden olup Dergh-
Muallm kullarndan deil ise, yarar demlere koup kree konmak in Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesin ve koup gnderdn demlere tenbh idesin ki, yolda onat
vechile hfzidp gaybet itdrmekden ihtirz ideler; yle bilesin.
679
Edirne'de imam ve hatiplik gibi vazife tevcih edildii halde

beratlarn almayan kiilerin vazifeden alnarak yerlerine
bakasnn verilmesi.
Yazld.
Mektb getren Mehmed'e virildi. F 2 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Mektb gnderp; "Bundan akdem irsl olunan emr-i erfm muktezsnca
mahmiyye-i mezbrede vk olan mescid mecmida olan eimme v hutab ve syir
erbb- cihtun ahvli grildkde; "Ekseri b-bert tasarruf iderler."" diy arzeyledn
Varcak gresin; min-bad tevch itdn cihtdan alt aya dein bert itmeyenlern
cihetleri eger htbet immet tevliyetdr, syir cihtdan her ne ise hara tevch idesin ve
imdiye dein b-bert mutasarrf olanlara dah gerei gibi tenbh tekd idp bert itdrp
bertsuz bir ferde vazfe virdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenlern cihetlerin mstehk
olanlara tevch idp arzeyleyesin.
680
eme'ye tbi Sla Liman'nda in olunan hisar peede iskan

ettirilmek iin seilenlerin gitmemek iin direnmelerine aldrmayp
bulunduklar yerlerden alkalarnn kesilerek kalede iskan
ettirilmeleri.
Yazld.
Ninc be hazretlerinn sitnelerine hdmet iden brhm nm kimesneye virildi.
F 4 Receb, sene: 972
Aydn beine ve eme kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Kaz-i eme tbi Sla nm limanda bin
olunan hsr pee in Mr-i Liv-i Aydn Mustaf ile mahall-i memra cem olup kurbinde
384
olan kurdan blu ve bel gan olup emr-i erf mcebince yazlan elli aded srgn
evlerinden iki defa emr-i erfe itat eylemeyp sitne-i Sadetm'e varup szlerine
itibr olunmayup reddolunup geldklerinde her birinn hneleri kifyet mikdr tevz u
taksm olunup evlerin bin idp ekseri hnelerine dhl idp hsr pee mamr olup lkin
hliy mazl olan mr-i liv-i Sla; "Dery tarafn hsr ve burc toplar addan hfzider,
harc zyid olmasun." diy hsr peenn dery cnibini bin itdrmedi ecilden hliy
srgn evlerinden kyleri hsr kurbinde blu ve bel aniydan bir ka ehl-i tezvr
telbs; "Hsr peenn derydan cnibi bin olunmad, havfiderz, hsra varmazuz ve
girmezz." diy evn- tealll idp emre rz olmayup Dergh- Muallm'a ikyete
gitdklerinden gayri bunda kalan srgn evleri dah ihml teksl zre olup kalanun
ihtilline sebeb olurlar." diy arzeylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mukaddem fermn- erfmle yazlup tayn olunan srgn
evlerinden varmayanlar henz skin olduklar yirlerden alkalarn kat itdrp yarar
demlere koup kala-i mezbreye iletp yirledrmeyince olmayasz. Eslemeyp muhlefet
idenler her kimler ise isimleri ve resimleriyle yazup arzidesiz. Sonra anlar hakknda emrm
ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.
681
ehrizol Kullar Aas Mehmed ile Emin Perviz'in arasnda

meydana gelen kavga ile alkal olarak kad arzndaki ahitlerin
ifadeleriyle Malatya beyinin arzndaki ahitlerin ifadelerinin
elimesinden dolay ahitlerin bir araya getirilerek durumun teftii
ile birlikte yalanc olanlarnn tehir edilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi; Dvn'da. F 3 Receb, sene: 972
Mektb gnderp; "sbk ehrizol Kullar Aas Mehmed ile Emn Pervz'n sbk
olan gavglaryn vrid olan hkmde; "Kd-i sbk mezbr aa in mezbr emnn evi
zerine let-i harble varup kapularn preledin bildrmi idi. Siz ol huss arzitmemisiz.
Grp arzidesiz." diy fermn olunman merkm kd ile ahvle vkf mslimnlar ihzr
idp emn-i merkm mahallesinden hn-i gavgda olup mahalle-i mezbre imm ve
mezzini ve cematden yedi-sekiz nefer mutemedn-aleyh prler; "Mesfr aa demleri
ahm vaktinde merkm emn demleriyle gavg itmiler. Hatt aanun bir kul maktl olup
irtesi sabh namz vaktinde mescidden kdukda merkm emnn tara kapus ninde
tark-i mda mezbr aanun nie demleri; "Yoldamuz katlitdinz, geln meclis-i era
varalum." diy feryd iderler iken ve mezbr emnn havl kapus i yzinden balu
kapunun tara yzinde bir ka nacak yirlerin grdk. Lkin kangs urdun grmedk.
erden emn ve demleri asl tara kmadlar ve taradan ierye aa-y mezbr
demlerinden asl kimesne girmedi ve kapu ufanmamd, balu idi ve bu arada mezbr aa
kendsi hzr deil idi. Mbereti ve medhali yoidi. Byle grdk, vk- hl bu idi."
didklerin" bildrmisin. Ve sen ki sancakbeisin, sbk olan kd ile mukaddem mektb
gnderp; "Aa-y mezbr emn-i mezkrun ahm namzndan sonra let-i harb ile krk elli
385
nefer dem ile evin basup kapusn preleyp sandunun kilidin bozup yz bin aka ve alt
yz elli sikke altunn gret itdi erle sbit olmdur." diy bildrmi idinz. Ol arzun dah
sreti ayn ile aslndan ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, sbk bu hussa ehdet idp ol arzda mastr olanlar ve
hliy ehdet idenleri ihzr idp bi'l-muvcehe onat vechile mutemedn-aleyh ve b-garaz
mslimnlardan bu huss onat vechile teft idp gresin; hlf kang cnibde kar ise
kizbleri zhir ola, anlar tehr idp bir vechile hakret itdresin ki, bir dah kimesnenn
yalan ehdet eylemee mecli olmaya ve emr-i erfm yirine vardun yazup arzidesin;
yle bilesin.
682
Kastamonu, Takpr ve Zeytin kadlklarnda bulunan benn,

neccar ve arka hamallarnn stanbul suyolunda altrlmak zere
nevrzda Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Hac avu-ol Sinn elebi'ye virildi. F 4 Receb, sene: 972
Dergh- Muall yenierileri blkbalarndan Mustaf nm kimesne, irsl
olduna mezbr defterdr efendi tarafndan haber getrp hkmn iine yazlmdur.
Kastamon kdsna hkm ki:
Mahrse-i stanbul'a gelen suyolnun meremmt hussyn istihdma benn v
neccr ve arka hamml lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, taht- kaznda ne mikdr benn v neccr ve arka
hamml bulunursa cmlesin ihzr ve defter itdrp nevrzda sanatlarna lzim olan lt u
esbblar ve defteri ile yarar demlerne koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki,
mevsiminde hdmete hzr bulunup istihdm olunalar; yle bilesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Takpri kdsna.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Zeytn kdsna.
683
386
Muhasebesinin doru grlmedii yolunda ikyette bulunan

Ahmt Muktaas Emini Mehmed'in muhasebesinin Evren
avu mberetiyle yeniden grlmesi.

Vilyet-i mezbrede Ahmt Muktat Emni olan Mehmed Dergh- Muallm'a
gelp; "Benm muhsebeme ve kend ahvlme garaz muteallik olup mukaddem
muhsebem grildkde iki yk aka ziyde gelmiidi. Badeh ben sitne'ye gitdmde
hlfen arzeylediler ve sbk mhrl rz-nme sretleri ihrc olunup (
) ve
Muhb nm mstevflere virilmidr. Anlar ol sretleri inkr itmeyp ayn ile getreler ve
iltizmum artlarum mcebince ve elmde olan temessklerm ve sicilltlarum
muktezsnca hak zre grilp ve zimemde ve Tvk- Kerkk nhyesinde ve l-i Serrc
tyifesinde ve Atak millerinde iki senenn bksi tahsl olunmayup ve buuk yk aka
h Hseyin ve Ferecullh zerinde mseccel hakkumdur. Alnup muhsebeme dhl olsa
ve bir yk aka kend elmle Hazne'ye teslm itmi iken muhsebeme dhl itmeyp har
kimesne ismiyle rz-nmeye gerdiler ve artumda; "Yiirmi bin aka hlat bah ve syir
ihrct in aaa varla." diy virilmidr. Ol dah artum mcebince grile ve Emnm
olan Keyvn'un gedin belerbei alup hara virilmidr, gir mukarrer ola. Muktaa-i
mezbrede vk olan zamn- mberetm artlarum mcebince hak zre grile, bana
hayfolmaya" diy bildrdi. Buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Evren zde kadruh va[r]cak,
avuum mberetiyle takrr itdi ahvlleri yirl yirinden keml-i dikkat ihtimm ile
hak zre bi-hasebi'-er ve'l-knn teft tetebbu idp eger kend ve eger mbirleri
kabzitdi ml yirl yirinden ve Hazne-i Badd'a teslm itdi rz-nme defterlerinden
yoklayup makbztn ve teslmtn tatbk idp iltizm ve art mcebince mezbrun ve
mbirlerinn zimmetlerine lzim gelen mlum b-kusr tahsl idp ve didi rz-nme
sretlerin taleb idp getrdp fi'l-vk kend bir yk aka teslm itmiken muhsebesine
dhl olmayup har kimesne nmyla rz-nmeye gemi midr, ol vechile telbse mberet
iden kimdr; tamm malm idinp bi'l-cmle mezkrun cmle-i ahvlin hak zre
ber-muktez-y er u knn grp hlf- er- erf kimesneye zulm hayf olmakdan
ictinb idp hakkat-i hli neye mncer olursa ale't-tafsl yazup avuumla Sdde-i
Sadetm'e arzeyleyesiz.
684
Mihal kazs Canbazlar karyesinden Zeynel adl kiinin Sdde-i

Yazld.
Mihal kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda Canbzlar nm karyede skin olan Zeynel nm kimesnenn
Sdde-i Sadet-mebum'a gelmesi lzim olman buyurdum ki:
Siph-olanlar zmresinden Sleymn zde kadruh varcak, tehr itmeyp mezbr
ele getrp merkm kuluma teslm eyleyp muaccelen Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin.
Mezbrun her vechile ihzr lzim olmdur, ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin.
387
685
Kastamonu beyinin, arzettii gibi donanmaya znikmid'de binmek

zere sanca sba ve siphileriyle hazr olmas.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 6 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Kastamon beine:
Mektb gnderp; "Donanma-i Hmynum'a girmek in Boaz Hsrlar hlf semt
olman sancaun siphleriyle znikmid'de girilmek hussn" bildrdn ecilden ilm
itdn zre znikmid'de hzr olup Donanma-i Hmynum'a girmek emridp buyurdum
ki:
Emr-i sbkum mcebince nevrzdan mukaddem sancaun sbalar ve siphleriyle
kup znikmid'e geldkde ahvln yazup bildresin.
686
Musul'da birbirlerine Rfizlik ve Yezidlik iddiasnda bulunan

Bb Irak mahallesi halk ile sdtn isnadlarn isbat
edemedikleri, aralarnda dnyev gilelerden dolay vukbulan
dmanlktan vazgemedikleri takdirde haklarndan gelineceinin
kendilerine bildirildii.
Yazld.
Badd belerbeisi kethuds demine virildi. F 4 abn, sene: 972
Musul beine ve kdsna hkm ki:
Hliy Diyrbekir Belerbeisi skender dme ikblh mid ve Nusaybin kdlar
ile mektb gnderp; "bundan akdem emru'l-meri'l-kirm ehrizol Belerbeisi
Muzaffer dme ikblh mektb gnderp; "Kasaba-i Musul'da Bb'l-Irk Mahallesi'nde
irret ile mehr olan Hseyin ve Ksm dyim tezvr idp mslimnlara n-mer bhtn
idp kasaba-i mezbre ahlsini birbirine drp snn-mezheb olan Seyyid Mehmed'e
isnd- mlem-yekn idp ve Musul sanca bei mezbrn mfsidlern hakkndan gelmek
istedkde firr idp nie mfsidler ile ahdidp Dergh- Muall'ya varup gayr-i vk
ikyetler idp ikyetleri kizb olduna bhe olmayup bu cnibden; "Birbirinn tahrkiyle
ikyete varmlardur." diy bildrdiler. mdi; nefs-i Musul'da revfz ksmndan baz
melhde yevm-i rda cem olup sahbe-i gzne sebbeyledkleri istim olund. Men
olunman hkm-i erf gnderilmi iken yine sene-i mzyede baz melhdenn
cemyyeti mtezyid olup er- erfe muhlif evz- garbeye irtikb olunman ol asl
mlhdler elegetrilmek in mukaddem hkm-i hmynum gnderilmiidi. "Yevm-i
rda cemyyet idp sahbe-i gzn rdvnu'llhi tel aleyhim ecmane sebbidenler
kimlerdr, rafz u ilhd kang tarafdadur ve mrun-ileyhn arzitdi zre irret
ekvetleri var ise mezbrn mfsidleri ve er- erfe muhlif evz olan mlhdlerden ka
nefer kimesne bulunur ise -ki, erle rafz u ilhd sbit zhir ola- tescl itdkden sonra
kendleri kayd bend idp sret-i sicilleriyle gnderesin." diy fermn olunman
ber-mceb-i emr-i erf nefs-i Musul'a varlup cnibeynden birbirine rafz u ilhd ve irret
ekvet isnd idenlerden Bb Irk Mahallesi halkndan olan mezkrn Hac Ksm ve
388
Hseyin ve gayrileri ve sdt zmresinden Seyyid Mehmed ve Seyyid Cafer ve Seyyid

Murtaz ve syirleri ihzr olunup akd-i meclis olunup tefte r olundukda tarafeynden
birbirine isnd itdkleri efl-i habsiyyenn isbt u zhrna bi-vechin mine'l-vch kdir
olmayup cizler olup birbirine itdkleri isndun zhrnda adem-i kudretleri malm olcak
cnibeyne asl taalluk ve huss- kazyyede dahli olmayup ulem v suleh zmresinden
ve ayn- vilyetden b-garaz ve mutemedn-aleyh mslimnlardan tarafeynn keyfiyyet-i
husmetleri ve hlleri sirran ve alniyyeten teft olunup; "Bb Irk tarafnda skin olan
cematn sdt ve kurbinde skin olanlar ile m-beynlerinde kadmden advet olgelmi
olup birbiriyle keml-i advet buz zre olmala Bb Irk halk sdt tarafna rafz isnd
idp sdt dah anlara Yezdlik isnd idegelmilerdr. Amm; iki cnibn dah itdi isnd
ve yevm-i rda sbk itdkleri cemyyet emr-i erf ile men olunandan ber vk
olmayup sdt zmresi eben an-ceddin sahhu'n-neseb ve snniyy'l-mezhebdr ve Bb
Irk mahalltnda skin olanlar dah snnlerdr ve ehl-i slt mslimnlardur. Bu zamna
dein m-beynlerinde olan ikk mahz advet-i dnyeviyye sebebindendr." diy
muvcehelerinde haber virdklerinden gayri bi'l-fil Imdiyye Hkimi olan Sultn Hseyin
ve Erbil Bei Bekir dme zzhm dah ferkayn hakknda mslimnlarun vech-i merh
zre olan ehdetlerine muvfk haber virp ve ferkaynun birbirine itdkleri isnd gayr-i
vk olmakdur. Ve'l-hsl iki cnib birbirine itdkleri davnun zhrna kudretleri olmayup
hlf- vk olmala cmlesi fergat idp; "Min-bad ahad-i cnibeynden rafz u ilhda
mteallik bir kelm sudr iderse vl-i vilyet hakkmuzdan gele." diy cemm-i gafr ve
cem- kesr huzurnda b-ser-hem mukrr u muterif olup dnyev olan advetlerine itibr
olunmaman kdret-i mezbre m-beynlerinden mrtefi oldun" arzeylemisin.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan iki tyifeye kem-yenba tenbh tekd
eyleyesin ki, itdkleri muslahalar zre sbit-kadem olup m-beynlerinden kdret
adveti ve buz u hasedi ref idp kend hllerinde olalar. yle ki; min-bad ikk u advet
zhr idp vey er- erfe muhlif vazlar ola, env- ukbet ile mukab olunup gerei
gibi haklarndan gelinr; bilmi olalar; yle bilesiz.
687
ehzde Sultan Murad'n hslarna terakk ihsan olunduu.
Yazld.
Sultn Selm hazretlerine hkm ki:
Hliy ahter-i burc- sadet, gevher-i dery-y hlfet, semere-i ecere-i devlet,
glbn-i glzr- zzet, kurret'l-uyn ve behcet'n-nvvd Murd tavvelallh umrahnun
hslarna terakk olunmas bbnda istid-y tfet olunman evld- sadet-nihdumun
devha-i zz ikbllarine emtr- refetm mtektr olmak me-i kerme-i husrevnemden
oldu ecilden mrun-ileyhn hakknda avtf- aliyye-i hne ve avrif-i celiyye-i
pdihnem zuhra getrp bi'l-fil tasarruflarnda olan hslar drt kerre yz bin ziyde ile
yiirmi kerre yz bin olmak bbnda vuk bulan mezd-i tfetm ilm olund.
Mm-ileyhn huss- sadet-nussnda sdr olan nyetmi kendye inb idesin ki,
devm- devlet ve sebt- kym- hametm edyesine itigalde ola.
389
688
Dulkadirli sancandaki siphi ve reya arasnda meydana gelen

dvalara dier sancaklarn beyi ve adamlarnn mdhale ettirilmemesi.
Yazld.
Trb Kethud'ya virildi. F 3 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Dulkadirl belerbeisine hkm ki:
Dergh- Muallm'a dem gnderp; "vilyet-i Dulkadriyye etrflarnda vk olan
har sancakbeleri ve Zlkadriyye'nn siph u rayyetlerinden bir vechile esbb ve at ve
katr ve deve murd idindklerinde virmedkleri in garaz idp kendlern sancaklarndan
deil iken bir tarkla Dergh- Muallm'a arzidp emr-i erfde gir kendleri kul tayn
itmekle murdlar zerine evlerin basup rzklarn tln [ve] niesin garazla telef zyi
itmekle sancamuzdan nie siphler ve rayyetlerinden nieler cel-y vatan idp ve nice
kimesneler gelp zhr- tezallm itmeden hal olmayup bu makle har sancaa medhali
olmayan sancakbei ve kdlar men olunmalaryn hkm-i erf virilmesin" bildrdn
Gresin; sancaunda vk olan siph v rey m-beynlerinde vk olan dev v
hussyyt in bir tark ile bir har sancakbeiyi ve sbalarn vey demlerin mbir
alup reyya zulm hayf itdkleri vk ise sancaunda vk olan kazyya kimesneyi
kardurmayup ol bbda vk olan zulm teaddyi men u def idp er u knna muhlif
kimesneye i itdrmeyesin. Eslemeyenleri yazup arzeyleyesin.
689
lbasan sancanda isyan eden karyelerin isyannn bastrlmas

esnasnda alnacak esirlerin isyan bastrldktan sonra serbest
braklmas.
Yazld.
lbasan beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Mukaddem vrid olan hkm-i erfm mcebince slh fermn
olunan kurdan baz itat idp ve baznun bir ka mahallesi asl slha mmkin olmad.
Esr olmak lzimdr." diy bildrmisin. mdi; itat itmeyp syn iden mfsidnden kbil-i
slh olmayanlar tume-i emr klnup askeri terb itdrmek in etfl ezvclar hn-i
gretde esr olup ekysnun hakkndan gelindkden sonra tlk olunup Memlik-i
Mahrsem iinde olan rey esr olmaa rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki:
Varcak, esr hussn kimesneye if itmeyp ol emr-i erfm mcebince synlar
zhir olan ehl-i fesdun hsn-i tedbr ile haklarndan gelinp ber-taraf oldukdan sonra ne
mikdr esr alnm ise b-kusr tlk idp hlf- emr bir ferd esr olmakdan hazer eyleyesin.
yle ki; emrme muhlif kimesne esr aldu istim oluna, sen mesl olursn. Ana gre
mukayyed olup hlf- emr i olmakdan ziyde ictinb eyleyesin.
390
690
Van beylerbeyisinin ranla alkal bildirdii haberlerin alnd,

ran'dan alaca doru haberleri bildirmeye devam etmesi; daha
nce Arboz sancan tasarruf ederken mr tarafndan
zabtolunan tahvili terekesine mahsuben Van'da ktlk olmas
nedeniyle kendisine hesab grlene kadar bir miktar tereke
verilmesi.
Yazld.
demi Hasan'a virildi. F 11 Receb, sene: 972
Van belerbeisine hkm ki:
Mektb gnderp Yukaru Cnib'e mteallik baz ahb[r] ilm itmisin. Ol bbda
her ne ki ihbr u ir olunm ise ale't-tafsl arzolunup lm-i erf-i lem-rm muht u mil
olmdur. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, min-bad ol tarafdan gaflet zre olmayup yarar mutemed csslar
gnderp harekt sekentlarna ve etvr [u] evzlarna ttl tahsl idp Van
serhadlerinde ve m-beynde vk olan sulh [u] salh riyet idp vkf olduun ahbr-
sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn ve bundan akdem Arboz sancana mutasarrf
iken arpa ve buday tahvlne dmi iken mr in zabtolunup vilyet-i Van'un etrf
ziyde kahtolup h bir cnibden zd zevde gelmez. Zikrolunan terekeden bir mikdr
tereke virilmesin istid idp ve tahvlne den tereke ne mikdr idi beyn olunmadu
ecilden belerbeilik hslarndan mr in ne mikdr tereke zabtolunmsa malm olmas
lzimdr. Gerekdr ki; zikrolunan terekeyi cins[l] cinsiyle defter idp defteri Bb-
Sadetm'e gelp emr-i erfm va[r]ncaya dein bir mikdr terekeyi ma idinesin.
Sonra ne mikdr tereke virilmek emrm olursa anunla mil olasn.
691
Edirne'ye gizlice arap getirenlerin yakalanp habpsolunmas ve

Hristiyanlarn Mslmanlara arap satmalarnn engellenmesi.
Yazld.
Muhzr yolda Hseyin Bl'ye virildi. F 4 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Hliy mahmiyye-i Edirne zemeti iltizmda olmala Manyas Kapus'ndan bir defa
bir nice araba hamr ehre dhl itdinden gayri gice ile dyim mahf ehre hamr
gelmekden hl olmadu istim olunur. mdi; mahmiyye-i mezbrede er- erfe ve
yasa- hmynuma muhlif vaz olmaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm [ve] hamrun men hussnda sdr olan emr-i cell'l-kadrm
muktezsnca gerei gibi mukayyed olup ehre asl taradan hamr getrmee ruhsat
virmeyp gice v gndzde yollar ve gelmek ihtimli olan mevz bekledp era ve emr-i
hmynuma muhlif hamr getrp ve getrmee mbereti olanlar ele getrp habsidp
isimleriyle Sdde-i Sadetm'e arzidesin ve mahmiyye-i mezbrede olan kefere tyifesine
dah gerei gibi tenbh yasa idp iln- hamr itdrmeyp ve mslimnlardan bir ferde
hamr virdrmeyesin. Eslemeyp emrme muhlif vaz her kimden sdr olursa sicillt idp
391
sret-i sicilli ile kree gnderesin. Bu bbda Dergh- Muallm yayabalarndan olup
mahrse-i mezbrede yasakcba olan bile mbir ola; yle bilesin.
692
Bodan'a dman tarafndan vuk bulacak bir saldrya kar

Silistre, Vidin ve Nibolu beylerinin hazrlkl olup Bodan
voyvodas yardm talep ettiinde sancaklar askerleri ile yardma
gitmeleri.
Yazld.
Silistre beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "sancaun askeriyle Akkirman
Bei Hasan dme zzh yanna varup memleketi gret iden baz s mfsidlern
haklarndan gelinmek" emrm olmd. Hlen Bodan Voyvodas Aleksandra Bb-
Sadet-mebum'a mektb gnderp; "Mukaddem vilyet-i Bodan'dan firr iden
mfsidler ad cnibine varup istimdd itmekle vilyet-i Bodan'a dmen gelmek zredr."
diy ilm idp ve Akkirman bei mrun-ileyh dme zzh Bodan'da bi'l-fil mezkrun
yannda oldun bildrp mm-ileyh Akkirman beinn dah mektb vrid olman
buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, sancaun sbalarn ve siphlerin knn zre cebelleri ile
mretteb mkemmel dmen yarayla cem idp hzr u mheyy eyleyp mrun-ileyh
voyvoda ile haberlep yle ki; dmen gelmek mukarrer olup seni muvenete taleb
eyleye, asl tehr itmeyp sancaun askeriyle voyvoda kuluma varup irip hsn-i ittifk u
ittihd zre adnun def u ref bbnda hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Amm; bu
bbda tamm basret zre olup mrun-ileyhden sahh haber alup dmen olmadn b-hde
yire asker ypratmakdan ve ol cnibe varldukdan sonra gaflet ile rz [u] nms-
saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idesin ve anun gibi lzim gelp sancaun askerin
alup giderken ve dnp getrrken yol zerinde olan reyya zulm teadd olmakdan
ziyde ihtirz eyleyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl oldun ve ne vechile
tedrk itdn yazup bildresin; yle bilesin.
Yazld.
Bir sreti, vech-i merh zre Vidin beine yazld.
Yazld.
Bir sreti, Nibol Sanca Bei Mehmed Hn'a; " ... sancaun askerin mretteb
mkemmel alaybelerine koup gnderesin." diy.
693
392
Erzurum beylerbeyisinin, ahkulu Sultan'n Grc Melik lkesine

sefer yapma niyetine dair bildirdii haberin alnd; ve
ahkulu'nun sulh bozacak bir davranta bulunmamas iin kaz
edilip ran ahnnda hareketleri hakknda bilgi toplayp
bildirilmesi.
Yazld.
Mektb gnderp; ""hkul Sultn yannda olan leker-i melhdesiyle Simon Melik
zerine gidp ordularnda Levend zerine dah varmak ihtimli vardur. Eger Levend zerine
varursa h dah bile gitmek mukarrerdr." diy haber alndun ve ol cnibe dah
mteallik baz ahbr" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise Pye-i Serr-i
Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. Buyurdum [ki]:
Vusl buldukda, arzitdn huss vk ise hkul Sultn ile haberlep sitne-i
Sadetm cnibine ve tbi olan Grci meliklerine ve belerine ve lkelerine dest-i tetvl
olunmayup kde-i sulh gerei gibi riyet idp ol taraflarun dll inklbna bs olur
husslardan saknup sulha muhlif i irtikb olunmaya; rey v bery syi huzrda
olalar. Min-bad dah Yukaru Cnib'e yarar csslar gnderp h bi'l-fil Gazvin'de midr,
yohsa bir cnibe hareket itmi midr, ne tedrk zerinedr, etvr u evzlarna vkf u
muttali olup alnan ahbr- sahhay ale't-tevl ilm itmekden hl olmayasn.
694
Sdde-i Sadet'e gnderilecek Msr Haznesi'nin Msr'da sancak

tasarruf eden Mustafa ile gnderilmesi.
Yazld.
Bu defa Sdde-i Sadetm'e irsl olunacak Msr Haznesi mahrse-i mezbrede
sancak tasarruf iden kvet'l-meri'l-kirm Mustaf dme zzuh ile gnderilmesin (
)
emridp (
) buyurdum ki:
Vusl buldukda, hazne-i mezbreyi gnderilmel olduunda mrun-ileyhi serdr
tayn idp irsl eyleyesin; yle bilesin.
695
Van beylerbeyisinin, Unu Beyi Zeynel Bey'in olu Mir Seyyid'e

sancak olarak tevcih olunmasn talep ettii Mekovar mevkiinin
ran'a m yoksa Osmanl'ya m tbi olduunun tahkiki ile sulh
bozacak davrantan kanlmas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 15 L., sene: 972
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Unu ve Lcn sancaklaryla
Kzlba'a tbi olan Seldoz nm nhye m-beynlerinde Mekovar dimekle marf mevz
mukaddem mezbr Seldoz'a tbi iken erefddnl nm kala bin olunup sbk emr-i
erfle Kzlba lkesi tahrbe varldukda, zikrolunan kala yklup harb olup iinde skin
olan Mr Izzeddn Areti'yle ve kala-i mezbra tbi olan merkm Mekovar nhyesiyle
bile yam v gret olundukda mezbr Izzeddn bi'z-zarr aretiyle gelp hliy Unu Bei
393
olan Zeynel Be kullarnun lkesi kurbinde ikmet idp zikrolunan nhye ol zamndan
ber Memlik-i Pdih mlhaktndan olup serhad beleri kend lkelerine dhl idp
zabtlarnda olup lkin dru'l-harb olmala mamr olmayup hl kalup hliy Kzlba'la
sret-i muslaha gsterildkde Zerz tyifesinden Pr Gayb nm kimesne gelp nhye-i
mezbrede fuzlen oturup ve temekkn itmidr ve kadm shbleri olan drt-be yz hne
vre v ser-gerdn olman bi'l-fil Unu Bei olan mm-ileyh Zeynel Be kullarnun
sulbi oullar Mr Seyyid yarar ve serhadde gerekl aret olup sancak tarkyla sadaka
buyurlursa aret-i mezbre syir ayir-i serhad gibi uur- hmynda cn u ba sr
iderler." diy ilm eylemisin. Buyurdum ki:
Varcak gresin; mrun-ileyhe sancak tarkyla virilmesin arzitdn harbeleri
esn-y sulhda ne cnibn zabtnda bulunmdur, kadm Kzlba'a tbi arzden olmala ol
cnibe mi zabtolunugelmidr, yohsa zamn- sulhdan evvel mlhakt- Memlik-i
Mahrse'den olmala bu tarafa m zabt u tasarruf olunur? Eger Yukaru Cnib'e tbi
arzden olup harbe kalmsa imdiki hlde ol mahalle sancakbei nasbolunmak sulha
muhlif vaz olmak lzim gelr. Bu husslar onat fikr tedrk idp zikrolunan arznn
shhati zre ahvline vkf olup sulha muhlif vaz irtikb olunmak lzim gelmezse
memleket reyya enfa olan huss tafsli ile yazup arzidesin; yle bilesin.
696
Glnar kazsnda ilenmekte olan boas ve astarn boyalarnn

noksan ilendii haber alndndan eskiden olduu gibi
ilettirilmesi.
Yazld.
Glnar kdsna hkm ki:
Hliy kasaba-i mezbre bogasclar dem gnderp; "kaz-i mezbre astar
kadmden on ikier endze gelp btni bir kaftna kifyet iderdi. imdiki hlde ilenenler
noksn zre ilenp satduklar bogas ve astar tamm gelmemekle alc tyifesi dyim bize
teadd itmekden hl olmayup bu bbda cr olan det-i kadmeye riyet olunmak bbnda
hkm-i hmynum" taleb eylediler. Bu huss in bundan akdem sana hkm-i erfm
gnderilp; "Bogas ve astar hussnda det-i kadme kem-kn icr oluna." diy emrm
olmd. Ol [emr-i] erfmle amel olunmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Emr-i erfm mcebince kaz-i mezbre bogasclarn cem idp gerei gibi tenbh
eyleyesin ki, min-bad eger hm bogas ve astardur ve eger boyaludur, det-i kadme zre on
ikier endzeden eksk olan satmayalar ve satduklar eger bogas ve astardur, her ne cins
olu[r]sa olsun, ne mikdr sermyeleri var ise on on birer ziyde ile satdurup bir aka ve bir
habbe ziydeye satdurmayasn. Satan muhtesibe tutdurup knn zre cermesin aldurasn
ki, bu bbda tamm mukayyed olup umr- merkmede hle v huday ref idp olgelen
det knna mugyir bir ferde i itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri isimleriyle
yazup arzidesin ve bu hkm-i erfi sicilltuna kayditdrp dyim mazmn- erfin riyet
itdrmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
394
697
Anadolu vilyeti kadlklarnda bulunan btn yenieriler

donanma ile sefere tyin olunduklarndan Sdde-i Sadet'e
gelmeleri.
Bu hkm tashh olunup tekrr sret olmdur.

Vilyet-i Anatol kdlarna hkm ki:
na'llh tel nevrz- mbrekde deryya azm Donanma-i Hmynum
karlmak mukarrerdr. Mezkr donanmaya yenieri kullarum tayn olunmak lzim
mhimm olman her birinzn taht- kazsnda ne mikdr yenieri kullarum skin ise
ale't-tacl Sdde-i Sadet-mebum'a gelmelerin emridp ve bu huss in Dergh-
Muallm yenierilerinden (
) nm yenieriler ber-vech-i isticl ol cnibe irsl olunup
buyurdum [ki]:
Varduklarnda, tenbh in irsl olunan yenieri kullarum emn slim birbirinze
uladurup brgrleri kaldukda aka ile brgr buluvirp avk u tehr itdrmeyesiz.
698
Van'da, "vergileri kaldrdk" diye halk fesada tevik edenlerin

haklarndan gelinmesi.
Yazld.
Hliy Sdde-i Sadetm'e tezkire gnderp; "Varzelol ve Dahanola(?) veled-i
Kolnad(?) ve Pr Be veled-i Kk ve Panos veled-i Glmmr ve Dilek veled-i Kubd ve
Ovannes veled-i Holo ve Holyar(?) Mendilo(?) ve Devlet Hoca(?) ve Bardiyor veled-i
Sdk ve Babacn veled-i Salcek ve Hasan ve Mmin ve Gayb nm kimesneler kend
hllerinde olmayup memlekete ihtill virp mahrse-i Van'un etrfnda vk olan kylere
demler salup; "Tereke rin ve b hakkn ve bc- bzr ve det-i anm ve syir rsm
ref eyledk." diy reyy dll idp bir iki dem cem eyleyp tbi olmayanlar muhkem
t idp ehir iinde yir yir azm dernekler eyleyp emr-i hmyna ve er- erfe kat
iltift itmeyp fesd irrete mberet iden zikrolunan on nefern haklarndan
gelinmesi lzim idin" bildrdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlarun ahvlini hak zre tetebbu u tefahhus idp
gresin; ilm itdn zre fesd enate mberet idp memlekete ihtill virp reyy
ol vechile dll itdkleri vk ise ol asl mfsidleri hsn-i tedbr tedrkle ele getrp
gerei gibi haklarndan gelesin [ki] syir ekyya mcib-i bret nashat vk ola. Amm;
bu bbda tamm basret zre olup gaflet ile ol taraflarda bir kll fesda bs ve tefrika-i
reyya sebeb ve rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan ve kimesnenn
taassub u nisbeti ile b-gnh olanlara zulm hayf olmakdan gyet ihtirz idp tamm
tedrk zre ehl-i fesd def itmek ardnca olasn ve ne vechile tedrk idp def itdn
yazup bildresin.
395
699
ehrizol beylerbeyisinin, Unu Beyi Zeynel Bey'in olu Mir

Seyyid'e sancak olarak tevcih olunmasn talep ettii Mekovar
mevkiinin ran'a m yoksa Osmanl'ya m tbi olduunun tahkki
ile sulh bozacak davranlardan kanlmas.
Yazld.
Zeynel Be'n demi ems'e virildi. F 6 Receb, sene: 972
Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Unu ve Lcn sancaklar ile
Kzlba'a tbi olan Seldoz nm nhye m-beynlerinde Mekovar dimekle marf olan
mevz mukaddem mezbr Seldoz'a tbi iken erefddnl nm kala bin olunup sbk
emr-i erfle Kzlba lkesi tahrbine varldukda zikrolunan kala yklup harb olup iinde
olan Mr Izzeddn Areti'yle ve kala-i mezbra tbi olan merkm Mekovar nhyesiyle
bile yam v gret olundukda mezkr Izzeddn bi'z-zarr aretiyle gelp hliy Unu Bei
olan Zeynel Be kullarnun lkesi kurbinde ikmet idp zikrolunan nhye ol zamndan
ber Memlik-i Pdih mlhaktndan olup serhad beleri kend lkelerine dhl idp
zabtlarnda olup lkin dru'l-harb olmala mamr olmayup hl kalup hliy Kzlba'la
sret-i muslaha gsterildkde Zerz tyifesinden Pr Gayb nm kimesne gelp nhye-i
mezbrede fuzlen oturup temekkn itmidr ve kadm shbleri olan drt-be yz hne
vre v ser-gerdn olman bi'l-fil Unu Bei olan mm-ileyh Zeynel Be kullarnun
sulbi ol Mr Seyyid yarar ve serhadde gerekl aret olup sancak tarkyla sadaka buyurlur
ise aret-i mezbre syir ayir-i serhad gibi uur- hmynda cn u ba sr iderler."
[diy] ilm eylemisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak gresin; mrun-ileyhe sancak tarkyla
virilmesin arzitdn harbe yirler esn-y sulhda [ne] cnibn zabtnda bulunmdur,
kadm Kzlba'a tbi arzden olmala ol cnibe mi zabtolunugelmidr, yohsa zamn-
sulhdan evvel mlhakt- Memlik-i Mahrsem'den olmala bu tarafa m zabt u tasarruf
olunur? Eger Yukaru Cnib'e tbi arzden olup harbe kalm ise imdiki hlde ol mahalle
sancakbei nasbolunmak sulha muhlif vaz olmak lzim gelr. Bu huss onat fikr
tedrk idp zikrolunan arznn shhati zre ahvline vkf olup sulha muhlif vaz irtikb
olunmak lzim gelmez ise memleket reyya enfa olan huss tafsli ile yazup arzidesin.
700
Abagay nhiyesinin suyun bu tarafnda olan ksmnn eneltmesi

iin Bargiri beyine verildii; suyun dier tarafnda olan ksmnn
da taleb edilmesi zerine o blgenin ran'a tbi olup olmadnn
Van beylerbeyi tarafndan aratrlmas.
Yazld.
Brgr bei mektb gnderp; ""Nhye-i Abagay'un suyun ber cnibini eneltmek
mmkin ise enlik idesin." diy hkm-i hmynum vrid olup ber-mceb-i emr enelp
396
amm; suyun te cnibi dah sadaka olunur ise aretm eneltmek mmkindr." diy
Gresin; zikrolunan suyun te cnibi Memlik-i Mahrsem snurndan mdur, yoh ise
Yukaru Cnib'e mi tbidr, shhati zre yazup arzidesin.
701
Sultan Ali tarafndan eli olarak gelip nme ile dnen Kemaleddin
Mehmed'in yolda emniyetinin salanmas.
Yazld.
Memlik-i Mahrse'de olan belere ve kdlara hkm ki:
Cenb- saltanat-meb Sultn Al dmet melhi tarafndan rislet tarkyla Sdde-i
Sadetm'e gelen eref'l-emsil ve'l-akrn Kemleddn Mahmd zde kadruhya iczet-i
hmynum virilp nme-i hmynumuzla mrun-ileyh tarafna irsl olunman
buyurdum ki:
Her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa kendye ve demlerine yolda ve izde
ve menzil merhlde hlf- er kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp mahf u muhtara
olan yirlerde dem koup tab zahmet virp endrmeyp hmyet zre emn slim
mm-ileyh cnibine irsl eyleyesiz.
702
Anadolu ve Rumeli'nin sa ve sol kolunda bulunan kadlklardaki

btn yenieriler donanma ile sefere tyin olduklarndan cilen
Sdde-i Sadet'e gelmeleri.
Yazld.
Muhzra virildi. F 7 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Vilyet-i Anatol kdlarna hkm ki:
na'llh tel nevrz- mbrekde deryya azm Donanma-i Hmynum
akarlmak mukarrerdr. Mezkr donanmaya yenieri kullarum tayn olunmak lzim
mhimm olman her birinzn taht- kazsnda ne mikdr yenieri kullarum skin ise
ale't-tacl Sdde-i Sadet-mebum'a gelmelerin emridp ve bu huss in Dergh-
Muallm yenierilerinden (
) nm yenieriler ber-vech-i isticl ol cnibe irsl olunup
buyurdum ki:
Varduklarnda, her birinzn taht- kazsnda vk olan kasabt u kurda skin
yenieri kullaruma gerei gibi tenbh tekd idp ihrc itdrp bir n ve bir sat tehr
tevakkuf itdrmeyp muaccelen Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz ve tenbh in irsl
olunan yenieri kulum emn slim birbirinze uladurup brgrleri kaldukda akalaryla
brgr buluvirp kdlnuzda avk u tehr itdrmeyesiz. Huss- mezkr ehemm-i
mhimmtdandur. Asl ihml mshele cyiz deildr. Bu bbda env- ikdm
ihtimmnuz vcda getrp mezkr kullarum ale't-tacl Dergh- Muallm'a irsl
397
eyleyesin ki Donanma-i Hmynum'a tayn olunup lzim olan mhimmtlarn tedrkde

olalar; yle bilesiz.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Rmili'nn sol-kol[n]da vk olan kdlara.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh [zre] vilyet-i Rmili'nn sa-kolnda vk olan kdlara.
703
Mihal Emini'nin hapsinde olan mcrimlerin tefti olunup

dvaclar olmad takdirde Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Siph-olanlarndan Sleymn nm kimesneye virildi. F 7 Receb, sene: 972
Hliy kaz-i mezbrda baz mcrimler olup crmleri erle sbit olup bi'l-fil
Mihal emni habsinde idi ilm olunman buyurdum ki:
Zikrolunan mcrimleri ihzr idp teft idp gresiz; fi'l-vk mezkrlarun crm-i
galzlar bi-hasebi'-er zerlerine sbit zhir olup habsolunup bi'l-fil mahbslar olup ve
hlen hukk dav ider mddeleri yo ise sret-i sicilleriyle yarar demlere koup
Dergh- Muallm'a gnderesiz; gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz.
704
Karaman beylerbeyisinin, donanma ile sefere tyin olunan Nide,

Aksaray ve Krehir sancaklarnn cmle sba ve siphilerini
Konya vesir sancak sba ve siphileriyle bin kiiye tamamlayp
Anadolu tarafnda olan Boaz Hisar'na gndermesi.
Yazld.
Al avu'a virildi.
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Nide ve Aksary ve Krehri
belerin cmle sba ve siphleriyle Donanma-i Hmynum'a tayn idp dah defter
mcebince yoklayup gresin; bin nefere irimee ne mikdr siph lzim olursa Konya'dan
ve syir belerbeiline mteallik olan sancaklarun siphlerinden isimleri ve tmrlaryla
yazup tekml idp anlara dah bir yarar alaybeiyi vey bir zami babu tayn idp
cmlesin cebelleriyle mretteb mkemmel hzr idp nevrzdan mukaddem Anatol
cnibinde olan Boaz Hsr'na gnderesin." diy emrm olmd. El-hlet hzih
Donanma-i Hmynum'un deryya irsli zamn gelmein buyurdum ki:
398
Hkm-i erfm varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan
sancaklarun sbalar ve siphleriyle yoklayup kusrn syir sancaklardan emr-i sbkum
zre tekml idp vilyet-i Karaman'dan bin nefer siphyi emrolunan sancakbeleriyle
emrm zre b-kusr ihrc eyleyp mahall-i memra gnderesin ki, Donanma-i
Hmynum vardukda tevakkuf lzim gelmeye. yle ki; gi gelp veyhd knn zre
lzim olan cebellerinde kusr u noksnlar ola, asl kimesnenn zri makbl olmaz.
Dirlikleri alnmala konlmayup env- kb ile mukab olmalar mukarrerdr. Ana gre
tenbh iln eyleyesin ve bu hkm-i erfm sana ne trhda varup ve ne vechile tedrk
itdn yazup bildresin.
705
Donanma ile sefere tyin olunan Anadolu, Rumeli ve Adalar'daki

beylerin kendilerine bildirilen mevkilerde zamannda hazr
olmalar.
Yazld.
Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp liv-i Ankara sbalar ve siphleri
alaybeine kolup knn zre cebelleri ve let-i harb ktlleriyle nevrzdan mukaddem
kup Anatol'da vk olan Boaz Hsr'nda hzr olmak buyurlmd. El-hlet hzih
Donanma-i Hmynum'un deryya irsli zamn karb olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itdrmeyp
Ankara sancanun sba ve siphlerin emrm zre ihrc itdrp alaybelerine koup
muaccelen mahall-i memra irsl idesin ki, Donanma-i Hmynum'a tevakkuf lzim
gelmeye. yle ki; gi kalup sbalar ve siphler knn zre lzim olan cebelleriyle
b-kusr ihrc olunmaya, gelp irimeyen eger sba ve eger siphdr, siyset olunmak
mukarrerdr. Ana gre ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin ve bu hkm-i erfm sana
ne gn varup ve ne vechile tedrk itdn yazup bildresin.
Yazld.
Behrm avu'a.
Bir sreti, Hudvendigr Bei
alaybelerine koup gnderesin." diy
Abdurrahmn Be'e; " ... sancaun askerin
Yazld.
Behrm avu'a.
Bir sreti, Karesi Bei Glb Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy.
Yazld.
Behrm avu'a.
Bir sreti, Aydn Bei Mustaf Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr u mheyy
olasn." diy.
Yazld.
399
Behrm avu'a.
Bir sreti, Teke Bei Ahmed Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr u mheyy olasn."
diy.
Yazld.
Rdvn avu'a virildi.
Bir sreti, Bol Bei Vel Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy.
Yazld.
Al avu'a virildi.
Bir sreti, Hamd Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy.
Yazld.
Behrm avu'a.
Bir sreti, Mentee Bei Ahmed Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy.
Yazld.
Al avu'a virildi.
Bir sreti, Sultn-ni Bei Bekir Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy.
Yazld.
Bir sreti, Biga Bei shak Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy.
Anatol belerine yazlan hkmlern cmlesinde; " ... vilyet-i mezbrede Boaz
Hsr'nda hzr olup Donanma-i Hmynum'a dhl idesiz." diy yazld.
Der-Vilyet-i Rmili ve Cezyir ve Karaman

Yazld.
Bir sreti, lbasan Bei abn Be'e; " ... be binl ve be binden ziyde siphleri ve
sbalar alaybelerine koup Moton'da hzr olalar." diy.
Yazld.
Bir sreti, irmen beine; " ... sancaun askeriyle Gelibol'da hzr olasn." diy.
Yazld.
Bir sreti, Selanik Bei Al Be'e; " ... mmen sancaun askeriyle Arboz'da hzr
olasn." diy.
Yazld.
Bir sreti, Karlili [Bei] Ferruh Be'e; " ... sancaun askeriyle Moton'da hzr
olasn." diy.
Yazld.
400
Bir sreti, nebaht Bei Mustaf Be'e; " ... sancaun askerin alaybelerine koup
Arboz'da hzr olalar." diy.
Yazld.
Bir sreti, Mora Bei Osmnh'a; " ... drt binl ve drt binden aaasn
alaybelerine koup Moton'da hzr olalar." diy.
Yazld.
Bir sreti, Arboz Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeriyle sancaunda hzr
olasn." diy.
Yazld.
Behrm avu'a.
Bir sreti, Midill Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeri ve yanunda olan hssa
kadrgalar ile hzr olasn." diy.
Yazld.
Behrm avu'a.
Bir sreti, Rodos Bei Al Be'e; " ... sancaun askeri ve yanunda olan hssa
kadrgalar ile hzr u mheyy olasn." diy.
Yazld.
Al avu'a virildi.
Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e; " ... sancaun askeriyle Boaz Hsr'nda
hzr u mheyy olasn." diy.
Yazld.
Al avu'a.
Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer Be'e; " ... sancaun askeriyle Boaz Hsr'nda
hzr olasn." diy.
Yazld.
Al avu'a virildi.
Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeriyle Boaz Hsr'nda hzr
olasn." diy.
[Yev]m's-Sebt, f 10 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye
706
bkz. hkm. 700
401
Yazld.
Be demi Hall'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Brgr Bei Mansr dme zzh mektb gnderp; " "Nhye-i Abagay'un
suyun ber cnibini eneltmek mmkin ise enlik idesin." diy hkm-i hmyn gelmein
ber-mceb-i emr enelp amm suyun te cnibi dah sadaka olunursa aretm ile
eneltmek mmkindr." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; zikrolunan suyun te cnibi Memlik-i Mahrsem
snurndan mdur, yohsa Yukaru Cnib'e mi tbidr, nicedr, imdiye dein ne tarafa zabt u
tasarruf olunugelmidr? Hn-i sulhda kang cnib tasarrufnda bulunm ise m-beynde
niza medd olur huss olmaya. Onat malm idinp shhati zre yazup bildresin.
707
Yemen beylerbeyinin salynesi karl ald metdan gmrk

talep edilmemesi.
Yazld.
Mekke-i Mkerreme kdsna hkm ki; ve Cidde emnine hkm ki:
Emru'l-meri'l-kirm Yemen Belerbeisi Rdvn dme ikblh dem gnderp;
"slynesi mukbelesinde aldu bahr esbbndan bey itmein Cidde-i Mamre
skelesi'ne getrdklerinde olgelene muhlif gmrk taleb itdklerin" bildrdi. Buyurdum
ki:
Mrun-ileyhn kend slynesi mukbelesinde aldu metdan det-i kadmeye
mugyir gmrk taleb itdrmeyp aldurmayasn.
708
Moha ve gayri sancaklar tahrirle grevli Zam Ksm'n

sancaklarn tevzi hussunda bildirdii mlumatn alnd; Sekuy
sancann blgenin emniyeti iin kaldrlmayp braklmas.
Yazld.
demi Mustaf'ya virildi. F 12 Receb, sene: 972
Mohac ve gayri sancaklar tahrr iden Zam Ksm zde mecdhya hkm ki:
Mektb gnderp; "tahrr olunan sancaklarun tevz hussna mberet olunup
Sekuy ve imontorne sancaklarnun ref ve ibks ahvlin" bildrmisin. mdi; imontorne
sanca mukaddem ref olmamd. Sekuy sanca in dah; "Ol yirlern sancaa
ihtiyc vardur. Ref olunursa harb kala mfsidlerinden yollar mnsedd olur. Sancakbei
olursa Tuna'dan ve karadan mrr iden tccr ve gayri mslimnlar emn emn zre
olurlar." diy ilm olunman zikrolunan Sekuy sanca mukarrer olup hslar tedrk
olunman sana hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki:
Ol bbda sdr olan fermn- l-num mcebince amel eyleyesin.
402
709
Filibe, Sofya ve Zara kazlarna tbi olan voynuklarn ayr

zamannda hizmete getirilmeleri.
Yazld.
Voynuk beine hkm ki:
ayr zamn karb olup kaz-i Filibe'ye mteallik olan voynuklar ihrc olunmasn
emridp buyurdum ki:
(
) vardukda, tehr itmeyp eribalarna nevbetl voynuklardan ayr in det
knn zre brgrleri ile b-kusr ihrc itdrp vakti ve mevsimi ile irsl eyleyesin. Amm;
eribalarna tenbh tekd eyleyesin ki, brgrleri yund olmakdan ve nevbetl voynuklar
bi't-tamm ihrc olunmayup akalar alnmakdan vey gi ihrc olunup maslahat avk u tehr
olunmakdan hazer idp bb- ihtimm u ikdmda dakka fevtitmeyesin. yle ki; bu bbda
ihml mshele olunup nevbetl voynuk gi vey eksk ihrc oluna, bir ferdn zri
makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre tedrk zre olasn.
Yazld.
Bir sreti, vech-i merh zre kaz-i Sofya'ya mteallik olan voynuklar ihrc
olunmak in.
Bir sreti, vech-i merh zre kaz-i Zara'ya tbi olan voynuklar ihrc olunmak
in.
710
bkz. hkm. 707
Yazld.
Mekke-i Mkerreme erfine hkm ki:
Hliy Yemen Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Rdvn dme ikblh Sdde-i
Sadetm'e dem gnderp mutasarrf oldu slynesi mukbelesinde alnan bahr esbb
ol diyrda harcolunmayup bey itmek in gemi ile Cidde-i Mamre'ye getrdklerinde
gmrkleri alnmamak bbnda nyet rec itmein gerekdr ki; Atebe-i Ulymuz'a olan
vfr- ihls u ihtissnuz muktezsnca mrun-ileyhn slynesi mukbelesinde ol cnibe
irsl itdi metlarn imdiye dein olgeldi zre gmrklerine kimesneyi
dahlitdrmemek bbnda env- mes-i cemlenz vcda gtresiz.
711
Bolu beyinin, sanca askeri ile donanmay Boaz Hisar yerine

znikmid'de beklemesi.
403
Yazld.
Kethudsna virildi. F 12 Receb
Bol beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Bundan akdem fermn- erfm zre deryya gitmee hzr olup
lkin Boaz Hsr semt-i har olup varlmasnda usret vardur." diy bildrdn ecilden
znikmid'e gelp hzr olup Donanma-i Hmynum'a anda girmek emridp buyurdum ki:
Emr-i sbkum mcebince sancaun askeriyle mretteb mkemmel dmen
yarayla znikmid'e gelp Donanma-i Hmynum'un varmasna tevakkuf idesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 11 Receb, sene: 972
712
Msr'da Sleyman Paa hslar vekilleri iken iftiraya urayp

hapsolunduklarn bildiren Ahmed, Yusuf ve Bedrddin adl
kiilerin dvalarnn yeniden grlmesi.
Yazld.
S Hac Mehmed nm Arab'a virildi. F 11 Receb, sene: 972
Mahrse-i mezbreden Ahmed ve Ysuf ve Bedrddn nm kimesneler Dergh-
Muallm'a arz- hl gnderp; "bunlar mahrse-i mezbrede mteveff Sleymn Paa
Hslar'na vekl olup baz kimesneler hlf- er- erf bhtn idp hd- zr ile bunlar
muhkem tehr idp badeh habsidp drt yldan ber mahbslar idklerin" ilm itdkleri
ecilden gnderilen arz- hllerinn sreti ayn ile aslndan ihrc olunup irsl olund ve
bundan evvel ahvlleri hak zre grilp arzolunman dah hkm-i erfm
gnderilmiidi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ihzr idp ve gnderilen sret-i arz- hle nazar
idp gresiz; fi'l-vk arz- hlde mastr olan mevd bunlardan sdr olup zerlerine erle
sbit olman habsolunmlar mdur, yohsa iftir olunup hlf- vk b-gnh m
habsolunmlardur; ahvllerin b-garaz mslimnlardan tefahhus idp hakkat-i hllerine
vkf u muttali olup shhati ve vuk zre yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye
arzitmekden hazer eyleyesiz. Amm; mezkrlar habsden tlk itmeyp sonra emrm ne
vechile olursa anunla amel eyleyesiz.
713
404
Ehl-i fesad olduu iin yakalanp ankr'dan Sdde-i Sadet'e

getirtilen Erdodu'nun halka zulmeden oullar ve kardeinin de
Yazld.
Rdvn avu'a virildi. F 11 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Kangr beine hkm ki:
Bundan akdem fesd enati ve zulm teaddsi arzolunup emr-i erfm
mcebince ele getrilp Sdde-i Sadet'e getrdilen Ertod'nun oullar ve karnda
kend hllerinde olmayup reyya ve ebn-i seble teadd v tecvzleri ilm olunman
ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Mezkrlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp fesd enatlerine ve zulm
teaddlerine mteallik sbt u zuhr bulan fesdlarnun sret-i sicilleriyle kendlerin
mukayyed mahbs yarar demlere koup Atebe-i Ulym'a gnderesin. Yolda gaflet ile
gaybet itdrmekden hazer idesin.
714
Andolu'da bulunan kadlklardan tyin

krekinin nevrzdan nce gnderilmesi.
olunan
miktarda
Yazld.
Karaman belerbeisine ve Karahsr- Shb ve Hamd ve Sultn-ni ve Krehri ve
Aksary ve Nide ve -il belerine hkm ki:
Hliy Donanma-i Hmynum'un deryya kmas karb olup nevrzdan mukaddem
kreki gelp irimesi lzim olman defetle ahkm- erfe gnderilp; "Hl taht-
hkmetinzde vk olan kdlardan tayn olunan krekcilerin emr-i sbkum zre b-kusr
muaccelen getrp Tershne-i mirem'e teslm eyleyesiz." diy Mliyye tarafndan
ahkm- erfe yazlup kdlara sl in Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh
ile size irsl olund. Buyurdum ki:
Her birinz taht- hkmetinzde vk olan kdlara irsl olunan krekci hkmini
kend demlerinzle muaccelen irsl sl idp muhkem tenbh tekd eyleyesin ki,
emrolunan krekciyi ber-vech-i isticl iridrmee ikdm ihtimm zre olalar. hml
msheleden ve avk u tehrden ziyde hazer eyleyesiz.
Yazld.
Bir sreti, Aydn ve Aliyye ve Saruhan ve Karesi ve Hamdili ve Hudvendigr ve
Teke ve Biga ve Mentee belerine vech-i merh zre.
Yazld.
Bir sreti, Rm belerbeisine, Trabzon ve Bol ve Ankara ve Kengr ve Kastamon
sancaklar belerine vech-i merh zre.
715
Aliyye'de yaplmakta olan Mmuriye Kalesi Liman insnda

kullanlmak zere yaplan ta gemisinin limana iletilmesi iin lzm
olan bir kadrgann Rodos beyi tarafndan gnderilmesi.
405
Yazld.
Kethudsna virildi. F 17 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Karahsr- Shb Yayalar Bei olup Mamriyye Kalas hdmetinde olan Hseyin
zde mecdh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kala-i mezbre liman in
Aliyye'de bin olunan ta gemisi tamm olup liman- mezbra iletmek in bundan evvel
iki kta kadrga fermn olunmken kadrga virilmedin ve zikrolunan ta gemisi varnca
liman- mezbr yaplmak mmkin olmadun" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum [zre] bir kadrga gnderp zikrolunan ta
gemisini mahall-i mezbra iletdrp liman- mezbr hdmeti tamm oluncaya dein ta
gemisin yedp muvenet eyleye. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur, ihml
msheleden hazer idesin; yle bilesin.
716
Kesek adl Yrk cemaatinin siphilerinden ikyeti olduklar.
Bu hkm kayd czine gemidr.

Hl Kesek nm Yrk cemati dem gnderp siphleri olan Hasan Al ve Nmdr
ve Mr Abdl ve Abbs nm kimesnelerden zhr- tezallm idp; "Hlf- er u knn u
defter akalarmuz alup ve "tagar ba" diy drt sene hayli akamuz alup ve drt senede...*
[Yev]m'l-sneyn, f 12 Receb, sene: 972, Kostantniyye
717
Halka eitli iftirlarla zulmeden nebolu nhiyesine bal Belye

karyesinden Nazar'n dvasnn grlerek Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Arz getren Hasan'a virildi. F 12 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Kre kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "taht- kaznda nebol nhyesine tbi Belye nm karyeden Nazar
nm kimesne in; "Karnda lys nm kimesnenn tndan fevtolan kzn karye-i
mezbre[den] Hasan ve abn ve Memi ve Keml nm kimesnelere; "Siz katleylednz."
diy iftir idp ve meclis-i fskda kendyi bala urup mecrh idp badeh mezkrlara;
"Siz yolum basdnuz. Beni mecrh itdinz." diy iftir idp telbs tezvr idp ve dyim
mslimnlar ve zimmleri ehl-i rf eline virp kd marifetsz hlf- er ikence itdrp
ellerinde olan esbblarn ve evlerin ve belerin ve yirlerin alup ve kimini satdurup hayli
filorilerin ve akalarn alup hlf- er zulm teadd itmekden hl deildr ve nie defa
406
hrsuzlu zuhr idp sicill olunmdur." diy sikt- mslimnden cem- kesr ve cemm-i
gafr haber virp zhr- tezallm ve ekv itdklerin" arzitdn ecilden buyurdum ki:
Gresin; arzolundu zre olup bi-hasebi'-er sbit olursa erle sbt bulan
kazyyelerin sicill idp mezkr yarar demlere koup sret-i sicilleriyle bile Sdde-i
Sadetm'e gnderesin.
718
Edirne'ye getirilen su iin suyolunun her iki tarafndan mr iin

istimlk olunan arazide sonradan ortaya kan ve suyoluna zarar
veren aalarn kesilmesi.
Yazld.
Bostancya virildi. F 12 Receb, sene: 972
Edirne kdsna ve bostancbasna hkm ki:
Sen ki bostancbasn, mektb gnderp; "Edirne'de cr olan su mukaddem ehre
geldkde baz kimesnelern blar ve tarlalar iine urayup mr tarafndan iki cnibden
yedier arun yir alnup nin olmd. Hliy ol yirlerde baz meyve fidnlar bitp
suyolna zarar idp ref itmek istedkde shbleri mni oldun" bildrmisin. mdi;
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt zikrolunan suyolnun zerine varup tamm dikkat
ihtimm ile tetebbu idp gresiz; suyol in mr cnibinden satun alnup nin olunan
yirlern snur dhlinde hdis olan meyve aalarn kat itdrp mr suyolna zarar u ziyn
itdrmeyesiz ve bu bahne ile kimesnenn bna ve besine hlf- er- erf dahl
tecvz olunmasndan ihtiyt idesiz.
719
Sofya'da pnar Mahallesi'nde skin Dvne Ali adl siphinin

yine siphi olan Mehmed ve kardei Hasan' let-i harble elinden
yaralad yolundaki ikyetin tefti olunup durumun bildirilmesi.
Yazld.
Mecrh olan Mehmed'e virildi. F 12 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Sofya kdsna hkm ki:
Nyibn mektb ve sret-i sicil gnderp; "erbb- tmrdan Sofya'da pnar
Mahallesi'nde skin Dvne Al nm kimesne mestne mahalle-i mezbrede skin erbb-
tmrdan drende Mehmed'n sa elinn ehdet barman ve ba barmanun st tarafn
kl ile alup mecrh idp ve mezbrun karnda Hasan'un dah sa elinn ehdet
barman kl ile alup drdi sbit olup ve ol hnde mezbr Dvne Al'nn aznda
hamr ryihas oldun" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp gaybet itmi ise erle buldurmas lzim
olanlara buldurup bu huss bi'z-zt onat vechile teft tefahhus klup gresin; fi'l-vk
kazyye arzolundu gibi midr, nie[dr]; shhati ve vuk zre yazup bildresin. Hlf-
vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin.
407
720
Van'da gnll gedii almak iin sahte hkm getiren kiinin

konuturularak hkm yazdrd kiilerin yakalanmas.
Yazld.
demine virildi. F 12 Receb, sene: 972
Van'da gnll gedi tevch olunmaa bir kimesne bir hkm ibrz idp tezvr
fehmolunmala Sdde-i Sadetm'e gndermisin. mdi; gnderdn hkm sahh
olmayup tezvr idi mukarrer olup ne asl kimesne yazup ve kim nin itmidr; zuhra
gelmek lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol tezvr hkmi ibrz iden kimdr, ne makle kimesne
yazmdur ve kim nin itmidr; muhkem tetebbu u tecesss idp rd iden kimesneye
didrdp zuhra getrp dah her kim ise habsidp shhati zre ale't-tafsl yazup bildresin.
721
pek kazsnda bir siphinin ldrlmesi bz kiilerinde

mallarnn gret edilmesi suundan zanl olan siphilerin tefti
olunup hapsolunmalar.
Yazld.
skenderiyye beine ve pek kdsna hkm ki:
Hliy sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Liv-i mezbr siphlerinden pek
kazsna tbi tmra mutasarrf Turgud ol Memi ve Ysuf ol Mustaf ve Al ol dger
Mustaf nm siphler Hasan nm siphyi katleyledklerin mezbr Memi'nn hdmetkr
ale't-tafsl bildrp ve "Bundan gayri kylerde baz kimesneleri ebhn eyleyp mllarn
gret eylemilerdr." diy haber virmein mezbrlar habsolunup erle haklarndan
gelinmek in emr-i erf olmaynca mukayyed olunmaz." diy arzeyledn ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, husamy berber idp gaybet idenleri erle buldurmas
lzim olanlara buldurup getrdp ber-mceb-i er- kavm teft idp gresin; fi'l-vk
mezbrn kimesneler ol siphyi katlidp ve ol vechile fesd enat itdkleri
bi-hasebi'-er sbit olursa mezbrlar habsidp sret-i sicillerin gnderp ahvllerin yazup
bildresin.
722
408
Mahkemeyi basp sbk skenderiyye Kads Ebu'l-Mal'nin

hizmetisini ve mrye ait bir miktar paray aldktan sonra s olan
Trme karyesine snan skenderiyye Kalesi erenlerinden
bzlaryla Trme karyesinden sular sbit olanlarn
yakalanmas.
Yazld.
skenderiyye beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Sbk skenderiyye Kds Eb'l-Mal'ye
Kala-i skenderiyye mstahfzlarndan Sad ol Hasan on tokuz yanda iken yanna varup
hdmetinde iken mezbr olanun akribsndan olup kala-i mezbre erenlerinden olan shak
Mehmed ve Hseyin ve Mustaf Mehmed ve Ysuf ve Hseyin Osmn ve Ser-blk
Mustaf Ysuf ve Sleymn Mustaf ve muvenete gelmi nie bed-filler let-i harble
gelp kd-i mezbrun mahkeme-i eryyesin basup mezbr olan darben ekp kayd
bend eyleyp ve ml-i mrden bin sikke altun gret itdklerin mhrl mektbyla ilm
idp ve zikrolunan mstahfzndan Hseyin'n babas Dvne Hacer dimekle marf
dyim'l-evkt kffr- hksra yarar atlar frht itmekden hl olmayup bir vechile dah
mtenebbih olmaman mezkr eky kalalarna gir dnmeyp ol aradan t olan
Trme nm karyeye varup iltic eylemilerdr. Mezbr Trme reys dah
mahalledr. Alniyyen bayraklar kaldurup ve asker etrfdan inokol ve Polan ve Rec ve
enekrek ve Kakartek(?) nm s kyler Moa nm karye -ki, otuz hnedr- gret idp
hoyradn krup ve m-bksin esr hasret idp ve nie defa iskeleler basup her vechile
syn zre olup ve fesd ehli kande zhir olursa mezkr tlere iltic eyleyp slhlar
lzimdr." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; zikrolunan husslar vk ise -ki, erle sbit ola- her
ne tarkla mmkin ise mezbrlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp dah ahvllerin
mufassal merh yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz.
[Yev]m'l-sneyn, f 13 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye
723
Selanik Liman'nda bulunan bara reisi Sleyman'n donanma iin

Arboz maktatndan tereke alp donanmaya katlarak Vezir
Mustafa Paa'nn emrinde hizmette bulunmas.
Yazld.
Bi'l-fil Selanik Liman'nda yatan bara Resi Sleymn zde kadruhya hkm ki:
Hliy Donanma-i Hmynum mhimmi in Arboz sanca muktatndan
barana bin md tereke virilmek bbnda muktat- mezkre nzrna ve mfettiine
Mliyye tarafndan emr-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp muktat- mezkre iskelelerine
varup emr-i erfm muktezsnca mezkr muktat terekesinden barana bin md tereke
tahml eyleyp dah mnsib olan mahalde varup Tonanma-i Hmynum'a serdr tayn
olunan dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa dmet melhiye mlk olup
mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Huss- mezkr ehemm-i
mhimmtdandur. Bu bbda keml-i ikdmun vcda getrp muaccelen mahall-i memra
409
varup zikrolunan terekeyi barana tahml idp Donanma-i Hmynum cnibine hzr u
nzr olup mnsib olan mahalde mlkt idp Tonanma-i Hmynum sana tevakkuf
itmeden saknasn.
724
Hamidili ve Karlili sancakbeylerinin sancaklar hfznda kalarak

sancaklar sba ve siphilerini bir alaybeyi ile donanmaya
katlmak zere emredilen mahalle gndermeleri.
Yazld.
Bir s[re]ti dah, Karesi beine yazld. ehzde hazretleri kapucsna virildi. F 15
Receb, sene: 972
Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp sancaun sbalar ve siphleri ile
bi'z-zt deryya gitmen emrm olmd. Hliy liv-i mezbrun hfz u hrseti lzim
olman buyurdum ki:
Sancaun yallarnun muhfazasnda kalup sbalarn ve siphlerin mretteb
mkemmel dmen yarayla alaybeine koup ber-vech-i isticl Boaz Hsr'na gnderp
hzr idesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda hzr bulunalar; yle bilesin.
Bir sreti dah, Karlili beine yazld, demine virildi. F 3 abni'l-muazzam
"... Moton'da hzr ola."
725
Segedin kazs zimmlerinin kendi merlarnda otlayan davarlar

iin resm-i otlak alnmak istendii yolundaki ikyetleri tahkik
edilerek knuna aykr i yaplmamas.
Yazld.
Kfirlere virildi. F 14 Receb, sene: 972
Budun belerbeisine ve defterdrna ve Segedin kdsna hkm ki:
Hliy nefs-i Segedin'den baz zimmler Dergh- Muallm'a gelp; "Kadm knn
deil iken vilyet ktibi kasabamuzun snurnda yriyen tavarlarmuzdan resm-i s diy bir
bidat ihds idp ylda on be bin aka ber-vech-i makt kayditmekle mermuzda yriyen
tavarlarmuz bana birer akamuz alup bize hayfiderler." diy ikyet itdklerinde, deftere
mrcaat olundukda vech-i merh zre mukayyed bulunup amm; Memlik-i
Mahrsem'de vk olan kasabt [u] kurda vk olan reynun tavarlar mdm ki har
topraa varup otndan ve suyndan intif itmeyeler, kend yirlerinde yriyen tavardan
resm-i otlak alnmak knna muhlif olman, zikrolunan makt ref olunmasn emridp
buyurdum ki:
Vusl buldukda, mdm ki kasaba-i mezbrenn tavarlar snurnda olan
merlarndan tecvz idp harbe kalan har ky yirlerinde yrimeyp ve har topraa
varup otndan ve suyndan intif itmeyeler, snurlar dhlinde olan merlarnda yriyen
tavarlarndan; "Ber-vech-i makt yazlmdur." diy er u knna mugyir ol vechile otlak
410
resmin taleb iderler ise men idp knna muhlif nesnelerin aldurmayasz. Amm; mandra
ve allar olanlarun knn u defter muktezsnca resmlerin aldurup ol bbda hlf- er u
knn kimesneye i itdrmeyesiz. Eslemeyenleri sekidp ziyde nd idenleri yazup
bildresiz.
726
orum'da yaplan kaleye getirilmek istenen ime suyunun

mahallinde kefi yaplarak tahmin masrafnn bildirilmesi.
Yazld.
Mektb getren Mehmed'e virildi. F 14 Receb
orum dizdrna hkm ki:
Mektb gnderp; "Hliy nefs-i orum'da bin olunan hsrda skin olan
kimesnelern az suyna ihtiyclar olup cz harc ile su gelmesi mmkindr." diy ilm
eylemisin. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; fi'l-vk kala-i mezbre mstahfzlarnun suya
ihtiyclar var ise kd ile ve baz ehl-i vukf ve mutemedn-aleyh ve muhammin ile
zikrolunan suyun zerine varlup kala-i mezbre ile ol suyun m-beyni benn ziryla ka
zirdur ve ne mikdr aka ile gelmesi mmkindr ve austosda ne mikdr kalur, tahmn-i
sahh ile tahmn idp dah shhati ve vuk zre mufassal merh yazup bildresin.
727
Rodos Kalesi sbk ktibi Hasan'n tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e

gnderilmesi.
Yazld.
Rodos beine hkm ki:
Sbk Rodos Kalas'nda Ktib olan Hasan nm kimesnenn Sdde-i Sadetm'de
huzr lzim olman buyurdum [ki]:
(
) vusl buldukda, mezbr kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin.
728
Modova sancann muhfaza hizmeti iin emlek nhiyesinde

bulunan zam ve siphilerin tyin olunduu.
Yazld.
Liv-i mezbr Alaybeisi Mustaf'ya virildi. F 14 Receb, sene: 972
Liv-i Modava'nun siphleri olmayup maden ve syir emvl-i hssamun hfz u
hrseti in dem lzim olman emlek nhyesinde vk olan nefer zam ve on
nefer siph Modava sancana emesin emridp buyurdum ki:
411
Zikrolunan nhyede vk olan zam v erbb- tmra tenbh eyleyesin ki, alaybei
yannda hdmetde olalar. Bade't-tenbh eslemeyp hdmete varmayanlar isimleriyle yazup
bildresin; yle bilesin.
729
Selanik beyinin sanca sbalar ve siphileriyle birlikte

donanmay Arboz yerine Selanik'te beklemesi.
Yazld.
Ben kapuhethudsna virildi. F 14 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Selanik Bei Al Be'e hkm ki:
Mektb gnderp; " "Sancaun siphleriyle Arboz skelesi'nde Donanma-i
Hmynum'a hzr olasn." diy hkm-i erfm gnderilp liv-i mezbr siphleri;
"Arboz bud mesfedr, kudretimz yokdur." diy Selanik'de hzr olmalarn rec
itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Arzitdn zre sancaun sbalar ve siphleriyle emr-i sbkum mcebince
mretteb mkemmel dmen yarayla Selanik'de hzr olup Donanma-i Hmynum'un
vrdna tevakkuf idesin.
730
Gelibolu kazsna tbi Bayaa karyesinde Hamza adl yenieriyi

yaralad bildiren zimmnin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Yenierilerden Abdullh ol Hamza'ya virildi. F 14 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Hliy taht- kazna tbi Bayaa nm karyeden Cllhderesi nm mevzda bir
zimm Hamza nm yenieriyi let-i harble mecrh itdi arzolunman buyurdum [ki]:
Huss- mezbr ol zimmnn zerine erle sbit olup sicill olm ise kayd bend
idp sret-i sicilli ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle bilesin.
731
Ktlktan dolay Lapseki kazs halkna ve askere lzm olan

terekenin Gelibolu'dan paras ile temin edilmesine izin verildii.
Yazld.
Yenierilerden Mehmed'e virildi. F 15 Receb, sene: 972
Gelibol kdsna ve Hssa Harc Emni Hall'e hkm ki:
Lapseki kds mektb gnderp; "hliy Sultniyye Kalas mstahfzlar ve
huddmlar meclis-i era gelp; "ki yz altm nefer kimesnelerz, vilyetimz kahtolup
asl tereke bulunmak ihtimli yokdur. H bir yirden tereke gelmeyp Anatol yakasndan
sancamuza baz yirlerden beer-altar mdd alur sandal ile getrrler idi; men olunup
andan dah gelmez old. yle ki; tereke virilmez ise bu kalalard[a] bizm hlimz
mkedderdr." didklerinden gayri kala-i mezbre nhyesi reylarndan be-alt yz
412
nefer kimesneler dah gelp; "Kahtlkdan bizm dah hlimz mkedderdr." didklerin"
arzeylemein buyurdum ki:
Boaz'dan tara deryya gitmek ihtimli yo ise Gelibol'dan aka ile kifyet kadar
tereke virp Lapseki'ye geresin. Anda cem olan askere ve mslimnlara muzyaka
virdrmeyesin. Amm; gerei gibi mukayyed olup bu bahne ile emrme muhlif deryya
tereke gitmesinden ihtiyt idesin.
[Yev]m's-Sls, f 14 Receb, sene: 972, Kostantniyye
732
Beyrut'ta, aralarndaki husmetten dolay taraftar toplayarak

birbirleri ile cenk edip halka ve memlekete zarar veren zam Kaytba
ile yeeni Cebel-i Kesrevn Emini Mansur'un haklarndan
gelinmesi.
Yazld.
Mustaf Kethud'ya virildi. F 14 Receb, sene: 972
Mektb gnderp; "Beyrt'da skin olup zemeti olan Kaytb'nun karnda ol
olup bi'l-fil Cebel-i Kesrevn* Emni olan Mansr ile m-beynleri ak ve kzl bayrak hevs
sebebi ile advet-i kadmeleri olman her biri cnibinden drder-beer yz nefer ehl-i fesd
atlu ve tfenkl ve piyde kavvslar kend hevlarna tbi klup birbiriyle ceng cidl
muktele itmekden hl olmaduklar ecilden rey py-ml oldundan gayri kaz-i
mezbre elden gidp her birisi hayli dem tbi idp yanlarna cem olanlarun ekseri rfz
olup yendeyi gret eyledkleri in vilyet harb olup ikisi dah ol vilyetden ref
olunmayup haklarndan gelinmez ise kaz-i mezbrun hfz u hrseti mmkin olmadun"
ilm eylemisin. Buyurdum ki:
Arzitdn zre memleket reyya zarar u ziynlar ve ol vechile fesd
enatleri var ise her ne tarkla mmkin ise mezkrlarun ikisin bile ele getrp haklarndan
gelesin ve bu emr-i erfm yirine vardun Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin.
* Metinde"
733
" eklindedir.
Rodos beyinin kadrgalar cenkci ve krekcisi iin atalca kazs

hvass- hmyunundan bk kalan terekesinin verilmesi.
Yazld.
atalca kdsna hkm ki:
Rodos Bei Al dme zzh mektb gnderp; "kend ile olan on pre kadrganun
cengci ve krekcilerine her senede otuz yedi bin kle buday lzim olup sbk
arzolundukda Golos skelesi'nden havss- hmyn terekesinden iki yz bin akalk tereke
413
narh- rz zre virilmek in hkm virilmein iskele-i mezbreden yiirmi bir bin alt yz
yetmi be kle tereke olup her sene tayn olunan tereke tamm olmaa on be bin yz
yiirmi be kle tereke dah bk kalup virilmedin" bildrmein buyurdum ki:
Gresin; mm-ileyhn yannda olan kadrgalarun kreki ve cengcisi in taht-
kazndan havss- hmynumdan virilmek emrolunan terekeden ne mikdr tereke bk
kalm ise emr-i sbk zre tekml idp bu bahne ile ziyde tereke virilmekden ve emrme
muhlif deryya ve kffr- hksra tereke gitmekden ziyde ihtirz eyleyesin.
734
Badad Timarlar Defterdr veys'in, Badad sancann tahriri

ile grevlendirildii halde ehrizol'a tbi Harr Dveyn sancan
tahrir etmeye kalkmasnn sebebini bildirmesi.
Yazld.
Mezbr Sleymn Be'n kethudsna virildi.
Dertenk beine ve Badd'un Tmr Defterdr olup Badd'a mteallik sancaklar
tahrri fermn olunan veys zde mecdhya hkm ki:
Harr Dveyn Bei Sleymn dem gnderp; "mutasarrf oldu sanca Erbil
sanca ile bir defter olup; "ehrizol'a tbi olup kitbet iderz." diy dahlolundun"
bildrdi. mdi; sana ehrizol'a mteallik yirlern kitbeti emrolunmayup ve zikrolunan
defter sana teslm olunmad. Vilyet ktibine; "Bir sanca yazasn." diy emr defter
virilmeye, ana rakdan dolamanun asl nedr? Buyurdum ki:
Bunun gibiyi kardurmayup mterz olmayasn. Sonra zrn makbl olmayup
mesl olursn. Sana Badd smarlanmdur; ehrizol'a dolamanun asl nedr; arzidesin.
735
ehrizol kadsnn Malatya kads iken bildirdii, sbk ehrizol

Kullar Aas Mehmed'in Emin Perviz ile arasnda vukbulan
olayn, Malatya beyi tarafndan bildirilen ekliyle elikili
olmasnn sebebini bildirmesi.
Yazld.
ehrizol kdsna hkm ki:
Maltyye kds iken mektb gnderp; "sbk ehrizol Kullar Aas Mehemmed
elli nefer mikdr dem ile Hargn Memlehas Emni Pervz'n evi zerine gelp kapusn
preleyp ml esbb aldun" bildrmi idn. Bu huss emr-i erfmle teft olundukda
Maltyye Bei Semender ve hlen Maltyye Kds Sym Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; ""Mezkr Pervz'n kapus prelenmeyp ve akas gret olundu gayr-i
vkdur." diy nie mslimnlar haber virdklerin" bildrdkleri ecilden mukaddem
gnderdn arz ile mezkrlarun bu defa gnderdkleri arzlarun sretleri aslndan ihrc
olunup sana gnderildi. Buyurdum ki:
414
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan arzlarun sretlerine nazar idp gresin;

mukaddem sen bu vechile arzidp mrun-ileyhim dah ol vechile arzitdklerinn asl
nedr? Bu bbda cevbun ne ise yazup bildresin.
[Yev]m'l-Erbi, f 15 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
736
Van ve Bargiri kadlarnn, reyadan ran'a geerek hrszlk

yaptklar sbit olanlarn haklarndan gelinmesine mni
olmamalar.
Yazld.
demi Hall'e virildi. F 17 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Van ve Brgr kdlarna hkm ki:
Kabr Bei Mansr mektb gnderp; "baz hrsuzlar Memlik-i Mahrsem
reysndan Kzlba vilyetinden varup nesne sirka idp fitneye sebeb olup tutlup erle
haklarndan gelinmek murd olundukda sizn cnibinzden men olundun" ilm itmein
buyurdum ki:
Anun gibi Memlik-i Mahrsem reysndan erle hrsuzluklar sbit zhir olup
sicill olunup hkm-i kd lhk olup huccet virildkden sonra siysete mstehk olm ola,
muktez-y er u knn zre haklarndan gelesiz. Amm; bu bahne ile kimesneye teadd
olup er- erfe muhlif i olmakdan ve hlf- er kimesne ahz celb olunmakdan ziyde
ihtiyt eyleyesiz.
737
Bodan'dan kap dman tarafndan asker toplayarak Bodan'a

saldrmak isteyen mfsidlerin zararnn defedilmesi iin Bodan
voyvodasnn arsna askerleri ile yardma gitmeleri hussunda
Silistre ve Vidin beyleri ile Nibolu alaybeyine emir verildii.
Yazld.
Mektb gnderp; "bundan akdem vilyet-i Bodan'dan firr iden mfsidler dmen
cnibine iltic idp dah leker cem idp zerne gelmek tedrkinde oldun ve muvenet
in Akkirman Bei Hasan dme zzh yanuna varup bi'l-fil anda olup ol cnibde olan
beler kullarum muvenete irimelerin" ilm eyledn ecilden Silistre ve Vidin
sancaklar beleri ve Nibol alaybeisi ummen sbalar ve siphleriyle sana muvenet
itmek emrm olup ol bbda kendlere ulala ahkm- erfem irsl olunup senn tarafundan
habere muntazrlardur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, dmen tarafndan gaflet itmeyp tamm basret zre olup
fi'l-vk arzitdn zre vilyet-i Bodan'a dmen gelmesi mukarrer olup b-hde yire
asker ypratmak ihtimli yo ise tehr itmeyp mrun-ileyhim beler kullaruma mektb
415
gnderp emrm mcebince muvenete taleb idp dah hsn-i ittifk u ittihd ile adnun
def u ref hussnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. Amm; bu bbda tamm
basret zre olup gaflet ile memleket vilyete ve rz [u] nms- saltanatuma muhlif vaz
olmakdan hazer eyleyesin.
738
Erdel kralnn Neme'den Plaj Menhar kavgasyla ald kalelerden

Bana Kalesi hri dier kaleleri Neme tarafndan ahidnmeye
aykr bir davran olmad takdirde Neme'ye idesine;
Neme'nin, Osmanl'da tutuklu bulunan Bebek Frenc'in serbest
braklmas hususundaki talebi zerine; Erdel kralnn, Bebek
Frenc'in serbest braklmasna ikna edilmesi.
Yazld.
Al avu'a virildi.
Dergh- l avularndan Sleymn'a hkm ki:
Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Neme ve Alaman Kral Maksimilyano
Kral Atebe-i Ulym'a harcyla ilisin gnderp atas Ferendu ile m-beynimzde olan
ahdimzde sbit-kadem olup iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Erdel Kral stefan Kral Plaj
Menhar(?) gavgsyla aldu kalalar in esn-y sulhda zabtmuzda bulunmala
ahdimzde dhldr, ahde mugyir alnan kalalarn taleb eyledkde ahd emn riyet
eylemek dn devlet-i husrevnemden oldu ecilden Bana Kalas Kral-ol'nun elinde
mukarrer klnup andan gayri alnan kalalar ahd-i hmynum muktezsnca shblerine
teslm olunmak zre mrun-ileyh kralun kend nmna slb- sbk zre yazlan nme-i
hmynumda bu ahvl dah mezkr u mukarrer olup ol bbda mstekl kendye nme-i
hmynum gnderilmidr ve hliy Sdde-i Sadetm'de mahbs olan Bebek Frenc dah
kral- mezbr tlk olunmasn iltims idp ol bbda anlara cevb virilmeyp Kral-ol'na
elinden giden kalalar mukbelesinde mahbs- mezbr kalalarn virmek zre tlk
olunmak mukarrer olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, bu huss asl bir ferde if itmeyp hemn
Kral-ol'na bildrp ol dah bu rz* hfzeyleye. yle ki; Neme kralna ilileri varup vsl
oldukdan sonra ahd emna muhlif ol cnibden vaz sdr olmayup Bana Kalas
mm-ileyhn elinde kalmak zre alnan kalalarn taleb iderse emr-i erfm muktezsnca
ahid-nme-i hmynumuz riyet idp ol kalalarn teslm itdrdn gibi Bebek Frenc
dah kalalarn teslm itmek zre mrun-ileyhe gnderilp env- riyet-i husrevneme
mazhar olur. Ana gre gerei gibi istimlet virp Ferendu-ol ile m-beynde olan
husmet gavgy ber-taraf itmek ardnca olasn; yle bilesin.
* Metinde "
739
416
" eklindedir.
Eflak voyvodasnn reyadan eytanolu adl zimm ile

aralarndaki anlamazl hallettii yolundaki haberinin alnd
Yazld.
Memlik-i Mahrsem reysndan eytn-ol dimekle marf zimmye zevcelie
virdn hemreni cebr ile Memlik-i Mahrsem iinde tefrika itdn mezbr zimm
bildrdkde m-beyninz slh olunman sana hkm-i hmynum gnderilp ol emr-i
erfm muktezsnca hemrene aldu zamnda virdi altun ve esbb demlernle
mezkra gnderp teslm olunmala m-beyninz slh olundun ilm itmisin. mdi; bu
asl vaz mnsib deil idi. Bu defa vk olan gnhun afvolunmdur. Buyurdum ki:
Min-bad era ve emre muhlif vaz olmakdan saknup tamm basret intibh zre
kend hlnde olup demlerni ve memleket vilyeti gerei gibi hfz u synet itmekde
tamm ikdm ihtimm zre olasn.
[Yev]m's-Sebt, f 16 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye
740
Dergh- Muall avularndan Mehmed'in evini basarak iki

zevcesini ldren Bostan'n siyset olunarak, bu ite ona yardmc
olanlarn teftiine devam edilmesi.
Yazld.
Karaman belerbeisine ve Konya kdsna hkm ki:
Hliy Akehir ve Ilgun kdlaryla mektb ve sret-i sicil gnderp; "Dergh-
Muallm avularndan Mehmed zde kadruhnun Bostn avu gice ile nerdbn ile evine
girp ve serho hdmetkrlaryla evin basup badeh kaynatas Mustaf Kethud'nun evine
girp baz esbbyla iki criyesin ayardup katlitdi hussun tefti in cmlenz bir yire
gelp teft itdnzde mezkr Bostn nerdbn ile gice ile mezkr kethudnun sadc
Ahmed avu ve nefer yoldayla evine girp Kamer ve Sermiyn nm criyeleri karup
kend evine iletp badeh kz karnda Safiyye, ilingir Hac htn ve Nzr Abd
kzlaryla ve ol Ahmed ve Ivaz ol Ysuf ve Kemnke kz Mihrih nm avretlerle
criyeleri alup mer bin Hzr'un evine gidp anda katlidp sonra meyyitlerin preleyp
kend esbblarna sarup mer'n bnda defnidp ayn ile meyyitler bda bulunup;
"Mezkr Bostn avu ve yeeni Ahmed ve Kara Mustaf ve sadc Ahmed avu ve
Hasan nm kimesneler mezkrn criyeleri vech-i merh zre katlitdiler, bumda
defnitdiler." diy mezbr mer ikrr idp Safiyye mnkire olup amm; alup gitdin
grdkleri erle sbit olup ve mezbr Mehmed avu'un mezkr Bostn hynet kasdna
evine girdi huss teft olunup inkr itdkde Bostn mezbr iki nefer yoldayla gice ile
evine girp esbbn aldu erle sbit olup sicill olundun" bildrmisin. mdi; mezkr
Bostn'a siyset olunup syirlern ahvli tekrr grilp arzolunmasn emridp buyurdum
ki:
Emrm mcebince Bostn'a siyset idp syir yoldalar kimlerdr, ne keyfiyyetle
yoldalk itmilerdr; tafsl zre isimleri ve resimleri ile yazup bildrp kendlerin habsden
417
tlk itmeyesiz ve mezbr Mehmed avu'un htn ahvlin dah b-garaz kimselerden
tetebbu u tecesss idp Bostn'ile alkas var mdur, niedr, grp anun gibi Bostn'ile
mumelesi oldu vk ise -ki, erle sbit ola- kalada habsidp sbt u zuhr bulan
ahvlin yazup arzidesiz.
741
ehzde Selim'in hslar mltezimi Ferruh ad'n ahvlinin

yeniden tefti olunmas.
Yazld.
Ol Abdlcebbr'a virildi. F 21 Receb, sene: 972
Drende Maz nm htn Dergh- Muallm'a arz- hl sunup; "Ferruhd nm ol,
mrun-ileyh olum tle bakh hslarn iltizm idp baz kimesneler ummen teftine
hkm alup teadd eyledklerin" bildrmein sunlan arz- hln sreti ihrc olunup sana
Varcak, mezkrun ahv[]lin erle grp ber-taraf idp tekrr Dergh- Muallm'a
ikyet olunmalu eylemeyesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 17 Receb, sene: 972, Kostantniyye
742
Haracn gnderen Neme kralna yeni ahidnme gnderildii,

Budun
ve
Tmvar
beylerbeyinin
ahidnmeye
aykr
davranlarndan kanmalar.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi.
Hliy Neme kralnun Atebe-i Ulym'a harcla gelen ilisi ve demleri hsn-i
iczet-i hmynumla ol cnibe irsl olunup kral- mezbrun atas Ferendu ile
m-beynimzde olan muhede-i hmynumuzda karndalar bile olmak zre ibtid-i
sulhdan sekiz yla varnca ahid-nme-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mm-ileyhn ilisi kendye varup vsl olup muhede-i
hmynumuzun ahvli mukarrer oluncaya dein keml-i teyakkuz u intibh zre olup
belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullaruma kend cnibnden mektblar
gnderp sancaklar sbalar ve siphleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla
hzr u mheyy idp gafletde bulunmayup dyim ol cnibe nzr olmakdan hl olmayup
memleket vilyetn ve serhadlern hfz u hrsetinde mcidd merdne olasn ve
mrun-ileyh krala yazlan nme-i hmynumda serhadler tamm emn emn zre
olman serhadlerinde olan klun ve yirlern haydudlarn hfzeyleyp eslemeyenlern
haklarndan gelinmek tenbh olunup l-bd bu cnibden dah serhadde olan hfzn-
418
askir-i slm'a gerei gibi tenbh tekd olunup asl ol cnibe dest-i tetvl itdrmeyp
ahd emn riyet itdresin. Bade't-tenbh her kimden emrme muhlif i sdr ola, eger
sancakbeleri ve sbalar ve siphler ve syir nefert, siyset olunurlar. Ana gre emr-i
erfmi iln idp serhadlern keml-i emn emn zre hfz u hrsetinde env- ikdm ve
hsn-i ihtimmun vcda getresin; yle bilesin.
Yazld.
Al avu'a virildi. F 17 Receb, sene: 972
Bir sreti, Tmvar belerbeisine, vech-i merh zre.
743
skenderiyye sancanda isyan zere olup yamalanmas

emrolunan karyelerden ehzde Selim'in lalasnn karyesi halk
isyandan vazgemezlerse akrabalarnn karyeden karlarak
dierlerinin haklarndan gelinmesi.
Yazld.
ehzde hazretlerinn kapukethudsna virildi. F 18(?) Receb, sene: 972
skenderiyye beine hkm ki:
Hliy ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh lalas Hseyin dme ulvvuh
mektb gnderp; ""Liv-i mezbra tbi olan Kelemente ve Koca ve Bratoto nm karyeler
halk syn u tuyn zredr." diy arzolunmala gret olunman emr-i erf irsl
olundu istim olund. Eyle olsa; karye-i mezbre merhm Sultn Byezd Hn
aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn zamnnda fetholunup ol trhdan ber emn emn zre olup
huss cmleden mezbr Kelemente nm karye mrun-ileyhn mevld ve vatan- aslsi
olup ve tmr sadaka buyurlan Al nm karnda kadmden ol karyede mtemekkin olup
hliy ol veft idp drt nefer ol ve kzlar ve mrun-ileyhn akrib v taallukt yine
karye-i mezbrede olup ve niesi evvel-bahrda bu cnibe gelp mslimn olmak niyyet
eylemiler idi." diy ilm eylemi. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin: yle ki; karye-i mezbre ahlsi istimlet ile
itat inkyd zre olup syn u tuyn zre olmadan fergat idp slh mmkin olursa
onat vechile istimlet virp itat inkyd itdresin. yle ki; istimlet ile itat
inkydlar mmkin olmaz ise, mrun-ileyhn karye-i mezbrede skin olan akrib v
taalluktn ihrc itdkden sonra emr-i sbkum muktezsnca haklarndan gelesin.
744
stanbul'dan Budun'a varncaya kadar yol zerindeki kadlarn

lkesine dnen Neme elisinin ihtiyalarn gidermeleri.
419
Yazld.
Zam Hidyet'e virildi. F 18 Receb, sene: 972
stanbul'dan Budun'a varnca yol zerinde olan belere ve kdlara hkm ki:
Hliy Be kral tarafndan harc ile gelen ilisi Mikel'e hsn-i iczet-i hmynum
olup Rmili'nde zemet tasarruf iden Hidyet'e kolup ol cnibe irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
Mrun-ileyhn ilisi ile her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa menzilde
akalaryla yimlerin ve yimeklerin tedrk idp ve brgrleri kaldukda bahsyla brgr
alvirp bi'l-cmle menzil merhlde mezkrlara kimesneye tab zahmet virdrmeyp
sahh u slim birbirinze uladurasz.
745
stanbul'dan Be snrna varncaya kadar yol zerindeki kadlarn,

bz ileri iin Be elileri ile Be'e gidip gelecek olan zimm Yamko
Draye'ye mdhale etmemeleri.
Yazld.
Bu dah.
Bu hkm alnup; "Dubravenik'e varnca yol zre olan kdlara yazlmak emrolund."
diy Tezkireci Hasan Be hkm zre iret itmein tekrr yazlup hkm-i atk
hfzolunmdur. F 16 abn, sene: 972
Mahrse-i stanbul'dan Be snurna varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm
ki:
Galata skinlerinden drende Yakmo Draye nm zimm gelp; "baz maslih in
Be ilileriyle Be'e varup gelmek murd idinp yolda ve izde kendye ve demlerine ve
esbb tavarlarna dahlolunmamak bbnda hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki:
Mezkr vilyet-i mezbreye varup gelrken her kangnuzun taht- kazsna dhl
olursa yolda ve izde ve menzil merhlde kendye ve demlerine ve esbb tavarlarna
kimesneyi hlf- er u knn kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz.
746
Zam Hidayet ile gnderilen Be elilerinin Budun'a varnca

bekletilmeden lkelerine gnderilmeleri.
Yazld.
Bu dah.
Hliy Rmili'nde zemete mutasarrf Hidyet zde kadruh Be kral tarafndan
harc ile gelen ili ile kral- mezbr tarafna ahid-nme-i hmynum ile irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
na'llh Budun'a varup vsl oldukda, ili ile mezkr elendrmeyp ve Budun'dan
kimesneyi komayup mezbr Hidyet'i kend demleriyle gnderesin; yle bilesin.
420
Yol hkmi dah yazlmdur. Mezbr Hidyet'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
747
Be elisinin ahidnme ile yola ktnn Komoran muhafz

tarafndan Be kralna bildirilmesi, elilerle birlikte kraln serbest
braklmasn istedii zimmnin de gnderildii.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 17 Receb, sene: 972
Hliy Be kral tarafndan harc ile gelen ilisine hsn-i iczet-i hmynum
mukrin olup ahid-nme-i hmynum ile ol cnibe revne olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varup vusl buldukda, ili-i mezbr mahrse-i stanbul'dan kup ol
cnibe varmak zre idin mektbunla Komoran'un hfzna bildresin ki, anlar dah kral-
mezbra ilm ideler ve mukaddem; "Fesd enat zre giriftr olan Vendoli tlk
olunmasn tazarru itdkleri ecilden ili-i mezbr ile ol cnibe irsl olunmdur." diy ulala
hkm-i hmynumuz gnderilmiidi. Itlk olunan Vendoli olmayup Furcek Yano nm
zimmdr. Anda vardukda, zimm-i mezbr alkoyup ahd-i erfm zre sulh kabl idp
muhede-i hmynum mukarrer oldu gibi bir aka ve bir habbesi alnmadn tlk idp
sahh u slim ol cnibe uladurasn ve imdiye dein ol cnibden ve serhadler ahvlinden
her neye muttali olm isen vkf olduun ahbr u sr Sdde-i Sadetm'e ilm idesin;
yle bilesin
748
Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddin'in Mevln Ebu's-Sud

Efendi'nin tefsir hizmetine yardmc olmak zere Sdde-i Sadet'e
gelmesi.
Yazld.
Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddn'e hkm ki:
Alem'l-ulemi'l-mtebahhrn, efdal'l-fudali'l-mteverrin Mevln Mft
Eb's-sd edma'llh tel fezyilehnun yannda tefsr kitbeti hdmeti eylemek in
gelmen lzim idi mrun-ileyh tarafndan arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp gelp mrun-ileyhn yannda tefsr-i erf
kitbeti hdmetinde olasn; yle bilesin.
749
Hssa-i Hmyun'a ait bir i iin Tmvar'a gnderilen Ali avu

ile Erdel kralnn adamna yol gzerghndaki kadlarn yardmc
olmalar.
421
Yazld.
Mezbra virildi. F 17 Receb
Tmvar'a varup gelince yol zerinde vk olan kdlara hkm ki:
Hliy Hssa-i Hmynum'a mteallik bir mhim huss in Dergh- Muallm
avularndan Al ile Erdel kral cnibinden gelen bir nefer demi ulala ol cnibe irsl
olund. Buyurdum ki:
Her kangnuzun taht- kazsna dhl olursa kendlere ve iki nefer hdmetkrna ulak
brgri bulup avk u tehrden hazer idesiz.
750
Nme ile Erdel'e gnderilen Ali avu'u Eflak voyvodasnn

Erdel'e ulatrmas.
Yazld.
Mezbra virildi. F 17 Receb, sene: 972
avularumdan Al zde kadruh nme-i erfmle vilyet-i Erdel'e irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
Varcak, mezkr avuum elendrmeyp emn slim vilyet-i Erdel'e uladurasn.
751
bkz. hkm. 733
Yazld.
atalca kdsna hkm ki:
Rodos bei mektb gnderp; "kend ile olan on pre kadrganun cengci ile
krekilerine her senede otuz yedi bin kile buday lzim olup sbk arzolundukda Golos
skelesi'nde Havss- Hmyn terekesinden iki yz bin akalk tereke narh- rz zre
virilmek in hkm virilmein iskele-i mezbrede yiirmi bin alt yz yetmi bir kle
tereke olup her sene tayn olunan tereke tamm olmaa on be bin yz yiirmi be kle
tereke bk kalup virilmedin" bildrmein buyurdum ki:
(
) gresin; mm-ileyhn yannda olan kadrgalarun krekci ve cengcisi in
taht- kazndan havss- hmyndan virilmek emrolunan terekeden ne mikdr tereke bk
kalm ise emr-i sbk zre tekml idp bu bahne ile ziyde tereke virilmekden emr-i
hmynuma muhlif deryya ve kffr- hksra tereke gitmekden hazer idesin.
752
422
Oltu Kalesi'nde mahll gedik olduunda hisarerenleri oullarndan

bakasna tevcih olunulmamas.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup bir ka varak aaa tekrr gemidr.
Olt beine ve dizdrna hkm ki:
Kala-i mezbrede anun gibi mahll gedk vk oldukda hsr-erenleri oullarna
virilmeyp hricden mtemevvil kimesnelere tevch olundu arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, anun gibi mahll vk olan hsr gedini kadmden kala-i
mezbrede gede mutasarrf olup epni tyifesinden olmayan hsr-erenleri oullarna
tevch eyleyp hricden kimesneye tevch itmeyesin.
753
Sahte beratla Hvass- Hmyun'dan kendine timar almaya

kalkan Prozor Kalesi mustahfzlarndan Bl bin Pr'nin
hapsedilip berat yazanlarn bulunmas.
Yazld.
Mimr Mehmed'e virildi. F 24 Receb, sene: 972
Klis beine hkm ki:
Sbk Prozor Kalas mstahfzlarndan olan Bl bin Pr nm kimesne
mstahfzlarun havss- hmyna zabtolunan tmrlarndan Sekne(?) nm karye ve
gayriden bin drt yz aka tmr hsdan ifrz olunup gir kendye tmr virildine bert
ibrz idp hlen zikrolunan bert telbs idi Sdde-i Sadetm'de zhir olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr hsn-i tedbr ile ale'l-gafle ele getrp habsidp
bert kim yazmdur ve ne asl kimesne nin itmidr, yazan ve ninlayan ol cnibde ise
didrdp zuhra getrp eger ol tarafda deil ise kendyi mukayyed mahbs yarar
demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Yolda onat hfzitdrp gaflet ile gaybet
itdrmekden hazer eyleyesin; yle bilesin.
754
Prizrin beyinin, Selanik sancandaki klann Selanik kads

tarafndan bakasna verildii yolundaki ikyetinin tahkiki.
Yazld.
Siroz kdsna hkm ki:
Hliy Prizrin Bei Mustaf dme zzh mektb gnderp; "Selanik kazsnda vk
olan klan Selanik Kds Mevln Muslihuddn er u knna muhlif hara hkmidp
ve sancakbei demlerine koyunlarn srdrp ve obnlarn darbitdrp allarn ykdurup
ve mersn yakdurup teadd itdin" arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; huss- mezbrun asl nedr, arzolundu gibi
midr, niedr, tamm gavrine irip dah vuk zre arzeyleyesin.
423
755
Mhim bir i iin Budun beylerbeyine gnderilen Ahmet avu'un

Budun beylerbeyine ulatrlmas.
Yazld.
Semendire beine hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh bir mhim huss in
ulala Budun belerbeisine irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Vardukda, tehr itmeyp mezkr ne vechile mmkin ise muaccelen mrun-ileyhi
emn slim Budun belerbeisine irsl eyleyesin.
756
Hac Sat olu Ahmed'in Sultan Bayezid Vakf'na olan borcuna

karlk vakf toprandaki bann kad tarafndan kapatlan
yolunun alarak satlmas.
Yazld.
Hslar kdsna ve Sultn Byezd mtevellsine hkm ki:
Bundan akdem Hac Sat ol Ahmed'n ml-i vakfdan zerinde hayli aka olup
taleb olundukda mflis ve edsna kdir olmayup merhm ceddm Sultn Byezd Evkf
topranda bir b olup mtevell marifeti olmadn bir kulna hibe idp mezkrun hibesi
sahh olmaduna fetv-y erf olman mr cnibinden bey olunmasyn hkm
virilmiken hliy Belgrad Kds olan (
) zde fazlh vakf toprakdan aldu yirden
tecvz idp zikrolunan bun yoln tutdu ecilden kimesne ba tlib olmadu ilm
Mahall-i mezbrun zerine varup onat vechile teft tefahhus klup gresin; kd-i
mezbr vakfdan aldu muayyen'l-hudd olan yirinden tecvz idp zikrolunan bun
kadm yoln alup sedditdi erle sbit ola, bi-hasebi'-er itdi zarar def idp
zikrolunan bun kadm yoln kefidp emr-i sbkum zre mr cnibinden bey itdrp
kimesneye er- erfe mugyir teadd v tecvz itdrmeyesin.
[Yev]m'l-sneyn, f 18 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye
757
Hrmz kapudnnn Kuds-i erf'te Kumme ziyaretine on kii

ile gelmesine izin verildii.
Yazld.
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Hrmz kapudn yz nefer dem ile
Kuds-i erf'de Kumme ziyretine gelmek isticze itdin" ilm eylemisin. mdi;
mezkr on nefer kimesne ile gelmee iczet-i erfem olmdur. Buyurdum ki:
424
Mezkr ynleri zre Kumme ziyretine gelmek istedkde on nefer kimesne ile
gnderp emr-i erfme mugyir ziyde bir ferd gitmekden ihtiyt idesin.
758
Sofya, Berkofa ve ehirky kadlklarndaki nevbetl voynuklarn

eribalar ile birlikte ayr hizmetine gnderilmesi.
Yazld.
Sofya ve Berkofa ve ehirky kdlarna hkm ki:
Hlen ayr zamn karb olup det-i kadme zre taht- kaznuzdan nevbetl
voynuklar ihrc olunup eribalar ile gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr tevakkuf itmeyp taht- kaznuzda olan
voynuklardan nevbetl ayr voynuklarn olgeldi det zre eribalar ve brgrleri ile
b-kusr ihrc idp vakti ile gnderesiz. Amm; gnderilen voynuklarun bindkleri yund
olmayup brgr ola. Zikrolunan voynuklar bi't-tamm ihrc olunmayup akalar alnmakdan
vey gi ve eksk gelmekden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; gi vey eksk gele, bir
ferdn zri makbl olmaz, ana gre mukayyed olasz.
759
Serbest braklp Be kral tarafna gnderilen Vito adl papaza

yolda mdhale olunulmamas.
Yazld.
Hidyet'e virildi. F 20 Receb, sene: 972
stanbul'dan Komoran'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki:
Bundan akdem giriftr olan d[re]nde Vito nm papas tlk olunup Be kral tarafna
irsl olunman buyurdum ki:
Mezkr kfire yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde hlf- emr
kimesneyi dahlitdrmeyesiz.
760
Be kral cnibine avdet eden Be elilerinin yanlarnda bulunan

atlara kimsenin mdhale etmemesi.
Yazld.
Bu dah.
stanbul'dan Komoran'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki:
Hliy Be kral tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili iczet-i hmynumla gir
kral- mrun-ileyh tarafndan irsl olunman buyurdum ki:
li-i mezbrun yanlarnca yedek atlar olmaya, kendnn ve demlerinn bindkleri
atlarna yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde hlf- er ve mugyir-i emr
kimesneyi dahlitdrmeyesiz.
425
761
Hacca gitmek isteyenlere am ve Msr yolunun kullandrlp Basra

yolunun kullandrlmamas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 5 abn, sene: 972
Mektb gnderp; "vilyet-i mezbrenn ayn ve gayri gelp Msr ve m ve
Yemen cniblerinden Kabe-i erfe ziyretine giden kfilenn ellerinde iczetm olduna
hkm-i erfi olup vilyet-i Basra'dan Mekke-i Mkerreme yiirmi gnlk mesfe olup
feth- hknden ber kfile gider velkin elimzde emr-i hmyn olmamala erf
tarafndan rencde olunup teadd iderler. Ol bbda hkm-i erfm virilmek rec
eyledklerin" ilm eylemisin. Eyle olsa; feth- hknden ber ol cnibden Kabe-i
Muazzama'ya mahmil gitmeyp hacc in kfile gitmee dah emrm yokdur. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, ol cnibden bir ferde ruhsat ve yol virmeyp ol yol gerei
gibi mesdd mahfz klup Memlik-i Mahrsem'den gitmek isteyenleri m ve Msr yol
ile gnderp emr-i hmynum zre ol tarafdan bir ferdi koyvirmeyp mnsedd eyleyesin.
Bade't-tenbh eslemeyp emr-i erfme muhlefet ideni ele getrp habsidp arzeyleyesin.
762
bkz. hkm. 761
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Lahs belerbeisine; "Basra belerbeisi mektb gnderp vech-i merh
zre arzeylemidr. Eger ol cnibden kimesne gitmek ihtimli var ise koyvirmeyp ol yol
mesdd olup hacca gitmek isteyenleri m ve Msr yolyla gnderilmesi tenbh tekd
olunmdur. Sen dah bir ferde ruhsat virmeyp muhlefet idenleri ele getrp habsidp
arzeyleyesin." diy yazld.
763
Serbest braklp Be elisi ile gnderilen Furcek(?) adl zimmye

yolda kimsenin mdhale etmemesi.
Yazld.
Kfire virildi.
Budun'a varnca yol zerinde olan belere ve kdlara hkm ki:
Neme ve Alaman Kral Maksimilyano Kral'un Sdde-i Sadetm'de olan ilisi
Alberdoz D Pez mukaddem giriftr olan Furcek Yano nm zimmnn tlkn rec
itmein hals olunup ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki:
Yolda ve izde ve manzil merhlde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.
426
764
Sinop'ta mer ve Maden adl kiilerin evlerini bast bildirilen

ehsvar ve arkadalarnn tefti olunup neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Mezbrlara virildi. F 21 Receb, sene: 972
Kastamon ve Sinob kdlarna hkm ki:
Sen ki Sinob kdssn, mektb gnderp; "mer ve Maden nm kimesneler
ehsvr ve Mehmed ve dger Mehmed ve Hseyin nm kimesneleri meclis-i er- erfe
ihzr idp; "Mezbrlar gice ile evimz basup avretlerimze fil-i en eylediler."
didklerinde Husn nm htn dah vech-i merh zre dav idp davlarna mutbk
udl-i mslimnden Mehmed ve Ramazn ve Murd nm kimesneler ehdet idp ve
mezbr ehsvr hrsuzlukla mehr u mttehem kimesne oldun" bildrmein buyurdum
ki:
Varcak, on be yl mrr itmi dav deil ise ihzr- husam klup gaybet idecek
olurlar ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp onat vechile erle teft idp
gresiz; kazyye arzolundu gibi ise -ki, erle fesd enatleri sbit zhir olamezbrlar isimleriyle yazup arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel
eyleyesiz.
765
Be kral elisi Mikel'in Galata'da skin avretlerinin de kendisi ile

birlikte lkesine dnmesine izin verildii.
Yazld.
Zam Hidyet'e virildi. F 20 Receb, sene: 972
stanbul'dan Komoran'a varnca yol zerinde olan belere ve kdlara hkm ki:
Hlen Pe kral tarafndan ililik [ile] Sdde-i Sadetm'e gelen Mikel gir kral-
mrun-ileyh tarafna irsl olunup Mahrse-i Galata'da skine avreti olup kend ile ol
cnibe bile gitmee iczet-i erfem taleb itmein buyurdum ki:
Mezkrun mezbre avretine yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde
hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.
766
lerinin halli iin Frengistan'a gidip gelecek olan Sakz

beylerinden Sir Nikola'ya yolda kimsenin mdhale etmemesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 21 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
stanbul'dan Frengistn'a varnca dery kenrnda olan belere ve kdlara ve deryda
yriyen kapudnlara ve gnll reslere hkm ki:
Sakz belerinden drende Sir Nikola nm zimmnn Firengistn'da baz alm olup
varup gelince yolda ve izde kimesne dahlitmemek bbnda nyet rec itmein buyurdum
ki:
427
Mezbr zimm Frengistn'a varup gelince kendye ve demlerine yolda ve izde ve

menzil maberlerde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.
767
Elmal kazsna tbi enhr- Finike'de skin olup Mslmanlara

zulmettii bildirilen kiilerin tefti olunup sicil suretlerinin Sdde-i
Yazld.
Pr Ahmed Sba'ya virildi. F 21 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Bir sreti, tekrr yazlup (
) F 27 minh, sene: 972
Tekeili beine, Antliyye ve Elmalu kdlarna hkm ki:

Sbk Tekeili Bei Murd dme zzh mektb gnderp; "Elmalu kazsna tbi
enhr- Finike'de mtemekkin olan Abdlgan bin Ayvad Hac ve Hseyin bin Neb ve
skender ve Ke Ahmed nm kimesneler birbirleriyle mttefik olup ve nie yalan hidlere
kdir kimesneler olup leyl nehr telbsta slk idp mslimnlar rencde idp
irretlerinden havfitdklerinden gelen kdlar dah mena kdir olmayup izleleri lzim
kimesnelerdr." diy arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlarun ahvlin hak zre onat vechile erle teft idp
gresiz; arzolundu zre mezkrlar ehl-i fesd enat olup hlf- er- erf zulm
teaddleri var ise -ki, erle sbit ola- sbt u zuhr bulan mddelerinn sret-i sicillerin
shhati zre ihrc idp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Hlf- vk nesne arzitmekden
hazer eyleyesiz.
768
Ebu Gurbe(?) sanca beylerinin serhadde olan Kale-i Medine'de

oturmalar.
Yazld.
Mektb gnderp; "Basra'ya tbi Eb-Gurbe(?) sancana mutasarrf olan mer,
yine liv-i mezbrda olan Kala-i Medne serhadd olup beler; "Anda oturmak lzimdr."
diy kala-i mezbrede skin olmalaryn hkm-i erfm taleb eyledn" ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, arzeyledn zre min-bad sancak belerin zikrolunan
kalada temekkn itdresin.
769
428
Palu Hakimi Cemid Bey ve adamlarnn Eil Beyi Ksm'la

aralarnda olan dvann Dergh- Muall'da grlmesi iin
vekillerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mektb gnderp; "Palu Hkimi Cemd Be'n ve demlerinn Eil Bei olan
Ksm dme zzh ile m-beynlerinde olan nizlar ve er davlar bi-hasebi'-er
grilmek in sana ve Erzurum ve Bayburd kdlarna hkm-i erfm virilp
"Mrun-ileyh Cemd Be taleb olundukda baz kimesnelern arz muveneti ile
grilmeyp Dergh- Muall'da bi'l-muvcehe grilmesi enfadur." " diy arzeyledn
Hkm-i erfm varcak, mm-ileyhim belern vekllerin Atebe-i Ulym'a irsl
eyleyesin ki, davlar erle grilp nizlar ber-taraf ola; yle bilesin.
770
pat kazsnda derbend olarak kaydedildii halde yerlerini

terkeden Priser karyesi halknn tekrar yerlerinde iskan edilmeleri.
Yazld.
Dergh- Muall avularndan mer avu demi drs'e virildi. F 21 Receb,
sene: 972
pat kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "kaz-i pat tevbindan Priser nm karye defter-i hknde
derbend kaydolunup lkin ehl-i karye derbend zabtitdkleri yirde skin olmayup yende v
revende karye-i mezbreden mntefi olmadun ve mezkr karye ahlsi yol zerinde
Derdez nm mevza indrp yende v revende mntefi olm iken hliy yine eski
meknlarna kmak ile yende v revende muhkem mteekk oldun" arzeyledn
Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum zre tayn olunan mahalle getrdp yende
v revendeye enfa olan ile amel eyleyesin. Emr-i erfme muhlif kimesneye i
itdrmeyesin.
771
bkz. hkm. 734
Yazld.
Sleymn Be'n demi veys'e virildi. F 25 Receb, sene: 972
Dertenk beine ve Badd Tmrlar Defterdr olup vilyet tahrri fermn olunan
Veyis'e hkm ki:
Harr Dveyn Bei Sleymn dme uzzh dem gnderp; "mutasarrf oldu
sanca ehrizol'a tbi iken; "Mukaddem Badd'a tbi idi." diy dahlolundun"
bildrdi. mdi; ehrizol'a tbi sancaklarun tahrri fermn olunm deil iken liv-i mezbra;
"Mukaddem Badd'a tbi idi." diy dahlitmek cyiz deildr. Buyurdum ki:
429
Liv-i mezbra emrme muhlif dahlitmeyesin ve bir sanca yazasn diy vilyet
ktibine emir ve defter virilmeye, huss sana Badd smarlanm iken ehrizol'a
dolamanun asl nedr; arzeyleyesin.
772
Neretva kads sa'y ldren Hzr Voyvodann yakalanp Hersek

Beyi Yunus Bey'e teslim olunmas.
Yazld.
Bosna beine ve syir Memlik-i Mahrse belerine hkm ki:
Bundan akdem Neretva Kds iken katlolunan s Kd'nun ktili olan Hzr Voyvoda
gaybet eyledi ilm olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz mukayyed olup taht- hkmetinzde
her ne mahalde bulunur ise ele getrp mukayyed mahbs yarar demlerinze koup
Hersek Bei Ynus Be'e gnderp teslm eyleyesiz. Bu bbda ihml msheleden hazer
eyleyesiz. yle ki; mezkr voyvoda birinzn taht- hkmetinde bulunup ele getrmeyp
ihml eyleyesiz, zrinz makbl olmaz. Ana gre mukayyed olup emrm mcebince ele
getrmek bbnda ikdm ihtimm eyleyesiz.
773
Denizde korsanlk yapan akrabasndan birini himaye eyleyen Dra

Dizdar Mustafa'nn dizdarlktan alnarak akrabasyla birlikte
hapsolunmas.
Yazld.
abn Be demi drs'e virildi. F 28 Receb, sene: 972
Mektb gnderp; "hkm vrid olup; "Baz levendt dery yzinde gemi basup
dem katlidp esbb gret idp dery kenrnda olan iskelelere getrp frht iderlerimi.
Anun gibi gemi reslerin ve levendt ele getrp arzeyleyesin." diy fermn olunman on
iki aka ile Dra Dizdr olan Mustaf'ya mektb gnderilp; "Anun gibi levend gemileri
geldkde ilm eyleyesin." diy smarlanm iken kend akribsndan bir harm-zde kayk
peyd idp dery yzinde fesda mberet iderken kalaya gelp azeb aas mezbr tutup
dizdr eline mahbs virdkde tlk idp emre itat itmedin" bildrdn ecilden
mezkrun dizdrl hara tevch olunup buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr Dizdr Mustaf'y ve ol kayk ile dery yzine kup
fesd iden kim ise buldurup ikisin dah tutup habsidp arzeyleyesin.
774
430
Neretva Kads sa'nn ktili Hzr Voyvoda'nn hapsolunduu

kaleden kamasna yardm eden kale dizdar, kethuda ve
nbetilerin hapsolunmas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F selh- Receb, sene: 972
Hersek Bei Ynus Be'e hkm ki:
Mektb gnderp; ""Bundan akdem kd katlidp Blagay Kalas'nda mahbs olan
voyvoday ve ikrr iden hdmetkrn siyset idesin." diy emr-i erf vrid olup kala-i
mezbreye vardukda, mezkr voyvoday kala-i mezbre dizdr neferleriyle bayram
namzn klmaa tara alup gidp firr itdrp ve firr itdrdklerine mukrr olup
hdmetkrna ber-mceb-i emr siyset olundun" bildrmisin. mdi; mezkr voyvoday
kala-i merkmenn dizdrna ve kethudsna ve bayram gicesi nevbetci olup kaladan
karup bayram namzna iledenlere teklf olunup bulunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt kalaya varup dizdr ve kethuds ve bayram yirine
bile alup giden neferleri habsidp mezkr voyvoday bulmadn cmlesin habsden tlk
itmeyesin. imdiye dein bulmamlar ise dah yirlerin hara tevch idp arzeyleyesin.
775
bkz. hkm. 752
Yazld
Olt beine hkm ki:
Olt Kalas'nda mahll gedk vk oldukda kala-i mezbrede kadmden hdmet
idegelmi mstahfz-oullarna virilmeyp dizdr olanlar hricden mldr u mtemevvil
tcir-oullarna tevch olundu arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, anun gibi kala-i mezbrede gedk mahll oldukda ol
makle kimesnelere ve emr-i erfmle kaladan merdd olanlara virdrmeyp kadmden
kala hdmetin idegelmi mstahfz-oullarna virdresin; yle bilesin ve bade'n-nazar bu
hkm-i erfmi mezbr hsr-erenleri ellerinde ibk idesin; yle bilesin.
776
Klis beyinin, Neretva kads sa'nn ktili olan voyvodas Hzr'

bulup Hersek Beyi Yunus Bey'e teslim eylemesi.
demine virildi. F 27 Receb, sene: 972

Klis Bei Mehmed Be'e hkm ki:
Voyvodan olan Hzr, skender ve nebe nm demleri ile Neretva Kds s'y
katlidp habsolunup siysete hkm-i erfm virilp Hersek Bei Ynus dme zzh teft
idp zerine erle sbit olup emrm mcebince hakkndan gelinmeyp mezbr voyvoda
gaybet eyledi ve babas dah ol mezkr voyvodaya kefl oldu ilm olund. mdi;
mezkr voyvoda sancaunda voyvodalun hdmetinde iken kd-i mezbr katleylemiken;
"Mm-ileyhe teslm eylemedm, gaybet itdi." dimek mfd olmaz. Mezbrun ele gelmesi
beher-hl senn uhdene lzimdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda asl tereddd tevakkuf itmeyp mezkr
voyvodan her ne mahalde ise ve kimde yataklanm ise tetebbu u tecesss idp ele getrp
431
dah mukayyed mahbs hasmlarna teslm eyleyesin ki, ol bbda emr-i er- erf ne ise
icr oluna. yle ki; bu defa dah ihml mshele eyleyp voyvoday bulup teslm
itmeyp bir zr bahne eyleyesin, asl mesm u makbl olmayup sancaun hara virilp
sen dah env- tb ile muteb olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup emrm
mcebince mezkr elbette bulup ihmlden hazer eyleyp tekrr Sdde-i Sadetm'e
ikyete getrmeyesin.
777
Vardarkaps'nda bin olunan kale iin Selanik'teki brahimpaa

Cmii'nin suyunun alnarak vakfn bostanlarna ve suyoluna zarar
verildii yolundaki ikyetin tahkik olunmas.
ehremnine virildi.
Selanik kdsna hkm ki:
Hliy nefs-i Selanik'de vk olan brhm Paa Cmi'nn Mtevellsi Hasan
mektb gnderp; "Varda[r]kapus kurbinde bin olunan kala-i ceddenn suy olmayup
zikrolunan cmiun mesfe-i badeden gelen suyndan alnup vakfun bostnlarna ve sunun
krzlerine zarar mterettib oldun" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; kazyye arzolundu gibi olup zikrolunan vakfun
suyndan alnup ol vechile vakfun bostnlarna ve sunun krzlerine zarar mterettib olm
mdur, nicedr; malm idinp vuk zre mufassal yazup arzeyleyesin.
778
Neretva kads sa'nn ktili olup siyset olunacak iken hapisten

kaak Klis beyinin voyvodas Hzr'n yakalanarak emrin yerine
getirilmesi.
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi. F selh- Receb, sene: 972
Hersek beine hkm ki:
Klis Bei Mehmed dme zzhnun Hzr nm voyvodas Neretva Kds iken
katlitdi s Kd'nun tefti huss in mukaddem emr-i erfm virilp teft olundukda
sen ki Hersek beisin, sana teslm olunup Blagay Kalas'nda habsitmi iken hsr
mstahfzlar bayram namz bahnesiyle tara karup gaybet itdrdkleri ilm olundukda;
"Dizdra ve kethudsna ve syir mstahfzlara teklf idp buldurasn." diy sana hkm-i
erfm gnderildi. "Mezbr kdy mezkr voyvoda katlitdi erle sbit olursa emr-i er
ne ise tehr olunmayup icr oluna." diy emrm olm iken habse virilp muvzaa tarkyla
gaybet itdrmee sebeb nedr? Ele getrmesi uhdene lzimdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup sancaunda
bi'l-cmle her ne mahalde olursa tetebbu u tecesss idp haberin alup yataklandurup ele
getrp dah mukayyed mahbs hasmlaryla berber idp emr-i sbkum zre kd
marifeti ile emr-i er- erf ne ise mahallinde icr idesin. Bu bbda ihml msheleden
432
hazer idp elbette mezkr her kande ise emrm mcebince ele getresin ve ill mesl
olursn; bilmi olasn.
[Yev]m'l-Hams, f 22 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye
779
Neme ile yaplan ahidnme gerei Erdel kral stefan'n

Neme'den ald kaleleri Neme tarafna teslim eyleyip
ahidnmeye aykr harekette bulunmamas.
Yazld.
Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Neme ve Alaman Kral Maksimilyano
Kral Atebe-i lem-penhmuz'a muteber ilisi ile harcndan altm bin filori ile baz
hedy gnderp atas Ferendu Kral ile m-beynimzde olan ahdimzde sbit-kadem olup
Plaj Menhar(?) diyen mfsid gavgsyla alnan kalalar ahvlin arzidp; "Mfsid-i mezbr
elinde olan kalalar ve yirleri ile esn-i sulhda ol cnibn zabtnda bulunup bize virilen
ahid-nmede dhldr." diy taleb eyledkde ahd emn riyet itmek kde-i kiver-sitn
olduna binen Bana Kalas elinzde kalup andan gayri alnan kalalar shbine teslm
olunup m-beyninz slh olunmala tarafeynden niz u husmet mrtefi olup iki cnibn
reys syi huzrda olmak in mrun-ileyhe ahid-nme-i hmynumuz
virilmidr. Kem-kn ahd-i erfmz riyet idp ol cnibden ahde muhlif vaz sdr
olmaz ise ahde mugyir alnan kalalarn taleb itdklerinde ahid-nme-i hmynuma
muhlif vaz itmeyp slh- zt'l-beyn husslarn onat fikridp fitne v fesda ve
memleket rey py-ml olacak husslardan ber olup nazm u nizm- memleket ve
terfh-i ahvl-i rayyet bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin ve bu maslahatlar
ber-taraf olunca ad tarafndan gafletde olmayup mretteb mkemmel dmen yarayla
hzr u mheyy bulunmakdan hl olmayasn ve nme-i erfmz cevbn kdvet'l-emsil
ve'l-akrn Al zde kadruh ile yazup Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin.
780
Neme ile Osmanl arasndaki ahidnme gerei Neme'de esir

olduu bildirilen kiilerin serbest braklmas.
Yazld.
Be Kral Maksimilyano Kral'a nme-i erf yazla ki:
Hac Sinn nm kimesne Dergh- Muallm yenierilerinden olup Budun'da
nevbetcilik hdmetinde iken Budun altnda Sent Andre nm karyede giriftr olup hl baz
kimesneler Komoran Bei olan Kara Mihal'n yanndadur ve baz kimesne Budukom(?)
nm kalada Sarikri(?) Mihal nm kfirn avretinde oldun ve mil-ol Tceddn Gle
Kalas'nda ve Hseyin Aa-ol el-n ol cnibde mahbs idkleri Dergh-
Adlet-masrm'e ilm olunman gerekdr ki:
433
Nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, m-beynimzde olan muhede-i

hmynum muktezsnca dostluk eryitn riyet idp mezkrlar gerei gibi tetebbu u
tecesss idp her kimde ve ne mahalde mahbslar ise hals idp Atebe-i Ulymuz cnibine
gndermek bbnda env- mes-i cemlenz zuhura getresiz.
781
bkz. hkm. 779
Yazld.
Hliy sitn- Muhalled'l-ikbl ve Meyyed'l-icllimz'e -ki, merci- seltn-i
zm ve melce-i havkn-i fihmdur- iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Neme ve Alaman
Kral Maksimilyano Kral Atebe-i lem-penhum'a harc ile ilisin gnderp Plaj
Menhar(?) diyen mfsid gavgsyla hliy ahde muhlif alnan kalalarn taleb itmein Bana
Kalas elinzde kalup andan gayri alnan kalalar shbine teslm olunmak zre kral-
mezbrun kend nmna Rmili'nde zemet tasarruf iden kulum Hidyet ile nme-i
hmynum irsl olundun ve ahid-nme-i hmynum varup vusl buldukdan sonra
ahdlerinde mukarrer ola[n] Bana Kalas'ndan gayri alnan kl shblerine teslm
olunman bundan akdem avuum ile size nme-i erfmz gnderilmiidi. Gerekdr ki;
mrun-ileyh kralun kend nmna yazlan ahidnme-i hmynum varup vsl oldukdan
sonra kem-kn ahidlerinde sbit-kadem olup ahde muhlif alnan kalalar in mm-ileyh
tarafndan nme-i hmynumuz ile mezkr kulum gelp taleb eyledkde Sdde-i
Sadet-bahmuz tarafna olan sadkat ubdiyyetn muktezsnca tehr olunmayup Bana
Kalas'ndan gayri ahd-i erfmze muhlif alnan kalalarn shblerine teslm eyleyp
m-beynde olan dostlu ve ahd-i erfmzi riyet itmek bbnda hsn-i ikdm
ihtimmdan hl olmayasn.
782
Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerininin haklarndan

gelebilmesi iin Dukagin beyinin skenderiyye, Ohri ve lbasan
beylerinden yardm taleb etmesi.
Yazld.
Dukagin beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Liva-i Du[ka]gin'e tbi Berdot ve Rab ve Riba ve Arasta ve
Rile(?) ve Anbale ve Kanar ve Kalomirne(?) ve Du ve Kk Kanta ve Plakza ve Kk
Meridid ve Byk Meridid ve Koln ve Kertl ve Mam ve Olonmet(?) ve Servi(?) nm
karyeler keferesi syn zre olup iskeleye gelp giden tccrun esbb emvlin gret
itdklerinden gayri skenderiyye sancanda baz kyler basup zd zevdeleri mezbr
Mam nm karye keferesinden vsl olup yle ki; haklarndan gelinmeye, yollar mesdd
olup fukarya zulm-i n-madd olmak mukarrerdr. yle ki; haklarndan gelinmek
emrolunursa, muvenet in skenderiyye bei ve Ohri ve lbasan sancaklarnun hsr-erleri
434
ve azebleri muvenete tayn olunmak lzimdr." diy arzeylemisin. mdi; arzitdn zre
sana muvenet in mrun-ileyh skenderiyye beine ve Ohri ve lbasan sancaklarnun
hsr-erenlerin ve azeblerin taleb itdnde irsl in mrun-ileyhim beler kullaruma
ahkm- erfe yazlup sana irsl olund. Buyurdum ki:
Vusl buldukda gresin; zikrolunan slern slhlar istimlet ile mmkin olmayup
izleleri lzim ise fursatlarn gzedp urulacak zamn karb oldu gibi mukaddem
mrun-ileyhim beler kullaruma muvenet itmek in yazlan ahkm- erfeyi yirl
yirine uladurup mrun-ileyhi sanca siphleri ile ve Ohri ve lbasan mstahfzlarndan
ve azeblerinden kifyet mikdr kimesne taleb idp bir yire cem olduunuz gibi hsn-i
ittifk u ittihd zre yek-dil yek-cihet olup hsn-i tedbr tedrk ile zerlerine varup
etrflarn ihta idp itat itmeyen kurnun horyadlarn kldan gerp etfl ezvcn esr
ve esbb emvllerin gret hasret klup gerei gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine
mcib-i bret nushat nashat vk olup eyym- sadet-i hmynumda memleket
rey ve ebn-i sebl mazarrat u fesdlarndan [emn] ola. Bu hussda keml ile basret zre
olup hsn-i tedrk idp gafletle b-hde yire dem krdurup sler hals olmala kll
fesda bs olmalarndan ve kend hllerinde itat inkydda olan reynun ehl
yllerine ve esbb [] tavarlarna dahlolunup emrme muhlif i olmakdan bi'l-cmle s-i
tedbr ve adem-i tedrkden gyet ihtirz idesin ve ill netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
783
Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerinin haklarndan

gelinmesi iin Ohri ve lbasan beylerinin sancaklar askeriyle
Dukagin beyine yardma gitmeleri.
Yazld.
Dukagin bei kethudsna virildi.
Ohri beine hkm ki:
Hliy Dukagin Bei Ahmed dme zzh Dergh- Muallm'a mektb gnderp;
"Sancana tbi olan baz karyeler keferesi syn zre olup tccr tyifesinn yollarna
inp emvl esbblarn gret idp ziyde fesd enat zre olup h bir vechile slhlar
mmkin olmayup haklarndan gelinmesi lzimdr." diy ilm idp; "sancauna tbi olan
kl mstahfzlarnun ve azeblerinn oklu ve yaylu ve harbel cenge ve harbe kdir
yararlaryla muvenet olunmak lzim idin" bildrmein buyurdum ki:
Mrun-ileyhn mektb ve demi varcak, sancaunda vk olan kl
mstahfzlarnun ve azeblerinn tfenk-endzlarndan ve oklu ve yaylu ve harbel cenge
kdir yararlarndan kifyet mikdr kimesne ihrc idp bir yarar voyvodan anlara serdr
tayn eyleyp mrun-ileyhe irsl eyleyesin ki, varup vech mnsib grdi zre
muvenet hdmetde bulunalar ve mezkr voyvodana tenbh tekd eyleyesin ki,
zikrolunan mstahfzlar ve azeb tyifesin alup giderken ve getrr iken onat zabteyleyp
yol zerinde olan reyya dahl taarruz itdrmeyp bir ferde zarar u gezend iridrmeye.
yle ki; kimesneye teadd v tecvzleri istim oluna, netcesi sana yid olur; bilmi
olasn.
435
Yazld.
Dukagin bei kethudsna virildi.
Bir sreti, vech-i merh zre lbasan sanca beine yazld.
784
Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerinin haklarndan

gelinmesi iin skenderiyye beyinin sanca siphileriyle birlikte
Dukagin beyine yardma gitmesi.
Yazld.
Bu dah.
skenderiyye Bei Tur-Ali Be'e hkm ki:
Hliy Dukagin Bei Ahmed dme zzh mektb gnderp; "Sancana tbi baz
karyeler keferesi syn zre olup yende v revendenn yollarna inp emvl esbblarn
gret idp ziyde fesd enat zre olup asl slhlar mmkin olmayup haklarndan
gelinmek lzimdr." diy ilm idp seni muvenete taleb itmein mezkr slern
haklarndan gelmek emridp buyurdum ki:
Mrun-ileyh sana mektb u dem gnderp muvenete taleb itdkde sancaun
siphsiyle mrun-ileyhe mlk olup yek-dil yek-cihet olup vech mnsib grildi
zre hsn-i tedbr tedrkle zikrolunan slern haklarndan gelp bb- muvenet
muzheretde env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin ki, syirlerine mcib-i
bret nashat vk ola. Amm; bu bahne [ile] kend hllerinde itat inkyd zre olan
reyya dahl taarruz olunmakdan saknasn.
785
Neme elisinin getirdii haracn haznece teslim alnd, babas

Ferendu kralla olan ahidnmenin kendisi adyla yenilenip, Erdel
kralnn ald kalelerden Bana Kalesi hari dier kalelerin geri
teslimiyle aralarnda sulh olunmas, her iki tarafn serhadlerini
hfzedip ehl-i fesadn snr tecvzlerinin nlenmesi.
Neme ve Alaman Kral mparador Maksimilyano'a yazlacak nme-i erfn

sretidr.
Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Madelet-penhmuz'a -ki, merik-
neyyir-i ikbl ve makbil-i ifh- eksre v ikbldr- mektb- vidd-mashbunuz vrid
olup babanuz mparador Ferendu'la m-beynimzde olan muhede-i hmynumuzun
mazmn- sadet-makrn riyet olunup ol ahd zre sbit-kadem olduunuza binen
mrun-ileyh babanuz ahditdi virgden altm bin filorilk altun ve guru kdvet
ayni'l-milleti'l-Meshyye Mikel nm ilinzle sitn- Sadet-iynmuz'da olan
ilinze kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye Alberdo D Pez gnderilp ol dah b-kusr
Hzne-i mirem'e teslm itdkde gelen ademlernz env- riyet-i husrevnemzle mer
v makbl olup ve Kral-ol stefan'un Plaj Mihal(?) elinden aldu kalalar ahvlin
mrun-ileyh ilinz arzeyledkde ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl malm-
436
erfmz olmdur. Eyle olsa; sitn- Sm-meknmuz'la dostluk zre olanlarun evld
ekbdnun husl-i murdtlarnda dyim ulvv-i nyet-i hnemz dir deildr.
Mm-ileyh atanuzla m-beynimzde vk olan muhede-i hmynumuz mukarrer
mstahkem olup mdm ki sizn cnibinzden ahde muhlif i zuhr itmeye, Dergh-
lem-penhmuz kbelinden hlf- ahd i olmak ihtiml deildr. Amm; Plaj Mihal(?)
diyen mfsid Kral-ol'nun kadm belerinden iken sizn canibinze varup iltic idp Erdel
vilyetinden bir nie kl u yirleri zabtna getrp sbk atanuzla ahd-i erfmz oldukda
anun hakknda vk olan iltims kablimz olup ahdmzde dhl olmak zre ahidnme-i
hmynumuzda mastr olman ol zamndan ber Kral-ol tarafndan ol cnibe dahl
taarruz olunmayup ahd-i erfmzi riyet iderken sene-i sbkada mfsid-i mezbr kend
hlinde olmayup Kral-ol'nun memleketine dest-i tetvl niyyeti ile Erdel snurna dhl
idp bir parkan ve kastel ihds idp ve bu esnda atanuz dah intikl itmekle ol cnibden
fesh- ahd oldu mlhazasyla mezkr stefan dah tahamml idmeyp muhdes olan
parkanun ve kasteln zerine bir mikdr dem gnderp tahrb itdkde Sakmar ve Bana
Kalalar muhfazasnda olanlar ihtiyran teslm itmeleri ile mezkrun eline dp ol vakt
Kral-ol demlerin zabtidemeyp Sakmar'dan iler baz kastel kasabtda tecvz
itmiler. Bu huss mrun-ileyh ilinz dah ilm eylemidi. Sniyen; Plaj Mihal(?) diyen
mfsid gelp stabur peyd idp leker cemne mberet ve fesda mbderet itdkde
def- mazarrat- ad ve hfz u synet-i memleket in istimdd eylemein vilyetini
korutmak in bir mikdr asker virilp sizn cnibinzden muvenet olunmayup ads
teskn olcak bunlar dah sizn memleketinze tecvz itmeyp yirlerine mrcaat
itmilerdi. imdiki hlde mrun-ileyh Kral-ol ol kalalara kadm mlkiyyet davsn
iderken ihtiyran virmezse mezkrun elinden cebrile alnmak vaz- makl olmadundan
gayri bir kll fesda ve memleket harb olmasna bs olur. Yce Derghmuz'da vech
mnsib grilen budur ki; Bana Kalas mrun-ileyh Kral-ol'nun elinde kalup gayri
kalalar sbk olan ahd-i erfmz zre sahbine teslm olunup bu m-beyn slh
olunmala tarafeynden niz u husmet mrtefi olup iki cnibn reys zll-i sadet ve
kenef-i hmyetinzde sde-hl ve mreffeh'l-bl olup ahidnme-i hmynumuzda iki
karndanuz isimleri mezkr olup slb- sbk zre ahidnme-i hmynumuz nm-
devlet-rsmunuza yazlup mrun-ileyh ilinze teslm olundukda; "Bu hussa memr
deilz." diy tekrr ol cnibden habere mevkf kaldu ecilden yazlan ahid-nme-i
hmynumuz Atebe-i Ulymuz kullarndan kdvet'l-emsil ve'l-ayn (
) zde
kadruhya teslm olunup gelen demlernz ile kolup irsl olund. Varup vusl buldukda,
ddmn- hlfet-penhmuz cnibine irsen ve iktisben olan dostluunuza binen mnsib
grilen umr makblinz olup nme-i erfmzn mazmn- sadet-nmn ile amel idp
hlfna cevz gsterilmeye ki, Kral-ol'nun hem-civr olmas size nfidur. Fesda bd
olur husslardan ictinb olunup cnib-i salha slik olup kem-kn ahd-i erfmzi synet
idp ahde mugyir bir vaza irtikb olunmaya ki, bu cnibden dah ana gre riyet olunup
tenkuz- ahd olmak ihtimli olmaya ve ne hl zre mukarrir olursanuz, cilen sitn-
Sadetimz'e ilm eyleyesiz ve zikrolunan ahid-nme-i hmynumuzda vk olan
yemnimz muktezsnca ol cnibn haydudlar zabtolunup bu tarafun dah levendleri
437
hfzolunup serhadler emn emn olmas lzim l-bdd iken serhadde olan kalalarunuzun
haydudlarn hfzlar aded defteriyle Memlik-i slmiyye'ye salup gir avdet itdklerinde
ellerine giren doyumluklarn defter ile alup ruhsat iczet virmekden hl olmazsz.
Min-bad bu asl ehl-i fesd ref olup tamm ahd emn riyet olunmak in serhadde olan
belerbeiye ve beler kullaruma ve syir asker-i zafer-meserme ve kl hfzlarna
gerei gibi tenbh olunup; "Asl ol cnibn reysndan bir ferdn mllarna ve tavarlarna
dahlolunmaya." diy tekd olunup eslemeyenler siyset olunmak emrm olmdur. Siz dah
bu hussa mukayyed olup memleketnzn haydud u harmsin ve ehl-i fesd enatin
hfzeyleyp Memlik-i Mahrsem serhaddine ve reysna tecvz itdrmeyp
eslemeyenlern ol cnibden haklarndan gelp ahd-i erfmi tamm riyet idesiz ki,
tarafeynden serhadler emn emn zre olup rey v bery sde-hl olalar.
786
orlu, Silivri ve Rodoscuk kadlklarnda stoklanm olan

terekelerin donanma zahresi iin stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 27 Receb, sene: 972
orl ve Silivri ve Rodoscuk kdlarna hkm ki:
Hliy taht- hkmetinzde ne mikdr der-mahzen tereke var ise cmlesi gemilere
tahml olunup Donanma-i Hmynum zahresiyn mahrse-i stanbul'a gelmek lzim
Dergh- Muallm avularndan Murd zde kadruh varcak, bu hussda tehr
tevakkuf itmeyp her birinz bi'z-zt yoklayup taht- kaznuzda eger sbada ve eger
yenieri ve solak ve gayri tyifede bi'l-cmle her kimde ne mikdr mahzen olm buday ve
un var ise cmlesin ihrc idp yallara indrp gemilere tahml idp dah mahrse-i
mezbreye gnderesiz. Zahre huss ehemm-i mhimmtdandur; syir zamna kys
itmeyp ve nyiblerinze itimd eylemeyp mezkr avuum mberetiyle bulunan
zahreleri kaldurup yallara getrp gemilere tahml itmek bbnda gerei gibi ikdm
ihtimm eyleyesiz. hml msheleden ziyde ihtirz eyleyesiz ve der-mahzen olan
yirlerden gayri yallara karb ola[n] kur v kasabtdan mmkin olan yirden vfir mstevf
zahre srdrp yallara indrp gemilerle gnderesiz. yle ki; bu bbda bi'z-zt mukayyed
olmayup vey tedrkde adem-i ihtimmnuz olmala mahrse-i stanbul'a zahre az gele,
asl zrinz makbl mesm olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup env- tb
kb ile muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre bb- ikdm ihtimmda dakka
fevtitmeyesiz ve ne mikdr zahre tedrk olunup gnderildin ve kimn gemisine tahml
olundun yazup bildresiz ki, bunda geldkde ana gre taleb olunup har yire gitmek
ihtimli olmayasz.
787
438
Rodos Beyi Ali'nin yannda bulunan kadrgalardan birinin Sla

beyi Hzr'a verilmesi.
Yazld.
Rodos Bei Al dme zzh yannda olan kadrgalardan hliy Sla Bei olan Hzr
dme zzhya bir kadrga virilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mrun-ileyh yannda olan kadrgalardan
bir kadrga viresin; yle bilesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 26 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
788
Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerinin isyannn

bastrlmas esnsnda esir alnanlarn ekynn haklarndan
gelindikten sonra serbest braklmalar.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. Fi't-trhl-mezbr.
Dukagin Bei Ahmed Be'e hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "liv-i Dukagin'e tbi Berdot ve Rab ve Riba
ve Arasta ve Rile(?) ve Anbale ve Kanar ve Kalomirye(?) ve Du ve Kk Kanta ve
Plakza ve Kk Meridid ve Byk Meridid ve Koln ve Kertl ve Mam ve Olonmet(?)
ve Servi(?) nm karyelern keferesi syn zre olup haklarndan gelinmesi lzim idin"
bildrmisin. mdi; kbil-i slh olmayup syn zre [olan] mfsidlern haklarndan gelinp
askeri tergb in etfl ezvclar hn-i gretde esr olup ekysnun hakkndan
gelindkden sonra tlk olunup Memlik-i Mahrsem iinde olan rey esr olmaa rz-y
erfm yokdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, esr hussn kimesneye if itmeyp ol emr-i erfm
mcebince synlar zhir olan ehl-i fesdun hsn-i tedbr ile haklarndan gelp ber-taraf
oldukdan sonra ne mikdr esr alnm ise b-kusr tlak idp hlf- emr bir ferd esr
olmakdan hazer eyleyesin. yle ki; emrme muhlif kimesne esr aldu istim oluna, sen
mesl olursn. Ana gre mukayyed olup hlf- emr i olmakdan ziyde ictinb eyleyesin.
789
stanbul'a gelecek suyolu kemerleri binas hizmetinde olanlara

dier seneye gre daha fazla orducu temin edilmesi.
Yazld.
stanbul'a gelecek suyolnun kemerleri bins hdmetinde olanlara ordu lzim
Hkm-i erfm varcak, sene-i sbkada hdmet-i mezbrede olanlara ne mikdr
orduc ihrc olunm ise bu sene-i mbrekede hdmet itmma irimee niyyet olunmdur;
439
orduy ziydece ihrc eyleyesin ki, zikrolunan hdmetde olan kullaruma ve syir tavyife
malar bbnda muzyaka gelmeyp ordu hdmetin idenlere sebeb-i ticret ola. Huss-
mezbr ehemm-i mhimmtdandur; tehr itmeyp hemn imdiden tedrk idp ve bu
bhne ile mbirnden kimesneye teadd v tecvz itdrmeyp bu huss bi'z-zt grp
tayn eyleyesin.
790
Neme askerinin Erdel'e tabi Tokay Kalesi'ni muhasara edip

geriden daha asker gelmek zere olduu haber alnmasyla Neme
kralna yeni ahidnmeyi gtren elinin geri evrilerek, krala
ahidnme hakknda bilgi vermek zere elinin bir adamnn
gnderildii; Budun beylerbeyinin sancann ve serhadlerin
muhafazasna dikkat edip alaca haberleri bildirmesi.
Yazld.
Hliy mektb gnderp; "ibu mh- Receb'de Neme askeri vilyet-i Erdel'e tbi
Tokay nm kalaya gelp muhsara zre olup girden dah hayli yara* u leker gelmek
zre olduklarn ve Pe'den ber dah baz cemyyetleri oldun" bildrmisin. Ol bbda her
ne ki dinilmi ise ale't-tafsl Pye-i Serrm'e arzolunup lm-i erfm muht u mil
olmdur. Eyle olsa; Pe kralnun Sdde-i Sadet-bahum'a harc ile gelen ilisi kral-
mezbr babasna virildi ahid-nmede karndalar olmasn tazarru eylemein Kral-ol
aldu kalalardan Bana Kalas'ndan gayri sahblerine teslm olunmak artyla slb- sbk
zre kend nmna ahid-nme-i hmynum virilp hsn-i iczetimz ile ilisi ol cnibe
irsl olunmken vech-i merh zre ahde muhlif ol cnibe dahlolundu malm olman
ilisi avdet itdrilp gelen demlerinden bir yarar mezkr ili tarafndan mektb ile virilen
ahid-nme-i hmynumun ahvlin bildrmek in Budun avularndan Behrm'a kolup
ulala ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Varup vusl bulduklarnda, mezbr avu alkoyup ilinn demisin bir n ve bir
sat tehr tevakkuf itdrmeyp krala uladurasn ve te cnibden dah geldi gibi tehr
itmeyp ulala Bb- Sadet-mebum'a irsl eyleyesin. Eger ahd-i erfmi bildkden
sonra hlf- ahd i ideler, bi-nyeti'llhi tel muktez olan tedrk ne ise grilr. Sen dah
ol cnibden gaflet zre olmayup belerbeiline mteallik olan sancakbeleri mretteb
sbalar ve siphleriyle mkemmel dmen yarayla ol serhadlern hfz u hrsetinde
mcidd merdne olasn ve min-bad dah vkf olduun ahbr- sahhay ilm itmekden
hl olmayasn; yle bilesin.
* Metinde "
791
440
"eklindedir.
Kefe sancanda erkise tifesinin fesad zere olanlarnn

yakalanp dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Turgud avu'a virildi. F 27 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
Kefe beine hkm ki:
Dergh- Muallm'a dem gnderp; "sancaunda baz erkise tyifesi fesd idp
birbirin katlidp ele girmeyp dru'l-harbe kaup badeh dru'l-harbden akrn ehl-i fesd
ile gelp gir fesd idp gaybet iderler. Akrib v taalluktlarna teklf olundukda ele
virmeyp mun zahr olmala fesd enatleri muttasl ziyde olmak zre oldun"
Hkm-i erfm varcak, anun gibi taht- hkmetnde fesd enat zre olanlar
hsn-i tedbr ile ele getrp gaybet idenleri yata u turaklarna bi'l-cmle erle buldurmas
lzim olanlara buldurup getrdp meclis-i era ihzr idp ahvllerin hak zre erle grp
irret ekveti ve fesd enati sbit olanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp
yirine koyasn; arz[a] muhtc olanlar habsidp arzeyleyesin.
792
Neme askerinin Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni muhasara edip

geriden daha asker gelmekte olduu anlaldndan Be elisinin
stanbul'a dnp bir adamn ahidnme hakknda bilgi vermek
zere krala gndermesi.
Yazld.
Pe Kral lisi Mikel'e hkm ki:
Hliy Budun Belerbeisi skender dme ikbhh mektb gnderp; "ibu mh-
Receb'de Neme askeri vilyet-i Erdel'e tbi Tokay nm kalaya gelp muhsara idp
yaraklarn kurup ceng cidl ve harb ktle mberet idp girden hayli toplar ve gerei
gibi yara u yasa ile mblaa asker gelmek zre olup ve Pe'den ber nie yirlerde dah
cemyyetleri oldun" ilm eyledi ecilden Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, yanunda olan kral demlerinden sze ve kelimta kdir bir
yararn intihb idp dah Budun avularndan Behrm'a koup kend cnibnden krala
mektb yazup babasna virilen ahid-nme-i hmynumda karndalar bile olmas mukarrer
olup Kral-ol aldu kalalardan Bana Kalas'ndan gayri kalalar sahblerine teslm
olunmak zre kend nmna slb- sbk zre ahid-nme-i hmynum yazlup sana teslm
olunup ol cnibe irsl olunm iken hliy ahde muhlif vk olan hareketler in tehr
olunduun ilm eyleyesin. Eger babasyla m-beynimzde olan ahd emnda sbit-kadem
ise ol cnibden el ekp hlf- ahd i olmakdan ictinb ideler. yle ki; Kral-ol'nun
memleketinden Neme askerin ekmeyp nyetm olan ahid-nme-i hmynuma muhlif
bir vaz ola, sonra beyn olunacak zr mfd olmaz. Bu cnibden dah dn devlet-i
hmynum muktez oldu umra mberet olunur. Bir drl dah [e]ylemeyp ana gre
ol cnibe tenbh iln idesin; yle bilesin.
441
793
Horpite'de adam ldren Korcu Mehemmed'in oullarna ksas

yaplp Korcu Mehemmed'in zemetinin bakasna tevcih olunarak
kendisinin de hapsedilmesi.
Yazld.
Horpite'den Ahmed nm kimesneye virildi. F 28 Receb, sene: 972
Selanik beine ve mfetti-i Horpite kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "nefs-i Horpite'de skin olan Korc Mehemmed, Oruc ve Hasan
nm oullar ve hdmetkrlaryla kasaba-i mezbreden Ahmed nm kimesnenn
koyunlarndan iki ko alup; "Nin aldunuz?" diy Al nm oln gnderp er- erfe
davet itdkde mezkrn Oruc ve Hasan let-i harbile gelp kasaba-i mezbrede
katlitdklerin mslimnlar ehdet idp ayn- vilyet ve ehl-i vukf; "Kazyye byle
olmdur ve mezbr Korc Mehemmed ve oullar ey kimesneler olmayup mezbrdan ve
oullarndan ve hdmetkrlarndan fukar v aniy sde-hl deillerdr ve kendnn
marife[ti]yle biledr." didklerin" bildrmein buyurdum ki:
Gresiz; mezkrn Oruc ile Hasan mesfr Ahmed'n ol Al'yi katlitdkleri erle
sbit olm ise Oruc ile Hasan'a erle kss itdrp ve babalar Korc Mehemmed'n
zemeti hara virilmidr; mezbr bir kalada habsitdresiz.
794
Kurunlu kazsnda emre aykr olarak iltizamla sbalk alp

halka zulmeden siphi Mehmed ile olu Murad'n tefti
olunmalar.
Yazld.
Mezbr Mehmed avu'a virildi. F gurre-i abni'l-muazzam, sene: 972
Kangr beine, Milan ve Kurunlu ve erke kdlarna hkm ki:
Sen ki Milan kdssn, mektb gnderp; "Kurunlu kazsndan Mehmed nm
siphnn ol Murd nm siph erbb- tmrdan iken hlf- emr-i erf iltizm ile sba
olup kaz-i mezbrda hasm u mdde yo iken mcerred mesv ile hkim marifeti yok
iken bir geden kendsi ve bir geden babas rey zerinde gezp mft yimlerin ve
yimeklerin eklidp ve cz kazyyeler in mahkeme-i erfe murfaa olmadn kll
cermeler alup teadd itdklerinde fukar[] v zuaf tahamml itmedklerin" arzidp ve
Bozku nm [karyeden] Hzr ve addur nm karyeden Mslim ve Bakacak nm karyeden
Mustaf ve Sym ve Dodurlu nm karyeden Ubeydullh nm kimesneler Dergh-
Muallm'a gelp; "Mezkrn siphler reynun hlf- er u knn akalarn alup zulm
teaddlerinn nihyeti yokdur." diy ummen teft olunmasn taleb iderler. "zerlerinde
hukk- ns okdur." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrn siphleri ihzr idp yle ki; zikrolunan
kimesneler davlarnda kzibler olmayup mezkrlarun sahh zulm teaddleri var ise -ki,
gelp dav-y hak ideler- husamsyla berber idp mukaddem bir defa erle
faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin hak zre onat vechile erle teft idp
zerlerine sbt u zuhr bulan hukk erle ashbna alvirp hlf- er- kavm kimesneye
442
i itdrmeyesiz ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirilp ve nenn gibi mddeler sbit

oldun defter idp yazup bildresiz. Mezkrn siphlern zerlerine nesne sbit zhir
olmayup kend hllerinde olup ol kimesneler irret ekvet idp hlf- vk isnd
itmiler ise cmlesin habsidp mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz. Amm; hn-i teftde hakk- sarha tbi olup tezvr telbsden ve
hd- zrdan ve hlf- vk nesne arzolunmakdan ve garaz u taassubdan ziyde ihtirz
eyleyesiz.
795
l-i Nuaym ve l-i Urban adl Arab kabilelerin am civarnda

bulunduklar srada si Da Arab kavmine yardm ettikleri
sulamasyla beylerbeyinin adamlarnn saldrsna uradklar
yolundaki ikyetlerinin tefti olunmas.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 27 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
m ve Trablus ve Ham kdlarna hkm ki:
l-i Nuaym ve l-i Urbn nm Arab kableleri ruka sunup; "m civrnda
kableleri ile konup belerbei sbas ve kethuds ve emnleri ilerinde olup ml cem
iderken belerbei Ta Arab nm s kavmn zerine leker gnderdkde gelrken il
kavvs ve m yenierileri aas ve Slihyye sbas baz askerle bunlar basup yetmi
be nefer sdtun balarn kesp rzklarn ve tavarlarn ve koyunlarn yamlayup ve ehl
yllerin gir bunlara bey idp tekrr varup esbblarn taleb itdklerinde zindnda habsidp
ikrhla zerimze huccetler yazdurup ve mm-ileyhn kethuds gelp bizm in; "Ta
Arb ile ihtilt zre olup sret-i itatde olmala ehre gelp gidp dyim yaraklarn ve
zahrelerin tayup ve mezkrlar basmak murd itdkde mezbrlar haber virmekle gaybet
iderler. slere mun zahrlerdr." diy sret-i sicil ve husmetlerin ibr v iskt
itdklerine huccet ibrz eyledkleri" ecilden sret-i sicil ve huccetlern sretleri ayn ile
aslndan ihrc olunup hak zre grilmek in size irsl olund. Buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, gnderilen sret-i
sicil ve huccetlere nazar idp bi'z-zt bu huss husam muvcehesinde ona[t] vechile
dikkat ihtimm ile hak zre bi-hasebi'-er teft idp gresiz; fi'l-vk bunlar Ta Arb
ile ittihd ittifkda olmayup ve mezbrlara zd zevde ve yarak virp mun zahr
olmayup itat zre kend hllerinde olmala emnleri ve voyvodalar ilerinde oturup
rsmlarn cem iderken b-gnh bunlar baslup ol mikdr kimesnelerin katlidp esbb
mllar ve tavarlar ve koyunlar gret olunm mdur, yohsa syn zre olan Ta Arbna
muvenet muzheretleri olup ilerinde bulunmala haklarndan gelinmi midr, hakkat-i
hllerine muttali olup yle ki; hynetleri yo iken b-gnh ol vechile zulm teadd
olm ise -ki, erle sbit ola- hlf- er hasret olunan mallrn ve tavarlarn ve koyunlarn
mteveccih olanlardan bade's-sbt alvirp h bir cnibe meyl muhbe itmeyp tamm
hak zre grp bu bbda sbt u zuhr bulan mevdd shhati zre yazup ale't-tafsl
443
avuumla yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz; yle

bilesiz.
796
Babas Ferendu kralla olan ahidnmenin Neme kral adna

yenilenip, Neme elisinin getirdii haracn haznece teslim
alnd, Erdel kralnn mlkiyet dvasyla ald kalelerden Bana
Kalesi hri dier kalelerin geri sahiblerine teslimiyle aralarnn
sulh olup, Osmanl'ya tbi olan yerler ve Osmanl tarafndan
ahidnme sresince snrlarna tecvz olunulmayaca.
Maksimilyano Kral'a gnderilecek ahid-nmenn sretidr.

Ben ki sultn- seltn-i ark u garb, shb-krn- memlik-i Rm u Acem Arab,
kahramn- kevn mekn, Nermn- meydn- zemn zamn, Akdeniz'n ve Karadeniz'n
ve Kabe-i Muazzama ve Medne-i Mkerreme'nn ve Kuds-i erf'n ve taht- Msr-
ndire-i asrun ve vilyet-i Yemen Aden San'nun ve Dru's-sedd Badd u Basra v
Lahs'nun ve Medyin-i Enn-i Revn'un ve Diyr- Cezyir derbaycn'un ve Det-i
Kpak ve Diyr- Tatar'un ve Krdistn u Lristn'un ve klliyyen Rmili ve Anatol ve
Karaman ve Eflak [u] Bodan'un ve ngrs memleketlerinn ve bunlardan gayri nie
memlik-i diyr- azm'l-itibrun pdih ve sultn Sultn Sleymn Hn bin Sultn
Selm Hn bin Sultn Byezd Hnum; bi-nyeti'llhi'l-Meliki'l-Ekber, nn- cihn-dr
kabza-i kudretme mukadder ve zimm- kiver-gy keff-i kifyetme myesser olup
arsa-i fk ale'l-tlk mebd-i diyr- ark ve mlk-i n'den tbe-aks-y marib-zemn
msahhar- emr-i cihn-gr-i kaz-tesrm olmdur. Bi'l-cmle taht- l-bahtumun edn
pyesi kasr- kaysar ve mlk-i mevrsumun bir katresi mlk-i Melik Skender olman
sahyif-i ry-i zemn zr-nign-i felek-yn-i nvvb- sadet-karnm olmdur. imdiki
hlde iftihru meri'l-zmi'l-seviyye, muhtru'l-kberi'l-fihmi f-milleti'l-Meshyye
sen ki, Maksimi[l]yano Kral'sn, Rm halknun gzde v hurmetlsi ve Alaman vilyetinn
imparador ve eh ve slovin ve Hrvat syir nie vilyetlern kral ve hkimisin, Dergh-
Sadet-destghum'a ve Brgh- Seltn-penhum'a -ki, makbil-i ifh- kaysra-i zamn ve
mzdeham-i cibh-i eksire-i devrndur- bundan akdem babanuz mparador Ferendu ile
olan muhede-i hmynumuz kend nmuna tecdd olunup Arhadka Ferdinando ve
Arhadka Karlo nm karndalarunuz ahd-i hmynumuzda bile olmak zre Sdde-i
Sadet-bahmuzda olan ilinz kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye, umdet
kberi't-tyifeti'l-seviyye Alberdos D Pez ile mektbunuz vrid olman; "Hazret-i s
Neb aleyhi's-salt ve's-selm trhnun bin be yz altm ikinci senesinn yuniyus aynun
evvelki gninde sbk sekiz yla dein memleket vilyetn rey v berynun emn
emn ve m-beynde olan dostluk kem-kn muhkem mukarrer olman her yl Sdde-i
Sadetm'e otuz bin ngrs filorisi gnderilmesin ve bundan evvel be yllk dostluk
iinde mahd olan otuz bin ngrs filorinn bk kalan iki yllk kusrndan dah bir
yll gnderilmesin ve Erdel'den tara bi'l-fil Yano Kral-ol elinde olan yirlerden eger
ngrs vilyetindedr ve eger nehr-i Tise'nn te ve beri yanlarndadur, sekiz yllk emn
emn iinde advet eyleyp cebr ile ve kl ile taleb itmekden gedk, ol artla ki, kend
444
mlki olm ola, kimesne mni olmaya. Kral-ol dah bu sekiz yl iinde her vechile
dostluk artlarn riyet idp dmenlikden ve reymuza zulmidp memleketine
srmekden ve vilyetimze seirdp gret itmekden ve hsr almakdan ve yeniden nesne
yapmakdan ve canlu ve gayri rzkmuz almakdan ve bizm veyhd demlerimzn
reysn rleyp kullanmakdan ve dll itmekden ve "Sizi yakaruz ve gret iderz." diy
havf virp nesnelerin almakdan gerei gibi hazer idp emn emn hak zre riyet itdre.
Eger riyet itdrmez ise sabra tkat getrmednzi ve Kral-ol ile niznuz olan yirler
eger bu dostluk iinde iki cnibn ihtiyryla slh murd olunur ise vech-i makl ne ise
anunla amel olunmasn ve bu artlarunuza da Plaz Mihal(?) ve Nikola Batori(?) ve syir
belerinz -ki, imdi size itat itmilerdr- Kral-ol'nun dostluk kd size vsl oldu
gnden ellerinde olan emlkleriyle ve yirleriyle bu kavilde ve bu sulhda bile olmalarn ve
bundan m-ad eger sizn ve eger Kral-ol'nun eli altnda olan demlerinz talgalk
zamnnda birbiriyle advet idp baz alnm ve virilmi yirleri olup ellerinde buluna
veyhd reys bir cnibe tapm buluna, bi'l-cmle bir vechile dav idecek huss olsa
-ki, bu emn emndan sonra vk olmaya- birbiriyle olan davlar ve maslahatlar ve
gavglar mesm olmaya. Amm; bu sulh u salhdan sonra bir nizlar olsa -ki, hsn-i
rzlaryla uzlamayalar- m-beynlerinde gavg itmeyp sizn reynuz size ve bizm
reymuz bize mrcaat ideler ve m-beynde bu dostluk yi u mukarrer oldukdan sonra
belerinzden ve gayri demlerinzden bir kimesne bizm reymuzdan birini tutsa tehr
itmeyp ve kymet taleb itmeyp zararsuz ve ziynsuz gir yirine gnderilmesin ilm idp
ve iki cnibden eryit- dost ve emn emn trh- mezbrdan bu sekiz yla dein sahh u
slim hfz u hrset olunmak bbnda Sdde-i Sadetm'den ahid-nme-i hmyn nyet
olunup bu emn emn ve dostluk iinde Memlik-i Mahrsemz'de olan belerbeiler ve
beler ve kapudnlara ve sbalara ve voyvodalara ve bi'l-cmle syir askir-i
zafer-mesere muhkem tenbh tekd olunup dostlu gerei gibi hafzitdrp asl doslua
muhlif bir i olmaya ve bu dostlukda Bodan ve Eflak voyvodalar bile olalar ve bize
mteallik olan ngrs ve slovin ve Bosna ve syir vilyetlerimz iinde olan karadan ve
denizden ve cezrelerden asl zarar u gezend iridrilmeye ve hsrlarumuzdan ve
kastellerimzden ve syir ehirlerimzden bir kimesne uurlayn yir alsa, ol kimesnenn
hakkndan gelinp yirler gir shbine dndrile ve iki cnibn reysndan biri kasa
cmle emlki belik oldundan gayri kendsi reddolunup veyhd hakkndan geline ki,
syirlere mcib-i bret ola ve baz yirlerimz bu emn emn iinde tamr termm olunup
azk konlup hfzolunmak murd olundukda mdm ki, snurmuzdan kmayavuz, iki
cnibde lzim olan kalalar ve yirler tamr termm olunup kimesne mni olmaya ve Tata
cnibinde kadmden Komoran'a karb ve tbi olup zabtolunugelen yirler ve kyler
kadmden Komoran'a tbidr, yine ol hl zre ola. Tata'da ve gayride olan eger ehl-i
slmdur ve eger gayridr, ol karyelere dahl taarruz eylemeye ve ngrs'de olan
reymuza ve demlerimze ve karyelerimzn demlerine bir vechile hdmet teklf
olunmaya ve asl nesne taleb eylemeyeler; her biri tbi oldu kala shbine hdmet idp
virgsin ana vire. Zr defetle dahlolunup; "Sizi yakaruz." veyhd; "Gret idp esr
iderz." diy havf virp virglerin alurlar ve hdmet itdrrler ve baz yirlern reys
imdiye dein iki cnibe hdmet idp harc r viregelmilerdr. Ol makle viregeldkleri
zre gir iki cnibe vireler ve baz karyeler vardur, kadmden kend detleri zre virmek
445
artyla mut olmlardur. Hliy virglerinden on mertebe ziyde alnmala fakr olup
perkende olmaa yz tutmlardur. Virglerin alanlara tenbh oluna ki, itaat itdkleri
zamn ne mikdr nesne tayn olunm ise an alup ziyde nesnelerin almaya ve bu dostluk
iinde ngrs'den ve gayriden h reymuz esr olmaya. Ngh olsa dah alkonlup
bahsuz sa u slim memleketine gnderilp satlmakdan ve bala[n]makdan ber olalar
ve baz demlerimz vey ililerimz ve maslahata mbirlerimz Dergh- Muall'da
turmak lzim geldkde syirlern ililerine riyet olundu zre riyet olunup ve
istedkleri tercemn tayn olunup ve ne mikdr tercemn isterler ise kullanmaa kimesne
mni olmayup ve Dergh- l'ye varup gelen demlerimze dah kimesne dahl taarruz
itmeyp belki muvenet ideler ve serhadd-i vilyetde tayn-i snur in ve syir niz slh
in lzim oldukda cnibeynden yarar ve mutemedn-aleyh demler gnderile ki, vk
olan kazyyelerin grp ahde muhlif i idenlern haklarndan geleler ve memleket okluk
olmala dyim hrsuz u harm ve aknclardan hl olmaz. Ol maklelern fesdlaryla
bizm dostluumuza zarar gelmeye. Amm; mmkin olduka iki cnibden say olunup ol
asl mfsidlern haklarndan geline; fesd itdkleri yirde bulunmayup ele gelmezse her
kang cnibe giderse ol yirn hkimlerine haber gnderilp ele getrilp gnhlarna gre
haklarndan geline ve u-erleri birbirini meydna okuyup katlitmei det idinmilerdr. Bu
hussda gerei gibi tenbh oluna ki, birbirini meydna okuyup katlitmeyeler. Bu zikrolunan
artlar ki, bu cnibn emn emnna ve rey v berynun istirhatlerine ve dostluk
muhkem olmasna sebebdr; bu artlar gerei gibi bu cnibde riyet olunmas huss
vilyetimz hkimlerine tenbh tekd olunup uhdemze alnmdur. Kezlik ol cnibden
dah riyet olunup kavlolunan zamna dein dostlua halel gelmemesi iltims olunur." diy
ol vakt sbk olan ililer Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzidp ahid-nme-i
hmynumuz taleb itmein bu ahid-nme-i zzet-makrn erzn klnm idi. Hliy ol bk
kalan iki yllk kusr in altm bin filoriyi ilinz Mikel ile Atebe-i Ulymuz'da olan
muteber belerinzden mrun-ileyh ilinze gnderp teslm olunman ol dah b-kusr
Hzne-i miremz'e ed idp ve vrid olan mektbunuzda mezkr oldu zre Plaj
Menhar'dan(?) alnan kalalar ahvlin arzeyledkde Kral-ol ol kalalara mlkiyyet
davsn itmekle Bana Kalas kend elinde kalup gayri kalalar gir ahd-i erfmz zre
shblerine teslm olunup ol ahd-i erfmz zre kem-kn karndalarnuzla sizn
tarafnuzdan ve size tbi olan belerden ve gayri askerinzden mdm ki, mcib-i inhll-i
ahd peymn ve bas-i ihtill-i vad eymn bir vaz sdr olmayup zikrolunan dostlu
eryit emn emn zre riyet oluna, cenb- cellet-mebumdan dah eymn- mugallaza
ile yemn iderm ki; yiri ve gi yaradan Perverdigr hakkyn ve ulu azz
Peygamberimz'n mucizt hakkyn bu muhede olunan mddet iinde ahde mugyir
belerbeilerimzden ve belerimzden ve sba ve voyvodalarmuzdan bi'l-cmle
serhadd-i Memlik-i slmiyye'de olan askir-i fevz-mesermden ve kuvvet-i khire ve
satvet-i bhirem ile fetholunan Erdel Vilyeti'nn Kral stefan Kral ve Eflak ve Bodan
voyvodalarndan ve syir harc-gzr kefere kullarumdan -ki, bu dostlukda biledr- size
mteallik memleket vilyete ve reyya bi'l-cmle taht- hkmetinzde olan yirlere ve
ulara asl dahl taarruz olunmayup zarar u ziyn ve teadd v teezz olunmaz.
Muhassal- kelm ol ki; meyyid-i kavd-i dost v muhabbetdr, riyet olunmas bu
mddet iinde sizn murdnuz oldu gibi bizm dah murdmuzdur; riyet olunup
446
ina'llh'r-Rahmn bu cnibden hlf- ahd-i hmyn bir vaz sdr olmaz. Bu

ahid-nme-i erf bizm ulu Peygamberimz Hazret-i Rislet-penh salla'llh aleyhi ve
sellemn hicreti trhndan tokuz yz yetmi iki senesinn mbrek Receb aynun onbeinci
gni Dru's-Saltanati'l-Aliyye ve'l-Hlfeti's-Seniyye Kostantniyye'de yazld.
797
Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni Neme askeri muhasara ettiinden,

yardma giden Tmvar beylerbeyisinin yanna Solnok beyinin
maiyyetinde Budun askerinden bir miktarnn da gnderilmesine
dair Budun beylerbeyine emir gnderildii.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F 27 Receb, sene: 972
Hliy Budun Belerbeisi skender dme ikblh mektb gnderp; "Kral-ol'nun
ve Solnok Bei Hasan dme zzhnun kendye mektb vrid olup vilyet-i Erdel'e tbi
Tokay nm kalasn Neme lekeri muhsara idp ve gir[]den baz toplarla lekeri gelmek
zre idin ve Tmvar askeriyle kalkup Dobracin nm varoa varduun" ilm eylemein
Budun gnlllerinden ve belsinden ve tfenkcilerinden muvenet in bir mikdr leker
Solnok Bei Hasan dme zzhya kolup sana irsl olunmak emrm olup ol bbda
mrun-ileyh Budun belerbeisine hkm-i hmynum gnderilp an-karb varup irimek
zre olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, muvenete emrolunan kullarumla mm-ileyh varup
iridi gibi fursat el virdi zre kala-i mezbre muhsarasnda olan melni ebhn
idp gerei gibi haklarndan gelp mazarrat u fesdlarn memleket vilyetden def u ref
itmek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp gaflet ile rz u nms-
saltanatuma muhlif vaz olmakdan saknup tamm basret tedrkle adnun def
hussnda cell-i makdrun sarfidesin ki, bi-nyeti'llhi tel env- yz aklklar
myesser olm ola; yle bilesin.
798
Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni Neme askeri muhasara ettiinden,

Budun beylerbeyinin Budun askerlerinden bir miktarn Solnak
beyi kumandasnda Tmvar beylerbeyinin yardmna gnderip
ayrca Budun serhadlerinin de muhafazasnda bulunmas.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F 27 Receb, sene: 972
Hliy mektb gnderp Kral-ol'nun ve Solnok beinn mektb gelp; "Neme
lekeri vilyet-i Erdel'e tbi Tokay nm kalay muhsara idp toplarn kurup harb ktle
mberet itmilerdr. On be gne dein yardm irimez ise kala alnmak mukarrerdr ve
girden azm toplar ve mblaa leker ile gelmek zre olduklarn" ilm eyleyp;
"Tmvar askeri kalkup vilyet-i Erdel'e tbi Dobracin nm varoa mlk olduklarn" [ve]
447
ol cnibden muvenet taleb olunur Pe'den berde baz yirlerde dah cemyyetleri
oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm- erfm old. mdi; vilyet-i
Erdel Memlik-i Mahrsem'den olup hfz u hrseti ehemm-i mhimmt- husrevnemden
olman vilyet-i mezbreye hcm iden meln hsirnn def u ref in muvenet
Hkm-i erfm varcak, kat tehr terh itmeyp Budun gnlllerinden ve
bellerinden ve tfenkcilerinden bir mikdr askeri lt- harb ktlleriyle Solnok Bei
Hasan dme zzhya koup gerei gibi istimlet virp muaccelen mrun-ileyhi Tmvar
Belerbeisi Mustaf dme ikblh[ya] irsl eyleyesin ki, bi-nyeti'llhi tel Tmvar
askeriyle kala-i mezbre muhsarasnda olan meln [] hsirni ebhn klup gerei gibi
haklarndan gelinmekle ad-y b-dn menkb u makhr ( ) ve (
) zz devlet
mansr u muzaffer olup env- yz aklklar myesser mukadder ola. na'llh tel
sen dah Budun serhadlerinden gaflet itmeyp keml-i teyakkuz u intibh zre ol cevnibde
askir-i fevz-mesermle dmen tarafna hzr u nzr olmakdan hl olmayup ve bu hkm-i
erfm sana vusl buldukda, ne mikdr asker muvenete gnderp ve ol cniblerden
vkf u muttali olduun ahbr ilm itmekden hl olmayasn.
799
znikmid'de mr gemiler iin reyann kesip getirdii keresteyi

hileli yollarla reyadan ucuza alarak reyaya zulmeden kereste
toplamakla grevli zimmnin tefti olunmas.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 28 Receb, sene: 972
Mr gemiler mhimmi in taht- kaznda rey tyifesi tadan kesp yallara
indrdkleri direk ve seren ve syir gemiye mteallik olan aalar anda keresteye
mberet iden zimm; "Bunlar ey deildr, gemiye yaramaz. Gir alup gidn." diy tacz
idp dah hardan kimesneye hufyeten aka virp edn bahya reydan aldurup mr
cnibine deer bahsna virp bu tark ile hle v huda idp ve rey tyifesin rencde
itdi istim olund. mdi; rey tayifesine bu vechile teadd olmak cyiz deildr.
Buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Hac Hasan zde kadruh varcak, bu hussa
bi'z-zt gerei gibi mezkr avuum mberetiyle mukayyed olup fi'l-vk gemiler
mhimmi in anda kereste cemnde olan zimmnn bu vechile hle v hudas ve reyy
tacz tazyk idp zulm teaddsi var ise mluma gadr ve reyya teadd itdrmeyp
vkf u muttali olduun ahvli shhati zre yazup mezbr avuumla arzeyleyesin.
800
448
stanbul'da retilen kumalarn kalitesinin korunmas iin kuma

tezgahlarnn saysnn snrl tutulup rettikleri kumalarn
damgalanarak sattrlmas.
Yazld.
ileyen dezghlar oalup zabtolunmayup kumlarnun klbdn ve ibriimlerin sf
yoklanldukda yz on sekiz dezgh bulunup zikrolunan dezghlarun shblerinden yarar
ve mtemevvil itimd olunan stdlardan yz aded dezgh intihb olunup her birinn
isimleri ve dezghlar ne mahalde idin ale'l-esm defter idp mmz defter virdn
ecilden intihb itdn dezghlarun defterden sreti ihrc olunup kdvet'l-emsil ve'l-akrn
avuum c'a grp gzetmek in teslm olunup buyurdum ki:
Fermn- hmynumla tayn olunan dezghlardan gayri dezghlarda ser--ser ve
hnk ve altunlu atma ilemeyp zikrolunan dezghlarda ilenen ser--ser ve hnk ve
altunlu atmanun klbdn ve ibriimi gyet al olup tli derz arun ile on bir arun ve
arz bir zir bir urub olup ol bbda ehl-i vukf olan silahdrlarumdan kdvet'l-emsil
erkes Hseyin mubassr olup her ser--ser ki, ilenp tamm ola bahda otuz be
altundan aaa olmaya. Cmlesine mezbr avuuma tamga itdrp bezzzistnda ve gayri
yirde tccr ve dellllara min-bad tamgasuz olan alup satdurmayasn ve bade'n-nazar bu
hkm-i hmynum sicill-i mahfza kayditdrp dyim mazmn ile amel itdrp hlfna
cevz gsterilmeye; yle bilesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 26 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, der-Kostantniyye
801
Erdel'e ait bir kaleyi muhasara eden Neme askerinin zararnn

defi iin Rumeli'deki sancak beylerinin yaplacak olan sefere
hazrlanmalar.
Yazld.
Bosna Sanca Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Hliy Budun Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm skender dme ikblh Dergh-
Muallm'a mektb gnderp kffr- hksrun Budun ve Erdel serhadlerinde bir nie yirde
cemyyetleri olup Erdel vilyetine hcm idp bir kalay ahd-i erfme muhlif muhsara
itdkleri ecilden meln [] hsirnn kal u kam hussna kuvvet-i khire-i husrevnem
mnatf u munsarf olman sefer-i zafer-esere hzr olman emridp buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp sancaun
sbalarnun ve siphlerinn knn zre lzim olan cebellerinn gnderlerin ve
kalkanlarn ve syir esbb- cey ktl ve harb cidllerinde olan kusr u noksnlarn
tekml idp tekrr emr-i erfm vrdna muntazr u mterakkb olasn. Bu sefer-i
zafer-eser hussnda benm ziyde ihtimmum vardur; syir seferlere kys olunmayup
hemn emrm zre hzr olasz ki, bundan sonra emr-i erfm vardu gibi kat tevakkuf
lzim gelmeye; hemn ol gn kup tayn eyledm mahalle sratle iriesin. Bu bbda
449
olan ihtimm- erfmi sba ve siph kullaruma gerei gibi tenbh tekd idp sen dah
yat u yaraun b-kusr cebellernle tekml idp asl sefere mteallik mhimmtda kusr
komayup vaktne hzr olup ihml msheleden hazer eyleyesin.
Yazld.
Mora Bei Osmnh'a; " ...drt binden yukaru... "
Yazld.
Nibol Bei Mehmed Hn'a.
Yazld.
Hersek Bei Ynus Be'e.
Yazld.
Ohri Bei Hseyin Be'e.
Yazld.
skende[ri]yye Bei Tural Be'e.
Yazld.
Silistre Bei Cafer Be'e.
Yazld.
Avlonya Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Delvine Bei Abdlbk Be'e.
Yazld.
Yanya Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Trhala Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
Prizrin Bei Mustaf Be'e.
Yazld.
Vize Bei Mahmd Be'e.
Yazld.
Kstendil Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Klis Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
skb Bei veys Be'e.
Yazld.
Dukagin Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Krkkilise Bei Ferruh Be'e.
Yazld.
Akkirman Bei Hasan Be'e.
450
Yazld.
Zaesne Bei Ferhd Be'e.
[Yev]m'l-Erbi, f 28 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye
802
Rumeli beylerbeyinin Neme seferi iin hazrlanp sancak beylerine

sefere hazrlanmalar hususunda emir vermesi.
Yazld.
Hliy emru'l-meri'l-kirm Budun Belerbeisi skender dme ikblh Atebe-i
Ulym'a mektb gnderp; "Memlik-i Mahrsem'den olan Erdel ve Budun serhadlerinde
kffr- hksrun cemyyetleri olup hatt Erdel Kral stefan'un bir kalasn muhsara idp
ve c-be-c cemyyetleri olmakda oldun" ilm eylemein meln [] hsirnn kal u
kam hussna niyyet-i erfm mukarrer olup sefer-i hmynuma hzr olmalar in
belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullarumun her birine mstekl ahkm-
erfe yazlup sancaklarnda olan sbalar ve siphlerle sefer-i zafer-esere mteallik yat u
yaraklarn tekml idp dah emr-i erfm vrdna mterakkb muntazr olmalar tenbh
tekd olunmdur. Buyurdum ki:
(
) varcak, zikrolunan beler kullaruma kend cnibnden mektib yazup Rmili
avularyla taraf taraf yazlan ahkm- erfeyi yirl yirine uladurup sa ve sol-kol
alaybelerin sbalar ve siphleri ve cebelleri bi'l-cmle esbb- ceng cidl ve harb
ktlleri ile hzr u mheyy idp dah tekrr emr-i erfm vardukda, her ne mahalle
varmak emrm olursa asl tehr tevakkuf lzim gelmeyp hemn ol gn kup mahall-i
memrda bulunmalarn tenbh idp sen dah yat u yaraunda ve syir mhimmt- sefere
mteallik her ne ise tekml idp sefer-i hmynuma hzr olasn. Hak sbhneh ve tel
derghndan memldr ki, dyim kffr- hksr malb u makhr ve asker-i slm glib
[] mansr olmakdan hl olmaya; yle bilesin.
803
Bolu ve Aksaray beylerinin sancaklar muhafazasnda kalarak

deryya sefere emrolunan sancaklar sbas ve siphilerinin
alaybeyleri ile emrolunduklar mahalle gnderilmesi.
Yazld.
Bol Bei Vel Be'e hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp sancaun sbalar ve siphleriyle
bi'z-zt deryya gitmen emrm olmd. Hliy liv-i mezbrun hfz u hrseti lzim olman
buyurdum ki:
451
Sancaun muhfazasnda kalup emr-i sbkum zre sbalarn ve siphlerin

mretteb mkemmel dmen yarayla alaybeine koup ber-vech-i isticl znikmid'e
gnderp hzr idesin ki, Donanma-i Hmynum kdukda hzr bulunalar; yle bilesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti dah, Aksary Bei Ysuf Bee ki; " ...sen sancaun hfznda kalup sba
ve siphleri alaybei ile Boaz Hsr'a gnderesin." diy.
804
Sancak ihsan olunan sancakbeylerine Basra Haznesi'nden birer

sancak ba verilmesi.
Yazld.
Hliy Sdde-i Sadetm'e vrid olan arzlarun mcebince sancak- hmynum
ihsn olunan att- Tavl Bei Fazl bin Leys ve Beo Bei Cumd(?) ve Keyl-i Kesr(?)
Bei eyh Azz bin Hallf dme zzhme lzim olan sancakbalar Basra Haznesi'nde
mahfz olan balardan virilmesin emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, emrm mcebince zikrolunan sancakbeleri kullaruma Basra
Haznesi'nden birer sancakbalar virp sancaklarn hfz u hrset itdresin.
[Yev]m'l-Hams, f 28 Recebi'l-mrecceb, sene: 972
805
Vefat
eden
Anadolu
muhasebecisinin
muhasebecisinin tyin edildii.
yerine
Haleb
Yazld.
Murd eleb demi Bl Be'e virildi ve paa hazretlerinden tezkire ile ol haber
getir[d]i. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Sdde-i Sadetm'de Anatol Muhsebecisi olan Ahmed fevtolup zikrolunan
muhsebe hdmeti Haleb Muhsebecisi olan kdvet'l-emcid ve'l-ayn Mehmed zde
kadruhya tayn idp buyurdum ki:
Varcak, tehr itdrmeyp mezkr Dergh- Muallm'a gnderesin ki, gelp
hdmetde ola; yle bilesin.
806
452
Hssa tcirlerinden Mustafa'dan ald mal karlnda bakr

vermeyi kabul eden Segedinli bir zimmnin taahhdn yerine
getirmedii yolundaki ikyetin tahkik edilmesi.
Yazld.
Mezbr Mustaf elebi'ye virildi. F gurre-i abni'l-muazzam, sene: 972
Solnok beine hkm ki:
Hliy hssa tcirlermden kdvet'l-emcid Mustaf zde mecdh Dergh-
Muallm'a gelp yle arzeyledi ki: Vilyet-i Segedin'den bakr cem itmek in baz
met ile demlerin gnderp Segedin'de Dobracanlu Salmat nm zimmye yedi ay vade
ile yedi yz yiirmi mana bakr getrmek artyla bir nie met virmiken hliy mezbr
zimm zikrolunan met mukbelesinde uhdesine aldu bakr art zre henz ed itmedin
hrice virp mrun-ileyhn demlerine virmez imi. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ihzr- husam klup hak zre teft tefahhus idp gresin:
yle ki; arzitdi zre mm-ileyhn demleri mezbr zimmye ol mikdr bakr getrmek
in yedi ay vade ile baz met virp zimm-i mezbr dah ol meta mukbelesinde
uhdesine aldu bakr henz ed itmedin hrice virp mrun-ileyhn demlerine virmez
ise men idp aldu met mukbelesinde uhdesinde olan bakr mm-ileyhn demlerine
ed itmedin hrice bakr virdrmeyesin.
807
Tokay Kalesi'ni muhasara eden Neme askerinin zarannn defi

iin Erdel kralna yardma giden Tmvar beylerbeyinin sanca
askerlerini yanna getirtip Budun beylerbeyinden de diledii ekilde
yardm taleb etmesi.
Yazld.
Hamza avu'a virildi. F 29 Receb, sene: 972
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Be kralnun Lazar nm hersei ile
Plaj-ol ve syir kffr- hksr cemyyetle yriyp Erdel Kral stefan'un nehr-i Tise'nn
te yakasnda Tokay nm kalasn muhsara itmein kral- mezbr seni muvenete taleb
itdin" bildrmisin. Ol bbda mektbunda her ne ki zikrolunm ise malm u mefhm
old. Eyle olsa; Be kralnun harcla gelen ilisine Kral-ol aldu kldan Bana Kalas
elinde kalup andan gayri kalalar shblerine teslm olunmak zre ahd-i sbkum
muktezsnca ahid-nme-i erfm virilp iczet-i hmynumla irsl olunm iken senden
mukaddem bu huss Budun Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm skender dme ikblh
arzeylemein ilisi avdet itdrilp mrun-ileyh belerbeiye hkm-i hmynum
gnderilp; "Budun tfenkcilerinden ve gnll ve bellerinden bir mikdr askeri Solnok
Bei Hasan dme zzhya koup sana muvenete irsl eyleyp ebhn itmek" emrm
olmd. imdiki hlde vrid olan mektbuna binen tekrr emr-i hmynum gnderilp;
"Kend[n] bi'z-zt varup muvenet itmekle midr, yohsa kifyet kadar askerle
sancakbeleri varmala mdur, adnun her ne vechile def mmkin ise muvenet idesin."
diy tenbh tekd olunmdur. Hliy belerbeiline mteallik olan Vidin ve Vultrn
ve Alacahsr ve syir sancakbeleri kullarum sancaklar askeri ile mretteb mkemmel
453
dmen yarayla muaccelen sana irimek emrm olup ol bbda her birine mstekl
ahkm- erfe yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp mrun-ileyh Budun
belerbeisinden vech mnsib grdn zre muvenet taleb idp ve belerbeiline
mteallik olan sancakbelerin askeriyle yanuna getrp mrun-ileyh Kral-ol ile ittifk
idp adnun zerine yriyp emr-i sbkum zre ebhn itmekle mi olur; bi'l-cmle her ne
tark ile mmkin ise hsn-i tedbr tedrkle fursat elvirdi zre kala-i mezbrenn
istihls ve kefere-i fecerenn kal u kam hussnda makdrun sarfidp memleket
vilyete zarar u gezend iridrmemek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda
getrp gaflet ile rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan dah ihtirz idp
ale'l-ittisl ol cnibn ahvlin bildrmekden hl olmayasn.
808
Tokay Kalesi'ni muhasara eden Neme askerinin zararnn defi iin

Erdel kralna yardma giden Tmvar beylerbeyinin yanna Vidin,
Lipova, Vultrn, Arad, anad ve Alacahisar beylerinin de
sancaklar askerleriyle gitmeleri.
Yazld.
Bayram avu'a virildi.
Vidin Bei Mehmed Be'e hkm ki:
Hliy emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh Sdde-i
Sadetm'e mektb gnderp; "Neme lekeri Kral-ol'nun Tokay nm kalasn muhsara
itdin" ilm eylemein kala-i mezbrenn zerinden meln [] hsirni def u ref itmek
in asker-i slm ile Kral-ol'na muvenet olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp sancaun sbalarn ve
siphlerin knn zre lzim olan cebelleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla
ihrc idp mnsib olan mahalden mrr u ubr idp dah srat isticl zre
belerbeinn yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda
bulunasn. yle ki; ihml idp hdmete varup irimemekle zikrolunan kalaya vey
memlekete zarar u husrn irie, asl zrn makbl olmayup muteb mukab olursn. Bu
bbda ihml zre olan sbalarun ve siphlern dah dirlikleri alnmala konlmaz. Ana
gre emr-i erfmi tenbh idp sancaun askeri ile mretteb mkemmel irimek ardnca
olasn; yle bilesin.
Yazld.
Hamza avu'a.
Bir sreti, vech-i merh zre Lipova Sanca Bei Malko Be'e yazld.
Yazld.
Bir sreti, vech-i merh zre Vultrn Bei Yr Al Be'e yazld.
Yazld.
454
Hamza avu'a.
Bir sreti, vech-i merh zre Arad Bei Mehmed Be'e yazld.
Yazld.
Hamza avu'a.
Bir sreti, vech-i merh zre anad Bei Bl Be'e yazld.
Yazld.
Bir sreti, vech-i merh zre Alacahsr Bei Rstem Be'e yazld.
Yazld.
Hamza avu'a.
Bir sreti, vech-i merh zre Modava Bei Al Be'e yazld.
809
Tokay Kalesi'ni muhasara eden Neme askerinin zararnn defi iin

Erdel kralna yardma giden Tmvar beylerbeyinin kendisinden
yardm istediinde Budun beylerbeyinin yardma gitmesi.
Yazld.
Hamza avu'a virildi. F 29 Receb, sene: 972
Hliy emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh Atebe-i
Ulym'a mektb gnderp; "Neme lekeri Kral-ol'nun Tokay nm kalasn muhsara
itmekle kendyi muvenete taleb itdin" bildrmein, belerbeiliine mteallik olan
sancakbeleri sancaklar askeri ile muaccelen mrun-ileyhn yanna irip kala-i
mezbre muhsarasnda olan kefere-i fecereyi def u ref itmek emrm olup dah fermn-
sbkum zre Budun tfenkcilerinden ve gnll ve bellerinden bir mikdr asker Solnok
Bei Hasan dme zzhya kolup gndermekle mi veyhd sancakbeleri kifyet kadar
askerle mi varmak ile mi olur yohsa bi'z-zt senn in Budun askeriyle varmak m iktiz
ider; ana gre muvenet taleb itmek in mm-ileyhe hkm-i hmynum gnderilmidr.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kala-i mezbre muhsarasnda ve syir ol taraflara hcm
iden adnun def u ref in mrun-ileyh senden her ne vechile muvenet taleb iderse
kendn bi'z-zt varmakla mdur yohsa kifyet kadar asker gndermekle midr; bi'l-cmle
her ne tarkla mmkin ise Budun serhadlerin hl komayup dah vech mnsib grdn
zre kifyet kadar asker ile mun zahr olup ol tarafdan adnun def- mazarrat u
ifsdnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp ihml gaflet ile ol taraflarda
rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idp dn devlet-i hmynuma
mteallik husslarda makdrun sarfidp Sdde-i Sadetm tarafna ol cnibden vkf
olduun ahvli ilm itmekden hl olmayasn.
455
810
Golos skelesi'nden tereke almak iin gelip, getirdii hkmden

phelenilen Sleyman Reis'in hapsedilip ibrz ettii hkmn
Yazld.
nebaht Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Liv-i mezbra tbi Golos skelesi'ne be
kta sefne gelp resleri olan Hac Memi ve Cafer ve Sar ve Memi ve Al nm
kimesneler yedinden Yeniehir ve atalca kdlarna vrid olan emr-i erfde; "havss-
hmyn terekesinden ve gayriden bin md tereke virilmesi" fermn olunup lkin mezkr
emr-i erfde nevan bhe olunmala ruhsat virilmeyp ve mezkr sefneler reslerinden
Sleymn nm res kdlar marifeti ile hfzolunup ve rd itdi hkmn sreti ihrc
klnup mhrlenp irsl olund." diy arzeylemisin. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mezkrun hkm adna ibrz itdi kd bir
kseye koyup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve tekrr emr-i erfm
varmaynca mezkr Sleymn' tlk eylemeyesin.
456
T.C.
BABAKANLIK
DEVLET ARVLER GENEL MDRL
Osmanl Arivi Daire Bakanl
Yayn Nu: 28
Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi : III

(972 / 15641565)
II
ANKARA1995
Proje Yneticisi
smet BNARK
Proje Sorumlular
Necati AKTA
Necati GLTEPE
Devlet Arivleri
Genel Mdr Yardmcs
Devlet Arivleri
Genel Mdr Yardmcs
smet DEMR
Osmanl Arivi Daire Bakan
Yayna Hazrlayanlar
Hac Osman YILDIRIM
Vahdettin ATK
Murat CEBECOLU
Muhammed SAF
Mustafa SERN
Osman USLU
Numan YEKELER
Dizgi-Mizanpaj
Yakup YILDIRIM
Baskya hazrlama
Metin EN
Murat ENER

(972 / 15641565)
II
NDEKLER
Sayfa
NDEKLER ............................................................................................................................................................................ V
HKMLERN ZET VE TRANSKRPSYONLARI ......................................... 1-369
NDEKS ...............................................................................................................................................................................371-490
HKMLERN
ZET VE
TRANSKRPSYONLARI
[Yev]m's-Sebt, f gurre-i abni'l-muazzam, sene: 972, Kostantniyye
811
Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni muhasara eden Be askerinin Erdel'e

zarar vermelerini nlemek iin Osmanl ordusunun Erdel kralna
yardma gidecei.
Yazld.
Erdel Kral stefan Kral'a nme-i erf ki:
Hliy Be kralnun Lazar nm hersei Plaz-ol ve syir ad-y makhr cemyyet ile
gelp vilyetnden Tokay nm kalay muhsara itmek zre olduklar arzolunman kral-
mezbrun harcla gelen ilisine slb- sbk zre karndalar ahdimzde bile olup Bana
Kalas elinzde kalup syir ahdimze muhlif alnan kl shblerine teslm olunmak zre
ahid-nme-i hmynum virilp irsl olunmken hlf- ahd hareketleri zuhr itmekle ilisi
avdet itdrilp vilyetnden el ekmek in tehr olunduna ilisi tarafndan krala mektb
ile demisi dah irsl olunmdur. Amm; kend hllerinde olmayup kala-i mezbreyi gelp
muhsara itdkleri in ve hem kadmden istikmetle hdmet itmi yarar kulum olup
vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olman def- mazarrat- ad in Tmvar
Belerbeisi Mustaf dme ikblhya Vidin ve Alacahsr ve Vultrn sancaklar
siphleriyle ve syir belerbeiliine mteallik olan ummen asker halkyla ve Budun
Belerbeisi skender dme ikblhya dah fermn- erfm gnderilp tfenkciden ve
gnll ve bellerden Solnok Bei Hasan dme zzhya kolup mrun-ileyh Tmvar
belerbeisi yanna cem olmak ve eger lzim ise kend dah bi'z-zt ummen Budun
askeriyle muvenete emrm olmdur. Gerekdr [ki]; nme-i hmynumuz varup vusl
buldukda, leker-i slm- zafer-fercm ile Tmvar belerbeisi yanuna varup mlk
oldukda bi'l-cmle fursat el virdkde mecl virmeyp kala-i mezbre muhsarasnda olan
ad-y hksr ale'l-gafle ebhn idp birbirine krdurup kalanun istihls ve adnun def-
mazarrat bbnda env- ecat ehmetn zuhra getresin. Bu vechile def myesser
olmaz ise tamm asker ile cem olup Budun askeri dah gelp iridi gibi hsn-i ittifk zre
adnun zerine yriyesiz ki, askir-i slm istizhr ile bi-nyeti'llhi tel mmzdr ki,
ad-y dn devlet makhr ve evliy-y zz evket mansr u muzaffer olmak myesser
ola. Amm; adnun tamm ahvline vkf olup hle v hudasndan ve gaflet ile rz [u]
nms- saltanatuma muhlif i olmakdan saknup hsn-i tedbr tedrkle hcm idp
memleket vilyetden def- mazarrat u ifsdlar bbnda env- mes-i cemlenz zuhra
getresiz ve Rmili belerbeisi dah sefere hzr olup ummen Rmili'nde olan
sancakbelerinn her birine mstekl ahkm- erfe gnderilp ol cnibe nzrlardur. yle
ki; ad def olunmaya vey Be kral hcm ide, bi-nyeti'llhi tel tedrkleri grilr.
Ol tarafdan kalbne havf u hayet getrmeyp gerei gibi mcidd merdne olasn.
812
Salina kazs havss- hmyun hslar Emini Hzr hakknda

ikyette bulunan zimmlerden irret ekvetleri sicil olunanlarn
kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Nzr demi Mehmed'e virildi. F 4 abni'l-muazzam, sene: 972
Arboz beine ve Salina kdsna hkm ki:
Sen ki Salina kds[s]n, Arboz Muktat Nzr olan Mevln Muslihuddn ile
Sdde-i Sadetm'e mektb ve sret-i sicil gnderp; "Salina kazsna tbi havss-
hmyndan olup Olendorik nm kasaba hslarndan olan kur ahlsi meclis-i era gelp
hliy emnleri olan Hzr muvcehesinde takrr-i kelm idp didiler ki: "Emn-i mezbrdan
ikyet iden Venie nm karyeden Yorgi Perk ve Kostarie nm karyeden Papa Orto ve
Pandayor nm karyeden Yorgi Toma ve Deterbano nm karyeden Dima stranik ve Palyo
Katono nm karyeden Dimakin ve Likorana nm karyeden lya Halke ve Kosta nm
zimmler dyim irret ekvet zre olup ispene ve r zamnnda reyy tahrk idp
defter mcebince ml- mr tahsline mni olurlar. Her br ki harcclar ve mddeti tamm
olan kdlar sitne-i Sadet'e mteveccih olsalar; "Ahz-i ml in ekv iderz." diy
ardlarnca varup bazlar rzlarn synet idp bir mikdr ml virmekle ellerinden hals
olurlar. Emn-i mezbrdan biz rz v kirz." didklerin" bildrmisin. mdi; buyurdum
ki:
Gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi ise mezbr zimmlern vech-i merh zre
olan irret ekvetleri erle sbit oldu zre isimleriyle sicillt idp sret-i sicilleriyle
yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, kree konlalar ve koup
gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, onat vechile hfzidp gaybet
itdrmekden ziyde hazer ideler; yle bilesiz.
813
am'da bulunan korudan izinsiz aa kesenlerin bulunmas ve yeni

yaplan kervansaraylarda izinsiz kantar kullandrlmamas.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F 15 abn, sene: 972
m kdsna hkm ki:
Hliy Dru's-selm'da hssa-i hmynum tarafndan kornugelen korunun aalarn
baz kimesneler hlf- emr kesp binlarna sarfitdkleri arzolunman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, zikrolunan korunun
zerine varup emr-i erfmle yokladuun kimesneye if itmeyp gerei gibi tetebbu u
tecesss idp gresin; arzolundu zre mezkr korudan kimesne aa kesmi midr;
kesildi takdrce kimler kesmidr ve kesilen aa ne mikdrdur; tamm malm idinp
kimesneye hmyet itmeyp shhati zre Atebe-i Ulym'a arzidesin ve mahmiyye-i
mezbrede vk olan krbnsarylardan kang krbnsaryda kadmden kntr istiml
olunugelmi ise kntr ol krbnsaryda tutdurup yeniden bin olunan krbnsaryda emr-i
erfm olmadn kimesneye kntr ihds itdrp istiml itdrmeyesin; yle bilesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 1 abni'l-muazzam, sene: 972
814
Vidin, Vultrn ve Alacahisar sancakbeylerinin sancaklar

askerleriyle birlikte Erdel kralna yardm ile grevlendirilen
Tmvar beylerbeyinin emrinde bulunmalar.
Tmvar belerbeisinn demlerinden Hamza'ya virildi.

Vidin sanca beine hkm ki:
Hliy Erdel kralnun Tokay nm kalas zerine Neme lekeri mstevl olman
def- zarr in Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh ummen Tmvar askeriyle
muvenete emrm olup; "Varup iriesin." diy ulala bundan akdem sana hkm-i
hmynum irsl olunmd. Buyurdum ki:
(
) varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp sancaun sbalar ve
siphleri ile emr-i sbkum zre mretteb mkemmel dmen yarayla ber-vech-i isticl
yriyp belerben yanna varup mlk olup hdmetde ve yo[ld]alkda bulunmak ardnca
olasn. Bu bbda ihml msheleden gyet ihtirz idp hdmete irimek ardnca olasn.
yle ki; ihmln sebebi ile muvenete asker irimeyp memlekete zarar u husrn vk
ola, asl zrn makbl olmaz. Ana gre mukayyed olasn.
Bu dah.
Bir sreti, Vultrn beine.
Bu dah,.
Bir sreti, Alacahsr beine.
815
Tmvar ve Budun beylerbeyinin Erdel kralna yardm iin

grevlendirildii.
Yazld.
Kral-ol'na nme-i erf ki:
imdiki hlde Bb- Sadet-mebmuz ki, merci- seltn-i zm ve melce-i
havkn-i fihmdur sbk mektbunuz vrid olup vilyetinzden Tokay Kalas zerine
mstevl olan Neme lekerinn def in asker-i slm'dan istimdd itdn ecilden ol
bbda Tmvar ve Budun belerbeilerine ulala ahkm- erfe gnderilp muvenete
irimeleri gerei gibi tenbh tekd olunmd. na'llh an-karb varup irimek zredr.
Hliy vilyetn Memlik-i Mahrsem'den olup yarar makbl kulum olduun ecilden
dyim nazar- ferhunde-eserm ol tarafdan hl olmayup Bebek Fren hussnda olan
iltimsnuza hsn-i nyetimz mukrin olman tlk olunup Dergh- Muallm
avularndan iftihru'l-emsil ve'l-akrn (
) zde kadruh ile irsl olund. Varup vusl
buldukda, mezkr[a] tbi olan Macar belerine istimlet virdrp hdmete ve yoldala
terb itdrp sen dah cibilletnde merkz olan firset ihtimmun muktezsnca
belerinzle mdr idp yek-dil yek-cihet olup asker-i slm'la mctemi olduunuz gibi
fursat fevtitmeyp maslahat elvirdine gre ad-y makhr ebhn itmekle midr yohsa
zerlerine hcm idp tume-i emr klmak mdur; bi'l-cmle her ne yzden def mmkin
ise kal u kamlar hussnda env- ecat ehmetn zuhra getrp memleket
vilyetden mazarrat u ifsdlar defnde tamm mcidd merdne olasn. Tamm yoldalk
ve hdmet idecek mahaldr; fursat fevtitmeyp tahsl-i nk-nm idp adnun gerei gibi
hakkndan gelmek ardnca olup imdiye dek adnun hareketi ne mertebeye gelmidr ve
ahvl-i nusret-encmnuz neye mncer old ise cmle-i ahvlinzi ale'l-ittisl Atebe-i
Ulymuz'a ilm itmekden hl olmayasz.
816
Turhanl ve Mihalli'ye tbi aknc toycalarnn sefere hazrlanp

Belgrad'da hazr bulunmalar.
Yazld.
Rmili'nn avular kethudsna virildi; Dvn'da. F 16 abn, sene: 972
Aknc Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Hliy Turhanlu'ya tbi olan aknclar toycalar sefere ihrc olunmasn emridp
buyurdum ki:
Vusl buldukda, emr-i sbkum zre sancaun sbalarn ve siphlerin alaybeleri
ile deryya gnderp dah her nhyeye demlern gnderp yazlu olan aknclardan sefere,
darbe ve harbe kdir olan yarar yiitleri ile dmen yarayla toycalarn ihrc itdrp
Semendire ve Belgrad'a tor yriyp Belgrad'da hzr u mheyy olasn. Sonra her ne
mahalle varmak tayn idersem muaccelen irip emrm zre hdmetde ve yoldalkda
bulunalar ve zikrolunan aknc kullaruma gerei gibi istimlet viresin ki, kefere vilyetine
akn salnup toyumluklar olunmaa niyyet olunmdur. Ana gre tenbh itdrp sefere ve
akna terb itdresin ve aknc tyifesin ihrc itdkden sonra yollarda alup giderken onat
hfzitdrp reyya zulm teadd eylemelerinden ihtiyt idesin. yle ki; mahall-i
mezbra varnca, reyya teadd v tecvzleri oldu istim olunursa, zrleri makbl
olmayup anlara olacak tb u kb sana olur. Ana gre mukayyed olup aknc ihrcnda
emrm zre hfznda tamm ikdm ihtimmun vcda getresin.
Yazld.
Bir sreti, Aknc Bei Sleymn Be'e; Mihall'ye tbi olan aknclar toycalar in;
vech-i merh zre.
817
Budun beylerbeyinin, Tmvar beylerbeyi ile bir mahalde birleip

sancaklar askerleriyle birlikte Erdel kralna yardma gitmeleri.
Yazld.
Erdel Kral stefan Kral'un vilyetinde vk olan Tokay nm kala muhsarasna
gelp hcm iden Neme lekerinn def in mrun-ileyhe muvenet itmek emrm
olmd. Henz Neme lekeri vilyet-i mezbreden ekilmeyp bi'l-fil kala-i mezbre
muhsarasnda olduklar arzolunman buyurdum ki:
10
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp mahrse-i Budun

serhadlerinn muhfazasyn kifyet kadar dem koyup dah Budun'dan kup
belerbeiline mteallik olan sancakbeleri ve asker halk ile mnsib olan mahalden
ber-vech-i isticl yriyp Tmvar belerbeisi ile bir yire cem olup hsn-i ittifk u ittihd
ile Kral-ol'na muvenet muzheret idp ad-y hksr kala zerinden bi'l-cmle
vilyet-i mezbreden def u ref itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getrp
bu bbda ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin; yle bilesin.
818
Manastr kazsnda Mevln Muslihiddin'i yaralayan Seydi Ahmed

olu Pr adl siphinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mustaf nm kimesneye virildi. F 11 abn, sene: 972
Manastr kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Nefs-i Manastr'dan Mevln Muslihuddn nm dnimend
meclis-i era gelp; "Manastr tevbinden Belha(?) nm karyeye ber-vech-i tmr
mutasarrf olan Seyd Ahmed ol Pr nm siph msinn l-yakl Attrlar rss'nda
bade'l-asr ibu Hfz-zde Ahmed'e nacak havle idp kovar iken mezbr siphye; "Nin
byle idersin?" didm in nacala sol koluma alup muhkem mecrh eyledi. erle
grilmesin taleb iderin." dimein mevln-y mezbrun kolna nazar olundukda fi'l-vk
ziyde mecrh olman mezbr siphyi meclis-i era davet in voyvoda demisiyle
muhzr gnderp gelmeyp akribsn davet idp; "Getrn." diycek; "Getrmee kdir
deilz." diyp ehir voyvodasyla mahkeme nyibi gnderilp taleb olundukda gaybet idp
itat-i er itmedin" arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr siphyi hsn-i tedrkle ele getrp gaybet ider ise
erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup elbette mukayyed mahbs yarar
demnle Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle bilesin.
819
Vidin, Alacahisar ve Vultrn sancakbeylerinin Erdel kralna

yardmla grevlendirilen Tmvar beylerbeyinin emrine verildii.
Yazld.
Hlen Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Erdel kralnun kalas muhsarasnda
olan Neme lekerinn ahvlini" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl
malm- erfm olmdur. Eyle olsa; bundan akdem anlarun def in sana hkm-i
hmynum gnderilmiidi. Hliy Vidin ve Alacahsr ve Vultrn belerine dah
muaccelen varup sana irimeleri in mekked ahkm- erfem yazlup demlernle
ulala irsl olunmdur. na'llh'r-Rahmn anlar dah emrm mcebince varup irimek
zredr. Buyurdum ki:
11
Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum zre Kral-ol ile ittifk u ittihd idp
yanunda olan asker halk kullaruma gerei gibi istimlet virp ina'llh hdmetde ve
yoldalkda bulunanlarun hakknda mezd-i tfetm dir deildr. Gerei gibi hdmete
terb itdrp dah ad-y b-dni ebhn itmek midr veyhd gz adurmayup kl
koymakla mdur; bi'l-cmle fursat elvirdine gre ad-y hksrun zerine hcm idp
def- mazarrat u ifsd bbnda env- celdet ehmetn vcda getresin.
820
Midilli Adas siphilerinin knun zere adann muhafazas

hizmetinde braklarak, cebellerinin donanma ile sefere
gtrlmesi.
Yazld.
Arz getren Mehmed nm demine virildi. F 4 abni'l-muazzam, sene: 972
Mektb gnderp; "Hkm-i erf vrid olup; "Sancaun askeriyle Donanma-i
Hmynum'a hzr olasn." diy fermn olunup lkin Donanma-i Hmyn bir semte
azmet itdkde cezre-i Midill hl kalup hfz u hrseti lzimdr. Sefer oldukca cezre hl
konlmayup siph tyifesinn cebelleri sefere ep kendler donanma avdet idince cezreyi
bekleyegelmilerdr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sancaun siphlerinn det knn zre lzim olan yarar
cebellerin alup Donanma-i Hmynum'a getrp kendlerin cezre-i mezbre
muhfazasyn alkoyup kimesneye hmyet itmeyp knn zre cebellerin ihrc itdrp
yoklama vk oldukda noksn zre bulunmasndan ihtiyt idesin.
821
Bursa livs muhafazasnda braklacak siphilerin isim ve

timarlarna ait defterin karlp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mektb gnderp; "Liv-i mezbrun ummen siphleri deryya emrolunup kadmden
dery seferi oldukda yirlsinden ve ehl-i vukfdan bir ka nefer siphler yanunda* bile
kalup hrsuz u harm ele getrmee ve syir muhfaza maslihna istihdm olunur imi.
Hliy istihdm in yiirmi nefer siph tayn olunmasn" bidrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, arzitdn zre sancaun siphlerinden muhfaza in
yiirmi nefer kimesne alkoyup isimleri ve tmrlaryla defter idp yazup bildresin ki, ana
gre emr-i erfm virilp emr-i erfmle yanunda muhfazada kalduklar deftere iret
olunup tmrlarna dahlolunmak ihtimli olmaya; yle bilesin.
* Metinde "yannda" eklinde gemektedir.
12
822
Konya Kalesi'nde hapiste bulunan Karaman ekyasndan Koca ve

kardei Sleyman'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Beehri bei kethudsna virildi. F 5 abn, sene: 972
Hliy vilyet-i Karaman'un ekysndan Dulkdirol hali-oullar dimekle
mehr u mteref olan Koca ve birderi Sleymn ve baz erklerini dem gnderp ele
getrp bi'l-fil Konya Kalas'nda habseyledn istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp mezbrlar kayd bend ile yarar demlere
koup muaccelen Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Amm; bile koup gnderdn
kimesnelere muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde mezkrlar onat vechile
hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyesin; yle bilesin.
[Yev]m's-Sls, f 3 abni'l-muazzam, sene: 972
823
Zaesne, Pojega, Bosna, Sirem ve Klis beylerinin serhadlerindeki

kalelerin dman saldrsna kar gerekli tedariklerini grerek
sancaklar askeriyle sefere hazrlanmalar.
Yazld.
Zaesne beine hkm ki:
Hliy kffr- hksrun Be'den ber cemyyetleri ve Erdel semtlerine hcmlar
olup def- mazarrat- ad in sefer-i hmyna hzr olman lzim olman buyurdum ki:
(
) vusl buldukda, taht- livnda vk olan kla serhaddn neferlerin iine koyup
hricden bir ferdi komayup zahrelerin ve hfzna lzim olan yaraklarn yirl yirine koyup
dmen zafer bulmak ihtimli olan yirlerin muhkem idp keml-i tedrk zre sancaun
sbalar ve siphleri ile mretteb mkemmel dmen yarayla emr-i sbkum
mcebinde hzr u mheyy olup dah ne mahalle varmak emrolunursa kat tevakkuf lzim
gelmeyp hemn ol gn kup mahall-i memra irimek ardnca olasn. Bu bbda gaflet
ihmlden hazer idp keml-i teyakkuz u intibh zre ad cnibine hzr u nzr olup
sancaunda mahall-i ihtiyt olan klun yaran ve zahresin bi'l-cmle muayyen olan
neferlerin kalanun iine koyup istihkm itmekde dakka fevtitmeyesin.
13
Yazld.
Bir sreti, Pojega beine.
Yazld.
Bir sreti, Bosna beine.
Yazld.
Bir sreti, Sirem beine.
Yazld.
Bir sreti, Klis beine.
824
Ktlk nedeniyle Androz Adas'na Arboz'dan tereke verilmesi.
Yazld.
Arboz beine ve kdsna hkm ki:
Hliy Androz cezresi reys Sdde-i Sadetm'e arz- hl idp; "cezre-i
mezbrede ziyde kaht u kllet olup terekeye fevka'l-had muzyakalar oldun" bildrmein
Arboz'dan alt md tereke virilmesin emridp buyurdum ki:
Cezre-i mezbre in alt md tereke virp amm, bu bahne ile ziyde* tereke
virilmeden ve emre mugyir deryya ve kffr- hksra tereke virilmekden ziyde hazer
idesin.
* Metinde "
825
Mehmed avu refakatinde Kral oluna gnderilen Bebek Frenc'in

Eflak voyvodas tarafndan yolda emniyetinin salanmas.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 6 abn, sene: 972
Bundan akdem giriftr olup Sdde-i Sadetm'de mahbs olan Bebek Frenc habsden
tlk olunup Dergh- Muallm avularndan iftihru'l-emsil ve'l-akrn Mehmed zde
kadruhya kolup Kral-ol'na irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile vusl buldukda, kifyet mikdr yarar demlern*
koup emn slim mrun-ileyhe uladurasn.
* Metinde "
826
14
Tunus hkiminin, stanbul'a gelirken batt bildirilen gemisinin ve

iindeki eyann akbetinin aratrlmas.
Yazld.
Mora beine, Anabol ve Kalavrita kdlarna hkm ki:
Mezistre kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Tunus hkiminn gemisi
slmbol tarafna giderken Mezistre kazsna tbi Elz nm mevza gelp furtuna
iddetinden prelenp geminn demlerinden Selm bin Al gelp haber virdkde, liv-i
mezbrda Nzru'l-Emvl olan Zam Al ile ve voyvoda ile ve nie ehl-i vukf mslimnlar
ile ve Kala-i Mezistre ve Menvasya(?) erenlerinden yiirmi be nefer tfenkci
hsr-erenleriyle zikrolunan geminn zerine varlup nazar olundukda prelenp ve iinde
olan esbbn deniz kenra atup kimini Makali Mali(?) sleri alup ve kimini syir kefere
alm bulunup ve geminn dah esbb revgan- zeyt ve zeytn ve revgan- sde olup ve
deryda garkolup ve tarada zyi u telef olandan m-ad iinde kalan kp ve destler derin
yirde kalman talglar bulup env- say ikdm ihtimm ile yz on dest sde ya
ve zeytn ihrc olunup ve zeyt yanun kplerine deniz suy nfz itmein mtegayyir olup
hfz asr olup bey enfa olman drt yz krk kilindir revgan- zeyt, beher kilindir beer
aka hsb zre skele Emni olan Hseyin bey idp ve zikrolunan gemiden dery kenrna
kan i ya dah emn-i mezbr yz akaya ve geminn direini ve serenini yz elli
aka[ya] bey idp mebla- merkm mr in emn-i mezbr alup kabzidp ve zikrolunan
yz on sde ya ve zeytn destleri ve geminn ipleri ve iki demri ve iki demr top
biri eynekl biri eyneksz Nzru'l-Emvl Zam Al ve Emn-i mezbr Hseyin marifeti
ile bir memen yirde emnet konldun" ilm eylemezden mukaddem vilyet-i mezbre
hkimi tarafndan gelen ksd Hac S Atebe-i Ulym'a gelp zikrolunan gemi ile gelen
hedynun defterin getrp sundu arz- hl dah deftere mutbk gelp ve kd-i mezbr
zikrolunan gemi in; "Deryya garkolmdur." diy arzider. Mezkr ise; "Gemimz
Mora'ya yakn Ya(?) atasna geldmzde rzgr muhlefeti ile demr brakdukda
tutmayup gemiyi srp kuma oturd. Ol yirn voyvodas ve nzr Al ile kd zerine gelp
cmlesin yazup defter itdiler. Kd-i mezbr hlfn arzitmidr." diy bildrdi ecilden
sizn keml-i emnet ve hsn-i diynet istikmetinze itimd- hmynum olman
sundu deftern ve arz- hln sretleri aslndan ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, cmlenz mezkr gemi garkoldu mahalle varup sunlan
deftere ve arz- hle nazar idp Mezistre kds ve Nzr Al'yi ve Voyvoda olan Feth'yi ve
anda bile hzr olan b-garaz mslimnlar ve mstahfzlar cmlesin ihzr idp syir ihzr
lzim olanlar dah getrdp keml-i dikkat ihtimmla teft tetebbu idp gresiz;
hkim-i mezbrun ksdnun gemisin hakkaten engl zerinde iken kuma oturup iinde ol
mikdr esbb met u hedy getrmi iken zikrolunan mbirler bel u ketm mi
itmilerdr yohsa gemi amk yirde garkolmala deryda kalup kd-i mezbrun arzitdi
mikdr met u esbb m bulunmdur, nicedr; asl bu hussda bhe mahallin komayup
asl ve hakkati zre gavrine irip dah eger mbirnden ve gayriden gret olunup
veyhd bel u ketm olm esbb met var ise cmlesin zuhra getrp ne mikdr met u
esbb bulunur ise yazup defter idp defterin gnderesiz. Gret idenleri ve hynetleri zhir
olanlar habsidp isimleriyle yazup arzidesiz. Bi'l-cmle bu kazyyede keml-i ikdm ve
hsn-i ihtimmnuz zuhra getrp shhat-i ahvl kang cnibde ise hakkati zre mufassal
merh yazup arzidesiz.
15
827
Bir i iin grevlendirilen Semendire Beyi Aslan Bey Semendire'ye

gelinceye kadar Semendire alaybeyinin livnn sba ve
siphilerini gerekli harp aletleriyle donatp hazr bulundurmas.
Yazld; ninlu kda.

Semendire alaybeisine hkm ki:
Hl liv-i mezbr bei [olan] Arslan dme ulvvuhya bir hdmet emrm olmdur.
Buyurdum ki:
Asl tehr tevakkuf itmeyp liv-i mezbrun sbalar ve siphlerin yirl yirinden
karup bir mnsib mahalde cem olup knn zre lzim olan cebelleriyle mretteb
mkemmel dmen yarayla hzr u mheyy idesin ki, mrun-ileyh muaccelen varup
iridkde anda tevakkuf lzim gelmeyp hemn ol gn emrolundu mahalle mteveccih
ola. Bu bbda tamm ikdm ihtimm idp emrm zre liv-i mezbrda cemyyetle hzr
olup hemn mrun-ileyhn varmasna muntazr olasn.
828
Be kralnn elisinin ahidnme ile dnmekte olduuna dair

haberin Budun beylerbeyi tarafndan Be kralna bildirilmesi ve
eli geldii zaman bekletilmeden krala gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr Hidyet'e virildi.
Hliy Be kral tarafndan gelen ilisi Mikel; "Serhadlerde olanlarun adem-i
tedrklerinden ve bu cniblerde elenmekle; "Ahd-i erf mukarrer olmad." diy kys
olunup ve hem Erdel cnibinden Kral-ol hlf- ahd itdi evza binen bir mikdr ol
cnibden hareket eylemidr. Yohsa kral her vechile ahd emnda sbit olmaa tlib
rblardur." diy ol cnibden arz- ubdiyyet idp itmnn- kalb virmek in ahid-nme-i
hmynumla varmak bbnda nyet rec itdi ecilden, Rmili'nde zemet tasarruf iden
Hidyet zde kadruh kolup ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki:
Varcak gresin; eger kral yirinde olup ol cnibe hareket itmediyse tehr itmeyp
krala mektb gnderp ilisi ahid-nme-i erfmle vardun bildrp ve kulum Hidyet
in vire mektbn alup dah bir n ve bir sat tehr itmeyp ilisini mezbr kulum ile kral
cnibine irsl idesin. Bir bahne ile mezkrlar ol cnibe vardukdan sonra elendrmeyesin;
yle bilesin.
829
16
Budun'da bulunan sancakbeylerinin havss- hmyun reysn

vesireyi karlksz olarak kendi zel ilerinde kullanarak rencde
etmemeleri.
Yazld.
Hliy vilyet-i Budun'da vk olan sancakbeleri havss- hmyn reysnun
mft meccnen arpa ve otluk ve syir zahrelerin alup akalarn virmeyp teadd eyleyp
evleri binsna ta ve aa getrdp cretsz istihdm idp ve sefer vk oldukda hlf-
er- erf ellerinden cebren koilerin alup zulm hayf itdkleri istim olund. mdi; eger
havss- hmyn rayyetleridr ve eger beler ve eger sba ve erbb- tmr reysdur,
er- erfe ve knn- mnfe mugyir bir ferde zulm teadd olmaa asl cyiz deildr.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussda gerei gibi mukayyed olup gresin; eger havss-
hmynum reysdur ve eger gayri kimesne rayyetleridr, her kimn olursa olsun
rey v bery tyifesinn hlf- er- erf mft [] meccnen yimlerin ve yimeklerin ve
koilerin ve syir nesnelerin aldurmayup ve kend hdmetlerine bil-cret istihdm
itdrmeyp rencde v remde itdrmeyesin ve bu huss mahall-i ihtimmdur. Ana gre
tedrk idp ashb- reyya gerei gibi tenbh tekd idesin ki, kimesneye hlf- er-
erf zulm teadd itmeyeler. Bade't-tenbh er- kavme ve fermn- cell'l-kadrme
mugyir rey v bery tyifesine zulm teadd oluna, idenler her kimler olurlar ise
olsun isimleri ve resimleriyle Sdde-i Sadetm'e arzeyleyp dirlikleri hara tevch oluna
ki, syirlerine mcib-i nashat olup hlf- er- erf kimesnenn reyya zulm teadd
itmee mecli olmaya; yle bilesin.
830
Vilyet-i Anadolu'da yol zerindeki kadlarn Donanma iin lazm

olan krekileri bekletmeden gndermeleri.
Yazld.
Vilyet-i Anatol'da yol zerinde vk olan kdlara hkm ki:
Hliy Donanma-i Hmynum'un deryya kmak zamn olup henz tayn olunan
krekci tyifesi tamm gelp irimeyp anlara tevakkuf olunman Dergh- Muallm
avularndan (
) zde kadruhy ulala irsl idp buyurdum ki:
Her kangnuzun taht- kazsna dhl olursa ihrc olunmaduk krekci var ise
ber-vech-i isticl bi't-tamm ihrc idp srat ikdm ile yriyp irimek ardnca olasz ve
siz ki yol zerinde bulunan kdlarsz ve azeb reslerisiz, krekcileri yollarda
elendrmeyp isticl zre gice v gndz yriyp gelp irimek bbnda ikdm idesiz.
Bundan sonra tekrr ulala emr-i erfm gnderilr, gelp irimeyenlern gerei gibi
haklarndan gelinp siyset olunurlar. Ana gre mukayyed olasz ve mezkr avuuma ve
bir nefer hdmetkrna menzil be-menzil birer ulak bulvirp asl zr bahne eylemeyp
avk u tehrden ihtirz idesiz.
Yazld.
Hasan avu'a virildi. F 6 abn, sene: 972
Bir sreti, Anatol ve Karaman kdlarna.
17
831
Malkara, Dimetoka, psala, nz ve Kean kadlklarnda ortaya

kan hrsz ve haramlerin Gelibolu Kads Mevln Yunus
tarafndan tefti olunarak neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Kd demi Husm'a virildi. F 8 abn, sene: 972
Gelibol Kds Mevln Ynus'a hkm ki:
Hliy Migalkara ve Dimetoka ve psala ve nz ve Kean Kdlklar'nda baz
hrsuz u harm zuhr idp yollara ve billere inp demler katlidp esbb [] emvl gret
itmekden hl olmayup vk olan hrsuz u harmyi ele getrmein seni mfetti tayn
idp ve acem-olanlar yayabalarndan Gelibol'da skin olan kdvet'l-emsil Muhzr
Mehmed mbir tayn olunup buyurdum ki:
Tehr terh itmeyp mbir-i mezbr ile maan kalkup zikrolunan kdlklara
varup bi'z-zt tefte mberet idp gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle
erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp cmlesin der-zencr idp husam
muvcehesinde bi-hasebi'-er teft idp ve thmet-i sbka ile mttehem olup mcib-i rf
olanlar rf-i marf ile grp her kimn hrsuz u harml bi-hasebi'-er ve'l-knn
[sbit zhir olur ise] evvel ashb- hukka haklar alvirildkden sonra siph tyifesinden
olan habsidp sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesin; siph olmayanlar bbnda
hkm-i kd lhk olup huccet virildkden sonra fesd enat itdkleri yirlerde bir vechile
cez v sezlarn viresin ki, syir ehl-i fesda bret-nm olup min-bad bir ferdn hrsuzluk
ve harmlk itmee mecli kalmaya. Bu hussda benm ziyde ikdm ihtimmum vardur;
gaflet itmeyp zikrolunan kdlklarda hrsuz u harmden bir ferdi komayup cmlesin ele
getrp memleket reyy ve ashb- sebli anlarun mazarrat u fesdlarndan emn klmak
bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Zikrolunan teft hussnda tamm
adlet diynet zre olup cdde-i hakdan hurc itmeyp b-gnh olanlara dahlolunup
celb-i ml olunmakdan ve tezvr telbsden ve hd- zrdan ve kimesnenn nisbet
taassub ile hlf- vk kazyyesi arzolunmakdan ihtiyt idp hemn her kdlkda ele gelen
hrsuz u harmnn emrm zre ahvlin grp ne mikdr kimesnenn hakkndan gelinp ve
ne mikdr habsolunursa sret-i sicilleriyle tafsl-i ahvllerin yazup arzeyleyesin.
832
Karahisar yaknlarnda ldrlen tccarlarn ktillerinin hepsinin

bulunabilmesi iin, ktillerden emso'nun, serbest braklaca
vaadiyle konuturulmas ve maktullerin mezarlarnn bulunduklar
yerin renilmesi.
Yazld.
Kethuds Al eleb'ye virildi. F 17 abn, sene: 972
Hliy mektb gnderp; "Bundan akdem Karahsr'a karb yirde katlolunan
bzergnlarun ktillerinden midl Haydar nm kimesne ele girdin istim itmekle
bzergnlar katlolundu zamnda vilyet-i Diyrbekir'den harm-zdelk ile gezp
18
levendlik ile Rm diyrna gidp fesd idenler kimler idi tecesss olunup mezkrun
yoldalar bulunmas lzim olman; "Kulb kazsna tbi Rabat(?) nm karyeden emso ve
mid'den stor veled-i Kkar ve Hanna ve Ovannis ve Ohnik ve Hakm Ovannis nm
zimmler ve Mehmed ve Al ve Al Bl ve Hidyet nm kimesneler ve bazlar dah
bunlardur." dinilmein getrdilp herkes kande vardu menzil be-menzil yoklandukda
mezkrlarun kelimtlar tenkuz zre olmala; "Elbette shhati [zre] haber virn;
yoldalarnuz ikrr itmilerdr. Size dah rf olunur; birinz hals olmaz. Amm; her
kangnuz sahh haber virr ise hals itdreyin." diy ahd yemn idp teklf ibrm
olundukda mezbr emso ikrr idp; "Ben ve mezkrn stor ve Ovannis bin Kkar ve
Hanna mid'den kup Ergani kazsna varup bir ken evine konduumuzda mezbrn
Haydar ve Ohnik dah gelp bize yolda olup kendler ile Sivas'a ve andan Tokat'a ve
Tokat'dan Amsiyye'ye ve andan orum'a ve orum'dan Ankara'ya ve andan Eskiehir'e ve
andan Karahsr'a varduk. Andan mezkr Hakm Ovannis ve Mehmed ve Dilenci ve Al Bl
ve Hidyet nm kimesneler baz Rmilller ile Burusa'dan ve stanbul'dan baz kimesneler
bzergnlarla gelr iken rst geldk ve biribirimz ile syledk. Anlar bize; "ikrdur,
dnn bile geln." diy teklf idp biz dah bile dnp yolda olup shklu nm mahalle ve
andan Akehir'e urayup andan kalkup bir vrne krbnsarya karb yirde konup ve ol
menzilden kalkup Ereli'ye bir menzil kalan yirden bir ayrda konldukda kfile halk
ikindyle ahm m-beyninde tam yimee megl iken cmlemz hcm idp gafletle
kimin kendir ve kimin tokmak ile katlidp ve meyyitlerinn bazn adrlarmuz iine ve
bazn mevz- mezbrda defnidp ve esbb akalarn m-beynimzde taksm idp biz
zebn olduumuzdan bana yz altun ve mezbrn stor ve Ovannis'e ikier yz altun virp
ve syirlerine dah hll hlince virp amm; Rmill ziyde olup ve bizden bazlar kendler ile bile gelmein ittifk idp esbb devblarn yam idp cmlesin kendler aldlar.
Hemn bir mikdr zafernla biri mor ve biri krmz zre yine iki pre ikier arun mikdr
ser--seri mezkr Hanna alup Ovannis veled-i Kkar'a tokuz altuna bey idp ol dah
getrp mid'de dellla virp on altuna bey eyledi." diyp ve mezbrn stor ve Ovannis
dah vech-i merh zre takrr itdklerinde ikrrlar sicill olunup ve ser--seri bey eyledi
takyac buldurlup getrdilp iki pre ser--seri on altuna delll elinden satun alup takya
dikp harceyledin haber virp ve Harprut kazsndan h Hseyin ve bir zimm dah
yoldalar oldun haber virdklerinde ele getrilmeleriyn dem gnderilp mezkr h
Hseyin Harprut kazsna varmala anda Frat suyna garkolup ve yolda olan zimm trh-
mezbrdan ber kasaba-i mezkreye gelmedin sanca bei ve kds sana ilm itdkde
akriblar getrdilp buldurmak teklf olunup ve mezkrnun yoldalar inkr zre olman
cmlesi habsolunup emr-i l-n ne vechile sdr olur ise mcebiyle amel olunup ve mezbr
emso nm zimm ber-mceb-i vad yemn tlk olunmasn" arzitdn ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, mezbr emso nm zimmyi yoldalaryla
mukayyed mahbs zikrolunan tcirleri katlidp defnitdkleri mahalle gnderp kazdurup
maktl olanlarun meyyitleri ve zmlar bulunup tecesss olundukdan sonra ikrrlarn ol
yirn kdsna sicill itdrp sret-i sicilleriyle cmlesin habsle Sdde-i Sadetm'e irsl
idesin ki, ber-mceb-i vad yemn mezbr zimm tlk oluna ve syirler yoldalarndan ol
19
cnibde olanlar dikkat ihtimm idp hsn-i tedrkle ele getrmek ardnca olasn; yle
bilesin.
833
Ilca kadsnn aile fertleri iin hamam kapattna dair yaplan

ikyetlerin Filibe ve Varna kadlar tarafndan tefti olunmas.
Yazld.
Mehmed nm kimesneye virildi. F 8 abn, sene: 972
Filibe ve Varna kdlarna hkm ki:
Hliy Kstendil Sanca Bei Ahmed dme zzh mektb gnderp; "Ilca
kazsnda mtemekkin zam v siphler ve aynlar kendye gelp; "Avretlere mahss
vakf Ilca Hammm'n haftada iki gn kdmuz olan Abdrrahm kapadup kapusnda
denekl demlerin koyup kend htnlar ier girp haberi olmadn varan htnlarmuza
denek ile urup ve kiminn bandan makremesin drp era muhlif n-makl filler
ider." diy ekv itdkde; "Mslimnlara ztrb virmenn asl yokdur." diy ayndan nie
kimesne gnderilp memn olmayup ales-seher hammm tekrr kapayup demleri let-i
harble kapuda turup varan htnlarun esbbn alup yabana atup bundan gayri mevln-y
mezbr kend hevsnda gh avda olup haftada bir kerre mahkemeye kmayup kdu
vakt dah levend vaznda er icr olunmaz. Teaddsinn nihyeti yokdur." diy haber
virdklerin" bildrp ve kd-i mezbr dah mektb gnderp; "kaz-i mezbrun hammmlar harb(?) olman htnlar hammmndan dyim esbb sirka olunup ve tebdl-i
sretle ricl dhl itmekle mttehem olup mrn-ileyhn kzlar olup zamne halknun
err u fitnesinden havfidp ve hammmlar birer halvet olup ancak kend tyifesine vef
idp ehirde tokuz hammm olup muzyaka olmaman haftada bir ka sat kaz-i hcet
olunca hammm kapusn ur ve harm-zde ile ihtiltdan kaup kapayup ol ki, siph ve
ehl-i rz htnlardur, men olmayup ile'l-n bu hl zre iken Mr-Alay Mehmed Be ve
kll nm zam bu vaza rz olmayup ehir halkndan taleb ekv yoiken mezbr
alaybei ve kll res-i cumhr olup mukaddem kendye tenbh dah olmam iken bir-iki
kerre sancakbeine iletp tahkr itdklerinden sonra havfmzden hammm kapusnda turan
hdmetkrlarmuzun zerine hcm idp mezbr Mehmed Be ve Del Abd nm siph ile
darb u harbe mteveccih olup etm-i galz idp er- erfe ihnet itdklerin" ilm itmein
buyurdum [ki]:
avularumdan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Malko zde kadruh varcak, bi'z-zt bu
huss husam muvcehesinde erle teft idp gresiz; mr-i mrun-ileyh arzitdi zre
kd-i mezbrun ol vechile era muhlif evz var mdur, yohsa kd-i mezbr ilm itdi
gibi fitne v fesddan htnlarn synet in bir ka sat hammm kapadup era mugyir
vaz yoiken mezkrlar taazzum fehmidp hlf- vk m ikyet itmilerdr, nicedr;
tarafeynn ahvlini hak zre grp bir cnibe meylitmeyp yannuzda sbt u zuhr bulan
huss vuk ve shhati zre yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzitmekden hazer
eyleyesiz; yle bilesiz.
20
834
Kanun'nin merhum olunun stanbul'daki imreti evkfna tbi

Uurluviran karyesi hududuna Sultan Mehmed Han Evkf
mtevellsi tarafndan yaplan mdhalenin engellenmesi.
Yazld.
Hslar kdsna hkm ki:
Hliy mahmiyye-i Kostantniyye'de vk olan merhm ve mafrun-leh olum tbe
serhnn Imreti Mtevellsi kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Mustaf zde mecdh gelp
evkf- mezbrede kaz-i mezbra tbi karye-i Uurluvrn mukaddem hssa-i
hmynumdan olup badeh mret-i mezbre evkfna ilhk olunup vakf in
zabtolunurken imdiki hlde ceddm merhm Sultn Mehmed Hn Evkf Mtevellsi
Abdurrahmn bir nyib marifetiyle karye-i mezbrenn huddna dahlitmein olum tbe
serh medresesi mderrisi Muhyiddn dme fazlh fermn- erfmle zerine varup
sbk bu hussa mfetti olan Hslar Nyibi Kys'yi ve zikrolunan mtevellleri ihzr
idp teft eyledkde, nyib-i mezbr; "Ben hkmeylemedm; huccet dah virmedm." diy
cevb virp mtevellnn temessk olunacak hucceti olmayup ikmet-i beyyineden ciz
olcak mrun-ileyh ceddm Gz Sultn Mehmed Evkf'nun tur-y hmynla muanven olup imdiye dein amel olunan hudd-nmesinde havssa(?) malm olan Karasu,
Sarne suyna dhl oldu mevzdan Malkol(?) nm mevza giden hattun hricinde olan
arz, Gz Sultn Mehmed Vakf'ndan hric olmak zre olman bundan sbkda merhm
olum Mehmed tbe serh vakfiyyesi ve hudd-nmesi mcebince evkfndan olmak zre
tasarruf olunan Uurlu'y ve merkm medhal-i mdde(?) Malkorl(?) nm mevza giden
hattun hricinde olan arz ve karye-i mezbrenn mezrindan Sarne suynun kble
tarafndan hric Karapnar'dan aaa vk olan arz nehc-i sbk zre merhm ve
mrun-ileyh evkfndan olmak zre takrr olunduna mm-ileyh mmz huccet-i
eryye virdi ecilden buyurdum ki:
Min-bad mevln-y mrun-ileyhn virdi huccet-i eryye mcebince amel
olunup vakf- mezbrun hudd dhlinde olup evkf- mezbre snurndan hric olan karye-i
Uurlu'y mezri ve zikrolunan arzsiyle slb- sbk zre vakf- mezbrun mtevellsine
zabt u tasarruf itdrp mret-i merkme mtevellsine era ve knna muhlif dahl
835
Budun beylerbeyinin, Be kral tarafndan kalesi elinden alnan

Erdel kralna yardma gitmemesinin sebebini bildirmesi, sanca
askerlerini kendi kumandasnda veya serdar tyin edecei bir
sancakbeyiyle Erdel'e yardma gndermesi ve dman tarafndan
alaca haberleri bekletmeden bildirmesi.
Yazld.
Hliy Erdel Kral stefan Kral Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "vilyetinden
Tokay nm kalasn muhsara iden Neme lekeri kala-i mezbre ile bir pre kalasn alup
21
muttasl vilyet-i mezbreye hcm ve dhl itmek zre olduklarn" ilm eyledi. mdi;
bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp mrun-ileyhe muvenet itmen
emrm olmd. Ad-y hksr Memlik-i Mahrsem iinde semtne karb olan yirde, sen
nin imdiye dein tedrkin grp defne mberet itmeyesin? Kaladan kup kendn
bi'z-zt varmaa iktidrun yo ise sancakbei kullarumdan bir yararn Budun askerine serdr
idp gndermen gerek idn. imdiye dein tehr olunup adya ruhsat virmene sebeb
nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp Budun
serhadlerin hl komayup ve Budun muhfazasnda bir yarar sancakbei koyup bk
belerbei[li]ne mteallik olan asker halk ile mnsib olan mahalden ber-vech-i isticl
yriyp Tmvar belerbeisiyle bir yire cem olup hsn-i ittifk u ittihd ile Kral-ol'na
muvenet idp ad-y hksrun vilyet-i mezbreden def u ref bbnda env- celdet
ehmetn vcda getresin. yle ki; ad-y hksrun Budun serhadlerine dah hcm
olup Budun' koyup kendn bi'z-zt muvenete varmak myesser deil ise emr-i sbk zre
Budun tfenkcilerinden ve gnll ve bellerinden ve sancakbeleri kullarumdan
sancaklar askeriyle iki- bin mikdr asker-i zafer-rehbere Solnok Bei Hasan dme
zzhy vey Mohac Bei Hamza ve Usturgon Bei Mahmd dme ulvvhmy
bi'l-cmle her kangs serdr olmak mnsib ise muaccelen serdr idp muvenete asker
uladurman ardnca olasn. yle ki; ol cnibden ihml olunmala Kral-ol'na muvenete
asker-i hmyn irimeyp ol vilyete kll zarar u husrn vk ola, zrn makbl olmaz.
Hemn adnun ref ne vechile myesser ise tedrk idp def itmek ardnca olasn ve emr-i
erfm vardu gibi ne vechile tedrk idp kendn bi'z-zt varursan ne gnde kup gitdn
ve eger asker gndermek mnsib ise muvenete ne mikdr asker tedrk idp ve kimi
serdr idp gnderdn ve Be kral tarafndan ne ahvle vkf olduun ve ol serhadlern
ahvli nedr, Kral-ol zerine gelen adnun [lekeri] ne mertebeye varmdur; bi'l-cmle ol
taraflardan vkf u muttali olduun ahbr- sahhay ale't-tafsl yazup bildresin ve sbk
dmen ahvlin bildrdnden sonra tekrr haber gndermee mukayyed olmaduuna
sebeb nedr, dmen Kral-ol memleketinden ekilp Be kral yirinde olup ahid-nmeye
muntazr olup ahd emnda sbit-kadem midr, ol cnibe kend tarafndan serdr
gnderilmi midr, yohsa Plaj-oullar'nun(?) fesd mdur; cmle ahvli ale't-tafsl yazup
bildresin.
836
Ilca kazsnda brahim adl kiinin evini basarak ldren Siphi

Tura ve arkadalarnn hapsolunarak dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Mehmed nm kimesneye virildi. F 8 abn, sene: 972
Ilca kds mektb gnderp; "mahmiyye-i Ilca'dan Tura ve Zamn ve Him nm
karndalar ve Derv nm siphnn hdmetkr Sefer mahmiyye-i mezbrede Cmi- erf
Mahallesi'nde brhm nm kimesnenn let-i harbile gice ile evin basup kapusn ykup
kdukda mezbr Zamn bana nacak ile urup mecrh idp irtesi ol darbdan fevtolup
22
mezbr Zamn ehdet olundu zre mezkr brhm'i urduna ikrr idp lkin mezbr
Tura bin aka tmra mutasarrf olup ve Zamn ve Him kul-oullar olup birer aka
ulfeleri vardur ve "Mezkrn Tura ve Zamn ve Him, Mehmed nm kimesneyi
katlitdklerine ve mezbr Tura bayram gn bir emred-olan ekp men itmek isteyen
mslimnlar let-i harbile cmia koyup cami kapusn kl ile alup bi'l-fil eseri
mevcddur. Lkin erlerinden havfidp zhr idemezz; harm-zde v akdr." diy
mslimnlar haber virdklerin" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrn Tura ve Zamn ve Him ve Sefer'i habsidp bu
huss bundan akdem bir defa erle faslolmayup ve on be yl gemi deil ise teft idp
gresin: yle ki; kazyye kd-i mezbr arzitdi zre olup erle sbit ola, mezkrlar
habsden tlk itmeyp zerlerine sbt bulan mevdd yazup shhati zre bildresin. Hlf-
vk kazyye arzolmakdan hazer eyleyesin.
837
Kral-oluna yardma gnderilen Tmvar beylerbeyi geri gelene

kadar Tmvar'n Nibolu sba ve siphileri tarafndan
korunmas.
Yazld.
Nibol Bei Mehmed Hn'a hkm ki:
Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun sbalar ve siphleriyle
sefer-i hmyna hzr olasn." diy emrm olmd. Tmvar belerbeisi Kral-ol'na
muvenete gnderilp mrun-ileyh avdet idince Tmvar'un hfz u hrseti mhimm
Hkm-i erfm varcak, tehr tevakkuf itmeyp sancaun sbalarn ve siphlerin
mretteb mkemmel yat u yaraklaryla muaccelen ihrc idp alaybeiye koup mahall-i
memra gnderesin ki, mrun-ileyh Tmvar belerbeisi yirine gelince Tmvar
muhfazasnda olup ol taraflarda bb- muhfazada dakka fevtitmeyeler; yle bilesin.
838
Veziriazam Ali Paa'nn Selanik'te bulunan kurununun bir gemi

ile stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Dstr- ekrem Vezr-i Azamum Al Paa edma'llh tel meliyehnun
mahrse-i Selanik'de bin kntr mikdr kurun olup stanbul'a gelmesi lzim idi
mrun-ileyh tarafndan ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mm-ileyhn zikrolunan mikdr kurunn bir yarar gemiye
tahml idp gnderesin ve ne mikdr kurun tahml idp ve kimn gemisiyle gnderdn
yazup bildresin; yle bilesin.
23
839
Neme askerinin ald kaleler hakknda Erdel kralnn bildirdii

haberlerin alnd, Budun, Tmvar ve Rumeli beylerbeyinin
yardm ile grevlendirilip gnderildii, dmann hakkndan
gelinmesi iin birlikte allmas.
Yazld.
Hliy Dergh- lem-penhum'a mektb gnderp vilyetinze hcm iden Neme
lekerinn ahvli ile alnan kalalar hussn ilm eylemisiz. Ol bbda mektbunuzda her
ne ki zikrolunm ise ale't-tafsl lm-i erfmz muht u mil olup eyle olsa; bundan akdem
defetle Budun ve Tmvar belerbeilerine muvenete irimeleri in ahkm- erfe
gnderilp ve Rmili Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Ahmed Paa dme ikblh dah
sefer-i hmyna kmak zre olup ummen Rmili'nde olan sancakbelerine ulala
ahkm- erfe gnderilp ol cnibe hzr olmlardur. Bebek Fren hussnda dah vk
olan iltimsun makbl-i hnem olup bundan evvel isticl zre nme-i hmynumuzla
irsl olunmd. Varup vusl buldukda, mezbra tbi olan belere istimlet virdrp vech
mnsib grdn zre adya musallat olup muvenete emrolunan Budun ve Tmvar
askeri iridi gibi hsn-i ittifk zre adya kl koyup mazarrat u fesdlarn memleket
vilyetden def u ref itmek bbnda env- ecat ehmetn zuhra getresin. yle ki;
zikrolunan asker-i hmynumla ad def myesser olup Rmili askeriyle muzheret
olunmak lzim gele, ana gre arzidesin ki, nazar- nyetm dyim senn hakkunda dir
deildr. Be kral ile muhede-i hmynumuz mukarrer oldu takdrce zikrolunan
kalalarnuz alnup Bana Kalas dah elinzde kalur. Yohsa tasarrufunuzda olan vilyetden
kimesneye bir kabza trb virilmez. Ana gre mukayyed olup hemn ad tarafndan
kalbne havf hayet getrmeyp gerei gibi mcidd merdne olup muvenete varan
asker-i hmynumla vcd- mefsedet-srlarn def itmek ardnca olasn.
840
Kefe'de bulunan Tosun-olu Mustafa avu'un Sdde-i Sadet'e

gnderilmesi.
Yazld.
Turgud avu'a virildi. F 8 abn, sene: 972
Kefe beine hkm ki:
Dergh- Muallm avularndan olup Kefe'de olan Tosun-ol Mustaf avu
Tehr itdrmeyp mezkr Atebe-i Ulym'a gnderesin; yle bilesin.
841
24
mer avu ile Pojega beyine gnderilen hkmn yerine

ulatrlmas ve hkmn ulatna dair alnacak temessn
Yazld.
Mezbra virildi. F 8 abn, sene: 972
sek kdsna hkm ki:
Hliy Pojega beine uladurman Dergh- Muallm avularndan mer zde
kadruh ile bir kse iinde mhrl hkm-i erfm irsl olund. Buyurdum ki:
Mezkr avuum vardukda, zikrolunan hkmleri alup dah tehr itmeyp emrm
zre mrun-ileyhe uladurasn ve vsl olduna mrun-ileyhden temessk alup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. Huss- mezbr mhimdr, ihmlden hazer eyleyesin; yle
bilesin.
842
Sakarya Nehri kenarnda bulunan eyann sahibinin aratrlp

bulunmas.
Yazld.
Kd-i mezbr Mevln Mehmed'e virildi. F 8 abn, sene: 972
Bilecik kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda Sakarya kenrnda bir brgr ile bir ift sanduk iinde baz
esbb bulunup shbi malm olmayup emnet konldu istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup keml-i dikkat ihtimm
ile teft idp gresin; zikrolunan esbb ve sanduk, brgr ile yolclar giderken yoldan sapup
kalm mdur, yohsa shbini harmler katlidp esbb alnm mdur, shbi var mdur,
niedr; vuk ve shhati zre yazup arzeyleyesin.
843
Hac yolunun emniyetinin salanmas ve haclara hizmet iin Halep

beylerbeyiliine bal zem ve erbb- timardan on kiinin
grevlendirilmesi.
Yazld.
Bls Alaybeisi abn'a virildi. F 8 abn
Kadmden belerbeiline mteallik olan zamdan bir nefer zam ve erbb-
tmrdan on nefer siph hacc- erf yolnda hdmet itmek in huccc- zevi'l-ibtihc ile
bile irsl olunugelp huss- mezkr in sbk emr-i erfm dah virilmi iken hliy ol
hkm-i erfm zyi olmala mezkrlar huccc ile irsl olunmaduklar ilm olunman
buyurdum ki:
Kadmden irsl olunugeldi zre belerbeiline mteallik olan zamdan ve
siphlerden on nefer siphyi her sene irsl idesin ki, varup huccc- erfenn menzil
merhlinde hdmetde bulunup hfz u hrsetleri bbnda dakka fevtitmeyeler.
25
844
Halep'ten hac kafilelerine hizmet iin grevlendirilen erbb-

timara am'dan da siphi grevlendirilip haclarla gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Kadmden Haleb Belerbeilii'ne mteallik olan zamdan bir nefer ve erbb-
tmrdan on nefer siph yolda hdmet itmek in huccc ile bile irsl olunugelp bu huss
in emr-i erf dah virilmi iken hliy ol emr-i erfm zyi olmala tekrr emr-i erfm
yazlup Haleb belerbeisine irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Mrun-ileyh sl-be-sl emr-i erfm muktezsnca ol mikdr siphyi ve bir nefer
zami tayn idp irsl itdkde sen dah m'dan tayn olunan siph ile bile koup huccc
ile gnderesin ve m siphlerinden ol mikdr siphyi noksn zre tayn eyleyesin.
[Yev]m's-Sebt, f 8 abni'l-muazzam, sene: 972, Kostantniyye
845
stanbul zahiresi iin gelen gemilere Kavala skelesi hricinde

zahire verilmemesi
Yazld.
Bk eleb demi Ysuf'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Yenice-i Karasu ve Kavala kdlarna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Emr-i erfle "stanbul zahresiyn baz
gemiler gelp Yenice-i Karasu kazsnda tahml olunup stanbul'a irsl oluna." diy fermn
olunup Karasu Yenicesi etrfnda mazbt iskelesi olmayup beybn yirlerde tahml olunmak
ile zabtolunmas mmkin olmayup hlf- emr-i erf ziyde tereke almak murd idinp
mni oldukda gelen siphler ve yenieriler let-i harb ile nyiblern zerine gelp kll
gavg idp kaz-i mezbra tbi Kavala skelesi mazbt yir olup iskele-i mezbrede tahml
olunmas teklf olundukda asl rz gstermeyp; "Yenice'ye ve Kavala'ya bad beybnda
tahml iderz." diy nd muhlefet itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, anun gibi emr-i erfm ile stanbul zahresiyn gelen gemiler
beybn yirlerde tahml itdrmeyp mahmiyye-i mezbre zahresiyn ne mikdr tereke
virilmek emrm olursa ol mikdr terekeyi Kavala skelesi'nde tahml itdrp beybn
yirlerde tahml itdrmeyesin. Emr-i erfme muhlif [i] idenleri isimleri ile yazup Sdde-i
Sadetm'e arzidesin.
846
26
Rodos Beyi Ali'ye parasyla bir adet batarde direi kestirilmesi.
Yazld.
Mehmed Paa
Fi't-trh'l-mezbr.
hazretleri
Tezkirecisi
Mahmd
eleb
Efendi'ye
virildi.

Rodos Bei Al dme zzh Dergh- Muallm'a dem gnderp akasyla bir kta
batarde direi kesdrmek bbnda hkm-i erfm rec itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyh akasyla kesdrdi bir kta batarde
direine mni olmayasn; yle bilesin.
847
Mzevver hkmle Yeniehir ve atalca kadlklarndan tereke

almak isteyen reislerin hapsolunmas, hkm yazan kiinin de
bulunarak birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
nebaht Bei Kethuds Mehmed'e virildi. F 8 abn, sene: 972
Yeniehir kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Hac Memi ve Cafer ve Sar Memi ve Al nm resler elinden
mzevver hkm vrid olup; "Aydn sanca kahtoldu ecilden mslimnlar muzyaka
ekerler." diy zmir ve Menemen kdlar arzidp "Yirl Mustaf ve abn kefletiyle
Yeniehir ve atalca Kdlklar'ndan hs terekesinden bin md tereke gemilerine tahml
idesin." diy tahrr olunup hkmde bhe olmala gnderildi." diy bildrmisin. mdi; ol
hkm tezvrdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan resleri anda habsidp hkmi ibrz iden kim ise
ne makle kimesneden almdur, kime yazdurmdur, sl idp eger ol cnibde ise ele
getrp ikisin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Syir anda habsolunan
resleri emrm olmadn tlk eylemeyesin.
848
Arboz muktaalarndan donanma iin tereke almaya gnderilen

Sleyman Reis'in gemisine tereke verilmeyip, gelecek olan Bayezid
Reis'in gemisine tereke verilmesi.
Yazld.
Divitdr Cell eleb'ye virildi; Dvn'da. F 9 abn, sene: 972
Arboz Sanca Muktat kdlarna hkm ki:
Bundan akdem; "Muktat- mezkre terekesinden Donanma-i Hmynum
mhimmi in Sleymn Res'n barasna bin md tereke viresin." diy emr-i erfm
irsl olunmd. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda her birinz taht- kaznuzda gerei gibi
mukayyed olup gresiz; emr-i erfm mstedsnca zikrolunan tereke henz Sleymn
Res'n barasna virilmi deil ise Sleymn Res gemisine virmeyp hlen emr-i
27
erfmle varan Byezd Res'n gemisine virp tahml itdrp avk u tehr itdrmeyesiz ki,
muaccelen gelp mnsib olan mahalde Donanma-i Hmynum'a mlk ola. Bu bbda
tamm basret intibh zre olup mezkr Sleymn Res dah hkm-i erfmle tekrr
tereke almadan ziyde hazer eyleyesiz; yle bilesiz.
849
Semendire Kalesi dizdarna tesliminden sonra kaan Ujice kasabas

muhtesibi Murad sbann ktillerinin dizdara buldurtulmas.
Yazld.
Mektb gnderp; "Budun muhfazas hdmetinde iken liv-i mezbrda Kraguyefe
nm kasabada skin olup kasaba-i Ujice ihtisbna mutasarrf olan Murd Sba nm
kimesne Tmvar cnibinden harm gep kend katl ve rzkn gret itdklerinde
demlern akablerinden irip iki nefer harm katlidp ve drt neferin diri tutup Semendire
Kalas'nda hfzolunman dizdra teslm olunup hl taleb olundukda firr itmi
bulunduklarn" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, zikrolan drt nefer harmyi mezbra bulmasn teklf idp
buldurasn; bulmaz ise yirini hara tevch eyleyesin.
850
ehzde Selim'in adamlarndan Sleyman'n kardeinin katil

zanllar olarak hapsolunanlarn serbest braklmas, Msr'a kaan
gerek katil Musl'nin yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Defterdr Al eleb'nn ol avua virildi. F 7 ., sene: 972
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh demlerinden drende Sleymn gelp;
"Karndaum Mehmed mahrse-i stanbul'da katlolunup Vel ve Mehmed ve Hseyin ve
Ramazn ve Kulaksuz nm kimesneler ile Kerme nm htn ehl-i meclis olmala
habsolunmlar idi. Hliy Shanc-ol dimekle marf Musl nm kimesne katlitdi
mlmum olup gaybet idp Msr'a gidp habsolunan mezbrlardan dav v nizum
yokdur; mezkr ele gelp gnderilmesin taleb iderm." diy bildrdi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm va[r]cak, mezkr tetebbu u tecesss idp ele getrp mukayyed
mahbs yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Yolda gaybet itdrmekden
hazer eyleyesin.
851
28
Semendire ve Belgrad havaleliine giden Dergh- Muall

silahtarlarndan Mahmud'un Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Budun belerbeisinn kethudsna virildi. F 10 abn, sene: 972
Dergh- Muallm silahdrlarndan Toksan Drdnci Blk'de yevm on iki akas
olup Semendire ve Belgrad havlelina giden Mahmd'un Sdde-i Sadetm'e gelmesi
Hkm-i erfm varcak, mezbr ele getrp habsidp yarar demne koup Dergh-
Muallm'a gnderesin. Amm; gaflet ile yolda gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin;
yle bilesin.
852
Tatay ahlisine iftira ile zulmeden adman olu Mrvvet'nin

tefti olunup dvasnn grlmesi.
Yazld.
Nrullh nm dnimende virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Tatay kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "nefs-i Tatay ahlsi meclis-i era gelp; "dmn ol Mrvvet
nm kimesne irret ekvetle mehr olup bizi ehl-i rfe gamzidp habsitdrp hlf- er
akamuz aldurup zulm teaddden hl deildr." diy ekv itdklerin" arzeyledn
Hkm-i erfmle varcak, mezkr ihzr idp b-garaz mslimnlardan onat vechile
hak zre teft idp gresin; kazyye arzitdn gibi ise ki, mezbrun ol vechile
mslimnlara zulm teaddsi var ise ki, erle sbit zhir ola mezbr sret-i sicilleri
ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
853
Sbk Canik Sancakbeyi Cbir'in, Canik sanca yenierileri ba

olan Hzr' dd hakkndaki ikyetin tefti olunmas ve
neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Canik beine ve Erim ve Canik kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki Erim kdssn, mektb gnderp; "Liv-i mezbrda skin olan Dergh-
Muallm yenierilerine ba tayn olunan Hzr bir nie yoldalaryla meclis-i kazya gelp;
"Sbk Sancakbei olan Cbir dme zzh; mezkr era muhlif demlerine muhkem
ddrp teadd eyledi." didkde mrun-ileyhden sl olunup i[n]kr ile cevb viricek,
ol meclisde blk halkndan Ahmed nm kimesneden gayri ehdet ider kimesne
bulunmayup lkin efvh- nsda yi olup ve ehdete gelmee dah mrun-ileyh beden
havfiderler." diy arzeylemisin. mdi; buyurdum ki:
29
Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup ber-mceb-i er- erf
onat vechile hak zre teft idp gresiz; fi'l-vk mrun-ileyh mezkr sahh dmi
midr, nicedr; tamm malm idinp dah shhati zre ale't-tafsl yazup bildresiz.
854
Rodos'ta krek mahkumu olan ve Bozyk kads tarafndan

susuz olduu bildirilen Cafer olu Hasan'n Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Cafer nm kimesneye virildi. F 10 abn, sene: 972
Rodos beine hkm ki:
Bozyk kazsndan Karacayid nm karyeden anda krekde olan Cafer ol Hasan
nm kimesne in; "B-gnhdur." diy Bozyk kds mektbyla ilm idp mezkrun
ahvli grilmek in Sdde-i Sadetm'e gnderilmesi lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbr Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
855
Belgrad Kalesi dizdarna bir mtevell tarafndan teslim olunan

sandn ald ve iinden para alnd yolundaki ikyetin
tahkiki.
Yazld.
Dizdr cnibinden Mustaf'ya virildi. F 11 abn, sene: 972
Sirem beine, Belgrad ve Semendire kdlarna hkm ki:
Belgrad Dizdr Nash mektb gnderp; "dizdr- sbk zamnnda bir mtevell bir
sanduk getrp dizdra teslm idp sonra mezbr mtevell kodu sandu alup gidp bir
iki gnden sonra sandu yine getrp bir aydan sonra tekrr alup gidp rsda aup bir
nie bin altun rencberlere ledrp andan iki gnden sonra sandu yine getrp kend
eliyle hazneye koyup gidp kethud ve hsr-erleri; "Kalamuz vrndur; sandu al git."
didklerinde kd-i sbk ibrmyla kodurdup sonra kend kalanun top urganlarn
addiderken urgan altndan bir sanduk kup hsr-erleri; "Emnetdr." diy haber virp
kdya dem gnderdkde mtevell hzr bulunmayup cbsi dah gelmeyp sonra mtevell
gelp sanduun mhrine ve kilidine nazar idp "Benmdr." diy mhrin tzeleyp yine
yirine koyup yarndas gelp; "Nie kse filori yokdur." diy dav v niz itdin"
Vusl buldukda, bu hussda ihzr lzim olanlar getrdp husamy berber idp
dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup gresiz; fi'l-vk mezkr
mtevell zikrolunan sandu kd marifetiyle dizdra teslm itdkden sonra kse ile filori
hsrda iken mi zyi olmdur, yohsa sandu tekrr alup gidp ol vakt dah sanduun
mhrinde ve syir yirinde altun alndu almeti olmayup sandu kodu gibi sahh u slim
alup gidp yarndas gelp; "Kse ile filori yokdur." diy hsr-erenlerine hlf- vk
bhtn m ider; bu hussun aslna ve hakkatine tamm vkf u muttali olup hyneti ve
30
hrsuzlu erle sbit zhir olanlar habsidp zyi olan ml- vakf zuhra getrp shhati
ve vuk zre yazup bildresiz. er- erfe mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye
arzolmakdan hazer eyleyesiz.
856
Tmvar beylerbeyi seferden dnnceye kadar Nibolu Beyi

Mehmed'in Tmvar muhafazas ile grevlendirildii.
Yazld.
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Tmvar belerbeisi
Kral-ol'na muvenete gnderilp mrun-ileyh avdet idince vilyet-i mezbrenn hfz u
hrseti in sancaun sbalar ve siphlerin mretteb mkemmel dmen yarayla
hzr u mheyy idp alaybeine koup muaccelen ihrc idesin." diy emrm olmd.
mdi; vilyet-i mezbrenn hfz u hrseti ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm [varcak], emrm zre sancaun sbalarn ve siphlerin mretteb
mkemmel dmen [yarayla] hzr idp dah bi'z-zt kendn bile kup muaccelen
vilyet-i mezbreye varup mrun-ileyh Tmvar belerbeisi sefer-i mezbrdan avdet
idince Tmvar'un ve syir ol taraflarda hfz u hrseti lzim olan yirlern hfz u hrsetinde
env- ikdm ihtimmun vcda getresin; yle bilesin.
857
Bayat Sancakbeyi Hseyin'in Zekiyye Kalesi yaknnda bulunan

Nehrn reysna yapt baskn ve yamann sebebinin
aratrlarak bildirilmesi.
Yazld.
Zekiyye bei demi Ahmed'e virildi. F 10 abn, sene: 972
Badd belerbeisine ve Zekiyye kdsna hkm ki:
Zekiyye bei ve kds mektb gnderp hliy Bayat Sanca Bei Hseyin bin nefer
demle seher vaktinde Zekiyye Kalas yannda* vk olan Nehrn reysn basup mllarn
ve tavarlarn yam idp nice kimesneler helk olman demleri men eylemek istedkde
demlerinn dah esbbn gret idp Yukaru Cnib'den gelen drt yz mikdr rey nefret
idp gitdklerin arzeylednz ecilden buyurdum ki:
Vusl buldukda, bu huss hak zre teft idp gresiz: yle ki; mm-ileyh ol
mikdr dem ile zikrolunan reyy n-hak yire basup ol vechile emvl esbb tavarlarn
gret idp teadd eyledinn asl nedr, ne sebeb ile gelp gret hasret itmidr? yle
ki; hlf- er- erf ol vechile enat itdi bi-hasebi'-er'l-kavm sbit zhir ola,
alnan esbb ve emvl tavarlar ashbna alvirdkden sonra ka nefer kimesnenn ml
zerine erle sbit zhir olursa sbt u zuhr bulan zulm teaddsinden bir nesnesin
ketmitmeyp shhati ve hakkati zre yazup arzidesiz; tezvr telbsden ve hd- zrdan
ve hlf- er- erf i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolmakdan ziyde hazer idesiz.
* Metinde "
" eklinde gemektedir. kr. hk. nr. 871
31
858
Haffaf mer'in skp'te kardeinin ldrlmesi ile ilgili olarak

sancakbeyine atfettii bz hususlarn tefti olunup neticenin
bildirilmesi.
Yazld.
Sofya kds ile Aleddn ile Karasu Yenicesi kdsna hkm ki:
Sbk skb Kds olan akz kuzti'l-mslimn Mevln Muslihuddn Dergh-
Muallm'a gelp; "mukaddem skb'de harmler katlitdi Fn Dede'nn karnda
Hafff mer maktl-i mezbrun katli hussnda sancakbei olana baz huss isnd idp
takrri hkmlerde bile erhitdrp mezkrun itdi mahz- irret ekvetdr, erle
grilp hakkat-i hl ne ise malm olman hkm-i hmynum taleb itdi" ecilden
mezbr mer'e sbk virilen ahkm- erfenn sreti ihrc olunup kd-i mezbra teslm
olunup buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkra sbk virilen ahkm- erfeyi ayn ile taleb idp
dah nazar idp maktl-i mezbrun ahvlini erle grp ber-taraf oldukdan sonra yle ki;
mm-ileyh kdnun ve sancakbeinn ol bbda ihml mshelesi olmayup gnhlar yo
iken hlf- vk isnd idp mezkrun kizbi ve irret ekveti ola, mezbr habsidp
shhati zre arzidesiz; sonra fermn- erfm ne vechile sdr olur ise mcebi ile amel
eyleyesiz. Bu bbda Nzr Sleymn mbir ola. Amm; emr-i erden tecvz
eylemeyesiz; yle bilesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 13 abn, sene: 972, Kostantniyye
859
Neme tarafndan alnan kalelerini geri alabilmesi iin Budun ve

Tmvar beylerbeyinin yardma gnderilmesini talep eden Erdel
kralnn isteinin yerine getirildii, kendisinin de sefere hazr
olmas.
Yazld.
Atlas kse ve gm kozalak ile dragmana virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Erdel kralna hkm ki:
dem gnderp; "Neme askeri baz kalalarnuza mstevl olup aldun ve Budun
ve Tmvar belerbeilerine muvenet in hkm-i erfm gnderilmesin" ilm
eylemisin. Ol bbda her ne ki ilm olunm ise malm- erfm old. mdi;
mrun-ileyhim belerbeilere ve ol cnibde vk olan sancakbelerine sana muvenet
itmein iki defa ulala ahkm- erfe gnderilmidr; emr-i erfm zre muvenete
irirler. Sen dah bu bbda tamm teyakkuz u intibh zre Erdel askeriyle hzr olup
mrun-ileyhim belerbeiler ile haberlep adnun def u refnde basret zre olasn;
yle bilesin.
32
860
Anadolu'da dery seferine emrolunan sancaklarn sba ve

siphilerinin sancaklarna ait mstakil defterinin karlp Sdde-i
Yazld.
avubana virildi. F 16 abn, sene: 972
Bu defa Tonanma-i Hmynum'la dery seferine tayn olunan Ankara ve
Hudvendigr ve Karesi ve Aydn ve Teke ve Bol ve Hamdili ve Mentee ve Sultnni ve
Biga ve Sla sancaklarnun sbalar ve siphleriyle ve be-nevbet tmr tasarruf
idenlerden Cerbe Seferi'nde nevbet riyet olunmayup cmlesi gitmekle Konya Seferi'n
itmeyen mterekine hliy vk olan dery seferi emrolunmdur. Her birinn tmrlar ne
sancakda ve ne nhyededr, karyelerinn isimleri ve yazular ne mikdr ise ale'l-esm
defter olunup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Anatol defterinn gedkl avularndan ve ktiblerinden gayri deryya emrolunan
sancaklarun sbalarn ve siphlerin vech-i merh zre her sanca mstekl defter itdrp
mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ki, sefere varup ed-i hdmet idenler ve
itmeyenler kimler idi Sdde-i Sadetm'de malm ola; yle bilesin.
861
Mora, lbasan, irmen ve Selanik sancaklarnn donanma ile sefere

kmas emrolunan sba ve siphilerinin defterinin Sdde-i
Yazld.
Bu hkm har sret olup tekrr gemidr.
Bir sreti, Rmili belerbeisine; "Hliy Mora sancanun drt bin ve drt binden
aaa tmr olan siphleri alaybeleri ve lbasan sancanun be binden ziyde tmr ve
zemet tasarruf iden sbalar ve siphleri kezlik alaybeleriyle ve irmen ve Selanik
sancaklar beleri ummen sbalar ve siphleriyle Donanma-i Hmyn'a tayn
olunman tmrlar zerinde olanlarun defterlerin gnderesin." diy vech-i merh zre
hkm-i erf yazld.
862
Cezyir defterinin gedkl avu ve katipleri hricinde dery

seferine emrolunan, Gelibolu, Arboz, nebaht, Karlili, Midilli ve
Rodos sancaklarnn sba ve siphilerinin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Kurd Kethud'ya virildi. F 16 abn, sene: 972
Bir sreti dah, Cezyir belerbeisine; "Gelibol ve Arboz ve nebaht ve Karlili ve
Midill ve Rodos sancaklarnda vk olan zam v siphden zerlerinde tmrlar
33
olanlarun defterlerin gnderesin." diy vech-i merh zre hkm-i erf yazld; "...cezyir
defterinn gedkl avularndan ve ktiblerinden m-adsn." diy.
863
Levend Bey tarafndan, ticret amacyla Osmanl topraklarna

gelen tcirlere, Dadyan Melik lkesinden geerken mdhale
edilmemesi.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup tekrr gemidr.
Dadyan Melik'e hkm ki:
Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Levend Be tarafndan Memlik-i
Mahrsem'e gelmek isteyen demlerine ve tcirlerine lkenzden yol virilmeyp mllar ve
esbblar alnup dyim teadd v tecvzden hl olunmadu istim olunur. mdi; Yce
Derghmuz dyim aukdur; kimesnenn gelp gitmesine men u red yokdur. Sen dah
sitne-i Sadetm cnibine keml-i ubdiyyet ihls arzitmi yarar kulumsn; eyym-
adlet-i hmynumda istikmet torulukla gelmek isteyenlere ve ticret idenlere ol
vechile dahlolunmak cyiz deildr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyh tarafndan gelen demlerine ve Memlik-i
Mahrsem tarafna ticret in gelmek isteyen tcirlerine asl ve kat lkenzden bir ferdi
kendlerine ve tavarlarna ve esbblarna dahl taarruz itdrmeyp emn slim
lkenzden gerp kimesneye tab zahmet virp endrmeyp sadkat ubdiyyetinz
muktezsnca emrme muhlif i olmakdan ictinb idesiz; yle ve yle bilesiz.
864
Osmanl ile Yukar Cnib arasnda sulh olduundan, Gril Melik

tarafndan Yukar Cnib hududlarna mdhale edilmemesi.
Yazld.
mirze'nn demi Vel'ye virildi. F 25 abn, sene: 972
Gril Melik'e hkm ki:
Hliy lkenz serhadde olmala Kzlba'a mteallik yirlere dahl tecvz
olunmakdan hl olunmadu istim olunur. mdi; Yukaru Cnib'le m-beynimzde sulh u
salh vk olaldan ber anlar ahdinde sbit-kadem olup kend hadd [] huddlarndan
tecvz itmez iken ol cnibe mteallik yirlere taarruz olunmakdan sebeb nedr?
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sitn- Sadetm'e olan ubdiyyet ihlsun muktezsnca
sen dah ol cnibden m-beynde olan sulh riyet idp kend hlnde ve lkenn zabtnda
olup ol cnibe tecvz itmeyp Yukaru Cnib'den serhadlerinn hfz in konlan hfzlar
ile hsn-i zindegn idp nizm- memlekete ve refhiyyet-i rayyete mteallik husslarda
env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
34
865
creti Kefe hssa harcndan alnmak zere, Kefe beyinin, Tersne-i

Amire'nin kadrga yapmnda ihtiya duyduu keresteyi kestirip
stanbul'a gndermesi.
Yazld.
Turgud avu'a virildi. F 26 abn, sene: 972
Kefe Bei Ksm Be'e ve nzrna hkm ki:
Hliy Tersne-i mirem'de kadrga yapmak in tahta lzim olman Tat ilinden
bin aded tahta kesdrilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp mahall-i mezbrdan ve syir
gemi tahtas kesilgelen yirlerden gemiye yarar bin aded tahtay kesdrp yalda olan
iskelelere indrdp hzr u mheyy idp dah gemilere tahml eyleyp mahrse-i stanbul'a
irsl eyleyesin ve cret icre in ne mikdr lzim olursa Kefe hssa harcndan alup
sarfidp ve sarfolunan akay mfredt ile defterin mhrleyp bile gnderesin; yle
bilesin.
866
Midilli'ye tbi Kalina adl hs karye halkna zulmeden

Basdrma-olu Hseyin adl kiinin yakalanp Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Kethudya virildi. F 26 abn, sene: 972
Lalaya hkm ki:
Midill'ye tbi Kalina nm hs karyeler reys Sdde-i Sadetm'e ruka sunup
Basdrma-ol dimekle marf Hseyin nm kimesneden zhr- tezallm idp mezbr
(
) ve memleha cezrelerine 49.422 akaya mltezim olup gaybet idp ol cnibde
olman ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, mezkr ol cnibde tetebbu idp bulup ele getrp dah emrm mcebince
Dergh- Muallm'a gnderesin; yle bilesin.
867
bkz. hkm. 863
Yazld.
mirze Al'nn demi Vel'ye virildi. F 24 abn, sene: 972
Grcistn belerinden Dadyan Melik'e hkm ki:
Hliy iftihru'l-meri'l-zmi'l-seviyye Levend Be tarafndan Memlik-i
Mahrsem'e gelmek isteyen demlerine ve tcirlerine lkenzden yol virilmeyp mllar ve
esbblar alnup dyim teadd v tecvzden hl olunmadu istim olunur. Eyle olsa;
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Asitne-i Sadetm cnibine olan ubdiyyet ihlsun
muktezsnca mrun-ileyh tarafndan mektbla gelen demlerine ve Memlik-i Mahrsem
35
cnibine ticrete gelmek isteyen tcirlerine asl ve kat lkenzden kendlere ve

tavarlarna ve esbb emvllerine bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp lkenzden emn
slim gerp kimesneye tab zahmet virp endrmeyp sadkat ubdiyyetinz
mstedsnca emr-i erfme mugyir i olmakdan ziyde ihtirz ictinb eyleyesiz; yle
bilesiz.
868
Tatar hannn Moskov zerine sefer yaplmas ve lazm olan

mhimmtla ilgili haberinin alnd, Malta ve Macar iin sefer
hazrlklar yapldndan Moskov seferinin tehir edildii,
kendisinin Moskov'a gz atrmayacak tedbirleri almas.
Yazld.
Tatar hnna nme-i erf yazla ki:
Mektb gnderp ol diyrda vk olan kffr- hksrdan Moskov- lan-i dallet[-yn] zer[in]e* gazv** cihda lzim olan yara u asker ve syir mhimmt- sefere
mteallik cb iden husslar ilm eylemisin. Mektbunuzun mazmn- meymnnda her
ne ki ilm olunm ise malm old. Eyle olsa; tyife-i hsirenn kal u kam zimmet-i
himmet-i husrevneme lzim vcib olmdur. Amm; kffr- bed-girdrdan Efrenc-i lan
klndan Malta dimekle mehr- [r]zgr olan kalanun iinde olan eky v eirrs
derydan Msr'a giderken huccc- sadet-netcun ve syir tccr gemilerinn yollarna
gelp env- zarar u husrndan hl olmaduklar ecilden kala-i mezbrenn feth hussnda
kll asker-i zafer-rehber ile Donanma-i Hmyn tayn olunup irsl olunmakda olup
Budun serhadlerinde dah kffr- Maccar'un cemyyetleri olup Budun ve Tmvar
belerbeileri el-n seferde olduklarndan gayri Rmili belerbeisi ummen Rmili askeri
ile anlara muveneten sefer-i hmyna hzr olup ol cnibe mterakkb olmalaryla
imdiki hlde murd olundu zre asker gnderilmek tedrkine zikrolunan mhimmt
mni olup evkt stine mevkf klnmak evl g[ri]ldi ecilden bu cniblerde olan
dmen ahvli takdm olund. Hak sbhneh ve telnun takdr-i ezeliyyesinde cenb-
devlet-mebuma ol diyrun feth mukadder olm ise vakti ve fursat ile tedrkine
mberet olunur. Amm; dn-i mbne ve cmle-i mminn-i muvahhdne lzim oldu
zre tyife-i dlliyyeye gz adurmayup kem-kn zerine mstevl olup hsn-i firset
kiyset ve keml-i ecat ehmetinz muktezsnca ad-y makhrun kal u kamnda
env- mes-i cemlen zuhra getresin. Bi-nyeti'llhi tel mezellet makhr
olmakdan hl olmaya.***
* Hkmn buraya kadar olan ksmn kr. hk. nr. 906
** Metinde "
*** Metinde "olmayasn" eklinde gemektedir.
869
36
ankr sancana tbi Bahdin karyesinde Hac brahim adl

kiinin anbarn soyanlarn tefti olunup yakalanmas.
Yazld.
Kurunlu ve oruk(?) kdlarna hkm ki:
Sret-i siciller gnderp; "Kangr sancana tbi Dereky nm karyeden Sbhn bin
Al ve Resl bin Bahtiyr ve Kdlar nm karyeden Mustaf bin Hzr ve Kazganclar nm
karyeden Cihnh nm siphnn kul Husrev nm kimesneler meclis-i era ihzr olunup;
"Bahdn nm karyede Hac brhm nm kimesnenn anbrn aup iki ferce ve bir beyz
kaftn ve bir tfta kaftn ve be miskl inci ve iki altun top heykel ve be ferrce ve iki tfta
kaftn ve bir zencrli gm bz-bend ve bir ka dizi inci ve ferrce ve bir tfta ve yedi
dizi inci ve iki altun top ve bir kd ile boyalu ibriim alduk." diy itirf eyledklerinde;
"Mezkr siphnn marifeti bile midr." diy sl olundukda; "Marifeti vardur. Lkin
kend hclar karulamaa gitmiidi." diy cevb virdklerin" ilm itdnz ecilden
mezbr Sbhn kayd bend ile avuuma kolup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun erklerin her kande ise ele getrp gaybet iderler
ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp husamsyla berber idp
bi-hasebi'-er teft eyleyp gresiz; sicillt olundu zre mezbrlarun hrsuzluklar
bi-hasebi'-er'l-kavm sbit zhir ola, sirka itdkleri esbb erle ashbna alvirdkden
sonra mezbr ve hrsuzluklar sbt u zuhr bulan erkleriyle mukayyed mahbs
avuuma teslm idp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz.
870
Aliyye livasnda mslmanlara ve mallarna zarar veren Arap

tifesi ile suhte tifesinin mazarratnn defedilmesi.
Yazld.
Kethuds Rdvn'a virildi. F 18 abn, sene: 972
Aliyye beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Liv-i mezkra har yirlerden (
) nm Arab tyifesi gelp
mslimnlarun koyunlarn ve keilerin ve syir tavarlarn sirka eyleyp ve yollarda demler
soyup zulm teaddden hl olmayup meclis-i era davet olunduklarnda itat itmeyp
talar bana kup muhrebe olmaynca ele girmeyp ve bundan m-ad suhtevt tyifesi
yarak u yasakla gezp mslimnlarun cebren evlerine konup tavarlarn boazlayup ve baz
kimesnenn oln ekp fesd enat iderler." diy ilm eylemisin. mdi; memlekete
hkim nasbolunmakdan murd- erfm ol vilyetn rey v berys ehl-i fesdun
enatinden emn masn olup eyym- sadet-fercmumda sde-hl olmalardur. Bu
makle ehl-i fesdun haklarndan gelinmemek hkimlern adem-i ihtimmndan
fehmolunur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan ehl-i fesd
belerbeilinde her ne mahalde bulunur ise yataklandurup kifyet kadar sbalar ve
siphler ile zerlerine varup hsn-i tedbr tedrkle ele getrp der-zencr idp toprak
kdlaryla bi-hasebi'-er teft idp yende v revendenn yolna inp esbb emvllerin
gret idenlerden ve syir fesd enati sbit zhir olanlardan ashb- hukka erle
mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra siph olanlar habsidp isimleri ve
37
resimleriyle yazup bildresin. Siph olmayanlara erle cez v sezlarn(?) virp gerei
gibi haklarndan gelesin. yle ki; zikrolunan mfsidler hussnda mukayyed olmayup
rey hayf grilmeyp ikyete geleler, asl beyn idecek zrn makbl olmak ihtimli
yokdur. Ana gre tedrk idp ol asl ehl-i fesdun urkn kat idp memleket vilyetden
mazarrat u fesdlarn def u ref itmek ardnca olasn. Bu bahne ile kend hllerinde
b-gnh olanlara er- erfe muhlif zulm hayf olmakdan ziyde hazer eyleyesin.
871
bkz. hkm. 857
Yazld.
Badd belerbeisine ve Zekiyye kdsna hkm ki:
Hliy Zekiyye Bei olan Derv Al zde kadruh ile sen ki Zekiyye kdssn,
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "hliy Bayat Bei olan Mr Hseyin bin nefer
demle seher vaktinde Zekiyye Kalas yannda vk olan Nehrn reysn basup ve
tavarlarn yam idp nie kimesneler helk olman demleri men itmek istedkde
demlerinn dah esbbn gret idp Yukaru Cnib'den gelen drt yz hne mikdr rey
nefret idp gitdklerin" arzeylednz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss hak zre teft tefahhus eyleyp gresiz: yle
[ki]; mm-ileyh ol mikdr dem ile zikrolunan reyy n-hak yire basup ol vechile ml u
tavar u esbblarn gret idp teadd eyledinn asl nedr, ne sebeb ile gelp gret
hasret itmidr? Hlf- er ol vechile enat itdi bi-hasebi'-er sbit zhir ola,
alnan ml u tavar, esbb ashbna alvirdkden sonra ka nefer kimesnenn kan zerine
erle sbit ola, sbt u zuhr bulan zulm teaddsinden bir nesnesin ketmitmeyp shhati
ve hakkati zre yazup arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hlf- er i
olmakdan ve gayr-i vk kazyye arzndan hazer idesiz.
872
Grgi Melik lkesi snrna ah tarafndan yapld bildirilen

saldrnn zamannn bildirilmesi ve Levend Melik lkesinden
Osmanl topraklarna gelmek isteyen tccar vesireye mdhale
olunmamas.
Yazld.
mirze Al'nn Kethuds Vel'ye virildi. F 24 abn, sene: 972
Atlas kse ve gm kozalak ile gitdi.
Grcistn belerinden Grgi Melik'e hkm ki:
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Keml-i itat ve tamm- inkyd
ubdiyyet zre mukarrer olup lkin kadm'z-zamndan ber Luarsab Melik ile vilyetimz
m-beyninde Aradat nm nehr-i azm snur vk olup ber cnibi lkenzden ve te cnibi
mezkr Luarsab'un vilyeti olup Luarsab vilyeti h tarafndan gret olundukda snurdan
tecvz olunup ihneten alt pre kalalar etrfnda olan kur v nevhsiyle klliyyen harb
klnup ehli esr olup rz-be-rz vilyetimze noksn mteveccih olmadadur." diy
bildrmisiz. Amm; mektbunuzda ne zamnda gret hasret olundun beyn
38
eylememisiz. Eger zikrolunan kalalarnuzun ve yirlern gret hasreti m-beynimzde

olan sulhdan muahhar vk olm ise imdiye dein ne in ilm olunmaya? h ile vk
olan sulh u salhmuz ol taraflarda Sdde-i Sadetm'e ubdiyyet ihls zre olanlarun
reys refhiyyeti ve memleketi nizm in mebn klnmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; arzolunan huss m-beynde mnakd olan sulh u
salhdan evvel vk olm ise sulhdan evvel vk olan kazy ol cnibe sl olunmanun
asl yokdur. Zr vk olan sulh tarafeynn ahvli sorl[ma]mak zredr. Sulhdan muahhar
irtikb itmiler ise kde-i sulha muhlif vaz itdkleri cyiz deildr. Ana gre tasrhan
Bb- Madelet-penhum'a ilm idesiz ve Levend Melik'n baz demleri sitne-i
Sadetm'e gelmek murd idindklerinde lkenzden yol virilmedi istim olunur. Vk
ise, sadkat ubdiyyetinz muktezsnca sitn- Sadet-intimmuz'a gelmek murd
idinen demlerine ve tccra kimesneyi tecvz itdrmeyp emn slim germek bbnda
env- mes-i cemlenz vcda getrile.
Tahrran f...
873
Kalack kasabas halk tarafndan hrsz ve ehl-i fesad olduu

bildirilen Pirkulu ve Musa'nn tefti olunmas, sular sbit olursa,
kree konulmalar iin Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Mezd Fakh nm kimesneye virildi. F 16 abni'l-muazzam, sene: 972
Kengr beine ve Kalack kdsna hkm ki:
Kasaba-i mezbre halk dem gnderp; "Bundan akdem Prkul ve karnda Ms
nm kimesneler in; "Hrsuz ve hrsuz yataklar ve ehl-i fesd errr ve mzevvirlerdr.
Mezbr Prkul'nun sbk zerine dem sbit olup habsolunm iken gaybet eyledi." diy
ekv itdmzde kd arzidp mezkrlar kree konlmak in emr-i erf vrid olup lkin
mezbrlar gaybet idp ele gelmedi. Hliy gir zhir olup fesd enatlerinden ciz
kalduk." diy ekv itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar her kande ise ihzr idp gaybet iderlerse erle
buldurmas lzim olanlara buldurup b-garaz mslimnlardan hak zre teft idp gresiz;
kazyye arzolundu gibi mezbrlar ehl-i fesd enat idi erle sbit zhir ola, emr-i
sbk mcebince mezbrlar kayd bend idp sret-i sicilleriyle yarar demlere koup
Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konlalar; yle bilesiz.
874
bkz. hkm. 872
Mkerrer vk olmdur.
Grcistn belerinden Grgi Melik'e hkm ki:
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Keml-i itat ve tamm- inkyd
ubdiyyet zre mukarrer olup lkin kadm'z-zamndan [ber] Luarsab Melik ile
vilyetimz m-beyninde Aradat nm ... *
39
875
Koyluc Kalesi hazine ve zahiresine zarar verdii bildirilen sbk

kale dizdar Mustafa'nn tefti olunmas.
Yazld.
Hsr-erlerinden Sleymn'a virildi. F 16 abn, sene: 972
Semendire beine ve kdsna hkm ki:
Hliy Koyluc Kalas Dizdr Mustaf mektb gnderp; "sbk kala-i mezbre
dizdr olan dger Mustaf'y ve kala neferlerin ve kethudsn hkim marifeti ile cem
idp kala-i mezbre hazne ve anbrnda mevcd olan esbb lt teslm olunman
zikrolunan hazne alup yoklandukda yedi zrh ve yedi tugulga noksn zre bulunup
dizdr- sbk mezbr Mustaf'dan sual olundukda; "Ben, kala-i mezbre haznesini hsb
ile almadum, hsbla virmezin." diy cevb virp zikrolunan neferlerden sl oluncak;
"Zikrolunan zrhlar ve tugulgalar iyce olman baka konld idi. Aamuz olan kimesne biz
anda hzr deil iken hazne kend aup telef eyledi." diy cevb virp ve "Mevcd olan
cebe v cevenn dah nsf kalmayup ve andan gayri cebe v kazma ve syir yara ve
demr letinn dah nsf kalmamdur. El-n bozan demrciler mevcdlardur." diyp anlar
getrdilp; "Nin bozdunuz?" diy sl olundukda; "Biz emir kulyuz. Aa marifetiyle
bozduk." diy cevb virp ve kala-i mezbrede vk olan erzeni bey ve kd marifetsz
isrf itlf idp ve anbrn bozup aalarn yakup ve hliy zimemde iki bin kle mikdr
erzen bulunup lkin erzen bozlmala koyacak yir bulunmayup ve bi'l-cmle dizdr-
mezbrun kll zarar u teaddsi oldu mseccel oldun" ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, dizdr- mezbrun kala haznesine ve zahresine hyneti var
mdur, sicill olunan ahvli vk mdur; tamm gavrine irip hakkat-i hlini shhati zre
arzidesiz.
876
Kayseri Alaybeyi Sinan'n akrabalar hakkndaki ikyete ait

dvann grlmesi iin, kaybolan ahslarn yakalanp
hapsolunmalar.
Yazld.
ehir sbasna virildi. F 17 abn, sene: 972
Sbadan sonra alnup belerbei demine virildi.
"Hkm-i erf vrid olup; "Kaysariyye Alaybeisi Sinn'un ol Nash avu ve
karnda ol Al ve mezbr Sinn'un akribsndan Memi avu ve eyh nm
kimesnelerden dav[]-y hak ider kimesneler olup erbb- hukka haklar alvirilmek" in
Kaysariyye beiyle kdsna evmir-i erfe vrid olup davet itdklerinde itat
itmedklerin bildrdkde; "Tmrlar var ise alnup her kande ise ele getrp ashbna
haklarn alvirdkden sonra habsidp arzeyleyesin." diy emrm olman, taleb olundukda
40
gaybet itmi bulunup etrfa demler gnderilp kll ikdm olunup bulunmaa kbiliyyet
olmad." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkrlar hufyeten ve alniyyeten tetebbu u tecesss
idp elbette ele getrp emr-i sbkum zre habsidp arzeyleyesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 16 abn, sene: 972, Kostantniyye
877
stanbul'daki et muzayakasnn nlenmesi iin Yanbolu, Kzlaa,

Zara, Karin-abd, Ahyolu, Kesterye, Krkkilise, Pnarhisar,
Hasky ve irmen sancaklarndan bahar koyununun vaktinde
gnderilmesi.
Yazld.
Koyun emnine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Yanbol ve Kzlaa ve Zara ve Karn-bd ve Ahyol ve Kesterye ve Krkkilise ve
Pnarhsr ve Hasky ve irmen sancaklar kdlarna hkm ki:
Hliy mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olup Ramazn- erf karb olmala
taht- kaznuzda olan bahr koyun muaccelen gelp irimesi lzim mhimm olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp her birinz taht- kaznuzda
vk olan bahr koyunn vaktinden tecvz itdrmeyp ber-vech-i isticl vakti ile gnderp
ihml msheleden hazer eyleyesiz. yle ki; ihml mshelenz sebebi ile bahr
koyun cilen gelp irimeye zrinz makbl mesm olmaz, muteb olursz. Ana gre,
emr-i erfmn icrsnda dakka fevtitmeyesiz ve gnderilen bahr koyunnda dii koyun
olmayup ve kei ve kuz gndermeyp baa yarar erkek koyun gnderp hlf- emr i
878
stanbul'daki et muzayakasnn nlenmesi iin Nibolu ve Silistre

sancaklar kadlarnn Deliorman ve Dobruca koyununu vaktinde
gndermeleri.
Yazld.
Bu dah.
Nibol ve Silistre sancaklar kdlarna hkm ki:
Hliy mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olup taht- kaznuzda vk olan
Deliorman ve Dobruca koyun vakti ile gelp irimesi lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz taht- kaznuzda olan Deliorman
koyunna mukayyed olup vakti ve zamnn germeyp mevsimi ile gndermek bbnda
env- ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz. yle ki; [Deli]orman ve Dobruca koyun
mevsiminde vakti ile gelp irimeyp mevsiminden tecvz eyleye, zrinz makbl olmaz,
muteb olursz. Ana gre mukayyed olup emr-i erfmn icrsnda dakka fevtitmeyesiz ve
41
gnderilen koyunda dii koyun olmayup ve kei ve kuz gndermeyp baa yarar erkek
koyun gnderp emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesiz.
879
Donanma ile sefere kmas emrolunmuken, karadan yaplacak

sefer iin grevlendirilen irmen Beyi Ali'nin, sanca askeri ve
Mihall'ye tbi aknclarla Semendire'ye gitmesi.
Yazld.
Rmili avular kethudsna virildi. F 16 abn, sene: 972
irmen beine hkm ki:
Bundan akdem liv-i mezbr bei Al dme zzhya hkm-i hmynum gnderilp
sanca sbalar ve siphleri ile deryya gitmek emrm olmd. Hliy kara cnibinden
sefer-i hmyna aknc tyifesi lzim olman liv-i mezbr sana tevch olunmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sancaun sbalarn ve siphlerin derydan alkoyup cmle
sbalarun ve siphlernle ve Mihall'ye mteallik olan aknc tyifesiyle Semendire'ye
tor yriyp emr-i sbkum zre amel idesin.
880
Grcistan beylerinden Levend Melik'in ran'da tutuklu olunun

kurtarlmas talebinin yerine getirilmesinin, tutuklama sebebi
bilinmeden mmkn olmad, Levend Melik'in lkesinden
Osmanl toprana gelecek olanlara mdhale etmemesi iin
Baak Melik'e tenbih olunduu.
Yazld.
Mirz Al'nn demi Vel'ye virildi. F 24 abn, sene: 972
Atlas kse ve gm kozalak ile.
Grcistn belerinden Levend Melik'e hkm ki:
Emru'l-meri'l-kirm Diyrbekir Belerbeisi skender dme ikblhya
mektbunuz gelp h sml zamnndan ber ol cnibe mtbeat itat zre olup
defetle ahdolunm iken bir olunuz b-gnh katl ve biri dah cemati ile slm'a gelmi
iken habsolunup env- teadd v tecvzleri olman anlardan kat- nazar klup mahbs-
mezbrun hals hussnda Dergh- Cihn-mutmuz'dan istif eyleyp bundan gayri
vk olan baz ser-gzet m-cery inh v ilm klmsz. Mm-ileyh dah vk- hli
sitn- Muhalled'l-ikblimz cnibine arzidp mektbunuzla demlerinzi irsl itdi
ecilden beyn olunan ahvle lm-i erf-i lem-rmuz mil olmdur. Brgh-
Sadet-penhmuz dyim mefth u mekf olup kimesnenn gelmesine ve gitmesine
men u redd olmamak kde-i sbka-i marzyyemzdr. Lkin cenb- saltanat-meb h
hazretleriyle bnyn- sulh u salh istihkm zre olup sulhdan mukaddem siz anlar cnibine
tbi u mteallik bulunmala ahd sulha mugyir vaz olmaa rz-y erfmz yokdur.
Ahd peymn zre sbit-kadem olur hlinz olmayup gh bir tarafa ve gh cnib-i hara
ittib sreti huls- ahd beyat almeti deildr. Mahbs olan olunuz dah sulhdan sbk
42
sitne-i Sadetimz'e ubdiyyet idenlerden olmayup hsn-i irdeti ile anlarun

huddmndan iken gnh shhati zre malm olmadn tlk olunmas mnsib deil idi
vzhdur. yle ki; cz huss in mahbs idi malm olsa mrvvet-i
pdihnemzden bir mansb ile riyet olunmas anlar cnibine ir olunmak cyizdr.
Hliy Baauk Melik'e hkm-i hmynumuz gnderilp bu cnibe gelmek murd iden
tccra ve demlerinze asl dahl taarruz olunmayup tab zahmet virmeyp emn
slim mrr itdrmek emrimz olup bu bbda tenbh tekd olunmdur. Hlen gelen
demlerinz hsn-i iczet-i hmynumuzla irsl olundlar. Vusl buldukda, ahvlinze
intizm virp sde-hl olasz.
881
Donanma ile sefere katlan hssa reislerden Yahya ve yoldalar

olan Galata reislerine, seferden sonra Cezyir'de bulunan ailelerini
getirmeleri iin izin verilmesi.
Yazld.
demi Rdvn'a virildi. F 18 abn, sene: 972
Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki:
Cezyir-i Garb'dan gelp hssa reslermden olan iftihru'r-res ve'l-mutemedn
Yahy zde kadruh ile bile gelp hliy Galata reslerinden olan drt nefer yoldalar bu
defa Donanma-i Hmynum'la mm-ileyhn kaliteleri ile bile gidp ina'llh tel
dery seferi tamm olup mrcaat olundukda mrun-ileyh kendye virilen bir kta hssa
kadrga resi ve zikrolunan kaliteleri ile drt nefer resleri cmle mukarrerleriyle
Cezyir'de olan ehl yllerin getrmek bbnda iczet-i hmynum rec itmein
buyurdum ki:
Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetleri ile sefer hdmeti tamm olup
Donanma-i Hmynum'la avdet olunmalu oldukda mezkr bindi hssa kadrga ve drt
pre kalitesiyle reslerine ve mukarrerlerine iczet viresin ki, varup ehl yllerin getreler;
yle bilesin.
[Yev]m'l-sneyn, f 17 abn, sene: 972
882
Donanma ile sefere tyin olunan Selanik, Mora ve lbasan

sancaklar sba ve siphilerinin defterinin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Selanik sanca bei ummen sbalar ve siphleriyle ve Mora sancanun drt bin
ve drt binden aaa tmrlu siphler ve lbasan sancanun be binden ziyde tmr ve
zemet tasarruf iden sbalar ve siphler alaybeleriyle bu defa Donanma-i
Hmynum'la dery seferine tayn olunmlar idi. Buyurdum ki:
43
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan sancaklardan Selanik sancanun ummen

sbalar ve siphleriyle Mora ve lbasan sancaklarndan deryya emrolunan sbalar ve
siphlern isimleri ve tmrlar yazular ile her sanca mstekl defter itdrp mhrleyp
Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ki, sefere varup ed-i hdmet idenler ve itmeyenler
883
Erzurum avularndan Hsbe avu'un tasarrufunda olan

tmarn tevcihine dair sahte hkm ibraz edenlerin ve hkm
yazanlarn bulunup Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Erzurum avularndan Hsbe avu mutasarrf oldu tmr Murd ol Mehmed
nm kimesne karndalar Maksd ve Al'ye iki kl olmak zre tevch olunmaa rd itdi
hkmde bhe olmala Sdde-i Sadetm'e getrp tezvr itdi zhir olman buyurdum
ki:
Mezkrlar ihzr idp zikrolunan hkmi kime yazdurmlardur ve ne makle kimesne
nin itmidr, yazan ve nin ideni didrp ol cnibde ise mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. Ol tarafda deil ise ibrz ideni mahbsen Dergh- Muallm'a irsl
eyleyesin.
884
Sack sanca nbetli siphilerinin hricindekilerin dery seferi

ile grevlendirildii ve defterlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Aydn sancanda Ayaslu nhyesinde bin be yz tmr olan Hamza nm
kimesneye virildi. F 18 abn, sene: 972
Sack beine hkm ki:
Bundan akdem Aydn sancanda zmir ve eme ve Ayaslu nhyelerinde ve
Mentee sancanda Balat ve ine nhyelerinde vk olan zam v erbb- tmr defter-i
icmlde iki yz altm tokuz nefer olup Sack sancana tbi olup sefer vk oldukda
liv-i mezbr ile ep ve her yl toksan neferi nevbetle kala-i mezbre muhfazasna tayn
olunup ol bbda Anatol belerbeisine hkm-i erfm gnderilmiidi. mdi; zikrolunan
siphlerden toksan nefer nevbetlyi alaybei ile kala-i mezbre muhfazasna alkoyup
bk kalan sancaunun zam v erbb- tmryla dery seferine gitmen emridp
buyurdum ki:
Emrm mcebince sancauna tayn olunan zam v siphlerden toksan nefer
nevbetlsin kala-i mezbre muhfazasyn alkoyup defterin gnderp m-adsn knn
zre cebe v cebelleriyle dery seferine alup gidesin; yle bilesin.
44
885
Drama ve zihne kadlklarnda bulunan imret-i Amire

terekesinden mroz ve Semendirek ahlileri iin zimm reis
gemilerine tereke verilmesi.
Yazld.
Cmi-(?) mezbr mutemedlerinden Husrev'e virildi. F 18 abn, sene: 972
Kavala kdsna ve kapudnna hkm ki:
Hlen mahrse-i stanbul'da mceddeden bin olunan Imret-i mirem Mtevellsi
kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Mahmd zde mecdh mektb gnderp; "evkf- mezbreden
cezre-i mroz ve Semendirek ahlsinn fet-i semv ile ekinleri noksn zre olup hsllar
kendlern maetine vef itmeyp kiff in Limni kds dleriyle Drama ve Zihne
Kdlklar'nda olan Imret-i mire Evkf terekesinden iki yz md buday virilmesine
hlen emr-i erf virilp lkin zikrolunan kdlklarun iskelesi Kavala'dur; rencber
gemilerinden yz md buday alur Yani veled-i Yorgi ve cezre-i mroz'dan yz md
buday alur Manol veled-i Dimitri ve Panayot veled-i Manol ve Kosta veled-i Yorgi nm
zimm reslern gemilerine tahml olunmaa kimesne mni olmaman hkm-i erfm
taleb itmein" buyurdum ki:
Hkm-i erfmle zikrolunan zimm resler gemileri ile varduklarnda emr-i sbkum
mcebince tayn olunan kdlklardan narh- rz zre aka ile ol mikdr terekeyi alup
gemilerine tahml itmek istedklerinde emrme muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesin.
Amm; deryya ve kffr- hksra tereke virilmek memndur. Bu bahne ile hlf- emr
ziyde tereke alnmakdan ve deryya ve kffra bey olunmakdan hazer idesin; sonra
netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
886
Sanca sba ve siphileriyle donanma ile sefere tyin olunan

Kastamonu beyinin sanca hfznda kalarak sanca sba ve
siphilerini alaybeyi komutasnda donanmaya katlacaklar yere
gndermesi.
Yazld.
Kastamon beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp sancaun sbalar ve siphleriyle
bi'z-zt deryya gitmen emrm olmd. Hliy liv-i mezbrun hfz u hrseti lzim
olman buyurdum ki:
Sancaun yallarnun muhfazasnda kalup sbalarn ve siphlerin mretteb
mkemmel dmen yarayla alaybeine koup ber-vech-i isticl mahall-i memra
gnderp hzr idesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda hzr bulunalar; yle bilesin.
Bir sreti dah; Hamdili beine yazld, kethudsna virildi.
Bir sreti dah; Tekeili beine yazld, kethudsna virildi.
45
887
Ka kazsnda Fazlullah adl kiinin olunu eken ehl-i fesadn

tefti olunup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
ehzde(?) merhmun demi Hseyin Bl'ye virildi. F 16 Ramazn, sene: 972
Tekeili beine ve Ka kdsna hkm ki:
Hliy sen ki kdsn, mektb gnderp; "Mustaf ve dger Mustaf ve Yahy nm
kimesneler kaz-i mezbrdan Fazlullh nm kimesnenn oln ekp ahvlleri
mslimnlardan tefahhus olundukda; "Ehl-i fesd kimesnelerdr, yaramazlk ile marfdur."
diy ehdet itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, husam muvcehesinde hak zre teft idp gresin; arzolundu gibi
ise -ki, erle sbit ola- habsidp sret-i sicilleri ile mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. Yolda onat hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
[Yev]m's-Sls, f 18 abn, sene: 972
888
Kemhs halkna zulm ve teadd eyleyen Kk Ardahan Ekrad Beyi

Muhammed Bey'in tefti olunup halkla olan dvas grldkten
sonra sancann bakasna tevcih olunmas.
Yazld.
Ardahan siphlerinden Nash'a virildi.
Erzurum belerbeisine, Erzurum ve Kemhs ve Ardahan kdlarna hkm ki:
Sen ki Kemhs kdssn, mektb gnderp; "nhye-i Penek ve Peneskird alaybeisi
ve eribas ve siphleri ve melikleri ve karye kethudlar mecman bu dlerine gelp;
"Kk Ardahan Ekrd Bei Muhammed Be gelelden ber merya kan tavarlarmuz ve
(
)clarmuz bizm olmayup tavarlarmuzun kimin sirka idp ve kimin soyup ve
olanlarmuz sirka idp erlerinden bir gn emn olmayup Ekr[]d bu aradan kalkmaz ise
perkende olmamuz mukarrerdr." didklerin" arzeylemein sanca hara virilp
mezkrdan hak taleb iden reynun erle haklarn alvirilmesin emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, reynun haklar grilmedin sancandan koyuvirmeyp
mrun-ileyhi ve ikyet olunan demlerin husamsyla berber idp bir defa erle
sorlup on be yl mrr itmeyen mevdd bi-hasebi'-er teft idp gresiz; reydan ve
gayriden mezbrun zerinde ve demlerinde her kimn hakk ve zulm teaddsi erle
sbit zhir ola, ashb- hukka haklarn alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk
alvirildin ve zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup
defter idp shhati zre Atebe-i Ulym'a arzeyleyesiz. Bu bbda tamm hak zre olup
tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzeylemekden ihtiyt idp
reynun tamm adlet zre hakkn alvirp era muhlif kimesneye zulmitdrmeyesiz.
46
889
Sbk Yemen beylerbeyinin hizmetleri takdire yn olduundan

beklemeyip Sdde-i Sadet'e gelmesi.
Yazld.
Sbk Yemen belerbeisine hkm ki:
Mektb gnderp; "vilyet-i Yemen'de vk olan emvl-i hssamun muktat
defteri ile muhsebt defterin gnderp kend zamnunda olan masrifden m-ad say-i
kifyen ile be yz seksen kse hazne Kala-i Taz'de konlup haznenn cmle ahvlin"
bildrmisin. Ol bbda her ne ki ilm olunmsa ale't-tafsl Dergh- lem-penhum'a
arzolunup lm-i erfm mht u mil olmdur. Cibilletnde merkz olan vfr- firset ve
hsn-i adlet diynetnden umlan bunun emsli sr- istikmet idi ki zuhra getrmisin;
nazar- nyetmle mer v makbl olm yarar kulumsn. Huss vilyet-i mezbrede vk
olan hdemt- pesendden mcib-i tfet-i husrevnem oldu ecilden senn hakkunda her
vechile nyetm dir deildr. na'llh hdmetn mukbelesinde muhassl'l-ml
olursn ve zikrolunan hazne ile mrye bahr alnup gnderilmek in hliy Belerbei
olan Rdvn dme ikblhya hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum vusl buldukda, Msr'a gelp kdukdan sonra anda
elenmeyp Sdde-i Sadetm'e gelmek ardnca olasn.
890
erke kazs halkna zulmeden sbk kadlar Emirah ve

nayiblerinin tefti olunup dvaclar ile dvasnn grlmesi.
Yazld.
ikyete gelenlerden Hseyin ve Balca ve Ivaz ve brhm ve Poyraz Sf nm
kimesnelere virildi. F 22 abn, sene: 972
Kengr beine ve Milan kdsna hkm ki:
erke kazs halk dem gnderp; "Sbk kdlar olan Emrh bunlara hlf-
er- kavm zulm teaddsinn nihyeti yokdur." diy bildrdi ecilden azlolunup
ummen teft olunmasn emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, bi'z-zt kaz-i mezbra varup mevln-y mezbrdan ve nyiblerinden gelp dav[]-y hak idenler ile berber idp bir defa erle faslolm olmayup
ve on be yl mrr itmeyen davlarn husam muvcehesinde erle onat vechile hak zre
teft tefahhus idp gresiz; mezkrun zerinde her kimn erle hakk sbit olursa sbt
bulan hukk b-kusr hkmidp ashbna alvirp dah mezkrun zerine ne makle hukk
sbit olup ve ne mikdr kimesneye hakk alvirildin yazup mufassal defter idp Dergh-
Muallm'a gnderesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- kavm
kimesneye i olmakdan ve kimesneye hmyet olunup hakk zyi olunmakdan hazer idp
tamm hakk- sarha tbi olasz.
47
891
era muhalif durumu bulunduu bildirilen Bozyk kazsna tbi

Leyne nhiyesi naibi Muslihiddin'in nayiblikten alnarak kree
Yazld.
Bengi-zde'ye virildi. F 22 abn, sene: 972
Bozyk kdsna hkm ki:
Hl Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "taht- kazna tbi Leyne nhyesinde
niybet iden Muslihuddn nm kimesneden mslimnlar rencde olup ve hlf- er baz
hli oldu bsden niybetden ref olunup min-bad nyib olmamasn" ilm itdn
Arzeyledn gibi ise, mezkr niybetden ref idp min-bad niybet itdrmeyesin
ve hlf- er hli oldu sbit zhir olursa sret-i sicilli ile Sdde-i Sadet-mebum'a
gnderesin ki kree konla; yle bilesin.
892
Lazkiye kazsna tbi Sarumahmudlu karyesi halk tarafndan

hrsz olduu bildirilen Kebe Halil adl kiinin tefti olunup suu
sbit olursa kree gnderilmesi.
Yazld.
Ebbekir nm kimesneye virildi. F 19 abn, sene: 972
Lzikyye kdsna hkm ki:
Kaz-i mezbra tbi Sarumahmdlu nm karye halk dem gnderp; "Karyemzde
skin olan Kebe Hall nm kimesne hrsuz ve hrsuz yatadur. Fesd enatinden ciz
kalduk. Kef[li] dah yokdur." diy ekv itdkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp b-garaz mslimnlardan hak zre teft
idp gresin; kazyye arzolundu gibi [ise ki,] mezbrun fesd enati erle sbit
zhir ola sret-i sicilleriyle gnderesin ki kree konla.
893
Meri kazsnda ehl-i fesad ve mfsidleri etrafnda toplayan ve

fukaraya zulmedip kffra tereke verdii bildirilen Memi adl
kiinin yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Meri'den Mustaf nm kimesneye virildi. F 18 abn, sene: 972
Meri kdsna hkm ki:
Mektb ve sret-i sicil gnderp, "Memiol dimekle marf olan Memi nm kimesne
gammzdan ve hd- zrdan bir nie mfsidleri cem idp bu diyr fukarsnun
emlkinden murd idindi edn bahne ile hd- zr ikmet itmekle alup ve dru'l-harbde
olan kffr- hksrun gemilerine buday virdi fukar ryen ceman ekv itdklerin"
bildrdn ecilden buyurdum ki:
48
Gresin; kazyye arzolundu gibi ise hsn-i tedbr ile mezkr ele getrp sbit olan
[mevddn] sret-i sicilleri ile mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki
kree konla. Amm; gnderdn demlere muhkem tenbh tekd idesin ki, yolda ve
izde gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
894
Sdde-i Sadet'e gelecek olan sbk Yemen Beylerbeyi Mahmud

Msr'a geldiinde, yolculuk iin gerekli mhimmtn tedarik
edilmesi.
Yazld.
demine virildi. F 18 abn, sene: 972
Sbk Yemen Belerbeisi olan Mahmd dme ikblh gelp mahrse-i Msr'a
vsl [ve] Sdde-i Sadetm'e mteveccih olmalu oldukda mhimmt- lzimesi
tedrkinde muvenet muzheret olunmasn emridp buyurdum ki:
Mrun-ileyh mahrse-i mezbreye gelp Sdde-i Sadetm'e mteveccih oldukda
tehr itmeyp lzim olan mhimmtnda eger kayk huss ve eger syir hussnda hsn-i
muvenet muzheret idp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
895
Bz hususlar iin Sdde-i Sadet'ten gnderilen sbk Yemen

Beylerbeyi Mahmud'un avubas Cafer'in Msr'a ulatrlmas.
Yazld.
Bu dah.
m belerbeisine hkm [ki]:
Sbk Yemen Belerbeisi olan Mahmd dme ikblhnun avubas Cafer
mrye mteallik baz huss in Sdde-i Sadetm'den mrun-ileyh cnibine
mteveccih olmdur. Vusl buldukda buyurdum ki:
Tehr itdrmeyp mahrse-i Msr'a emn slim uladurasn.
[Yev]m'l-Erbi, f 19 abn, sene: 972
896
mret-i Amire'nin Drama kazsnda olan terekesinden zmir

kazsna tbi Urla karyesi iin parasyla tereke verilmesi.
Yazld.
Mutemed Sinn'a virildi. F 19 abn, sene: 972
Drama kdsna hkm ki:
Manisa'da merhme sultn tbe serh mreti mtevellsi mektb gnderp; "evkf
maslih in zmir kazsna tbi Urla nm karyeye vardukda, yz elli dirhem un bir akaya
49
olup ol dah ekserine vef itmeyp fukar v zuaf mbrek Ramazn'da Rmili cnibinden
tereke virilmesin rec idp ve vakf- mezbrun rayyet[in]den drende Mustaf Res
mutemedn-aleyh oldundan gayri Hac Pr Ahmed ve Hac Turm ve Hac Hall ve Hac
Memi ve Hac Ysuf ve Hac Nash nm kimesneler mezbr rese virilen terekeyi tor
getrp anda satmasna kefl olduklarn" bildrmein buyurdum ki:
Varcak, Imret-i mirem'n Drama kazsnda olan terekesinden aka ile narh- rz
zre elli md tereke viresin. Amm; bu bahne ile deryya ve kffr- hksra tereke
virilmekden ziyde hazer idp ve Imret-i mirem evkfndan ol mikdr tereke virildin ve
tahml olunan geminn resinn ismin ibrz itdkleri hkmn zahrna yazup karadan
Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Emrme muhlif i olmakdan saknasn.
897
Takpr kazsnda rafizilik propagandas yapp halk dll eden

smail'in tefti olunarak mahbsen Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kaz-i mezbreden Yakob nm kimesneye virildi. F 23 abn, sene: 972
Kastamon beine, Kastamon ve Takpri kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki Takpri kdssn, mektb gnderp; "taht- kazna tbi Hacylek
nm karyeden rafz u sebbi erle sbit sml in ulem v suleh ve syir mslimn;
"Mezkr rafz u sebbile mehr oldundan gayri Ehl-i Snnet ve Cemat'den nice
hliy'z-zihn mslimnlarun dalletine sebeb olup tark- rafz u ilhda tahrk ider. Men
olunmaz ise, mme-i mslimni dll idp mezheb-i Ehl-i Snnet ve Cemat'den ihrc
mukarrerdr." diy ilm eyledn" ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; kazyye arzolundu gibi ise -ki, mezbrun rafz u
ilhd erle sbit ola- sbt u zuhr bulan mevddnun sret-i sicilleriyle mezbr
mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan
ve hlf- er zulm hayf olmakdan ziyde hazer eyleyesin.
898
Karaman beylerbeyi tarafndan Sdde-i Sadet'e gnderilen ah

Ali olu Koca ve Sleyman adl mfsidlerin yoldalarnn da
yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Belerbei demi Al'ye virildi. F 18 abn, sene: 972
Hliy h Al-ol Koca ve Sleymn ve anlara tbi baz mfsidleri ele getrp
Sdde-i Sadetm'e irsl itdnde mezbr Koca'ya rf olunup ahvl sl olundukda;
"Kerm avu'un Ilgun'da yolna geldk. Kend kad. Yz filori ve ferrcesin alduk.
Syir esbblarn kyli brakdurd. Cmle alt yolda idk. Biri Ksm ve biri Sar ve Al ve
Satlm nm kimesnelerdr. Anlar el-n belerbei yannda kald." Defa-i sniyede mezbr
Koca'ya brhm ve Ilgar nm kimesneye tahvf olundukda; "Kastamon'da bir olan
50
katleyledk, sekiz katrlarn alduk ve Ksm ve Gan ve Budak ol Ms ve karndaum

Ahmed ve Arab ve Aksak Ramazn nm kimesneler yoldalarumdur." diy takrr itdi
ecilden mezbrlar ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Varcak, mezbrlar ale'l-gafle ele getrp mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e
irsl eyleyp ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve
izde gafletle gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.
899
Kzlaa kazsnda ev basp adam ldren harmilerin bulunmas

iin evre kadlklardaki harmileri yoklamakla grevlendirilen
zam Muharrem'in yakalanmak zere olduu, mcrimlerin
kamasna yardm eden kad ve siphilere buldurtulmas.
Yazld.
Arz getren Hzr'a virildi. F 18 abn, sene: 972
irmen beine hkm ki:
Hliy Kzlaa kds mektb gnderp; "Kaz-i mezbrda iki ev baslup demleri
katlolunup ve mllar gret olundukda civrmuzda Zara ve Nevh-i Yanbol ve irmen
Kdlklar'nda baz mehr levendler harmlk itdkleri yi olmala arzolunup grilmesi
her birinn topraklar kdlarna fermn olundukda mbir tayn olunan Zam Muharrem
Zara-i Atk kazsnda Gmli-oullar dimekle marf Pr ve abn nm harmbalar
olmala marf levendleri ve Anatoll Kara ve Dvne Memi nm drt nefer levendleri ele
getrp tedrk olunmak sadedinde iken zindnc bile ittifk idp zindn bozup gaybet idp
Zara-i Cedd kazsnda olanlar kdlarnun ihmli olmala ve siphden ve gayriden kll
hfzlar ve hevdrlar olmala birisi dah ele gelmeyp ve irmen kazsndan hca nm
levend ele geldkde kayd bend ile irsl olund. Lkin bu diyrun levendi ba kaldurmak
sadedindedr. yle ki; bu sene de ihml oluna, bu diyrda ne celeb kalur ve ne celeblie
kbil kimesne kalur. Reyya dirlik kalmad; kimesne emn zre yatmaa kdir deillerdr."
diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol gaybet iden ehl-i fesd enati ihml mshele iden
kdlara teklf idp buldurup ele getrp eger bulmakda ikdm itmeyp ihml iderler ise
ihml idenler kimler ise isimleriyle yazup arzeyleyesin.
900
Donanma iin yeteri kadar f tahtas alndndan, Boazlar'dan

darya gnderilen f tahtalarnn geirilmesine mani
olunmamas.
51
Yazld.
Yehdiyye htn tercemn sak'a virildi. F 18 abn, sene: 972
Gelibol kdsna ve Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki:
Bundan akdem hkm-i hmynum gnderilp; "Fu tahtasyla giden gemiyi
koyuvirmeyesin." diy emrm olmd. Hliy Donanma-i Hmynum'a lzim oldu
kadar fu tahtas alnmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, iltizm iden Yehdiyye tarafndan Boaz'dan tara gemi ile
irsl itdi fu tahtalarnun gemilerine mni olmayup geresin.
901
Budakz kazsnda karyesi ile arasnda mera dvas olduundan

hapsedilen Behram Hce'nin kefili alnarak serbest braklmas.
Yazld.
Mezbra virildi. F 19 abn
orum beine ve Budakzi kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "s Fakh nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp Bayram Hce
nm kimesnenn karye halk ile mer hussnda niz olman habsolundun bildrmein;
"Bu hussun asl nedr, mezkrun habs cb ider huss var mdur, nicedr; tamm hakkati
zre vkf olup shhati ile yazup arzeyleyesin." diy hkm-i erfm virilp mezkr Bayram
Hce'nn ahvli erbb- tmrdan ve ayn- vilyetden tefahhus olundukda mezkrun
eyline ve hlf- er evz olmayup mer huss in elinde hkm-i erf ve sret-i
sicilli oldun" ilm itdnz ecilden buyurdum ki:
Gresin; kazyye arzolundu gibi olup irret ekveti olmayup rey elinden
mtezaccir deiller ise yarar kefle virp tenbh eyleyesin ki, min-bad kend hlinde ola;
yle bilesin.
[Yev]m'l-Hams, f 20 abni'l-muazzam, sene: 972, Kostantniyye
902
Malta'nn fethi iin hazrlanan donanmaya ve kara kuvvetine Vezir

Mustafa Paa'nn serdar tyin edilerek Cezyir Beylerbeyi Kaptan
Piyale'nin de emrine verildii.
Yazld.
n teyd-i nyet-i b-nihyet-i Melik-i Nasr ve tevfk- refk- hidyet-i b-gyet-i
Fetth- l-nazr ile ki, bi-yedihi'l-mlk ve hve al-klli eyin kadr ilm- dn-i mbn
in sr- kfr-i dallet-ynn kal u kamna samsm- cidd ictihd ve emr-i gazv
cihd mesll olmak kde-i kiver-sitn oldu ecilden Hazret-i Rislet-penh'un
salla'llh aleyhi ve sellem mucizt- kesret'l-berektna tevessl ve ehr-yr- zm ve
ashb- kirmun rh- pr-fthlarndan istimdd idp f-sebli'llhi tel al-niyyeti'l-gaz
deryya azm Donanma-i Hmyn tedrk olunup sefyin-i nusret-karyin askir-i
52
mslimn ve guzt- muvahhdn ve syir edevt- harb ktl ve esbb- ceng cidl ve
kala-kb- ska-misl toplar ile meml klnup ryt- feth-ytumla bir serdr-
zevi'l-iktidr tayn olunmak lzim olman vzer-i kirm- mel-makmumdan rfi-
tevk- ref- cihn-sitn- hkn ve hmil-i yarl- bel- lem-r-y sultn dstr-
mkerrem mr-i mufahham nizm'l-lem mdebbiru umri'l-cumhri'l-mem
bi'l-fikri's-skb mtemmim mehmmi'l-enm bi'r-reyi's-syib messis bnyni'd-devleti
ve'l-ikbl meyyid erkni's-sadeti ve'l-icll es-srimu's-samsm zrm- pelenk-intikm
el-mahff bi-sunfi letyifi avtfi'l-Meliki'l-Al Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel
iclleh ve zde ikblhnun vfr- ecat celdet ve hsn-i firset ehmetine
tamm- itimd ve hsn-i itikdum oldu ecilden kffr- bed-girdrun kl-
mehresinden Malta dimekle mehr- fk olan kalanun feth u istihls ve iinde mahsr
olan err- nr-karr emr-i bdr ile tathr idp dery yzinden getiden ahl-i slm'
err u rlarndan emn klmak niyyetine emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi
Kapudnum Piyle'yi bile koup Donanma-i Hmyn- zafer-makrnumla gnderilen
mer ve syir askir-i nusret-mesere mm-ileyhi serdr tayn eyleyp bu nin-
hmyn- l-n virdm ve buyurdum ki:
Donanma-i Hmyn- zafer-makrnumla tevecch idp kala-i mezbreye varup
muhsarasna mberet itdkde tamm basret intibh zre olup kffr- hksrun
donanma-i hezmet-eserinden gaflet itmeyp kalanun feth u istihls ve kffr
donanmasnun kal u kamnda bi-nyeti'llhi tel mcidd merdne olup askir-i slm-
zafer-encma feth u zafer myesser oldukdan sonra mrcaat eyymlarnda kefere-i
fecerenn vilyetini nehb gret ve yam v hasretde ve yakup ykup bi'l-cmle tark-
gaz v cihdda kusr komayup maslahat el virdine [gre] kffr- hksrun muhkem
haklarndan geline ve keferenn cem- ahvline vkf u muttali olup gaflet ile rz [u]
nms- saltanatuma muhlif i olmakdan ihtiyt zre ola. Bi'l-cmle dery seferine
mteallik olan cumhr- umr mrun-ileyhn rey-i isbet-rsna tefvz olunmdur.
Dn devlet-i hmynuma lyk u evl ne ise anun ile amel eyleye ve mrun-ileyh
Cezyir belerbeisi ve kapudnum ve sancakbei kullarum ve yenieri kethuds ve
yenieri ve zam v erbb- tmr ve res ve syir askir-i nusret-mesern kebr sari
mm-ileyhi kendlere serdr bilp her ne vech mnsib grrse ve ne dirse hsn-i kabl
ile telakk v tekabbl idp emrine ve szine muhlefet munedetden ziyde ictinb
ihtirz eyleyeler. Her kimn ki muhlefet ve fesd enati zhir ola, asl mecl virmeyp
hakkndan gele ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Mrun-ileyhn kr
ikyeti benm zz-i huzr- mevfru'l-hubrumda msmir messirdr. Ana gre her biri
hdmetlerinde ve yoldalkda bulunmaa sayideler. na'llh'l-Eazz bu sefer-i
zafer-eserde dn-i mbn yolnda ve uur- erfmde yoldal ve merdneli zhir olanlar
ulvv-i nyetmle behre-mend muhassl'l-ml olmakda mrun-ileyhn arzn makbl
bileler. Almet-i erf-i lem-rya mutlaa klanlar mazmn- meymnn ve fahv-y
hmynn muhakkak bilp itimd u itikd klalar.
53
903
Halka zulm ve teaddileri olduu bildirilen Kartine Kalesi kethudas

ile naib ve muhzrnn niyabetten alnp kethudann da ikaz
edilmesi.
Yazld.
Abdurrahmn nm kimesneye virildi. F 22 abn, sene: 972
Mora sanca beine hkm ki:
Hliy "Kartine Kalas Kethuds Derv ve Hatb Mahmd nm nib ve Hall nm
muhzr dyim reyya zulm teadd eyleyp mezbr Mahmd niybet idp Derv il
maslihna karup irret ekvetden hl deiller." diy arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda gresin; arzolundu gibi olup ol vechile irret ekvetleri
vk ise Mahmd niybetden ve Hall ihzriyyeden ref olunup Derv'e dah tenbh
eyleyesin ki min-bad bir ferdn maslihna karmayup kend hlinde ola. Eslemeyp nd
ider ise gedkleri hara tevch olunup ahvlleri arzoluna.
904
Cezyir-i Garb Beylerbeyi Hasan Paa'nn dman donanmas

hakknda verdii malumatn alnd ve Donanma-i Hmyun'un
serdar tyin olunan Vezir Mustafa Paa ile gnderildii.
Yazld.
Kethuds demlerinden Rdvn'a virildi. F 22 abn, sene: 972
Bundan akdem Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "kffr- hksrun ol taraflarda
donanma-i hezmet-esere azm tedrkleri olup dery yzinden vk olan def- mazarrat u
fesd in Donanma-i Hmynum irsl olunmak lzim idin" ilm eyledn ecilden
Hakk sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet-i fth-ytlarna tevekkl-i tm ve
Server-i Kyintun saltu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-gytlarna tevessl-i
ml-kelm idp Donanma-i Hmynum'a ryt- nusret-gytla askir-i b-mr konlup
dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel icllehy serdr tayn idp
emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle dme ikblhy bile koup irsl
eyledm. na'llh'l-Eazz an-karb ol cniblere varmak zredr. Hakk sbhneh ve
tel hazretlerinden memldr ki, Donanma-i Hmynum'a feth u nusret myesser olup
kffr- hksra kahr u mezellet mstevl olmakdan hl olmaya. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, cibilletnde muzmer olan vfr- celdet ehmet
firsetnden memldr ki, ol taraflarda kffr- hksrdan gafletde bulunmayup Donanma-i
Hmynum ol cniblere vardukda, ad tarafna hzr u nzr olup dn-i mbn yolnda
env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp min-bad ol diyrdan lzim mhimm
olan kazyy ilm itmekden hl olmayasn; yle bilesin.
54
905
Donanma-i Hmyun'un dery seferine ait Vezir Mustafa Paa'ya

hkm.
Dstr- mkerrem Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki:

Bu defa Donanma-i Hmynum deryya gnderilmek lzim olcak...*
906
Tatar hannn Moskov zerine sefer yaplmas teklifi uygun ise de,
Malta ve Macar tarafna sefer hazrlklar olduundan Moskov
seferinin tehir edildii, kendisinin Moskov'a gz atrmayacak
tedbirler almas.
Yazld.
Atlas kse ve gm kozalak ile demine virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Tatar hnna nme-i erf ki:
Hliy Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp ol diyrda vk olan kffr-
hksrdan Moskov- lan-i dallet-yn zerine gazv cihda lzim olan yara u asker ve
syir mhimmt- sefere mteallik cb iden husslar ilm eylemisin. Mektbunuzun
mazmn- meymnnda her ne ki derc yn olunm ise bi-tafslihi zz-i huzr-
lmiu'n-nruma arzolunup lm-i erf-i [lem-]rmuz muht u mil old. Eyle olsa; tyife-i
hsirenn kal u kam zimmet-i himmet-i husrevneme vcib olmdur. Amm; kffr-
bed-girdrdan Efren-i lan klndan Malta dimekle mehr- rzgr olan kalanun iinde
olan eky v err derydan Msr'a giden huccc- sadet-netcun ve syir tccr
gemilerinn yollarna gelp env- zarar u husrndan hl olmaduklar ecilden kala-i
mezbrenn feth hussna kll asker-i zafer-rehber ile Donanma-i Hmyn tayn olunup
irsl olunmakda olup Budun serhadlerinde dah kffr- Macar'un cemyyetleri olup Budun
ve Tmvar belerbeileri el-n seferde olduklarndan gayri Rmili belerbeisi ummen
Rmili askeriyle anlara muveneten sefer-i hmyna hzr ve ol cnibe mterakkb
olmalaryla ol cnibe murd olundu zre asker gnderilmek tedrkine zikrolunan
mhimmt mni olup evkt stine mevkf klnmak evl grildi ecilden bu cniblerde
olan dmen ahvli takdm olund. Hakk sbhneh ve tel hazretlerinn takdr-i
ezeliyyesinde cenb- devlet-mebuma ol diyrun feth mukadder olm ise vakti ve fursat
ile tedrkine mberet olunur. Amm; dn-i mbne ve cmle-i mminn-i muvahhdne
lzim oldu zre tyife-i dllne gz adurmayup kem-kn zerine mstevl olup hsn-i
firset kiyset ve keml-i ecat ehmetinz muktezsnca ad-y makhrun kal u
kamnda env- mes-i cemlen zuhra getresin. Bi-nyeti'llh mezellet makhr
olmakdan hl olmaya; yle bilesin.
55
907
skp beyi ve Novaberde kadsnn kallb olduklar bildirilen

kiileri yakalayarak Sdde-i Sadet'e gndermeleri.
Yazld.
skb beine ve Novaberde kdsna hkm ki:
Kaz-i mezbra tbi Kirlova nm karyede skin Seyf Hce ve Novaberde'de olur
Kuyumc Hasan ve Toyca Ms'nun birderi Mustaf ile Nova veled-i Mark'nun ve Derv
eleb'nn kul adna Hurrem ve Nzr kul dger Hurrem ve Monago nm karyede skin
Nikola ve Novaberde'de skin Demrci Nova Gri ve Grote Yanana veled-i Kola ve nefs-i
Novaberde'de skin Demrci Alaman Nikola ve andergola Kuyumc ve Yani Demrci nm
zimmler kallblar olduklar ilm olunman mezkrlar hufyeten yoklanup ele getrilp
mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mezkrlar tetebbu u tecesss idp
yataklandurup dah ele getrp yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin.
Yolda ve izde onat hfzitdrp gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
908
Sbk Kula Kads Cafer'in teftiinde grevlendirilen yeni Kula

Kads Abdlkerim'in sbk kad ile aralarndaki ahs husumetten
dolay tefti grevinden alnarak yerine Manisa kadsnn
grevlendirildii.
Yazld.
Mezbr kdya virildi. F 21 abn, sene: 972
Manisa kdsna hkm ki:
Bundan akdem Kula Kds olan Mevl[n] Cafer'den Sdde-i Sadetm'e mahzar u
ruka sunlup zhr- tezallm itdkleri ecilden ahvli teft olunman Atala ve Kula
kdlarna hkm-i erfm gnderilmiidi. Hliy mevln-y mezbr Sdde-i Sadetm'e
gelp Kula Kds olan Abdlkerm in; "Benmle husmeti ve hasmlaruma muveneti
vardur. Teftden ihrc olunmasn taleb iderm." diy bildrmein kd-i mezbrun ahvline
Atala kds ile seni mfetti tayn idp buyurdum ki:
Vusl buldukda, Kula kdsn dahlitdrmeyp Atala kds ile huss- mezbra sbk
mbir kaydolunan Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde kadruh ile bi'z-zt
emr-i sbkum mcebince mahzar u rukalarnda olan mevdd hak zre grp vk olan
kazysn shhati zre arzeyleyesin ve hn-i teftde davda medhali olmayanlar
dahlitdrmeyp men u def idesin.
909
56
Sbk Kula Kads Cafer hakkndaki tefti bittikten sonra

hasmlaryla olan dvasnn grlmesi.
Yazld.
Bu dah.
Manisa ve ine kdsna hkm ki:
Sbk Kula Kds olan drende Mevln Cafer gelp; "Mezkra azl haberi gelp
evine giderken Kula kasabasndan Dvne Sleymn ve Hamza ve Cihn nm siphnn kul
Ksm ve Hac nm deveci ve Ramazn nm mderrisn shtesi Al ve Mezzin-ol
Ahmed nm kimesneler yoln basup mezkr ta ve aa ile muhkem darbidp ve esbbn
yam itmek kasdna yapup env- hakret idp mslimnlar hals itdklerin" ve
Abdurrahmn ve Memi nm kimesneler dah mezbrda hakk- erleri yo iken evi zerine
gelp etm ve itle-i lisn idp ihnet itdklerin bildrp; "erle grilmek bbnda hkm-i
erfm taleb itmein" buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kd-i mezbrun tefti in virilen hkm-i hmynum
muktezsnca ahvli grilp ber-taraf oldukdan sonra bi'z-zt mberet idp husamsyla
berber eyleyp bir defa erle faslolunmayup on be yldan ber terkolunm dav deil
ise muktez-y er- kavm ile hak zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi ise
bu bbda ol ki, muktez-y er- kavmdr, icr eyleyp yirine getresin. Kimesneye er-
kavme muhlif i itdrmeyesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve er- kavme
muhlif kimesneye zulm hayf olmakdan hazer idesin. Temerrd teannd ideni sekidp
muhtc- arz olan yazup bildresin ve [bu] hussda Dergh- Muallm avularndan
kdvet['l-emsil] Mahmd zde kadruh mbir olup er- kavmden tecvz eylemeye.
910
Karahisar- Sahip'te fesadc olduu bildirilen Pir Ahmet olu

Kurd'un kree gnderilmesi.
Karahsr- Shb kdsna; "Pr Ahmed-ol Kurdun fesd arzolunmala kree

gndermein" hkm-i erf yazlup kayd czine gemidr. F 21 abn, sene: 972
avuba demine virildi.
911
ehzde Murad'n Bolvadin'deki hslar mltezimi Zam Nazar'n

tefti vekiline, gerektiinde Kocaeli sanca sipahilerinin yardm
etmesi.
Yazld.
Mkerrer vk olmdur.
Bolavadin kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Olum Selm tle bekhnn ol Murd tavvela'llh
umrahnun kaz-i mezbrda vk olan hslarna ber-vech-i iltizm Zam olan Nazar Suba
Karahs[r-] Shb kazsndan Kayack nm karyeden Cneyd bin Sleymn adna bir
kimesneyi meclis-i era getrp; "Her kle yiirmi beer akaya alt md buday bin
akaya iltizm itdm." diy ikrr itdrp mezbr Cneyd gyib iken sicill itdrp sret-i
sicilli eline alup hak taleb itdkde zeylinde olan hidler; "ftirdur." diy haber
virdklerinde mezkr Cneyd'n ahvli sl olundukda mslimnlardan baz kimesneler;
57
"Bu sicil vk oldu zamnda mezbr Cneyd Aydom ve Turan Hac ve mirze ve Hac
Mustaf nm kimesneler ile mahrse-i stanbul'da idi." diy haber virdiler." diy
arzeylemisin. Buyurdum ki:
Mezkr Nazar' ihzr idp b-garaz mslimnlardan hak zre teft idp gresin;
kazyye arzeyledn gibi ise -ki, mezbrun fesd enati erle sbit zhir ola- sret-i
sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla; yle bilesin.
912
Donanma ile sefere giden Kocaeli Beyi Sheyl'in sanca

muhafazasnda brakt adamna yardmlarn olduunda sanca
siphilerinden yardm iin siphi grevlendirilmesi
Yazld.
Kethudsna virildi.
Kocaili sanca kdlarna hkm ki:
Liv-i mezbr bei Sheyl dme zzh Dergh- Muallm'a tezkire gnderp;
"sanca sbalar ve siphleri dery seferinden alkonlup kend Donanma-i
Hmynum'la deryya gitmein sancanda zuhr iden ehl-i fesd enatn ve shte
tyifesinn def- mazarrat u fesdlar in sanca hfzna tayn itdi demisine
muvenet lzim oldukda liv-i mezbr siphleri muvenet itmesin" taleb itmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, anun gibi liv-i mesfrda ehl-i fesd enat zuhr idp ele
getrmesine mrun-ileyhn demisine muvenet lzim oldukda muvenete kifyet kadar
siph tayn idesin ki, ehl-i fesd enati ele getrmek bbnda mrun-ileyhn
demisine muvenet muzheret eyleyeler. Bu bbda ihml msheleleri olanlar isimleri
ve resimleriyle yazup bildresin; yle bilesin.
913
Sdde-i Sadet'te avuba olan Mustafa'nn Mentee, Ktahya ve

Karahisar- Sahip sancaklarnda arpalk olarak mutasarrf olduu
zeametinin muktaaya verilmesi.
Yazld.
Mentee ve Kthiyye ve Karahsr- Shb sancaklar kdlarna hkm ki:
Hliy Sdde-i Sadetm'de avubaum olan Mustaf dme mecdhnun taht-
kaznuzda ber-vech-i arpalk mutasarrf oldu zemeti perkende olup; "Muktaa ile tlib
olanlara virilmezse zabtnda usret vardur." diy hkm-i erfm rec eyleyp Sdde-i
Sadetm'de hdmetde olmala reyya zulm hayf olmamak zre olgeldi [zre]
zemeti muktaaya virilp zabtitdrilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyhn mutasarrf oldu zemeti mahslin
muktaa ile tlib olanlara virdrp reydan yid olan haklarn er u knn u defter
mcebince aldurup reyya hlf- er- erf ve mugyir-i knn u defter teadd v
tecvz itdrmeyp ve sancakbei ve erbb- zam v tmrdan bir ferdn tmrlar
58
muktaaya virilmee emrm yokdur. Bu bahne ile hlf- emr kimesnenn tmr
muktaaya virilmesinden ihtiyt idesiz; yle bilesiz.
914
Teke Karahisar'ndan Karaazl ve Kafirbeil tifesi Alasun'da

yaylaa kp harmilik yaptklarndan, fesadlarnn defi iin
elebalarn haklarndan gelinmesi.
Yazld.
Kethudya virildi. F 26 abn, sene: 972
Lalaya hkm ki:
Hamdili Sanca Bei Mehmed dme zzh ile Alasun ve Isparta kdlar Sdde-i
Sadetm'e mektb gnderp; "Teke Karahsr'ndan Karazl ve Kfirbeil tyifesi yaz
eyymnda Alasun kazsndan yaylaa kup dyim yola ve bile inp krbn ve evler
basup harmlk idp ve kaz-i Alasun halknun evlerin aup blarn harmleyp ve
atlarn ve eeklerin gasbidp teaddleri olman er- erfe davet olundukda itat
itmeyp muhrebeye mberet idp baz demler mecrh idp env- fesd enatleri
oldun" arzidp ve ikyete gelenler; "Tyife-i mezbre msellah Arbdandur." diy
bildrdiler. mdi; tyife-i byenn hakkndan gelinmek in defetle belerbeiye ve
kdlara hkm-i hmynum gnderilp ele gelmeyp imdiki hlde ol semtlere karb
yirlerde oldun bildrdkleri ecilden mezbrlardan ehl-i fesd olanlarun gerei gibi
hakkndan gelinmesin emridp buyurdum ki:
(
) varcak, bu huss if itmeyp tyife-i tye her ne mahalde ise sahh
haberlerin alup bliyle bir aa tayn idp zerlerine gnderesin ki, habr gh olmadn
ale'l-gafle zerlerine varup ol ekyy ihta idp ba ba mfsidlerin ele getrp
haklarndan geleler ki, syir ehl-i fesd enate mcib-i bret nashat vk ola. Amm;
ehl ylleri esr ve mllar gret olmaa rz-y erfm yokdur. rsl itdn blk aasna
ana gre tenbh idesin ve yollarda alup gitdi blin onat zabtidp kimesneye reyy
inedp tecvz teadd olmakdan ve bu bahne ile b-gnh olanlara dahlolunup zulm
hayf olmakdan ictinb idp hemn memleket reydan zikrolunan ekynun vcdn def
itdrmek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun zuhra getresin; yle bilesin.
915
Rodoscuk skelesi'nden emre aykr olarak rencber gemilerine

tereke verilmemesi, tereke ykl gemilerin yakalanp reislerinin
hapsolunmas.
Yazld.
Hliy Rodoscuk'da emn olan kimesne ol cnibe varan rencber gemilerine hlf- emr
muttasl tereke virp tara gitdi ilm olund. Buyurdum ki:
(
) varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup anun gibi zikrolunan iskelede tereke
tahml olunm gemi bulunursa girift idp resin habsidp arzeyleyesin. Min-bad emr-i
59
erfm olmadn hlf- emr kimesneye tereke tahml itdrmeyp emrme muhlif i
olmakdan hazer eyleyesin; sonra netcesi sana yid olur. Ana gre basret zre olasn; yle
bilesin.
916
bkz. hkm. 911.
Yazld.
Arz getren Cneyd'e virildi. F 21 abn, sene: 972
Bolavadin kdsna hkm ki:
"Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bekhnn ol Murd'un kaz-i mezbrda
vk olan hslarna ber-vech-i iltizm Zam olan Nazar Sba Karahsr- Shb
kazsndan Kayack nm karyeden Cneyd bin Sleymn adna bir kimesneyi meclis-i era
getrp; "Her kle yiirmi beer akaya alt md buday bin akaya itir itdm." diy
ikrr itdrp mezbr Cneyd gyibde iken sicill itdrp sret-i sicilli eline alup hak taleb
itdkde zeylinde olan hidler; "ftirdur." diy haber virdklerinde mezbr Cneyd'n
ahvli sl olundukda mslimnlardan baz kimesneler; "Bu sicil vk oldukda mezbr
Cneyd Aydom ve Turan Hac ve mirze ve Hac Mustaf nm kimesneler ile stanbul'da
idi." diy haber virdiler." diy arzeylemisin. Buyurdum ki:
Mezkr Nazar' ihzr idp b-garaz mslimnlardan hak zre teft idp gresin;
kazyye arzolundu gibi ise -ki, fesd enati erle sbit ola- sret-i sicilleriyle Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
917
Akehir kazas Doanhisar karyesinden fesat olup mslmanlara

zulmettikleri erle sabit olan kiilerin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Karaman belerbeisine ve Akehir kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Toanhsr nm karye halk
bir ka defa meclis-i era gelp; Karye-i mezbreden Vel bin Ak Mehmed ve Mehmed
bin Bayram ve Glen bin Pr Al Dede ve Abdlkdir bin Mahmd ve Kalender bin Pr
Ahmed nm kimesneler ehl-i fesd enat ve errler olup mezbr Vel'nn sbk
teftine emr-i erf geldkde ele girmemekle kendyi hals idp ve mezbr Glen'nn
mahmiyye-i Konya Mahkemesi'nde sirka eyledine ikrr ve hd ile sbit olan
kazyyeleri nie defa sicill olunup ve mezbrn Kalender ve Mehmed dah har kazya
varup mirran zr ehdet idp ve kasaba-i Ilgun Mahkemesi'nde zr ehdet itdkleri
mseccel olup ve telbs davlar idp herbirimzi hlf- er rencde ve zulm teadd
itmekden hl deillerdr." diy ekv itdklerin arzeylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrlarun ahvlini hak zre teft idp gresin; kazyye
arzolundu gibi olup tezvr telbsleri erle sbit zhir olup erlerinden mslimnlar
60
mtezaccirler ise, sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gderesin ki, hlf- vk

kimesneye zulm hayf olmakdan hazer idesin.
918
Tamir edilen Mamuriye Kalesi hendei dnda, otuz-krk yldan

beri kullanlmayan yerlerden sahipsiz olanlarnn tesbit edilerek
hisar erenlerine mera ve mezraa yaplmas, bu hususta kimsenin
rencide edilmemesi.
Yazld.
Karahsr- Shb Yayalar Bei Hseyin'e hkm ki:
Mektb gnderp; "Tamri fermn olunan Kala-i Mamriyye ve cmi- erf ve
odalar ve suyol ve hammm klliyyen yaplup tamm olmak zre olup lkin handekdan
tara cevnibde olan yirler ehl-i kurnun olup mukaddem hkm-i erf vrid olm idi ki,
zikrolunan yirleri hsr-erenlerine tapuya virile. Hliy tyife-i eirr mezbr
hsr-erenlerine garazan otuz-krk yldan ber zirat olunmayan yirleri srp tarlalar idp
asl hsr-erenlerine mer v mezraalk yir komadlar. yle ki; mezbrlara mezraa v
merlk yir olmaya, maet itmek ihtimli yokdur. Talup gitmeleri mukarrerdr." diy
Gresin: yle ki; hsrun handekndan tara otuz-krk yldan ber zirat harset
olunmayan yirler ne asl yirlerdr, shbleri var ise ol mikdr zamn hl komaa sebeb
nedr, eger ziratlerine kifyet ider yirleri olup mcerred irret idp mer olmaa mni
olurlar ise otuz-krk yldan ber hl kalan yirler ne mikdr yirler ise malm idinp kala
hdmetine muttasl mer olmaa kbil olan yirlerden kifyet kadarn hudd ile merya
alkoyup bk ne mikdr yirler kalursa shhati zre yazup arzidesin ve bu bahne ile
kimesnenn kadm'l-eyymdan il-yevmin hz zirat harset idegeldkleri yirlerine
era ve knna muhlif dahlolunmasndan ictinb idesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 23 abn, sene: 972, Kostantniyye
919
Vergilerini vermeyip isyan eden ve asi Araplarla birlikte hareket

edip yollardan geenlere saldran Remle nhiyesi ive karyesi
halknn zerine varlp elebalarnn haklarndan gelinilmesi.
Yazld.
Gazze beine hkm ki:
Hliy Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp; "Remle nhyesinde ve
nm karye halk syn zre olup resmlerin virmeyp ve etrfda olan karyelern tavarlarn ve
evldn gret idp ve s Arablar ile mttefik olup yende v revendeyi rencde eyledkleri
sebebden mukaddem Gazze ve Kuds-i erf beleri zerlerine varup tadup sab yirlerde
olman el virmeyp hliy bir tarkla basldukda bir nefer siph yoldalk itdin" ilm
eyledn ecilden buyurdum ki:
61
Hkm-i erfm varcak gresin; karye-i mezbre s Arab'dan olup mukaddem gret
olunmaa emrm olup sab yirlere tahassun itmekle tamm haklarndan gelinmek myesser
olmam ise -ki, kend hllerinde olmaya- anun gibi fesd enatde srr zre olanlarun
haklarndan gelmek in sancaun sbalar ve siphleriyle ale'l-gafle zerine varup etrf u
cevnibi ihta itdrp syn u tuyna ve fesd enate mbir olan ba mfsidlerin ele
getrp gerei gibi haklarndan gelp karye-i mezbrenn ekys ayrlup skn zre kend
hllerinde olan fellhlara dahlolunmayup ve kimesnenn ezvc etfli esr olup mllar ve
tavarlar gret hasret olunmakdan saknup hemn ekysn ele getrp cez v sezlarn
virp etrflarnda olan rey v beryy anlarun zarar u ziynlarndan emn mahfz
klmak bbnda dikkat ihtimmda dakka fevtitmeyesin. Bu bbda keml-i basret zre
olup sba ve siph krdurup gaflet ile n-makl vaz olmakdan ihtiyt idp tamm
tedrk zre olasn.
920
Glhisar kazsnda Veli adl kiinin yolunu basarak paralarn

vesir eyasn gasbedenlerin tefti olunarak Sdde-i Sadet'e
kree gnderilmesi.
Yazld.
Mezbra virildi. F 23 abn, sene: 972
Hamdili sanca beine ve Glhsr kdsna hkm ki:
Hac Hasan nm kimesne gelp; "Ol Vel'nn Mustaf bin Murd ve Bostn bin
Ahmed ve Abdlkerm bin Ahmed nm kimesneler yoln basup altunn alup ve esbbn gret
itdkleri erle sbit olup ve bundan gayri mezbrlarun dah fesd enatleri vardur." diy
ilm eylemein buyurdum ki:
Gresin; mezkrlarun kree mstehk olacak fesd enatleri sbit olur ise erle
sbt bulan kazyyelerin sicill idp mezkrlar yarar demlere koup sret-i sicilleriyle
Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
921
Tmvar beylerbeyinin, Erdel'i istila eden Neme askerine kar

Erdel kralna yardma gitmekle grevlendirildii halde
gitmemesinin sebebini bildirerek, beklemeden yardma gitmesi,
yardma gelmekle grevlendirilen Budin beylerbeyinin yardma
gelip gelmediinin bildirilmesi.
Yazld.
avu yiri konla.
Hliy Erdel Kral stefan Kral'un Sdde-i Sadetm'de olan demisine mektb vrid
olup; "Neme askeri vilyet-i Erdel'e mstevl olup drt pre kalasn aldukdan sonra
Manka ve Erdod nm kalalarn muhsara idp muttasl Neme lekerinn ard kesilmeyp
muvenete emrolunanlardan gelp irimemekle ztrbda oldun" ilm eylemi. mdi;
vilyet-i mezbreye bu asl dmen hcm itmedin kll asker ile ol cnibe varlup sulha
62
muhlif alnan kalalarun fethne muvin olmala bu asl ihtille bs olmken ve bundan
akdem defetle ahkm- erfe gnderilp belerbeiline mteallik olan sancakbeleri
ve asker halk kullarumla muvenete irip ady def itmek emrm olmken ol zamna
dein irimeyp tehr olunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp belerbeiline mteallik
olan sancakbeleri ve asker halk kullarumla emr-i sbkum zre muvenete irip Budun
belerbeisi emrm zre muvenete gelp irimi midr, eger kend gelmemi ise ne
mikdr asker gndermidr; malm idinp ve dmen ahvline dah gerei gibi vkf u
muttali olup fursat el virdine gre her ne vechile myesser ise ittifk u ikdm idp ad-y
makhr def u ref itmek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin ve
imdiye dein muvenete varlmayup dmen bu kadar ruhsat bulmaa sebeb nedr;
hakkati zre cevbun ne ise mufassal merh yazup arzidesin.
922
Vidin, Alacahisar ve Vultrn beylerinin sancaklar sba ve

siphileriyle, Erdel kralna yardmla grevlendirilen Tmvar
beylerbeyinin yanna gidip emrinde hareket etmeleri emrolunduu
halde gitmedikleri haber alndndan beklemeden emrolunduu
ekilde hareket etmeleri.
Yazld.
avu yiri konla.
Vidin Bei Mehmed Be'e hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Emru'l-meri'l-kirm
Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh vilyet-i Erdel Kral stefan Kral'a emrm
olup sancaun askeriyle muaccelen belerben yanna varup vech mnsib grdi
hdmetde ve yoldalkda bulunasn." diy emrm olmd. Henz varup irimemekle
mrun-ileyh dah muvenete varmayup ad-y makhr vilyet-i mezbreye kll zarar u
husrn iridrdi arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp sancaun
askeriyle b-kusr ber-vech-i isticl al-vechi'l-ihtimm mrun-ileyhe varup mlk olup
adnun def u refnde gerei ikdm idesin. yle ki; emrm zre irimeyp askere
tevakkuf lzim geldi arzoluna, sancaun alnmala ve sbalarun ve siphlern dah
dirlikleri alnmala konlmaz, ana gre mtenebbih olasn.
Yazld.
Bir sreti, Alacahsr beine.
Yazld.
Bir sreti, Vultrn beine yazld.
63
923
Tmvar beylerbeyi Erdel kralna yardmla grevlendirildiinden,

Tmvar'n muhafazasn, alaybeyleri kumandasnda Nibolu
sanca sba ve siphilerinin salamas yolundaki emrin
yrrlkte olduu, gerekenin derhal yaplmas.
Yazld.
Hliy emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh vilyet-i
mezbre askeriyle Kral-ol'na muvenete irsl olunman; "Alaybeisiyle sancaun
sbalar ve siphleri Tmvar muhfazasna emrm olup muaccelen irsl idesin." diy
hkm-i hmynum gnderilmiidi. Ol emr-i erfm mukarrerdr. Buyurdum ki:
(
) varcak, sancaun sbalar ve siphleriyle alaybeisi henz ihrc olunmam
ise b-kusr ihrc idp isticl zre gnderesin ve eger irsl olunm ise akablerinden yarar
demn ve mektbun gnderp ve emr-i erfmn sretin irsl idp gerei gibi tenbh
tekd idp ale't-tacl muhfazaya iridresin. yle ki; ihml idp varup irimeyeler,
dirlikleri alnmala konlmaz; ana gre mukayyed olalar ve mrun-ileyh belerbei yirine
gelp yoklayup iczet virmeyince mrcaat itmeyeler; yle bilesin.
924
Kratova kazs, Kirel karyesinde ve Novaberde kazs Monago

karyesinde skin olup kallb olduklar bildirilen kiilerin
yakalanarak kallblkla alakal aletleriyle Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
Cafer avu'a virildi.
Kratova kdsna hkm ki:
Kaz-i mezbrdan Kirel nm karyede skin Seyf Hce ve nefs-i Novaberde'de skin
olur Kuyumc Hasan ve Toyca Ms'nun birderi Mustaf ile Nova veled-i Mark'nun ve
Derv eleb'nn kul adna Hurrem, Nzr kul dger Hurrem ve Monago nm karyede
skin Nikola Demrci ve andergola Kuyumc ve Yani Demrci nm zimmler kallblar
olduklar ilm olunman mezkrlar hufyeten yoklanup ele getrilp mukayyed mahbs
Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh varcak, bi'z-zt mukayyed
olup emrm mcebince mezkrlar tetebbu u tecesss idp yataklandurup gaybet idenleri
erklerine ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup cmlesin ele getrp ellerinde
bulunan kallbla mteallik almetleriyle mukayyed mahbs avuumla Dergh-
Muallm'a gnderp isimleri ve resimleriyle yazup arzeyleyesin. Bu bbda gerei gibi
ihtimm idp bir ferdi kaurmayup cmle ele getrmek bbnda dikkat ihtimmda dakka
fevtitmeyesin.
64
925
Dery seferi ile grevlendirildii halde bedelini deyip evine dnen

sba ve siphilerin ellerinde bulunan peksimetlerin Donanma iin
satn alnmas.
Yazld.
Deryya emrolunan siphlerden bedelleri alnup evlerine dnp gidenlern
peksimatlar mr in bahsyla alnup zabtolunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bedelleri alnan sba ve siphlern bi'l-cmle derydan
kalanlarun ne mikdr peksimadlar var ise cmlesin Donanma-i Hmynum in bahsyla
alup zabt u tasarruf eyleyesin; yle bilesin.
926
Drama ve Zihne'de bulunan mret-i Amire Evkf terekesinden

eme kazs iin Sleyman Reis'in gemisine parasyla tereke
verilmesi.
Yazld.
Drama ve Zihne kdlarna hkm ki:
Kaz-i eme'de ziyde kahtolup stanbul klesi buday krk bee ve elliye ve arpa
onar aka olup mslimnlar ziyde mtezacciru'l-hl olup ekseri ot otlayup kifyet mikdr
zahre virilmesin rec itdklerin arzitmein taht- kaznda olan Imret-i mirem Evkf
terekesinden yetmi md tereke virilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle ve Sleymn nm resle kaz-i mezbre ahlsinden dem
vardukda, akalaryla narh- rz zre evkf- mezbre terekesinden yetmi md tereke virp
mezbrun gemisine tahml itdrp ve ne mikdr tereke virilp ve ne sir zre virilmi ise
ibu hkm-i erfmn zahrna kayditdrp ve kaz-i mezbre reysna virilen tereke
b-kusr varup teslm olunduna kdsndan arz getrdp karadan ayn ile gnderilen
hkm-i erfmi ve arz Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; yle bilesin.
927

Urla kazs iin Ali Reis'in gemisine parasyla tereke verilmesi.
Yazld.
Bir sreti; "evkf- mezbre terekesinden Urla nm kaz halkna yetmi md tereke
virilmek in" zikrolunan kdlara. Al Res tayn olund.
928

zmir kazs halk iin Hsam Reis'in gemisine parasyla tereke
verilmesi.
65
Yazld.
Bir sreti; "evkf- mezbre terekesinden zmir Kdl halkna yetmi md tereke
virilmek in" zikrolunan kdlara hkm. Husm Res tayn olund.
929
Drama ve Zihne' de bulunan mret-i Amire Evkf terekesinden

Ayaslu kazs halk iin Yorgi ve Dimitri reislerin gemilerine
parasyla tereke verilmesi.
Yazld.
Bir sreti dah, evkf- mezbre kdlarna Ayaslu kdsnun arz mcebince "kaz-i
mezbre[de] kahtolman yz md tereke virilmek in" Yorgi ve Dimitri nm reslere
hkm-i erf.
930
Donanma-i Hmayun'a orum'dan tyin olunan krekilerin

ulfelerini orum kadsnn vermediinin Galata Mahkemesi'nde
sbit olduu; memleketine dnecek krekilerin ulfelerinin
verilmesi, kad tarafndan vuku bulabilecek mdahalenin orum
beyi tarafndan engellenmesi
Yazld.
Al nm kimesneye virildi. F 21 abn, sene: 972
orum beine hkm ki:
Bu defa Donanma-i Hmynum in orum kazsndan tayn olunan krekcilern
yz ellier aka nafakalarn kdlar olan Sinn reydan alup virmeyp Sdde-i
Sadetm'e geldklerinde kd-i mezbrdan emr-i erfm zre birer aylk ulfelerin dav
itdklerinde Galata Mahkemesi'nde erle sbit olup be bin be yz on iki aka kd-i
mezbrdan birer aylk ulfeleri in krekci tyifesine alvirilp ol bbda ellerinde
huccetleri olup kd yirine vardukda dahlitmesinden ihtiyt itdkleri ecilden buyurdum ki:
Ellerinde olan huccet-i eryyelerine ve emre muhlif kd-i mezbr bunlar incitmek
isterler ise men u def idp memn olmazsa yazup arzeyleyesin.
931
Nayiplikten alnmasna dair gnderilen hkmleri satn alp halka

zulmnde devam eden Antalya Kazs Nayibi Sinan'n kree
Yazld.
brhm nm kimesneye virildi. F 26 abn, sene: 972
Antliyye kdsna hkm ki:
Bundan akdem taht- kaznda Sinn nm nyibn reyya zulm teaddsi oldu
arzolunman niybetden ref olunman drt defa hkm-i erfm yazlup gnderildkde
zikrolunan ahkm- erfeyi satun alup gir niybet idp reyya zulm teaddden hl
olmadu arzolunman buyurdum ki:
66
Gresin; arzolundu gibi olup bi-hasebi'-er sbit olur ise erle sbt bulan
932
znik, Kandr, ile, Sapanca ve Yalakbd kazlarndan miri

gemiler iin hazrlanmas istenen kerestenin temini ve irsali
hususunda bu ile grevlendirilen Hasan'a kadlarn yardmc
olmalar.
Yazld.
znik ve Kandr ve ili ve Sabanc ve Yalak-bd kdlarna hkm ki:
Taht- kaznuzdan mr gemiler mhimmi in ihzr fermn olunan kereste mahall-i
memra gelince sizn cnibinzden dah muvenet olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda Kocaili Bei Sheyl dme zzhnun demi olup
huss- mezbra mbir Hasan'a emrm mcebince her birinz gerei gibi muvenet
muzheret idp emrolunan kerestenn cemnde ve getrilmesi fermn olunan mahalle ihzr
itmek bbnda gerei gibi muvenet muzheretinz zuhra getresiz. Kereste huss
ehemm-i mhimmtdandur; ihml msheleden hazer eyleyesiz. Sonra zrn makbl
olmaz; bilmi olasz.
[Yev]m'l-sneyn, f 24 abni'l-muazzam, sene: 972
933
Sbk Kyceiz kads tarafndan, gerek d isnad ile arzolunup,

hakknda kree gnderilmesine dair ferman sadr olan Nasuh
Fakih'in sicile gemi bir suu bulunmadndan hakknda
herhangi bir muamelenin yaplmamas.
Yazld.
Mektb gnde[r]p; "sbk Kyceiz Kds olan Mevln veys kaz-i mezbrede
Nash Fakh in; "err ve ehl-i tezvr kimesne olup irret ekveti msecceldr." diy
arzitmele; "Dinilen gibi ise sret-i sicillin ihrc idp k[re]e gnderesin." diy fermn
olunman sicillere mrcaat olunup mezkrun hakknda sicil bulunmayup ve hem
mezkrdan ekv ider kimesne olmadun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; mezkrun fi'l-vk irret ekveti mseccel
olmayup hlf- vk isnd olmala arzolunm ise mdm ki kend hlinde olup era
mugyir vaz ve [re]y v beryya teaddsi olmaya, hlf-er kimesneyi
dahlitdrmeyesin. Amm yle ki; irret ekveti zhir ola, tutup habsidp arzeyleyesin.
67
934
Kean kazsna tbi brice skelesi'nden emre aykr olarak

gemilere tereke verenlerin iskele etrafndaki kura ahlisinin
yardmyla tesbit edilerek haklarnda gerekli ilemin yaplmas.
Yazld.
Mezkr kdya virildi. F 26 abn, sene: 972
Kean kdsna hkm ki:
Taht- kazna tbi brice skelesi dimekle marf iskeleye yine kaz-i mezbre
etrfnda olan eger siph ve eger zam ve eger gayri brgrleri ve arabalaryla kaz-i
mezbreye tbi eltkci ve Kseevhadlu ve Samedl ve Karadepe ve Fakhvrn ve
Dnimendl ve Ereli ve Yayla nm kurnun orta yirlerinden gep zikrolunan iskeleye
buday getrp emr-i erfme muhlif gemilere tahml idp hlf- emr-i erf i itdkleri
arzolunman buyurdum ki:
Vusl buldukda, kur halkna gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, iskele-i
mezbreye atlar ve arabalaryla buday iletp tahml iden eger Dergh- Muallm kullar
ve eger siph ve yenieri tyifesi ve reydan bi'l-cmle her kimse bir ferde yol virmeyp
sana haber vireler. Sen dah emr-i erfme muhlif i idenleri ele getrmek istedkde
muvenet muzheret eyleyeler. Eslemeyp emr-i erfme muhlif i idenlern terekelerin
girift idp siph tyifesinden olan isimleri ve resimleri ile yazup bidresin ve rey
tyifesinden olan habsidp arzeyleyesin. Bu bbda gerei gibi ihtimm idp ol taraflarda
hlf- emr i olmakdan ictinb idesin.
935
bkz.hkm. 794
Yazld.
Kengr beine, Kre ve Kurunlu ve Milan kdlarna hkm ki:
Sen ki Milan kdssn, mektb gnderp; "Kurunlu kazsndan Mehmed ve ol
Murd nm siphler erbb- tmrdan iken hlf- emr-i erf iltizmla sba olup kaz-i
mezbrede hasm u mdde yoiken mcerred mesv ile hkim marifetsz bir geden
kendsi ve bir geden babas rey zerinde gezp mft yimlerin ve yimeklerin eklidp ve
cz kazyyeler in mahkeme-i erfeye murfaa olmadn kll cermelerin alup teadd
itdklerin fukar v zuaf tahamml itmedklerin" arzidp ve Bozku nm karyeden Hzr
ve avdur nm karyeden Mslim ve Bakacak nm karyeden Mustaf ve Sym ve Demrl
nm karyeden Ub[ey]dullh nm kimesneler gelp; "Mezkrn siphler reynun hlf-
er u knn akalarn alup; "Zulm teaddsinn nihyeti yokdur." diy ummen teft
olunmasn taleb iderler. zerlerinde hukk- ns okdur." diy ilm eyledkde habsle
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhya kolup irsl olund. Buyurdum
ki:
Varcak gresiz; zikrolunan kimesneler davlarnda hlf olmayup mezkrlarun sahh
zulm teaddleri var ise ki, gelp dav-y hak iden husamsyla berber idp mukaddem
bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin erle teft
68
idp zerlerine sbt u zuhr bulan hukk erle ashbna alvirp hlf- er- kavm
kimesneye i itdrmeyesiz ve ne mikdr kimesneye hak alvirilp ve nenn gibi mddeler
sbit oldun yazup defter idp bildresiz. Eger mezkrn siphlern zerlerine nesne sbit
olmayup kend hllerinde olup zikrolunan kimesneler irret ekvet idp hlf- vk
isnd itmiler ise yarar keflleri var ise kefle virp ahvllerin arzidesiz, keflleri yoise
mukayyed mahbs mezkr avuumla Dergh- Muallm'a gnderesiz. Amm; hn-i
teftde hakk- sarha tbi olasz.
936
Vefat eden babalar Rstem Melik'in lkesinin, babalarnn

idaresinde bulunduu ekilde Grcistan beylerinden Grgi ve
Keyhsrev Melik'e inayet olunduu, lkelerinin muhafazasnda
bulunup
ran'la
yaplan
sulha
aykr
davranlarda
bulunmamalar.
Yazld.
Mirz Al'nn kethudsna virildi. F 29 abn, sene: 972
Grcistn belerinden Grgi ve Keyhusrev Melik'e hkm ki:
Babanuz Rstem Melik ol cniblerde sitne-i Sadetm'e keml-i ubdiyyet
sadkat ile hdmet iderken hliy mrdoldun iftihru'l-meri'l-zmi'l-seviyye Grgi
Melik ilm eyledi ecilden hakknuzda avtf- aliyye-i hne ve avrif-i seniyye-i
mlknem zuhra getrp babanuz lkesin size nyet idp bu emr-i hmyn erzn klup
virdm ve buyurdum ki:
Mdm ki Bb- Muallmuz cnibine ihls u ubdiyyet zre olup ol taraflarda
emru'l-meri'l-kirm Erzurum belerbeisi dme ikblh vech mnsib grdi zre
hdemt- hmynumda mcidd s olup evmir-i erfeme imtisl zre olasz, babanuz
mutasarrf oldu gibi zikrolunan lkeyi zabt u tasarruf idp hfz u synetinde merdne olup
ve Yukaru Cnib'le olan sulh siz dah riyet idp ol cnibe emr-i erfme muhlif []
mterz olmayup lkenzi tamr ihy itmek ardnca olasz; yle bilesiz.
[Yev]m's-Sls, f 25 abn, sene: 972
937
ehzde lalasnn, yannda bulunduklarn haber verdii

Beni-Rebia Beyi Cra'nn(?) kardei ve olunun tutuklanarak
Dergah- Muall avularndan Malko'a teslim edilmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 27 abn, sene: 972
Mektb gnderp Ben-Reba Bei Cr(?) Be karnda ve ol ol cnibe gelp
bi'l-fil anda olduklarn bildrdn ecilden buyurdum ki:
69
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Malko varcak, mezkrlar kayd

bend ile mezbr avuuma teslm eyleyesin ve teslm itdn yazup bildresin.
938
Bursa'da halka zarar verdiinin erle sbit olduu bildirilen

Koyuncu Memi'nin kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Burusa'da skin Al nm kimesneye virildi. F 26 abn, sene: 972
Mahrse-i Burusa'da Koyunc Memi dimekle marf kimesne in; "err ak ve
kumarbz ve hid-i zr olup dyim fsk u fcr zredr; mme-i ehre zarar vardur." diy
sret-i sicill ibrz olunman buyurdum ki:
Gresin; mezbrun sahh irret ekveti erle sbit olup reyya zarar olup
mtezaccirlerse yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
Amm; koup gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, onat vechile hfzidp
yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
939
Erzurum beylerbeyinin Halil adl nayibi kendi mektubuyla tefti

ettirme sebebini bildirerek bir daha kendi mektubuyla kimseyi tefti
ettirmemesi ve arada srada vuku bulup ikyetileri az olan
dvalar kadya havale edip ikyetileri ok olan dvalar
arzetmesi.
Yazld.
Karndana virildi. F 29 abn, sene: 972
Hall gelp; "bu nyib olup kend mektbunla ummen teft itdrdn" bildrdi.
mdi; Sdde-i Sadetm'den emr-i erfm virilmeyince kend mektbunla ummen teft
itdrmee sebeb nedr? Buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezkrun ummen teftine emr-i erfm virilmi deil ise kend
mektbunla ol vechile teft itdrmeyesin. Birden ikiden gelp ikyet idenleri kdya
havle idp erle haklarn alviresin. Anun gibi zulm teaddsi ziyde olmala mblaa
ikyetcileri var ise -ki, ummen teft icb ide- ahvlini shhati zre arzidp era ve emre
muhlif kimesneye rencde itdrmeyesin.
940
70
Gm araycs tarafndan, ellerinde kalp aka bulunduu iin

hapsolunan kiilerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Burusa Hssa Harc Mehmed eleb'ye virildi. F 28 abn, sene: 972
Mustaf Mehemmed ve Osmn ol nsn ve Mehmed ol Al nm kimesnelern
ellerinde kalb aka bulunup sicill olunup habsolundun gmarayc ilm itmein
buyurdum [ki]:
Vusl buldukda, tehr terh itmeyp mezkrlar sret-i sicilleriyle gmarayc
demlerine koup sitne-i Sadetm'e irsl sl eyleyesin ve koup gnderdn
demlere muhkem tenbh tekd idesin ki, ona[t] hzfzidp gaybet itdrmekden ziyde
hazer eyleyesin.
941
Bosna beyinin sanca dhilinde bulunan kalelerin muhafazas iin

gerekli asker ve mhimmt tedrik ederek Neme zerine
yaplacak sefer iin hazr olmas gereken yere dair emri beklemesi.
Yazld.
Klis beinn kethudsna virildi. F 26 abn, sene: 972
Bosna beine hkm ki:
Hliy kffr- hksrun Pe'den ber cemyyetleri ve Erdel semtine hcmlar olup
def- mazarratlar in sefer-i hmyna hzr olman lzim olman buyurdum ki:
Varcak, taht- livnda vk olan kl u serhaddn neferlerin iine koyup hricden bir
ferdi komayup zahrelerin ve hfzna lzim olan yaraklarn yirl yirine koyup dmen zafer
bulmak ihtimli olan yirlerin muhkem idp keml-i tedrk zre sancaun sbalar ve
siphleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla emr-i sbkum zre hzr u mheyy
olu[p] dah ne mahalle varmak emrm olursa kat tevakkuf lzim gelmeye; hemn ol gn
kup mahall-i memra irimek zre olasn. Bu bbda gaflet ihmlden hazer idp keml-i
teyakkuz u intibh zre ad cnibine hzr u nzr olup sancaunda mahall-i ihtiyt olan
klun yara ve zahresi ve bi'l-cmle hfzna muayyen olan neferlerin kalanun iine
koyup istihkm itmekde dakka fevtitmeyesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Klis beine
942
Fransa kralnn, ehzde Selim'in mteferrikalarndan Frenk beyi

olu Yasef Nasi'ye olan ve defeatle talep olunan borcunu bu sefer
nme ile gnderilen kiiye demesi.
71
Yazld.
Frane pdihna nme-i erf ki:
Olum Selm tle bakh mteferrikalar zmresinden Frenk bei ol kdvet
ayni'l-milleti'l-Meshyye Yasef Nasi'ye olan yz elli bin eskud altun deyni in bundan
akdem iki defa nme-i hmynumuz irsl olundukda baz mevninuz sebebi ile imdiye
dein irsl olunmadun bildrmein gerekdr ki; bu defa nme-i hmynumuz vusl
buldukda, uhdenze lzim olan deyni tehr itmeyp sr- adl sadkatinz zre Bb-
Sadet-mebmuz'a olan dostluunuz muktezsnca nme-i hmynumuzla varan
demisine ed olunup atanuz deyninden hals itmek bbnda env- say-i cemlinz
zuhra getresiz.
943
znikmid kadsnn bz mhim iler iin Sdde-i Sadet'e gelmesi.
Yazld.
Hliy baz mhimmt in Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim olman buyurdum
ki:
Dergh- Muallm avu-oullarndan Seyd Gz vusl buldu gibi tehr itmeyp
hemn Sdde-i Sadetm'e gelesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 26 abn sene: 972
944
Rakka Beyi Nimetullah'a iltica eden Kays Arab eyhi Gurgura'y

almak iin sancak beyine kar gelip cenk eden ve fesadc olduu
bildirilen Ceril Bey'in hakkndan gelinmesi.
Yazld.
Malko avu'a virildi. F 28 abn, sene: 972
Mektb gnderp; "Bi'l-fil muktaa ile hssa-i hmyndan Kays Arb'na eyh
olan Gurgura'nun baz develeri sbk gret olunup bazsn Ceril Be'e tbi Arab'da haber
alman dem gnderp taleb eyledi in advet ile baz Arb cem idp zerine
geldkde Rakka Bei olan Nimetullh Be'e iltic idp Ceril Be dah tor Rakka beinn
zerine gelp Gurgura'y taleb eyledkde; "Mm-ileyh Kays Arb hssa-i hmyndan
Gurgura dah mstakm olman eyh tayn olunmdur." diy cevb virdkde mm-ileyhi
dah almak kasdyla zerine yriyp n-r ceng olup hr Ceril Be malb mnkesir
firr idp hals olmdur. Sancakbei zerine gelp bu denl hakret hasret oldundan
gayri bi'd-defet fesddan hl olmayup izlesi lzim olup yle ki; bunun gibilern
haklarndan gelinp giderilmeye, min-bad Arb'un zabt myesser olmayup fesd
72
enatleri terakk bulur." diy arzolunman bundan akdem sana hkm-i hmynum
Emr-i sbkum zre fesd enatde olup izlesi lzim ise hsn-i tedrkle ele
getrp dah hakkndan gelesin ve emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.
945
Dimetoka kazs Mandra karyesinde ldrlen Niko'nun katili

olduu erle sbit olan Niko'nun ve maktln babas olduunu
iddi eden Vasil'in iddisn isbat iin Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Vasl nm zimm elinden hkm-i erf vrid
olup; "Dimetoka kazsnda Mandra nm karyede Niko nm zimm drt nefer yoldayla
olum Niko'y bala urup katlitdi." diy tefti in hkm-i erfm rd itmein Dimetoka
Kds Mevln Husm ile huss- mezbr teft itdkde mezbr Niko ve maktl-i mezbr
Niko Yani ve Anderya ve Miho nm zimmler ile karye-i Mandra kurbinde koyun yannda
rb-i hamr iderler iken mezbr Niko mezkr Niko'y bala gsinde urup katlitdi
mukaddem erle sbit olup tescl olunm ve ktil-i mezbr; "Maktl-i mezkr bala
gsinde urup katlitdm." diy ikrr dah yannuzda dah erle sbit zhir olup lkin;
"Maktl-i mezbrun babasyn." diy dav eyleyen mezbr Vasl Kerpeni kazsndan olup
kdsndan nakl ehde getrp hd- tark hzr olmadundan gayri maktl-i mezbr
yve olup Beyt'l-ml'e taalluk oldu ecilden ktil-i mesfr Dimetoka'da habsolundun"
bildrmisin. Buyurdum [ki]:
[Hkm-i] erfm [vardukda], ktil-i mezbr, Sdde-i Sadetm'e irsl idp mezbr
Vasl'a tenbh idesin ki, maktln babas idin Dergh- Muallm'da isbt idp emr-i er-
erf ne ise icr oluna; yle bilesin.
946
Demirci kazsnda, sbk kad Mevln Seyfullah adna sahte

arzlar hazrlayp ahliye zulmettii bildirilen Hac vaz adl kiinin
tefti olunup suu sbit olursa kree konulmak zere Sdde-i
Yazld.
Mektb getren Sleymn'a virildi. F 29 abn, sene: 972
Timrci kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Hac Ivaz nm kimesne ehl-i tezvr ve err kimesne olup sbk
kd olan Mevln Seyfullh nmna mzevver arzlar ile mslimnlarun bil-sebeb
cihetlerin alup hliy dah cihet hussnda kll hlesi zuhr idp mslimnlar dah;
"Mezkrun zulm teaddsinden ciz kalduk." diy ekv itdklerin" arzeylemisin. mdi;
buyurdum ki:
73
Hkm-i erfm varcak, husamy berber idp gaybet ider ise erle buldurmas
lzim olanlara buldurup hak zre teft idp gresin; kazyye arzeyledn gibi ise -ki,
mezbrun ehl-i fesd enat idi sbit zhir ola- sret-i sicilleriyle Sdde-i
[Yev]m'l-Cuma, f 28 abn, sene: 972
947
Satn ald gemiyi alnt olduu iddiasyla zimm Ahter'in elinden

alan Haslar Mltezimi Dedeolu Mustafa adl milden adgeen
geminin alnmas ve sahibine verilmesi.
Yazld.
Midill kdsna hkm ki:
Drende Ahter nm zimm gelp Todoro nm zimmden bin akaya bir gemi itir
idp sicill itdrp alup mutasarrf iken Hslar Mltezimi olan Dede-ol Mustaf nm mil;
"Bu gemiyi sirka eylemisin." diy erle nesne sbit olmadn ve marifet-i kd yo iken
cebrile elinden alup zulm hayf eylemi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, elinde olan sret-i sicil mcebince mltezim-i mezbrdan
zikrolunan gemisin alvirp hlf- er- erf kimesneyi erle itir[] eyledi gemisine
dahl taarruz itdrmeyp mezbr rencde itdrmeyesin.
948
Rodos Beyi Ali Bey'in; Tabbk Reis, Karaca Ali, Ta Memi ve Kara
Mahmud adl reisleri yakalayp Sdde-i Sadet'e gndermesi.
Yazld.
Tabbk Res ve Karaca Al ve Ta Memi ve Kara Mahmd nm reslern Sdde-i
Sadetm'e gelmeleri lzim olman mezbrlar ele getrmek uhdendedr. Buyurdum ki:
Varcak, tehr terh itmeyp mezkrlar her kande ise ele getrp bulup yarar
demlere koup muaccelen Sdde-i Sadetm'e gnderesin; gndermeyince olmayasn.
949
74
Istranca Da'na yakn dalarda bulunan hssa korulardan kereste

kesen ve satanlar ile bunlar era davete giden Vize sanca beyi
adamlarna saldranlarn tefti olunup sulu olduklar
anlalanlarn kree konulmak iin gnderilmeleri, mevcut
kerestenin de mr iin zabtedilmesi.
Yazld.
Vize Bei demi Mustaf'ya virildi. F selh Ramazn, sene: 972
Vize kdsna ve Dergh- l avularndan Hseyin avu'a hkm ki:
Vize Sanca Bei Mahmd dme zzh mektb gnderp; "Istranca tana muttasl
talarda hssa gemilere yarar kereste bulunmala kornup hfzolunmas lzim olman
emirle korc tayn olunup snur muayyen iken Midye skinlerinden yenieri ve rayyet
tyifesinden nie kimesneler hlf- emr kereste kesdklerinde korcs mena kdir olmayup
nd itdklerin" bildrmein; "hssa kereste kesenler tefahhus olunup men olunmaa
Midye'ye varldukda mezkr korda dery kurbinde sekiz bin kta kereste bulunup
shblerinden sl olundukda; "Talarda hssa kor iinde levend kfirler okdur. Tada
yaturlar. Anlar kat idp bey iderler. Anlardan alduk." diy cevb virdklerinde mezbr
levend kfirler meclis-i era davet olunman drt nefer dem gnderilp varup korda
bir zmre kfir kereste keserken bulup davet itdklerinde muhlefet idp let-i harble
hamle idp bunlar dah nefer kfir ele getrp biri hals olup Eyyb kazsna tbi
Gelikor(?) nm karye keferesine haber idp karye-i mezbre keferesiyle yenieri tyifesi
rb-i hamr iderlerken gulvv idp irip demlerine muhkem t idp ikisini giriftr ve
n-bedd eylemilerdr, erle buldurmasn ve mevcd olan kerestenn ktlarnun ve
byilerinn haklarndan gelinmek in hkm-i erfm virilmesin" arzitmein buyurdum
ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum vardukda, bu bbda ihzr lzim olanlar ihzr idp
gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp ber-mceb-i
er- kavm teft tefahhus idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise -ki,
bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola- anun gibi sancakbei demlerin basup zikrolunan
kfirleri alanlar tedb idp nd muhlefet idp itat itmeyenleri dutup kree
gnderesin ve zikrolunan keresteyi dah mr in zabt u hfz idp ne mikdr kereste zabt u
kabz olundun cinsl cinsi ile defter idp mhrleyp defterin gnderp yazup
arzeyleyesin; yle bilesin.
[Yev]m'l-Ahad, f selh abn, sene: 972, Kostantniyye, sene: 972
950
Cezyir-i Garb Beylerbeyi Turgut'a dery seferinden sonra kalan

baruttan iki yz kantar barut verilmesi.
Yazld.
Bzergn Mustaf eleb'nn demine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Cezyir-i Garb Belerbeisi Turgud dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "Trablus- Garb dru'l-cihd olmala kala-i mezbrenn halk havf hatardan
hl deillerdr. Dmen derse cenge barut ve topc lzimdr." diy barut lzim idin
75
Donanma-i Hmynumla ina'llh'l-Eazz dery seferi tamm olup mrcaat

itdnde bk kalan barutdan iki yz kntr barut tedrk idp viresin ki, ol diyrda hfz u
synet-i mslimn in sarfoluna.
951
erke kazs siphlerinden Zlfikar'a borcu olup edasnda

muhalefet eden ve siphiye saldran Pir Gayb'n tefti olunup suu
sbit olursa kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
erke kdsna hkm ki:

Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "erbb- tmrdan Zlfikr nm siph
reysndan; "Pir Gayb nm kimesnede, sekiz yllk iftm akas olup taleb idicek beni
n-hak alup teadd eyledi. erle grilmesin taleb iderm." didkde, mezbr Pir Gayb
defa meclis-i era davet olundukda gelmeyp nd idp keyfiyyet-i ahvli ayn-
vilyetden sl olundukda; "Zarar- mdur ve hrsuzlula mehr kimesnedr." diy
ehdet itdklerin" arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbrun ahvli onat vechile teft tefahhus idp
gresin; arzitdn gibi ise mezbrun zerine sbit olan mevddun sret-i sicilli ile kendyi
952
Ruskasr, Ahyolu, Aydos, Karinabd ve Bnrhisar kazlarnda

bahar koyunundan bak kalan koyunun gnderilmesi.
Yazld.
Koyun emnine virildi. F 3 Ramazn, sene: 972
Ruskasr ve Ahyol ve Aydos ve Karn-bd ve Bnarhsr kdlarna bir hkm [ki]:
Hliy, "Bahr koyunndan taht- kaznuzda kalm koyun olup henz gelmemidr."
diy Koyun Emni olup Sdde-i Sadetm avularndan olan Mahmd zde kadruh
mhrl defter virmein buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh varcak, mrun-ileyhn defteri
mcebince her birinz taht- kaznuzda bk kalm bahr koyunnun ihrcna gerei gibi
bi'z-zt mukayyed olup b-kusr ihrc idp vaktinden tecvz itdrmeyp muaccelen
gndermek bbnda ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz. Mahrse-i stanbul'un zahre
huss ehemm-i mhimmtdandur. hml msheleden hazer eyleyesiz. Sonra zrinz
makbl olmaz; muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre bb- ikdm ihtimmda dakka
fevtitmeyesiz.
953
76
stanbul zahiresi iin Tekfurgl, ernovi, Varna, Nibolu,

umnu, Lofa, Hrsova ve vraca kazlarndan Orman ve Dobruca
koyunundan bak kalan koyunun gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Tekfurgli ve ernovi ve Varna ve Nibol ve umn ve Lofa ve Hrsova
ve vraca kdlarna; "Orman ve Dobruca koyunndan taht- kaznuzda bk kalup henz
irimemi koyun olup ihrc idp gnderesiz." diy.
[Yev]m'l-sneyn, f gurre-i Ramazni'l-mbrek, sene: 972, Kostantniyye
954
Mejake kazsnda, Kap Aas Yakub'un kprsnn alt tarafnda

in olunan fakat kprye zarar verdii bildirilen deirmenin zarar
giderilmezse, deirmenin yklmas.
Yazld.
Mezkr aa cnibinden gelen kapucya virildi. F selh abn, sene: 972
lbasan beine ve Mejake kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda Kapum Aas Yakb dme mecdhnun kprsi olup alt
yannda bir deirmen ihds olunup cr olan nehrn suy kprnn iki ban bgeyp erbb-
sebl gemee kbil olmayup kprye zarar oldu ilm olunman buyurdum ki:
demi varcak, zikrolunan deirmenn dah mrun-ileyhn kprsine vk olan
zararn defa kbil ise def u ref eyleyesin. Mmkin deil ise ki, kadm oca(?) olmayup
sonradan ihds olm deirmeni ref idp hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyesin.
955
Rodos'a srld halde kurtulup Eridir'e geldii bildirilen

Hayrettin adl nyibin yakalanp Rodos beyine teslim edilmesi.
Yazld.
Eirdr kazsndan Mehmed'e virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Hamd beine ve Eirdr kdsna hkm ki:
Bundan akdem Hayreddn nm nyib emr-i erfmle Rodos'a srilmi iken bir tarkla
hals olup tezvr telbsden hl olmadun ilm olundu ecilden buyurdum ki:
Gresin; mezbr emr-i erfmle Rodos'a srilmiken ve tlkna emr-i erfm
virilmedin gaybet idp ol cniblere gelmi ise ele getrp yarar demlernle Rodos'a, beine
gnderp teslm eyleyesin. Teslm olduna mhrl temessk aldurup arzeyleyesin.
956
ehzde Selim'in talebi zerine dery seferinden alkonulan siphi

ve zamnn timar kaytlarna erh verilmesi.
77
Yazld.
ehzde kapuclarndan Vel nm kimesneye virildi. F selh abn, sene: 972
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh bu defa dery seferine emrolunan
Anatol siphlerinden baz zam v siphnn derydan kalmalarn murd idinp
isimleriyle yazup defter idp ilm itmein ve sefer-i mezbrdan alkonlduklarn Vezrm
Mustaf Paa mhrl defter virmein zikrolunan deftern bir sreti ihrc olunup sana
Vardukda, nazar idp mezkr defterde mastr olan eger zam v siphdr,
tmrlarnun zerine iret itdresin ki; "Dery seferine varmad." diy tmrlarna
dahlolunmaya.
957
Tmvar beylerbeyinin Erdel'e saldran dman zerine harekete

getii hakkndaki mektubunun alnd, Be kral, sulhu kabul
edip askerini ekerse bir ey yaplmamas, ekilmemekte srar
ederse zerine gidilerek zararnn defedilmesi ve Erdel'e giden
slm askerinin halka verebilecei zararlarn nne geilmesi.
Yazld.
Tmvar belerbeisinn kethudsna virildi. F 2 Ramazn, sene: 972
Hliy Dergh- Muallm'a mektb [gnderp]; "Bundan akdem irsl olunan emr-i
[er]fm zre vilyet-i Erdel'e mstevl olan dmen zerine tevecchde olup kff[r]
lekeri firr iderse Kral-ol ady takb idp alnan kalalar muhsara eylemek isteyp
asker-i slm'un tehrin taleb iderse emr-i erf nedr?" diy ilm eylemisin. Zikrolunan
mektbunda her ne ki tahrr beyn olunm ise ale't-tafsl lm-i erfm muht u mil
olmdur. Eyle olsa; buyurdum ki:
(
) varcak gresin: yle ki; Be kral lekerine sulh u salh tenbh idp
irdesiyle ekilp giderse mukayyed olmayasn. Eger dmen ekilmeyp itdkleri fesd
hussnda srr zre olursa emr-i sbkum mcebince def- mazarrat- ad in asker-i
slm'la muvenete irip vech mnsib grdn zre adnun zerine musallat olup
memleketi ve vilyeti zarar u ziynlarndan hals itmek bbnda gerei gibi ikdm ve hsn-i
ihtimmun vcda getresin ve vilyet-i mezbreye varan asker halkn gerei gibi zabtidp
reydan kimesnenn mlna ve tavarlarna ve ehl yline dahlitdrmeyp dn
devletme lyk olan cumhr- umrda tamm tedbr tedrkde olup gaflet ile emr-i
erfme muhlif i olmakdan saknup dmen tarafyla ahvlini ve asker-i hmynumun
ahvlin ale'l-ittisl ilm eylemekden hl olmayasn.
78
958
Erdel'e yardma giden askerlerin zabt hususunda Tmvar

beylerbeyinin istedii emir zerine kendisinin askere serdar tyin
olunduu.
Yazld.
Mrun-ileyhn kethudsna virildi. F 2 Ramazn, sene: 972
Mrun-ileyhe hkm ki:
Bundan akdem irsl olunan emr-i erfm zre vilyet-i Tmvar askeriyle vilyet-i
Erdel'e mstevl olan ad-y hksr zerine tevecchde olduun bildrp asker halknun
serkelerinn zabt u syneti bbnda emr-i erfm virilmesin ilm eylemisin. mdi;
vilyet-i mezbreye irsl olunan asker-i slm'a seni serdr tayn idp buyurdum ki:
(
) varcak, bu sefer hussnda tamm basret intibh zre asker-i hmynumun
zabtnda ve istihdmnda gerei gibi mcidd merdne olup sancakbeleri kullarumdan ve
sbalardan ve gayriden her kimn serkelii vey muhlefeti olmala hdmetde ihml
tekslleri olanlardan arza muhtc olanlar arzidesin ki, dirlikleri alnup gerei gibi
haklarndan geline. Muhtc- arz olmayanlarun itdkleri fesd enatlerine gre gerei
gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Bi'l-cmle
mteveccih olduun sefer-i zafer-eserde tamm tedbr firsetde olup kr ikyetn
Sdde-i Sadetm'de msmir messir idin iln idp asker-i hmynum adnun
defne terb itdrp cibilletnde merkz oldu gibi env- yoldalkda ve yz
aklklarnda bulunmaa sayidesin.
959
Peuy Kalesi topularnn timar olan Mod kazs Varadnice

karyesinde Turgut adl zam tarafndan yaplan mdhalenin
engellenmesi.
Yazld.
Peuy'un Topcbas Mehmed'e virildi. F 2 Ramazn, sene: 972
Tmvar belerbeisine hkm ve Mod kdsna [hkm ki]:
Peuy Kalas topclar dem gnderp; "kaz-i mezbrda vk olan tmrlarnun
Varadice nm karyelerini iki kerre eneldp ihy itmiler iken Turgud nm zam Kamendi
nm karyesi reys ile gelp harb idp reyy tr-mr eyleyp teadd itdin"
Gresiz; arzitdkleri gibi mezbrlarun karyesine mezkr zam gelp ol vechile
teadd itdi vk ise men idp min-bad ol vechile kimesneyi rencde itdrmeyesiz. Eger
menle memn olmazsa yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz ki, zemeti hara virile.
960
Bodan voyvodasnn, lkesi Neme tarafndan istilaya urayan

Erdel kralna yardm edebileceine dair haber gnderip, Erdel
kralnn isteyecei miktar askeri gndermesi.
79
Yazld.
Mm-ileyhn kethudsna virildi. F 2 Ramazn, sene: 972
Vilyet-i Erdel Kral olan stefan Kral'un baz kla [u] vilyetine Neme askeri
mstevl olup adnun def in vilyet-i Tmvar Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm
Mustaf dme ikblh muvenete emrm olman mrun-ileyh dah ol cnibe tevch
itdin ilm eyledi. mdi; bundan akdem vilyet-i Bodan'da fetret vk oldukda
mrun-ileyh stefan Kral sana muvenet idp hayli yoldalkda bulunmd. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm (
) varcak, mrun-ileyhle haberlep gresin; vilyet-i
merkmeden ads henz def olmam ise muvenet idecen mm-ileyhe bildrp yle
ki; muvenet taleb eyleye, ne mikdr leker isterse Bodan lekerinn yararlarndan
bolarlaryla taleb itdi mikdr kimesneleri mretteb mkemmel dmen yarayla tedrk
idp itimd itdn bir be-nm u yararn ba u bu tayn [idp] mrun-ileyhn yanna
gnderesin ki, mm-ileyh belerbei kulum vech mnsib grdi zre hdmetde ve
yoldalkda bulunalar. Bu bbda ihml eylemeyp mrun-ileyhle mukaddem haberlep
taleb itdi mikdr lekerle ol tarafdan muvenet itmekde bb- ikdm ihtimmda dakka
fevtitmeyesin.
[Yev]m's-Sls, f 2 Ramazni'l-mbrek, sene: 972, Kostantniyye
961
Topubann, Bilecik Madeni'nde yaplmas emrolunan demir top

talarn yaplmas iine tyin olunduu, grevinin bana giderek
hizmet iin yaya ve msellemleri getirip ie balamas.
Yazld.
Topclar avuna virildi. F 3 Ramazn, sene: 972
Topcbaya hkm ki:
Bilecik Madeni'nde dkilmesi fermn olunan demr top talar hdmetine seni tayn
idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, yirne yarar demn koyup dah tehr itmeyp emrm
mcebince mahall-i memra varup hdmete tayn olunan yaya ve msellemleri b-kusr
getrdp hdmete mberet idp itmm- maslahat itmek bbnda ikdm ihtimmun
zuhra getresin. Hdmetinde ihml mshele zre olanlar yazup arzidesin.
962
80
Eskiehir, Ermenipazar, Glpazar, Bilecik, nn ve negl

kazlarndan Bilecik Madeni'ne tyin olunan yaya ve msellemlere
bedeli mukabilinde zahire alnp gnderilmesi.
Yazld.
Topclar avuna virildi. F 3 Ramazn, sene: 972
Eskiehir ve Ermenibzr ve Glbzr ve Bilecik ve nni ve negl kdlarna
hkm ki:
Hliy Bilecik Madeni'ne tayn olunan msellem ve yaya tyifesine aka ile taht-
kaznuzdan zahre tayn olunmak mhimm lzim olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, her birinz taht- kaznuzdan tavyif-i mezbre in akalaryla
kifyet mikdr zahre tedrk eylemek bbnda ikdm eyleyp dakka fevteylemeyesiz.
Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; ihml msheleden ve bu bahne ile
kimesneye zulm teadd olmakdan hazer eyleyesiz. Her ne tedrk idersenz akalaryla
alvirp kendlere irsl sl eyleyesiz. Bu bbda muzyaka ekdrmeyesiz.
963
Sakz beyinin noksan olarak gnderdii haracndan yllk

birikmi olan bakyasn gnderip Hzne-i Amire'ye teslim etmesi.
Yazld.
Sakz belerine hkm ki:
senedr ki, uhdenze vcib olan harcnuz Sdde-i Sadetm'e vakti ile tamm
gelmeyp noksn zre gnderilp tedhul-i sene itdrmekle her yl tamm ed olunmayup
bu hussdan murd ne idi malm olmadu ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan (
) zde kadruh varcak,
yllk harcnuzdan ne mikdr bk kalm ise b-kusr cem u tahsl idp ber-vech-i isticl
yarar ademinzle Sdde-i Sadetm'e gnderp Hzne-i mirem'e teslm eyleyp bk
komakdan ihtirz idesiz.
964
Sultan Bayezid Han Evkf'nn bulunduu yerlere rey vesir

kimseler zerinde mahsult ve rsmdan kalan bakyann tahsil
olunup evkf mtevellsine teslim olunmas.
Yazld.
Ceddm Sultn Byezd Hn Evkf oldu yirlern kdlarna hkm ki:
Hliy mrun-ileyh ceddm evkf mtevellsi Ahmed, Sdde-i Sadetm'e dem
gnderp; "Evkf- mezbre mahslinden rey zerinde hayli bk mahsli kalmdur."
diy tahsli bbnda fermn- erfm taleb itmein buyurdum ki:
demleri vusl buldukda, her birinzn taht- kaznuzda olan husam
muvcehesinde hak zre onat vechile bi-hasebi'-er'-erf teft idp evkf- mezbre
mahslinden eger rey zerinde ve gayride mahslt u rsmdan her kimde cz ve kll
ne mikdr bk nesnesi kalmsa hlf- er u knn asl tealll niz itdrmeyp
mteveccih olanlardan vakf mahslin b-kusr cem u tahsl itdrp* kimesnenn zerinde
bir aka ve bir habbe bk nesne kodurmayasz; cmlesin mtevell-i mezbrun demlerine
81
kabzitdrp eslemeyenleri sekidp nd idenleri yazup bildresiz. Bu bbda tamm

mukayyed olup evkf- mezbrenn bakysn tahslinde env- ikdm ihtimm zre olup
ihml msheleden hazer eyleyesiz; yle bilesiz.
* Metinde "
[Yev]m'l-Erbi, f 3 Ramazni'l-mbrek, sene: 972, Kostantniyye
965
Murtazabad kazsnda bz kiilere zulmettii yolunda hakknda

ikyet bulunan Himmet adl kiinin tefti olunarak sulu olduu
anlalrsa hapsolunup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Ankara'dan Bl nm kimesneye virildi. F 7 Ramazn, sene: 972
Anatol belerbeisine, Ankara ve ubuk ve Murtaz-bd kdsna hkm ki:
Murtaz-bd kazsndan baz kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp; "Himmet nm
kimesne bunlara ziyde zulm teadd itdin" bildrdkleri ecilden bunda gelenlern
takrrleri ayn ile yazlup teft olunmak in size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp gaybet ider ise erle buldurmas lzim
olanlara buldurup bunlar ile ihzr idp gnderilen takrre nazar idp gresiz; zikrolunan
husslar bundan akdem bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmi dav deil ise
teft idp gresiz; zikrolunan husslar zerine erle sbit olursa bunlardan m-ad gelp
dav-y hak idenlern dah bir defa erle faslolmayup on be yl gemi olmayan
kazyyelerin onat vechile erle dikkat ihtimm ile teft idp gresiz: yle ki; mezkrun
zerine her kimn erle hakk sbit zhir olursa ashbna b-kusr alvirdkden sonra
kendyi habsidp zerine sbit olan mevddun birin ketmitmeyp shhati ve vuk zre
tescl defter idp yazup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. yle ki; bunlar takrr
davlarnda sdk olmayup irretleri zhir ola, bunlar habsidp vuk zre yazup
bildresiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve
hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idp hakk- sarha tbi olasz; yle bilesiz.
966
Avclar karyesinden Nasuh adl kiinin kzn karp bikrini izle

eden Kite kazsndan Hudavirdi adl kii ile arkadann
hapsolunup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Hudvendigr beine hkm ki:
Mektb gnderp; "liv-i mezbrda Kite kazsndan Hudvirdi nm kimesne gice ile
bir nefer yoldayla Avclar nm karyede Nash nm kimesnenn bikr kzn cebr ile ekp
alup gidp bir har kye iletp; "Fil-i kabh eyledi." diy mezkrenn babas ve anas ekv
82
itdklerinde mezkr ele getrilp sl olundukda vech-i merh zre fesd eyledine ikrr
idp ve kadmden ehl-i fesd olman habsolundun" ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; kazyye arzolundu gibi ise sret-i sicilli ile mezkr
Hudvirdi'yi ve yoldan habsile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
967
Yeni anlama yrrle girinceye kadar, Nemeliler eski

anlamaya riyet etmeyip, Bosna serhadlerine saldrda
bulunurlarsa, saldrlarna karlk verilmesi.
Yazld.
Bosna Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Bosna serhadlerinde vk olan
kffr- hksrdan baz uclarda olan guzt meydna davet idp fursat buldukca Memlik-i
Mahrse cnibine mazarrat iridrmekden hl olmaduklarn" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, yle ki; ol serhadlerde olan kend hllerinde emn emn
zre m-beynde olan sulh u salh riyet itmeyp fesd enat zre Memlik-i Mahrsem
taraflarna dest-drzlk itmekden hl deiller ise kral- mezbr ahvl-i sulh kend nmna
mukarrer klnca fursat el virdine gre meydna davet idenlern ve syir ekynun
hakkndan gelinmek in Pojega ve Zaesne beleriyle ittifk idp bir maslahat itmek
ardnca olasn. Amma; bu bahne ile kll akn tedrk olunup dah ol cnib ahd emn
riyet itmek zre kend hllerinde iken hlf- emr i olmakdan saknup bu bbda keml-i
basret intibh zre olup gaflet ile ol serhadlern ihtilline ve rz [u] nms- saltanatuma
muhlif vaz zuhr itmekden ihtirz eyleyesin; yle bilesin.
Yazld.
Bir sreti, Pojega Bei Nash Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Zaesne Bei Ferhd Be'e.
968
Emir gerei Kelemente asilerinin haklarndan gelinmek zere iken

ilerinde ehzde Selim'in lalasnn akrabalarnn olduu
yolundaki haber zerine slahlar yoluna gidildiine; asilerden
hkmranlk iddiasnda bulunan Voar adl harminin
yakalandna dair skenderiyye beyinin mektubunun alnd,
Voar adl harminin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 4 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
skenderiyye Bei Tur Al'ye hkm ki:
"Kelemente nm aslern emr-i erfm mcebince haklarndan gelinmek sadedinde
iken; "lerinde ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn lalas akriblar vardur."
83
diy haber virilmein ol mahalle slh olunmak sretine getrilp ve (

) nm
mahallenn haklarndan gelinmek in asker gnderildkde Nalbend-ol dimekle marf
kimesne kagelp emri sana getrmedin mezkrlara; "Bizi rencde itmeyn in
mm-ileyh tle bakh lalas hkm gndermidr." diy haber gnderp maslih fesda
virp ve zikrolunan slerden Voar nm harm ve kuttu't-tark; "Bu vilyetde hnkr
benm." diy dav[]-y btl idp hlen ele girp habsoldun" bildrdn ecilden kayd
bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Mezkr zimmyi yarar demlere koup mukayyed mahbs gnderesin; gaybet
itdrmekden hazer idesin.
969
Vezir Ferhad Paa'nn Vize kazsnda mamur etmek istedii harab

deirmen iin lazm olan kerestenin teminine kimsenin mdhale
ettirilmemesi.
Yazld.
Kapucya virildi. F 4 Ramazn, sene: 972
Vize kdsna hkm ki:
Dstr- mkerrem Vezrm Ferhd Paa edma'llh tel iclleh tarafndan yle
arzolund ki: Taht- kaznda mrun-ileyh iki gz bir harb deirmen ocan alup mamr
itmee mberet eyledkde, lzim olan iki kta oluk aacna ve unn retmee mhimm
olan kerestenn kesilmesine ol cnibde baz kimesne mni olurm. Buyurdum ki:
Varcak, mrun-ileyhn zikrolunan iki gz deirmen[in]n oluklarn ve syir
kerestesin tedrk itmek istedklerinde kimesneyi dahlitdrmeyp lzim olan kerestenn
ihzr bbnda ikdm ihtimmun zuhra getresin.
970
Erzurum muktaalarndan Baauk Melik'e verilen ulfenin

verilmeye devam edilmesi.
Yazld.
Mrz Al'nn kethudsna virildi. F 4 Ramazn, sene: 972
Erzurum belerbeisine ve Erzurum Tmrlar Defterdr olup Muktat Nzr olan
brhm'e hkm ki:
Baauk Melik'n sbk muktat- mezbreden emr-i erfmle virilgelen ulfesi
mukarrer olup virilmesin emridp buyurdum ki:
Mrun-ileyh melikn muktatdan sbk emr-i erfmle tayn olunan ulfesin
yine mukarrer idp tasarruf itdresiz; yle bilesiz.
84
971
Kardeleri olan Fas hakimi Abdullah ile aralarnn dzeltilmesi

talebinde bulunan eyh Abdlmmin ve eyh Abdlkerim'in
talebleri iin giriimin Malta Seferi'nden sonra Cezyir-i Garb
Beylerbeyi Hasan Paa tarafndan yaplaca, netice vermezse,
zaman kollanarak gerekli giriimlerde bulunulaca.
Yazld.
demine virildi. F 7 Ramazn, sene: 972
Halef'l-emcid ve'l-ekrim eref'l-mehmid ve'l-mekrim el-muhtassu bi-mezdi
nyeti'l-Meliki'd-Dyim eyh Abdlmmin ve Abdlmelik dme ulvvhmya hkm ki:
Hliy Dergh- Sadet-destghmuz'a mektbunuz vrid olup; "Fas Hkimi olan
cenb- emret-meb karndanuz Abdullh ile m-beyninz slh in vilyetinn
serhaddine varduunuzda zerinze hcm mesmnuz olmala yine Cezyir'e mrcaat
olunup Donanma-i Hmynum'la muvenet olunup muhassl'l-ml olmak recsnda
olduunuz" ilm eylemisiz. Mektbunuzun mazmn- meymnnda mnderic olan huss
bi-tafslih zz-i huzrumuza arzolunup lm-i erfmz muht u mil olmdur. Eyle olsa; ol
diyrlarda vk olan cumhr- mslimnn refhiyyeti ve kffr- hksrun mezelleti ve
nikbeti in hliy deryya azm Donanma-i Hmynumuz irsl olunup feth u zabt vcib
olan baz klun muhsaras emrm olmdur. mmddr ki; Hakk sbhneh ve tel
hazretlerinn ulvv-i nyet-i fth-bahlar ile Donanma-i Nusret-karnimz'e feth u zafer
myesser olup Cezyir ve Msr yolndan kffr- n-bekrun mazarrat u fesd def u ref
oluna. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, sitne-i Devlet-iynmuz'a ilticnuz
sermye-i devlet bilp bu gaz ahvli ber-taraf olunca rmla sde-hlde olup Cezyir-i
Garb Belerbeisi Hasan Paa dme ikblh kulum vech mnsib grdi zre
karndanuzla mdrdan hl olmayasz. na'llh bu defa bu gaz-y hmyn ahvli
itmma iridkden sonra mm-ileyh rey-i savb grdi sulh u salh karndanuz kabl
itmeyp zhr- muhlefet nd iderse vakti ve fursat ile bu cnibden mterecc olan
tedrk grilp husl-i mlinze say ikdm olunur; yle bilesiz.
972
Fas hkimi Abdullah'n kardelerine kar gsterdii dmanlk

hakknda Cezyir-i Garb Beylerbeyi Hasan Paa'nn gnderdii
mektubun alnd, Cezyir ve o diyarla alkal btn ilerin
halledilmesi grevinin kendisine verilip, Fas hkiminin
kardelerine yazlan hkmn kendisine gnderildii, Fas hakimi
kardeleriyle sulh olmayp dmanla devam ettii takdirde Malta
seferinden sonra o tarafn tanzimine baklaca.
Bu dah.
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "bi'l-fil Fas Hkimi olan Abdullh ile
karndalar Abdlmmin ve Abdlmelik'n m-beynleri bundan akdem baz suleh
85
vstasyla sulholunmken hlf- ahd vaz itmekle Cezyir'e avdet itdklerin" bildrmisin.
Ol diyra mteallik mektbunda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl malm- erfm old.
Eyle olsa; ol diyrun cumhr- umr- senn fikr-i skb ve rey-i syibne tefvz
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, ol taraflarda kem-kn keml-i firset ve
(
) kiyset zre tanzm-i umr- memleket ve terfh-i ahvl-i rayyetde mcidd
merdne olup cibilletnde merkz olan vfr- celdet ehmet ecatn muktezsnca
zuhr iden adnun defnde ve ehl-i fesdun refnde bi'l-cmle hfz u hrset-i memleket ve
savn [u] synet-i rayyetde env- mes-i cemlen zuhra getresin ve mrun-ileyh Fas
hkiminn yanunda olan karndalarna hkm-i hmynum yazlup sana irsl olund.
Vech mnsib grdn zre tesell idesin. Bundan akdem Donanma-i Hmynum
gnderilmesi lzim idin bildrdn ecilden dstr- mkerrem mr-i mfahham nizm'l-lem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel meliyeh deryya azm Donanma-i
Hmynum'la gnderilp Malta Kalas'nun feth ve teshri sipri olunmdur.
na'llh'l-Eazz bu gaz-y erf ahvli ber-taraf oldukdan sonra mm-ileyh Fas hkimi
ol zamna dein tark- sulh u salha teebbs itmeyp ol taraflara zhr- advet ve srr-
muhlefetde ola, l-bd cenb- saltanat-mebuma lzim oldu zre vakti ve fursat ile
tedrki grile ve Donanma-i Hmynum kala-i mezbre muhsarasnda oldukca ad-y
hksr tarafndan gafletde bulunmayup belerbeiline mteallik yallarda olan kl u
bikun hfz u hrsetinde ve kffr tarafndan muvenete gelen donanma-i
hezmet-eserlerinn kal u kamnda bi'l-cmle adya zarar u husrn iridrmekde ve
Donanma-i Hmynum'la olan asker-i fevz-meserme ol cnibden muvenet muzheret
olunmak bbnda makdrun sarfidesin; yle bilesin.
973
Cezyir beylerbeyilii dhilindeki ilerin halledilmesi grevi ile

grevlendirilen Hasan Paa'ya Cezyir-i Garb ahlisinin itaat
etmesi.
Bu dah.
Mefhru'l-ulem ve'l-fuzal merciu'-uraf ve'l-etky Cezyir-i Garb'da vak
olan ulem v sdt ve syir ahl-i vilyet tevk- ref il-hrih. hliy vilyet-i
mamrede fermn- cihn-mutmuzla belerbei olan emru'l-meri'l-kirm Hasan Paa
dme ikblhnun keml-i firset ecat ve hsn-i diynet adletine itimd-
hmynum olman ol diyrun cumhr- umr rey-i isbetine tefvz olunmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, ol diyrun nazm u intizm ve zabt u rabt
in ehl-i fesd ndun defne ve slh- memlekete mteallik her ne vech mnsib
grrse szini hsn-i kabl ile ikbl idp emrinden tecvz olunmayup keml-i itat
inkyd zre olasz ki, ol diyra mteallik mrun-ileyhn kr ikyeti makbl
mesmdur. Ana gre mukayyed olup evmir-i erfeme imtisl ve nevh-yi merfadan
ictinb zre hfz u hrset-i memleket ve savn [u] synet-i rayyet olunmakda kemliyle
ittifkda olasz ki, eyym- sadet-i hmynumda ol diyrun ahlsi sde-hl ile
86
mreffeh'l-bl olmalar ile mecman devm- devletm edye[sine] itiglden hl

olmayasz; yle bilesiz.
974
lbasan sancanda mslmanlarn itikadn bozmak isteyenlerin

Yazld.
Kethudsna virildi. F 14 evvl, sene: 972
lbasan beine ve kdsna bir hkm ki:
Hliy Emn Sinn Meredesi(?) nmyla baz melhde zuhr idp kelimt- gayr-i
mera ve trreht- hezeliyyt syleyp itikd- mslimne dll virmekden hl
olmaduklar istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup mezkr
nmna ol vilyetde bulunan hulef v sfiyyndan ka nefer kimesne varsa cmlesin ele
getrp yle ki; kend hllerinde olmayup kelimt- n-mera ile marf olduklar zhir
ola, yarar demlernle mahbsen Sdde-i Sadetm'e gnderesiz; yle bilesiz.
975
Bodan'dan kap Leh vilyetine iltic eden ve Leh'te tutuklu

bulunan Bodan ekysnn, Osmanl ile aralarndaki dostlua
binen Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Ser--ser kse ile altun kozalak ile paa hazretlerine gnderildi. F 8 Ramazn, sene:
972
Leyh Kral Agusto Zigmundo'ya nme yazla ki:
Hliy Atebe-i Aliyye-i sm-mekn ve Sdde-i Seniyye-i sadet-ninmuz'a -ki,
merci- mer-i kirm ve melce-i seltn-i fihmdur- Vilyet-i Bodan Voyvodas
Aleksandra Voyvoda mektb gnderp mukaddem vilyet-i mezbrenn dlline bs olan
ekydan Bako ve Nikefor ve Vilad ve Demekan ve Palbock(?) ve Torkol ve Rohozna ve
Lence ve Coola ve Yovan Toma ve Gavril Sebitar(?) ve Mocel(?) nm mfsidler gir
vilyet-i mezbreye inklb virmek arzsyla ol cniblere varup iltic itdkde Asitne-i
Sadetimz cnibine olan vfr- ihls ve hsn-i ihtissnuz muktezsnca zikrolunan
mfsidler tutlup habsolunduklarn mezkr voyvoda kulumuz ilm itdi ecilden gerekdr
ki; nme-i sadet-nmnumuz varup vusl buldukda, sevlif-i eyym ve sevbk-
ezmndan cenb- devlet-mebmuza olan dostluunuz ve m-beynde olan muhede-i
hmynumuz muktezsnca mezkrlar tehr itmeyp mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesiz ki, sadkat zre ahd peymnun riyeti sebeb-i izdiyd-
meveddetdr. Ana gre mukayyed olup ihtimmen isticl zre irsli bbnda hsn-i
ikdmunuz zuhra gele; yle bilesiz.
87
[Yev]m'l-Hams f 7 Ramazn, sene: 972
976
Akdeniz'deki gnll levend reislere kaptan tayin olunan hssa

reislerden Mustafa Reis'i Malta muhasarasnda, Vezir Mustafa
Paa'nn diledii ekilde istihdam etmesi.
Yazld.
Hliy hssa reslerden kdvet'r-res ve'l-mutemedn Mustaf Res zde
kadruhya Akdeniz'de yriyen gnll levend reslere kapudn tayn olunup bert-
erfm ihsn olunmdur. na'llh'l-Eazz Kala-i Malta'nun feth u teshri in zerine
varlup muhsaraya mberet olundukda buyurdum ki:
Gnll levend reslern kolna mrun-ileyhi ba u bu tayn eyleyp vech
mnsib grdn zre kala-i mezbre muhsarasna istihdm eyleyesin.
977
Akdeniz'de bulunan gnll levend reislere hssa reislerden

Mustafa Reis'in kaptan tyin olunup beratnn verildii.
Yazld.
Nin- hmyn oldur ki:
ftihru'r-res ve'l-mutemedn muhtru'l-kberi'r-rkibn Res Mustaf zde
mecdhnun vfr- ehmet ecati ve dery lminde mahreti olman Akdeniz'de
yriyen gnll levend reslere kapudn tayn idp ve bu bert- sadet-yt virdm ve
buyurdum ki:
Bade'l-yevm mrun-ileyh zikrolunan gnll levend reslere kapudn olup ol ki,
vezyif hdemt- kapudnlkdur, olugelen det-i kadme muktezsnca b-kusr mer v
medd kla. Mezkrn gnll levend resler mm-ileyhi kendlere kapudn bilp
kapudnlna mteallik olan cumhr- umrda mrcaati mrun-ileyhe idp szine
muhlefet munedet gstermeyp tazm tekrminde dakka fevtitmeyeler. Ol bbda h
mni u dfi olmaya; yle bileler.
978
Trnovi kazs ile Kzanlk kazs arasndaki balkan yolu zerinde

bulunan (
) mevkiine vergiden muaf olmak zere bir
derbend karye in olunmas.
Yazld.
Cafer nm kimesneye virildi. F 7 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
Trnovi kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; ""Trnovi kazsna tbi Gligar ve Direnova nm karyelerden
Kzanlk kazsna tbi Had ve Keideresi nm karyeler zerine inen balkan yol har
88
vechile ubr olunur tarkdur. Lkin m-beyn bud mesfe olup zerinde bir karye olmala
mahf u muhtara ve ehl-i fesd mecma olup kimesne ubr idemez. Ol ecilden yolc
tyifesi bad yirlerden tolaup kll zahmet ekilr ve hl tark olman erbb- fesd
balkanun ber cnibinden sirka itdkleri tavarlar te cnibe ilet[r]ler. Amm; balkan
ortasnda bir karye vaz olunmaa kbil (
) dimekle marf bir yir va[r]dur. yle ki;
mufiyyet zre syir derbendler gibi bir karye vaz olunmas fermn buyurlursa, ebn-i
sebl ve rey ve syir mslimnlar sde-hl olurlar idi." diy siph tyifesinden ve
reydan, mslimndan ve kefereden cem- kesr ve cemm-i gafr ihbr itdklerin" ilm
itdn ecilden buyurdum ki:
Gresin; arzitdn zre mahall-i mezbr mahf u muhtara yir olur, anda ky
konmaa hl yir var ise -ki, erbb- sebln hfzna enfa ola- kimesnenn yazlus ve
nizls olmayan hric ez-defter haymneden yl* (
) ve rsm virmemek zre cem
idp bir ky kondurasn. yldan sonra enelp mamr oldukda ka hne ve ne mikdr
nefer mukarrer mtemekkin olursa ve hsllar ne olur ise malm idinp ana gre arzidesin
ki, avrz- dvniyye ve teklf-i rfiyyeden muf olmak zre derbend kaydoluna; yle
bilesin.
* Metinde "
979
Yabanc ahitler vatstasyla ehzde Selim elinden, Karahisar-

Develi kazsndan mran adl kiinin teftiine hkm alp,
mbaire rf ettirerek hayli parasn alan Ramazan adl i-eri ile
yoldalarnn tefti olunmas.
Yazld.
Kaz-i mezbreden Imrn nm kimesneye virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Nide beine ve Nide ve Karahsr- Devel ve rgb kdsna hkm ki:
Siz ki rgb ve Karahsr- Devel kdlarsz, Nide kds nyibi ile mektb
gnderp; "Devel Karahsr'dan Imrn nm [kimesne] yedinden hkm-i erf vrid olup;
"Devel Karahsr ve rgb kdlar ile Kaysariyye kds nyibi ile bundan akdem mektb
gnderp; "Devel Karahsr'dan Ramazn nm i-eri baz kfelsyla mezbr Imrn'un
teftine ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh tarafndan hkm getrp hd- zr
ile hayli akalarn alduklarn" Kaysariyye ve rgb kdlar mukaddem Sdde-i
Sadetm'e arzitdklerinde; "Tekrr erle grilp hd- zrla alnan akasn elinde olan
fetv-y erfe [mcebince] mteveccih olanlardan alviresin."" diy fermn olunup aka
alanlarun ekseri gaybet idp Bahtiyr ve Dvne Hac ve Mehmed nm kimesneler ihzr
olunup teft olundukda mezbr Imrn'un zerinde bir aka haklar yo iken mbir olan
kula habs rf itdrp hlf- er mezbr Bahtiyr krk sikke altunn ve Dvne Hc krk
sikke altunn ve Mehmed yiirmi be sikke altunn alduklar hd- udl ile sbit olup hn-i
teftde zuhr iden mevddun sicilleri sretlerin gndermein" mezkrlar ihzr olunup dav
idenler mahzarlarnda erle teft olunup bi-hasebi'-er sbt bulan haklar alvirilp
mezkrlar habsolunup arzolunmas fermn olunup lkin Nide kds emr-i erfle har
89
huss teftde olman siz ki, Devel Karahsr ve [r]gb kdlarsz, Nide kdsnun
nyibi ile Devel Karahsr kazsnda cem olup sbk gaybet idenlerden mezbrn
Ramazn bin Sleymn ve Mehmed bin Mahmd nm kimesneleri ihzr idp teft
olundukda mezkrlar mezbr Imrn' vech-i merh zre habsitdrp ikrhla aka ikrr
itdrp mezbr Ramazn yz sikke altunn ve Mehmed yz on sekiz sikke altunn alduklar
hd- udl ile sbit oldukdan sonra kendler dahi tavan ikrr idp ayn- vilyetden sl
oluncak; "Fi'l-vk mezbr Ramazn'un ve syir yoldalarnun her zamnda hlleri tezvr
telbs ile ml almakdur, ziyde errr mfsidlerdr." diy bi'l-muvcehe ihbr itdklerin"
ilm itdnz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varup vusl buldukda, mezkrlar hsn-i tedbr tedrkle ele
getrp habsidp ahvllerin arzeyleyesiz. Hlf- er i olmakdan hazer idesiz.
[Yev]m's-Sebt, f 7 Ramazni'l-mbrek, sene: 972, der-Kostantniyye
980
kaz edildikleri halde kendilerine verdikleri lakablar kullanmakta

srar eden Beyehri kazsndan bir ka taze yetimi ehir olannn
Yazld.
Mektb gnderp; "Nefs-i Beehir'de tze irimi ehir olanlarndan bir nie
kimesneler belerde sohbet idp birine Sultn Byezd ve birine Kuduz Ferhd ve birine
Asak Seyfeddn diy isim koyup mukaddem olan sancakbei habsidp tedb tenbh
olundukda mtenebbih olmayup gir ol nmla beyne'l-akrn mehrlardur." diy tutlup
habsolunduklarn" bildrdn ecilden mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e
Varcak, mezkrlara yollarda hfz u hrset in kifyet mikdr hsr-erenleri tayn
idp dah emrm zre Dergh- Muallm'a gnderesin. Yollarda onat hfzitdrp gaflet ile
gaybet itdrmekden hazer idesin.
981
Dergh- Muall topularna adet zere verilen buuklardan

Donanma-i Hmyun'da bulunan topularn hak edenlerine de
verilip defterlerine kaydolunmas.
Yazld.
Divitdr Cell eleb'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
90

Dergh- Muallm topclarndan detleri zre mukarrer olup Sdde-i Sadetm'de
virilgelen buuklardan on drt buuklar Donanma-i Hmynum'da bile olan topc
kullarumdan mstehk olanlara tevch olunmasn emridp buyurdum ki:
Emrm zre zikrolunan buuklar Donanma-i Hmynum'da olan topc kullarumdan
mstehk olanlara vech mnsib grdn zre tevch eyleyp defterlerine iret itdresin.
982
Mehyif teftiine mbair olarak gnderilen Mehmed avu'un

rahatszl zerine yerine Maksut avu'un gnderildii.
Yazld.
Mezkr avua virildi. F 6 Ramazn, sene: 972
Bundan akdem mehyif teftine mbir olmak zre gnderilen Dergh- Muallm
avularndan Mehmed ikest olmala istihdma kbil olmadu ecilden mezkrun yirine
zmre-i mezbreden kdvet'l-emsil ve'l-akrn Maksd zde kadruh tayn olunup irsl
olund. Buyurdum ki:
Varup vusl buldukda, mezkr Mehmed'i Sdde-i Sadetm'e gnderp mehyif
tefti hdmetini mezbrun mberetiyle gresin.
983
Bilecik ve Tersne-i Amire hizmetine tyin olunup grevine

gelirken hastaland bildirilen Hamidili Piyadeleri Beyi Sinan'n
yerine bir adamn gndermesi.
Yazld.
Topclar avuna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hamdili Piydeleri Bei Sinn'a hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "tamri fermn olunan Kala-i Mamriyye
hdmetine tayn olunup kala tamm olunca bir n zerinden hl olmayup hdmet zre iken
maraza mbtel olup hlen emr-i erf vrid olup Bilecik ve Tershne-i mire hdmetine
tayn olunup gelrken ztrbun ziyde olup b-mecl olduun" bildrdn ecilden
buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, yirne yarar demn tayn idp ed-i hdmet itdresin; yle
bilesin.
984
Ereli yolunda ldrlen tccarlarn ktillerinden olup

yakalanmken serbest brakldklar bildirilen kiilerin tekrar
yakalanp durumlarnn tefti edlmesi, suluysalar Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
91
Yazld.
Bundan akdem Ereli'ye bir menzil karb yirde maktl olup defnolunan bzergnlarun
ktilleri ahvlin arzeyledn ecilden ol bbda sana mufassal hkm-i erfm irsl
olunmd. Hliy maktl olan bzergnlarun yoldalarndan drende Hac Mahmd nm
kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "Ases Bekir ve Sadet-ol dimekle marf kimesne
ve Mardinl Hadhordi-ol Abdullh ve Sarc-ol(?) Penbeci Hc ve Penbeci Haydar ve
Harprutlu h Hseyin ve yolda erbeti Kfir dah ol bzergnlar katliden harmlern
yoldalar olup maktllern ekser esbblar anlarda olmala ele getrilp habsolunmlar
iken gir tlk olunduklarn" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrlar ele getrp gaybet idenleri erle buldurmas
lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp dah sbk gnderilen mufassal hkm-i
hmynum muktezsnca meyyitlern ahvlin defnitdkleri mahalden yoklatdurup
bunlarun ahvlin gerei gibi dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp huss- mezbra
mberetleri var mdur, ne tark ile tlk olunmlardur? yle ki; ol harmlern erkleri
idi erle sbit zhir ola, maktl bzergnlarun mezbrlarda ne mikdr ml ve esbb
var ise zuhra getrp hakkat-i hllerin mufassal merh sicill itdrp sret-i sicilleriyle
cmlesin habsile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
985
Budun yenierilerinden Pervane adl kiinin Podgradya karyesinde

skin olan karsnn kaybolmas suundan zanl ve sbkal olan
Osman adl kiinin rf olunarak iin ortaya karlmas.
Yazld.
Budun yenierilerinden Pervne nm kimesneye virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Hersek beine ve Foa kdsna hkm ki:
Mektb ve sret-i sicil gnderp; "Budun yenierilerinden olup kaz-i mezbra tbi
Podgradya nm karyede skin olan Pervne'nn htn Kumr yiirmi yedi bin aka ve nie
esbbla n-bedd olup karye-i mezbre ahlsine sl olundukda baz mutemedn-aleyh
kimesneler; "Dolne Klonya nm karyeden Osmn bin Turhan nm kimesne muvcehesinde;
"Mezbre Kumr gyibe olmazdan mukaddem mezbr Osmn ekser zamnda mezbr
yenierinn evi nine urar, gelr gider idi ve karyemz ahlsi arasnda Osmn'un
merkme Kumr ile mumelesi var idi ve bu sylenr idi. Bu fesd iden zanniderz ve
bundan esbak dah mezkr Osmn karyemzde gelp ehl-i karyeden Bl bin Atmaca'y kl
ile kovalayup Haydar Paa'nun Pervne Voyvodas habseyledi." diy haber virdklerin ve ol
arada serbest karyeler olup sancakbeleri teftden ihtiyt itdklerin" bildrdn ecilden
mezbr Osmn'a rf olmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp huss- mezbr teft tefahhus klup
anun gibi inkr iderse emrm zre rf idp ahvl nice olm ise didrdp shhati zre sicill
idp kazyye neye mncer olursa vuk zre yazup bildresiz. Kable's-sbt telef-i nefsden
ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
92
986
Hezargrad, umnu ve Ruscuk kazlarnda kallb olduu bildirilen

kiilerin yakalanp kallblkla alakal aletleriyle birlikte Sdde-i
Yazld.
Sleymn avu'a virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Hezrgrad ve umn ve Ruscuk kdlarna hkm ki:
Hliy Hezrgrad kazsna tbi Isfrarnie(?) nm karye kurbinde skin Tur Al ve
umn kazsna tbi Vernie nm karyede Bediko nm zimm ve Ruscuk'da Deli Habb nm
kimesneler kallblar olup Sdde-i Sadetm'e gelmeleri lzim olman buyurdum ki:
(
) vardukda, her birinz taht- kaznuzda olan hufyeten yoklayup yataklandurup
ele getrp dah yanlarnda kallbla mteallik bulunan lt blar ve sikkeleriyle
kendlerin mukayyed mahbs yarar demlerinze koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz
ve gnderdnz kimesneler[e] tenbh eyleyesiz ki, yollarda onat hfzidp gafletle gaybet
itdrmekden hazer eyleyeler.
987
Kap Aas Yakub'a, vrisi olduu mteveff Cafer'den kalan ve

yamaland anlalan mallarn, bulunarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Gmlcine ve Karasuyenicesi kdlarna hkm ki:
Kapum Aas kdvet'l-havs ve'l-mukarrabn Yakb dme ulvvh Cafer nm
kimesne fevtolup vrisi oldun bildrdkde cmle-i metrkt Dergh- Muallm
kapuclarndan Hasan zde kadruh ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmee hkm-i erfm
virilmiken; "Hliy mteveff-i mezbrun mln zevcesi Dri ve Mehmed bin Hac Halfe
ve Sleymn bin Bl ve Abd birder-i Sleymn ve mteveffnun kullar Hseyin ve
Keyvn defterin kesp ml esbbn gret itmilerdr." [diy] mm-ileyh tarafndan ilm
Hkm-i erfmle mezbr kapuc kulum varcak, mezkrlar ihzr idp gaybet ideni
erle buldurmas lzim olanlara buldurup keml-i dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf
teft idp thmet-i sbka ile mttehem olan erle ve kannla grp mteveffnun
metrktndan ne mikdr ml ve esbb gret olunm ise b-kusr zuhra getrp defter
idp mhrleyp ve imzlayup mezbr ile Sdde-i Sadetm'e gndermeyince olmayasz.
988
Mora'ya tbi Kartine kazs ahlisinden olup ticret iin Asitne-i

Sadet'e gelirken yolda kefil bulamadndan kree konulduu
yolunda ikyette bulunan Bortodor adl kiinin serbest braklmas.
93
Yazld.
Anabol azebleri kapudnna hkm ki:
Hliy Anabol kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "liv-i Mora'ya tbi
Kartine kazs muzftndan Agodori nm karye skinlerinden olup Anabol Kalas'nda
mr kalite kree virilen Bortodor nm zimm gelp; "Sbk kr u kisb itmek in
sitne-i Sadet'e giderken Hayrabol nm kasaba voyvodas beni tutup kefl taleb itdkde
diyr- gurbetde olman kefl bulmaa meclm olmadu ecilden habsidp ta gemisine
gndermiidi. B-gnh on yldur ki krek ekerm." diy tezallm eyledin"
bildrmein mcrim defterine mrcaat olundukda kefli olmadu in kree konldu
mukayyed bulunman tlk olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardu gibi mezkr tlk idesin.
989
erir ve aki olduu bildirilen Sdl nhiyesinden Sevindik olu

Ali adl kiinin tefti olunup suu sbit olursa kree konulmak
Yazld.
Arz getren Mehmed'e virildi. F 10 Ramazn, sene: 972
Kastamon beine, Tatay ve Boy-bd kdlarna hkm ki:
Sen ki Boy-bd kdssn, mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi Sdl
nhyesinden Sevindk ol Al nm kimesne in; "Mezkr Al err ak kimesne olup
mezkra tbi nie zr hidleri olup nie mslimnlarun maslahatlarn muattal idp ve
nie mslimnlardan karz aka alup virmeyp ve baz kimesnelern yitimi ylin kend
istedi gibi irti itmeyince kimesneye virdrmeyp ve ehl-i rf tyifesiyle gezp
mslimnlar gamzidp n-hak yire akalarn aldurup bunun emsli teaddden hl
deillerdr." diy cemat-i mslimnden cem- kesr gelp ekv itdklerin" arz itdn
Gresiz; kazyye arzolundu zre olup mezkrun vech-i merh zre mslimnlara
zulm teaddsi var ise -ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit ola- erle sbt bulan kazyyelerin
sicill idp mezkr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla;
yle bilesiz.
990
Sahte arz ve hccet dzenleyen Karahisar- ark Kads Nibi

Sinan'n tefti olunup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mektb getren Mar[]f nm kimesneye virildi. F 8 Ramazn sene: 972
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "kaz-i mezbrda Kara Yakb Zviyesi'nn eyh
Mehmed gelp Sinn nm nyib zviye-i mezbrenn mehatine sbk kd olan Mevln
abn ismine bir mzevver arz yazup elinde bulunup era murfaa olduklarnda mezkr
94
arzun nie yirde galat olup ve mevln-y merkmun mhrine ve imzsna tatbk olundukda
asl mutbakati olmayup mzevver idi sahh olman ayn ile hfzolunup vuk zre sicill
olunmdur ve ayn- vilyetden sika v mutemedn-aleyh kimesneler; "Mezkr nyib nie
mzevver vakf-nmeler yazup ayn ile elinde bulunup mzevver idi zhir olman kd
sbk emnet koyup hfzitdrmidr. Mezkr bu makle fil-i kabh ve fesd enatden
hl deildr." diy haber virdklerin" arzidp ve Marf ve Vel nm kimesneler gelp;
"Mezbr nyib iki nefer oullaryla bunlarun evlerin basup sonra h, smme h;
"ehr-yr'a sebbeyledinz." diy bunlarun gaybetinde sicill itdrp ve Ferhd nm
kimesnenn dah; "Evm basdun." diy ehl-i rf eline virp habsitdrp drt yz altunlarn
alup zulm teadd eylemidr." diy ekv itdkleri ecilden buyurdum ki:
Gresiz; fi'l-vk mzevver huccet ve arz yazup vech-i merh zre fesd ve era
muhlif kabh fili var ise ki, zerine sbit zhir olan mevdd sicill idp yarar demlere
koup sret-i sicilleriyle bile Dergh- Muallm'a gnderesiz.
991
Aksaray kazs maret karyesinden Yusuf adl kiinin "lba

oldum." diyerek bir hayli fesad ve enaati icra eyledii ikyet
edildiinden, tefti olunup suu sbit olursa kree konulmak zere
Yazld.
Mektb getren Keml nm kimesneye virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Aksary beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; " "ayn- ehirden Sinn Halfe ve Pr ve Hac
Keml ve Ahmed ve Al ve Hce Hall ve Hac Mehmed ve Seyd Ahmed nm kimesneler
ve gayrilerden cem- kesr gelp kaz-i mezbra tbi mret nm karyeden Ysuf nm
kimesne in; ""Ben ilba oldum." diy ehirde ve kurda yriyp nie drl fesd
enat idp nie mslimnlarun hlf- er akalarn alup ve vilyetimze kd olanlarun
mazl olduklarnda ardlarnca varup bir tark ile iftir idp bir nie akasn alagelmi
err ak kimesnedr." diy ekv idp ve mezkrun karyesi halkndan Mustaf ve Nash
ve brhm ve Al nm kimesneler ve gayriler dah; "Bizm Deller nm cemat ile su
hussnda nizlar olup emr-i erf getrdklerinde anlardan bir nie altun alup; bizm
emirlerimzi ve fetvlarmuz bel elleyp nie akamuz alup env- teadd eylemidr."
diy ekv idp ve Seirden nm karyeden Al Be nm kimesne; "Mezkr Ysuf; "Beni
ilba oldum." diy benm evm basup beni muhkem dp hlf- er bir nie akam ald."
diy ekv idp ve Sultn nm karyeden Kocabe nm kimesne; "Mezbr Ysuf evine bir
n-mahrem kz getrp; "Kzkarndaumdur." diy bir nie mddet yannda turdukdan sonra
mezbreyi nikhlanmak istedkde ehl-i karye mni oldlar." diy haber virp ve Kumarta
nm karyeden h Vel ve Bozca nm kimesneler ve Sorsu nm karyeden Vel ve abn ve
Budak nm kimesneler ve Akhsr nm karye keferesinden Usturca ve Krca ve Hudvirdi
nm zimmler ve syir karyelerden nie mslimnlar meclis-i era gelp mezbr Ysuf
in; " "Ben ilba oldum, bana ilba hdmeti virn." diy bazmuz dp ve bazmuzun
95
n-hak yire akasn alup nie drl zulm teaddler eylemidr." diy ekv itdklerin"
Gresiz; mezkrun fesd enati ve ekveti arzolundu gibi ise ki,
bi-hasebi'-er'-erf sbit olursa, erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp mezkr yarar
demlere koup sret-i sicilleriyle bile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla.
Tezvr [] telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesneye ise zulm hayf olmakdan
ihtirz idesiz.
992
Bosna'da yaplmas ferman olunan kalenin insnda altrlacak

siphilerin isim ve timarlar defterinin gnderilip yaplacak sefere
hazrlanmas.
Yazld.
Kethuds Hseyin'e virildi. F 12 Ramazn, sene: 972
Bosna beine hkm ki:
Liv-i mezbrda bins fermn olunan kalanun mhimmt u levzimine liv-i mezbr
siphlerinden muvenet itmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol irsl olunan emr-i hmynum zre sefere hzr u
mheyy olup ve kala huss dah mhimdr, kala-i mezbrenn binsna kifyet mikdr
siph tayn eyleyesin ki, varup emrm mcebince kala-i merkmenn binsna ve syir
lzim olan mhimmine muvenet muzheret eyleyeler. Huss- mezbr mhimdr;
ihml msheleden hazer eyleyesin ve tayn olunup gnderilen siphlern isimleri ve
tmrlar defterinn bir sretin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, sonra hdmet
tamm olup yoklandukda emrm muktezsnca varup hdmetde bulunanlar ve hlf- emr
tealll idp varmayanlar kimler idi malm- erfm ola; yle bilesin.
993
Nibolu ve Vidin sancaklar kadlklarnda bulunan kallblarn

yakalanmalar iin Hezargrad kads Mevln Muhyiddin'in
mfetti, Sleyman avu'un mbair tyin olunduu, yakalanan
kallblarn sicil suretleriyle Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Mezbra virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Hezrgrad Kds Mevln Muhyiddn'e hkm ki:
imdiki hlde Nibol ve Vidin Sancaklar Kadlklar'nda baz kallblar zuhr idp
kalb altun ve aka kesp kallblk itmekle altun ve aka emrine kll ihtill ve teml-i nsa
inhll virdkleri ecilden anun gibi kallblar yoklanup ele getrilmesine seni mfetti ve
Dergh- Muallm avularndan Sleymn zde kadruhy mbir tayn idp buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan kdlklara varup toprak kdlaryla kasabt u
kury ve syir bhe olan mevz yoklayup etrf u cevnibden dah kll dikkat ihtimm
96
ile tetebbu idp ol kimesnelern ki kallbl bi-hasebi'-er sbit ola, der-zencr idp
kallblna mteallik ellerinde bulunan esbblarn ve sikkelerin ve kesdkleri aka v
altundan mevcd olan mhrleyp yarar demlere koup Atebe-i Ulym'a gnderp shhati
zre ahvllerin arzeyleyesin ve baz kallblar tutldukda sbalar ve voyvodalar
cermelerin alup meclis-i era getrdklerinde hmyet idp; "Kallblklarn isbt idn."
diy kelimt iderlerimi. Ol bbda kimesneye hmyet olunmayup gerei gibi mukayyed
olup anun gibi bir kallb sikkesi ve kesdi kalb altun ve akasyla tutup getrdklerinde
elinde bulunan alyim ki, ameline dellet ide, tamm dikkat ihtimm idp elbette
kallbln zuhra getrp erle sbt u zuhr buldu gibi sicill idp sret-i sicilli ile
mukayyed mahbs gndermeyince olmayasn ve baz kimesnelern hasmlar olup
veyhd ahz celb maslahat in kend hllerinde olanlarun evlerine kalb altun ve aka ve
sikke braup sonra; "Kallbdur; evinde bu asl nesne vardur." diy gamzidp teadd
olunurm. Ol asl kend hllerinde olanlara hlf- vk isnd ile hayfolmakdan saknasn
ve bir kimesne bilmedin elinde kalb ve yaramaz altun ve aka buluna, aldu yiri bulvirince
ol kimesneye dahlolunmaya. Meger ki; kend ameli idine zannoluna vey kallb erki
olmala mslimnlara [sl olundukda] mslimnlar eyline ehdet itmeyeler, ol
kimesnelern ahvline mukayyed olup tehdd idp erkin buldurup kallb hakknda cr
olan emrm mcebince amel eyleyesin. Bu hussda tamm ikdm idp ol asl mfsidleri
hsn-i tedrkle ele getrdkden sonra zikrolunan kdlklarda muhkem nid itdrp
min-bad krk ve kalb altun ve aka istiml itdrmeyp men u def idesin ve ele giren
kallblar ale'l-ittisl irsl eylemek in sancakbei demlerinden ve kl mstahfzlarndan
kifyet mikdr dem alup mukayyed mahbs sret-i sicilleriyle kallblar teslm idp
Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve muhkem tenbh eyleyesin ki, yollarda getrr iken
gicede ve gndzde gaflet itmeyp onat vechile hfzidp bir ferdi gaybet itdrmekden hazer
ideler.
994
skb ve Kstendil sancaklar kadlklarnda bulunan kallblarn

yakalanmalar iin Kratova kads mtefetti, skender avu'un
mbair tyin olunduu, yakalanan kallblarn sicil suretleriyle
Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Mezbra virildi.
Bir sreti; Kratova Kds Mfetti, skb ve Kstendil sancaklarnda; mbir
skender avu.
995
Sofya ve Alacahisar sancaklar kadlklarnda bulunan kallblarn

yakalanmalar iin Rudnik kadsnn mfetti, Sinan avu'un
mbair tyin olunduu, yakalanan kallblarn sicil suretleriyle
Mezbra virildi.
Bir sreti; Rudnik Kds Mfetti, Sofya ve Alacahsr sancaklarnda; Sinn avu
mbir.
97
996
stanbul'daki Yahudilerin kalp ve yaramaz akalar toplayarak yk

ile Ankara'daki Yahudilere gnderip piyasaya srdkleri
bildirilmekle, Anadolu beylerbeyi ve Ankara kadsnn kallblar
yoklayp yakalayarak Sdde-i Sadet'e gndermeleri.
Sinn avu'a virildi. F gurre-i evvl, sene: 972

Bir sreti, Anatol belerbeisine ve Ankara kdsna; " "Hliy nefs-i Ankara'da
Sivriler ve Hsr'da skin Boyac ve Dkmeci nm kimesneler ve ubuk kazsnda Aydnck
nm karyede mtemekkin Muhyiddn nm kimesne... Amm; mezbr karyeden mezkr
kimesne kalkup gidp kande idi malm deildr. Lkin aka ve altunn hufyeten karye-i
mezbre halkna getrp virp bi'l-fil anlar harcitmek zredr. Bunlardan gayri Ankara
sancanda her kazda vardur; kimler idin dimee ikdm idemezin ve Gerede kazsnda
dah baz kimesneler vardur; Gerede akas dimekle marf aka gelp her yirde
harcolunur, mehrdur ve bunlardan m-ad stanbul'da olan Yehdler kalb ve hurde ve
yaramaz akay cem idp Ankara'da olan Yehdlere yk ile gnderp Ankara'da ve syir
yirlerde harciderler." diy arzolunup bunlardan gayri baz kallblar zuhr idp kalb altun ve
aka kesp kallblk itmekle...." diy bundan aaas mezkr mufassal hkm gibi
yazlmdur.
997
Sbk Varna kads Abdurrahman'n Vezir Mehmed Paa'nn

Varna kasabasnda bulunan vakf karbansaraynn yanndan
denize kadar yaptrd su yolu karizinin karbansarayn duvarna
zarar verme ihtimali olduu takdirde ortadan kaldrlmas.
Yazld.
Prevadi kdsna hkm ki:
Hlen dstr- mkerrem Vezrm Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun
kasaba-i Varna'da bir vakf krbnsary olup; "Sbk Varna Kds olan Abdurrahmn
deryya icr itdrmek in krbnsary kurbinden bir suyol krizi ihdsna mberet idp
deryya dhl itdi mahlde hev[] muhlif olur emvc-i dery ihds olunan krizn suyn
karup krbnsary binsna ve buday harmenine zarar mterettib olur." diy mrun-ileyh
tarafndan arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, bi'z-zt zerine varup gresin; fi'l-vk kd-i
mezbrun mberet itdi krizn mrun-ileyhn krbnsary dvrna ve harmenine
zarar vk olursa def u ref idp era ve emre muhlif kimesneye i itdrmeyesin;
eslemeyenleri yazup arzeyleyesin.
98
[Yev]m'l-sneyn, f 8 Ramazn, sene: 972
998
Krkkilise, Zaraeskisi ve Yenice-i Kzlaa kadlklarndan

darya koyun verilmeyip stanbul zahiresi iin gnderilmesi ve bu
i iin grevlendirilen Bl avu yardm talep ettiinde msellem
verilmesi.
Yazld.
Koyun emnine virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Krkkilise beine ve Krkkilise ve Zaraeskisi ve Yenice-i Kzlaa kdlarna hkm
ki:
Mahrse-i stanbul zahresi in, eger haymne koyundur ve eger gayridr, ahr yire
koyuvirmeyp tor mahrse-i mezkreye srp getrmek [in] Dergh- Muallm
avularndan Bl zde kadruh tayn olunmdur. Muvenete dem lzim oldukda yz elli
nefer msellem virilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile varcak, siz ki kdlarsz, bu bbda her birinz mukayyed olup
taht- kaznuzda olan memerr maberleri onat vechile dikkat ihtimmla dyim yoklayup
anun gibi mahrse-i stanbul zahresiyn eger haymne koyundur ve eger gayridr, har
yire salvirmeyp yarar sriciler ile vakti ve mevsimi gemedin mahmiyye-i mezkreye
gnderesiz ve gnderdnz demlere gerei gibi tenbh idesiz ki, yollarda kasabt u
kurya urayup koyun telef itmeyeler. Anun gibi zikrolunan koyunlar srmek in
muvenete mrun-ileyh avuuma dem lzim olup taleb eyledkde, sen ki
sancakbeisin, emr-i erfm mstedsnca yz elli nefer msellem tayn idp gnderesin
ki, koyunlar srp lzim olan muveneti idp mahrse-i stanbul'a tor iletp kasabt u
kurdan asl bir yire uratmayalar. Bu huss mhimdr; msellem ihrcnda ihml olunup
maslahat avk u tehr olunmakdan hazer eyleyesiz ve bu bahne ile kimesnenn akas
alnup zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.
999
Rumeli beylerbeyi iken len Hasan Paa'nn muhalleftndan

ald eyann parasn vermeyen ve Tmvar beylerbeyinin yannda
bulunan sabk Sofya Voyvodas Ahmet'ten parann tahsil edilerek
Yazld.
Kethudsna virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Bundan akdem Rmili Belerbeisi iken fevtolan Hasan Paa'nun muhalleftndan
sbk Sofya Voyodas olan Ahmed hayli esbb alup akasn virmeyp bi'l-fil senn
yanunda oldu ilm olunman aldu esbbun defteri sreti ayn ile ihrc olunup sana
99
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan defter mcebince mezkr voyvodadan aldu

esbbun bahsn b-kusr alup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderp teslm itdresin;
tealll itdrmeyesin.
1000
Kastamonu'da Abdullah adl kiinin evini basarak emval ve

eyasn garet eyleyen ehl-i fesad ve suhte tifesinin yakalanp tefti
olunmas.
Yazld.
Abdullh nm kimesne gelp; "Shte nmna baz ehl-i fesd cem olup memlekete
aka salup alup leyl nehr ev basup fesd enatden hl olmayup ve Hzr bin lys
nm kimesne zikrolunan shtelerle bile olup mukaddem olum ekp alup gidp badeh
olum gaybet idp geldkde olum ehre alup getrp mezbrlar evme gelp bir katrum
alup gidp sonra katr gnderdkden sonra gir gelp mezkr katr ve evmden baz
esbbum alup gidp ve mukaddem evmden esbbum sirka olunup Yemeni ve Elmaukur
ve Gynkler nm dvn halknun ehl-i fesd maznnamdur. Bu bbda ziyde
hayfolmdur." diy bildrdi. mdi; sancaun hfz u hrseti ve zuhr iden ehl-i fesd ele
getrp erle haklarndan gelinmek uhdene lzimdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup fi'l-vk sancaunda ol
vechile shte nmna kimesne var ise tehr tevakkuf itmeyp zerlerine varup hsn-i
tedbr tedrkle ele getrp anun gibi elvirmeyp muhrebe v mukteleye mberet
iderler ise demleri heder olmak zre sancaun sbalar ve siphleri ve syir il-eri ile
bi'l-cmle her ne tarkla mmkin mutasavver ise bi-eyyi tarkn kn ehl-i fesd ele getrp
fesd enatleri sbit zhir olanlar mecl virmeyp mahallinde erle lzim geleni icr
idp yirine koyasn. Arza muhtc olanlar habsidp arzeyleyesin ve mezkrun evin basup
esbbn ve tavarn alanlar dah ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara
buldurup getrdp mukaddem bir defa erle faslolmam ise ve on be yl gemi deil ise
toprak kds marifeti ile erle teft idp gresin.
1001
Tatarbazar kazsna tbi Bedrimalamut adl karye halknn

siphileri Dvne Mahmud'a timar bedelini derbend karye olduklar
iddiasyla demek istemediklerinden defter kaytlarna gre
siphinin alacann tahsil olunmas.
Yazld.
Mehmed Paa hazretlerine hdmet iden Pr avu'a virildi. F 10 Ramazn, sene:
972
Sofya kdsna hkm ki:
Drende Dvne Mahmd nm siph gelp; "Tatarbzr kazsna tbi
Bedrimalamut nm karye tmr olup mteveccih olan hakkn; "Derbend deti zre
100
virrz." diy tealll itdklerin" bildrdkde, Sdde-i Sadetm'de olan deftere nazar
olundukda karye-i mezbre derbend olman hsl ve ispenesi syir rey gibi mukayyed
bulunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, husamy berber idp zikrolunan sret-i deftere nazar idp
hak zre teft eyleyp hsl olan terekelerinden r slriyyelerin yiirmi beer aka
ispenelerin ve syir mteveccih olan hukk her ne ise knn u defter muktezsnca
hkmidp b-kusr alvirp; "Derbend deti zre virrz." diy deftere muhlif tealll
itdrmeyesin. Eger tahvl trhne denden zerlerinde gzete hakk dah var ise
bade's-sbt tahvline den hakkn hkmidp b-kusr alviresin. Anun gibi deftere
muhlif reysndan nd muhlefet idp era ve emre itat itmeyen ka nefer olursa
nd muhlefetlerin sicillt idp sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Bu bbda Sol-kol Alaybeisi olan Husrev Kethud
zde kadruh mbir ola. Amm; emr-i erden tecvz itmeye; yle bilesin.
1002
ankr kazs Hacib karyesinden, hakknda fesadc ve irret

olduu yolunda ikyet bulunan Receb bin Mehmed adl kiinin
tefti olunup kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Karye-i Hcib'den Hzr nm kimesneye virildi. F 10 Ramazn, sene: 972
Kangr kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; " "Kaz-i mezbra tbi Hcib nm karyeden Receb bin Mehmed
nm kimesne in; "Behrm ve Ahmed nm siphler zerlerine hak eger n-hak ehdet
itmek lzim gelp vey dimek vey dav v husmet lzim gelrse birbirimze
muhlefet eylemeyelm." diy be alt nefer kimesnelere talk- selseye artitdrp ve
mezbr kendnn Arab hdmetkrlaryla Sleymn ve Ahmed nm karndalarun bir abd-i
mutaklarnun yoln basup katlidp tevbi ile baz mslimnlarun zerlerine varup n-hak
yire muhkem darb u t eyledinden m-ad Ysuf nm kimesnenn bir ksranun ayan
fadup ve Mahmd nm kimesnenn bir kzin ldrp ve Abdrrezzk nm kimesnenn bir
katrnun ayan alup ve sml nm kimesnenn besine srlarn salvirp ykdurup
teadd eyledi erle sbit olmdur; err ehl-i fesd kimesnedr." diy ehl-i vukf sika
v mutemedn-aleyh mslimnlardan cem- kesr haber virdklerin" ilm itdn ecilden
buyurdum ki:
Gresin; kazyye arzolundu gibi olup bi-hasebi'-er'-erf sbit olursa erle sbt
bulan kazyyelerin sicill idp mezkr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin
ki kree konla; yle bilesin.
101
1003
K gnlerinde Van Kalesi'nin burlarndaki karlarn sprlmesi

ii ile Van Kalesi'nin fethinden beri grevli bulunan kale iindeki
kefere tifesinin bu ii yapmamak iin getirdikleri hkmn dikkate
alnmayp hizmete devam ettirilmesi.
Yazld.
Arz getren Odaba Mehmed'e virildi. F 10 Ramazn, sene: 972
Mektb gnderp; "Van azebleri gelp; "Kala-i Van azm kala olup bin olunandan
ber leyl nehr kapu ile nevbet hdmetin elli kimesne idp ve eyym- itda ziyde kar
olup burc zerinden kar sprmek lzim olduna binen kala iinde skin olan kefere
tyifesinn gayri hdmetleri olmadu ecilden sbk skender Paa her mahalleye birer
mikdr burc sprmesin tayn idp ellerine mhrl tezkire virp feth- hknden ber bu
minvl zre kar yadukda sprigelp muayyen hdmetleri iken zikrolunan hdmeti
itmemek in hkm getrdkleri ecilden ibu senede vk olan kar kefere tyifesi
sprmeyp; "Bizm hdmetimz ziyde o olup bu defa kalanun karn dah sprmek
emrolunman bu kadar hdmetn uhdesinden gelmee kdir deilz." diy tazarru
eylemein fi'l-vk bu diyrda vk olan kalalar toprakdan olup ve kala-i mezbrenn
meremmt ziyde olup ve bu vilyet dah k yiri olman ziyde kar yaup yle ki;
vaktiyle sprilmeyp temz olmayicek kardan ve sudan kala dvrna zarar u ziyn olur ve
azeb tyifesi gemilern ve kprlern ve nerdbnlarun ve kl meremmtyn bad
yirden aa ve syir kereste getrp hdmetleri ziyde olman kala iinde olan kefere
tyifesi idegeldkleri zre kar sprmesine muvenet itmezler ise bunlarun bu mikdr
hdmete adem-i kudretleri vardur." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Feth- hknden ber mrun-ileyh skender tayn itdi zre kala iinde olan
kefereye eyym- itda kala burclarnun karn sprdp hdmetlerin itdrp olgelene
muhlif kimesneye tealll niz itdrmeyesin.
1004
Devlet maln zimmetine geirdii, fsk u fcr ve fesadclktan uzak

durmad bildirilen ankr Kalesi erenlerinden ahveled'in
Yazld.
Hzr nm kimesneye virildi. F 10 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
Kangr kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Kangr Kalas erenlerinden hveled nm kimesne in;
"Eirrdan olup dyim tezvr telbsden hl olmayup medhali olmadu davlara karup
ve evinde hamr kpleri vaz idp hamr ile toldurup ve hsr iinde rb-i hamr iderler iken
karnda ol baklanup sbk ml- mr sirka eyledi sicill olunmdur." diy ilm
itdn ecilden buyurdum ki:
102
Gresin; kazyye arzolundu gibi olup bi-hasebi'-er sbit olursa erle sbt u
zuhr bulan kazyyelerin sicill idp mezkr yarar demlere koup sret-i sicilleriyle bile
1005
Moton cniblerinde dery muhafazas hizmetiyle grevlendirilen

Hssa Galata reislerinden Hseyin Reis'in gemisine konulan
mcrimlerden zabt mmkn olmayanlarn donanmaya alnp
yrine Anadolu krekisi verilmesi.
Yazld.
Mezbr rese virildi. F 8 Ramazn, sene: 972
Piyle Paa'ya hkm ki:
Hliy Hssa Galata reslerinden Hseyin Res'n kadrgasna kree krk-elli
mcrim konlup Moton cniblerinde dery muhfazasnda alkonlmak zre irsl
Donanma-i Hmynum varup mlk oldukda, mahall-i mezbra varnca zikrolunan
mcrimlern serkelerinden zabta kbil olmayanlar Donanma-i Hmynum'a alup yirlerine
Anatol krekcilerinden krekci viresin.
1006
Grc beylerinden Levend Bey'in adamlarna stanbul'dan

Erzurum serhadlerine gidebilmeleri iin yol hkm verildii.
Yazld.
Mahrse-i stanbul'dan Erzurum serhaddine varnca yol zerinde olan kdlara; Grci
belerinden Levend Be demleri Haydar ve veys ve Hac ve Mehmed nm kimesnelere
yol hkmi.
1007
Narda reysnn voyvodalarna isnad ettikleri sularn tefti

olunarak neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Narda ve Angelikasr kdlarna hkm ki:
Kaz-i Narda reys Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Voyvodamuz olan
kimesne tereke v blarmuzdan er- erf muktezsnca yid olan r slriyyeyi ve
r-i ray ayn ile almayup zerimze braup bade-zamnin tereke v ra bahlu oldukda
gelp aka taleb idp ziyde akamuz alup ve on be-yiirmi levend ile kasaba v kurmuza
gelp mft meccnen yim yimek ve koyun ve kuz ve tavuk ve syir mekltmuz alup
ve resm-i arsumuz knn u defter mcebince almayup ziyde alup ve zerimzde bir
cerme sbit olmadn bazmuz dutup bil-marifeti'l-kd cebr ile ziyde akamuz alup ve
ilenen etmen narh sekiz yz dirheme mtehammil iken etmekcilerimz zre ziyde bah
ile buday tarheyleyp drder yz dirheme narh virmek ile reyya muzyaka virp ve
103
birimz mrdoldukda vris-i marf olup hd- udl ile er versetin isbt itmee
kdirler iken istim itdrmeyp bil-marifeti'l-kd muhalleftn alup zabteyleyp ve
kzlarmuzun rzlar ve vellerinn izni olmadn bil-marifeti'l-kd istedi kimesnelere
cebr ile tezvc itdrp ve baz yetme hurrat'l-asl rey kzlarn birer bahne ile tutup
Yehdlere "esr" diy bey eyleyp hlf- er u knn teadd itdin" bildrmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu husslar yirl yirinden bi'z-zt onat vechile teft
eyleyp gresin; isnd olunan kazy arzolundu gibi midr, fi'l-vk reynun kzlarn
rzlar ve vellerinn izinleri olmadn fuzl tezvc itdi sahh midr, ka nefer
kimesnenn kzn tezvc eylemidr ve Yehdlere "esr" diy bey eyledi vk mdur,
ka nefer kz bey eylemidr ve kimlern kzdur ve itir eyleyenler kimlerdr, reydan
hlf- er u knn aka alnm mdur ve kimlerden ne mikdr nesne alnmdur ve narhdan
ziyde ile etmekcilere buday tarhitdi vk mdur, tarh zamnnda buday siri ne idi, ne
mikdr ziyde ile tarheylemidr, bi'l-cmle reyya zulm teaddsi var mdur, keyfiyyet-i
ahvli niedr; tamm malm idinp asl bir mddesin ketmitmeyp mufassal [] merh
yazup bildresin.
1008
bkz. hkm. 980
Yazld.
Kethudsna virildi.
Hl mektb gnderp; "Nefs-i Beehri'nde tze irimi ehirl oullarndan bir nie
kimesneler belerde sohbet idp birine "Sultn Byezd" diy isim koyup ve birine
"Kuduz Ferhd" ve birine "Asak Seyfddn" diy ad virp mukaddem olan sancakbei
habsidp tedb tenbh itdkde mtenebbih olmayup gir ol nm ile beyne'l-akrn
mehrlardur." diy bildrdn ecilden mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e
Mezkrlara yollarda hfz u hrset in kifyet mikdr hsr-erenleri tayn idp
emrm mcebince kayd bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Yolda onat zabtitdrp
gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyesin; yle bilesin.
1009
104
Erdel kralnn; Tmvar ve Budun askerlerinin yardmna

yetimedii iin Tokay ve birka kalesinin dmann eline getii ve
kendisinin de kalelerinin dman elinde kalmas suretiyle sulha
raz olduu yolundaki mektubunun alnd; Neme kralnn,
gnderilen ahidnme artlarn kabul ederek ald kalelerden
ekilmedii takdirde yardm iin Erdel'e gnderilen askerlerle
Neme'nin ald kalelerin muhasara edilecei.
Yazld.
Erdel Kral stefan Kral'a hkm ki:
Dergh- lem-penhum'a mektb gnderp; "Neme kral tarafndan vilyet-i
mezbreye dhl iden ad-y bed-ry Tokay Kalas'yla bir nie kalalarnuz alup Budun ve
Tmvar askeri muvenete irimemele ad-y hksr glib olup zerinze yrimek
kasdlar olduklar mesmnuz oldukda defa kbiliyyet olmayup n-r barmak sreti
gsterildin ve alnan kalalarnuz zabtlarnda oldun" ilm eylemisiz. Mektbunuzda
her ne ki dinilmi ise zz-i huzruma arzolunup malm- erfm olmdur. Eyle olsa;
vilyet-i mezkre emr-i zafer-tesrimzle fetholunm vilyetmden olup baban Yano
Kral Atebe-i Ulym'a zhr- sadkat ubdiyyet itdi ecilden krall ile ser-firz klnup
veft idicek sen dah yarar kulum-ol kulum olman merhm-i cemle-i husrevnemden
baban yiri sana ihsnum olup sde-hl zre vilyetn mazbt u muntazam iken m-beynde
olan muhede-i hmynuma muhlif Plaj Menhar(?) diyen mfsid gavgsyla ol cnibe
dahl taarruz olundukda anlarun ellerinden alnan kla rz virilmemiidi. Vilyet-i
mezbre Memlik-i Mahrsem'den iken alduklar kl anlarun tasarruflarnda kalmak
ihtimli var mdur! Beher-hl uhde-i aliyye-i husrevneme vcib oldu zre tedrk grilr.
Senn vfr- celdet ehmetnden imdiye dein dmenn hakkndan gelinmek
meml idi. Mukbele idecek mikdr lekern var idi; ihml belerden ve lekernden
midr? Mnsib vaz olmamdur ve bundan evvel kral- mezbrdan harcla gelen ilisi
ahid-nme-i hmyn kral kend nmna tecdd klmak recsna gndermi iken; "Ol
tarafdan bu esnda memleketimze ahde muhlif tecvz olunmala nakz- ahd olmak
ihtimli ile ol cnibe bir mikdr hareket olmdur. Ahd emnda sbit-kadem olmaa
saf-y htr ile r v rb olup muhlefet itmek ihtimli yokdur." diy tazarru u niyz
itmele ahid-nme-i hmynumun sretin alup ol cnibe ulala gitmiidi. imdiye dein
krala varup mlk olmdur ve m-beynimzde ahd-i hmyn bu minvl zre mukarrer
olmdur ki, alduunuz kalalardan Bana Kalas elinzde kalup syir alnan kalalar
kendlere teslm olunmak mert olup bu tarkla sulh kabl idp Neme lekerinn hliy
alnan kalalarnuzdan el ekp sana teslm iderlerse ahd-i erfmz mukarrer olur.
Gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, vech-i merh zre m-beynde
olan ahd emn mukarrer olup sahh cevb gelince cemyyetni zinhr tatmayup
muhkem dmen yarayla hzr u mheyy turasn. Tmvar belerbeisi vilyet-i
Tmvar askeriyle ve Solnok Bei Hasan dme zzh Budun'dan muvenete gelen asker
halk ile bulunduklar yirlerde cemyyetle hzr bulunup senn cnibne nzr olmak tenbh
olunup Rmili belerbeisi dah ummen Rmili askeri ile hzr olmlardur. Eger sulh
kabl idp alnan kalalarnuzdan demlerin ihrc itmezler ise muvenete emrolunan
asker-i hmynumuzla ina'llh alnan kalalar muhsara olunup bi-nyeti'llhi tel
gerei gibi haklarndan geline; yle [bilesiz].
105
1010
Erdel kralnn, Nemelilerin elinde kaleleri olduu halde Neme ile

sulh yapmasna raz olunulmayaca; Tmvar beylerbeyinin
Budun ve Rumili beylerbeyinden ihtiya kadar asker isteyip tedbiri
elden brakmayarak dman tarafndan alaca haberleri
bildirmesi.
Yazld.
Mustaf avu'a virildi. F 11 Ramazn, sene: 972
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp Vilyet-i Erdel Kral stefan Kral'dan
vrid olan mektb bile irsl eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl malm-
erfm old. Eyle olsa; vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup ol kalalar dmen
eline dmi iken ol cnible dostluk idp sulhitdine rz-y erfm yokdur. Buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, ol cnibden gaflet zre olmayup her ne mahalde bulunursan
cemyyetnle hzr u mheyy turup ve cemyyete gelp irimeyenlere mektb dem
gnderp yanuna cem idp ve Budun'dan Solnok Bei Hasan dme zzh ile muvenete
gelenlerden bir ferdi koyuvirmeyesin. Budun belerbeisine tekrr hkm-i hmynum
gnderilp; "Bin beyz dem ile muvenet olunmaz; klliyyet zre asker gnderesin."
diy emrm olmdur. Sen dah mrun-ileyhe mektb gnderp lzim ise taleb idesin. Ol
asker dah gelp iridi gibi yat u yaranuzla mretteb mkemmel dmen yarayla
hzr olup emr-i erfm olmadn cemyyetni tatmayasn. Rmili'nden dah muvenete
asker lzim ise arzidesin; kifyet kadar asker irsl oluna. Bu bbda keml-i teyakkuz u
intibh zre tedbr tedrkde kusr komayup ol tarafdan vkf u muttali olduun ahbr-
sahhay ilm itmekden hl olmayasn; yle bilesin.
1011
Budun beylerbeyinin Solnok beyi ile Tmvar beylerbeyinin yanna

gnderdii askerin az olduu, klliyetli miktarda asker hazrlayp
gndermesi.
Yazld.
Bu dah.
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Solnok Bei Hasan dme zzhy Budun
askerinden bin dem ile Tmvar belerbeisi yanna muvenete irsl itdn"
bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm- erfm old. Eyle olsa; vilyet-i
Budun'da senn yanunda on binden ziyde asker-i hmynum var iken Budun'da kalduun
takdrce vilyet-i Erdel'e kll dmen mstevl olmken muvenete ol mikdr asker
kifyet ider mi? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp klliyyet zre asker tedrk
idp mretteb mkemmel yat u yaraklaryla ber-vech-i isticl mrun-ileyh belerbei
yanna irsl eylemekde keml-i ikdm ihtimm idesin. Bu bbda ihml olunmakdan
106
gyetle ihtirz idesin. yle ki; muvenete emrm zre kifyet kadar asker irimemekle ol
taraflarda rz [u] nms- saltanatuma muhlif i ola, netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
1012
Marmara kasabas halknn ikyeti zerine niyabetten alnmas

iin hakknda emir gnderildii halde niyanebette devam ettii
bildirilen Hasan Fakih adl kiinin niyabetten alnmas.
Yazld.
Hamza nm kimesneye virildi. F 14 Ramazn, sene: 972
Marmara kdsna hkm ki:
Kasaba-i mezbre halk dem gnderp; "Hasan Fakh nm kimesne in mukaddem
vilyet halk ikyet itmein niybet itmemek in hkm-i erf virilmi iken gir emre
muhlif niybet ider." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Mezbr sbk niybetden emr-i erfmle ref olm iken gir emr-i erfme muhlif
niybet iderler ise, ref idp min-bad niybet itdrmeyesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 10 Ramazni'l-mbrek, sene: 972, Kostantniyye
1013
Al-i zze tifesi eyhine it timarn Tikrit beyine verilmesiyle

Tophane ve barut hizmetinin aksad sbk Badad beylerbeyi
tarafndan bildirildiinden, timarn tekrar eyhe verilip yllk bin
kantar gherile ilenerek stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Badd belerbeisine ve Hzne-i mire'nn Badd cnibi defterdrna hkm ki:
Sbk Belerbei olan Husrev dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "l-i Izze tyifesinn eyh olup Eb-Bekir Arb'yla kadmden itat zre olup
tmr Tikrt beine virilmekle zerinde olan Arb pern olup yollar mnsedd oldundan
m-ad anda olan tophne ve ba[r]ut-hne mhimmt bbnda muzyaka ekilr." diy
tmr mukarrer olmasn ilm itmein top-hneye odun getrp hdmet itmek zre tmr
kendye mukarrer olup hkm-i hmynum virilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, vilyet-i mezbrede olan harbe ky yirlerinden ve syir
bulunan mevzdan barut olmaa kbil gherile var ise kardup mezkrun develerine
odun tadup syir lzim olan harcn Hazne-i Badd'dan sarfidp skker gibi birdp
gherile itdrp ylda iki- bin kntr gherile hsl itmek ardnca olasn ki, hsl olan
gherile mahrse-i stanbul'a getrile. Huss- mezbr emr-i mhimdr; gerei gibi
mukayyed olup zikrolunan mikdr gherileyi ihzr itmek bbnda env- say ikdm zre
olasn ve ne mikdr harcolursa muhsebeye kayditdresin.
107
1014
Tyin olunduklar su yolu hizmetine gitmemekte direnen Selanik

yrklerinin inadnda srar edenlerinin kree konulmak zere
Yazld.
demine virildi. F 13 Ramazn, sene: 972
Selanik Yrkleri bulunan yirlern kdlarna hkm ki:
Hliy Selanik Yrkleri Sbas Husrev dme mecdh Sdde-i Sadetm'e dem
gnderp; "sbalna mteallik olup taht- kaznuzda skin olan Yrkler fermn-
erfmle suyol hdmetine tayn olundukda varmayup evlerinde kalup tenbh tekd
olundukda dah nd idp ihml mshele itdklerin" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle mrun-ileyhn demleri vardukda, her birinz taht- kaznuzda
skin olup mm-ileyhn sbalna mteallik Yrkler emr-i erfmle suyol hdmetine
tayn olundukda asl tehr tevakkuf itdrmeyp ve gaybet idenleri onbalarna ve
mtereklerine teklf idp buldurup tayn olunan hdemta srp karup ihml
itdrmeyesiz. yle ki; fermn olunan hdmete kmak tenbh olundukdan sonra varmayup
nd idp evlerinde kalan kayd bend idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree
konla; yle bilesiz.
1015
Diyarbakr'da, eyhler tifesiyle mterek kullandklar, Bel(?) ve

Hseyinler mezraalarnn tife tarafndan gerekli tamirat ve
bakmlarnn yaplmad gerekesiyle, hisse ayrm talebinde
bulunan karye halknn mracaatnn incelenerek devlet malna ve
halkn faydasna olacak ekilde muamele olunmas.
Yazld.
Akehir* Bei olup vilyet-i Diyrbekir tahrri fermn olunan Ms dme zzhya ve
Ktibi rif zde kadruhya hkm ki:
Drende Ysuf nm kimesne gelp; "Bel(?) ve Hseyinler nm mezraalar karye-i
mezbrede skin olan eyhlar tyifesiyle kadmden tasarruf idegelp hlen mezkr
tyifenn ziyde zulm teaddleri vardur; harbe itmilerdr, tamr itmezler. Her tyife
hssamuz ayrlursa kend yirlerimzi tamr iderz." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; arzitdi gibi ise bu bbda ml- mrye ve reyya
enf olan ile amel idp hlf- er u knn kimesneye i itdrmeyesiz.
* Metinde 'Krehri" olarak gemektedir.
1016
108
Mamuriye Kalesi'ne mevacip gtren yenierileri ldrmekle zanl

olan Amid'de skin Tegeltici Kasm ve arkadalarnn yakalanp
Yazld.
mid'de skin Tegeltici Ksm ve Kpekkran-ol Kassb nm kimesneler ve Kr
Murd nm zimm hdmetkrlaryla cmle on iki nefer kimesne Mamriyye Kalas'na
mevcib alup giderken Karahsr- Shb kurbinde n-bedd olan yenierileri anlar
katlitdkleri istim olunman mezkrlar yoklanup ele girp Sdde-i Sadetm'e
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp bu bbda bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan
kimesneleri hufyeten tetebbu u tecesss idp bulup ele getrp dah emrm mcebince
mukayyed mahbs yarar demler ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Yolda ve izde onat
vechile hfzitdrp gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
1017
Haleb sancanda ve hacc- erf yolu zerinde harabe bir vaziyette

bulunan Salda mezraasn ihya etmek isteyen Kap Aas Yakub'a
muktaa bedelini Hzne-i mire'ye eda etmek zere verilmesi.
Yazld.
Haleb belerbeisine ve Arab defterdrna hkm ki:
Hliy Sdde-i Sadetm'de Kapum Aas Yakb dme ulvvh Haleb sancanda
Cebel-i Semn nhyesinde hacc- erf yolnda Toman Hn kurbinde havss-
hmynumdan olan Salda nm mezraa harmler yata olup nie kimesneler katl gret
olunup hlen zikrolunan mezraay tamr ihy itmek murd idinp defter-i hknye nazar
olundukda terekesi bin aka hsl yazlm bulunman kimesnenn yazlu ve nizlus
olmayan fellhlardan cem idp mezraa-i mezbreyi mret eyleyp ol yirler emn emn
ile mamr olup ihy v bdn itmek artyla mahsli mukbelesinde bin aka muktaa
takdr olunup sl-be-sl muktaa-i mezbreyi Hzne-i mirem'e ed itmek zre
mrun-ileyhe virilmesin emridp buyurdum ki:
Zikrolunan mezraay mrun-ileyhe murd itdi zre kimesnenn yazlus ve
nizlus olmayan fellhlardan mamr u bdn idp hsl mukbelesinde takdr olunan
muktaay Haleb Haznesi'ne teslm itmek artyla mrun-ileyhe zabt u tasarruf itdrp
hricden kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin. Sonra mamr u bdn oldukda emrm ne
vechile olursa anunla amel oluna; yle bilesin.
1018
Zihne kads ile Dergh- Muall avuu Ivaz'n Rumeli'nde sa

kolda bulunan kadlklardaki celeb tifesini yoklama ve yeni celeb
yazma ii ile grevlendirildii.
109
Yazld.
Zihne kdsna hkm ki:
imdiki hlde mahrse-i stanbul'un yazlu koyun celeblerinn baz mrde ve baz
mflis n-bedd olmala mahrse-i mezbrede et hussna ziyde muzyaka ekilp celeb
yazlmas mhimm lzim olup senn istikmetne itimd- hmynum olman vilyet-i
Rmili'nde sa-kolda vk olan celebi yazmak in seni tayn idp celeb defterinn sreti
ayn ile ihrc olunup mhrlenp Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil
avuum Ivaz zde kadruhya teslm olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, kat tehr terh itmeyp bu hussa bi'z-zt avuumla
mberet idp her kdlkda olan celebleri tamm dikkatle teft idp gresin;
mezkrlardan; "Mrde v n-bedd old." didkleri kimlerdr ve ne trhda ve ne mahalde
fevt n-bedd olmlardur ve hem veftlarna ve n-bedd olduklarna kimler ehdet
iderler, isimleri ve resimleriyle yazup defter eyleyesin ve "Mflis olmlardur." didkleri
celeblern ahvlleri nedr, fi'l-vk mflis olmlar mdur, niedr; tamm dikkat
ihtimmla teft tetebbu idp gresin; egeri mflis olmala dah celeblikden kmak
ihtimli yokdur amm; hakkati zre tefahhus idp yanunda ne vechile sbit zhir olursa
baka defter dutup mufassal merh yazup kaydeyleyesin. Bu husslar sonradan yine
tefahhus itdrp grdrsem gerekdr. yle ki; mflis mteveff v n-bedd adna
yazlan kimesnelern hlf zhir ola, ol ehdet idenleri ka nefer kimesneler ise mecl
virmeyp siyset olunur ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Bi'l-cmle ifls ve
mevti ve gaybet-i munkata ile gaybeti sbit zhir olan celebler ka neferdr ve
zimmetlerine ne mikdr koyun mukayyed ise anlarun yirine ol mikd[r] koyuna
rib-horlardan ve syir mtemevvil mldr olan kimesnelerden eger hsr-erenleridr ve
rayyetden bil-emr tmra kan ecneblerdr ve eger toanc ve muhtesib ve premkr ve
knezdr ve eger syir erbb- vezyif cihtdur ve eger tccr ve ehl-i kisb krdur,
bi'l-cmle Dergh- Muallm kullarndan ve siph tyifesinden m-ad celeb olmaa
mnsib ne mikdr kimesne malm idinrsen -ki, mtemevvil mldr ola- ne kdlkdan
ve ne kyden ise isimleri ve itihrlaryla mufassal yazup defter idp muaccelen Sdde-i
Sadet-bahum'a arzeyleyesin. Ne asl kimesneler idi grilp hakkat-i hlleri malm
oldukdan sonra celeblie mukarrer klnup emr-i erfm sdr oldukdan sonra celeblik
hdmeti eyleyeler ve zikrolunan tyifeden mukaddem koyun ehli olanlar yazasn. Anlardan
sonra syir tyifeden yazup tayn eyleyesin. Amm; bu bbda ziyde ikdm ihtimm idp
sahh mldr u mtemevvil olanlar kudretlerine gre yazasn ki, sonradan her birisi teekk
idp; "Benm kudretm yokdur." diy zhr- acz itmeyp dah tekrr grilmee ihtiyc
eylemeyesin ve bundan akdem baz celebler mldr u mtemevvil kimesneler iken
teklfden muf olman birer mikdr koyuna celeb yazlmlardur. Kudretlerine gre
ziyde koyuna tahammlleri vardur ve ziyde mldr u mnm olup cz koyuna kaydolunan celebleri synet itmeyp ve koyun celebi olmaa mnsib olan sr celeblerin
mikdrlarna gre koyuna kaydeyleyp celeb ahvlin bir vechile tedrk eyleyesin ki, tamm
muntazam olup et bbnda muzyaka ekilmeye ve asl bir kimesneye kudretinden ziyde
tahml teklf olunmayup tamm adlet zre yazup asl bir ferde meyl hmyet itmeyp
yazduun kimesnelern hakkat-i hlin shhati zre yazup ehl-i garaz sziyle kimesneye
110
zulmolmakdan ziyde hazer eyleyesin ve Akkirman ve Kili Kdlklar'nda baz kimesneler

koyun-eri olup syebnlar yapup celeblere koyun bey itmek in koyun redp ol tark ile
celeblikden ihrc olunmlard. Anlar tamm ihtimm zre yoklayup emr-i sbk
mcebince her birine ne mikdr koyun retmek takdr olunm ise artlarn riyet idenlern
mevcd bulunan koyunlarn yazup defter idp artlarn riyet itmeyenleri gir celeb
kaydidp anlarun ahvlinde mevve nesne komayup koyun redp artlarn riyet ideni
tefrk idp itmeyenleri celeblie mukarrer klasn. Bi'l-cmle yazduun celeb ahvli cmle
senden sl olunur. yle ki; sonra hlf zhir ola, netcesi sana yid olur. Belerden ve
sbalardan ve voyvodalardan ve siphlerden ve gayriden muhasslan h ahad celeb
yazmak umrna karmayup kimesneye hmyet itmeyeler, maslahata mni olup
avkeylemeyeler. Anun gibi fermn- erfme mugyir dahl taarruz idenleri her kim ise
yazup arzeyleyesin ki hakkndan geline ve toprak kdlar celeb yazmak hussnda gerei
gibi muvenet muzheret eyleyp lzim geleni ihzr idp ihtimmda dakka
fevtitmeyeler. Bu bbda ihmli olanlar isimleriyle yazup arzeyleyesin ki, bir vechile
haklarndan geline ki, syirlerine mcib-i bret olup min-bad kimesne fermn- erfme
[muhlif] i itmek ihtimli olmaya ve her kdlkdan ne mikdr mrde v mflis ve gaybet-i
munkata ile gyib olanlardan ne mikdr kimesne ihrc idersen ihrc itdn baka defter
idp mukarrer itdn celebleri dah mstekl defter idp sbkda defter olundu gibi
cmlesin kardurmayup bir vechile temz pk yazup defter idesin ki, mrcaat lzim
geldkde ne kdlkda ve kang karyede idi bulunmaa sn ola.
1019
Tatarbazar Kads Muslihiddin ile Sbk stanbul Sbas Hseyin

avu'un Rumeli'nde solkolda bulunan kadlklardaki celeb
tifesini yoklama ve yeni celeb yazma ii ile grevlendirildii.
Yazld.
Bir sreti, Rmili'nn sol-kolnda vk olan yazlu celebler in yazld; Tatarbzr
Kds Muslihddn'e.
Sbk stanbul Sbas Hseyin avu'a virildi. F 25 Ramazn, sene: 972.
1020
Trnovi kazsnda havss- hmyundan olup Kanun'nin kzna

temlik olunarak mlknmesi verilen Leskofa, Radovie-i Mslim
ve Radovie-i Gebr adl karyelerin snrlarnn yeniden tesbit
edilerek hccet-i eriyyesinin verilmesi.
Yazld.
Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F 13 Ramazn, sene: 972.
umn ve Hezrgrad ve Trnovi kdlarna hkm ki:
Seyyide[t]'l-muhaddert ilh. kzum sultn dmet s[me]thya Trnovi kazsndan
Leskofa ve Radovie-i Mslim ve Radovie-i Gebr dimekle marf kta karyeler
havss- hmynumdan olup mrun-ileyhya temlk ihsn olunup mlk-nme-i
hmynum virilmidr. Kadm snurlar dah tayn temyz olunmasn istid itmein
buyurdum ki:
111
avularumdan Sleymn zde kadruh varcak, tehr terh eylemeyp ahl-i

vilyetden ehl-i vukf ve mutemedn-aleyh mslimnlarla zikrolunan karyelern snur
zerine yriyp mamln-bih olan snurlar her ne mahalden ise malm idinp yannuzda
bi-hasebi'-er ve'l-knn sbit zhir olan kadm snurna bir almet vaz idp mmz
huccet-i eryye viresin ki, sonra snur tebdl tayr olmak ihtimli olmaya. Zikrolunan
karyelern snurlar temyzinde tamm ikdm ihtimm idesin ki, sonra niza medd
olacak huss kalmaya ve ill netcesi sizlere yid olur. Ana gre tedrk idp hak zre
tayn temyz idesiz; yle bilesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 11 Ramazni'l-mbrek, sene: 972, Kostantniyye
1021
Mihall'ye tbi aknc tifesi ve sanca siphileriyle Semendire'ye

doru gitmesi iin daha nce kendisine emir verilen irmen beyinin
bulunduu mahalde aknc tifesiyle beklemesi.
Yazld.
irmen beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Mihall'ye mteallik olan
aknc tyifesini toycalaryla ihrc idp sancaun siphleriyle Semendire'ye toru ekilp
yollarda aknc tyifesini gerei gibi zabtidp reyya zulm teadd itdrmeyesin." diy
emrm olmd. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh varcak,
aknc tyifesiyle her ne yirde bulunursan ol mahalde tevakkuf idp aknc tyifesini
tatmayasn. Sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin.
1022*
stanbul'da Camchacali Mahallesi'nde Mahmud adl kiiye

verseten intikal edip vasisi Sadet bin Abdullah'tan satn alnan
Muhyiddin Evi diye bilinen evin Sdde-i Sadet kinci Kapcbas
Mehmed'e temlik olunup mlknmesinin verildii.
Yazld.
Nin- hmyn oldur ki:
Mahrse-i stanbul'da Camchacali Mahallesi'nde mteveff Muhyiddn Evi dimekle
marf ev ki, tara kacak kapunun sa tarafnda olan bb dkkn mtemil olup ve
huddnun cnib-i kblesi sbk stanbul Kds olan Mimr-zde Muhyiddn'n veresesi
mlklerine ve cnib-i garbsi Husrev Paa ol Kurd Be mlkine ve Kazganc veresesi
mlkine ve Subh (
) Vakf'na ve skender bin Abdullh nm yenieri mlkine ve
yenierilikden mtekd s bin Abdullh mlkine ve kbleye mukbil olan cnibi tark-
hssa ve Yenieri Aas Al Aa mlkine ve cnib-i arksi tark-i mma mntehdr;
mteveff-y mrun-ileyhn ol olup veft iden Abdlbk'nn sulbi ol olan Mahmd
112
nm sarn mlki olup iinde kirc skin olmala yevmen fe-yevmen harba mrif olup
creti tamrine vef eylememein satlmas sar-i mezbra evl v enf olup kbel-i
erden beyne izin virilmein sar-i mezbrun vassi olan Sadet bin Abdullh nm
kimesneden cenb- cellet-mebumdan sekiz bin filoriye itir olunup
alem'l-ulemi'l-mtebahhrn Rmili Kd-askeri Mevln Hmid edma'llh tel
fezyileh huccet-i eryye virmein zikrolunan evi ben dah mezd-i nyet-i
husrevnemden Sdde-i Sadetm'de kinci Kapucba olan iftihru'l-emcid ve'l-ekrim
Mehmed dme mecdhya temlk ihsn idp bu mlk-nme-i hmyn virdm ve
buyurdum ki:
Zikrolunan ev huccet-i eryyede mastr olan hudd u snur ile mrun-ileyhn
mlki olup dilerse sata, isterse balaya, murd idinrse vakfeyleye. Ol bbda evld-
emcdumdan ve vzer-i zm ve mer-i kirm ve ayn- devlet ve erkn- sadetmden
ve mutasarrfn-i emvl ve mbirn-i amlden ve gayriden kimesne dahl taarruz itmeye
ve tebdl tayr eylemeye. Her kim tebdl tayr iderse nda'llhi'l-Meliki'd-Dyim
mcrim sim ola.
Tahrran f evyili Ramazn, sene: 972
1023
Filek Kalesi zam ve siphilerinin, Budun ve Pete'de bulunduklar

ve Filek Kalesi'ne bir faydalar olmad Filek beyi tarafndan
bildirildiinden timar sahiplerinin timarlarnn bulunduu
sancaklarda istihdam edilmesi.
Yazld.
Filek beinn kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Filek Bei Hasan dme zzh mektb gnderp; "Kala-i Filek zamleri ve
siphlerinden baznun liv-i Filek'de be-on pre karyesi olup bir pre karye vey bir
mezraasn Pete'ye yazdurup ol bahne ile y Pete'de vey Budun'da mtemekkin olup
Filek'de olan karyelerinn cmle hsln Budun -drt gnlk yoldur. Anda ekdrp
reyy rencde idp baz siphnn hod cmle karyeleri Filek'de olup kend Budun'da
veyhd Pete'de olur siphnn her zamnda bu serhad hdmetinde bulunmas mhimdr.
Zr Kala-i Filek on be-yiirmi pre b kalalar m-beyninde olup n-gh ol harb
kalalar keferesi Memlik-i Mahrse'yi tln itmek kasdidp veyhd hsra bir mazarrat
niyyetini idp Budun'da ve Pete'de olan siphlern ne fyidesi olur? B-huss Filek'n
neferleri ekall-i kall olup artucak deme ihtiyc- tmm vardur. Ol makle siphlern
tmrlar hara tevch olunmaa emr-i erf nyet oluna." diy arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kazyye arzolundu gibi ise tmrlar her kang sancakda
atuk ise ol sancaa edrp istihdm itdresin.
113
1024
Hizmetten kat Karaaa kads tarafndan bildirilen Mstecab

iftlii piydelerinden Halil adl kiinin kree konulmak zere
Yazld.
Mektb getren Dvd'a virildi. F 12 Ramazn, sene: 972
Hamd sanca beine ve Karaaa kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Mstecb iftlii piydelerinden Kayadibi nm
karyede mtemekkin Hall nm kimesne in; "Nevbetinde ed-i hdmet eylemeyp dyim
gaybet idp ve hliy emr-i erf ile ele getrilp yolda gider iken tekrr gaybet eylemidr."
diy ilm itdi ecilden buyurdum ki:
Gresin; arzolundu gibi ise mezkr hsn-i tedrkle ele getrp mukayyed
mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
1025
ankr sancanda, iftira ile halk rencde ettii bildirilen Halil

adl kiinin kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Sen ki [Kengr] kdssn, mektb gnderp; "Hac Mehmed nm kimesne aniydan
olup kimesneye zulm teaddsi olmayup kend hlinde iken Hall nm kimesne irret
ekvet zre olup mezbr ehl-i rfe tutdurup muhkem darbidp hlf- er- erf toksan
sikke altunn alup ve yiirmi sikke altunn ehl-i rf alup ve "Cezyir'e emrolundun." diy
tahvf idp ve ayn- vilyet mezbr Hall in; "Bunun emsli irretden hl deildr."
[diy] ihbr itdklerin" arzitdn ecilden buyurdum ki:
Gresin; fi'l-vk arzolundu zre mezbr ehl-i fesd olup irret ekveti
bi-hasebi'-eri'-erf sbit zhir olursa erle sbt u zuhr bulan kazyyelerin sicill
idp mezkr yarar demlere koup sret-i sicilleriyle bile Dergh- Muallm'a gnderesin
ki k[re]e konla.
1026
Bozok beyinden, Sdde-i Sadet'e gndermesi istenilen

Sbhanverdi adl kiinin hasmlarn Kayseriyye beyinin himaye
etmemesi.
Yazld.
Ksm Kethud'ya virildi. F 14 Ramazn, sene: 972
Kaysariyye beine hkm ki:
Drende Sbhnvirdi nm kimesnenn hasmlar olan Mehemmed ve Cuma ve
Sungur nm kimesneler kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmeleri in Bozok
Bei Memi Be'e hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki:
114
Vusul buldukda, mezbrlara mun olmayup hmyet itmeyesin. yle ki; mezbrlara
mun olup hmyet idesin, sancaun alnup hara virilr; bilmi olasn.
1027
Haklarndaki fesadclk dvalarnn grlmesi iin emir verildii

halde dvalar grlmeyip Subhanverdi adl kiinin ocuklarn
yaralayan kiilerin Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Ksm Kethud'ya virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Bir sreti dah; Rm belerbeisine yazld, mhrl kse ile Ksm Kethud'ya
virildi.
Bozok beine hkm ki:
Drende Sbhnvirdi nm kimesne Sdde-i Sadetm'e gelp; "Mehemmed ve
Cuma ve Sungur nm kimesneler ehl-i fesd olup defetle ahvlleri grilmee ahkm-
erfe virilp emrm zre ahvlleri grilmeyp ve mezbr Sbhnvirdi'nn let-i harble
yolna gelp iki oln mecrh itdklerin" bildrp ve yoldalarndan iki neferi sitne-i
Sadetm'e gelmi bulunman habsolunmlar idi. Mezbrlar dah kayd bend ile Sdde-i
Mezbrlar kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn
kimesnelere tenbh tekd idesin ki yolda gaybet itdrmekden ihtirz ideler.
1028
Edirne'de Saray- mire'de bulunan glmandan ble kacak

olanlarn yarsnn sa-kol garib yiitleri blne yarsnn da
sol-kol gureb blne karlp mhrl defterinin gnderilmesi.
Yazld.
Edirne'de Sary- mirem aasna hkm ki:
Sary- mirem glmnndan ble ihrc olunmaa kbil olanlar ihrc olunmak
in Sa-kol Garb Yiitleri avu Ferruh ile Sol-kol Gurab avu Osmn irsl olundlar.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varduklarnda sary- mezbrda olan glmnun eskilerinden ble
kmaa yarar olanlardan nsf sa-gurab ve nsf sol-gurabya karup tayn idp isimlerin
ve resimlerin defter idp mhrleyp mezbrlara teslm idp irsl idesin.
1029
Van beylebeyi ve beylerbeyiliine tbi Krdistan beylerinin, tamir

olunan Erci Kalesi'nin etrafndaki hendein temizlenmesi ve kale
evresindeki toprak ynnn tanp etrafn dzeltilmesi ii iin
imece usulyle adam gndermeleri.
115
Yazld.
Hliy tamri emrolunan Erci Kalas'nun handek ayrtlanup ve metris yirinde
mukaddem ylan toprak kaladan alak yirlere tanup kalanun etrf dzelp pk temz
olmas lzim olman sancaundan imeci tarkyla muvenete dem tedrk olunmasn
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, taht- livndan kifyet kadar zahreleri ve katrlar ve
brgrleri ve merkebleriyle muaccelen imeci tarkyla ihrc idp yarar demlernle kala-i
mezbreye gnderp dah kalaya karb ylan toprala handekdan ihrc olunan trb
kaladan bad zarar gelmeyecek alak yirlere naklitdrp kalanun etrfn pk temz
itdrdp ve zikrolunan toprak tanup tamm olunca hsrun n-tamm olan binsna dah
bir mikdr dem istihdm itdrp bb- muvenet muzheretde env- ikdm ve hsn-i
ihtimmun vcda getresin.
Yazld.
Bir sreti, dilcevz Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Bitlis Bei Sad Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Berados lkesine mutasarrf Hasan Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Mu Bei Baheddn Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Hzn Bei Hall Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Mmre[v]n Bei Mr Mehemmed Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Hakkri Bei Zeynel Be'e. Riyet ile yazlmdur.
Yazld.
Bir sreti, Mks beine yazld.
Yazld.
Bir sreti, irvi Bei Mahmd Be'e.
Yazld.
Bir sreti, nsf- irvi'ye mutasarrf Hasan Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Keysn Bei Hasan Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Albak Bei Zhid Be'e.
116
Yazld.
Bir sreti, Selmas beine.
Yazld.
Bir sreti, stn Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Aspabrut Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Brgr maa-Koturdere Bei Mansr Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Aakis Bei rkmez Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Malazgird eyletine mutasarrf Imdddn Be'e.
1030
Tamir olunan Erci Kalesi'nde altrlmak zere, Van

beylerbeyinin, Krdistan sancak beylerinden adam talep ederek
imeci usulyle altrmas.
Yazld.
Hlen Erci Kalas'nun handek ayrtlanup ve mukaddem metris in kalaya karb
ylan toprak har yire naklolunman belerbeiline mteallik olan K[r]distn
belerine sancaklarndan; "Kifyet mikdr dem ihrc idp imeci tarkyla muvenet
idesiz." diy ahkm- erfem yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh itmeyp gnderilen ahkm- erfemi her
birine uladurup ve kend cnibnden dah mektb yazup emrm mcebince sancaklarndan
kifyet mikdr dem taleb idp kala-i mezbrenn handekn pk temz itdrmek bbnda
env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur;
ihml mshele itmeyp itmm- maslahat itmek ardnca olasn.
1031
stanbul zahiresi iin Rum Beylerbeyilii'nden gelecek koyunlar

orum ve Bolu sancana ulatnda, kimsenin mdhale
etmemesi iin yanna adam katlarak stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Mahmd avu'a virildi. F 12 Ramazn, sene: 972
orum beine hkm ki:
"Mahrse-i stanbul zahresiyn vilyet-i Rm'dan olgeldi zre koyun ihrc idp
shbleri vey veklleri ile gnderesin." diy Rm belerbeisine hkm-i erfm gnderilp
emrm zre mrun-ileyh koyun ihrc idp gnderp taht- hkmetne dhl oldukda
117
kimesne dahl tecvz itmemein yarar dem tayn olunup tor stanbul'a
Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup emrm mcebince
mahrse-i mezbre zahresiyn koyun gelp sancauna uradukda mutemed demn
tayn idp kasabt u kurda bir ferde koyun satdurmayup ve boazlatdurmayup ve
kimesneye zyi u telef itdrmeyp cmlesin b-kusr mahmiyye-i mezbreye gnderesin.
yle ki; adem-i ihtimmunla zikrolunan koyundan sancaunda koyun zyi ola, zrn
makbl olmaz. Ana gre mukayyed olup emrme muhlif i olmakdan hazer idesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Bol beine; vech-i merh zre.
1032
Behram adl kiiyi Ergene Kprs civarnda yaralayan zimm

obanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Tezkireci Hasan Be'e virildi. F 12 Ramazn, sene: 972
orl kdsna hkm ki:
Sret-i sicil gnderp; "Yani ve Todora ve dger Yani ve Petro nm zimm obnlar
Behrm nm kimesneyi Ergene Kprsi kurbinde birka yirde harbe ile mecrh
eyledklerine ikrr itdklerin" bildrp ve mezbr bi'l-fil mahbs olup lkin hn-i
muhrebede akalar alndu ve mecrh- mezbr ol cerhatden fevtolmak ihtimli oldu
Mezkrlarun akalar alnm ise alnan akalar bi-hasebi'-er mteveccih
olanlardan bade's-sbt b-kusr alvirp dah kayd bend ile mezbrlar yarar demlere
koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1033
stanbul zahiresi iin Rum vilyetinden koyun gnderilmesi.
Yazld.
Mahmd avu'a virildi. F 12 Ramazn, sene: 972
Rm belerbeisine hkm ki:
Mahrse-i stanbul zahresiyn vilyet-i Rm'dan imdiye dein koyun
gnderilgelp hlen dah olgeldi zre zahre in vfir mstevf koyun gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup kadmden koyun ihrc
olunugelen kdlklara gir olgeldi zre yarar u mutemed demn gnderp mahrse-i
mezbre zahresiyn baa yarar vfir mstevf erkek koyun ihrc itdrp shbleri vey
veklleri ile gnderesin ki, gelp deer bah ile bey olunup shblerine ticret ve
mahmiyye-i mezbreye et bbnda vsat gele. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur;
ihml msheleden hazer idp ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin. Amm; bu
118
bahne ile mbir olanlar teadd v tecvz itmelerinden ve celb-i ml eylemelerinden

ihtiyt eyleyp tamm adlet istikmet zre cem itdrp shbleri vey veklleri ile
gnderesin.
1034
Dulkadir Beylerbeyi Ahmed'e Korucu-olu Pr ile gnderilen

sunkur ve doanlara Mara beylerbeyine varncaya kadar yol
zerindeki kadlarn yeteri kadar et tedarik eylemeleri.
Yazld.
Mara belerbeisine varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki:
Hlen hssa-i hmynuma mteallik baz sunkur ve toanlar Dulkdir
Belerbeisi Ahmed dme ikblhya grnceletmek in hssa toanclardan Koruc-ol
drende Pr ile irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Mezkra, hssa toan ve sunkurlar ile her kangnuzun taht- kazsna dhl olursa
akasyla kifyet kadar et bulvirp ihml msheleden hazer eyleyesiz.
1035
Marib Trablusu Beylerbeyi Turgud'un stanbul'a gelen kalyonuna

Vezir Pertev Paa'nn hslarndan bedeli karl tereke verilip
etros skelesi'nden ykletilmesi.
Yazld.
Marib Trablus Belerbeisi Turgud dme ikblh dem gnderp; "Mahrse-i
stanbul'a gelen kalyonna bir mikdr tereke virilmek" bbnda isticze itmein taht-
kaznda vk olan Vezrm Pertev Paa Hslar'ndan aka ile iki yz md tereke virilp
etros skelesi'nden tahml olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfmle mrun-ileyhn kethuds Al varcak, mm-ileyh vezrm
hslarndan narh- rz zre aka ile iki yz md tereke aldurup iskele-i mezbreden
kalyonna tahml itdresin ve ne mikdr tereke virildin bu hkm-i erfmn zahrna
kaydidp karadan Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Bu bahne ile emirden ziyde deryya ve
kffr- hksra bir habbe tereke virilmekden hazer idesin. Sonra zrn makbl olmaz;
bilmi olasn.
[Yev]m'l-Ahad, f 14 Ramazn, sene: 972
1036
Sinop kazsnda ortaya kan ve halka zulmettikleri bildirilen suhte

tifesinin haklarndan gelinmesi.
119
Yazld.
Aaada Kastamon beine bir hkm dah yazlmdur. Hamza nm kimesneye
virilmidr. Bu hkm dah o ksenn iinde bile gitmidr.
Sinob kds mektb gnderp; "Kastamon sancana tbi Sinob kazsnda ahl-i
vilyetden cemm-i gafr ve cemat-i kesr mahfil-i kazya gelp tezallm itdiler ki: "Shte
sretinde yz elli dah ziyde levend cem olup let-i harble karye-be-karye gezp evler ve
yollar basup mslimnlarun olancklarn ve kzlarn ve avretlerin ekp; "Nezr
kurbnnuz vardur." diy altun u aka v esbblarn gret idp cebren ve kahran
mslimnlar elinden ve ayandan asup ziyde tecvz idp ve Gerze nm karyeyi yakup
evlerin ykup Dergh- Muall yenierilerinden iki yenieriyi dp bir gn bir gice
habsidp ziyde altun u akalarn alup ve Hce Vel nm kimesnenn kolndan asup cebren
ve kahran iki yz altun ile bir pastav ukasn alup ve Kostandin nm resn gemisini basup
gemi yoldalarn soyup sermye akalarn ve esbblarn gret idp gnden gne fesdlar
ziydedr." diy bildrmi. mdi; sancaun hfz u hrseti ve zuhr iden ehl-i fesd ele
getrilp erle haklarndan gelinmek uhdene lzimdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup fi'l-vk sancaunda ol
vechile shte nmna kimesne var ise tehr tevakkuf itmeyp zerlerine varup hsn-i
tedbr tedrkle ele getrp anun gibi el virmeyp muktele v muhrebeye mberet
iderlerse demleri heder olmak zre sancaun sbalar ve siphleri ve syir il-eriyle
bi'l-cmle her ne tarkla mmkin mutasavverse ehl-i fesd ele getrp fesd enatleri
sbit zhir olanlar mecl virmeyp mahallinde erle lzim geleni icr idp yirine
koyasn; arza muhtc olanlar arzeyleyesin.
1037
Amid sancan tahrirle grevlendirilen Musa Bey'in tahrir

esnasnda ortaya kan meseleleri bildirmek zere sancak defteriyle
birlikte ktibi Arif'i Sdde-i Sadet'e gndermesi.
Yazld.
Akehir Bei olup vilyet kitbetinde olan Ms Be'e ve akrclar Ktibi rif'e
hkm ki:
Sen ki ktibsin, mektb gnderp; "mid sanca tahrr olunup liv-i mezbrun
zevyidi zuhr idp cmle sancaklar kitbet olunca tevakkuf olunursa, kll ml zyi olmak
lzim gelr." diy Sdde-i Sadetm'e gelmek bbnda isticze itdn ecilden buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, sen ki mrun-ileyh sancakbeisin, memr olduun tahrr
hdmetinde kalup ktibni ol sancaun zevyidin ve syir ahvlini arzitmek in liv-i
mezbra mteallik lzim olan defterleriyle isticl zre Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1038
120
bkz. hkm. 1022
Yazld.
Nin- hmyn oldur ki:
Mahrse-i stanbul'da Camchacali Mahallesi'nde Muhyiddn eleb Evi dimekle
marf ev ki, tara kacak kapunun sa tarafnda olan bb dkkn mtemil olup
huddnun cnib-i kblesi sbk stanbul Kds olan Mimr-zde Muslihuddn'n veresesi
mlklerine ve cnib-i garbsi Husrev Paa-zde Kurd Be mlkine ve Kazganc veresesi
mlkine Subh (
) Vakf'na ve skender bin Abdullh nm yenieri mlkine ve
yenierilikden mtekd s bin Abdullh mlkine ve kbleye mukbil olan cnibi tark-
hssa ve Yenieriler Aas Al Aa mlkine ve cnib-i arksi tark-i mma mntehdr;
mrun-ileyh Muhyiddn eleb veft itdkde zikrolunan evn sekiz hssa-i yisndan
bir hssa-i yias Ayn nm zevcesine ve bk kalan yedi hssa-i yias on bir hssa olup
zikrolunan on bir hssadan hliy Edirne'de Sultn Byezd Hn Mderrisi olan Monla
eleb dimekle marf Abdlkerm Mehmed'e ve Abdlvhd ve Abdlbk ve Kutbddn
nm oullarna ikier hssa ve Rahme ve Safiyye ve Hmide nm kzlarna birer hssa dedkden sonra mezbr Abdlkerm Mehmed merkme Hmide nm kzkarndanun hssa-i
yiasn satun alup zikrolunan on bir hssa-i yiadan hssa-i yiaya mlik oldukdan
sonra Abdlvhd ve Kutbddn ve Rahme ve Safiyye fevtolup mezbr Abdlbk li-ebin ve
mmin karndalar olup mezbr Abdlkerm Mehmed ancak li-ebin karndalar olmala
cmle hssalar mezbr Abdlbk'ye intikl idp mezbre Ayn Htn dah fevtolup smn
hssa-i yias sadr ol olan merkm Abdlbk'ye intikl idp bu cmle hssalara mezkr
Abdlbk mlik oldundan sonra fevtolup cmle hssa-i yias ol Mahmd nm sara
intikl idp mddet-i medde zikrolunan evde kirc skin olmala harba mteveccih olup
creti tamrine vef itmeyp yevmen fe-yevmen harb olman zikrolunan evn bey
olunmas sar-i mezbra evl v enfa olup kbel-i erden beyne izin virilmein sbk
Sary Kds olan Mevln Hurrem bin Abdlhayy ve s bin Abdullh ve Sinn bin
Abdullh nm kimesneler ehdetleriyle mrun-ileyh Abdlkerm Mehmed'n vekli ve
mteveff-y mezbr Abdlbk'nn sulbi ol Mahmd nm sarn kbel-i erden vassi
olan Sadet bin Abdullh nm kimesneden cenb- cellet-mebumdan sekiz bin filoriye
itir olunman ben dah mezd-i nyetmden zikrolunan evi Sdde-i Sadetm'de kinci
Kapucba olan drende iftihru'l-emcid ve'l-ekrim ilh. Mehmed dme mecdhya temlk
idp bu mlk-nme-i hmyn- meserret-makrn virdm ve buyurdum ki:
Zikrolunan ev mrun-ileyhn mlk-i mahz ve hakk- srf olup dilerse sata, isterse
balaya, murd idinrse vakfeyleye. Ol bbda evld- emcdumdan ve vzerdan ve
merdan ve mutasarrfn-i emvl ve mbirn-i amlden ve gayriden kimesne dahl
taarruz eylemeye. Her kim tebdl tayr iderse nda'llhi'l-Meliki'd-Dyim mcrim sim
ola; yle bileler; almet-i erfe itimd klalar.
Tahrran f evyili Ramazn, sene: isn ve sebn ve tisa-mie.
121
1039
Eirdir kazs Kandos karyesinde hatip iken Rodos'a srlen

Hayreddin'in Lala Hseyin ve Rodos kadsnn hsn-i
ahdetlerine binen serbest braklmas, fakat hakknda tekrar
ikayet olursa, yeniden Rodos'a gnderilmesi.
Yazld.
Rodos beine hkm ki:
Lala Hseyin dme ulvvh mektb gnderp Hamdili'ne tbi Eirdr kazsndan
Kandos nm karyede hatb olan Hayreddn in; "zerine crm sbit olmadn Rodos'a
gnderilmidr." diy bildrp ve Rodos kds dah mektb gnderp mezbr Hayreddn
in; "Slih u mtedeyyin kimesnedr. Bir ferdn ekvs ve zerinde hakk yokdur. Ehl-i
garaz sziyle olmdur." diy arzidp tlk olunmasn rec itdkleri ecilden yle ki; kend
hlinde olmayup irret ekvetinden mslimnlar ekv ideler, gir Rodos'a gnderilmek
zre tlk olunmasn emridp buyurdum ki:
Mezbr art- mezkr zre tlk eyleyesin.
1040
ehirky kazsnda haklarnda ikyet bulunan siphiler var ise

belirlenip hasmlaryla dvalarnn grlmesi.
Yazld.
ehirky kdsna ve sol-kol alaybeisine hkm ki:
Mektb gnderp; "hkm vrid olup; "ehirky'de siph tyifesinden hak taleb ider
kimesne var ise ihzr idp hasmlaryla berber idp erle sbt bulan hukk ashbna
alviresin." diy fermn olunman teftine r olundukda baz kimesnelerden siph
tyifesinde drt nefer kimesneden hak dav idp dem gnderildkde cmlesi keflleriyle
gaybet itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; fi'l-vk hak dav olunan kimesnelerden gaybet
itmi kimesne var ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup husamsyla berber idp
bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile erle teft
idp gresiz; her kimn zerlerine erle hak sbit olursa ashbna alvirdkden sonra
kendleri muhkem habsidp zerlerine sbit olan mevdd ale't-tafsl yazup bildresiz.
er- erfe mugyir kimesneye i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde
hazer eyleyesiz.
1041
Mora sancandan dery seferine emrolunan siphilerden arta

kalan zem ve siphilerin yallarda bulunan kaleler ve karyelerin
muhafazasnda istihdam edilmeleri.
Yazld.
Sleymn avu'a virildi. F 17 Ramazn, sene: 972
122
Mora beine hkm ki:

Mektb gnderp; "Kffr- hksrun donanmas olup serhadlerden bir cnibe hcm
itmeleri mukarrerdr. Drt binl ve drt binden aaa olan siphler Donanma-i
Hmynum seferine emrolunup bk zam v siphler dah har cevnib serhadlerine
hzr olmak emrolunup lkin Mora serhadleri hl kalmak lzim gelr." diy bildrdn
Hkm-i erfm varcak, deryya emrolunan siphlerden gayri zam v siphye
taht- livnda olan yallar leyl nehr keml-i teyakkuz zre hfz u hrset itdrp gaflet ile
ol cniblerde yallarda olan kl u kurya ve reyya zarar u husrn iridrmekden saknup
hfz u synetleri bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
1042
Hakkndaki ikyetler zerine gnderilen emr-i erflere itat

etmeyip dvalarnn grlmesine mani olan ve Ktahya Kalesi'nde
hapiste bulunduu bildirilen Tenkata(?) Pr adl kiinin kree
Yazld.
Kapucya virildi. F 16 Ramazn, sene: 972
Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh lalasna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hkm-i hmyn vrid olup mazmnnda
Tenkata(?) Pr dimekle marf kimesnenn Turgud Sbas olan Mteferrika Yldrm ile
olan davs grilmek fermn olunup bundan akdem mezbr Tenkata(?) Pr Eb'l-Leys nm
kimesnenn yoln basup develerin gret itdi erle sbit olup mezbr Eb'l-Leys sret-i
sicil getrmein kree gnderilmek in mrun-ileyh olum tarafndan irsl olunan
kimesne varmazdan evvel gaybet idp hliy vrid olan hkm-i hmyn mcebince avua
kolup yirine gnderildkde hasmlaryla mukbil olmayup ve baz ikyetciler dah
Karaman belerbeisine emr-i erf ihrc idp anlar tarafndan gelen kimesneye el virmeyp
nd muhlefet eylemekle er- erfe ve emr-i mnfe adem-i itati olup bu cnibde
bulunmala Kala-i Kthiyye'de habsolundun; bildrdn ecilden kree konman
(
) varcak, emrm mcebince mezkr yarar demlere koup mukayyed mahbs
Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Koup gnderdn kimesnelere muhkem
tenbh oluna ki, gafletle gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
1043
Aydn msellemleri beyinin emrolunduu su yolu hizmetinde

kalarak sancann ikinci nbetli msellemlerini Manisa'daki
seddin tamiri hizmetine gndermesi.
123
Yazld.
Muhzr demisi mer nm kimesneye virildi. F 16 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
Aydn msellemleri beine hkm ki:
Bundan akdem bir [nev]betlsi ile sana suyol hdmetine gelmen emrolunm idi.
Hliy Manisa'da vk olan seddn tamri dah lzim olman sancaun msellemlerinn
ikinci nevbetlsi mezkr seddn tamri in tayn idp ol bbda sana hkm-i hmynum
Sen suyol hdmetine kalup emr-i erfm zre ikinci nevbetl msellemlerni yarar
demnle mahall-i memle gnderp istihdm itdresin. Bu bbda ihtimm eyleyp
emrolunan nevbetl msellemlerni gndermekde avkolunmakdan hazer idesin.
1044
Yumlu tifesinden bz kiileri kandrarak mslmanlara zulmeden

Ziyal adl siphinin sret-i sicili ile Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Bozok sanca beine ve Akta kdsna hkm ki:

Sen ki kdsn, mektb gnderp; "hliy liv-i mezbrdan Ziyl nm siph in
bundan akdem; "Ben mteferrika oldum." diy Yumlu tyifesinden hayli dem dll* idp
yoldan karup ve nie mslimnlara zulm teadd idp ve dyim hrsuzlara erk yatak
olmala vilyete kll zarar idp fesd enatden hl deildr; mme-i nsa zarar
vardur." diy ilm itdn ecilden buyurdum ki:
Gre[sin]; arzolundu gibi olup bi-hasebi'-er sbit olur ise erle sbt bulan
Sadetm'e gnderesin.
* Metinde "
1045
Bodan voyvodasnn, daha nce gnderilen emir gerei, Erdel

kralndan vuku bulacak yardm talebini karlamak iin be-alt bin
asker hazrlayp beklemesi.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 15 Ramazn, sene: 972
Hlen mektb gnderp ol cnibe mteallik her ne ki ilm itmi isen malm-
erfm old. Eyle olsa; bundan akdem; "Erdel kral tarafndan sana dem gelp muvenet
taleb itdkde Bodan lekerinn yararlarndan be alt bin mikdr mretteb msellah
dem
hzr
idp
demlernden
itimd
itdn
bir
yararn
ba u bu tayn idp lzim geldkde tevakkuf itmeyp varup mrun-ileyhe muvenet
124
itdresin." diy sana hkm-i hmynum yazlup Tmvar belerbeisine gnderilmiidi.

Ve'l-hlet hzih ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda tamm basret zre olup emr-i erf-i sbkum
mcebince Bodan lekerinn yararlarndan be-alt bin mikdr demi mretteb
mkemmel dmen yarayla hzr u mheyy idp itimd itdn demn ba u bu tayn
eyleyp Bodan snurnda tevakkuf itdrp kral- mrun-ileyh tarafna nzr olup anun
gibi mm-ileyh krala muvenet lzim olup kd ve dem gnderp leker taleb itdkde
asl tevakkuf itmeyp ber-vech-i isticl varup adnun def u ref hussnda env-
hdmet yoldalkda bulunalar. Bu bbda gaflet itmeyp emrm zre muvenete leker
tedrk idp ol cnibe nzr olmakdan hl olmayasn.
1046
Tamir olunacak Kostanie Kalesi'nin tamiri hizmetine Travnik

Kalesi dizdarnn tyin olunduu, tamirden sonra kale
muhafazasna Travnik Kalesi kethudsnn tyin olunmas.
Yazld.
Be-zde brhm avu'a virildi; ben kethudsna virmek in. F 15 Ramazn,
sene: 972
Bosna beine hkm ki:
Travnik Kalas Dizdr Yakb'un bin ahvline vukf oldu ilm olunman
hliy tamri fermn olunan Kostanie Kalas'nun bins hdmetine mezkr tayn idp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr dizdr emr-i erfm mstedsnca kala-i mezkre
tamri hdmetine istihdm eyleyesin ve bin hdmeti tamm olunca kala-i mezbre
kethudsna kalanun muhfazas hdmetin smarlayup bb- muhfazada dakka
fevtitdrmeyesin.
[Yev]m's-Sls, f 18 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
1047
Tunus beyinin, Mezistre kazsnda kuma oturan hediye ykl gemisindeki eyalar yamalayan kad, nazr ve bu ie karan sir
kiilerin bulunmas, yamaladklar mallarn geri alnmas ve
haklarnda bir karar verilinceye kadar kendilerinin kalede
hapsolunmalar.
Yazld.
Mora beine, Kalavrita ve Mezistre kdlarna hkm ki:
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp Tunus bei tarafndan hedy ile
gelrken Mezistre kazsnda kuma oturan geminn ahvli emr-i erfm muktezsnca
grilp sefnede olan zeytn ya ile deveku yninden gayri met u esbba derydan zarar
125
irimeyp syir esbb emtiasn zabtidenlern ahvli malm olup vkf olduunuz umr
tahrr olunup habsolunmas lzim olanlara Balyabadra ve Mezistre Kalalar'nda habsolunup
ve Nzr- Emvl olan Al yarar kefllere virildin ve hn-i teftde ikrr idenlern takrrleri
yazlup sbk gemi helk oldu zamnda Mezistre Kds Abdrrahm yazdu esbb
defteri ile badeh teft olundukda zuhra gelen met u esbbun defterin irsl eylemisin.
Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl pye-i serr-i sadet-masrme arzolunup
malmum olmdur. mdi; bir vilyetn hkiminden rislet tark ile demleri hedy ile
Atebe-i Ulym'a gelrken anlarun esbblarna dahlolunmak kll hynetdr. Huss
gemileri garkola, ol yirn kds ve nzr ve syir ahlsi muvenet itmeyp kendler gret
itdkleri ecilden eedd-i azb- elm ile siysete mstehk olmlardur. Buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Sleymn zde kadruh
varcak, bu huss kimesneye itimd itmeyp bi'z-zt mahall-i hdiseye varup avuum
mbereti ile Kd Abdrrahm'i ve Nzr Al'yi der-zencr idp kdnun ve nzrun
demlerin ve ol nhyenn siphsinden ve reydan ve hdmetkrlarndan zikrolunan
esbbun gretine mbereti olan her kimler ise getrdp zyi olan esbb sbk irsl
olunan defter mcebince b-kusr taleb idp ihtiyrlaryla getrp teslm itmezler ise rf ile
grilmek lzim oldukda eger mezbr kd ve eger nzra ve syir cb idenleri rf idp
bi-hasebi'-er ve'l-knn teft tefahhus idp zikrolunan geminn gret olunan esbb
metn b-kusr zuhra getrp gret tarkyla her kimn elinden ne mikdr esbb met
alnup kabzolunursa ayn ile defter itdrp hyneti ve hrsuzlu erle sbit zhir olanlar
sicillt idp kendlerin kalada habsidp isimleri ve resimleriyle yazup arzidesiz. Sonra
anlar hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin. Amm; bu bbda
tamm dikkat ihtimm zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve kimesnenn
taassub u nisbeti ile hlf- er- erf hayfolmakdan saknup istikmet adletinz
muktezsnca hak zre grp vk- hli shhati zre ale't-tafsl yazup arzidesiz; yle
bilesiz.
1048
kaz edildii halde hazneden ald kul ulfeleri keselerinin

mhrn bozarak hyanet ettii bildirilen ehrizol ktibinin
dirliinin bakasna verilerek bu ekilde hyaneti olanlarn
altrlmamas.
Yazld.
Blk Kethuds Mehmed'e virildi. F 18 Ramazn, sene: 972
Hliy ehrizol'da Kullar Aas olan Mustaf zde mecdh Dergh- Muallm'a
mektb gnderp; "aalk kendye virilp varup ulfe zamnnda irip Hazne'den kseler
mhrl teslm olunurken yazc olan kimesne kseleri mhrsz getrp yz neferden
ziyde ulfeler ksede bulunmayup yitidi yirde eger kyde ve eger hnda kula ulfe virr
imi ve kulun ulfesiyle ticret idp kseler mhrle gelmek in kerrtla tenbh olundukda
mmkin olmayup hyin mfsid kimesne olup ve mukaddem Badd Belerbeisi olan
mteveff Ferhd Paa ktib-i mezbr bir emir kazmak sebebi ile Dergh- Muall'ya
126
arzidp elin krmaa emr-i erf virilmiken firr itmekle hals olup mezbrun kitbeti hara
virilp ve dirlii karnda olup sbk Erzurum kullarndan on alt akas olan Hzr bin
Hasan'a virilmesin" arzitmein buyurdum ki:
Gresin; kazyye arzolundu gibi ise min-bad anun gibi ktiblerden istikmeti
olmayup sekmet hyneti zhir olan istihdm itmeyp gedklerin dah hara viresin.
1049
Cezyir-i Garb Beylerbeyi Hasan Paa'nn donanmaya katlmak

isteyen olu Mehmed'in kadrgasna peksimet verilmesi.
Yazld.
c Kethud demine virildi.
Vezr Mustaf Paa hazretlerine hkm-i erf ki:
Cezyir-i Garb Belerbeisi Hasan Paa dme ikblhnun ol kdvet'l-emcid
ve'l-ekrim Mahmd dme mecdh Donanma-i Hmyn ile deryya bile gitmek murd
idinmein kadrgasna, syirlerine virilgeldi zre peksimad virilmek bbnda hkm-i
erfm rec eylemein buyurdum ki:
Mrun-ileyhn kadrgasna syirlerine virilgeldi zre peksimad viresin.
1050
Konya'da merhum Hdavendigar hanghnda, ehl-i snnet ve

cemaatten olmadklar halde mrid adyla toplanan kiilerin
kisvelerinin alnarak hanghtan uzaklatrlmalar.
Yazld.
eyha virildi. F 17 Ramazn, sene: 972
Konya kdsna hkm ki:
Merhm Hudvendigr kuddise sirruh hnkhnda baz ehl-i hev cem olup syir
kend hllerinde tark- slkde olan fukary dah rencde idp evkt- hamseyi ed
itmeyp Ehl-i Snnet ve Cemat'den olmayup mcerred mevln-y mrun-ileyhn
mrdi nmna olup env- menhiyyt u fuhiyyt zre olduklar ilm olunman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup hnkh- mezbrda
anun gibi Ehl-i Snnet ve Cemat'den olmayup evkt- hamseye mdvemet itmeyp
mevln-y mrun-ileyhn dervleri slk itdi tark riyet itmeyp era muhlif vaz
irtikb iden kimesnelern kisvetlerin eyha aldurup ve hnkhdan srp mahall-i mezbr ol
asl ehl-i hevdan tathr pk idp min-bad eyhdan gayri kimesne elinden kisvet
giydrmeyp era ve emre muhlif i itdrmeyesin ve [bu hkm-i erfmi] bade'n-nazar
eyhun elinde ibk idp almet-i erfe itimd klasn.
1051
Rumeli Kadlklarnda bulunan Mihall'ye tbi aknc tifesinin,

sefer mhimmt ve silahlaryla birlikte, sefere grevlendirilen
Aknc Beyi Sleyman Bey'in yanna gnderilmesi.
127
Yazld.
demi Nash'a virildi. F 18 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
Aknc Bei Sleymn dme zzh dem gnderp; "kend sefere mteveccih olup
aknc tyifesi mesfe-i badede olup henz cem olmadun" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfmle demi varcak, tehr itmeyp her birinz taht- kaznuzda
Mihall'ye tbi bulunan aknc tyifesin yat u yaraklar bi'l-cmle sefer mhimmt ile
b-kusr ihrc idp irsl eyleyp tenbh tekd idesiz ki, mrun-ileyhe varup irip
emrm zre hdmetde bulunalar. Emrme mugyir kimesneye nd tealll itdrmeyesiz.
1052
Budun Defterdr Mustafa Bey'in vakfedip Budun Kalesi

mahzeninde korunan altndan alnd anlalan miktarn ve
alanlarn bulunmas iin gerekli tahkikatn yaplmas.
Yazld.
Mustaf avu'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 972
Sirem beine, Semendire ve Belgrad ve Ni kdlarna hkm ki:
Sen ki Belgrad kdssn, mektb gnderp; "Budun Defterdr iken fevtolan Mustaf
Be'n vakfidp Kala-i Belgrad mahzeninde mahfz olan on drt bin alt yz altm sikke
filorinn sandukna kala-i mezbreye ska nzil oldukda zarar yitip sbk olan kd
huzrna getrilp bir kse yarlup iinde olan filori saylup tamm olup bir kse dah olup
zarar yitimedi ecilden asl zerine ibk olunup dizdr fevtolmala kethudsna ve
haznedrna ve syir erenlerine teslm olundukdan sonra vakf ihrct in mevln-y
mezbr marifeti ile yz bin aka dah karlup m-ads mahzen-i mezbrda hfzolunurken;
"Sanduun mhrine freden zarar yitimidr." diy kala-erenleri haber virdkde mtevell
yoklayup sanduun kfli yirinde olup mhrinn ipi kesilmi bulunup aup grdkde vakf-
mezbr mhriyle memhr olup iinde on bin altun olan kse zyi olm bulunup hricden
almet-i srik bulunmayup kala kethudsna ve hazne[drna] ve syir erenlerine sl
olundukda mezkr mtevell; "Mukaffel memhr iinde on drt bin filori vardur." diy bir
sanduk getrp bize teslm idp; "Mahzen-i mezbrda konlup her gn onar kimesne
hfziderdk. Mhrine freden zarar mhede olunman mtevellye haber virdk. Gayri
ahvlin bilmezz." diy cevb virdklerin bildrmisin". Bundan akdem Belgrad Kalas
dizdr tarafndan hsr-erenleri gelp zikrolunan altun huss in arz- hl itdklerinde size
hkm-i hmynum irsl olunmd. mdi; buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh varcak, bu bbda ihzr
lzim olanlar mtevell ve ktib ile berber idp bu huss onat vechile keml-i dikkat
ihtimmla teft tefahhus klup yle ki; mezbr mtevell zikrolunan sanduk ka defa
karm ise gir mukaffel memhr kd marifeti ile kethudya ve hsr-erenlerine ve
haznedra teslm itdi erle sbit olursa ol gice nevbetci olanlara ve syir hafaza-i
kaladan maznna v mttehem olanlardan rf cb idenleri bi-hasebi'-er ve'l-knn grp
zikrolunan ml- vakf kimde ise didrp zuhra getrp vakf in zabtitdrp amm;
128
kable's-sbt telef-i nefsden ve maznna v mttehem olmayanlara b-gnh dahlolunup rf

olunmakdan ve nisbet taassubdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ve era ve emre
muhlif kimesneye zulm hayf olmakdan hazer idesiz.
1053
Pojega sancanda bulunan kalelerin dizdarlarnn, Mora'da bz

ileri teftite grevlendirilen Mora Beyi Osman ve dier grevlilerin
talepleri halinde yeteri kadar mstahfz gndermeleri.
Yazld.
avu-ol'na virildi. F 20 N., sene: 972
Pojega sancanda vk olan kl dizdrlarna hkm ki:
Mora'da baz hussun tefti fermn olunup ol bbda Mora Bei Osmn dme
ulvvh ile Kalavrita ve Mezistre kdlarna hkm-i erf-i cihn-mutum ile Dergh-
Muallm avularndan Sleymn zde kadruh irsl olunman zikrolunan teft hussna
istihdm in hsr-erenlerinden taleb olundu zre kifyet mikdr virilmesin emridp
buyurdum ki:
stihdm in hsr-eri lzim olup sizden taleb olundukda kifyet mikdr mstahfz
virp istihdm itdresiz. Bu bbda emrme muhlif i olmakdan gyet hazer idesiz.
1054
stanbul'a gelirken Gmlcine'de kaybolan daha sonra cesedi

bulunan Dergh- l yenierilerinden Dramal Mustafa'nn
durumu ile alakal tahkiktn yaplarak hadisenin aslnn
bildirilmesi.
Yazld.
Muhzr yolda Hseyin'e virildi. F 21 Ramazn, sene: 972
Gmlcine kdsna:
Dergh- l yenierilerinden Otuz Tokuznc Aa Bli'nde Dramalu Mustaf
kasaba-i mezkreden mahrse-i stanbul'a gelrken nefs-i Gmlcine iinde n-bedd olup
bir nie gnden sonra ehir halk bir kuyu iinden meyyitin karup defneyledkleri ilm
drs Yenieri vardukda, bu huss onat vechile tefahhus idp gresin; kazyye ilm
olundu gibi olup mezbr yenieri anda n-bedd olup sonra kasaba halk kuyudan meyyitin
karup defnitdkleri vk mdur, asl nedr; knhi ve hakkati ile malm idinp vuk
zre yazup arzidesin.
1055
Manisa Kads Mevln Bedreddin'e gerek d isnadlarda

bulunduu anlalan kiilerin bulunarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
129
Yazld.
B-hatt- kd-asker.
Mderris Mevln Mustaf'ya virildi. F 22 Ramazn, sene: 972
Manisa mftsine ve ehzde Sultn Murd lalasna hkm ki:
Hliy Manisa Kds olup sbk zmir Kds olan Mevln Bedreddn zdet
fezyilhnun hakknda zmir Kds oldu trhda baz husslar isnd olunup Rikb-
Hmynum'a ruka sunlman teft olunmak in sen ki mftsin, sana hkm-i erfm
gnderilmiidi. Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp teft olundukda; "Mevln-y
mrun-ileyh isnd olunan husslardan berdr." diy arzeyledn ecilden ol ruka sunan
kimesneler ele getrilp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Mrun-ileyh hussnda ruka sunan kimesneleri onat vechile tecesss tefahhus
itdrp her kande ise bi-eyyi tarkn kn buldurup dah emr-i erfm mstedsnca
Dergh- Muallm'a irsl eyleyesiz.
1056
il livasnda ortaya kp siphiler tarafndan korunduklar

bildirilen hrsz ve harmilerin yakalanarak dvalar grldkten
sonra siyset olunacaklarn siyset olunmas, dierlerinin kree
gnderilmesi.
Yazld.
il beine ve Karta ve Glnar kdlarna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "liv-i mezbrdan Sebak Mehmed ve
Karaksm-oullar ve Kzlali-oullar dimekle marf hrsuzlar zuhr idp ale'l-infird her
biri beer-onar nefer yoldalaryla billerde mslimnlarun yollarna inp esbb tavarlarn
gret idp ve kimin katlidp ve liv-i mezbrdan baz siphler yataklar olup ve kimi yarak
virp muvenet muzheret idp defetle dem gnderdkden mad bi'z-zt kendn
varup lkin vilyet-i mezbre ziyde khistn sengistn olup baz siphler muvenet
itmekle ele getrilmesi mmkin olmayup mslimnlara muzyaka virdklerin" ilm itdn
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ele getrp gaybet idenleri erle buldurmas
lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp dav-y hak ider kimesneler var ise
hasmlaryla berber idp bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin
erle hak zre dikkat ihtimm ile teft idp gresiz. yle ki; mezbrlarun zerine her
kimn erle hakk sbit olursa hukk- ns ashbna alvirdkden sonra siph olan
habsidp arzeyleyesiz. Olmayanlar bbnda erle siysete mstehk olan mahallinde siyset
idp siysete mstehk olmayan Dergh- Muallm'a gnderesiz ki kree konla; yle
bilesiz.
130
1057
stanbul keferesi patrikliinden alnd halde Edirne havalisinde

patriklik vasfn kullanarak gezip halk ve papazlar rencde eden
Yavasef'in yakalanp hapsedilmesi.
Yazld.
Hliy Patrikun Ktibi Yani'ye virildi. F 22 Ramazn, sene: 972
Sbk mahrse-i stanbul keferesine Patrik olan Yavasef'n zimmetinde kefere
reysnun nie hukk sbit olup baz alvirilp baz henz zimmetinde olup bi'l-fil eds
vcib bin mikdr filori zerinde olup ynleri zre patrikla mstehk olmaman emrile
patriklkdan ref olunmken patrik vasf [ile] Edirne ve syir kasabt u kurda gezp
reyy dll ve papaslar rencde eyledi ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr ele getrp habsidp arzeyleyesin.
1058
Top dklmek zere Badad'a gnderilen

gzergahndaki kadlarca emniyetinin salanmas.
bakrn
yol
Yazld.
Mahrse-i Badd'a varnca yol zerlerinde vk olan sancakbelerine ve kdlara
hkm ki:
Hliy Badd'da mr top dkmek in Dergh- Muallm topclar kethudsyla
bakr irsl olunman buyurdum ki:
Her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa mahf u muhtara olan mahallerde
mezkra kifyet mikdr dem koup emn slim birbirinze uladurup irsl olunan bakra
zarar gelmekden ihtirz idesiz.
1059
Sikinoz Adas Beyi Nikola'nn damad Tomaz'n ada halkn

kkrtarak adann idaresini ele almak istemesinin sebebinin
aratrlmas.
Yazld.
Rodos beine hkm ki:
Sikinoz cezresine mutasarrf olan drende Nikola nm zimm dem gnderp;
"cezre-i mezbreye kadmden atas ve dedesi mutasarrflar olup kend dah sl-be-sl on iki
bin aka harc virp cezrenn bei iken kzn Tomaz nm Sakzlu'dan bir zimmye virp;
"Kendsi mrdoldukda Dergh- Muallm'dan nyet olunursa cezre-i mezbreyi zabtide."
diy artidp zikrolunan cezrenn reys bundan rz v krn zre olup belie bun
taleb eyledklerine elinde temesskleri var iken mezkr Tomaz, cezreyi zabteylemek
sevdsyla bir hkm ibrz idp reysn dyim dll itmekden hl olmadun" ilm
itmein buyurdum ki:
131
Hkm-i erfm varcak, bu huss onat vechile teft tefahhus idp gresin; cezre-i
mezbre reys mezkrdan krn zre olup zulm teaddsi yo iken ol vechile
reysna mezkr Sakzlu ihtill virmee bs nedr? M-beynlerin grp hakkat-i hl ne
ise yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesin.
1060
Bayburd kazs Snur(?) karyesinde olan Hacbey Cmi ve

Zaviyesinin Mtevellsi Hseyin ve oullarnn vakf malna ve
karye ahlisine vuku bulan zulmlerinden dolay tefti olunup
dvalarnn grlmesi.
Yazld.
B-hatt- kd-asker efendi.
Mektb getren Keml nm kimesneye virildi. F 23 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
Erzurum belerbeisine, Bayburd ve Erzincan kdlarna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bayburd kazsnda Snur(?) nm karyede
vk olan Hacbe Cmi ve Zviyesi'nn mukaddem mtevellsi olan Hseyin ve
oullarnun ml- vakfa eyledkleri zararlar ve mrtezika ehlinn tefti in hkm-i erf
vrid olup meclis-i era davet olundukda er- erfe ve emre itat itmeyp ve karye-i
mezbrenn ayn ve fukars klliyyen meclis-i era gelp mezkr mtevellden ve
oullarndan ve oullarna tbi baz levend tyifesinden tezallm idp; "Mezbrlarun
oullar leyl neh[r] rb-i hamrdan hl olmayup mahsl-i vakf hamra virp fsk u
fesddan hl olmazlar. Teft olunup sbit olan hukkumuz alvirilp mezbr levendlern
haklarndan gelinmeye, ehl-i karye klliyyen perkende olmamuz mukarrerdr." didklerin"
arzitmisiz. Buyurdum ki:
Vardukda, mezkrlar husamsyla berber idp eger ml- vakfa olan zararlardur,
eger hukk- nsdur, bir defa er- kavme muvfk sorlup faslolunmayup on be yldan
ber terkolunmayan davlarn muktez-y erle teft eyleyp ml- vakfa olan zararlarn
grp ve hukk- nsdan zhir olup zerlerine ne mikdr nesne sbit olursa erle ashbna
alvirdkden sonra mezbrlar habsidp yazup arzeyleyesiz.
1061
Daha nce Mora beyi tarafndan yaplan tefti neticesinde halka

zulmnden dolay siyset olunmasna karar verilmiken ortadan
kaybolan ve bilhere tekrar ortaya karak halka zulmeden Visoka
nhiyesinden Encan'n yakalanarak kree konulmak zere
Siph-olanlarndan Ferhd'a virildi. F 26 N., sene: 972

Bosna beine ve Sary kdsna hkm ki:
Visoka nm nhyesinde Encan nm kimesne irret ekvet ile mehr olup reyya
zulm teaddsi oldu ecilden hl Mora Sanca Bei olan Osmn dme ulvvh bundan
akdem tutup teft eyleyp zerine nie hukk u mevd sbit olup siyset olunmak
sadedinde iken gaybet eyleyp hl mrun-ileyh sancaa varmala gelp voyvodalar
132
yanna varup env- irret ekvet idp reyya zulm teadd eyledi arzolunman
buyurdum ki:
Va[r]cak gresin; mezbr bundan akdem teft olundukda zerine hukk sbit olup
erle crm-i galz zhir olm ise ve hl reyy rencde idp mtezaccirler ise mezbr
tutup Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; koup gnderdn
demlere gerei gibi tenbh eyleyesin ki getrrken yollarda onat hfzidp gaflet ile gaybet
itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.
1062
Etrafnda toplad bir ka suhte ile Karg'ya tbi Yalman

karyesinden Hamza adl kiinin evini basarak kendisine ikence ile
esbabn garet eyleyen Karg kazsndan Gani Fakih olu
emseddin adl suhtenin yakalanarak hapsolunmas.
Yazld.
Mektb getren Hamza nm kimesneye virildi. F 22 Ramazn, sene: 972
Kastamon beine ve Sinob kdsna hkm ki:
Hlen Kargu kds mektb gnderp; "kaz-i mezbrda mtemekkin Gan Fakh ol
emseddn nm shte ehl-i fesd enat olup nie shteler ile kaz-i Kargu'ya tbi
Yalman nm karyede Hamza nm kimesnenn evin basup ayandan asup bin akasn
alup evinde ve anbrnda olan esbbn gret itdin" ilm itmein mezbrun ele gelmesin
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr her ne vechile mmkin ise ele getrp zikrolunan
kazyye bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl mrr itmi dav deil ise
husam muvcehesinde onat vechile teft idp gresiz; arzeyledi gibi ise
bi-hasebi'-er'l-kavm sbit zhir ola, erle sbit olan hakk alvirdkden sonra
mezbr habsidp ne mikdr nesne sbit oldun sicill idp vuk zre ale't-tafsl yazup
Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesiz. Sonra emrm ne vechile olursa anunla amel eyleyesiz.
1063
Sakz'da satlmak zere skdar mreti Evkf'nn Ahyolu

cnibinde olan terekesinden gemilere tereke verilen reislerin
boazlardan gemelerine mani olunmamas.
133
Bu dah.
Bir s[re]ti Manol Mihal nm res gemisine yz yetmi md tereke tahml olunup
hkm virildi.
Bu dah.
Bir sreti, Yorgi Manol nm res gemisine yz yetmi md tereke tahml olunup
hkm virildi.
Yazld.
Mehmed eleb'ye virildi. F 28 Ramazn, sene: 972
Sakz'a varnca dery kenrnda vk olan kdlara ve Boaz Hsr dizdrlarna
hkm ki:
skdar Imreti Evkf'nun Ahyol cnibinde olan terekesinn baz deryda
mteaffin olup Sakz'a alup gidp anda bey itmek in Nikola nm zimm resn gemisine
yz on md tereke tahml olunup irsl olund. Buyurdum ki:
Zikrolunan mikdr tereke ile mezkr res vardukda, eger Boaz Hsrlar'ndadur ve
eger taht- hkmetinzdedr, emrme muhlif kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz ki
varup murd olundu zre bey eyleyeler. Amm; bu bahne ile deryya ve kffr- hksra
tereke virilmekden hazer eyleyesiz.
1064
Kesilmi olan hssa gemi aalarnn ektirilmesi iinde Sapanca

ahlisine zulm yapld iddiasnn aratrlp hakikatin
bildirilmesi.
Yazld.
Kaya nm kimesneye virildi. F 22 Ramazn, sene: 972
znikmid ve Sabanc kdlarna hkm ki:
Sabanc kazs ahlsi dem gnderp; "Hkm-i erf vrid olup hssa gemi aac kat
olunup znikmid'e ekilmesi fermn olundukda karasr ifti olana su sr ifti ekecek
aa teklf idp rey kend yanlarndan nie aka virp hara ekdrp ve reydan
baznun eline huccet virp akalarn alup hdmetden muf idp reyya zulm teadd
olunur." diy ilm itdkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup gresiz; zikrolunan aa
reyya adlet zre teklf olunmayup ol vechile zulm teadd olundu vk mdur,
nicedr; tamm hakkati ile malm idinp vuk ve shhati zre yazup arzeyleyesiz.
1065
Rumeli'nin sa kolunda bulunan kadlklarn stanbul zahiresi iin

celeblerin getirecekleri koyun miktarn bildirir defter ile koyunlar
zamannda gnderip koyun emnine teslim etmeleri.
Yazld.
Koyun emni demine virildi. F 26 Ramazn, sene: 972
134
Rmili'nn sa-kolnda vk olan kdlara hkm ki:

Taht- kaznuzda vk olan celeblern koyunlar mahrse-i stanbul'a vakti ile
gelmeyp irsl olunan koyun defterl gelmemekle; "Celeb tyifesine huccet virilmede
tereddd olunu[r]." diy koyun emni cnibinden ilm olunman min-bad her celebn
koyun defterinzle nyiblerinze kolup vakti ile gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz taht- kaznuzda olan celeblern
zerlerine takdr olunan koyunlarn bi'z-zt yoklayup vakti ve mevsiminden tecvz
itdrmeyp her mevsimn koyunn yazup defter idp vakti geldi gibi asl tehr
tevakkuf itdrmeyp yarar nyiblerinze koup defterinzle mahrse-i stanbul'a gnderp
koyun emnine teslm itdresiz; vaktinden tecvz itdrmeyesiz. yle ki; ihmlinz sebebi
ile yazlu celeblern koyunlar vakti ve defterinzle nyiblerinze koup gndermeyesiz,
zrinz makbl olmaz. Ana gre mukayyed olasz; hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesiz.
1066
Rumeli'nin sol kolunda bulunan kadlarn stanbul zahiresi iin

celeblerin getirecekleri koyun miktarn bildirir defter ile koyunlar
zamannda gnderip koyun emnine teslim etmeleri.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vilyet-i Rmili'nn sol-kolnda vk olan kdlara vech-i merh zre.
1067
Kili ve Akkirman kadlarnn kazlarndan yeni yazlan celeblerin

stanbul zahiresi iin getirecekleri koyun miktarn bildirir defter ile
koyunlar zamannda gnderip koyun emnine teslim etmeleri.
Yazld.
Bu dah.
Akkirman ve Kili kdlarna hkm ki:
Taht- kaznuzda mceddeden yazlan celeblern zerlerine takdr olunan koyunlar
vakti ile gelp irimemekle et bbnda mahrse-i stanbul'da muzyaka oldun koyun emni
ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzda
yeni yazlan celeblern koyunlarn vakti ve mevsimi ile defterinzle b-kusr ihrc idp
yarar nyiblerinze koup gnderp vaktinden tecvz itdrmeyesiz. Sonra zrinz makbl
olmaz; ana gre mukayyed olasz.
1068
Yalak-bd, Kite ve zmir kadlarnn kazlar dhilinde,

meyvelerin ham olarak toplanmasna msaade etmemeleri,
stanbul'a ham olarak getirilecek meyvelerin muhtesib tarafndan
kabul edilmeyecei.
135
Yazld.
Muhtesib demine virildi. F 24 Ramazn, sene: 972
Yalak-bd kdsna hkm ki:
imdiki hlde kirs zamn karb gelp ve syir meyve dah akabince irimek zredr.
Amm; kemlin bulmayup hmla yolunup satlmala stanbul'a meyve satmaa gelen
gemiler getrdkleri meyve ekle kbil olmadu ecilden min-bad her meyve kemlin bulup
ekle kbiliyyet gelmedin devrilmemesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda onat mukayyed olup taht- kazna tbi Karamrsel
ve syir b u be v bostn olan mahallere dem gnderp shblerine gerei gibi
tenbh tekd idesin ki, her meyveyi irip kemlin bulup ekle kbiliyyet geldi zamnda
devrdp bey itdresin. yle ki; emrme muhlif kable'l-vakt hm meyve gnderile,
mahrse-i mezbre muhtesibine gemiden tara kartmamak tenbh olunmdur. Ana gre
sen dah taht- kaznda olan kur v nevhde tenbh nid itdresin ki, sinn-i sbkaya
kys idp vakti irimedin meyve gndermeyesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Kite kdsna yazld.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, zmir kdsna vech-i merh zre yazld.
1069
Tutuklu olarak stanbul'a gnderilen zimm obanlardan Yani'nin

parasn ald bildirilen Halil adl kiinin yakalanp Sdde-i
Yazld.
orl kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Sdde-i Sadetm'e mukayyed mahbs irsl olunan Yani ve
Todor ve dger Yani ve Manol nm obnlardan mezbr Yani nm zimmnn Hall nm
kimesne on drt bin drt yz akasn aldun" mahall-i hdisede olan mslimnlar haber
virdklerin bildrmein buyurdum ki:
Mezbr Hall'i ele getrp kayd bend ile yarar demlere koup irsl idesin ve koup
gnderdn kimesnelere tenbh idesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer ideler.
1070
136
Acemi-olanlarndan Yunus'u ayartarak mrted eden Sarmsaklu

karyesinden Kaya Kei olu Nikola ve kardei Sarmsakl Papaz
Papa Pavlos adl zimmlerin kree konulmak zere Sdde-i
Yazld.
Muhzrun ktibine virildi. F 26 Ramazn, sene: 972
Kaysariyye kdsna hkm ki:
Taht- kazndan karye-i ukur'dan mukaddem alnan Ynus nm acem-olan
karye-i Sarmsaklu'dan Kaya Ke ol Nikola nm zimm mahrse-i stanbul'dan ayardup
alup gidp mezbr Nikola'nun karnda Sarmsaklu Papas olan Papa Pavlos nm zimmnn
evine iletp mezbr olan mrtedd itdkleri arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezbr Kaya Ke ol Nikola'y ve Papa Pavlos nm
zimmyi Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konlalar ve koup gnderdn
kimesnelere tenbh idesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.
[Yev]m'l-Erbi, f 25 Ramazn, sene: 972, Kostantniyye
1071
skp kazsndan Osman'n gherile iletme talebi zerine

eskiden skp'te gherile ilendii anlaldndan, gherile
ilenilmesi hususunda gerekli bilgilerin tafsiltl olarak aratrlp
bildirilmesi.
Yazld.
Yayabalkdan kan Ahmed avu'a virildi. F 15 L., sene: 972
skb kdsna hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "Osmn nm kimesne elinden hkm-i erf vrid olup;
"Kadmden skb'de gherile ilengelmein Osmn nm kimesne; "Kazganlarum
hzrdur; gherile ilenmek olursa ml- mrye nefum vardur." diy bildrmein fi'l-vk
kadmden kaz-i mezbrda gherile ilengelmi midr ve ilendi takdrce kntr kaar
akaya olur gresin." diy fermn olunman ehl-i vukfdan tefahhus olundukda;
"Kadmden ilenrdi; sonradan rey mtezaccir olmala fergat olunmdur." diy haber
virp ve mezkr Osmn; "Gherile ilenrse her kntr yz elli akaya ilenr ve kirsna
seksen aka virilp cmle kntr iki yz otuz akaya olur. slb- sbk zre rey
nevbetle odunn ve topran ve suyn getrivirrler." didin" bildrmisin. Eyle olsa;
zikrolunan gherilenn odun ve suy ve topra hzr olup kirs mr tarafndan dah
virilicek ol mikdr aka kime virilr ve her kntra bu kadar harc neden lzim gelr?
Gherile emri mhimdr; topra bulundukdan sonra elbette gir ilenmee mberet
olunur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup odun ve suy ve
topra hzr oldukdan sonra her kntrun ne mikdr aka ile hsl olmak mmkin ise ehl-i
vukfdan hakkat-i zre muttali olup asl ile shhati zre yazup arzeyleyesin ve baz
yirlern odun ra olup topra yakn olur ve baznun topra bad olup odun yakn olur.
Ol asl mevz yoklayup dah bimee ve harca sn olan yirlere kazgan iledp birildi
137
takdrce her kntr ne mikdr ile hsl olursa tasarruf olacak yirlerin ve harc itlf isrf
olmak lzim gelmeyen cem huss malm idnp arzitmeyince olmayasn.
1072
Malazgird Sanca Beyi mamkulu Bey ve Malazgird Kalesi

erenlerinin teftii neticesinde mid kads tarafndan dzenlenen
sicilin incelenip neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Malazgird Kalas Kethuds Sleymn'a virildi. F 22 Ramazn, sene: 972
Malazgird Sanca Bei olup ummen tefti fermn olunan mmkul dme zzh ile
Malazgird Kalas erenleri huss sbk mid Kds olan Mevln Aleddn ile teft
itdnde zhir olan kazyyelerin kd-i mezbr sicillt idp zikrolunan sret-i sicilleri
Sdde-i Sadetm'e getrp ibrz itdkleri ecilden aslndan sretleri ihrc olunup sana
Vusl buldukda, zikrolunan sicil sretlerine nazar idp iinde mastr u mukayyed
olunan mevdda nazar idp gresin; hakkat-i hl sicill olundu gibi midr, nicedr; ne
vechile vkf u muttali olm isen shhat-i zre ale't-tafsl yazup Bb- Sadet-mebum'a
arzidesin.
1073
Sefer iin hazrlanp, Budun cnibinde hazr bulunmas hususunda

kendisine emir gnderilen Akkirman Beyi'nin, sefer hazrlklarn
tamamlayp sancanda hazr beklemesi.
Yazld.
Blkba Mustaf'ya virildi. F 25 Ramazni'l-mbrek, sene: 972
Mektb gnderp; "hkm vrid olup; "Budun cnibine hzr olasn." diy fermn
olunm, sancaunda sba ve siph olmayup klliyyen havss- hmyn olup ve bir
mikdr merhm babam Sultn Selm Evkf olup amm; bir mikdr azeb ve hsr-eri ve
bel ve aknc tyifesi olup anlar dah; "Ulfemz nakdden virilmeyp fakru'l-hl olup
uzak sefere iktidrmuz yokdur." ve sancaun serhadd olup dyim gavgdan hl
olmaduun" bildrmisin. mdi; sancaun sefer-i hmyn vk oldukca eegelp ve
kffr- hksrun Erdel semtlerine hcm olup cmle beler kullaruma tenbhen ahkm-
erfem gnderilmein sana dah emr-i erfm irsl olunmd. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, ol asl zr beyn koyup kendnn ve knn zre
lzim gelen cebellern yat u yaraklarn tekml idp ve sefere eegelen azeb ve hsr-erleri
ve bel ve aknc tyifesiyle mretteb mkemmel dmen yarayla sancaunda hzr u
mheyy olasn. Sonra emrm ne vechile sdr olursa anunla amel eyleyesin.
138
1074
Koak adl kiinin evini basarak Celeb veys ile bir criyeyi
ldren ve eyalarn yama edenlerin yakalanp davlarnn
grlmesi, sulularn cezalandrlmas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 23 Ramazn, sene: 972
Silistre beine ve Tekfurgli kdsna hkm ki:
Drende Koak nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "Dv[]n-ol Dvne
Sinn ve Abdl ol Al ve Fyik on yoldayla ve Kara Mehmed ol Mahbb ve Ms ve
Deli Mehmed ol Osmn ve Veyiskd kyinden Felek ve Sakall Baba iki yoldayla ve
Kara Hasan ve Neb nm kimesneler dah baz yoldalaryla gelp evlerin basup babas
Celeb veys'i bir criyesiyle katlidp yz yiirmi bin nakd akasn ve alt aded sahan ve
baz esbblarn alup teadd eyledklerin ve mezkrlarun alt nefer yoldalar siyset
olunmdur." diy bildrdi. Buyurdum ki:
Husamy berber idp gaybet idenleri yata u turaklarna bi'l-cmle erle
buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp mukaddem bir defa erle faslolm olmayup
ve on be yl gemi deil ise mezkrlar ehl-i fesd enat ve thmet-i sbka ile
mttehemler olup halk arasnda hrsuz u harmlk ile mehr olmala rf cb ider husslar
varise ahvllerin er u knn ile grp huss- mezbr zerlerine sbit oldukdan sonra
alnan ml esbblarn erle alvirp dah fesd zhir olanlardan siph olanlar muhkem
habsidp arzeyleyesiz. Olmayanlar bbnda ol ki, emr-i er- kavmdr, mahallinde icr
idp yirine koyasz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve ehl-i fesda hmyet olmakdan
hazer idp hakk- sarha tbi olasz.
[Yev]m's-Sebt, f 27 Ramazn, sene: 972, Kostantniyye
1075
Ahyolu kads tarafndan yakalanp Vize beyi sbasna teslim

edildii halde sba tarafndan serbest braklan Malko olu Bl
adl sulunun buldurulmas, aksi halde sbann tutuklanarak
Atebe-i Uly'ya gnderilmesi.
Yazld.
Sekbn Al Be'e virildi; Dvn'da. F 6 evvl, sene: 972
Vize beine hkm ki:
Bundan akdem Ahyol kds ele getrdi Malko-ol Hasan Bl nm ehl-i fesd
sbana teslm olunm iken tlk eyledi arzolunman mezbr sbana teklf idp
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp kd-i mezbr sbana teslm
itdi mezbr kimesneyi elbette sbana teklf idp her kande ise buldurup ele getrp
mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin. yle ki; emrm mcebince mezbr
ele getrp teslm itmeye, sbay kayd bend ile Atebe-i Ulym'a irsl eyleyesin. Bu
139
bbda adem-i ihtimmdan hazer eyleyesin. Sonra netcesi sana yid olur; ana gre mukayyed
olasn.
1076
Karinbd kazsnn Hseyini, Veklharc ve Kanie kylerinde

tutuklanan ve kefili alndktan sonra Karinbd kads tarafndan
serbest braklan sulularn buldurularak Atebe-i Uly'ya
gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Karn-bd kdsna hkm ki:
Bundan akdem taht- kazna tbi Hseyini nm karyede skin abn ve Veklharc
nm karyeden Cafer nm siph ve Kanie nm karyeden Dvd nm kimesnelern
hrsuzluklar ve ehl-i fesd enat olduklar zhir olmala ele girp habsolunm iken
keflin alup tlk eyledn kimesneleri ele getrp mukayyed mahbs yarar demlernle
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan nefer
kimesneleri bi-eyyi tarkn kn ele getrp emrm mcebince mukayyed mahbs yarar
demlere koup Atebe-i Ulym'a gnderesin. yle ki; ihml mshele idp mezbrlar ele
getrp gndermeyesin, asl zrn makbl olmayup ve azlile konlmayup tb u kba
mstehk olursn. Ana gre ikdm ihtimm idp elbette mezbrlar ele getrp
gndermeyince olmayasn.
1077
Kapaas Yakup'un akrabasndan Gmlcine'de vefat eden

Cafer'in muhalleftnn Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Kapu aas cnibinden gelen Haydar nm kapucya virildi. F 28 Ramazn, sene: 972
Gmlcine ve Karasuyenicesi kdlarna hkm ki:
Kapum Aas Yakb dme ulvvhnun akribsndan nefs-i Gmlcine'de skin
erbb- tmrdan Cafer nm kimesne hlen fevtolup verset mrun-ileyhe mnhasr
olmala cmle muhalleft mm-ileyhe intikl idp Mehmed nm kimesne; "Babamun
kuldur." diy verset davsn idp muhalleftna dahlitdi ilm olunman mezkrun
muhalleft cem u tahsl olunup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun muhalleftn erle teft idp zuhra getrp
cmlesin defter idp mhrleyp yarar demlerinzle Sdde-i Sadetm'e gnderesiz;
yle bilesiz. Bu bbda Dergh- Muallm kapuclarndan Hasan ve Pervz mbir olalar.
Amm; emr-i erden tecvz eylemeyeler.
140
1078
Siroz'da, Mteveff Evranos Bey Evkf Mtevellsi Mustafa'nn,

evkfn nceki yllardaki gelirlerine aykr olarak yapt ilerin ve
yolsuzluklarn teftii.
Yazld.
Dern nm kimesneye virildi. F 5 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Selanik ve Siroz kdlarna hkm ki:
Ahmed nm kimesne Sdde-i Sadetm'e arz- hl sunup; "Mteveff Evranos Be
Evkf'na sbk ktib olup bundan akdem vakf- mezbra mtevell olan Abd'nn
muhsebesinde o[n] drt kerre yz bin yz yetmi aka mukayyed iken hliy mtevell
olan Mustaf'nun mebla- merkm bi'l-klliyye zyi idp ve Abd'nn tahvlinden drt
ylun muhsebesin gstermeyp ve mezbr mtevell olal on kerre yz binden ziyde
belyyt u ketmiyyt olup; "Zikrolunan belyyt ilm ideyin." didkde kitbetin alup
ldrmee kasdidp hid-i zr ile zerine on bin aka isbt idp ve Divitdr-zde dimekle
marf siphye hlf- art- vkf yiirmi be aka kendye ve alt aka tevbine idp ve
vazfe-horlara kalb aka virrler; zevyid-i ihrctun nihyeti yokdur." diy ilm idp ve
size itimd- hmynum olman bu hussa mbir tayn idp sunlan arz- hln sreti
ayn ile aslndan ihrc olunup size irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, tehr terh itmeyp bir mnsib olan mahalde cem
olup gnderilen arz- hle nazar idp ve lzim olan defterleri cblerden ve gayriden taleb
idp getrdp dah mm-ileyhn eger Abd'nn tahvlinden zabtitdi senelerdr ve eger
kendnn zabtitdi senelerdr, ibtid mberetinden bu zamna gelince onat vechile
dikkat ihtimmla yirl yirinden mfredt defterleri mcebince mteveff-y mezbr
evldndan kdvet'l-emcid Al zde kadruh marifeti ile bi-hasebi'-er teft tefahhus
klup rd u masraflarn birbirine tatbk idp gresiz; eger mm-ileyhn kend ve
mbirleri ekl bel itdidr ve eger ihml mshele ile zyi olandur ve eger hlf-
art- vkf tayn itdi vazfedr, bi'l-cmle vakf- mezbrun kend zamnnda her sene
rd u masraf nedr ve zimemde olan ne mikdrdur ve bi'l-fil zevyid olan ml ne
mikdrdur, nakd midr, galleden midr; tamm vkf u muttali olup mezkrun zerine ne
mikdr ml- vakf sbit zhir olursa tafsli ve vuk zre sicill idp Abd'nn zamnnda
vk olan ve mm-ileyh zamnnda olan belyyt baka defter idp shhati [ve] vuk
zre yazup arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden ve
hd- zrdan ve tarafeynden birine meyl muhbdan ve hlf- vk kazyye
arzolunmakdan hazer idp tamm cdde-i hakka zhib olasz ve mezkrun hlf- er- erf
ol mikdr akasn aldu bundan akdem bir defa erle faslolmayup on be yl gemi deil
ise teft idp gresiz; arzitdi zre ise erle sbit ola b-kusr hakkn alviresiz.
1079
Tefti olunmas iin emir gnderilen Buhayra Vilyeti eyhi Emir

s'nn niin tefti edilmediinin bildirilmesi ve tefti edilerek Msr
haznesine verdii zararn aa karlmas; Msr fellahlar,
mslmanlar ve yahudilerin yamalanan mallarnn bulunmas,
bunlara kimler tarafndan zulmedildiinin bildirilmesi.
141
Yazld.
Bu hkm tashh olunup tekrr drt varak aaa gemidr.
Buhayra Vilyeti eyh olan Emr s'nun hak zre ahvli grilp teft olunman
bundan sbk defetle size ahkm- erfe gnderilp bi'l-fil Dergh- Muallm
avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Ramazn zde kadruh anda teft hussna
muntazr iken vilyet-i mezbre fellhlarnun mezlim mehyifi ve n-hak yire katlolunan
yz altm nefer kimesnenn kan ve sniyen dereklerinde baslup rzklar ve mllar gret
olunan mslimnlarun ve Yehdnn hayflar ve vilyet-i mezbre mahsline olan hyneti
grilmeyp tehre kalmaa sebeb nedr? Huss sbk vilyet-i mezbreyi karnda
altm be kse ziyde ile kabl idp ol vilyetn mehati ana mukarrer olm iken mezbr
s Atebe-i Ulym'a gelp olna kefl bi'l-ml olup zikrolunan ziyde ile vilyet-i mezbre
mahslin uhdelerine almas her yl ol mikdr ml hyneti var idine dellet itdi zhir
bhirdr. Beher-hl ol vilyetden ref lzim gelmidr. Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp sbk irsl olunan ahkm-
erfem muktezsnca mezkrun ahvlini gerei gibi dikkat ihtimmla
bi-hasebi'-er'-erf teft idp vilyet-i mezbre fellhlarndan hlf- er u knn alnan
mllarn ve kend dereklerinde baslan mslimnlarun ve Yehdnn mllarn ve esbblarn
erle ashbna alvirdkden sonra mezlim mehyifinden ve erle kss lzim gelmedin
ka nefer kimesnenn kan zerine sbit olursa ve vilyet-i mezbre mahslinden imdiye
dein Hzne-i Msr'a yid rci olan emvl-i hssaya ne mikdr gadri ve hyneti olm ise
sbt u zuhr bulan mevddan biri ketmolunmayup cmlesin shhati zre ale't-tafsl Atebe-i
Ulym'a arzeyleyesiz ki, zlimn zulmi ve mazlmun hayf yirine varup eyym- adlet-i
hmynumda kimesneye zulm hayf olmak ihtimli olmaya; yle bilesiz.
1080
Buhayra'da bz Mslmanlarn ve Yahudilerin

mallarnn alnmas olayyla ilgili geni bilgi verilmesi.
baslarak
Yazld.
Fuvva Kds Mevln Derv'e hkm ki:
Bundan akdem Buhayra vilyetinde baz mslimnlar ve Yehd baslup esbb
emvlleri gret olunmd. Ne tarkla baslmdur ve fesd idenler kimler idi shhati zre
arzolunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, vilyet-i mezbre mezlim mehyifine ve zikrolunan
mslimnlar ve Yehdy basup fesd idenler kimlerdr ve ne mahalde ve kimn derekinde
baslmdur; ne vechile vkf u muttali olm isen tehr itmeyp shhati zre ale't-tafsl
Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin; yle bilesin.
142
1081
lbasan'da ev basp hrszlk yaparken yakalanan ve Sdde-i

Sadet'te hapsolunan Dergh- Muall kapclarndan
Mustafa'nn su ortaklarnn da yakalanarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
B-hatt- kd-asker.
Bundan akdem sana irsl olunan hkm-i hmynum muktezsnca Dergh-
Muallm kapuclarndan Mustaf'nun ahvli grilp irret ekvet zre olup baz
hrsuzlar ile bir karyede ev basup esbb gret iderken ele girp gnderildin bildrmisin.
Mezkr kapuc Sdde-i Sadetm'de habsolunup kend ile bile mbir olup ev basup
emvl gret idenler dah ele getrilp gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup mezkr ile ev basup
fesd idenler kimler ise ele getrp habsidp sbt u zuhr buldu zre fesd enatlerin
sicill idp sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderp emrm olmadn bir ferdi habsden
tlk eylemeyesin.
1082
Debri kazsnda fesad kartan, Mslmanlarn kullarn ve

olanlarn ayartp halka bask yapan Gz, Kurd ve Aristidis adl
ahslarn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Mkerrerdr.
Ohri beine ve Debri kdsna hkm ki:
"Kaz-i mezbreden Gz ve Kurd ve Aristidis dimekle marf kimesneler ehl-i fesd
olup mslimnlarun kullarn ve olancklarn ayardup satup reyya hlf- er- erf
teaddlerinn nihyeti yokdur." diy ilm olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, fi'l-vk mezkrlarun fesd enatleri bi-hasebi'-er'-erf
sbit zhir ola, erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp mezkrlar yarar demlere koup
sret-i sicilleri ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1083
Golos skelesi'nde elindeki sahte hkm dolaysyla tutuklanan

Hac Memi Reis'in hapisten kamas zerine sehven tutuklanan
Sleyman Reis'in Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
143
Yazld.
Mehmed Kethud'ya virildi. F 7 evvli'l-mkerrem, sene: 972
nebaht beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Sbk Golos skelesi'nde Hac Memi Res, elinde ibrz olunan
mzevver hkm in tutldukda mezkr ibk itmein iskele-i mezbrede Sleymn nm
kimesne "res" diy habsolunup Yeniehir kds hfz in teslm eyleyp ol zamndan
ber mahbsdur." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, mahbs- mezkr tehr itmeyp mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesin.
1084
Debri kazsnn Sahurcan(?) kynde Dervi'in evini basarak

eyalarn gasbeden ve yaknlarna zulmeden Sefer ve Murad adl
siphilerle Kara Hasan ve Seydi adl ahslarn dvalarnn
grlmesi.
Yazld.
Kayd czine gemidr.
Mat ve Debri kdlarna hkm ki:
Hliy sen ki Mat kdssn, sret-i sicil gnderp kaz-i Debri'ye [tbi] Sahurcan(?)
nm karyede mtemekkin olan Derv yedinden Ohri beine ve Debri kdsna hkm-i
hmyn vrid olup Sefer ve Murd nm siphler Kara Hasan ve Seyd nm kimesnelerle
evm basup cmle esbbum gret idp ve akribsndan Vel nm kimesneyi katleyleyp ve
bun muhkem mecrh idp ve Kl(?) nm criyesin suya giderken kapup alup gidp sonra
gle ellerinden alnup zulm teadd itdkleri huss vk ise mezbrlar ele getrp
habsile teft olunmalar emrolunman husamsyla berber klnup mezbr Sefer'den ahvl
sl olundukda inkr ile cevb virmein mezbr Derv'den yine taleb olunup Mehemmed
ve Mustaf ve s ve Kurd nm kimesneler; "Mezbr Sefer bize ikrr idp didi ki: "Vel'yi
ben katleyledm. Derv'i dah katliderm." didi." diy ikrrna ehdet eylemein ve
mezbr Sefer habsolundu ve mektb dah gnderp mezbr Sefer'den......*
1085
Debri kazsnda mslmanlarn kullarn ve olanlarn ayartarak

satan ve halka zulmeden Gz, Kurd ve Aristos adl ahslarn
Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld.
ikyete gelen Ysuf nm silahdra virildi. F 28 Ramazn, sene: 972
Ohri beine ve Debri kdsna hkm ki:
"Kaz-i mezbrdan Gz ve Kurd ve Aritos dimekle marf kimesneler ehl-i fesd
olup mslimnlarun kullarn ve olancklarn ayardup satup reyya hlf- er- erf
teaddlerinn nihyeti yokdur." diy ilm olunman buyurdum ki:
144
Hkm-i erfm varcak, fi'l-vk mezkrlarun fesd enatleri var ise

bi-hasebi'-er sbit ola erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp mezkrlar yarar
demlere koup sret-i sicilleriyle bile Dergh- Muallm'a gnderesiz.
1086
am'da, fsk olduu ve byk gnahlar iledii yolunda Mezhib-i

Erbaa mftleri ve ulemnn ikyet ettii Emnddn adl ahsn
hapsolunmas.
Yazld.
Mahzar getren Mahmd nm kimesneye virildi. F 5 evvli'l-mkerrem, sene: 972
m'da olan Mezhib-i Erbaa mftleri ve syir ulem v suleh Sdde-i Sadetm'e
mahzar gnderp; Emnddn nm kimesne in; "Fsk u fcr ile efl-i kabha zre ilhd
ve rafz vardur." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki:
Varcak, mezkrun ahvline bi'z-zt mukayyed olup keml-i dikkat ihtimmla
bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; fi'l-vk vech-i merh zre fesd ve rafz u ilhd
erle sbit zhir ola, mezbr habsidp sbt u zuhr bulan ahvlin shhati zre yazup
arzidesiz. Hlf- vk nesne arzitmekden ve garaz u taassubdan hazer eyleyesiz.
1087
Belvrn kazsndan Sdde-i Sadet'e gelmeleri emrolunan Vef

Seyd ve Ali Seyd adl ahslarn nerede bulunurlarsa yakalanarak
Yazld.
Mezbra virildi. F 9 evvl, sene: 972
Bilvrn'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki:
Bilvrn kazsndan Vef Seyd ve Al Seyd nm kimesnelern Sdde-i Sadetm'de
huzr lzim olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed varcak, mezkrlar her kangnuzun taht-
kazsnda bulunursa ele getrp kayd [] bend ile mezkra teslm eyleyp Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesiz.
1088
ernovi kazsndan Hseyin Baba, olu Kalender, Zeyn ve Kurd

Bl adl ahslarn yakalanarak Dergh- Muall'ya
gnderilmeleri.
145
Yazld.
Sekbn Al Be'e virildi; Dvn'da. F 6 evvl, sene: 972
Taht- kazndan Hseyin Baba nm kimesne ile ol Kalender ve Zeyn ve kyegsi
ve Kurd Bl nm kimesneler ele getrilp mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a
Hkm-i erfmle varcak, tehr itmeyp mezbrlar hsn-i tedbr tedrkle ele
getrp dah emrm mcebince mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin.
Yolda onat hfzitdrp gafletle gaybet itdrmekden hazer idesin, sonra netcesi sana yid
olur.
1089
Hazergrad kazs Selmn, Muradreni ve Ta kylerinden, ev

basp hrszlk yapan kiilerin Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld.
Bu dah.
umn kdsna hkm ki:
Hezrgrad kazsna tbi Selmn nm karyeden Fakh eteci ve Murdreni nm
karyeden Derz ve Tac nm karyeden Timr nm kimesneler skenderci nm kimesnenn
evin basup esbbn gret idp ikrr sebt-i sicill olup mahbslar olup hl mukayyed
mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
(
) varcak, mezkrlar zerlerine sbit olan sret-i sicilleri ile mukayyed mahbs
Dergh- Muallm'a gnderp yolda onat hfzidp gafletle gaybet itmekden hazer eyleyesin.
Sonra zrn makbl olmaz; netcesi sana yid olur. Ana gre ikdm ihtimm zre olasn;
1090
Prevadi'nin Kavlakova kynden Hac Baba, Eki Sinan ve Aruk

Hseyin adl harmler yoldalarnn yakalanarak Dergh-
Yazld.
Bu dah.
Silistre beine ve Prevadi kdsna hkm ki:
Taht- kazna tbi Kavlakova nm karyede skin Hac Baba nm kimesne ve
yoldalar ve Eki Sinn nm kimesne ile Aruk Hseyin nm harmlern ikrr itdi
yoldalar ele getrilp kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
146
(
) varcak, tehr itmeyp mezbrlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp dah
emrm mcebince mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin. Yolda onat
hfzitdrp gafletle gaybet itdrmekden hazer idesin; sonra netcesi sana yid olur.
1091
Ahyolu kazsnn Kplce kynden, hrszlk yapan ve adam

ldren Memi adl harm ile drt sulunun yakalanarak Dergh-
Yazld.
Bu dah.
Ahyol kdsna hkm ki:
Taht- kazna tbi Kplce nm karyede skin Memi nm kimesne drt nefer
kimesneler dah, isimleri senn malmun olup bundan akdem ehl-i fesd olup celeb basup
katlidp mln gret idp gaybet itmiler idi. Hl mezkr ele getrilp mukayyed mahbs
(
) varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp gerei gibi mukayyed olup mezkr
hsn-i tedbr tedrkle ele getrp mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin. Yolda onat hfzitdrp gafletle gaybet itdrmekden hazer
eyleyesin. yle ki; mezkrlar ele getrmekde ihml mshele eyleyesin, netcesi sana
yid olur; zrn makbl olmaz; ana gre mukayyed olasn.
1092
Bkz. hkm. 1092
Yazld.
m'da olan Mezhib-i Erbaa mftleri ve syir ulem v suleh Sdde-i Sadetm'e
mahzar gnderp Emnddn nm kimesne in; "Fsk u fcr ile efl-i kabha zre ilhd
ve rafz vardur." diy bildrdn ecilden buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezkrun ahvlin bi'z-zt mukayyed olup fi'l-vk ol vechile
n-mer efl ve rafz u fesd ve ilhd var mdur, keml-i dikkat ihtimmla
bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresin; vech-i merh zre fesd ve rafz u ilhd erle
sbit zhir ola, mezbr habsidp sbt u zuhr bulan ahvlin shhati zre yazup arzidesin.
Hlf- vk nesne arzitmekden ve garaz u taassubdan hazer eyleyesin.
1093
Vize kazsndan gemileriyle mr aa getirecek olan Manol, Yani,

Mengene ve Kosta adl reislere, kendi ihtiyalar iin de aa
getirmek istediklerinde engel olunmamas.
Yazld.
Abdlvsi avu'a virildi. F 5 Ramazn, sene: 972
Vize kdsna ve Dergh- Muallm avularndan Hasan avu'a hkm ki:
147
Drendegn Manol ve Yani ve Mengene ve Kosta ve dger Manol nm zimm resler

taht- kazndan gemilerine mr aa tahml idp mahrse-i stanbul'a getrdkleri aacun
arasna kendler ticret in baz kk aalar tahml idp getrmel olduklarnda
dahlolunmamak bbnda hkm-i erfm taleb itdkleri ecilden buyurdum ki:
Zikrolunan resler gemilerine tahml itdkleri mr aadan gayri kend rencberlikleri
in bey itmee hurde aa ykledklerinde hlf- emr kimesneye dahlitdrmeyesin.
1094
Vize kazsndan gemileriyle mr aa getirecek olan gemi

reislerine, kendi ihtiyalar iin de aa getirmek istediklerinde
engel olunmamas.
Bir sreti dah, tekrr Vize kdsna, Karaca ve Yorgi ve Todora Budak ve Manota ve
Todor Bal ve Manol Mol ve Todor Kosta ve Domentoz(?) ve Vargr(?) ve Mihali Dodomi
ve Todor Papa nm zimm reslere yazld ve teslm old.
1095
Rumeli beylerbeyinin, msellem tifesinden biri vefat ettiinde

yerinin bakasna tevcihi iin sancakbeyi arzn beklemeden uygun
bir ekilde tevcih etmesi.
Yazld.
Hayrabol kdsnun demine teslm itmein Hamdili beinn kethudsna virildi.
F 7 evvl, sene: 972
Rmili belerbeisine:
Hayrabol kds mektb gnderp; "Msellem tyifesinden biri veft idp yiri hara
tevch olunmalu oldukda m-tekaddemden kdlar arzidegelp hl "Sancakbei arz
olmadn tevch idp arzitmeyesin." diy fermn olunup lkin fukar sancakbe[in]e varmada
acz ekerler." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Sancakbei hzr olmadukda, fukarya enf olan ile amel eyleyesin.
1096
Bender topranda Koru adyla bilinen mahalden ou zaman

hrsz ve harm Turlu suyunu geerek Akkirman ve Kili civarnda
adam ldrp yol kestikleri ve hrszlk yaptklarndan Bodan
voyvodas tarafndan ad geen mahallin gerei gibi korunmas.
Yazld.
Akkirman Bei Hasan mektb gnderp; "Bender topranda Kor dimekle marf
mahalln yannda ekser evkt hrsuz u harm Turl suyn gep Tunca ile Kili ortasnda ada
yoln basup nie dem katlidp Akkirman ve Kili krlarnda fesd idp koruya odun in
varan arabalar basup kzlerin ve esbblarn alup ol mevzun kurbinden Turl suyn gep
Bodan'a ve Leyh'e gidp harmlerden ele girp sl olundukda, mezkr geid[d]en
148
gedklerin haber virmein memleket halk iltimsyla sancak hslarndan bir ka hne
kondurlup ky olaldan bir ferde zarar u ziyn olmayup ehl-i fesd def olm iken; "Bodan
snurnda olan Zahorya nm karyedr." diy senn cnibnden nie defa mektb dem
gnderilp karye-i mezbrenn mahall-i mezkrdan grilmesi teklf olundun"
Vusl buldukda, mahall-i mezkrda dem koup gerei gibi hfz u hrset itdrp
yle ki; ihml mshelen sebebi ile mahall-i mezbrdan slb- sbk zre Memlik-i
Mahrse'ye hrsuz u harm m[n]teir olup fesd enat ideler, mahall-i mezbrun hfz
bu cnibden tedrk olunur; bilmi olasn.
1097
znikmid kazsnda siphi timar olan zbek karyesinin Defter-i

Cedd'de mselleme de yazld anlaldndan, defter kaydnn
bozulmamas iin gelirinin siphi ve msellemlere taksm
olunduu.
Yazld.
Bu hkm-i erf kayd czine gerilp kd emnine gnderildi. F 6
evvli'l-mkerrem, sene: 972
Akyaz kdsyla mektb gnderp; "taht- kazna tbi zbek nm karye
kadm'l-eyymdan siph tmr olup mutasarrf olan drende Derv nm siphye Mehmed
ve Bl ve Derv nm msellemler; "Defter-i ceddde bize msellemlik virilmidr." diy
zabtitdrmedkleri hussun tefti fermn olunup karye-i mezbre mezkr Derv'e bert-
hmyn ile tmr virilp msellem defterinde msellem zerine iftlik kaydolunan zbek
mahall-i vhddr. zbek kurbinde ve iinde; "zbek ile msemm iftlik yetmi seksen
yldan ber tmra zabtolunur." diy ehdet itdklerin" bildrmisin. mdi; Sdde-i
Sadetm'de olan deftere nazar olundukda karye-i zbek bin be yz aka siphye yazlup
iftlik-i zbek drt yz akaya mselleme yazlm bulunup arzitdn zre her biri
mstekl olmayup ikisi bir olman defter bozulmaman min-bad karye-i mezbre
hslnun drt yz akas mselleme, bin yz akas siphye mukarrer olmasn emridp
buyurdum ki:
Emrm mcebince zikrolunan karyenn mahslinden drt yz akasn msellemlere,
bin yz akasn siphsine zabt u tasarruf itdrp emrme muhlif kimesneye niz u tealll
itdrmeyesin.
1098
Anadolu Beylerbeyilii'ne tbi sancaklarn teftii esnasnda

havss- hmyun ve ehzde hslarna snan hrsz ve
harmlerin mektupla talep olunarak getirtilip dvalarnn
grlmesi, ehl-i fesad teslim etmeyen hss zbitlerinin isimlerinin
bildirilmesi.
149
Yazld.
Kethudsna virildi; Dvn'da. F 6 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Mektb gnderp; "Hliy bu vilyete tbi baz sancaklar mstekl emr-i erfle
teft olunmala ol sancaklarun harm-zde v hrsuz kaup Ankara sancana ve ekseri
Haymne cematine girp dyim enat ekvetden hl olmayup anun gibi
harm-zdeleri demlerimz ele getrdi zamnda havss- hmyn ve gayri hslar
zbitlar; "Bizm reymuzdandur; biz hakkndan gelrz." diy emr-i erf ibrz itmekle
ellerinden alup kenrda haklayup salvirmek ile haklarndan gelinmek mmkin olmayup
harm-zde b-nihye v ziyde olman Ankara sancanda vk olan eger havss-
hmyn ve ehzde hslardur ve eger lala ve gayri haslardur; ummen teft olunup
harm-zdeler bulunup haklarndan gelinp; "Bizm reymuzdur." diy kimesne
dahlitmemek in emr nyet oluna." diy bildrmisin. mdi; liv-i mezbrda bir
kimesneden fesd zhir olup ele girmeyp havss- hmyna ve gayri hslara tahassun
iderse anun gibileri mektb dem gnderp taleb idp getrdp dah marifet-i kd ile
ahvllerin erle teft idp fesd enati ve hrsuz u harml sbit zhir olanlar
bbnda erle lzim geleni icr idp yirine koyasn. Arza muhtc olan habsidp
arzeyleyesin. Anun gibi ehl-i fesd ele virmeyp; "Hssmuz iindedr." diy tealll
idenler kimler ise isimleriyle yazup arzeyleyesin ki, hkm-i erfm ve avu gnderilp
anlardan taleb oluna; yle bilesin.
1099
spir Sanca Beyi Sinan, sanca siph ve reysna

zulmettiinden sancann bakasna verilerek davsnn grlp
neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Kaz-i spir'den Osmn Kethud ve Hzr Blkba ve Glarslan Be'e virildi. F 7
evvli'l-mkerrem, sene: 972
Erzurum belerbeisine, Erzurum ve spir kdlarna hkm ki:
Hlen sen ki spir kdssn, mektb gnderp; "spir sanca siphleri ve reys
meclis-i era gelp; "Sancamuz Bei olan Sinn'un zulm teaddsi b-nihye olup era
itat itmedinden gayri vilyete nihyetsz ya ve bal ve koyun ve tavuk ve odun salgun
idp ve bundan m-ad Trabzon'dan yz elli at iledp bir aka virmeyp ve hamrun batman
drder akaya iken hslarnda olan hamrun batmann onar akaya zerimze braup
fevka'l-had zulm hayf ider ve spir Kalas mstahfzlar oullarndan Bahr nm kimesne
kaladan tarada maktl bulunmala mr-i mrun-ileyh kala kapusn alup nie
mslimnlar tutup rf habs idp maznna olan mm-ileyhn kullar ve demleri olup
era davet olunman mrun-ileyhe varduklarnda hamr hevsyla kalkup kl ve
omak ile kala kapusna dein kovup hakret itmidr." didklerin" bildrdi ecilden
sanca hara virilp mezkrdan hak taleb iden reynun erle haklar alvirilmesin
emridp buyurdum ki:
150
Hkm-i erfm varcak, reynun haklar grilmedin sancandan koyuvirmeyp

mrun-ileyhi ve ikyet olunan demlerini husamsyla berber idp bir defa erle
faslolm olmayup on be yl mrr itmeyen mevdd bi-hasebi'-er teft idp gresin;
reydan ve gayriden mezbrun zerinde ve demlerinde her kimn hakk ve zulm
teaddsi erle sbit olursa ashb- hukka haklarn alvirdkden sonra ne mikdr
kimesnenn hakk alvirildin ve zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan
mevdd ale't-tafsl yazup defter idp shhati zre Atebe-i Aliyyem'e arzeyleyesin. Bu bbda
tamm hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye
arzeylemekden ihtiyt idp reynun tamm adlet zre hakkn alvirp era muhlif
kimesneye zulm hayf itdrmeyesin.
1100
Mks Beyi Mr Ahmed'in Mks kads tarafndan bildirilen era

aykr durumunun Van beylerbeyi ve kads tarafndan tahkk
olunmas.
Yazld.
Van belerbeisinn kethudsna virildi. F 15 L., sene: 972
Hliy Mks kds sret-i sicil gnderp; "Mks Bei olan Mr Ahmed n-hak yire
nie kimesneleri katlidp ve avret olan ekp Ramazn- erfde rb-i hamr ider ve
Kurn- Azm tilvet iden kimesnelern her birin eedd-i azb ile katlider ve Gerger Bei
olan Hasan Be'n Mks'den baz Ekrd ile niz olup emr-i erf mcebince era davet
olundukda yarala gelp mahkeme basan Krdleri senn tarafundan taleb olundukda amel
eylemeyp gndermedin ve dah zulminn nihyeti yok idin" ilm itmein buyurdum
ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezbrun ahvlini dikkat ihtimm ile teft idp
gresin; kd-i mezbrun sicilli muktezsnca er- erfe muhlif vaz ve fsk ve ol
vechile zulmi var mdur, nicedr; hakkat-i hline vkf olup shhati zre yazup Bb-
Sadet-mebuma arzeyleyesin.
1101
Bodan voyvodasnn Devlet Giray Han'a demesi gereken

vergilerini demesi, hapsettii adamn da serbest brakmas.
Yazld.
avubana virildi; Dvn'da. F 6 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Cenb- emret-meb Devlet Giray Hn sitne-i Sadetme mektb gnderp;
"vilyet-i Bodan'a muvenete geldkde det-i kadme mcebince virilgelen virgye bir o
kadar ilhk idp sl-besl zf irsl olunmaa mrun-ileyhe mhrl tezkire virp henz
dah gnderilmedinden gayri sana gnderdi demin habseyledn" ilm eyledi. mdi;
mrun-ileyh asker-i Tatar ile vilyetne muvenete gelmi iken sen det-i kadme
151
mstedsnca ol cnibe virilgelen virgsin ve ahditdn virglern irsl eylememee ve

demisin habsitmee sebeb bs nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mrun-ileyh tarafna det-i kadme
muktezsnca virilgelen virgleri bi't-tamm irsl sl idp ve habsitdn demisin dah
tlk eyleyp bile gnderesin. Fermn- hmynuma muhlif i olmakdan hazer eyleyesin.
1102
bkz. hkm. 1079
Yazld.
Paa hazretlerine gnderildi. F 6 evvl, sene: 972
Buhayra Vilyeti eyh olan Emr s'nun hak zre ahvli grilp teft olunman
bundan akdem size ahkm- erfe gnderilp bi'l-fil Dergh- Muallm avularndan
kdvet'l-emsil ve'l-akrn Ramazn zde kadruh anda teft hussna muntazr iken
vilyet-i mezbre fellhlarnun mezlim mehyifi ve n-hak yire katlolunan yz altm
nefer kimesnenn kan ve sniyen dereklerinde baslup rzklar ve mllar gret olunan
mslimnlarun ve Yehdnun hayflar ve vilyet-i mezbre mahsline olan hyneti
grilmeyp tehre kalmaa sebeb nedr? Huss sbk vilyet-i mezbreyi taalluktndan
Habls nm kimesne altm be kse ziyde ile kabl idp ol vilyetn mehati ana
mukarrer olup bir seneye karb zabtitmi iken sonra mezbr s Atebe-i Ulyma gelp
olna kefl bi'l-ml olup zikrolunan ziyde ile vilyet-i mezkre mahslin uhdelerine alm
iken badeh mezbr; "Bu mikdr mahsle mtehammil deildr." diy beyn- zr idp
yine sbk karnda itdi ziyde ile tekrr olna kabl itdrdkde hlatlenp vilyet-i
mezbre zabtna gnderilmiidi. Ol takdrce Hablsun davs tezvr olmayup itdi
ziydesi sahh olmala her yl ol mikdr mla gadri ve hyneti var idine dellet itdi
zhirdr. Mezkr hakknda irsl olunan ahkm- erfenn bir yldan ziydedr ki cevb
arzolunmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp sbk irsl olunan ahkm-
erfem muktezsnca mezkrun ahvlini gerei gibi dikkat ihtimm ile
bi-hasebi'-er'-erf teft idp vilyet-i mezbre fellhlarndan hlf- er u knn alnan
mllarn ve kend dereklerinde baslan mslimnlarun ve Yehdnun mllarn ve esbblarn
erle ashbna alvirdkden sonra mezlim mehyifinden ve erle kss lzim gelmedin
ka nefer kimesnenn kan zerine sbit olursa ve vilyet-i mezbre mahslinden imdiye
dein Hzne-i Msr'a yid rci olan emvl-i hssaya ne mikdr gadr hyneti olm;
sbt u zuhr bulan mevddan biri ketmolunmayup cmlesin shhati zre ale't-tafsl Atebe-i
Ulyma arzeyleyesin ki, zalimn zulmi ve mazlmun hayf yirine varup eyym- adlet-i
hmynumda kimesneye zulm hayf olmak ihtimli olmaya; yle bilesiz.
1103
152
stanbul'da in olunan gemiler iin Kefe ve Tat vilyetelerinden

istenen gemi tahtalarnn gnderilmesi.
Yazld.
Kefe beine hkm ki:
Mukaddem liv-i mezbrda gemi tahtas kesilp ihzr olunup ve Tat vilyetinden
dah gemi tahtas kesilp tedrk olunmak bbnda emr-i erfm olmd. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussda gerei gibi mukayyed olup ihzr olunan gemi
tahtas ne mikdrdur ve Tat vilyetinden dah gemi tahtas kesilp ihzr olunm mdur,
ihzr olunan muttasl rencber gemilerine navlun ile tahml itdrp ber-vech-i isticl irsl
eyleyesin. stanbul'da gemiler bin olunmak zredr; tevakkuf lzim gelmeye. Bu huss
ehemm-i mhimmtdandur; ana gre bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin.
1104
Seydigazi Evkf Mtevellsi Ali'nin zimmetindeki vakf malnn

tahsil edilmesi, baki kalrsa kendisinin Asitne-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Karahsr- Shb ve Eskiehir ve Seydgz kdlarna hkm ki:
Hliy Seyd Gz Evkf Mtevellsi Alnn muhsebeleri yirl yirinden teft
olunman Dergh- Muallm avularndan Murd zde kadruh mberetiyle Mliyye
tarafndan hkm-i hmynum virilp tefte varlmadn mtevell-i mezbrun vekl-i harc
gaybet itmekle mezbr dah gaybet itmek ihtimli olman yarar kefli varsa kefllenp kefli
yoise habsle teft olunmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, emr-i erfm muktezsnca mtevell-i mezbr
itimd olunur kefl virrse keflin alup yoise mezbr avuuma habsitdrp dah Seyd
Gz Evkf tefti ve Karahsr'da Gedk Ahmed Paa Evkf'nun tefti tamm olunca
habsle teft idp zimmetine lzim gelen ml- vakf erle defterdrlarum tarafndan virilen
ahkm- erfe muktezsnca tahsl idp bk zimmetinde ne mikdr ml- vakf kalursa yazup
arzidp ve kendyi dah kayd bendle sitne-i Sadetme gnderesiz; yle bilesiz.
1105
Bodan'n dman hcumuna uramas ihtimline kar Akkirman

Beyi Hasan Bey'in kuvvetlerini hazr bulundurmas.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 7 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Knn zre lzim olan
cebellernle ve sennle sefer eegelen azeb ve hsr-erenleri ve bel ve aknc tyifesiyle
mretteb mkemmel dmen yarayla sancaunda hzr bulunasn." diy emrm olmd.
Hliy Bodan Voyvodas kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye Aleksandra mektb
gnderp; "Vilyet-i Bodan'a dmen gelmek ihtimli vardur." diy muvenet taleb
itmein buyurdum ki:
153
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp knn zre lzim gelen cebellernle ve
sefere bile eegelenler mretteb mkemmel dmen yarayla emr-i sbkum zre hzr u
mheyy olup mezkr voyvoda cnibine dyim hzr u nzr olasn. yle ki; vilyet-i
Bodan'a dmen gelp seni muvenete taleb eyleye, hemn ol gn mezkrun yanna varup
adsnun def hussnda bb- muvenet muzheretde env- ikdm ihtimm zre
olasn. Amm; dmen gelmedin b-hde yire asker ypratmakdan ve gaflet ile ol cnibe
zarar u husrn irimekden hazer idesin. Tamm ahvline vkf oldukdan sonra emrm zre
muvenet itmekde dakka fevtitmeyesin.
1106
Bodan'n dman hcumuna uramas ihtimline kar Silistre

sanca beyinin kuvvetlerini hazr bulundurmas.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Silistre sanca beine; "sancanun sbalar ve siphleri ile ve kendnn
knn zre lzim olan cebelleriyle mezbr voyvodaya muvenet" in yazld[]. F 7
evvl, sene: 972
1107
Larende kazs nyibi Abdurrahman'n halka zulmettiine dair

hakkndaki ikyetlerin aratrlp, doruluu halinde Sdde-i
Yazld.
Tcir Hc Al'ye ve Lrende kazsndan Gaveryad nm karyeden (
) virildi.
Karaman belerbeisine ve Lrende kdsna hkm ki:

Lrende kazsnda Nyib olan Abdurrahmn nm kimesne bundan akdem nie telbs
huccetler idp ve mahkemede rb-i hamr idp ve mahkemeyi gnde drt filoriye iltizm
idp ve reydan tokuzar yz aka alup altar yze krekci tutup bksin kend eklidp
mslimnlara zulm teadd idp iki defa niybetden ref in hkm varm iken ml
kuvvetiyle kendyi arzitdrp emre itat itmeyp bi'l-fil nyib olup zulm teaddden hl
olmadu ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu defa mezkr ihzr idp gresiz; fi'l-vk arzolundu
zre mezkr krekci bahnesiyle reydan ol mikdr aka alup ve mahkeme-i erfede
rb-i hamr idp ve ol vechile tezvr telbs itdi sbit olursa sicill idp erle sbt bulan
hukk ashbna alvirdkden sonra sret-i sicilleriyle kayd bend ile yarar demlere koup
Sdde-i Sadetme gnderesiz. Gaybet itdrmekden ve bir tarkla hals itmekden hazer
eyleyesiz.
1108
154
Bozok'ta Cuma adndaki eribann halka olan

demesine ramen niin hapsolunduunun bildirilmesi.
borcunu
Yazld.
Arz getren Cneyd'e virildi. F 7 evvl sene: 972
Bozok beine ve Bozok ve Akta kdlarna hkm ki:
Siz ki kdlarsz, mektb gnderp; "kaz-i Bozok mehyifi teft olundukda kaz-i
mezbrdan Cuma nm eribandan baz kimesneler hukk- eryye taleb idp
ber-mceb-i er- erf lzim olan hukk ashbna ed idp ibr v iskt olunup mezbr
Cuma'nun kendye thmet-i zin v sirka ve hrsuz yatakl ve Kzlbalk isnd
olunmayup hasmlar dah; "Bu makle evsf u eflden zimmeti berdr." diy ihbr
itdklerin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; kazyye arzolundu gibi ise erle zerine sbit
zhir olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezkrun habsine bs ne olmdur, nicedr;
vuk ve shhati zre yazup arzeyleyesiz.
1109
Tekfurda'ndan stanbul'a gnderilen zahirenin baka mahallere

gtrlmemesi iin gemilere gvenilir msellemler konmas.
Yazld.
Mezkr avua virildi. F 7 evvl, sene: 972
Tekfurta kdsna ve Dergh- Muall avularndan skender avu'a hkm ki:
Etrf u cevnibden pirin ve buday ve syir zahre gelp gemilere tahml olunup
mahrse-i stanbul'a gelmeyp Burusa ve syir hric yire gidp ve gemi ile gelen zm ve
gayri zahre dah tor gelmeyp Rodoscuk skelesi'ne kup anda bey* itdkleri istim
olund. mdi; mahrse-i stanbul zahresi hric yire bil-emr gitmek cyiz deildr.
Buyurdum ki:
Bu bbda bi'z-zt onat vechile mukayyed olup kasaba-i mezbreye kurudan gelp
gemilere tahml olunan zahre hrice gitmeyp tor mahrse-i stanbul'a gelmek in
geminn iine msellem tyifesinden yarar demler koyup emrme muhlif hric yire alup
gitmee komayup tor stanbul'a gnderp ve ne mikdr gemi tahml olunup gnderildin
ve iine konlan msellem ne kyden olup kim idin yazup kurudan bildresiz ki, gemi
geldkde ana gre taleb olunup hrice alup gitmek ihtimli olmaya ve derydan gelen
gemileri dah anda yanadurmayup ve tara zahre kartmayup ve hrice koyuvirmeyp
anun dah iine msellem koyup mahmiyye-i mezbreye gnderesiz. Zahre huss
mhimmt- umrdandur; emrme muhlif i idenlern gerei gibi haklarndan gelinr. Ana
gre mukayyed olup hlf- emr nesne olmakdan saknasz. Sonra zrinz makbl [olmaz];
bilmi olasz.
* Metinde "
1110
Mentee sancanda ahliye zulmeden mfsidlere kar mcadele

eden sbaya yardm edilmesi.
155
Yazld.
Mentee beinn demi Murd'a virildi.
Rodos Kalas dizdrna hkm ki:
Hliy Mentee sancanda shte nmna yiirmiden ziyde mfsid zuhr idp yollara
ve billere inp reynun evlerin basup esbb emvllerin gret hasret idp fesd
enatlerinn nihyeti olmadu arzolunman zikrolunan mfsidler il-eri muveneti ile ele
getrilp sab talara tahassun itdklerinde bir mikdr tfenkci lzim olman buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, liv-i mezbr muhfazasnda olan sba muvenet in
senden tfenkci hsr-eri taleb itdkde tehr itmeyp kifyet kadar tfenkl hsr-eri tayn
idp viresin; yle bilesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti dah, stanky dizdrna vech-i merh [zre] yazlmdur.
1111
bkz. hkm. 1096
Yazld.
Kethuds Al'ye virildi. F 7 evvl, sene: 972
Akkirman Sanca Bei Hasan mektb gnderp; "Bender kurbinde Bender
topranda Kor dimekle marf mahalln yannda ekser evkt hrsuz u harm-zde Turl
suyn gep Tunca ile Kili ortasnda ata yoln basup nie dem katlidp Akkirman ve Kili
krlarnda fesd idp koruya odun in varan arabalar basup kzlerin ve esbblarn alup ol
mevzun kurbinde Turl suyn gep Bodan'a ve Leyh'e giderdi. Ol atada yollarda
harmler ele gelp sl olundukda mezkr geidden gedklerin haber virmein memleket
halk iltimsyla sancak hslarndan bir ka hne kondurlup ky olaldan ber asl bir ferde
zarar u ziyn olmaz olmdur. Amm; baz Bodan harm-zdeleri; "Bodan snurnda olan
Zahorya nm karyedr; grmee emr-i erf vardur." diy nie kerre dem mektb
gnderdkde; "Zahorya deildr, Bender topradur. Eger emr-i erf var ise gnder greyin;
ana gre amel ideym. Eger Bodan topraysa kaldurayum. Emr-i erfmi bana
gstermeyp beher-hl ykdururn." diy Loposta ve Doburca taraflarndan iki yzden
ziyde dem ve bayrak ile gnderp; "Amm Zahorya nm mevz ile iki ky ortasnda hayli
uzak mesfe vardur; dem gnderp fermn- erf olmaynca yeni karyeyi ykdurmazam.
Varun Zahoryanuz' ykun.'" didkde ara yirde nie kan olayazd. Aleksandra Voyvoda'ya
sl oluna: "Nin karye-i mezbreye dahl taarruz ider?" Mcerred harm-zde szine
uyup ol aradan hargele srilp memleket mamr olmasun dimeden gayri nesne
fehmolunmaz ve bu fakra vrid olan hkm-i hmynda; "hds olunan karye Bodan
snurnda olup iinde olanlar ehl-i fesd olup ref itmek istedkde, mni olmayasn." diy
buyurlm. Karye-i mezbrenn asl Bodan'a taalluk olmayup memlekete kll fyidesi
olup konaldan ber hargele srilmez olup ve korya oduna gelen arabalar dah baslmaz olup
156
kimesneye zarar u ziyn olmayup korkusuz odun alup gidp eger bu bendeden bir garaz
fehmolursa mutemedn-aleyh kdlar ve kullar gnderilp karye-i mezbre kimn
topranda olup zarar u ziyn ve fyidesi grile ve Bodan ile Bender ortasnda snur tayn
olunmala iki taraf gavgdan hals olur. Karye-i mezbre yirleri bender bin olundu
zamnda emn elinden nie kimesnenn huccetl ve sicilltlu yirleridr." diy arzitmein
buyurdum ki:
Varcak, mahall-i mezbrede konlan hneleri kifyet mikdr demle hfz u hrset
itdrp kimesneye zarar u gezend itdrmeyesin ve ill ki, ehl-i fesd enati men
itmeyp ol hnelere senn vilyetnden zarar u ziyn irie, bu cnibden dah ziyde hneler
tedrk olunup hfz in kifyet mikdr dem tedrk olunur; bilmi olasn.
[Yev]m's-Sls, f 8 evvl, sene: 972, Kostantniyye
1112
Mks sancak beyi Hasan'n halka

aratrlarak, neticesinin bildirilmesi.
zulmettii
iddialar
Yazld.
Arz- hl sunan Hc Mahmd ve Hc Zeyneddn'e virildi. F 8 evvl, sene: 972
Hliy Mks lkesinden sancak tasarruf iden Hasan dme zzh hussnda vrid
olan arz- hl ve Mks kdsnun mektbnun ayn ile sretleri ihrc olunup erle teft
tefahhus olunmak in bir kseye mhrlenp irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan sretlere nazar idp ilerinde mastr olan
kazyy knhi ile malm idinp dah onat vechile dikkat ihtimmla teft tefahhus idp
gresiz; fi'l-vk mrun-ileyhn sancanda adleti olmamala kend zamnnda ol
mikdr mescid ve yirler harb olm mdur, er- erfe itat inkyd ve fsk u fcrdan
hl olmayup lkesinn reysna zulm teaddsi ve fesd var mdur, nicedr; tamm
hakkat-i hline vkf u muttali olup mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e
arzidesiz.
1113
Dobnie'de Bobo ky zimmlerinin, balarndan r yerine

dnm resmi verme taleplerinin uygun grld.
Yazld.
Mahmd eleb'ye virildi. F 8 evvl, sene: 972
Dobnie kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Vezrm Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun
hslarndan Bobo nm karye zimmlerinden baz; "Blarmuzdan min-bad r-i ra
virmee rz deilz; perkende oluruz." diy irret idp ve baz; "rlerimz virmekde
157
aczimz yokdur; mezbrlar mcerred irret iderler." didklerin" bildrmisin. Eyle olsa;
mezbr karye keferesinden baz Atebe-i Ulym'a gelp; "Blarmuzdan r virmekde
aczimz vardur." diy tezallm idp dnm resmi takdr olunmas bbnda nyet rec
eyledkleri ecilden Hzne-i mirem'den iki uc mhrl urgan virilp blar hak zre
mesha olunmasn emridp buyurdum ki:
Varcak, ehl-i vukf ve b-garaz kimesnelerle mm-ileyhn mezbr karyesi
topranda olan blar zerine varup irsl olunan mhrl urganla hak zre mesha olunup
her birinn ne mikdr dnm blar oldun ismi tahtnda yazup defter idp ve rlerinden
hsl olan yllk mahsllerini defterlerinden grp tefahhus idp al v evsat u edn
itibryla hsb idp dah ana gre mesha olunan blara dnm resmi takdr idp ve
defteri mhrleyp mufassal merh yazup arzeyleyesin.
1114
Divrii sancakbeyi Kasm'n halka

aratrlarak neticesinin bildirilmesi.
zulmettii
iddialarnn
Yazld.
Nefs-i ehirden Abdlkdir'e virildi. F 13 evvl, sene: 972
Rm belerbeisine ve Sivas kdsna hkm ki:
Divrii kazs halk Dergh- Muallm'a rukalar sunup; "Liv-i mezbr Bei Ksm
hlf- er u knn reynun haklarn alup ve zulm teaddsinn nihyeti yokdur." diy
bildrp ve Divrii kds dah mektb gnderp mm-ileyh in; "era ve knna itat
idp adlet zredr. Baz eirr nisbet taassub idp hlf- er dav v nizdan hl
deillerdr." diy ilm itmein bu hussa sizi mfetti tayn idp gnderilen arz- hllern
ve mevln-y mezbrun arznun sretleri ayn ile aslndan ihrc olunup size irsl olund.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varcak, ihzr- husam klup ve gnderilen sretlere nazar idp bu
huss onat vechile hak zre erle teft klup gresiz; fi'l-vk mezkrlar arzitdkleri zre
mrun-ileyhn reyya ol asl zulm teaddsi var mdur, yohsa kd-i mezbr arzitdi
zre gayr-i vk olup eirr tahrki midr, nicedr; tamm vkf u muttali olup dah
fi'l-vk rukada yazldu zre mrun-ileyhn zulm teaddsi var ise dav-y hak
idenler ile ihzr idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin
onat vechile dikkat ihtimmla erle teft klup gresiz; mm-ileyhn ve eger
demlerinn zerinde her kimn erle hakk sbit zhir olur ise erle sbt bulan hukk
ashbna b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesneye hakk alvirilp ve nenn gibi
mddeler sbit oldun mufassal merh defter idp shhati ve vuk zre yazup
bildresiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve
tarafeynden birine meyl muhbdan ve hlf- vk kazyye arzolunup ve er- erfe
muhlif i olmakdan hazer idp cdde-i hakka zhib olasz.
1115
158
Vezir Mehmed Paa'nn Zihne'deki hslarndan, Magrib Trablusu

Beylerbeyi Turgud'a istedii terekenin verilmesi.
Yazld.
Zihne kdsna hkm ki:
Marib Trablus Belerbeisi Turgud dme ikblh mektb gnderp mahrse-i
stanbul'a gelen kalyonna bir mikdr tereke virilmek rec itdkde iki yz md tereke
virilmek emrm olup hkm-i hmynum virilmi iken ol hkm-i erfm alnup hliy
taht- kaznda dstr- mkerrem Vezrm Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun
taht- kaznda vk olan vezret hslarnun mahslinden aka ile iki yz md tereke
Hkm-i erfm ile mrun-ileyhn demi varcak, mm-ileyh vezrm hslarndan
narh- rz zre aka ile iki yz md tereke aldurup kalyonna tahml itdresin ve ol mikdr
tereke virildini bu hkm-i erfmn zahrna kayditdrp karadan Sdde-i Sadetm'e
gnderesin. Amm; bu bahne ile emirden ziyde virilmekden ve deryya ve kffr-
hksra tereke gitmekden ziyde hazer eyleyesin; yle bilesin.
1116
Gemi ins iin aa tedarikiyle Vize ve orlu'da grevlendirilen

Hseyin avu ve adamlarnn halka eziyet ettikleri yolundaki
iddialarn aratrlarak neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Vize ve orl kdlarna hkm ki:
Sen ki Vize kdssn, Dergh- Muallm avularndan anda gemi aalar
hdmetinde olan Hasan avu ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Sbk kereste-i
mezbre hdmetinde olan Hseyin avu ve ol Hasan ve demi Ahmed ve Nyib Ivaz
kereste in virilen mr akadan zyid hayli akalarmuz alup; "Biz bu hdmeti itmm
iderz." diy avkeylediler ve baz karyeler halk dah mezkrlardan ikyet idp; "har
karyelerden celb ahz itmek ile bize az aka virp gle kerestelerin stmze brakdlar.
Tezkiremzde tayn olunan keresteyi mi keselm veyhd gle tahml olunan m?" diyp
ve bazlar dah; "Kereste bahnesinde ez idp b-sebeb nie akamuz aldlar. Adlet zre
istihdm itmeyp ziyde zulm hayf itmilerdr." diy zhr- tezallm itdklerin"
bildrmein ibrz itdkleri sicilleri ve takrrleri defterinn sretleri ihrc olunup
mhrlenp irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile vardukda, mezbrlar ikyet olunan hasmlar ile berber klup
bi-hasebi'-er'-erf keml-i dikkat ihtimm ile teft idp gresiz; mrden gayri
kendye ve har kimesneler in reyya aa teklf idp zulm teadd eylemiler midr,
bi'l-cmle hdmetlerinde istikmet zre olmayup sekmet zre olup reydan nesne celb
ahz itmiler midr, hakkat-i hlleri yannuzda ne vechile sbit zhir olursa hlf- er
alnan akalarn ashb- hukka alvirdkden sonra zerlerine sbt u zuhr bulan zulm
teaddlerine mteallik mevdd ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildini defter idp
imzlayup shhati zre ahvllerin arzeyleyesiz ve bu hussda kdvet'l-emsil mezbr Hasan
avu mbir olup er- kadmden tecvz eylemeye ve hn-i teftde tamm hak zre olup
159
tezvr telbsden ve hd- zrdan ve kimesneye hlf- er- erf zulm hayf olmakdan
hazer eyleyesiz.
1117
Bursa sancandaki gurbet tifesinin katl ve hrszlk yaptklar

yolundaki iddialarn aratrlarak bunlarn at ve silahla
gezmelerine izin verilmemesi ve neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Burusa beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "baz gurbet tyifesi evi bark ile etrf
gezp gndz tenh bulduklarn katl ve esbblarn gret ve gice ile uruluk idp bir
vilyetde uruladuklarn har vilyete gnderp bey idp ellerinde bulunmamala
haklarndan gelinmeyp ve hliy ikyetcileri gelp dem gnderilp muhrebe idp drt
neferi ele girp ellerinde uruluk hammm futalar ve pkrler ve destmller bulunup sl
olundukda; "Ulubad kenrnda bir krbndan sirka itdk. ki pastav uka dah var idi.
Aramuzda tevz itdk." diy haber virmein habsolunup ve tyife-i mezbre yarar at ve
yarak ile gezmemek in hkm-i erfm virilmesin" bildrdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, tutlup habsolunan drt nefer gurbetlern fi'l-vk
arzolundu zre fesd enatleri mukarrer ise -ki, erle sbit ola- mahallinde siyset
idp emrm yirine vardun yazup bildresiz ve min-bad tyife-i mezbreyi her kande
bulunursa yarar at ve yarak u yasak ile gezdrmeyp bade't-tenbh eslemeyenlern atlarn
ve yarak u yasaklarn ellerinden alup ve kendlerin habsidp arzeyleyesiz.
1118
Mentee sancanda huzursuzluk karanlarn yakalanarak siphi

olanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi, dierlerinin de orada
cezalandrlmas.
Yazld.
Mentee bei demi Murd'a virildi.
Mentee sanca kdlarna hkm ki:
Hliy liv-i mezbr bei Ahmed dme zzhnun sanca muhfazasnda olan
Sbas Mehmed Ksm Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Dyim fesd enat
zre evler ve yollar basup esbb emvl gret idp ve emred-olancklar ekp shte
nmna gezen ekynun serdrlar olan Eriboyunlu Mustaf dimekle marf mfsid ele
gelp hakkndan gelinp vilyet bir mikdr emn emn zre iken firr iden yoldalarndan
on iki eky ile Dimne Ramazn dimekle marf mfsid kem-kn fesd enate
mberet idp yoldalarndan Hatb ol ve Osmn Yayaba-ol shte tyifesinden
yiirmi mikdr ekyya res olup vech-i merh zre teaddden hl deillerdr. zleleri
in il-erinden muvenet olup bir mikdr tfenkci virilmesi lzim idin" bildrmein
Rodos ve stanky Kalalar'ndan kifyet [mikdr] tfenkci hsr-erenleri virilmesi in
zikrolunan kalalar dizdrlarna ahkm- erfe irsl olunmdur. Buyurdum ki:
160
Hkm-i erfmle varcak, siz ki kdlarsz, bu hussa gerei gibi mukayyed olup
zikrolunan mfsidleri bir mahalde yataklandurup mezkra il-erinden yaraklu ve yasaklu
kifyet kadar dem koup ale'l-gafle zerlerine irsl idp mukbele v muhrebe idenlern
demleri heder olmak zre ele getrp gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle
erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp bi-hasebi'-er ve'l-knn
teft tefahhus idp gresiz; ol vechile fesd enatleri olup memlekete zarar u ziynlar
olmala izleleri lzim olan mfsidlerden siph tyifesinden olan mukayyed mahbs
yollarda hfz in kifyet kadar dem koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Siph
olmayanlarun mahallinde cez v sezlarn viresiz ki, syir ekyya mcib-i bret nashat
olup zikrolunan ekyy her ne tarkla mmkin ise ele getrp emrm zre vilyetden
mazarrat u fesdlarn def itmek ardnca olasz.
1119
Rstem ve Bali isimli siphizdelerin Nibolu'da halka

zulmettikleri yolundaki iddialarn aratrlmas, doruluu halinde
bunlarn Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld.
Ahmed avu demi Ms'ya virildi. F 9 evvl, sene: 972
Nibol beine ve zladi kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Rstem ve Bl nm siph-zdeler ve baz erkleri ve yataklar
ehl-i fesd enat olup katl-i nefs ve sirka idp rey zulm teaddlerinden
mtezacciru'l-hl olmlardur." diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrn siph-zdelerden gaybet idenleri yataklarna ve
turaklarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup ihzr idp keml-i dikkat
ihtimmla bi-hasebi'-er teft idp gresiz; kendlerinn ve erklerinn fesd
enatleri bi-hasebi'-er sbit zhir ola, erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp
mezkrlar ve erklerin yarar demlere koup sret-i sicilleriyle bile Dergh- Muallm'a
gnderesiz.
[Yev]m'l-Erbi, f 9 evvli'l-mkerrem, sene: 972, Kostantniyye
1120
Van'da kendi aralarnda melik ve kethuda seerek uygunsuz

hareketlerde bulunan zimmlerin hapsolunarak sicillerinin Sdde-i
Yazld.
Sdde-i Sadetm'e mektb ve sret-i sicil gnderp; "Nefs-i Van'da ve syir kurda
olan kefere tyifesinden bin nefer mikdr cem olup gn ale't-tevl cemyyet idp
kendlere tbi olmayanlar muhkem darbidp ilerinden melik ve kethud nasbidp; "Bu
161
makle [vaza] sebeb nedr?" diy sl olundukda asl cevba kdir olmayup baz demler
gnderilp env- ikdm ile def olmdur ve bundan m-ad nice kiliseler bin idp ve
niesin vaz- aslsinden ziyde termm idp hlf- er u knn zulm teadd olunm
deil iken bu vechile fesd iderler." diy bildrmisin. mdi; mezkrn keferenn bs-i
fesd olanlardan Vasl veled-i obn ve Adid Kulan ve Hanos Neccr ve Prcn veled-i
Hoik ve Ovannis Kuyumc ve Hce Emr Derz ve Ke Mardiyus ve Serho Bahtiyr ve
Arad Dirlain ve Marinam Serho ve Ovannis Miral ve Zekeriya Ardemin ve Ovannis Ke
ve Anbat Ardeminl nm zimmler Sdde-i Sadetm'de ele girp habsolunmlardur.
Buyurdum ki:
Vusl buldukda, bunlardan gayri menba- fesd olup ol zamnda reyy dll idp
muharrik-i fitne olan mfsidlerden anda olanlar kimler ise hsn-i tedbr tedrkle anlar
dah ele getrp; bu makle fesda bs olduklar erle sbit olursa sicill idp kendleri
muhkem habsidp sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Sonra emrm ne vechile
sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz ve Sdde-i Sadetm'de ele girp habsolunan
zimmlern dah ahvlin gerei gibi malm idinp muharrik-i fitne v fesd olup izlesi
lzim ak v mfsid ka nefer ise b-garaz mslimnlar ehdet itdkleri zre ahvllerin
sicillt idp shhati zre yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzolmakdan ziyde hazer
eyleyesiz.
1121
Derzi Bali'nin Der Kalesi nnde yaptrd kulenin kaleye zarar

var ise yktrlmas.
Yazld.
Ben demi mer'e virildi.
Klis beine, skaradin kdsna hkm ki:
Hliy Kala-i Der kapus ninde Derz Bl nm kimesne krgr bir yksecik kule
bin idp hsra zarar itdi ilm olunman buyurdum ki:
Varcak, mezbr Derz Bl kala-i mezkre kapus ninde emre muhlif kule bin
idp kalaya zarar itdiyse zikrolunan kuleyi ref idp er- erfe ve emre muhlif
kimesneye i itdrmeyesiz; muhtc- arz olan yazup arzeyleyesiz.
1122
Basra blgesindeki
gerekenin yaplmas
snrlarn
gvenliinin
salanmas
iin
Yazld.
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Turak Hkimi Al Sultn
haytda iken ammsi ol Mr Hasan, Mesh Paa zamnnda itat idp yiirmi be aka ile
Basra mteferrikalarna ilhk olunup badeh mezbr Al Sultn veft itdkde Mr Hasan
kalaya varup almak niyyetine karr idp varmazdan mukaddem Yukaru Cnib'den Hall
162
Hn gelp kalay alup iine kzkarnda oln nasbidp gitdkden sonra Mr Hasan bir gice
kalaya girp bazn krup ve bazn esr idp Hall Hn'un kzkarnda oln habsidp
hkim olmd. imdiki hlde Hall Hn kalaya gelp ceng olup malb olup gitmek lzim
gelmein bu cnibden muvenet rec idp ve mezbr Mr Hasan mektblar gnderp
zhr- ubdiyyet idp reys ve Srhser ulus cevrinden gelp Basra nevhsinde oturup
emr-i erfm olmadn Hall Hn'a ve Mr Hasan'a cevb virilmeyp ve Hall Hn tekrr
asker cem idp gelmek zre olup ve rey v bery hsn-i ihtiyrlaryla yirlerine
gitmedklerin ve bundan akdem Basra Belerbeisi Mustaf Paa Kerbel tarafna asker
ekdkde Al-Berke nm cemat arkalu tyife olman yolna gelp hayli ceng itmekle
zafer bulmayup gir avdet idp imdiki hlde bu serhadlere karb Yukaru Cnib hnlarndan
Hall Hn ve maaa olan Arb belerinden Mr Seccd zerine geldkde mezkrlar
mezbr cemati memleketden srp Basra'ya tbi Sadr- Sveyb sancana gelp oturup
mezk[r]lara emr-i erf olmadn kat cevb virilmedin" ilm eylemisin. Ol bbda her
ne ki zikrolunm ise ale't-tafsl zz-i huzruma arzolunup malm- erfm olmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, Yukaru Cnib'le m-beynde mnakd olan sulh u salhdan
sonra gelp ittib u iltic idenler kabl olunmak muktez-y sulh u salh deildr. Mdm
ki anlar tarafndan sulha muhlif vaz olmaya, lzimdr ki, ol cnible olan sulh u salh
emrin gerei gibi riyet idp vech mnsib grdn zre tedrk idp ol serhadlern
nazm u intizmna ve zabt u synetine mteallik olan husslarda tamm ikdm ihtimm
zre olasn ve ne vechile tedrk idp ber-taraf itdn yazup bildresin.
1123
skenderiyye sancandaki sbo Kalesi'nin tamir edilmesi.
Yazld.
Tur Al Be kethudsna virildi. F 12 Ramazn, sene: 972
Kotor Kalas hfzna hkm ki:
Hlen Memlik-i Mahrsem'den skenderiyye sancana tbi sbo nm kalanun
tamri fermn olunup binsna ve syir lzim olur kerestesine liv-i mezbr muktaasndan
kifyet mikdr aka tayn olunmdur. Eyle olsa; tasarrufunda olan yirlerden kifyet
mikdr benn ihrc olunup kala-i mezbre tamrine irsl olunmasn emridp buyurdum
ki:
Vusl buldukda, bu bbda onat mukayyed olup Atebe-i lem-penhum'a olan
ubdiyyetn muktezsnca asl tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan kalanun tamri huss
in benn tedrk idp gnderp cret ile iletdrp itmm- maslahat eyleyesin. Huss[-
mezbr] mhimdr; ihml mshele itmeyp ikdm ihtimm eyleyp emr-i erfm
mcebince gndermeyince olmayasn.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Bar Kalas hfzna.
163
1124
Musul sanca siphilerinden sefer esnasnda

yapmayanlarn timarlarnn bakasna verilmesi.
grevlerini
Yazld.
Bu hkm kayd czine gemi.
Hliy liv-i Musul Alaybeisi olan Hasan zde kadruh Dergh- Muallm'a dem
gnderp; "liv-i mezbr siphleri anun gibi bir hdmet veyhd sefer vk oldukda her biri
kend kolaynda gezp emrolunan hdmete ve sefere gelmee ihml zre olduklarn"
Hkm-i erfm varcak gresin; fi'l-vk arzitdi zre liv-i mezbr siphlerine
sefer hdmet emrolundukda her biri ihml mshele zre olup kend kolaylarnda gezp
teksl iderler ise gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad anun gibi sefer hdmet
vk oldukda her biri kend kolaylarnda gezmeyp ihml msheleden hazer eyleyeler.
Bade't-tenbh eslemeyp gir nd muhlefet zre olanlarun tmrlarn hara tevch
eyleyesin.
1125
Cessan'da hrszlk yaparak halk rahatsz edenler hakknda

tahkikat yaplarak neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Kethuds drs'e virildi. F 9 evvl, sene: 972
Cessn beine ve kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Liv-i mezbr halkndan baz kimesneler irret ekvet zre
olup kyden kye hrsuzlukda gezp sirka-i emvl idp ahvlleri grilmek murd olundukda
cmle yek-dil olup m-beynlerinde; "Nice beleri ve kdlar mazl ve mfetti ile ihrc
itdrmizdr." diy gft gylarndan maslahat grilmeyp irretlerinden memleketn
zabt asrdr." diy arzitdnz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol asl irret fesda mbir olan kimlerdr; malm idinp
irretleri ve fesdlar ne ise tayn-i mdde itdrp dah ahvllerin bi-hasebi'-er teft idp
irret eklar ve hrsuzluklar arzolundu zre erle sbit zhir ola, sicill idp
kendlerin muhkem habsidp sret-i sicillerin Dergh- Muallm'a gnderesiz. Bu bahne
ile kend hllerinde olan rey celb ahz maslahat in teadd v tecvz olunup zulm
hayf olmakdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzndan ihtiyt idesiz.
[Yev]m'l-Erbi, f 9 evvl, sene: 972, Kostantniyye
1126
164
Erdel kralnn Neme kral ile yapt sulha ait tafsilatl bilgi
gnderip, askerini datmayarak ihtiyatl olmas.

Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Felek-itibhum'a mektb gnderp ol
cniblere mteallik baz ahvl ahbr ilm eylemisin. Mektbunda her ne ki mezkr u
mastr olm ise malm- erfm olmdur. Eyle olsa; Neme kral ile ne tarkdan
sulheyledn vrid olan mektbunda tafsl zre beyn olunmayup sulholundu takdrce
memleketden dmen kmamaa bs nedr ve kalalarunda Neme askeri ne hlet zre
turur, muhsara ile tasarruflarna getrmekle zabtlarnda mdur; bi'l-cmle ol cnible sulh
ne yzden itmi isenz shhati zre malm olmas lzim olmdur ve bundan akdem kral-
mezbra ilisi ile ahid-nme-i hmynum irsl olunup mukaddem Plaz Menhar(?) diyen
mfsid vstasyla ele getrdn kalalardan Bana Kalas'ndan gayri alnan kl ol cnibe
teslm olunmak zre mukarrer oldu sana ilm olunmd. Hliy Neme kralnun mektb
vrid olup ahid-nme-i hmynumla irsl olunan ilisi kendye varup vsl olup Atebe-i
Ulym'a sadkat zre dostlukda olup orl'dan irsl olunan ilisi Mikel'n mektb geldi
gibi Erdel vilyetinde olan askerimze gnderilp kend hllerinde skin olup tecvz
eylemeyeler ve serhadde olan belerimze mekked mektblar gnderilp; "Sulh
mukarrerdr; sulha mugyir vazdan ihtirz ideler." diy tenbh olunmdur. Amm; senn
in; "demlerimzi ve bizi rz eyleyp vk olan zarar u ziynmuza zmin olup bu
cnibe ilisin gndermek zredr. Sahh kavl karra turur m?" diy alnan kalalarnuz
ahvline f cevb virmedklerin ilm eylemi. Sulhunuz ne bbda olmdur ve zarar u
ziynlarna ne tarkla zmin olup ahdeyledn, emr-i erfm olmadn ana ili gndermee
sebeb nedr? Gerekdr ki, nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, kral- mezbr ile ne
yzden sulhitdn ve vilyet kalalarnuzda dmen ne tarkla ve ne hlet zre mukm
olmlardur ve ol cnibe ne asl nesne ahdolunmdur, demlerinzi ne huss in irsl itmi
isenz tafslen cmle-i ahvlinzi arzidp ol cnibden kalalarnuz huss in sahh haber
gelmeyince gir mdry elden komayup ve cemyyetni tatmayup dmen yarayla
yirnde hzr u mheyy olasn.
1127
Portekiz kral tarafndan ticret iin Hint tarafna giden tccarlarn

faaliyetine mdhale olunmad takdirde Basra beylerbeyinin de
kendi tarafnda ticari faaliyeti gelitirmek iin benderleri iletmeye
amas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 15 evv[]l, sene: 972
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; ""Portugal cnibinden sbk vrid olan
ilinn ahvli neye mncer olup m-beynde sulh mukarrer midr, deil midr?" diy bir
tarkla Hrmz tarafna demler gnderilp; "Bi'l-fil Portugal cnibine revne olan
demleri gelmedi." diy mektblar vrid olup deryda dah kimesneyi rencde eylemeyp
Basra'ya gemiler gelp gidp Cezyir cnibi ve gayri ve rey v bery sde-hl olup
duda olduklarn" ilm itdn ecilden buyurdum ki:
165
Hkm-i erfm varcak gresin; mdm ki, kral- mezbr diyr- Hind'e derydan
varup gelen tcirlere dahl taarruz itmeye ve ol cnibe gelen tcirleri emn emn ile
ticretleri in gelp gideler, sen dah istimlet virp belerbeiline mteallik olan
benderleri iledp dn devlet-i hmynuma lyk olanyla amel idp hfz u hrset-i
memleket ve zabt u synet-i rayyetde ve mlum izdiydnda env- say ihtimmun
vcda getrp bu bahne ile ol tarafda rz- saltanat- hmynuma mugyir i olmakdan
ziyde saknasn.
1128
Yeniehir kadsnn Geri karyesinde yaptrd kaz srasnda

bulunan definenin bir ksmnn saklanma ihtimaline kar
aratrma yaplarak neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Selanik beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Yeniehir Kds Mevln Al'nn Geri
nm karyede tarlas etrfna Brodan ve Estal ve Nikola nm zimmler cretle handek
kazarken mermerler kup bir cnibi Kk Al nm siphnn tarlas iinde olmala anun
dah Avlob(?) nm erki karye-i mezbreden Ustoyko ve Niko veledn- Bozik nm
zimmler ile kazup bir gr-hne zhir olup Nyib Hurrem, Voyvoda ve Nzr Kyim-i
Makm silahdrlar[n]dan Abd, Selanik Muhzrbas Vel, Kala-i Atk Kethuds Tur
Bl mahall-i hdiseye varduklarnda iki bin yz dirhem altun ve cevher murassa zencr ve
meftl yz seksen sekiz dirhem altun ve bir mikdr srma, iki yz seksen dirhem be aded
altun yzk talaryla elli sekiz dirhem altun bulunup ve sanduka kaplu yedi yz dirhem
bulunup Sdde-i Sadetm'e irsl idp yz yiirmi bir vukyye bakr Kala-i Atk'da emnet
kond." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa mukayyed olup gresin; zikrolunan gr-hnede
bulunan esbb dah ziyde olup bel u ketm olm mdur, bel u ketm olunm ise maznna
olanlar ihzr itdrp erle ve knnla tefahhus idp anun gibi zuhra gelecek dah esbb
var ise zuhra getrp kimlerde bulundun isimleriyle yazup arzeyleyesin. Hlf- er u
knn kimesneye zulm hayf itdrmeyesin.
1129
Mteveff Mustafa Bey'in vakfettii ve Belgrad Kalesi'nde

muhafaza edilen altnlarn bir ksmnn alnmasyla ilgili
zanllarn hapsedilip hadisenin soruturulmas.
Yazld.
Bayram Be'n kethudsna virildi.
Semendire beine ve Belgrad kdsna hkm ki:
Bundan akdem mteveff Mustaf Be'n Belgrad Kalas'nda konlan vakf altun
sirka olunup sonradan bir defa bin be yz ve bir defa bin iki yz altun bralup bu
hussun tefti in mufassalan size hkm-i hmynum gnderilmiidi. Amm; bu bbda
166
skele Dizdr Mehemmed ve Haznedr Ferhd ve Cizyeci Hac Memi nm kimesneler

maznna olman mukaddem ele getrilp habsolunmalarn emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, bu huss kimesneye if itmedin mezkrlar ele getrp muhkem
habseyleyesiz. Emr-i erfm zre huss- mezb[r] teft olunup ahvlleri ber-taraf olmadn
habsden tlk itmeyesiz ve kala-i mezbre dizdrna ve syir nefertna muhkem tenbh
tekd eyleyesiz ki, Hazne'de olan eger ml- vakfdur ve eger gayridr, onat vechile hfz u
hrset idp ihml msheleden hazer eyleyesiz. yle ki; bade'l-yevm hdmetlerinde
ihmlleri olup bir dah kaladan bu makle nesne zyi ola, sonra gnhlar kend
boyunlarna; gerei gibi haklarndan gelinr. Ana gre basret zre olup hdmetlerinde
dakka fevtitmeyesiz.
1130
Ebu-Ri'in blgedeki faaliyetlerine kar Halep ve Diyarbakr

beylerbeyinin beraber hareket ederek halkn huzur ve gvenliini
salamalar.

Hliy Diyrbekir belerbeisi Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Eb-R
Arabe Arbn gret idp mllarn ve on binden ziyde develerin alup Ysn ol Ahmed'i
katlidp ve karnda brhm'i ve ammsi Avn nm kimesneyi alup gidp Rahba Kalas'nda
habsidp fesd enat itdin" ilm eylemein mezkrun hakknda mrun-ileyh
belerbeiye hkm-i hmynum gnderilp mmkin olursa bir g-ml olunmak tenbh
olunmdur. Anun gibi mrun-ileyh sana mektb gnderp mezkrun huss in bir
tedrk iderse -ki, bir kll fesda ve memleket ihtilline bs olmaya- sen dah
mm-ileyhle haberlep vech mnsib grdi zre amel eyleyesin. Amm; bu huss
kimesneye if itmeyp ve Eb-R tarafndan dah gaflet itmeyp belerbeiline
mteallik olan memleket reyy gerei gibi hfz u synet idp mezkr Eb-R'e
dyim istimlet virp mdryla gaflet virp mrun-ileyh tarafndan sana iret oluna,
sen dah ana gre tedrkde dakka fevtitmeyp hdemt- hmynumda env- ikdm ve
hsn-i ihtimmun vcda getresin.
1131
eyhl Kazs Naibi s hakkndaki yolsuzluk iddialarnn

aratrlmas ve doruluu halinde naibin cezalandrlmas iin
Yazld.
Uklu Siph(?) nm kimesneye virildi. F 10 evvl, sene: 972
Lalaya, eyhlu ve Uk kdlarna hkm ki:
eyhlu kazs halk mektb gnderp; "kaz-i mezbrda nyib olan s, bundan
akdem nice telbs huccet arzlar peyd idp ve krekci emrolundukda krekci bana bin iki
yz aka hsb zre hneden hneye seksen altar aka alup yedier-sekiz[er] yze krekci
tutup bksin kend eklidp ve baz ehl-i bert ve haymne olup hne defterine yazlmayan
167
kimesnelerden dah hne akas alup kend eklidp teadd itdin" bildrdkleri ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, mezkr niybetden ref idp dah husamsyla berber
idp bu huss onat vechile erle teft tefahhus klup gresiz: yle ki; mezkrun telbs
huccet arz peyd idp ve krekci bahnesiyle reydan ol mikdr aka aldu
bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olur ise vuk zre sicill idp erle sbt bulan hukk
ashbna b-kusr alvirdkden sonra mezkr yarar demlere koup sret-i sicilleri ile
Dergh- Muallm'a gnderesiz ki kree kola. Amm; gaybet itdrmekden ve ahz celb
olunup hlf itmekden ziyde hazer idesiz.
1132
bkz. hkm. 1130
Yazld.
Mektb gnderp; "Hssa-i hmynumdan olup Hzne-i mirem'e her sene be yz
deve viren Arabe Arbn Eb-R gelp gret idp mllarn ve on binden ziyde develerin
alup ve kasaba-i Ht'de skin olan Ysn ol Ahmed'i ve karnda brhm'i ve ammsi Avn
nm kimesneyi alup gidp hyneti ile Badd'da katlolunan Harb'un olna; "Sizn
babanuz katlitmee bunlar sebeb olmdur." diy mezbr Ysn-ol'n pre pre itdrp ve
brhm ve Avn' Rahba Kalas'nda dizdra habse virp istim eylednde dizdra mektb
gnderp; "Mezbrlar emr-i erf olmadn kendye ve gayriye virmeyesin." diy tenbh
tekd olunmdur. Mslimnlara ve havss- hmyn reysna zulmidp bu denl
mllarn eklidp bu mertebe fesd eyleye, kend hline konlmak ey olmayup syirlerine
dah siryet itmek mukarrerdr." diy bildrmisin. mdi; mezkr sret Atebe-i Ulym'a
itat zre olup lkin hakkatde ekvet zre olan mfsidnden idine itibh yokdur. Kll
kableye mlik ahl-i berriyyeden olup ayir kabyili ile ale'd-devm get-i berriyye idp
bir yirde skin mtemekkin olmamala ele gelmesinde kll tab zahmet var idi
malmundur. Ne tedrk ile hakkndan gelinmesi myesserdr? Buyurdum ki:
Varcak gresin; ol diyrlardan mezkrun def- mazarrat-sr ne tarkladur,
istimletle bir mahalle getrmee imkn var mdur, yoise Haleb belerbeisiyle ittifk
olunup asker tedrk olunup bir maslahat olmak myesser midr? Eger mmkin ise Haleb
belerbeisiyle haberlep mezkra g-ml itmek in bir tedrk idesiz ve ill
arzeyledn zre kable-i mezkreden gret hasret itdi ml in kend cnibnden
mektb dem gnderp; "Sanca- hmynuma mutasarrfken bu vechile fesd itmenn
asl nedr?" diy nashat yzinden htb olunup zikrolunan tyifeden aldu ml ve develeri
taleb eyleyesin ve Rahba Kalas'nda habsitdrdi brhm ve Avn' emr-i erfm olmadn
kimesneye virdrmeyesin. Hele bir vechile tedrk idp mezkr rktmeyp bir kll
fesda ve ol cniblern ihtilline bs olur husslardan ictinb idesin ve ne vechile tedrk
olundun yazup bildresin.
168
1133
Rumili'nden Edirne'ye getirilen mr akann Yahudilerce ayar

dk altn ile deitirilmesinin nlenerek kalpazanlk yaplmasna
meydan verilmemesi.
Yazld.
Edirne'den Hamza nm kimesneye virildi. F 12 evvl, sene: 972
Hliy Rmili cniblerinden harc cem idp gelen harcclar ve mr aka ile
gelenleri mahmiyye-i mezbrede olan sarrflar ve Yehd tyifesi ehre dhl itmedin
karulayup mhrl akay beybnda zdrp birer mikdr ziyde ile satun alup kem ayr
altun virp ve alduklar akanun irilerin krkarlar imi. Hi imdiye dein krbnsarylarda
ve ehirden tara kimesne altun bozup sarrflk idegelmiler midr, bu vechile ml- mrye
karmaa sebeb nedr ve andan gayri baz kallblar mahrse-i mezbrede Dru'd-darb ve
syir mahalltda kallblk idp aka kat itmel olduklarnda sads iidilmemek in
hevn-deste darbitdrp ol tarkla tezvr-i sikke ile kalb aka kesp teml-i nsa ve aka
emrine kll hlel virp zikrolunan husslarun zabt u syneti umr- mhimmeden oldu
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp mahmiyye-i mezbrede olan
Yehddan Karayi ve Rabbn'nn cematleri balarn ve ihtiyrlarn getrdp gerei gibi
tenbh yasa idp Rmili cnibinden gelecek mr akaya Yehdy kardurmayup ve
ehirden tara bir ferde karulatmayup sarrf olanlara hemn dkknlarnda birden ikiden
altun bozmaa gelenlern altunlarn alup kadmden olgeldi zre rencberliklerinde olalar.
Bade't-tenbh bu huss hufyeten yoklayup fermn- erfme mugyir i idenler her kimler
ise sicillt idp sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve
mahmiyye-i mezbrede Dru'd-darb kurbinde ve syir mahalltda kallb zannolunan
mevz ve vech-i merh zre sad istim olunan mahalleri mahallesi immna ve syir
b-garaz olan mslimnlara itimd olunan nyibnle yokladup kallblk idenleri sikkeleri ve
kallbla mteallik almetleri ile zuhra getrp unlarun ki, yanunda kallbl erle
sbit zhir ola, anun gibilere dah mecl virmeyp sret-i sicilleriyle mahbsen gnderesin
ve bu bahne ile kend hllerinde ve rencberliklerinde olanlara celb ahz maslahat in
dahl tecvz olunmakdan ve evlerine sikke ve kallb esbb bralup bhtn olmakdan ve
ehl-i garaz sziyle kimesnenn hlfen kazyyesi arzolunmakdan hazer idp hsn-i diynet
istikmetn muktezsnca bi'z-zt mukayyed olup mahrse-i mezbrede istiml olunugelen
akay mfsidn errinden pk tathr idp ve Yehdya ve syire aka alup krkmaa
ruhsat komayup bir vechile tedrk eyleyesin ki, emrm zre aka huss tamm mazbt u
muntazam ola; yle bilesin.
169
[Yev]m'l-Ahad, f 13 evvli'l-mkerrem, sene: 972
1134
Dmann Memlik-i Mahrse'ye hcum edecei yolunda

Kral-olu'ndan alnan haber zerine slam askerine Tmvar
beylerbeyinin serdar tyin olunduu, Kral-olu ile birlikte hareket
edilerek dmann zararnn defedilmesi iin allmas, Neme ve
Kral-olu'nun birbiriyle elien haberlerinin aratrlarak durumun
bildirilmesi.
Yazld.
Atebe-i Ulym'a mektb gnderp Kral-ol tarafndan sana dem gelp ad-y
hksrun Memlik-i Mahrse'ye hcm mukarrerdr; varup irimek lzim idin bildrp
ve Ker nm nehrn kurbinde iken tekrr mutemed cssun gelp adnun ard gelmekde ve
bir ka yirde cemyyeti oldun haber virp yle ki; bu cnibden asker-i slm'un
tevecchin istim ideler, anlar dah ber tarafda olan tabura mlkt eylemek mukarrerdr.
Asker-i nusret-sra ihtiyc lzim oldun ilm eyledn ecilden Rmili'nden Hersek ve
skenderiyye ve Ohri ve skb ve Prizrin ve Kstendil beleri sancaklar sbalar ve
siphleriyle srat ikdm zre yriyp yanuna varup hdmetde ve yoldalkda bulunmak
emrm olup ol bbda mrun-ileyhim beler kullarumun her birine mekked hkm-i
hmynum yazlup ulala irsl olunup emr-i erfm vardu gn kup senn cnibne
tevecch itmek ve Tmvar muhfazasna tayn olunan Nibol sanca alaybeisi sbalar ve siphleriyle yanuna varmak emrm olup zikrolunan askir-i nusret-mesere seni
serdr tayn idp buyurdum ki:
Varcak, Tmvar muhfazasnda kalan Nibol sanca sbalarn ve siphlerin
alaybeleriyle yanuna getrp ina'llh'l-Eazz Rmili'nden muvenete emrolunan
beler kullarum sancaklar askerleri ile akabnden an-karb varup irirler. Hemn dmen
cnibinden sahh haber alup Kral-ol ile muttasl haberlep mnsib olan mahalde mlkt
idp ad-y mezellet-srun evz u etvrlarna tamm vkf u muttali olup fursat el virdi
gibi gz adurmayup hsn-i ittifkla taburlarnun zerine yriyp tume-i emr klup
bi-nyeti'llhi tel tabur ahvlin ber-taraf itdkden sonra Kral-ol'nun kalalarna
mstevl olan ad-y hksr her ne tarkla mmkin ise kalalarndan ihrc idp bi'l-cmle
vilyet-i mezbreden ady def u ref itmek bbnda ve syir dn [] devlet-i hmynuma
mteallik mhimmt u umrda env- celdet ehmetn vcda getrp gafletle asker-i
slm girdba drmekden ve rz [u] nms- saltanatuma muhlif vaz olmakdan saknup
tamm tedbr tedrkle basret intibh zre olasn. na'llh mmddr ki, asker-i slm
mansr u muzaffer olm ola ve Gle nm harb kalanun feth huss lzim idin
bildrmisin. Zikrolunan kalanun muhsarasna beher-hl kifyet kadar top ve yarak
lzimdr. Kral-ol'na vey ol cniblerde kala-i mezbre muhsarasna top ve yarak var
mdur, feth ne vechile myesser ise tamm malm idinp ana gre tafslen ilm eyleyesin
ki, sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin ve dmen tarafndan vkf u
170
muttali olduun ahbr- sahhay ve ne tedrkde ve asker-i hmynumla ne hlde olduun

ale't-tekub ve't-tevl ilm itmekden hl olmayasn.
imdiki hlde Be kralnun Atebe-i Ulym'a demi ile mektb vrid olup ahid-nme-i
hmynumla ilisi kendye varup vsl olup saf-y kalb ile tarafeynden sulh u salh emri
riyet olunmasna tlib oldun ve zhr- sadkat in hidyet gelmezden mukaddem ol
cnibde olan lekeri ve serhadde olan beleri kend hllerinde olmalarn tenbh olundun
ilm iderken Kral-ol; "Dmen gelmidr; muvenete iriesin." didinn asl nedr ve
bundan akdem ulaun geldkde, anunla bir cevb gndermi idn ki, Kral-ol bana haber
gnderdi ki; "Ben askermi tatdum; amm sen perkende eylemeyesin." didinn asl
nedr; bu husslar onat fikridp Kral-ol'nun ve dmen cnibinn ahvline tamm vkf
olup muttali olduun ahvli mufassal merh yazup arzidp maslahat el virdine gre
amel eyleyesin.
1135
Kalpazan sikkelerini Selanik'te piyasaya srdkleri iddia olunan

ahslarn Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld.
Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 15 L., sene: 972
Selanik beine ve kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, Selanik nyibinn sret-i sicilli ile mektb gnderp
Lankaza(?) nm karyede skin Manol nm zimmnn yannda kalb aka bulunup ve evinde
drt kta sikke bulunup kend kesdin ikrr idp; "Hristol ve Todor nm zimmlerle
Laskari nm zimmnn evinde keserdk; Kadi ve adi nm Yehdler harciderlerdi." diy
cevb virp mezkrlar inkr idp cmlesin Sdde-i Sadetm'e gnderdnz ecilden
mezkrn Manol ve Laskari ve Hristol ve Todoro'ya rf olunup; "Kalb aka keserdk; Kadi
ve adi ve Selanik'de abana ve Yehd Aslan'un ol Kasa ve Lazari ol Kasa ve Harun
ol sak ve sak ol Yakob ve ukac Manol ol Dimo ve Hayim Yehd ve sryil Sarrf
ve sak Frence ve Baruh Todor nm Yehdler harciderlerdi." diy cevb virp ve mahbs
olan Kasa ve adi nm Yehdlere sl olundukda; "Kalb aka kesmee biz mbirlerz.
Selanik'de olup bi'l-fil kfir nyibi olan Receb ve Kara Mustaf nm kimesneler
harcidicilerdr." diy haber virp mezkrlara erle lzim gelen icr olunup zikrolunan
kimesneler ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda mukayyed olup mezkrlar ale'l-gafle hsn-i tedbr
ile ele getrp mukayyed mahbs yarar demlerle Dergh- Muallm'a gnderp yolda
onat hfzitdrp gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz. Amm; bu bahne ile celb
ahz in kend hllerinde olanlara dahl tecvz olunmakdan ihtiyt eyleyesiz. Sonra
zrinz makbl olmaz; bilmi olasz.
1136
Prizrin Beyi Mustafa Bey'in mtevellsi bulunduu Evronos Bey

Evkf ile olan muhasebesinin grlmesi.
171
Yazld.
Prizrin Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Mtevellsi olduun mteveff Evranos Be Evkf'na mtevell olanlarun zamn-
tevliyetlerinn muhsebesi grilmek in Selanik ve Siroz kdlarna hkm-i hmynum
Hkm-i erfm varcak, bu bbda mbir olan Dergh- Muallm avularndan
lys zde kadruh varcak, her kande bulunursan mezkr ile mahall-i mezbra varup emrm
mcebince muhseben viresin.
[Yev]m'l-Cuma, f 11 evvli'l-mkerrem, sene: 972, Kostantniyye
1137
Kesendire Adas yaknlarnda batan geminin mermerlerinin

karlarak Selanik'e gtrlmesi.
Yazld.
Tezkireci Hasan Be'e gnderildi, kend azebleriyle. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy mahmiyye-i mezbreye karb Kesendire adas kurbinde garkolan geminn
mermerleri ihrc olunup Selanik'e getrilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mahall-i mezbrda garkolan geminn mermerleri ihrc
olundu gibi Selanik'e getrdp ihzr idesin. Zikrolunan mermerlere kimesneyi hlf- emr
dahl taarruz itdrmeyesin.
1138
Uyn Beyi Osman'n mal- mrden ve Mustafa Bey'in

metrktndan zimmetine ne kadar mal geirdii ve zimmetinde
bulunan mal geri alnmadan serbest braklmasnn sebebinin
bildirilmesi.
Yazld.
Lahs belerbeisine hkm ki:
Bundan akdem vilyet-i mezbrede Uyn Bei olan Osmn' ve kdy Arab muhsara
itdkde musleha tarkyla kduklarnda kendleri Arab tutup tlk olunmalar in ml-
mrden iki yk aka virp ve vilyet-i mamre belerbeisi Mustaf Be veft itdkde
haznesinn mhrlerin bozup z-kymet olan esbbna ve Hazne-i Basra'ya kll hyneti
oldu defetle arzolunman iki defa siysete ahkm- erfe irsl olunmd ve Nzr-
Emvl Sleymn Sdde-i Sadetm'e geldkde; "Ml- mrden kend halslar in ol
mikdr virdi sahhdur." diy haber virp ve mezbrun tlk in irsl [olunan] emr-i
erfde; "Zimmetinde olan ml alndukdan sonra tlk oluna." diy emrm olmken
172
zimmetinde olan ml ed olunmadn ve bu kadar hyneti var iken tlkna sebeb nedr?
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp Hazne-i Basra'nun defterlerine mrcaat
idp mezkrun zimmetinde ne mikdr ml- mr var ise ve mteveffnun metrktna
hynet idp ne mikdr z-kymet esbbn alm ise knhi ve hakkati zre cmle-i ahvlin
b-garaz mslimnlardan ve yirl yirinden malm idinp ml- mrye ve mteveffnun
metrktna olan hynetini mufassal yazup arzidesin.
1139
Lahsa'da Katif Kullar Aas iken vefat eden Bearet'in

metruktnn satlp bedelin yetimlerine verilmesi iin Atebe-i
Uly'ya gnderilmesi.
Yazld.
Lahs belerbeisinn kethudsna virildi. F 12 evvl, sene: 972
Badd belerbeisine ve defterdrna bir hkm ki:
Bundan evvel Lahs'da Katf Kullar Aas olup mahmiyye-i Badd'a gelrken veft
iden Beret'n metrkt huss in size hkm-i hmynum gnderilp cevb
gnderilmeyp mteveffnun metrktnda hayli z-kymet cevhiri olup anda bey olunursa
yetmlerine gadrolmak lzim geldi ecilden ayn ile mteveffnun metrkt Sdde-i
Sadetm'e gelmesin emridp buyurdum ki:
Mteveffnun ne mikdr z-kymet esbb ve cevhiri var ise defter idp mhrleyp
Lahs Belerbeisi Ferruh dme ikblhnun kethudsyla itimd olunur yarar demlernle
Atebe-i Ulym'a b-kusr gndermeyince olmayasn ki, bunda bahsyla bey olunup
yetmlerine gadrolmak lzim gelmeye; yle bilesiz.
1140
Tmvar'da bulunan ve kendisine Ohri sanca tevcih olunan

Lipova Beyi Mehmed Bey'in, Ohri sanca alaybeyinin yanna
getirecei sanca askerleriyle birlikte Tmvar beylerbeyinin
mnasip grecei hizmette bulunmas.
Yazld.
Tmvar belerbeisinn kethudsna virildi. F 13 L., sene: 972
Lipova Bei Malko Be'e hkm ki:
Senn hakkunda mezd-i nyetm zuhra getrp Ohri sanca tefvz olunup lkin
Tmvar belerbeisi Kral-ol'na muvenete gitmele sancaun sbalar ve siphleri
mretteb mkemmel dmen yarayla ber-vech-i isticl yanuna va[r]mak in Ohri
alaybeisine ulala hkm-i erfm gnderilp ina'llh varup irimek zredr.
Buyurdum ki:
Varcak, sancaun sbalar ve siphleri varup iriince anda tevakkuf idp Tmvar
belerbeisi vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Sancaun
askeri varup mlk oldukdan sonra mm-ileyh seni Tmvar muhfazasna m tayn ider,
173
yohsa yannda muvenete mi alkor; bi'l-cmle vech mnsib grdi zre dn devlet-i
hmynuma mteallik hdemtda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
1141
Ohri sanca alaybeyinin sancan sba ve siphilerini,

Tmvar'da bulunan ve kendisine Ohri sanca tevcih olunan
Lipova Beyi Mehmed Bey'in yanna gtrmesi.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F 13 L., sene: 972
Ohri alaybeisine hkm ki:
Liv-i mezbr Lipova Bei Malko dme zzhya tevch olunup lkin Tmvar
belerbeisi yannda muvenete kalmak emrm olup liv-i mezbrun sbalar ve
siphleri mretteb mkemmel dmen yarayla ber-vech-i isticl mrun-ileyhn
yanna irimesi lzim olman buyurdum ki:
Varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan sancaun sbalar ve siphlerin
yat u yaraklaryla bi't-tamm yanuna alup dah ber-vech-i isticl yriyp mnsib olan
mahalden Tmvar'a gep mm-ileyhe mlk olasn. Bu bbda ihml teksl idenlern
dirlikleri alnmala konlmaz; ana gre mukayyed olup emrolunan mahalle varup irimek
ardnca olasn.
1142
Tmvar muhafazasnda bulunan Nibolu sanca alaybeyinin,

kendisinden yardm talebinde bulunmas halinde Tmvar
beylerbeyinin yanna gidip mnasip grd hizmette bulunmas.
Yazld.
Belerbeinn kethudsna virildi. F 13 L., sene: 972
Tmvar muhfazasnda olan Nibol sanca alaybeisine hkm ki:
Hliy Tmvar Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Mustaf dme ikblh
Kral-ol'na muvenete tevecch idp askere ihtiyc var idini ilm eylemein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, liv-i mezbr sbalar ve siphleri ile seni muvenete
taleb iderse bir n ve bir sat tehr itmeyp zikrolunan sancaun sbalar ve siphleriyle
muaccelen mm-ileyhn yanuna varup vech mnsib grdi zre hdmetde ve
yoldalkda bulunmak bbnda tamm ikdm ihtimm zre olasn.
1143
174
skp Beyi veys Bey, skenderiyye Beyi Tur Ali Bey, Pirizrin Beyi
Mustafa Bey ve Kstendil Beyi Ahmed Bey'in sba ve siphileriyle
birlikte Erdel'e Kral-olu'nun yardmna giden Tmvar Beylerbeyi
Mustafa'nn kuvvetlerine katlmalar.
Yazld.
Arslan-ol Mehmed avu'a virildi. F 13 evvl, sene: 972
skb Bei veys Be'e hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun sbalar ve
siphleri ile mretteb mkemmel dmen yarayla sefere hzr olasn. Sonra ne mahalle
varmak emrm olursa hemn ol gn kup tayn olunan mahalle srat ikdm zre
iriesin." diy emrm olmd. Ve'l-hlet hzih emru'l-meri'l-kirm Tmvar
Belerbeisi Mustaf dme ikblhnun mektb vrid olup vilyet-i Erdel'e mstevl olan
ad-y bed-girdr muttasl artmakda olup Kral-ol kendyi muvenete taleb itmekle ol
cnibe tevecch idp Rmili'nden asker gnderilmesi lzim idin bildrmein
mrun-ileyh belerbeiye sancaun askeriyle seni muvenete emridp buyurdum ki:
Kdvet'l-emsil ve'l-akrn ( ) zde kadruh vusl bulcak, asl tehr terh
itmeyp emr-i hmynum vardu gibi hemn ol gn sancaun sbalarn ve siphlerin
mretteb mkemmel lt- cey ktl ve esbb- ceng cidlleri ile b-kusr ihrc idp
srat ikdm zre yriyp askere sn olan mahalden mrr idp mrun-ileyhn yanna
varup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunmak ardnca olasn.
Vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup ad-y hksrun def u refnde gyet ile
ihtimm- erfm vardur; hdmetde ihml teksl idenlern zrleri makbl olmayup
mansblar ve dirlikleri alnmala konlmaz. Ana gre mukayyed olup hdmete varup irimek
bbnda dakka fevtitmeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup vsl oldun ve ne
vechile tedrk idp mahall-i memra tevecch itdn yazup bildresin; yle bilesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre skenderiyye Bei Tur Al Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Kstendil Bei Ahmed Be'e.
1144
Hersek Beyi Yunus'un sancanda tamiri yaplmakta olan kalenin

hizmetinde kalarak, sancann sba ve siphilerini alaybeyi
kumandasnda Tmvar beylerbeyinin yanna gndermesi.
Yazld.
Arslan-ol Mehmed avu'a virildi. F 14 evvl, sene: 972
Hersek Bei Ynus Be'e hkm ki:
Vilyet-i Erdel'e dmen mstevl olup muvenet lzim olman Rmili'nden baz
sancakbeleri kullarum sancaklar askeriyle Tmvar belerbeisi yanna varmak emrm
175
olup hlen sen sancaunda bins fermn olunan kalanun tamri hdmetinde kalup
sancaun sbalarn ve siphlerin alaybeine koup gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp emrm mcebince bi'z-zt kala-i
mezbre bins hdmetinde kalup sancaun askerini mretteb mkemmel dmen
yarayla b-kusr alaybeine koup srat isticl zre mrun-ileyh belerbei yanna
varup ihml msheleden hazer eyleyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup vsl
olup ve ne gnde tedrk idp irsl itdn yazup bildresin; yle bilesin.
1145
Nova Kalesi'ndeki toplardan tanesinin yukar kaleden aa

kalenin mnasip mahallerine yerletirilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Mrun-ileyhe bir hkm dah ki:
Hlen Nova Kalas'nda vk olan toplarun cmlesi yukaru kalada olup aaa
kalanun hfz in top lzim olman zikrolunan toplarun ktas aaa kalaya
getrilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, emrm zre yukaru kalada vk olan toplardan kta
top aaa kalaya indrp muhfazaya mnsib olan mahallerde koyasn.
1146
Nova Kalesi'ni tamir ettiren Hersek Beyi Yunus'un ihtiyac olan

malzemeler ve ustalarn Dubrovnik'ten gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Dubravenik belerine hkm ki:
Hliy Hersek Bei Ynus dme zzh[ya] Nova Kalas'nun tamri fermn olunup
kazma ve krek ve benn lzim olman buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm vardukda, kadmden viregeldnz zre bir mikdr krek ve kazma
ve benn tedrk idp mrun-ileyhn yanna irsl idp bb- muvenetde dakka
fevteylemeyesiz.
1147
176
Hastalndan dolay bir mddet derslere devam edemeyen

erefeli Mderrisi Mevln Abdllatif ve danimendlerinin
cretlerinin kesintisiz olarak denmesi.
Yazld.
Mahrse-i Edirne'de Sultn Byezd Evkf'nun mtevellsine hkm ki:
Hliy erefel Mderrisi Mevln Abdllatf bir mikdr ikeste olmala etbbya
mrcaat in mahrse-i stanbul'a gelp bir mikdr elenp hliy ifkat bulup derse
itil gstermek in ol cnibe gitmein buyurdum ki:
Mm-ileyh vardukda, kendnn ve dnimendlerinn ne mikdr ilemi vazfeleri
var ise b-kusr ed idesin.
1148
Tuna kaptannn grevini yapmayarak halka zulmettii yolundaki

iddialarn aratrlmas.
Yazld.
Vel nm kimesneye virildi. F 15 L., sene: 972
Semendire sanca beine, Budun ve Pete kdlarna hkm ki:
Drende Vel nm yenieri gelp; "Kralbaesi dimekle marf mahalde ayma(?)
nm karye kurbinde gemilerin baz harmler basup avreti ve iki ol ve baz esbb alnup
hayfoldun ve Tuna kapudnnun ol cnibi hfz u synet itmek uhdesinde iken lzim olan
hdmetin ed itmeyp kend hevsnda gezp nice mslimnlarun emred-olanlarn fil-i
en kasdna ekp muttasl fsk u fcrdan hl olmayup harm havfinden baz varup
muvenete ayka taleb olundukda, reslerinden ve syirinden aka taleb idp virmeyp
bi'l-cmle mezkr kapudnlk hdmetinde ihml tekslde oldundan gayri ol iki kta
gemi dah baslup iinde bulunan avret ve olan esr klnup esbb emvlleri gret
hasret olunmdur." diy bildrdi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; kapudn- mezkr uhdesine lzim olan mahallern
hfz u hrsetinde olmayup kend hevsnda fsk u fcrda olup ve ol vechile fesd
enati var mdur, hfz u synet ve muvenete lzim olan rey in aykalardan aka
aldu vk mdur, nicedr; mezkrun ahvli yannuzda ne vechile sbit zhir olur ise bir
mddesin ketmitmeyp knhi ve hakkati ile yazup Sdde-i Sadetm'e bildresiz.
1149
Bostancba Davud'un dman kadrgalar tarafndan batrlan

gemisinden Amil-olu tarafndan kartlp Moton dizdarna
emanet braklan toplarn bostancbaya teslim edilmesi.
Yazld.
Bostancba demine virildi. F 16 evvl, sene: 972
Mora beine hkm ki:
Moton kds mektb gnderp; "bundan akdem Arkadya kazsna tbi Kokar
Liman dimekle marf yirde kffr- bed-girdrun baz kadrgalar gelp bostanclarum
ba olan Dvd zde mecdh gemisine rst gelp ceng idp gemiye zarar ve iinde olan
demin zebn itmekle atup gemi iinde olan yarar esbblar gret idp firr
eyledklerinden sonra sefne garkolup irtesi milol dimekle marf kimesne Moton'dan
177
sandal ile varup bir ka dest ya ile kta tuc darbzenlerin ihrc idp getrp kalada
hfzolunman Moton dizdrna emnet koyup mm-ileyh tarafndan dem varup
zikrolunan toplar taleb eyledkde emr-i erfm olmadn kalada emnet konlan top ihrc
olunup virilmedi" ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfmle mm-ileyhn resi olan Dimitri nm zimm vardukda, bu huss
onat vechile teft idp gresin; arzolundu [gibi] zikrolunan kta tuc darbzenler
mm-ileyhn garkolunan gemisinden ihrc olunm mlk toplar ise tehr itmeyp teslm
eyleyesin.
1150
Be kralnn sulh maksad ile Osmanl Devleti tarafndan atanan

Erdel kralyla grmelerde bulunmayp direkt olarak Osmanl
Devlet ile mzakerede bulunmas, aksi halde bu tr hareketlerin
kendilerine zarar verecei ve davranlarn sulhun kendileri
tarafndan bozulduu anlamna gelecei.
Yazld.
Ser--ser kse ve altun kozalak ile paa hazretlerine gnderildi; ilisine virmek in.
F 10 Muharrem, sene: 973
Be kralna yazlan nme-i erfn sretidr.
Atebe-i Adlet-destgh [u] Felek-itibhmuz'a -ki, makbel-i ifh- erbb- zz ch
ve merci- havkn-i memleket-penhdur- mektb- sadkat-mashbunuz vrid olup;
"Reynuz synet in sbk Erdel vilyetine asker gndermee zarret cb itdin ve
atanuzla olan sulhun takrri hussnda irsl olunan ahid-nme-i hmynumuz Hidyet ile
ilinz sl eyleyp asl mhimm olan huss sulha f cevb virilmee Kral-ol'nun ilisi
gelp zarar u ziyna zmin olmaa sizi ve belerinzi rz klmaa sahh kavl karr zre
turur m, anunla asl ile ahd peymn itmee tevakkuf olunup amm, tarafeynden emn
ahd saf-y kalb ile riyet olunmak gyet murd ve Kral-ol'yla sulholunmak dah zhr-
huls u itikd in olup Hidyet gelmezden mukaddem; "Askerinz kend hllerinde skin
olup tecvz eylemeyeler." diy mekked tenbh olunup sulha muhlif vaz sdr olmamak
bbnda tecdd-i tekd olunmakda itibh yokdur." diy arz u ilm eyleyp env- huls u
vidd ve safvet-i kalb-i sedd ile inkyd zre olduunuz ir klmsz. Bu bbda her ne ki
tafsl beyn olunm ise sitn- Sm-mekn- rsihu'l-bnynmuza arzolunup lm-i
erf-i sadet-ninmuz muht u mil olmdur. Eyle olsa; malmunuzdur ki,
mrun-ileyh Kral-ol'na vilyet-i Erdel'e cenb- cellet-mebmuz kbelinden ihsn
olunup liv-i erfmzle merref olan kullarmuz ddndan olman anun tasarrufnda
olan vilyet dah syir Memlik-i Mahrsemz gibi sye-i hmyetimzdedr. imdiye dein
eger Kral-ol'ndan ve eger syir serhadlerde olan kullarmuzdan ahde muhlif vaz sudr
itdkde sitne-i Sadetimz'e arzolunup sulh u emna mugyir olan ahvl def u ref
olunup hak mstehkkna sl olunurd. Kezlik ol cnibe mteallik olanlardan dah riyet-i
ahd emnda kusr u ftr sudr idenler krala ilm olunup bu tarkla kde-i sulh u salh
istihkm bulurd. Atanuz veftndan sonra sitne-i Sadetimz'e deminz gelmedin bu
m-beynde Kral-ol aldu kalalar yine ashbna reddolunmas bbnda siz dah Yce
178
Derghmuz'dan iltims eylemi idinz. Ana binen nme-i erfmzde beyn olunan
kalalar teslm olunman emr-i hmynumuz irsl olunmd. imdi; Kral-ol'na
istikll hkmi virilp kalalar maslahat anunla syleilp anun ahd peymn zamnna
tevakkuf mstebad deil midr, Kral-ol mstekl sulh itmee kdir midr, itdi takdrce
anun sulh mfd olur m? Anun hdmeti bu cnibden ne vechile fermn olunursa
mazmnyla amel itmekdr. Eger sulh u salh murd olursa nme-i erfmzde beyn
olundu zre elendrmeyp cevb gnderesiz. Bu cnibden serhadlerde olan
belerbeilerimze ve belerimze ahkm- erfe irsl olunup tenbh tekd olunmdur
ki, cevbnuz gelince mdm ki, sizn tarafnuzdan ahde muhlif i olmaya, bu tarafdan
sulh u emna mugyir dahl tecvz itmeyp kend hllerinde olup iki cnibden rey v
bery refhiyyet itmnn zre olalar. Sbk Erdel vilyetine askerinz geldi haberi
vrid olman Rmili beleri kullarmuzdan bazna bir mikdr asker ile Tmvar
belerbeisi yannda hzr olmak fermn olunmd. Hlen anlara dah tekrr mekked
emirler gnderildi ki, ina'llh'l-Eazz varup vsl olduklarnda ahd sulha mnkz bir
hareket itmeyp vilyet reyya taarruz klmayup siz kend askerinze tenbh itdnz
slb zre muhfaza hdmetinde olalar. Bundan sbk babanuz Ferendu Kral iltimsyla
sulh u salh bbnda ahid-nme-i hmynumuz erzn klnup Dergh- Muallmuz'a
sadkat zre olan dostlarmuz oullarna dah krallk myesser olup ilileri geldkde atalar
ile olan ahd peymn mukarrer olup ahid-nme-i erfmz irsl olunmak hnedn-
adlet-bnynmuzun kadm det erkn oldu ecilden bu bbda size nme-i
hmynumuz gnderilmiidi. Bu mikdr mrselt mktebt bu cnibden olan ahd
emnun mrti indr. yle ki; bu hussda tereddd hlf sudr ide, sulh bozlmak
sizn cnibinzden zuhr itmi olur.
Tahrran f evasit ehri evvli'l-mkerrem, sene: 972.
1151
Bilecik madenindeki demirta yuvala hizmetine tyin olunduklar

halde grev yerlerine gitmemekte srar eden znik ve evresindeki
yaya tifesinin greve gnderilmesi, gitmemekte inad edenlerin ise
isimlerinin bildirilmesi.
Yazld.
Hudvendigr beine ve kdlarna hkm ki:
Taht- kaznuzda olan yayalarun ikinci nevbetlsi Bilecik Madeni'nde demr ta
yuvala hdmetine tayn olunup yaya beine hkm-i erfm virilmiidi. Hlen znik'de ve
syir taht- kaznuzda olan yayalar hdmete varmayup ihml mshele itdkleri ilm
olund. mdi; hdmet-i mezbre mhimmt- umrdandur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp taht- kaznuzda olan
yayalardan ikinci nevbetl olan yayalar emrme muhlif tealll itdrmeyp yaya beinn
demlerine gerei gibi muvenet idp b-kusr ihrc itdrp mahall-i memra gnderp
hdmete mberet itdresiz. Emrme muhlif teannd idenleri her kim ise isimleriyle ve
skin olduklar yirleriyle yazup arzeyleyesiz ki dem gnderilp kree getrile; yle
bilesiz.
179
1152
Be kralna, Erdel kralnn sulh akdine yetkisinin olmadnn

bildirildii, Osmanl ile Be arasnda sulh akdolununcaya kadar
Erdel kralnn, Tmvar beylerbeyi ile birlikte askerlerini
datmadan beklemeleri ve Rumeli'den de yardm iin
grevlendirilen sancaklarn askerlerinin mnasip bir mahalde
bekletilerek gelecek emri bekleyip ona gre hareket etmeleri.
Yazld.
Erdel Kral stefan Kral'a nme-i hmyn yazla ki:
Hliy Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp; "Ad-y mezellet-nin
alnan kalalarunuzda mesken mekn idinp dmenn muttasl ard kesilmeyp yardm
in demleri gelp artmak zre oldundan gayri Neme vilyetinde bir nice yirde
cemyyetleri olup cn u bauma kasditmein lekernle isticl zre yriyp Tmvar
belerbeisine mlk oldukdan sonra uur- hmynumda makdretn sarfitmekde olup
ve Tmvar'la Budun'dan muvenete emrolunan asker-i slm kifyet itmedin" ilm
eylednz ecilden Rmili'nden Kstendil ve Ohri ve Hersek ve skenderiyye ve Prizrin ve
skb sancaklar beleri ummen sancaklar sbalar ve siphleriyle muvenete emrm
olup her birine ulala ahkm- erfem gnderilp emr-i hmynumuz vusl buldu gnde
kup srat ikdmla Tmvar belerbeisinn yanna varup hsn-i ittihd zre hdmetde
ve yoldalkda olmak tenbh olund. na'llh an-karb muvenete irirler ve hliy Be
kralnun Atebe-i Ulym'a mektb vrid olup; "harcla gelen ilisi Mikel, ahid-nme-i
hmynumuzla varup kendye mlk olduna" ve alnan kalalarnuz ahvli in "zarar u
ziynmuza ve demlerimzi rz itmee teahhd itmidr." diy demlerinz varmaa
mevkf klup ve ahid-nme-i hmyn ihsn olunduna ilimzn mektb geldkde;
"vilyet-i Erdel'e sbk korunmak in gnderdimzde demlerimze ve serhadde olan
belerimze mektblar gnderilp skin olmalar tehbh olund." diy "muhede-i
hmyn tamm safv- niyyet ve keml-i ubdiyyet ile riyetine r oldun" ir eyledi.
mdi; vilyet-i Erdel Memlik-i Mahrsemz'den olup cenb- devlet-mebmuz kbelinden
krall babandan sonra sana ihsn olunup m-beynde olan ahd emn ve sulhda bile dhl
olmala emr-i erfmz olmadn bir [n]esne teahhd olunmak ve muslehanuz makbl
mfd olmadu malmundur. Kral- mezbra bu slb zre cevb virilp nme-i
hmynumuz irsl olunmdur. Gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda
kem-kn Tmvar belerbeisiyle ittifkda olup yle ki; kral- mezbr muhede-i
hmynumuz riyet idp vilyet-i mezbrede olan lekeri kend hllerinde skin olup
dmenn ard ilemeyp memleket vilyete dahl tecvzleri olmaya, nme-i
hmynumuzun tekrr cevb gelince mnsib olan mahalde cemyyetde olup Rmili'nden
dah muvenete emrolunan beler kullaruma mektb gnderp vilyetinze karb yirlerde
alkoyup emr-i erfmn vrdna muntazr olasz. Eger ol cnibden ahd emn riyet
itmeyp memleketinze dahlidp zarar u husrn iridrmekde olalar, muvenete emrolunan
askir-i nusret-srmuzla maslahat el virdine gre adnun def u ref hussnda env-
ikdm ve hsn-i ihtimmun zuhra getrp ale'l-ittisl ol cnibn ahvli ile shhat
selmetinzi Atebe-i Ulym'a ilm itmekden hl olmayasz. Tahrran f ....
180
1153
Kereste getirmek iin Karadeniz tarafna gnderilen gemilerden ie

yaramayanlarn serbest braklarak renberlik hizmetine dndrlmeleri.
Yazld.
avubana virildi. F 15 L., sene: 972
Vize kdsna ve Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruhya hkm ki:
Karadeniz cnibine mr gemi kerestesi tahml olunup getrilmek in gnderilen
gemilerden mr kereste tahmline yaramayup hl kalmak lzim gelr gemi varise iczet
Mr kereste tahmline yaramayup hl kalmak lzim gelr gemiler varise iczet
viresiz ki varup rencberliklerinde olalar.
1154
Erdel kralna yardmla grevlendirilen Budun beylerbeyinin

kendisine bal sancakbeylerinden uygun grd beyleri yanna
getirtmesi iin her birine mstakil hkmler yazlp kendisine
gnderildii.
Yazld.
Kapukethudsna virildi. F 17 evvl, sene: 972
Hliy mektb gnderp; "Erdel kralna muvenet in Tmvar belerbeisi
tarafna Solnok Bei Hasan dme zzh ile atlu ve piyde iki bin be yz nefer leker irsl
olundun ve Budun'dan kup cemyyet zre olup belerbeiline mteallik olan
sancakbeleri in cemyyete gelr mi?" diy ilm eyledn ecilden zikrolunan beler
kullarum sancaklar askeriyle yanuna cem olmalaryn her birine mstekl hkm-i
hmynum yazlup sana irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, serhadleri hl komayup cemyyete gelmek mnsib olan
beler kullaruma yazlan ahkm- erfeyi kendlere irsl idp vech mnsib grdn
zre cemyyete getrp mretteb mkemmel dmen yarayla hzr u mheyy olup
Kral-ol cnibine ve Budun serhadlerinn hfz u hrsetine nzr olup ol taraflarda dn []
devlet-i hmynuma mteallik vk olan hdemtda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun
vcda getrp ol cniblerden vukfun oldu ahbr- sahhay ale't-tevl Atebe-i Ulym'a
ilmdan hl olmayasn.
1155
Vidin halkndan bzlarnn Eflak snrnda mandra yaparak,

Eflak halknn ziraat yapt topraklar zaptettikleri yolundaki
ikyetin aratrlp gerekenin yaplmas.
181
Yazld.
Eflak voyvodasnun demine virildi. F 16 evvl, sene: 972
Vidin beine ve Nibol kdsna hkm ki:
Eflak Voyvodas Petre mektb gnderp; "Vidin halkndan baz kimesneler Eflak
snurnda mandra ihds idp ve hlen reynun tarlasna dahlidp teadd itdklerin"
Hkm-i erfm varcak, bu huss hak zre onat vechile erle teft idp gresiz;
mandra ihds olunan mahal fi'l-vk Eflak topra olup mezbrlar hlf- emr varup
mandra ihds idp ve zirat olunur yirlerine dahlitdkleri vk ise men u def idp Eflak
toprana emrme mugyir kimesneyi dahlitdrmeyesiz.
1156
Semendire, zvornik, Pojega, Segedin, stolni Belgrad, Moha,

Hatvan, Usturgon, Sirem, Novigrad, imontorne, Kopan, Seksar,
Grajgal, Solnok, Seen, Filek ve Sekuy beylerinin sancaklarnda
yeteri kadar kuvvet koyarak kendilerinin Erdel kralna yardm iin
hazrlk yapan Budun beylerbeyine katlmalar.
Yazld.
Budun belerbeisinn kapukethudsna virildi. F 17 evvl, sene: 972
Hliy Budun Belerbeisi skender dme ikblh Atebe-i Ulym'a mektb
gnderp cemyyet eylemee kdun ilm eylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp sancaun hfz in yarar demn koyup
dah sancauna mteallik olan sbalar ve siphleri cebelleriyle mretteb mkemmel
dmen yarayla yanuna alup sen dah knn zre lzim olan cebellernle yat u yaraun
tekml idp sancaundan kalkup mrun-ileyhn yanna varup cemyyetde hzr u
mheyy bulunup maslahat derse mm-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde ve
yoldalkda bulunmakda, bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, zvornik Bei Hasan Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Pojega Bei Nash Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Segedin Bei Mahmd Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, stolni Belgrad Bei Mahmd Be'e.
182
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Mohac Bei Hamza Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Hatvan Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Usturgon Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Sirem Bei Bayram Be'e yazld.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Novigrad Bei skender Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, imontorne Bei Vel Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Kopan Bei Sinn Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Seksar Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Grajgal beine yazld.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Solnok Bei Hasan Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Seen Bei Ahmed Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Filek Bei Hasan Be'e.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Sekuy Bei Abdullh Be'e.
183
1157
Bodan voyvodasnn, Neme tarafndan gelebilecek saldr

ihtimline kar emrindeki kuvvetleri hazr bulundurmas, gerekirse
Silistre ve Akkirman beylerinden de yardm istemesi.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 19 evvl, sene: 972
Hliy Erdel Kral stefan Kral Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Neme kral
tarafndan memlekete ad-y hksr dahl tecvz itmeden hl olmayup ve adnun kend
memleketlerinde bir nice yirde cemyyetleri oldun" ilm eylemein Budun ve Tmvar
askerinden gayri Rmili'nden bir nie sancakbeleri kullarum sancaklar askeri ile
muvenet in ol cnibe varup irimek zre olup sen dah ad tarafndan gafletde
bulunmayup mukayyed olup voyvodaluna mteallik lekernle hzr u mheyy
bulunman emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, voyvodaluna mteallik olan lekern yat u yaraklarnda
olan kusr u noksnlarn tekml idp mretteb mkemmel dmen yarayla hzr
bulunasn. Silistre Sanca Bei Cafer ile Akkirman Bei Hasan dme ulvvhmya
hkm-i hmynum gnderilp sancaklar askerleri ile sana muvenet itmek in hzr
bulunmalar tenbh olunmdur. Eger ol semtlere adnun dahli olursa def- mazarrat u
fesdlar in lzim geldkde mrun-ileyhim beler kullarum yanuna davet idp hsn-i
ittifk zre adnun def hussnda env- ikdm ihtimm zre olasn. Amm; dmen
olmadn b-hde yire asker taurgatmakdan saknup keml-i basret zre tedrkde olup
hfz u hrset-i memleketde dakka fevtitmeyesin.
1158
Silistre Beyi Cafer Bey'in Neme kralnn Bodan'a saldrmas

durumunda emrindeki askerlerle birlikte Bodan voyvodasnn
yardmna gitmesi.
Yazld.
Bu dah.
Hliy Erdel semtlerine Neme askeri dahl tecvzden hl olmayup Bodan
serhadlerinn hfz u hrseti mhimm lzim olman bundan sbk; "Dmen gelmek
ihtimli vardur." diy Bodan voyvodas muvenete taleb itmein ol bbda hkm-i
hmynum gnderilmiidi. Hliy Bodan voyvodasna hkm-i erfm gnderilp
voyvodalna mteallik olan lekeriyle mretteb mkemmel dmen yarayla hzr u
mheyy olup anun [gibi] vilyet-i mezbreye dmenn dahl taarruz olursa sancaun
askeriyle seni muvenete taleb itmek emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sancaun sbalar ve siphleri ve syir bile eegelen Tatar
ve syir asker halk ile mretteb mkemmel dmen yarayla Bodan'a karb bir yirde
cemyyet idp hzr u mheyy olasn ki, anun gibi vilyet-i mezbreye dmen geldine
voyvoda kulumdan sahh haber vrid ola, asl tehr tevakkuf itmeyp hemn ol sat
184
mteveccih olup varup mrun-ileyhe mlk olup hsn-i ittifkla adnun def u refnde
tamm ikdm ihtimm zre olasn. Amm; sahh haber olmadn abes yire asker
ypratmakdan saknup ve gaflet ihml ile dah ol taraflarda rz- saltanatuma muhlif vaz
olmakdan ihtirz idesin.
1159
Neme kralnn Bodan'a saldrmas durumunda Akkirman

beyinin Bodan voyvodasnn yardmna gitmesi.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Akkirman beine; "Knn zre lzim olan cebellernle ve sancaunla
eegelen bel ve hsr-erenleriyle Bodan'a karb yirde Silistre bei ile cemyyet idp
hzr olasn." diy yazld.
1160
Kral-olu'na yardma gitmekle grevlendirilen Prizrin Beyi

Mustafa Bey'in mtevellsi olduu Evranos Bey Evkf'nn
muhasebesinin grlmesi iin gereki evrak bu ile grevlendirilen
kiilere gndermesi.
Yazld.
Prizrin Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Mtevellsi olduun mteveff Evranos Be Evkf'nun ibtidsndan intihsna dein
vk olan muhsebesi grilmek in Selanik ve Siroz kdlarna hkm-i erfm gnderilp;
"Dergh- Muallm avularndan lys zde kadruh mbir tayn olunup her ne mahalde
bulunursan varup muhseben viresin." diy hkm-i erfm virilmiidi. Hlen sancaun
sbalar ve siphleri ile Kral-ol'na muvenete emrolunup Tmvar belerbeisi yanna
varmak in fermn- erfm gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan evkfun icml mufassal ve rd u masraf ve
yevmiyye defterlerin ve cblern dah mfredt defterlerin ve syir muhsebeye mteallik
olan cz ve kll evrkdan bir varak yanunda komayup cmlesin bir itimd itdn yarar
demne teslm idp dah emrm mcebince mahalline gnderp muhseben virp ihml
msheleden hazer eyleyesin. yle ki; sefer bahnesiyle muhsebe defterlerin
gndermeyp ihml idp koyup gidesin, avuum anda avkola, asl zrn makbl olmaz,
muteb olursn; bilmi olasn.
1161
Dergh- l mteferrikalarndan Sinan'n, vefat ettii zaman

stanbul'da yaptrd mescidin haremine defnedilmesi.
185
Yazld.
demine virildi. F 15 evvl, sene: 972
Dergh- Sadet-destghum mteferrikalarndan drende Sinn dme mecdh
Sdde-i Sadetm'e gelp takdr-i ilh birle veft itdkde mahrse-i stanbul'da bin itdi
mescidi hareminde defnolmas bbnda Atebe-i Ulym'dan isticze itmein buyurdum ki:
Bi-irdeti'llhi tel dr- bakya irtihl itdkde mahrse-i mezbrede olan mescidi
hareminde defnitdrp hlf- emr-i erf kimesneyi dahlitdrmeyesin.
1162
Konie Kads sa'nn katil zanls olup hapiste bulunduu Blagay

Kalesi'nden kaan Hzr voyvodann yakalanarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr dizdra virildi. F 19 evvl, sene: 972
Bosna ve Pojega ve Klis belerine ve kdlarna:
Bundan akdem Konie Kds s'nun katli hussnda maznna olup Blagay
Kalas'nda habsolunan Hzr Voyvoda kaladan gaybet itdi in kala-i mezbre dizdr
Hasan ve Blkba dger Hasan ve kala mstahfzlarndan Ber ve Hseyin ve Hurrem ve
Mehmed nm kimesneler mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e getrildkde ol gice
nevbetci olan (
) yarar keflleri alnup ibu sene: 972 evvli'nn on beinci gninden
yedi ay vade ile mezkr arayup bulmak in hkm-i erfm virilmesin rec itdkleri
Mezbr voyvodanun her kangnuzun taht- hkmetinde haberin alurlar ise hufyeten
ve alniyyeten tetebbu u tecesss itdrp ve eger gaybet ider ise yataklarna ve turaklarna
bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup ele getrp mukayyed
mahbs bunlara teslm idp ve siz dah yarar demler koup Sdde-i Sadetm'e
gnderesiz. Gaybet itdrmekden ve bir tarkla hals olmakdan hazer eyleyesiz.
1163
Konie kads s'nn katil zanls Hzr voyvodann yakalanmas

iin Balagay Kalesi'ndeki erenlerden yardm istenirse yeteri kadar
hisareri verilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Konie Kds s'nun katli hussnda maznna olup Blagay Kalas'nda habsolunan
Hzr Voyvoda gaybet itdi in Sdde-i Sadetm'e kayd bend ile gelen Dizdr Hasan
ve Blkba dger Hasan ve mstahfzlarndan Ber ve Hseyin ve Hurrem ve Mehmed
nm kimesneler mezkr arayup bulmak in yedi ay vade ile yarar keflleri alnup ol bbda
Bosna ve Klis ve Pojega belerine ve kdlarna hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki:
186
Mezkrlar mezbr voyvoday ele getrmek in kala-i mezbre erenlerinden

muvenet istedklerinde kifyet kadar hsr-eri virp sen dah bb- ikdm ihtimmda
1164
Budun beylerbeyiliine tyin olunan Arslan Bey Budun'a gelinceye

kadar ve Budun'a geldikten sonra da Budun askeriyle bir yere
gitmesi gerektiinde Budun muhafazas grevini sbk Beylerbeyi
skender Paa'nn stlenmesi.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 9 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Sbk Budun Belerbeisi skender Paa'ya hkm ki:
Hl Budun Belerbeilii Arslan dme ikblhya tevch tayn olunman
buyurdum ki:
Hkm-i erfmle avu-oullarndan Mehmed varcak, Budun' hl komayup
kem-kn cemyyetle muhfaza hdmetinde olasn. Mrun-ileyh vardukdan sonra Budun
askeri ile bir yana hareket itmek lzim gelrse gir muhfazada olup kffr- hksrun
gavgs ber-taraf olmaynca koyup gitmeyp dn devlet-i hmynuma mteallik
hdemtda ihml teksl olunmakdan hazer eyleyesin; yle bilesin.
[Ye]m'l-Erbi, f 16 evvli'l-mkerrem, sene: 972, Kostantniyye
1165
Memleketin eitli yerlerindeki sbalar, siphiler, voyvodalar,

naibler ve nfuzlu kimselerin halkn kzlarn istemedikleri
kimselere zorla nikahladklar, halka zulmettikleri yolundaki
iddialarn aratrlarak bu ekilde davrananlar varsa iddetle
cezalandrlmalar; ayrca tarihsiz olarak Sdde-i Sadet'e arz
gnderilmemesi.
Elviye-i Karaman
Yazld.
Vilyet-i Karaman'a Mahmd avu gitdi. Mezbrn hkmler mezkra virildi. F 20
evvl, sene: 972
Kaysariyye beine ve liv-i mezbr kdlarna hkm ki:
Hliy Sdde-i Sadetm'de yle istim olund ki: Taht- hkmetinzde sbadan
ve siphden ve voyvodalardan ve nyiblerden ve ahl-i vilyetden kudretl olan kimesneler
fukarnun kzlarn velleri rzs olmadn cebr ile istedkleri kimesnelere nikh itdrp ve
avretlerin boadup murdlar olduna tezvc idp ve baz eirr dah baz kimesnelern
davsn satun alup yanlarnca bir nie zr hidleri olup tezvr telbs itmee nasb- nefs
idp anunla maet idinp fukarya mstevl olmala hak mstehkkna vsl olmayup bu
187
tarkla nie kimesnelern hakk zyi olurm. mdi; bir vilyete sancakbei ve kd
nasbolunmakdan murd, zalemenn zulmi rey zerinden mndefi olup eyym- adlet-i
hmynumda rey v bery sde-hl olmakdur. er- erfe muhlif vaz olmak sizn
adem-i ihtimmnuzdandur. Buyurdum ki:Hkm-i erfm varcak, taht- hkmetinzde olan bild kasabtda ve bzrlarda
bi'l-cmle mecma- ns olan mahallerde nid v tenbh yasa itdrp sbadan ve
siphden ve belerbei ve sancakbei demlerinden ve nyiblerden ve ahl-i vilyetden bir
ferdi vellerinn rzs olmadn kimesnenn kz tezvcine ve menkhas tefrkna
kardurmayup ve davda medhali olmayan eirry dah kimesnenn davsna
kardurmayup anun gibi irret ek ile mehr olup il davsn satun alup tezvr telbs
ve yalan ehdet idenleri gerei gibi men u def idp bade't-tenbh menle memn
olmayan zlimleri ele getrp zerlerine sbit olan mevdd sicillt idp siph olan
habsidp ismi ve resmi ile arzidp siph olmayanlar mukayyed mahbs sret-i sicilleri
ile Atebe-i Ulym'a gnderesiz. Amm; bu bahne [ile kend hlinde] olanlara, b-gnh
olanlara celb ahz maslahat in dahl teadd olunmakdan ve hlf- vk kimesnenn
ahvli arzolunmakdan hazer idp er- erfe ve emr-i mnfe mugyir kimesneye zulm
hayf olmakdan saknup ve bu emr-i hmynumun sretin taht- hkmetinzde olan
mahkemelerde sicill-i mahfza kayditdrp dyim mazmn- hmyn ile amel idp
hlfna cevz gsterilmekden saknasz. Bu husslar sonra hufyeten yoklanup grilr. Her
kanknuzun taht- hkmetinde zaleme tyifesinn vech-i merh zre zulm teaddleri ola,
asl zrinz makbl olmayup mansbnuz alnmala konlmayup eedd-i azb ile siyset
olunursz. Ana gre mukayyed olasz ve taht- hkmetinzden bir kazyye vey dirlik ve
terakk ve ciht in arz gndermel olduunuzda arznuzun hrinde trhni yazup
min-bad Atebe-i Ulym'a trhsuz arz gndermeyesiz ki, makblm deildr, bilmi olasz
ve bu hkm-i hmynum varup vsl oldun yazup bildresiz; yle bilesiz.
Yazld.
Bir sreti, Karaman belerbeisine ve Konya sanca kdlarna. Amm; belerbeiye
yazlan hkmde; "...zrn makbl olmaz." diy yazlan mahalden aaa olan tenbht
yazlmamdur.
Yazld.
Bir sreti, il Bei Sinn Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Akehir Bei Ms Be'e ve kdlarna.
188
Elviye-i m
m sancaklar hkmleri dah Mahmd avu'a virildi. F 20 evvl, sene: 972
Yazld.
Bir sreti, m Belerbeisi Mustaf Paa'ya ve m- erf kdsna.
Yazld.
Bir sreti, Trablus Bei Murd Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Safed Bei Mehmed Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kuds Bei lys Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Acln Bei Mehmed Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Gazze Bei Sleymn Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Nbls Bei Sleymn Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Leccn Bei Keml Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kerek veyk Bei Hasan Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Hms Bei Keyvn Be'e ve kdlarna.
Elviye-i Haleb
Haleb hkmleri dah mezkra virildi. F 20 evvl, sene: 972
Yazld.
Bir sreti, Haleb Belerbeisi Sinn Paa'ya ve Haleb kdsna.
Yazld.
Bir sreti, Ham Bei Mahmd Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Birecik Bei Ahmed Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Ekrd Bei Canbolad Be'e.
Yazld.
Bir sreti, Maarra Bei sml Be'e ve kdlarna.
189
Yazld.
Bir sreti, Adana Bei Pr Paa'ya ve kdlarna. Belerbeilere yazldu gibi
yazlmdur.
Yazld.
Bir sreti, Uzeyr beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Bls Bei Lutf Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Shne ve Tayyibe beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Cebele Bei Habb Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Selemiyye Bei Al Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Tarsus Bei Mehmed Be'e ve kdlarna.
Elviye-i Zlkdir
Yazld.
Bir sreti, Dulkdirl Belerbeisi Ahmed Paa'ya ve Mara sanca kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Ayntb Bei brhm Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Sis Bei Mahmd Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Maltyye Bei Semender Be'e ve kdlarna.
Elviye-i Rm
Yazld.
Bir sreti, Rm Belerbeisi Hasan Paa'ya ve Sivas sanca kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Amsiyye Sanca Bei Vel Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Bozok Bei Memi Be'e ve liv-i mezbr kdlarna.
190
Yazld.
Bir sreti, orum Sanca Bei Mehmed Be'e ve liv-i mezbr kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Arabgr Bei Melik Ahmed Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Divrii Bei Ksm Be'e ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Canik Bei Mahmd Be'e ve liv-i mezbr kdlarna.
Elviye-i Diyrbekir
Kezlik Ahmed avu'a virildi. F 3 Zi'l-kade, sene: 972
Yazld.
Bir sreti, Diyrbekir belerbeisine ve mid kdsna.
Yazld.
Bir sreti, Rh beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Ergani beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Deyr Rahba beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Siverek beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Nusaybin beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Haprut beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kbr beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Sincar beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Rakka beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Atak beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, apakur beine ve kdlarna.
191
Elviye-i Erzurum
Kezlik Ahmed avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Yazld.
Bir sreti, Erzurum belerbeisine ve kdsna.
Yazld.
Bir sreti, Trabzon beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Pasin beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Hns beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Ardanu beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Batum beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Nsf- avad beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Karahsr- ark beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Ardahan beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, spir beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kk Ardahan beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Malazgird beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Ki beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Tortum beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Mmrevn beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Tekman beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, emikezek beine ve kdlarna.
192
Yazld.
Bir sreti, Olt beine ve kdlarna.
Elviye-i Anatol
Anatol beleri hkmleri cmle Sinn avu'a virildi. F selh evvl, sene: 972
Yazld.
Bir sreti, Anatol belerbeisine ve Kthiyye sanca kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Aydn beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Tekeili beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Mentee beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Karesi beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Biga beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Hamdili beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Karahs[r]- Shb sanca beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kengr beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Bol beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kastamon beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Hudvendigr beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Aliyye beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Kocaili beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Sultnni beine ve kdlarna.
Yazld.
Bir sreti, Sla beine ve kdlarna.
193
1166
Siphi olanlarndan Turucu olu Hseyin'in Berkofa'daki bz

ahslarda olan alacaklarn tahsil ettikten sonra Sofya'ya dnerken
ldrlen adam Yusuf'un katil zanllar olan Kaynarca zde
Mustafa ile Mahmud'un Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Berkofa kdsna hkm ki:
Siph-olanlar zmresinden Turc-ol Hseyin nm kimesnenn Berkofa'da baz
kimesnelerde olan almn cem idp getrmek in bundan akdem Ysuf ve Mustaf nm
kullarn gnderp mezbrlar varup medynlardan hayli aka cem idp nefs-i
Berko[f]a'dan Kaynarca-zde Mustaf ile Mahmd nm kimesnelere yolda olup Sofya'ya
gelrler iken bir ayrda konup mezkrlar mezbr Ysuf' katlidp akay alup mezbr
Mustaf hals olup geldin bildrp ahvl vech-i merh zre oldun takrr idp rf
olundukda dah ol vechile haber virp mezbrlar maznna olduklar ecilden Sdde-i
Sadetm'e gnderilmelerin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr Kaynarca-zde Mustaf ile mezbr Mahmd' kayd
bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh idesin
ki, yolda gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.
1167
Tanrdal Hac Nasuh'un Mudanya'ya gemiyle getirdii pirin ve

bal gemiden indirildi ise mhrlenerek miktarnn bildirilmesi,
indirilmediyse Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mevln Kite kds zde fazlhya hkm ki:
Hliy Tanrtalu Hac Nash'un Mudanya'ya gelen pirinci ve aseli der-mahzen olup
mhrlenmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrun Mudanya'ya gelen pirincin ve aselin emrm
mcebince der-mahzen idp dah mhrleyp ne mikdr pirinc ve asel idin yazup
bildresin. Eger henz der-mahzen olmayup iskelede ise girift idp dah muhtesib
cnibinden varan dem ile muaccelen Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1168
Preveze
Kalesi'ndeki
askerlerin
maalarn
gtrrken
Gmlcine'de ldrlen yenieri ve kaybolan paralar ile ilgili
tahkikatn yaplarak neticenin bildirilmesi.
Yazld.
psala ve Gmlcine kdlarna hkm ki:
Dergh- Muallm yenierilerinden nefer yenieri Preveze Kalas'na mevcib
alup giderken Gmlcine kazsnda bir handa konup i dah zyi oldu ilm olunman
buyurdum [ki]:
194
Dergh- Muallm avularndan Sinn ve yenieriler blkbalarndan Sinn zde

kadruhm varduklarnda gresiz; mezbrn yenieriler mevcib alup giderken konaklar ne
mahalde mnteh olm ise maznna v mttehem olanlar keml-i dikkat ihtimmla
ber-mceb-i er- kavm teft tefahhus idp bu fesd iden kimler idin bulup dah ktil
siph ise habsidp arzeyleyesiz; deil ise emr-i er- kavm ne ise icr idp ve mevcib
in alup gitdkleri aka dah nice olmdur; gerei gibi ihtimm idp zuhra getrp
ale't-tafsl yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan
hazer idp.....*
1169
Mekke-i Mbarake'de su yollarnn tamirine tyin olunan

brahim'in istedii parann Msr'dan gnderilmesi mmkn
olmadndan, Cidde mahsulnden veya tccara borlanmak
suretiyle temin edilmesi ve alnacak temessn muhasebe
defterine kaydolunmak zere Msr'a gnderilmesi.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 19 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Cidde Bei Ksm Be'e hkm ki:
Hliy mer-i Msr'dan Mekke-i Mbreke'de suyol hdmetinde olan brhm dme
ulvvh zikrolunan suyolnun bins masrifine filori virilmek lzim idin bildrdkde
Msr kfilesi hacc- erfe gitmi bulunman mahrse-i Msr'dan irsli myesser
olmaman Cidde-i Mamre mahslinden yiirmi be bin filori virilmesin emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan mikdr mevcd filori var ise mrun-ileyhe
teslm idp maslahat avk u tehr itmeyp elne temessk alup Msr'a irsl eyleyesin ki,
ana gre muhsebe defterine kaydoluna. Ol mikdr filori mevcd bulunmaz ise Mekke-i
Mbreke ve Cidde-i Mamre'de baz hceg tcirler vardur ki, Msr'a ml ile demlerin
gnderp met alup ticret iderler, anun gibilerden mahrse-i Msr'dan virilmek zre
temessk virmekle mi alnmak myesserdr; bi'l-cmle her ne vechile mmkin ise tedrk
idp bir mikdr ziydece virilmek dah mmkin ise medreselernbinsna tehr lzim
gelmeye; mrun-ileyhe bu bbda gerei gibi mun zahr olup itmm- hdmet itdrmek
ardnca olasn.
1170
Selanik'te mslman bir kadna tecvz ettii ve fesadc olduu

bildirilen Dimitri Yorgi'nin yakalanarak kree konulmak zere
195
Yazld.
Mektb getren Yani'ye virildi. F 26 evvl, sene: 972
Selanik beine ve Kesterye kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Kasaba-i Kesterye'ye gelindkde
keferesinn cmlesi gelp Dimitri Yorgi nm zimm in; "Fesd enatden hl deildr.
Hakkndan gelinmez ise perkende olmamuz mukarrerdr." diy ekv itdklerinden m-ad
bir mslimn avretine fil-i en itdi ve Kostantin nm zimmnn lt- harble evin basup
sanduklarn nacakla preleyp zulmeyledi sbit zhir olduna mteaddid sret-i
siciller ibrz eylediler. Zimm-i mezkr taleb olundukda srete gelmeyp gaybet eyledi."
diy bildrmisin. mdi; mezkr kree gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr her kande ise ele getrp erle sbit olm
fesdlarnun sret-i sicilleriyle yarar demlere koup emrm mcebince kree gnderesin
ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden ziyde hazer
eyleyeler.
1171
Ohri'de Mat'a bal Batnes karyesinden shakolu skender

hakkndaki ikayetler aratrlarak gerekenin yaplmas.
Yazld.
Mektb getren skender'n hasm Hseyin'e virildi. F 27 evvl, sene: 972
Tekrr bu hkm-i erfi gir getrdiler. rsl olunmamdur.
Ohri beine, Mat kdsna hkm ki:
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Taht- kazna tbi Batnes nm karye halk
meclis-i era nelp; "Karye-i mezbrede skin skender bin shk nm kimesne ylda iki
defa; "Siphym, tmruma giderm." diy kup gidp ehl-i rf gelp bizi tutup;
"Bulun." diy rencde idp nice akamuz alur." didklerin ve zikrolan karye ahlsinden
Mehmed nm kimesnenn iki kzn ve Dombrend(?) nm zimmnn kz karnda oln
uurlayup ve Ysuf ve Gn(?) ve Gin(?) nm kimesnelern tamlarn ihrk idp ve Murd
nm kimesnenn iki kzin ve keisin alup ve Mehmed nm kimesnenn yedi res
olan sirka idp ve Murd nm siphnn tarlasnda ifti zerine varup kzlerin karup
esbbn alup kendyi urup mecrh eyleyp bu makle fesdtnun nihyeti yokdur." diy
Vardukda, mezkr ihzr idp gaybet eylerse erle buldurmas lzim olanlara
buldurup getrdp husamsyla berber idp bir defa erle sorlup faslolm olmayup ve on
be yl mrr eylemi dav deil ise bi-hasebi'-er'-erf teft eyleyp gresin;
arzitdn gibi ise ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit olan hakkn ashbna alvirdkden sonra
mezkr kalada habsidp sbit olan mevdd ale't-tafsl yazup sret-i sicilleri ile Dergh-
Muallm'a arzeyleyesin.
196
1172
erkes vilyetine gidecek olan bir kadnn yol boyunca emniyetinin

salanmas.
Yazld.
Paa hazretleri cnibinden Derv eleb hatt ile tezkire getren Mustaf avu'a
virildi. F 21 evvl, sene: 972
Vilyet-i erkes'e varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki:
Hliy drende-i fermn- hmyn (
) nm htn vilyet-i erkes'e gitmek murd
idinp yolda ve izde kimesne dahlitmemek bbnda hkm-i erfm taleb itmein
buyurdum ki:
Mezkre htna yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde hlf- er ve
mugyir-i emr kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp tab zahmet virdrmeyesiz; yle
bilesiz.
1173
Girid Adas'ndan Bodan Voyvodas Aleksandra'ya iki gtrecek

olan Yani Reis'in gemisine izin verilmesi ve yol boyunca her hangi
bir zarar verdirilmemesi.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 22 evvl, sene: 972
Girid adasndan Bodan'a varnca Karadeniz ve Akdeniz ve Tuna yallarnda vk
olan belere ve kdlara ve yol zerinde olan dizdrlara hkm ki:
Hliy Bodan Voyvodas Aleksandra dem gnderp kend in Girid adasndan
demleri hamr alup gitmek istedklerinde dahlolunmamak bbnda hkm-i erfm rec
itmein buyurdum [ki]:
Yani nm res vardukda, yiirmi zir uzun bir gemiye sacak kadar fu ile ne
mikdr hamr alup her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa kimesneyi asl dahl
taarruz itdrmeyp geresiz; yle bilesiz.
1174
Ecnebi biri iin yalan yere "siphizdedir" diye ahitlik yapan

siphilerin timarlarnn ellerinden alnp, timar olmayanlara da
yl timar verilmemesi.
Yazld.
Belerbei avularndan Behrm'a virildi. F 21 evvl, sene: 972
Avlonya sancanda Premedi nhyesinde Hrova ve gayri karyelerden yedi bin yedi
yz toksan sekiz aka tmr olan Barak ve Paa sancanda, Bihlite nhyesinde Bilori nm
karyeden bin aka tmr olan Ksm ol Timr ve nhye-i mezbrede Parab nm
karyeden bin aka tmr olan Mehmed ol Mustaf ve mezbr nhyede Bilori nm
karyeden bin aka tmr olan Ktib Mustaf ol Emre ve nhye-i mezbrede Bolara
197
nm karyeden bin tmr olan Al ol Mehmed ve ehirky nhyesinden Bodineli nm

karyeden ve gayriden bin aka tmr olan Sleymn ol shk ve Mora sacanda
Koritos nhyesinde Mailere ve gayri karyelerden bin aka tmra mutasarrf olan Ksm
ol Mustaf ve skenderiyye sancanda pek nhyesinde Grivik-i Kk nm karyeden
bin aka tmr olan Hseyin ol Pr Ahmed ve Paa sancanda Avrethsr nhyesinde
Blaki(?) ve gayri karyelerden bin aka tmr olan s ol Mustaf ve Grice nhyesinde
Trnovic ve gayri karyelerden bin tmr olan skender ol Hseyin ve Avlonya
sancanda Ergirikasr nhyesinde Budliye ve gayri karyelerden bin tmr olan Mehmed
ol Mustaf ve Trhala sancanda Fener nhyesinde Derv nm karyeden alt bin tmr
olan Al ve Krova nhyesinde Brals(?) nm karyeden bin yz yetmi drt aka
tmr olan Al ol Mehmed ve Radomir* nhyesinde vali(?) nm karyeden alt bin yz
altm iki tmr olan Murd ve Ohri** sancanda Presbe nhyesinde Prestine(?) nm
karyeden drt bin aka tmr olan lys ol Mehmed ve Ohri sancanda Akahsr
nhyesinde bin aka tmr olan Al ol Mustaf mezkrlar bir ecneb in;
"Siph-zdedr." diy ehdet idp ehdetleri gayr-i vk olman tmrlar zerlerinde
olanlarun tmr alnup ve fergat idp mazl bulunanlara yla dek tmr virilmemek
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkrlardan tmr zerlerinde olmayanlara er yl tmr
virilmemek emroldun deftere kayditdrp tmrlar zerlerinde olanlarun tmrlarn alup
mstehk olan mazllere tevch idesin.
* Metinde (
** Metinde (
1175
) eklinde gemektedir.
) eklinde gemektedir. Kr. hk. nr. 1185
Gelibolu'ya bal Kadky karyesinde elinde alnt atlar ve cariye

bulunan Karaekill ah Ali'nin hssa reislerinden Hsam'a
teslim edilerek gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr Husm'a virildi. F 22 evvl, sene: 972
Bundan akdem kaz-i mezbra tbi Kdkyi nm karyede elinde uruluk yundlar ve
criye bulunup mseccel olup bi'l-fil karye-i mezbrede Kavak mili habsinde olan
Karakrtl Karaekill h Al dimekle marf kimesnenn sitne-i Sadetm'e gelmesi
Mezkr hkm-i erfmle varan hssa reslerden Husm'a kayd bend ile teslm
eyleyp ve kifyet mikdr dem koup tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet
198
1176
Arap ekyasnn muhasara ettii Basra Kalesi, Medine, Rahmaniye

ve Fethiyye'ye yardm iin Badad beylerbeyinin gnderdii
askerlere ilaveten Diyarbakr ve ehrizol'dan da yardm iin
sancakbeylerinin gnderildii.
Yazld.
Bu hkm mhrlenp paa hazretlerine gnderildi. F 23 evvl, sene: 972
"Basra belerbeisinn sana gnderdi mektb vrid olup eirr-y Arb-
ekvet-irdan baz mfsidler asker cem idp Basra Kalas'nun srn ihta eyleyp
ceng cidle mberet itmeleriyle mrun-ileyh muvenet taleb idp Zekiyye Bei
Derv Al Be dah mektb gnderp Medne ve Rahmniyye ve Fethyye'yi ad muhsara
itdin bildrdkleri ecilden muvenete bir mikdr askerle sancakbei kullarum irsl
olund." diy ilm eyledn ecilden Diyrbekir'den olan sancakbei kullarumdan askere
ve nkere mlik yararlarndan alt nefer ve ehrizol'dan be nefer beler kullarum tayn
olunup isticl zre irsl olunman mrun-ileyhim belerbeiler kullaruma ulala
ahkm- erfem gnderilmidr. na'llh varup irimek zredr. Buyurdum ki:
Badd'a varup vsl olduklarnda, tehr itmeyp ehrizol'dan emrolunan askeri
vech mnsib grdn zre hcm iden adnun zerine irsl idp mrun-ileyh Basra
belerbeisine muvenete iridrp adnun def hussna gerei gibi mun zahr olup
bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin ve adnun vilyet-i mezbreye imdiki hlde
bu vechile hareketi olmaa sebeb bs ne olmdur, asl ne idin malm idinp shhati
zre mufassal merh yazup ilm idesin.
1177
Basra Kalesi ile Basra'ya bal Medine, Rahmaniye ve Fethiyye'yi

muhasara eden ekyaya kar Diyarbakr beylerbeyinin yeteri
kadar askeri Basra beylerbeyine yardmna gnderilmesi.
Yazld.
Hlen Badd Belerbeisi Mustaf dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb
gnderp; "mukaddem vl-i Basra olan; "Arb- bed-filden baz mfsidn Basra
Kalas'nun zerine gelp muhsara eyledi." diy mektb vrid olup mrun-ileyhden
muvenet taleb eylemein Badd gnlllerinden ve yenierilerinden bir mikdr asker ile
drt be sancakbei kullarum def- mazarrat- ad in muvenete irsl itdin ve
Zekiyye Bei Derv dme zzhnun mrun-ileyhe dah mektb vrid olup; "Basra'ya
tbi Medne ve Rahmniyye ve Fethyye Arb dah Cezyir'i muhsara itdi." diy
bildrdin" ilm eyledi ecilden belerbeilinde olan beler kullarumun yararlarndan
askere ve nkere kdir alt sancakbei kullarum sancaklar askeri ile tayn idp zerlerine
yara[r] avular koyup cmleden yarar olan serdr idp lt- harb ktli ve esbb- ceng
cidlleri ve cebelleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla hemn ihrc itdrp
ehrizol Belerbeilii'nden dah be sancakbei kullarum sancaklar askerleriyle tayn
199
olunup gnderilmek in ehrizol belerbeisine hkm-i hmynum gnderilmidr.

Buyurdum [ki]:
Diyrbekir'den irsl eyledn beler kullaruma tenbh eyleyesin ki, srat ikdm
zre yriyp ehrizol askeri ile muvenete irimee cehdidesin. mmzdr ki, dahl
tecvz iden ad-y mfsidnn mazarrat u fesdlar defnde env- hdmetde ve
yoldalkda bulunalar. yle [ki], zikrolunan beler kullarumla tayn olunan asker varup
irimemekle ad zafer bulup memleket vilyete zarar u gezend iridre, asl kimesnenn
zri makbl deildr. Env- tb u kb- elmme mazhar vk olurlar. Ana gre tenbh
tedrk idp ol cnibe muvenete asker yitidrmek ardnca olasn ve bu hkm-i
hmynum sana ne gn varup vsl olup beler kullarumdan kimi tayn idp ve ne mikdr
asker irsl eyledn yazup defter idp defterin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e
gnderesin.
1178
ehrizol'den be sancakbeyi ile Diyarbakr'dan alt sancakbeyinin

Basra beylerbeyine yardm iin gnderilmesi.
Yazld.
Bir sreti, ehrizol belerbeisine; "...Be sancakbei kullarum sancaklar askeriyle
tayn idp dah Diyrbekir'den alt sancakbei tayn olunup biri serdr olup irsl
olunmdur." diy yazlmdur.
1179
Halka zulmederek usulsz hareketlerde bulunan Mks Hakimi

Mr Ahmed hakknda gerekli soruturmann yaplarak sulu
grlrse hapsedilmesi.
Yazld.
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Van tevbinden Mks Hkimi olan Mr
Ahmed mukaddem nie n-mer evz u etvra irtikb itdiyn Van Kalas'nda
habsolunup sonradan hals olup sancana gitdkde asl uslanmayup nie mslimnlar ve
kefere tyifesinden nie reyy b-gnh katlidp ve nie kimesnenn avretlerin ve
olanlarn ekp env- fesd oldundan gayri hutbe-i erfi itirk zre okutduna ikrr
idp ve ikrr tescl olunup ve bu bendeleri Van'a geldkde kdy cebren ve kahran karup
kat er- erfe tati ve mrcaati olmayup zulm teaddsi ve bidat ilerinn nihyeti
yokdur." diy ilm eyledn ecilden sanca hara tevch olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrun ahvlini kimesneye if itmeyp hsn-i tedbr
tedrkle ele getrp ol vechile zulm teaddsi ve n-mer efl etvr erle sbit olup
sicillt olunm ise kendyi yine habsidp sret-i sicillin gnderp tafsl-i ahvlin shhati
zre arzeyleyesin. Sonra mezbr hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel
eyleyesin. Amm; ele getrmekde tamm basret intibh zre olup gaflet ile mfsid-i
mezbr rkdp bir yana gaybet itdrmekden ve bir fesda bs olmakdan hazer idesin.
200
1180
Rumili beylerbeyinin dmann saldr ihtimaline kar daha nce

kendilerine hkm gnderilen sancak beylerini ararak orduyu
Sofya'da toplamas.
Yazld.
mer avu'a virildi. F 26 evvl, sene: 972
Rmili Belerbeisi Ahmed Paa'ya hkm ki:
Hliy kffr- hksrun serhadlerde ahd emna muhlif hareketi olup Rmili askeri
ile cemyyete kmak lzim gelmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sefere lzim tavarun isticl
zre getrdp dah mretteb mkemmel dmen yarayla cemyyet itmek in Sofya'ya
varup anda cemyyet zre olup ve sbk sefer-i hmyna hzr olman ahkm- erfe
gnderilen sancakbei kullaruma kend cnibnden mektblar yazup ulala irsl idp
Sofya'ya karb at kolay olan mahallerde rm idp cemyyet zre dmen yarayla hzr u
mheyy bulunasn ki, her ne mahalle varmak emridersem tevakkuf lzim gelmeyp hemn
emrm zre tevecch oluna. Bu bbda benm ziyde ihtimm- erfm vardur; ana gre
tedrk zre olup cemyyete kmak ardnca olasn.
1181
Manavgat kazsnda Krca Ali adndaki msellemin, zimmetine

geirdii iddia edilen mallar ile elinde bulunan alnt develer
hakknda gerekli soruturmann yaplmas.
Yazld.
Arz getren Mahmd'a virildi. F 26 evvl, sene: 972
Aliyye beine ve Manavgad kdsna hkm ki:
Hliy Tekeili msellemleri bei mektb gnderp; "Manavgad kazsnda Krca Al
nm kimesne msellem olup ml- mrden nie aka alup mfetti geldkde gaybet idp
memleket ekv eyleyp bir ka nefer kimesne ile yollara kar. Elinde uruluk develer dah
bulund. Msellem karmaa dem gnderildkde mezbr nefer dem ile yollarna
geldin" arzitmein buyurdum ki:
Gresiz; fi'l-vk mezbrun ol vechile fesd enati bi-hasebi'-er sbit olursa
tutup habsidp zerine erle sbit olan mevdd yazup arzidesiz.
1182
Vakflar vesir kiiler tarafndan Belgrad Kalesi'ne emaneten

braklmak istenen mallarn kabul edilerek korunmalar iin gerekli
ihtimamn gsterilmesi.
201
Yazld.
Dergh- Muall'ya gelen Ms'ya virildi.
Belgrad kdsna hkm ki:
Ol cevnibde vk olan evkf mlndan ve gayriden hfz lzim olan emnet tarkyla
kalada komak istedklerinde kala hfzlar kabl itmemele ve gayri memen mahfz yir
olmaman hayli zyi u telef olurm. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kala-i mezkre dizdrna ve kethudsna ve syir erenlerine
onat vechile tenbh tekd idesin ki, min-bad ml- vakf olsun ve gayri olsun, emnet
konldukda gerei gibi hfzidp ihml teksl itmeyp keml-i ihtimm ile grp
gzedeler. yle ki; aralarnda emnet konan mldan bir habbe zyi ola, bir ferdn zri
makbl olmaz. Ana gre bb- muhfazada dakka fevtitmeyeler.
1183
mroz Adas'nda zimm Yani Raso'nun zabt altnda bulunan ahin

yuvalarndaki yavrularn Keyvan ve Bozcaada hisar erlerinden
Durmu tarafndan alnd yolundaki ikayetin aratrlmas,
iddiann doruluu halinde ahinlerin sahibine iade olunmas ve
Sdde-i Sadet'e getirilirken gvenliinin salanmas.
Yazld.
Kayd czine gemidr.
Limni kdsna hkm ki:
Kaz-i mezbrede mroz atasnda olan hn yuvalarn zabtiden Yani Reso nm
zimm Sdde-i Sadetm'e gelp; "zikrolunan yuvalarda hsl olan hnleri Keyvn nm
kimesne ile Bozcaata Hsr erenlerinden Turm aldun" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp hak zre teft idp gresin; kazyye
arzolundu gibi ise zikrolunan hnleri buna alvirp Sdde-i Sadetm'e getrrken
kimesneyi dahlitdrmeyesin; itmek isteyenleri isimleriyle yazup arzidesin.
1184
Sdde-i Sadet'e gelen Marib Trablusu Beylerbeyi Turgut'un

gemisindeki neferler iin, talep edildii takdirde Akdeniz yalsndaki
kadlar tarafndan bedeli karlnda peksimet tedarik edilmesi.
Yazld.
Erbb- tmrdan Mustaf'ya virildi. F 23 evvl, sene: 972
Akdeniz yalsnda vk olan kdlara hkm ki:
Marib Trablus Belerbeisi Turgud Sdde-i Sadetm'e gelen kalitesinn her
kanknuzun taht- kazsnda zahresi dkenrse akalar ile kifyet kadar peksimad
202
Mm-ileyhn kalitesinn neferlerinn her kanknuzun taht- kazsnda zahreleri

dkenrse narh- rz zre akalar ile kifyet kadar peksimad alviresiz. Bu bahne ile
emrme muhlif deryya ve kffr- hksra [peksimad] virilmekden ziyde hazer eyleyesiz.
1185
bkz. hkm. 1174
Yazld.
Belerbei avu Behrm avu'a virildi. F 26 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Avlonya sancanda Premedi nhyesinde Hrova nm karye ve gayri karyelerden
yedi bin yedi yz toksan sekiz aka tmr olan Barak ve Paa sancanda ve Bihlite
nhyesinde Bilori nm karyeden bin tmr olan Ksm ol Timr ve nhye-i
mezbrede Parab nm karyeden bin tmr olan Mehmed ol Mustaf ve mezbr
nhyede Bilori nm karyeden bin tmr olan Ktib Mustaf ol Emre ve nhye-i
mezbrede Bolara nm karyeden bin tmr olan Al ol Mehmed ve ehirky
nhyesinde Bodineli nm karye ve gayriden bin tmr olan Sleymn ol shk ve Mora
sancanda Koritos nhyesinde Mailere ve gayri karyelerden bin tmr olan Ksm ol
Mustaf ve skenderiyye sancanda pek nhyesinde Grivik-i Kk nm karyeden bin
tmr olan Hseyin ol Pr Ahmed ve Paa sancanda Avrethsr nhyesinde Blaki(?) ve
gayri karyelerden bin tmr olan s ol Mustaf ve Grice nhyesinde Trnovic nm
karye ve gayriden bin tmr olan skender ol Hseyin ve Avlonya sancanda
Ergirikasr nhyesinde Budliye ve gayri karyelerden bin tmr olan Mehmed ol
Mustaf ve Trhala sancanda Fener nhyesinde Derv nm karyeden alt bin tmr olan
Al ve Krov[a] nhyesinde Brals(?) nm karyeden bin yz yetmi drt aka tmr
olan Al ol Mehmed ve Radomir* nhyesinde vali(?) nm karyeden alt bin yz altm
iki aka tmr olan Murd ve Ohri sancanda Presbe nhyesinde Prestine(?) nm karyeden
drt bin tmr olan lys ol Mehmed ve Ohri sancanda Akahsr nhyesinde bin
tmr olan Al ol Mustaf mezkrlar bir ecneb in; "Siph-zdedr." diy ehdet idp
ehdetleri gayr-i vk olman tmrlar zerlerinde olanlarun tmrlar alnup ve fergat
idp mazl bulunanlara yla dek tmr virilmemek emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlardan tmrlar zerlerinde olmayanlara er yl
tmr virilmemek emrm oldun deftere kayditdrp tmrlar zerlerinde olanlarun
tmrlarn alup mstehk olan mazllere tevch idesin; yle bilesin.
* Metinde (
) eklinde gemektedir.
[Yev]m'l-Ahad, f 26 evvl, sene: 972
1186
Kasm Mirza'nn vatann terketmeyip memleketinin ve halknn

banda bulunarak ran'la yaplan sulhu bozacak davranlardan
kanmas.
203
Ksm Mrz'ya hkm ki:

Hliy Dergh- Sadet-destghmuz'a mektb gnderp; "bundan akdem fermn-
cihn-mutumla vilyet-i irvn'a dhl olundukdan sonra bu na gelince vk olan
sergzetinz beyn olunup ahvl-i ferhunde-mlinz bbnda vech-i salh ne ise iret
olunmak" hussn inb itmisiz. Ol bbda her ne ki ilm olunm ise ale't-tafsl zz-i
huzruma arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. Eyle olsa; Nahcvan Seferi'ne
azmet-i hmynum oldukda vilyet-i irvn'a askir-i nusret-resn bu cnibden muvenet
eylemeleriyle tarafeynden bir nice eyym leyl havl-i Kars'da karr olunup habere
muntazr iken ahl-i irvn ile ol tarafdan bir harekete meclinz olmayup sefer-i mezbr
tamm oldukdan sonra Kzlba cnibi Atebe-i Ulymuz'dan istmn idp kde-i sulh
istihkma getrp riyet iderken imdiki hlde m-beynde olan sulh u salha muhlif bir
vaz olmak mnsib deildr. Cenb- emret-meb, eylet-nisb Krm emhl'e keml-i
ittihd ile karbetinz olup ahl-i vilyetn kadm be-zdesi olup terk-i evtn idp Atebe-i
Ulym'a muhceret idersen tekrr ahl-i vilyete inklb dmek ihtimli yok mdur?
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, refhiyyet-i ahvl-i memleket reyya nzr olup Yukaru
Cnib'le olan sulha muhlif vaz olmakdan saknup ol bbda rey-i savb ne ise vech
mnsib grdn zre amel eyleyesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 27 evvl, sene: 972, Kostantniyye
1187
Budun'da sonradan ihdas olunan yenieri blnn tedrici olarak

kaldrlmas iin boalan yenieri gediklerinin kimseye verilmemesi;
barut imali iin gherile topra bulunan mahallerden numune
gnderilmesi ve Be kralnn kendisine gnderilen ahidnmeye
uygun davranp davranmadnn bildirilmesi.
Yazld.
Hliy Budun'da hdis olan yenieri tyifesinden tmra kanlarun gedkleri
kimesneye virilmeyp mahll olan gnll gedkleri ve hsr gedi mezkrlara virilp
tedrcle yenieri bli ref olunmas murd- erfm olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tyife-i mezbreden tmra ve gnll gedine kanlarun
min-bad gedklerin hara virmeyp mahll olan gnll ve bel ve hsr-eri gedklerin
hardan kimesneye virmeyp mezkrlara tevch idp tatmak ardnca olasn ve ol yirlerde
sana barut iletmek emrm olmd. Huss- mezbra gerei gibi mukayyed olup vilyet-i
mezbrede harbe ky yirlerinde ve syir gbrel yirlerden tetebbu u tecesss itdrp
gherile topra her ne mahalde bulunursa tedrk idp nmnesin gnderp ve kntr ne
mikdr aka ile hsl olursa yazup arzidesin ve Budun serhadlerinn hli nedr, Pe kral
ahid-nme-i hmynum vardukdan sonra ne hldedr, Sdde-i Sadetm cnibi ile dostluk
zre midr, yo ise ahd emna muhlif hareketi var mdur; ol cnibn ahvlinden imdiye
204
dein vkf u muttali olduun ahbr- sahha ne ise ale't-tafsl Sdde-i Sadetm'e ilm
eyleyesin.
1188
Tmvar beylerbeyinin dmann Byk Arad'n yaknlarnda

yapmak istedii barkan binasna engel olmas ve Rumili, Tmvar
ve Budun askerlerinden emri altnda ne kadar asker olduunu
bildirmesi.
Yazld.
Tmvar belerbeisine bir hkm ki:
Hliy kffr- hksr Byk Arad'a karb mil yirde bir parkan bin itmek zre
oldu istim olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ad-y makhr kend hlinde olmayup ol cnibde parkan
bin itmek zre olduklar vk ise ihds itmek istedkleri parkan bin itdrmeyp her ne
vechile mmkin ise tedrk idp men u def idesin ve vilyet-i Erdel'e gelen ad-y hksr
ne hldedr, Rmili ve Tmvar askerinden yanuna ne mikdr kimesne cem olmdur ve
Budun'dan dah ne mikdr asker gelmidr, Kral-ol'nun hli nedr, zerinde ne mikdr
lekeri vardur; bi'l-cmle ol cnibn ahvlin ale't-tafsl Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin;
yle bilesin.
1189
Kstendil, skp ve skenderiye beylerinin askerleriyle birlikte

daha nce emredildii zere Tmvar beylerbeyinin yanna gidip
O'nun mnasip grecei hizmetlerde bulunmalar.
Yazld.
mer avu'a virildi. F 28 evvl, sene: 972
Kstendil beine hkm ki:
Hliy vilyet-i Erdel'e mstevl olan ad-y bed-reyn def- mazarrat u fesd in
emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhnun yanna varup
hdmetde ve yoldalkda bulunman bundan evvel hkm-i hmynum gnderilmiidi.
Emr-i sbkum zre sancaundan kup mahall-i memra mteveccih olduun malm
olmas mhimm lzim olman buyurdum ki:
(
) varcak, sancaun askeriyle her ne mahalde bulunursan ber-vech-i isticl
ale'l-ittisl tayy-i menzil idp mnsib olan mahalden mrr u ubr eyleyp
mrun-ileyhn yanna varup Kral-ol'na muvenet itmek in ad-y makhrun defne
vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunmak bbnda dakka
fevtitmeyesin. Vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup ad-y hksrun defne
irimemekle vilyet-i mezbreye zarar u husrn vk ola, h bir vechile zrinz makbl
olmaz; tb [u] kbuma mazhar vk olursz. Bir drl dah itmeyp ana gre mtenebbih
olasn ve bu hkm-i erfm sana ne gnde ve ne mahalde varup vsl oldun yazup
205
Yazld.
Bu da.
Bir sreti, skb Bei veys Be'e.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti, skenderiyye Bei Tur Al Be'e.
Yazld.
lys avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
1190
Hersek beyinin, sancan sba ve siphilerini alaybeyinin

kumandasnda toplayp, Tmvar beylerbeyinin yanna gndermesi
ve O'nun mnasip grecei hizmette bulundurmas.
Yazld.
mer avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hlen vilyet-i Erdel'e mstevl olan ad-y-bed-reyn def- mazarrat u fesd in
sancaun sbalarn ve siphlerin alaybelerine koup emru'l-meri'l-kirm Tmvar
Belerbeisi Mustaf dme ikblhnun yanna gnderp hdmetde ve yoldalkda
bulunman bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilmidr. Hliy sancaun
sbalarn ve siphlerin emr-i sbkum zre alaybeine koup mrun-ileyh yanna
gnderdn malm olmak lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp sancaun sbalarn ve
siphlerin mretteb mkemmel emr-i erf-i sbkum mcebince alaybeine koup tayy-i
menzil ve kat- merhl klup ber-vech-i isticl gnderp mrun-ileyh belerbeiye
mlk olup adnun def u refnde vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda
bulunup dakka fevtitmeyeler. Vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup ad-y
hksrun defne irimemekle vilyete zarar u husrn vk ola, kimesnenn h bir vechile
zri makbl olmaz; tb [u] kbuma mazhar olursz. Bir drli dah itmeyp ana gre
mukayyed olasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup vsl oldun ve ne vechile
tedrk idp gnderdn yazup bildresin.
1191
206
Trablus halkndan Nsruddin adl riba-hor hakkndaki iddialarn

aratrlp doruluu halinde kree konulmak iin Sdde-i
Sadet'e gnderilmesi, eer iddialar doru deil ise ikyeti eyh
Mehmed'in gnderilmesi.
Yazld.
Mezbra virildi. F 28 evvl, sene: 972
Trablus beine, Trablus ve Sermn kdlarna hkm [ki]:
Nefs-i Trablus halk tarafndan eyh Mehmed nm kimesne Dergh- Muallm'a
mufassal arz- hl sunup Nsruddn nm rib-hor hakknda baz n-mer kazy isnd
eyleyp sunlan arz- hln sreti ayn ile yazlup irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr ihzr idp gnderilen sret-i rukaya nazar idp
bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz: yle ki; zikrolunan rukada tahrr olunan mevd
bundan akdem bir defa erle faslolunm olmayup on be yl gemi deil ise teft eyleyp
gresiz: yle ki; kazyye ilm olundu gibi olup bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola,
erle sbt bulan hukk ashbna hkmidp alvirdkden sonra mezkr yarar demlere
koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla. Amm yle ki; rukada mesfra
isnd olunan husslar erle sbit olmayup gayr-i vk ola, ruka sunan eyh Mehmed'i
yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesiz. Tarafeynden birine meyl
muhbdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ve er- kavme mugyir i olmakdan
hazer eyleyesiz; yle bilesiz.
1192
Gelibolu'da bz zimmlerin ihtiyalarndan fazla iki retip

sattklar iddialarnn aratrlarak ihtiya fazlas ikilerin sirke
haline getirilerek sattrlmas.
Yazld.
Mahmiyye-i Gelibol'da skin baz kefere tyifesi kend nefslerine kifyet ider
hamrdan ziyde evlerinde hamrlar olup hara bey itmekle hlf- er- erf muttasl rb-i
hamr olunmakdan hl olunmadu istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss kimesneye itimd itmeyp bi'z-zt kend nefsnle
mahmiyye-i mezbrede olan kefere tyifesinden hamr ihtimli olan evlerin yoklayup gerei
gibi tetebbu u tefahhus idp kefere tyifesine kend nefsleriyn kifyet mikdr hamr
alkoyup dah m-adsn sirke itdrp bey itdresin. Bu bahne ile kimesneye dahlolunup
celb ahz olunmakdan ve era ve emre muhlif i olmakdan ziyde hazer eyleyesin.
1193
Silivri'nin Tuzlak kynden, hrszlk yapt bildirilen Abdullah

olu Mustafa'nn kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Hliy Dergh- Muallm'a sret-i sicill ibrz olunup; "taht- kaznda Tuzlak nm
karyeden Mustaf bin Abdullh yatsu namz vaktinde Rzye nm zevcesin dmekle
mezbreden; "Asl nedr?" diy sl olundukda; "Bir kcek saban demri ve bir zencr
207
yular ve bir dipli(?) depsi ve bir srmene sanduk iinde bir ift (
) ve bir mikdr
hurde esbb ve bir mikdr makreme ve bir mikdr destml ve bir ton ve bir gnlek getrdi.
Konlara if itdmn beni der; hatt ol esbbun bir mikdr evn bir bucanda
gmilmidr ve bir mikdr dah yle durur." dimein evn buca kazlup bir zencr yular
ve bir saban demri ve baz esbb dah ayn ile bir bucakda bulundu ve karye-i mezbre
ahlsi mezbrdan ikyet itdi" ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr dutup kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere
tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde onat hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer
eyleyeler.
1194
Beyrut kazsna emin ve nazr olduktan sonra halka zulmederek,

am'da dvasnn grld srada mr mal zimmetine geirdii
anlalan ve kefile verildikten sonra kaan zam Kaytbay'n
yakalanp zimmetinden mr maln tahsil edildikten sonra siyset
olunmas.
Yazld.
Mektb gnderp; "Beyrt'da skin Zam Kaytbay ile karnda ol olup Cebel-i
Kesrevn Emni olan Mansr ve baz kimesnelern erle grilecek baz husslar in
hkm-i erf vrid olup yirinde kat- niz ve fasl- husmet in dem gnderildkde er-
erfe davet olunup akd-i meclis olmak zre iken ak ve kzl bayrak itibryla
m-beynlerine advet-i kadmeleri olman cnibeynden er-drder y[z] nefer atlu ve yaya
tfenkl yaraklu demler ile advet-i kadmeleri mukarrer olmak ile ikisi bir araya cem
olmakda kll fesd olmak mukarrerdr. Huss, mezbr Kaytbay bu defa Beyrt'a nzr
olup Harhar(?) nhyesine dhl oldu gn Arniyye(?) nm karyede yedi kan olup ahl-i
vilyet beni zerine iledp kefitdrp bu advet ile mezbrlar cem olup ahsen vech ile
kat- niz ve fasl- husmet olmak kbil deildr; ok kan olur. Mdm ki, mezbr
Kaytbay bundadur, kaz-i mezbre fesddan hl olmayup yollar emn olmaz." diy Beyrt
kds ilm itmein erle vk olan husslar m'da grilmek in m'a davet olunup
m kds nyibi Beyrt kds mahzarnda; "Akd-i meclis olunup zam-i mezbrun
zerine -drt kan sbit olup sicill olunup; "Kaz-i mezbra emn ve nzr olaldan yz
nefer demden ziyde dem katlitmidr." diy ayn- vilyet haber virp zerinde ml-
mr olman tahsl olmak in hn-i teftde kefle virilmi iken gaybet itdini" arzidp
zerine sbit olan mevddun sret-i sicilleri ihrc olunup irsl olunman buyurdum ki:
Va[r]dukda, mezkr Kaytbay'un zemetin alup hara tevch idp kendyi kefllerine
ve bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup zimmetinde olan ml- mryi tahsl
eyleyp bi-hasebi'-er sbit olan hukk- ns ashbna alvir[d]kden sonra asl tehr
itmeyp siyset eyleyesin.
208
1195
Halka zulmeden Biga Nibi Kse Mustafa'nn kree konulmak

Yazld.
Kasaba-i mezbreden Hc
evvli'l-mkerrem, sene: 972.
Mahmd
nm
kimesneye
virildi.
selh
Biga beine ve an kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; "Nefs-i Biga'da Nyib olan Kse Mustaf nm kimesne yiirmi
yldan ziydedr ki, niybet idp fukarya olan zulm teaddsi defetle arzolunup
mezbrun hakknda "Kree gnderile." diy emrm vrid olm iken kdlar bir tarkla
men idp hfziderler." diy arzitmein buyurdum ki:
Gresin; fi'l-vk nyib-i mezbrun zulm teaddsi bi-hasebi'-er'-erf sbit olup
bir defa kree gnderilmek in hkm-i erfm virilmi ise niybetden ref idp
mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.
Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, onat hfzidp gafletle
gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler.
1196
Edirne'de kalpazanlk suundan yakalanan ilingir Sinan'n

ibirlikilerinin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 19 evvl, sene: 972

ilingir Sinn nm kallb ele girp rf olundukda; "Mahrse-i Edirne skinlerinden
Ysuf ve Ahmed ve Hzr ve Kupurc Al ve Elsz ingne ve oullar yoldalarumdur."
diy ikrr eylemein mezkrlar ele getrp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mustaf ve ve silahdrlarum zmresinden Budak
varcak, bu ahvli kimesneye if itmedin hsn-i tedbr tedrkle mezbrlar tetebbu
itdrp ele getrp mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1197
Yahudilerin yanlarnda mslman altrp esir kullanmalar

yasak olduu halde Selanik'te bu gibi davranlarda
bulunduundan Yahudilerin yanlarndaki esirlerin stanbul'a
satlp bedelinin sahiplerine verilmesi ve yanlarnda mslmanlarn
altrlmamas.
Yazld.
Edirnel lys avu demi Ysuf'a virildi. F selh evvl, sene: 972
Selanik ve Siroz kdlarna hkm ki:
Hliy Selanik Yehdleri dru'l-harbden gelen esrleri alup slm'a gelmelerine mni
olup ve satun alduklar esrleri bir ka yl kitbete kesp vadeleri iridkde zd olmalarn
209
huccet idp kitbetlerinden ziyde istihdm itmek istedkleri esrleri firr idp slm'a gelp
mslimn oldukda; "Esrmdr." diy dav idp bu tark ile mslimn kul ve mslime
criye istihdmndan hl olmayup ve zdlu mslime criye ve syir mslimnlar cretle
kullanurlarm. Bundan akdem tyife-i kerhe mslimn esr kullanduklar arzolundukda
Selanik Bei Al dme zzh ile Selanik kdsna emr-i erfm gnderilp teft
olundukda, Yehd elinde tokuz yzden ziyde mslimn esr zuhr idp mm-ileyh dery
seferine gitmekle emr-i erfm zre ol esrler mezbrlardan ref olunmadu arzolund.
mdi; Yehd tyifesine esr kullanmaa ve cret ile mslime ve mslimn istihdm itmee
kat ruhsat- hmynum yokdur. Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil lys zde
kadruh varcak, bu hussa avuum mberetiyle bi'z-zt mukayyed olup tyife-i
mezbrenn cematleri balarn ve ihtiyrlarn ihzr idp keml-i dikkat ihtimmla teft
eyleyp Yehd'dan her kimde esr var ise taleb idp ve sbk sancakbei zuhra getrdi
esrler her kande ise malm idinp ne mikdr mslimn ve mslime ve zimm ve zimmiyye
esr bulunur ise ne cinsden ise isimleriyle ve shblerinn esmsiyle yazup defter idp
imzlayup yarar demlernle gemilere koyup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki,
mslimnlara bey olunup akalar shblerine teslm oluna. Bu bbda olan emr-i erfmi
gerei gibi tenbh yasa idp men u def idesiz. Bade't-tenbh emrme muhlif i idenler
her kang cematden ise ki, cematbas bilp haber virmeye, ikisin dah mukayyed
mahbs gnderesiz ki, kree konlalar. Bu bbda benm ziyde ihtimm- erfm vardur;
emrm zre Yehd'dan esr kullanma bi'l-klliyye ref idp yanlarnda sar kebrden
bir ferd esr kodurmayup ve cretle mslimn ve mslimeyi istihdm itdrmeyp emr-i
erfmn icrsnda dakka fevtitmeyesiz. Bu bahne ile Yehd'dan celb-i ml olunup
hmyet oluna, asl zrinz makbl olmayup netcesi size yid olur; bilmi olasz.
1198
Beyehri kazs Emen karyesinden fitne ve fesadc olduklar

bildirilen shak olularnn kree konulmak zere Sdde-i
Sadet'e gnderilmeleri, ktil ve hrsz olduu bildirilen Musa bin
Mustafa'nn da durumunun aratrlarak haklarnda gerekenin
yaplmas.
Yazld.
Be kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Beehri Bei Byezd Be'e ve Beehri ve Bilvrn kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mhrl defter gnderp; "Beehri kazsnda Emen nm
karyeden shk oullar Alemh ve Ahmed nm karndalar in karyeleri halk; "Yalan
hidler ve hrsuz ve ktillerdr." diy ekv itmein sret-i sicilleriyle irsl olund. sml
ve Eymir ve Emr nm nefer karndalar dah olup tezvr telbs ve davlarda gezerler."
diy ilm eyledn ecilden anlar dah ele getrilp kree gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, gerei gibi mukayyed olup zikrolunan nefer karndalarn
dah tecesss tetebbu itdrp hsn-i tedbr tedrkle ele getrp dah sret-i sicilleriyle
210
kree konmak in Dergh- Muallm'a irsl idesin ve "Bilvrn kazsnda Yilbei nm

karyeden Ms bin Mustaf Seydehri kazsnda Kazkdere nm karyeden ne bint-i
Hseyin nm htnun ol Vel'yi bala urup mecrh idp ve Bilvrn kazsndan
Kleol'n bir nie hrsuz ile katlitdine ikrr idp ve iek-ol brhm'i katlitdine dah
Seydehri kazsndan Al bin Mehmed ve Sleymn bin Mehmed ve Mentee bin Ayvad ve
Ah bin Al nm kimesneler ehdet eylediler." diy irsl olunm. Sen ki sancakbeisin,
demne teslm olunup ahvli yirinde tamm dikkatle grilmek in irsl olunmdur. Onat
vechile hak zre dikkat ihtimmla teft tefahhus idp gresin; kazyye arzolundu gibi
ise, ol bbda muktez-y erle mil olup erle lzim geleni icr idp yirine koyasn.
Muhtc- arz olan Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.
1199
ankr'da ekyalk yaparak mslmanlara zulmettikleri bildirilen

Erdodu bin Kara Fakih ve kardelerinin yakalanarak Dergh-
Yazld.
brhm avu'a virildi.
Tekrr sancakbeine yazld.
Kengr beine, Yzdepre kdsna hkm ki:
Taht- kaznda Ertod bin Kara Fakh ve Ertod oullar Himmet ve Kara Hzr ve
mezkr Ertod'nun karndalar Muhtr ve Haydar nm kimesneler irret ekvet ile
mehrlar olup mslimnlara zulm teaddlerinn nihyeti olmayup baz ele gelp
mahbs idi ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa mukayyed olup mezkrn ekydan bi'l-fil
habsolanlar sret-i sicilleriyle ve elde olmayanlar dah hsn-i tedbr tedrkle ele getrp
zerlerine erle sbit zhir olan mevddun sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs
Dergh- Muallm'a gnderesiz.
1200
Sulumanastr'daki Ermeni kilisesi keileri eski keihanelerinin

yanna bir keihane daha yapp burada ikili, sazl-szl lem
yapp Abdi elebi Mescidi cemaatini ve mslmanlar rahatsz
ettikleri yolundaki ikyetin tahkikiyle sonradan yaplan
keihanenin yklp eski keihanede de alem yaptrlmamas.
Yazld.
Sulumanastr'da Abdeleb Mahallesi'nde Mezzin s'ya virildi. F 3 Zi'l-kade,
sene: 972
Hliy Galata kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mahrse-i stanbul'da
Sulumanastr kurbinde vk olan Abd eleb Mescidi'nn cemati cem olup;
"Sulumanastr'da Ermeni kensesinn keleri kenseleri kurbinde olan ke-hnelerinde
hliy bir ke-hne dah ihds eylediler, ref olunmasn taleb iderz." diy ekv
211
itdklerinde huss- kazyyenn grilmesi fermn olunup ber-mceb-i emr Sulumanastr'a

varlup grildkde, fi'l-hakka kensenn keleri kadm olan ke-hnelerine muttasl
hliy bir ke-hne dah ihds eyleyp ve ihds itdkleri ke-hnede eng aana ile
kefere oturup rb-i hamr idp; "Gavg v hengmelerinden hu ile mescidde namz
klmaz olduk ve huzr ile Kurn- Azm tilvet idemez olduk." diy mahalle-i mezbrenn
imm Hac Bayram ve s bin Abdullh el-Mezzin ve Mehmed bin Abdullh es-Siph ve
Mehmed bin Ramazn es-Siph ve drs bin Ysuf es-Silh ve Al bin Abdullh es-Solak
ve skender bin Abdullh Yenieri ve Al bin Abdullh ve Sleymn bin Murd ve Al bin
Abdullh el-Kayyim ve Murd bin Abdullh ve Mehmed bin Abdullh ve s Dede bin
Ms ve syir cemat-i mslimnden cem- kesr ve cemm-i gafr ekv idp; "hds
olunan ke-hnenn ref olunmasn rec iderz." didklerin" arzitdn ecilden
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; kazyye arzolundu gibi ise era muhlif ihds
itdkleri ke-hneyi hedmidp ref idesin. Kadm kenselerinde dah savt ref itdrmeyp
ve saz aldurmayup rb-i hamr itdrmeyesin. yle ki; era ve emrme muhlif min-bad
vaz zre olalar, ol dah hedmolunur. Ana gre manastr- mezbrun kelerine tenbh
tekd idp hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf kimesneye i itdrmeyesin.
1201
Erdel vilyetine gitmekte olan Receb ve Haydar adl kiilerin Sebes

karyesinde yollarn keserek eyalarn gasbeden Ban ve
adamlarnn yakalanarak cezalandrlmas.
Yazld.
Yenieri s'ya virildi. F 26 evvli'l-mkerrem, sene: 972
Erdel kralna hkm ki:
Receb ve Haydar nm kimesneler cnibinden drende s gelp; "mezkrn Receb ve
Haydar nm kimesneler Erdel vilyetine giderler iken senn vilyetnden Sebes nm karye
kurbinde Ban nm zimm demleri yollarna gelp cmle esbbn alup ve mezkr Receb'i
Gle nm harb kala kapudnna satup teadd itdklerin" bildrmein gerekdr ki:
Vardukda, onat vechile teft tefahhus eyleyp gresin; vilyet-i mezbreye
giderken zikrolunan karye kurbinde mezkr Ban'un demleri yollarn basup esbblarn gret
idp ol vechile fesd enati zhir olursa ehl-i fesd bulup [gret] olunan esbblarn
b-kusr ashbna alvirdkden sonra istihkklarna gre cez v sezlarn viresin.
1202
212
Tmvar beylerbeyinin Neme kralna ait Pankota Kalesi'ni

fethetmesinden
memnunluk
duyulduu;
kendisinin
ve
Kral-olu'nun yannda bulunan asker miktar ile Gle Kalesi'nin
ne suretle fethedilebileceini ve dman hakknda toplayabildii
bilgileri Sdde-i Sadet'e bildirmesi.
Yazld.
Paa hazretlerine gnderildi; mhrl kse ile. F selh evvl, sene: 972
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "asker-i slm- zafer-encmla Kral-ol
muveneti in tevecch olunup Lipova sanca serhaddinde Neme kralna tbi Roanek
avreti klndan Pankota nm harb kala kurbinde mrr iderken iinde olan kffr-
bed-girdr asker-i slm'a mazarrat u ihnet kasditmeleriyle kala-i mezbre asker-i
mansremzle muhsara olunup bi-hamdi'llhi tel eyd-i dallet-ynden askir-i
zafer-karne tahvl idp muzft- Memlik-i Mahrsemz'den klndukdan sonra ad-y
makhrun tabur zerine tevecch olunup kala-i mezbre muhfazasyn konlan dizdr ve
kethud ve syir tedrk olunacak neferler ahvlin" bildrmisin. Ol bbda her ne ki
dinilmi ise ale't-tafsl Sdde-i Sadet-ninmuz'a arzolunup malm- erfm olmdur.
Dn [] devlet-i hmynuma lyk oldu zre mvecceh tedrk itmisn; yzn a olsun.
Cibilletnde muzmer olan vfr- celdet ehmetnde bu asl sr- feth melhz idi ki
zuhra getrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kala-i mezbrenn hfz in arzitdn zre aalarn
nasbidp ve syir neferlerin dah vilyet-i mezbre klndan tedrk ihrc itdrp kifyet
kadar yaran koyup hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet in hfzitdresin. Kffr-
hksrun tabur zerine mteveccih olmdun; Kral-ol'na ne mahalde mlk olunur ve
yannda ne mikdr lekeri vardur, Budun'dan gelen asker ile Tmvar'dan yanunda ne
mikdr mevcd asker vardur, Rmili'nden muvenete emrolunan beler kullarumdan
sanca askeriyle varup irimi kimesne var mdur, ad-y makhr zerine yrdkde
meln [] mfsidn ne vechile harekete mberet itmilerdr, dmenn ard gelmekde
midr yohsa krallar ahd-i hmynum riyet itmek zre haber gndermesiyle ekilp
gitmekde midr, tehr itmeyp ad-y bed-hydan yarar dil alup Sdde-i Sadetm'e
gnderp sen dah ahvl-i hasret-mllerine tamm ttl tahsl idp yle ki; ahid-nme-i
hmyn zre vilyet kalalardan el ekp gitmek zre olalar, mukayyed olmayasn. Eger
advetde srr [ve] vilyet memleketlerine zre olalar, ceng cidle ve harb ktle
kifyet idecek asker var ise fursat fevtitmeyp maslahat el virdine gre gzlere gerei
gibi her ne tarkla olursa istimlet virp Kral-ol ile ittifkan dmenn taburlar zerine
yriyp kamaa ruhsat virmeyp cmlesin bi-nyeti'llhi tel tume-i emr klup bir
vechile haklarndan gelesin ki, istim iden adya mcib-i bret ola. Kral-ol'na Macar
lekeri sadkat zre hdmet itmedkleri fehmolunur. Zr; kendlere karb bir alay zebn
dmen leker taburlaryla cemyyet zre huss k eyymnda oturalar, imdiye dein
anlar hcm itmeyp dmene ruhsat virmelerine sebeb nedr? Bu ahvli kimesneye if
itmeyp hakkat-i hllerin malm idinp shhati zre arzeyleyesin ve sbk irsl olunan
emr-i erfm zre Gle Kalas'nun feth ne vechile myesserdr, ne cins yarala muhsara
olunur, ol cnibde kifyet idecek yara u top var mdur, yohsa bu cnibden tedrke mi
mevkfdur; ana gre tafsl zre ilm idesin ki, bi-nyeti'llhi tel vilyet-i mezbre ve
kalalarndan dmen ahvli ber-taraf oldu gibi askir-i nusret-mesern cemyyeti
talmadn fethne mberet oluna ve bu hkm-i hmynum sana vardukdan sonra ne
213
vechile tedbr tedrk itdn ve dmen ahvli neye mncer oldun bi'l-cmle Sdde-i
Sadetm'e habernn arasn kesmeyp ale'l-ittisl haber gnderesin.
1203
Be kralnn gnderilen ahidnmeye riayet etmeyerek igal ettii

kalelerden ekilmedii takdirde Kral-olu'nun Rumeli'nden ve
Tmvar'dan gelen kuvvetlerle birlikte dmann zerine varmas.
Yazld.
Atlas kse ve gm kozalak ile paa hazretlerine gnderildi. F selh evvl, sene:
972
Erdel kralna nme-i erf ki:
Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp vilyetnde olan dmene mteallik baz
ahvl ilm eylemisin. Mektbunda her ne ki mezkr u mastr olm ise ale't-tafsl lm-i
erf-i cihn-rmuz muht olup hliy Tmvar belerbeisinn dah mektb vrid olup
imdiye dein sana varup mlk olup ad-y makhrun tabur zerine tevecchde oldun
ilm eylemein Be kral ahid-nme-i hmynumuz riyet idp vilyet kalalarundan
lekerin almaa haber gnderp ekilp gitmeyeler, advet ile muhrebe zre olalar;
bi-nyeti'llhi tel mrun-ileyh belerbei ile ittifkla zerine yriyp fursat el
virdine gre ber-taraf itmek smarlanmdur. Hliy Rmili'nden sana muvenet itmek
in Tmvar belerbeisi yanna emrolunan sancakbeleri kullarumdan gayri Rmili
Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Ahmed Paa dmet melhi Sofya'ya cemyyete kup
bk Rmili askeri yanna gelmek zre olup senn cnibne hzr u nzr olmak emrm
olmdur. Gerekdr ki; nme-i erfmz varup vusl buldukda gresin; kral- mezbr
ahid-nme-i hmynum riyet itmeyp vilyetnden ve kalalarundan dmeni ihrc
itmezse -ki, advet zre memleket vilyete zarar u ziyn itmekde ola- mrun-ileyh
belerbei kulumuzla ittifkan ad zerine musallat olup fursat el virdi gibi kal u kam
hussna makdrunuz sarfidp gerei gibi haklarndan gelesin ki, istim iden adnuza
mcib-i bret nashat vk ola. Vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup senn
hussunda her vechile nyetm dir deildr. yle ki; dmenn ard kesilmeyp hliy
irsl olunan asker-i hmynumla mndefi olmaya, dn devlet-i hmynuma lyk
oldu zre Rmili belerbeisi dah irsl olunup mstelzim olan umr ne ise tedrk
olunur. Hemn er gibi olup dmeni ber-taraf itmek ardnca olasn; yle bilesin.
1204
214
Nevrekop'ta Hac aban adl kiinin merhum ehzde Mehmed'e

hayrat olarak in olunan cmi ve musalla ile bunlara vakfedilen
ba bozup kendi adna musalla yaptrd yolundaki ikyetin
aratrlmas.
Yazld.
Mezbra virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 972
Nevrakop kdsna hkm ki:
Hliy drende Mustaf nm siph Sdde-i Sadetm'e gelp; "nefs-i Nevrakop'da
olum merhm Mehmed rhyn bin olunan cmi- erf ile musall in vakfolunan
blara Hac abn nm kimesne birer aka muktaa vaz idp ve zikrolunan blar
bozup yirine bir musall ihds idp sbku'z-zikr olan cmi- erf ile musally bi'l-klliyye
ibtl idp evkt- hamseye mdvemet olunmaz oldun" bildrmein buyurdum ki:
Gresin; cmi- erfi ve kadm musally ibtl itmee sebeb bs nedr, emr-i
erfm olmadn kendye (
) musall ihds itmi midr? yle ki; era ve emre
muhlif...*
1205
Meri'de Memi adl kii hakknda sahte hkm dzenledii

anlalan Mustafa adl kiinin kefili alnarak sahte hkmn
Yazld.
Mezbr Memi'ye virildi. F 3 Zi'l-kade, sene: 972
Meri kdsna hkm ki:
Drende Memi nm kimesne gelp, Mustaf nm kimesne buna hlf- vk isnd
idp; "Deryya emre muhlif tereke bey itmidr." diy mzevver hkm ibrz itdin"
bildrdkde Sdde-i Sadetm'de mahfz suver-i ahkmda tetebbu olundukda kayd
bulunmayup bunun hakknda ol vechile ibrz itdi hkm ayn ile Sdde-i Sadetm'e
Ol hkmi ibrz iden Mustaf'nun yarar keflin alup ayn ile ol hkmi bir kse iine
mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1206
slam' seerek Hseyin adn alan Bodanl zimm Dimitri'nin

bulunduu psala kasabasnda yakalanarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
psala kdsna hkm ki:
Vilyet-i Bodan'dan Dimitri nm zimm slm'a gelp Hseyin diy tesmiye olunup
kul nmna kasaba-i mezbrede Hcehamza Mahallesi'nde skin Haydar nm kimesnenn
yannda olup hlen mezkr olan mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin
emridp buyurdum ki:
215
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Mustaf zde kadruh varcak,

tehr itmeyp emrm mcebince mezkr ale'l-gafle ele getrp mukayyed mahbs
Atebe-i Ulym'a gnderesin; yle bilesin.
1207
atalca yaknlarnda bir yenierinin tarlasnda l olarak bulunan

Istabl- Amire harbendesinin ktilinin bulunup Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Harbendeba lys'a virildi. F selh evvli'l-mkerrem, sene: 972
orl kdsna hkm ki:
Hliy Istabl- mirem harbendelerinden biri n-bedd olup atalca'ya karb bir
yenierinn tarlasnda maktl bulundu arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt mahall-i mezbrun zerine varup tarla shbini
getrdp ve etrfnda olanlar ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara
buldurup ber-mceb-i er- kavm tamm ikdm ihtimmla teft tefahhus eyleyp
gresin; bu fesd iden her kim ise -ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olaktil kim ise
habsidp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf-
er- erf i olmakdan hazer idesin; yle bilesin.
1208
Hersek ve Karl-ili beylerinin dman donanmasnn saldr

ihtimaline kar sahillerdeki kaleleri, zellikle de Nova ve Preveze
kalelerini muhafaza iin gerekli tedbirleri alarak ihtiya halinde
Erdel'den yardm istenmesi.
Yazld.
Dlger Mehmed avu'a virildi. F gurre-i Zi'l-kade, sene: 972
Hlen Donanma-i Hmynum Malta cnibine tevecch idp deryda kffr-
hksrun donanmas olmak ihtimli olup sancaun yallarnda olan klun huss Nova
Kalas'nun hfz u hrseti lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, muhfaza hussnda keml-i teyakkuz u intibh zre olup
Nova Kalas'nun hfz u hrsetine gerei gibi mukayyed olup yaran yirl yirine koyup
yalya karb dmen gelmek ihtimli olmayan kalalar dah hl komayup birer mikdr
neferlerin ve yaran alup Nova Kalas'na koyup hfz u hrsetine lzim olan neferin ve
yaran mkemmel idp ve syir sancaun yallarnda olan kasabt u kury ve reyy
gerei gibi hfzidp muhfaza in deme ihtiyc olursa Eflak'dan ve il-erinden yat u
yaraklaryla kifyet kadar dem ihrc idp hfz u hrset-i memleketde mcidd merdne
olasn. Gaflet [ile] kffr- hksrun donanmasndan vilyet reyya zarar u gezend
iridrmekden gyet ihtirz zre olasn.
216
Yazld.
Abdullh ol Al avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Bir sreti, vech-i merh zre Karlili beine, Preveze Kalas in.
1209
Arboz beyinin dman donanmasnn saldr ihtimaline kar

Arboz Kalesi'ni muhafaza iin gerekli tedbirleri alarak halka
gelebilecek zararlar nlemesi.
Yazld.
Arboz beine hkm ki:
Hlen Donanma-i Hmynum Malta cnibine tevecch idp anlar kala-i mezbre
muhsarasnda iken kffr- hksrun donanmas Memlik-i Mahrsem'den bir mahalle
dp zarar u gezend iridrmek ihtimli ile sancaun yallarnda olan klun ve syir
mahf u muhtara olan mahallern synetinde keml-i tedrk zre olman lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Arboz Kalas'nun toplarn ve syir esliha v yaran yirl
yirinde kodurup dizdr ve mstahfzlarna tamm ihtimm ile hdmetlerine kym itdrp
leyl nehr keml-i teyakkuz u intibh zre hfzitdrp ve syir sacaun yalsnda olan
kasabt u kurdan ve reydan bir ferde zarar u gezend iridrmeyp hfz u hrset-i
vilyetde tamm mcidd merdne olup bu bbda ihml msheleden ziyde ihtirz zre
olasn; yle bilesin.
1210
lbasan beyinin dman donanmasnn saldr ihtimaline karlk

sancanda kalan siphilerle Drac Kalesi'nin muhafazasnda
bulunmas.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, lbasan beine; "...Deryya emrolunan sancaun siphlerinden gayri vk
olan siphler ile Drac Kalas'nun muhfazasnda olasn." diy yazlmdur. il-hrih ...
1211
Mora Beyi Osmanah'n dman donanmasnn saldr ihtimaline

kar sahilde bulunan kalelerin, zellikle de Balyabadra Kalesi'ni
muhafaza iin gerekli tedbirleri alarak halka gelebilecek zararlar
nlemesi.
217
Yazld.
Bu dah.
Mora Bei Osmnh'a hkm ki:
Hlen Malta cnibine tevecch idp deryda dah kffr- hksrun donanmas olmak
ihtimli olman sancaun yallarnda vk olan klun huss Balyabadra Kalas
muhtara yirde olup hfz u hrseti mhimm lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, deryya emrolunan sancaun siphlerinden gayri zam v
erbb- tmrlaryla Mora muhfazasnda olup yallarun hfzna sn mahalde cemyyet
idp sancaun yallarnda olan kl ve Balyabadra Kalas'n gerei gibi kffr- hksr
donanmasndan ve korsan gemilerinden hfzitdrp dizdrlarna ve hsr-erenlerine muhkem
tenbh tekd idp leyl nehr bb- muhfaza[da] dakka fevtitdrmeyesin ve yalya karb
dmen gelmek ihtimli olmayan kl dah hl kodurmayup birer mikd[r] neferlerin
mahf olan kla muhfaza tarkyla koyup toplarn ve yaraklarn yirlerine kodurup gerei
gibi hfzitdrp bi'l-cmle sancaun yallarnda vk olan kasabt u kury ve kl ve syir
hfz lzim olan mahalleri addan saknup kimesneye zarar u gezend iridrmemek bbnda
env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin.
1212
Selanik beyi donanmaya katldndan sbk Usturgon beyinin

Selanik'e giderek Selanik Yrkleri subas ile birlikte dman
donanmasnn saldr ihtimaline kar Selanik Kalesi ve yallarn
muhafazasnda bulunmas.
Yazld.
avuba'ya virildi. F gurre-i Zi'l-kade, sene: 972
Sbk Usturgon Bei Hzr Be'e hkm ki:
Hliy Selanik bei deryya gidp kala-i mezbrenn hfz lzim mhimm olman
seni muhfaza hdmetine tayn idp ve Selanik Yrkleri Sbas Husrev dme mecdh
dah nevbetl Yrkleri ile yanuna istihdma tayn olunup buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp Selanik'e varup kala-i mezbreyi ve yalsnda
vk olan ve syir derydan dmen gelmek ihtimli olan mahalleri hfzitdrp dizdrlarn
ve mstahfzlarn leyl nehr hdmetlerine kym itdrp mezkr sba ile bb-
muhfazada dikkat ihtimm zre olasn.
1213
218
Selanik Yrkleri Sbas Hsrev'in kuvvetleriyle birlikte

Selnik'in muhafazasna tyin olunan sbk Usturgon Beyi Hzr'n
hizmetine girmesi.
Yazld.
Bu dah.
Selanik Yrkleri Sbas Husrev'e hkm ki:
Hliy ikinci nevbetl Yrklern ve Tatarlarunla Selanik muhfazasna tayn idp
buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp Selanik muhfazasna tayn olunan
kdvet'l-meri'l-kirm sbk Usturgon Bei Hzr dme zzhnun yanna varup vech
mnsib grdi zre hdmet-i muhfazad[a] olasn; yle bilesin.
1214
Dman donanmasnn saldr ihtimaline kar Aydn beyinin Sla

Kalesi ve sahillerin muhafazas hizmetine tyin olunduu.
Yazld.
Bayram avu'a virildi. F gurre-i Zi'l-kade, sene: 972
Aydn beine hkm ki:
Hliy Sla bei Donanma-i Hmynum'la deryya gitmein kala-i mezbrenn
muhfazas lzim mhimm olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Foalar'a gelp Sla Kalas'nun muhfazasna hzr u nzr
olup leyl nehr kala-i mezbrenn ve syir ol cnibde olan yallarun hfz u hrsetinde
mcidd merdne olup gaflet ile kffr- hksr donanmasndan ve harm ve korsan levend
gemilerinden memleket reyya zarar u gezend irimekden saknup bb- muhfazada
1215
Dman donanmasnn saldrda bulunmas ihtimaline kar

Hamid-ili beyinin Mentee; Teke ve Alaiye beylerinin de
blgelerindeki yal ve kalelerin muhafazas hizmetine tyin
olunduklar.
Yazld.
Bu dah.
Hliy Mentee Bei Ahmed dme ulvvh Donanma-i Hmynum'la deryya
gitmein zikrolunan sancaun yallar muhfazasna seni tayn idp buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp Mentee sancana varup dyim
ol sancaun yals muhfazasna hzr u nzr olup muhfazaya dem lzim oldukda
il-erinden ve kl-erenlerinden kifyet kadar dem alup istihdm eyleyp ve yallarda olan
klun yat u yaraklarn yirl yirine kodurup i ilde olan kalalardan birer mikdrn yallarda
olan kalalara koyup dizdrlarna ve mstahfzlarna gerei gibi tenbh tekd idp bb-
muhfazada mcidd merdne olup gafletle kffr- hksr donanmasndan ve harm v
219
korsan levend gemilerinden memleket reyya zarar u gezend irimekden saknup bb-
muhfazada dakka fevtitmeyesin.
Bu dah.
Bir sreti, Tekeili beine, vech-i merh zre.
Yazld.
Bir sreti, Aliyye beine; "...Sancaunda mnsib olan mahalde cemyyet idp
yallar hfz u hrset idesin." diy.
Bayram avu'a...
[Yev]m's-Sebt, f 2 Zi'l-kadeti'-erfe, sene: 972, Kostantniyye
1216
Dman donanmasnn saldrda bulunmas ihtimaline kar Sultan

Murad Lalasnn Saruhan sanca, muhafazasnda bulunmas.
Yazld.
Bayram avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Sultn Murd lalasna hkm ki:
Hliy Donanma-i Hmynum Malta Kalas'nun muhsarasnda iken kffr-
hksrun donanmas yallardan bir mahalle dp zarar iridrmek ihtimli olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Saruhan sancanda vk olan yallar leyl nehr hfz u
hrset itdrp gaflet ile leb-i deryda vk olan kl u bika ve reyya zarar u gezend
irimekden ihtiyt zre olup hfz lzim olan mahallern muhfazas bbnda env- ikdm
ve hsn-i ihtimmun vcda getresin ve bu hkm-i hmynum sana ne gnde varup vsl
oldun Atebe-i Ulym'a yazup arzidesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, il Bei Sinn Be'e, vech-i merh zre.
1217
Selanik muhafazasna tyin olunan sbk Usturgon Beyi Hzr ile

Selanik Yrkleri Sbas Hsrev Selanik'e dnnceye kadar
Selanik kads tarafndan gerekli tedbirlerin alnmas.
Yazld.
Selanik kdsna bir hkm ki:
Hliy Donanma-i Hmynum Malta muhsarasnda olmala kffr- hksrun
donanmas yallara dp bir mahalle zarar u ziyn iridrmek ihtimli olman sbk
Usturgon Bei olan Hzr dme zzhy Selanik muhfazasna emridp ve Selanik
220
Yrkleri Sbas Husrev'i nevbetl Yrkleriyle yanna muhfaza hdmetine tayn

olunmdur. na'llh varup irimek zredr. Buyurdum ki:
Mm-ileyh varnca, tevakkuf itmeyp Selanik Kalas'nun ve yallarda olan
burclarun yat u yaraklarn yirl yirine kodurup mufiyyet ile hdmet idegelen kimesnelere
ve dizdrna ve syir mstahfzlarna gerei gibi tenbh tekd idp bir ferdi yabanda
komayup cmlesin kalaya getrp leyl nehr hdmetlerine kym itdrp bb-
muhfazada dakka v rakka fevtitmeyesin ki, gaflet [ile] dmen tarafndan bir mahalle
zarar u ziyn irimek lzim gelmeye. Muhfaza emrine gerei gibi mukayyed olup ol bbda
ihml msheleden ziyde hazer idesin.
1218
Halep'te gece gndz kurallara uymayan davranlarda

bulunulduu bildirilen kahvehanelerin kapatlarak kar kanlarn
Yazld.
Sen ki kdsn, mektb gnderp; "bundan akdem emr-i erf vrid olup; "Memlik-i
Mahrsem'de er- erfe muhlif bir vaz olmayup eger meyhneler ve eger bozahnelerdr
ve syir mecmaa-i feseka olan kahvehnelerdr ve bi'l-cmle er- erfe mugyir olan
evz u etvr bi'l-klliyye ref olunmak" fermn olunman emr-i erf mcebince men
olunmlard. Hlen evvelki gibi kem-kn kahvehnelerde gice v gndzde eng aana
ve emred-olanlar ile evz- mnkerden hl olmadun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kat tehr terh eylemeyp kahvehneleri ref idp
min-bad er- erfe muhlif vaz itdrmeyesin. Emr-i erfme mugyir vaz olmaa bs
olanlar isimleriyle yazup arzeyleyesin.
1219
Kavala'da bir kafiri ldrp eyalarn gasbeden Yenieri Hasan

olu mer ve Koi olu Yusuf'un yakalanarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Kavala kapudnnun kyegsine virildi. F 4 Zi'l-kade, sene: 972
Kavala kdsna hkm ki:
Taht- kaznda Mustanya(?) kurbinde samako(?) shbi ne Bl ve karye-i mezbrede
Yenieri Hasan ol mer ve Yrk tyifesinden Koiol Ysuf harm ve hrsuz erkleri
olup karye-i mezbrede bir kfirn evin basup esbb emvlin gret idp kendyi
katlitdine ele giren yoldalarndan Pr Al mezbrlar in erki olduklarn bi't-tav haber
virmein buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezbrlar hsn-i tedrk ile ale'l-gafle ele getrp hsr-erleriyile
mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve bile koup gnderdn demlere
221
gerei gibi tenbh tekd idp yolda onat hfzitdrp gafletle gaybet itdrmekden hazer
eyleyesin.
1220
Gelibolu'dan Selanik'e kadar olan sahillerden hrice tereke

karlmasnn nlenmesi iin denizde hssa reislerden Mehmed'in
grevlendirildii, kadlarn da iskeleleri kontrol altnda tutmalar.
Yazld.
Bu dah.
Gelibol'dan Selanik'e varnca yalda olan kdlara hkm ki:
Hliy Kav[a]la Kapudn Hseyin'n kyegsi olup Kavala muhfazasnda olan
hssa reslermden kdvet'r-res Mehmed zde kadruhya deryya emr-i hmynuma
muhlif tereke ile giden gemileri ele getrmek in ol cevnibde olan yallarun hfz u
hrseti in bir kalite virilp irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, her birinz taht- kaznuzda tereke virilmek ihtimli olan
iskeleleri ve mevz gerei gibi yoklayup bir ferde emr-i erfme muhlif deryya tereke
virdrmeyp anun gibi emr-i hmynuma muhlif tereke tahml iden gemilern resleri ele
girdkde habs ve gemilerin girift idp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. yle ki; bu hussa
mukayyed olmayup her kangnuzun kdlndan tereke tahml olunm deryda gemi
buluna, asl zrinz makbl olmayup env- tb u kbumla muteb olursz; bilmi olasz.
1221
Malatya'da ahlakszlk zere olup hapsolunduktan sonra tevbe eden

ingene tifesinin kefilleri alnarak salverilmesi.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 4 Zi'l-kade, sene: 972
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mukaddem ingn tyifesinden lt-
lehv sz ile get-i diyr u memlik eyleyp fsk u fcr zre olan tyifeden on be nefer
kimesne nevh-i Maltyye'de ele getrilp emr-i erf ile grildkde fsk u fcrlar zhir
olman vuk zre ahvlleri arzolundukda; "Tyife-i mezbreyi bir mikdr habsidp
badeh ahvllerin tekrr arzidesin." diy fermn olunman tyife-i mezbre be-alt ay
mikdr habsolundukdan sonra tefahhus olundukda ahl-i vilyetden cem- kesr
mslimnlar mahzarnda tyife-i mezbre istifr u tevbe idp ve lt- lehv szlarndan
fergat zre olduklarn" arzitdnz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresiz; tyife-i mezbreye karmayup ol artla ki,
tevbelerinde sbit-kadem olalar, kefllerin alup tlk eyleyesiz.
222
1222
Takpr kasabasnda debbalarn haclarn dnn ve buna

benzer hadiseleri bahane edip enlik ad altnda toplanarak halkn
huzurunu karmalarna izin verilmemesi, buna teebbs edenlerin
Yazld.
Eyyb Fakh nm kimesneye virildi. F 4 Zi'l-kade, sene: 972
Kastamon beine ve Takpr kdsna:
Hliy sen ki kdsn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kasaba-i mezbrda
olan debb tyifesi huccc istikblinde ve bir zimm slm'a geldkde ve azeb kdukda
donanma idp syir ehl-i hrefle tekaddm davsn idp alemler kaldurup let-i harble
bir-iki yz levend cem olup gavgdan hl deillerdr. Defetle men olunmken memn
olmaduklarn" ilm eyledi. mdi; er- erfe ve emr-i hmynuma muhlif vaz olmaa
sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, hacdan gelenler bahnesiyle ve syir huss
ile tyife-i mezbreye ol vechile cemyyet donanma itdrmeyp er- erfe ve emre
muhlif vaz olmasndan ihtiyt idp kendlere gerei gibi tenbh yasa idp men u def
idesiz. Bade't-tenbh eslemeyenleri isimleri ve resimleri ile yazup arzidesiz ki, kree
getrilp gerei gibi haklarndan geline. yle ki; emr-i erfm [mcebince] tyife-i
mezbre men olunmayup gir vech-i merh zre cemyyet donanma itdkleri istim
oluna, netcesi size yid olur. Ana gre mukayyed olup era ve emre muhlif i olmakdan
ihtirz idesiz.
1223
irmen'deki aknclarn sefere katlmalarnn salanmas,

gitmemekte srar edenlerin kree konulmak zere sicilleriyle
birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Doyca Hasan'a virildi. F 4 Zi'l-kade, sene: 972
irmen kdsna hkm ki:
irmen Sanca Bei olup Aknc Bei olan Sleymn dme zzh dem gnderp;
"bu defa vk olan sefer-i hmyna aknclar kmayup evlerinde kaldun" bildrmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, tehr eylemeyp kaz-i mezbrede vk olup yazlu
olan aknclar sefer-i hmyna ihrc eyleyesin. Muhlefet idenleri sicillt idp sret-i
sicilleriyle gnderesin ki kree konla.
1224
Kili Kalesi Bel Aas lyas'n halka zulmettii haberi doru ise,
hakk olanlarn haklar alndktan sonra hapsedilip aalnn
bakasna tevcih olunmas.
223
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 5 Zi'l-kade, sene: 972
Akkirman beine ve Kili kdsna hkm ki:
Hl Bodan Voyvodas Aleksandra mektb gnderp; "Kili Kalas Bel Aas olan
lys bel tyifesiyle ehl-i fesd def in vilyete kup Bodanlu'dan ve Kili ve
Akkirman cnibinden gelen rencber tyifesin katlidp esbbn gret idp ve Bodanlu'dan
iki kfir katlidp otuz bin aka alup bir nefer obnyla yz res srn; "Beyt'l-ml'dr."
diy emne teslm idp mezkrun teaddsinden iskeleler hl kalup zarar u ziyn iderler."
Hkm-i erfmle varcak, mezkr bel aasn ve yoldalarn ihzr idp zikrolunan
husslar erle teft idp ol vechile fesd enat itdkleri vk ise gret olunan ml
esbb tavarlarn mezkr bel aasndan ve bile mbir olan yoldalarndan b-kusr
alvirdkden sonra kendyi habsidp aaln hara tevch idp syir fesd enate bile
mbir olan bel tyifesi her kimler ise isimleriyle yazup arzeyleyesin. Hlf- vk
kazyye arzolunmakdan ve era mugyir i olmakdan hazer eyleyesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 5 Zi'l-kade, sene: 972
1225
Belgrad Darphnesi'de dk ayarl aka kesen Hac brahim'in

Yazld.
Belgrad kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Belgrad Darb-hnesi'nde kesilp Hzne-i mirem'e gnderilen
il akalar emr-i erfm zre olan ayr mcebince kesilmeyp kem-ayr olmala;
"Darb-hne-i mezbrenn shb-i ayrn buldurup mukayyed mahbs gnderesin." diy
emrm olman ol zamnda Shb-i Ayr olan Hac brhm taleb olundukda gaybet idp ele
girmedi bundan akdem arzolunmd. Hliy mezkr shb-i ayr bir tarkla ele girp
habsolunmdur." diy bildrdn ecilden mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Yakb zde kadruh varcak,
mezkr kayd bend ile mezbr avuuma koup Dergh- Muallm'a gnderesin.
1226
224
Daha nce emredildii zere Akkirman ve Silistre beylerinin

Bodan voyvodasnn talebi halinde sancaklar askerleriyle birlikte
yardma gitmeleri.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 5 Zi'l-kade, sene: 972
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Bodan voyvodas tarafna
nzr olup seni muvenete taleb iderse sancaun askeriyile varup muvenet muzheret
eyleyesin." diy emrm olmd. Hliy Rmili belerbeisine Sofya'da cemyyet itmek
emrm olup ummen Rmili'nde olan sancakbeleri kullarum mrun-ileyhe karb yire
cemyyete davet olunmak emrm olman sen kem-kn mezkr voyvoda kuluma
muvenet in ol cnibe hzr u nzr olman emridp buyurdum ki:
Vusl buldukda, emr-i sbkum zre mezkr voyvoda kulum tarafna mretteb
mkemmel dmen yarayla hzr u nzr olasn. yle ki; Bodan'a bir tarafdan ad
hareket itdi malm olup seni muvenete taleb ide, asl tevakkuf itmeyp emr-i sbkum
mcebince adnun def u ref hussnda ve memleket reyya zarar u gezend
iridrmemek bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Silistre beine vech-i merh zre; "...sancaun sbalar ve siphleri ve
cebel Tatarlaryla..."
1227
Tarsus kazsnda Elvan olu Hseyin adndaki siphinin halka

zulmettii sbit olursa timarnn bakasna verilmesi.
Yazld.
Seyyid Abdlmut nm kimesneye virildi. F 5 Zi'l-kade, sene: 972
Adana beine, Adana ve Tarsus kdlarna hkm ki:
Tarsus kazsndan Elvn ol Hseyin nm siphden ikyet olunup ruka sunlman
ayn ile sreti ihrc olunup teft olunmak in irsl olund. Buyurdum ki:
Mezkr rukada mastr olan mevdd malm idinp dah mezkr siphyi
husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl terkolmayan davlarn
onat vechile hak zre teft idp gresiz; mezkrun rukada mastr oldu zre zulm
teaddsi oldu sbit zhir olursa vuk zre yazup arzidesiz ki, tmr hara virile. Bu
bbda gerei gibi mukayyed olup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ve er- kavme
mugyir kimesneye zulm teadd olmakdan hazer idesiz.
1228
Semendire sanca beyi Bayram'n, Sirem sanca tasarrufunda

iken halka zulmettii ve birok kyn bu yzden dald
iddialarnn aratrlarak neticesinin bildirilmesi.
225
Yazld.
Yakb avu'a virildi. F 5 Zi'l-kade, sene: 972
zvornik beine, Belgrad ve Sofya kdlarna:
Hliy Sirem reys cnibinden Pavla nm zimm gelp Rikb- Hmynum'a ruka
sunup hliy Semendire Sanca Bei olan Bayram dme zzh in; "Bundan akdem
Sirem sancana mutasarrf iken mrun-ileyhn zulm cevrinden liv-i Sirem'de yz pre
kurnun reys perkende olup ve Belgrad'da bin itdrdi evlerine bizi ve tavarlarmuz
cretsz istihdm itdrmidr. Zulminn nihyeti yokdur." diy ikyet itdi ecilden
zikrolunan rukanun sreti ayn ile aslndan ihrc olunup sizn keml-i emnet ve hsn-i
diynetinze itimd- hmynum olman mm-ileyhn hakkat-i hli malm- erfm
olman sizi mfetti ve Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Yakb zde
kadruhy mbir tayn idp ruka sunan mezbr zimm avuuma teslm olunup irsl
olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, cmlenz bi'z-zt Sirem'e varup mezkr zimmyi rey
kend taraflarndan gnderdkleri vk ise, ikyet iden reyy husamsyla berber idp
zikrolunan rukada mm-ileyhe mteallik mastr olan mezlim mehyifi
bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk mrun-ileyhn zamnnda
cihetinden ol mikdr kurnun reys har vilyete firr itmiler midr, yohsa bunun
zamnnda olmayup firr iden rey har huss in mi girhte olmlardur, rukada mastr
oldu zre zulm teaddsi var mdu[r] ve Belgrad'da ne mahalde evler bin itmidr,
reyy ve tavarlarn cretsz cebr ile istihdm itmi midr, yohsa mrun-ileyhden
rey krn zre olup mezkr zimmyi rey gndermeyp mcerred irret ekvet zre
Sirem reysndan olmayup hricden gelmi zimm iken hlf- vk m ikyete
gelmidr? Bu bbda tamm hakkat-i hle vkf u muttali olup yle ki; mm-ileyhn
zulm teaddsi erle sbit zhir ola, ashb- hukka mteveccih olan haklarn alvirp
erle sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl shhati zre yazup arzeyleyesiz. Eger
mrun-ileyh adlet zre olmala ikyetcileri olmayup merkm zimm hlf- vk
ikyete gelmele irret ekveti zhir ola, Belgrad Kalas'nda habsidp sret-i sicillin
gnderp arzeyleyesiz. Sonra anun hakknda emrm ne vechile sdr olu[r] ise mcebi ile
amel eyleyesiz. Amm; bu bbda cdde-i hakka zhib olup tezvr telbsden ve hd-
zrdan hazer idp ve hlf- er kimesneye zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.
1229
Behisni'de bakasna mevkf mallara sahte hkmle mdhale

eden kiilerin kefilleri alnarak sahte hkmn Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Mezbr Hall'e virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 972
Dulkadirl belerbeisine, Maltyye ve Behisni kdlarna hkm ki:
Drendegn brhm ve Hall nm kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp nefs-i
Behisni'de vakf- evld olan hammm ve hn ve dkknlar hussyn Hac Hseyin ve
226
Sadaka nm kimesnelern ellerinde olan hkmn sretin ibrz idp nazar olundukda slb-
hkme muvfk olmayup telbs olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, "hkm" diy ibrz ideni yarar kefle virp mezbr mzevver hkmi
bir kse iine mhrleyp yarar demnle Dergh- Muallm'a gnderesin.
1230
Antalya Kads Nibi Sinan'n halka zulmettiinden grevden

alnmas iin hkm gnderildii halde neden grevden
alnmadnn bildirilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 9 Zi'l-kade, sene: 972
Tekeili beine hkm ki:
Antliyye Kds'nun Nyibi olan Sinn'un reyya zulm teaddsi olman
niybetden ref olunmak in drt-be defa ahkm- erfe gnderilp gelp ahkm-
erfeyi satun almala henz niybetden ref olunmayup reyya zulm teaddsi oldu
ilm olunman buyurdum ki:
Fi'l-vk mezbr nyibn reyya zulm teaddsi olup niybetden ref olunmak
in ahkm- erfe virilmiiken ref olunmamaa sebeb nedr, reyya zulm teaddsi
olmayup ikyet idenler hlf- vk m ikyet iderler, yohsa gelp ahkm- erfeyi kend
satun m almdur, asl nedr; hakkat-i hle muttali olup vuk zre yazup arzidesin.
1231
Sbk Behisni kads Haydar ve kethuds Latif ve Uurlu Fakih

adl kiilerin kreki hususunda halktan fazla para alarak
zulmettikleri yolundaki iddialarn aratrlp hakk olanlarn hakk
alndktan sonra neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Kaz-i mezbreden Tanrvirdi nm kimesneye virildi. F 6 Zi'l-kade, sene: 972
Dulkadirl belerbeisine, Maltyye ve Mara ve Behisni kdlarna hkm ki:
Behisni kazs halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Sbk kdlar olan
Haydar ve Kethuds Latf ve Uurlu Fakh nm kimesne krekci hussnda ziyde
akalarn alup Sdde-i Sadetm'de murfaa olduklarnda zerine hayli aka sbit olup ve
bundan m-ad zulm teaddlerinn nihyeti yokdur." diy bildrdkleri ecilden ummen
teft olunmalarn emridp buyurdum ki:
Varduklarnda, ihzr- husam klup gaybet ideni erle buldurmas lzim olanlara
buldurup dah mm-ileyhden ve eger mezbrlardan her kim gelp dav-y hak iderse bir
defa sorlup faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile hak
zre bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup gresiz: yle ki; mezkrlarun zerinde
her kimn erle hakk sbit zhir olursa er ile sbt u zuhr bulan hukk ashbna
b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirp ve ne makle mddeler
sbit oldun sicill defter idp mufassal yazup arzeyleyesiz. Amm; bu bbda tamm hak
227
zre olup tezvr [] telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolmakdan hazer
idp cdde-i hakka zhib olasz.
1232
Hakkndaki ikyetler zerine daha nce teftii iin emir verilen,

ehzde Selim'in Pein kazsndaki emhanesi mltezimi ah olu
Hseyin'in tefti edilmesi ve daha nceki emre niin uyulmadnn
bildirilmesi.
Yazld.
Nzr Ktibi brhm'e virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 972
ehzde lalasna ve Pein kdsna hkm ki:
"Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "mrun-ileyh olum tle bakhnn kaz-i
mezbrda vk olan em-hnesi Mltezimi h ol Hseyin'n reyya zulm teaddsi
oldu" ilm olunman sunlan arz- hln sreti ayn ile ihrc olunup teft olunmak in
size gnderildi. Hkm-i erfm vardukda, mezkr mltezimi ve erklerini ele getrp
gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup der-zencr idp dah gnderilen
sret-i rukaya nazar idp ahvlin onat vechile dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er'-erf
teft tefahhus eyleyp gresin; arzolundu zre mezbrun reyya ol vechile zulm
teaddsi varise zerine ne mikdr hukk sbit zhir olursa erle sbt bulan hukk
b-kusr ashbna alvirp ve mrun-ileyh olumun mln cem u tahsl idp dah mezkr
h Hseyin'i tehr itmeyp mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup
bildresin ve erkleri dah ka nefer ise zulm teaddlerine mteallik sbt u zuhr bulan
mevdd ale't-tafsl defter idp yazup arzidp kendlerini muhkem habseyleyesin. Sonra
anlar hakknda dah emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin ve mltezim-i
mezbrun zikrolunan iltizmndan ref in bunda[n] akdem hkm-i hmynum
gnderilmidi. Ol emr-i erfm mcebince ref olunmamaa sebeb nedr; an dah yazup
bildresin." diy sene: isn ve sebn ve tisa-mie Muharremi'nn evsitnda hkm-i
erfm virilmiken ikyet idenlern haklar bu zamna [de]in grilmeyp; "Emr-i erf
virildkden sonra birimzn evi baslup demimz katlolunmdur." diy tekrr ekv
itdkleri ecilden buyurdum ki:
(
) varcak, emr-i erf-i sbkum mcebince mezbrun ve erklerinn ahvlini
bi-hasebi'-er'-erf teft ve ber-taraf idp tekrr ikyete gelmel itdrmeyesin. Eger
hlf- vk ikyet iderlerse tafsl zre hllerine cevb yazup ilm eyleyesin ki, bir dah
Atebe-i Ulym'a geldklerinde cevblar virilp ikyet itmee meclleri kalmaya.
1233
228
Fetholunan Pankota Kalesi'nin Arad beyine mi yoksa Lipova

beyine mi verilmesinin mnasip olaca hususunun Tmvar
beylerbeyince bildirilmesi.
Yazld.
Arad Bei Mehemmed Be'n kethudsna virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 972
Hliy Arad Bei Mehemmed dme zzh mektb gnderp; "Gle nm harb
kaladan Memlik-i Mahrse'ye nehb gret kasdna kan hayddun memerri olan Erdohik
nm mahalde bir palanka bin olunmak in emr-i erf vrid olmd. Hliy fetholunan
Bankot nm kala palanka bin olunacak mahalle karb olup yeniden yazlmak tayn olunan
yz yiirmi nefer kullar bu bendeleriyle kala-i mezbrede olmak fermn olunursa mezkr
palankaya ihtiyc ekilmeyp fitne v fesd zre olan kffrun geidi kesilp eger havss-
hmyn zbitlar ve tccr tyifesi ve rey emn emn zre olalar." diy bildrmein
buyurdum ki:
Varcak, mezkr fetholunan kala Arad beine virilp zabtitdrilmesi reyya enfa
mdur, yohsa Lipova sanca beine bir mikdr virg viregelmeleriyle ana m virilmek
mnsibdr; bi'l-cmle memleket zabtna ve rey v berynun sde-hl olmasna enfa
kanks ise ana tayn idp zabtitdresin ve kank sancaa tayn olundun yazup bildresin.
1234
Kastamonu ve Canik havalisinde zorla para toplayarak halka

zulmeden brahim adndaki suhte ve arkadalarnn yakalanarak
Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld.
Hliy fesd enat zre olup vilyet halkna aka ve altun salan brhm nm
shteye Dergh- Muallm'da rf olundukda; "Tatayl Ark Hamza ve brhm ve Kul-ol
Mustaf ve Bafral Muslihuddn ve Merdm nm kimesneler ve Boy-bd'dan dger brhm
ve Kreli dger Muslihuddn ve Ladik'den Kerm ve Hamza nm kimesneler ile Gerze nm
karyeye varup altun salduk; iki yenieri mezkr karyeden drt altun getrdiler. Yenierileri
baladuk." diy ikrr eylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan kimesneleri her kande
ise tetebbu idp hsn-i tedbr tedrkle ale'l-gafle ele getrp yarar demlere koup
mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a irsl idesin. Amm; gnderdn demlere gerei
gibi tenbh tekd idesin ki, yolda ve izde ve menzil merhlde onat vechile hfzidp
gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.
1235
Tarsus'ta Elvanolu Hseyin adl siphi hakkndaki iddialarn

aratrlmas; doru kt tardirde timarnn bakasna verilmesi.
229
Yazld.
Pr Paa'ya, Adana ve Tarsus kdlarna hkm ki:
Tarsus kazsndan Elvn ol Hseyin nm siphden ikyet olunup ruka sunlman
ayn ile sreti ihrc olunup teft olunmak in irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr rukada mastr olan mevdd malm idinp dah
mezkr siphyi husamsyla berber idp bir defa faslolmayup on be yl terkolunmayan
davlarn onat vechile hak zre zulm teaddsi oldu sbit zhir olursa vuk zre
yazup arzidesin ki, tmr hara virile. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup hlf- vk
kazyye arzolunmakdan ve er- kavme mugyir kimesneye zulm teadd olmakdan hazer
idesin.
1236
St'te bir fhieyi kendisine nikahlayan ve halk arasnda

huzursuzlua yolaan Mustafa adl siphizdenin kree konmak
zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi
Yazld.
Arz getren Hseyin'e virildi. F 7 Zi'l-kade, sene: 972
Hliy mektb gnderp; "nefs-i Bilecik'de pzenklik ile ve env- kabyih ile marf
olan bir zniye-i mehreyi kaz-i Sd'den Mustaf nm siph-zde nikh idp ve
fhe-i mezbre kend evinde zin iderken bir kimesne ile tutlup erle efl-i enas sbit
olup bi'l-fil mseccel oldundan gayri mezbr mezkre-i mhmeleyi meksebe idinp
alniyyen deyysluk eyleyp ve sbk teftde gaybet eyleyp; "Harm-zdedr, mahallede
ve kasabada olmasna rz deilz ve kabl itmezz." diy cemat-i kesre ekv
eyledklerin" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh eylemeyp yarar demlerne koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ki kree konla; yle bilesin.
1237
Daha nce kendilerine sefer iin hazrlkl olmalar emredilen

Bosna, Klis ve Zaesne beylerinin, sefer iin grevlendirilen
kuvvetlere katlmayarak, snr boylarndaki mnasib mahallere
askerlerini konulandrarak snrlar korumalar.
Yazld.
brhm avu'a virildi. F 18 Zi'l-kade, sene: 972
Bosna Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancauna mteallik olan
sba ve siphlernle sefer-i hmyna hzr olasn. Her ne mahalle varmak emridersem
ana muntazr olasn." diy fermn- erfm olmd. Ve'l-hlet hzih Rmili Belerbeisi
emru'l-meri'l-kirm Ahmed Paa dmet melhi Rmili askeri ile Sofya'da cemyyet
itmee irsl olunup sancaun serhadlerinn hfz u hrseti mhimm olman sbalarun ve
230
siphlernle taht- livnda mnsib olan mahalde cemyyetle muhfaza[da] olman emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, mrun-ileyh yanna cemyyete gelmeyp
sancaunda sbalarun ve siphlernle cemyyet idp mretteb mkemmel dmen
yarayla hzr u mheyy olup ol serhadde olan ad-y hksr tarafndan gafletde
bulunmayup leyl nehr serhadlern hfz u hrsetinde mcidd merdne olup memleket
reyya zarar u gezend iridrmemek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin;
yle bilesin.
Yazld.
Bir sreti, Klis Sanca Bei Mehmed Be'e.
Yazld.
Kethuds Haydar'a virildi. F 11 Zi'l-kade, sene: 972
Bir sreti, Zaesne Bei Ferhd Be'e.
1238
Dukagin beyinin emrindeki askerlerle birlikte kendi sancann

yannda
skenderiyye
sancann
da
muhafazas
iin
grevlendirildii.
Yazld.
il "...irsl olunman"
... skenderiyye sanca ile sancaunun hfz u hrseti lzim olman taht- livnda
sbalarun ve siphlernle cemyyet idp liv-i Dukagin'den gayri skenderiyye
sancanun hfz u hrsetine keml-i teyakkuz u intibh ile hzr u nzr olup sab yirlerde
olan s Arnavud keferesi kursndan memleket reyya zarar u ziyn iridrmemek
bbnda dikkat ihtimmda dakka fevtitmeyesin.
1239
Delvine beyinin, alaybeyi ile birlikte binli siphleri Preveze

Kalesi'nin muhafazasna gndermesi; sancann muhafazas iin
yerine mnasip birini tyin etmesi ve kalan askerlerle birlikte
Rumeli beylerbeyinin kuvvetlerine katlmas.
Yazld.
Bl avu ol Mehmed'e virildi. F 18 Zi'l-kade, sene: 972
Alaybeine dah yazlan hkm bile kselenmidr.
Delvine Bei Ahmed Be'e bir hkm ki:
l "...Sofya'da cemyyete irsl olunman"
... Buyurdum ki:
231
Sancaun alaybeisin binl siphleri ile Preveze Kalas muhfazasna tayn idp
irsl eyleyp sancaun hfzna yarar demn koyup bk sba ve siphlernle mretteb
mkemmel dmen ve sefer yarayla belerbei yanna cemyyete gelp hzr olasn.
Muhfaza-i mezbreye tayn itdn siphleri isimleri ve tmrlar ile yazup defter idp
Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve hem alaybeine tenbh eyleyesin ki, anda muhfazaya
vardukdan sonra dyim hdmetde mevcd bulunan baka ve bulunmayan ayru defter idp
gndere.
1240
Delvine Alaybeyi Osman Bey'in, binli siphlerle birlikte Preveze

Kalesi'nin muhafazasna tyin edildii ve grev mahalline giderek
muhafaza hizmetine balamas.
Bir sreti;
Bir hkm [dah] Delvine Alaybeisi Osmn Be'e:
Delvine sancanun binl siphleri ile seni Preveze Kalas muhfazasna tayn
idp irsl eylemek in Delvine Sanca Bei Ahmed dme zzhya hkm-i hmynum
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, tehr itmeyp liv-i mezbrun binl
siphlerin yanuna alup kala-i mezbreye varup leyl nehr keml-i teyakkuz u intibh zre
muhfaza hdmetinde olasn ve emrm zre muhfazaya varup mdvemet zre ed-i hdmet
iden ve itmeyen kimler ise defter idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1241
Hrszlk suundan dolayi hapsedilen Van gnlllerinden Hzr

bin Abdullah'n suu sbitlemise siyset olunmas.
Yazld.
Mektb gnderp; "Van gnlllerinden Hzr bin Abdullh hrsuz u harm yata
olup mslimndan ve kfirden nicelern esbb bulunup shbleri erle sbit idp ve hayli
zamndan ber mahbsdur." diy bildrmisin. Buyurdum ki:
Vusl buldukda gresin; [arz]itdn gibi hrsuzlu sbit olup sicill olmsa siyset
itdrp emr-i erfm yirine vardun arzidp sret-i sicillin gnderesin.
1242
232
ehrizol'da bulunan Glanber Kalesi'nin yeni in edilen

varounda yenieri ve kul tifesi iin yeteri kadar oda ve hamam
yok ise fazla yenieri ve kullarn, ad geen kale yaknndaki Zlim
Varou'na yerletirilmeleri ve ihtiya duyulduunda getirilip
istihdam edilmeleri.
Yazld.
Gnlller kethudsna virildi. F 24 Z., sene: 972
ehri[z]ol belerbeisine hkm ki:
"Glanber Kalas'nun mceddeden bin olunan varonda hayli yenieri ve kul
tyifesi vardur. Anlara odalar bin olunmak lzimdr." diy ilm eylemisin. Buyurdum
ki:
Vusl buldukda, varo- mezbrda yenieri ve kul tyifesi sacak odalar ve hammm
yo ise Zlim Kalas varo- mezbr kurbindedr; smayan kul ve yenieri tyifesin kala-i
mezbre[ye] sepidrp kala-i mezbrede varonda hl yir kaldukda vey bir hdmet
ddkde getrp istihdm eyleyesin.
1243
Ardanu'ta timar beratnn kaybolduu gerekesiyle yeni tezkire

kartan Ferhad'n tezkiresindeki mhrn sahte olduu
anlaldndan, kaytlarn, icmal rznme defterlerinden kontrol
edilmesi ve tezkireyi verenlerin yakalanarak hapsedilmeleri.
Yazld.
Armudc-ol Al avu'a virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 972
Hliy Ferhd nm kimesne Ardanu sancanda alt bin aka tmra mutasarrfken;
"Bertum zyidur." diy sbk Erzurum Belerbeisi olup hliy m Belerbeisi olan
Mustaf dme ikblh kaydyla tezkire ibrz idp mhr mrun-ileyhn olmayup ve
tezkirenn dah kayd sahh mdur, grilmesi lzim olman sreti ayn ile ihrc olunup sana
Vusl buldukda, kimesneye if itmeyp zikrolunan tezkire ahvlin anda olan icml
rz-nme defterlerine mrcaat idp kaydn yokladup gresin; kimn kaydyladur, tezkireyi
yazan kimdr ve mm-ileyhn mhrin kim kazmdur; bi'l-cmle bu hussa mbereti
olanlardan ol cnibde olanlar dikkat [] ihtimm ile zuhra getrp tezvr telbsi zhir
olanlar habsidp ahvllerin shhati zre arzidesin. Sonra emrm ne vechile olursa mcebi
ile amel eyleyesin.
1244
bkz. hkm. 1234
Yazld.
Al avu'a virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 972
Canik beine hkm ki:
Hliy fesd enat zre olup vilyet halkna altun ve aka salan brhm nm
shteye Dergh- Muall'da rf olundukda; "Tatayl Ark Hamza ve brhm ve Kul-ol
Mustaf ve Bafral Muslihuddn ve Merdm nm kimesneler ve Boy-bd'dan dger brhm
ve Kreli dger Muslihuddn ve Ladik'den Kerm ve Hamza nm kimesneler ile Gerze nm
233
karyeye varup altun salduk; iki yenieri mezbr karyeden drt altun getrdiler. Yenierileri
baladuk." diy ikrr eylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan kimesneleri her
kande ise tetebbu idp hsn-i tedrkle ale'l-gafle ele getrp yarar demlere koup
mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin. Amm; gnderdn kimesnelere
gerei gibi tenbh tekd idesin ki, yolda ve izde ve gice v gndzde onat vechile hfzidp
gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.
1245
Leh snrlar dhilinde Tatar askerlerine, tcirlere ve ahlye

Cankirman ve Akkirman Kazaklar tarafndan yaplan saldrlarn
nlenmesi; tcirlerin gvenliklerinin salanmas; gasbedilen
mallarn ve eyalarn hak sahiplerine iade edilmesi ve Leh kral ile
yaplan antlama hkmlerine uyulmas.
Yazld.
Leyh kralna nme ki:
Cenb- emret-meb Devlet Giray Hn mektb gnderp; "bundan akdem
vilyetinze tbi Bar nm kalanun etrf gret olundu huss in kendye nme-i
erfmz gnderildkde; "Bu hussdan habermz yokdur. Kral ile olan muhede
mukarrerdr. Emr-i erfe muhlif vaz olmamdur. Bu fesd eyleyen Akkirman ve
Cankirman krallardur(?). Amm; bu vilyet-i mezbre serhaddinde olan erkeskirman ve
Mankirman ve Braslav nm kalalarun Kazaklar zi suy ile gelp karb olan iller ile
Taklad(?) Mrz'nun ilin urup otuz-krk mikdr htn ve kz, olan alup bundan evvel
Bodan Seferi'nden avdet olunup nehr-i mezkr mrr iderken su iine plak asker-i Tatara
tfenk ve syir yarala hcm itdklerinde yiirmi-otuz nefer demleri katlolunup
bunlardan m-ad krk-elli nefer esr olup ve Akkirman ve Cankirman arasnda on nefer
demleri katlolunup ve nehr-i mezkr kenrndan sekiz-tokuz bin res koyunlarn alup gidp
Moskov'dan Atebe-i Ulym'a semmr getrmee iki- bin sikke altunla Kara nm demi
ve syir tcirleriyle giderken yine ol kalalarun Kazaklar basup cmle mllarn alup
kendleri plak ve piyde Moskov'a varup -drt ay anda oturdukdan sonra gayri
bzergnlarla mezbr Kara'a iczet virilp gelrken yine ol Kazaklar iki yz tfenkle
tekrr basup mezkr be-alt nefer bzergnla katleyleyp otuz-krk araba esbblarn alup
gidp gerek(?) olup ne mikdr esbb ise defterin irsl idp ve Kefe sanca bei ve kds
dah Yce Derghmuz'a mektb gnderp vilyet-i Moskov'a ticret iden Hce Al ve Hac
Memi ve Ahmed ve abn ve Mustaf ve brhm ve zimmlerden Avadik ve Ovannes ve
Manok ve Tohtam ve Varteri(?) ve Todurge nm tcirler vilyet-i mezkra ticret iderken
baslup demleri helk olup kll metlar gret olunmd. Hliy bu sene vilyet-i
mezkreden gelrken zikrolunan kalalar kurbinde krbn basup nicesi mecrh ve kimi
katlolunup dyim mazarrat irimekden hl deildr." diy ilm eylediler. Vk kazy
arzolundu gibi ise tarafeynden muhede-i hmynumuza muhlif i olmaa rz-y
hmynumuz yokdur. Zikrolan kalanuz etrfn gret iden ehl-i fesd kimler idi shhati
zre arzoluncak haklarndan gelinmekde ve zyi olan esbb demlernz bulunmakda bu
234
cnibden dakka fevtolunmaz. Gerekdr [ki]; nme-i hmynumuz ( ) varup vusl

buldukda, hn- mrun-ileyh sefer-i mezbrdan avdet itdkde nehr-i mezbr ubrnda iken
vilyetinzden ol fesda mberet idp ehl-i slm olan Tatar lekerinden ol mikdr
kimesneyi katlidp esr idenleri ve koyunlar ve tavarlarn gret idenleri ve mm-ileyhe
tbi mezkrun vilyetin gret idp esr alanlar ve Moskov'a ol mikdr altunla ticrete
gnderdi Kara nm demi ile ticrete varan tccrun yollarn basup esbb emvllerin
gret iden tcirlern gret olunan emvl esbblarn ve tavarlarn ve alnan esrlerin
ashbna alvirp muhede-i erfmze muhlif fesd enati zhir olanlarun gerei gibi
haklarndan gelp sitnemz'e olan dostlu riyet idp hlfna cevz gsterilmeye.
1246
Dergh- Muall avularndan Bl avu'un gecikmeden

Sdde-i Sadet'e gelmesi.
Yazld.
Bengi-zde ile avubaya gnderildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 972
Dergh- Muallm avularndan Bl'ye hkm ki:
Hlen Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim mhimm olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh varcak, asl tehr tevakkuf
itmeyp emrm mcebince gelp Sdde-i Sadetm'e mlk olasn; bir drl dah
eylemeyesin.
1247
Vidin'de kallb teftiinde bulunan sbk Hezargrad Kads

Muhyiddin'e, kallbl sbitleen ahslar Sdde-i Sadet'e
gndermek iin yeteri kadar siph ve hisareri verilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Vidin beine ve liv-i mezbr kdlarna ve dizdrlarna hkm ki:
Sbk Hezrgrad Kds olup kallb tefti fermn olunan Mevln Muhyiddn ile
huss- mezbra mbir olan avuum Sleymn dem gnderp; "Zikrolunan teftde
muvenet in dem lzimdr." diy bildrmein buyurdum ki:
Memr oldu kallb tefti hdmetine kallbl zhir olanlar Sdde-i Sadetm'e
gndermek in sizden dem taleb itdklerinde siphden ve hsr-erenlerinden kifyet
mikdr dem virp mm-ileyhimya bb- muvenet muzheretde dakka fevtitmeyesiz.
1248
Trhala'da bulunan Sobre manastr keilerinin manastrn asl

eklini deitirerek hisar haline dntrdkleri ve ieriye kimseyi
almayarak vergi vermekten kandklar yolunda ikyette
bulunulduundan, manastra gidilip sonradan yaplan yerlerin
incelenerek bildirilmesi.
235
Yazld.
Mezbr Evranos'a virildi. F 13 Zi'l-kade, sene: 972
Trhala beine ve kdsna hkm ki:
"Kaz-i mezbrda Sobre(?) dimekle marf manastr keleri hliy manastrlarn
vaz- aslsinden tayr idp hsr tarkla bin idp kapusn yksek yirden idp kend
demleri olmadn iine kimesneler komayup ip ile ve nerdbn ile inp karlar. tatleri bir
yzdendr; knn u defter mcebince mteveccih olan rsm ve hsl virmekde tealll
iderler." diy Evranos nm zam ilm itmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt manastr- mezbrun zerine varup gresiz;
zikrolunan manastr vaz- aslsinden ziyde hdis olm ne mikdr bins vardur, kapus ne
ekildedr, iinde ne mikdr oda ve ka nefer keleri vardur, tfenkleri ve yaraklar var
mdur, tli ve arz benn ziryla ne mikdrdur; tamm malm idinp shhati zre yazup
arzeyleyesiz; yle bilesiz.
1249
Mteveffa Budun Beylerbeyi Rstem Bey'in Budun, Semendire ve

Belgrad'da bulunan emlkinin satlmas, alacaklarnn tahsil
edilmesi ve mteveffnn vekili olan Mehmed Kethud'ya teslim
edilmesi.
Yazld.
Budun belerbeisine ve Semendire beine ve Budun ve Belgrad kdsna hkm ki:
Dstr- mkerrem Vezrm Ferhd Paa edma'llh tel iclleh cnibinden
yle arzolund ki: "Budun Belerbeisi iken veft iden Rstem Be'n vasyy-i muhtr
olup nefs-i Budun'da ve Pete'de ve Belgrad'da vk olan mteveffnun mlk evlerin ve
syir satlmak ve zimemde olan akalar cem u tahsl olunmak lzim mhimm olman
buyurdum ki:
Mrun-ileyh cnibinden vekl-i ersi olup Semendire sancanda zemet tasarruf
iden Mehmed Kethud zde kadruh marifeti ile mteveffnun ol cniblerde ne mikdr
emlki var ise erle bey itdrp ve zimem-i nsda olan akalarn dah
bi-hasebi'-er'-erf der-kse idp mhrleyp emlkinden ve zimemde olan mlndan ne
mikdr aka hsl olursa defteriyle mrun-ileyhe teslm olunman mutemedn-aleyh
demlernle irsl eyleyesin.
1250
Yenipazar Kads Muhyiddn'in evine girerek bz eyalarn alan

Ahmed ve Memi'nin dvalarnn grlmesi.
Yazld.
Memhr kse ile tlibe olan htna virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 972
Kratova ve Pritine kdlarna hkm ki:
Hl Yenibzr Kds Mevln Muhyiddn mektb gnderp; "Kasaba-i
Yenibzr'da skin olup; "Hs Bae'de olurn." diy acem-o[]lan nmna gezer Yazc
236
Ferhd ol Ahmed ve karnda Memi nm kimesneler ehr-i Ramazn'un evsitnda gice ile
mrun-ileyhn skin oldu evinn i havlsnun su kapus yoln bozup ve kilidin uvadup
ve kapuy preleyp baz esbb sirka idp gitdklerinde bir ka giceden sonra tervha
gitdkde mezkr Ahmed havls iine girp demleri grp kovalayup badeh havfinden
tebevvl* itmee oturup badeh bu hussun teftiyn mezbr Ahmed meclis-i era ihzr
olunup; "Hlf semte varup i havlm boylayup neye nazar itdn?" diy sl olundukda;
"Zikrolunan mevza tebevvl itmee oturdum." diy cevb virp badeh inkr idp; "Anda
tebevvl itmedm; cmi- erf kapus yannda tebevvl itdm." diy halt- kelm
eyledkde tekrr sl olunup; "nki evm basmak kasdna gelmedn, i havlma muttasl
Hasan Halfe nm immun hl evinn kapusn aup ier girp evm basmaa kbil yirleri
nin tecesss iderdn?" dinildkde inkrile cevb virp; "Zikrolunan evn havl kapusn
aup ier girdi hd- udlile sbit olup sicill olundukdan sonra mezkr Ahmed
mahkeme kapusndan gep giderken meclis-i era davet olundukda kaup mslimnlarun
i havllarna girp dvr aup havldan havlya dp Nash ol Al nm kimesnenn evine
girp muhzrlar varup davet eyledklerinde zerlerine i syrdu erle sbit olup sebt-i
sicill olunup ve mezkr Ahmed'n mahallesi halk meclis-i era ihzr olunup; "Mezkr
Ahmed ile karnda Memi'nn hakknda ne dirsiz?" diy sl olundukda imm ve syir
mahalle halk cevb virp; "Mezbr Ahmed ile Memi ehl-i fesddur; bunlarun havfinden
gice ile mescide varamazuz. Bunlarun erkeklerine ve diilerine kefl olmazuz." diyp;
"Bundan m-ad bir yetmn kuln(?) ekmilerdr ve kurda baz kurnun evlerin basup
kiminn akasn ve kiminn brgrin alup anlarun havfinden ahmdan sabha [de]k
kendmzi hdmetkrlarumuza bekledrz." diyp ve ehirde zindn olmaman mezbr
Ahmed'i hfzitmein Yenibzr kazsnda Uzucan Kalas mstahfzlarna teslm olund.
yle ki; bunlarun haklarndan gelinmeye, bu diyrda icr-y er itmee kdir olunmaz."
diy ilm idp ve mezbr olanun vlidesi dah gelp; "Olum emred-olan olup bir
mtekd kd yanna almak isteyp ve Yenibzr kds dah emre[d]in almak murd
idinp ve Yenibzr'da mtemekkin olan Receb nm kd dah ayamuz almak isteyp ve
yine Yenibzr'da mtemekkin olan Resl nm kd; "Olun bana vir, p-ke vireym ve
kzun dah karndauma vir." diy ibrm idp virmedm in bu cmle ittifk idp
nisbet taassub idp hlf- vk isndla arzeylemilerdr. erle grilsn; hakkat-i hl
malm olur." diy ekv eyledi ecilden sizn keml-i diynet ve hsn-i istikmetinze
itimd- hmynum olman sizi mfetti ve Dergh- Muallm avularndan
kdvet'l-emsil Oru zde kadruhy mbir tayn idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bi'z-zt Yenibzr'a varup mezkr olanla ol kdlarun
mcerlarn hak zre er- erf mcebince teft idp gresiz; mezbre htn ikyet itdi
zre olnun ahvline garaz mteallik olup hlf- vk isnd ile habsolunup arzolunm ise
ve sahh acem-olan ise emrm olmadn ne vechile habsolunur; yoise kd-i mezbr
arznda sahh olup mezkr acem-olan olmayup ol nmla vech-i merh zre fesd
enati var ise bu bbda hakkat-i hle vkf u muttali olup tarafeynn ahvli yannuzda ne
vechile sbit zhir olur ise fesd olan cnibinde ise arzidesiz ve ill ahvline garaz u
nisbet olmala kd-i mezbr hlf- vk arzitmi ise ana gre shhati zre arzidp tezvr
telbsden ve tarafeyne meyl muhb olunmakdan hazer idp cdde-i hakdan udl inhrf
itmeyesiz.
237
* Metinde "
1251
" eklindedir.
skenderiyye'de Trme adl slerin haklarndan gelinmekte iken

etraftaki slere haber verip yardm isteyerek firar etmelerini
salayan iki ahsn siyset olunmas.
Yazld.
Van belerbeisi kethudsna virildi; Tur Al Be kethudsna uladurmak in.
skenderiyye Bei Tur Al Be'e hkm ki:
Mektb gnderp; "Her zamn syn zre olmala greti fermn olunan Trme nm
sler zerine hufyeten lgar olunup varlup ihrk u gret olunup ve yz yiirmi ba kesilp
ve nicesi mecrh olup haklarndan gelinmek mmkin iken skenderiyyel'den iki kimesne
haber virmekle firr idp etrfnda olan hslar slere muvenete gelp bir satde drt
bin kfir cem olup mukbele mmkin olmaman avdet olunup haber virenler habsolund."
diy bildrmisin. mdi; asker-i slm'a ihnet idp slere haber viren kimesnelere siyset
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp slere haber virp habsolunan iki nefer
kimesnelere emrm mcebince siyset eyleyesin ki, syirlerine mcib-i bret ola ve emrm
yirine vardun yazup bildresin.
1252
Akkirman ve Kili kazlarnda bulunan ve celeblikten muaf olan

koyun erlerinin ellerinde bulunan koyunlar stanbul zahresi iin
gelen celeplere bedeli karlnda satmalarnn salanmas.
Yazld.
Kd demi lys'a virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 972
Taht- kaznuzda baz koyun-erleri olup koyun besleyp varan celeblere koyun
satmak zre celeblikden muf olup hlen anun gibi kimesnelerden mahrse-i stanbul'un
yazlu celebleri varup koyun almak istedklerinde; "Koyunumuz yokdur." diy tealll
iderlerimi. mdi; mahrse-i mezbrenn zahresi huss mhimmt- umrdandur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup ol tarkla koyun
besleyp celeblikden muf olan kimesnelerden mahrse-i stanbul zahresiyn varup taleb
iden yazlu celeblere bahsyla bey itdrp ve ne mikdr koyun alnursa her kimden
alndun defterin mhrleyp vakti ve mevsimi ile gnderp muzyaka ekdrmeyesiz ki,
bunda geldkde ol defter ile yoklanup mufiyyet zre koyun besleyenler ve beslemeyenler
kimler idi malm ola. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; bu bbda dikkat
ihtimmda dakka fevtitmeyesiz; yle bilesiz.
238
1253
Hersek'teki Kale-i Nova ve Kale-i Cedd'de bulunan mustahfzlarn

baka yerlerde istihdam edilmemeleri.
Yazld.
Kala-i Nova ve Kala-i Cedd mstahfzlar dem gnderp; "kalalarmuz Polya
karusnda leb-i deryda mahf u muhtara yirde olup vaktl vaktsz bizi har yirlere
srp istihdm eylemekle kalalar hl kalup ale'l-huss zelzele[de] baz yiri atlayup
termme muhtc olup ve Polya yakasnda kffr- hksrun yetmi-seksen pre gemileri
hzr u mheyy olup fursat gzedp gaflet ile zarar u gezend iridrmek ihtimli olup
hfz u hrsetleri dyim lzim mhimm olman kalalardan hric yirde istihdm
olunmamak bbnda hkm-i erf virilmesin" rec eyledkleri ecilden buyurdum ki:
Mezbrlar min-bad kalalardan hric yirlerde istihdm eylemeyp anun gibi ziyde
mhimm-i mrye mteallik hdemt vk oldukda leb-i...*
*Metinde eksik braklmtr.
1254
Hrsz ve haramzde olduu iin tutuklanp kree konulmak zere

gnderilen Tenkata(?) Pr adl ahsn, su isnadnda garaz
olduunu ileri srmesi zerine dvasnn yeniden grlmesi.
Yazld.
Mustaf avu'a virildi. F 11 Zi'l-kade, sene: 972
Anatol belerbeisine, Ankara ve Seferhsr kdlarna hkm ki:
Karaman belerbeisi mektb gnderp; "Tenkata(?) Pr dimekle marf kimesne
hrsuz u harm-zdedr." diy bildrp ve Turgud nyibi dah mezbrun ahvlinde sret-i
sicil gnderp kree konlman getrildkde; "Ben Seferhsr kazsnda skin iken
kazyyemi har toprakda istim itdrp nyib-i mezbra hlf- vk ahvlmi sicill
itdrmilerdr." diy bildrdi ecilden zikrolunan arzun ve sret-i sicilln aslndan sreti
ihrc olunup grilmek in mezbr Tenkata(?) Pr kayd bend ile Dergh- Muallm
avularndan ( ) zde kadruhya teslm olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, zikrolunan sret-i sicille ve arza nazar idp
mukayyed mahbs erle teft idp gresiz; fi'l-vk mezbrun sicill oldu zre hrsuz u
harml erle sbit zhir olm mdur, yohsa ahvline garaz karup hlf- vk m
sicill olunmdur, niedr; yirl yirinden hak zre grp hakkat-i hli yannuzda ne vechile
sbit zhir olur ise yine mahbsen avuumla Sdde-i Sadetm'e gnderp shhati zre
mufassal merh Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz. Hn-i teftde hakk- sarha tbi
olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtiyt
eyleyesiz.
239
1255
Sefer iin yola kan Rumeli beylerbeyinin Sofya ve Filibe

kazlarna vardnda, sefer hizmetinde grevlendirilen orducu
esnafn orduya dhil ederek gerekli hizmetlerde istihdam etmesi.
Yazld.
Belerbei avularndan Mustaf'ya virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 972
Hliy Rmili askeri ile cemyyete kmak emrm olup asker-i hmyna orduc
lzim olman Sofya kazsndan bir nefer kassb ve bir nefer bac ve bir nefer ac ve bir
nefer bakkl ve bir nefer ukac ve bir nefer attr ve bir nefer serrc ve bir nefer bbcc ve
bir nefer gazzz ve bir nefer derz ve bir nefer hallc ve bir nefer akrc ve bir nefer
mytb ve bir nefer eskici ve bir nefer semerci ve bir nefer mmc ve bir nefer nalbend ve
bir nefer nalac ve Filibe kazsndan bir nefer ac ve bir nefer bac ve bir nefer bakkl ve
bir nefer serrc ve bir nefer bbcc ve bir nefer izmeci ve bir nefer derz ve bir nefer
gazzz ve bir nefer mytb ve bir nefer semerci ve bir nefer eskici ve bir nefer nalbend
ihrc olunmak emrm olup yazlup kefllenp hzr olmak in ahkm- erfem yazlup
sana irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ina'llh emrm zre ol cnibe varduunda zikrolunan
kdlardan tayn olunan mikdr kimesneleri sennle olan orduya getrmek in dem
gnderp kendlere lzim mhimm olan havyicleriyle b-kusr ihrc itdrp orduya
getrdp hdmet itdresin.
1256
Sefer iin grevlendirilen Rumeli beylerbeyinin emrine, Filibe,

Sofya ve Yanbolu kazlar dhilinden yeterli miktarda orducu
esnaf verilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Hliy Rmili Belerbeisi Ahmed Paa dmet melhi Rmili askeriyle Sofya'da
cemyyet emrm olup ina'llh ol cnibe varup irimek zredr. Eyle olsa; kend ile olan
Rmili askerine ord lzim olman mahmiyye-i Sofya'dan bir kassb ve bir nefer bac ve
bir nefer ac ve bir nefer bakkl ve bir nefer ukac ve bir nefer attr ve bir nefer serrc ve
bir nefer bbcc ve bir nefer gazzz ve bir nefer derz ve bir nefer hallc ve bir nefer
akrc ve bir nefer mytb ve bir nefer semerci ve bir nefer mmc ve bir nefer nalbend ve
bir nefer nalac tayn olunup hzr olmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp zikrolunan erbb- hrefn yararlarndan ve
kdir olanlarndan emrolunan mikdr kimesneleri yazup tayn eyleyp yarar kefllerin alup
dah her birinn sanatlerine mteallik havyicleri ile muaccelen hzr u mheyy idp
mrun-ileyh tarafndan dem gnderilp taleb olundukda tehr terh itmeyp
mm-ileyhn ordusna gnderp hdmet itdresin ve tayn idp gnderdn
240
kimesnelern defterin mhrleyp mrun-ileyhe gnderesin ki, vakt-i hcetde anunla amel
oluna ve tayn olunan kimesneleri yazmalu olduunda tamm hak zre olup kimesneye
teadd ve celb ahzden hazer eyleyesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Sofya kdsna.
Bir sreti dah, Yanbol kdsna; bir etmekci ve bir arpac ve bir nefer berber tayn
olund.
[Yev]m's-Sebt, f 10 Zi'l-kade, sene: 972
1257
Fetholunun Pankota Kalesi ve civar karyelerin hsllarnn mr

iin zaptolunmas.
Yazld.
Arad bei kethudsna virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 972
"Hliy fetholunan Pankota nm kalada Arad beine mi virilmek mnsibdr, yohsa
Lipova beine bir mikdr virg viregelmeleriyle ana m zabtitdrmek evldur; her kanksna
tayn olunmak memleket reyya enfa ise ana gre hfzitdresin." diy hkm-i erfm
gnderilmidi. Hliy zikrolunan kala ile ana tbi olup bile alnan kurnun cmle hsllar
mr in zabtolunmasn emridp buyurdum ki:
(
) varcak; emr-i sbkum zre kala-i mezbreyi kank sancaa tayn idp
hfzitdrrsen mezkr kalanun ve ana tbi bile alnan kurnun cmle mahslt u rsmn
havss- hmynum in zabtitdresin.
1258
Rumeli askeri ile sefere kan Rumeli beylerbeyinin ihtiyac olan

erzak ve zahirenin Paa sancann sa-kolundaki kazlardan
tedarik edilerek orduya erzak sknts ektirilmemesi.
Yazld.
avu Mustaf'ya virildi. F 10 Zi'l-kade, sene: 972
Paa sancanun sa-kolnda vk olan kdlara hkm ki:
Rmili Belerbeisi Ahmed Paa'ya Rmili askeriyle Sofya'da cemyyet itmee
emrm olup ina'llh tevecch itmek zred[r]. Eyle olsa; mrun-ileyh tarafndan
mektb ile Rmili avular vardukda, her birinzn kazsndan ne mikdr zahre tayn
iderse etmekden ve arpadan ve ya ve peynirden bulunan yirlerden ve syir havyicden
adlet zre tedrk idp her ne mikdr zahre ihrc idersen yazup defter idp yarar
demlern ve nyiblern koup shbleri ile mrun-ileyhn ordusna gnderp muzyaka
ekdrmeyesin ki, shblerine ticret ve asker halkna siat maet hsl ola. Bu huss
241
ehemm-i mhimmtdandur; syir umra kys eylemeyeler. yle ki; mrun-ileyh

tarafndan ihmlinz arzoluna, zrinz makbl olmaz. Ana gre dikkat ihtimmda dakka
fevtitmeyesiz.
1259
Hseyin avu ile Antalya kadsna gnderilen ve Msr

beylerbeyine ulatrlmas gereken hkmn geciktirilmeden gemi ile
Msr'a gnderilmesi.
Yazld.
Antliyye kdsna hkm ki:
Hliy hssa-i hmynuma mteallik bir mhimm mstacel huss in Msr
belerbeisine ulamas lzim hkm-i hmynum olman Dergh- Muallm
avularndan Hseyin zde kadruh irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vusl buldu gibi, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itdrmeyp
hzr kalite mi bulunur yohsa bir gayri gemi ile mi olur her ne vechile mmkin ise vardu
gibi hemn gemiye koyup ol gn Msr cnibine irsl eyleyesin. Bu emr-i mhim syir
umra kys olunmayup isticlinde dakka fevtitmeyesin.
1260
Mekke ve Medine fakirlerine ihsan olunan fakat verilmesi geciken

sadaka iin Mekke'de olan hcelerden, Msr'da geri verilmek zere
be bin sikke filori alnarak ihtiyac olan fakirlere datlmas.
Yazld.
Hliy Mekke-i Merrefe ve Medne-i Mnevvere fukarsna sadakt-i hmynumdan be bin sikke filori ihsnum olup defterdrlarum cnibinden hkm-i erfm
yazlmd. Tehre kalup huccc ve kfile-i erf dah emkin-i mutahhere taraflarna
mteveccih olm bulunman buyurdum ki:
Zikrolunan hkm-i erf ve Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil
Hseyin zde kadruh vardu gibi huccn ile srat zre yrir bir mutemed dem tedrk
idp Mekke-i Mkerreme'ye gnderp anda olan hcelerden Msr'da virilmek zre be bin
sikke filori alvirp mevsim gemedin fukarnun mstehkkna tevz itdrp ve her
fukarya ne mikdr sadaka virilrse ale'l-infird defter itdrp defterin mhrleyp Atebe-i
Ulym'a gnderesin.
1261
242
Reydan nezir yoluyla altn ve eya alp Yukar Cnib'e giderken

yakalanan be kiinin siyset olunarak evlad ve yaknlarnn
Budun'a srlmesi.
Yazld.
Bu hkm tashh olunup sene: 973 Muharremi'nn yiirmi yedinci gninde tekrr
gemidr.
Rm belerbeisine hkm ki:
Mektb ve sret-i sicil gnderp; "Bl bin Saruca ve Mehmed bin Turak ve Mrz
bin Mustaf ve Hall bin Hamza ve Zlfikr bin Mehmed nm be nefer kimesneler rey
tyifesinden nezir tarkyla altun u esbb alup Yukaru Cnib'e giderken ele girp ol vechile
mahall olandan esbb altun alup gitdklerin ikrr itdklerin" bildrmisin. mdi; mezkr
be nefer kimesneler siyset olunup evld ensb Budun'a srilmesin emridp buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince tehr itmeyp mezkrlara siyset idp
emrm yirine vardun yazup bildresin ve mezkrlarun evld ensbnun ol yirden
alkasn kat idp yarar demlere koup Budun belerbeisine gnderp teslm itdresin ve
ne mikdr kimesne srilp irsl olundun ve Budun'a varup teslm olundun temessk
getrdp yazup arzeyleyesin. Amm; bu bbda hakk- sarha tbi olup bu bahne ile kend
hlinde olanlara dahlolunmakdan ve kimesneye hmyet olunup mllar alnmala hals
olmakdan hazer idp emr-i erfmn icrsnda ikdm ihtimm zre olasn.
1262
Yanbolu Yrkleri Sbas Mehmed'in, sbalna bal

Yrklerin nevbetlileriyle birlikte yola karak, sefere kmakta
olan Rumeli beylerbeyinin emrine katlmalar.
Yazld.
Yanbol Yrkleri Sbas Mehmed'e hkm ki:
Hlen sbaluna mteallik olan Yrklern bir nevbetlsi -ki, 126 ocakdur- hlen
Rmili belerbeisi ile cemyyete bile gitmek emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp sbaluna mteallik olan nevbetl
Yrklernle kup mrun-ileyhle cemyyete bile varup vech mnsib grdi zre
hdmetde bulunasz.
1263
Yeni in olunan kaliteye Bozcaada, Limni ve Kavala'daki

hisarlardan yeterli sayda hisareri ve topu grevlendirilmesi.
Yazld.
Memi Res demi Mustaf'ya virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 972
Kavala ve Limni ve Bozcaada dizdrlarna hkm ki:
Hliy bin olunan kaliteye cengci lzim olman Bozcaada'dan ve Limni ve
Kavala'dan kifyet kadar hsr-eri ve topc tayn olunmasn emridp buyurdum [ki]:
Emrm mcebince mezbr kaliteye zikrolunan hsrlardan kifyet kadar hsr-eri ve
topc tayn idp ed-i hdmet itdklerinden sonra yine yirl yirine varalar.
243
1264
stanbul'da Sulumanastr'da Ermeni Kilisesi yaknlarnda bulunan

ve daha nce umum yol olarak kullanld halde Luka adl ahsn,
giriine ev yapmas sonucu kapanan bodrumun, ahlinin
ikyetleri zerine yktrlmas.
Yazld.
Abdeleb Mahallesi'nde Mezzin olan Abdullh ol s['ya] virildi. F 25
Zi'l-kade, sene: 972
Galata Kds olup mahrse-i mezbrede Sulumanastr kurbinde vk olan bodrumun
teftiyn tayn olunan Mevln Husrev Bb- Sadet-mebum'a mektb gnderp;
""Mahrse-i stanbul'da Sulumanastr'da Ermeniler Kensesi kurbinde Luka nm kfirn ta
dvrnun alt yannda vak olan krgr bodrumun ii sbk tark- mm idi. Bodrumun
iinden her kimesne gep Sulumanastr'da Mustaf Paa'nun vakf bostnna varurlard.
Otuz yl mikdr vardur ki, zikrolunan bodruma dhl idecek mevza ev bin olunmala
bodrumun iinden geilmez olmdur." diy cemat-i mslimn ekv eyledkleri ecilden
tark- mezbrun grilmesi fermn olunup mahall-i mezkrun zerine varldukda
mslimnlar; "bu bodrum sbk tark- mm olup hliy Sulumanastr'da hammm bin
olund. Hammma tamm ihtiycmuz vardur; eger bodrum almaz ise hammma varmaa
mesfe-i badeden tolaup varmak lzim gelr; mslimnlara tab meakkat olur. Amm;
bodrum yol hammma tordur. Bu yoldan hemn hammmun zerine inilr. Vaz- sbk
zre bodrum gir alup yol olmasn rec iderz." didklerinde; "Zikrolunan bodrumun ii
sbk tark- mm idi. Her kim murd idinrse bodrumun iinden mrr iderdi. Kadmden
tark- mm idine ehdet iderz." diy mezkr tarkun zerinde bi'l-fil evi olan Kirkoz
nm zimmnn muvcehesinde ehdet itdklerin" arzeylemein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; arzolundu gibi ise zikrolunan bodrum hedmidp
tark- mm kefidp mslimnlara muzyaka virdrmeyesin.
1265
Yenice-i Karasu'da vilyet teftiinde ortadan kaybolan ve geri

dnp mr davarlara zarar veren Tamgalu olu Hasan'n
yakalanarak kree konulmak zere Dersadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Koruc Al'ye virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 972
Yenice-i Karasu kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Tamgalu-ol Hasan nm kimesne bundan akdem vilyet
teftinde gaybet idp hliy gelp irret ekvetden hl olmayup ve koruda olan mr
tavarlara zarar u ziyn idp ref lzimdr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki:
Arzolundu gibi ise mezbr sret-i sicilleriyle yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gnderesin ki kree konla. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
244
1266
Kre-i Mamre Nzr Zam Seyfi ile Emn Mustafa'nn

defterlerinin Kre-i Mamre, Amasya ve Daday kadlar
tarafndan tefti olunmas ve defterlerin her alnda
mhrlerinin kontrol edilmesi.
Yazld.
Kre-i Mamre ve Amsiyye ve Tatay kdlarna hkm ki:
Hlen Kre-i Mamre Nzr olan Zam Seyf ile Emn Mustaf muhsebeleri alnup
mluma mteallik olan belyyt u ketmiyytlar grilmein defterdrlarum tarafndan
mufassal hkm-i hmynum gnderilp ve Dergh- Muallm avularndan
kdvet'l-emsil ve'l-akrn mer zde kadruh mbir tayn olunup irsl olunmdur. Eyle
olsa; emrm mcebince emr-i erfmle memhr olan defterleri getrdilp tefte mberet
olunup tamm olunca zamn- emnet nezretlerinn ve syir Kre-i Mamre'ye
mteallik cmle defterleri her gn teftden kalklmalu olduunuzda avuum marifeti ile
cmlenz mhrleyp gir almalu oldukda mhrlerin yoklayup meclisde alup
bi'l-cmle emrm mcebince muhsebe ahvli ber-taraf olunca defterler ve evrkdan bir
varak mhrsz turmayup cmle mhrle turmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda emrm mcebince amel idp hlf- emr i
olmakdan saknasz.
1267
stanbul zahresi iin Rodosuk taraflarna gnderilen fakat grevi

olmad halde gn ve yapa yklemek iin varan gemilere engel
olan skender avu'un, zerine dmeyen grevlerle ilgilenmeyip
stanbul'un ihtiyac olan zahireyi tedarik etmesi.
Yazld.
Gmrk emni demi skender'e virildi. F 13 Zi'l-kade, sene: 972
Dergh- Muall avularndan skender avu'a hkm ki:
Bundan akdem stanbul zahresiyn Rodoscuk cnibine irsl olunmdun. Hliy ol
cnibe gn ve yapa tahml itmek in varan gemilere mni olduun ilm olund. mdi;
sen ol cnibe stanbul zahresi mhimmi in gnderilmi idn; gn ve yapa huss sana
smarlanmamdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda onat mukayyed olup emr-i sbkum zre mahrse-i
stanbul'a zahre in gelmesi lzim olan keresteyi grp gzedp Boaz'dan tara
karmayup stanbul'a lzim olan havyicden bal ve ya ve pirin ve nohud ve mercmek ve
kur zm ve incir ve bdm ve syir hubbtdan tahml olunup Boaz'dan tara
gitmesinden hazer eyleyesin. Ol bbda emr-i sbkum zre keml-i basret zre olasn.
245
1268
Kzlaa kazsnda yanlarna topladklar kiilerle fesad kartp,

kad ve sbalarn evlerini basarak haklarnda iftiralar ortaya atp
grevden alnmalarna yolaan Bayezid, Halvay mer, Tomak(?)
ve brahim'in tutuklanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Mektb getren Kurd'a virildi. F 18 Zi'l-kade, sene: 972
Kzlaa kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Kasaba-i mezbrede Byezd nm bezzz ve Halvy mer ve
Tomak(?) ve brhm nm kimesneler irret ekvet zre olup kendlere tbi mfsidler ile
vilyeti kabz u bast idp drt be yz nefer eirr v ehl-i fesd ile cemyyet idp
murdlarnca olmayan kuztun ve sbalarun evleri stine gelp biribirine inet itmekle
env- teadd v dil-zrlk idp ve nielerin hlf- vk iftir ile mazl itdrp dyim
fesd ekvetden hl deillerdr." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; mezbrlarun vech-i merh zre fesd ekvetleri
erle sbit oldukdan sonra sret-i sicilleriyle mezbrlar kayd bend ile Sdde-i
Sadetm'e gnderesin ve bu huss in Dergh- Muallm avularndan Hseyin avu
mbir tayn olund. Amm; emr-i erden tecvz eylemeye; yle bilesin.
[Yev]m'l-sneyn, f 13 Zi'l-kade, sene: 972, Kostantniyye
1269
Badad beylerbeyinin, Basra Kalesi'ni muhasara eden Arap

ekyasna kar yardm talep eden Basra beylerbeyi emrine
gnderdii askerlerin yerine Diyarbakr ve ehrizol'dan gnderilen
askerlerden bir ksmn kendi yannda istihdam etmesi, dierlerini
de ehrizol beylerbeyi ile Basra'ya gndermesi.
Yazld.
Mezkr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Basra'y muhsara iden Arb-
bed-fil Frenk ile ittifk idp fesda mberet itdklerin ve vilyet-i Badd-
zafer-bdun ekser askeri Basra'da muvenet zre olmalaryla Badd'dan muvenete bir
dah asker gndermee re kalmadun" ilm eylemisin. Eyle olsa; huss- mezbr
bundan akdem Basra belerbeisi arzeyledkde ehrizol'dan be nefer ve Diyrbekir'den alt
nefer sancakbei kullarum ummen sancaklar askerleriyle muvenete gndermek in
Diyrbekir ve ehrizol belerbeilerine ahkm- erfem irsl olunmdur. Emrolunan
asker-i hmynum varup irimek zre olman hliy mm-ileyh ehrizol belerbeisi
ummen belerbeiliine mteallik olan asker-i hmynumla Diyrbekir'den muvenete
emrolunan sancakbeleri kullarumla Basra belerbeisine ber-vech-i isticl muvenete
246
irimek in kendye hkm-i hmynum gnderilp ehrizol muhfazasna Imdiyye

Hkimi Sultn Hseyin dmet melhi tayn olunup andan gayri Diyrbekir gnlller
aas ummen bliyle ve on nefer sancakbei kullarum sancaklar askerleri ve
aretleriyle Badd'a varup Basra'ya mstevl olan ad-y makhr ber-taraf olunca yanunda
muhfaza hdmetinde olman Diyrbekir belerbeisine dah emr-i hmynum irsl
Hkm-i erfm ile Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh varcak,
Diyrbekir'den Basra'ya muvenete tayn olunan sancakbeleri Badd'a varmlar ise
tehr itmeyp ehrizol belerbeisiyle irsl eyleyp anlardan gayri yanuna muhfazaya
tayn olunan beler kullarumla gnll tyifesin ol cnibde olan dmen ahvli ber-taraf
olunca muhfazada alkoyup dyim Basra cnibine hzr u nzr olup anun gibi
mrun-ileyh Basra belerbeisi irsl olunan asker-i hmynumdan gayri muvenet taleb
iderse vech mnsib grdn zre muhfazaya gnderilen belerden ve kullarumdan irsl
idp ol cnibe mun zahr olmakdan ve vkf u muttali olduun ahbr ilm itmekden
hl olmayasn.
1270
Badad'da mevcut askerlerden ounun Basra Kalesi'ni kuatan

Arap ekyasna kar koymak zere yardm talebinde bulunan
Basra beylerbeyi emrine gnderilmesi sonucu Badad'da yeterli
sayda asker kalmadndan Diyarbakr beylerbeyinin de Badad'n
muhafazas iin belirtilen miktarda asker gndermesi.
Yazld.
Bu dah.
Bundan akdem Basra Kalas'n muhsara iden Arb- bed-filn def in Basra
belerbeisine muvenete irimee belerbeilinden askere kdir alt sancakbei
kullarum sancaklar askerleriyle irsl olunman sana hkm-i hmynum irsl
olunmd. Hliy dmenn ziyde hcm olmala vilyet-i Badd'un ekser askeri anda
muvenet zre olup Badd cnibi hl kalup ve Badd'dan muvenete asker gndermee
ayruk re kalmadun bildrmein belerbeilinden mukaddem tayn olunan
sancakbei kullarumla ehrizol belerbeisi ummen ehrizol askeriyle mm-ileyhe
muvenete irimek in kendye hkm-i hmynum gnderilp ehrizol muhfazasna
Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin dmet melhiyi tayn idp isticl zre varup muhfaza
hdmetinde olmaa mm-ileyhe emr-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile Al avu varcak, kend cnibnden mektb gnderp kendye
irsl olunan emr-i erfm zre eyleti askeri ile ihrc idp gnderesin ve Badd diyr dah
tenh kalmamak in gnlller aasn ummen gnll tyifesiyle ve on nefer beler
kullarum sancaklar askerleri ve aretleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla
tedrk idp zerlerine avular koyup ihrc idp Badd'a gnderesin ki, Basra'ya gelen
dmen ahvli ber-taraf olunca mm-ileyh Badd belerbeisi vech mnsib grdi
zre yannda muhfaza hdmetinde olalar. Zikrolunan gnll tyifesinden gayri emrm
247
zre muhfazaya ve sbk muvenete irsl olunan belerden tayn olunan kimlerdr ve ne
trhdan ihrc olunup irsl olunduklarn yazup Dergh- Muallm'a bildresin ki, hdmet
idenler ve ihml zre olanlarun ahvlleri malm- erfm ola. Bu emr-i mhimmi syir
umra kys itmeyp irsl itdn beler kullaruma ve asker halkna tenbh tekd idesin
ki, srat zre mahall-i memra irip yoldalkda ve hdmetlerinde mcidd merdne
olalar. Her kimn ihml teksli zhir ola, zri makbl olmayup gerei gibi haklarndan
gelinr. Ana gre tenbhen tedrk irsl eylemekde dakka fevtitmeyesin ve bu hkm-i
hmynum sana ne gn varup vsl oldun yazup bildresin.
1271
Basra Kalesi'ni muhasara eden Arap ekyasna kar koymak zere

Basra beylerbeyi tarafndan yardm talep edildiinden, ehrizol
beylerbeyinin de yerine mdiye Hakimi Sultan Hseyin'i brakarak
emrindeki askerlerle birlikte Basra beylerbeyine yardma gitmesi.
Yazld.
Bu dah.
Basra Kalas'n muhsara iden Arb- mfsidnn defnde Basra belerbeisine
muvenete irimek in belerbeilinden be sancakbei ve Diyrbekir'den alt
sancakbei kullarm sancaklar askerleriyle irsl olunman Diyrbekir belerbeisine ve
sana hkm-i hmynum irsl olunmd. Diyrbekir'den emrolunan asker-i hmynum
imdiye dein varup irimidr. Hliy Badd Belerbeisi Mustaf dme ikblhnun
mektb vrid olup; "Arb- bed-fil Frenk-i dallet-mel ile ittifk itmein bu vechile
fesda mberetleri olup hcmlar ziydedr. Mahrse-i Badd'da kend demlerinden
ve cnib-i yemn gnlller aasndan gayri kimesne kalmayup min-bad asker
gnderilmee mecl kalmamdur." diy ilm eylemein ehrizol' ve tevbini grp
gzetmek in cenb- emret-meb Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin dmet melhiye
hkm-i hmynum gnderilmidr Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfmle Al avu zde kadruh varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf
itmeyp belerbeiline mteallik olan sancakbei kullarumla mretteb mkemmel
dmen yarayla ber-vech-i isticl kup ale'l-ittisl tayy-i menzil merhl klup
mm-ileyh Basra belerbeisine muvenete irip hsn-i ittifk u ittihdla fursat el
virdine gre ad-y makhrun kal u kamnda ve mazarrat u fesdlar defnde env-
celdet ve esnf- ehmetn vcda getrp gafletle ol taraflarda rz- saltanat-
hmynuma mteallik vaz olmakdan keml-i basret zre olasn ki, mmzdr [ki],
bi-nyeti'llhi tel ad-y devlet makhr ve askir-i nusret-meser mansr u muzaffer
olm ola; yle bilesin.
248
1272
ehrizol beylerbeyi emrindeki askerlerle birlikte Badad

beylerbeyinin yardmna gideceinden, Imdiye Hakimi Sultan
Hseyin'in de emrindeki askerlerle birlikte ehrizol Kalesi ve
evresinin korunmas iiyle grevlendirildii.
Yazld.
Bu dah.
Sultn Hseyin Be'e hkm ki:
Hliy emru'l-meri'l-kirm Badd Belerbeisi Mustaf dme ikblh mektb
gnderp; "Basra Kalas'n muhsara iden Arb- ekvet-fil Frenk-i hasret-ml ile
ittifkda olmala Badd askerinn ekseri ol cnibde Basra belerbeisine muvenet zre
olup adnun ziyde hcm olmala dah muvenete asker lzim idin" bildrmein
hliy ehrizol belerbeisi ummen ehrizol askeri ile isticl zre muvenete irimek
in kendye hkm-i hmynum gnderilmein ehrizol Kalas'nun ve tevbinn
muhfazasyn tayn idp buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm ile Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh varcak,
sitn- Sadet-iynmuz'a olan vfr- ihls ve hsn-i ihtissnuz muktezsnca bir n ve
bir sat tehr olunmayup eyletinze mteallik askerinzle mretteb mkemmel dmen
yarayla ber-vech-i isticl ehrizol'a varup mlk olup mm-ileyh belerbei yirine
gelince kala-i mezbrenn ve tevbinn bi'l-cmle ol serhadlern hfz u hrsetinde ve
zabt u synetinde env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz.
1273
Yeniehir kazsnda Fahri Hatun'un olu Ali'yi ldren ve bugne

kadar yakalanamayan Betatar kynden Ahmed'in bulunarak
davasnn grlmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 16 evvl, sene: 972
nebaht beine ve Selanik ve Yeniehir kdlarna hkm ki:
Hliy Selanik Kds Mevln Mustaf zde fazlh sbk Yeniehir Kds iken
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; ""Yeniehir kazsna tbi Betatar nm karyeden
Ahmed nm kimesne Fahr nm htnun ol Al'yi katlitdi." diy dav itdklerinde nice
defa ihtimm ile demler gnderilp meclis-i era ihzr mmkin olmayup gaybet idp
karyede mtemekkin zam v siphden ve etrfda olan kur halkndan nie mslimnlar
gelp mezkr Ahmed in; "ak v harm-zdedr." diy haber virdklerinde mezbr
Ahmed'n akribs meclis-i era gelp baz mslimnlar mahzarnda; "Mezbr Ahmed
karyeye gelmesn, cel-i vatan itsn." diy maktln vlidesine ve syir veresesine tazarru
itdklerinde mezbre htn dah akribsn tazyk itmeyp fergat idp ol zamndan
gelmeyp firr itmiidi. Hliy gir gelp bi'l-fil anda olcak mezbre htn syir
oullarna dah zikrolunan ak zarar iridrmek ihtimlin virp ahvli teft olunmasn"
249
Hkm-i erfm varcak, bu huss bundan akdem bir defa erle sorlup faslolm
olmayup on be yl mrr itmi dav deil ise mezbr ihzr idp gaybet itmi ise erle
buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp ber-mceb-i er- kavm teft tefahhus
eyleyp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise -ki, erle sbit zhir ola- mezbr habsidp
hakkat-i hlin tafsli ile yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz.
1274
Tatarpazar kazsnda kallblk suuyla hapsolunduklar halde

kad tarafndan kefile verilerek hapistan kartlan Baks ve olu
Luka'nn kefillerine buldurularak su aletleri ve sicil sretleri ile
birlekte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 972
Tatarbzr kdsna hkm ki:
"Taht- kazndan Baks nm zimm, ol Luka ile kallb olup mukaddem ele girp
yanlarnda tokuz sikke kalb altun ve altun sikkesi bulunup sicill olunup habsolunm iken
sen kefle virp tlk eyledn" ilm olund. mdi; mezkrlar ele gelp mukayyed
mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:
) zde kadruh varcak, tehr itmeyp
mezkrlar her kande ise kefllerine teklf idp buldurup ele getrp mukaddem yanlarnda
bulunup sicill olunan kalb sikke ve altunlar ve sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs
mezkr avuuma koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. hml msheleden hazer
eyleyesin. Sonra netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
1275
Saravalos kazsnn Kuyucak kynde iltizam ile sba olan ve

haksz yere para ve yiyecek alarak mslmanlara zulmeden Pr
Ali'nin yakalanarak kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Mektb getren Mehmed'e virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 972
Saravalos kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi Kuyucak nm karyede skin olan piyde
tyifesinden Pr Al nm kimesne iltizm ile sba olup n-hak yire mslimnlarun altunn
ve akasn alup ve evlerine varup mft meccnen cebrile yimlerin ve yimeklerin alup ol
vechile mslimnlar rencde idp ve nice kimesneler dah zulm teaddsinden cel-y
vatan idp mtezacciru'l-ahvl olduklarn" bildrmisin. Buyurdum ki:
Varcak, mezbr ele getrp erle sbit olan hukk ashbna alvirdkden [sonra]
sret-i sicilleriyle mezkr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree
konla. Amm; koup gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki,
yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
250
1276
Edirne'de inili Hamam civarnda skin olan ve Rumeli vilyetinde

kemendcilik ettikleri bildirilen Mehmed, yenierilikten mazul
brahim ve bir voynuk hizmetkrnn yakalanarak hapsedilmeleri.
Yazld.
Silistre tarafna giden kdya sl itmein Rdvn avu'a virildi. F 18 Zi'l-kade,
sene: 972
"Mahrse-i mezbrede inili Hammm kurbinde skin olan Murd Be kyegsi
Mehmed ve yenierilikden mazl brhm ve bir voynuk hdmetkr kemendciler olup
vilyet-i Rmili'nde kemendcilik iderler." diy istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar hufyeten tetebbu u tecesss itdrp bi'l-fil anda
mevcdlar ile ale'l-gafle ele getrp anda mevcd deiller ise yarar demler koyup evlerine
geldkleri gibi ele getrp cmlesin habsidp vkf olduun ahvllerin vuk zre yazup
bildresin. Sonra anlar bbnda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin.
Amm; bu huss mukaddem kimesneye if itmeyp gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
1277
zvornik'in Malindol ve Donilec kylerindeki primikrlerin haksz

yere ahliden vergi aldklar ve fesad kardklar yolundaki
ikyetlerin tefti olunmas.
Yazld.
Arz getren Nash'a virildi. F 16 Zi'l-kade, sene: 972
zvornik Bei abn Be'e ve zvornik ve Brdelen kdlarna hkm ki:
Sen ki zvornik kdssn, mektb gnderp; "zvornik kazsna tbi Memleha-i Zr
kurbinde Malindol(?) nm karyede skin Donlic(?) ve dah Donilec(?) nm karyede skin
Menline(?) nm primikrler vilyet-i mezbrede vk olan be-nm err mfsidlerden bir
ka nefer kimesneleri yanlarna alup vilyet-i mezbrenn ummen reysn cem idp nie
bin kefere bir yire cem olup ilerinden mezbrn mfsidler iler bu hakrn zerine gelp
hl kaz-i mezbrun muhzrbas olan Nash hakknda erle sbt n-kbil baz
thmetler isnd idp takrr-i ekv eyledklerinde; "Reynun bu takrrlerini der-i devlete
elbette arzidivir." diy bu hakre ilhh- edd idicek; "Takrr-i ikyet eran mfd
deildr. Bri fi'l-cmle erle sbit olmaynca arzitmee imkn yokdur." diy cevb
virdkde, mezbrn mfsidler kefereye; "Bre koman, bize istedmz gibi nki arz
virmez, urun, depelen." diy ummen kefereye hcm itdrp katlimze muyinen
kasdeyledklerinde bu hakr firr eyleyp tebdl-i mekn eylemesevz katleylemelik
mukarrer idi. Mezbrn mfsidler bundan akdem bir ka defa bunclayn azm cemyyet
idp kdlar zerine yriyp katleylemee kasdeylemilerdr. Mezbr mfsidlern ve bir
ka neferlerinn dah bu vilyetden icl olunmalar vcibdr. Eger haklarndan gelinmezse
dyim bu vilyetn reysn dll idp ifsd eylemekden hl olmazlar. Bu defa da
eyledkleri cemyyetde avrz slbnca her hneye salgun idp akalar cem
eylemilerdr. err rlar vilyetden ref olunmak lzimdr." diy bildrp ve sbk
251
zvornik Bei Hasan dme zzh mektb ve zvornik kds sret-i sicil gnderp;
""zvornik keferesinn cizyesi cemne memr olan Emn Mehmed ve Ktibi Al'nn
reydan hlf- emr ve mugyir-i defter alduklarn alviresin." diy hkm-i erf vrid olup
meclis-i era ihzr olunup reynun her bir neferinden krk ikier aka zerine harc alup
ve bu nhyenn bazndan her sene hneden bir nev-yfte ve bazndan on hneden bir
nev-yfte alnup ve her nev-yfteden elli ikier aka alnup ve mrdelerinn dah syir
harclar gibi krk ikier aka alup ve her bir mrde ihrc in yiirmi ikier aka alup ve
her hneye er aka poklon ve ikier aka sarrfiye ve her karyeden arpa ve koyun ve otluk
in yiirmier-otuzar aka alup mezkrlardan sl olundukda, fi'l-vk ellier aka hsb
zre sekiz yz yetmi aded nev-yfteleri akalar alnup syirleri; "Almaduk." diy cevb
virp tokuz nefer siph ile be nefer hsr-eri ve syir mutemedn-aleyh mslimnlar
reynun takrri zre ehdet idp; "Bunlar bizm hasmlarmuzdur." diy tealll
itdklerin" bildrdiler. Buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, bu bbda ihzr lzim olanlar husamsyla
berber idp bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; kaz-i mezbre keferesinn cizyeleri
cemne varan harcclara kd-i mezbr mun olup celb-i ml itmekle reynun era ve
knna ve deftere muhlif ol mikdr akalar alnm mdur ve kd-i mezbr dah arznda
sahh olup zikrolunan errlern ilk v tahrkiyle rey gulvv-i mm idp ol vechile
fesd enat itdkleri sahh vk mdur, iki cnibn ahvline tamm vkf u muttali olup
hakkat-i hlleri yannuzda ne vechile sbit zhir olursa irret fesd zhir olan mezbrn
mfsidleri habsidp tafsl-i ahvllerin arzidesiz ve mezbrn harcclar teadd v tecvz
idp kdnun dah ol bbda izni ve dahli var mdur, ikyet itdkleri zre zulmen ol mikdr
akalar alnm mdur, nicedr; tamm malm idinp shhati zre Atebe-i Ulym'a ilm
idesiz. Hlf- vk kazyye arzndan, tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp hakk-
sarha tbi olasz; yle bilesiz.
1278
Ki sancanda yakalandktan sonra bir yolunu bulup ortadan

kaybolan hrsz ve fesadclarn Erzurum vilyeti kazalarna
geldiklerinde yakalanarak Ki beyine veya onun gnderecei
adamna teslim edilmesi.
Yazld.
Ki beinn kethudsna virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 972
Vilyet-i Erzurum kdlarna:
Ki bei Dergh- Muallm'a dem gnderp; "baz hrsuz u harm sancanda
fesd enat idp ele getrp erle haklarndan gelmek istedkde gaybet idp har
sancaa varmala hals olup haklarndan gelinmedin" bildrdi. Buyurdum ki:
Fi'l-vk mrun-ileyhn sancanda vk olan hrsuz u harmden fesd enati
zhir olanlar ele getrmek istedkde gaybet idp her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa
mrun-ileyhn demi varup taleb itdkde asl ve kat tealll niz olunmayup anun
[gibi] hrsuzlu ve fesd zhir olanlar mahall-i hdiseye gnderesiz ki, ber-muktez-y
er- erf mahallinde teft olunup erle ve knnla lzim gelen mahallinde icr olunmala
252
ehl-i fesd enat vilyetden mndefi olup eyym- sadetmde rey v bery
sde-hl olalar; yle bilesiz.
1279
Ki beyinin, hrsz ve fesadclar yakalamak ve defetmek iin

sancandaki sbalarla sipahilerden yeteri kadarn istihdam
etmesi.
Yazld.
Bu dah.
Ki beine hkm ki:
Hliy sancaunda vk olan hrsuz u harm ve ehl-i fesd enatn def in
muvenet lzim geldkde sancaun sbalar ve siphlerinden kifyet [mikdr] kimesne
istihdm olunmasn emridp buyurdum ki:
Sancaunda ehl-i fesd enat zhir olup ele getrp def itmee muvenet lzim
oldukda, sancaun sbalar ve siphlerinden kifyet kadarn istihdm idesin. Anun gibi
hdmete tayn itdn kimesnelerden teksl ihml idenleri isimleriyle yazup arzidesin ki
tmrlar hara virile; yle bilesin.
[Yev]m'l-Cuma, f 18 Zi'l-kadeti'-erfe, sene: 972, Kostantniyye

[Yev]m's-Sebt, f 19 minh.
[Yev]m'l-Ahad, f 20 Zi'l-kade
1280
Nibolu Beyi Mehmed Bey'in cilen askerleriyle birlikte sefer iin

yola karak Kstendil, Hersek, skenderiyye, skp ve Prizrin
sancaklar beylerine serdar olup mnasip bir mahalden Tmvar'a
geerek Tmvar beylerbeyinin uygun grecei hizmette
bulunmas.
Yazld.
Mehmed Hn'a hkm ki:
Bundan akdem defetle sana ahkm- erfe gnderilp sancaun sbalar ve
siphlerin alaybeisi ile mretteb mkemmel dmen yarayla vilyet-i Tmvar'a irsl
eylemen emrm olmd. Henz sancaun askerin ihrc itmeyp gndermedn ecilden
buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Rdvn zde kadruh varcak, asl tehr terh
itmeyp sancaun sbalar ve siphlerin knn zre lzim olan cebellerinzle mretteb
mkemmel dmen yarayla ihrc idp emru'l-meri'l-kirm Rmili Belerbeisi Ahmed
253
Paa dmet melhiye tevakkuf itmeyp Rmili'nden muvenete emrolunan Kstendil ve

Hersek ve skenderiyye ve skb ve Prizrin sancaklar belerine serdr olup mnsib olan
mahalden Tmvar'a gep Tmvar belerbeisi yanna varup vech mnsib grdi
zre hdmetde ve yoldalkda bulunasz. Kffr- hksrun ol taraflarda ziyde hcm
vardur; mm-ileyhe muvenete irimek gyet mhimm lzim olmdur. hml
msheleden hazer idp hemn emrm zre ber-vech-i isticl sancaun askeriyle mahall-i
memra irimek ardnca olasn. yle ki; muvenete irimemekle ol taraflarda rz-
saltanat- hmynuma muhlif bir vaz ola, zrn makbl deildr. Ana gre tedrk idp
hdmete varup irimek ardnca olasn; yle bilesin.
1281
skp beyinin, sanca askerleriyle birlikte cilen yola karak

Tmvar beylerbeyinin emrine katlmas.
Yazld.
Bu dah.
skb Bei Veyis Be'e hkm ki:
Bundan evvel sana hkm-i hmynum gnderilp sancaun askeriyle Tmvar
belerbeisine muvenete irimen emrm olup kffr- hksrun ol taraflarda ziyde
cemyyeti olup Memlik-i Mahrsem taraflarna dahl teaddden hl deiller iken emrm
zre sancaun askerin ihrc idp ol cnibe tevecch itmeyp sancaunda bulunmala
mstehkk- tb kb- elm olmsndur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp emr-i sbkum
zre sancaun sbalar ve siphlerin knn zre lzim olan cebellerinzle mretteb
mkemmel dmen yarayla ber-vech-i isticl mahall-i memra varup irimek ardnca
olasz. yle ki; emr-i hmynum vardu gibi kup gitmeyesin vey ol cnibe varup
hdmete irimeyesin, sancaun alnmala konlmayup env- ukbet ile kb olunman
mukarrerdr. Ana gre tedrk idp bu emr-i mhimde dakka fevtitmeyesin. Bir drl dah
itmeyp almet-i erfe itimd klasn.
1282
Hezargrad kasabasna hriten gelerek hrszlk yapp fesad

kartan ingene, Tatar vesir ahslarn yakalanarak
cezalandrlmalar.
Yazld.
ehremnine virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 972
Hezrgrad kdsna ve zamdan Behrm'a hkm ki:
Mteveff brhm Paa mtevellsi mektb gnderp; "Kasaba-i Hezrgrad
mteveff-y mrun-ileyhn evkfndan olup hricden baz ingne ve Tatar ve syir
ecnsdan kimesneler gelp ev aup tavar sirka idp dem soyup kll enat iderler. Kasaba
halk ziyde rencde olup perkende olmalar mukarrerdr. Vakfa zarar mterettib olur."
254
Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup kasaba-i merkmede

fesd enati zuhr iden kimesneleri hsn-i tedbr ile ele getrp ahvllerin erle teft
idp arzolundu zre hrsuzlu ve fesd enati sbit zhir olanlardan siph olanlar
mecl virmeyp habsidp arzidp olmayanlar bbnda ol ki emr-i er- kavmdr,
mahallinde icr idp yirine koyasz. Hlf- er- kavm kimesneye i itdrmeyesiz; yle
bilesiz.
1283
Osmanl tcirlerinin Moskova'dan gelirken Leh snrnda yollarn

kesip mallarn gasbeden ve adamlarn katleden Lehlilerin
yakalanarak cezalandrlmas ve tcirlerin mallarnn tazmin
edilmesi.
Yazld.
Altun kozalak ve ser--ser kse ile Cafer avu'a virildi. F 28 Zi'l-kade, sene: 972
Leyh kralna hkm ki:
Hac Mehmed ve Mustaf ve Kazganc Al ve brhm ve dger Mustaf ve Ahmed ve
abn ve Allhkul Hac nm mslimnlar ve zimmlerden Batora(?) ve Haaroz ve
Tohtam ve Ovannes ve Avadik nm tcirler Dergh- Muallm'a gelp; "vilyet-i
Moskov'dan gelrken vilyetinzden Bar nm kala kurbinde Basman(?) suynda baz
harm krbnlarn basup iki yz on res esrlerin ve yiirmi bin yz altunluk
esbblarn drt yz altm atlarn gret idp yedi neferin katlidp ahd emna mugyir vaz
itdklerin" bildrp ve mezbr Hac Mehmed gret olunan esbbndan on tokuz pre sincb
krk ve iki pre alk(?) ve yedi ift telatin Kiyev nm kasabadan Pavlo Balkovi dimekle
marf deli kfirn oullar Vasko ve Yovan nm zimmler elinde bulup Rmili kd-askeri
huzrnda erle sbit hkmolunup alvirildi. Eyle olsa; gerekdr ki:
Nme-i hmynumuz varup vusl [buldukda], m-beynimzde kadm'l-ezmn[dan]
meyyed mekked dostlua ve ahd emna mugyir Memlik-i Mahrsem tcirlerinn
yollarn basup demlerin katlidp esbb emvllerin ve esr ve atlarn gret hasret iden
ehl-i fesd enat ka nefer ise zuhra getrp Memlik-i Mahrsem tcirlerinn alnan
esbb emvllerin ve esr ve tavarlarn b-kusr alvirdkden sonra ahid-nme-i
hmynumuz muktezsnca gerei gibi haklarndan gelp cez[] v sezlarn viresiz ki,
ehl-i fesda mcib-i bret olup bir dah kimesnenn ahd emna muhlif vaz itmee mecli
olmaya; yle bilesiz.
1284
Ece ovasnda yakalanarak Gelibolu'da

harmilerin Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
255
mahbus
bulunan
Yazld.
Mezbr Husm Res'e virildi. F 19 Zi'l-kade, sene: 972
Mukaddem Eceovas'nda tutlup Gelibol'da mahbs olan harmlerden Elen ve
Hasan ve Hamza ve Neb nm kimesneler mukayyed [] mahbs Sdde-i Sadetm'e
Hkm-i erfmle hssa reslerden drende Husm Res vardukda, tehr itmeyp
mezkrlar habsden ihrc idp emrm zre mukayyed mahbs mezkra koup Atebe-i
Ulym'a gnderesin.
1285
Arboz'a tbi stefe kasabas halknn irretinden ikyeti olup

davet edildii mahkemeye gelmeyen Mehmed'in kree konulmak
Yazld.
Arboz beine ve stefe kdsna hkm ki:
Dergh- [Muallm'a] mektb gnderp; "liv-i Arboz'a tbi kasaba-i stefe
skinlerinden olan Mehmed nm kimesnenn irret ekvetinden baz mslimnlar ekv
idp hukk- ns erle grilp hak mstehkkna sl olunmak in mezkrun ihzrna dem
irsl olundukda itat-i er- erf itmeyp ekvet zre oldun kasaba-i mezbre kds
ilm itdin" arzeylemein buyurdum ki:
Gresin; fi'l-vk mezbrun ol vechile fesd enati erle sbit olup sicill olm
ise ele getrp sret-i sicilleriyle yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki
kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh idesin ki, gaflet ile yolda
ve izde gaybet itdrmekden ihtirz ideler; yle bilesin.
1286
Koron halk tarafndan ikyette bulunulan Koron dizdar

hakkndaki iddialarn aratrlmas.
Yazld.
Rikb- Km-yb'a ruka ref eyleyen zimmye virildi; Dvn'da.
Mora beine ve Koron ve Moton kdlarna hkm ki:
Hlen Koron halk Rikb- Hmynum'a ruka sunup Koron dizdr olan kimesneden
zhr- tezallm idp ve baz mevdd ilm itdkleri ecilden grilp shhati malm
olman sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, rukada mastr olan mevdda nazar idp dah fi'l-vk
mezkrun kalada krk nefer kul dirlik tasarruf itdi ve ol vechile reyya zulm teaddsi
ve kdlarun mhri ve sicil hussnda tezvr telbsi oldu vk mdur, ne mikdr ml
emlk tavara kudreti vardur, arz- hlde mastr olan mddeler sahh midr, nicedr;
hakkat-i hline muttali olup dah shhati ve vuk zre cmle-i ahvlin yazup bildresiz.
256
Hlf- vk nesne arzitmekden ve garaz u taassubdan hazer idp vkf u muttali

olduunuz ve sbt u zuhr bulan ahvlin mufassal yazup bildresiz.
1287
Deryada dman donanmas olduu haber alndndan Yanya'ya

kadar olan yallarda bulunan beyler ve dizdarlarn yallarn ve
kalelerin korunmas hususunda dikkatli olup dman gemileri
hakknda alacaklar haberleri bu hususta grevli olan Mehmed
avu'a bildirmeleri.
Yazld.
Bl avu-ol Mehmed'e virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 972
Yanya'ya varnca yallarda vk olan belere ve kdlar ve dizdrlara hkm ki:
Hliy deryda kffr- hksrun donanmas oldu istim olunup ol taraflara karb
hareket itmi gemileri var mdur, sahh haber alman Atebe-i Ulym avular
oullarndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mehmed zde kadruh irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, her birinz taht- hkmetinzde olan yallarun hfznda
mcidd olup leb-i deryda yir yir gzciler koyup gzedp ve siz ki dizdrlarsz, leyl nehr
kalalarnuzun hfznda dakka fevtitmeyp mretteb mkemmel dmen yarayla hzr
bulunup ad tarafndan gafletde bulunmayup keml-i teyakkuz u intibh zre hdmet-i
muhfazada gerei gibi ikdm ihtimmda olup dah imdiye dein ol taraflarda kffr-
bed-girdrun donanma-i hezmet-eserlerinden harm ve korsan gemilerinden zuhr itmi
gemi var mdur, nicedr; vkf u muttali olduunuz sahh haberi avuumla arzeyleyp
min-bad dah ad gemilerine mteallik vkf olduunuz haberi ber-vech-i isticl ihbr
itmekden hl olmayasz.
1288
Preveze kads ve dizdarlarnn Preveze ve Ayamavra kaleleri

muhasaras iin Fener limanna geldiini bildirdikleri dman
gemileri hakknda doru haberler alarak bildirmeleri, ayrca
Delvine siphilerinden bir ksmnn da alaybeyleri kumandasnda
Preveze Kalesi'nin muhafazas iin tyin olunduu.
Yazld.
Bu dah.
Preveze kdsna ve dizdrna hkm ki:
Hliy Yanya Sanca Bei Hseyin dme zzh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "Liv-i mezbra tbi Preveze ve Ayamavra Kalalarnun zerine yz yiirmi
pre kffr kadrgalar Fener Liman'na gelp bi'l-fil anda olup hsr- mezbrun
muhsarasna mbereti mukarrerdr. Preveze kdsyla dizdr ve alaybeisinden mektb
gelmidr." diy ilm eyledi. Eyle olsa; ad-y dallet-srun ol mikdr kadrgalar geldi
sahh olmas neden malm old, grnen gemiler sahh harb gemiler midr, yohsa Venedik
gemiler[i] midr, nin onat tehs idp sahh haber almadn sancakbeine arzidersiz?
Buyurdum ki:
257
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp ol grnen gemiler ne asl gemilerdr,

sahh haber alup ve kffr- hksrun dah donanmas henz deryya km mdur, ne
semtlere mstevl olmlardur; imdiye dein vkf olduunuz sahh haberi mezbr
avuumla arzeyleyesiz. Hliy Preveze Kalas'nun muhfazasyn Delvine alaybeisi
liv-i mezbrun binl siphleriyle muhfazaya tayn olunup ol bbda Delvine beine ve
mm-ileyh alaybeiye hkm-i hmynum gnderilmidr. Muhfazaya varduklar gibi siz
dah keml-i teyakkuz u intibh zre kala-i mezbrenn hfz u hrsetinde dakka
fevtitmeyp bb- muhfazada env- ikdm ihtimm zre olasz.
1289
Tersne-i Amire'de yaplacak olan gemiler iin Kefe'den bir ka

defa istendii halde gnderilmeyen kerestenin renber gemileri ve
sir gemilere navlun ile yklenip gnderilmesi.
Yazld.
Azebler Ktibi Mehmed eleb'ye virildi. F 19 Zi'l-kade, sene: 972
Kefe beine hkm ki:
Bundan akdem sana defetle ahkm- erfem gnderilp; "Tershne-i mirem'de
mceddeden bin olunacak hssa kadrgalarun tahtalarn varan rencber gemilerine tahml
idp irsl idesin." diy emrm olmd. Ol vaktden ber emrolunan tahtalar gelp vsl
olmamala zikrolunan gemilern bins avk u tehr olunmdur. mdi; Tershne-i
mirem'de olan cmle kadrga ve mavna Donanma-i Hmynum'la gitmidr. Rencber
gemilerinden gayri gemi ile gelmee imdiki hlde imkn yokdur. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, asl tehr terhi itmeyp stanbul'a zahre getrmek in varan
rencber gemilerine ve gayre her kimn gemisi olursa olsun navlun ile sepidrp emrolunan
tahtay iridrmek ardnca olasn. Bu emr-i mhimde tamm ikdm ihtimm idp maslahat
tehre kalmasndan ihtiyt idesin.
1290
Turgud Paa'ya kadrga krei ve gemi aletleri gtren Sefer ve

Sleyman reislerin gemilerinin Boaz'dan gemelerine Gelibolu
kads ve dizdar tarafndan engel olunmamas.
Yazld.
Bzergn Mustaf eleb'nn demine virildi. F 19 Zi'l-kade, sene: 972
Gelibol kdsna ve dizdrna hkm ki:
Sefer nm resn gemisiyle Turgud Paa'ya bin aded kadrga krei irsl olund.
Buyurdum ki:
Varcak, Boaz'dan gemel oldukda mni olmayasz. Emrme muhlif i olmakdan
hazer eyleyesiz.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti; "Sleymn nm res gemisiyle gemi lt irsl olund." diy yazld.
258
[Yev]m's-Sls, f 21 Zi'l-kade, sene: 972, Kostantniyye
1291
Havss- Hmyun'a ait bir i iin Tmvar'dan gelen Pir

avu'un Tuna yalsndaki iskele eminleri tarafndan gemi
verilmeyip kendisinin bekletildii yolundaki ikyetleri zerine,
Tmvar ve sair serhad beylerinden Sdde-i Sadet'e gelecek olan
grevlilerin, iskele eminleri tarafndan hi bekletilmeden istedikleri
tarafa geirilmeleri hususunda ikaz edilmesi ve avuu
bekletenlerin isimlerinin bildirilmesi.
Yazld.
Semendire Bei Bayram Be'e ve Koanya kdsna hkm ki:
Tmvar avularndan Pr avu Dergh- Muallm'a gelp; "Tmvar belerbeisi
cnibinden havss- hmynuma mteallik huss in Sdde-i Sadetm'e gelrken Tuna
yalsnda Hram Kalas kenrna geldkde iskele emnlerine; "Gemi getrn." diy haber
gnderp mukayyed olmayup bir ka defa talebine almet itdkde; "Macuraluya itibr
itmezz." diy ihml idp nie gn gemi gndermeyp te yakada avkolundun" bildrdi.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan iskele emnlerin getrdp muhkem tenbh tekd
eyleyesin ki, min-bad anun gibi mrun-ileyh tarafndan ve syir serhad belerinden bir
mhim huss in Atebe-i Ulym'a dem gelmel oldukda asl ol cnibde tevakkuf
itdrmeyp hemn ol sat gemi tedrk idp bu cnibe germee hzr olalar. yle ki;
bade'l-yevm ol bbda ihml msheleleri arzolunup malm- erfm ola, zrleri
makbl olmayup siyset olunurlar ve mezkr avua ol vechile ihnet itdkleri vk ise
emrme muhlif vaz iden kimler ise isimleriyle yazup arzeyleyesin.
1292*
stanbul suyolu kemerleri insnda alanlara ihsan olunan

seksen drt mertebe ve akann mstahk olanlara yenieri aas
tarafndan tevcih olunup defterinin gnderilmesi.
Yazld.
Hlen cenb- cellet-mebum kbelinden mahrse-i stanbul'a getrilen suyol
kemerlerinn binsnda sennle bile hdmetde olan kullarumun hakknda mezd-i nyetm
zuhra getrp seksen drt mertebe ve drt yz aka ki, ihsn idp mstehk olanlara vech
mnsib grdn zre tevch olunmasn emridp buyurdum ki:
Yayabalardan on nefer ve atlu zaarclardan yedi nefer ve aa blkbalarndan alt
nefer ve atlu sekbnlardan drt nefer ve drt nefer dah sekbn blkbalarndan ve yiirmi
nefer solaklardan ve on nefer yenieri kullarumdan ble karup zikrolunan yz akay
259
dah mstehk olan kullaruma tevch idp cmlesin bir yire defter idp mhrleyp
gnderesin; yle bilesin.
* Hkm metni zerine mkerrer kayd ekilmitir.
1293
bkz. hkm. 663
Yazld.
Kethudsna virildi. F 4 Zi'l-hcce, sene: 972
ve anas ad Lotsa Talpa ve dedesi ad Yorgi olan Petruka Talpa nm zimmiyye ve
mezbrenn zevci olup babas ad Penedik ve dedesi ad Sabano Yorgi ve anas ad Anna
olan Miklo nm zimm ve Belgrad sancanda kaz-i mezbra tbi karyelerden babas ad
Abtal ve anas ad Hacle ve dedesi ad Vene kfirde ad Yano olan skender mezkr
nefer harc-gzrlar esr olduklar arzolunman; "Mezkrlarun ahvlleri gerei gibi
tetebbu u tecesss olunup her kimn elinde bulunurlar ise -ki, Memlik-i Mahrsem
reysndan olup defter-i cedd-i hknde kend ve babalar ismi mukayyed harc-gzr
reymdan iken esr olduklar yanunda bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola- tlk idp
hlf- er- erf kimesneye dahl taarruz itdrmeyesin." diy sbk belerbeiye hkm-i
hmynum gnderilp ol vaktden ber ahvlleri neye mncer oldu ilm olunmadu
Hkm-i sbkum zre mezbrlarun ahvllerin dikkat ihtimm zre grp sahh
harc-gzrlarumdan iken esr olup henz tlk olunmam ise tlk idp eger dru'l-harb
iken alnup esr olmlar ise ana gre hakkat-i hllerin tehr itmeyp Atebe-i Ulym'a
arzeyleyesiz.
1294
Kffra tereke verdii ve fukarann emlklarn ellerinden ald

iin kree gnderilmek zere hakknda hkm karld halde
kree gnderilmeyen, ayrca Mustafa adl kii iin de sahte hkm
tertip ettii bildirilen Memi'nin kree konulmak zere Sdde-i
Yazld.
Ferhd nm kimesneye virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 972
Meri kdsna hkm ki:
Mustaf [nm kimesne] gelp; "bundan akdem Memi nm kimesne gammzdan ve
hd- zrdan bir nie kimesneyi yanna cem idp hd- zr ikmet itmekle fukarnun
emlklerin ellerinden alup ve kffra tereke virdin" mektb ve sret-i sicill ile ilm
eylemein kree gnderilmek in hkm virilmiken gnderilmeyp badeh mezbr
Memi gelp bununin; "Bana hlf- vk isnd idp; "Kffra tereke bey itdi." diy
mzevver hkm ihrc itdi." diy hkm ibrz itdin bildrdi. Buyurdum ki:
260
Mezkr Memi'nn ol vechile fesd enati ve emre muhlif tereke bey itdi sbit
olursa mezbr emr-i sbkum mcebince kree gnderp mezbr Mustaf hakknda rd
itdi hkmi mhrleyp gnderesin.
1295
Mteveffa Hseyin Paa'nn tib kazasnda bulunan evkf

mtevellsi brahim'in vakfn maln zayi ettii ve ranla alakas
olduuna dair ikayetlerin aratrlmas.
Yazld.
Kstendil beine, Kprili ve tib kdlarna hkm ki:
Mteveff Hseyin Paa kz gelp; "babasnun tib'de vk olan evkf mtevellsi
olan brhm nm kimesne vakfun on be yk akasn isrf itlf idp muhsebesin
virmeyp bundan akdem tefti in hkm virilmiken yine ol emir mcebince
grilmedin ve mezbr Kzlbalk ile mehr olup Kzlba'dan kendye dem gelp ol
cnible alkas oldun" bildrmein buyurdum ki:
Mezkr mtevellyi ihzr idp zamn- mberetinden bu na gelince vk olan
muhsebelerin tamm dikkat ihtimmla yirl yirinden mfredt defterleri mcebince asl
ve murbahas ile ve reftesi ile bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup rd u
masraflarn birbirine tatbk itdrp gresiz; mezkrun ekl bel itdinden ve isrf itlf
itdinden ne mikdr ml- vakf sbit olur ise -ki, erle damn lzim gele- b-kusr
cmlesin tahsl idp asl- ml ile murbahasn bi'l-cmle mezkrda ne mikdr ml- vakf var
ise cmlesin mhrleyp kalada emnet koyup ml- vakfa olan gadrin sicillt itdrp
sret-i sicillerin gnderp ve Kzlba cnibi ile mumelesi oldu dah vk ise shhati
zre yazup an dah bildresiz. Hlf- vk kazyye arzitmekden ve era muhlif i
1296
Emr-i erfe ile defa grlen dvay tekrar grdrmek isteyen ve

Dergh- Muall'dan gelen defter sretindeki kayd deitirdii
bildirilen Lefke kasabasndan Ahmed adl kiinin defter sreti ile
birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Mektb getren Oru'a virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: 972
Mektb gnderp; "kasaba-i Lefke'den Ahmed nm kimesne emr-i erf ile defa
kd erle fasleyledi davy tekrr emr-i erf ibrz idp huccet-i kdya amel itmeyp
yine dav idp dyim irret ve tezvr telbs zre olup menle memn olmayup meclis-i
era htnn dah getrp kazyyede medhali yok iken ekvetde muvenet eyleyp telbs
eyledinden gayri Dergh- Muallm'dan ihrc olunan sret-i deftere dah kalem katup
nice drl tezvr telbs eyledin" arzitdn ecilden buyurdum ki:
261
Hkm-i erfm varcak, mezbr ele getrp tayr eyledi sret-i defter ile yarar
demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; bile koup gnderdn
kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda onat vechile hfzidp gafletle gaybet itdrmekden
hazer eyleyeler.
1297
Yoros kazsnn Deresekili karyesi yaknnda bulunan Akbaba

Mezar'n ziyarete gelen kadn ve erkekler fesada sebebiyet verecek
davranlarda bulunduklarndan, ziyaret iin gelmek isteyenlerin
engellenmesi.
Yazld.
Bostancba demine virildi; Dvn'da. F 25 Zi'l-kade, sene: 972
Yoros kdsna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; ""Kaz-i mezkre muzftndan Deresekili
nm karye kurbinde vk olan Akbaba Mezr'n ziyret bahnesine ehirden baz levendt
ve nisvn tyifesi cem olup nie mahalde mahlt meclislerde hlf- er- erf nie evz
olur. kbet fesd olmak mukarrerdr; ref olunmas lzimdr." diy etrfda olan kur
ahlsi haber virdiler." diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Vardukda gresin; kazyye arzitdn gibi ise nis tyifesin ve syir ehl-i hev v
fesekay ziyret bahnesiyle ol mevza getrtmeyp gerei gibi men u def idp er-
erfe ve fermn- hmynuma muhlif vaz olmakdan ihtirz eyleyesin. Bu bbda hssa
korclarumba mbir ola; emr-i erden tecvz itmeye; yle bilesin.
1298
Delvine Alaybeyi Osman'n zeameti olan Prekalma nhiyesi Ortota

ky halk ile olan davasna icabet etmeyen ky halknn ayn
zamanda uzun sreden beri isyan zere bulunduklar
bildirildiinden ky halknn elebalarnn hakkndan gelinmesi.
Yazld.
Alaybei demine virildi. F 24 Zi'l-kade, sene: 972
Delvine beine ve kdsna:
Sen ki kdsn, sbk liv-i mezbr bei Abdlbk dme zzh ile Dergh-
Muallm'a mektb gnderp; "Delvine Alaybeisi Osmn Prekalma nhyesinde ber-vech-i
zemet mutasarrf oldu Ortota nm karye halk ile b u be v bostn hussnda
nizlar olup mezbr karye halk meclis-i era davet olundukda itat-i er eylemeyp
temerrd nd idp udl-i mslimnden ahvlleri sl olundukda; "cem zamnda syn
zre olup irret ekvet itdklerine ehdet eyledklerin"" arzeylednz ecilden syn u
tuyn zre olan mfsidlern haklarndan gelinmesin emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup arzolundu zre
zikrolunan kefere tyifesi itat zre olmayup synda musrr olup fesd enatden hl
deiller ise hsn-i tedbr tedrkle zerlerine varup ekydan olup menba- fesd olan
262
ba ba mfsidlerin ele getrp haklarndan gelesin ki, syir ekyya bret-nm olup
min-bad bir ferdn er- erfe ve emr-i hmynuma mugyir harekete mecli olmaya.
Amm; bu bahne ile karye-i mezbrenn itat zre olup kend hllerinde olanlara ve
ml tavarlarna ve esbblarna ve etfl ezvclarna dahlolunmaa rz-y erfm yokdur.
Ol bbda tamm basret zre era ve emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesin ve ne
mikdr ehl-i fesdun ele girp haklarndan gelindin yazup bildresin.
1299
skenderiyye beyinin Erdel seferine kmasn frsat bilip isyan

ederek skenderiyye skelesi'ni etkisiz klp kyleri talan eden
isyanclarn nne geilebilmesi iin Dukagin beyinin yeteri kadar
asker tedarik ederek olay mahalline gidip skenderiyye ve Dukagin
sancaklarnn muhafazasnda bulunmas.
Yazld.
Kapukethudsna virildi; Dvn'da. F 13 Safer, sene: 973
Hlen skenderiyye ve Podgorie kdlar mektb gnderp; "skenderiyye Bei Tur
Al dme zzh Erdel seferine kup gitmekle itat iden mtemerridn syna avdet idp
skenderiyye skelesi'n muattal idp vilyet-i skenderiyye'de olan kury gret
itdklerinden gayri i illere zarar u gezend iridrmek ihtimli vardur." diy ilm itdkleri
Hkm-i erfm varcak, skenderiyye sancanda vk olan kl hl komayup
erenlerinden kifyet kadar mstahfz alup ve il-erinden dah kifyet kadar dmen yarayla
dem ihrc itdrp zikrolunan ust- mtemerridnn mazarrat defne karb mahalle varup
liv-i mezbrun ve hem kend sancaun hfz u hrsetinde dakka fevtitmeyp memleket
reynun hfz u syneti bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin.
1300
bkz. hkm. 1292
Yazld.
Hliy cenb- cellet-mebum kbelinden mahrse-i stanbul'a getrilen suyol
kemerlerinn binsna sennle bile hdmetde olan kullarumun hakknda mezd-i nyetm
zuhra getrp seksen drt mertebe ve drt yz aka ihsn idp mstehkk olanlara vech
mnsib grdn zre tevch olunmasn emridp buyurdum ki:
Yayabalardan on bir nefer ve atlu zaarclardan sekiz nefer ve aa blkbalardan
tokuz nefer ve atlu sekbnlardan tokuz nefer ve alt nefer dah sekbn blkbalarndan ve
yiirmi be nefer solaklardan ve on alt nefer yenieri kullarumdan ble karup
zikrolunan drt yz akay mstehkk olan kullaruma tevch idp cmlesin bir yire defter
idp mhrleyp gnderesin.
263
1301
Sille(?) kasabasnda mteveff Ahmed Kd Mescidi'ne immet

grevinde bulunan Kara aban adl suhtenin Hamza adl kiinin
olunu zorla elinden almak istedii hakknda yaplan ikyetin
tefti olunmas.
Yazld.
Ferhd nm kimesneye virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 972
Silistre beine, Silistre ve Varna kdlarna hkm ki:
Kasaba-i Sille'de (?) Cmi- Atk Hatbi olan Hamza arz- hl gnderp; "Kara
abn nm shte mteveff Ahmed Kd Mescidi'nde immet iderken bir ka shte ile
Hasan nm sar olum ayardup alup gidp dem gnderp olum alup kendler ele
girmeyp hlen mezbr Kara abn bir ka shte ile gelp olum cebrile almak tedrk
idp teadd ider; hayfdur." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbr her kande ise ihzr idp gaybet iderlerse erle
buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp
gresiz; arzolundu gibi fesd enatleri erle sbit zhir olursa kendleri habsidp
sret-i sicillerin gnderp tafsl zre hakkat-i hllerin arzeyleyesiz. Sonra anlar hakknda
emrm ne vechile sdr olur ise mcebiyle amel eyleyesiz. Tezvrden ve telbsden ve hd-
zrdan ve nisbet taassubdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzndan ihtiyt
eyleyesiz; yle bilesiz.
1302
Elinde bulunan bir hkm ve hucceti ortalk yerde yrtarak kendi

bana hareket edip halka eziyet eden Yahya adl ahs hakknda
gerekli tahkikatn yaplmas.
Yazld.
Gelibol ve Edremid ve Balya kdlarna hkm ki:
Hliy Biga Bei shk dme zzh ile Biga nyibi mektb gnderp; "Ezine Kds
olan Abdullh kasaba-i Lapseki'den Yahy nm kimesnenn Abdurrahmn Zviyesi'nde bir
kta tarla huss in hkm-i erfmle vardukda, zikrolunan hkm-i erf ve yedi kd
imzsyla mmz bir kta hucceti al-melei'n-ns yrtup amel itmeyp kend hevsna tbi
olup ve dyim'd-dehr karyelerde gezp hem sbalk ve hem kdlk ider; kend
hevsndan gayriye tbi olmaz. Kendden gayri drt nyib dah nasbitmidr. Anlar dah il
zerinde gezp mslimnlarun hlleri mkedder olmdur." diy arzitmein ol yrtlan
hkm-i erf ve arzlar ve huccetn ve sret-i sicillern sretleri asllarndan ayn ile ihrc
olunup bir kseye konlup mhrlenp size irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, gnderilen hkm-i erf ve arzlarun ve huccet ve sret-i
sicillern sretlerine nazar idp bu huss onat vechile teft idp gresiz; ol hkm-i
erfmi ve yedi kdnun imzlaryla mmz hucceti her kim yrtm ise -ki, erle sbit
zhir ola- shhati zre yazup Dergh- [Mu]allm'a arzeyleyesiz.
264
1303
Aydn beyinin, Sla beyi donanma ile sefere gittii iin sefere
gitmeyen zam ve siph tifesini toplayp sancak yallarn
dman gemilerinden ve korsanlarndan korumas iin
grevlendirildii.
Yazld.
demine virildi. F 21 Zi'l-kade, sene: 972
Aydn Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Mektb gnderp; ""Sla bei donanmaya gitmein Foa'ya gelp kala-i
mezbrenn ve ol yallarun hfz u hrsetinde olasn." diy emrolunman ol gnden
mberet olunup lkin Foalar Saruhan sancanda olup Sla'ya drt gnlk mesfe olup
ve Foalar'un hfz Saruhan siphlerine fermn olunman Aydn sancanda derydan
kalan zam v siph ile cemyyet idp sennle bile muhfazada olmasn" bildrmisin.
Buyurdum ki:
Arzitdn zre Aydn sancanda derydan kalan zam v siph tyifesin yanuna
cem idp sancaun yallarn gerei gibi hfzidp kffr- hksrun harb gemilerinden ve
levend korsandan memleket reyya zarar u gezend iridrmesinden saknup bb-
muhfazada dakka fevtitmeyesin.
1304
Eirdir'de ev basan, halkn mallarn zorla gasbeden, mahkeme

basp daa kaan Kara lyas olu Alemah adl ehl-i fesad ve
harmnin yakalanarak kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Husm Abdrrahm Efendi'nn demine virildi. F 25 Zi'l-kade
Hamdili beine ve Eirdr kdsna hkm ki:
Sen ki Eirdr kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kaz-i mezbra
tbi Direskene nm karyeden Kara lys-ol Alemh dimekle marf kimesne ehl-i fesd
ve harm v err olup mslimnlarun evlerin ve deirmenlerin basup cebren esbblarn
alup meclis-i er- erfe davet olundukda itat itmeyp varan deme etmidp ok ve kl
ile cengidp talara kaup tahassun idp ve nyibn mahkemesin basup sancakbei
sbalar nice defa ele getrilmesin kasdeyledklerinde ta* sab olmala tutlmayup
mslimnlar elinden ciz olduklarn" arzeyledn ecilden buyurdum [ki]:
Varcak gresin; bu husslar vk ise mezbr her kande ise bulup hsn-i tedbr
tedrkle ele getrp dah yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ki
kree konla. Amm; bile gnderdn demlere gerei gibi tenbh eyleyesin ki, yolda ve
izde gaf[le]tle gaybet itdrmekden ziyde ihtiyt eyleyeler; yle bilesin.
Der-rus- Hasan Be. Trh f 12 evvl, sene: 972
*Metinde "
" eklindedir.
265
1305
Kayseri'den Mahsud adl zimmnin yolunu keserek mallarn

gasbedip kendisini yaralayan ve daha sonra hapisten salverilen iki
kiiyle ilgili dvann grlmesi.
Yazld.
Tlib olana virildi. F 27 Zi'l-kade, sene: 972
Karaman belerbeisine, Kaysariyye kdsna hkm ki:
Nefs-i Kaysariyye'den Mahsud nm zimm gelp; "Ham kurbinde Krkll nm
cematden Abdurrahmn bin mer ve s bin Mehmed ile yolna inp kl ile kolnda ve
banda ve syir yirinde mecrh idp otuz be sikke filori on be altunluk pre ile kaftann
alup gitdklerinde sonra ikisi dah ele gelp zikrolunan fesd vech-i merh zre
eyledklerine meclis-i erde ikrrlar mseccel olup Sancakbei erkes dme zzh
habsine alm iken bade-zamnin tlk idp bana ziyde zulm hayf olmdur." diy
Vardukda, mezkrn kimesneleri mrun-ileyh sancakbeine buldurup getrdp
husamsyla berber idp bir defa faslolmayup on be yl terkolunmayan davlarn onat
vechile teft idp gresin; mezkrlar zimm-i mezbrun yoln basup kl ile mecrh idp ol
mikdr filori ve pre ve kaftann alup gitdkleri sbit zhir oldukdan sonra mteveccih
olan hakkn hkmidp b-kusr alvirp dah siph tyifesinden olan habsidp arzidesin;
deil ise ol bbda muktez-y er- erfle amel idp lzim geleni yirine koyasn.
1306
Voyvoda Behram'n odasn basarak paralarn ve eyasn gasbedip

kendisini yaralayan suhtelerin yakalanarak cezalandrlmalar.
Yazld.
Al Be demi Mehmed'e virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 972
Anatol belerbeisine, Yaban-bd kdsna hkm ki:
Ankara Piydeleri Bei Al dme mecdh dem gnderp; "zemetin zabtiden
Behrm nm voyvodanun on drt nefer shteler odasn basup zemeti mahslinden on sekiz
bin nakd aka voyvodanun esbbn alup kendsin mecrh idp perkende olduklarn ve Bol
sancanda Gerede kazsnda Akta nm karyede Al ve Yaban-bd kazsnda
Mlikharman(?) nm karyede Bl ve Alako nm karyede Yardm ve karye-i Vrnky'de
Yahy ve Be sancanda Mihalck kazsnda lmekciler nm karyede Yayla(?) ve
Hasan ve abn nm yedi nefer kimesneler ol shtelerden idklerin" bildrmein
buyurdum ki:
Tehr itmeyp yarar demlern tayn idp vech-i merh zre fesd enat iden
shtelerden ise hsn-i tedrkle ele getrp kendlerden ve syir yoldalarndan ele
gelenleri mahall-i hdisede husamsyla berber idp onat vechile teft idp gresin;
mm-ileyhn mezkr voyvodasnun odasn basup ol mikdr aka v esbb alup gidenler
kimler idi erle sbit oldukdan sonra mteveccih olan hakkn alvirp dah bu fesd
idenler siph ise habsidp ahvlin mufassal yazup bildresin.
266
1307
Mehyif teftii iin Karaman Mfettii Bayezid Bey'in yannda

bulunan Maksud avu'un yerine Bl avu'un grevlendirildii.
Yazld.
avubana virildi. F 27 Zi'l-kade, sene: 972
Vilyet-i Karaman Mfettii Byezd Be'e hkm ki:
Bundan evvel senn yanuna mehyif tefti hdmetine tayn olunan Dergh-
Muallm avularndan Maksd hdmet-i mezbreden ref olunup yirine Dergh-
Sadet-destghum avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Bl zde kadruh konlmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile varcak, vk olan mehyif teftini mezkrun mberetiyle
grp istihdm eyleyesin.
1308
Mehyif teftii ile grevlendirilen Bayezid Bey ile Maksud avu'un

grevlerine son verildiinden Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri
Yazld.
Bu dah.
Mudurn kdsna hkm ki:
Mehyif teftinde olan Byezd dme zzh ile mbir tayn olunan Dergh-
Muallm avularndan Maksd avu hdmet-i mezbreden ref olunup Sdde-i
Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm ile avu-oullarndan (
koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
1309
) varcak, tehr itmeyp mezkr mezbra
Rumhiye'nin Zebid nhiyesi kadsnn toplad mr akay

gasbedip kad ve yenieriyi katlederek s l-i Cenh tifesine
giden Umde adl mfsidin yakalanarak siyset olunmas ve
gasbettii mr akann tahsil olunmas.
Yazld.
Mektb gnderp; "Rumhiyye sancana tbi Zebd Nhyesinn Kds olan
Mehmed ml- mr zerine havle tayn olunan Badd yayabalarndan Hasan ile Hlid
nhyesine varup mr aka cem iderken nhye-i mezbrenn eyhu'l-meyih olup
kadmden ekvet ile marf olan Umde nm mfsid hayli dem cem idp mezbr kdnun
adrn basup kd ve havleyi nefer yenieri ile katlidp esbblarn yam idp mr
akay alup s olan l-i Cenh nm tyifenn iine vardun" bildrmisin. Buyurdum ki:
267
Kazyye arzolundu gibi ise mfsid-i mezbrun ele gelmesi bbnda hsn-i tedbr
tedrk idp her ne vechile mmkin ise ele getrp alnan ml- mryi b-kusr tahsl
itdn gibi siyset eyleyp emrm yirine vardun yazup bildresin.
1310
Edirne'ye dardan iki getirilmesinin nlenmesi ve bu ie nayak

olanlarn yakalanarak kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Hliy mahmiyye-i Edirne zemeti iltizmda olmala gicede ve gndzde ehre hamr
gelmekden hl olunmadu istim olunur. mdi; bundan akdem sana hkm-i hmynum
gnderilp hamr hussnda vk olan yasa- hmynum tenbh ilm olunm iken ol
emr-i hmynuma mugyir vaz olmaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
(
) varcak, men hussnda sdr olan emr-i cell'l-kadrmn icrsnda gerei
gibi mukayyed olup ehre asl taradan hamr getrtmeyp gicede ve gndzde yollar ve
gelmek ihtimli olan mevz bekledp era ve emr-i hmynuma muhlif hamr getrp
ve hamr getrmee mbir olanlar ele getrp habsidp isimleriyle Sdde-i Sadetm'e
arzeyleyesin ve mahmiyye-i mezbrede olan kefere tyifesine emr-i sbkum zre tenbh
yasa idp mslimnlara hamr virdrmeyp ve iln- hamr itdrmeyesin; eslemeyp era
ve emre muhlif her kimden vaz sdr olursa sicillt idp sret-i sicilli ile kree
gnderesin. Bu bbda tamm ihtimm idp mahrse-i mezbreden fsk u fcrun def
bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.
[Yev]m'l-Erbi, f 28 Zi'l-kadeti'-erfe, sene: 972
1311
Mankb ve Sudak kadlklarnda Koroz ve Elite karyelerinde

bulunan ve Tersane'de in edilen gemiler iin gerekli olan mr
gemi tahtalar ile kerestenin stanbul'dan gelen top gemilerine
yklenerek gnderilmesi.
Yazld.
Kefe beine hkm ki:
Bundan akdem sana defetle hkm-i hmynum gnderilp; "Balkla nm
mahalde olan mr gemi tahtalarn tahml idp gnderesin." diy fermn olunup hlen
mektbun vrid olup; "Bu cnibde gemi bulunmaz; stanbul'dan gelmee muhtcdur." diy
bildrdn ecilden zikrolunan tahtalar tahml itmek in mahrse-i stanbul'dan iki kta
top gemisi irsl olund. Amm; zikrolunan kereste mahall-i mezbrda olmayup Mankb ve
Sudak Kdlklar'nda Koroz ve Elite nm karyeler kurbindedr. Mezkr Koroz nm
karyede bir mikdr liman var imi. Gayri yirde liman olmayup gemi elenmek mmkin
olmadu istim olunur. Buyurdum ki:
268
Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan gemileri vardu
gibi asl tehr tevakkuf itdrmeyp iine kifyet mikdr dem koyup zikrolunan
mevzda ihzr olunan tahtalar ber-vech-i isticl tahml itdrp gnderesin. Zikrolunan
gemiler almayup bk kalan tahtay dah tehr itmeyp ol cnibe varan rencber gemilerine
navlun ile tahml idp gndermek bbnda ikdm ihtimm eyleyesin. yle ki; bu bbda
adem-i ihtimmunla kereste gelp irimemekle Tersne'de ilenen kadrgalar tehr olunmak
lzim gele, netcesi sana yid olur. Ana gre mukayyed olup emrm mcebince keresteyi
isticl zerine gndermek ardnca olasn.
1312
Takpr kazsnda mlhid olduu iin hapsolunan ve hastal

nedeniyle yirmi kadar kefile verildikten sonra kefilleriyle birlikte
ortadan kaybolan smail'in kefilleriyle birlikte yakalanarak Sdde-i
Yazld.
Ykt nm azebe virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 972
Kastamon beine ve Takpri kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "sbk erle rafz u ilhd sbit mseccel olan Kfr-gy sml
nm kimesne emr-i erfle tutlup teft olundukda mfetti tayn olunan Kastamon kds
hzr olmaman mezbr sml Kastamon Kalas'nda habsolunup kd-i mezkra tevakkuf
olunmala yiirmi be gn kalada mahbs olup marz olman yiirmi nefer mikdr
kefllere virilmi iken kd-i mezbrun gelmesi karb olup teft zamn geldkde keflleri ile
gaybet itdi" arzolunup ve kefllerinden neferi mahrse-i stanbul'da tutlup
habsolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr sml'i kefllerine (
) bi'l-cmle erle
buldurmas lzim olanlara buldurup her kande ise ele getrp kayd bend ile Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesin. Ele getrmezlerse kefllerin mukayyed [] mahbs
gndermeyince olmayasn ve mahbslar koup gnderdn kimesnelere tenbh idesin ki,
yolda gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.
1313
Mteveff Vezir-i Azam Ali Paa'nn Karahisar'a getirtilmesini

emretmi olduu suyolunun ihtiyac iin kirayla araba tutulmas.
Yazld.
Doyran avu-ol Sefer'e virildi. F gurre-i Zi'l-hcce, sene: 972
Karahsr beine hkm ki:
Vezr-i Azam iken fevtolan Al Paa tarafndan nefs-i Karahsr'a getrdilmesi
emrolunan hark suy yolnun levzimi ihz[r] in kiryla arabalar tedrk olunmas lzim
oldu ilm olunman buyurdum [ki]:
269
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan suyolnun zerine mbir olanlar tarafndan

araba taleb olundukda kiryla kifyet mikdr araba tedrk ihzr eyleyp gnderesin ki,
varup ed-i hdmet ideler. Huss- mezbr mhimdr; ihml eylemeyesin.
1314
ehrizol'da gherile ilenmek zere harbe ky yerlerinde

aratrma yaplarak ne kadar aka ile ne miktar gherile
ilenebileceinin bildirilmesi.
Yazld.
Hliy gherile ilenmek huss mhimm lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, vilyet-i mezbrede harbe ky yirlerinde ve syir
mevzda gherile topra tetebbu itdrp bulunan yirlerden nmne in bir ka kntr
gherile eker gibi tabhitdrp kntr ne mikdr aka ile hsl olur ve senev ne mikdr
gherile hsl olmak mmkindr; tamm malm idinp shhati zre yazup arzidesin.
1315
Mihali Ovas'nda iki arkadayla birlikte yakalanan ve daha sonra

kaan harm Arab'n buldurularak Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Bundan akdem hrsuz u harmlk ile mehr u mteref bir Arab' Mihal ovasnda
ele getrp yannda Rmili slbnda bir iki kimesne bulunup anlar dah ele geldkde bir
tark ile hals olup hliy mezkrlardan biri mahrse-i stanbul'da bulunup baz yenieriler
haber virmekle ele girp Arab'dan sl olundukda; "Yolda rst gelp giderken ele
getrdiler. Amm; Arab bize iftir idp; "Yoldaumdur." diy haber virdin" takrr idp
mezkr Arab'un ahvli shhati zre malm olmak lzim olman buyurdum ki:
Mezkrlar ne tark ile ele getrdn, ahvlleri nicedr, fi'l-vk Arab'un hrsuz u
harml var mdur ve bu kimesne erki midr, yohsa takrri zre yolda rst gelp yolda
olmala m ele girmidr? Eger mezkr Arab shhatde ise kayd bend ile yarar demlere
koup gnderesin; deil ise ahvli malmun oldu zre shhati ile mufassal yazup
arzidesin.
1316
270
Seferihisar'n Altunba kynde meyhaneler aarak iki ien

kefere hakknda bilgi verilmesi ve sulu grlenlerin
cezalandrlmas.
Yazld.
Manisa'da Veled Be Medresesi'nden mazl olan Ms'ya virildi.
Maltyye ve Seferhsr kdlarna hkm ki:
Nefs-i Seferhsr'da ve civrnda olan Altunb nm karyede baz kefere meyhneler
aup alniyyen rb-i hamr olup fsk u fcr oldu ilm olunman sen ki Maltyye
kdssn, kdluna giderken kasaba-i mezbreye vardukda, kaz-i mezbre kds ile bu
huss keml-i dikkat ihtimmla tetebbu eylemesin emridp buyurdum ki:
Varcak gresin; fi'l-vk kasaba-i mezbrede er- erfe ve emr-i hmynuma
muhlif kefere tyifesi ol vechile vaz itmiler ise er- erfe mugyir iln- hamr
itdrmeyp mefsid-i mezbreyi gerei gibi men u def idp nd muhlefet idenler
siph tyifesinden ise isimleriyle yazup bildresin.
1317
Sla'da Ali Bey adl reisin gemisinden kaan ve adalarda

arkadalaryla birlikte harmlik yapan Turgud adl reisin
yakalanan drt adamnn siyset olunmas ve kendisinin de ele
geirilmesi.
Yazld.
Aydn sanca beine hkm ki:
"Sla'dan mazl Al Be gemisinden levend reslerden Turgud nm harm firr
idp harc-gzrlardan stendin ve Terme ve ne ve Anzar(?) nm adalara varup on nefer
esrlerin gret idp zmir kazsnda baslup drt nefer yolda ele gelp alnan esrlerden
drt neferi tlk ve ikrrlar sicill olunup mezbr Turgud bir ka yoldalaryla kaup dery
kenrnda iki kta gemileri ihrk olunup drt nefer yoldalar habsolundun" mektbunla
ilm eyledn ecilden buyurdum ki:
(
) varcak, mezbr drt neferi mahallinde siyset idp emrm yirine vardun
yazup bildresin ve mezkr Turgud' onat vechile tetebbu u tecesss idp beher-hl
kandeyse yataklandurup ale'l-gafle gaybet iden yoldalaryla ele getrp cmlesin habsidp
1318
Gelibolu'ya bal kazalarda hrszlk ve harmlik olaylarn tefti

iin grevlendirilen Mehmed Sba'nn yerine Sleyman
Sba'nn grevlendirildii.
Yazld.
Muhzrun ktibi (
) virildi.

Mektb gnderp kaz-i mezkr ve Migalkara ve Dimetoka ve psala ve Kean ve
nz Kdlklar'nda baz hrsuz u harm zuhr idp yollara inp demler katlidp esbb
emvl gret olunmakdan hl olunmaman acem-olanlar [ya]yabalarndan Muhzr
271
Mehmed mberetiyle teft olunman hkm-i erfm virilmiidi. Mezbr Mehmed

Sba; "Hdmet-i mezbreye mberete iktidrum yokdur." diy [bildrdin] ilm
itdn ecilden kdvet['l-emsil] Sleymn Sba zde kadruhy mbir tayn idp
buyurdum ki:
Mezkrun mberetiyle sbk virilen hkm-i erfm mcebince zikrolunan teft
hussn grp bi-hasebi'-er'-erf itmma iridresin. er- kavme ve mukaddem
virilen fermn- cell'l-kadrme mugyir i olmakdan hazer eyleyesin.
1319
Basra'ya hcum eden Arap ekysnn defedilmesi iin

Diyarbakr'dan Badad'a takviye kuvvet gnderilmesi ve bu arada
mdiye hkiminin de ehrizol muhafazasnda kalmas.
Yazld.
Kaya Ahmed avu ol Mehmed avu'a virildi. F gurre-i Zi'l-hcceti'-erfe, sene:
972
Hliy Badd belerbeisi mektb gnderp; "mahmiyye-i Basra'nun zerine
mstevl olan Arb- bed-filn def- mazarrat u fesdlarna muvenete gnderilen asker
kifyet itmeyp min-bad Badd'dan asker gndermee mecl kalmadun" ilm
eylemein bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Vilyet-i Diyrbekir'den
alt nefer sancakbei kullarum sancaklar askerleriyle mretteb mkemmel dmen
yarayla ol cnibe muvenete tayn idp irsl eyleyesin." diy emrm olup badeh;
"mid gnlller aas ummen gnll tyifesiyle ve on nefer beler kullarum sancaklar
askerleri [ile] ihrc idp Badd belerbeisi yanna muhfazaya gnderesin ki, Basra'ya
hcm iden dmenn ahvli ber-taraf olunca anda muhfazada olalar." diy emrm olup ve
Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin dmet melhi ehrizol muhfazasna tayn olunup
hkm-i hmynum gnderilmiidi. Emrm zre vilyet-i merkmeden emrolunan askerle
beler kullarum ve gnll aas gnll kullarum ile ve mm-ileyh Imdiyye hkimi
ehrizol'a gnderilmi midr; ne vechile tedrk olunup irsl olundun malm olmas
Vusl buldukda, vilyet-i mezbreden muvenete irimee ve mahmiyye-i Badd-
Dru's-sedd muhfazasna emrolunan belerden kimler tayn olunup ve ne mikdr askerle
ihrc idp ne trhda irsl olunduklarn ale't-tafsl yazup Dergh- Muallm'a bildresin ki,
ol cnibn emrm zre tedrki g[ri]ldi malm- erfm ola.
1320
272
Basra Kalesi'nin Arap ekyas tarafndan muhasaras zerine daha

nce Badad, Diyarbakr ve ehrizol'dan Basra beylerbeyine
yardm iin gnderilen askerler kfi gelmediinden, Badad'da
muhafaza hizmetinde kalan askerlerle gnll tifesinin de
geciktirilmeden Basra'ya gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Diyrbekir'den Basra'ya
muvenete tayn olunan alt nefer sancakbei kullarumdan gayri ehrizol Belerbeisi
Muzaffer dme ikblhy ummen ehrizol askeri ile Basra belerbeisine muvenete
irimek" emrm olup ol bbda kendye hkm-i hmynum gnderilp vilyet-i Badd-
Zafer-bd'un ekser askeri anda muvenetde olmala ehrizol muhfazasna Imdiyye
Hkimi Sultn Hseyin dmet melhi tayn olunup Diyrbekir gnlller aas ummen
bliyle ve on nefer sancakbei kullarum sancaklar askerleriyle Badd'a muhfazaya
varup Basra'ya hcm iden dmen-i mahzl ber-taraf olunca muhfazada olmalar in
Diyrbekir belerbeisine ve mm-ileyh Sultn Hseyin Be'e ahkm- erfe gnderildi
ir olunmd. Hliy vilyet-i Basra'ya dmenn ziyde galebesi oldun ilm
eyledn ecilden mm-ileyhimya ulala tekrr mekked medded ahkm- erfe
gnderilp emr-i sbkum zre tayn olunan beler kullarum askerleriyle ve gnll aas
ummen gnll tyifesiyle muhfazaya irimeleri emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ol diyra mstevl olan adnun def in ehrizol
belerbeisiyle Diyrbekir'den emrolunan alt nefer sancakbei kullarum henz mteveccih
olmamlar ise tehr itmeyp zikrolunan beler kullarum emr-i sbkum zre mm-ileyh
belerbei ile Basra belerbeisine muvenete gnderp bk muhfazaya emrolunan
asker-i hmynum Basra'da olan dmen ahvli ber-taraf olunca yanunda muhfazaya
alkoyup dyim Basra cnibine hzr u nzr olup anun gibi muvenete gnderilen asker
kifyet itmeyp senden istimdd itdkde vech mnsib grdn zre muhfazada olan
beler kullarumdan irsl idp ol cnibe mun zahr olmakdan hl olmayasn ve ehrizol'a
ihrc olunan kul tyifesinden kend kolaylarnda olup hdemt- hmynumda ihml
tekslleri olanlar her kimler ise hdmet itmeyenlern gedklerin eli emirl yarar hdmete
kdir yiitlere tevch idp deftere kayditdrp istihdm itdresin ve imdiye dein dmen
ahvlinden vkf olduun ahbr- sahha ne ise ve emrolunan belerden Basra'ya muvenete
ve muhfaza-i Badd'a kimler varup ve ne mikdr asker ile varmlar ise cmlesin yazup
defter idp Atebe-i Ulym'a defterin gnderp ale't-tafsl cmle-i ahvli yazup Dergh-
Muallm'a ilm eyleyesin.
1321
mdiye Hkimi Sultan Hseyin Bey'in, Basra Kalesi'ni muhasara

eden Arap ekyasna kar yardma gnderilen ehrizol
beylerbeyinin yerine askerleriyle birlikte ehrizol'a giderek ehrizol
Kalesi ve civarn muhafaza etmesi; ehrizol beylerbeyi gelince de
snrlarn korunmas hizmetinin yansra Glanber Kalesi'nin
yarm kalan ilerini bitirmesi.
273
Yazld.
Bu dah.
Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin Be'e hkm ki:
Hliy vilyet-i Basra'ya mstevl olan Arb- ekvet-irun kal u kam huss
in Basra belerbeisine muvenet in ehrizol Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm
Muzaffer dme ikblhya emr-i hmynum gnderildkde vfr- firset ve hsn-i
ihtimmuna itimd- hmynum olman eyletinz askeriyle ehrizol Kalas'nun ve
tevbinn muhfazasna tayn idp ol bbda size dah hkm-i hmynumuz irsl
olunmd. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sitn- Sadet-ninmuz'a olan vfr- ihls ve hsn-i
ihtissnuz muktezsnca tehr olunmayup eyletinze mteallik olan askerinzle
mretteb mkemmel dmen yarayla tacl ale't-tacl ehrizol'a varup mlk olup
mm-ileyh ehrizol belerbeisi yirine gelince ehrizol'un ve serhadlerinn hfz u
hrsetinde ve zabt u synetinde ve muhfazada oldukca Glanber Kalas varonun
n-tamm olan yirlerin itmma iridrmekde env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz
ve bu emr-i hmynum sana ne gnde vsl olup ne mikdr askerle ne trhda mteveccih
olup bi'l-fil ne mahalde olduunuz yazup Dergh- Muallm'a bildresiz.
1322
ehrizol beylerbeyinin, daha nce gnderilen hkm gereince

Basra Kalesi'ni muhasara eden Arap ekyasn defetmek zere
Diyarbakr'dan yardm iin tyin olunan askerleri de yanna alarak
ehrizol snrlarnn korunmas iini madiye hkimine brakp
askerleriyle birlikte acilen Basra beylerbeyine yardma gitmesi.
Yazld.
Bu dah.
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "vilyet-i Basra'ya mstevl olan
adnun def in Diyrbekir'den emrolunan sancakbeleriyle belerbeiline mteallik
olan beler kullarumla ve askir-i nusret-mesermle muvenete irimek" emrm olmd.
Hliy ol diyrda dmenn ziyde galebesi olup bi-nyeti'llhi tel kuvvet-i khire-i
husrevnemzle kal u kam hussna ikdm ihtimm olunmak lzim olman buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum zre amel idp Diyrbekir'den muvenete
tayn olunan beler kullarum sancaklar askerleriyle yanuna alup dah ehrizol
serhadlerinn muhfazasn Imdiyye hkimine smarlayup emr-i sbkum zre
belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullarumla mretteb mkemmel dmen
yarayla ber-vech-i isticl tayy-i menzil merhl klup Basra belerbeisine muvenete
irip hsn-i ittifk u ittihdla fursat el virdine gre ad-y makhr u mahzln kal u
kamnda ve memleket vilyetden zarar u ziynlarn def u ref itmekde env- celdet
274
ehmetn vcda getrp gaflet ile ol taraflarda rz- saltanat- hmynuma muhlif vaz
olmakdan saknup keml-i basret zre adnun defne makdrun sarfidesin.
1323
Ane beyinin, Basra'y muhasara eden Arap ekyasna kar Basra

beylerbeyine yardm etmek zere emrindeki askerler ile airet ve
kabilelerden savaa yarar olanlarn balarna bir serdar tyin
ederek Basra'ya gndermesi.
Yazld.
Bu dah.
Ane Bei Eb-R Be'e hkm ki:
Hliy vilyet-i Basra'ya baz ad-y bed-rey mstevl olman vilyet-i Badd-
Zafer-bd ve Diyrbekir'den asker-i fevz-meserm ile baz sancakbei kullarumla
vilyet-i ehrizol Belerbeisi Muzaffer dme ikblh ummen ehrizol askeri ile Basra
belerbeisine muvenete irsl eyleyp sancanuz askeri ve aretiyle ol cniblere
muvenete irimee karb olduunuz ecilden sanca- nusret-srmuzla manzr olm yarar
kulum olup keml-i ihls u ubdiyyetne ve nihyet-i ecat ehmetne itimd-
hmynum oldu sebebden bu hdmetde ve yoldalkda hsn-i ikdm ihtimmun zuhr
itmek in bir mikdr ayir kabyiln ile ol tarafa mun zahr olman lzim oldu
Hkm-i erfm varcak, sitn- Muhalled'l-ikblimz'e olan vfr- ihls u
ihtissnuz muktezsnca sancanuz askeriyle ve ayir kabyilnden ceng cidl ve
harb ktle kdir olan yararlarn intihb idp mretteb mkemmel dmen yarayla
hzr idp dah bi'z-zt ol cnibe muvenete varmak m mnsib grilr, yohsa olnuz ve
karndanuzla m gnderilr; bi'l-cmle vech mnsib grdn zre itimd itdn bir
yararn serdr tayn idp mm-ileyhim belerbei kullarumla yanna muvenete
gnderp ol taraflarda zuhr iden adnun kal u kamnda ve def u ref hussnda
mrun-ileyhim mnsib grdkleri zre hdmetde ve yoldalkda bulunmalarna tenbh
tekd oluna. sitne-i Sadetm'e hdmet itmenn tamm mahallidr. Ana gre mukayyed
olup huss- mezbrun tedrk irslinde env- mes-i cemlenz zuhra getresiz.
1324
Kayseri beyinin ne kadar gherile ilettirdiini, ne kadar daha

ilettirebileceini ve gherilenin kntarnn kaa malolduunu
bildirmesi.
Yazld.
Bu dah.
Kaysariyye beine hkm ki:
Bundan evvel ol cnibde gherile ilenmek in sana defterdrlarum tarafndan
hkm-i hmynum irsl olunmd. Ol zamndan ber hdmet-i mezbreye mberet
olunm mdur ve ne mikdr gherile ihzr olundu malm olmak lzim olman
buyurdum ki:
275
Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum mcebince gherile ilenmee mberet

olunm ise imdiye dein ne mikdr gherile ilenp ihzr olunmdur ve min-bad dah ne
mikdr ilenmee mtehammildr, kntr ne mikdr harcla hsl olur; tamm malm idinp
imdiye dein ihzr olunan nedr ve min-bad dah ne mikdr gherile hsl olmaa
mtehammil oldun shhati zre yazup bildresin.
1325
Sdde-i Sadet Kapucubas ve Mrhr Ferhad'n evine

Krkeme suyundan bir kam su balanmas.
Yazld.
Sdde-i Sadetm Kapuclarba ve Mr-hrum Ferhd zde mecdh mahrse-i
mezbrede Krkeme kurbinde skin oldu evine zikrolunan eme suyndan su virilmek
bbnda istid-y nyet itmein mezd-i tfetmden bir kam su virilmesin emridp
buyurdum ki:
Mrun-ileyhn zikrolunan evine Krkeme suyndan bir kam su tayn idp icr
itdresin. Bir kamdan ziyde su virilmee emrm yokdur. Emrm mcebince bir kam su
tayn eyleyesin; yle bilesin.
1326
stanbul zahiresi iin gelen koyunlarn yollarda zyi olmamas iin

koyun uraklarna gvenilir msellemler tyin edilmesi ve
koyunlarn kasaba ve kylerden geirilmemesi.
Yazld.
Koyun emnine virildi. F gurre-i Zi'l-hcce, sene: 972
Koyun hdmetinde olan Bl avu'a hkm ki:
Mahrse-i stanbul zahresiyn gelen koyun yolda baz kasbt u kurya urayup
zyi u telef oldu ilm olund. mdi; huss- [mezbr] mhimmtdandur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussda tamm mukayyed olup bu bbda sana muvenet
in tayn olunan yz elli nefer msellem tyifesinden Mustafpaa Kprsi'nden
Krkkilise'ye gelince koyun uraklarna yarar kimesneler koyup tenbh tekd eyleyesin ki,
mahrse-i mezbre zahresiyn gelen koyun Edirne'ye ve syir kasabt u kurya
uratmayup ve kassblara karuladup koyun aldurmayup zyi u telef itdrmeyesin. yle
ki; koyun hfz in koduun kimesneler kassblardan ve sricilerden ahz celb idp
emrme muhlif i ideler, sonra beyn idecek zrleri makbl olmaz; ana gre mukayyed
olasn.
1327
276
stanbul zahiresi iin gelecek koyunlarn muhafazas iin

grevlendirilen Bl avu'a yardm iin Krkkilise'den tyin
olunan fakat henz greve gelmeyen yz elli msellemin grev
yerlerine gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Krkkilise beine hkm ki:
Bundan akdem mahrse-i stanbul zahresiyn gelen koyun hfzna konlan Bl
avu yannda istihdm in sancaun msellemlerinden yz elli nefer tayn olunmd.
Henz tamm gelp hdmet itmedkleri ilm olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussda ihml itmeyp tayn olunan yz elli nefer
msellemi b-kusr ihrc idp mezkrun yanna gnderesin ki, lzim oldu yire istihdm
eyleye. Bu bbda tamm ihtimm idp ihml msheleden hazer eyleyesin.
1328
Mekke'de yaplacak medrese binas iin am ve Halep'ten

gnderilen ta ve duvarc ustalarndan ka kiinin geldiinin ve
ne kadar kire, ta ve kerestenin hazr olduunun bildirilmesi.
Yazld.
Bu hkm tas[h]h olunup tekrr gemidr.
Msr'da sancak tasarruf idp Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan brhm
Be'e hkm ki:
Hliy Mekke-i Mkerreme'de vk olan bin mhimmi in m'dan ve Haleb'den
taclar cem olunup sana irsl olunmak emrm olmd. Ol emr-i erfm muktezsnca
zikrolunan taclar ve bennlar varup vusl bulm mdur, malm olmas lzim olman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, m ve Haleb'den tayn olunan taclar emr-i hmynum
zre tedrk olunup mahall-i memra varup ihzr olunm mdur, ne mikdr benn ve tac
hzr olmdur, binya lzim olan tadan ve kireden ve syir keresteden ne mikdr nesne
hzr olmdur; cmlesin malmun oldu zre defter idp yazup arzidesin.
1329
Arafat Da'ndan Mekke'ye getirilmekte olan suyolunun yapm

iin byk yardmlar olan Mekke erifinin, su getirildikten sonra
ve Mekke'de yaplmakta olan medresenin insnda da gereken
yardm yapmas.
Yazld.
Mekke erfine hkm ki:
Hliy Mekke-i Mbreke'de suyol hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm brhm
dme ulvvh bundan akdem mektb gnderp; "Cebel-i Araft- mafiret-makmdan
Beytu'llh-i Merrefe'ye gelecek suyolna kll muavenet ve hsn-i ihtimmnuz oldun"
ilm eyledkde muvenet muzheret-i erfnz dir olunmamak bbnda bundan
akdem size hkm-i hmynumuz gnderilmiidi. L-bd cenb- devlet-mebmuz
kbeline olan eref-i ihls ve hsn-i ihtissnuzdan memldr ki, zt- sadet-mstakm
277
cnibinden bin olunan medris-i erfem binsnda hsn-i muvenetinz dir olunmayup
zikrolunan su, Belde-i Tayyibe'ye gelp cr olunca kem-kn lzim olan mhimmtda
env- mes-i cemlenz zuhra getresiz.
1330
Tekfurda'ndan Derz sa, Nalbant Hasan, Kara Yusuf ve Kosta

adl ahslarn yakalanp tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmeleri.
Yazld.
Mezkr avu'a virildi.
Kasaba-i mezkreden Derz s ve Nalbend Hasan ve Kara Ysuf bir nefer yoldayla
ve Kosta nm zimmnn sitne-i Sadetm'e gelmeleri lzim olman buyurdum ki:
avuum Mustaf vardukda, mezkrlar ele getrp kayd bend ile avuuma teslm
idp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.
1331
Yemen beylerbeyi ile Msr'a gelen mr esbb gemisine, Msr

beylerbeyi tarafndan yeterli sayda kadrga grevlendirilerek
Rodos'a ulatrlmas.
Yazld.
Yemen Belerbeisi Mahmd Paa demi Ferhd'a virildi.
Sbk Yemen Belerbeisi Mahmd dme ikblh dem gnderp kend ile
vilyet-i Yemen'den mahmiyye-i Msr'a gelmi baz mr esbb olup; "Rodos'a gelince
kadrga kolmak lzimdr." diy bildrdi ecilden zikrolunan mr esbb gemisine kifyet
mikdr kadrga kolmasn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mrun-ileyh ile mahrse-i Msr'a gelen mr esbb
gemisine kifyet mikdr kadrga koup emn slim Rodos'a uladurasn; yle bilesin.
[Yev]m'l-Ahad, f 3 Zi'l-hcce, sene: 972, Kostantniyye
1332
278
Mekke'de yaptrlmakta olan medrese binas iin am ve Halep'ten

tedarik olunup Msr'a, oradan da Mekke'ye gnderilmesi
emrolunan ta ve duvarc ustalarndan ne kadarnn geldii ve
Mekke'ye ne kadarnn gnderildiinin bildirilmesi.
Yazld.
Mekke-i Mkerreme'de vk olan bin mhimmi in m'dan ve Haleb'den taclar
ve benn tedrk olunup Msr'a gnderilp andan Mekke-i Mbreke'ye irsl olunmas
emrm olmd. Emr-i erfm zre zikrolunan taclar ve bennlar Msr'a gelp hzr
oldukda ol cnibe irsl olunm mdur, yohsa henz varup vsl olmam mdur; malm
olmas lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, m ve Haleb'den emrolunan taclar Msr'a varup hzr
oldukda mahall-i memra irsl olunm ise ne mikdr benn v tac irsl ve eger henz
Msr'a irimemiler ise ana gre arzeyleyesin. Tekrr emr-i erfm gnderilp bin
maslahat avkolunmak lzim gelmeye; yle bilesin.
1333
stanbul'da et sknts ekildiinden, koyun hizmetinde

grevlendirilen
Bl
avu'un,
yannda
grevlendirilen
msellemlerle birlikte mevsim celeplerinde ve gnll tifesinde
bulunan koyunlar bir an nce srdrerek stanbul'a ulatrmas.
Yazld.
Dergh- Muall avularndan koyun hdmetine irsl olunan Bl avu'a hkm ki:
Hlen mahrse-i stanbul'da et bbnda ziyde muzyaka olup yazlu celeblern ve
syir gnll celeblern koyunlar muaccelen srilp mahrse-i mezbreye getrilmesi
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp yanunda hdmete tayn
olunan msellem tyifesinden kifyet mikdr dem ile yazlu mevsim celeblerinn ve syir
gnll tyifesinn koyunlarn ber-vech-i isticl srdrp mahrse-i mezbreye gndermek
bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. Huss- mezbr mhimmtdandur,
ihml msheleden hazer eyleyesin.
1334
Edirne'de et sknts ekildiinden stanbul zahiresi iin getirilecek

koyunlardan Edirne'nin ihtiyac iin de koyun verilmesi hakknda
Edirne kadsnn arznn uygun grlmedii ve Edirne kasaplarnn
imdiye kadar tedarik edegeldikleri yerlerden koyun almalar
gerektii.
Yazld.
Mezkr avua bir hkm dah ki:
Mahrse-i Edirne'de et bbnda muzyaka olmala koyun huss in Edirne
kdsnun sana grderdi mektb ayn ile Dergh- Muallm'a irsl itmisin. mdi
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Edirne kassblar imdiye dein mahrse-i Edirne
zahresiyn ne yirden koyun alagelmiler ise, gir alageldkleri yirlerden koyun almalarna
279
mni olmayup aldurasn. Amm; mahrse-i stanbul zahresiyn gelen koyuna

dahlolunmak cyiz deildr. Ol bbda mahrse-i mezbre zahresiyn gelen koyuna
emrme muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesin.
1335
Mteveffa Vezir-i Azam Ali Paa adna Silivri'nin Akviran

kynde yaptrlacak cmi iin Silivri'den bedeli mukabilinde yeteri
kadar kire ve tula tedarik edilmesi.
Yazld.
Mlik Mustaf avu demi Keyvn'a virildi. F 4 Zi'l-hcce
Vezr-i Azmum iken fevtolan Al Paa cnibinden kaz-i mezbra tbi Akvrn
nm karyede bin olunacak cmi mhimmt in tula ve kire lzim oldu ilm
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan cmiun binsna mbir olan Dergh-
Muallm avularndan Mustaf zde kadruh tarafndan dem varup tula ve kire taleb
eyledkde tehr eylemeyp akalaryla vfir mstevf kire ve kifyet mikdr eyce
bimi tula tedrk idp alviresin ki, bin-i mezbra sarfolunup itmm bbnda say
ihtimm ideler. Huss- mezbr mhimdr; ihml eylemeyesin.
1336
Msr beylerbeyinin, Donanma-i Hmyun iin ne kadar barut

tedarik ettiini bildirmesi.
Yazld.
Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Donanma-i Hmynum mhimmi
in barut lzim olup tedrk idp gnderesin." diy emrm olmd. Ol emr-i erfm
mcebince imdiye dein ne mikdr barut ihzr olundu malm- erfm olmak lzim
Hkm-i erfm varcak, emr-i erfm mcebince ne mikdr barut tedrk olunup
bi'l-fil mevcd ne denl barut oldun yazup bildresin. Barut huss mhimmt-
umrdandur; ana gre mukayyed olasn. Barut hussnda ziyde muzyaka vardur; gerei
gibi mukayyed olup bu zamna dek tahsl olunandan ziyde tedrk olunup drt-be bin
kntr mikdr barut cem olunup gnderilmek bbnda dakka fevtitmeyesin.
1337
280
Bykekmece Kprs'nn yapmnda kullanlmak zere Ahyolu

kazsndan tedariki emrolunan kerestenin gemilerle Bykekmece
skelesi'ne gnderilmesi.
Yazld.
Ahyol kdsna hkm ki:
Bundan akdem suyol mhimmt in bir mikdr vrdnar mhimm lzim oldu
ecilden uzun on be zir ve kalnl beer barmak ve yassl yedier barmak bir mikdr
vrdnar buklar kesdrilmee avuum mer'le bir mikdr aka gnderildkde, emrm
zre yz alt aded vrdnar buklar kesdrp hzr u mheyy eylemiidi. Zikrolunan
vrdnar buklar hliy bin olunacak Bykekmece Kprsi'nn mhimmt in
ber-vech-i isticl gelp irimesi mhimm olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm kullarndan kulum skender vardukda, zikrolunan vrdnar
buklar ka adeddr ve her birinn uzunlu ve kalnl ve yassl ne mikdrdur, cmlesi
bir cins midr, yohsa ecns- mteaddide midr; malm idinp cinsl cinsiyle yazup defter
itdkden sonra tehr terh eylemeyp varan iki pre at gemilerine tahml eyleyp bk
kalann rencber gemilerine tahml idp defteri ve mezbr kulum ile Bykekmece
skelesi'ne gnderesin. Huss- mezbr ziyde mhimdr; ihml msheleden ziyde hazer
idesin.
1338
atalca'da araba basan harmlerden ah Ali ve su ortaklarnn

tutuklanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Husm Res nm kimesneye virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 972
Vilyet-i Rmili kdlarna hkm ki:
atalca'da araba basan harmba ele girdkde; "Yoldalarmuzun birisi h Al
Gelibol Kdl'nda dilhn nm karyede mtemekkindr ve kyegsi veys ve Seyd Al
nm kimesneler dah Gelibol'da skinlerdr." ve zikrolunan kimesneler Kean kazsnda
Rus nm karyede dutldukda zikrolunan dilhn karyesinden Hceol ve Pr Mehemmed ve
Kurd ve Eymir Al nm kimesneler kefl olup habsden tlk olunduklar istim olunman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, mezkr h Al ve kyegsi veys ve Seyd Al gaybet
iderlerse kefllerine teklf idp buldurup ele getrp mukayyed mahbs Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz; bulmazlar ise kefllerin mahbsen gndermeyince olmayasz.
1339
Aydn sanca kadlarnn, Aydn beyinin adamlar tarafndan

yakalanarak meclis-i era getirilen sulularn davalarn hibir
bahane gstermeden grmeleri ve gerekli cezalarn vermeleri.
Yazld.
Aydn sanca kdlarna hkm ki:
Hliy Aydn Bei Mustaf dem gnderp; "baz ehl-i fesd demleri meclis-i era
ihzr idp ahvlleri erle grilmek taleb itdklerinde; "Mrselemle getrilmedi." diy
281
mukayyed olunmamala ehl-i fesd ruhsat bulup fesd enatden hl olmaduklarn"

bildrdi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; fi'l-vk fesd zhir olup erle ahvli grilmek
lzim olan kimesneleri mrun-ileyhn demleri meclis-i era ihzr itdklerinde ol vechile
tehr olunmayup bi-hasebi'-er ahvllerin teft idp ehl-i fesd siph ise habsidp
arzidesin; olmayanlar bbnda muktez-y er- kavm ile amel eyleyesin. Ol vechile ehl-i
fesd ruhsat bulmasndan gyet ihtiyt idesin. Sonra netcesi sana yid olur; bilmi olasn.
1340
Mekke'de yaptrlacak medrese binas iin Halep'ten tedarik edilip

Msr beylerbeyine ulatrlmas emredilen ta ve duvarc
ustalarndan ne kadar tedarik edilip gnderildii hakkndaki
defterin Sdde-i Sadet'e ulatrlmas.
Yazld.
Mezbr Pr avu'a virildi. F 8 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Bundan akdem; "Mekke-i Mbreke'de bin mhimmi in Haleb'den tac ve benn
ve neccr yazup defternle Msr belerbeisine uladurasn." diy emrm olmd. Bu
zamna dein emrm zre ne mikdr kimesne yazlup gnderildi malm olmak lzim
olman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Pr zde kadruh varcak, bu hussa mukayyed
olup emr-i sbkum zre zikrolunan taclar ve bennlar gnderilmi ise defterin mhrleyp
Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Henz dah kimesne gnderilmeyp vey cz dem irsl
olunm ise, asl tehr tevakkuf itmeyp sbk gnderilen emr-i hmynum
muktezsnca tedrk idp ber-vech-i isticl gndermek bbnda ikdm ihtimmun
vcda getresin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; ihml msheleden hazer
eyleyesin.
1341
Rodnik ve zie kazalarnda det-i anm tahsili srasnda kalp

aka srmek isteyen ve ortal kartran ahslarn yakalanarak
kallbl sbit olanlarn Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Murd Be nm kimesneye virildi. F 5 Z., sene: 972
Semendire Sanca Bei Bayram Be'e, Rudnik ve zie kdlarna hkm ki:
Sen ki Rudnik kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kaz-i mezbrede
det-i anm cemne gelen brhm kaz-i mezbrun anmn aded-i defter eyledinde,
mezkrdan ve demlerinden bir ferd ikyet itmeyp anmun adedi tamm olup nefs-i
Rudnik'de cemne mberet eyledinde bir ka pre karyenn resm-i anm alndukda
baz akada bhe olman taylandukda kalb aka kup mr akada ihtimm eyledkde
kaz-i mezbrede Gayb kyegsi Al reyya; "Sizn akanuz taylanursa ok ziyn olur."
282
diy kendsi iletdi kalb akay srmek in reyy dll idp rey dah mestolup
mezbr brhm'n odasn basup; "Nin akamuz taylarsn?" diy hdmetkrn dp ve bu
fakr karagu bede olurken(?) mezbr Al reyy tahrk idp defa mahkemeye hcm
idp mezkrun bert ile bir arz yazup bu fakrun malm olmayan kazyyeleri; "Elbette
imz eyle; yohsa fesd iderz." diy teadd idp bu fakr dah telef-i nefs olmakdan ihtirz
idp n-r malmum olmayan kdlarn imz idp ve rey det-i anmlarn ed itmede
avk u tehr eyleyp ve bu fakr imden sonra bu vilyetde kdlk itmek ihtimli olmayup
har kdla tebdl" recsyla arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, kd-i mezbrun arznda zikrolunan husslara muharrik olup
kalb akasn srmek in ol vechile fesd enat idp kallbl erle sbit olanlar
sret-i sicilli ile kayd bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Tezvr telbsden hazer
idp ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ve kimesneye nisbet taassub olmakdan hazer
idesin ve bile koup gnderdn demlere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda gaybet
itdrmekden hazer idesin.
1342
Sultniye Kalesi Topubas Ali'nin, Boaz'dan tereke ykl yedi

adet karamrsel gemisinin kp gittii yolundaki ihbar zerine
konunun aratrlarak bildirilmesi ve tereke ykyle Boazdan
gemek isteyenlerin gemileriyle terekelerine el konulmas.
Yazld.
Mezbr hssa harca virildi. F 16 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Gelibol kdsna ve Boaz Hsr dizdrna ve Gelibol hssa harc emnine hkm ki:
Sultniyye Kalas Topcbas olan Al mektb gnderp; "sene: 972 Zi'l-kadesi'nn
gurresinden yedi karamrsel gemileri tereke ile Boaz'dan kup gitdklerin" bildrdi. mdi;
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda gresiz; fi'l-vk yevm-i mezbrede tereke ile ol
mikdr gemi gitmi midr ve kimlerndr, ellerinde emirleri var mdur, nicedr; bu huss
onat vechile tetebbu u tecesss itdrp haber alup tafsli ile yazup bildresiz. yle ki;
emr-i erfme muhlif tereke ile gemi gep gitdi vk ola, asl zrinz makbl olmaz.
Bu bbda gerei gibi mukayyed olup emr-i erfm olmadn tereke tahml idp Boaz'dan
gemek isteyenlern gemilerin terekeleriyle girift idp reslerin habsidp iinde ne mikdr
tereke bulunursa yazup bildresiz. Min-bad emr-i erfme mugyir tereke ile gemi
germekden ziyde hazer idp basret zre olasz.
1343
Edirne'de dardan arap getirilip meyhanelerde satlmas zerine

keferede bulunan araplarn kendilerine yeteri kadar miktarnn
alkonulup geri kalanna tuz katlarak sirke ettirilmesi ve
mslmanlarn ellerinde bulunan araplarn da dktrlerek emre
uymayanlarn siyset olunmas.
283
Yazld.
Muhzr skender'e virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 972
Edirne'ye hricden hamr gelp baz meyhnelerde dah dyim rb-i hamr olunup
sirran ve alniyyen hamr bey olunmakdan hl olmadu istim olman mahrse-i
mezbre keferesinde bulunan hamrun kendlere hcet kifyet mikdr alkonlup bksine
sirke olacak kadar tuz koylup sirke olmasn ve mslimnlarda bulunan hamr yabana
akdmasn emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruh[y] mutemed nyibnle arb
muhtemel olan mahallern zerine gnderp gerei gibi yoklayup vech-i merh zre
keferede bulunan hamrun nefslerine kifyet mikdrn alkoyup bksine sirke olacak mikdr
tuz koyup sirke itdrp mslimnlarda bulunan hamr bi'l-klliyye yabana akdurup telef
itdrp taradan ehre asl v kat bir katre hamr kodurmayup gerei gibi men u def
idesin. Bu hussda benm ziyde ihtimmum vardur; sonra yoklanup grilse gerekdr.
Hlf- [emr] her kimde hamr bulunursa kendlere siyset olunup sen dah mesl olursn.
Ana gre mukayyed olasn. Amm; bu bahne ile mbirn ve gayriden hlf- emr
kimesneye zulm hayf olunup ahz celb olunmakdan hazer eyleyesin.
1344
Kuds-i erf'e dardan arap getirilerek satlmas ve iilmesi

yasak olduu halde baz kimselerin arap getirerek sattklar
duyulduundan bunun nne geilmesi ve yasaa uyulmas iin
gerekli gayretin gsterilmesi.
Yazld.
Kuds-i erf'de mtemekkin Zekeriyy nm kimesneye virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy eyym- sadet-i hmynumda kalem-rev-i iklm-i saltanatumda vk olan
bil[d] u kasabt u kur-y mslimnde er- erfe muhlif vaz olduna rz-y erfm
olmadu ecilden hamr bi'l-klliyye mslimnlardan ref olunmasn emridp ol bbda
yasa- hmynum olmken hliy Kuds-i erf tayyeba'llh mesvhye baz
kimesneler taradan hamr getrp bey itmekle ol asl makm- erfede feseka tyifesi
fsk u fcrdan hl olmaduklar istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum vusl buldukda, hamr hussnda olan yasa-
hmynum icr[] itmekde gerei gibi mukayyed olup belde-i tayyibeye asl hamr
getrilmeyp mslimndan bir ferde rb-i hamr itdrmeyp kefere tyifesine muhkem
yasa u tenbh idp iln- hamr itdrmeyp ve mslimndan bir ferde hamr virdrmeyesin.
Bade't-tenbh eslemeyp er- erfe ve emr-i hmynuma muhlif vaz idp muhtc- arz
olanlar isimleri ile yazup arzidesiz; olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp
er- erfe ve emr-i hmynuma muhlif i olmakdan saknup emr-i cell'l-kadrmn
imzsnda bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz ve emr-i erfmn sretin sicill-i
mahfza sebtitdresiz ki, dyim mazmn ile amel olunup hlfna cevz gsterilmek
284
ihtimli olmaya. Huss- mezbr hufyeten yoklanup grilse gerekdr. yle ki; hamr
hussnda olan yasa- hmynuma muhlif mahmiyye-i mezbrede i vk ola,
mansbnuz alnmala konlmayup env- tb u kbuma mazhar vk olursz ana gre
mukayyed olasz.
1345
Livne sancanda mslman olduktan sonra kiliseye giderek

tekrar kfir olduu bildirilen Aznavuroullar'ndan Torun olu
Ahmet'in durumunun tefti olunarak Sdde-i Sadet'e
arzedilmesi.
Yazld.
Livne Bei Kethuds Mustaf'ya virildi. F 7 Z., sene: 972
Erzurum belerbeisine ve Livne kdsna hkm ki:
Livne Sanca Bei Mehmed dme zzh mektb gnderp; "Aznavur-oullar'ndan
slm'a gelen Torun-ol Ahmed yine kfre rz virp kiliseye varup kfir olup elinde
zemete emr-i erf olmala hakkndan gelinmedin" arzitmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp onat vechile hak zre teft idp gresiz;
mezkr islmnda zaf zre olmala kiliseye varup kfre rz virp kfirler ile ihtilt itdi
erle sbit zhir olursa, shhati zre yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.
1346
Celep tahriri srasnda Istabl- mire voynuklarnn celep olarak

yazlmamas.
Yazld.
Hliy Zihne kds olup celeb tahrri fermn olunan (
) ve Ivaz avu'a hkm ki:
Hliy emr-i erfm mcebince celeb tahrrine mberet itdnzde Istabl-

mirem voynuklarndan sefer-i hmyna eegelen voynuk tyifesin celeb yazduunuz
ilm olund. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, bi'l-fil defter-i cedd-i hknde mukarrer voynuk olman
voynukluk hdmeti idenleri celeb yazmayup ol bbda sana virilen mufassal emr-i
hmynum mcebince tahrri fermn olunan tav[]yifden yazup emrme muhlif voynuk
tyifesine mterz olmayasz.
1347
ankr'nn Kurunlu, erke ve Milan kazalarnda meydana gelen

gasb, ev basma ve katl olaylarnn teftii esnasnda sular
sbitleenlerden siysete mstehk olanlarn mahallinde siyset
olanmas, dierlerinin de kree konulmak zere gnderilmesi.
285
Yazld.
Kangr beinn kethudsna virildi. F 7 Zi'l-hcce, sene: 972
Anatol belerbeisine, Kangr beine hkm ki:
Hliy mektb gnderp; "liv-i mezbra tbi Kurunlu ve erke ve Milan
Kdlklar m-beyninde yende v revendeden hayli maktl bulunup dyim fesddan hl
olunmaman emr-i hmynla teft in zikrolunan kdlklara varldukda, Milan kazsna
tbi karye-i Karacalar'dan Al nm kimesne bir katr sirka idp elinde iken shbi bulup
isbt itdkden sonra kend itirf idp sicill olunup habse virildkde, srik- mezbrun evi
baslup baz esbb gret olup irtesi akd-i meclis olunup mezbr Al'den maznnas sl
olundukda; "Karye-i mezbreden iki nefer Mehmed nm kimesneler ile yolc soyup esbbn
gret idp bazn lep bazn dah bende komlar idi. Hliy ahvlleri kefolmak
ihtimlinden esbblar ketmitmek in evm basdlar." didkde mezkrn dah ihzr olunup
sl olundukda; vech-i merh zre ikrr idp gasbitdkleri esbbdan bir kuak dah zhir
olup ve Neb nm kimesne elinden bir yamurluk satldu sbit olup ve brhm nm
kimesnede dah bir Arab kul bulunup; "Efendim olan Ferruh nm kimesne stanbul'a
giderken (
) hnda konup yatsu vaktinde mezbr brhm mezkrn Mehmedler be nefer
yoldalaryla gelp efendimi ve yoldan katlidp beni ve syir esbbn Ankara'ya iletp
beni bey idemeyp gir getrdiler." diy haber virdkde mezbr brhm Mustaf nm
kimesne ile gaybet idp ahl-i kurdan ahvlleri tefahhus olundukda; "Hrsuz u
harmlerdr ve mezbr brhm'n karnda Mustaf yatakdur." diy ummen haber
virdklerin" arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ele getrp bi-hasebi'-er hrsuz u harml
sbit olup siysete istihkk olan yirinde siyset itdrp bksini sret-i sicilleriyle kree
gnderesin ve gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet
itdrmekden hazer eyleyesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye
arz[olunmakdan] ihtirz zre olasn; yle bilesin.
1348
Erzurum'un Bunar- Anderis ve Gll kylerinde zeamet tasarruf

eden Hseyin'in halka zulmettii yolunda vuku bulan ikyetler
zerine konunun aratrlmas, ad geenden hak talep edenlerin
haklarnn alnmas ve sulu grld takdirde kendisinin
hapsedilmesi.
Yazld.
Armudc-ol Al avu'a virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 972
Karahsr- ark kdsna ve Bayramlu kdsna hkm ki:
Erzurum belerbeisi mektb gnderp; "Liv-i mezbrda Bunar- Anderis(?) ve
Gll nm karyeler reys gelp zikrolunan karyeler ve gayriden zemet tasarruf iden
Hseyin nm kimesne in; "Leyl nehr rb-i hamr idp hlf- er cebren mlmuz alup
n-hak yire teadd ider." diy ekv eyledklerinde erle grilmesiyn dem gnderilp
taleb olundukda itat-i er itmeyp Dergh- Muall'ya mteveccih olup baz rey dah
286
ardnca ikyete gidp Karaaa nm mevzda zam-i mezbr girye dem koyup
mezbrn reydan Karagz nm zimmyi drt be yirde kl ile alup mezbr zimm ol
cerhatden mrdoldun ve zam-i mezbr ekydan olup leyl nehr rb-i hamr idp
reyya zulmitmekden hl olmadun ayn- vilyet ehdet itdklerin" arzitmein
zemeti alnup kayd bend ile Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh irsl
olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, avuum mberetiyle mezbrdan hak taleb ider kimesne
var ise husamsyla berber eyleyp bir defa er- kavme muvfk sorlup faslolm
olmayup on be yldan ber terkolunmayan davlarn muktez-y er- kavm ile hak zre
teft tefahhus eyleyp gresiz; arzolundu gibi fsk u fcr ve reyya zulm teaddsi
vk ise ashb- hukka erle sbit olan haklarn alvirdkden sonra kendyi habsidp sbit
olan fsk u fcrn ve reyya itdi zulm teaddsin ve ashb- hukkdan ne mikdr
kimesnenn haklar alvirildin tafsl zre yazup bildresiz. Bu bbda tamm hak zre olup
tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er kimesneye zulm hayf olmakdan hazer
idesiz.
[Yev]m'l-Hams, f 8 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
1349
Mteveffa Vezir-i Azam Ali Paa'nn Rodosuk'ta bulunan ve

stanbul'a getirilecek olan davarlar iin yol zerindeki kazalardan
bedeli mukabilinde yem tedarik edilmesi konusunda yardmc
olunmas.
Yazld.
Merhm- mezbrun kapuclar blkbalarndan Ahmed'e virildi. F 9 Zi'l-hcce,
sene: 972*
Babaeskisi'nden stanbul'a gelince olan kdlara hkm ki:
Bundan akdem Vezr-i Azamum iken veft iden Al Paa'nun Rodoscuk'da olan
tavarlar mahrse-i stanbul'a gelrken yollarda akalaryla yimleri tedrk olunmas ilm
Hkm-i erfm varcak, mteveff[-y] mrun-ileyhn tavarlar mahrse-i
mezbreye gelince konduklar yirlerde akalaryla yimlerin tedrk idivirp muzyaka
ekdrmeyesiz.
* Metinde "
1350
" eklindedir.
Neme kral kendisine gnderilen ahidnme-i hmyuna uygun

olarak askerlerini Erdel'den ektii takdirde Erdel kralnn ve
Tmvar beylerbeyinin de yerlerine ekilip iki taraf arasnda kaleler
hususunun grlp karara balanmasn beklemeleri.
287
Yazld.
Atlas kse ve gm
Muharremi'l-harm, sene: 973
kozalak
ile
paa
hazretlerine
gnderildi.
10

Hliy Be ve Alaman Kral mparador Maksimilyano Kral Sdde-i
Sadet-bahmuz'a mektb gnderp; "m-beyninzde vk olan husmet ve ceng cidli
ve lekerinn serdrlar ve kapudnlaryla itdnz sulh ahvlin" bildrp; "tarafeynden
cemyyetde olan leker yirl yirine varup iki cnibden alnan kalalar huss in uhdesine
lzim olan virgsiyle tekrr ilileri gelp sylemee mevkf klup bundan evvel irsl
olunan ahid-nme-i hmynumuza dern- dilden itat inkydda tamm istihkm zre
oldun" ilm eyleyp lkin f cevb gelmedi ecilden bir nie eyym ilisi
gnderilmeyp tehr olunup kll sefer emrine mberet olundukda mezbr ilisi
mrun-ileyh kral in; "Vilyet-i Erdel'den alnan kalalardan geer m-beynde olan ahd
peymn feshitmez." diy mrun-ileyh tarafna gitmee isticze itdi ecilden ol bbda
kral- mrun-ileyh[e] nme-i erfmz yazlup Memlik-i Mahrsem hussnda anlarunla
itdn sulh makbl olmadu ol cnibe tenbh olunup eger sulh u salh emri riyet
olunmak murd olunursa vilyet-i Erdel snurnda olan lekerin mukaddem kaldurup
yirlerine perkende itmek in mrcaate mberet itdkleri gibi Tmvar belerbeisi ile
siz dah yirinze avdet idp tekrr ilileri geldkde Bana ve Tokay Kalalar senn elnde
kalmak zre vilyet-i Erdel'de iki cnibden alnan kalalar gir shblerine virilmek zre
mm-ileyh krala nme-i nyet-mehnumuz gnderilmidr. Gerekdr ki; nme-i
hmynumuz varup vusl buldukda, kral- mezbr kendye irsl olunan ahid-nme-i
erfmn mazmn- hmynn riyet itmein hliy gnderilen nme-i hmynumuz
muktezsnca vilyet-i mezbre snurnda olan lekerin kaldurup yirlerine mrcaat
itdkleri tamm malmun ola, sen dah Tmvar belerbeisi ile elenmeyp yirlerinze
gelp alnan kalalarnuz ahvlini vech-i merh zre ilileri gelp syleilp ber-taraf
olunmaa tevakkuf idesin. Mdm ki anlar dostluk idp sulh u salh ahd-i erfmz zre
riyet itmek isteyeler, siz dah gerei gibi riyet idp ana muhlif i olmakdan ictinb
idesiz.
1351
Neme kral kendisine gnderilen ahidnme-i hmyuna uygun

olarak askerlerini Erdel'den ektii takdirde Tmvar beylerbeyinin
de askerlerini geri ekerek Tmvar'a gelip Rumeli ve dier
yerlerden gelen askerleri yoklayarak askere icazet vermesi.
Yazld.
Bu dah.
Hlen Be kralnun Sdde-i Sadet-bahum'a mektb vrid olup; "Erdel kral ile
m-beynde vk olan ceng cidli ve itdkleri sulh hussn bildrp; "iki cnibn lekeri
yirl yirine varup tarafeynden alnan kalalar ahvli ve uhdesine lzim olan virgsiyle tekrr
ilisi gelp sylemee mevkf klup ve bundan akdem irsl olunan ahid-nme-i
288
hmynuma tamm itatde idin" bildrp lkin ahid-nme-i hmynuma f cevb

gelmedi ecilden bir nie eyym ilisi gnderilmeyp kll sefer emrine mberet
olundukda mezbr ilisi mrun-ileyh kral in; "Vilyet-i Erdel'den alnan kalalardan
geer, m-beynde olan ahd peymn feshitmez." diy isticze eyledi ecilden kendye
nme-i hmynum yazlup Kral-ol ile olan sulh makbl olmayup eger sulh u salh emri
riyet olunmak murd olunursa vilyet-i Erdel snurnda olan lekerin kaldurup yirine
perkende itdkden sonra tekrr ili geldkde vilyet-i Erdel'de alnan kalalar ahvli
grilp shbl shbine virilmek zre mrun-ileyh Kral-ol'na dah nme-i hmynum
Hkm-i erfm Budun Belerbeisi Arslan dme ikblh tarafndan sana vrid
oldukda, fermn- hmynum mcebince kral- mrun-ileyh ahd emn riyet idp
vilyet-i Erdel snurnda olan lekerin mukaddem kaldurup yirl yirine mrcaat itdkleri
tamm malmun ola, ahde muhlif bir hareket itmek ihtimli olmaya, sen dah Kral-ol ve
Tmvar askeriyle yirinze avdet idp vilyet-i Tmvar'a gelp Rmili'nden ve gayriden
varan cmle askeri yoklayup defter idp defterin gnderp askere iczet viresin. Amm;
vilyet-i Erdel'den kralun lekeri kalkup yirl yirine perkende olduna tamm itmnn-
kalb gelmeye, siz dah cemyyetinz tatmayup kem-kn asker-i zafer-rehberle
cemyyetde olup gaflet ile rz [u] nms- saltanatuma mugyir bir i olmakdan hazer
eyleyesiz.
[Yev]m'l-Cuma, f 9 Zi'l-hcce, sene: 972, Kostantniyye
1352
Buhayra vilyetini eyh sa'dan altm be kse ziydeye iltizam

eden ve Sdde-i Sadet'ten giderken urad Bursa'da tutuklanan
Mehmed Hablas'n tutuklanma sebebinin bildirilmesi.
Yazld.
Pr avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Abdurrahmn Be'n kethudsyla gnderildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hudvendigr Bei Abdurrahmn Be'e hkm ki:
Bundan akdem Mehmed Habls nm kimesne Buhayra Vilyeti'ni eyh s
tahvlinden altm be kse ziyde iltizm idp mezbr eyh kabl idp mukarrer itdrmekle
mezbr Mehmed Habls* Sdde-i Sadetm'e gelp Burusa'ya uradukda habsolunm,
vilyet-i mezbreyi eyh s kabl itdi iltizmdan on kse ziydeye kabl idp yarar
kefller virmee mltezim olm. Eyle olsa; mezkrun habsolunmasna bs nedr, vilyet-i
mezbre ol mikdr ziydeye mtehammil midr ve merkmun zimmetinde bksi var mdur,
niedr; malm olmak lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrun habs cb ider huss ne olmdur ve zikrolunan
Buhayra vilyeti ol mikdr ziydeye mtehammil midr, niedr ve hlen iltizm itdi
mlun edsna kdir kimesne midr; malmun oldu zre mufassalan yazup arzeyleyesin
ve mezkr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
289
*Metinde "
1353
Hersek sancanda rey ve madrabazlara fazla fiyat vererek tereke

alp baka yerlerde satan ve tereke skntsna yolaan Dubrovnik
keferesine tereke satlmasnn nne geilmesi.
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi. F 16 Zi'l-hcce, sene: 972
Hersek beine ve kdlarna hkm ki:
Liv-i mezbre reysna ve matrabzlarna ziyde bah virmekle Dubra[ve]nik
keferesi tereke alup reyya muzyaka virmekden hl olmayup ve alduklar terekeyi
deryya bey itmekden hl olmaduklar arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emr-i erfm olmadn liv-i mezbrdan Dubravenikl'ye
tereke virdrmeyesiz; emrme muhlif i olmakdan ihtirz idesiz.
1354
Buhayra Vilayeti eyhlii bedelinin ka akaya mtehammil

olduu hususu ile eyhlii elde etmeye alan Emir sa ve Mehmed
Hablas arasnda herhangi bir dmanlk olup olmadnn
aratrlp bildirilmesi.
Yazld.
Pr avu'a virildi. F 9 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Hliy Buhayra Vilyeti eyh olan Emr s'nun taalluktndan Mehmed Habls
bundan akdem Buhayra vilyetini mm-ileyh tahvlinden altm be kse ziyde ile kabl
idp ol vilyetn mehati ana mukarrer olup bir seneye karb zabtitmi iken sonra mezbr
s Atebe-i Ulym'a gelp olna kefl bi'l-ml olup zikrolunan ziyde ile vilyet-i mezbre
mahslin uhdelerine alm iken badeh mezbr; "Bu mikdr mahsle mtehammil
deildr." diy beyn- zr idp yine sbk karnda itdi ziyde ile tekrr olna kabl
itdrdi ilm olunman buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Pr zde kadruh varcak
gresin; vilyet-i mezbrenn irtif- kmili ol mikdr ziydeye mtehammil midr, yohsa
mm-ileyh eyh s ile m-beynde advetleri olmala nisbet garazla m ziyde itmidr
ve mezbr Habls'un ziydesin mm-ileyhn ol kabl idp kend kefl bi'l-ml oldu
vk mdur, niedr ve mezkr Habls vilyet-i mezbreyi ne mikdr zamn tasarruf
itmidr, uhdesinde olan mlun ne mikdrn ed itmidr, zimmetinde ml kalm mdur,
vilyet zabtna ve mlumun edsna kdir olup adleti var mdur, vilyet halk kendyi
eyhla kabl iderler mi, yohsa vk olan ziyde sebebi ile zulm teadd olmak m lzim
gelr, niedr? Bu bbda memleket reyya ve mluma enfa ne ise vkf u muttali
olduun zre hakkat-i hli shhati ile yazup Atebe-i Ulym'a arzeyleyesin; yle bilesin.
290
1355
Malkara'da hrsz ve harmlerin tefti edilerek yakalanp

cezalandrlmalar iin Dergh- Muall avularndan Mehmed
avu ile Hayrabolulu Evren'in grevlendirildii.
Yazld.
Mezbr avua virildi. F 15 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Migalkara kdsna ve Hayrabol kdsna hkm ki:
Sen ki Migalkara kdssn, mektb gnderp; "kaz-i mezbrede baz hrsuz u
harm zuhr idp yollara ve billere inp demler katlidp esbb emvl gret itmekden
hl olmayup hatt kaz-i mezbra tbi Hamd nm karyede bir kimesnenn evi baslup
ehl yli ile katlolundun" arzeyledn ecilden kaz-i mezkrun vk olan hrsuz u
harmsin ele getrmein sizi mfetti ve Dergh- Muallm avularndan
kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mehmed zde kadruhy mbir ve erbb- tmrdan Hayrabollu
Evren'i mezbr avuuma muvin tayn idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh eylemeyp teft-i mezbra maan mberet
idp kaz-i mezbrun ehl-i fesd ve hrsuz u harmsinden her kim bulunur ise hsn-i
tedbr tedrkle ele getrp gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna erle buldurmas
lzim olanlara buldurup getrdp cmlesin der-zencr idp husam muvcehesinde
bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus eyleyp thmet-i sbka ile mttehem olup mcib-i
rf olanlar rf-i marf ile grp bi-hasebi'-er ve'l-knn hrsuz u harml sbit zhir
olanlar ashb- hukka haklar alvirildkden sonra siph tyifesinden olan habsidp
sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesin; siph olmayanlar bbnda hkm-i kd
lhk olup huccet virildkden sonra fesd enat itdkleri yirlerde bir vechile cez v
sezlarn viresin ki, ehl-i fesda bret-nm olup bir ferdn hrsuzluk ve harmlk itmee
meclleri kalmaya. Bu hussda benm ziyde ikdm ihtimmum vardur; gaflet itmeyp
zikrolunan kdlklarun hrsuz u harmsinden bir ferdi komayup cmlesin ele getrp
memleket reyy ve ashb- sebli anlarun mazarrat u fesdlarndan emn masn klmak
bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmnuz vcda getresiz. Zikrolunan teft hussnda
tamm adlet diynet zre olup cdde-i hakdan hurc itmeyp b-gnh olanlara
dahlolunup celb-i ml olunmakdan ve tezvr [] telbsden ve hd- zrdan ve nisbet
taassub ile hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtiyt idp emrm zre ele gelen hrsuz u
harmnn ahvllerin grp ne mikdr kimesnenn hakkndan gelinp ve ne mikdr
habsolundun sret-i sicilleri ile mufassal merh yazup arzitmeyince olmayasz.
1356
Hayrabolu, Malkara ve orlu kazalarndaki hrsz ve harmleri

tefti iin Dergh- Muall avularndan Mehmed'in
grevlendirildii, Vize kadsnn da daha nce kendisine teslim
edilen hrsz ve harmleri ad geen avua teslim etmesi ve tefti
esnasnda kendisine yardmc olmas.
291
Yazld.
avu-oullarndan Ahmed'e virildi. F 9 Zi'l-hcce, sene: 972
Vize beine hkm ki:
Hayrabol ve Migalkara ve orl Kdlklar'nda olan hrsuz u harm teft olunup
ehl-i fesd enat ele getrilmein Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde
kadruh tayn olunup ina'llh ol cnibe varup emrm zre hufyeten mberet itmek
zredr. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, bundan akdem Hayrabol kazsndan Mustaf nm zam ele getrp
sana teslm itdi be nefer hrsuz u harm mezbr avuum Mehmed'e vardukda teslm
olunup muvenet in mezkra yarar demlern koup tefti fermn olunan yirler tamm
olunca yannda muvenet zre olalar. Sen dah emr-i sbkum zre Rmili belerbeisi
yanna cemyyete tevecch itdnde sancaun hfz in yarar demn koup sancaun
gerei gibi hfz u hrset itdrp reyya zulm teadd olunmakdan saknup sancaunda
olan ehl-i fesd enati gerei gibi hfz u zabt itdrp eyym-* adlet-i hmynumda
rey v berynun refhiyyet istirhatleri hussnda ikdm ihtimm eyleyesin.
* Metinde "
1357
" eklindedir,
Badad Kalesi'nin tamiri iin sarfolunmak zere Hazne-i

mire'den gnderilen parann Badad Haznesi'nde saklanarak
ihtiya duyulduka harcanmas.
Yazld.
erkes Ferhd avu ile paa hazretlerine gnderildi.
Badd belerbeisine ve defterdrna hkm ki:
Hliy Badd Kalas'nun tamre muhtc olan yirleri meremmt in taleb olunan
yiirmi bin filori Hazne-i mirem'den irsl olunup ol bbda defterdrum cnibinden lzim
olan hkm-i erf yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki:
(
) vusl buldukda, zikrolunan filoriyi Hazne-i Badd'da hfzidp kala-i
mezbrenn meremmt olunmas mhimm olan yirlerine lzim olduka kifyet kadar aka
ihrc idp kala-i mezbrenn meremmtna sarfidp b-hde harcolunup itlf isrfdan
ziyde ihtiyt eyleyesiz.
1358
Budun beylerbeyinin, emrindeki askerlerle Erdel snrnda toplanan

dmana kar gelmek zere olan Tmvar beylerbeyine yardma
gitmesi.
Yazld.
Budun belerbeisine bir hkm ki:
Hliy emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Erdel snurnda tabur ile cemyyet zre
292
olan ad-y hksra varup mlk olup yannda olan asker-i hmynumdan gayri
muvenete asker-i nusret-meser irimek lzim idin" bildrmein buyurdum ki:
(
) varcak, asl tehr terh eylemeyp ber-vech-i isticl mnsib grdn
mikdr Budun askeri ile mretteb mkemmel dmen yarayla ol cnibe mteveccih olup
adnun zerine Solnok stinden mi varlmak mnsibdr yo ise ardndan m varlmak
evldur; bi'l-cmle dmen kolayn bilr yarar kulumsn; vfr- celdet ehmet ve hsn-i
firset tedbrne kll itimd- hmynum vardur. Hak sbhneh ve tel
hazretlerinn ulvv-i nyet-i fth-ytlarna ve Server-i Kyint'un mucizt-
hidyet-ytlarna tevekkl idp dah vech mnsib grdn yoldan srat ikdm zre
yriyp mrun-ileyhle haberlep hsn-i ittifk u ittihd zre maslahat el virdine gre
guzt- muvahhdn ile dn-i mbn yolnda ve uur- hmynumda env- hdmetde ve
yoldalkda bulunmak ardnca olasn. Budun serhadlerin dah hl komayup ve ne mikdr
askerle mteveccih olup ve dmen hussnda ne vechile tedbr tedrk itdn ve bu
emr-i hmynum ne gn varup vsl olup mteveccih olduun yazup bildresin.
1359
Marilya'dan skenderiyye'ye gelmekte olan ve iinde Fransz

tcirlerinin bulunduu gemiye Cerbe yaknlarnda Osmanl
askerleri tarafndan mdahale edildii ve tcirlerle gemideki
mallarn alnp gtrld yolundaki ikyet zerine, Donanma-i
Hmyun ile Malta taraflarnda bulunan Vezir Mustafa Paa ve
Trablus beylerbeyine gereken emrin verildii, sulularn
yakalanarak cezalandrlacaklar, tcirlerle mallarnn da
Marilya'ya gnderilecegi hakknda Fransa padiahna yazlan
mektup.
Yazld.
Frane pdihna nme-i erf yazla [ki]:
Hliy cenb- devlet-meb ve sadet-destghmuz -ki, merci- seltn-i zm ve
melce-i melz- havkn-i kirmdur- mektb- vidd-mashbunuzla deminz vrid olup;
"Marilya nm ehrinzden Peter ve Poset ve Yupa [ve] olosed(?) ve bir nie
bzergnlarnuz met ve syir bahr esbb ile ki, yz bin ukok altun rzkla
skenderiyye'den gelrken Cerbe'de olan asker-i slm'dan pre kalite deryda rst gelp
zikrolunan gemiyi iinde olan met u demleriyle alup gitdklerin" ilm eyleyp sevlif-i
eyym ve sevbk- avmdan Yce sitnmuz'a olan kadm dostluunuz muktezsnca
hkmetinze mteallik yirlerden mrr iden demlerimze ve tcirlerimzi dyim riyet
zre synetde olup Atebe-i Ulymuz'a keml-i ihls u mahabbet zre olduunuz
mektbunuzla ilm olunup ve Atebe-i Ulymuz'da olan ilinz dah her ne ki takrr beyn
eylemi ise ale't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrimz'e arzolunup malm- erfm
olmdur. Eyle olsa; ddmn- sadet-ninmuzla dostluk zre olanlar mdm ki dostluk
artlarn ve m-beynde vk olan muhede-i hmynumuzun mazmn- adlet-makrnn
riyet idp izdiyd- mahabbete ve tekd-i ess- meveddete bs husslarda ihtimm zre
olalar, yn-i saltanat- hmynumuz muktezsnca enzr- nyt- aliyye-i hnemz
293
anlarun hakknda dir olmayup zll-i adlet ve ketf-i hmyetimzde karadan ve denizden
ticret zre gelen demlerine ve tcirlerine asl dahlolunduna rz-y erfmz yokdur.
Hliy Donanma-i nusret-karnimzle Malta cnibinde olan dstr- mkerrem Vezrm
Mustaf Paa edma'llh tel icllehya ve emru'l-meri'l-kirm Trablus Belerbeisi
Turgud dme ikblhya hkm-i hmynum yazlup mm-ileyhimya demlerinzle irsl
olunmdur. Cerbe taraflarndan zikrolunan kalitelerle gelp gemilerinze dahlidp alan her
kimler ise zuhra getrp alnan demleri ve metlaryla b-kusr Marilya'ya gnderilp
teslm olunup ahid-nme-i hmynumuza muhlif fesd enat idenlern haklarndan
gelinmek emrimz olmdur. Gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda,
mdm ki Yce sitnmuz'a musft zre dostlukda olasz, cenb- cellet-mebmuzdan
dah hlfna cevz gsterilmeyp muhede-i hmynumuz riyet olunmakda dakka
fevtolunmaz. Siz dah ol cnibden gerei gibi riyet idp min-bad m-beynde olan
dostluunuz muktezsnca ahbr- shhat-srnuz ilm itmekden hl olmayasz ki, vrd
bs-i izdiyd- mahabbetdr.
1360
Amasya'da bir siphinin hanmn dp kzn yaralayan ve

Mudurnu'da da samanlk yakarak bir kiiyi vuran Haydar adl
suhtenin kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Amsiyye beine ve Mudurn kdsna hkm ki:
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Kaz-i mezbrdan Bl nm siph dery
seferinde iken Haydar nm shte bir ka nefer kimesnelerle iki htnn dp ve kzna
muhkem t urup mecrh itdkde meclis-i era murfaa olunup; "Mezbre avretleri
ddin ikrr idp ve kz mecrh itdi hd- udlle sbit olup kefl taleb olundukda
kimesne kefl olmad." diy sicill olm imi. Mezbre htnlara itdi teaddden gayri bir
kimesnenn samanlun yakdu ve bir kimesneyi dah tarlada okla urdu Mudurn kds
meclisinde sicill oldun" arzeyledn ecilden buyurdum ki:
Gresin; arzolundu gibiyse mezbr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e
gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki,
yolda ve izde gafletle gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.
1361
294

askerleri tarafndan mdahale edilerek tcirlerle gemideki mallarn
gtrlmesi olayn soruturmak ve tcirlerle mallar ortaya
kartmak zere grevlendirilen Vezir Mustafa Paa'nn yansra
Cezayir-i Garb Trablusu beylerbeyinin de grevlendirildii, olayn
asln aratrp sulular ortaya kartmas.
Yazld.
Tekrr gemidr.
Cezyir-i Garb Trablus belerbeisine hkm ki:
Hliy Frane pdih mektb gnderp; "Sen Cuan Papete(?) dimekle mehr
olan bir kta gemileri Marilya ehrinden Peter ve Poset ve Yupa ve olosed(?) ve bir nie
bzerg[n] env- bahr ve syir met ile yz bin ukok altun ceman rzk ile
skenderiyye'den gelrken Cerbe'de olan asker-i slm pre kalite deryda rst gelp alup
gitmilerdr. Zikrolunan gemi alnan rzk ve shbleri ve gemicileriyle zuhra getrilp
Marilya'da olan re[y]larna teslm olunmak bbnda emr-i hmynumuz virilmesin"
ilm eylediler. Eyle olsa; mrun-ileyh Frane pdih eben an-ceddin sitne-i
Sadetm'e ihlsla dostluk zre olup anlardan dostlua ve muhede-i hmynuma
muhlif alnm ise zuhra getrilp shblerine teslm itmein dstr- mkerrem
Vezrm Mustaf Paa'ya hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sen dah bu hussa mukayyed olup mrun-ileyhn
skenderiyye'den zikrolunan gemisi ol mikdr metla gelrken ol taraflarda alnm ise alan
kaliteler kimlerndr, malm idinp ahid-nme-i hmynuma muhlif ne tarkla
almlardur? yle ki; kend hllerinde ticret zre gelrken deryda zerine varup
m-beynimzde olan dostlua ve ahid-nme-i hmynumuza muhlif dahlidp almlar ise
alnan gemi harb olmayup Franel'nn ola, zikrolunan gemi ile alnan demlerin met u
rzklar ve mllar ile b-kusr zuhra getrp ahid-nme-i hmynumuz muktezsnca
kendlere teslm olunup ahd-i hmynuma muhlif i idenlern haklarndan gelesin; hlf-
ahd peymn kimesnenn i itmee meclleri kalmaya; yle bilesin.
1362

askerleri tarafndan mdahale edilerek tcirlerle gemideki mallarn
gtrlmesi olayn soruturmak, tcirlerle mallar ortaya
kartmak ve ahidnmeye aykr hareket edenlerin haklarndan
gelme zere Vezir Mustafa Paa'nn grevlendirildii.
Yazld.
Tekrr gemidr.
Hliy Frane pdih Dergh- lem-penh ve Brgh- Sadet-destghum'a
mektb gnderp; "Sen Cuan Manidri(?) dimekle mehr olan bir kta gemileri Marilya
nm ehrinden Peter ve Poset ve Yupa [ve] olosed(?) ve bir nie bzergnlar env- bahr
ve syir met ile yz bin ukok altun ceman rzk ile skenderiyye'den gelrken
Cerbe'de olan asker-i slm pre kalite ile deryda rst gelp alup gitmilerdr.
Zikrolunan gemi alnan rzk ve shbleri ve gemicileri ile zuhra getrilp Marilya'da olan
reylarna teslm olunmak bbnda emr-i hmynum virilmesin" ilm eylediler. Eyle
olsa; mrun-ileyh Frane pdih eben an-ceddin sitne-i Sadetm'e ihls ile dostluk
295
zre olup anlardan dostlua ve muhede-i hmynumuza muhlif bir vaz sdr olmadn
Franel'nn gemilerine ve demlerine ve metlarna dahlolunduna rz-y erfm
yokdur. Zikrolunan gemi Franel'nn olup harb olmayup kend hlinde ticret zre
gelrken ahid-nme-i hmynuma mugyir alnm ise zuhra getrilp shblerine teslm
eylemek in Trablus Belerbeisi Turgud dme ulvvh ile sana hkm-i hmynum
Hkm-i erfm varcak, mm-ileyhle sylep gresin; hakkaten mrun-ileyhn
skenderiyye'den zikrolunan gemisi ol mikdr met u bahr ile gelrken ol taraflarda
alnm ise alan kaliteler kimlerndr, malm idinp ahid-nme-i hmynuma muhlif ne
tarkla almlardur? yle ki; kend hllerinde ticret zre gelrken deryda zerine varup
m-beynimzde olan dostlua ve ahid-nme-i hmynumuza muhlif dahlidp almlar ise
alnan gemi harb olmayup Franel'nn ola, zikrolunan gemi ile alnan demlerin met u
rzk ve mllar ile b-kusr zuhra getrp ahid-nme-i hmynumuz muktezsnca
kendlere teslm olunup ahd-i hmynuma muhlif i idenlern haklarndan gelesin ki,
hlf- ahd peymn kimesnenn i itmee meclleri olmaya; yle bilesin.
1363
am'da bulunan ve fesad yuvas haline gelen meyhne, bozahane,

kahvehne vesir yerlerin kapatlmas ve emre uymayanlarn
bildirilmesi.
Yazld.
Mahrse-i m- Dru's-selm'da meyhne ve bozahne ve kahvehnelerde ve syir
mecma- feseka olan mahallerde er- erfe muhlif baz mnkert(?) oldu
arzolunman er- erfe muhlif olan evz u etvr bi'l-klliyye ref olunmasn emridp
buyurdum ki:
Vusl [buldukda], tehr itmeyp mahrse-i mezbrede meyhne ve bozahne ve
kahvehne adna kalm nesne var ise ref idp min-bad er- erfe muhlif vaz
itdrmeyp men u def eyleyesin ve belerbeiline mteallik olan yirlerde vk olan
reyy ehl-i fesd enatden ve zaleme tyifesinden hmyet idp eyym- adlet-i
hmynumda kimesneye er- erfe ve knn- mnfe mugyir i itdrmeyp icr-y
er- erf ve imz-y emr-i mnfde kem-kn ikdm ihtimm zre olasn. er- erfe
muhlif vaz irtikb idenleri ve muvenet idenleri ele getrp isimleri ve resimleri ile yazup
arzeyleyesin.
1364
296
bkz. hkm. 1338
Yazld.
Husm Res'e virildi. F 14 Zi'l-hcce, sene: 972
Rmili kdlarna, zikrolunan yirlerde vk ola[n] dizdrlara hkm ki:
atalca'da araba basan harmba ele girdkde; "Yoldalarumuzun birisi h Al
Gelibol kazsnda dilhn nm karyede mtemekkindr ve kyegsi veys ve Seyd Al
nm kimesneler dah Gelibol'da skinlerdr ve zikrolunan kimesneler Kean kazsnda Rus
nm karyede dutldukda zikrolunan dilhn karyesinden Hceol ve Pr Mehemmed ve
Kurd ve Eymir Al nm kimesneler kefl olup habsden tlk olunduklar istim olunman
buyurdum ki:
Hssa reslermden Husm vardukda, mezkr h Al'yi ve kyegsi veys ve Seyd
Al gaybet iderler ise kefllerine teklf idp buldurup ve ele getrp buna teslm eyleyesiz.
Kefllerin bulmazlar ise kefllerin gndermeyince olmayasz ve siz ki dizdrlarsz, yollarda
hfz in kifyet mikdr hsr-eri koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve koup
gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh idp yollarda gaybet itdrmekden hazer idesiz.
1365
ehrizol'da bulunan harbe ky yerlerinde gherile topra

aranmas, bulunan yerlerden numne olarak gherile
ilettirilmesi ve maliyetiyle yllk ne kadar gherile
ilenebileceinin bildirilmesi.
Yazld.
Hliy gherile ilenmek huss mhimm lzim olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, vilyet-i mezbrede harbe kyler yirinde ve syir mevzdan
gherile topra tetebbu itdrp bulunan yirlerden nmne in bir ka kntr gherile
skker gibi tabhitdrp kntr ne mikdr aka ile hsl olur ve senev ne mikdr gherile
hsl olmak mmkin ise tamm malm idinp shhati zre arzeyleyesin.
1366
Hkm yarm braklmtr.
Badd belerbeisine ve defterdrna hkm ki:

Anda olan tophneye barut lzim mhimm olman...*
Yevm'l-Cuma, f 10 Zi'l-hcce, sene: 972, Kostantniyye
1367
Budun beylerbeyinin emrindeki askerlerle birlikte Erdel snrnda

toplanan dmana kar koyan ve Sakmar Kalesi'ni muhasara
etmekte bulunan Tmvar beylerbeyine yardma gitmesi.
297
Yazld.
mer avu'a virildi. F 10 Zi'l-hcce, sene: 972
Hliy Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb
gnderp; "vilyet-i Erdel snurnda tabur ile cemyyet zre olan ad-y hksra varup
mlk olup el-n Sakmar Kalas muhsarasnda olup yannda olan asker-i hmynumdan
gayri muvenete askir-i nusret-meser irimek lzim idin ve andan gayri dmen-i
b-dnn eh vilyetinde ve har yirde birer mikdr cemyyetleri var idin" bildrmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, Budun askerin yanuna cem idp serhadleri hl komayup
dah Pete yakasna gep anda cemyyet zre dmen cnibine ve Budun serhadlerine
hzr u nzr olup Solnok tarafna lzim gelrse sen kendn varmak m iktiz ider, yohsa bir
mikdr muvenete asker gnderp c-be-c asker gstermekle asker-i slm'a kuvvet ve
kffr- hksra havf hayet virmekden bi'l-cmle dn devlet-i hmynuma elyak [u]
evl ne ise ana gre tedrk idesin ki, Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyeti
ile kffr- hksr malb u mukahhar ve asker-i slm mansr u muzaffer olm ola. Bu
bbda hsn-i firset ve keml-i kiysetnden kll tedbr tedrk memldr; her vechile
yarar kulumsn. Ana gre mukayyed olup kffr- hksrun ol taraflardan bu tark ile def-
mazarrat u ifsdlarnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin. Hem Budun
vilyetinn hfz u hrsetinde olup ve hem Erdel vilyetine mun zahr olmak bbnda
dakka fevtitmeyesin ve Filek cnibinde dah bir mikdr kefere-i fecerenn hareketi olup
Bebek-ol kalalarnun varon ihrk idp memleket vilyete zarar u gezend
iridrmekden hl deillerimi. Filek beine kend cnibnden mektb gnderp gerei
gibi tenbh olunup kffr- hksra gaflet virmekle mi olur, yohsa bir mahalle pusuya
girmekle mi olur; bi'l-cmle her ne vechile mmkin ise maslahat el virdine gre ad-y
hksr basdurup kldan gerdp ol yirlerden mazarrat u fesdlarn def u ref itdrmek
ardnca olasn ve bundan akdem sitne-i Sadetm'e gelp ol cnibe tevecch zre iken
kffr- hksra intikm in Mohac sanca serhadlerinde bir mikdr akn olmak huss
mvere olunmd. Hliy Aknc Bei Sleymn Mihall'ye mteallik sa-kol
akncsyla Mohac Sanca Bei Hamza yanna varmak emrm olup sol-kol ulfecileri
sa-gurab aas kullarum ummen blkleri halkyla Sirem'e varup anda cemyyet zre
hzr olup Tmvar cnibine varmak iktiz iderse akablerinden irimek in mm-ileyhe
hkm-i hmynum gnderilmidr. Amm; mm-ileyh Hamza Be'e sen dah mektb
gnderp ol serhadlern ahvline vukfun oldu zre tenbh tekd idp Budun'a
cemyyete gider nmyla aknc beiyle dmen memleketine gaflet virdrp fursat el
virdi mahalden vilyetlerin nehb hasret itdrp ad-y makhr tarafna bir vechile
hareket oluna ki, iidenlere mcib-i bret olup bir dah ol taraflardan kffrun harekete
meclleri olmaya.
298
1368
Budun Beylerbeyi Arslan Bey, Budun serhadlerinin muhafazasna

veya baka bir mahalle gittiinde sbk Budun Beylerbeyi skender
Paa'nn Budun muhafazasnda kalmas.
Yazld.
Bu dah.
Sbk Budun Belerbeisi skender Paa'ya hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Hlen Budun Belerbeisi
Arslan dme ikblh Budun'a varup mlk olup ol serhadlern gavgs ber-taraf olup
Neme kral ile sulh u salh emri ber-taraf olunca sen Budun muhfazasnda olasn." diy
emrm olmd. Hlen ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:
Mrun-ileyh Arslan dme ikblh anun gibi bir mahalle cemyyete karsa emr-i
erf-i sbkum muktezsnca sen kem-kn Budun muhfazasnda olup muhfazada
kalanlara ve serhadlerde olanlara istimlet virp leyl nehr kalay hfz u hrset idp bb-
muhfazada dakka fevtitmeyp emrme mugyir i olmakdan hazer eyleyesin.
1369
Nibolu Beyi Mehmed Han'n, Rumeli'nden tyin olunan

askerlerle birlikte Tmvar beylerbeyine yardm etmek zere cilen
yola kmas.
Yazld.
Bu dah.
Tmvar belerbeisi mektb gnderp; "Erdel vilyetinde olan kffr- hksra
varup mlk olup muvenete asker irimesi lzim idin" bildrmein Rmili'nden
muvenete emrolunan beler kullaruma ba u bu tayn idp ol bbda sana hkm-i
hmynum gnderilmiidi. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, her [ne] mahalde bulunursan emr-i sbkum zre sancaundan
kalkup Tmvar tarafna mteveccih olup Rmili'nden muvenete emrolunan beler
kullarum yanuna alup dah muaccelen Tmvar belerbeisine irip vech mnsib
grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunmak ardnca olasn. Bu bbda ihml
msheleden hazer idp hemn emrm zre irimek bbnda ikdm ihtimm eyleyesin.
yle ki; hdmet mahalline irimemekle ol tarafda olan asker-i slm'a kffr- hksr galebe
idp rz [u] nms- saltanata mugyir i ola, kimesnenn asl zri makbl olmaz. Ana gre
mukayyed olasn ve bu hkm-i hmynum sana ne gn varup vsl oldun ve ne mahalde
bulunduun yazup bildresin.
1370
Budun serhadlerindeki dmann bertaraf edilmesi iin gnderilen

kuvvetlerin Sirem'de toplanarak dmana kar gelmeleri.
299
Yazld.
Bu dah.
Mohac beine hkm ki:
Sol-kol ulfeciler ile sa-gurabs aalar ile ve sa-kol aknclar beleri ummen
aknclar ile ale't-tacl Sirem'e irip anda cemyyet itmek emrm olmdur. Buyurdum ki:
Vusl buldukda, tehr terh itmeyp sancaun askeri ile Peuy'da hzr u mheyy
olup mrun-ileyhim aalar kullarum blkleriyle ve mm-ileyh aknc tyifesiyle
Sirem'e varup anda cemyyet ile hzr oldukda, Budun'a gitmee davet ider gibi olup dah
vech mnsib grdn yirde mlk olup yek-dil yek-cihet olup fursat el virdine gre
ale'l-gafle kffr- hksrun memleketin nehb gret idp gerei gibi doyumluklar idp bir
vech ile haklarndan gelesin ki, ad-y makhra muhkem bret olup bir dah ol serhadlerde
hareket itmee meclleri kalmaya.
1371
skenderiyye, Kstendil, Prizrin, Ohri, Nibolu ve Hersek

sancaklarnn beyleri ve askerlerinin Tmvar beylerbeyinin emri
altnda birleip dmana hcum etmeleri.
Yazld.
Bu dah.
skenderiyye beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "sancaun sbalar ve
siphleri ile mretteb mkemmel dmen yarayla kup Tmvar belerbeisi yanna
muvenete irimen" emrm olmd. Hliy mrun-ileyh; "kffr- hksra varup mlk
olup muvenete emrolunan asker-i hmynum irimemekle kffrun hcm oldun"
ilm eylemein, eyle olsa; bundan evvel Nibol Bei Mehmed Hn'a hkm-i hmynum
gnderilp Rmili'nden muvenete emrolunan beler kullarum ile asker-i hmynuma
serdr tayn olunmd. Eger mrun-ileyh ol cnibe mteveccih olmam ise buyurdum
ki:
Vusl buldukda, her ne mahalde bulunursan Kstendil ve Prizrin ve Ohri sancaklar
beleri ve Nibol ve Hersek sanca askerin yanuna cem idp cmlesine ba u bu olup
sancaun sbalar ve siphleri ile srat ikdm zre yriyp Lipova Sanca Bei
Abdlbk Be'i yanuna alup zikrolunan beler kullarumla ve Hersek sancanun sbalar
ve siphleri ile mnsib olan mahalden cemyyetle yriyp mrun-ileyh belerbei
kulumun yanna varup vech mnsib grdi zre guzt- muvahhdn ile dn-i mbn
yolnda env- hdmetde ve yoldalkda bulunmak ardnca olasn. yle ki; hdmet
mahalline irimemekle ol taraflarda asker-i slm'a kffr galebe idp rz [u] nms-
saltanata mugyir bir vaz ola, zrn makbl olmaz. Sen dah ana gre mukayyed olup
zikrolunan beler kullarum ve alaybelerin askerleri ile yanundan ayrmayup isticl zre
muvenete iriesin. Sana uymayup muhlefet idenleri isimleri ve resimleri ile yazup
arzidesin ki, mansb u dirlikleri hara tevch oluna ve bu hkm-i hmynum sana ne gn
varup ve ne mahalde bulunduun yazup bildresin.
300
1372
Moha sancana yakn kffr vilyetlerine akn yaplacandan,

irmen beyinin de emri altndaki aknclarla Sirem'e gidip oradaki
toplanm olan kuvvetlere katlmas.
Yazld.
mer avu'a virildi. F 10 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
irmen Bei Sleymn Be'e hkm ki:
Mohac sancana karb olan kffr- hksr vilyetlerine akn itmek emrm olup ol
bbda kendye hkm-i hmynum irsl olunup ve sol-blk ulfecilerm ile sa-blk
garb yiitleri kullarum aalar ile mrun-ileyh cnibine hzr olman Sirem'e varup
anda tevakkuf itmek emrm olup sancauna mteallik olan aknc tyifesi Sirem'e varup
irip zikrolunan blk halk kullarumun aalaryla Sirem'de cemyyet zre bulunman
Vusl buldukda, asl tehr terh itmeyp Mihall'ye tbi olan aknc tyifesini
mretteb mkemmel dmen yarayla ihrc idp ber-vech-i isticl yriyp
Semendire'den gep Sirem ovasndan mrun-ileyhim blk aalar kullarumla anda
cemyyet idp mm-ileyh Hamza'nun tarafna hzr u nzr olasn. Anun gibi
mrun-ileyh seni aknc tyifesiyle yanna davet ide, Budun'a gitmek nmyla kalkup
mrun-ileyhle yek-dil yek-cihet olup hsn-i ittifk u ittihdla kffr cnibine gaflet irp
fursat el virdi mahalden kffr- hksrun vilyetini nehb [] gret ve yam v hasret
idp gerei gibi toyumluklar idp ad-y makhr taraflarna bir vechile intikm oluna ki,
iidenlere mcib-i bret nashat vk ola. Hdmetn ve yoldalun tamm mahallidr; bu
bbda makdrun sarfidp hdmetde bulunasn. Sonra zrn makbl olmaz, muteb olursn;
bilmi olasn.
1373
Semedire beyinin Ordunun ihtiyac olan gemileri ve zahireyi tedarik

iin gerekli almalar yapmas.
Yazld.
Semendire Bei Bayram Be'e hkm ki:
Asker-i slm'a mrr u ubr itmek in gemiler tedrk olunmak lzim mhimm
olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, zikrolunan gemiler tedrk ihzrna yarar demlern tayn idp
dah irsl olunan emr-i hmynum zre belerbeiye ber-vech-i isticl irimek ardnca
olasn ve Sdde-i Sadetm'de olan blk aalarndan iki blk aas bli halk ile
Sirem'e varup anda Mohac beine karb yirde cemyyete varmak zredr. Anlar akabince
ina'llh tel Rmili Belerbeisi Ahmed Paa dmet melhi Rmili [askeri] ve aknc
tyifesiyle irimek ardncadur. Ol takdrce zahre tedrk olunmak dah lzim mhimm
olmdur. Onat vechile mukayyed olup eger askir-i nusret-mesere zahre tedrk
olunmasdur* ve eger asker ubrna ve zahre tahmline lzim olan gemileri ihzr itmekdr;
301
bi'l-cmle zikrolunan husslarun itmm bbnda kdir olduun ihtimm zuhra getrp
ihml msheleden hazer idesin.
* Metinde "
1374
" eklindedir.
Semendire beyinin, sanca askerleriyle

beylerbeyinin emrindeki kuvvetlere katlmas.
birlikte
Budun
Yazld.
mer avu'a.
Semendire beine:
Sancaun askeri ile kalkup ber-vech-i isticl yriyp Budun belerbeisi yanna
varmak emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp yirne yarar demn koyup dah
mretteb mkemmel dmen yarayla sancaun askerin yanuna alup emrm mcebince
mrun-ileyhe mlk olup hdmetde bulunasn.
1375
Lipova Beyi Abdlbk Bey'in sanca askeriyle birlikte Budun

beylerbeyinin emri altndaki kuvvetlere katlmas.
Yazld.
mer avu'a virildi. F 10 Z., sene: 972
Lipova Bei Abdlbk Be'e hkm ki:
Sancaun askeriyle kalkup ber-vech-i isticl yriyp Budun belerbeisi yanna
varman emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp yirne yarar demn koyup
dah mretteb mkemmel dmen yarayla sancaun askerin yanuna alup emrm
mcebince mrun-ileyhn yanna varup hdmetde bulunasn.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Sirem Bei Malko Be'e.
1376
302
Rumeli beylerbeyinin, Erdel vilyetini istila eden dman defetmek

iin Sakmar Kalesi'ni kuatm olan Tmvar beylerbeyine yardm
etmek zere kendisine bal askerlerle Sofya'da toplanp oradan
sefere katlmas.
Yazld.
Bu dah, mer avu'a virildi.
Hliy Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhnun mektb vrid olup; "diyr-
Erdel'e mstevl olan ad-y hksrun zerine Budun['dan] muvenete emrolunan asker-i
hmynumla ve Kral-ol ile varup Sakmar Kalas'n muhsara idp anda olan ad-y
hksra dmen cnibinden muttasl yardm gelmekde olup ve har yirlerde dah
cemyyetleri olduklarn" ilm itmein ol bbda vrid olan mektbnun ayn ile sreti ihrc
olunup sana irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mazmnn malm itdkden sonra sen dah ana gre
mukayyed olup ber-vech-i isticl ale'l-ittisl tayy-i menzil merhl idp mahrse-i
Sofya'ya varup emr-i sbkum zre anda cemyyete hzr olup cemyyete gelmek
emrolunan sancakbei kullarum sancaklar askerleri ve mretteb mkemmel dmen
yarayla hzr idp dah Tmvar belerbeisi cnibine ve emr-i erfm vrdna muntazr
olasn. Sonra emr-i erfm vardukda, her ne mahalden vilyet-i mezbreye varmak
emridersem tevakkuf lzim gelmeyp hemn ol sat mahall-i memreye mteveccih
olasn. Bu sefer-i zafer-eserde benm ziyde ihtimmum vardur; sen dah ana gre
mukayyed olup Rmili askerinden esbb- ceng cidl ve harb ktllerinde kusr u
noksnlar olanlar tekml idp mretteb mkemmel dmen yarayla cemyyetde hzr
bulunmak bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin.
1377
bkz. hkm. 1373
Yazld.
mer avu'a.
Asker-i slm'a mrr u ubr itmein gemiler tedrk olunmak lzim mhimm
olman buyurdum ki:
mer avu varcak, zikrolunan gemiler tedrk ihzrna yarar demlern tayn
idp dah irsl olunan emr-i hmynum zre belerbene ber-vech-i isticl irimek
ardnca olasn ve Sdde-i Sadetm'de olan blk aalarndan iki blk aas bli halk
ile Sirem'e varup anda Mohac beine karb yirde cemyyete varmak zredr. Anlar
akabince ina'llh tel emru'l-meri'l-kirm Rmili Belerbeisi Ahmed Paa dmet
melhi ummen Rmili [askeri] ve aknc tyifesiyle irimek ardncadur.* Ol takdrce
zahre tedrk olunmak lzim mhimm olmdur. Onat vechile mukayyed olup eger asker-i
nusret-mesere zahre tedrk olunmasdur ve eger asker ubrna ve zahre tahmline lzim
olan gemileri ihzr itmekdedr; bi'l-cmle zikrolunan husslarun itmm bbnda kdir
olduun ihtimm zuhra getrp ihml msheleden hazer eyleyesin.
* Metinde "
" eklindedir.
303
1378
Erdel'e zarar veren dmann defedilmesi ii ile Tmvar beylerbeyi

ve Kral-olu'nun askerleri megul olduundan, Zaesne, Klis,
Bosna ve Pojega beylerinin de kendi serhadlerindeki dman
askerine akn edip sairlere ibret olacak ekilde haklarndan
gelmeleri.
Yazld.
Cafer avu'a virildi. F 10 Z., sene: 972
Pojega beine hkm ki:
Hlen kffr- hksr Erdel vilyetine zarar u ziyn iridrmekden hl olmayup ve
eh vilyetinde ve har yirlerde bir mikdr cemyyeti olup Sakmar kurbinde olan asker-i
hezmet-eserine muvenete gelmek ihtimli olup Tmvar Belerbeisi Mustaf dme
ikblh Budun'dan muvenete gelen asker-i slm'la Kral-ol ile kala-i mezbrenn
zerinde olup muttasl ol cnibden ahd emna ve sulh u salha mugyir hareketleri oldu
ecilden Mohac Bei Hamza dme zzh sancana karb kffr- hksr vilyetini tahrb
itmek in sol-blk ulfecilerm ile sa-blk gurabs aalar ve irmen Bei Sleymn
dme zzh Mihall'ye mteallik sa-kol akncsyla muaccelen Sirem'e varup hzr olup
fursat el virp mm-ileyh anlar muvenete taleb itdkde bir har nmla ale'l-gafle kffr-
hksr vilyetine akn idp toyumluklar itmek emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, dyim ol cnibe gz kulak dutup anun gibi mrun-ileyhe
irsl olunan kullarum aknc tyifesiyle ol tarafdan akn itdkde sen dah sancaunda
gnll yiitlerle hzr olup ale'l-gafle sancaun serhadlerinde olan kffr- hksra akn
idp etfl ezvclarn esr ve esbb emvllerin yam v trc idp gerei gibi
haklarndan gelp bir vechile adya intikm eyleyesin ki, iidenlere mcib-i bret olup
kimesnenn harekete mecli olmaya. Bu bbda tamm teyakkuz u intibh zre olup
mm-ileyh Mohac bei tarafndan bir hareket olmadn sen ol semtlerden kffr rkdp
b-hde yire askerimz krdurmakdan ve gaflet ile rz [u] nms- saltanat- hmynuma
muhlif i olmakdan saknup tamm tedbr tedrkle vaktne hzr olasn; yle bilesin.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti, vech-i merh zre Zaesne Bei Ferhd Be'e.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti dah kezlik, Klis sanca beine yazlmdur.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti dah, vech-i merh zre Bosna Bei Mustaf Be'e.
304
1379
Rumeli beylerbeyi ile Rumeli askeri, Ohri, Kstendil, Prizrin,

skp, skenderiyye, Nibolu ve Hersek sancaklar askerleri ile
dier kuvvetlerin Moha yaknlarnda toplanarak Tmvar
beylerbeyinin kuvvetiyle birlikte Sakmar Kalesi'ni muhasara edip
Neme kuvvetlerine kar savamalar.
Yazld.
Rmili askerinden Kstendil ve Ohri ve Prizrin ve skb ve skenderiyye sancaklar
askeri sancaklar beleriyle ve Nibol ve Hersek sancaklar askeri alaybeleri ile
skenderiyye Sanca Bei Tur Al dme zzhya kolup ale't-tacl varup sana mlk
olmak fermn olunup bunlarun akablerince sa-kol ulfecileri ve sol-kol gurabs aalaryla
ve ummen sa-kol akncs varup Mohac beine karb bir yirde cemyyet zre olmak
fermn olunup bunlarun ardnca Rmili belerbeisi ummen Rmili askeri ile varup
irimek zre olman buyurdum ki:
Vusl buldukda, yanunda olan asker-i slm'a ve Erdel kralna istimlet idp asker-i
zafer-rehberm varup mlk olunca dn [] devlet-i hmynuma mteallik olan umrda
say-i mevfrun zuhra getrp keml-i intibh zre adnun kal u kam hussnda env-
ikdm ihtimmun vcda getresin. Nazar- ferhunde-eserm dyim ol tarafdan hl
deildr. mmddr ki, bi-nyeti'llhi tel ol taraflarda feth u fth myesser olup ad-y
hksr makhr ve asker-i slm muzaffer mansr olm ola ve bu hkm-i hmynum sana
ne gn varup vsl olup adnun ahvli ve Sakmar Kalas'nun muhsaras ne mertebeye
varmdur, Neme kralndan ne hareket olmdur; vkf u muttali olduun ahbr u sr ne
ise shhati zre ale't-tafsl yazup arzidesin.
1380
Ohri, skp, Kstendil, Nibolu ve Hersek beylerinin, Erdel

vilyetindeki dman bertaraf etmek iin ellerindeki kuvvetlerle
Tmvar beylerbeyinin emrine gitmeleri.
Yazld.
mer avu'a.
Ohri beine hkm ki:
Hliy Tmvar belerbeisi mektb gnderp; "Erdel vilyetinde olan kffr-
hksra varup mlk olup muvenete asker irimesi lzim oldun" bildrmein
Rmili'nde muvanete emrolunan beler kullarumla sancaklar askerine skenderiyye Bei
Tur Al Be'i ba u bu tayn idp buyurdum ki:
mer avu vardukda, her ne mahalde bulunursan emr-i sbkum zre sancaun
sbalar ve siphleri ile mnsib olan mahalden muvenete emrolunan beler kullarumla
mrun-ileyhn yanna varup cem olup dah Tmvar belerbeisine irip mrun-ileyh
vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunmak ardnca olasn. Bu bbda
ihml msheleden hazer idp hemn emrm zre mrun-ileyhe irimee ikdm
305
eyleyesin. yle ki; hdmet mahalline irimemekle ol tarafda olan asker-i slm'a kffr-
hksr galebe idp rz [u] nms- saltanata mugyir i [ola], sancaun alnmala konlmaz,
env- tb- elme mazhar vk olursn, bilmi olasn ve bu hkm-i hmynum sana ne
gn varup vsl olup ve ne mahalde bulunduun yazup avuumla bildresin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, skb beine.
Yazld.
Bu da.
Bir sreti, Prizrin beine.
Yazld.
mer avu'a virildi.
Bir sreti, Kstendil beine.
Yazld.
Bir sreti, Nibol beine.
Yazld.
Bir sreti, Hersek sanca alaybeisine.
1381
Tmvar beylerbeyinin komutasndaki Osmanl askeriyle beraber

Sakmar Kalesi'ni muhasara eden Erdel kralnn takviye kuvvet
talep etmesi zerine Rumeli beylerbeyinin askeriyle birlikte
gnderildii.
Yazld.
Erdel kralna nme-i erf ki:
Hliy Dergh- Azamet-penh ve Brgh- Sadet-destghum'a mektb gnderp;
"Tmvar- nusret-sra mteallik asker-i fevz-meserle Tmvar Belerbeisi Mustaf
dme ikblh ve Budun askeriyle muvenete gelen Solnok Bei Hasan dme zzh ile
Sakmar Kalas kurbinde olan ad-y hksrun tabur zerine konup bi-nyeti'llhi tel
dmeninz hsr [iinde] olmala muttasl ceng cidl ve harb ktlle muhsara v
muhrebe zre olup kala-i mezbrenn fethne mberetde olduunuz ve Neme
vilyetinde ad-y bed-gmnun ziyde cemyyetleri olup mukbele itmee anlara tevakkuf
iderler. Rmili'nden muzherete emrolunan askerle beler kullarum henz varup
irimedklerin ve bu kadar asker kifyet itmeyp Rmili belerbeisi dah lzim olmak
ihtimli oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm u mefhm old.
Gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, kendne mteallik olan
belernle yek-dil yek-cihet olup lekerne gerei gibi istimlet virp sadkat zre hdmet
idenler riyet olunurlar; istikmetleri olmamala ivicc noksnlar olanlar haklarndan
gelinr. Ana gre tenbh ve hdmete terb itdrp cenb- Hak celle ve al Hazretlerine
tevekkl olnup ad cnibinden kalbne havf hayet getrmeyp yannuzda olan askir-i
306
slm- nusret-be-nm zafer-encm muzheretiyle adya musallat olup kal u kamlar

hussna bezl-i m-hve'l-makdr itmekden hl olmayasn. Hliy Rmili'nden muvenete
emrolunan beler kullarum sancaklarndan askerleriyle ihrc olunup ol cnibe irsl olunal
hayli zamn olmdur. Mektbunuz geldi gibi ber-vech-i isticl varup irimeleriyn
tekrr ulala her birine ahkm- erfe gnderilp gerei gibi tenbh tekd olunmdur.
na'llh an-karb varup irimek zredr. Rmili belerbeisi ummen Rmili askeriyle
Soya'da cemyyete hzr ve ol cnibe muvenete nzr olup Sdde-i Sadet-bahum
kullarndan iki blk aas ummen blkleriyle Sirem'e irsl olunup emrm oldu mahalle
irimee tevakkufda olup ve Bodan ve Eflak voyvodalar cemyyet idp hzr olmalar ve
lzim olup taleb olunursa yarar msellah u mkemmel be bin dem muvenete intihb
tayn idp irsl eylemeleri in kendlere ahkm- erfe gnderilmidr. Ne mikdr lzim
ise mektb dem gnderp taleb eyleyesin. Her vechile senn hakkunda nazar- nyet-i
husrevnem dir deildr. Hliy Budun'dan bir mikdr asker dah intihb olunup
muvenete irsl eylemek in Budun belerbeisine ulala hkm-i hmynum
gnderilmidr. Muvenete emrolunanlarla mctemi olup bu cnibden lzim gelen tedrk
[] muvenetde gerei gibi ihtimm olunmdur. Hemn maslahatunda er gibi olup adnun
def u refnde env- mes-i cemlen zuhra getrp dmen taraf ile ahvl-i
nusret-melinzi ale't-tevl ilmdan hl olmayasz.
1382
Manisa'da Sultaniye mreti Evkf'ndan olan Urula pazarnn

etrafnda tereke sknts ekildiinden ihtiya duyulan terekenin
stanbul'dan gnderildii.
Yazld.
Kd emnine gnderildi.
Zihne kdsna hkm ki:
Manisa'da Sultniyye Imreti Evkf mtevellsi mektb gnderp; "evkfndan
Urula nm bzrun etrfnda tereke biter yir olmayup zahreleri gemi ile Rmili'nden gep
hliy yasa olmala kaht olmdur. Reys stanbul mddiyle iki yz mikdr virilmek
rec eyledklerin" arzitmein taht- kaznda vk olan Imret-i mirem Evkf terekesinden
stanbul mddiyle iki yz mikdr buday virilmesin emridp buyurdum ki:
Yorgi ve Dimitri nm resler vardukda, zikrolunan reyya akalaryla narh- rz
zre e[v]kf- mezbre terekesinden stanbul mddiyle iki yz md buday alvirp
mezbrlarun gemisine tahml idp ne mikdr tereke virilp ve ne sir zre alnmsa ibu
hkm-i erfmn zahrna kayditdrilp ve virilen tereke b-kusr varup teslm olunduna
kdsndan arz getrp karadan ayn ile gnderilen hkm-i erfmle arz Sdde-i
Sadetm'e irsl eyleyesin.
307
[Yev]m'l-Ahad, f 10 Zi'l-hcceti'-erfe, d-i Adh-y mbreke,

sene: 972
1383
Babas mparator Ferendu ile olan bar antlamasnn yenilenip,

artlarna riayet edeceklerini bildiren Neme ve Alaman kralna,
Kral-olu ile olan mcadelesine son vermesi ve kendisine verilen
kalelerin dnda baka kale talep etmemesi; muhasara ve asker
sevkettii kale ve yerlerden geri ekilmesi yolunda Maksimilyano
Kral'a nme-i hmyun.
Neme ve Alaman Kral Maksimilyano Kral'a nme-i erf ki:

Hliy Sdde-i Seniyye-i adlet-unvn ve Atebe-i Aliyye-i sadet-ninmuz'a
kdvet il... ilinz Mikel birle mektb- vidd-mashbunuz vrid olup; "babanuz
mparador Ferendu ile m-beynimzde vk olan sekiz yllk sulh u salh ve emn emnun
emri tamm olunca karndalarnuz sulhda bile olmak zre kend nmnuza tecdd olunup
irsl [olunan] ahid-nme-i hmynumuz muktezsnca dostluk artlarn riyet itmek
murdnuz olup ve Kral-ol ile m-beyninzde vk olan mcer sebebi ile ol cnibe
lekerinz hareket idp ve Kral-ol elinden alnan kalalar elinzde kalmak zre lekerinz
serdrlar ve kapudnlaryla sulhitdin ve asker-i hmynumuzla Tmvar belerbeisi
Kral-ol yanna hzr oldukda sbk alnan kalalar ahvli ile hliy asker-i slm'a ihnet
kasditmekle alnan Pankota Kalas huss zikrolunup Pankota gir shbine virilp askir-i
fevz-mesermle mrun-ileyh belerbei ve Kral-ol yirlerine ekilp kend lekerinz
dah yirl yirine perkende olup ahid-nme-i hmynumuza dern- dilden itat
inkydda olup Sigetvar ve Eri ve syir serhadler muhkem seddolunup sulh u salh emri
tamm istihkmda olup geen yllk uhdenze lzim olan pkeinzle; "demlerimz
bil-tevakkuf gnderilr." diy saf-y htr ile env- huls-viddnuz" ilm olunup Bb-
Muallmuz'da olan ilinz dah kendye vrid olan mektbunuz mcebince sizn
tarafnuzdan her ne ki takrr beyn eylemi ise ale't-tafsl zz-i huzr- lmiu'n-nrmuza
arzolunup lm-i erf-i lem-rmuz muht u mil olmdur. Eyle olsa; Hakk sbhneh ve
tel hazretlerinn ulvv-i nyeti ile vilyet-i Erdel kuvvet-i khiremzle fetholunm
memleketimz olup Kral-ol cenb- devlet-mebmuz tarafndan vilyet-i merkmeyi
sanca- nusret-ytmuzla zabtidp syir mer kullarum gibi ahvli emr-i erfmze
mevkf iken iczet-i hmynumuz olmadn serdrlarnuz ve kapudnlarnuzla itdi sulh
nice mfd olur? Memlik-i Mahrsem hussnda anlarun ahd peymn nmenzde
tezekkr olunmak gyet mstebaddr. Mezkr ilinz bundan evvel baz virgnzle
Dergh- Muallm'a gelp Plaj Menhar(?) gavgsyla Kral-ol fuzlen aldu yirler ve
kalalar ahvli syleildkde Bana Kalas'ndan gayri kalalar sizn cnibinze virilmek
mukarrer olup ahid-nme-i hmynumuz gnderilmiken varup vsl olmadn muhede-i
hmynumuza muhlif leker kaldurup vilyet-i mezbreye gnderp Sakmar Kalas taleb
olunurken Tokay ve Serenz ve gayri kalalara tecvz olunup nie yirlerile tasarrufunuza
alup ve alnan kalalar ahvli tekrr ilinz gelmee tehr olunmak mnsib olmayup
amm; zhr olunan dostluunuz muktezsnca tekrr ilinz gelp sylemee mevkf
308
klnup mezbr ilinz Mikel'e hsn-i iczetimz olup ol cnibe irsl olund. Gerekdr ki;
nme-i hmynumuzla varup vusl buldukda, dostlukda sbit-kadem olup Dergh-
lem-penhmuz'la olan sulh u salh emri riyet olunmak murdnuz ise Hidyet'i
elendrmeyp isticl zre gnderp ve vilyet-i Erdel snurnda olan lekerinzi
mukaddem kaldurup yirlerine gnderesiz ki, anlar mrcaate mberet itdkleri gibi
asker-i hmynumuza emrimz olmdur ki, Kral-ol ile yirlerine avdet ideler ki, bir
ilinzle hedynuz geldkde Bana ve Tokay Kalalar mm-ileyh Kral-ol'nun elinde
kalup vilyet-i Erdel'de iki cnibden alnan kalalar gir shblerine virilp ol tarafda vk
olan husmet cidl mrtefi ve niz munkat olup eyym- adletimzde ol yirlern
reys ztrbdan hals olup itmnn- kalb ile refhiyyetde olalar. Eger asker-i
hmynumuzun cemyyetin tadup bir mikdr zamn maslahat avkolunmak mlhaza
olunursa -ki, sonra amele gelr huss olmaya- sulh u salha muhlif vaza rz virilmez.
hlsla dostluk artlarn riyet idersenz, kezlik bu cnibden riyet olunur. Eger
dmenlik idersenz, ana gre muktez olan umr tedrk olunur.
Tahrran f evyili Zi'l-hcceti'-erfe, sene isn ve sebn ve tisa-mie.
Be-makm- Kostantniyye el-Mahrse
[Yev]m'l-sneyn, f 11 Zi'l-hcce, sene: 972
1384
Eflak voyvodasnn, emri altndaki kuvvetlerle Sakmar Kalesi

muhsarasnda olan Kral-olu ile Tmvar beylerbeyine yardm
etmesi.
Yazld.
Hliy Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh ile Kral-ol Sakmar
Kalas'nun muhsarasnda olup dmenn alay kesilmeyp muttasl gelmek zre olup
asker-i hmynuma muvenet lzim oldu ilm olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp mretteb mkemmel dmen
yarayla Eflak lekerin yanuna cem idp dah cemyyet-i leker ile mrun-ileyhim
taraflarna hzr u nzr olasn. Anun gibi lekere ihtiyc olup muvenet in
mrun-ileyhimdan sana mektb dem gelp muvenet taleb itdkde, Eflak banlarnun
yararlarndan bir itimd itdn kimesneyi be bin yarar msellah u mkemmel lekere
babu tayn idp hemn ol sat mm-ileyhn yanna gnderp muvenet muzheret
itmek bbnda tamm ikdm ihtimmun zuhra getresin. Hdmet zamndur; syir vakte
kys itmeyp bb- muvenetde dakka fevtitmeyp ihml msheleden hazer eyleyesin
ve serdr idp gnderdne gerei gibi tenbh idesin ki, alup gitdi lekeri yollarda onat
zabtitdrp uraduklar yirlerde memleket reyya teadd v tecvz itdrmeyesin ve ill
kend[n] muteb [olursn]; bilmi olasn.
309
Yazld.
Bir sreti, vech-i merh zre Bodan voyvodasna.
1385
Frengistan'dan tedarik ettii tfenkileri getirtmek zere

Venedik'ten geecek olan Erdel kralnn adamlarna Venedik doju
tarafndan mdahalede bulunulmamas.
Yazld.
Venedik dojna hkm ki:
Hliy Erdel Kral stefan Kral, Frengistn'a dem gnderp; "kend yannda olmak
zre be yz tfenkci tedrk idp kend cnibine gelmek lzim olup taht- hkmetinzden
mrr itmek istedklerinde mni olmamak bbnda nme-i erfmz taleb itdi" ecilden
gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, sitn- Devlet-ninmuz'a olan
dostluunuz muktezsnca vilyet-i mezbreden kral- mrun-ileyh tedrk itdi
tfenkcileri demleri ile taht- hkmetinze uraduklarnda, kimesneyi dahl taarruz
itdrmeyp vilyetinzden emn slim germek bbnda env- mes-i cemlenz
zuhra getresiz.
1386
Nibolu Beyi Mehmed Bey'in elindeki

beylerbeyinin yanndaki kuvvetlere katlmas.
kuvvetle
Rumeli
Yazld.
Mehmed Hn'a hkm ki:
Hlen Rmili beberbeisi cemyyete gidp sen dah mretteb mkemmel dmen
yarayla mrun-ileyhn yanna varman emridp buyurdum ki:
Asl tehr tevakkuf itmeyp sancaun zabt in yirne yarar demn tayn idp
dah knn zre cebellernle mretteb mkemmel dmen yarayla mrun-ileyhn
yanna varup hdmetde bulunmak ardnca olasn.
1387
Erdel kralnn Frengistan'dan getirttii tfenkilerin Osmanl

topraklarna geilerinde, yol zerinde bulunan bey ve kadlar
tarafndan gerekli kolayln gsterilmesi.
Yazld.
Memlik-i Mahrsem belerine ve kdlarna hkm ki:
Hliy vilyet-i Erdel Kral stefan Kral; "Frengistn'a dem gderp kend yannda
olmak zre be yz tfenkci tedrk idp kend cnibine gelmek zre olup Budun
semtlerinde Memlik-i Mahrsem'den mrr itmek istedklerinde anlara dahlolunmamak
bbnda hkm-i hmynum" taleb itmein buyurdum ki:
310
Kral- mrun-ileyh vilyet-i mezbreden tedrk itdi tfenkciler demleriyle ol

semtlere gelp mm-ileyh tarafna gitmek istedklerinde emrme muhlif kimesneyi dahl
taarruz itdrmeyesiz ki, emn slim mrun-ileyhe mlk olalar; yle bilesiz.
1388
Tmvar beylerbeyinin Budun serhadlerinde toplanan dman

askeri ile Komoran'daki dman donanmasna kar serhadlerin ve
kalelerin muhafazas iin takviye kuvvetlerle gerekli almalar
yapmas.
Yazld.
Bodan lekerinden muvenete taleb olunacak be bin mikdr leker ile ve Silistre
bei sanca askeri ve cebel ve yaya tyifesiyle muvenete bile varmak emrm olmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, hdmete cem olunan beler kullaruma ve asker halkna
gerei gibi istimlet virp hsn-i ittifk u ittihd ile adnun kal u kam ve Sakmar
Kalas'nun feth bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin ve zam v siph
ve syir asker-i zafer-mesermden hdmetde mcidd mukdim olup yoldalk idenleri ve
nevan ihml mshele zre olanlar baka defter idp gnderesin ki, ina'llh tel
hdmetde ve yoldalkda bulunan kullarum env- nyt- husrevnemle muhassl'l-ml
olurlar. Sen dah ana gre mukayyed olup cibilletnde muzmer olan gayret hamiyyetn
muktezsnca env- celdet ehmetn vcda getrp yz aklklar tahsl itmek ardnca
olasn.
1389
Budun beylerbeyinin, Budun serhadlerinde toplanan dman

askeri ile Komoran'daki dman donanmasna kar serhadlerin ve
kalelerin muhafazas iin takviye kuvvetlerle gerekli almalar
yapmas.
Yazld.
Kethudsna virildi. F 4 Muharrem, sene: 973
Hliy Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp; "kffr- hksrun Filek ve
Yankhsr ve Tata ve Katet(?) ve syir ol serhadlerde dyim cemyyetleri ve Komoran'da
donanmalar olup kalalarn ve serhadlerin hfzitmekde olduklarn ve Budun'a varmazdan
mukaddem Solnok Bei Hasan dme zzh ile vilyet-i mezbrede olan askern
gzdesinden iki bin be yz mikdr atlu ve piyde asker intihb olunup gnderildin ve
hliy; "Serhadler muhfazasyn kalan askerden asker gnderilmek tedrk olunursa
dmen hcmna muvenet itmeyen Pesprem ve Kopan ve Peuy kalalarn ve parkanlarn
muhsara itmeleri mukarrerdr." [diy] csslarnuz ve serhad beleri haber virdin ve ol
cnibe dmen yarayla hzr olduunuz" bildrmisin. Mektbunda her ne ki tahrr
311
beyn olunm ise ale't-tafsl malm- erfm olmdur. Eyle olsa; bu husslar sen
arzitmezden mukaddem Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhnun mektb vrid
olup Sakmar Kalas muhsarasnda olup dmenn ol taraflarda galebesi olup Budun cnibi
karb olup asker irimesi sn olmala ol cnibden bir mikdr asker muvenete irsl olunup
ol bbda iktiz itdine gre sana hkm-i hmynum yazlmd. Buyurdum ki:
Ol hkm-i hmynum muktezsnca mnsib grdn mahalde cemyyet idp
Budun serhadlerin hl komayup mrun-ileyhe muvenet in bir mikdr asker dah
tedrk idp ber-vech-i isticl gnderesin. Bk umrda ol hkm-i hmynum mcebi ile
amel eyleyesin ve Kopan ve Seen ve Filek ve syir ol cnib (
) hfz u
hrsetinde mcidd merdne olasn ve muttasl ol cnibden vkf u muttali olduun
ahbr- sahhay ale'd-devm ilm itmekden hl olmayasn.
1390
Ktahya ve Kula kadlarnn, Ktahya piydeleri ve

msellemlerinin yolsuzluklarnn incelenmesi konusunda gerekli
titizliin gsterilmesi.
Yazld.
Kthiyye ve Kula kdlarna hkm ki:
Bundan akdem Kthiyye piydeleri ve msellemleri mbirlerinn belyyt
ketmiyytna sbk eyhlu Kds olan Seyyid Mehmed mfetti ve Silahdr Mustaf nm
kulum havle tayn olunup mevln-y mezbr fevtolup yannda ketmiyytdan tahsl itdi
yz seksen bin aka bulunup kd-i mezbrun nyibi s mezbr Mustaf'y evine getrp;
"Kdnun defterlerin tashh iderin." diy bozup mezbr Mustaf eyhlu'dan gideli drt
aydan ziyde zamn mrr idp dah Dergh- Muall'ya varmaman: "Nyib-i mezbr
teft idp zerine sbit olan bildresin." diy emrm olman eyhlu'ya varlup mezbr s
ve mukaddim Hseyin ihzr olunup; "Mezkr Mustaf kdnun fevtinden sonra mezbr
Mustaf kimn evinde skin old?" diy sl olundukda; "Kd fevtoldu gnn irtesi ehl-i
sitti evlerinden kup gidp mezbr Mustaf cem esbb ile ol eve girp ben dah gndzin
mahkemeyi anda iderdm. Sene: 972 Recebi'nde kend hdmetkrlaryla kup gidp ne
mahalle vardun bilmezem ve kd fevtolmazdan mukaddem teft defterlerin mhrleyp
mezbr Mustaf'ya teslm eyledi. Asl ben el karmadum ve kd marifetiyle baz piyde
ocaklarn teft idp sekiz bin mikdr akay kendm defter idp ceman otuz sekiz bin aka
alup gitmidr." diyp ve baz mslimnlar; "Kdnun fevtinden sonra bir nie gn
mezbra sen mahkeme itmeyp bir maslahat in evine varduumuzda grdk, baz defter
tahrr ider. Sl itdmzde; "Kdnun yazdu teft defteridr; mevve yiri vardur;
tashh iderm." didine" ve baz kimesneler dah; "Bir evn iinde mezbr merkm
Mustaf ile babaa koyup defter yazarlar; davmuz arzitdmzde; "Mr maslahatmuz
vardur." didklerine ehdet itdklerin" bildrmisin ve mezbr Mustaf'nun vrislerinden
baz kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp; "Mezbrun hussnda Husm Halfe ve Evliy
ve mm Gayb nm kimesnelern ittifk biledr." diy bildrdkleri ecilden buyurdum
ki:
312

) zde kadruh varcak, mezbrlar ve
mbirleri ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup husam
muvcehesinde ona[t] vechile erle teft idp bunlardan maznna v mttehem olanlar
erle ve knnla grp gice ile mi gidp yohsa ikre mi gitmidr ve andan ne mahalle
varup konmdur, tamm konaklarndan ve ehl-i vukfdan onat vechile hufyeten ve
alniyyeten tetebbu u tecesss itdrp beher-hl zuhra getrilp mezbr her kim katlitmi
ise ve mluma hyneti olup defteri tayr iden kimler ise bi-hasebi'-er'-erf sbit
zhir ola, zyi olan mlum zuhra getrp habs cb idenleri habsidp ahvllerin shhati
[ve] vuk zre yazup bildresiz; tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf
kimesneye zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.
1391
Mihali Ovas'nda yakalanan bir Arab'la yanndaki arkadalarnn

hrsz ve harmi olup olmadklarnn aratrlarak Arab'n Sdde-i
Yazld.
Sba demi Bezirci Ysuf'a virildi.
Bundan akdem hrsuz u harmlk ile mehr u mteref bir Arab' Mihal Ovas'nda
ele getrp yannda Rmili slbnda bir-iki kimesne bulunup anlar dah ele geldkde bir
tark ile hals idp hlen mezkrlardan biri mahrse-i stanbul'da bulunup baz yenieriler
haber virmekle ele girp Arab'dan sl olundukda; "Yolda rst gelp giderken ele
getrdiler. Amm; Arab bize iftir idp "Yoldaumdur." diy haber virdin" takrr idp
mezkr Arab'un ahvli shhati zre malm olmak lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ne tark ile ele getrdn, ahvlleri nicedr,
fi'l-vk Arab'un hrsuz u harml var mdur ve bu kimesne erki midr, yohsa takrri
zre yolda rst gelp yolda olmakla m ele girmidr? Eger mezkr Arab shhatde ise
kayd bend ile yarar demlere koup gnderesin; deil ise ahvli malm oldu zre
shhati ile mufassal yazup arzeyleyesin.
1392
Silistre beyinin, Tmvar beylerbeyinin Bodan'dan asker talep

etmesi durumunda Bodan askeri ile birlikte sanca askerleri ve
Tatar tifesi ile birlikte yardma gitmesi.
Yazld.
Silistre beine hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun askeriyle Bodan
cnibine muvenete hzr u nzr olasn." diy emrm olmd. Hlen Tmvar
belerbeisi Kral-ol ile Sakmar Kalas kurbinde olan adnun tabur zerinde muhsarada
olup muvenet lzim idin bildrmein Bodan lekerinn yararlarndan be bin
msellah u mkemmel dem ihrc olunup bir yarar babu tayn olunup mrun-ileyh
belerbeiden dem gelp taleb itdkde varup muvenet itmeleri in Bodan voyvodasna
313
hkm-i erfm gnderilmidr. Anun gibi muvenet lzim olup emrm mcebince
Bodan'dan ol mikdr leker irsl olunmalu [oldukda] sen dah mretteb mkemmel
cebellernle ve sancaun Tataryla muvenete bile varman emridp buyurdum ki:
Tehr itmeyp emr-i sbkum zre yat u yaraunda kusr u noksn kodurmayup
mretteb mkemmel dmen yarayla hzr olasn. yle ki; mm-ileyh belerbeiden
dem gelp Bodan lekerin taleb itdkde, sen dah emrm mcebince Bodan askeri ve
cebel Tatar ile bile kalkup muvenete irip mm-ileyh Tmvar belerbeisi vech
mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn ve sancaun askerin ve Tatar
tyifesin alup gidp getrmekde gerei gibi zabt u hfz idp rey v beryya zulm
teadd olmakdan ihtirz eyleyesin.
1393
Silistre beyi Tmvar beylerbeyine yardma gittiinde Bodan

voyvodasnn Akkirman beyi ile haberleerek dmandan zarar
gelmemesi hususunda gerekeni yapmalar.
Yazld.
Bundan akdem Silistre ve Akkirman sancaklar beleri senn cnibne hzr u nzr
olmalar in kendlere ahkm- erfem gnderilmiidi. Bodan'dan emrolunan lekernle
Silistre bei Tmvar belerbeisine muvenete gitdkde Akkirman bei senn cnibne
kem-kn hzr u nzr olmak in tekrr kendye hkm-i erfm irsl olunmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tamm basret zre olup emrm mcebince Silistre bei
muvenete gitdkde, mrun-ileyh Akkirman bei ile haberlep leyl nehr etrf u
cevnibe gz-kulak tutup memleket vilyete ve reyya dmenden zarar u gezend
iridrmemek bbnda dikkat ihtimmda dakka fevtitmeyesin.
1394
Akkirman beyinin, sanca askeriyle birlikte Bodan voyvodas

tarafna gidip dmandan gelebilecek zararlar nlemeleri.
Yazld.
Bundan akdem sana ve Silistre beine ahkm- erfem gnderilp; "Sancanuz
askeriyle Bodan cnibine muvenete hzr u nzr olasz." diy emrm olmd. Hlen
mrun-ileyh Silistre bei sanca asker[i] ve cebel Tatar tyifesiyle Bodan'dan
muvenete irsl olunan lekerle Tmvar belerbeisi yanna varmak emrm olup ol bbda
kendye hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sen emr-i sbkum zre sancaun askeri ile kem-kn
mrun-ileyh Bodan voyvodas tarafna hzr u nzr olup anun gibi Bodan'da hdmet
derse emr-i sbk- erfm muktezsnca amel eyleyesin. Tamm basret intibh zre
olup gaflet ile ol cnibe ad-y hksr tarafndan zarar u ziyn irimekden hazer eyleyesin.
314
[Yev]m'l-Hams, f 15 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972, Kostantniyye
1395
Homa, eyhl, Sandkl kazalarnda isimleri bildirilen suhte

tifesinin fesad ve enatlerinin gizlice aratrlmas ve gerekli
grlenlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld.
Lalaya hkm ki:
Homa ve eyhl ve Sandklu kazsnda ehl-i fesd shte tyifesinden baz kimesneler
yiirmi yedi nefer yoldalaryla gezp evler basup olan ekp demler katlidp fesd
enatden hl olmaduklar ilm olunman shtelern isimleri ve fesd enatleri
yazlup size irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu huss if itmedin yarar demler tayn idp hufyeten
tecesss tefahhus itdrp hsn-i tedbr tedrkle ele getrp ol vechile fesd
enatleri vk ise sicill idp sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e
gnderesin.
1396
ernovi kazasnda yakalanan Deli Kara ve Koca Turgud adl hrsz

ve harmlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld.
Bayram avu'a virildi. F 15 Zi'l-hcce, sene: 972
Dergh- Muallm mteferrikalarndan Al zde mecdh gelp; "kaz-i mezbrdan
Deli Kara ve kei ve Koca Turgud nm kimesneler hrsuz u harmler olup tutlup
harmlklar sicill olup bi'l-fil anda mahbs idklerin" bildrmein mezkrlar kayd bend
ile Dergh- Sadet-destghum'a gnderilmesin emridp [buyurdum ki]:
Hkm-i erfm varcak, mezbrlar emrm zre mukayyed mahbs yarar demlere
koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere
muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer
ideler. Netcesi sonra kendlere yid olur, bilmi olalar; yle bilesin.
1397
ernovi kazsnda, Sba Mehmed ve voyvodann, firarda bulunan

harmleri yakalamamalar durumunda siyaset olunmalar.
315
Yazld.
Bu dah.
Kd-i mezbra hkm ki:
Mektb gnderp; "Dergh- l mteferrikalarndan kdvet'l-emcid Al dme
mecdh demi Al ile hkm vrid olup; "Kaz-i mezbrdan Hseyin Baba ve ol
Kalender ve kyegsi ve Kurd Bl nm kimesneleri gndere" diy fermn olunup mezbr
Hseyin bir yldan ber ernovi kazsna gelp Kybnar nm karye kurbinde mie iinde
keeden evleriyle skin olup mehr harm ve kesici yata olup mezbr Al ile ale'l-gafle
zerine dem gnderilp kend Hezrgrad'a gidp evinde konuklar Deli Sinn ve Deli
Debb nm- dger Deli Kara ve Deli c ve Koca Turgud oullar Kalender ve Zeynel
bir yirde olup Deli Sinn ve Deli Kara Hseyin'den nie mertebe eed harm olup lkin
kimesne mukbele idemeyp ele gelmeleri myesser olmayup bu defa mm(?) -ileyhi ile
rst gelinp Deli Sinn el virmeyp mukbeleye r itmein mecrh olup Deli Kara ve
kei nal ve Koca Turgud ve Deli Sinn'un Gncibzr nyibi yanndan cebr ile ekdi
Galatal Mustaf nm olan ele gelp ve Deli c ve Hseyin'n oullar firr idp Deli
Kara'y voyvoda hzr olmayup Mehmed nm Sba'ya habse virilp Deli Kara'nun kei
nal ve nyib yanndan ekdkleri olan ve hkm-i harda irsli emrolunan Behll mezbr
Al'ye kolup irsl olund." diy bildrmisin. Buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, mezkr Mehmed nm sbay ihzr idp kaurdu demleri
teklf idp buldurasn ve ill ol harmlere olacak ana olmak mukarrerdr. yle ki;
kaurduklarn bulmaz ise mezkr kayd bend ile yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gnderesin ve voyvoda dah ol gaybet iden harmleri arayup bulmaz ise, ana
dah siyset olunur; bilmi olalar. Bu bbda ihml itmeyeler; sonra gnhlar kend
boyunlarnadur. Ana gre tenbh idp gaflet ile [gaybet] iden harmleri ele getrmek
bbnda dikkat ihtimmda dakka fevtitmeyesin.
1398
skenderiyye'den gelirken Cerbe'de slm askeri tarafndan el

konulan Marilyal tccarlarn gemisinin mallaryla beraber
sahiplerine teslim edilmesi.
Yazld.
Dragman Caniya Taseti'ye virildi. F 15 Zi'l-hcce, sene: 972
Hliy Frane pdih Dergh- lem-penh ve Brgh- Sadet-destghum'a
mektb gnderp; "Sen Cuan Batsendre(?) dimek ile mehr olan bir kta gemileri
Marilya ehrinden Peter ve Poset ve Topau Gomine(?) ve bir nice bzergnlar env-
bahr ve syir met ile yz bin ukok altun ceman rzk ile skenderiyye'den gelrken
Cerbe'de olan asker-i slm pre kalite ile deryda rst gelp alup gitmilerdr.
Zikrolunan gemi alnan rzk ve shbleri ve gemicileri ile zuhra getrilp Marilya'da olan
reylarna teslm olunmak bbnda emr-i hmynumuz virilmesin" ilm eylediler. Eyle
olsa; mrun-ileyh Frane pdih eben an-ceddin sitne-i Sadetm'e ihls ile dostluk
316
zre olup anlardan dostlua ve muhede-i hmynumuza muhlif vaz olmadn

Franel'nn gemilerine ve demlerine ve metlarna dahlolunduna rz-y erfm
yokdur. Zikrolunan gemi Franel'nn olup harb olmayup kend hlinde ticret zre
gelrken ahid-nme-i hmynuma muhlif alnm ise zuhra getrilp shblerine teslm
eylemek in Trablus Belerbeisi Turgud dme ulvvhya hkm-i hmynum
Hkm-i erfm varcak, mm-ileyh ile sylep gresin; hakkaten mrun-ileyhn
skenderiyye'de zikrolunan gemisi ol mikdr met u bahrla gelrken ol taraflarda alnm
ise ahid-nme-i hmynuma muhlif ne tarkla almlardur, alan kaliteler kimlerndr,
malm idnp yle ki; kend hllerinde ticret zre gelrken deryda zerine varup
m-beynimzde olan dostlua ve ahde muhlif dahlidp almlar ise alnan gemi harb
olmayup Franel'nn ola, zikrolunan gemi ile alnan demlerin met u rzk ve mllaryla
b-kusr zuhra getrp ahid-nme-i hmynumuz mcebince kendlere teslm olunup
ahde muhlif i idenlern haklarndan gelesin ki, kimesnenn ahde muhlif i itmee mecli
olmaya; yle bilesin.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti; Cezyir-i Garb Trablus Belerbeisi Turgud Paa'ya.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti; Cezyir-i Marib Belerbeisi Hasan Paa'ya.
[Yev]m'l-Ahad, f 16 Zi'l-hcce, sene: 972, Kostantniyye
1399
Havss- Hmyun'a snan hrsz ve harmlerin yakalanmas

hususunda Akkirman beyine yardmc olunmas; ehl-i fesad
himaye eden emin ve millerin isimlerinin de bildirilmesi.
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hliy Akkirman Bei Hasan dem gnderp; "liv-i mezbrda baz hrsuz u harm
ele getrmek kasditdkde, havss- hmynuma varup iltic idp emnler ve miller
hrsuz u harmyi ele virmemek ile ehl-i fesdun haklarndan gelinmedin" bildrmein
buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, bu bbda mukayyed olup yle ki; anun gibi fesd
enati sbit olup mseccel olan ehl-i fesdun mrun-ileyh haklarndan gelmek istedkde,
kaup havss- hmyna iltic idp emnler ve miller virmeyp nd iderler ise, tehr
itdrmeyp mrun-ileyhn varan demine teslm idp mahalline gnderesiz ki, erle
317
haklarndan geline. Havss- hmynum emnlerine ol vechile tealll itdrmeyesiz.

Emrme muhlif ehl-i fesda mun zahr olanlar isimleriyle yazup bildresiz.
1400
skp'te mslmanlarn haklarnda menf ehadette bulunduu

bildirilen Ali bin Hasan ve Mehmed bin lyas'n kree konulmak
zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi ve Mehmed'in hanm
Ayie'nin durumunun aratrlmas.
Yazld.
skb'den Hasan ol Hseyin nm kimesneye virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 972
Kratova kdsna ve Dergh- Muall avularndan Oru avu'a hkm ki:
Hl skb kds sret-i sicil gnderp; ""Al bin Hasan nm kimesne Mehmed bin
lys nm kimesnenn evinde avret donna girp Mustaf bin Receb nm kimesnenn
dnine varup badeh avretler ile maan htncuk hammmna vard." diy meclis-i era
ihzr olunup sl olundukda mezkr Al; "Mezkr Mehmed'n yie nm htn;
"Gelsn!" diy bir ka kerre dem gnderp vardum. Beni avret sretine koydlar. Badeh
hammma vardum." diy ikrr idp ve "Mezkr Mehmed'n evinde eng alnur, fil-i en
olur, n-mahrem kimesneler evine girer." dinildkde mezkr Mehmed inkr idp
mslimnlar ve zam v erbb- tmr mezkrun zinya rz virdin ve ey kimesne
deildin ehdet itdkleri sicill olundun" bildrmein mezkrn Al ve Mehmed kree
konlman Sdde-i Sadetm'e gnderilp ve mezkre yie ne hll htndur; ahvli
tefahhus olunmasn emridp buyurdum ki:
(
) varcak, emrm mcebince mezkrlar yarar demlere koup Sdde-i
Sadetm'e mukayyed mahbs gnderesin ki, kree konla ve koup gnderdnz
kimesnelere muhkem tenbh eyleyesin ki, yolda onat zabtidp gafletle gaybet itdrmekden
hazer eyleyeler ve mezkre yie ne hlde yrir, mslimnlar hakknda ne vechile ehdet
iderler, ahvli nicedr, eylik ile mi mehrdur, yohsa isnd olunan huss vk mdur;
shhati zre yazup bildresin. Hak zre olup hlf- vk kazyye arzolmakdan hazer idesin.
1401
Rodos Kalesi haricinde sarho bulunan kale blkbalarndan

Sefer'in Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 972
Hliy Rodos Kalas Dizdr olan Hasan mektb gnderp; "sene: isn ve sebn ve
tisa-mie Zi'l-kadesi'nn on drdnci gicesi sabh nevbetinden sonra hsrun burc
brsnda olan nevbetciler; "Hsr handekinde dem grdk." didklerinde hsr kethuds
ve syir yoldalar ile hsr zerine varlup tefahhus olundukda; "Gitdi." diy haber
vir[d]klerinde hric-i kalada olan belerde skin olan kimesnelere nid olundukda
handek cnibine karb olan yalu kenrnda talar arasnda Kala-i Rodos blkbalarndan
Sefer nm kimesneyi serho bulup hsr kapular aldukdan sonra mezkr Sefer'i getrdp
318
sl olundukda; "Marko nm kfirn evinde hamr idm. Hseyin Dede nm mteveffnun

mezr oldu bda idm. Deryya karb talkda yatdum." didin" arzitmein buyurdum
ki:
Hkm-i erfm va[r]cak, mezbr Sefer'i habsidp yarar demlere koup Dergh-
Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh
eyleyesin ki, onat hfzidp gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.
1402
Kala-i Cedd ve Nova Kalesi'nde topa ihtiya olduu takdirde topu

gnderilerek top dklmesi.
Yazld.
Arz getren Dvne Nash'a virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 972
Mektb gnderp; "bundan akdem vrid olan emr-i erf mcebince Kala-i Cedd'de
olan toplardan kta top Nova Kalas'na ihrc olunup lkin kala-i mezbre gerekl kala
olup topa ihtiyc oldun" bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan kalalarda mevcd olan toplar gerekl olan
mahallere yirledrp anun gibi topa ihtiyc olup cb iderse topc gnderilp anda
dkilmesi tedrk oluna; yle bilesin.
1403
bkz. hkm. 735
Yazld.
Mehmed Aa demi Enbiy'ya virildi. F 20 Zi'l-hcce, sene: 972
ehrizol kdsna hkm ki:
Bundan akdem sen Maltyye kds iken hlen ehrizol Kullar Aal'ndan mazl
olan Maltyyel Mehmed Aa'nun ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh kullarndan
Pervz'n evleri baslup ml gret olmak hussnda mhrl arzun gelp sonra huss-
merkmun tefti in Maltyye Bei Semender dme zzh ile Maltyye Kds Mevln
Ramazn'a hkm-i erf gnderilp teft eyledklerinde senn arzuna muhlif arzlar
gelmein sretleri ayn ile ihrc olunup mhrl kse ile sana irsl olund. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, fi'l-vk aa-y mezbr fi'l-vk mezkr Pervz'n kapusn
ufadup evin basup esbb emvlin gret itdi yanunda bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir
olman m arzolunmdur, nicedr, mrun-ileyhim hkm-i erf ile teft itdklerinde
arzuna muhlif ilm itmelerine sebeb nedr; huss- mezbrda hakkat-i hl ne ise shhati
zre mufassal merh yazup arzeyleyesin. Hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer
eyleyesin.
319
1404
Medine-i Mnevvere vakf olan Nekha(?), Saydevs(?) karyeleri

mahsulne Kif Hzr'n nezaret ederek mahsulnn surre emini
ile Harameyn-i erfeyn huddmna gnderilmesi.
Yazld.
Kapuc Ahmed eleb'ye virildi. F 15 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Hlen Nekha(?) ve Saydevs(?) nm karyeler Medne-i Mnevvere vakf olup
mahsli art- vkfda Haremeyn-i erfeyn'de olan huddmlara tayn olunup zikrolunan
karyelern mahsline Kif Hzr nzr olup hsl olan mahsli zabtidp surre emni ile
art- vkf mcebince huddmlara gnderp tevz olunmas ilm olunman buyurdum
ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan vakf karyeler mahslin mezkr Kif Hzr
ber-vech-i nezret zabtidp emn-i mezbr ile Haremeyn-i erfeyn huddmna art- vkf
mcebince mstehkkna tevz u taksm eyleye. Ol bbda art- vkfa muhlif ve era
mugyir kimesneye i itdrmeyesiz.
1405
stanbul dahilinde ve haricinde mslman mezarlklarna

hayvanlarn salarak mezarlara zarar veren kiilere engel olunmas
ve olabilecek zararlarn hayvan sahiplerine dettirilmesi.
Yazld.
Dvn- l-n'da Sekbn Kara Al Be'e virildi. F 16 Zi'l-hcce, sene: 972
Hslar kdsna hkm ki:
"Nefs-i stanbul dhlinde ve hricinde baz kimesneler inek ve syir tavar besleyp
vk olan makbir-i mslimn aralarna salup makbiri inemek [ile] ykup harb idp ve
tavarlarnun ayaklar (
) zarar u ziyn olmakdan hl olmayup vk olan zarar erle def
olunmas lzim oldu" arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm vardukda, makbir-i mslimn arasnda gezen tavar ashbna muhkem
tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad tavarlarn onat zabteyleyp makbir arasnda
gezdrmeyp zarar u ziyn eylemeyeler. Bade't-tenbh eslemeyp her kimn tavar makbir
arasnda bulunur ise makbire itdkleri zarar tavar shblerine erle tazmn itdrp
muhtc- arz olmayanlar erle tedb idp hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf
1406
320
stanbul'da et muzayakas olduundan, Sultann'ne gelen

koyunlarn stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Mustaf avu ol Mahmd'a virildi. F 16 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Sultnni beine ve liv-i mezbr kdlarna hkm ki:
Hliy mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olman Yukaru Cnib'den taht-
hkmetinze urayan koyunlar hric yire koyuvirilmeyp tor mahrse-i stanbul'a
Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht-
hkmetinze Yukaru Cnib'den gelen koyunlar emrme muhlif hric yire salvirmeyp
sen ki sancakbeisin, yarar demn koup yolda ve kasabt u kurda boazlatdurmayup
shbleriyle cmlesin b-kusr mahrse-i stanbul'a gnderesiz. Huss- mezbr
mhimmtdandur; ihml msheleden hazer idp ve bu bahne ile kimesneye teadd
olmakdan ve celb ahzden ictinb idesiz. Sonra zrinz makbl olmaz, muteb olursz;
bilmi olasz.
1407
Bolu ve Gerede kadlklarnda madrabaz ve sair kiilerin elinde

bulunan koyunlarn satlmak zere stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
Bol beine, Bol ve Gerede kdlarna hkm ki:
Hlen mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olup Bol ve Gerede Kdlklar'nda
bey olunman bulunan koyunlar mahrse-i mezbreye gnderilmesin emridp
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr terh eylemeyp bu bbda her birinz bi'z-zt
mukayyed olup eger zikrolunan kdlklarda matrabzlarda bey olunacak koyunlardan ve
eger Yukaru Cnib'den gelmilerdr, ne mikdr baa yarar erkek koyun bulunursa
bil-tevakkuf shbleri vey veklleriyle mahrse-i mezbreye gnderp bey itdresiz ki
shblerine ticret olup mahmiyye-i merkmenn muzyakas def ola. Huss- mezbr
mhimdr; ihml msheleden hazer eyleyesiz. Amm; bu bbda onat mukayyed olup
celb ahzden ve kimesneye hlf- emr teadd olmakdan hazer eyleyesiz. Sonra mesm-
erfm oldukda, netcesi size yid olur; bilmi olasz.
1408
stanbul'da et muzayakas olduundan stanbul ile Sultann

arasndaki kadlklara gelen koyunlarn stanbul'a gnderilmesi.
Yazld.
Bu dah.
stanbul'dan Sultnni'ne varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olup Yukaru Cnib'den Sultnni beine
ve kdlarna mekked hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
321
Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince ol cnibden shbleriyle koyun gelp

taht- kaznuza uradukda kasabt u kurda ve yollarda kimesneye bir res koyun
boazlatdurmayup cmlesin birbirinze uladurup har yire satdurmayup tor mahrse-i
mezbreye gnderesiz. Zahre huss mhimmtdandur; ana gre mukayyed olup hlf- emr
i olmakdan saknasz. Sonra zrn makbl olmaz; bilmi olasz.
1409
stanbul'da et muzayakas olduundan Nibolu sanca

kadlklarnda bulunan mevsim koyunlarnn stanbul'a
gnderilmesi.
Yazld.
Bayram avu'a virildi. F 15 Zi'l-hcce, sene: 972
Nibol sanca kdlarna hkm ki:
Taht- kaznuzda vk olan mevsim koyun vakti ile mahrse-i stanbul'a
gnderilmesi lzim mhimm olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp taht- kaznuzda olan
koyunlardan mevsim koyunn vakti ile her birinz defterinzle mahrse-i mezbre[ye]
gnderp vaktinden tecvz itdrmeyp ihml msheleden hazer eyleyesiz. Mahrse-i
mezbrede et bbnda muzyaka vardur. Tamm dikkat ihtimm idp emrme muhlif
tehrden ve tealll bahneden ictinb idesiz. Sonra zrinz makbl olmaz; ana gre
mukayyed olasz.
1410
stanbul'da et muzayakas olduundan Diyarbakr Beylerbeyilii'ne

bal kadlklardan stanbul'a koyun gnderilmesi.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 972
Mahrse-i stanbul'da koyun bbnda muzyaka olman mahrse-i mezbre
zahresiyn koyun gnderilmesin emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, tehr itmeyp
belerbeiline mteallik olan kdlklardan baa yarar vfir koyun tedrk idp
shbleri vey veklleriyle yarar sricilere koup gnderesin ve ne mikdr koyun
gnderilrse ve kimler ile gnderilrse defter idp bile gnderesin ki, yolda koyun zyi
olmayup bunda geldkde ana gre taleb oluna. hml msheleden ve bu bahne ile
reyya zulm hayf olmakdan hazer eyleyesin.
1411
322
Edirne'de bir mrted Yahudi olann zindandan kamasna

yardmc olduu bildirilen Zindanc Hamza'ya olann
buldurulmas, bulamazsa kendisinin siyaset olunmas.
Yazld.
Edirne Mahkemesi'nde Muhzr olan Hasan bin skender'e virildi. F 17 Zi'l-hcce,
sene: 972
Sret-i sicil gnderp; "fetv-y erfe mcebince habsolunan bir mrted Yehd
olann zindnc olan Hamza zindndan tlk idp sl olundukda; "Sde-ry olmala
mcrimler yannda komayup yanumda habsidp ben uyurken su delinden firr itmi."
diy cevb virp grildkde dem kmaa mmkin olmayup kend hals itdi mukarrer
oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr zindncya zikrolunan Yehd olann elbette teklf
idp buldurasn. Eger bulmakda ihml mshele iderse kend siyset olunur. Ana gre
mukayyed olup mezkr olan buldurmaynca olmayasn ve buldu takdrce dah mezkr
zindncy habsden tlk itmeyp ahvlin yazup bildresin.
1412
Karahisr- Shib yayalar nevbetilerinden Bilecik madeni

hizmetine gitmeyenlerin habsedilmesi ve hizmete gitmelerine mani
olan siphlerin bildirilmesi.
Yazld.
Topclar avuna virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 972
Karahsr- Shb sanca kdlarna:
Hl Karahsr- Shb Yayalar Bei Hseyin dme mecdh mektb gnderp;
"Bl nm yayaba Bilecik Madeni'ne emrolunan yayalardan Tandr nm karyeden nevbeti
olan Sleymn ve karnda Ahmed nm kimesneleri ihrc itmee vardukda, mezkr
avretleriyle dp itat-i er itmeyp gaybet idp ve baz siphler nevbeti olup hdmet
teklf olunan yayalarun arasna girp hdmete karmaa mni olup ol vechile hdmete
kimesne gelmez." diy bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu bbda mukayyed olup taht- kaznuzda nevbeti olan yaya
tyifesi emrm zre varup ed-i hdmet itmeyp tealll tehvn iderlerise anun gibi
tealll idenleri ele getrp kayd bend ile gnderp habsile hdmet itdresin. Emrme
muhlif kimesneye asl niz u tealll itdrmeyesin ve mun zahr olup hdmete gitmee
mni olan siphler kimler ise isimleri ve tmrlaryla yazup bildresin.
[Yev]m'l-sneyn, f 17 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972, Kostantniyye
1413
Diyarbakr beylerbeyi ile voyvodalarndan ikyeti olan Ulus

tifesinin Pojyan, Pesyan ve Zilan cemaatlerinin davalarnn Amid
kadlar vastasyla halledilmesi.
323
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Hslarundan olan Ulus tyifesinden Pojyn ve Pesyn ve Ziln nm cematler
tarafndan Rikb- Hmynum'a ruka ref olunup; "Defter knna muhlif mlmuz
alnup bize env- zulm teaddsi vardur." diy senden ve voyvodalarundan ekv
eyledkleri ecilden sunlan [ruka aslndan] ayn ile ihrc olunup yirl yirinden
bi-hasebi'-er teft olunup ashb- hukka erle mteveccih olan haklar alvirilmek in
mid (
) kdlarna mufassal hkm-i hmynum yazlup Dergh- Muallm
avularndan (
) zde kadruh ile gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, tehr eylemeyp voyvodalarundan ve syir
demlernden huzr lzim olanlar ihzr eyleyp mahall-i hdiseye gnderesin ki, varup
mahallinde erle teft olunup hak mstehkkna vsl ola; yle bilesin.
1414
Diyarbakr'daki Pojyan, Pesyan ve Zilan cemaatlerinin Diyarbakr

beylerbeyi ve voyvodalar hakknda yapm olduklar ikayetlerin
Amid ve Savur kadlar tarafndan grlmesi.
Yazld.
mid ve Savur kdlarna hkm ki:
Vilyet-i Diyrbekir'de olan Ulus tyifesinden Pojyn ve Pesyn ve Ziln nm
cematler tarafndan Rikb- Hmynum'a ruka ref olunup Diyrbekir Belerbeisi
skender dme ikblhnun hslarndan olman voyvodalarndan ve mrun-ileyhden;
"Bize zulm teaddsi vardur. er u knn ve deftere muhlif mlmuz alur." diy bess-i
ekv eyledkleri ecilden sunlan ruka aslndan ayn ile ihrc olunup yirl yirinden
bi-hasebi'-er'-erf teft olunup hakkat-i ahvl malm olup ashb- hukka erle
haklar alvirilmek in size gnderildi. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sunlan rukada mastr olan mevdd yirl yirinden
bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk isnd olunan mevd vk
mdur, nicedr, mrun-ileyhn voyvodalarnun zulm teaddleri var mdur?
demlerinden dav-y hak ider kimesne var ise husamy berber eyleyp dah sbit olan
hukk erle mteveccih olanlardan ashbna alvirp mrun-ileyhden ve demlerinden
ne makle hukk sbit olup ne mikdr hak alvirildi ve kazyye neye mncer oldun
mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.
1415
324
ankr Kalesi'nden firar eden Ertodu olu Hzr ve

arkadann yakalanarak Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld.
Sinn avu'a virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 972
Bozok beine hkm ki:
Bundan akdem Kangr Kalas'nda emr-i erfmle mahbs iken firr iden Ertod
ol Hzr hlen nefer kimesne ile yolda ve bilde durup env- fesd enat zre oldu
istim olunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mezkrlarun ahvline mukayyed olup mezbr
ve karnda Himmet'i ve Muhtr' ve ammsi Haydar' her kande ise hsn-i tedbr
tedrkle ele getrp erle sbt bulan fesdlarnun sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs
yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Yolda onat hfzitdrp gaflet ile
gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
1416
Dergh- Muall avularndan sfendiyar'n Kavak kazas halkna

zulmettii yolunda Canik beyi tarafndan vuku bulan ikyetin
Rum beylerbeyi ile Amasya ve Kavak kadlar tarafndan tahkik
edilmesi.
Yazld.
Armudc-zde Al avu'a virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 972
Rm belerbeisine ve Amsiyye ve Kavak kdlarna hkm ki:
Canik bei mektb gnderp; "Kavak kazsnda mtemekkin Dergh- Muallm
avularndan sfendiyr in reynun bkire kzlar velleri izni ile hara nikh olunm
iken evlerin basup levendlere yllerin ekdrp murd idindi yirlere virp ve at ve katr
isteyp virmedkleri in shblerine ikence virp ve baz reynun tavarlar sirka olunup
hrsuzlarn bilp er- erfe getrrken ellerinden ekp alup fukarnun hakk alnmayup
zulm teadd itdin" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyh sancakbeinn mezkr hakknda arzitdi
mevd sahh olup mezbrdan hak taleb ider kimesne var ise, husamsyla berber eyleyp
muktez-y er- kavm ile teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk reyya ol vechile
zulm teaddsi var idi erle sbit zhir ola, ashb- hukka haklarn alvirdkden sonra
ne makle kimesnelern haklar alvirilp ve velleri izni olmadn cebr ile kimlern bkire
kzlarn hara nikh idp ve at ve katr virmedkleri in kimlere ikence itmidr; malm
idinp zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan kazyy ale't-tafsl yazup
bildresiz. Amm; bu bbda hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er
kimesneye zulm hayf olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idesiz.
1417
Kula eski kads Mevln Cafer'in Kula kads hakknda vuku

bulan ikayetinin Atala ve Manisa kadlar tarafndan tahkik
edilmesi.
325
Yazld.
Atala ve Manisa kdlarna hkm ki:
Dergh- Muallm'a mektb gnderp "Sbk Kula Kds olan Mevln Cafer
yedinden Manisa kdsna emr-i erf vrid olup mazmnnda bundan akdem kd olan
Cafer'den Sdde-i Sadet'e ruka sunlup zhr- tezallm itdkleri ecilden Atala ve Kula
kdlarna hkm-i erf gnderilmiidi. Hlen mevln-y mezbr Sdde-i Sadet'e gelp
Kula Kds olan Abdlkerm in; "Benmle husmeti ve hasmlaruma muveneti vardur.
Teftden ihrc olunmasn taleb iderm." dimein kd-i mezbrun ahvline Atala kds ile
seni mfetti tayn idp hkm-i erf vardukda; "Kula kdsn dahlitdrmeyp Atala kds
ile bu hussa mbir kaydolunan Dergh- l avularndan Mahmd zde kadruh ile
emr-i sbkum mcebince mahzar ve rukalarnda olan mevdd bi'z-zt hak zre grp vk
olan kazysn shhati zre arzidesin." diy fermn olunup emr-i sbkun mazmn-
mnfinde dah; "Kula kazs halk Dergh- Muallm'a mahzar gnderp zhr- tezallm
idp kd-i mezbr dah Dersadetm'e mektb gnderp ruka sunanlar in baz husslar
isnd idp ve kd-i mezbr azlolunup gnderilen arz ve mahzarun sretleri ihrc olunup
gnderildi. Hkm-i erf varcak, gnderilen arza ve mahzara nazar idp husamsyla
berber eyleyp bi-hasebi'-er teft idp gresiz; her birinn ahvli yannuzda ne vechile
zuhr iderse vuk zre arzidesiz." diy fermn olunman Atala Kds Mevln Seyfullh
ile nefs-i Kula'ya gelinp mezbr avu mberetiyle kd-i mezbr Mevln Cafer ve
Dergh- Muall'da ikyet idenlerden Umr nm siph ve Kutbddn nm cb ve syir
mteekkler meclis-i era hzrn olup ber-mceb-i emr-i erf tefte r olunmak
sadedinde iken baz mslimnlar tavassut ile tarafeynden her biri davlarndan fergat
idp zimmetlerin ibr itmein bi-hasebi'-er grilmee mecl olmad." diy bildrmisin.
mdi; teft-i mezbrdan maksd muslih u mfsid malm olup mfsidn hakkndan
gelinmek idi. Mcerred deyn davs deil ki sulh ile iktif oluna. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, huss- kazyyeyi emr-i sbkum muktezsnca tamm
dikkat ihtimm ile grp kd-i mezbra isnd olunan husslar vk mdur, mcrim kim
ise tayn idp tafsl zre arzeyleyesiz. Ve ill netcesi size yid olup tba mstehk olursz;
bilmi olasz.
1418
Semavat Sanca Beyi Eb Said'in serhat sanca iin Badad

beylerbeyi tarafndan, nbeti tarikiyle muhafaza hizmetinde
bulunmak zere yenieri gndermesi.
Yazld.
Semvt Sanca Bei Eb-Sad Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "sanca
serhadd olup kadmden nevbetci tarkyla Badd yenierileri virilp gelp hl dah
olgeldi zre nevbetci yenieri virilmesin" ilm itmein buyurdum ki:
Kadmden virilgeldi zre liv-i mezbr muhfazasyn Badd yenierilerin
tayn idp gnderp muhfaza hdmetin itdresin
326
1419
Turgut Paa'ya tereke gtren Bl Reis'in gemisine Gelibolu

kads ile Kilid'l-Bahr ve Boaz Hisar dizdarlar tarafndan
mdhalede bulunulmamas.
Yazld.
Bzergn Mustaf eleb demi Pr ol Bl'ye virildi. F 18 Zi'l-hcceti'-erfe,
sene: 972
Gelibol kdsna ve Kilid'l-Bahr ve Boaz Hsr dizdrna hkm ki:
Turgud Paa'nun stanbul'a gelen kayonna iki yz md tereke tahml olunup irsl
Bl Res varcak, mrun-ileyhe gnderilen ol mikdr tereke[ye] mni olmayasz.
Amm; bu bahne ile ziyde tereke virilmekden ve emrme muhlif i olmakdan hazer
eyleyesiz.
1420
Erzurum, Van ve Diyarbakr vilayetleri dahilinde gnll gediine

mutasarrf olanlardan blnde hizmet etmeyenlere beylerbeyileri
tarafndan ulfe verilmemesi ve gedikleri baka yiitlere tevcih
edilmesi.
Yazld.
Amrudc-zde Al avu'a virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 972
Vilyet-i mezbrede gnll gedine mutasarrf eger senn demlerndr ve eger
sancakbei ve kethud ve aalar demleridr ve gayridr, aalar yannda blinde hdmet
itmeyenlern gedkleri hara virilp arzolunmasn emridp buyurdum ki:
Dergh- Muallm avularndan Al varcak, bu bbda onat mukayyed olup fermn-
erfm mcebince yoklayup gresin; her kimn demlerinden olursa olsun, aalar yannda
blinde hdmet itmeyp hara istindla kend kolaylarnda yriyenlern ulfelerin ihrc
itdrmeyp ol asllarun gedklerin elinde emri olan yarar yiitlere tevch idp arzeyleyesin.
Yazld.
Bir sreti, Badd belerbeisine.
Yazld.
Bir sreti, Van belerbeisine.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi.
Bir sreti Diyrbekir belerbeisine.
1421
Diyarbakr'da Pojyan, Zilan ve Pesyan cemaatlerinin, voyvodalar

hakknda ikayette bulunmalar zerine, bedeli dardan
karlanmak zere cemaatlerin havss- hmyuna kaydettirilmesi.
327
Yazld.
rif'e virildi.
Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna hkm ki:
Mutasarrf olduun belerbeilik hslarundan Ulus tyifesinden Pojyn ve Ziln ve
Pesyn nm cematler voyvodalarundan ikyet eyledkleri ecilden hardan bedeli virilmek
zre havss- hmynumdan olmak emrm olup ol bbda vilyet ktibine hkm-i
hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan cematleri hssa-i hmynum in
defterdruma zabtitdrp vilyet ktibinden bedelin taleb eyleyp alup mutasarrf olasn.
1422
Erdel kralnn yardm talebi zerine Bodan voyvodasnn

emrindeki kuvvetlerden bir miktarn Silistre beyi ile Tmvar
beylerbeyinin yanna gndermesi.
Yazld.
Ahmed avu'a virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 972
Mektb gnderp; ""Erdel kralna muvenet in asker viresin." diy iki defa
hkm-i erfm gnderilmein; "kifyet mikdr asker hzr idp bi'l-fil Erdel serhaddinde
mrun-ileyh kral cnibine tevakkuf zre olup asker lzim ise irsl olunup" diy mektb
gnderildkde; "imdiki hlde lzim deildr. Lkin cemyyetlerin bozmayup mahall-i
mezbrede hzr u mheyy olalar ki lzim oldukda muaccelen gnderilp taleb oluna."
diy cevb virdin" ve bk her ne dimi isen cmlesi malm old. mdi; mrun-ileyhe
muvenet olunmak hussnda sdr olan emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum
ki:
Vusl buldukda, emr-i sbk zre cemyyetni tatmayup dyim dmen cnibine
ve ol tarafa hzr u nzr olasn ve Bodan askerinden yat u yaraklar ile hzr u mheyy
eyleyp ol cnibden mektb ile dem gelp muvenet taleb itdkleri gibi be bin mikdr
yarar msellah u mkemmel demi Silistre bei ile maan Tmvar belerbeisi yanna
gnderesin ki, vech mnsib grdi zre muvenet[de] dakka fevtitmeyeler.
1423
Malta Kalesi'nin fethi iin donanma ile sefere ktndan beri

kendisinden haber alnamayan Vezir Mustafa Paa'nn kalenin
fethi, Turgut Paa'nn kendisine katlp katlmad ve ordunun
durumu hakknda bilgi vermesi.
Yazld.
Murd avu'a virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 972
Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet-i fth-ytlarna tevekkl ve
Hazret-i Rislet-penh'un mucizt- hidyet-srlarna tevessl olunup dery yzinden ehl-i
328
slm'a dyim zarar u husrn iridrmekden hl olmayan Malta Kalas'nun feth in

Donanma-i Hmyn- nusret-karnm ile irsl olunal hayli zamn olup ol vaktden ber
Sdde-i Sadetm'e habern vrid olmayup dyim Cenb- Hak celle ve al hazretine
asker-i slm'un feth u nusreti ve ashb- cahm-i sakar-meknn kahr u zilleti in tazarru u
niyzda olup velkin yanunda olan asker-i slm'la ne hlde olduunuz malm olmas
Hkm-i erfm varcak gresin; Donanma-i Hmynum'la kala-i mezbreye varup
fethne mberet olunm mdur ve Trablus Belerbeisi Turgud dme ikblh yannda
olan donanma gemileri ve syir gnll levend gemileriyle yanuna gelp dery yzinden
Donanma-i Hmynum hfznda ve karadan syir lzim olan hdemtda muvenet
muzheretde midr, kffr- hksr donanmasnun ol taraflarda hareketi var mdur ve kala-i
mezbreden bi-nyeti'llh imdiye dein fetholunm mahal var mdur, metnet hasneti
ne yzdendr, yara u zahreye ihtiyc var mdur, bi'l-cmle asker-i hmynumun zahre
hussnda vsati ve shhat zre olmala fetha tamm ikdmlar var mdur, dn gayretine ve
slm hamiyyetine gerei gibi istimlet virp guzt- mslimni kefere-i fecereye tegallb
itdrp dah kalanun feth u teshrinde imdiye dein neye vkf olm isen cmle-i
ahvlinzi tehr itmeyp Atebe-i Ulym'a ale't-tafsl ilm eyleyesin ki, kem-kn bu
diyrda olan ulem v suleh ile mansr u muzaffer olmanuz in dudan hl olunmaya;
yle bilesin.
1424
Venedik dojunun, Malta Kalesi'ni kuatan Vezir Mustafa Paa'ya

gnderilen hkm kendisine iletmesi ve o taraflar hakknda
edindii malumat Atebe-i Uly'ya bildirmesi.
Yazld.
Venedik dojna hkm ki:
Hliy Donanma-i Hmynum'la Malta Kalas muhsarasnda olan dstr-
mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel icllehya hkm-i hmynum irsl
olunmdur. Varup vusl buldukda, kadmden sitne-i Sadetimz'e olan sadkat
dostluunuz muktezsnca tehr olunmayup gnderilen hkm-i hmyn mrun-ileyhe
uladurup ol cnibden vkf olduunuz ahbr u sr Atebe-i Ulymuz'a ilmdan hl
olmayasz.
Tahrran f-evsit Zi'l-hcceti'-erfe, sene isn ve sebn ve tisa-mie.
1425
Malta Seferi'ne katlan donanma reislerinden Karaca Ali'nin esir

ald Venediklilerin serbest braklmas.
329
Yazld.
Murd avu'a virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 972
Hlen Venedik doj tarafndan sitne-i Sadetm'de olan baylos gelp; "deryda
yriyen gnll levend reslerinden Karaca Al dimekle marf res Venedik'e tbi Krfz
semtlerine uradukda Krfz reysndan baz reyy alup esr eyleyp bi'l-fil ol
cniblerde oldun" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr resi tetebbu eyleyp ol cniblerde ise ihzr
eyleyp dah Krfz reysndan mezkrun gemisinde ka nefer bulunursa -ki, sahh
Venedikl oldu sbit zhir ola- ahid-nme-i hmynum mcebince tlk eyleyesin ve
ka nefer Venedikl esr tlk olunursa yazup bildresin ki, sonra mrun-ileyh hakknda
emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel oluna; yle bilesin.
1426
Rumeli beylerbeyinin kpr inaatnda altrmak iin Krkkilise

beyinden talep ettii ingane msellemlerinin nevbetlilerinden
yeteri kadarnn gnderilmesi.
Yazld.
Divitdr Cell eleb'ye virildi. F 19 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Krkkilise beine hkm ki:
Hlen Rmili belerbeisi mektb gnderp; ""Yollarda azm sular olup kpri
yapmak ve meremmet itmee msellem lzimdr." diy sancaun msellemleri ihrc
olunmasn" bildrmein buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp kend sancauna mteallik
olan msellem tyifesinden mukaddem emr-i erfmle avuum Bl yanna koyun
hdmetine tayn olunan msellemlerden m-ad sancaunla eegelen ingne
msellemlerinn nevbetlsin olgelen det knn zre b-kusr ihrc idp
mrun-ileyhn yanna varup irip vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn;
ihml msheleden hazer eyleyesin. yle ki; emrm mcebince sancaunun nevbetl
msellemleri ile ber-vech-i isticl varup mrun-ileyhe irimeyesin, mm-ileyh ihml
teksln ilm eyleye, asl zrn makbl olmaz, hakkundan gelinr. Ana gre mukayyed
olasn ve emr-i hmynum muktezsnca zikrolunan msellem tyifesin ihrc itmel
olduunda kdlar mun olmak emrm olmdur. Muvenet muzheret itmeyp ihml
iden kdlar kimler ise isimleriyle yazup arzeyleyesin ki, emrme muhlefet iden kuztun
kdlklar hara tayn ve msellem ihrc iden msellem eribalarna ve demlerne
gerei gibi tenbh idp kimesneyi hmyet itdrmeyesin. Hemn emrm zre b-kusr ihrc
itdrp mrun-ileyhn yanna irimek ardnca olasn.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre; "... sancauna mteallik nevbetl msellem tyifesin
ihrc eyleyesin." diy irmen beine.
330
1427
nebaht beyinin, daha nce sefer iin gnderdii Turhanl

aknclarna ilaveten btn nahiyelerdeki aknclar toplayp
Rumeli Beylerbeyi Ahmet Paa'nn yanna gndermesi.
Yazld.
Ben kethudsna virildi. F 19 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 927
nebaht Bei Mustaf Be'e hkm ki:
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Turhanlu'ya mteallik olan
aknc tyifesin sefere ihrc idp Semendire ve Belgrad'a tor yriyp Belgrad'da hzr
olasn; sonra emrm ne vechile olursa anunla amel eyleyesin." diy emrm olmd. Hl
sancauna mteallik olan aknc tyifesin toycalarna ihrc itdrp mretteb mkemmel
dmen yarayla kadmden cemyyet olunugelen mahallerde cemyyet zre Rmili
Belerbeisi Ahmed Paa dmet melhi cnibine hzr u mheyy turup tekrr emr-i
erfmn vurdna tevakkuf itmek emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp emr-i sbkum mcebince her nhyeye
demler gnderp yazlu olan aknclardan sefere ve darbe ve harbe kdir olan yarar yiitleri
dmen yarayla toycalarna ihrc itdrp dah olgeldi yirlerde cemyyetde hzr u
mheyy klasn. Bundan sonra sana tekrr hkm-i hmynum gnderilp mm-ileyh
belerbei kulum her ne mahalle tevecch iderse emrm mcebince bil-tevakkuf kalkup
mahall-i memra varup hdmetde bulunasn ve aknc tyifesin ihrc itmekde kdlar mun
olmak emrm olmdur. Kend cnibnden mektb gnderp emrmi iln idp aknc
tyifesin ihrc itmekde toycalara muvenet muzheret ideler. hml mshele iden
kdlar kimler ise yazup bildresin ki, kdlklar hara tayn oluna ve aknc tyifesin ihrc
itdkden sonra yollarda ve cemyyetde onat zabtidp reyya hlf- er zulm teadd
olmakdan hazer idp ana gre tenbh idp smarlayasn ki, era ve emre muhlif kimesneye
teadd v tecvz itdkleri istim ola, netcesi sana yid olup muteb olursn; ana gre
mukayyed olasn.
1428
Karlili beyinin kendi sancann muhafazas grevine ilaveten

Preveze Kalesi ile nebaht sancann muhafazasyla da
grevlendirildii.
Yazld.
Bundan akdem [sana] Preveze muhfazas tayn olunmd. Muhfaza-i mezbreye
Delvine alaybeisi liv-i mezbrun binl siphsiyle tayn olunman sancaun
muhfazasnda olman emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sancaun muhfazasnda kalup mhimm lzim yallar ve
yirleri gerei gibi hfz u hrset idp leyl nehr muhfazada dakka fevtitmeyp gaflet ile
kffr- hksrdan ve korsan gemilerinden bir yire zarar ve reyya gezend iridrmekden
331
ziyde hazer idesin ve nebaht bei Turhanlu'ya mteallik akncsyla sefer-i hmyna
hzr olmak emrm olmdur. Anun gibi sefere mteveccih olursa kala-i mezbreye ve
Preveze Kalas tarafna dah dyim hzr u nzr olasn. yle ki; Preveze Kalas'na
derydan dmen gelp muhfazada olanlara muvenet lzim gele; "Sancaum
muhfazasna tayn olundum." diy tealll itmeyp hem sancaun hfzna mukayyed olup
ve hem ol cnibe, muhfazada kalan siphlernle nzr olup nebaht Kalas tarafna dah
gz kulak tutup dmen tarafndan hfzidp bb- muhfazada dakka fevtitmeyesin.
1429
Rumeli beylerbeyinin, sefer iin grevlendirilen nc kuvvetleri

toplamas, yol ve kpr inaatlarn bitirmesi ve zahire tamak iin
gemiler tedarik etmesi.
Yazld.
Mektb gnderp; "kffr- hksrun serhadlerde nevan hareketi olup anun gibi
cemyyetden ol tarafa gitmek fermn olunursa askir-i mansre varmazdan mukaddem yol
zerinde vk olan sulara ve baz mevza kprler tedrk olunmas mhimmi in
msellem tyifesi lzim oldun" bildrmisin. mdi; irmen ve Krkkilise msellemleri
beleriyle ingne msellemleri tayn olunup ol bbda lzim olan ahkm- erfe irsl
olunmdur ve hliy nebaht Bei Mustaf dme zzh Turhanlu'ya mteallik sol-kol
akncsyla sancanda hzr u mheyy olup senn cnibne nzr olmak emrm olmdur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyhimyla haberlep tenbh eyleyesin ki, anun
gibi ad-y hksr taraflarna gitmek emrm oldukda, demn gnderp yanuna getrp
sefer-i zafer-rehberde vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin ve asker-i slm ile
kffr- hksr zerine azmet itmek lzim gelrse te yakaya gemek in ve zahre
tahmline lzim olan gemileri ihzr itdrmee Semendire Bei Bayram'a mekked hkm-i
hmynum irsl olunmdur. Semendire kdsna ve mm-ileyh ol hdmet in tayn
itdi demisine kend cnibnden mektb dem gnderp asker-i hmyn ubrna ve
zahre tahmline lzim olan gemileri mukaddem tedrk ihzr itdrmekde tamm ikdm
ihtimm zre olasn ki, ol cnibe varlmak emrm oldukda hzr bulunup tevakkuf lzim
gelmeye.
1430
332
Krkkilise'ye kadar yol zerinde bulunan kadlarn, stanbul'daki et

skntsn gidermek iin gnderilen koyunlar slimen stanbul'a
ulatrmalar.
Yazld.
avu-oullarndan Ahmed'e virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 972
Krkkilise'ye varnca yol zerinde vak olan kdlara hkm ki:
Mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olup Bodan ve Eflak ve gayriden
mahrse-i stanbul'a gelen koyunlar taht- kaznuza uradukda tor stanbul'a gelmeyp
har yire perkende oldu ilm olunur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, her birinz taht- kaznuza urayan koyunlara mukayyed
olup emrme muhlif bir res koyun har yire sapdurmayup ve kasabt u kurda koyun
boazlatdurmayup cmlesin srp getren kimesnelerle tor mahrse-i mezbreye
gnderesiz. yle ki; birinzn taht- kazsndan har yire koyun gitdi istim oluna,
zrinz makbl olmaz; kdlnuz hara virilr. Ana gre mukayyed olasz.
1431
Diyarbakr' tahrr eden Akehir Beyi Musa Bey'in, beylerbeyi

hslarndan olup voyvodadan ikyet eden Pojyan, Pesyan ve Zilan
cemaatlerini havss- hmyuna kaydetmesi ve Zam Molla-zde'yi
kendilerine boybeyi yapmas.
Yazld.
Mezkr Monla-zde'ye virildi. F 19 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Akehir Bei olup vilyet-i Diyrbekir'i kitbet iden Ms dme zzhya ve ktibi
rif'e hkm ki:
Vilyet-i mezbrede vk Ulus tyifesinden Pojyn ve Ziln ve Pesyn nm
cematler Diyrbekir Belerbeisi skender dme ikblhnun belerbeilik hslarndan;
"Mrun-ileyhn voyvodalarnun zulm teaddsi vardur." diy Rikb- Hmynum'a
ruka sunup; "havss- hmynumdan olmak zre vk olan hukk u rsmlarn knn u
defter mcebince bi't-tamm ed eyledkden sonra sefer-i hmyn vk oldukca altm
nefer cebelleri emek zre Monla-zde nm zam kendlere boybei ve zemeti mahsli
kend yanlarndan olmak bbnda" istid-y nyet eyledkleri ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan cematlere bedel mrun-ileyhe har yirden
bedelin tedrk idp hukk u [r]smlarndan gayri uhdelerine almak murd idindkleri
cebelleri mukbelesinde mrye bir mikdr aka takdr idp zam-i mezbr kendlere
boybei olup zemeti mahslin mteahhid olduklarna gre ed itmek artyla defter-i
ceddde havss- hmynuma kaydeyleyesiz.
1432
Mehedeyn-i erfeyn'i ziyarete gelen Yukar Cnib halknn

burada fazla elenip maksatlarn aan tavr ve hareketlerde
bulunmalarnn engellenmesi.
333
Yazld.
Mektb gnderp; "mrun-ileyh Badd'a varmazdan mukaddem h tarafndan
Korc Maksd Al ve Hce Pr Al nm kimesneler Mehedeyni'-erfeyn ve mm Ms-i
Kzm radya'llh anhmn sitnelerinde gelp her birinde altmar gn oturup tam u
halv birp fukarya tevz eylemi iken, ibu sene Ramazn'nun on yedinci gni gir te
tarafdan hvirdi ve hkul nm korclar baz zvvr ile gelp mezbr Maksd Al'ye ve
Hce Pr Al'ye Acem hsb zre yz otuz drt tmen ve be bin altm be aka getrp
evvelden vaz eyledkleri zre gir her sitnede altm gn dah turup tam u halv
birp taksm itmek in sana mektb gndermein; "Vilyet-i mezbrede bu kadar zamn
turmaa bs nedr? Murdnuz hayr ise olanca tam ve halvy bir iki gnden birp
taksm idp meknnuza dnp gidn." dinildkde; "Bu hussda hkm-i erf vardur;
hdadur." diy cevb eyledkleri basden cz nesne in bu kadar turduklar mahall-i
bhe ve dell-i hle oldun" bildrmisin. Bundan akdem bu huss sbk Belerbei olan
Husrev dme ikblh arzeyledkde, ol bbda mufassal hkm-i hmynum yazlup Yukaru
Cnib'den Mehedeyn-i erfeyn'i ziyrete gelenlern ahvli ol hkm-i hmynumda
mukarrer klnman ayn ile sreti ihrc olunup sana gnderildi. Buyurdum ki:
Ol bbda sdr olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca amel idp ziyrete
gelenleri ana muhlif ol cnibde elendrmeyp emrme muhlif bir vaz olmakdan ve
kimesneye ruhsat virilmekden ihtirz idp serhadlern hfz u hrsetinde ve memleket
vilyetn zabt u synetinde env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin.
1433
am beylerbeyi ile am ve Kerek kadlarnn, Kerek beyi iken Arap

ekys tarafndan ldrlp eyas gasbedilen Hasan Bey'in
ktillerini bulup cezalandrmalar ve maktln gasbedilen
eyalarn vrislerine vermeleri.
Yazld.
Vrislerinn vekli Mehmed'e virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 972
m belerbeisine ve kdsna ve Kerek kdsna hkm ki:
Sbk Kerek bei iken maktl olan Hasan Be'n vrisleri Sdde-i Sadetm'e gelp
"mezbr Zlfikr nm ol ve yiirmi nefer mikdr yoldalaryla liv-i mezbrda Leccn
nm menzilde mer'n(?) tyifesi Hatmt nm Arab ale'l-gafle basup katleyleyp
esbblarn ve atlarn ve develerin ve katrlarn gret eyledklerin" bildrdiler. mdi; vilyete
belerbei nasbolunmakdan maksd, vilyetn serhadlerinn hfz u hrseti ve ust-
mtemerridnn def- mazarrat indr. Ol kable-i (
)den bu [ve]chile fesd zuhr ide,
imdiye dein ele getrmee mukayyed olmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile vrislerinn vekli vardukda, mezbr katlidp emvl esbb gret
iden Arab ekysnun eyhlarndan ve aynndan bir kan her ne vechile mmkin ise ele
getrp dah bu fesd idenleri husamsyla berber idp erle ve knn ile teft eyleyp
gresiz; ilerinden bu fesd idenler kimler ise bi-hasebi'-er ve'l-knn sbit zhir ola,
334
gret itdkleri esbb emvl ve tavarlarn b-kusr vekllerine alvirdkden sonra gerei
gibi cez v sezlarn viresiz ve bu fesd idenlerden ne mikdr mfsid ele girp ve ne
vechile haklarndan gelindin bi'l-cmle ahvl neye mncer oldun mufassal merh
yazup bildresiz. Tezvrden ve hlf- er kimesneye zulm hayf olmakdan ziyde hazer
eyleyesiz.
[Yev]m'l-Erbi, f 20 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972, Kostantniyye
1434
Badad' kitbet eden Dertenk beyinin, Badad ve ehrizol'da olan

uluslarn
mallar
gelen
geene
sarfolunmak
iin
vakfolunduundan, mallarnn bir blmn Eymanah
Derbendi'nde zaviyedar olan Baba Gaybullah'a timar olarak
vermesi ve dier blmnn de havss- hmyuna kaydetmesi.
Yazld.
Tlib olan Baba Gaybullh'a virildi. F 22 Zi'l-hcce, sene: 972
Dertenk Bei olup Badd'da vilyet kitbeti hdmetinde olan Mustaf dme zzhya
ve ktibi olup Badd Tmrlar Defterdr olan veys'e hkm ki:
Sen ki Dertenk beisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; ""Badd ve
ehrizol'da olan ulust havss- hmyna zabtolunup shblerine kur v mezridan bedeli
tevch oluna." diy emr-i erfm gnderilmein Eymnh Derbendi'nde Zviyedr olan
Baba Gaybullh nm kimesnenn mutasarrf oldu ulust tahrrine varldukda rey cmle
gelp; "Bizm mlmuz derbend-i mezbrda yende v revendeye sarfolunman
vakfolmken mezkr Gaybullh sl-be-sl det-i anmmuz b-kusr kend alup yende
v revendeyi bize kondurup mft meccnen yimeimz aldundan gayri evld etb
evlerimze girp makblleri oldu esbb tavarlarmuz alup ehl ylimze cevr
teaddden hl deillerdr. Ya bizi havss- hmyna kaydeyle veyhd perkende
oluruz." diy feryd itdklerinde, fermn- hmyn mcebince hs tahrr olunup mezbr
Gaybullh tmr ve zviyeye vakf kaydolunan ulusun iki yazus mcerred zirat itdkleri
yirden hsl olup andan gayri fethdan ber hs olan ulusdan nie yanna alup menya
gstermeyp mllarn alur." diy ilm itmisin. mdi; mezkr Gaybullh'a kend emek
zre zikrolunan ulusdan tokuz bin tmr virilmidr. Sdde-i Sadetm'de mahfz olan
defter-i cedd-i hknde zviyedr idi ve zviyesine vakf idi mukayyed bulunman
buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zikrolunan ulust derbend-i mezbr kurbinde kadmden
skin olduklar yirlerden kaldurmayup gir ol yirlere kaydeyleyp derbendi hl komayup
mezbr ulustun zirat itdkleri yirlern mahsli rinden tokuz bin akalk tmrn
derbend-i mezbr hfzidp yende v revendeye zarar u ziyn iridrmemek zre mezbra
tayn eyleyesin. Bk cmle-i rsmlarn havss- hmyna kaydeyleyesin. Kabl itmez
ise ol derbendn hfzna ve shb-i derek olmaa kdir yarar mutemed kimesne bulup
335
zikrolunan tmr derbend-i mezbr kem-kn hfzidp mrr idenlern mlna ve cnna ve
tavarlarna zarar u ziyn irirse zmin olmak zre shb-i derek tayn idp arzeyleyesin.
1435
Eymanah Derbendi'nde timar mutasarrf olan Baba Gaybullah

hakknda zlim, mulhid ve rafiz olduu yolunda vukubulan
ikyetlerin aratrlarak neticenin bildirilmesi.
Yazld.
Mehmed avu'a virildi. F selh Zi'l-hcce, sene: 972
Musul Bei Sinn Be'e ve kdsna hkm ki:
Hliy vilyet-i Badd' mceddeden kitbet iden Dertenk Bei Mustaf dme zzh
Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "hl Eymnh Derbendi'nde tokuz bin aka tmra
mutasarrf olan Baba Gaybullh'dan rey gelp; "Mft meccnen yimeimz aldundan
gayri evld etb evlerimze girp makblleri oldu esbbmuz ve tavarmuz alup ehl
ylimze cevr teaddden hl deillerdr." diy ikyet idp bundan gayri Hazret-i mer
radya'llh anh evldndan kadmden zviyedr seyyidlerden mezkrun keyfiyyet-i ahvli
sl olundukda; "Yaknda Yukaru Cnib'den gelmi Mezhib-i Erbaa'dan hric zndk u
mlhd rfzdur; seyyid deildr. Mrun-ileyh radya'llh anh evldna taassub idp
teaddden hl deildr." diy ehdet idp kendnn dah mezkrun ahvline tamm
ttl oldun" bildrp hakkat-i hli malm olman erle teft olmak lzim olman
buyurdum ki:
(
) varcak, mezkr ve syir etbndan ihzr lzim olanlar ihzr idp mezbrun
hakkat-i hline vkf u muttali olan b-garaz mutemedn-aleyh mslimnlardan hak zre
bi-hasebi'-er teft idp gresiz; mesfrun arzolundu zre reyya zulm teaddsi ve
rafz u ilhd erle sbit zhir ola, erle mteveccih olan hukk ashbna alvirdkden
sonra rafz u ilhd sbit olanlar habsidp arzeyleyesiz. Eger salh- hl zre snn v
mtedeyyin olup kend hlinde iken hlf- vk arzolunm ise shhati zre yazup
bildresiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve garaz u taassubdan ve hlf- [vk]
kazyye arzolunmakdan bi'l-cmle er- erfe muhlif i olmakdan hazer eyleyesiz.
1436
Trablus'ta halka zulmeden, hrszlk, haramlik ve sahtekarlkla

megul olan Hamallar Mukaddimi Muhammed bin Zeytun'un
Rodos'a srgne gnderilmesi.
Yazld.
Mektb getren Hac Ahmed'e virildi. F 25 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Trh- hkm-i mukaddim 963 Reblarndadur.
Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Anda Hammllar Mukaddimi olan
Muhammed bin Zeytn nm kimesnenn mslimnlara zulmi olman Rodos'a srgn
olman bundan akdem hkm-i erf gnderilmiken bir tarkla hkm eline dp ihrk
idp kem-kn fesd enatden hl olmayup Bmrhne Evkf'ndan baz evleri ykup
336
yirine kend evler bin idp; "Mlkmdr." diy tasarruf idp eline mzevver huccetler
alup ve Frenklern drtyz filorilk ibriimlerin sirka idp Tel-cms nm mahalde dah
bin altunluk gmlerin sirka idp ehl-i fesd hrsuz u harm yata olup yende v revende
mslimnlar elinden ciz olup ol diyrdan izlesi mslimnlarun sde-hl olmalarna
sebebdr." diy bildrmisin. mdi; emr-i sbkum mcebince mezkr Rodos'a srilmesin
emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezkr Muhammed'i evi ve bark ile Trablus'dan kaldurup
emr-i erf-i sbkum mcebince Rodos'a srdrp ol yirlerden alkasn kat itdresin ve
mezbr koduun deme smarlayasn ki, Rodos'a iletp teslm i[t]dine temessk alup
Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
Yazld.
Bir sreti, vech-i merh zre m belerbeisine yazlmdur. Amm; bu hkmde
brhm bin Bsim nm kimesne bile yazlmdur. Zr mukaddem virilen ol bile mastrdur.
Kzlminre Mahallesi mm Arab mm'a virildi.
1437
Dobnie kadsnn, Vezir-i Azam Mehmed Paa'nn hslarndan

olan Bobo karyesinin vergilendirilmesine halk tahrik ederek kar
kanlar yakalayp Sdde-i Sadet'e gndermesi.
Yazld.
Paa hazretlerine gnderildi; kend kapuclar ile. F 19 Zi'l-hcce, sene: 972
Dobnie kdsna hkm ki:
Mektb gnderp; "Dstr- ekrem Vezr-i Azmum Mehmed Paa edma'llh
tel icllehnun Dobnie kazsnda vk olan hslarndan Bobo nm karye keferesi
blarn meshat itdrp resm-i dnm takdr itmek in hkm-i erf rd itmein
mslimnlardan cem- kesr ile karye-i mezbreye varlup bt meshat olunmaa
kasdolundukda, mukaddem kefereyi tahrk idp fitne v fesda bs olan Dimyo Novak ve
Nova Brodan ve Nova Teno ve Nova Mile ve Tene Zale ve Brodan Yuvan ve Pop Dimitri ve
Pop Piyo ve Arna ve Todor Piyo(?) ve Paval Brodan ve Ustoyan Milo ve Nova Merbofika
nm mfsidler meclis-i era gelp; "rd itdmz emr-i erf mcebince blarmuz
meshat olunup resm-i dnm takdr olunmaa rz deilz." diy yine irret itdklerinde
er- erf mcebince teklf olunup re dah rz olmayup ndlar arzolunmak mukarrer
olcak, karye-i mezbre keferesi tekrr b-ser-hem gelp; "Meshate rz olduk." didkleri
ecilden tekrr karye-i mezbreye varlup emr-i erf mcebince ralar hsl al v evsat u
edn itibryla hsb olunup kendlerinn keml-i kabl ile makblleri olan evsat
muhsebesi resm-i dnm takdr olunmasna rz olduklar sicill-i mahfza kaydolundukdan
sonra Sdde-i Sadet'den gelen mhrl urgan ile blar ashb mahzarlarnda* hak zre
meshat olundukda ceman iki bin elli dnm olup makblleri olan evsat muhsebesi resm-i
dnm takdr olunup deftere kaydolundukdan sonra mezbrn mfsid errrler yine ehl-i
karyeyi tahrk dll idp cumhrla tekrr ruc idp re ve takdr olunan resm-i dnmi
virmee rz olmayup keml-i mertebe nd itdkleri ve irret ekvet zre olup mebde-i
fesd olanlardan bir kanun haklarndan gelinmeye, nd synlar mtezyid olup
337
zimmetlerine vcib olan har hukk u rsmun dah tahsli mmkin olmadundan gayri
syir reydan niesinn synna sebebdr." diy arzidp ve arzda mastr olan ekynun
alt neferi bunda mevcd olup mevcd olmayan Pavla Brodan ve Utoyan Piyo ve Piyo
Nova Merbofika ve Piyo Arna ve Pop Dimitri ve Tene Zale nm zimmler kayd bend ile
irsl olunmalarn emridp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrlar emrm zre kayd bend ile yarar demlere koup
Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd
eyleyesin ki, yolda ve izde ve menzil merhlde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer
ideler; yle bilesin.
* Metinde "
1438
" eklindedir.
Edirne kadsnn, daha nce mteveffa Hasan Paa tarafndan

hrszlk suundan hapsedilen Memi ve Kaya adl ahslarn
dvalarn yeniden grp neticesini bildirmesi.
Yazld.
Elli Dr[d]nci Blk'de siph-olanlarndan s ol Mehmed'e virildi. F 26
Zi'l-hcce, sene: 972
Mektb gnderp; "Bundan [akdem]; "Mteveff Hasan Paa mahmiyye-i Edirne'de
Memi ve Kaya nm kimesneleri; "Ev basd." diy habsitmi; ahvlleri grile." diy hkm-i
erfm gnderilmein cermeleri tefahhus olundukda Karabulut nm karyede Hamza nm
kimesnenn evi baslup ev shbi; "Maznnalarumdur." dimekle rf olunup mezkr rfde
ikrhen ikrr sretinde baz kelimt itmekle habsolunmlar. krhen olan ikrr sahh
olmadundan gayri evi basldu kimesne mezkr ahl-i kurdan nie kimesneler ile har
yire gidp; "Bu hussdan haberleri yokdur. Kend hllerinde kimesnelerdr." diy
mslimnlar ehdet itdklerin" bildrmisin. mdi; buyurdum [ki]:
Hkm-i erfm varcak, mezkrn kimesnelere rf olundukda ikrrlar ne hussda
olmdur ve ne hll kimesnelerdr, kefl olacak ne makle demlerdr, mutemedn-aleyh
yurdlu yurlu ne yirede skinlerdr; mufassal merh yazup arzeyleyesin ki, sonra [emrm]
ne vechile sdr olursa anunla amel eyleyesin.
1439
338
Sol-kolda celeb kitabetinde bulunan Tatarpazar Kads Mevln

Muslihiddin'in sadece zenginleri celeb hizmetine yazmas.
Yazld.
Tatarbzr Kds olup sol-kolda celeb kitbeti hdmetinde olan Mevln
Muslihuddn dme fazlh ve kdvet'l-emsil avuum Hseyin zde kadruhya hkm
[ki]:
Fermn- erfmle celeb kitbetine mberet itdnz yirlerde celeblik hdmetine
iktidr olmayan fukar shb-i arz haberiyle yazlup an[iy]ya hmyet olundu istim
olunur. mdi; celeb huss ehemm-i umrdan olup ol bbda benm ziyde ihtimm- erfm
olman celeb tyifesinn mflisleri ve mrdeleri ihrc olup yirlerine aniydan iktidr
olanlar kitbet olunup murd- erfm zre celeb ahvli intizm bulman ol hdmete
irsl olunmszdur. Ol bbda adem-i ihtimm zre olmaa sebeb nedr? Buyurdum ki:
(
) varcak, kitbet itdnz celeb hussna gerei gibi mukayyed olup bir
kimesneyi celeb yazmalu olduunuzda ne yirde skin mtemekkin ise eger ehirde ve eger
kurdadur, mtemekkin oldu mahallesi ve karyesi halkndan b-garaz ve
mutemedn-aleyh kimesnelerden dikkat ihtimmla tetebbu u tefahhus olunup haber
virenlern muvcehe[sinde] ehdet itdklerinden sonra ki, hidleri muaddel mzekk
olmala mnm mldr u mtemevvil kimesne idi zhir oldukda kudretine gre ol
mikdr koyuna yazup celeble mukarrer idesiz. Kimesnenn nisbeti ve taassub ile
fukary aniy nmna yazup ganlere hmyet olunup veyhd defterde yazlu olan
celeblern mnmlerin celb ahz maslahat in ihrc idp mflisleri kalmasndan ihtirz
idp memr olduunuz celeb kitbetinde tamm emnet istikmet zre olup bir vechile
tem[y]z tayn eyleyesiz ki, kitbet emrin itmma iridrdnzde yazup tayn
itdnz celeblern koyunlarn bir ka yl ihrc itsenz gerekdr. yle ki; emrm zre
aniydan kudretleri olanlar yazlmayup fukarya koyun tahml olunmala tayn itdnz
defter mcebince gelmeyp kusr u noksn mhede oluna, asl bir vechile zrinz makbl
olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup siyset olunursz. Ana gre mtenebbih olup
gaflet zre olmayasz; yle bilesiz.
1440
Alasun, Antalya ve Karahsar- Teke kadlarnn, engiyn

cemaatinin mr maln toplayan grevlileri katledip toplanan mal
gasbettikleri eklindeki haberi aratrmalar ve sulular
cezalandrmalar.
Yazld.
Mektb getren Ysuf'a virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 972
Lalaya ve Alasun ve Antliyye ve Karahsr- Teke kdlarna hkm ki:
Siz ki Alasun ve Antliyye kdlarsz, Dergh- Muallm'a mektb gnderp;
"Cemat-i engiyn'ye Emn olan eker, tyife-i mezbreden mr ml cem u hfz idp
teslm sadedinde iken mezkr tyifeden hayli kimesneler yolna gelp yz bin mikdr mr
akay alduklarnda teftleri in hkm-i erf virilp olum mm-ileyh
339
mteferrikalarndan skender mbir tayn olunup tyife-i mezbreyi Antliyye kazsnda

Lonya nm karyede cematleriyle bulup meclis-i era davet olunduklarnda nd
muhlefet idp era itat itmedklerinden gayri cmle msellah olup mezbrlarun yollarn
basup iki res atlarn ok ile urup helk idp ve sa-kol ulfecilerinden Ahmed ve
sekbnlardan Ysuf ve Hasan nm kimesneleri dah urup ok ile mecrh idp ve iki
seyishne zerinde olan cmle esbb trc u yam idp ve ml- mr tahsli in
der-zencr olan mahbslarn dah tlk idp muhkem tuyn zre olduklar meclis-i erde
sbit muhakkak olup ve sret-i sicil ber-vech-i tafsl tahrr olunup mezbr skender'e
virildin" bildrmisiz. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, arzolunan ehl-i fesd ele getrp alnm ml- mr var ise
b-kusr tahsl itdkden sonra mezbrlardan hak taleb idenleri berber idp bir defa er-
kavme muvfk sorlup faslolunmayup on be yldan ber terkolunmayan davlarn
muktez-y er- kavm ile hak zre teft eyleyp erle sbit olan hukk ashbna alvirilp
ilerinde ktil var ise erle haklarndan gelindkden sonra bk ehl-i fesd ka nefer ise
kazyyelerin sicillt idp sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a
gnderesiz ve koup gnderdnz kimesnelere tenbh idesiz ki, yolda gaybet itdrmekden
hazer ideler; yle bilesiz.
1441
Osmanl reysndan olduu ve kendisinin nce bir kiiye

nikahlanp daha sonra da Edirne'de bakasna satldn syleyen
Drende Ate adl zimm kadnn durumunun Tmvar beylerbeyi ile
Lipova kads tarafndan aratrlmas.
Yazld.
avu-ol ile paa hazretlerine gnderildi. F 15 Z., sene: 972
Tmvar belerbeisine ve Lipova kdsna hkm ki:
Drende Ate nm zimmiyye gelp; "Lipova'ya tbi Sodin nm kasabada skine olup
Lovik Yuvan ve stiyedenk(?) Di Martin ve Petre ve Tokovik nm zimmler kons olup ve
babasnun ad stiye ve anasnun Lika ve karndalarnun ad Todori ve Loka olup bir
kimesneye nikhlanup mahrse-i Edirne'de satup hliy stanbul'da bir kimesne elinde
bulunup; "Memlik-i Mahrse reysndanum." diy bildrmein shhati malm olmak
in mezkre criye emnete konlup buyurdum ki:
Varcak, varo- mezbra dem gnderp mezkr[e]yi zikrolunan konularndan ve
karndalarndan ve syir bilr kimesnelerden tetebbu idp gresiz; fi'l-vk rey
tyifesinden iken hlf- emr alnup esr itdkleri vk ise shhati zre yazup arzeyleyesiz.
1442
340
Badad'da vilyet kitabetinde olan Dertenk Beyi Mustafa Bey'in,

Eymanah Derbendi'ndeki Nuri Zviyesi'nin mahsulnn gelen
geen misafirlere sarfedilmesini temin etmesi.
Yazld.
Mezbr Kutbddn'e virildi. F 22 Zi'l-hcce, sene: 972
Badd'da vilyet kitbet idp Dertenk Bei olan Mustaf Be'e ve ktibi veys'e
hkm ki:
Drende-i fermn Seyyid Kutbddn gelp; "Eymnh Derbendi'nde vk olan Nr
Zviyesi'nn bert- erfmle zviyedr olup derbend-i mezbrdan mrr iden yende v
revendeye hdmet idegelmi iken zviyesine ve vakfna Baba Gaybullh cnibinden
dahlolunup zabtitdrmedin" bildrdi. mdi; zviye-i mezbre vakf ile yanunda olan
defter-i cedd-i hknde sarhaten mukayyed mastrdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle vardukda, zikrolunan zviye defter-i cedd-i hknde mukayyed
oldu vakf ile defter-i ceddden dah tayn olunup vakfnun mahslini gir zviye-i
mezbreye gelen yende v revende-i msfirne olgeldi zre sarfeyleyp fer- bl ile
devm- devlet ve sebt- rifatm edyesine itiglde ola; yle bilesiz.
1443
stanky halkna satlmak zere gnderilen terekeyi tayan ve

Gelibolu'da bekletilen geminin gnderilmesi.
Yazld.
Gelibol kdsna ve dizdrna ve emnine hkm ki:
Merhm ve mafrun-leh babam Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn
Evkf'ndan stanky reysna iletp bey itmek in iki yz md tereke Hasan Res
gemisine tahml olunup ol bbda emr-i hmynum virilp Dergh- Muallm kullarndan
Hasan ile ol cnibe irsl olunm iken Boaz Hsrlar'na varldukda tehr olundu
Evkf- mezbre terekesinden emr-i erfmle cezre-i merkme reysna bey itmek
in tahml olunup irsl olunan gemiyi [emr-i] erfme muhlif avkitmeyp tlk idesiz;
yle bilesiz.
1444
Pazarck'ta bulunan zift miktarnn Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.
Yazld.
Vel nm kimesneye virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 972
Bzrck kdsna hkm ki:
Hliy taht- kaznda hzr ne mikdr zift var ise Sdde-i Sadetm'de malm
olmas lzim olman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp hzr ne mikdr zift var ise malm idinp
yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.
341
1445
znikmid kadsnn, mr odun yklemek iin gelen at gemilerinin

odun skntsyla karlamamalar iin renber gemilerine odun
yklemeyi yasaklamas ve yasaa uymayanlar Dergh- Muall'ya
gndermesi.
Yazld.
ehremninn demine virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 972
Tashh olunup tekrr gemidr.
Rencber tyifesinden baz kimesneler gemilerine ve kayklarna odun tahml itmekle
mr odun in at gemileri vardukda, asl odun bulmayup ziyde muzyaka ekilr imi.
mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bu hussa mukayyed olup min-bad znikmid skelesi'nden
mr odun tamm olmaynca ehremni tarafndan varan hssa odun gemilerinden m-ad
rencber tyifesinden ve gayriden bir kimesnenn gemilerine ve kayklarna bir aa odun
virdrmeyp gerei gibi men u def idp tenbh tekd eyleyesin ki, hricden kimesne
odun almaya. Bade't-tenbh eslemeyenlern gemilerin girift idp reslerin kayd bend ile
Dergh- Muallm'a gnderesin.
1446
Hersek beyinin ve kadlarnn, Nova Kalesi'nin tamiri iin yeteri

kadar adam gndermeleri.
Yazld.
Kethuds demine virildi. F 24 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Hersek beine ve kdlarna hkm ki:
Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Nova Kalas'nun tamri huss in
taht- hkmetinzden dem ihrc idp binsna muvenet itmek" emrm olmd. Hlen
Foa ve Prepolya Kdlklar'ndan asl bir ferd varmadu ilm olund. mdi; kala-i
mezbrenn tamri huss mhimmt- umrdandur; ihml mshele cyiz deildr.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp sen ki sancakbeisin, bu
hussa bi'z-zt mukayyed olup emr-i sbkum zre taht- hkmetinzden kala-i mezbre
tamri hdmetine dem ihrc idp defter idp gnderp hdmet itdresiz; ihml
msheleden hazer eyleyesiz. yle ki; dem ihrcna eger serbest olan kur zbitlardur ve
eger havss- hmyn emnleridr ve gayridr, her kim emrme muhlif mni olursa
isimleriyle yazup arzeyleyesin ki haklarndan geline. Bu hussa gerei gibi mukayyed olup
ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.
342
1447
Bilecik Madeni'ndeki msellem ve piyde beyleri, grevli olduklar

hizmet iin noksan piyde ve msellem getirdiklerinden, geri
kalanlar da temin edip yayaba ve mukaddimleriyle birlikte
istihdam etmeleri.
Yazld.
Bilecik Madeni'nde hdmet iden msellem ve piyde belerine hkm ki:
Hlen memr olduunuz hdmete tayn olunan msellem ve piydelerinz tamm
getrmeyp noksn zre getrdnz ecilden hdmet tamm olmayup muzyaka oldu
ilm olund. mdi; hdmet-i mezbre mhimmt- umrdandur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp her birinz hdmete tayn
olunan nevbetl msellem ve piydeden gelmeyp bk kalanlardan bir ferdi girde
komayup cmlesin emrm zre yayabalarna ve mukaddimlerine b-kusr ihrc itdrp
hdmete getrp istihdm itdresiz. Eslemeyp emrme muhlif nevbetl msellem ve
piydelerden tealll idenleri kayd bend ile getrp hdmet itdresiz; ihml msheleden
hazer eyleyesiz. Bu huss sonra hufyeten dem gnderilp yoklanur. yle ki; msellem ve
piydelerinz gi vey eksk getresiz, asl zrinz makbl olmaz; dirliinz hara
virildinden gayri muteb olursz. Ana gre mukayyed olasz.
1448
Sbk Erzurum beylerbeyinin kendi beratyla verdii timarlarn

iptal edilip bunlarn siphi ve siphizdelere verilmesi.
Yazld.
Armudc-zde'ye virildi. F 25 Zi'l-hcceti'-erfe, sene: 972
Bundan akdem Belerbei olan Sinn dme ikblh belerbei iken emr-i erfme
muhlif mahall-i himmetden baz kimesnelere kend bertyla tmr virp ve ne mikdr
kimesneye emre mugyir tmr virilmi ise defter idp mhrleyp Dergh- Muallm'a
arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak gresin; fi'l-vk mrun-ileyh knna ve emr-i
hmynuma mugyir mahall-i himmetden ne mikdr kimesneye ibtiddan kend bertyla
tmr virmi ise shblerin getrdp bertlarn ellerinden alup mhrleyp Dergh-
Muallm'a gnderesin. Tmrlarn erbb- tmrun mazllerinden tmra mstehk siph
v siph-zdelere tevch tayn eyleyesin. Knn- kadme ve emr-i hmynuma mugyir
i olmakdan ihtirz idesin.
1449
Ladik'te haksz yere eyhl karyesi halkndan bazlarn hapseden,

bir ksmnn mallarna el koyan ve halka eitli ekillerde zulmeden
Hamza'nn yakalanp hapsedilmesi.
343
Yazld.
abn ve Hasan ve Mehmed nm kimesneler ki arz getrmilerdr, anlara virildi. F
25 Z., sene: 972
Amsiyye ve Ladik kdlarna hkm ki:
Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kaz-i Ladik'a tbi eyhlu nm karyeden
Hamza nm kimesne; "Evm ald." diy ehl-i karyeyi habsitdrp zerlerine nesne sbit
olmadn yz sikke altunlarn alup ve ekinlerine koyun salup yidrp ve karye iinde tfenk
atup teadd eyledi husslarun grilmesi fermn olunup teft olundukda, siphden ve
gayriden nie kimesneleri kend tamnda habsidp hlf- er yz altunlarn aldu ve
ekinlerine koyun salup yidrp ve tfenk atdu husslar sbit olup hlf- er alnan
altunlar gir hkmolunup ashbna alvirilp koyunlar ve tfenk teaddsi tenbh olunup
men olundukdan sonra cem- kesr hzr olup bazlar; "Mlmuz alup* n-hak yire bizi
darbitdi." ve bazlar dah; "Menkhamuz ve nmzdmuz tefrika itdrp ve bir hatbi
darbidp cuma namzn kldurmayup bunun emsli zulm teaddsinden mslimnlar
tezallm teekk itdklerinde, ayn- vilyetden istifsr olunup mezbr hayli mddet
sbalk idp bir tarkla tmra kup err ve ehl-i telbs tezvrdr." diy ehdet
itdklerin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, ashb- hukka erle haklarn alvirdkden sonra erle
sbt bulan mevddun sret-i sicillerin yazup ve mezbr habsidp arzeyleyesin ki; sonra
emr-i erfm ne vechile sdr olursa mcebiyle amel oluna ve bu bbda Dergh- Muallm
avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mehmed zde kadruh mbir tayn olunmdur.
Amm; emr-i erden tecvz eylemeye; yle bilesin.
* Metinde "
1450
" eklindedir.
Edirne'de, siphi Hasan' ldrd halde, maktln vrisleri

tarafndan affedildii iin kendisine ksas tatbik edilmeyerek
kardeiyle beraber hapsedilen riolu Hseyin'in durumu hakknda
bilgi verilmesi.
Yazld.
Al nm kimesneye virildi; tbi- akrcba. F 25 Z., sene: 972
Mektb gnderp; "Sdde-i Sadet'den emr-i erf vrid olup; "Hasan nm siphyi
riol Hseyin bala urdun tavan ikrr idp habsolunup ve mezbr Hasan ol cerhatden
fevtoldu ilm olunman mezbr Hseyin kss olunmak" fermn olunman maktl-i
mezbrun vrislerinden byk birderi olan Mustaf ktil-i mezbr afvidp ve bir sar ve
n-bli karnda dah olman habsolund." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki:
344
Hkm-i erfm varcak gresin; fevtolan kimesne err kimesne midr ve ktil ne asl
kimesnedr, su kimndr; tamm malm idinp dah mufassal merh yazup Bb-
Sadet-mebum'a arzeyleyesin.
1451
spir Sancakbeyi Sinan hakknda ileri srlen iddialarn aratrlp

neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Armutc-ol'na virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 972
Erzurum belerbeisine, Erzurum ve spir kdlarna hkm ki:
Sen ki spir kdssn, bundan akdem mektb gnderp ve "spir Sanca Bei Sinn
dme zzhnun reyya zulm teaddsi olup era itati yokdur." diy bildrmein
sanca alnup teft olunman hkm-i erfm gnderilp hl mrun-ileyh Dergh-
Muallm'a gelp; "Hsr-erenlerinden on iki nefer kimesne kaladan tara yatup mescidde
bir maktl bulunup mezkrlardan zannolunup sl olundukda, ilerinden biri olanuma
isnd idp olandan tefahhus olundukda, bil-ikrh ikrr idp habsolmken hsr-e[re]nleri
ve siph tyifesi cmle ittifk ile gelp evimz basup beni ve demlermi mecrh idp
mahbs hals itmilerdr." diy arz- hl sunman kd-i mezkrun mukaddem
gnderdi arzun sreti ve mrun-ileyhn arz- hli sreti ayn ile ihrc olunup shhat
kang cnibdedr, fesd enat kimlerde idi malm olmas lzim olman buyurdum
ki:
Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh varcak,
tarafeynn takrrlerine nazar idp dah husamy berber idp bu husslar tamm dikkat
ihtimmla hak zre bi-hasebi'-er'-erf teft idp kd-i mezbrun mrun-ileyhe isnd
idp arzitdi husslar vk mdur, yohsa mm-ileyhn arz- hl itdi zre mescidde
maktl bulunup fesd olmala ktili ele getrp habsolunmken siphler ve hsr-erenleri
ittifkla evin basup fesd enat itdkleri sahh midr, bu bbda shhat kang tarafdadur;
tamm malm idinp dah kimesneye meyl muhb itmeyp bu mcer yannuzda
bi-hasebi'-er- erf ne vechile sbit zhir olur ise sbt u zuhr bulan ahvllerin shhati
ve hakkati zre ale't-tafsl yazup bildresiz. Bu bbda garaz u taassubdan ve hlf- vk
kazyye arzitmekden hazer idp cdde-i hakdan udl inhrf itmeyesiz
1452
Bosna beyinin, Dman donanmasnn Hersek sancana

saldrmas durumunda Hersek beyine gerekli yardm yapmas.
demine virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 972

Bosna beine hkm ki:
Hersek Bei Ynus mektb gnderp; "kffr- hksrun deryda donanmas olup
sancaundan bir mahalle dmesinden ihtiyt idp anun gibi dm[en]n hcm oldukda,
muvenet olunmak lzim idin" bildrmein lzim geldkde seni muvenete taleb
itmein kendye hkm-i erfm irsl olunup buyurdum ki:
345
Sancaun sbalar ve siphleri ile mretteb mkemmel dmen yarayla

kem-kn sancaunun hfz u hrsetinde olup dyim mrun-ileyh tarafna nzr olup gz
ve kulak tutup anun gibi olursa mm-ileyh sana mektb dem gnderp muvenete taleb
eyleye, hem sancaun muhfazasnda olup ve hem mrun-ileyh[e] adnun def u ref
bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. Gi irimekle vey s-y tedbr ile
memleket reyya zarar u ziyn irimekden hazer idp basret zre olasn. Sonra zrn
makbl olmaz; muvenet zre olup ana gre mukayyed olasn.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, Klis beine.
1453
znikmid skelesi'nden mr odun yklemek iin gelen at gemileri

yklerini alncaya kadar hibir ekilde dier gemilere odun
verilmemesi.
Yazld.
ehremni demine virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 972
Baz kimesneler gemilerine ve kayklarna odun tahml itmekle mr odun in at
gemileri vardukda asl odun bulmayup ziyde muzyaka ekilr imi. Buyurdum ki:
Bu hussa mukayyed olup min-bad znikmid skelesi'nden mr odun tamm
olmaynca ehremni tarafndan varan hssa odun gemilerinden m-ad bir ferdn gemisine
ve kayklarna bir aa odun virdrmeyesin. Gerei gibi men u def idp tenbh tekd
eyleyesin ki, h[ri]cden kimesne odun itmeye. Bade't-tenbh eslemeyenlern gemilerin
girift eyleyp reslerin kayd bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Sonra bu huss
hufyeten tecesss olunur; emrme muhlif i ola, asl zrn makbl deildr; bilmi olasn.
1454
Msr beylerbeyinin, barut ve gherile skntsn gidermek iin

kendisinden talep edilen miktarda barut ve gherileyi bir an nce
gndermesi.
Yazld.
Pars Al avu'a virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 972
Bundan akdem sana defetle ahkm- erfe gnderilp barut- siyha tamm ihtiyc
vardur. Gherileyi ve barut- siyh her ne mikdr mmkin ise ihtimm idp ziyde
iletdrmek emrm olm idi. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdan olup bu cniblerde
baruta tamm muzyaka vardur. Buyurdum ki:
Ol emr-i mhimme gerei gibi mukayyed olup her ne mikdr mmkin ise barut-
siyh iletdrp ve gherileyi dah tabhitdrp vfir mstevf ihzr itdrp dah slb-
sbk zre bu cnibe irsli bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin.
346
1455
Belior karyesindeki evine giderken Arnavutky ile Byk Kemer

arasnda
kaybolan
Sa-blk ulfecilerinden
Hsrev'in
durumunun aratrlmas ve neticesinin bildirilmesi.
Yazld.
Sekbn Kara Al Be'e virildi.
Hslar kdsna hkm ki:
Hliy sa-blk ulufecilerinden Husrev nm kimesne bir kul ile Albekyi'nden
gep Belior(?) nm karyede vk olan evine giderken Arnavudkyi ile Byk Kemer
m-beyninde n-bedd oldu arzolunman buyurdum ki:
Sekbn Al vardukda, mrun-ileyh ile bi'z-zt mahall-i mezbra varup kurbinde olan
kur halkndan ve yatdu yirlerden onat vechile teft tefahhus eyleyp gresin; fi'l-vk
mezbr kul ile sahh katl[olunup] meyyiti bulunm mdur, yohsa har yire [mi] gitmidr,
nice olmdur; tamm malm idinp dah sahh katlolunmlar ise kimler katleylemidr;
ehl-i fesd buldurup zuhra getrp habsidp arzeyleyesin.
1456
bkz. hkm. 1441
Yazld.
Tmvar defterdrna ve Lipova kdsna hkm ki:
Ate nm zimmi[yye] gelp; "havss- hmyndan Lipova'ya tbi Sodin nm
kasabada skin olup Lovik Yuvan ve stiyedenk(?) Di Martin ve Petre ve Tokovik nm
zimmler kons olup ve babasnun ad stiye ve anasnun ad Lika ve karndalarnun ad
Todori ve Loka olup Memi Voyvoda nm kimesnenn karnda Turm nm kimesneye
nikhlanup mahrse-i Edirne'de satup hliy stanbul'da bir kimesne elinde bulunup
harc-gzrlarumdan idin" bildrmein shhati malm olmak in mezkre emnete
koylup buyurdum ki:
Mezbra dem gnderp mezkreyi zikrolunan konlarndan ve karndalarndan ve
syir bilr kimesnelerden tetebbu idp fi'l-vk babas harc-gzrlarumdan iken ol vechile
alndu vk ise malm u zhir ola, shhati zre yazup arzidesin.
1457
Gelibolu'daki Sultan Murad Saray'n, tersane yerlerini ve mr

kadrga ekilen yerleri baz kimselerin pislettikleri ve kt
kullandklar bildirildiinden bu durumun nne geilmesi.
Yazld.
Husm Res'e virildi. F 27 Muharrem, sene: 973
Gelibol kdsna ve Hssa Harc Emni olup Nzr olan Hall'e hkm ki:
Hliy; "ceddm Sultn Murd Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrnun Gelibol'da vk
olan saryna ve tersne yirlerine ve mr kadrga ekilen yirlere baz kimesneler esbb
dkp kullanup teadd itdklerin" sen ki nzrsn, ilm itdn ecilden buyurdum ki:
347
Merhm- mrun-ileyhn saryna ve tersne yirlerine ve mr kadrga ekilen

yirlere hlf- [emr] asl bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp gerei gibi men u def
eyleyesin. Memn olmayanlar isimleri ile yazup arzeyleyesin.
1458
Avlonya'da, biregi beratyla timara kp daha sonra da timarn

zeamete ykselten ve baz seferlere de katlmad ne srlen
Murad bin Yusuf'un durumunun aratrlarak gerekenin yaplmas.
Yazld.
Mkerrerdr.
Avlonya sancanda Belgrad nhyesinde yiirmi bin sekiz yz aka zemet[i] olan
Murd bin Ysuf in; "Biregi bertyla tmra kmdur." diy Rikb- Hmynum'a
ruka sunlup shhati malm olman sunlan rukanun sreti ihrc olunup sana
Mezkr zami getrdp arz- hline nazar idp dah alaybeisinden ve eribasndan
ve ahvlin bilr mutemed siphlerden ahvlin teft idp fi'l-vk mezkr sahh siph
vey emr-i hmynumla tmra kup dah tmrn zemete yitidrmi olmayup ilm
olundu zre ecneb olup biregi bertyla tmra kup zam olm ise -ki, tamm
malmun ola- bertlarn ellerinden alup kendyi habsidp ahvlin shhati zre yazup
arzeyleyesin ve arz- hlde mezkr in; "Baz seferleri seferlememidr." diy ilm
olunur. Fi'l-vk ol seferleri seferlemi midr, yohsa kend varmayup yirine har kimesne
mi yoklanmdur; an dah grp shhatin malm idinp arz- hlde mastr olan mevddun
gavrine irip shhati zre yazup bildresin.
1459
stanbul'dan Budun'a kadar yol zerinde bulunan kadlarn,

Budun'daki neferlerin mevcibleri iin gnderilen hazneyi getiren
Mustafa avu'a haznenin muhafazas iin yardm etmeleri.
Yazld.
stanbul'dan Budun'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki:
Hlen Budun'da olan nefert mevcibi in irsl olunan hazne ile Dergh- Muallm
yayabalarndan kdve[t]l-emsil Mustaf zde kadruh irsl olunmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfmle her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa, hazne hfzitmek
in menzil merhlde kifyet mikdr dem ihrc idp hfz u hrset itdresiz ve emn
slim birbirinze uladurasz.
348
1460
ehrizol beylerbeyinin, Glanber Kalesi'nin etrafnda bo ve harabe

yerlerin mamur edilmesi iin oradaki zaviyenin vakf yerleri
mahsulnden karlanmasn salamas ve bu yerleri bakalarna
timar olarak vermemesi.
Mezbra virildi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 972

Seyyid Kutbddn gelp; " "Glanber Kalas'nun etrfnda tl u btl harbe yirleri
mamr itmek zre ber-vech-i tmr tlib olanlara tevch idesin." diy virilen hkm-i erfm
mcebince tl u btl yirler tevch olunup ol bahne ile eyh olduum Shte(?)
Zviyesi'nn defterde mukayyed vakf yirlerin zviye] reys tmr alup bert itmekle;
"Bizm tmrmuzdur." diy vakfa mteveccih olan hukk virmee niz iderler." diy
bildrdi. mdi; buyurdum ki:
Hkm-i erfmle varcak gresin; arzitdi gibi ise zviyenn vakf toprana "tl u
btldur." diy tmr virmeyp emr-i erfm mcebince virmel olduunda ve siph-zde
ve mazl tyifesine tevch idp rey tyifesin bu bahne ile ehl-i bert itmekden saknup
defter-i cedd-i hknde vakf kaydolunup evvelden vakfiyyet zre tasarruf olunugelen
yirleri kem-kn vakf in tasarruf itdresin. Hlf- emr ve mugyir-i defter kimesneye i
itdrmeyesin.
1461
Selanik'te mteveffa Ali Paa'nn yaptrd hamamn evkfa zarar

varsa yktrlmas.
Yazld.
Selanik ve Sidrekapsi kdlarna hkm ki:
Vezr-i Azamum iken fevtolan Al Paa'nun mahrse-i Selanik'de bin itdi
hammmun evkfa zarar oldu arzolunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt hammm- mezbrun zerine varup b-garaz
mslimnlar ihzr idp bi-hasebi'-er teft idp gresiz; bin olunan hammmun evkfa
zarar var mdur, nicedr; tamm malm idinp yle ki; evkfa zarar var idi erle
sbit zhir ola, hedmidp ref idesiz. Evkfa ve gayra zarar yo ise arzidesiz. Sonra ol
bbda emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.
1462
orlu kadsnn, kefile vererek hapisten kard levendi

yakalayarak Sdde-i Sadet'e gndermesi.
349
Yazld.
Sekbn Kara Al Be'n demine virildi. F gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 973
orlu kdsna hkm ki:
abn mirze ve Kdgl nm karyeden Pr bin Mahmd ve Ysuf bin Dge ve Tur
Bl bin Ramazn nm levendleri kefle virp habsden tlk itdn ilm olunman
buyurdum ki:
Vusl buldukda, mezkrlar her kande ise bulup kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e
gnderesin.
1463
Avlonya sancanda, biregi beratyla timara kp daha sonra

timarn zeamete ykselttii ve seferlere kmad ne srlen
Murad bin Yusuf'un durumunun aratrlarak gerekenin yaplmas.
Yazld.
Zam Al Be'e virildi. F 22 Zi'l-hcce, sene: 972
Drende Al gelp Avlonya sancanda Belgrad nhyesinde yiirmi bin sekiz yz
aka zemeti olan Murd bin Ysuf in; "Babas haytda siph iken bireg bertyla
tmra dhl itmidr. Teft olunup didm gibi kmazsa imdiye dein telbs ile yidi
zemeti mahsli in mezbrun mlndan iki yz bin aka mrye hsl olmazsa ben ed
idem." diy Rikb- Hmynum'a ruka sunlup shhati malm olmak in sunlan
rukanun sreti ihrc olunup sana gnderildi. Buyurdum ki:
Zam-i mezbr varcak, mezkr zami getrdp arz- hle nazar idp dah alaybeisi
ve eribas ve ahvlin bilr mutemedn-aleyh siphleri tamm dikkatle teft idp ibtid
bertn taleb idp gresin; fi'l-vk babas haytda olup emr-i hmynumla tmra dhl
itmi olmayup harun bertyla tmra kup dah tmrn zemete yitidrmi ise -ki, tezvr
ile tmra dhl itmi ola- bertlarn ellerinden alup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e
gnderesin ve arz- hlde ola[n] seferleri seferlemi midr, an dah alaybeisinden ve
eribasndan ve sanca siphlerinden dikkat zre tefahhus idp ol bbda hakkat-i hlini
malm idinp arz- hlde mastr olan mevddun gavrine irip tafsl-i ahvlin shhati zre
yazup bildresin.
1464
Vezir Mustafa Paa'nn, Marib Trablusu beylerbeyi iken len

Turgud Bey'in yanndaki reislerden kaptanlk yapabilecek reislerle
mstakil gemi kullanabilecek reisleri Asitne-i Sadet'e getirmesi.
Yazld.
Marib Trablus Belerbeisi olup ehd olan Turgud Be'n yannda olan gnll
reslerden mstekl gemi kullandurup kapudn u res nmna olanlara istimlet ile Sdde-i
Sadetm'e getrilmesin emridp buyurdum ki:
350
Anun gibi mteveff-y mrun-ileyhn yannda olan gnll reslerden kapudn

olmaa ve mstekl gemi kullanmaa kdir olan yarar reslerine vech mnsib grdn
zre istimlet virp gemileri ile yanuna alup sitne-i Sadetm'e getresin.
na'llhu'r-Rahmn istihkklarna gre riyet olunurlar.
1465
orum'da yol kestikleri ve adam ldrdkleri iin kendilerine

yataklk edenlerle birlikte hapsolunan ekyadan, yakalanamam
olanlarn da yakalanmas ve durumlar hakknda bilgi verilmesi.
Yazld.
Ben kapukethudsna virildi. F gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 973
orum beine hkm ki:
Mektb gnderp; "Liv-i mezbrun snur nihyet buldu mahalde baz
kuttu't-tark gurbet tyifesi gelp yende v revendenn yolna inp katl-i nfs idp
Kengr sancanda Kar ve Ortalca nm karyeler halk ile orum sancanda ukurulu
nm karye halk yataklar olup ve orum siphlerinden nefer siph at ve yarak virp
muvin olduklar sebebden fitne v fesdlar ziyde olup lgar ile zerlerine varldukda
firr idp yataklar teft olundukda zikrolunan karyeler halk ile ol siphlere arkalanup
hliy; "Havfmzden at ve azk virdk." diy irret idp lkin sahh yataklar ve mun
olduklar mukarrer olman kalada habsolundlar." diy arzitdn ecilden buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, mezbrn mfsidlerden gaybet idenler her ne cnibe
gitmiler ise dikkat ihtimm idp ele getrp hakkat-i hlleri neye mncer olur ise,
isimleriyle tafsli ile yazup bildresin. Tezvr telbsden il-hrih.
1466
Tekirda'da retilmekte olan kiremitin standartlara uygun olarak

retilmesi; bu konuda sahtekrlk edip kalitesiz ve kk apta
kiremit imal edenlerin ise cezalandrlmas.
Yazld.
Mezkra virildi. F 27 Zi'l-hcce, sene: 972
Tekfrta kdsna hkm ki:
Taht- kazna tbi Hr(?) nm karye ve gayri mahalde kadmden kiremid ilenp
mahrse-i stanbul'a getrilp bey olunugelp hlen zikrolunan kiremid olgeldi zre
ilenmeyp kk klb ile ilenp onat birmeyp kiremid emrinde hle v hudadan hl
olmaduklar ecilden kadmden ilengelen kiremidn klb mahrse-i stanbul mutesibinde
mahfz olman nmne in alnup sana gnderildi. Buyurdum ki:
Dergh- Muallm avular oullarndan Mehmed vardukda, bu bbda bi'z-zt
mukayyed olup zikrolunan mahalle ve syir kiremid ilenen mevza demler gnderp
kiremid ileyenlere muhkem tenbh tekd idp min-bad gnderilen nmne zre
kesdrp kadmden istiml olunugelen tamgalu klba muhlif kimesneye noksn zre
kesdrmeyesin ve birmesine dah tamm mukayyed olup onat birdp hle v huda
351
itdrmeyesin. yle [ki]; bade'l-yevm gnderilen klba muhlif kiremid ilenp gnderile
veya onat bimeyp i gele, tara kartmayup bey itdrilmez; getrenler muteb olur, sen
dah mesl olursn. Ana gre emrme muhlif ve olgelene mugyir bir ferde i
itdrmeyesin.
1467
Sirem'e varncaya kadar yol zerinde bulunan kadlar ile Sa-blk

Garipler Aas Hasan Aa'nn, o tarafa gnderilen Sol-blk
Ulfeciler Aas Mustafa ile btn blklerin zahire ihtiyalarn
karlamalar.
Yazld.
Maksd Kethud'ya virildi. F selh Zi'l-hcce, sene: 972
Sirem'e varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki:
Hliy kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Sol-blk Ulfecilerm Aas Mustaf dme
mecdh ummen blkleri ol cnibe irsl olunman buyurdum ki:
Mm-ileyh ile kullaruma zahre lzim olup size mektblarn gnderdkde taht-
kaznuzdan arpadan ve ekmekden ve peynir ve ya ve syir mekltdan her ne taleb iderler
ise bulunandan aka ile kifyet kadar zd zevdelerin tedrk idivirp menzil merhlde
muzyaka ekdrmeyp ve bu bahne [ile] kimesneye zulm teadd itdrmeyp hemn
emrm zre lzim olan zahrelerin bulvirp yollarda zahreye ihtiyc ekdrmeyesiz; yle
bilesiz.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Sa-blk Garbler Aas Hasan Aa'ya yazlmdur.
1468
Peuy serhadlerinde bulunmas gereken kuvvet iin, Moha Beyi

Hamza'nn yardmna gidecek olan Sa-blk Ulfeciler Aas
Mustafa ile Sa-gureb Aas Hasan'n emrindeki neferleri
toplayp Sirem'de beklemeleri.
Yazld.
Maksd Kethud'ya virildi. F selh Zi'l-hcce, sene: 972
Sa-blk Ulfeciler Aas Mustaf Aa'ya hkm ki:
Hliy Mohac Bei Hamza dme zzhya sancanda Peuy serhaddinde hdmet
emrm olup mm-ileyhden muvenet in Sa-gurab Aas Hasan dme mecdh ile
ummen blklerinzde olan kullarumla tayn idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp blnde olan kullarumla muaccelen
mahrse-i stanbul'dan ol cnibe mteveccih olup hzr bulunmayan kullarum her kande ise
mektbun gnderp yanuna getrp ve yollarda zikrolunan kullarum onat zabtidp reyya
352
zulm teadd itdrmeyp her ne alurlar ise aka ile aldurup zikrolunan kullarum
istimletle hsn-i zindegn zre alup gidp eslemeyp nd zre fesd enat idenleri
tedb idp muhtc- arz olan yazup arzeyleyesin. Ol bbda tamm basret ikdm zre
olasn. na'llh'l-Eazz Sirem'e varup vusl buldukda, mrun-ileyhle haberlep yle
ki; "Hdmet akn mahalli olmdur." diy blkle seni yanna* davet itdkde asl tehr
itmeyp mm-ileyh aa kulumla hsn-i ittifkla bl[]nzde olan kullarumla varup
mrun-ileyhe mlk olup keml-i ittihd zre cmlenz yek-dil yek-cihet olup vech
mnsib grdkleri zre hdmetde ve yoldalkda bulunmakda env- ikdm ihtimm zre
olasz; yle bilesiz.
* Metinde "
" eklindedir.
Yazld.
Bu dah.
Bir sreti, vech-i merh zre Sa-blk Garbler Aas Hasan Aa'ya.
1469
Osmanl Donanmas'ndaki askerlerin zahire ihtiyac iin gemilerle

gnderilen malzemenin askerlere para ile satlp bu hususta sknt
ekilmesinin nlenmesi.
Yazld.
Frane dragmanna virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 972
Hliy Donanma-i Hmynum'da olan asker-i hmynumun zahreleriyn
mahrse-i stanbul'dan karamrsel gemilerinden Hasan ve Abd ve Al ol Sinn ve Pervne
nm reslern drt pre gemileri env- zehyir ile meml klnup drt presi dah tahml
olunmak zre olup ina'llh bunlarun akabinden on be pre gemiye varnca zahre tedrk
olunup nebaht'ya irsl olunmakdadur ve Arboz'da ve nebaht'da onar bin kntr
peksimad tedrk olunup ihzr olunmdur. Andan gayri havss- hmynda ne mikdr
buday var ise der-anbr olup ve baz un olmak zredr. Sennle olan Donanma-i
Hmyn gemilerinden on be pre kadrga gelp alup gitmesine mtevakkflardur.
Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, zahreye ihtiyc var ise tehr eylemeyp itimd itdn
res kapudnlarndan bir yararn ba idp vech mnsib grdn zre kifyet kadar
kadrga koup zikrolunan mahallerde ihzr olunan zahre gemilerin ve peksimat ve syir
mhimm olan un ve buday lzim oldu kadar alup nyetu'llh ile varup vusl buldukda,
asker halkna ve krekciye aka ile bey itdrp maetleri bbnda muzyaka ekdrmeyp
dn devlet-i hmynuma mteallik hdemt u yoldalkda env- mes-i cemlen
zuhra getrp lzim mhimm olan hussunuzla muhsara itdnz kala ahvlin ve
kffr- hksr donanmasndan vkf u muttali olduunuz ahbr ihbrdan hl olmayasz.
353
[Yev]m'l-Hams, f 29 Zi'l-hcce, sene: 972
1470
Tmvar beylerbeyi ile beraber Sakmar Kalesi'ni muhasara eden

Kral-olu'nun kuatma hakknda bilgi vermesi.
Yazld.
Atlas kse ile gm kozalak ile Mustaf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr.
Kral-ol'na nme-i erf yazla ki:
Emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh ile Sakmar
Kalas'na mberet ideli hayli zamn olup ol vaktden ber haberinz vrid olmayup
kala-i mezbrenn muhsaras ile yara u askere ihtiyc var mdur, malm olman
nme-i hmynumuz Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Mustaf zde
kadruh ile irsl olund. Vusl bulcak, kala-i mezbrenn muhsaras ne mertebeye
varmdur, imdiye dein bi-nyeti'llhi tel feth u zafer myesser olm mdur, el-n
muhsara zre olduunuz takdrce mberet ideli ne mikdr zamn olmdur, adnun
cemyyeti tedennde midr vey tefvt zre midr, Rmili'nden tayn olunan sancakbei
kullarum sancaklar askerleriyle varup muvenete irimiler midr, Tmvar askeri ile
Budun'dan gelen asker-i hmynumdan yannuzda ne mikdr leker vardur, sbk irsl
olunan ahkm- erfe muktezsnca cb iderse Silistre bei ile Bodan'dan emrolunan ve
Eflak'dan tayn olunan beer bin msellah u mkemmel demi serdrlaryla taleb idp
andan gayri asker yaraa ihtiyc var mdur, lekern zahrelerinde vsat var mdur yohsa
muzyaka zre midr, ad tarafnun etvr u evz ne yzdendr, rey-i fsid ve hayl-i
ksidlerine tamm muttali olup kala-i mezbre muhsaras ile dmen ahvli imdiye
dein neye mncer olmlar ise ale't-tafsl Atebe-i Ulym'a ilm eyleyesin; yle bilesin.
1471
Karahisar- Shib beyinin bir mikdar parasn alp kaybolan

Kapkethuds Rdvan'n yakalanarak Sdde-i Sadet'e
gnderilmesi.
Yazld.
Hl Karahsr- Shb Sanca Bei kdvet'l-meri'l-kirm Mahmd dme zzh
dem gnderp; "Rdvn nm kul kapukethudl hdmetinde iken mrun-ileyhn hayli
altunn alup gaybet idp Rmili cniblerine gitdin" ilm itmein buyurdum ki:
Mezkr her birinz taht- kaznuzdan tetebbu u tecesss idp her ne mahalde
bulunursa mecl virmeyp tutup hkm-i erfmle varup demlerine koup Sdde-i
Sadetm'e gnderesiz.
354
1472
Sakmar Kalesi'ni muhasara eden Tmvar beylerbeyinin muhasara

ve muhasaradaki askerlerin durumu hakknda Sdde-i Sadet'e
bilgi vermesi.
Yazld.
Mezkr Mustaf avu'a virildi.
Hlen Sakmar Kalas'nun muhsarasna mberet olundu ilm olunal hayli
zamn olup habern vrid olmayup dyim nazar- ferhunde-eserm ol cniblere olmala
sennle kala muhsarasnda olan asker-i hmynumun ahvli malm olmas lzim
Dergh- Muallm avularndan avuum Mustaf zde kadruh varcak, kala-i
mezbrenn muhsaras ahvli ne mertebeye varmdur, el-n muhsara olunmakda mdur,
mberet olunal ne mikdr zamn olmdur, kffrun cemyyeti niedr, ne tedrkdedr,
ad tarafndan dmen gelp cemyyetleri artmak zre midr, yohsa sbk oldu hlet
zre midr, derneklerinn tedennsi ve tefvti var mdur, Kral-ol'nun yannda ne mikdr
lekeri vardur, beleri keml-i itat inkyd zre adnun defie makdrlarn sarfiderler
mi, Rmili'nden muvenete emrolunan beler kullarum sancaklar askeri ile varup yanuna
cem olmlar mdur, Budun'dan gelen asker ile Tmvar askeri cmle ne mikdr asker
olmdur, bundan akdem Silistre bei sanca askeriyle Bodan'dan be bin msellah leker
ile ve Eflak voyvodas dah be bin msellah u mkemmel dem hzr idp muvenete
gndermeleriyn mm-ileyhim voyvoda kullaruma hkm-i hmynum gnderilmiidi.
Lzim ise anlara mektb dem gnderp muvenete emrolunan lekerlerin serdrlaryla
yanuna getrildi takdrce muvenet in askir-i mansreye dah ihtiyc var mdur, yat u
yarak kala muhsarasna kifyet ider mi ve mctemi olan asker-i hmynumun zahreleri
bbnda vsat var mdur, muzyaka zre midr, kffr- hksr taraflarnun etvr ve evz
ne yzdendr, fikr-i btlalarna tamm tahsl itdrp yanunda olan askir-i fevz-meserme
gerei gibi istimlet virp cibilletnde muzmer olan vfr- firset ve keml-i ecat
ihtimmundan memldr ki, fursat el virdine gre dn devlet-i hmynumda
mteallik olan hdemtda bezl-i makdr ve sarf- b-dir idp askeri ka uratmadn
itmm- maslahat idp yanunda olan lekern cmle ahvli ile dmen tarafndan malmun
olan ahbr mufassal merh yazup arzeyleyesin.
1473
Avlonya'da biregi beratyla timara kan ve daha sonra timarn

zemete ykselten Murad bin Yusuf'un ayn zamanda seferlere de
katlmad bildirildiinden durumun aratrlarak bildirilmesi.
Yazld.
Drende Al nm zam gelp; "Avlonya sancanda Belgrad nhyesinde yiirmi bin
sekiz yz zemeti olan Murd bin Ysuf babas haytda siph iken bireg bertyla tmra
kup mteveff Sinn Be ile deryda Trablus seferin itmeyp Elks ve Bodan seferlerine
355
varmayup babas Avlonya nzr olman belere aka virp telbs ile tmrndan aldu
mahsl alnmak buyurlursa mlndan ve esbbndan kmaz ise iki yz bin akasn ben ed
ideyin ve zemeti yiirmi bin aka yazar altm be bin aka olur, eger zemeti hss-
hmyn olursa, ylda iki yz bin akaya yarar kefller vireyin. Eger bu didklerm zhir
olmaz ise, benm zemetm ana olup anun zemeti hs ola." diy Rikb- Hmynum'a
ruka sunman buyurdum ki:
Hkm-i erfm ile zam-i mezbr varcak, mezkr zami getrdp arz- hle nazar
idp dah alaybeisi ve eribas ve ahvlin bilr mutemedn-aleyh siphler getrdp
tamm dikkatle mezbrun mberetiyle teft idp ibtid bertn taleb idp gresin;
fi'l-vk babas haytda olup emr-i hmynum ile tmra dhl itmi olmayup harun
bertyla tmra kup dah tmrn zemete yitidrmi ise tezvr telbs ile tmra dhl
itmi ola, bertlarn elinden alup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve arz- hlde
mastr olan seferleri seferlemi midr, an dah alaybeisinden ve eribalarndan ve
sanca siphlerinden dikkat ile tefahhus idp ol bbda hakkat-i hli malm idinp arz-
hlde mastr olan mevddun gavrine irip tafsl-i ahvlin shhati zre yazup bildresin.
1474
stanky ahlisine gnderilen zahirenin gnlk narh zerinden

halka satlmas.
Yazld.
Ksm ol Mustaf'ya virildi. F selh Zi'l-hcce, sene: 972
stanky kdsna hkm ki:
Merhm ve mafrun-leh babam Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvnun
mahrse-i stanbul'da vk olan Imret-i mireleri Mtevellsi Mehmed dme mecdh
mektb gnderp; "taht- kazna tabi Patyos nam manastr ahlsinden drende Yakomi
nm rese stanky ahlsine zahre in yz altm md buday bey olundun" bildrp
hkm-i erfm taleb eylemein buyurdum ki:
Dergh- Muallm sa-ulfecileri zmresinden Mustaf bin Ksm ile vardukda,
zikrolunan manastr zimmleri stanky reysndan ise kaz-i mezbre reysyla
mezbrlara vech mnsib grdn zre narh- rz zre akalaryla bey itdresin ve
gnderilen tereke b-kusr anda bey olundun hkm-i erfmn zahrna yazup mezkr
kulumla Dergh- Muallm'a gnderesin. Amm; deryya tereke gitmee emrm yokdur;
alduklar terekeyi deryya virmelerinden saknup tamm tenbh tekd idp sen dah
dyim mukayyed olup gzedp emrme muhlif i olmakdan hazer idesin.
1475
356
Silistre beyinin emrindeki kuvvetlerle birlikte Bodan'dan gelen

askerle Tmvar beylerbeyine yardm edip Leh iinde toplanp
hcum etmek niyetinde olan dmana kar tedbir almas.
Yazld.
Mektb gnderp Bodan voyvodasnun sana mektb vrid olup; "bundan akdem
firr iden eky Leyh iinde leker cem idp Bodan'a gelmek kasdlar olduklarna
ssslar mezkr voyvodaya haber virdklerin" bildrp; "Eger ol sebeb ile Bodan
voyvodas kendye leker lzim olmala Tmvar'a asker gndermee kdir olmaz ise kank
cnibe varmak fermn olunur ?" diy ilm eylemisin. mdi; Akkirman Bei Hasan
sancayla eegelenlerle Bodan voyvodas cnibine muvenete hzr u nzr olup; "Taleb
olundukda varup muvenet muzheret idesin." diy emrm olmdur. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum zre amel idp sancaun sbalar ve
siphleri ve bile eegelen cebel Tatarlaryla Bodan'dan muvenete emrolunan be bin
msellah adem ile Bodan ve Eflak iinde ol cnibe muvenet muzherete irimee karb
ve asker mrrna sn olan mahalde cemyyet ile hzr bulunup Tmvar belerbeisiyle
Kral-ol'ndan dem mektb gelp istimdd itdkleri gibi bir n ve bir sat tehr
tevakkuf itmeyp ber-vech-i isticl irimek ardnca olasn. Bu bbda gafletde
bulunmayasn. yle ki; emrm zre cemyyet ile hzr olmayup veyhd muvenete taleb
olundukda irimemekle ol taraflarda rz [u] nms- saltanatuma muhlif bir i ola, asl
zrn makbl olmayup env- tb kb- elmm ile muteb olursn. Bir drl dah
itmeyp almet-i erfme itimd klasn.
1476
Moha Beyi Hamza'nn yardmna gnderilen kuvvetlerle dmana

akn ederek dmann hakkndan gelmesi.
Yazld.
Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sdde-i Sadetm kullarndan
sol-kol ulfecileri ile sa-kol gurabs ummen blkleri halk aalaryla Sirem'e varup anda
cemyyet idp dah "Budun'a gider" nmyla zikrolunan blk halkn aalaryla yanuna
getrp fursat el virdine gre kffr- hksrun memleketin nehb gret idp
doyumluklar eyleyesin." diy emrm olmd. Ve'l-hlet hzih ol emr-i sbkum kem-kn
mukarrer olup kffr- hksra bir mikdr g-ml olmas gyet murd- erfm olman
zikrolunan kullarum aalaryla mretteb mkemmel dmen yarayla ber-vech-i isticl
ol cnibe irimek zredr. Eyle olsa; buyurdum ki:
Zikrolunan kullarum aalar ol cnibe vardukda, emr-i sbkum mcebince ol nmla
mnsib olan mahalden yanuna getrp hsn-i ittifk u ittihdla yek-dil yek-cihet olup
fursat gzedp yle ki; kffr- hksrun vilyetine akn itmee fursat el vire, asl tehr
tevakkuf u tereddd itmeyp ad-y hksrun memleketine seirdp bi-nyeti'llhi tel
memleket vilyetin nehb gret ve yam v tln u trc idp ele giren hoyradlarn
tume-i emr ve etfl ezvclarn esr klup gerei gibi doyumluklar idp bir vechile
intikm eyleyesin ki, min-bad dah serhadde kffr- liymun harekete mecli olmaya.
357
Amm; bir vechile basret zre olup b-hde yire asker taurgatmayup ve gaflet ile asker-i
slm'a kefere-i fecereden zarar u gezend iridrmekden hazer eyleyesin.
1477
Donanma ile Malta Kalesi'nin muhasaras hizmetinde olan

Tersne Kethuds Hamza'ya verilen Rodos sancann muhafazas
grevine, kale kuatmas bitinceye kadar Ahmed Bey'in tyin
edildii.
Yazld.
Msr'da sancak tasarruf iden Ahmed Be'e hkm ki:
Hliy Rodos sanca, Tersne Kethuds Hamza dme zzhya tevch olunup lkin
Malta Kalas muhsaras hdmetinde olan Donanma-i Hmynum'da bile olup sancana
gelinceye dein seni Rodos muhfazasna tayn idp buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mahrse-i Rodos'a varup cezre-i mezbrenn
ve dery cniblerinn ve syir ol cnibden hfz u hrseti lzim olan mahallern
muhfazasnda gerei gibi mcidd merdne olup mrun-ileyh gelince bb- muhfazada
1478
Saruhan Yayalar Beyi Mehmed Bey'in, emrindeki yayalar

Manisa'da harab olan seddin tamirine gndermesi, kendisinin de
Tersne-i Amire hizmetinde kalmas.
Yazld.
Saruhan Yayalar Bei Mehmed Be'e hkm ki:
Hliy sancaun ikinci nevbetl yayalar Manisa'da seylden harb olan seddn
tamrine tayn olunup Tershne-i mirem hdmetinde olmala ol hdmete varmaa imkn
olmadun bildrmisin. Buyurdum ki:
Hkm-i erfm varcak, sancaundan hdmet-i mezbre[ye] tayn olunan ikinci
nevbetl yayalarun zerine yarar demn tayn idp itmm- hdmet itdrp bir nevbetl
yayalarunun vadeleri iriince sen Tersne-i mirem hdmetinde olasn.
1479
358
Vezir Mustafa Paa tarafndan, Malta adasn muhasaras

esnasnda Santermiye burcunun fethedildii ve Turgut Bey'in ehid
olduuna dair gnderilen mektubun alnd; kuatmann
srdrlp adann fethine allmas.
Yazld.
Abd avu'a virildi.
Hl mektb gnderp nyetu'llh ile Donanma-i Hmyn- zafer-karnimzle
cezre-i Malta'ya vusl buldukda, liman aznda vk olan Santermiye nm burc- azme
yaplup nie eyym leyl muhsarasna mberet olunup hru'l-emr nyet-i Hayy
Nasr asker-i slm'a mun zhir olup kala-i mezbreye ryt- feth-yt nasbolunup
iinde vk olan ashb- cahm ve erbb- sakm tume-i emr-i guzt vk olup
Donanma-i Hmynumuz'la limana dhl ve ehl-i melce mev[]-y eytn-penh olan
kalasna vusl bulup ke-ihtati'l-atvk top- kala-kb ve asker-i zafer-vifk u
nusret-ittifkla ihta olunup debdebe-i evket-i slm kffr- n-bekr malb u menkb
klup leyl nehr ceng b zre olduunuz ve vk olan muhrebelerde guzt-
dn-penhmuzdan veft iden Turgud Be ile Sheyl'n cenb- civr-
Rahmeten-li'l-lemn'e irtihli sebebi ile lzim olan mansb* in vrid olan arzlarnuz
Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup vech mnsib grp tevch itdn zre cmle
arzlarun makbl-i hmynum olup vk olan feth- zafer-eserinzle cmle-i ahvlinze
lm-i erf-i cihn-r-y husrevnem muht u mil olup ve Cezyir Belerbeisi Piyle
dme ikblh dery cnibinden donanma gemileriyle askir-i fevz-meserm muhfazasna
hzr ve kala muhsarasna mteallik hdemt- hmynuma nzr olup her vechile bu
gaz-y erfmde kll hdmetde ve yoldalkda bulunmsz. Vk cibilletinzde merkz
olan celdet ehmet ve hsn-i firset kiysetinzden umlan bunun emsli sr- feth u
ikdm idi, zuhra gelmi. Eyle olsa; buyurdum ki:
Hkm-i erf varcak, kem-kn rey-i isbet-karninz muktezsnca meryla
yenieri kullaruma ve syir askir-i fevz-meserme gerei gibi istimlet viresin ki, bu
gaz-y azmn sevbnda bile bulunduklarndan gayri dn bbnda ve uur- hmynumda
olan hdmetleri ve yoldalklar hussnda her ne vech mnsib grp arzidersen kabl-i
husrevnem olup her biri yoldalklarna gre behre-mend ber-murd olurlar. Hemn
hdmete ve yoldala terb eyleyesin. Bi-nyeti'llhi tel feth u nusret asker-i
slm'undur. Kffra tegallb hcm itdrp kala-i mezbrenn feth u istihlsna say
ihtimm idp iinde mahsr olan frka-i dlln ve zmre-i eytni tume-i syf idp ol
cniblerden ve dery yzinden err rlarn def u ref itmek bbnda env- mes-i
cemlen zuhra getresin. Dyim ol cnibn feth u zafer-eserine intizrda olup mahrse-i
stanbul'da vk olan mecmi u meclis-i erfede evkt- mstetbede Hakk celle ve al
hazretlerine tazarru u niyzdan hl olunmaz. mzdr ki, Hazret-i Rislet'n mucizt
berektyla kll feth u fth myesser olm ola; yle bilesin.**
* Metinde "
"eklindedir.
** Metindeki 21, 22 ve 23'nc satrlar, defterin son sayfasna yeniden yazlmtr.
359
ANALTK NDEKS
360
N D E K S *
), Arb tyifesi, Aliyye sn. : 870
) Mahallesi, skenderiyye : 968
(
) mevki ad, Trnovi : 978
b- zemzem ile Kabe-i muazzama ferini tasl itmek : 90
abc : 673
Abagay; nhyesi, Van : 700, 706; suy : 700, 706
Abalar karyesi, Edirne kz. : 249
abd-i mutak : 1002
Abdallar Cemati, Dulkdir vt. : 198
Abd birder-i Sleymn, mteveff Cafer'in mln gret eden : 987
Abd avu, Akkirmanl, hkm verilen : 651, 652
Abd avu, hkm verilen : 1479
Abd, arz getiren : 647
Abd, Del, siph, Ilca kz. : 833
Abd, Dergh- Muall Kapucs : 54, 56
Abd, erbb- tmrdan : 7
Abd, Evranos Be Evkf Mtevellsi : 1078
Abd, nzr kyim-i makm ve silahdrlarndan, Yeniehir kz., Selanik : 1128
Abd, nzr, ehl-i fesd, Karaman vt. : 740
Abd, res : 1469
Abd, Yenieri : 177
Abdelebi Mahallesi, Sulumanastr, stanbul : 1200, 1264
Abdelebi Mescidi, Sulumanastr, stanbul : 1200
Abdullh Be, Sekuy Bei : 1156
Abdullh, Fs Hkimi : 971, 972
Abdullh, Hadhord-ol, Mardinl, bzergn ktillerinin yolda, Ereli kz. : 984
Abdullh, shtelerden mtek, Kastamon : 1000
Abdurrahmn Be, Hudvendigr Bei : 283, 421, 453, 594, 631, 669, 705, 1352
Abdurrahmn bin mer, Krkll Cemati, Kaysariyye : 1305
Abdurrahmn Zviyesi, Lapseki ks. : 1302
Abdurrahmn, Aydnck Kds : 403
Abdurrahmn, Edirne : 307
Abdurrahmn, ehl-i fesd, Burusa sn. : 630
Abdurrahmn, Hatb kardei, Karkal k., Akyaz kz. : 118
Abdurrahmn, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Abdurrahmn, hkm verilen : 903
Abdurrahmn, Lrende Nyibi : 1107
* Yannda (*) iareti bulunan terimler hemen hemen btn hkmlerde getiinden hkm numaralar
verilmemitir.
361
Abdurrahmn, Sultn Byezd Hn Imreti Mtevellsi, Edirne : 414

Abdurrahmn, Sultn Mehmed Hn Evkf Mtevellsi : 245, 834
Abdurrahmn, Varna Kds : 997
Abdurrahmn, zndk, Thir k., Seydehri kz. : 604
Abdl, Ermeni, tcir, ipek krbn tyifesinden : 480
Abdlazz, arzla ikyete gelen : 389
Abdlbk Be, Delvine Bei : 801, 1298
Abdlbk Be, Lipova Sanca Bei : 1371, 1375
Abdlbk, Ezine Kds : 1302
Abdlbk, Imret-i mire Evkf Nzr, Kavala Kds : 343
Abdlbk, mteveff Muhyiddn eleb'nin ol, Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
Abdlcabbr, ehzde hazretleri lalasnn ol : 741
Abdlgaffr bin Dede, ehl-i fesd, Bebzr kz. : 642
Abdlgaffr, mltezim, nebol kz. : 229
Abdlgan bin Ayvad Hac, err, Finike : 767
Abdlkdir bin Mahmd, ehl-i fesd, Toanhsr k., Akehir sn. : 917
Abdlkdir, hkm verilen : 1114
Abdlkerm bin Ahmed, ehl-i fesd, Hamdili sn. : 920
Abdlkerm Mehmed, Monla eleb demekle marf, Sultn Byezd Hn Mderrisi, Edirne : 1038
Abdlkerm, Hac Mustaf ol, Hasanlar k., Pein kz. : 83
Abdlkerm, Hurrem Sultn'n Kuds-i erf'deki mreti evkfnn mtevellsi : 50, 51, 52, 67
Abdlkerm, Kula Kds : 908, 1417
Abdllatf, drende, Dergh- Muall'ya arz sunan : 386
Abdllatf, Mevln, erefel Mderrisi, Edirne : 1147
Abdllatf, sbk Trablus Kds : 224
Abdlmelik, Fs Hkimi Abdullh'n kardei : 971
Abdlmmin, eyh, Fs Hkimi Abdullh'n kardei : 971
Abdlvhd, mteveff Muhyiddn eleb'nin veresesinden, Camchacali mh., stanbul : 1038
Abdlvsi avu, hkm verilen : 1093
Abdrrahm, Ilca Kds : 833
Abdrrahm, Mezistre Kds : 1047
Abdssamed, h Unsr ol, kutt- tark, ehl-i fesd, Bdmlu k., Seydehri kz. : 145, 604
Abtal, Evhad k., Solnok sn. : 663, 675, 1293
Acem : 5; hsb : 1432; memleketleri : 796; 'e bakr gnderilmemek : 346
acem-olan(lar) : 284, 308, 310, 401, 422, 479, 1070, 1250; cem : 551, 574; kapuya alnmas: 267;
mrtedd itmek : 1070; tayni : 401; yayabalar : 831, 1318
Acemolu, Edremid kz. : 82
Acln; sanca : 240; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
ad [/ad] : 31, 32, 149, 519, 807, 815, 823, 835, 839, 957, 960, 1134, 1157, 1176, 1202, 1203, 1287, 1358,
1379, 1381, 1470, 1472; -y bed-girdr : 1143; -y bed-gmn : 1381; -y bed-hy : 1202; -y
bed-rey : 1323; -y bed-reyn def : 1189, 1190; -y bed-ry : 1009; -y b-dn : 798, 819; -y
def itmek : 921; -y devlet-makhr : 1271; -y hksr : 811, 817, 819, 835, 958, 972, 1009, 1134,
1143, 1157, 1188, 1189, 1190, 1237, 1358, 1367, 1376, 1379, 1381, 1394, 1429, 1476; -y hksr
basdurup kldan germek : 1367; -y hksrun def u ref : 817, 835; -y makhr : 31, 811, 815,
868, 922, 1188, 1202, 1203, 1269, 1271, 1367, 1370, 1372; -y makhr u mahzln kal u kam : 1322;
-y makhr def u ref itmek : 921; -y makhrun def : 1189; -y makhrun mazarrat u fesd :
256; -y mezellet : 1152; -y mezellet-srun evz u etvr : 1134; nun def- mazarrat : 149, 811;
nun def u ref : 32, 692, 737, 809, 859, 922, 1045, 1105, 1152, 1158, 1190, 1226, 1323, 1381, 1452;
nun def- mazarrat u ifsd : 809; -y mfsid : 1177; nun def : 31, 148, 149, 152, 785, 797, 958,
960, 1176, 1320, 1322, 1472; nun hcm : 17, 31, 148, 149, 1134; nun kal u kam : 3, 1323, 1379,
1381, 1388; nun kldan gerilmesi : 148, 149; nun Memlik-i Mahrse'den def u ref : 149;
362
nun tabur : 1392; nun zerine yrimek : 807; ya intikm eylemek : 1378; ya muvenet : 520; ya
ruhsat virmek : 835; y def u ref : 1134
Ada [/Ata] kazs, Kocaili sn. : 131; kds : 513
ada(lar) [/ata] : 1137, 1183, 1317; yol basmak : 1096, 1111
Adalar kds : 491
adlet diynet : 404, 831, 1355
adlet-i hmyn : 206, 261, 452, 1356
Adana; bei : 1165, 1227; kds : 1227, 1235; sanca kdlar : 1165
advet : 536, 686, 1194, 1203, 1354; -i dnyeviyye : 686; -i kadme : 732
dem; cem itmek : 55; dmek : 185; gndermek : 31, 65, 71, 89, 111; irsli : 112; katlitmek :
55, 103, 222, 365, 393, 498, 529, 773, 1355, 1395; krdurmak : 501; komak : 117, 126, 141, 286;
soymak : 888, 1282; salmak : 60, 698; tedrki : 218; vaz : 17
demcil, znik Sbas Haydar'n adam, zanl, znik kz. : 647
Aden : 256, 382, 796; cnibi : 256, 257, 258, 270
derbaycn [/zerbaycn] : 796
det yn : 536
det knn : 100, 322, 532, 533, 709, 820, 1426; a mugyir i : 696; a muhlif : 481
det-i anm : 1434; cem : 511, 1341 ref : 698
det-i kadme : 10, 127, 220, 226, 256, 481, 488, 696, 707
det-i melfe : 481
Adid Kulan, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
dil karyesi, Pirlepe kz. : 195
dil mutemed mslimnlar : 121
dilcevz bei : 462, 1029
dilhn, Gelibol kz. : 1338, 1364
diliyye Evkf, Msr : 466
ad bkz. ad
fet-i semv : 114, 885
Agodori karyesi, Kartine kz., Mora : 988
Agusto Zigmundo, Leyh Kral : 180, 975
aa(lar) : 875, 914, 954, 1077, 1202, 1224, 1242, 1270, 1292, 1420, 1467, 1468, 1476; blkbalar : 267,
491, 1300; lun hara tevchi : 1224; lk : 1048
aa : 163, 283, 543, 813, 829, 909, 969, 1003, 1064, 1445; bey : 1093; ekmek : 500; indrmek :
510; kes(dr)mek : 116, 283, 362, 500, 813, 1093; tahmli : 555, 587, 1093; tedrki : 116, 122;
yakmak : 875; yontdurmak : 543
Aakis bei : 1029
al : 300, 725; ihds : 160; lar ykdurmak : 754
az suy : 726
Alasun; halk : 914; kds : 914, 1440
anm : 72, 1341; defteri : 72
aniy [/ganler] : 1439
arz [u] muvenet : 769
Arboz (kazs/livs/sanca): 8, 226, 369, 594, 690, 705, 729, 862, 1469; bei : 8, 126, 252, 453, 521, 592,
705, 812, 824, 1209, 1285; hslar : 293, 330; skelesi : 729; kds : 226, 252, 348, 367, 369,
490, 592, 824; Kalas : 1209; Muktat : 226, 723, 812; Sanca Muktat terekesi : 848;
nzr : 226, 490; Sanca Muktat kdlar : 848; sanca kdlar : 521; sanca siphleri :
705
ahl*; -i berriyye : 1132; -i slm : 561, 902; -i kala : 273; yi birbirine drmek : 686
har; kdla tebdl : 1341; yirde sancak virilmek : 237; a dizdrlk tevchi : 773; a sancak virilmek :
776; a tmr tevchi : 336, 590, 605, 650; un bertyla tmra kmak : 1463
363
ahbr; u sr : 149, 332, 424, 561, 747; - sahha : 10, 275, 835, 1010, 1134, 1154; - sahhay ilm :
189, 690, 693; - shhat-sr : 303, 1359
ahd : 779; emn : 158, 175, 355, 738, 792, 828, 967, 1009, 1152, 1180, 1187, 1283; emna mugyir
i : 152, 259; emna muhlif : 520; emna ve sulh u salha mugyir hareketler : 1378;
emn riyet : 20, 175, 742, 779, 785, 1351; msk : 20, 175; yemn : 832; peymn : 306,
880, 975, 1150, 1350, 1351; [] peymn ve vad eymn : 303; -i hmyn : 97, 151, 201, 738,
1009, 1202, 1361; -i hmyna muhlif : 97; -i kadm : 151; -i erf : 303, 306, 785, 790, 801, 828,
1009; -i erfe mugyir alnan kalalar : 520; -i erfi riyet : 781; e mugyir i : 263, 303; e
muhlif : 259, 303, 779, 785, 1150; muhlif alnan kalalar : 781; e muhlif hareket evz : 152;
e muhlif leker : 332; e ve sulha mugyir : 158
Ah bin Al, hid, Seydehri kz. : 1198
Ah-zde, Mevln, ehzde Mehmed Medresesi Mderrisi : 245
ahid-nme (-i hmyn); : 39, 147, 151, 152, 175, 178, 179, 180, 226, 263, 303, 304, 306, 359, 368, 520,
530, 746, 747, 779, 781, 785, 790, 792, 811, 828, 1009, 1126, 1134, 1150, 1152, 1187, 1203, 1283, 1351,
1362, 1383, 1398, 1425; sreti : 796; -i adlet-makrn : 306; a mugyir : 158, 261, 520; a
muhlif : 261, 322, 779; -i erf : 158, 807, 828
ahkm- erfe : 31, 128, 206, 212, 332, 520, 538, 1381; gnderilmek : 43; ihrk : 389; virilmek : 63
Ahmed Be, Avlonya Bei : 347, 801
Ahmed Be, Birecik Bei : 1165
Ahmed Be, Delvine Bei : 1239, 1240
Ahmed Be, Dukagin Bei : 783, 784, 788, 801, 1238, 1299
Ahmed Be, Hatvan Bei : 1156
Ahmed Be, Kstendil Bei : 801, 833, 1143
Ahmed Be, Melik, Arabgr Bei : 1165
Ahmed Be, Mentee Bei : 248, 281, 326, 453, 594, 1118, 1215
Ahmed Be, Msr'da sancak tasarruf eden : 1477
Ahmed Be, Nide Bei : 594
Ahmed Be, Seen Bei : 1156
Ahmed Be, Seksar Bei : 1156
Ahmed Be, Tekeili Bei : 213, 453, 594, 705
Ahmed Be, Yanya Bei : 801
Ahmed bin Nazar, ehl-i fesd, Mihal kz. : 157, 169
Ahmed bin Pr Dede, res, stanbul : 577, 578
Ahmed avu, ankal birderi, hkm verilen : 674
Ahmed avu, Dergh- Muall avuu : 73, 74, 103, 108, 109, 111, 159, 302, 320, 742, 747, 755, 1045, 1105,
1119, 1157, 1173, 1224, 1226, 1422
Ahmed avu, Dergh- Muall avuu : 453, 658, 1165, 1169
Ahmed avu, Mustaf Kethud'nn sadc, Karaman vt. : 740
Ahmed avu, Unc-zde, hkm verilen : 457, 584, 593, 1020
Ahmed avu, yayabalkdan kan, hkm verilen : 1071
Ahmed eleb, Bezzzistn Kethuds : 163
Ahmed eleb, Diyrbekir Defterdr : 439
Ahmed eleb, hkm gnderilen : 61
Ahmed eleb, Kapuc : 1404
Ahmed Kd Mescidi, Sille ks. : 1301
Ahmed Odaba, hkm verilen : 619
Ahmed Paa, Dulkdirl Belerbeisi : 1034, 1165
Ahmed Paa, Rmili Belerbeisi : 839, 1180, 1203, 1237, 1256, 1258, 1280, 1373, 1377, 1427
Ahmed Paa, Vezr : 498
Ahmed Sez, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
Ahmed Voyvoda : 246, 374
364
Ahmed, Abdullh ol, kul, mteveff Behrm Kethud'nn hizmetcisi : 613

Ahmed, Abdullh ol, Prizrinl, drende Hseyin Be'in adam : 129
Ahmed, Abdullh ol, Yeniehirl, Ferhd Be'in adam : 129
Ahmed, Alacahsr Sanca Bei Rstem'in adam, Alacahsr sn. : 527
Ahmed, Anatol Muhsebecisi : 805
Ahmed, arz getiren : 48, 596
Ahmed, Asesba, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
Ahmed, Aydn beinn adam : 136
Ahmed, Bostn avu'un ol : 740
Ahmed, Bozky k., Manisa kz. : 327
Ahmed, avu-oullarndan, hkm verilen : 1356, 1430
Ahmed, avu-zde, hkm verilen : 126
Ahmed, orl kz. : 500
Ahmed, Dergh- Muall avularndan Hseyin avu'un adam, Vize sn. : 1116
Ahmed, Dergh- Muall Kapucs : 255
Ahmed, Dvne, kutt- tark, ktil Dvne Memi'nin erki : 27
Ahmed, ehl-i fesd, Bebzr kz. : 642
Ahmed, ehl-i fesd, Kkgmk k., Kite kz. : 405
Ahmed, ehl-i fesd, Lefke ks. : 1296
Ahmed, ehl-i fesd, Msr vt. : 449
Ahmed, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Aksary sn. : 991
Ahmed, Erzincn kdsnn adam : 233
Ahmed, Ferhd ol, Yazc, hrsuz, Yenibzr kz. : 1250
Ahmed, habs-hne zbiti : 550
Ahmed, Hac Sat ol, mflis, Belgrad kz. : 756
Ahmed, Hacbe-ol, Siverek Bei : 462
Ahmed, Hfz-zde, mecrh, Attrlar ars, Manastr : 818
Ahmed, hkm verilen, Horpite : 793
Ahmed, hkm verilen, Kean : 227
Ahmed, shk ol, yalanc hid, hrsuz ve ktil, Emen k., Beehri sn. : 613, 1198
Ahmed, znik Sbas Haydar'n adam, zanl, znik kz. : 647
Ahmed, kallb, Edirne : 1196
Ahmed, kapuclar blkbalarndan : 1349
Ahmed, kasap, Edirne : 414
Ahmed, Ktib, siph, Alucra nh. : 342
Ahmed, ktil, Betatar k., Yeniehir kz. : 1273
Ahmed, Ke, err, Finike : 767
Ahmed, Kuyumc, arkyi,, Edremid kz. : 82
Ahmed, maktl, Rodoscuk : 422
Ahmed, Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Ahmed, Moskov'a ticret iin giden : 1245, 1283
Ahmed, Mezzin-ol, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Ahmed, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
Ahmed, Mnrel(?), Mel tyifesinden, mfsid, Tarsus : 583
Ahmed, mteveff Sleymn Paa Hslar vekli, Msr : 712
Ahmed, Pamakcol, harm, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103
Ahmed, Pr, Hammmc, criyesi ayartlan, Hudvendigr sn. : 669, 670
Ahmed, Pr, Sba : 767
Ahmed, res, Midill : 226
Ahmed, sbk Sirem Bei : 474
365
Ahmed, sbk Sofya Voyodas : 999

Ahmed, sa-kol ulfecilerinden : 1440
Ahmed, Sekbn Kara Al Be'in adam : 176
Ahmed, Srac Hasan Evkf Mtevellsi, Aydnck ks. : 403
Ahmed, Siph Mustaf'nn kardei, Kopana k. : 593
Ahmed, siph : 1002
Ahmed, Sultn Byezd Hn Evkf Mtevellsi : 964
Ahmed, Sba, Anatol belerbeisi yannda : 641
Ahmed, Sdde-i Sadet'e arz- hl sunan : 1078
Ahmed, Sleymnlu karyesi, Manisa kz. : 327
Ahmed, hid, Erim kz. : 853
Ahmed, ehzde Selm'in demlerinden : 7, 272
Ahmed, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
Ahmed, Tandr k., Karahsr- Shb yayalarndan : 1412
Ahmed, Torun-ol, Aznavur-oullar'ndan, slm olup daha sonra mrted olan : 1345
Ahmed, Ulfeciba, Anatol belerbeisi yannda : 641
Ahmed, Ysn ol, Eb-R tarafndan ldrlen, Ht ks. : 1130, 1132
Ahmed, Yziberel, siph, Horpite kz. : 394
Ahmed, Zekiyye Bei adam, hkm verilen : 857
Ahmedce karyesi, Yenice-i Zara kz. : 103
ahm namz : 93, 95
Ahmt Muktaas, Badd : 654, 668, 683
Ahter, drende, zimm, kedisine zulmedilen, Midill : 947
ahur : 593
ahvl; -i rey : 46; -i ena : 622
Ahyol (sanca) : 423, 1063; emni : 378; kds : 373, 643, 877, 952, 1075, 1091, 1337; Zindn : 576
ahz celb : 253, 310, 993
ahz- ml : 812
ak bayrak : 732, 1194
Ak su, Cankirman sahrsnda : 452, 463
ak ve kzl bayrak hevs : 732
Akbaba Mezr, Deresekili k., Yoros kz. : 1297
Akcn, Osmn eleb'nin kulu, shte, Aydos kz. : 576
aka : 35, 39, 46, 49, 50, 51, 53, 54, 58, 59, 61, 76, 91, 93, 100, 119, 123, 140, 143, 145, 156, 162, 167, 172,
182, 194, 196, 202, 205, 211, 220, 223, 226, 229, 235, 239, 240, 247, 253, 258, 260, 267, 268, 274, 283,
302, 312, 317, 331, 334, 335, 339, 343, 348, 353, 354, 361, 362, 367, 369, 371, 373, 380, 383, 387, 393,
398, 403, 410, 414, 416, 424, 450, 451, 462, 464, 477, 489, 508, 530, 536, 540, 543, 545, 546, 553, 571,
576, 585, 590, 593, 606, 607, 608, 609, 613, 621, 630, 635, 654, 668, 681, 683, 696, 709, 717, 725, 726,
731, 733, 744, 747, 751, 756, 758, 773, 799, 826, 829, 832, 836, 846, 852, 865, 866, 896, 911, 916, 926,
930, 935, 940, 951, 962, 964, 979, 985, 989, 991, 993, 996, 998, 999, 1001, 1007, 1017, 1032, 1034,
1035, 1036, 1048, 1052, 1059, 1062, 1064, 1071, 1074, 1078, 1097, 1099, 1107, 1115, 1116, 1122, 1131,
1133, 1135, 1148, 1168, 1171, 1174, 1181, 1184, 1185, 1187, 1197, 1204, 1224, 1225, 1231, 1234, 1243,
1249, 1250, 1275, 1277, 1292, 1295, 1306, 1314, 1335, 1337, 1341, 1365, 1390, 1431, 1432, 1434, 1435,
1440, 1458, 1463, 1468, 1469, 1473, 1474; almak : 181, 1069; cem : 210, 1166; darb : 1133;
greti : 735, 1306; gasb : 416; harcitmek : 1135; ihrc : 1357; ihsn : 171, 267, 1300;
kat : 1133; kes(dr)mek : 114, 167, 546, 993, 996; krkmak : 1133; salmak : 1000, 1244;
talebi : 468; taylamak : 545, 1341; tedrki : 192; tevz : 171; lar alnmak : 716; lar ile
koyun almak : 398
Akahsr (nhyesi/kazs) : 528, 1174, 1185; kds : 139
akd-i meclis : 686, 1194, 1347
Akdeniz : 40, 796, 976, 977, 1173; yallar : 302; beleri : 302; kdlar : 302, 1184
366
Akhsr karyesi, Aksary sn. : 991

Akhsr kazs, lbasan sn. : 460
Akhsr; kazs, Kocaili sn. : 131; kds : 69, 79, 513
kll, zim, Ilca kz. : 833
akn; itmek : 1372, 1378; olmak : 1367; a terb itmek : 816
aknc(lar) (tyifesi) : 796, 879, 1073, 1105, 1223, 1370, 1372, 1377, 1378, 1427; bei : 816, 1051, 1223;
toycalar : 816, 1021, 1427; ihrc : 816; tyifesini sefere ihrc itmek : 1427
Akkirman (kazs/vilyeti/sanca) : 73, 74, 75, 97, 452, 463, 653; bei : 73, 74, 75, 109, 179, 463, 465, 625,
651, 652, 653, 692, 737, 801, 1073, 1096, 1105, 1111, 1159, 1224, 1226, 1393, 1394, 1399, 1475;
emnleri : 651; kdlar : 651; Kdl : 1018; kds : 74, 108, 1067, 1252, 1399; Kazaklar :
452, 463; krlar : 1111; kral : 1245; sanca askeri : 1394; sanca beleri : 1393;
Tatarlar : 652, 653
akmie bkz. kuma
Aksary (kazs/sanca) : 4, 595; bei : 206, 316, 453, 454, 594, 704, 705, 714, 803, 991, 1165; halk :
316; kds : 206, 316, 991; sanca askerleri : 705; sanca kdlar : 1165; sanca sba ve
siphleri : 704
Akehir : 832; bei : 206, 1015, 1037, 1165, 1431; kds : 206, 740, 917; sanca kdlar : 1165
Akta kds : 230, 1044, 1108
Akt karyesi, Gerede kz. : 1306
Akvrn karyesi, Ereli kz., Karaman : 635
Akvrn karyesi, Karahsr- Shb sn. : 170, 174
Akvrn karyesi, Silivri kz. : 1335
Akyaz; kazs, Kocaili sn. : 118, 131, 626; kds : 116, 513, 1097
l-i Aybe Kablesi, Dicle kenrnda mtemekkin : 44
l-i Azz Kablesi, Zab suy zerinde mtemekkin : 44
l-i Cenh tyifesi, Badd : 1309
l-i Izze tyifesi, Badd : 1013
l-i Nuaym Kablesi, m : 795
l-i Per Kablesi, Dicle kenrnda mtemekkin : 44
l-i Serrc tyifesi, Tvk- Kerkk nh., Badd : 683
l-i Urbn Kablesi, m : 795
Aleddn kds : 858
Aleddn, Mevln, mid Kds : 1072
Aleddn, siph, Karaman vt. : 605
Aliyye : 715; bei : 206, 714, 1165, 1181, 1215; bei kethuds : 870; kdlar : 206
Aliyye sanca kdlar : 1165
alaca : 333
Alacaatlu k., orum sn. : 641
Alacahsr; sanca : 81, 553, 807, 995; kds : 167, 511; sanca askeri : 807; sanca be(ler)i :
149, 167, 527, 541, 542, 545, 546, 547, 808, 814, 819, 922; sanca cebelleri : 149; sanca
kdlar : 546; sanca siphleri : 81, 149, 811; sanca sbalar : 149; sanca zam ve
sipahileri : 81
Alako karyesi, Yaban-bd kz. : 1306
Alaman Nikola, Demrci, zimm, kallb, Novaberde kz. : 907
Alaman; vilyeti : 796; kral : 738
almet; -i srik : 1052; -i erfe : 45, 163, 516, 536, 1038
alniyyen bayrak kaldurmak : 722
lt bkz. let
alay : 1202
367
alaybei(ler) : 12, 65, 218, 453, 454, 595, 598, 667, 692, 816, 827, 837, 843, 861, 882, 884, 886, 923, 1134,
1144, 1190, 1239, 1240, 1280, 1288, 1371, 1458, 1463, 1473; ihrc : 65; tayni : 283;
kethuds : 827; reys : 218; lik tevchi : 64
alyim lmi : 546
Albak bei : 1029
Alberdo D Pez, Neme kralnn elisi : 763, 785, 796
Aleksandra, Bodan Voyvodas : 17, 73, 74, 81, 108, 112, 304, 320, 322, 530, 628, 692, 975, 1105, 1111, 1173,
1224
Aleksi, zimm, Vize sn. : 478
Alemh, Bozky karyesi, Manisa kz. : 327
Alemh, shk ol, yalanc hid, hrsuz ve ktil, Emen k., Beehri sn. : 613, 1198
Alemh, Kara lys ol, ehl-i fesd, Direskene k. : 1304
let [/lt] : 875; -i ceng cidl : 595; -i cerha : 625; -i cey cidl : 454; -i cey ktl : 1143; -i
harb : 60, 83, 106, 144, 145, 200, 235, 241, 347, 375, 390, 393, 396, 431, 527, 547, 589, 681, 833, 949,
1027, 1036, 1222; -i harb ktl : 149, 444, 453, 652, 798, 1177; -i harble ev basmak : 1170; -i
harble kapular prelemek : 681; -i harble mahkeme-i eryyeyi basmak : 431, 722; -i harble mecrh
itmek : 730; -i lehv lub ile ehirleri ve kyleri dolamak : 563; -i lehv lub u sz : 206; -i lehv
sz : 657, 1221; esbb : 256, 295, 444, 510, 548, 682, 986
Al Bl, bzergn ktili, Diyrbekir : 832
Al Bl, drende Mihribn Htn'un ol, Kastamon sn. : 229
Al Bl, Torayc-ol, Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Al Be, Ankara Piydeleri Bei : 1306
Al Be, Biga Bei : 594
Al Be, evinin basldn ileri sren, Seirden k., Aksary : 991
Al Be, Kara, Dergh- Muall Mteferrikas, Sekbn : 176, 671, 1075, 1088, 1405, 1455, 1462
Al Be, mazl Sla Bei : 64, 65, 1317
Al Be, Modava Bei : 808
Al Be, Nusaybin Bei : 563, 569
Al Be, Rodos Sanca Bei : 3, 68, 119, 168, 213, 236, 254, 265, 294, 399, 419, 453, 471, 473, 489, 554, 582,
594, 649, 705, 715, 733, 787, 846, 948
Al Be, Selanik Bei : 135, 231, 347, 375, 393, 453, 594, 705, 729, 1197
Al Be, Selemiyye Bei : 1165
Al Be, h, Dulkdir-ol : 522, 523
Al Be, Yr, Vultrn Bei : 146, 808
Al Be, zam, drende, Belgrad nh., Avlonya sn. : 1463, 1473
Al bin Abdullh, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Al bin Abdullh, el-Kayyim, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Al bin Abdullh, es-Solak, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Al bin Abdullh, res, Galata : 577
Al bin Alaam, ehl-i fesd, Karaova k., Saravalos kz. : 234
Al bin Hamza, Arnavud, shte, Aydos kz. : 576
Al bin Hasan, ehl-i fesd, Kratova kz. : 1400
Al bin s, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Al bin Mehmed, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Al bin Mehmed, hid, Seydehri kz. : 1198
Al bin Nash, Bl demekle marf, mahbs : 30
Al bin mer, ktil, Rodoscuk kz. : 62, 94
Al bin eyh Saf, zviyedr, Kuzvrn k., Bilvrn kz. : 526
Al bin rmerd, Velika gzleri odabalarndan : 610
Al avu, Abdullh ol, hkm verilen : 1208, 1209, 1217
Al avu, Armudc-ol (Armudc-zde), Dergh- Muall avuu : 1243, 1348, 1416, 1420, 1448, 1451
368
Al avu, irmen Bei : 453

Al avu, Dergh- Muall avuu : 100, 704, 705, 714, 1244, 1269, 1270, 1271, 1272, 1420
Al avu, Dergh- Muall avuu : 508, 546, 738, 742, 749, 750, 779, 1246
Al avu, Karaman belerbeisinin adam : 526
Al avu, Karaman avularndan : 522
Al avu, Pars, hkm verilen : 1454
Al avu, Tmvar avularndan : 146
Al avu, Van : 211
Al eleb, Defterdr : 850
Al eleb, Diyrbekir Belerbeisi Kethuds : 445, 446, 529, 832
Al eleb, zanl, Edremid kz. : 82
Al Fakh, Bzrckl, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Al Fakh, telbs mhrle memhr mektb veren, Zar nh., Tatay kz. : 48
Al Glba, Ekrd belerinden : 424
Al Kaya, Mara avularndan, fsk : 96
Al Paa, Msr Belerbeisi : 586
Al Paa, Vezr-i Azm, mteveff : 589, 838, 1313, 1335, 1349, 1461
Al Res, Midill : 226
Al Seyd, Sdde-i Sadet'e gelmesi gereken, Bilvrn kz. : 1087
Al Sultn, Turak Hkimi : 701, 1122
Al, Abdullh ol, Ohril, drende Hseyin Be'in adam : 129
Al, Abdullh ol, res, Galata : 578
Al, Abdl ol, ev basup adam ldren, Tekfurgli : 1074
Al, Ahmed adl kimse tarafndan katledilen, Betatar k., Yeniehir kz. : 1273
Al, Ahmed ol, maktl, Horpite kz. : 375, 393, 793
Al, Anatol Belerbeisi, sbk Erzurum Belerbeisi : 21, 247, 641
Al, Ardahan siphlerinden : 638
Al, Azebler Resi : 396
Al, Bb- Sadet Mteferrikas, ehzde Selm'in avubas : 39
Al, Badd Belerbei Kethuds : 354
Al, Balta k., Manisa kz. : 327
Al, Batak(?) Hsr Kethuds : 365
Al, bzergn ktili, Diyrbekir : 832
Al, Bereli-ol(?), Hubl nh., Haleb vt. : 571
Al, Bevvb, mteveff Behrm Kethud'nn kapuclarndan : 613
Al, Bodan Voyvodas Kethuds : 1111
Al, Bozky k., Manisa kz. : 327
Al, akrcba'na tbi, hkm verilen : 1450
Al, irmen Sanca Bei : 879
Al, oban, zanl, Dedeler k., Cumabzr kz. : 579
Al, Drende : 321
Al, Drende, Belgrad nh., Avlonya sn. : 1463
Al, Dergh- l mteferrikas Al'nin adam : 1397
Al, Dergh- Muall yenieri blkbalarndan : 251
Al, Dergh- Muall yenierilerinden : 352
Al, Derv, toanc, Zeng k., Karaman vt. : 268
Al, Dvne, Boruzlu k., Edremid kz. : 82, 567
Al, Dvne, siph, ehl-i fesd, pnar mh., Sofya : 719
Al, Diyrbekir'de muktaac : 211
Al, Dlger, Kopana k., Karaferye kz. : 593
369
Al, ehl-i fesd Ysuf'tan mtek, Imret k., Aksary sn. : 991
Al, ehl-i fesd, Burusa sn. : 630
Al, Emn Mehmed'in ktibi, zvornik sn. : 1277
Al, Filibe kdsnn adam : 610
Al, Gayb kyegsi : 1341
Al, gemi resi : 387, 388
Al, Glbe k., Manisa kz. : 327
Al, Hac, hkm verilen : 571
Al, Hc, Kettnc, kefl : 577
Al, Hallc, Yrkler k., Gynk kz. : 117
Al, Hasan Kethud ol, ktil : 216
Al, hdmetkr, Drama kz. : 499
Al, hrsuz, Karacalar k., Milan kz. : 1347
Al, Hudvendigr Hammm hammmcs, Gelibol kz. : 105
Al, hkm verilen, Burusal : 87, 930, 938
Al, Hseyin ol, Dergh- Muall Silahdr : 608
Al, Hseyin ol, Rmkala Hsr neferi : 660
Al, skender ol, Varnalu, Ferhd Be'in adam : 129
Al, spir beinn adam : 156
Al, stanbul'a tutuklu olarak gnderilmesi istenilen, Bilvrn kz. : 662
Al, Kara, zam : 200
Al, Karaca, korsan, gemi resi : 126, 948, 1425
Al, Karaman belerbei adam : 898
Al, kasap, Edirne : 414
Al, Ktib : 271
Al, ktil, Geyiklbaba k., negl kz. : 629
Al, Kaysariyye Alaybeisi Sinn'n kardei ol : 876
Al, Kazganc, Moskov'a ticret iin giden : 1283
Al, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Al, Koruc, hkm verilen : 1265
Al, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
Al, Kupurc, kallb, Edirne : 1196
Al, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Al, Macar, Abdullh ol, drende Hseyin Be'in adam : 129
Al, Marib Trablus Belerbeisinn Kethuds : 1035
Al, Mahmd Be Evkf Mtevellsi : 309
Al, maktl kul, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
Al, maktl, Kaysariyye sn. : 264
Al, Mehmed ol, elinde kalb aka bulunan, Burusa : 940
Al, Mevln, Yeniehir Kds : 1128
Al, Murd ol Mehmed'in kardei, tmr tevch olunan, Erzurum : 883
Al, Nash ol, evine hrsuz giren, Yenibzr kz. : 1250
Al, Palamut Yayabal'na mutasarrf, Saruhan sn. : 69
Al, res : 407, 490
Al, Res, Urla kz. : 927
Al, res, elinden mzevver hkm vrid olan : 847
Al, res, nebaht : 810
Al, sbk emn, Sayd kz. : 54
Al, Sarydr, Dergh- l Kapucs : 338
Al, Sevindk ol, ak, Sdl nh., Boy-bd kz. : 989
370
Al, Seyd Gz Evkf Mtevellsi : 1104

Al, siph, arz getiren : 4
Al, siph, Sirem sn. : 474
Al, shte, Akta k., Gerede kz. : 1306
Al, shte, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Al, Sultniyye Kalas Topcbas : 1342
Al, Sba Hurrem'in kaynatas : 550
Al, Sleymn ol, maktl, Rodoscuk kz. : 94
Al, Sleymnlu k., Manisa kz. : 327
Al, h, harm, dilhn k., Gelibol kz. : 1338, 1364
Al, ehremni : 381
Al, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
Al, tmr mutasarrf, Derv k., Fener nh., Trhala sn. : 1174, 1185
Al, tmr mutasarrf, Kelemente k., skenderiyye sn. : 743
Al, Trb-ol, ehl-i fesd, Broy Kalesi : 396
Al, ululu k., Manisa kz. : 327
Al, Yenieri Aas, stanbul suyol hizmetinde grevli : 77
Al, Yenieri Sleymn'n olu, Rodoscuk : 62
Al, zam, Avlonya sn. : 241, 347
Al, zam, Nzr- Emvl, Mezistre kz. : 826, 1047
Al, zam, Turhan Be Evkf Mtevellsi, Trhala : 591
Al, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
Al-Berke Cemati, Basra : 1122
Alhammm, Tikrt sn. : 44
alk : 481
Alibekyi : 1455
Alieri karyesi, Seydehri kz. : 145
Allhkul Hac, Moskov'a ticret iin giden : 1283
alt krekli pereme : 348, 367, 369
Altmermer, stanbul : 282
altun(lar): 2, 49, 76, 90, 91, 114, 140, 224, 229, 233, 235, 268, 285, 311, 313, 393, 426, 436, 477, 532, 533, 546,
593, 613, 647, 650, 660, 661, 668, 681, 739, 832, 855, 942, 979, 993, 996, 1025, 1036, 1128, 1129, 1133,
1234, 1244, 1245, 1261, 1274, 1275, 1283, 1436, 1449, 1471; bozmak : 1133; cem : 210;
greti : 235, 681; hurdevt : 249; irsli : 92; kat : 140; kozalak : 11, 20, 148, 306, 975, 1150,
1283; top heykel : 869; yzk talar : 1128; zencr : 647; a tebdl : 660; esbba bozmak :
532; esbba tebdl : 533; preye tebdl : 533; n almak : 434; lu atma : 800; lu kuma : 162
Altunb karyesi, Seferhsr kz. : 1316
Alucra (karyesi/nhyesi), Karahsr- ark sn. : 337, 342
Amsiyye : 832; bei : 206, 1165, 1360; kds : 206, 1266, 1416, 1449; sanca kdlar : 1165
amel-mnde; kz : 481; toplar : 323
mid : 462, 832, 1016; gnllleri : 1319; kds : 206, 686, 1072, 1165, 1414; sanca tahrri : 1037
mil(ler) : 42, 56, 125, 181, 468, 488, 654, 668, 947; n tahrki : 42
mil-ol, Mora : 1149
mme-i ns : 309
Ana Kalas, Pete : 411
Anabol : 325; azebleri aas : 216; azebleri kapudn : 988; kds : 826, 988; Kalas : 325, 988;
Kalas dizdr : 325; neferleri : 325
Anatol (vilyeti) : 22, 24, 298, 441, 662, 665, 796, 899; beleri : 27, 206, 705, 1165; belerbei : 21, 65,
206, 247, 248, 420, 453, 512, 594, 634, 641, 662, 705, 860, 884, 956, 965, 996, 1098, 1165, 1254, 1306,
1347; belerbeisi demleri : 641; belerbeisi kethuds : 281; cnibi : 26, 453, 454, 704;
avular : 573; defteri gedkli avular : 860; defteri ktibleri : 860; kdlar : 206, 697, 830;
371
kd-askeri : 282; krekcileri : 1005; muhsebecisi : 805; siphleri : 956; yakas : 731; 'da
vk sancakbeleri : 27
Anbale karyesi, keferesi isyn eden karye, Dukagin : 782, 788
anbr : 875, 1062; amak : 869; bozmak : 875; da tereke rimek : 539
Anbr- Hssa : 485; defterleri : 440, 448
Anbr- Msr : 448
Anbr- Msryye : 440
Anbat Ardeminl, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
anber-i hm : 90
Anderya, knez, Sava nehri yalsnda skin : 611
Anderye, zimm, Mandra k., Dimetoka kz. : 945
Anderyen, zimm, Kopana k. : 593
Andra cezresi : 252, 348, 367, 369
Andre Bal(?), zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
Andre Terem(?), zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
Androz cezresi reys : 824
Ane[/Ht]; bei : 206, 1132, 1323; kds : 206
Angelikasr kds : 273, 498, 1007
Ankara (livs/sanca) : 705, 832, 1098, 1347; alaybeisi : 453; bei : 714; kds : 420, 512, 965, 996,
1254; piydeleri bei : 1306; sanca askeri : 594; sanca kdlar : 206; sanca siphleri :
705, 860; sanca sbalar : 705, 860; yayalar bei : 139, 349
Anna, Evhad k., Solnok sn. : 663, 675, 1293
Antkiyye kds : 182
Antliyye kds : 150, 767, 931, 1259, 1440; nyibi : 1230
Anzar(?) adas : 1317
Arb bkz. Arab
Arab mm, Kzlminre Mahallesi mm : 1436
Arab kul, Karacalar k., Milan kz. : 1347
Arab(lar) [/Arb] (tyifesi) : 55, 389, 459, 544, 914, 919, 944, 1002, 1013, 1130, 1138, 1177; beleri : 1122;
defterdr : 277, 278, 279, 410, 602, 1017; ekysnun eyhlar ve ayn : 1433; gemileri : 275;
kableleri : 44, 795; memleketleri : 796; resler : 269; - bed-fil : 1177, 1269, 1271; -
bed-filn def- mazarrat u ifsd : 1319; - mfsidnn def : 1271; - ekvet-fil : 1272; -
ekvet-ir : 1176; - ekvet-irun kal u kam : 1321
Arab, hrsuz u harm, Burusa sn. : 1391
Arab, Kara Dimo'nun yolda, mahbs : 177
Arab, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
Arab, Tezkireci Hasan Be'in hizmetkr : 202
araba : 149, 166, 239, 295, 397, 510, 691, 934; basmak : 1096, 1111, 1338, 1364; ihrc : 510; ileyen
rencberler : 295; talebi : 1313; tedrk ihzr : 1313; tedrki : 1313
arabac : 397; cretleri : 397; tedrki : 295
Arabe Arb : 1130, 1132
Arabgr; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
Arac kds : 346
Arad Dirlain, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
Arad; livs, Erdel : 218; Kalas: 147, 148, 149; bei : 218, 808, 1233; bei kethuds : 1257;
mahalli, : 146, 158, 259; palankas : 218
Aradat nehri, Grcistn : 872, 874
arakyye : 229
Arasta karyesi, Dukagin : 782, 788
Ardahan; bei : 1165; kds : 888; sanca kdlar : 1165; siphleri : 638, 888
Ardanu; sanca : 1243; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
372
Arhadka Ferdinando : 796

Arhadka Karlo : 796
Ark, Eflakanlu k., Aydos kz. : 576
Ark, Memi eleb ol, shte, Aydos kz. : 576
rif, akrclar Ktibi, vilyet-i Diyrbekir'i kitbet eden Ms Be'in ktibi : 1015, 1037, 1421, 1431
Aristidis bkz. Aritos
Aritos [/Aristidis], ehl-i fesd, dem katleden, olanck ayartan, Ohri sn. : 1082, 1085
arka hamml : 555, 682
Arkadya kazs, Mora : 1149
Armas, Eflak Voyvodas Petre'nin adam : 378
Armudc-zde bkz. Ali avu, Armudc-ol
Arna, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Arnavud : 252, 369, 655; hneleri : 367; keferesi : 655, 1238; keferesi ayn : 252, 348, 367, 369
Arnavudky : 1455
arpa : 266, 356, 690, 829, 926, 1258, 1277, 1467; bahs : 50, 52, 53, 55, 58, 59; emni : 479; ri : 56;
tahml itmek : 84; tarlas : 370; c : 1256
arpalk : 913; tmr : 678
Arslan Be/Paa, Budun Belerbeisi, sbk Semendire Bei : 20, 31, 33, 127, 147, 151, 158, 263, 286, 474,
607, 827, 851, 1156, 1164, 1351, 1368
Arslan, kuttu't-tark, Serdik k., Gynk kz. : 117
arun : 718, 800, 832
Arniyye(?) karyesi, Harhar(?) nh., Beyrt : 1194
Aruz karyesi, Ayazmend kz. : 567
arz*; getren keler : 558
arz- hl*
askir bkz. asker
syi huzr : 646, 693, 779
asel : 1167
ases : 174, 984; asesba tayni : 127; leri der-zencr itmek : 296
ashb- hukk : 230, 329, 372, 579
ashb- sebl : 404, 831, 1355
s(ler) : 55, 501, 677, 782, 795, 826, 919, 968, 1251, 1309; Arab gemileri : 275; karyeler : 365, 503, 722;
ve blern slh : 501; kavm : 795; mfsidler : 692; lern haklarndan gelinmek : 784;
lern slh : 501, 782
sitn-; devlet-nin : 1385; Muhalled'l-ikbl : 20, 175, 781, 880; Meyyed'l-cll : 20, 175;
Sadet-nin : 1321; Sm-mekn : 785
sitne-i Devlet-iyn : 971
sitne-i Sadet*
siyb : 420
asker(ler) [/askir] (tyifesi) : 31, 146, 148, 149, 158, 250, 259, 263, 318, 332, 368, 411, 519, 594, 595, 653,
689, 692, 722, 731, 737, 785, 790, 792, 795, 798, 807, 808, 809, 811, 814, 817, 819, 820, 835, 839, 859,
868, 902, 906, 921, 922, 923, 957, 958, 968, 972, 1009, 1011, 1126, 1134, 1140, 1142, 1143, 1144, 1150,
1154, 1157, 1158, 1164, 1176, 1177, 1178, 1180, 1188, 1189, 1202, 1226, 1237, 1255, 1256, 1258, 1269,
1270, 1271, 1272, 1280, 1319, 1320, 1323, 1376, 1380, 1381, 1422, 1469, 1470, 1472, 1475; cem :
148, 149, 1122, 1176, 1371; karmak : 594; gnder(il)mek : 906, 1319; halkna istimlet
virmek : 1388; ihrc : 1281; taurgatmak : 31, 1157, 1476; tedrki : 1011, 1132, 1389;
uladurmak : 835; ypratmak : 692, 1105, 1158; zahresi : 270; -i fevz-mesir : 32, 796; -i
fevz-meser : 429, 562, 798, 1323, 1381, 1383; -i hezmet-esere muvenet : 1378; -i hmyn : 17,
146, 148, 149, 152, 158, 250, 259, 411, 839, 957, 958, 1011, 1203, 1255, 1320, 1358, 1371, 1376, 1383,
1384, 1429, 1469, 1470, 1472; -i slm : 149, 259, 742, 802, 808, 815, 957, 958, 1134, 1152, 1202,
1251, 1359, 1361, 1362, 1367, 1369, 1373, 1378, 1379, 1380, 1381, 1383, 1398, 1423, 1429, 1476, 1479;
373
-i mansre : 179, 1429, 1472; -i mslimn : 902; -i nusret-sr : 1134; -i nusret-mesir : 31; -i
nusret-meser : 1202, 1271, 1322, 1358, 1367, 1373, 1377; -i nusret-resn : 1186; -i Tatar : 1101,
1245; -i zafer-meser : 785, 1388; -i zafer-rehber : 158, 520, 1351, 1379; -i zafer-vifk : 1479; e
iczet virmek : 1351; e kdir sancakbeleri : 1270; i alaybeine komak : 453, 594, 705;
krdurmakdan saknmak : 1378; i terb it(dr)mek : 689, 788; n gzdesi : 1389
Aspabrut bei : 1029
astar : 696
sde-hl : 88, 178
ayir bkz. aret
ac : 1255, 1256; ihrc : 34
ar refk : 585
aret(ler) [/ayir]: 237, 585, 695, 699, 700, 706, 1269, 1323; kabyil : 1323; -i serhad : 699
alk(?) : 1283
r ay : 90
at(lar) : 71, 125, 250, 358, 393, 593, 641, 654, 668, 688, 698, 760, 934, 1099, 1117, 1416, 1433, 1440, 1465;
frht : 722; greti : 1433; gasb : 914; gemileri : 1337, 1445, 1453; sirkati : 98; kolay
olan mahaller : 1180
ata bkz. ada
At, Horpite kz. : 393
At, Savol ol, Horpite kz. : 393
Atak; sanca : 462; milleri : 683; bei : 206, 462, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
Atala kds : 573, 615, 908, 1417
Atbzr, stanbul : 676
Ate, drende, zimmiyye, harc-gzr reydan olup esr olarak satlan, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Atebe-i Adlet-penh : 282
Atebe-i lem-penh : 779, 781, 1123
Atebe-i Aliyye*
Atebe-i Uly*
tf, Bzrckl, Rikb- hmyna ruka sunan : 36
atfe pencere : 426
Atiga askeri : 318
Atina : 348, 367, 369; kds : 8, 348, 367, 369
atlas kse : 11, 97, 859, 872, 880, 906, 1203, 1350, 1470
atlu : 148, 240, 275, 732, 1154, 1194; ingneler : 176; ehl-i fesd : 275; sekbnlar : 267, 1292, 1300;
tfenkl : 240; ve piyde asker : 1389; zaarclar : 267, 1292, 1300
Atmaca, Edirnel : 282
attr : 1255, 1256
Attrlar rss, Manastr : 818
av : 833
Avadik, zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1245, 1283
vre v ser-gerdn : 695, 699
avrz : 78; emri : 224; - dvniyye : 978
Avclar karyesi, Kite kz., Hudvendigr : 966
avk u tehr : 697, 709, 714, 749, 830, 848, 1169
Avlob(?), Kk Al adl siphnn erki, tarlasnda mermer kan, Geri k., Yeniehir kz., Selanik : 1128
Avlonya; sanca : 476, 501, 1174, 1185, 1458, 1463; azebleri aas : 566; bei : 126, 241, 476, 546,
566, 620; Haznesi : 620; kds : 241, 347; nzr : 1473; sanca kdlar : 546
Avn, Eb-R tarafndan Rahba Kalas'nda habsedilen, Ht ks., Haleb : 1130, 1132
avret(ler) : 255, 563, 657, 740, 765, 780, 833, 1036, 1400; almak : 1148; boatmak : 1165; ekmek :
1036, 1179; donna girmek : 1400; dmek : 648, 1360, 1412; esr itmek : 1148; olanlar :
393; hammm : 833; sretine koymak : 1400; tutmak : 289; olan ekmek : 1100; e fil-i
374
en yapmak : 764, 1170; i sandan srimek : 431; ine girmek : 60; lere dahlitmek : 589; leri er
sretine koymak : 449; leri ere virmek : 563; lerine yapmak : 432
Avrethsr; nhyesi, Paa sn. : 1174, 1185; kds : 72
ay karanluklar : 93
ayan almak : 1002
ayan fadmak : 1002
ayandan asmak : 1062
Ayamavra : 498; dizdr : 305; kds : 273, 305, 498; Kalas : 1288; reys : 498; varo : 273,
498
ayn : 42, 113, 252, 301, 346, 348, 367, 369, 445, 508, 579, 664, 761, 793, 833, 901, 1022, 1025, 1060, 1348,
1449
ayartmac : 195
Ayas, drende, zer-ninclardan : 402
Ayaslu nhyesi, Aydn sn. : 884; kds : 929
Ayasofya; evkf (vakf) : 61, 163; evkf dkknlar : 61; mtevellsi : 61, 163
Ayazmend; kazs : 314, 319, 567; kds : 314, 319, 395
aydn giceler : 93, 95
Aydn; sanca : 847, 884, 1303; bei : 99, 136, 206, 453, 521, 594, 680, 705, 714, 1165, 1214, 1303,
1317; kds : 99; msellemleri bei : 38, 1043; sanca askerleri : 705; sanca bei
kethuds : 1317; sanca kdlar : 206, 521, 1165, 1339; sanca siphleri : 860; sanca
sbalar : 860; sanca yallar : 1303
Aydnck (kasabas/kazs) : 43, 403; kds : 43, 87, 403
Aydnlk karyesi, Ankara : 996
Aydom, Cneyd bin Sleymn'n arkada, Bolavadin kz. : 911, 916
Aydos; kazs : 576; kds : 576, 643
yende : 732; v revende : 222, 316, 337, 360, 427, 538, 544, 583, 770, 784, 870, 919, 1347, 1434, 1436,
1442, 1465; v revendeyi katl : 44; yi gret itmek : 732
yn : 536, 757; -i adlet : 339; -i btla : 551; -i saltanat- hmyn : 303
yie Htn, drende, Edremid kz. : 82
yie Htn, skb kz. : 1400
Ayn, Muhyiddn eleb zevcesi, Camchacali mh., stanbul : 1038
Ayntb; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
Ayrutamlu Cemati, Sis sn. : 89
Ayvad, Balta k., Manisa kz. : 327
Ayvat, Gzbe k., Hseyin-bd kz. : 106
zdl kyi, Edirne kz. : 249
zdlu kul : 235
zdlu mslime criye : 1197
azeb(ler) (tyifesi) : 256, 275, 619, 782, 783, 1003, 1073, 1137, 1222; aas : 645, 773; tayni : 275;
kapudn : 988; nasb : 275; resler : 830; ler ktibi : 1289; lerden cengci tayni : 256
zerbaycn bkz. derbaycn
azk virmek : 367, 536, 1465
azm; donanma : 455; gemiler : 621; kala : 1003; kffr- hksr gemileri : 621; sular : 1426
Azz bin Hallf, Keyl-i Kesr(?) Bei : 804
azl : 165, 581, 909
Aznavur-oullar, Livne sn. : 1345
Azb, suyol, Kuds-i erf : 49
Balbek kds : 76
Bb Irk Mahallesi, Musul : 686
Bb- Muall : 151, 936, 1383
375
Bb- Sadet*
Baba Gaybullh, hkm verilen, Eymnh Derbendi Zviyedr, Badd : 1434, 1435, 1442
Baba karyesi, Vardar Yenicesi kz. : 255
Babacn veled-i Salcek, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Babaeskisi'nden stanbul'a gelince olan kdlar : 1349
bbcc : 1255, 1256
bc- bzr : 698
bacaluka : 484
bdm : 1267
Bdmlu karyesi, Seydehri kz. : 145
Bafra : 1234, 1244
b(lar) [/bt] : 718, 740, 756, 1007, 1068, 1113, 1204, 1298, 1437; bey : 403; bozmak : 1204;
hakk : 698; harc : 52, 59; hbe itmek : 756; rsm : 50, 55; ve beler : 300, 718; ve
beleri al itmek : 300; yol : 756; harmlemek : 914; mesha itmek : 1113, 1437; n
cebren almak : 648; lu ve bel srgn evleri : 680
bt bkz. ba
be(ler) : 593, 980, 1068, 1298, 1401; leri alnmak : 717
Badd (nhyesi/vilyeti) : 44, 45, 187, 189, 220, 275, 276, 287, 340, 354, 515, 548, 654, 665, 668, 683, 734,
771, 796, 1058, 1132, 1139, 1319, 1320, 1432, 1434, 1435, 1442; askeri : 1269, 1270, 1272;
belerbeisi : 39, 44, 45, 63, 173, 187, 189, 206, 215, 220, 276, 287, 340, 354, 424, 515, 654, 665, 668,
683, 686, 716, 857, 871, 1013, 1048, 1176, 1177, 1269, 1270, 1271, 1272, 1309, 1319, 1320, 1357, 1366,
1418, 1420, 1432; belerbeisi kethuds : 276, 686, 1013, 1309; defterdr : 668, 716, 1013, 1357,
1366; gnllleri : 654, 668, 1177; Haznesi : 654, 668, 683; Haznesi rznmecisi : 654;
Kdl : 549; kds : 515, 668, 683, 716; Kalas : 654, 668; Kalas'nun tamri : 1357;
muhfazas : 1320; sanca kdlar : 206; snur : 424; tmrlar defterdr : 771, 1434;
yenierileri : 1418; yol : 39; - Dru's-sedd : 39, 796, 1319; - Zafer-bd : 1320, 1323
b : 914; kalalar : 1023; lern slh : 501
bah : 52, 53, 59, 420, 800, 925, 999
Baheddn Be, Mu Bei : 1029
Baheddn, Hizo Hkimi : 237
Bahadr, ehl-i fesd, Karesi sn. : 632
Bahdn karyesi, Kengr sn. : 869
Bahr bin Hseyin, Rodoscuk : 62
bahr : 1361, 1398; esbb : 710, 1359
bahr koyun : 877, 952; ihrc : 952
Bahr, maktl bulunan, spir Kalas mstahfzlar oullarndan : 1099
Bahyi, Bozky k., Manisa kz. : 327
Bahtiyr, Eflakanlu k., Aydos kz. : 576
Bahtiyr, ehl-i fesd, Karahsr- Devel : 4, 979
Bahtiyr, serho, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
Bakacak karyesi, Kurunlu kz. : 794, 935
baky : 52, 53, 56, 468, 964; defteri : 72; tahsli : 50, 55, 58, 59, 72, 114, 467, 683
bakr : 346, 1058; cem itmek : 806; getrmek : 806; dan aka kesmek : 167
Bkr-ol, ehl-i fesd : 496
Bkra, eirr-i Arb'dan : 390
Bk eleb : 845
bkire kzlar cebr ile hara nikh itmek : 1416
bakkl(lar) : 105, 1255, 1256
bakla : 254, 485
Baks, zimm, kallb, Tatarbzr kz. : 1274
bal : 71, 1099, 1267; cem : 210; mm : 71, 93, 95
376
Bl sanca bei : 173

Balat; nhyesi, Mentee sn. : 248, 281, 884; kds : 83
Balderen karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Balga Kalas, Budun vt. : 368
Balca, ikyete gelen, hkm verilen : 890
balk dii : 530
Balkesri kds : 632
Balkla mahalli, Kefe sn. : 1311
Bl Be, anad Bei : 808
Bl Be, Murd eleb'nin adam : 805
Bl bin Al, Sonisa kz. : 329
Bl bin Atmaca, Podgradya k., Foa kz. : 985
Bl bin Pr, Prozor Kalas Mstahfz : 753
Bl bin Saruca, reydan nezr tarikiyle altun alp Yukaru Cnib'e gitmek zereyken yakalananlardan : 1261
Bl avu, Dergh- Muall avuu, koyun hizmetine tayn olunan : 160, 363, 595, 952, 998, 1246, 1307,
1326, 1327, 1333, 1334, 1426
Bl Res : 1419
Bl, Azebler Aal'ndan mazl : 396
Bl, hkm verilen, Ankara : 965
Bl, sml ol, Midilll, Ferhd Be'in adam : 129
Bl, K(?) k., Dra kz. : 646
Bl, Kurd, Balta k., Manisa kz. : 327
Bl, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Bl, Mevln, Sivas Kds : 329
Bl, Mevln, rgb Kds : 511, 527, 541, 542
Bl, Msellem, zbek k., Akyaz kz. : 1097
Bl, Pr ol, hkm verilen : 1419
Bl, Sar, kfir, ne k., Edirne kz. : 249
Bl, siph, zdin kz. : 223, 353
Bl, siph, Mudurn kz. : 1360
Bl, siph-zde, ehl-i fesd, zladi kz. : 1119
Bl, shte, lmekciler k., Mihalck kz. : 1306
Bl, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
Bl, Takyeci, Yenikapu, stanbul : 676
Bl, Yayaba, Karahsr- Shb : 1412
Bls; alaybeisi : 843; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
balkan yol : 978
Balta karyesi, Manisa kz. : 327
Balya kds : 1302
Balyabadra : 311; dizdr : 311; kds : 311; Kalas : 311, 1047, 1211
Bana Kalas, Erdel : 738, 779, 781, 785, 790, 807, 811, 839, 1126, 1350, 1383; muhfazas : 785
Bana karyesi, Dobnie kz. : 46
Bankot Kalas : 1233
Bar Kalas : 97, 1245; hfz : 1123
Barak, ehl-i fesd, levend : 154
Barak, ehl-i fesd, Togunyallar nm Yrklerden : 556
Barak, tmr mutasarrf, Hrsova k., Piremedi nh., Avlonya sn. : 1174, 1185
bara : 723, 848; ya tereke tahmli : 723
Bardiyor veled-i Sdk, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Brgh- Azamet-penh : 304
377
Brgh- Cellet-destgh : 97
Brgh- Madelet-penh : 785
Brgh- Sadet-destgh : 306, 1362, 1381
Brgh- Sadet-penh : 880
Brgh- Seltn-penh : 796
brgr(ler) : 10, 30, 112, 207, 208, 209, 223, 261, 347, 353, 702, 709, 744, 758, 842, 934, 1029, 1250;
bulmak : 702; leri alnmak : 261; leri yund olmak : 709
Brgri bei : 700, 706, 1029; kds : 736
Bar Kalas, Leyh : 1283
barkan [/parkan] : 31, 262, 519, 1188; bins : 17, 32, 520, 1188; ihds : 17, 31, 261, 262, 785;
tahrbi : 785; larun muhsaras : 1389
barmak : 1337
Barmakszlu karyesi, Filibe kz. : 14
Baruh Todor, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
barut : 950, 1013, 1366; cem : 1336; ihzr : 1336; iletdrmek : 430; muzyakas : 1336, 1454;
tedrki : 433, 1336; - siyh : 430, 433, 484, 1454; - siyh iletdrmek : 1454; - siyh tahmli :
433
barut-hne mhimmt : 1013
basdrma : 239, 660
basret; intibh : 739, 958; tedrk : 797
Basman(?) suy, Bar Kalas, Leyh : 1283
Basra (vilyeti) : 275, 761, 768, 796, 1269, 1319, 1320, 1321, 1322, 1323; Belerbeilii : 1270;
belerbeisi : 275, 757, 761, 762, 768, 804, 1176, 1269, 1271, 1272, 1320, 1322, 1323; belerbeisi
kethuds : 275, 287, 340, 757, 761, 768, 804, 1122, 1127; belerbeisine muvenet : 1321;
gnllleri : 275; Haznesi : 804, 1138; Haznesi'nde mahfz sancakbalar : 804; Kalas : 1176,
1177; Kalas muhsaras : 1270, 1271, 1272; mteferrikalar : 1122; vlsi : 1177; vilyeti
ayn : 761; yolnun mesdd olmas : 762
ba u bu bkz. babu
ba; itmek : 1469; kaldurmak : 899; kesmek : 571, 795, 1251; tayni : 853; a nacak ile urmak :
836
Baauk Melik : 21, 880, 970
babu [/ba u bu] : 976; olmak : 1371; tayni : 454, 565, 595, 704, 960, 1045, 1369, 1380, 1384, 1392
bac : 1255, 1256
Bako, eky, Bodan : 975
Batak(?) Hsr Kethuds : 365
batarde : 213; direi kesdrmek : 846
Batra, Sopani k., Grice kz. : 495
batmn : 93, 95, 1099
Batnes karyesi, Mat kz. : 1171
Batora(?), zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1283
Batum; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
Bayaa karyesi, Gelibol kz. : 730
Bayat karyesi, Antliyye kz. : 150
Bayat; bei : 206, 857, 871; kds : 206
Bayburd Kdl : 461; kds : 210, 769, 1060
Byezd : 980, 1008
Byezd Be'n kethuds : 400, 415
Byezd Be, Beehri Bei, Karaman'da mehyif mfettii : 107, 145, 166, 268, 280, 400, 415, 523, 604, 613,
616, 618, 980, 982, 1008, 1198, 1307, 1308
Byezd Res : 848
Byezd, Alacahsr Sanca Bei Rstem'in adam, Alacahsr sn. : 527
378
Byezd, Arnavud, Abdullh ol, drende, Hseyin Be'in adam : 129

Byezd, bezzz, irret ekvet zre olan, Kzlaa kz. : 1268
Byezd, Haydar avu'un adam : 324
Bayndr Be, Kefergergin Sanca Bei : 424
Bayndr, Hzr Cemati'nin Kethuds : 424
byi : 949
baylos : 274, 1425
bayrak : 1111; hevs : 732; kaldurmak : 501, 722
Bayram Be kethuds : 1129
Bayram Be, Pojega Bei : 124, 377
Bayram Be, Semendire Sanca Bei : 1228, 1291, 1341, 1373, 1429
Bayram Be, Sirem Bei : 1156
Bayram avu, hkm verilen : 808, 1214, 1215, 1216, 1396, 1409
Bayram Hce, karye halk ile mer konusunda niz olan, Budakzi kz. : 901
bayram : 836; gicesi : 774; namz : 774, 778; yiri : 774
Bayram, Arabac, shte, Karabulud k., Edirne kz. : 203
Bayram, Dvne, abclu k., harm, Yenice-i Zara kz. : 103
Bayram, harm, Kseler k., Yenice-i Zara kz. : 103
Bayramlu kds : 1348
Bayratan, zimm, eky, savriye k., Grice kz. : 431
bzr(lar) : 206, 437, 538, 597, 1165, 1382; yiri : 538; dan ya almak : 93; larda nid itdrmek : 597
Bzrck kds : 1444
bzergn(lar) (tyifesi) : 126, 322, 359, 576, 623, 832, 950, 984, 1245, 1290, 1359, 1361, 1362, 1398, 1419;
basan harmler : 15, 16; katli : 832, 1245; lara esr bey : 623
bz-bend : 869
be-nevbet tmr tasarruf itmek : 860
Bebe Vaa, zimm, Mete k., lbasan sn. : 460, 528
Bebek Fren, Macar belerinden, Sdde-i Sadet'de mahbs : 17, 738, 745, 815, 825, 839
Bebek-ol kalalar : 1367
Be [/Pe ]: 790, 792, 798, 823, 941; ilisi(leri) : 745, 1134, 1150, 1152; kral : 286, 368, 519, 520, 744,
746, 759, 760, 765, 780, 790, 792, 807, 811, 828, 835, 839, 1134, 1150, 1187, 1203, 1351; kral
lekeri : 957; kralnun babas : 790
bedel : 925; -i siyset : 143, 427
Bediko, zimm, kallb, Vernie k., umn kz. : 986
Bedir oullar, Gazze lv. : 55
Bedir, mfsid, Beyt-i Tay kynn resi, Kuds sn. : 55
Bedreddn, Mevln, Manisa Kds : 1055
Bedreddn, Rodos Medresesi Mderrisi : 748
Bedrimalamut karyesi, Tatarbzr kz. : 1001
Bedrddn, mteveff Sleymn Paa Hslar vekli, Msr : 449, 712
Beg karyesi, Manisa kz. : 327
Be sanca : 1306
be*; (kapu)kethuds : 847, 870, 886, 941, 966, 968, 974, 980, 992, 1008, 1023, 1046, 1081, 1090, 1095,
1123, 1129, 1198, 1230, 1233, 1237, 1257, 1273, 1278, 1465
Bebzr kazs, Kocaili sn. : 131, 642
Bece, siph, Karaman vt. : 605
belerbei*; bertyla tmr almak : 445; avu(lar) : 1174, 1185, 1255; in gemi tedrki : 413;
in levzim mhimmt tedrki : 413; (kapu)kethuds : 21, 60, 128, 819, 832, 851, 889, 957, 1013,
1035, 1100, 1120, 1122, 1127, 1139, 1140, 1142, 1156; nasbolunmak : 1433; voyvodalar : 143;
lik hslar : 690, 1421, 1431; lik tevchi : 413
379
Beehri; livs : 617; bei : 107, 145, 166, 206, 415, 523, 613, 616, 617, 982, 1198; bei kethuds :
616, 822, 980, 1008; kdlar : 206; kds : 400, 613, 1198; livs siphleri : 617
Betatar karyesi, Yeniehir kz. : 1273
Behisni kds : 1229, 1231
Behrm avu, Dergh- Muall avuu : 140, 348, 705
Behrm avu, Rmili belerbeisi avularndan : 1174, 1185
Behrm Paa, sbk Badd Belerbeisi : 654, 668
Behrm, Budun avularndan : 790, 792
Behrm, Moskov kralna nme-i hmyn gtren : 318, 339
Behrm, mteveff, Vezr Mehmed Paa'nn kethuds : 613
Behrm, siph, stanbul zahresi iin koyun getiren : 9
Behrm, siph, Kengr : 1002
Behrm, Voyvoda : 1306
Behrm, zimm obanlar tarafndan mecrh edilen, Ergene Kprisi, orl : 1032
Behrm, zamdan, hkm verilen : 1282
Behrehtn k., Mie-i Ardahan nh. : 638
Behzd, mltezim, Ferruhd bin Abdlcebbr'n kardei, vilyet-i Rm : 208, 209, 351
beki : 170, 174, 534
Bekir Be, Erbil Bei : 686
Bekir Be, Sultnni Bei : 594, 705
Bekir Kethud bin Hasan, Karaova k., Saravalos kz. : 234
Bekir Res'in hdmetkr, ehirky k., Edremid kz. : 556
Bekir Res, katil zanls, mfsid, Edremid : 154, 556
Bekir, Ases, bzergn ktillerinin yolda, Ereli : 984
Bekir, drende, Ereli kz. : 635
Bekir, Muhzr Ktibi : 31, 310, 356, 366, 422
Bekir, Res, arkyi, Edremid kz. : 82
Bekir, siph, Karaman vt. : 605
Bekir, Tekyeky k., Manisa kz. : 327
Bel(?) mezraas, Diyrbekir vt. : 1015
bel : 1078; u ekl : 591; u ketm : 826, 1128
belyyt u ketmiyyt : 205, 233, 637, 1078, 1266, 1390
Belde; -i Mnevvere : 409; -i Tayyibe : 426, 456, 1329, 1344
Belgrad (nhyesi/kazs/sanca) : 200, 393, 663, 675, 816, 1228, 1293, 1427, 1458, 1463, 1473;
Darb-hnesi : 1225; dizdr : 855; havlelii : 607, 851; kds : 200, 241, 756, 855, 1052, 1129,
1182, 1225, 1228, 1249; Kalas : 1052, 1129, 1228; Kalas dizdr : 1052
Belha(?) karyesi, Manastr : 818
Belior(?) karyesi : 1455
Belye(?) karyesi, Budun vt. : 368
Belye karyesi, nebol nh. : 717
bendir bkz. bender
bend ; itmek : 544, 583; sedd : 501
Bender (kasabas/kazs) : 73, 109, 1096, 1111; kds : 74, 109, 111
bender [/bendir] ; bins : 486, 1111; iletmek: 1127
Bengi-zde, hkm verilen : 891, 1246
Ben-Reb bei : 937
benn : 77, 115, 548, 1146, 1328, 1340; cem : 77; ihrc : 1123; tedrki : 1332; v neccr
tedrki : 682; v neccrlar : 585; v tac irsli : 1332; zir : 726, 1248
ber-vech-i arpalk : 913
ber-vech-i iltizm : 916
380
ber-vech-i tmr : 276

Berab(?) [/Vebrab(?)] karyesi, Dra kz. : 222, 677
Berabi karyesi, Sinn Paa'nn vakf karyesi, lbasan sn. : 648
Berados lkesi : 1029
bert : 81, 167, 240, 328, 367, 445, 462, 474, 536, 546, 660, 679, 753, 976, 1131, 1243, 1341, 1442, 1448, 1458,
1460, 1473; ibrz idenler : 446; itdrmek : 633, 679; nin itmek : 753; sreti : 536;
virmek : 124; - hmyn : 638, 1097; - hmyn tevchi : 276; - sadet-yt : 640; yla
yoklanmak : 81; lar defter-i cedd-i hknye kayditdrmek : 633; lar der-kse itmek : 446; lar
ellerinden alnmak : 446; larna sicill olunmak : 167; suz olarak sancak tasarruf : 462
berber : 1256
Berdot karyesi, keferesi isyn eden karye, Dukagin sn. : 782, 788
Bergama (nhyesi/kazs) : 395; Kdlklar : 395; kds : 395, 622
bergos svas tamri : 141
Berkofca : 1166; kds : 758, 1166
Berkkyye Evkf, Msr : 466
Bernar, Bodan reysndan : 74
berriyye : 445
ber cnib : 399
Beryaka Reci karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Berye(?) maa-Aka karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Besokloz(?), papas, Altmermer kurbi, stanbul : 282
bess-i ekv : 1414
be binden ziyde[l] siphler : 705
be binl siphler : 705
Beret, sbk Katf Kullar Aas, Badd'da veft eden : 287, 340, 1139
Ber, Blagay Kalas mstahfzlarndan : 1162, 1163
Ber, Dergh- Muall avuu, hkm gtren : 478, 508, 546, 559
Ber, Hasan ol, Nevesin ks. : 202
bel(ler) (tyifesi) : 188, 797, 798, 807, 809, 811, 835, 1073, 1105, 1159, 1224; aas : 1224; gedi :
1187; gedkleri tevchi : 482
Beo bei : 804
Beta mevz, Krehri sn. : 264
bey (itmek) : 710, 756, 795, 826, 832, 885, 949, 1007, 1022, 1038, 1063, 1068, 1093, 1109, 1139, 1192, 1249,
1252, 1347, 1443, 1466, 1469, 1474; u ir : 318, 536
beyz; balmm : 93; kaftn : 869; kd : 654, 668
Beybzr ; kazs : 642; kdl : 132
Beydilli-oullar, Karaman siphlerinden : 70, 528
Beyrt : 732, 1194; kds : 1194
Beyt-i erf : 95; Kapus : 93, 95
Beyt-i Tay(?) kyi, Kuds sn. : 55
Beytu'llh : 426; -i Mutahhere : 90; -i Merrefe : 93, 456; -i Merrefe'ye gelecek suyol : 1329; -i
erf'n feri : 90; i'l-Harm : 39
beyt'l-ml : 285, 340, 945, 1224; emni : 36; ci : 536; zabt : 287
beyyre rsm : 52
bezzz : 1268
Bezzzistn : 163, 800; kethuds : 163; yangn : 105
ba; a yarar erkek koyun : 877, 878, 1407; a yarar koyun : 1033; a yarar vfir koyun tedrki : 1410;
la cerh : 315; la katl : 19, 352, 370; la mecrh itmek : 127; la urmak : 717, 945, 1198, 1450
Bakc Kprsi, Lrende kz. : 544, 583
bkc : 34, 35
b-bert : 660; sancak tasarruf : 462
381
b-garaz mslimnlar : 42, 145, 288

Bmr-hne Evkf, Trablus : 1436
bmr-hne, Msr : 466
bidat ihds itmek : 725
Biga; bei : 99, 206, 283, 360, 453, 594, 705, 714, 1165, 1195, 1302; kds : 99, 360, 403; nyibi :
1195, 1302; sanca askerleri : 705; sanca kdlar : 206, 1165; sanca kdlklar : 283;
sanca siphleri : 860; sanca sbalar : 860
Bihlite nhyesi, Paa sn. : 1174, 1185
Bihor kds : 374
Biki, zimm, spir sn. : 210
bikr kz ekmek : 966
bil-hkm-i hmyn mft olmak : 328
Bill bin Abdullh, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Bilecik : 983; kds : 842, 962, 1236, 1296; Madeni : 961, 962, 1151, 1412, 1447
Bilgi bin rn, ktil, Krehri sn. : 264
Bilican nhyesi, Malazgird sn. : 445
billere mfsid inmek : 1110
Bilori karyesi, Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
Bilvrn ; kazs, Karaman vt. : 526, 662, 1198; kds : 1198; 'a varnca yol zerinde vk olan kdlar :
1087
bin; maslahat : 1332; mhimmi : 1328, 1332, 1340; ya lzim olan ta : 1328
Biper nhyesi, Podgorie kz. : 501, 664
Birecik bei : 660, 1165; kds : 660; sanca kdlar : 1165
bireg bert : 1458, 1463; ile tmra kmak : 1473
Bitevli Hsr, Moskov serhaddi : 317
Bitlis; sanca : 462; bei : 462, 1029; kds : 211
biz : 576; cem : 514; tahmli : 514
Blagay Kalas : 774, 778, 1162, 1163; blkbas : 1163; dizdr : 774
Blaki(?) karyesi, Avrethsr nh., Paa sn. : 1174, 1185
Bobo [/Bobosof] karyesi, Dobnie kz. : 1113, 1437
Bobosof karyesi bkz. Bobo karyesi
Bodineli karyesi, ehirky nh., Paa sn. : 1174, 1185
bodrum tefti : 1264
bogas : 696; clarun cem : 696
Boaz : 84, 254, 364, 388, 407, 472, 504, 587, 731, 1267, 1290, 1342; 'dan tara deryya gitmek : 731
Boaz Hsr(lar) : 24, 25, 26, 423, 453, 454, 458, 472, 595, 685, 704, 705, 711, 803, 1443; dizdr(lar) : 84,
254, 302, 326, 364, 388, 407, 423, 473, 504, 554, 587, 601, 900, 1063, 1342, 1419; lar'nun Rmili
yakas : 441
boazlamak : 870
boa akas : 239
Bodan (vilyeti) : 73, 74, 75, 108, 111, 178, 192, 304, 357, 628, 651, 652, 653, 692, 737, 796, 960, 1096, 1111,
1159, 1173, 1206, 1226, 1392, 1393, 1394, 1430, 1470, 1472; askeri : 1392, 1422; bolarlar : 320;
ekys : 75; harm-zdeleri : 1111; koyun : 109; lekeri : 960, 1045, 1388, 1392;
reys : 73, 108, 111, 320, 651; Seferi : 81, 1245, 1473; serhadleri : 1158; sr : 109;
snur : 1045, 1096, 1111; ve Eflak voyvodalar : 796; voyvodal : 320; voyvodas : 73, 74, 75,
81, 108, 111, 178, 191, 302, 304, 320, 322, 357, 447, 530, 628, 692, 737, 960, 975, 1045, 1096, 1101,
1105, 1157, 1158, 1173, 1224, 1226, 1381, 1384, 1392, 1393, 1394, 1422, 1475
bolm olancklar : 547
Bojor varo, Kan nh., Tmvar vt. : 406
bolar(lar) : 178, 304, 320, 960; larun ehl ylleri : 304
Bolara karyesi, Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
382
Bolavadin kds : 911, 916

Bol ; sanca : 1306; bei : 206, 453, 594, 705, 711, 714, 803, 1031, 1165, 1407; bei kethuds : 711,
803; kds : 1407; sanca askerleri : 705, 711; sanca kdlar : 206, 1165; sanca
siphleri : 803, 860; sanca sbalar : 803, 860
Borl kazs : 48
Bornaz, zimm : 108
Bortodor, zimm, haksz olarak krek cezsna arptrldn ileri sren, Agodori k., Kartine kz., Mora : 988
Boruz karyesi bkz. Boruzlu karyesi
Boruzlu [/Boruz] karyesi, Edremid kz. : 82, 567
Bosna : 796; bei : 546, 772, 801, 823, 941, 967, 992, 1046, 1061, 1162, 1163, 1237, 1378, 1452; kds :
1163; sanca kdlar : 546; sanca siphleri : 801; sanca sbalar : 801; serhadleri : 967
Bostn bin Ahmed, ehl-i fesd, Hamdili sn. : 920
Bostn avu, ehl-i fesd, Karaman : 740
bostn : 54, 777, 1068, 1264, 1298; itmek : 224; ri : 53, 58; a su cr olmak : 54; lar suy : 54
Bostn, Dvne, ak, Hamdili sn. : 244
Bostn, erbb- tmrdan : 79
Bostn, ak, Molla k., Burdur nh. : 130
bostnc(lar) : 718, 1149; ba : 718, 1149, 1297
Boy-bd : 989, 1234, 1244; kds : 989
Boyac, Gerede akas denen akay harcayan, Sivriler, Ankara : 996
boyalu; bogas : 696; ibriim : 869
boybei : 1431
boza-hne(ler) : 509, 1218, 1363; leri berkitmek : 509
Bozca, mtek, Kumarta k., Aksary sn. : 991
Bozcaada : 1263; dizdr : 1263; Hsr erenleri : 1183
Bozkrl-oullar, mahbs : 604
Bozky karyesi, Manisa kazs : 327
Bozku karyesi, Kurunlu kz. : 794, 935
Bozok; sanca: 540; bei : 206, 1026, 1044, 1108, 1165, 1415; kds : 206, 1108; mehyifi tefti :
1108; sanca kdlar : 1165
Bozyk; kazs : 854; kds : 469, 854, 891
blk : 1292, 1468, 1476; e karmak : 1300; e ihrc olunmaa kbil olanlar : 1028; e tayn : 267;
aas(lar) : 914, 1377; halk : 60; kethuds : 1048
blkba(lar) : 57, 170, 174, 267, 1073, 1163, 1168, 1292, 1300
Brals(?) karyesi, Krova nh., Trhala sn. : 1174, 1185
Braslav Kalas : 1245
Bratoto karyesi, skenderiyye sn. : 743
Brestefalon karyesi, Budun vt. : 368
Bretotorik karyesi, Filorici Hslar'ndan, Biper nh., skenderiyye sn. : 501, 664
Brezovie; palankas, Pojega sn. : 261; parkan : 261, 262
Brinsk karyesi, Budun vt. : 368
Briskenst Kalas, Budun vt. : 368
Brodan Yuvan, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Brodan, zimm, cretle mermer kazan, Geri k., Yeniehir kz., Selanik : 1128
Broi(?) Mihal, zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
Broy Kalas, Yanya sn. : 396; halk : 396
Brula(?) karyesi, Trhala sn. : 673
buz u hasedi ref itmek : 686
buuk tevchi : 981
Budak, gurab-i yemnden : 512
383
Budak, mtek, Sorsu k., Aksary sn. : 991

Budak, silahdr : 1196
Budakzi kds : 901
Budliye karyesi, Ergirikasr nh., Avlonya sn. : 1174, 1185
Budukom(?) Kalas, Budun : 780
Budun (vilyeti) : 127, 147, 151, 205, 250, 271, 368, 663, 675, 746, 780, 1009, 1010, 1023, 1152, 1154, 1293,
1368, 1370, 1376, 1378, 1389, 1459, 1476; asker(ler)i : 31, 263, 809, 811, 835, 839, 1009, 1011, 1157,
1164, 1202, 1358, 1367, 1381, 1470; Belerbeilii : 1164; belerbeisi : 17, 33, 142, 158, 205,
219, 221, 228, 250, 263, 271, 359, 368, 482, 633, 634, 645, 663, 675, 725, 746, 747, 755, 790, 792, 797,
798, 802, 807, 809, 815, 817, 828, 829, 835, 839, 859, 868, 906, 921, 1010, 1011, 1023, 1154, 1164,
1187, 1249, 1293, 1351, 1358, 1367, 1368, 1374, 1375, 1381, 1389; belerbeisinn (kapu)kethuds :
633, 645, 851, 1156; belleri : 797, 798, 807, 809, 835; avular : 790, 792; defterdr : 143,
250, 368, 725, 1052; gnllleri : 797, 798, 807, 809, 835; gnllleri aas : 661; Haznesi :
633; kds : 219, 250, 663, 675, 1148, 1249; Kalas : 127, 645; muhfazas : 20, 31, 158, 286,
835, 849, 1368; semtleri : 1387; serhad(d)(ler)i : 303, 368, 798, 801, 802, 809, 817, 835, 868, 906,
1154, 1187, 1358, 1367, 1389; tfenkcileri : 797, 798, 807, 809, 835; vilyetinn hfz u hrseti :
1367; yenierileri : 127, 221, 482, 985; yenierileri aas : 127; 'a srilmek : 1261; 'a varncaya
kadar yol zerinde olan beler ve kdlar : 744, 763; 'un cumhr- umr : 205; 'un tamr ihys :
205
buday : 226, 356, 371, 387, 409, 440, 441, 448, 458, 485, 489, 593, 621, 643, 733, 751, 786, 885, 893, 916,
926, 934, 997, 1007, 1109, 1469, 1474; akas : 266; bahs : 50, 52, 53, 55, 58, 59; cem : 210,
621; frht : 441; irsli : 68; ri : 56; siri : 1007; tahmli : 84, 441, 489, 934; tahvli :
690; tarheylemek : 1007; tedrki : 257, 270; virmek : 1382
Buhayra; vilyeti : 459, 1080, 1352, 1354; fellhlar : 459, 1102; vilyeti eyh : 1079, 1102, 1354
buhr : 90
Bukamir karyesi, Filorici Hslar'ndan, Biper nh., skenderiyye sn. : 501, 664
Bulak skelesi : 485
Bulgar Alan, Karaman vt. : 583
Bunar- Anderis karyesi, Erzurum vt. : 1348
burc : 1003, 1479; nevbetcileri : 1401; sprme [hdmeti] : 1003; toplar : 680
Burdur (kasabas/nhyesi) : 5, 130; kds : 130, 244
burguc tedrki : 139
Burusa (sanca) : 297, 298, 384, 403, 647, 832, 1109; bei : 99, 169, 313, 404, 421, 594, 603, 629, 655, 670,
703, 821, 938, 1315; bei kethuds : 1315; Darb-hnesi : 134; Hssa Harc : 940; kdlar :
404, 421; kds : 99, 134, 140, 186, 194, 238, 297, 384, 497, 629, 630, 669, 670, 940; sanca
askerleri : 594
buz : 452, 463
bhtn (itmek) : 686, 855, 1133
byt dekkn : 586
Byk Arad : 1188
Byk Kemer : 1455
Byk Meridid(?) karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin sn. : 782, 788
byk emdn : 95
Bykekmece; skelesi : 1337; Kprsi bins mhimmt : 1337
cb(ler) : 405, 615, 648, 1078, 1160, 1417

Cbir, sbk Erim Sancakbei : 853
cdde; -i hakdan hurc : 1355; -i eratden udl itmek : 547
Cafer Be, Silistre Bei : 652, 801, 1157, 1158, 1475
384
Cafer avu, Dergh- Muall avularndan, hkm verilen : 7, 82, 137, 138, 453, 924, 1283, 1378
Cafer Res, Mora sn. : 311
Cafer, Balyabadra Dizdr : 311
Cafer, Beehri Bei : 613
Cafer, Beng-zde, avu-oullarndan : 334
Cafer, erkes, Abdullh ol, Glanber Kalesi hisr-erenlerinden : 129
Cafer, Debb, esr, Mora : 311
Cafer, erbb- tmrdan, Gmlcine : 1077
Cafer, Gyende, Mel tyifesinden : 583
Cafer, hkm verilen : 854, 978
Cafer, stanbul'da Imret-i mire Evkf Mtevellsi Mahmd'un adam : 539
Cafer, Kapu Aas Yakb'un vrisi olduunu bildirdii kimse : 987
Cafer, Kengrl : 537
Cafer, maktl, Anabol Azebleri Aas : 216
Cafer, Mevln, sbk Kula Kds : 573, 615, 908, 909, 1417
Cafer, piyde bei akrabas, Karahsr sn. : 308
Cafer, res, elinden mzevver hkm vrid olan : 847
Cafer, res, nebaht : 423, 810
Cafer, Rodos Sanca Bei Al Be'in adam : 265
Cafer, sbk Yemen Belerbeisi Mahmd'un avubas : 895
Cafer, Sefer Be'in adam : 256
Cafer, Seyyid, Musul : 686
Cafer, Srac Hasan Evkf sbk mtevellsi, Aydnck ks. : 403
Cafer, siph, ehl-i fesd enat ve hrsuz, Veklharc k., Karn-bd kz. : 1076
Cafer, Svey kapudn adam : 269, 270
Cafer, Tmr Defterdr ve Nzr- Emvl, Van : 211
Camchacali Mahallesi, stanbul : 1022, 1038
cmi [/cevmi] : 420, 586, 591, 777, 918, 1204; bins mhimmi : 1335; kapusn kl ile almak : 836;
mutemedi : 885; mtevellsi : 1060; u medrise vakfolunan musakkaft : 586; - erf kapus
yanna tebevvl itmek : 1250
Cmi- Atk, Sille ks. : 1301
Cmi- erf Mahallesi, Ilca kz. : 836
cms rsm : 50, 55
Canbzlar karyesi, Mihal kz. : 684
canbzlk : 676
Canbolad Be, Ekrd Bei : 1165
Canbolad Be, Kilis Bei : 182, 392
Canbolad, ehirky Kds : 547
Canik; bei : 206, 853, 1165, 1244, 1416; kds : 206, 853; sanca kdlar : 1165
Caniya Taseti, Dragman : 1398
Cankirman; kral : 1245; sahrs : 452, 463
Canpolad, Vezr Al Paa'nn ehirky'de vk hslar voyvodas : 589
criye(ler) : 192, 347, 524, 563, 669, 670, 740, 1074, 1175, 1197, 1441; ayardmak : 121, 195, 669, 670, 740;
karmak : 1084; katli : 19, 740; mjdegnesi : 143; leri bey itdrmek : 563
css(lar) [/ssslar] : 152, 690, 1134, 1389, 1475
cebe : 653, 884; v ceven : 875
Cebel-i Araft : 435, 456, 1329
Cebel-i Kesrevn emni : 732, 1194
Cebel-i Maktab, Msr : 376
Cebel-i Semn nhyesi, Haleb vt. : 1017
385
Cebele; sanca : 585; bei : 392, 602, 1165; Hslar Muktaas : 410; kds : 585; muktat
mltezimleri : 602; sanca kdlar : 1165
cebel(ler) : 146, 149, 444, 453, 594, 595, 704, 705, 801, 802, 808, 820, 827, 884, 1073, 1105, 1106, 1156,
1159, 1177, 1226, 1280, 1281, 1386, 1388; leri emek : 1431; leriyle karmak : 453; leriyle hzr u
mheyy itmek : 454
cebr : 540, 1416; ile avret boatmak : 1165; ile sicil yazmak : 224; ile tezvc : 1007; en esbb almak :
540; en ml almak : 1348; en tereke almak : 75
cel-y vatan eylemek : 337, 688
cell : 585
celb ahz : 73, 167, 421, 1116, 1125, 1135, 1192, 1256, 1439
celb-i ml : 125, 233, 511, 660, 1197, 1355
celeb(ler) (tyifesi) : 47, 89, 1018, 1019, 1067, 1333; basmak : 1091; defteri : 1018; kitbeti : 1439;
koyunlar : 1065, 1067; tahrri : 1346; zerine tayn olunan koyun : 47; yaz(l)mak : 1018, 1346,
1439; lere koyun satmak : 1252
celeblik : 1018, 1439; den muf olmak : 1252; e kbil kimesne : 899
Cell eleb, Divitdr, hkm verilen : 848, 981, 1426
Cell, ululu k., Manisa kz. : 327
cellblar : 114
cem; - gafr : 537, 717; - kesr : 717, 1002, 1449; - kesr mslimnlar : 1221; u tahsl : 52, 72, 101,
318, 467
cemyyet; itmek : 146, 222, 1370; le yrimek : 1371
cemat(ler) : 278, 445, 1421, 1431, 1440; -i mslime : 272, 282, 1200
Cemat-i engiyn(?) : 1440
Ceml, Yirik, Mel tyifesinden : 583
Cemleddn, Dergh- Muall'ya ruka sunan : 224
Cemd Be, Palu Hkimi : 769
Cenb Ahmed Paa, sbk Anatol Belerbeisi : 420
Cence, Sakz beinn adam : 226
ceng : 148, 149, 176, 200, 241, 569, 950, 1149; itmek : 452, 463, 529, 641, 1122, 1304; olmak : 569;
b : 1479; cidl : 31, 32, 144, 145, 617, 653, 677, 732, 792, 1143, 1176, 1177, 1202, 1323, 1381;
e kdir yarar azebler : 783; e ve harbe kdir piyde : 503
cengci(ler) : 65, 248, 281, 330, 473, 489, 521, 554, 733, 751, 1263; muzyakas : 65; si olmayan
kadrgalar : 521
cerhat : 1450; den fevtolmak : 1032; den mrdolmak : 1348
cerahorlar : 485
ceryim bkz. crm
Cerbe : 1359, 1361, 1362; Seferi : 860
cerme(ler) : 30, 88, 145, 223, 353, 527, 546; akas : 202; alnmak : 288, 347; defteri : 603;
kesmek : 76; virilmek : 88; leri sicillt itmek : 527
Ceril Be : 944
Cessn- Bedre; bei : 206; kds : 206
Cessn; bei : 1125; kds : 1125
cevhir bkz. cevher
cevmi bkz. cmi
Cevzir; bei : 206; kds : 206
cevher [/cevhir] : 1128, 1139; murassa zencr : 1128; ta : 5
cevr teadd : 1434, 1435
ceven : 875
cevz-i Rm : 5
cey ktl : 1143
cez v sez : 158, 222, 544, 583, 646, 677, 831, 870, 919, 1118, 1355
386
Cezyir : 275, 705, 796, 881, 971, 1025, 1127, 1177; askeri : 561; Belerbeilii : 1479; belerbeisi :
252, 444, 455, 521, 561, 565, 575, 787, 862, 902, 904; avular : 35; defter kethuds : 291;
defteri : 862; yol : 971
Cezyir-i Garb : 881; belerbeisi : 561, 565, 904, 950, 971, 972, 973, 1049
Cezyir-i Garb Trablus belerbeisi : 373, 1361, 1398
Cezyir-i Marib belerbeisi : 1398
cezre(ler) : 796, 824, 1059, 1477; bei : 1059; muhfazas : 820; v yallar tecesss : 3; zabt :
1059
cidl : 1143, 1177
Cidde [/Cidde-i Mamre] : 258, 440, 710; bei : 90, 258, 426, 1169; emni : 707; skelesi : 707;
mahsli : 90, 1169
Cidde-i Mamre bkz. Cidde
cihd : 455, 868, 906, 1018
Cihn, siph, Kula kz. : 909
ciht : 1165; tevchi : 679
cisrlern termmi : 481
cizye(ler) : 73, 239, 348, 367, 369, 536, 664, 1277; eds : 348; ci : 1129
Coola, eky, Bodan : 975
cuma namz : 106, 1449
Cuma, ehl-i fesd, Kaysariyye : 1026, 1027
Cumabzr kds : 579
Cumd(?), Beo Bei : 804
cumhr- rey : 511
Cr(?) Be, Ben-Reba Bei : 937
Cbeyre karyesi, Leccn sn. : 240
Cllhderesi mevz, Bayaa k., Gelibol kz. : 730
Cneyd bin Sleymn, iftir edilen, Kayack k., Karahsr- Shb sn. : 911, 916
Cneyd, arz getiren, hkm verilen : 916, 1108
cnd- guzt- mslimn : 205
crm [/ceryim] : 88, 703; -i galz : 143, 703, 1061
crrfe; beslemek : 481; bey : 481; kzi : 481
csr tamr : 481
addur karyesi bkz. avdur karyesi

aala kalyon : 348, 369
akr Be, stanbul Subas : 282
akrclar ktibi : 1037
akrofa karyesi, ehirky kz. : 290
akrc : 1255, 1256
alabvirdi, Yarmdvr k., Karahsr- ark sn. : 480
an kds : 1195
ana bei : 623
anad bei : 218, 808
apakur; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
apistr karyesi, Mie-i Ardahan nh. : 638
ryekci : 438
atalca (kasabas), Silivri kz : 251, 310, 673, 733, 1207, 1338, 1364; Kdl : 847; kds : 72, 251, 489,
751, 810; kds kethuds : 751
387
atalca, criye, dil k., Pirlepe kz. : 195

avdur [/addur] karyesi, Kurunlu kz. : 794, 935
avu(lar) : 34, 120, 133, 146, 606, 860; -ol(oullar) : 61, 72, 1053, 1308, 1441
avuba : 83, 120, 133, 166, 216, 268, 289, 523, 649, 860, 895, 913, 1101, 1153, 1212, 1246, 1307; demi :
910
ayr : 250, 280, 378, 709, 1166; bozdurmakdan def : 250; voynuklar : 758; zamn : 709, 758;
zirati : 280; lar[n] cebren almak : 648
ayma(?) karyesi, Kralbesi mevk, Semendire : 1148
eh vilyeti : 796, 1367, 1378
ehryr'a sebbeylemek : 990
eleb, Kallv Al'nn ol, Zamantu nh. : 161
eleb, siph, stanbul zahresi iin koyun getiren : 9
eltikci karyesi, Ayezmend kz. : 567
eltkci karyesi, Kean kz. : 934
eltkci karyesi, Zara-i Cedd kz. : 391
emikezek; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
eng; alnmak : 1400; aana : 1200, 1218
engl zerinde olmak : 826
epni tyifesi : 752
erkise (tyifesi) : 37, 256, 426, 481, 624, 791; beleri : 37; nhyeleri : 624
eriba(lar) : 107, 137, 499, 709, 758, 888, 1108, 1426, 1458, 1463, 1473; l alnmak : 499
eriba, siph, Karaman vt. : 605
erkes, Kaysariyye Sanca Bei : 598, 1305
erkeskirman Kalas : 1245
erkes vilyetine varnca yol zerinde vk olan beler ve kdlar : 1172
erke; kazs, Kengr : 890; Kdl : 1347; kds : 794, 951
ermik; bei : 206; kds : 206
ernie [/Harie(?)] karyesi, Biper nh., Podgorie kz. : 501, 664
ernovi; kazs : 1397; kds : 953, 1088, 1396
esarlkdan el ekmek : 20
eme (nhyesi/kazs), Aydn sn. : 680, 884, 926; kds : 226, 490, 680
eme : 62, 273; suyndan su virilmek : 1325; de ykamak : 62
ete : 393; v pote : 188
etros skelesi, Karaferye kz. : 1035
buk : 627; kat : 626; kesdrmek : 627
plak Buza, Karahsr- Shb sn. : 199
rak, arz getiren : 432
n : 796
ift(ler) : 626, 1064, 1171; akas : 951; sandk : 842; srmek : 536
iftlik(ler) : 8, 123, 416, 481, 584, 1097; bey : 416; kaydolunmak : 1097; piydeleri : 1024
iftlik-i zbek, zbek k., Akyaz kz. : 1097
iil karyesi, Karaman vt. : 268
ilingir Hac, Bostn avu'un htnu, Karaman vt. : 740
ine nhyesi, Mentee sn. : 248, 281, 884
ingne(ler) (tyifesi) : 176, 206, 563, 569, 657, 1221, 1282; gurbet tyifesi : 569; msellemleri : 1429;
msellemlerinn nevbetlleri : 1426; ler resleri : 563
ingne, Elsz, kallb, Edirne : 1196
inili Hammm, Edirne : 1276
388
irmen; kazs : 103, 899; bei : 391, 453, 546, 594, 705, 879, 899, 1021, 1372, 1378, 1426; Kdl :
899; msellemleri beleri : 1429; sanca askerleri : 705; sanca bei : 1223; sanca
kdlar : 546; kds : 434, 877, 909, 1223
ivril karyesi, Krehri sn. : 264
izmeci : 1255
obn(lar) : 179, 393, 655, 1069, 1224; lar baslmak : 310; lar darbitdrmek : 754; lk itmek : 655
omak : 1099
orl : 1126; kds : 19, 98, 296, 500, 564, 786, 869, 1032, 1069, 1116, 1356, 1462
orum : 726, 832; bei kethuds : 98, 144, 442, 564; dizdr : 726; kds : 42, 144, 206, 324;
Kalas : 540, 726; (sanca) bei : 42, 98, 120, 144, 206, 324, 386, 442, 540, 641, 901, 930, 1031,
1165, 1465; sanca kdlar : 1165; siphleri : 1465; 'da bin olunan hsr : 726
lmekciler karyesi, Mihalck kz. : 1306
ubuk kds : 965
uka : 126, 1036, 1117; c : 1255, 1256
ukur karyesi, Kaysariyye : 1070
Dadyan Melik, Grcistn belerinden : 863, 867

Dahanola(?) veled-i Kolnad(?), ehl-i fesd, Van vt. : 698
dahl; taarruz : 112, 142, 143, 179, 192, 196, 252, 277, 303, 331, 357, 358, 368, 370, 381, 446, 520, 546,
640, 701, 745, 785, 796, 867, 880, 947, 1017, 1022, 1038, 1063, 1111, 1137, 1157, 1172, 1173, 1385,
1387, 1457; teadd : 1165, 1281; tecvz : 149, 152, 158, 206, 274, 331, 355, 399, 424, 536,
539, 718, 864, 1031, 1133, 1135, 1158; olunmak : 1047, 1052, 1442
dnimend : 852, 1147
Dnimendl karyesi, Kean kz. : 934
darb : 1120; u t eylemek : 1002; harb : 833; e ve harbe kdir azeb : 256; e ve harbe kdir olmak :
816; e ve harbe ve klca yarar yiitler : 63; en olan ekmek : 722; itmek : 106, 431, 909, 1449
darb-hne(ler) : 134, 140, 508, 1225; stdlar : 559
darb-zen : 149, 1149
Darda [/Dardas] karyesi, pat kz., Ohri sn. : 365, 460, 506, 582
Dardas karyesi bkz. Darda karyesi
drende(gn) : 850, 896, 909, 984, 1001, 1015, 1026, 1027, 1034, 1059, 1074, 1093, 1097, 1148, 1161, 1172,
1201, 1204, 1205, 1229, 1284, 1441, 1463, 1473, 1474
dru'd-darb : 1133
dru'l-cihd : 950
Dru'l-hads Medresesi mderrisleri : 507
dru'l-harb : 699, 791, 893, 1197, 1293
Dru's-Saltanati'l-Aliyye : 796
Dru's-selm bkz. am
dav; itmek : 1296; v husmet : 1002; v niz : 426, 536, 850, 855; -y hak itmek : 123, 144, 161,
182, 219, 225, 289, 392, 394, 512
davar bkz. tavar
Dvd bin s, mahbs, ernovi kz. : 30
Dvd, Abdullh ol, res, stanbul : 577, 578
Dvd, arz getiren : 89
Dvd, Bostncba, Mora : 1149
Dvd, Dergh- Muall yenierisi, Kayklar Yasaks : 464, 516
Dvd, ehl-i fesd, hrsuz, Kanie k., Karn-bd kz. : 1076
389
Dvd, Glbe k., Manisa kz. : 327

Dvd, Hc, Rmkala Hsr Kethuds : 660
Dvd, hkm verilen : 1024
Dvd, mektb getiren, kd adam : 88
Dvd, siph : 492
Dvd, yayaba : 551
Dayo, Dergh- Muall'ya arz- hl sunan, Kean kz. : 227
debb tyifesi : 1222
Debblar Mahallesi, Kengr sn. : 596
Debri; kazs, lbasan sn. : 460, 528, 644; kds : 460, 506, 528, 1082, 1084, 1085
Dede Al, Gz Mern ol, Rumhiyye Sanca Bei : 215
Dede, Gzbe k., Hseyin-bd kz. : 106
Dede, siph, Ayamavra kz. : 498
Dedeler karyesi, Cumabzr kz. : 579
def u ref : 859, 921, 922, 954, 971, 997, 1045, 1105, 1134, 1152, 1190, 1226, 1452, 1479; itmek : 144, 149,
151, 158, 544, 737, 808
def- mazarrat : 206; u ifsd : 146, 811, 819, 1319, 1367; -sr : 1132; - ad : 785, 1177
def- mezlim mehyif : 205
deftir bkz. defter
defn : 39, 309, 571; eylemek : 1054
defter [/deftir] ; eylemek : 1018; it(dr)mek : 35, 70, 72, 91, 101, 126, 162, 172, 253, 281, 287, 295, 399,
400, 415, 454, 482, 524, 531, 543, 548, 574, 658, 821, 1028, 1320, 1328, 1390; ktibleri : 860;
mhrlemek : 81; mhrlemek : 865; olunmak : 103, 208, 209, 419, 425; sanduklarn
yoklamak : 634; sreti : 415, 474, 543, 636, 1296; sretini mhrlemek : 454; tutmak : 210;
knna muhlif : 445; vir(il)mek : 53, 55, 57, 771; -i atk : 279; -i cedd(e) : 124, 166, 278, 279,
474, 1097, 1346, 1431, 1434, 1442, 1460; -i cedd-i hkn : 166, 277, 633, 638, 663, 675; -i cedd-i
mufassal : 279; -i ceddden tezkire virmek : 124; -i hkn : 17, 78, 638, 770, 1017; -i icml : 884;
i kadme : 166; -i mufassal : 198; e kayditdrmek : 90; e yazlmak : 277; er ve siciller : 616
defterdr(lar) : 49, 283, 548, 654, 668, 682, 850, 970, 1013, 1017, 1052, 1079, 1104, 1260, 1266, 1324, 1421,
1456; mhriyle mhrlemek : 532; - emvl : 654
deirmen(ler) : 336, 347, 593, 644, 650, 969; ihds : 954; ta : 536; ci : 644; ler[ini] cebren almak :
648
denekli demler : 833
dekkn : 420, 591
Deli Debb [/Deli Kara], hrsuz u harm, ernovi kz. : 1396, 1397
Deli Kara bkz. Deli Debb
Deliorman koyun : 878
delll(lar) : 800, 832
Deller Cemati, Imret k., Aksary sn. : 991
Delvine; alaybeisi : 1240, 1288, 1298, 1428; bei : 126, 200, 241, 801, 1239, 1240, 1288, 1298;
kds : 241, 1298
dem : 145, 569, 641; leri heder olmak : 1000
Demekan, eky, Bodan vt. : 975
demr : 826, 1193; leti : 875; ta yuvala : 1151; top : 826; top ta dkmek : 961; urgan :
213; yuvalak atar ayka : 484; ci(ler) : 875, 907, 924
Demrl karyesi, Kurunlu kz. : 794, 935
deniz : 796, 826; suy : 826
denk : 126
der-anbr : 1469; buday : 226; mahsl : 539; mr tereke : 343; soan : 190; tereke : 226, 297,
387, 417
der-kse itmek : 445
390
der-mahzen : 1167; gemi lengerleri : 510; itmek : 224, 297, 385, 395; kara ve kzl zm : 568;
tereke : 297, 384, 531, 786
der-zencr : 336, 831, 1232, 1440; itmek : 27, 101, 117, 167, 296, 375, 404, 415, 544, 583, 604, 870, 993,
1047, 1355; olunmak : 393
derbend(ler) : 978, 1001, 1434; kfirleri : 393; kayditdrmek : 770; kaydolunmak : 978
Derdas karyesi, lbasan sn. : 460, 528
Derdez(?) mevz, pat kz. : 770
derek : 459, 1079, 1102
Dereky karyesi, Kengr sn. : 869
dereler : 508
Deresekili karyesi, Yoros kz. : 1297
Dergh- dlet-masr : 780
Dergh- lem-penh : 39, 303, 306, 317, 519, 785, 839, 1362, 1383
Dergh- l avular*
Dergh- Azamet-penh : 97, 1381
Dergh- Muall avular*; oullar : 669, 943; kapuclar : 51, 58, 255, 1077, 1081; mteferrikalar :
673, 1396; silahdrlar : 606; Silahdrlar Yz Toksan Tokuznc Bli : 606, 607, 608; topclar
kethuds : 1058; yenieri blkbalar : 6, 251, 531; yenierileri : 7, 62, 272, 310, 315, 366, 697,
780; yenierileri blkbas : 682
Dergh- Muall*
Dergh- Myesser'l-ml : 444
Dergh- Sadet-destgh : 4, 17, 304, 409, 640, 785, 796, 1307, 1389, 1396
Dergh- Sadet-meb : 343
Derne; bei : 206; kds : 206
dernek : 1472; eylemek : 698
Dersadet*
Der Kalas, skaradin kz. : 1121
Dertenk; bei : 187, 206, 734, 771, 1434, 1435, 1442; kds : 206
Dern, hkm verilen : 1078
Derv Al Be, Zekiyye Bei : 871, 1176, 1177
Derv eleb, Haleb Defterdr : 49
Derv eleb, Hurrem adl kulu kallb olan, Novaberde kz. : 907, 924
Derv eleb, Tezkireci : 589; hatt : 1172
Derv karyesi, Fener nh., Trhala sn. : 1174, 1185
Derv Kethud : 598
Derv, drende, siph, zbek karyesi mutasarrf, Akyaz kz. : 1097
Derv, Defter Ktibi : 1
Derv, Kartine Kalas Kethuds, Mora sn. : 903
Derv, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Derv, kendisiyle hkm gnderilen, Sahurcan(?) k., Debri kz. : 1084
Derv, Mehmed'in olu, Bayat k., Antliyye kz. : 150
Derv, Mevln, Fuvva Kds : 1080
Derv, Mevln, Seydehri Kds : 166
Derv, msellem, mtek, zbek k., Akyaz kz. : 1097
Derv, siph, Ilca kz. : 836
Derv, Yenieri skender'in olu, Zara-i Cedd kz. : 391, 550
dervler : 1050
dery : 126, 256, 423, 429, 562, 816, 868, 902, 906, 912, 925, 956, 997, 1047, 1049, 1063, 1109, 1127, 1208,
1210, 1211, 1212, 1214, 1215, 1216, 1220, 1253, 1288, 1398, 1401, 1423, 1428, 1452, 1473, 1477;
lmi : 977; kenr : 43; kenrnda olan kdlar : 26; kenrnda olan kdlklar : 43, 87;
mevsimi : 483; muhfazas : 248, 1005; seferi : 444, 453, 582, 594, 595, 619, 821, 860, 881, 882,
391
884, 902, 905, 912, 950, 956, 1197, 1360; [seferine] gitmek : 724; tarafnda olan bendir : 486;
yallarnun muhfazas : 281; yzin tecesss : 3; yzinde fesda mberet : 773; yzinde gemi
basmak : 773; da garkolmak : 826; da vk olan gnll resler : 565; da vk olan kffr-
hksr : 454; da yriyen gnll levend resleri : 1425; da yriyen kapudnlar : 766; dan gelen
meln : 429, 562; dan Msr'a giden huccc : 565; nun hfz u hrseti : 3; ya azm donanma
kartmak : 397, 453, 454, 455, 643, 697, 702; ya azmet : 594, 597; ya kmak : 714; ya donanma
gemileri irsli : 430, 433; ya Donanma-i Hmyn ihzr : 453; ya Donanma-i Hmyn irsli : 521,
570; ya gitmek : 886; ya verilmesi memn olan met : 473, 554; ya kayk indrmek : 476; ya
peksimad virmek : 1184; ya tereke bey : 43, 87, 371, 621, 885; ya tereke frht : 226; ya tereke
gitmek : 266, 472, 731; ya tereke gitmekden ihtirz itmek : 733; ya tereke vir(il)mek : 8, 43, 84, 87,
226, 312, 326, 330, 344, 364, 387, 388, 824, 885, 896, 1035, 1063, 1115, 1205, 1220; ya tereke
virmemek : 407, 751, 1474; ya ve hrice tereke virmek : 531; a ve kffr- hksra tereke virilmek :
539; ya ve kffra at virmek : 125; ya ve kffra katr virmek : 125; ya ve kffra merkeb virmek :
125; ya ve kffra tereke bey : 87; ya ve kffra tereke bey itmek : 43; ya ve kffra tereke
virilmekden men : 423; ya ve kffra tereke virmek : 125, 343; ya ziyde tereke virilmekden men :
417; y toldurmak : 61
Derz Al, gemi resi : 387, 388, 407
derz : 1255, 1256; arun : 800
Derz, ev basan, Murdreni k., Hezrgrad kz. : 1089
dest : 826, 1149
destml : 1117, 1193
Dee Evkf, Msr : 466
dee; buday : 409; gemileri : 269
Det-i Kpak : 796
Deterbano karyesi, Salina kz. : 812
devb : 832
deve(ler) : 125, 296, 688, 944, 1130, 1132, 1181, 1433; greti : 1433; ile tereke tahmli : 87; tedrki :
317; lerle tereke bey : 43
deveci : 909
deveku yni : 1047
Devel Karahsr bkz. Karahsr- Devel
Devlet Giray Hn, Krm Hn : 37, 97, 180, 463, 465, 1101, 1245
Devlet Hoca(?), ehl-i fesd, Van vt. : 698
devrme olan : 284
deyn : 14, 76, 414, 630, 668, 942; davs : 1417
Deyr-i Musallebe(?), Kuds-i erf : 558
Deyr-i Rahba; sanca : 390; bei : 206, 392, 676, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
dezgh(lar) : 172, 800
Dicle : 44; 'nn iki cnibi : 44
dikkat ihtimm : 593, 832, 842, 855, 919, 965, 984, 987, 993, 1018, 1052, 1056, 1078, 1079, 1086, 1100,
1102, 1112, 1114, 1116, 1119, 1168, 1197, 1198, 1232, 1238, 1252, 1258, 1417, 1451, 1465
dil almak : 411, 1202
dil-zrlk itmek : 1268
Dilek veled-i Kubd, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Dilenci, bzergn ktili, mid kz., Diyrbekir : 832
Dima stranik, zimm, irret ekvet zre olan, Deterbano k., Salina kz. : 812
Dimakin, zimm, ak, Palyo Katono k., Salina kz. : 812
Dimetoka; kazs : 945; Kdl : 831, 1318; kds : 945
Dimitri stale, Setuka k., Pirlepe kz. : 197
Dimitri Kiryaki, zimm, evi baslan, savriye k., Grice kz. : 431
Dimitri Todor, Sopani k., Grice kz. : 495
392
Dimitri Turhan, Sopani k., Grice kz. : 495

Dimitri Yorgi, zimm, ehl-i fesd, Kesterye kz. : 1170
Dimitri, res, hkm verilen : 928, 929, 1382
Dimitri, res, Mora : 1149
Dimitri, zimm, abc, Brula(?) k., Trhala sn., atalca'da skin : 673
Dimitri, zimm, ihtid edip Hseyin adn alan, Bodan : 1206
Dimo, ukac Manol ol, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
Dimo, Kara, mahbs : 177
Dimo, zimm, Kopana k. : 593
Dimyt skelesi : 425
Dimyo Novak, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
dn; devlet : 738, 957, 1127, 1140, 1154, 1164; devlet-i hmyn : 519, 561, 792, 809, 902, 1202,
1203, 1367, 1379, 1469, 1472; -i mbn : 868, 904, 906; e etmitmek : 106
dipli(?) depsi : 1193
direk; kat : 626; kes(dr)mek : 513, 799, 846; ve serenler : 513; ve serenleri yallara indrmek : 799
Direnova karyesi, Trnovi kz. : 978
Direskene karyesi, Hamdili sn. : 1304
dirhem : 363, 525, 1128
dirlik : 37, 63, 128, 439, 589, 899, 922, 1165; dirlik almak : 660; olmamak zre tmrn hara tevchi :
590; tasarruf : 1286; tevchi : 63, 64, 65, 660; den saflu olan gnll yarar yiitler : 597; e
mstehk olanlar : 240; i hara virilmek : 65, 79, 589, 1048, 1447; leri alnmak : 445, 594, 704, 808,
958; lern hara tevchi : 127
di krmak : 106
dii kei : 89
Dvn : 76, 216, 221, 243, 297, 299, 347, 352, 354, 363, 382, 391, 405, 413, 491, 493, 543, 605, 656, 671, 681,
816, 848, 1000, 1075, 1088, 1299; itmek : 660; zamn : 73
Dvn-hne-i Budun : 205
Dvn- l-n : 1405
Dvn- Hmyn*
Dvn- Msr : 285, 449, 466
Dvn- Msriyye : 466
Dvn-ol(?), ev basp adam ldren, Tekfurgli kz. : 1074
divitdr : 848, 981, 1426
Divitdr-zde, siph : 1078
Divrii; kazs : 120, 650, 1114; bei : 206, 1165; kds : 206, 650, 1114; sanca kdlar : 1165
diynet istikmet : 1133
diyr; - Cezyir : 796; - Garb : 562, 565; - Hind : 256; - ark : 233; - Tatar : 796
Diyrbekir : 12, 206, 211, 588, 1015, 1165, 1176, 1177, 1178, 1319, 1320, 1322, 1323, 1414; belerbeisi :
13, 206, 237, 390, 445, 446, 529, 686, 880, 944, 984, 1016, 1072, 1130, 1132, 1165, 1177, 1269, 1270,
1271, 1319, 1320, 1410, 1413, 1414, 1420, 1421, 1431; belerbeisi kethuds : 676, 832, 1132;
defterdr : 439, 1421; defterdr kapukethuds : 439; gnlller aas : 1269, 1320; gnlller
bli : 1269; Haznesi : 13
diyet : 625; def : 235; salmak : 571
Diyu Kalas : 355
dizdr(lar) : 24, 84, 119, 275, 504, 534, 773, 774, 775, 778, 849, 855, 875, 900, 1046, 1052, 1053, 1063, 1110,
1118, 1132, 1149, 1162, 1163, 1173, 1182, 1202, 1209, 1211, 1212, 1215, 1247, 1263, 1287, 1290, 1364,
1419; l alnmak : 534; ln hara tevchi : 236, 773; lk : 236
Dobnie; kazs : 46, 321; Kdl : 135; kds : 46, 1437
Dobracin Varo, Erdel(?) : 17, 797, 798
Dobruca koyun : 878, 953
Dobruca[/Doburca] karyesi/kasabas, Bodan vt. : 73, 452, 463, 653, 1111
393
Doburca bkz. Dobruca

doj : 1424
Dolne Klonya karyesi, Foa kz. : 985
Dombrend(?), zimm, Batnes k., Mat kz. : 1171
Domentoz(?), zimm, res : 1094
Don San Sebastiyan, Portugal Kral : 355
donanma : 396, 455, 697, 820, 904, 1041, 1211, 1222, 1287, 1288, 1303, 1452, 1469; kartmak : 455;
gemileri : 256, 397, 430, 561, 1423, 1479; gemileri irsli : 433; gemilerinn hfz : 429, 562;
seferi : 597; -i hasret-rsm : 3; -i hezmet-sr : 3; -i Nusret-karn : 521, 561; -i zafer-rehber :
597; ya yenieri tayni : 697, 702
Donanma-i Hmyn [/Tonanma-i Hmyn] : 3, 256, 257, 258, 270, 283, 397, 429, 430, 444, 453, 454, 455,
476, 521, 543, 560, 561, 562, 565, 566, 570, 575, 577, 578, 582, 592, 594, 595, 597, 619, 626, 643, 656,
685, 697, 702, 704, 705, 711, 723, 729, 803, 820, 830, 848, 860, 861, 868, 881, 882, 886, 900, 902, 905,
906, 912, 925, 930, 950, 971, 972, 981, 1005, 1041, 1049, 1208, 1209, 1214, 1215, 1216, 1217, 1289,
1423, 1424, 1469, 1477, 1479; hdmeti : 619; in [aa] kat : 626; in fu tahtas kesilmek :
560; in varil bu kesdrmek : 627; irsli : 521, 904; kapudn : 433, 453; levzimi in
tereke bey : 643; mhimmi : 513, 723, 1336; zahresi : 786; 'a serdr tayni : 570, 597, 723;
'un deryya kmas : 714; 'un deryya irsli : 704; - Nusret-karn irsli : 429
Donilec(?) karyesi, Memleha-i Zr, zvornik sn. : 1277
Donlic(?), primikr, err mfsid, Malindol(?) k., Memleha-i Zr, zvornik sn. : 1277
Donsanoya, kfir kapudn : 274
dostluk; a ve ahde muhlif i : 158, 306; eryitn riyet : 780; ve ahd emn : 306
doyumluk bkz. toyumluk
d(dr)mek : 853, 1036
derek ldrmek : 648
dimek : 1002
Dkmeci, Gerede akas denen akay harcayan, Hsr, Ankara : 996
dnm : 1437
Drdnci Blk siph-olanlar : 1438
Drt Makm bkz. Makmt- Erbaa
drt binden aa olan siphler : 1041
drt binl siphler : 705, 1041
Dra; kazs, lbasan sn. : 222, 677; dizdr : 773; kds : 646; Kalas : 1210
Dragan, Ermeni, Bodan voyvodasnn adam : 530
dragman : 194, 207, 859, 1469
Drama; kazs : 499, 539, 621; halk : 621; Kdl : 885; kds : 72, 344, 499, 552, 621, 896, 926
Drava nehri : 261, 262
Dregel voyvodas : 368
Dubravenik bkz. Dubrovnik
Dubrovnik [/Dubravenik ]: 416, 1353; beleri : 226, 1146; belerinn ilileri : 416; tcirleri : 416; 'e
varnca yol zerinde olan kdlar : 745
ddmn- hlfet-penh : 785
Dukagin; livs : 782, 788; bei : 538, 546, 782, 783, 784, 788, 801, 1238, 1299; bei kethuds : 538,
782, 783, 788; Kdl : 538; Kdl reys : 538; sanca kdlar : 546
Dulkdir-ol h Al Be oullar, Karaman vilyeti : 268
Dulkdiriyye [/Zulkadriye] (Dulkdir(l) ; vilyeti : 198, 277, 278, 279, 688; belerbeisi : 9, 96, 206, 301,
688, 1034, 1165, 1229, 1231
Durinak(?) nh., Hersek sn. : 503
Du karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin : 782, 788
dn : 1400
dka : 536
394
Dka, Cuhd ol, zimm : 352

dkkn(lar) : 61, 105, 576, 588, 1022, 1038, 1133, 1229; amak : 30, 243; bin itmek : 61;
mstecirleri : 163; yangn : 105
dlbend : 229
Dlbendcihusm Mahallesi, Galata : 492
dlger : 1208; iletmek : 593; tedrki : 139
Dmenci, ehl-i fesd, zdl k., Edirne kz. : 249
dmenleri virmek : 472
Dnr Mehedi mevk, Nusaybin sn. : 563
Dri, fevtolan Cafer'in zevcesi : 987
dmen : 31, 32, 152, 275, 519, 520, 692, 737, 798, 823, 868, 921, 941, 957, 1105, 1126, 1134, 1144, 1157,
1158, 1202, 1203, 1208, 1212, 1269, 1270, 1322, 1381, 1393, 1428, 1452, 1470, 1472; aznda olan
kl erenleri : 124; ahvli : 519, 906, 921; alay : 1384; cnibine gz kulak dutmak : 1378;
cemyyetleri : 152; cem olmak : 158; def : 519; donanmalar : 1389; hcm : 1389;
memleketine gaflet virdrmek : 1367; taburlar : 1202; yara : 146, 149, 152, 188, 453, 594, 692,
711, 724, 729, 742, 779, 803, 807, 808, 814, 816, 823, 827, 856, 886, 941, 960, 1009, 1010, 1011, 1045,
1073, 1105, 1126, 1140, 1141, 1143, 1144, 1154, 1156, 1157, 1158, 1177, 1180, 1226, 1237, 1239, 1270,
1271, 1272, 1280, 1281, 1287, 1299, 1319, 1321, 1322, 1323, 1358, 1371, 1372, 1374, 1375, 1376, 1384,
1386, 1392, 1427, 1452, 1476; yarayla hzr olmak : 1389; -i b-dn : 1367; -i mahzl : 1320;
lik itmek : 1383; n kal u kam : 1322
dyn : 414
ebhra-i muattara : 90
ebn-y sebl : 44, 206, 253, 275, 337, 713, 978
Eb-Bekir Arb : 1013
Eb-Gurbe(?) sn. Basra vt. : 768
Eb-R Be, Ane Bei : 220, 341, 1130, 1132, 1323
Eb-Sad, Semvt Sanca Bei : 1418
Ebbekir, Diyrbekir Defterdr Kapukethuds : 439
Ebbekir, hkm verilen : 892
Eb'l-Leys, yolu baslp develeri gret edilen, Turgud kz. : 1042
Eb'l-Mal, skenderiyye Kds : 722
Eb's-Sd, Mevln, Mft : 659, 748
Eblfazl, sbk Karaman' tahrr eden : 166
Eceovas, Gelibol kz. : 1284
ecneb : 18, 1185, 1458
ecz-i erfe tilveti : 67, 193
edebszlk itmek : 174
Edhem avu, Dergh- Muall avuu : 291
Edirne : 77, 196, 203, 296, 307, 363, 525, 553, 679, 718, 1028, 1038, 1133, 1147, 1197, 1326, 1334, 1343,
1441; bostncbas : 718; kds : 196, 249, 307, 352, 363, 414, 438, 494, 525, 546, 548, 606, 679,
718, 945, 1057, 1133, 1196, 1276, 1310, 1334, 1343, 1411, 1438, 1450; kdsnun kethuds : 606;
Mahkemesi : 1411; zahresi : 1334; zemeti : 691, 1310; 'ye varnca yol zerinde olan kdlar :
196
edn bah : 481
Edremid; kazs : 82, 133, 556, 567; Kdl : 154; kds : 82, 125, 138, 154, 314, 319, 1302
efl; -i habsiyye : 686; -i kabha : 573, 615, 622, 1086; -i n-mer : 1092; -i ena : 206, 563, 622,
1236
Efendi, siph, Karaman vt. : 605
395
Eflak (vilyeti) : 30, 1208, 1430, 1470, 1475; lekeri : 1384; olan : 30; snur : 1155; topra :
1155; voyvodas : 10, 155, 331, 378, 475, 477, 739, 750, 825, 1155, 1381, 1384, 1472; [ve]
Bodan : 796
Eflakanlu karyesi, Aydos kz. : 576
Eflni nhyesi, Kastamon sn. : 48
Efrenc; kl : 906; tyifesi : 348, 367, 369; -i lan : 868
Eil bei : 769
Eirdr; kazs : 955, 1039; kds : 955, 1304; Kalas : 130
Elen, harm, mahbs, Gelibol kz. : 1284
Eri serhadleri : 1383
Erikapu, stanbul kaplarndan : 309
Ehl-i Snnet ve Cemat : 897, 1050
ehl-i bzr : 437
ehl-i bert : 1131, 1460
ehl-i ciht : 386
ehl-i fesd (tyifesi) : 6, 73, 99, 103, 106, 121, 131, 133, 137, 138, 144, 150, 154, 156, 157, 169, 170, 174, 241,
242, 261, 271, 275, 310, 311, 314, 347, 350, 370, 393, 405, 406, 421, 427, 449, 536, 552, 556, 563, 567,
569, 583, 630, 632, 635, 636, 645, 646, 677, 689, 732, 785, 788, 791, 831, 870, 887, 914, 966, 972, 973,
1000, 1025, 1027, 1036, 1075, 1076, 1082, 1085, 1091, 1096, 1098, 1201, 1245, 1250, 1268, 1283, 1298,
1304, 1339, 1355, 1399, 1436, 1440, 1455; gurbet ingne tyifesi : 569; harmler : 347;
mecma : 978; shte tyifesi : 1395; enat : 131, 135, 137, 143, 144, 234, 241, 253, 347, 390,
404, 421, 463, 469, 544, 583, 589, 603, 631, 646, 672, 785, 873, 899, 912, 920, 946, 1062, 1074, 1111,
1119, 1279, 1356, 1363; enati def u ref itmek : 144, 631; a hmyet : 1074; a bret-nm
olmak : 1355; a ruhsat virmek : 73; def : 698; yataklandurmak : 131, 544, 583, 636; un demi :
569; un haklarndan gelinmek : 677; un tefti : 99; un urkn kat itmek : 870; un yata u
turaklar : 791
ehl-i garaz : 1039, 1133; szi : 1018
ehl-i hev : 1050; v feseky ziyret : 1297
ehl-i href : 1222
ehl-i rz htnlar : 833
ehl-i slm : 45, 509, 796, 1245, 1423; 'dan hamr ref itmek : 45
ehl-i kisb kr : 1018
ehl-i mansb : 45
ehl-i meclis olmak : 850
ehl-i rf : 121, 182, 403, 613, 717, 989, 990, 1025, 1171; e gamzitmek : 104; e hkmeylemek : 403
ehl-i salt : 686
ehl-i sitt : 1390
ehl-i era itat : 604
ehl-i irret ekvet : 573, 615
ehl-i telbs tezvr : 1449
ehl-i tezvr : 159, 380, 540, 933, 946; telbs : 680
ehl-i tccr : 538
ehl-i vukf : 114, 137, 166, 172, 245, 255, 288, 295, 793, 800, 821, 826, 1002, 1020, 1071, 1113;
mslimnlar : 166; ve b-garaz mslimnlar : 42; ve mutemedn-aleyh muhamminler : 726; ve
mutemedn-aleyh mslimnlar : 42
ehl yl : 252, 320, 348, 452, 660, 795, 914, 957, 1355, 1434, 1435
eimme : 346; v hutab : 679; -i Hanefiyye : 328; -i Hanefiyye hlfna hkmitmek : 328
ekbir ayn : 481, 486
ekin : 885; lere koyun salmak : 1449; leri brgrlere yidrmek : 460; leri bidrmek : 460, 528; leri
inetmek : 300; leri ddrmek : 460, 528; leri harmen itdrmek : 460, 528
ekl; bel (itmek) : 1078, 1295; ketm itmek : 591; e kbil meyve : 1068; e kbil olmayan et : 414
396
Ekrd bei : 888, 1165

Ekrd bkz. Krd
Ekrd Mahallesi, Safed sn. : 78
eksk bah : 76
el; drmek : 241, 347; kesilmek : 347; e getrmek : 125, 126, 907; i bertlu neferler : 633; i
dmek : 200; i harbel kfirler : 393; i harbel martaloslar : 393
Elin(?) Sopani k., Grice kz. : 495
elfz- kabha ile etmitmek : 527
Elite karyesi, Kefe sn. : 1311
Elks Seferi : 1473
Elmaukur halk, Kastamon : 1000
Elmalu; kazs : 767; kds : 767
Elz mevk, Mezistre kz. : 826
Elparano, Drende, Filordin baylosu : 274
Elvend bin Rstem, siph, hrsuz : 98
emkin-i; mutahhere : 1260; merrefe : 39
emnet : 1266; tark : 1182; istikmet : 233; (e) konlmak : 675, 826, 842, 1441, 1456
Emen karyesi, Beehri sn. : 613, 1198
emn(ler) : 187, 518, 681, 795, 915, 998, 1065, 1097, 1266, 1277, 1291, 1440, 1446
emn; mahfz : 919; masn : 583, 1355; slim : 155, 317, 318, 701, 702, 750, 755, 872, 880,
1385, 1387
Emnddn, fsk u fcr ve efl-i kabha zre ilhd olan, m : 1086, 1092
Emr s, Buhayra Fellhlar eyhi : 459
Emr, yalanc hid, hrsuz, Emen k., Beehri sn. : 613, 1198
Emrhc, hsr-eri, Rumkala kz. : 660
Emrh, sbk Kengr Kds : 890
emlk : 76, 416, 796, 893; satdurmak : 123; esbb : 208, 209, 410, 614, 654, 668
emn emn : 3, 21, 75, 151, 158, 201, 240, 256, 271, 303, 355, 424, 538, 708, 742, 743, 785, 796, 1127, 1383
Emn Sinn Meredesi(?), mlhid tyifesi, lbasan : 974
emr-i hmyn : 17, 122, 124, 161, 538, 761; a ve sulha mugyir : 424
emr-i mnfe mugyir : 61
emr-i er : 51, 59; - kavm : 133, 241, 528; - erf : 131
emr-i erf : 40, 47, 51, 60; gnderilmek : 49; e mugyir : 165, 261
emre mugyir i : 302
emre muhlif : 24, 25, 28, 226, 266; tereke gertmek : 298
Emre, Ktib Mustaf ol, tmra mutasarrf, Bilori k., Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
emred-olan fil-i en kasdna ekmek : 836, 1118, 1148, 1218
Emrullh, Nash Hce Evkf Mtevellsi, Aydnck ks. : 403
emtia : 1047
emvc- dery : 269, 516
emvl : 585, 831, 857, 867, 1080, 1081, 1110, 1118, 1148, 1219, 1283; greti : 583, 1403; esbb : 1245;
esbb greti : 544, 583, 585, 783, 784, 1433; esvb : 205; -i hssa : 205, 545, 889; -i
hssanun cem u tahsli : 205; -i hssanun hfz u hrseti : 667, 728; -i vakf : 466; i yamlatmak :
585
Enbiy, ehrizol Kullar Aal'ndan mazul Mehmed Aa'nn adam : 1403
Encan, ehl-i irret ekvet, Visoka nh., Bosna : 1061
endze : 696
env- bahr : 1362
env- fesd enat : 1415
env- hle v huda : 172
397
env- kb ile mukab olmak : 704

env- tb kb : 146; - elm : 167, 226
env- tb- elm : 1380
env- kabyih : 1236
env- tealll : 680
env- ukbet : 686
env- zecr ihnet : 233
er : 1203
erbb- cihtun ahvli : 679
erbb- href : 1256
erbb- hukk : 428
erbb- sebl : 135, 954, 978
erbb- tmr : 7, 64, 79, 81, 127, 131, 161, 219, 228, 239, 241, 276, 301, 347, 410, 499, 592, 595, 598, 633,
667, 719, 728, 794, 844, 884, 901, 902, 913, 935, 951, 1077, 1184, 1211, 1355, 1400, 1448; ihrc : 64,
65; reys : 829; a istimlet virmek : 131; dan tlk : 79
erbb- vezyif ciht : 1018
erbb- zam : 913
Erbil; sanca : 734; bei : 206, 686; kds : 206
Erci; bei : 588; Kalas : 1029, 1030; varo : 588
erdeb : 409, 485
Erdel (vilyeti) : 17, 32, 146, 147, 152, 158, 207, 263, 334, 519, 640, 750, 785, 790, 792, 796, 797, 798, 801,
823, 828, 941, 957, 958, 1073, 1143, 1144, 1150, 1158, 1188, 1189, 1190, 1367, 1369, 1376, 1378, 1380,
1383, 1387; kral : 32, 147, 148, 155, 158, 259, 303, 331, 332, 519, 628, 633, 639, 738, 749, 779, 781,
802, 807, 811, 814, 817, 819, 835, 839, 859, 921, 922, 960, 1009, 1010, 1045, 1126, 1152, 1154, 1157,
1201, 1203, 1350, 1351, 1379, 1381, 1385, 1422; kral ilisi : 1126; seferi : 1299; serhad(ler)i :
158, 801, 802, 1422; snur : 785, 1358, 1367, 1383; snurnda olan leker : 1350, 1351;
vilyetinden alnan kalalar : 1350, 1351
Erdod Kalas, Erdel : 921
Erdohik mevk, Gle Kalesi civarnda, Tmvar vt. : 1233
Ereli karyesi, Kean kz. : 934
Ereli kazs, Tekfurta : 441, 832, 984
Ereli; kazs, Karaman : 635, 832, 984; kds : 635
erenler : 29, 57, 124, 517, 722, 826, 1052, 1072
Ergani; kazs, Diyrbekir : 832; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
Ergene Kprisi, orl : 1032
Ergirikasr; nhyesi, Avlonya sn. : 1174, 1185; kds : 200, 241, 347
Eri karyesi, Kuds-i erf : 50, 55
Erikl karyesi, Kite kz. : 41
Erim kds : 853
erkek koyun : 877, 878
Erkoca, Glbe k., Manisa kz. : 327
Ermeni : 480, 530; Kensesi, Sulumanastr, stanbul : 1200, 1264
Ermenibzr kds : 962
Ertod bin Kara Fakh, irret ekvetle mehr, Yzdepre kz. : 636, 713, 1199
erzen isrf itlf : 875
Erzincan : 60; kds : 233, 260, 1060
Erzurum (sanca/livs) : 21, 260, 532, 533, 1165; belerbeisi : 21, 60, 206, 210, 233, 247, 342, 445, 532,
638, 693, 769, 883, 888, 936, 939, 970, 1060, 1099, 1165, 1243, 1345, 1348, 1448, 1451; belerbeisi
kethuds : 21, 206, 693; avular : 883; kdlar : 1278; kds : 60, 427, 769, 888, 1099, 1165,
1451; Kalas : 60; kullar : 436, 532, 1048; nzr : 260; sancakbeleri : 206; serhaddi :
1006; tmrlar defterdr : 970
398
esbb(lar) [/esvb] : 7, 114, 192, 195, 196, 255, 261, 269, 301, 320, 348, 378, 380, 419, 530, 544, 546, 576, 583,
613, 640, 641, 654, 668, 671, 688, 710, 739, 740, 795, 826, 832, 833, 842, 857, 863, 867, 869, 871, 898,
984, 985, 986, 987, 993, 999, 1000, 1056, 1062, 1074, 1079, 1080, 1081, 1084, 1089, 1096, 1110, 1111,
1117, 1118, 1138, 1139, 1148, 1149, 1171, 1193, 1201, 1219, 1224, 1241, 1245, 1250, 1261, 1283, 1347,
1433, 1440, 1457, 1473; defteri : 999, 1047; greti : 133, 154, 222, 498, 529, 773, 920, 1036, 1306;
itir itmek : 576; sirkati : 156, 157, 169, 243, 249, 296, 576, 598, 647, 1306; lt : 875;
emlk : 467, 630, 654; emvl : 82, 126, 252, 583, 782; emvl greti : 831, 1318, 1355;
emvli gret hasret itmek : 44, 782; menl : 365; met : 317, 383; tavar(lar) : 304, 334,
350, 358, 501, 641, 672, 745, 782, 1434; tavar greti : 44, 501, 506; soymak : 229; yam
itmek : 261, 909; yamlamak : 671, 1309; - ceng cidl : 1143, 1177; - ceng cidl ve harb
ktl : 802, 1376; - cey ktl ve harb cidl : 801; - harb ktl : 454; - tmr : 843; lar
alnmak : 544, 583, 717; larun almak : 1304
esr : 141, 168, 180, 205, 222, 274, 291, 348, 367, 501, 536, 623, 651, 663, 675, 689, 788, 872, 914, 1148, 1245,
1293; almak : 651; bey : 623; karmak : 653; eylemek : 1425; tlk : 261, 623, 651, 689,
788, 1425; it(dr)mek : 261, 262, 311, 460, 501, 528, 623, 652, 677, 919, 1441; kullanma yasak
itmek : 1197; olmak : 624, 663, 675; satun almak : 1197; hasret itmek : 722; leri gret
itmek : 1317; leri zyi u telef itdrmek : 651; likden hals : 311
Eski Cmi : 507
eskici : 1255
Eskiil kds : 635
Eskiehir ; Kdl : 132; kds : 372, 962, 1104
eskud : 942
esliha : 1209
Espine(?) karyesi, Arboz sn. : 8
Estal, zimm, cretle hendek kazan, Geri k., Yeniehir kz., Selanik : 1128
esvb bkz. esbb
eedd-i kb ile mukab olmak : 523
eek gasb : 914
eirr : 408, 583, 918, 1114, 1165, 1268; v eky : 579; -i Arb : 390
eky : 70, 75, 97, 127, 151, 152, 158, 205, 237, 261, 262, 431, 552, 652, 653, 689, 698, 722, 788, 822, 914,
919, 967, 975, 1199, 1348, 1437, 1475; cem : 152; serdrlar : 1118; v eirr : 868; v
err : 906; y ele getrmek : 97; y tume-i emr itmek : 652
et : 363, 414, 438, 1018, 1034; muzyakas : 379, 877, 878, 1067, 1333, 1334, 1406, 1407, 1408, 1409, 1430
etfl; ezvc : 205, 365, 788, 1298; ezvc esr itmek : 782; i esr itmek : 919, 1476
etbb : 1147
etmek : 1258, 1467; almak : 289
etmekci(ler) : 115, 1007, 1256; ihrc : 34; tayni : 115
ev(ler) : 54, 114, 426, 593, 832, 1038, 1062, 1117, 1133, 1192, 1228, 1249, 1250, 1268, 1275, 1276, 1434,
1436, 1455; a(l)mak : 181, 1282, 1449; bas(l)mak : 14, 103, 176, 182, 203, 222, 235, 249, 391,
393, 431, 550, 630, 647, 654, 656, 668, 681, 688, 740, 764, 899, 914, 991, 1000, 1036, 1062, 1081, 1089,
1110, 1118, 1170, 1219, 1250, 1304, 1347, 1355, 1395, 1403, 1416, 1438, 1451; bin itmek : 123, 829,
1264, 1436; ihrk : 644; ykmak : 1436; de hamr saklamak : 589; e kz getrmek : 991; i
alnmak : 717
Evc karyesi, ehrizol : 44
Evhad karyesi, Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
Evhad, ehl-i fesd, Kkgmk k., Kite kz. : 405
evkf : 834, 885, 1063, 1073, 1182, 1436, 1461; bakys : 58, 964; rd u masrif ve muhsebe defterleri :
637; rd u masraf defterleri : 1160; icml ve mufassal defterleri : 1160; kdlar : 929;
mahsli : 387, 591; meslih : 896; muhsebe defteri : 591; muhsebesi : 85, 1136, 1160;
muhsebesi tefti : 507; mtevellsi : 964, 1078, 1104, 1147, 1160, 1282; nzr : 637; tefti :
591, 1104; terekesi : 407, 926, 928; u emlk : 427; yevmiyye defterleri : 1160; zevyidi : 466;
399
- seltn : 466; - seltnun muhsebesi : 466; - erfe : 39; a ilhk : 51, 52, 66; da istihdm :
57; un harba mrif olmas : 586, 591; un tamr ihys : 586
evkt- hamseye mdvemet : 1050, 1204
Evld- Gafr bkz. Ysuf
evld; greti : 919; ekbd : 785; ensb : 1261; etb : 1434, 1435
Evliy, eyhlu : 1390
Evranos Be Evkf : 85; ktibi : 1078; mtevellsi : 1136, 1160; 'nun muhsebesi : 85
Evranos, zam, hkm verilen : 1248
Evren avu, Dergh- Muall avuu, hkm verilen : 665, 668, 683
Evren, erbb- tmrdan, Hayrabolulu : 1355
Evree nhyesi, Gelibolu kz. : 315
evsat muhsebesi : 1437
evz u etvr : 1218
evz- mnker : 1218
evz- ena : 573
Eymnh Derbendi, Badd : 1434, 1435, 1442
Eymir Al, kefl, dilhn k., Gelibol kz. : 1338, 1364
Eymir, siph, stanbul zahresi iin koyun getiren : 9
Eymir, yalanc hid, hrsuz u harm, Emen k., Beehri sn. : 613, 1198
Eynel, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
eytm- sr : 656
eyce bimi tula tedrki : 1335
eyym-; sadet ve hengm- adlet : 44; sadet-i hmyn : 237; it : 1003
Eyyb avu, hkm gtren : 228
Eyyb kazs : 949
Eyyb Fakh, hkm verilen : 1222
Ezine kds : 1302
ezvc esr itmek : 919, 1476
fhe(ler) : 206, 563, 1236

Fahr, olu katledilen htn, Betatar k., Yeniehir kz. : 1273
Fakh eteci, skenderci nm kimsenin evini basan, Selmn k., Hezrgrad kz. : 1089
fakhler : 328
Fakhvrn karyesi, Kean kz. : 934
fakr bkz. fukar
Falalit(?), res : 254
Fn Dede, harmler tarafndan katledilen Hafff mer'in kardei, skb : 858
Fris, Kethud, Hrim kz. : 182
Fas hkimi : 971, 972
Fasllar karyesi, Seydehri kz. : 145
fasl- husmet ve kat- niz : 474
Ftma Htn, Mekke-i Mkerreme'de vakf eve mutasarrf : 426
Ftma, ehirky k., Edremid kz. : 82
ftih- Kabe : 90
Fyik, ev basp adam ldren, Tekfurgli kz. : 1074
Fazl bin Leys, att- Tavl Bei : 804
Fazlullh, ehl-i fesd tarafndan olu ekilen, Tekeili sn. : 887
Feke karyesi, Sis sn. : 551
400
Felek, ev basp adam ldren, Veyiskd k., Tekfurgli kz. : 1074

fellh(lar) : 919, 1017, 1079, 1102
Fener (nhyesi/kazs), Trhala sn. : 437, 591, 1174, 1185; kds : 72, 673
Fener Liman, Preveze : 1288
fener, Karadeniz Boaz'nda : 160
ferce : 249, 869
Ferdinando, Arkadka : 306, 796
Ferecik kds : 77, 227, 548
Ferecullh : 683
Ferecullh, Ahmed ol, Rz-nmeci kirdi, Ktib : 654, 668
Ferendu, Be (Neme) Kral, Maksimilyano'un babas : 20, 31, 32, 147, 151, 152, 158, 175, 306, 520, 738,
742, 779, 785, 796, 1150, 1383
Ferendu-ol bkz. Maksimilyano
Ferhd Be, mteveff Lahs Belerbeisi : 661
Ferhd Be, Tercemn : 334
Ferhd Be, Zaesne Sanca Bei : 610, 611, 801, 967, 1237, 1378
Ferhd avu, erkes, hkm verilen : 1357
Ferhd Paa, mteveff Badd Belerbeisi : 1048
Ferhd Paa, Vezr, sbk Yenieri Aas : 19, 969, 1249
Ferhd, Bzrckl, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Ferhd, Dergh- Muall Blkbas : 310
Ferhd, evi baslan, Karahsr- ark : 990
Ferhd, Haznedr, Semendire : 1129
Ferhd, hizmetkr, irmen sn. : 434
Ferhd, hkm verilen : 1294, 1301
Ferhd, Kara, Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Ferhd, Kayts'n hizmetkr : 406
Ferhd, Kuduz, Beehri : 980, 1008
Ferhd, Nevesin ks. : 202
Ferhd, res : 364
Ferhd, siph, Gzbe k., Hseyin-bd kz. : 106
Ferhd, siph-olan, hkm verilen : 1061
Ferhd, Sdde-i Sadet Kapucbas, Mr-hr : 1325
Ferhd, tmr mutasarrf, Ardanu sn., Erzurum : 1243
Ferhd, Yemen mteferrikalarndan, Muha Kapudn : 382
Ferhd, yenieri : 371
Feridi, Nevesin ks. : 202
fermn*
ferrce : 869, 898
Ferruh Be, Karlili Bei : 705
Ferruh Be, Krkkilise Sanca Bei : 18, 801
Ferruh avu, Blk avuu : 512
Ferruh avu, Dergh- l avuu : 135, 321, 552
Ferruh avu, Selanik'de mehyif teftinde bulunan : 231, 232
Ferruh, Kapukethuds : 421
Ferruh, Lahs Belerbeisi : 1139
Ferruh, sa-blk ulfecilerinden, Ellibeinci Blk'de, Yayalar k., Trnovi kz. : 432
Ferruh, Sa-kol Garb Yiitleri avuu : 1028
Ferruhd : 741
Ferruhd bin Abdlcebbr, mltezim, Rm vt. : 208, 209, 351
401
ferydclar : 174
fesd enat : 7, 27, 42, 44, 70, 73, 83, 88, 97, 126, 131, 133, 156, 159, 173, 179, 200, 204, 205, 206, 210,
252, 347, 348, 367, 369, 375, 390, 393, 400, 404, 406, 415, 427, 460, 470, 517, 529, 544, 579, 583, 589,
598, 603, 604, 631, 632, 636, 644, 653, 655, 657, 664, 713, 721, 732, 747, 764, 767, 783, 784, 791, 831,
870, 873, 892, 899, 902, 911, 912, 914, 916, 917, 919, 920, 944, 946, 958, 967, 990, 991, 1000, 1036,
1044, 1062, 1076, 1081, 1082, 1085, 1096, 1098, 1110, 1111, 1117, 1118, 1119, 1130, 1148, 1170, 1181,
1201, 1224, 1234, 1244, 1245, 1250, 1277, 1278, 1279, 1282, 1283, 1285, 1288, 1294, 1298, 1301, 1339,
1341, 1355, 1359, 1395, 1399, 1415, 1436, 1451, 1468; iden shteler : 1306; ve cerme : 145; den
tathr pk itmek : 44; e mberet : 698; e mbir olanlar ele getrmek : 44
fesd [/fesdt] : 7, 82, 83, 121, 131, 243, 247, 253, 261, 271, 301, 319, 347, 390, 432, 463, 494, 502, 520, 537,
596, 604, 639, 645, 647, 653, 664, 671, 672, 698, 713, 791, 832, 957, 966, 968, 985, 1036, 1060, 1080,
1092, 1096, 1111, 1112, 1120, 1125, 1132, 1168, 1170, 1179, 1194, 1207, 1245, 1269, 1271, 1283, 1347,
1433, 1440, 1451, 1455; ehli : 722; eylemek : 217, 268; itmek : 17, 184, 452, 583, 585, 1341;
fitne : 205; ktl : 664; ekvet : 1268; irrete mberet : 698; zarar : 411; a
mbderet : 785; a mberet : 773
fesdt bkz. fesd
feseka (tyifesi) : 206, 509, 1344
fesh- ahd : 785
feth : 429, 481, 743, 796, 868, 902, 906, 921, 976, 1134, 1202, 1257, 1423, 1479; u fth : 562, 1379, 1479;
u istihls : 429, 562, 565; u nusret : 904; u nusret-makrn : 444; u zabt : 971; u zafer : 902,
971, 1470; - hkn : 39, 250, 282, 338, 538, 761, 1003
Fethye(?) Gedi, ehrizol : 44
Fethyye, Basra : 1176, 1177
Feth, Akkirman Sanca Bei Hasan'n adam : 625
Feth, Voyvoda : 826
fetret : 108, 111, 960; vk olmak : 88; zamn : 651
fetv(lar) (fetev) : 659; -y erf : 309, 756
Frat suy : 529, 832
fsk : 1100; u fesd : 1060; u fcr : 76, 88, 96, 206, 509, 547, 563, 589, 656, 657, 938, 1086, 1148, 1221,
1316, 1344, 1348; u fcrun def : 1310; itmek : 547
fil-i en : 252, 264, 348, 367, 369, 764, 1148, 1170, 1400
fikr tedrk : 699
Filek : 1367, 1389; bei : 201, 1156, 1367; bei kethuds : 1023; Kalas : 201, 1023; serhadleri :
1389; siphleri : 1023; zamleri : 1023
Filibe; kazs : 14, 709, 1255; ahlsi : 338; kds : 14, 72, 338, 610, 656, 833, 836, 1256; Zindn :
656
filori : 7, 49, 274, 285, 367, 369, 468, 475, 577, 654, 668, 717, 779, 796, 855, 898, 1022, 1038, 1052, 1057,
1107, 1169, 1260, 1436; altun : 785; gasb : 305; hfz : 1357; irsli : 1357
Filorici Hslar, skenderiyye sn. : 502, 664
Filorina kds : 72
Filos karyesi, Mat kz., lbasan sn. : 460, 528
Finike, Elmal kz. : 767
firr : 367, 369, 552, 1465, 1475; eylemek : 550; iden mfsidler : 628, 692; itmek : 73, 517, 520, 529,
1317
firset ihtimm : 815
fitne : 736; v fesd : 150, 275, 303, 304, 779, 833, 1120, 1233, 1437
Flokok(?) karyesi, Debri kz. : 644
Foa, Hersek : 1303; skelesi : 514; Kdl : 1446; kds : 985
Foalar, Saruhan sn. : 1214, 1303
forsa : 168
Franceko Maor Marta [/Franceko omartine], Andra Cezresi Bei ve mltezimi : 252, 348, 367, 369
402
Franceko omartine bkz. Franceko Maor Marta

Frane; dragman : 1469; pdih : 942, 1359, 1361, 1362, 1398; l'nn gemileri ve demleri ve
metlar : 1362
Frengistn : 348, 367, 369, 601, 766, 1385, 1387
frenk(ler) (tyifesi) : 141, 252, 348, 367, 369, 1269, 1272, 1436; bei : 942; esrler : 348, 367;
hneleri : 252, 348
fu : 302, 397, 547, 1173; tahtalar gemileri : 900; tahtalar irsli : 397; tahtalar tedrki : 560;
tahtas iltizm : 397; tahtas(lar) : 397, 560, 601
fukar ribatlar, Medne-i Mnevvere : 91
fukar [/fakr] (tyifesi) : 39, 91, 166, 182, 224, 316, 336, 356, 376, 395, 409, 492, 538, 571, 588, 604, 642, 782,
893, 896, 935, 1095, 1165, 1260, 1294, 1432, 1439; etten ekv itmek : 414; v aniy : 793; v
gurab : 538; v zuaf : 93, 95, 409, 481, 794; v zuaf mahallt : 273; nun mehyifleri : 161;
u'l-hl : 1073; ya teadd itmek : 573, 615; y b-gnh tutdurmak : 202; y rencde itmek : 202,
1050
Furcek Yano, zimm, serbest braklan Beli esir : 747, 763
furtuna : 826
futa : 1117
Fuvva kds, Msr vt. : 459, 1080
fuzlen oturup temekkn itmek : 695
fuzl barkan ihds itmek : 17
fth : 971
gadr : 1139; hynet : 1102; zarar : 445

gaflet : 1237; ihml : 823
Galata : 577, 745, 765; kds : 274, 492, 1200, 1264; Mahkemesi : 930; Muktaas : 643; resleri :
1005
gallt : 261, 539
gammz : 596, 893, 1294; u mzevvir : 150; u err ak : 537
gamz : 989; itmek : 993
Gan, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
ganler bkz. aniy
garaz : 1039, 1254; itmek : 688; u taassub : 794, 1086, 1286, 1435
gret : 103, 108, 154, 205, 206, 262, 383, 459, 501, 544, 639, 651, 652, 664, 681, 689, 692, 695, 722, 732, 735,
743, 773, 782, 783, 788, 795, 826, 831, 849, 899, 902, 919, 920, 944, 1017, 1036, 1042, 1047, 1056,
1062, 1079, 1080, 1081, 1084, 1089, 1102, 1110, 1117, 1118, 1130, 1149, 1201, 1219, 1224, 1233, 1245,
1251, 1283, 1476; eylemek : 383, 1433; it(dr)mek : 44, 73, 585, 652, 653, 1132; olmak : 74;
olm tavarlar : 180; olunan demler : 97; olunan tavarlar : 97; hasret : 44, 857, 871, 872, 919,
1132, 1148
garkol(un)mak : 518, 826, 832
gasb : 223, 353, 416, 644, 650, 914; en tarla zirati : 650
Gaveryad karyesi, Lrende kz. : 1107
gavg : 681, 738, 781, 1222; v hengme : 1200
Gavril Sebitar, eky, Bodan : 975
gaybet; eylemek : 772; iden harmler : 1397; iden mcrimler : 534; it(dr)mek : 48, 62, 83, 98, 101
Gayb, ehl-i fesd, Van vt. : 698
403
gaz : 429, 444, 445, 453, 455, 562, 565, 972, 1479; itmek : 521, 570, 597; -y azm : 1479; -y erf :
455, 521, 562, 565, 597; -y erfe terb it(dr)mek : 429, 565; -y zafer-sr : 429, 562; da
hdmetde ve yoldalkda bulunanlar : 597; dan saflu gnll resler : 455; dan saflu yarar yiitler :
521; dan safs olan gnll yarar yiitler : 521; dan ve dirlikden saflu olan gnll yarar yiitler :
597
gazab(?) u hayf : 659
Gazanfer Be, Krehri Bei : 453, 594, 705, 1165
Gazanfer, Kethud : 145
Gz avu, Mara belerbeisinin adam : 161
gz : 1202
Gz, avu-ol : 453
Gz, ehl-i fesd, ktil, olanck ayartan, Ohri sn : 1082, 1085
Gzbe karyesi, Hseyin-bd kz. : 106
Gzb(?) karyesi, Mie-i Ardahan nh., Erzurum vt. : 638
gazv cihd : 868, 906
Gazvin : 693
gazzz : 1255, 1256
Gazze (livs/sanca): 49, 51, 55, 56; bei : 55, 443, 919, 1165; Bei Hslar : 52; Hslar : 417;
kds : 51, 52; Sanca Hslar : 51; sanca kdlar : 1165
Gecik(?) nhyesi, Erzurum vt. : 260
geid : 1096, 1111; mahalleri : 262
gedk(ler) : 63, 482, 517, 775, 1187, 1420; mutasarrf : 752; tayni : 275; tevchi : 119, 128, 129, 534,
720, 752, 775, 1320; virilmek : 275; e mutasarrf olan kimesneler : 184; leri hara virilmek : 903,
1420; leri alnmak : 119; leri crmle alnmak : 184; lerinden ref itmek : 129; lern hara
tevchi : 517, 534; li avular : 860, 862
Gevene(?) karyesi, Mie-i Ardahan nh. : 638
Gekbovize kasabas, skdar kz. : 243, 491
Gelevri karyesi, Vize sn. : 176, 177
Gelibol (kazs/sanca ) : 24, 105, 192, 388, 398, 407, 444, 594, 705, 731, 862, 1364; Boaz : 192;
dizdr : 24, 1290; emni : 371, 441, 458, 554, 587, 1443; hssa harc emni : 28, 387, 1342;
skelesi : 379, 441; skelesi emni : 398; Kdl : 1338; kds : 105, 315, 326, 371, 379, 387,
441, 521, 548, 554, 587, 601, 659, 730, 731, 831, 900, 1175, 1192, 1284, 1290, 1302, 1318, 1342, 1419,
1443, 1457; voyvodas : 364; 'dan Selanik'e varnca yalda olan kdlar : 1220
Gelikor(?) karyesi, Eyyb kz. : 949
gemi(ler) : 3, 25, 28, 34, 40, 41, 84, 87, 88, 102, 116, 126, 139, 160, 185, 190, 256, 257, 258, 266, 269, 275,
283, 298, 299, 305, 311, 312, 326, 356, 364, 367, 383, 387, 388, 407, 417, 423, 425, 429, 433, 441, 448,
458, 489, 490, 498, 510, 518, 531, 536, 539, 560, 562, 565, 568, 575, 577, 578, 592, 601, 619, 621, 626,
627, 656, 658, 664, 671, 710, 773, 786, 799, 826, 845, 868, 900, 906, 926, 949, 988, 1003, 1036, 1068,
1127, 1148, 1149, 1173, 1211, 1214, 1215, 1220, 1253, 1259, 1287, 1288, 1289, 1290, 1291, 1303, 1311,
1317, 1337, 1342, 1359, 1362, 1377, 1382, 1398, 1423, 1429, 1443, 1445, 1453, 1464, 1469, 1479;
aac : 122, 362, 799; aac kat itmek : 1064; aac kesimi : 283, 361; aalar hdmeti : 1116;
lt : 213, 1290; basmak : 773, 1148; bins : 116, 139, 510, 626, 1103; engl zerinde
olmak : 826; demri : 826; direi : 826; donatmak : 348, 369; garkolmak : 826, 1047, 1137,
1149; girifti : 24; helk olmak : 1047; ihrk : 1317; ihzr : 1373, 1429; ile tereke
gertmek : 298; ins : 115, 283; ipi : 826; irsli : 433; itir itmek : 947; karaya urmak :
383; kerestesi : 361, 1153; kuma oturmak : 826, 1047; lengerleri : 510; mhimmi : 932;
prelenmek : 671; resi(leri) : 425, 773, 896; shbleri : 671; sereni : 826; sirka itmek : 947;
srmek : 23; tahtas(lar) : 865, 1311; tahtas kesilmek : 1103; tedrki : 1291; ler bin
olunmas : 34; ler ile snmak : 275; ler ile tereke getrmek : 25, 26, 298; ler ile zm getrmek :
299; ler navlun : 643; ler tedrki : 413, 1373; ler tedrkine yarar demler tayni : 1377; lere
aa tahmli : 283, 587; lere arpa tahmli : 266; lere azk virmek : 252; lere buday tahmli : 266,
458, 489, 643, 934; lere buday virmek : 893; lere esr koymak : 1197; lere fu tahtas tahmli :
404
397, 560, 601; lere mr aa tahmli : 1093; lere mr kereste tahmli : 1153; lere odun tahmli :
1445, 1453; lere penbe iplii bey : 395; lere pirin tahmli : 577; lere tahta tahmli : 865; lere
tereke tahmli : 22, 23, 24, 28, 344, 384, 387, 388, 407, 417, 423, 531, 539, 592, 658, 786, 847, 885, 926,
1063; lere tereke vir(il)mek : 226, 848, 915; lere zm tahmli : 568; lere zm virmek : 41; lere
zahre tahmli : 448, 575, 786, 1109; lere ziyde tereke urdurmakdan men : 269; leri cem itmek :
429; leri girift itmek : 658; leri kalafat itdrmek : 562; leri karaya ekdrmek : 126; leri
terekeleriyle girift itmek : 1342; lern dmenleri alnmak : 472; lern garkolunmas : 518; lern
iine hsr-eri koymak. : 24; nn srklenmesi : 826; ye kurun tahmli : 838; ye tahta tahmli :
1103
gemici(ler) (tyifesi) : 384, 1361, 1362, 1398
gen avretler : 563
Gerede; kazs : 996, 1306; akas : 996; kds : 1407
Gerg Lohar, Sopani k., Grice kz. : 495
Gerger bei : 1100
Gerze karyesi, Kastamon sn. : 1036, 1234, 1244
Geyiklbaba karyesi, negl kz. : 629
Geyve; kazs, Kocaili sn. : 131; kds : 139, 513
Gez karyesi, Edremid : 154
glmn : 1028
Gin(?), dam ehl-i fesd tarafndan yaklan, Batnes k., Mat kz. : 1171
Girid (cezresi) : 302, 1173
Gligar karyesi, Trnovi : 978
Golos skelesi : 733, 751, 810, 1083
Gonca karyesi, Yalak-bd kz. : 41
Goro, Erdel Kral stefan'n belerbeisi : 320
Gbel, Bozky k., Manisa kz. : 327
Gbei, ak, Karaaliobas k., Zara-i Cedd kz. : 391
Gbei, Zarayenicesi kz. : 550
Geri karyesi, Yeniehir kz., Selanik : 1128
Gzi mevk, Gzbe k., Hseyin-bd kz. : 106
gk kz : 576
Gke, Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Gkkilise karyesi, Alucra nh. : 342
Gl kazs, Kocaili sn. : 131
Glbzr(); kds : 962; Kdl : 132
Gle Kalas, harb kala, Erdel : 780, 1134, 1201, 1202, 1233
Glhsr kds : 920
Glli Kesteriye kazs : 249
Gmlgen karyesi, Zamantu nh. : 161
gn : 71; tahmli : 1267
Gnen; kazs : 43; kds : 87
gnlek : 229, 576, 1193
gnll(ler) (kullar) (tyifesi) : 276, 447, 797, 798, 807, 809, 811, 835, 1177, 1241, 1270, 1319, 1320, 1333;
aas : 645, 1242, 1269, 1271, 1319, 1320; celebler : 1333; gedi : 63, 129, 1420; gedkleri :
1187; gedkleri tevchi : 482, 720; ihrc : 275; kayditdrmek : 129; levend gemileri : 562;
levend resler : 429, 562, 976, 977, 1425; resler : 455, 476, 565, 766, 1464; reslere istimlet
virmek : 562; res kullar : 565; yarar yiitler : 521, 597; yiitler : 1378; ler bli : 1269
Grdk kds : 69
Gre, zimm, rgb kz. : 553
Grgi Melik, Gril Melik ol stomun ol, Grcistn belerinden : 21, 247, 874, 936
Grice; nhyesi, Paa sn. : 1174, 1185; kds : 431, 495
405
Gril Melik, Grcistn belerinden : 864, 872

Gryan, eflak : 378
gtri : 41
Gynk; kazs, Kocaili sn. : 131; kds : 116, 117, 131, 132, 513, 626
Gynkler halk, Kastamon : 1000
gz kulak tutmak : 1393
gzci : 1287
Grae karyesi, Dra kz. : 222
Gradinie karyesi, Pirlepe kz. : 197
Grajgal; nhyesi, Pojega sn. : 261, 262; bei : 1156; kds : 262
Gregorine Yarloviki, Leyh elisi : 201
Griviyani(?) karyesi, Kavala kz. : 300
Grote Yanana veled-i Kola, zimm, kallb, Novaberde kz. : 907
gulvv-i mm : 1277
gurab : 538; -i yemn : 512
gurbet [/kurbet] (tyifesi) : 427, 1117, 1465; tyifesine ba olmak : 569; ve ingne tyifesi : 206, 563,
657
Gurgura, ran'a tbi Grc Beyi : 638
Gurgura, Kays Arb eyhi : 944
guru : 785
g-ml; etmek : 1132; ol(un)mak : 127, 1130, 1476
Guysalik karyesi, Filorici Hslar'ndan, Biper nh., Podgorie kz. : 501, 664
guzt : 967; - muvahhdn : 1371; - mslimn : 1423
gft gy : 1125
gherile : 430, 1013, 1314, 1454; ihzr : 1324; ile(n)mek : 1071, 1314, 1324, 1365; kazan : 1071;
odun : 1071; topra : 1071, 1187; topra tetebbu itdrmek : 1365; yi skker gibi
tabhitdrmek : 1365; yi eker gibi tabhitdrmek : 1314; yi tabhitdrmek : 1454
Glanber Kalas, ehrizol : 129, 1242, 1321, 1460
gl-b : 90; la tasl : 90
Glb Be, Karesi Bei : 453, 594, 705
Glarslan Be, hkm verilen, spir sn. : 1099
Glasan, zimm, spir sn. : 210
Glbe karyesi, Manisa kz. : 327
Glbee Htn, Burdurda skine : 5
Glbee Htn, maktl, Kaysariyye sn. : 264
Gll karyesi, Erzurum vt. : 1348
Glnar; astar : 696; kds : 696, 1056
Glen bin Pr Al Dede, ehl-i fesd, Toanhsr k., Akehir sn., Karaman : 917
gmrk(ler) : 640, 707, 710; alnmak : 322; emni : 1267; muktaalar : 441; talebi : 707
Gmrk-hne, nebol : 229
Gmlcine kds : 572, 987, 1054, 1077, 1168
Gm kazs : 42
gm : 233, 576, 647, 1436; araycs : 553, 940; bz-bend : 869; hamyl : 647; kozalak : 11, 97,
859, 872, 880, 906, 1203, 1350, 1470; marapa : 647
Gn(?), ehl-i fesd tarafndan dam yaklan, Batnes k., Mat kz. : 1171
Gn-ibat Mahallesi, Berb(?) k., Dra kz. : 677
gnah : 143
Gneyal karyesi, Kkborl : 662
Grci; beleri : 21, 693, 1006; melikleri : 693; lkeleri : 693
Grcistn; beleri : 867, 872, 874, 880, 936; melikleri : 21
406
Grivik-i Kk karyesi, pek nh., skenderiyye sn. : 1174, 1185

Grvik karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Gstovine, Sakz beinin adam : 226
Gvendk, avular Kethuds, Haleb : 336
Gzbe, zimm, spir sn. : 210
gzete hakk : 1001
haber-i sahha ilm : 3

haberlemek : 859
Habb Be, Cebele Bei : 392, 1165
Habb, Deli, kallb, Ruscuk : 986
hbr gh : 914
Habisden(?) karyesi, Edremid kz. : 567
habs (itmek/ol(un)mak/eylemek ) : 7, 8, 30, 36, 43, 60, 70, 75, 76, 82, 87, 105, 125, 130, 131, 133, 134, 145,
161, 177, 186, 205, 206, 208, 209, 217, 229, 241, 242, 243, 249, 261, 262, 268, 272, 291, 296, 305, 310,
320, 321, 327, 329, 336, 350, 351, 366, 369, 375, 391, 393, 394, 404, 406, 410, 416, 419, 431, 434, 441,
449, 464, 467, 474, 494, 496, 509, 512, 516, 517, 522, 523, 528, 534, 538, 540, 542, 544, 547, 550, 552,
553, 557, 572, 573, 578, 583, 585, 598, 604, 607, 608, 609, 613, 617, 621, 623, 639, 641, 644, 645, 647,
649, 654, 656, 657, 661, 666, 668, 671, 672, 691, 703, 712, 720, 721, 753, 761, 762, 773, 774, 776, 778,
791, 794, 795, 826, 831, 832, 836, 847, 850, 851, 852, 855, 858, 870, 873, 876, 880, 887, 901, 915, 933,
934, 935, 940, 945, 966, 968, 975, 979, 980, 984, 988, 990, 1008, 1027, 1036, 1040, 1042, 1047, 1056,
1057, 1060, 1062, 1074, 1076, 1081, 1083, 1084, 1086, 1098, 1099, 1101, 1104, 1117, 1120, 1122, 1129,
1130, 1162, 1163, 1165, 1168, 1171, 1179, 1181, 1199, 1207, 1220, 1221, 1224, 1225, 1232, 1243, 1250,
1251, 1273, 1274, 1276, 1282, 1284, 1301, 1306, 1310, 1312, 1317, 1339, 1342, 1352, 1355, 1390, 1401,
1435, 1438, 1449, 1450, 1451, 1455, 1458, 1465; den hals : 496, 538; den tlk : 105, 121, 181, 229,
321, 370, 380, 393, 402, 449, 467, 546, 563, 564, 617, 661, 666, 712, 738, 740, 763, 774, 836, 1081,
1305, 1338, 1348, 1364, 1411, 1462; e virmek : 1132, 1397
habs-hne : 60; zbitlar : 550
hacc : 1222; in kfile gitmesi : 761; kfilelerine ruhsat ve yol virmemek : 761; - erf yol : 843, 1017;
a gitmek isteyenler : 762
Hacclar(?) karyesi, Yenice-i Zara kz. : 103
Hce Al, Kurdba k., Krehri sn. : 264
Hce Al, Moskov'a ticret iin giden : 1245
Hce Emr Derz, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
Hce Hall, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Aksary sn. : 991
Hce Lutf, Burdur'da skin : 5
Hce Nsruddn, Trablus : 224
hce : 128, 1260
hceg tcirler : 1169
Hcehamza Mahallesi, psala kz., Bodan : 1206
Hceol, kefl, dilhn k., Gelibol kz. : 1338, 1364
Hacer, Dvne, Mstahfz Hseyin'in babas, skenderiyye Kalas : 722
Hac Ahmed, hkm verilen : 1436
Hac Al, Tcir, hkm verilen : 1107
Hac Baba, harm, Kavlakova k., Prevadi kz. : 1090
Hac Bayrm, Abdeleb Mahallesi mm, Sulumanastr, stanbul : 1200
Hac Bekta Zviyesi, Krehri sn. : 264
Hac bin Ynus, Eflakanlu k., Aydos kz. : 576
Hac avu, Dergh- l avuu : 372
407
Hac Hall, tereke satm iin kefl olanlardan, zmir kz. : 896
Hac Hasan, mtek, Hamdili sn. : 920
Hac Hseyin, drende, Behisni kz. : 1229
Hac Ivaz, ehl-i tezvr ve err, Timrci kz. : 946
Hac brhm, hrsuzlar tarafndan anbar baslan, Bahdn k., Kengr sn. : 869
Hac Keml, mtek, Aksary sn. : 991
Hac Mahmd, Drende, Ereli kz. : 984
Hac Mahmd, hkm gtren: 15, 16, 1112
Hac Mahmd, hkm verilen, an kz. : 1195
Hac Mehmed, aniydan, Kengr : 1025
Hac Mehmed, Moskov'a ticret iin giden : 317, 318, 1283
Hac Mehmed, mtek, Aksary sn. : 991
Hac Memi bin Abdullh, Al bin Abdullh nm resin kefli : 577
Hac Memi, Cizyeci, Semendire : 1129
Hac Memi, Moskov'a ticret iin giden : 1245
Hac Memi, res, elinden mzevver hkm vrid olan : 810, 847, 1083
Hac Memi, tereke satm iin kefl olanlardan, zmir kz. : 896
Hac Mustaf, Cneyd bin Sleymn'n arkada, Bolavadin kz. : 911, 916
Hac Nash, Tenritalu, pirin ve aseli der-zencr edilen, Kite kz. : 1167
Hac Nash, tereke satm iin kefl olanlardan, zmir kz. : 896
Hac Pr Ahmed, tereke satm iin kefl olanlardan, zmir kz. : 896
Hac Res, Bzergn Mustaf eleb'nin adam : 587
Hac S, Mezistre'de batan geminin defterini getiren : 826
Hac Sinn bin Abdullh, hid : 492
Hac abn, cmi iin vakfolunan blar bozan, Nevrakop kz. : 1204
Hac Turm, tereke satm iin kefl olanlardan, zmir kz. : 896
Hac Ysuf, tereke satm iin kefl olanlardan, zmir kz. : 896
Hac Zeyneddn, hkm verilen : 1112
Hac, Bzrckl, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Hac, deveci, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Hac, Dvne, habs rf ettirilen, Karahsr- Devel kz. : 979
Hac, Dvne, kutt- tark, ktil Dvne Memi'nin erki : 27
Hac, Grcistn Belerinden Levend Be'in adam : 1006
Hac, Varnal, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Hacbe Cmi mtevellsi, Snur(?) k., Bayburd kz. : 1060
Hacbe Zviyesi mtevellsi, Snur(?) k., Bayburd kz. : 1060
hclar : 869
Hacmihal karyesi, Hslar kz. : 19
Hacolan, Sba Haydar'n adam, ehl-i fesd, znik kz. : 647
Hacylek karyesi, Takpri kz. : 897
Hcib karyesi, Kengr : 121, 1002
Hacle, harc-gzr reydan iken esr edilen skender'in anas, Evhad k., Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
Haador, zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1283
Had karyesi, Kzanlk kz. : 978
hadd hudd : 864
hdis kense : 282
hafaza-i kala : 1052
hfz (hfzn) : 486, 507, 1124, 1182; tayni : 331
hfzn- askir-i slm : 742
Hahul Mahallesi, Kate k., Dra kz. : 677
408
hakret hasret : 944

hkim nasb : 544, 583
hakk- fukar : 222
hakk- rb : 113
Hakkri bei : 1029
hals : 955, 1261, 1451; ol(un)mak : 763, 1162
Haleb (kazs/sanca ) : 114, 336, 571, 590, 1017, 1165, 1328, 1332, 1340; Belerbeilii : 844;
belerbeisi : 12, 15, 182, 206, 336, 392, 410, 571, 585, 590, 843, 1017, 1130, 1132, 1165, 1218;
belerbeisinn (kapu)kethuds : 336, 412, 413, 417; defterdr : 49, 78, 114, 410, 436, 533, 571,
805; defterdr kethuds : 410; Haznesi : 12, 13, 49, 532, 1017; kds : 182, 336, 392, 410,
571, 1165, 1218; Kalas : 336; muhsebecisi : 805; sanca siphleri : 1160; sanca
sbalar : 1160
hl; kalacak yirler : 424; mezraalar : 276; zre hl komak : 424; v harbe : 276, 424, 445, yirler :
588
Hall Be, Hzn Bei : 1029
Hall bin Hamza, reydan nezr tarikyla altun alp Yukaru Cnib'e gitmek zereyken yakalananlardan : 1261
Hall eleb : 560
Hall Hce, dil k., Pirlepe kz. : 195
Hall Hn, Yukaru Cnib'den : 1122
Hall, Balta k., Manisa kz. : 327
Hall, Budun Defterdr : 143
Hall, drende, Behisni kz. : 1229
Hall, Gelibol Emni : 441, 458
Hall, Hac, hkm verilen, Bebzr kz. : 642
Hall, harm, Belgrad : 200
Hall, hkm verilen : 408, 736, 1229
Hall, Kebe, hrsuz u harm, Sarumahmdlu k., Lzikyye kz. : 892
Hall, Muhzr, arz getiren, Edirne : 494
Hall, Muhzr, Kartine Kalas, Mora sn. : 903
Hall, mhr ile kilise temlik-nmesi mhrlenen : 282
Hall, Mstecb iftlii piydelerinden, Kayadibi mh., Hamd sn. : 1024
Hall, Nyib, Erzurum vt. : 939
Hall, siph-olan, Gelibol Hssa Harc Emni ve Nzr : 24, 28, 387, 601, 731, 1457
Hall, irret ekvet zre olan, Kengr : 1025
Hall, Tekyeky k., Manisa kz. : 327
Hall, ululu k., Manisa kz. : 327
Hall, Van belerbeisinin adam : 706
Hall, zimm, obanlardan aka alan, orl kz. : 1069
Hall, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
Halv mezraas, Sayd : 54
Hlid nhyesi, Badd : 1309
Halkene, Brula(?) k., Trhala sn. : 673
hallc (tyifesi) : 395, 1255, 1256
Hallcderesi karyesi, Evree nh., Gelibol kz. : 315
Halom mahalli, Erdel : 148
Halomi kds : 311
halv bir(t)mek : 39, 1432
hm bogas : 696
Ham sanca : 462; bei : 1165; kds : 224, 795; sanca kdlar : 1165
Ham, Kaysariyye sn. : 1305
409
hamyl : 647
Hamd bkz. Hamdili
Hamd karyesi, Hayrabol kz. : 1355
Hamd, Mevln, Rmili Kd-askeri : 1022
Hamdili [/Hamd] : 1039; bei kethuds : 886, 1095; kdlar : 206; piydeleri bei : 983; sanca
askerleri : 705; sanca bei : 5, 130, 206, 244, 453, 705, 714, 724, 886, 914, 920, 955, 1024, 1165,
1215, 1304; sanca kdlar : 1165; sanca siphleri : 724, 860; sanca sbalar : 724, 860
Hmide, Muhyiddn eleb'nin kz, Camchacali mh., stanbul : 1038
hammllar mukaddimi : 1436
hammm : 105, 113, 338, 833, 918, 1229, 1242, 1264, 1276, 1400; basmak : 527; bins : 1461;
futalar : 1117
hamr : 41, 251, 405, 491, 509, 547, 589, 691, 945, 949, 1004, 1099, 1173, 1192, 1310, 1343, 1344; almak :
302; almak in iczet talebi : 302; bey : 251, 360, 509, 547, 1343, 1344; dkdrmek : 405;
eylemek : 41; fular : 251; germek : 302; getrmee mbir olanlar : 1310; getrmek :
630, 691; i(r)mek : 45, 1401; itmek : 45, 88, 547; itmekden men : 405; kpleri : 251, 1004;
ryihas : 719; ref : 360; saklamak : 589; rbitmek : 1060; u fsk : 509; yasa : 1344;
a tuz koymak : 491, 1343; ref itmek : 45; sirke it(dr)mek : 491, 1343; yabana aktmak :
491, 509, 547, 589, 1343; n men : 691; larun kablarun ufadmak : 589
Hamza Be, Mohac Sanca Bei : 188, 219, 228, 261, 835, 1156, 1367, 1372, 1378, 1468, 1476
Hamza avu, hkm verilen : 807, 808, 809
Hamza, Abdullh ol, Arnavud, Ruscuklu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Hamza, Abdullh ol, yenieri, Sirem srgnlerine yasakc : 315, 730
Hamza, Ark, Tatayl, ehl-i fesd, vilyet halkna altun ve aka salan, Kastamon sn. : 1234, 1244
Hamza, Badd Defterdr : 654, 668
Hamza, Cmi- Atk Hatbi, Sille ks. : 1301
Hamza, Dergh- Muall yenierisi : 370
Hamza, Dvne, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Hamza, ehl-i fesd tarafndan evi baslan, hkm verilen, Yalman k., Kargu kz. : 1036, 1062
Hamza, evm ald diy ehl-i karyeyi habsitdren, eyhlu k., Ladik kz. : 1449
Hamza, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Hamza, hkm verilen, Ayaslu nh., Aydn sn. : 884
Hamza, hkm verilen, Edirne kz. : 1133
Hamza, hkm verilen, Marmara kz. : 1012
Hamza, Kara, Mel tyifesinden : 583
Hamza, Kaysariyye sn. : 264
Hamza, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Hamza, Kulauz, Habisden(?) k., Edremid kazs : 567
Hamza, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Hamza, Ladikli, ehl-i fesd, vilyet halkna altun ve aka salan, Kastamon sn. : 1234, 1244
Hamza, Mustaf ol, evi baslan, Karabulud k., Edirne kz. : 203, 1438
Hamza, Rodos Sanca Tersne Kethuds : 1477
Hamza, Rmkala Hsr Blkbas : 660
Hamza, siph, Peuy sn. : 217
Hamza, Tmvar belerbeisinin adam : 814
Hamza, Tury k., Seferhsr kz. : 183
Hamza, zimm, Bayaa k., Gelibol kz. : 730
Hamza, zindanc : 1411
hn demi : 97
han(lar) : 240, 336, 1048, 1168, 1229
Handek Mahallesi, Safed sn. : 78
handek : 918, 1030; kazmak : 1128
410
hne : 445
hnkh : 1050
Hanna, zimm, bzergn ktili, mid kz. : 832
Hanos Neccr, ehl-i fesd kefereden, Van vt. : 1120
harb [/harbe] : 588, 695, 959; kala : 275, 529, 695, 699; sedd : 1478; a mrif olmak : 1022;
itmek : 1015; ky yirleri : 725, 1187, 1314; kyler : 1365; mezraalar : 276; yirler : 529, 588,
699, 1460; den tmr alanlarun men : 445; den tmr almak : 445; lern ta : 588
harbe bkz. harb
harc(lar) : 52, 59, 151, 152, 286, 303, 411, 475, 477, 519, 520, 545, 738, 742, 744, 746, 747, 779, 781, 790,
807, 811, 963, 1009, 1059, 1133, 1152; ahvli : 147; cemne gelen kullar : 511; ile gelen ili :
790; r : 796; clar : 812, 1133, 1277; ler : 239, 545
harc-gzr(lar) : 75, 205, 302, 331, 501, 536, 639, 1293, 1317, 1456; kefere kullar : 796; rayyetler : 73,
675; rey : 261, 305, 311, 663
harm-zde(ler) : 181, 441, 452, 463, 547, 611, 656, 773, 836, 1011, 1098, 1236, 1254, 1273; v hrsuz : 301,
1098; lik : 48, 832
harm(ler) (tyifesi) : 14, 15, 16, 27, 73, 79, 103, 135, 241, 243, 347, 536, 641, 831, 842, 849, 858, 873, 1090,
1096, 1111, 1148, 1214, 1219, 1284, 1397, havfi : 1148; levend gemileri : 367, 536, 1215; erkleri :
984; ve kesici yata : 1397; v hrsuz yata : 204; v err : 1304; yata : 321, 1017, 1241,
1436; yolda : 984; ler resi : 393; lik : 42, 347, 656, 831, 899, 914, 1074
harmba : 899, 1338, 1364; lk tevchi : 482
harb : 949; ktl : 31, 32, 792, 1177, 1323, 1381; ktle mberet : 798; e kdir piyde : 503; e ve
klca yarar yiitler : 63; e yarar yiitler : 63
harbel piydeler : 501
Harbendeba : 1207
harb; gemi(ler) : 252, 1288, 1303, 1361, 1362; kfir(ler) : 348, 623; kala : 708, 1134, 1202, 1233;
kala kapudn : 1201; kala keferesi : 188, 1023; korsan gemileri : 348, 367, 369; levend
gemileri : 348, 367
Harb, maktl, Diyrbekir vt. : 1132
harc : 49, 680, 726, 1013, 1324; emni : 1457; itmek : 49
Harie(?) bkz. ernie
harem(ler) : 39, 547
Harem-i Muhterem : 39
Harem-i erf : 39, 93, 95, 456; kandli : 93
Haremeyn-i erfeyn : 1404
hargele(ler) : 108, 1111; srmek : 452, 463
Hargn Memlehas, Maltyye sn. : 235, 735; emni : 735
Harhar(?) nhyesi, Beyrt : 1194
hric-ez-defter : 17, 445, 446, 474, 978
hricden tasarruf olunan yirler : 337
hrice; bakr virdrmemek : 806; tereke gitmek : 472; tereke vir(il)mek : 330, 531; zm bey :
568
hark : 105
Hrim; kazs : 182; kds : 182; ahlsi : 182; nibi : 182
harr : 76
Harr Dveyn; bei : 206, 734; kds : 206, 328
hark : 275; olmak : 163; suy yol levzimi ihzr : 1313
harmen : 997
Harmend karyesi, hs karye, Kuds-i erf lv. : 56
Harprut; kazs : 832; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
Harrat'l-gazav, Safed sn. : 78; ekrd : 78
Harrat'l-handek, Safed sn. : 78
411
Harrat's-sk, Safed sn. : 78

Hs Be, Yenibzr kz. : 1250
hs(lar) : 56, 66, 188, 215, 218, 271, 276, 442, 462, 687, 708, 741, 753, 911, 916, 1096, 1098, 1111, 1115,
1413, 1421, 1431, 1437; kala : 585; karyeler : 866; mahsli : 1115; mltezimi : 947; olan
ulus : 1434; reys : 461; tahrri : 1434; terekesi : 847
Hasan Aa, Sa-blk Garbler Aas : 1467, 1468
Hasan Bl, Malko-ol, ehl-i fesd, Ahyol kz.: 1075
Hasan Be, Berados lkesine mutasarrf olan : 1029
Hasan Be, Filek Bei : 1023, 1156
Hasan Be, Gerger Bei : 1100
Hasan Be, zvornik Bei : 1156, 1277
Hasan Be, Keysn Bei : 1029
Hasan Be, maktl, Kerek veyk Bei : 1165, 1433
Hasan Be, Nbls Bei : 240
Hasan Be, nfs- irvi'ye mutasarrf olan : 1029
Hasan Be, Solnok Bei : 797, 798, 807, 809, 811, 835, 1009, 1010, 1011, 1154, 1156, 1381, 1389
Hasan Be, Tezkireci, hkm verilen : 40, 85, 202, 666, 745, 1032, 1137
Hasan bin Abdullh, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Hasan bin Al, hrsuz, Barmakszlu k., Filibe kz. : 14
Hasan bin Eb-Nmey, Mekke-i Mkerreme erfi : 256, 409
Hasan bin lys, zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
Hasan bin skender, Muhzr, Edirne Mahkemesi : 1411
Hasan bin Mustaf, siph-olan : 282
Hasan bin Mustaf, hid, Galata, stanbul : 492
Hasan avu, Dergh- Muall (/l) avuu : 119, 378, 471, 484, 518, 550, 1093, 1116, 1153, 1343
Hasan avu, Dergh- Muall avuu : 189, 206, 230, 830
Hasan avu, Hac, Dergh- Muall avuu : 799
Hasan avu, Karaman avularndan : 598
Hasan Fakh, nyib, Marmara kz. : 1012
Hasan Hce, Nyib, Nevesin ks. : 202
Hasan Halfe, mm, Yenibzr kz. : 1250
Hasan Kethud, Haleb belerbeisinin kapukethuds : 412, 417
Hasan Paa, Cezyir-i Garb (/Marib) Belerbeisi : 561, 565, 904, 971, 972, 973, 1049, 1398
Hasan Paa, mteveff, Rmili Belerbeisi, sbk Yenieri Aas : 2, 19, 313, 999, 1438
Hasan Paa, Rm Belerbeisi : 1165
Hasan Res : 1443
Hasan, Abdullh ol, Avlonyalu, Ferhd Be'in adam : 129
Hasan, Abdullh ol, Bosnalu, Ferhd Be'in adam : 129
Hasan, Abdullh ol, Ferhd Be'in adam : 129
Hasan, Abdullh ol, lbasanlu, Ferhd Be'in adam : 129
Hasan, Abdullh ol, Yanyalu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Hasan, Akkirman Sanca Bei : 73, 179, 452, 463, 625, 652, 653, 692, 737, 801, 1073, 1096, 1105, 1111, 1399,
1475
Hasan, Alacahsr Sanca Bei Rstem'in adam, Alacahsr sn. : 527
Hasan, Al ol, Ferhd Be'in adam : 129
Hasan, Avlonya Azebleri Aas : 566
Hasan, Badd yayabalarndan : 1309
Hasan, Balta k., Manisa kz. : 327
Hasan, Belye k., nebol nh. : 717
Hasan, Blagay Kalas Blkbas : 1163
412
Hasan, Blagay Kalas Dizdr : 1162, 1163

Hasan, Bostn avu'un yolda, Karaman vt. : 740
Hasan, Bozky k., Manisa kz. : 327
Hasan, Cafer olu, gnahsz olarak krekte olduu bildirilen, Karacayid k., Bozyk kz. : 854
Hasan, Derdas(?) karyesi siphsi, lbasan sn. : 460
Hasan, Dergh- Muall avularndan Hseyin avu'un olu, Vize sn. : 1116
Hasan, Dergh- Muall kapuclarndan, mbir : 987, 1077
Hasan, Dergh- Muall kullarndan : 1443
Hasan, Doyca, hkm verilen : 1223
Hasan, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Hasan, Erzurum avularndan : 883
Hasan, gemi resi : 387, 388
Hasan, Gnlller Aas : 645
Hasan, Hac Mustaf ol, Hasanlar k., Pein kz. : 83
Hasan, Hamza ol, Sille ks. : 1301
Hasan, harm, mahbs, Gelibol kz. : 1284
Hasan, hrsuz, Burusa sn. : 186
Hasan, hkm verilen, Ladik kz. : 1449
Hasan, hkm verilen, Sonisa kz. : 329
Hasan, brhm Paa Cmii Mtevellsi, Selanik sn. : 777
Hasan, Kallb, Burusa sn. : 238
Hasan, Kara, ev basan, ktil, Ohri sn. : 1084
Hasan, Kara, ev basan, ktil, Veyiskd k., Tekfurgli kz. : 1074
Hasan, Kara, Horpite kz. : 393
Hasan, Kara, kutt- tark, ktil Dvne Memi'nin erki : 27
Hasan, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Hasan, Kethud : 424
Hasan, Kocaeli beinin adam, kereste hussuna mbir : 932
Hasan, Korc Mehmed ol, ktil, Horpite kz. : 393, 793
Hasan, Kuyumc, kallb, Novaberde kz. : 907, 924
Hasan, Kre Kds : 346
Hasan, Macar, Abdullh [ol], drende Hseyin Be'in adam : 129
Hasan, Mahmd ol, Kilisl, Ferhd Be'in adam : 129
Hasan, Musul Alaybeisi : 1124
Hasan, Nalbend, Tekfurta ks. : 7, 1330
Hasan, Peltek, ktil : 216
Hasan, Pr Hasan Be-ol demekle marf, levend : 563, 569
Hasan, res : 1469
Hasan, Rodos Kalas Dizdr : 1401
Hasan, Rodos Kalas Ktibi : 727
Hasan, Sad ol, skenderiyye Kalas mstahfz : 722
Hasan, Sa-gurab Aas : 1468
Hasan, sancak tasarruf eden, Mks sn. : 1112
Hasan, Sekbn : 1440
Hasan, siph, bala urulan, Edirne kz. : 1450
Hasan, siph, Dras(?) k., lbasan sn. : 528
Hasan, siph, ehirky kz. : 289
Hasan, shte, Aydos kz. : 576
Hasan, shte, lmekciler k., Mihalck kz. : 1306
Hasan, ehzde Selm'in kapucs : 104
413
Hasan, Tamgalu ol, vilyet teftinde gaybet eden, Yenice-i Karasu kz. : 1265
Hasan, tmr shibi, Erzurum vt. : 260
Hasan, Van belerbeisinin adam : 690
Hasan, yenieri : 371
Hasan, Zam, Sba, maktl, ehirky k., Edremid kz. : 82, 133, 137, 154, 556
Hasanbel Mahallesi, Vize sn. : 288
Hasankeyf; bei : 206; kds : 206
Hasanlar karyesi, Pein kz. : 83
hasret : 902, 1110; olunan mllar : 795
hsl : 81, 205, 417, 1001; zamn : 280; lar mrye zabtolunmak : 81
hasm(lar) [/husam] : 59, 70, 82, 104, 123, 131, 223, 225, 245, 329, 348, 353, 372, 614, 795, 935, 1108, 1277,
1417; muvcehesi : 564, 831, 887, 890, 964; muvcehesinde teft : 386, 391, 459;
muvcehesinde teft tefahhus itmek : 1355; syla berber eylemek : 1417; syla berber itmek :
380, 403, 432, 460, 528, 573, 585, 589, 605, 614, 622, 869, 909, 935, 1040, 1099, 1131, 1171, 1227,
1228, 1235, 1277, 1305, 1306, 1416; syla berber klmak : 641, 642, 1084, 1116; syla meclis-i era
davet : 604; yla mukbil olmak : 1042; syla teft olunmak : 449; y berber eylemek : 553, 579,
593; y berber itmek : 367, 393, 474, 511, 650, 778, 794, 855, 946, 1001, 1040, 1074, 1451; y
teft : 300
Hasky sanca kds : 877
Hslar; kazs : 19, 245, 310; Kdl : 538; Kdl reys : 538; kds : 19, 160, 245, 309, 310,
756, 834, 1405, 1455; nyibi : 19, 834; voyvodas : 431
hasm u mdde : 794
hss- hmyn bkz. havss- hmyn
hss- Ulus : 173
hssa; beler : 381; Beyt'l-Ml emni : 36; cme-y : 284; emni : 24; esrler : 141; Galata
resleri : 1005; gemiler : 949; gemileri bins : 115; harc emni : 28, 387, 601, 731, 1342;
harc : 865, 1342; kadrga bins : 34, 35, 627, 1289; kadrga cengcisi : 330; kadrga krekcisi :
330; kadrga(lar) : 35, 68, 168, 349, 473, 489, 500, 514, 554, 594, 705, 881; kadrga resleri : 572;
kadrgalara barut- siyh tahmli : 433; kadrgalar donatmak : 453; kadrgalarun krekcileri : 489;
kor : 627, 949; korclarba : 1297; mytblar : 479; odun gemileri : 1445, 1453; resler :
141, 291, 536, 881, 976, 1175, 1220, 1284; sary ayrlar : 338; tcirleri : 317, 318, 806;
toanclar : 1034; yularclar : 479; zer-ninclar : 402; -i hmyn : 66, 122, 198, 245, 287, 295,
340, 749, 813, 834, 944, 1132, 1421; -i hmyn in zabt : 66, 277; -i hmyna yarayan tuhfeler :
287; ya odun hdmeti : 122
Him, ev basan, Ilca kz. : 836
Him, sa-blk ulfecilerinden Ferruh'un ol, Yayalar k., Trnovi kz. : 432
Hatmt, Arab, ehl-i fesd, m : 1433
hatb : 106, 420, 1039
Hatb, Karkal k., Akyaz kz. : 118
Hatbol, eky yolda, Mentee sn. : 1118
hatt- kd-asker : 1055, 1060, 1081
htn(lar) : 403, 537, 985; almak : 1245; dmek : 1360; cuk : 1400
Htnlar Hammm, Ilca kz. : 833
Hatvan Kalas : 645
Hatvan sanca bei : 645, 1156
havle hdmeti : 609
havss- [/hss-] hmyn : 56, 143, 198, 260, 271, 276, 278, 439, 445, 462, 753, 812, 1017, 1020, 1132, 1421,
1431, 1456, 1469, 1473; mili : 56; emn(ler)i : 49, 205, 226, 239, 480, 1399, 1446; in sancak
zabt : 462; in zabt : 279; ktibleri : 205; mltezimleri : 205; nzr : 489; rayyetleri :
427; reys : 44, 142, 143, 424, 829; sancak beleri : 239; terekesi : 489, 592, 733, 751, 810;
voyvodalar : 239; zbitlar : 143; a iltic itmek : 1399; a zabt : 260, 1434; a zabtolunan
tmrlar : 753; un der-anbr olan terekesi : 226
414
havf u hayet : 811, 839

havf u hr virmek : 73
havf u hirsn : 656
havf hatar : 950
havf virmek : 76
havl : 1250
havl kapus : 681
Haydar avu : 101, 324
Haydar Paa voyvodas : 985
Haydar, midl, harm, Karahsr'da bzergn basan : 16, 832
Haydar, Bahdr ol, Sirozlu, Ferhd Be'in adam : 129
Haydar, Beg k., Manisa kz. : 327
Haydar, Behisni kds : 1231
Haydar, Dergh- Muall Yayabas : 550
Haydar, Erdel'de mllar gasbedilen : 1201
Haydar, Ertod'nn kardei, irret ekvetle mehr, Yzdepre kz. : 636, 1199, 1415
Haydar, Grcistn belerinden Levend Be'in adam : 1006
Haydar, kapuc, hkm verilen : 1077
Haydar, Ktib, Sekuy sancan tahrr eden : 271
Haydar, Mevln, Borl Kds : 48
Haydar, Mltezim Abdlgaffr'n hizmetkr, nebol kz. : 229
Haydar, Pasin Sanca Bei : 233
Haydar, Penbeci, bzergn ktillerinin yolda, Ereli kz. : 984
Haydar, shte, Mudurn kz. : 1360
Haydar, Sba, znik kz. : 647
Haydar, Sba, Tekeili sn. : 183
Haydar, Zaesne Bei Ferhd Be'in Kethuds : 1237
haydd(lar) : 742, 785; memerri : 1233; u harm : 785; u harm levend kfirler : 188
hayf : 1079, 1102; u teadd : 639; u teezz : 640
Hayim, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
hyin mfsid : 1048
haymne : 978, 1131; cemati : 1098; koyun : 998
hayme : 93, 95
Hayrabol; kazs : 1356; kds : 1095, 1355, 1356; voyvodas : 988
Hayreddn, Nyib, Rodos'a srilen : 955
Hayreddn, Yldrm Hn, Yeni Cmi ve Eski Cmi Mtevellsi : 507
Hayrullh, zam, Erzurum vt. : 260
Hayrddn, mr mimrlarndan : 282
hzr u mheyy : 816, 823, 865, 992, 1045, 1156, 1157, 1158, 1180, 1237, 1422
hzr u nzr : 798, 1214, 1238, 1269
Hazd(?) karyesi, Red kz. : 426
hazne [/hzne] : 13, 54, 208, 209, 215, 488, 532, 694, 875, 889, 1048, 1138, 1459; cem : 620;
hfzitmek : 1459; irsli : 221; ml : 318; -i Badd : 215, 683, 1013, 1357; -i Basra : 1138;
-i Haleb : 410; -i Msr : 91, 92, 93, 426, 485, 1079, 1102; : 318, 1052, 1129
Hazne-i mire : 100, 143, 167, 215, 317, 318, 348, 367, 369, 466, 477, 536, 543, 546, 785, 963, 1013, 1017,
1113, 1132, 1225; defterdr : 1, 2, 462, 532, 588; defterdr (kapu)kethuds : 2, 462; levzimi :
318
Hazret-i Dvd Hammm, Kuds-i erf : 113
Hazret-i s : 796
Hazret-i mer evld : 1435
415
Hazret-i Peygamber evldnn mezarlar : 39

Hazret-i Seyyid'l-enm : 91
hedy : 779, 826, 1047, 1383
hedmitmek : 1461
helk olan kzler : 481
helk olmak : 563, 857
Hemedn : 354
Hersek (livs/sanca) : 501; bei (kapu)kethuds : 71, 774, 778, 1353; sanca alaybeisi : 1380;
sanca askeri : 1371, 1379; sanca bei : 71, 202, 416, 503, 546, 772, 774, 778, 801, 985, 1134,
1144, 1146, 1152, 1163, 1190, 1208, 1253, 1280, 1353, 1402, 1446, 1452; sanca iskele emnleri :
416; sanca kdlar : 416, 1353, 1446; sanca kalalar dizdrlar : 416; sanca nzrlar : 416;
sanca reys : 1353; sanca siphleri : 1371; sanca sbalar : 416, 1371; sanca
voyvodalar : 416
hevn-deste darbitdrmek : 1133
heykel : 869
Hezrgrad (kazs) : 378, 1089, 1397; kds : 986, 993, 1020, 1247, 1282
Hcz, hrsuz, Eflni nh. : 48
hdemt- hmyn : 205; da ihml tekslleri olanlar : 1320
hdmet; iden siphler : 248; itmeyen siphler : 248; -i muhfaza : 64; de ve yoldalkda bulunan
kullar : 1388; de ve yoldalkda bulunmak : 429, 562, 565, 597, 692, 1392; e cem olunan beler :
1388; e karmak : 69, 1412; e gndermek : 65, 69; e kdir oullar : 18; e yarar kimesneler : 445;
e yarar yiitler : 1320
hdmetkr(lar) : 127, 200, 434, 740, 774, 1250
hfz : 377, 415, 1061, 1156, 1212, 1220, 1423; u hrset : 31, 39, 85, 88, 141, 152, 275, 396, 411, 442, 665,
667, 724, 728, 732, 742, 790, 796, 798, 803, 804, 820, 837, 843, 856, 886, 972, 980, 1000, 1008, 1036,
1041, 1111, 1129, 1148, 1154, 1208, 1211, 1214, 1215, 1216, 1237, 1238, 1253, 1272, 1288, 1299, 1303,
1321, 1356, 1367, 1368, 1389, 1428, 1432, 1452, 1459, 1477; u hrset-i memleket : 275, 656, 972,
973, 1096, 1127, 1157, 1202; u hrset-i vilyet : 1209; u synet : 151, 158, 739, 936, 1041, 1130,
1148; u synet-i memleket : 785; u synet-i mslimn : 950; u zabt : 1356
hlat-bah : 683
hlatlenmek : 1102
hlf- emr; i : 22, 24, 25, 125, 226, 252, 253, 298, 299; tealll : 69; tereke virilmek : 531; -i erf :
233; -i erf i : 28
hlf- er : 59, 120, 241, 311; - kavm : 56, 159; - erf : 45, 56, 76, 144, 207, 245, 336; - erf zulm
teadd : 234; teadd : 310; u knn : 44, 53, 55, 56, 70, 112, 123, 239; u knn akalarun
almak : 794
hlf; - ahd : 151, 158, 828, 972; - ahd peymn : 1361, 1362; - vk isnd : 167; - vk kazyye :
70, 106, 119, 145, 154, 212, 219, 224, 228, 235, 255, 261, 264, 296, 308, 311, 1295; - vk nesne :
230; - vk sicillt itmek : 70
Hlle; bei : 206; kds : 206
hmyet synet : 75
Hms; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
hml : 440, 448
Hns; sanca : 237, 445; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
Hrsova kds : 36, 378, 953
hrsuz(lar) : 14, 117, 154, 393, 421, 427, 452, 463, 480, 494, 585, 641, 736, 873, 892, 1056, 1076, 1081, 1198,
1254, 1416; erki : 1219; u harm-zde : 646, 1111; u harm : 73, 99, 117, 135, 144, 145, 173,
253, 375, 404, 427, 631, 641, 644, 646, 672, 796, 821, 831, 1074, 1096, 1254, 1278, 1279, 1315, 1318,
1347, 1391, 1396, 1399; u harm demi : 641; u harm siph tyifesi : 641; u harm yata :
195, 1241, 1436; u harmnn yollara ve billere inmesi : 1355; u harmyi ele virmek : 1399;
yata : 154, 161, 204, 540, 567, 892; yatakl : 1108; lara erk ve yatak olmak: 1044; luk : 98,
186, 342, 576, 717, 764, 831, 855, 869, 951, 1047, 1125, 1241, 1278, 1282; luk ve harm-zdelik : 48
416
Hrova karyesi, Premedi nh., Avlonya sn. : 1174, 1185

Hrvat vilyeti : 796
hsr(lar) : 17, 31, 529, 660, 680, 726, 796, 1004, 1029, 1121, 1381; bins : 726; burc : 1401;
dizdr(lar) : 900, 1063; gedi : 129, 752, 1187; handek : 918, 1401; kapular : 1401;
kethuds : 1401; muhsaras : 1288; mstahfzlar : 778; pee bins : 680
Hsr, Ankara : 996
hsr-er(ler)i : 30, 57, 240, 660, 782, 855, 875, 1053, 1073, 1110, 1163, 1219, 1263, 1277; gedi tevchi :
1187; istihdm : 24; komak : 1364; tayni : 240; tmrlar : 166
hsr-eren(ler)i : 88, 129, 408, 471, 505, 775, 782, 826, 918, 980, 1008, 1018, 1052, 1053, 1105, 1118, 1159,
1183, 1211, 1247, 1451; oullar : 752
Hsrck karyesi, Krehri sn. : 264
htbet : 679
hynet : 855, 1047, 1079, 1102, 1138; kasdyla eve girmek : 740
Hzn bei : 1029
hzne bkz. hazne
Hzr Be'n kethuds : 294
Hzr Be, Sla Bei : 787
Hzr Be, Usturgon Bei : 1212, 1213, 1217
Hzr bin Abdullh, Van gnlllerinden : 1241
Hzr bin Hasan, dirlik shbi, ehrizol : 1048
Hzr bin lys, shtelerle birlikte halk rahatsz eden, Kastamon : 1000
Hzr Blkba, hkm verilen, spir sn. : 1099
Hzr stemd, zimm, Mora sn. : 311
Hzr Res : 226
Hzr Voyvoda, Hslar Voyvodas : 431
Hzr Voyvoda, Neretva kdsnn ktili : 772, 776, 778, 1162, 1163
Hzr Voyvoda, Sopani k., Grice kz. : 495
Hzr, Arboz Muktat Nzr : 226, 592
Hzr, arz getiren, hkm verilen, Kzlaa kz., irmen : 899
Hzr, Balyabadra Dizdr Cafer'in amcas : 311
Hzr, Bebzr kz. : 642
Hzr, obn, Dedeler k., Cumabzr kz. : 579
Hzr, Emn, Salina kz. : 812
Hzr, Glbe k., Manisa kz. : 327
Hzr, Hac, Bozky k., Manisa kz. : 327
Hzr, hkm verilen : 641, 1004
Hzr, kallb, Edirne : 1196
Hzr, Kara, Ertod oullarndan, irret ekvetle mehr, firr mahbs, Yzdepre kz. : 636, 1199, 1415
Hzr, Kif : 1404
Hzr, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Hzr, Kurd ol, Svey Kapudn : 294
Hzr, mecrh, Erzurum Kalas : 60
Hzr, Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Hzr, mtek siph, Bozku k., Kurunlu kz. : 794, 935
Hzr, siph, Karaman vt. : 605
Hzr Cemati, Karaulus'a tbi : 424
hle v huda : 162, 166, 172, 333, 642, 799, 811, 1466; ya mberet : 800; y ref : 696
Ht kasabas bkz. Ane
hibe itmek : 756
Hibe, Kemer ks., Edremid kz. : 82
417
Hibe, nyib, maktl, Gez k., Edremid kz: 154

Hidyet, bzergn ktili, Diyrbekir : 832
Hidyet, kul, zam, Be kralna nme-i hmyn gtren : 744, 746, 759, 765, 781, 828, 1383
Himmet, ehl-i fesd, Aydos kz. : 576
Himmet, Ertod oullarndan, irret ekvetle mehr, Yzdepre kz. : 636, 1199, 1415
Himmet, halka zulm teadd eden, Murtaz-bd kz. : 965
Himmet, siph : 650
Hind : 1127; diyr : 256, 257, 270, 355; tccrlar : 256
Hind ivid : 333
Hizo; lkesi : 237; hkimi : 237
Holyar(?) Mendilo(?), ehl-i fesd, Van vt. : 698
Homa kazs : 1395
Horpite (kazs) : 375, 793; kds : 393
horydn krmak : 722
horydlar : 501; kldan germek : 365, 782
Horzum, Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Hotin Kalas : 178
Hram Kalas, Tuna yalsnda : 1291
Hristo, zimm, Mora sn. : 311
Hristol, zimm, kallb, Lankaza(?) k., Selanik : 1135
hubbt : 245, 419, 1267
Hubl halk : 571
Hubl nhyesi, Haleb vt. : 571
huccc : 565, 843, 844, 868, 906, 1222, 1260; u tccra tecvz : 355; - mslimn : 355; un yollarn
kat itmek : 565
huccet(ler) [/hucec] : 224, 449, 474, 536, 558, 648, 834, 930, 990, 1020, 1065, 1107, 1131, 1197, 1302;
almak : 49; eylemek : 426; itdrmek : 426; sreti : 795; vir(il)mek : 143, 474, 497, 625, 736,
1355; yaz(dur)mak : 182, 795; -i kd : 1296; -i eryye : 282, 426, 558, 1022; l yirler : 1111
hucec bkz. huccet
Hudvendigr Hnkh, Konya : 1050
Hudvendigr; sanca : 669; bei : 157, 183, 206, 283, 453, 642, 714, 1151, 1165; bei kethuds :
966, 1352; Hammm : 105; kds : 1151; sanca askeri : 705; sanca kdlar : 206, 1165;
Hudvirdi, hkm verilen, Budun : 250
Hudvirdi, kz eken, Avclar k., Kite kz., Hudvendigr : 966
Hudvirdi, zimm, mtek, Akhsr k., Aksary sn. : 991
huddm(lar) : 880, 1404; a libs tayn itmek : 39
hudd tayni : 21
hudd-nme : 56, 245, 834
hufyeten aka virmek : 799
hufyeten tetebbu u tecesss : 469, 559, 1395
hufyeten ve alniyyeten tetebbu u tecesss itdrmek : 1390
hufyeten yokladup tecesss itmek : 567
hufyeten yoklamak : 986, 1133, 1344
hukkm : 585
hukk; - mslimn : 225, 372; - ns : 161, 208, 209, 223, 225, 380, 604, 794; u rsm : 1431
hulef : 974
Hulvn karyesi, Mie-i Ardahan nh. : 638
hurde; aa yklemek : 1093; aka : 996; esbb : 1193; gemiler : 419, 425, 577; gemilere hubbt
virilmek : 425; gemilere pirin virilmek : 425
418
hurdevt inc : 287, 340

Hurrem bin Abdlhay, Mevln, sbk Saray Kds : 1038
Hurrem, Blagay Kalas mstahfzlarndan : 1162, 1163
Hurrem, Cell ol, Yrkler k., Gynk kz. : 117
Hurrem, Derv eleb'nin kulu, kallb, Novaberde kz. : 907, 924
Hurrem, stanbull, Sarraf, Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Hurrem, Nyib, Yeniehir kz., Selanik : 1128
Hurrem, Nzr kul, kallb, Novaberde : 907, 924
Hurrem, sba : 550
Husm Abdullh, Karaman'da tekye ihds eden : 166
Husm Abdrrahm Efendi : 1304
Husm bin Mustaf, Pumak demekle mehur, mahbs : 30
Husm Halfe, eyhlu : 1390
Husm Res, hssa resi : 1364
Husm Res, hkm verilen : 1284, 1338, 1457
Husm Res, zmir Kdl halkna tereke temini iin vazifelendirilen : 928
Husm, Gelibol kdsnn adam : 831, 1175
Husm, Mevln, Dimetoka Kds : 945
husam bkz. hasm
Husmddn, Mevln, sbk Lazikyye Kds : 585
Husn Htn, Sinob kz. : 764
Husrev (Paa), sbk Badd Belerbeisi : 424, 515, 654, 665, 668, 1013, 1432
Husrev Kethud, Sol-kol Alaybeisi : 1001
Husrev Paa-zde Kurd Be mlki, Camchacali mh., stanbul : 1038
Husrev Sba, Piyde Bei Sbas : 308
Husrev, Abdullh ol, Edirneli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Husrev, arz getiren, Kefe : 623
Husrev, cmi mutemedi, hkm verilen : 885
Husrev, Cihnh nm siphnin kulu, hrsuz, Kazganclar k., Kengr sn. : 869
Husrev, Dergh- Muall avuu : 452, 465
Husrev, Dergh- Muall Silahdrlar avuu : 606
Husrev, Dvne : 532, 533
Husrev, Galata Kds : 492
Husrev, harmler resi, Horpite kz. : 393
Husrev, Ktib : 308
Husrev, Mehmed ol, Dergh- Muall Silahdr : 606
Husrev, Nevesin ks. : 202
Husrev, Sa-blk ulfecilerinden : 1455
Husrev, Selanik Yrkleri Sbas : 1014, 1212, 1213, 1217
Husrev, Tezkireci Hasan Be'in adam : 86
Husrev, zam, irmen sn. : 434
husmet : 477, 785, 1194, 1417; ceng cidl : 1350; cidl : 1383; gavg : 411, 738
hutab : 346
hutbe-i erfi itirk zre okutmak : 1179
huzr- hl ve fer- bl : 44
Hdy, Beg k., Manisa kz. : 327
hkm*; -i hmyn : 17, 37, 39, 78, 88, 95, 122, 149, 210, 739; -i erf : 4, 27, 30; -i erf ihrc eylemek :
392; -i erf-i vcib'l-ittib : 134; ihrc : 436; nin itmek : 720; sreti : 810; virilmek :
1295
hkm; hkmet : 585; -i kd : 143, 736
419
Hr(?) karyesi, Tekfurta kz. : 1466

Hrmz blgesi : 1127
Hrmz kapudn : 757
Hseyin Aa-ol, mahbs : 780
Hseyin Al, Monla, fakh : 328
Hseyin Baba, ehl-i fesd, ernovi kz. : 1088, 1397
Hseyin Bl, muhzr yolda : 19, 127, 691, 1054
Hseyin Bl, ehzdenin adam, hkm verilen : 887
Hseyin Be, Bayat Sanca Bei : 857
Hseyin Be, drende : 129
Hseyin Be, Deyr Rahba Bei : 390, 392, 676
Hseyin Be, Imdiyye Hkimi : 1321
Hseyin Be, Karahsr- Shb Yayalar Bei, Mamriyye Kalas hizmetinde grevli : 6, 86, 164, 715, 918,
1412
Hseyin Be, Yanya Sanca Bei : 1288
Hseyin bin (veled-i) shk, Rz-nmeci kirdi : 654, 668
Hseyin bin Neb, err, Finike : 767
Hseyin bin Sinn, Rz-nmeci kirdi : 654
Hseyin bin Vel, Sonisa kz. : 329
Hseyin avu, Cezyir avularndan : 35
Hseyin avu, Dergh- Muall (l) avularndan : 30, 949, 1116, 1268
Hseyin avu, Dergh- Muall avuu : 1259, 1260
Hseyin avu, sbk stanbul Sbas, hkm verilen : 1019, 1439
Hseyin Dede, mteveff, Rodos : 1401
Hseyin Osmn, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
Hseyin Paa, mteveff, tib : 1295
Hseyin Res, hssa resi, Galata : 1005
Hseyin h, l-i Serrc tyifesi, Tvk- Kerkk nh., Badd : 683
Hseyin [/Hseyinh] Be, Ohri Bei : 347, 506, 801
Hseyin, Abdullh ol, Hersekli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Hseyin, Abdullh ol, Moral, Ferhd Be'in adam : 129
Hseyin, Ahmed ol, Filibeli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Hseyin, Aruk, harm, Kavlakova k., Prevadi kz. : 1090
Hseyin, Basdrma-ol demekle marf, halka zulmeden, Kalina k., Midill : 866
Hseyin, Beg k., Manisa kz. : 327
Hseyin, Blagay Kalas mstahfzlarndan : 1162, 1163
Hseyin, Bosna Bei Kethuds : 992
Hseyin, erkes, Silahdr : 172, 800
Hseyin, drende, Dergh- Muall yenierisi : 366
Hseyin, Dvd ol, htimnl, drende Hseyin Be'in adam : 129
Hseyin, defterdr adam : 285
Hseyin, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
Hseyin, ehl-i fesd, Sinob kz. : 764
Hseyin, Elvn ol, siph, kendisinden ikyet olunan, Tarsus sn. : 1227, 1235
Hseyin, Glbe k., Manisa kz. : 327
Hseyin, Hac, Hcib k., Kengr sn. : 121
Hseyin, Hac, maktl, Edremid kz. : 154
Hseyin, Hacbe Camii ve Zviyesi Mtevellsi, Snur(?) k., Bayburd kz. : 1060
Hseyin, Hasan ol, hkm verilen, skb : 1400
Hseyin, Hssa resi, drende : 141
420
Hseyin, hrsuz u harm, Emen k., Beehri sn. : 613

Hseyin, hrsuz u harm, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Hseyin, Hzr ol, Kopana k. : 593
Hseyin, hkm verilen, Bilecik : 1236
Hseyin, riol, siph Hasan' yaralayan, Edirne kz. : 1450
Hseyin, skele Emni, Mezistre kz. : 826
Hseyin, skender ol, tmr mutasarrf, Trnovic k., Grice nh., Paa sn. : 1174, 1185
Hseyin, skender'in hasm, hkm verilen : 1171
Hseyin, slm olan zimm, psala : 1206
Hseyin, Kara, Muktaa-i Ortapre mili : 327
Hseyin, kasap, Edirne kz. : 414
Hseyin, ktil, Rodoscuk : 422
Hseyin, katl zanls, mahbus, stanbul : 850
Hseyin, Kavala Kapudn : 1220
Hseyin, Kool, ehl-i fesd, Broy Kalesi : 396
Hseyin, Kuyumcu, Burusa sn. : 647
Hseyin, Mamriyye Kalas Emni : 170
Hseyin, Memih ol, Rmkala Hsr neferi : 660
Hseyin, mukaddim, eyhlu : 1390
Hseyin, mstahfzndan, skenderiyye Kalas : 722
Hseyin, mtek, hkm verilen : 890
Hseyin, mteveff Cafer'in mln gret eden : 987
Hseyin, Serrc, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Hseyin, siph, reyya zulmeden, ehirky kz. : 289
Hseyin, Sultn Hasan Evkf Nzr, Msr : 637
Hseyin, Sultn, Imdiyye Hkimi, ehrizol muhfazasna tyin olunan : 686, 1319, 1320
Hseyin, Sleymnlu k., Manisa kz. : 327
Hseyin, h bkz. Hseyin, h-ol
Hseyin, h-ol [/Hseyin, h], em-hne Mltezimi, Pein kz. : 101, 1232
Hseyin, ehzde Selm'in Lalas : 7, 743, 1039
Hseyin, err, Bb'l-Irk Mahallesi, Musul ks. : 686
Hseyin, Taz(?), Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Hseyin, Tekyeky k., Manisa kz. : 327
Hseyin, Turc-ol, Berkofa kz. : 1166
Hseyin, yenieri, ktil : 216
Hseyin, yenieri, Midillili : 371
Hseyin, Ysuflu(?), Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Hseyin, zam, Erzurum vt. : 1348
Hseyin-bd; kazs : 98; kds : 106, 208, 209
Hseyinba, Mastar k., Akahsr kz. : 528
Hseyini(?) karyesi, Karn-bd kz. : 1076
Hseyinler mezras, Diyrbekir vt. : 1015
Hseyinh Be, bkz. Hseyin Be
hsn; -i ihtimm : 826; -i ittifak ittihd : 158; -i ittihd ittifk : 148; -i tedbr tedrk : 103, 126,
127, 131, 148, 167, 206, 222
dll; itmek : 206, 249, 411, 563, 653, 974, 975, 1059, 1437; inklb : 693
kb u tb : 546
421
lgar : 1465
Ilgar, mahbs, Konya : 522
Ilgar, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
Ilgun (kasabas/kazas) : 898, 917; kds : 740; Mahkemesi : 917
Ilca kazs : 833; kds : 46, 836
lm : 977; -i kd : 393
Imdiyye hkimi : 686, 1269, 1270, 1271, 1319, 1321, 1322
Imdddn Be, Malazgird eyletine mutasarrf olan : 1029
Imret karyesi, Aksary sn. : 991
mret : 39, 67, 240, 245, 414, 558, 638; evkf : 834; mutemedi : 643; mhimmi : 84; mtevellsi :
834, 896; e kbil yirler : 276
Imret-i mire : 300, 371, 387, 388, 407; Evkf : 300, 539, 643, 896; Evkf nzr : 343; Evkf
terekesi : 371, 388, 885, 926, 1382; mtevellsi : 885, 1474; terekesi : 896
Imrn, hkm verilen, Devel Karahsr kz. : 979
nd; u isyn : 1437; u muhlefet : 23, 52, 56, 127, 589, 845, 1042, 1124; u tealll : 1051
Irk- Arab : 355
rgad(lar) (tyifesi) : 253, 585, 655
rz; u nms- saltanat : 3, 32, 148, 149, 152, 158, 259, 652, 653, 692, 698, 737, 797, 807, 809, 811, 902, 967,
1011, 1134, 1351, 1380, 1475; - saltanat : 31, 146, 1158; - saltanat- hmyn : 1127, 1271, 1280,
1322; -n synet etmek: 812
Isfrarnie(?) karyesi, Hezrgrad kz. : 986
slh temesski : 403
slh fermn olunan kur : 689
Isparta kds : 244
Istabl- mire : 500; harbendeleri : 1207; voynuklar : 1346
stabur : 259; peyd itmek : 785; bozlmak : 411
Istanky dizdr : 1110
Istarvine karyesi, Pirlepe kz. : 197
Istranca ta : 949
Ik, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
tb u kb : 73, 239, 253, 816
tlk : 449, 661, 747, 759, 788, 810, 815, 825, 832, 836, 847, 984, 988, 1039, 1075, 1076, 1081, 1101, 1129,
1138, 1221, 1274, 1440, 1443, 1462
Ivaz avu, Dergh- Muall avuu : 1018, 1346
Ivaz, Hssa Beyt'l-Ml Emni : 36
Ivaz, Mevln, sbk Khta Kds : 174, 308
Ivaz, Nyib, Vize sn. : 1116
Ivaz, ikyete gelen, hkm verilen, erke kz. : 890
yl ektirmek : 1416
Izzeddn, aret eyhi, Unu sn. : 699
ine : 60
inet istimdd : 158, 429, 562
bere varo, skenderiyye sn. : 501
ibr; v iskt : 795, 1108; v sulh : 475, 477
brhm Be kethuds : 450, 451
brhm Be, Ayntb Bei : 1165
brhm Be, Dragman, hkm gtren : 194, 274
brhm Be, Mekke-i Mkerreme suyol hizmetinde grevli : 90, 93, 95, 435, 440, 448, 450, 451, 456, 457,
1169, 1328, 1329
brhm avu, Be-zde, hkm verilen : 1046
422
brhm avu, Dergh- Muall avuu : 206, 535, 1199

brhm avu, hkm verilen : 656, 1237
brhm avu, Muhtesib-zde, hkm verilen : 105
brhm eleb, abclar k., harm, Zara-i Atk kz. : 103
brhm Halfe, Nyib'-er : 508
brhm Mustaf, Karacalar k., Milan kz. : 1347
brhm Paa, Vezr-i Azam : 437; Cmi, Selanik : 777; Evkf : 437; Evkf mtevellsi : 1282
brahm, Ysn ol Ahmed'in kardei, Eb-R tarafndan Rahba Kalas'nda habsedilen, Haleb : 1130, 1132
brhm, Abdullh ol, nebahtl, Ferhd Be'in adam : 129
brhm, Anatoll, shte, Aydos kz. : 576
brhm, Balta k., Manisa kz. : 327
brhm, Bsim ol, Trablus Mahkemesi'nden ref olunmu : 212, 389, 1436
brhm, Beg k., Manisa kz. : 327
brhm, cariyesi ve kleleri maktl, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
brhm, iek-ol, maktl, Bilvrn kz. : 1198
brhm, drende, Behisni kz. : 1229
brhm, Dergh- Muall yenierisi : 7
brhm, Dvne, ehl-i fesd, Yogunyallar nm Yrklerden, Edremid : 154, 556
brhm, ehl-i fesd, shte, vilyet halkna altun ve aka salan, Kastamon ve Canik : 1234, 1244
brhm, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Imret k., Aksary sn. : 991
brhm, Erzurum Tmrlar Defterdr ve Muktat Nzr : 970
brahm, evi baslan, Cmi- erf mh., Ilca kz. : 836
brhm, Fenrl, ktil, Dergh- Muall yenierisi : 272
brhm, habs-hne zbt : 550
brhm, Halvy, irret ekvet zre olan, Kzlaa kz. : 1268
brhm, harm, Belgrad : 200
brhm, hkm verilen, Antliyye kz. : 931
brhm, tib'deki Hseyin Paa Evkf mtevellsi : 1295
brhm, Karacalar k., Milan kz. : 1347
brhm, Kavala Dizdr : 534
brhm, maktl, Kaysariyye sn. : 264
brhm, Mehmed ol, Monla, rz-nameci kirdi, ktib : 654, 668
brhm, Monla, fakh : 328
brhm, Moskov'a ticret iin giden : 1245, 1283
brhm, Moton Azebleri Aas : 619
brhm, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
brhm, mtekid Semendire Bei Mesh Be'in adam : 374
brhm, mteveff, Yakmn k., Hubl nh., Haleb vt. : 571
brhm, Nzr Ktibi, hkm verilen : 1232
brhm, Nianc bein sitnelerine hizmet eden : 680
brhm, Rahmniye Kullar Aas : 287, 340
brhm, Rudnik'de det-i anm cem eden : 1341
brhm, siph, Ayamavra varounda skin : 498
brhm, Sleymnlu k., Manisa kz. : 327
brahm, ikyete gelen, hkm verilen, erke kz. : 890
brhm, tmr sahibi, Alieri k., Seydehri kz. : 145
brhm, Turm ol, Alacahsrl, Ferhd Be'in adam : 129
brhm, Vel ol, Prevadili, Ferhd Be'in adam : 129
brhm, yenierilikten mazl, Edirne : 1276
ibret nashat : 784
423
brice skelesi Liman, Ken : 28, 934

ibriim : 162, 172, 333, 800, 869, 1436
icre : 163, 426, 510
iczet; recs : 39; tezkiresi : 486; vir(il)mek : 85, 328, 447; -i hmyn : 10, 37, 39, 61, 192, 357,
358, 398, 701, 742, 744, 760, 761, 807, 1383; -i erfe : 37, 226, 358, 757, 765
icml defterleri : 81, 198, 634
i il taraflarnda olan kaleler : 124
i kaftan : 249
i ya : 826
il : 583; bei : 206, 714, 1056, 1165, 1216; kds : 206; sanca kdlar : 1165
d-i Adh-y mbreke : 1383
drs, Cessn Beinin Kethuds : 1125
drs, hsr-ereni, Rodos sn. : 471
drs, lbasan Bei abn Be'in adam : 773
drs, kzib, mahbs, Rodos sn. : 557, 649
drs, yenieri, Gmlcine : 1054
ifsd itmek : 396, 1277
if : 1276
iftir : 916, 1268; itmek : 717, 1315, 1391
ne adas : 1317
iv v dll itmek : 585
ihnet : 1291
ihls u ihtiss : 710
ihml : 941; gaflet : 809; mshale : 22, 25, 64, 65, 115, 116, 146, 167, 228, 283, 349, 362, 374, 590,
684, 702, 709, 714, 715, 772, 776, 778, 786, 801, 814, 817, 858, 877, 912, 932, 952, 961, 962, 964, 992,
1014, 1030, 1033, 1034, 1076, 1078, 1091, 1096, 1123, 1124, 1129, 1144, 1151, 1160, 1209, 1274, 1280,
1291, 1327, 1333, 1337, 1369, 1380, 1384, 1388, 1406, 1407, 1409, 1410, 1411, 1426, 1446, 1447;
teksl : 680, 958, 1141, 1143, 1148, 1164, 1270, 1320, 1426; zre olan sbalar ve siphler : 808
ihrc tahsl : 72
ihrk : 61, 212, 318, 501, 579, 644, 1317, 1367; bi'n-nr : 644; itmek : 105; u gret : 1251
hsn, Osmn ol, elinde kalb aka bulunan, Burusa : 940
ihtimm u ikdm : 709
htiman koyunlar : 47
ihtisb : 849
ihzr- husam : 1114, 764, 1231
ihzriyyeden ref olunmak : 903
ikmet itdrmek : 538
ikdm ihtimm : 595, 786, 816, 817, 826, 827, 831, 856, 878, 952, 957, 960, 961, 964, 969, 1020, 1030, 1033,
1041, 1076, 1089, 1103, 1105, 1123, 1140, 1142, 1156, 1158, 1163, 1176, 1207, 1226, 1237, 1261, 1287,
1289, 1446
iki uc mhrl urgan : 1113
ikinci kapucba : 1022, 1038
ikinci nebvetl; yayalar : 1151, 1478; msellemler : 38, 1043
ikindi namz vakti : 62
kizell maaralar, rgp kz. : 370
ikrr sicill olunmak : 48
il meslihi : 903
il-ba : 991
il-er(ler)i : 144, 544, 583, 1000, 1036, 1118, 1208, 1215; : 1299
ilm itmek : 54
424
iln- hamr : 360, 547, 691; itdrmemek : 1310; itmek : 1316

lbasan (kazs/sanca) : 501, 644, 648, 861, 882; bei : 126, 222, 241, 242, 347, 365, 460, 470, 503, 506,
528, 546, 594, 644, 646, 648, 677, 705, 773, 783, 954, 1210; bei kathuds : 644, 646, 648, 689, 974,
1081; kds : 200, 241, 347, 460, 528, 974; sanca hsr-erleri ve azebleri : 782; sanca
kdlar : 546; sanca mstahfzlar ve azebleri : 782; sanca siphleri : 570, 705; sanca
sbalar : 705
ili(ler) : 17, 20, 39, 97, 151, 152, 158, 178, 180, 191, 192, 194, 201, 286, 303, 306, 322, 357, 358, 368, 519,
738, 742, 744, 746, 747, 760, 763, 765, 779, 781, 785, 790, 807, 811, 828, 1009, 1126, 1134, 1150, 1350,
1351, 1359; demleri : 286; irsli : 742, 828
ilhd : 1086, 1092
ilhk : 46
lok kds : 474
iltic; eylemek : 520, 722; itmek : 147
iltizm : 101, 208, 209, 211, 224, 252, 269, 351, 397, 410, 424, 439, 461, 487, 488, 683, 691, 911, 916, 1310;
ile emn olmak : 461; itmek : 114, 741, 900, 911, 1107, 1352; tahml olunan gemiler : 269
lya Halke, zimm, irret ekvet zre olan, Likorana k., Salina kz. : 812
lyaru, zimm, Kopana k. : 593
lys Be, Kuds Bei : 1165
lys Be, sbk orum Bei, mehyif mfettii : 120, 144, 324, 442, 540
lys bin Nash, dil k., Pirlepe kz. : 195
lys bin Timrta, ehir k., Edremid kz. : 567
lys avu, Edirneli, Dergh- Muall avuu : 507, 1136, 1160, 1197
lys, Akkirman kdsnn adam, hkm verilen : 1252
lys, Beg k., Manisa kz. : 327
lys, Belye k., nebol nh. : 717
lys, Biga Kds : 403
lys, Gzbe k., Hseyin-bd kz. : 106
lys, Glbe k., Manisa kz. : 327
lys, Harbendeba, hkm verilen : 1207
lys, hkm verilen, Abdallar Cemati, Dulkdir vt. : 198
lys, Karacalar k., Manisa kz. : 327
lys, Kaya ol, katl maznnas, arkyi, Edremid kz. : 82, 154, 556
lys, Krkkilise kz. : 576
lys, K(?) k., Dra kz. : 646
lys, Kili Kalas Bel Aas : 1224
lys, siph : 290
lys, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
imm(lar) : 420, 547, 681, 1133, 1200, 1250, 1436
mm Eb-Ysuf kavli zre ehdet : 492
mm Gayb, eyhlu kz. : 1390
mm Ms Kzm : 1432
immet : 679; itmek : 1301
mmkul, Malazgird Sanca Bei : 1072
mna etmitmek : 106
imeci tark : 1029; ile dem tedrki : 218
mirze : 864
mirze Al : 867, 872
mirze, Cneyd bin Sleymn'n arkada, Bolavadin kz. : 911, 916
mirze, siph, Serdik k., Gynk kz. : 117
mroz cezresi : 343, 885, 1183
425
imtihn olunmak : 193

imzlu defter : 208, 209, 567
nal, harm, ernovi kz. : 1397
incir : 658, 1267; aalarn kesmek : 300
inc : 287, 340, 869
ne(?) kyi, Edirne kz. : 249
ne Bl, harm, hrsuz erki, Mustanya(?) k., Kavala : 1219
ne bint-i Hseyin, ol katledilen, Kazkdere k., Seydehri kz. : 1198
nebaht (sanca) : 85, 862, 1469; bei kethuds : 847, 1427; Kalas : 1428; sanca askerleri : 594,
705; sanca bei : 85, 126, 453, 591, 594, 705, 810, 1083, 1273, 1427, 1428
nebe, Varnal, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
nebe, Voyvoda Hzr'n adam, ktil, Klis sn. : 776
nebei, Kse, harm, Sba k., Yenice-i Zara kz. : 103
nebol (nhyesi) : 229, 717; skelesi : 229
negl; kazs : 629; kds : 962
inek; beslemek : 1405; sirkati : 432
norya karyesi, Grice kz : 431
nni kds : 962
nz; Kdl : 831, 1318; kds : 77, 548
intikm : 519, 1372
ip(lik) : 395, 826
pek (nhyesi/kazs) : 721, 1174, 1185; kds : 721
ipek ykleri : 480
psala; Kdl : 831, 1318; kds : 1168, 1206
rd u masraf [/masrif] : 49, 205, 637, 1295; defterleri : 507; ve muhsebe defterleri : 637
rd u (lar) :
iri beyz mm : 95
irimi ehirl olanlar : 1008
irs; vel : 625; -i er : 588; -i er ile intikl : 492; -i erle intikl itmi harbeler : 588
irsl sl : 962
irsliyye defteri : 72
irtikb itdrmek : 39
irti : 989; v sirka : 104
s bin Abdullh el-Mezzin, hkm verilen, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200, 1264
s bin Abdullh, yenierilikten mtekid, Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
s bin Mehmed, Krkll Cemati, Kaysariyye sn. : 1305
s bin Mehmed, tmr sahibi, Fasllar k., Seydehri kz. : 145
s bin Mustaf, Sonisa kz. : 329
s Dede bin Ms, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
s Fakh, arz sunan, Budakzi kz. : 901
s Koca, Akkirman Tatarlarndan : 652, 653
s Res, Kara Mustaf ol : 582
s, avu-ol : 453
s, drende : 1201
s, drende Mihribn Htn'un olu, Kastamon sn. : 229
s, Derz, Tekfurta ks. : 1330
s, Emr, Buhayra Vilyeti eyhi : 459, 1079, 1102, 1352, 1354
s, gammz, Debblar mh., Kengr sn. : 596
s, Konie Kds : 1162, 1163
s, mahbs, siph, Beehri lv. : 617
426
s, Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi, sbk Badd Haznesi Rznmecisi : 654, 668

s, nyib, eyhlu kz. : 1131
s, Neretva Kds, maktl : 772, 776, 778
s, Rmkala Hsr Dizdr : 660
s, hidlik eden, Ohri sn. : 1084
s, eyh, mltezim : 1352
s, eyhlu kdsnn ol : 1390
s, yenieri, hkm verilen : 1201
s, zimm, Sarlar k., Dobnie kz. : 321
sak Frence, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
sak, Harun ol, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
sak, Yehdiyye htn tercman, hkm verilen : 900
sbo Kalas, skenderiyye sn. : 1123
seviyye : 863, 867
sfendiyr, Dergh- Muall avuu : 1416
shak Al, katl maznnas, Edremid kz. : 82
shak Be, Biga Bei : 705, 1302
shak Mehmed, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
shk, Sleymn ol, tmr mutasarrf, Bodineli k., ehirky nh., Paa sn. : 1174, 1185
shk-oullar, Emen k., Beehri sn. : 1198
shaklu, mevki ad : 832
skaradin kds : 1121
skarin karyesi, Mie-i Ardahan nh., Erzurum vt. : 638
iskele(ler) : 8, 40, 61, 185, 222, 299, 358, 472, 489, 581, 658, 664, 723, 733, 751, 773, 782, 810, 845, 865, 885,
934, 1035, 1083, 1109, 1167, 1220, 1224, 1299, 1445, 1453; dizdr : 1129; emn(ler)i : 358, 379,
398, 640, 826, 1291; itmek : 61, 441; den koyun germek : 398; basmak : 722; lere aa
indrmek : 283; ye gemi ile zm karmak : 299
skender Be, Diyrbekir Belerbeisi : 446, 686, 880, 1414, 1431
skender Be, Novigrad Bei : 361, 1156
skender Be, Vize Bei : 283
skender bin Abdullh, Rodoscuk : 62
skender bin Abdullh, yenieri, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
skender bin Abdullh, yenieri, Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
skender bin shk, halk rencde eden, Batnes k., Mat kz. : 1171
skender avu, Dergh- Muall avuu : 174, 1109, 1267
skender avu, Minreci, hkm gtren : 30
skender avu, skb ve Kstendil Sancaklarnda Mbir : 994
skender Kethud : 234
skender Paa, sbk Budun Belerbeisi : 792, 797, 801, 802, 807, 1156, 1164, 1368
skender Paa, sbk Van Belerbeisi : 211, 1003
skender, Abdullh ol, Bosnal, Ferhd Be'in adam : 129
skender, Budun Yenierileri Aas : 127
skender, Dergh- Muall kullarndan : 1337
skender, dier ad Yano, harc-gzr reydan olup esr edilen, Evhad k., Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
skender, Gmrk Emni, hkm verilen : 1267
skender, maktl, Akvirn k., Ereli kz. : 635
skender, mektub getiren, Mat kz. : 1171
skender, Mentee bei kethuds : 248
skender, Mrliv : 350
skender, Muhzr : 1343
427
skender, sbk Vize Bei : 181, 362

skender, siph, Filos k., Mat kz. : 460, 528
skender, ehzde mteferrikalarndan, mbir : 1440
skender, err, Finike : 767
skender, Voyvoda Hzr'n adam, ktil, Klis sn. : 776
skender, yenieri, Zara-i Cedd kz. : 391, 550
skenderci, evi baslan, Hezrgrad kz : 1089
skenderiyye (kazs/sanca). : 265, 294, 502, 664, 782, 1123, 1174, 1185, 1238, 1299, 1359, 1361, 1362;
bei kethuds : 501, 505, 721, 722, 968; skelesi : 425, 1299; kds : 501, 502, 505, 577, 664, 722,
1299; Kalas : 517, 722; Kalas mstahfzlar : 517, 722; Kalas zindan : 517; Kal'as
erenleri : 517, 722; kapudn : 29; mstahfzlar : 505; sanca bei : 501, 502, 505, 517, 546,
664, 722, 743, 782, 784, 801, 1134, 1143, 1152, 1251, 1280, 1299, 1371, 1379, 1380; sanca kdlar :
546; sanca siphleri : 721, 784, 1371; sanca sbalar : 1371
skenderiyye alacas krmz kaftan : 576
skilib; kazs : 42; kds : 42, 641
slm : 180, 561, 880, 902, 957, 1152, 1197, 1202, 1222, 1245, 1251, 1345, 1423, 1476, 1479; askeri : 808;
lekeri : 811; a gelmek : 320, 1345
slambol : 826
slovin vilyeti : 796
sml Be, Maarra Bei : 1165
sml Mrz, ran hnn ol : 665
sml, kfr-gy, Takpri kz. : 1312
sml, n-bli ol ekilen, orum sn. : 641
sml, rafz u sebbi erle sbit olan, Hacylek k., Takpri kz. : 897
sml, tezvr telbs ve davlarda gezen, yalanc hid, hrsuz u hrmi, Emen k., Beehri sn. : 613, 1198
sml, Yenieri : 344
sparta kds : 914
ispene : 495, 650, 812, 1001
spir; kazs : 210, 1099; kds : 156, 210, 1099, 1451; Kalas mstahfzlar : 1099; sanca bei :
156, 1165, 1451; sanca kdlar : 1165; sanca siphleri : 1099
isrf itlf : 875, 1295
sryil, Sarrf, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
stanbul : 7, 22, 23, 24, 25, 26, 40, 41, 48, 72, 77, 102, 163, 165, 207, 264, 282, 300, 309, 326, 348, 356, 367,
369, 371, 384, 389, 410, 419, 425, 430, 458, 464, 472, 483, 516, 539, 548, 551, 555, 561, 568, 577, 578,
594, 601, 627, 643, 658, 661, 676, 682, 747, 786, 789, 832, 838, 850, 865, 877, 878, 885, 911, 916, 952,
996, 1006, 1013, 1018, 1022, 1035, 1038, 1065, 1067, 1068, 1093, 1103, 1109, 1115, 1147, 1252, 1289,
1292, 1300, 1311, 1312, 1315, 1333, 1347, 1349, 1391, 1405, 1406, 1408, 1409, 1410, 1419, 1430, 1441,
1456, 1466, 1468, 1469, 1474, 1479; kds : 61, 162, 163, 172, 274, 282, 492, 597, 789, 800, 1022,
1038, 1161, 1200, 1264, 1325; kapular : 309; keferesi : 1057; klesi : 254, 926; muhtesibi :
297, 384, 458, 577; muhtesibinn demi : 297; mdd : 226, 1382; mhimmi in varan
gemiler : 531; sbas : 282, 1019; zahresi : 9, 28, 41, 43, 47, 72, 87, 89, 165, 190, 299, 385, 472,
531, 539, 568, 575, 845, 998, 1031, 1033, 1109, 1252, 1267, 1289, 1410; zahresi iin gelen koyun :
1326, 1327, 1334; zahresi in varan tereke gemileri : 539; Zindn : 42, 636; 'a gelen su yollar :
548, 789; 'da vk bzrlar : 597; 'dan Badd'a varnca yol zerinde vk olan beler ve kdlar :
549; 'dan Be snrna varnca yol zerinde vk olan kdlar : 745; 'dan Budun'a varnca yol zerinde
olan beler ve kdlar : 744; 'dan Budun'a varnca yol zerinde vk kdlar : 1459; 'dan Edirne'ye
varncaya kadar yol zerindeki kdlar : 363; 'dan Frengistn'a varnca dery kenrnda olan beler ve
kdlar, deryda yriyen kapudnlar ve gnll resler : 766; 'dan Komoran'a varncaya kadar yol
zerinde vk olan beler ve kdlar : 759, 760, 765; 'dan Sultnni'ne varncaya kadar yol zerinde
olan kdlar : 1408
stanbul gll : 260
stanky; cezresi : 226, 1443; kds : 1474; Kalas : 1118
428
stefan Kral, Erdel Kral, Kral Yano'un olu : 31, 32, 146, 148, 152, 155, 158, 175, 259, 303, 320, 331, 332,
334, 411, 519, 520, 628, 639, 640, 738, 779, 781, 785, 796, 802, 807, 811, 817, 835, 839, 921, 922, 960,
1009, 1010, 1126, 1152, 1157, 1350, 1385, 1387
stefe kasabas, Arboz sn. : 1285; kds : 369, 1285
stefo, zimm, Dergh- Muall'ya arz sunan, Kean kz. : 227
stemad, Papas, Moral : 305
stemad, Yorgi olu, zimm, Hallcderesi k., Evree nh., Gelibol kz. : 315
stendil cezresi (adas) : 291, 1317
istiml infit : 273
isticze; itmek : 757; -i hmyn : 201
istift eylemek : 659
istihdm : 1228; eylemek : 1253; olunmak : 1279
istihkm itmek : 823
istikmet adlet : 1047
istimlet : 501, 782, 1464, 1468, 1472, 1479; itdrmek : 529; itat : 677; vir(l)mek : 21, 267, 424,
429, 455, 463, 538, 562, 565, 738, 743, 1130, 1368, 1381, 1388
stiye, Ate adl zimmiyyenin babas : 1441, 1456
stiyedenk(?) Di Martin, zimm, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
stolni Belgrad; bei : 1156; kds : 645
stom, Gril Melik ol, Grci bei : 21
stor veled-i Kkar, zimm, bzergn ktili, mid : 832
isyn : 149, 152, 390, 506, 689, 722, 782, 783, 788, 795, 919; eden kur : 788; iden mfsidn : 689;
itmek : 222, 529; u tuyn : 146, 147, 148, 149, 222, 390, 529, 538, 624, 652, 653, 743, 919
i tutmak : 608
i-eri : 4
baye(?) karyesi, Kelemente nh., Podgorie kz. : 501, 664
iciler : 508
ikence : 1416; itdrmek : 717
pat (nhyesi/kazs) : 242, 365, 770; kds : 241, 242, 347, 365, 506, 648, 770
tib : 1295; kds : 72, 1295
itir : 576, 916, 947, 1022, 1038
itat; itmeyen kur : 782; inkyd : 205, 247, 743, 782, 784; -i er : 144, 197, 529, 544
itb u kb : 1076
itle-i lisn : 127, 498, 909
itimd olunur stdlar : 172
itlf u isrf : 91, 205, 1357
vali(?) karyesi, Radomir nh., Trhala sn. : 1174, 1185
vraca kds : 953
iz : 763, 1172, 1234; azdmak : 393
zdin kds : 223, 353
zladi kds : 1119
zmir (nhyesi/kazs) : 323, 658, 884, 896, 1317; skelesi : 299; Kdl halk : 928; kds : 568, 847,
1055, 1068
znik : 647, 1151; kds : 190, 647, 932
znikmid (kazs) : 34, 40, 291, 397, 510, 626, 685, 711, 803; skelesi : 513, 1445, 1453; kds : 40, 115,
122, 356, 513, 658, 799, 846, 943, 1064, 1097, 1445, 1453
zvornik; bei : 167, 546, 1156, 1228, 1277; kds : 167, 1277; keferesi : 1277; sanca kdlar :
546
429
kabyih : 1236
kabyilin slh : 44
Kabe-i Muazzama (Mkerreme/erf ) : 90, 95, 665, 761, 796; ferini b- zemzem ile tasl itmek : 90;
kds : 90, 95; ziyreti : 761
kable basmak : 795
Kbil Fakh, Bozky k., Manisa kz. : 327
Kbil, Kara, mil, ak, harm, Gm kz. : 42
Kabr; bei : 206, 736, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
kabz u bast : 1268
kabzit(dr)mek : 51, 964
kagun Frenk esrleri : 367
Kan(?) nhyesi : 406
Kanar karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin : 782, 788
kd*; demi : 1252; azli : 329; defterleri : 1390; ibrm : 855; katli : 774; marifetiyle tehr :
449; mahkemesi : 308, 642; meclisi : 1360; mhri : 1286; nasb : 501, 1165; nyibi : 1230;
tayni : 137; tebdli : 386; tefti : 511; l alnmak : 139; lun hara tevchi : 1430; nun
adrn basmak : 1309
kd-asker : 137, 1055, 1081, 1283
Kdgl karyesi, orl kz. : 1462
Kdkyi karyesi, Gelibol : 1175
Kdlr karyesi, Kengr sn. : 869
kdlk*; itmek : 328; dan ref : 224; larun tefti : 135
kadrga(lar) : 34, 68, 168, 248, 256, 265, 281, 294, 323, 418, 429, 473, 500, 514, 521, 554, 562, 715, 733, 751,
787, 865, 881, 1005, 1049, 1149, 1288, 1457, 1469; aac : 122, 510, 543; aac yontdurmak : 543;
bins : 34, 122, 510, 543, 627, 1289; [irsli] : 715; kerestesi kesdrmek : 543; kolmak :
1331; krei : 373; krei irsli : 1290; krekcisi : 364; levzimt : 429; res(ler)i : 294,
572; tahtas : 1289; lara siph virilmek : 281; larun kalafatlar : 429; ya top tahmli : 323
Kadi, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
kadm(); ayrlar : 250; kalalar : 520; knn : 725; kense : 282; mer : 446; mlkiyyet :
785; snur(lar) : 300, 446; snurlarun tayn temyzi : 300; tavarlar : 446; yaylak : 446;
yol : 756; yurd : 237; den hl v harbe yir : 424
Kdir, mteveff, mft : 186
kfile-i huccc : 39
kfir(ler) [kefere/kffr] (tyifesi) : 71, 88, 149, 188, 197, 222, 249, 259, 282, 287, 360, 369, 395, 406, 411, 491,
495, 501, 502, 509, 511, 536, 538, 547, 551, 553, 558, 570, 621, 623, 638, 655, 656, 663, 664, 675, 677,
691, 725, 780, 782, 783, 784, 788, 816, 826, 949, 972, 991, 1003, 1023, 1057, 1113, 1120, 1170, 1179,
1192, 1200, 1219, 1233, 1238, 1241, 1277, 1293, 1298, 1310, 1316, 1343, 1344, 1367, 1371, 1437, 1472,
1479; bei : 402; kyi : 441; nyibi : 1135; olmak : 1345; e buday bey : 621; e
zeytya bey : 581; ler ile ihtilt itmek : 1345; ayn : 252; mahallt : 251; reys : 1057;
-i fecere : 902, 1367, 1423, 1476; -i fecerenn kal u kam : 807; -i fecereyi def u ref itmek : 809;
de bulunan hamr : 1343; ye hamr bey : 547; ye zm bey : 41; cnibine gaflet virmek : 1372;
donanmas : 3, 902, 904; gemilerinn mekn karrghlar : 433; lekeri : 149, 957; -
bed-girdr : 868, 906, 1149, 1202, 1287; - hksr : 125, 205, 343, 395, 396, 402, 423, 444, 453, 454,
489, 521, 539, 561, 621, 801, 802, 807, 823, 868, 902, 904, 906, 941, 967, 971, 1073, 1164, 1180, 1188,
1202, 1253, 1280, 1281, 1303, 1369, 1370, 1371, 1378, 1380, 1389, 1428, 1429, 1472, 1476; - hksr
donanmas : 396, 1041, 1208, 1209, 1211, 1214, 1215, 1216, 1217, 1287, 1288, 1423, 1452, 1469; -
hksr gemileri : 258, 395, 433; - hksr gemilerine buday virmek : 893; - hksr gemilerinn
mekn karrghlar : 430; - hksr zerine gaz itmek : 521, 597; - hksr vilyetine akn itmek :
1372, 1378; - hksr vilyetini tahrb itmek : 1378; - hksr- bed-girdr donanma-i hezmet-sr :
3; - hksr- mezellet-srun kal u kam : 561; - hksra akn itmek : 1378; - hksra gaflet
virmek : 1367; - hksra havf u hayet virmek : 1367; - hksra intikm in akn olmak : 1367; -
430
hksra peksimad virmek : 1184; - hksra tereke gitmekden ihtirz itmek : 733; - hksra tereke
vir(il)mek : 125, 824, 885, 896, 1035, 1063, 1115; - hksra tereke virilmekden men : 423; -
hksra yarar atlar frht itmek : 722; - hksrun cemyyetleri : 802; - hksrun hcm: 1041; -
hksrun kal u kam : 561, 565; - hksrun karrghlar : 565; - hksrun vilyeti : 1372; -
liym : 3, 1476; - liymun donanma-i hasret-rsm : 3; - Maccar : 868, 906; - sakar-mekn :
429; a at satmak : 71; a bal satmak : 71; a balmum satmak : 71; a firr eylemek : 287; a gaz
itmek : 570; a gn satmak : 71; a kei derisi satmak : 71; a penbe iplii virdrmemek : 395; a
tereke bey itmek : 43, 885, 1294; a tereke gitmek : 343; a tereke satmak : 71, 87, 371; a tereke
virmemek : 43, 387, 388, 539; a ya satmak : 71; rktmek : 1378; un esbb emvlini yam v
trc itmek : 1378; un etfl ezvcn esr itmek : 1378; un inet istimdd : 429; un hcm :
1371
Kfirbeil tyifesi, Teke Karahsr : 914
kaftn : 576, 696, 869; sirkati : 1305
kd : 810, 827, 869, 1045; emni : 571, 1097, 1382; lar imz itmek : 1341
Khire-i Msr : 481
kaht : 266, 481, 485, 690, 731, 847, 926, 929, 1382; u kllet : 824
Khta kds : 174, 308
kahvehne : 1218, 1363
Kakarik(?) [/Kakartek(?)/Makartek] karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664, 722
Kakartek(?) karyesi, bkz. Kakarik(?), karyesi
Kkn kyi, Nbls lv. : 53, 58
kal u kam : 258, 454, 595, 868, 906, 972, 1271
kala(lar) [/kl] : 32, 57, 149, 240, 247, 259, 273, 275, 381, 411, 501, 519, 520, 529, 534, 651, 680, 695, 731,
738, 774, 775, 779, 780, 781, 790, 792, 801, 807, 808, 811, 814, 815, 822, 823, 826, 839, 855, 857, 859,
868, 872, 889, 902, 906, 918, 921, 941, 950, 959, 960, 988, 992, 1003, 1009, 1010, 1016, 1029, 1030,
1041, 1042, 1046, 1047, 1052, 1118, 1122, 1123, 1126, 1128, 1129, 1130, 1134, 1145, 1149, 1150, 1152,
1162, 1168, 1176, 1177, 1179, 1182, 1202, 1203, 1208, 1209, 1210, 1211, 1215, 1216, 1217, 1224, 1228,
1233, 1239, 1242, 1245, 1253, 1257, 1270, 1283, 1286, 1287, 1288, 1291, 1295, 1350, 1383, 1415, 1428,
1451, 1460, 1465, 1470; ahvli : 396; almak : 798; anbr : 875; bin v ihys : 275;
bins : 275, 695, 699, 777, 992, 1046, 1123, 1144; bozdurmak : 585; blkbas : 1163;
burclarnun karn sprtmek : 1003; dizdr(lar) : 205, 875, 1046, 1052, 1053, 1110, 1118, 1162, 1163,
1182; erenleri : 57, 124, 517, 1052, 1072, 1163, 1182, 1215; feth : 263, 520, 868, 902, 921, 1134,
1381, 1423; hafazas : 1052; hfz(lar) : 785, 1124, 1182; halk : 293; haznedr : 1052;
haznesi : 875; hdmeti : 86, 775, 918; hfz : 275, 1202, 1212; in azeb tayni : 275;
istihls : 811; kapudn : 1201; kapus : 1099, 1121; keferesi : 188, 1023; kerestesi : 585;
kethuds : 903, 1046, 1052, 1072, 1182; levzimi : 992; mahzeni : 1052; meremmt : 1003;
mevcibi : 654, 668; mevcibi tezkiresi : 654, 668; muhfazas : 884, 1046, 1202, 1214, 1240,
1272; muhsaras : 429, 562, 790, 798, 801, 802, 808, 809, 811, 817, 819, 835, 902, 921, 957, 971,
972, 1009, 1134, 1270, 1272, 1376, 1379, 1384, 1389, 1424, 1469, 1470, 1472, 1477, 1479;
mhimmt : 588, 992; mstahfzlar : 503, 517, 783, 993, 1099, 1162, 1253; neferleri : 124, 205,
875; siphleri : 1023; tamri : 918, 983, 1046, 1123, 1144, 1146, 1357, 1446; talar : 585;
termmi : 1253; zamleri : 1023; zindn : 517; da emnet komak : 1295; da habs : 200, 241,
308, 311, 793; da habsolunmak : 30, 540; da mahbs mcrimler : 534; da mahsr olan erbb-
sakar-mekn : 562; da mahsr olan kffr- sakar-mekn : 429; da temekkn itdrmek : 768; dan
merdd olanlar : 775; lar ahvli : 303, 411, 779, 785, 1350, 1351; lar varo : 1367; lara tecvz
olunmak : 1383; lardan dil almak : 411; lar ve serhadleri hfzitmek : 1389; larun feth : 411; ya
koymak : 273; u bik : 972, 1216; u bikun kal u kam : 430, 433; u kur : 152; u yirler
zabt : 785; un feth u fth : 520; un feth u teshri : 519; yara : 941
Kala-i Atk kethuds : 1128
Kala-i Cedd, Hersek : 1253, 1402
Kala-i Cedde, Vardarkapus, Selanik : 777
Kala-i Mamriyye tamri : 918, 983
Kalack kds : 616, 873
431
kalafat itdrmek : 562

kalafatc : 34, 35; tedrki : 139
Kalavrita kds : 826, 1047, 1053
kalb; aka : 140, 167, 545, 546, 553, 940, 993, 996, 1078, 1133, 1135, 1341; aka harcitmek : 1135;
aka ile(t)mek : 508, 1341; aka kesmek : 996, 1135; aka srmek : 1341; aka yritmek : 167;
altun : 140, 546, 993, 996, 1274; altun kesmek : 546; sikke : 1274
Kalender bin Ahmed, Seyyid, Sonisa kz. : 329
Kalender bin Pr Ahmed, ehl-i fesd, Toanhsr k., Akehir sn., Karaman : 917
Kalender Mehmed'n metrkt : 524
Kalender Mehmed, mteveff zam, m vt. : 524
Kalender, Hseyin Baba'nn olu, ele getirilip Dergh- Muall'ya gnderilmeleri emrolunan, ernovi kz. :
1088, 1397
Kalender, Koca Turgud ol, harm, ernovi kz. : 1397
Kalgal, Balta k., Manisa kz. : 327
Kalgal, Glbe k., Manisa kz. : 327
Kalgal, Kara, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
Kalgal, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
klb : 1466
kalie : 641; sirkati : 632
Kalina karyesi, hs karye, Midill : 866
kalite(ler) : 256, 382, 429, 455, 472, 476, 562, 566, 582, 881, 988, 1184, 1220, 1263, 1359, 1361, 1362, 1398;
bins : 572, 582, 1263; ins : 455; levzimt : 429; lern kalafatlar : 429; lerle gelp
gemilere dahlitmek : 1359
kalkan : 801
kallb(lar) : 136, 167, 256, 288, 339, 386, 508, 545, 546, 559, 596, 907, 924, 986, 993, 996, 1133, 1196, 1274;
almeti : 553; esbb : 545; huss : 545; erki : 546, 993; tefti : 1247; lar der-zencr
itmek : 546; larun hufyeten yoklanmas : 546; larun yoklanmas : 167; la mteallik almetler :
1133; la mteallik esbb : 609; la mteallik esvb : 167; la mteallik sikke : 167, 545;
la mteallik letler : 508, 545; lk : 136, 167, 288, 508, 546, 924, 986, 993, 996, 1247; lk iden
mfsidler : 167; lk itmek : 546, 993, 1133
Kallv Al, Dvne Alil, Zamantu nh. : 161
Kalomirne(?) karyesi bkz. Kalomirye karyesi(?)
Kalomirye(?) [/Kalomirne(?)] karyesi, keferesi isyn eden karye, Dukagin : 782, 788
kalk(?) alk : 485
kalyon : 256, 1035, 1115, 1419; a tereke virilmek : 1115
Kamara Ban, eflak : 378
Kamara Yani, eflak : 378
Kamarosit(?), zimm, spir sn. : 210
Kamendi karyesi, Peuy : 959
Kamer, znik kz. : 647
Kamer, maktl criye, Karaman vt. : 740
kam : 1325
Kmile Htn, Burusa sn. : 630
kan : 1111, 1194; def : 235
kandl bkz. kandil
Kanber Mahallesi, Burusa sn. : 497
Kandr kds : 510, 932
kandllern [/kandl] dinlendrilmesi : 93, 95
Kandos karyesi, Eirdr kz., Hamdili : 1039
Kngr bkz. Kengr
Kanie karyesi, Karn-bd kz. : 1076
432
Kanta keferesi : 538

knn : 50; u defter : 78, 239, 495, 725, 1431; - kadm : 481; a mugyir : 120; a muhlif : 50
[Knn Sultn Sleymn]; 'un annesinn Manisa'daki Imreti : 84; 'un ei : 50, 51, 52, 66, 67; 'n
einn Kuds-i erf'deki Imreti Evkf : 50, 51, 67; 'un kznun evkf : 584; 'un kznun evkf
voyvodas : 584
kapan : 114
kaplar sndurmak : 547
kapu : 1099, 1121; aas : 954, 987, 1017, 1077; kullar : 204; prele(n)mek : 735, 1250; ykmak :
836; ya alnmak : 267; ya karmak : 267
kapuc(lar) : 54, 56, 58, 59, 104, 678, 954, 956, 969, 987, 1042, 1081, 1437; ba : 1022, 1038;
blkbalar : 1349; kethuds : 99, 675
kapudn(lar) : 148, 274, 429, 433, 453, 536, 594, 796, 885, 902, 976, 977, 988, 1148, 1201, 1219, 1220, 1350,
1383, 1464, 1469; gemileri : 88
kapudnlk : 977; hdmeti : 1148; tevchi : 256, 265
kapukethuds : 2, 1154, 1156, 1299, 1465
kar : 1003; sprmek : 1003
kr u kisb : 538, 988
Kara Memi Evkf, Aydnck ks. : 403
Kara Nyib, ak, sbk skb Nyibi : 153, 666
Kara Yakb Zviyesi, Karahsr- ark : 990
kara sr : 110, 1064
kara zm : 568
Kara, Anatoll, harm levend, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103, 899
Kara, Deli, harm, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103
Kara, Hrsoval, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Karaaa kds : 1024
Karaaa mevz, Erzurum : 1348
Karaaliobas karyesi, Zara-i Cedd kz. : 391
Karaaydn karyesi, Seydehri sn. : 280
Karabodan : 17; esrleri : 141
Karabulud karyesi, Edirne kz. : 203, 1438
Karaburun : 455
Karaca, Glbe k., Manisa kz. : 327
Karaca, hsr-eri : 282
Karaca, zimm res, hkm yazlan : 1094
Karacayid karyesi, Bozyk kz. : 854
Karacalar kds : 154
Karacalar karyesi, Manisa kz. : 327, 1347
Karack da, rgp kz. : 370
Karada : 455
karadan; mrr iden tccr : 708; tereke gnderilmek : 539; ve denizden ticret zre gelen demler ve
tcirler : 1359
Karademrci, kutt- tark, ktil Dvne Memi'nin erki : 27
Karadeniz : 40, 796, 1153, 1173; Boaz : 160; yallar : 302; yallar beleri : 302; yallar kdlar :
302
Karadepe karyesi, Kean kz. : 934
Karfe, Msr : 376
Karaferye kds : 123, 572, 584, 614, 1035
Karagz, zimm, Erzurum vt. : 1348
Karahsr (sanca) : 15, 86, 164, 174, 308, 832; kds : 427; sanca bei : 86, 1313; sanca yayalar :
86; yayalar : 6
433
Karahsr- Devel [/Devel Karahsr] (kazs): 370, 979; kds : 979

Karahsr- Shb : 170, 911, 916, 1016; bei : 170, 174, 199, 206, 308, 509, 714, 1165, 1471; kds : 6,
164, 170, 174, 308, 509, 910, 913, 1104; sanca kdlar : 206, 1165, 1412; yayalar : 164;
yayalar bei : 715, 918, 1412
Karahsr- ark; sanca : 342; bei : 337, 427, 480, 990, 1165; kds : 208, 209, 337, 351, 480, 990,
1348; sanca kdlar : 1165
Karahsr- Teke kds : 1440
Karaksm-oullar, hrsuz, il sn. : 1056
Karaky karyesi, Silivri kz. : 177
Karakulak karyesi, Hezrgrad kz. : 378
Karakrtl, sitne-i Sadet'e gelmesi istenilen, Gelibol : 1175
Karaman (vilyeti) : 107, 166, 268, 454, 608, 616, 618, 704, 705, 796, 1165, 1307; belerbeisi : 70, 206,
230, 389, 415, 454, 522, 526, 528, 544, 583, 595, 598, 605, 608, 635, 662, 704, 714, 740, 822, 876, 898,
917, 1042, 1107, 1165, 1254, 1305; belerbeisi kethuds : 605, 608; avular : 522; ekys :
822; nzr : 608; sanca kdlar : 70, 206, 830; sanca kds : 206; siphleri : 70
Karaman karyesi, Burusa sn. : 630
karamrsel gemileri : 356, 399, 419, 425, 577, 578, 587, 1342, 1469
Karamrsel, Yalak-bd kz. : 1068
karanu giceler : 93, 95
Karanukapu mevz, Dulkdir vt. : 301
Karaova karyesi, Saravalos kz. : 234
Karazl tyifesi, Teke Karahsr : 914
Karapnar : 834
karrgh : 430, 433
Karasu : 834
Karasu Yenicesi kds : 858, 987, 1077
Kara, Devlet Giray Han'n adam : 1245
Karata Mahallesi, Kengr : 537
Karatotari karyesi, Alucra nh. : 342
Karaulus : 424
Karavie varo, skenderiyye sn. : 501
karaya urmak : 160
Karayazu, Malazgird sn. : 445
Karayi Cemati : 1133
krbn : 233, 1117; basmak : 914, 1245, 1283; halk : 480; tyifesi : 480; yol : 583
krbnsary(lar) : 420, 591, 813, 832, 997, 1133
Karbone(?) Kalas, Budun vt. : 368
kardan ve sudan kala dvrlarnun [zarar grmesi] : 1003
Karesi; sanca : 133, 137; bei : 125, 138, 206, 453, 521, 556, 567, 594, 632, 705, 714, 724, 1165;
sanca askerleri : 705; sanca kdlar : 206, 521, 567, 1165; sanca mfettii : 82; sanca
siphleri : 860; sanca sbalar : 860
krgr; bin : 163; bodrum : 1264; dkknlar : 163; han : 240; kule : 1121
Kargu kds : 1062
Kar karyesi, Kengr sn. : 1465
Karta kds : 1056
Karn-bd kds : 643, 877, 952, 1076
krzler : 777
Karkl karyesi, Akyaz kz. : 118
Karlili; sanca : 862; bei : 126, 453, 521, 594, 705, 724, 1208, 1428; sanca askerleri : 594, 705;
sanca kdlar : 521
Karlo, Arhadka : 306, 796
434
Kars : 21, 1186

Kartine; kazs, Mora sn. : 988; Kalas : 903; Kalas kethuds : 903
karye* [/kur]; ahlsi : 812; greti : 652, 653, 1299; grilmek : 1096; harb itmek : 959;
hsl : 1023; ihds itmek : 73; ihrk : 664; keferesi : 949, 991, 1113, 1437; kethudlar :
888; mahsli : 237, 1097; reys : 866; ref itmek : 73; eneltmek : 959; yakmak : 1036;
v kasabt : 786; v mezri : 277, 278, 279, 1434; v nevh : 872; zabitlar : 1446
karz : 989
Kasa, Aslan ol, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
Kasa, Lazari ol, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
kasaba (kasabt )*; voyvodas : 988; u bzr : 521; u kur : 167, 206, 546, 702, 725, 993, 1031, 1326,
1344, 1406, 1408, 1430
Kasdel-i Bahr; dizdr : 325; Hsr : 325
Ksm Be, Cidde Bei : 426, 1169
Ksm Be, Divrii Bei : 120, 1114, 1165
Ksm Be, Eil Bei : 769
Ksm Be, Kefe Bei : 37, 865
Ksm bin Abdullh, Aruz k., Ayazmend kz. : 567
Ksm bin Abdullh, hid, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
Ksm Kethud, hkm verilen : 1026, 1027
Ksm Kethud, zam, Mohac ve Sekuy sancan tahrr eden : 271, 708
Ksm Mrz, hkm gnderilen : 1186
Ksm, Cebele Muktat Mltezimi : 602
Ksm, Dergh- Muall avuu : 72, 576
Ksm, emn, Diyrbekir vt. : 529
Ksm, Hac, eriba, tmr sahibi, Cebele sn. : 585
Ksm, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Ksm, znik kz. : 647
Ksm, Kayduran k., Manisa kz. : 327
Ksm, maktl kul, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
Ksm, mfsd, Ilgun kz., Karaman : 898
Ksm, irret ile mehr, Bb'l-Irk Mahallesi, Musul ks. : 686
Ksm, Voyvoda, Alacahsr Sanca Bei Rstem'in adam, Alacahsr sn. : 527
Ksm, Tegeltici, mid : 1016
Ksmpaa mtevellsi : 14
kassb(lar) : 115, 414, 525, 1255, 1256, 1326, 1334
Kssb, Kpekkran-ol, md : 1016
Kastamon (sanca) : 48, 898, 1036; bei : 206, 229, 346, 453, 594, 685, 714, 897, 989, 1000, 1036, 1062,
1165, 1222, 1234, 1312; bei kethuds : 886; belerbeisi kethuds : 685; kds : 346, 682,
764, 897, 1312; Kalas : 1312; sanca kdlar : 206, 1165; sanca siphleri : 685; sanca
sbalar : 685
kastel : 796; bins : 31, 151, 152, 158, 519, 520; ihds : 31, 148, 785; tahrbi : 785; kasabta
tecvz : 785
Ka; kazs : 168; kds : 887
Kaa; Kalas, Neme : 148; kapudn : 17, 148
k sary : 585
kifler : 481
kat; - tark : 173; - uzv : 143
katar : 296
Katar; kazs : 42; kds : 42
Kate(?) karyesi, Dra kz. : 222
Katet(?) serhadleri : 1389
435
katr(lar) : 125, 428, 480, 688, 898, 1000, 1002, 1029, 1416, 1433; greti : 1433; sirkati : 1347
Katf; bei : 287; kullar aas : 340, 1139
katfe : 194
ktib(ler) : 187, 276, 668, 727, 771, 860, 862, 1037, 1048, 1052, 1057, 1070, 1232, 1277, 1289, 1421; -i
vakf : 1078
ktil(ler) : 19, 75, 241, 635, 772, 832, 984, 1168, 1198, 1440, 1450, 1451
katl (itmek/olunmak): 7, 27, 44, 62, 73, 82, 133, 137, 144, 149, 154, 170, 174, 182, 200, 216, 229, 235, 241,
242, 249, 261, 264, 268, 272, 310, 347, 352, 365, 370, 375, 390, 391, 393, 422, 427, 428, 459, 498, 501,
506, 517, 527, 538, 544, 556, 563, 569, 583, 585, 598, 611, 625, 629, 630, 635, 641, 644, 645, 648, 656,
681, 717, 721, 740, 772, 773, 774, 776, 778, 791, 793, 795, 831, 832, 836, 842, 849, 850, 858, 880, 898,
899, 945, 1016, 1017, 1056, 1074, 1079, 1084, 1091, 1096, 1100, 1102, 1111, 1117, 1130, 1132, 1162,
1166, 1179, 1194, 1198, 1219, 1224, 1232, 1245, 1273, 1277, 1283, 1309, 1318, 1347, 1355, 1390, 1433,
1455; gret : 206; -i nefs itmek : 604, 656, 1119; -i nfs : 173, 1465
Kattr kds : 641
Kavak mili, Kdkyi k., Gelibol : 1175
Kavak skelesi, Yalak-bd kz. : 23, 40
Kavak; kazs : 1416; kds : 1416
Kavala : 572, 621, 845, 885; dizdr : 534, 1263; gemileri : 88; skelesi : 343, 472, 539, 621, 845;
kds : 300, 343, 534, 539, 845, 885, 1219; kapudn : 300, 472, 885, 1219, 1220; kapudn
demsi : 472; kapudnnun kyegsi : 572; muhfazas : 1220
Kavlakova karyesi, Prevadi kz. : 1090
Kavurgalu Cemati, Sis sn. : 89
kavvs(lar) : 732, 795
Kaya Bl, Memlik-i Mahrse tcirlerinden : 339
Kaya bin Timr, shte, ev bast diye habsedilen, Karabulud k., Edirne kz. : 203, 1438
Kaya, hkm verilen : 1064
Kaya, Mara avularndan, fsk : 96
Kayack karyesi, Karahsr- Shb sn. : 911, 916
Kayadibi karyesi, Hamd sn. : 1024
kayd czi : 910, 1084, 1124, 1183; ne gemek : 36
kayd bend : 4, 5, 27, 48, 76, 94, 141, 161, 177, 185, 195, 199, 203, 236, 345, 346, 393, 408, 416, 434, 469,
494, 526, 527, 556, 559, 567, 574, 576, 584, 614, 620, 636, 658, 673, 676, 686, 722, 727, 730, 822, 873,
899, 937, 968, 1008, 1014, 1026, 1027, 1032, 1069, 1075, 1087, 1090, 1104, 1107, 1163, 1166, 1175,
1193, 1225, 1254, 1312, 1315, 1330, 1341, 1348, 1391, 1396, 1397, 1412, 1437, 1445, 1447, 1453, 1462
Kayduran karyesi, Manisa kz. : 327
kayk(lar) : 10, 356, 464, 476, 516, 773, 894, 1445; basmak : 291; donatmak : 311; ihrk : 476;
yapmak : 476; yasakcs : 464, 516; a odun tahmli : 1445, 1453; yoklamak : 464
Kaytbay Evkf, Msr : 466
Kaytbay kdesi : 481
Kaytbay, zam, Beyrt : 732, 1194
Kays Arb, hssa-i hmyndan : 944
Kaysariyye : 230, 264, 1027, 1305; alaybeisi : 598, 876; bei : 161, 206, 230, 574, 876, 1026, 1165,
1324; kds : 161, 206, 230, 264, 574, 598, 876, 1070, 1305; kds nyibi : 979
Kayts, zamdan : 406
kaz*
Kaz-i Havss- Kostantniyye : 309
Kazaklar : 1245
kazy [/kazyye]; defteri : 51, 277, 278, 279, 564; defteri sunmak : 50, 51, 54, 58, 59, 329; defteri
virmek : 56; dinlemek : 328; -y eryye : 328
kazgan : 1071
Kazganc veresesi mlki, Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
436
Kazganclar karyesi, Kengr sn. : 869

Kazkdere karyesi, Seydehri kz. : 1198
kazyye bkz. kazy
kzibler : 495, 794
kazma : 875, 1146
Kebekense karyesi, Manisa kz. : 327
kee : 445; den evler : 1397
kei(ler) : 165, 205, 536, 877, 878, 1171; derisi : 71
Keideresi karyesi, Kzanlk : 978
keflet : 536, 847
Kefe (sanca) : 37, 383, 518, 623, 840; bei : 37, 483, 623, 624, 791, 840, 865, 1103, 1245, 1289, 1311;
cnibleri : 318; hssa harc : 865; kds : 1245; mahsli : 37; nzr : 865
Kefer-c karyesi, Gazze sn. : 51, 52
Kefer-gergin sanca, Kzlba serhaddinde : 424
kefere bkz. kfir
kefl(ler) : 27, 161, 274, 393, 467, 487, 528, 576, 613, 648, 776, 892, 935, 988, 1040, 1047, 1076, 1162, 1163,
1205, 1221, 1229, 1250, 1256, 1274, 1312, 1338, 1364, 1438, 1473; bi'l-ml : 410, 1079; bi'l-ml
yazdurmak : 327; ile habsdan tlk : 321; olmak : 307, 1338, 1364; talebi : 1360; virmek :
1104; e vir(il)mek : 14, 15, 229, 321, 550, 577, 655, 1194; leme : 253; leme akas : 253;
lenmek : 1104, 1255; lere virmek : 1312; sz rgd istihdm : 655; sz rgd tyifesi : 253; sz
rgd tyifesinn kefllenmesi : 253
Kelemente karyesi, Podgorie kz. : 501, 664, 743; sleri : 968
Kelhr Rstem, Bl Sanca Bei, Krd belerinden : 173, 424
kem ayr altun : 1133
Keml Be, Leccn Bei : 240, 1165
Keml, Belye k., nebol nh. : 717
Keml, hkm verilen : 991, 1060
keml-i ikdm : 826
keml-i ittifk u ittihd : 148
Kemleddn Mahmd, Sultn Al'nin adam : 701
kemend : 647; ciler : 1276; cilik : 1276
Kemer kasabas, Edremid : 82
kemer bins : 555, 789, 1292
Kemhs kds : 888
kendir : 832
Kengr [/Kngr] (sanca) : 408, 537, 869, 1002, 1465; bei : 121, 206, 408, 537, 596, 636, 713, 714, 794,
873, 890, 935, 1025, 1165, 1199, 1347; bei kethuds : 1347; kds : 121, 408, 537, 596, 1002,
1004, 1025; Kalas : 1415; Kalas erenleri : 1004; sanca kdlar : 206, 1165
Kense mezraas, Sayd : 54
kense [/kilise] : 282, 551, 1200; hedmi : 282; keleri : 1200; ref : 282; temlki : 282; ye mihrb
vaz : 282; ye varup kfir olmak : 1345
Kerbel : 1122
Kerek veyk; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
Kerek; bei : 1433; kds : 1433
kereste : 116, 543, 626, 799, 932, 949, 1003, 1116, 1123, 1153, 1267, 1328; bey : 949; hdmeti : 1116;
ihzr : 91; irsli : 283; kesmek : 949, 969, 1116; tahmli : 1116; tedrki : 969
Kerm avu, Ilgun kz., Karaman : 898
Kerm, Glbe k., Manisa kz. : 327
Kerm, Ladik'li, ehl-i fesd, halka altun ve aka salan, Kastamon, Canik sn. : 1234, 1244
Kerm, yedinde emr-i erf bulunan, Kstendil : 246
Kerm, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
437
Kerme, htn, katl olayna karp habsolunan, stanbul : 850

Kerpeni kazs : 945
Ker nehri : 1134
Kertl(?) karyesi, keferesi isyn eden karye, Dukagin : 782, 788
kervn emri : 1194
Kesrt, harm, ehl-i fesd, Avlonya sn. : 241, 347
Kesek Cemati, Yrk cemati, Badd : 716
Kesendire adas : 1137
Kesk Piyo, zimm, ak, savriye k., Grice kz. : 431
kesret-i ns : 206
Kesterye; kds : 877, 1170; Kalas : 393
kesk izme : 350
Kean kazs : 227, 1338, 1364; Kdl : 831, 1318; kds : 227, 934
ke(ler) : 558, 832, 1120, 1200, 1248
ke-hne : 1200; yi hedm : 1200
kethud : 60, 64, 71, 107, 120, 148, 161, 184, 445, 543, 586, 604, 693, 778, 795, 819, 847, 851, 862, 866, 870,
886, 888, 889, 902, 903, 904, 912, 914, 936, 941, 948, 957, 958, 960, 966, 968, 974, 980, 992, 999, 1008,
1013, 1023, 1026, 1027, 1035, 1046, 1048, 1052, 1058, 1072, 1074, 1081, 1083, 1098, 1100, 1111, 1117,
1120, 1122, 1125, 1127, 1128, 1129, 1138, 1139, 1140, 1142, 1154, 1156, 1182, 1198, 1202, 1221, 1230,
1233, 1237, 1238, 1241, 1273, 1278, 1293, 1418, 1420, 1446, 1465, 1471, 1477; ve sbalar : 76
kettn : 105, 425
Keyhusrev Be, Melik, Grcistn belerinden, slm'la merref : 247, 936
Keyhusrev, ran'a tbi Grc Bei: 638
Keyl-i Kesr(?) bei : 804
keylolunmak : 226
Keysn bei : 1029
Keyvn Be, Hms Bei : 1165
Keyvn, Alacahsr Bei'nin Voyvodas : 527, 545
Keyvn, Cezyir Defter Kethuds : 291
Keyvn, avu : 1335
Keyvn, emn : 683
Keyvn, mteveff Cafer'in mln gret eden : 987
Keyvn, Yani Reso'nun zabtettii hnleri satn alan : 1183
kble taraf : 834
Kble-i mutahhara taraflarna tavf u ziyret : 39
k rtsi : 213
kfl : 1052
klbdn : 162, 172, 800
klauz(lar) : 6, 149, 174
Kl(?), criye, ehl-i fesd tarafndan karlan, Ohri sn. : 1084
kl : 217, 235, 255, 836, 883, 985, 1099; a yarar yiitler : 63; ile cerhitmek : 719, 1305; ile almak :
1348; ile kovmak : 289, 290; ile mecrh : 366; koymak : 819; dan ger(il)mek : 148, 365,
501, 653, 782, 1367
Knal, harm, Karahsr : 16
kntr : 68, 93, 430, 433, 473, 554, 813, 838, 1071, 1314, 1324, 1336, 1365, 1469
kr : 1111
kra kmak : 452, 463
kret-i ecz : 193
Krca Al, msellem, Tekeili kz. : 1181
Krca, zimm, Akhsr k., Aksary sn. : 991
438
krcan; anm : 72; koyun bakys : 72

Krova nhyesi, Trhala sn. : 1174, 1185; kds : 72
krk aka : 546
Krm : 317, 452, 463; emhli : 1186
Krkhr nhyesi, Malazgird sn. : 445
Krkeme, stanbul : 1325; suy : 1325
Krkll Cemati, Kaysariyye sn. : 1305
Krkkilise (sanca) : 18, 576, 1326; bei : 18, 165, 801, 998, 1327, 1426; kds : 165, 998;
msellemleri beleri : 1429; sanca kds : 877; sanca msellemleri : 1327; siphleri : 165;
'ye varnca yol zerinde vk olan kdlar : 1430
krmz; uka k rtsi : 213; kaftn : 576; takya : 576
Krehri (sanca) : 372, 595; bei : 206, 264, 453, 454, 594, 704, 705, 1015, 1165; kds : 206, 264;
sanca askerleri : 705; sanca kdlar : 1165; sanca sba ve siphleri : 704
kss; it(dr)mek : 145, 459, 625, 793; olunmak : 1450
ksrak : 1002
k : 148, 1003, 1472
K(?) karyesi, Dra kz., lbasan sn. : 646
klak(lar) : 445, 754
ktl : 31, 82, 563, 664, 792, 1143, 1177, 1323, 1381
kvrck; anm : 72; koyun : 72
Kys, mfetti, Hslar Nyibi : 834
kz(lar); almak : 1148, 1245; ekmek : 966, 1036; kapmak : 406; tezvc itmek : 1165; uurlamak :
1171; nikhlamak : 1416
Kzanlk kazs : 978
kzl bayrak : 1194
kzl zm : 568
Kzlaa kds : 103, 877, 899, 1268
Kzlali-oullar, hrsuz, il sn. : 1056
Kzlba(lar) : 39, 189, 665, 695, 699, 864, 1186, 1295; cnibi : 21; serhaddi : 424; taraf : 247;
lkesi : 695, 699; vilyeti : 445, 736; 'a kup gitmek : 445; larun meyyitleri : 39; lk : 1108,
1295
Kzlca msellem tyifesi : 18
Kzlhn, Tikrit sn. : 44
Kzlhsr; karyesi, Arboz cezresi : 367; Kalas : 348, 369
Kzlkuy karyesi, Gynk kz., znikmid kz. : 117
Kzlminre Mahallesi imm : 1436
kle : 56, 166, 261, 266, 621, 733, 751, 875, 916, 926
kse : 532, 571, 600, 616, 659, 810, 841, 855, 872, 880, 889, 906, 975, 1026, 1036, 1048, 1052, 1102, 1112,
1150, 1202, 1203, 1229, 1250, 1283, 1352, 1470; lenmek : 1239
kiirek tezkire : 282
Ki; bei : 1165, 1279; bei kethuds : 1278; sanca kdlar : 1165
Kili (kazs) : 73, 74, 75, 110, 1096; Kdl : 1018; kds : 74, 110, 111, 651, 1067, 1252, 1399;
Kalas bel aas : 1224; krlar : 1111
kilid uvadmak : 1250
Kilid'l-Bahr; dizdr : 1419; Kalas : 441
kilindir : 826
Kilis; sanca : 182; bei : 182, 392; kds : 1224
kilise bkz. kense
Killi tyifesi : 585
kir : 560, 1071; arabalar : 397; devesi : 317, 318; ile araba bulunmak : 397; katrlar : 115; yla
arabalar tedrki : 1313
439
kirc : 71, 162, 172, 318

kirs satmak : 1068
kire : 1328, 1335
Kirel karyesi bkz. Kirlova karyesi
kiremid; bey itmek : 1466; ilenmek : 1466
Kirkoz, zimm, Sulumanastr, stanbul : 1264
Kirlova [/Kirel] karyesi, skb : 907, 924
kisb : 988; kr : 1018
Kisor nhyesi, Malazgird sn. : 445
kisvet : 1050; giydrmemek : 1050
kitbet : 1037, 1078, 1197, 1439; hdmeti : 1439; itmek : 734, 1442; olunmak : 1439; i hara
virilmek : 1048
Kite; kazs : 41, 966; kds : 41, 385, 405, 631, 658, 1068, 1167
Kiyev kasabas, Rusya : 1283
kizb : 474, 557, 615, 681, 686, 858
Klis; sanca : 776; bei : 753, 776, 778, 801, 823, 1121, 1162, 1163, 1378, 1452; bei kethuds : 941;
kds : 1163; sanca bei kethuds : 1237
Klozi arta bkz. Papa Klozi arta
knez : 501, 611, 1018
Koca (karyesi/nhyesi), Filorici Hslar'ndan, Podgorie kz. : 501, 664, 743
Koca Be, ehl-i fesddan Ysuf'un evine kz getirdiini ileri sren, Sultn k., Aksary sn. : 991
Koca Be, eky, Dulkdir-ol h Al Be'in ol : 522, 523, 822, 898
Kocaili; sanca : 34, 139; bei : 117, 131, 132, 206, 243, 283, 397, 543, 560, 612, 626, 627, 932, 1165;
bei kethuds : 139, 543; sanca kdlar : 206, 560, 912, 1165
Koak, drende, ehl-i fesd tarafndan evi baslan ve babas ldrlen, Tekfurgli : 1074
Koanya kds : 1291
Kohsr kds : 316
Koi avu, lbasan Muhfz : 222, 365
koi : 239, 829
kou kat : 626
Kokar Liman, Arkadya kz. Mora : 1149
kol oullar : 240
Koln karyesi, keferesi isyn eden karye, Dukagin : 782, 788
Kolomse karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Koloz skelesi : 489
Komoran : 147, 151, 152, 286, 303, 306, 411, 796, 1389; bei : 780; hfz : 747; 'a varnca yol zerinde
(vk) olan beler ve kdlar : 759, 760, 765
Kondo, kfir, ne k., Edirne kz. : 249
Konie kds : 1162, 1163
Konrapa kds : 139, 626
Konya; sanca : 454, 522, 595, 704; kds : 415, 740, 1050; Kalas : 822; klesi : 166;
Mahkemesi : 917; sanca kdlar : 1165; Seferi : 860
Kopan : 1389; bei : 1156; Kalas : 1389
Kopana karyesi, vakf karye, Karaferye kz. : 593
kor : 949, 1111; aalar : 813; ya odun in varmak : 1096
Kor, mevk ad, Bender : 1096, 1111
korc tayni : 949
Koritos nhyesi, Mora sn. : 1174, 1185
Korkmaz, zam, Erzurum vt. : 260
Koron kds : 1286
440
Koroz karyesi, Kefe sn. : 1311

korsan; gemileri : 252, 1211, 1428; levend gemileri : 536, 1214, 1215; levend kayklar : 126
Kosta veled-i Yorgi, zimm res : 885
Kosta, drende, zimm res, Vize sn. : 1093
Kosta, Mimr, Ayamavra'ya getirilecek su iiyle grevli : 273
Kosta, zimm, Cumabzr kz. : 579
Kosta, zimm, irret ekvet zre olan, Likorana k., Salina kz. : 812
Kosta, zimm, Tekfurta ks. : 1330
Kostanie Kalas, Bosna : 1046
Kostantn, evi baslan, Kesterye kz. : 1170
Kostantniyye : 1, 5, 49, 89, 101, 105, 125, 129, 134, 137, 145, 175, 216, 230, 251, 275, 282, 309, 323, 333, 349,
370, 371, 383, 403, 424, 427, 429, 435, 445, 471, 536, 541, 550, 560, 585, 586, 594, 603, 641, 717, 723,
732, 740, 742, 757, 779, 796, 801, 802, 834, 950, 954, 961, 980, 1013, 1021, 1071, 1075, 1112, 1120,
1126, 1137, 1165, 1280, 1291, 1352, 1395, 1399, 1413, 1434; el-Mahrse : 1383; t'l-mahmiyye : 72
Kostarie karyesi, Salina kz. : 812
Kotor Kalas : 178, 1123
Koturdere bei : 1029
kovan; sirkati : 432, 579; lar alnmak : 261
koy : 945
Koyluc Kalas dizdr : 875
Koyluhsr; kazs : 480; kds : 427
koyun(lar) : 9, 74, 108, 165, 173, 179, 289, 290, 300, 379, 393, 398, 445, 446, 536, 579, 654, 660, 668, 870,
877, 878, 952, 953, 1007, 1031, 1033, 1099, 1245, 1277, 1326, 1333, 1334, 1406, 1407, 1408, 1430,
1439; almak : 398; bakys : 72; beslemek : 1252; bey : 1407; boazlat(dur)mak : 1031,
1406, 1408, 1430; celebleri : 1018; cem itmek : 89, 210; ehli : 1018; emni : 47, 72, 363, 438,
877, 952, 998, 1065, 1326; eti : 525; greti : 795; germek : 398; gnderilmek : 1410;
harc : 187; hdmeti : 1326; hfz : 1326, 1327; ihrc : 47, 109, 952, 1031, 1033; irsli : 1065;
muzyakas : 1410; shb(ler)i : 1031, 1033; salmak : 1449; sat(dur)mak : 1031, 1252;
sirkati : 222, 660; tedrki : 1410; uraklar : 1326; ve kei irsli : 165; veklleri : 1031;
virmek : 47; zyi u telefi : 1326; -er(ler)i : 452, 463, 1018, 1252; lar srdrmek : 754, 1333;
lar ve tavarlar yriyenler : 179; larun yamlamak : 795
Koyunyallar karyesi, Manisa kz. : 327
kozalak : 20, 859, 872, 880, 906, 975, 1150, 1203, 1283, 1470
khne kense : 282
Kleol, maktl, Bilvrn kz. : 1198
Kmeli karyesi, Zara-i Atk kz. : 103
kmr : 166; dkmek : 166; ykletmek : 166
Kpekci karyesi, Zara-i Cedd kz. : 391
Kpril kds : 72, 1295
kpr(ler) : 273, 954, 1003; yapmak : 1426; tedrk olunmak : 1429
Krfs skelesi, znikmid kz. : 40
Krfz semtleri, Venedik'e tbi : 1425
Kseevhadlu karyesi, Kean kz. : 934
Kseler karyesi, Yenice-i Zara kz. : 103
Kstendil : 994; kdlar : 167; sanca askerleri : 1379; sanca bei : 167, 246, 833, 1134, 1143, 1152,
1189, 1280, 1295, 1380; sanca beleri : 1371
ky; basmak : 506, 782; kethudlar : 224; kondurmak : 978; eneltmek : 978; lere dem salmak :
698
Kybnar kazs, ernovi kz. : 1397
Kyceiz kds : 159, 535, 933
Kraguyefe kasabas, Semendire sn. : 849
441
kral : 147, 151, 158, 519, 640, 742, 760, 765, 790, 796, 807, 814, 819, 828, 835, 921, 957, 960, 967, 975, 1009,
1010, 1045, 1126, 1134, 1150, 1152, 1157, 1187, 1201, 1202, 1245, 1422; demleri : 792; ilisi :
20; larun evld u ahfd : 306; lk : 1152; lkdan el ekmek : 20; un lekeri : 1351
Kral-ol : 32, 147, 149, 151, 152, 207, 259, 263, 411, 520, 639, 738, 790, 792, 797, 798, 807, 808, 809, 815,
817, 819, 825, 828, 835, 837, 856, 923, 957, 1134, 1140, 1142, 1143, 1150, 1154, 1160, 1202, 1351,
1376, 1378, 1383, 1384, 1392, 1470, 1472; demleri : 785; lekeri : 1188; memleketi : 792;
'nun babas : 520; 'nun beleri : 520; 'nun kalalar : 1134; 'nun kadm beleri : 785
Kralbaesi mahalli, Budun vt. : 1148
Kratin, zimm, Prepolya kz. : 71
Kratova kds : 527, 659, 924, 994, 1250, 1400
Krue karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Kubd avu, hkm verilen : 186
Kuds-i erf (livs/sanca ) : 49, 51, 52, 55, 56, 66, 67, 113, 240, 442, 558, 757, 796, 1344; sanca
kdlar : 1165; bei : 50, 55, 56, 104, 113, 919, 1165; kds : 50, 55, 56, 67, 104, 113, 193;
Kalas : 49, 57; Kalas erenleri : 57; sbas : 104; yol : 240; 'deki Hurrem Sultn Imreti
Evkf : 50, 51, 52; 'in suyol ihrct : 49
khistn : 506, 538; sengistn : 1056
kul(lar) (tyifesi) : 17, 31, 100, 143, 192, 267, 439, 486, 487, 511, 531, 532, 565, 600, 653, 654, 668, 697, 789,
1206, 1242, 1300, 1320, 1388; bahs : 19; gedi : 451; gedi tayni : 450; gnderilmek :
641; irsli : 412; katli : 19; mevcibleri : 532; tayn itmek : 688; tyifesinn istihdm :
600; yazm : 412, 600; -karnda(lar) : 240, 412; -ol : 412, 836; a ulfe virmek : 1048
Kula; kazs : 573; kds : 573, 615, 908, 909, 1390, 1417; kazs halk : 573
kulauz : 170, 308
Kulaksuz, katl olayna karp hapsolunan, stanbul : 850
Kulb kazs, Diyrbekir : 832
kule bins, skaradin kz. : 1121
kullar ktibi : 100
kuma oturmak : 1047
Kumme; mahsli : 193; tevliyeti vakf : 67; ziyreti : 757
kumarbz : 938
Kumarta karyesi, Aksary sn. : 991
kum(lar) [/akmie] : 162, 172, 194, 274, 333, 640, 800; ve kuak ileyen dezghlar : 800
Kumr, Pervne adl kiinin htnu olup bir miktar para ile kaybolan, Podgradya k., Foa kz. : 985
Kurn- Azm; tilvet idenlere zulmitmek : 1100; tilvet idenleri katlitmek : 1100; tilvet itmek : 1200
kur bkz. karye
kurbn : 1036
kurbet bkz. gurbet
Kurd Bl, ernovi kz. : 1397
Kurd Be, Husrev Paa ol, Camchacali mh., stanbul : 1022
Kurd Kethud : 79, 226, 252, 283, 361, 444, 453, 455, 504, 510, 514, 521, 575, 626, 627, 766, 862
Kurd Sba : 602
kurd; derisi : 239; krki : 239
Kurd, Dvne, ehl-i fesd, Bozyk k. : 469
Kurd, Dvne, Sba k., harm, Yenice-i Zara kz. : 103
Kurd, ehl-i fesd, olanck ayartan, Ohri sn. : 1082, 1085
Kurd, gemi resi : 423
Kurd, kefl, dilhn k., Gelibol kz. : 1338, 1364
Kurd, mektb getiren, hkm verilen : 1268
Kurd, Pr Ahmed-ol, ehl-i fesd, kree gnderilen, Karahsr- Shb : 910
Kurd, hidlik eden, Ohri sn. : 1084
Kurdba karyesi, Krehri sn. : 264
442
Kurdkula mevk, Dulkdir vt. : 301

kur zm : 568, 1267
kurun : 838; dan aka kesmek : 167; l gemi krei : 213
Kurunlu; kazs : 794; Kdl : 1347; kds : 794, 869, 935
kuak : 162, 333, 1347; ilenen dezghlar : 162, 172, 800
Kutbddn, cb, Atala kz. : 1417
Kutbddn, cb, err, Kula sn. : 573, 615
Kutbddn, hkm verilen : 1442
Kutbddn, Muhyiddn eleb'nin ol, Camchacali mh., stanbul : 1038
Kutlu, zimm, spir sn. : 210
kutn : 333
kuttu't-tark : 117, 206, 243, 301, 337, 390, 604, 641, 644, 646, 657, 1465
kuyu : 1054; sular : 113
Kuyucak karyesi, Saravalos kz. : 1275
kuyumc : 924
kuzt : 328, 545, 1268, 1426
kuz(lar) : 446, 536, 877, 878, 1007
Kuzvrn karyesi, Bilvrn kz., Karaman vt. : 526
Kk Al, harm, Karahsrda bzergn basan : 15
Kk Al, siph, tarlasnda mermer kan, Geri k., Yeniehir kz., Selanik : 1128
Kk Ardahan; bei : 1165; Ekrd bei : 888; sanca kdlar : 1165
Kk Kanta karyesi, Dukagin : 538, 782, 788
Kk Meridid karyesi, Dukagin : 782, 788
kk aalar byklern arasna katmak : 1093
Kk-zde, Mevln, Gelibol Kds : 659
Kkborl : 662
Kkgmk karyesi, Kite kz. : 405
kfel : 4, 552, 979
kffr bkz. kfir
kfr-gy : 1312
kfre rz virmek : 1345
kll fesd : 785
Kndebzol, matrabz, zmir kz. : 568
kp : 826
kpe : 647
Kplce karyesi, Ahyol kz. : 1091
Krd Hasan-ol, Cebele Hslar Muktaas Mltezimi : 410
Krd(ler) [/Ekrd] (tyifesi) : 63, 427, 1100; beleri : 173
Krdistn : 796; beleri : 1030; sancaklar : 276
Kre : 346, 1234, 1244; kds : 229, 346, 408, 717, 935
Kre-i Mamre; kds : 1266; nzr : 1266
Krecik Madini : 621
krek : 494, 1146; e getrilmek : 1151, 1222; e gnder(il)mek : 29, 121, 183, 244, 300, 511, 535, 596, 630,
669, 670, 691, 910, 933, 949, 1042, 1170, 1195, 1198, 1294, 1310, 1347; e kon(l)mak : 29, 98, 159,
169, 183, 185, 197, 202, 212, 234, 244, 346, 396, 431, 474, 495, 512, 526, 537, 540, 564, 572, 579, 603,
611, 613, 632, 636, 649, 656, 678, 812, 852, 873, 891, 892, 911, 916, 920, 931, 938, 946, 951, 988, 989,
991, 1001, 1002, 1004, 1014, 1024, 1025, 1042, 1056, 1061, 1070, 1193, 1195, 1197, 1198, 1223, 1236,
1254, 1265, 1285, 1304, 1360, 1400, 1401; e ko(l)mak : 369, 1131, 1275; e koymak : 48, 1005; e
virilmek : 988; ek(dr)mek : 305, 311, 988; irsli : 1290; den hals : 494; den tlk : 29, 305;
de olmak : 854
443
krekci(ler) (tyifesi) : 168, 254, 293, 326, 330, 364, 473, 489, 554, 714, 733, 751, 830, 1005, 1107, 1131, 1231,
1469; ihrc : 830; irsl sli : 714; tayni : 930; tedrki : 256
krk : 1283
Kthiyye : 192; kds : 5, 7, 913, 1390; kds nyibi : 5; Kalas : 1042; Mahkemesi : 7;
msellemleri : 1390; piydeleri : 1390; sanca kdlar : 1165
Lcn sanca : 695, 699

Ladik; kazs: 1234, 1244; kds : 1449
lahm-i meyyite bey : 449
Lahs : 796, 1139; bei : 600; belerbeisi : 340, 661, 762, 1138; belerbeisi kethuds : 1139
Lako, Sopani k., Grice kz. : 495
Lala : 101, 208, 327, 461, 741, 743, 866, 914, 937, 968, 1039, 1042, 1055, 1131, 1216, 1232, 1395, 1440;
hslar : 327
Lankaza(?) karyesi, Selanik : 1135
Lapseki; kasabas : 1302; kds : 312, 731
Lrende; kazs : 544, 583, 1107; kds : 1107; kazs nyibi : 1107
Laskari, zimm, kallb, Lankaza(?) k., Selanik : 1135
Latf, Behisni Kds Haydar'n Kethuds : 1231
Lazar, Be kralnn hersei : 807, 811
Lzikyye : 585; kds : 585, 892; 'nn hs kalas : 585
Leccn; sanca : 240; bei : 240, 1165; menzili : 1433; sanca kdlar : 1165
Lefke kasabas : 1296
lehv sz : 657
Lence, eky, Bodan : 975
Leskofa karyesi, Trnovi kz. : 1020
leker : 32, 158, 259, 332, 790, 797, 798, 814, 815, 817, 819, 835, 839, 921, 957, 960, 1009, 1045, 1134, 1152,
1154, 1157, 1188, 1202, 1203, 1245, 1351, 1381, 1383, 1388, 1393, 1470, 1472; cem : 259, 628, 737,
785, 1475; gndermek : 147, 795; irsli : 1392; serdrlar : 1350; tedrki : 1045; zahresi :
1470; -i slm : 811; -i melhde : 693; i kaldurmak : 1350, 1351
levzim mhimmt : 318, 413
Levend Be [/Levend Melik] , Grcistn belerinden : 693, 863, 867, 872, 874, 880, 1006
Levend Melik bkz. Levend Be
levend(ler) [/levendt]: 154, 181, 217, 311, 393, 527, 536, 563, 656, 773, 833, 899, 1007, 1060, 1297, 1416,
1462; gemileri : 305, 367, 536, 562, 773, 1214, 1215; kfirler : 188, 949; kay : 348, 367, 369;
resler : 429, 976, 977, 1317, 1425; korsan : 1303; in cem : 311; in hfzolunmas : 785;
lik : 832; lere yl ekdrmek : 1416
levendt bkz. levend
Leyh (vilyeti) : 17, 178, 179, 180, 192, 320, 359, 651, 652, 653, 1096, 1111, 1475; cnibi : 192, 317, 318;
esri : 180; ilisi : 97, 196, 322, 359; kral : 97, 178, 191, 194, 201, 304, 320, 322, 357, 358, 530,
628, 975, 1245, 1283; olan : 359; snur : 179, 191, 357; topra : 179
leyl nehr; etrf u cevnibe gz kulak tutmak : 1393; telbsta slk itmek : 767
Leyne nhyesi, Bozyk kz. : 891
libs deidrmek : 551
Lika, zimmiyye Ate'nin anas, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Likorana karyesi, Salina kz. : 812
liman : 28, 680, 715, 1149, 1311, 1479; hdmeti : 715; [ins] : 715
Limni; kazs : 226, 343; dizdr : 1263; kds : 885, 1183
Lipova; sanca : 1233; bei : 406, 808, 1140, 1141, 1257, 1375; kds : 1441, 1456; sanca
askeri : 1375
444
liv tevchi : 879

Livne; bei : 1345; kds : 1345
Lofa kds : 953
Loka, zimmiyye Ate'nin kardei, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Lonya karyesi, Antliyye : 1440
Loposta taraflar, Bodan : 1111
Lora karyesi, Ohri sn. : 506
Loro(?) Yuvan, zimm, ev basan, savriye k., Grice kz. : 431
Lotsa Talpa, Evhad k., Solnok sn. : 663, 675, 1293
Lovik Yuvan, zimm, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Luka, Baks ol, zimm, kallb, Tatarbzr kz. : 1274
Luka, kfir, tark- mm zerinde ev bin eden, Sulumanastr, stanbul : 1264
Lristn : 796; hkimleri : 424
Lutf Be, Bls Bei : 1165
Lutf avu : 460
Lutf, Kara, Badd Yesr Kullar Kethuds : 187
Lutf, Kebekense k., Manisa kz. : 327
lle : 273
Lvov Kalas, Lehistn : 530
m-i it : 113
madin nzr, Novaberde : 508
Maarra; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
ma(lar) : 440, 448, 538, 657, 690, 789; muzyakas : 448, 789
maber(ler) : 759, 760, 765, 1172
Macar (tyifesi) : 141, 261, 868, 906; beleri : 815; lekeri : 1202
Macuralu : 1291
maden : 508, 961, 962, 1412, 1447; hfz u hrseti : 728
Maden, evi baslan, Sinob kz. : 764
Mager Grko, kfir, Bojor varo skinlerinden, Tmvar vt. : 406
malb; u makhr : 802; u mukahhar : 1367
Manisa (kazs) : 84, 327, 896, 1043, 1316, 1382, 1478; kds : 69, 908, 909, 1055, 1417; Kalas : 27;
mftsi : 1055; 'daki Hafsa Sultn Imreti : 84
Marib Trablus belerbeisi; : 1035, 1115, 1184, 1464; kethuds : 1035
mahall-i niz : 474
mahalle imm : 1436
mahallinde siyset (itmek/olunmak) : 101, 243, 1317
Mahbb, Kara Mehmed ol, ev basp adam ldren, Tekfurgli : 1074
mahbs(lar) : 27, 42, 60, 103, 133, 372, 402, 422, 424, 470, 534, 545, 572, 632, 656, 662, 669, 676, 703, 712,
713, 753, 772, 773, 774, 776, 780, 794, 825, 880, 883, 974, 986, 1032, 1069, 1076, 1083, 1088, 1089,
1090, 1091, 1133, 1135, 1162, 1165, 1199, 1254, 1274, 1284, 1312, 1338, 1395, 1396, 1400, 1440, 1451;
tlk itmek : 773; resler : 419; larun gemiye irsli : 656
Mh Htn, drende, Msr Kalas erenlerinden Al Bl'nin anas : 29
mahkeme : 380, 833, 917, 930, 1107, 1390; basmak : 174, 431, 722, 1100, 1304; nyibi : 585; ye hcm
itmek : 1341
mahll; gedk(ler) : 63, 482, 752, 775; tmr : 277; tdan tmr virmek : 633
mahlt meclisler : 1297
mahmil : 761
445
Mahmd Be Evkf, Hslar kz. : 309

Mahmd Be, Canik Bei : 1165
Mahmd Be, orum Bei : 42
Mahmd Be, Ham Bei : 1165
Mahmd Be, stolni Belgrad Bei : 1156
Mahmd Be, Karahsr- Shb Bei : 1471
Mahmd Be, sbk Budun Belerbeisi : 645
Mahmd Be, Segedin Bei : 1156
Mahmd Be, Sis Bei : 1165
Mahmd Be, Solnok Bei : 17
Mahmd Be, irvi Bei : 1029
Mahmd Be, Usturgon Bei : 835
Mahmd Be, Vize Sanca Bei : 801, 949
Mahmd bin ingene, Kara, Susr k., Manyas kz. : 567
Mahmd avu, Dergh- Muall avuu : 22, 23, 24, 25, 26, 347, 393, 528, 546, 615
Mahmd avu, Dergh- Muall avuu : 908, 909, 1031, 1033, 1165, 1417
Mahmd avu, Dergh- Muall avuu, Koyun Emni : 47, 952
Mahmd avu, Hac, Dergh- Muall avuu : 594, 620, 621
Mahmd avu, Vezzn, hkm verilen : 288, 559, 1135, 1196, 1274
Mahmd eleb, hkm verilen : 1113
Mahmd eleb, Mehmed Paa Tezkirecisi : 846
Mahmd Kethud, Burdur'da skin : 5
Mahmd Paa, sbk Yemen Belerbeisi : 894, 895, 1331
Mahmd Sba, Nevesin ks. : 202
Mahmd, Abdullh ol, Ferhd Be'in adam : 129
Mahmd, Abdullh ol, Trhalalu, Ferhd Be'in adam : 129
Mahmd, Abdlbk ol, Camchacali mh., stanbul : 1022
Mahmd, Al eleb'nin adam, Diyrbekir vt. : 529
Mahmd, Anatol Belerbeisi : 634
Mahmd, Cezyir-i Garb Belerbeisi Hasan Paa'nn ol : 1049
Mahmd, eriba, Drama kz. : 499
Mahmd, Dergh- Muall silahdrlarndan : 851
Mahmd, Dergh- Muall yenierisi : 422
Mahmd, Dvne, Alacahsr Sanca Bei Rstem'in adam, Alacahsr sn. : 527
Mahmd, Dvne, siph, drende : 1001
Mahmd, Emn, Msr'da srgn bulunan : 416
Mahmd, Hac, Haleb Un Kapan Mltezimi : 114
Mahmd, Hatb, Nib, Kartine Kalas, Mora sn. : 903
Mahmd, Horos, ehl-i fesd, Nevesin ks. : 202
Mahmd, hkm verilen, Tekeili : 1181
Mahmd, Imret-i mire Evkf Mtevellsi : 387, 539, 885
Mahmd, znik kz. : 647
Mahmd, Kara, levend res, Sdde-i Sadet'e gelmesi istenen, Rodos : 305, 948
Mahmd, katl zanls, Geyiklbaba k., negl kz. : 629
Mahmd, Kaynarca-zde, ktil, Berkofa kz. : 1166
Mahmd, Kaysariyye Alaybeisi Sinn'n kardei : 598
Mahmd, kul, Semendire sn. : 607
Mahmd, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Mahmd, mahzar getiren ve hkm verilen, am : 1086
Mahmd, Maltyye beinin adam, hkm verilen : 657
446
Mahmd, Mevln, Avrethsr Kds : 310

Mahmd, Mohac kds : 251
Mahmd, Muhyiddn eleb'nin vrisi, Camchacali mh., stanbul : 1038
Mahmd, Muhzr, nalbend : 7
Mahmd, Mustaf avu-ol, hkm verilen : 1406
Mahmd, Pr, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Mahmd, Rodoslu : 473
Mahmd, Sa-blk ulfecilerinden, hkm gtren : 387, 407
Mahmd, Siph Ktib Ahmed'in kardei : 342
Mahmd, sba, ehirky kz. : 289
Mahmd, yenieri, Midill : 371
Mahsud, zimm, Kaysariyye sn. : 1305
mahsl [/mahslt] : 51, 52, 369, 390, 468, 524, 660, 964, 1079, 1102, 1306, 1354, 1404; hsl olmak : 46;
tahsli : 524; -i evkf : 466; -i hubbt : 245; -i kazy : 328; -i r : 1434; -i vakf : 591; -i
vakf hamra virmek : 1060; zabtitmek : 367; un vakfa zabtolunmas : 51; un cem u zabt : 348
mahslt bkz. mahsl
mahf u muhtara : 549, 978, 1058, 1209, 1253
mahzar : 113, 908, 1417
mahzen : 484, 1052, 1167
maet : 1469
makbir : 576; e zarar virmek : 1405
Makali Mali(?) sleri : 826
Makm-; Hanbel : 93, 95; Hanf : 93; Mlik : 93, 95; fi : 93, 95
Makmt- Erbaa [/Drt Makm] : 93, 95
Makmt- erfe : 93
makmt- mbreke : 95
Makartek(?) bkz. Kakarik(?) karyesi
makberden meyyit karup ban kesmek : 571
makbereleri cebren zirat itmek : 593
makbl mesm : 877
makreme : 833, 1193
Maksimilyano Kral [/Ferendu-ol], Be [/Neme] ve Alaman Kral : 20, 147, 151, 152, 158, 175, 303, 306,
368, 738, 763, 779, 780, 781, 785, 796, 1350, 1383; 'un ilisi : 20
Maksd Al, Korc, hn adamlarndan : 1432
Maksd avu, Dergh- Muall avuu : 982, 1307, 1308
Maksd Kethud, hkm verilen : 1467, 1468
Maksd, Murd ol Mehmed'in kardei, tmr tevch olunan, Erzurum : 883
makt : 725; mahsl : 367
maktl : 19, 62, 148, 235, 403, 428, 556, 571, 629, 635, 656, 858, 945, 984, 1207, 1273, 1347, 1451
ml(lar) : 44, 419, 439, 459, 467, 533, 547, 591, 596, 602, 615, 647, 664, 785, 857, 863, 867, 871, 899, 914,
919, 957, 979, 984, 987, 1037, 1074, 1079, 1091, 1102, 1107, 1132, 1169, 1182, 1197, 1249, 1261, 1354,
1361, 1434, 1440, 1449, 1463, 1473; cem u tevfr teksri : 205; cem : 795; defterdr : 205;
greti : 365, 393, 459, 529, 652, 664, 795, 1403; gasb : 222; ktibleri : 205; tahsli : 49;
esbb : 589, 735; esbb greti : 529, 657; menl : 44, 304; zyit : 518; - gyib : 208,
209; - gyib iltizm : 351; - muktaa : 410; lar ve esvblar alnmak : 206; larun almak : 44;
larun ve tavarlarun gret itdrmek : 653
ml- mr : 143, 445, 480, 485, 529, 571, 654, 668, 722, 1015, 1071, 1133, 1138, 1181, 1194, 1309; sirka
eylemek : 1004; tahsli : 529, 664, 812, 1309, 1440
ml- vakf : 50, 51, 52, 53, 55, 57, 58, 59, 414, 507, 539, 637, 756, 855, 1052, 1060, 1104, 1129, 1182, 1295;
bakys : 54; ekl bel itmek : 637; un tahsli : 51
447
Maltyye (sanca) : 1221; bei : 206, 235, 657, 681, 735, 1165, 1221, 1403; bei kethuds : 681;
kds : 206, 235, 657, 681, 735, 1221, 1229, 1231, 1316, 1403; sanca kdlar : 1165
Malazgird; eyleti : 1029; Kalas : 445; Kalas erenleri : 1072; Kalas kethuds : 1072;
nevhsi : 445; sanca bei : 445, 1072, 1165; sanca kdlar : 1165
mldr : 1439; kefll kimesne : 488; u mtemevvil kefller : 467; u mtemevvil tcir-oullar : 775
Malkol(?) mevk bkz. Malkorl(?)
Malkorl(?) [/Malkol(?)] mevk, Karasu yaknlarnda : 834
mlikne : 279; tasarruf : 369; yazlmak : 279
Mlikharman(?) karyesi, Yaban-bd kz. : 1306
Malindol(?) karyesi, Memleha-i Zr, zvornik sn. : 1277
Mliyye : 714, 723, 1104
Malko Be, Lipova Sanca Bei : 808, 1140, 1141
Malko Be, Sirem Bei : 1375
Malko, Dergh- Muall avuu, hkm gtren : 189, 206, 937, 944
Malko, siph, stanbul zahresi iin koyun getiren : 9
Malta : 1208, 1209, 1211, 1359, 1479; Kalas : 429, 454, 565, 595, 902, 906, 976, 1216; Kalas'nun
feth u istihls : 429, 562, 565; Kalas'nun feth : 976, 1423; Kalas'nun kal u kam : 454, 595;
Kalas'nun muhsaras : 976, 1424, 1477; muhsaras : 1217
Mam karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin : 782, 788
Mamo, Mr, Atak Bei : 462
Mmrevn; bei : 1029, 1165; sanca kdlar : 1165
mamr u bdn olmak : 73, 1017
Mamriyye Kalas : 6, 86, 164, 170, 174, 308, 715, 918, 983, 1016; Liman : 715
Manastr kds : 72, 818
manastr : 1200, 1248, 1474; keleri : 1248; zimmleri : 1474
Manavgad; kazs : 544, 583; kds : 1181
mana : 806
mandra : 249, 584, 725, 1155
Mandra karyesi, Dimetoka kz. : 945
Manka Kalas, Erdel : 921
mankr : 220
Mankirman Kalas : 1245
Mankb Kdl : 1311
Manok, zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1245
Manol Mol, zimm res, hkm yazlan : 1094
Manol Res, zimm : 1063
Manol veled-i Dimitri, zimm, res : 885
Manol, obn, zimm, akas alnan, orl kz. : 1069
Manol, drende, zimm res, Vize sn. : 1093
Manol, zimm, kallb, Lankaza(?) k. : 1135
Manota, zimm res, hkm yazlan : 1094
mansb : 47; u dirlikleri hara tevch idilmek : 1371; alnmak : 47, 226, 239, 387, 445, 1344
Mansr Be, Brgri ve Koturdere Bei : 706, 1029
Mansr bin Reba, Safed sn. : 428
mansr u muzaffer : 1367
Mansr, Al ol, Yanbollu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Mansr, Cebel-i Kesrevn Emni : 732, 1194
Mansr, Hac, arz getiren : 212
Mansr, Kabr Bei : 736
Mansr, Mara avular Kethuds : 96
448
Mansr, Mltezim, Hubl nh., Haleb vt. : 571

Mansr, tmr tevch edilen, Haleb : 590
Manyas Kapus, Edirne : 691
Manyas; kazs : 43, 567; kds : 43, 87
Mara; sanca : 161; belerbeisi : 161; belerbeisine varnca yol zerindeki kdlar : 1034;
avular : 96; avular kethuds : 96; kds : 1231; sanca kdlar : 1165
Marilya ehri, Fransa : 1359, 1362, 1398
Mardiyus, Ke, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
Mari, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
Marko, kfir, Rodos : 1401
Markovaz karyesi, Edirne kz. : 249
Marmara kds : 27, 185, 1012
Martenik(?) karyesi, Podgorie kz., skenderiyye sn. : 501
Marti karyesi, Debri kz. : 460, 528
martolos : 217, 393
Marf, hkm verilen, Karahsr- ark : 990
Masar Nikola, Sakz beinin adam : 226
masrif; defterleri : 507, 637; zahre : 412
Masko Sali(?), Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Mastar karyesi, lbasan sn. : 460, 528
Mailere karyesi, Koritos nh., Mora sn. : 1174, 1185
Makalor Bzr, Fener kz. : 437
maraba : 647
Mat; kazs, lbasan sn. : 460, 528; kds : 1084, 1171
Matf- erf, Harem-i erf : 93, 95
matbah : 414
matrabz(lar) : 190, 568, 621, 1353; lara bey olunacak koyunlar : 1407; lk : 531
Matyo Nikola, Pessiye k., Pirlepe kz. : 197
mavna : 1289
Mayak(?) skelesi, Akkirman sn. : 452, 463
Maydos kyi, kfir ky, Gelibol kz. : 441
mazarrat : 941; u ihnet : 1202
mazarrat u fesd (ifsd) : 146, 151, 158, 167, 256, 404, 452, 501, 544, 583, 646, 652, 653, 782, 797, 811, 815,
819, 831, 839, 870, 904, 912, 971, 1118, 1157, 1177, 1189, 1190, 1271, 1355, 1367
Mazgird; bei : 206; kds : 206
Maz Htn, drende, mtek : 741
maznna : 550, 647, 654, 1099, 1128, 1162, 1163, 1166, 1438; v mttehem : 613, 635, 1052, 1168, 1390
mazlm : 1079
meclist- mnfe : 95
meccnen; aldurmak : 585; yimek almak : 1434, 1435
meclis-i fsk : 717
meclis-i er : 5, 76, 121, 167, 210, 222, 282, 315, 431, 494, 528, 546, 547, 583, 591, 731, 812, 818, 852, 869,
870, 911, 916, 917, 949, 951, 1060, 1099, 1171, 1250, 1273, 1277, 1296, 1305, 1360, 1400, 1437, 1440;
- erf : 144, 527, 541, 542, 764; - erfe davet : 1304; a davet : 544, 589, 605, 1298; a ihzr :
1339; a ihzr itmek : 576
mecma- feseka : 1218; olan mahaller : 1363
mecma- ns : 1165
mecrh : 32, 391, 818, 836, 914, 1084, 1171, 1198, 1245, 1305, 1440; eylemek : 1032; itmek : 31, 261,
315, 501, 547, 583, 717, 719, 730, 1306, 1360; olmak : 1397; an maktl : 635; an maktl olmak :
62
449
medris bkz. medrese

Medyin-i Enn-i Revn : 796
Medne, Basra : 1176, 1177; Kalas : 768
Medne-i Mnevvere [/Mkerreme] : 39, 91, 92, 409, 796, 1260; fukars : 492; kds : 91, 92; vakf
olan karyeler : 1404
Medin, zimm, rgb kz. : 553
medrese [/medris] : 403, 586, 591; bins : 426, 1169, 1329; e vakfolunan musakkaft : 586; -i erfe
vakf : 426
medyn : 414, 1166
meftl : 1128
Meri kds : 893, 1205, 1294
mehyif : 205, 604, 1079, 1228; mfettii : 540; sorcs : 393; tefti : 34, 120, 133, 135, 137, 144, 145,
161, 166, 231, 232, 268, 321, 324, 393, 534, 567, 618, 982, 1108, 1307, 1308; tefti hdmetinden ref :
1307, 1308; teftinde olan kdlar : 386; i sret-i sicilden ihrc olunmak : 604; leri sicill olunmak :
604
Mehemmed [/Mehmed], Korc, koyun gasbeden, Horpite : 393, 793
Mehemmed, ehl-i fesd, Kaysariyye : 1026, 1027
Mehemmed, Hzne-i mire Defterdr, Tmvar : 1, 153
Mehemmed, skele Dizdr, Semendire : 1129
Mehemmed, hidlik eden, Ohri sn. : 1084
Mehemmed, Msr Defterdr : 313
Mehemmed, Pr, kefl, dilhn k., Gelibol kz. : 1338, 1364
Mehmed Be, Acln Bei : 1165
Mehmed Be, dilcevz Bei : 1029
Mehmed Be, Arboz Bei : 252, 705
Mehmed Be, Amsiyye Sanca Bei : 21
Mehmed Be, Aspabrut Bei : 1029
Mehmed Be, orum Bei : 540, 1165
Mehmed Be, dragman, hkm gtren : 207
Mehmed Be, Hamdili Bei : 594, 705, 914
Mehmed Be, Hatvan Sanca Bei : 645
Mehmed Be, Karesi Bei : 154
Mehmed Be, Klis Bei : 776, 778, 801, 1237
Mehmed Be, Livne Sanca Bei : 1345
Mehmed Be, Midill Bei : 418, 453, 594
Mehmed Be, Nide Bei : 453, 705, 1165
Mehmed Be, Safed Bei : 1165
Mehmed Be, Saruhan Yayalar Bei : 69, 1478
Mehmed Be, Tarsus Bei : 583, 1165
Mehmed Be, Trhala Bei : 801
Mehmed Be, Usturgon Bei : 1156
Mehmed Be, stn Bei : 1029
Mehmed Be, Vidin Bei : 146, 652, 808, 922
Mehmed Bey, Mr-Alay, Ilca kz. : 833
Mehmed bin Abdullh, es-Siph, siph, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Mehmed bin Abdullh, kayyim, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Mehmed bin Abdsselm, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Mehmed bin Al, Bayat k., Antliyye kz. : 150
Mehmed bin Al, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Mehmed bin Bl, Eflakanlu k., Aydos kz. : 576
450
Mehmed bin Bayram, ehl-i fesd, Toanhsr k., Akehir sn., Karaman : 917
Mehmed bin Elvn, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Mehmed bin Hac Halfe, Mteveff Cafer'in mln gret eden : 987
Mehmed bin brhm, Aydnck ks. : 403
Mehmed bin lys, ehl-i fesd, Kratova kz. : 1400
Mehmed bin Kurd, ak, Kpekci k., Zara-i Cedd kz. : 391, 550
Mehmed bin Mahmd, ehl-i fesd, Karahsr- Devel : 4, 979
Mehmed bin Ramazn, es-Siph, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Mehmed bin Turak, reydan nezr tarkyla altun alp Yukaru Cnib'e gitmek zereyken yakalanan : 1261
Mehmed avu, Arslan-ol, hkm verilen : 1143, 1144
Mehmed avu, Aydn avu ol, Dergh- l avuu : 8, 396, 669
Mehmed avu, avuba ol, Dergh- Muall avuu : 142, 143
Mehmed avu, Dergh- Muall avuu : 3, 5, 34, 110, 146, 147, 236, 286, 296, 306, 320, 329, 508, 559, 584,
614, 659, 740, 794, 795, 797, 798, 813, 825, 935, 982, 1087, 1141, 1355, 1356, 1410, 1413, 1414, 1420,
1428, 1435, 1466, 1449
Mehmed avu, dlger, hkm verilen : 1208
Mehmed avu, Kaya Ahmed avu-ol, hkm verilen : 1319
Mehmed avu, Siroz'da skin, Selanik'te mehyif teftinde grevli : 231
Mehmed eleb bin Mustaf, Reszde mh., Yeniehir kz. : 366
Mehmed eleb, Aydn-zde, hkm gtren : 649
Mehmed eleb, Azebler Ktibi, hkm verilen : 1289
Mehmed eleb, Burusa Hssa Harc, hkm verilen : 940
Mehmed eleb, Divitdr : 309
Mehmed eleb, Hzne-i mire Defterdr, Msr : 2
Mehmed eleb, hkm verilen : 1063
Mehmed eleb, Tc-zde, hkm verilen : 382
Mehmed Fakh, Eflakanlu k., Aydos kz. : 576
Mehmed Habls, mltezim, Buhayra : 1102, 1352, 1354
Mehmed Hn, Nibol Bei : 692, 801, 837, 856, 923, 1280, 1369, 1371
Mehmed Ksm, Sba, Mentee sn. : 1118
Mehmed Kethud bin Hzr, Karaova k., Saravalos kz. : 234
Mehmed Kethud, hkm verilen : 1083
Mehmed Kethud, zemet tasarruf eden, Semendire : 1249
Mehmed Mrz, Lristn hkimlerinden : 424
Mehmed Paa Hslar : 1113, 1437
Mehmed Paa, Vezr-i Azam : 613, 846, 997, 1001, 1113, 1115, 1437
Mehmed [/Mehemmed] Aa, sbk ehrizol Kullar Aas : 235, 681, 735, 1403
Mehmed [/Mehemmed] Be, Arad Bei : 808, 1233
Mehmed, Abdullh ol, Bosnal, Ferhd Be'in adam : 129
Mehmed, Abdullh ol, Lofal, Ferhd Be'in adam : 129
Mehmed, Abdullh ol, Trhalal, drende Hseyin Be'in adam : 129
Mehmed, Abdurrahmn'a kefl, Edirne : 307
Mehmed, Arboz Muktat nzrnn adam : 812
Mehmed, Ahmt Muktaas Emni, Badd gnlllerinden : 654, 668, 683
Mehmed, Al Be'in adam, hkm verilen : 1306
Mehmed, Al ol, tmr mutasarrf, Bolara k., Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
Mehmed, Al ol, tmr mutasarrf, Brals(?) k., Krova nh., Trhala sn. : 1174, 1185
Mehmed, arz getiren, Boy-bd : 989
Mehmed, arz getiren, Dobnie : 46
Mehmed, arz getiren, Gelibol : 441
451
Mehmed, Ayamavra Dizdr : 305

Mehmed, Aydnck ks. : 403
Mehmed, Bl avu ol, hkm verilen : 1239, 1287
Mehmed, bzergn ktili, Diyrbekir : 832
Mehmed, Blagay Kalas mstahfzlarndan : 1162, 1163
Mehmed, Blk Kethuds, hkm verilen : 1048
Mehmed, Blkba : 174
Mehmed, Blkba, yenieri serdr, Haleb Haznesi'ni getiren : 410
Mehmed, avu-oullarndan : 1164
Mehmed, avu-zde : 80
Mehmed, avuba, Alacahsr Sanca Bei Rstem'in adam, Alacahsr sn. : 527
Mehmed, eriba Mahmd ol, Drama kz. : 499
Mehmed, drende Sleymn'n kardei : 850
Mehmed, Drende, erbb- tmr, mecrh, pnar mh., Sofya : 719
Mehmed, Dergh- Muall avu oullarndan : 1287
Mehmed, Dergh- Muall Kapucs : 678
Mehmed, Dergh- Muall sola : 352
Mehmed, Dergh- Muall yenierileri blkbalarndan : 170
Mehmed, derv, eyh hn Zviyesi, Cebel-i Maktab, Msr : 376
Mehmed, Dvne, hkm ihrc itmee gelen : 436
Mehmed, dier, ehl-i fesd, Sinob kz. : 764
Mehmed, dizdr adam, Darb-hne std : 559
Mehmed, Eb-R'in ol : 341
Mehmed, ehl-i fesd, Sinob kz. : 764
Mehmed, Emn, zvornik keferesinin cizyesini ceme memur : 1277
Mehmed, Emn, Sonisa kdsndan ikayeti olan, Sonisa kz. : 329
Mehmed, erbb- tmrdan Cafer'in olu, Gmlcine : 1077
Mehmed, Galata : 492
Mehmed, Glbe k., Manisa kz. : 327
Mehmed, Grcistn belerinden Levend Be'in adam : 1006
Mehmed, Hac, arz getiren, Kengr sn. : 121
Mehmed, Hac, ehl-i fesd, Hudvendigr sn. : 669
Mehmed, Hac, eirrdan, Kengr sn. : 408
Mehmed, Hac, hkm verilen, Haleb : 78, 182, 571
Mehmed, Hac, Mtevell, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Mehmed, Hac, S, Arab, hkm verilen : 712
Mehmed, Haleb Muhsebecisi : 805
Mehmed, hallc, arz getiren, Bergama kz. : 395
Mehmed, Hamdili Bei'nin Kethuds : 130
Mehmed, Hamza ol, Tekel, Ferhd Be'in adam : 129
Mehmed, Hrim Nyibi : 182
Mehmed, Hzr ol, Edirneli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Mehmed, hkm verilen : 833, 836
Mehmed, hkm verilen, Eirdr kz. : 955
Mehmed, Imret-i mire mutemedi : 643
Mehmed, s ol, Drdnci Blk siph-olanlarndan : 1438
Mehmed, kinci Kapucba : 1022
Mehmed, lys ol, tmr mutasarrf, Prestine(?) k., Presbe nh., Ohri sn. : 1174, 1185
Mehmed, nebaht Bei Kethuds : 847
Mehmed, Kara Yakb Zviyesi eyh, Karahsr- ark : 990
452
Mehmed, Kara, hsr-ereni, kzib, Rodos sn. : 471, 557, 649

Mehmed, Karaca, harm, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103
Mehmed, Karacalar k., Milan kz. : 1347
Mehmed, katl olayna karp hapsolunan, stanbul : 850
Mehmed, Kavala muhfazasnda bulunan hssa reslerinden : 1220
Mehmed, Kavala'da bin olunan kalitenin resi : 572
Mehmed, Kayduran k., Manisa kz. : 327
Mehmed, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Mehmed, kzlar ehl-i fesd tarafndan karlan, Batnes k., Mat kz. : 1171
Mehmed, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
Mehmed, mahbs, skilib : 42
Mehmed, maktl Kerek Bei Hasan Be'in vrisi : 1433
Mehmed, Mazak, ehl-i fesd, Karesi sn. : 137
Mehmed, mektb getiren ve hkm verilen, Saravalos kz. : 1275
Mehmed, mektb getiren, orum : 726
Mehmed, mektb getiren, Edirne : 679
Mehmed, mektb getiren, Saruhan : 69
Mehmed, merhm Sinn avu ol : 321
Mehmed, merhm ehzde : 245, 1204
Mehmed, Mevln, Kd, Bilecik : 842
Mehmed, Mimr, Klis : 753
Mehmed, Midill beinin adam : 820
Mehmed, Muhzr, Acem-olanlar Yayabas : 831, 1318
Mehmed, Muktaa-i Ortapre Emni : 327
Mehmed, Murd Be kyegsi, inili Hammm, Edirne : 1276
Mehmed, Murd ol, tmr tevch olunan, Erzurum : 883
Mehmed, msellem, zbek k., Akyaz kz. : 1097
Mehmed, mteveff Lahs Belerbei Ferhd Be'in ol : 661
Mehmed, mteveff Rstem Paa voyvodalarndan : 659
Mehmed, Nyib, Hrim kz. : 182
Mehmed, Nyib'-er, skb : 380
Mehmed, Nerdbn, zam : 54
Mehmed, Odaba, arz getiren : 1003
Mehmed, Peuy Topcbas : 959
Mehmed, Pervne ol, erbb- tmrdan, Haleb vt. : 410
Mehmed, Rodos Sanca Bei Al'nin adam : 582
Mehmed, Saruhan sancanda palamut yayabalna mutasarrf : 69
Mehmed, Seyyid, Mevln, Seydehri Kds : 604, 618
Mehmed, Seyyid, sdt zmresinden, Bb'l-Irk Mahallesi, Musul ks. : 686
Mehmed, Seyyid, eyhlu Kds : 1390
Mehmed, Sinn ol, Midilll, Ferhd Be'in adam : 129
Mehmed, siph, ehl-i fesd, Alucra nh. : 342
Mehmed, siph, ehl-i fesd, Karahsr- ark : 337
Mehmed, siph, ehl-i fesd, Sivas : 650
Mehmed, siph, Kurunlu kz. : 794, 935
Mehmed, siph, Mete k., lbasan sn. : 460, 528
Mehmed, siph, Saravalos kz. : 234
Mehmed, shte, Karabulud k., Edirne kz. : 203
Mehmed, Sultn Byezd Hn Evkf mtevellsi : 296
Mehmed, Sultn Selm Hn Imret-i miresi Mtevellsi, stanbul : 1474
453
Mehmed, Sba Haydar'n adam, znik kz. : 647

Mehmed, sba, ernovi kz. : 1397
Mehmed, Sdde-i Sadet kinci Kapucbas, drende : 1038
Mehmed, ml, Rmkala Hsr Blkbas : 660
Mehmed, ehir Kethuds, Haleb : 336
Mehmed, eyh, arz- hl sunan, Trablus : 1191
Mehmed, eyh, Buhr, Acem, Burdurda skin : 5
Mehmed, eyhu'l-Harem : 91
Mehmed, irret ekvet zere olan, stefe ks., Arboz sn. : 1285
Mehmed, Tablcol, znik kz. : 647
Mehmed, Tahtaclar k., Manisa kz. : 327
Mehmed, tmr alnan, Kopana k. : 593
Mehmed, Unc-ol, harm, Karahsr'da bzergn basan : 16
Mehmed, be k., Hudvendigr sn. : 157
Mehmed, Varnal, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Mehmed, Yanbol Yrkleri Sbas, hkm verilen : 1262
Mehmed, Yava Emni, Vize : 345
Mehmed, Yenieri, hkm verilen : 371, 391
Mehmed, Zam Al'nin olu, Avlonya sn. : 241, 347
Mehmed, Zebd Nhyesi Kds : 1309
Mehmed, [Knn Sultn Sleymn'n] kznn kulu : 584
Mejake kds : 954
mekbir; -i mslimn : 1405; -i mslimn arasnda gezen tavarlar : 1405; i inemek : 1405; i harb
itmek : 1405
mektib yazmak : 802
Mekke-i Mkerreme (Mbreke/Merrefe) : 90, 93, 95, 426, 435, 440, 448, 456, 457, 761, 1169, 1260, 1332,
1340; kds : 707; suyol bins : 435; suyol hdmeti : 440, 1328, 1329; erfi : 256, 335, 409,
456, 710, 1329
Mekre karyesi, Divrii sn. : 650
mektb : 149; u dem gndermek : 31; - vidd-mashb : 1359
meklt : 1467
meln : 259, 796; -i hsirnn def u darr : 429; -i hsirnn def u ref : 562, 798, 808; -i hsirnn
def : 256; -i hsirnn kal u kam : 801, 802
melhd : 686
Mel [/Mele] tyifesi, Arab tyifesi : 544, 583
Mele tyifesi bkz. Mel tyifesi
melz u mev : 520
Melik Eref Evkf, Msr : 466
melik(ler) : 21, 693, 888, 970; nasbitmek : 1120
Melkodayko, Sopani k., Grice kz. : 495
Melnik(?) karyesi, Dra kz. : 222
Memlik-i slmiyye : 785
Memlik-i Mahrse : 3, 17, 20, 21, 31, 39, 73, 173, 192, 201, 331, 334, 339, 348, 367, 536, 538, 638, 639, 640,
663, 675, 689, 695, 699, 701, 706, 725, 739, 761, 788, 798, 802, 811, 815, 835, 863, 867, 967, 1009,
1010, 1023, 1096, 1123, 1134, 1143, 1150, 1152, 1189, 1202, 1203, 1209, 1218, 1233, 1281, 1283, 1293,
1350, 1383, 1441; beleri : 640, 772; beleri ve kdlar : 701, 1387; hfzlar : 355; iskele
emnleri : 640; kdlar : 640; reys : 339, 663, 736, 739; serhaddi : 424, 785; snur : 700
Memlik-i Pdih : 695, 699
memlik-i; Acem : 796; Arab : 796; Rm : 796
memerr maberler : 112
memhr kse : 206, 216, 1250
454
Memi bin Kr Osmn, Yrk tyifesinden, eltikci k., Ayazmend kz. : 567
Memi bin Mustaf, Dumlu demekle marf, mahbs : 30
Memi avu, Kaysariyye Alaybeisi Sinn'n akrabs : 598, 876
Memi eleb, Broy Kalas : 396
Memi Res : 1263
Memi Voyvoda, Karaferye kz. : 614
Memi Voyvoda, kardei Turm'a Ate adl zimmiyyenin satld ileri srlen, Edirne : 1456
Memi, Belye k., nebol nh. : 717
Memi, Dvne, harm, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103, 899
Memi, Dvne, Marmara Kds cn ktillerinden : 27
Memi, ehl-i fesd, Kkgmk k., Kite kz. : 405
Memi, ehl-i fesd, Kplce k., Ahyol kz. : 1091
Memi, Ferhd ol Ahmed'in kardei, hrsuz, Yenibzr kz. : 1250
Memi, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Memi, Kara, ehl-i fesd, Burusa sn. : 630
Memi, Karagz ol, Timrhsrlu, Ferhd Be'in adam : 129
Memi, Koyuncu, kumrbz ve hid-i zr, Burusa : 938
Memi, Memiol dimekle marf, gammz, mfsidleri cem edip halka zulmeden, Meri kz. : 893, 1205, 1294
Memi, muhtesib, Arboz'da mtemekkin : 8
Memi, mteveff Hasan Paa tarafndan ev bast diye habsedilen, shte, Karabulud k., Edirne kz. : 203, 1438
Memi, Nevesin ks. : 202
Memi, res : 84
Memi, rencber resi : 458
Memi, Sar, res, elinden mzevver hkm vrid olan : 847
Memi, Turgud ol, tmr mutasarrf, ktil, pek kz., skenderiyye sn. : 721
Memi, voyvoda, Yeniky k., Selanik : 123
Memicn, ktil, Mora : 216
Memik, siph, Zamantu nh. : 161
Memi Be, Bozok Bei : 1026, 1165
Memizod, Zam Kara Al ol, Belgrad : 200
memleha : 222, 735
memleha cezreleri, Midill : 866
Memleha-i Zr, zvornik sn. : 1277
memleket rey : 271, 275, 332, 337, 365, 404, 452, 463, 501, 529, 695, 699, 732, 779, 782, 1130, 1214,
1257, 1303, 1354, 1355, 1452; nun hfz u hrseti : 1299; ya teadd v tecvz : 1384
memleket vilyet : 147, 148, 158, 189, 263, 275, 303, 404, 544, 583, 737, 739, 742, 796, 807, 811, 815, 839,
1177, 1322, 1393; den ref : 167; n ihtilli : 303; n intizm : 303; n zabt u rabt : 39, 519;
n zabt u syneti : 17, 1432
memleket; hfz : 188, 411, 447; mamr olmak: 1111; zabt : 1233; e ihtill virmek : 698; i gret
iden s mfsidler : 692
men u def : 89, 205, 220, 421, 445, 546, 547, 1155, 1188, 1343; eylemek : 1316; itmek : 436, 1297, 1363
men u red : 880
men u sedditmek : 419
menzil; maberler : 766; merhl : 112, 168, 191, 331, 358, 559, 701, 744, 745, 759, 760, 763, 765,
843, 1172, 1234, 1322, 1459, 1467
menba- fesd olan ba mfsidler : 1298
Menemen kds : 847
Mengene, drende, zimm res, Vize sn. : 1093
menhiyyt fuhiyyt : 1050
menkha tefrk : 1165, 1449
455
Menline(?), primikr, err mfsid, Donilec(?) k., Memleha-i Zr, zvornik sn. : 1277
Mente, erbb- tmrdan, Zamantu nh. : 161
Mentee bin Ayvad, hid, Seydehri kz. : 1198
Mentee; sanca : 884, 1110; bei : 99, 206, 234, 248, 281, 453, 496, 521, 594, 714, 1110, 1165, 1215;
sanca kdlar : 206, 521, 1118, 1165; sanca kds : 99, 913; sanca siphleri : 860;
sanca sbalar : 860
Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Menvasya(?) erenleri : 826
mer(lar) : 224, 300, 338, 445, 446, 725, 888, 901; snur tayn ve temyzi : 446; v mezraalk : 918;
yakdurmak : 754
merkd-i eyimme : 39
Merbofika, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Mercn, Habe Arab, Karaman vt. : 389
Mercn, Habe, Trablus ahlsinden : 212
mercmek : 419, 425, 577, 1267
Merdm, ehl-i fesd, vilyet halkna altun ve aka salan, Kastamon : 1234, 1244
meremmt : 1003, 1357
merkeb(ler) : 125, 353, 650, 1029
mermer : 1137; kmak : 1128
mertebe ihsn : 1300
mescid bkz. mescid
meshat itmek : 1437
meslih-i mr : 46
mescid mecmi, Edirne'de : 679
mescid [/mescid] : 593, 681, 1112, 1161, 1200, 1451; bins : 558; de namz klmak : 1200; leri sr
tam itmek : 593
mesdd u mahfz : 761
Mesh Be, mtekd Semendire Bei, sbk Kstendil Bei : 246, 374
Mesh Paa : 275
Mesh, siph-olan Yakb'un hizmetkr, Avlonya sn. : 620
Meshyye : 942
Mestn, Karacalar k., Manisa kz. : 327
Mestn, Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Mestne, esr, mr forsa krekilerden : 168
meale : 630
Meika tyifesi, ustdan, Nbls lv. : 53, 58
Mehed-i Al : 665
Mehed-i Kerbel : 39
Mehed-i erf : 39
Mehedeyn(-i erfeyn) : 39, 189, 668, 1432; ziyreti : 39; mtevellsi : 654; ziyreti : 665
mehat : 376, 1102
Mekovar mevz, Unu ve Lcn sancaklar ile Seldoz nhyesi arasnda : 695, 699
met : 194, 318, 383, 399, 530, 578, 640, 671, 707, 806, 826, 1361, 1362, 1398; u dem : 1359; u bahr :
1362, 1398; u esbb : 383, 419, 639, 671, 826, 1047; u esbbna dahl tecvz olunmak : 399; u
mllar : 425, 639; u meklt der-mahzen itmek : 224; u rzk : 1361; u rzk ve mllar : 1362;
u sermye : 425; u yarak : 640; ve syir bahr esbb : 1359; lar defter itmek : 399; un
gmrklern ed : 640
Mete karyesi, lbasan sn. : 460, 528
metris : 1029, 1030
metrkt : 524, 536
mevcib : 6, 100, 221, 308, 532, 533, 654, 668, 1016, 1168, 1459; talebi : 532; tezkireleri : 654, 668
456
mevld ay : 90
mevsim; celebleri : 1333; koyun : 47, 72, 1409
meyhne(ler) : 509, 1218, 1343, 1363; amak : 1316; leri berkitmek : 509
meyl muhb : 200, 347, 598, 615, 1078, 1114, 1191, 1250, 1451
meyve; aalarn kat itdrmek : 718; bey : 1068; ekle kbil olmak : 1068; fidnlar : 718;
satmak : 1068
meyyit : 7, 39, 182, 264, 309, 354, 571, 832, 984, 1054; defni : 309, 571; i makberden karup ban
kesmek : 571; leri prelemek : 740; leri preleyp bda defnitmek : 740; leri preleyp esbba
sarmak : 740
Mezhib-i Erbaa : 1435; mftleri : 1086, 1092
mezlim mehyif : 205, 351, 1079, 1080, 1102, 1228
mezr : 1401; ziyreti : 1297; - bihit-sr : 39; lk : 309
mezri bkz. mezraa
Mezeke, Dra kz. : 222
mezheb : 686
Mezd Fakh, hkm verilen : 873
Mezistre; kds : 826, 1047, 1053; Kalas : 826, 1047
mezraa [/mezri] : 54, 276, 280, 474, 605, 834, 1017, 1023; lk : 918
Mkrayard(?) karyesi keferesi, skenderiyye sn. : 502
Msr (vilyeti) : 2, 16, 93, 95, 224, 240, 256, 285, 294, 313, 399, 412, 413, 416, 419, 425, 426, 430, 433, 435,
440, 448, 466, 467, 485, 486, 487, 555, 577, 578, 580, 674, 761, 796, 850, 868, 889, 895, 906, 1169,
1259, 1328, 1331, 1332, 1477; azebleri : 674; belerbeisi : 29, 91, 92, 93, 95, 256, 269, 285, 376,
382, 412, 413, 425, 426, 430, 433, 435, 440, 448, 449, 450, 451, 457, 459, 466, 467, 468, 481, 485, 486,
487, 488, 555, 575, 577, 586, 694, 712, 850, 894, 1079, 1102, 1259, 1260, 1331, 1332, 1336, 1340, 1354,
1404, 1454; cnibi : 425, 443; defterdr : 92, 93, 285, 313, 435, 440, 459, 466, 467, 468, 481, 485,
486, 487, 488, 586, 1079, 1354; Haznesi : 694, 1079, 1102; Haznesi'nn irsli : 694; Hzne-i
mire defterdr kapukethuds : 2; skenderiyyesi kapudn : 433; kds : 285, 376, 449, 459, 586,
637, 712, 1079, 1404; Kalas Erenleri Aas : 29; Kalas erenleri : 29; kullar : 450, 451;
muktat : 468, 487; mstahfzlar : 674; yol : 240, 762, 971; yoln mnsedd eylemek : 761;
'a giden huccc : 565; 'da vk cevami u medris ve bunlara vakfolunan musakkaft : 586; 'dan
pirin ykledp gelenler : 419
Msr- Khire : 39
Midill (cezresi/sanca) : 226, 323, 344, 364, 371, 418, 862, 866; bei : 3, 226, 291, 292, 323, 364, 418,
453, 514, 594, 820; emni : 371; kds : 371, 947; nzr : 226; sanca askeri : 820
Midye, Vize : 949
Migalkara; Kdl : 831, 1318; kds : 1355, 1356
Mihal, Ahyol Emni : 378
Mihal, Ekmekci, zimm, Yanya : 305
Mihal, Kara, Komoran Bei : 780
Mihal, Menfaka ol, zimm : 352
Mihal, Petruka Talpa'n babas, zimm, Evhad k., Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
Mihal, zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
Mihal; kazs : 43; emni : 703; kds : 43, 87, 157, 169, 622, 655, 684, 703; Ovas : 1315, 1391
Mihalck; kazs : 1306; kdl : 132
Mihali Dodomi, zimm res, hkm yazlan : 1094
Mihall : 816, 879, 1021, 1051, 1367, 1372, 1378
Miho, zimm, Mandra k., Dimetoka kz. : 945
Mihribn Htn, drende, Kastamon sn. : 229
Mihrimh Sultn, Knn'nin kz : 61
Mihrih, kemnke kz, ehl-i fesd, Karaman vt. : 740
Mikel, Be (Neme) Kral'nn Elisi : 744, 765, 785, 792, 796, 828, 1126, 1152, 1383
457
Miklo, zimm, Petruka Talpa'n zevci, harc-gzr reydan olup esr edilen, Evhad k., Solnok sn., Budun :
663, 675, 1293
Mikrayard karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 664
mikys- mstakm : 481
Milan; kazs : 1347; Kdl : 1347; kds : 794, 890, 935
millet-i Meshyye : 97, 180, 628, 1105
Milo cezresi, Nake : 536
Milo Kola(?), zimm, Mete k., lbasan sn. : 460, 528
mimr : 91; ba : 282
minre bins : 558
Minnet, Kara, harm, Paalu k., Yenice-i Zara kz. : 103
Mr Al Ahmed, Mks Bei, haksz yere adam ldren ve avret olan eken, Van : 1100, 1179
Mr Hasan, Turak Kalas'n ele geirmek isteyen, Basra : 1122
Mr Hseyin, Bayat Bei : 871
Mr zzeddn Areti, erefddnl Kalas'nda : 695, 699
Mr Mehemmed Be, Mmrevn Bei : 1029
Mr Seccd, Arb belerinden, Basra : 1122
mr-hr : 1325
mr-liv : 133, 680; hslar : 280; -i Sla : 680
Mrfakr karyesi, spir sn. : 156
mr : 173, 348, 367, 369, 428, 445, 481, 826, 889, 895, 925, 988, 1071, 1138, 1181, 1194, 1253, 1440, 1463;
aa tahmli : 1093; aka : 361, 362, 1116, 1133, 1341; aka cem : 1309; aka taksmi : 361;
anbr : 485, 674; anbr hfz : 674; cnibi : 90, 756, 799; crrfe : 481; esbb : 213, 1331;
esbb gemisi : 1331; esr krekciler : 68; esrler : 68; forsa krekiler : 168; gemi lt : 213;
gemi kerestesi : 1153; gemi tahtalar tahmli : 1311; gemiler : 293, 361; gemiler mhimmi :
362, 799, 932; hdmet : 381; hdmetde istihdm : 381; in cem : 235; in zabt : 126, 215,
233, 426, 690; in zabt u kabz eylemek : 416; kadrga(lar) : 326, 418, 1457; kadrgalarun
krekcileri : 326; krekciler : 68; mhimmt : 46; odun : 1445, 1453; suyol : 718; tamga :
162, 481; tamga urlmak : 172; tarafndan satun alnan yirler : 718; tarafndan yir alnmak : 718;
tavarlar : 1265; tereke : 343; tereke anbr : 674; top dkmek : 1058; ye id rsm : 446;
ye aka deyni : 668; ye aka takdr itmek : 1431; ye zabtolunmak : 81, 426, 577
Mrz Al, kethudsna hkm verilen : 880, 936, 970
Mrz bin Mustaf, reydan nezr tarkyla altun alp Yukaru Cnib'e gitmek zereyken yakalananlardan : 1261
Mrz Mehmed avu, Filibe : 14, 656
Mrz, ehl-i fesd, Bebzr kz. : 642
Mrz, maktl, Kaysariyye sn. : 264
Mrz, Melik Arslan ol, tmr shibi, Dulkdir vt. : 301
misk : 90
miskl : 287, 340
Misknler kyi, Karahsr- Shb sn. : 170, 174
mie : 1397
Mie-i Ardahan nhyesi : 638
Mzn- Harr Gmri emni : 233
Mocel, eky, Bodan : 975
Mod kds : 959
Modava (livs/sanca) : 667; bei : 808; livs siphleri : 667, 728; nhyesi zam v erbb-
tmr : 667; sancan emek : 728
Mohac (sanca) : 271, 708; bei : 188, 217, 239, 261, 835, 1156, 1367, 1370, 1373, 1377, 1378, 1379, 1468,
1476; cnibi : 271; kds : 251, 271; sanca askeri : 1370; sanca serhadleri : 1367;
sancana karb kffr- hksr vilyetleri : 1372; sancanun tahrri : 708
Molla karyesi, Burdur nh. : 130
458
Molova; kazs : 344; kds : 344

Momovi kyi, Sirem sn. : 474
Monago karyesi, Novaberde kz., skb : 907, 924
Monla-zde, Zam, Diyrbekir vt. : 1431
Mora; sanca : 126, 861, 882, 988, 1053, 1174, 1185; muhfazas : 1211; sanca askerleri : 705;
sanca bei : 216, 311, 453, 521, 594, 619, 705, 826, 903, 1041, 1047, 1053, 1061, 1149, 1211, 1286;
sanca kdlar : 521; serhadleri : 1041; siphleri : 453
Moskov; vilyeti : 317, 318, 906, 1245; cnibi : 530; keferesi : 97; kral : 318, 339; serhaddi :
317
Mostar kds : 202
Moton : 594, 705, 724, 1005; azebleri : 619; azebleri aas : 619; dizdr : 1149; kds : 581, 1149,
1286
Mozga Mahallesi, Kate k., Dra kz. : 677
muaddel mzekk : 1439
muhede-i hmyn : 97, 151, 152, 158, 201, 261, 263, 304, 306, 411, 519, 530, 747, 780, 785, 839, 1152,
1245, 1359, 1361, 1362, 1398; a mugyir : 97; a muhlif i : 332; a muhlif leker : 1383
muhede-i kadme : 20
muhede-i kerme : 158
mukab u muteb : 453
mumele akas : 172
muteb; olmak. : 72, 592; mukab : 28, 165, 226, 312, 349, 363, 387, 513, 808
muvenet; hdmeti : 1323; talebi : 148, 390; hdmet : 783; istimdd talebi : 259;
muzheret : 103, 138, 142, 148, 390, 402, 784, 817, 1056, 1247; e tayn olunan kullar : 1322
muayyen mmtz snur : 245
mcib-i bret : 44; nashat : 239, 445
Muizod, Zam Kara Al ol, Belgrad : 200
Mudanya, Burusa sn. : 297, 384, 1167; kds : 605; nyibi : 385
Mudurn; kazs, Kocaili sn. : 131; Kdl : 132; kds : 1308, 1360
mufassal defter : 161, 278, 634
mufassal emr-i hmyn : 1346
mufassal hkm : 132; -i hmyn : 21, 135, 321, 324, 375; -i erf : 133
Muha Kapudnl : 382
muhfaza : 835, 849, 884, 923, 1005, 1046, 1118, 1140, 1145, 1202, 1210, 1213, 1215, 1216, 1217, 1220, 1240,
1269, 1270, 1272, 1287, 1477; hdmeti : 64, 65, 382, 1164, 1212, 1213, 1217, 1319, 1320, 1418;
hdmetine tayn : 1321; tark : 1211; da olan beler : 1320
muhlefet; nd : 300; munedet : 144
muhalleft : 999, 1007, 1077; u met : 339; cem u tahsl : 1077
Muhammed Be, Kk Ardahan Ekrd Bei : 888
Muhammed bin Kekv, Safed sn. : 428
Muhammed bin Zeytn, Hammllar Mukaddimi, Trablus : 1436
muhrebe : 32, 149, 152, 259, 641, 1000, 1032, 1036, 1203, 1381; v muktele : 148, 149; ye mberet :
914
Muharrem bin Hseyin, kallb ve sikke-zen, Tire kz. : 136
Muharrem, avular Kethuds, Van : 211
Muharrem, Zam, harm levendleri teft iin mbir tayn olunan, Zara-i Atk kz. : 899
muhsara : 790, 801, 808, 811, 835, 902, 957, 971, 972, 976, 1009, 1134, 1138, 1176, 1177, 1202, 1216, 1217,
1269, 1270, 1272, 1288, 1376, 1379, 1384, 1392, 1424, 1469, 1470, 1472, 1477, 1479; v muhrebe :
1381
muhsebt defteri bkz. muhsebe defteri
muhsebe : 654, 683, 1078, 1136, 1160, 1437; defterine kayditdrmek : 92; hdmetine tayn : 805
459
muhsebe [/muhsebt] defter(ler)i : 507, 591, 637, 889, 1160, 1169; si grilmek : 49, 403, 668, 683; sin
virmemek : 1295
muhtara yir : 1211
Muhb, mstevf, mhrl rz-nme sreti verilen, Badd : 683
Muhtr, Ertod'nn kardei, irret ekvetle mehr, Yzdepre kz. : 636, 1199, 1415
Muhtesib skelesi : 61
muhtesib : 297, 299, 458, 568, 577, 1018, 1068, 1167; demi : 385
Muhyiddn eleb Evi [/Muhyiddn Evi] , Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
Muhyiddn Evi bkz. Muhyiddn eleb Evi
Muhyiddn, Gerede akas denen akay harcayan, Aydnlk k., Ankara : 996
Muhyiddn, Karahsr Kds : 342
Muhyiddn, matrabaz, zmir kz. : 568
Muhyiddn, Mevln, Burusa'da Yldrm Hn Medresesi Mderrisi : 403
Muhyiddn, Mevln, Hezrgrad Kds : 993, 1247
Muhyiddn, Mevln, Yenibzr Kds : 1250
Muhyiddn, Mimr-zde, sbk stanbul Kds : 1022
Muhyiddn, sbk Kengr Kds : 537
Muhyiddn, Vekl-i Harc : 414
muhzr(lar) : 19, 127, 164, 174, 221, 251, 308, 391, 432, 491, 531, 831, 903, 1043, 1250; ktibi : 62, 77, 94,
315, 366, 422, 437, 469, 516, 550, 551, 574, 599, 1070, 1318; yolda : 691, 1054; ba : 1128, 1277
mun zahr : 131, 795
mukbele v muhrebe : 144
mukaddim : 1436, 1447
mukaffel memhr : 1052
muktaa(lar) [/muktat] : 61, 114, 226, 439, 468, 485, 487, 488, 539, 643, 723, 812, 913, 1017, 1204;
muktat ahvli : 488; mahsli : 468, 539; masraf : 468; muhsebesi : 683; muktat
mfetti : 592; muktat nzr : 970; muktat terekesi : 723, 848; zabt : 488; - Msryye
milleri : 488; a emn nasb : 468; a ktib nasb : 468; a virmek : 487; ya emn ve ktib tayni :
468
Muktaa-i Ortapre : 327
muktat bkz. muktaa
muktele : 1000, 1036; itmek : 732; v muhrebe : 641
mukayyed mahbs : 30, 73, 79, 83, 103, 107, 117, 126, 214, 238, 244, 314, 319, 352, 408, 425, 441, 471, 496,
540, 546, 593, 613, 615, 636, 818, 832, 847, 850, 869, 883, 887, 893, 898, 907, 924, 935, 968, 975, 980,
986, 993, 1016, 1024, 1042, 1069, 1076, 1083, 1088, 1089, 1090, 1091, 1162, 1165, 1195, 1196, 1197,
1199, 1206, 1219, 1225, 1244, 1254, 1274, 1284, 1415, 1440
mm : 93, 95; yakmak : 93; yapdurmak : 105
mmc : 115, 1255, 1256; tayni : 115
Murd Be, inili Hammm kurbinde skin, Edirne : 1276
Murd Be, Semendire : 1341
Murd Be, Trablus Sanca Bei : 168, 1165
Murd bin Ysuf, biregi bertyla tmra dhl iden, Belgrad nh., Avlonya sn. : 1458, 1463, 1473
Murd avu, hkm verilen : 1423, 1425
Murd eleb : 805
Murd Hn Sary, Gelibol : 1457
Murd Sba, Ujice kasabas ihtisbna mutasarrf olan : 849
Murd, alnt mal alan, Tahri k., Koyluhsr kz. : 480
Murd, Dergh- Muall avuu : 786, 1104
Murd, harm, Belgrad : 200
Murd, Kr, zimm, mid : 1016
Murd, Mentee beinin adam, hkm verilen : 1110
460
Murd, Siph Mehmed'in olu, halka zulmeden, Kurunlu kz. : 794, 935
Murd, siph, Batnes k., Mat kz. : 1171
Murd, siph, ev basan, ktil, Ohri sn. : 1084
Murd, ahit, Sinob kz. : 764
Murd, ehzde Selm'in olu : 99, 266, 398, 622, 911, 916, 1055
Murd, Tekeili Sanca Bei : 183, 767
Murd, tmr mutasarrf, vali(?) k., Radomir nh., Trhala sn. : 1174, 1185
Murd, Zam Husrev'in adam, irmen sn. : 434
Murdiye mderrisi : 669
Murdreni karyesi, Hezrgrad kz. : 1089
Murtaz-bd kds : 965
Murtaz, Seyyid, Musul : 686
Ms Be, Akehir Bei, vilyet-i Diyrbekir'i kitbet eden : 1015, 1037, 1165, 1431
Ms bin Abdullh, yenierilikden mtekd, Camchacali mh., stanbul : 1038
Ms bin Memi, Varakakds Mahallesi, Aydos kz. : 576
Ms bin Mustaf, hrsuz ve ktil, Yilbei k., Bilvrn kz. : 1198
Ms avu, Burusa beinin adam : 629, 631
Msa, Veled Be Medresesi'nden mazl : 1316
Ms, Abdullh ol, Lofal, drende Hseyin Be'in adam : 129
Ms, Ahmed avu adam, hkm verilen : 1119
Ms, Al ol, Gmlcineli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Ms, Budak ol, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
Ms, avu, Erzurum Kalas : 60
Ms, ev basp adam ldren, Tekfurgli : 1074
Ms, Glbe k., Manisa kz. : 327
Ms, hkm verilen : 1182
Ms, Kalayc, harm, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103
Ms, Karabudak-ol, zam, Beehri sn. : 523
Ms, Kayduran k., Manisa kz. : 327
Ms, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Ms, Kthiyye Kds : 5
Ms, Mevln, Fener kazsndan mazl : 591
Ms, Prkul'nun kardei, hrsuz u harm, Kengr : 873
Ms, Toyca, Mustaf adl kallbn kardei, Novaberde kz. : 907, 924
Ms, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
Mshac kyi, Edirne kz. : 249
musakkaft : 586
muslaha : 686, 699, 1138
musall ihds : 1204
Musl eleb, hkm gtren : 277
Musl, Shanc ol demekle marf, ktil, stanbul : 850
Muslihn, eirr-i Arbdan : 390
Muslihuddn, Bafral, ehl-i fesd, vilyet halkna altun ve aka salan, Kastamon, Canik sn. : 1234, 1244
Muslihuddn, Dergh- Muall Yenierileri Blkbas : 370
Muslihuddn, Mevln, Arboz Kds, Arboz Muktat Mfettii ve Nzr : 226, 592, 812
Muslihuddn, Mevln, Beehri Kds : 613
Muslihuddn, Mevln, Medne-i Mnevvere Kds : 91
Muslihuddn, Mevln, sbk Aydnck Kds : 403
Muslihuddn, Mevln, sbk skb Kds : 858
Muslihuddn, Mevln, Tatarbzr Kds, sol-kolda celeb kitbeti hizmetinde : 1019, 1439
461
Muslihuddn, Mimr-zde, stanbul Kds : 1038

Muslihuddn, nyib, Leyne nh., Bozyk kz. : 891
Muslihuddn, Selanik Kds : 754
Muslihuddin, Mevln, dnimend, Manastr : 818
Mustaf Aa, Sa-blk Ulfeciler Aas : 1468
Mustaf Be, Aydn Bei : 38, 453, 594, 705, 1303, 1339
Mustaf Be, Badd Belerbeisi : 1177, 1271, 1272
Mustaf Be, Bosna Bei : 801, 967, 1237, 1378
Mustaf Be, Budun Defterdr : 1052
Mustaf Be, ana Bei : 623
Mustaf Be, Dertenk Bei, Badd vilyeti kitbeti hizmetinde : 187, 1434, 1435, 1442
Mustaf Be, nebaht Bei : 453, 591, 810, 1427
Mustaf Be, Mteveff, Belgrad Kalas : 1129
Mustaf Be, Pirizrin Bei : 146, 754, 801, 1136, 1143, 1160
Mustaf Be, Tmvar Belerbei : 31, 146, 147, 148, 798, 808, 809, 811, 814, 922, 923, 960, 1142, 1143,
1189, 1190, 1358, 1367, 1376, 1378, 1381, 1384, 1389, 1470
Mustaf bin Abd, Hammlkars Zevci demekle marf, Aydos kz. : 576
Mustaf bin Abdullh, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Mustaf bin Abdullh, zevcesini dven, Tuzlak k., Silivri kz. : 1193
Mustaf bin Al, Sonisa kz. : 329
Mustaf bin Hzr, arkadalaryla beraber hrsuzluk yapan, Kdlar k., Kengr sn. : 869
Mustaf bin Ksm, sa-ulfeciler zmresinden : 1474
Mustaf bin Mehmed, Sonisa kz. : 329
Mustaf bin Murd, ehl-i fesd, Hamdili sn. : 920
Mustaf bin Receb : 1400
Mustaf bin Ren, Yrk tyifesinden : 567
Mustaf avu, Dergh- Muall avuu : 187, 191, 192, 367, 369, 384, 542, 594, 1010, 1021, 1052, 1172,
1196, 1206, 1254, 1258, 1330, 1470, 1472
Mustaf avu, Mlik, Dergh- Muall avuu, Akvrn karyesinde bin olunan camie mbir : 1335
Mustaf avu, Tosun-ol, Kefe : 840
Mustaf eleb, Bzergn : 317, 339, 587, 806, 950, 1290, 1419
Mustaf Kethud, Anatol Belerbeisi'nin Kapukethuds : 634
Mustaf Kethud, Karaman vt. : 740
Mustaf Kethd, Kuds-i erf ve Gazze'de olan Havss- Hmyn Emni : 49, 56
Mustaf Mehemmed, elinde kalb aka bulunan, Burusa : 940
Mustaf Mehmed, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
Mustaf Paa Vakf Bostn, Sulumanastr, stanbul : 1264
Mustaf Paa, Vezr, Serdr : 197, 393, 429, 431, 495, 561, 562, 565, 570, 594, 595, 597, 601, 723, 881, 902,
904, 905, 925, 950, 956, 972, 976, 981, 1049, 1359, 1361, 1362, 1398, 1423, 1424, 1425, 1464, 1469,
1479
Mustaf Paa/Be, Basra Belerbeisi : 1122, 1138
Mustaf Paa/Be, m Belerbeisi : 1165, 1243
Mustaf Res, hssa reslerinden, Akdeniz'de gnll levend reislerin kaptan : 976, 977
Mustaf Ysuf, Ser-blk, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
Mustaf, Abdullh ol, Bolavadinli, Ferhd Be'in adam : 129
Mustaf, Abdullh ol, Edirneli, Ferhd Be'in adam : 129
Mustaf, Abdullh ol, Sisl, drende Hseyin Be'in adam : 129
Mustaf, Abdullh ol, Trhalalu, Ferhd Be'in adam : 129
Mustaf, Abdullh ol, Trabzonlu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Mustaf, Aa Blkbas : 491
462
Mustaf, Aknc Bei : 816

Mustaf, Al ol, Akahsr nh., Ohri sn. : 1174, 1185
Mustaf, Al ol, tmr mutasarrf, ktil, pek kz., skenderiyye sn. : 721
Mustaf, arz getiren, stanky : 226
Mustaf, arz getiren, Karesi : 154
Mustaf, Aydn Mr-livs : 680
Mustaf, Balkesri kdsnn adam : 632
Mustaf, Balta k., Manisa kz. : 327
Mustaf, Balyabadra Kalas Dizdr : 311
Mustaf, Beol, Pritineli, Novaberde'de ehremni : 559
Mustaf, Berber, siph, Peuy sn. : 217
Mustaf, birderi siph Hasan'n ktilini afveden, Edirne : 1450
Mustaf, Blkba, hkm verilen : 1073
Mustaf, Cebele muktat mltezimlerinden : 602
Mustaf, avuba : 913
Mustaf, oban, Dedeler k., Cumabzr kz. : 579
Mustaf, drende, siph, Kopana k. : 593
Mustaf, Dede-ol, Hslar Mltezimi, mil, Midill : 947
Mustaf, Dergh- Muall Kapucs : 470, 1081
Mustaf, Dergh- Muall Yayabas : 1459
Mustaf, Dergh- Muall yenierileri blkbas : 531, 682
Mustaf, Dra Dizdr : 773
Mustaf, Dramal, Otuzdokuzuncu Aa Bl'nden, Gmlcine : 1054
Mustaf, Eriboyunlu, eky serdr, Mentee sn. : 1118
Mustaf, ehl-i fesd, Karahsr- Devel : 4
Mustaf, ehl-i fesd, Tekeili : 887
Mustaf, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Imret k., Aksary sn. : 991
Mustaf, erbb- tmrdan, hkm verilen : 1184
Mustaf, Evranos Be Evkf Mtevellsi : 1078
Mustaf, Galatal, olan, ernovi kz. : 1397
Mustaf, Glbe k., Manisa kz. : 327
Mustaf, Hac Bekir ol, kasaba-i Kemer, Edremid kz. : 82
Mustaf, Hac, cb, Berabi k., lbasan sn. : 648
Mustaf, Hac, Ms ol, Hasanlar k., Pein kz. : 83
Mustaf, harm, Dobrucal, abclar k., Zara-i Atk kz. : 103
Mustaf, hssa tciri : 806
Mustaf, hlf- vk isndda bulunduu sylenilen, Meri kz. : 893, 1205, 1294
Mustaf, hizmetkr, irmen sn. : 434
Mustaf, Horpite kz. : 393
Mustaf, Hudvendigr Hammm hammcs Al'nin kulu, Gelibol : 105
Mustaf, hkm verilen : 708, 818, 855
Mustaf, s ol, tmr mutasarrf, Blaki(?) k., Avrethsr nh., Paa sn. : 1174, 1185
Mustaf, lys ol, Tatarbzrlu, Ferhd Be'in adam : 129
Mustaf, kallb, Novaberde kz. : 907
Mustaf, Kara, Bostn avu'un yeeni, Karaman vt. : 740
Mustaf, Kara, kalb aka harceden, Selanik : 1135
Mustaf, Kara, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
Mustaf, Kara, ehzde Selmin sekbn : 7
Mustaf, Karahsr- Shb sn. : 199
Mustaf, Ksm ol, hkm verilen : 1474
463
Mustaf, Ksm ol, tmr mutasarrf, Mailere k., Koritos nh., Mora sn. : 1174, 1185
Mustaf, Kayduran k., Manisa kz. : 327
Mustaf, Kaynarca-zde, katil, Berkofa kz. : 1166
Mustaf, Kebekense k., Manisa kz. : 327
Mustaf, Kethud, hkm verilen, m : 335, 732
Mustaf, Koyluc Kalas Dizdr : 875
Mustaf, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
Mustaf, Kse, Biga Nyibi : 1195
Mustaf, Kratoval, Kallb Hasan'n erki, Burusa sn. : 238
Mustaf, Kul-ol, ehl-i fesd, vilyet halkna altun ve aka salan, Kastamon : 1234, 1244
Mustaf, Kullar Aas, ehrizol : 1048
Mustaf, Kre-i Mamre Emni : 1266
Mustaf, Livne Bei Kethuds : 1345
Mustaf, Madin Nzr, rgp kz. : 511
Mustaf, maktl, Geyiklbaba k., negl kz. : 629
Mustaf, Mehmed ol, Parab k., Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
Mustaf, Mehmed ol, tmr mutasarrf, Budliye k., Ergirikasr nh., Avlonya sn. : 1174, 1185
Mustaf, Memi Res'in adam, hkm verilen : 1263
Mustaf, Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Mustaf, Mevln, Mderris, hkm verilen : 1055
Mustaf, Mevln, Selanik Kds : 1273
Mustaf, Moskov'a ticret iin giden : 1245, 1283
Mustaf, mtek, Bakacak k., Kurunlu kz. : 794, 935
Mustaf, Oru evld, Flokok(?) k., Debri kz. : 644
Mustaf, padihn merhum olunun imreti mtevellsi, Kostantniyye : 834
Mustaf, Res, drende : 896
Mustaf, Rmili Belerbei avuu : 1255
Mustaf, sancak mutasarrf, Msr : 694
Mustaf, Saru, Yrk tyifesinden : 567
Mustaf, Silahdr : 1390
Mustaf, siph, drende : 1204
Mustaf, siph, Zepor(?) k., lbasan sn. : 460, 528
Mustaf, siph-zde, Sd : 1236
Mustaf, Sol-blk Ulfecileri Aas : 1467
Mustaf, Sleymnlu k., Manisa kz. : 327
Mustaf, hid, Ohri sn. : 1084
Mustaf, m Nzr : 49
Mustaf, tcir, m : 333
Mustaf, Tmvar Sanca Alaybeisi : 728
Mustaf, Toyca Ms'nn birderi, kallb, Novaberde : 924
Mustaf, Turc-ol Hseyin'in alacaklarn toplamakla grevli, Berkofa kz. : 1166
Mustaf, Uzun, Rodos Kalas Dizdr : 236, 580
Mustaf, Vize beinin adam, hkm verilen : 949
Mustaf, Yayalar k., Trnovi kz. : 432
Mustaf, Yenieri : 6
Mustaf, Yenieri, katl maznnas, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
Mustaf, yenieri, znikmidl : 291
Mustaf, Yirl, tereke tahmili ile ilgili olarak kefl olan : 847
Mustaf, Ysuf ol, tmr mutasarrf, ktil, pek kz. skenderiyye sn. : 721
Mustaf, zam Al'nin ol, Avlonya sn. : 241, 347
464
Mustaf, zam, Hayrabol kz. : 1356

Mustaf, Zamantu'da maktl, Aksaryl : 4
Mustaf, [ehzde] Mehmed Evkf Mtevellsi : 245
Mustafpaa Kprsi : 1326
Mustanya(?), Kavala : 1219
Musul (kasabas/sanca ) : 44, 686; ahlsi : 686; alaybei : 1124; bei : 206, 462, 686, 1435;
kds : 686, 1435; sanca kdlar : 206
Mu; sanca : 237; bei : 1029
Muaaa, Basra : 275
muteber ili : 779
mutemed : 885, 896; mslimnlar : 389
mutemedn-aleyh; kimesneler : 244, 457, 591; mslimnlar : 42, 255, 1020, 1435
muttasl tereke tahmli : 441
Muyislavine Parkan, Pojega sn. : 261, 262
mytb(lar) : 479, 1255, 1256
Muzaffer, zmir muhtesibinin adam : 568
Muzaffer, muhtesib : 581
Muzaffer, ehrizol Belerbeisi : 686, 1320, 1321, 1323
Muzaffer, Varnal, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
muzyaka : 41, 46, 68, 337, 344, 409, 425, 440, 448, 489, 539, 568, 577, 610, 824, 833, 847, 877, 878, 962,
1013, 1018, 1056, 1067, 1252, 1258, 1264, 1333, 1334, 1349, 1406, 1407, 1410, 1430, 1445, 1447, 1453,
1454, 1467, 1469; virmek : 71; v zarret : 148
muzrr; - memleket olan eky : 653; - vilyet : 44
Mbrek bin Abdullh, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
mberetden ref : 241
mbir(ler) [/mbirn] : 51, 52, 120, 392, 445, 683, 688, 826, 831, 858, 899, 908, 932, 993, 994, 995, 1001,
1033, 1078, 1116, 1136, 1224, 1228, 1266, 1390, 1440; kayditdrmek : 392; muvini tayni :
1355; tayni : 133, 329, 347, 613, 1308, 1318, 1355; -i aml : 1022, 1038
mbirn bkz. mbir
mceddeden cmi bins : 420
mceddeden kitbet : 279
mceddeden tahrr : 271, 276, 277, 278, 279, 377, 634
mceddeden vilyet kitbeti : 1435
mcidd merdne : 815, 958, 972, 1209, 1214, 1215, 1237, 1270, 1477
mcrim(ler) : 143, 256, 418, 534, 552, 656, 703, 1005, 1038, 1411, 1417; hfz : 107; irsli : 107
md : 22, 68, 84, 293, 312, 326, 330, 343, 344, 371, 387, 388, 407, 423, 490, 504, 723, 731, 824, 847, 848, 885,
896, 911, 926, 927, 928, 929, 1063, 1115, 1382, 1419, 1443, 1474
mdr : 1126, 1130; itmek : 815
mderris(ler) [/mderrisn] : 230, 403, 507, 909, 1055, 1147
mderrisn bkz. mderris
mdmin-i hamr : 88
mekked medded ahkm- erfe : 445, 1320
Meyyed, Mevln, Aydnck Kds : 403
mezzin(ler) : 420, 547, 681, 1200, 1264
mfetti(ler) : 375, 415, 542, 552, 583, 616, 641, 831, 834, 908, 993, 994, 995, 1114, 1125, 1181, 1228, 1250,
1417; kd(lar) : 145, 166, 540; kds : 74, 120, 793; tayni : 107, 324, 329, 347, 393, 404, 631,
1312, 1355; -i Horpite kds : 793; den gaybet itmek : 117
mflis : 47, 414, 756, 1439
mfredt defter(ler)i : 50, 51, 52, 53, 55, 58, 59, 507, 1078, 1295
mfsid(ler) [/mfsidn] : 76, 83, 151, 152, 158, 167, 205, 206, 222, 263, 304, 529, 544, 546, 552, 583, 628, 645,
677, 686, 689, 692, 708, 737, 779, 781, 893, 898, 914, 919, 975, 993, 1110, 1118, 1120, 1126, 1132,
465
1176, 1179, 1268, 1277, 1298, 1417, 1465; def : 411; ele girmek : 1433; ler ile ahditmek : 686;
leri kldan germek : 365; lern haklarndan gelinmek : 788, 796
mfsidn bkz. mfsid
mft deirmen ta : 536
mft meccnen : 239, 536, 585, 829, 1275, 1434; esbb almak : 1435; tavarlar almak : 1435; yimek
almak : 1435
mft yimler ve yimekler : 794
mft : 1055, 1086
mhimm mstacel maslahat : 155
mhimmt : 435, 801, 906; ilenmek : 46; tedrki : 413; - dn devlet-i hmyn : 565; - mr : 1;
- sefer : 868, 906
mhr : 654, 1286; kazdurmak : 654, 668; kazmak : 166; lemek : 445, 446, 532, 533, 543, 546, 658,
810, 1295, 1300, 1390; lenmi beyz kd : 668; leyp ninlamak : 668; l akay beybnda
zdrmek : 1133; l beyz katlar : 654; l defter : 129, 138, 360, 669, 956; l kse : 457, 557,
600, 1026, 1202, 1403; l mektb : 49, 722; l rz-nme sretleri : 683; l temessk : 185, 955;
l tezkire : 387, 1003, 1101; l urgan : 1113, 1437
Mks, Van vt. : 1112, 1179; bei : 1029, 1100; hkimi : 1179; kds : 1100, 1112
mlkt itmek : 1134
mlhdler : 686
mlk-nme-i hmyn : 21, 1022, 1038
mlk; ev : 492, 593; krbnsary : 420; le virmek : 282
mlkiyyet zre tasarruf : 247, 282
mltezim(ler) [/mltezimn] : 101, 211, 229, 348, 367, 369, 427, 571, 602, 654, 668, 866, 1232, 1352
mltezimn bkz. mltezim
mmnn-i muvahhidn : 906
Mmin, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Mmine bint-i hkul, Abalak k., Edirne kz. : 249
mmtz muayyen snurlu mezraa : 474
mmz defter(ler) : 50, 51, 52, 53, 58, 59, 800
mnhezim : 31
mnm mldr : 47, 1439
mnm mtemevvil kimesneler : 212
mnkire : 740
mnsed yollar : 1013
mrd kzler : 481
mrde : 1439; ihrc: 1277; v girhte : 47
mrdolmak : 536
mretteb mkemmel; lt- ceng cidl : 595; lt- cey cidl : 454; lt- harb ktl : 149, 597,
652; cebeller : 1392; dmen yara : 32, 146, 149, 444, 453, 594, 692, 711, 724, 729, 742, 779,
790, 803, 807, 808, 814, 823, 827, 856, 886, 941, 960, 1010, 1011, 1045, 1073, 1105, 1140, 1141, 1143,
1144, 1154, 1156, 1157, 1158, 1177, 1180, 1226, 1237, 1239, 1270, 1271, 1272, 1280, 1281, 1287, 1319,
1322, 1323, 1358, 1371, 1372, 1374, 1375, 1376, 1384, 1386, 1392, 1452; hzr etmek : 704;
yarak : 228; yat u yarak : 837
mretteb msellah leker : 1045
mrd : 1050
mrtedd; itmek : 1070; olan acem-olanlar : 574; olmak : 574
mrtezika ehlinn tefti : 1060
mrr u ubr : 808, 1189, 1373; itmek : 1377
Mrvvet, dmn ol, irret ekvetle mehr, Tatay kz. : 852
msfirn : 1442; mcvirn : 93, 95
466
msellah : 914, 1422, 1440, 1470, 1475; leker : 1472; u mkemmel dem ihrc : 1392; u mkemmel
asker : 148
msellem(ler) (tyifesi) : 38, 69, 88, 599, 961, 962, 998, 1095, 1097, 1109, 1181, 1326, 1327, 1333, 1426, 1429,
1447; bei : 1043; bert : 18; eribalar : 1426; defteri : 1097; ihrc : 38, 1426;
istihdm : 1327; zerine iftlik kaydolunmak : 1097; lern ikinci nevbetlsi : 38; lik : 1097
mslim bkz. mslimn
Mslim, mtek, addur k., Kurunlu kz. : 794, 935
mslimn(lar) [/mslim/mslimn] : 42, 45, 48, 62, 76, 88, 106, 121, 156, 159, 160, 190, 224, 234, 235, 251,
255, 264, 271, 282, 320, 342, 350, 370, 380, 394, 400, 405, 415, 428, 449, 459, 491, 496, 509, 535, 536,
546, 547, 563, 573, 589, 596, 615, 630, 641, 645, 655, 657, 659, 681, 691, 708, 712, 717, 731, 735, 793,
826, 847, 870, 873, 887, 892, 897, 902, 909, 916, 926, 946, 971, 974, 978, 989, 991, 993, 1020, 1036,
1039, 1056, 1069, 1079, 1080, 1082, 1085, 1099, 1102, 1107, 1120, 1132, 1138, 1148, 1170, 1179, 1199,
1200, 1221, 1241, 1250, 1264, 1273, 1275, 1277, 1285, 1302, 1344, 1390, 1400, 1423, 1435, 1436, 1437,
1438, 1449, 1461; avrete fil-i en yapmak : 1170; esr : 274, 1197; evleri : 273; istihdm
itmek : 1197; kul : 1197; mahallt : 251; olan acem-olanlar : 574; olmaa niyyet itmek :
743; olmak : 574; lara criye bey : 563; lara hamr virdrmemek : 1310; lara hamr viren kefere :
360; lara muzyaka virdrmemek : 1264; lara n-mer bhtn itmek : 686; lara arb virmek :
251; lara zulm teadd : 852, 1044; larda bulunan hamr yabana aktmak : 1343; lar ellerinden ve
ayaklarndan asmak : 1036; lar ihzr itmek : 681; lar rencde itmek : 642, 767; lar cretle
kullanmak : 1197; larun dalletine sebeb olmak : 897; larun evlern basmak : 1304; larun
terekelern ve esbblarun almak : 540; larun yollarna gelmek : 589; muvahhdn : 39
mslime criye : 1197
mslimn bkz. mslimn
mstahfz(lar) [/mstahfzn ] : 240, 275, 501, 503, 505, 517, 722, 778, 782, 783, 826, 993, 1053, 1099, 1162,
1209, 1212, 1215, 1253, 1299; -oullar : 775
mstahfzn bkz. mstahfz
mstecir : 163
Mstecb iftlii piydeleri, Hamd sn. : 1024
mstehkk- azl : 119
mstekl; alaybei irsli : 261; mezraa kayd : 474; mlk : 426; sancak : 271; tmr : 474
mstevfler : 683
mteferrika : 487, 942, 1044, 1122, 1161, 1440
mtemerridn : 677
mtemevvil; kimesneler : 752, 1439; mldr : 172; stdlar : 800
mteekk : 770
mteveff yenieriler : 482
mtevell(ler) : 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 67, 193, 245, 296, 403, 414, 466, 507, 539, 586, 591,
756, 777, 834, 855, 896, 964, 1052, 1060, 1078, 1104, 1147, 1160, 1282, 1474; ye zabtitdrmek : 52
mtezaccir(ler) : 642; olmak : 1071
mttehem : 1074, 1168
mzevver mhr(ler) : 654, 668; ile mhrlemek : 654; ile mhrlemek ve ninlamak : 668; ile
mhrlenmi beyz kd : 654, 668; ile mhrlenmi kl mevcibi ve kul tyifesi ulfeleri
tezkireleri : 668; ile mhrlenmi ve ninlanm kl mevcibi tezkiresi : 654; ile mhrlenmi ve
ninlanm ulfe tezkireleri : 654; kazdurmak : 668; le maznna olan yirler : 668
mzevver; arz : 166, 946, 990; huccet : 166, 1436; hkm : 319, 847, 1083; tezkireler : 668;
vakf-nmeler : 990
mzevvir : 150, 174, 873
Mzeyria(?) karyesi, havss- hmyn kursndan : 585
n-bli : 1450; olan : 641
467
n-mahremler : 497
n-mer; efl : 1092; evz u etvr : 1179; kazy : 1191
Nbls (sanca) : 53, 58; bei : 53, 58, 240, 1165; kds : 53, 58; sanca kdlar : 1165; serhaddi :
240
nacak : 235, 370, 681, 1170; almak : 818; havle itmek : 818; ile urmak : 836
Nacak, Edremid kz. : 82
nafaka : 409, 930
Nahcvan Seferi : 1186
nhye*
nakd aka : 1074
nks altun : 532
Naka cezresi : 536; dkas : 291
nakz- ahd : 158, 1009; itmek : 332
nal-band : 1255, 1256
Nalband-ol, Ihnr(?) mh., skenderiyye : 968
nalac : 1255, 1256
namz : 62, 95, 774, 1449; klmak : 1200; a gelmek : 93; a ikmet : 93
nme : 39, 975; -i hmyn : 17, 97, 148, 261, 286, 303, 317, 318, 339, 355, 530, 701, 738, 742, 780, 781,
811, 815, 839, 942, 1150, 1245, 1283, 1350, 1351, 1359, 1381, 1385, 1470; -i mahabbet-mehn : 20;
-i sadet-karn : 355; -i sadet-nmn : 303; -i erf : 20, 31, 148, 149, 158, 175, 178, 180, 303,
304, 306, 320, 355, 530, 750, 779, 780, 781, 785, 868, 942, 1203, 1245, 1350, 1470; -i erf talebi :
1381, 1385
nms- saltanata muhlif : 148
nmzd tefrk : 1449
Narda kds : 1007
narh; tayni : 485; - rz : 115, 190, 226, 266, 312, 344, 371, 485, 489, 531, 539, 568, 733, 751, 885, 896,
926, 1035, 1115, 1184, 1382, 1474
ns dll itmek : 206
Nsruddn es-Sayraf, Trablus'da Sancakbei Tercman : 225
Nsruddn ibn-i Kutay, mtevell, am : 54
Nsruddn, Kerme ol, mfsid, nefs-i Trablus sabunclarndan : 76
Nsruddn, rib-hor, hakknda n-mer kazy isnd edilen, Trablus : 1191
Nasrniyye : 536
Nasruddn, Hac, Dergh- Muall'ya arz- hl sunan, Trablus : 225
Nash Be, Pojega Bei : 261, 967, 1156
Nash avu, Kaysariyye Alaybeisi Sinn'n ol : 598, 876
Nash Fakh, ehl-i fesd, Kyceiz kz. : 159, 535, 933
Nash Hce Evkf, Aydnck ks. : 403
Nash, Ardahan siphlerinden : 888
Nash, Belgrad Dizdr : 855
Nash, bikr kz ekilen, Avclar k., Kite kz., Hudvendigr : 966
Nash, Dvne, arz getiren : 1402
Nash, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Imret k., Aksary sn. : 991
Nash, hkm verilen : 1051, 1277
Nash, zvornik Kazs Muhzrbas : 1277
Nash, Nevesin ks. : 202
na defni : 39
navlun : 1103, 1289, 1311
nyib(ler) : 48, 70, 136, 153, 166, 245, 314, 319, 390, 518, 529, 786, 834, 890, 979, 1065, 1067, 1107, 1116,
1128, 1131, 1165, 1230, 1254, 1258; nasb : 1302; nasbolunmak : 328; ref : 385; '-er :
583; n mahkemesin basmak : 1304
468
Nazar Sba, ehzde Selm'in olu Murd'n hslar zami, Bolavadin kz. : 911, 916
Nazar, Belye k., nebol nh. : 717
Nzr Kubd, Dergh- Muall avuu : 403
nzr(lar) : 49, 466, 1194, 1457; ktibi : 1232; kyim-i makm : 1128; tayni : 187, 205; u
mtevell : 466; - emvl : 211, 826, 1047, 1138
Nzr, kulu kallb olan, Novaberde kz. : 907, 924
nazm u nizm u memleket : 151, 158, 189, 665, 779
Neb Hce, Abalar k., Edirne kz. : 249
Neb Sf, Kuruyemici, kefl : 577
Neb, ev basup adam ldren, Veyiskd k., Tekfurgli : 1074
Neb, evi baslan, znik kz. : 647
Neb, harm, mahbs, Gelibol kz. : 1284
Neb, Karacalar k., Milan kz. : 1347
Neb, Kr, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Neb, Varnal, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
neccr : 34, 35, 77, 115, 548, 682, 1340; cem : 77
nefer(ler) [/nefert] : 185, 566, 645, 742, 774; leri dll itmek : 645; mevcibi : 1459; muzyakas : 325;
tayni : 1327
nefert bkz. nefer
nefs telefi : 452, 463
Neftre(?) karyesi, Kavala kz. : 300
nehb; gret : 902, 1233, 1370, 1372, 1476; hasret itdrmek : 1367
nehir : 73, 220, 261, 275, 611, 807, 954; [yatann] kazlmas : 220
Nehrn reys : 857, 871
Nekha(?) karyesi, Msr : 1404
Neme (vilyeti) : 17, 148, 628, 1152, 1381; askeri [/lekeri] : 17, 147, 790, 792, 797, 798, 808, 809, 814,
815, 817, 819, 839, 859, 921, 960, 1009, 1126, 1158; kapudn(lar) : 148, 149; kral demleri : 147;
kral [/Neme ve Alaman kral] : 17, 147, 148, 149, 151, 152, 158, 261, 263, 332, 411, 520, 738, 742,
763, 779, 781, 785, 1009, 1126, 1157, 1202, 1368, 1379, 1383; kralnun ilisi : 263; ller : 17, 148
Neme lekeri bkz. Neme askeri
Neme ve Alaman kral bkz. Neme kral
nerdbn(lar) : 740, 1003, 1248
Neretva Kds : 772, 776, 778
Nesm, Tury k., Seferhsr kz. : 183
nevh*
nevbet : 860, 1024, 1412; hdmeti : 780, 1003
nevbetci(ler) : 325, 774; muzyakas : 325; olan yenieriler : 174; tark : 6, 1418; yenieri(ler) : 170,
174, 1418
nevbetl : 1043, 1151; ayr voynuklar : 758; msellem(ler) (tyifesi) : 69, 1426, 1447; msellemlern
ihrc : 69; siph : 884; voynuklar : 709, 758; yayalar : 86, 349, 1478; Yrkler : 1212, 1217,
1262; zam : 884
Nevesin; kds : 202; kasabas halk : 202
Nevrekop kds : 552, 1204
nezr tarki : 1261
nezr kurbn : 1036
Nsf- avad; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
nid itdrmek : 597
nifk : 149
Nibol; sanca : 47, 1134; alaybeisi : 652, 653, 737; bei : 692, 801, 837, 856, 923, 1119, 1369,
1371, 1380; kds : 47, 878, 953, 1155; sanca askeri : 692, 1371; sanca kdlar : 1409;
Sanca Kdl : 993; sanca siphleri : 737, 1134; sanca sbalar : 737, 1134
469
Nide; sanca : 595; bei : 4, 206, 453, 454, 594, 704, 705, 714, 979, 1165; kds : 4, 206, 230, 979;
kds nyibi : 979; sanca askerleri : 705; sanca kdlar : 1165; sanca sba ve
siphleri : 704
nikh : 5, 378, 403, 499; in iczet virmek : 328; itmek : 1236; la(n)mak : 1416, 1441
Nikefor, eky, Bodan : 975
Niko Mio, zimm, Cumabzr kz. : 579
Niko veledn- Bozik, zimm, tarlada mermer bulan, Geri k., Yeniehir kz., Selanik : 1128
Niko, Niko tarafndan ldrlen, Mandra k., Dimetoka kz. : 945
Niko, zmm, ktil, Mandra k., Dimetoka kz. : 945
Nikola Bucik, Dubrovanek tcirlerinden, skb'de ticret eden : 416
Nikola Dka, zimm, ak, savriye k., Grice kz. : 431
Nikola Olas, gemi resi, tereke verilen : 423
Nikola, drende, zimm, Sikinoz cezresine mutasarrf, Rodos : 1059
Nikola, Demrci, zimm, kallb, Monago k., Novaberde kz. : 924, 907
Nikola, Kara, Dergh- Muall'ya arz- hl sunan, Kean kz. : 227
Nikola, Kaya Ke ol, zimm, acem-olan ayartan, Sarmsaklu k., Kaysariyye sn. : 1070
Nikola, Savol ol, Horpite kz. : 393
Nikola, zimm, Kopana k. : 593
Nikola, zimm, ak, savriye k., Grice kz. : 431
Nikoli Batori, Kral-ol'nn bei : 796
Niksar kds : 208, 209, 351
Nikik nhyesi, Hersek sn. : 503
Nil nehri : 481
Nimetullh Be, Rakka Bei : 944
Nimetullh Hn, ranl asilzde, mteveff : 354
Nimetullh, kallb, Hasanbel mh., Vize sn. : 288
nisbet; garaz : 1354; taassub : 831, 1052, 1114, 1250, 1355
nisvn tyifesi : 1297
Ni kds : 1052
nin; itmek : 883; - hmyn : 536, 902, 977, 1022, 1038; lamak : 314, 319, 668; lar : 108; lu
kd : 372, 827
Nianc be : 680
niybet : 903, 1012, 1131, 1195, 1230; tefti : 314, 319; den ref : 153, 182, 319, 385; lern iltizma
virilmesi : 224
niz : 237, 280, 536, 605, 769, 991, 1100, 1298; u husmet : 779, 785
Nogay Tatarlar : 452, 463
nohud : 419, 425, 1267
noksn [astar] ilemek : 696
Nova Brodan, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Nova Gri, Demrci, zimm, kallb, Novaberde kz. : 907
Nova Kalas, Hersek : 1145, 1208, 1253, 1402; 'nn tamri : 1146, 1446
Nova Merbofika, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Nova Mile, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Nova sanca; iskele emnleri : 416; kdlar : 416; kalalar dizdrlar : 416; nzrlar : 416;
sbalar : 416; voyvodalar : 416
Nova Teno, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Nova veled-i Mark, zimm, kallb, Novaberde kz. : 907, 924
Novaberde : 508, 559, 924; Darb-hnesi : 134, 508; kds : 134, 140, 508, 511, 559, 907
Novigrad bei : 361, 368, 1156
nker(ler) : 237, 547, 597, 1177; tayni : 237
470
Nh, Horpite kz. : 393

Nr Zviyesi, Eymnh Derbendi, Badd : 1442
Nrullh, Dnimend, hkm verilen : 852
Nrullhol, hrsuz, Gynk kz. : 117
Nusaybin; bei : 206, 569, 1165; bei kethuds : 563; kds : 206, 569, 686; sanca kdlar : 563,
1165
nhs : 233
oba : 445, 446

ocak : 69, 954, 969, 1262; lar synmek : 393
oda basmak : 1341
odabalk tevchi : 482
odalar : 918; bins : 1242
odun : 1071, 1099, 1445; akas : 239; ekmek : 122; gemileri : 1445, 1453; hdmeti : 122; in
varan arabalar basmak : 1096; meslihi : 185; tahmli : 1445, 1453
olak : 1171
olan(lar) [/olanck(lar)] : 30, 284, 347, 479, 551, 574, 722, 888, 980, 1008, 1028, 1070, 1438, 1451;
almak : 551, 1148, 1245; ayardmak : 1082, 1085, 1301; ekmek : 641, 836, 1036, 1100, 1118,
1179, 1395, 1397; esr itmek : 1148; kapmak : 406; katli : 898; mrted itmek : 1070;
satmak : 1085; sirka itmek : 888; tutmak : 289; virmek : 479
olanck bkz. olan
oul; ekmek : 870, 887, 1000; pke virmek : 1250; uurlanmak : 1171; lar : 660
Ohnik, zimm, bzergn ktili, mid : 832
Ohri; sanca : 501, 1140, 1174, 1185; alaybeisi : 1140, 1141; bei : 347, 503, 506, 546, 783, 801,
1082, 1084, 1085, 1134, 1152, 1171, 1380; bei kethuds : 506; bei voyvodas : 783; sanca
askerleri : 1379; sanca hsr-erleri ve azebleri : 782; sanca mstahfzlar ve azebleri : 782;
ok : 106, 370, 1440; ile katl : 7, 154, 422; ile urmak : 106, 1360; ve kl ile cengitmek : 1304; la
cerhitmek : 347; la darbitmek : 106; la mecrh itmek : 494
oklu; erkise : 256; piydeler : 501; ve yaylu tyife : 529; ve yaylu ve harbeli yarar yiitler ihrc :
521; ve yaylu ve harbel cenge kdir yarar azebler : 783; ve yaylu ve harbel piyde : 501, 503
Olendorik kasabas hslar : 812
Olgoramert(?) [/Ustura Beri(?)], zimm, lbasan sn. : 460, 528
Olonmet(?) karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin : 782, 788
Olt; bei : 752, 775, 1165; dizdr : 752; Kalas : 752, 775; kullar : 60; sanca kdlar : 1165
oluk aac : 969
on drt buuklarun tevchi : 981
on sekiz oturak kalite : 455, 476, 566, 582
onbalar : 1014
Onuduklu karyesi, Karaman vt. : 70
ordu(lar) : 627, 693, 1255, 1256, 1258; hdmeti : 789; lzim mhimmi : 789
orduc : 1255; ihrc : 34, 789
orman : 953
Ortalca karyesi, Kengr sn. : 1465
Ortota karyesi, Delvine sn. : 1298
Oru avu, Dergh- Muall avuu : 1250, 1400
Oru, Korc Mehmed ol, ktil, Horpite kz. : 393, 793
Oru, mektub getiren, Bilecik kz. : 1296
Oru, Nevesin ks. : 202
471
Osmn Be, Delvine Alaybeisi : 1240, 1298

Osmn bin Murd, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Osmn bin Turhan, Kumr adl kadn ile mumelesi olan, Dolne Klonya k., Foa kz. : 985
Osmn avu, Dergh- Muall avuu : 556, 594
Osmn eleb, shte, Aydos kz. : 576
Osmn Kethud, hkm verilen, spir sn. : 1099
Osmn Yayaba-ol, eky resi, Mentee sn. : 1118
Osmn, Balta k., Manisa kz. : 327
Osmn, Deli Mehmed ol, ev basp adam ldren, Tekfurgli kz. : 1074
Osmn, Dvne, Yrk tyifesinden, eltikci k., Ayazmend kz. : 567
Osmn, Gzbe k., Hseyin-bd kz. : 106
Osmn, gherile kazanlarn mrye vermek isteyen, skb : 1071
Osmn, skenderiyye bei kethuds : 517, 664
Osmn, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
Osmn, Kr, Kzlkuyu k., Gynk kz. : 117
Osmn, Krd, Tercman, Hrim kz. : 182
Osmn, Mora Sanca Bei bkz. Osmnh
Osmn, sbk orum Kds : 324
Osmn, Sol-kol Gurab avuu : 1028
Osmn, Uyn Bei, Lahs : 1138
Osmn [altun] : 220
Osmnh [/Osmn] , Mora Sanca Bei : 126, 453, 594, 619, 705, 801, 1053, 1061, 1211
ot : 725; otlamak : 926
Ot- Hmyn : 627; 'a yarar buklar : 627; 'da kurulan buklar : 627
Otal karyesi, Mie-i Ardahan nh. : 638
otlak; hakk : 179, 445; resmi : 725
otluk : 261, 829; akas : 239; hdmeti : 500; lar alnmak : 261
Otuzdokuznc Aa Bli : 1054
ova : 222; da tavattun itdrmek : 365; ya indrmek : 677
Ovannes veled-i Holo, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Ovannes, zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1245
Ovannis Ke, ehl-i fesd kefereden, Van vt. : 1120
Ovannis Miral, ehl-i fesd kefereden, Van vt. : 1120
Ovannis, Hakm zimm, bzergn ktili, mid kz. : 832
Ovannis, kuyumcu, ehl-i fesd kefereden, Van vt. : 1120
kz : 481, 576, 1002, 1111, 1171; bahs : 481; beslemek : 481; lere mr tamga itdrmek : 481; leri
boazlamak : 536; leri cebren alnmak : 536
mer bin Hzr, Karaman vt. : 740
mer avu, Ahyol'da vrdinar buklar kestirmekle grevli : 1337
mer avu, Dergh- Muall avuu, hkm verilen : 513, 770, 841, 1180, 1189, 1190, 1266, 1367, 1372,
1374, 1375, 1376, 1377, 1379, 1380
mer, Anatol avularndan : 573
mer, Dergh- Muall kapuclarndan, Kuds-i erf'deki Hurrem Sultn Imreti Evkf'na mbir tayin
edilen : 51, 52, 53, 58, 59, 66
mer, ehl-i fesd, Kkgmk k., Kite kz. : 405
mer, evi baslan, Sinob kz. : 764
mer, gemi resi, gemisine tereke verilen : 387, 388, 407
472
mer, Hafff, Fn Dede'nin kardei, maktl, skb : 858

mer, Halvy, ehl-i fesd, Kzlaa kz. : 1268
mer, Hasan ol, harm, hrsuz erki, Mustanya(?) k., Kavala kz. : 1219
mer, Klis beinin adam, hkm verilen : 1121
mer, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
mer, muhzr adam, hkm verilen : 1043
mer, ululu k., Manisa kz. : 327
rf : 979, 985, 1047, 1052, 1099, 1171, 1196, 1234, 1244, 1438; olunmak : 647, 832, 1116; -i marf : 264,
296, 625, 831, 1355; le ikrr itmek : 645
sek kds : 228, 261, 841
r : 53, 239, 348, 367, 369, 698, 812, 1007, 1113, 1437; salriyye : 495, 1001; -i ir : 1007, 1113
teyaka Reci karyesi, skenderiyye sn. : 502
zbek iftlii, zbek k., Akyaz kz. : 1097
zbek karyesi, Akyaz kz. : 1097
zi suy : 452, 463, 1245
zi Tatarlar : 97
zie kds : 1341
pbc : 229
pd zehr : 287, 340
palamar : 213
Palamut; nhyesi, Manisa kz. : 69; Yayabal : 69
palanka : 17, 218; bins : 218, 1233; neferleri : 262
Palbock(?), eky, Bodan : 975
Palu hkimi : 769
Palyo Katono karyesi, Salina kz. : 812
panayr : 178
Panayot veled-i Manol, zimm, res : 885
Pandayor karyesi, Salina kz. : 812
Pankota Kalas, Tmvar : 1202, 1257
Panos veled-i Glmmr, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Papa Klozi arta [/Klozi arta] : 282
Papa Orto, zimm, ehl-i fesd, Kotarie k., Salina kz. : 812
papas : 282, 759; lar rencde itmek : 1057
Papasol, zimm, Potra k., Tatarbzr kz. : 14
Parab karyesi, Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
pre : 49, 436, 533, 1305
prelemek : 1170
parkan bkz. barkan
Paroz cezresi, Nake : 536
Pasin sanca; bei : 233, 1165; kdlar : 1165
pastav : 1036, 1117
Paa sanca : 1174, 1185, 1258; nun sa-kolnda vk olan kdlar : 1258; nun sol-kolnda olan kdlar :
546
paa : 226, 805, 975, 1102, 1150, 1172, 1176, 1202, 1437, 1441; kapucs : 232
Paa, siph, Karaman vt. : 605
Paabe, Burdurda skin : 5
Paabe, Seydehri eribas : 107
473
Paabe, tmr sahibi, ehl-i fesd, Alieri k., Seydehri kz. : 145
Paalular karyesi, Yenice-i Zara kz. : 103
pamak : 62
patrik : 1057; ktibi : 1057
patriklik : 1057
Patyos Manastr, stanky kz. : 1474
Paval Brodan, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Pavla, zimm, ruka sunan, Sirem sn. : 1228
Pavlo Balkovi, deli kfir, oullar hrsuz, Kiyev ks. : 1283
Pavlos, Papa, Sarmsaklu Karyesi Papas, Kaysariyye sn. : 1070
py-ml : 158; olmak : 732
pzenlik : 1236
Pe bkz. Be
Pein; kazs : 83; kds : 83, 101, 234, 1232
Peuy : 261, 262, 271; kds : 217, 219, 228, 261; Kalas : 1389; Kalas topclar : 959; serhaddi :
1468; topubas : 959
peksimad : 68, 473, 643, 925, 1049, 1184, 1469; irsli : 364, 473, 554; muzyakas : 68; piirdmek : 68;
tedrki : 256
penbe : 53, 58; iplii : 395
Penbeci Hac, Sarc-ol(?), bzergn ktillerinin yolda, Ereli : 984
Penedik, Miklo adl zimmnin babas, Evhad k., Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
Penek; nhyesi, Kemhs kz., Erzurum vt. : 888; alaybeisi : 888; eribas : 888; melikleri : 888;
siphleri : 888
Peneskird; nhyesi, Kemhs kz., Erzurum vt. : 888; alaybeisi : 888; eribas : 888; melikleri :
888; siphleri : 888
perkende : 1113, 1170, 1228; itmek : 299, 1350; olmaa yz tutmak : 796; olmak : 73, 367, 369, 445,
1383, 1430
Perie karyesi, Filorici Hslar'ndan, Biper nh., skenderiyye sn. : 501, 664
pereme : 348, 367, 369
Pertev Paa, Vezr : 1035; Hslar : 1035
Pervne Aa, Arnavud, Viranya ks., Novaberde kz. : 559
Pervne avu, Tmvar avularndan : 146
Pervne, Abdullh ol, Horpeteli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Pervne, Abdullh ol, Yeniehirli, Ferhd Be'in adam : 129
Pervne, Aydos kz. : 576
Pervne, Azebler Aas : 645
Pervne, Bzrba : 559
Pervne, Budun yenierilerinden, hkm verilen : 985
Pervne, erbb- tmrdan, Haleb vt. : 410
Pervne, Haydar Paa'nn voyvodas : 985
Pervne, kethud : 34
Pervne, Memlik-i Mahrse tcirlerinden : 339
Pervne, Podgradya k., Foa kz. : 985
Pervne, res : 1469
Perverdigr : 796
Pervz bin Abdullh, Drama kz. : 499
Pervz Efendi, Kd-asker : 525
Pervz, Dergh- Muall Kapuclarndan, mbir : 1077
Pervz, Hargn Memlehas Emni, Maltyye sn. : 235, 681, 735
Pervz, hssa resi : 291
474
Pervz, ehzde Selm'in kullarndan : 1403

Pesprem(?) Kalas : 1389
Pessiye(?) karyesi, Pirlepe kz. : 197
Pesyn Cemati, Ulus tyifesinden, Diyrbekir vt. : 1413, 1414, 1421, 1431
Pete 411, 1023, 1249, 1367; kds : 1148
Peter, bzergn, Marilya ehri : 1359, 1361, 1362, 1398
Petre, Ate adl zimmiyenin komusu, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Petre, Eflak Voyvodas : 10, 378, 1155
Petrevaradin kds : 474
Petro, zimm, oban, orl kz. : 1032
Petro, zimm, Moral : 305
Petruka Talpa, harc-gzr reydan olup esr edilen zimmiyye, Evhad k., Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
peygamber : 796
peynir : 1258, 1467
Pnarhsr sanca kds : 877, 952
Pr Ahmed, Hseyin ol, Grivik-i Kk k., pek nh., skenderiyye sn. : 1174, 1185
Pr Al bin Osmn, hrsuz, rekler k. : 14
Pr Al, Hce, h'n adamlarndan : 1432
Pr Al, hrsuz, Mustanya(?) k., Kavala : 1219
Pr Al, piyde, Kuyucak k., Saravalos kz. : 1275
Pr Al, Yedikuleli, mr kadrgada mcrm : 418
Pr Be veled-i Kk, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Pr Gayb, erke kz. : 951
Pr Gayb, Zerz tyifesinden, Mekovar nh. : 695, 699
Pr Gyib, Kethud : 106
Pr mer, ktil, Aksaryl : 4
Pr Sultn, siph, stanbul zahresi iin koyun getiren : 9
pr mazr olan siphler bkz. siph
pr(ler) : 93, 681
Pr, maktl Mustaf'nn olu, Geyiklbaba k., negl kz. : 629
Pr bin Dvd, Sonisa kz. : 329
Pr bin Mahmd, kefle virilp habsden tlk olunan, Kadgl k., orl kz. : 1462
Pr avu, Dergh- Muall avuu : 1340, 1352, 1354
Pr avu, Mehmed Paa'ya hizmet eden : 1001
Pr avu, Tmvar avularndan : 1291
Pr Paa/Be, Adana Bei : 583, 1165, 1235
Pr, Abdullh ol, drende Hseyin Be'in adam : 129
Pr, Abdullh ol, Ferhd Be'in adam : 129
Pr, Azebler Aas : 396
Pr, Dergh- Muall'da topba : 401
Pr, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Aksary sn. : 991
Pr, emn, Diyrbekir vt. : 529
Pr, Gmli-oullar demekle marf harmba, Zara-i Atk kz. : 899
Pr, harm, Kmeli k., Zara-i Atk kz. : 103
Pr, Korc-ol, drende, hssa toanclarndan : 1034
Pr, Pabuc, Drama kz. : 499
Pr, Seyd Ahmed ol, siph : 818
Pr, siph, ehl-i fesd, Mrfakr k., spir sn. : 156
Pr, Uzun, ak, Sleobas k., Zara-i Cedd kz. : 391
Pr, Uzun, Zara Yenicesi kz. : 550
475
Prcn veled-i Hoik, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120

pirimikr [/premkr] : 1018, 1277
Prkul, hrsuz u haram, Kengr sn. : 873
pirin : 419, 425, 577, 578, 1109, 1167, 1267; bey : 102; gemilerinn irsli : 102; muzyakas : 577,
578; ykledmek : 419
Pirlepe kds : 195, 197
pke : 247; virmek : 1250
pkr : 1117
piyde(ler) : 69, 503, 599, 1024, 1154, 1275; asker : 1389; ; be(ler)i : 308, 1447; kavvslar : 732;
ocaklarn teft : 1390; lern hdmete karlmas : 69; lern hdmete gnderilmesi : 69
Piyle Paa, Cezyir Belerbeisi : 561, 565, 575, 902, 904, 1005, 1479
Piyo, Barmaksz, kfir, ktil, Abalar k., Edirne kz. : 249
Plaj Menhar [/Plaz/Plaj Mihal/Pla-ol/Plaz-ol], mfsid, isyn eden, stefan Kral'a tbi, Erdel : 31, 32, 146,
147, 148, 149, 151, 152, 158, 175, 259, 263, 303, 411, 519, 520, 738, 779, 781, 785, 796, 807, 811, 835,
1009, 1126, 1383
Plaj Mihal bkz. Plaj Menhar
Plakza(?) karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin : 782, 788
Pla-ol bkz. Plaj Menhar
Plaz Menhar bkz. Plaj Menhar
Plaz-ol bkz. Plaj Menhar
Poab(?) ehri, Moskova : 318
Podgorie; kazs, skenderiyye sn. : 501, 664; kds : 501, 1299
Podgradya karyesi, Foa kz. : 985
Pojega; sanca : 261, 262; bei : 261, 823, 841, 967, 1156, 1162, 1163, 1378; kds : 1163; sanca
bei kethuds : 377; sanca serhadleri : 1378; sanca tmrlar : 124; sancanda vk olan
kl dizdrlar : 1053
Pojyn Cemati, Ulus tyifesinden, Diyrbekir : 1413, 1414, 1421, 1431
poklon : 1277
Polan(?) karyesi, s karye, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664, 722
Polya, Hersek : 1253
Pop Dimitri, Gradinie k., Pirlepe kz. : 197
Pop Dimitri, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Pop Piyo, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Pop Yako, Istarvine k., Pirlepe kz. : 197
Portugal : 256, 257, 270, 1127; kral : 355
Poset, bzergn, Marilya : 1359, 1361, 1362, 1398
pote : 188
Potra karyesi, Tatarbzr kz. : 14
Poyraz Sf, mtek, hkm verilen : 890
Prekalma nhyesi : 1298
Premedi nhyesi, Avlonya sn. : 1174, 1185
premkr bkz. pirimikr
Prenovar : 271
Prepol nhyesi, Hersek sn. : 503
Prepolya; kazs, Hersek sn: 71; Kdl : 1446; kds : 71
Presbe nhyesi, Ohri sn. : 1174, 1185
Prestine(?) karyesi, Presbe nh., Ohri sn. : 1174, 1185
Prevadi kds : 378, 643, 997, 1090
Preveze : 1428; alaybei : 1288; dizdr : 1288; kds : 1288; Kalas : 1168, 1208, 1239, 1428;
Kalas muhfazas : 1240, 1288
476
Priser karyesi, pat kz. : 770

Pritine kds : 1250
Prizrin; sanca : 148; bzr : 538; bei : 146, 538, 754, 801, 1134, 1136, 1143, 1152, 1160, 1280,
1380; kds : 374, 538; Mahkemesi : 538; sanca beleri : 146, 148, 149, 1371, 1379
Proya, kfir, ne k., Edirne kz. : 249
Prozor Kalas : 753
pusuya girmek : 1367
Rab karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin sn. : 782, 788

Rabat(?) karyesi, Kulb kz., Diyrbekir : 832
Rabbn cemati : 1133
Rbia Htn, Kdr kz, Burusa sn. : 186
Radomir; nhyesi, Trhala sn. : 1174, 1185; kdl : 135; kds : 46
Radoni [/Radonie] karyesi , zdin kz. : 223, 353
Radonie karyesi bkz. Radoni karyesi
Radoslav, s'nn kardei, Saryar k., Dobnie kz. : 321
Radovie-i Gebr karyesi, Trnovi kz. : 1020
Radovie-i Mslim karyesi, Trnovi kz. : 1020
Rfz : 732
rafz : 1086, 1092; u ilhd : 686, 897, 1312, 1435; u sebb : 897
Rahba Kalas, Haleb : 1130, 1132
Rahme, Muhyiddn eleb'nin kz, Camchacali mh., stanbul : 1038
Rahmniyye Kullar Aas : 287, 340
Rahmniyye, Basra : 1176, 1177
Raho, drendegn, zimm, rgb kz. : 553
raiyyet : 445, 688, 829
rakabe olunmak : 586
Rakka; sanca : 462; bei : 206, 944, 1165; kds : 206, 529; sanca kdlar : 1165
Ramazn ay : 93, 95
Ramazn bin Sarkz, ktil, Krehri sn. : 264
Ramazn bin Sleymn, i-eri, ehl-i fesd, Karahsr- Devel : 4, 979
Ramazn bin Vel, Sonisa kz. : 329
Ramazn avu, ehrizol avularndan : 12, 13
Ramazn, Dergh- Muall avuu, hkm gtren : 425, 433, 443, 453, 454, 459, 1079, 1102
Ramazn, Dimne, mfsid, Mentee sn. : 1118
Ramazn, erbb- tmrdan, Zamantu nh. : 161
Ramazn, Havss- Hmyn Emni, Koyluhsr kz. : 480
Ramazn, hsr-ereni, Rodos sn. : 471
Ramazn, hkm verilen : 27
Ramazn, katl zanls, mahbs, stanbul : 850
Ramazn, kzib, Rodos sn. : 557
Ramazn, Mevln, Maltyye Kds : 1403
Ramazn, mderris, Kula kz. : 909
Ramazn, mfsid, Ilgun kz., Karaman vt. : 898
Ramazn, Sinob kz. : 764
Ramazn, sba, Silivri kz. : 214
Ramazn, Tatar hnnn adam, nme-i erf verilen : 906
Ravza-i Mutahhere-i Seyyid'l-enm : 39
477
Rayor(?), Ohri sn. : 506

Rzye, zevci Mustaf bin Abdullh tarafndan dvldn ileri sren, Tuzlak k., Silivri kz. : 1193
rey*; basmak : 857, 871; gemileri : 498; hayf : 870; mtezaccir olmak : 1071; perkende
olmak : 46; sretine girmek : 427; v bery : 44, 135, 152, 365, 396, 424, 452, 544, 583, 693, 785,
796, 829, 870, 919, 933, 1122, 1127, 1150, 1165, 1233, 1278, 1392; v berynn emn emn : 796;
v berynun refhyyet istirhatleri : 424, 1356; v beryy katlitmek : 44; nun ehl ylleri :
782; nun ztrbdan hals olmas : 1383; nun oullar ve kzlar : 222; nun tefrika ve ihtilli : 73,
75; ya akalaryla tereke virmek : 1382; ya dahl taarruz itdrmemek : 783; ya dahl taarruz
itmek : 784; ya dahlolunmak : 142; ya havf virmek : 796; ya teadd itmek : 220; ya teadd v
tecvz : 228; ya zulm hayf : 74, 688, 913, 1410; ya zulm teadd : 101, 239, 367, 692, 816, 1356;
ya zulmitmek : 219, 796, 1348; y cebr ile gtrmek : 220; y dmek : 56; y hfz u synet
itmek : 603; y dll itmek : 545, 698, 796, 1057, 1341; y kadm yerlerine gndermek : 73; y
rlemek : 796; y rencde itmek : 220, 327; y tacz tazyk itmek : 799; y tahrk itmek : 812,
1341
Rec karyesi, s karye, Debri kz. : 506, 722
Receb bin Mehmed, Dergh- Muall'ya mektub gnderen : 1002
Receb, Abd ol, Mulal, Ferhd Be'in adam : 129
Receb, Dergh- Muall'ya ikyette bulunan : 217
Receb, Dvne, kutt- tark, ktil Dvne Meminin erki : 27
Receb, kfir nyibi, Selanik : 1135
Receb, Kre kz. : 346
Receb, mllar gasbedilen : 1201
Receb, Mehmed bin brhm'in vassi, Aydnck ks. : 403
Receb, Mshac k., Edirne kz. : 249
Receb, Mltezim Abdlgaffr'n hizmetkr, nebol kz. : 229
Receb, Yenibzr kds : 1250
rehn(ler) : 170, 174
res(ler) [/res] : 22, 23, 24, 25, 185, 254, 312, 384, 399, 419, 531, 565, 572, 577, 578, 658, 723, 766, 773,
810, 830, 847, 848, 881, 896, 915, 926, 948, 976, 977, 1005, 1083, 1093, 1148, 1175, 1220, 1284, 1290,
1382, 1425, 1464, 1469, 1474; lern habsi : 24, 399
Reszde Mahallesi, Yeniehir kz. : 366
Relvetiye(?) kalas, Diyrbekir vt. : 529
Remle; (nhyesi/kazs), Gazze sn. : 51, 52, 919; kds : 51, 52, 56, 59
rencber (tyifesi) : 73, 75, 295, 481, 543, 1224, 1445; gemilerine tereke vermek : 915; gemilerinn
dmenleri alnmak : 472; gemisi(leri) : 28, 472, 539, 671, 885, 1103, 1289, 1311, 1337; resler :
458; tyifesinn esvblarn gret itmek : 73; tyifesinn katli : 73, 75; tyifesinn mecrh
edilmesi : 75; lere altun ledrmek : 855; lie gelen rey : 75; lik : 167, 348, 389, 536, 545,
1093, 1133, 1153
rencde (itmek, olunmak) : 274, 761, 917, 919, 939, 947, 968, 1050, 1061, 1127, 1171, 1275; v remde : 73,
331, 829; v teadd : 220
Renke karyesi, Karaman vilyeti : 268
Resan skelesi, skenderiyye sn. : 501
resm : 919; -i anm : 1341; -i arsne : 143; -i bt : 650; -i bennk : 277; -i crm cinyet : 143;
-i dnm : 1437; -i mcerred : 277; -i otlak : 250, 725; -i s(?) : 725; -i yaylak : 445; lern
aldurmak : 725
Resl bin Bahtiyr, hrsuz, Derekky k., Kengr sn. : 869
Resl, esbb gret olunan, hkm verilen : 583
Red; kazs : 426; skelesi : 425; kds : 459, 577
revgan; - sde : 826; - zeyt : 826
rezka shibleri : 459
Rdvn Be, Kuds-i erf Bei : 49
478
Rdvn avu, Dergh- Muall avuu, hkm verilen : 705, 713, 1276, 1280
Rdvn, Aliyye Bei Kethuds : 870
Rdvn, Cezyir-i Garb Belerbeisi Kethuds'nn adam, hkm verilen : 904
Rdvn, Emr-i Alem : 185
Rdvn, Karahsr- Shb beinn kapukethuds : 1471
Rdvn, Macar, Abdullh ol, drende Hseyin Be'in adam : 129
Rdvn, Vezr Mustaf Paa adam, hkm verilen : 881
Rdvn, Yanya beinn kapu kethuds : 396
Rdvn, Yemen Belerbeisi : 412, 413, 417, 707, 710, 889
Rz, arz getiren : 48
rzk; taln : 688; lar alnmak : 583, 795; lar defter itmek : 304; lar gret olunmak : 459; larun ve
esbblarun almak : 544; larun yam itmek : 664
Riba karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin sn. : 782, 788
rib-hor : 76, 1018
Ribt- Cedd, Medne-i Mnevvere : 91
Ribt- Kadem, Medne-i Mnevvere : 91
Ribt- Umeyr, Medne-i Mnevvere : 91
ribt; bins : 91, 92; tamri : 91, 92; byt : 426
Rikb- Hmyn : 36, 70, 78, 119, 120, 123, 182, 183, 224, 225, 282, 375, 393, 459, 471, 622, 649, 1055,
1232, 1286, 1413, 1414, 1431, 1458, 1463, 1473
Rile(?) karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin sn. : 782, 788
Rm halk : 796
Rinase kds : 396
Ris karyesi keferesi, skenderiyye sn. : 502
Ris karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
rislet tark : 194, 701, 1047
Rodos (sanca/cezresi) : 168, 226, 330, 348, 387, 388, 407, 578, 582, 862, 955, 1331, 1436, 1477; bei : 3,
68, 102, 213, 226, 236, 293, 294, 330, 369, 387, 399, 453, 471, 473, 489, 554, 578, 580, 582, 649, 715,
727, 733, 751, 787, 846, 854, 1039, 1059, 1401; beinn (kapu)kethuds : 226, 330, 419, 489, 554,
555, 557, 582, 727, 948, 1401; dizdr : 580; dizdrnun ktibi : 580; kds : 102, 119, 226, 471,
557, 649, 1039, 1401; Kalas : 119, 236, 330, 727, 1118, 1401; Kalas dizdr : 1110, 1401;
Kalas hsr-erenleri : 119; Kalas mazlleri : 119; Kalas mahzeni : 484; Medresesi : 748;
muhfazas : 68; muhfazasna tayn : 1477; mftsi : 119, 649; sanca askerleri : 705;
sanca bei : 425; sanca tersne kethuds : 1477; zahresi : 293, 388, 407
Rodoscuk (kasabas), Tekfurta kz. : 62, 94, 531, 915, 1267, 1349; skelesi : 299, 1109; kds : 422, 504,
786
Rohozna, eky, Bodan : 975
Roanek avreti kl, Erdel kralna tbi : 1202
Rudnik kds : 995, 1341
Rh; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
ruhsat- hmyn : 39
ruka : 908, 1191, 1417; ref olunmak : 1413; sreti : 36, 70, 101, 114, 120, 375, 459; sun(ul)mak : 36,
70, 78, 101, 114, 119, 120, 123, 182, 282, 375, 393, 866, 908, 1055, 1114, 1227, 1228, 1232, 1235, 1286,
1414, 1417, 1458, 1463, 1473; sunan kfirler : 511
Rukyye bint-i Mahmd, Kanber mh., Burusa sn. : 497
Rm (vilyeti) : 206, 208, 209, 252, 324, 351, 369, 1031, 1033, 1165; belerbeisi : 106, 206, 650, 714,
1026, 1031, 1033, 1114, 1165, 1261, 1416; diyr : 832
Rm keferesi ayn : 252, 348, 367, 369
Rm vukyyesi : 93, 95
Rm, zimm, Silivri kz. : 493
Rumhiyye; sanca : 1309; bei : 206; kds : 206; sanca hslar : 215
479
Rmili : 135, 146, 148, 149, 312, 321, 398, 441, 744, 746, 781, 796, 811, 828, 896, 1010, 1018, 1134, 1143,
1144, 1152, 1157, 1203, 1226, 1276, 1351, 1369, 1371, 1380, 1381, 1382, 1470, 1472; askeri : 868,
906, 1009, 1180, 1188, 1202, 1237, 1255, 1256, 1258, 1376, 1377, 1379, 1381; beberbeisi : 2, 18,
19, 313, 802, 811, 839, 861, 868, 882, 999, 1009, 1174, 1180, 1185, 1203, 1226, 1237, 1255, 1256, 1258,
1262, 1280, 1356, 1373, 1376, 1377, 1379, 1381, 1386, 1426, 1427, 1429, 1458, 1463, 1473; beleri :
416; cnibi : 299, 1133; avular : 802, 1258; avular kethuds : 816, 879; kd-askeri :
1022, 1283; sanca iskele emnleri : 416; sanca kdlar : 141, 416, 1051, 1338, 1364, 1471;
sanca kalalar dizdrlar : 416; sanca nzrlar : 416; sanca sbalar : 416; sanca
voyvodalar : 416; slb : 1315, 1391; vilyeti : 705, 1066; yakas : 23, 24, 25, 26, 441, 658;
'nden muvenete varan beler : 1369; 'nn sa-kolnda vk kdlar : 702; 'nn sol-kol : 1019; 'nn
sol-kol[n]da vk kdlar : 702
Rmilller : 832
Rmkala : 660; Hsr : 660; Hsr kethuds : 660; kds : 660
Rml gnll tyifesi : 276
Rml yarar yiitler : 412
Rus esrleri : 37
Rus karyesi, Ken kz. : 1338, 1364
Ruscuk kds : 986
Ruskasr kds : 576, 952
rusl resyil : 97
Ren, Badd Defterdrnn Kethuds : 654, 668
rz-nme : 683; defter(ler)i : 81, 633, 683, 1243; sretleri : 683
rz-nmeci : 668; kirdi : 654, 668
Rstem Be, Alacahsr Sanca Bei : 527, 808
Rstem Be, Budun Belerbeisi : 250, 1249
Rstem Melik, Grcistn belerinden Grgi Melik ve Keyhusrev Melik'in babas : 936
Rstem Paa, mteveffa, Vardar Yenicesi Kds : 659
Rstem Paa, siph, Gynk kz. : 117
Rstem, Hamza ol, Silivrili, Ferhd Be'in adam : 129
Rstem, mahbs, gemiye konulan, skilib kz. : 42
Rstem, siph-zde, ehl-i fesd, zladi kz. : 1119
Rstem, Tahri k., Koyluhsr kz. : 480
rsm : 179, 260, 277, 390, 964, 978, 1257; cem : 795; - enkiha : 182; - hucec ve enkiha : 182; -
serbestiyye : 427; t- beyyre : 52, 59; t- mara : 52, 59; ref eylemek : 698; lar havss-
hmyna kaydeylemek : 1434
rvet almak : 642
rzgr muhlefeti : 826
Sadet bin Abdullh, merhm Abdlbk'nin olu Mahmd'un vassi, Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
Sadet-ol, bzergn ktillerinin yolda, Ereli : 984
sab u sengistn : 222, 677
sab yir(ler) : 365, 480, 517, 677; deki karyeleri ovaya indrmek : 677; den ovaya inmek : 677
sabh namz : 93, 235; vakti : 62
saban demri : 1193
Sabanc kds : 678, 932, 1064
Sabanc talar, Gekbovize ks. : 243
Sabano Yorgi, Miklo adl zimmnin dedesi, Evhad k., Solnok sn. : 663, 675, 1293
sabistn : 538
sabun : 224
480
sabunclar : 76
Sadaka(?), drende, Behisni kz. : 1229
sadkat inkyd : 180
sdt (zmresi) : 409, 686; ba kesmek : 795; a libs tayn itmek : 39
sdt- Ben-Hseyn, Medne-i Mnevvere : 409
sde ya : 93, 826
Sad Be, Bitlis Bei : 1029
Sad, Vz : 230
Sadr- Sveyb sanca, Basra : 1122
Sadr- Svey sanca : 275
Saf karyesi, Kuds sn. : 55
Saf, ehl-i fesd, Karesi sn. : 632
Saf, mahbs, skilib : 42
Safed : 78, 428; bei : 428, 1165; kds : 224, 428; sanca kdlar : 1165
sf zeyt ya : 95; tedrk : 93
Safriyye ky, Kuds-i erf : 56
Sfiyye, Bostn avu'un kardei, Karaman vt. : 740
Sfiyye, Muhyiddn eleb'nin kz, Camchacali mh., stanbul : 1038
sa-blk; garb yiitleri : 1372; garbler aas : 1467, 1468; gurabs aalar : 1378; ulfeciler
aas : 1468; ulfecileri : 387, 407, 1455
sa-gurab : 1028; aas : 1468; aas kullar : 1367; s aalar : 1370
sa-kol : 1018, 1258; akncs : 1367; alaybeileri : 802; garb yiitleri avuu : 1028; gurabs :
1476; ulfecileri : 1440
sa-ulfeciler : 1474
saala(?) kalyon : 367
sadc : 740
sar evld gasb : 644
Sasaan Orman, Yeniehir kz. : 7
Sahb hark, Sadr- Svey sn. : 275
sahbe-i gzn : 686; e sebbeylemek : 686; e sebbidenler : 686
sahan : 1074
sahh haber : 148, 259, 914; almak : 32, 319, 520, 1134
sahhu'n-neseb : 686
shib-i ayr : 134, 140, 508, 1225
shib-i derek tayni : 1434
shib-i vakf : 123
Sahratullh-i Merrefe : 67; Vakf : 113
Sahratullh-i erfe Evkf, Kuds-i erf : 113
Sahurcan(?) karyesi, Debri kz. : 1084
Sakall Baba, ev basp adam ldren, Veyiskd k., Tekfurgli : 1074
Sakaltutan Kalas, Sadr- Svey sn. : 275
Sakar : 429, 562, 1423
Sakarya : 34, 35, 122, 139, 842; suy : 115, 116, 349, 510, 612, 626
Sakz : 423, 1059; beleri : 226, 766, 963; keferesi : 592; 'a varnca dery kenrnda vk olan kdlar :
423, 1063
sakm ayka : 323
sakm top : 323
skin mutavattn : 206
Sakmar : 785, 1378; seferi : 633
481
Sakmar Kalas, Erdel : 152, 158, 332, 520, 785, 1367, 1378, 1381, 1383, 1392, 1470; muhfazas : 785;
'nn muhsaras : 1376, 1379, 1384, 1389, 1472; nn feth : 1388
slriyye : 1001, 1007
salavt getrmek : 5
salb; siyset : 88, 143; itmek : 4, 14; olunmak : 563
salgun; itmek : 1099; salmak : 210
Slih, Mel tyifesinden : 583
Slih, Monla, Harir [] Dveyn sn. : 328
Slih, Tekfurgli kazsndan, Rikb- Hmyn'a ruka sunan : 36
Slih, Veli bin Hac Caferin kardei, hrsuz, Barmakszlu karyesi : 14
Slihiyye sbas : 795
Salina; kazs : 812; kds : 812
Salmat, Dobracanl, zimm, bakr getirmek in grevlendirilen : 806
slyne : 707, 710
samako(?) : 1219
Samakov : 46; kds : 46
saman hdmeti : 500
samanlk : 576; ihrk : 579; yakmak : 1360
Samedl karyesi, Kean kz. : 934
Samet(?), Menteel Cemati, Manisa kz. : 327
Samet, Balta k., Manisa kz. : 327
Sana : 796
sanat : 1256
sanate kbil acem olanlar : 479
sancak : 57, 823, 847, 860, 888, 1023, 1029, 1030, 1031, 1105, 1174, 1215, 1216, 1278, 1293, 1452, 1463,
1465, 1468, 1477; alaybeisi : 1239; askeri : 820, 835, 922, 1140, 1143, 1144, 1154, 1157, 1158,
1177, 1178, 1189, 1202, 1226, 1269, 1270, 1280, 1281, 1470, 1472; askerini karmak : 594;
bert : 462; cebelleri : 1156; defterleri : 377; eegelenler : 1475; emek : 728; hslar :
240, 1096, 1111; hslarnun zabt : 462; hfz u hrseti : 804, 1036, 1238, 1452; hfz : 912, 1156,
1356; ikinci nevbetl yayalar : 1478; inyeti : 462; kdlar : 912, 1118, 1412; kdl : 993;
kds : 832; kitbeti : 1037; muhfazas : 1118; muhfazasnda kalmak : 803;
msellemleri : 1043; neferlerinn gayr sanca ilhk : 271; reys : 1099; ref : 271; ref
ve ibks : 708; serhadleri : 1237; siphsi(leri) : 594, 814, 820, 821, 837, 856, 860, 882, 886, 912,
923, 941, 1000, 1021, 1036, 1073, 1099, 1106, 1140, 1141, 1142, 1143, 1144, 1152, 1156, 1158, 1190,
1210, 1211, 1226, 1237, 1239, 1279, 1280, 1281, 1452; sbalar : 594, 814, 816, 823, 837, 856, 860,
879, 882, 886, 912, 923, 941, 1000, 1036, 1073, 1106, 1140, 1141, 1142, 1143, 1144, 1152, 1156, 1158,
1190, 1226, 1237, 1279, 1280, 1281, 1452, 1475; tahrri : 708, 734, 771, 1037; tarkyla harbe
zabt : 695; tarkyla zabt : 247; tarkyla tevch : 424; tarkyla lke tevchi : 699; tasarruf
itmek : 168, 694, 1112, 1328, 1477; tefvzi : 442; tevchi : 362, 462, 708; verilen beler : 462;
yallar : 886, 1208, 1209, 1211; yallar muhfazas : 1215; zabt : 462; zevyidi : 1037; -
hmyn : 256, 257, 265, 270, 448; - hmyn ihsn : 804; hara tevch olunmak : 1179; hara
virilmek : 649, 776, 1099; alnmak : 453, 594, 922, 1026, 1451; la eegelen bel tyifesi : 1159;
lar hara virilmek : 424
sancakbalar : 804
sancakbe(ler)i*; nasb : 130, 695, 699; reys : 218; voyvodalar : 143; zencri : 421; arzlar :
633; hslar : 276
sandal(lar) : 90, 441, 731, 1149; a buday tahmli : 441
Sandklu kz. : 1395
sanduk : 842, 855, 1052, 1170, 1193; bozmak : 235; kfli : 1052
sanduka : 1128
Sant Antoli karyesi, Budun vt. : 368
482
Santermiye Burc, Malta : 1479

Santorin cezresi, Nake : 536
Saparak(?) karyesi, Dobnie kz. : 46
Sar Yuvan, Moskov Kral : 318
Sr, zimm, hrsuz, Kuds-i erf sbas yannda tercman : 104
Saravalos kds : 234, 1275
Saray kds : 1038, 1061
sary ayr, Filibe : 338
Sary- mire glmn : 1028
Sary- mire, Edirne : 1028
Sary- mire, Filibe : 338
Sar, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
Sar, res, nebaht : 810
Sarmsaklu karyesi, Kaysariyye : 1070
Sarmsaklu papas, Kaysariyye : 1070
Saryar karyesi, Dobnie kz. : 321
srik : 576, 632, 1052
Sariki(?) Mihal, kfir : 780
Sarne Suyu : 834
sarrc : 1255, 1256
sarrf : 1133
sarrfiye : 1277
Saruca, matrabaz, zmir kz. : 568
Saruhan, irvi Bei : 237
Saruhan; sanca : 69, 99, 1216, 1303; bei : 714; sanca piydeleri : 69; siphleri : 1303;
yayalar bei : 1478
Sarumahmdlu karyesi halk, Lakzye kz. : 892
ssslar bkz. csslar
Satlm, mfsid, Ilgun kz., Karaman : 898
Sava nehri : 611
savb u synet-i rayyet : 972
Savol, Horpite kz. : 393
Savur kds : 1414
Sayd : 54; kds : 54
Saydevis(?) karyesi, Medne-i Mnevvere vakf, Msr : 1404
syebn : 1018
saz : 206
saz ve samandan evler : 218
szendeler : 657
Sebak Mehmed, hrsuz, il sn. : 1056
sebbeylemek : 686, 990
Sebes karyesi, Erdel : 1201
sebl : 954
sebt-i sicill : 136, 1089; itdrmek : 179
Seen : 1389; bei : 1156
sedd tamri : 1043, 1478
Sefer bin Al, dil k., Pirlepe kz. : 195
sefer : 81, 476, 594, 811, 816, 829, 856, 860, 868, 881, 882, 884, 902, 905, 912, 950, 956, 958, 992, 1041, 1051,
1124, 1160, 1180, 1186, 1197, 1245, 1428, 1473; emri : 1350, 1351; emek : 820, 1073, 1105;
hdmeti : 237; itmemek : 1473; mhimmt : 906; yara : 1239; -i zafer-eser : 802, 1376; -i
483
zafer-rehber : 1429; e iktidr olmamak : 1073; e kdir azeb : 256; e varan siphler : 454; e
varmam erbb- tmr : 81; e varmam zam : 81; e ve harbe ve darbe kdir olan yarar yiitler :
1427; lemek : 1458, 1463, 1473; leri seferlemek : 1458, 1463, 1473
Sefer, Cezyir-i Garb belerbeisinin adam : 373
Sefer, Dergh- Muall avu-ol : 493
Sefer, Doyran avu-ol, hkm verilen : 1313
Sefer, Eflakan k., Aydos kz. : 576
Sefer, Kala-i Rodos blkbalarndan : 1401
Sefer, Kapuc : 470
Sefer, Nashol, Sarylu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Sefer, res : 1290
Sefer, Siph Derv'in hizmetkr, ev basan, Ilca kz. : 836
Sefer, siph, ev basan, ktil, Ohri sn. : 1084
Sefer, Svey Kapudn : 256, 257, 258, 265, 270, 294
sefer-i hmyn : 566, 802, 823, 837, 839, 868, 906, 941, 1223, 1237, 1428, 1431; hdmeti : 237;
hdmetindeki aalar : 237; hdmetindeki siphler : 237; sancakbeleri : 802; a eegelen voynuk
tyifesi : 1346
Seferhsr; kazs : 183, 226, 490, 1316; kdl : 132, 461; kds : 372, 1254, 1316
sefne(ler) : 810, 1047, 1149
Segedin : 359, 725, 806; bei : 1156; kds : 725
Seirden karyesi, Aksary sn. : 991
sekmet hynet : 205, 1048
sekbn(lar) : 7, 176, 1075, 1088, 1292, 1440, 1455, 1462; blkbalar : 267, 1292, 1300
Sekuy; sanca, Mohac : 271, 708; bei : 1156; sanca hslar : 708
Sekeli karyesi, Kean kz. : 227
Sekne(?) karyesi, Klis sn. : 753
Sekretb karyesi, Divrii sn. : 120
Seksar : 271; bei : 1156
Seklce : 583
Selanik (kazs/sanca) : 85, 135, 729, 754, 777, 1136, 1220; bei : 123, 135, 321, 347, 375, 453, 499, 534,
546, 552, 579, 593, 594, 705, 729, 793, 882, 1128, 1135, 1170, 1197, 1212; bei demi : 534; bei
kethuds : 729; kdlar : 266, 546, 1160; kds : 72, 123, 167, 255, 548, 593, 659, 754, 838, 1078,
1128, 1135, 1136, 1137, 1197, 1217, 1273, 1461; Kalas : 1217; Liman : 723; muhfazas :
1213, 1217; muhzrbas : 1128; nyibi : 1135; sanca askerleri : 705; sanca siphleri :
729; Yehdleri : 1197; Yrkleri bulunan yerlern kdlar : 1014; Yrkleri Sbas : 1014,
1212, 1213, 1217
Sele karyesi, Kelemente nh., skenderiyye sn. : 501, 664
Selk Htn, Kaysariyye sn. : 264
Seldoz nhyesi, Kzlba'a tbi : 695, 699
selefden hakm olanlar : 481
selem tark : 76
Selemiyye; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
Selm bin Al, Mezistre civarnda batan geminin adamlarndan : 826
Selm'in annesi bkz. Hurrem Sultn
Selm'in lalas bkz. lala
Selm'in hncibas : 268
Selm, ehzde, Knn'nin ol, II. Selm : 7, 39, 50, 51, 52, 67, 99, 101, 130, 192, 196, 266, 268, 272, 398,
461, 687, 741, 743, 850, 911, 916, 942, 956, 968, 979, 1042, 1403
Selme, Yenieri skender'in zevcesi : 550
selm (altun) : 426
Selmn karyesi, Hezrgrad kz. : 1089
484
Selmas bei : 1029

Semvt; kds : 206; sanca bei : 206, 1418
Seme-i slm : 1377
Semender Be, Maltyye Bei : 735, 1165, 1403
Semendire : 607, 816, 879, 1021, 1372, 1427; alaybeisi kethuds : 827; bei : 33, 167, 286, 374, 474,
511, 527, 546, 607, 755, 849, 851, 875, 1129, 1148, 1156, 1228, 1249, 1291, 1341, 1373, 1374, 1429;
bei kethuds : 474; havlelii : 851; kds : 855, 875, 1052, 1429; Kalas : 849; sanca
askeri : 1374; sanca kdlar : 167, 546; sanca siphleri : 634, 827; sbalar : 827
Semendirek cezresi : 343, 885
semerci : 1255, 1256
semmr : 530, 1245
Semo, Brula(?) k., Trhala sn. : 673
Sen Cuan Batsendre(?) bkz. Sen Cuan Papete(?)
Sen Cuan Manidri(?) bkz. Sen Cuan Papete(?)
Sen Cuan Papete(?) [/Manidri(?)/Batsendre(?)] gemisi, Marilya : 1361, 1362, 1398
Sen rini karyesi, Budun vt. : 368
Sen Mihal, zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
sengistn : 222, 1056
Sent Andre karyesi, Budun : 780
ser--ser kse : 11, 20, 148, 306, 975, 1150, 1283
ser--ser kuma : 162, 172, 800
serbest karyeler : 985
serbest tmr(lar) : 421, 427; a varanlar : 427
serdr(lar) : 148, 149, 902, 1118, 1177, 1178, 1383, 1470; tayni : 503, 570, 594, 597, 694, 723, 783, 835,
902, 904, 1134, 1323, 1371
Serdce mezraas, Sirem sn. : 474
Serdik karyesi, Gynk kz., Kocaili sn. : 117
seren(ler) : 513, 826; kat : 626; kesmek : 799
Serenz Kalas : 1383
Serfice kds : 72
Sergen karyesi, Vize sn. : 295
serhad(ler) : 39, 63, 124, 147, 151, 152, 158, 178, 180, 189, 411, 424, 768, 801, 809, 823, 828, 835, 864, 868,
906, 941, 967, 971, 1006, 1041, 1122, 1126, 1134, 1150, 1152, 1154, 1158, 1180, 1187, 1237, 1245,
1368, 1370, 1378, 1383, 1389, 1418, 1422, 1429, 1468; beleri : 695, 699, 1389; hdmeti : 228;
hfz : 219, 228; kaleleri : 124; muhfazas : 817; sanca : 1073; -i Memlk-i Mahrse : 205;
-i Memlik-i slmiyye : 796; -i vilyet : 796; de dirlik recsna hdmet : 63; de gerekl aret :
695, 699; de olan beler : 424; de olan kalalar : 785; din ekys : 152; ahvli : 21, 189, 747,
1367; i hli komamak : 1367; in emn emn : 21, 175, 303, 424, 742, 785; in hfz u hrseti : 39,
742, 790, 1272, 1432, 1433; in muhfazas : 1389; in nizm u intizm : 424; in enelmesi : 424;
ine dll gelmek : 411
serho : 740, 1120, 1401; gezmek : 589
serr tereke : 269
serke(ler) : 958, 1005
serkelik : 127, 205, 958; idenler : 365
sermye(ler) : 419, 696; aka : 1036
Sermn kds : 1191
Sermiyn, maktl criye, Karaman vt. : 740
Servi(?) karyesi, keferesi isyn eden, Dukagin : 782, 788
Setuka karyesi, Pirlepe kz. : 197
Sevako Kalas, Pete : 411
Sevindk bin Himmet, Olt kullarndan, err : 60
485
Sevindk, Hcib k., Kengr sn. : 121

Seyd Ahmed, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Aksary sn. : 991
Seyd Al, harm, Gelibol : 1338, 1364
Seyd Al, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Seyd Gz Evkf mtevellsi : 1104
Seyd Gz, Dergh- Muall avu-oullarndan : 133, 214, 943
Seyd, Arab, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Seyd, ev basan, ktil, Ohri sn. : 1084
Seydgz kds : 1104
Seydehri; kazs : 1198; eribas : 107; Kdl : 145; kds : 166, 280, 400, 604, 618
Seyf Hce, kallb, Kirlova k., Novaberde kz. : 907, 924
Seyf, Kre-i Mamre Nzr, Zam : 1266
Seyfullh, Mevln, Atala Kds : 1417
Seyfddn, Asak, Beehri sn. : 980, 1008
seyis-hne : 647, 1440
seyl : 1478
Seyyid Abdlmut, hkm verilen : 1227
Seyyid Kutbddn, hkm verilen, Badd : 1442, 1460
seyyid : 1435
Seyyid, Mr, Unu Bei Zeynel Be'in ol : 695, 699
Seyyidili, Karaman vt : 268
Seyyidmer Mahallesi, stanbul : 282; ayn : 282; Mescidi : 282
Sack sanca : 294, 884; bei : 226, 490, 884
sr(lar) : 74, 108, 110, 1064, 1224; celebleri : 1018; srmek : 452, 463; tam : 593; alnmak : 261
Sla : 680, 1303, 1317; bei : 3, 64, 65, 787, 1165, 1214, 1303; beinn kethuds : 64, 65;
Kalas'nun muhfazas : 1214; Liman : 680; sanca kdlar : 1165; sanca siphleri : 860
Shne ve Tayyibe sanca; kdlar : 1165; bei : 1165
Snur(?) karyesi, Bayburd kz. : 1060
snur : 17, 178, 460, 474, 528, 700, 718, 796, 872, 949, 1020, 1096, 1111, 1155; ahvli : 21; tayni : 166,
796, 1111
snur-nme : 56; -i hmyn : 17; ye muhlif : 56
Srac Hasan Evkf, Aydnck ks. : 403
srma : 1128
Sym, Maltyye Kds : 735
Sym, mtek, Bakacak k., Kurunlu kz. : 794, 935
synet : 1209; -i mslimn : 950
sicil sreti bkz. sret-i sicill
sicil(lt) : 7, 27, 108, 585, 616, 630, 683; akas : 167, 253, 546; it(dr)mek : 70, 76, 169, 200, 212, 223,
224, 226, 264, 266, 300, 312, 336, 344, 347, 353, 369, 431, 480, 529, 536, 546, 567, 568, 571, 691, 717,
1002, 1131, 1133, 1295, 1310, 1395, 1440; ol(n)mak : 48, 60, 74, 108, 159, 167, 216, 315, 512, 535,
537, 632, 654, 668, 717, 736, 1004, 1317, 1347, 1360, 1400; sreti ihrc itmek : 288; defter
itmek : 145; -i mahfz : 95, 162, 301, 800, 1165, 1344, 1437; -i mahfza kayditdrmek : 90, 172; -i
mahfza nazar olunmak : 537; a kayditdrmek : 696; a nazar itmek : 145, 288; dan ihrc : 389; e
kayd : 576; e ve huccete nazar olunmak : 536; lar kardurmak : 328; l yirler : 1111
sicillt bkz. sicill
Sidrekapsi : 621; kds : 546, 1461
Sigetvar : 271; Seferi : 393; serhadleri : 1383
sika : 1002; v mutemed'n-aleyh kimesneler : 449, 585
sikt- mslimn : 717
Sikinoz cezresi : 1059
486
sikke(ler) : 49, 92, 121, 167, 229, 313, 367, 369, 393, 426, 508, 545, 546, 650, 681, 979, 986, 993, 1025, 1052,
1135, 1245, 1260, 1274, 1449; altun greti : 722; filori : 1305; kesmek : 1135; v kallb :
1133
sikke-zen : 136; lik : 136
silahdr(lar) : 172, 267, 606, 607, 800, 851, 1085, 1128, 1196
Silistre (sanca) : 47, 1276; alaybei : 80; bei : 36, 652, 653, 692, 737, 801, 1074, 1090, 1106, 1157,
1158, 1159, 1226, 1301, 1388, 1392, 1393, 1394, 1422, 1470, 1472, 1475; kds : 47, 878, 1301;
sanca askeri : 692, 1388, 1392, 1394; sanca beleri : 1393; sanca siphleri : 692, 737;
sanca sbalar : 692, 737
Silivri (kazs) : 181, 441, 493, 673, 1335; mili : 181; skelesi : 671; kds : 177, 181, 214, 493, 671,
786, 1193, 1335
Sille(?) kasabas : 1301
Simon Melik : 693
Sinn Aa, Budun Gnllleri Aas : 661
Sinn Be, il Bei : 1165, 1216
Sinn Be, spir Sanca Bei : 1099, 1451
Sinn Be, Kastamon bei : 48
Sinn Be, Kopan Bei : 1156
Sinn Be, Musul Bei, Van muhfazasnda grevli : 462, 1435
Sinn Be, mteveff, Avlonya Nzr : 1473
Sinn bin Abdullh, hid, Camchacali mh., stanbul : 1038
Sinn avu, Dergh- Muall avuu, hkm verilen : 140, 155, 508, 996, 1165, 1168, 1415
Sinn avu, Sofya ve Alacahsr Sancaklarnda Mbir : 995
Sinn eleb, Hac avu-ol, hkm verilen : 682
Sinn Halfe, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyete gelenlerden, Aksary sn. : 991
Sinn Halfe, Ksm Paa mtevellsi : 14
Sinn Kethud, Rodos Beinin Kapukethuds : 419
Sinn Paa, Erzurum Belerbeisi : 21, 1448
Sinn Paa, Haleb Belerbeisi : 1165
Sinn, Abdullh ol, lbasanlu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Sinn, Al ol, res : 1469
Sinn, Antliyye Kds Nyibi : 931, 1230
Sinn, Arnavud, Abdullh ol, skenderiyyeli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Sinn, arz verilen : 300
Sinn, ilingir, kallb, Edirne : 1196
Sinn, orum Kds : 324, 930
Sinn, drende, Belgrad kz. : 200
Sinn, Deli, harm, ernovi kz. : 1397
Sinn, Dvne, ev basup adam ldren, Tekfurgli : 1074
Sinn, Eki, harm, Kavlakova k., Prevadi kz. : 1090
Sinn, Hac, Dergh- Muall yenierisi, Budun'da nevbetci, mahbs : 780
Sinn, Hamdili Piydeleri Bei : 983
Sinn, Kaysariyye Alaybeisi : 230, 598, 876
Sinn, Mevln, Anatol kd-askeri : 282
Sinn, mutemed, hkm verilen : 896
Sinn, mteferika, drende : 1161
Sinn, Top-hne Emni : 323
Sinn, topc : 295
Sinn, Yenieri : 312, 391
Sinn, Yenieri, Aydos kz. : 576
487
sincb krk : 1283

Sincar; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
Sinob kazs : 1036; kds : 764, 1036, 1062
siph (tyifesi) : 127, 688, 820, 833, 978
Siph, Uklu, hkm verilen : 1131
siph(ler) (tyifesi ) : 4, 6, 9, 31, 32, 33, 64, 65, 70, 81, 82, 98, 103, 117, 125, 126, 127, 133, 137, 138, 145,
146, 148, 149, 161, 165, 166, 176, 188, 204, 205, 217, 223, 228, 234, 241, 242, 248, 267, 273, 281, 289,
290, 342, 350, 353, 375, 391, 393, 394, 404, 428, 444, 453, 454, 460, 474, 498, 512, 521, 528, 531, 540,
544, 547, 570, 583, 589, 594, 595, 605, 615, 617, 634, 638, 639, 641, 647, 652, 653, 654, 667, 668, 671,
672, 685, 688, 692, 704, 705, 716, 721, 724, 728, 729, 742, 782, 790, 794, 801, 802, 808, 811, 814, 816,
818, 821, 823, 827, 831, 833, 836, 837, 843, 844, 845, 856, 860, 861, 862, 869, 870, 882, 884, 886, 888,
899, 912, 919, 922, 923, 925, 934, 935, 941, 951, 956, 992, 1000, 1002, 1018, 1021, 1023, 1036, 1040,
1041, 1044, 1047, 1056, 1073, 1084, 1106, 1118, 1124, 1134, 1140, 1141, 1142, 1143, 1144, 1152, 1156,
1158, 1160, 1165, 1168, 1171, 1190, 1200, 1210, 1211, 1226, 1227, 1235, 1237, 1238, 1239, 1240, 1247,
1273, 1277, 1279, 1280, 1281, 1282, 1288, 1305, 1306, 1316, 1339, 1355, 1371, 1412, 1417, 1428, 1448,
1449, 1451, 1452, 1458, 1463, 1465, 1473; evleri : 273; gaybet itmek : 107; hdmetkrlar : 589;
ihrc : 65, 454, 837; nkeri : 521, 597; ollar : 589; , pr mazr olan: 521; tayni : 138,
281, 283; tedrki : 454; tmr : 638, 1097; v rey : 688; -olan(lar) : 28, 282, 620, 684,
703, 1061, 1166, 1438; -zde : 276, 1119, 1174, 1185, 1236, 1448, 1460; lere tmr kayd : 638;
leri alaybeine komak : 705, 724; leri alaybelerine komak : 705; leri yoklamak : 595; lern
hdmete getirilmemesi : 64; lern yoklama defteri : 81
sir : 926, 1007
Sir Nikola, Sakz bei : 766
Sire : 536
Sirem : 1228, 1367, 1370, 1372, 1373, 1377, 1378, 1381, 1468, 1476; bei : 474, 823, 855, 1052, 1156,
1375; ovas : 1372; srgnleri : 315; zams : 474; 'e varnca yol zerinde vk kdlar :
1467
sirka : 30, 169, 173, 432, 576, 598, 623, 632, 660, 672, 736, 869, 888, 917, 1117, 1119, 1129, 1250, 1282, 1416,
1436; itmek : 121, 1171; olunmak : 579; -i emvl : 1125
sirke : 491
Siroz : 231, 232; kdlar : 1160; kds : 72, 167, 534, 546, 548, 552, 609, 754, 1078, 1136, 1197
Sis; bei : 551, 1165; kds : 551; sanca kdlar : 1165
Sisam : 593
Sitas(?) zimm, Dedeler k., Cumabzr kz. : 579
Sitti Htn, Abdullh kz, Drama kz. : 499
Sivas; kds : 329, 650, 1114; sanca kdlar : 206, 1165
Siverek; bei : 206, 1165; kds : 206; sanca kdlar : 1165
Sivriler, Ankara : 996
siyh zbun : 576
siyset : 1018, 1047, 1056, 1061, 1074, 1117, 1138, 1165, 1251, 1261; it(dr)mek : 4, 14, 27, 60, 197, 216,
243, 301, 383, 491, 494, 536, 629, 630, 740, 774, 776, 1241, 1317, 1347; olunmak : 47, 83, 181, 251,
651, 705, 740, 742, 785, 830, 1343, 1397, 1411; e mstahk olmak : 197, 736; e mstahk olmayan
mcrimler : 256
Skender, Melik : 796
Sobre(?) Manastr, Trhala sn. : 1248
Sodin kasabas, Lipova sn. : 1441, 1456
Sofya (kazs) : 709, 719, 995, 1166, 1180, 1237, 1239, 1255, 1256, 1258, 1376; kds : 46, 167, 719, 758,
858, 1001, 1228, 1256; voynuklar : 709; voyvodas : 999
soan : 190
sol-blk ulfecileri : 609, 1372, 1378; aas : 1467; Ellinci Bl : 609
sol-gurab : 1028
488
sol-kol : 1019, 1066, 1439; aknclar beleri : 1370; akncs : 1378, 1379, 1429; alaybeileri : 802;
alaybeisi : 1001; gurab avuu : 1028; gurabs aalar : 1379; ulfecileri : 1367, 1370, 1379,
1476
solak(lar) : 267, 786, 1292, 1300
Solnok; sanca, Budun : 263, 663, 675, 1293, 1358, 1367; bei : 797, 798, 806, 807, 809, 811, 835, 1009,
1010, 1011, 1154, 1156, 1381, 1389
Solo varo, Avusturya : 17, 31, 32, 519, 520
Sonisa; kazs : 329; kds : 144, 329
Sopani karyesi, Grice kz. : 495
Sorsu karyesi, Aksary sn. : 991
soymak : 888
Sd : 1236
Sdl nhyesi, Boy-bd kz. : 989
Srebrenie Darb-hnesi : 134
Srebrenie kds : 134, 140
Steyar(?), eflak : 378
Styaruken(?), eflak : 378
su(lar) : 309, 456, 700, 706, 718, 725, 726, 777, 1071, 1084, 1096, 1245, 1429; delinden firr itmek : 1411;
getrmek : 54; hususunda ihtilf : 991; kapus : 1250; krzleri : 777; kuyus : 113;
muzyakas : 456; sadaka olunmak : 706; tayni : 1325; virilmek : 1325; cebren bostnlarna
icr itdirmek : 224
su sr : 1064; ifti : 1064
Subh Vakf, Camchacali mh., stanbul : 1022, 1038
sfiyyn : 974
Sudak Kdl : 1311
Shte(?) Zviyesi, ehrizol : 1460
shte(ler) [/shtevt] (tyifesi) : 150, 203, 494, 576, 870, 909, 912, 1000, 1036, 1062, 1110, 1118, 1301, 1306,
1395
shtevt bkz. shte
suleh : 897, 972, 973, 1086, 1092, 1423
sulh : 638, 695, 706, 738, 742, 779, 796, 921, 936, 972, 1009, 1126, 1127, 1150, 1417; ahvli : 1350;
huss : 1351; u emn : 1150; u salh : 39, 355, 638, 665, 690, 796, 864, 872, 880, 957, 967, 971,
1134, 1150, 1186, 1350, 1351, 1368, 1383; u salh emri : 1383; u salha muhlif : 424, 1383; u
salhun istihkm : 21; a mugyir vaz : 424; a muhlif i : 693; a muhlif vaz : 695, 699;
itmek : 1383; olmak : 74
Sultn Byezd Hn : 743, 796; Evkf : 296, 756; Evkf mtevellsi, Edirne : 756, 1147; Evkf oldu
yirlern kdlar : 964; Imreti, Edirne kz. : 414; Imreti mtevellsi : 414; [Medresesi] Mderrisi,
Edirne : 1038
Sultn Byezd, lakap, Beehri : 980, 1008
Sultn Bayezid, ehzde : 39
Sultn Hasan Evkf, Msr : 637
Sultn Hseyin Be, hkm gnderilen : 1272
Sultn Hseyin, Imdiyye Hkimi : 1269, 1270, 1271
Sultn nal Vakf, Mekke-i Mkerreme : 426
Sultn karyesi, Aksary sn. : 991
Sultn Mehmed Hn : 282; Evkf : 245; Evkf mtevellsi : 834
Sultn Murd : 379; Hn [Medresesi] Mderrisi, Burusa sn. : 670; hsslar : 687; lalas : 226, 1216
Sultn Orhan Medresesi, znik kz. : 647
Sultn Selm Hn : 481, 643, 687, 796; Evkf, Gelibol : 1073, 1443; Cmi-i erf ve Imret-i miresi
Evkf, stanbul : 643; Imret-i mireleri mtevellsi : 1474
Sultn Sleymn Hn : 796
489
sultn gemileri : 269

Sultniyye hsb : 426
Sultniyye Imreti Evkf mtevellsi, Manisa : 1382
Sultniyye Kalas : 1342; huddmlar : 731; mstahfzlar : 731; reys : 731
Sultnni; bei : 206, 453, 594, 705, 714, 1165, 1406, 1408; kdlar : 206, 1406, 1408; sanca
askerleri : 705; sanca kdlar : 1165; sanca siphleri : 860; sanca sbalar : 860
Sulumanastr, stanbul : 1200, 1264
Sungur, ehl-i fesd, Kaysariyye : 1026, 1027
sunkur : 1034
sret-i arz : 219, 573
sret-i defter : 400, 415, 474, 636, 1296
sret-i ruka : 36, 101, 114
sret-i sicill [/sicil sreti] : 5, 14, 19, 27, 30, 62, 74, 90, 98, 108, 121, 130, 136, 145, 156, 157, 159, 167, 169,
183, 203, 210, 212, 223, 226, 234, 243, 264, 266, 300, 336, 342, 353, 366, 369, 389, 393, 396, 404, 431,
432, 449, 495, 498, 499, 527, 534, 535, 536, 537, 540, 564, 567, 568, 571, 576, 579, 585, 589, 596, 603,
604, 611, 613, 632, 642, 647, 648, 656, 686, 691, 703, 713, 717, 719, 721, 730, 740, 767, 795, 812, 831,
852, 869, 873, 887, 891, 892, 893, 897, 901, 911, 917, 931, 933, 938, 940, 946, 947, 951, 966, 984, 985,
990, 993, 1001, 1004, 1032, 1042, 1044, 1072, 1081, 1082, 1084, 1085, 1089, 1100, 1107, 1119, 1120,
1125, 1131, 1133, 1135, 1149, 1165, 1170, 1171, 1193, 1194, 1198, 1199, 1223, 1228, 1254, 1261, 1265,
1268, 1274, 1275, 1277, 1285, 1294, 1295, 1301, 1302, 1310, 1341, 1347, 1355, 1395, 1400, 1411, 1415,
1440
surre emni : 1404
Susr karyesi, Manyas kz. : 567
Suuuc deresi, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
suvad(lar) : 445, 446
suyol(lar) : 69, 77, 273, 456, 548, 555, 718, 789, 918, 997, 1329; bins : 435, 456, 1169; bins
mhimmt irsli : 435; bins mhimmt tedrki : 435; harc : 49, 435; hdmeti : 69, 90, 93, 95,
440, 448, 450, 451, 456, 457, 1014, 1043, 1169, 1328; hdmetinde bulunan kullar : 267, 789;
kemerleri bins : 789, 1292, 1300; meremmt : 682; mhimmt : 1337; na tayn olunan
msellemler : 599; na tayn olunan piydeler : 599; nn harb kemerleri : 555; nn tamr
termmi : 548
Sba karyesi, Yenice-i Zara kz. : 103
sba(lar) : 31, 32, 51, 52, 104, 142, 143, 146, 148, 149, 167, 168, 174, 183, 188, 204, 205, 228, 238, 296, 308,
321, 390, 444, 453, 454, 544, 546, 550, 583, 594, 595, 641, 647, 652, 653, 692, 704, 705, 724, 729, 742,
786, 790, 794, 795, 796, 801, 802, 808, 814, 816, 823, 827, 829, 837, 856, 860, 861, 870, 876, 879, 882,
886, 912, 916, 919, 922, 923, 925, 935, 941, 958, 993, 1000, 1014, 1018, 1019, 1036, 1042, 1073, 1075,
1106, 1118, 1134, 1140, 1141, 1142, 1143, 1144, 1152, 1156, 1158, 1160, 1165, 1190, 1212, 1213, 1217,
1226, 1237, 1238, 1239, 1262, 1268, 1279, 1280, 1281, 1302, 1304, 1371, 1452, 1475; ihrc : 454,
837; nasb : 501; tedrki : 454; ve siphler : 704; alaybeine komak : 705; yoklamak :
595; lk : 183, 1149, 1262
Sbhan bin Al, hrsuz, Dereky k., Kengr sn. : 869
Sbhnvirdi, drende, ehl-i fesd, Kaysariyye : 1026, 1027
Sbhnvirdi, mahbs, gemiye konlan, skilib : 42
sd : 289, 290
Sdde-i Sadet*; 'de olan blk aalar : 1373, 1377; 'den Kthyye'ye ve Gelibol'ya ve andan Bodan'a
varnca yol zerinde vk olan kdlar : 192; 'e defter virmek : 52; 'e yenieri irsli : 702
Sdde-i Seniyye-i; adlet-unvn : 1383; Azamet-destgh : 20; Gerdn iktidr : 151, 158, 303
Sheyl Be, Kocaili Sanca Bei : 34, 139, 283, 349, 612, 626, 912, 932
skker : 2, 313, 1013, 1365
Sleobas karyesi, Zara-i Cedd kz. : 391
Sleymn Be, Aknc Bei, irmen Bei : 816, 1051, 1223, 1367, 1372, 1378
Sleymn Be, Gazze Bei : 1165
490
Sleymn Be, Harr Dveyn Bei : 734, 771

Sleymn Be, Karahsr- ark Bei : 427
Sleymn Be, Karaman Belerbeisi : 212, 389, 662
Sleymn Be, Nbls Bei : 1165
Sleymn Be, Zlkdir-ol h Al Be'in ol : 522, 523, 822
Sleymn bin Bl, Mteveff Cafer'in mln gret eden : 987
Sleymn bin Dvd, ayartmac, dil k., Pirlepe kz. : 195
Sleymn bin Mehmed, hid, Seydehri kz. : 1198
Sleymn bin Murd, kayyim, Abdelebi mh., Sulumanastr, stanbul : 1200
Sleymn avu, Dergh- Muall avuu, hkm verilen : 74, 170, 331, 383, 594, 738, 986, 993, 1020, 1041,
1047, 1053, 1247
Sleymn eleb : 195
Sleymn eleb Hn, Karahsr- Shb sn. : 308
Sleymn Mustaf, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
Sleymn Paa Hslar, Msr : 712
Sleymn Res : 848
Sleymn, Abdullh ol, arpalk tmrnn zabtna gnderilen : 678
Sleymn, Abdullh ol, Avlonyalu, drende Hseyin Be'in adam : 129
Sleymn, Arnavud, lys ol, drende Hseyin Be'in adam : 129
Sleymn, arz getiren : 42
Sleymn, dnimend, hkm verilen : 117
Sleymn, drende, ehzde Selm'in adam : 850
Sleymn, Dvne, hrsuz u harm, Kula kz. : 909
Sleymn, ehl-i fesd, Karesi sn. : 137
Sleymn, Glbe k., Manisa kz. : 327
Sleymn, Hce, Kaftanc, kefl : 577
Sleymn, hsr-eri : 875
Sleymn, Karahsr- Shib kds : 6
Sleymn, Kayduran k., Manisa kz. : 327
Sleymn, kethud : 213
Sleymn, mahbus, Golos : 1083
Sleymn, maktl, Tarsus sn. : 583
Sleymn, Malazgird Kalas Kethuds, hkm verilen : 1072
Sleymn, mektb getiren, hkm verilen : 946
Sleymn, Mevln, Kastamon kds : 48
Sleymn, mfsid, Karaman : 898
Sleymn, mteveff mfetti, Karaman vt. : 616
Sleymn, Nzr, skb : 858
Sleymn, Nzr- Emvl, Basra : 1138
Sleymn, Novaberde Kazs Madin Nzr : 508
Sleymn, Pr ol : 678
Sleymn, res : 810, 926, 1290
Sleymn, res, Selanik Liman'nda yatan barann reisi : 723
Sleymn, siph-ol, hkm verilen : 655, 684, 703
Sleymn, sba, mbir : 1318
Sleymn, Sdde-i Sadet avuu : 175
Sleymn, Tandr k., Bilecik Madeni, Karahsr- Shb : 1412
Sleymn, yayaba : 308
Sleymn, yenieri, Dergh- l yenierisi, Rodoscuk : 62
Sleymn, zam, Kstendil Nzr : 46
491
Sleymnlu karyesi, Manisa kz. : 327

Snbl, harm, Belgrad : 200
snnler : 686
snniyy'l-mezheb : 686
srat-i ikdm : 830, 1134
sr(il)mek : 918, 1261
srgn : 315, 416, 1436; evleri : 680
Srhser ulus, Basra : 1122
sri : 445
srici(ler) : 47, 998, 1326, 1410; ile koyun gndermek : 47; ye koyun virmek : 47
srmene sanduk : 1193
Svr eriba, siph, hkm verilen : 638
Svr, Ardahan siphlerinden : 638
Svey; skelesi : 269; kapudn : 269, 270, 294; Kapudnl : 257, 265
aban Be, lbasan Bei : 222, 347, 503, 570, 648, 677, 705, 773, 1081
abn mirze, levendleri kefle verip habsden tlk eden, orl kz. : 1462
aban, aa blkbalarndan : 491
aban, shte, lmekciler k., Mihalck kz. : 1306
abn, Blis Alaybeisi : 843
abn, Belye k., nebol nh. : 717
abn, Dergh- Muall kapucs : 255
abn, ehl-i fesd enat ve hrsuz, Hseyini(?) k., Karn-bd kz. : 1076
abn, ehl-i fesddan Ysuf'un ikayetisi, Sorsu k., Aksary sn. : 991
abn, Gmli-olullar demekle marf harmba, Zara-i Atk kz. : 899
abn, Hac, matrabaz, zmir kz. : 568
abn, harm, Kmeli k., Zara-i Atk kz. : 103
abn, hkm verilen : 1449
abn, Kara, shte, Sille ks. : 1301
abn, Koyunyallar k., Manisa kz. : 327
abn, Mevln, sbk Edremid kds, Karesi sancanda mehyif teftinde bulunan : 133, 137, 556, 567
abn, Mevln, sbk Karahsr- ark Kds : 990
abn, Moskov'a ticret iin giden : 1245, 1283
abn, Res : 423
abn, res, Midill : 226
abn, siph, Karesi sn. : 137
abn, ak, eltkci k., Zara-i Cedd kz. : 391
abn, tereke tahmili ile ilgili olarak kefl olan : 847
abn, Zara Yenicesi kz. : 550
aban, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
abclar karyesi, Zara-i Atk kz. : 103
abclu karyesi, nevhi-yi Yanbolu kz. : 103
adi, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
fi monlalar : 328
gird : 401, 479, 654
a karyesi, Horpite kz. : 393
h Al Be, Zlkdir-ol : 522
h Al, Karaekill, sitne-i Sadet'e gelmesi istenilenlerden, Gelibol : 1175
492
h Al, kasap, Burdurda skin : 5

h Hseyin bkz. Hseyin, h-ol
h Hseyin, Frat suynda garkolan, Harprut kz. : 832
h Hseyin, Harprutlu, bzergn ktillerinin yolda, Ereli : 984
h sml : 880
h Unsur(?), siph, mahbs, Beehri livs : 145, 617
h Veli, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyet eden, Kumarta k., Aksary sn. : 991
h : 21, 39, 354, 693, 872, 1432
ha, levend, irmen sn. : 899
ahe, harm, Hacclar(?) k., Yenice-i Zara kz. : 103
hn : 10; yuvalar : 1183
hn, harm, Belgrad : 200
hnciba : 268
hid(ler) : 474, 538, 989, 1198; -i zr : 449, 938, 1078
hkul Sultn : 21, 424, 638, 693
hkul, korc, h'n adamlarndan : 1432
hnik kum : 162, 172, 800
hrh, mahbs, zemete mutasarrf, Krehri sn. : 372
hveled, Kengr Kalas erenlerinden : 1004
hvirdi bin emil, ktil, Krehri sn. : 264
hvirdi, korc, h'n adamlarndan : 1432
ak(ler) : 88, 370, 400, 415, 567, 836, 938, 991, 1273; v mfsid : 1120
m [/Dru's-selm] (vilyeti) : 39, 66, 428, 524, 761, 795, 813, 1165, 1328, 1332, 1363; : 16, 54, 57, 128,
240, 333, 335, 417, 443, 524, 732, 844, 895, 1086, 1092, 1165, 1194, 1243, 1340, 1363, 1433, 1436;
belerbeisi kapukethuds : 240; Haznesi : 49; Haznesi'nin muhsebesi : 49; kds : 333, 795,
813, 1086, 1165, 1194, 1363, 1433; serhadleri : 189; siphleri : 844; tcirleri : 333; yoln
mnsedd eylemek : 761; yenierileri : 57; yenierileri aas : 795; yol : 761, 762
andergola, kuyumc, zimm, kallb, Novaberde kz. : 907, 924
arb; skmak : 405; sohbeti : 105; sirke itmek : 251; lar yabana akdmak : 251
ark kyi, Edremid kz. : 82
arkpre kds : 208, 209, 351
art- vakf : 466, 1078, 1404; a mugyir : 376
att- Tavl Bei : 804
att'l-Arab : 275
ayka : 323, 484, 1148
ebhn itmek : 797, 807, 815, 819
ecat ehmet : 31, 811, 815, 839
ehdet : 19, 836, 853, 887, 951, 993, 1018, 1084, 1165, 1174, 1185, 1198, 1264, 1277, 1438; itmek : 576,
579, 648, 681, 764
ehdet barman kl ile alup drmek : 719
ehbz, zam, Sirem sn. : 474
ehir karyesi, Edremid kz. : 567
ehir; olanlar : 980; sbas : 876; voyvodas : 818; den srilmek : 537; l olanlar : 1008; l
(tyifesi) : 45, 170, 547; e hamr gelmek : 691
ehirky [ehr-i Kebr] karyesi, Edremid kz. : 82, 556
ehirky; nhyesi, Paa sn. : 1174, 1185; halk : 547; immlar : 547; kds : 289, 546, 547, 589,
758, 1040; mezzinleri : 547; voyvodas : 547
ehr-i Kebr karyesi bkz. ehirky karyesi
ehremni : 122, 141, 222, 777, 1282, 1445, 1453; demi : 381
ehrizol : 44, 129, 235, 734, 771, 1176, 1271, 1319, 1321, 1434; askeri : 1177, 1270, 1272, 1320;
Belerbeilii : 1177; belerbeisi : 13, 100, 129, 328, 424, 686, 699, 1048, 1124, 1177, 1178, 1242,
493
1269, 1270, 1271, 1272, 1314, 1320, 1321, 1322, 1323, 1365, 1460; avular : 12; kds : 735;
Kalas : 1272; Kalas levzm : 12, 13; Kalas ve tevbiinn muhfazas : 1321; Kullar
Aal : 1403; kullar aas : 235, 681, 735, 1048; muhfazas : 1269, 1270, 1319, 1320;
serhadlerinn muhfazas : 1322; ve serhadlerinn hfz u hrseti : 1321; 'a ihrc olunan kul tyifesi :
1320
ehsvr, ehl-i fesd, hrsuz, Sinob kz. : 764
ehsvr, Erzurum Bei'nin Kethuds : 427
ehzde Mehmed; Evkf : 245; Medresesi : 245; cbsi : 405
ehzde : 83, 104, 887; hslar : 1098; hazretleri kapuclar kethuds : 99; hazretlerinn
kapukethuds : 743; kapuclar : 113, 724, 956; kethuds : 351; lalas : 83, 101, 209, 741, 937,
1232
ekvet : 42, 153, 247, 613, 1081, 1132, 1265, 1285, 1309
eker, Cemat-i engiyn'ye emn olan : 1440
ekv (itmek) : 46, 166, 210, 230, 233, 367, 372, 392, 414, 537, 541, 542, 615, 717, 812, 833, 852, 873, 917,
933, 946, 966, 990, 991, 1039, 1170, 1181, 1198, 1200, 1236, 1285, 1413, 1414
emdn : 93, 95
emhl : 1186
em-hne : 101; mltezimi : 1232
emlek nhyesi, Modava kz. : 728
emo [/emso], bzergn ktili, Rabat(?) k., Kulb kz., Diyrbekir : 832
ems, Zeynel Be'in adam : 699
emseddn, Gan Fakh ol, shte, ehl-i fesd, Kargu kz., Kastamon : 1062
emseddn, Mevln, Sonisa Kds : 329
emso bkz. emo
emsddn, Hc, Rmkala Hsr mm : 660
enat : 583, 1282; ekvet : 88, 1098
enekrek karyesi, s karye, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664, 722
eneldmek : 445, 700, 706, 978; tark ile tmr alanlar : 445; e mberet : 446
eneldp mamr itmek : 446
enlik itmek : 700
er*; a davet : 347, 498; a ihzr itmek : 553; a mugyir i : 154; a muhlif : 51, 230, 1295; a
muhlif efl : 127; a muhlif evz u akvl : 659; a ve emre mugyir : 45, 228, 328; a ve emre
muhlif : 44, 88, 163, 205, 219; a ve knna muhlif : 239, 327, 495; davlar : 769; huss :
224; - kadm : 1116; - mutahhere mugyir i : 509; - kavm : 6, 123, 225, 1318; muhlif i :
573; e muvfk : 225; - erf : 50, 58, 83, 101, 120, 131, 154, 161, 167, 206, 376, 538, 1295; ve
emr-i mnfe mugyir : 61; ve knn- mnfe mugyir i : 1363; - erf ve knna muhlif : 50; -
erfe mugyir : 58, 61, 145; - erfe muhlif : 120, 206, 219, 245, 251, 255, 527, 1435; - erfe
muhlif mnkert : 1363; - erfe mut : 328; - erfi ziyde tahkr itmek : 431; le grilmek : 245;
le kazyyesi grilmek : 541; le kss itdrmek : 793; le teft : 52, 70, 104, 219, 245, 310, 329, 342,
369, 410, 480, 541, 767, 1435; u knn : 474, 736, 754; u knn ve defter : 239; u knna
mugyir : 220, 725; u knna muhlif : 70, 123, 538, 688; u knnla teft : 321
erbetci Kfir, bzergn ktillerinin yolda, Ereli : 984
erefddnl Kalas, Seldoz, Van : 695, 699
erate davet : 289, 290, 393, 517, 529
erk : 984, 1044, 1128, 1219, 1232, 1315
err : 613, 648, 873, 917, 933, 938, 946, 991, 1277, 1449, 1450; s : 585; mfsid : 979
erif Hce, Giryeval(?), Viranya ks., Novaberde kz. : 559
err; u fitne : 833; u r : 44, 121, 143, 365, 463, 672, 1277, 1479
erv, Monla, fakh : 328
etm : 909; -i galz : 833; itmek : 228, 527
eyh hn Zviyesi, Msr : 376
494
eyh(ler) : 44, 230, 376, 459, 944, 990, 1015, 1050, 1102; -i bldn : 481
eyh, Kara, Tokat kz. : 386
eyh, Kaysariyye Alaybeisi Sinn'n akrabs : 598, 876
eyhlu karyesi, Ladik kz. : 1449
eyhlu; kazs : 1131, 1390, 1395; kds : 1131, 1390
eyhu'l-Harem : 91, 92
eyhu'l-meyh : 1309
eytn-ol menkhas, Eflak vt. : 475, 477
eytn-ol, zimm : 739
ra : 239, 1007, 1113; eylemek : 41
rin, vakf eve mutasarrf, Galata : 492
rmerd, Yayalar k., Trnovi kz. : 432
ve karyesi, Remle nh., Gazze sn. : 919
iddet-i it : 652, 653
ihb, arzla ikyete gelen : 389
ikk : 686; u advet : 686
ikr : 347, 832
ikyet : 1421
iklo kds : 239, 261
ilak karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
ili kds : 383, 510, 518
ilin(?) nhyesi, Mohac sn. : 239
ilni nhyesi, Pojega sn. : 261, 262
imlek nh., Tmvar vt. : 667
imontorne sanca, Mohac : 708; bei : 1156
inokol karyesi, Filorici Hslar'ndan, s karye, skenderiyye sn. : 502, 664, 722
irret(ler) : 36, 315, 428, 496, 686, 767, 918,; ekvet : 42, 60, 83, 130, 145, 159, 230, 244, 342, 369, 389,
394, 400, 415, 449, 495, 496, 511, 512, 535, 573, 579, 585, 593, 598, 615, 642, 668, 686, 791, 794, 812,
852, 858, 903, 933, 935, 938, 1025, 1039, 1061, 1081, 1125, 1165, 1199, 1228, 1268, 1298, 1437;
ekv : 668
irvn : 1186
irvi; bei : 237, 1029; mutasarrf : 1029
i : 350; syrmak : 1250
oban bkz. oban
umn kds : 36, 953, 986, 1020, 1089
c avu, Dergh- Muall avuu : 162, 172, 261, 262, 800
c Kethud, adamna hkm verilen : 1049
c Res : 168
c, Deli, harm, ernovi kz. : 1397
c, sbk Marmara kds : 27
hd : 917, 945; - mzevver : 36; - udl : 121, 979, 1007, 1250, 1360; - zr : 6, 7, 70, 76, 104, 106,
131, 154, 182, 200, 224, 261, 264, 308, 329, 336, 347, 369, 391, 394, 404, 459, 576, 585, 593, 614, 630,
635, 637, 639, 647, 648, 712, 794, 831, 857, 888, 890, 893, 897, 909, 965, 979, 991, 1074, 1078, 1099,
1116, 1168, 1207, 1231, 1254, 1277, 1294, 1301, 1347, 1348, 1390, 1435
kr, Eflakanlu k., Aydos kz. : 576
rb-i hamr : 251, 393, 405, 449, 509, 547, 589, 596, 945, 949, 1004, 1060, 1100, 1107, 1192, 1200; itmek :
45, 127, 660, 1316, 1344, 1348
r itmek : 31
veyke karyesi, Nbls lv. : 53, 58
495
taalll itmek : 54
tam : 1432; ve halva piirdmek : 39, 1432
tab u zahmet : 191, 701, 744, 867, 880
Tabbk Res, levend res, Sdde-i Sadet'e gelmesi istenen, Rodos : 305, 948
Tbi karyesi, Karaman vt. : 268
tabur : 1134, 1202, 1358, 1367
Tceddn, mil ol, Budun : 780
tcir(ler) : 201, 639, 640, 832, 863, 867, 1107, 1127, 1169, 1245, 1283, 1359; oullar : 775
tacz tazyk : 128, 395, 446
tfta kaftn : 869
tagar aka : 716
Ta Arab kavmi, s Arab kavmi : 795
ta(lar) : 508, 870, 949, 1110; dan direk ve seren kesmek : 799
tlere iltic itmek : 722
Taz Kalas, Yemen : 889
tahassun itmek : 677
tahhnlar : 485
Thir karyesi, Seydehri kz. : 604
tahrk dll : 1437
tahrr : 166, 187, 377, 708, 1037, 1346, 1434; olunan sancaklarun tevchi : 708
Tahri karyesi, Koyluhsr kz. : 480
tahsl : 49, 50, 51, 59, 467, 661, 668, 1390; itdrmek : 82
tahta : 163, 560, 601, 865, 900, 1103, 1289, 1311; kestirmek : 865; tahmli : 865
Tahtaclar karyesi, Manisa kz. : 327
tahvf itmek : 202
tahvl(ler) : 49, 260, 410, 487, 488, 654, 668, 690, 1078, 1354; -i hir : 468; -i cedd : 487; leri bozlmak :
488
takrr : 965
takya : 832
takyac : 832
talk : 1002; - selse : 1002; - selseye artitdrmek : 1002
tln trc : 1476
taleb tazarru : 445
talgalk zamn : 796
talglar : 826
tam : 576, 593
tamga; itdrmek : 172, 481, 800; urlmak : 172, 481; lar : 108
tamgalu klb : 1466
tamgasuz kz : 481
tamr : 61, 586, 918; ihy : 586; termm : 548, 796
Tandr karyesi, Bilecik Madeni, Karahsr- Shb : 1412
Tanrvirdi, hkm verilen : 1231
Tanrvirdi, siph, stanbul zahresi iin koyun getirmekle grevli : 9
tapuya mstahk yirler : 505
trc : 1440, 1476; u taln : 97
taraka : 269
Taraklu Yenicesi; kazs, Kocaili sn. : 131; kds : 116, 626
tarh : 224; eylemek : 1007
496
Tarhanyat; ahlsi : 226; kds : 226

tark; -i m : 337, 481, 629, 681, 1022, 1038; -i hssa : 1022, 1038; -i rafz u ilhd : 897; -i slk :
1050; -i tezvr telbs : 212
tarka-i ahd emn : 20
tarla(lar) : 593, 650, 718, 1128, 1155, 1171, 1207, 1360
Tarsus; kazs : 583, 1227, 1235; bei : 583, 1165; kds : 1227, 1235; Mahkemesi : 583;
sanca kdlar : 1165
taru bahs : 50, 55
Ta Memi, res, Sdde-i Sadet'e gelmesi istenen, Rodos : 948
ta : 588, 829, 909; dvr : 1264; dikmek : 166; gemisi : 715, 988; ve aa tahmli : 555;
ykletmek : 166; la darbitmek : 106
Tac karyesi, Hezrgrad kz. : 1089
tac : 1328; v benn v neccr yazm : 1340; lar cem : 1328; lar tedrki : 1332
tar : 289; in iczet : 660
Takpri; kds : 682, 897, 1222, 1312; Kalas, Sadr- Svey sn. : 275
talk : 1401
Talu, Prepolya kz. : 71
tara : 826, 1267; ya zahre kartmamak : 1109; dan hamr getirp bey itmek : 1344; dan hamr getrmee
ruhsat virmek : 691; dan hamr getrmek : 1310
Tat ili/vilyeti : 865, 1103
Tata : 796; serhadleri : 1389
Tatar(lar) (tyifesi) : 97, 179, 180, 452, 463, 651, 652, 653, 1213, 1226, 1282, 1392, 1394; askeri : 73, 1101,
1158; diyr : 796; hn : 108, 180, 452, 463, 868; lekeri : 1245
Tatarbzr; kazs : 14, 1001; kds : 72, 1019, 1274, 1439
Tatarck kazs, Filibe kz. : 610
Tatay : 48, 852; kds : 48, 852, 989, 1266
tathr pk : 44, 143, 672
tn- ekber : 114
tavf : 95; u ibdet : 95; u ziyret : 39; - Beytullhi'l-Harm : 39; a gelmek : 93
tavar(lar) [/davar] : 73, 74, 125, 179, 180, 192, 205, 224, 239, 252, 289, 300, 320, 338, 348, 445, 446, 459, 584,
652, 725, 785, 857, 867, 888, 919, 957, 978, 1056, 1180, 1228, 1245, 1265, 1349, 1416, 1433;
beslemek : 1405; boazlamak : 870; greti : 222, 261, 365, 795; ihrc : 110; sirka itmek : 30,
222, 888, 1282; srmek : 44; u esbb : 357, 544; samak : 290; yam itmek : 871; n ve
koyunlarun yamlamak : 795; la yallara tereke indrmek : 125
tav kul : 654, 668
Tavanclar, Edremid kz. : 82
tavuk : 289, 290, 1007, 1099; akas : 239
Tvk- Kerkk nhyesi, Badd : 683
tyife-i bye : 652, 653, 914
tyife-i dlle : 868
tyife-i el-Bsem(?) : 529
tyife-i fukar : 316
tyife-i kefere : 282
tayn-i snur bkz. snur tayni
Tayyibe bkz. Shne
tazallm : 12, 217, 225, 614, 688, 716, 717
tazarru; eylemek : 1003; itmek : 630; u niyz : 306
tze irimi ehir olanlar : 980, 1008
taz : 200
teadd : 56, 159, 219, 310, 311, 316, 327, 367, 369, 428, 460, 496, 535, 546, 571, 573, 615, 696, 736, 754, 794,
829, 833, 853, 857, 914, 933, 959, 993, 1033, 1074, 1082, 1085, 1118, 1131, 1155, 1201, 1224, 1256,
497
1268, 1277, 1360, 1406, 1449, 1457; eylemek : 71, 527; itmek : 56, 75, 123, 528, 573, 761, 1348,
1435; ve teezz : 796; v zulm : 70; v tecvz : 75, 261, 452, 481, 486, 503, 713, 756, 783,
789, 863, 867, 880, 1125, 1384, 1427
tealll : 1447; itmek : 79, 114, 414, 651; niz : 74, 218, 462, 531, 964, 1003; tehvn : 410, 467,
1412
teannd : 909; isyn : 365
tebdl tayr : 287
Teberrk bin Ahmed, Hcib k., Kengr sn. : 121
tebevvl itmek : 1250
tebhr; olunmak : 90; tasl : 90
tecvz : 872, 1033, 1277; itmek : 1036; teadd : 914
tecesss : 384, 576, 832, 1250; itmek : 246; olunmak : 434; tefahhus : 1055; tetebbu : 1198
tedbr; firset : 958; tedrk : 131, 149, 393, 400, 583, 641, 677, 698, 722, 807, 957, 979, 1000, 1036,
1088, 1090, 1091, 1120, 1134, 1179, 1196, 1198, 1199, 1202, 1234, 1367, 1378, 1395; tedrkle
grmek : 452
tedb : 517; itmek : 464, 516; tenbh : 980
tefahhus : 241, 247, 282, 308, 346, 347, 348, 367, 369, 645, 657, 887, 949, 1054, 1071, 1113, 1128, 1221, 1438,
1451, 1463, 1473; itmek : 114, 295, 712; olunmak : 62
tefft : 583
tefrika; itdrmek : 1449; -i reyya sebebiyet virmek : 698
tefsr kitbeti hdmeti : 748
teft : 19, 27, 30, 46, 101, 132, 133, 135, 144, 154, 166, 170, 174, 183, 208, 209, 216, 223, 224, 227, 234, 235,
241, 242, 243, 244, 249, 255, 264, 305, 308, 314, 321, 329, 336, 347, 351, 353, 367, 372, 378, 383, 391,
393, 415, 432, 442, 445, 459, 471, 474, 492, 495, 507, 511, 512, 515, 534, 540, 542, 545, 552, 553, 564,
573, 576, 585, 591, 598, 613, 614, 615, 616, 623, 629, 631, 637, 639, 641, 648, 654, 659, 660, 668, 735,
740, 741, 767, 776, 778, 794, 826, 831, 834, 836, 842, 852, 857, 869, 873, 887, 892, 908, 909, 911, 916,
917, 935, 939, 945, 946, 964, 965, 979, 982, 985, 1000, 1040, 1047, 1053, 1055, 1056, 1060, 1061, 1062,
1072, 1077, 1079, 1084, 1086, 1092, 1097, 1098, 1100, 1102, 1104, 1108, 1114, 1116, 1125, 1129, 1149,
1155, 1171, 1183, 1191, 1194, 1197, 1224, 1227, 1232, 1236, 1247, 1250, 1254, 1264, 1265, 1266, 1273,
1282, 1295, 1345, 1347, 1390, 1403, 1413, 1417, 1433, 1440, 1451, 1458, 1461, 1463, 1465;
defterlerini mhrlemek : 1390; eylemek : 403, 404, 593, 650; hdmetine tayn : 324; itmek : 42,
50, 51, 53, 54, 55, 58, 71, 83, 123, 127, 131, 138, 161, 170, 203, 210, 211, 296, 348, 380, 394, 579, 672,
681, 795, 870, 1302, 1305, 1306; olunmak : 130, 131, 550, 573, 1312, 1318; tefahhus : 56, 101,
106, 119, 145, 154, 160, 182, 217, 224, 225, 230, 235, 261, 389, 396, 404, 406, 498, 512, 528, 573, 574,
576, 604, 630, 637, 659, 660, 669, 671, 719, 756, 806, 855, 871, 890, 949, 951, 984, 985, 1047, 1052,
1059, 1078, 1112, 1118, 1131, 1168, 1198, 1201, 1207, 1228, 1231, 1232, 1295, 1301, 1348, 1355, 1414,
1416, 1455; tetebbu : 511; den fergat itmek : 558; den gaybet : 131, 400, 567; e ur
olunmak : 686
tehr : 1262, 1444, 1468; terh : 246, 320, 378, 397, 453, 594, 595, 831, 865, 940, 948, 1018, 1030, 1078,
1079, 1102, 1133, 1143, 1144, 1180, 1215, 1218, 1236, 1256, 1280, 1358, 1370; tevakkuf : 317, 702,
814, 817, 827, 835, 837, 877, 921, 922, 1036, 1065, 1075, 1076, 1091, 1123, 1141, 1151, 1158, 1190,
1234, 1244, 1246, 1259, 1333, 1446, 1447; tevakkuf itmek : 297
teklf-i; dvniyyeden mufiyet : 481; rfiyye : 978; dvniyye : 481
teksl : 1124; ihtimm : 1279
Teke Karahsr : 914
Teke sanca bkz. Tekeili
Tekeili [/Teke] : 168; bei : 99, 150, 183, 206, 213, 453, 594, 705, 714, 767, 886, 887, 1165, 1215, 1230;
bei kethuds : 886; kds : 99; msellemleri bei : 1181; sanca askerleri : 705; sanca
kdlar : 206, 1165; sanca siphleri : 860; sanca sbalar : 860
Tekfurgli; kazs : 36; kds : 953, 1074
Tekfursaray Mahallesi, stanbul : 309
498
Tekfurta : 356, 441, 1330; iskeleleri : 298; kdlar : 531; kds : 22, 62, 94, 298, 299, 915, 1109,
1330, 1466
teklf ibrm : 832
Tekmn; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
Tekrt bei : 206
tekye : 166, 250; bins : 250; ihds : 166
Tekyeky karyesi, Manisa kz. : 327
Tel-cms, bir mahal ad, Trablus : 1436
telatin : 1283
telbs : 228, 319, 336, 535, 1463, 1473; arz : 48, 347, 1131; bert : 314, 753; dav : 917; huccet :
380, 1107, 1131; hkm : 314, 1229; mektblar : 380; mhr : 48; mhrle memhr mektb :
48; hid : 642; tezkireler : 654, 668; tezvr : 416, 717, 1449; den hazer itmek : 223; e
mberet : 683
telef; olmak : 481; zyi : 688; -i nefs : 14, 296, 1052
telkn itmek : 551
temcd vakti : 93, 95
temekkn; itmek : 44, 699; tavattun : 252
temerrd; nd : 142; teannd : 909
temessk(ler) : 22, 403, 457, 474, 683, 834, 841, 955, 1059, 1169, 1436; almak : 92; ile sancak zabt : 462;
huccet almak : 49; vir(il)mek : 282, 403
temesskt bkz. temessk
temlk : 21; ihsn : 1022
tenkuz- ahd olmak : 785
tenbh : 816, 914; g-ml : 127; iln : 792; nid : 1068; nid itdrmek : 125, 651;
tekd : 424, 762, 807, 812, 815, 822, 829, 880, 893, 898, 923, 934, 938, 940, 1027, 1051, 1068, 1124,
1193, 1200, 1215, 1217, 1219, 1234, 1244, 1270, 1275, 1437, 1453, 1466; tedrik : 1177;
yasa : 88, 395, 691, 1222, 1310
Tene Zale, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Tenkata(?) Pr, yol basup deve gret eden, hrsuz u harm, Turgud kz. : 1042, 1254
Tenri Tag : 393
terakk : 439, 450, 451, 474, 687, 1165; art ile i virilmek : 439
tervih namz : 93, 95, 1250
Tercil; bei : 206; kds : 206
tercman : 639, 900; tayni : 796
tercmanlk; hdmeti : 590; hdmetinde istihdm : 225; dan ref : 104, 225
tereke : 25, 43, 56, 71, 166, 226, 239, 293, 297, 300, 312, 330, 343, 344, 371, 385, 387, 388, 407, 417, 423, 485,
489, 490, 495, 531, 539, 592, 621, 643, 658, 690, 731, 733, 751, 786, 810, 824, 847, 848, 885, 896, 926,
927, 928, 929, 1001, 1007, 1017, 1035, 1220, 1342, 1419, 1443, 1474; alvirilmek : 312; almaa
varan gemiler : 592; almak : 68, 326, 472, 531; alup der-mahzen itmek : 531; alup gitmek : 22,
24; bahs : 226; bakys : 733; bey idenler : 621; bey : 23, 40, 43, 423, 531, 539, 572,
621, 643, 1063, 1294, 1443; biter yir : 1382; boaltmak : 40; cem : 731; karmak : 298;
kartmak : 40; karup satmak : 298; frht : 75, 226, 539; gemileri : 26, 504, 539, 658;
gemileri srmek : 23; gemilerini mhrlemek : 658; gemilerinn yoklanmas : 643; gemisi :
1342; getrmek : 298, 384, 572; girifti. : 24; gndermek : 68; huss : 226, 572; ile gemi
geirmek : 1342; ile meml gemiler : 40; irsli : 643; muzyakas : 22, 226, 330, 539, 731;
ri : 698; satanlar : 472; satdurmak : 26; satmak : 22, 24, 25; tahml olunmak : 84;
tahmli : 22, 23, 24, 28, 43, 312, 326, 388, 407, 441, 504, 531, 539, 592, 723, 845, 847, 915, 1035, 1063,
1220, 1342; talebi : 489; vir(il)mek : 125, 226, 266, 293, 312, 592, 690, 723, 731, 824, 845, 848,
1035, 1115, 1205, 1220, 1294, 1353, 1382, 1419; zabt : 690; leri alnmak : 261; nin rimesi :
539; ye ihtiyc olan fukar : 293; yi cinsi cinsiyle defter itmek : 690; yi deryya bey itmek : 1353;
yi ma idinmek : 690; yi mhrlemek : 384; yi yallara indirmek : 786; [yi] defter itmek : 384
Terem(?), zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
499
Terme adas : 1317

termm : 1253
Ters-hne-i mire bkz. Tersne-i mire
tersne : 1457; kethuds : 1477; 'de ilenen kadrgalar : 1311; -i mire [/Ters-hne-i mire ] : 283, 397,
560, 627, 714, 865, 983, 1289, 1478
tescl defter : 965
Teslmvrn karyesi, Kean kz. : 227
teekk : 614, 1449
tetebbu : 24, 25, 107, 233, 253, 255, 268, 271, 426, 487, 545, 546, 634, 826, 1196, 1205, 1234, 1244, 1441,
1456; eylemek : 1425; itmek : 141, 394, 468, 606, 624, 683, 718; u tecesss : 16, 27, 87, 96, 126,
141, 167, 206, 238, 310, 318, 359, 469, 620, 636, 662, 663, 673, 720, 740, 776, 778, 780, 813, 876, 907,
924, 1016, 1162, 1187, 1276, 1317, 1342, 1395, 1471; u tefahhus : 420, 474, 508, 621, 645, 698, 1192,
1439
tevch : 63, 708, 720, 774, 1187, 1448
tevliyet : 679, 1136; zabt : 67
teyakkuz u intibh : 742, 823, 859, 1209, 1238, 1240, 1287, 1378
tezallm : 301, 988, 1060, 1113, 1286, 1449; itmek : 336, 528, 588
tezkire(ler) : 240, 668, 698, 805, 912, 1101, 1116, 1172, 1243; hatt : 654; virmek : 124, 276;
yazdurmak : 668
tezkireci : 589, 666, 846, 1137
tezvc : 1007; itmek : 1165
tezvr : 7, 76, 131, 200, 336, 353, 720, 1463; dav : 1102; huccet : 380; hkm : 720; itmek : 686;
mektb : 380; mhr : 380; telbs : 6, 36, 70, 101, 104, 106, 145, 154, 230, 261, 264, 308, 329,
342, 347, 369, 380, 389, 391, 394, 404, 408, 459, 495, 498, 511, 527, 535, 536, 544, 573, 576, 585, 593,
613, 614, 630, 635, 637, 639, 642, 647, 648, 654, 680, 794, 831, 871, 888, 890, 897, 909, 955, 965, 979,
991, 1004, 1047, 1074, 1078, 1099, 1107, 1114, 1116, 1165, 1168, 1198, 1207, 1228, 1231, 1243, 1250,
1254, 1277, 1286, 1296, 1301, 1341, 1347, 1348, 1390, 1416, 1435, 1465, 1473; telbs-i dav
itmek : 428; -i sikke : 1133; den hazer eylemek : 224; den ve telbsden hazer itmek : 223
Tmvar (vilyeti) : 1, 148, 153, 280, 849, 1351, 1369, 1381, 1475; askeri : 147, 797, 798, 809, 814, 839,
958, 1009, 1157, 1188, 1202, 1351, 1472; belerbei kethuds : 148, 411, 520, 819, 957, 1134, 1140;
Belerbeilii : 520; belerbeisi : 31, 32, 81, 146, 147, 148, 152, 158, 175, 259, 332, 411, 519,
520, 667, 728, 742, 797, 798, 807, 808, 809, 811, 814, 815, 817, 835, 837, 839, 856, 859, 868, 906, 921,
923, 959, 960, 999, 1009, 1010, 1011, 1045, 1134, 1141, 1142, 1143, 1144, 1150, 1152, 1154, 1160,
1188, 1189, 1190, 1202, 1203, 1233, 1257, 1280, 1281, 1291, 1350, 1351, 1358, 1367, 1369, 1371, 1376,
1378, 1379, 1380, 1381, 1383, 1384, 1388, 1389, 1392, 1393, 1394, 1422, 1441, 1470, 1472, 1475;
cnibi : 1367; avular : 146, 149, 259, 1291; defterdr : 153, 1456; kds : 153, 406;
muhfazas : 149, 837, 923, 1134, 1140; 'a varup gelince yol zerinde vk olan kdlar : 749; 'n
hfz u hrseti : 837
Trhala (kazs, sanca) : 673, 1174, 1185; bei : 366, 521, 546, 591, 644, 673, 801, 1248; kds : 395,
591, 622, 1248; sanca kdlar : 521, 546
Trnovi; kazs : 1020; kds : 432, 978, 1020
Trnovic karyesi, Grice nh., Paa sn. : 1174, 1185
tmr(lar) : 65, 81, 124, 127, 128, 145, 156, 166, 188, 198, 217, 240, 242, 248, 260, 267, 277, 278, 281, 347,
446, 505, 524, 540, 585, 633, 638, 650, 660, 678, 704, 743, 753, 818, 821, 861, 862, 876, 883, 884, 902,
913, 935, 951, 956, 959, 992, 1001, 1013, 1023, 1077, 1097, 1174, 1184, 1185, 1187, 1211, 1239, 1412,
1434, 1435, 1449, 1458, 1460, 1473; aalar : 205; defterdr : 187, 205, 211, 734, 970; erbb :
499; kayd : 638; kethuds : 205; mutasarrf : 1174, 1185; shbleri : 166; tayn
olunmak : 124; tark : 276; tarkyla tevch : 276; tasarruf itmek : 860; tasarruf itmeyen
siph-zdeler : 276; tevchi : 128, 240, 276, 336, 590, 883, 1174, 1185, 1460; tevzi : 124, 267;
tezkiresi : 276; ve dirlik tevchi : 128; vir(il)mek : 277, 1448; virilmemek : 1174, 1185; zabt :
342; a kmak : 1458, 1463, 1473; a duhl itmek : 1463, 1473; a mutasarrf olmak : 836; a
tayn : 267; a vir(il)mek : 445, 474; a virilmeyen mlikneler : 279; a virilmi yirler : 446; a
500
virilmi yirleri eneldmek : 445; hara virilmek : 138, 223, 353, 633, 650, 1227, 1235, 1279;
alnmak : 81, 145, 289, 290, 347, 454, 499, 528, 570, 593, 598, 1174, 1185; zemete yitdirmek :
1458; n hara virilmesi : 228; hara tevch olunmak : 444, 453, 605; hara virmek : 1124;
defter olunmak : 81; muktaaya virilmek : 913; n hara tevchi : 127; n hara verilmesi : 217;
lu siphler : 882
ticret : 194, 498, 610, 640, 789, 863, 867, 1048, 1127, 1169, 1258, 1361, 1398, 1407; itmek : 201, 640,
1245; itmek isteyen tcirler : 640; tark : 229, 389; rencberlik : 536; zere gelen demler ve
tcirler : 1359; e gitmek : 73
Tikrt; sanca : 44; kds : 206; bei : 1013
Tikve kds : 72
tilvet : 67, 193
tilki; derisi : 239; krki : 239
Timr, Balta k., Manisa kz. : 327
Timr, Beg k., Manisa kz. : 327
Timr, Dergh- Muall avuu : 238
Timr, ev basan, Tac k., Hezrgrad kz. : 1089
Timr, Ksm ol, tmra mutasarrf olan, Bilori k., Bihlite nh., Paa sn. : 1174, 1185
Timr, yenieri-ol, Edirne kz. : 494
Timrci kds : 946
Timrci, Kara, res-i harm, Akhsr kz. : 79
Timrhsr kds : 72, 135, 321
Timrta, Osmn ol, arkyi, Edremid kz. : 82
Tire kds : 136
Tise nehri (suy) : 17, 807
toc : 401
Todor Bal, zimm res, hkm yazlan : 1094
Todor Kosta, zimm res, hkm yazlan : 1094
Todor Mihal, zimm, ehl-i fesd, K(?) k., Dra kz. : 646
Todor Papa, zimm res, hkm yazlan : 1094
Todor Piyo(?), ehl-i fesd, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Todor, oban, zimm, akas alnan, orl kz. : 1032, 1069
Todor, zimm, kallb, Lankaza(?) k., Selanik : 1135
Todora Budak, zimm res, hkm yazlan : 1094
Todora, zimm res, hkm yazlan : 1094
Todori, Ate adl zimmiyyenin kardei, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Todori, zimm, Yenieri Al'nin akrabs : 352
Todurge, zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1245
Todurka, Ermeni, zimm : 339
Togunyallar, Yrk tyifesi : 556
toan : 112, 207, 335, 1034; tedrki : 335; ve taz ile av[lanmak] : 200
toanc : 268, 1018
Toanhsr karyesi, Akehir sn., Karaman : 917
Tohtam, zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1245, 1283
Tokat : 386, 832; kds : 106, 208, 209, 351
Tokay Kalas, Erdel vt. : 790, 792, 797, 798, 808, 809, 811, 814, 815, 817, 835, 1009, 1350, 1383; 'nn
muhsaras : 797, 809, 835
tokmak : 832
Tokovik, Ate adl zimmiyyenin komusu, Sodin ks., Lipova sn. : 1441, 1456
Toksan Drdnc Blk : 851
Tomak(?), Halvy, irret ekvet zre olan, Kzlaa kz. : 1268
501
Toman Hn, Cebel-i Semn nh., Haleb vt. : 1017

Tomaz, Sikinoz cezresine mutasarrf drende Nikola nam zimmnin kznn kocas, Sakz : 1059
ton : 1193
Tonanma-i Hmyn bkz. Donanma-i Hmyn
tonluk tayni : 237
top(lar) : 149, 323, 484, 797, 798, 826, 1134, 1145, 1149, 1202, 1209, 1211, 1479; arabalar : 295;
dkmek : 1058; dklmesi : 1402; gemisi : 1311; ihrc : 1402; kurmak : 798; ta
dkmek : 961; yerledirmek : 325
top-hne : 1013, 1366; emni : 323; mhimmt : 1013
Top-hne-i mire : 323
Topau Gomine(?) bkz. Yupa olosed(?)
topc(lar) : 494, 950, 959, 981, 1402; kirdi : 401; tayni : 1263; ba : 961; avuu : 295, 323, 961,
962, 983, 1412; kethuds : 1058
Topcba Deirmeni, eltikci k., Ayazmend kz. : 567
toprak : 445, 1003, 1030, 1071; kdlar : 583, 870, 899, 1018; kds : 166, 229, 316, 347, 375, 393, 403,
538, 1000; dan kalalar : 1003
Toprakkala, Tikrit sn. : 44
Torkol, eky, Bodan : 975
Tortum; bei : 1165; sanca kdlar : 1165
toycalar : 816, 1021, 1427
toyumluk(lar) [/doyumluk] : 785, 816, 1370, 1372, 1378, 1476
toyumlukda bulunanlar : 597
thmet : 831, 1074; isnd : 1277; i mseccel yoldalar : 60
tki : 445, 446
Trablus (sanca) : 76, 168; ayn : 389; ahlsi : 212, 389; bei : 76, 212, 224, 225, 1165, 1191, 1436;
belerbeisi : 1362, 1398, 1423; halk : 224; kds : 76, 212, 224, 225, 389, 795, 1191, 1436;
Mahkemesi : 212, 389; sabunclar : 76; sanca kdlar : 1165; Seferi : 1473
Trablus- Garb : 950; Kalas : 950
Trabzon : 139, 1099; bei : 714, 1165; sanca kdlar : 1165
Travnik Kalas dizdr : 1046
Tregra karyesi, pat nh., lbasan sn. : 242
tume-i emr : 689, 1202, 1479; itmek : 652; klmak : 815
tuc : 1149; darb-zen : 1149
tfn- seyl : 548, 555
tugulga : 335, 875
tura; -i erf : 282; y hmyn : 245, 834
Tury karyesi, Seferhsr kz. : 183
tuyn : 919, 1440; zre olmak : 197
tula : 1335; ve kire talebi : 1335
Tulum karyesi, Hseyin-bd kz. : 106
tulum : 518
Tuna (nehri) : 271, 708, 1173; skelesi : 358; skelesi emnleri : 358; kapudn : 1148; yals : 1291
Tunca : 1096
Tunus; bei : 1047; hkimi : 826
Tur Al be kethuds : 1123
Tur Al Be, skenderiyye Sanca Bei : 501, 784, 801, 968, 1143, 1251, 1299, 1379, 1380
Tur Al, kallb, Isfrarnie(?) k., Hezrgrad kz. : 986
Tur Al, mahbs : 564
Tur Al, Tahri k., Koyluhsr kz. : 480
Tur Bl bin Ramazn, kefle virilp habsden tlk olunan, Kadgl k., orl kz. : 1462
502
Tur Bl, Kala-i Atk Kethuds, Yeniehir kz., Selanik : 1128

Tura, ev basan, Ilca kz. : 836
Turak hkimi, Basra : 1122
turak(lar) : 210, 1074, 1118, 1119, 1162
Turan Hac, Cneyd bin Sleymn'n arkada, Bolavadin kz. : 911, 916
Turas, Ayazmend Nyibi : 314, 319
Turgud Be, mteveff : 1479
Turgud avu, hkm verilen : 791, 840, 865
Turgud Metro veled-i steyko, Mmine bint-i hkul'nn kardei, Abalar k., Edirne kz. : 249
Turgud Paa/Be, Cezyir-i Garb Trablus Belerbeisi : 373, 429, 562, 587, 950, 1035, 1115, 1184, 1290, 1359,
1362, 1398, 1419, 1423, 1464
Turgud sbas : 1042
Turgud, harm, Sla : 1317
Turgud, Koca, hrsuz u harm, ernovi kz. : 1396, 1397
Turgud, Kuds-i erf'deki Hurrem Sultn Imreti Evkf sbk mtevellsi : 52, 58, 59, 66
Turgud, mteveff : 49
Turgud, zam, karye harb eden, Kamendi k., Peuy : 959
Turgud; kazs : 1042, 1254; Kdl : 461
Turgut, Deli, Horpite kz. : 393
Turhal kds : 208, 209, 351
Turhn Be demi : 591
Turhn Be Evkf, Trhala : 591
Turhanlu : 816, 1429; 'ya mteallik olan aknc tyifesi : 1427
Turhanlu, nebaht Bei : 1428
Turl nehri (suy), Akkirman sn. : 73, 652, 653, 1096, 1111
Turm, Edirneli : 16
Turm, Hamza ol, Dilvineli, Ferhd Be'in adam : 129
Turm, Memi Voyvoda'nn kardei, Edirne : 1456
Turm, ululu k., Manisa kz. : 327
Turm, Yani Reso adl zimmnin zabtettii hnleri satn alanlardan, hsr eri, Bozcaada : 1183
tuz : 536; hdmeti : 223, 353
Tuzlak karyesi, Silivri kz. : 1193
tuzlalar basmak : 536
tccr (tyifesi) : 173, 233, 256, 271, 355, 568, 640, 708, 782, 783, 872, 880, 1018, 1233, 1245; gemileri :
257, 270, 868, 906; mllar : 664; u zvvrun mllar : 424; u zvvrun tavarlar : 424; ve
dellllar : 800
tfenk : 149, 1245, 1248; atmak : 1449; ile katl : 7, 19
tfenk-endz(lar) : 501, 503; azebler : 783; mstahfzlar : 501, 503, 783
tfenkci(ler) : 240, 797, 798, 807, 809, 811, 826, 835, 1110, 1118; hsr-erenleri : 1118; irsli : 256;
tedrki : 1385, 1387
tfenkl : 732, 1194; hsr-eri : 1110
tmen : 1432
Trb Kethud : 688
trbe-i mutahhare-i hazret-i seyyid'l-enm : 39
Trk zerinde olan; acem olanlar : 479; olanlar : 401
trreht- bed-hezeliyyt : 974
Trme karyesi, skenderiyye sn. : 722, 1251
Trme-i Bl karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Trme-i Esfel karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
Trme-i Evsat karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
503
Ubeydullh, mtek, Demrl k., Kurunlu kz. : 794, 935

u : 149
u-erleri : 796
d : 90
udl; itmek : 677; -i mslimn : 282, 497, 764, 1298
urulamak : 1117
uruluk : 1117, 1181; brgiri : 30; yundlar : 1175
Uurlu Fakh, halka zulm teadd eden, Behisni kz. : 1231
Uurlu karyesi : 834
Uurlu, hkm gtren : 264
Uurluvrn karyesi, Hslar kz. : 245, 834
Ujice kasabas ihtisb : 849
Ujice kasabas, Semendire sn. : 849
ukd [] uhd : 411
ulak : 16, 747, 749, 790, 814, 815, 819, 830, 839, 1009, 1134, 1140, 1152, 1176, 1180; brgiri : 749
ulem : 346, 897, 973, 1086, 1092, 1423; v sleh : 686
Ulubad, Burusa : 1117
ulfe : 6, 100, 124, 164, 170, 174, 412, 436, 533, 600, 606, 608, 609, 654, 836, 930, 970, 1048, 1073, 1420;
mukbelesinde tmr tevzi : 124; tevchi : 128; tezkiresi : 654, 668; leri deftere kayditmek : 600;
l acem olan : 267; l beller : 188
ulfeci(ler) : 447, 1367, 1440, 1455, 1474, 1476; alkoymak : 447; ba : 641; aas : 1467, 1468
Ulus tyifesi : 237, 445, 446, 563, 1413, 1414, 1421, 1431; nin ayn : 445; nin kethudlar : 445
ulust : 1434; tahrri : 1434; un zirat itdkleri yirler : 1434
Umeyr karyesi, Hizo : 237
umml : 445
Umr, Beg k., Manisa kz. : 327
Umr, Glbe k., Manisa kz. : 327
Umr, siph, Atala kz. : 1417
Umr, siph, Kula kz. : 573
Umr, siph, err, Kula kz. : 615
Umr, ululu k., Manisa kz. : 327
umr-; enkiha : 328; eryye : 536
Un Kapan, Haleb : 114
un : 114, 786, 896, 969, 1469; alup satmak : 114; bey : 115; tedrki : 115, 257, 270
urgan : 855, 1113, 1437
Urla karyesi, zmir kz. : 896
Urla kazs : 927
urmak : 1440
urk : 144
Urula bzr, Manisa : 1382
Uruz, Deli, ehl-i fesd, Yahyalu nhyesi : 370
ust : 50, 53; - mtemerridnn def- mazarrat : 1433
Ustoyah Piyo, Istarvine k., Pirlepe kz. : 197
Ustoyan Milo, mfsid, Bobo k., Dobnie kz. : 1437
Ustrumca; hsr-erenleri : 88; kds : 72, 88
Ustura Beri(?) bkz. Olgoramert
504
Usturca, zimm, ehl-i fesddan Ysuf'un kendilerinden zorla para aldn ileri srenlerden, Akhsr k.,
Aksary sn. : 991
Usturgon : 639; bei : 368, 835, 1156, 1212, 1213, 1217; voyvodas : 368
ukok altun : 1359, 1361, 1362, 1398
Unu; sanca, Van : 695, 699; bei : 695, 699
Uk : 1131; kds : 1131
Utuc, Biga bei adam : 360
Uyn sanca, Lahs : 1138
Uzeyr; bei : 1165; kds : 1165
Uzucan Kalas, Yenibzr : 1250
cret : 543, 626, 1022; ile iletmek : 1123; ile mslime ve mslimn istihdm itmek : 1197; icre :
865; le handek kazmak : 1128; le kullanmak : 1197; siz istihdm : 829, 1228
binl siphler : 1240, 1288
be karyesi, Mihal kz., Hudvendigr sn. : 157, 169
evli karyesi, Zara-i Cedd kz., irmen sn. : 391
pnar Mahallesi, Sofya : 719
erefel Medresesi mderrisleri : 507
erefel mderrisi, Edirne : 1147
ululu karyesi, Manisa kz. : 327
lgm, mahrse-i Kostantniyye'de Papa Klozi arta demekle marf : 282
lke : 1029; tasarruf itmek : 936; temlki : 21; zabt : 695, 936
men : 639, 1434; v kttb : 205; v mltezimn : 427; v umml : 467
mer : 250, 485, 1038, 1383, 1479; -i Akkoyunlu : 337; -i erkise : 37
meri'l-zmi'l-seviyye : 32
mm'l-veled criye : 524
ngrs : 796; filorisi : 796; memleketleri : 796
rekler karyesi, Filibe kz. : 14
rgb; kazs : 553; kds : 4, 370, 511, 545, 553, 979; kdsnun demi : 541
rkmez Be, Aakis Bei : 1029
skb : 146, 148, 380, 416, 994; Darb-hnesi : 140, 508; kds : 72, 380, 548, 661, 858, 1071, 1400;
nyibi : 666; sanca bei : 146, 167, 197, 380, 546, 661, 801, 907, 1134, 1143, 1152, 1280, 1281,
1380; sanca beleri : 148, 149, 1379; sanca kdlar : 167, 546; Zindn : 661
skdar : 139, 464, 491, 516; Darb-hnesi : 134; Imreti Evkf : 123, 423, 1063; kds : 134, 243,
464, 491, 516; 'dan Gekbovize'ye varnca yolda ve tada olan kyler : 491; 'dan stanbul'a ileyen
kayklar : 516
stdlar : 172, 800
stn bei : 1029
veys Be, skb Bei : 146, 801, 1143
veys, dilhn k., Gelibol kz. : 1364
veys, Badd Tmrlar Defterdr : 1434
veys, Badd'a mteallik sancaklarun tahrri fermn olunan : 187, 734
veys, Celeb, drende Koak'n babas, maktl, Tekfurgli kz. : 1074
veys, oban, Dedeler k., Cumabzr kz. : 579
veys, Dertenk Bei Mustaf'nn Ktibi : 1442
veys, Gelibol kz. : 1338
veys, Grcistn Belerinden Levend Be'in adam : 1006
veys, Harr Dveyn Bei Sleymn Be'in adam : 771
505
veys, Mevln, Kyceiz Kds : 933

zm : 299, 658, 1109; bey : 41; gemisi : 299; muzyakas : 41; satmak : 41; tahmli : 568;
lern ra yaplmas : 41; der-mahzen itmek : 568
vad eymn : 303

vade : 467, 806
Vd-Al, Gazze sn. : 55
vfir mstevf zahre : 148, 149, 158, 786
vakf : 50, 51, 56, 61, 66, 163, 250, 277, 492, 586, 591, 648, 756, 834, 1022, 1038, 1204, 1282, 1442; altun :
1129; bostn : 777, 1264; deirmenleri : 336; dkknlar : 336; evi : 426; eylemek : 1022,
1038; hanlar : 336; in zabt : 66, 245; in zabt u kabz : 50; ihrct : 1052; itmek : 492,
1052; krbnsary : 997; karye : 593, 648, 1404; kaydolmak : 1460; mahsli : 1442;
mahslini hamra virmek : 1060; ml : 51, 52, 53, 58, 637, 1060, 1129; mln tahsl : 414;
mmz defteri : 58; topra : 1460; yazlmak : 277; yirler : 1460; - evld : 1229; a ilhk :
55; a mnsib emlk tedrki : 420; a mnsib olmayann ihrc : 66; dan ihrc : 66
Vakf- Ilca Hammm : 833
vakfiyet zre tasarruf : 492
vakfiyye : 245
vakfiyyet : 1460
vkf u muttal : 1187
vakf-nme : 166, 990
Vakte(?) karyesi, Dra kz. : 677
Van (vilyeti) : 690, 698; azebleri : 1003; belerbeisi : 211, 690, 695, 698, 700, 706, 720, 1003, 1029,
1030, 1112, 1179, 1241, 1251, 1420; belerbeisi demi : 720; belerbeisi kethuds : 211, 695,
1100, 1120; gnllleri : 1241; kds : 211, 736, 1112, 1120; Kalas : 1003, 1179; kullar :
211; serhadleri : 690
Vane, Evhad k., Solnok sn. : 663
Varadice karyesi, Peuy sn. : 959
varak : 752, 1079
Varakakds Mahallesi, Aydos kz. : 576
Varaza, kfir, Mie-i Ardahan nh. : 638
Vardar Yenicesi; kazs : 255; kds : 659
Vardarkapus, Selanik sn. : 777
Vargr, zimm res, hkm yazlan : 1094
varil : 397; bu kesdrmek : 627
vris(ler) : 403, 492, 1390, 1433, 1450
Varna : 997; kds : 36, 378, 643, 833, 953, 997, 1301; muktaas : 643
varo : 519, 798; bins : 1242; halk : 273; ihrk : 501; lar ihrk itmek : 1367
varsak ba : 370
Varteri(?), zimm, Moskov'a ticret iin giden : 1245
Varzelol, ehl-i fesd, Van vt. : 698
Vasl, zimm, Kerpeni kz. : 945
vas : 403
Vasil veled-i obn, ehl-i fesd kefereden, Van vt. : 1120
Vasil, Erdel Kral stefan'n kapucbas : 320
Vasko, Pavlo Balkovi ol, Moskov'a ticret iin gidenlerin alnan eyalar ellerinde bulunan, Kiyev ks. : 1283
Vaa, zimm, Mete k., lbasan sn. : 460
vazfe tarkiyle [zevyid-i evkf] tevz : 586
vazfe virmek : 586
506
vazfe-hor : 1078
Vef, zviyedr, Kuzvrn k., Bilvrn kz. : 526, 662, 1087
vekl : 1033
vekl-i harc : 420, 1104; tayni : 414
Veklharc karyesi, Karn-bd kz. : 1076
Vel karyesi, Mie-i Ardahan nh. : 638
Veled Be Medresesi, Manisa kz. : 1316
Veled, siph, Bozok sn. : 540
Velen nhyesi : 97
Vel Be, Amsiyye Sanca Bei : 1165
Vel Be, Bol Bei : 594, 705, 803
Vel Be, imontorne Bei : 1156
Vel bin Ak Mehmed, ehl-i fesd, Toanhsr k., Akehir sn., Karaman vt. : 917
Vel avu, Tmvar avularndan, mektb getiren : 259
Vel, Al ol, Tekeli, drende Hseyin Be'in adam : 129
Vel, Beg k., Manisa kz. : 327
Vel, drende, yenieri : 1148
Vel, ehl-i fesddan Ysuf'u ikyet eden, Sorsu k., Aksary sn. : 991
Vel, erbb- tmrdan, Budun Kalas : 127
Vel, gemi resi : 504
Vel, Glbe k., Manisa kz. : 327
Vel, Hac Hasan'n ol, eky tarafndan yol baslan, Hamdili sn. : 920
Vel, hkm verilen : 1148, 1444
Vel, ne bint-i Hseyin'in ol, mecrh, Kazkdere k., Seydehri kz. : 1198
Vel, znik kz. : 647
Vel, Karacalar k., Manisa kz. : 327
Vel, kasap, Edirne : 414
Vel, kuttu't-tark, orum sn. : 641
Vel, mahbs, stanbul : 850
Vel, maktl, Ohri sn. : 1084
Vel, Mrz (mirze) Al'nin Kethuds, hkm verilen : 864, 867, 872, 880
Vel, Selanik Muhzrbas : 1128
Vel, ehzde kapuclarndan : 956
Vel, Yayalar k., Trnovi kz. : 432
Veli bin Hac Cafer, hrsuz, Barmakszlu karyesi : 14
Veli, Solnok sn. : 17
Veli, yenieri, Hacmihal k., Hslar kz. : 19
Velika; kds : 611; gzleri odabalar : 610
Vene, Evhad k., Solnok sn. : 663, 675
Vene, kfir, ad Yano olan skender'in dedesi, Belgrad kz. : 1293
Vendoli, ehl-i fesd, Beli esr, mahbs : 747
Venedik : 291, 348, 367, 369, 1425; doj : 1385, 1424, 1425; gemileri : 1288; l esr : 1425
Veprap(?) karyesi bkz. Barab(?)
verset : 1077
verese : 182, 428, 1022, 1038; -i meyyit : 182
Vernie karyesi, umn kz. : 986
Venie karyesi, Salina kz. : 812
Veyis Be, skb Bei : 1281
Veyis, Badd Tmrlar Defterdr : 771
Veyiskd kyi, Tekfurgli kz. : 1074
507
vezret hslar mahsl : 1115

vezr : 19, 594, 595, 950, 956, 969, 972, 976, 981, 997, 1035, 1113, 1115, 1249, 1423, 1424, 1464, 1469, 1479;
-i azm : 437, 838, 1437, 1461
vezzn : 1135, 1196, 1274
Vrnky k., Yaban-bd kz. : 1306
Vito, Papas : 759
Vidin (sanca) : 81, 807; bei : 146, 167, 546, 652, 653, 692, 737, 808, 814, 819, 922, 1155, 1247;
dizdrlar : 1247; kds : 167; Sanca Kdl : 993; sanca askeri : 807; sanca beleri :
149; sanca cebelleri : 149; sanca kdlar : 546, 1247; sanca siphleri : 149, 737, 808,
811; sanca sbalar : 149, 737, 808; sanca zam ve sipahileri : 81
Vilad, eky, Bodan : 975
Vilyet-i Anatol; kdlar : 702; 'da yol zerinde vk olan kdlar : 830
Vilyet-i Rmili'nn Sol-kolnda vk olan kdlar : 1066
vilyet; defteri : 260; kdlar : 328; ktibi : 276, 725, 734, 771, 1421; kitbeti : 198, 474, 1037,
1431, 1434, 1435, 1442; mahsli : 1079, 1102; tahrr idenlere nzr tayni : 187; tahrri : 187,
271; tefti : 1265; zabt : 495, 1354
Viranya ks., Novaberde kz. : 559
virg : 368, 796, 1101, 1233, 1257, 1350, 1351; gndermek : 477
Visoka nhyesi, Bosna : 1061
Viegrad kds : 71
Vize : 288; bei : 176, 181, 204, 253, 283, 288, 350, 361, 362, 801, 949, 1075, 1356; bei
(kapu)kethuds : 204, 345, 350; kdlar : 253; kds : 288, 295, 361, 362, 478, 949, 969, 1093,
1094, 1116, 1153
Voar, si ve harm, Ihnr(?) mh., skenderiyye : 968
voynuk(lar) (tyifesi) : 709, 758, 1346; bei : 709; hdmetkr kemendciler : 1276; ihrc : 709, 758;
lar brgrleri ve eribalar ile ihrc itmek : 758
voyvoda(lar) : 112, 123, 142, 143, 167, 176, 202, 219, 239, 273, 320, 368, 406, 445, 495, 498, 501, 503, 527,
530, 545, 546, 584, 589, 659, 692, 737, 772, 774, 776, 796, 818, 825, 826, 975, 988, 993, 999, 1018,
1045, 1061, 1101, 1105, 1106, 1111, 1128, 1155, 1157, 1158, 1162, 1165, 1173, 1224, 1226, 1397, 1413,
1414, 1421, 1422, 1431, 1456, 1472, 1475; muvzaa tark : 778; nasb : 73; lk : 73, 1157, 1158;
lk hdmeti : 123, 776
vukyye : 438, 484
Vultrn (sanca) : 81, 807; bei : 146, 546, 808, 814, 819, 922; sanca askeri : 807; sanca beleri :
149; sanca cebelleri : 149; sanca kdlar : 546; sanca siphleri : 81, 149, 811; sanca
sbalar : 149; sanca zamlar : 81
vrdnar; buklar kesdrmek : 1337; kat : 626
vzer : 1022, 1038; -i kirm : 902
Yaban-bd; kazs : 1306; kds : 1306

yabana atmak : 833
Yagob, zimm, hkm verilen : 650
ya : 71, 383, 445, 446, 483, 518, 1099, 1258, 1267, 1467; almak : 93; frht : 518; ihrc : 826;
ihzr : 483; kp : 826; tahml olunan gemiler : 518; tedrki : 483; larun karaya dkilmesi :
518
yam : 261, 365, 501, 518, 795, 832, 857, 902, 909, 1440; v gret : 695, 699; v hasret itmek : 1372;
v talan : 318; v tln u trc : 1476; v trc : 74
yamurluk : 350, 1347
Yahd : 428, 1080
Yahy, ehl-i fesd, Tekeili : 887
508
Yahy, hssa reslerinden : 881

Yahy, skender ol, Yalovalu(?), Ferhd Be'in adam : 129
Yahy, znik kz. : 647
Yahy, Lapseki ks. : 1302
Yahy, Mevln, Sultn Orhan Medresesi Mderrisi : 647
Yahy, shte, Vrnky k., Yaban-bd kz. : 1306
Yahyalu nhyesi, Karahsr- Devel kz. : 370
Yakmn karyesi, Hubl nh., Haleb vt. : 571
Yakmo Draye, zimm, Galata skinlerinden : 745
Yakmo, Nasrniyye, Nake cezresinde cizye mutasarrf : 536
Yakob, hkm verilen, Kastamon sn. : 897
Yakob, sak ol, Yehd, kalb aka harciden, Selanik : 1135
Yakomi, res, Patyos Manastr ahlsinden, stanky kz. : 1474
Yakop, zimm, Sekretop k., Divrii sn. : 120
Yakb avu, Dergh- Muall avularndan, hkm verilen : 1225, 1228
Yakb, Badd Kds : 549
Yakb, Kapuaas : 954, 987, 1017, 1077
Yakb, siph-olan, Avlonya Haznesi'nin cemne gnderilen : 620
Yakb, Travnik Kalas Dizdr : 1046
Ykt, azeb : 1312
Yalak-bd; kazs : 41, 1068; kds : 23, 40, 41, 932
yalan; hid(ler) : 767, 1198; ehdet : 613, 681, 1165
Yalba(?) karyesi, Budun vt. : 368
yal(lar) : 43, 125, 283, 396, 518, 521, 536, 560, 570, 581, 611, 799, 886, 1173, 1184, 1208, 1211, 1214, 1215,
1216, 1217, 1287, 1291, 1428; kdlar : 35; muhfazas : 1215; lara fu tahtas indrmek : 560;
lara inmek : 397; lara klamak : 126; lara tereke getirp bey idenler : 572; lara tereke iletmek :
87; lar hfzitmek : 396; lar tecesss : 3; larun hfz : 1211, 1220, 1287; larun muhfazas : 281;
larun hfz u hrseti : 1303
yaln bak : 499
Yalman karyesi, Kargu kz. : 1062
Yanbol (nhyesi/kazs) : 103, 576; Kdl : 899; sanca kds : 103, 877, 1256; Yrkleri
sbas : 1262
yangn karmak : 105
Yankhsr serhadleri : 1389
Yani Briyato [/Yani Piryano], zimm, Radoni(e) k., zdin kz. : 223, 353
Yani Demrci, zimm, kallb, Monago k., Novaberde kz. : 907, 924
Yani Piryano bkz. Yani Briyato
Yani Reso, zimm, hn yuvalarn zapteden, mroz adas : 1183
Yani veled-i Yorgi, zimm, res : 885
Yani, Ahyol Emni Mihal'in kardei : 378
Yani, oban, zimm, akas alnan, orl kz. : 1069
Yani, drende, zimm res, Vize sn. : 1093
Yani, eflak : 378
Yani, hkm verilen, Yeniky k., Selanik : 123
Yani, Mandra k., Dimetoka kz. : 945
Yani, mektb getiren ve hkm verilen : 1170
Yani, Mezistreli, zimm : 305
Yani, Patrik Ktibi, hkm verilen : 1057
Yani, res : 1173
Yani, Savol ol, Horpite kz. : 393
509
Yani, zimm oban, orl : 1032

Yano, Celeb, kfir bei : 402
Yano, dier ad skender, harc-gzr reydan olup esr edilen, Evhad k., Solnok sn., Budun : 663, 675, 1293
Yano, Kral-ol, Erdel Kral : 17, 31, 263, 796, 1009
yanuk : 171
Yanya; bei : 126, 396, 546, 801; bei kapukethuds : 396; Kdl : 305; sanca bei : 1288;
sanca kdlar : 546; 'ya varnca yallarda vk beler : 1287; 'ya varnca yallarda vk dizdrlar :
1287; 'ya varnca yallarda vk kdlar : 1287
Yapac karyesi, Silivri kz. : 181
yapa tahmli : 1267
yara bkz. yarak
yarak(lar) [/yara ] : 146, 174, 228, 370, 419, 425, 429, 640, 692, 711, 724, 729, 742, 779, 790, 795, 803, 807,
808, 823, 827, 837, 856, 875, 886, 906, 941, 1010, 1011, 1045, 1051, 1056, 1073, 1100, 1105, 1126,
1134, 1140, 1141, 1143, 1144, 1154, 1156, 1157, 1158, 1177, 1180, 1194, 1202, 1208, 1209, 1211, 1215,
1226, 1237, 1239, 1245, 1248, 1270, 1271, 1272, 1280, 1281, 1287, 1319, 1321, 1322, 1323, 1358, 1371,
1372, 1375, 1376, 1384, 1386, 1392, 1423, 1427, 1452, 1465, 1470, 1476; ekmek : 498; u asker :
868; u leker : 790; u yasa : 792, 870, 1117; ve cebe ile atlanmak : 653; la mecrh itmek :
494; lar krmak : 792; lu il-eri : 1118; suz varan karamrsel gemileri : 425
yaramaz; aka : 532, 996; altun : 546; lk : 887
yarar dem(ler) : 16, 27, 72, 79, 85, 94, 98, 102, 121, 152, 164, 167, 170, 212, 236, 262, 269, 283, 346, 415,
419, 425, 432; tayni : 377; e komak : 103, 469; ler komak : 431
yarar at : 233, 350
yarar csslar : 693
yarar avular : 65
yarar ekdrr gemi : 348, 367, 369
yarar dil : 149
yarar itimd olunr kimesneler : 532
yarar ili : 306
yarar kefl(ler) : 329, 389, 441, 467, 617, 629, 1352; lere virmek : 391
yarar klauz(lar) : 148, 158, 164
yarar ko : 393
yarar kul-ol kul : 31, 519
yarar kullar : 331
yarar mutemed csslar : 690
yarar msallah u mkemmel leker : 1384
yarar nyib tayni : 385
yarar nefer : 179
yarar sriciler : 47
yarar stdlar : 162, 172, 295
yarar ve mtemevvil stdlar : 172, 800
yarar ve serhade gerekl aret : 695
yarar voyvoda : 503
yarar yiitler : 63, 412, 521, 597, 1427; ihrc : 521; e dirlik tevchi : 63
yarr demler irsli : 443
Yardm, shte, Alako k., Yaban-bd kz. : 1306
Yarmdvr karyesi, Karahsr- ark sn. : 480
Yasaf, Yehd, arz getiren : 428
yasa bkz. yasak
yasak [/yasa] : 395, 870, 1117, 1222, 1382; itdrmek : 445; u tenbh : 1344; - hmyn : 1310, 1344;
- hmyna muhlif : 691
510
yasakc : 464; tayni : 127, 437; talebi : 316, 437; yenieri : 316; ba : 691; larun ref olunmas :
437
yasaklu il-eri : 1118
Yasef Nasi, Frenk bei, ehzde Selm'in mteferikas, Frane pdihnn kendisine borcu olan : 942
Ysemin, vakf eve mutasarrf : 492
Yassbe, eltikci k., Ayazmend kz. : 567
Ya(?) adas, Mora yaknlarnda : 826
yat u yarak : 256, 455, 506, 562, 565, 570, 594, 595, 801, 802, 837, 1051, 1073, 1141, 1156, 1157, 1208, 1215,
1392, 1422, 1472
yatak : 832, 1017, 1044, 1056, 1118, 1119, 1162, 1241, 1436, 1465; u turak : 7, 27, 82, 210, 393, 404, 576,
673, 831, 1074, 1355; ve erk olmak : 611; landurmak : 103, 131, 544, 636, 870, 986; lanmak :
776; lk : 244, 1108
yatsu namz : 93; vakti : 95
yava emnleri : 536
Yavasef, stanbul Patrii : 1057
yay : 370; lu erkise : 256; lu piydeler : 501
yaya(lar) (tyifesi) : 86, 139, 148, 349, 961, 962, 1151, 1388, 1478; bei : 139, 918, 1412; tfenkl : 1194;
lar bei : 1478; larun ikinci nevbetlsi : 349
yayaba(lar) : 69, 170, 267, 308, 551, 691, 831, 1292, 1300, 1412, 1447, 1459; lk : 1071
Yayalar karyesi, Trnovi kz. : 432
Yayla karyesi, Kean kz. : 934
yayla bkz. yaylak
Yayla, shte, lmekciler k., Mihalck kz. : 1306
yaylak(lar) [/yayla] : 237, 393, 445, 446, 914; hakk : 446; hakk talebi : 445; snuru tayn ve temyzi :
446; lar ahvli : 445
yazc : 1048, 1250
yazlu celebler : 47, 1019, 1252
yazlu ve nizlu : 978, 1017
yazlu ve nizlu olmayan mahaller : 276
yedek atlar : 760
Yedikule; dizdr : 381; erenleri : 381
Yedipre karyesi, Katar kz. : 42
Yehd bkz. Yehd
Yehd(ler) [/Yehd/Yehdiyye] (tyifesi) : 78, 309, 428, 459, 559, 900, 996, 1007, 1079, 1080, 1102, 1133,
1135, 1197; avreti : 397, 601; htn : 900; mekbri, Erikapu, stanbul : 309; olan : 1411;
'den esr kullanma yasa itmek : 1197
Yehdiyye bkz. Yehd
yek-dil yek-cihet; itmek : 653; olmak : 782, 784
yelken : 213, 514; bizi : 514
Yemen; vilyeti: 761, 796, 1331; Belerbeilii : 413; belerbeisi : 257, 270, 412, 417, 707, 710, 894,
895, 1331; belerbeisi kethuds : 889; Haznesi : 412; mteferrikalar : 382; vilyetinn
hfz : 412
Yemeni halk, Kastamon : 1000
Yeni Cmi : 507
Yenibzr kds : 374, 1250
Yenice : 845; kds : 513, 572
Yenice-i Karasu kds : 72, 552, 845, 1265
Yenice-i Kzlaa kds : 998
Yenice-i Vardar kds : 255
Yenice-i Zara; kazs : 103; kds : 363
511
yenieri(ler) (tyifesi) : 6, 7, 19, 57, 62, 127, 164, 170, 171, 174, 204, 253, 267, 272, 312, 316, 344, 370, 371,
391, 464, 482, 516, 697, 702, 730, 780, 786, 949, 985, 1016, 1036, 1054, 1168, 1177, 1187, 1200, 1201,
1207, 1219, 1234, 1242, 1244, 1276, 1300, 1315, 1391, 1418, 1479; aas : 19, 77, 171, 267, 284, 401,
437, 479, 1292, 1300; bli ref olunmak : 1187; katlitmek : 1309; kethuds : 902;
mevcibi : 221; tayni : 702; -ol : 494; ler ahvli : 308; ler blkbalar : 1168; ler
avular : 268; lere ba tayini : 853; likden mtekaid : 1022, 1038
Yenikapu, stanbul : 676
Yeniky karyesi, Selanik : 123
Yeniehir (kazs) : 7, 366, 591; Kdl : 847; kds : 7, 72, 272, 366, 489, 591, 810, 847, 1083, 1128,
1273
yerl : 131; ye istimlet virmek : 131
Yesr Kullar kethuds : 187
Yetiba karyesi, lbasan sn. : 460, 528
yetm : 1007, 1139, 1250
yevm-i ar : 686
yevmiyye defterleri : 1160
Yezdlik isnd : 686
ykk kala : 695
Ylankrkan, matrabaz, zmir kz. : 568
Yldrm Hn Cmi : 507
Yldrm Hn Medresesi, Burusa : 403
Yldrm, Mteferrika, Turgud Sbas : 1042
Yldrm, Turgud ol, iltizm emni : 461
Yilbei karyesi, Bilvrn kz. : 1198
yim : 290, 829, 1007, 1275; tedrki : 744, 1349; leri eklitmek : 794
yimek : 290, 660, 829, 1007, 1275; ler tedrki : 744; leri eklitmek : 794
Yirgi kasabas, ernovi kz. : 30
Yirl tyifesi : 63, 129
yirmi iki vukiyye demir atar top : 484
yirmi vukiyye demir atar top : 484
yoklama : 454, 820, 986, 1065, 1192; defteri : 81
yol(lar) : 174, 185, 486, 691, 701, 756, 763, 831, 843, 971, 978, 997, 1017, 1024, 1172, 1234, 1415, 1426;
almak : 39; basmak : 200, 222, 347, 459, 499, 717, 909, 920, 1002, 1036, 1042, 1096, 1111, 1118,
1201, 1440; kesmek : 156; mnsed olmak : 1013; eneltmek : 337; ve biller : 1355; ve iz :
759, 760, 765, 766; a inmek : 544, 914; a mfsid inmek : 1110; da azm sular [bulunmak] : 1426;
lar sedditmek : 337; n bend seddi : 501; n fetreti : 317, 318; n mnseddi : 44, 708; n
seddi : 538; n mesdd olmas : 782
yolc : 842, 978; soymak : 1347
yolda(lar) : 60, 127, 145, 553, 576, 619, 647, 740, 832, 853, 881, 898, 945, 966, 979, 984, 1027, 1036, 1054,
1056, 1074, 1090, 1118, 1166, 1196, 1219, 1224
yoldalk : 146, 814, 815, 816, 819, 902, 919, 958, 960, 1045, 1134, 1140, 1142, 1143, 1156, 1177, 1189, 1190,
1280, 1468, 1469, 1479; itmek : 103, 740; da bulunanlar : 597; da bulunmak : 570
Yolsa(?) karyesi ahlsi, Cumabzr kz. : 579
Yordarak Dergh- Muall'ya arz- hl sunan, Kean kz. : 227
Yorga, zimm, Cumabzr kz. : 579
Yorgi Manol Res, zimm : 1063
Yorgi Perk, zimm, irret ekvet zre olan, Venie k., Salina kz. : 812
Yorgi Toma, zimm, irret ekvet zre olan, Pandayor k., Salina kz. : 812
Yorgi, Brula(?) k., Trhala sn. : 673
Yorgi, Dergh- Muall'ya arz- hl sunan, Kean kz. : 227
Yorgi, Evhad k., Solnok sn. : 663, 675
512
Yorgi, Glatoz ol, Kuyumc, zimm, Silivri kz. : 493

Yorgi, Petruka Talpa'n dedesi, zimm, Evhad k., Solnok sn., Budun : 1293
Yorgi, res : 1382
Yorgi, res, hkm verilen : 929
Yorgi, zimm res, hkm yazlan : 1094
Yorgi, zimm, bzergn, Aydos kz. : 576
Yorgi, zimm, Mora sn. : 311
Yoros kds : 491, 1297
Yoros'a varnca yolda olan kur : 491
Yovan Toma, eky, Bodan : 975
Yovan, Pavlo Balkovi ol, Moskov'a ticret iin gidenlerin alnan eyalar ellerinde bulunan, Kiyev ks. : 1283
Yrk(ler) (tyifesi/cemati) : 300, 556, 567, 716, 1014, 1219; sbas : 1212, 1213, 1217, 1262
Yrkler karyesi, Gynk kz., Kocaili sn. : 117
Yukaru Balyotna(?) k., ehirky kz. : 289
Yukaru Cnib : 21, 39, 173, 233, 275, 424, 638, 665, 690, 693, 695, 699, 700, 706, 864, 871, 936, 1186, 1261,
1406, 1407, 1408, 1432, 1435; 'e yarar csslar : 693; 'in evz u etvr : 189
Yukaru Kravar, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
yularclar : 479
Yumlu tyifesi, vilyet-i Rm : 208, 209, 351, 1044
yund(lar) : 1175; olmak : 709
Ynus Be, Hersek Sanca Bei : 503, 772, 774, 801, 1144, 1146, 1452
Ynus bin Fuhayl, Safed sn. : 428
Ynus, acem-olan, ukur k., Kaysariyye : 1070
Ynus, Arab Muhammed ol, ktil : 216
Ynus, Balta k., Manisa kz. : 327
Ynus, oban, Dedeler k., Cumabzr kz. : 579
Ynus, Mevln, Gelibol Kds : 831
Yupa olosed(?) [/Topau Gomine(?)], bzergn, Marilya ehri : 1359, 1361, 1362, 1398
yurd : 445, 1438
Ysuf Be : 803
Ysuf Be, Aksary Bei : 453, 594, 705, 1165
Ysuf Be, Kastamon Bei : 594
Ysuf bin Abdullh, kefl : 577
Ysuf bin Abdullh, shte, Karabulud k., Edirne kz. : 203
Ysuf bin Dge, kefle virilp habsden tlk olunan, Kadgl k., orl kz. : 1462
Ysuf bin Ksm, siph, Avlonya sn. : 241, 242, 347
Ysuf bin Lutf, ehl-i fesd, Burusa sn. : 603
Ysuf [/Evld- Gafr], Msr vt. : 449
Ysuf, Ah, Rmkala Hsr blkbas : 660
Ysuf, Bk eleb adam : 845
Ysuf, Bezirci, Burusa sn. : 1391
Ysuf, dam ehl-i fesd tarafndan yaklan, Batnes k., Mat kz. : 1171
Ysuf, Drende : 1015
Ysuf, ehl-i fesd, Imret k., Aksary sn. : 991
Ysuf, ehl-i fesd, skenderiyye Kalas erenlerinden : 722
Ysuf, Hac, hkm verilen : 125
Ysuf, harm, Belgrad : 200
Ysuf, hkm gtren : 316
Ysuf, Ivaz ol, Karaman vt. : 740
Ysuf, lys avu adam, hkm verilen : 1197
513
Ysuf, kallb, Edirne : 1196

Ysuf, Kara, Tekfurta ks. : 1330
Ysuf, Kool, harm, hrsuz erki, Mustanya(?) k., Kavala : 1219
Ysuf, mahbs hrh'un vekli : 372
Ysuf, mektb getiren ve hkm verilen : 1440
Ysuf, Mustaf ol, Selanikl, Ferhd Be'in adam : 129
Ysuf, mteveff Sleymn Paa Hslar vekli, Msr : 712
Ysuf, sekbn : 1440
Ysuf, Seyyid, drende, Burusa sn. : 497
Ysuf, silahdr, hkm verilen : 1085
Ysuf, siph, Karaman vt. : 605
Ysuf, ak, Karata mh., Kengr : 537
Ysuf, Turc-ol Hseyin'in alacaklarn toplamakla grevlendirilen, Berkofa kz. : 1166
Ysuf, yenieri : 371
Yusfck, Yayalar k., Trnovi kz. : 432
yuvalak : 1151
Yuvan, Sopani k., Grice kz. : 495
yuvinus ay : 796
yk : 477, 480
yn : 1047
Yz Toksan Tokuznc Blk : 606, 607, 608
yz aklklar : 958
Yzdepre kds : 1199
yzk talar : 1128
zam(ler) : 54, 393, 454, 474, 498, 523, 556, 591, 594, 667, 704, 708, 728, 744, 826, 843, 844, 899, 911, 916,
934, 959, 1023, 1194, 1248, 1266, 1431, 1458, 1463, 1473
Zam Kalas : 1242
Zab suy : 44
zbit(ler) : 50, 58, 143, 1446
zabt; itmek : 51, 54; u hfz : 205, 470, 497; u hfz eylemek : 1392; u hfz itdrmek : 297, 636; u
kabz : 50, 58, 59; u kabz eylemek : 416; u kabz itmek : 52; u rabt : 21, 39, 519; u synet :
411, 958, 1122, 1133, 1272; u synet-i memleket : 10, 127; u synet-i rayyet : 275, 1127; u
tasarruf : 17, 143, 633, 638, 695, 706, 834
Zaesne; sanca : 611; bei : 402, 610, 801, 823, 967, 1378
zd zevde : 34, 331, 348, 367, 369, 690, 782, 795, 1467; tedrki : 191, 192, 196, 258, 334
zaarclar : 1292, 1300
Zara Eskisi kds : 391, 550, 998
Zara Yenicesi [/Zara-i Yenice] kds : 103, 550
Zara-i Atk; kds : 103, 363; kazs : 103, 899
Zara-i Cedd : 899; kds : 391
Zara-i Yenice bkz. Zara Yenicesi
Zara; kazs : 709; Kdl : 899
Zarano, zimm, Radonie k., zdin kz. : 223, 353
zahre : 9, 41, 43, 47, 68, 72, 115, 125, 148, 149, 190, 256, 258, 270, 293, 299, 326, 348, 367, 419, 489, 531,
568, 643, 658, 786, 795, 823, 829, 845, 926, 941, 952, 962, 998, 1029, 1031, 1033, 1109, 1184, 1252,
1258, 1267, 1326, 1327, 1334, 1382, 1408, 1423, 1467, 1469, 1470, 1472, 1474; bey : 115;
gemileri : 531, 1469; getirmek : 1289; ihzr : 149; muzyakas : 68, 125, 226, 257, 270, 343,
344, 387, 448, 489, 610; tahmli : 575, 1109, 1377, 1429; talebi : 258; tedrki : 115, 148, 152,
514
786, 962, 1373, 1469; tevz : 293; ve orduc ihrc : 34; leri yallara getrmek : 786; ye varan
gemiler : 575
Zhid Be, Albak Bei : 1029
Zahorya karyesi, Bodan : 1096, 1111
zaleme (tyifesi) : 1165, 1363; havfi : 393; nin zulmi : 239, 316
zlim : 648, 1079, 1102
Zamn, ehl-i fesd, Ilca kz. : 836
Zamantu nhyesi : 161
zniye : 1236; yi nikh itmek : 1236
zapt u synet : 1202
zarar : 539; kasd : 147; u gezend : 188, 396, 783, 796, 807, 1111, 1177, 1208, 1209, 1211, 1214, 1215,
1216, 1226, 1237, 1238, 1253, 1303, 1393, 1476; u husrn : 814, 835, 868, 922, 972, 1041, 1105,
1152, 1189, 1190; u teadd : 875; u ziyn : 3, 75, 160, 163, 179, 256, 269, 271, 275, 300, 331, 365,
452, 463, 529, 718, 732, 919, 957, 1096, 1111, 1118, 1126, 1150, 1152, 1217, 1224, 1265, 1378, 1394,
1405, 1452; u ziyn def : 1322; u husrn : 135, 253, 257, 270, 561, 808; u noksn : 143, 300,
591
zarar- mm : 212, 389
Zar nhyesi, Tatay kz. : 48
zviye : 166, 264, 376, 1434, 1460; defter-i ceddi : 1442; mtevellsi : 1060
zviyedr : 526, 1434, 1442; seyyidler : 1435
zyi u telef : 47, 287, 485, 529; olmak : 826, 1326
zemet : 267, 372, 462, 524, 691, 732, 861, 882, 913, 959, 1249, 1306, 1310, 1458, 1463, 1473; mahsli :
913, 1431; taasarrufu : 66, 744, 781, 828; i hara tevch olunmak : 1194; i hara virilmek : 523;
i alnmak : 1348; i muktaaya virilmek : 913; in mret evkfna ilhk : 66
Zebd nhyesi : 382, 1309
zecr kahr : 563
zehyir : 1469
zehirl yemek : 660
Zekeriyya Ardemin, ehl-i fesd kefereden, Van : 1120
Zekeriyya suy, Sadr- Svey sn. : 275
Zekeriyy, Kuds-i erf'de mtemekkin : 1344
Zekiyye; bei : 857, 871, 1176, 1177; kds : 857, 871; Kalas : 857, 871
Zell karyesi : 370
zencr : 831, 870, 1128, 1440; yritmek : 421; yular : 1193; i yrimek : 421; li gm bz-bend : 869
Zeng-bd; bei : 206; kds : 206
Zepor(?) karyesi, lbasan sn. : 460, 528
zerbft; kum : 162, 172, 800; kuak : 800
Zerdehn nhyesi, Malazgird sn. : 445
Zerz tyifesi : 695, 699
zevyid : 1037, 1078; -i evkf : 586
zevce; dvmek : 1193; lie virmek : 739
zevi'l-erhm cihetinden vris : 492
Zeyel, siph, Zamantu nh. : 161
Zeyneb Htn, Sultn nal zevcesi : 426
Zeyneddn, Siroz kdsi, mehyif mfettii : 534
Zeynel Be, Hakkri Bei : 1029
Zeynel Be, Unu Bei : 695, 699
Zeynel, Canbzlar k., Mihali kz. : 684
Zeynel, Koca Turgud ol, harm, ernovi kz. : 1397
Zeynelbidn, Dvn'a mektb getiren : 328
Zeyn, ele getirilip Dergh- Muall'ya gnderilmesi emrolunan, ernovi kz. : 1088
515
zeyt : 76; beks [bahs] : 54; klleti : 95

zeyt ya : 93, 95; bey : 581; kpleri : 826
Zeytn kds : 682
zeytn : 826; ihrc : 826; ya : 1047
zbun : 5, 229, 576
zndk : 604; u mlhid rfz : 1435
zift : 1444
Zihne; kazs : 539; Kdl : 885; kds : 552, 926, 1018, 1115, 1346, 1382; muktas : 539
Ziln Cemati, Ulus tyifesinden, Diyrbekir : 1413, 1414, 1421, 1431
Zile kds : 208, 209, 351
zimem; kesr : 410; -i ns : 1249
zimmet : 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 58, 59, 173, 351, 410, 414, 424, 467, 602, 668, 1018, 1057, 1104, 1354;
tahsli : 53, 55, 208, 209; lern ibr itmek : 1417
zimm(ler) (tyifesi) : 71, 104, 120, 185, 197, 223, 227, 251, 252, 254, 282, 305, 311, 321, 339, 353, 360, 367,
369, 431, 460, 478, 495, 498, 528, 538, 551, 553, 559, 576, 579, 646, 650, 673, 675, 717, 725, 730, 739,
745, 747, 763, 766, 799, 806, 812, 832, 907, 924, 945, 991, 1059, 1070, 1113, 1120, 1135, 1170, 1183,
1222, 1228, 1245, 1264, 1274, 1283, 1286, 1293, 1305, 1437, 1456, 1474; esr : 1197; res(ler) :
885, 1063, 1093
zimmiyye : 1293, 1441, 1456; esr : 1197
zin : 121, 547; eylemek : 537; itmek : 104, 1236; v sirka : 1108; dan hsl olm olancklar : 547;
ya rz virmek : 1400
zindn : 517; bozmak : 141; da habsitmek : 795; dan tlk : 1411; dan kaurmak : 393
zindnc : 899, 1411
zir : 61, 726, 800, 1173, 1337
zirat : 280, 638, 918, 1434; idenler : 505; itdrmek : 224, 280; itmek : 53, 250, 337, 593;
harset : 58, 250, 300, 918
Zitova Kalas, Budun vt. : 368
ziyde aka : 683
ziyde bah : 224, 1353; ile zm satmak : 568
ziyde peksimad alnmak : 364
ziyde tereke : 226, 326, 387; alnmakdan men : 312; virilmek : 343; virilmekden hazer itmek : 751;
virilmekden men : 388
Ziyl, siph, Bozok sn. : 1044
ziyret-i trbe-i mutahhare-i hazret-i seyyid'l-enm : 39
Zogan(?) karyesi, Filorici Hslar'ndan, skenderiyye sn. : 502, 664
zuaf : 896, 935
Zulkadriye bkz. Dulkdiriyye
zulm : 153, 217, 228, 239, 336, 650, 1079, 1102, 1165, 1436; cevr : 1228; hayf : 74, 123, 143, 167,
206, 373, 380, 400, 404, 415, 441, 481, 505, 543, 544, 545, 583, 593, 639, 646, 648, 654, 669, 683, 698,
829, 870, 897, 909, 913, 914, 917, 947, 991, 1052, 1099, 1102, 1116, 1125, 1128, 1165, 1228, 1305,
1348, 1390, 1410, 1416, 1433; teadd : 57, 70, 76, 83, 101, 104, 120, 123, 127, 135, 142, 153, 161,
182, 205, 223, 224, 228, 230, 234, 239, 261, 336, 348, 353, 367, 369, 394, 397, 459, 460, 461, 491, 496,
511, 544, 553, 573, 583, 585, 598, 614, 615, 622, 636, 650, 659, 671, 688, 692, 713, 717, 767, 794, 795,
799, 829, 852, 857, 870, 871, 888, 890, 903, 917, 931, 935, 939, 946, 962, 965, 989, 990, 991, 1007,
1015, 1021, 1025, 1044, 1059, 1061, 1064, 1084, 1099, 1107, 1112, 1114, 1116, 1119, 1120, 1165, 1179,
1195, 1199, 1227, 1228, 1230, 1231, 1232, 1235, 1275, 1286, 1348, 1354, 1392, 1413, 1414, 1416, 1427,
1431, 1435, 1449, 1451, 1467, 1468; -i madd : 782; -i sarh : 538; eylemek : 553; itmek : 445,
1132; leri def olunmak : 445
zulmi def : 316; u ref : 239
zr; ahdet : 917; hid : 989, 1165
516
zam (tyifesi) : 64, 103, 125, 127, 131, 188, 219, 228, 239, 253, 406, 421, 427, 595, 833, 843, 844, 862, 884,
902, 913, 956, 1041, 1211, 1273, 1282, 1400; ihrc : 65; tayn : 283; v erbb- tmr : 64, 81,
228, 439, 444, 445, 462, 667, 728; v siph : 1388; v siphler : 33, 65, 81, 219, 1303; ya
istimlet virmek : 131
Zlfikr bin Mehmed, reydan nezr tarkyla altun alp Yukaru Cnib'e gitmek zereyken yakalananlardan :
1261
Zlfikr, ehl-i fesd : 494
Zlfikr, maktl Kerek Bei Hasan Be'in vrisi : 1433
Zlfikr, siph, erke kz. : 951
Zlkdir livs : 1165
Znnn, Al eleb hizmetkr, Eflakan k., Aydos kz. : 576
zrriyye-i vakf : 426
zvvr : 39, 1432
517

6 Numarali Mühi̇mme

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

6 Numarali Mühi̇mme

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi : III

6 NUMARALI MHMME DEFTER

6 NUMARALI MHMME DEFTER

Devlet adamlarmzn ve yetimekte olan Trk neslinin gelecek zerine

"Dvn- Hmyn Sicilleri" dizisinden 3 ve 5 Numaral Mhimme

Devletlerin, milletleraras siyas platformlarda ve lke iinde karlat i ve

Defterin cildi orijinal olmayp daha sonradan yaplmtr. 17.5 x 24.5

Defterin sayfa numaralar, siyah mrekkeple, sayfalarn st ksmlarna ve

Malta donanmasnn, Bostancba'ya ait olan ve iinde tccarlarn ve

Osmanl elisi de birikmi haralarn denmesini ve harple sulhten hangisi tercih

Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan ve kastel ina etmelerine izin

Leh elisinin, Bursa'dan, kral iin kuma almasna izin verilmesi;

7- Msr ve lkenin dier baz blgelerinde gherile ve barut ilettirilmesi,

16- zerlerinde sahte mhr ve mektup bulunanlar, sahte arz ve hccet

27- Saray'a Eflak'tan ahin ve at, Bodan'dan doan getirilmesi, am'dan

hizmetinde yardmc olmak zere Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddin Efendi'nin

Defterin taranp maddelerin tespiti safhasnda belirlenecek indeks maddesinin,

Devlet Arivleri Genel Mdr

[Yev]m's-Sls, f gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 972, der-Kostantniyye

Tmvar Defterdar Mehmed'in bz hususlar arzetmek zere

Hl Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i mezbrede mhimmt-

Rodos tarafnda dman gemileri grldne dair alnan

Aksaray'dan Mustafa adl ahsn Zamant'da salbedilmesi olaynn

Devel Karahsr ve [r]gb kdlaryla Dergh- Sadet-destghum'a mektb

[Yev]m's-Sebt, f 5 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye

eyh Mehmed Buhar isimli ahsn mcevher tan Glbee isimli

Hamdili beine hkm ki:

Mamuriye Kalesi'nde grevli yenierilerin mevciblerini

Sbk Karahsr- Shb Kds olan Sleymn'a ve hliy Kd olan Aleddn'e

ehzde Selim'in mteferrikalarndan Ahmed'i ldrp eyalarn

Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh varcak, mezbr yenierilikden

Muhtesib Memi isimli ahsn, iftliklerinden emre aykr olarak

Hliy kaz-i mezbrda mtemekkin olan Muhtesib Memi nm kimesnenn Espine

stanbul'a koyun getirmekle grevlendirilen siphilere, bu hususta

stanbul zahresiyn shbleriyle iki bin sekiz yz koyun gnderp; "Drendegn

det olduu zere Eflk'tan gnderilmi olan ahin ve brgirlerin

Kaykla(?) mezkra virildi. F [5] Muharrem, sene: 972

[Yev]m'l-Ahad, f 6 Muharremi'l-harm, sene: 972*

eitli cins ve miktarlarda kozalak ve kese ihrac edildiine dair

Bugn be altun kozalak ve be ser--ser kse ve be gm kozalak [ve] be atlas kse

Haleb Haznesi'nden, ehrizol Kalesi'nin bz ihtiyalar iin

ehrizol Kalesi'nin bz ihtiyalar iin Ramazan avu ile

Mezbr Ramazn avu'a ehrizol Kalas levzimi in Haleb'den ve Diyrbekir

Tatarpazar'na bal Potre kynden Papas olu diye tannan

Karahisar'da bazergn basan harmilerden, halen Haleb'de olduu

Karahsr'da bzergn basan harmlerden Kk Al kefle virilp bi'l-fil anda idi

Karahisar'da bazergn basan harmilerden, halen am'da mahbus

Karahsr'da bzergn basan harmlerden Unc-ol Mehmed ve midl Haydar nm

[Yev]m'l-Erbi, f 9 Muharremi'l-harm, sene: 972

Dergh- Sadet-destghmuz'a mektb gnderp kabza-i tasarrufunuzda olup

Kzlca msellem tifesinden lenlerin yerlerine, sancakbeyi arz

Haslar kazsna bal Hacmihal kynden brahim isimli ahsn

mparator Ferendu'un lmnden dolay sitne-i Sadet'teki

Hliy Atebe-i Aliyye-i lem-penh ve Sdde-i Seniyye-i azamet-destghmuz[a] -ki,

Erzurum'a snr tyini iin ran'dan adam gelip gelmedii, snr

Hliy Anatol Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Al dme ikblh Erzurum

stanbul'a getirilecek terekenin baka yerlerde satlmasnn

Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini

Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini Boaz

Hl Rmili yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml idp Anatol

Anadolu tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, Boaz Hisarlar

Rmili yakasnda Boaz Hsrlar'na varnca dery kenrnda vk olan kdlara