Kaynak

2010 Mart
www.guven-kutay.ch
KAYNAK
BALANTILARI
07
zet
M. Gven KUTAY
07_kaynak.doc
INHALTSVERZEICHNIS
0
Genel ............................................................................................................................................5
Parann kaynaklanma zellii........................................................................................................6
0.1.1
Kaynaklanma yetenei.................................................................................................6
0.1.1.1 eliklerin kaynaklanma yetenei.............................................................................6
0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei ........................................................................8
0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei ..................................................................9
0.1.2
Kaynak emniyeti ..........................................................................................................9
0.1.3
Kaynak imkanlar.........................................................................................................9
0.1.3.1 Is etkisi ..................................................................................................................10
0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler...................................................................................11
0.1.4
Kaynak balantlarnn meslek dallarna gre dalm .............................................11
0.1.5
Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm .......................................................12
0.1.6
Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm ....................................................12
0.1.7
Kaynak balantlarnn yaplmalarna gre dalm .................................................12
0.1.8
Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar .......................................15
0.1.9
Kaynak yntemleri.....................................................................................................16
0.1.9.1 Oksiasetilen kayna ..............................................................................................16
0.1.9.2 Elektrik ark kayna..............................................................................................16
0.1.9.3 Toz alt kayna......................................................................................................16
0.1.9.4 Wolfram inert gaz kayna.....................................................................................17
0.1.9.5 Metal inert gaz kayna..........................................................................................17
0.1.9.6 Basn veya pres kayna.......................................................................................17
0.1.9.7 Gasla eritme pres kayna ......................................................................................18
0.1.9.8 Diren kayna .......................................................................................................18
0.1.9.9 Elektrikle nokta kayna ........................................................................................18
0.1.9.10
Elektrikle makara kayna .................................................................................19
0.1.9.11
Elektron n kayna ........................................................................................19
0.2
Kaynakta kalite ve snflandrma .......................................................................................19
0.3
Kaynaa uygun konstrksiyon...........................................................................................20
0.3.1
Malzemeye uygun konstrksiyon nerileri................................................................21
0.3.2
Zorlanmaya uygun konstrksiyon nerileri ...............................................................21
0.3.3
malata uygun konstrksiyon nerileri ......................................................................21
0.3.4
Hesaplar ve imalata iin zel neriler........................................................................22
1
Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar ........................................................................22
1.1
Makinada kaynak balantlarnn konstrksiyonu .............................................................22
1.2
Makinada kaynak balantlarnn hesab............................................................................27
1.2.1
Kaynak konstrksiyonunda dikiler ve boyutlar.......................................................27
1.2.1.1 Aln dikii...............................................................................................................27
1.2.1.2 Ke dikii .............................................................................................................29
1.2.1.3 Basit ke dikileri .................................................................................................29
1.2.1.4 Profile ke dikileri ..............................................................................................30
1.2.2
Makina kaynak konstrksiyonunda mukavemet hesab.............................................31
1.2.2.1 eki ve Bas gerilmesi ...........................................................................................31
1.2.2.2 Eilme gerilmesi ....................................................................................................31
1.2.2.3 Kesme gerilmesi.....................................................................................................31
1.2.2.4 Torsiyon gerilmesi .................................................................................................32
1.2.2.5 Toplam gerilmeler..................................................................................................32
07_kaynak.doc
1.2.2.6 Kaynak konstrksiyonunun kontrol .....................................................................33

1.2.3
Nokta kayna ............................................................................................................39
1.2.3.1 Nokta kaynandaki kesme gerilimi ......................................................................39
1.2.3.2 Nokta kaynandaki izdm bas gerilimi............................................................40
elik konstrksiyonda kaynak balantlar................................................................................41
2.1
Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi.............................................................41
2.2
Stabilite ve iletmede mukavemet incelemesi ...................................................................42
2.3
Merkezi basya zorlanan tek paral ubuk........................................................................42
2.4
Kaynak yerlerinin genel kontrol ......................................................................................44
Basnl kazanlarda kaynak........................................................................................................46
3.1
Kuvvetlerin belirlenmesi....................................................................................................46
3.2
Gerilmeler ..........................................................................................................................47
3.2.1
Boyuna gerilme, eki gerilmesi .................................................................................47
3.2.2
Teetsel gerilme, eki gerilmesi ................................................................................48
3.2.3
Radyal gerilme, eki gerilmesi...................................................................................48
3.2.4
Bileik gerilme ...........................................................................................................49
3.3
Cidar kalnlnn bulunmas..............................................................................................50
rnekler .....................................................................................................................................53
4.1
rnek 1, Pres asisi, makina imalat ..................................................................................53
4.2
rnek 2, Vin tamburu.......................................................................................................56
4.2.1
Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri .........................................................57
4.3
rnek 3, Support, elik konstrksiyon...............................................................................58
4.3.1
1. Alternatif, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler.....................................58
4.3.2
2. Alternatif, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler ..............................................59
4.3.3
Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri..........................................60
4.4
rnek 4, Lokma anahtar uzatmas , makina imalat .........................................................61
4.4.1
1. Alternatif, epeevre O-kaynak dikii...................................................................62
4.4.2
2. Alternatif, Kama kaynak dikii ..............................................................................62
4.4.3
4.4.4
Kaynak dikilerinin emniyet katsays .......................................................................62
4.5
rnek 5, Tayc kiri, elik konstrksiyon ......................................................................63
4.5.1
Kaynak dikiindeki gerilmeler ...................................................................................63
4.5.2
4.5.3
Konstrksiyonun analizi ............................................................................................64
4.6
rnek 6, Support, elik konstrksiyon...............................................................................65
4.6.1
Kaynak dikiindeki gerilmeler ...................................................................................65
4.6.2
Kaynak dikilerinin emniyetli mukavemet deeri .....................................................66
4.6.3
Konstrksiyonun analizi ............................................................................................66
4.7
rnek 7, Kazan konstrksiyonu.........................................................................................67
Konu indeksi ..............................................................................................................................71
07_kaynak.doc
Kaynak balantlar
Sembol ve tanmlamalar
Simge
Aor
AW
c1
c2
d
D
F
Fn
F
K
L
LW
m
Me
Mt
nDK
nk
pe
S
t
WWe
WWt
W
Wb
WBi
W
We
WEM
W
Wor
Wt
Birim
mm2
mm2
mm
mm
mm
mm
N
N
N
mm
mm
Nmm
Nmm
N/mm2
mm
mm3
mm3
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
Tanmlama
Ortalama kaynak alan
Kaynak alan ( W harfi,ngilizce kaynak kelimesi Welding den gelir)
Basnl kazanlarda malzeme kalnllk fark pay
Basnl kazanlarda anma pay
ap
D ap
Kuvvet
Normal kuvvet
apraz kuvvet
Basnl kazanlarda ek faktr
Kaynaklanan parann kaynaklanan boyu
Kaynan hesaplar iin geerli boyu
Kesme etkisindeki balant yzeyleri
Eilme momenti
Torsion (burulma) momenti
Delik kabarma gerilmesine gre nokta kaynann nokta says
Kesme gerilmesine gre nokta kaynann nokta says
Hesaplama basnc, iletmedeki basn
Basnl kazanlarda emniyet katsays
Malzeme kalnl
Kaynak dikiinin eilme kar koyma momenti
Kaynak dikiinin torsiyon (burulma) kar koyma momenti
Snr byklk orants, rnein: = min/max, = Fmin/Fmax
Basnl kazanlarda ek faktr
Kaynak dikiinde normal gerilmeler
Kaynak dikiinde basma gerilmesi
Kaynak dikiinde bileik gerilme
Kaynak dikiinde ekme gerilmesi
Kaynak dikiinde eilme gerilmesi
Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri
Kaynak dikiinde kayma gerilmesi
Kaynak dikiinde ortalama kayma gerilmesi
Kaynak dikiinde torsiyon (burulma) gerilmesi
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
0
Genel
zlemiyen balantlar denince akla ilk nce "kaynak" balantlar gelir. Kaynak balantlarnn
genel tarifi yledir;
Kaynak balants, ayn zellie sahip iki parann biribiriyle birletirilmesidir.
Bu balantya malzeme balantsda denilir. Birleme ya ek malzemeli veya ek malzemesiz, s
veya basn veyahut her ikisininde etkisi altnda olur.
Kaynak balants genelde metallerin birletirmek iin kullanlr. Burada "demir, demir dkm,
elik, elik dkm" paralarndaki kaynak balantlarn greceiz.
Malzeme balantlarn u ekilde ematik olarak gsterebiliriz.
MALZEME BALANTISI
AYNI ZELLKL
MALZEMEL veya
MALZEMESZ
AYRI ZELLKL
MALZEMEL
LEHM
KAYNAK
YAPITIRMA
Kaynak balantlar teknikte olduka nemli yer alr. Kaynak balantlarnda kayna yaplan malEK MALZEME
zemeler kendi aralarnda ve ek malzeme
ayn zellii tar. Balanan malzemeler ile
KORUYUCU
ISI
MADDE
ek malzemenin mukavemet deerleri,
BASIN
BASIN
mekanik ve kimyasal zellikleri ayndr.
Lehim ve yaptrma balantlarnda
birletirilen malzemelerle ek malzeme KAYNATILAN MALZEMELER
muhakkak ayn zellii tamalar art
veya
deildir. Lehimleme ve yaptrmada ek
malzemenin zellikleri ve mukavemet
deeri eklenen paralarnki gibi deildir.
Bu durumun sonucunda u temel art
ortaya kar;
"Balatdaki kuvvet iletilecekse balanan
paralala balanan pralarn mukavemet
deerleri yeterince kullanlmaldr."
ekil 1 ile ematik olarak kaynak balantsnn eitleri gsterilmitir.
ELEKTRK
KAYNAI
BASINLI ISI
KAYNAI
DREN, PUNTA
KAYNAI
.
OKSIJEN
KAYNAI
ekil 1, Kaynak balants
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
Parann kaynaklanma zellii
YNTEM
PARANIN
KAYNAKLANMA
ZELL
AK
YN T
KA NYE
EM
KA
YN
YE AKL
TE AN
NE MA
MALZEME
KAYNAKLANMA
MKANI
KONSTRKSYON
ekil 2, Parann kaynaklanma zellii

Parann kaynaklanma zellii denince aklmza parann kaynakla birletirilebilecei gelir. Bu
zellik bir ok arta baldr. rnein; Parann malzemesi, konstrksiyonda verilmi olan ekli,
kaynak yapma yntemi ve iletmedeki zorlanmas, v.s. (bak ekil 2).
Malzemenin kaynaklanma yeteneini u grupta toplanr.
1. Gzel kaynak yaplabilme yetenei,
2. arta bal kaynak yaplabilme yetenei,
3. Kt kaynak yaplabilme veya kaynak yaplamama yetenei.
Bu zellikleri etkileyen artlar "kaynaklanma yetenei", "kaynak emniyeti" ve "kaynaklanma
imkan" diye ayr gruplarda inceleyebiliriz. Bu artlar ayn zamanda birbirlerinide etkilerler.
0.1.1
Kaynaklanma yetenei
Malzemenin kaynaklanma yetenei demek; o malzemenin herhangi bir kaynaklama yntemiyle

kat, erimi veya bulama halinde iken ayn veya benzer malzemeyle zlemeyen metalik balant
kurabilmesidir. Bu artlar balantda kullanlan malzeme ve ek malzemenin, eritilme ekilleri ve
yntemleri, dkm ekilleri, kimyasal bileimleri, malzeme hatalar, sl ilemler, v.b. zelliklerine
baldr.
0.1.1.1 eliklerin kaynaklanma yetenei
elik gzel kaynak yaplabilme yeteneine sahipse hi bir n ilem yaplmadan kolaylkla
kaynatlr. arta bal kaynaklanabilmede, kaynaktan nce, kaynak esnasnda ve kaynaktan sonra
belirli nlemlerin alnmasn gerektirir. Bylece malzeme balants oluturulur. Daha geni bilgi
iin ltfen standartlara ve zel literatre baknz.
Alamsz ve az alaml eliklerin kaynaklanma yetenekleri Tablo 1 ile gsterilmitir. Tablo 1 ile
verilen deerler 20 mm kalnla kadar geerlidir. Daha kaln malzemede kaynak yapma yetenei
azalr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
Fazla alaml eliklerin kaynak yaplma yetenei karbon edeerinin tespiti ile karar verilemez.
Burada malzemenin mekanik zellikleri ve reticiden alnacak bilgilere gre karar verilmelidir.
Fakat u ekildede kaba olarak karar verilebilir. Kromlu ferrit elikleri, ki bunlar genelde
paslanmaz, asitlere dayankl ve oksitlenmeye dayankl eliklerdir, ayn malzeme zellikli veya
CrNi li ostenitten yaplm elektrotlarla gzelce kaynaklanabilirler. CrNi- und Mn-l ostenit
elikleride gayet gzel kaynaklanabilirler. Bu malzemeler hemen hemen yalnz elektrik kayna ile
kaynaklanabilirler.
elik dkmlerdede elikler iin verilen bilgiler geerlidir. Kaln cidarl malzemede ve kark
ekilli paralarda kaynaktan nce n stma ve kaynaktan sonrada gerilimsiz tavlamann yaplmas
bilhassa nerilir.
elik malzemeler genelde plastik deformasyon veya erimi durumda kaynama snrlar iinde bir
birileriyle birletirilirler (kaynatlrlar).
Genelde imalat eliklerinde (DIN17100) ve alamsz eliklerde kaynaklanma yetenekleri % olarak
karbon ktle miktar ile bantldr. Tablo 1 ile elikte % olarak karbon ktle miktar gsterilmitir.
Tablo 1, elikte % olarak karbon ktle miktar
Gzel kaynak
arta bal kaynak
yaplabilme yetenei
yaplabilme yetenei
C 0,22 %
Kt ve kaynak
yaplamama yetenei
0,2 % < C < 0,3 %
100 ile 150C kadar
0,3 % < C < 0,45 %
150 ile 275C kadar
0,45 % < C < 0,8 %
275 ile 425C kadar
C 0,8 %
n stmal.
Tablo 2, malat eliklerinde % olarak karbon ktle miktar

St 33
1.0035
ca. 0,25 %
St 50-2
St 34-2
1.0034
max. 0,15 %
St 60-2
RSt 37-2
1.0038
max. 0,2 %
St 70-2
1.0050
1.0060
1.0070
ca. 0,3 %
ca. 0,4 %
ca. 0,5 %
Hafif alaml eliklerde karbon edeer miktar "K" ile malzemenin kaynaklamaya elverili olup
olmad bulunur.
Tablo 3, Karbon edeer miktar "K"
Gzel kaynak
arta bal kaynak
yaplabilme yetenei
yaplabilme yetenei
K 0,4 %
0,4 % < K < 0,6 %
40 mm den kaln
100 ile 200 C
malzemede n stma
arasnda n stma yaplr
yaplr
Kt ve hi kaynak
yaplamama yetenei
K 0,6 %
200 ile 350 C
arasnda n stma yaplr
Karbon edeer miktar "K" u formlle bulunur:
K = %C +
%Mn %Cr %Mo % Ni %Cu %P

+
+
+
+
+
6
5
4
15 13
2
Dikkat; Bu formle (F ( 1 )) daima bilinen maksimum deerin konulmas gerekir.
Formln tatbikini grmek iin bir rnek ele alalm.

www.guven-kutay.ch
F(1)
Kaynak balantlar
22CrMo4, Malzeme No.: 1.7350 ve bileimin kimyasal analizi:

C
0,19...0,26 %
Karbon
S
max. 0,035 %
Si
0,15...0,40 %
Silisyum
Cr
0,9...1,2 %
Mn
0,50...0,80 %
Mangan
Ni
max. 0,6 %
P
max. 0,035 %
Fosfor
Mo
0,4...0,5 %
Burada maksimum deerler:
C = 0,26
Mn = 0,8
Cr = 1,2
K = 0,26 +
Mo = 0,5
Ni = 0,6
Cu = 0
Kkrt
Krom
Nikel
Molbden
P = 0,035
0,8 1,2 0,5 0,6 0,035

+
+
+
+
= 0,79
6
5
4 15
2
Demekki burada 22CrMo4 malzemesinin karbon edeer miktar K = %0,79 dur. Tablo 2 ile
bulunan deeri kymetlendirirsek:
K = %0,79. > %0,6
22CrMo4 malzemesini kt veya kaynak yaplamayan malzeme grubunda buluruz. Malzemeyi
kaynatabilmek iin 200 ile 350 C arasnda n stma yapmamz ve zel elektrot kullanmamzda
arttr.
Eer byle bir malzemeyi hakikaten pratikte kaynatacaksanz, bu bilgilere dnda daha etrafl
bilgiler edinip kaynaa yle balaynz.
malat elikleri (DIN EN 10 025 bzw. DIN 17 100, s. TB 1-4) DIN de kalite grubu 2 ve 3 olarak
standartlatrlmtr. Kalite grubu 3 deki malzemeler gevreklik krlmasna kar kalite grubu 2 deki
malzemelerden daha hassastrlar ve kaynak yaplmaya grup 2 den daha elverilidirler. eliklerin her
kaynak yntemiyle kaynaklanmasnn snrsz zellii yoktur. Elektrik kayna ve gasla eritme
kaynanda problemsiz olarak St 37-2 ve St 52-3 ( 0,22 % C) kullanlr. elik St33 baz artlarda
kayna yaplabilir. Makina imalatnda ok kullanlan elikler St50-2, St60-2 ve St70-2 (C- miktar
0,3 %, 0,4 % ve 0,5 %!) sertlemeye ve gevreklik krlmasna elverilidirler. Bu zellikten dolay
artl ve bilinli n hazrlklarla kaynaklar yaplr. Ayn zamanda kaynak ilemleri bittikten sonra
muhakkak tavlanmaldrlar.
malat elikleri gaz kayna ve elektrik akm kayna ile kolayca birletirilirler. Dier kaynak
yntemlerinde (rnein; punto kayna) yalnz karbon miktar %0,22 den az olan elikler kaynaa
elverilidirler.
Gerilimi azaltma tavlamas ile kayna yaplan paralarn i gerilmeleri azaltlr. Bylece daha
sonra talal ilemede oluacak olan ekme ve deformasyonlar nlenir. Alamsz ve az alaml
elikler 600C ile 650C arasnda stlr. Istlan bu scaklkta her mm cidar kalnl iin en az
yarm saat tutulur. Tavlama esnasnda malzemenin akma snr s yardmyla daha dk dereceye
indirildiinden i gerilmeler plastik deformasyonla ortadan kalkar.
0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei
Krdkmn dokusundaki grafitten tr kolay kaynak yapma imkazszdr. Pratikte krdkmde

kaynak balants yaplmaz. Dzeltme veya tamir maksadyla kaynak yaplr. Yzeyde oluan
kabarcklarn doldurulmas, cidarlardaki kntlerin doldurulmas gibi. Bu maksatlada zel
elektrotlar kullanlr. Bu elektrotlar genelde Ni-, NiCu-, NiFe-almldrlar. Souk kaynaklamada
400C kadar n stma, scak kaynaklamada 800C kadar n stma gereklidir.
nce cidarl konstrksiyonda gazda erimeli kaynak, muayyen cidar kalnlndan sonra elektrik
kayna akc elektrotlarla yaplr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei

Kk molekll imalat elikleri (DIN 17 102 veya DIN EN 10 113 veya elik ve demir malzeme
standartlar SEW 083, 084 ve 085) btn yntemlerle kaynaklar rahatlkla yaplr. n art olarak
adallk ve atlamama zellii gelir. Balantda korunmal elektrot kullanlr. UP-kaynanda ek
malzeme kaynatlan malzemelerin ayns olmaldr. ou zaman kaynak 100 C ile 200 C aras
n stma ile yaplr.
Islah elikleri (DIN 17 200 veya DIN EN 10 083, TB 1-4) basn veya presleme yntemiyle
kaynatlrlar. C22, 25CrMo4 ve 28Mn6 elikleri eritme ve diren yntemiylede kaynatlrlar.
Ender olarak n stma gerekir.
Semantasyon elikleri (DIN 17 210, TB 1-4) sertletirilmeden nce eritme, basn veya presleme
yntemiyle kaynatlrlar. Fazla alaml 16MnCr5, 20MnCr5,15CrNi6 ve 17CrNiMo6 gibi
eliklerde n stma veya zel ilemler gerekir.
Ferrit krom elikleri (rnein X6Cr17) genelde kaynaa elverilidirler. Problem krom eliinin
gevreklemesi ve doku ekirdeklerinin bymesidir. Stabilleemiyen eliklerde (Ti veya Nb siz)
yava soutma veya ksa zamanda difzyon tavlamas gereklidir.
Martenzit elikleri (rnein X20CH3) artl olarak kaynak yaplabilir. Genelde 300 C ile 400 C
aras n stmadan sonra kaynak yaplr. Kaynaktan sonra hi soumadan 650 C ile 750 C
arasnda tavlanr.
Ostennit elikleri (rnein X5CrNi18 10) genelde kaynak yaplabilir. Problem scakta atlak
olumas ve i kristalleme ile korozyon. %0,07 C lu stabilleen eliklerde (Ti veya Nb li)
kaynaktan sonra sl ilem gerekmez.
Kkrtl otamat elikleri (rnein X10CrNiS18 9) genelde scakta atlak oluma tehlikesinden
tr kaynak yaplmas nerilmez. Eer kaynak yaplmas gerekiyorsa WIG, MIG, E ve UP
yntemleri kullanlr.
0.1.2
Kaynak emniyeti
Kaynak emniyeti genelde malzemenin gevrekleme zelliine bal olmasna ramen

konstrksiyonun dier zelliklerininde etkileri vardr. Kaynak emniyetinin salanmas iin bir ok
artn yerine getirilmesi gerekir. Bu artlar elii retenin deil, konstrksiyonu yapann yapmas
gereken ilemlerdir. Kaynak emniyeti u durumlara gre salanm olur.
letmede;
gevreklik,
klcal atlamalar,
konstrksiyonda kalnlk, diki ekli, dikilerin durumu, entik etkileri,
zorlanma durumu, ekli, hz,
iletme ss,
kaynak ynteminin ve kaynakcnn kalitesi, v.s.
0.1.3 Kaynak imkanlar
Kaynak imkanlar konstrksiyonun seilen kaynak yntemiyle yaplp yaplamayacadr.

www.guven-kutay.ch
10
Kaynak balantlar
0.1.3.1 Is etkisi
Kaynak yaplan malzemede kaynak yerlerinde hemen hemen nokta halinde gc 107 W/cm2 kadar
ulaan kesif s oluur. Bu s yerel olarak 2000 C , snma hz bir ok 1000 K/s ve soumada bir
ok 100 K/s olur. Oluan maksimum s bir ka saniyeyi gemez. Bu zaman dalmndan dolay sl
ilemlerle kaynak esnasnda oluan s etkilerini kartrmamak gerekir. Burada bambaka etkiler
oluur.
Istma hz: Istma hz olduka yksektir. Isnma abuk ve yksek olduundan i gerilimlerde
ayn oranda yksek olurlar. Doku deiiklikleride normal deiimlerini gsteremezler.
A ve B noktalarna s
lmek iin termik elemanlar konulur.
T C
Is
2000 C
A
T = ID3
Artan g
younluu
yntemi
t Os
T0
Kaynak ortasndan mesafe
t zaman
A
IES
ID3 Isnma Derecesi 3

Daha fazla bilgi iin,
malzeme ksmnda "Demir
ve elik" konusuna baknz.
ID1 < 723 C
ID2 = 769 C
ID3 = 911 C
ID4 = 1392 C
ekil 3, Kaynak dikii yannda s ak

rnein; elikte tamamiyle oluamaz, nk s deiikliklerideki mola zaman ok azdr.
Ostenitleme zaman ( bak ekil 3, tOs) ok ksa olduundan, doku homojenlii (kristallemesi) tam
olarak oluamaz.
Termik periyodlarn maksimum ss erime noktasna yakn ok yksek bir sdr. Her nekadar
ok ksa zamanda bu s etkisini gsteriyorsada molekl teekklndeki etkisi ok byktr.
IES
IES Is Etki Sahas

1 kaba taneli, gevrek martensit
2 T ID3 ince taneli mntka
3 T ID1 perlit oluumunun balangc
2 3
ID Isnma ve souma esnasnda Fe-C-alamlarnda

deiim noktas.
ekil 4, Molekllerin grnm

Byk souma hzlar tehlikeli i gerilimleri yaratrlar. eliklerde ostenitleme safhasnda
martensit olumasndan tr istenilmiyen sertlemelere sebep olurlar. Kaynak ve kaynak
cvarndaki s dalm ekil 3 ile gsterilmitir. Is etki sahas ne kadar daralrsa s deeri o kadar
ykselir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
11
Kaynak yaplrken s etkisinden dolay doku deiiklii olan saha, Is Etki Sahas " IES " olarak
adlandrlr. IES ile oluan doku deiiklii kaynan kalitesini, kaynak konstrksiyonunun
emniyetini belirler. Kaynak konstrksiyonunun en kritik yeri erime snrndaki malzemenin
sertlemesidir. Tamamen ostenitleen, kaba dokulu sahada (T > ID3) souma hz kritik bykle
geldiinde doku atlamaya elverili martensite dnebilir. elikte karbon miktar ne kadar ok
olursa, malzeme martensitleir ve atlamaya hazr ekilde gevrekleir. Kaynak yaplacak eliklerin
karbon miktarnn snr maksimum %0,2 olarak kabul edilir. eliin alam fazlalatka kaynama
kabiliyeti azalr. Bu durumda malzeme kaynatlmaya balamadan nce n stmayla gereken
derecede stlr. Soutma hz yavalatlr ve konstrksiyon kaynak ilemi yapldktan sonra sl
ileme tabi tutulur. Tavlanarak malzemenin sertlik ve gevreklii alnm olunur. Yalnz ID3 den
biraz fazla stlan yerlerde ince taneli doku oluur. Bu ince taneler malzemenin kendi esas
dokusundan daha incedir.
ID1 ve daha dk sl yerler IES sna dahil edilmezler.
0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler
II
ekil 5, Aln kayna yaplm paralarda, dikiteki gerilimler

I) Boyuna gerilimler
II) Enine gerilimler
Kaynak iin verilen eritme ssndan tr bilhassa kaynak dikiinde ok byk s fark oluur. Bu
fark malzemede ekil deiikliini (ekmeler, eilmeler, v.s.) vede i gerilmeleri dourur. ekil
deiiklii ekonomik problemler yaratr. Bu deiiklikleri dzeltmek olduka zor ve pahal ilemleri
gerektirir.
Eritme yntemiyle yaplan kaynak balantlarnda oluan i gerilimler, malzemenin kalnl ile
orantl olarak byrler ve malzemenin plastik deformasyonunu ayn zamanda kaynak emniyetini
azaltrlar.
0.1.4 Kaynak balantlarnn meslek dallarna gre dalm
a) Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar: Kaynak konstrksiyon buradada perin
konstrksiyonun yerini almakla beraber dkm konstrksiyonununda yerini almaktadr.
b) elik konstrksiyonda kaynak balantlar: Kaynak konstrksiyonu her gn daha fazla perin
konstrksiyonunun yerini almaktadr. Bu gn hemen hemen kren, vin, kpr ve kiri
balantlarnda perin konstrksiyona rastlamak imkazszdr.
c) Basnl kazan konstrksiyonunda kaynak balantlar: Kaynak konstrksiyon buradada perin
konstrksiyonun yerini almaktadr.
www.guven-kutay.ch
12
Kaynak balantlar
Kaynak ve Dkm konstrksiyonunun karlatrlmas
Kaynak konstrksiyonun avantajlar:
adet retime kadar daha ucuz ve avantajldr. Model ve modelin depolama masraf gibi
masraflar yoktur.
Iskarta tehlikesi azdr. Hava kabarc, atlaklar, oyuklar, gibi skartalk olanaklar yoktur.
Daha hafif ve elegant konstrksiyondur. nce cidar kalnlklar ile byk mukavemet deerleri
elde edilir.
Model iin zaman kaybnn olmamas ksa teslim zamann salar.
Dkm konstrksiyonun avantajlar
Seri imalatta daha ekonomiktir.

Kontrksiyon ekli daha uygun olarak seilebilir.
Korosiyona kar daha dayankldr.
Greceli olarak daha az i gerilimler oluur.
0.1.5 Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm

Konstrksiyon ve balant kayna: Btn yeni konstrksiyonlarda.
Tamirat kayna: Btn tamiratlarda.
Doldurma kayna: Yzeyde daha kaliteli ve daha sert malzeme elde etmek iin yzey kaplamas.
Kaynak ve kaynak balantlar hakknda genel ve geni bilgi almak iin DIN 1910 a veya VSM
10336 ya bakmanzda fayda vardr. Bu standartlarda 200 den fazla kaynak yntemi hakknda bilgi
bulacaksnz. Fakat bu yntemlerden ok az teknik ve ekonomik ehemmiyeti olan balantlardr.
Bu fasiklde size teknik ve ekonomik ehemmiyeti olan bu kaynak balantlar anlatlacaktr.
0.1.6 Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm
Eritme kayna: Yerel olarak malzemenin eritelerek ek malzemeli veya malzemesiz olarak
balantnn salanmas.
Pres kayna: Yerel stma ve basn altnda genelde ek malzemesiz balantnn salanmas.
Souk pres kayna: Paralarn oda hararetinde byk basn altnda ek malzemesiz dokunun ekil
deitirmesiyle balantnn salanmas.
0.1.7 Kaynak balantlarnn yaplmalarna gre dalm
El ile, ksmi otomatik, tam otomatik kaynak yapma ekilleri vardr.

Kaynak yaplrken gereken s eitli yollarla elde edilir. Teknikte kaynak balantlar iin s u
yollarla elde edilir:
Gaz alevi: Oksijen kaynanda kullanlr. Gaz alevi Asetilen ve Oksijen karmnn
yaklmasyla elde edilir.
Elektrik ark: Elektik kaynanda kullanlr.
Ohm ss: Diren kaynanda kullanlr.
Hzlandrlm elektron ss: Elektron uas kaynanda kullanlr.
Ik enerjisi ss: Lazer kaynanda kullanlr.
Daha eitli s elde etme yntemleri olmasna ramen teknikte en ok gaz ve elektrik ark ile elde
edilen syla kaynak yaplr.
www.guven-kutay.ch
13
Kaynak balantlar
Tablo 4, Para durumlar ve diki ekilleri (DIN 1912)

Tanmlama
Aln
konumu
Paralar bir dzlemde

bulunur ve bir birleriyle aln
temasndadr.
*)1
a=t
a=t
a=t
Paralarn konumu
Paralel
konum
Paralar bir birleriyle paralel

durumdadr.
st ste
konum
Paralar bir birleriyle paralel

st ste kaydrlm
durumdadr.
Bir para dier para ile dik

al T durumundadr.
T-konum
Kuvvet ak gayet normal.

Kullanlmas nerilen
kaynak ekli
Genelde eilmeye zorlanan

kirilerde kullanlr.
Genelde elik
konstrksiyonda kullanlr.
Sembol, Dnceler
Enine zorlanmada nlemler

alnmas art.
*)2
ift Tkonumu
s
F
Ayn dzlemde bulunan iki

parann arasna dik olarak
nc bir parann gelmesi.

alnmas art.
*)2
Eik
konum
>6
0
Bir para dier para ile dik

adan daha kk bir a
durumundadr.
Eiklik as 60 .
alnmas art.
*)2
Ke
durumu
ki para herhangi bir a

ke durumunda.
T konumuna gre daha az

zorlanabilir.
ok para
durumu
s1
s2
veya daha fazla para bir

doruda herhangi bir a ile
birleme durumunda.
Byk ykler iin kullanll

deil. Paralarn hepsinin
mukavemeti kullanlamaz.
s3
apraz
durum
s
F
ift T durumunun dik a

dndaki durumu.
elik konstrksiyonda ok
ender.
*)1
" o " kaynak dikiinin bulunduu yer.
*)2
Kaynak dikileri enine zorlanmas genelde hi arzulanmayan durumdur. Esneme boyunun ok ksa olmasndan
tr atlama ihtimali. nerilen nlemler: Ultraal kontrol.
www.guven-kutay.ch
14
Kaynak balantlar
Tablo 5, Dier dikiler, " a " kaynak diki kalnln gsterir

Diki ekli
Diki ismi
Aklama
Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.
Delik dikii
L
v
llendirme:
d Delik ap
c Uzun delik genilii
L Uzun delik boyu
e Diki aral
v Diki ile kenar aras
Nokta kayna
e
Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.

llendirme:
d Nokta ap
c izgi diki genilii
e Nokta aral
v Nokta ile kenar aras
izgi diki
aft kayna
t
Simge
Bu bir basnl s kaynadr. Zksek kaliteli

kaynak olup resmde grld gibi eitli
amalarla kullanlr.
Vidal aft, Silindirik pim ve Beton saplamas.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
Tablo 6, Yardmc ve ek simgeler

Simge Tanm
Simge
Tanm
bkey, konkav
kk kayna yaplacak
Dz
Aralksz btn evre kaynatlacak
D bkey, konveks
Montajda kaynatlacak
Diki dz ve ilenecek
Kaynak veya az ok tarafnda, nde /

kar tarafta
Tablo 7, Kaynak iaretinin teknik resimde gsterilmesi

1. Kaynak dikiinin yeri, izgi olarak
2. Ok ve izgisi
1 2 4 5 6 7 8 9 10
3. Referans izgisi dz ve kesik

4. Ek simge
5. Diki kalnl a
a nxL (e)
6. Temel simge
7. Yardmc simge
8. Punta kaynakta diki adedi

9. Diki boyu, kaynak akma boyu hari
10.
Punta kaynakta diki aras
0.1.8 Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar

9 Hangi kaynak yntemini kullanabiliriz?
9 Hangi yntem atlyemizde var?
9 Sac ileme makinalarmz nasl? Hangi makinalar atlyemizde var?
9 n ve kaynak sonras sl ilemler iin ocaklarmz var m? Byklkleri ne kadar?
9 Kap ve asansr lleri ne byklkte? Yeteri kadar byk m?
9 Yeteri kadar kuvvetli vinlerimiz var m?
9 Kaynak dikilerini kontrol etme imkanlarmz nasl? Rntgen aletimiz v.s. var m?
www.guven-kutay.ch
15
16
Kaynak balantlar
0.1.9 Kaynak yntemleri

0.1.9.1 Oksiasetilen kayna
Genel olarak "Oksijen" kayna diye tannr.

Oksijen ve bir yanc gaz fle vastasyla aa
yukar 3200 C syla kaynak yaplacak yeri ve ek
malzemeyi starak eritir. Scak sv hale gelen
kaynatlacak malzeme ve ek malzeme birleirler.
Gazdan metale s geii kt olduundan en fazla 15
mm ye kadar bu yntem gayet rahat kullanlr. Daha
kaln malzemelerde zel tetbirler alnmaldr.
Simgesi: G
Yapl ekli: elle, ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: nce sac malzeme, Borular, ...
Dnceler: Yatrm ok azdr. Hemen hemen her
yerde kullanlabilinir. Transportu gayet kolaydr.
Aln ve ke dikileri iin gayet gzel kullanlr.
Kaynak teli
(ek malzeme)
fle
oksijen+asetilen
Kaynak yeri
Kaynak dikii
Kaynatlan paralar
ekil 6, Oksiasetilen kayna

0.1.9.2 Elektrik ark kayna
Genel olarak "Elektrik" kayna diye tannr.

Kaynatlan paralarla elektrot (ya plak veya
korunmal) arasnda elektrik ark oluur. Bylece
3500 C syla kaynak yaplacak yer ve elektrot scak
sv hale gelerek birleirler.
Bu yntem btn demir malzeme ve metallerde her
pozisyonda kullanlr. Malzeme 1 mm kaln olursa
problemsiz olarak kaynak yaplr.
Simgesi: E
Yapl ekli: elle, ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Hemen hemen btn malzemeler
Dnceler: Yatrm ok azdr. Hemen hemen her
yerde kullanlabilinir. Transportu gayet kolaydr.
Aln ve ke dikileri iin gayet gzel kullanlr.
ubuk elektrot
(ek malzeme)
Elektrik ark
veya
Kaynak yeri
Kaynak dikii
Kaynatlan paralar
ekil 7, Elektrik ark kayna

0.1.9.3 Toz alt kayna
Elektrot
(ek malzeme)
Elektrik ark
Kaynak yeri
Kaynak dikii
veya
Toz
Kaynatlan paralar
ekil 8, Toz alt kayna
Yntem olarak "Elektrik" kaynann aynsdr.

Aradaki fark kaynak yaplrken kaynak yerine tozun
otomatik serpilmesidir. Toz erimi malmemenin
hava ile hemen temasn nleyip fazla oksitlenmesini
nler. Elektrot plak olarak genelde makara zerine
sarlm haldedir.
Bu yntem genelde yar otomatik olarak yatay
dikilerde kullanlr.
Simgesi: UP
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Kazan, elik konstrksiyon, Gemi,
Ara ve makina retimi, ...
Dnceler: ok emniyetli. Btn diki tipleri iin
geerli. Bilhassa kaln malzelerde kullanll.
Minimum kalnlk 2 mm.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
17
0.1.9.4 Wolfram inert gaz kayna
Erimiyen Wolfram elektrodu ile kaynak yaplacak

paralar eritilir. Eritilen yere koruyucu gaz (genelde
argongaz) verilerek erimi malzemenin oksitlenmesi
nlenir. Ek malzeme (kaynayan elektrot) duruma
gre ya elle veya otomatik olarak verilir.
Wolfram-Elektrot
Ek malzeme
veya
Elektrik ark
Kaynak yeri
Kaynak dikii
Simgesi: WIG
Kullanld yer: Aparatlar, kazanlar, ev aletleri, ...
Dnceler: Hemen hemen btn metaller.
Bilhassa korozyona ve oksitlenmeye kar
korumak iin Krom-Nikel-elikleri, aluminyum
ve bakr alamlar alternetif akmla kaynatlr.
Kaln malzemeler abuk ve kolay kaynatlr.
Koruyucu
gaz
Kaynatlan paralar
ekil 9, Wolfram inert gaz kayna

0.1.9.5 Metal inert gaz kayna
Otomatik olarak bir rulodan gelen ek malzeme

(elektrot) ile paralarn kaynak yaplacak yeri eritilir.
Eritilen yere koruyucu gaz (genelde argon, heliyum
veya bunlarn karm) verilerek erimi malzemenin
oksitlenmesi nlenir.
Ek malzeme
Elektrot
Elektrik ark
Kaynak yeri
Kaynak dikii
veya
Simgesi: MIG
Kullanld yer: Aparatlar, kazanlar, gemi ve uak
sanayi, ...
Dnceler: Alaml eliklerde kullanlr. ekme
greceli olarak ok azdr. Btn diki ekillerinde
kullanlr.
Koruyucu
gaz
Kaynatlan paralar
ekil 10, Metal inert gaz kayna

0.1.9.6 Basn veya pres kayna
Kaynak yeri
Kaynak dikii
F
Elektrik ark
Kaynatlan paralar
veya
ekil 11, Basn veya pres kayna
Kaynatlacak malzemeler toka ettirilerek elektrik

akm ile toka ettikleri yerlerin eritilmesinden sonra
basnla birletirilir. Bu yntem demirci kaynann
elektrik direnciyle stlarak modernletirilmi
eklidir. Kaynak yerinde basntan oluan ikinlik
ya braklr veya ilenerek alnr.
Simgesi: P
Kullanld yer: Deiik metaller veya deiik
elikler, ...
Dnceler: ubuk, kare veya keli kesitli kaln
malzemelerde kullanlr. Bilhassa deiik
zellikteki elikler iin ok avantajl kaynak
yntemidir.
www.guven-kutay.ch
18
Kaynak balantlar
0.1.9.7 Gasla eritme pres kayna

Eriten
kaynak alevi
Kaynatlacak malzemeler toka ettirilerek gazla toka

ettikleri yerlerin eritilmesinden sonra basnla
birletirilir. Bu yntem demirci kaynann gazla
stlarak modernletirilmi kaynak eklidir. Kaynak
yerinde basntan oluan ikinlik ya braklr veya
ilenerek
alnr.
F
Simgesi: (-)
elikler, ...
yntemidir.
Hamla
Eriyen yer
Hamla
ekil 12, Gasla eritme pres kayna

0.1.9.8 Diren kayna
Kaynatlacak malzemeler hafif bir kuvvetle toka

ettirilerek elektrik akm ile toka ettikleri yerlerin
eritilmesiyle birletirilir. Bu yntem hemen hemen
pres kaynann ayndr.
Kaynak yeri
Kaynatlan
paralar
ekil 13, Diren kayna
Simgesi: (-)
elikler, ...
yntemidir.
0.1.9.9 Elektrikle nokta kayna
F
Bakr elektrot
Kaynak noktas
F
ekil 14, Elektrikle nokta kayna
Ular istenilen apta iki bakr elektrot elektrik akm

altnda kaynatlacak malzemeyi bir birine deecek
kadar yeterli kuvvetle bastrlrlar. Elektrik akm
plakalar arasndaki havadan dolay byk diren ve
s oluturur ve kaynatlmas istenilen plakalar bu
noktada eriyerek birleirler.
Simgesi: RP
Kullanld yer: Sac plaka konstrksiyonu, gemi ve
uak imalat, aparat ve alet imalat, ...
Dnceler: Gayet ekonomik yntem. Bilhassa
ince kalnlklarda perin konstrksiyonun yerini
almtr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
19
0.1.9.10 Elektrikle makara kayna
Elektrikle nokta kayna gibi yaplr. Pim eklindeki

bakr elektrot yerine szdrmazl garantilemek iin
bakr makaralar kullanlr. Kaynatlacak malzemeyi
bir birine deecek kadar yeterli kuvvetle bastrlr ve
makaralar plakalar zerinde yuvarlanr.. Elektrik
akm plakalar arasndaki havadan dolay byk
diren ve s oluturur ve kaynatlmas istenilen
plakalar bu doruda eriyerek birleirler.
Bakr makara
F
Kaynak dikii
ekil 15, Elektrikle makara kayna
Simgesi: RR
Kullanld yer: Sac plaka konstrksiyonu, gemi ve
uak imalat, aparat ve alet imalat, ...
Dnceler: Bilhassa ince kalnlkdaki sac konstrksiyonda kullanlan gayet ekonomik yntem.
0.1.9.11 Elektron n kayna
Gayet kesif toparlanm elektron n (150 kV)

kayna yaplacak birbirine kaygan gemeyle
tutturulmu geme yerine verilir ve burada kaynak
iin gereken s oluur. Inn kalnl 0,1 mm dir.
In malzemeye gerektii derinlikte verilir. Ek bir
malzemeye gerek yoktur. Paralar daha nce hassas
olarak ilenirler. Kaynak ilemi oksitlenmeyi
nlemek iin vakumda yaplr. Yntem olduka
pahal bir ilemdir.
Eksen etraf nda dnen

elektron n
Vakum
Simgesi: EB
Kullanld yer: Makina, ara, uak, elektronik ve
yayn sanayi.
Dnceler: Yatrm ok fazla. eitli malzemenin kaynatlmas mmkn. ok pahal yntem.
ekil 16, Elektron n kayna
0.2
Kaynakta kalite ve snflandrma
Kaynak konstrksiyonunun iletmede btn artlar yerine getirmesine kaynak balantsnn

emniyeti denir. Kaynak balantsnn emniyeti kaynak yaplacak paralarn kaynaa hazrlanmas,
diki ekli, diki konumu ve sl ilemlerle salanr. artlar; iletme ssna, malzeme kalnlna ve
zorlanmann titreimli veya darbeli olmasna baldr.
Kaynak kalitesi balantnn d ve i durumunun deerlendirilmesiyle bulunur. Bu deerlendirme
DIN 8563T3 ile standartlatrlmtr.
a) Kaynak yerinin d grnmne gre deerlendirilmesi; Diki bombesi, yzey kakl,
snr yanklklar (entik etkisi), grlebilen gzenekler, v.s.
b) Kaynak yerinin i durumuna gre deerlendirilmesi; Kabarcklar ve boluklar, balant
hatalar, i atlaklar, v.s.
Kaynak dikii kalitesi 4 gruba ayrlmtr. Bu ayrm Tablo 7 ile gsterilmitir.
www.guven-kutay.ch
20
Kaynak balantlar
Tablo 8, Kalitenin snflandrlmas, imalat ve hata sonular

DIN 8563T3 e
Kalite
Hata sonuu
artlar
gre kalite
snf
nerisi
Btn iletmenin
durmas
ok ar
artlar
Ana fonksiyonun
ilememesi
Ar
artlar
Ana fonksiyonun
arzal olarak
iliyor
Normal
artlar
letme kr topal
gidiyor fakat
tatmin edici deil
Hafif
artlar
AA
BA
AK
CA
BK
Kullanld yer
Kriterlerin
seimi
*)1
Kpr kirileri, Vin

kirileri, Basnl kazanlar,
Tat aralar ve Asansr
paralar, v.s.
Pres ats
Tahrik paralar,
Kuvvet ve kaldra kollar
Redktr kasalar
ark emberi
Elektrikli makina paralar
DA
CK
*)1 Kontrol kapsam, riziko, zorlanma ve imalat maliyeti, v.s.

Kalite snfnn yannda kymetlendirme guruplar A, B, C ve D oluturulur. Kaynak dikiini tam
belirlemek iinde aln dikii iin " A ", ke dikii iin de " K " simgeleri kabul edelim. Bylece
kalite tanm AS, AK, BS, BK v.s. ile gsterilecektir.
rnek:
a) Dikiin dtan kontrol
b) Dikiin ve parann iten kontrol

kaynak hatas1
DA
CA
BA
AA
delik
haddeleme
atlag1
(
atlak
0.3
Kaynaa uygun konstrksiyon
Kaynak konstrksiyonun hedefi, kaynan iletmede kullanlma ekline gre, yeterli emniyetle
zorlanmalar karlayp fonksiyonunu yerine getirmesi ve mmkn olduu kadar ucuza mal
olmasdr. Bu artlar yerine gelirse konstrksiyon kaynaa uygun olarak yaplm demektir. Bu
dnceler DIN 8525 ile standartlatrlmtr.
Aadaki eitli nerilere konstrksiyonun tasarm yaplrken muhakkak dikkat edilmelidir.
neriler malzeme, zorlanma ve imalat iin gruplara ayrlarak verilmitir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
21
0.3.1 Malzemeye uygun konstrksiyon nerileri

Malzemenin kaynaa elverililii incelenmelidir. Fazla kaynak dikii olan konstrksiyonlarda
akma zellii yksek olan imalat elikleri kullanlmaldr. St 37-3 ve St 52-3 gibi. Dayankl
ve pahal elikler dnld gibi avantajl deildirler ve kullanlmalar ou yerde fayda
getirmez.
Hadde profillerinin i bkey eklem yerleri ve souk kvrlm profillerin di bkmlerine
kaynak dikii yaplmamaldr. Sebebi; i gerilmeler, gevreklik atlamalar v.s.
0.3.2 Zorlanmaya uygun konstrksiyon nerileri
Kaynan zorlanma ilkelerine sadk kalarak konstrksiyon yaplmaldr. Acele ve bilgisizce
perin, dkm veya cvata konstrksiyonlar tam tamamna kopya edilmemelidir. Her
konstrksiyonun kendine has ilkeleri vardr.
Konstrksiyonda basit paralar kullanlmaldr. rnein; lamalar, profil elikleri, kvrlm
saclar, borular ve benzeri paralar.
En emniyetli kaynak balant ekli, bilhassa dinamik zorlamalarda, aln kaynadr.
Konstrksiyonda mmkn olduu kadar aln kayna balants yapmaya gayret edilmelidir.
rnein; kazan taban balants ve benzeri balantlar.
Kuvvet aknn kesilmeden ve ayn younlukla akmas temin edilmelidir. entik etkisinden
ve sertlemi blgelerden kanmaldr.
En mkemmel kaynak kostrksiyonu en az kaynak dikii olan konstrksiyondur sz her
zaman hatrlanmaldr. Bylece malzeme ekmesi, i gerilimlerden mmkn olduu kadar
kanlm olunur.
Konstrksiyonda mmkn ve ekonomik olduu kadar elik dkm, dvme paralar veya
kvrlm sac plakalar kullanlmaldr.
Kaynak dikilerini "Gerilim glgelerine" yerletirmelidir. Bu yerler konstrksiyonda
zorlanmann az olduu yerlerdir. Eer bu imkan yoksa kalitesi yksek kaynak dikileri
kullanlmaldr.
Kaynak dikii kklerini eki tarafna getirmemelidir. Kaynak diki kkleri mmknse bas
tarafna getirilmelidir.
Ke dikileri mmkn olduu kadar ift tarafl yaplmal ve dinamik zorlamalarda i bkey
diki kullanlmaldr (entik ve kuvvet akn en iyi salamak iin).
Torsiyon zorlasnda olan kesitlerde kapal kaynak dikii yaplmaldr (bilezik, drt ke gibi).
U-Profili gibi simetrik olmayan profillerde zorlanma ya kayma ekseninde alnmal veya ift
olarak kullanlmaldr.
0.3.3 malata uygun konstrksiyon nerileri
Kaynak yerleri kullanlan ynteme gre rahat ukalan yerlerde olmaldr.
Kaynak dikilerini yatay pozisyonda yapmaya gayret edilmelidir.
Ekonomik kaynak yntemi seilmelidir. rnein; nce sac plaklarda nokta kayna, yerine
gre elle kaynak yerine yar veya tam otomatik kaynak ekli seilmelidir.
artlara gre retim kalitesi seilmeli. Korkudan gereksiz yere daha pahal kalite seilmemeli.
Isl ilemler hakikaten gerekliyse yaplmal, yoksa korkudan deil.
www.guven-kutay.ch
22
Kaynak balantlar
0.3.4 Hesaplar ve imalata iin zel neriler
Yukarda verilen nerilerin yan sra elik konstrksiyonda u nerilerde dikkate alnmaldr.
Eer elik konstrksiyonda kaynak konstrksiyon cvata konstrksiyonu ile beraber
yaplacaksa, cvata konstrksiyonu muhakkak kaliteli geme cvatalar ile yaplmaldr.
Kafes konstrksiyonlarda eilme zorlamasn nlemek iin kullanlan profillerin arlk
eksenlerinin sistem eksenleri ile ayn olmalarna dikkat edilmelidir.
Kafes konstrksiyonda profiller tek kullanlabilinir. Ortaya kan eksentritet kaynak dikii
mukavemet incelenmesinde dikkate alnmaz. Kaynak konstrksiyonunun arlk ekseni ile
profilin arlk ekseninin ayn olamas istenilen durumdur. Bu durumda kaynak dikilerine
gelen zorlamalar kaldra kanununa gre hesaplanr.
Genelde kafes konstrksiyon kaval profillerle yaplr. rnein; boru, drt ke profil gibi. Bu
profillerin hesaplar DIN 18808 ile standartlatrlmtr. Kaynak balantlar ya i bkey ke
dikii veya yarm V dikii ile yaplmtr. Kaynak dikileri profil kalnlklar kadar ve ayn
kaliteli elektrotlarla yaplmsa kaynak dikilerinin mukavemet tahkiklerine DIN 18 801 gre
gerek yoktur.
Kaynak konstrksiyonlu kutu kiriler bilhassa byk torsiyon zorlamas olan yerde kullanlr.
1 Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar
1.1
Makinada kaynak balantlarnn konstrksiyonu
Makina konstrksiyonunda kaynak dikileri makina eleman olarak kabul edilir. Makinada kaynak
dikileri dinamik yani dalgal ve deiken zorlamalara maruz kalrlar. Bu zorlamalar tayabilmek
iin kaynak konstrksiyonunun ekli gayeye uygun olarak yaplmaldr. Buda kaynak
konstrksiyonunun dier makina elemanlarnda olduu gibi kuvvet aknn prensiplere uygun
olmas ve entik etkilerinin azaltlmasyla salanr.
as
Az
Malzeme st yzeyi
Diki az yana
Yank entii
Diki az aln
Kk ykseklii
Diki ykseklii
Az ak
l
n
y
k
a
yn
Ka
st dikiler
Kk geni
lii
Kk dikii
Yardmc plaka
Orta dikiler
Kart diki
ekil 17, Kaynak dikiinin tanmlanmas

Konstrksiyon ve imalat ilkelerine sadk kalnd zaman, rnein; kaynak yerlerinde farkl kesit
alanlar yaplmazsa, kuvvet aklarnn keskin kelerle ynleri deitirilmesse, kaynak
konstrksiyonu baarl ve gayeye uygun yaplm olur. En mkemmel kaynak dikiinde bile entik
etkisini sfra indirmek imkanszdr. entik etkisini ve gerilim ylmalarn azaltmakla kaynak
dikiinin devaml mukavemet deeri olduka ykseltilir, bylece baarl konstrksiyon yaplm
saylr.
www.guven-kutay.ch
23
Kaynak balantlar
Kaynak konstrksiyonunda dikiler iki grupta grlr:

Ke dikileri; Kuvvet ak az da olsa bozularak deitirilir. Aln dikiinin imkansz olduu yerde
yaplmaldr.
Aln dikii; Mmkn olduu kadar ok aln dikii kullanlmaldr.
Kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri aada Tablo 9 ile verilmitir.

Tablo 9, Kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri
No
kt
1.
a)
daha iyi
Dnceler
Aln dikii kullanlmaldr. Kuvvet ak
dikkate alnmaldr. a ve b de konstrksiyon dnlmeden perin konstrksiyonunun aynen kopyas yaplmtr.
b)
c)
a)
2.
1:4
b)
1:4
c)
Aln dikiinde kelerden kanlp,

kuvvet akn ymamak iin inceden
kalna meyilli gei yaplmaldr. Meyil
semeli ve kuvvet akn simetrik
salamaldr.
1:4
a)
3.
4.
a)
Ke dikilerini mmkn olduu kadar

ift tarafl yapmal ve bilhassa dinamik
zorlamalarda entik etkisini azaltmak
iin i bkey ke dikii kullanmaldr.
c)
b)
Kuvvet iletimi
yaplmaldr.
5.
a)
aksamadan
garantili
b)
Diki kkleri eki tarafna konulmamaldr.
6.
a)
7.
ift T balantsnda eki zorlamas kaynak ayrml paralarda olmamaldr. Doku deiikliinden tr i atlamalar
oluur.
b)
a)
c)
b)
a')
c)
b')
c')
d)
e)
Ke balantlarnda ya ift tarafl ke

dikii veya kvrlm plaka kullanlarak
aln dikii yaplmaldr.
www.guven-kutay.ch
24
Kaynak balantlar
No
kt
8.
daha iyi
a)
Dnceler
ekme ve kalc deformasyonlar
nlemleri alnmaldr. rnein; ke
dikii iki tarafl yaplmal.
c)
b)
Baz konstrksiyonlarda elik dkm

veya dvme para kullanmak daha avantajl ise hemen bu yola bavurulmaldr.
9.
a)
b)
c)
d)
ark gvdesi; n iilik ve merkezleme

zorluklar d ve e de yok. leme daha
kolay.
10.
a)
b)
c)
d)
e)
11.
Diki kesimeleri ve bulumalar nlenmelidir. Kaynaktan nce tala kaldrmal

ilemlerden kanmaldr.
12.
Yalnz kapal profiller torsiyon zorlamalar iin ideal kesitlerdir. Ak profilli

kesitler burulmaya kar zayftrlar.
a)
c)
b)
a)
d)
b)
13.
Perin konstrksiyonu kopya edilmeden

L ve T profili balant plakalarnda ke
dikii yerine mmknse aln dikii
kullanlmaldr.
14.
Kaynak yerlerine zorluksuz erime imkan dnlmelidir. a da kaynak yapmak

olduka imkanszdr.
b)
a)
a)
b)
a)
b)
15.
Kapal profillerde ke dikii yerine

kvrlm plakalar veya kazr profillerle
aln dikii seilmelidir. Kaynak ilemi
mmkn olduu kadar az yaplmaldr.
c)
16.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Kenar takviyelerinde perin konstrksiyonu rnek alnmamaldr. Buradada

aln dikileri ne alnmaldr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
No
kt
daha iyi
25
Dnceler
Kaynak yerlerine zorluksuz ulama ve
kuvvet akndada normal akm salanmaldr. Mmknse aln dikii seilmelidir.
17.
basi
18.
basi
eki
Eilme zorlamasnda diki kk atlamalar nlemek iin basya almaldr.
eki
Kaburgalar, dayanak plakalarnda ular

yanmamas iin krmak, keleri diki
bulumalarn nlemek iin bo brakmak
gerekir.
19.
a)
b)
F
Kritik yerleri yaln eki zorlamasnda

brakmamak akll bir zmdr.
20.
a)
b)
atal konstrksiyonlarda kaynak dikiine

ulamaya ve kuvvet akna dikkat edilmelidir.
21.
a)
b)
c)
d)
Kaldra kolu konstrksiyonu;

a) kuvvet ak ve mukavemet iin iyi,
fakat pahal.
b) Kaynak yapmna gre konstrksiyon, kolay ve ucuz.
22.
a)
23.
b)
a)
Halat tamburu; her iki kostrksiyonda

kaynak imkan ayn fakat b daha az
paral ve kaynakl vede d grn
daha elegant.
b)
Yatak suportu a ve b kaynak yapm hi

iyi deil. c hem kaynak bakmndan iyi
hemde daha ucuz.
24.
a)
b)
c)
d1
d1
25.
d2
a)
d2
b)
Malzemeden tamamen faydalanmamz

gerekli. b de ;
Kaynak imkan daha kolay.
d1 < d2 , d2 den kan para d1
olarak kullanlr.
www.guven-kutay.ch
26
Kaynak balantlar
No
kt
daha iyi
Dnceler
Kaynak dikiini talal ilemle zayflatmak pek ekonomik olmasa gerek. nce
masraf edip kaynat, sonra masraf edip
kayna yont.
26.
a)
b)
b)
27.
c)
a)
Souk kvrlm malzeme eer kaynak

ileminden nce normal tavlanmsa,
kvrma yarapndan 5xs (malzeme
kalnl) mesafede kaynak yaplabilir.
Genelde bilhassa a pozisyonunda hi bir
zaman kaynak yaplmamaldr. malat
eliklerinde aadaki min (r/s) deeri
tutulmaldr.
>5xs
>5xs
28.
s
s
b)
a)
max s [mm]
50
24
12
min (r/s)
10
1,5
Nokta kaynanda kaynak yerlerine

elektrotlarla zorluksuz ulalmaldr.
29.
a)
b)
c)
d)
Nokta kaynanda elektrotlar iin kafi

genilikte yer olmaldr.
30.
a)
31.
lenmesi gereken kntlar iin kaln

malzemeyi aln dikii ile balamak hem
mukavemet hemde form bakmndan
daha avantajl.
b)
c)
d)
Kaynak dikii ile malzemenin mukavemetini eitlemek iin aln dikii kullanmaldr. Kaynak dikiini gei yerlerine
koymamaldr.
Yukarda Tablo 9 ile kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri verilmitir. Grld gibi
belirli paralar konstrksiyon eleman olarak kullanlr. Yukarda verilen nerilen genel anlamda
kabul edilmelidir.
Dikkat:
Kaynak konstrksiyonu reeteyle yaplacak i deildir. Yukarda verilen nerilerin

kullanlmas art deildir. Konstrktr artlara ve elindeki imkanlara gre alm
olduu ii baarmaldr. Bu ileri yaparken yol gsterici olarak dier kiilerin
tecrbelerinden faydalanmas akllca bir yntemdir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
27
1.2 Makinada kaynak balantlarnn hesab

1.2.1 Kaynak konstrksiyonunda dikiler ve boyutlar
1.2.1.1 Aln dikii
Tablo 10, Aln dikii ve kaynak azlar, " a " kaynak diki kalnln gsterir
Diki ismi
, Aklama
Bkme diki
Genelde yk etkisi olmayan, ek

malzemesiz diki.
t < 2 mm
Dz I- dikii
0
...
t
Statik yklemeler iin. t 4, kurald t =

8 mm kadar.
a=t
V- dikii,
normal
0
...
3
40
Genelde statik yklemeler iin kullanlr.
...
t = 3 ... 10 mm. a = t
60
V- dikii,
kk kaynakl
0
...
3
40
Dinamik ve statik yklemeler.
...
t = 3 ... 40 mm. a = t-c
60
Y- dikii,
kk
kaynaklda
olabilir
0
...
3
2
...
4
40 Dinamik ve statik yklemeler.

... t > 10 mm, zel durumlarda daha ince
60 malzemedede kullanlr. a = t-c
0
...
4
2
...
6
0
...
3
0
...
3

t > 12 mm. Lale dikiide denilir. neri;
10
R t/2, a = t-c
0
...
3
h = kaynak az ve diki kaln-l. h1 =

h = (t-c)/2 = a
2
10
t > 30 mm. h1 h2.olabilir.
0
...
4
40 Genelde yatay statik yk etkisindeki

... durumlarda yaplr.
60 t = 3 ... 40 mm, a = t
0
...
4

... Kaynak az ykseklii h = t/2 a = t . Is
60 deformasyonu daha azdr. t > 10 mm.
0
...
3
< t+1
Diki ekli
b
c
h2
c
h1
Y dikii
(ift Y dikii)
X dikii
(V; ift V
dikiide denir)
U- dikii,
kk
kaynaklda
olabilir
h2
c
b
R
U dikii
(ift U dikii)
YV dikii
(yarm V
dikii)
K dikii
(ift yarm V
dikii)
Kural: h kaynak dikii kalnl

40
1 = 2 , h1 = h2 = (t-c)/2 = a
...
Kural d:
60
1 2 , h1 h2. t > 10 mm.
40
Kaynak az ykseklii h = t/2 a = t . Is
...
deformasyonu V dikie gre azdr. t > 10
60
mm.
h1
Simge
YU dikii
(yarm U
dikii)

... a = t-c . t > 16 mm. Yarm lale dikiide
20 denilir. neri; R t/2
www.guven-kutay.ch
28
Kaynak balantlar
60
60
t2
a=t
t2
a=t
a=t
60
ekil 18, Plakada aln dikii kayna

L
a
LW
LW
Yardmc plakal kaynak
Dorudan kaynak
ekil 19, Kaynak kraterli diki
ekil 20, Kaynak kratersiz diki

Aw = a L W
Diki alan
F(2)
Enine eilme mukavemet momenti
Lw a 2
=
W weg
6
F(3)
Boyuna eilme mukavemet momenti
W weg =
a L2W
6
F(4)
d or
t=a
Ortalama alan;
A or = d or2 d 2
4
4
Ortalama ap;
D+d
veya d or = d + a
d or =
2
t=
a
ekil 21, Boruda aln dikii kayna
F(5)
D4 - d 4
32
D
F(6)
D4 - d 4
16
D
F(7)
D2 - d 2
4
Diki alan
Aw =
Eilme mukavemet momenti
W weg =
Torsiyon mukavemet momenti
W wt =
Bredt forml
W wt 2 A or a
www.guven-kutay.ch
F(8)
29
Kaynak balantlar
1.2.1.2 Ke dikii
1.2.1.3 Basit ke dikileri
Tablo 11, Basit ke dikileri, " a " kaynak diki kalnln gsterir
Diki ekli
Diki ismi
Aklama
t2
Kuvvet
etkisinde
a 0,7 . tmin
Kaynak dikiinin yzeyi dz olacak.
a)
bkey ke kayna (konkav). Kuvvet

etkisindeki balamalarda kullanlr (a).
Ke dikii
t1
Simge
b)
t1
L
Her Punta kayna. Kuvvet etkisinde olmayan

ekilde ve fakat balant olmas gereken yerlerde
olabilir veya n hazrlk olarak kullanlr.
konkav
t2
D bkey ke kayna (konveks)

Esas ke kaynaklarnda (b) kullanlr
t1
t2
Kuvvet
etkisinde
olmazsa
a 0,5 . tmin
Punta diki
veya
Teel ke
dikii
Dz yzey
konveks
ekil 22, Ke dikii kayna
Genel neri:
a max 0,7 t min
a m in 3 mm Makina imalat
a m in 2 mm elik konstrksiyon
a
LW
a
ekil 23, Kraterli ke dikii kayna

A w = a LW
F(9)
Enine eilme mukavemet momenti
Lw a 2
=
W weg
6
F ( 10 )
Boyuna eilme mukavemet momenti
W weg =
a L2W
6
F ( 11 )
Diki alan
www.guven-kutay.ch
30
Kaynak balantlar
1.2.1.4 Profile ke dikileri

1.2.1.4.1 Yuvarlak boruya ke dikii
Flche;
d or
ekil 24, Yuvarlak boruya ke dikii
D2 - d 2
4
Eilme mukavemet momenti;
D4 - d 4
=
W weg
32
D
Torsiyon mukavemet momenti;
D4 - d 4
=
W wt
16
D
Bredt forml;
W wt 2 A or a
Aw =
F ( 12 )
F ( 13 )
F ( 14 )
F ( 15 )
1.2.1.4.2 Drtke boruya ke dikii
Flche;
Aw = H B h b
Eilme mukavemet momenti;
B H3 - b h 3
W weg =
6H
Torsiyon mukavemet momenti;
B H3 - b h 3
W wt =
3 H
Bredt forml;
W wt 2 A or a
Ortalama alan;
A or (h + a ) (b + a )
b
ekil 25, Drtke boruya ke dikii
F ( 16 )
F ( 17 )
F ( 18 )
F ( 19 )
F ( 20 )
1.2.1.4.3 Lamaya ke dikii
Diki alan; t < a
a a
AW = 2 a h
F ( 21 )
Eilme kar koyma momenti, epevre diki;

2 a h2
W Weg =
6
t
ekil 26, Lamaya ke dikii
www.guven-kutay.ch
F ( 22 )
31
Kaynak balantlar
1.2.2 Makina kaynak konstrksiyonunda mukavemet hesab
1.2.2.1 eki ve Bas gerilmesi
a
L
LW
F
LW
L
ekil 27, Aln ve ke dikii kayna

w(b) =
Fn =
Fn
(
a
LW
Aw
F ( 23 )
1.2.2.2 Eilme gerilmesi
d or
Weg =
M eg
F ( 24 )
W Weg
1.2.2.3 Kesme gerilmesi

Dolu kesit
max
h
a
Kaval kesit
a/h
0,01
fW
1,00
1,03
1,13
ri
ra
max
kOr
kOr
k = 3/2
0,5
1
1,40
1,99
fW = 4/3
ri2 + ri ra + ra2
k=
ri2 + ra2
ekil 28, fW ve k katsaylar

wkOr =
F ( 25 )
Aw
k max = f W k
F
AW
www.guven-kutay.ch
F ( 26 )
32
Kaynak balantlar
1.2.2.4 Torsiyon gerilmesi

1.2.2.4.1 Kapal konstrksiyonda torsiyon gerilmesi
ri
b
a
Mt
ra
H
h
Mt
max
tmax
max
wt =
Mt
W wt
wt max =
F ( 27 )
Mt
W wt
F ( 28 )
1.2.2.4.2 Ak konstrksiyonda torsiyon gerilmesi

b1
k= 0
FMt
k max
90
evrilmis,
t max
Mt
h
F Mt
h1
k max
k= 0
wt max =
FMt =
t max
FMt
FMt
Aw
Mt
h1
A W = b1 a
F ( 29 )
F ( 30 )
F ( 31 )
1.2.2.5 Toplam gerilmeler
Normal gerilmelerin toplanmas:

Kayma gerilmelerinin toplanmas:
w = weg + w(b)
w = wt + wk
F ( 32 )
F ( 33 )
Bileik gerilme:
wBi = 0,5 w +
2w + 4 2w wEM
www.guven-kutay.ch
F ( 34 )
33
Kaynak balantlar
1.2.2.6 Kaynak konstrksiyonunun kontrol
Makinada kaynak konstrksiyonunun kontrol ya emniyet katsaysna gre veya mukavemet

artlarna gre yaplr.
Emniyet katsaysna gre kontrol:
SWhes =
SWhes
WD
Whes
1
N/mm2
N/mm2
SWGER
WD
Whes
F ( 35 )
SWGER
Kaynak dikiinde hesaplanan emniyet katsays

Kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri, bak Tablo 12 ve Tablo 13
Kaynak dikiindeki hesaplanan gerilim.
Whes = Wmax, Wmax veya WBi, Bi olabilir. Bu deerler aada verilmitir.
Kaynak dikiinin gerekli emniyet katsays
Mukavemet artlarna gre kontrol:
wEM
W
W
WEM
WEM
W
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
WEM
N/mm2
w
+
wEM

1 ve
EM

+
EM
F ( 36 )
Kaynak dikiindeki hesaplanan normal gerilim

Kaynak dikiindeki hesaplanan kayma gerilimi
Kaynak dikiinin emniyetli normal mukavemet deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Kaynak dikiinin emniyetli kayma mukavemet deeri bak Tablo 12 ve Tablo 13
Kaynak yaplan malzemenin hesaplanan normal gerilim
Kaynak yaplan malzemenin hesaplanan kayma gerilimi
Kaynak yaplan malzemenin emniyetli normal mukavemet deeri
bak (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Kaynak yaplan malzemenin emniyetli kayma mukavemet deeri
(bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Normal gerilmelerin kontrol:
wmax = weg + w(b) wEM

Wmax
Weg
W(b)
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F ( 37 )
Kaynak dikiinde hesaplanan maksimum normal gerilme toplam

Kaynak dikiinde hesaplanan eilme gerilmesi
Kaynak dikiinin hesaplanan eki veya bas gerilmesi
Kaynak dikiinn emniyetli mukavemet deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Eilme gerilmesi:
weg = M eg / Wweg
F ( 38 )
eki veya bas gerilmesi:
w( b ) = Fn / A w
F ( 39 )
Kayma gerilmelerin kontrol:
wmax = wt + wk wEM
Wmax
Wt
Wk
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F ( 40 )
Kaynak dikiinde hesaplanan maksimum kayma gerilmeleri toplam

Kaynak dikiinde hesaplanan torsiyon gerilmesi
Kaynak dikiinin hesaplanan kesme gerilmesi
Kaynak dikiinn emniyetli kayma deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Torsiyon gerilmesi:
wt = M t / Wwt
F ( 41 )
Kesme gerilmesi:
wk = F / A w
F ( 42 )
www.guven-kutay.ch
34
Kaynak balantlar
Bileik gerilmenin kontrol:

Kaynak dikiinin bileik gerilmesinin kontrol:
Kaynak dikiinde bileik gerilme, Normal Gerilmeler Hipotezine "NGH" gre normal ve kayma
gerilmelerinin bileik gerilme olarak toplanmas ve karlatrlmas demektir.
wBi = 0,5 w +
WBi
W
W
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
2w + 4 2w wEM
F ( 43 )
Kaynak dikiinde hesaplanan bileik gerilme

Kaynak dikiinde hesaplanan normal gerilmeler toplam
Kaynak dikiinin hesaplanan kayma gerilmeleri toplam
Kaynak dikiinn emniyetli mukavemet deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Kaynak yaplan malzemenin bileik gerilmesinin kontrol:
Kaynak yaplan malzemede bileik gerilme, Biim deitirme enerjisi Hipotezine "BEH" gre normal
ve kayma gerilmelerinin toplanmas ve karlatrlmas demektir.
Bi =
Bi
EM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
2 + 3 2 EM
F ( 44 )
Kaynatlan malzemede hesaplanan bileik gerilme

Kaynatlan malzemede hesaplanan normal gerilmeler toplam
Kaynatlan malzemede hesaplanan kayma gerilmeleri toplam
Kaynatlan malzemede emniyetli mukavemet deeri
(bak Tablo 12 ve Tablo 13)
KUKA Kaynak robotu
MIG/MAG, TIG, E Kaynak makinas
Dner tabla
Nokta kaynak makinas
Trkiyedeki yerli firmalarn aletlerinin kaliteleri Avrupa firmalarnn aletlerinden aa kalmaz.

Burada btn yerli firmalarn aletlerini gsteremeyeceimden bir Avrupa firmasnn resimlerini
koydum.
www.guven-kutay.ch
35
Kaynak balantlar
Tablo 12, Tablo 13 iin rnekler

a) Kaynak konstrksiyonunda kullanlan fakat kaynak dikii olmayan malzeme
Gsterili
Tanmlama
Kaynak konstrksiyonunda kullanlan, boyuna kuvvetle
ekmeye ve/veya eilmeye zorlanan, fakat kaynak dikii
olmayan, malzeme.
Eri
Kalite
Snf
Eri
Kalite
Snf
b) tinal ve %100 kontroll kaynak balantlar

artlar, Balama ve diki ekli, yklenme ve kontrol
Gsterili
Tanmlama
2.
1.
1:5 b
1:3
4.
3.
1.
Kuvvet ynne dik aln dikili balant. Kk dikili. Kaynak

dikii entiksiz ve %100 rntgen n ile kontroll.
2.
eitli kalnlktaki paralarn kuvvet ynne dik aln dikili

balant. Kk dikili. Kaynak dikii entiksiz ve %100
rntgen n ile kontroll.
3.
Kiri orta dik perdesi: ekme ve apraz kuvvet ile eilme

momenti etkisinde. Kuvvet ynne dik aln dikili balant.
Kk dikili. Kaynak dikii entiksiz ve %100 rntgen n ile
kontroll.
is 1:4
2
6.
5.
Kuvvet ynnde boyuna aln dikili balant. Kk dikili.

Kaynak dikii entiksiz ve %100 rntgen n ile kontroll.
5.
Kesiksiz para zerine boyuna dik perdenin YV (K) veya

ke dikiiyle balanmas. Kaynak ilenmi ve klcal
atlamalara kar kontroll.
6.
Plaka ve levha konstrksiyonu (R 0,5 b). Kk dikili.

Kaynak ilenmi ve %100 rntgen n ile kontroll.
Kesiksiz para zerine enine dik gelen perdenin YV
dikiiyle kaynakland boyuna kuvvet etkisindeki plaka.
Dikiler entik etkisiz ilenmi ve atlak kontrol yaplm.
Kesiksiz para zerine YV (K) dikiiyle kaynatlm disk
veya bilezik. Dikiler entik etkisiz ilenmi ve atlak
kontrol yaplm.
4.
1.
2.
1.
2.
AA
CA
Eri
Kalite
Snf
BA
c) tinal ve %10 kontroll kaynak balantlar

Gsterili
1.
Tanmlama
2.
1
4.
3.
1.
Kuvvet ynne dik aln dikili balant. Kk dikili. En az

%10 semeli rntgen n ile kontroll.
2.
Kuvvet ynnde boyuna aln dikili balant. Kk dikili. En

az %10 semeli rntgen n ile kontroll.
3.
Kiri orta dik perdesi: ekme, apraz kuvvet ve eilme

momenti etkisinde kuvvet ynne dik aln dikii. Kk dikili.
Kaynak dikii entiksiz. En az %10 semeli rntgen n ile
kontroll.
5.
Aln dikili boru balantlar. En az %10 semeli rntgen

n ile kontroll.
5.
Aln dikili sa ve plaka ke konstrksiyonu. Kk dikili.

En az %10 semeli rntgen n ile kontroll.
b
R
4.
www.guven-kutay.ch
36
Kaynak balantlar
d) Gnlk normal kaynak balantlar, dikiler ilenmemi ve kontrolsz

Gsterili
1.
Tanmlama
2.
1.
Kuvvet ynne dik aln dikili balant. artlara bal,

kk dikili veya kk dikisiz. Kaynak dikii
ilenmemi.
2.
Kuvvet ynnde boyuna aln dikili balant. Kaynak

dikii ilenmemi.
3.
Kiri orta dik perdesi: ekme, apraz kuvvet ve eilme

momenti etkisinde kuvvet ynne dik aln dikii.
artlara bal, kk dikili veya kk dikisiz. Kaynak
dikii ilenmemi.
4.
Aln dikili sa ve plaka ke konstrksiyonu. Kaynak

dikii ilenmemi.
1
3.
4.
2
5.
6.
3
7.
8.
1.
2.
Aln dikili boru balantlar. Kaynak dikii

ilenmemi.
6.
eitli kalnlkta paralarn aln dikii ile balanmas.

Kk dikili. Kaynak dikii ilenmemi.
7.
Kesiksiz para zerine YV (K) dikiiyle drtl

kaynak balants. Kaynak dikii ilenmi. (Kaynak
dikii ilenmemi iin F erisi alnr.)
8.
Kesme ve eilme momenti etkisinde YV (K) dikili

kaynak balants. Kaynak dikii ilenmi. (Kaynak
dikii ilenmemi iin F erisi)
1.
Kesiksiz para zerine enine dik perdenin YV (K)

veya ke dikiiyle balanmas. Kaynak ilenmemi.
Tala kaldrma ilemi gren ke dikili kaynak
balantl plaka takviyeli para. (Kaynak dikii
ilenmemi iin G erisi)
2.
1.
3.
4.
7
5.
1.
Profillerin takviyesiz aln dikiiyle balanmas.

Kaynak dikii ilenmemi..
2.
Kesiksiz para zerine boyuna dik perdenin ke

dikiiyle balanmas. Kaynak dikii ilenmemi.
3.
Kesiksiz para zerine boyuna dik perdenin drtl

ke dikiiyle balanmas. Kaynak dikii ilenmemi.
4.
Kesiksiz para zerine enine dik perdenin drtl ke

dikiiyle balanmas. Kaynak dikii ilenmemi.
6.
Mt
1.
2.
CA
BK
CA
BK
CA
BK
BA
BA
BK
5/6 Kayma ve eilme veya eki ve eilme etkisinde ke

dikii balantlar. Kaynak dikii ilenmemi.
TORSYION / KESME ETKSNDEK BALANTILAR

Btn diki eitleri iin geerlidir. Maksimum kayma
zorlamasnn ntr ekseninde olmas deerlerin
doruluunu pekletirir. G erisi kaynaksz malzeme
iinde geerlidir.
Mt
1.
Kalite
Snf
2.
10
5.
Eri
KESME veya MAKASLAMA

1.
YV (K) veya ke dikiiyle balanm, kesme

etkisindeki balant (eilme etkisindeki vin kirii
kua). Kaynak dikii ilenmemi.
www.guven-kutay.ch
37
Kaynak balantlar
Tablo 13, ekle gre devaml mukavemet, DS 952 ye gre

a) RSt 37-2 ve RSt 37-3 malzemesi iin
b) St 52-3 malzemesi iin

(360)
360
260
340
240
200
180
160
(128)
(75)
300
260
(153)
220
(195)
60
40
20
0
(88)
(78)
+0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0
180
(168)
160
80
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
250
175
(98) 100
(76)
80
(135)
60
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
= min / max
+0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0
veya
100
200
120
(76)
+0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0

(252)
(228)
225
(147)
140
200
(232)
180
(165)
160
(150)
(143) 140
(135)
120
80
0
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
240
140
(325)
280
120
(108)
(98) 100
320
(225)
220
H
I
150
125
100
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
= min / max
= min / max
veya
+0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0
= min / max
Tablo 14, Makina imalatnda kaynak balantlar iin geerli, malzemenin kalnlk faktr
0,8
0,6
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100
120
140
.
MALZEMENIN KALINLIGI veya CAPI
mm olarak
,
(
KALINLIK FAKTR b
1,0
www.guven-kutay.ch
38
Kaynak balantlar
Tablo 15, Makina imalatnda kaynak balantlarnn emniyetli mukavemet deerleri

( ) b b
WEM ( WEM ) = D D 1 2
SGER
WSK ( WSK ) = D ( D ) b1 b 2
veya
a ) Dinamik etkide dzeltme faktr b1 , Dinamik faktr

Diki
gurubu
/B
Faktr b1
E
KAY
I- Dikii ................................................
0,45
0,55
0,40
V- ve YV- Dikii ..............................
0,55
0,65
0,50
X- Dikii ..........................................................
0,65
0,75
0,55
Y- ve U- Dikii ....................................
0,60
0,70
0,55
Tek tarafl dz ke dikii ...............................
0,35
0,20
0,35
Tek tarafl i bkey ke dikii .......................
0,40
0,20
0,40
ift tarafl veya epevre dz ke dikii .......
0,55
0,70
0,55
ift tarafl veya epevre i bkey ke dikii
0,65
0,80
0,65
YV- ve K- Dikii .............................................
0,70
0,90
0,70
0,35
0,20
0,35
0,55
0,70
0,55
8
9
Ke dikii
Aln dikii
Diki ekli
Dikiin resmi
10
Ke dikii (d ke dikii) .............................
11
ift tarafl d ke dikii .................................
Her taraf ilenmi kaynak dikilerinde ve kk kaynakl aln dikilerinde b1 deeri %10 byk alnabilir.
b ) Statik etkide dzeltme faktr b1 , statik faktr.

Basma
0,85
torsiyon
basma
Kayma (k , t)
0,60
Eilme
0,80
ekme
egilme
Beiwert b1
ekme
0,75
egilme
egilme
Diki gurubu
ve ekli
Hepsi iin
ekme
basma
torsiyon
basma
kesme
torsiyon
kesme
ekme
kesme
c) malat faktr b2
malat durumu
tinal ve tam kontroll kaynak dikii
tinal ve %10 kontroll kaynak dikii
Gnlk kaynak balantlar, dikiler kontrolsz
Kontrol
%100 Kontroll
%10 Kontroll
Kontrolsz
statik
1,0
1,0
0,8
dinamik
1,0
0,8
0,5
d) Emniyet faktr SGER

EYY % olarak
Emniyet faktr
100 - 75
2,5
50
2,0
www.guven-kutay.ch
25
1,5
39
Kaynak balantlar
1.2.3 Nokta kayna
Basit olarak ekil 29 ve ekil 30 ile gsterilen tek ve ift kesitli nokta kaynan basit olarak
anlatmak istersek, nokta kaynan bir pim olarak dnmek en doru dncedir.
k
s
ib
ekil 29, Tek kesitli nokta kayna
ib
ekil 30, ift kesitli nokta kayna
Dier kark konstrksiyonlarda denemeler yaplarak deerlerin hesaplanmas gerekir. Eer nokta
kaynan bir pim olarak dnp hesaplamak istersek, aynen pimde olduu gibi paralarn
birleme kesitinde "kesme" gerilmesi, pimin paralara dayand yerdede "izdm bas"
gerilmesi kabul edilir.
Nokta ap kaynatlan paralarn en incesine gre llendirilir.
d max = 5 s min
dmax
smin
mm
mm
F ( 45 )
Kaynak noktasnn (bakr elektrotun deyme) maksimum ap

Kaynatlan malzemenin en ince kalnl
1.2.3.1 Nokta kaynandaki kesme gerilimi
k =
F
F
A No n m
kEM
F ( 46 )
Kesme kuvveti
2
ANo
n
m
mm
1
1
Nokta kaynan alan ANo = .d2/4

Kuvvetin etkisindeki nokta says
Kesit says
kEM
N/mm2
Kaynan emniyetli kesme mukavemet deeri
Kaynan emniyetli kesme mukavemet deerini literatrde bulmak imkansz gibidir. Bunu bildiim
iin burada literatrde hemen bulunamayan deeri DIN 1050 de anlatld gibi aka verelim.
kEM = 0,65 EM
kEM
EM
N/mm2
N/mm2
Kaynan emniyetli kesme mukavemet deeri

Kaynan emniyetli normal mukavemet deeri
www.guven-kutay.ch
F ( 47 )
40
Kaynak balantlar
1.2.3.2 Nokta kaynandaki izdm bas gerilimi
Wib =
Fn
WibEM
d n s min
F ( 48 )
Wib
Fn
d
n
smin
N/mm2
N
mm
1
mm
Nokta kaynandaki izdm bas gerilimi

Nokta kaynan etkileyen kuvvet
Kaynak noktasnn ap
Kuvvetin etkisindeki nokta says
Balantnn en kk kalnl
WibEM
N/mm2
Kaynan emniyetli izdm bas mukavemet deeri

WibEM = 1,8 . EM tek kesitli balant
WibEM = 2,5 . EM ift kesitli balant
Tablo 16, Nokta kayna iin malzemenin emniyetli mukavemet "EM" deerleri
RSt 37-2 ve RSt 37-3 iin
Zorlama hali
Emniyetli mukavemet "EM" N/mm2
St 52 iin
HZ
HZ
160
180
240
270
En ince sa kalnl s mm olarak
1,5
Nokta kayna ap d mm olarak
10
12
Tablo 17, Nokta kayna mesafe lleri iin neriler (DIN 18 801)
F
s
F
e1 /2
e1
e2
e1
e2
e2
e2
e1 e 2
e3
e1
Kuvvet tamayan balant

Kuvvet
balants
Mesafeler
Nokta mesafeleri
Kenara
mesafe
e1
(3...6).d
Kuvvet ynnde
e2
(2,5...5).d
Kuvvete dik
e3
(2...4).d
Kenarlar kvrlmam
Kenarlar kvrlm
Bas
eki
Bas
eki
max 8d
veya 20s
max 12d
veya 30s
max 12d
veya 30s
max 18d
veya 45s
max 4d
veya 10s
max 6d
veya 15s
max 6d
veya 15s
max 9d
veya 22s
Nokta kaynann ap "d" ve kaynatlan en ince parann kalnl "s" olarak alnmtr.
www.guven-kutay.ch
41
Kaynak balantlar
2 elik konstrksiyonda kaynak balantlar
Hesaplar genel olarak ykleme grubunda toplanr. Bu ykleme durumlar unlardr:

H ANA YKLER
Deimeyen ykler; rnein: Konstrksiyonun z arl,

Deien ykler; rnein: Tanan yk, kar, insanlar v.s.
Ktle kuvvetleri; rnein: ivme ve frenleme kuvvetleri ve darbeler,v.s.
Z EK YKLER
rnein: Rzgar kuvveti, Isdan ileri gelen kuvvetler, v.s.
S ZEL YKLER
rnein: Kontrol ykleri, v.s.
Bu tanmlar DIN 1055 ve DIN 15018 daha detayl anlatlmtr. Hesaplarda kullanlan ykleme
durumlar u ekilde tanmlanr:
Ykleme durumu H;
Hesaplar yalnz ana yklerin zorlamas kabul edilerek yaplr.
Ykleme durumu HZ;
Hesaplar ana ve ek yklerin zorlamas kabul edilerek yaplr.
Ykleme durumu HS;
Hesaplar toplam ana, ek ve zel yklerin zorlamas kabul edilerek

yaplr. Bu durum vin ve kpr inasnda grlr.
Ykleme durumu HS iin emniyetli mukavemet deeri 1,1 x HZ deeri
alnr.
Darbe, titreim ve yk katsaylar her brann standartndan veya artnamesinden alnr. Paradaki
gerilim hesaplar iin gereken deerler bu katsaylar ile ykseltilir ve hesaplar yaplr. Bylece sanki
para statik etki altndaym gibi kabul edilir. Burada karlatrma iin malzemenin emniyetli
mukavemet deeri daha nce standartlarca belirlenmi tabela deeri olarak alnr, hesaplanmaz.
Burada ykleme durumu ile sistemi dardan etkileyen kuvvet ifade edilmektedir. Hesaplarda u
sistem kullanlr;
Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi yaplr.
Paralarn iletmedeki mukavemetleri ve stabilitetleri kontrol edilir.
2.1
Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi
Genel elik konstrksiyon iin;

Wbi = 2W + 2W WEM
Wb
W
W
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F ( 49 )

Kaynak dikiinde toplam normal gerilme
Kaynak dikiinde toplam kayma gerilmesi
Krenlerin elik konstrksiyonu iin;

Wbi = 2W + 2 2W WEM
Wb
W
W
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2

Kaynak dikiinde toplam normal gerilme
Kaynak dikiinde toplam kayma gerilmesi
www.guven-kutay.ch
F ( 50 )
42
Kaynak balantlar
Krenlerin elik konstrksiyonunda kaynak dikiindeki toplam normal gerilme;

W =
2.2
EM
WEM
veya
W =
EM
WbEM
Stabilite ve iletmede mukavemet incelemesi
nce olan ve eilmeyle zorlanan paralarn gerilmelerden dolay bozulmalarndan nce burkulma
etkisiyle bozulurlar.
elik konstrksiyonda bu halin incelenmesi, eitli yntemler olmasna ramen, Omega yntemiyle
yaplr. Bu yntem kostrksiyon paralar kontrol edilmesini salar fakat paralar bu yntemle
llendirilemez.
Kaynak yaplan paralar u artlar yerine getirmelidir.
A ger =
cm2
kN
Ager
F
F
10...12
F ( 51 )
Parann gerekli kesit alan

Paray zorlayan kuvvet
Ierf = 0,12 F L2K

cm2
kN
m
Iger
F
LK
2.3
F ( 52 )
Parann gerekli atalet momenti

Parann burkulma boyu
Merkezi basya zorlanan tek paral ubuk
ekil 31 ile gsterilen basya alan ubukta hesaplanan

-gerilimi "bk"
bk =
L K= L 0
A rlk ekseni
N
1
mm2
bEM
N/mm2
F
bEM
A

Burkulma katsays
Parann kesit alan,
delikler kartlmadan
Emniyetli bas mukavemet deeri
LK
imin
ekil 31, Basya alan ubuk
1
mm
mm
LK
i min
Narinlik derecesi
Parann burkulma boyu
en kk atalet yar ap
En kk atalet yar ap "imin"

i min =
Imin
A
mm4
mm2
Imin
A
Parann atalet momenti

Parann kesit alan
www.guven-kutay.ch
F ( 53 )
F ( 55 )
F ( 54 )
43
Kaynak balantlar
II
F
LK= L
LK= 0,7.L
LK= 2.L
IV
F
III
F
LK= 0,5.L
ekil 32, Euler'e gre 4 burkulma hali

Yaplan hesaplarda narinlik says < 20 ise = 1,0 olacandan burada burkulma hesab yaplmaz,
stun veya para dorudan doruya basma gerilimi ile kontrol edilir. elik konstruksiyon, vin ve
kpr yapm hesaplarnda DIN 4114 de gsterilen "omega yntemi" ile hesaplar yaplr. Burada
burkulma says omega yardmc deer olarak kullanlr.
Burada Jger (yeger) omegay lamdann bir fonksiyonu olarak alm ve burkulma emniyet katsaysnda 1,5 olarak deerlendirmitir. Omega Jger'e gre u ekilde gsterilir:
( ) = bEM / bkEM
bEM
bkEM
DIN 1050 ye gre
N/mm2
N/mm2
F ( 56 )
Emniyetli bas mukavemet deeri

Emniyetli burkulma mukavemet deeri
St 37 iin emniyetli basma mukavemeti bEM = 140 N/mm2

St 52 iin emniyetli basma mukavemeti bEM = 210 N/mm2
Pratikte omega deeri aadaki Tablo 18 ile belirlenir.

Tablo 18, (DIN4114 ve DIN 1052 den) Omega () deerleri
he
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
St 37
1,04
1,14
1,30
1,55
1,90
2,43
3,31
4,32
5,47
6,75
8,17
St 52
1,06
1,19
1,41
1,79
2,53
3,65
4,96
6,48
8,21
10,13
12,26
Tahta
1,08
1,26
1,62
2,20
3,00
4,32
5,88
7,68
9,72
12,00
14,52
www.guven-kutay.ch
44
2.4
Kaynak balantlar
Kaynak yerlerinin genel kontrol
Hesaplar DIN 4100 e gre yaplmas avantajldr. Diki hatalarn hesaba katmak bilhassa
ke dikileri iin imkanszdr. Bu sebepten tr %100 garantili hesap yapmak imkanda
yoktur.
Emniyetli mukavemet deerleri W ve W diki kalitesi, eliin cinsi, zorlanma ekli ve
durumuna baldr.
Kaynak konstrksiyonunda aln ve ke dikileri beraber hesaplanacaksa deerler ke
dikiine gre alnr.
Hesaplama yolu ve artlar genel standartlardan deil, konstrksiyonun zel art ve istek
listesinden alnmaldr. zel artname ve meslek dallarnn standartlar ncelik tar.
Tablo 19, DIN 18 800 T1 e gre elik konstrksiyonda kaynak dikiinin emniyetli mukavemeti
Ykleme durumu HS iin H nn %30 fazlas alnabilinir.
Kaynak dikii gurubu
Kalite snf
Gerilim ekli
St 37
HZ
St 52
HZ
Aln dikileri
Btn kaynak
kalite snflar
1
YV (K) - dikii
YV- dikii
2
YY- dikii
b zul
160
180
240
270
b zul
160
180
240
270
ekme ve
eilme
zul
135
150
170
190
Basma ve
eilme
b zul
135
150
170
190
W EM
135
150
170
190
Btn kaynak Mukayese

W EM
kalite snflar
deeri
135
150
170
190
Kalite snf
ispatlanm
1)
ekme ve
eilme
zul
Kalite snf
ispatlanm
Basma ve
eilme
Kalite snf
ispatlanmam
HY- dikii
Kk boluundan tr
DHY- dikii
HY- dikii
4
plaka dikii
Basma ve
eilme
Yatay paralar kuvvet etkisinde

plaka dikii
Dikey para kuvvet etkisinde

Ke
dikii
Btn kaynak
kalite snflar
7
Btn dikiler
Btn kaynak
kalite snflar
ekme ve
eilme
Diki
boyunda
kayma
zul
YY- dikii
9
Ke dikii
10
1)
Klcal atlaklar, balant ve kk kaynanda hatasz olduu vefakat kaynak dikiinde ok az hatalar olduu
kontrol edilerek belgelenmi kaynak dikileri. Bu ancak kaynak dikilerinin en az %10 unun kontrol edilmesi ve
btn kaynak dikilerinin ayn kalitede olduu grlmse geerlidir.
www.guven-kutay.ch
45
Kaynak balantlar
Tablo 20, Vin elik konstrksiyonunda genel gerilim hesaplar, DIN 15 018 T1 gre
Ykleme durumu HS iin 1,1xHZ mukavemet deeri geerlidir.
Kaynak dikii gurubu
Kalite snf
1)
Aln dikileri
ekme
d zul
Basma
z zul
zel kalite
ekme 2)
Basma
Muka-yese
deeri
Normal kalite
Btn kaynak
kalite snflar
DHVNaht
Gerilim ekli 3)
St 37
HZ
St 52
HZ
160
180
240
270
d zul
z zul
WV zul
160
180
240
270
ekme 2)
z zul
140
160
210
240
Basma
d zul
130
145
195
220
ekme 2)
z zul
113
127
170
191
Muka-yese
deeri
WV EM
160
180
240
270
Kayma diki
boyuna
W EM
113
127
170
191
DHY- Naht
3
Kehlnaht
Btn kaynak
kalite snflar
4
Btn dikiler
Btn kaynak
kalite snflar
1) elik konstrksiyonda kaynak dikileri iin geerli artnamelerin yannda vin elik konstrksiyon hesaplar iin
dahada etrafl kalite artlar DIN 18 800 T1 veya DIN 8563 73 de verilmitir. Bunun yannda DIN 15 018 T1 ve
DIN18 800 T7 de bakmakta yarar vardr. Bylece YV dikii zel kalitesinin yannda kk dikii kaldrlm ve
komple diki haline getirilmi ve gerektiinde entik etkisiz ilenmesi n grlmtr.
2) Paray bozmadan yaplacak klasik kontrolun yannda kaynak dikiinin nla kontroluda yaplmaldr.
Dikkat: Vinlerde 20 000 yklemeyle yaplan akma snr mukayeseli gerilim hesaplarnn
dnda, letmedeki gerilimlerin zamana bal ve devaml deien ve tekrarlanan gerilim
etkilerinin belirlenmesi ve emniyetli mukavemet deerleri DIN 15 018 T1 gre
yaplmaldr.
www.guven-kutay.ch
46
Kaynak balantlar
3 Basnl kazanlarda kaynak

Bir kazan veya borunun iindeki basn p<-0,2 bar veya p>0,1 bar olursa, bu kazenlara
basnl kazan denir.
Balayc standartlar, imalat artlar, malzeme artlar, hesap esaslar, kontrolleri ve iletme artlar
ait olduklar dernekler ve resmi dairelerden temin edilir. rnein Almanyada "Arbeitsgemeinschaft
Druckbehlter (AD)".
Basnl kazanlarda kaynak balantlarnda yalnz aln dikii kullanlr. Paralardaki ve kaynak
dikilerindeki gerilimler normal hesaplanr. Emniyetli mukavemet deerleri zel faktrlerle
belirlenir.
3.1
Kuvvetlerin belirlenmesi
Basnl kazanlarda yzey kuvvetleri etkilidir. Teoriyi daha kolay anlayabilmek iin kazanmz
yuvarlak bir silindir olarak kabul edelim (bak ekil 33). Yzeye dik kuvvetler malzemenin esneklii
ile (diyafram zellii) karlanr.
Gmlek
ABo
Taban
di
Taban
AEn
di
ekil 33, Basnl kazan

Kazan boyuna zorlayan kuvvet basncn silindirin kesit alanyla arpmna (bak ekil 33) eittir.
FBo = A Bo pe
A Bo = 0,25 di2
Kesit alann ABo yu bu formlde yerletirirsek, kazan boyuna zorlayan kuvveti buluruz.
FBo = 0,25 di2 pe
FBo
di
pe
N
mm
N/mm2
Boyuna kuvvet
Kazann i ap
Kazandaki basn
www.guven-kutay.ch
F ( 57 )
47
Kaynak balantlar
Kazan teetsel zorlayan kuvvet basncn kazann enine kabul edilen kesit alanyla arpmna eittir.
Pratikte kazann bombeli u taraflar hesapta dikkate alnmaz (bak ekil 33), buda gizli bir emniyet
verir.
FTe = A En pe
A En = di L
Kesit alann AEn i bu formlde yerletirirsek, kazan teetsel zorlayan kuvveti buluruz.
FTe = di L pe
FTe
di
pe
3.2
N
mm
N/mm2
F ( 58 )
Teet kuvvet
Kazann i ap
Kazandaki basn
Gerilmeler
ekil 34 ile kazan cidarnn kk bir paras ematik plarak gerilmeler iaretlenerek gsterilmitir.
r
l
ekil 34, Basnl kazanda ematik olarak gerilmeler

3.2.1 Boyuna gerilme, eki gerilmesi
Boyuna gerilme "l" (bak ekil 35) boyuna kuvvetin malzemenin kesit alanna "Al" blnmesiyle
l
p
e
bulunur.
F
l = Bo
Al
Malzemenin kesit alan kabaca u formlle bulunur:

Al = di s
Deerleri gerilim formlde yerletirirsek, kazann boyuna

gerilimini, eki gerilimini buluruz.
l =
ekil 35, Boyuna gerilme

d p
l = i e
4s
l
di
pe
s
N/mm2
mm
N/mm2
mm
Boyuna gerilme
Kazann i ap
Kazandaki basn
Cidar kalnl
www.guven-kutay.ch
0,25 di2 pe
di s
F ( 59 )
48
Kaynak balantlar
3.2.2 Teetsel gerilme, eki gerilmesi
Teetsel gerilme "t" (bak ekil 36) teetsel kuvvetin malzemenin kesit alanna "At" blnmesiyle
bulunur.
F
t = Te
A t
p
e
Malzemenin kesit alan kabaca u formlle bulunur:

A t = 2 L s
Deerleri gerilim formlde yerletirirsek, kazann teetsel

gerilimini, eki gerilimini buluruz.
d L pe
t = i
2L s
ekil 36, Teetsel gerilme

d p
t = i e
2s
t
di
s
pe
N/mm2
mm
mm
N/mm2
F ( 60 )
Teetsel gerilme
Kazann i ap
Cidar kalnl
Kazandaki basn
Burada dikkat edersek; ayn kalnlkta ve ayn kaynak byklnde teetsel gerilmenin boyuna
gerilmenin iki kat olduunu hemen grrz. Bunu formlle gsterirsek;
d p
d p
t = i e = 2 i e = 2 l
2s
4s
t = 2 l
t
l
N/mm2
N/mm2
F ( 61 )
Teetsel gerilme
Boyuna gerilme
3.2.3 Radyal gerilme, eki gerilmesi
basn kazan i cidar yzeyinde boyuna ve teetsel gerilmelerin dnda birde radyal gerilme
oluturur (bak ekil 37). Bu gerilme kazan cidarnn i yzeyinde
maksimum olup, giderek azalarak kazan cidarnn d yzeyinde
sfr olur. Forml F ( 62 ) ile hesaplarda kullanlacak ortalama
radyal gerilme gsterilmitir.
p
e
r =
r
pe
N/mm2
N/mm2
pe
2
Ortalama radyal gerilme

Kazandaki basn
ekil 37, Radyal gerilme
www.guven-kutay.ch
F ( 62 )
49
Kaynak balantlar
3.2.4 Bileik gerilme
Basnl kazan kapal bir konstrksiyon olmasna ramen, bir ok fonksiyonu yerine getirebilmesi
iin, bir sr deliklerinde yaplmas gerekir. rnein; Bakm, kontrol, lme, kazann iine gelen
maddenin gelmesi ve gitmesi iin balant delikleri. Bu delikler yuvarlak veya elips delikler olarak
yaplr. Bu delikler konstrksiyonu zayflattklar iin, gerekli takviye konstrksiyonu ile zayflama
ortadan kaldrlr. Bu zayflama ve takviyeden tr mukavemet kontrol yaplr.
sD
A1
h Top
A0
A'
b
LA'
sG
A'
A'
di
A2
A0
s2
b2
h'
sG
diD
A1
h
A1
A0
d iG
sT
LA'
di
sG
iG
b 3.sG ve hT 2. sG
ekil 40, Ek plakal takviye
di
di
h
hT
ekil 39, Silindir veya krede takviye
sT
d iG
sG
ekil 38, Silindir veya krede takviye
ekil 41, Kaln plakayla takviye
ekil 38 ile ekil 41 de takviye konstrksiyonlar ve hesaplanacak ller gsterilmitir. Burada

kullanlan notasyonlar ve hesaplama ekilleri yledir:
A'
mm2
Basn etkisindeki izdm alan
mm
Takviye boyu b =
mm
Takviye ykseklii h = 1,25 (diG + sT c1 c 2 ) (sT c1 c 2 )
A0
sGi
A1
hTop
h'
sTi
A2
A
mm
mm
mm2
mm
mm
mm
mm2
mm2
(di + sG c1 c 2 ) (sG c1 c2 ) ,
Takviye alan A0 = b . sGi

letmede gmlein cidar kalnl sGi = sG c1 c2
Takviye alan A1 = hTop . sTi
Toplam takviye ykseklii hTop = h + sG + h'
Takviye i knts h' 0,5 . h
letmede takviyenin cidar kalnl sTi = sT c1 c2
Takviye alan A2 = b2 . s2
Toplam takviye alan A= A0+A1+A2+....
ekil 38 in analizini yapp eitlik formln yazarsak, i basn kuvveti ile etkisindeki izdm
alannn arpm A . pe ve i kuvvetlerden oluan . A nn eit olmas gerekir. Bylece u denklem
ortaya kar;
www.guven-kutay.ch
50
Kaynak balantlar
A . pe = . A
max = pe
A'
A
Basnl kazanlarda bileik gerilme kayma gerilmesi hipotezine gre hesaplanr. Bu hipoteze gre
maksimum ile minimum gerilme fark bileik gerilmeyi verir. Basnl kazanlarda teetsel gerilme
maksimum, radyal gerilmede minimum deerlerdir.
Bi = max - min = max - r
A' p
Bi = pe + e
Burada deerleri yerletirirsek:
A 2
A' 1
Bi = pe + bkEM
A 2
Bi
pe
A
A
bkEM
N/mm2
N/mm2
mm2
mm2
N/mm2
F ( 63 )
Kazan dikiindeki bileik gerilme

Kazandaki basn
Basn etkisindeki izdm alan
Toplam takviye alan
Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemeti
Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemet deeri, malzemenin ayn zamanda kaynak dikiinin
devaml mukavemet deerinin artlara gre verilmi veya istenen gerekli emniyet katsaysna gre
hesaplanan bykldr.
bkEM = bkD
Sger
bkEM
bkD
Sger
3.3
N/mm2
N/mm2
1
F ( 64 )
Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemeti

Malzemenin/kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri
Gerekli emniyet katsays
Cidar kalnlnn bulunmas
Basnl kazanlarda cidar kalnl veya kaynak bykln bulmak istersek ya F ( 63 ) ile veya
eitli kurumlarn hesap nerilerine gre cidar kalnl hesaplamamz gerekir. rnein bu kurum
Almanyada Arbeitsgemeinschaft Druckbehlter (AD) derneidir.
F ( 63 ) i ele alp forml emniyetli mukavemet deerine eit kabul edelim;
d +s
pe i
= bkEM
2s
Burada (di+s)/2 deerini kabaca d yarap ra olarak alr ve forml ilersek;
r
pe d = bkD
s
Sger
s
pe
rd
bkD
Sger
N/mm2
mm
N/mm2
1
pe rd Sger
bkD
F ( 65 )
Kazandaki basn
Kazann d yar ap
Malzemenin/kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri
Gerekli emniyet katsays
Burada bulunan kalnl minimum deer olarak alp durum ve artlara gre baz emniyet faktrleri
ile kontrol hesabnn yaplaca kalnla getirebiliriz.
www.guven-kutay.ch
51
Kaynak balantlar
Eer hesab Alman Arbeitsgemeinschaft Druckbehlter (AD) Baznl kazan reticileri

derneinin nerilerine gre yapmak istersek, kabaca u hesaplar yapmamz gerekir:
Silindir eklindeki kazan
gmlei cidar kalnl
s=
Kre eklindeki kazan gmlei

cidar kalnl
s=
d d pe
+ c1 + c 2
K
2
+ Pe
SEM
F ( 66 )
d d pe
+ c1 + c2
K
4
+ Pe
SEM
F ( 67 )
d d pe
+ c1 + c2
K
4
SEM
F ( 68 )
d d pe 2
+ c1 + c 2
K
4
SEM
F ( 69 )
Bombeli kazan taban iin

gerekli cidar kalnl
Balantsz
s=
Bombeli kazan taban iin

gerekli cidar kalnl
Balantl
s=
Dz kazan taban iin gerekli

cidar kalnl
s = Cs di
Taban ekil faktr

Kresel ekil iin
pe SEM
+ c1 + c2
K
= 1,9 +
Taban ekil faktr

Bombeli (balantsz) ekil iin
0,0325
y 0,7
+y
0,0255
= 1,55 + 0,625
y
0,933 z 2
y
Taban ekil faktr

Bombeli (balantl) ekil iin
2 = 1,9 +
y deeri
y = (s c1 c 2 ) / d d
z 2 = d bag / d d
z2 deeri
pe
dd
di
s
K
SEM
c1
c2
Cs
F ( 70 )
F ( 71 )
F ( 72 )
F ( 73 )
F ( 74 )
F ( 75 )
N/mm2
Kazann i basnc
mm
Kazann d ap
mm
Kazann i ap
mm
Kazann cidar kalnl
Malzemenin sya gre mukavemet deeri
N/mm2
1
letmede gerekli emniyet faktr
1
Kaynak kalnl faktr
= 1,00 Normal kaynaksz malzemede, kontroll kkl bombeli diki
= 0,85 Kontrolsz kkl bombeli diki
= 0,80 Kksz bombeli diki
mm
Cidar kalnlk tolerans
mm
Malzeme emniyet kalnl tolerans
1
Hesaplama faktr. 0,3 ... 0,4 tam deerler iin artnameye baklr
www.guven-kutay.ch
52
Kaynak balantlar
Tablo 21, Basnl kazan malzemesinin akma mukavemet deerleri

Malzeme
No
Ksa ad
W.Nr:
St37-2
RSt37-2
1.0037
1.0038
St44-2
St44-3
1.0044
1.0144
St52-3
1.0570
P235GH
1.0345
P265GH
1.0425
P295GH
1.0481
P355GH
1.0473
16Mo3
1.5415
13CrMo4-5
1.7335
10
10CrMo9-10
1.7380
11
11CrMo9-10
1.7383
Malze
me
kalnl
mm
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 60
16
16 40
40 60
60
Kopma
mukavem
eti
N/mm2
360 340
*)1
410
*)1
470
*)1
360 400
410 530
460 580
510 650
440 590
450 600
480 630
520 670
Akma
mukavemeti
20 C
ReH Rp0,2
N/mm2
235
230
225
275
270
265
295
290
285
235
225
215
265
255
245
295
290
285
355
345
335
275
270
260
300
295
310
300
290
310
Malzemenin sya gre en kk akma mukavemet deeri

Is C ve deerler ReH veya Rp0,2 N/mm2 olarak
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
205
185
170
155
145
135
120
100
245
225
210
195
185
175
160
140
265
255
240
225
205
185
165
145
205
190
180
170
150
130
120
110
235
215
205
195
175
155
140
130
270
250
235
225
205
185
170
155
320
290
270
255
235
215
200
180
215
200
170
160
150
145
140
230
220
205
190
180
170
165
245
230
220
210
200
190
180
255
235
225
215
205
195
*)1 Bu malzemeler Kazan i ap di (mm olarak) ile kazan basnc pe (bar olarak) arpm di . pe 20 000 iin kullanlr.
Tablo 22, Is etkisindeki akma mukavemet deerine gre emniyet faktr

Emniyet faktr SEM
Malzeme
Basn kontrol
Kontrol basnc
yoksa
p=1,3 . pe
Haddelenmi veya dvlm elikler
1,5
1,1
elik dkm
2,0
1,5
ubuk grafitli demir dkm DIN 1693
GGG 70 veya GGG 60
5,0
2,5
GGG 50
4,0
2,0
GGG 40
3,5
1,7
GGG 40.3 veya GGG 35.3
2,4
1,2
Aluminyum ve alamlar
1,5
1,1
Tablo 23, Malzeme emniyet kalnl tolerans c2
c2
s < 30 mm
veya
ferrit eliklerinde
Korozyon tehlikesine gre
s 30 mm
veya
korozyona kar korunmal
paslanmaz elikler iin
1 mm
> 1 mm artlara gre seilir.
www.guven-kutay.ch
53
Kaynak balantlar
4 rnekler
4.1
rnek 1, Pres asisi, makina imalat
Pres asisinde (ekil 42) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
F
H
St 37-2
St 37-2
a2

ne kadardr?
letmedeki emniyet katsays ne kadardr?
Bilinenler:
... E
a1
a2
a1
Malzeme St 37-2. 1.0038 / DIN 17 000
... E
St 37-2
Fmax = 5 kN,
; Fmin = 5 kN
H = 70 mm
; L = 120 mm
C = 60 mm
; b = 80 mm
a1 = 5mm
; a2 = 6 mm
stenilen emniyet
SGER = 2
Kaynak dikileri devaml, epe evre, ilenmemi

konkav ke dikileri.
ekil 42, Pres asisi
Kaynak dikiinde hesaplanan toplam gerilim Whes=Wbi konstrksiyonun bileik gerilimidir.

A1 kaynak dikiinde bileik gerilim hesab:
eg max
a1
kor
a1
LF
k max
eg max
Meg
kor
ekil 43, Kaynak dikii a1 deki gerilmeler

Konstrksiyonda, ekil 43 ile gsterilen emaya gre, bileik gerilme F ( 43 ) ile hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 24 + 242 + 4 7,12
Wbi = 26 N/mm2
Burada toplam normal gerilme yalnz eilme zorlamasndan oluur ve F ( 24 ) formul ile bulunur:
W1 = Weg1 = M e1 / WWe1 = M e1 / WWe1 = 200000 / 8167
www.guven-kutay.ch
W1 = 24 N/mm2
54
Kaynak balantlar
Eilme momenti:
Me1 = 200000
Nmm
Me1 = 0,5 . Fmax . b = 0,5 . 5000 . 80 = 200000

Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26:
WWe1 = 2 . a1 .H2 / 6 = 2 . 5 . 702 / 6 = 8167
WWe1 = 8167 mm3
Burada toplam kayma gerilimi yalnz ortalama kesme gerilimidir, bak F ( 25 ).

W = kor = Fmax / A W =5000 / 700
W= 7,1 N/mm2
Kaynak dikiinin kesmeye kar alan:

AW = 700 mm2
AW = 2 . a1 . H = 2 . 5 . 70 = 700
Kaynak dikii a1 in ekle gre devaml mukavemet deeri DS 952 nin artlarna gre u
ekilde hesaplanr:
Tablo 12 den 8/5, kaynak dikii ilenmemi, eri G ve Tablo 13 a) dan emniyetli ekil
mukavemet deeri, snr deerler oran = 1, iin, F den dolay
WkD = 60 N/mm2
Tablo 13 a) dan G-Erisi, = 1 iin
Bylece a1 kaynak yerindeki emniyet katsays F ( 35 ) formul ile hesaplanabilinir:
SWhes1 = W kD / WBi = 60 / 26 = 2,271
SWhes1 = 2,271
Kaynak dikii a1 in ekle gre devaml mukavemet deeri genel hesaplama artlarna gre u
ekilde hesaplanr:
Tablo 15 ile
W kD = D b1 b 2
Malzemenin devaml mukavemet deeri
dan
St 37-2
05_Mukavemet Deerleri, 05-7 Forml ve Tablolar dan:
= -1 iin
D = 180 N/mm2 .
Dinamik faktr b1 Tablo 15 /a dan, ift tarafl ke dikii, eilme
b1 = 0,8
malat faktr b2 Tablo 15 /c den, gnlk kontrolsz diki, dinamik
b2 = 0,5
W kD = D b1 b 2 = 180 0,8 0,5 = 60 / 26 72
WkD = 72 N/mm2
Emniyet katsays;
SWhesg1 = W kDg / WBi = 72 / 26 = 2,725
SWhes1 = 2,725
www.guven-kutay.ch
55
Kaynak balantlar
a2 kaynak dikiinin hesab:
LF
a2
M eg
a2
eg max
eg max
ekil 44, a2 kaynak dikii

Konstrksiyonun ekil 44 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme F ( 43 ) formul ile
hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W
Burada kayma gerilimi sfr olduundan W = 0, formlmz u ekli alr:

WBi 2 = Weg 2 + W = 21 + 3
= 24 N/mm2
Wbi2
Burada eilme gerilimi F ( 24 ) formul ile bulunur:

Weg 2 = M e 2 / WWe 2 = 600000 / 28800
Weg2 = 21 N/mm2
Eilme momenti:
Me2 = Fmax . LF2 = 5000 . 120 = 600000
Me2 = 600000
Nmm
LF2 = C + 0,5 . LW2 = 60 . 0,5 . 120 = 120
LF2 = 120 mm
Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26::

WWe2 = 2 . a2 .LW22 / 6 = 2 . 6 . 1202 / 6 = 28800
WWe2 = 28800 mm3
Burada ekme gerilimi:

= Fmax / A W 2 = 5000 / 1440
Weg2 = 3 N/mm2
Kaynak dikiinin ekmeye kar alan:

AW = 1440 mm2
AW = 2 . a2 . L = 2 . 6 . 120 = 1440
Kaynak dikii a2 in devaml mukavemet deeri her iki yolla ayn byklktedir.
SWhes2 = W kD / WBi2 = 60 / 24 = 2,469
= 2,469
S
Whes2
SWhesg 2 = W kDg / WBi2 = 72 / 24 = 2,962

www.guven-kutay.ch
SWhes2 = 2,962
56
4.2
Kaynak balantlar
rnek 2, Vin tamburu
32 kN tama kapasiteli vin tamburunda (ekil 45) u deerlerin bulunmas istenmektedir;

ne kadardr?
D
FYa
Bilinenler:
FYa
LF
letmedeki emniyet katsays ne kadardr?

FH = 16 kN,
LF
FYa = 8 kN
a
DT
; Fmin = 1 kN (0,03.Fyk)
ikiz tambur
DT = 355 mm
; LF = 120 mm
Kaynak dikileri devaml, epe evre, ilenmemi

konkav ke dikii, a = 6 mm.
FH
DT/2
Malzeme; 1. Varyant:
2. Varyant:
ekil 45, Vin tamburu
St 37-2
Ck 22
1.0038
1.1151
Kaynak dikiinde hesaplanan toplam gerilim Whes=Wbi konstrksiyonun bileik gerilimidir.
kOr
t max
eg max
k max
DT
FH
D T /2
t max
kOr
eg max
ekil 46, Tamburdaki gerilmeler

hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 1,5 + 1,52 + 4 9,62
Wbi = 10,4 N/mm2

W = Weg = M e / WWe = M e1 / WWe1 = 960000 / 624675
W1 = 1,537 N/mm2
Eilme momenti:
Me = LF . FYa = 8000 . 120 = 960000
Me1 = 960000 Nmm
Eilme kar koyma momenti F ( 6 ):

WW =
(355 + 2 6) 4 3554
(DT + 2 a ) 4 DT4
=
32 355
32 DT
www.guven-kutay.ch
WW = 624675 mm3
57
Kaynak balantlar
Burada toplam kayma gerilimi maksimum kesme gerilimi ile torsiyon geriliminin toplamdr.
W = Wk max + Wt = =7,2 + 2,4
W= 9,6 N/mm2
Maksimum kesme gerilimi forml F ( 26 ) ile hesaplanr.

k max = f W k FYa / A W = 4 . 1,5 . 8000 / (3 . 6692)
fW katsays:
4/3
bak ekil 28 ;
k katsays:
W= 7,2 N/mm2
bak ekil 28
k = (ri2 + ri ra + ra2 ) /(ri2 + ra2 )
k = 1,5

AW = 6692 mm2
AW = . a . DT = . 6 . 355 = 6692
AW = 6692 mm2
AW = . a . DT = . 6 . 355 = 6692
Burulma (torsiyon) gerilimi:
Wt = M t / Wt = 2840000 / 1877758 = 2,4
Wt = 24 N/mm2
Burulma (torsiyon) momenti:

M t = 0,5 FH DT = 0,5 . 16000 . 355 = 2840000
Mt = 2840000 Nmm
Brete gre burulma (torsiyon) kar koyma momenti:

Wt 2 AOr a = 2 . 98980 . 6 = 1877758
Wt = 1877758 mm3
Ortalama alan:
A Or = 0,25 DT2 = 0,25 . . 3552 = 98980
AOr = 98980 mm2
4.2.1 Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri
St 37 de a iin ekle gre devaml mukavemet DS 952 ye gre su sekilde hesaplanr:

Tablo 12 den 8/6, kaynak dikii ilenmemis, eri G ve Tablo 13 a) dan emniyetli ekil mukavemet
deeri, snr deerler oran = 0,03= 0 iin, kuvvet F hep ayn ynde
WSt37 = 90 N/mm2
G-erisi, = 0 iin
Ck 22 de a iin genel devaml mukavemet deeri u ekilde hesaplanr:
05_Mukavemet Degerleri, 05-7 Forml ve Tablolar dan =0 iin
Dinamik faktr b1 Tablo 15/a dan, ift tarafl ke dikii, eilme
malat faktr b2 Tablo 15/c den, gnlk kontrolsz diki, dinamik
DCk22 = 400 N/mm2

b1 = 0,2
b2 = 0,5
WCk 22 = DCk 22 b1 b 2 = 400 . 0,2 . 0,5
WCk22 = 40 N/mm2
Emniyet katsays St37 iin;

SWSt37 = WSt37 / Wbi = 90 / 10,4
SWSt37 = 8,685
Emniyet katsays Ck22 iin;

SWCk22 = WCk22 / Wbi = 40 / 10,4
SWCk22 = 3,86
www.guven-kutay.ch
58
4.3
Kaynak balantlar
rnek 3, Support, elik konstrksiyon
Supportda (ekil 47) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
F
... E
Ykleme durumu H iin kaynak dikiinin

emniyetli mukavemet deeri ne kadardr?
letmedeki emniyet ne kadardr?
Bilinen deerler
St 37-2
b
c
s
Fmax = 20 kN
h = 200 mm
s = 10 mm
U 140
Fmin = 0
b = 100 mm
c = 150 mm
Kaynak dikileri devaml, ilenmemi konkav ke

dikii, a = 5 mm.
1. Alternatif: epeevre kapal kaynak dikii.
ekil 47, Support
2. Alternatif: C-eklinde kaynak dikii.
Burada;
1. alternatifte kesme kuvveti iki dik diki tarafndan karland kabul edilir ve torsiyon
momentide Brete gre hesaplanr.
2. alternatifte kesme kuvveti bir dik diki tarafndan ve torsiyon momentininde iki yatay diki
tarafndan karlanaca kabul edilir.
Bylece pratikte hesap yaklak olarak yaplm olur.
4.3.1 1. Alternatif, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler
b1
k= 0
a
Mt
Z
k max
h1
90 evrili
a
Mt
h1
k max
t max
k= 0
ekil 48, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler
Konstrksiyonun ekil 48 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme yalnz kayma
gerilmelerinin toplamdr, F ( 33 ):
W1 = Wk + Wt = 7,7 + 9,3 = 17
W1 = 17 N/mm2
Maksimum kesme gerilmesi F ( 26 ) ekil 48 ile grld gibi iki plaka olduundan bir plaka iin
kuvvet F = 10 kN ve kaynak dikii alanda bu alternatifte iki diki alan olarak hesaplara alnr.
Wk max = f W k F / A W = 1,03 . 1,5 . 10000 / 2000
Wk = 7,7 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 0,5 fW = 1,03 ve k = 3/2 = 1,5

Kesme etkisindeki kaynak dikii kesiti, F ( 21 );
AW = 2000 mm2
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 200 = 2000
www.guven-kutay.ch
59
Kaynak balantlar
Torsiyon gerilimi F ( 27 );
Wt = M t / WWt =2000000 / 215250
WWt = 9,3 N/mm2
Torsiyon momenti:
M t = F LF = 10000 . 200 = 2000000
Mt = 2000000 Nmm
Torsiyon kar koyma momenti Brete gre, F ( 19 ) :

W wt 2 A or a = 2 . 21525 . 5 = 215250
WWt = 215250 mm3
Ortalama alan Brete gre, F ( 20 )

A or (h + a ) (b + a ) =(200+5) . (100+5) = 21525
AOr = 21525 mm2
4.3.2 2. Alternatif, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler

b1
b1
a
k= 0
a
Z
k max
90 evrili
Mt
t max
h1
Mt
h1
FMt
t max
k max
a
k= 0
ekil 49, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler
Konstrksiyonun ekil 49 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme tek tek hesaplanan
kayma gerilmesinin maksimum deeridir.
Bu alternatifte ekil 49 ile grld maksimum kesme gerilmesi tek dik diki ve torsiyon
gerilmeside iki yatay diki tarafndan karland kabul edilir.
Bir plakay etkileyen kuvvet F = 10 kN kabul edilir.
Kesme gerilimi F ( 26 );
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 10000 / 1000
Wk = 15 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 0,025 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5

AW = 2000 mm2
AW = a . h1 = 5 . 200 = 1000
Wt = FMtC / A WYat =11345 / 500
Wt = 22,7 N/mm2
www.guven-kutay.ch
60
Kaynak balantlar
Bir yatay dikii etkileyen kuvvet:

FMtC = M tC / h1 = 2268900 / 200 = 11345
FMtC = 11345 N
Torsiyon momenti:
M tC = F LFC = 10000 . 226,89 = 2268900
Mt = 2268900 Nmm
Kuvvet kolu:
LFC = SC + c1 = 76,89 + 150 = 226,89
LFC = 226,89 mm
SC mesafesi:
a
b1
SC
SC =
1002 5 + 102,5 210 5

2 100 5 + 210 5
SC = 76,89 mm
a
h1 +2a
b 2 a + (b1 + 0,5 a1) (h1 + 2 a1) a1

SC = 1 1
2 b1 a1 + (h1 + 2 a1) a1
ekil 50, C-kaynak dikii arlk merkezi

Tek yatay diki alan
AYat = 500 mm2
AYat = a . b1 = 5 . 100 = 500
3. Alternatif, C-eklinde kaynak dikiindeki maksimum gerilme torsiyon gerilmesidir.

Wt = 22,7 N/mm2
4.3.3 Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri
elik konstrksiyonda kaynak.

letmedeki zorlanma : Burulma ve makaslama,
Kaynak durumu:
bkey ke dikii.
Emniyetli kayma mukavemeti, Tablo 19, 8. sra :
Ykleme durumu H, malzeme St 37-2,
Zorlanma dikite boyuna kayma,
Btn dikiler, btn kaynak kaliteleri,
WEM = 135 N/mm2
Emniyetli kayma mukavemeti:
elik konstrksiyonda emniyetli mukavemet deerlerinin iinde sakl olarak emniyet katsays
vardr. Kontrol WEM Whes olarak yaplr.
WEM = 135 N/mm2 W1 = 17 N/mm2 ve WEM = 135 N/mm2 Wt = 22,7 N/mm2 olduu iin
konstrksiyon emniyetlidir.
www.guven-kutay.ch
61
Kaynak balantlar
4.4
rnek 4, Lokma anahtar uzatmas , makina imalat
zel montaj takm olarak ekil 51 ile gsterilen

lokma anahtarna M10 cvatalarn (12.9 kalitesi
dahil) skmak iin uzatma paras kaynatlacaktr.
Lokma anahtarnn ve uzatmann malzemesi ST52-3

olduu bilinmektedir.
Kaynak
dikii
Konstrksiyon iin SEM 1,5 olamas istenmektedir.

Aadaki alternatif konstrksiyonlardan hangisi bu
artlar yerine getirir?
1. Alternatif: epeevre bilezik kaynak dikii.
2. Alternatif: Kama kaynak dikii.
ekil 51, Lokma anahtar

Bilinenler;
M10, 12.9 kalitesi iin skma momenti,
bak www.guven-kutay.ch / Teknik teori / 08a n germeli cvata klavuzu MSk = 46 Nm
Zorlama dinamik, kaynak balants makinada kaynak.
45.
t max
di
di
t max
ekil 52, epeevre O-kaynak dikii
t max
Mt
di
Mt
t max
ekil 53, Kama kaynak dikii

www.guven-kutay.ch
62
Kaynak balantlar
4.4.1 1. Alternatif, epeevre O-kaynak dikii
4. Alternatif, ekil 52.

Kaynak dikiini 5 mm yarm V dikii olarak kabul edelim .
Bylece di = d 2 a = 15 2 . 5 = 5 mm bulunur.
Torsiyon gerilimi, ekil 52 iin, F ( 27 );
Wt1 = M t / WWt =46000 / 654 = 70,3
Wt1 = 70,3 N/mm2
Torsiyon mukavemet momenti, F ( 7 ):

W wt =
D 4 - d 4 154 - 54
=
= 654
16
15
D
16
WWt = 654 mm3
4.4.2 2. Alternatif, Kama kaynak dikii
5. Alternatif, ekil 53.

Wt 2 = M t / WWt =46000 / 663 = 69,4
Wt2 = 69,4 N/mm2
Torsiyon mukavemet momenti:

W wt =
d3
= 153 = 663
16
16
WWt = 663 mm3
4.4.3 Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri
Makinada kaynak konstrksiyonu, dinamik kayma zorlamas.

St 52-3 iin ekle gre devaml mukavemet DS 952 ye gre su sekilde hesaplanr:
Tablo 12 den 9, eri H ve Tablo 13 b) dan emniyetli ekil mukavemet deeri, snr deerler oran
= 0 iin, maksimum ve sfr.
WSt52 = 165 N/mm2
H-erisi, = 0 iin
4.4.4 Kaynak dikilerinin emniyet katsays
Emniyet katsays 1. alternatif iin;

SW1 = WSt52 / W1 = 165 / 70,3
SWSt37 = 8,685
Emniyet katsays 2. alternatif iin;

SW2 = WSt52 / W2 = 165 / 69,4
SWCk22 = 3,86
Her iki konstrksiyon artlar yerine getirecektir.
www.guven-kutay.ch
63
Kaynak balantlar
4.5
rnek 5, Tayc kiri, elik konstrksiyon
Tayc kirite (ekil 51) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
1
h1
St 37-2


elik konstrksiyonda kaynak, statik zorlama.
b1
... E
Konstrksiyon tamamen kesmeye zorlanr. Kesme

kuvvetini yalnz dik dililer karlar. Genel olarak
epeevre kapal diki kuvvetin tanmas iin olmayp, paslanma ve korozyonu nlemek iin yaplr.
Bilinenler: q1 = 60000 N/m2 B = 1m
A = 5 mm,
h1 = 140 mm (NPU140)
L = 1m.
ekil 54, Tayc kiri

4.5.1 Kaynak dikiindeki gerilmeler
b1
Y
a= 0
a
Fq
S
a max
h1
90 Verdreht
a max
a= 0
ekil 55, Kama kaynak dikii
Bir balanty zorlayan kuvvet 60000 / 4 = 15000 N

Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 15000 / 1400 = 16,07
Wk = 16 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 5/140 = 0,036 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
AW = 1400 mm2
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 140 = 1400
www.guven-kutay.ch
64
4.5.2
Kaynak balantlar
Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri
elik konstrksiyonda kaynak. letmedeki zorlanma : makaslama,

Kaynak durumu:
bkey ke dikii.
Emniyetli kayma mukavemeti, Tablo 19, 8. sra :
Ykleme durumu H,
malzeme St 37-2,
Zorlanma dikite boyuna kayma,
Btn dikiler, btn kaynak kaliteleri,
WEM = 135 N/mm2
Emniyetli kayma mukavemeti:

4.5.3
Konstrksiyonun analizi
vardr.
Kontrol WEM Wk olarak yaplr.
Burada WEM = 135 N/mm2 Wk = 16 N/mm2 olduundan konstrksiyon gayet emin durumdadr.
www.guven-kutay.ch
65
Kaynak balantlar
4.6
rnek 6, Support, elik konstrksiyon
Supportta (ekil 51) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
F
... E

St 37-2
elik konstrksiyonda kaynak, statik zorlama.
St 37-2
L2
Bilinenler: F1 = 6000 N
L1
h1 = 150 mm
s
a = 5 mm,
ekil 56, Support

4.6.1 Kaynak dikiindeki gerilmeler
eg max
kOr
L1
Meg
k max
eg max
ekil 57, Kaynak dikiindeki gerilmeler
Eilme gerilimi;
hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 128 + 1282 + 4 62
Wbi = 128 N/mm2

W = Weg = M e / WWe = M e1 / WWe1 = 900000 / 7031
W1 = 128 N/mm2
Eilme momenti:
Me = LF . FYa = 6000 . 150 = 900000
Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26::
Me1 = 900000 Nmm
WWe = 2 . a2 .h12 / 6 = 2 . 5 . 1502 / 6 = 7031
WWe = 7031 mm3
www.guven-kutay.ch
66
Kaynak balantlar
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 6000 / 1500 = 6,00
Wk = 6 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 5/200 = 0,025 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
AW = 1500 mm2
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 150 = 1500
4.6.2 Kaynak dikilerinin emniyetli mukavemet deeri
elik konstrksiyonda kaynak. letmedeki zorlanma : eilme ve makaslama,

Kaynak durumu:
bkey ke dikii.
Emniyetli mukavemet deeri, Tablo 19, 10. sra :
Ykleme durumu H,
malzeme St 37-2,
Btn kaynak kaliteleri,
Mukayese mukavemet deeri
Emniyetli mukayese mukavemet deeri:
WEM = 135 N/mm2
4.6.3 Konstrksiyonun analizi
vardr.
Kontrol WEM Wbi olarak yaplr.
Burada WEM = 135 N/mm2 Wbi = 128 N/mm2 olduundan konstrksiyonda hesapca bir saknca
yoktur.
www.guven-kutay.ch
67
Kaynak balantlar
4.7
rnek 7, Kazan konstrksiyonu
Hacmi aa yukar en az 2,5 m3 olan ve pe =18 Bar = 0,1 . 18 = 1,8 N/mm2 iletme basnc iin bir
kazan yaplacaktr. En fazla iletme ss 60...80 C derecedir. Kaynak dikileri kontrolsz.
letmede korozyon tehlikesi yok.
dd
s GD
L GD
h GD
sG
ekil 58, Kazan konstrksiyonu, 1. Alternatif

1 Taban
4 Kazan ayaklar
2 Kazan gmlei
5 Kazan girili taban
3 Giri delii
Bilinen seilmi ller:

Kazan d ap
dd = 1000 mm
Kazan boyu
L = 3200 mm
Bakm delii boyu
LGD = 400 mm
Bakm delii eni
bGD = 300 mm
Bakm delii ykseklii
hGD = 100 mm
Bakm delii cidar
bGD = 15 mm
zm, 1. Alternatif;
Malzemenin seimi, tecrbelere gre veya depomuzda bulunan malzemelerden seilir. Yardmc
olarak Tablo 21 ilede malzeme seimi yaplabilir. rnein; pe . Di = 18 . 1000 = 18000 <
20000 bantsndan RSt 37-2, W.Nr. 1.0038 malzemesinin seilmesinde bir saknca yoktur.
Gmlek kalnl, seimi F ( 66 ) forml ile yaplr.
sG =
1000 1,8
d d pe
+ 0,4 + 1 = 9,82
+ c1 + c2 =
185
K
+ Pe
2
2
0,85 + 1,8
SEM
1,5
www.guven-kutay.ch
sG = 10 mm
68
Kaynak balantlar
dd = 1000 mm
Pe = 1,8 N/mm2
K100=185 N/mm2
SEM = 1,5
= 0,85
C1 = 0,4 mm
C2 = 1 mm
Kazann d ap, Hacim iin verilen deer.

Kazan basnc, konstrksiyon istekler listesinden.
Is etkisinde akma mukavemet deeri. letmedeki sy T = 100 C kabul
edelim ( 80 C), RSt 37-2 iin Tablo 21 ile bulunan deer.
Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol olmadan.
Dikiin kalnla oran.
Malzeme kalnl tolerans . 10 ile 20 mm arasndaki kalnlk iin mal
retenin verdii deer.
Malzeme emniyet kalnl tolerans, Tablo 23 ile, s < 30 mm iin,
Taban kalnl, Poz 1, seimi F ( 68 ) forml ile yaplr.

sT =
1000 1,8 2,75

d d pe
+ 0,4 + 1 = 11,33
+ c1 + c2 =
185
K
2
0,85
4
SEM
1,5
sT = 12 mm
Burada btn deerler gmlek kalnlndaki gibi aynen alnr yalnz taban ekli faktr deeri
yaklak kresel ekil iin F ( 71 ) forml ile hesaplanr.
0,0325
0,0325
= 1,9 + 0,7 + y = 1,9 +
+ 0,0096 = 2,75
= 2,75
y
0,00960,7
RT
dd
h1
h2
y deeri forml F ( 74 ) ile hesaplanr. Burada sx kalnl deeri iin daha nce hesaplanm
olan gmlek kalnlndan 1 mm daha kaln alnr alnr.
y = 0,0096
y = (s x c1 c 2 ) / d d = (11 0,4 1) / 1000 = 0,0096
ekil 59, Bombeli taban ekli, balantsz, ounlukla yaplan konstrksiyon

Bombeli taban parasnn lleri;
Taban yar ap
RT = dd = 1000
RT = 1000 mm
Taban ke yar ap
R = 0,1 . dd = 0,1 . 1000 = 100
R = 100 mm
Bord ykseklii
h1 3,5 . sT = 3,5 . 12 = 42
h1 = 42 mm
Bombeli ksm
h2 = 0,1935 . dd 0,455 . sT = 0,1935 . 1000 0,455 . 12
h2 = 188 mm
Taban kalnl, Poz 2, (Balant taraf taban) seimi Poz 1 gibi yaplr. Yalnz burada balant
flan iin kaynak dikileri bulunduundan daha kaln malzeme kullanp kontrol etmekte fayda
vardr. Buradada hesaplar iin taban kalnln sx2 = 15 mm kabul edelim.
y 2 = (s x 2 c1 c2 ) / d d = (15 0,4 1) / 1000 = 0,0136

www.guven-kutay.ch
y = 0,0136
69
Kaynak balantlar
Balant konstrksiyonunun lleri;

Taban ekil faktr bombeli (balantl) iin, F ( 73 )
d ib
2 = 1,9 +
0,933 z 2
0,933 0,2
= 3,5
= 1,9 +
y2
0,0136
z2 = dib / di 0,2
Bombeli kazan taban iin gerekli cidar kalnl, Balantl, forml
F ( 69 ) ile;
ekil 60, Bombeli taban ekli,

balantl
s2 =
d d pe 2
1'000 1,8 3,5
+ c1 + c 2 =
+ 0,4 + 1 = 14,03
K
185
4
4
0,85
SEM
1,5
s2 = 15 mm
Bombeli balantl kazan taban cidar kalnl
Mukavemet hesab, Konstrksiyon eklimize gre bakm giri delii konstrksiyonu ekil 61 ile
gsterilmitir. Bu konstrksiyonunun mukavemet kontrol F ( 63 ) ile yaplr;
b
s GD
L GD
300/2=150
15
A 0 A1
h GD
100
sG
10
zdm alan;
A = LA . ri = 255,6 . 490 = 126031 mm2
LA = b + sGD + LGD =92,21 + 15 + 150 = 257,21 mm
b = (di + sG c1 c 2 ) (sG c1 c2 )
di
dd
1000
A' 1
Bi = pe + bkEM
A 2
A'
LA'
ekil 61, Bakm giri delii lleri
di = dd 2 sG = 1000 2 . 10 = 980 mm
b = (980 + 10 0,4 1) (10 0,4 1) = 92,21 mm
Toplam takviye alan;

A Top = A 0 + A1 = 793 + 1'340 = 2'133
A1 = 2'133 mm2
A 0 = b (sG c1 c2 ) = 92,21 . (10 0,4 1) = 793
A0 = 793
A1 = h (sGD c1 c2 ) = 100 . (15 0,6 1) = 1'340
A1 = 1'340 mm2
h = 1,25 (diG + sT c1 c2 ) (sT c1 c2 )

h = 1,25 (980 + 15 0,6 1) (15 0,6 1) = 144 > 100 mm
h = 100 mm
A' 1
126'031 1
Bi = pe + = 1,8
+ = 107,3
2
A 2
2'133
Bi = 110 N/mm2
K100=185 N/mm2
Is etkisinde akma mukavemet deeri. letmedeki sy T = 100 C kabul

edelim ( 80 C), RSt 37-2 iin Tablo 21 ile bulunan deer.
SEM = 1,5
Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol olmadan.

www.guven-kutay.ch
70
Kaynak balantlar
bkEM =
K100 185
=
125
SEM 1,5
bkEM = 125 N/mm2

Bi = 110 N/mm2 < bkEM = 125 N/mm2
Bakm giri deliinin konstrksiyonu zayflatmas takviye ile karlanm ve tehlikeli bir durum
yaratmamtr.
Emniyet kontrol; Gmlek kalnl F ( 66 ) formlnden;
sG c1 c2
d d p'
d d p'SEM
sG =
+ c1 + c2
=
K
2 K + p'SEM
1
2
+ p'
SEM
1
sG c1 c2
SEM =
2 K + p'SEM
d d p'SEM
1
sG c1 c 2
2K
1
=
d d d d p'SEM
2 K100
2 185 0,85
=
1,18
d d p'
1'000 1,3 1,8
1,3 1,8
p'
sG c1 c2
10 0,4 1
SEMhes = 1,18
SEMGER = 1,1
Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol p' = 1,3 . pe
Burada;
SEMhes = 1,18 > SEMGER = 1,1
Konstrksiyon hesaplara gre fonksiyonunu yapar.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
71
5 Konu indeksi
Aln dikii .................................................................. 27
Karbon edeer miktar................................................ 7

Kaynak dikiinde gerilimler....................................... 11
Kaynak emniyeti .......................................................... 9
Kaynak imkanlar......................................................... 9
Kaynaklanma zellii .................................................. 6
Kaynaklanma yetenei................................................. 6
Kaynakta boyutlar...................................................... 27
Kaynakta gerilmeler................................................... 33
Kaynakta mukavemet........................................... 37, 38
Krdkm ..................................................................... 7
Konstrksiyon nerileri ............................................. 23
Konstrksiyon ve balant kayna............................ 12
Basn kayna........................................................... 17
Basnl kazan............................................................ 46
Byk souma hz .................................................... 10
elik dkmler ............................................................ 7

elik konstruksiyonda kaynak................................... 41
elikte % olarak karbon ktle miktar ......................... 8
D
Diren kayna........................................................... 18
Doldurma kayna ..................................................... 12
E
Elektrik ark kayna.................................................. 16

Elektrik nokta kayna............................................... 18
Elektrikle makara kayna ......................................... 19
Elektron n kayna ................................................ 19
Emniyet katsays....................................................... 33
Eritme kayna........................................................... 12
F
Fazla alaml elikler .................................................. 7

G
Gasla eritme pres kayna.......................................... 18

I
Is Etki Sahas ............................................................ 10

Is etkisi ..................................................................... 10
Istma hz .................................................................. 10
J
Jger........................................................................... 43
Makina imalatnda kaynak......................................... 32

Metal inert gaz kayna.............................................. 17
N
Nokta kayna ............................................................ 39

O
Oksiasetilen kayna .................................................. 16

Oksijen kayna ......................................................... 16
Omega yntemi.................................................... 42, 43
P
Pres kayna......................................................... 12, 17

S
Souk pres kayna .................................................... 12

T
Tamirat kayna ......................................................... 12

Termik periyodlarn maksimum ss .......................... 10
Toz alt kayna ......................................................... 16
W
Wolfram inert gaz kayna......................................... 17
www.guven-kutay.ch
72
6 Kaynaklar
6.1 Literatr
Bargel/Schulze
Werkstoffkunde, VDI Verlag GmbH, Dsseldorf
Dubbel, H.
Taschenbuch fr den Maschinenbau,

Springer Verlag,Berlin/Heidelberg/New York, 14. Auflage 1981
Decker, K-H.
MASCHINENELEMENTE, Gestaltung und Berechnung

Carl Hanser Verlag, Mnchen Wien, 8.Auflage
Khler / Rgnitz
MASCHINENTEILE, Teil 1 und Teil 2

B.G.Teubner, Stuttgart
Langer, E.
MASCHINENELEMENTE, Berechnung und Gestaltung

Dmmler
Matek, W. / Muhs, D. / Wittel, H.
ROLOFF / MATEK MASCHINENELEMENTE, LEHR UND

TABELLENBUCH,
Verlag Fried. Vieweg & Sohn, Braunschweig / Wiessbaden,
14.Auflage 2000
Neumann, A.
SCHWEISSTECHNISCHES HANDBUCH,
Teil 1, Grundlagen, Tragfhigkeit, Gestaltung
Deutscher Verlag fr Schweisstechnik (DVS)
Neumann, A.
SCHWEISSTECHNISCHES HANDBUCH, Teil 3,

Maschinen- und Fahrzeugbau
Niemann, G.
MASCHINENELEMENTE, Band I
Springer Verlag, Berlin/Heidelberg/New York, 2.Auflage 1981
Scheermann, H.
LEITFADEN FR DEN SCHWEISSKONSTRUKTEUR

Wellinger,K. / Dietmann, H.
Festigkeitsberechnung, Grundlagen und technische Anwendung,

Alfred Krner Verlag, Stuttgart 1976

Kaynak

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kaynak

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2010 Mart

1.2.2.6 Kaynak konstrksiyonunun kontrol .....................................................................33

ekil 1, Kaynak balants

Parann kaynaklanma zellii

ekil 2, Parann kaynaklanma zellii

Malzemenin kaynaklanma yetenei demek; o malzemenin herhangi bir kaynaklama yntemiyle

0,2 % < C < 0,3 %

100 ile 150C kadar

0,3 % < C < 0,45 %

150 ile 275C kadar

0,45 % < C < 0,8 %

275 ile 425C kadar

Tablo 2, malat eliklerinde % olarak karbon ktle miktar

Karbon edeer miktar "K" u formlle bulunur:

%Mn %Cr %Mo % Ni %Cu %P

Dikkat; Bu formle (F ( 1 )) daima bilinen maksimum deerin konulmas gerekir.

Formln tatbikini grmek iin bir rnek ele alalm.

22CrMo4, Malzeme No.: 1.7350 ve bileimin kimyasal analizi:

0,8 1,2 0,5 0,6 0,035

Krdkmn dokusundaki grafitten tr kolay kaynak yapma imkazszdr. Pratikte krdkmde

0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei

Kaynak emniyeti genelde malzemenin gevrekleme zelliine bal olmasna ramen

0.1.3 Kaynak imkanlar

Kaynak imkanlar konstrksiyonun seilen kaynak yntemiyle yaplp yaplamayacadr.

Kaynak ortasndan mesafe

ID3 Isnma Derecesi 3

ekil 3, Kaynak dikii yannda s ak

IES Is Etki Sahas

ID Isnma ve souma esnasnda Fe-C-alamlarnda

ekil 4, Molekllerin grnm

ekil 5, Aln kayna yaplm paralarda, dikiteki gerilimler

Seri imalatta daha ekonomiktir.

0.1.5 Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm

El ile, ksmi otomatik, tam otomatik kaynak yapma ekilleri vardr.

Tablo 4, Para durumlar ve diki ekilleri (DIN 1912)

Paralar bir dzlemde

Paralar bir birleriyle paralel

Paralar bir birleriyle paralel

Bir para dier para ile dik

Kuvvet ak gayet normal.

Genelde eilmeye zorlanan

Enine zorlanmada nlemler

Ayn dzlemde bulunan iki

Enine zorlanmada nlemler

Bir para dier para ile dik

ki para herhangi bir a

T konumuna gre daha az

veya daha fazla para bir

Byk ykler iin kullanll

ift T durumunun dik a

" o " kaynak dikiinin bulunduu yer.

Tablo 5, Dier dikiler, " a " kaynak diki kalnln gsterir

Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.

Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.

Bu bir basnl s kaynadr. Zksek kaliteli

Tablo 6, Yardmc ve ek simgeler

Aralksz btn evre kaynatlacak

Kaynak veya az ok tarafnda, nde /

Tablo 7, Kaynak iaretinin teknik resimde gsterilmesi

3. Referans izgisi dz ve kesik

8. Punta kaynakta diki adedi

Punta kaynakta diki aras

0.1.8 Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar