Έιζα Μπξνγηάλλε

Εθπαηδεπηηθόο-κνπζεηνιόγνο

Δπγέληνπ Νηειαθξνπά,

Η 28ε Ινπιίνπ: Η ειεπζεξία νδεγεί ηνλ ιαό

(Παξίζη, 1830)
Ο πξψηνο πνιηηηθφο πίλαθαο ηεο κνληέξλαο δσγξαθηθήο

Αληί εηζαγσγήο

΢ήκεξα πνιινί θαηεγνξνχλ ηνπο ηζηνξηθνχο φηη δηέζπαζαλ ην εληαίν αληηθείκελν ηεο
ηζηνξίαο θαη αθφκε φηη ε ηζηνξία έρεη θαηαθεξκαηηζηεί ζε κεξηθφηεξεο ηζηνξίεο, νη
νπνίεο δελ κπνξνχλ λα εμεγήζνπλ ηε ζπλνιηθή πνξεία ηεο θνηλσλίαο. Μήπσο,
ινηπφλ, ην εξψηεκα ηνπ Αξηζηνηέιε πξέπεη λα ηεζεί εθ λένπ; Γηα πνηα ελδηαθέξεηαη ε
ηζηνξία, γηα ηα θαζ’ έθαζηα ή γηα ηα θαζ’ όινπ;
Απηφ ην εξψηεκα, sub speciae semioticae κπνξεί λα πεξηγξαθεί σο ε κεηάβαζε απφ
ηε ζπληαγκαηηθή ζηελ παξαδεηγκαηηθή ζύληαμε ηεο ηζηνξηθήο γξαθήο. ΢πληαγκαηηθή
ζχληαμε ηεο ηζηνξηθήο γξαθήο ζεκαίλεη φηη απφ ην γεγνλφο Α κεηαβαίλνπκε ζην
γεγνλφο Β, ζχκθσλα κε ηε ρξνληθή δηαδνρή ηνπο. Απφ ηε Μηθξαζηαηηθή Δθζηξαηεία
κέρξη ηελ ήηηα θαη ην μεξίδσκα ησλ πιεζπζκψλ ππάξρεη κηα ρξνληθή αθνινπζία. Ζ
παξαδεηγκαηηθή ζχληαμε ζπκβαίλεη φηαλ επηιέγνπκε ηα γεγνλφηα φρη κε βάζε ηε
δηαδνρηθφηεηά ηνπο, αιιά κε βάζε έλα πξφβιεκα ή κηα ππφζεζε.
……………………………………………………………………………………..
΢ηελ παξαδεηγκαηηθή ζχληαμε νη ελδείμεηο ππφθεηληαη ζε κηα ζπλεθδνρηθή ζχιιεςε
ηεο κεηαθνξάο. ΢’ έλα ππξεληθφ γεγνλφο αληηθαηνπηξίδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά κηαο
νιφθιεξεο θνηλσλίαο ή κηαο επνρήο. Αιιάδεη έηζη ε ζεκαζία ηνπ θαζ’ έθαζηνλ.
Παχεη λα είλαη κέξνο ηνπ θαζ’ όινπ. Γίλεηαη κεηαθνξά ηνπ ελ ζκηθξώ.

Ληάθνο, Α., (2007), Πώο ην παξειζόλ γίλεηαη ηζηνξία; , Πφιηο, Αζήλα, ζ. 143/146

Η αλάιπζε ηνπ πίλαθα

Ζ εηηθνλνγξαθηθή κέζνδνο αλάιπζεο γίλεηαη ζχκθσλα κε ηε ΢ρνιή ηνπ Warburg, θαη
ζπγθεθξηκέλα ζχκθσλα κε ην έξγν ηνπ Παλφθζθπ Μειέηεο εηθνλνινγίαο.
Τπάξρνπλ ηξία επίπεδα εξκελείαο ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζηα ηξία λνεκαηηθά επίπεδα
ηνπ έξγνπ:
1. Πξνεηθνλνγξαθηθή πεξηγξαθή: ζρεηίδεηαη κε ηε «θπζηθή ζεκαζία» θαη
ζπλίζηαηαη απφ ηα αλαγλσξίζηκα αληηθείκελα (άλζξσπνη, δψα, θηίξηα) θαη
ζπκβάληα.(γεχκαηα, ηειεηέο, κάρεο)
2. Δηθνλνγξαθηθή αλάιπζε κε ηελ απζηεξή ηεο έλλνηα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηε
«ζπκβαηηθή ζεκαζία» ( λα αλαγλσξίδεηο έλα δείπλν σο ηνλ Μπζηηθφ Γείπλν ή
κηα κάρε σο ηε κάρε ηνπ Βαηεξιφ)
3. Δηθνλνινγηθή εξκελεία πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ «νπζηαζηηθή ζεκαζία», δει.
(κε εθείλεο ηηο βαζχηεξεο αξρέο, νη νπνίεο απνθαιχπηνπλ ηε βαζηθή ζηάζε
ελφο έζλνπο, κηαο πεξηφδνπ, κηαο θνηλσληθήο ηάμεο ή θάπνηαο ζξεζθεπηηθήο ή

1
 θηινζνθηθήο πίζηεο» (Γνηζηθή αξρηηεθηνληθή θαη θηινζνθηθφο
ζρνιαζηηθηζκφο ή εδψ επαλαζηάζεηο ηνπ 19νπ αηψλα θαη ξνκαληηζκφο).

1. Πξνεηθνλνγξαθηθή πεξηγξαθή
(Σν πφζν αθξηβήο ζα είλαη ε πεξηγξαθή εμαξηάηαη απφ ηνλ ρξφλν πνπ ζέιεη λα
δηαζέζεη ν εθπαηδεπηηθφο. Καιφ είλαη πάλησο λα επηζεκάλεη ζηνπο καζεηέο φηη ε
πεξηγξαθή πνπ έθαλαλ είλαη π.ρ. ζπλνπηηθή, αθξηβήο, ιεπηνκεξήο θιπ., αλάινγα κε
ηελ πεξίπησζε. Δπίζεο, κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε ην κάζεκα ηεο γιψζζαο).
Ζ πεξηγξαθή ζα πξέπεη λα είλαη φζν γίλεηαη πην νπδέηεξε θαη λα απνθεχγνληαη
απζαίξεηεο εξκελείεο, π.ρ.
Έλαο άλδξαο κε ςειφ θαπέιν, ξεληηγθφηα θαη θαινδεκέλε γξαβάηα έρεη πάξεη κηα
θαξακπίλα.
Έλαο άιινο άλδξαο κε ηξαγηάζθα θαη αλνηρηφ πνπθάκηζν θξαηάεη έλα ζπαζί. Φνξάεη
κφλν πνπθάκηζν θαη πνδηά, ρσξίο ζαθάθη, θαη ην πηζηφιη ηνπ είλαη βαικέλν κέζα ζε
έλα θφθθηλν, άζπξν θαη κπιε καληήιη πνπ είλαη ηπιηγκέλν γχξσ απφ ηε κέζε ηνπ.
Έλα κηθξφ αγφξη θξαδαίλεη έλα πηζηφιη ζε θάζε ηνπ ρέξη.
Μία γπλαίθα εγείηαη θξαηψληαο κηα ηξίρξσκε ζεκαία, θιπ.

1.1. Οη εξσηήζεηο πνπ πξνθύπηνπλ

(Καη πάιη εμαξηάηαη απφ ηνπο καζεηέο θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαηά πφζνλ ζέινπλ λα
εληξπθήζνπλ ζε εηδηθά ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ πίλαθα, π.ρ. ηη είδνπο φπια
ρξεζηκνπνηνχληαη, πψο ιεηηνπξγνχζαλ, πφηε επηλνήζεθαλ θιπ.)
Πνηνη είλαη νη άλδξεο;
Πνην είλαη ην παηδί;
Πνηα είλαη ηα βαζηθά ηζηνξηθά γεγνλφηα;
Πνηα είλαη φια ηα πξφζσπα;
Γηαηί ε ζεκαηνθφξνο είλαη γπλαίθα; Γηαηί είλαη κηζφγπκλε;
Γηαηί ν άλδξαο θάησ αξηζηεξά είλαη επίζεο κηζφγπκλνο;
Πνχ βξίζθνληαη;
Γηαηί πνιεκάλε;
Πνηα ήηαλ ε έθβαζε ηεο κάρεο;
Ση έγηλε χζηεξα;

2. Δηθνλνγξαθηθή αλάιπζε

2.1. Τα ηζηνξηθά γεγνλόηα

Ο Λνπδνβίθνο ΙΣΤ΄ είρε δχν αδειθνχο πνπ αλέιαβαλ θαη απηνί ην ζξφλν, ηνλ
Κάξνιν Η΄ θαη ηνλ Λνπδνβίθν ΗΖ΄ .
Ο Κάξνινο Ι΄ ζηελ επαλάζηαζε ηνπ 1789 κεηαλάζηεπζε ζην Σνξίλν θαη πξνεηνίκαζε
ηελ αληεπαλάζηαζε ζε ζπλελλφεζε κε ηηο μέλεο απιέο. Σν 1814 κε ηελ παιηλφξζσζε
ησλ Βνπξβφλσλ, φηαλ ν Λνπδνβίθνο 18νο έγηλε βαζηιηάο, ν Κάξνινο δηνξίζηεθε
αλαπιεξσηήο ηνπ βαζηιηά.
Σν 1824 ν Κάξνινο Η΄ πήξε ην ζξφλν θαη ζέιεζε λα θπβεξλήζεη σο απφιπηνο
κνλάξρεο παξαβιέπνληαο ηε βνπιή θαη ηε ράξηα (ππνηππψδεο ΢χληαγκα) πνπ ήηαλ
απνηέιεζκα ηεο επαλάζηαζεο. Ο Κάξνινο ζεψξεζε ηελ λενεθιεγείζα βνπιή ηνπ
1830 ππεξβνιηθά θηιειεχζεξε θαη απνθάζηζε λα εγθαηαιείςεη ηελ ράξηα θαη λα
θπβεξλήζεη κε βαζηιηθά δηαηάγκαηα.

2
Ζ εμέγεξζε ηνπ Παξηζηνχ ππξνδνηήζεθε απφ ηέζζεξα βαζηιηθά δηαηάγκαηα πνπ
δεκνζηεχηεθαλ ζηηο 26 Ηνπιίνπ θαη:
 επέβαιαλ ηε δηάιπζε ηεο βνπιήο
 επέβαιαλ ηελ εθαξκνγή ελφο λένπ εθινγηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ ζα εμαζθάιηδε
ζην βαζηιηά κηα ππάθνπε, θηινβαζηιηθή βνπιή
 θαηαξγνχζαλ ηα πνιηηηθά δηθαηψκαηα πνπ είραλ δηαηππσζεί ζηε ράξηα
 αλήγγεηιαλ ηελ επηβνιή ινγνθξηζίαο ζηνλ ηχπν.

Ζ ρξνληθή ζηηγκή θαηλφηαλ επλντθή: ε λέα βνπιή δελ είρε αθφκε ζπλέιζεη θαη φινη
φζνη ζα κπνξνχζαλ λα αζθήζνπλ θάπνηα επηξξνή βξίζθνληαλ καθξηά απφ ηελ
πξσηεχνπζα γηα ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο. Δμάιινπ θαη ν ίδηνο ν βαζηιηάο Κάξνινο
πεξλνχζε ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο καθξηά απφ ην Παξίζη, ζην παιάηη ηνπ ΢αηλη
Κινπ.
Σα πξάγκαηα δελ έγηλαλ σζηφζν φπσο ηα θαληάζηεθε ν βαζηιηάο. Σα λέα
αλαγγέιζεθαλ ην κεζεκέξη ηεο 28εο Ηνπιίνπ, ιίγν πξηλ ην γεχκα. Ζ 28ε Ηνπιίνπ ήηαλ
κηα δεζηή κέξα. Ήηαλ ήδε 35 βαζκνί ππφ ζθηάλ πξν ηνπ γεχκαηνο, αλήγγεηιε έλαο
απφ ηνπο βαζηιηθνχο ζαιακεπφινπο. Μάρεο δηεμάγνληαλ ζηελ πξσηεχνπζα απφ ηελ
πξνεγνχκελε κέξα. Οη θάηνηθνη ηνπ Παξηζηνχ θαη ηα βαζηιηθά ζηξαηεχκαηα
βξίζθνληαλ αληηκέησπνη. Οδνθξάγκαηα είραλ ζηεζεί. Ππξνβνιηζκνί είραλ
αληαιιαρηεί. Άλζξσπνη είραλ ζθνησζεί.
Πεξίπνπ 7 κε 8 ρηιηάδεο καρεηηθνί Παξηδηάλνη έδσζαλ κάρε ζηα νδνθξάγκαηα εθείλε
ηελ εκέξα, αλάκεζά ηνπο γπλαίθεο θαη παηδηά. Απηφ ην λνχκεξν δε θαίλεηαη θαη
κεγάιν ζε αλαινγία κε ηνπο νθηαθφζηεο ρηιηάδεο θαηνίθνπο ηνπ Παξηζηνχ. Αιιά νη
ζηαζηαζηέο κπνξνχζαλ λα ππνινγίδνπλ ζηε ζπκπάζεηα θαη ηελ ελεξγή ππνζηήξημε
φινπ ζρεδφλ ηνπ Παξηζηλνχ πιεζπζκνχ.
Οη Παξηδηάλνη αληέδξαζαλ κε ηαρχηεηα θαη βία ελψ νη ζηξαηεγνί ηνπ βαζηιηά ήηαλ
αλέηνηκνη. Μφλν 12 ρηιηάδεο ζηξαηηψηεο πεξίπνπ κπφξεζαλ λα θαιέζνπλ ζηα φπια
θαη πνιινί απφ απηνχο αξλήζεθαλ λα ππξνβνιήζνπλ ελάληηα ζηνπο πνιίηεο.
Οιφθιεξεο κνλάδεο ιηπνηάθηεζαλ θαη ν δηνηθεηήο ηνπο δελ κπφξεζε λα θαηαζηείιεη
ηελ εμέγεξζε.
Σελ Σξίηε κέξα νη επαλαζηάηεο είραλ θαηαιάβεη φια ηα ζεκαληηθά ζεκεία ηνπ
Παξηζηνχ, αθφκε θαη ην αλάθηνξν ηνπ Κεξακεηθνχ. Σα ζηξαηεχκαηα αλαγθάζηεθαλ
λα εγθαηαιείςνπλ ην Παξίζη θαη ν βαζηιηάο ζπλζεθνιφγεζε. Γελ κπνξνχζε λα
πεξηκέλεη βνήζεηα απφ θαλέλαλ άιιν Δπξσπαίν κνλάξρε. Ο Κάξνινο ν Η΄
αλαγθάζηεθε λα παξαηηεζεί θαη ην ζξφλν αλέιαβε ν εμάδειθφο ηνπ Λνπδνβίθνο
Φίιηππνο, Γνύθαο ηεο Οξιεάλεο.
Ζ Ηνπιηαλή επαλάζηαζε έθεξε αιιαγέο ζηε Γαιιία. Γελ ππήξραλ πιένλ βαζηιείο
«ειέσ ζενχ». Ο λένο κνλάξρεο έπξεπε λα νξθηζηεί ηελ ππαθνή ηνπ ζην ζχληαγκα θαη
απνθιήζεθε «Πνιίηεο βαζηιεύο».
Οη ηξεηο κέξεο ηεο 27εο, 28εο θαη 29εο Ηνπιίνπ έκεηλαλ ζηελ ηζηνξία σο νη ηξεηο
έλδνμεο, les trois glorieuses

2.2. Τα πξόζσπα ηνπ πίλαθα

2.2.1. Ο αζηόο
Μνινλφηη ν Νηειαθξνπά ήηαλ θάηνηθνο Παξηζηνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Ηνπιηαλήο
επαλάζηαζεο, ζχκθσλα κε κάξηπξεο, δε ζπκκεηείρε ζε απηήλ. Ωζηφζν, ζχκθσλα κε
ηνπο πεξηζζφηεξνπο ηζηνξηθνχο, είλαη ηα δηθά ηνπ κάηηα πνπ θνηηάδνπλ θάησ απφ ην
κνληέξλν κεηαμσηφ εκίςειν θαπέιν ηνπ αζηνχ ζηα νδνθξάγκαηα. Ο

3
ηξηαληαδπάρξνλνο δσγξάθνο απεηθνλίδεη ηνλ εαπηφ ηνπ φπσο ηνλ πεξηγξάθεη ν
ζπγγξαθέαο Θεφθηινο Γθσηηέ:
«ε ρισκή επηδεξκίδα, ηα άθζνλα καύξα καιιηά, ηα κάηηα κε ηελ έθθξαζε
αηινπξνεηδνύο, πνπ ζηεθαλώλνληαη από παρηά θξύδηα ειαθξά αλαζεθσκέλα… κηα
θπζηνγλσκία παξάμελεο θαη εμσηηθήο νκνξθηάο, άγξηαο θαη αλεζπραζηηθήο. Θα
κπνξνύζε θαλείο λα ηνλ πάξεη γηα Ιλδηάλν καραξαγηά…».
΢πρλά έρεη εηπσζεί φηη έκνηαδε κε πξίγθηπα. Καη ήηαλ κάιινλ πξίγθηπαο. Ο αιεζηλφο
παηέξαο ηνπ ήηαλ κάιινλ ν πξίγθηπαο Σαιιευξάλδνο, ν εξαζηήο ηεο κεηέξαο ηνπ.
Δπίζεκα, βέβαηα, ήηαλ ν γηνο ηνπ Νηειαθξνπά, ελφο αμησκαηηθνχ ηεο
απηνθξαηνξηθήο δηνίθεζεο, θαη είρε αλαηξαθεί ζε αζηηθφ πεξηβάιινλ.
Ο Αιέμαλδξνο Γνπκάο ν πξεζβχηεξνο (1802-1870) παξαηήξεζε φηη ν θαιιηηέρλεο
αξρηθά δελ ήηαλ θαζφινπ ελζνπζηψδεο ζρεηηθά κε ηελ εμέγεξζε θαη φηη είδε ην
πξάγκα κε κεγαιχηεξε ζπκπάζεηα φηαλ είδε ηελ ηξίρξσκε ζεκαία λα θπκαηίδεη απφ
ηνπο πχξγνπο ηεο Παλαγίαο ησλ Παξηζίσλ. Γηα απηή ηε ζεκαία είρε ζθνησζεί έλαο
απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο αδειθνχο ηνπ ζηε κάρε ηνπ Φξίληιαλη ππφ ηνλ Ναπνιένληα.
Ο άιινο κεγάινο αδειθφο ηνπ είρε ππεξεηήζεη σο ζηξαηεγφο ζηνπο Ναπνιεφληεηνπο
πνιέκνπο. Με ηελ παιηλφξζσζε ησλ Βνπξβφλσλ είρε απνζρεκαηηζηεί θαη
ζπληαμηνδνηεζεί παίξλνληαο ην κηζφ ηνπ κηζζνχ ηνπ. ΋πσο πνιινί απφ ηνπο
ζηξαηηψηεο ηνπ Ναπνιένληα ζξελνχζε γηα ηηο παιηέο έλδνμεο κέξεο ηνπ παξειζφληνο.

2.2.2. Ο εξγάηεο
Απηφο ν επαλαζηάηεο δελ είλαη βέβαηα αζηφο, αιιά εξγάηεο – ίζσο έλαο απφ ηνπο έμη
ρηιηάδεο ηππνγξάθνπο πνπ μαθληθά βξέζεθαλ ζηνπο δξφκνπο ην πξσί ηεο 27 εο
Ηνπιίνπ, αθνχ νη εθεκεξίδεο δελ επηηξέπνληαλ πηα λα ηππσζνχλ. ΋ηαλ ηα βαζηιηθά
ζηξαηεχκαηα πξνζπάζεζαλ λα δηψμνπλ ην πιήζνο πνπ είρε καδεπηεί ζην θέληξν ηεο
πφιεο εθείλν ην ίδην απφγεπκα, ήηαλ νη ζπκσκέλνη ηππνγξάθνη, φπσο ιέγεηαη, πνπ
έξημαλ ηηο πξψηεο πέηξεο.
Σν θιείζηκν ησλ ηππνγξαθείσλ ήηαλ ε πξψηε ζπλέπεηα ηνπ βαζηιηθνχ δηαηάγκαηνο
πνπ αλαθεξφηαλ ζηελ ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ. Οη εθεκεξίδεο «αλεμαξηήησο
πεξηερνκέλνπ» έπξεπε λα ππνβιεζνχλ πξνο ινγνθξηζία νθηψ κέξεο πξηλ ηελ έθδνζή
ηνπο. Δίραλ εθιεθζεί απφ ην Τπνπξγείν σο «φξγαλα αηαμίαο θαη εμέγεξζεο». ΢ε
πεξίπησζε θπθινθνξίαο ρσξίο άδεηα ζα θαηάζρνληαλ θαη νη ηππνγξαθηθέο κεραλέο
ζα θαηαζηξέθνληαλ. Παξφια απηά έλαο αξηζκφο απφ θπιιάδηα έγηλε θαηνξζσηφ λα
εκθαληζηεί εθείλε ηελ εκέξα. Φινγεξέο δηακαξηπξίεο γηα ηε θίκσζε ηνπ ηχπνπ
ηππψζεθαλ θξπθά θαη ηνηρνθνιιήζεθαλ ή δηαβάζηεθαλ δπλαηά δεκφζηα. Απηφ
μεζήθσζε ηα πάζε θαη δεκηνχξγεζε ην θιίκα κέζα ζην νπνίν νη ηππνγξάθνη
νπιίζηεθαλ κε θπβφιηζνπο απφ ην ιηζφζηξσην δξφκν ελψ νη ζηξαηηψηεο, ρσξίο
εληνιή ή πξνεηδνπνίεζε, άλνημαλ ππξ ελάληηα ζην πιήζνο.

2.2.3. Τν ρακίλη
΢ηελ Ηνπιηαλή επαλάζηαζε κηα λέα γεληά, γεκάηε απφ ξνκαληηθφ ελζνπζηαζκφ,
έηξεμε λα πνιεκήζεη θαη λα πεζάλεη. Απφ ηνπο 1800 ζηαζηαζηέο πνπ έπεζαλ, ε
πιεηνςεθία ήηαλ λένη ή αθφκε θαη παηδηά, ζαλ ην αιεηάθη πνπ εηθνλίδεηαη ζηνλ
πίλαθα ηνπ Νηειαθξνπά. Ο ξνκαληηθφο ζπγγξαθέαο Βίθησξ Οπγθψ ( πνπ επίζεο
έκεηλε ζπίηη ζηηο 28 Ηνπιίνπ γηαηί γελλνχζε ε γπλαίθα ηνπ) απφηηζε θφξν ηηκήο ζε
απηά ηα παηδηά ζην έξγν ηνπ Οη άζιηνη ην 1862. Ο Γαβξηάο ήηαλ ην ρακίλη ησλ
Παξηζηλψλ ππνλφκσλ πνπ αγαπνχζε ην ρηνχκνξ θαη ηελ αλαξρία θαη πνπ, φηαλ ηπραία
βξίζθεηαη ζηε ιάζνο πιεπξά ησλ νδνθξαγκάησλ, αληηκεησπίδεη ηα φπια πνπ ηνλ
ππξνβνινχλ κε έλα ζαηηξηθφ ηξαγνχδη ζηα ρείιε θαη πεζαίλεη ζαλ ήξσαο. Ίζσο ν
Βίθησξ Οπγθψ εκπλεχζηεθε απφ ηνλ πίλαθα ηνπ Νηειαθξνπά , πνπ κε ηελ έληνλε

4
αηκφζθαηξα θαη ηελ πνιηηηθή θφξηηζε ζεσξείηαη έλα αξηζηνχξγεκα ηνπ Γαιιηθνχ
ξνκαληηζκνχ.

2.2.4. Η ειεπζεξία
Ζ γεξνδεκέλε γπλαίθα πνπ θπκαηίδεη ηε ζεκαία είλαη επίζεο έλα ππφιεηκκα ηεο
Δπαλάζηαζεο. Οη παηξηψηεο κε ηελ θιαζζηθή κφξθσζε πηνζέηεζαλ ηελ
πξνζσπνπνίεζε ηεο Διεπζεξίαο απφ ηνπο αξραίνπο Ρσκαίνπο θαη ηε ρξεζηκνπνίεζαλ
γηα λα δηαθνζκήζνπλ λνκίζκαηα θαη επηζηνιφραξηα. Σν 1789 αγάικαηα ηεο
ειεπζεξίαο αλεγέξζεθαλ παληνχ (αο ζπκεζνχκε φηη ζην ηέινο ηνπ 19 νπ αηψλα ε
Γαιιία ράξηζε ζηηο ΖΠΑ ην άγαικα ηεο ειεπζεξίαο).
Ο θφθθηλνο ζθνχθνο ζην θεθάιη ηεο ειεπζεξίαο φκσο ζα πξέπεη λα είρε ζνθάξεη ηνπο
πεξηζζφηεξνπο απφ εθείλνπο πνπ είδαλ ηνλ πίλαθα. Πξφθεηηαη γηα ηνλ θξπγηθφ πίιν,
πνπ ζηε ξσκατθή επνρή θνξνχζαλ νη απειεχζεξνη δνχινη, ήηαλ ινηπφλ ην ζχκβνιν
ηεο ειεπζεξίαο. Σν 1792 ρξεζίκεπε ζαλ αλαγλσξηζηηθφ ζεκείν ησλ επαλαζηαηψλ
πνιηηνθπιάθσλ πνπ αλήθαλ ζηνπο Γηαθσβίλνπο, νη νπνίνη είραλ εγθαζηδξχζεη ην
θαζεζηψο ηνπ ηξφκνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 1εο Παξηζηλήο Κνκκνχλαο. Απφ ηφηε ν
ζθνχθνο ζπκβφιηδε ζπγρξφλσο ηε δεκνθξαηία θαη ηνλ αηκνδηςή ηξφκν. Σα δχν απηά
έκνηαδαλ λα ζπλδένληαη αδηαρψξηζηα: ην έλα δελ κπνξνχζε λα ππάξμεη ρσξίο ην
άιιν.

2.2.5. Οη λεθξνί
Έλαο απφ ηνπο λεθξνχο ζηξαηηψηεο ζην πξψην επίπεδν ζηνλ πίλαθα ηνπ Νηειαθξνπά
έρεη ράζεη εθηφο απφ ηε δσή ηνπ ηα παπνχηζηα ηνπ, ηηο θάιηζεο ηνπ θαη ηα παληειφληα
ηνπ. Ζ εμέγεξζε έθεξε ζηνπο δξφκνπο φρη κφλν εξγάηεο θαη αζηνχο αιιά θαη
νξγαλσκέλεο ζπκκνξίεο απφ δεηηάλνπο θαη εγθιεκαηίεο ηνπ Παξηζηλνχ ππνθφζκνπ νη
νπνίνη εκθαλίζηεθαλ κε ηελ πξψηε αληαιιαγή ππξψλ. Οη επσκίδεο ζην ζηξαηησηηθφ
ζαθάθη ηνπ άιινπ λεθξνχ ίζσο καο ιέεη φηη πξφθεηηαη γηα θάπνηνλ ζηξαηηψηε πνπ
ζπληάρζεθε κε ηνπο επαλαζηάηεο.

2.3. Τα αληηθείκελα

2.3.1. Τα νδνθξάγκαηα
Ο πίλαθαο παξνπζηάδεη κηα ζθελή κάρεο φπσο απηή δηεμάγεηαη ζε έλα Παξηζηλφ
νδφθξαγκα. Τπήξραλ πάξα πνιιά νδνθξάγκαηα ζην Παξίζη ζηηο 28 Ηνπιίνπ ηνπ
1830. Ζ βάζε ηνπο απνηεινχληαλ απφ βαξέιηα γεκάηα ρψκα. Πάλσ ηνπο ήηαλ
ζηνηβαγκέλα δέληξα, ηξαπέδηα θαη ληνπιάπηα απφ ηα θνληηλά ζπίηηα, θάπνηεο άκαμεο
πνπ ελδερνκέλσο πεξλνχζαλ απφ θεη. Αλάκεζά ηνπο είραλ ζηξψκαηα γηα λα
απνξξνθνχλ ηηο ζθαίξεο. ΋ια απηά ελψλνληαλ κεηαμχ ηνπο κε καδέξηα θαη ππήξρε
θαη έλαο ζσξφο απφ θπβφιηζνπο απφ ην θαιληεξίκη πνπ ηνπο πεηνχζαλ, φπσο αθξηβψο
βιέπνπκε λα θάλνπλ θάπνηνη ζηνλ πίλαθα.
Ζ Γαιιηθή πξσηεχνπζα είρε κηα παξάδνζε ζην λα θηηάρλεη νδνθξάγκαηα. Οη
πνιηηνθχιαθεο είραλ ήδε θιείζεη ηνπο δξφκνπο ην 1588 θαη ην 1648 πνιεκψληαο
ελάληηα ζηα βαζηιηθά ζηξαηεχκαηα. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, θαη νη δχν εγεκφλεο,
πξψηα ν Δξξίθνο ν ηξίηνο θαη χζηεξα ν λεαξφο Λνπδνβίθνο δέθαηνο ηέηαξηνο είραλ
αλαγθαζηεί λα εγθαηαιείςνπλ ηελ πφιε. Ο Λνπδνβίθνο πνηέ δε ζπγρψξεζε ηνπο
αηίζαζνπο Παξηδηάλνπο θαη αξγφηεξα κεηαθφκηζε ζηηο Βεξζαιιίεο.
Σν νδφθξαγκα ηνπ Νηειαθξνπά, σζηφζν, δε βξίζθεηαη ζε έλα ζηελφ δξφκν ζε έλα
παιηφ κέξνο ηεο πφιεο, αιιά ζε κηα επξχρσξε πιαηεία (πηζαλφλ ηελ πιαηεία ηνπ
Αγίνπ Αλησλίνπ πνπ ζήκεξα ιέγεηαη πιαηεία ηεο Βαζηίιιεο) φπνπ θάπνηε
πξφβαιιαλ νη βαζηιηθέο θπιαθέο θαη φπνπ αθφκε πςψλεηαη ε Ηνπιηαλή θνιψλα. Σν

5
1830 ε πιαηεία ήηαλ κηα αιάλα γεκάηε κπάδα. ΢ην βάζνο θαίλεηαη λα πξνειαχλνπλ
ηα βαζηιηθά ζηξαηεχκαηα. Οη θακπάλεο ηνπ ζπλαγεξκνχ δελ έπαςαλ λα ρηππάλε θαη
αλαθέξεηαη φηη αθνπγφηαλ ε Μαζζαιηψηηδα, ν απαγνξεπκέλνο χκλνο ηεο
επαλάζηαζεο. Σα πιήζε επεπθεκνχζαλ θαη έθιαηγαλ φηαλ θαηά ηηο ηξεηο ε ψξα ην
απφγεπκα είδαλ γηα πξψηε θνξά απφ ην 1815 ηελ παιηά ζεκαία, ηελ ηξίρξσκε, λα
αλεκίδεη απφ ηνπο πχξγνπο ηεο Παλαγίαο ησλ Παξηζίσλ.

2.3.2. Τα όπια
΋πια ππήξραλ ζε αθζνλία ζην Παξίζη ηνπ 1830. Μφιηο ηξία ρξφληα λσξίηεξα,
χζηεξα απφ θάπνηεο πηζηνιηέο πνπ είραλ πέζεη ζηε δηάξθεηα κηαο παξέιαζεο κπξνζηά
απφ ην βαζηιηά, ε θπβέξλεζε είρε απνθαζίζεη λα δηαιχζεη ηελ παξαδνζηαθή
πνιηηνθπιαθή. Καηά ηξφπν αθαηαλφεην σζηφζν δελ κπφξεζε λα απνζχξεη θαη ηα
φπια πνπ θαηείραλ νη πνιηηνθχιαθεο. Οη εξγάηεο – νη νπνίνη εμαηξνχληαλ απφ ηελ
πνιηηνθπιαθή επεηδή δελ είραλ ηε δπλαηφηεηα λα εμνπιηζηνχλ – ιεειάηεζαλ ηα
ζηξαηφπεδα θαη εμνπιίζηεθαλ κε θαξακπίλεο, ξεβφιβεξ θαη ζπαζηά πνπ έθιεςαλ απφ
ην κνπζείν ηνπ ηζηνξηθνχ νπιηζκνχ. ΋πνηνο δελ είρε ηίπνηε πεξίκελε ζηα
νδνθξάγκαηα λα ζθνησζεί θάπνηνο ζχληξνθνο θαη ηφηε έπαηξλε ην φπιν ηνπ.

2.3.3. Τν ιηζόζηξσην
΋ηαλ ην ΢επηέκβξην ηνπ 1830 ν Ludwig Boerne, θίινο ηνπ Ζ.Ζ., έθζαζε ζην Παξίζη,
έλησζε ηελ αλάγθε λα βγάιεη ηηο κπφηεο ηνπ γηαηί «θαλείο κφλν μππφιεηνο ζα φθεηιε
λα παηήζεη απηνχο ηνπο ηεξνχο θπβφιηζνπο». Ήμεξε ηη ξφιν είραλ παίμεη απηέο νη
ζθιεξέο πέηξεο ζηελ Ηνπιηαλή επαλάζηαζε. Μπνξνχζαλ γξήγνξα λα αθαηξεζνχλ θαη
είηε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηα νδνθξάγκαηα ή λα εθηνμεπηνχλ απφ ηα παξάζπξα ζηα
θεθάιηα ησλ ζηξαηησηψλ ηνπ βαζηιηά. Οη κειινληηθέο θπβεξλήζεηο πήξαλ ην κάζεκά
ηνπο θαη γξήγνξα αληηθαηέζηεζαλ απηέο ηηο επηθίλδπλεο πέηξεο κε ακκνράιηθν θαη
άζθαιην. Δπίζεο, γθξέκηζαλ ηα θηίξηα ζην ηζηνξηθφ θέληξν ηεο πφιεο ψζηε λα
θαηαζηξαθνχλ νη θακππισηνί δξφκνη πνπ πξφζθεξαλ ηδαληθέο ζπλζήθεο γηα
νδνθξάγκαηα θαη δελ επέηξεπαλ ζην βαζηιηθφ ηππηθφ λα επηηεζεί έθηππν.
Οδνθξάγκαηα σζηφζν ζπλέρηζαλ λα ρηίδνληαη ζην Παξίζη – ην 1848, ην 1872 θαη
αθφκε θαη ην 1968…θαη αξγφηεξα…

2.3.4. Η ηξίρξσκε
Μπιε, άζπξν θαη θφθθηλν: ε κεγάιε ζεκαία ζην θέληξν ηνπ πίλαθα θπκαηίδεη πάλσ
απφ ηα θεθάιηα φισλ, ησλ πνιεκηζηψλ, ησλ πιεγσκέλσλ θαη ησλ λεθξψλ. Φηηαγκέλε
απφ ηξία θνκκάηηα χθαζκα πνπ ελψζεθαλ πξφρεηξα κεηαμχ ηνπο θπκαηίδεη πξνο ην
βάζνο. Σα ηξία ρξψκαηα επαλαιακβάλνληαη θαη ζηα ξνχρα ησλ πιεγσκέλσλ πνπ
θνηηάδνπλ πξνο ηε ζεά Διεπζεξία. ΢χκθσλα κε κάξηπξεο, ην απφγεπκα ηεο 28εο
Ηνπιίνπ ζεκαίεο εκθαλίζηεθαλ ζε φιν ην Παξίζη.
Ζ ηξίρξσκε είρε δεκηνπξγεζεί ζηελ επαλάζηαζε ηνπ 1789 φηαλ νη πνιηηνθχιαθεο
ηνπ Παξηζηνχ άξρηζαλ λα θνξνχλ θνλθάξδεο κε ηα δχν ρξψκαηα ηεο πφιεο, θφθθηλν
θαη κπιε. Ο Λνπδνβίθνο 16νο αλαγθάζηεθε λα ηηο δερηεί, αιιά πξφζζεζε θαη ην
βαζηιηθφ ιεπθφ πξηλ ηηο πηνζεηήζεη θαη ν ίδηνο. Σα επαλαζηαηηθά ζηξαηεχκαηα
επέβαιαλ ηελ ηξίρξσκε ζαλ ηελ Γαιιηθή εζληθή ζεκαία θαη ν Ναπνιένληαο ηελ
θξάηεζε. Σν 1815 νη Βνπξβφλνη ηελ απαγφξεπζαλ θαη ηελ αληηθαηέζηεζαλ κε ηε δηθή
ηνπο ιεπθή ζεκαία. Σν 1830 ε ηξίρξσκε ζπλνδεπφηαλ απφ αλάκεηθηα θαη κεξηθέο
θνξέο αληηθξνπφκελα ζπλαηζζήκαηα. Γηα ηε λέα γεληά θαη ηνπο δεκνθξαηηθνχο ε
παιηά ζεκαία ζήκαηλε ηελ θπξηαξρία ηνπ ιανχ θαη ηε λίθε ηεο ειεπζεξίαο πάλσ ζηελ
ηπξαλλία. Γηα ηελ πιεηνλφηεηα ηνπ ιανχ πξνθαινχζε απιψο έλα παηξησηηθφ αίζζεκα
λνζηαιγίαο, κλήκεο ηεο κεγάιεο επνρήο ηεο Γαιιηθήο ηζηνξίαο, φηαλ ε ηξίρξσκε ππφ

6
ηνλ Ναπνιένληα είρε πάεη ηελ ειεπζεξία, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηε δφμα ηεο Γαιιίαο ζε
φιε ηελ Δπξψπε.

2.4. Σρόιηα ζηα ηζηνξηθά γεγνλόηα

Οη Παξηδηάλνη νδεγήζεθαλ ζηα νδνθξάγκαηα θπξίσο ππεξαζπίδνληαο ηελ ειεπζεξία
ηνπ ηχπνπ θαη ηελ εθιεγκέλε βνπιή ηνπο. Σν γεγνλφο φηη πνιινί εξγάηεο ζα
ελψλνληαλ καδί ηνπο, ήηαλ γηα ηνπο αζηνχο αλέιπηζην θαη απξνζδφθεην. Γηαηί λα
πνιεκήζεη θάπνηνο γηα έλαλ ηχπν πνπ δελ ήηαλ ηθαλφο λα δηαβάζεη; Ή λα πνιεκήζεη
γηα κηα βνπιή ζηελ νπνία δελ αληηπξνζσπεπφηαλ θαη ζηεο νπνίαο ηηο εθινγέο δελ
επηηξεπφηαλ λα ιάβεη κέξνο αθνχ δελ ήηαλ θάηνρνο γεο; Πξηλ απφ ην 1830 θαλέλα
πνιηηηθφ θφκκα δελ είρε αζρνιεζεί κε ηα δηθαηψκαηα ηεο εξγαηηθήο ηάμεο
Οηθνλνκηθά επίζεο νη εξγάηεο δελ βξίζθνληαλ ζε επράξηζηε ζέζε. Απφ ηα 224000
λνηθνθπξηά ηα 136000 νξίδνληαλ επηζήκσο σο άπνξα. Τπήξρε αχμεζε ηεο αλεξγίαο
θαη ηα κεξνθάκαηα είραλ πέζεη ηα ηειεπηαία πέληε ρξφληα θαηά 22%, ελψ νη ηηκέο
είραλ αλεβεί 66%. Ζ θηψρεηα θαη ε πείλα είλαη πάληα εχθνξν έδαθνο γηα λα
αλαπηπρζεί ε εμέγεξζε θαη φηαλ έπεζαλ νη πξψηεο πηζηνιηέο νη πεξηζζφηεξνη εξγάηεο
αληηιήθζεθαλ ακέζσο γηαηί γηλφηαλ ε επαλάζηαζε. Οη παιηέο κλήκεο ηνπ 1789
μαλαθνχλησζαλ θαη ε ειεπζεξία δηαθπβεχνληαλ γηα κηα αθφκε θνξά: «Κάησ νη
ηχξαλλνη»!
Σν πξνιεηαξηάην γξήγνξα έγηλε ε πιεηνςεθία ζε εθείλε ηε κάρε. Ο ζπγγξαθέαο θαη
κάξηπξαο ησλ γεγνλφησλ ΢ηάληαι έγξαθε: «΢ηηο 28 Ινπιίνπ ππήξρε έλαο κόλν
θαινληπκέλνο άλδξαο γηα θάζε εθαηό αλζξώπνπο ρσξίο θάιηζεο ή ζαθάθη». Σν γεγνλφο
φηη νη εξγάηεο ζέιεζαλ λα ππαθνχζνπλ ζηηο εληνιέο ησλ αζηψλ ζηα νδνθξάγκαηα
ήηαλ θάηη πνπ πξνθάιεζε ζρφιηα. Οη ίδηνη νη αζηνί έκεηλαλ έθπιεθηνη απφ ην φηη νη
εξγάηεο δελ έπηλαλ ζρεδφλ θαζφινπ αιθνφι θαη θξφληηδαλ ηφζν λα ζεβαζηνχλ ηελ
πεξηνπζία ησλ άιισλ. Διάρηζηεο ζηηγκέο ππήξμαλ απφ ιεειαζίεο θαη εκπξεζκνχο
ζηελ Ηνπιηαλή επαλάζηαζε.
΢ην ηέινο ηεο επαλάζηαζεο ν φρινο δηαιχζεθε ζηα πεξίρσξα κε ηελ ίδηα πεηζαξρία
κε ηελ νπνία είρε πνιεκήζεη. Ζ ζπληξνθηθφηεηα αλάκεζα ζηνπο εξγάηεο θαη ηνπο
αζηνχο πνπ ν Νηειαθξνπά απεηθνλίδεη ζηα νδνθξάγκαηα γξήγνξα εμαλεκίζηεθε. Ζ
εμέγεξζε επεξγέηεζε κφλν ηνπο θηεκαηίεο αζηνχο. Δθηφο απφ κεηάιιηα θαη δφμα, νη
εξγάηεο δελ είραλ άιιν θέξδνο. Ζ ηηκή ηνπ ςσκηνχ ζπλέρηζε λα πεηάεη ζηα χςε, ε
αλεξγία απμήζεθε, θαη ηέζζεξα ρξφληα αξγφηεξα ε θπβέξλεζε ηνπ «Πνιίηε-βαζηιηά»
άλνημε ππξ ελάληηα ζε απεξγνχο εξγάηεο.
Απηή ε ζηάζε πηνζεηήζεθε απφ ηνπο πνιηηηθνχο, ηνπο ηξαπεδίηεο θαη ηνπο
δεκνζηνγξάθνπο φηαλ νη άιινη πνιεκνχζαλ ζηα νδνθξάγκαηα. Γηα απηνχο ν
αζθαιέζηεξνο ηξφπνο γηα λα ηειεηψζεη ν εκθχιηνο πφιεκνο ήηαλ λα θξαηήζνπλ ηε
κνλαξρία, αιιά λα αιιάμνπλ ην κνλάξρε. Πξνο απνγνήηεπζε ησλ δεκνθξαηηθψλ θαη
ηεο λέαο γεληάο ησλ ζηαζηαζηψλ, ε δηθή ηνπο ιχζε επηθξάηεζε εθείλε ηελ εκέξα.
Αληί γηα ειεπζεξία, κεηαξξπζκίζεηο θαη πξφνδν, ππήξμε ηάμε, εμνπζία θαη
ζηαζεξφηεηα.

2.5 Τη έγηλε κεηά ηελ Ινπιηαλή επαλάζηαζε;

Ο Λνπδνβίθνο Φίιηππνο κεηά ηνλ απνθεθαιηζκφ ηνπ παηέξα ηνπ, δνχθα ηεο
Οξιεάλεο Φίιηππνπ, θαηά ηε Γαιιηθή Δπαλάζηαζε αθνινχζεζε φιε ηελ νηθνγέλεηα
ηνπ ζηελ εμνξία γηα 22 νιφθιεξα ρξφληα (1793 - 1815) κέρξη ηελ αλαηξνπή ηνπ
Ναπνιένληα. Δπηζθέθζεθε ηελ ΢θαλδηλαβία θαη ζηελ ζπλέρεηα γηα 4 ρξφληα ηηο
Ζλσκέλεο Πνιηηείεο, φπνπ δηδάρζεθε πνιιά απφ ηηο Ακεξηθάληθεο κεζφδνπο
δηαθπβέξλεζεο.

7
 Έγηλε βαζηιηάο ην 1830 κεηά ηελ Ηνπιηαλή επαλάζηαζε πνπ αλέηξεςε ηνλ Κάξνιν Η΄.
Απιφο βαζηιηάο θαη πξνζηηφο ζηνλ ιαφ απέθεπγε ηηο κεζφδνπο κεγαιεησδψλ
εκθαλίζεσλ ησλ πξνγελεζηέξσλ ηνπ. ΢ηεξίρηεθε ζηελ κεζαία ηάμε θαη έγηλε
αγαπεηφο ζηνλ ιαφ. ΢ηαδηαθά φκσο πηεδφκελνο απφ ηνπο θενπδάξρεο, άιιαμε
πνιηηηθή εγθαηαιείπνληαο ηελ κεζαία ηάμε ζηελ νπνία ζηεξηδφηαλ. Έηζη ε
νηθνλνκηθή θξίζε ηνπ 1847 νδήγεζε ζε επαλαζηαηηθφ θίλεκα ελαληίνλ ηνπ ηνλ
επφκελν κφιηο ρξφλν, ρξνληά πνπ ζεκαηνδνηήζεθε απφ επαλαζηαηηθά θηλήκαηα ζε
φιε ηελ Δπξψπε ελάληηα ζηα βαζηιηθά θαζεζηψηα. ΢ηηο 24 Φεβξνπαξίνπ 1848, ν
μαθληαζκέλνο απφ ηελ επαλάζηαζε Λνπδνβίθνο παξαηηήζεθε ππέξ ηνπ λεφηεξνπ
εγγνλνχ ηνπ. ΢ε κεγάιε πιένλ ειηθία εγθαηαζηάζεθε ζην Λνλδίλν φπνπ θαη πέζαλε
δχν ρξφληα αξγφηεξα.

2.6.Η ηζηνξία ηνπ πίλαθα σο αληηθείκελν

Ζ λέα θπβέξλεζε επηδφζεθε ζην έξγν ηνπ λα θαζαξίζεη ηελ επαλάζηαζε απφ ηελ
απεηιεηηθή ηεο εηθφλα θαη λα ηε δνμάζεη κε ηειεηέο θαη λέν δηάθνζκν. Μεηάιιηα
ρνξεγήζεθαλ ζηνπο «γελλαίνπο καρεηέο ησλ νδνθξαγκάησλ» θαη δηελεξγήζεθαλ
έξαλνη γηα ηα νξθαλά θαη ηηο ρήξεο ησλ ζηαζηαζηψλ. Αλαγέξζεθε εζπεπζκέλα κία
θνιψλα εηο κλήκελ ησλ λεθξψλ, πνπ ηα απνθαιππηήξηά ηεο έγηλαλ κε πνκπψδε
ηξφπν. Σν 1840, γηα λα ενξηαζζνχλ ηα δέθα ρξφληα ηεο Ηνπιηαλήο επαλάζηαζεο
εθηειέζηεθε ε «Πέλζηκε θαη ζξηακβηθή ζπκθσλία» πνπ παξαγγέιζεθε εηδηθά γηα ηελ
πεξίζηαζε ζηνλ Έθηνξα Μπεξιηφδ. Ζ ηέρλε βνήζεζε επίζεο ζηελ αθνκνίσζε ησλ
αηκαηεξψλ γεγνλφησλ ηνπ πξφζθαηνπ παξειζφληνο: πάλσ απφ ζαξάληα απεηθνλίζεηο
ησλ «ηξηψλ έλδνμσλ εκεξψλ» γέκηζαλ ην Παξηζηλφ ΢αιφλ ηνπ 1831, κεηαμχ απηψλ
θαη ν πίλαθαο ηνπ Νηειαθξνπά. Ο πίλαθαο αγνξάζηεθε απφ ηνλ βαζηιηά γηα ηξεηο
ρηιηάδεο θξάγθα θαη ν δσγξάθνο θέξδηζε κηα επίζεκε ηηκεηηθή δηάθξηζε.
Ζ ηξίρξσκε παξέκεηλε σο ε εζληθή ζεκαία, αιιά ν πίλαθαο πάλσ ζηνλ νπνίν εδψ
θπκαηίδεη πνηέ δε ζα έβξηζθε ην δξφκν ηνπ γηα ηελ αίζνπζα ηνπ ζξφλνπ γηα ηελ νπνία
αγνξάζηεθε. Αληίζεηα εμαθαλίζηεθε ζε έλα κνπληφ δηάδξνκν ηνπ παιαηηνχ θαη ιίγν
αξγφηεξα απνζχξζεθε ζηηο απνζήθεο. Ξαλαεκθαλίζηεθε ζχληνκα θαηά ηε δηάξθεηα
ηεο επαλάζηαζεο ηνπ 1848 θαη εθηέζεθε κφληκα ην 1855. Απφ ην 1874 βξίζθεηαη ζην
Λνχβξν. Πξηλ απφ ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ νη δχν θχξηεο θηγνχξεο – ε ειεπζεξία
θξαηψληαο έλα ηνπθέθη θαη ην ρακίλη κε ην πηζηφιη – ζηφιηδαλ ην ραξηνλφκηζκα ησλ
100 θξάγθσλ ηεο Πέκπηεο Γαιιηθήο Γεκνθξαηίαο.

3. Δηθνλνινγηθή εξκελεία
Η γεληά ηνπ Νηειαθξνπά θαη ν ξνκαληηζκόο
Μεηά ηελ ήηηα ηνπ Ναπνιένληα δίπια ζηνπο παιηνχο βεηεξάλνπο ζξελνχζε κηα
νιφθιεξε λεφηεξε γεληά, ζηελ νπνία αλήθε θαη ν Νηειαθξνπά – κηα γεληά κεηαμχ 20
θαη 30 ρξνλψλ – «πνπ είρε γελλεζεί κεηαμχ δχν πνιέκσλ θαη είρε πάεη ζρνιείν ππφ
ηνλ ήρν ησλ ηπκπάλσλ», φπσο ηνπο πεξηέγξαςε ν πνηεηήο Αιθξέλη ληε Μπζέ (1810-
1857). Ήηαλ ηα αληθαλνπνίεηα παηδηά ηνπ αηώλα. Δίραλ πεξάζεη ηελ παηδηθή ηνπο
ειηθία αθνχγνληαο θαη νλεηξεπφκελα εξσηθά θαηνξζψκαηα θαη κεγαιεία, θαη ηψξα
έλησζαλ απαηεκέλα: θάησ απφ ηνπο Βνπξβφλνπο έθαλαλ θνπκάλην νη ηξαπεδίηεο θαη
νη κεγαιναζηνί.
΢ηα ρξφληα πξηλ απφ ηελ επαλάζηαζε ηνπ Ηνπιίνπ απηή ε εμαπαηεκέλε λέα γεληά είρε
πξνζπαζήζεη λα δψζεη ηηο κάρεο, πνπ δελ κπνξνχζε λα βξεη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα,
ζηελ αξέλα ηεο δηαλφεζεο θαη ηεο θαιιηηερλίαο. Έςαρλαλ θαηαθχγην απφ ηε κνπληή
πξαγκαηηθφηεηα ζε καθξηλά εμσηηθά κέξε ή ζε έλα άγξην εξσηθφ παξειζφλ. Έγηλαλ
έηζη κέξνο ηνπ ξνκαληηθνχ θηλήκαηνο πνπ απφ ηηο αξρέο ηνπ αηψλα πξνθαινχζε ηνπο

8
θαλφλεο, ηηο αμίεο θαη ηηο παξαδφζεηο ηεο ηέρλεο. «΋ιε ε δχλακε ζηε θαληαζία»
δηαηπκπάληδαλ νη λένη ξνκαληηθνί. Υιεχαδαλ θαη πξνθαινχζαλ ηνπο «ζηελφκπαινπο»
ερζξνχο ηνπο, θαη κεξηθέο θνξέο ηνπο πνιεκνχζαλ: ζηηο 25 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1830
έδσζαλ ηελ πξψηε κεγάιε κάρε – ζην ζέαηξν. ΢ηελ πξεκηέξα ηνπ Δξλάλε, ελφο
ξνκαληηθνχ δξάκαηνο ηνπ Βίθησξνο Οπγθψ ( 1802 – 1885) μεζπάζσζαλ κε κπνπληέο
θαη γξνζηέο ελάληηα ζηνπο ππέξκαρνπο ηεο Κιαζζηθήο ζρνιήο. Οη δσγξάθνη πήξαλ θη
απηνί κέξνο ζηε κάρε ηνπ ζεάηξνπ. Ζ πξνηίκεζή ηνπο γηα άγξηεο, εμσηηθέο θαη
δξακαηηθέο ζθελέο δηαπνηηζκέλεο κε ξνκαληηθφ πάζνο είρε θαλεί ήδε απφ ην ΢αιφλ
ηνπ 1827. Οη πίλαθεο πνπ εμέζεζε ηφηε ν Νηειαθξνπά ήηαλ Ο ζάλαηνο ηνπ
΢αξδαλάπαινπ θαη Η Ειιάδα θιαίγνληαο ζηα εξείπηα ηνπ Μεζνινγγίνπ.
Οη ξνκαληηθνί θαιιηηέρλεο απαηηνχζαλ ειεπζεξία: ειεπζεξία ζηελ ηέρλε, ζηελ
θαζεκεξηλφηεηα θαη, βέβαηα, ζηελ πνιηηηθή. ΢ηηο 28 Ηνπιίνπ ηνπ 1830 φκσο κφλν
ιίγνη απφ απηνχο ήηαλ ζηα νδνθξάγκαηα. Οη ππφινηπνη – γηα πνιινχο θαη πνηθίινπο
ιφγνπο – έκεηλαλ ζπίηη. Αθφκε θαη νη θηιειεχζεξνη δεκνζηνγξάθνη έγξαςαλ ηηο
γεκάηεο πάζνο εθθιήζεηο ηνπο γηα αληίζηαζε θαηά ηνπ δεζπνηηζκνχ ηνπ θξάηνπο
πίζσ απφ ηελ αζθάιεηα ηνπ γξαθείνπ ηνπο. Γελ ήηαλ άλζξσπνη ηεο δξάζεο.
Ο ίδηνο ν Νηειαθξνπά δηαηήξεζε ηηο θαιέο ηνπ ζρέζεηο κε ην παιάηη θαη δελ έπαςε
λα παίξλεη παξαγγειίεο γηα λα δηαθνζκήζεη δηάθνξνπο ρψξνπο ηνπ παιαηηνχ. Δπίζεο,
απφ ην 1832 πνπ επηζθέθζεθε ην Μαξφθν δελ έπαςε λα δσγξαθίδεη πνιινχο πίλαθεο
κε ζέκα ηελ Αλαηνιή ππεξεηψληαο ηνλ Οξηεληαιηζκφ.

Βηβιηνγξαθία

Burke, Peter, (2003), Απηνςία – Οη ρξήζεηο ησλ εηθόλσλ σο ηζηνξηθώλ καξηπξηώλ,

Μεηαίρκην, Αζήλα
Ληάθνο, Α., (2007), Πώο ην παξειζόλ γίλεηαη ηζηνξία; , Πφιηο, Αζήλα
Μπξάνπλ, Νηέεβηλη Μπιέηλπ, (2004), Ρνκαληηζκόο, Δθδφζεηο Καζηαληψηε, Αζήλα
Οξγαληζκφο Δπξσπατθψλ Δθδφζεσλ Δ.Δ., Οη κεγάινη όισλ ησλ επνρώλ –
Νηειαθξνπά, ρ.ρ.
Παλφθζθη, Δξβηλ, (1991), Μειέηεο εηθνλνινγίαο, Νεθέιε, Αζήλα
Rose-Mari and Reiner Hagen, (2002), What Great Paintings Say, Taschen, Cologne.

Γηθηπαθνί ηόπνη

http://en.wikipedia.org/wiki/Phrygian_cap#_note-2 (γηα ηνλ θξπγηθφ πίιν, ζηα

Αγγιηθά)
http://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A8ne_Delacroix ( γηα ηνλ Νηειαθξνπά
θαη ην έξγν ηνπ, ζηα Αγγιηθά)

9
 Σπκπιεξσκαηηθά θείκελα
Δπαλαζηάηεο ζηε δσγξαθηθή, ζπληεξεηηθόο ζηελ πνιηηηθή
«Απηή ε ειεπζεξία πνπ θεξδήζεθε ηφζν αθξηβά δελ είλαη πξαγκαηηθή ειεπζεξία.
Αιεζηλή ειεπζεξία είλαη λα θπθινθνξείο εηξεληθά, λα κπνξείο λα ζθέπηεζαη, λα
γεπκαηίδεηο ηε ζσζηή ψξα θη έλα ζσξφ άιια πξνλφκηα πνπ ε πνιηηηθή εμέγεξζε δε
ζέβεηαη δηφινπ. Παξαθαιψ ζπγρσξήζηε απηέο ηεο αληηδξαζηηθέο ζθέςεηο κνπ…»
Έηζη έγξαθε ν Νηειαθξνπά ζηε Γεσξγία ΢άλδε, ακέζσο κεηά ηελ επαλάζηαζε ηνπ
1848. Μ’ φιν πνπ είλαη λεσηεξηζηήο ζηελ ηέρλε, νη πνιηηηθέο ηνπ ηδέεο
ραξαθηεξίδνληαη απφ απίζηεπην ζπληεξεηηζκφ.

Οξγαληζκφο Δπξσπατθψλ Δθδφζεσλ Δ.Δ., Οη κεγάινη όισλ ησλ επνρώλ –

Νηειαθξνπά, ρ.ρ., ζ. 19

Γελ ππήξρε πηα βαζηιηάο ηεο Γαιιίαο, ππήξρε βαζηιηάο ησλ Γάιισλ
΢ηηο 25 ηνπ Ηνχιε 1830, νη αζπιιφγηζηεο δηαηαγέο ηνπ Πνιηληάθ ελάληηα ζηηο
ζπληαγκαηηθέο ειεπζεξίεο πξνθαιέζαλε αγαλάθηεζε ζην Παξίζη. «Αθφκα κηα
θπβέξλεζε, είπε ν ΢αησκπξηάλ, πνπ πέθηεη απφ ηα ςειά θακπαλαξηά ηεο Παλαγίαο».
΢ηηο 27 ζηεζήθαλε νδνθξάγκαηα. Ο Γθπζηάβ Πιαλο, πνπ ήξζε λα δεη ηνλ Οπγθφ,
πξφηεηλε ζηε Νηηληίλα λα ηεο πξνζθέξεη παγσηφ ζηελ Πιαο-Ρνπαγηάι. Δίρε δηθφ ηνπ
κφληππν, αιιά ζπλαληήζαλε ηφζεο ζπγθεληξψζεηο θαη θαληάξνπο ψζηε ν Πιαλο
θνβήζεθε γηα ηε κηθξή θαη ηελ μαλαγχξηζε ζπίηη ηεο. ΢ηηο 28 ε ζεξκνθξαζία έθηαζε
ηνπο 32 βαζκνχο ζε ζθηά. Σα Ζιχζηα Πεδία, πνπ ζε εηξεληθνχο θαηξνχο κνηάδαλε κε
ιηβάδη εγθαηαιεηκκέλν ζηνπο πεξηβνιάξεδεο, ζθεπάζηεθαλ ηψξα απφ ην πιήζνο. Ζ
καθξηλή ζπλνηθία ησλ Οπγθφ ήηαλ απνκνλσκέλε θαη δίρσο εηδήζεηο. Μεξηθά βφιηα
ζθπξίμαλε ζηνλ θήπν. Σελ πεξαζκέλε λχρηα ε Αδέια έθεξε ζηνλ θφζκν κηα δεχηεξε
Αδέια παρνπιή θαη θνπζθνκάγνπιε. Μαθξηά, αθνπγφηαλε ην θαλνλίδη. ΢ηηο 29 κηα
ηξίρξσκε ζεκαία ζηήζεθε ζηνλ Κεξακεηθφ. Ση γηλφηαλε; Ζ Γεκνθξαηία; Ο Λα
Φαγηέη, πνπ ζα κπνξνχζε λα πξνεδξεχζεη, θνβφηαλε ηφζν ηηο επζχλεο φζν αγαπνχζε
ηε δεκνηηθφηεηα. Κη απφζεζε ηε δεκνθξαηηθή ζεκαία ζηα ρέξηα ηνπ Γνχθα ηεο
Οξιεάλεο. Γελ ππήξρε πηα βαζηιηάο ηεο Γαιιίαο, ππήξρε βαζηιηάο ησλ Γάιισλ.
΢πρλά, ε ιεπηνκέξεηα ππεξθαιχπηεη ηελ νπζία.

Μσξνπά, Αληξέ, (1956), Οιύκπηνο ή Η δσή ηνπ Βηθηόξ Οπγθό, Δθδφζεηο Γαίδαινο,
Αζήλα, ζ. 235

10
Τν θαηλόκελν ηνπ 1814 κεηά ηνλ Ναπνιένληα αλαπαξάγεηαη ζηα 1830 κεηά ηνλ
Κάξνιν 10ν.
Σν 1830 είλαη κηα επαλάζηαζε πνπ ζηακάηεζε ζηε κέζε. Μηζή πξφνδνο θαη νηνλεί
δίθαην. Ζ ινγηθή φκσο αγλνεί ην πεξίπνπ φπσο ν ήιηνο αγλνεί ην θεξί. Πνηνο ζηακαηά
ηηο επαλαζηάζεηο ζηα κηζά ηνπ δξφκνπ; Ζ κπνπξδνπαδία. Γηαηί; Γηαηί ε κπνπξδνπαδία
είλαη ην ζπκθέξνλ πνπ έθηαζε ζηελ ηθαλνπνίεζε. Υηεο ήηαλ ε φξεμε, ζήκεξα ε
ρφξηαζε, αχξην ν θνξεζκφο.
Σν θαηλφκελν ηνπ 1814 κεηά ηνλ Ναπνιένληα αλαπαξάγεηαη ζηα 1830 κεηά ηνλ
Κάξνιν 10ν. Θέιεζαλ, εζθαικέλα, λα ζεσξήζνπλ ηελ κπνπξδνπαδία ηάμε. Ζ
κπνπξδνπαδία είλαη απιά θαη κφλν ην ηθαλνπνηεκέλν ηκήκα ηνπ ιανχ. Μπνπξδνπάο
είλαη ν άλζξσπνο πνπ έρεη ηψξα ηνλ θαηξφ λα θαζίζεη. Ζ θαξέθια δελ είλαη θάζηα.
΋ηαλ φκσο ζειήζεηο λα θαζίζεηο απφ πνιχ λσξίο, κπνξείο λα βάιεηο θξαγκφ ζηελ
ίδηα ηελ πνξεία ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο. Απηφ ην ιάζνο δηέπξαμε πνιιέο θνξέο ε
κπνπξδνπαδία. Γε γίλεζαη ηάμε επεηδή δηέπξαμεο έλα ζθάικα. Ο εγσηζκφο δελ
απνηειεί ππνδηαίξεζε ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ.
Δμάιινπ – πξέπεη λα είκαζηε δίθαηνη αθφκε θαη απέλαληη ζηνλ εγσηζκφ – ε
θαηάζηαζε πξνο ηελ νπνία έηεηλε, κεηά ην ηξάληαγκα ηνπ 1830, ην ηκήκα εθείλν ηνπ
έζλνπο πνπ νλνκάδεηαη κπνπξδνπαδία δελ ήηαλ ε αδξάλεηα, πνπ ζπγθξνηείηαη απφ
αδηαθνξία θαη νθλεξία θαη εκπεξηέρεη θαη ιίγε ληξνπή. Γελ είλαη ν χπλνο, πνπ
πξνυπνζέηεη κηα ζηηγκηαία ιεζκνζχλε πξνζηηή ζηα φλεηξα. Ήηαλ ην «Αιη».
Σν «Αιη» είλαη κηα ιέμε κε ηδηφκνξθν θαη ζρεδφλ αληηθαηηθφ δηπιφ λφεκα: ζηξαηφο
ζε πνξεία, δειαδή θίλεζε, θαη ζηάζε, δειαδή αλάπαπζε. «Αιη» ζεκαίλεη
αλαιαβαίλσ δπλάκεηο. Δίλαη ε έλνπιε θαη άγξππλε αλάπαπζε. Δίλαη ην ηεηειεζκέλν
γεγνλφο πνπ βάδεη ζθνπηέο θαη έρεη ην λνπ ηνπ. Σν ¨Αιη» πξνυπνζέηεη ρηεζηλέο θαη
απξηαλέο κάρεο. Δίλαη ην κεηαμχ ηνπ 1830 θαη ηνπ 1848. Απηφ πνπ ιέκε εδψ κάρε
κπνξεί επίζεο λα εηπσζεί θαη πξφνδνο.
Υξεηαδφηαλ ινηπφλ ζηελ κπνπξδνπαδία, φπσο θαη ζηνπο πνιηηηθνχο, έλαο άλζξσπνο
πνπ λα εθθξάδεη ηε ιέμε απηή: «Αιη». Έλαο Ναη κελ – αιιά Γε. Μηα ζχλζεηε
αηνκηθφηεηα πνπ λα ζεκαίλεη επαλάζηαζε θαη καδί ζηαζεξφηεηα, πνπ λα εδξαηψλεη
ην παξφλ δείρλνληαο κε εκθαλή ηξφπν φηη ην παξειζφλ δελ είλαη αζπκβίβαζην κε ην
κέιινλ.
Ο άλζξσπνο απηφο ππήξρε . Ολνκαδφηαλ Λνπδνβίθνο-Φίιηππνο ηεο Οξιεάλεο.
Οη 221 έθαλαλ ηνλ Λνπδνβίθν-Φίιηππν βαζηιηά. Ο Λαθαγηέη επηθνξηίζηεθε ηε
ζηέςε. Απνθάιεζε ηελ αλάξξεζε απηή θαιιίζηε ησλ δεκνθξαηηώλ. Σν δεκαξρείν ηνπ
Παξηζηνχ αληηθαηέζηεζε ηε κεηξφπνιε ηεο Ρεκο. Ζ αληηθαηάζηαζε ελφο πιήξνπο
ζξφλνπ απφ έλα κηζφ ζξφλν, απηφ ήηαλ ην «έξγν ηνπ 1830».
΋ηαλ νη επηηήδεηνη ηέιεησζαλ ηε δνπιεηά ηνπο, ηφηε θάλεθε ε πειψξηα δηαζηξνθή ηεο
ιχζεο πνπ είραλ δψζεη. ΋ιν απηφ είρε γίλεη εθηφο ηνπ δηθαίνπ ηεο απφιπηεο
κνλαξρίαο. Σν δίθαην απηφ θξαχγαζε: Γηακαξηχξνκαη! Κη έπεηηα, πξάγκα επίθνβν,
μαλαγχξηζε ζηε ζθηά.

Οπγθψ, Βίθησξ, (1988), Οη άζιηνη, Καζηαληψηεο, Αζήλα, ηφκνο 4, ζ. 1132-1133

11
Μόλν νη θνινζζηαίεο απηέο πόιεηο κπνξνύλ λα παξνπζηάζνπλ ηέηνηα ζεάκαηα.
Μόλν νη πειώξηνη απηνί ρώξνη κπνξνύλ λα εκπεξηέρνπλ ηαπηόρξνλα ηνλ εκθύιην
πόιεκν θαη ηελ αιιόθνηε ηνύηε εζπρία.
Γπν ρξφληα ηψξα ην Παξίζη είρε δεη, φπσο είπακε, αξθεηνχο μεζεθσκνχο. Σίπνηα δελ
είρε ηελ αιιφθνηε γαιήλε πνπ έρεη ε φςε ηνπ Παξηζηνχ ζηε δηάξθεηα κηαο εμέγεξζεο,
έμσ απ’ ηηο ζπλνηθίεο πνπ βξίζθνληαη ζε αληαξζία. Σν Παξίζη ζπλεζίδεη γξήγνξα ζε
φια – ε, πάιη ηαξαρέο, δελ είλαη ηίπνηα – θαη ην Παξίζη έρεη ηφζεο ζθνηνχξεο πνπ δε
ρνινζθά γηα ςηινπξάκαηα. Μφλν νη θνινζζηαίεο απηέο πφιεηο κπνξνχλ λα
παξνπζηάζνπλ ηέηνηα ζεάκαηα. Μφλν νη πειψξηνη απηνί ρψξνη κπνξνχλ λα
εκπεξηέρνπλ ηαπηφρξνλα ηνλ εκθχιην πφιεκν θαη ηελ αιιφθνηε ηνχηε εζπρία.
΢πλήζσο, φηαλ αξρίδεη ε εμέγεξζε, φηαλ αθνχγεηαη ην ηχκπαλν, ε ζάιπηγγα, ν
ζπλαγεξκφο, ν καγαδάηνξαο πεξηνξίδεηαη λα πεη: «Φαίλεηαη πσο γίλνληαη θαζαξίεο
ζηελ νδφ ΢αηλ-Μαξηέλ». Ή: «΢ην πξνάζηην ΢αηλη-Αληνπάλ».΢πρλά πξνζζέηεη
αδηάθνξα: «Ή θάπνπ εθεί θνληά». Πην χζηεξα, φηαλ αθνχγεηαη ν ζπαξαρηηθφο
ζφξπβνο ηεο κάρεο θαη ηα ππξά, ν καγαδάηνξαο ιέεη: «Βξε, γηα θνίηα, άλαςε γηα ηα
θαιά! ΢αλ ην ραιάδη πέθηνπλ νη ζθαίξεο!».
Λίγν κεηά, αλ ε εμέγεξζε απιψλεηαη θαη πιεζηάδεη, θιείλεη βηαζηηθά ην καγαδί ηνπ
θαη βάδεη γξήγνξα ηε ζηνιή ηνπ, δειαδή αζθαιίδεη ζε ζίγνπξν κέξνο ηελ πξακάηεηα
ηνπ θαη δηαθηλδπλεχεη ην άηνκφ ηνπ.
΢’ έλα ζηαπξνδξφκη, ζε κηα δηάβαζε, ζ’ έλα αδηέμνδν πέθηεη ηνπθεθίδη.
Οδνθξάγκαηα παίξλνληαη, ράλνληαη θαη μαλαπαίξλνληαη. Σν αίκα θπιά, ξηπέο
γαδψλνπλ ηηο πφξηεο θαη ηα παξάζπξα ησλ ζπηηηψλ, ζθαίξεο ζθνηψλνπλ ηνπο
αλζξψπνπο πάλσ ζην θξεβάηη ηνπο, θνπθάξηα γεκίδνπλ ην δξφκν. Λίγα ζηελά πην
πέξα αθνχγεηαη ν ήρνο απ’ ηηο κπίιηεο ηνπ κπηιηάξδνπ ζηα θαθελεία.
Γπν βήκαηα πην πέξα απ’ απηνχο ηνπο αηκαηνβακκέλνπο δξφκνπο, πεξίεξγνη
ζπδεηνχλ θαη γεινχλ. Σα ζέαηξα ιεηηνπξγνχλ θαη παίδνπλ επηζεσξήζεηο. Ακάμηα
πεξλνχλ κε θφζκν πνπ θαηεβαίλεη λα δεηπλήζεη ζηελ πφιε. Κακηά θνξά θαη ζηελ ίδηα
ζπλνηθία πνπ γίλεηαη κάρε. ΢ηα 1831 θάπνην γεξφ ηνπθεθίδη ζηακάηεζε, γηα λα
πεξάζεη έλαο γάκνο.

Οπγθψ, Βίθησξ, (1988), Οη άζιηνη, Καζηαληψηεο, Αζήλα, ηφκνο 4, ζ. 1143-1144

12
- Έρεηο άδηθν λα βξίδεηο ηνπο επαλαζηάηεο, θπξά. Γώζηε-κνπ-ό,ηη-παιηό-έρεηε.
Τνύην δσ ην πηζηόιη ζα δνπιέςεη πξνο ην ζπκθέξνλ ζνπ. Γηα λα 'ρεηο ζην θαιάζη
ζνπ πην πνιιά πξάγκαηα πνπ λα ηξώγνληαη.
- Οη δνπιεηέο δελ πάλε θαιά. ΢ηνπο ζθνππηδνηελεθέδεο πηα δε βξίζθνπκε ηίπνηα. Σα
ηξψλε φια.
- Τπάξρνπλε θαη πην θησρνί απφ καο, θπξα-Βαξγθνπιέκ.
- Α, λαη, απάληεζε ε παιηαηδνχ κε αμηνπξέπεηα, απηφ λα ιέγεηαη, εγψ έρσ κηα θάπνηα
θαηάζηαζε.
Αθνινχζεζε κηα παχζε θη χζηεξα ε παιηαηδνχ, ελδίδνληαο ζηε βαζηά εθείλε αλάγθε
ηνπ αλζξψπνπ λα ηα βγάιεη φια ζηε θφξα, πξφζζεζε:
- Σν πξσί, φηαλ γπξλψ, μεζθνλίδσ ηελ θαιάζα. Κάλσ ην μεζθαξηάξηζκα. Ζ θάκαξα
κνπ γεκίδεη ζσξνχο δηάθνξνπο. Βάδσ η' απνθφξηα ζ' έλα θαιάζη, ηα παληθά ζην
ληνπιάπη κνπ, ηα κάιιηλα ζηνλ θνκφ κνπ, ηα παιηφραξηα ζηε γσληά ηνπ παξαζπξηνχ,
φ,ηη ηξψγεηαη ζην ηζνπθάιη κνπ, ηα γπαιηά ζην παλί κνπ, ηα ηζφθαξα πίζσ απ' ηελ
πφξηα θαη ηα θφθαια θάησ απ' ην θξεβάηη κνπ.
Ο Γαβξηάο είρε ζηαζεί πην πέξα θαη ηηο άθνπγε:
- Ρε κπακπφγξηεο, ηνπο ιέεη μαθληθά, ηη ζαο έπηαζε θαη ην ξίμαηε ζηελ πνιηηηθή;
Ζ νκνβξνληία ηνπ απάληεζε, ζπλαπνηεινχκελε απφ ηέζζεξα ζθνπμίκαηα:
-Νάηε πάιη ε αιαλαξία!
-Μα ηη θξαηάεη ζην θνπιάδη ηνπ; Πηζηφιη!
-Δίδεο εθεί, ην κπμηάξηθν!
-Άκα δε ξίμεη ηελ θπβέξλεζε, δελ κπνξεί, βιέπεηο!
Ο Γαβξηάο, αθαηάδερηνο, πεξηνξίζηεθε γηα αληίπνηλα λα ηνπο θάλεη κηα θνξντδεπηηθή
ρεηξνλνκία θνπλψληαο ηελ παιάκε ηνπ κε ηνλ αληίρεηξα ζηε κχηε ηνπ.
Ζ παιηαηδνχ αγξίεςε:
-Οπ λα ραζείο, μππφιπην ηάγκα!
Δθείλε πνπ άθνπγε ζην φλνκα θπξα-Παηαγθφλ ρηχπεζε ηα ρέξηα ηεο ζθαλδαιηζκέλε:
-Θα ‘ρνπκε κεγάια πξάκαηα, λα κνπ ην ζπκάζηε. Σν ηδφβελν πνπ θάζεηαη ζην δίπια,
απηφλε κε ην κνχζη, ληε, ηνλ έβιεπα λα πεξλά θάζε πξσί κε κηα θνπειηά αγθαδέ, κηα
κε ξνδ ζθνπθάθη. ΢ήκεξα ηνλ είδα λα βγαίλεη αγθαδέ κ' έλα ηνπθέθη. Ζ θπξά-Μπαζέ
έιεγε πσο ηελ πεξαζκέλε βδνκάδα έγηλε επαλάζηαζε ζην... ζην... πνπ έρεη ηα θαιά
βνδηλά; ΢ην Πνληνπάδ. Σνχην δσ ην κπαζκέλν δελ ην βιέπεηε κε ηελ πηζηφια ηνπ; Σν
΢ηειεζηέλ ιέλε πσο ην 'ρνπλε γεκίζεη θαλφληα. Ση ζέιεηε λα θάλεη ε θπβέξλεζε κ' φια
ηνχηα ηα παηδαξέιηα πνπ φιν θαη θαηλνχξηα ζθαξθίδνπληαη γηα λα ηαιαηπσξνχλ ηνλ
θνζκάθε; Μφιηο πήγακε λα εζπράζνπκε ιηγάθη χζηεξ' απ' φια ηα πάζε ηνπ Υξηζηνχ
πνπ ηξαβήμακε. Κη εθείλε ε θαθνκνίξα ε βαζίιηζζα πνπ ηελ είδα λα πεξλά κεο ζηελ
άκαμα! Άζε πνπ φι' απηά ζα αθξηβχλνπλ ηνλ ηακπάθν. Οη παιηάλζξσπνη! ΢ίγνπξα
ζηελ θξεκάια ζα θαηαιήμεηο, θαηζαπιηά!
- Με ξνπθάο ηε κχηε ζνπ, Καπληθαξέα κνπ, είπε ν Γαβξηάο. ΢θνχπηζε ην ην
αθξσηήξη ζνπ.
Καη ζπλέρηζε ην δξφκν ηνπ.
Μφιηο βξέζεθε ζηελ νδφ Παβέ, ηνπ μαλάξζε ζην λνπ ε παιηαηδνχ θαη άξρηζε ηνχην
ην κνλφινγν:
- Έρεηο άδηθν λα βξίδεηο ηνπο επαλαζηάηεο, θπξά. Γψζηε-κνπ-φ,ηη-παιηφ-έρεηε. Σνχην
δσ ην πηζηφιη ζα δνπιέςεη πξνο ην ζπκθέξνλ ζνπ. Γηα λα 'ρεηο ζην θαιάζη ζνπ πην
πνιιά πξάγκαηα πνπ λα ηξψγνληαη.
Άθνπζε μαθληθά ζφξπβν πίζσ ηνπ· ήηαλ ε ζπξσξίλα ε Παηαγθφλ πνπ ηνλ είρε πάξεη
απφ πίζσ θαη πνπ ηνπ ΄δεηρλε απφ καθξηά ηε γξνζηά ηεο θσλάδνληαο:
- Παιηνκπάζηαξδε!
- Α, είπε ν Γαβξηάο, γηα ην αλ είκαη κπάζηαξδνο ή φρη, αδηαθνξψ παληειψο!

13
Λίγν κεηά πεξλνχζε έμσ απφ ην κέγαξν Λακνπαληφλ. Δθεί έκπεμε ηελ εμήο θξαπγή:
- Δηο πνξείαλ πξνο κάρελ!
Κη χζηεξα ηνλ έπηαζε κηα θξίζε κειαγρνιίαο, Κνίηαμε ην πηζηφιη ηνπ κε χθνο
επηηηκεηηθφ πνπ πξνζπαζνχζε λα ην θάλεη πην ηξπθεξφ.
-Δγψ πάσ κπξνο, ηνπ είπε, εζχ φκσο δελ παίξλεηο κπξνο.
Έλα ζθπιί κπνξεί λα απνζπάζεη ηελ πξνζνρή απφ έλα ιχθν. Πεξλνχζε έλα ζθπιάθη
πεηζί θαη θφθαιν. Ο Γαβξηάο ην ιππήζεθε.
-Δ, ζθπιαξάθν κνπ, είπε. Μνηάδεηο ζαλ λα θαηάπηεο βαξέιη θαη λα ζνπ θαίλνπληαη ηα
ζηδεξέληα ζηεθάληα ηνπ.
Πήξε κεηά ην δξφκν γηα ην ΢αηλ-Εεξβέ.

Οπγθψ, Βίθησξ, (1988), Οη άζιηνη, Καζηαληψηεο, Αζήλα, ηφκνο 4, ζ. 1153-1154

14
Ήηαλ όινη ηνπο ζρεδόλ αξκαησκέλνη.
΢ην κεηαμχ ν Γαβξηάο, ζηελ αγνξά ηνπ ΢αηλ-Εαλ, πνπ ην αζηπλνκηθφ ηεο ηκήκα είρε
ήδε αθνπιηζηεί, βξήθε κηα νκάδα πνπ ηελ νδεγνχζαλ ν Αλδνινξά, ν Κνπξθεξάθ, ν
Κνκπεθέξ θαη ν Φετγχ θη έζκημε καδί ηεο. Ήηαλ φινη ηνπο ζρεδφλ αξκαησκέλνη. ΢ηελ
νκάδα είραλ πξνζηεζεί θη ν Μπανξέι καδί κε ηνλ Εαθ Πξνπβέξ. Ο Αλδνινξά είρε
έλα θπλεγεηηθφ δίθαλλν, ν Κνκπεθέξ έλα ηνπθέθη εζλνθχιαθα κε αξηζκφ ιεγεψλαο
πάλσ, θαη ζηελ ηζέπε ηνπ δπν πηζηφιηα πνπ θαίλνληαλ κέζα απ’ ηελ μεθνχκπσηε
ξεληίγθνηα ηνπ, ν Εαλ Πξνπβέξ έλα παιηφ κνπζθέην ηνπ ηππηθνχ, ν Μπανξέι κηα
θαξακπίλα, ν Κνπξθεξάθ αλέκηδε έλα κπαζηνχλη πνπ θαηέιεγε ζε μίθνο ζηελ άθξε.
Καη ν Φετγχ, κε γπκλφ ζπαζί ζην ρέξη, βάδηδε θξαπγάδνληαο: «Εήησ ε Πνισλία!»
Έξρνληαλ απ’ ηελ απνβάζξα Μνξιάλ, ρσξίο ιαηκνδέηεο, ρσξίο θαπέια,
ιαραληαζκέλνη, κνχζθεκα απ’ ηε βξνρή, θαη κε ηελ αζηξαπή ζηα κάηηα. Ο Γαβξηάο
ηνπο πιεζίαζε κε αηαξαμία.
-Πνχ πάκε;
-Έια, ηνπ είπε ν Κνπξθεξάθ.
Πίζσ απ’ ηνλ Φετγχ, βάδηδε ή κάιινλ ρνξνπεδνχζε, ν Μπανξέι, ζαλ ην ςάξη ζην
λεξφ ηεο εμέγεξζεο. Φνξνχζε έλα γηιέθν θξεκεδί θαη πεηνχζε ζπλζήκαηα
εκπξεζηηθά. Σν ρξψκα ηνπ γηιέθνπ ηνπ αλαζηάησζε έλαλ πεξαζηηθφ πνπ θψλαμε
ζνξπβεκέλνο:
-Να ηνη νη θφθθηλνη!
-Κφθθηλνη θαη μεθφθθηλνη! Απάληεζε ν Μπανξέι. Αζηέ, είζαη παληθφβιεηνο. ΋ζν γηα
κέλα, δελ ηξέκσ θαζφινπ κπξνζηά ζηελ παπαξνχλα θαη δε ζθηάδνκαη θαζφινπ ηα
θφθθηλα καληηαξάθηα. Αζηέ, πίζηεςέκε, αο αθήζνπκε ην θφβν ηνπ θφθθηλνπ ζηα
θεξαζθφξα.

Οπγθψ, Βίθησξ, (1988), Οη άζιηνη, Καζηαληψηεο, Αζήλα, ηφκνο 4, ζ. 1157-1158

15
Η επηηπρία ηεο Δπαλάζηαζεο ηνπ 1830 απαηηνύζε ηελ εμηδαλίθεπζε ηνπ «ιανύ»,
ν νπνίνο ππνηίζεηαη όηη ηελ έθαλε.
Οη απεηθνλίζεηο πάιη ησλ καδψλ ζηε Γαιιία άιιαμαλ θαηά έλα αμηνζεκείσην ηξφπν
κεηά ηελ επαλάζηαζε ηνπ 1830. Πξηλ απφ απηή ηελ επνρή, εκθαλίδνληαλ γεληθφηεξα
κεκνλσκέλα πξφζσπα κέζα ζηηο νκάδεο – φπσο ζηελ Αγγιία ηνπ Hogarth – αιήηεο,
δεηηάλνη ή κπεθξήδεο κε εθθξάζεηο πνπ έθηαλαλ κέρξη ην γθξνηέζθν. Μεηά ηελ
Δπαλάζηαζε, απφ ηελ άιιε πιεπξά, άξρηζαλ λα απεηθνλίδνληαη νινέλα θαη πην
θαζαξνί, θαινληπκέλνη θαη ηδεαιηζηέο, φπσο ζηελ εηθφλα ηνπ Delacroix, Η Ειεπζεξία
νδεγεί ην ιαό. Δίλαη δχζθνιν λα πηζηέςεη θαλείο πσο κηα ηφζν κεγάιε κεηαβνιή ζηηο
θνηλσληθέο ζηάζεηο ζπλέβε ηφζν γξήγνξα. Δίλαη πην πηζαλφ πσο απηφ πνπ άιιαμε
ήηαλ νη ηξέρνπζεο ηδέεο ζρεηηθά κε απηφ πνπ είλαη γλσζηφ ζήκεξα σο «πνιηηηθά
νξζφ». Ζ επηηπρία ηεο Δπαλάζηαζεο ηνπ 1830 απαηηνχζε ηελ εμηδαλίθεπζε ηνπ
«ιανχ», ν νπνίνο ππνηίζεηαη φηη ηελ έθαλε.

Burke, Peter, (2003), Απηνςία – Οη ρξήζεηο ησλ εηθόλσλ σο ηζηνξηθώλ καξηπξηώλ,

Μεηαίρκην, Αζήλα, ζ. 145

Τν ζέκα ήηαλ όηη γηα κεξηθνύο ζύγρξνλνπο ζεαηέο ε εηθόλα αλαθαινύζε ηε

δεκνθξαηία πνπ εγθαζηδξύζεθε ην 1792, κεηά ηελ εθηέιεζε ηνπ βαζηιηά ΙΣΤ΄,
θαη γη’ απηό δεκηνπξγνύζε ακεραλία ζηα κνλαξρηθά θαζεζηώηα.
…Δπίζεο, ε ζχγρξνλε κνίξα ηνπ πίλαθα δσγξαθηθήο ηνπ Delacroix, Η Ειεπζεξία
νδεγεί ην ιαό, γηα παξάδεηγκα, απνηέιεζε έλα είδνο ζεξκφκεηξνπ, πνπ κεηξνχζε ηελ
πνιηηηθή ζεξκνθξαζία. Σν 1831 ν πίλαθαο αγνξάζηεθε απφ ηελ θπβέξλεζε, ην 1833
ηνλ έθξπςαλ ζε έλα ππφγεην, ην 1849 έθαλε κηα ζχληνκε επαλεκθάληζε, γηα λα
εμνξηζηεί θαη πάιη αθφηνπ ν Λνπδνβίθνο Ναπνιέσλ βξηζθφηαλ ζηαζεξά ζηελ
εμνπζία. Σν ζέκα ήηαλ φηη γηα κεξηθνχο ζχγρξνλνπο ζεαηέο ε εηθφλα αλαθαινχζε ηε
δεκνθξαηία πνπ εγθαζηδξχζεθε ην 1792, κεηά ηελ εθηέιεζε ηνπ βαζηιηά Η΢Σ΄, θαη γη’
απηφ δεκηνπξγνχζε ακεραλία ζηα κνλαξρηθά θαζεζηψηα. Ζ θαηαδίθε ηνπ Daumier
θαη ησλ ζπγθξαηνπκέλσλ ηνπ ην 1832 ζε έμη κήλεο θπιάθηζε, επεηδή έθηηαμαλ κηα
θαξηθαηνχξα ηνπ βαζηιηά Λνπδνβίθνπ Φίιηππνπ, δηαθσηίδεη, επίζεο, ηελ εζηθή θαη
πνιηηηθή ζηάζε ηεο επνρήο, φπσο θαη ε δίθε ηνπ Flaubert γηα ηελ έθδνζε ηνπ έξγνπ
ηνπ Μαληάκ Μπνβαξύ (1857).

Burke, Peter, (2003), Απηνςία – Οη ρξήζεηο ησλ εηθόλσλ σο ηζηνξηθώλ καξηπξηώλ,

Μεηαίρκην, Αζήλα, ζ. 230

16