Manuel Serrano

Το γλωσσικό ζήτημα στο έργο του Γ.

Βιζυηνού
Σηελ Α. Zimbone

Δίλαη γλσζηό όηη ε πξνζσπηθόηεηα θαη ε ινγνηερληθή δεκηνπξγία ηνπ Βηδπελνύ

εμειίζζνληαη ζε κία από ηηο ζεκαληηθόηεξεο θάζεηο ηεο γισζζηθήο δηακάρεο, δειαδή
ζην ηειεπηαίν ηέηαξην ηνπ ΗΘ΄ αηώλα θαη, ζπλεπώο, ην έξγν ηνπ επεξεάδεηαη άκεζα ή
έκκεζα από απηό[1].

Ο Γεώξγηνο Μηραειίδεο ή Βηδπελόο γελλήζεθε ζηε Βηδύε, κηθξό ρσξηό ηεο

Αλαηνιηθήο Θξάθεο ην 1849[2]. Μόιηο ζε ειηθία πέληε εηώλ πέζαλε ν παηέξαο ηνπ
εγθαηαιείπνληαο κία νηθνγέλεηα ηεζζάξσλ παηδηώλ θαη ηε γπλαίθα ηνπ έγθπν. Σν
γεγνλόο απηό ζα ζεκαδεύζεη γηα πάληα ηε δσή ηνπ ζπγγξαθέα, αθνύ κόιηο δέθα εηώλ
ζα αλαγθαζηεί λα κεηαλαζηεύζεη κε ηνλ αδεξθό ηνπ ζηελ Πόιε όπνπ ζα κάζεη ηελ
ηέρλε ηνπ ξάθηε ζ΄ έλα εξγαζηήξην πνπ ιεηηνπξγνύζε γηα ην ΢νπιηάλν. Θα κείλεη
ηξία ρξόληα εθεί θαη ζα γλσξηζηεί κε ηνλ πξώην ηνπ καηθήλα ηνλ Κύπξην έκπνξν, Σ.Γ.
Γεσξγηάδε, ν νπνίνο θάιπςε ηα έμνδα ησλ πξώησλ ηνπ ζπνπδώλ. Σνλ ζηέιλεη ζηε
Λεπθσζία κε ζθνπό λα ηνλ θάλεη θιεξηθό[3], αιιά νη πξώηεο εξσηηθέο ηνπ
πεξηπέηεηεο ηνλ έθεξαλ ζε αδηέμνδν[4]. Παξάιιεια παξνπζηάδεη ηνπο πξώηνπο ηνπ
ζηίρνπο, ελώ ζέηεη ζε ακθηζβήηεζε ηε ζπλέρεηα ησλ εθθιεζηαζηηθώλ ηνπ ζπνπδώλ.
Δίλαη ε πεξίνδνο πνπ ε Κνπηξηάλνπ, κειεηήηξηα ηνπ πνηεηηθνύ ηνπ έξγνπ, νλόκαζε
θάζε ηνπ νηθνγελεηαθνύ πεξηβάιινληνο.

Σε δεύηεξε θνξά πνπ βιέπνπκε πάιη ηνλ Βηδπελό ζηελ Πόιε είλα ην 1872.
Δγγξάθεηαη ζηε ΢ρνιή ηεο Χάιθεο θαη εκβαζύλεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ γηα ηελ πνίεζε,
ελώ ηνλ επόκελν ρξόλν εθδίδεη ηελ πξώηε ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή, Πνηεηηθά
Πξωηόιεηα. Σν γεγνλόο απηό ηνπ αλνίγεη ακέζσο ηηο πόξηεο ησλ ινγνηερληθώλ
θύθισλ ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο, θπξίσο ησλ θαλαξησηώλ, κε ηνπο Σαληαιίδε,
΢νύηζνπο, Ραγγαβή, θ. ά. Σν ζεκαληηθόηεξν όκσο είλαη ε γλσξηκία ηνπ κε ηνλ Γ.
Εαξίθε, ηνλ δεύηεξό ηνπ παηέξα, ν νπνίνο ζην εμήο έγηλε ην νηθνλνκηθό θαη
πλεπκαηηθό ζηήξηγκα ηνπ λεαξνύ πνηεηή.

Αιινίκνλν! Δίκαη πησρό ζ’ απηνύ ηνύ θόζκνπ ηνλ ηξνρό. Δίκ΄ νξθαλό θαη μέλν θη
αγξάκκαην ζα κέλσ. ΢πλεθηλήζελ όρη νιίγνλ.[5]

Σν 1874 θεξδίδεη ην πεξίθεκν πνηεηηθό δηαγσληζκό «Βνπηζηλαίν»[6], έρνληαο σο

εηζεγεηή ηνλ Ραγγαβή[7] κε ηε δεύηεξή ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή Κόδξνο[8],
δεκνζηεπκέλε ηελ ίδηα ρξνληά, από ηελ νπνία μερώξηζα νξηζκέλνπο ζηίρνπο πνπ καο
εηθνλνγξαθνύλ ηε γιώζζα ηνπ Βηδπελνύ ζ’ απηήλ ηελ πεξίνδν:

Ο Φνίβνο ηέκλσλ κε ιακπξόλ βήκα

θαζαξνκέησπνλ νπξαλόλ,
θινγώδεο ζθάθνο ειαύλνλ θύκα
εηο ζαπθεηξώδε σθεαλόλ, [9]

[1]
Σν 1874, πάληα κε ηε ρξεκαηνδόηεζε ηνπ Εαξίθε, άξρηζε ηε δεύηεξε δσηηθή θαη
ινγνηερληθή ηνπ πεξίνδν. Σαμηδεύεη ζηε Γεξκαλία γηα λα θνηηήζεη ζηα παλεπηζηήκηα
ηεο Γνηίγγεο[10], Λεηςίαο θαη Βεξνιίλνπ[11], όπνπ ζα ζπκπιεξώζεη κία πεξίπνπ
δεθαεηία κάζεζεο θαη ινγνηερληθήο θαηάξηηζεο, θαη αλακθίβνια ηελ πην επράξηζηε
πεξίνδν ηεο δσήο ηνπ. ΢΄ απηή ηε πεξίνδν ν ζπγγξαθέαο μεθηλά ηε ζρέζε ηνπ κε ηνλ
πεδό ιόγν, ηε δεκηνπξγία ηνπ λένπ δηεγήκαηνο θαη ηελ ηδέα ηεο αλαλέσζεο ηνπ πεδνύ
ζηνπο ινγνηερληθνύο θύθινπο ηεο πξσηεύνπζαο.
Σν πέξαζκα ηνπ Βηδπελνύ από ηελ θαλαξηώηηθε θαζαξεύνπζα ζηε δεκνηηθή είλαη
αξγό αιιά ρσξίο δηαθνπή. Σν 1883 βιέπεη ην θσο ην ηξίην ηνπ έξγν, Αηζίδεο Αύξαη,
πνπ δεκνζηεύηεθε ζην Λνλδίλν ράξε ζηε ρξεκαηνδόηεζε Διιήλσλ νκνγελώλ ηνπ
Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ[12]. Αο αθνύζνπκε πσο αληερεί ε θσλή ηνπ πνηεηή κόιηο κία
δεθαεηία αξγόηεξα:

’Σαίξη ’ηαίξη ηα πνπιηά

ζηελ βνζθή πεγαίλνπλ
’ηαίξη ’ηαίξη ζηελ θσιηά,
ζαλ λπθηώζε, ’κβαίλνπλ[13].

Γελ πξόθεηηαη παξά γηα ηνλ αληηθαηνπηξηζκό ησλ αιιαγώλ πνπ ζα γίλνπλ ζ΄απηή ηε
δεθαεηία ζηα ειιεληθά γξάκκαηα. Βξηζθόκαζηε, ινηπόλ, κπξνζηά ζ΄ έλα ηππηθό
ινγνηερληθό θαηλόκελν ηεο ηζηνξίαο ηεο ινγνηερλίαο, όπνπ νη αιιαγέο γίλνληαη
πξώηα ζηελ ζπζηαηηθή πνηεηηθή.
΢πλερίδνληαο ηε ρξνλνινγηθή ξνή, ν επξσπαίνο πηα Βηδπελόο πξαγκαηνπνηεί ζην
Παξίζη ηελ ζεκαληηθή γλσξηκία κε ηνλ Γ. Βηθέια, ν νπνίνο ηνλ ζύζηεζε ζηε Γαιιίδα
εθδόηξηα Juliette Lambert-Adam[14], πνπ ην 1883 εμέδσζε ζε γαιιηθή κεηάθξαζε ην
πξώην ηνπ δηήγεκα Τν ακάξηεκα ηεο κεηξόο κνπ[15]. Από ηελ ζσδόκελε
αιιεινγξαθία, καο είλαη γλσζηό όηη είρε επαθέο κε ηε ινγνηερληθή θαη εθπαηδεπηηθή
αθξόθξεκα ηεο Γαιιίαο, κεηαμύ άιισλ κε ηνλ É. Légrand[16] θαη ίζσο είρε ηελ
επθαηξία λα γλσξίζεη θαη ηνλ ίδην ηνλ Γ. Ψπράξε[17]. Σν γεγνλόο είλαη όηη γλώξηδε
από πξώην ρέξη ηα ηεθηαηλόκελα πεξί ηνπ γισζζηθνύ δεηήκαηνο ζηνπο επξσπατθνύο
ινγνηερληθνύο θύθινπο θαη όηη ρξεηάζηεθε λα ιάβεη ζέζε ζηξεθόκελνο πξνο κία από
ηηο δύν πιεπξέο.

Δπνκέλσο ε δεύηεξε πεξίνδνο ηνπ ζπγγξαθέα ραξαθηεξίδεηαη από ηελ σξηκόηεηα θαη
κε κηα θάπνηα ξήμε κε ηελ θσλζηαληηλνπνιίηηθε θαη θαλαξηώηηθε πεξίνδό ηνπ.
Ωζηόζν ε γλώκε ηνπ Π. Μνπιιά[18] είλαη όηη ε θαλαξηώηηθε παηδεία ηνπ Βηδπελνύ
δελ πεξηνξηδόηαλ κόλν ζηε γιώζζα αιιά έγηλε έλα είδνο «ζπλαηζζεκαηηθήο
παηδείαο». Ο ζπγγξάθεαο άιιαμε ξηδηθά σο πξνο ηνλ ραξαθηήξα θαη, ην πην
ζεκαληηθό, γλώξηζε νξηζκέλεο πξνζσπηθόηεηεο ηνπ αθαδεκατθνύ θαη ινγνηερληθνύ ή
ηνπ επξσπατθνύ θύθινπ πνπ αθνινπζνύζαλ, ζην γισζζηθό δήηεκα, ηηο
δεκνηηθηζηηθέο ζέζεηο.

Ο Θάλαηνο ηνπ Εαξίθε ην 1884 ζηακαηάεη απόηνκα ηελ επξσπατθή πεξίνδν ηνπ
Βηδπελνύ θαη πξνθαιεί ηελ γξήγνξε επηζηξνθή ηνπ ζηελ Αζήλα, όπνπ ζα δήζεη ηελ
ηειεπηαία δεθαεηία ηεο δσήο ηνπ κε ηηο ςπρνινγηθέο δηαηαξαρέο ηνπ θαη ην γλσζηό
ηξαγηθό ηνπ ηέινο. Όκσο, από εθδνηηθήο απόςεσο γίλεηαη έλαο από ηνπο πιένλ
ζεκαληηθνύο ζηαζκνύο ηνπ ζπγγξαθέα, εθόζνλ ζε δύν πεξίπνπ ρξόληα δεκνζηεύνληαη
ζρεδόλ όια ηα δηεγήκαηά ηνπ[19] εθηόο από ην Μνζθώβ-΢ειήκ πνπ ζα εθδνζεί ην
1894, όηαλ ν ζπγγξαθέαο βξίζθεηαη ήδε δεκέλνο ζηηο νκίριεο ηνπ Γξνκνθατηείνπ
Ψπρηαηξείνπ[20].

[2]
Σελ επνρή απηή ν Βηδπελόο είλαη πιένλ νπαδόο ηεο δεκνηηθήο αλ θαη εμαθνινπζεί λα
γξάθεη ζηελ θαζαξεύνπζα γηα δύν θπξίσο ιόγνπο. Πξώηνλ δηόηη δελ ππάξρεη άιιε
επίζεκε γιώζζα θαη δεύηεξνλ δηόηη, ίζσο, ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεδνγξαθίαο ηνπ
νθείινληαη κελ ζηε παιαηά θαλαξηώηηθε ζρνιή θαη ζηελ επίδξαζε άιισλ
ζπγγξαθέσλ ηεο γεληάο ηνπ 80΄, όπσο ν Βηθέιαο θαη ν Παπαδηακάληεο.

΄Οπσο θαη λα έρεη όκσο ην πξάγκα, ζηελ πεδνγξαθία ηνπ ην γισζζηθό πξόβιεκα
εμαθνινπζεί λα είλαη παξόλ. ΢ηα δηεγήκαηα, όπσο άιισζηε είλαη γλσζηό, ν Βηδπελόο
εηζάγεη έλα ζρήκα πνιύ ζηνραζηηθό: γξάθεη ηηο πεξηγξαθέο ζε κηα απιή θαη ζαπκάζηα
θαζαξεύνπζα, ελώ ζηε δεκνηηθή, ηνπο δηαιόγνπο κεηαμύ ησλ πξσηαγσληζηώλ.
Πξνζζέηνληαο επίζεο ζξαθηθά δηαιεθηηθά ζηνηρεία, ζπληειεί ζηελ αλαλέσζε ηεο
λενειιεληθήο πεδνγξαθίαο απνκαθξύλνληάο ηελ από ηηο αθαδεκαηθέο-ζρνιαζηηθέο
ξίδεο ηεο Αζελατθήο ΢ρνιήο[21]. Από ηα πνηθίια παξαδείγκαηα επηιέμακε ην
δηήγεκα ή κάιινλ ην δηήγεκα-κπζηζηόξεκα Μνζθώβ-Σειήκ γηα ηε ρξνλνινγηθή ηνπ
αμία. Δπεηδή είλαη ην ηειεπηαίν πεδνγξαθηθό ηνπ έξγν πνπ δεκνζηεύηεθε. Δίλαη
ηδηαίηεξα ελδηαθέξνλ ην όηη ζην έξγν ν ζπγγξαθέαο-αθεγεηήο ρξεζηκνπνηεί ηελ
θαζαξεύνπζα, κε αξθεηνύο αξρατζκνύο θαη ξεηνξηθά ζρήκαηα, ελώ ν ΢ειήκ κηα
απιή δεκνηηθή απαιιαγκέλε από θάζε ιόγην ζηόιηζκα. Οξηζκέλεο θνξέο όκσο, ν
ζπγγξαθέαο αλαθαηεύεη ηηο δύν γισζζηθέο κνξθέο πξνθαιώληαο πεξίεξγεο
θαηαζηάζεηο. Αο δνύκε νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα.
΢ην πξώην κέξνο ηνπ έξγνπ, όπνπ πεξηγξάθεηαη έλα ζξαθηθό ηνπίν, θαίλεηαη ν
δηαιεθηηθόο όξνο –«πνηίζσκελ» ηνπιάρηζηνλ ηξεηο θνξέο καδί κε άιιεο ιέμεηο πνιύ
πην δεκνηηθέο όπσο «ιηγάθη παξά πέξα» ή ην ξήκα «μεβνπξβνπιά», ελαιιάζνληάο ηα
κε ηε ιόγηα γιώζζα πνπ πεξηέρεη έλα ζεκαληηθό αξηζκό αξρατζκώλ, όπσο π.ρ. -ελ ησ
βίσ, -ελ σ, -κνη εθάλε, -κνη δηεγήζε, θ.ι.π. Άιιεο θνξέο ν ζπγγξαθέαο ρξεζηκνπνηεί
ηε γλσζηή θιαζηθή έθθξαζε κε ην ξήκα + κεηνρή σο θαηεγόξεκα: «θαίλεηαη
θαηέρνπζα» ή «έιαβνλ άγνπζαλ». Δπίζεο ξήκα + δνηηθή όπσο «ησ είπνλ»
ηαπηόρξνλα κε ηελ πην δηαδεδνκέλε «ηνπ είπα» ή «ηνπ ιέγσ», θ.ι.π. Παξάιιεια
ρξεζηκνπνηεί θαη άιια ζηνηρεία θαζαξά δεκνηηθήο πξνέιεπζεο όπσο «πάλε κηα»,
«θαβαιηθεύζεηε», «ηόζν πνιύ», ή ηελ πνιύ ηππηθή έθθξαζε ησλ βόξεησλ ηδησκάησλ:
πξνζσπηθή αλησλπκία ζε αηηηαηηθή + ξήκα: «κε είπελ» θαζώο επίζεο θαη ηελ
έθθξαζε «γη´ απηό δα». Γεδνκέλνπ όηη ν πξσηαγσληζηήο είλαη Σνύξθνο,
ρξεζηκνπνηεί επίζεο αξθεηέο ιέμεηο ηνπξθηθήο πξνέιεπζεο όπσο –ραΐξη, –ληέξηη, –
θηζκέηη, –ηζαθπίλη[22].

΄Δλα ρξόλν πξηλ ηελ πηζαλή γξαθή ηνπ Μνζθώβ-Σειήκ, ν Βηδπελόο έγξαςε δύν έξγα
ζηα νπνία πξαγκαηεύηαη ην γισζζηθό δήηεκα: ην γλσζηό δηήγεκα Γηαηί ε κειηά δελ
έγηλε κειέα, δεκνζηεπκέλν σο δεκνζηνγξαθηθό άξζξν ηνλ Ηαλλνπάξην ηνπ 1885 ζην
πεξηνδηθό Δβδνκάο[23]. Δδώ ν Βηδπελόο ρξεζηκνπνηεί ηελ ίδηα ιεμε ζηελ
θαζαξεύνπζα θαη ζηε δεκνηηθή. Αξρίδεη, ζε κνξθή δνθηκίνπ, ζεκαδεύνληαο θαζαξά
ην πξόβιεκα: ην γισζζηθό δήηεκα είλαη πεξηζζόηεξν ζεκαληηθό παξά ην ιεγόκελν
ζέκα ηεο Αλαηνιήο[24].

Όπσο δηαβεβαηώλεη ν Δ. Καςσκέλνο ζε κία πξόζθαηε κειέηε ηνπ, όπνπ καο δίλεη κία
ιεπηνκεξή ζεκαζηνινγηθή αλάιπζε ηνπ έξγνπ[25], ν ζξάθαο ζπγγξαθέαο
δηακνξθώλεη ζε εηξσληθό ζρήκα κία αθήγεζε, ζην νπνίν πάιη θαίλεηαη έλα από ηα
«leit-motiv» πνπ δηαπνηίδνπλ ην έξγν ηνπ: Ζ δπάδα θαληαζία θαη πξαγκαηηθόηεηα.
Καηαθεύγεη ζηηο παηδηθέο ηνπ αλακλήζεηο γηα λα παξνπζηάζεη έλα πξόβιεκα ζε κία
θαληαζηηθή κνξθή, ε νπνία όκσο έρεη παξάιιεια κία αιεζηλή βάζε, όπσο καο
αλαθέξεη εμάιινπ ν ίδηνο ν ζπγγξαθέαο ζηελ εηζαγσγή. Βξηζθόκαζηε ζηε δεθαεηία

[3]
πνπ ζα νινθιεξσζεί Τν ηαμίδη κνπ ηνπ Η. Ψπράξε, θαη θαηά ηελ νπνία ζα θαηαζηήζεη
ζαθή ηε ζέζε ηνπ ιέγνληαο:

«όζνη ππνιείπεζζε αθόκε ηεο Μεγάιεο εκώλ Ηδέαο ζηαζώηαη, κε εθπιαγήηε δηά ηελ
άκεζνλ ηαύηελ ζπζρέηηζηλ ηνπ δσηηθσηέξνπ ησλ δεηεκάησλ κε ηελ γξακκαηηθήλ ησλ
ζρνιαζηηθώλ ηεο Διιάδνο»[26].

Γειαδή, ζπλδέεη ηε Μεγάιε Ηδέα κε ηε ζρνιαζηηθή γξακκαηηθή ή «pedanti» όπσο

αλέθεξα πξνεγνπκέλσο από ηε κεηάθξαζε ηεο Α. Zimbone, θαη ηειεηώλεη κε δύν
παξαδείγκαηα παηδαγσγηθήο θαη θξηηηθήο αμίαο: απηό ησλ θαιόγεξσλ πνπ καο
πξνεηδνπνηνύλ πσο ζα πάκε ζηελ Κόιαζε αλ δελ ηνπο δίλνπκε ηηο πεξηνπζίεο καο θαη
ην άιιν ησλ ζπγγξαθέσλ πνπ καο επηβάιινπλ ηελ πξνθαηαβνιηθή ζπλδξνκή ζηα
δηθά ηνπο έξγα. Έπεηηα, αθνινπζεί ηελ αθήγεζε ζε ζρήκα δηεγήκαηνο, ηόζν
αγαπεκέλε γηα ην ζπγγξαθέα καο. ΢ηα παηδηθά ηνπ ρξόληα εμνηθεηώλεηαη κε ηε
δεκνηηθή, δειαδή κε ηε κειηά ώζπνπ λα θηάζεη ζην ρσξηό έλαο λένο δάζθαινο κε
ηελ θαζαξεύνπζα, δειαδή κε ηε κειέα, θαη ηόηε αξρίδεη ην πξόβιεκα. Σειεηώλεη ν
Βηδπελόο ηε ζαηηξηθή δηαηξηβή ηνπ όπσο ζε έλα «Ringkomposition» επηζηξέθνληαο
ζην ζρήκα ηνπ δνθηκίνπ θαη ξίρλνληαο άιιν βέινο από ηε ζέζε ηνπ αθεγεηή-
αξζνγξάθνπ κε κία λέα δπάδα: απηνί πνπ δηαβάδνπλ νιόθιεξα ηα άξζξα ελαληίνλ
απηώλ πνπ δηαβάδνπλ κόλν ηνλ επίινγν ηνπο γηα λα βεβαηώζνπλ όηη ην γισζζηθό
δήηεκα είλαη πην ζεκαληηθό από ην ζέκα ηεο Αλαηνιήο[27]. Ζ εμήγεζε δίλεηαη κε
δηάθνξα θσλεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζξαθηθήο δηαιέθηνπ, όπσο νη ζπλζέζεηο θαη νη
εθζιίςεηο, αξθεηά ζρνιηαζκέλεο από ηνπο ιόγηνπο.

Σν δεύηεξν θείκελν πεξί ηνπ ζέκαηνο απηνύ είλαη αλνινθιήξσην θαη δεκνζηεύηεθε
πξώηα από ηνλ Γ. Βαιέηα ζηελ θιαζηθή πηα κειέηε αθηεξσκέλε ζην ζξάθα
ζπγγξαθέα[28] θαη αξγόηεξα μαλαδεκνζηεπκέλν από ηελ Δ. Κνπηξηάλνπ ζηελ εθηελή
ηεο εηζαγσγή γηα ην πνηεηηθό έξγν ηνπ Γ. Βηδπελνύ[29]. Πξόθεηηαη γηα έλα
αλνινθιήξσην δνθίκην πνπ ν Βαιέηαο νλόκαζε αθξηβώο Τν Γιωζζηθόλ Εήηεκα.
Αθνινπζεί ην θείκελν κε δηάθνξα θαη πνιύ ελδηαθέξνληα απνζπάζκαηα. ΢εκαληηθή
είλαη ε ζπδήηεζε πεξί ηεο πηζαλήο ρξνλνιόγεζεο ηνπ θεηκέλνπ. Δάλ γξάθηεθε ην
1885, όπσο ππνζηεξίδεη ε Κνπηξηάλνπ[30], ίζσο λα απνηειεί ζεκαηηθή ζπλέρεηα ηνπ
πξνεγνύκελνπ θεηκέλνπ ηνπ πεξηνδηθνύ Δβδνκάο. Όπσο ζπκβαίλεη ζηελ άιιε
πεξίπησζε, ην πην ζεκαληηθό είλαη πάιη ζηελ αξρή. Έρεη δίθην ε Κνπηξηάλνπ όηαλ
μερσξίδεη ην επόκελν απόζπαζκα ζηελ εηζαγσγή:

«Ζ γιώζζα θαθώο ζπγθξίλεηαη πξνο νηθνδνκήκαηα εθ ηνύηνπ πξνήιζελ ε ζπλήζεηα

(από Γάιινπο γισζζνιόγνπο λνκίδνκελ) λα ζεσξήηαη ε ζεκεξηλή ησλ Διιήλσλ
[γιώζζα] σο ηα εξείπηα ηεο αξραίαο. Ζ παξνκνίσζηο επιάλεζε πιείζηνπο λα
λνκίζνπλ όηη δύλαληαη λ΄ αλαζηήζσζη ην παιαηόλ ηεο γιώζζεο νηθνδόκεκα»[31].

΢΄απηό ην θείκελν ν Βηδπελόο πνπ ραξαθηεξηζηηθά αξρίδεη κε ηνλ ηίηιν Τν πξώηνλ

ιάζνο, απνδεηθλύεη πσο ην ιάζνο είλαη λα ζθεπηεί θαλείο όηη ε γιώζζα δεκηνπξγείηαη
ζαλ έλα γαιιηθό νηθνδόκεκα, αλαθέξνληαο έηζη ηνπο Γάιινπο γισζζνιόγνπο θαη
θιαζηθνύο θηινιόγνπο. Γηα ηνλ Βηδπελό ε αξραία ειιεληθή απνηειεί κία ηειεηόηεηα
ζαλ ην Παξζελώλα. Αιιά ππάξρεη έλαο παξάγνληαο πνπ όια ηα αιιάδεη: ν ρξόλνο,
ηνλ νπνίν ραξαθηεξίδεη ζπκπησκαηηθά ν Βηδπελόο κε κία δεκνηηθή ιέμε,
καζηξνραιαζηήλ. Ο Θξάθαο ζπγγξαθέαο ρξεζηκνπνηεί εδώ ηε κεηαθνξά: θαζώο ηα
αξραία κλεκεία αλαθαηεύνληαη κε άιια κεηαγελέζηεξσλ επνρώλ θαη νη αξραηνιόγνη
αλαιακβάλνπλ ηε δνπιεηά λα ηα δηαρσξίζνπλ, έηζη ε ζεκεξηλή γιώζζα πξέπεη λα

[4]
απνθαζαξηζηεί/λα απειεπζεξσζεί απ΄όιεο ηηο ιέμεηο πνπ δελ είλαη αξραίαο ειιεληθήο
πξνέιεπζεο.

Σν εηξσληθό ζπκπέξαζκα ηνπ Βηδπελνύ είλαη βέβαην: είλαη αδύλαηνλ λα παιεύεη

θαλείο ελαληίνλ ηνπ ρξόλνπ θαη ησλ αιιαγώλ ηεο δσληαλήο γιώζζαο. Καη εδώ
παξνπζηάδεηαη ην επλννύκελν ινγνηερληθό γέλνο ηνπ Βηδπελνύ, ε πνίεζε, «νη
ιαινύζαη εηθόλεο» κε ηηο νπνίεο ζα νηθνδνκεζεί κηα λέα γισζζνινγηθή
πξαγκαηηθόηεηα. Γη΄ απηό ην ζθνπό ν πνηεηήο θαη θαζεγεηήο ρξεζηκνπνηεί αξθεηά
παξαδείγκαηα ηεο ζξαθηθήο δηαιέθηνπ γηα λα ηα αληηπαξαζέζεη κε ηελ αξραία
ειιεληθή. Πάιη νη ζεσξίεο ηνπ ινγνηέρλε παξνπζηάδνληαη κε παηδαγσγηθή άπνςε.

Οινθιεξώλεηαη έηζη ε δηάβαζε από ηελ πξώηε λεαληθή ηνπ θάζε ζην Φαλάξη ηεο
Πόιεο σο ηελ σξηκόηεηα ησλ ηειεπηαίσλ ρξόλσλ ηεο Αζήλαο ζηε δεθαεηία ηνπ 80΄.
Μόιηο έλα κήλα πξηλ θάλεη ην ηειεπηαίνλ ηνπ ηαμείδηνλ ζην Γξνκνθατηείν θαίλεηαη
πσο έγξαςε έλα πνίεκα ζην νπνίν κε εηξσλεία ακθηβάιιεη αθόκα θαη γηα ηελ
αξραηνκάζεηα[32]. Πηζηεύσ όηη ν Γ. Βηδπελόο δελ είρε αξθεηό ρξόλν ζηε δσή ηνπ λα
καο δείμεη ην ηειεπηαίν ηνπ ηαμίδη από ηελ θαζαξεύνπζα σο ηε δεκνηηθή.

[1] ΢πγθεθξηκέλα γηα ηε ζρέζε ηνπ Βηδπελνύ θαη ην γισζζηθό δήηεκα βιέπε: Γ.
Βαιέηαο, «Φηινινγηθά ζην Βηδπελό», Θξαθηθά 8 (1937), 285-287. Α. Μηράιεο, «Ο
Γεώξγηνο Βηδπελόο θαη ην γισζζηθό δήηεκα», Γηαβάδω 370 (Ηαλνπαξίνπ 1997), 48-
52. E. Κνπηξηάλνπ, Γ.Μ. ΒΗΕΥΖΝΟΥ. Τα Πνηήκαηα. Αζήλα 2003, Α΄, 147-159.

[2] Γηα ηα βηνγξαθηθά ηνπ ζηνηρεία βιέπε ηα βαζηθά κειεηήκαηα: Γ. Βαιέηαο,

«Φηινινγηθά ζην Βηδπελό», Θξαθηθά 8 (1937), 211-304. K. Θξαθηώηε, «Ο Γεώξγηνο
Βηδπελόο. Ζ δσή θαη ην έξγν ηνπ», Θξαθηθά Φξνληθά 5 (1965) 17-32. Β.
Αζαλαζόπνπινο, «Χξνλνινγηθό Γ. Βηδπελνύ», Γηαβάδω 278 (Ηαλνπαξίνπ 1992) 12-
17; K. Μακώλε, «Νέα ζηνηρεία γηα ηε δσή θαη ην έξγν ηνπ Βηδπελνύ», Γηαβάδω 278
(Ηαλνπαξίνπ 1992) 18-21.

[3] Λ. Παπαιενληίνπ, «Ο Γ.Μ. Βηδπελόο ζηελ Κύπξν», Πην Κνληά ζηελ Διιάδα 14
(1998), 81-87. Ο ζπγγξαθέαο είπε αξγόηεξα όηη δελ ηνπ ελδηέθεξε ηόζν λα γίλεη
θιεξηθόο όζν λα κάζεη ηα γξάκκαηα κέζα ζηε ζξεζθεπηηθή ζρνιή.

[4] Πξόθεηηαη γηα ηνλ έξσηα ηνπ πξνο ηελ Δ. Φπζεληδίδνπ. ΢ώδνληαη ηξία γξάκκαηα
ζηελ αιιεινγξαθία ηνπ ζπγγξαθέα. Γ. Παπαθώζηαο, Γ. Βηδπελνύ. Δπηζηνιέο. Αζήλα
2004, 47, 50 θαη 51.

[5] Γ. Χαζηώηε, Βπδαληηλαί Σειίδεο, η. Α΄, Αζήλα 1910, 256-257.

[6] Σν 1874 θαη 1876 θεξδίδεη ηνλ Βνπηζηλαίν δηαγσληζκό, ελώ ην 1877 ζα ιάβεη
ζηνλ ίδην δηαγσληζκό έλα έπαηλν. Από ηηο πνιιέο εξγαζίεο πνπ δεκνζηεύηεθαλ γηα ην
πνηεηηθό ηνπ έξγν μερσξίδνπκε: Κ. Μακώλε, «Σν πνηεηηθό έξγν ηνπ Γεσξγίνπ
Βηδπελνύ», Θξαθηθά Φξνληθά 39 (1984) 42-50. «Νέα ζηνηρεία γηα ηε δσή θαη ην έξγν
ηνπ Βηδπελνύ», Γηαβάδω 278 (Ηαλνπαξίνπ 1992) 18-21. Ζ πιεξέζηεξε ίζσο κειέηε

[5]
γηα ηελ πνίεζε ηνπ Βηδπελνύ είλαη ηεο E. Κνπηξηάλνπ, Γ.Μ. ΒΗΕΥΖΝΟΥ. Τα
Πνηήκαηα, Σξεηο Σόκνη, Αζήλα 2003, Α΄, 13-230.

[7] Γ. Σδηόβαο, «Μεηαμύ Αλαηνιήο θαη Γύζεσο: Α.Ρ. Ραγθαβήο θαη Γ. Βηδπελόο», Ο
Διιεληθόο Κόζκνο αλάκεζα ζηελ Αλαηνιή θαη ηε Γύζε, 1453-1981. Αζήλα 1999, Α΄,
105-116.

[8] Ο Π. Μνπιιάο, 1993, μ-θ.ε., πηζηεύεη όηη ν Βηδπελόο δελ εγθαηέιεηςε πνηέ ηελ
θαλαξηώηηθε ηνπ παηδεία, ε νπνία κεηαβιήζεθε ζε έλα είδνο πηεζηηθνύ, από
ινγνηερληθήο απόςεσο, δεζκνύ.

[9] E. Κνπηξηάλνπ, Γ.Μ. ΒΗΕΥΖΝΟΥ. Τα Πνηήκαηα, Αζήλα 2003, Α΄, 284.

[10] Ζ γεξκαληθή πεξίνδνο ηνπ Βηδπελνύ έρεη κειεηεζεί ζε αξθεηά άξζξα ηεο Π.
΢ηδεξά-Λύηξα: «Ο Γεώξγηνο Βηδπελόο θνηηεηήο ζην Παλεπηζηήκην ηεο Γνηηίγγεο»,
Θξαθηθά 11 (1996-1997), 41-72. «Οη ζρέζεηο ηνπ Βηδπελνύ κε ηε Γεξκαλία»,
Δλδνρώξα 3 (1996), 45-58. «Die deutschen Gedichte von Georgios Vizyinos», Philia
1999, 27-48. «Der griechische Schriftsteller Georgios Vizyinos und seine
Beziehungen zu Deutschland», Philia 1996, 27-36. «G. Vizyinos. Die Folgen der
Alten Geschichte. Übersetzung», Greek Letters IX (1995-96), 113-175. Μ.
Μεξαθιήο, «Ο Βηδπελόο, δηδάθησξ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Γνηηίγγεο», Δμώπνιηο 5
(1996), 18-25.

[11]Α. ΢ηδεξάο, «Ο Γεώξγηνο Βηδπελόο θνηηεηήο ζην Παλεπηζηήκην ηνπ Βεξνιίλνπ»,

Θξαθηθά 11 (1996-1997), 115-121.

[12] Σν έξγν εθδόζεθε ζε πνιπηειέο βηβιίν από ηνλ νίθν Trübner and Co κε
εμώθπιιν ηνπ A. Legros από ην Παλεπηζηεκίν ηεο Ομθόξδεο. Σν Αηζίδεο Αύξαη ην
αθηεξώλεη ζηνλ πξνζηάηε ηνπ ηνλ Γ. Εαξίθε.

[13] E. Κνπηξηάλνπ, 2003, Α΄, ζ. 397.

[14] Σν 1883 ν Βηδπελόο ζα ηεο ζηείιεη ην ρεηξόγαθν κε ην πξώην ηνπ δηήγεκα Τν

ακάξηεκα ηεο κεηξόο κνπ, δεκνζηεπκέλν ζε γαιιηθή κεηάθξαζε ζην πεξηνδηθό
NouvelleRevue ηεο J. Lambert θαη ιίγνπο κήλεο αξγόηεξα ην ειιεληθό πξσηόηππν
θείκελν ζην πεξηνδηθό Δζηία, πνπ έθηνηε ζα γίλεη ν εθδνηηθόο νίθνο νιόθιεξνπ ηνπ
πεδνγξαθηθνύ έξγνπ ηνπ Βηδπελνύ.

[15] Le Péché de ma mére. Nouvelle Revue, Avril 1883.

[16] Από ηελ αιιεινγξαθία ηνπ Βηδπελνύ ζώδεηαη έλα γξάκκα κε εκεξνκελία ηνλ
Φεβξνπάξην ηνπ 1884, πνπ έζηεηιε ζηνλ É. Legrand, από ηνλ νπνίν δεηά λα ηνπ θάλεη
κία βηβιηνθξηζία ηεο πνηεηηθήο ηνπ ζπιινγήο Αηζίδεο Αύξαη. Θα κπνξνύζε λα
ελλνεζεί όηη είραλ θάπνηα γλσξηκία. Γ. Παπαθώζηαο, Γ. Βηδπελνύ. Δπηζηνιέο. Αζήλα
2004, 63-64.

[17] Ο κεγάινο γισζζνιόγνο Γ. Ψπράξεο ήηαλ εθείλε ηελ επνρή βνεζόο ζην
Παλεπηζηήκην ηεο ΢νξβόλεο. Θα γίλεη αξγόηεξα ν δηάδνρνο ηνπ É. Légrand ζηελ έδξα
ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο γαιιηθήο πξσηεύνπζαο.

[6]
[18] Βι. ηελ παξαπνκπή 3 ηεο παξνύζαο αλαθνίλσζεο.

[19] Από Τν ακάξηεκα ηεο κεηξόο κνπ, ηνλ Απξίιην ηνπ 1883, σο Γηαηί ε κειηά δελ
έγηλε κειέα, ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1885.

[20] Σν έξγν απηό βξέζεθε αλάκεζα ζηηο ζεκεηώζεηο ηνπ Βηδπελνύ ηελ επνρή πνπ
βξηζθόηαλ πηα ζην ςπρηαηξηθό ηνπ Γξνκνθατηείνπ.

[21] Όπσο έγθαηξα ην αλαθέξεη ν βηνγξάθνο ηνπ ν Ν.Η. Βαζηιεηάδεο, Σειίδεο ηνπ
Γξνκνθαϊηείνπ. Αζήλα 1930, 330.

[22] Μία ζύληνκε πεξίιεςε πεξί ηεο γιώζζαο ηνπ Μνζθώβ-΢ειήκ, M. Serrano,
Μνζθώβ-Σειήκ. Ζ ηζηνξία ελόο ζηξαηηώηε. Κέληξν Βπδαληηλώλ, Μεηαβπδαληηλώλ,
Κππξηαθώλ θαη Διιεληθώλ ΢πνπδώλ, Γξαλάδα 2002, ΧΧΧΗ-ΧΧΧΗV.

[23] Β. Αζαλαζόπνπινο, 1993, 320-326. Γηα ηελ Ηβεξηθή Χεξζόλεζν αλαθέξσ ηηο
δύν ππάξρνπζεο κεηαθξάζεηο κέρξη ζηηγκήο: Σ. Sempere, Πην Κνληά ζηελ Διιάδα 14
(1998) 604-613. J. Gestí, Contes. GeòrgiosViziïnós. Βαξθειώλε 2006, 285-292.

[24] ΢ην θείκελν ν Βηδπελόο βάδεη ζηελ ίδηα κνίξα ηνπο νπαδνύο ηεο Μεγάιεο Ηδέαο
κ΄ απηνύο πνπ απαζρνινύληαη κε ην γισζζηθό δήηεκα από κία ζρνιαζηηθή άπνςε ή
κάιινλ «pedanti» όπσο πνιύ ζσζηά κεηαθξάδεη ε A. Zimbone, «Perchè la miliá non
divenne miléa 1885», GheorgiosViziinòs 150 annidopo (1849-1999). Catania 1999, p.
17.

[25] Δ. Καςσκέλνο, «Gh. Viziinòs, Perché la miliá non divenne miléa. Un´ analisi
semántica», Gheorgios Viziinòs 150 anni dopo (1849-1999). Catania 1999, 25-39.

[26] Β. Αζαλαζόπνπινο, 1991, 20.

[27] Δ. Καςσκέλνο, 1999, 37-39.

[28] Γ. Βαιέηαο, «Φηινινγηθά ζηνλ Βηδπελό», Θξαθηθά 8 (1937), 211-304. Σν

θείκελν ζηηο ζειίδεο 292-295.

[29] E. Κνπηξηάλνπ, Αζήλα 2003, Α΄, 147-161, αθηεξώλεη έλα θεθάιαην γηα ην
γισζζηθό δήηεκα. Αλαθέξεη επίζεο ην αλνινθιήξσην θείκελν ηνπ Βηδπελνύ ζηηο
ζειίδεο 149-153.

[30] E. Κνπηξηάλνπ, Αζήλα 2003, Α΄, 147 θαη παξαπνκπή 335, ελαληίνλ ηεο γλώκεο
ηνπ Βαιέηα, 1937, 292-295.

[31] Γ. Βαιέηαο, 1937, 211. Δ. Κνπηξηάλνπ, 2003, 149.

[32] Δ. Κνπηξηάλνπ, Αζήλα 2003, 155-157. Σν πνίεκα Πξνο ηνπο θξηηάο , Β΄, 227.

ΠΗΓΗ : http://www.eens-
congress.eu/?main__page=1&main__lang=de&eensCongress_cmd=sho
wPaper&eensCongress_id=147
[7]