Σύγχρονες τεχνολογίες & εφαρμογές ανεμοαντλιών στον Ελληνικό χώρο.

Σύγχρονες Τεχνολογίες & Εφαρμογές Ανεμαντλιών στον Ελληνικό χώρο.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος Σελ.1
1. Άνεμος
1.1 Μύθος & Πραγματικότητα 3-7
1.2 Θεωρία κίνησης του Ανέμου 8-24
2. Αιολική Ενέργεια 25-29
2.1 Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα 30-34
Αιολικής Ενέργειας
2.2 Ανεμογεννήτριες 35-47
2.3 Οι Ανεμομηχανές στην Ελλάδα 48-64
2.4 Διάφοροι τύποι Αιολικών Μηχανών 65-74
2.5 Συμπεριφορά Αιολικής Μηχανής 75
2.5.1 Όριο Betz 76-80
2.5.2 Αεροτομές 81-99
3. Ανεμολογικά Συστήματα στον 100-106
Ελλαδικό χώρο
3.1 Αιολικό Δυναμικό 107
3.1.1 Αιολικοί χάρτες 108-118
3.1.2 Εφαρμογές Αιολικής Ενέργειας 119-121
3.1.3 Εξέλιξη της Αιολικής Ενέργειας 122-124
στην Ελλάδα
3.1.4 Αιολικά Πάρκα 125-135
3.1.5 Αιολικά Πάρκα στη θάλασσα 136-137
4. Υβριδικά Αιολικά 138-139
4.1 Τεχνική 140
4.2 Τα πλεονεκτήματα 141
4.3 Το πρώτο υβριδικό υδροηλεκτρικό 142
στην Ελλάδα
4.4 Περιγραφή του συστήματος της 142-144
Ικαρίας με το ΥΒΕ
5 Αντλησιοταμίευση 145-149
5.1 Η συνεισφορά της 149-158
αντλησιοταμίευσης
6. Οι ανεμογεννήτριες του μέλλοντος 159-163
Συμπεράσματα 164-166
Βιβλιογραφία 167-169
-1-
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΛ ΛΑΣ γη του φωτός & του ανέμου ,θα πρόσθετα εγώ. Η Ελλάδα είναι μια
προικισμένη χώρα από άποψη φυσικής ομορφιάς & φυσικού πλούτου. Όπως είναι
γνωστό, βρίσκεται στην πρώτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης όσων αφορά την
ένταση των ανέμων και στη δεύτερη θέση σε ότι αφορά τα ποσοστά ηλιοφάνειας.
Οι πρόσφατες διεθνείς συμφωνίες καθιστούν τον ελληνικό χώρο κομβικό σημείο
της «Ενεργειακής Κοινότητας» ,που στο άμεσο μέλλον θα έχει ρόλο πρωταγωνιστή.
Στην πρώτη ενότητας της παρούσας πτυχιακής εργασίας γίνεται μια αναφορά
στον Άνεμο παραπέμποντας και στην ελληνική μυθολογία αλλά και στην
πραγματικότητα. Επίσης, μελετάται η θεωρία κίνησης του ανέμου.
Η δεύτερη ενότητα αφιερώνεται στην αιολική ενέργεια ,στην εξέλιξη των
ανεμομηχανών της Ελλάδας, αλλά και στα διάφορα είδη.
Στην τρίτη ενότητα παρατίθενται στοιχεία και χάρτες σχετικά με το αιολικό
δυναμικό και τα αιολικά πάρκα στην ξηρά αλλά και στη θάλασσα.
Στην τέταρτη ενότητα γίνεται μια αναφορά στα υβριδικά αιολικά.
Η πέμπτη ενότητα αφιερώνεται στην αντλησιοταμίευση και στα προσδοκώμενα
οφέλη από αυτή.
Τέλος ,στην έκτη ενότητα παρατίθενται στοιχεία σχετικά με τις ανεμογεννήτριες
του μέλλοντος.
-2-
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΑΝΕΜΟΣ
-3-
Εισαγωγή
1.Άνεμος
1.1 Μύθος & πραγματικότητα
Η όποια αισθητή «οριζόντια κίνηση» του αέρα ονομάζεται άνεμος.

Η όποια αισθητή «κατακόρυφη κίνηση» του αέρα ονομάζεται ρεύμα, και αν μεν είναι
από κάτω προς τα επάνω λέγεται ανοδικό ρεύμα, αν είναι από επάνω προς τα κάτω
λέγεται καθοδικό ρεύμα.
Ο άνεμος ως στοιχείο της φύσης παίζει καθοριστικό ρόλο σε πολλές
δραστηριότητες του ανθρώπου, με ευρύτερη επίδραση στη ζωή του. Για τον λόγο
αυτό ο λαός, σύμφωνα και με τη έντονη τάση του να δίνει στη φύση ψυχή και η κίνη
ση, προσωποποίησε από πολύ νωρίς τους ανέμους, δημιουργώντας και σχετικές
δοξασίες, παραδόσεις και παραμυθιακές διηγήσεις, όπου συχνά κυριαρχεί όχι το
φυσικό αλλά το μεταφυσικό στοιχείο. Στις προσωποποιήσεις αυτές ο άνεμος παίρνει
ποικίλες μορφές. Αρκετά γνωστοί είναι οι "Αέρηδες" στην περιοχή της Ακρόπολης,
το ρολόι δηλαδή του Ανδρονίκου Κυρρήστου που φέρει ανάγλυφες
προσωποποιημένες παραστάσεις των ανέμων, με ιδιαίτερα σύμβολα για τον καθένα.
Επειδή ο άνεμος επηρέαζε σημαντικά τη ζωή του, ο άνθρωπος θέλησε να τον
έχει πάντοτε αρωγό στις εργασίες και δραστηριότητές του, είτε η πνοή του ωθούσε
το ιστιοφόρο, είτε γύριζε τα φτερά του μύλου, ή βοηθούσε στο λίχνισμα των
σιτηρών. Έτσι, όταν χρειαζόταν, κατέφευγε και σε μέσα μαγικά, σε μια δηλαδή
πρακτική με μακρόχρονη παράδοση στον ελληνικό χώρο, για να ημερώσει και να
προσεταιριστεί τον άνεμο, αν αυτός από αρωγός γινόταν φόβος και απειλή, για
ανθρώπους, ζώα και παραγωγή. Η μαγεία αυτή έχει διπλή ενέργεια: να κινήσει τον
άνεμο ή, αντίθετα, να τον δέσει, να τον υποτάξει.
Η αρχαία παράδοση κάνει λόγο και για ειδικούς δέτες των ανέμων, παρέχει
μάλιστα και τον τρόπο της σχετικής ενέργειας, το Βυζάντιο, η αρχαία παράδοση
συνεχίζεται και είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία ότι στα χρόνια του Μ.
Κωνσταντίνου κάποιος Σώπατρος καταδικάζεται και θανατώνεται με την κατηγορία
ότι έδεσε τους ανέμους και εμπόδισε να έρθουν τα καράβια με το σιτάρι από την
-4-
Αίγυπτο. Η μαγική παράδοση γύρω από τους ανέμους μαρτυρείτε και στους
νεότερους χρόνους. Οι πληροφορίες είναι αρκετές και μερικές από αυτές είναι: στην
Κάλυμνο συνηθιζόταν κατάδεσμος του βορρά με δέσιμο σπάγκων σε σταυροδρόμια
και με εκφώνηση ειδικής επωδής, συνοδευόμενης με ύβρεις. Δέσιμο του σφοδρού
ανέμου γινόταν επίσης στη Σαλαμίνα, όπου πήγαιναν σ’ ένα εκκλησάκι πάνω σε
ύψωμα και εκεί έκλειναν το παράθυρο που βρισκόταν στη μεριά του ανέμου και
κρεμούσαν ένα κομμάτι δίχτυ.
Οι άνεμοι είχαν κυρίαρχο ρόλο στην αρχαία μυθολογία ‘ως φυσική δύναμη’
είχαν την μορφή της θεότητας που γεννούν κι αυτοί με τη σειρά τους άλλα δαιμονικά
όντα. Σε διαφορά έπη παρατηρούμε την ύπαρξη τους έχοντας μάλιστα διάφορες
ονομασίες που μερικές από αυτές έχουν μείνει ως σήμερα, π.χ. Ο Ζέφυρος ο οποίος
είναι ο δυτικός άνεμος, ο Εύρος (Οδύσσεια, ε 295 - 96), που είναι ανατολικός, ή
νοτιοανατολικός, όπως χαρακτηρίζεται στο "Ωρολόγιον του Ανδρόνικου του
Κυρρήστου" (Πύργος των Ανέμων) οι Βορεάδες που είναι ο βόρειος άνεμος, ο Νότος
ο οποίος είναι ο νότιος άνεμος και ως χαρακτηριστικό παράδειγμα των δαιμονικών
όντων που γεννούσαν είναι ο τρομακτικός Τυφώνας ο οποίος προσωποποιούσε για
τους Αρχαίους όχι μόνο τον βίαιο άνεμο αλλά γενικότερα την ηλεκτρισμένη
ατμόσφαιρα και την ηφαιστειακή και σεισμική δραστηριότητα, φαινόμενα που
ανατρέπουν την εύρυθμη λειτουργία των φυσικών μηχανισμών και απειλούν τις ίδιες
τις θεότητες που επιτηρούν και διαφυλάσσουν την τάξη του κόσμου.
Ο άνθρωπος στάθηκε με δέος και έκσταση μπροστά στον έναστρο ουρανό,
στην απέραντη και αεικίνητη θάλασσα, στην αόρατη δύναμη που δημιουργεί τους
καιρούς και προσπάθησε να εξηγήσει, με όσες δυνατότητες διέθετε κάθε φορά, το
μυστήριο των αστρικών κινήσεων σε σχέση με τη γη, που θεωρούσε ακίνητη.
Ανεξαρτήτως θρησκευτικών θεωριών ο άνθρωπος προσωποποιεί τα ουράνια
σώματα και τα φυσικά φαινόμενα (Διόσκουροι, Αυγερινός Πούλια, Άρκτος
κλπ.).Αυτόν τον ορατό στέρεο κόσμο διατρέχει, διαπερνά, συντρίβει, γκρεμίζει με
την ορμή του ο αόρατος Άνεμος με τις ανθρώπινες ιδιότητες και αντιδράσεις,
καθώς λύσσα, χουγιάζει (φοβερίζει), βογγά, ουρλιάζει, σαρώνει αλλά και χορεύει,
τραγουδά, σφυρίζει, χαϊδεύει κ.λπ.
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναθέσει την εποπτεία των ανέμων στο θεό
Αίολο. Ο Αίολος κρατούσε τους ανέμους μέσα σε ασκούς και τους άφηνε μετά από
εντολή του Δία, ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Άρνης ή κατά άλλους του
Ιπποτάδη και ζούσε σε ένα νησί την Αιολία, με χάλκινα τείχη.
-5-
Ο Όμηρος μας λέει ότι ήταν γιος του Ιπποτάδη και ζούσε στο νησί μαζί με
την γυναίκα του Ηώ ( Η Ηώς ή Ηώ αρχ. Έως ή και Αύως), ενώ είχε έξι γιους και έξι
κόρες . Όταν ο Οδυσσέας του ζήτησε μετά από καιρό την βοήθεια του να φύγει
αυτός έκλεισε όλους τους ανέμους σε ένα ασκί και άφησε μόνο τον Ζέφυρο να
φυσήξει και να τον βοηθήσει . Με την βοήθεια του Ζέφυρου ο Οδυσσέας και οι
σύντροφοι του έφτασαν πολύ κοντά στην Ιθάκη, αλλά όταν ο Οδυσσέας
αποκοιμήθηκε οι σύντροφοι του άνοιξαν το ασκί, νομίζοντας ότι έχει χρυσάφι, και
άφησαν ελεύθερους όλους τους ανέμους. Ξέσπασε θύελλα η οποία έστειλε τον
Οδυσσέα πίσω στο νησί του Αιόλου, ο οποίος όμως δεν δέχτηκε να τον ξανά
βοηθήσει τιμωρώντας τον για την ασέβεια των συντρόφων του. Μία από τις κόρες
του Αιόλου ήταν η Αλκυόη η οποία σχετίζεται με τον μύθο των Αλκυονίδων
ημερών. Η Αλκυόνη ερωτεύτηκε τον Κύηκα και ζούσαν ευτυχισμένοι, αλλά μια
μέρα ο Κύηκας πνίγηκε ψαρεύοντας και η Αλκυόνη από τον πόνο της έπεσε στα
βράχια και σκοτώθηκε. Οι θεοί τους λυπήθηκαν και τους έκαναν πουλιά. Ο Δίας
μάλιστα πρόσταξε τον Αίολο κάθε χρόνο τον Ιανουάριο να σταματάει τους ανέμους
για να μπορεί η Αλκυόνη να επωάσει τα αυγά της. Στους Αέρηδες, το μνημείο που
βρίσκεται στην Πλάκα , απεικονίζεται ο Αίολος μαζί με τους βοηθούς του ,
ανέμους, Βορέα, Καικία, Απηλιώτη, Εύρο, Νότο, Λιψ, Ζέφυρο, Σκίρων.
Εικ.1 Αίολος
-6-
Οι σημαντικότεροι βοηθοί του Αιόλου είναι οι έξης: Εικ.2 Βορέας
Βορέας: Θεότητα προσωποποίηση του βόρειου

ανέμου. Η παράδοση αναφέρει ότι κατοικούσε στη
Θράκη, κοντά στο Στρυμόνα ποταμό. Άλλη παράδοση
λέει ότι ζούσε σε ένα βόθρο με επτά τρύπες στα Ριπαία
όρη (μυθικά βουνά), όπου ζούσαν οι Υπερβόρειοι. Η λαϊκή φαντασία τον
προσωποποίησε σε ένα φτερωτό γενειοφόρο άντρα με ατίθασα μαλλιά, που
ανακατώνει με την πνοή του τη θάλασσα σε κάθε διαταγή του Ποσειδώνα. Σύμφωνα
με την παράδοση, κάποτε ο Βορέας άρπαξε την κόρη του Ερεχθέα Ωρείθυια, πολύ
ωραία κοπέλα, ενώ αυτή ανέβαινε στην Ακρόπολη, ως κανηφόρος, για να θυσιάσει
στην Αθηνά. Ως παιδιά του Βορέα η μυθολογία αναφέρει την Κλεοπάτρα, τη Χιόνη
και δυο φτερωτούς γιους το Ζήτη και τον Κάλαϊ, που κατά την παράδοση πήραν
μέρος και στην αργοναυτική εκστρατεία, σκοτώνοντας τις Άρπυιες που έτρωγαν το
φαγητό του μάντη Φινέα.
Ζέφυρος : (ή Πονέντες ή Δυτικός άνεμος) ήταν γιος της Ηοΰς και του Αστραίου και
γέννησε από την Αρπυία Ποδάργη τα γρήγορα άλογα του Αχιλλέως, Ξάνθον και
Βαλίον (ο Βαλίος). Ο Ζέφυρος την άνοιξη γίνεται ευχάριστος, ζεστός και ευνοεί την
βλάστηση. Αποδίδεται σαν όμορφος νέος με ήρεμη όψη και ξυρισμένο πρόσωπο, που
πετά με αθόρυβη και αβίαστη κίνηση. Είναι γυμνός, τυλιγμένος μόνο στο μανδύα
του, την ποδιά του οποίου, γεμάτη με λουλούδια της άνοιξης, συγκρατεί με τα δυο
χέρια του προβάλλοντας την στο θεατή.
Εικ.3 Ζέφυρος
-7-
Νότος :είναι γνωστή μία θεότητα που προσωποποιούσε τον νότιο άνεμο. Ο Νότος
αναφέρεται ότι ήταν γιος της θεάς της αυγής Ηούς και του Αστραίου. Αντίθετα από
ότι συμβαίνει με τα αδέλφια του, τον Βορέα και τον Ζέφυρο, ο Νότος δεν έπραξε κάτι
το αξιομνημόνευτο ώστε να μνημονεύεται σε κάποιο μύθο.
Εικ. 4 Νότος
Λιψ :(ή Λίβας, ή Γαρμπής, ή Νοτιοδυτικός άνεμος) είναι αυτός που φυσά στην
Αττική από τον Ισθμό της Κορίνθου. Κατά τον Ηρόδοτο (Π, 25) είναι ο άνεμος που
πνέει από τη Λιβύη από την οποία πήρε και το όνομα του (Λίψ-βός, Λίβας).
Αποδίδεται με τη μορφή δυνατού και υγιούς άνδρα με ξυρισμένο πρόσωπο και κοντά
μαλλιά. Στα χέρια του κρατά το άκρο της πρύμνης ενός πλοίου, "το άφλαστον",
συμβολίζοντας ίσως ότι ο ΝΑ άνεμος είναι ευνοϊκός για να φτάνουν τα πλοία στο
λιμάνι του Πειραιά. Οι μελετητές ωστόσο πιθανολογούν, ότι το μέρος της πρύμνης
που κρατά ο Λίβας, είναι αντίστοιχο μ" εκείνο πον κρατούσε το άγαλμα του
Απόλλωνα στους Δελφούς (Οι Έλληνες μετά τη νίκη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας
είχαν αφιερώσει στους Δελφούς άγαλμα του Απόλλωνα, που στο χέρι του κρατούσε
"άφλαστον" συμβολίζοντας τα παρασυρμένα και κατεστραμμένα πλοία των Περσών
από τον άνεμο Λίβα - Ηρόδοτος VII, 121). Εικ.5 Λιψ
-8-
1.2 Θεωρία κίνησης του ανέμου
Η κίνηση των αερίων μαζών κατά την οριζόντια κατεύθυνση, είναι ένα
σύνθετο μετεωρολογικό φαινόμενο που τα τελευταία 40- 50 χρόνια, ο άνθρωπος
προσπαθεί να βρει το μηχανισμό του για να προβλέπει έγκαιρα από πολλές ημέρες
πριν αυτή την κίνηση. Ο άνεμος έχει δύο κύρια στοιχεία τη δύναμη, που
συγκεντρώνεται στην ταχύτητα ή την ένταση, και τη διεύθυνση. Η ταχύτητα του
ανέμου εξαρτάται ουσιαστικά από τη δύναμη που οφείλεται στη διαφορά της
ατμοσφαιρικής ή βαρομετρικής πίεσης η οποία βρίσκεται μεταξύ δύο τόπων. Η
διεύθυνση του ανέμου οφείλεται βασικά και αυτή στη διεύθυνση των ισοβαρών
γραμμών, συνήθως καμπυλών, δηλαδή των γραμμών που ενώνουν κάποιους τόπους,
όπως είναι λόγου χάρη δύο ή περισσότεροι μετεωρολογικοί σταθμοί, ίσης
βαρομετρικής πίεσης κατά την εξεταζόμενη χρονική περίοδο.
Οι παράγοντες που δημιουργούν τις οριζόντιες διαφορές της βαρομετρικής
πίεσης και την κατανομή των ισοβαρών καμπυλών, είναι.
1. Κατά πρωταρχικό λόγο η προσπίπτουσα ακτινοβολία του ήλιου στην
επιφάνεια της γης, η οποία δρα θερμικά. Επίσης, η προσπίπτουσα υπεριώδης
ακτινοβολία στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και η οποία, δρώντας
θερμοχημικά (μεταβολή του οξυγόνου σε όζον Ο2→Ο3 ) επηρεάζει ένα μέρος της
πυκνότητας του αέρα.
2. Η ανομοιομορφία της επιφάνειας της γης (θάλασσα, ξηρά, έρημος, λίμνες
κλπ.). Απ' αυτή την ανομοιομορφία επηρεάζεται η θερμοκρασία του εδάφους από
την απορροφούμενη ηλιακή ακτινοβολία.
3. Η περιστροφή της γης περί τον άξονα της.
4. Η περιστροφή της σε ελλειπτική τροχιά γύρω από τον ήλιο.
5. Η τριβή μεταξύ του ανέμου και της επιφάνειας του εδάφους ή νερού, πάνω
από την οποία πνέει.
Το πώς όμως η ηλιακή ενέργεια μετατρέπεται σε κινητική, είναι ένα από τα
κύρια προβλήματα της μετεωρολογίας. Η ολοκληρωμένη λύση του προβλήματος θα
δώσει τη δυνατότητα να βρεθούν οι λειτουργίες της μεγάλης κλίμακας (κίνηση,
θερμομετρικές, υγρομετρικές μεταβολές κ.τ.λ.) και φυσικά θα βοηθήσει στην
πρόβλεψη αυτών των λειτουργιών αρκετά ενωρίτερα χρονικά.
-9-
Η μετεωρολογία διδάσκει ότι για την ολοκληρωμένη επίλυση του παραπάνω

προβλήματος, οι εδικοί είναι αναγκασμένοι να χρησιμοποιούν εξισώσεις της
θερμοδυναμικής και της υδροδυναμικής, σε μορφή που να είναι εφαρμόσιμες και
στην ατμόσφαιρα. Αλλά η ατμόσφαιρα έχει διάφορες ιδιότητες όπως είναι η
κινητικότητα, η υδροχωρητικότητα, η ελαστικότητα, οι οποίες στην πράξη
καθιστούν τους μαθηματικούς αυτούς λογισμούς μόνο κατά προσέγγιση
εφαρμόσιμους.
Έτσι, έπειτα από επιστημονική έρευνα κατορθώθηκε να αποκτηθεί μια εικόνα
της κατανομής της θερμοκρασίας και των ζωνών στις οποίες επικρατούν διάφοροι
άνεμοι πάνω σ' ολόκληρο τον πλανήτη μας, που πλησιάζει πολύ με την υποτιθέμενη
πραγματική εικόνα των συμβαινόντων. Η εικόνα ολοκληρώνεται πλέον σήμερα με
την απόλυτη ακρίβεια του προσδιορισμού των μελλοντικών ατμοσφαιρικών
συμβάντων χάρη στην εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων που έχουν στη διάθεση
τους οι ερευνητές (δορυφορική φασματική παρακολούθηση και ανάλυση, δίκτυο
πληροφορικής μέσω υπολογιστών). Κάτω από την επήρεια των παραγόντων που
προαναφέρθηκαν - παράγοντες οι οποίοι ρυθμίζουν τις κινήσεις του αέρα και τις
διάφορες διαμορφώσεις τους - δημιουργούνται ανομοιομορφίες στην κατανομή της
βαρομετρικής πίεσης πάνω στη γη. Αυτές οι ανομοιομορφίες προξενούν διάφορες
δυνάμεις οι οποίες, με τη σειρά τους, προκαλούν τις μετατοπίσεις των μαζών του
ιερα σε μεγάλη ή μικρή κλίμακα.
Οι οριζόντιες κινήσεις του αέρα σε πλανητική κλίμακα αποτελούν τη
λεγόμενη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας, ενώ οι μετατοπίσεις σε μικρότερη
κλίμακα αποτελούν τις ελάσσονες κυκλοφορίες οι οποίες όμως κι αυτές αποτελούν
εκκεντρικότητες της γενικής κυκλοφορίας.
Για παράδειγμα, αναφέρουμε ότι οι αληγείς άνεμοι (οι ανατολικοί, που
υπάρχουν συνήθως στις τροπικές περιοχές), οι δυτικοί, οι μουσώνες, τα μελτέμια,
αποτελούν τους ανέμους της γενικής κυκλοφορίας. Ενώ οι άνεμοι των κυκλώνων,
των αντικυκλώνων, των καταιγίδων, οι οποίοι πάντοτε πνέουν από τις υψηλότερες
-βαρομετρικές πιέσεις προς τις χαμηλότερες, αποτελούν τους ανέμους της ελάσσονος
κυκλοφορίας.
- 10 -
Διεύθυνση Επίσημο Κοινό Δ.Σ. Όνομα διεθνές
Β (000°) Βόρειος Τραμουντάνα, Βοριάς N North
ΒΑ (045°) Μέσης Γραίγος NE Northeast
Α (090°) Απηλιώτης Λεβάντες E East
ΝΑ (135°) Εύρος Σιρόκος SE Southeast
Ν (180°) Νότιος Όστρια, Νοτιάς S South
ΝΔ (225°) Λίβας Γαρμπής SW Southwest
Δ (270°) Ζέφυρος Πουνέντες W West
ΒΔ (315°) Σκίρων Μαϊστρος NW Northwest
Πιν.1 Ονομασίες Ανέμων
Εικ.6 Ανεμολόγιο
Ο Βοριάς & ο Νοτιάς
- 11 -
Όταν οι μεγάλες τιμές βαρομετρικής πίεσης βρίσκονται στα βόρεια του σημείου που
βρισκόμαστε, τον άνεμο που θα
γεννηθεί οι ναυτικοί τον λένε
‘τραμουντάνα’ , λέξη με γιαγιά
βενετσιάνα που εκτοπίζει την ελληνίδα
‘Βοριάς’ στην καραβίσια γλώσσα.
Ωστόσο η «Βοριάς» διατηρείται
ζωντανή στη γλώσσα των βοσκών, των
γεωργών και των ανθρώπων της πόλης.
Φυσάει κυρίως τον χειμώνα είναι ο
ισχυρότερος από τους άλλους επτά που
σχετίζονται με σημεία του ορίζοντα.
Καμιά φορά που δεν είναι τόσο ισχυρός
οι στεριανοί τον λένε βοριαδάκι.
Εικ.7 Άνεμοι
Όταν οι μεγάλες τιμές βαρομετρικής πίεσης βρίσκονται στα νότια του σημείου που
βρισκόμαστε, τον άνεμο που θα γεννηθεί οι ναυτικοί τον λένε ‘Οστριά’, λέξη με
γιαγιά βενετσιάνα που εκτοπίζει την ελληνίδα ‘Νοτιάς’ στις συζητήσεις πάνω στο
καράβι. Ωστόσο στη γλώσσα των στεριανών η «Νοτιάς» διατηρείται. Για τους
στεριανούς της νότιας Ευρώπης ο Νοτιάς είναι υγρός μπορεί να φέρει και τη βροχή
και εάν συμβεί να είναι «μαλακός» προσφέρει έως και απόλαυση.
- 12 -
Λεβάντες & Πουνέντες
Ο ανατολικός άνεμος που έρχεται από την ανατολή είναι για τους ναυτικούς
‘Λεβάντες’. Η λέξη, με λατινική καταγωγή, την χρησιμοποιούσαν Τζενοβέζοι και
Βενετσιάνοι, έχει σε μεγάλο βαθμό υιοθετηθεί και από τους Έλληνες, εκτοπίζοντας
μέχρι ενός σημείου την ελληνικής καταγωγής Απηλιώτης.
Ο δυτικός άνεμος, στη γλώσσα των ναυτικών είναι πουνέντες. Η λέξη, με λατινική
καταγωγή, την χρησιμοποιούσαν Τζενοβέζοι και Βενετσιάνοι, έχει λιγότερο περάσει
στους στεριανούς Έλληνες οι οποίοι συνήθως προτιμούν την ελληνικής καταγωγής
‘Ζέφυρος’.
Γρέγος & Γαρμπής
Ο Βορειοδυτικός άνεμος στη γλώσσα των ναυτικών είναι ‘Γρεγός’. Για τους
Βενετσιάνους που ταξίδευαν στη Μεσόγειο ήταν άνεμος grego «ερχόταν» δηλαδή
από τη χώρα των Γραικών, την Ελλάδα. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας ο ίδιος
άνεμος λέγεται ‘Μέσης’.
Ο Νοτιοανατολικός άνεμος στη γλώσσα των ναυτικών είναι ‘Γαρμπής’, λέξη
καταγόμενη από βενετσιάνικο garbin. Για τους στεριανούς Έλληνες είναι ‘Λίβας’,
λέξη με γιαγιά στην αρχαία Ελλάδα.
Μαΐστρος & Σορόκος
Ο Βορειοανατολικός άνεμος για τους ναυτικούς έχει το όνομα ‘Μαϊστρος’. Η λέξη,

λατινικής καταγωγής, συχνά αναφερόμενη και ως μαϊστράλι έχει κυριαρχήσει, και
στην καθημερινή ζωή εκτοπίζοντας σε μεγάλο βαθμό την αρχαιοελληνική ‘Σκίρων’,
ενώ διατηρείται και ως μία από τις αγαπημένες στην ποίηση και στο τραγούδι.
Ο νοτιοδυτικός άνεμος για τους ναυτικούς είναι ο ‘Σιρόκος’. Τον λένε και Σορόκο.
Για τον ίδιο άνεμο διατηρείται στην ελληνική γλώσσα και η λέξη ‘Εύρος’, αλλά την
Σορόκο την προτιμούν οι ποιητές.
- 13 -
Ο Μπατής ( όταν η στεριά συναντά τη θάλασσα)
Το νερό έχει πολύ μεγαλύτερη ειδική θερμότητα από το γήινο έδαφος, κι αυτό θα πει
ότι μια μάζα εδάφους ζεσταίνεται πιο εύκολα από ίσης μάζας ποσότητα νερού. Εξ
άλλου η ηλιακή ακτινοβολία όταν πέφτει στο γήινο έδαφος απορροφάται σε μεγάλο
βαθμό, ενώ φθάνοντας στην επιφάνεια της θάλασσας διεισδύει σε μεγάλο βάθος
μέσα στο νερό. Κατά το κύλημα, λοιπόν, της μέρας η στεριά θερμαίνεται πιο γρήγορα
από τη θάλασσα με συνέπεια να θερμαίνεται πιο γρήγορα και ο αέρας που υπάρχει
πάνω της . Ο αέρας συνεπώς πάνω από τη στεριά αποκτά μικρότερη πίεση από τον
αέρα πάνω από τη θάλασσα με αποτέλεσμα να δημιουργείται ροή αέρα από τη
θάλασσα προς τη στεριά. Είναι η θαλάσσια αύρα που οι Έλληνες τη λένε ‘Μπατή’.
Το Μελτέμι ( άνεμοι & εποχές)
Το μελτέμι, λέξη τουρκικής

καταγωγής, εμφανίζεται συχνά
στα θερινά λεξιλόγια των
ανθρώπων του Αιγαίου. Είναι
άνεμος βορειοδυτικός που πνέει
τους μήνες του καλοκαιριού –
μέχρι και αρχές του
φθινόπωρου – σε όλο σχεδόν το
Αιγαίο. Οι αρχαίοι έλληνες τον
έλεγαν «ετήσιο» και η
Εικ.8 Μελτέμι στο Αιγαίο

σύγχρονη αγγλική λέξη για τους εποχικούς αυτούς ανέμους είναι Etesians. Είναι
άνεμοι ψυχροί που δροσίζουν ευχάριστα το αιγαιοπελαγίτικο καλοκαίρι μολονότι
επιβάλλουν ενίοτε και «απαγορευτικό» σε δρομολόγια μικρών σκαφών κυρίως.
Δημιουργούνται από ένα μεγάλο σύστημα υψηλών πιέσεων στα Βαλκάνια, βόρεια
της Ελλάδας, και ένα σύστημα χαμηλών πιέσεων στην Μικρά Ασία.
- 14 -
Ο Βαρδάρης (της Θεσσαλονίκης )
Με το ίδιο όνομα το Ποτάμι και ο Άνεμος 700 περίπου χρόνια μετά τον
Χριστό, σε εποχή Βυζαντινής αυτοκρατορίας οι μογγόλοι Βαρδάροι
εισβάλλουν στην κοιλάδα του Αξιού για να εγκατασταθούν τελικά εκεί,
καλλιεργώντας εδάφη που τους παραχωρήθηκαν. Γρήγορα αφομοιώθηκαν από
τους ντόπιους πληθυσμούς αλλά άφησαν τη λέξη Βαρδάρης ως
συμπληρωματικό όνομα του ποταμού Αξιού – σε σύγχρονες σλαβικές γλώσσες,
ο ποταμός λέγεται Вардар Βαρδάρ - αλλά και στο όνομα του τοπικού ανέμου
ο οποίος έπνεε και εξακολουθεί να πνέει στην περιοχή.
Ο Βαρδάρης κάνει περιοδικά την εμφάνισή του στη Θεσσαλονίκη ως ένας ξηρός
βοριάς – ή βορειοδυτικός άνεμος – μεγάλης ταχύτητας. Η εμφάνισή του στη
Θεσσαλονίκη σχετίζεται και με το γήινο ανάγλυφο της περιοχής. Προέρχεται από το
υψίπεδο των Σκοπίων και εισβάλλει στην ελληνική περιοχή από το άνοιγμα ανάμεσα
στα βουνά Πάικο και Μπέλες. Διαρκεί δύο περίπου ημέρες και ενίοτε και τρεις έως
τέσσερεις, αλλά κάνει αρκετές εμφανίσεις κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Ο Λίβας (που καίει τα σπαρτά )
Ο Λίβας, ένας από τους οκτώ του ανεμολόγιου, στο ελλαδικό ανάγλυφο είναι άνεμος
ισχυρός αλλά πριν απόλα ξηρός και θερμός. Η «γέννησή» του σχετίζεται με το
ανάγλυφο της περιοχής. Αναπτύσσεται στην υπήνεμη πλευρά ενός ορεινού όγκου
όταν ο ατμοσφαιρικός αέρας αναγκαστεί να υπερπηδήσει τον ορεινό αυτό όγκο.
Κατά την ανύψωσή τους στην προσήνεμη πλευρά, οι αέριες μάζες, εκτονώνονται
αδιαβατικά και ψύχονται . Τα νέφη που σχηματίζονται δίνουν, συνήθως, βροχή κι
ελευθερώνονται έτσι μεγάλα ποσά υδρατμών. Στη συνέχεια, ο σχεδόν χωρίς
υδρατμούς αέρας που ξεπερνά τις κορυφές των ορεινών όγκων κατεβαίνει στην
υπήνεμη πλευρά, συμπιέζεται αδιαβατικά και θερμαίνεται για να φθάσει έτσι θερμός
και πολύ ξηρός στα χαμηλά υψόμετρα.
- 15 -
Άνεμος & Ποίηση
 οξειδώθηκα μες στον νοτιά των ανθρώπων

μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο.
Οδυσσέας Ελύτης
 βοριάς χτυπάει την πόρτα μου και στην ψυχή μου αγιάζι
και στα πικρά τα μάτια μου στιγμή στιγμή βραδιάζει
Δημήτρης Χριστοδούλου, στίχος σε τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη
 και ο άλλος μαΐστρος με τ' απάνω του αψηλό μπογάζι

 Τη νύχτα σου’ πα στο καμπούνι μια ιστορία,

την ίδια που όλοι οι ναυτικοί λένε στη ράδα,
τα μάτια σου τα κυβερνούσε σοροκάδα
κι όλο μουρμούριζες βραχνά : ''Φάλτσο η πορεία...
CAMBAY'S WATER, Πούσι, Νίκος Καββαδίας
 ο μπατής με το διάφανό του φύσημα γέρνει πανί του ονείρου μακριά

Έρωτας την υπόσχεσή του μουρμουρίζει Φλοίσβος
 Μελτέμι κυκλαδίτικο σε φέρνει πάλι πίσω

πως θελα να 'μουν θεός για να σε συγκρατήσω
( κυκλαδίτικο)
 Φύσηξε ο Βαρδάρης και καθάρισε

Ήλιος λες και τελείωσε ο χειμώνας
Βγήκα μια βόλτα και μπροστά της βρέθηκα
Στάθηκα κι απόμεινα κοιτώντας
Νίκος Παπάζογλου
- 16 -
Άνεμος & Βιολογία
Για πολλά από τα φυτά του πλανήτη μας ο αέρας αποτελεί μια μηχανή του σεξ. Το
σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι, τα ένα σωρό λουλούδια και όχι μόνο για να
μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες επικονίασης διασπείρουν τη γύρη τους και ο πιο
άμεσος τρόπος είναι να την εναποθέσουν στον αέρα. Και αυτό συμβαίνει σε πάνω
από τα εννέα δέκατα της χλωρίδας του πλανήτη Γη. Τα ανεμόφυλλα φυτά παράγουν
εκπληκτικές ποσότητες γύρης – ένας θύσανος αραβοσίτου παράγει έως και 5
εκατομμύρια κόκκους γύρης και ένα απλό φύσημα του ανέμου είναι ικανό να
μεταφέρει την πανάλαφρη γύρη μισό χιλιόμετρο μακριά μέσα σε ένα δευτερόλεπτο,
μια ταχύτητα υπερηχητική. Η γύρη ταξιδεύει έτσι δεκάδες χιλιόμετρα σε ψάχνοντας
για ταίρι. Για όσα ζουν στο βόρειο ημισφαίριο ο Μάρτιο-Απρίλιος είναι εποχή που η
ιεροτελεστία συντελείται με μεγάλους ρυθμούς .
Άνεμος & Γλώσσες
Οι Έλληνες λένε αέρας και άνεμος, οι αγγλόφωνοι air και wind στην αγγλική,
Για τους Τούρκους ο αέρας είναι hava, χαβά – τη λέξη τη χρησιμοποιούν μεταφορικά
και οι Έλληνες. Για τον άνεμο λένε rüzgar , ενώ στην αλβανική ο αέρας είναι αγέρ
ajër, και ο άνεμος era.
Από κει και πέρα
σε γλώσσες Λατινικές
air, vent στη γαλλική aire, viento στα ισπανικά aria, vento στα ιταλικά
ar, vento λένε οι Πορτογάλοι aer, vânt οι Ρουμάνοι
σε γλώσσες Γερμανικές
Luft, Wind στα γερμανικά lucht, wind, ολλανδικά luft vind σουηδικά
luft vind δανέζικα air vind νορβηγικά
σε γλώσσες Σλαβικές με λατινική γραφή

powietrze , wiatr πολωνικά vzduchu, vítr τσέχικα
- 17 -
zrak, vjetar κροάτικα zraka, veter σλοβένικα
με κυριλλική γραφή
воздуха, ветер ρώσικα въздух, вятър βουλγάρικα ваздух, вјетар σέρβικα
σε άλλες γλώσσες
levegő, szél ουγγρικά ilmassa, tuuli φιλανδικά
Η ένταση του ανέμου
Η ένταση του ανέμου εκφράζεται είτε με την πίεση την οποία ασκεί στην
επιφάνεια των διαφόρων σωμάτων, είτε με την ταχύτητα με την οποία αυτός κινείται.
Στην Μετεωρολογία η ένταση του ανέμου εκφράζεται συνήθως με την ταχύτητά του,
οπότε δίδεται σε μέτρα ανά δευτερόλεπτο ή σε χιλιόμετρα ή μίλια ανά ώρα ή σε
κόμβους.
Η κλίμακα Μποφόρ είναι ένας εμπειρικός τρόπος μέτρησης της έντασης των ανέμων,
που βασίζεται στην παρατήρηση των αποτελεσμάτων του ανέμου στη στεριά ή τη
θάλασσα. Ανάλογα της έντασής του ο άνεμος χαρακτηρίζεται ως:
• νηνεμία, 0 Μποφόρ (άπνοια)

• υποπνέων, 1 Μποφόρ
• ασθενής, 2 - 3 Μποφόρ
• μέτριος, 4 - 5 Μποφόρ
• ισχυρός, 6 Μποφόρ
• σφοδρός, 7 Μποφόρ
• θυελλώδης, 8 - 9 Μποφόρ (θύελλα)
• καταιγίζων, 10 - 11 Μποφόρ (καταιγίδα)
• έντασης τυφώνα, 12 Μποφόρ (τυφώνας)
- 18 -
Αναλυτικότερα:
Χαρακτηρισμός Χαρακτηρισμός Φαινόμενα

Μποφόρ
ανέμου θάλασσας στην ξηρά στην θάλασσα
Δεν φυσά άνεμος, Επίπεδη,
Άπνοια ο καπνός κατοπτρική
0 Γαλήνια
(νηνεμία) υψώνεται επιφάνεια (κοινώς
κατακόρυφα. «θάλασσα λάδι»).
Ο άνεμος
Υποπνέων μετακινεί τον Το νερό κάνει
1 Ρυτιδούμενη
(ελαφρύ αεράκι) καπνό, όχι όμως μικρές «ρυτίδες».
τον ανεμοδείκτη.
Μικρά κυματάκια
Ο άνεμος γίνεται που δεν «σπάνε».
Πολύ ασθενής αισθητός στο Οι κορυφές τους
2 Ήρεμη
(ελαφριά αύρα) δέρμα, τα φύλλα έχουν υαλώδη
κινούνται. μορφή και ποτέ
αφρό.
Τα μικρά κύματα
Φύλλα και μικρά αρχίζουν να σπάνε
Ασθενής (γλυκιά
3 Λίγο ταραγμένη κλαριά κινούνται και εμφανίζεται
αύρα)
διαρκώς. λίγος αφρός
(«προβατάκια»).
Ο άνεμος σηκώνει
σκόνη και Μέτρια κύματα,
Λίγο ταραγμένη
Σχεδόν μέτριος πεσμένα χαρτιά. εμφανίζεται αφρός
4 ως ταραγμένη
(μέτρια αύρα) Τα κλαδιά και σταγονίδια
(μέτρια)
αρχίζουν να νερού (πίτυλος).
κινούνται.
Μεγαλύτερα
κύματα (ύψους 1,2
Μικρά δέντρα
- 2,5 μ.),
5 Μέτριος Ταραγμένη αρχίζουν να
εμφανίζονται
κινούνται.
αφρώδεις κορυφές
παντού.
Μεγάλα κλαδιά
Μεγάλα κύματα
κινούνται κι ο
(ύψους 2 - 4 μ.) με
αέρας σφυρίζει. Η
6 Ισχυρός Κυματώδης επιμήκεις
χρήση της
αφρώδεις κορυφές
ομπρέλας γίνεται
και έντονο πίτυλο.
δύσκολη.
- 19 -
Η θάλασσα
ογκούται
(φουσκώνει) και
λευκός αφρός από
Σφοδρός / Τα δέντρα κύματα (ύψους 3 -
Σχεδόν Κυματώδης έως κινούνται και το 5 μ.) που σπάζουν
7
Θυελλώδης πολύ κυματώδης περπάτημα γίνεται αρχίζει να
(Near Gale) δύσκολο. παρασύρεται και
να σχηματίζονται
ραβδώσεις κατά τη
διεύθυνση του
ανέμου.
Η θάλασσα αρχίζει
να φουρτουνιάζει.
Σχετικά ψηλά
Πολύ Κλαριά σπάνε, η
κύματα (4 - 6 μ.)
8 Θύελλα (Gale) κυματώδης έως οδήγηση γίνεται
που αρχίζουν να
τρικυμιώδης δύσκολη.
σπάνε. Ο αφρός
σχηματίζει
λωρίδες.
Υψηλά κύματα (6 -
9 μ.) με πυκνές
ραβδώσεις αφρού
κατά την
διεύθυνση του
ανέμου. Οι
Κλαδιά σπάνε,
Ισχυρή Θύελλα κορυφές των
9 Τρικυμιώδης ζημιές σε
(Strong Gale) κυμάτων αρχίζουν
καμινάδες, σκεπές.
να γέρνουν, να
πέφτουν και να
κυλίονται. Ο αφρός
είναι δυνατόν να
επηρεάζει την
ορατότητα.
Πολύ ψηλά (8 -
12,5 μ.) κύματα με
Σπάνια μακριές λοφώδεις
παρατηρείται στο ράχες, η θάλασσα
εσωτερικό της ασπρίζει. Το
Καταιγίδα Πολύ ξηράς. Δέντρα σπάσιμο και
10
(Storm) τρικυμιώδης ξεριζώνονται, κύλισμα των
πολλές ζημιές στο κορυφών των
εξωτερικό των κυμάτων γίνεται
κτιρίων. έντονο και βίαιο. Η
ορατότητα
μειώνεται.
11 Βίαιη / Σφοδρή Εξαιρετικά Πολύ σπάνια Εξαιρετικά ψηλά
- 20 -
(9 - 14 μ.) ογκώδη
κύματα, μικρή
παρατηρείται στο ορατότητα.
εσωτερικό της Δύσκολη η θέα
Καταιγίδα τρικυμιώδης ξηράς. Μεγάλες πλοίων μικρής και
(Violent Storm) (ή Άγρια) ζημιές σε κτίρια, μεσαίας
αυτοκίνητα, χωρητικότητας,
πάρκα. ίσως για λίγη ώρα
να χάνονται πίσω
από τα κύματα
Τεράστια κύματα
Σοβαρές (14 μ. και άνω). Ο
καταστροφές σε αέρας γεμίζει με
Τυφώνας
Μαινόμενη μεγάλη έκταση αφρό και πίτυλο, η
12 (Hurricane-
(ή Πολύ άγρια) (εξαιρετικά σπάνιο θάλασσα ασπρίζει
force)
συμβάν στην εντελώς. Ελάχιστη
ξηρά). έως μηδενική
ορατότητα.
Πιν.2 Μποφόρ
Επίσης ο άνεμος χαρακτηρίζεται και ως λείος ή ριπαίος, μεταβλητός ή σταθερός:
Λείος άνεμος: Χαρακτηρίζεται ο οποιοσδήποτε άνεμος στρωτός, δηλαδή

χωρίς αυξομειώσεις της έντασής του.
Ριπαίος άνεμος: Χαρακτηρίζεται εκείνος του οποίου η ένταση μεταβάλλεται
κατά σύντομα χρονικά διαστήματα. Αν όμως η μεταβολή γίνεται κατά μακρά
σχετικά διαλείματα τότε ονομάζεται μεταβλητός. Μεταβλητός όμως
ονομάζεται και εκείνος που αλλάζει (μεταβάλλει) διεύθυνση, σε αντιδιαστολή
με εκείνον που διατηρεί την διεύθυνσή του επί μακρό χρόνο και ονομάζεται
σταθερός.
Οι ετήσιοι περιοδικοί άνεμοι της Ελλάδας
Οι περιοδικοί άνεμοι που επικρατούν στον ελληνικό χώρο και ειδικότερα

κατά τους θερινούς μήνες ονομάζονται από τους αρχαίους χρόνους, κατά τους
οποίους είχαν ήδη μελετηθεί λεπτομερώς, ετήσιοι ή ετησίαι. Από την εποχή μετά
την πτώση του Βυζαντίου και της ενετικής παρουσίας στα νησιά του Αιγαίου, πήραν
το όνομα μελτέμια. Οι ετήσιοι σαρώνουν τις ελληνικές ξηρές και θάλασσες από το
Μάιο έως & τον Οκτώβριο. Οφείλονται στην επικράτηση, κατά την περίοδο αυτή,
- 21 -
των υψηλά βαρομετρικών πιέσεων βορείως της Ελλάδας και χαμηλών στην ακραία
ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Οι χαμηλές αυτές πιέσεις οφείλονται στην
υπερθέρμανση το: εκεί περιοχών και φαίνονται σαν να σχηματίζουν προέκταση του
πεδίου χαμηλά πιέσεων της Ινδικής Χερσονήσου. Οι πιέσεις πνέουν από ΒΑ
διευθύνσεις στο βόρειο Αιγαίο, από Β στο κεντρικό και το Κρητικό πέλαγος και από
ΒΔ - Δ στο Ικάριο. Στη Αδριατική και το Ιόνιο πνέουν από ΒΔ διευθύνσεις. Οι
βόρειες αυτές διευθύνσεις των ετησίων, τους καθιστούν δροσερούς ανέμους με
αποτέλεσμα να αμβλύνουν τον καύσωνα του θέρους του ελληνικού χώρου. Οι
ετήσιοι αρχίζουν συνήθως στις αρχές Μαΐου και κοπάζουν προσωρινά τον Ιούνιο.
Κατά την περίοδο αυτή είναι ασθενείς και διαλείποντες (παρουσιάζουν 5ιακοπές και
επαναλήψεις), ονομάζονταν δε από τους προγόνους μας πρόδρομοι. Οι πρόδρομοι
διαρκούν συνήθως 2-3 εβδομάδες. Μετά τον Ιούνιο ξαναρχίζουν με μεγαλύτερη
ένταση και σταθερότητα και διαρκούν μέχρι τέλους Οκτωβρίου. Οι ετήσιοι άνεμοι
συνοδεύονται από αίθριο ουρανό και τρικυμισμένη θάλασσα, ιδίως τις θερμότερες
ώρες της ημέρας, οπότε οι άνεμοι αυτοί - όπως άλλωστε όλοι κανονικά οι άνεμοι
-είναι και ισχυρότεροι. Το στρώμα της ατμόσφαιρας στο οποίο παρατηρούνται οι
ετήσιοι, έχει πάχος τουλάχιστον 2000 μέτρα, (τους ετήσιους όπως και τους άλλους
ανέμους του ελληνικού χώρου, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια ο Αριστοτέλης στα
μετεωρολογικά του).
Άνεμοι περιοδικοί ετήσιοι: Λόγω της έντασης θέρμανσης της ξηράς από την
ηλιακή ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της ημέρας, σε σύγκριση με τη θέρμανση της
θάλασσας, δημιουργείται μια αντίστοιχη βαρομετρικά διαφορά, μεταξύ ξηράς και
θάλασσας. Στην ξηρά, λόγω ανύψωσης του υπερθερμασμένου αέρα και της
απομάκρυνσης ενός μέρους αυτού προς τις πλευρικές περιοχές, η ατμοσφαιρική
πίεση ελαττώνεται, σε σύγκριση με την πίεση επάνω στην παρακείμενη θάλασσα.
Δημιουργείται έτσι μια βαροβαθμίδα (μια διαφορά πίεσης ανά μονάδα μήκους) με
διεύθυνση από τη θάλασσα προς την ξηρά, με αποτέλεσμα το φύσημα του ανέμου
από τη θάλασσα προς την ξηρά, που αποτελεί τη θαλάσσια αύρα, τον κοινώς μπάτη ή
πελαγίσιο άνεμο.
Όσο μεγαλύτερη γίνεται η
θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ
της ξηράς και της θάλασσας, τόσο
πιο ισχυρή αύρα δημιουργείται
και επίσης τόσο πιο βαθιά προς την ενδοχώρα φτάνει, όπως π.χ. συμβαίνει στα
- 22 -
τροπικά πλάτη. Στην Αττική, η αύρα εισχωρεί μέχρι και 40 χιλιόμετρα και καθώς
συμβαίνει να είναι δροσερή, κατεβάζει τον μεσημβρινό καύσωνα της περιοχής.
Νησιά μικρότερα σε έκταση από 10 -200 τ. χλμ. δεν δημιουργούν συνήθως θαλάσσια
αύρα ούτε και απόγεια.
Απόγεια αύρα: Τη νύχτα η ξηρά ψύχεται ταχύτερα από τη θάλασσα.
Αντιστρέφεται έτσι η κατανομή των βαρομετρικών πιέσεων, οι οποίες αυξάνουν
στην ξηρά. Η διεύθυνση της βαροβαθμίδας είναι αυτή τη φορά από την ξηρά προς τη
ταλασσα, με αποτέλεσμα η ροή του αέρα να φυσάει από την ξηρά προς τη θάλασσα.
Ο άνεμος αυτός καλείται απόγεια αύρα, τέμνει καθέτως τη γενική κατεύθυνση της
ακτής, είναι όμως ασθενέστερη από τη θαλάσσια αύρα με αποτέλεσμα να εισχο3ρεί
προς τη θάλασσα σε μικρότερη απόσταση από ό,τι εισχωρεί στην ξηρά η αντίστοιχη
αύρα προερχόμενη από τη θάλασσα. Η ταχύτητα των αυρών κυμαίνεται μεταξύ 3-4
μποφόρ (7 - 16 κόμβοι, 13-15 χιλιόμετρα / ώρα).
Τοπικοί άνεμοι: Οι
τοπικοί είναι οι άνεμοι της
γενικής κυκλοφορίας της
ατμόσφαιρας και οφείλονται στην
εκάστοτε γενικότερη κατανομή
των βαρομετρικών πιέσεων στην περιοχή που πνέουν. Αποκτούν κάποια
ιδιαιτερότητα, κατά τον τοπικό χαρακτήρα τους, κυρίως από άποψη διεύθυνσης και
ταχύτητας λόγω τοπικών διαμορφώσεων, όπως για παράδειγμα είναι οι κοιλάδες, τα
βουνά, στενωποί, κ.λπ. Υπόκεινται σε μηχανικές θα λέγαμε επιδράσεις. Για τον
ελληνικό χώρο που μας ενδιαφέρει, οι διάφορες κοιλάδες όπως είναι του Αξιού στη
Θεσσαλονίκη, οι ακτές της Χαλκιδικής (Άθως), του Μαλέα κ.λπ. αποτελούν
χαρακτηριστικές περιοχές τοπικών ανέμων. Οι τοπικοί μπορούν να δημιουργήσουν
πολύ σοβαρά προβλήματα στην ακτοπλοΐα κυρίως, και γι' αυτό αναφέρονται στις
οδηγίες ναυσιπλοΐας των αντιστοίχων περιοχών. Μερικοί γνωστοί τοπικοί άνεμοι
είναι ο Μαΐστρος, ο Μιστράς, ο Σιρόκος, η Τραμουντάνα, ο Λεβάντες, κ. ά.
Η κίνηση του ανέμου στην επιφάνεια της γης παράγεται από την άνιση
θερμοκρασία που κατανέμεται στις διάφορες περιοχές από την ηλιακή ακτινοβολία.
Έχει υπολογιστεί ότι μόλις το 2% της ακτινοβολίας αυτής που προσπίπτει στον
πλανήτη μας, μετατρέπεται σε αιολική ενέργεια. Οι ουσιαστικές διαφορές της
θερμοκρασίας οι οποίες προκαλούν τις κινήσεις στις αέριες μάζες, είναι αυτές που
έχει ο αέρας όταν βρίσκεται πάνω από τις θάλασσες και τη στεριά. Το υγρό στοιχείο,
- 23 -
λίμνες, θάλασσες, απορροφά μεγάλες ποσότητες ηλιακής ακτινοβολίας με

αποτέλεσμα το νερό να εξατμίζεται πάνω από την επιφάνεια του. Ο αέρας που
βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων είναι ψυχρός, λόγω του ότι η
θερμοκρασία από τον ήλιο έχει απορροφηθεί και διασκορπισθεί από το υγρό
στοιχείο. Αντιθέτως, όταν η ξηρά δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία θερμαίνεται και
κατά συνέπεια ο αέρας που βρίσκεται πάνω απ' αυτήν, θερμαίνεται κι αυτός με τη
σειρά του. Οι αέριες αυτές μάζες με τις διαφορετικές θερμοκρασίες προκαλούν ένα
μηχανι- σμό κίνησης σ' αυτές, κατά τον ακόλουθο τρόπο: ο θερμός αέρας πάνω από
την ξηρά διαστέλλεται και ελαττώνεται η πυκνότητά του με αποτέλεσμα να
ανέρχεται προς τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Ο αέρας που βρίσκεται
πάνω από τη θάλασσα είναι ψυχρός και κινείται προς το μέρος της ξηράς όπου ο
θερμός αέρας έχει ανυψωθεί, για να καταλάβει τη θέση του. Το ίδιο συμβαίνει και με
τον θερμό αέρα ο οποίος, αφού ανυψωθεί και στη συνέχεια ψυχθεί, η πυκνότητα του
μεγαλώνει, γίνεται βαρύτερος και κατέρχεται προς τα κάτω. Η κίνηση αυτή του
ψυχρού αέρα είναι γνωστή σαν παραλιακό ρεύμα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας τα
παραλιακά ρεύματα αντιστρέφονται επειδή η θερμοκρασία της ξηράς ελαττώνεται
γρηγορότερα απ' αυτή του νερού και έτσι ο ψυχρότερος, και κατά συνέπεια ο
βαρύτερος αέρας της ξηράς, κινείται προς τη θάλασσα όπου αναπληρώνει τον αέρα
που ανυψώνεται απ' αυτήν. Παρόμοια ρεύματα σχηματίζονται στις βουνοπλαγιές
κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν ο θερμός αέρας ανυψώνεται κα τά μήκος των
θερμών πλαγιών, που δέχονται την ηλιακή ακτινοβολία.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο σχετικά κρύος αέρας των πλαγιών αυτών κινείται
τώρα αντίστροφα προς τα κάτω, προς τις πεδιάδες. Οι άνεμοι που ονομάζονται
πλανητικοί, παράγονται κατά τον ίδιο τρόπο. Αυτοί, βεβαίως, έχουν μεγαλύτερη
επιφάνεια δράσης από ότι οι προηγούμενοι που ήταν σε τοπικό επίπεδο.Λόγω της
μεγαλύτερης θέρμανσης της επιφάνειας της γης κοντά στον ισημερινό σε σχέση με
τους πόλους, ο αέρας που βρίσκεται στην περιοχή του σημερινού διαστέλλεται από
τη ζέστη που επικρατεί στην περιοχή αυτή, έχει δε την τάση να κινηθεί προς τα
βόρεια ή προς τα νότια (πόλους). Ταυτόχρονα, όμως, έχει την τάση να ανεβαίνει και
προς τα πάνω, για να απομακρυνθεί από την καυτή επιφάνεια του εδάφους του
ισημερινού. Οι κινήσεις αυτές
δημιουργούν κενά καλύτερα θα
λέγαμε ότι δημιουργούνται χώροι
στην ατμόσφαιρα με αραιότερη
- 24 -
πυκνότητα του αέρα. Αλλά όπως και να το αποκαλέσει κανείς, το κενό αυτό είναι μια
δυσάρεστη κατάσταση για τη φύση, η οποία σπεύδει να το καλύψει αμέσως. Έτσι,
άλλες μάζες αέρα τρέχουν να εγκατασταθούν εκεί απ' όπου ο θερμός αέρας
απομακρύνθηκε. Δημιουργείται μια συνεχής κινητικότητα η οποία δεν έχει όρια και
τέλος. Οι άνεμοι από τον Ισημερινό, σπανίως φθάνουν σε πολύ μεγάλη απόσταση
προς το Βορρά ή το Νότο. Από την περιοχή όμως των τροπικών (του Καρκίνου ή του
Αιγόκερω) δεν είναι σπάνιοι οι άνεμοι προς την κυρίως εύκρατη ζώνη, όπου
βρίσκεται και η Ελλάδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ψυχροί επιφανειακοί άνεμοι να
κινούνται από τους πόλους προς τον ισημερινό, προς αντικατάσταση του αέρα που
ανέρχεται προς τα πάνω στις τροπικές περιοχές και κινείται στα ανώτερα στρώματα
της ατμόσφαιρας προς τους πόλους. Η ισχύς ρεύματος του αέρα είναι γενικά ανάλογη
της πυκνότητας του και του κύβου της ταχύτητας του. Έτσι, για την ίδια ταχύτητα και
διατομή, ένα ρεύμα αέρα θα έχει περίπου 800 φορές μικρότερη ενέργεια από
αντίστοιχη δέσμη νερού. Για παράδειγμα, ένας άνεμος που έχει ένταση 5 μποφόρ
κινείται με ταχύτητα 9.5 m/s (μέτρα ανά δευτερόλεπτο) και έχει ισχύ 500 W ανά
τετραγωνικό μέτρο όταν προσπίπτει στα πτερύγια μιας ανεμογεννήτριας. Από αυτή
την ισχύ δεσμεύεται, στην καλύτερη περίπτωση, το 45%. Από τα ανωτέρω προκύπτει
ότι για τη μετατροπή της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε μηχανική και μετά
ηλεκτρική, απαιτούνται εγκαταστάσεις μεγάλων διαστάσεων σε σχέση με την
παραγόμενη ενέργεια. Από παρατηρήσεις και μετρήσεις που έγιναν έχει βρεθεί ότι τη
μεγαλύτερη ταχύτητα και διάρκεια την έχει ο άνεμος στα παράλια, σε υψηλά
οροπέδια ή λόφους. Η ιδανικότερη πάντως τοποθεσία είναι κοντά στη θάλασσα, ή
ακόμη και ανοιχτά στο πέλαγος. Η θαλάσσια αύρα, ιδίως στον ελληνικό χώρο,
χαρακτηρίζεται ως η πλέον ικανή
και συνεχής για ανεμοκίνηση. Γι’
αυτό και οι ανεμόμυλοι
πρωτοεμφανίστηκαν στα νησιά.
- 25 -
ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
- 26 -
2. H Αιολική ενέργεια
Η κινητική ενέργεια του ανέμου, ή αλλιώς η "Αιολική Ενέργεια", είναι μία από
τις ήπιες μορφές ενέργειας (ή όπως μπορεί να λεχθεί, ακόμη μιά ανανεώσιμη πηγή
ενέργειας). Με τον όρο "ήπια μορφή ενέργειας" θεωρούμε κάθε μορφή ενέργειας που
δε ρυπαίνει το περιβάλλον, ενώ με τον όρο "ανανεώσιμη πηγή ενέργειας" θεωρούμε
κάθε πηγή ενέργειας που θεωρητικά είναι ανεξάντλητη.
Η κινητική ενέργεια του ανέμου, που είναι το αποτέλεσμα της μετατροπής του
2% περίπου της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στο έδαφος, έχει χρησιμοποιηθεί από
τον άνθρωπο από τα πολύ παλιά χρόνια, τόσο για την κίνηση των πλοίων, όσο και για
την άντληση νερού και το άλεσμα, με τη βοήθεια των ανεμομύλων. Καθώς η αιολική
ενέργεια έχει την αρχική της προέλευση στην ηλιακή ακτινοβολία, μαζί με την
αστρική ακτινοβολία θερμαίνουν άνισα τις αέριες μάζες της ατμόσφαιρας. Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα, μια συνεχή κίνηση των αερίων μαζών μεταξύ περιοχών που
γειτονεύουν και έχουν διαφορετική θερμοκρασία, άρα και πίεση λόγω της
διαμόρφωσης του εδάφους (ξηρά - θάλασσα) και λόγω των διαφορετικών ωρών της
ημέρας (πρωί ηλιακή ακτινοβολία, βράδυ αστρική). Από την κινητική ενέργεια της
ατμόσφαιρας (άνεμοι) το 35% είναι διάχυτο σε ένα στρώμα της ατμόσφαιρας ύψους
4χλμ. πάνω από το έδαφος. Με βάση την εκτίμηση ότι ανεξαρτήτως της τεχνολογικής
εξέλιξης δεν είναι δυνατόν να γίνει εκμετάλλευση περισσότερη από το 10% της
διαθέσιμης στο επίπεδο του εδάφους αυτής ενέργειας, υπολογίζεται ότι η διαθέσιμη
ενέργεια για όλο τον πλανήτη είναι είκοσι φορές περισσότερη από τη σύγχρονη
παγκόσμια κατανάλωση. Παρ' όλα αυτά, η αιολική ενέργεια κατέχει μια σημαντική
θέση στον πίνακα των ήπιων μορφών ενέργειας μεταξύ των άλλων πηγών, και για
πολλούς ειδικούς παίρνει την πρώτη θέση ως η πλέον αποδοτική, συμφέρουσα πηγή,
με μηχανικό εξοπλισμό πολύ προσιτό, κατασκευαστική ευελιξία, διατάξεις με μεγάλη
ποικιλία σχεδιασμού ως προς την αποδιδόμενη ισχύ, και δυνατότητα εύκολης
επιδιόρθωσης.
Το ενδιαφέρον του ανθρώπου για την εκμετάλλευση σε ευρεία κλίμακα των

ήπιων μορφών ενέργειας (μία από τις οποίες είναι και η αιολική ενέργεια), ξεκίνησε
μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973, και κατά ένα μέρος οφείλετο και στη
- 27 -
συνειδητοποίηση ότι τα αποθέματα του πετρελαίου και του άνθρακα, σε σχέση με

την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση, σύντομα θα αρχίσουν να εξαντλούνται. Το ενδια-
φέρον της Αιολικής ενέργειας μπορεί να γίνει κατανοητό από την εξής συγκριτική
σχέση: Οι σημερινές ανάγκες των Η.Π.Α σε ηλεκτρική ενέργεια θα μπορούσαν να
καλυφθούν από το 10% της διαθέσιμης στις Η.Π.Α αιολικής ενέργειας.
Ενας άλλος λόγος που έστρεψε τον άνθρωπο στις ήπιες μορφές, πέραν από την
ανάγκη ανεξαρτητοποίησης των κρατών από την εισαγωγή καυσίμων από άλλες
χώρες, είναι και η συνεχής αύξηση της μόλυνσης του περιβάλλοντος από τα
κατάλοιπα των υδρογονανθράκων. Μελετώντας λοιπόν τον άνεμο διαπιστώθηκε ότι,
παρ'όλο που η ενέργεια που παίρνουμε απ'αυτόν έχει μικρή πυκνότητα, δηλαδή
έχουμε μικρή ποσότητα ενέργειας ανά μονάδα χρόνου που μπορεί να δεσμευτεί, εν
τούτοις επειδή η παρεχόμενη από τον άνεμο ετήσια ενέργεια είναι περίπου 80 φορές
περισσότερη από την σημερινή παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας, τελικά η
εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας, η οποία μάλιστα δίνει απ'ευθείας μηχανική
ενέργεια, είναι οικονομικά συμφέρουσα. Ο άνθρωπος αρχικά χρησιμοποίησε τη
μυϊκή του ενέργεια για την εξεύρεση τροφής και ακολούθως, την ενέργεια της
φωτιάς για θέρμανση και φωτισμό. Για χιλιετίες, αυτές οι δύο ενέργειες ήταν οι
μόνες που χρησιμοποιούσε. Αργότερα, η δέσμευση και εκμετάλλευση άλλων μορφών
ενέργειας, όπως της ζωικής για τις καλλιέργειες και τις μεταφορές, της αιολικής για
τα ιστιοφόρα και πολύ μετέπειτα της υδραυλικής για τις μεταφορές, την άρδευση και
την άντληση, συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη του πολιτισμού.
Η πρώτη σημαντική αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας θεωρείται ότι ήταν η

χρήση της για την πρόωση ιστιοφόρων, η σημασία της όμως, διαχρονικά στη
τεχνολογία, υπήρξε πολύ μικρή συγκριτικά με την υδραυλική ενέργεια. Με την
πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη νέων μέσων μετατροπής και
πολλαπλασιασμού δυνάμεων (κυρίως του οδοντωτού τροχού και της τροχαλίας) η
χρήση της για την πρόωση ιστιοφόρων, η σημασία της όμως, διαχρονικά στη
τεχνολογία, υπήρξε πολύ μικρή συγκριτικά με την υδραυλική ενέργεια. Με την
πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη νέων μέσων μετατροπής και
πολλαπλασιασμού δυνάμεων (κυρίως του οδοντωτού τροχού και της τροχαλίας) η
χρήση των γνωστών πηγών επεκτάθηκε, διαφοροποιήθηκε και έφθασε να κινεί
- 28 -
πολύπλοκες μηχανές αλέσματος, κοπής, σύνθλιψης, κοπανίσματος, τριβής,

πριονίσματος, εξαερισμού, αποφλοίωσης, πολτοποίησης κ.α, έως και τον 19ο αι.
Στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο της προβιομηχανικής τεχνολογίας, η ισχύς
του αέρα χρησιμοποιήθηκε, εκτός από την ιστιοπλοΐα, για την κίνηση μεγάλου
μέρους σε ποσότητα αριθμού μηχανισμών, περιορισμένων όμως τύπων και
χρήσεων συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Όπως ήταν φυσικό, η
ανάπτυξη των εγκαταστάσεων που στέγαζαν τους μηχανισμούς αυτούς έγινε σε
περιοχές στις οποίες υπήρχε η κατάλληλη ανεμοδύναμη σε συχνότητα, διάρκεια και
σε ποιότητα (σταθερότητα και ένταση) στο Αιγαίο, δηλαδή, και στις ακτές που
βρέχονται από το Αρχιπέλαγος και κατά δεύτερο λόγο στο Ιόνιο. Αντιθέτως στην
ηπειρωτική χώρα, η ανεμοδύναμη χρησιμοποιήθηκε σε πολύ μικρότερη έκταση
(π.χ. στα οροπέδια της Πελοποννήσου) ακόμη και όταν υπήρχαν οι προϋποθέσεις,
καθώς η ύπαρξη άφθονου νερού ευνόησε την αξιοποίηση της υδροκίνησης που
παρείχε η υδραυλική ενέργεια.
Η κύρια χρήση της ανεμοκίνησης, τόσο στο Αιγαίο όσο και στο Ιόνιο, είχε
σκοπό τη λειτουργία των αλεστικών μηχανισμών (πιθανότατα από τον 12 αι.) και των
αντλητικών ανεμόμυλων. Στα νησιά των Κυκλάδων, μάλιστα, υπήρχε η μεγαλύτερη
αναλογία αλεστικών ανεμόμυλων ανά αριθμό κατοίκων που εξυπηρετούσαν και ανά
τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ στη Ρόδο και την ανατολική Κρήτη κατασκευάστηκαν
οι περισσότεροι αντλητικοί. Οι
αλεστικοί ανεμόμυλοι (μεσογειακοί
κυλινδρικοί πυργόμύλοι αρχικά και
μερικοί άλλοι τύποι που
προστέθηκαν στα μεταγενέστερα
χρόνια όπως οι πεταλόσχημοι και οι
οριζόντιοι ταβλόμύλοι)
χρησιμοποιούνταν στο άλεσμα των
δημητριακών και των ζωοτροφών.
Στα νησιά που υπήρχαν ταμπάκικα
(βυρσοδεψεία), κυρίως
Εικ.9 Ανεμόμυλος στην Πάρο
στη Χίο και λιγότερο στη Σύρο, λειτούργησαν ανεμόμυλοι που άλεθαν δεψικές ύλες
για την κατεργασία των δερμάτων, δηλαδή φλούδα πεύκου, βελανίδια, σχίνα κ.α., οι
- 29 -
οποίοι έμειναν γνωστοί ως "ταμπακόμυλοι". Υπάρχουν στοιχεία και για δύο άλλες
περιορισμένης κλίμακας χρήσεις: για το άλεσμα της φάβας στη Σαντορίνη και του
θειαφιού στα ορυχεία της Μήλου. Στο τέλος της προβιομηχανικής εποχής οι
ανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν, πειραματικά και σε μεμονωμένες περιπτώσεις, για
άλλους σκοπούς, δίχως όμως ικανοποιητικά αποτελέσματα (λειτουργία μηχανών
εκκοκκιστηρίου βάμβακος, παραγωγή ζυμαρικών, γέμισμα μπαταριών και παραγωγή
ηλεκτρικού ρεύματος).
Περιοχή Ταχύτητα ( m/s )

Αθήνα 2,8
Αλίαρτος 1,7
Άραξος 2,7
Αργοστόλι 2,9
Άρτα 4,1
Ηράκλειο 3,5
Θεσσαλονίκη 1,9
Ιεράπετρα 3,8
Ιωάννινα 0,9
Καλαμάτα 1,5
Κέρκυρα 1,7
Κομοτηνή 2,9
Κόνιτσα -
Κόρινθος 2,5
Κύθηρα 4,9
Λαμία 1,8
Λάρισα 1,2
Λήμνος 5,5
Μεθώνη 6,0
Μήλος 4,8
Μυτιλήνη 4,1
Νάξος 6,4
Πάρος 3,4
Πάτρα 2,1
Πύργος 2,3
Ρέθυμνο 2,8
Ρόδος 4,3
Σάμος 4,6
Σέρρες 2,0
Σητεία 3,4
Σκύρος 5,6
Σούδα 2,9
Σύρος 4,9
Τυμπάσο 2,5
Χανιά 2,4
Χίος 4,0
Πιν. 3 Μέση ετήσια ταχύτητα ανέμου στα 10μ σε Ελληνικές περιοχές
2.1 Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα Αιολικής ενέργειας
- 30 -
Στα πλεονεκτήματα της αιολικής ενέργειας κατατάσσονται κυρίως:
 Είναι πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας & συμβάλλει στη μείωση

της εξάρτισης από τους εξαντλούμενους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους.
 Είναι εγχώρια πηγή ενέργειας & συνεισφέρει στην ενίσχυση της

ενεργειακής ανεξαρτησίας & ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε εθνικό
επίπεδο.
 Απαντά στο ενεργειακό πρόβλημα για τη σταθεροποίηση των εκπομπών

διοξειδίου του άνθρακα & των υπόλοιπων αερίων του θερμοκηπίου.
 Χαμηλό λειτουργικό κόστος το οποίο δεν επηρεάζεται από τις

διακυμάνσεις της διεθνής οικονομίας & ειδικότερα από τις τιμές των
συμβατικών καυσίμων.
 Δημιουργεί θέσεις εργασίας , ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο. Για κάθε 1 MW

αιολικής ενέργειας που αξιοποιείται δημιουργούνται περίπου 5 νέες θέσεις
εργασίας.
 Μπορεί να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την

αναζωογόνηση οικονομικά & κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών & πόλο
τοπικής ανάπτυξης.
 Είναι φιλική προς το περιβάλλον & τον άνθρωπο & η αξιοποίηση της
είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό.
Στα μειονεκτήματα της αιολικής ενέργειας κατατάσσονται κυρίως:
 Το διεσπαρμένο δυναμικό της είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί σε

μεγάλα μεγέθη ισχύος , να μεταφερθεί & να αποθηκευτεί.
 Έχει χαμηλή πυκνότητα ισχύος & ενέργειας & συνεπώς για μεγάλες
ισχύεις απαιτούνται συχνά εκτεταμένες εγκαταστάσεις.
- 31 -
 Παρουσιάζει συχνά διακυμάνσεις στη διαθεσιμότητά της ,που μπορεί να

είναι μεγάλης διάρκειας ,απαιτώντας την εφεδρεία άλλων πηγών ενέργειας ή
γενικά δαπανηρές μεθόδους αποθήκευσης.
 Το κόστος επένδυσης ανά μονάδα εγκαταστημένης ισχύος σε σύγκριση

με τις σημερινές τιμές των συμβατικών καυσίμων είναι ακόμη υψηλό.
Οι περιβαλλοντικές επιδράσεις της αιολικής ενέργειας έχουν διερευνηθεί

εκτενώς στην Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ. Οι διάφορες έρευνες απέδειξαν ότι
η αιολική είναι μια καθαρή και ασφαλής μορφή ενέργειας.
Εκπομπές στην ατμόσφαιρα. Δεν υπάρχουν άμεσες εκπομπές στην ατμόσφαιρα

οφειλόμενες στην λειτουργία των αιολικών μηχανών. Οι έμμεσες εκπομπές,
οφειλόμενες στην κατανάλωση ενέργειας για την κατασκευή και συναρμολόγηση,
την μεταφορά, την τοποθέτηση και την διάλυση μιας αιολικής μηχανής, εξαρτώνται
από το είδος της χρησιμοποιούμενης πρωτογενούς ενέργειας.
Ενεργειακό ισοζύγιο. Η ενέργεια η οποία καταναλώνεται για την κατασκευή και

συναρμολόγηση, την μεταφορά, την τοποθέτηση και την διάλυση μιας αιολικής
μηχανής, αποσβένεται σε χρονικό διάστημα μικρότερο των 6 μηνών λειτουργίας της
μηχανής.
Κοινωνικό κόστος και αποζημιώσεις. Ο αιολικός ηλεκτρισμός έχει πολύ χαμηλό

εξωτερικό και κοινωνικό κόστος και δεν απαιτούνται αποζημιώσεις και έξοδα
αποκατάστασης κατά την διάλυση παλαιών μηχανών ή αιολικών πάρκων. Σχεδόν όλα
τα τμήματα των σύγχρονων αιολικών μηχανών είναι ανακυκλώσιμα.
Χρήση γης. Τα αιολικά πάρκα έχουν το πλεονέκτημα ότι επιτρέπουν την διπλή
χρήση γης. Το 99% της συνολικής επιφάνειας την οποία καλύπτει ένα αιολικό πάρκο
μπορεί είτε να καλλιεργηθεί είτε να παραμείνει ένα ζωντανό φυσικό οικοσύστημα. Η
αιολική ενέργεια είναι χαμηλής πυκνότητας και γι' αυτόν τον λόγο οι αιολικές
μηχανές κατανέμονται σε μεγάλες εκτάσεις. Ένας τυπικός κανόνας για την κάλυψη
- 32 -
αυτή είναι 0,08 έως 0,13km2· MW"1. Η ύπαρξη των αιολικών μηχανών δεν επιδρά
στην χλωρίδα και την πανίδα.
Θόρυβοι. Ο θόρυβος μιας αιολικής μηχανής προέρχεται από δυο αίτια: μηχανικά και
αεροδυναμικά. Και τα δυο αίτια είναι συναρτήσεις της ταχύτητας του ανέμου.
Αναλύσεις έχουν δείξει ότι σε μηχανές με διάμετρο ρότορα έως 20m, υπερτερούν οι
μηχανικοί θόρυβοι, ενώ σε μεγαλύτερες διαμέτρους υπερτερούν οι αεροδυναμικοί. Η
επιτρεπόμενη ένταση του θορύβου εξαρτάται από τους κανονισμούς κάθε κράτους.
Στην Ολλανδία δεν επιτρέπεται ο θόρυβος των μηχανών οι οποίες γειτνιάζουν με
κατοικημένες περιοχές, να υπερβαίνει τα 40dB, για ταχύτητες 5-7m/s. Στην Ευρώπη
πρέπει οι αιολικές μηχανές να απέχουν από τις κατοικημένες περιοχές τουλάχιστον
150-200m.
Εικ.10 Διάγραμμα
- 33 -
Εικ.11 Απόσβεση θορύβου Α/Γ σαν συνάρτηση της απόστασης.
Επίδραση στο τοπίο. Δεδομένου ότι οι σύγχρονες αιολικές μηχανές έχουν ύψος περί
τα 40m και μήκος πτερύγων 20m, αλλοιώνουν το τοπίο. Η αλλοίωση όμως αυτή είναι
δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί και δεν θα πρέπει να επιβαρύνει μόνο τις αιολικές
μηχανές, δεδομένου ότι είναι ανάλογη με αυτή την οποία προκαλούν οι πυλώνες
υπερυψηλής τάσης. Προσοχή πρέπει να δίνεται στην κινούμενη σκιά η οποία
προκαλείται κατά την περιστροφή του ρότορα, ειδικά όταν είναι κοντά σε
κατοικημένες περιοχές ή χώρους εργασίας. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να προβλεφθεί
με την κατάλληλη χωροταξική τοποθέτηση των μηχανών.
Επίδραση στα πτηνά. Μελέτες οι οποίες έγιναν στην Γερμανία, την Ολλανδία, την
Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι αιολικές
μηχανές δεν αποτελούν απειλή για τα πτηνά, δεδομένου ότι η θνησιμότητά τους η
οφειλόμενη σε αυτές, αποτελεί ένα μικρό μόνο κλάσμα της συνολικής τους
θνησιμότητας. Μόνο μεμονωμένα προβλήματα έχουν αναφερθεί, όπως αυτό της του
αιολικού πάρκου της Tarifa στην Ισπανία, κοντά στα στενά του Γιβραλτάρ, το οποίο
παρεμβάλλεται σε μια από τις διαδρομές των αποδημητικών. Προσοχή απαιτείται σε
μηχανές οι οποίες τοποθετούνται σε παράκτιες περιοχές όπου μπορεί να ενοχλήσουν
την ανάπτυξη και τις φωλιές ορισμένων πτηνών.
- 34 -
Παρεμβολές στις τηλεπικοινωνίες. Οι αιολικές μηχανές μπορούν σε ορισμένες

περιπτώσεις να προκαλέσουν παρεμβολές στις τηλεπικοινωνίες, δεδομένου ότι
σκεδάζουν και ανακλούν την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Για τον λόγο αυτό
αποφεύγεται η δημιουργία αιολικών πάρκων σε περιοχές όπου είναι δυνατόν να
υπάρξουν τέτοιες παρεμβολές.
Ασφάλεια προσωπικού. Τα ατυχήματα ανθρώπων σε αιολικά πάρκα είναι σπάνια

και δεν έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα τραυματισμοί από πτερύγια μηχανών ή λόγω
πτώσης πάγου από τις μηχανές. Οι ασφαλιστικές εταιρίες των ΗΠΑ όπου υπάρχει
μακρόχρονη εμπειρία λειτουργίας μεγάλων αιολικών πάρκων, κατατάσσουν την
αιολική βιομηχανία ως ιδιαίτερα ασφαλή σε σχέση με τις λοιπές ενεργειακές
βιομηχανίες.
- 35 -
2.2 Ανεμογεννήτριες
Ιστορική αναδρομή
Η αρχαιολογική έρευνα έδειξε πως πολλά χρόνια πριν, στα βάθη της 3ης
χιλιετηρίδας π, Χ. υπήρχαν ανεμόμυλοι στην Αίγυπτο. Κατόπιν, προσεγγίζοντας τα
ιστορικά χρόνια, φθάνουμε να βρίσκουμε ερείπια κτιρίων που χρησιμοποιήθηκαν ως
ανεμόμυλοι στην Περσία, στη Μεσοποταμία και φθάνουμε στο Αιγαίο, έως τα
χρόνια του Βυζαντίου. Οι ανεμόμυλοι αυτοί χρησιμοποιούνταν κυρίως για την άλεση
δημητριακών και για την άντληση υδάτων.
Εικ. 12 Αρχαίος Περσικός ανεμόμυλος (3000 π.Χ )
Στην Κρήτη βρίσκουν μεγάλη άνθιση, ιδίοις για την άντληση και το πότισμα.
Στην περίοδο του 1200 μ.Χ. οι ανεμόμυλοι διαδίδονται στην Ευρώπη για το
άλεσμα του σίτου. To 1500 εμφανίζονται στην Ολλανδία οι γνωστοί μας τύποι
- 36 -
ανεμόμυλων. Έχουν αποτελέσει τυπικό χαρακτηριστικό είδος. Τους συναντάμε σε

πολλούς πίνακες ζωγραφικής της εποχής, και γίνονται ακόμα και αντικείμενο τέχνης.
Εικ. 13 Ολλανδικός ανεμόμυλος
Το 1600 μ.Χ. η τέχνη της κατασκευής τους μεταφέρεται με τους πρώτους

αποίκους στην Αμερική.
Το 1860 παρουσιάζονται οι πρώτοι αμερικανικού τύπου ανεμόμυλοι, οι
γνωστοί μας ανεμόμυλοι της άγριας δύσης,
με τα πολλά πτερύγια αλουμινίου ή ξύλου,
και οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την
άντληση των υδάτων.
Εικ.14 αμερικανικού τύπου ανεμόμυλοι
Μετά από παρέλευση σύντομου

χρονικού διαστήματος, το Σικάγο γίνεται
- 37 -
βιομηχανικό κέντρο παραγωγής τέτοιων ανεμόμυλων. Την ίδια χρονιά η Δανία, χώρα
με πλούσιο αιολικό δυναμικό αλλά με πρόβλημα στα ορυκτά καύσιμα, στρέφει το
ενδιαφέρον της στον άνεμο και αρχίζει ενα φιλόδοξο πρόγραμμα για την κατασκευή
ανεμοκινητήρων που θα παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα. Η κατασκευή τους
αναπτύσσεται με εντατικό ρυθμό και έως τις αρχές του 20ού αιώνα έχουν
εγκατασταθεί εκατοντάδες τέτοιες συσκευές. Το 1900 στη Δανία κατασκευάζεται η
πρώτη συσκευή που παράγει ηλεκτρικό ρεύμα από τον άνεμο.
Εικ .15 Αρχαίος ανεμόμυλος στην Βρετανία
Το 1920, στην Αμερική, επιτυγχάνεται η πρώτη βιομηχανική παραγωγή

ανεμοκινητήρων που παράγουν ηλεκτρισμό και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε
μικρή κατανάλωση, κατάλληλες για αγροτικές κατοικίες, εκεί όπου δεν φθάνει το
ηλεκτρικό δίκτυο.
- 38 -
Το 1929 στη Γαλλία, η ηλεκτρομηχανική εταιρία κατασκεύασε στο Bonrget,

μια αιολική μηχανή με δύο πτέρυγες, διαμέτρου 20 μέτρων. Η συσκευή είχε άδοξο
τέλος. Καταστράφηκε από τον άνεμο. Το 1931, οι Ρώσοι έθεσαν σε λειτουργία στην
Κριμαία, κοντά στη Γιάλτα, απέναντι από τη Μαύρη Θάλασσα, μια αιολική μηχανή,
διαμέτρου 30 μέτρων που υπολογιζόταν να δίνει 100 KW στο δίκτυο της
Σεβαστούπολης. Τελικά, κατά μέσον όρο επί δύο χρόνια παρήγαγε 32 KW.
Μετά από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο ξεκίνησαν πολλές μελέτες σε διάφορες

χώρες. Εικ.16 αιολική μηχανή του 19αι.
Στη Γαλλία, μια τεράστια μελέτη

κάλυψε την ενέργεια του ανέμου σε όλες τις
περιοχές και οδήγησε στην κατασκευή
πολλών πειραματικών μεγάλων αιολικών
μηχανών, όπως η αερογεννήτρια «Best
Romani» με τρεις πτέρυγες και με διάμετρο
30μ. που εγκαταστάθηκε στο Nogant - le -
Roi. Παρήγαγε 800 KW ηλεκτρικής ενέργειας
τα οποία διοχέτευε στο δίκτυο. Αυτή η ισχύς
επιτυγχανόταν με έναν άνεμο ταχύτητας 60
km/h. Αυτή η μηχανή αποτέλεσε για πολλά
χρόνια ένα πειραματικό μοντέλο το οποίο
χρησίμευσε για τη συλλογή αρκετών χρησίμων πληροφοριών πάνω στην πράξη, σε
δυσμενείς και ακραίες συνθήκες λειτουργίας. Ένα σημαντικό συμπέρασμα που βγήκε
απ’ αυτό το πρόγραμμα μελέτης ήταν ότι οι μεγάλες αιολικές μηχανές, που έχουν
κατασκευασθεί σωστά, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της θέσης του εδάφους και
που τοποθετούνται στους διαδρόμους ροής των τοπικών ανέμων, δεν κάνουν
καθόλου θόρυβο.
Στις αρχές της δεκαετίας του ' 50 κατασκευάζεται στις ΗΠΑ η μεγαλύτερη
ανεμογεννήτρια της εποχής. Κύριοι εμπνευστές και σχεδιαστές ήταν τα μέλη του
επιστημονικού προσωπικού του Τεχνολογικού Ιδρύματος της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ)
υπο την καθοδήγηση των καθηγητών Πάλμερ Πούτμαν και Θεοντόρ φον Κάρμαν. Ο
δρομέας είχε δύο πτερύγια διαμέτρου 53 μ. και βάρος 16 τόνους. Παρήγαγε 1.25 MW
- 39 -
εναλλασσόμενο ρεύμα (AC). Η λειτουργία του κράτησε πέντε χρόνια, και αυτό γιατί
μετά από κάποια βλάβη που παρουσιάστηκε (σπάσιμο πτερυγίου) κατέστη αδύνατο
να επισκευαστεί λόγω έλλειψης υλικών (πιθανή αιτία; Ήταν η εποχή, μόλις μετά από
το τέλος του πολέμου).
Στα 1955 - 57 κατασκευάστηκε στη Γερμανία μια αιολική μηχανή, με

διάμετρο πτερύγων 34 μέτρα. Οι πτέρυγες ήταν κατασκευασμένες από
φάιμπεργκλας. Αυτή η μηχανή λειτούργησε μέχρι το 1968. Στη Δανία, επίσης την
ίδια εποχή, κατασκευάζεται μια ανεμομηχανή με πτερύγια διαμέτρου 24 μέτρων και
αυτή επίσης λειτούργησε έως το 1968. Παρείχε 200ταχύτητα ανέμου στον άξονα της
μηχανής 15 μέτρα ανά δευτερόλεπτο (15m/sec).
Στις αρχές του 1950, η χαμηλή τιμή του πετρελαίου παρέσυρε τότε σε πλήρη
στασιμότητα όλες τις ερευνητικές προσπάθειες καθώς και την εφαρμογή νέων
ευρεσιτεχνιών. Ήταν ασύμφορο οικονομικά να κατασκευαστούν αιολικές μηχανές,
έστω και για ατομική χρήση, για μεμονωμένες περιπτώσεις σε αγροτικές περιοχές. Ο
ανταγωνισμός του φθηνού κόστους των καυσίμων ήταν δυσανάλογος με την
απόσβεση μιας ανεμομηχανής. Επίσης, ένας άλλος νέος τρόπος ενέργειας ανέτειλε
εκείνη την περίοδο. Ήταν τα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού. Ο
κόσμος στράφηκε σ' αυτά με μεγάλο ενδιαφέρον. Κατασκευάστηκαν τα πρώτα
πυρηνικά εργοστάσια στην Ευρώπη και στην Αμερική. Όπως είναι γνωστό, κάθε τι
το καινούριο εντυπωσιάζει, με την άριστη και μεθοδική λειτουργία της νέας μηχανής,
και τη νεαρή ηλικία των εγκαταστάσεων αυτών. Έτσι και εδώ, ο ενθουσιασμός
υπήρξε μεγάλος. Σαν μια έκρηξη της νέας τεχνολογικής εποχής παρουσιάστηκε στην
ανθρωπότητα ίσως και λίγο προπαγανδιστικά, ίσως επίσης υπέρμετρα διαφημιστικά
-η πυρηνική τεχνική. Τα καύσιμα θα περάσουν στο περιθώριο, έλεγαν, τα
αντικατασταθούν με την πυρηνική σχάση. Πολλά κράτη έσπευσαν να στήσουν στο
έδαφος τους το νέο εργοστάσιο που το εσωτερικό του έμοιαζε με ερευνητικό
επιστημονικό εργαστήριο. Άλλοι, όμως ήσαν διστακτικοί, επιφυλακτικοί, ίσως και οι
πιο φτωχοί, γιατί η εγκατάσταση τέτοιων σταθμών παραγωγής απαιτούσε υψηλά
ποσά σε τεχνικο-υλική υποδομή, κατασκευή, συντήρηση, εκπαίδευση ειδικού
προσωπικού, αγορά του ραδιενεργού υλικού κ.λ.π και επομένως την εξάρτηση πάλι
από χώρες που έχουν ραδιενεργά υλικά στο έδαφος τους, ή τα επεξεργάζονται για να
τα πουλήσουν. Μετά από τα πρώτα χρόνια, φάνηκαν στον ορίζοντα τα πρώτα
- 40 -
σύννεφα της πολυδιαφημισμένης πυρηνικής εποχής και αρχίζουν να προδικάζουν την

τύχη αυτών των εγκαταστάσεων και γενικώς την εφαρμογή αυτής της τόσο
υμνημένης ως ωφέλιμης πανάκειας ενεργειακής τεχνολογίας. Αλίμονο! Το κλίμα
άρχισε να βαραίνει πάνω από τους ειδικούς, στην αρχή της εγκατάστασης αλλά και
στην πλατιά κοινή γνώμη αργότερα. Οι σχολαστικές προφυλάξεις που έπρεπε να
παίρνουν σε περίπτωση αλλαγής των ραδιενεργών υλικών, ή σταματήματος της
λειτουργίας του εργοστασίου για επισκευή, τα απόβλητα που διοχετεύονται έξω από
τις εγκαταστάσεις, η διαχείριση των στερεών και υγρών ραδιενεργών υπολειμμάτων,
η αντικατάσταση φθαρμένων τμημάτων των συσκευών, η γήρανση του
αντιδραστήρα και πολλά άλλα, ήταν και είναι κάποια από τα προβλήματα που
παρουσιάζονται έντονα και ανησυχητικά.
Το πλήθος των εγκαταστάσεων έχει να παρουσιάσει ένα μεγάλο όγκο τέτοιων

προβλημάτων και κυρίως την απόθεση των αποβλήτων, που αποτελούν μόνιμη
απειλή συνεχούς μόλυνσης για την ανθρωπότητα και τη ζωή στον πλανήτη. Η
μόλυνση του περιβάλλοντος και από τις άλλες συμβατικές πηγές, όπως ο άνθρακας
και το πετρέλαιο, αρχίζει να γίνεται έντονη. Επίσης, η πετρελαϊκή κρίση του 1973
έρχεται να προσθέσει στη ζοφερή εικόνα την τελευταία πινελιά για να ολοκληρωθεί
ο πίνακας του 20ού αιώνα - της ενεργειακής αλόγιστης και καταστρεπτικής
περιβαλλοντικής πολιτικής του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος αποστρέφεται και σιγά σιγά απαγκιστρώνεται από τις εύκολες

λύσεις των καυσίμων. Όλο αυτό το διάστημα, έως το τέλος του αιώνα,
προετοιμάζεται. Ο 21ος αιώνας θα είναι εκείνος που θα σημάνει την επιστροφή του
ανθρώπου στη φύση. Η τεχνολογική του εξέλιξη θα στρέψει τον άνθρωπο σε μια
εξελιγμένη ακόμη βαθμίδα του τεχνικού του πολιτισμού. Την εκμετάλλευση των
ενεργειακών πηγών έξω από τη γη, του ηλιακού συστήματος. Κάνοντας την αρχή,
εκμεταλλεύεται την αιολική ενέργεια. Η αιολική ενέργεια είναι το πρώτο στάδιο μιας
τέτοιας πορείας, αφού και αυτή επηρεάζεται, υπάρχει και δρα πάντα από τον ήλιο και
τα άστρα.
Μετά από το 1970, η εμφάνιση της ενεργειακής κρίσης οδήγησε στην αναζή
τηση όλων των δυνατών πηγών ενέργειας. Οι Αμερικανοί εκπόνησαν πρόγραμμα
- 41 -
προκειμένου να καταστήσουν βέβαιη την ανάπτυξη ασφαλών και οικονομικά

ανταγωνιστικών συστημάτων, εν όψει μιας γρήγορης εμπορικής
εξάπλωσης μηχανισμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, για πρώτη φορά
τέθηκε καθαρά, μεταξύ των ανανεώσιμων πηγών, το πρόβλημα της αιολικής
ενέργειας. Η γενική οργάνωση του αμερικανικού προγράμματος ανατέθηκε στη
NASA. Η ανάλυση της αμερικανικής προσπάθειας και του προϋπολογισμού που
αφιερώνεται σ αυτή, θέτει δύο κύριες ιδέες:
o όλα αντιμετωπίζονται κάτω από το πρίσμα ότι η νέα τεχνική θα υπόσχεται
ύπαρξη της σε μακροπρόθεσμη κλίμακα.
o Πιο άμεσα, όλος ο προϋπολογισμός (το 70% του συνόλου) να αφιερωθεί
στις μεγάλες μηχανές των πολλών MW.
Η πρώτη κατεύθυνση σ αυτό το πρόγραμμα, προς το παρόν, δείχνει

ενδιαφέρον στις κλασικές αιολικές μηχανές και μαζί τους σ' αυτές τις νέες
εφευρέσεις, με κατακόρυφο άξονα
πτερυγίων, τύπου Ντάριους.
Εικ.16 Τύπου Darrious
Εξετάζονται επίσης και

κατασκευάζονται μικρότερες μηχανές μέχρι
περίπου 60 KW για ανέμους ταχύτητας 8
m/sec. Οι μικρές αυτές μηχανές διαδίδονται
ταχύτατα και πολλές εταιρίες δείχνουν ενδιαφέρον για την κατασκευή τους.
Παράλληλα με την Αμερική, και ο Καναδάς αναπτύσσει ένα εξίσου μεγαλόπνοο
πρόγραμμα για - αιολικές μηχανές, με τη διαφορά ότι εδώ το ενδιαφέρον στρέφεται
στην εξέταση μηχανών με κατακόρυφους άξονες.
Στη συνέχεια κατασκευάζεται η πρώτη από μια σειρά ανεμογεννήτριες με το

όνομα Μοντ. Η πρώτη άρχισε να εργάζεται το Σεπτέμβριο του 1975. Οι πτέρυγες
- 42 -
της, κατασκευασμένες από μέταλλο, είχαν διάμετρο 38 μέτρα. Γύριζαν με σταθερή

ταχύτητα και παρήγαγαν ρεύμα ονομαστικής ισχύος 100 KW.
Η χρησιμοποίηση αυτής της συσκευής περιλάμβανε διάφορες περιπτώσεις,

αλλά πιο ενδιαφέρουσα φαίνεται ότι ήταν η σύνδεση σε ένα μικρό δίκτυο
ηλεκτρισμού που μπορούσε να απομονωθεί. Έτσι, έχουμε την εικόνα ενός
πραγματικού δικτύου σε σχέση με την όχι αμελητέα παροχή της ενέργειας της
ανεμομηχανής, με διακυμάνσεις. Η μηχανή Μοντ οδήγησε σε τροποποιήσεις
εφαρμόσιμες στις μεγάλες εγκαταστάσεις. Παρέμειναν ακόμη για. δοκιμή τα
καινούρια υλικά (π.χ. φτερά από φάιμπεργκλας κ.τ.λ.). Η Μοντ Α είναι η ίδια μηχανή
με γεννήτρια, που παράγει 200KW. Η σειρά αυτών των μηχανών περιλαμβάνει άλλες
τρεις αιολικές αυτού του τύπου με τους αριθμούς 2, 2, 3, οι οποίες είχαν μπει σε
λειτουργία από τον Νοέμβριο του 1977 έως τον Σεπτέμβριο του 1978, για τη μελέτη
λειτουργίας τους σε ποικίλα δίκτυα.
Η General Electric κατασκεύασε τη Μοντ I, δίπτερη μηχανή με διάμετρο 60

μέτρα και γεννήτρια 2000 MW. Η πρώτη τέτοια συσκευή λειτούργησε από το τέλος
του 1978. Η τιμή της παραγόμενης KWH γίνεται ανταγωνιστική με την παραγωγή
εκατό περίπου τέτοιων μηχανών.
Τη μηχανή Μοντ 2 την

εμπιστεύθηκαν στην Μπόινγκ. Η
σύλληψη της
ανταποκρινόταν στους μεσαίους
καταναλωτές των μεγάλων
πεδιάδων της Αμερικανικής
Δύσης. Με διάμετρο πτερυγίων
90 μέτρα κινεί μια γεννήτρια
2500 KW. Εικ. 17 Σχέδιο του
περιστροφέα μιας ανεμογεννήτριας
Οι πτέρυγες είναι από χάλυβα κι έχουν κυψελωτή δομή από χαρτί kraft.
Η εκμετάλλευση αιολικής ενέργειας μοιάζει να έχει μπει αποτελεσματικά στο

δρόμο της στις ΗΠΑ, όπου ο συνδυασμός της πιο προοδευμένης τεχνολογίας με τις
- 43 -
σύγχρονες μελέτες και τις οικονομικές και εμπορικές μεθόδους, αφήνουν πολλές
ελπίδες για το μέλλον. Παράλληλα, στη χώρα αυτή έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια
πληροφόρησης για να γίνουν αποδεκτές οι συσκευές αυτές από το ευρύ κοινό. Με
την επίδειξη η πολλών μηχανών σε λειτουργία, αποδεικνύουν πως η αισθητική τους
δεν επηρεάζει το τοπίο και ότι δεν μεταβάλλεται το ηχητικό επίπεδο του ανέμου,
όταν περιφερειακές ταχύτητες δεν υπερβαίνουν τα 100 m/sec, όπως πραγματικά
συμβαίνει στις μεγάλες μηχανές.
Οι μικρές συσκευές - κάτω των 60 KW - που προορίζονται για τοπική χρήση,

εμφανίζονται πολυπληθείς στη διεθνή αγορά. Με τη σειρά τους, αυτοί που
χρησιμοποιούν αιολικές μηχανές, μειώνουν την κατανάλωση τους από το εθνικό
δίκτυο και έτσι συμμετέχουν στην οικονομία των ορυκτών καυσίμων.
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια καλή προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο για
την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα.
Εικ.18 Αξιοποίηση αιολικής ενέργειας
- 44 -
Εικ.19 Αξιοποίηση αιολικής ενέργειας στην ΕΕ
- 45 -
644 Νεότερη πιθανή ύπαρξη Περσικού

ανεμόμυλου
950 Πρώτη αποδεδειγμένη ύπαρξη
ανεμόμυλου στην ανατολική Περσία
1185 Ανεμόμυλοι οριζόντιου άξονα
αναπτύσσονται στην Αγγλία
1500 Πρώτοι ανεμόμυλοι στην Ολλανδία &
Ισπανία
1600 Άποικοι κατασκευάζουν ανεμόμυλους
ευρωπαϊκού τύπου στα παράλια της
Αμερικής
1700 Οι ατμομηχανές αρχίζουν να
αντικαθιστούν τους ανεμόμυλους
1860 Ανεμόμυλοι με πτερύγια
χρησιμοποιούνται στην Αμερική για την
κίνηση αντλιών
1870 Το Σικάγο γίνεται κέντρο βιομηχανικής
παραγωγής ανεμόμυλων
1900 Οι Δανοί παράγουν ηλεκτρική ενέργεια
από άνεμο
1925 Στρόβιλοι καθέτου άξονα εμφανίζονται
στη Γαλλία
1940 Στο Vermont ( Η.Π.Α ) κατασκευάζεται
για πρώτη φορά πειραματικός
ανεμοκινητήρας αρκετά μεγάλης ισχύος
με δυο πτερύγια
1950 Η ατομική ενέργεια μειώνει το
ενδιαφέρον για χρησιμοποίηση της
αιολικής ενέργειας
1960 Η μόλυνση του περιβάλλοντος από τις
συμβατικές πηγές ενέργειας ξεκινά να
γίνεται αντιληπτή
1976 Τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες
διαθέτουν για πρώτη φορά μεγάλα
κονδύλια για προγράμματα
- 46 -
εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας

1983 Κατασκευή Α/Γ ισχύος της τάξης των
εκατοντάδων KW
1990 Κατασκευή Α/Γ της τάξης των MW
Πιν .4 Ιστορική εξέλιξη Α/Γ
Εικ. 20 Εσωτερικό έλικα σύγχρονης ανεμογεννήτριας στα Ελληνικά.
- 47 -
Εικ.21 Εσωτερικό έλικα σύγχρονης ανεμογεννήτριας στα αγγλικά
- 48 -
2.3 Οι Ανεμομηχανές στην Ελλάδα
Ιστορικές μαρτυρίες δείχνουν την ύπαρξη ανεμόμυλων στην Ελλάδα, πολλές

εκατοντάδες χρόνια προ Χρίστου. Συγκεκριμένα, ο πρώτος ανεμόμυλος σχεδιάστηκε
από τον Ήρωνα τον 3ο προ Χριστού αιώνα. Ήταν οριζόντιου άξονα περιστροφής και
ειχε τέσσερα πτερύγια. Στην Ελλάδα η χρήση των ανεμόμυλων υπήρξε αρκετά
εκτεταμένη, λόγω του πλούσιου αιολικού δυναμικού της χώρας. Συγκεκριμένα ,η
Ελλάδα σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, είναι 1η σε ανέμους και 2η σε ηλιοφάνεια
στον κόσμο.Αν και είχαν εμφανιστεί πολλούς αιώνες πριν, η χρήση τους
καθιερώθηκε κατά τη
Εικ.22 Νησιώτικος ανεμόμυλος
Βυζαντινή περίοδο, γνωρίζοντας ακόμα

μεγαλύτερη διάδοση κατά την περίοδο
της Φραγκοκρατίας, κυρίως στο
ανατολικό Αιγαίο αλλά και στην
ενδοχώρα. Κατά κανόνα στεγάζονταν σε
κυλινρικά, πέτρινα, διώροφα κτίρια. Στον
επάνω όροφο βρισκόταν ο άξονας και το
σύστημα μετάδοσης της κίνησης, ενώ
στον κάτω όροφο γινόταν η άλεση και
αποθήκευση των σιτηρών. Τα πτερύγιά
τους ήταν πάνινα, 5-15 μέτρα σε μήκος
και πλάτος το 1/5 του μήκους τους. Ένας
ανεμόμυλος μπορούσε να αλέσει 20-
70κιλά σιτηρών την ώρα, ανάλογα με την ένταση και τη φορά του ανέμου. Σήμερα οι
περισσότεροι ανεμόμυλοι έχουν ερειπωθεί και διατηρούνται ελάχιστοι, κυρίως για
τουριστικούς λόγους. Αυτό αποδεικνύει ότι στη χώρα μας υπήρξε από πολύ παλιά
μια άνθιση της τεχνικής στον τομέα των ανεμόμυλων, κατά την οποία επικράτησε το
γνωστό μοντέλο με τον οριζόντιο άξονα περιστροφής. Επίσης, με την πάροδο των
ετών εξελίχθηκε και η τεχνική της δυνατότητας της στροφής των πτερυγίων
(προσανατολισμός δρομέα) προς την κατεύθυνση του ανέμου.
- 49 -
Οι τύποι παραδοσιακών ελληνικών ανεμόμυλων είναι τέσσερις. Οι ονομασίες τους

σχετίζονται με τον τρόπο κατασκευής ή από κάποιο χαρακτηριστικό στη διάταξη
τους αρχίζοντας από τον αρχαιότερο, τον Ταράλη І ο οποίος υπάρχει σε δύο τύπους.
Ο Ταράλη І είναι από τις πιο σπάνιες μορφές ανεμόμυλου κατακόρυφου άξονα που
υπάρχει στην Ευρώπη. Ο δρομέας του είναι κατακόρυφου άξονα και βρίσκεται
τοποθετημένος μέσα στο οικοδόμημα. Ο αέρας διέρχεται μέσα στο χώρο των
πτερυγίων περνώντας από ένα άνοιγμα σαν να δημιουργείται έτσι τεχνητή σήραγγα
αέρα. Φαίνεται να έχει κάποια τελολογική σχέση με τον άλλο αρχαιότερο
ανεμόμυλο, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί στην Περσία τον 13ο αιώνα.
Το νησί Κάρπαθος είναι αυτό που οι κάτοικοι του έφτιαξαν και αξιοποίησαν τα
δύο μοντέλα αυτού του τύπου. Στο μυχό του Τριστόμου είναι χτισμένος ο μύλος. Το
ρεύμα του αέρα διέρχεται μέσα από το άνοιγμα το οποίο βλέπει στη μεριά εκείνη που
πάντα επικρατούν ισχυροί άνεμοι. Με τη ροή του, χτυπώντας τα ξύλινα πτερύγια του
δρομέα, ο άνεμος τα κάνει να περιστρέφονται γύρω από τον κατακόρυφο άξονα τους
και εξέρχεται από την άλλη πλευρά παλί από ένα παρόμοιο άνοιγμα του χτίσματος.
Το σύστημα θυμίζει πολύ τα πτερύγια και γενικά τη φτερωτή ενός νερόμυλου, που
όπως περνά το νερό, κυλάει θα λέγαμε καλύτερα σ’ ένα μικρό ρυάκι, που με την
ορμή του παρασύρει στο πέρασμα του και κινεί τη φτερωτή μιας τέτοιας μηχανής,
της οποίας τα πτερύγια είναι βυθισμένα κατακόρυφα στο κινούμενο νερό. Τα
πτερύγια, σαν ακτίνες ενός κυλίνδρου είναι το ίδιο τοποθετημένα και εδώ με τον
άξονα του κέντρου του κυλίνδρου (τύμπανο), ώστε οποιαδήποτε κίνηση να
μεταφέρεται πλέον μηχανικά και αξιοποιείται. Ο Ταράλης έχει την ίδια ακριβώς ιδέα
κατασκευής, μόνο που αντί να τον κινεί το νερό, τον στρέφει δυνατό ρεύμα αέρα.
Εικ .23 Αρχαίος ανεμόμυλος στην Κάρπαθο
Καθώς ο κατακόρυφος άξονας

στρέφεται, έχει γίνει μηχανική
εκμετάλλευση ώστε ο άξονας να
παράγει μηχανικό έργο συνδεόμενος
- 50 -
απευθείας με μια στρογγυλή πέτρινη μυλόπετρα, που την κάνει να περιστρέφεται

επάνω σε μια άλλη η οποία μένει ακίνητη και έχει τις ίδιες διαστάσεις. Οι
μυλόπετρες είναι στον αμέσους άνω όροφο από αυτόν που βρίσκεται η φτερωτή.
Ο Ταράλης II έχει την ίδια κατασκευή με τον I, με τη διαφορά ότι το

τύμπανο των πτερυγίων στρέφεται σε οριζόντιο άξονα.
Αυτή η κατασκευή των πτερυγίων, όπως είναι τοποθετημένη και κινείται,

πλησιάζει σε ομοιότητα αυτήν του νερόμυλου. Το άλεσμα γίνεται σε ένα χώρο δίπλα
από τη σήραγγα του αέρα, στον οποίο η κίνηση μεταδίδεται με έναν ιμάντα.
Ο Αξετροχάρης, ή Μονόπατος, είναι ο ανεμόμυλος οριζόντιου άξονα με

πανιά. Είναι σταθερός όπως και οι δύο προηγούμενοι, δηλαδή βλέπει μόνο προς μια
κατεύθυνση ανέμου. Το χτίσμα είναι ημικυκλικό από τη μεριά των πανιών. Έτσι
διευκολύνεται η ροή του ανέμου χωρίς να προκαλούνται ρεύματα στροβιλώδη ή εξ
ανακλάσεως.
Ο Ξετροχάρης είναι ο γνωστός μας

περισσότερο κομψός και τυπικά
παραδοσιακός νησιώτικος ανεμόμιυλος. Τα
πανιά του περιστρέφονται σε οριζόντιο άξονα
και έχει τη δυνατότητα να στρέφεται
ανάλογα με την επιθυμία, προς τον άνεμο που
φυσάει κάθε φορά.
Εικ. 24 Ανεμόμυλος στο

Άγιο Όρος
Εκτός απ' αυτούς τους τέσσερις τύπους που αποτελούν τους κατ' εξοχήν
ελληνικούς ανεμόμυλους, υπάρχει άλλος ένας ο οποίος είναι γνωστός παγκοσμίως ως
ελληνικός ,αλλά που δεν ανήκει στην κατηγορία των παραδοσιακών. Η αλήθεια
είναι πως μαζί με το μηχανισμό αυτών των τεσσάρων τύπων που περιγράψαμε,
εκείνο που τους δίνει τη σφραγίδα της προέλευσης τους είναι η αρχιτεκτονική του
οικοδομήματος που όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τους κάνει να διακρίνονται και
αποτελούν πλέον μια ιστορική εξέλιξη τόσο της τεχνικής από πλευράς μηχανισμού
- 51 -
κίνησης όσο και της αρχιτεκτονικής κατασκευής των χτισμάτων που φέρνουν μέσα
τους τις φιλοσοφικές, μηχανικές και οικοδομικές γνώσεις των προγόνων μας.
Ο άλλος τύπος είναι αυτός της Κρήτης για τον οποίον μιλήσαμε, και συγκεκριμένα
του οροπεδίου του Λασιθίου. Επειδή είναι μεταγενέστερος και κατασκευασμένος
από μεταλλικό σκελετό, με πύργο στήριξης, πτερύγιο οριζόντιου άξονα από πανί ή
άλλη ύλη συνθετική ενισχυμένη, δεν συμπεριλαμβάνεται στους παραδοσιακούς,
πλην όμως η δομή του, ο σχεδιασμός του, είναι μοναδικός, έτσι που τον κάνει να
ξεχωρίζει μέσα από πολλούς άλλους παρόμοιους διεθνώς, και να αναφέρεται
παγκοσμίως ως το ελληνικό μοντέλο ανεμόμυλου.
Εικ .25 Ανεμόμυλος στο Λασίθι
- 52 -
Αυτό το γεγονός στάθηκε η βάση για τα σχέδια ώστε να κατασκευαστεί ένα μοντέλο
σύγχρονης τεχνολογίας, που να στηρίζεται ως ιδέα στον ήδη υπάρχοντα τύπο αυτόν η
Κρητική ανεμομηχανή. Σε ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έχει
συμπεριλήφθη και αυτή η προσπάθεια η οποία αυτόν τον καιρό υλοποιείται σε
πειράματα που γίνονται από ειδικούς στην Κρήτη και στην Αγγλία. Χρησιμοποιείται
αποκλειστικά για την άντληση νερού. Στο σημείο αυτό ας δώσουμε ένα σύντομο
ορισμό για το τι είναι η αντλία. Η αντλία είναι ένα μηχάνημα που χρησιμοποιείται για
την μετακίνηση υγρών. Οι αντλίες γενικά επιτυγχάνουν κίνηση του υγρού μέσω
μηχανικής δράσης. Ο αρχαιότερος τύπος αντλίας είναι ο Κοχλίας του Αρχιμήδη, που
χρησιμοποιήθηκε για το πότισμα των Κρεμαστών Κήπων της Βαβυλώνας τον 7ο
αιώνα π.Χ. και περιγράφηκε αναλυτικότερα από τον Αρχιμήδη τον 3ο αιώνα π.Χ.
- 53 -
Εικ. 26 Ανύψωσης τύπου κοχλία του Αρχιμήδη. Δύο εργαζόμενοι υποχρεούνται να λειτουργεί εάν η
στατική κεφαλής είναι μεγαλύτερη από 0,60 m
- 54 -
Οι κυριότεροι/συνηθέστεροι τύποι αντλιών είναι οι φυγοκεντρικές αντλίες και οι

αντλίες θετικής εκτόπισης.
Οι φυγοκεντρικές μπορεί να
είναι αξονικές, ακτινικές ή
μικτού τύπου. Επίσης
διακρίνονται σε διάφορους
τύπους ανάλογα με τον
αριθμό των διαδοχικών
πτερωτών, τη μέθοδο
στεγανοποίησης μεταξύ
άξονα και κελύφους, και
πολλά άλλα στοιχεία της
κατασκευαστικής
διαμόρφωσης. Κάποιοι
συνηθισμένοι τύποι αντλιών θετικής εκτόπισης είναι: παλινδρομική με έμβολα,
περιστροφική με λοβούς, περιστροφική με γρανάζια. Στις λεγόμενες αντλίες θετικής
εκτόπισης το ρευστό αναγκάζεται σε κίνηση με απευθείας μηχανική δράση κάποιου
μηχανισμού (π.χ. έμβολο), και επιτυγχάνεται σταθερή παροχή όγκου.
- 55 -
Εικ.27 Βασικές αρχές της θετικής αντλίας
Στις φυγοκεντρικές αντλίες τα πτερύγια του ρότορα (πτερωτή) μεταβάλουν το πεδίο

ροής προσδίδοντας περιστροφή στο υγρό. Κατόπιν η αυξημένη δυναμική πίεση
μετατρέπεται σε στατική πίεση στο στάτορα. Κατάλληλη γεωμετρία/σχεδίαση των
πτερυγίων του ρότορα και στάτορα είναι αναγκαία για την επίτευξη αποδεκτής
υδροδυναμικής απόδοσης κατά τη λειτουργία της αντλίας, ανάλογα με τη περιοχή
παροχών και πιέσεων για την οποία προορίζεται. Οι αντλίες δημιουργούν ροή
(παροχή) του υγρού και λόγω της αντίστασης ροής δημιουργείται η πίεση.
- 56 -
Εικ .28Διάφοροι τύποι ροτόρων φυγόκεντρες αντλίες
- 57 -
Εικ.29 Ανεμοαντλία τύπου "Κρητικό" χρησιμοποιείται ως μέρος ενός σχεδίου άρδευσης στη νότια
Αιθιοπία
- 58 -
Τα τελευταία χρόνια ,επειδή μέχρι τις ημέρες μας αυτοί οι ωραίοι μύλοι
άρχισαv σιγά σιγά να παραμερίζονται, η δε εγκατάλειψη τους λόγω συντήρησης
κ.λπ. ήταν έντονη ,τοποθετήθηκαν στη θέση τους αντλίες που δούλευαν με
πετρέλαιο. Η αντικατάσταση αυτή επεκτεινόταν όλο και περισσότερο, με τον
κίνδυνο να εξαπλωθεί σαν επιδημία. Είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος τη διαφορά
της οικολογικής όψης και της ρύπανσης του περιβάλλοντος με την τοποθέτηση
αντλιών νερού που καίνε πετρέλαιο ή καταναλώνουν ηλεκτρικό ρεύμα, με την
ταυτόχρονη αντικατάσταση του αντίστοιχου πλήθους των αιολικών μηχανών οι
οποίες προορίζονταν γι' αυτή τη δουλειά. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, προ του
κινδύνου να χαθεί κάθε ίχνος από τους παλιούς αυτούς μύλους της Κρήτης και να
πάψει η συνέχεια της τεχνικής παράδοσης για τη διάσωση του θαυμάσιου αυτού
είδους, σ' αυτή την περιοχή, και προ πάντων για να ξαναγίνει ο τόπος μια οικολογικά
αναβαθμισμένη περιοχή, αποφασίσθηκε και συνεστήθη επιτροπή η οποία εργάζεται
για την εγκατάσταση εκ νέου όλων των αιολικών μηχανών, όπως ήταν παλιά, με
σκοπό να αντικατασταθούν όλες οι μηχανές άντλησης που χρησιμοποιούν πετρέλαιο,
από αυτές της αιολικής ενέργειας.
Ειδικότερα αναφέρουν ότι το 1960, ο αριθμός των ανεμόμυλων που ήταν
κατασκευασμένοι σ' όλο το νησιωτικό σύμπλεγμα την εποχή εκείνη, ήταν: Στη Ρόδο,
περί τους 560. Στην Κρήτη: Ηράκλειο 980, Ιεράπετρα 500, Σητεία 1000, Φούρνοι
250 και στο οροπέδιο του Λασιθίου 10000 ανεμόμυλοι ξεχωριστής τεχνολογίας που
χρησίμευαν αποκλειστικά για άρδευση μεγάλων εκτάσεων γης.
Σημειώνουμε εδώ ότι οι κατασκευές των ανεμόμυλων αυτών είχαν γίνει από
Κρητικούς τεχνίτες οι οποίοι κρατούσαν την τέχνη αυτή πατροπαράδοτα, από πολλά
χρόνια πριν.
Οι Κρήτες σιδηρουργοί ήταν τόσο άξιοι και καλοί τεχνίτες, που χάρη σε μια
σπάνια περίπτωση τύχης, η μοίρα θέλησε να παίξει μαζί τους ένα περιπετειώδες
παιχνίδι και να τους κάνει γνωστούς σε μια πολύ μακρινή χώρα από τη γη τους, στην
αντίπερα όχθη, στο εκ διαμέτρου αντίθετο ημισφαίριο της γης. Σε τόπο που ούτε καν
θα τον σκέφτονταν, ακόμα και στα πιο τολμηρά όνειρα τους. Τη Βραζιλία! Το
γεγονός αυτό, ελάχιστα είναι γνωστό στον κόσμο και ιδίως σε μας τους Έλληνες.
Αρκετοί Κρήτες τεχνίτες μεταφέρθηκαν από έναν άλλο επίσης Κρητικό εργολάβο
μηχανικό στη Βραζιλία, στα τέλη του περασμένου αιώνα, περί τα 1885, ώστε να
- 59 -
συμμετάσχουν στην κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής της χώρας αυτής, και
μάλιστα η συμβολή τους ήταν η πλέον ουσιώδης, γιατί ένα τμήμα της γραμμής,
αρκετά μεγάλο σε μήκος, ήταν υποχρεωμένο να διέρχεται μέσα από την απάτητη και
επικίνδυνη ζούγκλα του Αμαζονίου.
Οι μόνοι που ολοκλήρωσαν το έργο ήταν η ομάδα των Κρητικών που ήρθαν
από την Κρήτη ειδικά γι' αυτόν το σκοπό. Όταν τελείωσε το έργο και το τρένο
συνδέθηκε με τους σταθμούς - πόλεις της Βραζιλίας, τα ονόματα τους γράφτηκαν με
χρυσά γράμματα σε μια πλακέτα, στο σταθμό του Ρίο ντε Τζανέιρο.
Ει
κ. 30Ανεμόμυλοι στη Μύκονο
Στη Μύκονο, υπήρχαν οι γνωστοί ανεμόμυλοι με το χαρακτηριστικό νησιώτικο

στυλ, περί τους 17, από τους πολυπληθέστερους που υπήρξαν πριν τις αρχές του 20ού
αιώνα. Οι παλαιότερες μαρτυρίες ανέφεραν ότι γύρω στα 1830 υπήρχαν 29
ανεμόμυλοι, ενώ πιο παλιά, στα μέσα του 18ου αιώνα, ο αριθμός τους ανερχόταν
στους 40. Η διάμετρος των πτερυγίων έφτανε τα 10 μέτρα. Καθώς ήταν χτισμένοι σε
ψηλά σημεία του νησιού, ήταν έτσι προσανατολισμένοι ώστε τα πτερύγια να βλέπουν
πάντα το μέτωπο των κατ' εξοχήν συνηθισμένων ανέμων που φυσούν στο νησί. Ήταν
σταθερής κατασκευής, χωρίς τη δυνατότητα να περιστρέφουν τις αντένες (πανιά)
προς τον άνεμο. Χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για την άλεση δημητριακών και
ορισμένων άλλων εποχιακών προϊόντων.
Η ικανότητα ενός τέτοιου ανεμόμυλου με συνηθισμένη ταχύτητα ανέμου, ήταν

η άλεση 1 τόνου σταριού σε διάστημα 12 ωρών.
Στη Σίφνο σώζονται (πάντα την περίοδο του 1960) 18 ανεμόμυλοι. Εδώ,
αντίθετα με τους άλλους της Μυκόνου, είχαν κατασκευασθεί ορισμένοι στο χωριό,
- 60 -
στην Απολλωνία καθώς και στα Εξάμπελα, και ορισμένοι στο Κάστρο με εξελιγμένη
τεχνολογία για την εποχή τους - το μέτωπο των πτερυγίων στρεφόταν με χειροκίνητο
μηχανισμό, για να κατευθύνεται προς την κατεύθυνση του ανέμου.
Στην Πάρο, επίσης την εποχή αυτή - από τις ίδιες πληροφορίες - υπήρξαν
γύρω στους 30. Γενικώς, σχεδόν σε όλα τα νησιά του Αιγαίου η αιγαιοπελαγίτικη
αύρα έστρεψε τα φτερά σε εκατοντάδες μύλους, ώστε με τον τρόπο αυτό η ενέργεια
του ανέμου είχε ενωθεί με την καθημερινή ζωή, αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος
της εργασίας και ανάπτυξης και της ψυχικής ελευθερίας των ανθρώπων των
παραλίων και του
νησιωτικού
συμπλέγματος.
Εικ.31
Ανεμόμυλος στην Πάρο
Ο παραδοσιακός ελληνικός ανεμόμυλος ήταν χτισμένος σε πέτρινο

οικοδόμημα. Αποτελούσε ένα γερό οικοδόμημα στρογγυλού σχήματος ώστε να
αντέχει στις πιέσεις του ανέμου και στις δυνάμεις που ασκούνται στον τοίχο από τον
άξονα της φτερωτής, το μηχανισμό της μυλόπετρας και το βάρος του δώματος.
Ολόκληρος ο μηχανισμός στο εσωτερικό των ανεμόμυλων είναι ξύλινος, εκτός από
ελάχιστα σιδερένια τμήματα. Τα διάφορα τμήματα του συνδέονται έτσι ώστε να
έχουν μια ελαστικότητα, δηλαδή να αποτελούν μια εύκαμπτη κατασκευή ώστε se
δύσκολες καταστάσεις, όταν φυσάει δυνατός άνεμος, να μην κινδυνεύει να σπάσει
κάποιος άξονας, όπως αν αποτελείτε από ένα ενιαίο δύσκαμπτο κομμάτι. Το σύστημα
του ξύλινου μηχανισμού του ανεμόμυλου, καθώς και τα πανιά της φτερωτής
(δρομέα), μεταφέρουν την κίνηση σε μια οριζόντια στρογγυλή πέτρα η οποία
περιστρέφεται σαν δίσκος του πικ - απ, επάνω σε μια άλλη σταθερή όμως, του ιδίου
σχήματος και μεγέθους. Καθώς η μια περιστρεφόταν και η άλλη έμενε σταθερή, οι
- 61 -
επιφάνειες τους κατά την περιστροφή αποτελούσαν το σύστημα σύνθλιψης και

τριβής των προϊόντων που τοποθετούνταν ανάμεσα τους. Έτσι, ανάμεσα σ' αυτές τις
δύο πέτρες διοχετεύεται το προς άλεση υλικό. Εικ.32 Εσωτερικό ανεμόμυλου
Τα φτερά του ανεμόμυλου ήταν από πανιά, συνήθως καραβόπανα, τυλιγμένα

στις ξύλινες αντένες του δρομέα. Ανάλογα με την ένταση του ανέμου, οι αντένες
τυλίγουν ή ξετυλίγουν τα πανιά που με τη σειρά
τους, ένεκα της μικρής ή μεγάλης
δημιουργουμένης επιφάνειας, προκαλούν
ανάλογη αντίσταση στη ροή του ώστε η
ταχύτητα περιστροφής να είναι κι αυτή
επιθυμητή αναλόγως των περιστάσεων: δυνατός
αέρας μικρή επιφάνεια πανιών, σιγανό φύσημα,
μεγάλη επιφάνεια.
Μας είναι πολύ οικείος ο τρόπος

περιστροφής ενός μύλου. Προσεγγίζοντας μια
αιολική μηχανή, βλέπουμε πώς λειτουργεί - πώς
περιστρέφει, θα λέγαμε καλύτερα ,τα φτερά της κατά τη διάρκεια μιας πνοής ανέμου.
Η κίνηση γίνεται ομαλή και καθώς ευνοείται από τη συμμετρία των πτερύγων της,
εξακολουθεί να γυρίζει όσο θα φυσά. Οι στροφές αυξάνονται όταν το φύσημα, του
ανέμου μεγαλώνει. Τα πτερύγια περιστρέφονται όλο και πιο γρήγορα, έως ότου
φθάσει σε πολύ μεγάλες ταχύτητες ο άνεμος. Ο μηχανισμός της είναι έτσι φτιαγμένος
ώστε να επιτρέπει την κίνηση τους από μια ελάχιστη τιμή ταχύτητας του ανέμου, έως
μια ανώτατη. Στις ακραίες περιπτώσεις, στις πολύ υψηλές ταχύτητες, για να μην
προκληθεί βλάβη στο όλο σύστημα (αντίσταση κ.λπ.) παύει η περιστροφή τους με
έναν κατάλληλο μηχανισμό, ο οποίος επεμβαίνει στην αλλαγή του βήματος της
έλικας.
Η δύναμη που έχει ο δρομέας ενός ανεμοκινητήρα καθώς περιστρέφεται,
μεταδίδει την κίνηση στον άξονα μιας γεννήτριας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.
Η γεννήτρια είναι συνδεδεμένη έτσι ώστε να μεσολαβεί πριν από αυτήν ένας μηχα-
νισμός που να αυξάνει τις περιστροφές του δρομέα του μύλου. Ο μηχανισμός αυτός
δρα κατά τέτοιον τρόπο ώστε να επιτυγχάνει ταχύτητες (στροφές) της γεννήτριας
τέτοιου αριθμού ανά δευτερόλεπτο, που για ένα μεγάλο εύρος περιστροφής ταχυτή-
των των πτερυγίων να μένει σταθερός, και κατ' επέκταση η παραγωγή του
- 62 -
ηλεκτρισμού να έχει μια σταθερή τιμή ανά μονάδα χρόνου, ανεξάρτητα από την
ταχύτητα περιστροφής των πτερυγίων της αιολικής μηχανής και κατά συνέπεια
ανεξάρτητα από την ταχύτητα του ανέμου. Όλες οι κατασκευές των αιολικών
μηχανών με οριζόντιο άξονα φέρνουν τα μηχανικά συστήματα μετατροπής επάνω
στον άξονα του δρομέα, σε ένα κατασκευαστικό χώρο διαμορφωμένο κατάλληλα και
από πλευράς αεροδυναμικής και μηχανικής στήριξης, στο πίσω μέρος του δρομέα. Η
όλη αιολική μηχανή - πτερύγια, δρομέας, γεννήτρια, μηχανικά μέρη και ότι άλλο
απαιτείται, ηλεκτρονικό και ηλεκτρολογικό υλικό — βρίσκεται εγκατεστημένη ψηλά
στην κορυφή ενός πύργου. Ο πύργος αυτός στηρίζει με τη σειρά του τη συσκευή,
επιτρέποντας της να στρέφεται , ενώ επάνω στον πύργο στρέφονται τα πτερύγια ,
πάντα στο μέτωπο του ανέμου που φυσά.
Ο δρομέας στρέφεται ανάλογα με την κατασκευή των πτερυγίου του,

εκμεταλλευόμενος δύο βασικές αρχές της ροής του ανέμου. Η μια είναι αυτή που
χρησιμοποιεί την αντίσταση των πτερυγίων, ενώ το μέτωπο του ανέμου προσκρούει
σ' αυτά κάνοντας τα να στρέφονται.. Ο τρόπος αυτός είναι και ο πιο παλιός. Η κίνηση
των ανεμόμυλων επιτυγχανόταν χρησιμοποιώντας αυτή την αρχή, αλλά και με την
εκμετάλλευση ενός υποτυπώδους ρεύματος άνωσης που δημιουργείτο.
Στους ελληνικούς ανεμόμυλους με τα πανιά, η περιστροφή βασιζόταν τόσο

στην αντίσταση του αέρα όσο και στην άνωση των πτερυγίων.
Οι σύγχρονες κατασκευές βασίστηκαν στην ιδέα της εκμετάλλευσης της

άνωσης. Έτσι, η βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών των πτερυγίων,
αποβλέπει όλο και περισσότερο στο να δώσει την καλύτερη δυνατότητα για
εκμετάλλευση της αιολικής ισχύος από τη μηχανή, με στόχο φυσικά την αύξηση της
απόδοσης της.
Κατ' αρχήν, υπήρχε η γνώση της λειτουργίας της έλικας και της
αεροδυναμικής τεχνικής.Βάση αυτών των στοιχείων μελετήθηκαν και εφαρμόσθηκαν
εδώ όλες οι παράμετροι των δεδομένων της αεροδυναμικής.
Όπως περιστρέφεται ο άνεμο κινητήρας, παράγεται ένα ροϊκό πεδίο. Αυτό

είναι ο χώρος του αέρα πίσω από τα πτερύγια, αφού διέλθει πια μέσα από αυτά ο
αέρας. Το ροϊκό αυτό πεδίο που παράγεται από έναν ανεμοκινητήρα οριζοντίου
- 63 -
άξονα, είναι ανάλογο με το ροϊκό πεδίο της έλικας. Υπάρχει όμως μια σημαντική
διαφορά. Στον ανεμοκινητήρα έχουμε επιβράδυνση και διόγκωση των αερίων μαζών
που φεύγουν πίσω από τον δρομέα, ενώ σε μια έλικα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Δηλαδή, οι αέριες μάζες επιταχύνονται και συστέλλονται.
Η ενέργεια που απορροφά ο άνεμο κινητήρας ισούται με τη διαφορά της

κινητικής ενέργειας που έχει ο αέρας, πριν και μετά τον ανεμοκινητήρα. Το πηλίκο
της ενέργειας που δεσμεύεται από τον ανεμοκινητήρα ανά μονάδα χρόνου, προς την
ισχύ της ροής του ανέμου, δίνει το βαθμό απόδοσης της αιολικής μηχανής. Για τον
υπολογισμό της απόδοσης και των λειτουργικών χαρακτηριστικών των
ανεμομηχανών, χρησιμοποιούνται οι θεωρίες υπολογισμού των ελίκων με κάποιες
τροποποιήσεις. Ο κύριος στόχος, όμως, είναι ο ακριβής προσδιορισμός του βαθμού
απόδοσης, δεδομένου ότι από αυτόν εξαρτάται η ενέργεια που παράγει ένας
ανεμοκινητήρας, καθώς η όλη οικονομική επιτυχία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη μ'
αυτό.
Παράλληλα, πολλοί ήταν αυτοί που υποστήριζαν ότι η ίδια τεχνική της
ροής του ανέμου στον έλικα του αεροπλάνο», ασκείται και στα πτερύγια του
ανεμόμυλου.
Η εντύπωση αυτή επικράτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στους

μηχανικούς και βοήθησε στην εκκίνηση των πειραμάτων για τον υπολογισμό
και τη σχεδίαση των πτερυγίων.
Η αιολική ενέργεια είναι από τις πλέον γνωστές και από τις
παλαιότερες χρησιμοποιούμενες μορφές ενέργειας. Η τεχνολογία των
ανεμόμυλων, με την βοήθεια των οποίων η ενέργεια του ανέμου
μετατρεπόταν σε μηχανική ενέργεια, ήταν αρκετά γνωστή από αιώνες. Είναι
ακόμα γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες ανάπτυξαν τους πολιτισμούς τους
βασισμένοι στη δύναμη του ανέμου, ο οποίος κινούσε τα πλοία με τα οποία
έκαναν το εμπόριο στον τότε γνωστό κόσμο.
Ο ανεμοκινητήρας από την εποχή της εμφάνισης του μέχρι σήμερα έχει
περάσει από πολλά στάδια εξέλιξης, τόσο ως προς τον τύπο του (οριζόντιου ή
κατακόρυφου άξονα) όσο και ως προς τα υποσυστήματα του (πτερύγια,
- 64 -
κιβώτιο ταχυτήτων, πύργος, αυτοματισμοί γεννήτρια κ.λπ.). Εξελίξεις έχουν

επίσης σημειωθεί και στον τρόπο δέσμευσης αξιοποίησης, αποθήκευσης ή
μεταφοράς της ενέργειας του ανέμου που μετατρέπεται από τον
ανεμοκινητήρα σε άλλη «αναβαθμισμένη» μορφή ενέργειας.
Μια εικόνα των βασικών μερών που αποτελούν μια διάταξη

εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας καθώς και της ροής ενέργειας
παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα.
Εικ. 33 Διάταξη εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας
Η διάταξη αυτή είναι μια γενική περίπτωση όπου η κινητική ενέργεια του
ανέμου μετατρέπεται σε μηχανικό έργο με τη βοήθεια μιας αεροδυναμικής διάταξης
(πχ. μιας έλικας). Αυτό το μηχανικό έργο μπορεί να είναι εκμεταλλεύσιμο επί τόπου
(π.χ. άντληση νερού). Στη γενικότερη όμως περίπτωση απαιτείται η μετατροπή του
σε κάποια άλλη μορφή ενέργειας, είτε γιατί δεν χρειαζόμαστε μόνο μηχανικό έργο,
είτε γιατί ο τόπος της κατανάλωσης δεν συμπίπτει με τον τόπο που είναι
εγκατεστημένος ο ανεμοκινητήρας, δηλαδή απαιτείται η μεταφορά της δεσμευόμενης
αιολικής ενέργειας. Σ' αυτήν την περίπτωση η πιο πρόσφορη διάταξη είναι εκείνη που
μετατρέπει το μηχανικό έργο σε άλλη μορφή ενέργειας, που μπορεί να μεταφέρεται
εύκολα και αποδοτικά στο τόπο της κατανάλωσης. Εδώ και πολύ καιρό μάλιστα οι
- 65 -
περισσότερες έρευνες στρέφονται προς τη κατεύθυνση της μετατροπής του

μηχανικού έργου του δρομέα του ανεμοκινητήρα σε ηλεκτρική ενέργεια, λόγω της
εύκολης μεταφοράς της ή της παραγωγής επιτόπου υδρογόνου (με ηλεκτρόλυση) που
μπορεί να αποθηκευτεί ή να μεταφερθεί και να καεί ως αέριο καύσιμο. Η τελευταία
περίπτωση αποτελεί ίσιος και την βέλτιστη από πολλές απόψεις πρόταση
αξιοποίησης γενικότερα των Ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, δεδομένου ότι είναι
οικολογικά αποδεκτή διότι με την καύση του υδρογόνου παράγεται μόνο νερό.
Είναι γνωστές οι μεγάλες διακυμάνσεις της ενέργειας του ανέμου με το χρόνο.
Είναι επίσης γεγονός ότι πολλές φορές δεν πνέει καθόλου άνεμος για ορισμένα
χρονικά διαστήματα. Αυτά έχουν ως συνέπεια χρονική ασυμφωνία μεταξύ ζήτησης
και παραγωγής ενέργειας. Η λύση στο πρόβλημα βρίσκεται Βασικά στην
αποθήκευση της ενέργειας. Η αποθηκευμένη ενέργεια καλύπτει το ενεργειακό
έλλειμμα που παρουσιάζεται, όταν η ισχύς του ανέμου πέφτει κάτω από ένα ορισμένο
επίπεδο. Το επίπεδο αυτό εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά ενεργειακής ζήτησης και
τα χαρακτηριστικά των άλλων πηγών ενέργειας που υπάρχουν για την ικανοποίηση
της ζήτησης αυτής π.χ. «στιβαρότητα του ηλεκτρικού δικτύου», είδος σταθμών
παραγωγής κ.λπ.
2.4 Διάφοροι τύποι Αιολικών μηχανών
- 66 -
Συνήθως τις Αιολικές μηχανές τις ξεχωρίζουμε μεταξύ τους από τον αριθμό
των πτερυγίων της πτερωτής τους, από το αν έχουν οριζόντιο ή κατακόρυφο άξονα
περιστροφής και φυσικά από την απόδοση τους, η οποία εκφράζεται από τον
συντελεστή ισχύος Cp που είναι ο λόγος της μηχανικής ισχύος Pg της Αιολικής
μηχανής διό της διαθέσιμης ισχύος του ανέμου που διαπερνά κάθετα την επιφάνεια
σάρωσης της πτερωτής της αιολικής μηχανής :
Συντελεστής ισχύος : Ρ = 2Pg / ρΑV³
Εικ.34 Οριζόντια και κάθετη μηχανή
Αιολικές μηχανές οριζοντίου άξονα περιστροφής
Οι αιολικές μηχανές οριζόντιου άξονα ταξινομούνται:
 Στους κλασσικούς παραδοσιακούς ανεμόμυλους
 Στις αργές αιολικές μηχανές (12-24 πτερύγια )
 Στις γρήγορες αιολικές μηχανές (2-4 πτερύγια)
 Σε άλλους τύπους αιολικών μηχανών : μονόπτερη αιολική μηχανή, αιολική

μηχανή με χωνί διάχυσης , πτερωτή με μικρές εγκάρσιες επιφάνειες στα άκρα
των πτερυγίων.
- 67 -
Εικ.35 Τύποι γρήγορων αιολικών μηχανών.
Χαρακτηριστικά αιολικών μηχανών οριζοντίου άξονα
Τα κυριότερα σημεία που πρέπει να μελετηθούν στην κατασκευή μιας

ανεμογεννήτριας ή ανεμοκινητήρα οριζοντίου άξονα είναι :
1) Σχεδιασμός της πτερωτής

Στο σχεδιασμό της πτερωτής αναζητείται ο βέλτιστος συνδυασμός μεταξύ :
 Του αριθμού των πτερυγίων
 Του πλάτους των πτερυγίων
 Της αεροτομής
 Της συστροφής
 Του γεωμετρικού βήματος
2) Συμπεριφορά της πτερωτής στην εκκίνηση ,επιβράδυνση
- 68 -
3) Ρύθμιση του βήματος των πτερυγίων

Αυτή γίνεται για τους εξής λόγους :
 Για τον περιορισμό της ισχύος όταν επικρατούν ταχύτητες ανέμου
μεγαλύτερες από την ονομαστική ταχύτητα Vr
 Για τη διατήρηση σταθερών στροφών
 Για να μπορούμε με αλλαγή του βήματος να έχουμε τη βέλτιστη απόδοση σε

διαφορετικά πεδία ταχυτήτων του ανέμου
 Για τον καθορισμό του βήματος που αντιστοιχεί στη μέγιστη ροπή
Εικ. 36Τύπος αμερικάνικου ανεμόμυλου

οριζόντιου άξονα
- 69 -
4) Μελέτη αυτοματισμών σε σχέση με την ταχύτητα έναρξης λειτουργίας & την

ταχύτητα εξόδου.
Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να μελετηθεί το βήμα των πτερυγίων . Η μεταβολή

αυτή του βήματος των πτερυγίων επιτυγχάνεται με :
 Υδραυλικά- μηχανικά- ηλεκτρικά συστήματα
 Ηλεκτρικά συστήματα
 Συστήματα με αντίβαρα
 Συστήματα με ελαστικά έδραση των πτερυγίων
Εικ.37 Μονόπτερη μηχανή
5) Προσανατολισμός της πτερωτής.
Ο προσανατολισμός επιτυγχάνεται κυρίως με :

 Καθοδηγητικό πτερύγιο
 Με αυτόματο έλεγχο μέσω ενός αισθητηρίου οργάνου
Εικ.38 Με χωνί διάχυσης
- 70 -
6) Αντοχή των υλικών κατασκευής των πτερυγίων.
Για την αντοχή των υλικών των πτερυγίων πρέπει να γίνει:

 Μελέτη των τάσεων & ταλαντώσεων των πτερυγίων
 Εύρεση των καταλλήλων υλικών
 Εύρεση τρόπων κατασκευής
Εικ.39 Αιολικές μηχανές τύπου Darrieus
7) Προσδιορισμός του ύψους από το έδαφος του άξονα της πτερωτής
Η αύξηση του ύψους είναι ευθέως ανάλογη του κόστους εγκατάστασης ,αλλά
συγχρόνως & της παραγόμενης ισχύος . Εκείνο που καθορίζει βασικά το ύψος είναι η
τραχύτητα του εδάφους & τα εμπόδια στην ροή του αέρα.
- 71 -
8) Η κατασκευή & θεμελίωση του πύργου
Ο πύργος στήριξης πρέπει να συνδυάζει το κατάλληλο αεροδυναμικό σχήμα με την

σταθερότητα & αντοχή της κατασκευής.
Εικ 40-42 Θεμελίωσης πύργου
- 72 -
Εικ 41-42 Τοποθέτηση μηχανής & έλικα
9) Η επίδραση του πύργου στήριξης στην ροή του αέρα.
- 73 -
Όταν ο πύργος στήριξης είναι καλά σχεδιασμένος , η επίδραση στην ροή του αέρα
,που έχει σαν συνέπεια την μείωση της απόδοσης του συστήματος & τις ταλαντώσεις
των πτερυγίων είναι μικρή.
10) Η μορφή του πεδίου ροής πίσω από την πτερωτή.
Η μελέτη αυτή έχει πρακτικό ενδιαφέρον ,γιατί φανερώνει την επίδραση του
ανεμοκινητήρα στο περιβάλλον ,καθώς και την αλληλεπίδραση ανεμοκινητήρων που
βρίσκονται σε σειρά.
11) Η δυνατότητα τοποθέτησης πολλών Αιολικών μηχανών σε σειρές.
Στην περίπτωση αυτή απαιτείται μελέτη για τον προσδιορισμό της ελάχιστης
απόστασης που πρέπει να έχουν μεταξύ τους οι Αιολικές μηχανές.
Εικ.43 Αιολικό Πάρκο
- 74 -
Αιολικές μηχανές κατακόρυφου άξονα περιστροφής
Οι πρώτοι ανεμόμυλοι που εμφανίστηκαν τον 7ο π.Χ . αιώνα ήταν κατακόρυφου

άξονα περιστροφής. Εδώ θα αναφέρουμε επιγραμματικά τους κυριότερους από
αυτούς.
I. Στην πρώτη ομάδα Αιολικών μηχανών κατακόρυφου άξονα ανήκουν:
 Το κυπελλοφόρο ανεμόμετρο ( μόνο θεωρητικά θα μπορούσε να παράγει

ενέργεια )
 Το πανεμόνιο ( Τα πτερύγια του είναι λίγο ως πολύ ημικυλινδρικά )
 Η μηχανή του Lafond.
 Η Αιολική μηχανή του Savonious.
Εικ.44 Τύπου Lafond
Εικ.45Πανεμόνιο
Εικ.46 Τύπου Savonius
- 75 -
II. Στην δεύτερη ομάδα Αιολικών μηχανών κατακόρυφου άξονα ανήκουν

μηχανές με σταθερά πτερύγια , οι οποίες είναι γνωστές με το όνομα τύπου
Darrieus.
III. Άλλοι τύποι Αιολικών μηχανών κατακόρυφου άξονα είναι :
 Προφυλαγμένες μηχανές
 Μηχανές με περιστρεφόμενα πτερύγια
 Μηχανές τύπου tornado.
- 76 -
2.5 Συμπεριφορά αιολικής μηχανής
Η πρώτη περιγραφή της αξονικής θεωρίας ορμής (axial momentum theory) έγινε
από τον Rankine στα 1865 και Βελτιώθηκε αργότερα από τον Froude. Η θεωρία αυτή
εξασφαλίζει μια σχέση μεταξύ των δυνάμεων που ασκούνται στην πτερωτή και των
ταχυτήτων ροής, καθώς επίσης προβλέπει και την ιδανική απόδοση της πτερωτής
(ρότορα). Αργότερα, συμπεριλήφθησαν οι επιδράσεις στο πίσω μέρος (wake) του
ρότορα. Πρόσφατα, οι Wilson, Lissaman και Walker ανέλυσαν πιο πολύ την
αεροδυναμική απόδοση των πτερωτών.
Εικ.47
Υποθέσεις αξονικής θεωρίας ορμής
 Ασυμπίεστο μέσο
 Αμελητέα αντίσταση λόγω τριβών
 Άπειρος αριθμός πτερυγίων
 Ομογενής ροή
 Ομοιόμορφη ώση στην επιφάνεια του ρότορα
 Χωρίς περιστροφή του αέρα πίσω από την πτερωτή
 Στατική πίεση πολύ εμπρός και πολύ πίσω από την πτερωτή ίση με την
αδιατάρακτη μέση στατική πίεση
- 77 -
2.5. 1. Όριο Betz
Είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των αιολικών μηχανών είναι ο συντελεστής

ισχύος Cp που είναι ο λόγος της μηχανικής ισχύος Pm της αιολικής μηχανής διά της
διαθέσιμης ισχύος του ανέμου που διαπερνά κάθετα την επιφάνεια σάρωσης της
φτερωτής της αιολικής μηχανής :
Cp = 2Pm / pAV³
Q συντελεστής αυτός εκφράζει την ικανότητα εξαγωγής έργου μιας αιολικής

μηχανής και είναι πάντοτε μικρότερος από το όριο του Betz. Συγκεκριμένα ο Betz
απέδειξε ότι η μέγιστη ηλεκτρική ενέργεια που μπορεί να παράγει μιά
ανεμογεννήτρια ισούται το πολύ με τα (16/27) της διαθέσιμης αιολικής ισχύος . Η
τιμή του Cp είναι πάντοτε μικρότερη από το όριο του Betz (Cp = 0.59) γεγονός που
οφείλεται στον σχηματισμό στροβίλων και τη δημιουργία μηχανικών τριβών κατά
την περιστροφή της φτερωτής .
Απόδοση των αιολικών μηχανών .
Στην πραγματικότητα ο συντελεστής απόδοσης μιάς αιολικής μηχανής είναι

κατά πολύ μικρότερος από το όριο του Betz. O συντελεστής αυτός μεταβάλλεται
ανάλογα με τον τύπο της αιολικής μηχανής και το λόγο ταχύτητας του
ακροπτερυγίου ,
λ = ωR / V
όπου : V είναι η ταχύτητα του ανέμου (m/s)
R είναι η ακτίνα της φτερωτής (m)
ω είναι η γωνιακή ταχύτητα της φτερωτής (rad/s)
Η πραγματική ισχύς που παίρνουμε τελικά από μία αιολική μηχανή εξαρτάται
και από την απόδοση του καθενός από τα υποσυστήματα που απαρτίζουν την αιολική
- 78 -
μηχανή . Στην περίπτωση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από μία αιολική μηχανή
σ' ένα αυτόνομο σύστημα παραγωγής ενέργειας , η ισχύς Pm που παίρνουμε από την
αιολική μηχανή μπορεί να γραφεί : Pm = cp * n1 * n2 * n3 * Pδ
όπου:
n1 είναι η απόδοση του πολλαπλασιαστή της τάσης.
n2 είναι η απόδοση της γεννήτριας
n3 είναι η απόδοση των συσσωρευτών
Pδ είναι η διαθέσιμη ισχύς του ανέμου ( ρΑV³ / 2 )
Στο παρακάτω σχήµα δίνονται τυπικές καµπύλες του συντελεστή ισχύος, για
διάφορα είδη ανεµοκινητήρων. Φαίνεται καθαρά ότι οι σύγχρονοι ανεµοκινητήρες
υπερέχουν των παραδοσιακών, διότι παρουσιάζουν μεγαλύτερους συντελεστές ισχύος
και µάλιστα σε μεγάλες τιµές καταστάσεως λειτουργίας (μεγάλη περιφερειακή
ταχύτητα του δροµέα). Να σημειωθεί ότι ο µέγιστος συντελεστής ισχύος
ανεµοκινητήρα είναι στην ιδανικότερη των περιπτώσεων περίπου 59% .
- 79 -
Εικ.48 Τυπικές καµπύλες του συντελεστή ισχύος
- 80 -
Καμπύλη ισχύος αιολικής μηχανής
Η απόδοση μιας αιολικής μηχανής μεταβάλλεται στα διάφορα πεδία

ταχυτήτων του ανέμου.Ετσι για κάθε αιολική μηχανή υπάρχουν τρεις
χαρακτηριστικές τιμές της ταχύτητας του ανέμου , η ταχύτητα έναρξης
λειτουργίας(Vin),η ονομαστική ταχύτητα λειτουργίας (Vr) και η ταχύτητα αποκοπής
(Vout).
Η αιολική μηχανή παρουσιάζει απώλειες λόγω τριβών σε όλα τα κινούμενα

μέρη της. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αποδίδει ισχύ μόνο όταν η ταχύτητα του
ανέμου ξεπεράσει μιά ορισμένη τιμή χαρακτηριστική για κάθε μηχανή . Η ταχύτητα
αυτή λέγεται "ταχύτητα έναρξης λειτουργίας"(Vin). Επομένως για τιμές της
ταχύτητας του ανέμου μικρότερες από την ταχύτητα έναρξης λειτουργίας η αιολική
μηχανή δεν αποδίδει ενέργεια και συνεπώς δεν έχουμε αξιοποίηση της ισχύος του
ανέμου .
Για τιμές της ταχύτητας του ανέμου μεγαλύτερες από την ταχύτητα έναρξης
λειτουργίας έχουμε μια συνεχή αύξηση της ωφέλιμης ισχύος της μηχανής μέχρις
ώτου η ταχύτητα του ανέμου πάρει την τιμή (Vr) πέρα από την οποία ενεργοποιείται
σύστημα που διατηρεί σταθερή την παρεχόμενη από την ανεμογεννήτρια ισχύ
(ονομαστική ισχύς της αιολικής μηχανής) , Η ταχύτητα (Vr) ονομάζεται ονομαστική
ταχύτητα και είναι χαρακτηριστική για κάθε μηχανή .
Σε πολύ υψηλές ταχύτητες ανέμου η αιολική μηχανή τίθεται εκτός λειτουργίας

για λόγους ασφαλείας . Η ταχύτητα του ανέμου πέρα από την οποία η αιολική
μηχανή τίθεται εκτός λειτουργίας ονομάζεται "ταχύτητα αποκοπής" (Vmax) .
Συνεπώς για ταχύτητες ανέμου μεγαλύτερες από (Vmax) η ισχύς του ανέμου
παραμένει και πάλι αναξοιοποίητη .
Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται η τυπική μορφή που παρουσιάζει η καμπύλη

απόδοσης μιας αιολικής μηχανής . Πιο συγκεκριμένα το σχήμα αυτό παριστάνει την
καμπύλη απόδοσης μιας ανεμογεννήτριας 200 kw που έχει ταχύτητα έναρξης
λειτουργίας 4m/sec , ταχύτητα αποκοπής 25 m/sec και ονομαστική ταχύτητα
λειτουργίας 16 m/sec .
- 81 -
Τυπική μορφή καμπύλης ισχύος αιολικής μηχανής
250
200
150
P (kw)
100
50
0
0 5 10 15 20 25 30
V (m/s)
- 82 -
2.5. 2.Αεροτομές
Άνωση & οπισθέλκουσα
Κάθε σώμα που βρίσκεται μέσα σε ομοιόμορφη ροή δέχεται μια δύναμη
από το ρευστό, η οποία στη γενική περίπτωση δεν έχει διεύθυνση παράλληλη
με αυτήν της αδιατάρακτης ροής. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι
εξηγεί γιατί ένα μέρος της ασκούμενης δύναμης, που ονομάζεται άνωση (lift),
είναι κάθετο στη διεύθυνση της αδιατάρακτης ροής. Η άλλη συνιστώσα της
δύναμης, που ονομάζεται οπισθέλκουσα ή αντίστάση (drag), έχει τη διεύθυνση
της αδιατάρακτης ροής. Οι δυνάμεις αυτές, για ένα ασύμμετρο σώμα και μία
λεία αεροτομή, φαίνονται στο σχήμα.
Εικ. 49 Ένα σώμα τοποθετημένο σε ομοιόμορφη ροή δέχεται δύναμη F σε διεύθυνση

διαφορετική από αυτήν της αδιατάρακτης ροής. Η ακριβής διεύθυνση της F και κατά συνέπεια τα
μέτρα των συνιστωσών της lift & drag, εξαρτάται κυρίως από το σχήμα του σώματος.
- 83 -
Από φυσική άποψη, η δύναμη που ασκείται σ'ένα σώμα (πχ. μία αεροτομή)
προκαλείται από τις αλλαγές της ταχύτητας ροής γύρω από την αεροτομή. Ετο
πάνω μέρος της αεροτομής οι ταχύτητες είναι μεγαλύτερες απ'ότι στο κάτω μέρος.
Το αποτέλεσμα είναι, ότι η πίεση στο πάνω μέρος είναι μικρότερη και στο κάτω
μέρος μεγαλύτερη. Η διαφορά αυτή συνεπάγεται τη δημιουργία της δύναμης F.
Για την περιγραφή των αεροδυναμικών ιδιοτήτων των διαφόρων αεροτομών

χρησιμοποιούνται οι έννοιες των αδιάστατων συντελεστών άνωσης και
οπισθέλκουσας, οι οποίοι ορίζονται ως εξής:
Lift Coefficient Cl = L / ( 0.5pV²A )
Drag Coefficient Cd = D / (0.5pV²A )
Όπου ρ : πυκνότητα αέρα (Kg/m³)
V : ταχύτητα αδιατάρακτης ροής (m/sce)
A : ενεργός επιφάνεια πτέρυγας (m²)
Εικ. 50 Ο συντελεστής άνωσης συναρτήσει της

γωνίας προσπτώσεως α για δοθείσα αεροτομή &
γνωστό αριθμό Reynolds.
- 84 -
Οι παραπάνω αδιάστατοι συντελεστές μετρούνται σε αεροδυναμικές σήραγγες

για ένα εύρος γωνιών πρόσπτωσης α. Η γωνία πρόσπτωσης είναι η γωνία μεταξύ
της διεύθυνσης της αδιατάρακτης ροής & κάποιας χαρακτηριστικής γραμμής της
αεροτομής. Οι τιμές των C1 και Cd μιας δεδομένης αεροτομής μεταβάλλονται
ανάλογα με την ταχύτητα του ανέμου, ή ακόμη καλύτερα ανάλογα με τον αριθμό
Reynolds (Re). Ο αριθμός Reynolds είναι μία κρίσιμη αδιάστατη παράμετρος της
ρευστο- μηχανικής που ορίζεται σαν Re=Vc/v, όπου V η ταχύτητα, c ένα
χαρακτηριστικό μήκος (εδώ η χορδή της αεροτομής) και ν το κινηματικό ιξώδες του
ρευστού.
- 85 -
Γεωμετρία & αεροδυναμικά χαρακτηριστικά αεροτομών & πτερύγων
Έστω η αεροτομή στο παρακάτω σχήμα ,στην οποία μπορούμε να
διακρίνουμε τα εξής γεωμετρικά & αεροδυναμικά χαρακτηριστικά :
 Το σημείο προσβολής ( ΣΠ ) που είναι το ακραίο σημείο του πολύ

καλά στρογγυλεμένου προσήνεμου τμήματος της αεροτομής.
 Το σημείο εκφυγής ( ΣΕ ) που είναι το ακραίο σημείο του πολύ

αιχμηρού υπήνεμου τμήματος της αεροτομής. Τη χορδή ( c ) που είναι το
ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει το σημείο προσβολής με το σημείο εκφυγής. Τη
γραμμή κυρτότητας ( Γ Κ ) που είναι μια καμπύλη που προκύπτει απ'τη σχέση:
Yc (x) = 0.5 [Yu(x) + Y1(x) ]
 Το βέλος ( f ) που είναι η μέγιστη απόσταση της γραμμής κυρτότητας

από τη χορδή και ουσιαστικά δείχνει την κυρτότητα της γραμμής κυρτότητας και άρα
της αεροτομής.
 Τη θέση βέλους ( ρ ) που είναι η απόσταση του βέλους από το σημε ίο

προσβολής.
 Το πάχος ( th ) που είναι το διπλάσιο του μεγίστου της Υ1(x), όπου:
Υt (x) = 0.5 [ Yu (x) – Y1 (x) ]
 Τη γωνία πρόσπτωσης ( α ) που είναι η οξεία γωνία που σχηματίζει η

αδιατάρακτη ταχύτητα με τη χορδή.
 Τον άξονα μηδενικής άνωσης ( Ι ) ο οποίος είναι ένας άξονας με

διεύθυνση, εκείνη τη διεύθυνση ανέμου που προκαλεί μηδενική άνωση στην
αεροτομή.
- 86 -
 Τη γωνία μηδενικής άνωσης ( αο ) που είναι η οξεία γωνία μεταξύ του

παραπάνω άξονα και της χορδής.
Εικ. 51
Έστω η πτέρυγα στο παραπάνω σχήμα . Τα γεωμετρικά & αεροδυναμικά

χαρακτηριστικά που διακρίνουμε σε μία πτέρυγα είναι τα εξής :
 Το χείλος προσβολής ( ΧΠ ) , το οποίο είναι η γραμμή που συνδέει

όλα τα σημεία προσβολής των αεροτομών της πτέρυγας.
 Το χείλος εκφυγής ( ΧΕ ) , το οποίο είναι η γραμμή που συνδέει όλα

τα σημεία εκφυγής των αεροτομών της πτέρυγας.
 Το εκπέτασμα ( b ) , που είναι το μήκος του χείλους προσβολής της

πτέρυγας.
 H επιφάνεια αναφοράς ( S ) , που δίνεται από τη σχέση
b
S = ∫ c( z )dz
0
 Το διάταμα ( AR ) , που είναι ο λόγος b² / S και δίνει το μέτρο του

πόσο επιμήκης είναι η πτέρυγα.
 Τη συστροφή ( twist ) που είναι η οξεία γωνία μεταξύ των χορδών των
αεροτομών των ακροπτερυγ ίων.
- 87 -
 Την επιφάνεια κυρτότητας ( ΕΚ ) , που είναι η ένωση όλων των

γραμμών κυρτότητας των αεροτομών της πτέρυγας.
- 88 -
Άνωση αεροτομής σε πραγματική ροή
Το ροϊκό πεδίο μίας αεροτομής μέσα σε δυναμική ροή (ιδεώδες ρευστό)

μπορεί να έχει τη μορφή των δύο περιπτώσεων που φαίνονται στα παρακάτω
σχήματα. Το μέγεθος της κυκλοφορίας Γ ορίζει την θέση των σημείων ανακοπής Α.
Στο πρώτο σχήμα η κυκλοφορία είναι μικρή και το πίσω σημείο ανακοπής σχημα-
τίζεται στη ράχη της αεροτομής, ενώ στο δεύτερο σχήμα σχηματίζεται στην κοιλιά
επειδή η κυκλοφορία είναι μεγάλη. Και στις δύο περιπτώσεις το χείλος εκφυγής Σ
περιρέεται από το ιδεώδες ρευστό με άπειρα μεγάλη ταχύτητα, αποτελεί δηλαδή
ιδιόμορφο σημείο, πράγμα που είναι ασυμβίβαστο με τη συμπεριφορά πραγματικού
ρευστού. Η τιμή της κυκλοφορίας που δίνει τη συμβιβαστή με τη φυσική
πραγματικότητα λύση, επιδρά να σχηματίζεται το ροϊκό πεδίο που φαίνεται στο τρίτο
σχήμα ,όπου το δεύτερο σημείο ανακοπής Α2 συμπίπτει με το χείλος εκφυγής Σ της
αεροτομής. Στην περίπτωση αυτή το ρευστό δεν αναγκάζεται να κινηθεί γύρω από
την αιχμηρή ακμή της πτέρυγας, εκπληρώνοντας έτσι τη συνθήκη εκφυγής ή αποροής
των Kutta-Joukowski, δηλαδή της ομαλής απορροής από την αεροτομή.
Εικ.52 Ροϊκό πεδίο σε αεροτομή

με μικρή τιμή της κυκλοφορίας.
Εικ.53 Ροϊκό πεδίο σε αεροτομή με

μεγάλη τιμή της κυκλοφορίας.
- 89 -
Εικ.54 Ροϊκό πεδίο σε αεροτομή με συμβατή τιμή της κυκλοφορίας. Το σημείο ανακοπής Α2
συμπίπτει με το χείλος εκφυγής Σ.
Η συνθήκη εκφυγής των Kutta-Joukowski εκπληρώνεται στην πραγματική ροή

αεροτομών αυτόματα από το ίδιο το ρευστό. Αυτό συμβαίνει κατά τον εξής τρόπο:
Οταν η αεροτομή βρίσκεται μέσα σε χώρο ρευστού σε ηρεμία, η κυκλοφορία στην
κλειστή καμπύλη C που την περιβάλλει από μεγάλη απόσταση (περίπτωση α), είναι
Γ=0. Μόλις αρχίζει η εξωτερική ροή, το ρευστό λόγω της μικρής εσωτερικής τριβής,
τείνει να κινηθεί γύρω από το χείλος εκφυγής (περίπτωση β) αναπτύσσοντας μεγάλη
ταχύτητα, η οποία όμως πρέπει να μηδενιστεί στο σημείο ανακοπής Α.
Εικ.55 Η δημιουργία κυκλοφορίας λόγω της τριβής κατά την

κίνηση αεροτομής.
- 90 -
Η ροή επιβραδύνεται, η πίεση αυξάνεται κατά την εξίσωση του Bernoulli και
παίρνει υψηλές τιμές, οι οποίες προκαλούν αποκόλληση του ρευστού από την επάνω
επιφάνεια της αεροτομής και το ρευστό "τυλίγεται" σ'ένα στρόβιλο εκκινήσεως της
μορφής που φαίνεται στην περίπτωση γ με μια ορισμένη κυκλοφορία -Γ. Και στα δύο
τελευταία σχήματα η κυκλοφορία του χώρου που περιβάλλει η καμπύλη C, πρέπει να
παραμένει σύμφωνα με το θεώρημα της διατήρησης της στροβιλότητας του Kelvin
Γ=0.
Η συνθήκη αυτή εκπληρώνεται αν κάπου μέσα στην καμπύλη C δημιουργηθεί
ένας δεύτερος, αντίθετης φοράς στρόβιλος με κυκλοφορία Γ, έτσι ώστε η ολική
κυκλοφορία της καμπύλης C να παραμένει μηδενική. Τον δεύτερο αυτό στρόβιλο,
προκαλεί την άνωση, τον θεωρούμε στην κυριολεξία δεσμευμένο από την αεροτομή,
ενώ ο ελεύθερος στρόβιλος εκκινήσεως παρασύρεται από τη ροή και μετά από
μερικό χρόνο καταστρέφεται λόγω της τριβής του ρευστού.
Η τελευταία, παρ'ότι υπαίτια για τη ροϊκή αντίσταση, είναι η πρωταρχική
προϋπόθεση για την παραγωγή κυκλοφορίας και έτσι της άνωσης στις πτέρυγες.
Αυτή η φαινομενολογική αλλά αυστηρή από φυσικής πλευράς θεώρηση της
ροής γύρω από αεροτομή ανταποκρίνεται με μεγάλη ποιοτική ακρίβεια στην πραγμα-
τικότητα.
- 91 -
Η ροή πίσω από το ρότορα
Το απλούστερο θεωρητικό μοντέλο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την

πρόβλεψη των χαρακτηριστικών της ροής γύρω από ένα ρότορα είναι αυτό που
εισάγει η θεωρία φέρουσας γραμμής. Τα χαρακτηριστικά του μοντέλου αυτού είναι
σχετικά ανάλογα με αυτά. που αναπτύχθηκαν στη θεωρία φέρουσας γραμμής για την
επίπεδη πτέρυγα. Το πτερύγιο του ρότορα αντικαθίσταται από μια προσδεδεμένη δίνη
σχήματος ευθείας γραμμής, δπλαδή τη γνωστή φέρουσα γραμμή.
Πάνω στη φέρουσα γραμμή υπάρχει κατανεμημένη κυκλοφορία Γ ,

παραπάνω σχήμα, η οποία για φυσικούς λόγους είναι μηδέν στο ακροπτερύγιο
∂Γ(r )
και στον άξονα. Η μεταβολή της προσδεδεμένης κυκλοφορίας απαιτεί
∂r
∂Γ(r )
ένταση φύλλου ελεύθερης στροβιλότητας έτσι ώστε να ικανοποιείται το
∂r
γνωστό θεώρημα συνέχειας της στροβιλότητας. Κατά την θεωρία φέρουσας
γραμμής το ακολουθούν φύλλο στροβιλότητας βρίσκεται πάνω σε μια ελικοειδή
επιφάνεια. Οπως φαίνεται στο παρακάτω πρώτο σχήμα, από κάθε φέρουσα
γραμμή ξεκινά ένα φύλλο ακολουθούσας στροβιλότητας. Το σύνολο των
ιδιόμορφων αυτών επιφανειών αποτελεί τον ομόρρου του ρότορα..
Στην πραγματικότητα το ακολουθούν φύλλο στροβιλότητας σχηματίζει μια

ελικοειδή επιφάνεια μόνο πολύ κοντά στο πτερύγιο. Η επιφάνεια αυτή είναι ασταθής
και γρήγορα αναδιπλώνεται. Λεπτομερής πειραματική εξέταση του ομόρρου από τον
Λουκάκη το 1971 έδειξε ότι σωστότερο φυσικό μοντέλο είναι αυτό που φαίνεται στο
- 92 -
δεύτερο σχήμα. Φυσικά, η ακριβής γεωμετρία του αναδιπλωμένου ομόρρου δεν

μπορεί ακόμα να υπολογιστεί και έτσι στην πράξη χρησιμοποιείται, με καλά
αποτελέσματα, μοντέλο του ελικοειδούς ομόρρου. Τα καλά αποτελέσματα των
υπολογισμών με την υπόθεση ελικοειδών φύλλων ασυνέχειας οφείλονται στο ότι η
υπόθεση αυτή είναι αρκετά καλή κοντά στην έλικα, δηλαδή για το τμήμα του
ομόρρου που επάγει το μεγαλύτερο μέρος των ταχυτήτων στη φέρουσα γραμμή.
Εικ.56 Κλασσικό μοντέλο ομόρου
Εικ.57 Μοντέλο αναδιπλωμένου ομόρου
- 93 -
Πίνακας Συμβόλων
A Παράμετρος εκθετικής διανομής

ταχύτητας
CF Συντελεστής φορτίου “capacity factor”
E Παραγόμενη ενέργεια
F Ολική πιθανότητα
Fw Πυκνότητα πιθανότητας βάσει κατανομής

Weibull
No Ονομαστική ισχύς
Pa Πίεση περιβάλλοντος
Rg Σταθερά των αερίων
Ta Θερμοκρασία περιβάλλοντος
- 94 -
V Ταχύτητα ανέμου
Z Ύψος αναφοράς εντός του

ατμοσφαιρικού οριακού στρώματος
Δ Τεχνική διαθεσιμότητα
Δt Χρονικό διάστημα μελέτης
Pa Πυκνότητα αέρα
Ω Μέσος συντελεστής ισχύος
Παραδείγματα αιολικών μηχανών
- 95 -
1) Αιολική μηχανή ισχύος 750kW εγκατεστημένη σε περιοχή της Σάμου παρήγαγε

(κατά το έτος 2004) 2300 MWh. Από την ανάλυση των στοιχείων λειτουργίας της
εγκατάστασης βρέθηκε ότι η μηχανή για το έτος 2004 ήταν εκτός λειτουργίας 350h
λόγω βλάβης, 100h λόγω τακτικής συντήρησης, 100h λόγω λειτουργίας των
μηχανισμών αυτοπροστασίας, 1000h λόγω χαμηλής και 240h λόγω ανέμων υψηλής
έντασης. Επιπλέον, το τοπικό ηλεκτρικό δίκτυο δεν έκανε αποδεκτή την παραγόμενη
αιολική ενέργεια για 1600h, λόγω προβλημάτων ευστάθειας.
α) Να υπολογισθεί ο ετήσιος συντελεστής φορτίου (capacity factor) της

εγκατάστασης.
β) Να υπολογισθεί η μέση ετήσια διαθεσιμότητα της εγκατάστασης και να

αξιολογηθούν τα αποτελέσματα για τα ελληνικά και τα διεθνή δεδομένα.
γ) Η υπό μελέτη μηχανή εμφανίζει υψηλότερα του συνηθισμένου ποσοστού

τεχνικά προβλήματα ή άλλοι λόγοι περιορίζουν την τεχνική διαθεσιμότητα της
εγκατάστασης;
Απάντηση
α) Για τον υπολογισμό του ετήσιου συντελεστή φορτίου της εγκατάστασης θα

χρησιμοποιηθεί η παρακάτω εξίσωση , η οποία επιλυόμενη ως προς "CF" δίνει:
CF = E / ( No x Δt ) = 2.300.000 / 750 x 8760 = 0,350
Η υπολογισθείσα πμή του συντελεστή φορτίου θεωρείται σχετικά υψηλή και

αντανακλά την ποιότητα του διαθέσιμου αιολικού δυναμικού της περιοχής.
β) Κατά τον υπολογισμό της τεχνικής διαθεσιμότητας "Δ" μιας εγκατάστασης

λαμβάνονται υπόψιν οι ώρες του έτους “δt” κατά τις οποίες η εγκατάσταση είναι
εκτός λειτουργίας για τεχνικούς λόγους. Στις ώρες αυτές δεν συμπεριλαμβάνονται οι
ώρες χαμηλής και υψηλής έντασης του ανέμου στην περιοχή.
- 96 -
Βάσει των παραπάνω στοιχείων η εγκατάσταση είναι εκτός λειτουργίας για

τεχνικούς λόγους τις παρακάτω ώρες του έτους:
δt = 350 + 100 + 100 + 1600 = 2150 h
Συνεπώς , η μέση τεχνική διαθεσιμότητα της εγκατάστασης ισούται με :
Δ = 1 – δt / 8760 = 0,755 = 75%
Η εμφανιζόμενη τιμή της ετήσιας τεχνικής διαθεσιμότητας είναι σχετικά

χαμηλή για τα διεθνή δεδομένα, όπου σήμερα υλοποιούνται τιμές της τάξεως του
98%, ενώ μπορεί να χαρακτηρισθεί αποδεκτή (αν και σχετικά χαμηλή) και για τα
εγχώρια δεδομένα. Αξίζει να τονισθεί ότι σήμερα οι ιδιωτικές εγκαταστάσεις στον
τομέα της αιολικής ενέργειας εμφανίζουν ετήσιες τιμές της τεχνικής διαθεσιμότητας
στα επίπεδα του 90%.
γ) Από τη λεπτομερέστερη επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων προκύπτει

ότι η υπό εξέταση μηχανή εμφανίζει σχετικά χαμηλό ποσοστό βλαβών και
περιορισμένες απαιτήσεις συντήρησης (550h), ενώ το σοβαρότερο πρόβλημα
αποτελεί η αδυναμία του τοπικού δικτύου να απορροφήσει την παραγόμενη αιολική
ενέργεια (1600h). Συνεπώς, η υπό μελέτη μηχανή δεν εμφανίζει υψηλότερα του
συνηθισμένου τεχνικά προβλήματα, ενώ λόγοι που συνδέονται με τη συμπεριφορά
του τοπικού ηλεκτρικού δικτύου περιορίζουν ουσιαστικά την τεχνική διαθεσιμότητα
της εγκατάστασης.
2) Η αποδιδόμενη αιολική ισχύς ανεμογεννήτριας ονομαστικής ισχύοί 1000kW

δίνεται στο σχήμα (βλέπε και Πίνακα ), για χρονικό διάστημο Δt=10min. Να
- 97 -
υπολογισθεί ο μέσος συντελεστής φορτίου της εγκατάστασης για το υπό μελέτη

χρονικό διάστημα.
Χρόνος (sec) Αποδιδ.ισχύς (kw) Χρόνος (sec) Αποδιδ.ισχύς (kw)
0 985 320 675,96
20 1064,64 340 1011,25
40 466,59 360 538,08
60 363,52 380 397,27
80 409,97 400 387,45
100 1018,24 420 400,49
120 576,40 440 597,27
140 673,93 460 422,21
160 571,43 480 525,20
180 675 500 501,52
200 486,02 520 633,99
220 626,59 540 403,68
240 1054,54 560 575
260 569,25 580 486,02
280 630,02 600 578,95
300 524,83
- 98 -
Αποδιδόμενη Στιγμιαία Αιολική Ισχύς
Χρόνος (sec)
Απάντηση
Η συνολική ενέργεια που παράγει η ανεμογεννήτρια υπολογίζεται από την εξίσωση
t0 +∆t
E (t0 ÷ t0 + ∆t ) = ∫
t0
N (t ) • dt εφαρμόζοντας την για το υπό μελέτη χρονικό
διάστημα ¨ Δt ¨. Για τον υπολογισμό του ολοκληρώματος χρησιμοποιούνται τεχνικές

αριθμητικής ολοκλήρωσης.
x2
x2 − x1
∫ f ( x) ⋅ dx =
x1
6
⋅ [ f ( x0 ) + 4 ⋅ f ( x1 ) + f ( x2 )] + Θ(∆χ 5 )
Έτσι ,για τον υπολογισμό της ενεργειακής παραγωγής της ανεμογεννήτριας κατά τα
πρώτα 40 sec του χρόνου μελέτης θα ισχύει:
40
40 − 0
Ε = ∫ Ν (t ) ⋅ dt = ⋅ [985 + 4 ⋅1065.64 + 466.59] = 38094.33kj
0
6
Τα αντίστοιχα αποτελέσματα της αριθμητικής ολοκλήρωσης για το χρονικό διάστημα

0 έως 600 sec παρουσιάζονται στην Τρίτη στήλη του παρακάτω πίνακα.
Αθροίζοντας τα ολοκληρώματα της τρίτης στήλης προκύπτει ότι η συνολική
παραγόμενη ενέργεια από την ανεμογεννήτρια για το χρονικό διάστημα των 10min
είναι Ε = 362,517.54 kWs (kJ) ή Ε = 100.699 kWh.
- 99 -
Χρόνος (sec) Αποδιδ.ισχύς (kw) Αιολική Παραγωγή
0 985
20 1064,64 38094,3
40 466,59
60 363,52 15537,6
80 409,97
100 1018,24 33729,0
120 576,40
140 673,93 25623,5
160 571,43
180 675 25049,7
200 486,02
220 626,59 26979,5
240 1054,54
260 569,25 26410,5
280 630,02
300 524,83 22702,1
320 675,96
340 1011,25 35060,3
360 538,08
380 397,27 16764,1
400 387,45
420 400,49 17244,6
- 100 -
440 597,27
460 422,21 18742,1
480 525,20
500 501,52 21101,9
520 633,99
540 403,68 18824,7
560 575
580 486,02 20653,6
600 578,95
Αντίστοιχα , ο μέσος συντελεστής φορτίου CF της εγκατάστασης για το υπό μελέτη

χρονικό διάστημα υπολογίζεται από την εξίσωση Ε = Νο x CF x Δt, η οποία δίνει:
CF = E / ( No x Δt ) = 100.699 / [ 1000 x (10/60) ] =0.6042
Συνεπώς , ο συντελεστής φορτίου αιολικής μηχανής στο υπό μελέτη χρονικό

διάστημα των 10 min ισούται με 60.4 %.
- 101 -
ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ

ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ
- 102 -
3. ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ
Η Ελλάδα έχει Μεσογειακό τύπο κλίματος, με ήπιους και υγρούς χειμώνες,

σχετικά θερμά και ξηρά καλοκαίρια και, γενικά, μακρές περιόδους ηλιοφάνειας κατά
την μεγαλύτερη διάρκεια του έτους. Βρίσκεται μεταξύ των παραλλήλων 34° και 42°
του βορείου ημισφαιρίου, στη βόρεια εύκρατη ζώνη της γης και συγκεκριμένα στην
ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται από όλες σχεδόν
τις γνωστές αέριες μάζες (πολικές, αρκτικές, τροπικές). Βέβαια οι ερευνητές, που
ασχολήθηκαν με την κατάταξη και τη συχνότητα των αερίων μαζών πάνω από τον
Ελληνικό χώρο, συμφωνούν ότι οι επικρατέστερες αέριες μάζες είναι οι πολικές .
Η Ελλάδα είναι ανεμώδης, και μάλιστα από τις πιο ανεμώδεις περιοχές της
Ευρώπης. Το γεγονός αυτό είναι αποτέλεσμα των κέντρων ατμοσφαιρικής
δραστηριότητας, δηλαδή των δυναμικών παραγόντων που διαμορφώνουν τον καιρό
του Ελληνικού χώρου, σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση της χώρας και τον
πολύπλοκο οριζόντιο και κατακόρυφο διαμελισμό της.
Οι κυριότεροι παράγοντες, που διαμορφώνουν την ετήσια πορεία του ανέμου,
είναι κυρίως τα επικρατούντα βαρομετρικά συστήματα (αντικυκλώνες, υφέσεις) κατά
εποχές και οι εποχικοί άνεμοι.
Συγκεκριμένα κατά εποχές σημειώνονται τα εξής συστήματα
καιρού:
- 103 -
α. Χειμώνας
Τα συστήματα, που επικρατούν, είναι οι υφέσεις που προέρχονται από τον

Ατλαντικό, οι τοπικές υφέσεις της Μεσογείου, ο Ηπειρωτικός αντικυκλώνας, ο
αντικυκλώνας του Ατλαντικού (Αζορών), που δημιουργεί στη Μεσόγειο νότιους έως
νοτιοδυτικούς ανέμους, οι αντικυκλώνες της Β. Ευρώπης και οι κινητοί
αντικυκλώνες, που μεταφέρουν ψυχρές μάζες μέχρι το Αιγαίο Πέλαγος .
Εικ.58 Τα βαρομετρικά συστήματα & οι άνεμοι στη Μεσόγειο το χειμώνα.
Πολλά από αυτά τα συστήματα συνυπάρχουν ή εναλλάσσονται μεταξύ τους

και συνδυαζόμενα με το πολυσχιδές ανάγλυφο του Ελληνικού χώρου, δημιουργούν
κατά τη ψυχρή περίοδο του έτους διάφορα συστήματα ανέμων με απότομες, πολλές
φορές, μεταβολές τόσο της διεύθυνσης όσο και της έντασης του ανέμου.
β. Θέρος
Τα συστήματα που επικρατούν είναι οι υφέσεις, το θερμικό ελάχιστο των

Ινδιών, το οποίο εκτείνεται δυτικά και ο αντικυκλώνας των Αζορών, που βρίσκεται
σε πλάτος 35°Ν και επεκτείνεται προς τα ανατολικά εισχωρώντας στη Μεσόγειο. Ο
συνδυασμός των δύο τελευταίων δημιουργεί το σύστημα των Ετησίων ανέμων
(μελτέμια). Έτσι, το θέρος χαρακτηρίζεται ως η εποχή των μελτεμιών και των αυρών.
- 104 -
Εικ.59 Τα βαρομετρικά συστήματα & οι άνεμοι στη Μεσόγειο το καλοκαίρι.
Οι Ετησίες (μελτέμια) είναι θερινοί άνεμοι που πνέουν στην ανατολική λεκάνη
της Μεσογείου και κυρίως στο Αιγαίο από ΒΑ (μέχρι και ΒΔ) διευθύνσεις.
Συγκεκριμένα, σε διάφορες περιοχές της χώρας, οι Ετησίες πνέουν από διάφορες
διευθύνσεις. Στο Ιόνιο Πέλαγος και τις ακτές της Δ. Ελλάδας έχουν διεύθυνση ΒΔ,
στο Β. Αιγαίο πνέουν από ΒΑ διευθύνσεις, ενώ, όσο προχωρούμε προς τα νότια, η
διεύθυνσή τους μεταβάλλεται σε Β και έχει τάση να γίνει ΒΔ στο Ν. Αιγαίο. Στην
περιοχή της Ρόδου οι Ετησίες έχουν διεύθυνση δυτική.
Επίσης, το καλοκαίρι, κατά τις ηλιόλουστες και νήνεμες ημέρες πνέει συνήθως
η θαλάσσια αύρα, η «τροπαία» κατά τους αρχαίους, κοινώς «μπάτης» ή
«μπουκαδούρα», ένας δροσερός και υγρός άνεμος από τη θάλασσα προς την ξηρά,
που μειώνει την υψηλή θερμοκρασία στις παράκτιες περιοχές. Αρχίζει τις πρώτες
πρωινές ώρες και η μέγιστη έντασή του παρουσιάζεται την ώρα της μέγιστης
μεσημβρινής θερμοκρασίας. Κατά τις νυχτερινές ώρες πνέει από την ξηρά προς τη
θάλασσα , με μικρότερη όμως ένταση , η «απόγεια» αύρα.
- 105 -
γ. Ενδιάμεσες εποχές
Η κανονική κυκλοφορία από Δ προς Α ανακόπτεται από τους υποτροπικούς

αντικυκλώνες πάνω από την Ευρώπη και τις βαθιές υφέσεις που δημιουργούνται στη
γνωστή κυκλογενετική περιοχή του κόλπου της Εένοβας και της Β. Αδριατικής.
Εκτός των παραπάνω, υπάρχουν και τοπικοί άνεμοι, στους οποίους οφείλεται
και η κλιματική ιδιαιτερότητα ορισμένων περιοχών. Οι σημαντικότεροι τοπικοί
άνεμοι του Ελλαδικού χώρου είναι ο Βαρδάρης, άνεμος ψυχρός και ξηρός, που
προέρχεται από τα βόρεια Βαλκάνια και εισβάλλει στην Ελλάδα από την κοιλάδα του
Αξιού και ο Λίβας, άνεμος πολύ ξηρός, θερμός και πνιγηρός, που εμφανίζεται με
νότιες αέριες μάζες, οι οποίες, περνώντας από το ορεινό συγκρότημα της Πίνδου,
χάνουν όλους τους υδρατμούς τους.
- 106 -
Ετήσια κατανομή ταχύτητας & διεύθυνσης του ανέμου στον Ελλάδα
Διαπιστώνεται ότι στις θαλάσσιες περιοχές, και συγκεκριμένα στο χώρο του
Αιγαίου Πελάγους, οι εντάσεις των ανέμου είναι υψηλότερες από ό,τι στις
ηπειρωτικές περιοχές. Η μέση ένταση του ανέμου κυμαίνεται μεταξύ 1 έως 5,5
m/sec. Τα μέγιστά της εμφανίζονται κατά μήκος του κεντρικού άξονα του Αιγαίου
Πελάγους από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, από τη Λήμνο μέχρι τη
Σαντορίνη. Η πλέον, δηλαδή, ανεμώδης περιοχή είναι οι Κυκλάδες (Νάξος), τα νησιά
του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου (Λήμνος, Λέσβος, Ικαρία) και τα Δωδεκάνησα
(Ρόδος, Κως, Κάρπαθος).
Στο βόρειο Αιγαίο σημειώνεται ελάττωση των εντάσεων μέχρι τα παράλια της
Θράκης και της Μακεδονίας, όπου οι τιμές μειώνονται στα 2-3 m/sec. Όσο
απομακρυνόμαστε δυτικά του κεντρικού άξονα του Αιγαίου, οι μέσες εντάσεις των
ανέμων ελαττώνονται έως τις ανατολικές ακτές της ελληνικής χερσονήσου, ενώ προς
τα ανατολικά παραμένουν σταθερές κατά μήκος των ακτών της Μικράς Ασίας και
των κοντινών νησιών. Επίσης νότια της Σαντορίνης και έως τις βόρειες ακτές της
- 107 -
Κρήτης οι μέσες εντάσεις ελαττώνονται έως τα 3,5 m/sec και φθάνουν έως 2 m/sec
στην ηπειρωτική περιοχή της δυτικής Κρήτης.
Το Ιόνιο Πέλαγος παρουσιάζει ένα εντελώς διαφορετικό ανεμολογικό
καθεστώς, με πολύ μικρές μέσες εντάσεις ανέμου. Συγκεκριμένα, το βόρειο Ιόνιο
παρουσιάζει πολύ χαμηλές τιμές έντασης (1-2 m/sec) και όσο κινούμαστε νοτιότερα
οι τιμές μπορεί να φθάσουν τα 3 m/sec και τα 4 m/sec έως τις νότιες ακτές της
Πελοποννήσου. Η ηπειρωτική βόρεια και κεντρική Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλές
μέσες τιμές ταχύτητας ανέμου (1,5 έως 2,5 m/sec), οι οποίες ελαφρώς αυξάνονται
στη νότια Ελλάδα και την περιοχή της Πελοποννήσου, φθάνοντας τα 3,5-4 m/sec.
Ο άνεμος που επικρατεί είναι γενικά του βόρειου τομέα (Β, ΒΑ, ΒΔ) στο 78%
των σταθμών. Στο υπόλοιπο 22% των σταθμών εντοπίζονται άνεμοι διαφόρων
διευθύνσεων, εξαιτίας της τοπογραφικής διαμόρφωσης της περιοχής ή της
επικράτησης τοπικών ανέμων.
- 108 -
3.1 ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Η ονομασία αιολικό δυναμικό μίας περιοχής χρησιμοποιείται στη βιβλιογραφία

για να δηλώσει τρία διαφορετικά μεγέθη :
α.) το φυσικά διαθέσιμο αιολικό δυναμικό
β.) το τεχνικά αξιοποιήσιμο αιολικό δυναμικό
γ.) το οικονομικά αξιοποιήσιμο αιολικό δυναμικό
Το φυσικά διαθέσιμο αιολικό δυναμικό αφορά αποκλειστικά την κινητική

ενέργεια των αερίων μαζών κάθε χρόνο πάνω από μία περιοχή και έχει καθαρά
θεωρητική αξία. Για τις ανάγκες υπολογισμού του διαθέσιμου αιολικού δυναμικού
μίας περιοχής δεν επαρκεί η γνώση της μέσης ταχύτητας του ανέμου της περιοχής,
αλλά χρειάζονται αναλυτικές πληροφορίες για την κατανομή της πιθανότητας
εμφάνισης των διαφόρων τιμών ταχύτητας του ανέμου μέσα στο χρόνο, με έμφαση
στην καταγραφή των διαστημάτων νηνεμίας και των διαστημάτων εμφάνισης
ισχυρών ανέμων και ριπών.
Το τεχνικά αξιοποιήσιμο αιολικό δυναμικό αποτελεί ένα μέρος του φυσικά
διαθέσιμου δυναμικού, το οποίο είναι τεχνικά δυνατό να δεσμευθεί από αιολικές
μηχανές. Ο υπολογισμός του τεχνικά αξιοποιήσιμου αιολικού δυναμικού είναι μια
αρκετά πολύπλοκη διαδικασία ακόμα και αν ληφθεί υπόψη μόνο η διαθεσιμότητα
του ανέμου και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της Α/Γ που χρησιμοποιούμε. Η μέση
μηνιαία ή ετήσια ταχύτητα ανέμου και ο βαθμός απόδοσης των Α/Γ δεν αρκούν για
τον υπολογισμό. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ακριβώς την μεταβολή της
ταχύτητας του ανέμου κατά την διάρκεια του έτους.
Το οικονομικά αξιοποιήσιμο αιολικό δυναμικό είναι το μέρος του τεχνικά
αξιοποιήσιμου δυναμικού κατά το οποίο το κόστος αξιοποίησής του είναι οικονομικά
συμφέρον. Το δυναμικό αυτό μεταβάλλεται χρονικά διότι εξαρτάται από την
εκάστοτε τεχνολογία και τις οικονομικές συνθήκες.
Ο υπολογισμός του αιολικού δυναμικού μιας περιοχής είναι μια επίπονη
διαδικασία, που στηρίζεται σε μαθηματικά μοντέλα τα οποία έχουν ακριβή
αποτελέσματα μόνο σε επίπεδα εδάφη. Επειδή όμως οι περισσότερες περιοχές, που
είναι κατάλληλες για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων, είναι περιοχές με έντονη
ορεογραφία, βασιζόμαστε στα μαθηματικά μοντέλα που υπάρχουν και μεριμνούμε
έτσι ώστε οι διαθέσιμες μετρήσεις για την περιοχή να είναι σε κοντινό μέρος, σε
- 109 -
σχέση με την περιοχή ενδιαφέροντος. Είναι κοινά αποδεκτό ότι σε μια περιοχή
περίπου 10 χιλιομέτρων γύρω από τον ανεμογράφο, μπορούμε να εξάγουμε ακριβή
συμπεράσματα για την ταχύτητα και την διεύθυνση του ανέμου.
Μετά τον αρχικό εντοπισμό των περιοχών, στις οποίες είναι δυνατή η
εγκατάσταση αιολικών μηχανών, συλλέγονται πληροφορίες, ώστε να γίνει η τελική
επιλογή της θέσης. Μία αιολική μηχανή μπορεί πρακτικά να εγκατασταθεί σε
οποιονδήποτε ανοικτό χώρο, αλλά παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιοι σημαντικοί
παράμετροι, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Ο πιο σημαντικός είναι η
ταχύτητα του ανέμου. Για παράδειγμα, η ταχύτητα του ανέμου σε κορυφογραμμές,
οροπέδια μεγάλου υψομέτρου και παράκτιες περιοχές είναι συνήθως μεγαλύτερη.
Βέβαια, εκτός της ταχύτητας, άλλοι σημαντικοί παράμετροι είναι η απόσταση από
κατοικημένες περιοχές, η διασύνδεση με το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, η
οδική πρόσβαση, ο θόρυβος, κ.ά.
3.1.1 ΑΙΟΛΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ
Ο εντοπισμός των περιοχών με σημαντική ταχύτητα ανέμου γίνεται με μελέτη

χαρτών και συλλογή ιστορικών μετεωρολογικών δεδομένων. Έτσι, δημιουργούνται
χάρτες αιολικού δυναμικού, οι οποίοι παρέχουν πληροφορίες για την εκτίμηση του
αιολικού δυναμικού διαφόρων περιοχών. Για την καλύτερη κατανόηση της
δυνατότητας ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη σήμερα, το Ινστιτούτο
Riso της Δανίας ηγούμενο ενός χρηματοδοτούμενου ερευνητικού προγράμματος
δημιούργησε το 1989 τον Ευρωπαϊκό Άτλαντα Αιολικού Δυναμικού (ΕΑΑΔ), που
αναδεικνύει τις δυνατότητες ανάπτυξης κάθε περιοχής .
- 110 -
Εικ.60 European Wind Atlas ,by Riso National Laboratory ,Roskilde, Denmark.
- 111 -
Το αιολικό δυναμικό της χώρας μας εκτιμήθηκε για πρώτη φορά από το
εργαστήριο αεροδυναμικής του Ε.Μ.Π., όπου και δημιουργήθηκε ο ετήσιος χάρτης
αιολικού δυναμικού. Για τη δημιουργία του, χρησιμοποιήθηκαν μετρήσεις της
Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας και μετρήσεις της ΔΕΗ και χαράχτηκαν
καμπύλες ισοταχυτήτων ανέμου σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο και σε κλίμακα
χάρτου 1: 100.000 .
- 112 -
Παραδείγματα σχετικά με τα ανεμολογικά στοιχεία
1) Χρησιμοποιώντας τα μετρημένα ανεμολογικά στοιχεία για το Καλιβάρι

Άνδρου για τα έτη 1982, 1983 και 1984 (βλέπε Πίνακα ), να υπολογίσετε για κάθε
έτος την ετήσια ροή ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο (kWh/m2) για:
α) Την περιοχή ταχυτήτων από 0-4m/sec
β) Την περιοχή ταχυτήτων από 4 -10m/sec
γ) Την περιοχή ταχυτήτων από 10-22m/sec
δ) Την περιοχή ταχυτήτων μεγαλύτερων των 22m/sec
ε) Τη συνολική περιοχή ταχυτήτων

στ) Στη συνέχεια, να παραστήσετε με τη βοήθεια ιστογράμματος τη διαχρονική
μεταβολή της ροής ενέργειας.
Η μέση πυκνότητα αέρα να ληφθεί ίση με p=1.2kg/m3.
Διάστημα 1982 1983 1984

ταχύτητας
0-1 2,50 1,90 1,30
1-2 3,00 4,40 4,20
2-3 4,20 4,80 5,60
3-4 5,80 6,50 7,10
4-5 6,30 7,10 7,60
5-6 6,80 7,40 7,00
6-7 7,90 6,90 8,20
7-8 7,50 7,30 7,90
- 113 -
8-9 7,10 6,90 9,20
9-10 7,50 5,90 7,60
10-11 5,60 5,70 6,20
11-12 5,10 6,60 6,60
12-13 6,40 6,90 6,00
13-14 5,40 5,20 4,30
14-15 4,00 3,20 2,40
15-16 3,60 3,00 2,10
16-17 3,40 2,00 1,50
17-18 2,00 1,10 0,90
18-19 1,40 1,00 0,30
19-20 0,90 0,70 0,20
20-21 0,80 0,60 0,10
21-22 0,60 0,60 0,10
22-23 0,40 0,30 0,10
23-24 0,20 0,60 0,00
24-25 0,10 0,20 0,00
25-26 0,10 0,10 0,00
26-27 0,00 0,10 0,00
27-28 0,00 0,00 0,00
Απάντηση
- 114 -
α) Η ροή ενέργειας Εa,b μιας αέριας δέσμης ,που αντιστοιχεί σε μια περιοχή
ταχυτήτων Va & Vb του ανέμου, ο οποίος πνέει για χρονικό διάστημα Δt δίνεται ως:
V
1 b
Ea ,b = ⋅ ∆t ⋅ ∫ ρ ⋅ V 3 ⋅ f (V ) ⋅ dV (1)
2 Va
όπου "ρ" η πυκνότητα του αέρα της περιοχής, "f(V)" η διανομή πυκνότητας
πιθανότητας των ανέμων της περιοχής και "Δt" το χρονικό διάστημα μελέτης. Να
σημειωθεί ότι επειδή η πυκνότητα πιθανότητας “fi” δίνεται για ένα διάστημα
ταχύτητας, από "Vi-1" έως "Vi", η αριθμητική τιμή της δεύτερης, τρίτης, τέταρτης
στήλης του Πίνακα αναφέρεται για καλύτερη ακρίβεια σε ταχύτητα "Vi-1/2", οπότε η
τιμή της συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας που αντιστοιχεί αυστηρά σε ταχύτητα
"Vi," λαμβάνεται ίση με το 0.5(fi+fi+1).
Για παράδειγμα, η πυκνότητα πιθανότητας για V=5m/sec το έτος 1984

(δηλαδή η ετήσια πιθανότητα η ταχύτητα του ανέμου το 1984 να κυμαίνεται μεταξύ
των 4.5m/s και των 5.5m/s) ισούται με το ημιάθροισμα της πυκνότητας πιθανότητας
για το διάστημα ταχύτητας (4m/sec - 5m/sec), που είναι 0.076 (ταχύτητα αναφοράς
4.5m/sec) και της πυκνότητας πιθανότητας για το διάστημα (5m/sec-6m/sec), που
είναι 0.070 (ταχύτητα αναφοράς 5.5m/sec). Ως εκ τούτου, έχουμε:
F84(V=5m/sec)=0.5[f84(V=4.5m/sec)+f84(V=5.5m/sec)] =>
F84(V=5m/sec)=0.5x(0.076+0.070)=0.073=7.3%
Με τον τρόπο αυτό κατασκευάζονται τα στοιχεία της δεύτερης, τρίτης και

τέταρτης στήλης του Πίνακα που ακολουθεί. Αντίστοιχα, τα στοιχεία της πέμπτης,
έκτης και έβδομης στήλης προκύπτουν βάσει της εξίσωσης (1), όπου η τιμή της
πυκνότητας θεωρείται σταθερή και ίση με ρ= 1.2kg/m3, οπότε βγαίνει έξω από το
ολοκλήρωμα. Βάσει των παραπάνω έχουμε για την ταχύτητα V=5m/sec και το έτος
1984,
f(V)xV³ = 0.073x 5³ = 9.125
- 115 -
Χρησιμοποιώντας στη συνέχεια την εξίσωση
x2
x2 − x1
∫ f ( x) ⋅ dx =
x1
6
⋅ [ f ( x0 ) + 4 ⋅ f ( x1 ) + f ( x2 )] + Θ(∆x 5 )
προκύπτει η όγδοη ,ένατη και δέκατη στήλη του παρακάτω Πίνακα.
V f(V) (%) f(V).V³ Άθροισμα
(m/s) 1982 1983 1984 1982 1983 1984 1982 1983 1984
1 2,75 3,15 2,75 0.03 0.03 0.03
2 3,60 4,60 4,90 0.29 0.37 0.39 0.84 1.01 1.10
3 5,00 5,65 6,35 1.35 1.53 1.71
4 6,05 6,80 7,35 3.87 4.35 4.70 8.34 9.33 9.89
5 6,55 7,25 7,30 8.19 9.06 9.13
6 7,35 7,15 7,60 15.88 15.44 16.42 32.70 31.73 34.13
7 7,70 7,10 8,05 26.41 24.35 27.61
8 7,30 7,10 8,55 37.38 36.35 43.78 76.38 72.14 87.98
9 7,30 6,40 8,40 53.22 46.66 61.24
10 6,55 5,80 6,90 65.50 58.00 69.00 128.81 120.1 140.81

7
11 5,35 6,15 6,40 71.21 81.86 85.18
12 5,75 6,75 6,30 99.36 116.6 108.8 199.42 227.1 211.26

4 6 1
13 5,90 6,05 5,15 129.6 132.9 113.1

2 2 5
14 4,95 4,30 3,90 135.8 117.9 107.0 272.12 238.7 231.59

3 9 2 5
- 116 -
15 4,25 3,30 2,95 143.4 111.3 99.56

4 8
16 3,80 3,10 2,25 155.6 126.9 92.16 312.66 247.3 185.55

5 8 7
7 3,50 2,50 1,80 171.9 122.8 88.43

6 3
18 2,70 1,55 1,20 157.4 90.40 69.98 306.14 185.4 136.51

6 8
19 1,70 1,05 0,60 116.6 72.02 41.15

0
20 1,15 0,85 0,25 92.00 68.00 20.00 187.77 134.7 45.02

4
21 0,85 0,65 0,15 78.72 60.20 13.89
22 0,70 0,60 0,10 74.54 63.89 10.65 145.90 123.5 22.88

0
23 0,50 0,45 0,10 60.84 54.75 12.17
24 0,30 0,45 0,05 41.47 62.21 6.91 83.39 122.0 13.27

3
25 0,15 0,40 0,00 23.44 62.50 0.00
26 0,10 0,15 0,00 17.58 26.36 0.00 34.53 62.55 0.00
27 0,05 0,10 0,00 9.84 19.68 0.00
28 0,00 0,05 0,00 0.00 10.98 0.00 3.28 21.20 0.00
29 0,00 0,05 0,00 0.00 0.00 0.00
E82(0-4)= 0.5x1.2x8760x(0.843+8.342)= 48.277 kWh/m²
- 117 -
E83(0-4)=0.5x1.2x8760x(1.010+9.332)= 54.356 kWh/m²
E84(0-4)=0.5x1.2x8760x(1.103+9.885)= 57.756 kWh/m²
Περιοχή 1982 1983 1984

Ταχύτητας
0-4 m/s 48.276 54.356 57.756
4-10 m/s 1250.332 1177.556 1381.929
10-22 m/s 7484.652 6080.920 4282.613
>=22 m/s 637.001 1081.526 69.756
0-30 m/s 9420.261 8394.358 5792.053
β) Αντίστοιχα, η ετήσια ροή ενέργειας στην περιοχή Καλιβάρι Άνδρου τα έτη

1982,1983 και 1984 για ταχύτητες ανέμου μεταξύ 4 και 10m/sec ισούται με:
E82(4-10)=0.5x1.2x8760x(32.701+76.377+128.809)= 1250.332 kWh/m²
E83(4-10)=0.5x1.2x8760x(31.731+72.139+120.171)= 1177.556 kWh/m²
E84(4-10)=0.5x1.2x8760x(34.134+87.984+140.807)= 1381.929 kWh/m²
γ) Ομοίως για ταχύτητες ανέμου μεταξύ 10 και 22m/sec έχουμε:
Ε82(10-22)= 7484.652kWh/m2
E83(10-22)=6080.920 kWh/m2
E84(10-22)=4282.613 kWh/m2
- 118 -
δ) Για ταχύτητες ανέμου άνω των 22m/sec αντίστοιχα έχουμε:
Ε 82(V > =22) = 637.001 kWh/m2

E83(V>=22)= 1081.526 kWh/m2
E84(V>=22)= 69.756k Wh/m2
ε) Τέλος, η συνολική ροή ενέργειας στην περιοχή Καλιβάρι Άνδρου τα έτη 1982,
1983 και 1984 είναι:
Ε0λ82= 48.277+1250.332+7484.652+637.001 =9420.261 kWh/m2

E0λ83= 8394.358kWh/m2
Εολ84= 5792.053kWh/m2
στ) Στο σχήμα παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη της ετήσιας ροής

ενέργειας, η οποία εμφανίζει σημαντικές μεταβολές από 9420 kWh/m2 έως 5800
kWh/m2. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η πλέον παραγωγική περιοχή ανέμων στο
- 119 -
Καλιβάρι Άνδρου είναι αυτή μεταξύ των 10m/s και των 22m/s, η οποία
αντιπροσωπεύει πλέον του 70% του τοπικού αιολικού δυναμικού.
3.1.2 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Τα σύγχρονα συστήματα εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας αφορούν

κυρίως μηχανές που μετατρέπουν την ενέργεια του ανέμου σε ηλεκτρική και
ονομάζονται ανεμογεννήτριες. Βέβαια εκτός από την παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας υπάρχουν και άλλες εφαρμογές αξιοποίησης του αιολικού δυναμικού, οι
οποίες περιλαμβάνουν την παραγωγή θερμότητας και την άντληση . Η πιο σημαντική
χρήση των αιολικών μηχανών είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είτε με
αυτόνομη χρήση (με τη βοήθεια συσσωρευτών), είτε σε σύνδεση με το τοπικό
ηλεκτρικό δίκτυο. Για αιολική ηλεκτροπαραγωγή ο άνεμο κινητήρας συνδέεται με
μία ηλεκτρογεννήτρια, σύγχρονη ή ασύγχρονη ή ακόμα και συνεχούς ρεύματος. Το
ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται τροφοδοτεί καταναλώσεις συνεχούς ρεύματος, όπως
ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, υπολογιστές, κτλ.
- 120 -
Εικ.61 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυτόνομα ή σε σύνδεση με το τοπικό δίκτυο.
Οι περισσότερες, όμως, ανεμογεννήτριες είναι εναλλασσόμενου ρεύματος, είτε

σύγχρονες είτε ασύγχρονες, και είναι συνδεδεμένες κατά κύριο λόγο με το ηλεκτρικό
δίκτυο. Οι ασύγχρονες γεννήτριες είναι οικονομικές, δεν εμφανίζουν σημαντικά
προβλήματα διασύνδεσης με το τοπικό δίκτυο, αλλά δεν μπορούν να λειτουργήσουν
αυτόνομα, διότι απαιτούν εξωτερική διέγερση, την οποία παίρνουν από το δίκτυο.
Αντίθετα, οι σύγχρονες γεννήτριες μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα, αλλά
εμφανίζουν προβλήματα συνεργασίας με το ηλεκτρικό δίκτυο, λόγω της σχετικής
τους ακαμψίας.
Η κλιμάκωση της παραγωγής από Α/Γ, που ισχύει σήμερα είναι:

 άνεμο κινητήρες μικρής ισχύος έως 50 KW
 ανεμοκινητήρες μέσης ισχύος 50 KW - 1 MW
 ανεμοκινητήρες μεγάλης ισχύος >1 MW
- 121 -
Οι αιολικές μηχανές μικρής ισχύος χρησιμοποιούνται κυρίως σε

απομονωμένες περιοχές για κάλυψη αγροτικών ή κτηνοτροφικών αναγκών και
συγκεκριμένα για άντληση και θέρμανση νερού, θέρμανση κατοικίας, φωτισμό και
άλλες μικροεφαρμογές. Δεν είναι συνδεδεμένες σε δίκτυο και χρησιμοποιούν
γεννήτρια συνεχούς ρεύματος που φορτίζει συσσωρευτές.
Η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας με ανεμοκινητήρες μέσης και
μεγάλης ισχύος μπορεί να γίνεται σε συνεργασία με δίκτυο παραγωγής και
μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα μπορούμε να διακρίνουμε τις
εξής περιπτώσεις :
α.) λειτουργία αιολικής μηχανής για εξοικονόμηση καυσίμου
Αυτός ο τρόπος λειτουργίας είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη νησιωτική

Ελλάδα όπου επικρατούν ισχυροί άνεμοι και το κόστος της παραγόμενης KWh είναι
ιδιαίτερα υψηλό εξαιτίας του αυξημένου κόστους του kg του καυσίμου λόγω της
θαλάσσιας μεταφοράς του και του μικρού μεγέθους του σταθμού.
β.) λειτουργία αιολικής μηχανής ως σταθμού βάσης, θεωρώντας ότι η

εγκατεστημένη ισχύς diesel μειώνεται
γ.) λειτουργία αιολικής μηχανής ως αντλητικού σταθμού για αποθήκευση νερού και
χρησιμοποίησή του στην υδροηλεκτρική εκμετάλλευση.
Μία τυπική εφαρμογή αιολικής ενέργειας είναι η χρήση ανεμοκινητήρων για

την άρδευση του οροπεδίου του Λασιθίου της Κρήτης. Μία πιο μοντέρνα παραλλαγή
εφαρμογής άντλησης είναι το σύστημα άντλησης με ανεμόμυλους που σχεδιάστηκε
στον Καναδά με σκοπό άντληση νερού και κατόπιν με μεγάλη πίεση εκτόξευσή του
ως τεχνητή βροχή για πότισμα. Ακόμα στις εφαρμογές άντλησης νερού μπορούν να
αναφερθούν και σύγχρονα συστήματα αφαλάτωσης στα οποία ο ανεμοκινητήρας
μέσω αντλιών προωθεί το θαλασσινό νερό διαμέσου μεμβρανών αντίστροφης
ώσμωσης και παράγει πόσιμο νερό π.χ. Μήλος.
Όσο αφορά στην μηχανική κίνηση που παράγεται από την ενέργεια του
ανέμου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί απευθείας στην παραγωγή θερμότητας είτε με την
- 122 -
τριβή μεταξύ στερεών είτε κατάθλιψη υγρών. Η θερμότητα αυτή μπορεί να

χρησιμοποιηθεί για θέρμανση χώρων, θερμοκηπίων, στη βιομηχανία, στην
αποξήρανση γεωργικών προϊόντων κτλ.
- 123 -
3.1.3 ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Ελλάδα σήμερα είναι δέσμια του εισαγόμενου πετρελαίου και του εγχώριου
μεν, ρυπογόνου δε, λιγνίτη. Την τελευταία δεκαετία, και προκειμένου να ανατραπεί
αυτή η κατάσταση, η χώρα παρασύρεται από τη γοητεία του φυσικού αερίου,
φιλοδοξώντας να αποτελέσει η στροφή αυτή μια πιο ορθολογική απάντηση στα
σημερινά ενεργειακά και περιβαλλοντικά αδιέξοδα. Μετά τις ενεργειακές κρίσεις της
δεκαετίας του 1970, η Ελλάδα διαμόρφωσε ένα ενεργειακό δόγμα, το οποίο στον
τομέα της ηλεκτροπαραγωγής είχε ως βασικό πυλώνα τον λιγνίτη. Σήμερα, την εποχή
της κρίσης του κλίματος, επιβάλλεται η ανατροπή αυτού του δόγματος. Επιβάλλεται
η ριζική στροφή σε ένα νέο, φιλικό προς το περιβάλλον, ενεργειακό δόγμα. Ένα
δόγμα που θα δίδει έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας, τις ΑΠΕ και την
ορθολογική χρήση των συμβατικών ενεργειακών πόρων.
Η Ελλάδα είναι μία από τις mo ευνοημένες χώρες στον κόσμο, όσον αφορά
στο δυναμικό της αιολικής ενέργειας. Βρίσκεται στην εύκρατη ζώνη, όπου επικρατεί
άριστη άνεμο λογική κατάσταση και η διαμόρφωση του εδάφους είναι τέτοια που
ευνοεί την αξιοποίησή της. Οι παραλιακές περιοχές, και ιδιαίτερα τα νησιά,
προσφέρονται για εκμετάλλευση της κινητικής ενέργειας του ανέμου και
εξασφαλίζουν ικανοποιητικό συντελεστή χρησιμοποίησης των εγκαταστάσεων,
καθώς στον ελληνικό νησιωτικό χώρο δεν εμφανίζονται τυφώνες και υπάρχει πνοή
ανέμου όλο το χρόνο με ελάχιστες ημέρες άπνοιας.
Η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα ξεκίνησε σαν μια

προσπάθεια καταγραφής του ανέμου και εκτίμησης του αιολικού δυναμικού από τη
ΔΕΗ/ΔΕΜΕ το 1975. Η ΔΕΗ έθεσε σε λειτουργία για πρώτη φορά το 1982 στην
Κύθνο, σε συνεργασία με τη γερμανική εταιρεία Μ.Α.Ν., πέντε Α/Γ ισχύος 20 KW η
καθεμία, οι οποίες αντικαταστάθηκαν λίγα χρόνια αργότερα (1990) από πέντε
μηχανές μεγαλύτερης ισχύος της ίδιας εταιρείας. Ο αριθμός των εγκατεστημένων Α/Γ
μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 δεν υπερέβαινε τις 35 σε όλη τη χώρα, ενώ τα
πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '90 παρατηρήθηκε μια αξιόλογη αύξηση της
εγκατεστημένης ισχύος. Αντίθετα, από τα τέλη του 1994 και μέχρι το 1998, δεν
υπήρξε καμία σημαντική μεταβολή της υφιστάμενης εκμετάλλευσης της αιολικής
ισχύος, παρόλη τη θέσπιση νέου νομοθετικού πλαισίου για την αξιοποίηση των ΑΠΕ
- 124 -
(Ν.2244/94). Έκτοτε έχει εγκατασταθεί στη χώρα μας ένας μεγάλος αριθμός Α/Γ,
κυρίως εξαιτίας της ίδρυσης ιδιωτικών αιολικών πάρκων.
Σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα έδωσε
η υλοποίηση 17 αιολικών πάρκων, συνολικής ισχύος 123 MW την τετραετία 1999-
2002, όπου τμήμα των δαπανών κατασκευής τους καλύφθηκε από κρατικές χορηγίες.
Αναλυτικότερα η συνολική εγκαταστημένη ισχύς από μόλις 39,5 MW (1998) ανήλθε
σε 226 MW το Νοέμβριο του 2000. Σημαντικός ρόλος στην επιτυχημένη
ολοκλήρωση αυτών των έργων ήταν αυτός του ΚΑΠΕ, που αφορούσε στην τεχνική
παρακολούθηση, τη διενέργεια των προβλεπόμενων ενεργειακών επιθεωρήσεων και
την τελική παραλαβή των έργων.
Εικ.61 Διαχρονική εξέλιξη της εγκατεστημένης αιολικής ισχύος στην Ελλάδα
Σήμερα η συνολική δραστηριότητα των λειτουργούντων αιολικών πάρκων στη

χώρα μας ανέρχεται σε 888 MW, εκ των οποίων τα 682 MW αφορούν στο
διασυνδεδεμένο σύστημα. Παρακάτω παρουσιάζονται όλα τα αιολικά πάρκα (Σχήμα
24), ανεξάρτητα δυναμικότητας, που βρίσκονται σε λειτουργία στην Ελλάδα,
σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία (Φεβρουάριος 2008), και αφορούν στο
διασυνδεδεμένο σύστημα και τα νησιά.
Αναφορικά με τη χωρική κατανομή των πάρκων είναι σκόπιμο να αναφερθεί
ότι το 28% της συνολικής εγκαταστημένης ισχύος εντοπίζεται στη Στερεά Ελλάδα
(με το μεγαλύτερο μέρος να ανήκει σε αιολικά πάρκα της Νότιας Εύβοιας) και
- 125 -
ακολουθούν Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με ποσοστό 22% η καθεμία, η Κρήτη

με 17% και η Πελοπόννησος με 12%. Η συνολική εγκαταστημένη ισχύς των πάρκων,
που εντοπίζεται στα μη διασυνδεδεμένα νησιά (πλην της Κρήτης), διαμορφώνεται σε
σχετικά χαμηλά επίπεδα μιας και δεν ξεπερνάει τα 52 MW. Αντίστοιχα στα νησιά,
που περιλαμβάνονται στο σύστημα (συμπεριλαμβανομένης και της Κεφαλονιάς), η
δυναμικότητα των αιολικών πάρκων ανέρχεται περίπου στα 50 MW.
Όσον αφορά στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των υφιστάμενων αιολικών πάρκων,
η πλειοψηφία τους ανήκει σε ιδιώτες, ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών ελέγχεται
από δημοσίους οργανισμούς (ΔΕΗ, ΟΤΕ) ή φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης.
Σύμφωνα με τους στόχους της EE η χώρα μας, μέχρι το 2020, έχει αναλάβει
τη δέσμευση να καταναλίσκει ενέργεια της οποίας το 18% να προέρχεται από ΑΠΕ
(κυρίως αιολική ενέργεια). Για να επιτευχθεί ο στόχος πρέπει να αποκτήσουμε
αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 8000-9000 MW. Σήμερα έχουμε εγκαταστημένα
890 MW. Δηλαδή χρειάζεται να εγκαθιστούμε 700 MW περίπου το χρόνο. Μέσα στο
2007 εγκαταστάθηκαν μόλις 125 MW.
- 126 -
3.1.4 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ
Τα Αιολικά Πάρκα αποτελούνται από σειρές από αιολικές μηχανές

μετατρέποντας την αιολική ενέργεια σε ηλεκτρική· έτσι γίνεται η εκμετάλλευση του
τοπικού αιολικού δυναμικού που αποτελείται από μια ανεξάντλητη φυσική πηγή. Η
λειτουργία των ΑΓ δεν απαιτεί πρώτες ύλες, εκτός από την αιολική ενέργεια, και δεν
εκπέμπει καμία μορφή ρύπου ή αποβλήτων· επίσης, το παραγόμενο προϊόν
μεταφέρεται απευθείας στο δίκτυο της ΔΕΗ προς κατανάλωση και επομένως, δεν
απαιτείται κανενός είδους μετατροπή πρώτης ύλης ή προϊόντος.
Νομοθεσία Αδειότησης
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (Ν. 2244/94 και 2773/99) η ΔΕΗ είναι
υποχρεωμένη να αγοράζει την παραγόμενη ενέργεια από ανεξάρτητο παραγωγό. Η
τιμή πώλησης της KWh συνδέεται με τα τιμολόγια των καταναλωτών. Συγκεκριμένα,
για το διασυνδεδεμένο δίκτυο και για τον Ανεξάρτητο Παραγωγό η τιμή πώλησης
καθορίζεται στο 90% του τιμολογίου B2. Επιπλέον, παρέχεται ένα σταθερό
επιχειρησιακό περιβάλλον, αφού υπογράφονται μακροχρόνιες (10 ετών) συμβάσεις
πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, μέσω του αναπτυξιακού νόμου
2601/98 τα Αιολικά Πάρκα χρηματοδοτούνται με ένα ποσοστό 40% που οδηγεί στην
πλήρη απόσβεση της επένδυσης από 2 - 7 χρόνια, ανάλογα με το αιολικό δυναμικό
της περιοχής και την ονομαστική ισχύ του σταθμού. Μια εναλλακτική πηγή
χρηματοδότησης μπορεί να είναι τα Κοινοτικά Προγράμματα (Ενεργειακά
Επιχειρησιακά Προγράμματα).
Η χωροθέτηση αποτελεί μία απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση της άδειας
εγκατάστασης για τον αιολικό σταθμό. Για την εγκατάσταση του αιολικού σταθμού
απαιτείται επίσης και η άδεια εγκατάστασης, η λήψη της οποίας απαιτεί 1 με 2
χρόνια, ενώ η άδεια λειτουργίας εκδίδεται μετά την εγκατάσταση του σταθμού.
Όσον αφορά στη λήψη της άδειας παραγωγής, βάσει του νόμου 2773/99, ιδρύθηκε
μια ανεξάρτητη αρχή ενέργειας (ΡΑΕ), όπου οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές /
- 127 -
εταιρείες / κοινοπραξίες μπορούν να καταθέτουν μαι αίτηση και ένα φάκελο μελέτης.
Η ΡΑΕ, με τη σειρά της, εξετάζει κάθε αίτηση ξεχωριστά και διαμορφώνει μια γνώμη
για αυτή· αυτή η γνώμη κοινοποιείται στον Υπουργό Ανάπτυξης, ο οποίος λαμβάνει
και την τελική απόφαση για την έκδοση άδειας παραγωγής ή όχι.
Εικ.62 Αιολικά Πάρκα

(με πράσινο χρώμα )στην Ελλάδα
Μια αιολική μηχανή μπορεί να εγκατασταθεί πρακτικά σε οποιονδήποτε

ανοικτό χώρο. Δεδομένου όμως ότι τα σύγχρονα αιολικά πάρκα αποτελούν
εμπορικές εφαρμογές, θα πρέπει η εγκατάσταση των αιολικών μηχανών να μην
γίνεται αυθαίρετα, αλλά να είναι αντικείμενο μελέτης και βελτιστοποίησης. Διάφορες
μεθοδολογίες έχουν αναπτυχθεί για την επιλογή των θέσεων των αιολικών πάρκων,
υπάρχουν όμως μερικά βασικά σημεία τα οποία πρέπει να έχει κανείς υπόψη του,
όπως:
 Στις κορυφογραμμές η ταχύτητα του ανέμου είναι μεγαλύτερη.
 Σε κοιλάδες ή περάσματα μεταξύ υψωμάτων, η ταχύτητα του ανέμου ενδέχεται
να είναι μεγαλύτερη.
- 128 -
 Στα οροπέδια, ειδικά σε όσα βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο, η ταχύτητα του

ανέμου είναι μεγαλύτερη.
 Μεγάλες ταχύτητες ανέμου εμφανίζονται επίσης σε πολλές παράκτιες πε-
ριοχές.
Εικ.63 Τυπικό Εγκατάσταση αντλίας αιολικού πάρκου
Οι περιοχές στις οποίες πιστεύεται ότι η ταχύτητα του ανέμου είναι σημαντική,
μπορούν να εντοπιστούν από την μελέτη χαρτών και την συλλογή ιστορικών
πληροφοριών αναφορικά με το κλίμα τους. Επισκέψεις στις περιοχές αυτές
επιτρέπουν την συλλογή πληροφοριών σχετικά με την ένταση και την διεύθυνση των
επικρατούντων ανέμων. Σε περιοχές με αρκετά δέντρα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν
για την εκτίμηση αυτή δείκτες, όπως οι Griggs - Puttnam και Barsch, οι οποίοι
βασίζονται στον βαθμό παραμόρφωσης της βλάστησης. Προσφάτως έχουν
δημιουργηθεί άτλαντες αιολικού δυναμικού, οι οποίοι παρέχουν τις ασφαλέστερες
- 129 -
πληροφορίες για την εκτίμηση του αιολικού δυναμικού διαφόρων περιοχών. Τέτοιος
είναι ο European Wind Atlas ο οποίος έχει εκπονηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μετά τον αρχικό εντοπισμό ορισμένων περιοχών στις οποίες είναι δυνατή η
εγκατάσταση αιολικών μηχανών, πρέπει να συλλεχτούν λεπτομερέστερες
πληροφορίες ώστε να γίνει η τελική επιλογή. Για τον λόγο αυτό απαιτούνται
λεπτομερείς χρονοσειρές της ταχύτητας του ανέμου, ώστε να εκτιμηθεί η μέση
ετήσια ταχύτητα αλλά και το εύρος μεταβολής της.
Η κατανομή συχνοτήτων της ταχύτητας του ανέμου δίνει πληροφορίες
σχετικά με την μέση τιμή και τις πιθανότερες τιμές ταχύτητας καθώς επίσης και για
τον αριθμό των ιδιαίτερα υψηλών ταχυτήτων και των νηνεμιών. Η πληροφορία αυτή
είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, γιατί αν σε κάποια περιοχή, για παράδειγμα, εμφανίζονται
συχνά ταχύτητες μεγαλύτερες των 25m/s ίσως αυτή να μην είναι ιδιαίτερα
ενδιαφέρουσα για εμπορική εκμετάλλευση, δεδομένου ότι η λειτουργία των μηχανών
θα πρέπει να σταματάει αρκετά συχνά για λόγους ασφαλείας. Η κατανομή
συχνοτήτων παρέχει επίσης τις απαραίτητες πληροφορίες για την διαστασιολόγηση
των αιολικών μηχανών. Τα απαραίτητα μετεωρολογικά δεδομένα προέρχονται είτε
από ιστορικά μετεωρολογικά αρχεία, είτε από μετρήσεις in situ, είτε τέλος με την
βοήθεια μοντέλων.
Εκτός από την ταχύτητα του ανέμου, διάφορες άλλες παράμετροι επηρεάζουν
την τελική επιλογή εγκατάστασης των αιολικών μηχανών όπως:
 πρόσβαση στο δίκτυο διανομής ηλεκτρισμού,

 τοπικές περιβαλλοντικές επιδράσεις,
 οδική πρόσβαση,
 απόσταση από κατοικημένες περιοχές,
 επίδραση του θορύβου,
 παράσιτα σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα (ραδιοφωνικών – τηλεοπτικών
σταθμών )
Αναλυτικότερα, πρωταρχική σημασία στην εύρεση των πιθανών θέσεων

εγκατάστασης αιολικών μηχανών κατέχει ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών
εκείνων που θα επιτρέψει τη μέγιστη εκμετάλλευση του αιολικού δυναμικού της
- 130 -
περιοχής . Γενικά μία λεπτομερής διαδικασία που μπορεί να υιοθετηθεί στην

εγκατάσταση των αιολικών πάρκων είναι η ακόλουθη :
1. Καθορισμός της κατανομής των μέσων ωριαίων :
α) τιμών της ταχύτητας του ανέμου ,και
β) διευθύνσεων του ανέμου .
2. Εξακρίβωση :
α) της σταθερότητας της μέσης ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου καθώς
και της ύπαρξης επικρατούντων ανέμων στην περιοχή .
β) της ύπαρξης τοποθεσιών όπου επικρατεί επιταχυνόμενη ροη στο πεδίο του
ανέμου,
γ) της συχνότητας εμφάνισης ριπών ανέμου.
δ) της συχνότητας και του μεγέθους έντονων ανέμων .
ε) της συχνότητας και της χρονικής διάρκειας νήνεμων περιόδων
στ) της συχνότητας εμφάνισης καταιγίδων, θυελλών και κεραυνών .
ζ) της συχνότητα εμφάνισης τυφώνων.
η) της συχνότητας εμφάνισης έντονων χιονοπτώσεων και περιόδων παγετού
θ) της συχνότητας εμφάνισης αμμοθυελλών ,και
ι) της εμφάνισης οριακών θερμοκρασιών (πολύ υψηλών ή πολύ χαμηλών) .
3. Προσδιορισμός :
α) της τραχύτητας και των χαρακτηριστικών του εδάφους σε γειτονικές
περιοχές .
- 131 -
β) της κατακόρυφης κατανομής του ανέμου (βαθμίδα ανέμου) σαν

συνάρτηση της ατμοσφαιρικής σταθερότητας και των συνθηκών επιφανείας ,και
γ) του οξειδωτικού η μη χαρακτήρα της περιοχής .
4. Υπολογισμός :
α) της μέσης πυκνότητας του αέρα, της ετήσιας ηλιακής ακτινοβολίας , των
ωρών της ηλιοφάνειας καθώς και των μέσων ετήσιων και εποχιακών
θερμοκρασιών ,και
β) της δομικής ικανότητας στήριξης βαριών κατασκευών του εδάφους.
5. Πληροφορία για τη σεισμικότητα της περιοχής.
- 132 -
Εικ.64 Γενικές αρχές για τη βέλτιστη τοποθέτηση μια εγκατάστασης ανεμογεννητριών
- 133 -
Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις μαζικές εγκαταστάσεις αιολικών

μηχανών , εντοπίζονται σε δυο κυρίως σημεία :
 Το πεδίο ροής του ανέμου πίσω από μια ανεμογεννήτρια
χαρακτηρίζεται από μειωμένες ταχύτητες ανέμου σε σχέση με το ελεύθερο πεδίο
ροής του ανέμου . Ο λόγος είναι προφανής : Ενα ποσοστό από την κινητική ενέργεια
του ανέμου που προσπίπτει στη μετωπική επιφάνεια που σαρώνει η φτερωτή της
αιολικής μηχανής δεσμεύεται από αυτή και μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια ενώ
το ποσοστό που παραμένει ανεκμετάλλευτο μεταφέρει μέρος της αρχικής ενέργειας
του ανέμου στο πεδίο ροής πίσω από την ανεμογεννήτρια .
 Η μηχανική ανατάραξη που δημιουργεί η περιστροφή της φτερωτής

έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία τοπικών στροβίλων που μπορούν να
προκαλέσουν σοβαρά λειτουργικά προβλήματα σε γειτονικά εγκαταστημένες
αιολικές μηχανές .
Το γενικότερο λοιπόν πρόβλημα , είναι η εύρεση της βέλτιστης θέσης

εγκατάστασης των αιολικών μηχανών μέσα σ’ ένα αιολικό πάρκο κατά τέτοιο τρόπο
ώοτε η αλληλεπίδραση των ανεπτυγμένων πεδίων ροής των ανεμογεννητριών να
είναι η μικρότερη δυνατή ή και ανύπαρκτη .
- 134 -
Εικ.65 Σχεδιασμός Αιολικού Πάρκου με ισοϋψής καμπύλες
Εικ.66 Αιολικό Πάρκο
- 135 -
Α/Γ Α/Γ Εγκατεστημένη ισχύς (MW) Ενέργεια ετησίως

μεγάλου μικρού (MWH)
Περιοχή/νησί
μεγέθους μεγέθους Αιολική Ηλεκτρική(kw) Αιολική Ηλεκτρική
(bar)
Πελ/νησος 479 98 369000 - 1213 -

πλην Β.τμήμα
Β. Πελ/νησος 311 54 238650 - 613 -
Στ.Ελλάδα 66 22 51700 - 872 -
Εύβεια 47 25 35250 - 1213 -
Θεσσαλία 264 42 202200 - 613 -
Ήπειρος 19 4 14650 - 875 -
Χαλκιδική 106 14 80900 - 1197 -
Κρήτη 240 86 188000 - 1213 -
Κάσος 4 2 3200 400 2666 528
Κάρπαθος 15 5 11750 3144 2666 3313
Κύθηρα 14 5 11000 - 1892 2076
Φολέγανδρος 2 1 1600 185,6 1894 140
Μήλος 9 3 1050 3400 2428 4402
Σίφνος 4 2 3200 1328 2666 1510
Αμοργός 7 3 1350 707 3330 469
Ίος 7 - 5250 1192 3330 1394
Ανάφη 1 1 850 139,2 3330 92
Θήρα 6 3 4800 3200 2792 5227
Σίκινος 2 1 1600 196 2666 147
Κάλυμνος 4 2 3200 18224 3330 23202
Αστυπάλαια 5 1 3850 400 3330 568
Ρόδος 46 16 36100 11168 1614 7770
Κως 10 5 7900 - 2311 6395
Καστελόριζο 1 - 750 86,4 1213 -
Ζάκυνθος 20 5 15500 1000 2787 -
Σπέτσες 1 - 750 - 143 -
- 136 -
Πόρος 3 - 2250 - 143 -
Αίγινα 4 - 3000 - 143 -
Πιν.5 Πλήθος Α/Κ & ενεργειακή απόδοση
- 137 -
3.1.5 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Σε μία τοποθεσία περίπου 10 χιλιόμετρα από την ανατολική ακτή της Ιρλανδίας,
το έργο του Ark low -ιδιοκτησία της GE Energy-λειτουργεί τώρα ως μοντέλο
επίδειξης νέας τεχνολογίας για την 3.6 MW offshore μηχανή της GE Energy ένα
θαλάσσιο αιολικό πάρκο . Σύμφωνα με τη Βρετανική Ομοσπονδία Αιολικής
Ενέργειας (British Wind Energy Association), το έργο παράγει αρκετή ενέργεια ώστε
να καλύψει τις ηλεκτρικές ανάγκες περίπου 16.000 νοικοκυριών στην Ιρλανδία. Με
την συμπλήρωση του πρώτου χρόνου λειτουργίας του offshore αιολικού πάρκου της
GE Energy στο Ark low, παρατηρήθηκαν μερικά εντυπωσιακά νούμερα. Επιτεύχθηκε
συλλογικά για μερικούς μήνες ποσοστό διαθεσιμότητας περίπου 99% από τις επτά
αιολικές μηχανές 3.6 MW, ενώ η χαμηλότερη τιμή για την τελευταία χρόνια ήταν
87.7% με μέσω όρο τον περασμένο χρόνο τα 95%. Η GE Energy υπολογίζει ότι κατά
τη διάρκεια του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος παρήχθησαν περίπου 88.5
εκατομμύρια kWh. Επιπροσθέτως, η μηχανή GE 3.6 λειτούργησε καλά σε
ανεξάρτητες δοκιμασίες. Κατά τη διάρκεια του 2004, η γερμανική εταιρία δοκιμών
"Windiest" υπολόγισε την καμπύλη ισχύος της πρότυπης μηχανής που βρίσκεται
εγκατεστημένη στην Ισπανία. Η Windtest, χρησιμοποιώντας ανεμόμετρα τύπου Risoe
και Thies, παρατήρησε υψηλές ταχύτητες εξόδου σε όλες της ταχύτητες του αέρα.
Συνολικά αυτές οι μετρήσεις έδειξαν ότι η πρότυπη μηχανή όχι μόνο ικανοποίησε
αλλά και υπερέβη τις μηχανικές προσδοκίες. Οι νέες μετρήσεις που
πραγματοποιήθηκαν στο Ark low επαλήθευσαν τα αποτελέσματα αυτά. Η Windiest
παρατήρησε ότι η καμπύλη ισχύος στο Ark low ήταν 2-3% υψηλότερη από αυτή που
οι μηχανικοί αρχικά υπολόγιζαν.
- 138 -
Εικ.67-69 Αιολικά πάρκα στη θάλασσα
- 139 -
ΥΒΡΙΔΙΚΑ ΑΙΟΛΙΚΑ
- 140 -
4. ΥΒΡΙΔΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Τα υβριδικά συστήματα είναι συστήματα που χρησιμοποιούν περισσότερες από

μία, μορφές ενέργειας. Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν τα περισσότερα μεγάλης
κλίμακας , εθνικά ηλεκτρικά συστήματα, όπως και αυτό της Ελλάδας, είναι υβριδικά
καθώς χρησιμοποιούνε, για την Ελλάδα λόγου χάρη, πετρέλαιο, άνθρακας,
υδροηλεκτρική ενέργεια, αιολική ενέργεια και, τελευταία, φυσικό αέριο. Τα
συστήματα μεγάλης κλίμακας όμως είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο και σχεδόν πότε
δεν θα αναφερθούν ως υβριδικά καθώς ο όρος έχει «καταληφθεί» τελευταία μόνο από
τα συστήματα που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Το πλεονέκτημα των υβριδικών συστημάτων είναι ότι όταν υστερεί η μία πηγή
ενέργειας, συνήθως πλεονεκτεί η άλλη. Και αναφερόμαστε στον συνηθισμένο
συνδυασμό, ανεμογεννήτριας και φωτοβολταϊκών στοιχείων, ενώ αρκετά δημοφιλής
είναι και ο συνδυασμός ηλιακού θερμικού συλλέκτη με καυστήρα πετρελαίου ή
βιομάζας.
Ο συνδυασμός ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών χρησιμοποιείτε αρκετά συχνά

σε απομονωμένες κατοικίες και οικισμούς οπού η πρόσβαση στο κεντρικό δίκτυο
είναι πολύ δαπανηρή ή ακόμα και αδύνατη. Συνήθως στο σύστημα προστίθεται και
μία ηλεκτρογεννήτρια με συμβατικά καύσιμα για μεγαλύτερη αξιοπιστία, ενώ η
χρήση των μπαταριών (ή και κυψέλων καύσιμου με υδρογόνο) είναι σχεδόν
απαραίτητη σαν η ποιο εύκολη και απλή λύση παροχής σταθερής τάσης στο σύστημα,
αλλά και εφεδρείας.
Όταν απαιτείται η κάλυψη μεγαλύτερων αναγκών, όπως ενός νησιού, και βρίσκεται
σε περιοχή όπου η γεωγραφία δίνει την δυνατότητα να κατασκευαστεί κάποιο
φράγμα τότε αντί για μπαταρίες χρησιμοποιείτε υδροστατικό σύστημα αποθήκευσης
ενέργειας.
- 141 -
Επίσης, τα συστήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα «αποθήκευσης» της αιολικής

ενέργειας, ώστε αυτή να χρησιμοποιείται τις ώρες που πραγματικά την έχουμε
ανάγκη.
4.1 Η τεχνική
Τα έργα αυτά λειτουργούν ως εξής: η ενέργεια που παράγεται από ένα αιολικό
πάρκο χρησιμοποιείται στην αντλία/ες του υδροηλεκτρικού έργου ώστε να
μεταφερθεί νερό από έναν ταμιευτήρα χαμηλού υψομέτρου σε έναν υψηλότερου
υψομέτρου, όπου και «αποθηκεύεται» ως δυναμική πλέον ενέργεια. Όταν χρειαστεί η
ενέργεια αυτή να μετατραπεί ξανά σε ηλεκτρική για να καλύψει τυχόν ανάγκες του
συστήματος, τότε ακολουθεί την αντίστροφή διαδρομή: το νερό μεταφέρεται από τον
επάνω στον κάτω ταμιευτήρα. Εκεί ένας (ή περισσότεροι) υδροστρόβιλος μετατρέπει
την κίνηση του νερού σε ηλεκτρική ενέργεια.
Σε μέγεθος οι ταμιευτήρες αυτοί θα είναι μικρότεροι από τους σημερινούς της ΔΕΗ,
διότι το νερό θα ανακυκλώνεται επομένως δεν θα υπάρχει ανάγκη για μεγάλες
λεκάνες.
- 142 -
Εικ.70 Πως λειτουργούν τα υβριδικά υδροηλεκτρικά έργα
4.2 Τα Πλεονεκτήματα
Τα πλεονεκτήματα από την κατασκευή αιολικών που θα υποστηρίζονται από

υδροηλεκτρικά είναι πολλαπλά:
● Δεδομένου ότι η τιμή των καυσίμων και η οριακή τιμή του συστήματος αυξάνονται
συνεχώς, η λειτουργία τους θα είναι ανταγωνιστική.
● Όσο θα αυξάνεται η παραγόμενη ενέργεια από αιολικά, τόσο θα μειώνεται το

σύνολο των εκπομπών CΟ2 της χώρας, άρα και το κόστος για τη ΔΕΗ και τους
ιδιώτες παραγωγούς, το οποίο προφανώς θα καταλήγει στον καταναλωτή.
● Αυξάνεται η εγχώρια παραγωγή και μειώνεται έτσι η εξάρτηση από εισαγωγές

ενέργειας.
● Εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότερη ύδρευση περιοχών αλλά και η άρδευση

καλλιεργήσιμης γης.
Το μόνο μειονέκτημα ενός υβριδικού υδροηλεκτρικού είναι το κόστος κατασκευής

του. Το κόστος ανά μεγαβάτ ενός υδροηλεκτρικού κυμαίνεται στα 2-3 εκατ. ευρώ,
έναντι 1,3 εκατ. ευρώ για μια μονάδα λιθάνθρακα. Αν και ακριβά στην κατασκευή
- 143 -
τους, είναι πολύ φθηνά στη λειτουργία τους συγκριτικά με τις συμβατικές μονάδες,
δεδομένης της συνεχούς αύξησης των τιμών των καυσίμων.
4.3 Το πρώτο υβριδικό υδροηλεκτρικό στην Ελλάδα
Ξεκινά η κατασκευή του πρώτου υβριδικού υδροηλεκτρικού στη χώρα μας και
συγκεκριμένα στην Ικαρία. Θα κοστίσει 20 εκατ. ευρώ, με την Ε.Ε. να χρηματοδοτεί
τα 3,5 εκατ. και την ΔΕΗ τα 16,5 εκατ. ευρώ.
Εικ.71 Το υβριδικό της Ικαρίας
Με το Υβριδικό θα καλύπτονται οι ανάγκες της Ικαρίας σε ηλεκτρικό ρεύμα 100%

κατά του χειμερινούς μήνες και 70% το καλοκαίρι... έτσι απλά! Ήδη ιδιώτες έχουν
καταθέσει στη ΡΑΕ αιτήσεις για 2 τέτοιους σταθμούς στην Κρήτη, ενώ ετοιμάζονται
αιτήσεις και για άλλα νησιά.
4.4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΥΒΕ
Το σύστημα παραγωγής της Ικαρίας, περιλαμβανομένου του ΥΒΕ, παρουσιάζεται

στο Σχήμα 1. Περιλαμβάνει τον τοπικό σταθμό παραγωγής Αγίου Κήρυκου (ΤΣΠ)
που καταναλώνει μαζούτ και υφιστάμενα ή αδειοδοτημένα Α/Π εκτός του ΥΒΕ, των
οποίων η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ανέρχεται σε 1835 kW. Επίσης
λαμβάνονται υπόψη Φ/Β σταθμοί συνολικής ισχύος 1040 kW. Το αναβαθμισμένο
δίκτυο διανομής του νησιού έχει ήδη μελετηθεί στο πλαίσιο του έργου .
- 144 -
Εικ.72 Εσωτερική διαμόρφωση του ΥΒΕ και λοιπές μονάδες παραγωγής του συστήματος της Ικαρίας
για το έτος 2012.
Όσον αφορά το ΥΒΕ, ο υφιστάμενος σχεδιασμός του περιλαμβάνει το Α/Π

Στραβοκουνδούρας, εγκατεστημένης ισχύος 2,7 MW, το αντλιοστάσιο Κάτω
Προεσπέρας που αποτελείται από 8 αντλίες σταθερών στροφών των 250 kw
(ονομαστική ηλεκτρική ισχύς κινητήρων), δύο (2) δεξαμενές και έναν ταμιευτήρα:
Τον ταμιευτήρα Πεζίου, συνολικού όγκου 900.000 m3 περίπου, η περίσσεια υδάτων
του οποίου θα αξιοποιείται, και τις δύο μικρότερου μεγέθους δεξαμενές Προεσπέρας
και Κάτω Προεσπέρας, με εκμεταλλεύσιμο όγκο νερών περίπου 80.000 m3, που θα
εξυπηρετούν τις ανάγκες της αντλησιοταμίευσης για την απορρόφηση της αιολικής
παραγωγής. Επίσης περιλαμβάνει τον ΜΥΗΣ Προεσπέρας με έναν υδροστρόβιλο,
τύπου Pelton, ισχύος 1,05 MW που θα αξιοποιεί μόνο την περίσσεια νερών του
ταμιευτήρα Πεζίου (αφού πρώτα ικανοποιηθούν οι υποχρεώσεις για ύδρευση,
οικολογική παροχή και άρδευση) και τον ΜΥΗΣ Κάτω Προεσπέρας, με δύο
υδροστρόβιλους, τύπου Pelton, ισχύος 2x1,55 MW, που θα αξιοποιεί τόσο την
περίσσεια νερών του ταμιευτήρα Πεζίου, όσο και τα νερά που προέρχονται από
αντλησιοταμίευση. Η λειτουργία των δύο ΜΥΗΣ διέπεται και από υποχρεώσεις που
- 145 -
τίθενται στην περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου και έχουν σκοπό την
εξασφάλιση της αρδευτικής επάρκειας του ταμιευτήρα. Συγκεκριμένα, δεν
επιτρέπεται η λειτουργία του ΜΥΗΣ Προεσπέρας την θερινή περίοδο (Μαΐου-
Οκτωβρίου), ενώ το υπόλοιπο διάστημα τίθενται απαιτήσεις ελάχιστης στάθμης
νερού στον ταμιευτήρα Πεζίου.
- 146 -
ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗ
- 147 -
5. Η Αντλησιοταμίευση
Η αντλησιοταμίευση προκύπτει από την ανάγκη της αποθήκευσης μεγάλων

ποσοτήτων ενέργειας, όταν αυτά διατίθενται με κάποιο τρόπο μία δεδομένη χρονική
στιγμή, κατά την οποία δεν μπορούν να απορροφηθούν. Τα αποθηκευμένα ποσά
ενέργειας μπορούν να χρησιμοποιηθούν μία άλλη χρονική στιγμή, όταν προκύψει
σχετική ανάγκη για παροχή ενέργειας.
Ένα σύστημα αντλησιοταμίευσης αποτελείται από τα παρακάτω μέρη:
• Μία αντλία ή ένα σύνολο παράλληλα συνδεδεμένων αντλιών

• Ένα υδροστρόβιλο ή ένα σύνολο παράλληλα συνδεδεμένων υδροστροβίλων
• Δύο δεξαμενές νερού οι οποίες βρίσκονται σε ικανή υψομετρική διαφορά
μεταξύ τους
• Ένα σύνολο σωληνώσεων για την άντληση του νερού από την κάτω δεξαμενή
προς την άνω
• Ένα σύνολο σωληνώσεων για την προσαγωγή του νερού από την άνω
δεξαμενή προς την κάτω μέσω του υδροστροβίλου για την παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας
Η φιλοσοφία λειτουργίας του συστήματος αντλησιοταμίευσης είναι απλή. Η

περίσσεια ενέργειας τροφοδοτεί τις αντλίες, μέσω των οποίων το εργαζόμενο μέσο
(νερό) ανυψώνεται διά των σωληνώσεων ανόδου από την κάτω δεξαμενή στην άνω,
δίνοντάς μας έτσι τη δυνατότητα αποθήκευσης της περίσσειας ενέργειας με τη μορφή
δυναμικής ενέργειας. Όταν κάποια άλλη χρονική στιγμή χρειαζόμαστε ενέργεια, το
νερό από την πάνω δεξαμενή αφήνεται να οδεύσει μέσω των σωληνώσεων καθόδου
προς την κάτω δεξαμενή, διερχόμενο δε μέσω των υδροστροβίλων παράγει την
επιθυμητή ενέργεια. Οι διαστασιολογήσεις των δύο δεξαμενών είναι τέτοιες που να
εξασφαλίζουν ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό από τον όγκο του αποθηκευμένου νερού
θα χρησιμοποιείται και θα είναι ικανό για τις μετατροπές τις διατιθέμενης ενέργειας
σε δυναμική και αντίστροφα, αποκλείοντας το ενδεχόμενο κάποια από τις δύο
δεξαμενές να αδειάσει εντελώς.
- 148 -
Εικ.73 Σύστημα αντλησιοταμίευσης ονομαστικής ισχύος 612 MW στο Salem της Νότιας Καρολίνας,
Η.Π.Α.
Λόγω των βαθμών απόδοσης αντλιών και υδροστροβίλων αλλά και των τριβών
διαμέσω των σωληνώσεων, από την αρχική διατιθέμενη προς αποθήκευση ποσότητα
ηλεκτρικής ενέργειας μόνο ένα μέρος αυτής τελικά παίρνουμε πίσω, μέσω της
παραγωγής του υδροστροβίλου, το οποίο, στην καλύτερη ανέρχεται στο 70% του
αρχικού ποσού. Τούτο καταδεικνύει τον ορθολογισμό χρήσης της αντλησιοταμίευσης
μόνο ως αποθηκευτικού μέσου περισσευμάτων ενέργειας. Τα συστήματα
αντλησιοταμίευσης μπορούν να λειτουργήσουν εξαιρετικά συνδυαζόμενα με αιολικά
πάρκα, ή με θερμικά συστήματα, αποθηκεύοντας πάντα περίσσεια παραγόμενης
ενέργειας ή ενέργειας που δεν μπορεί να απορροφηθεί. Σχηματικά, ένα σύστημα
αντλησιοταμίευσης συνδυαζόμενο με αιολικά πάρκα φαίνεται παρακάτω:
- 149 -
Εικ.74
Η ανεμογεννήτρια παριστάνει το αιολικό πάρκο, από το οποίο προέρχεται όλη η

ενέργεια που παράγει το σύστημα. Το αιολικό πάρκο τροφοδοτεί το σύστημα με
ηλεκτρική ισχύ P w . Το σύστημα διαχείρισης ενέργειας (Σ.Δ.Ε) ελέγχει αν η
παρεχόμενη ηλεκτρική ισχύς από το αιολικό πάρκο είναι μεγαλύτερη από τη
στιγμιαία ζήτηση Ρ φ . Διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:
α. Αν P w >Ρ φ , τότε το αιολικό πάρκο καλύπτει εξ' ολοκλήρου τη στιγμιαία ζήτηση

φορτίου και η περίσσεια της παρεχόμενης από αυτό ενέργειας τροφοδοτεί την αντλία
του υδροηλεκτρικού συστήματος προκειμένου να αποταμιευτεί μέσω της ανύψωσης
του νερού από την κάτω στην άνω δεξαμενή. Αν υποθέσουμε ότι η πάνω δεξαμενή
είναι γεμάτη, τότε είτε απορρίπτουμε την περίσσεια της παρεχόμενης ηλεκτρικής
ενέργειας, είτε την αξιοποιούμε με κάποιο άλλο τρόπο (π.χ. αφαλάτωση), είτε
μειώνουμε την παραγόμενη ισχύ από το αιολικό πάρκο.
β. Αν P w <Ρ φ , τότε όλη η ενέργεια που παράγεται από το αιολικό πάρκο

διοχετεύεται στην κατανάλωση, ενώ παράλληλα παράγεται ένα επιπλέον ποσό
ενέργειας από τον υδροστρόβιλο για την κάλυψη της ζητούμενης ισχύος.
Ιδιαίτερα ελκυστικά μεγέθη εξάγονται επίσης από το συνδυασμό συστημάτων

αντλησιοταμίευσης με θερμικά συστήματα για εξοικονόμησης σε περιπτώσεις
- 150 -
λειτουργίας του συστήματος σε ισχείς μεγαλύτερες από τις απαιτούμενες, λόγω

τεχνικών ελαχίστων. Αποδεικνύεται ότι μπορεί να επιτευχθεί σημαντική
εξοικονόμηση καυσίμου και γρήγορη απόσβεση των αρχικών κεφαλαίων επένδυσης
με τη χρήση συστήματος αντλησιοταμίευσης.
5.1 Η Συνεισφορά της αντλησιοταμίευσης
Η αντλησιοταμίευση είναι μια συνήθης μέθοδος διαχείρισης ενέργειας παγκοσμίως.

Στην Ελλάδα υπάρχει εμπειρία στη ΔΕΗ. Η τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης
χαρακτηρίζεται από μεγάλη τεχνική και οικονομική αξιοπιστία, είναι απόλυτα φιλική
με το περιβάλλον και εύκολα εγκαταστάσιμη σε περιοχές που η τοπογραφία και η
διαθεσιμότητα νερού τα επιτρέπει. Η κλασική χρήση των αντλησιοτάμιευτήρων είναι
η εξομάλυνση ακρότατων σε ενεργειακά συστήματα που παρουσιάζουν περιοδική
αδυναμία κάλυψης της ζήτησης σε μονάδες που λειτουργούν σε αποδεκτούς βαθμούς
απόδοσης και με φτηνό καύσιμο. Άλλη χρήση των αντλησιοταμιευτήρων είναι η
αποθήκευση περίσσιας ενέργειας που παράγεται από αιολικά συστήματα. Το
σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (θερμοηλεκτρικές μονάδες και Αιολικά
Πάρκα) θα τροφοδοτεί τις αντλίες τις ώρες χαμηλής ζήτησης διατηρώντας ένα καλό
βαθμό απόδοσης στις θερμικές Μονάδες και απορροφώντας την περίσσια ενέργεια
των Αιολικών Συστημάτων όποτε αυτή εμφανίζεται. Έτσι το σύστημα παραγωγής
ανεβάζει το νερό από τη δεξαμενή υδροληψίας (κάτω δεξαμενή) στη δεξαμενή
ταμίευσης (πάνω δεξαμενή) αποθηκεύοντας ενέργεια μέσω του σε υψηλή στάθμη
νερού. Το αποθηκευμένο σε υψηλή στάθμη νερό παράγει ενέργεια μέσω του
υδροστροβίλου τις ώρες αιχμής και καταλήγει πίσω στη δεξαμενή υδροληψίας.
- 151 -
Η μέχρι σήμερα εμπειρία
Η τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης χαρακτηρίζεται από μεγάλη τεχνική και

οικονομική αξιοπιστία, είναι απόλυτα φιλική με το περιβάλλον και εύκολα
εγκαταστάσιμη σε περιοχές που η τοπογραφία και η διαθεσιμότητα νερού τα
επιτρέπει.
Τι επιδιώκουμε με την εφαρμογή των συστημάτων αντλησιοταμίευσης.
α. Να μειώσουμε το κόστος της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας .
β. Να αυξήσουμε τη διείσδυση στο Δίκτυο της ΔΕΗ Αιολικών Πάρκων
Εκτιμάται ότι με την εισαγωγή αντλησιοταμιευτήρων, το σύστημα παραγωγής

Ηλεκτρικής Ενέργειας θα μπορέσει να απορροφήσει ισχύ Αιολικών Μονάδων της
τάξης των εκατοντάδων MW με προφανή μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου στο
ελάχιστο τεχνικά δυνατό. Τα οικονομικά δεδομένα μιας τέτοιας ενέργειας
αναμένονται εντυπωσιακά ελκυστικά.
γ. Να βελτιώσουμε την ποιότητα της ενέργειας (σταθεροποίηση της τάσης και της
συχνότητας του δικτύου).
δ. Να δημιουργήσουμε πολλές θέσεις εργασίας για ντόπιο επιστημονικό, τεχνικό και

εργατικό δυναμικό το οποίο θα μελετήσει, θα κατασκευάσει και θα συντηρήσει τα
έργα. Η τεχνογνωσία που θα αποκτηθεί θα μπορέσει να διαχυθεί στο εξωτερικό όπου
οι συνθήκες τo επιτρέπουν
ε. Να βοηθήσουμε στη συνδυασμένη διαχείριση του υδάτινου και του Αιολικού

δυναμικού προσφέροντας νερό για άρδευση και ηλεκτρική ενέργεια.
- 152 -
Πίνακας Συμβόλων
C Μέση ταχύτητα αγωγού
D Διάμετρος αγωγού
D Τυπική διάσταση υδροστροβίλου
F Συχνότητα δικτύου
H Επιτάχυνση βαρύτητας
H Καθαρό ύψος πτώσης
H Γεωδετικό ύψος υδατόπτωσης
Hd Ύψος μελέτης
L Μήκος αγωγού
N Ισχύς εξόδου υδροστροβίλου
N Αριθμός στροφών γεννήτριας
Nex Ωφέλιμη ηλεκτρική ισχύς εξόδου
nQ Ειδικός αριθμός στροφών
P Αριθμός ζευγών πόλων της γεννήτριας
V Παροχή νερού
VA Παροχή αντλίας
Zα Στάθμη πάνω ταμιευτήρα
Zκ Στάθμη κάτω ταμιευτήρα
Δείκτης ¨d¨ Σημείο σχεδιασμού της μηχανής
Δείκτης ¨ρ¨ Πρότυπη κατασκευή
Δείκτης ¨μ¨ Πειραματικό μοντέλο
δΗf Απώλειες τριβής αγωγού πτώσης
Η Βαθμός απόδοσης μηχανισμού
εκμετάλλευσης υδατόπτωσης
Ηel Ηλεκτρικός βαθμός απόδοσης
Ηh Υδραυλικός βαθμός απόδοσης
Ηm Μηχανικός βαθμός απόδοσης
Ηρ Βαθμός απόδοσης προτύπου
Ην Ογκομετρικός βαθμός απόδοσης
ΗΑ Μανομετρικό ύψος αντλίας
ηΑ Βαθμός απόδοσης αντλίας
Ημ Βαθμός απόδοσης πειραματικού
μοντέλου
Λ Συντελεστής γραμμικών απωλειών τριβής
ΝΑΝΤ Ισχύς αντλίας
Ρ Πυκνότητα νερού
- 153 -
Παραδείγματα με υδροστρόβιλους
1) Να υπολογιστεί η μηνιαία παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (σε kWh) μικρού

υδροστροβίλου, ο οποίος το μήνα Μάρτιο λειτουργεί με μέση μηνιαία παροχή ίση με
4800m3/h και βαθμό απόδοσης 88%. Δίνεται ότι ο αγωγός που συνδέει τον άνω
ταμιευτήρα (υψόμετρο 250m) με το στρόβιλο (υψόμετρο εξόδου στροβίλου 50m) έχει
μήκος 1km, κατάλληλη διάμετρο, ώστε η μέση ταχύτητα του νερού στον αγωγό
προσαγωγής να ισούται με 0.9m/s και συντελεστή γραμμικών απωλειών τριβής ίσο
με 0.015. Οι συγκεντρωμένες απώλειες αποτελούν το 30% των αντίστοιχων
γραμμικών απωλειών. Η πυκνότητα του νερού να ληφθεί ίση με p=1000kg/m3, ενώ η
επιτάχυνση της βαρύτητας δίνεται ως g=9.81m/sec2.
Απάντηση
- 154 -
Η ενεργειακή παραγωγή μιας υδροηλεκτρικής εγκατάστασης δίνεται από την

εξίσωση:
t0 +∆t
E (t 0 ÷ t 0 + ∆ t ) = ∫
t0
N (t ) ⋅ dt = N ⋅ ∆t (1)
όπου "Δt" η χρονική περίοδος ανάλυσης της εγκατάστασης, ενώ η μέση ισχύς "Ν" της
εγκατάστασης προσδιορίζεται από την εξίσωση Ν= ρ.g.H.V.η , κάνοντας χρήση των
αντίστοιχων μέσων μεγεθών (παροχή, καθαρό θετικό ύψος, βαθμός απόδοσης),
οπότε: Ν= ρ.g.H.V.η
όπου για το ύψος λειτουργίας του στροβίλου ισχύει Η=h-δΗf
Αντίστοιχα, οι απώλειες στον αγωγό προσαγωγής "δΗf" δίνονται σαν συνδυασμός

των γραμμικών και των συγκεντρωμένων απωλειών (ζ=20%, ο συντελεστής
συγκεντρωμένων απωλειών), ενώ οι γραμμικές απώλειες δΗf προσδιορίζονται σε
μέτρα στήλης διακινούμενου υγρού ως:
L c2
δ Hf = λ ⋅ ⋅
d 2⋅ g
Συνεπώς, οι συνολικές απώλειες τριβής δίνονται:
L c2
δ Hf = λ ⋅ ⋅ ⋅ (1 + ζ )
d 2⋅ g
με "λ" το συντελεστή γραμμικών απωλειών, "L" και "d" το μήκος και τη διάμετρο του
αγωγού προσαγωγής και "c" τη μέση ταχύτητα του νερού στον αγωγό.
Για τον προσδιορισμό της διαμέτρου του αγωγού χρησιμοποιείται η εξίσωση

παροχής:
4800
4⋅
4 ⋅V 3600 = 1,373m
d= =
π ⋅c π ⋅ 0,9
Με αριθμητική αντικατάσταση στην εξίσωση προκύπτει τελικά:
δHf= 0.586m
- 155 -
Λαμβάνοντας υπόψη την υψομετρική διαφορά μεταξύ άνω ταμιευτήρα Ζα και

υδροστρόβιλου Ζκ εκτιμάται το γεωδαιτικό ύψος της εγκατάστασης :
h= Za-Zk=250-50=200m
οπότε το καθαρό θετικό ύψος του υδροστρόβιλου δίνεται ως:
Η= 200-0,586=199.414m
Αντικαθιστώντας τις αριθμητικές τιμές των μεγεθών προκύπτει:
Ν=1000*9,81*199.414*(4800/3600)*0,88= 2295,3 kW
Αντίστοιχα, για τον υπολογισμό της ενεργειακής παραγωγής (σε kWh) κατά το
μήνα Μάρτιο πρέπει να υπολογισθεί σε ώρες (h) ο χρόνος λειτουργίας του μικρού
υδροστροβίλου. Συνεπώς θα ισχύει:
Δt = 31*24= 744 h
Αντικαθιστώντας τα μεγέθη στην εξίσωση (1), προκύπτει ότι η μηνιαία ενεργειακή
παραγωγή κατά το μήνα Μάρτιο ισούται με: EΜαρτ = 2295,3 ⋅ 744 = 1707, 7 MWh
2) Μικρή υδροηλεκτρική μονάδα παραγωγής ενέργειας λειτουργεί με τη

βοήθεια υδατόπτωσης γεωδαιτικού ύψους 70m και παροχής νερού ίσης με 5m3/sec.
Εάν οι υδραυλικές απώλειες στο δίκτυο προσαγωγής του νερού στο κανονικό σημείο
λειτουργίας της εγκατάστασης ισούνται με 7mΣY και η διάμετρος εξόδου του
υδροστροβίλου στο περιβάλλον (ατμόσφαιρα) ισούται με 3m, να υπολογισθεί:
α) Η παραγόμενη ηλεκτρική ισχύς της μονάδος, όταν ο υδροδυναμικός βαθμός

απόδοσης του στροβίλου ισούται με 0.87, ο μηχανικός 0.98 και ο ογκομετρικός
βαθμός απόδοσης 0.99. Τέλος, ο βαθμός απόδοσης της ηλεκτρικής μετατροπής
ισούται με 98.5%.
β) Να παρασταθεί σχηματικά η εγκατάσταση.
Η πυκνότητα του νερού να ληφθεί ίση με p=1000kg/m3, ενώ η επιτάχυνση της

βαρύτητας δίνεται ως g=9.81 ml sec2.
- 156 -
Απάντηση
α) Για τον υπολογισμό της αποδιδόμενης ισχύος του υδροστροβίλου θα

χρησιμοποιηθεί η εξίσωση Ν= ρ.g.H.V.η , ενώ ο βαθμός απόδοσης του
υδροστροβίλου δίνεται από την εξίσωση η = ηm .ηh .ην, οπότε προκύπτει τελικά:
Ν= ρ. g. Η. V.ηh. ηm. Ην (1)
Αντίστοιχα, ο υδραυλικός "ηh", ο μηχανικός "ηm" και ο ογκομετρικός "ην"

βαθμός απόδοσης δίνονται από εκφώνηση.
Το καθαρό θετικό ύψος λειτουργίας του υδροστροβίλου υπολογίζεται από το

γεωδαιτικό ύψος της υδατόπτωσης "h", τις υδραυλικές απώλειες στο δίκτυο
προσαγωγής "δΗf" και τις απώλειες που οφείλονται στην κινητική ενέργεια του
εργαζόμενου μέσου στην έξοδο του στροβίλου, δηλαδή:
ca2
H = h − δ Hf −
2⋅ g
Για τον υπολογισμό της κινητικής ενέργειας στην έξοδο του υδροστροβίλου,
εκτιμάται αρχικά η ταχύτητα εξόδου του ρευστού συναρτήσει της παροχής του
στροβίλου και της διαμέτρου εξόδου του, δηλαδή:
4 ⋅V 4⋅5
ca = = = 0.707 m / s
π ⋅d 2
π ⋅ 32
Aντικαθιστώντας τα δεδομένα στη παραπάνω εξίσωση:
0.707 2
H = 70 − 7 − = 62.975m
2 ⋅ 9.81
Έχοντας υπολογίσει τα απαραίτητα μεγέθη της εξίσωσης (1), με

αντικατάσταση η αποδιδόμενη ισχύς του υδροστροβίλου προκύπτει ως:
N = 1000 ⋅ 9.81 ⋅ 62.975 ⋅ 5 ⋅ 0.87 ⋅ 0.98 ⋅ 0.99 = 2607.3kW
- 157 -
Λαμβάνοντας υπόψη τέλος και το βαθμό απόδοσης της ηλεκτρικής

μετατροπής , η τελική ισχύς εξόδου της εγκατάστασης δίνεται από:
N ex = ηel ⋅η ⋅ ρ ⋅ g ⋅ H ⋅V = ηel ⋅ N = 0.985 ⋅ 2607.3 = 2568.2kW
Συνεπώς, η αποδιδόμενη ηλεκτρική ισχύς της εγκατάστασης είναι περίπου

2568 kW.
Εικ.75 Σχηματική απεικόνιση υδροηλεκτρικής εγκατάστασης
β) Στο παραπάνω σχήμα 5.6.1 δίνεται η σχηματική απεικόνιση μιας τυπικής

μικρής υδροηλεκτρικής εγκατάστασης. Μια τυπική υδροηλεκτρική εγκατάσταση
αποτελείται από την πάνω λίμνη και το πάνω φράγμα, που αυξάνει το ύψος πτώσης
και δημιουργεί τον ταμιευτηρα αποθήκευσης του νερού. Να σημειωθεί βέβαια ότι
στις εγκαταστάσεις μικρών υδροηλεκτρικών έργων δεν απαιτείται η κατασκευή
ειδικού άνω φράγματος, καθώς γίνεται προσπάθεια συνεχούς λειτουργίας της
μονάδος με εκμετάλλευση της φυσικής παροχής της υδατόπτωσης. Σε περιπτώσεις
ύπαρξης φυσικού χωμάτινου ταμιευτηρα διευκολύνεται βέβαια ιδιαίτερα η καλύτερη
διαχείριση του διαθέσιμου υδάτινου δυναμικού.
- 158 -
Επιπλέον, η εγκατάσταση περιλαμβάνει την υδροληψία, τον αγωγό προ-

σαγωγής, το κάτω φράγμα, τον πύργο εκτόνωσης, την εγκατάσταση υπερχείλισης &
τον αγωγό πτώσης ,που αποτελούν το σύστημα διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού.
Ακολουθεί η κύρια μονάδα παραγωγής ενέργειας, δηλαδή το υδροηλεκτρικό

εργοστάσιο με τον κύριο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, ο οποίος αποτελείται από
τον κατάλληλο υδροστρόβιλο και την αντίστοιχη ηλεκτρική γεννήτρια, που
συνδέονται απευθείας μέσω ειδικού άξονα.
Τέλος, το νερό διοχετεύεται μέσω του αγωγού (διώρυγα) φυγής στον

υφιστάμενο ποταμό της περιοχής. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται
στην κατανάλωση μέσω των απαραίτητων γραμμών μεταφοράς με τη χρήση και των
κατάλληλων συστημάτων μετασχηματισμού της τάσης.
Συνοψίζοντας, σε μια υδροηλεκτρική μονάδα το νερό από την τεχνητή λίμνη

μεταφέρεται μέσα σε κλειστό αγωγό , ο οποίος διαθέτει διακόπτη παύσης παροχής,
που ενεργοποιείται σε περίπτωση που το σύστημα χρειάζεται να εκκενωθεί. Ο
αγωγός συνεχίζει διερχόμενος από τη δεξαμενή εκτόνωσης, που λειτουργεί σαν
απορροφητής υδραυλικών ταλαντώσεων για την αποφυγή των συνεπειών υδραυλικού
πλήγματος-υδραυλικού «κριού» σε περιπτώσεις απότομης μεταβολής της παροχής. Η
στάθμη της δεξαμενής εκτόνωσης βρίσκεται υπό ατμοσφαιρική πίεση και καταλήγει
στη βαλβίδα ροής. Η βαλβίδα ελέγχου παραμένει ανοιχτή κατά τη λειτουργία της
μονάδας της εγκατάστασης, κλείνεται δε μόνον όταν χρειάζεται να εκκενωθεί ο
αγωγός πτώσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το εργαζόμενο μέσο διοχετεύεται από την τεχνητή

λίμνη μέχρι τη βαλβίδα ελέγχου με αγωγό μικρής κλίσης (σχεδόν οριζόντια), στη
συνέχεια όμως το νερό μεταφέρεται διά μέσου του αγωγού πτώσης στον
υδροστρόβιλο της εγκατάστασης με σημαντική κλίση. Στην είσοδο του
υδροηλεκτρικού σταθμού λειτουργεί κατά κανόνα ρυθμιστική βαλβίδα, η οποία
καθορίζει την επιθυμητή παροχή λειτουργίας του στροβίλου.
Μετά την έξοδο του υδροστροβίλου το νερό οδηγείται προς την έξοδο της
εγκατάστασης διά μέσου του αγωγού φυγής (ο οποίος σε αρκετές περιπτώσεις
χρησιμοποιείται για ανάκτηση πίεσης) εκτός των περιπτώσεων που χρησιμοποιείται
- 159 -
υδροστρόβιλος τύπου "Pelton", όπου η αντίστοιχη διάταξη δεν είναι απαραίτητη

(λειτουργία υδροστροβίλου υπό ατμοσφαιρική πίεση).
- 160 -
ΟΙ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΤΟΥ
ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ
6. ΟΙ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ
Τίποτα δεν μένει στάσιμο στη ζωή , πολύ περισσότερο στις επιστήμες και στην
τεχνολογία. Έτσι, με το πέρασμα των χρόνων παρατηρούνται τεχνολογικές μεταβολές
και στον τομέα των ανεμογεννητριών.
Εκτός από αυτές τις παλαιότερου τύπου ανεμογεννήτριες τελευταία αναπτύσσονται

και υβριδικές, οι οποίες συλλέγουν ταυτόχρονα και ηλεκτρική και ηλιακή ενέργεια.
Μια τέτοια βλέπετε στην επόμενη φωτογραφία. Εικ.76 Υβριδική ανεμογεννήτρια
- 161 -
Στην επόμενη φωτογραφία, βλέπετε ένα ακόμη σχέδιο ανεμογεννήτριας κάθετου

άξονα κίνησης και μεγάλης απόδοσης, που χρησιμοποιεί το magnetic levitation effect
για να παράγει ηλεκτρική ενέργεια.
Εικ.77
Οι αιωρούμενες ανεμογεννήτριες δεν διαθέτουν πύργο . Συνδέονται με το έδαφος

με τη βοήθεια ενός καλωδίου μέσω του οποίου μεταφέρεται ο ηλεκτρισμός. Μπορούν
να λειτουργήσουν σε μεταβαλλόμενο ύψος.
Εικ.78 Αιωρούμενες ανεμογεννήτριες
- 162 -
Ο σχεδιασμός νέου τύπου ανεμογεννητριών έχει γίνει χόμπυ στην Αμερική και
χιλιάδες πατέντες έχουν γραφεί για χάρι τους. Στις επόμενες φωτογραφίες βλέπετε
μερικά ακόμη σχέδια.
- 163 -
Εικ.79-81 Αιωρούμενες ανεμογεννήτριες
- 164 -
Εικ 82-83 Αιωρούμενες ανεμογεννήτριες
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η Ελλάδα είναι μια ενεργειακή «υπερδύναμη» με τον άφθονο αέρα και ήλιο που
έχει. Η ενεργειακή απεξάρτησή της με την εκτεταμένη χρήση ανεμογεννητριών αλλά
και φωτοβολταϊκών θα ενισχύσει την εθνική της ανεξαρτησία μιας και σήμερα
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές πετρελαίου που μας κοστίζουν
ετησίως 13 δις. δολάρια. Ας παραδειγματιστούμε από την Σουηδία ,η οποία έχει
βάλει στόχο να είναι εντελώς ανεξάρτητη από το πετρέλαιο έως το 2020
,αξιοποιώντας την αιολική ενέργεια και την βιομάζα από τα δάση της. Η Γερμανία θα
λέγαμε ότι είναι ο γίγαντας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Διαθέτει μια
τεράστια ποσότητα αιολικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων , 1000 φορές
περισσότερα από την Ελλάδα. Αποτελεί απορίας άξιον πως γίνεται χώρες σαν τη
Γερμανία και Σουηδία με ιδιαίτερα ψυχρό κλίμα να αξιοποιούν τις εναλλακτικές
- 165 -
ενεργειακές πηγές και η Ελλάδα με το ήπιο μεσογειακό κλίμα να έχει μείνει τόσο
πίσω. Ειδικότερα οι νησιωτικές περιοχές π.χ. Νάξος, Ρόδος, Κρήτη ,αλλά και ο
ηπειρωτικός κορμός π.χ. Μακεδονία, Θράκη και νότια Πελοπόννησο ,όπως φαίνεται
και από τους χάρτες αιολικού δυναμικού έχουν ανέμους υψηλών εντάσεων τις
περισσότερες μέρες του χρόνου χωρίς να τους εκμεταλλευόμαστε στο μέγιστο βαθμό
που θα μπορούσαμε. Δεν είναι μόνο το κόστος του πετρελαίου ,αλλά μια πληθώρα
άλλων ωφελημάτων που θα αποκομίσει. Η εξεύρεση και χρήση ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας καθίσταται απόλυτα αναγκαία για την επιβίωση του πλανήτη και του
ανθρώπινου είδους.Ο Άνεμος και ο ήλιος είναι οι πιο καθαρές και ήπιες ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας στον πλανήτη. Με τον βελτιωμένο σχεδιασμό και ανάπτυξη
σύγχρονων ανεμογεννητριών, έχουν ουσιαστικά εξαλειφθεί τα προβλήματα που
παρουσίαζαν οι παλαιότερου τύπου ανεμογεννήτριες (π.χ.θόρυβος). Δεν υπάρχει
καμία ένδειξη που να υποδεικνύει ότι η δημιουργία αιολικών πάρκων επηρεάζει
αρνητικά την αξία γειτονικών κτημάτων. Καμία από τις υφιστάμενες τεχνολογίες
εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ΔΕΝ μπορεί να αντικαταστήσει
πλήρως και από μόνη της τα ορυκτά καύσιμα! Η σταδιακή αντικατάσταση των
ορυκτών καυσίμων μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εκμετάλλευση όλων των
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας!
Τελειώνοντας , ύστερα από όλα τα στοιχεία που παρατέθηκαν ,και μελετώντας

όλους τους πίνακες κα χάρτες αιολικών δυναμικών προτείνω την κατασκευή
αιολικού πάρκου στο νομό Αγίου Νικολάου στην Κρήτη . Σύμφωνα με τους χάρτες
του αιολικού δυναμικού η μέση ετήσια ταχύτητα του ανέμου αγγίζει τα 10 m/sec και
σύμφωνα με τα ανάγλυφο μπορεί κάλλιστα να τοποθετηθεί εκεί ένα αιολικό πάρκο
κατά μήκος της κορυφογραμμής.
- 166 -
Εικ.84 Ανάγλυφο περιοχής Αγ.Νικολάου
- 167 -
Εικ.85 Ισοϋψείς χάρτης περιοχής Αγ.Νικολάου
- 168 -
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Πρώτο εθνικό συνέδριο «Ήπιες μορφές ενέργειας», τόμος Α, Β,

(Ινστιτούτο ηλιακής τεχνικής ΑΠΘ), 20-22 Οκτωβρίου 1982. Φ. Δημόπουλος, I.
Μαλαφούρης; Νέες μορφές ενέργειας, Αθήνα 1995. Π. Βιώνης-Α. Φραγκούλης-Γ.
Γληνού: Αιολική ενέργεια: Διεθνής εμπειρία, παρόν και προοπτικές ανάπτυξης στον
Ελλαδικό χώρο, Αθήνα Κ.Α.Π.Ε., Οκτώβριος 1992.
 5ο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Μόλυβος
Λέσβου, Σεπτέμβριος 1993, Σεπτ. 1995, Σεπτ. 1997.
 Ανανεώσιμες Πηγές ενέργειας στην Ελλάδα, Υπουργείο Βιομηχ.
Ενέργειας και Τεχνολογίας, Αθήνα, Απρίλιος 1998.
 Διαφημιστικά φυλλάδια της εταιρείας ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΒΕΕ,
Άειφορία στην ανάπτυξη", Αθήνα, Μάιος 1998.
 Διαφημιστικά φυλλάδια Κ.Α.Π.Ε., Αθήνα, Ιούνιος 1993 και
Φεβρουάριος 1997.
 Διαφημιστικά φυλλάδια ΔΕΗ.
 Ιδρυμα Ευγενίδου, Ενέργεια: Πηγές - εφαρμογές - εναλλακτικές
λύσεις, Αθήνα 1996.
 Επιμορφωτικό - ερευνητικό πρόγραμμα κατάρτισης στελεχών σε θέματα
εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, Αθήνα 1987 ΕΜΠ, Γ.Γ. Νέας
Γενιάς.
 Αλ. Σταυρόπουλος: Το ενεργειακό πρόβλημα, Το παρόν και το
μέλλον, Πειραιάς 1990.
 ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας: Πρόγραμμα Ήπιων Μορφών Ενέργειας.
Οργάνωση-υλοποίηση ΠΑΚΟΕ, Σημειώσεις μαθημάτων, Σεπτέμβριος 1992.
 Διαχείριση φυσικών πόρων, Camp and Daucherty, τρίτη έκδοση. Τεχνικά,
Μηνιαία τεχνική, επιστημονική και οικονομική έκδοση, Μάιος 1999, τεύχος
149.
 Γ, Αλεβιζάτος-Κ. Στελακάτος-Α. Τορτοπίδης: ΕΤΒΑ, Ενεργειακά
Πάρκα, Αθήνα 1991.
 Ελληνικός Ενεργειακός Οδηγός, Ηλιοτεχνική, Αθήνα 1984.
- 169 -
 Οδηγός ΑΠΕ, Δυνατότητες αξιοποίησης στην τοπική αυτοδιοίκηση, ΚΑΠΕ.

 ΕΛΚΕΠΑ: Πρακτικά συνεδρίων, Θεσ/νίκη 1988.
 ENERGY, The next twenty years1; Report by a study group Sponsored
by the Ford foundation and Administered by Resources for the future, Hans:
Landsberg, Chairman.
 G.C. Brown-Ε. Skipsey: Energy resources. Geology, supply and
Demand, The open University.
 Ήπιες μορφές ενέργειας, Ινστιτούτο ηλιακής Τεχνικής, 6-8 Νοεμβρίου
1985.
 Υπουργείο Ανάπτυξης: ΕΠΕΤ II, Πρόγραμμα "Ανοιχτές Θύρες",
Ενέργεια και Βιομηχανία, Αθήνα 1997.
 Τσελεπιδάκη ,Η.Γ. Φυσική περιβάλλοντος. Ήπιες μορφές ενέργειας. Αθήνα
1988 .
 British Vind Energy Association . (BWEA) Wind Energy for the eighties.
England 1982.
 Abramovitch G.N. The theory of turbulent jets.MIT Press 1963.
 Ιστοσελίδες:
 http://el.wikipedia.org,: Αιολική Ενέργεια
 http://www.anemogennitria.gr/
 http://users.sch.gr/kassetas/zzzzzzzzAirWind1.htm : Οι Άνεμοι έχουν
ονόματα,
 tolinionews.blogspot.com/.../blog-post_04.html : Γαια,
 4lyk-pyrgou.ilei.sch.gr/.../aiolenerg.htm
 http://www.wwindea.org/home/index.php,
 http://em-pollution-gr.blogspot.com/2009_09_01_archive.html ,
 http://www.magenn.com/.
 http://www:iesd.dmu.ac.uk: De Montfort University - Wind Energy
Training Course.
 www.aviamet.gr
 www.windatlas.dk
 www.hi-energy.com.tw
 www.ardenhamenergy.co.uk
- 170 -
 www.windpower.org
 www.aioliki.info
 http://www.wel.teicrete.gr
 http://www.solarwind.gr
 http://www.energypoint.gr
 http://bioenergynews.capitalblogs.gr
- 171 -

Σύγχρονες τεχνολογίες &amp; εφαρμογές ανεμοαντλιών στον Ελληνικό χώρο.

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Σύγχρονες τεχνολογίες &amp; εφαρμογές ανεμοαντλιών στον Ελληνικό χώρο.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Σύγχρονες Τεχνολογίες & Εφαρμογές Ανεμαντλιών στον Ελληνικό χώρο.

1.1 Μύθος & πραγματικότητα

Η όποια αισθητή «οριζόντια κίνηση» του αέρα ονομάζεται άνεμος.

Οι σημαντικότεροι βοηθοί του Αιόλου είναι οι έξης: Εικ.2 Βορέας

Βορέας: Θεότητα προσωποποίηση του βόρειου

1.2 Θεωρία κίνησης του ανέμου

Η μετεωρολογία διδάσκει ότι για την ολοκληρωμένη επίλυση του παραπάνω

Διεύθυνση Επίσημο Κοινό Δ.Σ. Όνομα διεθνές

Β (000°) Βόρειος Τραμουντάνα, Βοριάς N North

ΒΑ (045°) Μέσης Γραίγος NE Northeast

Α (090°) Απηλιώτης Λεβάντες E East

ΝΑ (135°) Εύρος Σιρόκος SE Southeast

Ν (180°) Νότιος Όστρια, Νοτιάς S South

ΝΔ (225°) Λίβας Γαρμπής SW Southwest

Δ (270°) Ζέφυρος Πουνέντες W West

ΒΔ (315°) Σκίρων Μαϊστρος NW Northwest

Πιν.1 Ονομασίες Ανέμων

Ο Βοριάς & ο Νοτιάς

Λεβάντες & Πουνέντες

Γρέγος & Γαρμπής

Μαΐστρος & Σορόκος

Ο Βορειοανατολικός άνεμος για τους ναυτικούς έχει το όνομα ‘Μαϊστρος’. Η λέξη,

Ο Μπατής ( όταν η στεριά συναντά τη θάλασσα)

Το Μελτέμι ( άνεμοι & εποχές)

Το μελτέμι, λέξη τουρκικής

Εικ.8 Μελτέμι στο Αιγαίο

Ο Βαρδάρης (της Θεσσαλονίκης )

Ο Λίβας (που καίει τα σπαρτά )

Άνεμος & Ποίηση

 οξειδώθηκα μες στον νοτιά των ανθρώπων

 και ο άλλος μαΐστρος με τ' απάνω του αψηλό μπογάζι

 Τη νύχτα σου’ πα στο καμπούνι μια ιστορία,

 ο μπατής με το διάφανό του φύσημα γέρνει πανί του ονείρου μακριά

 Μελτέμι κυκλαδίτικο σε φέρνει πάλι πίσω

 Φύσηξε ο Βαρδάρης και καθάρισε

Άνεμος & Βιολογία

Άνεμος & Γλώσσες

σε γλώσσες Σλαβικές με λατινική γραφή

zrak, vjetar κροάτικα zraka, veter σλοβένικα

Η ένταση του ανέμου

• νηνεμία, 0 Μποφόρ (άπνοια)

Χαρακτηρισμός Χαρακτηρισμός Φαινόμενα

Επίσης ο άνεμος χαρακτηρίζεται και ως λείος ή ριπαίος, μεταβλητός ή σταθερός:

Λείος άνεμος: Χαρακτηρίζεται ο οποιοσδήποτε άνεμος στρωτός, δηλαδή

Οι ετήσιοι περιοδικοί άνεμοι της Ελλάδας

Οι περιοδικοί άνεμοι που επικρατούν στον ελληνικό χώρο και ειδικότερα

λίμνες, θάλασσες, απορροφά μεγάλες ποσότητες ηλιακής ακτινοβολίας με

Το ενδιαφέρον του ανθρώπου για την εκμετάλλευση σε ευρεία κλίμακα των

συνειδητοποίηση ότι τα αποθέματα του πετρελαίου και του άνθρακα, σε σχέση με

Η πρώτη σημαντική αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας θεωρείται ότι ήταν η

πολύπλοκες μηχανές αλέσματος, κοπής, σύνθλιψης, κοπανίσματος, τριβής,

Εικ.9 Ανεμόμυλος στην Πάρο

Περιοχή Ταχύτητα ( m/s )

Πιν. 3 Μέση ετήσια ταχύτητα ανέμου στα 10μ σε Ελληνικές περιοχές

2.1 Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα Αιολικής ενέργειας

Στα πλεονεκτήματα της αιολικής ενέργειας κατατάσσονται κυρίως:

 Είναι πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας & συμβάλλει στη μείωση

 Είναι εγχώρια πηγή ενέργειας & συνεισφέρει στην ενίσχυση της

 Απαντά στο ενεργειακό πρόβλημα για τη σταθεροποίηση των εκπομπών

 Χαμηλό λειτουργικό κόστος το οποίο δεν επηρεάζεται από τις

 Δημιουργεί θέσεις εργασίας , ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο. Για κάθε 1 MW

 Μπορεί να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την

Στα μειονεκτήματα της αιολικής ενέργειας κατατάσσονται κυρίως:

 Το διεσπαρμένο δυναμικό της είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί σε

Σύγχρονες τεχνολογίες & εφαρμογές ανεμοαντλιών στον Ελληνικό χώρο.

Σύγχρονες τεχνολογίες & εφαρμογές ανεμοαντλιών στον Ελληνικό χώρο.