Dfrimi dhe muzika

Dfrimi sht nj term i ndrlikuar dhe koncept i keqkuptuar. Vall far kuptojm me fjaln dfrim? A nnkupton muzikn, kngn apo dika tjetr? Rreth ktyre shtjeve, do t diskutojm n rrjeshtat e mposhtm. far na argton neve sot, far e argtonte t drguarin e Zotit a.s dhe shokt e tij? Si dfreheshin ata? far prdornin pr t'u dfryer dhe pr t'u argtuar? A dfrenin si dfrejm ne sot?

Vall si e konceptojn t rinjt dhe t rejat tona sot dfrimin dhe argtimin? A sht koncept i drejt, koncepti q t rinjt e sotm kan pr dfrimin? Vall ky lloj dfrimi dhe argtimi, a formon breza t prgjegjshm dhe t aft pr t mbartur mesazhin islam tek popujt e tjer? Pyetja:"far t argton?" sht nj pyetje e rndsishme, mbi t ciln duhet t mendoj do njeri. Secili prej nesh krkojm dika e cila na lumturon dhe na fal knaqsi..

Kt pyetje ia kam drejtuar t afrmve t mi. Kur e pyeta t parin se cila sht ajo gj q t argton dhe t fal knaqsi, ai m tha:"Kur shoh skuadrn time t zemrs t shnoj gola." I dyti m tha:"Kur dgjoj kng dhe muzik." I treti m tha:"Kur i shrbej prindrve." I katrti:"Kur dgjoj zilen e celularit." I pesti:"Kur fal namaz nate dhe kur lexoj Kuran." Njerzit, ashtu si jan t ndryshm, kan t ndryshme dhe shijet dhe format e argtimit dhe t dfrimit. Por, kush konsiderohet dfrim dhe argtim i vrtet dhe si mund t argtohet njeriu me at q i plqen?

Jusuf Islam, sht nj emr shum i njohur nga t gjith. Emri i tij ka qen Cat Stevens. Ai ka qen nga kngtart e rock-ut. Asokohe ai luante n kitar dhe ka qen shum i famshm. M von, ai bhet musliman dhe ndrron dhe emrin, n Jusuf Islam. Ilahit e tij jan t njohura nga t gjith ne, nprmjet t cilave ai synon t prcjell frymn e tolerancs, zemrgjersis dhe drejtsis t mesazhit islam. Jusuf Islam u kthye nga nj kngtar rock-u ku fitonte miliona, n nj ftues pr n rrugn e Zotit. Ai ka ngritur shum shkolla islame n Britani, n Europ dhe n Amerik. Ai ka nj aktivitet t admirueshm n fushn edukative dhe arsimore, t cilat i ka shfrytzuar pr t'u shrbyer muslimanve. Vall far e argtonte dhe dfrente Jusuf Islamin kur njihej me emrin Cat Stevens dhe far e argton at sot?

Ajo q e dfrente para islamit, ishte kitara dhe kngt e tij, kurse ajo q e dfren sot sht ndrtimi i shkollave dhe arsimimi i fmijve musliman. Kshtu, shohim q n nj etap t caktuar, njeriu sht i dhn pas nj lloj argtimi dhe dfrimi t caktuar. N nj mosh tjetr, ai ndryshon dhe dfrehet me dika tjetr. Nj kngtar i njohur, thot:"Nj dit, m ftoi nj nga shokt e mi fetar t shkojm t falemi n Qabe. Ishte muaji i Ramazanit dhe prjetonim dhjet ditt e fundit t tij. Namazi q do t falnim n Qabe, ishte ai i nats, q falej pasmesnate. Ai m tha:"A vjen sonte me mua t falim vetm dy rekate n Qabe?"

Un asokohe, dilja me shokt e mi dhe e kalonim natn duke i rn kitars, duke knduar dhe duke dfryer. At nat q u ftova t falem n Qabe, u thash shokve:"M prisni se nuk do t vonohem!" Kshtu, t dy shkuam n xhami dhe filluam t falemi. Imami n ato aste filloi t lexoj suren Rahman dhe disa ajete t caktuara i prsriste m shum se nj her. Ajeti q m bri m shum prshtypje dhe m preku ishte:" (Atje do t ket) hyri syzeza npr tenda." (Rahman, 72)

Teksa dgjoja kt ajet t prsritej, nuk e kuptoja far po m ndodh nga brenda. Isha shum i emocionuar dhe i prekur nga kto ajete. Emocionet mi shtonte m shum fakti, se duke u marr me muzik dhe kng, i kuptoja mir intonacionet dhe zrin melodioz t imamit. Pas namazit, pyeta mbi kuptimin e atyre ajeteve dhe shoku im mi shpjegoi, gj e cila ma shtoi dhe m shum besimin. Ato ishin astet kur un ndryshova mnyrn e t argtuarit."

Sa her q prmendet dfrimi dhe argtimi, ne na shkon mendja menjher tek muzika dhe knga. Por, a sht i kufizuar dfrimi dhe argtimi vetm n kng dhe muzik? Besoj se t gjith jemi t nj mendjeje, se dika e till nuk sht e vrtet. Njeriu mund t argtohet duke shikuar, dgjuar, shijuar, nuhatur etj... Vetm prekjen, shkenctart nuk e kan llogaritur tek format e argtimit. Njeriu duke par dika t bukur, argtohet dhe ndjen knaqsi. Ndonjher lexon ose dgjon nj ajet t caktuar dhe emocionohet dhe ndjen knaqsi. Ndonjher tjetr shijon nj lloj ushqimi dhe knaqet. Ashtu si knaqen dhe dfrehen njerz t tjer me harame dhe gjra t liga. Dikush mund t konsumoj alkol dhe drog dhe t dfrehet, por ky lloj dfrimi sht haram

Veshi, duke dgjuar disa zra dhe melodi t caktuara reagon, ndjen knaqsi dhe argtohet. Ai krkon q nj z i till t jet i vazhdueshm, pasi i fal knaqsi dhe dfrim. Ajo q mbetet t sqarohet, sht nse ky z ishte zri i kngs dhe muziks, i leximit t Kuranit, i kndimit t nj ilahie t bukur etj... Gjithka sa prmendm jan lloje argtimesh, dfrimi dhe knaqsie. Prandaj, Profeti a.s thot:"Kush nuk e kndon Kuranin, nuk sht prej nesh." Nga ky hadith, kuptojm q kndimi me z i Kuranit, i fal dgjuesit knaqsi. Indiant e Ameriks, kishin nj lloj t veant krcimi, t cilin e bnin si adhurim t zotave t tyre. Ve ksaj, ky krcim shrbente edhe pr t'i argtuar dhe dfryer.

do popull ka format dhe metodat e tij pr t'u dfryer dhe pr t'u argtuar. Japonezt kan format e tyre, anglezt po ashtu, shoqrit muslimane kan metodat e tyre me t cilat gzohen dhe dfrehen etj... do popull dfrehet dhe argtohet sipas mnyrs s tij, por koncepti i argtimit dhe dfrimit ndryshon nga nj popull tek nj tjetr. Si e konceptonin shokt e Profetit a.s dfrimin dhe argtimin? Bilali Zoti qoft i knaqur me t n momentet e fundit t jets s tij, n astet e vdekjes dshmonte pr her t fundit "Esh-hedu en la ilahe il-lallah, ve enne Muhameden abduhu ve resuluhu". Rreth tij, qndronin shokt, t afrmit dhe e shoqja, e cila her pas her pshertinte dhe thoshte:"Ah e mjera un 'fatkeqsi po m bie!" Por Bilali ia ktheu:"Mos thuaj ashtu, por thuaj:"Oh 'gzim! Nesr do t takohem me Muhamedin a.s dhe shokt e tij."

Shohim q Bilali kishte nj koncept t ndryshm t hares dhe gzimit. Pr t, gzim i madh dhe knaqsi ishte t takohesh me Profetin a.s dhe shokt e tij. Koncepti i knaqsis dhe dfrimit pr t, nuk ishte festivali i kngs apo do lloj aktiviteti tjetr i ngjashm. Ne kemi haruar t dfrejm dhe gzojm sipas konceptit t Bilalit. Dfrimin dhe haren ne e prdorim vetm kur kemi festa, mbrmje artistike, koncertet e kngs etj... Sot nuk na shkon ndr mend t gzojm dhe festojm, duke takuar t dashurin e Zotit, profetin Muhamed a.s dhe shokt e tij. Le t'a prdorim fjaln dfrej dhe gzoj, si nj koncept m i gjr se ai q prdorim sot. Le t'a konceptojm dfrimin dhe gzimin, ashtu si e konceptonte Bilali.

Nj her, isha duke ecur n nj rrug dhe para meja dallova nj grup t rinjsh t cilt kndonin, krcenin dhe nxirrnin zra t uditshm. Ajo q m shokoi ishin fjalt banale q dilnin nga goja e ktyre t rinjve. Un iu afrova t rinjve dhe i pyeta:"far po bni kshtu?" Ata m than:"Po kndojm." Un i pyeta:"E far kngsh qenkan kto q prmbajn fjal kaq banale dhe t ulta?!" Ata m than:"A nuk e njeh filan kngtar?! Kjo sht nj nga kngt e tij." I shokuar, vazhdova rrugn duke menduar me vete: Nse ky brez do t rritet me kng t tilla, kjo do t thot q shkatrrimi i shoqrive tona arabe, shqiptare dhe islame sht i afrt.

Nse m par i kritikonim kngt q kndoheshin, edhe pse fjalt e tyre ishin pozitive, t bukura dhe me kuptim, sot n ditt tona kndohen kng me prmbajtje banale dhe q kngtaret u ngjajn m shum prostitutave dhe grave t liga. Vall far edukate marrin ato djem dhe vajza, t cilt rriten duke dgjuar do dit kng me prmbajtje t till? Si mund t miredukohen, kur dgjojn kudo dhe kurdo kng degjeneruese? Padyshim q do t edukohen me kng banale, pamje pornografike, ambjente degjerneruese etj...

A mund t jen prgjegjs pr umetin e tyre dhe a mund t'a mbartin amanetin dhe mesazhin hyjnor pr tek popujt e tjer? Nj brez i till, i edukuar me kt art degjenerues, do t jet brez pa pik vullneti dhe vendosmrie, pa nj objektiv n jet dhe i pakarakter. Ai nuk do t njoh gj tjetr prve krcimit, ulrimave dhe duartrokitjeve. Nj ndr ndodhit q prsritet shpesh, sht se nj i ri tetmbdhjet vjear ishte duke udhtuar me makin dhe njkohsisht kishte ngritur zrin e kasetofonit n fund.

Papritur makina e tij prplaset dhe pak para se t vdes, ai prsriste fjalt e fundit q kishte dgjuar nga knga. Kto ishin fjalt me t cilat ai ndahej nga kjo bot. N vend q t'a mbyllte jetn duke shqiptur shehadetin, ai kndonte kng dashurie. Nuk ka njeri q t mos doj t dfrehet dhe argtohet. Por sht e rndsishme t zgjedh mnyrn dhe format e duhura. Ne duhet t kemi nj koncept t qart mbi dfrimin.

Nj her, Abdullah ibnu Mesudi, teksa ecte n nj rrugic, dgjoi zrin e nj kngtari me emrin Zadan. T gjith e njihnin at pr zrin e bukur, saq njerzit dilnin n penxhere pr t'a dgjuar. Kur e dgjoi Ibnu Mesudi, i tha dikujt q kishte n krah:"Sa z i bukur, po t'a prdorte n leximin e Kuranit!" dhe vazhdoi rrugn. Njerzit filluan t'i transmetojn nga njri tek tjetri kto fjal, derisa i ran n vesh kngtarit. Me t dgjuar fjalt e Ibnu Mesudit, ai mori mandolinn e tij dhe e theu. M pas u nis pr tek Ibnu Mesudi t cilin e prqafoi fort duke qar. Ai i krkoi Ibnu Mesudit t'i msoj Kuranin dhe shkencat fetare. Ibnu Mesudi pranoi dhe pr nj koh t shkurtr, Zadani u b nga dijetart e qytetit t tij.

Si dhe me far dfrehej i drguari i Zotit? Mua m trhoqi vmendjen nj hadith i Profetit a.s, n t cilin prmenden format me t cilat argtohej dhe dfrehej i drguari i Zotit. Hadithi prmend tre gjra, t cilat e knaqnin dhe e argtonin Profetin a.s. Thot Profeti a.s n kt hadith:"Nga kjo bot, tre gjra m falin knaqsi: Grat, parfumet dhe namazi, i cili sht knaqsia e syve t mi." Prsa i prket grave, kjo sht tregues q edhe pse profet dhe i drguar nga Zoti, n fund t fundit ai ishte njeri. Parfumet, jan tregues i pastrtis, hijeshis dhe aroms s mir. Kurse namazi, si e thot edhe ai vet, sht knaqsia e syve t tij. Ai dfrehej dhe knaqej duke falur namaz, ashtu si dfrehej edhe duke lexuar Kuran. Profeti Muhamed a.s sht nj shkoll, e cila na mson si t dfrejm dhe argtohemi n jet dhe cilat jan gjrat me t cilat duhet t argtohemi.

Mnyra m e mir pr nj besimtar q t argtohet dhe knaqet, sht duke i qar hallet Zotit t madhruar me prkushtim dhe prulje, duke lexuar Kuran sidomos n ort e vona t nats dhe duke u falur. Njeriu sht nj krijes e krijuar nga uji dhe dheu i toks. Gjat lutjeve dhe namazit, pjesa e tij toksore trhiqet nga toka, kurse shpirti i tij q i prket qiellit, ngrihet n lartsit e universit, ku i flet Zotit dhe krijuesit t tij. Kshtu, njeriu ndihet i lumtur dhe i qet, pasi ka kontaktuar me Zotin e gjithpushtetshm. Imam Bakilani, radhitej ndr dijetart dhe njohsit m t mir t gjuhs, retoriks, usul-it dhe fikhut. Halifeja musliman e drgoi at si prfaqsues t dijetarve musliman, me qllim q t debatoj me mbretin romak dhe njerzit me t ditur t tij.

Me t arritur, filluan diskutimet dhe debatet mes tij dhe dijetarve t mbretit romak. Debati ishte shum i nxeht, megjithat Bakilani arriti t'i mund dhe t triumfoj n do fush. Mbreti romak u mendou si mund t deprtonte n zemrn e dijetarit musliman. N fund, u bind se vetm me an t muziks do i fitonte zemrn. Ai vet kishte shpikur nj vegl t re muzikore, zrat muzikor dhe notat e s cils e linin njeriun pa mend n kok. Kur e solln kt vegl dhe mbreti romak dha urdhr t'i binin, imam Bakilani u emocionua fillimisht dhe u dha pas saj. Ndrkoh, i erdhi n mendje nj mendim mbi mnyrn si t'a largonte vmendjen nga ajo melodi. Ai au gishtin me dika t mpreht dhe u angazhua me dhimbjen q i shkaktonte gishti, duke injoruar zrat melodioz. Kur prfundoi muzika, mbreti romak u kthye nga imam Bakilani, t cilin e gjeti t angazhuar. Ai i tha:"Me far po merresh?" Imam Bakilani i tha:"Fillova t merrem me gishtin e ar." Mbreti romak i tha:"Ti qenke i ditur dhe i zgjuar."

Kjo ndodhi, konfirmon dhe nj her faktin se muzika ndikon n psikologjin e njeriut dhe e largon at nga angazhimet e rndsishme. Zoti i madhruar na ka krijuar pr nj qllim dhe mision fisnik, pr t qen mkmbs n tok. T dfrehesh dhe argtohesh nuk ka asgj t keqe, por far lloj dfrimi do t zgjedhim. T dgjosh zra t bukur, nuk ka gj t keqe, por kto duhen zgjedhur. Arabt, n t kaluarn argtoheshin duke recituar poezi. N nj studim q kam lexuar, thuhej se popujt arab sot argtohen m s shumti duke dgjuar muzik dhe kng. Sipas ktij studimi, nj arab harxhon m shum koh duke dgjuar muzik, se 'harxhon n pun dhe projekte fitimprurse. N nj studim tjetr perndimor rreth japonezve thoshte se japonezt argtohen me pun. Sipas studimit, 10 % e japonezve vdisnin do vit, pr shkak t puns s teprt. A e dini sa pushojn japonezt do vit......?

Tek ne, pushimet e shkollave jan tre muaj, kurse administrata shtetrore dhe sektori privat nj muaj ose dy. Disa shoqri e kan pushim gjith vitin, pasi nuk kan pun. Kurse japonezt marrim pushim vjetor vetm nj jav. Madje, pr t marr kt jav pushim, ata prdorin lloj-lloj marifetesh. Qeveria japoneze ka nxjerr nj urdhr, sipas t cilit ort e puns n jav, nga dyzet e katr or do t ulen n dyzet e dy or. Megjithat, asnj nga japonezt nuk e ka respektuar kt orar t ri dhe vazhdojn t punojn dyzet e katr or. Vall a do e liroj dfrimi Palestinn nga ifutt? A do e lartsoj kt umet, q ka shekuj q vuan? A do na shptoj nga problemet shoqrore, politike dhe edukative? Ne nuk jemi kundr argtimit, ne jemi kundr argtimit me haram dhe q na bn brez pa personalitet dhe t paprgjegjshm. Ne duam nj lloj argtimi i cili i forcon marrdhniet tona me Zotin, Profetin a.s dhe me njri-tjetrin.

Ashtu si preket dhe ndikohet njeriu nga argtimi dhe dfrimi, edhe sendet dhe jofrymort ndikohen. Nj her, Profeti a.s ndodhej mbi malin Uhud, i cili papritur filloi t dridhet. Profeti a.s, i tha:"Ndalo Uhud! Ndalo se ke sipr nj profet, nj t besueshm dhe dy dshmor." Thon dijetart:"Dridhjet dhe lkundjet e malit, nuk ishin zemrate, por ishin knaqsie dhe qetsie." Kshtu, t gjith dfrehen, argtohen dhe kan nevoj pr gzim dhe hare. Si njeriu, kafsht dhe sendet. do njeri ka format e tij t argtimit. Thot Zoti n Kuranin famlart:"Me t vrtet, me prkujtimin e Zotit qetsohen zemrat." N kt ajet, Zoti prmend gjn m me ndikim n qetsimin e zemrave dhe faljen e knaqsis. Kurani famlart, sht metoda m e mir pr t qetsuar veten dhe zemrn.

N fund, paqja e Zotit qoft mbi ju!