You are on page 1of 40

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/

rdbjynfol ausmif;om;ausmif;olrsm;okdY yefMum;csuf


&ufpufMurf;MuKwfaom? 'Drkdua&pD wjym;om;rS r&Sdaom zufqpfqefonfh ppftmPm&Sif
pepfatmufwGif ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS ausmif;olausmif;om;rsm;onf
or*¾\ wjcm;Ekid if aH &;wm0efrsm;ukd xrf;aqmif&if; tk;d a0*sme,fudk ykrH eS f xkwaf 0Ekid &f ef usm;ukwu f sm;cJ
tm;xkwfBudK;yrf;aeMu&ygonf/
ausmif;om;or*¾\tmabmfukdxif[yfaom? vGwfvyfa&;zcifBuD; AkdvfcsKyfatmifqef; ac:
ukdatmifqef; wm0efcHt,f'Dwmtjzpf wm0ef,laqmif&GufcJhaom orkdif;tpOftvmBuD;rm;onfh tkd;a0
*sme,fukd jyefvnfxkwfa0&jcif;vnf;jzpfNyD;? vuf&Sdjzpfay:aeaom acwftajctaeukdvnf; xif[yf
az:jyEkdif&ef? Armjynfolvlxk\ ppftmPm&SifpepfqefYusifa&;? 'Drkdua&pDa&;wkdufyGJwGif tkd;a0*sme,frS
wwyfwtm; yg0iftm;jznfhEkdif&ef BudK;pm;ae&jcif;vnf; jzpfygonf/
wenf;tm;jzifq h adk omf tvGew
f m0efBu;D Ny;D ? ppftmPm&Siaf tmufwiG f tk;d a0*sme,fudk vQKd U0Suf
xkwfa0&jcif; jzpfonfhtwGuf tcuftcJ tMuyftwnf;rsdK;pkH&Sdaeygonf/
xkdokdYaom tajctaetaMumif;rsm;aMumifh usaemfwkdY\ tkd;a0*sme,fwGif csdKU,Gif; tm;enf;
csufrsm; rvGJra&Smifom yg&SdaerSm aocsmygonf/ usaemfwkdY\ tm;enf;csufrsm;ukd rnfolrqkd axmufjy
a0zefapvkdygonf/ tm;enf;csufrsm;ukd axmufjya0zefjcif; rjyKrSmukdyif usaemfwkdY txl;pkd;&drfrdygonf/
xkdYaMumifh csdKU,Gif;tm;enf;csufrsm;ukd jyifqifEkdif&ef? jznfhqnf;Ekdif&eftwGuf vkdtyfaom
orkdif;tcsuftvufrsm;? pmrlrsm;? a0zeftMuHay;pmrsm; ay;ykdYjcif;? tzufzufrS ukd,fwwfEkdifonfhykHpHESifh
ulnDjcif;jzifh tkd;a0*sme,fukd ausmif;om;? jynfolw&yfvkH;u 0kdif;0ef;aqmif&Gufaeonfh ppftmPm&Sif
pepfqefUusifa&;? 'Drkdua&pDa&;wkdufyGJ0if pmapmifwpfcktjzpf oabmxm;Mu&ef yefMum;tyfygonf/
tdk;a0*sme,f

ArmEkid if v
H ;Hk qkid &f mausmif;om;or*¾rsm;tzGUJ csKyo
f nf wuúov dk ?f aumvdy?f odyrÜH sm;rS
ausmif;ol ausmif;om;rsm;? tajccHynmausmif;rsm;rS ausmif;ol ausmif;om;rsm;tm;vkH;\
tzGUJ tpnf;jzpfygonf/
ArmEkdifiHonf ppftmPm&SifpepftarSmifacwfwGif usa&mufaeonfh tcsdeftcg
jzpfaomaMumifh ausmif;ol ausmif;om;rsm;tm;vkH;onf ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;
or*¾rsm;tzGJUcsKyf vIyf&Sm;rIrsm;ukd pDpOfaqmif&GufaeMuaom ausmif;ol ausmif;om;rsm;ukd
wkduf½kdufqufoG,faqmif&GufEkdif&ef tcuftcJrsm; &SdEkdifygonf/ rnfokdUyifjzpfap?
rdrwd t
Ydk m;vk;H \ tzGUJ tpnf;jzpfaomaMumifh ArmEkid if vH ;Hk qkid &f m ausmif;om;or*¾rsm;tzGUJ csKyrf S
vIyf&Sm;aqmif&GufrIrsm;ukd rdrdwkdY tqifajyovkd vkdufygaqmif&GufEkdifcGifh &SdMuygonf/
xkdYaMumifh ,ckxkwfa0aom ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;or*¾rsm;tzGJUcsKyf\
tkd;a0*sme,fukd or*¾pdwf"gwf&Sdaom ausmif;ol ausmif;om;wkdif; ukd,hftpDtpOfjzifh rdwÅL
yGm;í BudKufoavmuf jzeffYcsdEkdifygaMumif; today;tyfygonf/ /
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
rmwdum

tk;d a0*sme,f
trSw(f 8)

2? zcifppfonfodkY om;&Jacgif
3? t,f'DwmhtoH
4? 'Drdkua&pDEdkifiHajymif;vJjzpfay:a&; vIyf&Sm;rIrsufESmpmrsm; pl;&S
6? tw¦KyÜwÅd (OD;&m&Spf) t,f'w D mtzGUJ
7? uRefynmESifh ocifynm udkatmifqef;(AdkvfcsKyf)
9? MoZmcHESifh tarGcH(ed*Hk;) ,rif;a&Tpif
15? acwfwacwf\ 'dik , f m&D aEGO;D Mu,fpif
20? rNzdK;NzdK;atmif vGwfajrmufa&; tk;d a0owif;pOf
21? tjym (ewfEG,f) aejcnfcif
26? vli,f eJY vlxktHk<urI armifvGef;ysH
31? vlxktHk<urIrsm; ay:aygufchJ&onfh taMumif;jcif;&mrsm; armifvGef;ysH
33? vpfAsm;EdkifiH ordkif;jzpfpOf t,f'w D mtzGUJ

2
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f uAsm 2

zcifppfonfokdY ...
taz ...
tazu ppfom;
usaemfu ausmif;om;
tazeJYusaemfhMum;rSm tpkd;&jcm;awmh tazhom;vkd om;awGrsm;pGm
tazu om;ukd rypfEkdif pmoifausmif;rSm...
om;u tazukd rcspfEkdif/ v,fuGif;jyifrSm...
vrf;ray:rSm...
ppfajrjyifrSm qE´jyyGJawGrSm...
&ifqkdifvmorQvl &efolqkdwm iwfrGwfrGJaw 'ku©a&mufaewJh
om;vnf; em;vnfxm;ygw,f/ tarwkdYjynfolawGtwGuf
toufpGefY b0pGefY
tck[mu ynmpGefY cifp&mpGefY
ppfajrjyifr[kwf pGefYjcif;aygif;rsm;pGm
ppfwvif;r[kwf t&m&mcGifhvTwfxm;Mu/
rsufuef;zufqpf tmPm&pfNyD;
jynfolawGukd ypfwJhyGJ trSeef t
YJ rSm;
tazwkdYqifETJaeMuwm/ taz rpOf;pm;awmhbl;vm;/

taz&,f ... aemufqkH; ukefukefajymyg&aptaz


tazhom;qkdwm trSew
f &m;twGuf
tazh"g;yg? tazhtm;yg aoewfajymif;vSnfh
tazhom;[m jynfoleJYaygif;
EkdifiHh"g;yg? EkdifiHtm;yg/ jynfolYaumif;usdK;
o,faqmify;dk wJah eYrS
tazhudk
tazvkdY ac:yg&apawmh/ /
1988 ckESpf &Spfav;vkH;jynfolYta&;awmfykH
umvtwGif; r*Fvm'kHNrdKUe,fü q&mwifrkd;? EIwq
f ufuefawmh&if;
q&mrif;odcw F Ydk a[majymaeMupOf ppfum;ay:rS om;&Jacgif
csoGm;cJhaomuAsmukd jyefvnf az:jyygonf/ (atmifqef;ol&d,vSaomif;ausmif;)
(t,f'w D mtzGUJ )
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f 3

t,f'Dwmh toH
Armjynforkdif;\ xl;jcm;csufrSm EkdifiHa&; vIyf&Sm;rIrsm;wGif ausmif;om;vIyf&Sm;rIu
ta&;BuD;tpdwftykdif;tjzpf yg0ifaejcif;yif/
NAw
d od Qe,fcsUJ qefu Y siaf &;orkid ;f wGif yxrqk;H ay:aygufvmonfh toif;Bu;D jzpfaom
0kdiftrfbDat toif;ukd xlaxmifcJholrsm;onf ausmif;om;rsm;? xkdYaMumifh 0kdiftrfbDattp
ausmif;om;u[kyif qkMd uonf/ e,fcsUJ ukd wEkid if v H ;Hk twkid ;f twmESihf yxrqk;H qefu Y sicf o
hJ nfh
EkdifiHa&;vIyf&Sm;rIqkdvQifvnf; 1920 ckESpf yxrausmif;om;oydwf/
vGwv f yfa&;twGuf ta&;Bu;D onfh Ekid if aH &;tzGt YJ pnf;jzpfaom 'kAYd rmtpnf;t½k;H ukd
zGJYpnf;vIyf&Sm;vmonfhtcg ausmif;om;rsm; yg0ifMuonf/ vGwfvyfa&;twGuf vufeufukdif
wkduf&efqkH;jzwfcJhonfh &JabmfokH;usdyfc&D;pOfwGifvnf; ausmif;om;rsm; yg0ifMuonf/
ppftmPm&Sipf epfudk tapmqk;H qefu Y sicf o hJ nfh Ekid if aH &;vIy&f mS ;rIrmS vnf; 1962 ckEpS f
Zlvidk f 7 &uf ausmif;om;ta&;awmfy/Hk 1988 ckEpS f Mo*kwv f wGif jynfot Yl a&;awmfyBHk u;D txd
ul;pufjzpfay:cJh&aom tpOD; EkdifiHa&;vIyf&Sm;rIrSmvnf; 1988 ckESpf rwfv zkef;armf ta&;
tcif;? ausmif;om;vIyf&Sm;rIyif/
ausmif;om;vIyf&Sm;rIrsm;onf Auorsm;tzGJUcsKyf\ rlrsm;wGif yg0ifonfhtwkdif;-
e,fcsJUqefYusifa&;? vkH;0 vGwfvyfa&;twGuf vIyf&Sm;cJhonf
ppftmPm&SifpepftjrpfjyKwfa&;? 'Drkdua&pDa&;twGuf vIyf&Sm;cJhonf
'Drkdua&pDynma&;twGuf vIyf&Sm;cJhonf
ausmif;om;xktcGifhta&;twGuf vIyf&Sm;cJhonf
urÇmhNidrf;csrf;a&;? jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;twGuf vIyf&Sm;cJhonf/
,aeY ArmjynfEkdifiHa&;jzpfpOfwGif ausmif;om;vIyf&Sm;rI\tcef; &Sdao;ovm;
ar;cGef;xkwfoHrsm; Mum;&wwfonf/
ArmjynfBuD;wGif ppftmPm&Sifpepf &Sdaeao;onf? Nidrf;csrf;a&; qkH;½IH;aeao;onf?
ausmif;om;xktcGit hf a&;rsm; qk;H ½I;H aeao;onf/ wEkid if v H ;Hk 'Dru dk a&pDrqkx d m;ESi?hf ausmif;om;
or*¾yif vGwfvyfpGm zGJUpnf;vIyf&Sm;cGifh r&ao;/
wbufwiG f ausmif;om;rsKd ;qufqo dk nfrmS vnf; tpOftquf &Sad eonf/ ajratmuf
ykHpHjzifh Auorsm;tzGJUcsKyftygt0if ausmif;om;or*¾rsm;vnf; &Sdaeonf/
okdYqkdvQif ...
2010 vGef ppfBuUH zGUH vTwaf wmfacwfwiG v f nf; 'Dru dk a&pDa&;? Nird ;f csr;f a&;ESihf ausmif;
om;xktcGifhta&;wkdufyGJrsm; quf&SdaeOD;rnfom/ 5
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 4

'Dru
dk a&pDEidk if aH jymif;vJjzpfay:a&;
vIy&f mS ;rIrsuEf mS pmrsm;
pl;&S
Armjynf'Drkdua&pDa&;vIyf&Sm;rIonf 1948 ckESpf jynfwGif;ppfpwifcJhonfrS a&wGufvQif
tcsdefumvtm;jzifh ESpfaygif;(63)ESpf MumcJhNyD jzpfygonf/ (63)ESpfMumcJhaomfvnf; Armjynf
Ekid if aH &;wGif ppfwyfu OD;aqmifrt I cef;u@rS yg0ifrnfh zGpYJ nf;ykt H ajccHOya'(2008)ESihf ppf,el aD zmif;
0wf ppfwyfu, dk pf m;vS,Ef iS hf ppf,el aD zmif;cRwf BuUH zGUH uk,
d pf m;vS,rf sm;u tpk;d &qufvyk Nf y;D ? ppftm
Pm&Sifpepfu qufvufcsDwufOD;rnfjzpfonf/
2010 a&G;aumufyt JG Ny;D ay:vmonfh ygvDrefypHk t H pk;d &u ppftmPm&Sipf epfjzifh wkid ;f jynf
ukd qufvuftyk cf sKyrf nf/ Ekid if aH wmftmPmukd ukid x f m;Ny;D qufvuftyk cf sKyrf nfo h rl mS pepftm;jzifh
ajymvQif ppftmPm&Sipf epfjzpfNy;D ? vly*k Kd¾ vt f m;jzifah jymvQif ppfAv dk rf sm;uom qufvuf tkycf sKyo f mG ;
rnfjzpfonf/ xkt d csurf mS aeYpOfowif;pmrsm;\ rsuEf mS zk;H rsm;wGif ppfAv dk rf sm;uko
d m ,leaD zmif;0wfjzifh
wrsKd ;? t&yf0wfjzifw h zkH awGUjrifae&jcif;jzifh ppfwyfro S m wkid ;f jynfudk qufvuf tkycf sKyaf eaMumif;
xif&mS ;apygonf/
xkdYaMumifh Armjynf'Drkdua&pDajymif;vJa&;vkyfief;pOfrsm;u qufvufBudK;yrf;tm;xkwf
ae&OD;rnfrSmvnf; aocsmygonf/
'Drkdua&pDajymif;vJa&;vkyfief;pOfqkdonfrSmvnf; tcsKyfajym&vQif EkdifiHawmftmPmukd
ppfwyfu BuD;pkd;vTrf;rkd; csKyfukdifxm;onfhtajctaerS jynfolu? jynfolYukd,fpm;vS,ftppfrsm;u
pDrHcefYcGJ vkyfaqmifonfh tajctaeokdY ajymif;vJa&;vkyfief;pOfyifjzpfonf/
xkdokdY ajymif;vJoGm;&ef BudK;yrf;tm;xkwfMu&mwGif wae&mwnf;rS ykHpHwrsdK;wnf;jzifh
vkyf&rnfqkdonfrSm rjzpfEkdifyg/ rsufESmpmtoD;oD;rS enf;emaygif;pkHtokH;jyKí aqmif&GufMu&rnf
om jzpfonf/ xkrd suEf mS pmrsm;ukd 'Dru dk a&pDa&;vIy&f mS ;rI rsuEf mS pmrsm;[k qkEd idk o f nf/ 'Dru dk a&pDa&;
vIyf&Sm;rIrsufESmpmrsm;ukd qef;ppfMunfhvQif a,bl,stm;jzifh (5) ck awGU&ygonf/
1/ Oya'wGif;vIyf&Sm;rI rsufESmpm
2/ Oya'yEkdifiHa&;vIyf&Sm;rI rsufESmpm
3/ vufeufukdifvIyf&Sm;rI rsufESmpm
4/ EkdifiHwumvIyf&Sm;rI rsufESmpm
5/ vTwfawmfwGif;vIyf&Sm;rI rsufESmpm
xkdrsufESmpmrsm;ukd wckcsif; tMurf;zsif;MunfhvQif -
1/ Oya'wGif;vIyf&Sm;rI rsufESmpm
owfrw S jf y|mef;xm;onfh Oya'twGi;f rSmaevsuf tajccHtcGit hf a&;rsm;? epfemqk;H ½I;H rIrsm;
twGuf ajAmif awmif;qkdvIyf&Sm;onf/ owfrSwfxm;onfhOya'ukd tokH;csí? csJUxGifí vIyf&Sm;
onf/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 5
2/ Oya'yEkdifiHa&;vIyf&Sm;rI rsufESmpm
owfrSwfxm;onfhOya'rsm;ukd rvkdufembJ csdK;azgufvIyf&Sm;onf/ txl;ojzifh vQdKU0Suf
ykpH u
H dk t"duxm;onfh vIy&f mS ;rIrsm;jzpfonf/ vkt d yfovkd ajAmifvyk &f onfrsm;vnf; &So d nf/ tajccH
tcGit hf a&;ESihf epfemqk;H ½I;H rIrsm;twGuo f mru 'Dru dk a&pDa&;? Ekid if aH &;udp&ö yfrsm;twGuyf g vIy&f mS ;
aqmif&u G o
f nf/
3/ vufeufukdifvIyf&Sm;rI rsufESmpm
'Drkdua&pDa&;? vlYtcGifhta&;? vlrsdK;pka&; ponfh tvkH;pkHudpö&yfrsm;twGuf owfrSwf
jy|mef;xm;onfOh ya'rsm;ukd vk;H 0csKd ;azgufum Ekid if aH wmftmPmukd wku d ½f udk qf efu
Y sio
f nfh vIy&f mS ;rI
rsufESmpmjzpfonf/ wenf; 'Drkdua&pDajymif;vJa&;jzpfpOfukd vufeufjzifhajz&Sif;&ef BudK;pm;onfh
Ekid if aH &;vIy&f mS ;jzpfonf/
4/ EkdifiHwumvIyf&Sm;rI rsufESmpm
EkdifiHwumrSaeí wkdif;jynftwGif;wGif 'Drkdua&pDjyKjyifajymif;vJrIrsm; vkyfaqmif&ef
zdtm;ay;aqmif&GufaomvIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfonfh rsufESmpmjzpfonf/
5/ vTwfawmfwGif;vIyf&Sm;rI rsufESmpm
vTwaf wmfwiG ;f rSaeí wkid ;f oljynfom;rsm;\ epfemcsurf sm;twGuf aumif;rGeaf om tajc
taersm; jzpfxeG ;f vm&efEiS hf ppftmPm&Sipf epfudk umuG,x f m;onfh zGpYJ nf;ykH tajccHOya'(2008)ukd
jyifqifajymif;vJoGm;&ef jyKvkyfonfh vIyf&Sm;rIjzpfonf/
okaYd omf ,aeYtajctaewGif vTwaf wmfwiG ;f vIy&f mS ;rI rsuEf mS pmqko d nfrmS oDt&dk D oabm
t&om ajymqk&d jcif; jzpfNy;D ? vufawGw Y iG f vuf&dS ppfBuUH zGt YH pk;d &ESihf vTwaf wmfzpYJG nf;rIypHk rH mS vIy&f mS ;
aqmif&GufEkdif&ef t&dyfta,mif rawGY&ao;ay/
az:jycJo h nfh 'Dru
dk a&pDa&;vIy&f mS ;rI rsuEf mS pmrsm;wGif vly*k Kd¾ vw f OD;csi;f ? wpkcsi;f ? wzGcYJ si;f ?
wygwDcsif; yg0ifaqmif&GufMuygonf/
xkd 'Dru dk a&pDa&;vIy&f mS ;rI rsuEf mS pmrsm;wGif wl&mwl&mrsm;pkí r[mAsK[mtrsKd ;rsKd ;? enf;AsL
[mtrsdK;rsdK;? vkyfief;pOftrsdK;rsdK;ukdvnf; csrSwfaqmif&GufMuygonf/
rdrw d Ydk wnf&o dS nfh tajctaeukv d u
dk í
f rdrw d EYdk iS hf vku d zf ufonfh vIy&f mS ;rIrsuEf mS pmrSaeí
'Drkdua&pDajymif;vJa&;jzpfpOfwGif yg0ifMuonf/ tcsdefwcsdefwGif rnfonfhvIyf&Sm;rIrsufESmpmu
t"du jzpfaeNyD;? usef vIyf&Sm;rIrsufESmpmrsm;u 'kwd,rsufESmpmrsm; jzpfaeonfrsdK; &SdEkdifygonf/
rnfokdYyif&Sdap vIyf&Sm;rIrsufESmpmrsm; [efcsufnDa&;onfum; 'Drkdua&pDajymif;vJa&;
jzpfpOf vQifjrefoGufvufapa&;twGuf tvGefta&;BuD;ygonf/
[efcsufnDa&;qkdonfrSmvnf; ppftmPm&Sifpepf zsufodrf;NyD;? z,f'&,fjynfaxmifpk
xlaxmifrnf? 'Dru dk a&pDEidk if H xlaxmifrnfqadk om &nfreS ;f csuf wl½rHk QEiS hf rvkaH vmufyg/ wckwnf;
aomr[mAsL[mjzifh rwlaom vIy&f mS ;rIrsuEf mS pmrsm;ukd vku d í f [efcsun f D enf;y&d,m,f vkyif ef;
pOfrsm; csrSwf taumiftxnfaz:Ekdif&ef vkdtyfaeygonf/ /
pl;&S
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f tw¦Kyw
Ü dÅ 6

OD;&m&Spf
yxrqkH;Ouú|
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;rsm;or*¾

AuoOuú|ukvm;xkdifwGif xkdifaeonfh OD;&m&Spf


'kwd,ausmif;om;oydwftNyD; (3) vtMum? 1936 ckESpf arv (8) &ufaeYwGif
&efuek Nf rKd U *sLAvDa[mü oydwaf rSmufausmif;om;rsm; OD;aqmifNy;D ? ArmEkid if v H ;Hk qkid &f m ausmif;
om;rsm;or*¾ukd zGJYpnf;um yxrtBudrf AuonDvmcHukd usif;ycJhonf/ OD;&m&Spfonf xkd
nDvmcHwGif yxrqkH; AuoOuú|tjzpf a&G;cs,fwifajr§mufjcif; cHcJh&onf/
OD;&m&Spfukd 1912 ck Ekd0ifbmv (5) &ufaeYwGif tdEd´,EkdifiH? tvm[mbuf'f
NrKd UwGiaf rG;zGm;cJNh y;D (3)ESpo
f m;uwnf;u &efuek Nf rKd UokYd a&muf&v dS mcJo
h nf/ OD;&m&Spo f nf tdE, ´d
trsKd;om;wOD; jzpfaomfvnf; jrefrmwkdif;&if;om;tjzpf cH,lxm;onf/ &efukefwuúodkvfrS
0dZmÆ -odyb HÜ UJG ESihf Oya'bGUJ rsm;udk &&So
d nf/ &efuek w f uúov kd f ausmif;om;rsm;or*¾\ yxrqH;k
twGi;f a&;rSL;jzpf\/ 1935-36 ckEpS w f iG f &efuek wf uúov dk f ausmif;om;rsm;or*¾\ 'k-Ouú|
tjzpfvnf;aumif;? 1936-37 ckwGif Ouú| tjzpfvnf;aumif; a½G;aumuf wifajr§mufjcif;
cH&onf/
1936 ck 'kwd,ausmif;om;oydwfwGif a&SUwef;rS yg0ifcJhonfh acgif;aqmifwOD;
jzpfonf/ yxrqHk; wuoudk,fpm;vS,f aumifpDvlBuD;tjzpf wm0ef,lcJhonf/ Adkvfatmif
ausmf usqHk;onfhtrIwGif ausmif;om;rsm;bufrS a&SUaevkdufcJhol jzpfonf/
ausmif;Ny;D oGm;aomtcg 0wfvakH wmf&a&SUae? tvkyo f rm;tzGUJ tpnf;rsm;wGif acgif;
aqmifwm0ef ,lcNhJ y;D ? ygvDrefacwfwiG v f nf; 0efBu;D tjzpf Ekid if w H m0efrsm;ukd xrf;aqmifc&hJ m
1962 ckEpS w f iG f ppftmPm&Sipf epf wufvmaomtcg Akv d af e0if;\ z,f&mS ;jcif;ukd cHc&hJ onf/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f orkid ;f pm 7

1936 ck wuúodkvfor*¾toif;rS xkwfa0aom tdk;a0r*¾Zif;wGif t,f'Dwmtjzpf


aqmif&Gufaom udkatmifqef;(AdkvfcsKyf)\ ausmif;om;avmuoHk;oyfcsufrsm;

uRefynmESifh ocifynm
a&;ol - udkatmifqef;(AdkvfcsKyf)

vlBuD;ESifh vli,f

wdkif;jynfxlaxmifa&;vkyfief;wGif vlBuD;ESifh vli,f[lí tvkyform; ESpfrsdK;ESpfpm;


&Sad vonf/ vlBu;D wdt Yk bdrYk mS aumif;rGeaf om enf;vrf;rsm;udk nTejf yEdik o
f nfh pGr;f &nfowdÅ &Sad p&rnf/
vli,fwdkYrSmum; xdkodkYnTefjyonfhvrf;udk wef;wef;ajzmifhajzmifh aMumuf&GHUjcif; uif;bdvsuf vdkuf&J
&ayrnf/
,ck jrefrmjynfwGifum; vlBuD;rsm;rSmvnf; pGrf;&nfowÅd r&Sd? Avmcsnf; jzpfaeonfudk
awGY&onf/ vli,fwdkYtm; aumif;rGefaom erlem jy&rnfjzpfaom vlBuD;rsm;pGmwdkYonf uvyf
wufjcif;? zJ½dkufjcif;? trsdK;rsdK; uvdrfaph jirf;qifonfh trIrsdK;om awGY&\/ odkYjzpf&um; tu,fí
aqmif&Gufcsifaom vli,frsm;rSm nTefjyrnfh tvif;a&mif uif;rhJvsuf trdkufarSmifxJwGif ajzprf;
vufprf;jzifhom tcsdefukef&avonf/
tcsKd aY om olwu Ykd vlBu;D rsm;udk qJonf[k vli,fwt Ykd m; tjypfwifMuavonf/ odaYk omf
vnf; þta&;þudpörSm vli,fESifh vlBuD; ESpfOD;ESpfbufpvHk; tjypf ruif;Muay/ vlBuD;wdkYrSm
abmfjychJonfhtwdkif; aumif;rGefaom vrf;nTefjyjcif; r&Sd/ vli,fwdkYrSm vlBuD;wdkY\ tjypfudk jy½HkrS
wyg; tjcm; tvkyfjyjcif; r&Sdao;/
uREyfk w f Ykd tbdrYk mS rlum; tdE, ´d jynfrmS r[wÅr*E´?D pDtm'wf? rdwk v D mae½I;? wdvwf tp&Sd
olwdkYuhJodkY4if;? tdkif&mvef'DAvm&m? tDwvDjynf? *&Dabmv'D? rpfZeD wdkYuhJodkY4if; ususee acgif;
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f orkid ;f pm 8

OD;&m&SpfOuúXvkyfaom 1936-37 ck wuúokdvfor*¾tzGJY0ifrsm;ykH/ wkdufykHtusD Fteufjzifh


abmifcwfxm;ol ukdatmifqef;onf aemiftcgwGif jrefrmhvGwfvyfa&;t&,lcJhaom
acgif;aqmifjzpfvm\/

aqmifEikd í f acgif;aqmifrnfh rnfonfh vlBu;D udrk qdk aemufvu kd tf jzpf vdu k yf gaqmif&u G &f ef toifh
yif &Sad vonf/ xdo k Ykd acgif;aqmifEikd rf nfh xdo
k Ykd acgif;aqmif&rJ nfh yk*K¾d vwf OD; xGuyf gav/ apmifv h suf
uREkfyfwdkY arQmfrnf/
emrnfBu;D onfh þwuúov kd üf vrf;ñTerf nfh vlBu;D &Svd Qif vli,fwo Ykd nf a&SUodwYk ;kd wufí
vkyfief;udk xGifEdkifrnf jzpfonfhjyif rdrdwdkY tvSnfhusa&mufaomtcg? acgif;aqmifonfhvkyfief;udk
ryifryef;bJ xrf;aqmifEikd af yvdrrhf nf/ uREyfk w f Ykd vli,fwuYkd vnf; xdt k csed f xdt k cgtwGuf ,ckuyif
toifjh yifqif xm;&ayrnf/ BuKd ;pm;tm;xkw&f ayrnf/ txl;ojzifh uREyfk w f Ykd wuúov kd af usmif;om;
rsm;onf þta&;wGif tcsuftcsm jzpfavonf/

1973 ckESpf? Ekd0ifbmvwGif tkd;a0pmaywkdufrS xkwfa0cJhonfh


tkd;a0\ acwfav;acwfa&T&wkobifaqmif;yg;rsm;pmtkyfwGif
jyefvnfaz:jycJhaom AkdvfcsKyfatmifqef;\
uRefynmESifh ocifynmaqmif;yg;rS xkwfEIwfaz:jyygonf/
(t,f'DwmtzGJY)
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 9

MoZmcH ESihf tarGcH


cGjJ cm;tjrif rSeMf uap
('kw,
d ykid ;f ? ed*;Hk ) ,rif;a&Tpif
(Auorsm;tzGJYcsKyf)
Ny;D cJw
h hJ td;k a0*sme,f trSw(f 7) rSm usrwdYk 2007-rsKd ;quf Auorsm;tzGUJ csKy&f UJ tjrKaw
jzpfwnfvmyHu k kd wifjycJNh y;D ygNy/D 2010 rw&m;a&G;aumufyJG oydwaf rSmufqefu
Y siaf &;vkyif ef;pOfawG
aMumifh&,f? tjcm;tjcm;aom tcuftcJawG&,faMumifh trSwf(8)udk tckrSbJ jyefxkwfEdkifwmrdkY
'DwywfrSmawmh usefao;wJhtydkif;awGudk qufvufazmfjyyghr,f/

ausmif;om;or*¾ jyefvnfarG;zGm;jcif;
2007 Mo*kwv f [m 1988 Mo*kwv f &JU
awmfvSefa&;c&mrIwfoHudk wzefjyef toufoGif;
]] 2007 Mo*k w f v [m vdkufovdkygbJ/ 88-rsdK;qufawG&JU &Spfav;vHk;ESpf
1988 Mo*kwv f &JU awmf ywfvnf qkawmif;trSsa0 &ifziG yhf JG Ny;D oGm;Ny;D aemuf
rsm;rMumrDrSmbJ wdkif;jynfrSm avmifpmqD aps;EIef;
vS e f a &;c&mrI w f o H u d k awG tqrwefBu;D rm;Ny;D ukeaf ps;EIe;f awG bwfpuf m;
wzefjyef toufoGif; cawG aps;wufuek wf thJ jzpfeYJ &ifqikd &f ygawmhw,f/
rdrd aqGrsKd ;aumif;pm;a&; wckwnf;udo k m Munfah vh
vduk o f vdyk gbJ/
}} &SdNyD; jynfolYtwGuf b,fawmhrS wm0efr,lwwfwJh
ppftpdk;&[m xHk;pHtwdkif; rSefuefwJh pD;yGm;a&;rl0g'
awGukd ajymif;vJcsrw S f usiohf ;kH wmawGrvkybf J wdik ;f
jynf&UJ 0efxyk 0f efy;kd udk jynfoal wG&UJ ausmay: ypfwifawmhwmygbJ/ 'Dawmh &Spaf v;vH;k rsKd ;qufawG&UJ
ycH;k ay: ordik ;f ay;wm0efu a&mufvmjyefw,f/ jynfoal wGu, kd pf m; taxGaxG ukeaf ps;EIe;f usqif;
a&; pDwef;vrf;avSsmuf qE´jyyGJudk 88-rsdK;qufausmif;om;BuD;awGu OD;aqmifNyD; Nidrf;csrf;pGm azmf
xkwfcJhw,f/ ppftpkd;& ay;vkdufwJh&v'fuawmh wufaewJhukefaps;EIef;u ,aeYtxd usroGm;bJ
Edik if aH &;tusO;f om;OD;a&uom ukeaf ps;EIe;f eJt Y wl vdu k w
f ufvYkd vmcJyh gw,f/ Mo*kwv f 21 &ufaeY
rSm 88-rsKd ;qufausmif;om;awGukd ppftmPmydik af wGu pwifzrf;qD;ygawmhw,f/ ausmif;om;aoG;rdYk
&Joudk;? ta&;BuD;NyD aoG;pnf;MupdkY? 'kdYacwfa&mufrS nHhMuawmhrSmvm; qdkwJh wdkufyGJac:oHawG[m
usrwdkY 2007 rsdK;qufawG&JU taoG;tom;xJomru ½kd;wGif;csOfqDtxdyg pdkuf0ifql;epfcJhw,f/
tJ'D&ufydkif;awGu usrwdkY oli,fcsif;awG qHkvdkufwmeJY tzrf;tqD;? ukefaps;EIef;? igwdkY bmvkyfMu
rvJpwJh ar;cGe;f r[kwaf om tar;awG? tajzrxGuaf om tajzpum;awGu tMunfah wGx?J tMum;
awGxJ &ifckefwdk;a0SYvsuf/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 10

]] wdwkuek ;f uqf ikd Auors


w
f mu 1988-ckEpS f
m;tzGcYJ sKyu
f dk
jyefvnfzGJYpnf;cJhwJh ausmif;
om;nDvmcHukd or*¾jrufcif;
jyifrSm usif;yEdkifcJhwJh&ufu
Mo*kwv f 28 &uf/ 19 ESpf
MumNyD;aemuf tck 2007
ckEpS rf mS Auorsm;tzGcYJ sKyu f kd
jyefvnftopfpkpnf;wJh&uf
uvnf; Mo*kwv f 28 &uf
jzpfaewm[m wu,fu h kd xl;
jcm;wdu k q
f ikd *f P
k ,f pl &mygbJ/ }}
88-awGudk pNzdKwJh Mo*kwfv 21 &ufaeYu olYtdrfudk 0ifzrf;ayr,fh udkxGef;jrifhatmifu
tdrfrSm &SdraevdkY vGwfoGm;w,f/ oleJY usrwdkYqDu udkausmfudkudkwdkYwawG vSsdKU0Sufcsdef;awGYMu csdwf
qufMu/ tJ'&D ufyikd ;f awGtwGi;f 88-u reDvmode;f ? rrD;rD;? udak tmifEikd w f Ykd OD;aqmifwhJ ukeaf ps;EIe;f
usqif;a&;? zrf;qD;ausmif;om; vTwaf y;a&; awmif;qdq k E´jyyGaJ wGrmS usrwdYk 2007 rsKd ;qufawGvnf;
wufwuf<u<u yg0ifcJhw,f/ Mo*kwfv 28 &ufaeYrSmawmh wdkif;jynfrSm vwfwavmjzpfay:aewJh
zdEydS rf ?I ckct
H <kH urI tajctaeawGaMumifh pkpnf;rItiftm;w&yf rjzpfrae wnfaqmufzYkd vdak eNyjD zpfvYkd
&efukefNrdKU&Sd wuúodkvfausmif;aygif;pHku ausmif;om;udk,fpm;vS,fwcsdKUeJY vSsdKU0Sufwdkifyifpkpnf;NyD;
Auorsm;tzGcYJ sKyu f kd w&m;0if jyefvnfzpYJG nf; vduk Mf uw,f/ &efuek Nf rKd U uefawmfBu;D apmif; ewfarmuf
vrf;u tdrw f tdrrf mS yg/ ausmif;om;awmfawmfrsm;rsm;u ukeaf ps;EIe;f wufvYkd a'gojzpfaewm&,f?
88-rsdK;qufausmif;om;awGudk zrf;vdkufvdkY 'kdYausmif;om;udk xd&rvm;qdkwJh rcHcsifpdwfawGaMumifh
EdkifiHa&;tod Edk;Mum;wuf<uaecsdefqdkawmh n§d&EdIif;&wm tcuftcJ r&SdvSbl;/ tvkyfjzpfa&;udkbJ
tm½Hx k m; vkyMf uw,f/ wdu k q
f ikd wf mu 1988-ckEpS w f ek ;f u Auorsm;tzGcYJ sKyu f dk jyefvnfzpYJG nf;cJw
h hJ
ausmif;om;nDvmcHudk or*¾jrufcif;jyifrSm usif;yEdkifcJhwJh&ufu Mo*kwfv 28 &uf/ 19 ESpfMumNyD;
aemuf tck 2007 ckESpfrSm Auorsm;tzGJYcsKyfudk jyefvnftopfpkpnf;wJh&ufuvnf; Mo*kwfv
28 &uf jzpfaewm[m wu,fu h kd xl;jcm; wdu
k q
f ikd f *kP, f pl &mygbJ/ ArmEdik if vH ;kH qdik &f m ausmif;om;
or*¾rsm;tzGcYJ sKyf jyefvnfzpYJG nf;aMumif; aMunmcsuu f kd udak usmu
f ukd u
kd a&;ygw,f/ udv k if;xufEikd ?f
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 11
udpk nfoal rmifww Ykd awGeYJ twnfjyKcsu&f ,lNy;D owif;rD', D mawGuae xkwjf yefaMunm tifwmAsL;
awG ay;Muygw,f/ Auorsm; tzGUJ csKy&f UJ cGyaf 'gif;toH[m jynfoal wGMum;xJ jyefvnf0yJ sEH ikd cf yhJ gNy/D
cGyaf 'gif;toHet
YJ wl cGyaf 'gif;tvH vTix
hf El ikd af &;twGuf usrwdw
Yk awG vSsKd U0Sujf yifqifraI wG vkyMf u
ygw,f/

1988 ckESpf Mo*kwfv 28 &ufaeYwGif Auorsm;tzGJYcsKyfjyefvnfzGJYpnf;cJhonfh


ausmif;om;rsm;nDvmcHü ukdrif;ukdEkdif rdefYcGef;ajymMum;aepOf/
a&T0ga&mifawmfvSefa&;ESifh cGyfa'gif;tvH
etzppftpd;k &taeeJY 88-ausmif;om;awGukd rw&m;zrf;qD;rIawG vkyv f u
kd w
f m[m 2007-
ausmif;om;rsKd ;qufukd pkpnf;yHak zmfay;vdu k o f vdk jzpfomG ;w,f/ 'g[m zd&if<ur,f? xd&ifcsr,fqw kd hJ
ausmif;om; tbd"r®maMumifhvdkY ajymvdkY&r,fxifygw,f/ usrwdkY ausmif;om;awGtoD;oD;u
tmPm&Siq f efu
Y siaf &; vlxv k yI &f mS ;rIukd vrf;rawGay: qGw J ifzYkd BuKd ;yrf;tm;xkwaf ecsed rf mS bJ Ak'b ¨ m
om&[ef;oHCmawmfrsm;&JU Nird ;f csr;f a&;qkawmif;arwåmydv Yk yI &f mS ;rIawG[m bke;f Bu;D ausmif;awGxu J
ae NrKd UxJt&yfxJ a&mufvmcJMh uw,f/ xH;k pHtwdik ;f ppf0g'DawGu olw&Ykd UJ ½dik ;f pdik ;f wJAh ZD udk xkwjf yw,f/
yckuúLrSm vrf;avQmufqkawmif;oHCmawmfawGudk "gwfwdkifrSm BudK;wkwf BuHYzGHYawGuyg 0dkif;½dkuf
Muw,f/ Ak'b ¨ mom xGe;f um;ygw,fqw kd w hJ ikd ;f jynfrmS tpd;k &&JU 'Dvv kd rl qefwhJ vky&f yfaMumifh vlxu k
b,fvdkrSudk onf;rcHEdkifawmhbl; jzpfvmw,f/ tJ'DrSm bk&m;om;eJY ausmif;om;qdkwJh om;ESpfom;
aygif;pnf;rdNy;D a&T0ga&mifawmfveS af &;&,fvYkd urÇmausmaf wmhwmygbJ/ oHCmhwyfaygif;pk&UJ OD;aqmif
q&mawmfwyg;jzpfwhJ OD;MobmotultnDukd 88-u udx k eG ;f jrifah tmifuaewqifh &,lNy;D a&Tw*d kH
bk&m;ta&SUbufr'k rf mS ordik ;f 0ifcyG af 'gif;tvHukd &J&0J 0hH hH jrifjh rifrh m;rm; vTix hf El ikd cf w
hJ ,f/ pufwifbmv
25 &ufaeYxifyg&JU/ cGyaf 'gif;tvHukd vTix hf v l u kd w f ,fq&kd ifbJ bmajymaumif;rvJ ausmif;om;vli,f
awG[m vufcyk o f aH wGay;Ny;D b,fuaeb,fvkd a&mufvmrSe;f rod wifpm;ajymaewmr[kwf wu,fh
udk cGyaf 'gif;tvHatmufrmS vufcsi;f wGcJ sw d f pkpnf;&yfwnfvu kd Mf uwm enf;enf;aemaem ausmif;om;
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 12

a&T0ga&mifawmfvSefa&;umvtwGif; 2007 rsdK;qufausmif;om;rsm;u


Auorsm;tzGJUcsKyf cGyfa'gif;tvHukd a&Twd*kHbk&m;ta&SUbufwGif vTifhxlNyD;
o,faqmifvmMupOf/

awGrS r[kwfwm/ (tJ'DtaMumif;awGudk RFA u OD;cifarmifpdk;vm; rod? udkvif;xufEdkifudk ar;NyD;


jyefvnfxkwfvTifhcJhwm em;axmif&wmudku tJ'DaeYudk jyefa&mufoGm;ovdkygbJ/) ikyfvQdK;ae&wm
MumNyjD zpfwhJ eDapG;aoma'gif;tvHukd rd;k xuf,rH mS wvlvv l iG ahf ewm jrifvu
kd &f w,fq&kd ifbJ cHpm;rI
[m tckjyefajymjyae&if;eJYudk MuufoD;arT;n§if;awG xvm&ygw,f/ &Jpdwf&Jrmef wuf<urdygw,f/
cGyfa'gif;aoG;bJ xifyg&JU/ tJ'Dordkif;0if? wdkufyGJ0if tvH 3 vufxJu tvHwckay:rSm usrwdkY
ausmif;om;&JabmfawG trSwfw& vufrSwfawG a&;xdk;vdkufMuw,f/
wu,fawmh 'g[m aemifawmfausmif;om;awG&UJ ordik ;f armfueG ;f wdu k rf mS pmrsuEf mS topf
w&Gufudk xyfrHa&;xdk;vdkufwmygbJ/ cGyfa'gif;tvHudk ouf0ifrmefygatmif a&;qGJay;wJh 88-u
usrwdt Yk ac: udpk rd ;f (ckawmh wbufEikd if aH &mufomG ;wJh udak tmifvwf)udk aus;Zl;rSww f rf;wifp&myg/
2007-rSm a'gif;tvH vTifhwifEdkifa&;twGuf 0dkif;&Htm;jznfhay;cJhMuwJh tudktrawGjzpfwJh tck
axmifxJa&mufae&wJh udkrif;pH? r&Drdk? udkwdk;OmPfwdkYtkyfpkawGudkvnf; rarhEdkifyg/ pum;quf&&if
usrwdkY ausmif;om;ppfaMumif;BuD;[m &[ef;oHCmawG? rdbjynfolawGeJYtwl a&Twd*Hkbk&m;uae
ql;avbk&m;qD csw D ufvmMuNy;D NrKd Uawmfcef;ra&SUa&mufawmh cPem;Ny;D vlxt k pnf;ta0;yGBJ u;D udk
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 13
vkyfygw,f/ 1990-a&G;aumufyGJ tEdkif& jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,fwa,muf&,f? uAsmq&m
wa,mufet YJ wl usrwdYk Auorsm;tzGcYJ sKyu f udak usmu f u kd u
kd jynfou
l kd raMumufw&m;awG a[myg
w,f/ aemufyikd ;f &ufawGrmS vnf; qE´jyyGaJ wGukd qufvufo,faqmifcahJ yr,fh ypfcwfNzKd ciG ;f rIawG?
bkef;BuD;ausmif;awGudk olykefpcef;0ifodrf;ovdk &uf&ufpufpuf ESdyfuGyfvmwJhtcgrSmawmh usrwdkY
&JabmfawGvnf; ajratmufiyk v f QKd ;Ny;D vIy&f mS ;rIukd enf;emtoGiaf jymif;&ygawmhw,f/ jynfyowif;
XmewckeYJ tifwmAsL;vkyaf e&if; usrwdq Yk u
D udpk nfoal rmifeYJ r[efeOD ;D wdYk pwif zrf;qD;cHvu kd &f w,f/
udak usmuf u
kd ekd YJ udv
k if;xufEikd u
f awmh ½ky&f iS af wGxu J vdk tdraf y:uckecf s xGuaf jy;Edik cf NhJ y;D t&yfxu J
jynfolawG&JU tultnDeJY vGwfajrmufcJhygw,f/ aemufawmhvnf; wa,mufNyD;wa,muf wjzKwf
jzKwfeJY zrf;cH&w,f/ ppfaxmufvSrf;a&;awGeJY usrwdkY[m pdefajy;wrf; upm;vdkuf? wlwlykef;wrf;
upm;vdkufeJY/ usrwdkY[m pdwfvnf;npf& aysmfzdkYvnf; aumif;ygw,f/ &,fvnf;&,f&/ armvnf;
arm&aygh/

a&T0ga&miftvGef Auorsm;tzGJYcsKyf
t&ifu tajctae tcsdeftcgeJYtnD vlxkvIyf&Sm;rIBuD;Muyfa&;aumfrDwD (SCMM )rSm
usrwdt Yk m;vH;k pkpnf;&yfwnfvyI &f mS ;cJMh uayr,fh aemufyikd ;f rSm Generation Wave u [pfa[mhtqdk
awmfudkaZ,smaomfwdkY tygt0if SCMM xJu awmfawmfrsm;rsm;a&m usrwdkY tzGJUxJu &Jabmf
trsm;tjym;yg zrf;cHvu kd &f w,f/ tJ'aD emufyikd ;f rSmawmh oHCmhwyfaygif;pk&,f? 88-rsKd ;qufausmif;
om;rsm;eJ&Y ,f aygif;Ny;D tvsO;f oifo h vdk yl;wGv J yI &f mS ;Muawmhw,f/ vkyo f mvkyaf ew,f usrwd[ Yk m
wa,mufew YJ a,muf vlcsi;f (txl;ojzift h yk pf ck si;f ) rawGrY odMubJ tvkycf si;f om awGMY uodMuwJh
enf;udk acwfrq D ufo, G af &;enf;ynmawGuwqifh &,ltoH;k csEikd cf w hJ ,f/ 'gawmif ydwq f x Ykd m;wJh
Mum;u vkyfae&wmyg/ vlcsif; rodrawGYMuwm[m vHkNcHKa&;twGuf wrsdK;aumif;ovdk? tvkyfcsif;
xdawGYqufpyfrIu tvkyfnDñTwfa&;udk ydkrdkjzpfay:apNyD; tvkyfvnf; ydkjzpfwmudk awGY&ygw,f/
udkausmfudkudkeJY udkOmPfvif;atmifwdkY tzrf;cHvdkuf&NyD;wJh aemufydkif;rSm etzppfzGJYpnf;yHktwGuf
[efjyqE´c, H yl u JG kd qefu
Y siu f efu
Y uG af &;vIy&f mS ;rIawGukd t&Sed jf ri§ v
hf yk cf w
hJ ,f/ usrwdYk or*¾&aJ bmfawG
[m zrf;qD;cH&r,fhab;u wdrf;a&SmifvIyf&Sm;&if; wrsdK;om;vHk;qdkif&m ylaqG;aomu a&muf&wJh
em*pfrkefwdkif;eJY yufyif;wdk;ygw,f/ rwwfEdkifygbl;/ udk,fhtyludk cPxm; trsm;tyludk Nidrf;&m
Nidrf;apaMumif; wa,mufwvuf ausmif;om;vufeJY rkefwdkif;u,fq,fa&;vkyfief;awGrSm aiGtm;
rwwfEdkifayr,fh vkyftm;pdkuf yHhydk;ulnDcJhygw,f/ 'gwifru ydkif&SifrJhvlaotavmif;awGudk jr§KyfESH
oN*KdF vw f uhJ pd aö wGrmS vnf; vkyt f m;ay; vduk cf yhJ gao;w,f/ tJ'cD &D;pOfuae &efuek t f jyef bduk av;
um;*dwrf mS usrwdYk or*¾&aJ bmfawG jzpfwhJ rNzKd ;NzKd ;atmif(c)rESi;f yGiahf 0? rcifNird ;f csr;f pd;k ? udb k ek ;f jynfh
<u,f? udv k if;xufEikd ?f ud&k edS ;f &mZmxGe;f wdYk tzrf;cHvu kd &f ygw,f/ ppftpd;k &[m tifrwef w&m;vuf
vGwEf ikd yf gw,f/ Edik if aH &;vkyv f nf;zrf;? vlraI &;vkyv f nf;zrf;/ tif;av bke;f Bu;D awG arwåmokw&f w G f
qkawmif;vrf;avQmufwmawmif wkwfeJY½dkuf? aoewfeJYypf? bkef;BuD;ausmif;awG csdwfydwfao;wm
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f aqmif;yg; 14
qdak wmh.../ rESi;f yGiahf 0wd?Yk udv k if;xufEikd w f Ykd tzrf;cHvu kd &f Ny;D wJah emuf usrwdYk t&Sed cf PwHaYk ES;
oGm;wm trSeyf gbJ/ a>ryl&muif;arSmifq h o kd vdk ppftmPm&Si'f Pfomru em*pfrek w f ikd ;f 'Pfyg cHvu kd &f
awmh 'PfESpf'PfatmufrSm usrwdkYwawG Asmrsm;&ygw,f/ 'gayr,fh cGyfa'gif;bJ b,frIvdrfhrvJ/
vJw,f? jyefxw,f/ &Jabmf&b J ufcsi;f az;rMuw,f/ wcgw&HrmS ud, k phf wd u
f ,
kd f qGxJ &l wmawGvnf;
&Sw
d ,f/
ckawmh usrwdYk Auorsm;tzGcYJ sKy[ f m t&ifvkd 3 zGo YJ mruawmh vlxak cgif;aqmif tarpk
vGwNf y;D wJah emuf 'Dru kd a&pDtiftm;pk 11-zGeYJ aYJ wmif csw d qf ufy;l wGJ vIy&f mS ;vmEdik Nf y/D usrwdYk 2007-
Auorsm;tzGJYcsKyfrSm Ouú|? twGif;a&;rSL;&,fvdkY wm0efay;rxm;/ wa,mufaom wm0efcH&,fvdkY
vnf; r&S/d pkaygif;OD;aqmif/ tm;vH;k wm0ef,/l tm;vH;k wm0efc/H tkypf t k oD;oD;u ajyma&;qdck iG &hf o dS l
rsm;[mvnf; AuotoHerYJ 0l g'udo k m xif[yf ajymqdck iG &hf ydS gw,f/ 'g[m or*¾opöm or*¾pw d "f gwf
yg/ a&G;aumufyo JG ydwaf rSmufa&;vkyif ef;pOfuv kd nf; wyfO;D uae atmifatmifjrifjrif aqmif&u G Ef ikd cf hJ
w,f/ or*¾tmabmf td;k a0*sme,fq&kd if udv k if;xufEikd w f w Ykd awGukd zrf;Ny;D aemufrS pxkwjf zpfwm
tckqdk 8 apmifawmif &SdoGm;NyD/ tckqdk EdkifiHa&;vkyfief;pOfawGomru vlrIulnDa&; Social Work
awGudkyg yHkpHtrsdK;rsdK;eJY vlxkMum;rSm vlxktwGuf vlxkeJYtwl &yfwnf vIyf&Sm;aeEdkifygw,f/
'g[m wu,fawmh usrwdYk pGr;f vd&Yk ,f r[kwyf gbl;/ ordik ;f u pGr;f vdyYk g/ ordik ;f u pGr;f w,f
qdkwmuvnf; ordkif;wcku ordkif;wckudk qufcHNyD; a&tvsOfvdk tqufrjywf pD;qif;wmaMumifh
a&pD;oefNyD; a&oefpGrf;&wmyg/ usrwdkY rsdK;qufuvnf; a&SUu ausmif;om;BuD;rsm;&JU ordkif;tpOf
tvmaumif;udk qufcx H ed ;f odr;f Ny;D ordik ;f udk vufqifu h rf; o,faqmifp;D qif;aewmaMumifh usrwdYk
tckavmuf tm;aumif;armif;oef jzpfae&wmyg/ 'g[m ordkif;tarGtESpfaumif;udk qufcHrdcJhwJh
usrwdkY&JU tm;omcsufwckygbJ/ a&SUrsdK;qufudk tarGqufcHwm[m MoZmcHwmr[kwfovdk? aemuf
rsKd ;qufukd ordik ;f vufqifu h rf;wm[mvnf; MoZmay;wm r[kwb f ;l qdw k mudk ordik ;f tjrifeYJ Munfzh Ykd
ta&;Bu;D ygw,f/ ordik ;f tjrifuef;aeolwa,muf[m ud, k u hf ,
kd uf ,kd of m Munfw h wfjrifwwfwmrdYk
wdkif;jynfeJYvlrsdK;tay: tcsdefra&G; aus;Zl;uef; opömazmufolwa,muf jzpfoGm;wwfygw,f/
'gaMumifh usrwkdY&JU 2007 ckESpf Mo*kwfv 28 &ufaeYrSm jyefvnfzGJYpnf;cJhwJh ArmEkdifiHvkH;
qkid &f mausmif;om;or*¾rsm;tzGcYJ sKyq f wdk m[m orkid ;f tpOftvmaumif;awGudk qufcNH y;D ? ausmif;om;
rsdK;qufwm0efawGukd vufqifhurf; xrf;aqmifaeqJ? 'DaeYtxd cGyfa'gif;tvHukd jrifhjrifhrm;rm;
vTifhxlaeqJ ausmif;om;tzGJYtpnf;jzpfaMumif; wifjy&if; 'Daqmif;yg;udk ed*Hk;csKyf vdkufyg&ap/ /

(axmifwGif;ESifh jynfya&muf oli,fcsif;&Jabmfrsm;odkY wnfMunfaomopömjzifh…)

,rif;a&Tpif(Auorsm;tzGJUcsKyf)

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f txÅKyÜwÅd tufaq; 15

&Spaf v;vH;k tvH?


a'gif;td;k a0toHjzifh
avmutvif; xGe;f n§o
d l vHrk
(0g)
acwfwacwf\'dik , f m&D
aEGO;D Mu,fpif

]]arSmifaew,f? bmrSrjrif&bl;?
'gayr,fh? u&r,fhuuGufawG b,folrSrarhbl;?
raysmufbl;/
rif;a&m? ola&m? iga&m? bk&m;ocifa&m/}}
(okcrdefvdIif&JU vufESdyf"mwfrD;xdk;NyD;a&;wJhuAsmpmtkyf?
]]uBudK;rsm;}}uAsmrS-— )
NzdK;NzdK;atmif(c)ESif;yGifha0
(1)
r0if;armfO;D / &efuek w f ikd ;f ? Munfjh rifwikd Nf rKd Ue,frS tajccHynmausmif;olav;/ tjzLtpdr;f
ausmif;0wfpakH v;ESi/hf Adv k cf sKyaf tmifqef;"gwfyu kH kd vTwrf cspwrf;udik &f if; &Spaf v;vH;k 'Dru
kd a&pD ta&;
awmfyBkH u;D rSm wdik ;f jynftwGuf toufay;vSLoGm;ol/ atmifqef;aoG;rsKd ;qufu atmifqef;pdw"f gwf
udk toufcE¨mESifh&if;NyD; tyDjyifqHk; ygazmrifhpf vkyfoGm;onfhtvm;/ þaEGOD;wGif &J&Ja0aom
vufyHeDeDrsm;jzifh 'Drdkua&pDol&Jaumif;taygif;wdkYtm; OD;nTwfygbd/
rcs,&f ?D rwifwifnKd / acwfpepfq;kd &JU txktaxmif;awGatmufrmS ,HMk unfcsuu f kd tao
rcH? acwfuekd rdwjf yNy;D b0yHo k @meftopfqD ajymif;a&TUcJo h nf/ rwfvyGizhf ;l OMooHawG vl;xm;aom
ausmif;xJu uHhaumfyifawGatmufrSm oifwdkYqdkcJhzl;aom urÇmraMubl;oDcsif;udk wdkifwnfyg\/
rrD;rD;? reDvmodef;? rEdkb,fvfat; paompaom a&SUaqmifvrf;jy 88-rsdK;qufrsm;——/
rEdEk ?kd r[efeOD ;D wdYk tygt0if i,f&, G Ef yk sKd oavmuf &ifu h sucf ikd rf maom topfpufpuf pD;qif;rIrsm;/
jrpfusO;f awG b,favmufrsm;rsm; usKd ;roGm;wJh vdiI ;f awG/ avawG b,favmufxefxef vufriId rf cs
wJh wdrfjzLjzLawG/ olwdkYcspfaom trdajrrSm vufaqmiftNyHK;awG xdk;pdkufr,fqdkwJh ydkif;jzwfcsufeJY
tvif;yGifh&mt&yfqD c&D;ESifzdkY rkefwdkif;udk ezm;BudK;xdk; ESifwHudk ajr§mufvdkufwJhtcsdefr,f? tvif;
aMumufolrsm;u pl;pl;0g;0g; tl[pf jyLwif;aygufrsm;udk ydwfypfvdkufMuonf? arSmiftwd/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f txÅKyÜwÅd tufaq; 16

(2)
rkew
f ikd ;f udk ckwvf ?JS avmuw0Sr;f Nird ;f csr;f avajy yef;vdak 0apzdYk tqif;ta&mifwck ouú
&mZf awmifukef;trSwf wpfudk;&Spf&SpfrSm a'gif;
tvH pdkufxlcJhonf/ Mo*kwfv\ a<u;aMumfoH
]] tmPm&Siq f efu Y siaf &;eJU rsm;um; onf;onf;xef &GmoGef;vsuf/ vlxk
ausmif;om;vIy&f mS ;rIordik ;f jzpf acgif ;aqmif a':atmifqef;pkMunf\ a&Twd*Hk
taemufbufr'k v f x
l k tpnf;ta0;yGBJ u;D rusi;f
&yfawG[m usrtzdUk tdy&f m yrD w&uftvdk/ tif;pdefaxmifwGif; qlylrIBuD;
0if yHjk yifawGygbJ/ usr 8-v jeHzepfufaecsaejdef/cnftifEkE;pdkxeJ fNrtoH dKUe,f aq;½HkBuD;ay:uae
woH ysHUvGifhvmonf/
orD; t&G,rf mS usrazazudk arG;uif;p uav;i,fwa,muf&JU tl0JoHvm;?
axmufvrS ;f a&;awGu zrf; odrYk [kwf cGyaf 'gif;ysKd rav;&JU td;k a0usL;oHvm;/
xdkpOfu ra0cGJEdkifcJhyg/
oGm;w,f/ tESpf 20 axmifcs NzKd ;NzKd ;atmif(c)ESi;f yGiahf 0 (b)OD;ae0if;/
vdu
k w f ,fw/hJ araru usrudk tvk y fESifha xmif'Pf 4 ESpf/
tif;pdeaf xmifA;l 0 rw&m;½H;k rS csOcf sOf
acsmoh yd w f ,f/ ewforD;yHjk yif pl;pl; ½l;½l;ESr;f ESr;f tefusvmonfh used pf mzwfouH kd
awGtpm; azazeJU azazwdYk "gwf cMJG unfo h nft h cg touf 20 yif rjynfw
ao;aom ausmif;olav;wa,muf\ cGyaf 'gif;
h wf

oli,fcsi;f awG&UJ Edik if aH &; awmif y H c wf o H u aoewf u d k i f ppf c armuf


vIy&f mS ;rIawG taMumif;udk aqmif ; xm;onf h ppf o m;vl M urf ; BuD ; rsm;\
twGi;f pdwef &H u H kd wnfw h nfrh eS af tmif ypfcsEikd cf hJ
om tdy&f m0ifwikd ;f em;axmif onfqokd nfh &Su&f uS Ef iS hf 0efcxH m;aom vSsKd U0Suf
jzpfc&hJ w,f/ rSww f rf;udk awGU&onf/ ckawmh aocsmcJNh y/D vGef
}} cJhonfh &Spfq,fh&SpfckESpfu toHonf tl0JoH
r[kw/f td;k a0oH/ xm0& &Sio f efaeOD;rnfh uBuKd ;
uuGufo@mef/

(3)
]]tmPm&Siq f efu
Y siaf &;eJU ausmif;om;vIy&f mS ;rIordik ;f jzpf&yfawG[m usrtzdUk tdy&f m0if
yHkjyifawGygbJ/ usr 8-vorD;t&G,frSm usrazazudk axmufvSrf;a&;awGu zrf;oGm;w,f/ tESpf
20 axmifcsvu kd w
f ,fw/hJ araru usrudk acsmo h yd wf ,f/ ewforD;yHjk yifawGtpm; azazeJU azazwdYk
oli,fcsi;f awG&UJ Edik if aH &;vIy&f mS ;rIawGtaMumif;udo k m tdy&f m0ifwikd ;f em;axmifjzpfc&hJ w,f/ usru
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f txÅKyÜwÅd tufaq; 17

ntdyfawmhr,fqdk azazb,fawmhjyefvmrSmvJvdkY ar;avh&Sdwmudk;/ aeYwdkif;ar;jzpfw,f/ usru


ar;wJt h cgwdik ;f orD;azazjyefvmawmhrmS ygvdYk araru jyefajz&if; r½k;d Edik w f hJ tdy&f m0ifyjkH yifawGxrJ mS
usr tdyf&jyefw,f/ jyefvmawmhrSmygqdkwJh azaz[m 1989-uwnf;u tzrf;cHvdkuf&wm 2005
usawmhrS jyefvGwfvmawmhw,f/}}
q&m0efwa,mufjzpfcsiaf omfvnf; jzpfciG rhf &cJah omolonf tif*sief , D mwa,muf jzpfap
&r,fqo kd nfh tdyrf ufawGEiS hf arSmb f eD nf;ynmwuúov kd rf mS AGTI tNy;D B.Tech yxrESpf wufaepOf
jAKe;f qdk a&T0ga&mifviId ;f vH;k ESihf wnfw h nfw h ;kd awmhonf/ ra&SmifvcJT yhJ g/ ausmif;pmoifcef;udk ausmcdik ;f ?
ol\ 'kw, d tdyrf uf tif*sief , D mb0udyk g arhxm;ypfvu kd Nf y;D a&T0ga&mif vdiI ;f twufrmS ,HMk unfcsuf
udk &Guv f iT chf o
hJ nf/ 2007-ckEpS f ArmEdik if v H ;kH qdik &f mausmif;om;or*¾rsm;tzGcYJ sKy\ f ajyma&;qdck iG &hf o dS l
wm0efudk ol,lcJhonf/
ckcgrSmawmh axmiftw k ½f ;kd twGi;f u ol\wwd,tdyrf ufz;l onf wdik ;f jynf tem*wfuo kd m
&nfp;l xm;ayvdrrhf nf/ olu 'gudk zGiahf jymcsirf S ajymayvdrrhf nf/ pum;Bu;D pum;us,f ol rajymwwf/
tvkyfBuD;tudkifBuD;udkawmh vkyfvdkY vkyfaerSef;rodatmif vkyfwwfonf/ jynfolYvGwfajrmufa&;
wm0efudk xrf;ydk;zdkU olYycHk;om;awGudk rem;wrf; pufukefzGifhxm;avovm;[k awG;rdonf/ 'gu
olY Edik if aH &;b0[k qd&k rnfvm; rod/ olyY *k v ¾ u
d b0uawmh py,fyef;awGvkd ½d;k &Si;f onf/ yef;ca&vdk
b0qefonf/ olzY cif wdarG;ukq&m0efwOD;jzpfol a'gufwmae0if;wa,muf 15 ESpaf usmf tzrf;qD;
cHae&pOf usecf o hJ nfh om;trdEpS af ,muf b0udk cufcufccJ J ½ke;f uef&onf/ ab;acsmrf oGm;/ txdyg;
rcH/ &atmif &Sio f efonf/ aysmaf ysm&f iT &f iT f [moaESmwwfonf/ oDcsi;f awGukd jrwfjrwfE;kd Ed;k qdw k wf
onf/ pmtvGezf wfonf/ olwyg;ajymonfukd pdw&f n S v f uf&n S f em;axmifavh&o dS nf/ pum;ajym&m
wGif odrfodrfarGYarGY oyfoyf&yf&yf &Sdovdk csufusvufusvnf; &Sdonf/ tar&duefpifwmwGif jyK
vkyfonfh DOS (Debaters for Our Society)\pum;&nfvkyGJwckwGif olu taumif;qHk;pum;
ppfx;kd olqu k ykd if &vduk af o;onf/ ppfaMuma&;cef;ESihf rw&m;½k;H u olq Y D ypfvw T v f ukd o
f nfh ar;cGe;f
usnq f rH sm;udk opömyef;awG a0aeatmifx;kd xm;onfh ol&Y ifbwfEiS hf ckc&H yfwnfjycJo h nfrmS av;pm;
tm;usp&m/ olYtajzu &Sif;onf/ jywfonf/ ra0hr0dkuf/

rw&m;olBuD; / / 2007-Auoudk bmaMumifhzGJUovJ/


NzdK;NzdK;atmif / / ausmif;om;&Sd&if or*¾&Sd&r,f/ ausmif;om;tcGifhta&;&zdkYqdkwm 'Drdkua&pD
ynma&;pepf&rdS S jzpfrmS / 'Dru kd a&pDa&;? Nird ;f csr;f a&;? nDnw
G af &;&nf&,G cf suaf wGeUJ
Auoudzk UJG wm/ zGUJ pnf;ydik cf iG hf &Sv
d zYkd UJG wm/ trSew
f &m;twGuf 'Drukd a&pDtwGuf
ausmif;om; jynfolawGa&SUu &J&J&ifh&ifh &yfwnfvIyf&Sm;oGm;r,f/

olajymonfhtwdkif; jynfoltrsm; cHpm;ae&onfh rw&m;rIrsm; vdktyfcsufrsm;twGuf


jynfoal &SUu&yf? jynfou
Yl ,
kd pf m; Auorsm;tzGcYJ sKyaf Munmcsurf sm;rSwqif?h owif;Xmersm;rSwqifh
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f txÅKyÜwÅd tufaq; 18

&J&&J if&h ifh ajymqdck o


hJ nf/ xdrk Qru or*¾vyI &f mS ;rIrsm;aMumifh vdu k v
f zH rf;qD;aeonfah b;rS wdr;f a&Smif
vIyf&Sm;&if; vlrIulnDa&;vkyfief;awGrSmvnf; vufawGYusus xufxufoefoef yg0ifvkyfaqmifcJh
onf/ rdrt d ylukd cPxm; em*pfrek w f ikd ;f 'Pf cHpm;ae&aomt&yfa'orS tylr;D awGukd wwftm;orQ
vkyaf zmfuikd zf ufrsm;ESihf vufwjJG ird ;f owfco hJ nf/ 12-6-2008 aeYwiG f {&m0wDwikd ;f ? bduk av;NrKd Ue,f?
yduk wf ef;aus;&GmESihf rde;f rvSuRe;f ywf0ef;usi&f dS ydik &f iS rf v
hJ al otavmif;(189)avmif;udk jrK§ yEf o
HS N*KdF vf
cJo
h nf/ 15-6-2008 aeYwiG f &efuek t f jyef bdu k av;um;*dwüf ppftpd;k &tmPmydik rf sm;\ zrf;qD;jcif;
cHvu kd &f onf/

]]tarSmifrSm vlrsm;pGm tdyfpufMucsdefaygh?


ighrSm tdyfraysmfEdkifbl;? ighrSm tdyfvdkUr&bl;?
'DtarSmifudk vif;ypfzdkU? ighrSm tdyfraysmfEdkifbl;/}}
(okcrdefvdIif - vufESdyf"mwfrD;xdk;NyD;a&;wJhuAsmpmtkyf? ]]vif;ypfzdkY}+ uAsmrS —)

'DtarSmifudk olu b,fvdktvif;eJY cGif;rSmvJ/ olYrSm tvif;cwfausmuf &SdaeNyDvm;/ tdyfr


aysmw f n hJ awGrmS ol b,fukd c&D;xGuaf ewmvJ/ jynfot l m;vH;k pdwcf svufcs tdypf uftem;,lEikd rf ,fh
tvif;rsm;rsm; azmufxm;wJh ncsrf;awGudk ol? b,fub,fvdk ,laqmifvmrSmvJ/ olYudkajc&mcH
Munfo h nf/ olqakd eus oDcsi;f awGxrJ mS ? olq Y EH , G af wGxrJ mS ? olvY ufywfem&D? olEY ikd if o
H m;pdppfa&;u'f
jym;? olaY usmif;vG,t f w
d x
f ?J olomG ;wwfonfah e&mrsm;? olaY qGrsKd ;awGq/D tm;vH;k [m rsuaf jcjywfv/Ykd
vdkuf&SmaeolawGom ajcukefvufyef;usoGm;onf/ vQyfppfrD;awG jywfoGm;onf/ vrf;ray:wGif
O'[dk ajy;vTm;aeonfh armfawmfum;tm;vHk; wpD;rusef ½kwfw&uf xdk;&yfukefonf/ tdrf&Sdvlukef
uav; vlBu;D vrf;ay:ajy;xGuv f mMuonf/f ]]tvif;&r,f/ tvif;/}}qdo k nhf yJw
h ifoaH wGu b,f
uae b,fvdk ay:vmrSef;rod jzpfaepOfrSmbJ yg;pyfydwfcHxm;&onfh olYtxD;usefa&'D,dkav;u
0ke;f qdk vrf;ay:a&mufaevlawG&UJ em;ESpzf ufay: wuf&yfvu kd of nf/ ]]awmifu&kd ;D ,m;ausmif;om;
ausmif;olawG&UJ vufz0g;ay:rSm NzKd ;NzKd ;atmif a&mufaew,f/}} xdw k cGe;f wnf;om ajymNy;D aysmuf
oGm;onf/ vQyfppfrD;awGu rjywfcifuxuf ydkvif;vmonf/ ppfNyD;acwfu Adkufylum;pkwfBuD;awG
awmif puforH eS o f mG ;onf/ vlawGtukev f ;kH wDAaDG &SU a&mufomG ;jyefonf/ ud&k ;D ,m;Zmwfvrf;wGaJ wG
zGifh? ½kyf&Sifjyaeonfudk cP&yfcdkif;NyD; ZmwfaqmifawG&JU vufz0g;rsm;udk twif;jzefYMunfhMuonf/
vufz0g;wdkif;rSm NzdK;NzdK;atmifqdkonfh pmwef;udk vufa&;trsdK;rsdK;ESifh xdk;xm;onfudk awGU&\/
xdkvufz0g;rsm;udk aea&mifwGif axmifMunfhvdkufonfhtcg vufz0g;awGay:u pmwef;rsm;onf
NzKd ;NzKd ;atmif r[kwaf wmhjyef/ jrefrmEdik if rH S Edik if aH &;tusO;f om; ESpaf xmifausm\ f rSww f rf;½ky&f iS u
f m;
rsm; jzpfaeonf/ wNydKifwnf;rSmyif acwfwacwf\ 'kdif,m&Dudk zGifhzwfrdvdkufovdk cHpm;&onf/
þwGif ,cifu aysmufq;kH aeonfh oJveG pf udk trSwrf xif awGv Y ukd &f onf/ xdt k &mum; &Spaf v;vH;k
tvH? a'gif;tdk;a0toH/ rnfonfhtcgrS arS;rSdefoGm;rSm r[kwfonfh xdktvHESifhtoH jrwfaom
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f txÅKyÜwÅd tufaq; 19
Mu,fEpS pf if;udk NzKd ;NzKd ;atmifwa,muf b,fwzufnmwzuf udik pf NJG y;D tarSmifxu
k kd tNy;D wdik Nf zKd ciG ;f &ef
av;ESifhjrm;udk csdef&G,fvdkufonfhtcdkuf toufcPatmifhNyD; olYwudk,fvHk;udk oludk,fwdkif ,m,D
tarSmifcsxm;vdkufonfh tcsdef0,f...
]]a'gif;ysdKxdk;pGyf? b,fnmcGyfí? vGwfvyf&rnf 'kdYwawG/}}
oajyndKpmqdk\ atmifyef;edrdwfum; rwfvaEGOD;ESifhtwl xl;xl;uJuJBuD;udk vScsifwdkif;
vSaeawmh\/

]]tarSmif[m cspfolawGudkcspfwJh ighpdwfawGudk arSmifcsypfvdkU r&ygvm;}}


(okcrdefvdIif- vufESdyf"mwfrD;xdk;NyD;a&;wJhuAsmpmtkyf? ]]vGwfajrmufe,f}} uAsmrS—)

(EdkifiHa&;tusOf;om;tm;vHk; vGwfajrmufapaMumif; &nfnTef;a&;zGJUonf/)


aEGO;D Mu,fpif
(2011- aEGOD;)

*syefEkdifiHwGif jyKvkyfonfh EkdifiHa&;tusOf;om;rsm;vGwfajrmufa&;vIyf&Sm;rIwGif


NzdK;NzdK;atmif"gwfykHukd ukdifaqmifxm;pOf/
('DAGDbD½kyfoHrSykHukd "gwfykH½kduf,l az:jyygonf/)

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJUcsKyfrS xkwfa0onfh tkd;a0*sme,fokdU pmrlrsm;?


a0zeftBuHjyKpmrsm; ay;ykdUvkdvQif
abfsu.07@gmail.com okUd ay;ykEYd idk yf gonf/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f 20
Auorsm;tzGcYJ sKyrf S
rNzKd ;NzKd ;atmif vGwaf jrmufa&;vIy&f mS ;rI
ud&k ;D ,m;ausmif;om;rsm; pDpOf
tdk;a0owif;pOf? 2011-rwfv / /

awmifu&kd ;D ,m;Edik if H qd;k vfNrKd U [m*suyf &d'k wf&iS ;f pul;vfrS ausmif;olausmif;om;rsm;onf


2011-ckESpf azaz:0g&DvtwGif;u jrefrmEdkifiHodkY avhvma&;c&D;pOftjzpf w&m;0if vma&muf
vnfywfc&hJ m? ud&k ;D ,m;ausmif;om;rsm;onf trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzGcYJ sKyAf [dk ½H;k cef;odYk oGm;a&mufcNhJ y;D
jrefrmh'rD u kd a&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfEiS hf awGq Y ukH m jrefrmha&;&mrsm;udk avhvm aqG;aEG;
cJhonf[k od&onf/
xdkYtjyif udk&D;,m;ausmif;om;rsm;onf ½kyf&Sifrif;om; udkausmfol OD;aqmifonfh ema&;
ulnrD t I oif;½H;k cef;odv Yk nf;aumif;? rjzLjzLoif; OD;aqmifonfh HIV^AIDS a0'emonf apmifah &Smuf
a&;a*[modkYvnf;aumif; oGm;a&mufavhvmcJhygonf/
ud&k ;D ,m;ausmif;om;rsm;onf txufwef;ynma&;tNy;D wuúov kd af usmif;rsm;odYk rwuf
a&mufao;rDpyfMum; azmfjyygtvGwyf nmoifausmif;wGif twlwuG,OS w f aJG exdik af &;? Nird ;f csr;f a&;
ESifh obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;bmom&yfrsm;udk avhvmoif,laeaom touf 16 ESpfrS 20
t&G,f vli,frsm;jzpfMuonf/ xdak vhvma&;tzGo YJ nf xdik ;f jrefrme,fpyf rJaqmufNrKd Uodv Yk nf; pwkwÉ
tBurd af jrmuf oGm;a&mufvnfywfcu hJ m rJaqmuf&dS jrefrm'kuo © nfrsm;? jrefrmhta&; aqmif&u G af e
aom tzGJUtpnf;rsm;ESifh awGUqHkcJhygonf/
xdok aYkd wGq Y &kH mwGif Edik if aH &;tusO;f om;rsm;ulnaD pmifah &Smufa&;toif;(AAPP)ESihf awGq Y kH
cJ&h mrS ArmEdik if v H ;kH qdik &f mausmif;om;or*¾rsm;tzGcYJ sKyrf S acgif;aqmifwOD;jzpfol rNzKd ;NzKd ;atmif(c)rESi;f
yGiahf 0taMumif;udk pdw0f ifwpm; avhvmcGihf &cJMh uonf/ xdt k zGoYJ nf awmifu&kd ;D ,m;Edik if o H Ykd jyefa&muf
onfhtcg tawGYtBuHK&Sif;vif;yGJESifh aqG;aEG;yGJwckudk jyKvkyfcJhygonf/ xdktcrf;tem;wGif jrefrmh
c&D;pOf"gwfyHkrsm;udk cif;usif;jyoxm;ygonf/
xl;jcm;csufrSm 4if;wdkYESifh ouf&G,fwl ausmif;olwa,muf ,ckuJhodkY rw&m;zrf;qD;cHae
&jcif;rS tjrefqHk; jyefvnfvGwfajrmufvmap&ef &nf&G,fcsufjzifh rNzdK;NzdK;atmif vGwfajrmufa&;
vIyf&Sm;rIudk jyKvkyfoGm;rnf[k od&onf/ vIyf&Sm;rIyHkpHrSm udk&D;,m;ausmif;olausmif;om;rsm;\
vufz0g;rsm;ay:wGif NzKd ;NzKd ;atmiftrnfukd a&;xd;k um "gwfy½kH u kd u f ;l Ny;D 4if;wdYk ud;k uG,&f m bmomrsm;
tvdu k f arwåmydYk qkawmif;oGm;rnf jzpfonf/ &&Sv d maom"gwfyrkH sm;udk AAPP tygt0if jrefrmhta&;
aqmif&u G af eaom tzGt YJ pnf;rsm;ESihf etztpd;k &oH½;kH odYk ay;ydo Yk mG ;rnf jzpfaMumif; owif;&&So d nf/
xdv
k yI &f mS ;rIonf Auorsm;tzGcYJ sKyrf S rNzKd ;NzKd ;atmifEiS hf Edik if aH &;tusO;f om;rsm; vGwaf jrmuf
apa&;omru a':atmifqef;pkMunf\ vli,fuGef&ufwnfaqmufrIudk axmufcH yl;aygif;onfh
oabmvnf; oufa&mufonf[k od&Sd&ygonf/
owif;&if;jrpf/ / Marchç 5ç Sat.,2011ç RFA td;k a0owif;pOf
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f pmzwf0dkif;u@ 21

wnfMunfaomopöm - - -
Nird ;f csr;f a&;udo
k m - - -tjym/

aejcnfcif(enf;ynmwuúov
kd )f

,ckwywf
zwfjzpfonfhpm - tjym/
a&;ol — ewfE,G /f
ckESpf — 1956? azaz:0g&Dv/
udkwifatmif rpef;pmayrS
xkwaf 0onf/

ed'gef;

'DwywfrmS q&mewfE, G \
f tjym 0w¦Kukd rQa0csiyf gonf/ ausmif;om;vIy&f mS ;rIukd aemuf
cHxm;aomfvnf; EdkifiHa&; ruJvGef;yg/ ,k0wDcifOD;\ trSmpum;twdkif;yif“þ0w¦Kü rlrrSefaom
vlaerIpepfonf tjymESifh armifvSjrifhwdkYtwGuf pma&;q&mu obm0uspGmESifh rnfodkYrsm; b0
o½kyfazmfay;rnfvJ[k a&SUodkY qufíqufí zwfcJh&avonf? ewfEG,fonf Zmwfvrf;udk a>rvdrf
a>raumufvdk r½SKyfaxG;apbJ obm0usí zwfcsifpbG,f aumif;atmif toufoGif;xm;\/ ___
pOf;pm; awG;awmp&m tcsut f vufrsm;yg\/ ___ Nird ;f csr;f a&;udk rlwnfí opöm&Sad om tjymwGif
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f pmzwf0dkif;u@ 22
vuf&SdvlrIa&;&mpepfatmufrS vli,frsm;ta&;? ynma&;? tcspfESifh tdrf
axmifa&;ponfwu Ykd kd ynmay;tjzpfEiS hf pdw0f ifpm;bG,af umif;atmif aqG;
aEG;wifjyxm;onf/

1/ oufO;D qHyikd af cwfqv kd Qif jymodvk 0,f jrif;cif;pufx;kd yGJ &S\


d / ,ckacwf
tcgüawmh vGwv f yfa&;atmifyo JG bifBu;D udk taMumif;jyKum txl;jrif;yGJ
&Sdavonf/ t"dywdyk*¾dKvfBuD;rsm; ½SKpm;<ua&mufojzifh pnfum;vsuf&Sd
onf/ enf;y&d,m,f<u,f0EdkifrS EdkifiHa&;yGJobifrsm; pnfum;avonf/
awmifovl ,form;rsm; wd;k wufaumif;pm;a&;twGuf pk½;kH wnfaxmifxm;
onfqdkaom toif;tpnf;ta0;rsm; pnfum;ap&ef EGm;yGJvSnf;yGJrsm; jyKvkyfay;&\/ tusdK;ouf
a&mufrIuawmh awmifolv,form;rsm; ajrjyKwf vSnf;jyKwf a<u;wifjcif; jzpfavonf/(pm-22)
etz ppftpd;k &\ ausmif;om;pHn k yD aJG wmfrsm;udk ajy;owd&rdonf/ ausmif;om;rsm; tusKd ;
vdkvm;oa,mifa,mifESifh [efjyynma&;0g'jzefYrIom jzpfonf/ Mum;xJrS xrif;pm;zdkYyif tEdkifEdkif
jzpfaeaom ausmif;om;rdbrsm;rSm tydkp&dwfawGtwGuf acgif;ajcmuf&onf/ ausmif;om;awG
pmusufysufonf/

2/ Edik if aH &;udk ckw;kH vkyf ud,


k u
f sKd ;&Smolrsm;um; t&ifacwfawGuwnf;u &So d nf/ rsuaf rSmufEikd if aH &;
avmu ausmif;om;avmutwGi;f üvnf; vlvnfv&l KS yrf sm; &Sad eonfrmS pdwn f pfp&maumif;aomf
vnf; pdwf"mwfusNyD; ab;xGufxdkifaevdkY rjzpf/ rGefjrwfaomEdkifiHa&;tvkyfudk vlnpfawGvufxJ
ypfxm;cJhvdkufvQif wdkif;jynfnpfayoGm;Edkifonf/ pdwfnpfnpfeJYbJ udk,fhudk,fudk,f oefY&Sif;atmif
jyKr&l if; npfayaeolrsm;vufxJ wdik ;f jynf a&mufroGm;atmif? aoG;pGe;f aeolrsm;vufxrJ S wdik ;f jynf
tm; qGJxkwf&ef qufvufBudK;pm;zdkY vdkonf/
(pm-52) wGif —-“wuúov kd w
f iG f a&yef;pm;aeaom [dt
k oif;'Dtoif;rsm;wGif trIaqmif
tjzpf yg0ifjcif;u olrtm; vlwikd ;f u odußrG ;f aponfeh nf;yif jzpfonf/ a&TpifO;D u olr\ ausmMf um;
rItwGuf 'Drdkua&pDynma&;wdkufyGJudk acgif;aqmifaeaom ausmif;om;or*¾wGifvnf; a&TpifOD;eD
trnfudkcH,l,if; yg0ifavao;onf/”--

3/ azmufjyefaomtmPm&vlwef;pm;rsm;tm; xdkacwfausmif;om;rsm;\ uvdcsufu xdrdonf/


—-“0efBuD;wyg;udkqdk&if yef;uGif;rpGyfbJeJU pdwfykwD;pGyfbdkUaumif;w,f” “ udkav;jrifh
oGm;pGyfygvm;/ “udk,fomqdk&ifawmh yef;uGif;vnf;rpGyfbl;? pdwfykwD;vnf;rpGyfbl;” “'gjzifh
bmpGyfrvJ” “vnfxdwf” “ajymbD olykefBuD;u…”-(pm-90) “
--- jrLeDpy,fvBl u;D awGu awmfveS af &;tvHawG Adv k cf sKy½f yk yf akH wGeUJ rJ&mS ayr,fh vufnKd§ ;
axmifbJ wwfMuw,f/ vufn§dK;awmif raxmifwwfbl;/ rJcGJ&ifwa,mufu wGJaxmifay;&w,f?
bmvdkYvJqdkawmh t&ufrl;aewmudk;../”--(pm-140)
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f pmzwf0dkif;u@ 23

]] t0if cef;0ESifh rsufESmcsif;


qd k i f e H & H w G i f ausmif ; om;
acgif;aqmif &JabmfA[de;f \
cefYjim;aomyHkudk tav;jyK
Edik o
f nf/ 4if;jyif eH&rH sm;wGif
trIaqmifrsm; pkaygif;&dkuf
xm;aom "mwfyrkH sm; ...
}}

4/ &efukef&Sd ausmif;om;or*¾taqmuftODyHkudkom jrifawGY&wwfaomfvnf; rEåav;wuúodkvf


ausmif;om;rsm;or*¾taqmuftODyHkudk us,fus,fjyefYjyefY rjrifbl;wwfMuyg/ od&Sdolrsm;taejzifh
tifwmeufrSaomfvnf;aumif; jzefYjzL;ay;apcsifygonf/
-—“rEåav;wuúodkvfausmif;om;rsm;or*¾½kH;taqmuftODonf omreftcef; wJav;
rQjzpfavonf? ys,faeNyDjzpfaom a*G;eDa&mif0,f zHkrsm;wifusefaeojzifh npfax;ax; &Sdaeonf?
tcef;wGif;0,fawmh opfíta&mifawmufyvQuf&Sdaom pm;yGJukvm;xdkif bD'dkrsm;udk awGY&onf/
bD'kdrsm;xJ0,f pmtkyfpmwrf;rsm;ESifh 'kdif;rsm; zvm;rsm;udk awGY&onf/ t0ifcef;0ESifh rsufESmcsif;
qdkifeH&HwGif ausmif;om;acgif;aqmif &JabmfA[def;\ cefYjim;aomyHkudk tav;jyKEdkifonf/ 4if;jyif
eH&rH sm;wGif trIaqmifrsm; pkaygif;½du
k x
f m;aom"mwfyrkH sm; ausmif;om;vli,fyh o
JG bifypkd wmrsm;udk
csdyfuyfxm;avonf/”--(pm-92)

5/ --- olu jynfawmfomtpdk;&\ tcrJhynma&;pepfudk NyHK;vdkufrdonf/ ausmif;vcvGwfonf


xm;ygawmh ausmif;oHk;pmtkyfrsm;udk b,fu&ygrnfenf;/ aps;EIef;uvnf; jrifhrm;vSonf? wwdkif;
wjynfv;kH pD;yGm;a&;usyw
f nf;vsu&f &dS m rdbrsm;onf reufpmnpm tvQirf aD tmif tcsed yf rkd sm;ESihf
vkyaf eMu&&m pmoifom;wdu Yk Adu
k uf akd rSmufí oifEikd Mf urnf r[kw/f uav;wdo
Yk nf touf&iS af &;
twGuf rEdik o
f nfh tvkyrf sm;udk vkyMf u&onf/ xrif;pm;&zdYk taMumfa&mif;&onf/ bdeyfcsKy&f onf/
aexGufrS ae0ifxd tvkyfvkyfaom uav;wa,mufonf jynfawmfom waeYvHk;ausmif;udk rqdk
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f pmzwf0dkif;u@ 24
xm;bd tm;vyfcsed f oifaom nausmif;udyk if rSerf eS rf wufEikd ?f wu,fawmh
ynma&;udk jri§ w hf iftm;ay;Edik &f efrmS ausmif;vc vGwaf y;½Ho
k mru olw\
Ykd
0rf;a&;udkyg ajz&Sif;ay;rS jzpfayrnf/ ukefaps;EIef;awG usqif;ap&rnf/
vkycf awG jri§ w
hf ifay;&rnf/ tajccHrpS í jyifrjS zpfrnf/ wu,fawmhvnf;
ausmif;vcvGwf qdkonfyif t"dyÜg,fr&SdvS/ ausmif;vctpm; tvSLaMu;
0ifvmonf/---(pm-98)
xdkacwf\ ynma&;tajctaeudk waphwapmif;avhvmrdNyD;? wdkif;
jynfpD;yGm;a&;ESifh ynma&;tquftpyfudk aqG;aEG;wifjyxm;onf/ rdk;xd
wufaeaom ukefaps;EIef;? t0Dpdpdkufaeaom vkyfcvpmrsm;ESifh ESpfyg;oGm;
ae&onfh ,aeYjrefrmhjynfolrsm;\ ynma&;tajctaerSm pdk;&drftrSwf a&mufaeavNyD/

6/ vli,f? wdkif;jynftem*wf? ,aeYpD;yGm;a&;wdkYonf wckESifhwck uGif;qufusaeonf/ wdkif;jynf


tmPmudk ao&myg zufwG,fxm;csifonfh ocsFdKif;ajcwzufru vSrf;aeolrsm;um; vli,frsm;\
toHukd aMumufonf/ vli,frsm;udk azsmufxm;vQif wdik ;f jynftem*wf aysmufomG ;Edik o f nf/ vli,f
rsm;uvnf; ,aeYacwf\toHukd yDyo D o &Gwjf yEdik &f rnf/ odrYk o
S m aemifwacwfukd vufa&;vSvS
a&;jyEdkifrnf jzpfonf/
——“ynmwydkif;wpESifh vl&G,frsm;onfuvJ pma&;tvkyfudkrS vG,fvG,f r&Edkif? wckbJ
&So
d nf tuyf&v dS Qiaf wmh rarQmv
f ifah omvcudyk if &&SEd ikd o
f nf/ vli,fqo kd nfu tem*wf vlaY vmu
wm0efrsm;udkxrf;aqmifoGm;Edkif&ef ,cku avhusifhay;&jcif; jzpfonf/ xdkrSvnf; reufjzefum
acgif;aqmif jzpfayvdrfhrnf/ odkYaomf t0wfr&Sd tpm;r&Sd tdyf,mr&Sdol vli,frsm;u acgif;aqmif
jzpfEikd af yrnfvm;/ xrif;t[m&ESihf xdawGrY S vlwa,mufu touf&iS Ef ikd o f nf/ ,aeYvil ,fonf
reufjzef\acgif;aqmif jzpfonf[k qdkaomfvnf; wu,fawGYBuHKcHpm;ae&aom vuf&Sdtajctae
rSmrl ,aeYvli,fonf reufjzef\ tavmif;aumifjzpfavonf/---(pm-146)

7/ wdu k yf t
JG awGt
Y BuKH wckukd oifcef;pm&vdu k of nf/ tmPm&olrsm;u 4if;wdYk tmPmvufrvTw&f
a&;twGuf vlxw k ukd yf rJG sm;ESihf BuKH onft h cg ½d;k om;pGm ajz&Si;f avhr&Sb d J y&d,m,frm,mtrsKd ;rsKd ;jzifh
NzKd ciG ;f wwfonf/ taysmq h EJG iS hf r&vQif tMurf;zuf acsreI ;f onf/ vlxw k ukd yf rJG sm;udk pdwu f ;l ,Ofwukd í f
r&/ pepfwus avhvmjyifqif tuGufcswdkufzdkY vdkonf/
-—“wdkufyGJu ½SHK;rSmygbJ? udk,fwdkY&JUacgif;aqmifrI r&bl;? &JabmfwcsdKU&JUvkyf[ef csdKU,Gif;
vdb Yk /J ck zqyvu acgif;aqmifaew,f/ aq;vdy½f ykH ikd &f iS t f pnf;t½H;k uvnf; zqyvacgif;aqmif
bJ/ cH½k ;kH udk wifvrd rhf ,f? wu,fawmh 'Doydw[ f m qifz½J u kd wf mygbJ? aq;vdy½f t kH vkyof rm;awG[m
wu,fbJ epfemNy;D tH<k uawmhr,fh tajctae&Sw d mudk odawmh olwu Ykd bJ wdu k yf u
JG kd acgif;aqmifvu kd f
w,f/ Ny;D awmh wdu k yf u
JG kd tcsed q f NJG y;D tDomG ;atmifvyk Nf y;D aphpyfreI YJ tqH;k owf&rSmygbJ? tvkyo f rm;
awG&JU wuf<urIawGudk NzdKcGif;vdkufwmbJaygh/”--(pm-135)
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f pmzwf0dkif;u@ 25
8/ “--igu aAmfvf&SdApfZGJ? tar&duefaphpyfaocsmrIeJY vkyfrSm” “rif;uvnf;uGm a&G;aumufyGJ
EdkifNyD;wJhtrwfvdk ay:udk rvmawmhbl;--- qdkonfh xdkacwf ausmif;om;vli,favmutwGif;rS
acwfudk xif[yfonfh acwfpum;rsm;um; odrf;xm;csifp&m aumif;vSonf/

ed*Hk;

q&mewfE, G \ f ta&;tom;jzifyh if ed*;kH csKycf siyf gonf/ ta&;tzGu YJ Ek\? odaYk omf tawG;
tjrifu rmonf/ udk,fwdkifjrifawGYae&ovdk wuf<urIudk vdkufvmaponf/ &Jabmfr,OfEG,f(odkY
r[kw)f tjymESit hf wl jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&;? 'Dru kd a&pDynma&;? tzrf;qD;cH&aJ bmfrsm; vGwaf jrmuf
a&;twGuf ajcudkvSrf;zdkY pdwfyif apmrdawmhonf/
“--rdk;tHkYordkY aumif;uifu cyf,Of,Ofuav; jymaeonf/ tJ'DaeYrSmawmh tdrfawmf&m
14 cef;Z&yfBu;D wGif vlxBk u;D 0uf0ufuJG vQaH e\/ Nird ;f csr;f a&;udk jrwfE;kd ol ppfuq kd efu
Y sio
f tl aygif;wdUk
td;k pnf 'k;d ywfwjYkd zifh csrd chf srd o
hf J csw D ufvmaeMu\/ a<u;aMumfow H Ykd yJw
h ifxyfae\/ vlwef;pm;aygif;pHk
vlrsdK;aygif;pHkonf Nidrf;csrf;a&;tvHawmfatmuf0,f pHkpnf;rdMuavNyD/ ,HkMunfudk;uG,f&m bmom
wdik ;f \ tESpo f m&jzpfaom Nird ;f csr;f a&;udak wmh jrwfE;kd Muayonf/ rd;k tjym0,f aiG*sKd ;jzLjzLu jyefvm
aeonf/ pyg;a&T0gESu H kd udu k yf scH sv
D maejyefNy/D xdu
k rÇmNh ird ;f csr;f a&; tpnf;ta0;Bu;D wGif r,OfE, G t f ae
ESifh tqdkwck wif&ef&Sd\/ tqdkrSm Nidrf;csrf;a&;&Jabmfrsm;tm; zrf;qD;csKyfaESmifxm;&mrS tjrefqHk;
vTwyf pf&ef jzpfavonf/ __________ tqdw k if½okH mruao; xd&k aJ bmfrsm; rvGwrf csi;f wdu k yf q
JG if&
rnfjzpf\/ vlx\ k qE´ukd jy&rnf/ wcJeufaom vlx\ k Nird ;f csr;f a&;qE´jzifh xd&k aJ bmfrsm; vGw&f rnf/
r,OfEG,f\ ajcvSrf;wdkYu ydkoGufvmonf/ tjymvmygaygh aiGcsdK;jzL&,f…”-

aejcnfcif(enf;ynmwuúodkvf)

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 26

vli,f eJY vlxt k <Hk urI


(ta&SUtv,fyidk ;f Ekid if rH sm;ukd avhvmjcif;)
armifveG ;f ysH

2011 ckEpS f ESpqf ef;ydik ;f uawmh ta&SUtv,fyikd ;f u tmPm&SiEf ikd if aH wGrmS vlxt k <kH urIepYJ
chJygjyD/ jrefrmjynfrSmvnf; 15 rdepf jynfaxmifpkvTwfawmfBuD; pjyD;oGm;ygjyD/ bmyJjzpfjzpf 2011
ckEpS f tpuawmh pdw0f ifpm;p&m aumif;aeygw,f/ ta&SUtv,fyikd ;f u ESpf 20-30 Mum tkycf sKyv f m
whJ tmPm&Siaf wG vlxt k <kH uvIy&f mS ;rIaMumifh tmPmvufvw T f qif;ajy;ch&J ygjy/D jrefrmjynfrmS awmh
ESpf 20 ausmf tkycf sKyv f mwhJ etzppftyk pf u k ud;k ½d;k ud;k ,m;Edik v f w S Jh vTwaf wmfeYJ tpd;k &tzGUJ tajymif;
tvJ [efjyvkyfzdkY BudK;pm;aeygw,f/

]] qif;&JMuyfwnf;jcif;[m
rw&m; a&;qGt J wnfjyKxm;whJ 2008 tajccHOy
a'? ajAmifvrd af jAmifpm;vkycf w Jh Jh 2010 a&G;aumuf
t"dutaMumif;&if; yG?J tNr;D tarmufrwnfw h Jh vTwaf wmftpnf;ta0;
awGeJY etzppftkyfcsKyfa&;uae ppfwyf BuD;pdk;whJ
wckjzpfayr,fh vlxk tpdk;&w&yf ay:xGufvmzdkY uvdrfuuspfvkyf
vIyf&Sm;rIBuD;wck jzpf aqmif&u G af ecsed rf mS tm&yfEikd if aH wGu yHpk t H rsKd ;rsKd ;
aom tmPm&Siaf wG jyKwu f sc?Jh jyKwu f svk jzpfaeyg
vmwhJtxd zdzdpD;pD; w,f/ 'Dawmh 2011 ESpfOD;udkawmh ta&SUtv,f
wufwuf<u<uvkyfchJ ydkif;u tmPm&SifawG tmPmvufvTwf&whJESpfOD;
tjzpf owfrSwf&rSmyg/
Muwmu tJ'Dhvli,f wle;D &Sm;Edik if u
H pNy;D jzpfvu kd w f Jh vlxtk <kH u vIy&f mS ;
awGyjJ zpfygw,f/ }} rI Bu D;[m ta&S Utv,f ydki f;u
EdkifiHrsm;udkvnf; ul;pufysHUESHYoGm;ygw,f/ tD*spf?
tj c m; tmPm&Sif

,Drif? bm&de;f ? vpfAsm;? tD&ef pwhJ Edik if rH sm;rSmvnf;


vlxt k <kH urIrsm; jzpfymG ;vmchyJ gw,f/ wle;D &Sm; eJY tD*sprf mS awmh tmPm&Siaf wG qif;ajy;vdYk vlxv k yI f
&Sm;rIawG atmifyGJcHoGm;ayr,fh usefwhJedkifiHawGrSmawmh tmPm&SifawGu acgif;rm wif;cHaewmrdkY
qufvuf jzpfyGm;aeqJ jzpfygw,f/ qif;ajy;oGm;whJ wleD;&Sm;u tmPm&Sif[m tmPmudk 23 ESpf
ausmf csKyu f ikd v
f mchw
J myg/ tD*spu f rlbm&ufuawmh ESpaf ygif; 30 ausmf tmPm&Sipf epfeYJ tkycf sKyf
vmchJwmyg/ vpfAsm;u u'gzD qdk&ifvnf; EkdifihHtmPm csKyfudkifxm;wm 1969 ckESpfuwnf;uyg/
tESpf 40 ausmfygjyD/
'Dvdk vlxkvIyf&Sm;rIawG jzpfvmatmif OD;aqmifchJolawGuawmh vli,fawGyJ jzpfygw,f/
wuf<uwhJvli,fawG? acwfeJYtrD wwfodaewhJ vli,fawG jzpfxGef;aejcif;u taMumif;&if;wck

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 27
jzpfygw,f/ qif;&JMuyfwnf;jcif;[m t"du taMumif;&if;wckjzpfayr,fh vlxkvIyf&Sm;rIBuD;wck
jzpfvmwhJtxd zdzdpD;pD; wufwuf<u<u vkyfchJMuwmu tJ'Dhvli,fawGyJ jzpfygw,f/
ta&SUtv,fydkif;EdkifiHtrsm;pk[m a&eHaMumifh csrf;om<u,f0whJ EdkifiHawG jzpfygw,f/
'Dvdk csrf;om<u,f0ayr,fh vli,fawGtwGuf tvkyftudkif &Sm;yg;rIaMumifh tckvdk vlxktHk<urIBuD;
jzpfvmchJ&wmyg/
vlxt k <Hk urIBu;D jzpfvmcJ&h wJh vwfwavmtaMumif;&if;uawmh wle;D &Sm; vli,fwa,muf
[m tvkyftudkif &Sm;yg;vdkY vrf;ab;aps;a&mif;pm;&ygw,f/ ol aps;a&mif;whJvSnf;udk &Juae
odr;f ygw,f/ vSn;f udk odr;f ½Hw k ifruyJ vluykd g ½du k f
ESuf apmfum;ygao;w,f/ 'gudk NrdKUtmPmydkifawG
udk uefYuGufajymqdkayr,fh ta&;w,l rvkyfchJyg ]] 'Dvkd vlxv k yI &f mS ;rIBu;D
bl;/ touf 26 ESpfom &Sdao;whJ tJ'Dvli,f[m jzpf v mapwh J tjcm;
rdom;pk &Spfa,muf &SdwhJ tdrfaxmifpkBuD;udk &SmazG
auR;arG;aewmyg/ 'Dvdk ol aps;a&mif;aewhJ vSnf;
tajccH t aMumif ; t
ESifh ypönf;udkodrf;? vludkyg apmfum;½dkufESuf? tm csuf a wG u awmh pm;
Pmydik af wGuvnf; ta&;r,lwt Jh wGuf rdru d , kd uf kd
rD;½dIUowfaooGm;ygw,f/ NrdKUtmPmydkif ½Hk;a&SUrSm
aomufuek af ps;eIe;f jrifh
"mwfqD avmif;NyD; rD;½dIUowfaooGm;wmyg/ tJ'D wufvmrI? tkyfcsKyfol
owif;aMumifh wle;D &Sm; jynfov l x l Bk u;D vnf; a'go
awG aygufuGJjyD; vlxktHk<urIBuD;txd jzpfvmchJ&
awG&UJ tusiyhf sujf cpm;
wmyg/ rI? vlrIb0edrfhusaerI?
a&eHaMumifh csr;f omayr,fh a&eH wl;az:
a&;vkyfief;awGudk vmvkyfwmu edkifiHjcm;u a&eH
edik if aH &;t& rvGwv f yf
ukrÜPDBuD;awGyg/ olwdkYawGu olwdkYvl wtkyfwr rIeYJ vGwv f yfpmG ajymqdk
BuD;eJY vmNyD;vkyfMuwmqdkawmh omref jynfoljynf
om;awGtwGuf tvkyftudkif r&Sdawmhbl;/ jrefrm
ydik cf iG rhf &Swd mawGaMumifh
EdkifiH &cdkifjynfe,f ausmufjzLNrdKUu ra';uRef;rSm
jzpfysufaewmrsdK;eJY qifwlygw,f/ ausmufjzLa&
jzpfygw,f/ }}
eufqdyfurf;pDrHudef;twGuf vmvkyfwhJ EdkifiHjcm;
ukrÜPDu olYEkdifiHom;awGudkyg wtHkwrBuD; ac:vmvkyfMuw,f/ uRef;oluRef;om;awGtzdkY rdrdwdkY
vkyu f ikd af ewhJ v,fajr,majrawGukd todr;f cH&wht J jyif tjcm;tvkyf vky&f atmifvnf; tcGit hf vrf;
&Srd vmchyJ gbl;/
a&Tausmif;Bu;D ajymifajymif? 0rf;acgifacgif qdo k vdk Edik if jH cm;ukrPÜ aD wG vma&muf &if;ES;D jrK§ yf
ESHMuayr,fh tvkyftudkif &Sm;yg;rIaMumifh wleD;&Sm;rSm vlxktHk<urIBuD; jzpfvmchJ&ygw,f/ 'Dvdk vlxk
vIyf&Sm;rIBuD; jzpfvmapwhJ tjcm; tajccHtaMumif;tcsufawGuawmh pm;aomuf ukefaps;EIef;
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 28
jrifw
h ufvmrI? tkycf sKyo f al wG&UJ tusiyhf sujf cpm;rI?
vlrIb0 edrfhusaerI? edkifiHa&;t& rvGwfvyfrIeJY
vGwfvyfpGm ajymqdkydkifcGifh r&SdwmawGaMumifh jzpf ]] xdyfqkH;uedkifiHhtmPmudk
ygw,f/ csKyu f ikd x f m;whJ tmPm&Sif
ta&SUtv,fyikd ;f Edik if H trsm;pk[m csr;f
omwhJEdkifiHawG jzpfayr,fh tdrfaxmifpkwckcsif; ud, k w f ikd f tusiyhf sujf cpm;
twGufawmh 0ifaiGeJY xGufaiG rQwzdkYawmh ta&; vmbfvmbpm;aerSawmh
BuD;ygw,f/ aeYpOftouf&Sif &yfwnfEdkifa&;
twGuf ta&;BuD;whJ pm;aomufp&mawG&JU aps; tmPmydkiftqifhqifhrSm
EIef;jrifhwufvmwmu tajccH vlwef;pm;awG vnf; tusifhysuf jcpm;
twGufawmh 0ifaiGxGufaiG rrQrw jzpfvmyg
w,f/ usm;Bu;D ajc&mBu;D qdo k vdk jrifw
h ufvmwhJ MurSmygyJ/ }}
tajctaeeJY udkufnDwhJ 0ifaiG? tvkyftudkif r&Sd
wmaMumif h 'D v d k vl x k t H k < urI a wG jzpf v mzd k Y
taMumif;wcktjzpf oHk;oyfMuygw,f/ a&eHawG wa[ma[mxGuf? EdkifiHjcm;&if;ESD; jr§KyfeSHYrIawG w
aomaom 0ifvmayr,fv h nf; wdik ;f oljynfom;awG&UJ touf&iS &f yfwnfzYkd vIy&f mS ; ½ke;f uef&wmawGu
cufcJMurf;wrf;aeqJ jzpfvdkYyg/
use;f rma&;? ynma&;? vlraI &; pwhJ vlrb I 0 edruhf sae&wm pm;0wfaea&; cufcJ Murf;wrf;
ae&wmawG[m tkyfpdk;ol tmPm&SifawGu wdkif;jynfb@maiGawGudk udk,fhjynfoljynfom;awG&JU
tusdK;twGuf raqmif&GufvkdYyg/ a&eHawGuae EdkifiHjcm;aiG wazsmazsm 0ifaeayr,fh jynfoljynf
om;awGtwGuf wdik ;f jynftyk cf sKyo f al wGu bmrS rvkyaf y;vdyYk g/ vloef;cs&D w dS hJ Edik if u
H t&if;tjrpfawG
b@mawGukd xkw, f l oH;k pGaJ eayr,fh Edik if oH El ikd if o
H m;awG&UJ vlaerIb0 jrifw h ufvmrIukd vkyaf qmif
ray;vdYk edru hf sae&wmyg/ bmjzpfvYkd tkycf sKyo f al wGu rvkyaf y;wmvnf; qd&k ifawmh tkypf ;kd aeolawG
ud,k wf ikd u
f tusiyhf sujf cpm; tkycf sKyaf evdq Yk wdk m xif&mS ;ygw,f/ rdrd ud, k u f sKd ;twGuf toH;k csaevdYk
jzpfygw,f/ xdyfqkH;u EdkifiHhtmPmudk csKyfudkifxm;whJ tmPm&Sifudk,fwdkif tusifhysufjcpm; vmbf
vmb pm;aerSawmh tmPmydik t f qifq h ifrh mS vnf; tusiyhf suf jcpm;MurSm ygyJ/ tqifq h ifh ud,
k u
f sKd ;
&SmMurSmygyJ/ Edik if &H UJ t&if;tjrpfeYJ b@maiGawG[m Edik if o H l Edik if oH m;awGtwGuf jzpfrvmyJ vufw
qkypf m vlwpktwGuyf J jzpfaevkyYd g/ 'gaMumifh Edik if H csr;f omayr,fh Edik if o H El ikd if o H m;awG&UJ b0tajc
taeu 'k&H if; 'H&k if;yJ jzpfygw,f/ (pum;csyf - jrefrmEdik if rH mS vnf;yJ "mwfaiGaY wG wzke;f zke;f xGuaf eay
r,fh jrefrmjynfoljynfom;awG&JU b0uawmh xl;xl;jcm;jcm; wdk;wufvmwm r&SdyJ qdk;oxuf qdk;
vmwmom &Sdygw,f/)
wleD;&Sm;eJY tD*spfrSm jynfolawGu qif;&JMuyfwnf;rIaMumifh tHk<urIawG jzpfvmawmh
tjcm; ta&SUtv,fydkif;EdkifiHawGjzpfwhJ ul0dwfeJYbm&def; tpdk;&awGu jynfolwOD;qDudk tar&duef
a':vm 3000(usyf odef; 30)avmuf qkaMu;vdkvdk axmufyhHaMu;vdkvdk xkwfay;NyD; vmbfay;
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 29
acR;odycf yJh gw,f/ ta&SUtv,fyikd ;f u tmPm
]] jref r med k i f i H u &J o wif ; &SiEf ikd if aH wGrmS wdik ;f oljynfom;awGukd xdr;f csKyf
zdkY enf;vrf; 2 ck okH;ygw,f/ wckuawmh
wyf z G J Y e J Y p&z(,cif ppf tMurf;zuf zdESdyftkyfcsKyfwm/ aemufwcku
axmufvrS ;f a&;)? pmtdwf awmh tckvdk cPwm ajyvnfzkdY aiGaMu;
vmbfx;kd tkycf sKyw f myJ jzpfygw,f/ 'gayr,fh
azgufzwf w&m;olBuD;eJY bm&def;? vpfAsm;? ,Drif? qD;&D;,m; EkdifiHawG
rw&m;whJ vd&k mpGo J ;kH Oya' rSmawmh vlxktHk<urIawGu jzpfyGm;aeqJyg/
q,fpEk pS af ygif;rsm;pk wOD;wzGUJ wnf;u
awG? jynfoo l mru bk&m; tmPm&Sifqefqef zdESdyftkyfcsKyfvmchJwm
om;yg ypfowf&w J Jh wyfr aMumifh tajymif;tvJ vkycf sio f l twdu k t
f cH
Edik if aH &;orm;awG ay:xGe;f vmcho J vd?k urmÇeYJ
awmf pwhJ toGiw f w l Jh zdeydS f acwfeJYtnD wdk;wufajymif;vJrIudk vdkvm;ol
a&;,Eå,m;rsm; &Syd gw,f/ vlvwfwef;pm;awG ynmwwfawGvnf; &Sv d m
chyJ gw,f/ urmÇBu;D [m &GmBu;D w&Gmvdk jzpfvm
pD;yGm;a&;rSmvnf;yJ tmPm Nyv D Ykd wifpm;ajymqdak ewhJ acwfBu;D rSm urmÇeYJ
&Siaf wGu, kd w f ikd f wdik ;f jynf trD wdk;wufrIawG vGwfvyfrIawGukd vdkvm;
jyif;jywhJ vli,fawGvnf; xGufay:vmchJyg
b@maiGudk pm;xm;0g; w,f/
xm;wmuvnf ; tar&d 'DEdkifiHawGrSm twdkuftcH EdkifiHa&;
orm;awGukd zrf;qD;ESyd pf uf axmifoiG ;f tusO;f
uefa':vm bDvD,HcsDyg cswmawG &Sdygw,f/ 'Dvdk ESdyfuGyfzdkY axmuf
w,f/ etz Adv k cf sKyaf wGeYJ vS r f ; a&;,EÅ , m;awG wzuf o wf Oya'
taqmufttHkawG cg;ydkufaqmif wyfrawmf
tvm;wlygyJ/ }} awG &Sdygw,f/ jrefrmEdkifiHu &Jowif;wyfzGJYeJY
p&z (,cif ppfaxmufvSrf;a&;)? pmtdwf
azgufzwf w&m;olBu;D eJY rw&m;whJ vd&k mpGo J ;kH
Oya'awG? jynfoo l mru bk&m;om;yg ypfowf&w J Jh wyfrawmf pwhJ toGiw f w
l Jh zdEydS af &; ,Eå,m;rsm;
&Sdygw,f/ pD;yGm;a&;rSmvnf;yJ tmPm&SifawGudk,fwdkif wdkif;jynfb@maiGudk pm;xm; 0g;xm;wm
uvnf; tar&duefa':vm bDvD,HcsDygw,f/ etz AdkvfcsKyfawGeJY tvm;wlygyJ/
owif;rD', D m vGwv f yfciG rhf mS vnf; jrefrmEdik if v H ykd J ydwq f rYkd aI wG wif;Murf;eJyY g/ xH;k pHtwdik ;f
tifwmeufrSm ausmfMucGMuaygh/ jrefrmedkifiHeJYtvm;wlwhJ udpöwcku tD*spfEdkifiHrSm vlxktHk<urI
jzpfwt hJ cg tifwmeufvikd ;f awGukd ydwyf pfvu kd wf myg/ a&T0ga&mifvyI &f mS ;rIwek ;f uvdak ygh/ a&T0ga&mif
vIy&f mS ;rIu a&&Snrf [kwcf w Jh tJh wGuf MumMum rydwv f u kd &f bl;/ tD*sprf mS awmh vlxt k <kH urIu tcsed f
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 30
MumvmwmeJt Y rQ tifwmeufukd a&&Snf ydwx f m;vdYk r&bl;/ tpd;k &vkyif ef;awGa&m pD;yGm;a&;vkyif ef;
awGyg xdcdkufvmwmrdkY jyefzGifhay;chJ&ygw,f/
urmÇU&GmBu;D ac:wJh 'DaeYvkd tifwmeufacwfBu;D rSm ta&SUtv,fyikd ;f Edik if u H vli,fawG[m
vnf; vlwef;aph G talkwd?Yk Skypewd?Yk FacebookwdYk oH;k csiMf uygw,f/ tpd;k &u 'gawGukd csKycf sKyf
cs,fcs,f vkyfwmaMumifh vli,fawG&JU rauseyfrIudk BuD;xGm;vmapygw,f/ 'Dvli,fawGtwGuf
EdkifiHa&; vGwfvyfcGifh &Sdjcif; r&Sdjcif;? pD;yGm;a&;vGwfvyfcGifh &Sdjcif; r&Sdjcif;u wdkuf½dkuf ywfoufjcif;
r&SdEdkifayr,fh vGwfvyfpGm tifwmeufoHk;cGifh &jcif; r&jcif;? vGwfvyfpGm xkwfaz:ajymqdkcGifh &Sdjcif;
r&Sjd cif;uawmh wnfw h nfyh wfoufvmygw,f/ 'Dtcsuu f awmh vlxt k <kH urIBu;D rSm vli,fawG tHek YJ
usif;eJY wufwuf<u<uygvmapwhJ taMumif;&if;awGxJu wckygyJ/ txufrSm ajymchJwhJ EdkifiHa&;
pD;yGm;a&; tusyftwnf;rsm;uvnf; taMumif;&if;awG jzpfayr,fh odcsif wwfcsif pl;prf;csifw,fh
vli,fawG&UJ qE´ukd zdEydS cf sKycf s,rf u
I ta&SUtv,fyikd ;f Edik if aH wGrmS vlxt k <kH urIukd jzpfvmapcJw h myg/
'Dae&mrSm vli,fawG&UJ wwf<uwhpJ w d ?f r[kwrf cHcsipf wd ?f t&m&mudk pl;prf;avhvmcsiw f Jh
pdwaf wGukd tm;ay;yhyH ;kd chw
J muawmh ,aeYacwf&UJ jy,k'af wGjzpfwJh tifwmeufawG? enf;ynmawG?
todynmawGyJ jzpfygw,f/ zdESdyfcsKyfcs,f uefYowfrIawGMum;u ausmf&if;cG&if; vIyf&Sm;rIBuD;udk
FacebookawG? TwitterawG pwhJ vlra I &;uGe&f uf tifwmeufueG &f ufawGuaeyJ pnf;½H;k chJ vIaYH qmfcJh
wdkufwGef;chJMuvdkY vlxktHk<urIBuD;awG us,fus,fjyefYjyefY ay:aygufvmchJ&ygw,f/ wdk;wufvmwhJ
enf;ynmawGu taxmuftul jzpfchJw,fqdk&if rrSm;ygbl;/ owif;rD'D,mawG&JU pD;qif;ysHUESHYrIEIef;
vQijf refruI trsm;Bu;D yhyH ;kd chyJ gw,f/ owif;tcsut f vufawG jrefjrefqefqef &&SEd ikd rf u I vli,fawG
udk todynmawG wdk;wufvmapNyD; tHk<urI jzpfvmzdkY wGef;tm;wck jzpfchJygw,f/
2001 ckEpS f ESpOf ;D uawmh ta&SUtv,fyikd ;f rSm vlxt k <kH urIawGeYJ tpjyKcw Jh ,fvYdk qkEd idk yf g
w,f/ tmPm&Sif 2 a,muf jyKwfuschJNyD; tjcm;EdkifiHawGu tmPm&SifawGvnf; xdkifcHk vIyfaeyg
w,f/ tmPm&Sifudk tHwkwhJ vlxkvIyf&Sm;rIawG jzpfaeqJyg/
'Dvkd tmPm&Siaf wG jyKwu f scw hJ hJ vlxt k <kH urIBu;D jzpfay:vm&wmeJY ywfoufNy;D ? tJ'EhD idk if H
awGrmS &Sad ewJh vli,fx&k UJ tcsKd ;tpm;uvnf; ta&;ygrIwckjzpfaMumif;ukd 2011 ckEpS ?f azaz:0g&D
v28 &ufaeYxw k f Time r*¾Zif;? 2011 ckEpS f azaz:0g&Dv 12 &ufaeYxw k f The Economistr*¾Zif;rSm
a&;om;cJhNyD;? vlxktkH<urIjzpf&wJh wjcm;taMumif;tcsufawGukdawmh EkdifiHwumtzGJYtpnf;awGu
wGufcsufjyxm;ygw,f/

rSwfcsuf - xkdr*¾Zif; 2 apmifESifh EkdifiHwumtzGJYtpnf;rsm;\ wGufcsufjyrIukd


oD;jcm; az:jyxm;ygonf/

armifveG ;f ysH

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 31
ta&SUtv,fyidk ;f Ekid if rH sm;wGif
vlxt
k <Hk urIrsm;ay:aygufc&hJ onfh
taMumif;jcif;&mrsm;
armifveG ;f ysH
tck jzpfymG ;chw
J Jh vlxtk <kH urIawGrmS vli,fawG&UJ tcef;u tvGet f a&;ygchyJ gw,f/ owif;
enf;ynmacwfBuD;rdkY vli,fawG owif;tcsuftvufawG? todynmawG tvQiftjref avhvm
qnf;yl;EdkifMuvdkYvnf; ckvdk jzpfvmwmvdkYvnf; qdkygw,f/ usdef;aowmwckuawmh 'D a'oBuD;u
vlOD;a&&JU 60% avmuf[m touf 30 atmuf vli,fawG jzpfaewmrdkY 'DvdkvIyf&Sm;rIawG jzpfvm
&wmyg/
vli,fxkBuD;[m 'Dvdk vIyf&Sm;rIBuD;awG jzpfay:vmzdkYoufoufawmh r[kwfygbl;/ EdkifiH&JU
pD;yGm;a&; zGHYNzdK;wdk;wufzdkYtwGufvnf; t"du tiftm;wck jzpfygw,f/
'kw, d urmÇppfBu;D Ny;D whaJ emufyikd ;f rSm arG;zGm;Bu;D jyif;vmwhJ vli,fawGaMumifh Oa&myEdik if H
awG wd;k wufvmwm jzpfygw,f/ tdE, d´ ESihf w½kwEf ikd if w
H Ykd wd;k wufvmrI[mvnf; vli,fawGaMumifh
ydrk t
kd m;aumif;vmapygw,f/ 'gayr,fh pD;yGm;a&;zGjYH zKd ;wd;k wufrI r&Sw d m? tvkyt f udik f tcGit hf a&;awG
r&Sw d m? vlwef;aphraeEdik w f mawG &Sv d m&ifawmh 'Dvil ,fxBk u;D &JU rauseyfr[ I m aMumufp&m aumif;yg
w,f/ ck ta&SUtv,fyikd ;f rSm jzpfymG ;chw J Jh vlxtk <kH urIawG&UJ t"du wGe;f tm;uawmh vli,fxBk u;D &JU
rauseyfrIyJ jzpfygw,f/
tjcm;EdkifiHawGrSmvnf; twlwlygyJ/ 1970 ckESpfuae 2007 ckESpftwGif; urmÇBuD;rSm
jzpfyGm;chJwhJ tHk<urI 80% [m touf 30 atmuf vli,fOD;a& 60% 0ef;usif&SdwhJ EdkifiHawGrSm
jzpfyGm;chJwmvdkY Time r*¾Zif;u qdkygw,f/
The Economist r*¾Zif;uvnf; vlxktHk<urI jzpfEdkifacs EdkifiHwckcsif;pDtvdkuf cefYrSef;
wGufcsufwhJae&mrSm 25 ESpfatmuf vlOD;a& b,fES&mcdkifEIef; &SdovJqdkwhJtcsufukd t"dutcsuf
tjzpf wGufcsufygw,f/ tjcm;tcsufawGuawmh vuf&Sdtpdk;& tkyfcsKyfaewm b,fES ESpf&SdNyDvJ?
tusifhysufjcpm;rIESifh 'Drdkua&pD qdwfokOf;rI b,favmufxd jzpfaevJ? vlwOD;csif;pD&JU 0ifaiG b,f
avmuf&o dS vJ? vGwv f yfpmG xkwaf z:ajymqdck iG hf b,favmuf&o dS vJ qdwk t
Jh csuaf wGeYJ cefrY eS ;f wGucf suf
ygw,f/ wGufyHkwGufenf;uawmh trSwf 100 ay;wJh trSwfay;Z,m;rSm 25 ESpfatmuf vlOD;a&
&mcdkifEIef;twGuf 35 rSwftxd ay;vdkY&ygw,f/ Oyrm 60 %ESifh txuf&Sdw,fqdk&if 35 rSwf
tjynfah ygh/ tkycf sKyrf uI mvtwGuf 15 rSwf ay;ygw,f/ vpfAsm;u u'gzDq&kd if tESpf 40 ausmjf y;D rdYk
15 rSwf tjynfh&ygw,f/ tusifhysufjcpm;rIESifh 'Drdkua&pDqdwfokOf;rItwGufvnf; 15 rSwf ay;yg
w,f/ jrefrmEdkifiHqdk&if trSwfjynfh &Edkifygw,f/ 0ifaiGtenf;trsm;twGuf 10 rSwf ay;ygw,f/
'gvnf; trSwfjynfh&rSmyg/ vGwfvyfpGm xkwfaz:ajymqdkcGifhtwGuf 5 rSwf jzpfygw,f/ aemuf 5
rSwfuawmh 25 ESpf atmuf vli,fOD;a& ta&twGufay:rSm ay;ygw,f/ tck vlxktHk<urIawG
jzpfaewhJ ta&SUtv,fydkif;EdkifiHtcsdKU&JU udef;*Pef;wcsdKUudk az:jyvdkufygw,f/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if w
H um aqmif;yg; 32

vlxt
k <Hk urI jzpfay:&onfh taMumif;jcif;&mrsm;jy Z,m;
1 2 3 4 5 6 7
vli,f % tkyfcsKyfrI GDP DI CPI PFI RI(STI)
oufwrf; ESpf
,Drif 65.40% 33 2900 147 146 173 86.5

vpfAsm; 47.40% 42 18720 158 146 192 71

tD*spf 52.30% 30 5860 138 98 130 65.6

wleD;&Sm; 42.10% 23 8620 145 59 186 49.3

bm&def; 43.90% 12 23980 122 48 153 36.4

GDP – GDP per person(US$) (vlwOD;csif;pD&JU wESpf yQrf;rQ0ifaiG jzpfygw,f/)


DI – Democracy Index (EdkifiH 167 EdkifiHteufrS 'Drdkua&pD r&Sdav eHygwfBuD;av jzpfygw,f/
jrefrmEdkifiHu 163 jzpfygw,f/)
CPI – Corruption Perceptions Index (tusifhysufjcpm;rI b,favmufqdk;0g;w,fqdkwmudk EdkifiH
178 EdkifiH pm&if;jyKpkxm;wmyg/ eHygwfBuD;av qdk;0g;av jzpfygw,f/ jrefrmEdkifiHuawmh
eHygwf 177 csdwfygw,f/ atmufrSm qdkrmvD,mEdkifiHyJ usefygw,f/)
PFI – Press Freedom Index (owif;vGwfvyfcGifh b,favmuf&Sdvnf; r&Sdvnf; EdkifiH 178
EdkifiH pm&if;jyKpkxm;wmyg/ eHygwfBuD;av vGwfvyfcGifh r&Sdav jzpfygw,f/ jrefrmEdkifiHu
174 yg/ atmufrSm 4 EdkifiH usefygao;w,f/)
RI – Revolutionary Index (or STI – Shoe Thrower’s Index) (tDaumfaemrpfr*¾Zif;u
wGufcsufxm;whJ vlxktHk<urI jzpfEdkifacsnTefudef;/ jzpfEdkifacsom jzpfygw,f/)

Column 1, 2, 3: UN and Economic Intelligence Unit


Column 4, 7: Economic Intelligence Unit
Column 5: Transparency International
Column 6: Reporters Without Borders
armifveG ;f ysH

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if o
H rkid ;f jzpfpOf 33

vpfAsm;Ekid if H ordik ;f jzpfpOf (&ufpo


JG rkid ;f )
t,f'DwmtzGJY
1951 ckESpf
'DZifbm 24 - vGwfvyfaom EdkifiHwckjzpfvm/ EdkifiHtrnfrSm United Libyan King
dom/ pnf;rsOf;cHbk&ifpepfjzifh yxrqHk;ESifh aemufqHk; bk&ifrSm Idris jzpf/
1959 ckESpf - a&eHodkufrsm; awGY&SdNyD;? BuD;yGm;csrf;omvm/
1969 ckESpf
pufwifbm 1 - u'gzDacgif;aqmifaom ppft&m&Sdi,frsm; ppftmPmodrf;/ u'gzDrSm touf
27 ESpfom &Sd/ EdkifiHtrnfudk Libyan Arab Republic [k ajymif;/
1972 ckESpf - EdkifiHa&;ygwDrsm; zsufodrf;/
1977 ckESpf - Great Socialists People's Libyan Arab Jamahiriya [k Edik if t H rnf ajymif;vJ
owfrw S /f
1970-80
ESprf sm;twGi;f - tm&yfEdkifiHrsm;ESifh Oa&myEdkifiHrsm;rS tMurf;zuftzGJYrsm;? tmz&durS
tmPm&Siftpdk;&rsm;ESifh vufeufudkifykefuefaeolrsm;? tdkif,mvef
cGJxGufa&;orm;rsm;tm; vufeufESifh aiGaMu;axmufyhHulnDchJ/
1986 ckESpf
{NyDv 5 - *smreDEdkifiH taemufbmvif&Sd tar&duefppfom;rsm; trsm;qHk; vma&mufavh&Sd
onfh nuvyfwckwiG f AH;k aygufurJG I jzpfymG ;/ vl 3 OD;aoqH;k / 200 ausmf 'Pf&m&/
vpfAsm;olvQdKrsm; vufcsuf[k qdk/
1986 ckESpf
{NyDv 15 - tar&duefavwyf av,mOfrsm; vpfAsm; avwyfpcef;rsm;udk AHk;BuJ wdkufcdkuf/
1988 ckESpf
'DZifbm - tar&duefavaMumif;vdkif; c&D;pOftrSwf 103 t*FvefEdkifiHtay: ysHoef;aepOf
AHk;aygufuGJysufus/ vpfAsm;vufcsuf[k pGyfpGJ/
1989 ckESpf
pufwifbm - jyifopfavaMumif;vdkif; c&D;pOftrSwf 772 eD*gEdkifiHtay: ysHoef;aepOf
AHk;aygufuGJysufus/ vpfAsm;vufcsuf[k pGyfpGJ/
1991 ckESpf - xdkav,mOfazgufcGJrI w&m;cHrsm;udk rsufuG,f w&m;pGJqdkchJ/
1992 ckESpf - xdktMurf;zufvkyf&yfrsm;twGuf ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpD qHk;jzwfcsuftrSwf
(731)jzifh vpfAsm;EdkifiHtm; jypfwif½IwfcschJNyD;? pHkprf;ppfaq;rIrsm;udk yl;aygif;
aqmif&u G &f ef? tMurf;zufrrI sm;udk tm;ay;ulnaD erIrsm; &yfqikd ;f &ef wdu k w
f eG ;f ch/J
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if o
H rkid ;f jzpfpOf 34
1992 ckESpf
rwfv 31 - qHk;jzwfcsuftrSwf (731) tm; vdkufem&ef ysufuGufojzifh qHk;jzwfcsuf trSwf
(748) csrwS u
f m avaMumif;qdik &f mESihf ppfzufqikd &f m wifyaYkd &mif;csrI tygt0if
EdkifiHwum ydwfqdkYrIcH&/
1993 ckESpf
Edk0ifbmv 11 - txufyg ukvor*¾qHk;jzwfcsufrsm;udk vdkufem&ef ysufuGufojzifh qHk;jzwfcsuf
(883) jzifh b@ma&;qdik &f mydwq f rYkd ?I a&eHvyk if ef;qdik &f mypön;f rsm; wifyaYkd &mif;csrI
tygt0if ydkrdkjyif;xefonfh ydwfqdkYrIrsm; jyKvkyfchJ/
1998 ckESpf
'DZifbmv - ukvor*¾taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf udkzDtmeef vpfAsm;EdkifiHodkY oGm;a&mufchJ/
1999 ckESpf - taemufEdkifiHrsm;tay:xm;onfh oabmxm; ajymif;vm/ av,mOfazgufcGJrI
w&m;cHrsm;udk vTJajymif;ay;&ef oabmwl/ ukvor*¾vkHNcHKa&;aumifpDuvnf;
ydwfqdkYrIrsm; ½kyfodrf;ay;&ef oabmwl/
2003 ckEpS f - av,mOfaygufurJG aI Mumifh aoqH;k ch&J olrsm;twGuf avsmaf Mu;ay;&ef oabmwlc/Jh
taemufEdkifiHrsm;eJY qufqHa&; yHkrSefjzpfvm/
2004 ckESpf - tar&dueftpdk;&u pD;yGm;a&;ydwfqdkYrIrsm;udk ½kyfodrf;chJ/ oHwref jyefquf/
2006 ckESpf - tar&dueftpdk;& owfrSwfxm;aom tMurf;zufrI vkyfaqmifaeaom
EdkifiHrsm;pm&if;rS y,fzsufchJ/
2011 ckESpf
Zefe0g&D 13-16 - Edik if aH &;jcpm;rIrsm;ESihf vlaetdr&f m aqmufvyk af y;&ef aESmifah ES;MuefMY umaerIrsm;
tay: rauseyfonfh qE´jyyGJrsm; bef*gZD? 'gecsf? bmeD0gavh'f ponfNrdKUrsm;wGif
pwifjzpfymG ;/
Zefe0g&D 24 - tjcm;NrKd Ursm;wGijf zpfymG ;aeonfh qE´jyyGAJ 'D , D rkd sm; rMunfEh ikd &f efYoutube udk ydw/f
Zefe0g&D 27 - vlaetdrf&mudpörsm;udk ajz&Sif;ay;rnfhtpDtpOf tpdk;&rS aMunm/
Zefe0g&D
aESmif;ydik ;f - EdkifiHa&;a0zefol pma&;q&m *srJvftmvf[m*sDu vGwfvyfcGifhrsm; ydkydk&&SdzdkY
qE´jyyGJrsm; jyKvkyfzdkY tifwmeufrSwqifh wdkufwGef;/
azaz:0g&D 1 - t&yf0wf&Jrsm;u olYtm; zrf;qD;oGm;/
azaz:0g&D 3 - olYtm; ,mOfwdkufrIjzifh w&m;pGJ/
azaz:0g&D
vqef; - u'gzDonf EdkifiHa&;wuf<uolrsm;? owif;pme,fZif;orm;rsm;eJY awGYqHkí
Nidrf;csrf;rIrsm;udk zsufqD;jcif;ESifh rNidrfroufrIrsm;jzpfatmifjyKvkyfrnfqdkygu
wm0ef,l&rnfjzpfaMumif; Ncdrf;ajcmufajymqdkchJ/
azaz:0g&D 15 - qE´jyyGJrsm;ESifh xdyfwdkuf&ifqdkifrIrsm; bef*gZD? tmvfab'g? tZfZifwefwGif
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if o
H rkid ;f jzpfpOf 35
pwifjzpfyGm;/ bef*gZDNrdKUwGif &Ju tMurf;zuf ESdrfeif;ojzifh 38 OD; 'Pf&m&/
u'gzDtpdk;& EIwfxGufzdkY awmif;qdk/
azaz:0g&D 16 - qE´jyyGJrsm; xdkNrdKUrsm;wGif qufvuf jzpfyGm;/ 4 OD;ao? 3 OD; 'Pf&m&/
azaz:0g&D 17 - jynfya&muf twdkuftcHrsm;u ]]aygufuGJrIaeY}}tjzpf owfrSwfum tpdk;&
qefu Y siaf &; qE´jyyGrJ sm; jyKvyk zf Ykd vIUH aqmf/ qE´jyolrsm;tm; vufajzmifah oewf
rsm;? &[wf,mOfrsm;oHk;í ypfcwfESdrfeif;/ pkpkaygif; vl 30 cefY aoqHk;/
azaz:0g&D 18 - &J? vHx k ed ;f ESihf ppfom;tcsKd U qE´jyolrsm;eJY yl;aygif;vm/ u'gzDtpd;k &u aMu;pm;
ppfom;rsm; iSm;&rf;ypfcwf cdkif;/ 'kwd,NrdKUawmfjzpfaom bef*gZDwGif
qE´jyolrsm;u aMu;pm;ppfom; 50 cefYudk zrf;qD;uGyfrsuf/ tifwmeuf ydwf/
azaz:0g&D 19 - bef*gZDwiG q f E´jyolrsm;u av,mOfuiG ;f udk odr;f / twdu k t
f cHrsm;u Edik if w H um
zdtm;ay;rIr&Syd gu t&yfom;rsm; tpkvu kd tf NyKH vukd t
f owfc&H Edik af Mumif; owd
ay;/ NAw d ed Ef ikd if jH cm;a&;0efBu;D utMurf;zufErdS ef if;rIrsm;twGuf pd;k &draf Mumif; ajym/
azaz:0g&D 20 - NrKd Uawmf x&Dyv kd w D iG f qE´jyyGaJ v;rsm; jzpfymG ;/ bef*gZDwiG f u'gzD opömcHwyfrsm;
xGufajy;/ a'ocHppfwyfrsm; qE´jyolrsm;eJY yl;aygif;vm/ Oa&myor*¾u
tiftm;roHk;&efESifh qHk;½HI;rIrsm;twGuf ajz&Sif;ay;&ef wdkufwGef;/
azaz:0g&D 21 - bef*gZDwiG f qE´jyolrsm;u &JXmecsKyEf iS hf w&m;½H;k rsm;udk odr;f / ppfav,mOfrsm;
vTwfí ESdrfeif;cdkif;/ ppfav,mOfrSL; 2 OD; armfvwmEdkifiHodkY xGufajy; cdkvHI/
x&DydkvDwGif vTwfawmfESifh tcsdKUtpdk;& taqmufttHkrsm;udk qE´jyolrsm;u
rD;½IdUzsufqD;/ ppfoabFmrS vufeufBuD;jzifh ypfcwf ESdrfeif;/ qE´jyolrsm;tm;
ypfcwf&ef jiif;qefonfh ppfom;rsm;udk okwfoifypf&ef u'gzD trdefYxkwf/
ppfwyft&m&St d csKd UESihf ppfom;rsm; jynfoel YJ yl;aygif;vm/ vpfAsm;oHwreftcsKd U
tMurf;zufvkyf&yfrsm;udk uefYuGufonfhtaejzifh EIwfxGuf/
azaz:0g&D 22 - jynfoleJY yl;aygif;oGm;onfh ppfwyfrsm;tm; opömcHwyfrsm;u avaMumif;rS
AHk;BuJwdkufcdkuf/ u'gzD ½kyfjrifoHMum;rS wem&DausmfMum rdefYcGef;ajym/ qE´jyol
rsm;tm; rl;,pfaq; oHk;xm;olrsm;[k pGyfpGJ/ tjcm;EdkifiHrsm;twGuf aMu;pm;
vkyfaeolrsm;[k ajym/ qE´jyolrsm;udk wD,ifrif&ifjyifrSm ESdrfeif;ovdkrsdK;
ESdrfeif;rnf[k Ncdrf;ajcmuf/
vpfAsm;wGif 'kwd, tmPmt&SdqHk;oltjzpf owfrSwfcHxm;&ol jynfxJa&;
0efBu;D Adv k cf sKyt f 'lzgwm&Gwef pd f &mxl;rS EIwx f u G /f u'gzDEiS hf oltyk pf u
k kd wdu
k zf Ykd
ppfwyfESifh &Jrsm;udk wdkufwGef;/
NAdwdefEdkifiHjcm;a&;0efBuD;a[mif; a';Apftdk0ifu av,mOfrysHoef;a&;Zkef
owfrSwfzdkY vdkaMumif;ajymMum;/ a'oqdkif&mtzGJYtpnf;jzpfaom tm&yf
tzGJYcsKyfwGif vpfAsm;udk,fpm;vS,ftzGJYtm; ,m,D &yfqJ/
azaz:0g&D 23 - w&m;a&;0efBu;D a[mif; (21 &ufaeYu EIwx f uG )f ESihf ukvor*¾qikd &f m vpfAsm;
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if o
H rkid ;f jzpfpOf 36
oHwrefrsm;u ]]tmPm&Siu f 'gzD}}udk z,f&mS ;ypf&eftwGuf vpfAsm;ppfwyfrS uln&D ef
wdkufwGef;/ bef*gZD tygt0if NrdKUtawmfrsm;rsm; qE´jyolrsm; xdrf;csKyfxm;/
jynfwGif;ppf jzpfyGm;aeonfh tajctaeodkY a&muf/
vlZifbwf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;u vpfAsm;EdkifiH\ tajctaeonf vlrsdK;okOf;
owfjzwfrIrsm; jzpfyGm;vmaeNyD EdkifiHwumtodkif;t0dkif;rS 0ifa&mufpGufzuf&ef
wdkufwGef;/ aMu;pm;ppfom;rsm; r0ifa&muf&efEdkif&eftwGuf vpfAsm; a0[ifudk
xdrf;csKyfxm;EdkifzdkY qHk;jzwfcsufcszdkYajym/ yD½l;EdkifiHu oHwref tquftoG,f vHk;0
jzwf/ Oa&myor*¾u ydwq f rYkd I vky&f ef oabmwl/ 'wfcst f pd;k &u vpfAsm; tpd;k &
a&eHukrÜPD\ &if;ESD;jrKyfESHrIrsm;udk xdrf;csKyfzdkY pOf;pm;/
azaz:0g&D 24 - Edik if t
H a&SUjcrf;&Sd ppfwyfrsm; jynfoel YJ yl;aygif;/ x&Dyv kd D teD;&Sd NrKd rY sm; qE´jyolrsm;
odr;f / wcsKd UNrKd rY sm;wGif wdu k yf jJG zpf/ avwyfausmif;wckrS t&m&Srd sm; ykeu f ef/ jynfoel YJ
aygif;í avwyfudk 0ifpD;um av,mOfysHrsm;udk zsufpD;/
ukvor*¾vt Yl cGit hf a&;aumifp0D iftjzpfrS &yfp&J efEiS hf vltcGit hf a&;tBu;D tus,f
csdK;azgufaerIrsm;udk vHkNcHKa&;aumifpDrS pHkprf;&ef Oa&myor*¾u awmif;qdk/
qGpZf mvef&dS u'gzD\ ydik q f ikd rf rI sm;udk odr;f / NAwd ed u
f vnf; &uftenf;i,ftwGi;f
tvm;wl jyKvkyfrnf[k aMunm/
azaz:0g&D 27 - toGiu f ;l ajymif;a&; trsKd ;om;aumifpD udk xlaxmif/ tpydik ;f wGif toGiu f ;l ajymif;
a&;vIy&f mS ;rIrsm;udk uspv f pfcikd rf map&ef jzpfaomfvnf; aemufyikd ;f Mum;jzwftpd;k &
jzpfvm/
vufeufyw d q f &Ykd ef tygt0if vpfAsm;acgif;aqmifrsm;\ ydik q f ikd rf rI sm;udx k rd ;f csKyf
&efEiS hf tMurf;zuf zdEydS cf rJh rI sm;udk Edik if w H um&mZ0wfc½kH ;kH wif ppfaq;&ef vHNk cKH a&;
aumifpD qHk;jzwfcsuf cs/ x&DydkvD&Sd b,fvf*sD,H? NAdwdef? uae'g? jyifopfESifh
tar&duefoH½Hk;rsm; ½kyfodrf;/
azaz:0g&D 28 - wdu k yf rJG sm; qufvufjzpfymG ;/ NAw d ed 0f efBu;D csKyu
f av,mOfryso H ef;a&;ZHk owfrw S &f ef
tqdkjyK/ vpfAsm;tpdk;& ydkifqdkifonfh tar&duefa':vm bDvD,H 30 udktar&d
uefu xdrf;csKyfvdkuf/
rwf 1 - ]]EdkifiHjcm; 0ifa&mufpGufzufrI rygbJ ol(u'gzD) usqHk;oGm;r,fqdk&ifawmh
taysmfqHk;ygyJ/ 'grSr[kwf &ufpufrIrsm; ol qufvkyfaer,fqdk&ifawmh wdkif;ol
jynfom;awG&JU toufudk u,fEdkifzdkYu ydkta&;BuD;ygw,f}}[k twdkuftcH
tqifjrifh acgif;aqmifwOD;u ajym/ ]]tu,fí u'gzD x&DydkvDuae
rxGufoGm;bl;qdk&if avaMumif;rS ypfrSwfxm; wdkufcdkufwhJ pGufzufrIrsdK;udk BudKqdk
ygw,f/ ajrjyifrS 0ifa&mufwmudk rvdv k m;ygbl;/ ta&;ay:tajctaersKd ;rSmawmh
EdkifiHjcm;av,mOfawGtaeeJY avwyfpcef;awGudk oHk;Edkifygw,f}}[k
w&m;a&;0efBuD;a[mif;u ajym/AdkvfcsKyf 3 a,muf jynfolvlxkeJY yl;aygif;vm/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f Ekid if o
H rkid ;f jzpfpOf 37
MopaMwvsm; umuG,fa&;0efBuD;u ppfa&;t& 0ifa&mufpGufzuff&ef pOf;pm;
aeaMumif; ajym/ NAdwdefEdkifiHjcm;a&;0efBuD;uvnf; tajctaeay: rlwnfí
vHNk cKH a&;aumifpD qH;k jzwfcsurf ygbJ av,mOfryso H ef;a&;ZHk owfrw S rf nf[k ajym/
rwf 2 - twdkuftcH Mum;jzwftpdk;&u av,mOfrysHoef;a&;ZHk owfrSwf&efESifh u'gzD\
wyfzGJYrsm;udk avaMumif;rS wdkufcdkufay;&ef ukvor*¾odkY w&m;0if awmif;qdk/
tm&yftzGJYcsKyfu av,mOfrysHoef;a&;ZHk vdktyfaMumif; ajym/ ukvor*¾\
axmufcH tm;ay;rIrygbJ tmz&duor*¾eYJ yl;aygif;í ryso H ef;a&;ZHk vkyEf ikd af Mumif;
qufajym/
rwf 3 - u'gzD? olYom;rsm;ESifh twGif;pnf;0ifrsm; usK;vGefchJonfh ppf&mZ0wfrIrsm;udk
pHkprf;ppfaq;rIrsm; pwifjyKvkyfawmhrnfjzpfaMumif; EdkifiHwum&mZ0wfcHk½Hk;rS
aMunm/ twdkuftcHbufwGifvnf; usK;vGefrI &Sdr&Sd ppfaq;oGm;rnf[k qdk/
rwf 5 - twdkuftcHwdkY\ trsdK;om;aumifpDu rdrdwdkYonfom vpfAsm;udk,fpm;jyKaMumif;
aMunm/ ryso H ef;a&;ZHk udpö vHNk cKH a&;aumifpqD ;kH jzwfcsut f jzpf csEikd &f ef jyifopfu
NAdwdef? tar&duefeJY nd§EdIif;/
rwf 7 - ta&SUtv,fydkif;rS yifv,fauGUEdkifiHrsm;u rysHoef;a&;ZHk owfrSwf&ef w&m;0if
awmif;qd/k
rwf 8 - u'gzDESif olYrdom;pk0ifrsm;onf wdkufcdkufaerIrsm; &yfqdkif;um 72 em&DtwGif;
wdkif;jynfrS xGufcGmoGm;rnfqdkygu olwdkY usK;vGefchJonfh jypfrIrsm;twGuf
ta&;r,laMumif; twdkuftcHaumifpDrS aMunm/
rwf 9 - Mum;jzwftrsdK;om;aumifpDtm; vpfAsm;tpdk;&tjzpf todtrSwfjyKMu&ef
Oa&myygvDrefrS Oa&myEdkifiHrsm; tm;vHk;odkY wdkufwGef;/
rwf 10 - jyifopfEdkifiHrS OD;qHk; w&m;0if todtrSwfjyK/ ay:wl*Duvnf; todtrSwfjyK/
rwf 12 - t&yfom;jynfolrsm;tm; avaMumif;rS wdkufcdkufaejcif;udk umuG,f&eftwGuf
vHkNcHKa&;aumifpDrS av,mOfrysHoef;a&;ZHk owfrSwf&ef tm&yfor*¾rS wcJeuf
awmif;qd/k Mum;jzwf trsKd ;om;aumifpt D m; w&m;0iftpd;k &tjzpf todtrSwjf yK/
rwf 16 - u'gzD opömcHwyfrsm; jynfoleJY yl;aygif;rIrsm; ydkrdkvm/ wdkufav,mOf 2 pD;
yl;aygif;vm/typftcwf&yfp&J ef ukvor*¾rS awmif;qd/k ryso H ef;a&;ZHk qH;k jzwfcsuf
rlMurf; us/
rwf 17 - vHNk cKH a&;aumifp\D qH;k jzwfcsut f rSwf (1973) us/ ryso H ef;a&;ZHk taumiftxnf
az:&eftwGuf tar&duef? NAdwdef? jyifopfESifh tm&yfEdkifiHtcsdKU yg0if/
rwf 19 - ukvor*¾ yl;aygif;wyfrsm; avaMumif;rS pwif wdkufcdkuf/ 'def;rwf? uae'g?
tDwvD? ,lattD;ESifh umwm xyfrH yg0ifvm/
(rwfv 19 &ufaeYtxd rSwfwrf;rsm;ukd pkpnf;az:jyygonf/)
t,f'w D mtzGUJ
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/
tk;d a0 *sme,f 7

]]olwYkd uRerf wdYk jynfoal wGtay:udk csrw S x f m;wJh Sanction awGukd Munfrh ,f
qdkvdkY&Sd&if tifwmeufawGqdkvnf; olwdkY jzwfawmufw,f? NyD;wJhtcgrSm 'Drdk
ua&pDukd vdv k m;wJh Edik if aH &;orm;? ausmif;olausmif;om;awG tm;vH;k udk olwYkd
axmifxJudk xnfhw,f? axmif0ifpmawG ydwfw,f? wdkufydwfw,f? tJ'gawGudk
tjrefqHk; uRefrwdkY ½kyfodrf;apcsifygw,f/
NyD;wJhtcgrSm uRefrwdkY 'D ausmif;olausmif;om;awG tygt0if or*¾toD;oD;
zGUJ pnf;cGihf ydwyf ifxm;wmudv k nf; tjrefq;kH olwYkd ½kyo
f rd ;f oifyh gw,f/ Ny;D wJt h cg
rSm 'D Ak'b ¨ mom? uRerf wdYk bke;f awmfBu;D awG&hJ w&m;yGaJ wGrmS qdv k &Ykd &dS ifvnf;yJ
rvdkvm;tyfwJh pnf;urf;csufawGeJY wif;usyfwmwdkY ydwfyifwmwdkY 'gawG vkyf
xm;jcif;udkvnf; tjrefqHk; ½kyfodrf;oifhygw,f/}}

rMunfomwifh
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyf

ppftpk;d &u jrefrmjynfoal wGtay: ydwq f t Ydk a&;,lxm;jcif;rsm;ukd z,f&mS ;ay;&ef vkt d yf
aMumif;ukd jrefrmEkid if v H ;Hk qkid &f moHCmhwyfaygif;pktzGBYJ u;D ? 88rsKd ;qufausmif;om;rsm;tzGEYJ iS hf ArmEkid if H
vkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJUcsKyfrS 2011 ckESpf rwfv 23 &ufaeYu xkwfjyefcJhonfh yl;wGJ
aMunmcsuf trSwf 1/2011 wGif az:jycJhygonf/
xkdaMunmcsufESifhywfoufí tmtufzfat toHvTifhXmeu qufoG,far;jref;cJhonfh
ArmEkid if v
H ;Hk qkid &f mausmif;om;or*¾rsm;tzGUJ csKyrf S ajyma&;qkcd iG &hf o dS l rMunfomwih\f ajymMum;csuf
ukd jyefvnfaz:jyygonf/
(t,f'w
D mtzGUJ )

ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJUcsKyfrS xkwfa0onfh tkd;a0*sme,fokdU pmrlrsm;?


a0zeftBuHjyKpmrsm; ay;ykdUvkdvQif
abfsu.07@gmail.com okUd ay;ykEYd idk yf gonf/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwfa0onf/

You might also like