TIEÀN TEÄ

CHƯƠNG
TAØI CHÍNH - TIEÀN TEÄ

10/15/08 1
 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
 Lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa
tieàn teä
 Baûn chaát vaø chöùc naêng cuûa
tieàn teä
 Cung caàu tieàn teä
 Laïm phaùt

10/15/08 2
 LÒCH SÖÛ RA ÑÔØI CUÛA
TIEÀN TEÄ
 Söï ra ñôøi cuûa tieàn teä gaén lieàn vôùi quaù
trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu
thoâng haøng hoùa. Söï ra ñôøi cuûa vaät
trung gian trao ñoåi ñaùnh daáu giai ñoaïn
môû ñaàu cho söï xuaát hieän cuûa tieàn teä
ñoàng thôøi laø böôùc chuyeån hoùa töø neàn
kinh teá ñoåi chaùc sang neàn kinh teá tieàn
teä
 Quaù tình naøy gaén lieàn vôùi caùc hình thaùi
giaù trò
 Hình thaùi giaù trò giaûn ñôn (H – H )
1 2

 Hình thaùi giaù trò môû roäng (H1 – H2)

10/15/08 3

 Hình thaùi giaù trò chung (H1 – HTG - H2)

 PHAÙT TRIEÅN CUÛA TIEÀN TEÄ
 Tieàn teä döôùi daïng haøng hoùa - hoùa
teä khoâng kim loaïi
 Tieàn teä kim loaïi
 Tieàn giaáy - Tieàn tín duïng
 Caùc hình thöùc khaùc cuûa tieàn teä
 Tieàn qua ngaân haøng (Buùt teä)

 Tieàn ñieän töû

Lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa

tieàn teä luoân mang daáu aán cuûa neàn
vaên minh nhaân loaïi. Ñieàu naøy ñaõ
ñöôïc minh chöùng qua quaù trình hoaøn
thieän caùc hình thöùc tieàn teä, töø hình
thöùc sô khai ban ñaàu laø hoùa teä
10/15/08 4

khoâng kim loaïi cho ñeán tieàn ñieän töû

 BAÛN CHAÁT CUÛA TIEÀN TEÄ

Tieàn teä ñaõ toàn taïi döôùi nhieàu hình

thöùc töø nhöõng daïng hoùa teä, kim teä
vaø ngaøy nay chuû yeáu laø thôøi ñaïi cuûa
tieàn giaáy vaø tieàn qua ngaân haøng laø
nhöõng loaïi tieàn hoaøn toaøn döïa treân
söïQuan
 ñieån cuûa
tín nhieäm K.Marx
khoâng coù (1818 – 1883):
giaù trò baûn
tieàn teä coù nguoàn goác töø haøng
thaân
hoùa, töø theá giôùi haøng hoùa taùch ra.
Vaøng chæ trôû thaønh tieàn teä trong
nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh
tröôùc khi laø tieàn teä vaø sau khi ñöôïc
thöøa nhaän ñoùng vai troø laø tieàn teä
thì vaøng vaãn giöõ nguyeân baûn chaát
10/15/08 5
 BAÛN CHAÁT CUÛA TIEÀN TEÄ

 Quan ñieåm cuûa P.A Samuelson ñaõ

vieát: “Baûn chaát cuûa tieàn teä ngaøy
nay ñaõ ñöôïc phôi baøy roõ raøng,
ngöôøi ta muoán coù tieàn teä vôùi
danh nghóa laø tieàn chöù khoâng
phaûi laø haøng hoùa, khoâng phaûi vì
baûn thaân noù maø vì nhöõng thöù
maø duøng noù seõ mua ñöôïc”… “Baûn
chaát cuûa tieàn teä laø ñeå duøng
laøm phöông tieän trao ñoåi.
Tieàn teä laø moät phöông tieän trao
ñoåi ñöôïc luaät phaùp thöøa nhaän vaø
10/15/08 6
ngöôøi sôû höõu noù söû duïng ñeå
 CHÖÙC NAÊNG CUÛA TIEÀN TEÄ

Theo quan ñieåm cuûa K.Marx tieàn teä

coù caùc chöùc naêng cô baûn sau:
 Chöùc naêng thöôùc ño giaù trò

 Chöùc naêng phöông tieän löu

thoâng
 Chöùc naêng phöông tieän thanh

toaùn.
 Chöùc naêng phöông tieän caát

tröõ
 Chöùc naêng tieàn teä theá giôùi
10/15/08 7
 CHÖÙC NAÊNG THÖÔÙC ÑO GIAÙ
TRÒ
 Chöùc naêng naøy tieàn teä ñaõ trôû
thaønh thöôùc ño chung ñeå bieåu thò
vaø so saùnh giaù caû cuûa taát caû
haøng hoùa, töø ñoù laøm cho ñôøi
soáng kinh teá ñöôïc ñôn giaûn hoùa
raát nhieàu.
 Ñaëc ñieåm khi tieàn thöïc hieän
chöùc naêng thöôùc ño giaù trò
 Phaûi coù tieâu chuaån giaù caû: laø
nhöõng quy öôùc chung thoáng nhaát.
 Thao taùc ño löôøng giaù trò haøng hoaù
dieãn ra hoaøn toaøn trong yù nieäm.
10/15/08  Baûn thaân tieàn teä phaûi coù giaù trò,8
giaù trò hay söùc mua cuûa tieàn teä phaûi
CHÖÙC NAÊNG PHÖÔNG TIEÄN
TRAO ÑOÅI
 Laø chöùc naêng cô baûn cuûa tieàn teä
noù khoâng chæ giuùp chuùng ta phaân
bieät giöõa tieàn vôùi nhöõng daïng taøi
saûn khaùc nhö chöùng khoaùn, baát
ñoäng saûn… maø coøn bieåu hieän moät
traïng thaùi ñoäng cuûa tieàn teä khi
boäc loä baûn chaát kinh teá voán coù.
H – T – H'
 Vôùi chöùc naêng tieàn teä phaûi
 Söï coù maët cuûa tieàn trong nhöõng quan

heä mua baùn traû tieàn ngay.

 Söï vaän ñoäng song song vaø ngöôïc chieàu

giöõa tieàn teä vaø haøng hoùa.

 Caùc hình thaùi tieàn teä phaûi ña daïng, ñaûm
10/15/08 9
baûo söï thuaän lôïi trong caùc quan heä mua
 CHÖÙC NAÊNG PHÖÔNG TIEÄN TÍCH
LUYÕ
 Tích luõy ñeå ñeà phoøng ruûi ro
trong töông lai hoaëc tích luõy ñeå
mua saém, nghóa laø ta muoán
chuyeån nhu caàu tieâu duøng töø
thôøi ñieåm naøy sang thôøi ñieåm
khaùc.
 Tieàn taïm thôøi taùch khoûi löu thoâng trôû
veà traïng thaùi ñöùng yeân tích luyõ vaø
löu giöõ giaù trò theo thôøi gian ñeå sau
ñoù thöïc hieän caùc khoaûn chi duøng
tieáp theo.

10/15/08
Thöïc hieän toát chöùc naêng naøy chæ coù10
tieàn vaøng.
 CUNG CAÀU TIEÀN TEÄ

 Lyù thuyeát veà caàu tieàn teä

 Caùc khoái tieàn trong neàn kinh
teá

10/15/08 11
 LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN
TEÄ
Tieàn teä laø saûn phaåm taát yeáu cuûa saûn xuaát
haøng hoùa, nhö vaäy, coøn saûn xuaát haøng hoùa thì
nhu caàu veà tieàn teä coøn laø söï caàn thieát mang
tính chaát khaùch quan.
 Trong neàn kinh teá tieàn teä coù hai nhu caàu lôùn chi
phoái ñôøi soáng xaõ hoäi ñoù laø nhu caàu ñaàu tö vaø
nhu caàu tieâu duøng.
 Ñaàu tö? Ñoù laø caùc doanh nghieäp muoán môû
roäng qui moâ saûn xuaát, muoán söû duïng coù
hieäu quaû nguoàn voán nhaøn roãi. Ñoù laø caùc
caù nhaân muoán kieám lôïi nhuaän töø ñoàng tieàn
tieát kieäm cuûa mình.
 Tieâu duøng vaøo nhöõng muïc ñích naøo? Caùc
doanh nghieäp, caù nhaân caàn tieàn ñeå phuïc vuï
cho caùc giao dòch cuûa mình nhö mua saém haøng
hoùa – dòch vuï, thanh toaùn coâng nôï, noäp thueá
10/15/08 hoaëc giaønh moät phaàn thu nhaäp baèng tieàn 12

cho muïc ñích döï phoøng nhöõng ruûi ro, nhöõng

 LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN
TEÄ
 Nhu caàu veà tieàn teä ñeå phuïc vuï
cho ñaàu tö seõ phuï thuoäc vaøo hai
nhaân toá:
 Laõi suaát tín duïng ngaân haøng
 Möùc lôïi nhuaän töø nhöõng hoaït
ñoäng ñaàu tö nhö saûn xuaát, kinh
doanh

10/15/08 13
 LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN
TEÄ
 Nhu caàu veà tieàn giaønh cho
tieâu duøng seõ phuï thuoäc vaøo
nhaân toá :
 Möùc thu nhaäp
 Giaù trò cuûa nhöõng hoaït ñoäng giao
dòch
 Laõi suaát tín duïng

10/15/08 14
 CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU
THOÂNG
 Caùc loaïi tieàn teä trong neàn kinh
teá hieän ñaïi
 Pheùp ño toång löôïng tieàn trong
neàn kinh teá hieän ñaïi
 Caùc chuû theå cung öùng tieàn
cho neàn kinh teá

10/15/08 15
CAÙC LOAÏI TIEÀN TEÄ TRONG NEÀN
KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI
 Tieàn coù quyeàn löïc cao
 Tieàn phaùp ñònh: caùc loaïi tieàn naøy
ñöôïc nhaø nöôùc thoáng nhaát phaùt
haønh vaø cho pheùp löu thoâng vôùi
meänh giaù ñöôïc in treân ñoàng tieàn
theo luaät ñònh.
 Tieàn gôûi khoâng kyø haïn hay caùc
khoaûn tieàn göûi treân caùc taøi
khoaûn thanh toaùn taïi caùc ngaân
haøng: coù quyeàn löïc cao nhöng tính
loûng thaáp hôn so vôùi tieàn phaùp
ñònh vì phaûi thoâng qua moät soá thuû
10/15/08 16
CAÙC LOAÏI TIEÀN TEÄ TRONG NEÀN
KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI
 Caùc loaïi tieàn taøi saûn
 Caùc loaïi tieàn göûi coù kyø haïn, ñem
laïi möùc sinh lôïi khaù oån ñònh cho
ngöôøi sôû höõu.
 Taøi khoaûn tieàn göûi ôû thò tröôøng
tieàn teä.
 Caùc chöùng töø nôï ngaén haïn, trung
haïn ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng
tieàn teä.
 Caùc loaïi tieàn taøi saûn khaùc

10/15/08 17
 PHEÙP ÑO TOÅNG LÖÔÏNG TIEÀN
TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI
Ngaân haøng trung öông moãi nöôùc, chòu traùch
nhieäm chính trong xaây döïng vaø thöïc thi chính
saùch tieàn teä laø phaûi bieát moät caùch chính
xaùc caùc thaønh phaàn cuûa löôïng tieàn cung
öùng vaøo löu thoâng seõ bao goàm caùc boä
phaän naøo ñeå coù theå döï baùo ñöôïc nhöõng
bieán ñoäng kinh teá cuõng nhö coù nhöõng bieän
phaùp ñieàu chænh hôïp lyù.
 ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån pheùp ño toång löôïng
tieàn ñöôïc ngaân haøng trung öông coâng boá
thoâng thöôøng goàm 3 khoái tieàn chính ñoù laø:
 Khoái M1: laø tieàn giao dòch
 Khoái M2: laø tieàn teä taøi saûn, goàm: M1;
caùc loaïi tieàn göûi coù kyø haïn loaïi nhoû;
10/15/08
tieàn göûi tieát kieäm; caùc chöùng töø nôï 18
ngaén haïn; tieàn göûi thò tröôøng tieàn teä
 CAÙC CHUÛ THEÅ CUNG ÖÙNG
TIEÀN CHO NEÀN KINH TEÁ
Caùc chuû theå cung tieàn goàm
 Ngaân haøng trung öông
 Caùc ngaân haøng trung gian
 Caùc chuû theå khaùc

10/15/08 19
 NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG

 Phaùt haønh qua keânh ngaân saùch

nhaø nöôùc.
 Phaùt haønh qua keânh tín duïng
 Phaùt haønh qua thò tröôøng môû
 Phaùt haønh qua thò tröôøng vaøng vaø
ngoaïi teä

10/15/08 20
 NGAÂN HAØNG TRUNG GIAN

Caùc ngaân haøng trung gian cung öùng

cho neàn kinh teá loaïi buùt teä thoâng
qua cô cheá tín duïng taïo tieàn.
Trong ñieàu kieän lyù töôûng, coâng
thöùc tính soá tieàn gôûi môû roäng
maø caû heä thoáng ngaân
Soá tieàn haøng Heä
göûi taïo soá
x
ra nhö sau: ban ñaàu taïo tieàn
Soá tieàn gôûi môû roäng =
Heä soá 1
taïo tieàn =
Trong ñoù: Tyû leä DTBB
10/15/08 21
 NGAÂN HAØNG TRUNG GIAN
Bảng toùm taéc quaù trình taïo tieàn cuûa
caùc ngaân haøng trung gian
Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: 10% (Đơn vị tính:
ñồng)
Teân Soá tieàn gôûi Soá tieàn Soá tieàn coù
ngaân nhaän ñöôïc döï tröõ theå cho vay
haøng baét buoäc ra toái ña

A 1.000 100 900

B 900 90 810
C 810 81 729
… … … …
Toång 10.000 1.000 9.000
coäng
10/15/08 22
 LAÏM PHAÙT

 KHAÙI NIEÄM VAØ PHAÂN LOAÏI

LAÏM PHAÙT
 NGUYEÂN NHAÂN DAÃN ÑEÁN LAÏM
PHAÙT
 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LAÏM PHAÙT
 NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP KIEÀM CHEÁ
LAÏM PHAÙT

10/15/08 23
 KHAÙI NIEÄM & PHAÂN LOAÏI
LAÏM PHAÙT
 Laïm phaùt laø moät phaïm truø
kinh teá khaùch quan phaùt sinh
töø cheá ñoä löu thoâng tieàn
giaáy. laø hieän töôïng tieàn trong
löu thoâng vöôït quaù nhu caàu
caàn thieát laøm cho chuùng bò
maát giaù, giaù caû cuûa haàu heát
caùc loaò haøng hoaù taêng leân
ñoàng loaït.
 Laïm phaùt coù nhöõng ñaëc tröng ñoù
laø:
10/15/08 24

 Hieän töôïng gia taêng quaù möùc cuûa

( tieáp theo)
 Phaân loaïi laïm phaùt:
 Laïm phaùt vöøa phaûi:Loaïi laïm
phaùt naøy xaûy ra khi giaù caû haøng
hoaù taêng chaäm ôû möùc ñoä moät
con soá haøng naêm ( döôùi 10% moät
naêm)
 - Laïm phaùt cao: Loaïi laïm phaùt
naøy xaûy ra khi giaù caû haøng hoaù
taêng ôû möùc ñoä 2 con soá haøng
naêm (töø 10% - 100% moät naêm).
 Sieâu laïm phaùt: Loaïi laïm phaùt
naøy xaûy ra khi giaù caû haøng hoaù
10/15/08 taêng ôû möùc ñoä 3 con soá haøng 25

naêm trôû leân.

( tieáp theo)
 Dieãn bieán laïm phaùt:
 Giai ñoaïn 1: ÔÛ giai ñoaïn naøy tyû leä
taêng giaù nhoû hôn tyû leä taêng
tröôûng tieàn teä. Moät boä phaän cuûa
khoái tieàn gia taêng veà cô baûn ñaùp
öùng nhu caàu löu thoâng tieàn teä cuûa
neàn kinh teá.
 Giai ñoaïn 2: ÔÛ giai ñoaïn naøy tyû leä
taêng giaù lôùn hôn tyû leä taêng
tröôûng tieàn teä,ø do laïm phaùt vôùi
tyû leä cao keùo daøi ñaõ laøm cho kinh
teá suy thoaùi, laøm cho khoái löôïng
10/15/08
tieàn phaùt haønh vöôït möùc khoái 26

löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng

 NGUYEÂN NHAÂN DAÃN ÑEÁN
LAÏM PHAÙT
 Laïm phaùt do
caàu keùo 1b. Nhu caàu
Bs
haøng hoaù
Khi neàn kinh teá Giaù caû
(P $) taêng

ñaït tôùi hay vöôït P1

E1

quaù saûn löôïng P0

1a.Gia
ù
taêng
tieàm naêng, E0 Bd1

vieäc taêng toång P2 2b. Giaù

giaûm E2 2a. Nhu
caàu
möùc caàu daãn Bd2 Bd0 haøng
hoaù
tôùi laïm phaùt giaûm
KL giaù trò haøng hoaù, (B $)

ñöôïc goïi laø laïm

phaùt do caàu
10/15/08 27

keùo hay laïm

 LAÏM PHAÙT DO CHI PHÍ ÑAÅY

 Khi chi phí saûn xuaát kinh doanh taêng

seõ ñaåy giaù caû taêng leân ngay caû
khi caùc yeáu toá saûn xuaát chöa
ñöôïc söû duïng ñaày ñuû, chuùng ta
goïi ñoù laø laïm phaùt do chi phí ñaåy:
 Tieàn löông taêng leân laø moät
nguyeân nhaân ñaåy chi phí taêng leân.
 Khuûng hoaûng veà nhieân lieäu,
nguyeân vaät lieäu cô baûn nhö daàu
moû, saét theùp… cuõng laøm cho giaù
caû.
10/15/08 28
LAÏM PHAÙT DO NHÖÕNG NGUYEÂN NHAÂN
LIEÂN QUAN ÑEÁN SÖÏ THIEÁU HUÏT MÖÙC
CUNG

 Khi neàn kinh teá Giaù

2a. Khaû naêng
Ls2
caû

ñaït ñeán möùc

cung hh giaûm
( i %)

toaøn duïng, Ls0

möùc cung haøng

i2
E2
Ls1

hoaù vaø dòch vuï i0 2b. LS taêng

E0

treân thò tröôøng 1b. LS giaûm

2a. Khaû naêng
cung hh taêng

coù khuynh
i1
E1

höôùng giaûm Ld

daàn, khoâng Löông haøng hoaù, (L $)

ñaùp toát nhu

caàu taêng leân
10/15/08 29

cuûa thò tröôøng,

TAÙC ÑOÄNG CUÛA LAÏM PHAÙT

 Taùc ñoäng phaân phoái laïi thu nhaäp

vaø cuûa caûi: khi laïm phaùt xaûy ra,
nhöõng ngöôøi coù taøi saûn, nhöõng ngöôøi
ñang vay nôï laø coù lôïi vì giaù caû caùc loaïi
taøi saûn noùi chung ñeàu taêng leân, coøn
giaù trò ñoàng tieàn thì giaûm xuoáng, ngöôïc
laïi.
 Taùc ñoäng ñeán phaùt trieån kinh teá
vaø vieäc laøm: ñieàu kieän neàn kinh teá
chöa ñaït ñeán möùc toøan duïng laïm phaùt
taêng leân thì thaát nghieäp giaûm xuoáng
vaø ngöôïc laïi.
 Caùc taùc ñoäng khaùc:

10/15/08 cô caáu neàn kinh teá deã bò maát caân ñoái 30
 tình traïng ñaàu cô, tích tröõ haønh hoùa
 NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP KIEÀM CHEÁ
LAÏM PHAÙT
 Nhöõng bieän phaùp caáp baùch:
 Bieän phaùp veà chính saùch taøi khoùa
 Bieän phaùp thaét chaët tieàn teä
 Bieän phaùp kieàm cheá giaù caû
 Bieäp phaùp ñoùng baêng löông vaø ñoùng
baêng giaù
 Bieän phaùp caûi caùch tieàn teä
 Nhöõng bieän phaùp chieán löôïc:
 Xaây döïng vaø thöïc hieän chieán löôïc phaùt
trieån kinh teá – xaõ hoäi ñuùng ñaén
 Soaùt xeùt thöôøng xuyeân chính saùch thu chi
cuûa nhaø nöôùc
 Thöïc hieän chieán löôïc thò tröôøng caïnh tranh
10/15/08
hoaøn toaøn 31