Plan

voor het stadscentrum van Den Haag

Begeleiding TU-DelFt

- Frans Bertels, ISP-staf

- Rob Vrins, Vakgroep Planologie en
Stedebouwkunde (sted. onderzoek)
- John Westrik, Vakgroep Planologie
en Stedebouwkunde (sted. ontwerp)

Toetsing

- Wim van Acht, LH-Wageningen, vak-

groep Cultuurtechniek
- Cees-Jan Asselbergs, adviseur voor
bedrijven in de stadsvernieuwing
te Den Haag
- Ton van der Leun, financieel plan-
begeleider, Dienst SO/GZ, Den Haag
- Hans Mani, medewerker binnen-
stadsplan Rotterdam, Dienst 50,
Rotterdam
- Jürgen Rosemann, TU-Delft, vak-
groep Planologie en Stedebouwkunde
- Dick Schuiling, UvA-Amsterdam,
vakgroep Planologie
- Anneke Visscher, coördinatrice
binnenstadsplan Den Haag, Dienst
SO/GZ, Den Haag

Aan het plan werkten mee

- Wieger ApperlGo (LH-Wageningen)

cultuurtechniek/planologie
- Jacco Beentjes (UvA-Amsterdam)
planologie
- Dirk Klaver (TU-Delft)
architektuur/bouwtechniek
- Tjeerd Leistra (RU-Utrecht)
sociologie/planologie
- Remko Veenstra (TU-Delft)
architektuur
- Marian Wezenbeek (TU-Delft)
stedebouwkunde

Met dank aan allen die op enigerlei

wijze meegeholpen hebben.
Plan
voor het stadscentrum van Den Haag

planuitgave

Onder redaktie van:

Wieger Apperloo
Remko Veenstra
Marian Wezenbeek

Delftse Universitaire Pers / 1987

Uitgegeven en gedistribueerd door:

Delftse Universitaire Pers

Stevinweg 1
2628 CN Delft
(015) 783254

Plangroep ISP Stadscentrum sGravenhage 1986

Afdeling Bouwkunde
Technische Universiteit Delft

CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

Plan

Plan voor het stadscentrum van Den Haag: planuitqave / onder red. van: Wieger
Apperloo, Remko Veenstra, Marian Wezenbeek. - Delft: Delftse Universitaire Pers.
- 111., ~rt.
Uitg. in opdracht van: Plangroep ISP Stadscentrum 's-Gravenhage 1986. Afdeling
Bouwkunde. Technische Universiteit Delft. - Met lito opg.

ISBN 90-6275-349-3
SISO 719.22 UDC 711.4(492*2500) NUGI 655
Trefw.: stadsplanologie : 's-Gravenhage

Copyright 1987 by W. Apperloo, R. Veenstra and M. Wezenbeek

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or utilized in any
form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording,
taping or information storage and retrieval systems, without written permission
fr om the publisher Delft University Press, Delft, The Netherlands.
 Inhoudsopgave

Voorwoord
Plan in een oogopslag
Inhoudsopgave

Inl eiding

5 Voor studie s

7 Plandoelen

9 Programma

11 Stedebouwkundig konsept
1. pruiken- en pettenstad
2. de ruimtelijke struktuur
3. aksent gebruik funkties
4. verb lijfsgeb i eden en aankomstpunten
5. stedebouwk undig konsept

23 Konfrontatie-studie

25 Plan
1. aankomstpunten
2. routes
3. Binnenhof en Hofvijver

Stadscentrumplan Den Haag

stadscentrumplan Den Haag
Voorwoord

De laatste tijd staat de binnenstad

van Den Haag volop in de belangstel-
ling. Denk maar aan de prijsvraag
voor een nieuw gebouw voor de Tweede
Kamer, het Forumgebied en de prijs-
vraag voor een nieuw stadhuis.

Van belang is dat voor al deze

gebouwen en gebouwen complexen een
duidelijke visie bestaat ten op-
zichte van hoe de ruimtelijke vorm-
geving van de Haagse binnenstad een
hoge gebruikswaarde laat samen val-
len met een hoge belevingswaarde.

Door de interuniversitaire studie-

groep planologie Stadscentrum 's-
Gravenhage is zo'n integrale ruimte-
lijke visie ontwikkeld. In hun rap-
port wordt door middel van onderzoek
en ontwerp gekomen tot ruimtelijke
en funktioneel struktuur bepalende
elementen. Het door de struktuur
bepalende elementen gevormde plan is
gebaseerd zowel op stedebouwkundige
ideeën, gebundeld in een stedebouw-
kundig konsept als op een wenselijk
geacht programma.

Dit plan zal gezien het bovenstaande

zeker een bijdrage leveren aan de
discussie over de ontwikkeling van
de Haagse Binnenstad.

maart 19B7,
John Westrik
Plan in één oogopslag

Om een globaal idee van het plan te krijgen is het

plan in sterk verkorte vorm hier weergegeven in een
bladzijde tekst en vier facetkaarten.

Plandoelen Stedebouwkundig konsept

1. Stimuleren van integratie en diversiteit van funk-
ties
2. Streven naar samenhang in schaal
3. Vergroten van:
a. fysieke veiligheid
b. sociale veiligheid
4. Streven naar een goede bereikbaarheid
5. Zorgdragen voor een goede benutting van:
a. openbare ruimten
b. gebouwen
6. Leveren van een bijdrage aan het beter funktioneren
van het sociale leven en ontmoetingsmogelijkheden
7. Stimuleren van herkenning- en oriëntatiemogelijkhe-
den voor bezoekers
B. Streven naar het goed funktioneren van repre-
sentatieve funk ties
Programma
1. Oe begane grond voor publiekstoegankelijke funk-
ties.
2. Het stimuleren van wonen op de verdiepingen in het
stadscentrum.
3. Kantoren verplaatsen naar toplokaties.
4. Verminderen winkelvloeroppervlak ten behoeve van
andere publiekstoegankelijke funkties:
5. Vloeroppervlak van rekreatieve voorzieningen uit-
breiden.
6. Baliefunkties van lokale, provinciale en lande-
lijke bestuursorganen in het stadscentrum.
7. Funkties, die elkaar in sterke mate ondersteunen
situeren in elkaars nabijheid.
B. Vergroting van de sociale veiligheid.
9. Stadscentrumgebied is verblijfsgebied.
10. Ruimtelijke herkenning van het stadscentrumgebied.
11. Doorgaand verkeer weren.
12. Parkeerkapaciteit handhaven of gering uitbreiden.
Bewegwijzering verbeteren.
Het handhaven en versterken van
1. stadscentrum als verblijfsgebied
2. struktuur en funktie
De introduktie van
3. funktiekoppels
- het koppel winkels en woningen
- het koppel rekreatieve voorzieningen en kantoren
4. aankomstpunten
- de entreegebieden tot het stadscentrum
Plan
(zie de facetkaarten)
1. Centrum als verblijfsgebied
De inspanningen van het plan zijn voor een groot deel
gericht op het vergroten van de verblijfsfunktie van
het centrum.
De overgangen van dit gebied met de rest van de stad
krijgen vorm in de aankomstpunten.
2. Dagroutes
Het aksent op het gebruik van de funkties ligt overdag
(10-18) op de begane grond en wel op de winkelfunktie.
Is-Avonds (17-02) ligt het aksent op het gebruik van
de verdiepingen en wel op de woonfunktie.
3. Avondroutes
Het aksent op het gebruik van de funkties ligt 's-
avonds op de begane grond en wel op de rekreatieve
voorzieningen. Overdag ligt het aksent op het gebruik
van de verdiepingen en wel op de kantoorfunktie.
4. Kruispunten van de routes
De kruispunten van de routes ZlJn overgangsgebieden.
In deze overgangsgebieden ligt het aksent op de
horeca.

Stadscentrumplan Oen Haag

 --..-_ ..-
I
I
__' ______
'.".'
,~~~.t .. -~--I· · "·· ,

, I
I
I ., I

"~
I
[ .
I
•
I
I
'. ~ .
~ \ ,~
0 : "Aj '
I.

1!I ~
r..:

, I
:".1: ; "
I

.~

r~_'.';, ~~.-~.,.,'.~~'~:,: ..._

. . . . __rL, --"""""f--. ',. i
A - ,,~--.---_.

:50 '
J

~:

;. ,o't"'-'
S
______
"".v ' "
" ,:.:: .'
~i.i""- !p~ _ _ _ ~_,, ". ' .1...- ...:771".....,.. ,.......,.•

~j!i °'o ""OO~~~,~~, lo t _ _=~_ ~

1..
o 50 150 .:~
,

Planfacetkaarten (verkleiningen, zie ook blz. 34 t/m 37)

Stadscentrumplan Den Haag

Stad~centrumplan Den Haag
 Inleiding
Dit boek je gaat over de verbetering
van het funktioneren van het haagse
stadscentrum en vormt de beknopte
weergave van een interuniversitaire
studie naar dit centrum.
Bij het projekt werd uitgegaan van
de bestaande situatie. Gekonstateerd
werd dat het centrum eenzijdig ge-
richt is (de winkelfunktie over-
heer st). De mogelijkheden van het
stadscentrum zijn onvoldoende benut.
Aan de hand van uitgebreide voorstu-
dies, zijn zowel plandoelen als ste-
debouwkundige ideeën ter verbetering
van het funktioneren van het haagse
stadscentrum ontwikkeld. Deze plan-
doelen zijn vertaald in een pro-
gramma; de ideeën hebben vorm gekre-
gen in een stedebouwkundig konsept .
Dit plan is het resultaat van de
konfrontatie van dit konsept met het
programma.
Naast dit boekje bestaat er het
planboek wat uitgebreid op de diver-
se onderdelen ingaat.
In deze uitgave ligt de nadruk op
het ontwikkelde plan. De eerste ver-
sie ver scheen in april 1986 in een
oplage van 100 exemplaren en was al
Stadscentrumplan Den Haag
snel uitverkocht. De belangstelling
voor de binnenstad is sinds die tijd
al leen maar toegenomen, zodat beslo-
ten is tot deze tweede herziene
uitgave.
Op kaart 2 is het gebied aangegeven
waarop het plan betrekkking heeft;
als begrenzing is gekozen voor een
geometische vorm. Hiermee wordt aan-
gegeven dat het plan niet bij een
bepaalde grens ophoudt maar ook
daarbuiten invloed heeft.
Op kaart 3 staat de relatie van het
gebied met de stad.
Kaart 4 geeft de funktie inventari-
satie weer.
Het projekt startte in september
1985 en werd gekenmerkt door inten-
sief kontakt met een aantal betrok-
kenen. In dit kader zijn tijdens het
projekt een achttal rapporten ver-
schenen, waarvan de belang rijkste
waren:
- De onderlegger om te komen tot
stedebouwkundige ideeën, nov. 1985
(blauw A4-liggend)
- Resultaat van inventarisatie en
stedebouwkundige ideeën, dec. 1985
(geel A3-liggend)
- Concept; de definitieve variant
van 10 jan ., jan. 1986
(rood A4-liggend) .
Het projekt werd afgerond in mei
1986.
 50 100 150 200 250 3)0
2 Plangebied

2 Stadscentrumplan Den Haag

Stadscentrumplan Den Haag 3
 .. "" •• ,,, I

• -lANGI _·- ~~ 1 -.: -:: ~ 'V1/VffTptfl _

. . .. _.. _.. ~_ ._ .c..

:.; ·II\)! 11 NlIllF -

_ .~

kantoren
- woningen
winkels/detai lhandel
- winkels en/of woningen
cultuur
horeca
bedrijven/opslag
o 50 150 250 350
4 Funktie-inventarisatie

4 Stadscentrumplan Den Haag

 Voorstudies
Oe belangrijkste konklusies uit de
verrichte voorstudies, voor zover
van direkt belang voor het plan,
zijn hier samengevat.
Eén van de kenmerken van Oen Haag is
de van oudsher aanwezige scheiding
tussen het gedeelte van de stad dat
een sterke relatie had met het hof
en de staat en het gedeelte dat
verbonden was met de nijverheid en
de handel, aangeduid respektievelijk
als de Pruiken- en Pettenstad.
In het centrum is deze scheiding ook
nu nog merkbaar en komt tot uiting
in verschillen in funkties, openbare
ruimten en gebouwen (zie de kaarten
6 t/m 10).
Het stratenpatroon van de stad wordt
gekenmerkt door een rechthoekige
struktuur, wat voor een belangrijk
deel te verklaren is uit de geo-
morfologische ondergrond (zie kaart
11). Oude strandwallen zijn de dra-
gers van de "noordoost-zuidwest-as".
Haaks hierop staat de "zuidoost-
noordwest-as" wat van oudsher de
verbinding is van de kust met het
achterland.
In het begin van deze eeuw is de
stedebouwkundige struktuur door
grootschalige ingrepen ernstig aan-
getast (kaart 5).
Karakteristiek voor Oen Haag zijn de
vele pleinen die de stad telt, allen
met een verschillend karakter (zie
kaart 7).
Stadscentrumplan Oen Haag
Oe centrumfunkties achtereenvolgens:
- Oe woonfunktie is niet sterk ver-
tegenwoordigd. Het gemeentelijk
beleid richt zich op bevordering
van deze funktie; er is veel vraag
naar woningen in het centrum,
vooral van 1- en 2-persoonshuis-
houdens in de inkomenscategoriën
van onder het minimum tot boven
modaal.
- Oe kantoorfunktie is sterk verte-
genwoordigd. Er is nog steeds
vraag naar toplokaties. Op andere
lokaties treedt echter leegstand
op.
- Uit een distributie-planologisch-
onderzoek blijkt dat er binnen de
winkelsektor sprake is van enige
overbewinkeling.
Oe rekreatieve voorzieningen zijn
niet sterk vertegenwoordigd en
liggen nogal verspreid over het
stadscentrum. Bijna alle betrokke-
nen vinden dat deze funktie ver-
sterkt moet worden door middel van
een grotere konsentratie en een
meer aantrekkelijke inrichting van
de openbare ruimte.
Wat betreft het verkeer zijn er
vooral problemen met betrekking
tot de parkeergelegenheid en ver-
keersveiligheid. De verkeersdruk
op de binnenstad is groot.
Oe haagse binnenstad ondervindt een
behoorlijke konkurrentie van zowel
winkel- als rekreatieve centra in de
omgeving.
5
~._ --------_. --- - - - - - -- --- - -

5 Gepleegde doorbraken

6 stadscentrumplan Den Haag

 Plandoelen
Bij de ontwikkeling van het plan is
uitgegaan van doelen; het genereren
van oplossingen voor problemen sec
leidt naar onze mening niet tot een
bevredigend en samenhangend plan. De
plandoelen zijn dan ook niet alleen
gebaseerd op problemen maar ook op
het uitbouwen van positieve kwali-
teiten van het stadscentrum.
De acht plandoelen zijn:
1. Stimuleren van integratie en
diversiteit van funkties
Onder integratie wordt het samen-
voegen van de verschillende funk-
ties, tot een samenhangend geheel
verstaan. Diversiteit betekent
verscheidenheid. Door middel van
integratie en diversiteit ont-
staan:
- grotere keuzemogelijkheden van
voorzieningen;
- meer mogelijkheden voor sociale
kontakten en ontmoetingen;
- meer mogelijkheden voor sociale
kontrole in de openbare ruimte;
- een boeiender en rijker milieu;
- verbredingen van de bestaansba-
sis van allerlei voorzieningen
door ondersteuning van andere
voorzieningen.
2. Streven naar samenhang in schaal
Hierbij wordt met name gedoeld op
de vorm; een harmonie tussen de
schaal van gebouwen (onderling)
Stadscentrumplan Den Haag
en ruimten (onderling).
3. Vergroten van:
a. fysieke veiligheid
b. sociale veiligheid
ad.a Bij fysieke veiligheid gaat
het om de verkeersveilig-
heid in de haagse binnen-
stad, in het bijzonder voor
het langzaam verkeer;
ad.b Bij sociale veiligheid gaat
het meer om veiligheidsge-
voelens. Deze spelen vooral
Is-avonds en Is-nachts een
rol.
4. Streven naar een goede bereik-
baarheid
Het betreft hier:
- een goede bereikbaarheid voor
alle vormen van vervoer;
- kwalitatief en kwantitatief
voldoende parkeermogelijkheid
en fietsenstallingen op geringe
afstand van het centrum;
- geen barrières voor kwetsbare
verkeersdeelnemers;
- een logische en veilige ver-
keersafwikkeling;
- weren van doorgaand- en sluip-
verkeer.
5. Zorgdragen voor een goede benut-
ting van:
a. openbare ruimten
b. gebouwen
ad.a Hierbij wordt onderscheid
gemaakt tussen openbare
7
 ruimten met een doorstroom- gende gebieden en losse herken-
funktie en met een ver- ningspunten (bv. een kerktoren).
blijfsfunktie. Bij ruimten
met een doorstroomfunktie B. Streven naar het goed funktione-
moet de kapaciteit van die ren van representatieve funkties
ruimte en de hoeveelheid Onder respresentatieve funkties
passanten zo goed mogelijk wordt in dit geval verstaan:
op elkaar aansluiten. De - lokale, provinciale en lande-
ruimten met een verblijfs- lijke bestuursfunkties;
funktie moeten zodanig zijn - paleizen;
dat bezoekers er graag - kongrescentra.
verblijven en zich er kun-
nen vermaken. Deze representatieve funkties
ad.b Het betreft hier het tegen- komen tot uiting in de status en
gaan van leegstand en op- de daarmee samenhangende aantrek-
slagruimte in het stads- kingskracht voo~ bedrijven,
centrum zodat meer funk ties bepaalde voorzieningen, toeris-
en voorzieningen een plaats ten, etc.
kunnen krijgen in het cen-
trum waardoor een geva-
rieerd milieu kan ontstaan. Naast de plandoelen zijn uit de
voorstudies een aantal ideeën voor
6. Leveren van een bijdrage aan het verbetering van het funktioneren van
beter funktioneren van het het haagse stadscentrum voortgeko-
sociale leven en ontmoetingsmoge- men. Deze ideeën zijn samengevoegd
lijkheden en omgevormd tot een samenhangend
Hieronder wordt verstaan: stedebouwkundig konsept. Dit konsept
- vermindering van doodsheid, vormt de basis voor het plan.
ongezelligheid;
tegengaan van vervuiling en De plandoelen zelf zijn "vertaald"
verpaupering; in een programma van eisen waaraan
- uitbuiten van het internatio- het plan dient te voldoen.
na ie karakter;
- uitbreiden van ontmoetings- en
afspraakpunten.

7. Stimuleren van herkenning- en

oriëntatiemogelijkheden voor
bezoekers
De herkenbaarheid en oriëntatie-
mogelijkheden worden bevorderd
door een inzichtelijke struktuur
van stedebouwkundige vormen en
hangen samen met de aanwezigheid
van zogenaamde aanknopingspunten
zoals routes, verkeersknooppun-
ten, (de randen van) samenhan-

B Stadscentrumplan Den Haag

 Programma
De programmapunten zijn:
1. De begane grond bij voorrang
bestemmfn voor publiekstoegan-
kelijke funkties. Op de verdie-
pingen kunnen zowel publiekstoe-
gankelijke als niet-publiekstoe-
gankelijke 2 funkties gesitueerd
zijn.
2. Het stimuleren van wonen op de
verdiepingen in het stadscen-
trum.
De gewenste dichtheid is 50
won./ha; dit betekent 2,5 maal de
huidige 2di3htheid (mei 'S3:
70.500 m). De na te streven
differentiatie: SO% 2-3 kamerwo-
ningen en 20% 4-5 kamerwoningen.
3. Kantoren, gevestigd op de verdie-
pingen, in voormalige woonpanden
dienen verplaatsen ten behoeve
van de woonfunktie. Op toplo-
katies, niet zijnde voormalige
woonpanden, dient de vestiging
van kantoren gestimuleerd te
worden. Per sa ldo kan het vloer-
oppervlak van kantoren gelijk
blijven of iets dalen.
4. De hoeveelheid winkelvloeropper-
vlak dient te dalen ten behoeve
van andere publiekstoegankelijke
funkties.
5. Het vloeroppervlak van rek rea-
tieve voorzieningen 4 dient uit-
Stadscentrumplan Den Haag
gebreid te worden.
6. Op de begane grond mogen geen
panden in gebruik zijn als op-
slagruimte.
7. De leegstand in het stadscentrum
tot een minimum terugbrengen.
5
S. Baliefunkties van lokale, pro-
vinciale en landelijke bestuurs-
organen dienen, voor zover nog
niet het geval, in het stadscen-
trum gevestigd te worden.
9. Funkties, die elkaar in sterke
mate ondersteunen situeren in el-
kaars nabijheid.
In principe:
WINKEL S
KANTOREN
REKR. VOORZ
BALIEFUNKT.
WONEN
• - sterke ondersteuning
o - zwakke onder~teuning
() - matige ondersteuning
Wonen en rekreatieve voorzienin-
gen zullen elkaar enigszins
ondersteunen maar dienen vanwege
geluidsoverlast toch op enige
afstand van elkaar gesitueerd te
zijn. Om de ondersteuning van
rekreatieve voorzieningen onder-
ling te stimuleren is een kon-
sentratie van deze voorzieningen
9
 nodig.
Als norm voor konsentratie
geldt: 2/3 van het begane grond
oppervlak heeft betreffende
funktie.
10. Ter vergroting van de sociale
veiligheid:
parallelle routes konsentreren
tot hoofdroutes
- het mengen van funkties met
een verschillend tijdskarakter
- nastreven van een hoge bebou-
wingsdichtheid
- de woonfunktie stimuleren
- handhaven of verbeteren van
uitkijkmogelijkheden vanuit
drukke gebieden op stille
gebieden
- openbare ruimten overzichte-
lijk en goed verlichten
- voorzieningen welke vooral IS_
avonds en Is-nachts funktione-
ren moeten liggen aan openbare
ruimten met veel uitwijkmoge-
lijkheden (bijv. zijstraten,
oversteek).
11. De mogelijkheden voor pleinre-
kreatie uitbreiden door:
- meer zitmogelijkheden, zowel
partikulier als openbaar;
- konsentratie van manifesta-
ties, optredens, markten, etc.
op diverse pleinen.
12. Het gebied binnen een straal van
400 meter van het geografische 20. Ter verbetering van de herken-
middelpunt van het stadscentrum
(het plein voor de uitbreiding
van de 2e kamer: het Hofcingel-
plein) is verblijfsgebied, hier
heeft het langzaam verkeer voor-
rang.
13. De huidige verkeersbarrières - zichtlijnen op losse herken-
binnen dit gebied: Grote Markt-
10
straat, Hofweg en Spui opheffen.
14. Het doorgaand verkeer binnen een
straal van 500 meter van het
Hofcingelplein weren. Binnen dit
gebied wordt wel bestemmingsver-
keer toegelaten.
15. Het weren van doorgaande buslij-
nen binnen een straal van 400
meter van het Hofcingelplein.
16. Verminderen van de nu optredende
kongestie van het openbaar ver-
voer bij de haltes.
17. Het minstens handhaven of gering
uitbreiden van de parkeerkapaci-
teit binnen een straal van 500
meter van het Hofcingelplein.
18. De bewegwijzering naar parkeer-
plaatsen/garages verbeteren door
middel van borden met "vol"-
aanduiding en verWIJZIng naar
dichtstbijzijnde parkeerplaats
c.q. garage.
19. Het enigszins verminderen van de
kongestie van langzaam verkeer
in de Spuistraat door middel van
geringere uitstal mogelijkheden
van winkels op straat en/of het
aantrekkelijker maken van de
zijstraten zodat betere door-
steekmogelijkheden ontstaan.
baarheid en oriëntatiemogelijk-
heden zal de rand van het stads-
centrum duidelijker moeten wor-
den.
Ter voorkoming van aantasting
van herkenbaarheid en oriëntatie
dienen:
ningspunten niet verstoord te
worden (Grote Kerk, Nieuwe
Kerk, Binnenhof);
- zichtlijnen over grote afstan-
den niet verstoord te worden
(Prinsegracht via Grote Markt-
straat naar Kalvermarkt; Korte
Poten via Lange Poten en Spui-
straat naar Vlamingstraat;
Korte Voorhout via Tournooi-
veld en Lange Vijverberg naar
Plaats).
21. Om aantasting van de schaal te
voorkomen mag de bouwhoogte bij
nieuw- of verbouw maximaal + of
10 meter afwijken van de
gemiddelde bouwhoogte. Deze eis
geldt niet voor het Forumgebied.
winkels, rekreatieve voorzienin-
gen, konsumentgerichte bedrijven,
baliefunkties van kantoren,
bedrijven, instellingen, medische
2 voorzieningen en dergelijke.
- woningen, kantoren zonder balie-
funktie, opslag, en dergelijke.
3
- gegevens afkomstig van dienst
So/GZ en het kadaster.
4
- horeca, sociaal-kulturele voor-
zieningen, sportvoorzieningen en
kursussen.
5
- gemeentelijk informatiecentrum,
afdeling burgerzaken, sociale
dienst, provinciale griffie,
informatiecentrum 2e kamer, etc.
Stadscentrumplan Den Haag
Stedebouwkundig konsept
De vier uitgangspunten welke bepa-
lend zijn voor het plan zijn:
1. Pruiken- en Pettenstad
2. De rechthoekige struktuur
3. Aksent gebruik funkties
4. Verblijfsgebied en aankomstpunten
Deze uitgangspunten vallen uiteen in
het respekteren van bestaande ken-
merken (1 en 2) en het toevoegen van
nieuwe kenmerken (3 en 4).
1. Pruiken- en Pettenstad
Eén van de kenmerken van Den Haag is
de van oudsher aanwezige scheiding
tussen het gedeelte van de stad dat
een sterke relatie had met het hof
en de staat en het gedeelte dat
verbonden was met de kleine nijver-
heid en de handel, oftewel de Prui-
ken- en de Pettenstad.
Op de zandgronden in het westen van
de stad vestigden zich de mensen die
aan het hof en de staat verbonden
waren (de ambtenarij). Deze wijken
waren veelal van een betere kwali-
teit dan de op veengronden gebouwde
wijken waar de mensen die hun
bestaan in de nijverheid en handel
vonden, zich vestigden.
In het stadscentrum is deze schei-
ding ook nu nog merkbaar. De oude
scheiding loopt globaal vanaf het
Noordeinde, via Plaats, Buitenhof en
Stadscentrumplan Den Haag
Lange Poten richting het huidige
Centraal Station. (kaart 6)
Een aantal kenmerkende verschillen
tussen beide delen worden achtereen-
volgens behandeld.
In het "pruiken-gedeelte" ligt een
behoorlijk aantal grote, vaak wat
statige openbare ruimten (o.a.
Plein, Lange Voorhout, Buitenhof).
In het "petten-gedeelte" zijn derge-
lijke ruimten nauwelijks aanwezig.
(figuur 7)
Een aantal straatnamen in het
"petten-gedeelte" herinneren nog aan
de vele markten die vroeger in dit
gebied lagen (o.a. Turfmarkt, Grote
Markt, Riviervismarkt). In het
"pruiken-gedeelte" waren deze mark-
ten niet aanwezig. (figuur 8)
De rijksoverheidsgebouwen liggen in
het "pruiken-gedeelte", ook de
ambassades die in het stadscentrum
liggen zijn in dit gedeelte geves-
tigd. Zie kaart 9. Deze figuur geeft
ook aan dat met de kaalslag in het
Spuikwartier en de vestiging van een
aantal ministeries in dit gebied en
rond het Centraal Station, de schei-
ding feitelijk meer naar het zuiden
verschoven is. (kaart 6)
De beeldbepalende panden liggen gro-
tendeels in het "pruikengedeelte".
(kaart 10)
Andere kenmerken welke niet op
kaart staan aangegeven zijn:
het onderscheid tussen de, in het
algemeen luxere winkels in het
"pruiken-gedeelte" en de winkels
gericht op een groot publiek in
het "petten-gedeelte".
de aanwezigheid van een aantal
kulturele funk ties in het
"pruiken-gedeelte" (o.a. Schouw-
burg, diverse musea) en de afwe-
zigheid hiervan in het "petten-
gedeelte".
de redelijk in takt gebleven
ruimtelijke struktuur in het
"pruiken-gedee lte" en de aantas-
ting, als gevolg van een aantal
doorbraken hiervan, in het
"petten-gedeelte".
Deze kenmerkende scheiding willen
we, als een karakteristiek van Den
Haag, handhaven of zo mogelijk ver-
sterken. Dit mag uiteraard niet
betekenen dat een aantal negatieve
aspekten van het "petten-gedeelte"
niet verbeterd mogen worden.
2. De ruimtelijke struktuur
De ruimtelijke struktuur van het
haagse stadscentrum is rechthoekig
van opzet. De "noordoost-zuidwest-
as" loopt min of meer parallel aan
de kust. Diverse oude strandwallen
zijn de dragers van deze richting.
De "zuidoost-noordwest-as" staat
11
 van oudsher
verschoven agv. uitbreiding
6 Grens Pruiken- en Pettenstad

12 Stadscentrumplan Den Haag

 grens Pruiken & P"tten van
oudsher
bijgestelde grens Pruiken & Petten
7 Grote (open) ruimten

•
• I

B Van oudsher aanwezige markten

(in petten-deel)

Stadscentrumplan Den Haag 13

 9 Rijkskantoren/rijksoverheidsgebouwen (zwart)

14 Stadscentrumplan Den Haag

 •I
1- 1J-.-IJ
..
b·~t!
~

......
.1
- ... I '1 1'1.1
.11 l1li

~l
-- ---..
~-J, -
o 50 1SJ 250 350 450
10 Inventarisatie beeldb 1
panden epa ende

Stadscentrumplan Den Haag 15

 -- f--

110 11 b

11
a principe rechthoekige struktuur
b orthogonalisatie van de stra-
ten struktuur
11 c
- ------------ --- ---------------------------------------------- --------------------- - -- c aanwezige hoofdroutes

16 Stadscentrumplan Den Haag

 o
o 0 o
o 0 o
_ _o_ _ _ _ ~ __ o
o 0
o 0 oooodoooooooogoooo
o 0 o
-
o
-0-- - - -CT--- --~-­ o --
0
o
0
0 I o
o - - - - 00 - - I 0
--0
o 0
--1- ---g-
o 0 I g
120 12b

Accent gebruik funkties

o
o
0-- - overgang
0000 - avond
_ _ _ - overdag

,
I ~ _________ O --
1------1 o
I 0 o
OOO<POOOOO 0
o
\
0..........1_-~-
0
0('\ ..S)----
0
0-/
o.-l
--_...l...-...----l. 6 -~'r -
-,j' 0
~ "0 öO
-G---\-- 0
\

12
a principe aksent gebruik funk ties
b principe toegepast op stadscen-
trum
c haagse situatie 12c

5tadscentrumplan Den Haag 17

haaks op de kust. Deze richting is bliek niet door, op deze tijdstip- voorzieningen. Het principe is weer-
van oudsher de verbinding van het pen, "funktieloze" gebieden hoeft te gegeven in kaart 12a.
achterland (o.a. Delft) met de kust. gaan om verschillende voorzieningen
te kunnen kombineren (bijv. bio- Op basis van de strijdigheid tussen
In kaart 11a staat het principe van skoop-café). Niet alleen binnen maar de rekreatieve voorzieningen en de
de rechthoekige struktuur. Kaart 11b ook tussen deze 2 funk ties bestaan woonfunktie (geluidsoverlast) wordt
geeft de "orthogonalisatie" van de sterke relaties. Het winkelend pu- deze funktie, waar mogelijk, gesi-
straten in het stadscentrum aan; de bliek zal immers overdag gebruik tueerd op de verdiepingen boven de
straten zijn ten opzichte van maken van de aanwezige rekreatieve winkels. Dit heeft tevens het voor-
kleine verdraaiingen "rechtgetrok- voorzieningen. deel dat de winkelstraten ook 's_
ken". Kaart 11c geeft de hoofdroutes avonds en 's-nachts een funktie heb-
in de beide richtingen, van het De rechthoekige struktuur blijkt ben (vergroten sociale veiligheid).
stadscentrum aan. Deze rechthoekige goed geschikt om enerzijds de kon-
struktuur wordt als karakteristiek sentratie binnen de funkties en Op de verdiepingen boven de rek rea-
van Den Haag gehandhaafd in die zin anderzijds de aanvullendheid tussen tieve voorzieningen kunnen, waar
dat ZlJ niet als gevolg van de de funkties te realiseren. De twee mogelijk, kantoren worden gevestigd.
introduktie van andere richtingen richtingen van de rechthoekige Deze funkties zijn niet strijdig met
doorbroken mag worden. struktuur zijn de dragers van de elkaar.
konsentratie binnen de twee funk-
ties. De kruisingen van deze rich-
3. Aksent gebruik funkties tingen zorgen voor de aanvullendheid Het principe van de funktiekoppels
tussen de winkel- en de rekreatieve is hier opgenomen.
Vanuit het plandoel "stimuleren van
integratie en diversiteit van funk-
ties", is het idee ontstaan om, op
basis van enerzijds de strijdigheid
en anderzijds de aanvullendheid van
de verschillende funkties, funktie-
koppels te introduceren welke zo ten
opzichte van elkaar gesitueerd zijn
dat deze elkaar maximaal ondersteu-
nen.
Uitgangspunt is de publiekstoeganke-
lijke funktie op de begane grond: de
winkelvoorzieningen en de rekrea-
tieve voorzieningen (horeca,
sociaal-kulturele voorzieningen,
sportvoorzieningen en kursussen).
Voor beide funkties geldt dat een
konsentratie belangrijk is. Voor een
aantal branches binnen deze voorzie-
ningen (bijv. kleding, restaurants)
zijn de keuzemogelijkheden van het
publiek essentieel. Daarnaast is een
konsentratie van de rekreatieve
voorzieningen met name 's-avonds en
's-nachts belangrijk omdat het pu-

18 Stadscentrumplan Den Haag

Gevolg van deze funktiekoppels is De overgang tussen stad en stads- Daar de aankomstpunten voor alle
dat het aksent op het gebruik van de centrum is het aankomstgebied van vervoerscategoriën goed bereikbaar
verschillende routes rond sluiting- het s tadscentrum. Op de belangrijke zijn, worden hier de publiekstoegan-
stijd van de winkels verschuift. In i nkomende routes willen we dit ruim- kelijke funk ties gesitueerd welke
kaart 12b is het principe wat meer telijk manifesteren. Deze overgangen specifieke bereikbaarheidseisen
toegespitst op de haagse situatie . heten aankomstpunten. stellen.
Kaart 12c geeft de routes aan die
wij voor deze funktiekoppel s hebben Argumenten die pleiten voor deze In kaart 13c is dit principe toe-
gekozen. Bepalend voor de ze keuze aankomstpunten zijn: gepast op de haagse s ituatie.
zijn de reeds aanwezige belangrijke de wense lijkheid van een zekere
winkelroutes en de spreiding van de verduidelijking van de overgang
routes met rekreatieve voorzieningen stad en stadscentrum in verband 5. Stedebouwkundig konsept
ten opzichte van deze winkelroutes. met de noodzaak van herkenning en
oriëntatie, in het bijzonder voor Het stedebouwkundig konsept wordt in
bezoekers ; kaart 14 weergegeven. In deze figuur
De winkelroute s zlln: de geuite wens om de doorstroom- zijn de in voorgaande paragrafen
Gedempte Burgwal-Gedempte Gracht funktie van het stadscentrum te genoemde onderdelen gekombineerd.
Grote Markt str aat-Kalvermarkt beperken en de verblijfsfunktie Dit konsept vormt de basis voor het
Noordeinde-Hoogstraat-V enestraat- te vergroten. plan .
Wagenstraat
Vlamingstraat-Spuistraat-Lange/Korte Kenmerken van de aankomstpunten Uit deze figuur blijkt dat:
Poten zi jn: de gewenste routes met de funk-
de ruimtelijke overgang tussen tiekoppels binnen het verblijfs-
De rekreatieve routes ZlJn: stad en s tadscentrum, hiertoe gebied liggen.
Lange/Korte Houtstraa t-Tur fmarkt dienen de aankomstpunten een ze- bijna al deze routes aansluiten
RO/NDT kompl ex-Buitenhof kere ru imtelijke zelfstandigheid op de aankomstpunten.
Nieuwstraat-R aamstraat en poortwerking te hebben; niet alleen bij de routes het
Kerkple in-Buitenhof een stallings- c.q . opvangruimte aksent op het gebruik overdag en
voor noodzakelijk meegebrachte Is-avonds verschilt, maar dat dit
goederen/personen die tijdelijk ook bij de aankomstpunten in
4. Verblijfsgebied en aank omstpunten minder gewenst zijn (auto's, enige mate het geval zal zijn.
fietsen, kinderen); de scheiding tussen "pruiken- en
Door het stadscentrum al s een ver- de veelheid aan informatie die petten stad" ongeveer samenvalt
bli j fsgebied te beschouwen wordt een het aankomstpunt biedt. met de rekreatieve route RO/NDT-
hi storisch kenmerk van het stadscen- Buitenhof.
trum opnieuw aktueel. Op figuur 13b is het principe van
In het verleden hadden een aantal deze aankomstpunten weergegeven. Op
inkomende routes eindpunten in het de aankomstpunten bevinden zich de
centrum (zie kaart 13a). Als gevolg belangrijke openbaar vervoer haltes.
van een aantal doorbraken zlJn deze Het bestemmingsverkeer wordt in de
eindpunten verdwenen ; het werden direkte omgeving van de aankomstpun-
onderdelen van doorgaande routes. De ten opgevangen in parkeergara-
betekenis van het stadscentrum ver- ges/plaatsen . Het doorgaand verkeer
anderde hierdoor. wordt op enige afstand om het stads-
centrum heen geleid . Het gebied bin-
Wij willen dergelijke "eindpunten" nen de aankomstpunten is in principe
her introduceren. verblijfsgebied.

Stadscentrumplan Den Haag 19

 inkomende routes
doorgaande routes

130 13b

prin

- inkomende
13
a "eindpunten" inkomende routes
- aankomstpunt (tot ca. 1850)
b principe aankomstpunten
- stadscE'ntrum (verblijfsgeb;E'd)
c aankomstpunten en het stadscen-
13e
trum

20 stadscentrumplan Den Haag

 rIl:::iIItI Accent 'DAG'
grens (nwe) 0
••• Acc. 'AVOND' • aankomst ui k /pet 100 200
14 Stedebouwkundig konsept

Stadscentrumplan Den Haag 21

22 stadscentrumplan Den Haag
 Konfrontatiestudie:
programma en stedebouwkundig konsept
In een aantal vervolgstudies wordt
het stedebouwkundig konsept gekon-
fronteerd met het programma.
Deze studies geven antwoord op de
vraag in hoeverre het stedebouwkun-
dig konsept de mogelijkheden biedt
om het programma te realiseren. De
gedane keuzes zijn gebaseerd op een
terugkoppeling naar het programma,
als afgeleide van de plandoelen en
het stedebouwkundig konsept.
Hier zijn alleen de konklusies van
deze studies weergegeven. Tevens
wordt aangegeven welke gevolgen deze
konklusies hebben voor het stede-
bouwkundig konsept en/of het pro-
gramma. Deze aanpassingen vinden hun
weerslag in het plan.
De belangrijkste konklusie is dat
het stedebouwkundig konsept niet
wezenlijk veranderd hoeft te worden.
De winkel funktie
Het programma behelst een daling van
het huidige vloeroppervlak. Het ste-
debouwkundig konsept stelt, althans
met betrekking tot de belangrijkste
winkelstraten, een geringe uitbrei-
ding voor (Gedempte Burgwal en Kal-
vermarkt). In het plan is daarom de
Gedempte Burgwal niet meer opgenomen
als belangrijke winkelroute. Verdere
daling van het winkel vloeroppervlak
wordt bereikt doordat aan de routes
met rekreatieve voorzieningen de Woonfunktie
huidige winkelfunktie zal moeten In het programma wordt een
5tadscentrumplan Den Haag
afnemen. Ook bij de aankomstpunten
zal de winkelfunktie verminderen ten
behoeve van funkties welke speci-
fieke bereikbaarheidseisen stellen.
De rekreatieve funktie
Zowel het stedebouwkundig konsept
als het programma houden een uit-
breiding van het aantal rekreatieve
voorzieningen in. De routes genoemd
in het konsept lijken wat veel van
het goede. In het plan is de route
Raamstraat-Nieuwstraat dan ook ver-
vallen, mede omdat deze route minder
aantrekkelijk is en weinig uitwijk-
mogelijkheden kent (sociale veilig-
heid; programmapunt 10). Bij de rou-
tes die overblijven is een priori-
teit gesteld voor de route van het
Ro/NDT komplex naar het Buitenhof.
Deze route zal door zijn overzichte-
lijkheid en de aanwezigheid van ver-
keer 's-avonds en 's-nachts, naar
ons idee, voldoen aan de eisen die
ten behoeve van de sociale veilig-
heid worden gesteld. Daarnaast zorgt
deze route ervoor dat twee belang-
rijke nieuwe projekten, het Ro/NDT
komplex en de uitbreiding van de
Tweede Kamer ondersteund worden. Ook
ligt de route min of meer op de
scheiding van het "pruiken- en pet-
tengedeelte" waardoor deze route
zowel overdag als 's-avonds vanuit
beide delen gevoed wordt.
uitbrei-
23
 ding van de woonfunktie met 30
won./ha tot een totaal van 50
won./ha vermeld. Het stedebouwkundig
konsept doet alleen uitspraken over
het stimuleren van de woningen in de
belangrijke winkelstraten. De
gewenste uitbreiding wordt hiermee
zeker niet gehaald. Uit de nadere
studies blijkt dat wanneer ook de
verdiepingen in de overige straten
van het stadscentrum, met uitzonde-
ring van de routes met rekreatieve
voorzieningen, ten behoeve van de
woonfunktie worden gebruikt, dit
aantal nog steeds niet helemaal
gehaald wordt. Hier voldoet het plan
dus niet aan het programma.
Kantoren
In het programma wordt een ontkanto-
ri sering van voormalige woonpanden
en een stimulering van de kantoor-
funktie op toplokaties voorgesteld.
Deze ontkantorisering zal volgens
het kon sept ten behoeve van de woon-
funktie in de winkelstraten moeten
plaatsvinden. Daar deze straten in
het algemeen geen toplokaties zijn,
mede door de schaal van de panden in
deze straten, voldoet het konsept
hier aan het programma. Een uitzon-
dering moet gemaakt worden voor de
verdiepingen van de Grote Markt-
straat en de Kalvermarkt, die vol-
gens het konsept bestemd zijn voor
de woonfunktie. Vanwege de schaal
van de bebouwing is de kantoorfunk-
tie hier beter geschikt. Dit is in
het plan verwerkt.
De in het programma genoemde toplo-
katies zouden volgens het stedebouw-
kundig konsept moeten liggen aan de
routes met rekreatieve voorzienin-
gen. Dit is voor de Nieuwstraat-
Raamstraat en de Korte Houtstraat
zeker niet het geval. Deze Nieuw-
24
L
straat-Raamstraat is in het plan omdat de aankomstpunten die op deze
vervallen. De kantoorfunktie aan de lijnen liggen vragen om ruimtelijke
Korte Houtstraat wijkt af van het zelfstandigheid en daarbij meer
programma. afgesloten dienen te worden. Beide
eisen vergroten de oriëntatie- en
Openbare ruimten/verkeer herkenningsmogelijkheden. Gekozen is
Het programma stelt dat het gebied voor de aankomstpunten omdat deze
binnen een straal van 400 meter van naast bereikbaarheid nog meer voor-
het Hofcingelplein verblijfsgebied delen hebben.
moet zijn. De aankomstpunten uit het
konsept liggen min of meer op deze
cirkel.
Uit nadere studies blijkt dat een
volledige afsluiting van het stads-
centrum voor autoverkeer zoals voor-
gesteld in het konsept niet mogelijk
is en niet wenselijk is. Dit bete-
kent dat in het plan een aantal
straten opgenomen zijn waar autover-
keer wordt toegelaten.
Uitbreiding van de parkeerkapaciteit
blijkt niet nodig. Een beperkt deel
van de bestaande parkeervoorzienin-
gen ligt echter buiten de, in het
programma gestelde, straal van 500
meter. Het voorstel is daarom een
extra parkeergarage in de omgeving
van het Buitenhof. Ten behoeve van
het stimuleren van de woonfunktie
zal een aantal kortparkeerplaatsen
vervangen moeten worden door lang-
parkeerplaatsen. De aankomstpunten
hebben vooral een funktie voor de
bezoekers van het centrum. Hier moe-
ten dan ook de kortparkeerplaatsen
zijn. De parkeervoorzieningen binnen
de aankomstpunten zijn dan voor de
bewoners en mensen die in het cen-
trum werken (langparkeerplaatsen).
Tussen het programma en het stede-
bouwkundig kon sept treedt een kon-
flikt op met betrekking tot de her-
kenbaarheid- en oriëntatiemogelijk-
heden. Enkele in het programma ge-
noemde zichtlijnen worden verstoord
stadscentrumplan Den Haag
 Plan

Het plan is het resultaat van een konfrontatie van het

stedebouwkundig konsept met het programma. Het stedebouw-
kundig konsept blijkt in het algemeen goed aan de eisen van
het programma te kunnen voldoen. Op een beperkt aantal
punten is het stedebouwkundig konsept aangepast om het
programma te kunnen realiseren. Ook is in enkele gevallen
enigszins afgeweken van het programma omdat dit niet
haalbaar bleek of een te grote aantasting van het stede-
bouwkundig konsept tot gevolg had.
Het plan wordt nu, uitgebreider dan in de inleiding met
tekst en tekeningen weergegeven. Voor de ruimtelijke ingre-
pen wordt verwezen naar het planboek.
De straten en pleinen waarover het plan handelt staan op
kaart 15.

1 . Aankomstpunten

Belangrijk onderdeel van het plan is het idee van de

aankomstpunten, de manifestatie van het overgangsgebied
stadscentrum als verblijfsgebied met de rest van de stad
(kaart 16). Deze aankomstpunten hebben drie komponenten:
1 . de verkeerstechnische komponent
2. de funktionele komponent
3. de ruimtelijke komponent

ad 1. Het doorgaand verkeer, nu 35-40% van het totale

autoverkeer, wordt buiten deze aankomstpunten, om het
stadscentrum geleid d.m.v. een goede bewegwijzering,
logische rijrichtingen en een aanpassing van het
profiel van Grote Marktstraat, Spui, Hofweg en Kneu-
terdijk (lxI rijstrook zonder tussenberm met een smal
profiel) waardoor deze straten voor doorgaand verkeer
minder aantrekkelijk worden. Op kaart 17 staat de z e
verkeersafwikkeling buiten het stadscentrum om (de
I
I
Siedeb
konsepl
~I
I':!a/"i
buitenring) aangegeven. Met betrekking tot het
bestemmingsverkeer wordt onderscheid gemaakt tussen:
'-- - - - ___ _ __ J - bestemmingsverkeer van bezoekers van de voorzie-

Stadscentrumplan Den Haag 25

 ningen (winkels, rekreatieve voorzieningen, ba1ie-
funkties etc.)
Dit bestemmingsverkeer wordt in de direkte nabij-
heid van de aankomst punten opgevangen (kortparkeer-
p1aatsen)(kaart 16).
- bestemmingsverkeer van bewoners, mensen die in het
stadscentrum werken, hotelgasten, 1aad-/1osver-
keer.
Dit bestemmingsverkeer dringt door in het ver-
blijfsgebied en wordt gebundeld op de Grote Markt-
straat, Kalvermarkt, Spui, Hofweg, Kneuterdijk en
Lange Vijverberg (kaart 16). Vanaf deze wegen takt
het verkeer verder het verblijfsgebied in naar
parkeerplaatsen of garages (langparkeerplaatsen)
(bijv. woonverkeer) of de specifieke bestemming
(bijv. 1aad-/1osverkeer).

Bij het kollektief openbaar vervoer is onderscheid

gemaakt tussen bussen en trams.
Bussen dringen niet door in het verblijfsgebied maar
worden om het stadscentrum heen geleid, hetzij langs
de aankomstpunten hetzij verder daarbuiten. Eventuele
eindpunten van buslijnen dienen bij de aankomstpunten
te liggen.
Trams dringen wel door in het verblijfsgebied (kaart
16). Het aantal haltes is beperkt. De (beschutte)
haltes zijn bij de aankomstpunten.
Het gebied binnen de aankomst punten is verblijfsge-
bied. Dit betekent dat 1aad- en losverkeer slechts
Is-ochtends toegelaten wordt. De eerder genoemde
routes waar het bestemmingsverkeer wordt gebundeld
zijn "beperkt verblijfsgebied". Het principe profiel
van deze routes is hiernaast aangegeven.

Bij de aankomstpunten dienen, naast de genoemde

parkeerplaatsen en garages, ook fietsenstallingen
aanwezig te zijn.

ad 2. In de direkte omgeving van de aankomstpunten zlJn op

de begane grond en op de verdiepingen publiekstoe-
gankelijke funkties gesitueerd, welke bijzondere be-
reikbaarheidseisen stellen, omdat ze veelal gericht
bezocht worden. Hierbij wordt gedoeld op baliefunk-
ties, kinderopvang (t.b.v. het winkelend publiek),
hotels, uitzendburo's, bibliotheek e.d.
Naast publiekstoegankelijke funkties kunnen op de
verdiepingen ook woningen en kantoren worden geves-

26 stadscentrumplan Den Haag

 tigd.

ad 3. De ruimtelijke kenmerken en de eisen van de aan-

komst punten zijn uitvoerig behandeld in paragraaf 4
van het stedebouwkundig konsept. Voor de gevolgen
wordt verwezen naar het planboek waarin een paragraaf
de verschillende gebieden behandeld.

2. Routes

Naast de aankomstpunten ZlJn de diverse routes, strukture-

rende elementen van het plan, belangrijk (kaart 18: plan-
kaart).
Er is onderscheid gemaakt in:

1. routes met aksent op het gebruik van de funkties:

begane grond-overdag
verdiepingen-avond

2. routes met aksent op het gebruik van de funkties:

begane grond-avond
verdiepingen-overdag

3 . de kruisingen van deze routes

ad 1. Het aksent op het gebruik van de funkties aan deze

routes ligt overdag op de begane grond en wel op de
winkelfunktie. De betreffende routes: Gedempte
Gracht, Grote Marktstraat-Kalvermarkt; Vlamingstraat-
Spuistraat-Lange Poten-Korte Poten en Wagenstraat-
Venestraat-Hoogstraat-Noordeinde zlJn ook nu de
belangrijkste winkelroutes. (kaart 4) Deze routes
sluiten op de meeste aankomstpunten aan.
Is-Avonds ligt het aksent op het gebruik van de
verdiepingen en wel op de woonfunktie (waar moge-
lijk).

ad 2. Op de route Lange Houtstraat-Korte Houtstraat-Turf-

markt-Spui-Hofweg-Buitenhof-Groenmarkt-Kerkplein ligt
het aksent op het gebruik van funkties op de begane
grond Is-avonds en wel op de rekreatieve voorzienin-
gen (horeca, sociaal-kulturele voorzieningen, sport-
voorzieningen, kursussen). Aan deze route liggen wel
een aantal rekreatieve voorzieningen maar onvoldoende
om van een konsentratie te kunnen spreken. Omdat
onzeker is of een konsent rat ie van deze voorzieningen

Stadscentrumplan Den Haag 27

 L

Plein

( ~--
~l~r-

~~~\C~ L
\r-r ~
\ "
17"~Pl~.~~~~~~~~~~--~~=::~~=::~~=::~~~
elnen en strate n waarover het
plan uitspraak doet 0 100 200 300

28 stadscentrumplan 0en Haag

 Scheveningen

[ ]
r: J

Verblijfsgebied _ Koll. OV: tram

__ Bestemm. verk.
Aankoms tpt.

50 150 250
16 Ligging aankomstpunten

Stadscentrumplan Den Haag 29

17 Verkeersafwikkeling van de binnenstad (buitenring)

30 stadscentrumplan Oen Haag

18 Plankaad

Stadscentrumplan Den Haag 31

 over de volledige route reëel is hebben we een
prioriteit gesteld ten aanzien van een onderdeel van
de route. Het onderdeel dat, naar ons idee, het meest
belangrijk is en daarom het eerst ontwikkeld moet
worden is de route van het Residentie Orkest/Neder-
lands Dans Theater (RO/NDT; Turfmarkt) naar het
Buitenhof. Reeds aanwezige kleine konsentraties van
rekreatieve voorzieningen aan de Kettingstraat en de
Bagijnestraat sluiten aan op deze route.
Overdag ligt het aksent op het gebruik van de
verdiepingen en wel op de kantoor funktie (waar moge-
lijk).
De route sluit aan op de meeste aankomstpunten.

ad 3. De kruisingen van de onder 1 en 2 genoemde routes

zijn overgangsgebieden. Op de begane Brond zullen
zowel winkels als rekreatieve voorzieningen gevestigd
zijn. Deze rekreatieve voorzieningen funktioneren
niet alleen 's-avonds maar ook overdag. Dan maakt
vooral het winkelend publiek gebruik van deze voor-
zieningen, 's-avonds zijn dit de bezoekers van de
konsentraties van rekreatieve voorzieningen. In deze
overgangsgebieden ligt het aksent voor wat betreft
deze voorzieningen dan ook op de horeca. Op de
verdiepingen kunnen -waar mogelijk- kantoren worden
gevestigd.
De kruisingen zlJn:
Hoogstraat-Groenmarkt, Spuistraat-Hofweg, Grote
Marktstraat-Spui, Kalvermarkt-Korte Houtstraat, Lange
Poten-Lange Houtstraat (Plein).

3. Binnenhof en Hofvijver

Het bestendigen van belangrijk strukturerend elementen als

Binnenhofkomplex, Hofvijver met de Lange Vijverberg maken
onderdeel uit van het plan. Hiervoor worden geen wij-
zigingen wenselijk geacht.

32 Stadscentrumplan Den Haag

 Supplement

Het stedebouwkundig plan is opge-

bouwd uit struktuur bepalende ele-
menten. Op de volgende bladzijden
zijn deze elementen in vier facet-
kaarten weergegeven.

Oe aankomstpunten staan op elke

kaart. De relatie van verblijfsge-
bied en aankomstpunten wordt op
kaart 19 weergegeven.
De beide routes staan op de kaarten
20 en 21. De routes waar het aksent
ligt op gebruik van funk ties "begane
grond-overdag" en "verdiepingen-
avond" staan op kaart 2o(dagroutes).
De routes met aksent op het gebruik
van de funk ties "begane grond-avond"
en "verdiepingen-overdag" staan op
kaart 21 (avondroutes ) •
De kruispunten van de deze beide
routes zijn apart weergegeven op
kaart 22.

Stadscentrumplan Den Haag 33

 MIN.

en aankomstpunten
150
lJfsgebied
Verbl· ... en aankomst
~~-- \ '-~~--
--~~---
punten

Stadscentrumplan Den Haag

20 Dagroutes
Dagroutes o 150 :
Stadscentrumplan Den Haag 35
 Kruispunten van de routes 150

22 Kruispunten van de routes

36 Stadscentrumplan Den Haag

 HOF OVIJVER

Avondroutes o sa 150

21 Avondroutes

Stadscentrumplan Den Haag 37

38 Stadscentrumplan Den Haag