Islami Dënon Terrorizmin. Albanian (Shqip)

Per lexuesin
Gjat 140 viteve t fundit, Darvinizmi, i cili mohon faktin e krijimit

e, si rrjedhoj, edhe vet ekzistencn e Allahut, ka br q shum
njerz t largohen nga besimi i tyre dhe t bien n kthetrat e dyshimit.
Ndaj, duke provuar se kjo teori nuk sht gj tjetr ve nj mashtrim,
ne kryejm nj detyr shum t rndsishme q sht e lidhur ngusht
me fen. Ska dyshim, se ky sht nj shrbim i rndsishm q duhet
tu ofrohet t gjithve.
Nj pik q duhet theksuar ka t bj me prmbajtjen e librit. N t
gjith librat e autorit, temat q kan lidhje me besimin trajtohen n
dritn e ajeteve kuranore dhe njerzit ftohen q t msojn fjalt e
Allahut dhe t jetojn bashk me to. T gjitha temat q kan lidhje me
ajetet kuranore jan shpjeguar n mnyr t atill q t mos ln asnj
shteg pr dyshime apo dilema n mendjen e lexuesit. Stili i qart, i
leht e i rrjedhshm mundson do njeri t fardo moshe apo grupi
social q t kuptoj me lehtsi librat. Kjo gj i bn ata shum trheqs
pr tu lexuar njhersh, pa e ndrprer leximin. Edhe ata persona q
e mohojn ann shpirtrore ndikohen pozitivisht nga faktet e
prmendura n kto libra dhe nuk mund ta hedhin posht vrtetsin
e tyre.
Ky libr, ashtu si dhe t gjith librat e tjer t autorit, mund t
lexohet individualisht ose n grupe. Leximi i librit n grup sht
shum i dobishm dhe i rndsishm, pasi do lexues mund ti
prcjell tjetrit mendimet dhe eksperiencn e tij.
Kta libra jan shkruar vetm pr t fituar knaqsin e Allahut,
ndaj dhe kontributi i dokujt pr leximin dhe prezantimin e tyre do t
ishte nj shrbim i madh pr fen e Allahut. Ndaj, ata q duan tua
transmetojn fen t tjerve, do t gjejn nj mjet tepr efikas n librat
e Harun Jahjas.
N kto libra ju nuk do t gjeni shpjegime q bazohen n burime t
dyshimta, apo stil shkrimi q bie ndesh me respektin dhe nderimin q
duhet t tregojm pr gjrat e shenjta, apo ide t pabaza q fusin
dyshim dhe shkaktojn devijim n zemr.
ISLAMI
DNON
TERRORIZMIN
Harun Jahja
Rreth autorit dhe veprave t tij

Autori, i cili shkruan me pseudonimin HARUN JAHJA, ka lindur n
Ankara n vitin 1956. Pasi mbaroi shkolln tetvjeare dhe t mesme n
Ankara, ai studioi artet n universitetin Mimar Sinan t Stambollit, si dhe
filozofi n Universitetin e Stambollit. Q nga viti 1980, autori ka publikuar
libra t shumt n fusha t ndryshme, si ato politike, fetare dhe shkencore.
Harun Jahja njihet si nj autor q ka shkruar punime tepr t rndsishme pr
nxjerr n shesh mashtrimet e evolucionistve, pavlefshmrin e
pretendimeve t tyre, si dhe ant e errta q lidhin Darvinizmin me disa
ideologji shkatrrimtare.
Pseudonimi i tij prbhet nga emrat "Harun" (Aron) dhe Jahja (Gjon), pr
t prkujtuar kta dy profet q luftuan kundr mosbesimit. Vula e Profetit, e
cila gjendet n kapakun e librave t autorit prmban nj kuptim simbolik q
ka lidhje me prmbajtjet e tyre. Kjo vul prfaqson Kuranin, i cili sht libri
dhe fjala e fundit e Allahut dhe Profetin, i cili sht profeti i fundit. Nn
udhheqjen e Kuranit dhe Sunetit, autori ka pr qllim t hedh posht t
gjitha bazat e ideologjive anti-fetare, n mnyr q t shuhen t gjitha
kundrshtimet ndaj fes.
T gjitha kto punime t autorit prqendrohen rreth nj qllimi:
transmetimi i mesazhit t Kuranit pr t gjith njerzit, duke i nxitur ata t
mendojn rreth temave t rndsishme q kan lidhje me besimin, si
ekzistenca e Allahut, njsimi i Tij, bota tjetr etj., dhe shkatrrimi i plot i
themeleve t rrnuara t sistemeve ateiste.
Harun Jahja gzon nj reputacion t madh n nj gam mjaft t gjer
lexuesish q nga India n Amerik, nga Anglia n Indonezi, nga Polonia n
Bosnje, nga Spanja n Brazil. Disa prej librave t tij jan t disponueshm n
Anglisht, Frengjisht, Gjermanisht, Italisht, Portugalisht, Urdu, Arabisht,
Shqip, Rusisht, Boshnjakisht dhe Malajo; ata jan mirpritur nga lexuesit n
t gjith botn.
T vlersuar n t gjith botn, kto punime kan shrbyer pr t
ndihmuar shum njerz t gjejn rrugn e besimit apo t arrijn nj kuptim
m t thell t besimit t tyre. Stili i qart, i leht dhe i rrjedhshm i ktyre
librave u jep atyre disa veori karakteristike q mund t vihen re nga kushdo
q i lexon apo i shqyrton ato. Kto punime kan pasur nj ndikim t shpejt
dhe rezultate tepr t knaqshme. sht e pamundur pr ata persona, q i
lexojn kto libra me kujdes dhe mendojn rreth tyre seriozisht q t
vazhdojn t mbrojn filozofin materialiste, ateizmin apo fardo ideologjie

apo filozofie shkatrrimtare. Edhe nse ata vazhdojn mbrojtjen, kjo tregon
se ata bazohen n sentimentalizmin e tyre, pasi kto libra i hedhin posht
kto ideologji q nga themelet. Sot sht br e mundur q t gjitha lvizjet
bashkkohore jobesimtare t psojn nj disfat ideologjike, n saj t
koleksionit t librave t shkruar nga Harun Jahja.
Ska dyshim se kto veori e kan origjinn nga urtsia dhe udhzimi i
Kuranit. Autori sigurisht q nuk ndihet krenar pr veten e tij; ai synon q t
jet nj mjet q ndihmon t tjert pr t gjetur rrugn e drejt t Zotit. Pr m
tepr, ai nuk merr asnj prfitim material nga librat e tij. Edhe ata q
prgatisin kto libra nuk marrin asnj prfitim material. Ata duan vetm t
fitojn knaqsin e Allahut.
Duke pasur parasysh kto fakte, ata q inkurajojn njerzit q t lexojn
kto libra, t cilt hapin syt e zemrs dhe ndihmojn t tjert t bhen
adhurues t devotshm t Zotit, bjn nj shrbim t pamueshm pr fen.
Nga ana tjetr, do t ishte humbje kohe dhe energjie prhapja e atyre
librave q krijojn konfuzion n mendjet e njerzve dhe nuk kan ndonj
ndikim t efektshm n largimin e dyshimeve dhe dilemave nga zemrat e
tyre, si e ka vrtetuar dhe eksperienca shumvjeare. sht m se natyrshme
q libra t till q jan shkruar m tepr pr t theksuar forcn letrare t
autorit t tyre, sesa pr t fituar knaqsin e Allahut, nuk mund t ken
kurr nj efekt pozitiv. Ata q dyshojn n kt, mund t shohin se qllimi i
vetm i librave t Harun Jahjas sht triumfi ndaj mosbesimit dhe prhapja e
vlerave morale t Kuranit.
Nuk duhet t harrojm nj pik shum t rndsishme: Shkaku kryesor i
vazhdimit t problemeve dhe konflikteve q prballojn muslimant sot
sht ndikimi ideologjik i mosbesimit. T gjitha kto do t marrin fund kur t
arrihet disfata ideologjike e mosbesimit dhe t sigurohemi q do njeri i njeh
mrekullit e krijimit dhe moralin kuranor, n mnyr q t gjith njerzit t
jetojn me frymn e tyre. Duke marr n konsiderat gjendjen e bots sot, e
cila i on njerzit n nj humner t thell dhune, korrupsioni dhe
konfliktesh, sht e qart q ky shrbim duhet t jet i diponueshm sa m
shpejt dhe sa m efektivisht q t jet e mundur. Prndryshe, mund t jet
shum von.
Ne shpresojm q me Vullnetin e Zotit, librat e Harun Jahjas do t luajn
kt rol tepr t rndsishm n shekullin XXI dhe do t ndihmojn njerzit
t fitojn paqen, bekimin, drejtsin dhe lumturin e premtuar n Kuran.
Titulli i origjinalit:
ISLAM DENOUNCES TERRORISM
www.harunyahya.com
T drejtat e botimit n gjuhn
shqipe jan t rezervuara pr
ALB-BOOKS
Prkthimi
Edvin Cami
Redaktimi letrar
Roald Hysa
Korrektimi
Kujtim Ereqi
Prkujdesja kompjuterike
Studio H. J. S.
Shqipri:
Libraria tek rruga Islam Alla,
pran xhamis s Dine Hoxhs
Tel. 00355 (0) 682236306
Maqedoni:
"Furkan ISM"- Shkup
Tel.: 00389 2 622360
Faks: 00389 2 622393
E-mail: alb_books@yahoo.com
Alb-Books is a logo of Furkan ISM
Shtypur nga:
Kelebek Matbaacilik
Istanbul / Turkey
Hyrje 8
Morali Islam:
burimi i paqes dhe i siguris 14
Lufta n Kuran 38
Fytyra e vrtet e terroristve
q veprojn n emr t fes 54
Botkuptimi i Islamit pr ithtart e Librit 78
Islami ka sjell paqe dhe harmoni
n Lindjen e Mesme 100
Rrnjt e vrteta t terrorizmit:
Darvinizmi dhe materializmi 114
Prfundim: Rekomandime pr Botn
Perndimore dhe Muslimant 138
I Gjithmshirshmi do tu siguroj
dashurin e Tij atyre q besojn dhe kryejn
vepra t mira. (Kurani 19:96)
ISLAMIC MORALITY: THE SOURCE OF PEACE AND SECURITY 9
HYRJE
Si musliman, ne dnojm fuqishm sulmet n t dy qytetet kryesore t
Shteteve t Bashkuara t Ameriks m 11 shtator 2001, t cilat shkaktuan
vdekjen e mijra njerzve t pafajshm. Kto sulme nxitn vnien e shtjes s
rndsishme t burimit t vrtet t terrorizmit n qendr t diskutimeve dhe
vmendjes s bots.
Shum udhheqs t bots, organizata t mdha t mjeteve t informimit
publik e stacione radio-televizive than se Islami e ndalon dhunn dhe nxit
paqen mes njerzve e kombeve. Qarqet perndimore q kishin arritur ta
kuptonin mir Fen Islame dhe q ishin t mirinformuar pr Islamin
burimor u shprehn qart se fjalt Islam dhe terror, nuk mund t
qndrojn pran njra-tjetrs dhe se asnj fe hyjnore nuk e lejon
dhunn.
Ky libr pohon se burimi i terrorit t dnuar nga
t gjith ne, sht n mnyr t prer
Zoti urdhron t mbani drejtsi, t jeni bamirs e

bujar ndaj t afrmve dhe ndalon paturpsin,
keqbrjen e tiranin. (Kurani 16:90)
HYRJE 11
jasht do feje hyjnore dhe nuk ka asnj hapsir pr terrorizm n Islam. Kjo
sht br e qart n Kuran, i cili sht burimi kryesor i Islamit, si dhe n
praktikat e t gjith udhheqsve t vrtet musliman, ndr t cilt i pari
ishte Profeti Muhamed. Ky libr, shfaq n dritn e vargjeve t Kuranit, si dhe
me shembuj nga historia, se Islami e ndalon terrorizmin dhe synon t sjell
paqe dhe siguri n bot.
Si dihet, pr shekuj me radh, akte t ndryshme terrorizmi jan kryer
n vende t shumta t bots nga grupe t ndryshme pr qllime t ndryshme.
Disa her organizata komuniste, disa her grupe fashiste, e nganjher
fraksione radikale e separatiste, mbajn prgjegjsin pr akte t tilla. Ndrsa
vende si Amerika, bhen shpesh objekt i sulmeve nga racistt apo grupet
ekstremiste edhe vendet e Evrops kan qen shndrruar n qendr t
veprimtaris s dhunshme t kryer nga grupet terroriste. 17 Nntori n
Greqi, RAF (Fraksioni i Ushtris s Kuqe) dhe neonazistt n Gjermani, ETA
n Spanj, IRA n Irland, Brigadat e Kuqe n Itali dhe shum organizata t
tjera krkojn q t dgjohen zrat e tyre prmes terrorit dhe dhuns, duke
vrar njerz t pafajshm e t pambrojtur. Natyra e terrorizmit ndryshon me
ndryshimin e kushteve dhe e rrit ndikimin dhe forcn e saj me mjetet e reja,
t siguruara nga teknologjia e zhvilluar. Veanrisht mjetet e komunikimit
masiv, si interneti, e kan rritur n mnyr t ndjeshme rrezen dhe ndikimin
e veprimtarive terroriste.
Prve organizatave perndimore, ekzistojn gjithashtu edhe organizata
terroriste me origjin n Lindjen e Mesme. Kto organizata njihen si
prgjegjse pr kryerjen e nj numri sulmesh terroriste n t gjitha ant e
bots. Fatkeqsisht, fakti se autort e akteve t ndryshme terroriste i prkasin
identiteteve t krishtera, muslimane apo ifute bhet shkak q disa njerz t
hedhin pretendime q nuk pajtohen me fet hyjnore. E vrteta sht se, edhe
nse terroristt i prkasin identitetit musliman, terrori i ushtruar prej tyre nuk
mund t etiketohet si terror islamik, ashtu sikurse nuk mund t quhet
terror ifut nse ushtruesit e tij jan ifut, apo terror i krishter nse
autort jan t krishter, pr arsye se si do t nxirret n dukje n faqet q
Nse dikush krkon shkakun e nj akti terrorist, ai

duhet ta krkoj burimin e tij tek ideologjit antifetare.
Feja nxit dashurin, dhembshurin, faljen, paqen dhe
t jetuarit sipas standardeve t larta morale.
Terrorizmi, nga ana tjetr, sht n ann e mizoris,
dhuns, dhembjes, gjakderdhjes dhe vrasjes.
HYRJE 13
vijojn, vrasja e njerzve t

pafajshm n emr t nj feje
hyjnore sht e papranueshme.
Nuk duhet harruar se mes
viktimave q humbn jetn n
Nju Jork e Uashington, kishte
njerz q e besojn Jezusin (t
krishter), Moisiun (ifut) dhe
Profetin Muhamed (musliman).
Vrasja e njerzve t pafajshm
sht nj mkat i madh. Asnj njeri q beson dhe i trembet dnimit t Zotit
nuk duhet ta bj kurr dika t till.
Kur ushtrohet nj dhun e till, mund t dmtohet vet feja. Ata q
ushtrojn nj dhun t till japin nj paraqitje negative t fes n syt e
njerzve, gj q mund t shkaktoj largimin e njerzve nga feja dhe t nxis
urrejtjen ndaj atyre q i jan prkushtuar besimit. Pr pasoj, do sulm me
fasad fetare i kryer ndaj qytetarve amerikan apo ndaj njerzve t tjer t
pafajshm, bhet shkak pr dmtimin e fes.
Feja urdhron pr dashuri, mshir dhe paqe. Terrori, nga ana tjetr,
sht e kundrta e fes; sht mizor, i pamshirshm dhe krkon gjakderdhje
e mjerim. N kt mnyr, zanafilla e nj akti terrorist nuk duhet krkuar te
besimi, por te mosbesimi. Njerzit me botkuptim fashist, komunist, racist
apo materialist pr jetn, duhet t vihen n dyshim e t shihen si ushtrues
potencial t terrorizmit. Terrori (dmth, vrasja e njerzve t pafajshm) n
Islam sht nj mkat i madh dhe muslimant jan t ngarkuar me
prgjegjsin pr ti parandaluar kto akte dhe pr t sjell paqe e
drejtsi n bot.
Hani e pini nga begatit q ju ka dhn

Zoti dhe mos prhapni rregullim dhe
prishje n tok! (Kurani 2:60)
MORALI
ISLAM: BURIMI
I PAQES DHE I
SIGURIS
Nj pjes e atyre q pretendojn se bjn dika n emr t fes, n t
vrtet mund ta ken keqkuptuar at fe dhe pr pasoj ta ken zbatuar at n
mnyr t gabuar. Pr kt arsye, do t ishte e pasakt q t krijohen ide rreth
fes, duke marr si shembull veprat e ktyre njerzve. Mnyra m e mir pr
ta kuptuar nj fe, sht studimi i burimit t saj hyjnor.
Burimi hyjnor i Islamit sht Kurani q mbshtet konceptet e moralit,
dashuris, mshirs, prkushtimit, sakrifics, tolerancs dhe paqes. Nj
musliman q i zbaton si duhet kto parime n jetn e tij, sht nj njeri
i sjellshm, i thjesht, i drejt, i besueshm dhe me t cilin sht e
leht t krijohen marrdhnie t mira. Ai prhap dashuri,
respekt, harmoni dhe knaqsi te t gjith ata q
jetojn pran tij.
ISLAMI DNON TERRORIZMIN 16
Islami sht feja e paqes

Terrori, n kuptimin e tij m t gjer, sht dhun me qllime politike e
ushtruar kundr objektivave joushtarake. E thn ndryshe, shenjestra e
terrorit jan n trsi civilt e pafajshm, i vetmi krim i t cilve sht q ata
n syt e terroristve, prfaqsojn krahun tjetr.
Pr kt arsye, terror do t thot q njerzit e pafajshm ti nnshtrohen
dhuns dhe kjo prbn nj akt t zhveshur nga do justifikim moral. Kjo,
njlloj si n rastet e vrasjeve t kryera nga Stalini apo Hitleri, prbn nj krim
kundr njerzimit.
Terroristt synojn t krijojn nj bot

dhune, mosmarrveshjeje, kaosi dhe frike.
MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 17
Nj shoqri, n t ciln respektohen vlerat morale islame, sht nj shoqri q e karakterizon paqja,
falja, dashuria, dhembshuria, mbshtetja reciproke dhe gzimi.
Kurani sht nj Libr i shpallur pr njerzit si nj udhzues n rrugn e

vrtet. N kt libr, Zoti urdhron njeriun q t prvetsoj sjellje e moral
t mir. Ky moral sht i mbshtetur n koncepte si dashuria, dhembshuria,
toleranca dhe mshira. Fjala "Islam", rrjedh nga nj fjal arabe me rrnj t
njjt me fjaln "paqe". Islami sht nj fe q i sht shpallur njerzimit me
qllimin e dhurimit t nj jete paqsore, nprmjet s cils t pasqyrohet n
tok, mshira dhe bamirsia e pafund e Zotit. Zoti i urdhron t gjith njerzit
n moralin islam, nprmjet t cilit mshira, bamirsia, paqja dhe toleranca
mund t bhen pjes e jets n t gjith botn. N suren Bekare, vargu 208,
Zoti u drejtohet besimtarve si vijon:
O ju q besuat, hyni trsisht n Islam (paqe)! Mos ndiqni
gjurmt e djallit! Ai sht, pa dyshim, armiku juaj i hapur.
Sikurse qartsohet n kt varg, siguria mund t vendoset vetm prmes
hyrjes n Islam, d.m.th. prmes t jetuarit me vlerat e Kuranit. Vlerat e
Kuranit i bjn muslimant t prgjegjshm pr ti trajtuar t gjith njerzit,
musliman apo jo, me mirsjellje e drejtsi, pr t mbrojtur nevojtart dhe t

pafajshmit dhe pr t parandaluar prhapjen e mizoris. Mizoria
prfshin t gjitha format e anarkis dhe terrorit q godasin sigurin, qetsin
dhe paqen, sikurse thuhet n vargun kuranor, Zoti nuk e do rregullimin.
(Kurani 2:205)
Vrasja e nj njeriu pa t drejt sht nj nga shembujt m t dukshm t
mizoris. Zoti prsrit n Kuran nj urdhres q Ai m par ua kishte
shpallur Hebrejve n Dhjatn e Vjetr:
...nse dikush vret nj njeri, q nuk ka vrar asknd apo nuk
ka br ndonj rregullim n tok, sht njlloj sikur ka vrar
mbar njerzimin. Nse dikush i shpton jetn nj njeriu, sht
sikur ti ket dhuruar jet mbar njerzimit... (Kurani 5:32)
Sikurse thot vargu, dikush q vret nj njeri t vetm, ndrkoh q ky i
fundit nuk ka vrar e dmtuar asknd, kryen nj krim q sht i njllojt me
vrasjen e t gjith njerzimit.
N kto kushte, sht mse e dukshme se mkate t mdha jan
vrasjet dhe masakrat e njerzve t pafajshm. Zoti na bn t ditur n vargun
e mposhtm kuranor se si do t dnohet kjo fytyr mizore e terrorizmit n
jetn e ardhshme:
N suren El-Maide, vargu 32, Zoti thot se nse

dikush vret ndonj njeri n mnyr t padrejt, sht
njlloj sikur t ket vrar gjith njerzimin. T vrassh
qoft edhe nj person t vetm, sht n kundrshtim
t plot me msimet morale t Kuranit.
... ata q sillen mizorisht me njerzit dhe i tejkalojn kufijt pa

t drejt. Njerz t till do t vuajn nj dnim t dhimbshm.
(Kurani 42:42)
E gjith kjo tregon se organizimi i akteve t terrorit kundr njerzve t
pafajshm sht n kundrshtim t plot me Islamin dhe asnj musliman nuk
duhet t kryej kurr krime t tilla. Prkundrazi, muslimant kan prgjegjsi
pr pengimin e ktyre njerzve, duke ndalur mizorin n tok dhe duke
sjell paqe e siguri pr t gjith njerzit e bots. Islami jo vetm q nuk mund
t pajtohet kurrsesi me terrorin, por ai duhet t shihet si zgjidhja dhe rruga
pr parandalimin e terrorit..
Zoti e ka dnuar ligsin

Zoti u ka urdhruar njerzve q ti largohen do t keqeje. Shtypja,
mizoria, vrasja dhe gjakderdhja jan t gjitha t ndaluara. Ai i prshkruan ata
q nuk i binden ksaj urdhrese si ndjeks t gjurmve t djallit dhe i
akuzon si mbajts t nj qndrimi q sht prshkruar qart si i mkatshm n
Kuran. N disa nga vargjet e shumta kuranore mbi kt shtje lexojm:
Por prsa u prket atyre q pas betimit, e shkelin besn e dhn
ndaj Allahut, ndajn at q Zoti ka urdhruar t jet e bashkuar
dhe prhapin rregullim n tok, mallkimi do t jet mbi ta. Ata
do t ken nj fund t tmerrshm. (Kurani 13:25)
Hani e pini nga begatit q ju ka dhn Zoti dhe mos prhapni
rregullim dhe prishje n tok! (Kurani 2:60)
Mos prhapni rregullim n tok, pasi ajo t jet br e begat
dhe drejtojuni Atij me frik e dshir! Mshira e Zotit sht
pran atyre q kryejn vepra t mira. (Kurani 7:56)
Ata q mendojn se do t ken sukses, duke shkaktuar shtypje, duke
prhapur ligsi e prmbysje t mdha dhe duke vrar njerz, bjn nj gabim
shum t rnd. Zoti i ka ndaluar t gjitha aktet e ligsis, prfshir
terrorizmin dhe dhunn, i ka dnuar ata q prfshihen n veprime t tilla dhe
sht shprehur n nj nga vargjet e Kuranit kshtu: Zoti nuk i drejton
veprat e atyre q shkaktojn rregullim. (Kurani 10:81)
Megjithat, n kohn e sotme aktet e terrorizmit, gjenocidit dhe

masakrave ndodhin kudo n bot. Njerz t pafajshm vriten barbarisht dhe
vendet ku nxitet urrejtja mes grupimeve t ndryshme shoqrore pr arsye
trsisht artificiale, zhyten n gjakderdhje. Kto tmerre n vendet me histori,
kultura e struktura shoqrore t ndryshme, mund t ken shkaqe dhe burime
nga m t uditshmet. Sidoqoft, sht e dukshme se shkaku themelor sht
largimi nga morali i mbshtetur n dashuri, respekt e toleranc, pr t cilin ka
urdhruar Zoti n Kuran. Si pasoj e mungess s fes, lindin grupime
shoqrore q nuk njohin frik ndaj Zotit dhe q besojn se nuk do t japin
ndonjher llogari pr veprat e veta. Prderisa besojn se nuk kan kujt ti
japin llogari pr asgj, ata e kan t leht t priren pr t vepruar pa mshir,
moral dhe ndrgjegje.
N pamje t par, ka shum arsye pr aktet e terrorit, t cilat

kan marr deri tani ndoshta qindra-mijra jet. Ata q i kryejn
akte t tilla, ndjekin nj rrug q sht e huaj pr fen.
Ekzistenca e hipokritve q shfaqen n shoqri n emr t Zotit dhe t

fes, por q n t vrtet, organizohen pr t kryer ligsi, dnohet nga Zoti si
tregohet n Kuran. Nj varg kuranor flet pr nj grup prej nnt vetsh q
planifikuan t vrasin nj nga profett, duke u betuar n emr t Zotit:
N qytet gjendej nj band prej nnt burrash q shkaktonin
rregullim n vend dhe nuk vendosnin drejtsi. Ata than: Le
t betohemi s bashku pr Zotin se do t vrsulemi ndaj tij dhe
familjes s tij natn dhe do tu themi m pas, mbrojtsve t tij se
ne nuk ishim fare dshmitar n zhdukjen e familjes s tij e pr
kt po themi t vrtetn. Ata prgatitn nj plan dhe Ne
prgatitm, gjithashtu nj plan, pr t cilin ata nuk kishin
dijeni. (Kurani 27:48-50)
Ky ajet kuranor flet pr disa njerz jobesimtar, t cilt betohen n emr
t Zotit pr t prforcuar veprat e tyre, mirpo kjo nuk do t thot se Zoti i
miraton veprat e tyre. N t njjtn mnyr, edhe disa musliman mund t
pretendojn se gjithka q ata bjn sht n prputhje me fen, mirpo ka
mundsi q ajo ka bjn t jet trsisht n kundrshtim me Vullnetin e
Zotit dhe moralin e fes. E vrteta e shtjes duhet par n veprat e tyre. Nse
kto vepra synojn t shkaktojn rregullim dhe t mos vendosin
drejtsin, sikurse shpallet n vargun e Kuranit, ather duhet t jemi t
sigurt se njerz t till nuk mund t jen kurr besimtar t vrtet dhe
qllimi i tyre nuk sht shrbimi i fes.
Pr dik q i druhet Zotit dhe q ka kuptuar moralin e Islamit, sht e
pamundur t mbshtes dhunn apo ligsin, apo t marr pjes n veprime
q lidhen me to. Pr kt arsye, Islami sht zgjidhja e vrtet pr problemin
e terrorizmit. Kur bhet i qart morali sublim i Kuranit, sht e pamundur pr
njerzit q ta lidhin Islamin e vrtet me ata q mbshtesin apo bashkohen me
grupet q synojn padrejtsisht luft dhe kaos. Zoti n Kuran sht shprehur
qart pr ndalimin e ligsis:
Kur kthen kraht, nxiton t shkaktoj rregullim mbi dh, t
rrnoj t mbjellat dhe gjn e gjall. Por Allahu nuk e do
rregullimin. Kur kshillohet q ti friksohet Zotit, at e
pushton nj kryelartsi e mkatshme... (Kurani 2:205-206)
Prgjegjsia e besimtarve
Ata q nuk jan t interesuar pr
ngjarjet q ndodhin rreth tij prderisa ato
nuk ndikojn drejtprdrejt n jetn e tyre, jan t
zhveshur nga largpamsia pr t mbshtetur bujarin,
vllazrimin, miqsin, ndershmrin dhe shrbimin q feja u
krkon njerzve t ofrojn. Gjat jets s tyre, kta njerz prpiqen
t knaqin egot e veta duke i shprdoruar n mnyr t rndomt
mjetet e tyre, pa pasur aspak kujdes pr krcnimet q i kanosen
njerzimit. Sidoqoft, n Kuran, Zoti lvdon moralin e atyre q prpiqen me
mish e me shpirt pr t sjell mirsi n vendin ku jetojn dhe jan t interesuar
pr ngjarjet q ndodhin rreth tyre. N nj varg nga Kurani, na jepet nj shembull
metaforik pr ata q nuk ofrojn asnj t mir pr t tjert dhe pr ata q veprojn
gjithmon n rrugn e mirsis dhe drejtsis:
Zoti sjell nj tjetr shembull: nse ndr dy njerz, njri prej t cilve
sht memec, i paaft t bj asgj dhe vet ai sht barr pr kujdestarin e tij,
sepse ngado q t drejtoj, ai nuk sjell asnj dobi. A sht ai i barabart me dik
tjetr q kshillon pr drejtsi dhe ndjek udhn e drejt? (Kurani 16:76)
sht e qart se ata q ndjekin udhn e drejt, jan ata q i qndrojn me
prkushtim fes s tyre, q i druhen Zotit, q tregojn respekt t madh pr vlerat
shpirtrore dhe q jan t mbushur me zell e dshir pr tu shrbyer njerzve. N
prgjithsi, njerz t till jan ata q i shrbejn njerzimit dhe sjellin prfitime
t mdha pr shoqrin. Pr kt arsye, sht shum e rndsishme pr
njerzit q t msojn rreth fes s vrtet dhe t jetojn sipas moralit t
krkuar nga shpallja e fundit hyjnore, Kurani.
Ata, t cilt nse ne u japim pushtet n tok, vijojn faljet e
rregullta ditore, japin zekatin, kshillojn pr t mir e
ndalojn t keqen. Prfundimi i t gjitha shtjeve
sht te Zoti. (Kurani 22:41)
Si mund t shihet nga vargjet e msiprme, sht jasht do mundsie

q dikush q i beson me t vrtet Zotit, t mund t bj nj sy qorr qoft edhe
prball nj veprimi q mund ti shkaktoj dmin m t vogl njerzimit.
Kurse dikush q nuk beson n Zotin dhe n jetn e pasosur, mund t kryej
lehtsisht do lloj t keqeje, prderisa mendon se nuk do ti duhet ti jap
llogari askujt pr veprat e veta.
Gjja e par q duhet br pr ta shptuar botn nga murtaja e
terrorizmit sht prdorimi i arsimit pr t fshir t gjitha ato besime a
bestytni q deri tani, jan shitur n emr t fes, por q n t vrtet, nuk kan
t bjn aspak me fen, si dhe t edukohen njerzit me moralin e vrtet
kuranor dhe me frikn ndaj Zotit.
Ata q krcnojn jetn e civilve dhe veanrisht t fmijve, duhet t pyesin vetveten: far
krimi kryen kta fmij? A sht kryerja e akteve mizore ndaj njerzve t pafajshm dika q
do t kaloj pa u marr n llogari?
Zoti na urdhron t kryejm vepra t mira

Muslimani duhet t jet nj njeri q pajtohet me urdhresat e Zotit dhe
prpiqet me shum kujdes pr t jetuar sipas moralit kuranor, paqes dhe
harmonis. Kurani shprehet:
...Punoni pun t mira... mos krkoni t shkaktoni mizori n
tok! Zoti nuk i do mizort. (Kurani 28:77)
Dikush q pranon Besimin Islam, dshiron t arrij knaqsin dhe
dashurin e Zotit. Atij i duhet t bj prpjekje t mdha pr ta arritur kt, si
dhe pr t mishruar moralin e pranueshm te Zoti, ndrkoh q jeton ende
n kt bot. Shfaqjet m t qarta t moralit jan mshira, dhembshuria,
drejtsia, ndershmria, falja, prkushtimi, sakrifica dhe durimi. Besimtarit i
takon t sillet mir ndaj njerzve, t prpiqet t kryej vepra t mira dhe t
rrezatoj mirsi. N vargjet e tij kuranore, Zoti thot:
Tregohuni t mir ndaj prindrve, ndaj t afrmve, ndaj
jetimve, ndaj t mjerve, ndaj fqinjve tuaj t afrm e t largt,
ndaj miqve, ndaj udhtarve dhe ndaj skllevrve tuaj! Zoti nuk
e do at q sht mburracak e mendjemadh. (Kurani 4:36)
... Bashkpunoni me njri-tjetrin n bamirsi e mshir dhe jo
n gjynahe e armiqsi..! (Kurani 5:2)
Sikurse bjn t qart kto vargje nga Kurani, Zoti dshiron q
besimtart t sillen mir ndaj njerzve, t bashkpunojn me njri-tjetrin kur
sht fjala pr mirsi dhe t shmangin ligsin. N suren Enam, vargu
160, Zoti premton se kushdo q bn nj vepr t mir, do t shprblehet
N msimet morale t
Islamit, shtjet m t
rndsishme jan
dashuria, mshira,
mbshtetja e ndrsjell,
vetflijimi, toleranca dhe
falja. N nj shoqri, ku
morali jetohet si duhet,
sht e pamundur t
gjenden baza pr dhunn
dhe konfliktin.
me dhjetfishin e saj, ndrsa ata q do t kryejn nj vepr t keqe do t

shpaguhen me t njjtn vler dhe atyre nuk do tu bhet padrejtsi.
N Librin e Tij, Zoti e prshkruan Vetveten si Njohsi i t fshehtave t
zemrave dhe i urdhron njerzit q t shmangin do t keqe. Pr kt
arsye, sht e qart se nj musliman q do t thot nj njeri q i
vetdorzohet Zotit, duhet t bj t jet e mundur pr t luftuar
terrorizmin.
Nj musliman nuk mund t qndroj indiferent pr at ka ndodh rreth
tij dhe nuk mund t pranoj kurr mentalitetin se asgj nuk ka rndsi
prderisa nuk i shkakton dm atij, sepse ai i sht nnshtruar Zotit, sht
prfaqsues i Tij dhe ambasador i s mirs. Prandaj edhe ai nuk mund t
qndroj indiferent prball mizoris dhe terrorizmit. N t vrtet,
muslimani sht armiku m i madh i terrorizmit. Islami sht kundr t gjitha
formave t terrorizmit dhe prpiqet ta parandaloj at qysh n nisje, me fjal
t tjera qysh n nivelin e ideve. Ai krkon paqe mes njerzve dhe sundimin e
drejtsis, si dhe urdhron njerzit q t shmangin mosmarrveshjet,
konfliktin dhe ligsin.
Zoti na urdhron t jemi t drejt

Drejtsia e vrtet, e prshkruar n Kuran, udhzon njeriun q t sillet
me drejtsi, pa br dallime mes njerzve, t mbroj t drejtat njerzore, t
mos lejoj dhunn pavarsisht nga rrethanat, t qndroj n ann e t
shtypurve kundr shtypsit dhe t ndihmoj t varfrit. Kjo drejtsi bn
thirrje pr t drejtat e t gjitha palve q t mbrohen kur merret nj vendim
pr nj mosmarveshje, duke vlersuar t gjitha ant e nj incidenti, duke
ln mnjan t gjitha paragjykimet, duke qen objektiv, t ndershm,
tolerant, t mshirshm e t dhimbsur. Pr shembull, dikush q nuk mund ti
moj ngjarjet n nj mnyr t moderuar dhe q mposhtet nga emocionet
dhe ndjenjat, nuk do t arrij n vendime t sakta dhe do t mbetet nn
ndikimin e ndjenjave. Ai q sht i prirur nga drejtsia, duhet ti lr mnjan
t gjitha ndjenjat dhe kndvshtrimet vetjake. Atij i duhet ti trajtoj t gjitha
palt me drejtsi kur ata krkojn ndihm, t jet n krah t s drejts n do
rrethan dhe t mos i largohet rrugs s ndershmris dhe t s vrtets. do
njeri duhet t mishroj vlerat e Kuranit n shpirtin e tij n nj mnyr q ai

t mund t jet i aft t vlersoj interesat e palve, prpara t tijave dhe t
mbaj drejtsi edhe kur i preken interesat vetjake.
Zoti urdhron kshtu n surn El-Maide, vargu 42: ...nse gjykoni,
bjeni kt me drejtsi mes tyre! N suren En-Nisa, Zoti i urdhron
besimtart t sillen me drejtsi edhe ndaj vetvetes:
O ju q besuat! Tregohuni prkrahs t drejtsis, dshmoni
vetm pr Zotin, qoft edhe kundr vetvetes, prindrve apo t
afrmve tuaj! Pavarsisht nse pala tjetr jan t pasur apo t
varfr, Zoti mundet t tregoj kujdes pr ta. Mos ndiqni
dshirat tuaja personale dhe mos iu shmangni t vrtets! Nse
dredhoni apo trhiqeni, Zoti sht i mirnjohur me at q
veproni. (Kurani 4:135)
N Kuran, Zoti sjell nj prshkrim t hollsishm t drejtsis dhe u bn
t ditur besimtarve pr qndrimin q ata duhet t mbajn prball ngjarjeve
me t cilat prballen, si dhe pr mnyrn se si duhet ta ushtrojn drejtsin.
Nj udhzim i till prbn nj mirsi dhe mshir t madhe pr besimtart.
Pr kt arsye, ata q besojn, kan prgjegjsin e t ushtruarit t drejtsis
pa br dallime, pr t fituar aprovimin e Zotit dhe pr ti drejtuar jett e tyre
n paqe e siguri.
Drejtsia, pr t ciln Zoti urdhron n Kuran, sht ajo drejtsi q
kushtzohet me ushtrimin e saj n mnyr t barabart pr t gjith njerzit,
pavarsisht nga gjuha, raca apo kombsia. Ende n ditt tona, ka n do an
t globit njerz q u nnshtrohen trajtimeve mizore e t padrejta pr shkak t
ngjyrs s lkurs apo racs.
Sidoqoft, Zoti na bn t ditur n Kuran se qllimi n krijimin e fiseve e
popujve t ndryshm, sht q ata ta njohin njri-tjetrin. Kombet dhe
popujt e ndryshm duhet ta njohin njri-tjetrin; kjo do t thot, t msojn pr
kulturat e tyre t ndryshme, pr gjuht, traditat e veorit. Shkurt, njri nga
qllimet e krijimit t racave e kombeve t ndryshm, nuk sht konflikti dhe
lufta por pasuria kulturore. Nj shumllojshmri e till sht shprehje e
bujaris s Zotit n krijim. Fakti se dikush sht m i gjat se dikush tjetr
apo se lkura e tij sht e bardh apo e verdh, nuk i siguron atij asnj eprsi
ndaj t tjerve, ashtu sikurse nuk prbn edhe ndonj arsye pr tu ndjer i
turpruar. do trajt q gjendet n pamjen e jashtme t nj njeriu, sht nj
vepr e qllimshme e Zotit, por pr Zotin ndryshimet nuk kan rndsi
prfundimtare. Nj besimtar e di se ai arrin t siguroj eprsi vetm n saj t
friks ndaj Zotit dhe forcs s besimit t tij tek Ai. Ky fakt sht i lidhur me
vargun e mposhtm kuranor:
O njerz! Ne ju krijuam prej nj mashkulli e nj femre dhe ju
shndrruam n popuj e fise, n mnyr q t njiheni me njritjetrin. M fisniku ndr ju tek Allahu sht ai q sht m i
devotshm. Zoti sht i Gjithditur, i Mirinformuar. (Kurani
49:13)
Sikurse Zoti na bn t ditur n kt varg, t kuptuarit e drejtsis s
rekomanduar prej Tij krkon trajtim t barabart, tolerant dhe t paqshm pr
kdo, duke prjashtuar do diskriminim.
Urrejtja e ndjer ndaj nj bashksie nuk

i ndal besimtart nga ushtrimi i drejtsis
Njerzit mund tu shkaktojn do lloj padrejtsie njerzve t tjer, ndaj
t cilve ushqejn ndjenja armiqsie. Ata mund ti akuzojn kta njerz pr
vepra q ata nuk i kan kryer, ose mund t sjellin dshmi t rreme kundr
tyre, pavarsisht se e kan t njohur pafajsin e tyre. Duke llogaritur nj
armiqsi t till, njerzit mund ti nnshtrohen nj shtypjeje t padurueshme.
Disa njerz mund t refuzojn t dshmojn n favor t njerzve, me t cilt
kan mosmarrveshje dhe mund t fshehin provat, megjithse mund ta din
se ata jan t pafajshm. Pr m tepr, ata ndjejn knaqsi nga mjerimi i
ktyre njerzve, si dhe nga ballafaqimi i tyre me padrejtsin dhe vuajtjen.
Nga ana tjetr, shqetsimi m i madh pr ta sht vnia e drejtsis dhe t
provuarit e pafajsis s njerzve q nuk duan.
Pr kto arsye, sht shum e vshtir q njerzit n shoqri t
korruptuara, t ken besim te njri-tjetri. Njerzit shqetsohen se mos bien
viktim e dikujt tjetr n do koh. Pasi kan humbur besimin e ndrsjell,
ata humbin gjithashtu edhe ndjenjat e tyre njerzore si toleranca,
dhembshuria, vllazrimi e bashkpunimi dhe fillojn ta urrejn njri-tjetrin.
Sidoqoft, ndjenjat q dikush mban n zemr ndaj nj njeriu apo
bashksie, nuk duhet t ndikojn n vendimet e besimtarit. Pavarsisht se sa
imoral apo i keq mund t jet nj njeri, besimtari duhet t ler mnjan t
gjitha ndjenjat, t marr vendime t drejta dhe t rekomandoj m t mirn.
Ndrgjegjja e tij e frymzon gjithmon t zbatoj urdhrat dhe kshillat
hyjnore dhe t mos e braktis kurr mirsin, sepse kjo sht nj urdhres q
Zoti na jep n Kuran. N suren El-Maide thuhet si m posht:
O ju q besuat! Tregohuni t drejt n gjykim, dshmitar t
sinqert pr hir t Allahut! Mos lejoni q urrejtja ndaj nj grupi
njerzish tju shtyj t bni padrejtsi ndaj tyre! Tregohuni t
drejt! Kjo sht m pran devotshmris. Kijeni frik Allahun!
Ai sht i njohur me at q veproni. (Kurani 5:8)
Sikurse thuhet n kt varg, mbajtja e nj qndrimi t drejt sht ajo q
plotson m s miri frikn ndaj Zotit. Nj njeri besimtar e di se do t arrij
knaqsin e Zotit vetm nse vepron me ndershmri. do njeri q vren
Nse Zoti yt do t kishte dshiruar, t

gjith njerzit n tok do t kishin
besuar. Mos vall mendon se mund
t'i detyrosh njerzit t besojn?
(Kurani 10:99)
sjelljet e mira t dikujt, do t ket besim tek ai, do ta ndjej veten mir n
prani t tij dhe do t jet i gatshm ti besoj do prgjegjsi e detyr. Njerz
t till trajtohen me respekt edhe nga vet armiqt e tyre. Qndrimi i tyre
mundet q ti shtyj t tjert edhe n besimin te Zoti.
Islami mbron lirin e mendimit

Islami sht nj fe q siguron dhe garanton liri t ideve, t mendimit dhe
t jets. Ai ka lshuar urdhresa pr t penguar dhe ndaluar tensionin,
konfliktet, shpifjet madje edhe mendimin negativ mes njerzve. N t njjtn
mnyr e me t njjtn vendosmri q ai i sht kundrvn terrorizmit dhe
t gjitha akteve t dhuns, ia ka ndaluar presionin ideologjik ndaj njerzve:
Nuk ka detyrim n fe. Rruga e drejt dallohet qart nga e
gabuara. (Kurani 2:256)
Prandaj kshilloji ata, sepse ti nuk je tjetr prvese
kshillues. Ti nuk je vn pr t kontrolluar ata. (Kurani
88:21-22)
Detyrimi i njerzve pr t besuar n nj fe apo pr t pranuar format e
saj t besimit, sht n kundrshtim t plot me thelbin dhe shpirtin e Islamit.
Sipas Islamit, besimi i vrtet sht i mundur vetm nprmjet vullnetit dhe
ndrgjegjes s lir. Sigurisht q muslimant mund t kshillojn dhe nxisin
njri-tjetrin n cilsit e moralit kuranor. T gjith besimtart jan t obliguar
tu sqarojn njerzve kt moral dhe tu japin shpjegime n mnyrn m t
sjellshme t mundshme. Ata duhet t tregojn pr bukurit e fes n dritn e
vargut kuranor q thot: Fto n rrugn e Zotit tnd me urtsi e fjal t
Pavarsisht nga besimi fetar q mund t ket dikush, qoft ai ifut, i krishter, budist
apo hindu, Kurani u bn thirrje muslimanve q t jen tolerant, fals dhe t sillen me
drejtsi e n mnyr njerzore ndaj tyre.
mira... (Kurani 6:125) Sidoqoft, ata duhet t mbajn parasysh edhe

vargun: ...ti nuk je prgjegjs pr udhzimin e tyre, por sht Zoti ai q
udhzon k t dshiroj. (Kurani 2:272)
Besimtart nuk mund t prdorin kurr dhunn dhe as ndonj lloj
presioni fizik apo psikologjik. Atyre nuk u lejohet as t prdorin eprsin e
mundshme materiale pr t detyruar dik n shtje t fes. Kur ftess s tyre
n besim i jepet prgjigje negative, muslimant duhet t prgjigjen n linjat e
vargut kuranor q thot: Ju keni fen tuaj, un kam fen time. (Kurani
109:6)
N botn ku jetojm, gjenden shoqri q karakterizohen nga besime t
ndryshme: t krishter, ifut, budist, hindus etj. Muslimant q jetojn n
kt bot, duhet t jen tolerant ndaj t gjitha besimeve dhe t sillen me
drejtsi e humanizm. Kjo prgjegjsi, me t ciln jan t ngarkuar
besimtart, vlen edhe pr ti ftuar njerzit n bukurin e fes s Zotit me
mjetet e paqes e tolerancs. Vendimi prfundimtar pr ti zbatuar apo jo kto
vlera, pr t besuar apo jo, qndron n krahun tjetr. Imponimi ndaj dikujt pr
t besuar, apo prpjekja pr ti detyruar atij dika, prbn shkelje t moralit
kuranor. N t vrtet, Zoti n Kuran na sjell ndr mend sa m posht:
Nse Zoti yt do t kishte dshiruar, t gjith njerzit n tok do
t kishin besuar. Mos vall mendon se mund ti detyrosh njerzit
t besojn? (Kurani 10:99)
Ne e dim m s miri se t thon ty ata, por ti nuk je shtrngues
pr ta. Kshillo me an t Kuranit kdo q i trembet
paralajmrimit Tim! (Kurani 50:45)
Nj shembull i shoqris, n t ciln njerzit jan t detyruar t besojn,
sht trsisht n kundrshtim me Islamin. Besimi dhe lutjet duhet ti

drejtohen Zotit vetm prmes vullnetit t lir t individit. Nse nj sistem
u imponon njerzve besimin dhe adhurimin ndaj Zotit, ather njerzit do t
shndrrohen n praktikues t fes vetm pr shkak t friks ndaj ktij sistemi.
Nga pikpamja fetare, ajo q sht e rndsishme, sht t jetuarit pr
knaqsin e Zotit n nj mjedis ku ndrgjegjja e njerzve sht plotsisht e
lir.
Historia e Islamit sht plot me praktika tolerante t udhheqsve
musliman, t cilt kan respektuar t gjith besimet dhe kan ndrtuar me
duart e tyre nj liri t admirueshme fetare. Pr shembull, Tomas Arnold, nj
misionar britanik, i ngarkuar me detyra shrbimi n qeverin indiane, e
prshkruan lirin e nxitur nga Islami me kto fjal:
Ndrsa pr ndonj prpjekje t organizuar pr t shtrnguar
popullsit jomuslimane q t pranojn Islamin, apo pr ndonj
prndjekje sistematike pr shkak t besimit t krishter, nuk
dgjojm kurr t bhet fjal. Nse kalift do t kishin zgjedhur t
vepronin kshtu, ata do ta kishin hedhur tej Krishtrimin nga tokat e
tyre me t njjtn lehtsi q Ferdinandi dhe Izabela hodhn tej
Islamin nga Spanja, apo Luigji XIV penalizoi Protestantizmin n
Franc, apo ifutt u mbajtn jasht Anglis pr 350 vjet. Kishat
lindore n Azi ishin trsisht t shkputura nga pjesa tjetr e
bashksis s Krishtrimit dhe asnjra prej tyre nuk mund t ngrinte
N vitin 1492, ifutt q kundrshtuan t konvertoheshin, u przun nga Spanja prej mbretit Ferdinand
dhe mbretreshs Izabela (lart). ifutt u mirpritn n Perandorin Osmane, e cila njihte drejtsin dhe
tolerancn islame.
gishtin n interes t vet, pasi ato konsideroheshin si bashksi

heretike. N kt mnyr, edhe mbijetesa e thjesht e ktyre kishave
deri n ditt tona, sht nj prov e fort e qndrimit prgjithsisht
tolerant t qeverive muhamedane ndaj tyre.1
Zoti i urdhron besimtart t jen

t dhembshur dhe t mshirshm
Morali islam prshkruhet n vargjet kuranore n kt mnyr:
E t jesh ndr ata q besojn dhe ftojn njri-tjetrin n
qndrueshmri e bamirsi. (Kurani 90:17)
Si e shohim n kt varg, nj nga tiparet m t rndsishme t
moralit, i cili do ti udhheq besimtart n shptim n Ditn e Gjykimit,
qndron n t qenit nj ndr ata q ftojn njri-tjetrin n bamirsi.
Burimi i vrtet i bamirsis sht dashuria pr Zotin. Kjo dashuri nxit,
njkohsisht edhe dashurin pr at q Zoti ka krijuar. Kjo dashuri e fort dhe
afria q besimtari ndjen ndaj Zotit q e krijoi at dhe gjith njerzimin, e nxit
besimtarin n manifestimin e nj morali t knaqshm, si ai q sht
urdhruar n Kuran. Bamirsia e vrtet lind kur ai jeton me kt moral. Ky
shembull morali, plot dashuri, mshir e shpirt vetflijimi, prshkruhet n
kto vargje:
Ata ndr ju, q zotrojn begati e pasuri t mjaftueshme, t
mos betohen se nuk do tu japin t afrmve t tyre dhe t
varfrve, si dhe atyre q u shprnguln pr hir t Zotit!
Prkundrazi, ata duhet t falin dhe t prkujdesen. A nuk do t
dshironit q Zoti tju falte juve? Zoti sht Gjithfals, i
Mshirshm. (Kurani 24:22)
Ata q prgatitn vendin (Medinen) e jetonin n besim q m
par, i duan ata q u shprnguln te ta dhe nuk ndjejn zili n
zemrat e tyre pr at q iu dha t shprngulurve. Madje ata u
japin prparsi atyre, edhe nse jan n nevoj t madhe.
(Kurani 59:9)
... ata q kan dhn strehim e ndihm, jan besimtart e
vrtet. Atyre do tu sigurohet falje dhe shprblim plot bujari.
(Kurani 8:74)
Tregohuni t mir ndaj prindrve, ndaj t afrmve, ndaj

jetimve, ndaj t mjerve, ndaj fqinjve tuaj t afrm e t largt,
ndaj miqve, ndaj udhtarve dhe ndaj skllevrve tuaj! Zoti nuk
e do at q sht mburracak e mendjemadh. (Kurani 4:36)
Lmoshat jan pr nevojtart, pr t varfrit, pr ata q jan
ngarkuar me grumbullimin e ktyre lmoshave, pr ata, zemrat
e t cilve duhen fituar, pr lirimin e skllevrve, pr ata q jan
t ngarkuar me borxhe, pr shpenzimet n rrug t Zotit dhe
pr udhtart. Kjo prbn nj detyrim nga Zoti. Zoti sht i
Gjithditur, i Urt. (Kurani 9:60)
Vnia n jet e ktij niveli t lart morali q prshkruhet n Kuran dhe
q u krkohet besimtarve, rrjedh nga dashuria e tyre e thell pr Zotin. Fal
prkushtimit t tyre ndaj Tij, ata gjejn streh me shum ndje e dshir n
moralin e shpallur prej Tij, n Kuran. Besimtart nuk mundohen kurr ti
bjn njerzit q ta ndjejn veten borxhlinj, sepse bamirsia q ata shfaqin
dhe ndihma q u dhurojn me bujari t tjerve nuk kan pr synim qoft edhe
t marrjes s nj falenderimi. Qllimi i vrtet sht t fituarit e knaqsis s
Zotit prmes moralit t treguar sepse besimtart e din q n Ditn e Gjykimit
do t thirren pr t dhn llogari pr veprat e kryera. N Kuran, Zoti ka
shpallur shprehimisht se flakt e skterrs do t jen prfundimi i atyre q
refuzojn t jetojn sipas moralit t Kuranit:
"ju solli ju n zjarr?" Ata thon: Ne nuk qem ndr ata q
faleshin dhe nuk i ushqenim t varfrit. (Kurani 74:42-44)
Shtrngojeni m pas, me zinxhir shtatdhjet krah t gjat,
sepse ai nuk i besonte Zotit t Plotfuqishm dhe nuk nxiste n t
ushqyerit e t varfrve! (Kurani 69:30-34)
E ke par at q mohon fen? sht ai q e prze me ashprsi
jetimin dhe nuk nxit n t ushqyerit e t varfrve. (Kurani
107:1-3)
...as nuk nxisni n t ushqyerit e t varfrve. (Kurani 89:18)
Si shohim n kto vargje, muslimani i prshkruar n Kuran zotron nj
natyr plot dashuri e dhembshuri. Asnj njeri q gzon nj moral t till nuk
mund t miratoj terrorizmin dhe veprat e dhuns ndaj njerzve t pafajshm.
Morali islam e sheh jetn t mbushur me paqe, mirqenie, dashuri

dhe hare pr t gjith njerzit...
Karakteri i terroristve sht n kundrshtim t drejtprdrejt me moralin

kuranor.
Ndrsa nj musliman i rritur me moralin e treguar n Kuran, sillet ndaj
t gjith njerzve me dashurin e krkuar nga Islami, me respekt pr t gjitha
idet, prpiqet gjithmon q t sjell harmoni aty ku ka mosmarrveshje, t
ul tensionet, t prqafoj t gjitha palt dhe t tregoj sjellje t moderuar.
Shoqrit q do t ken n gjirin e tyre t till njerz, do t mund t bhen
pjes e nj qytetrimi m t zhvilluar dhe do t gzojn moral m t lart
shoqror, harmoni dhe drejtsi.
Zoti ka urdhruar falje dhe toleranc

Koncepti i faljes dhe tolerancs, i prshkruar n Kuran me fjalt bni
lshime ndaj njerzve (Kurani 7:199), sht nj ndr parimet m
themelore t Islamit.
Po ti hedhim nj sy historis islame, mund t shihet qart mnyra se si
muslimant e kan zbatuar kt tipar t rndsishm t moralit kuranor n
jetn e shoqris. Si do t vlersojm n faqet n vijim t ktij libri,
Ndrsa terrorizmi dshiron nj shoqri ku t mbretrojn dhuna,

frika, ankthi dhe kaosi.
Morali islam i urdhron muslimant q t

mbrojn t drejtat e jetimve dhe t njerzve
n varfri e n nevoj, q t mbshtesin njritjetrin n mnyr t ndrsjell dhe t sillen me
fisnikri ndaj njri-tjetrit.
muslimant kan sjell gjithmon nj atmosfer lirie dhe tolerance kudo q

kan shkuar. Ata u kan krijuar mundsin njerzve me fe, gjuh dhe kultura
plotsisht t ndryshme q t jetojn s bashku n paqe dhe harmoni nn nj
ati t vetme. Njra nga arsyet kryesore pr ekzistencn shekullore t
Perandoris Osmane, e cila u shtri n nj territor shum t gjer, ishte
atmosfera e tolerancs dhe e mirkuptimit q Islami sillte me vete. Popujt
musliman q njiheshin pr natyrn e tyre t dashur e tolerante ndr shekuj,
kan qen gjithmon ndr popujt m t drejt. Brenda strukturave
shumkombtare, t gjitha grupet etnike kan qen t lir t jetojn sipas
besimeve dhe rregullave t veta.
Toleranca e vrtet mund t sjell vetm paqe dhe mirqenie n bot,
nse zbatohet sipas linjave t prshkruara n Kuran. Pr kt trheq
vmendjen veanrisht vargur kuranor q thot: Nuk mund t jen t
barabarta nj vepr e mir dhe nj vepr e keqe. Largoje t keqen me
dika t mir dhe ai, nga i cili t ndante armiqsia, do t bhet pr ty nj
mik i dashur. (Kurani 41:34)
N vargjet e Kuranit, Zoti e prshkruan faljen si nj cilsi t lart dhe n
nj varg Ai na jep sihariqin se nj sjellje e till do t shprblehet: Shpagimi
pr nj veprim t keq sht nj tjetr i barazvlefshm me t, por nse
dikush fal dhe pajtohet, do t ket shprblimin e tij te Allahu. Pa dyshim,
Ai nuk i do, t padrejtt. (Kurani 42:40) N nj tjetr varg, Ai i
N shoqrit ku ndiqet morali islam, kishat, xhamit dhe sinagogat, bashkjetojn

paqsisht. Kjo pamje e tri faltoreve n nj institucion pr t pastreht tregon
tolerancn, drejtsin dhe prpjekjet pr paqe q nxisin msimet e moralit islam.
prshkruan besimtart si ata q japin n koh t mira e t vshtira, q

kontrollojn zemrimin dhe falin njerzit. Zoti i do bamirsit. (Kurani
3:134). Zoti ka shpallur n Kuran se t falsh dik q t ka br padrejtsi,
prbn nj sjellje t virtytshme. Nj varg kuranor, n lidhje me kt tem,
thot:
...E nuk do t reshtsh s zbuluari tradhti ndr ta, duke
prjashtuar vetm pak prej tyre. Megjithat, fali ata dhe harro!
Allahu i do shpirtmdhenjt. (Kurani 5:13)
E gjith kjo tregon se morali q Islami e kshillon njerzimin, i sjell
bots paqen, harmonin dhe drejtsin. Terrorizmi, i cili sht kaq
shqetsues pr botn sot, sht vepr e njerzve t paditur, t cilt jan
veprojn n kundrshtim me moralin kuranor. Pr kta njerz e grupe,
zgjidhja sht morali i vrtet kuranor. Me fjal t tjera, Islami dhe morali
kuranor jan ilai pr terrorizmin.
Zoti sht i Mir dhe i Mshirshm

me njerzit. (Kurani 2:143)
LUFTA N
KURAN
Sipas Kuranit, lufta sht dika q duhet vn n zbatim, duke mbajtur
rreptsisht parasysh linjat e veanta t moralit njerzor dhe q mund t
prdoret n ato raste kur ajo sht e nevojshme.
N nj varg kuranor tregohet se si mundohen njerzit pa besim q t
nxisin luftrat:
...Sa her q ndezin zjarrin e lufts, Zoti ua fik at. Ata
prpiqen t sjellin rregullim e prishje n tok... (Kurani 5:64)
N rastin e nj konflikti, besimtart duhet luftojn nse lufta sht
e nevojshme. Nse kundrshtart sulmojn, nuk mbetet asnj
zgjidhje tjetr, ndaj dhe lufta sht e detyrueshme:
Po nse ata ndalen (nga provokimi), Zoti sht
Fals, Mshirues. (Kurani 2:192)
Nj hulumtim i hollsishm i jets s Profetit Muhammed (paqja qoft

mbi t) tregon se lufta ishte metoda q prdorte pr t mbrojtur muslimant,
territoret dhe t drejtat e tyre.
Zbulesa kuranore ndaj Profetit Muhamed vazhdoi pr nj periudh prej
23 vjetsh. Gjat 13 vjetve t par t ksaj periudhe, muslimant jetonin si
pakic, nn nj qeverisje pagane n Mek dhe ishin t detyruar t
ballafaqoheshin me shtypjen. Shum musliman u diskriminuan, u dhunuan,
u torturuan, madje u vran. Shtpit dhe pronat u rrnuan e u grabitn.
Megjithat, muslimant vazhduan ti jetojn pa kaluar n dhun dhe
gjithmon u bn thirrje paganve pr paqe.
Kur shtypja e paganve u b trsisht e padurueshme, muslimant u
shprnguln n qytetin e Jethribit, i cili m von do t quhej Medine. Aty
ata do t vendosnin qeverisjen e tyre n nj mjedis m t lir dhe m miqsor.
Edhe pasi ata vendosn rendin e tyre, kjo nuk i shtyu aspak ata q t
rrmbenin armt kundr paganve t egr t Mekes. Profeti Muhamed i
urdhroi njerzit e tij pr luft vetm pasi mori shpalljen e mposhtme
hyjnore:
U sht dhn leje t luftojn atyre, kundr t cilve sht
luftuar, sepse atyre u sht br padrejtsi. Zoti ka forc tu vij
n ndihm atyre. U sht dhn leje t luftojn atyre q u
Nj pamje e sotme
nga Medina, qyteti
ku Profeti Muhamed
dhe muslimant u
shprnguln
dhe
ngritn qeverisjen e
tyre.
LUFTA N KURAN 41
przun nga shtpit e veta pa t drejt, vetm pr arsyen se

than: Zoti yn sht Allahu... (Kurani 22:39:40)
Shkurt, muslimant jan t lir t luftojn kur shtypen dhe dhunohen.
N vargje t tjera nga Kurani, muslimant paralajmrohen pr t mos
prdorur provokime t panevojshme:
Luftoni n rrug t Zotit kundr atyre q ju luftojn, por mos
i tejkaloni kufijt! Zoti nuk i do ata q i tejkalojn kufijt.
(Kurani 2:190)
Pas shpalljes s ktyre vargjeve, ndodhn disa luftra mes muslimanve
dhe paganve arab. Pr m tepr, Profeti Muhamed krijoi nj mjedis
shoqror t sigurt e paqsor pr muslimant dhe pagant, duke nnshkruar
Marrveshjen e Paqes t Hudejbijes. Sipas ksaj marrveshjeje, u plotsua
pjesa m e madhe e krkesave t paganve. Pala q e shkeli marrveshjen dhe
nisi dhunn ishte prsri ajo e paganve. Si rezultat i kthimeve t shumta n
Islam, ushtria muslimane arriti t krijoj nj forc t madhe kundr arabve
pagan. Megjithat, Muhamedi e mori Mekn nn kontroll pa gjakderdhje
dhe me nj shpirt t madh tolerance. Nse do t kishte dashur, ai do t mund
t ishte hakmarr kundr udhheqsve pagan t qytetit, por ai nuk bri asgj
kundr tyre, i fali ata dhe i trajtoi me tolerancn m t madhe. Sipas fjalve t
Xhon Espozitos, nj eksperti perndimor t Islamit, me mnjanimin e
hakmarrjes dhe plakitjes s pushtimit, Profeti e zgjidhi shtjen duke
siguruar amnistin dhe duke mos zhveshur shpatn kundr armiqve t tij t
dikurshm.2
Pagant, t cilt m von do t pranonin Islamin me vullnetin e tyre t
lir, nuk kishin si t mos e admironin kt fisnikri t karakterit t Profetit.
Jo vetm gjat lirimit t Meks, por edhe n rrjedhn e t gjitha
betejave e lirimeve, t bra n kohn e Profetit Muhamed, t drejtat e
njerzve t pambrojtur e t pafajshm u mbrojtn me kujdesin m t madh.
Profeti Muhamed ua sillte ndr mend shum shpesh besimtarve kt shtje
dhe nprmjet praktiks s tij, ai u b shembull pr tu ndjekur edhe nga t
tjert. N t vrtet, ai iu drejtua besimtarve q po prgatiteshin t niseshin
pr n luft, me kto fjal: Shkoni n luft me prkushtim ndaj fes s
Zotit! Mos prekni grat, pleqt dhe fmijt! Prmirsojeni gjithmon
gjendjen e tyre dhe tregohuni t but me ta! Zoti i do njerzit e

sinqert.3 I Drguari i Zotit gjithashtu qartsoi qndrimin q muslimant
duhet t mbajn edhe nse gjenden ende n flakt e betejs:
Mos vrisni fmij! Shmangni prekjen e njerzve q ia kan
prkushtuar veten lutjes npr kisha! Kurr mos vrisni gra dhe
pleq! Mos digjni e as mos prisni pem! Kurr mos rrnoni shtpi!4
Parimet islame, q Zoti shpall n Kuran, flasin pr nj politik paqsore
dhe t matur t Profetit Muhamed. N Kuran, Zoti i urdhron besimtart q
ti trajtojn jomuslimant me mirsi e drejtsi:
Zoti nuk ju ndalon q t silleni me mirsi e drejtsi ndaj atyre
q nuk ju luftuan pr shkak t fes apo nuk ju nxorn me dhun
nga shtpit tuaja. Zoti i do ata q jan t drejt. Zoti ju ndalon
q t miqsoheni vetm me ata q ju luftuan pr shtje t fes,
ju nxorn nga shtpit dhe mbshtetn shprnguljen tuaj...
(Kurani 60:8-9)
Vargjet e msiprme kuranore qartsojn se si muslimant duhet t
Qabja, tek e cila vijn do vit afro dy

milion musliman nga t katr ant e
bots, sht nj simbol i paqes dhe i
tolerancs q jan pjes integrale e
msimeve islame.
sillen ndaj jomuslimanve. Muslimani duhet ti trajtoj t gjith

jomuslimant me mirsi dhe duhet t shmang miqsin vetm me ata q
shfaqin armiqsi ndaj Islamit. Edhe n rast se kjo armiqsi pasohet me sulme
t dhunshme ndaj muslimanve, pra, nse ndaj tyre sht ndezur nj luft e
hapur, aktet e panevojshme t dhuns dhe sulmet e padrejta jan t ndaluara
n Islam. N nj varg kuranor tjetr, Zoti i paralajmron muslimant pr kt
dhe shpjegon se urrejtja e ndjer ndaj armiqve nuk duhet ti shtyj besimtart
t bjn padrejtsi ndaj tyre. Prkundrazi, edhe n kt rast, muslimant
duhet t prgjigjen me drejtsi, duke mos i ln pa vlersuar dimensionet
njerzore t situats. T gjitha format e barbaris, veprave t panevojshme t
dhuns dhe shtypjes s padrejt, jan t ndaluara n Islam. N nj tjetr varg
t Kuranit, Zoti i paralajmron muslimant pr kt:
O ju q besuat! Tregohuni t drejt n gjykim, dshmitar t

sinqert pr hir t Allahut! Mos lejoni q urrejtja ndaj nj grupi
njerzish tju shtyj t bni padrejtsi ndaj tyre! Tregohuni t
drejt! Kjo sht m pran devotshmris. Kijeni frik Allahun!
Ai sht i njohur me at q veproni. (Kurani 5:8)
Kuptimi i konceptit t Xhihadit

Nj tjetr koncept q pr shkak t kontekstit t diskutimit vlen t
sqarohet, sht ai i xhihadit.
Kuptimi i sakt i fjals xhihad sht prpjekje. Kshtu, n Islam t
bsh xhihad, do t thot t mundohesh, t bsh prpjekje. Ndaj xhihadi
m i madh sht xhihadi q njeriu kryen ndaj vetvetes. Kjo nnkupton
prpjekjen e njeriut pr t luftuar dshirat egoiste.
E par nga pikpamja kuranore, fjala xhihad nnkupton gjithashtu
luft n rrafshin intelektual kundr shtypjes dhe padrejtsis shoqrore,
kundr dhunimit, barbaris dhe shkeljes s t drejtave t njeriut. Qllimi i
ksaj lufte sht q t sjell drejtsi, paqe dhe barazi.
Prve ktyre kuptimeve ideologjike dhe shpirtrore, edhe lufta dhe
prpjekja n kuptimin fizik prbjn xhihad. Prdorimi i konceptit t
xhihadit pr veprat e dhuns kundr njerzve t pafajshm, pra, pr
terrorin, do t ishte i padrejt dhe do t prbnte zhveshje t termit nga
kuptimi i tij i vrtet.
Dhembshuria, toleranca dhe humanizmi

n historin islame
Pr ti prmbledhur faktet q kemi trajtuar m sipr, mund t themi se
doktrina politike e Islamit (me fjal t tjera, rregullsit dhe parimet islame n
lidhje me shtjet politike), sht jashtzakonisht e moderuar dhe
paqedashse. Kjo e vrtet pranohet gjersisht nga historiant dhe teologt
jomusliman. Nj prej tyre sht historiania britanike Karen Armstrong, ishmurgesh dhe eksperte e historis s Lindjes s Mesme. N librin e saj Lufta
e shenjt, i cili merr n shqyrtim historin e tri feve me origjin hyjnore, ajo
parashtron komentet e mposhtme:
LUFTA N KURAN 45
...Fjala Islam n gjuhn arabe rrjedh nga e njjta rrnj me fjaln

paqe dhe Kurani e dnon luftn si nj gjendje anormale e
shtjeve, n kundrshtim me dshirn e Zotit... Islami nuk e prligj
nj luft trsisht sulmuese shfarosjeje.... Islami pranon se lufta
sht e pashmangshme dhe nganjher, nj detyr pozitive pr ti
dhn fund shtypjes dhe vuajtjes. Kurani mson se lufta duhet t
kufizohet dhe t zhvillohet n nj mnyr sa m njerzore t
mundshme. Muhamedit i sht dashur t luftoj jo vetm mekasit,
por edhe fiset ifute n at zon apo fiset e krishtera t Siris, t cilt
planifikonin ta sulmonin at n aleanc me ifutt. Megjithat, kjo
nuk e bri Muhamedin q ti denonconte Ithtart e Librit.
Muslimant u detyruan t vetmbrohen, por ata nuk po zhvillonin
nj luft t shenjt kundr fes s armiqve t tyre. Kur Muhamedi
drgoi njeriun e tij, Zejdin, kundr t krishterve n krye t nj
ushtrie muslimansh, ai i porositi ata t luftojn n rrug t Zotit
me trimri, por njerzisht. Ata nuk duhej t shqetsonin as
priftrinj, murgj e murgesha, as njerzit e dobt e t pandihm q
nuk ishin n gjendje t luftonin. Nuk duhej br masakr ndaj
civilve, madje nuk duhej prer as edhe nj pem apo rrzuar ndonj
ndrtes.5
Pas vdekjes s Profetit, kalift q e ndoqn at ishin gjithashtu, shum
t ndjeshm n t ushtruarit e drejtsis. N vendet e marra nn kontroll, si
vendasit, ashtu edhe t sapoardhurit jetonin n paqe e siguri. Ebu Bekri, kalifi
i par, u krkoi njerzve t tij q t zbatojn drejtsin dhe t mbajn
qndrime toleruese n kto vende. T gjitha kto qndrime ishin n prputhje
me vlerat e Kuranit. Ebu Bekri i dha urdhrin e mposhtm ushtris s tij, n
ekspeditn e par t Siris:
Ndaluni, o njerz, q t mund tju jap dhjet rregulla pr ti
mbajtur n mend e n zemr. Mos tradhtoni, as mos iu largoni
rrugs s drejt! Ju nuk duhet t gjymtoni, as t vrisni fmij,
burra t moshuar apo gra. Mos shkulni pemt e hurmave arabe,
as mos i digjni ato me zjarr! Mos prisni asnj pem frutore! Mos
therrni asnj kafsh nga tufa e deveve, prve atyre q ju duhen
pr t jetuar! Ka mundsi t kaloni pran njerzve q ia kan

prkushtuar jetn e tyre shrbimit n manastire. Lerini ata t
qet n at q jan prkushtuar! Ka mundsi, gjithashtu, t
gjeni njerz q do tju dhurojn ushqime t fardollojshme.
Mund t hani, por mos harroni t prmendni emrin e Allahut!6
Omer bin Hatabi, i cili ndoqi Ebu Bekrin n detyrn e kalifit, ishte i
famshm pr mnyrn se si ushtronte drejtsin dhe si i respektonte
marrveshjet me banort e vendeve q merrte nn kontroll. Secila nga kto
marrveshje prbnte nj shembull tolerance dhe drejtsie. Pr shembull, n
deklaratn e sigurimit t mbrojtjes pr t krishtert e Jeruzalemit dhe Lodit,
ai siguroi se kishat nuk do t rrnoheshin. Omeri garantoi t njjtat kushte pr
t krishtert e Betlehemit. Gjat marrjes s Medainit, deklarata e mbrojtjes,
dhn patriarkut nestorian Ishojab III (650 660 e.s.) prsri garantonte se
kishat nuk do t shkatrroheshin dhe se asnj ndrtes fetare nuk do t
shndrrohej n shtpi a xhami. Letra e shkruar nga patriarku pr peshkopin e
Farsit (Persis), pas marrjes s qytetit prbn nj nga shembujt m mahnits,
q na tregon me fjalt e nj t krishteri, tolerancn dhe dashamirsin e
udhheqsve musliman ndaj Ithtarve t Librit:
Arabt, t cilve Zoti u ka dhn n kt koh qeverisjen e bots...
nuk e persekutojn fen e krishter. N t vrtet, tregojn
dashamirsi ndaj saj, nderojn priftrinjt dhe shenjtort e Zotit dhe
u sjellin dhurata kishave e manastireve.7
T gjith kta shembuj jan shum t rndsishm pr t zbuluar e
kuptuar drejtsin dhe tolerancn e besimtarve t vrtet. Zoti urdhron si
m posht:
Zoti ju urdhron tia riktheni pronarve t tyre sendet q i
mbani n mirbesim dhe kur t gjykoni mes njerzve, t gjykoni
me drejtsi. Sa e mrekullueshme sht ajo q Zoti ju urdhron
juve! Zoti dgjon gjithka, sheh gjithka. (Kurani 4:58)
Kenon Tejlor, nj nga udhheqsit misionar t Kishs Anglikane, e
shpreh kshtu bukurin e shfaqur n moralin islam, n nj nga ligjratat e tij:
Ai [Islami], solli doktrinat themelore t fes: njshmrin dhe
madhshtin e Zotit, faktin se Ai sht i mshirshm dhe i drejt, se
Ai krkon bindje ndaj vullnetit t Tij, prkushtim e besim. Islami
LUFTA N KURAN 47
shpalli prgjegjsin e njeriut, nj jet t ardhshme, nj dit gjykimi,

si dhe dnimin e ashpr q i pret t ligjt. Islami solli detyrimin pr
plotsimin e detyrave t lutjeve rituale, pr dhnien e lmoshs, pr
agjrim e bamirsi. Islami i hodhi tej virtytet artificiale, mashtrimet
e marrzit fetare, ndjenjat e zvetnuara morale dhe delikatesn
verbale t znkave teologjike... Islami i solli shpres skllavit,
vllazri njerzimit, si dhe u siguroi njohje t vrtetave themelore t
natyrs njerzore.8
Pohimi i rrem se njerzit n vendet e marra nn kontroll nga
muslimant u konvertuan n Islam nn krcnim e dhun, sht refuzuar
gjithashtu, nga studjuesit perndimor, ndrsa sht konfirmuar prej tyre
drejtsia e qndrimi tolerant i muslimanve. Studjuesi L. Braun shprehet pr
kt si m posht:
Kto fakte t sigurta hedhin posht iden e ushqyer kaq gjersisht
n shkrimet e krishtera, se gjoja muslimant kudo q shkuan,
detyruan njerzit t pranojn Islamin me tehun e shpats.9
N librin e tij Perspektiva e Islamit, Brauni shkon m tej, duke thn
se arsyeja e vrtet pas pushtimeve t muslimanve ishte vllazria e Islamit.
Shumica drrmuese e administruesve musliman, q qeverisn vendet
muslimane prgjat historis, i trajtuan antart e besimeve t tjera me
tolerancn dhe respektin m t madh. Brenda kufijve t shteteve islamike, si
ifutt, ashtu edhe t krishtert kan jetuar n paqe e liri.
Profesori i fes dhe i marrdhnieve ndrkombtare n Universitetin e
Xhorxhtaunit, Xhon Espozito, e prshkruan kshtu tolerancn e
jashtzakonshme, me t ciln u trajtuan ifutt dhe t krishtert n
administratn muslimane:
Ushtrit muslimane treguan aftsi t jashtzakonshme si n betej,
ashtu edhe n administrim, treguan q ishin ndrtuese m shum se
rrnuese. Ato zvendsuan qeverisjet dhe ushtrit vendase, por
ruajtn gjithashtu, shum nga qeverisja, burokracia dhe kultura
vendore. Pr shum njerz n vendet e pushtuara, kjo prbnte nj
ndryshim qeverissish, nj ndryshim q u sillte paqe popujve t
demoralizuar dhe t paknaqur nga fatkeqsit dhe taksat e larta t
viteve t lufts mes bizantinve dhe persve. Bashksit vendore
ishin t lira t ndiqnin jetn e tyre normale dhe t kujdeseshin vet
N vendet prreth Jeruzalemit q jan

qeverisur nga muslimant pr periudha t
gjata kohe, tashm paqja dhe toleranca
jan zvendsuar me luftn dhe konfliktin.
pr shtjet e tyre t brendshme. N shum raste, popullsit e

vendeve n fjal e vlersonin qeverisjen muslimane si m elastike
dhe m tolerante se ajo e kohs s Bizantit dhe e Persis. Bashksit
fetare ishin t lira t zbatonin fen e tyre, t ndiqnin ritualet dhe t
qeveriseshin nga udhheqsit e tyre fetar, e nga ligjet veta n
shtje si martesa, divorci e trashgimia. N shkmbim, atyre u
krkohej t paguanin nj tatim (xhizje), q u siguronte atyre
mbrojtjen muslimane nga do sulm i jashtm dhe i lironte nga
detyrimi i shrbimit ushtarak. Pr kt arsye, ata quheshin t
mbrojtur (dhimmi). N t vrtet, kjo shpesh do t thoshte taksa m
t ulta, autonomi m t madhe lokale, qeverisje nga semitt, t cilt
ishin m pran vendasve pr nga gjuha e lidhjet kulturore n
krahasim me elitn e helenizuar greko-romake t Bizantit, si dhe liri
m t madhe pr ifutt dhe t krishtert vendas. Shumica e kishave
t krishtera, si nestoriant, monofizitt, jakobitt dhe koptt, ishin
prndjekur si heretik dhe skizmatik nga ortodoksia e krishter.
Pr kt arsye, disa bashksi ifute dhe t krishtera u ndihmuan
ushtrive pushtuese dhe i vlersuan ato si m pak shtypse se sa
padront e vjetr perandorak. N shum raste, pushtimet solln nj
Pax Islamica n at zon t ndezur luftrash.10
Nj tjetr Pax Islamica ishte ajo q Islami u solli grave, t cilat
prbnin nj segment t shoqris, ndaj t cilit ishte abuzuar jasht mase n
LUFTA N KURAN 49
koht paraislame. Profesor Bernard Ljuis, i njohur si nj ndr ekspertt m t

mdhenj t Lindjes s Mesme, bn komentin e mposhtm:
N prgjithsi, ardhja e Islamit solli nj prmirsim t
jashtzakonshm t pozits s grave n Arabin e lasht, duke u
siguruar atyre pronsin dhe disa t drejta t tjera, si dhe duke marr
nj mas mbrojtjeje ndaj keqtrajtimit prej burrave apo kujdestarve.
Vrasja e fmijve femra, e sanksionuar prmes zakoneve n Arabin
pagane, u ndalua n Islam. Megjithat, pozita e gruas u dobsua dhe
u prkeqsua n shum drejtime, kur mesazhi origjinal i Islamit e
humbi ndjeshm gjallrin e tij dhe u modifikua nn ndikimin e
zakoneve dhe traditave pararendse.11
Mbretria e Turqve Selxhuk dhe Perandoria Osmane njiheshin
gjithashtu, pr pikpamjet e tyre tolerante n lidhje me Islamin. N librin e tij
Prhapja e Islamit n bot, studjuesi britanik Sr Tomas Arnold, sqaron se
ishte kjo arsyeja, pr t ciln t krishtert dshironin t hynin nn qeverisjen
selxhuke:
Po n at koh, prsri kjo ndjenj sigurie pr jetn fetare nn
qeverisjen muslimane, i bri shum t krishter t Azis s Vogl q
ta mirprisnin ardhjen e turqve selxhuk si liruesit e tyre... N
mbretrin e Mikaelit VIII (1261 1282), turqit u ftuan shpesh nga
banort vendas, pr t marr nn kontroll qytete t vogla n brendsi
t Azis s Vogl. N kt mnyr, banorve u krijohej mundsia q
ti shptonin tiranis s perandoris. Gjithashtu, t varfr e t pasur
shprnguleshin shpesh n vendet e sunduara nga turqit.12
Malik Shah, udhheqsi i Perandoris Islame Selxhuke n kohn kur ajo
njohu kulmin e shklqimit t saj, i trajtonte njerzit e vendeve t pushtuara
me toleranc e dashamirsi dhe pr kt arsye, ai kujtohej prej tyre me
respekt e dashuri. T gjith historiant objektiv bjn fjal n veprat e tyre
pr tolerancn dhe drejtsin e Malik Shahut. Qndrimi i tij dashamirs nxiti
gjithashtu, ndjenja dashurie ndaj tij edhe n zemrat e Ithtarve t Librit. Pr
kt arsye, n nj form t pashembullt n histori, shum qytete hyn nn
qeverisjen e Malik Shahut me vullnetin e tyre t lir. Sr Tomas Arnold
prmend gjithashtu, se Odo de Dioxhilo, nj murg i Shn Denisit, kishte
marr pjes ne Kryqzatn e Dyt si kapelan personal i Luigjit VII. Ai bn
fjal n kujtimet e veta pr drejtsin, me t ciln muslimant qeverisnin,
pavarsisht nga prkatsia fetare e subjekteve t ndryshme. Mbshtetur n
Shum kryqtar u habitn nga qndrimi i drejt,

tolerant dhe i mshirshm q shfaqn muslimant
edhe n fushn e betejs. M von, ata e shprehn
hapur admirimin n kujtimet e tyre. N pikturn e
msiprme shohim Kryqzatn e Dyt, t nisur nga
Luigji VII.
rrfimin historik t Odo de Dioxhilos, Sr Tomas Arnold shkruan:

Gjendja e t mbijetuarve do t kishte qen trsisht e pashpres,
nse pamja e tyre e mjeruar nuk do ti kishte prekur zemrat e
muhamedanve dhe nuk do ti kishte nxitur ata n mshir. Ata u
kujdesn pr t smurt, u siguruan ndihm t varfrve e t uriturve
me bujari t madhe. Disa madje morn parat frnge q grekt ua
kishin marr pelegrinve me forc apo dhelpri dhe ua shprndan
me tepri e zemrgjersi nevojtarve. Kaq i madh ishte ndryshimi
mes trajtimit q pelegrinve iu b nga jobesimtart dhe mizoris q
iu shkaktua atyre nga bashkfetart e tyre t krishter, grekt, t
cilt i detyruan t punonin me dhun, i rrahn dhe u grabitn edhe
at pak gj q u kishte mbetur, duke i detyruar q shum prej tyre t
pranojn me dshir fen e lirimtarve t tyre. Nj kronikan i vjetr
[Odo de Dioxhilo] thot: Duke iu shmangur bashkfetarve t tyre,
t cilt kishin qen aq mizor me ta, ata shkuan e gjetn siguri pran
t pafeve, t cilt u treguan t mshirshm dhe sikurse morm vesh,
m shum se tre mij iu bashkuan turqve, duke i ndjekur ata edhe
pasi u larguan.13
Kto fjal t historianve tregojn, se administruesit musliman, t cilt
zbatonin me sinqeritet moralin e Islamit, qeverisnin gjithmon me toleranc,
mirsi e drejtsi. N t njjtn mnyr, historia e Perandoris Osmane q
qeverisi pr shekuj me radh vende t shumta n tre kontinente, sht e
mbushur me shembuj tolerance.
Mnyra se si ifutt u strehuan n vendet osmane gjat kohs s sulltan
Bajazidit II, pasi iu nnshtruan masakrave dhe shprnguljes nga mbretrit
katolike t Spanjs e Portugalis, sht nj shembull shum i mir i
tolerancs q buron nga morali islam. Mbretrit katolik, t cilt qeverisnin
LUFTA N KURAN 51
Spanjn n at koh, ushtruan trysni t madhe mbi ifutt q m par kishin

jetuar n paqe nn qeverisjen muslimane n Andaluzi. Ndrsa musliman, t
krishter e ifut ishin n gjendje t jetonin s bashku n paqe n Andaluzi,
mbretrit katolik u prpoqn ta detyrojn gjith vendin q t bhet i
krishter, u shpalln luft muslimanve dhe i shtypn egrsisht ifutt. Pr
pasoj, qeverissit musliman t rajonit t Granads n jug t Spanjs, u
rrzuan n vitin 1492. Muslimant iu nnshtruan masakrimeve t tmerrshme
dhe u vran. Edhe ifutt q nuk pranonin t ndryshonin fen e tyre, u
shprnguln me dhun.
Nj grup prej ktyr ifutve, t mbetur pa atdhe, krkoi streh n
Perandorin Osmane dhe shteti i lejoi ata q t qndrojn. Flota Osmane, nn
komandn e Kemal Reisit, i solli ifutt e shprngulur, si dhe muslimant q
mundn t mbijetojn, n vendin e osmanve.
Sulltan Bajazidi II sht i njohur n histori si nj udhheqs e besimtar
i mir dhe n pranvern e vitit 1492, ai i strehoi ifutt e shprngulur nga
Spanja n disa vende t perandoris, pran Edrenes dhe Selanikut. M
shum se 25,000 ifut turq q jetojn n Turqin e sotme, jan pasardhsit e
ifutve spanjoll. Ata kan ruajtur fen dhe traditat q kishin n Spanj 500
vjet m par n kushtet e Turqis s sotme dhe vazhdojn t jetojn t qet e
Qeverisja muslimane n Spanj mori fund n vitin 1492 kur Granada u pushtua nga ushtrit e
mbretit Ferdinand dhe mbretreshs Izabela. N pikturn e msiprme sht pasqyruar
rrethimi i qytetit.
me t drejta t barabarta me qytetart e tjer. Ata kan shkollat, spitalet, azilet

e pleqve, shoqrit kulturore dhe gazetat e tyre. Ata kan tregtar e
siprmarrs t mdhenj, prfaqsues n profesione t shumta, nga shtjet
teknike, te marketingu, me qarqe intelektuale n rritje. Ndrsa bashksit
ifute n Evrop, pr shekuj me radh, i jan nnshtruar friks nga sulmet
raciste antisemite, ifutt n Turqi kan jetuar n paqe e siguri. Ky shembull
sht i mjaftueshm pr t treguar tolerancn dhe konceptin pr drejtsin q
Islami mbart me vete.
Mirsia dhe toleranca, e shprehur nga Sulltan Bajazidi II, vihen re te t
gjith sulltant osman. Kur sulltan Mehmet Fatihu mori Kostandinopojn,
ai i lejoi t krishtert dhe ifutt q t jetonin t lir n at vend. Andre Mikel,
i cili sht i njohur pr veprat me vlera t veanta mbi praktikat e drejta e
tolerante t muslimanve dhe bots s Islamit, thot:
Bashksit e krishtera jetonin n nj shtet t miradministruar q ata
nuk e kishin njohur gjat periudhs bizantine e latine. Ata nuk iu
nnshtruan kurr prndjekjes sistematike. Prkundrazi, perandoria
dhe veanrisht Stambolli, u shndrruan n streh pr ifutt
spanjoll, t cilt ishin keqtrajtuar n vendin e tyre. Njerzit nuk u
islamizuan kurr me forc; lvizjet e islamizimit erdhn si rezultat i
proceseve shoqrore.14
Si del nga kto fakte, muslimant asnjher gjat historis s tyre, nuk
kan qen shtyps. Prkundrazi, ata u kan sjell paqe dhe siguri t gjitha
kombeve dhe besimeve kudo q kan shkuar. Ata jan sjell mir me t gjith
njerzit, duke vepruar n pajtim me vargun kuranor q thot:
Sulltani Bajazidi II ishte nj musliman i prkushtuar. Ai i

mirpriti ifutt q u larguan nga prndjekjet n Spanj
dhe u siguroi atyre lirin pr t praktikuar fen e tyre n
vendet muslimane.
lirimi i Stambollit nga

sulltan Mehmeti, do t
thoshte liri pr ifutt
dhe pr t krishtert
heterodoks q i ishin
nnshtruar pr shekuj me
radh shtypjes s
sunduesve romak e
bizantin.
Adhuroni Zotin dhe mos i shoqroni asgj Atij n adhurim! Tregohuni

t mir ndaj prindrve, ndaj t afrmve, ndaj jetimve, ndaj t
mjerve, ndaj fqinjve tuaj t afrm e t largt, ndaj miqve, ndaj
udhtarve dhe ndaj skllevrve tuaj! Zoti nuk e do at q sht
mburracak e mendjemadh. (Kurani 4:36)
Shkurt, miqsia, vllazria, paqja dhe dashuria jan bazat e moralit kuranor
dhe muslimant prpiqen q t mishrojn pikrisht kto virtyte t larta.
T gjith shembujt tregojn se organizimi i veprave t terrorit kundr
njerzve t pafajshm, sht plotsisht n kundrshtim me Islamin.
Prkundrazi, muslimant jan prgjegjs pr ti ndaluar edhe t tjert nga
krimi, pr t larguar mizorin n tok dhe pr t sjell paqe e siguri pr t
gjith njerzit n bot.
Nuk sht e mundur t flitet pr terror t krishter, terror ifut apo
terror islamik. N t vrtet, nj hulumtim i sfondit shoqror t prgjegjsve
pr aktet terroriste tregon se terrorizmi nuk sht nj shtje fetare, por nj dukuri
shoqrore.
Sulltan Mehmeti i bri shum lshime Patriarkatit. Patriarku gzonte autonomi pr her t par n
histori dhe kjo ndodhi n qeverisjen osmane. N piktur shihet sulltani Mehmeti duke pritur
patriarkun.
Ata q besojn dhe nuk e prziejn

besimin e tyre me padrejtsi (politeizm),
jan t vetmit q kan shptuar...
(Kurani 6:82)
FYTYRA E VRTET
E TERRORISTVE Q
VEPROJN N
EMR T FES
Kryqtart: barbart q morn
npr kmb fen e vet
Mesazhi i vrtet i nj feje apo i nj sistemi besimi mund t
shtrembrohet nga pseudo-aderuesit e saj. Kryqzatat, periudha e t cilave
prbn nj episod t errt n historin e Krishterimit, jan nj shembull i
ktij shtrembrimi.
Kryqtart ishin t krishter evropian, t cilt ndrmorn,
nga fundi i shekullit XI, ekspedita pr t rimarr nn
kontroll nga muslimant Tokn e Shenjt
(Palestinn dhe zonn rrethuese t saj). Ata
u shfaqn me nj qllim t
ashtuquajtur fetar, por ata lan t shkret do pllmb dh ku shkeln dhe

prhapn frik e tmerr kudo q shkuan. Civilt q u hasn gjat rrugs iu
nnshtruan ekzekutimeve masive. U plakitn fshatra e qytete. Pas pushtimit,
Jeruzalemi ku muslimant, ifutt dhe t krishtert kishin jetuar n paqe, nn
qeverisjen islame, u shndrrua n sken gjakderdhjeje t pafund. Ata
masakruan, pa mshir t gjith muslimant n qytet.
Sipas fjalve t nj historiani, ata vran t gjith saraent dhe
turqit q gjetn... meshkuj a femra qofshin.15 Nj nga kryqtart,
Rajmondi i Agijs, krenohet kshtu pr dhunn e ushtruar:
Pamje t mrekullueshme mund t shiheshin. Disa nga njerzit tan
(dhe kjo ishte forma m e mshirshme) u pren kryet armiqve t
tyre; t tjer i goditn ata me heshta dhe ata binin nga kullat; t tjer
i torturuan ata edhe m gjat, duke i hedhur n flak. Pirgje me
koka, duar e kmb u pan n rrugt e qytetit. Njerzve u duhej
t ecnin duke shkelur mbi kufoma njerzish e kuajsh. E megjithat,
kto ishin voglsira n krahasim me at q ndodhi n Tempullin e
Solomonit, i cili sht nj vend ku zakonisht, kndoheshin shrbesa
fetare... N Tempullin e Solomonit dhe n oborrin e tij, njerzit
kalronin n gjak deri n gjunjt dhe kapistrat e kuajve.16
N dy dit, ushtart kryqtar vran afro 40,000 musliman n mnyrat
barbare q u prshkruan.17
Barbaria e kryqtarve ishte aq e tepruar saq gjat Kryqzats s Katrt,
ata plakitn Kostandinopojn (Stambolli i sotm), nj qytet i krishter dhe
grabitn sendet e arta nga kishat.
Natyrisht q e gjith kjo barbari ishte n kundrshtim t plot me
doktrinn e krishter. Krishterimi, sipas fjalve t Bibls, sht nj mesazh
dashurie. N Ungjillin sipas Mateut, thuhet se Jezusi u tha ndjeksve t tij:
Duajini armiqt tuaj dhe lutuni q ata t mos ju prndjekin! (Mateu
5:44). N Ungjillin sipas Luks, thuhet se Jezusi ka thn: Atij q t
godet n njrn faqe, ktheji edhe tjetrn! (Luka 6:29) Kshtu, vrasja e
njerzve t pafajshm sht e paimagjinueshme. Konceptin e vrasjes s t
Muslimant, ifutt dhe t krishtert ortodoks kan jetuar s bashku n paqe n Jeruzalemin e
qeverisur nga muslimant. Kur kryqtart pushtuan Jeruzalemin (si shihet m lart), ata kryen akte t
tmerrshme masakrash. Kryqtart plakitn qytetet dhe vran civilt kudo q shkuan.
pafajshmve mund ta gjejm n Bibl, por pr kt akuzohet mbreti mizor

ifut Herodi, i cili u prpoq t vriste Jezusin qysh kur ky ishte foshnj.
Nse Krishtrimi sht nj fe e mbshtetur n dashuri dhe q nuk
nxit dhun, si mundn kryqtart e krishter t kryejn aktet m t
dhunshme t historis? Arsyeja kryesore pr kt sht q kryqtart
ishin kryesisht njerz t paditur q mund t cilsohen m mir me
emrin turm. Masat e tyre, t cilt nuk dinin asgj nga feja e vet
dhe q ndoshta se kishin lexuar apo par kurr Bibln n jetn e
tyre dhe q ishin n prgjithsi

plotsisht t panjohur me vlerat
morale t urdhruara prej Bibls, u
shtyn
n
barbari
prmes
slloganeve t Kryqzatave, t cilat
paraqiteshin si Vullneti i Zotit.
Duke prdorur kt metod
mashtruese, shum prej tyre u
nxitn pr t kryer veprime t
frikshme, t ndaluara n fen e
M 12 shtator 1204 kryqtart hyn n
Kostandinopoj, e cila mbahej nga
tyre.
bashkfetart e tyre t krishter. Megjithat,
Vlen t prmendet se n at
ata e plakitn qytetin, duke grabitur deri
periudh, t krishtert lindor, apo
edhe arin nga kishat.
populli i Bizantit, t cilt nga pikpamja
kulturore, qndronin shum m lart se t krishtert perndimor, treguan
vlera m t mdha njerzore. Edhe prpara, edhe pas pushtimeve t
Kryqzatave, t krishtert ortodoks jetuan s bashku me muslimant. Sipas
komentatorit t BBC-s, Terri Xhons, me trheqjen e kryqtarve nga Lindja
e Mesme jeta e qytetruar filloi prsri dhe antart e tre besimeve
monoteiste iu rikthyen bashkekzistencs paqsore.18
Shembulli i kryqtarve sht tregues pr nj dukuri t prgjithshme. Sa
m t paqytetruar, t pazhvilluar intelektualisht e t paditur t jen aderuesit
n nj ideologji, aq m t prirur jan ata pr t shprthyer n akte dhune. Kjo
vlen edhe pr ideologjit q nuk kan t bjn fare me fen. T gjitha lvizjet
komuniste n bot jan t prirura nga terrori. M t egrat e m t
prgjakshmet e tyre ishin ato t khmerve t kuq n Kamboxhia. Veprimet e
tyre vinin pr arsye t injorancs s thell.
Karakteri beduin n Kuran

N kohn e Profetit Muhamed, n Arabi ekzistonin dy struktura baz t
shoqris. Kta ishin banort e qytetit dhe beduint (arabt e shkrettirs). N
qytete mbizotronte nj kultur e sofistikuar. Marrdhniet tregtare i lidhnin
qytetet me botn e jashtme dhe kjo shrbente pr formimin e sjelljeve t
FYTYRA E VRTET E TERRORISTVE Q VEPROJN N EMR T FES 59
mira mes arabve qytetar. Ata kishin vlera estetike t rafinuara, plqenin
letrsin dhe veanrisht poezin. Arabt e shkrettirs, nga ana tjetr, ishin
fise nomade q jetonin n shkrettir dhe q kishin nj kultur shum t
paprpunuar. Ata ishin plotsisht t panjohur me artet dhe shkencat dhe
zhvillonin nj karakter t parafinuar.
Islami lindi dhe u zhvillua mes banorve t Meks, qytetit m t
rndsishm t gadishullit. Sidoqoft, Islami u prhap n t gjith
gadishullin dhe at e prqafuan t gjitha fiset arabe. Mes ktyre fiseve
ishin gjithashtu arabt e shkrettirs, por kta ishin disi problematik.
Sfondi i tyre i varfr intelektual e kulturor i pengonte disa prej tyre q ta
kuptonin thellsin dhe shpirtin fisnik t Islamit. Lidhur me kt, Zoti n
Kuran ka shpallur kt varg:
Arabt e shkrettirs jan m t kqinjt n mosbesim e
hipokrizi dhe m t prirur pr t mos i njohur kufijt q Zoti i
ka br t ditur t Drguarit t Tij. Mirpo Zoti sht i
Gjithditur, i Urt. (Kurani 9:97)
Arabt e shkrettirs, pra, ato grupe shoqrore, t cilat ishin m t
kqinjt n mosbesim e hipokrizi, si dhe t prirur pr t mos iu bindur
urdhresave t Zotit, u bn pjes e bots islame n kohn e Profetit. Nuk
duhet t harrojm se jo t gjith arabt e shkrettirs ishin negativ.
Sidoqoft, n koht e mvonshme, sekti i quajtur harixhi, i cili lindi mes
beduinve prbn nj shembull. Tipari m i dallueshm i ktij sekti pervers
(t quajtur harixhi, q do t thot rebel, pr shkak t shmangies s madhe
nga praktikat sunite), ishte natyra e tyre e egr dhe fanatike. Harixhitt, t
cilt e kuptonin fare pak thelbin e Islamit apo virtytet dhe vlerat e shprehura
n Kuran, luftuan kundr t gjith muslimanve t tjer, duke u mbshtetur
n nj numr t vogl vargjesh kuranore, t cilt ata i keqinterpretuan
dukshm. Pr m tepr, ata kryen akte terrorizmi t vrtet. Aliu q ishte
njri nga shokt m t dashur t Profetit, u vra nga nj harixhi.
N koht e mvonshme, u shfaqn hashashitt, nj tjetr organizat
brutale. Kjo ishte nj organizat terroriste, e prbr nga injorant dhe
militant fanatik, t zhveshur nga t kuptuarit e thell t thelbit t Islamit.
Pr kt arsye, ata ishin t prirur q t ndikoheshin shum leht nga sllogane e

premtime t thjeshta.
E thn ndryshe, njlloj sikurse kryqtart dmtuan dhe keqinterpretuan
Krishtrimin, sikur t ishte nj doktrin egrsie, disa grupe q e kishin burimin
te bota islame, e keqinterpretuan Islamin, duke prdorur brutalitetin. E
prbashkta mes ktyre sekteve dhe kryqtarve, ishte natyra e tyre beduine.
Pra, ata ishin injorant, t parafinuar e t pakulturuar, t paaft pr ta kuptuar
fen. Dhuna e prdorur prej tyre erdhi si pasoj e ksaj paaftsie pr t kuptuar
dhe jo nga feja q ata pretendonin se i prkisnin.
Njri nga burimet e terrorizmit:

Fanatizmi i Bots s Tret
Disa shembuj nga historia mund t na ndihmojn pr t fituar nj kuptim
m t sakt mbi dukurin e ashtuquajtur terror islamik, i cili qndron sot n
krye t rendit t dits n shtjet ndrkombtare. Kjo ndodh pr arsye se ata q
dalin pr t kryer veprime terrori n emr t Islamit dhe ata q i mbshtesin
veprime t tilla, duke qen se paraqesin nj pakic t paprfillshme n botn e
Islamit, lindin nga ky karakter i posam pr beduint dhe jo nga vet
Beduint ishin fise nomade t

shkrettirs n kohn e Profetit
Muhamed. Pr shkak t kushteve t
ashpra n t cilat jetonin, n kulturn e
tyre mbizotronte ashprsia dhe
egrsia.
Terroristi sht
i pamshirshm dhe
synon vetm t rrnoj
Themeluesi i Anarkis Ruse, Mihail
Bakunin dhe nxnsi i tij Neajev, e prshkruajn
terroristin ideal n kt mnyr:
E gjith puna e ekzistencs [s nj revolucionari], jo
vetm n fjal por edhe n vepra, sht n luft me rendin ekzistues
n shoqri dhe me gjith t ashtuquajturn bot t qytetruar, me ligjet,
moralin, traditat e saj. Ai sht nj kundrshtar i papajtueshm... Ai njeh
vetm nj shkenc; shkencn e shkatrrimit. (Gazeta The Alarm,
"Bakunin's Ground-Work for the Social Revolution, dhjetor 1885, 26, f. 8)
Sikurse kuptohet nga kto fjal t Bakuninit dhe t Neajevit, terroristt
jan njerz q i shkpusin lidhjet e tyre me do institucion material e shpirtror,
duke mohuar kshtu do vler morale. Ata i shohin institucionet e tilla si pengesa
pr planet e tyre. Bakunini, gjithashtu, thot: Dit e nat ai [revolucionari] ka
vetm nj mendim, nj qllim: shkatrrimi i pamshirshm; ndrsa me
gjakftohtsi e pareshtur, ndjek kt qllim, ai vet duhet t jet i gatshm t
vdes n do koh dhe i gatshm t vras me duart e veta kdo q prpiqet ta
ndal nga qllimet e veta. N tekstin e tij Vepra themelore e revolucionit
shoqror, ekziston ky prshkrim mbi at se si duhet t jet nj terrorist:
Ai duhet t jet i ashpr me vetveten dhe me t tjert. T gjitha ndjenjat e
dobsis n marrdhnie, miqsi, dashuri e mirnjohje duhet t shtypen me
ftohtsi nprmjet pasionit t vetm t veprimit revolucionar.
Kto fjal nxjerrin n shesh fytyrn e errt t terrorizmit dhe tregojn se
ai sht plotsisht n kundrshtim me fen islame q sht
themeluar mbi paqen, tolerancn e dashurin. N nj varg
kuranor, Zoti shprehet se feja islame (paqja) sht shptimi
i vrtet pr njerzimin dhe t vepruarit ndryshe, do t
thot t ecsh n rrugn e djallit:
O ju q besuat! Prqafojeni fen islame
(paqen) n trsi! Mos ndiqni hapat e
djallit! Ai sht nj armik i hapur
ndaj jush. (Kurani 2:208)
Psikologjia e turms
te terrorizmi
Nj tjetr karakteristik e rndsishme e
terroristve sht se ata veprojn me nj shpirt
kolektivist. Brenda ktij shpirti, idet individuale dhe
zgjedhja personale anashkalohen dhe secili drejtohet pr te
nj qllim i vetm. Ata q veprojn brenda ktij shpirti
kolektiviteti mund t kryejn veprime pa prdorur vullnetin dhe
vetdijen e tyre; veprime, t cilat nuk do ti kryenin kurr me mendjen e
tyre t lir. N shum vende t bots, grupet terroriste prbhen nga nj
grusht njerzish t paditur e t pamsuar, t cilt trhiqen nga histeria
emocionale e grumbullimeve masive, slloganeve dhe pa e ditur as vet se
bjn, prfshihen n mizori e barbarizma masive. Pr nj ast, njerz t till
mund t shndrrohen n vrass gjakatar dhe n terrorist q jan t aft t kryejn
veprimet m njerzore. Nj njeri mund t duket plotsisht i qet kur sht i vetm,
por kur bhet pjes e nj grupi terrorist, ai mund t bhet i aft pr t djegur e
sulmuar pa asnj arsye t dukshme. Nj magjepsje e till hidhet mbi individt aq sa
ata arrijn deri n dshirn pr tu vrar pr shtjen e tyre. Shumica e atyre q
marrin pjes n veprime terrori shpesh karakterizohen nga vullneti dhe ndrgjegjja
e dobt dhe nn ndikimin e psikologjis s turms, shndrrohen n nj pjesz t
parndsishme t nj mase t pavler. T kuptuarit dhe t gjykuarit zvendsohen
nga emocionalizmi i tepruar dhe ekstravagant, si dhe nga prirja ndaj dhuns dhe
egrsis. Njerz t till provokohen leht, jan intolerant dhe nuk njohin
asnj kufi t vendosur nga ndonj ligj.
Gabimi i ksaj psikoze t turms sht shpallur n Kuran, ku
thuhet se qenie t tilla njerzore duhet t veprojn sipas vullnetit dhe
inteligjencs s tyre:
Mos ndiqni (thoni, bni) at pr t ciln nuk keni
dije! Njeriu sht prgjegjs pr shikimin,
dgjimin dhe zemrn... (Kurani
17:36)
Islami. Paaftsia pr t kuptuar thelbin e Islamit q sht n thelb, nj fe e

paqes dhe e drejtsis, i bn ata q ta shndrrojn fen n nj pjes prbrse
t barbarizmit, i cili sht thjesht, pasoj e strukturs s tyre shoqrore e
kulturore. Prejardhja e ktij barbarizmi q mund t quhet me t drejt
fanatizmi i Bots s Tret, jan nismat e njerzve t zhveshur nga dashuria
pr qeniet e tjera njerzore.
sht nj fakt se n shekujt e fundit, muslimant n t gjitha ant e bots
islame, i jan nnshtruar dhuns s forcave perndimore dhe aleatve t tyre.
Vendet kolonialiste evropiane, regjimet shtypse vendase apo kolonizatort e
mbshtetur nga Perndimi (pr shembull Izraeli) u kan shkaktuar vuajtje t
mdha e t shumta muslimanve.
Muslimani nuk duhet t ul zrin ndaj padrejtsive q i bhen. Ata duhet
ti luftojn padrejtsit. Por n prgjithsi ata duhet t mundohen ti
prgjigjen ligsis me mirsi:
Nj vepr e mir dhe nj vepr e keqe nuk jan t barabarta.
Zmbrapseni t keqen me dika t mir dhe, nse ekziston
armiqsi mes jush dhe dikujt tjetr, ai do tju bhet si nj mik i
ngushte. (Kurani 41:34)
sht pa dyshim, nj e drejt e ligjshme e muslimanve q t reagojn
ndaj barbaris, pa i kaluar kufijt e vendosur nga Zoti, i Cili thot:
... Mos lejojni q urrejtja ndaj nj populli, i cili ju ndaloi nga
hyrja n Xhamin e Shenjt tju shtyj n kaprcimin e
mass..! (Kurani 5:2)
Pr pasoj, kryerja e veprimeve terroriste kundr njerzve t pafajshm
t kombeve t tjer nn pretekstin e prfaqsimit t kombeve t shtypur t
bots, nuk sht n asnj mnyr n prputhje me Islamin.
Nj tjetr pik q meriton t prmendet n mnyr t veant, sht se
kombet dhe bashksit perndimore nuk mund t bhen prgjegjs pr
dhunn dhe shtypjen q u prmendn m sipr kundr muslimanve. Sot,
filozofit materialiste dhe afetare q mbizotruan n shekullin XIX, jan
prgjegjsit kryesor pr kto akte t zymta. Kolonializmi evropian nuk e ka
prejardhjen
te
Krishterimi.
Pkundrazi,
lvizjet
antifetare
kundrviheshin vlerave t Krishtrimit, i hapn rrugn kolonializmit. N

rrnjt e mizorive t mdha t shekullit t XIX, qndron ideologjia e
Darvinizmit Social. N botn e krishtere, sot ka ende faktor t egr, t
dhimbshm dhe kundrshtues, sikurse edhe nj kultur t mbizotruar nga
element paqsor e t drejt q i kan rrnjt te Krishterimi. N t vrtet,
mosmarrveshja m e madhe nuk qndron mes Perndimit dhe Islamit.
Ndryshe nga mund t mendoj prgjithsisht opinioni, mosmarrveshja
qndron mes t devotshmve n Perndim dhe bots islame nga njra an dhe
njerzve q kundrshtojn fen (materialistve, ateistve, darvinistve etj.)
nga ana tjetr.
Nj tjetr tregues se Fanatizmi i Bots s Tret nuk ka t bj aspak me
Islamin sht se deri von, fanatizmi ishte identifikuar me ideologjin
komuniste. Sikurse dihet mir, veprime t ngjashme antiperndimore terrori
u kryen n vitet 1960 dhe 1970 nga organizatat e mbshtetura nga sovjetikt.
Pasi ndikimi i ideologjis komuniste u zbeh, disa nga strukturat shoqrore q
solln n jet komunizmin e kan kthyer vmendjen e tyre tek Islami. Kjo
mizori e paraqitur nn petkun e fes, e cila sht formuluar nprmjet
futjes s disa koncepteve e simboleve islame n ish-literaturn komuniste,
sht trsisht n kundrshtim me vlerat morale q prbjn thelbin e Islamit.
Nj vzhgim i fundit pr kt shtje sht se Islami nuk sht
prkdhels e hatrmbajts ndaj ndonj kombi a rajoni gjeografik t veant.
Ndryshe nga opinioni i prgjithshm n Perndim, Islami nuk sht nj
kultur lindore. Islami sht feja e fundit e shpallur pr njerzimin si
udhzim n rrugn e drejt dhe u vetrekomandohet t gjith njerzve.
Muslimant jan prgjegjs pr komunikimin e fes s vrtet te t gjith
njerzit e t gjitha kombeve dhe t nxisin q t gjitha kulturat ta ndjejn veten
pran Islamit.
N prfundim, ka nj zgjidhje t vetme pr njerzit dhe grupimet q n
emr t Islamit, ven n prdorim terrorin dhe prmes regjimeve shtypse, e
kthejn botn n nj vend t vdekur, n vend q ta zbukurojn at: shpallja e
moralit Islam dhe komunikimi i tij n mnyr q njerzit t jen n gjendje ta
kuptojn at e t jetojn sipas tij.
Njra nga metodat

e terrorizmit sht shkaktimi
i friks dhe panikut
n shoqri
Nj nga cilsit m t rndsishme t terrorizmit, sht se ai i
zgjedh objektivat e tij pa br dallime. Fakti se ai, i prcakton kto
objektiva pa br dallim sht nj nga arsyet m t rndsishme pr
prhapjen e friks, sepse askush nuk mund t ndjehet i sigurt. Nse njerzit
e din se jan objektiva t mundshm pa pasur ndonj arsye, askush nuk mund
t ndjehet i sigurt nga terroristt. Nuk ka asgj q objektivat potencial mund t
bjn pr tu vetmbrojtur, prderisa terroristt veprojn sipas qllimeve t veta,
n nj koh dhe vend q e zgjedhin vet. N kt mnyr, veprimet e terrorit n
shoqri jan arbitrare dhe t paparashikueshme.
Organizatat terroriste i sulmojn pa dallim

objektivat e tyre dhe nuk shqetsohen pr vrasjet
apo plagosjet e individve t pafajshm. Nj
shembull tipik i ksaj ishte gazi nervor q u prdor
n metron e Tokios m 20 mars 1995.
Gabimi i radikalizmit
Ekziston edhe nj ide tjetr q duhet t marrim n shqyrtim krahas asaj
t terrorit. sht fjala pr dukurin e radikalizmit.
Radikalizm do t thot t mbshtetsh ndryshimet e papritura
revolucionare e shkatrrimtare dhe t zbatosh nj politik t rrept pa
kompromise pr ti arritur kto ndryshime. Radikalt dallohen nga dshira e
tyre pr ndryshime revolucionare dhe pr qndrimin e ashpr dhe nganjher
agresiv q mbajn.
N kt rast, si n do sfer tjetr t jets, udhzimi pr muslimant
sht Kurani. Kur marrim n shqyrtim radikalizmin n dritn e Kuranit,
shohim se ai nuk ka t bj aspak me mnyrn, me t ciln Zoti urdhron
besimtart q t sillen. Kur Zoti prshkruan nj besimtar n Kuran, Ai e
prshkruan at si nj njeri t dashur, q u shmanget prplasjeve dhe debateve,
q i trajton edhe njerzit m armiqsor me ngrohtsi e miqsi.
Nj shembull q na udhzon n kt shtje, sht urdhresa e Zotit pr
Musain (Moisiun) dhe Harunin (Aronin) pr t shkuar te Faraoni dhe pr tiu
drejtuar atij me mirsjellje:
Shkoni te faraoni! Ai i ka kaprcyer kufijt. Megjithat, flitini
atij me fjal t buta, me shpresn se ai do t kushtoj vmendje
apo do t friksohet! (Kurani 20:43-44)
Faraoni ishte njri ndr t pafet m t egr e m kryelart t kohs s
tij. Ai ishte nj despot q e mohonte Zotin dhe adhuronte idhujt. Pr m tepr,
ai i detyronte besimtart (izraelitt e asaj kohe) q tu nnshtroheshin
mizorive e vrasjeve. Megjithat, Zoti urdhroi profett e Tij q t shkojn te
nj njeri kaq armiqsor dhe ti flasin me mirsjellje.
Do t vini re, se rruga e treguar nga Zoti ishte mnyra e bashkbisedimit
miqsor dhe jo rruga e prplasjes, fjalve t ashpra, slloganeve t lindura nga
zemrimi apo protestave t trazuara.
Ka edhe disa shembuj t tjer q u tregojn muslimanve si t sillen, si
sht, pr shembull, bashkbisedimi i profetit Shuajb me disa jobesimtar.
Ky bashkbisedim rrfehet n Kuran n kt mnyr:
N Medjen drguam vllain e tyre, Shuajbin. Ai u tha: "O
populli im, adhuroni Allahun, ju nuk keni t adhuruar tjetr ve
Tij! Mos u hani hakun njerzve kur matni e peshoni. Un ju shoh (se
Zoti ju urdhron tia riktheni pronarve t tyre

sendet q i mbani n mirbesim dhe kur t gjykoni mes
njerzve, t gjykoni me drejtsi. Sa e mrekullueshme
sht ajo q Zoti ju urdhron juve! Zoti dgjon
gjithka, sheh gjithka.
(Kurani 4:58)
rroni) n mirqenie, por n t vrtet kam frik pr ju dnimin e nj

dite t afrt.
O populli im! Matni e peshoni me drejtsi, mos u hani hakun
njerzve dhe mos bni rrmuj e ligsi n tok.
Ajo pjes (e fitimit hallall) q jua ka lejuar Allahu sht m e
mir pr ju, nse jeni besimtar. Dijeni se un nuk jam vn rojtar
mbi ju."
Ata i than: "O Shuajb, a mos vall namazi yt t mson q ne
t braktisim at q kan adhuruar baballart tan dhe t mos bjm
't duam me pasurin ton? Vrtet q ti je i duruar e i
menur.[ironi]"
Ai u tha: "O populli im, nse un kam argumente t qarta nga
Zoti im dhe Ai m ka furnizuar me t mirat e Tij (si mund t'i prziej
ato me fitim t paligjshm?). Kur ju kundrshtoj, un nuk dua t
veproj at q jua ndaloj juve ta bni. Un vetm dshiroj t rregulloj
me aq sa kam mundsi, por suksesi im sht n dorn e Allahut. Tek
Ai mbshtetem dhe Atij i drejtohem i penduar. (Kurani 11:84-88)
Kur marrim n shqyrtim at q thot Shuajbi, shohim se ai i ftoi njerzit
q ti besojn Zotit dhe t pranojn parime t larta morale. Ai e bri kt me
mirsi e thjeshtsi. Ne mund t sqarojm disa nga aryset e ksaj sjelljeje n
kto vargje:
* Kur Shuajbi u thot njerzve Un nuk jam vendosur mbi ju si
rojtari juaj, ai tregon se nuk dshiron ti sundoj apo ti kontrolloj ata.
Qllimi i tij i vetm sht q ti informoj ata n lidhje me t vrtetn q Zoti
i ka shpallur.
* O populli im! far mendoni? Kjo shprehje, e prdorur nga
Shuajbi ndaj mohuesve, tregon se ai i drejtohej inteligjencs dhe ndrgjegjes
s tyre. Me fjal t tjera, ai nuk kmbngulte, duke ushtruar trysni, por vinte
n diskutim idet e tyre pa iu kundrvn atyre dhe i ftonte q t mendonin e
t arrinin n nj prfundim t caktuar me ndrgjegjen dhe vullnetin e tyre t
lir.
* Un nuk dua tju kundrvihem e t bj pr vete at q po jua
ndaloj juve. Ndalimi i Shuajbit ktu nuk sht, n t vrtet, nj ndalim. Ai
u sqaronte se disa veprime jan t mkatshme dhe ftonte njerzit ti braktisin
veprime t tilla. Pr m tepr, kur Shuajbi thoshte nuk dua tju
kundrvihem, tregonte se nuk kishte pr qllim t grindej me ta. Ai nuk

dshironte ti shqetsonte apo t nxiste sherr. Ai dshironte vetm ti ftonte
n besim e n zbatim t parimeve t larta morale.
Nse merrni n shqyrtim Kuranin, do ta shihni at ngrohtsi, at mirsi
e toleranc q ka karakterizuar t gjith profett. Zoti e prshkruan profetin
Ibrahim (Abraham) si zemrbut e t prmbajtur (Kurani 9:114). N
nj varg tjetr, karakteri fisnik i Profetit Muhamed prshkruhet n kt
mnyr:
N saje t mshirs s Zotit, ti u tregove i but me ta. Nse do t
kishe qen i ashpr e zemrgur, ata do t ishin larguar prej teje. Fali
ata dhe lutu e krko falje pr ta! Kshillohu me ta pr shtjet!
Pataj, pasi t kesh vendosur, mbshtetu tek Allahu, pasi Ai i do ata
q mbshteten tek Ai. (Kurani 3:159)
Nj cilsi e dukshme e radikalizmit sht egrsia. Kjo prirje mund t
vihet re qart n ligjratat, shkrimet dhe demonstrimet e radikalve.
Sidoqoft, egrsia nuk sht nj cilsi e muslimanve. Kur Zoti bn fjal pr
besimtart n Kuran, ai i prshkruan ata si njerz q bjn bamirsi si n
koh t mira, ashtu edhe n koh t vshtira; q kontrollojn zemrimin
dhe i falin njerzit. Zoti i do bamirsit. (Kurani 3:134)
E vetmja gj q muslimani dshiron nga njerzit e tjer, sht q ata t
besojn n Zotin dhe t jetojn sipas parimeve morale, por kjo sht e
mundur vetm me vullnetin e Zotit. Pavarsisht se mund t bjm ne,
pavarsisht se sa mund t prpiqemi tu sqarojm t vrtetn njerzve, zemrat
e tyre jan n duart e Zotit. Zoti ua kujton muslimanve kt fakt kaq t
rndsishm n kt varg kuranor: A nuk e din ata q besuan, se nse do
t kishte dashur Zoti, do t kishte mundur ta udhzonte mbar
njerzimin?... (Kurani 13:31)
Ekziston nj tjetr varg nga Kurani q thekson t njjtin fakt:
Nse Zoti yt do t kishte dshiruar, t gjith njerzit n tok do
t kishin besuar. Mos vall mendoni se mund ti detyroni
njerzit q t jen besimtar? (Kurani 10:99)
Pr kt arsye, detyra e muslimanit sht vetm tu sqaroj faktet dhe t
ftoj njerzit q ti pranojn ato. Nse njerzit e pranojn apo jo ftesn, varet
vetm nga ndrgjegjja e tyre. Zoti e shpall kt t vrtet n Kuran kur thot
se nuk ka detyrim n fe:
Pr terroristt vrasja e njerzve, shkatrrimi dhe shkretimi, prbjn nj mnyr jetese. Sipas tyre,
gjakderdhja sht nj akt i ligjshm. Ata mund t vrasin njerz t pafajshm, t lshojn bomba mbi
fmijt apo t hedhin n er shtpi pa asnj ndjenj mshire.
Nuk ka detyrim n fe. Rruga e drejt dallohet qart nga e

gabuara. Kushdo q refuzon hyjnit e rreme dhe ka besim te
Zotin, sht kapur pas lidhjes m t qndrueshme, e cila nuk do
t kputet kurr. Zoti sht Gjithdgjues, i Gjithditur.
(Kurani 2:256)
Pr kt arsye, nuk ka kuptim q ti bsh njerzit me forc t besojn
dhe t bhen musliman, apo ti detyrosh ata q t falen e ti largohen
mkatit. Kshilla, sht e vetmja rrug. Zoti shpall n disa vargje kuranore q
i drejtohen t Drguarit t Zotit, se muslimant nuk jan shtyps:
Ne e dim m s miri se t thon ty ata, por ti nuk je
shtrngues pr ta. Kshillo me an t Kuranit kdo q i trembet
paralajmrimit Tim! (Kurani 50:45)
Thuaj: O njerz! E vrteta erdhi nga Zoti juaj. Kushdo q
udhzohet, sht udhzuar pr t mirn e vet. Kushdo q
humbet rrugn, humbet pr veten e tij. Un nuk jam vendosur
si rojtar mbi ju. (Kurani 10:108)
Muslimant jan t prgjegjshm vetm pr t shpjeguar fen e tyre. Ata
nuk duhet t ushtrojn trysni apo dhun mbi asknd dhe duhet tu flasin me
mirsjellje edhe femohuesve m tiranik. Njerz t till nuk mund t jen
radikal, sepse radikalizmi qndron n kundrshtim me ato cilsi q radhitm
m sipr. N t vrtet, radikalizmi sht nj rrym joislame e mendimit dhe
qndrimit politik. Kjo rrym ka deprtuar nga jasht n botn islame. Kur i
marrim n shqyrtim dukurit shoqrore q prshkruhen n termat e
radikalizmit, do t mund t thuhej se kto jan, n themel, nj bashksi
metodash dhe ligjratash, t prdorura dikur nga komunistt, apo nj
shprehje e egrsis fanatike, e cila nuk ka vend n Islam (48-26)
T gjith muslimant duhet ta refuzojn plotsisht zemrimin dhe

shpalosjen e nj qndrimi debatues agresiv, pasi kjo do t ishte n
kundrshtim me natyrn e Islamit dhe n vend t ktij qndrimi t shfaqin nj
qllim miqsor, t sjellshm, fisnik, tolerant, t qet e t mshirshm.
Muslimant duhet t bhen shembull pr botn dhe t admirohen pr
pjekurin, tolerancn, thjeshtsin, paqsin etj... Muslimant duhet ta
jetojn Islamin n mnyrn m t mir t mundshme dhe t shfaqin moralin
e Islamit prpara syve t bots, jo vetm n sjellje e veprime por edhe
nprmjet arritjeve t tyre n shkenc, kultur, art, estetik, rend shoqror etj.
Shpjegimi i Islamit pr t tjert dhe mbrojtja e Islamit ndaj ideve t
huaja prfshihen n ato q u prmendn m sipr. N vargun q vijon, Zoti
shpall qart se far qndrimi duhet t mbaj muslimani n marrdhnie me
t tjert:
Fto n rrugn e Zotit tnd me urtsi e fjal t mira dhe diskuto
me ta n mnyrn m t sjellshme. Zoti yt e di m s miri kush
sht shmangur nga rruga e Tij dhe i njeh ata q jan t
udhzuar. (Kurani 16:125)
Metodat terroriste dhe psikologjia

Koncepti i terrorit ka nj kuptim m t gjer n gjuhn e sotme. N
prgjithsi, ai i referohet prplasjes s armatosur t nxitur nga grupet
ideologjike radikale. Terror do t thot krcnim, por ky krcnim shtrihet n
nj fush t gjer, prfshir gjith jetn e njerzve, t cilt ndjejn
krcnimin, kanosjen e dhuns dhe friks. Terrori, si do veprim i dhunshm
q kryhet pr t nxitur frik, prfshin nj krcnim t dendur e t rregullt q
synon ti msoj njerzit t prvetsojn nj mnyr t caktuar t menduari
dhe sjelljeje. N do rast, objektivi i terrorizimit jan drejtprdrejt apo
trthorazi vet qytetart.
Organizatat e terrorit prdorin terrorin pr t siguruar mbshtetje.
Krcnimet e prdorura prej tyre llogariten q t rrisin forcn e tyre dhe n

kt mnyr, tu sigurojn me hir a me pahir, mbshtetjen e nj pjese apo t
t gjith qytetarve.
Gjja e par q njerzve u vjen n mend kur prmendet fjala terror,
sht n prgjithsi, lloji i njohur si terror i majt, por ekziston gjithashtu
nj lloj terrori q vihet re n vendet e Bots s Tret dhe q vihet n jet nga
regjime diktatoriale. N t vrtet, realiteti ktu nuk sht asgj vese nj
zbatim i taktikave t terrorit t majt. Nj diktator apo nj grup n pushtet
sht shtyps dhe e prdor pushtetin vetm pr prfitime personale dhe pr
kt arsye, prjetohen lloje t ndryshme t nj opozite shoqrore. N kt
situat, regjimi diktatorial shpreh gjithmon t njjtn formul pr t treguar
se sht m i fort se opozita. Ai prdor terrorin n mnyr q qytetart t
jetojn me frik e zemr t ngrir dhe pushteti t prforcoj pozitat e veta.
Organizatat e terrorit, nga ana tjetr n prputhje me ideologjit e veta,
pretendojn se qllimi i tyre sht largimi i qeverive dhe drejtuesve, t cilt
ata i shohin si t paligjshm e t egr dhe duke e realizuar qllimin e tyre, ata
thon se do t arrijn t ndrtojn nj mnyr m t lumtur e m t drejt
jetese. Sidoqoft, ky nuk sht nj pretendim realist. N Kuran, n vargjet e
par t sures Bekare, Zoti lshon kt urdhres pr ata q mendojn n
kt mnyr:
Kur u thuhet: Mos shkaktoni shthurje n tok, ata thon: Ne
vetm sa po rregullojm. Jo, n t vrtet! Jan pikrisht ata
q sjellin trazira, por nuk e kuptojn. (Kurani 2:11-12)
Sigurisht q terroristt nuk mund t futen n nj kategori t vetme, pasi
shkaqet q i shtyjn jan t ndryshme, por pr shum terrorist vrasja sht
nj mnyr jetese. Shumica e tyre jan t zhveshur nga cilsit njerzore.
Shpesh, ata prdorin armt e tyre kundr njri-tjetrit dhe kryejn spastrime t
prgjakshme brenda fraksioneve t brendshme t vet organizats ku
militojn.
Mund t shihet se terrorizmi nuk sht tjetr, vese nj burim
gjakderdhjeje. Kushdo q e mbshtet terrorizmin, sht duke mbrojtur nj
sistem satanik. Fjalt e terroristve nuk duhet t mashtrojn asknd. Ata q
kryejn akte t tilla n emr t fes, jan prgjegjs dyfish, si pr
gjakderdhjet, ashtu edhe pr propagandn antifetare q prhapin prmes
kryerjes s ktyre krimeve.
Terroristt synojn t rrnojn njerzit si fizikisht, ashtu edhe psikologjikisht pr t arritur nj qllim
t caktuar. Kurse morali i fes e kundrshton terrorizmin dhe ka si synim dashurin, mirqenien,
dhembshurin, haren dhe shpresn n shoqri.
N msimet morale t Kuranit, t

vrassh
nj
njeri
pafajshm
prbn nj akt mizorie t pafund. Zoti

i ndalon veprimet terroriste dhe i
dnon prgjegjsit e tyre.
Terrori dhe feja jan n kundrvnie t plot me njra-tjetrn.

Terrorizmi ndjek rrugn e agresionit, dhuns dhe barbaris. Kuranit kshillon
pr dshir t mir dhe marrveshje. Ai e ndalon terrorin dhe dhe i dnon ata
q kryejn veprime t tilla:
Prsa u prket atyre q i shkelin marrveshjen e Zotit pasi vet e
dhan besn dhe e kpusin at q Zoti ka urdhruar t jet e bashkuar,
q shkaktojn mizori n tok, mallkimi do t jet mbi ta. (Kurani 13:25)
Cilsia themelore e terrorit q e kan t prbashkt t gjith ata q jan
t infektuar nga mizoria e tij, sht se frika dhe dashuria e Zotit, sht dika
krejt e huaj pr ta. Zemrat e tyre jan t ngurta dhe ata jan t smur
shpirtrisht. N Kuran, Zoti shprehet kshtu pr karakterin e njerzve t till:
E mos iu bind asnjrit q betohet pr t pavrtetn, asnj
prgojuesi, shpifsi, ndaluesi t s mirs, asnj tepruesi e t
pashpirti, t zhytur n mkat e pr m tepr, t prbuzur!
(Kurani 68:10-13)
T ngresh krye pa arsye dhe t kryesh veprime agresive, sht e ndaluar
nga Zoti. N Islam, veprimet e atij q ne e quajm sot terror apo anarki, jan
t ndaluara. N Kuran sht thn:
Thuaj: Zoti im e ka ndaluar paturpsin e kryer qoft haptazi,
qoft fshehurazi, e ka ndaluar veprimin e gabuar dhe tiranin e
padrejt, e ka ndaluar adhurimin krahas Zotit t t tjera
hyjnive, pr t cilat Ai nuk ka drguar asnj leje; ka ndaluar
gjithashtu q t thoni rreth Zotit at q nuk e dini. (Kurani
7:33)
Kijeni frik Zotin! Ai sht i

njohur me at q veproni.
(Kurani 5:8)
Veprimet e dhuns - nj
nga metodat
m t rndsishme
t propagands terroriste
Terroristt i shohin veprimet e dhunshme si
propagand pr organizatat e tyre. Pr ta, vrasja e njerzve t
pafajshm, vjedhja e bankave, marrja peng e njerzve, ekzekutimi
i njerzve, grabitjet dhe vendosjet e bombave prbjn t gjitha
propagand pr betejat e tyre. Pr terroristin q sht i prirur t shkaktoj
kaos, reklama q mund ti siguroj nj akt i vetm dhune n nj dit sht m
ndikuese se botimi i miliona broshurave.
Kjo ide sht plotsisht e huaj ndaj do ndjenje njerzore t mshirs,
dhembshuris, pajtimit e tolerancs. Ajo sht e huaj ndaj msimeve morale t
Kuranit dhe mund prfitoj ndjeks vetm n ato shoqri, n t cilat sundojn
ideologjit antifetare. Pr kt arsye, e vetmja zgjidhje e mundshme q mund t
shptoj njerzimin nga mnyra e terrt e t menduarit sht prhapja dhe pranimi i
gjer si nj mnyr jetese i msimeve morale t gjendura n Kuran.
Terroristt i shohin
veprimet shkatrruese si
nj mjet propagande. Ata
shpresojn t prhapin
frik, duke shkatrruar
jetn dhe pronat e
njerzve.
Zoti fton n banesn e paqes dhe Ai

udhzon k t dshiroj pr n rrugn e
drejt. (Kuran 10:25)
THE OUTLOOK OF ISLAM ON THE PEOPLE OF THE BOOK 79
PIKPAMJA E
ISLAMIT MBI
ITHTART E LIBRIT
Nj tjetr shtje e rndsishme q ka qen n rendin e dits, pas akteve
t terrorit kundr Shteteve t Bashkuara t Ameriks, jan marrdhniet mes
Perndimit dhe Bots Islame. Si dihet, n vitet 90, disa intelektual hodhn
mendimin se bota do t njihte nj betej q do t ndodhte mes Perndimit dhe
Islamit. Kjo sht shtja themelore e tezs s njohur t Samuel Hantingtonit
Prplasja e qytetrimeve. Sidoqoft, kjo tez q Eduard V. Said e quan me t
drejt Prplasja e injorancs, mbetet nj skenar imagjinar i gjeneruar nga
teprimi i ndikimit t disa grupimeve radikale e injorante q jan pjes e t dy
ktyre qytetrimeve. N t vrtet, nuk mund t ket prplasje mes
qytetrimit perndimor dhe atij islam sepse shum nga besimet
dhe normat judeo-kristiane q gjenden n qytetrimin
perndimor, jan n harmoni me Islamin.
N Kuran, ifutt dhe t krishtert quhen Ithtar t Librit sepse

antart e t dy ktyre besimeve mbshteten n libra me prejardhje hyjnore t
shpallur nga Zoti. Kndvshtrimi i Islamit pr Ithtart e Librit sht tejet i
drejt dhe i njerzishm. Qndrimi ndaj Ithtarve t Librit sht zhvilluar
gjat viteve t lindjes s Islamit. N at koh, muslimant prbnin nj pakic
q luftonte pr t mbrojtur fen, duke vuajtur nn shtypjen dhe keqtrajtimet e
tmerrshme t paganve t qytetit t Meks. Pr shkak t ksaj prndjekjeje,
disa musliman vendosn t largohen nga Meka dhe t krkojn streh n nj
vend t sigurt, ku qeveriste nj sovran i drejt. Profeti Muhamed u tha atyre
t strehohen te mbreti i krishter i Etiopis. Muslimant q shkuan n Etiopi,
gjetn nj administrat shum t ndershme q i pranoi ata me dashuri e
respekt. Mbreti kundrshtoi krkesat e t drguarve pagan q kishin shkuar
n Etiopi pr ti krkuar atij q tu dorzohen muslimant. Ai u bri t ditur
muslimanve se mund t jetonin t lir n vendin e tij.
Qndrimet plot dhembshuri, mshir e drejtsi t t krishterve, jan
prmendur n nj varg n Kuran, i cili thot:
Do t shihni se njerzit m t afrt me besimtart
(muslimant) jan ata q thon: Ne jemi t krishter, pr
arsye se ndr ta ka priftrinj e murgj dhe sepse ata nuk jan
kryelart. (Kurani 5:82)
Besimet dhe vlerat e prbashkta q

muslimant ndajn me Ithtart e Librit
Besimi islam, ai i krishter dhe ai judaik kan disa aspekte t
prbashkta. N Kuran, Zoti thot se Muslimant kan disa pika besimi t
njjta me Ithtart e Librit dhe i prcjell kshtu fjalt e musilmanve ndaj tyre:
Ne kemi besim n at q na sht zbritur neve dhe n at q ju sht
zbritur juve. Zoti yn dhe Zoti sht nj dhe ne i nnshtrohemi Atij.
(Kurani 29:4)
Aderuesit e vrtet t ktyre tre besimeve t mdha:
* besojn se Zoti ka krijuar mbar gjithsin nga asgjja dhe se Ai
sundon me Fuqin e vet gjithka q ekziston,
* besojn se Zoti ka krijuar njeriun dhe qeniet e gjalla n nj mnyr t
PIKPAMJA E ISLAMIT MBI ITHTART E LIBRIT 81
mrekullueshme dhe se njeriu zotron nj shpirt t dhuruar nga Zoti,

* besojn n ringjalljen, n Parajsn, Ferrin dhe n engjjt dhe se Zoti i
ka krijuar jett tona me nj prfundim t caktuar,
* besojn se Zoti ka drguar n rrjedhn e historis shum profet si
Nuhun (Noen), Ibrahimin (Abrahamin), Ishakun (Isakun), Jusufin (Jozefin) e
Musain (Moisiun) dhe i duan t gjith kta profet.
N nj varg nga Kurani tregohet se muslimant nuk bjn dallim mes
profetve. Ata besojn se Musai (Moisiu), profeti i ifutve dhe Isai (Jezusi),
profeti i t krishterve, jan dy nga profett m t spikatur te t cilt besojn
muslimant.
I Drguari beson n at q i sht shpallur atij nga Zoti i tij dhe,
po ashtu, besojn edhe besimtart. Secili beson n Zotin dhe
engjjt e Tij, dhe Librat e tij, dhe t Drguarit e Tij. Ne nuk
bjm dallim mes ndonjrit nga t Drguarit. Ata thon: Ne
dgjojm dhe bindemi. Falna ne, o Zoti yn! Te Ti do t
kthehemi! (Kurani 2:285)
Besimet e Ithtarve t Librit mbi vlerat morale jan n harmoni me ato t
T krishtert dhe ifutt cilsohen n Kuran, si Ithtar t Librit dhe ndaj tyre muslimant jan t
urdhruar t tregojn respekt, mshir dhe mirsi. Si t krishtert, ashtu edhe ifutt ndajn t njjtat
vlera morale me muslimant.
muslimanve. Sot, n nj bot ku forma t tilla imoraliteti si tradhtia

bashkshortore, homoseksualizmi, dhnia pas drogs dhe modeli i nj
egoizmi t egr, jan rritur e prhapur, Ithtart e Librit dhe muslimant
ndajn t njjtat virtyte si: nderi, dlirsia, thjeshtsia, vetflijimi,
dhembshuria, mshira apo dashuria e pakushtzuar.
Forcat e prbashkta kundr besimit

Nj tjetr faktor i rndsishm q trheq Krishtrimin, Judaizmin dhe
Islamin drejt t prbashkts, jan edhe filozofit ateiste q jan kaq
ndikuese n kohn ton sot.
Ndr filozofit m t mirnjohura dhe m t dmshme t kohs son,
mund t prmenden materializmi, komunizmi, fashizmi, anarkizmi, racizmi,
nihilizmi dhe ekzistencializmi. Shumica e njerzve q besuan n zgjidhjet e
rreme, prshkrimet mashtruese dhe shpjegimet e ideologjive rreth gjithsis,
shoqris dhe vet njeriut, e kan humbur besimin apo u ka zn vend
dyshimi n zemra. Pr m tepr, kto ideologji i kan shtyr njerzit,
Sot, si Muslimant, ashtu

edhe Ithtart e Librit jan t
angazhuar n zgjerimin e
lufts kundr imoralitetit t
shprehur prmes perversitetit
seksual apo varsis ndaj
drogs. T tre kta besime
pranojn ndershmrin,
dlirsin dhe shpirtin e
vetflijmit si vlerat m t
mdha.
shoqrit dhe kombet n kriza t mdha, n konflikte e luftra. Prgjegjsia e

tyre e prbashkt pr dhimbjet dhe shqetsimet q njerzimi vuan n ditt
tona, sht e pafund.
Ndrsa mohojn Zotin dhe krijimin, t gjitha ideologjit e
lartprmendura, jan t mbshtetura n nj korniz t prbashkt, apo n nj
t ashtuquajtur baz shkencore: Teoria e Evolucionit e arls Darvinit.
Darvinizmi prbn bazn e filozofive ateiste. Kjo teori pretendon se qeniet e
gjalla jan zhvilluar si rezultat i rastsive dhe prmes lufts pr ekzistenc.
Pr kt arsye, Darvinizmi i drgon kt mesazh mashtrues njerzimit:
Ju nuk jeni prgjegjs ndaj askujt, ia detyroni jetn tuaj rastsive, keni
nevoj t luftoni dhe pr t pasur sukses ju duhet t shtypni t tjert. Kjo sht
bota e prplasjes dhe e interesit vetjak.
Mesazhet shoqrore q ngrihen nga konceptet darviniste si przgjedhja
natyrore, lufta pr ekzistenc apo mbijetesa e m t prshtatshmit, jan
mjete indoktrinimi. Ky moral i ult u kshillon njerzve, t jen egoist,
mizor e shtyps. Ai i rrnon virtyte t tilla si mshira, dhembshuria,
vetflijimi dhe prulsia, t cilat prbjn vlerat morale t tre besimeve t
mdha monoteiste dhe e paraqet kt si nevoj t rregullave t jets.
Indoktrinimi darvinist sht thjesht n kundrshtim me besimet e
Ithtarve t Librit dhe me mesazhin e Kuranit. Pr pasoj, doktrina darviniste
prbn bazn e nj bote, e cila u kundrvihet tre besimeve me origjin
hyjnore.
N kto kushte, sht e nevojshme q Ithtart e Librit dhe muslimant t
bashkpunojn, prderisa besojn n Zotin dhe t pranojn moralin q Ai
mson. Ndjeksit e ktyre tre besimeve duhet ti paraqesin bots
pavrtetsin e Darvinizmit, i cili nuk ka asnj baz shkencore, por q disa
njerz po prpiqen ta mbrojn pr hir t filozofis materialiste. Ata duhet t
ndrmarrin s bashku nj luft intelektuale kundr t gjitha ideve mashtruese
(komunizmi, fashizmi, racizmi) q i shrbejn ateizmit. Pasi t jet realizuar
kjo, bota do t prqafoj n nj koh shum t shkurtr, paqen, qetsin dhe
drejtsin.
Ideologjit afetare si fashizmi, komunizmi, racizmi apo anarkizmi, i kan sjell sjell rrnim njerzimit dhe kan
nxitur urrejtjen brenda shoqrive.
Darvinizmi krkon nj shoqri, n t ciln konflikti dhe dhuna shihen si mjete zhvillimi por studimi i ndikimit t tij
n shoqri tregon se projekti i Darvinizmit Social, ka sjell vetm dhimbje dhe shkatrrim.
Antisemitizmi si form racizmi sht n

kundrshtim me Islamin
N koht tona, antisemitizmi prbn nj ideologji q krcnon paqen e
prbotshme dhe ka si objektiv sulmues mirqenien dhe sigurin e njerzve t
pafajshm. Kjo sht urrejtja raciste q disa ndjejn ndaj ifutve.
N shekullin XX, antisemitizmi u b i njohur si nj nga idet m
shkatrrimtare, prmes formave m mizore t sjelljeve dhe vrasjeve t
pashembullta q nazistt kryen ndaj ifutve. Prve ksaj, n shum vende
regjimet autoritare i kan prndjekur e trajtuar me mizori ifutt. Organizatat
fashiste i kan sulmuar shpesh ifutt dhe kan kryer veprime t prgjakshme
kundr tyre.
Si duhet ta shoh antisemitizmin nj musliman?
Persekutimi i ifutve npr histori, ishte n thelb, pasoj e

paragjykimeve raciste, t cilat jan n kundrshtim t plot me
Islamin. sht e drejt ti kundrvihemi dhe t kritikojm egrsin
dhe mizorin e Izraelit, por asnj musliman nuk duhet ta
mbshtes fajsimin e hebrejve kudo q jan.
Prgjigja sht e qart. do musliman duhet ti kundrvihet

antisemitizmit, sikurse duhet ti kundrvihet do ideologjie tjetr
raciste. Megjithse muslimant, me t drejt, dnojn politikat mizore e
shtypse t shtetit t Izraelit dhe pushtimin e vendeve t tyre, dnimi pa
dallim i t gjith ifutve kudo q jan nuk sht i pranueshm pr
muslimant sepse kjo do t prbnte nj shfaqje antisemitizmi. Sidoqoft, t
kritikosh ideologjin zyrtare cioniste nuk ka t bj aspak me antisemitizmin,
prderisa kundrshtimi i cionizmit prbn kundrshtimin e nj forme
racizmi. Ka edhe shum ifut q kritikojn politikat raciste t Cionizmit dhe
etiketimi i tyre si antisemit do t ishte i pakuptimt.
Urdhresat kuranore theksojn se n kritikat ndaj do bashksie duhen
br dallime mes t drejtit dhe t ligut, mes mizorit dhe t pafajshmit. Pasi u
referohet disa ifutve dhe t krishterve q thyen urdhresat hyjnore, Zoti
prmend gjithashtu, disa ifut dhe t krishter q treguan moral t mir:
Jo t gjith ata jan njlloj. Ndr Ithtart e Librit ka nj
bashksi t drejtsh q recitojn vargjet e Zotit ditn e natn
dhe prulen prball Tij. Ata besojn n Zotin dhe n Ditn e
Fundit, nxisin pr t mir e ndalojn t keqen dhe bjn gar me
njri-tjetrin n kryerjen e veprave t mira. Ata jan ndr t
drejtt dhe pr do t mir q bjn nuk do tu mohohet
shprblimi. Zoti i njeh ata q i druhen Atij. (Kurani 3:113-115)
Antisemitizmi sht nj ideologji antifetare q i ka rrnjt te
neopaganizmi. Pr kt arsye, sht e pakonceptueshme q nj musliman t
mbshtes antisemitizmin apo t ndjej ndonj simpati pr kt ideologji.
Antisemitt nuk kan asnj respekt pr Ibrahimin (Abrahamin), Musain
(Moisiun) apo Daudin (Davidin) q ishin profet t bekuar, t zgjedhur nga
Zoti pr t qen shembull pr mbar njerzimin.
Antisemitizmi dhe llojet e tjera t racizmit (psh, paragjykimet ndaj
zezakve) nuk kan vend n fen e vrtet. Ato jan zvetnime t lindura nga
ideologjit e bestytnit e ndryshme. Pr m tepr, kur marrim n shqyrtim
antisemitizmin dhe format e tjera t racizmit, shohim qart se ato nxisin ide
dhe nj model shoqrie q sht n kundrshtim t plot me msimet morale
t Kuranit. N rrnjt e antisemitizmit qndron urrejtja, dhuna dhe
padhembshuria. Nj antisemit mund t jet aq i egr, sa t mbshtes vrasjen e

t gjith ifutve, qofshin burra, gra, fmij e pleq apo t dshiroj q ata tu
nnshtrohen torturave. Ndrsa msimet morale t Kuranit nxisin pr
dhembshuri dhe mshir ndaj t gjith njerzve. Kurani urdhron, gjithashtu,
t mbahet drejtsi edhe ndaj armiqve.
Nga ana tjetr, antisemitt dhe racistt e t gjitha ngjyrave nuk mund t
jetojn n paqe me njerz t racave apo t besimeve t tjera (psh, gjermant
racist, apo nazistt dhe ifutt racist, apo cionistt, nuk mund t pranojn q
gjermant dhe ifutt t jetojn s bashku. T dyja palt e kundrshtojn kt
n emr t mbrojtjes s racs prkatse nga degjenerimi. Kurse n Kuran nuk
ka vend as edhe pr dallimin m t vogl mes racave. Kurani kshillon q edhe
njerzit e besimeve t ndryshme t jetojn s bashku n t njjtn
shoqri, n paqe e lumturi.
Bashkjetesa e muslimanve me
Ithtart e Librit, ifutt dhe t
krishtert
Ithtart e Librit, n ndryshim nga idhujtart, duke
qen se mbshteten n shkrime me prejardhje
hyjnore, njohin urdhresa morale dhe e din
Muslimant dshirojn q ifutt, t krishtert dhe ata vet, t jetojn n paqe e mirkuptim, ta
trajtojn njri-tjetrin me tolerance e respect.
sht e ligjshme dhe sht e ndaluar. Kshtu, meshkujve musliman u

sht dhn leje q t martohen me gra nga Ithtart e Librit. N lidhje me
kt, Zoti urdhron:
Sot, do e mir sht br e lejuar pr ju. Edhe ushqimet e atyre
q u sht dhn Libri, jan t lejuara pr ju; edhe ushqimet
tuaja jan t lejuara pr ta. Jan t lejuara pr ju grat e dlira
muslimane dhe grat e dlira prej atyre q u sht dhn Libri
para jush, pasi tu keni dhn dhuratn martesore dhe jo duke
synuar shthurjen e imoralitetin. Veprat e atij q nuk beson do
t hidhen posht dhe ai do t jet ndr t humburit. (Kurani 5:5)
Kto urdhresa tregojn se lidhje dhe afri mund t vendosen edhe si
rezultat i martesave mes nj muslimani dhe nj gruaje nga Ithtart e Librit
dhe se muslimant dhe Ithtart e Librit mund t pranojn ftesat e ndrsjella
pr dreka apo darka. Kto jan bazat q sigurojn krijimin e marrdhnieve
njerzore t drejta dhe jets s lumtur n bashksi. Prderisa Kurani nxit
nj qndrim t till kaq t drejt dhe tolerant, sht e pakonceptueshme q nj
musliman t veproj n kundrshtim me kt kndvshtrim.
Praktikat tolerante t Profetit Muhamed ndaj Ithtarve t Librit prbjn
shembuj shum t mir pr muslimant. N marrveshjen mes t Krishterve
t Nexhranit, t cilt jetonin n jug t Arabis, Profeti Muhamed tregoi nj
nga shembujt m t mir t tolerancs dhe drejtsis. Marrveshja, ndr pikat

e shumta t saj, prmbante edhe t mposhtmen:
Jeta e njerzve t Nexhranit dhe t zonave prreth, feja e tyre, vendi
i tyre, pasuria, gjedht e tyre dhe ata q jan t pranishm apo q
mungojn, t drguarit e tyre dhe faltoret e tyre jan nn mbrojtjen e
Allahut dhe nn kujdestarin e Profetit t Tij.19
Nprmjet marrveshjeve t tilla, i Drguari i Zotit siguroi nj rend
shoqror pr muslimant dhe pr Ithtart e Librit, t mbshtetur n paqe e
siguri. Ky rend ishte manifestim i plot i vargut t mposhtm kuranor:
Besimtart, ifutt, t krishtert dhe sabejt, t gjith ata q
besojn Zotin dhe Ditn e Fundit dhe veprojn drejt... (Kurani
2:62)
Kushtetuta e Medines, sht marrveshja m e rndsishme q siguroi
drejtsin dhe tolerancn mes muslimanve, ifutve dhe bashksive pagane.
Kjo kushtetut u prgatit nn drejtimin e Profetit Muhamed 1400 vjet
m par, pra, n vitin 622 e.s., pr t prmbushur nevojat e njerzve t
besimeve t ndryshme dhe u vu n jet si nj marrveshje e shkruar ligjore.
Bashksi t ndryshme, nga besime fetare dhe raca t ndryshme q kishin
ushqyer armiqsi ndaj njra-tjetrs pr 120 vjet, u bn pjes e nj
marrveshjeje ligjore. Prmes ksaj marrveshjeje, Profeti Muhamed tregoi
N kohn e Profetit Muhamed, u zbatua nj politik e drejt dhe tolerante n marrdhniet me Ithtart
e Librit.
se konfliktet mes shoqrive q kishin jetuar n armiqsi dhe nuk kishin qen
n gjendje t arrijn kompromisin, mund t ken nj fund dhe se kto shoqri
jan n gjendje t jetojn krah pr krah me njra-tjetrn.
Njerzit q kishin t njjtat pikpamje mund t bashkoheshin pr t
formuar bashksit e tyre. Secili ishte i lir t ushtronte sistemin e tij t
drejtsis. Sidoqoft, kushdo q kryente ndonj krim, nuk do t mbrohej nga
askush. Palt n marrveshje angazhoheshin pr bashkpunim me njratjetrn, i siguronin mbshtetje njra-tjetrs dhe pranonin mbrojtjen e Profetit
Muhamed. Mosmarrveshjet mes palve do t diskutoheshin pr tu zgjidhur
me Profetin.
Marrveshja qndroi n fuqi nga viti 622 deri n vitin 632 e.s.
Nprmjet ktij dokumenti, strukturat fisnore q m par mbshteteshin n
lidhje gjaku dhe afri farefisnore, u shfuqizuan. Njerzit me kultura t
ndryshme, me sfonde kulturore etnike e gjeografike t ndryshme, u bashkuan
n nj njsi t vetme shoqrore. Kushtetuta e Medines u siguroi liri t plot
fetare.
Manastiret, kishat dhe sinagogat

duhet t respektohen
Nj tjetr fakt i rndsishm q msojm nga Kurani sht se
muslimant jan t detyruar t respektojn faltoret e ifutve dhe t
krishterve. N Kuran, faltoret e Ithtarve t Librit, pra, manastiret, kishat
dhe sinagogat, prmenden si vende faljeje t mbrojtura nga Zoti.
nse Zoti nuk do ti kishte trhequr pas disa njerz
nprmjet disa t tjerve, manastiret, kishat, sinagogat dhe
xhamit, ku prmendet emri i Zotit, do t ishin rrnuar e
shkatrruar. Zoti do ti ndihmoj patjetr ata q ndihmojn
rrugn e Tij... (Kurani 22:40)
Ky varg kuranor i tregon do muslimani rndsin e respektimit dhe
mbrojtjes s vendeve t shenjta t Ithtarve t Librit.
N t vrtet, Profeti Muhamed bri disa marrveshje edhe me pagant,
sikurse bri me Ithtart e Librit. Pagant u trajtuan gjithmon me drejtsi dhe
kur krkuan t merren nn mbrojtje, Profeti Muhamed tregoi gatishmrin
m t madhe pr tua siguruar atyre kt mbrojtje. Kjo do t thoshte se ata
ishin t mbrojtur nga Profeti prball ndonj sulmi apo ndonj akuze t
padrejt. Gjat jets s tij, Profetit iu krkua shpesh mbrojtje nga musliman
e jomusliman dhe ai ua siguroi t gjithve mbrojtjen q krkonin. N suren
Et-Teube, Zoti urdhron q krkesat e paganve q krkojn mbrojtje t
merren parasysh nga besimtart. Zoti thot kshtu n lidhje me kt shtje:
Nse ndonjri nga idhujtart t krkon ty mbrojtje, siguroi atij
strehim, me qllim q ta dgjoj fjaln e Zotit dhe prcille at
deri n nj vend t sigurt... (Kurani 9:6)
ifutt dhe t krishtert, pr shkak t anve t prbashkta t tyre me
muslimant, jan m pran muslimanve sesa njerzit q nuk kan besim te
Zoti. Ata e din se sht e drejta dhe sht e padrejta, njohin t lejuarn e
t ndaluarn sipas shkrimeve t tyre dhe t gjith respektojn profett dhe t
drguarit e Zotit, t prmendur n ato shkrime. Ata t gjith besojn n jetn
e prjetshme pas vdekjes dhe besojn gjithashtu, se do t japin llogari prpara
Zotit pr t gjitha veprimet e tyre.
Xhamit, kishat dhe sinagogat jan vende t

posame lutjeje. Islami na mson se t gjitha
kto faltore duhet t respektohen dhe t ruhen.
Bashkimi n nj formul t prbashkt

N lidhje me Ithtart e Librit, Zoti u jep muslimanve n Kuran urdhrin
e bashkimit n nj formul t prbashkt:
Thuaj: O Ithtar t Librit! Le t vijm n nj fjal t
prbashkt mes nesh dhe jush: T mos adhurojm tjetrknd,
ve Zotit; t mos i shoqrojm Atij partner n adhurim; t mos
ngrem nga mesi yn t tjer zotr e sovran, ve Zotit!
(Kurani 3:64)
Kjo sht, n t vrtet, thirrja jon ndaj t krishterve dhe ifutve: Si
njerz q besojn n Zotin dhe ndjekin shpalljet hyjnore, le t vijm n nj
formul t prbashkt! Le t besojm Zotin, Nj, pa i shoqruar partner dhe
le t ndjekim rrugn e drejt q na kan msuar t gjith t drguarit e Tij, pa
br dallim mes tyre! Kur muslimant, t krishtert dhe ifutt t bashkohen
n nj formul t till t prbashkt dhe kur t shohin se armiku i vrtet sht
mohimi i Zotit, ather bota do t bhet nj vend i ndryshm nga sht sot.
Veprimet terroriste do t marrin fund dhe nj tjetr qytetrim do t ngrihet
mbi kt formul t prbashkt.
T kqijat n bot do t
prfundojn kur muslimant,
t krishtert dhe ifutt do t
adhurojn Zotin e Vetm dhe
do t tolerojn dallimet mes
besimeve t tyre.
Muzemil Sidiki, president i Shoqris Islame t

Ameriks s Veriut, recitoi vargje nga Kurani n
Katedralen
Kombtare
Uashingtonit,
nj
veprimtari t kryer n prkujtim t ngjarjeve t 11

Shtatorit.
Anash: Presidenti
Bush u lut pran
nj imami
musliman gjat
nj shrbese
lutjesh n
Katedralen
Vizita e Bushit n Qendrn Islame t Uashingtonit.
Kombtare n
Uashington.
Sipr: Musliman
e jomusliman u
lutn s bashku
n Dallas.
Pas sulmeve t 11 shtatorit, njerz t do besimi e t do

gjuhe iu lutn Zotit me keqardhje t thell e solidaritet pr
viktimat.
ISLAM DENOUNCES TERRORISM 96
Ekzistojn fakte t rndsishme q duhen vlersuar nga muslimant.

Ajo q Zoti na mson n Kuran pr popujt e ndryshm dhe besimet e tyre
sht e qart:
* Morali i Kuranit prjashton do lloj racizmi.
* sht urdhruar n Kuran q pr sa koh q ndjeksit e besimeve t
tjera nuk tregojn armiqsi ndaj Islamit dhe muslimanve, duhet t mbahet
nj qndrim tolerant dhe miqsor ndaj tyre.
Papa duke vizituar Murin e

Lotve n Jeruzalem;
Komisioneri i Komunitetit
Evropian, Romano Prodi, duke
mbajtur nj ligjrat n
Qendrn Islame t Brukselit.
sht e qart se ifutt kan kryer gabime t mdha, t cilat prmenden

edhe nga Kurani q i kritikon dhe i paralajmron ata. Krimet e kryera nga
Izraeli kundr njerzimit n ditt e sotme jan t dhimbshme dhe t njohura
pr kdo, por e gjith kjo nuk duhet t merret nga muslimant si nj shkak pr
tu br padrejtsi t gjith ifutve. Prsri nj pik eprsie n Kuran sht
se ai nuk lejon q t gjykohen njerzit vetm pr shkak t prkatsis s tyre
n nj rac, komb a fe t caktuar. N do bashksi ka njerz t mir dhe t
kqinj. Kurani trheq vmendjen n kt dallim. Pr shembull, menjher
pas prmendjes s natyrs kryengritse t Ithtarve t Librit ndaj Zotit dhe
fes s Tij, nuk lihen pa prmendur edhe prjashtimet:
Jo t gjith ata jan njlloj. Ndr Ithtart e Librit ka nj

bashksi t drejtsh q recitojn vargjet e Zotit ditn e natn
dhe prulen prball Tij. Ata besojn n Zotin dhe n Ditn e
Fundit, nxisin pr t mir e ndalojn t keqen dhe bjn gar me
njri-tjetrin n kryerjen e veprave t mira. Ata jan ndr t
drejtt dhe pr do t mir q bjn nuk do tu mohohet
shprblimi. Zoti i njeh ata q i druhen Atij. (Kurani 3:113-115)
N nj varg tjetr kuranor, Zoti thot:
Ne drguam nj t Drguar te do popull, pr ti thn:
Adhuroni Zotin dhe qndroni larg nga t gjith hyjnit e
rreme! Mes tyre pati ndr ata q Zoti i udhzoi, por shum t
tjer morn rrugn e gabuar q merituan. Udhtoni npr tok
dhe shihni se fund patn mohuesit! (Kurani 16:36)
Zoti u shpalli t gjith t drguarve se Ai sht Nj dhe i Vetm dhe se
nuk ekziston askush tjetr q meriton t adhurohet nga njerzit. Mesazhi
hyjnor, i prcjell te njerzit nga Zoti nprmjet t drguarve, u sht
komunikuar njerzve qysh nga krijimi i njeriut. Disa shoqri e kan pranuar
dhe e kan ndjekur rrugn e drejt, ndrsa disa t tjera kan mohuar dhe i jan
shmangur t drejts. Kjo vlen edhe pr ditt e sotme. Disa njerz do t jen n
ann e t drejts, disa t tjer do t jepen pas t keqes. Ata q besojn,
gjithashtu duhet ta pranojn kt realitet dhe t mos harrojn kurr se njerz
t mir e t ndershm mund t ket edhe mes njerzve q u prkasin besimeve
t tjera, apo q nuk jan t njohur me ndonj besim fetar.
Ne shpresojm se njerzit n bot do t arrijn t jetojn n paqe,
pavarsisht nga raca apo feja q i prkasin. Besojm se do zvetnim racist
do t hidhet tej dhe t drejtat e t gjithve do t mbrohen e respektohen. Lufta
q do t duhet t ndodh n rrafshin intelektual kundr ideologjive antifetare
do t mund t sjell paqen e pritur. N lidhje me kt, Zoti n Kuran thot:
Ata q mohojn jan miq dhe mbrojts t njri-tjetrit. Nse ju
nuk veproni n kt mnyr (t jeni miq e mbrojts t njri-tjetrit),
do t shfaqet rregullim e shthurje e madhe n tok. (Kurani

8:73)
Ky ajet kuranor u drejtohet muslimanve q t bashkpunojn me njritjetrin me qllim q t mos ket shthurje ne tok. Muslimant duhet t
bashkpunojn edhe me ithtart e feve t tjera pr t luftuar ideologjit
antifetare.
Ata q kryejn vepra t mira do t marrin nj

shprblim
edhe
m t mir
nga ajo q
kryen...
ISLAMI
DNON
TERRORIZMIN
100
(Kurani 27:89)
ISLAMI I KA SJELL
PAQE DHE HARMONI
LINDJES S MESME
Historia ka dshmuar gjithmon paqe, drejtsi dhe toleranc n vendet e
drejtuara nga administruesit musliman q ndiqnin udhzimet kuranore.
Praktikat n vendet e marra nn kontroll gjat jets s Profetit Muhamed
prbjn shembuj shum t rndsishm dhe kalift e drejt q ndoqn hapat e
t Drguarit t Zotit dhe nuk iu shmangn kurr moralit t Kuranit, ngritn
gjithashtu shoqri paqsore. Drejtsia e vrtet dhe ndershmria e prshkruar
n Kuran u ndoqn me ngulm n kohn e ktyre drejtuesve dhe kjo siguroi nj
shembull t mir pr brezat q do t pasonin.
Vendi i Palestins dhe kryeqyteti i saj, Jeruzalemi, ku aderues t t tre
besimeve me origjin hyjnore jetojn s bashku, jan t rndsishm
n kuptimin se ata tregojn se si muslimant sjellin paqe dhe
stabilitet n vendet q kan nn administrim. N t vrtet,
pr m shum se 1400 vjet, qeverisja muslimane
solli paqe pr Jeruzalemin dhe
Palestinn.
Paqja dhe drejtsia q i solli Palestins

kalifi Omer
Jeruzalemi ishte kryeqyteti i ifutve deri n vitin 71 p.e.s. N at vit
ushtria romake u lshua n nj sulm t gjer mbi ifutt dhe i przuri ata nga
zona me nj egrsi t papar. Pasi nisi koha e diaspors ifute, Jeruzalemi dhe
rrethinat e tij filluan t shndrroheshin n nj vend t braktisur.
Sidoqoft, Jeruzalemi u b prsri qendr interesash me pranimin e
Krishtrimit n kohn e perandorit romak Kostandin. T krishtert romak
ngritn kisha n Jeruzalem. Ndalimet ndaj ifutve n at zon u hoqn.
Palestina mbeti territor romak (bizantin) deri n shekullin e 7-t. Perst e
pushtuan rajonin pr nj koh t shkurtr, por bizantint e rimorn at.
Nj pik e rndsishme kthese n historin e Palestins ndodhi n vitin
637, kur ajo u mor nn kontroll nga ushtrit e Islamit. Kjo do t thoshte nj
paqe t re dhe harmoni n Palestinn q kishte qen pr shekuj skena e
luftrave, shprnguljeve, zis dhe masakrave dhe q kishte njohur egrsin e
do kohe me ndryshimet e shpeshta t qeverisjeve t huaja. Ardhja e Islamit
prbnte nisjen e nj epoke t re, ku njerzit e besimeve t ndryshme do t
mund t jetonin n paqe e harmoni.
Palestina u mor nga Omeri, kalifi i dyt pas vet Profetit. Hyrja e kalifit
n Jeruzalem, toleranca, pjekuria dhe urtsia q ai tregoi ndaj njerzve t
besimeve t ndryshme ishin vetm fillimi i nj epoke t bukur q po niste.
Historiania britanike dhe specialistja e shtjeve t Lindjes s Mesme, Karen
Armstrong, e prshkruan kshtu marrjen e Jeruzalemit nga Omeri n librin e
saj Lufta e Shenjt:
Kalifi Omer hyri n Jeruzalem hipur mbi nj deve t bardh, i
shoqruar nga nj magjistrat i qytetit, patriarku grek Sofroni. Kalifi
krkoi t drgohej menjher n Malin e Tempullit dhe u prul n
lutje n vendin ku Profeti Muhamed kishte kryer Udhtimin e tij t
Nats. Patriarku pa i tmerruar: ky, mendoi ai, duhej t ishte prbaltja
e shkretis q profeti Daniel kishte parathn se do t hynte n
tempull; ky duhet t jet Antikrishti q do t lajmroj afrimin e
Ditve t Fundit. M pas, Omeri krkoi t shihte faltoret e krishtera
dhe ndrsa ishte n Kishn e Varrit t Shenjt, koha pr lutjet
ISLAMI I KA SJELL PAQE DHE HARMONI LINDJES S MESME 103
muslimane erdhi. Patriarku e ftoi at me mirsjellje q t falej aty ku

ishte, por Omeri kundrshtoi me t njjtn mirsjellje. Nse ai do t
prulej pr tu falur n kish, shpjegoi ai, muslimant do t
dshironin t nderonin kujtimin e ksaj ngjarjeje duke ngritur
aty nj xhami dhe kjo do t thoshte se ata do t mund ta prishnin
Varrin e Shenjt. N vend t ksaj, Omeri shkoi t lutej pak m larg
se kisha dhe n drejtim t kundrt me Varrin e Shenjt gjendet ende
sot nj xhami e vogl, kushtuar kalifit Omer.
Xhamia tjetr e madhe e Omerit u ngrit n Malin e Tempullit pr t
shnuar lirimin musliman, bashk me xhamin Aksa, e cila
prkujton Udhtimin e Nats t Muhamedit. Pr vite t tra, t
krishtert kishin prdorur ann e tempullit t shkatrruar ifut
pr t mbledhur mbeturinat e qytetit. Kalifi ndihmoi me duart
e veta muslimant q t pastronin plehrat dhe muslimant aty
ngritn dy faltore pr t vendosur Islamin n qytetin e tret t
shenjt n botn islame.20
Me marrjen e Jeruzalemit nga muslimant, qyteti u b i sigurt e i qet
Xhamia e Omerit
dhe t tre besimet mundn t jetojn n paqe. Xhon L. Espozito shkruan:

Kur ushtrit arabe morn Jeruzalemin n vitin 638, ato pushtuan nj
qendr, faltoret e s cils ishin shndrruar n nj vend t
rndsishm pelegrinazhi pr Krishtrimin. Kishat dhe popullsia e
krishter u lan t paprekura. ifutve q m par u ishte ndaluar
nga qeverissit e krishter pr t jetuar n at zon, u lejuan t
kthehen, t jetojn dhe t kryejn ritet e tyre n qytetin e Solomonit
dhe t Davidit.21
Kur kalifi Omer hyri n Jeruzalem, ai nnshkroi marrveshjen e
mposhtme me patriarkun e Jeruzalemit:
Kjo sht siguria, e cila Omeri, shrbtori i Zotit, udhheqsi i
besimtarve, u garanton njerzve t Elis. Ai u garanton t gjithve,
t smur a t shndetshm qofshin, siguri pr jett, pronat, kishat
dhe kryqet e tyre dhe pr
gjithka q lidhet me
fen e tyre. Kishat e tyre
nuk do t shndrrohen n vende banimi, as nuk do t shkatrrohen,

as nuk do t zvoglohen ato apo prkatsit e tyre n asnj lloj
mnyre, as nuk do t ushtrohet ndonj shtrngim ndaj njerzve n
shtje t fes dhe asnjrit prej tyre nuk do ti shkaktohet asnj e
keqe.22
Shkurt, muslimant solln qytetrimin n Jeruzalem dhe n t gjith
Palestinn. N vend t besimeve q nuk tregojn respekt pr vlerat e shenjta
t njerzve t tjer dhe q kishin sjell m par vrasje vetm pr shkak t
ndryshimeve n bindjet fetare, ata qeverisn me drejtsi, toleranc dhe me
kulturn e moderuar t Islamit. Pas marrjes s Palestins nga Omeri,
muslimant, t krishtert dhe ifutt jetuan s bashku n paqe e harmoni n
at vend. Muslimant kurr nuk u prpoqn pr t prdorur forcn n
konvertimin e njerzve, ndrsa shum jomusliman q arritn t shohin se
Islami ishte feja e vrtet, e pranuan kt fe me vullnetin e tyre t lir.
Paqja dhe harmonia n Palestin qndruan aq gjat sa qndroi
qeverisja muslimane n at rajon. Sidoqoft, n fund t shekullit t XI, nj
forc pushtuese hyri n rajon nga jasht dhe Jeruzalemi i qytetruar u plakit
me nj barbari q nuk ishte par kurr m par. Kta barbar ishin kryqtart.
Egrsia e kryqtarve
Ndrsa aderuesit n t tre besimet jetonin n paqe n Palestin, t
krishtert e Evrops vendosn t organizonin nj kryqzat. Duke iu
prgjigjur thirrjes s paps Urban II, m 27 nntor 1095 n
Koncilin e Klermontit, m shum se 100,000 njerz nga e
gjith Evropa u nisn pr n Palestin, me qllim q t
lironin vendin e shenjt nga muslimant dhe t
shtinin n dor pasurit prrallore t
Lindjes. Pas nj udhtimi t gjat
dhe t lodhshm dhe pas nj
Nn
qeverisjen
krishtert
dhe
muslimane,
ifutt
jetuan
muslimant,
bashku
Jeruzalem me mirkuptim, toleranc dhe paqe.
Muslimant dhe ifutt e

Jeruzalemit u masakruan
egrsisht nga kryqtart.
numri t madh grabitjesh e masakrash q kryen gjat rrugs, ata arritn n

Jeruzalem n vitin 1099. Qyteti ra pas nj rrethimi prej pes javsh. Pasi
kryqtart u futn n t, ata ushtruan nj egrsi e barbari q rrallher bota e ka
par. T gjith muslimant dhe ifutt n qytet u shkuan n shpat.
Paqja dhe harmonia q kishin mbretruar n Palestin qysh nga koha e
Omerit, prfunduan me nj masakr t tmerrshme. Kryqtart dhunuan t
gjitha ligjet etike t Krishtrimit dhe prhapn terrorin n emr t
Krishtrimit.
Drejtsia e Salahudinit
Ushtrit e egra kryqtare e bn Jeruzalemin kryeqytet t tyre dhe ngritn
Mbretrin Latine, kufijt e s cils shtriheshin nga Palestina n Antioki.
Sidoqoft, kryqtart q solln egrsin n Palestin nuk mundn t qndrojn
gjat. Salahudini i mblodhi t gjitha mbretrit muslimane nn flamurin e nj
lufte t shenjt dhe i mundi kryqtart n betejn e Hatinit n vitin 1187. Pas
betejs, dy udhheqsit e ushtris kryqtare, Rejnaldi i Shatijonit dhe mbreti
Gij, u solln para Salahudinit, i cili ekzekutoi Rejnaldin e Shatijonit, q njihej
pr barbarit e tmerrshme q kishte kryer, ndrsa mbretin Gij e la t lir, pasi
nuk kishte kryer t njjtat krime. Palestina edhe nj her u njoh me drejtsin
e vrtet.
Menjher pas betejs s Hatinit dhe n t njjtn dit q Profeti
Muhamed kishte kryer nga Meka pr n Jeruzalem udhtimin e
mrekullueshm t Nats s Miraxhit, Salahudini hyri n Jeruzalem dhe e
liroi at nga 88 vitet e pushtimit kryqtar. Kur kryqtart kishin hyr n
Jeruzalem 88 vjet m par, ata kishin vrar muslimant n qytet dhe pr kt
arsye, trembeshin se mos Salahudini do t bnte me ta t njjtn gj.
Sidoqoft, ai nuk preku asnj qytet t krishter. Prve ksaj, ai thjesht i
urdhroi t krishtert latin (katolik) q t largoheshin. T krishtert
ortodoks, t cilt nuk ishin kryqtar, u lejuan t jetojn n qytet dhe t
kryejn ritet si t dshironin. Sipas fjalve t Xhon L. Espozitos, ushtria
muslimane u tregua zemrgjer n fitore po aq sa kishte qen
kmbngulse n betej. Civilt nuk u prekn. Kishat dhe faltoret u lan pa
prekur... Salahudini i qndroi besnik fjals s tij dhe u tregua i mshirshm
ndaj atyre q nuk luftuan.23
Karen Armstrong e prshkruan marrjen e dyt t Jeruzalemit me kto
fjal:
M 2 tetor 1187 Salahudini dhe ushtria e tij hyn n Jeruzalem dhe
pr 800 vjett q do t pasonin, Jeruzalemi do t mbetej nj qytet
musliman. Salahudini e mbajti fjaln dhe e mori qytetin sipas
idealeve m t larta islame. Ai nuk u hakmorr pr masakrn e
vitit 1099, sikurse kshillon edhe Kurani (16:126) dhe tani q
vrasjet pushuan ai u dha fund armiqsive (2:193). As edhe nj i
krishter i vetm nuk u var dhe nuk u plakit. Shprblesat pr lirim
ishin tejet t ulta... Salahudini u prek e nga kursimet q familjet
premtonin t jepnin si dmshprblim pr lirimin e robrve t lufts
dhe i liroi shum prej tyre falas, sikurse nxiste Kurani, megjithse t
ardhurat n thesar ishin paksuar deri n nj mas dshpruese.
Vllai i tij El-Adili, ishte aq i brengosur nga pamundsia e robrve
pr t paguar, saq i krkoi Salahudinit t blinte njmij prej tyre si
skllevr pr vete dhe sapo i mori, i liroi ata n ast q t gjith... T
gjith udhheqsit musliman u skandalizuan tek pan se si t
krishtert e pasur ia mbathnin me gjith pasurin e tyre, e cila mund

t prdorej fare mir pr pagesat pr lirimin e skllevrve...
[Patriarku] Herakli pagoi shumn prej dhjet dinarsh, sa
krkohej nga t gjith t tjert dhe atij iu krijua mundsia t
mbante shoqrues t veant q t ruante thesarin n udhtimin e tij
pr n Tir.24
Shkurt, Salahudini dhe muslimant, nn udhheqjen e tij, i trajtuan t
krishtert me mirsi e drejtsi t madhe dhe treguan ndaj tyre edhe m shum
dhembshuri nga treguan vet udhheqsit e tyre. Jo vetm t krishtert, por
edhe ifutt fituan paqe e siguri me marrjen e Jeruzalemit nga muslimant.
Poeti i mirnjohur ifut spanjoll, Jehuda el Harizi, i shprehu kshtu ndjenjat
e veta n nj nga veprat e tij:
Zoti... vendosi q vendi i shenjt t mos mbetej m n duart e bijve
t Esaut... Kshtu, n vitin 4950 t Krijimit [1190 e.s.] Zoti zgjoi
shpirtin e princit t ismaelitve [Salahudinit], nj njeri i urt e i
guximshm q erdhi me gjith ushtrin e tij, rrethoi Jeruzalemin, e
mori at dhe shpalli npr t gjith vendin se do ta mirpriste racn
e Efraimit, ngado q ata t vinin. Dhe kshtu, ne erdhm nga t
gjitha ant e bots pr tu strehuar ktu. Ne tani jetojm nn hijen e
paqes.25
Pas Jeruzalemit, kryqtart vazhduan barbarit e tyre dhe muslimant
drejtsin e tyre n qytete t tjera t Palestins. N vitin 1194, Rikard
Zemrluani q portretizohet si hero i madh n historin britanike, ekzekutoi
poshtrsisht n kshtjelln Akr 3,000 musliman, nga t cilt shum gra e
fmij. Megjithse muslimant qen dshmitar t ksaj egrsie, ata kurr
nuk prdorn t njjtat metoda. Ata iu prmbajtn urdhress s Zotit, Mos
lejoni q urrejtja ndaj nj populli q ju ndaloi nj her nga Xhamia e
Shenjt tju shtyj n teprim... (Kurani 5:2) dhe nuk ushtruan kurr
dhun ndaj civilve t pafajshm. Ata nuk prdorn kurr dhun t
panevojshme, qoft edhe ndaj ushtrive kryqtare q arritn t mundin. Egrsia
e kryqtarve dhe drejtsia e muslimanve treguan edhe nj her nj t vrtet
historike: Nj qeverisje e ndrtuar me parimet e Islamit, u lejoi njerzve
t besimeve t ndryshme t jetojn s bashku. Ky fakt vazhdoi t tregohet
Mbreti Rikard
ekzekutoi pa
mshir 3.000
civil
musliman n
Kshtjelln e
Akrs, mes t
cilve edhe
shum gra e
fmij.
edhe pr 700 vjet pas Salahudinit, veanrisht gjat periudhs osmane.
Qeverisja e drejt dhe

tolerante e Perandoris Osmane
N vitin 1514, sulltan Selimi mori Jeruzalemin dhe zonn e tij rrethuese
dhe kshtu nisn 400 vitet e qeverisjes osmane n Palestin. Sikurse n
shtetet e tjera osmane, kjo periudh do ti krijonte mundsin Palestins q t
gzonte paqe, stabilitet dhe t njihte bashkjetesn harmonike t besimeve t
ndryshme.
Perandoria Osmane administrohej nn at q njihej si sistemi i kombit
(miletit), q prbnte tiparin themelor, mbi t cilin popujt e besimeve t
ndryshme lejoheshin t jetonin sipas ktyre besimeve madje edhe sipas
sistemeve t veta ligjore. T krishtert dhe ifutt, t prshkruar si Ithtar t
Librit n Kuran, gjetn toleranc, siguri e liri n vendet osmane.
Arsyeja m e rndsishme pr kt ishte se megjithse Perandoria
Osmane ishte e qeverisur nga muslimant, ajo nuk dshironte ti detyronte
Megjithse
Osmane
Perandoria
ishte
musliman,
ajo
nj
u
shtet
siguroi
shtetasve t saj liri t plot

fetare.
Kshtu,
vendet
osmane gjendej nj mozaik

shumkulturor. Si shihet n
kt pamje, shteti mbronte
qytetart e tij n prputhje me
msimet morale islame, duke
siguruar mbshtetje pr t
varfrit pavarsisht nga feja
q ata kishin.
Mostoleranca e ndrsjell e
katolikve dhe
protestantve n shekujt e
16-t dhe 17-t vazhdon
ende n disa vende.
Viktimat m t pafajshme t
ktyre konflikteve kan
qen gjithmon fmijt.
qytetart e saj me forc q t pranonin Islamin. Prkundrazi, shteti osman

synonte t ruante paqen e sigurin pr jomuslimant dhe ti qeveriste ata n
nj mnyr t till q ata t ndjeheshin t knaqur me qeverisjen dhe
drejtsin muslimane.
Shtete t tjera t mdha t asaj kohe, kishin mnyra qeverisjeje shum t
ashpra, shtypse e jotolerante. Mbretria e Spanjs nuk mund t toleronte
ekzistencn e muslimanve dhe t ifutve n Spanj dhe ushtroi nj dhun
t jashtzakonshme ndaj ktyre dy bashksive. N shum vende t tjera
evropiane, ifutt ishin t shtypur vetm pr shkak t identitetit fetar (pr
shembull, ata u burgosn npr geto) dhe u bn shpesh viktima t masakrave
(pogromeve). T krishtert nuk arrinin t shkonin mir as me njri-tjetrin
vet. Luftrat mes protestantve dhe katolikve n shekujt XVI dhe XVII e
shndrruan Evropn n nj det gjaku. Lufta 30 vjeare mes viteve 1618 dhe
Shembulli i paqes pr Lindjen e Mesme, sht modeli osman i shum-kulturalizmit, me qndrimin e tij
pajtues, t drejt dhe tolerant, i mbshtetur n msimet morale t Kuranit. M sipr shihen disa
copza nga gazetat dhe revistat turke pr natyrn paqsore t administrimit osman.
1648 ishte pasoj e mosmarrveshjeve katoliko-protestante. Si rezultat i

ksaj lufte, Evropa Qendrore u shndrrua n fush beteje dhe vetm n
Gjermani, u vra nj e treta e popullsis 15 milionshe.
N kushte t tilla, sht e pamohueshme e vrteta se qeverisja osmane
ishte tejet njerzore. Shum historian dhe shkenctar politik kan
trhequr vmendjen te ky fakt. Nj nga ata sht eksperti i njohur i shtjeve
t Lindjes s Mesme n Universitetin e Kolumbias, Eduard Said. Ai e ka
prejardhjen nga nj familje e krishter prej Jeruzalemi dhe merret me pun
krkimore n universitetet amerikane, duke qndruar larg vendit t tij. N nj
intervist pr gazetn izraelite Haarec ai rekomandoi sistemin osman t
kombit nse do t ndrtohet nj paqe e qndrueshme n Lindjen e Mesme.
Ai tha:
Nj pakic ifute mund t mbijetoj n t njjtn mnyr q kan
Nj ekspert i
mirnjohur i
Lindjes s
Mesme,
Eduard V.
Said.
mbijetuar n botn arabe t gjitha pakicat e tjera... nn Perandorin

Osmane, me sistemin e miletit, kjo funksionoi fare mir. Ajo q
kishin ata ather duket shum m njerzore nga kjo q kemi tani.26
Historia tregon se Islami sht i vetmi sistem besimi q mund t
siguroj nj qeverisje t drejt dhe tolerante n Lindjen e Mesme. Pax
Ottomana q prfundoi me trheqjen e Perandoris Osmane nga rajoni, nuk
sht zvendsuar ende.
Pr kt arsye, mnyra e sigurimit t paqes n Lindjen e Mesme, sht
zbatimi i modelit osman, t karakterizuar nga toleranca dhe kompromisi, si
dy nga msimet themelore t Kuranit. Islami, i ndjekur me vrtetsi, sht
zgjidhja e t gjitha llojeve t dhuns e mosmarrveshjeve, luftrave dhe
terrorit dhe garantuesi i paqes, drejtsis dhe tolerancs.
Zoti
sht i mir me robrit e Tij.
(Kurani 3:30)
RRNJT E VRTETA
T TERRORIZMIT:
DARVINIZMI DHE
MATERIALIZMI
Shum njerz mendojn se teoria e evolucionit u paraqit pr her t par
nga arls Darvini dhe se ajo mbshtetet n prova, vzhgime dhe eksperimente
shkencore. Sidoqoft, e vrteta sht se ajo nuk e ka prejardhjen te Darvini dhe
se nuk mbshtetet n asnj prov shkencore. Teoria konsiston n prshtatjen e
natyrs s dogms s lasht t filozofis materialiste. N vend q t mbshtetet
nga zbulime shkencore, teoria mbshtetet qorrazi te filozofia materialiste (shih
librin Gjunjzimi i Evolucionit, Harun Jahja)
Ky fanatizm ka sjell si pasoj t gjitha llojet e fatkeqsive. Bashk
me prhapjen e Darvinizmit dhe t filozofis materialiste q ai
mbshtet, prgjigja e pyetjes sht qenia njerzore? ka
ndryshuar. Njerzit q prgjigjeshin: Qeniet njerzore u
krijuan nga Zoti dhe u duhet t jetojn sipas
moralit t bukur q Ai na mson,
kan filluar t mendojn se Njeriu erdhi n ekzistenc rastsisht dhe ai sht

nj kafsh q zhvillohet prmes lufts pr mbijetes. Ky mashtrim i madh ka
nj mim shum t shtrenjt e t rnd. Ideologjit e dhunshme si racizmi,
fashizmi dhe komunizmi, si dhe shum pikpamje t tjera barbare n bot t
mbshtetura n konfliktin, kan gjetur q t gjitha nj burim force te ky
mashtrim.
Kjo pjes e librit do t analizoj fatkeqsit q i ka sjell bots
Darvinizmi dhe lidhjet q ai ka me terrorizmin, si nj nga problemet botrore
m t rndsishme t kohs son.
Gnjeshtra darviniste: Jeta sht konflikt

Darvini vendosi nj kusht themelor n zhvillimin e teoris s tij:
Zhvillimi i qenieve t gjalla varet nga lufta pr mbijetes. T fortt e
fitojn betejn. T dobtit jan t dnuar t humbasin dhe t harrohen.
Sipas Darvinit, ekziston nj luft e pamshirshme pr mbijetes dhe nj
konflikt i brendshm n natyr. I forti gjithmon e mposht t dobtin dhe kjo
i hap rrugn zhvillimit. Nntitulli q ai i dha librit t tij ishte: Origjina e
llojeve nprmjet przgjedhjes natyrore ose ruajtjes s racave t zgjedhura
n luftn pr jet. Ky titull e prmbledh m s miri pikpamjen e prmendur
m sipr.
M pas, Darvini shtroi pretendimin se lufta pr mbijetes
zbatohet edhe mes grupeve racore t qenieve njerzore. Sipas ktij
pretendimi mitik, racat e zgjedhura do t ishin fituesit e betejs. Sipas
pikpamjes s Darvinit, kto raca t zgjedhura ishin evropiant. Racat
afrikane apo aziatike kishin mbetur prapa n luftn pr mbijetes. Darvini
shkoi edhe m tej, duke hedhur mendimin se disa raca do t humbisnin s
shpejti n trsi luftn pr mbijetes dhe n kt mnyr, do t zhdukeshin:
N nj koh m t vonshme, jo shum t largt, t matur me shekuj,
racat e qytetruara t njeriut, me siguri do t shfarosin dhe
zvendsojn racat e egra npr bot. N t njjtn koh, majmunt
antropomorf... nuk ka dyshim se do t shfarosen. Hendeku mes
njeriut dhe aleatve t tij m t afrt do t jet ather m i gjer,
RRNJT E VRTETA T TERRORIZMIT: DARVINIZMI DHE MATERIALIZMI 117
sepse ai do t jet, si mund t shpresojm, ndrmjet njeriut n nj

gjendje m t qytetruar edhe se raca kaukaziane dhe disa llojeve
t ulta si babuni, n vend t zezakut apo australianit dhe
gorrills, si ndodh sot.27
Antropologu indian Lalita Vidjarti shpjegon se si teoria e evolucionit e
Darvinit e imponoi racizmin n skenat shoqrore:
Teoria e tij (Darvinit) e mbijetess s m t fortit u mirprit
ngrohtsisht nga shkenctart shoqror t kohs dhe ata besuan se
njerzimi kishte arritur nivele t ndryshme evoluimi q arrinin
pikn m t lart me qytetrimin e njeriut t bardh. N gjysmn e
dyt t shekullit t nntmbdhjet, racizmi u pranua si nj e
vrtet nga shumica e shkenctarve perndimor. 28
Burimi i frymzimit t Darvinit: Teoria

e pamshirshme e Maltusit
Burimi i frymzimit t Darvinit pr kt shtje ishte libri i ekonomistit
britanik Tomas Maltus, Ese pr parimin e popullsis. Sipas sajimeve t
veta, Maltusi llogariste se popullsia njerzore shtohej me shpejtsi shum t
madhe. N kt pikpamje, ndikimet kryesore q e mbanin popullsin nn
kontroll ishin fatkeqsi si lufta, uria dhe smundjet. Shkurt, sipas ktij
pretendimi kaq mizor, disa njerz duhej t
vdisnin q t jetonin disa t tjer. Ekzistenc
do t thoshte vetm luft e vazhdueshme.
N shekullin e 19-t, idet e Maltusit
ishin pranuar gjersisht. Veanrisht
intelektualt evropian t klasave t larta i
mbshtesnin idet e tij mizore. N artikullin
Sfondi shkencor i programit t pastrimit
t racs te nazistt, shkruar nga Xherri
Bergman, rndsia e lidhjes s Evrops s
shekullit t 19-t me pikpamjet e Maltusit
mbi popullsin prshkruhet n kt mnyr:
Tomas Maltus
N gjysmn e par t shekullit t nntmbdhjet, nprmjet

Evrops, antart e klasave sunduese u mblodhn pr t diskutuar t
sapozbuluarin problem t popullsis dhe pr t prcaktuar
mnyrat e zbatimit t mandatit maltusian, pr t rritur shkalln e
vdekshmris te t varfrit: N vend t rekomandimit pr
pastrtin e t varfrve, ne duhet t nxisim zakonet e kundrta.
N qytezat tona duhet ti bjm rrugt m t ngushta, ti
mbingarkojm shtpit me shum njerz dhe t joshim kthimin
e murtajs. Fshatrat duhet ti ndrtojm pran ujrave t
ndenjur dhe t nxisim n veanti ngritjen e vendbanimeve n t
gjitha vendet moalore dhe t pashndetshme, e kshtu me
radh. 29
Si rrjedhoj e ksaj politike mizore, t dobtit dhe ata q do ta
humbisnin betejn pr mbijetes do t asgjsoheshin dhe si prfundim, rritja
e shpejt e popullsis do t ekuilibrohej. Kjo e ashtuquajtur politik e
shtypjes s t varfrve, u vu n jet n Britanin e shekullit t 19-t. U ngrit
nj rend industrial, n t cilin fmijt tet dhe nnt vjear u detyruan t
Zbatimi n shekullin e 19-t, i tezs s Maltusit pr nevojn e lufts pr jetn, u solli mjerim t varfrve
dhe fmijve t vobekt t Anglis. Ndrsa feja u siguron mbrojtje fmijve. Nj jet me mirsi e virtyt,
pa ndonj mjerim e vuajtje, sht e mundur vetm nse msimet morale t fes vihen n zbatim.
punojn gjashtmbdhjet or n dit n minierat e qymyrit dhe mijra prej

tyre vdiqn n kushte t tmerrshme. Lufta pr mbijetes q krkonte teoria e
Maltusit, bri q miliona britanik t bnin nj jet t mbushur me vuajtje t
rnda.
I ndikuar nga kto ide, Darvini e zbatoi kt koncept n konfliktin n t
gjith natyrn dhe hodhi iden se i forti dhe i afti dalin fitimtar nga kjo luft
pr ekzistenc. Pr m tepr, ai pretendoi se e ashtuquajtura luft pr
mbijetes ishte nj ligj i justifikuar dhe i pandryshueshm i natyrs. Nga ana
tjetr, ai i ftoi njerzit q t braktisin besimet e tyre fetare, t mohojn
Krijimin dhe kshtu i rrnoi t gjitha vlerat etike q mund t bheshin
penges ndaj lufts s pamshirshme pr mbijetes.
Njerzimit iu desh t paguaj nj mim shum t shtrenjt n shekullin
e 20-t pr rrnjosjen e ktyre ideve mizore q i shtyn njerzit n
zemrgursi e mizori.
Roli i Darvinizmit n prgatitjen e

terrenit pr Luftn e Par Botrore
Ndrsa Darvinizmi sundonte kulturn evropiane, nisi t shfaqet ndikimi
i lufts pr mbijetes. Kombet kolonialiste evropiane n veanti nisn ti
portretizojn kombet e kolonizuara si kombe t prapambetura n ciklin e
evolucionit dhe gjetn te Darvinizmi
justifikimin pr veprimet e tyre.
Ndikimi politik m i prgjakshm i
Darvinizmit, ishte shprthimi i Lufts s
Par Botrore n vitin 1914.
N librin e tij Evropa q nga
1870-a, profesori i mirnjohur britanik
i historis Xhejms Xholl shpjegon se nj
nga faktort q prgatitn terrenin pr
Luftn e Par Botrore, ishte besimi i
udhheqsve evropian t kohs te
Darvinizmi.
Evropa q nga viti 1870, shkruar nga
profesori anglez i historis, Xhejms
Xholl.
sht e rndsishme t kuptohet se sa fjal pr fjal u mor doktrina e

lufts pr ekzistenc dhe pr mbijetesn e m t fortit nga ana e udhheqsve
t Evrops n vitet q i paraprin Lufts s Par Botrore. Pr shembull, shefi
i shtabit austrohungarez Franc Baron Konrad fon Hcendorf, shkruan kshtu
n kujtimet e tij t paslufts:
Fet filantropike, msimet morale dhe doktrinat filozofike, pa
dyshim, mund t shrbejn nganjher pr t dobsuar luftn e
njerzimit pr ekzistenc n formn e saj m t ashpr, por ato nuk
do tia arrijn kurr ta shmangin plotsisht at si nj motiv lvizs
pr botn... Vetm n prputhje me kt parim t madh, erdhi
katastrofa e lufts botrore, si rrjedhoj e forcave motivuese n
jett e shteteve dhe popujve, si nj rrufe q duhet t shkarkohet
nga vet natyra e saj.
E par nga ky lloj sfondi ideologjik, kmbngulja e Konradit n
nevojn pr nj luft parandaluese, n mnyr q t ruhet monarkia
austrohungareze, bhet plotsisht e kuptueshme.
Ne kemi par gjithashtu se kto pikpamje nuk ishin t kufizuara
vetm te personalitetet ushtarake dhe se Maks Veberi, pr shembull, ishte
i shqetsuar thell pr luftn ndrkombtare pr mbijetes. Kurt Ricler,
asistenti personal dhe i besuari i kancelarit gjerman Teobald fon BetmanHolveg, shkroi n vitin 1914:
Armiqsia e prjetshme dhe absolute sht themelore dhe e
natyrshme n marrdhniet mes njerzve; dhe armiqsia q ne
vrejm kudo... nuk sht rezultat i ruajtjes s natyrs njerzore por
sht thelbi i bots dhe burimi i vet jets.30
Frederik fon Bernardi, nj gjeneral i Lufts s Par Botrore, bn nj
lidhje t ngjashme mes lufts dhe ligjeve t lufts n natyr. Lufta,
shprehet Bernardi, sht nj nevoj biologjike; ajo sht po aq e
nevojshme sa beteja e elementeve n natyr; ajo merr nj vendim
biologjikisht t drejt, prderisa vendimet e saj mbeten n natyrn e thjesht
t sendeve.31
Sikurse kemi par, Lufta e Par Botrore shprtheu pr arsye se
mendimtart, gjeneralt dhe administratort evropian e shihnin luftn,
gjakderdhjen dhe vuajtjet si nj lloj zhvillimi dhe mendonin se ato ishin nj
ligj i pandryshueshm i natyrs. Rrnjt ideologjike q e zvarritn gjith at
Filozoft evropian dhe udhheqsit politik t dhjetvjearit t par t shekullit t 20-t, ishin t
magjepsuar nga koncepti darvinist i lufts pr mbijetes. Aty e kishte burimin entuziazmi i tyre pr
t nisur Luftn e Madhe, nj kataklizm q shkaktoi vdekjen e m shum se 10 milion jetve
njerzore.
brez n rrnim nuk ishin tjetr, vese konceptet e Darvinit pr luftn pr

mbijetes dhe pr racat e zgjedhura.
Lufta e Par Botrore la pas vetes 8 milion t vdekur, qindra qytete t
shkatrruara dhe miliona t plagosur, t gjymtuar, t pastreh e t papun.
Shkaku themelor i Lufts s Dyt Botrore, e cila shprtheu
21 vjet m von dhe la 55 milion t vdekur, ishte gjithashtu
Darvinizmi.
Ligji i Xhungls dhe

prfundimi i tij: Fashizmi
Ndrsa Darvinizmi ushqente
racizmin n shekullin e 19-t, ai
formoi bazn ideologjike q do
t zhvillohej dhe do t
prgjakte botn n shekullin
XX: Nazizmin.
N ideologjin naziste
mund t vihet re nj ndikim
shum i fort darvinist. Kur
marrim n shqyrtim kt
teori q u zhvillua nga
Adolf Hitleri dhe Alfred
Fashizmi q ka n thelb konceptet darviniste,

shkaktoi vdekjen e miliona njerzve t
pafajshm. Kjo ideologji e tmerrshme zhyti
shum vende t bots n nj vorbull
shkatrrimi e mjerimi.
Rozenbergu, vrejm koncepte t tilla si przgjedhje natyrore, iftzimi i

przgjedhur dhe lufta pr mbijetes mes racave, t cilat prsriten shpesh
n veprat e Darvinit. Kur e titulloi librin e tij Mein Kampf (Beteja ime),
Hitleri u frymzua nga beteja darviniste pr mbijetes dhe nga parimi se fitorja
i prket m t fortit. Ai bn fjal n veanti pr betejn mes racave:
Historia do t arrij kulmin n nj perandori t re njmijvjeare t
nj shklqimi t pashoq, t mbshtetur n nj hierarki racore t
rregulluar nga vet natyra.32
N nj kongres t madh t partis s tij n Nurenberg n vitin 1933,
Hitleri shpalli se nj rac m e lart nnshtron nj rac m t ult... nj e drejt
q ne e shohim n natyr dhe q mund t pranohet si e vetmja e drejt e
konceptueshme.33
Fakti q nazistt ishin t ndikuar nga Darvinizmi, sht i pranuar nga t
gjith historiant q jan t specializuar n kt shtje. Peter Krisp, autori i
librit Ngjitja e Fashizmit, e shpreh kt t vrtet si m posht:
Teoria e arls Darvinit se qeniet njerzore kishin evoluar nga
majmunt, u trajtua me humor kur u botua pr her t par, por m
von u pranua gjersisht. Nazistt i
shtrembruan teorit e Darvinit, duke i
prdorur ato pr t justifikuar luftn dhe
racizmin.34
Historiani Hikman e prshkruan kshtu
ndikimin e Darvinizmit te Hitleri:
(Hitleri) ishte nj besimtar i vendosur
dhe predikues i evolucionit. Sado t
thella dhe t ndrlikuara t ken qen
problemet e psikozs s tij, sht e
sigurt q [koncepti i lufts ishte i
Nazizmi,
nj
przierje
Darvinizmit
social
dhe
neopaganizmit, vrau miliona njerz dhe prhapi tmerr

n zemrat e shum t tjerve.
Lufta e Dyt Botrore shkaktoi vdekjen e

55 milion njerzve dhe la shum t tjer t
plagosur, t pastreh dhe me jet t
shkatrruara. Lufta rrnoi qytete dhe
shkaktoi rnien e ekonomive.
rndsishm pr arsye se]... libri i tij Mein Kampf, hedh qartazi

nj numr idesh evolucioniste, veanrisht ato q theksojn luftn,
mbijetesn e m t fortit dhe shfarosjen e t dobtit pr t prodhuar
nj shoqri m t mir.35
Hitleri, prmes ktyre pikpamjeve, e zvarriti botn n nj dhun t
papar kurr m par. Shum grupe etnike dhe politike, veanrisht ifutt,
iu nnshtruan mizoris dhe masakrave t tmerrshme n kampet naziste t
prqendrimit. Lufta e Dyt Botrore, e cila filloi me pushtimet gjermane,
kushtoi 55 milion jet njerzish. Ajo q qndronte pas tragjedis m t
madhe n historin e bots, ishte koncepti i Darvinizmit pr luftn pr
mbijetes.
Aleanca e prgjakshme: Darvinizmi dhe

Komunizmi
Ndrsa fashistt gjenden n krahun e djatht t Darvinizmit Social,
krahu i majt sht i zn nga komunistt. Kta kan qen gjithmon ndr
mbrojtsit m t zjarrt t teoris s Darvinit.
Kjo lidhje mes Darvinizmit dhe Komunizmit shkon deri te themeluesit
e t dy ktyre izm-ave. Marksi dhe Engelsi, themeluesit e komunizmit, e
lexuan veprn Origjina e llojeve t Darvinit, sapo ajo doli n qarkullim
dhe u mahnitn me qndrimin e tij materialist dialektik. Letrkmbimi mes
Marksit dhe Engelsit tregon se ata e shihnin teorin e Darvinit si bartse t
bazs n historin natyrore pr Komunizmin. N librin e tij Dialektika e
Natyrs, t cilin ai e shkroi nn ndikimin e Darvinit, Engelsi shprehet plot
lvdata pr Darvinin dhe prpiqet t jap kontributin e vet pr teorin n
kapitullin me titull Roli i puns n kalimin nga majmuni te njeriu.
Komunistt rus q ndoqn hapat e Marksit dhe t Engelsit, si
Plehanovi, Lenini, Trocki dhe Stalini, ishin t gjith n nj mendje pr teorin
e evolucionit. Plehanovi q shihet si themeluesi i komunizmit rus, e cilsonte
Marksizmin si Darvinizmi n zbatimin e tij n shkencn shoqrore.36
Trocki thoshte: Zbulimi i Darvinit sht triumfi m i madh i dialektiks
n fushn e lnds organike.37
Udhheqsit komunist, idet e t cilve mbi shoqrin njerzore ishin t mbshtetura te Darvinizmi,
do t kujtohen n histori si kriminel q shkaktuan vuajtje t tmerrshme me politikat e tyre mizore.
Arsimimi darvinist kishte nj rol kryesor n formimin e kuadrove

komuniste. Pr shembull, historiant vrejn se Stalini ishte fetar n rinin
e tij, por ai u b ateist kryesisht pr shkak t librave t Darvinit. Mao Ce
Duni q ngriti qeverisjen komuniste n Kin dhe vrau miliona njerz, u
shpreh hapur se socializmi kinez sht i themeluar mbi Darvinin dhe
teorin e evolucionit.38
Historiani i Universitetit t Harvardit, Xhejms Riv Pzej, n veprn e tij
krkimore Kina dhe arls Darvini, e shqyrton deri n hollsit m t vogla
ndikimin e Darvinizmit te Maoja dhe te komunizmi kinez.
Shkurt, ekziston nj lidhje e pashkputshme mes teoris s evolucionit
dhe komunizmit. Teoria pretendon se gjallesat jan prodhim i rastsis dhe
siguron t ashtuquajturn mbshtetje shkencore pr ateizmin. Komunizmi si
ideologji ateiste, sht i lidhur ngusht me Darvinizmin. Pr m tepr, teoria
e evolucionit pretendon se zhvillimi n natyr, sht i mundur fal konfliktit
Komunizmi vuri n zbatim iden darviniste t konfliktit, prmes konceptit t lufts s klasave dhe n
kt mnyr pranoi vrasjen dhe gjakderdhjen si metoda t ligjshme t kontrollit t pushtetit.
(me fjal t tjera, lufts pr mbijetes) dhe mbshtet konceptin e

dialektiks, i cili sht themelor pr komunizmin.
Nse mendojm pr konceptin komunist t konfliktit dialektik, i cili
vrau m shum se 120 milion njerz gjat shekullit XX, si pr nj makin
vrasse, ather mund ti kuptojm m mir prmasat e rrnimit q
Darvinizmi prhapi mbi tok.
Konflikti dialektik nuk ndihmon n zhvillimin e

shoqrive por n rrnimin e tyre
Sikurse tham m par, Darvinizmi ngriti pretendimin se lufta mes
qenieve t gjalla sht shkaku i zhvillimit t tyre dhe kshtu siguroi t
ashtuquajturn baz shkencore pr filozofin e materializmit dialektik.
Ashtu si mund t kuptohet nga emri i tij, materializmi dialektik i
qndron ides s konfliktit. Karl Marksi, si themeluesi i ksaj filozofie,
propagandonte iden se nse sdo t kishte luft dhe kundrshti, gjithka
do t mbetej ashtu si ishte. N nj rast tjetr ai thot: Forca sht
bashkshortja e do shoqrie q sht shtatzn me nj shoqri tjetr.39
Duke thn kt, ai u bri thirrje njerzve pr dhun, luft e gjakderdhje, n
mnyr q t mund t zhvilloheshin.
I pari q vuri n jet teorin e Marksit n fushn politike, ishte Lenini.
Duke nxitur mendimin se zhvillimi vjen si rrjedhoj e konfliktit dhe
kundrshtive, Lenin pretendonte se njerzit me ide t kundrta duhej t
ishin n konflikt t vazhdueshm. Lenini gjithashtu shprehej gjithmon se ky
konflikt do t krkonte gjakderdhje, pra, terrorizm. Nj fragment i shkruar
nga Lenini dhe i titulluar Lufta guerrilase, i cili sht botuar pr her t
par n gazetn Proletari n vitin 1906, njmbdhjet vjet prpara
Revolucionit Bolshevik, tregon pr metodat terroriste q ai paraplqente:
Dukuria, pr t ciln jemi t interesuar, sht beteja e
armatosur. Ajo udhhiqet nga individ dhe nga grupe t vogla.
Disa i prkasin organizatave revolucionare, ndrsa t tjert
(shumica n disa vende t Rusis) nuk i prkasin ndonj organizate
revolucionare. Lufta e armatosur ndjek dy qllime kryesore, t cilat
duhet t dallohen n mnyr t prer: n radh t par, kjo luft
synon vrasjen e individve, shefave dhe vartsve t ushtris dhe

policis; n radh t dyt, ajo synon konfiskimin e fondeve
monetare si nga qeveria, ashtu edhe nga personat privat. Kto
fonde t konfiskuara shkojn pjesrisht n thesarin e partis,
pjesrisht disa pr qllimin e veant t armatimit dhe pr
prgatitjen e kryengritjes dhe pjesrisht pr mbajtjen e personave t
angazhuar n luftn q po prshkruajm. 40
N shekullin e njzet, nj nga ideologjit m t njohura pr
kundrvnien ndaj komunizmit, ishte fashizmi. M interesantja sht se edhe
fashizmi megjithse vetdeklarohet si kundrshtar i komunizmit, mbshteste
t njjtin besim si komunizmi n konceptin e lufts. Komunistt besonin n
nevojn e lufts s klasave; fashistt thjesht ndryshuan arenn e lufts, duke
u prqndruar n iden e lufts mes racave dhe kombeve. Pr shembull,
historiani gjerman Hajnrih Trajke, vepra e t cilit ishte nj nga burimet m
t rndsishme pr idet naziste dhe raciste, shkruante: kombet nuk mund
t ken mirqenie pa konkurrenc t dendur, sikurse lufta pr mbijetes
e Darvinit.41 Hitleri gjithashtu thoshte se ishte frymzuar nga koncepti i
Darvinit pr luftn:
E gjith bota e natyrs prbn nj betej t fuqishme mes forcs
dhe dobsis, si nj fitore e prjetshme e t fortit mbi t dobtin.
Nuk do t kishte asgj tjetr ve mashtrimit n t gjith natyrn nse
nuk do t ishte kshtu. Ai q do t jetoj, duhet t luftoj. Ai q nuk
dshiron t luftoj n kt bot ku beteja e prhershme sht ligj i
jets, nuk e ka t drejtn pr t ekzistuar.42
T dyja kto ideologji darviniste nxisnin besimin se pr nj shoqri
q t rritej e t forcohej, ishte e nevojshme gjakderdhja. Pasojat q solln
kto ideologji n shekullin XX jan tashm t njohura. Miliona njerz
humbn jetn; miliona t tjer u plagosn apo u gjymtuan; ekonomit
kombtare u rrnuan; parat q do t mund t prdoreshin n shndetsi,
krkime shkencore, teknologji, arsim e art, u shpenzuan pr armatim, pr
ilae q t mjekoheshin plagt e shkaktuara nga armt, pr rindrtimin e
qyteteve t rrnuara. U b e qart se koha kalonte dhe luftrat e terrori nuk
nxisnin zhvillimin e njerzimit por shkatrrimin e tij.
Sigurisht q n bot ekzistojn kontradikta. Ashtu sikurse n natyr
sht
natyrshme
ket
mosmarrveshje por ato nuk duhet t

shkaktojn konflikte dhe luftra mes
njerzve. Msimet morale t Kuranit
u sigurojn njerzve nj jet me
mirkuptim e hare, ndrsa beteja
dialektike sjell gjithmon hidhrim,
rrnim dhe vdekje.
ekzistojn drita dhe errsira, dita dhe nata, e nxehta dhe e ftohta, edhe
kontradiktat n mendime e n praktika jan t dukshme. Mirpo kundrshtit
n mendime nuk sht e nevojshme t sjellin konflikte dhe luft.
Prkundrazi, nse kundrshtit trajtohen me toleranc, paqe, mirkuptim,
dashuri, dhembshuri e mshir, mund t arrihen prfundime t mira. Kushdo
q krahason mendimet e veta me ato t t tjerve, mund t zhvilloj apo t
njoh dobsit dhe mangsit e veta dhe ti prmirsoj ato. Ata q mbrojn
mendime t ndryshme mund t angazhohen n dialog, shkmbim idesh apo
n kritik konstruktive. Vetm njerzit e sinqert, q din t falin, q e duan
paqen, q din t sillen dhe q mbi t gjitha pohojn msimet morale t
Kuranit, mund t zhvillojn nj mnyr t till t trajtimit t mendimeve t
ndryshme.
T vrassh apo t dmtosh nj njeri pr shkak t ideve, besimeve, racave
apo kombsive t ndryshme prbn nj vepr mizorie t pamat. Vetm pr
kt arsye, n rrjedhn e historis dhe kudo n bot, bijt e bijat e t njjtit
komb, kan luftuar me njri-tjetrin deri n vdekje, duke vrar shoku-shokun
pa mshir; apo njerz t kombeve apo racave t ndryshme, prfshir gra e
fmij, jan masakruar pa dallim. Vetm ai q nuk njeh respekt pr qeniet
njerzore dhe q i sheh njerzit rreth vetes si kafsh t zhvilluara, vetm ai q
nuk beson se nj dit do t jap llogari prpara Zotit pr gjithka q ka br,
mund t veproj n kt mnyr.
Qndrimi m i mir dhe m i drejt q mund t mbahet ndaj dikujt, me
t cilin ndajm mendime t ndryshme, sht prshkruar n Kuran. Prplasjet
e mendimeve kan ndodhur shpesh n rrjedhn e historis dhe nj nga
shembujt m t mir sht ai i kundrshtis mes Musait (Moisiut) dhe
Faraonit t kohs s tij. Megjith egrsin dhe mizorin e Faraonit, Zoti e
drgoi Musain (Moisiun) pr ta ftuar at n fen e Zotit dhe i shpjegoi atij
mnyrn se si duhej ta shtronte kt ftes:
Shkoni te faraoni! Ai i ka kaprcyer kufijt. Megjithat, flitini
atij me fjal t buta, me shpresn se ai do t kushtoj vmendje
apo do t friksohet! (Kurani 20:43-44)
Musai iu bind urdhrit t Zotit dhe i sqaroi Faraonit me durim fen e
Zotit. Pr ta ndaluar mohimin e Zotit nga ana e Faraonit dhe mizorin q ai
ushtronte ndaj njerzve, Musai u mundua t sqaronte do shtje. Sidoqoft,
Faraoni tregoi qndrim t papajtueshm ndaj durimit dhe fisnikris s

Musait, duke e krcnuar me vrasje at dhe t gjith ata q ndanin t njjtat
mendime me t. Megjithat, nuk ishte qndrimi i Faraonit ai q do t
mbizotronte. Prkundrazi, ai dhe njerzit e tij u mbytn ndrsa Musai dhe
njerzit e tij doln fitimtar.
Sikurse tregon ky shembull, fitorja e nj ideje apo lufta pr zhvillim nuk
vjen nga armiqsia dhe agresioni. Takimi mes Musait (Moisiut) dhe Faronit
prbn nj msim nga historia: fituesit nuk dalin nga ata q jan n ann e
barbaris dhe lufts por n ann e atyre q prkrahin paqen e drejtsin.
Vnia n jet e parimeve m t mira morale shprblehet n kt bot dhe n
jetn e prjetshme.
Darvinizmi dhe terrorizmi

Sikurse kemi par deri tani, Darvinizmi qndron n rrnjt e ideologjive
t dhuns q i kan sjell fatkeqsi t tmerrshme njerzimit n shekullin XX.
Koncepti themelor pas koncepteve e metodave t tilla sht t luftosh kdo
q nuk sht nga ne. Ekzistojn besime, pikpamje e filozofi t ndryshme
Mund t ekzistojn mosmarrveshje mes

shteteve apo shoqrive por konflikti dhe
lufta n pjesn m t madhe t rasteve
nuk mund ti zgjidhin problemet. Sikurse
mson Kurani, t gjitha mosmarrveshjet
duhet
zgjidhen
prmes
durimit,
tolerancs, mshirs dhe mirkuptimit t

ndrsjell.
n bot. sht e natyrshme q gjith kto ide t trajtohen n kundrshtim me

njra-tjetrn. Sidoqoft, qndrimet e ndryshme mund t vihen prball njratjetrs n dy mnyra:
1) Ato mund ta respektojn ekzistencn e atyre q jan ndryshe dhe t
prpiqen t vendosin dialogun me njri-tjetrin n nj mnyr shum
njerzore. Kjo metod sht n prputhje me moralin e Kuranit.
2) Ato mund t zgjedhin luftn ndaj njri-tjetrit dhe t prpiqen ta
sigurojn eprsin e tyre prmes lufts. Me fjal t tjera, t sillen si kafsht.
Kjo sht nj metod e nxitur nga materializmi dhe sht natyrisht, afetare.
Tmerri i quajtur terrorizm nuk sht tjetr vese vnia n jet e
pikpamjes s dyt.
Nse i marrim n shqyrtim kto dy qndrime, mund t shohim se ideja
e njeriut q lufton si kafsh, e cila u imponohet n mnyr t
pavetdijshme njerzve nga Darvinizmi, sht shum ndikuese. Individt
dhe grupet q zgjedhin rrugn e konfliktit mund t mos ken dgjuar kurr t
flitet pr Darvinizmin dhe pr parimet e asaj ideologjie, por n prfundim, ata
bien n nj mendje me nj pikpamje, baza filozofike e s cils sht
Darvinizmi. Ajo q i shtyn ata t besojn n drejtsin e ksaj pikpamjeje
jan slloganet darviniste si n kt bot mbijeton m i forti, peshku i madh
e ha t voglin, lufta sht virtyt, jeta sht luft etj... Nse u heqim
Darvinizmin, t gjitha kto smbeten tjetr ve sllogane boshe.
N t vrtet, nse heqim Darvinizmin, nuk mbetet filozofi konflikti. Tri
fet me prejardhje hyjnore, Islami, Krishterimi dhe Judaizmi, n t cilat
besojn shumica e njerzve, i kundrvihen dhuns. T trija kto fe dshirojn
ti sjellin paqe e harmoni bots dhe ti kundrvihen vrasjeve dhe vuajtjeve
njerzore. Konflikti dhe dhuna shkelin moralin q Zoti ka shpallur pr
njeriun dhe prbjn koncepte t padshirueshme. Kurse Darvinizmi e sheh
dhe e portretizon konfliktin dhe dhunn si t natyrshme, t justifikuar dhe si
koncepte t drejta q duhet t ekzistojn.
Pr kt arsye, nse disa njerz ushtrojn terrorizm, duke prdorur
konceptet dhe simbolet e Islamit, Krishterimit apo Judaizmit, apo duke
vepruar n emr t ktyre besimeve, nuk mund t themi se kto fe i
mbshtesin veprimet e tyre. Edhe nse pretendojn ti shrbejn fes, ata e
E vetmja rrug pr brezat e ardhshm q tu sigurojn vetes nj jet t virtytshme dhe t

kndshme, jan msimet morale t Kuranit.
dmtojn fen, pr arsye se jan prgjegjs pr kryerjen e krimeve m t

pamshirshme q feja u kundrvihet e i ndalon rreptsisht. N kt mnyr,
ata jan prgjegjs edhe pr nxirjen e imazhit t fes n syt e njerzve. Pr
kt arsye, baza e terrorizmit q shqetson botn nuk sht ndonjra nga fet
me prejardhje hyjnore, por jan ateizmi dhe shprehja bashkkohore e
ateizmit: Darvinizmi dhe materializmi.
do njeri q dshiron paqen duhet t njoh

rrezikun e Darvinizmit
Zgjidhja n luftn ndaj nj problemi t veant qndron n goditjen e
ideve, mbi t cilat ky problem ngrihet. Pr shembull, ska rndsi se me sa
vshtirsi do t prpiqet dikush t largoj ern e keqe nga nj ambient me
mbeturina. Prderisa mbeturinat jan aty, era e rnd nuk do t largohet.
Zgjidhja e vrtet sht pastrimi i burimit t mbeturinave. N nj shembull
tjetr, kjo do ti ngjante t shpenzuarit t viteve pr t rritur gjarprinj

helmues n nj ferm dhe m pas t lnit t tyre t lir dhe t habiturit se prse
ata vijn rrotull, duke kafshuar e helmuar njerzit. M e rndsishmja nuk
sht q ata t kapen pasi t jen prhapur kudo, por n radh t par, t mos
ushqehen e t mos shtohen.
Edhe n rastin e terrorizmit, krkimi i terroristve nj nga nj nuk
siguron shmangien e ndikimit t tyre dhe nuk sht nj zgjidhje e
prhershme. Mnyra m e mir pr rrnjosjen e murtajs s terrorizmit
nga faqja e dheut, sht identifikimi i burimeve themelore q ushqejn
terroristt dhe zhdukja e tyre. Burimi i terrorizmit, nga ana tjetr, jan
ideologjit e gabuara dhe edukimi i marr nn dritn e ktyre
ideologjive.
Sot, n shumicn e vendeve t bots, Darvinizmi sht futur n
programin e shkollave dhe trajtohet sikur t ishte ndonj fakt shkencor. T
rinjve nuk u msohet se jan t krijuar nga Zoti dhe se jan t pajisur me
shpirt, urtsi e ndrgjegje. Atyre nuk u thuhet se do t dnohen n Ferr apo do
t shprblehen n Parajs n prjetsi. Prkundrazi, atyre u msohet se jan
krijesa, etrit e t cilve kan qen kafsh q erdhn n ekzistenc prmes
rastsive. Nn nj indoktrinim t till, ata e shohin vetveten si qenie t
rastsishme q nuk jan prgjegjse prpara Zotit dhe e shohin t ardhmen
ose m sakt, mbijetesn e tyre, n daljen fitimtar n betej. Pas ktij
mesazhi, sht fare e thjesht q njerzve t indoktrinuar gjat gjith jets s
tyre shkollore tu bhet nj lavazh truri dhe t shndrrohen n armiq mizor
t njerzimit, t aft pr t vrar edhe fmij t pafajshm. T rinj t till
mund t trhiqen leht nga ideologji t kota. Ata mund t veprojn nn
ndikimin e kushtzimit nga ana e terroristve dhe t prfshihen n veprime t
paprfytyrueshme dhune e mizorie. Grupet komuniste, fashiste e raciste q
ekzistojn qysh nga shekulli XIX, jan prodhime t ktij sistemi arsimimi.
Dmi i dyt q ky sistem arsimi shkakton, sht distancimi i arsimit nga
feja. Kshtu, sfera e fes kufizohet vetm n botn e njerzve t paarsimuar.
Ndrsa t arsimuarit jan t zhveshur nga edukata fetare pr shkak t
instalimit t darvinizmit e materializmit n programet msimore, feja u
mbetet t paarsimuarve. Kjo shkakton zhvillimin e bestytnive dhe
mendimeve t gabuara, duke u lejuar atyre q hedhin ide antifetare q t

marrin nn kontroll fet.
Ngjarjet e 11 shtatorit jan shembujt m t dukshm t ksaj. Asnj njeri
q i friksohet dnimit t Zotit dhe q pret t jap llogari pr veprat e veta n
Ditn e Gjykimit, nuk duhet t kryej akte t tilla q shkaktojn vrasjen dhe
plagosjen e mijra njerzve t pafajshm, q len jetim me mijra fmij.
Nj njeri i till e di se nse do t guxoj t ndrmarr nj veprim t till,
do ti duhet t jap llogari te Zoti pr do njeri q ia ka nnshtruar dhuns e
mizoris dhe kjo do t bhet burim dhimbjeje e vuajtjeje pr t, n flakt e
skterrs.
N prfundim, mnyra m e mir pr ti dhn fund terrorizmit, sht
dhnia fund e arsimimit darvinisto-materialist, arsimimi i t rinjve sipas
programeve t mbshtetura n zbulime t vrteta shkencore, edukimi i tyre
me frik ndaj Zotit t Lartsuar dhe nxitja tek ata e dshirs pr t vepruar me
urtsi e kujdes. Frytet e nj arsimimi t till do t jen nj bashksi e prbr
nga njerz paqsor, t besueshm q din t falin e t tolerojn.
Zoti urdhron drejtsi, bamirsi e bujari ndaj

t afrmve dhe ndalon paturpsin, keqbrjen e
tiranin. Ai ju paralajmron, n mnyr q t
prkujtoni. (Kurani 16:90)
Allahu sht Ai q drgon shenja t

qarta pr tju nxjerr nga errsira n drit.
(Kurani 57:9)
PRFUNDIM:
REKOMANDIME
PR BOTN
PERNDIMORE
DHE PR MUSLIMANT
Sot bota perndimore sht e shqetsuar pr organizatat q prdorin
terrorin nn maskn e Islamit dhe ky shqetsim nuk sht krejt i pavend. sht
e qart se ata q kryejn veprimet e terrorit dhe mbshtetsit e tyre duhet t
gjykohen sipas kritereve t drejtsis. Sidoqoft, nj shtje m e rndsishme
tu trajtuar, jan strategjit afatgjata q duhet t ndiqen pr t zbuluar zgjidhje
t qndrueshme t ktyre problemeve.
Vlersimet e msiprme nxjerrin n pah se terrori nuk ka vend n Islam
dhe se sht nj krim kundr njerzimit. Ato, m tej, tregojn natyrn
kontradiktore t konceptit terror islamik. Kjo na siguron neve nj pik
prparsie t rndsishme:
1) Koht q po vijn krkojn nga t gjith kombet q t
tregojn kujdes, ndjeshmri e urtsi. Skenari i
zhveshur q shpaloset me prplasjen e
qytetrimeve, sht n t
keqen e mbar bots dhe prej tij nuk prfiton askush. Bashksia
ndrkombtare duhet t shfrytzoj mundsit q ka pr t msuar t jetoj n
paqe, duke shkmbyer e msuar nga njri-tjetri, duke studiuar historin e
njri-tjetrit, duke njohur veantit e njri-tjetrit n fe, art, letrsi, filozofi,
shkenc, teknologji e kultur dhe kjo do t pasuroj jett e t gjithve.
2) Veprimtarit q i shrbejn njohjes me Islamin e vrtet duhet t
prhapen. Zgjidhja e lufts ndaj grupimeve radikale n vendet islame nuk
duhet t prbj nj sekularizim t detyruar. Prkundrazi, nj politik e till
do t nxiste reagim te masat e njerzve. Zgjidhja sht prhapja e Islamit t
vrtet dhe shfaqja e shembullit t muslimanit q prqafon vlerat kuranore si
t drejtat njerzore, demokracia, liria, morali i lart, shkenca, spiritualiteti,
estetika dhe q i ofron lumturi e bekim njerzimit. Muslimant duhet t
shpjegojn dhe jetojn me vlerat morale t urdhruara n Kuran dhe n
shembullin e Muhamedit, t Drguarit t Zotit. Muslimant kan
prgjegjsin ta rrmbejn Islamin nga duart e atyre q e zbatojn keq at
(gj q on n keqkuptime rreth Islamit) dhe ta vendosin n duart e atyre q
jetojn me msimet e virtytshmris islame dhe sipas shembullit t
Muhamedit, t Drguarit t Zotit.
3) Burimi i terrorizmit sht injoranca dhe fanatizmi dhe zgjidhja pr
terrorizmin sht arsimimi. Qarqeve q ndjejn simpati pr terrorin duhet tu
bhet e qart se terrori sht n kundrshtim t plot me Islamin dhe se ai
shrben vetm pr t dmtuar Islamin, muslimant dhe mbar njerzimin.
4) Duhet t prgatiten zgjidhje kulturore afatgjata pr t luftuar
terrorizmin q i ka rrnjt n ideologjit komuniste, fashiste dhe raciste. Sot
n vendet anemban bots, sistemi i arsimimit sht i ndikuar nga
Darvinizmi. Si sqaruam m lart, Darvinizmi sht nj ideologji e
rrezikshme q e sheh njeriun si kafsh q u zhvillua n saj t lufts pr
mbijetes. Kjo prbn nj baz t prbashkt pr t gjitha format e
terrorizmit. Nj ideologji q predikon se vetm ata q jan t fuqishm mund
t mbijetojn dhe q e konsideron luftn si nj virtyt, sht si nj moal i tr
q nuk do t resht kurr s zhyturi botn n rrnim. N kto kushte, krahas
masave juridike dhe formave t tjera q do t prdoren pr t luftuar
terrorizmin, ekziston edhe nevoja pr nj fushat t fuqishme arsimimi n t
PRFUNDIM 141
gjith botn. Zbulimi i fytyrs s vrtet t mashtrimit darvinist dhe

materialist dhe t msuarit e njerzve me vlerat m t mira q Zoti ka shpallur
pr njerzimin duhet t prbjn bazn e ktij arsimimi. Paqja dhe stabiliteti
mund t arrihen vetm duke jetuar n vlerat e fes s vrtet. Pa e thar
moalin darvinist, nuk do t jet e mundur q bota t shptoj nga fatkeqsit.
N rrjedhn e historis, disa njerz injorant (si pr shembull, kryqtart)
nuk kan arritur ta kuptojn kt fakt dhe kan shkaktuar konflikte ndrmjet
dy feve. Pr t parandaluar prsritjen e ktij skenari, i cili propagandohet me
moton si prplasja e qytetrimeve apo Lufta e Shenjt kundr
Perndimit, t krishtert dhe muslimant e vrtet duhet t bashkpunojn
me njri-tjetrin.
N t vrtet, zhvillimet q pasuan ngjarjet e rnda t terrorit tregojn se
fara e ktij bashkpunimi sht mbjell. Aktet e rnda t terrorizmit i solln
bashksit muslimane dhe t krishtera m afr njri-tjetrit, nxitn shum t
krishter q t msojn m tepr pr Fen Islame dhe inkurajuan muslimant
t bjn prpjekje m t mdha pr t br t ditur moralin e vrtet islam, t
prshkruar n Kuran.
T gjitha kto zhvillime jan lajme t mira q tregojn se njerzit do ti
kuptojn m mir vlerat islame dhe do t jen t aft, ta lirojn vetveten nga
paragjykimet q mund te ken pasur. Me vullnetin e Zotit, shekulli i 21-t do
t jet koha kur njerzit do t kuptojn se mbjellja e vlerave t Islamit sht e
vetmja mnyr pr t arritur paqen e shumdshiruar n bot.
"Larg nga t metat je Ti, ne s'kemi dije tjetr

ve asaj q na ke msuar Ti. Me t vrtet
dija dhe menuria Jote jan t prsosura."
(Kurani 2:32)
Shnime
1.
Prof. Thomas Arnold, The Spread of

Islam in the World, A History of
Miquel,
L'Islam
et
Sa
Civilisation VIIe -XXe sicle, Librairie

Armand Colin, Paris 1968, fq. 244
Peaceful Preaching,
15. Gesta Francorum, or the Deeds of the
Goodword Books, 2001, fq. 79-80

2.
14. Andr
John L. Esposito, Islam: The Straight
Franks and the Other Pilgrims to
Path, Oxford University Press, 1998,
Jerusalem, translated by Rosalind

Hill, London, 1962, fq. 91
fq. 10
16. August C. Krey, The First Crusade:
3.
Ahmad Diya'al-Din al-Kamushkhanawi, Ramuz al-Ahadith, Vol 1, 84/8
The Accounts of Eye-Witnesses and
4.
Ahmad
Participants, Princeton & London,
Diya'al-Din
al-
1921, fq. 261
Kamushkhanawi,
17. August C. Krey, The First Crusade:
Ramuz al-Ahadith, Vol 1, 76/12

5.
Karen
Armstrong,
Holy
War,
MacMillanLondon Limited, 1988, fq.

25
6.
Jones
Wallace,
Dramatic Story of Battle for Holy
W.H.C. Frend, Christianity in the
Terry
David
MajidKhadduri, War and Peace in the
Middle East: Survey Down to A.D.
Tells
the
Land, BBC World Wide Ltd., 1995.

19. The Pact of Najran, Article 6,
http://www.islamicresources.com/
Pact_of_Najran.htm
1800, Religion in the Middle East,
20. Karen Armstrong, Holy War, fq. 30-31
Ed. A.J. Arberry, I-II Cambridge, 1969,
21. John L. Esposito, Islam: The Straight
Vol. I, fq. 289
Path, fq. 58
Prof. Thomas Arnold, The Spread of
22. Prof. Thomas Arnold, The Spread of
Peaceful Preaching, fq. 71-72

9.
Ereira,
Crusades:
Baltimore, 1955, fq. 102
8.
Participants, fq. 262

18. Alan
Tabari, Ta' rikh, 1, 1850, cituar nga

Law of Islam, Johns Hopkins Press,
7.
The Accounts of Eye-Witnesses and
L. Browne, The Prospects of Islam, fq.

11-15

Path, fq. 33-34
Peaceful Preaching, fq. 56

Path, fq. 59
24. Karen Armstrong, Holy War, fq. 185
25. Francis E. Peters, Jerusalem: Holy
11. Bernard Lewis, The Middle East,
City in the Eyes of Chroniclers,
Weidenfeld & Nicolson, London,
Visitors, Pilgrims, and Prophets from
1995, fq. 210
the Days of Abraham to the

Peaceful Preaching, fq. 96
Beginnings
of
Modern
Times,
Princeton, Princeton University Press,

1985, fq. 363
26. Intervist me Edward Said nga gazeta
izraeilite Haaretz, E premte, Gusht,
Peaceful Preaching, fq. 88-89
18, 2000
SHNIME 143
27. Charles Darwin, The Descent of Man,
35. Hickman, R., Biocreation, Science
botimi i dyt, New York, AL. Burt Co.,
Press, Worthington, OH, fq. 5152,
1874, fq. 178
1983; Jerry Bergman, Darwinism
28. Lalita
Prasad
Vidyarthi,
Racism,
Science and Pseudo-Science, Unesco,
the
36. Robert
1983. fq. 54
29. Theodore D. Hall, The Scientific
Background
of
Nazi
Race
Holocaust,
Creation Ex Nihilo Technical Journal

13 (2): 101111, 1999
France, Vendme,
the
Nazi
"Race
M.
Evolution
Young,
and
Darwinian
Human
History,
Historical Studies on Science and

Belief, 1980
Purification
Program,http://www.trufax.org/a
37. Alan Woods and Ted Grant, Reason in

Revolt:
void/nazi.html
30. James Joll, Europe Since 1870: An
International History, Penguin Books,
Marxism
and
Modern
Science, London: 1993

38. K. Mehnert, Kampf um Mao's Erbe,
Deutsche Verlags-Anstalt, 1977
Middlesex, 1990, fq. 164

31. M.F.
and
Ashley-Montagu,
Man
in
Process, New York: World. Pub. Co.

1961, fq. 76, 77 cituar nga Bolton
39. Karl Marx, Das Capital, Vol. I, 1955,

fq. 603
40. Vladimir
Ilich
Lenin,
Collected
Davidheiser, W E Lammers (ed)
Works, botimi i katrt n anglisht,
Scientific
Progress Publishers, Mosk, 1965,
Studies
in
Special
Vol. 11, fq. 216
Creationism, 1971, fq. 338-339

32. L.H.
Gann,
Complete
"Adolf
Hitler,
Totalitarian,
The
41. L. Poliakov, Le Mythe Aryen, Editions
The
Complexe, Calmann-Lvy, Bruxelles,
Intercollegiate Review, Fall 1985, fq.
1987, fq. 343
24; cituar nga Henry M. Morris, The
42. Robert Clark, Darwin: Before and
Long war Against God, Baker Book
After, Grand Rapids International
House, 1989, p. 78
Press, Grand Rapids, MI, 1958., s. 115-
33. J. Tenenbaum., Race and Reich,
116;
cituar
nga
Jerry
Bergman,
Twayne Pub., Nju Jork, fq. 211, 1956;
Darwinism and the Nazi Race
cituar
Holocaust,http://www.trueorigin.o
nga
Jerry
Bergman,
Darwinism and the Nazi Race

Holocaust, http://www.trueorigin.
org/ holocaust.htm
34. Peter Chrisp, The Rise Of Fascism,
Witness History Series, fq. 6
rg/ holocaust.htm
43. Sidney Fox, Klaus Dose, Molecular
Evolution and The Origin of Life, Nju
Jork: Marcel Dekker, 1977. fq. 2

Islami Dënon Terrorizmin. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Islami Dënon Terrorizmin. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Per lexuesin

Gjat 140 viteve t fundit, Darvinizmi, i cili mohon faktin e krijimit

Rreth autorit dhe veprave t tij

vazhdojn t mbrojn filozofin materialiste, ateizmin apo fardo ideologjie

ISLAMIC MORALITY: THE SOURCE OF PEACE AND SECURITY 9

Zoti urdhron t mbani drejtsi, t jeni bamirs e

Nse dikush krkon shkakun e nj akti terrorist, ai

vijojn, vrasja e njerzve t

Hani e pini nga begatit q ju ka dhn

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 16

Islami sht feja e paqes

Terroristt synojn t krijojn nj bot

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 17

Kurani sht nj Libr i shpallur pr njerzit si nj udhzues n rrugn e

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 18

musliman apo jo, me mirsjellje e drejtsi, pr t mbrojtur nevojtart dhe t

N suren El-Maide, vargu 32, Zoti thot se nse

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 19

... ata q sillen mizorisht me njerzit dhe i tejkalojn kufijt pa

Zoti e ka dnuar ligsin

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 20

Megjithat, n kohn e sotme aktet e terrorizmit, gjenocidit dhe

N pamje t par, ka shum arsye pr aktet e terrorit, t cilat

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 21

Ekzistenca e hipokritve q shfaqen n shoqri n emr t Zotit dhe t

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 23

Si mund t shihet nga vargjet e msiprme, sht jasht do mundsie

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 24

Zoti na urdhron t kryejm vepra t mira

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 25

me dhjetfishin e saj, ndrsa ata q do t kryejn nj vepr t keqe do t

Zoti na urdhron t jemi t drejt

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 26

njeri duhet t mishroj vlerat e Kuranit n shpirtin e tij n nj mnyr q ai

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 27

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 28

Urrejtja e ndjer ndaj nj bashksie nuk

Nse Zoti yt do t kishte dshiruar, t

Islami mbron lirin e mendimit

mira... (Kurani 6:125) Sidoqoft, ata duhet t mbajn parasysh edhe

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 31

sht trsisht n kundrshtim me Islamin. Besimi dhe lutjet duhet ti

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 32

gishtin n interes t vet, pasi ato konsideroheshin si bashksi

Zoti i urdhron besimtart t jen

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 33

Tregohuni t mir ndaj prindrve, ndaj t afrmve, ndaj

Morali islam e sheh jetn t mbushur me paqe, mirqenie, dashuri

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 35

Karakteri i terroristve sht n kundrshtim t drejtprdrejt me moralin

Zoti ka urdhruar falje dhe toleranc

Ndrsa terrorizmi dshiron nj shoqri ku t mbretrojn dhuna,

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 36

Morali islam i urdhron muslimant q t

muslimant kan sjell gjithmon nj atmosfer lirie dhe tolerance kudo q

MORALI ISLAM: BURIMI I PAQES DHE I SIGURIS 37

N shoqrit ku ndiqet morali islam, kishat, xhamit dhe sinagogat, bashkjetojn

prshkruan besimtart si ata q japin n koh t mira e t vshtira, q

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 38

Zoti sht i Mir dhe i Mshirshm

ISLAMIC MORALITY: THE SOURCE OF PEACE AND SECURITY 39

ISLAMI DNON TERRORIZMIN 40

Nj hulumtim i hollsishm i jets s Profetit Muhammed (paqja qoft

przun nga shtpit e veta pa t drejt, vetm pr arsyen se