Anna Ma ewska Gr.

III

Podstawowe narz dzia i funkcje aplikacji graficznych do obrbki grafiki rastrowej w archeologii

By mwi o obrbce obrazu rastrowego na potrzeby archeologii, a co za tym idzie o mo liwo ciach programw graficznych do tego przeznaczonych, nale a oby najpierw wyja ni sam termin grafiki rastrowej. Raster, bo mi dzy innymi tak nazywa si obraz powsta y w grafice rastrowej, to nic innego jak obraz z o ony z wielu drobnych punktw, ktrych liczba, niezale nie od jego skalowania, pozostaje sta a, co prowadzi do powstawania charakterystycznych ,,schodkw . Jest to chyba najbardziej oczywista cecha rastrw (przede wszystkim dla laikw tej dziedziny), ale bynajmniej nie jedyna. Nawi zuj c do tematu pracy, zastanawia mo e znaczenie pozornie tak niedoskona ego rodzaju grafiki dla nauki, jak jest archeologia, a przede wszystkim dla jej dokumentacji. Ot w dobie digitalizacji wszelkiego typu dokumentw i rde , od rycin pocz wszy, przez plany, mapy, schematy, rysunki, diapozytywy, negatywy, na pe nych publikacjach sko czywszy, mo liwo utrwalenia dokumentacji archeologicznej w pami ci komputera ma niebagatelne znaczenie. Grafik rastrow stosuje si przede wszystkim do przeniesienia na ekran monitora za pomoc skanera dokumentacji terenowej wykonanej tuszem na kalce, czy te do obrbki zdj b d cych uzupe nieniem tej e dokumentacji (np. dokonywania retuszu). Jak ju zosta o wspomniane, podstawow rzecz charakteryzuj c grafik rastrow jest utrata jako ci przy skalowaniu, czy powi kszaniu lub pomniejszaniu obiektu. Obraz rastrowy sk ada si z okre lonej liczby pikseli, ktre przy zmianach jego wielko ci s odpowiednio powi kszane lub pomniejszane. Przy powi kszeniu skutkuje to efektem ,,schodkw , natomiast przy pomniejszeniu utrat jako ci. Co wi cej, to w a nie ta grafika s u y do obrbki zdj , czy innych realistycznych obrazw (grafika wektorowa si do tego nie nadaje z prostego powodu obs uguje jedynie kszta ty geometryczne takie jak krzywe czy poligony, a nie piksele, z ktrych sk adaj si takie obrazy). Ponadto, w obrazach rastrowych kolorystyk uzyskuje si poprzez ustanowienie parametru RGB (skrt dla Red, Green, Blue czerwony, zielony, blue) dla ka dego jednego piksela, jednak programy graficzne umo liwiaj u ytkownikowi nieco prostsze operowanie tymi parametrami automatycznie zmieniaj je
1

dla ca ego obrazu. W przypadku, gdy obraz jest czarno-bia y, ka dy piksel jest definiowany za pomoc kodu binarnego, czyli 0 dla bieli i 1 dla czerni. Nast pn rzecz wa n w grafice rastrowej jest jej jako , uzale niona w du ym stopniu od ilo ci bitw przypadaj cych na ka dy piksel. Bitw najcz ciej spotyka si 1, 8, 16, 24, 32 i 48. W a nie od nazwy tych jednostek powsta o okre lnie mapy bitowej, jaka tworzy si w obrazie rastrowym. W przypadku tylko jednego bitu przypadaj cego na piksel, jest to obraz z o ony z bia ych i czarnych punktw. 8 bitw na piksel daje 256 kolorw, co oznacza, e jest to najodpowiedniejsza ilo dla grafiki czarno-bia ej, gdzie 256 odcieni szaro ci jest wystarczaj c skal do dok adnego oddania obrazu. Rwnie przy 256 kolorach mo na ju pokusi si o przedstawienie jakiego barwnego obiektu, jednak bez porwnania lepsze rezultaty uzyskuje si pracuj c z kolorem 16- (kolorem pe nym), czy 24-bitowym (kolorem wiernym). Kolor 32- i 48-bitowy spotyka si g wnie w zastosowaniach profesjonalnych, gdy mwi c o palecie barw nale y rwnie wskaza bezpo rednie jej prze o enie na ilo pami ci operacyjnej RAM do obs ugi takich obrazw. Im wi ksza paleta i im wi kszy obraz, z jakim pracujemy, tym wi cej RAMu do jego obs ugi potrzeba (powi zana z tym jest rwnie karta graficzna, jak i procesor), a co za tym idzie, tym wi ksze s wymagania sprz towe, tote kolor 32- i 48-bitowy stosuje si przede wszystkim na profesjonalnym, przystosowanym do tego sprz cie. Absolutnie podstawowym programem do obrbki grafiki jest wszystkim u ytkownikom komputera znany Paint. W swojej podstawowej wersji oferuje narz dzia takie jak: regulowanej grubo ci p dzel, wa ek do zamalowywania wi kszych powierzchni, swobodne kre lenie krzywych za pomoc myszy, narz dzia do tworzenia prostych i r norakich wielok tw, wype nienie narysowanych obiektw, palet barw i deseni, czy funkcje przerzucania, obracania, pochylania oraz oczywi cie zapis wykonanej pracy w r nych formatach. Spo rd bardziej zaawansowanych programw warto wyr ni trzy najpowszechniejsze: Corel Photo-Paint X5, Adobe Photoshop (CS5) komercyjne oraz GIMP 2.7.1 open source. Poza tymi najbardziej podstawowymi funkcjami, jakie oferuje nam Paint, s one poszerzone o wiele innych opcji, takich jak np. retusz obrazu, praca z wydzielonymi cz ciami obrazu w niemal dowolnym przybli eniu, du o wi ksze mo liwo ci korygowania wszelkiego rodzaju parametrw od wielko ci i kszta tu p dzla, czy innego narz dzia do rysowania, po precyzyjne ustawienie nat enia danej barwy. Dla u ytkownika o niewielkiej wiedzy na temat grafiki komputerowej programy te nieco r ni si przede wszystkim interfejsem u ytkownika, gdy w swoich podstawowych narz dziach i funkcjach s do siebie bardzo zbli one. Po uko czeniu pracy z obrazem rastrowej pozostaje jeszcze kwestia zapisu gotowej pracy. Programy graficzne oferuj wiele formatw, ktre mo na podzieli na wiele sposobw. Jednym z wyr nianych podzia w jest ten ze wzgl du na ekonomi zapisu. Jedne formaty dokonuj zapisu obrazu skompresowanego, przez co ich waga na dysku twardym jest mniejsza, ale i jako zapisanej grafiki spada. Drugie natomiast nie oszcz dzaj na
2

szczeg ach czy rozmiarze obrazu, ale za to zajmuj du o miejsca i wymagaj wi cej RAMu. Do pierwszej grupy, spo rd najpopularniejszych formatw, zaliczamy JPG/JPEG, PCX, GIF, do drugiej za BMP, TIFF, RAW, DNG. Wybr jako ci zapisu nale y do nas wszystko zale y od tego, co jest priorytetem wielko , czy jako .

Bibliografia: 1. D bkowski J., Grafika komputerowa w j zyku java teoria praktyka, Wyd. CCNS, Krakw 2006 2. Jason van Gumster, Robert Shimonski, ,,GIMP Biblia , Wyd. Helion, 2011 3. Anna Owczarz-Dadan, ,,Photoshop CS5 PL , Wyd. Helion, 2011 4. www.wikipedia.org 5. www.corel.wodip.opole.pl 6. www.is.umk.pl 7. http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/corel/rysunek/rysunek.htm 8. http://docs.gimp.org/pl/ 9. http://encyklopedia.helion.pl/ 10. http://www.gobart.pl/ps_start.php 11. http://www.webphotoshop.pl/index.php?go=photoshop 12. http://zsppksiaz.republika.pl/Ekursy/Corel/Pliki/Program.html i