Professional Documents
Culture Documents
III. GARAIA
6. URTEA
21. ZENBAKIA
2006 AZAROA
Zuzendaria PIRINEOAK
TOMÁS PÉREZ Travesía entre los valles de Luchon y Benasque ..................................... 27
NATURA
Erredakzio Taldea
Aiako Harriko parke naturala .............................................................. 31
Alito Gracia
Eduardo Sánchez
Igor Lasa BTT
Iñaki Prieto Mintxatetik behera ............................................................................. 35
Iñaki Arrieta
José Franchés IRADOKIZUNAK
Jesús Hospitaler
J. I. Lete Seguridad en la montaña
Jesús Lertxundi Decálogo de un montañero............................................................. 38
Mikel Irasuegi
Mikel Otxoa ALBISTEAK
Ramón Sánchez
Aquí la biblioteca .............................................................................. 39
Txema Arenzana
Txingu Arrieta Berriak ............................................................................................. 40
Inaxio Lirio
Azaleko argazkia: Litoral de Jaizkibel (Iñaki Prieto)
Kontrazala: Valle de Gaztarrotz, Jaizkibel (Iñaki Prieto)
Laguntzaileak
Juani Zuloaga GURE ARTEAN aldizkarian idazlanak argitaratzeko arauak
Antxon Iruretagoiena
J. C. Jiménez de Aberásturi Maketazio lanak errazteko asmoz, gure aldizkarian argitaratzeko artikuluak bidaltzen
dizkiguten laguntzaileei, ondorengo arauak jarraitzea gomendatzen diegu:
1.- Idazlanak formato dijitalean ematea, CD zein diskete batean, baita DINA 4 kopia
D.L.: SS-61/96
batekin.
2.- Idazlanak izenburu bat izatea, nahi izanez gero azpiizenburu bat ere, baita
testuaren eta argazki bakoitzaren egilea azaltzea. Bestalde, ahal izanez
Boletin honetako artikuluek idazleen gero, aldizkariaren azala izan litekeen paisaia bat argazki bertikal batean
aurkeztea.
iritziak, soilik, adierazten dituzte.
3.- Argazkiak paperean diapositiban edo formato dijitalean aurkez daitezke. Azken
Argitaratzailearen aurretiko onarpenik hauek CD batean, JPG estensioarekin eta gutxienez 300 ppp-ko erresoluzioaz.
gabe, edozein artikuluren erabilera partziala
edo osoa, baimendua dago. 4.- Argazki bakoitza bere oina eta datarekin aurkeztea.
ERRENTERIATIK EIBARRERA
Luzio Egiguren
Eibarrerako kamiñuan
Despertadorrak jo orduko it zartu naiz,
Irukurutzeta tontorra argixa ixotu, ohetik alt xa eta hara!
zanguetako miña, hau bai dala bixa-
muna eta ez parranden ostekua. Beno,
armosua eiñbiot: ogixa, mantekilla ta
Andazarrateko iturriko ura hotzegia dago, zorionez mermeladia.
termoa ekarri dudala, bertan ura edateko moduko ten-
peraturan daukat. Bidea jarraitu eta Iturriotzeko bentan Zazpit’terdixak dira, gaur Gabon Gaba da, kalera
“arrautzak salgai” txartelak ongi etorria ematen dit. Nik urtet zian sekulako freskuria, zeropetik gradu bi, guan-
aldiz, lau piku eta txorixo puska ogiarekin, Zelatunerako tiak jant zita, forro bi ta burukua be. Loiolako elizaren
aldapa igotzeko zerbait alaia behar da-eta. ingurutik pronto alde eiñ, Diego Garciari animo emon
eta Azkoittixan sart zen naiz. Zapatua da, herriko
Zelatunen buelta eman eta gaurko bidea ikusten dut, plazan merkatariek goittik bera tapatuta, begixak bes-
Jaizkibel, Aiako Harria eta Urdaburu ezagunei “et zi terik ez jakuez ikusten ta halaxe dabiz euren postuak
arte” esaten diet, aurrera begira, mendebaldean muntat zen: laranjak, pipar gorrixak, t xoixuak, dana
Anbotok agurt zen nau. At sedena eta bazkalt zeko alkarrez eta izoztuta, Redios!
ordua irit si da: patata-tortilla eta “Flor de la Estepa”
polboroiak. Eguzkitan goxo-goxo nago, beste batek Azkoittixa pasa ta Urrategi auzora noia, zenbat ta gora-
dioen moduan “ederki gat xik”, baina gauza on guz- go, gero ta epelago, inbertsio termikua igartzen da.
tiak bezala plazer hau bukatu egiten da eta bidea Bederatzixak dira, beian dan-dana zurixa ikusten da,
zain daukat.
Ordu biak dira, GR 34 bidea utzita
Errezilera zuzenean jaisten naiz,
zangoak bero jartzen dira, behatzen
azkazalak ere bai. Herria zeharkatu
eta erreka aldera noa, berriz ere
itzalean nago eta zelaiak izozturik
zuri-zuriak dira. Landarrain errotan
Lapur-bentako bideaz galdetzen dut,
andreak bere musu-gorrian irriba-
rrea azalduta, nahastuta nagoela
esaten dit: izena Putzu-benta dela,
eta baietz!, bidea hau dela.
Urolako bailara
Putzu-bentan merienda: melokotoi-ore-
joiak. Orduak aurrera doaz eta ilundu
aurretik herrian egon nahi dut, beraz
GR 21 bidea hartu Urrestillarako
jaitsiera egiteko, Izarraitzeko babe-
sean Azpeitiko herria ikusten dut.
Beherantz eta prisaka ibiltzea ez
dut gustuko, zangoetako giharrak
Irukurutzeta tontorra
kexatzen dira-eta.
Arrateko bistak
Konturatu orduko Irukurut zetako
gañan nago, t xikitako usaiña har-
t zen dot, aurrean Arrateko parajiak,
ezkerrian Urkiolakuak, eskuman
Debako kostaldea, at zian eiñdako
bidia. Oiñ arte mendixan baka-
rrik, baña Karakate aldera juanda
mendigoizaliak agurtuz noia. Laister
Plaent xi (Soraluze) aldera jo biot;
parian, bailararen beste aldian,
Aingeru Guardako aldat sa ikusten
dot. Hau bizit za! Bajatu, barriro be
igot zeko.
Karakateko karreteria topat zen dot,
asfalto zikiña!. Baserrittar bati pre-
guntau eta kamiñu zarretik bialt zen
nau, pagadixan sartuta ta aldat sak
bult zatuta ant xint xiketan noia ezin
frenau. Baserri baten aurrean gazte
bat zuk gabon kantak eskint zian
dagoz. Barriro be asfaltutik ospa Karakate tontorra
Datuak
Mapak: “Izarrait z, Pagoeta, Ernio mendiak” Jaurlarit za eta “Eibar” 63-III M. Fomento
Ordutegia eta ibilbidea:
PATAGONIA
Txingu Arrieta
Chile y Argentina son países con un pasado convulso y semitapizadas de nieve. El viento es constante y son
en continuos enfrentamientos. Salvador Allende, Pinochet, muy pocos los afortunados que pueden escalarlas. Son
las Malvinas, las mujeres de la Plaza de Mayo, las famo- una golosa pero a la vez peligrosa tentación.
sas caceroladas por el derrumbe de la economía, etc.
Las nubes las tapan casi constantemente y el escalador
Hasta hace muy poco mantenían enfrentamientos se sitúa justo a sus pies, al acecho, confiando en que
bélicos por la defensa del territorio que, por lo visto, se abra ocasionalmente una ventana o periodo de buen
debido a una orografía desértica, laberíntica y remota, tiempo que, sin ninguna lógica ni previsión posible, de
no ha estado muy definido. vez en cuando se da.
Parece ser que, como reflejo de estas batallas, surgie- Para ser sinceros, cuando estuve por primera vez hace 3
ron unas montañas con aspecto guerrero, agresivas y años con intención de hacer el Fitz Roy o el Cerro Torre,
complicadas de escalar, pero muy atractivas a la vez. la primera sensación al verlo de cerca fue de miedo. Me
parecía que era demasiada montaña para mí y tenía la
Solo su nombre, Patagonia, es para los escaladores impresión de que había sobrevalorado mis cualidades.
sinónimo de gran respeto. Es un extenso territorio en su
mayoría cubierto por glaciares inhóspitos pero repletos Es todo muy vertical y los cambios bruscos de tiempo
de auténticas paredes verticales azotadas casi las 24 h. más el continuo viento hacen que te entre una congoja
del día por un fuerte viento y cubierto de nubes debido que desaparece cuando abandonas definitivamente el
a su situación entre el Pacífico y el Atlántico. Campo Base (C.B.).
Repartida entre Chile y Argentina, hay para todos los La estrategia es salir de madrugada para escalar sin
gustos. Para hacer trekking, está cada vez más prepa- parar unas jornadas de entre 15 y 30 horas, depen-
rada en cuanto a refugios e infraestructuras y es sin diendo de la vía elegida, ya que no hay opción de
lugar a dudas una joya de la naturaleza. Para los esca- vivaquear, debido a que el viento destroza las tiendas
ladores destaca lo más clásico: Fit z Roy y Cerro Torre y el buen tiempo es algo fugaz. De esa primera expe-
en Argentina y Torres del Paine en Chile. Hay mucho, riencia, volví tal y como le pasa a casi todo el mundo:
muchísimo todavía por explorar pero por diversas razo- no haces apenas nada, te tiras días y días en el C.B.
nes, esto es lo más clásico y “accesible”. durmiendo, comiendo, charlando, leyendo, riendo y
apenas haces algún intento frustrado pero vuelves atra-
Son impresionantes torres de un granito perfecto que pado por ese extraño encanto.
emergen en vertical y que durante parte del año están
Así que a los dos años volve-
mos al acecho y nos presenta-
mos ahora a probar fortuna en
tierras chilenas: Las Torres del
Paine. Es algo menos agresivo
aunque también me provoca-
ron ese inevitable respeto cuan-
do las vi. Intentaba hacerme
el valiente disimuladamente y
autoconvencerme de que esta-
ban al alcance de nuestro nivel
Fuimos varios amigos pero al
final, para lo que es la escalada
del Paine, nos quedamos sólo
dos ya que el resto desistió
afectado por esa especie de
respeto escénico o cosquilleo
que provoca su sola presencia.
Echaríamos de menos la simpa-
tía de Mikel Astibia y la tranqui-
lidad que transmite Txema, pero
no podemos negar que hace
Cerro Torre, zirrara ematen duen horietako bat, eta parez-pare falta cierto rodaje para que esto
En el nº 17 de nuestra revista (julio de 2005) tuvimos zabalenak bait dituzte eta gainera, nolabaiteko urrunta-
ocasión de leer el artículo “Jaizkibel, entre la protección suna eskaintzen digute, urbanizazio eta errepidez josiak
y la destrucción” de Leire y Estela Beteta. Aquel artículo egon ohi diren bailara eta behekaldeetatik (ingurune
se centraba, en buena medida, en la amenaza y los jendetsuetan batipat). Joera “primario” hau aztertuz,
entresijos del puerto exterior de Pasaia y en mostrar el mendirik bisitatuenak gehien ezagutu eta maite ditugunak
enorme valor natural de Jaizkibel, de cara a despertar direla ikusiko dugu, deigarriak izanagatik gure begirada
nuestra conciencia al respecto. El presente artículo erakartzen dutenak, kasu batzutan bere handitasuna-
sobre Jaizkibel intenta darle un enfoque diferente, sin rengatik urrundik ikus daitezkeelako, eta bestetan, bere
afán de “repetir” aquello que quedó muy bien explica- hurbiltasunarengatik ia egunero begi bistan ditugulako.
do, aunque ha sido inevitable hacerlo (muy someramen- Bigarren talde honetan dugu Jaizkibel Oarsoaldean edo
te) en ciertos aspectos. Se centra, principalmente, en la Bidasoaldean bizi garenok. Ziurrenik zuetako askori
descripción paisajística de este litoral y en despertar el ondorengo txango “primario” hau ezaguna egingo zaio-
interés de conocerlo recorriéndolo por dentro. Se dan la, “mañanera” modura sarritan egindakoa (baita zerbait
ideas sobre recorridos pero he evitado, deliberada- urrutixeago bizi direnei): goizean goiz etxetik oinez irten,
mente, “áridas” y largas descripciones (Si queréis infor- torreoietatik Jaizkibel gailurrera igo, bizkar guztia igaro
mación detallada, o el mismo mapa de este artículo, eta gero autobusez (edo hego isurialdeko pistetatik)
podéis pedirlo en la “soci”). etxera bazkaltzera bueltatu. Benetan txango zoragarria,
panoramikoa eta atsegina, eta hori gutxi baliz ere itsasoa
begi bistan dugularik. Zer gehiago nahi dugu?
Orain, utz dezagun une batez txip “primario” hau. Izan
ZER IKUSI, HURA EZAGUTU ere erraz ikusten diren mendietara bakarrik mugatzen du
gure horizontea (eta gure ezagupena). Gainera mendi
Sarritan, gune urbanoetatik ihesi egin nahi dugunean “handiagoen” atzekaldean (edo beheraxeago itzalean)
mendiruntz jo beharra izaten dugu. Behar hau asetzeko geratzen diren mendiak baztertzea dakar. Bazterketa
ordea, mendizaleon joerarik “primarioena” puntu altue- hau mendi baten barnean ere eragiten du, gailurrari
tara igotzea da, gailurrak eta bizkarrak alegia, leku- lehentasuna eman eta beste guztia ahaztuz. Uler deza-
rik interesgarrienak bilatuko ditugulakoan. Hau erraz gun goikaldeek ez dutela kasu guztitan lekurik interesga-
ulertzen da. Izan ere, gailurrek gehienetan panoramarik rriena izan beharrik, are gutxiago antenak eta “parke”
eolikoak (eta hauen pista-errepideak)
neurrigabeki zabaltzen ari diren garai
honetan. Batzutan, mendiaren oinetan
zokoratuta, begi bistatik kanpo geratzen
Azabaratzara iristen diren lekuak aurki ditzakegu. Hauetako
batzuk, isolamenduari esker, gailurrek
baino hobeto gorde dituzte beren altxo-
rrak. Irismen laburragoko paisaiak izan
arren xarmangarriak, bitxiak eta lilu-
ragarriak izan daitezke, eta noizbehin
tontorra bezain edo interesgarriagoak.
Honen adibide garbi bat dugu Jaizkibel,
konkretuki bere aurpegi ezkutua den
itsasertza, bertatik edo itsasotik bakar-
bakarrik ikus daitekeena.
it saslabarrek sekulako aniztasuna eskaint zen digute, m besterik ez dituen arren benetako harresia da, alde
18,5 km besterik ez duen kostalde honetan. Bere batetik it sasoraino eta bestetik 90 m baino baxuago
edertasunaren gakoa, alde batetik, bere orografia dauden ibarretara amilt zen bait da, guzti hau 2 eta 4
malkart sua da (sakanak, it saslabarrak, harkait zak, km arteko pasabide estu batean “harrapaturik”. Harresi
ert zak…), baina bereziki, haizearen erosioak “har- honek dakarren ondorio aipagarriena Jaizkibelgo it sa-
landu” dituen harkait zetako “bobedak”, “albeoloak” sert zaren isolamendua da, Donibane aldekoa batipat,
eta forma bihurri eta zirraragarriak, bere kolore gama mendebalde muturreko sarrera it saslabar it zelekin it xita
gorrizka (edo zurizka) biziekin batera; eta hau dena bait dago, sarbide posible guztiei oztopo orografiko
it saso hurbilaren xarma lagun dugularik handiak ezarriz.
Bestalde, Jaizkibel oso ezaguna eta ibilia den arren, Egungo landaret zari dagokionez azalerarik handiena
bere it sasert za (Donibane aldekoa batipat) askoz ezeza- t xilarra, otea eta irat zezko sastrakek betet zen dute,
gunagoa da, eskualdeko biztanle eta mendizaleent zat baserriei loturiko larreak eta konifera landaketa bat zuk
ere. Honen arrazoia bere orografia malkart sua da, iso- ere ikus daitezkeelarik. Izan ere, mendi hau estalt zen
lamendu berezia sort zen duena, baina baita eraikitako zuten jatorrizko basoek, sute guztien ondorioz, gune
errepidea oso goitik joan izana. Paradoxikoki, it saso- t xiki bat zuetan bakarrik iraun dute. Hala ere nabarme-
runt z dugun ikusmira bikainak bertara “erakart zen” na da azken urteotan, hegoaldeko isurialdean, espezie
du, baina bertaraino dugun gainbeherak eta it xurazko autoktonoak landuz egin den berreskurat ze ahalegina.
zailtasunak “urrundu” eta “izutu” egiten du.
Botanika aldetik ordea interes handiko zona da, mikro-
Hala ere, postalezko irudi eder eta ezagun hau gain- habitat ugari eta zenbait espezie endemiko bait dago.
dituz, esan beharra dago gauzarik basati eta harriga- Aipat zekoak dira Armeria euskadiensis eta zeinbait
rrienak behean ezkutaturik gerat zen direla, eta ikus irat ze tropikal.
daitekeena ez dela ia hautematen errepide edo bizkar
Bertako faunari buruz, aniztasuna da azpimarratu
urrunetik. Hori dela eta, ingurune harrigarri hau ezagu-
beharrekoa. Izan ere, it sas hegaztien migrazioa ikus-
tu eta gozat zeko it sasorunt z jeit si eta it saslabarretatik
teko leku aparta da. Halaber hegazti bit xiak ikus dai-
zehar jo beharra dago, ahal izanez gero egun garbi
tezke, baita zetazeoak ere. Era berean, aipagarria da
eta eguzkit su batean, bertan hait zek kolore sortarik
Gaztarrot z inguruan bizi den kaio kolonia bat.
aberat sena eskaint zen bait dute.
Geologia ikuspuntutik, Gipuzkoan interes geologikoa
Zorit xarrez (giza joera “primarioak” berreskuratuz),
duen gune bezala izendaturik dago Jaizkibel. Litologikoki
ikusi eta ezagut zen dena bakarrik miret s daiteke. Hori
hareharriz osaturiko mendia da. Bere ezaugarri nagusia
ongi asko dakite Pasaiako kanpo portua eraiki nahi
itsasertz guztian zehar haizearen erosioak hareharrian
dutenek. Horregatik kostalde hau hain ezezaguna iza-
sortu dituen forma eta kolore bitxiak dira.
tea aukera “aparta” iruditu zaie eta beren mesederako
erabili nahian dabilt za. Mehat xu tamalgarri honek Argi geratu da natur ikuspegi desberdinetatik Jaizkibelek
ingurune liluragarri hau erabat eta behin betirako eskaint zen duen aberastasuna. Orain ordea, gure ere-
sunt sit zea ekarriko luke. Aurreproiektuek it saslabarren mura joanez, mendizale “profanoa” erabat t xundit zen
3,5 km dinamitat zea aipat zen zuten, Tanbo eta duena bere it sasert zeko paisaia berezia da, hain
Gaztarrot z (Ixkiro) muturren artean,
teorikoki (hau da, “legalki”) “babestu
beharrekoa” lit zatekeen gune honetan.
Orain berriz, nork sinet s dezake portu- Ekialdeko Bantxa
irla bat it saslabarrak (baita fauna eta
landaret za) “kaltetu gabe” egin dai-
tekeenik? edo bestela kalte “minimo”
horiek “jasangarriak” izango direnik?
3. etapa:
Mendibururen eskultura ondoan (Jaizkibel
mendatetik hurbil) hasi eta Gaztarrotz
baserritik izen bereko bailarara jeitsi
ginen. Bertatik Leuta txabolara igo eta
berriz beheruntz jo genuen, Erentzin bai-
lararaino. Hemendik aurrera itsasertzetik
zehar Higerreko farora heldu ginen.
Etapa hau ezagunagoa zela eta jende
gut xiago bildu ginen, 30 pert sona.
Oraingoan eguraldia lagun genuelarik
ibilbidea oso at segina eta gustokoa suer-
tatu zen.
Azabarat za - Gaztarrot z
Azabaratza kala alga bilketa zona da
eta inguruetan hainbat txabola aurki
daiteke. Duela urte gutxi eraikitako pista
kaskar eta zatar bat ere honaino heltzen
da. Algak igotzeko erabiltzen zen poste
IT SASERT ZA HURBILETIK eta kable sistema zaharra ere ikus dai-
teke. Hemen kostaldea nabarmen leuntzen da eta
harrizko hondartza batetik ibil daiteke. Itsasoratzen
“Itsasertzeko ibilbideak” alde ezkutu hau ezagutzeko
diren 3 erreka eta bailara igaro ostean (denek txabolak
aukera ezinhobea eskaintzen du, Jaizkibel itsasertzetik
dituzte) Akerregi pitzadura handi eta ikusgarriak bidea
ahalik eta hurbilen zeharkatuz. Itsaslabarren lerro gorabe-
eragozten du. Bertatik igarotzea mendizale gehienentzat
heratsua jarraitzen du, aurrera egiteko beharrezkoa dena
zailegia denez oso goikaldetik saihesten duen zidorra
bakarrik urrunduz eta zoko zailenak soilik saihestuz.
erabili ohi da berriz ere harrizko hondartzara jeisteko.
Tximistakurratua izeneko hondartzatik zehar “harlan-
Pasai Donibane - Buenos Aires duzko” horma bitxi gehiago topatuko ditugu, baita pitza-
Itsasertz eder hau Pasai Donibanen hasten da, ezin era dura txiki eta polit bat. Hondartza Gaztarrotz muturrean
ikusgarriagoan, Jaizkibelek bere aurpegirik bortitzena amaitzen da, itsasoruntz erortzen den ebakidura bertikal
agertzen digularik. Arando Haundi muturretik gora eta ikusgarri batez. Oztopo honek bere ertzetik goruntz
Ekialdeko Bantxa deituriko ertz zorrotz eta malkartsua egitera behartzen du, hormaren giltzarria den zirrikitura-
altxatzen da, 250 metrorainoko itsaslabarrak itsasorai- ino. Bertatik jeitsiera aldapatsu eta zorabiagarri baten
no amiltzen direlarik. Ingurune latz honek ostean Gaztarrotz bailarara helduko gara.
itsasertzeko Ibilbidea goraxeago (Atalaia
faroan) hastera behartzen du, itsasoari
bizkar emanez eta ertzaren oinetik doan
zidor estu eta bihurri batek harkaitzen
Hondarribia aldeko kala bat
arteko korridore, zirrikitu eta erlaitzetatik
aurrera egiten duelarik. Mitxitxola (322)
muinoaren inguruan ertz zorrotzak goikal-
de zabal eta leun bilakatzen dira, baina
beheraxeago ezkutatuta geratzen diren
it saslabarrek lehen bezain kement suak
diraute.
RESUMEN
Tximistakurratua hondartza
15
Tximistakurratua hondartza
GURE LURRA
Gaztarrotz bailara
Mendebaldeko itsaslabarrak
16
Zapelarri, Lete eta Gaztarrotz baserrien artean
GURE LURRA
Gaztarrotz bailara
17
Paseo Ubarburu,
Ubarburu, 54
Polígono 27 - Mar tutene
Astigarraga
Astigarraga - Gipuzkoa
Precios especiales a
socios de
Urdaburu M.E.
ABAu borda urdaburu M. E.
45 pertsonentzat lekua
(literak, mantak, dutxak,
sukaldea, etb..)
Taldeak (ikastolak,
kirol elkarteak, etb....)
aurrez erreserba eginez
ATERPE SOZIALA
JUAN DE OLAZABAL, 23
Comidas preparadas
Charcuteria selecta
G • LIBURUAK
U
R • MAPAK
E • GIDAK
• MANUALAK
L • BIDEOAK
I
B
U URDABURU MENDIZALE
ELKARTEA
R
U
Juan de Olazábal, 23
T
E
G
I
A
METALISTERÍA
COBRE-LATÓN
Pº Ubarburu, 98 - local 8 (POL. 27 - MARTUTENE) • 20014 DONOSTIA
Oficinas: 943 47 36 69 • Almacén: 943 46 63 94 - 943 46 23 74
Fax: 943 46 45 21
EQUIPAMIENTO INTEGRAL DE OFICINAS MANPEL S.A.
• Mamparas, suelos técnicos y techos Ugaldea Industrialdea - Pab.11
• Mobiliario escolar y colectividades 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
Tel. 943 365 892 - Fax 943 371 686
• Mobiliario administrativo y dirección e-mail: manpel@manpel.com
www.manpel.com
GURE ARTEAN GURE LURRA
Datos:
Distancia: 12,5 km.
Desnivel: 750 m.
Mendibel, al fondo Irati Duración: 4h30-4h45
Recomendaciones: visitar el santuario de Salbatore
de Mendibe. Iglesia románica situada en el collado
del cordal Saroberri-Artxebal, muy cerca del côl de
Burdinkurutzeta. Y en el retorno Donibane Garatzi.
Entre los días 10-13 de agosto de este año 2006 Venasque (2.250 m.) es sin duda una de las ascen-
(de jueves a domingo) un grupo de 14 personas de siones de ese desnivel que mas fácil, rápida y cómo-
Urdaburu realizamos una travesía prácticamente circu- damente se pueden realizar en el Pirineo gracias a
lar, de las que están de moda ahora, entre el Hospicio los innumerables zigzags trazados en la pelada y
de Francia y el Albergue de Lys, ambos en el valle de empinada ladera.
Luchon. Han sido cuatro días muy interesantes –no digo
Salimos hacia las 14,00 horas con un sol de justicia,
inolvidables porque me doy cuenta que con el paso de
pero a media ascensión se incorporó esa niebla persis-
los años los recuerdos se difuminan bastante– realizan-
tente que, según los expertos del lugar se suele poner
do un recorrido que os animamos a hacerlo cuando
podáis. A los que después de leer este articulo, os entre en las laderas norte poco después del mediodía. Los
ese gusanillo de la envidia, nunca sana, os recomenda- días que nos tocó andar por estas laderas la tuvimos
mos visitar esta zona que aunque parece lejana, está a como desagradable compañera, aunque en la subida
un paso y cuyos paisajes, valles y picos no os dejarán al refugio nos ayudó evitándonos el fuerte sol inicial.
indiferentes. Una vez en el refugio nos impidió ver las panorámicas
que desde este punto se divisan y posteriormente nos
metería el frío en el cuerpo obligándonos a acostarnos
a una hora “europea”.
2ª etapa
Jabi Sáez de Eguílaz
• Refugio de Venasque -
Refugio de la Renclusa
Las chicas del grupo junto al Lac Bleu En el collado dejamos las mochilas a cargo de
Ane y en unos 50 minutos subimos al Salvaguardia
(2.738 m.), cima donde las vistas hacia la
Maladeta, el Aneto y el Valle de Benasque por un
lado, y hacia el Valle de Luchon por el otro son
1ª etapa impresionantes. Volviendo al collado nos dirigimos
tranquilamente hacia el refugio de La Renclusa (2.140
m.) haciendo una parada para comer en la laguna
• Hospicio de Francia - de Villamorta y pasando por el Forau de Aigüalluts.
Refugio de Venasque Este lugar es donde las aguas del glaciar del Aneto
se desvían de su curso natural para resurgir en el
El primer día lo ocupamos entre el viaje, dejar un valle de Aran como uno de los nacederos del río
coche en el Albergue de Lys (donde terminaríamos Garona, que terminará desembocando en Burdeos.
al cabo de los 4 días) y la ascensión al Refugio Recomendamos una visita al renovado refugio de la
de Venasque. Esta subida de 850 metros entre el Renclusa, todavía en obras, donde nos dieron una
Hospicio de Francia (1.385 m.) y el Refugio de opípara cena y también un abundante desayuno.
• Refugio de Maupas -
Valle de Lys
3ª etapa
El cuarto día con la información que nos había propor-
• Refugio de la Renclusa - cionado la guardesa del refugio, cambiamos el plan y
Refugio de Maupas desde el excelente mirador situado a 20 m. del refugio,
descendimos, al principio con un poco de dificultad,
El tercero es el día duro de la travesía, pues si bien hacia el circo de Crabioles. El recorrido nos confirmó
se comienza bajando cómodamente del refugio de la que la difusa línea que se aprecia entre el refugio y la
Renclusa (2.140 m.) al Hospital de Benasque (1.760 chabola de pastores del otro lado del circo es un camino
m.), la posterior ascensión al collado de Port Vieil muy bonito que se puede realizar sin dificultad en un
(2.684 m.) es de las que hacen afición. Así como el entorno totalmente salvaje coronado por unos cuantos
de Benasque es un collado muy transitado, por éste tresmiles. Esto nos hizo cambiar las previsiones y bajar
pasa muy poca gente y de hecho encontrar información tomando este camino hasta alcanzar la parte superior
sobre el entorno resulta complicado. del Valle de Lys, al otro lado del circo.
El recorrido hacia el refugio de Maupas se realiza por La senda continúa descendiendo, pasa por las antiguas
un camino que bordea los lagos Port Vieil, Charles y Bleu minas de Crabioles y al internarse en el bosque sigue
por un entorno espectacular y salvaje que no pudimos bajando por un camino sabiamente trazado hasta
la espectacular cascada del Infierno. Con el
premio de unos cuantos hongos recogidos al
borde del camino, seguimos descendiendo
bajo la sombra del bosque de hayedo-abetal
hasta el Albergue de Lys, donde teníamos el
Alito Gracia
Tomás Aierbe
1
32
Tomás Aierbe NATURA
Tomás Aierbe
tat interesdunak daude. Hauen artean
azalerari begiratuta nagusienak par-
keko pagadi (Oianleku, Añarbe) eta
hariztiak (Añarbe, Endara) dira. Hauez
gain, badira 2 landare, 3 ornogabe,
2 arrain mota, 2 ugaztun mota eta 26
hegazti mota (bertan umat zen dutenak
gehi migrat zaileak), Europa mailan inte-
resa dutenak.
Badira parkean lehen aipatutako basoz
gain beste leku aipagarri bat zuk espezie
bereziei babesa eskaint zen dietenak.
Esate baterako, hasieran esan dugun
moduan, parkeak erliebe konplexua
du eta errekastoz josia dago, gainera
it sasoa hain gertu egonik eta iturrieta-
tik it sasora desnibel handia pasat zen 6
duenez ur salto ugari dituzten erreka
Tomás Aierbe
33
NATURA
Tomás Aierbe
oso indar gutxi xahutu baita orain arte eta orain ere
ez gehiegi esango nuke. Ikerketak aurrera egiten duten
heinean katalogoak osatzen doaz. Eginkizun horre-
tan martxan daude hainbat proiektu eta egitasmo.
Egitasmoen artean egun indarrean dauden arteko nagu-
siena Europak kofinantzatzen duen LIFE-proiektua da.
Honen babesean, parkean zehar, sortu dira hurrengo
4 urteetan burutzeko hainbat ekintza, betiere habita-
tak kontserbazio egokian mantentzeko helburuarekin.
Hauen artean aipagarriak dira lursailen erosketak edo
permutak, etekin ekonomikoari begiratzen ez dion baso-
kudeaketa (8. argazkia), basoen birsorkuntza naturala
(9. argazkia), basoetan erreketan eta larretan burutzeko
fauna, flora eta habitatari buruzko ikerketak etab.
Habitata, fauna eta floraren kudeaketaz gain erabilera
publiko eta hezkunt zarako planak ere badira parkean.
bertako parajeak eta naturaren aberastasunak jendeari
eta bisitariei azalt zeko (harrera et xea, panelak, seinali-
zazioa, balizazioa etab.)
Beraz, esan genezake helburua finkaturik dagoela
baina jomuga honek badituela oztopoak. Bat zuk
8
Tomás Aierbe
10
34
GURE ARTEAN BTT
Iparraldeko lainoak
T xirrinda bult zatuz aldapan gora, damutu ezkero at zera egitekotan aldapan gora ere izanik, telefono mugikorra-
rent zako koberturarik gabe, art zain guziak herrira jait sita gu han bakar bakarrik, hodeiak noiz irent siko gaituzten
begiratuz, nekatuta, ordubiak pasa ezkero bidearekin kezkatuta, nekatuta berriro, eta horrela ere ondo pasat zeak,
ba du meritua.
SEGURIDAD EN MONTAÑA
Decálogo de un montañero
• No vayas solo a la montaña; el número idóneo es • Consigue una adecuada preparación física y
de tres personas. técnica.
• Planifica el itinerario de acuerdo con las condi- • Aprende a utilizar la brújula y el mapa.
ciones que presenta la montaña (nieve, hielo…)
y teniendo en cuenta tus condiciones físicas y • Adecúa la vestimenta al medio ambiente: proté-
técnicas. gete del frío, del sol, del viento.
• Consulta los servicios meteorológicos y nivoló- • Come en pausas regulares alimentos energé-
gicos. Con ellos, adapta tu itinerario o renuncia ticos y ligeros durante el esfuerzo. Bebe agua
a él si fuere necesario. abundante.
• Informa al menos a una persona del itinerario • No bebas alcohol ni ingieras otras drogas.
previsto y del horario aproximado de regreso.
• Aprende los primeros auxilios básicos. Lleva un
• No tengas prisa cuando estés en la montaña. pequeño botiquín en la mochila.
Extrema las precauciones durante el descenso.
Recuerda que lo importante es regresar. • Conoce y pon en marcha, cuando se requiera, las
normas existentes para la alarma y el socorro en
caso de accidente. Lleva en la mochila un listado
de los números de teléfono de los Grupos de
Salvamento y un mínimo de material de socorro:
cordino, vagas, mosquetones.
FEDERA ZAITEZ
AQUÍ LA BIBLIOTECA
Iñaki Prieto
ESCALADA:
➢ “Roca caliente en los Pirineos. Volumen II”.
Obra de Luis Alfonso y Xavier Buxó y la editorial
Supercrack Edicions, describe las vías de escalada
de las zonas de Cavallers, Travessani y Estany Llong
BERRIAK
URDABURU & COMÈTE
Aurreko urteetan bezala, (zazpi doaz honezkero) aur-
ten ere Urdaburuk “Red Comete” ibilaldia, Ciboure-tik
Oiart zunera (Tolare jatet xera) doana, antolat zen parte
hartu du irailaren 9 eta 10ean, Sokoako hilerria, Urrugne,
Bidegain-berri baserria, Bidasoa ibaia (San Miguel) edo
Sarobe bezelako leku enblematikoetatik pasatuz.
Urtero bezela, aurten ere antolat zaileek, merezidunei
sariak (t xapelak) banatu dizkiete. Aurten, beste bat zuren
artean, Urdaburu Mendizale Elkarteari egokitu zaio,
Bidasoa aldetik honunt zako zatia antolat zeagatik, Mikel
Irasueguik, elkarteko ordezkari bezela, jaso zuen saria Mikel Irasuegui recibe la txapela de “Comète“ en representación
edo hobe esanda buruan ezarri zion Benat Castet-ek. de Urdaburu
Cementerio de Ciboure