Servituti

Servituti, padit pr mbrojtjen e tij dhe parashkrimi shues.

Punoi: Aurel ARAPI

N kt punim do t ndalemi n trajtimin e institutit t servitutit, n analizn e natyrs s padive pr

mbrojtjen e tij dhe t shtjes nse parashkruhet servituti apo padit pr mbrojtjen e servitutit.

Ligjvnsi, n Titullin VI, t Pjess s Par t Kodit Civil, ka parashikuar n mnyr t qart
servitutet si pjes e t drejtave reale mbi sendin e tjetrit (iura in re aliena). N vshtrim t
dispozitave materiale t ktij Kreu, servituti sht barra q i ngarkohet nj prone, pr prdorimin
dhe dobin e nje prone t nj pronari tjetr (neni 261), i cili vendoset me ligj ose me vullnetin e
njeriut (neni 262), kundrejt shprblimit t dmit prkats (neni 264). Barra n vetvete nuk
prfaqson vese nj kufizim t pushtetit t gzimit t nj pasurie t paluajtshme t quajtur pron
shrbyese n favor t s drejts s pronarit t prons dominuese, ku jo domosdoshmrisht dy pronat
n t gjitha rastet duhet t jen vazhduese, por duhet t jen t afrta/fqinje n mnyr q servituti t
ket nj qllim. Pra, duhet t kemi dy pronar/titullar; pronarin e prons dominuese dhe titullarin e
prons shrbyese q t ekzistoj servituti q n thelb prfaqson nj marrdhnie varsie midis dy
pronave me pronar t ndryshm.

Servituti sht nj e drejt reale gzimi, por minore mbi sendet e t tjerve, pasi ka nj
prmbajtje tagrash m t ngusht t titullarit t prons dominuese n raport me pronsin, ndrsa
pronari i prons mbi t cilin servituti rndon e sheh t drejtn e tij t pronsis t kufizuar. Duhet
theksuar se t drejtat reale minore, kan karakteristikat e vet t drejtave reale dhe konkretisht
karakterin absolut ; lidhjen midis sendit dhe s drejts ; tipicitetin , pasi jan t parashikuara prej
ligjit n numr t mbyllur dhe elasticitetin. N dalllim nga pronsia q sht e prhershme duhet
theksuar se t tilla t drejta mund t jen edhe t limituara pr nj koh t caktuar dhe shuhen pr
shkak mosprdorimi. Ndrsa prsa i prket pronsis ajo nuk shuhet pr shkak mosprdorimi, por
vese pr shkak t parashkrimit fitues dhe fitimit t saj nga nj subjekt tjetr.

N nenin 292 t Kodit Civil parashikohet mnyra e mbrojtjes s servitutit dhe konkretisht padit pr
t realizuar kt mbrojtje. Sipas formulimit t ktij neni Personi q ushtron nj servitut ka t drejt
t krkoj gjyqsisht nga kushdo q kundrshton kt t drejt, duke krkuar sipas rastit rivendosjen
e plot t saj, pushimin e cnimit q i bhet si edhe shprblimin e dmit t shkaktuar. Pra, Kodi
Civil n nj mnyr t prgjithshme ka parashikuar vetm n nj dispozit t vetme mbrojtjen e
servituteve dhe ky rregullim sht tepr i cunguar pasi n t njjtn dispozit jan rregulluar dy
padit kryesore pr mbrojtjen e servituteve, ndrkoh q nuk bhet fjal pr padit e tjera t cilat
zbatohen pr mbrojtjen e tyre.1

Shih f.387, Leksione t Pronsis dhe Trashgimis Ardian Nuni/Luan Hasneziri, Tiran 2008

Punoi: Aurel ARAPI

N qoft se e analizojm dhe zbrthejm kt dispozit do t vm re disa elemente dhe konkretisht

personin q legjitimohet aktivisht pr t ngritur kt padi dhe ky sht personi q ushtron nj
servitut, pra titullari i prons dominuese n favor t t cilit sht vendosur servituti dh sht
pikrisht ky subjekt q ka t drejt t krkoj gjyqsisht mbrojtjen, rivendosjen e s drejts s tij,
me ndihmn e gjykats duke provuar mnyrn e krijimit t servitutit, llojin e servitutit me pronn q
paditsi pretendon,ndryshe pala paditse nuk mund t krkoj mbrojtje t servitutit bazuar n nenin
292 t Kodit Civil, pa provuar ekzistencn e tij n nj nga mnyrat q ligji lejon, krijimin e
servitutit.2

N lidhje me t legjitimuarin pasiv ktyre padive prej legjislatorit prdoren termat kushdo q e
kundrshton kt t drejt dhe me t till terma dispozita krkon t jet e gjer, prsa i prket
subjekteve cnuese t s drejts s servitutit t titullarit t servitutit. Pra, si cnues i s drejts s
servitutit mund t jet kushdo si titullari i prons shrbyese, por edhe nj person tjetr i cili pengon
gzimin e qet t tij duke pasur pretendime mbi kt servitut ekzistues. Ndr prapsimet m t
zakonshme t t paditurit titullar t prons shrbyese mund t jen pr shembull mohimi i
ekzistencs s servitutit apo lirimin nga servituti t prons s tij sepse servituti nuk po prdoret sipas
mnyrs s rn dakord apo po i shkakton tepr dme prons s tij etj.

Nga mnyra e formulimit t dispozits prkatse dhe konkretisht duke u prdorur termat sipas
rastit vihet re se ajo prmban nj mjet mbrojts q mund t prdoret n dy situata n varsi nga
shkalla e cnimit. Pra, do t'i referohemi t njjts dispozit duke e kufizuar at n varsi t krkimit
dhe ajo mund t prdoret sikur kur kemi zhveshje nga e drejta e servitutit ku mohimi i s drejts s
servitutit ktu sht i plot dhe titullari i prons dominuese nuk mund t ushtroj t drejtn e
servitutit dhe si rrjedhim krkon rivendosjen e plot e ngjashme kjo me padin e rivendikimit t
sendit, pra krkon njohjen e ushtrimit t servitutit dhe kthimin e tij. Gjithashtu, nse nuk jemi n
rastin e zhveshjes s plot apo t mohimit t plot t ushtrimit t s drejts s servitutit, paditsi do
t prdor t njjtin baz ligjore edhe ndaj kushdo q e pengon n gzimin e plot dhe t qet t
servitutit t tij duke pasur pretendime mbi kt servitut. Pra, legjislatori ka prfshir n t njjtn
dispozit dy padi t ngjashme me dy padit q prmban Kodi Civil pr mbrojtjen e pronsis
konkretisht at t rivendikimit dhe t mohimit, por q jan t posame pr servitutin si Padia
pohuese (Konfesore ), e kthimit t servitutit dhe Padia e pushimit t cnimit t servitutit ose padia
mohuese (Negatoria) e servitutit.

N nj vshtrim krahasimor me legjislacionin italian duhet theksuar se ai i parashikon konkretisht

Actio Confessoria Servitutis ose padin pohuese t servitutit t ndar nga ajo mohuese e quajtur
Actio Negatoria Servitutis n dy dispozita t posame. Konkretisht, n Kodin Civil Italian
2

Shih Vendimin e Kolegjit Civil Nr.00-2007-1049 i Vendimit (826)

Punoi: Aurel ARAPI

parashikohet padia pohuese3 e servitutit me kt formulim Titullari i servitutit mund t bj t

njohur n gjykim ekzistencn kundr atij q kundrshton ushtrimin e tij dhe mund t bj pushimin
e pengimeve eventuale dhe shqetsimeve. Mund t krkoj rikthimin n gjendjen e e mparshme
ose sipas rastit shprblimin e dmit.
Sipas parashikimit t br prej Kodit Civil Italian i legjitimuar, po ashtu sht ai q kundrshton
servitutin, ndrsa paditsi mund t krkoj jo vetm njohjen e s drejts s tij, por edhe pushimin e
pengesave eventuale t vendosura nga ana e t legjitimuarit pasiv. Gjithashtu, paditsi mund t
krkoj rikthimin n gjendjen e mparshme, kur pr shembull nga ana e kundrshtuesit/t paditurit
jan ndrtuar vepra penguese t ushtrimit normal t servitutit dhe gjithashtu dmshprblimin sipas
rastit. Kjo padi pohuese m tpr konsiderohet padi reale sepse objekt i saj sht njohja e
ekzistencs s servitutit dhe barrn e provs e ka paditsi.
Ndrsa padia mohuese e servitutit n Kodin Civil Italian sht e parashikuar n nenin 949 me kt
formulim: Pronari mund t veproj pr t br deklarimin e inekzistencs s t drejtave t pohuara
nga t tjert mbi sendin dhe mund t krkoj q t urdhrohet pushimi, prve dnimit pr
shprblim t dmit.
Gjykata e Lart e Kasacionit Italiane individualizon dy kushte pr prdorimin e saj:

T ndrrmerret nj veprimtari ndrhyrse nga nj i tret konkretisht n ushtrimin e servitutit

n favor t prons dominuese , e quajtur kjo ndrhyrje abuzive prej saj4.

Rreziku t jet aktual dhe konkret5

Gjithashtu Gjykata e Lart Italiane, Kasacioni ka pranuar se padia pohuese e servitutit sht e
paparashkrueshme s bashku me padin mohuese me qllim q pronari i prons shrbyese duke
prdorur sidomos t dytn t jet i mbrojtur dhe t krkoj n do koh duke prjashtuar efektet e
parashkrimit fitues, q t pohohet mungesa e servitutit pr mosekzistenc t titullit ose pr
moskalim t afatit t parashkrimit fitues.6

Por, a kemi n vetvete parashkrim shues t servitutit apo t padive pr mbrojtjen e

servitutit?
N nenin 293 t Kodit Civil parashikohen tri raste t shuarjes s servituteve dhe konkretisht n
grmn b t ktij neni servitutet shuhen n qoft se nuk prdoren pr m shum se dhjet vjet. I till
parashikim ka karakterin e parashkrimit shues dhe me kt parashkrim shuhet vet e drejta e
servitutit dhe jo padit pr mbrojtjen e servitutit, pasi rastet e humbjes t s drejts subjektive jan
3

Neni 1079 Kodi Civil Italian

(Kasacioni.Civ. Seksioni. III, It, 29 maj 2001, n.r 7277)
5
(Kasacioni. Civ. Seksioni. II, It, 21 janar 2000, n.r 649)
6
(Kasacioni. Civ. Seksioni. II, It, 26 janar 2000, n.r 864)
4

Punoi: Aurel ARAPI

t prcaktuara shprehimisht n ligj7. I till mjet mbrojtjeje q parashikon Kodi Civil q prfshin
edhe padin pohuese dhe mohuese t servitutit pr nga natyra e tij sht i ngjashm me dy padit
at pr rivendikimin e sendit dhe at mohuese q n thelb jan t paparashkrueshme, por q mbeten
pa efekt n qoft se mungon servituti. Pra, padia pr mbrojtjen e servitutit mund t ngrihet pr sa
koh ekziston servituti dhe titullari i t drejts s servitutit duhet t vrtetoj para gjykats se ai
sht titullar i prons dominuese n favor t cilit sht vendosur servituti.

Si rrjedhim, pas kalimit t afatit dhjet vjear legjislatori pr t barazuar gjendjen faktike me at
juridike ka parashikuar se servituti do t shuhet duke konsideruar se titullari i prons dominuese ka
hequr dor prej prfitimeve q burojn prej ktij servituti. Ky arsyetim vjen pr shkak t vt
natyrs s servitutit q prbn nj marrdhnie varsie midis pronave, pra nj marrdhnie midis
prons dominuese dhe asaj shrbyese dhe n qoft se titullari i prons dominuese nuk prfiton prej
ksaj marrdhnie pr nga arsye nga m t ndryshmet pr nj afat, i cili sht vlersuar nga
legjislatori ather mund t konsiderohet se kjo marrdhnie varsie ka pushuar. T drejtat e tjera
reale, q njihen si iura in re aliena (t drejtat e t tjerve mbi nj send t huaj), prve s drejts s
pronsis, mund t humbasin me parashkrim shues dhe kjo pr shkak se t drejtat reale q kufizojn
t drejtn e pronsis jan n kundrshtim me gjendjen normale t pronsis, e cila normalisht duhet
t jet e pakufizuar dhe ekskluzive8. Gjithashtu edhe sipas nenit 2034 t Kodit Civil t vitit 1929 t
drejtat reale mbi sendin e tjetrit (usufrukti, servituti) shuheshin me kalimin e 30 vjetve pr arsye se
ajo sht nj e drejt reale mbi pronn e tjetrit, nj skllavrim pronash q duhet t zhduket n qoft
se nuk prdoret.

Pr kt qllim, legjislatori nisur nga dallimi midis servituteve ka br nj parashikim t veant se

kur fillon edhe ky afat. Duke marr parasysh dallimet mes servituteve vijuese dhe jovijuese
legjislatori ka br parashikimin se pr servitutet jovijuese afati fillon t ec nga dita kur ka pushuar
s prdoruri, pasi t tilla servitute kan nevoj pr veprime aktive t tashme t njeriut q shfaqen n
botn e jashtme si e drejta pr t marr uj dhe veprime t tjera t ksaj natyre. Kurse pr servitutet
vijuese nga dita kur kur sht kryer nj vepr ose sht vrtetuar nj fakt q pengon ushtrimin e
servitutit. I till parashikim i ndryshm vjen pr shkak t natyrs s ktyre servituteve q s'kan
nevoj pr veprime t herpashershme t njeriut q t funksionojn si pr shembull servitutet e
rrjedhjes s pikave t ujit. Pra, sht natyra e ktyre servituteve q s'e krkon domosdoshmrisht
ndrhyrjen e njeriut dhe duke mos reaguar ndaj nj veprimi q i pengon ato pr nj afat dhjet
vjear, q s'bn t mundur prdorimin e tyre mund t konsiderohet fare mir q sht hequr dor
prej servitutit duke pranuar nj gjendje fakti q nuk e lejon m prdorimin dhe funksionimin e ktij
servituti, e cila njsohet me gjendjen juridike prej legjislatorit.

7
8

Referuar paragraf. 15.1 t arsyetimit t V.Unifikues nr.5 dat 31.05.2011

Referuar paragraf. 27.1 t arsyetimit t V.Unifikues nr.5 dat 31.05.2011

Punoi: Aurel ARAPI

Pra, mungesa e reagimit n kt rast e titullarit t prons dominuese gjat ksaj kohe pr t krkuar
gjyqsisht q i till servitut t vazhdoj t ushtrohet e shuan servitutin dhe si rrjedhim nj padi pr
mbrojtjen e servitutit e ushtruar pas kalimit t afatit do t rrzohet pasi nuk ekziston m objekti pr
t cilin ajo sht ushtruar dhe ajo marrdhnie varsie ka pushuar apo ai pretendim q ka nj pal
kundrshtare mbi kt servitut sht pranuar n mnyr prfundimtare. Kurse pr servitutet
jovijuese sht e qart se ato shuhen me kalimin e afatit t prmendur m sipr duke filluar nga
momenti i pushimit t gzimit t prons shrbyese.

A contrario duhet pranuar se prsa koh ekziston servituti edhe padia pr mbrojtjen e servitutit
duhet t ekzistoj. Pra, n thelb mosushtrimi i padis pr mbrojtjen e servitutit me kalimin e nj
afati dhjet vjear ku dallohet m qartsisht te servitutet vijuese, vjen n sintoni me parashikimin e
br pr servitutin ku edhe padia parashkruhet. Pra, duhet pranuar si konkluzion se prsa koh
servituti ekziston, padit jan t paparashkrueshme. Gjithashtu pr analogji me arsyetimin e
Vendimit Unifikues t Gjykats s Lart pr padin e rivendikimit pranohet kurdoher se shkaku i
rrzimit t padis nuk sht parashkrimi i t drejts s padis, por sht fakti se paditsi ka
humbur t drejtn e tij t pronsis pr shkak se i padituri ka fituar t drejtn e pronsis mbi
sendin me parashkrim fitues9.

Konkluzion
Si, konkluzion servituti sht barra q i ngarkohet nj prone, pr prdorimin dhe dobin e nje prone
t nj pronari tjetr (neni 261), i cili vendoset me ligj ose me vullnetin e njeriut (neni 262), kundrejt
shprblimit t dmit prkats (neni 264). Pra, n thelb servituti prfaqson nj marrdhnie varsie
nj skllavrim midis dy pronave me pronar t ndryshm. Prsa i prket mnyrs s mbrojtjes s
ktij instituti, Kodi Civil ka parashikuar n nj mnyr t prgjithshme vetm n nj dispozit t
vetme n nenin 292 nj rregullim q sht tepr i cunguar, pasi n t njjtn dispozit jan
rregulluar dy padit kryesore pr mbrojtjen e servituteve, ndrkoh q nuk bhet fjal padit e tjera
t cilat zbatohen pr mbrojtjen e tyre.

Pra, legjislatori ka prfshir n t njjtn dispozit dy padi t ngjashme me dy padit q prmban

Kodi Civil pr mbrojtjen e pronsis konkretisht at t rivendikimit dhe t mohimit, por q jan t
posame pr servitutin si Padia pohuese (Konfesore ), e kthimit t servitutit dhe Padia e pushimit t
cnimit t servitutit ose padia mohuese (Negatoria) e servitutit. Pr shkak t natyrs s tyre kto
padi jan t paparashkrueshme, kurse prsa i prket servitutit nga vet ligjvnsi n nenin 293
grma b t Kodit Civil parashikohet se ai shuhet kur nuk prdoret pr m shum se dhjet vjet. I
till parashikim sht n unison edhe me parashikimin e br n nenin 2034 t Kodit Civil t vitit
1929 ku t drejtat reale mbi sendin e tjetrit (usufrukti, servituti) shuheshin me kalimin e nj afati m
9

Referuar paragraf. 31 t arsyetimit t V.Unifikues Nr.5 dat 31.05.2011

Punoi: Aurel ARAPI

t gjat prej 30 vjetsh pr arsye se ajo sht nj e drejt reale mbi pronn e tjetrit, nj skllavrim
pronash q duhet t zhduket n qoft se nuk prdoret.

Gjithashtu referuar arsyetimit t Vendimit Unifikues t Gjykats s Lart Nr.5 dat 31.05.2011
pohohet se t tilla t drejta reale mbi sendet e t tjerve, q njihen si iura in re aliena , prve s
drejts s pronsis, mund t humbasin me parashkrim shues dhe kjo pr shkak se t drejtat reale q
kufizojn t drejtn e pronsis jan n kundrshtim me gjendjen normale t pronsis, e cila
normalisht duhet t jet e pakufizuar dhe ekskluzive dhe m tej po n kt vendim sht pranuar se
kurdoher shkaku i rrzimit t padis s rivendikimit nuk sht parashkrimi i t drejts s padis,
por sht fakti se paditsi ka humbur t drejtn e tij t pronsis pr shkak se i padituri ka fituar t
drejtn e pronsis mbi sendin me parashkrim fitues. I njjti konkluzion duhet pranuar edhe pr
padin e kthimit t servitutit pr shkak t ngjashmris me padin e kthimit t sendit.

Bibliografia dhe Literatura

-Kodi Civil i Republiks s Shqipris, Botim i Qndrs s Publikimeve Zyrtare, Maj 2009
-Codice Civile Italiano.
- Leksione t Pronsis dhe Trashgimis, Ardian Nuni/Luan Hasneziri, Tiran 2008
-Les Biens /La Publicite Fonciere/ Droit Civil, Ph.Malaurie L.Aynes, dition 1994/1995,
-Vendimi Unifikues i Gjykats s Lart Nr.5 dat 31.05.2011
- Wikipedia, Enciklopedia e Lir,www.wikipedia.org

Punoi: Aurel ARAPI