TEKNE FORMUNUN BELRLENMES

n dizaynda gemi byklnn ve ana boyutlarn belirlenmesinden sonraki aamada tekne

formunun belirlenmesi gelir. Tekne formu geminin, deplasmann, kapasitesini, trimini, stabilitesini,
direncini ve denizciliini dorudan etkiler. Bu gibi teknik performans zellikleri, tekne formundaki
ufak deiikliklere olduka duyarldr. Bu yzden tekne formunun belirlenmesi gemi dizayn
aamalarnn en nemli ve temel alanlarndan biridir.
Verilen ana boyutlar ve deplasman salayan sonsuz sayda boyutlu geometrik form
bulmak mmkndr. Ancak bunlarn iinden optimum olan, geminin yerleim talepleri, diren, sevk,
denizcilik, manevra kabiliyeti, stabilite ve arlk dalm gibi birbiriyle elien performans
zelliklerini dengeleyecek ve geminin kullanm amacna en uygun olan form olacaktr.
n dizayn aamasnda tekne formu ekilde belirlenebilir:
1. Standart tekne form serileri kullanlarak,
2. Temel dizayn parametrelerini kullanarak matematiksel yntemle form gelitirmek (Dizayn
erileri yaklam)
3. Bir ana tekne formundn yararlanarak yeni bir form gelitirmek.
1. Standart Serilere Dayal Yntemler
Bu seriler 1900l yllarn balarndan itibaren deiik gemi tipleri iin gelitirilmeye
balanlmtr. Aratrma kurulular veya model deney havuzlar belli tipteki gemilerin deiik
form parametrelerini sistematik olarak deitirmek suretiyle standart tekne serileri retmilerdir.
Bu almalarda tekne form parametrelerinin geminin zellikle direncine ve sevkine etkileri
incelenmitir.

Standart tekne form serileri:

Taylor serisi

Seri 60

BSRA serisi yk s.

T koster serisi

MARAD serisi dkme yk ve tanker

T balk serisi

Standart serileri kullanmann avantajlar:

i.

Az sayda tekne form parametresinden hareketle dzgn bir form plan ve ofset tablosu elde
edilebilir.

ii.

Elde edilen geminin diren ve sevk zellikleri genellikle bilinir.

Dezavantajlar:

i.

Standart seriler ancak belli bir gemi tipi iin geerlidir.

ii.

Bu seriler ok abuk demode olabilmektedir.

iii.

Standart serilerde yer alan formlar, dizayn edilecek formu tam olarak yanstmayabilir.
rn:Yumrubal gemiler iin standart seri yoktur.

A. Taylor Serisi:
20. Yzyln balarnda David Taylor tarafndan yksek hzl ve ift pervaneli sava gemisi
formlarnda kullanlmak zere retilmitir.
Serinin ana formu 1900 ylnda ina edilen bir ngiliz kruvazr olan Leviathan esas alnarak
gelitirilmitir. (Matematiksel olarak)
Ana gemi formunda;
-

Maksimum kesit alan ortada olup, paralel gvde yoktur.

Taylor serisinde ana formun Cmsi sabit tutulmu ve L3 (deplasman-boy oran), B/T ve CP
sistematik olarak deitirilmitir.

Bu seriler CP=0.50-0.85 araln kapsar. 0. posta k dikey ve 20. posta ba dikeydir.

Su hatlar WL=0.1, 0.2, 0.3 ... 1.8 dir. WL1=LWL

LPP,B,T,CP ve D gereklidir.
CB=

0.507

CM=

0.923

CP=

0.555

CWP=

0.66 dr

B. Seri 57
Tek pervaneli yk gemisi formlar iin gelitirilmitir.
SNAME tarafndan balatlan bir aratrma projesi kapsamnda 1950lerin balarnda David
Taylor model deney havuzunda gelitirilmitir.
Seriyi oluturmak zere dnemin modern yk gemilerinden diren zellii uygun olan 20
tanesi seilmi ve bu gemilerin formlarndan yeni seriyi oluturacak 5 ana gemi formu
gelitirilmitir.
Ana gemiler retilirken;
CB=1.08-1.68Fn Alexander forml CBnin bilinmedii durumlarda kullanlmas nerilmektedir.
Orta kesit narinlik katsays ve prizmatik katsay CBnin fonksiyonu olarak tablo eklinde
verilen deerler kullanlmtr.
Sintine dnm yarap yine CBnin fonksiyonu eklinde ve LPPnin yzdesi eklinde verilir.
CB=0.60-0.80 arasnda deiir.
=0.60, 0.65, 0.70, 0.75 ve 0.80 ana gemilerin deeri
Yar genilikler ba ve k taraf prizmatik katsaylarna bal olarak verilir:
Ba taraf prizmatik katsay (CPF)=0.55-0.90
K taraf prizmatik katsays (CPA)=0.60-0.80

CP =

C PF + C PA
2

Postalar:

AP=0

=10 (mastori)
FP=20

C PF
= 0.0618LCB + 1.0039
C PA
LCB: Gemi boyunun yzdesi olarak ve k taraf (-)
LPP, B, T ve CB bilinmelidir.
WL=0.075T, 0.25T, 0.50T, 0.75T, T, 1.25T ve 1.50T dir.

C. Seri 60
Seri 57 formlarnn direnlerinin beklenenden fazla kmas nedeniyle Seri 60 gelitirilmitir.
(David Taylor Model deney Lab.) Seri 60 57ye gre daha U formdadr. Ayrca 57deki kalkntlardan
da vazgeilmitir. Ayrca seri 60da gemi blme eklinde dnlmtr:giri, paralel gvde ve
k prizmatik katsaylarnn fonksiyonu olarak tanmlanmtr.
Seri 60da s deiik blok katsaysna sahip tek pervaneli yk gemisi formundaki ana gemilere
dayanr.
Ana gemilerin CBleri:0.60, 0.65, 0.70, 0.75 ve 0.80 dir.
5 gemi in de LCB, L/B, B/T aralklar tanmlanmtr.
CM, CP ve LCB CBye bal olarak verilmitir.
Sintine dnm yarap da

...

r = k r BT

k r = f (C B )

Seri 60 formlar konvansiyonel ba ve kruzer k formuna sahiptir. Ancak hidrodinamik

avantajlar nedeniyle gnmzde yumruba ve ayna k yaygn olarak kullanlmaktadr.
Seri 60dan form retilmise bu adan yeniden dzenlenmesi gerekir.
LPP, B, T, CBnin bilinmesi gerekir. Ancak;

L
= 68
B
B
= 2 .5 3 .5
T

C B = 0.6 0.8
LCB=%3.5L(k)-%2.5L(ba)
CP=0.96CB-0.038

CP =

CB
CM

6 su hatt vardr ve LWL=WL4

Daha sonra tablolardan, giri boyu (LE), paralel gvde boyu (LP) ve k boyu (LR) bulunur.
Daha sonra ba tarafa ait prizmatik katsay (CPE) ve k tarafa ait (CPR) prizmatik katsaylar bulunur.
(Tablodan)
CPE ve CPRlerden ba ve k blmelerdeki boyutsuz yan genilikler bulunur.

D. BSRA Yk Gemisi Formu Serisi

kinci Dnya Sava sonras ngilterede gelitirilmitir. Ana gemi olarak tekne formu
kullanlmtr. Bunlar hzl (CB=0.65), orta hzl (CB=0.70) ve dk hzl (CB=0.75) ticari yk
gemilerini temsil eder. form da ayn ana boyuta, ba ve k formuna sahip olmalarna karlk
bamsz olarak retildikleri iin formlar farkllklar gsterir.
formdan elde edilen seride ana boyutlarn, CBnin ve LCBnin konumunun geminin diren
ve sevkine etkisi incelenmitir.
Daha sonra da dolgun tanker formlarn temsil etmesi iin CB=0.80 olan bir ana form daha
ilave edilmitir.
LCB=20(CB-0.675) ba+
LCB: LPPnin yzdesi olarak verilmektedir.
Boyutsuz yar genilikler CB=0.62-0.82 aralnda verilir. CBnin fonksiyonu olarak tablolar
eklindedir.

E. T Koster Serisi
Hamburg Model Deney avuzunda deneyleri yaplm olan yakn sahil yk gemisi formlarna
dayanlarak Tde gelitirilmitir.
L=30-70m.

CM=0.98 tm formlarda sabittir.

CB=0.66-0.76

Sintine dnm yarap r=0.2T

L/B=5-6

CB=0.98-0.333 V

, V: knot , L: feet

B/T=2.4-2.8
LCB: %1Lk-%3Lba aralklarndaki gemilere uygulanabilir.
Boyutsuz yar genilikler LCB ve CBnin fonksiyonu olarak tablolar eklinde verilir. Ara
deerler iin interpolasyon gerekir.

F. MARAD Serisi
Amerikan denizcilik idaresi (MARAD) tarafndan CB>0.80 olan ve L/Bsi dk dolgun
dkme yk gemileri ve tankerler iin gelitirilmitir.
Seride 16 ana form kullanlmtr.
Paralel gvdelidirler.
LPP, B, T, CB ve LCB verilmelidir.

G. T Balk Gemisi Serisi

Tbitak projesi kapsamnda t Gemi naa Mhendislii Blmnde gelitirilmitir.
Ana form olarak biri ayna kl biri kruzer kl iki gemi gelitirilerek daha sonra bu iki
formdan 11 form retilerek seri oluturulmutur.
CB=0.40-0.50 dr.
Boyutsuz yar genilikler WL:0.25T, 0.50T, 0.75T ve Tde CBye gre tablolar eklinde verilmitir.