Professional Documents
Culture Documents
------------------
isbn: 978-99943- 35- 91- 3
“ Nous laisserons ce - monde - ci aussi sot et mechant que nous
l’avons trouve en y arrivant “
Volter
Morëm rrugën për në Fier unë dhe miqtë e mi nga Mitrovica për të marrë pjesë në promovimin e librit me
poezi Mirë se erdhe Lamtumirë!... të mikut tonë të madh, poetit Petraq Kote. Të marrësh rrugën nga Prishtina e
Mitrovica në këtë stinë të vitit ( temperatura në Prishtinë shënonte – 15 gradë celsiues ) për një përurim libri apo
edhe për një manifestim letrar, çfarëdo qoftë ai, besoj se është një sakrificë. I kemi hyrë me vetëdije të plotë kësaj
aventure dhe nuk jemi penduar aspak. Autori i librit dhe vetë libri, sikurse edhe takimi “Fjala poetike Apollonia
2007”, e meritojnë këtë. Sa më përket mua personalisht, unë në këtë takim sjell edhe një befasi të vogël:
dorëshkrimin e këtij libri, të cilin autori ma pat dërguar për lexim e redaktim para më se një viti. Asgjë e
jashtëzakonshme, do të thoshte dikush me të drejtë. Dhe ashtu është vërtet, sikur kjo histori të mos kishte edhe një
“bisht” prapa, ashtu siç e ka, sipas fjalës popullore, dardha. E kam mbajtur këtë dorëshkrim me muaj të tërë në
kabinetin tim të punës në Prishtinë, ku brenda ditës hyjnë e dalin me dhjetëra studentë, mes qindra librash, punimesh
e dorëshkrimesh... As kjo s’është diçka e pazakontë, mund të thoni me të drejtë. E pazakonshmja qëndron në faktin
që ky dorëshkrim me poezi i Petraq Kotes ka bredhur pothuajse nëpër krejt trevat shqiptare, nëpër të gjitha viset për
të cilat flitet në këto vargje: në Kosovë, në viset shqiptare në Maqedoni e, madje, edhe në Ulqin; ka kaluar (në kthim
nga Ulqini) nëpër Shkodër, Tiranë, Elbasan, Librazhd, Qafëthanë, Strugë e Ohër, për të ardhur përsëri në
vendlindjen e tij dhe tek i zoti - poeti Petraq Kote.
E pata lexuar me kujdes dorëshkrimin e Petraqit, me laps në dorë, siç lexoj pothuajse gjithmonë dhe, në një email
dërguar autorit më 25 shtator 2006, pata shkruar:
”Petraq Kote rri zgjuar mbi vargje, ritme, figura, metafora… Ai vjen nga Apollonia e lashtë, ku ngahera janë
përkundur arti dhe poezia. I përket qerthullit të krijuesve të sotëm fierakë, që me veprat e tyre konkurrojnë lirshëm
në tregun e vlerave të letërsisë kombëtare. Poezia e Petraqit është poezi e një shpirti të rebeluar, që s’pajtohet dot me
gjendjen në të cilën është katandisur Atdheu i tij. Ai urren dogmat e të gjitha llojeve, që kufizojnë lirinë njerëzore
dhe proteston zëshëm kundër tyre.
Kote është mjeshtër i peizazhit myzeqar, të cilit i jep një dimension universal. Vargu i tij është i gjallë, dinamik,
përplot tension emocional. Në vargjet e këtij libri buçet zëri i një poeti që ka unin e vet; një zë thellësisht njerëzor e
burrëror, që përballë të rëndomtës, absurdit e banales, vë ëndrrën për një botë më të mirë e më humane, ku njerëzit
do të jenë njerëz e jo varre.
Kemi të bëjmë me një poezi që komunikon direkt me jetën dhe njerëzit e jo me vargje libreske, çfarë ka shumë në
kohën tonë. Në vend të skemave e kallëpeve letrare, Kote preferon fjalën e gjallë e të frymëzuar poetike, ku nuk
mungojnë gjetjet interesante, ritmi dinamik dhe figurat, herë-herë, surreale”.
Ky tekst është vënë i plotë në kopertinën e mbrapme të librit Mirë se erdhe Lamtumirë!... dhe unë si autor i tij nuk
kam ç’t’i shtoj e as t’i heq as tani që ka kaluar më se një vit nga koha kur e kam shkruar atje në studion time në
Prishtinë. E rilexova këto ditë librin e Petraqit, tani në formë të shtypur, si libër, me një pikturë të bukur në ballinë,
vepër e piktorit Leonidha Bullgari dhe hetova në të vlera që mbase nuk i kisha hetuar plotësisht herën e parë, për
disa prej të cilave do t’i them dy fjalë në vazhdim.
Petraq Kote ( Fier, 1959 ) është ndër të rrallët poetë bashkëkohorë shqiptarë, që kërkon me ngulm rrënjët e qenies
sonë kombëtare, duke u kthyer shpesh në Arkadinë shqiptare të quajtur Iliri a Illyricum, për të ndërtuar me vargje
Via Egnatia-n e udhëtimit tonë nëpër shekuj. Në një poezi me titull “...Dikur ishte Iliri”, të shkruar në Janinë në vitin
2002, poeti vajton fatin e zi të Çamërisë, drama tragjike e së cilës ia zbardh pendët korbit (Kur u vra Çamëria korbi e
pa/ dhe u zbardh), si thuhet në dy vargjet e para të vjershës. Më tej poeti e përfytyron Çamërinë si një grua të ve, që
bredh me dhimbjen memece të çamëve ullishtave e anës deteve, e mbështjellë me shami kuq e zi. Copëtimi i tokave
shqiptare në tavolinat e fuqive të mëdha, që në tekstin poetik konkretizohet nëpërmjet emrave gjeografikë: Artë,
Prevezë, Follorinë, Manastir, Ulqin etj. është një obsesion i këtij poeti. Ky obsesion afishohet poetikisht nëpërmjet
fjalës plagë. Çamëria është plagë që kullon gjak. Poeti e hap dhe e mbyll vjershën me pikat e heshtjes ose retiçencën,
duke shtuar poshtë emrave të mësipërm vargun: “... ka Iliri poshtë tyre!” Thënia e mësipërme, e shqiptuar si
eksklamacion, do të mund të artikulohej edhe ndryshe, fjala vjen në formën e pyetjes retorike: “... a ka Iliri poshtë
tyre?”. A ka Iliri poshtë nesh, në ne dhe brenda nesh? Iliria në vargjet e Petraq Kotes është metaforë e lashtësisë
shqiptare dhe e shpirtit liridashës, me një fjalë e esencës së patjetërsueshme të etnosit. Së paku unë jam i prirur ta
lexoj kështu këtë shenjë gjuhësore shumë frekuente në vargjet e këtij poeti.
Në librin Mirë se erdhe Lamtumirë!... trajtohet gjerësisht tema e historisë dhe e gjeografisë shqiptare, por
autori i tij, Petraq Kote, megjithatë, nuk është poet i historisë, por i bashkëkohësisë. E kaluara tek ai i flet të sotmes,
kurse e mira, siç thoshte demiurgu i fjalës shqipe, Jakov Xoxa, në të pakalueshmin Lumi i vdekur, duket sikur i jep
diçka së keqes dhe anasjelltas. Te Petraqi rrinë pranë e pranë Peizazhi mollos dhe Gjaku i martirëve të Kosovës (tituj
vjershash), kurse fragmentet e historisë së lashtë, të gjymtuara si statujat e Apollonisë, pleksen me imazhin e qytetit
të ndarë në dysh me emrin Mitrovicë, që nuk e ka lënë të qetë poetin dhe e ka ndjekur pas vazhdimisht që nga vizita
e tij e parë në këtë qytet.
Atdheu është strumbullari rreth të cilit enden fijet e lëmshit poetik të Petraq Kotes, kurse atdhe për të nuk
është vetëm Shqipëria shtetërore, por e gjithë hapësira shqiptare. Poezia e tij është dialog me atdheun dhe himn lirisë
së tij, por edhe protestë kundër së keqes e shëmtisë që e ka kapluar atdheun e poetit, i cili, në vend se “me kostum
madhështie e trimërie” vishet “me re, me llafe, me drama, me komedi”, kurse në prehër në vend se kurora i prehet
qivuri (vjersha Atdhe, lahu!). Një poet shqiptar i viteve ’60, Trifon Xhagjika, qe pushkatuar midis Tirane nga
diktatura komuniste vetëm pse kishte guxuar ta shihte Atdheun lakuriq, ashtu siç ishte në të vërtetë. “E pashë
Atdheun lakuriq!” - klithte ky poet fatkeq në fillim të viteve gjashtëdhjetë dhe thërriste me sa zë kishte:
“Ndihmomëni të qesh!/ Ndihmomëni të gëzoj!”. Në vend se dora e ndihmës, e çiku plumbi i pushkës plot 46 vjet më
parë, më 23 dhjetor 1963, në prag të Krisht-lindjeve, që do të ndaloheshin me ligj, ashtu sikurse edhe festat e tjera
fetare, 3-4 vjet më vonë. Po të kishte jetuar në atë kohë, ndoshta edhe autori i këtij libri do ta pësonte të njëjtin fat si
poeti tragjik Xhagjika nga Tirana, që iu mbyll goja me plumb ose si sivëllai i tij çam nga Ninati, Bilal Xhaferi, që u
detyrua të degdisej nga atdheu në fund të viteve ‘60, vetëm pse kishte guxuar të mendonte me kokën e vet.
Rebelizmi gjithmonë është paguar shtrenjtë në këto gërxhe ballkanike, madje edhe sot kur kohërat kanë ndryshuar
tagri i tij nuk është aspak i lehtë.
Petraq Kote si poet reagon në mënyrën e tij ndaj dukurive të tranzicionit shqiptar, këtij tranzicioni “bishtdhelpër”,
siç do ta quajë poeti lezhian, Ndoc Gjetja, ku nuk dihet mirë ku mbaron liria dhe e vërteta dhe ku fillon anarkia e
gënjeshtra; ku atdhetari e demokrati nuk shquhen nga diktatori e krimineli dhe ku ndodhin edhe sa e sa anomali të
tjera, që e sjellin individin në pozitë që ta ndiejë veten “të lirë në burg dhe të burgosur në liri”, si thuhet në vjershën
e shkurtër Momenti, që, si shumë poezi të tjera të Petraqit, ka një thelb paradoksal. Dhe jo vetëm kaq. Poeti sheh
ngado: “ditë të veremta”, “fshatarë pa lavdi”, “burra që rrëzohen”, njerëz të dëshpëruar, tabute, varre, qirinj,
qimitere... Subjekti lirik jeton në një qytet ku bie “shi thashethemesh” dhe në një vend ku fjala “pushtet” mund të
lexohet edhe “pusht” (f. 132).
Petraq Kote është poet që, si shprehet miku i tij poet, Alfred Mehmeti, dëshiron t’i bëjë autopsinë kohës së
vet. Me skalpelin e vargjeve të tij, herë-herë deklarative, ai pret, flet, operon, gjykon, beson, dyshon. Në një nga
vjershat e tij, që si titull ka pikërisht foljen dyshoj (Dyshoj..., f. 147), pasi pohon tri herë radhazi se gënjeshtra e ka
emrin: qeveri, shtet, pushtet, por jo edhe Komb; se gënjeshtra e ka emrin: udhëheqës, zgjedhje, votë, por jo edhe
Popull dhe se gënjeshtra e ka emrin: mirëqenie, punë, lekë, por jo edhe Ndershmëri, poeti shpreh gjykimin se ka
filluar të dyshojë edhe në këto kategori. “Ruana zot, nëse edhe guri më tradhton”, pat thënë dikur Ali Podrimja në
librin e tij Credo (1976), në një kohë kur letërsia e Kosovës i bënte jehonë ankthit ekzistencialist si filozofi dhe
gjuhës simbolike në poezi.
Me temat, motivet, idetë, shprehjen dhe sensibilitetin e saj poezia e Petraqit është poezi e tipit avangard.
Revolta qëndron në bazën e kësaj poezie dhe është një veçori tipike e saj. Lexuesit që nga poezia lirike kërkojnë
përsosmëri artistike, mund të mos e gjejnë atë në poezinë e Petraq Kotes, e cila nga pikëpamja gjuhësore lë për të
dëshiruar, por kjo “papërsosmëri” e saj, është tipar i stilit të autorit, i cili është, si thamë, stil avantgard. Teoricieni i
shquar rus, Lotmani, duke shkruar për poezinë e Majakovskit dhe të Pasternakut, konstatonte se poezia e këtyre dy
poetëve, ndër më të mëdhenjtë e kohës së vet dhe të mbarë shekullit XX, nuk ishte e përsosur si strukturë e, madje,
as edhe e formësuar plotësisht si e tillë, por edhe se forca e kësaj poezie qëndron te vitaliteti i verbit poetik e jo te
destilimi i saj estetik, të themi kështu.
Vëllimi poetik Mirë se erdhe Lamtumirë!..., në të cilin autori ka përfshirë rreth 150 poezi, të pandara në
cikle siç veprojnë zakonisht poetët e sotëm, sjell tema, motive, ide, vizione, mesazhe dhe ngjyrime të fuqishme
emocionale e estetike, që nuk e lënë indiferent lexuesin. Përkundrazi. Ato e mbajnë të tendosur vëmendjen e lexuesit
nga fillimi e gjer në fund dhe e nxisin që t’u rikthehet përsëri shumë poezive e vargjeve të librit. Ky nuk është
vëllimi i parë me poezi i poetit tashmë të njohur Petraq Kote, por mund të thuhet lirisht se është ndër më të
realizuarit, nëse jo edhe më i realizuari.
Mirë se vjen në poezinë shqipe me zërin tënd të fuqishëm e vargun përplot emocion e dramaticitet, miku
ynë poet, Petraq Kote! Në qiellin e saj të paskaj ka vend për të gjithë poetët e vërtetë.
(Fjalë e mbajtur në promovimin e librit Mirë se erdhe Lamtumirë!... të poetit Petraq Kote, në kuadër të
manifestimit letrar “Fjala poetike Apollonia 2007” më 23. 12. 2007 në Fier)
Botuar në “ Epoka e Re “ Prishtinë
Botuar në “ Tirana Observer “
Botuar në “ Zemra shqiptare “ Zvicer
Botuar në “ Fjala e Lirë “ Londër 16 qershor 2009
… Poezia e Petraqit dhe proza është artikulim i guximit. Metafora e tij është sociale.
Kërkon, arsyeton, rrebelohet. Jeta paradoksale është lënda e ndjeshmërisë së tij…
... Petraq Kote është poet i klasit të parë. Poet i dhimbjes kombetare.
petraq kote
Petraq KOTE Mirë se erdhe Lamtumirë!… poezi
-------------------------------------------------------------------
Pasaportën fëmijës
ia jep varri i të parit të tij,
nuk ia jep djepi …
Ne,
nipërit,
mbesat,
përrenjtë e rinj
përkundemi dhe rritemi në prurjet e freskëta të vijave
pa kaligrafi,
që nisin e shkruhen tek varret,
këto shtëpi kodesh,
që mbajnë Margjinën Shqiptare mbushur
pa vahe,
pa cektina …
Pastaj,
si babai dhe nëna i ndërruan një stacion,
një jetë …
Ai malë që hekuros re
nga shpirti të zbardhura
me shpirt të nxir,
kalon mbi shpinën time të shtypur matan lumit të mendjes
e rrëzohet për brigje detesh…
O, fusha ime e shtruar për Inën Adriatikase
në qafën e puthur
të lindjes së diellit më me sy në botë,
përse litarët e frikës nuk i këput që unë të të dua edhe më çart?!
Ti nuk e shikon këtë ujë kur dheut i arratiset ç’formuar,
a, s’i vjen prej larti
Mallit duke qar?!...
Burra që rrëzohen …
Ti erdhe përgjysmë …
Po bëhet e mërzitshme,
vdes shpesh.
Shoh zjarr.
Digjet në rrjedhën e lumit të rrëmbyer të shqiptarëve
pse gjurmët e diellit, që dikur këtej kalonte,
hëna tani i shkel.
Po bëhet e mërzitshme,
lind shpesh
me gra në krahë
në majë të burrërive që s’lindin …
Qyteti pa mend
Në hartën e qytetit,
hiri guerril hodhi shenja të reja topografike:
edhe plumbat,
granatat,
edhe predhat,
thikat,
politikat
e gjaku
shënoi përrenjtë e tij,
krojet …
O Zot … që pihen!
Edhe veteranët
i ngritën prapë përmendore gënjeshtrës.
Mendja?!
Oh, mendja
nuk ishte në qytet atë kohë …
Në hartën e qytetit
mendja e ka vendin bosh.
Kam frikë se dikur, kur mendja të jetë në prani,
s’do të ketë më vend për mendjen në qytet
e atëhere lindjen e diellit
do ta shoh në krahët e korbave - mëngjes.
pa kryqe
edhe prej mendjeje.
Me ndjenjën e hirit në fytyrën time vatër e shuar
dhe tërmetit në gjoks,
me këngët e motrave qyqe
për një kufomë që vjen sa herë rinia vjen,
pyes veten
varre jemi apo njerëz ???
Përmendorja e Shqipërisë
Zot! …
bijtë e tu,
sa herë bënë breza në sytë e tu
bënë lindje të gënjyer,
bënë jetë të gënjyer,
bënë vdekje të gënjyer.
Pa kapak
Iliri mirazhmadhe
po marr lumenjtë dhe përrenjtë e tu
të punoj xhamadanë dhe takije të ujta …
… pa kapak koka ime.
… çmendina e poezive
Tashmë
kurioze perënditë vrapuan një natë
vetë,
si hije
dhe prej xhamave sy me xhama,
pamjen e brendshme përpinë.
Ç’ të shihnin?
Ishin poezitë brenda… që s’ flinin,
Zoti i kishte sjellë …
e kishte bërë pallatin çmendinë!
Poezia heroinë
Ky
do të jetë shansi im i vetëm
i ç’kujdesit.
… ditët e veremta
Të zakonshmit
zakonisht e fshehin të pavërtetën tek hamendja,
dëshira,
ëndrra e mëngjesit me rrugëdalje
duke mos kuptuar shumëfishin e dhimbjes heroike.
Pasiguria kufomë
bredh në errësirën subjektive të gjykimit, e lodhur,
përsiatjet me intelekte të brishta
kthehen në larva të frikshme
hipur mbi kalin e fanta – zisë,
ku shformen ëndrrat e netëve shtatzane
që pjellin ditët e veremta …
Tabuti im
Të çahet mish,
damarë e kocka,
të dalë nga unë atdheu
dhe në të çarat e Atdheut
të hyjë Atdhe, atdheu.
Reja…
Do çohem shpejt,
se barin paskam shtypur,
ku ka poet
mbiemrin të ketë Tiran?!
Janë mullinj mallesh,
vorbulla kujtimesh,
çmendin me dije të bukurat në çdo anë …
Koka
S’kam tjetër
buzëqeshje të lodhura …
Kurvat
Ju që e quani kurvë,
që e quani rrospi,
i ofruat punë, bukë, rroba ndonjëherë asaj,
të paktën ato herë,
kur drejtori, shefi, përgjegjësi juaj
drekën, fjetjen dhe seksin në motele, hotele luksoze jua dha
që ju të emëroheshit drejtoresha, kryetare dege, apo të ruanit
vendin e pamerituar të punës, pastaj?!
Fati arrogant
… panteonet mitake
Po pi me mitet,
bumerang ngjyrë gjaku
me heshtjen e tyre të varrtë gotat mbush,
me vetmitë e vazhdueshme, ku lavditë e gjata mbyten,
misteri edhe bredhjet Aleksandriane
më dehin
mua, sarhoshin që dehemi me Shqipëri,
e në të pastajmen vjell…
panteone mitake.
Mendimi i popullit …
Më duket se populli
mendon të kundërtën.
Të jetë i vdekshëm Zoti
votoi ai së fundi…
dhe të mos vdesin
( mbretërit
presidentët
kryeministrat
ministrat )
kriminelët
O Zot!
Shuarja e personalitetit
Luftëtari e panjohur
… diejtë që s’ndrijnë
Sa e krishtere … nata!
Në duar rrotullon valë deti si tespie.
Rëra,
rërisht nga bregu kundron
diellin që sheh ëndrra nëpër djepe fëmijësh ballkanas
dhe valën që hyn fshehur nën rërë tek i dashuri.
Sa e muslimanët nata!
Tani atje
kuajt e Harresës hazdisin,
kamzhiku i Kujtesës vitheve u bie pa reshtur,
karroca e dhimbjes aty ka ngecur,
treni i shpirtit vonohet
aty …
… në Sheqmarinas.
Shkurt, 2006!
Petraq KOTE Mirë se erdhe Lamtumirë! … poezi
-------------------------------------------------------------------
Kamaret e buzëve
Këngë e marrë
“ Nderi i kombit ”
është burri i fjalëve,
burri i veprave të mira
është fukara,
“ përbuzja e kombit ”
i bie të jetë.
Njoh dy burra,
që njëri
nuk i bie të jetë burrë,
ashtu siç njoh një komb,
që burrat
s’i njeh!
Rojat
… kur të vdes
Tradhëtuar virtytesh
e vrarë historie,
liqenet e botës i gjeta brenda vetes,
lëkurën time sipërfaqe pergamen.
Liqene të tharë
brenda liqenit tim …
Liria e shthurur
Sharrxhiu i ri
Por … oh,
tërbohem kur krimbat tek i hanë
i shoh!
Jeta
Bëni ç’doni …
… fatkeqësi
Veten,
lente të thyer në dhomën e errët të vetes
me infinit imazhesh ngjitje e zbritje shpirti
në shkallë që s’qenë
duke parë matanë dritares së pistë
lavdinë e saj në duart e lypësve …
qurre,
dyll,
pështymë.
Gabimet e rinisë …
E,
ku ta dijë kjo natë e re,
unë
kush jam mbi këtë dhe’?!
Shoh…
më mungojnë mundësitë
jo dëshirat.
Ndiej ç’burrërinë nën peshë
dhe në mbipeshë dashurinë.
Më thanë se ato vajza
janë varre ku nata me yjet ndalon
dhe hija që me mua u plak
është … gabimet e mia
kthyer në faj…
Dhimbje
“ Rrëzimi ” i pleqve…
… ëndrra
Apologji
Përpara … ka ngjarje
… radhë të re për vdekje të re.
U ndamë,
digjej atëherë lëkura e dashurisë,
ndërsa ne
vishnim akull,
akullën dashuri të çnjerëzimit!
…udhëheqësit shqiptar
Gratë
Ligjet
I urrej ligjet,
pse ligjet më urrejnë gjithmonë mua,
njerinë,
të nesërmen,
lirinë!
Palavdia
Palavdinë,
lavdia e lindi
dhe e lindura pushtoi botën,
pothuajse.
Nëna e palavdisë është lavdia
dhe ju e pyesni :
Palavdi, e kujt je?
Më thoni njerëz
sa të lavdishëm janë sot në botë,
që unë t’ju them
…lavdia u mbars kot?!
Këtë shteg,
ku jeta më ka mbetur shumë prapa shpatullave
dhe vdekja më është përpara fytyrës
asnjëherë nuk po e arrij;
mos distanca është akull,
mos lëvizja ka ngrirë,
mos do prerë ky pyll prej të ftohti,
që poshtë madhështisë së hijes së tij të mos kalojë askush?!
Bota
Malet me fuzhekët e tyre në grykat e furrave trazojnë retë – harxhë.
Djeg kamina e madhe hapësirë.
Pjek yjet,
yje të bëhen.
Poçarët,
këta titanë të pakënaqur nga zjarri “ dashuri ”
me zjarr të shuar pjekin
e mbajnë trurin në krahë.
Shiu i verës
Në dyert e ngushta të mallit rrëzohet,
s’e di se ç’mot ndër pika sjell
ç’kujtim dhe ç’ngjarje zbraz ndër to!...
Ku është…?
Ka të varfër,
por ai që shet ëndrrat
është shumë i varfër,
ndërsa ai që s’i mban mend
është fatkeq.
Kam filluar
dhe s’mbaj mend ëndrrat.
Gjurmët ua shoh jashtë vetes.
Tik – tak, tik – tak, tik – tak
ora e tyre e vjedhjes.
Tani,
fle me dritën ndezur …
Kali i mërzisë
Oh,
çfarë po shoh?!
Prapa gardhgjumit
një djalë me pena mbi kurriz
po shkon me kalin e mërzisë…
Tiranë, vjeshtë e tretë 2004
Dimër pa kokë
Dy herë flokë…
Guernikë,
kjo pamje erebike që më thotë:
- Shko thyhu
dhe dëgjo ku thyerja të bërtasë!
Pallto biblioteka
Tani
faqet e qiellit janë libra,
në pallto bibliotekat e shqyera të poetëve…
Kujtim
Kujtim të mbetet
kjo e folur e sotme,
të gjitha arritjet
si shkrimi i klasë së pare,
gëzimet,
pritjet,
shpresat
si anekdoda,
zënkat
plepa anë xhadeve tharë.
nënshkruar …përçmimi!
Tinëzia e pyllit
vënë si fshesë
në dorën e njomë dhe të brishtë të nuses
fshin përherë sythat e rënë të luleve,
që mbinë së fundi
në burgjet e çelikta të kafkave tona.
Krifat e kuajve
me qime të egra
japin e marrin me pluhurin e egër të rrugëve të egra shqiptare,
në zërin e një kënge të Tas Hënës
dëgjoj fëshfërimën e së djeshmes së tyre
“ Laceja kur vjen nga stani … “
që vjen e ikën
me shekujt e baltisë shqiptare,
eter tashmë …
Ditët tona
Vdekja e piktorit
Atë vit
gjethen e fundit të dimrit në drurin e dimrit e këputa vetë,
pranvera nuk kaloi mbi ura
edhe puthjet nuk u ftohën
pse s’kaluan në buzë,
veç lumi i mbushur shtrat më shtrat
një pemë – vajzë
solli ndër vale,
të mbytur,
përdhunuar nga dimri.
Bashtovë, 2005
Petraq KOTE Mirë se erdhe Lamtumirë! … poezi
-------------------------------------------------------------------
Emri im
Fryn erë
nga xhamat e thyera të shpirtit tim,
drejt e në sytë e jetës
thërmija çmendish
shkretëtish europiane hyjnë…
Oh
nuk po shoh atdheun,
mëmëdheun s’po shoh
…gjurmë copash kudo!
Me tehun e qerpikëve …
Riti im i rritjes
Mrekullia e Judës
E pa gjurma
Judës i pozon.
Juda
statujë e bëri
me hije të akullt perëndie
dhe e vuri në qiell të bredhë
poetët të mbledhë.
Tiranë, 2004
… thonjtë - thikë
Vdekjet e dherave,
i hanë ato
dhe përsëri vjellin atdhetë
mëmëdhetë…
Të pagjunjë
gjunjëzohemi e thërrasim për ndihmë:
- Zot, këta thonj - thikë
të kujt i kam mbi shpinë?!
Galopi im
Lindja e poetit
Shtetit,
pushtetit,
rojave
dhe servilëve
i merreshin mendtë nga vendosja,
latësia,
komunikimi dhe lëvizja e poetit.
Vetëm kombit jo,
kombit i merrej fryma
nga këpucët,
çismet dhe të ndenjurat e pushtetarëve,
rojave,
servilëve.
Dhe përsëri ata
shikonin lart marramendshëm,
shikonin lart me shikim-ulje vrastare …
dhe e ulën …
Tani që poeti ka vdekur, se nuk mund të rronte dot
në lartësinë e këmbëve,
në lartësinë e bythëve,
vetëm kombi e qan
me lotë lartësie,
me lotë kombi …
Flasin se shtetit
pushtetit,
rojave
dhe servilëve
nuk u merren më mendtë …
… flasin gjithashtu
se ka lindur një poet i ri,
por ende nuk flasin
se ka lindur një komb i ri! …
Fusha ime
Tani, atje
ka yje që kullosin,
ka lope,
dele,
gomerë…
njerëz të ngulur në bisht të tyre,
ka rrugëza të prera
në grurë,
jonxhë, pa mbirë.
Ka këmisha të zbërthyera pas buzëve, gushëve të puthura,
sy me rrathë, të nxirë …
Tani, atje
flenë njerëzit. Është natë.
Minjtë janë zgjuar dhe hajdutët
brejnë arat, kasollet, të korrat,
gjumin, ndonjë rojeje.
Hëna me fjalë akulli
mbi shikim prej akulli rrëshqet.
Nëpër kudo ka gjurmë,
por shtet, jo.
Zhabat bërtasin si presidenti,
kryeministri
në flluskat e tenxhereve të zënkave që ziejnë, hidhen.
Tani atje
kryqe vizatojnë fëmijët nëpër trokthe,
pas ikjes së tyre
kuajt paganë vrapojnë mbi kryqe…
Vdekje rrezesh
Shkup, 2004
Petraq KOTE Mirë se erdhe Lamtumirë! … poezi
-------------------------------------------------------------------
Roja i zemrës
Leh
qeni i shpirtit,
leh i ziu,
leh.
- Po të vjedhin zemrën, - më thonë, - atje …
Vjedhtarët i bien
me gurë,
me drurë,
qeni i shpirtit fle
gjumin e sëmurë …
Thinjen lulet
askush s’i vë re,
filizat rrudhen
njeri nuk i sheh.
Zogjtë ngjiren
kurrkush s’i dëgjon,
ftohtë mes Europës …
… atdheu dridhëron!
… pushtuesit mbijnë
Ti që nesër vjen
me lulet do të “ ngatërrohesh ” patjetër,
mos i këput
se në vend të tyre pushtuesit mbijnë,
ditën!…
dhe sot ….
Shkelje poeti
Të varfërit flenë.
Ti me lirika shpirtin u shkel me gjurmë shpirti.
Jeta bërtet
e lidhur në litarin varfëri.
Të varfërit flenë,
ti vdes …
Një krimb që më ha
Çdo ditë
një jetë më marrin,
një vdekje më sjellin,
një krimb që më ha…
Frederik Rreshpja1)
Vdiq poeti.
Eh, sa herë kishte vdekur nëpër jetë
dhe nëpër jetë qe vetëvarrosur
në trup të vet!
Ai
thjesht
vdiq sot,
thjesht po e futin nën dhe’
dhe dheun po ia hedhin me dorë …
… dita e turpëruar
Këmba e kujtimit
Partneritet i hidhur
I dua armiqtë
e jo më miqtë,
por kur miqtë më bëhen armiq
i dua edhe më shumë! …
Foshnjat,
këto stoli që s’i dua
pse aq të pafajshme janë
po aq engjëllore
me këmbë gjithë baltë në djepe rriten,
punojnë …
shtëpitë të rrojnë.
… e re ç’ka mbetur?!
Nata e vjetëruar
vjetërsisht naton,
dita e plakur
dritë të plakur derdh,
dielli i stërlodhur
mbi të lodhurin qiell tretet,
shiu vjen mundimshëm
mundimshëm bie,
era beh e kërrusur
e kërrusur frymon …
e re ç’ka mbetur?!
Tiranë, tetor 2005
O Haxhi Maqellara…!
Paradoks vjeshte
Miti …
Eklips
Doli dielli
sy nxirë,
babai i kombit tim
hëna e vrau
verdhërisht,
njerka e kombit tim.
Ne u ( lindëm ) u rritëm
dy barqe
s’dimë nga mbajmë;
shkojnë ca nga njerka,
ca shkojnë nga babai.
Më merren mendtë
Ardena 1)
Pylli i Ardenës,
ky varr tutenkamun mban brenda
gjashtëqind mijë dridhma amerikane,
gjashtëqind mijë britma lirie,
miliona krisma nesërje
dhe rrugën pykë të Bestovës ngulur në kokën
e thinjur të këtij arkivoli hapësirë.
Jetën
nëna tokë nën mishin e saj ende e fsheh
duke ngritur atje
kështjella harrese së bashku me motet
dhe rrëzuar
po çdo mot
ato …
Momenti
Jam viktima e momentit të çastit
në liri burgosur
dhe në burg
i lirë.
Troket,
hyn djalli në shtëpinë
ku s’rri.
Shkoj e shoh
…momentin në çast
dhe
viktimën në zi…
E di!
Duke pritur je, o takim i radhës!
Kujtime të largëta
… e kundërta ime!
Toka jonë
Në qytetin tim
Geni
Raport
… s’e di
e bukura është vërtetë e bukur?
… shkon dikush,
në fytyrën time fshehur
me varre që bien nga sytë…
E çmendura
Vetëm fjalët
kanë frikë nga ajo
dhe të vjetrat e saj.
bukurinë …
oh, sa të re e ka?!…
… ligje lufte
Vërshëllen era,
dielli nuk derdh dritë të zymtë,
qeveria “ Fuoristradë “ syze të errëta mban
sekretare me kokë zhveshur.
Nuk kanë kohë as të psherëtijnë,
vdesin të shtypura,
të thyera rrugët …
Gërrgërrin parlamenti,
doli jashtë përdorimit kallashnikovi…
Dritarja e ditës
Nata akull,
xham për ditën është vënë këtë mëngjes.
Të shohim
ç’xham do të venë të qënurit?!...
… besim i verbër
Ritual ballkanik
për poetin Faslli Haliti
Ditë,
përherë t’i ngjaj,
kurrë perëndim
që çdo natë të vdes mbledhur me qefin …
Gabimi
… nëse pendimi s’do t’ma vriste
gabimi im do të ishte gjallë,
tash një makinë për në varrishte
çon për çdo herë një funeral …
Roja
Peizazh Mollos
… fragment historie
Vdekje artistike
Mora pushkën …
Më prenë gishtin
s’u ndjeva,
më thyen dorën
thashë : E theva!
Më thyen brinjët
s’rrëfeva,
më thyen këmbët
gënjeva,
më nxorën sytë
s’tregova,
më prenë gjuhën
e durova,
më sulmuan atdheun
rënkova …
Ora pesë
Shlodhja, vdiq…
Të lodhura lodhjet
mezi ngrihen
shlodhjes t’i shërbejnë…
Jargët e diellit
brigjet e natës me ditën
lidhin.
…mezi ngrihen!
Shlodhja vdiq
kujt t’i shërbejnë?
Kujt? …
Shpërndahet ftohtë,
difuzion me jone dridhëruese.
Himni i lirisë
tekst dhe muzikë arnat e shpirtrave të njerëzve të mi, ka.
e partiturë,
barkun e holl të ëndërrave shtatzana.
Shpërndahet ftohtë!…
Në kthinën e myktë të katedrales nudo
… dhiaku Llazar shkruan me bojë akulli biblën e re.
Njerëzit duan të shpirtërojnë!
… kujt?
Atdhe, lahu !
Atdhe
të them vishu,
ti s’ke
as kostum madhështie,
as aureolë,
as kostum trimërie!
T’i vodhën një herë…
… dhe gjashtëqind vjet pa prerë…
Të them zhvishu,
vetëm lëkurën ke
dhe nën lëkurë ca fijëza të tejzgjatura mishi.
Atdhe
që vishe me re,
me llafe, me drama, me komedi,
në jetë, në vdekje, në dashuri.
Atdhe
o prehër qivuri
me këmbë
shtylla nderi të kohërave,
me krahë,
trarë lavdie, lakmie.
Atdhe
të them vishu
të them zhvishu
ti s’ke!
Atdhe lahu
atdhe !
Jeta
Turpin,
si kockën e fundit të moralit,
e hëngrën qentë.
Qentë,
si ngrënësit e fundit të kockave,
i vranë.
S’ka më
as turp,
as qenër.
Burgu i poetëve
Tablo
Në ibrikë
gjethe dite ziej
rënë nga drurët venerë që nën nofulla skampinësh mbijnë
për natën,
nata të pijë.
… hija e kufirit
Ruaj vijën,
jo imagjinatën,
siç mençuria shikon në çdo drejtim …
… porta e shtëpisë
është vijë e lirisë,
Baba që ke vdekur,
origjinën nga e kam
nga vija,
nga hija?
Ulqin,verë 1993
Vjedhje vjeshte
Dyshoj…
Gënjeshtra e ka emrin
qeveri
shtet
pushtet,
vetëm Komb nuk e ka emrin gënjeshtra,
por edhe ai emër po më bën të dyshoj!
Gënjeshtra e ka emrin
udhëheqës
zgjedhje
votë,
vetëm Popull nuk e ka emrin gënjeshtra,
por edhe ai emër po më bën të dyshoj!
Gënjeshtra e ka emrin
mirëqenie
punë
lekë
vetëm Ndershmëri nuk e ka emrin gënjeshtra,
por edhe ajo po më bën të dyshoj!
Akilët - Perëndi …
Hijet tuaja
lidhur me tendinin e Akilit përjetësisht
konfigurohen në çdo terren me fanatizëm
në trajta të ndryshueshme
me dhe pa personalitet
me mishin e gjallë lidhur përjetësisht.
Nuk po di …
Qetësia e fshehur
e “ përbuznin ” ditën.
Ndodhte
që mungonte ndonjëherë ajo,
heshtja e prishte qetësinë me ankth,
vajzat merrnin fytyrën e Elit.
Kur ditën tjetër në derë dukej Eli,
tjetër qetësi kishte klasa atëherë,
… qetësi të fshehur
fytyrat e tyre merrnin vajzat …
Folu armiqve!
s’ je vetëm …
ke hijen tënde sa vetja me vete
( le të jetë hije )
ke erën
ke lulet
ke detin
ke bregun
ke lumin
ke shiun
ke pemën
ke edhe një zog pranë.
A nuk ke edhe nënën
që gjithmonë sa rrëzohe e thërret?!
Kur boshësia në burgun e vetmisë të ka futur
dhe të ka dënuar përjetë me burg,
s’je vetëm
ke armiqtë
… folu!
Këpucët e qorrave
Pastaj
me gërshërët e kirurgjisë antike
palpebrat pre
dhe jepja ndonjë këpucëbërësi
këpucë të bëjë
për qorrat
dhe më pastaj
rri…fli
në mundsh
pa këpucë!…
Djepet e fushave
Ndarja e natës
Poshtë drurit,
ku jeshilja e pyllit prej miliona vjet
pret,
vjen gjithmonë nata për t’u martuar me ‘të
Shënimet e çmendura të poetëve shqyen
dhe priftin mjekërosh
me petrail e kamillaf ngjyrë floriri të yjeve
fton,
formulën e martesës
shpejt të lexojë
… frikë - fëmija
Zbathur
pa mbathje,
pa rroba,
pa opinga,
edhe gjaku zbathur
pa vena …
dheu s’e piu
ishte talasemike liria.
E vranë lirinë
në mes të mesit e vranë
ata që e dinin mire se ç’bënin.
Mbarsën shtëpitë e popullit
shtëpitë e njerëzve …
dhe lindi frika!
Çdo shtëpi ka një frikë – fëmijë sot.
Këmbët e mia
Këmbë shkelin
mbi fytyrën time të re - të vjetër
mbi mua,
mbi gjithçka të shenjtë,
të shtrenjtë,
sikur mbi rrugët pa rrugë.
Petraq KOTE
Lindi në Fier më 27 shkurt 1959. Arsimin fillor dhe tetëvjeçar e kreu në vendlindje. Në vitin 1974 – 1978
vazhdoi dhe mbaroi shkollën e mesme ushtarake “ Skënderbej ” Tiranë dhe prej vitit 1979 – 1982 studioi
dhe u diplomua në shkollën e lartë të oficërëve “ Enver Hoxha ” sot akademia e Forcave Toksore ‘
Skënderbej ‘ për specialitetin fizkulturë. Universitetin e Vlores “ Ismail Qemali “ Fakultetin e Shkencave
Humane dega Gjuhe – Letersi Shqipe.
Krijimtaria letrare hovi me librin poetik “ Këngë e Marrë ”, për të vazhduar më pas me “ Ranë
Këmbanat ”, “ Humbja ”, “ Muza ”, “ Këngë e pa rrëfyer ”, “ Këngët e Motmotit ” si dhe librin
me tregime në dy vëllime “ Ngjarje ndër Muzakë ”. Libri poetik “ Mirë se erdhe Lamtumirë!… ”
do të pasohet së shpejti me romanin “ Gjerana ”…
Është vlerësuar nga kritika, krijues, miq e lexonjës të tij brenda dhe jashtë kufijve kombëtarë.
* * * * * *
Petraq Kote shkruan poezi të fuqishme që i burojnë nga thellësia e shpirtit. Ato të tronditin,
të emocionojnë, janë të freskëta dhe thellësisht origjinore…
Halil Jaçellari