MEDIAE ET INFIM^E L A T I N I T A T I S

TOMUS VIII.

SIGLJ3 BENEDICTINORUM :

Praeponitur vocabulis de novo additis. Prseponitur explicationibus quibus aut apertius Cangii sententia explanatur, aut emendatur opinio. [ ] Includuntur quae in ipsum textum Cangii inserta sunt.
SIGL^E EDITIONIS DIDOTIAN^E :

* [*] ** [c]

Additamenta CARPENTEEII separatim posita. Additamenta CABPENTERII Cangiano textui inserta. Voces novae quae in hac editione accesserunt. Additamenta Editoris suis locis inserta. lis quae sunt Adelungii subjectum ADEL.
SIGL.E NOSTRJE EDITIONIS :

* Additamenta Editoris suis locis inserta. lis quae sunt DIEFENBAGHI subjectum DIEF. lis quae sunt ALOISII FRATI, Eq. Biblioth. municip. Bonon. Praef., subjectum FR.

GLOSSARIUM
DOMINO DU CANGE
AUCTUM

A M O N A C H I S O R D I N I S S. B E N E D I C T I
CUM SUPPLEMENTS INTEGRIS

D. P. C A R P E N T E R I I
ADELUNGII, ALIORUM, SUISQUE DIGESSIT

G. A. L. H E N S C H E L
SEQUUNTUR

GLOSSARIUM GALLICUM, TABULE, INDICES AUCTORUM ET RERUM, DISSERTATION

EDITIO NOVA aucta pluribus verbis aliorum scriptorum
A

Leopold FAVRE Membre de la Socit de 1'Histoire de France et correspondant de la Socie^ des Antiquaires de France.

TOMUS OCTAVUS TZ

NIORT L. FAVRE, I M P R I M E U R - D I T E U R
1887

TOUS DIGITS

GLOSSARIUM
MEDIAE ET INFDLE LATINITAm

T
TAB
T. LITERA numeralis, quae 160. designat. Unde versus:
T quoque centenos et sexaginta tenebit. Seu, ut habet Ugutio:
T centumque colit, cum sexaginta bicornis.

TAB
paulatim combiberet, ut scribit Laui-entius lib. 4. Polymathiae 111. n. 5. 1 TABALDUS. Vide mox in Tabardum. T TABANUM, Bpitfa, in Glossis Lat. Gr. Alise Gr:Lat. : Bpi, Tebanum. 1 T A B A N U S , Gallice Taon. Vide Tubas 1. T TABARDATA TUNICA. Vide Tabardum. 1 TABARDILII, Pustulae- pestilentes apud Hispanos. Acta S. Ferdinand! Regis Castellae, torn. 7. Maii pag. 375: Con-. flictatus cum pestilenti ac maculosa febri, quam Peteccias Itali, Tabardilios autem vacant Hispani. * Tabardillo, Acad. Hisp. in Diction. Morbus vel febris tabifica, a Latino Tabes.

que est T et C mutatio, etiam apud Latinos.

^ TAAGIUM, male pro Kaagium seu Caagium, Tributum pro fluviorum portubus quos nostri Quais yocant, exsolvendum. Litterae Pbilippi Pulchri Fr. Regis ann. 1309. torn. 2. Ordinat. pag. 159 : Essarum (malim Escarum) nostrum dictse villse parabitur et ponetur in tali statu, quod dicti mercatores abaque solutione Taagii poterunt suas deneriatas et mercaturas bono modo onerare et exonerare de die et de node. Vide Caiagium in Caya, et Kaagium suo loco.

T cum duobus punctis suprapositis 11. TAEJE, Mutiss, in Glossis Isid. LeTABARDUM, TABARDUS, Tunica, seu iriterdum pro millesimo numero, interdum pro nongentesimo sumi in In- gendum est: Tabani, muscas. Papias : Sagum militare, Anglis Tabard. BoxTab strumentis Aragonicis et Nayarricis, leo anus, animal modicum armentis acu- hornius in Lexico Cambro-Britannic9 : permoleslum; idem asylum observat Hieronym. Blanca in Com- vulgo dicitur. Melius inoestrus,: Asilus, Tabar, tunica longa, chlamys, toga. HisMS. ment. Rerum Aragon. pag. 617. 647. quern Grseci oistrum, Rustici Tabanum pani Tavardo dicunt, Itali Tabarro. Candidus Monachus in Vita Eigili Abb. Vide Historiam Pinnatensem pag. 269. dicunt. Plinius lib. 11. cap. 18. -et Ambrosium Moralem in Corduba dam aculeus in ore, ut Asilo, sive Quibus- Fuldens. apud Browerum : Marquardus Tabano Abbas per Decanum cseterosque Prselatos pag. 130. 1 T, pro D scribi, aut vicissim, jam did placet. Adde Virgilium Georg. lib. 3. ssepe monitus, ut in ipsorum maxime prssItalis et dictum est in D, ut et D pro Th. passim v. 147. Gloss. TafanoGall. Tavano, Gall. sentia, non nisi in cuculla, vel cappa apLat. Sangerman. : pareret, respondebat, suum esse Taapud Germanos. Septentnonalibus popu- Taon. barda, seu toga, et, qua libeat, veste uti. lis familiares sunt mutationes litera- labanus, Taon, une mousche. Concilium Budense ann. 1279. cap. 2 : | 2. TAB.ffi, Pelles Libycse, quibus thoxum T, Z, et C, ut annotat Schilterus in Glossario Teutonico. Notissima quo- racomachos tegebant, ne lana pluvias Permittimus autem fPrselatisJ quod pos\ vni

T in superscriptione cantilenss, trahere vel tenere debere testatur. Notkerus Balbulus Opuse. Quid singulas literas significant in superscript, cantil. Vide A. T Nomini militis appositum, ipsum in bello superstitem esse signabat. Paulus Diacon. de Notis literar.

Eidem literse si recta linea superaddatur, 160. millia significat.

* Caagii legitur in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 176. unde exscriptae sunt eae Literse.

TAB
sint habere mantellos rotundas, sive Tabarda, longitudinis moderates. Charta Fundationis Hospitalis London, de 1singspittel ann. 1331 : Quilibet deb. Presbyteris dicti Hospitalis habeat unam ro6am integram, videlicet tunicam, supertunicam, longum -Tabardum, et cffipucium. Statuta Hospitalis S. Juliani, ifl Additament. ad Matth. Paris pag. 104^: fimtres Sacerdotes dicli Hospitalis f.untc, supertunica, Tabardo et capucio i$g]ricoloris... utantur. Occurrit pr33t*e# 'jn Statutis Synodalibus Siffredi A/cfrje'p. Coloniensis ann. 1280. cap. &* Joannis Episcopi Leodiensis et Niqolei Episcopi Andegav. ann. 1264. st^&9. in Ooncilio Ravennensi ann. J3J4.cap. 10. in alio Ravennensi ana>.l?U7". cap. 4. Toletano ann. 1824. cap%.2'[Adde Statuta Massil. lib. 2. crfp, 80. | 2. Anecdota Marten, torn. 4.,col.'-250. 485. 727. 794. 855. Statuta ,fiCcl.*Suession. ann. 1404. apud eumd,/Marten. torn. 8. Ampl. Collect. cof.15^6-. etc.] <> *"i>a*llium, penula, nostris Tabart et JTflf&arde; diversae pro variis locis formes. qAcad. Hisp. in Diction. : Tabardo, casa*con ancho y largo, con las mangas bobas. Acad. Cruse. : Tabarro, mantello. Nostris interdum brevioris pallii genus, quod ad renes tantum descendebat. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Renones a renibus dicuntur, Gallice Tabart, quia usque ad renes contingunt. Unde Midlag, quod medio cruri tenus, Anglis dicitur. Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 238: Lequel s'efforca de ferir de son coustel ledit Aymeri parmi le corps, et de fait I'en feri parmi une Tabarde qu'il avoit vestue. Alias ann. 1389. in Reg. 136. ch. 139 : Icellui Chabace osta et devesti son Tabart ou mantel; et apres ce qu'il ot laissie sondit Tabart ou mantel sur une fenestre, etc. Tribart, in Lit. remiss, ann. 1445. ex Reg. 176. ch. 54 : Icellui Nicaise lira son coustel hors de sa gaigne, qu'il avoit mis dessus son Tribart, etc. Hinc Tabberdarii vocantur Aggregati collegio Reginae Oxonii, quod Tabardum pro veste habeant, in Glossar. ad calcem Operum Chaucerii ad v. Jacket. Ejusdem originis, sed alterius notionis, videtur vox Tabardiaus, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1:
Ces pullentes qui si se fardent, Et qui affublent les hardiaus, Font les plus sages, Tabardiaus.

TAB
Ne escrins estoit mie huche, Ne Tabars, houche d'autre part.

TAB

Id est, ex sapientibus imprudentes.

1 TABARRUS, Eadem notione. Statuta Placentiae fol. 81 : Item de aliquo mantello sive Tabarro sive gamerro drapi integri, etc. Ibidem : Et si de cendah fuerit inforalus ipse mantellus sive Tabarrus, etc.] Boccacius : Andatasene al soppidiano, ne trasse il Tabarro, e diello al cherico. T TABARTUM. Statuta Eccl. Reatinse apud Marten, torn. 8. Ampl. Collect, col. 1497 : Indulgemus tamen quod tempore pluviae incedentes (Clerici) possint uti Tabartis decentis coloris et formas.] Henr. de Knyghton ann. 1295 : Dederantque signum inter se ut sic suos mutuo cognoscerent in congressu cum Anglicis, ut Scotus dicer et Anglice Tabart, alter responderet Surcote. et e converse. Balduinus de Condato MS. :
Et boin Tahart, si que ne mente, Sons dras, linges et chaucemente.

Vetus Poema de Vulpe Rege coronato MS.:

qui rationes conflcit, data et accepta referensin tabulas, Sidonib lib. 4. Epist. Ita TajAiiaptov hac notione usurparunt 11 : Habens eum consiliarium in judiciis, Nicetas in Cod. Barbaro-Grseco, in Ma- vicarium in Ecclesiis, Tabellarium in nuele lib. 4. num. 2. ubi Codex alius tributis, etc. Quidam praeferunt TabulaxXa[/.u8<x praefert, et Codinus de Offic. rium. Vide Tabula 9. TABELLIO, Qui contractuum et testacap. 3. n. 4. TABALDUS. Statuta Collegii Navarraei mentorum instrumenta conscribebat, Paris, apud Launoium in Historia ejus- in lege 1. Cod. Th. de Crimine falsi (9, dem Collegii: Omnes habeant habitus, 19.), et alibi passim in utroque Cod. videlicet Tabaldos, seu houssias longas de [Tabellio, qui talia instrumenta conscribruneta nigra. Occurrit ibi semel ac pserit, in Additione 3. ad Capitularia iterum. cap. 56. 'Ay6pato<;, jj.ovtx6;, in Gl. Lat. 1 TAPARDUM. Tapardo yel toga, vel qua Gr. et Gr. Lat.] Tabellionum etiam melibeat veste uti, in Actis S. Bonifacii minit Firmicus Mathes. lib. 6. cap. 2. Arch. torn. 1. Jun. pag. 459. V. sup. in lib. 8. cap. 28. [Matth. Paris in Henrico Tabardum. III: Quoniam Tabellionum usus in regno T TAUBARDUM. Inquisitio MS. pro Ca- Angliae non habetur, propter quod magis nonisatione S. Yvonis: Palafredus erat ad sigilla authentica credi est necesse; ut in una navi, coopertus ante vultutn de eorum copia facilius habeatur, statutum uno Taubardo propter aquae periculum. est, ut sigillum habeant non solum Archie* TABARUM, Eadem notione. Vita B. piscopi et Episcopi, sed etiam Officiales, Goberti torn. 4. Aug. pag. 383. col. 1: item Abbates , Priores , etc. Frequens Assumens ergo sibi ornamenta aurigas, mentio est Tabellionum in Edictis Renobilitati militiss dissona, videlicet Taba- gum nostrorum , in Consuetudinibus rum dilanialum, etc. municipalibus laudatis in Glossario Ju* TABBARDUM, Eodem intellectu. Con- ris Gallici v. Tabellions et alibi. Tabelstit. Carmelit. MSS.. part. 1. rubr. 14: lio vocatur, eo quod sit portator tabellaHabeant (semifratres) habitum distinctum rum, inquit Isidorus lio. 9. Orig. cap. ab aliis fratribus, tunicas scilicet griseas 4. ubi Tabellionem minus bene confunusque ad mediam tybiam, et Tabbardurn dit cum Tabellario.] [** Vide Glossar. griseum sive album, et capucia nigra, vel med. Graecit. voce TageXXiwv, col. 1517. ejusdem panni separata. et Savin. Histor. Jur. Roman, med. | TABARDATA TUNICA. Statuta Gui-temp. torn. 1. cap. 2.116. et cap. 6.1140.] donis Abb. Crassensis ann. 1377. apud * Tabellio minor est Tabulario, in NoStephanotium torn. 10. Fragm. MSS. vel. 44. Consule ibi notas Gothofredi. pag. 205 : Item statuimus et ordinatnus, Distinguitur saepius a notario, qui pro quod monachi nostri de csetero cucullas scriba, vulgo Greffier, baud infrequenfieri faciant regulares et honest as, quibus ter usurpatur, ut observat Hevinus in utantur, prout decet, non manticatas seu Aresta parlam. Brit. Fayni torn. 2. pag. etiam Tabardatas, hoc est, instar Tabar- 50. inter Addit. T TABELLIONALE SIGNUM, Subscriptio dorum laicorum concinnatas. Alium loTabelli9nis, quae juridice fldem faciat. cum vide in Rodundellus. | TABAYLHO, Mappa longior, eademCopies signis Tabellionalibus munitae, in qu33 Longeria. Inventarium Eccl. Aus- Processu de B. Petro de Luxemburgo ciensis ann. 1360: Uno chalone, una torn. 1. Julii pag. 606. 1 TABELLIONARE, Tabulas rite etjuxta mappa, uno Tabaylhone sive longeria. * Idem quod Tobalia. Vide in Toacula. formam praescriptam describere, Tabellioner, in Consuet. Senon. art. 248. Sta* TABBARDUM, TABBERDARII. Vid& tuta Monasterii S. Claudii ann. 1448. supra in Tabardum. f TABELERIUS , Tympanista. Leges pag. 87: Litterss per Notaries publicos Palatinae Jacobi II. Regis Majoric. in collationentur, et post collationem TabelActis SS. Junii torn. 3. pag. xxvn : Or- lionentur. Tabellionata cedula, in Scripto dinatnus quod in nostra curia mimi de- ann. 1395. apud Acherium torn. 6. Spicil. beant esse quinque, quorum duo sint tu- pag. 131. bicinatores et tertius sit Tabelerius; ad 1 TABELLIONATUS, Offlcium Tabellioquorum spectet officium, quod semper nis, in Edicto Philippi Pulchri Regis nobis publice comedentibus, in principio Franc, ann. 1304. torn. 1. Ordinat. Reg. tubicinent et Tabelerius suum officium pag. 418. et 419. in Edicto Caroli Regensimul cum eis exerceat. Melius Tabula- tis ann. 1357. torn. 3. pag. 180. in Syrius, vel potius Taburarius diceretur a nodo Pergami ann. 1311. apud Murator. Tabur : quodtvide. torn. 9. col. 547. in Schedula ann. 1587. 1 TABELETUM, Pugillares, Gall. Ta- apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. blettes. Obituarium MS. Ecclesiae Morin. ag. 328. etc. Tabellionage, in Edicto fol. 35: Decantabitur.... collecta, quas haallico ejusd. Caroli Regentis ann. 1356. betur in Tabeleto, in quo sunt conscriptae ibid. pag. 129. et 136. Edicto Joannis collectse. Franc. Reg. ann. 1360. ibid. pag. 439. 1 TABELLA PASGHALIS, Notae chrono- etc. Alias Tabellionage dicitur Jus Tabellogicas cereo Paschali affixas. Vide Ce- lionem instituendi, ut in Consuet. Casreus Paschalis. trinovi art. 11. Blesensi art. 17. et 20. TABELLA PYTAGORICA. Vide Sortes 1 TABELLULA, Tabula, axis. ElmhaSanctorum in Sors 2. mus in Vita Henrici V. Regis Angl. cap. TABELLARIUM, Sedes, vel acervus ta- 100. pag. 183 : Aderat mox diclus Capitabular um, vel locus, ubi tabulae servantur. neus, apertaque porticu, et Tabellula ulUgutio [et Joan, de Janua. Pro Pluteo tra fossata protensa, ccepit ultra porticum seu loculamentis librorum, nostris vulgo super Tabellulam ipsam cum praefato Tablettes accipitur in Tabulario S. Vic- milite habere colloquium ; ires vero viri, toris Massil.: Tenentur reparari et sus- quos secum miles adduxerat, finem Tatineri quatuor Tabellaria in Capitulo bellulae, ne de facili levaretur, conserdicti monasterii ad tenendum libros neces- vabant. saria, et tabulae et graffia ad scribendum 1 TABELLUM, vel TABELLUS, Idem necessaria.] quod infra Tabula 5. Ferricus de Clu1 TABELLARIUS, Latinis Nuncius, per- niaco Tornac. Episc. in Conflrmatione ferens tabulas seu literas, ut notum Capituli Canonicorum Middelburg. ann. est; Publicus scriba, Johanni de Janua; 1480. apud Mirffium torn. 2. pag. 1343. n.

TAB

TAB

TAB

17 : Item provideant dicti Cantor et Cano- antecessoribus ejus Francorum regibus cipalis Normannise MS. 1. parte: L'anici de Tabello in choro, quo singuli Ca- concessam. Taberna ad vinum vendendum mende de cette maniere de action est appelle Tavernage, et est pour refrener et nonici, Capellani et Habituati ecclesiss dicitur in Ch. ann. 1123. ibid. pour oster la convoitise des Taverniers. | 2. TABERNA, Area seu capsa e tabusciant suum turnum in ministerio divino, L'amende del Tavernage fut eslablie par tarn pro Missis, Horis, Lectionibus, Gra- lis ligneis compacta. Vide Zaberna. 3. TABERNA, Domus, habitatio. An- Voutrage de leur vente, afin que le comdualibus et Responsoriis legendis et cantandis, ne multiplex indistinctio confu- nal. Placent. ad ann. 1444. apud Mura- mun peuple ne fust greve. Paulo aliter tor. torn. 20. Script. Ital. col. 886: Socie- in edita cap. 16. Editio vero Latina : sionem facial. | TABELLUS, TABLELLUS, Tabula mi-tas Antonii Sicci.... debellavit et depras- Hujusmodi satisfactionis emenda Tabernor. Inventar. S. Gapellae Paris, ann. datus fuit Tabernam seu hospitium Do- nagium nuncupatur, qu& ad refrxnationem cupiditatis tabernariorum, ne ex1363. ex Bibl. Reg. : Item duo Tabelli mus de Rocho. 1 TABERNAGLARIUS, Qui tabernacula cessu venditionis eorum populus gravareconjuncti ad invicem ornati gemmis. Aliud incerti anni : Item quidam Tablelli conflcit. : Quo est colleg. Tabernaclario- tur, fuit a principibus instituta. Charta in quibus sunt plures reliquiae ornati rum, in Veteri Inscript. apud Gruterum Fulconis Comitis Andegavensis ann. 1010. pro fundatione Abbatise Bellilocengemmis :.... et sunt dicti Tablelli a longis pag. 642. n. 8. et Fabrettum pag. 42. 1 TABERNACULARE, Habitare. Conci- sis juxta Lochas : Consuetudinarios autemporibus dissipali. Vide Tabula 14. et lium Armenorum ann. 1342. art. 2. apud tem suos, ubicumque vina sua posuerint, Tabulelus. TABENTUM, Lapis cabernatus, (sic) in Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 316 : sequentur, et Tabernagium habebunt, et Verbum caro factum est et Tabernacula- non solum infra alodium, sed etiam extra Glossario Longobardico S. Germani per circuitum, et vendas de omnibus, quss Paris ex Glossis. An ex caverna erutus ? vit in nobis. TABERNACULARH, Qui Tabernacula ad mercatum pertinent. Tabularium Fis* Tabernatus, baud scio an melitis, in curant in castris, Gallis Fourriers. Pe- canense ann. 1260. fol. 51: Et quod hovet. Glossar. ex God. reg. 7613. * TABERENA TRICHARIA, pro Taberna, trus Blesensis Epist. 14: Curritur ad mines mei de feodo loricse mese, debent Locus, ubi alea luditur. Stat. Avenion. meretrices et Tabernacularios curiales, ut reddere Abbati Tabernagium, etc. Hujus ann. 1243. cap. 64. ex Cod. reg. 4659: inquiratur ab eis, quo Princeps profec- etiana mentio habetur in Charta Gerardi Comitis Ruscinonensis ann. 1162. et Addentes huic statute, quod nee pater vel turus sit. 1. TABERNACULUM, pro Taberna, usur- apud Brittonum pag. 36. v. [Extenta mater pro ludo filii vel Taberena tricharia, nee ipse filius, nee res ipsorum pas- pat Lex 10. Cod. Theod. de Episcop. jurium Comitis Sabaudise ann. 1309. (16, 2.): Qusestus, quos ex Tabernaculis torn. 1. Hist, Dalphin. pag. 86. col. 2: sive obligari. Vide in Tricare. Item habet ibidem Dominus Tabernagium 1. TABERNA, Jus, seu facultas ha- et ergasteriis colligunt. bendi tabernam in villa. Orig. Muren2. TABERNACULUM, Ciborium, seu et gridagium, quss valent ad firmam petsisMonast.pag. 41: Dues Tabernse debent pars altaris, ubi reponitur Pyxis in qua annum, ut nunc, quatuor libras ; et domihie esse, una vini, altera cerevisise. [Privi- sacra Eucharistia asservatur. [Gall. Ta- nus debet traders et administrare exemlegia civitatis Friburg. ann. 1337. apud bernacle.] Statuta Synodalia Odonis plar mensurarum et etiam mensuras. Ludewig. torn. 6. pag. 42: Quod in eis- Episcopi Parisiensis, de Presbyteris : Ubi Tabernagium non est mulcta pro dem villis et etiam aliis a dicta civitate Ita sunt negligentes, quod nondum ha-* fraude, sed tributum pro facultate vini infra milliare circumferentialiter situatis bent pyxidem eburneam, nee tabernacu- distrahendi domino solutum. Vide ibid, non debet haberi Taberna aliqua, nee lum, ubi reservetur cum honore Corpus pag. 77. Vide Taberniaticum.] aliquis operarius nocivus civitati, sicut Domini. Charta Joannis Archiepiscopi *2. TABERNAGIUM, Tributum, quod pistores, etc.] Capuani ann. 1301: Item vas unum, quod pro facultate vini distrahendi a quoTABERNA BANNALIS, Ad quam venire dicitur Tabernaculum de argento, cum cumque, etiam non tabernario, domino tenentur, qui intra bannum, seu feudum cascia sua. [Inventar. S. Gapellae Paris, solvitur. Charta Hugon. episc. Autiss. domini manent, si quidem iis ad earn ann. 1376. ex Bibl. Reg.: Quaedam cupa ann. 1202. inter Instr. torn. 12. Gall. divertere sit animus. Charta Adalbero- auri, ubi reconditum est sanctum sacra- Christ, col. 146 : A quibusdam etiam burnis Episcopi Metensis apud Meurissium men turn, una cum Tabernaculo argenti gensibus, a nobis vel praedecessoribus nospag. 309: Nee non ad victualia quoti- deaurato suspensum tribus cathenis ar- tris non emancipatis, habebamus jus exidiana fratribus comparanda, eis per to- gent eis. Aliud vernaculum: La coupe gendi singulos sextarios pro singulis mo* tum annum bannalem Tabernam in ipsa d'or et le Tabernacle d'argent dore a in. diis vini ab eis venditis, quas consuetudo villa, officialism nostrorum omni prorsus chaesnes d'argent.] Vide Provinciale Tabernagium vocabatur. Charta ann. remola molestia. Charta Stephani Epis- Eccl. Cantuar. lib. 3. tit. 26. Durandum 1330. in Reg. 3. Armor, gener. part. 2. pag. vj : Item cum prasdicti Rostangnus copi ejusdem Ecclesiae ibid. pag. 416 : lib. 1. Ration, cap. 2. et 3. etc. Relatum est, quod bannum totius villas, et |3. TABERNACULUM, Feretrum, capu- et Poncius tenerentur solvere TabernaTabernse, et forum, et furni, specialiter lus, Cercueil. C9mputus ann. 1333. et gium dido nobili domino Giraudo de vino, et indominicate ad Ecclesiam vestram seqq. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 284 : quod vendebant in temporibus banni. Alia pertinerent. Pro ejusmodi vero tabernis Item, octo magistris, qui fecerunt Taber- ann. 1332. inter Probat. torn. 1. Hist. pensitabatur nescio quid a tenentibus. naculum quondam domini Andreas, xvii. Burg. pag. 531: Prior S. Johannis de Tabularium Prioratus de Domina in sol. Vienn. Item magistris, qui fecerunt Sinemuris in Auxeto dicatur habere certum Tabernagium in villa et castro de Delphinatu ch. 210: Mansus de la Ca- sepulcrum ipsius, x. sol. pella.... per messiones medietatem taschas * 4. TABERNACULUM, Theca reponen- Sinemuris, super vino per burgenses dicti ad 1. annum, 1. sextarium de frumento dis sacris Reliquiis apta. Inventar. aun. loci venditioni exposito. Vide infra Taad alterum,2. de Taverna, 12. sextarios de 1497. torn. 2. Hist. Cassin. pag. 598. col. bernaria 2. | TABERNALIS, Pertinens ad tabernam. frumento, etc. Infra: De Cabanaria de 1: Item Tabernaculum argenteum, ubi est Pesleriis 6. den. de mult one, 8. den. de digitus S. Benedicti. Item Tabernaculum Tabernales potationes , in Diario Belli agno, pro Taverna 6. sextarios de fru- argenteum, etc. Vide Taberna 2, Hussitici, apud Ludewig. torn. 6. Reliq. mento, etc. [Chartularium SS. Trinitatis * 5. TABERNACULUM, Sedes abbatis MSS. pag. 183. Cadom. fol. 59: Si domina fecerit Taver- in choro. Charta ann. 1349. torn. 2. Hist. * TABERNARE, Tabernam tenere, vinam, virgata debet emere nummatam Cassin. pag. 545. col. 2 : Promiserunt num singulatim distrahere, nostris Atacerevisiss, etc.] Vide Chartam Stephani facere inde Tabernaculum pro sedia do- verner. Charta arrendat. gabellae vini Episcopi Metensis laudatam, et Foros Bi- mini abbatis pulcerrimum, ut convenit. Avenion. ann. 1367. ex Cod. reg. 5956. A. fol. 70. r> : Debeat solvere prasfatus gorrenses art. 13. 21. 29. Vide Tfironus. * 6. TABERNACULUM, Vectigal, quod conductoribus seu firmariis.... octavum 1 TABERNA, Cella vinaria. Consuetudo Lemovic. art. 37: Item nemo facere dero vino in urbem inducendo penditur ; pretii totius vini, quod tempore prassentis , pro Tabernaticum. Consuet. Perpin. arrendationis Tabernaverit seu ad minubet foveam seu Tabernam, nisi in Terram suam, et amplius ante terram usque ad MSS. cap. 35 : Item nullus de Perpiniano, tum vel ad tabernam vendiderit, seu medium carierse. Ubi versio Gallica: qui aportet vinum ibi vel faciat aportari, vendi et Tabernari quis fecerit. Charta Aucun ne peut creuser Cave que en son det Tabernaculum, nisi fuerit taberna- Petri cardin. ann. 1402. pro fundat. colfond en terre, etc. rius, qui vendat illud. Vide mox Taber- leg. S. Cathar. Tolos. ex Cod. reg. 4223. fol. 158. v: Statuimus quod.... aliqualiter * TABERNA ORBA, vulgo Cabaret bor- nagium 2. gne. Vide supra Orbus. 1. TABERNAGIUM, Mulcta, qua tenen- alicui singulari non permittatur introduTABERNA VENALIS, Ubi vinum distra- tur tabernarii et caupones, qui Statuta cere in dicto collegia vinum vel mercatuhitur. Charta ann. 1054. ex Chartul. S. Principis de Tabernis transgrediuntur : ram publicam pro vendendo inibi, ne scoBenigni Divion.: Robertus inferioris maxime in pretio potus, quod a Prin- laribus detur occasio mercandi seu TaberSurgundige dux concedo unam venalem cipe imponi quotannis solet, ne et ii gra- nandi et se distrahendi ab exercitio stuTabernam, secundum antiquam 'consue- ventur, et emtores carius, quam par est, diali. Consuet. Castel. ad Sequanam ex tudinem, a patre meo rege Roberto et ab vinum emant. Vetus Consuetudo muni- Cod. reg. 9898. 2 : Se aucun de la ville de

TAB

TAB

TAB
Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 124. col. 1: Quse guidem processio facto, in dicta villa cum omnibus mimmis, tarn cordarum grossorum instrumentorum, tromparum et Taborellorum. * Ejusdem appellationis Tabourin extitit monetae minutioris species, cujus mentio fit in Lit. remiss, ann. 1483. ex Reg. 207. Chartoph. reg. ch. 299: Le suppliant, Jehan Chaluel et Simonet prindrent une bille pour jouer aux quilles, et ilz jouerent chacun ung Tabourin; et apres qu'ilz eurent joue, demanda ledit Jehan Chaluel au suppliant ledit Thaburin(sic) ou ung hardi; lequel Thabourin on appelle cemmunement (en Querci) deux deniers. * A Taborelli forma, Tabouret nuncupatum videtur quoddam muliebre ornamentum. Lit. remiss, ann. 1442. in Reg. 176. ch. 239 : La suppliante avoit prins en ung coffre trois bourses et ung bouton ou Tabouret a usage de femme, estoffez de sonnettes et de boullons d'argent. ] TABORINUS, Tympanista, tympanotriba, nostris Tabourin et Tabourineur. Sententia arbitralis inter Dominos et incolas Galliani ann. 1497: Dicti domini in festis Maii proximo futuri solvere habeant carnes unius vaccae et carnes prseterea debitas in uno prandio, et dicti homines panem et vinum, Taborinos et mulieres ad festeiandum et coriandum. Vide Tabur. * Taboureur, in Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 202 : Un compaignonjoueur de tabour et de fleutes, lequel Taboureur, etc. 1 TABORNUM , Tympanum, Gallice Tambour. Processus de Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 553 : Quod si essent hie guatuor garcix cum Taborno diaboli,etc. Vide Tabur. 1. TABULA. Tabula altaris, quae Mensa sancta vulgo dicitur: de qua nqs in Descript. S. Sophise n. 53. Concilium Moguntiacense ann. 888. cap. 9 : In itinere veropositis, si Ecclesia defuerit, sub divo, seu in tentoriis, si Tabula altaris consecrata, casteraque ministeria sacra ad id officium pertinentia adsunt, Missarum solennia celebrari permittimus. Formulae Baluzianae cap. 37: Cam fuerit opportunum Ecclesiam dedicare, aut sacros ordines benedici, vel Tabulas consecrare, etc. Gillebertus Lunicensis Episcopus de usu Ecclesiastico: Dedicat etiam Pontifex atrium, templum, altare, Tabulam altaris. [Chartularium S. Vandregesili torn. 2. pag. 2098 : Ogerus Apuliensis hanc donationem posuit super altare S. Vandregisilli qui Ogerus, de hac dona tione, quam fecit, habuit de pecunia Sancti xx. libras, et hxc pecunia de Tabula Sancti fuit sumpta.] TABULA, praeterea dicta tabella, non quaa altari superponitur, sed ea, quae solida, et figuris exornata ipsi altari praetenditur, cujusmodi in Ecclesiis Cathedralibus, atque adeo in Sangermanensis monasterii 33de sacra etiamnum conspicitur. Laurentius Leodiensis in Episcopis Virdunensibus : Tabulam argenteam ante ma jus altare decenter fieri fecit. Catalogus Episcqporum Frisingensium in Metropoli Salisburgensi torn. 4. pag. 141: Tabulam ex auro purissimo, quae in diebus festis ante altare ponitur, fabrili opere compegit. HelgauduS in Roberto Rege: Tabulum ad altare S. Petri auro bono totam cooperuit. Vit33 Abbatum S. Albani : Tabulam quoque unam ex auro et argento et gemmis electis artificiose constructam ad longitudinem et latitudinem altaris S. Albani, etc.

Chastillon veult vendre vin a ban,.... il et vitris in refectorio, etc. Vide Toacula peut Ataverner son vin sans amendes. et Tablerium. Taverner vero est Tabernas frequentare, TABLERIUM, Mappula, mantile. Lit. in Lit. remiss, ann. 1407. ex Reg. 161. remiss, ann. 1357. in Reg. 85. Chartoph. Chartoph. reg. ch. 260: Jehan le Picart, reg. ch. 86 : In ea archa eepit dictus Sargui ne servoit (leg. scavoit) d'autre bien racenus duo Tableria, duas mappas et gue de hazarder, Taverner et bordeler, etc, quatuor linteamina. Unde Tableriis le1. TABERNARIA, Praepositura, seu ba- gendum opinor in Tablena. lia in Monasteriis, monacho addicta, 1TABLETTUS, TABLETUM, Parva tabucui incumbit tabernarum Monasterii la, in qua quid scribitur aut pingitur. cura , seu tabernagia exigendi , apud Inventarium Eccl. Noviom. ann. 1419: Innocentium III. PP. lib. 13. Epist. 55. Item duo Tabletti, in guibus scriptum est [In Glossario Lat. Gall. Sangerm. MS. et notatum Ave verum. Item quoddam parvum Tabletum in quo depictus est Tabernaria, Tavernerie redditur.] * 2. TABERNARIA, Tributum, quod a Crucifixus. tabernariis pro facultate vini distra* Tablel, eadem notione, in Lit. rehendi domino pensitatur, nostris etiam miss, ann. 1363. ex Reg. 101. Chartoph. Tavernerie. Chartul. Latiniac. fol. 187: reg. ch. 12: Laquelle ordonnance ne fu Abbas Joscelinus infirmis dedit.... viginti onques criee ne publiee; mats seulement solidos de Tabernaria Chissiaci. Charta est escripte en un Tablel pour icelle veoir ann. 1471. ex eod. Chartul. fol. 97: Les a ceulz qui afaire en ont. Tabliau, in religieux ont certain droit seigneurial en Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. ladite ville de Laigny, appelle droit d'af- Franc, pag. 246. Tablel, pro Parva mensa, foraige ou Tavernerie, et a cause dudit in Lit. remiss, ann. 1406. ex Reg. 160. droit d'afforaige ou Tavernerie avoient ch. 325 : Le suppliant appuye contre le iceulx demandeurs droit de prendre et mur pres de la cheminee regarda une percevoir par chacun an sur les taverniers lasse d'argent,... gui estoit sur un Tablel vendans vin a destail, taverne ou feuilliee joignant de lui, etc. Arculam signiflcare en icelle ville de Laigny cinq solz Tour- videtur, in Invent. MS. eccl. Camerac. ann. 1371: Item autres fringes blanques nois. Vide supra Tabernagium 2. | TABERNATOR, Tabernarius, caupo,de fil d'espinart en un Tablel. * TABLETUM, Theca reponendis sacris in Miraculis B. Stanislai Canon. Regal. torn. 1. Maii pag. 782. Thabernator, in Reliquiis apta, nostris quoque Tablet. Charta ann. 1318. apud Ludewig. torn. Charta ann. 1328 : Item unum vas et unum Tabletum de argento pro Reliquiis. 6. Reliq. MS. pag. 481. * Tavernier, eadem aeceptione, in Sta- Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. Charbil. S. Ludov. torn. 1. Ordinal, reg. toph. reg. ch. 324: Le suppliant.... prinst et osta d'un Tablet, qui estoit sur I'ostel Franc, pag. 224. 1 TABERNIA, pro Taberna, in Testa- (1. autel) oil Von chantoit la messe, un men to Bertichramni Episc. Cenoman. anelet d'argent. Vide supra. Tabernacuapud Mabillon. torn. 3. Analect. pag. 122. lum 4. TABERNIATICUM, Idem videtur quod T TABLISTA, TABLIZARE. Vide TaKaitY]XtaTHt6v , in Diplqmate Andronici bula 9. Jun. apud Phranzem lib. 3. cap. 24. [et T TABOLATIUS, Majus scutum e ligno, Tabernagium supra dicitur. Vide in hac Ital. Tavolaccio. Statuta civitatis Ast33 de intratis portarum; Targie, brazerie, voce et Gloss, med. Graecit. in Tabolatii et borocolerii solvant pro quaTABERNIO, Qui frequentat tabernas, libet dozena ad estlmationem officiavel gui ibi vendit necessaria. Ugutio. Oc- lium. j TABOLERIUM, Scruporum alveolus, currit in Gloss. Isid. et apud Papiam, [necnon Job. de Janua ; Tavernier, in Gallice Tablier, Damier, Ital. Tavoliere. Glossis Lat. Gall. Sangerman. MSS.] Annales Mediol. ann. 1389. apud Mura| TABESCERE, Notione activa, Tabi-tor. torn. 16. col. 809: Tabolerium unum flcare , seducere , corrumpere. Obitus laboratum ad gnara et de jaspide cum Angelucise Fontebrald. apud Marten. schacchis et merellis. tarn. 3. Anecdot. col. 1705 : Jacente ilia * TABOLLARE, Strepitum facere, nosin lectulo suo, hora sexto, apparv.it ei in tris alias Tabouler, Tabourder et "labouavis specie hostis, qui cum ea diu pugna- rer. Reg. MSS. capitul. eccl. Bitur. ab verat, tentans si forte in aliquo earn pos- ann. 1524. ad ann. 1529: Dominus Enoc Audras vicarius ecclesige, propter scandaset Tabescere. TABETUM. Vetus Glossarium Saxoni- lum per eum commissum die esterna Tacum Cottonianum : ^Ecin, Tabetum : bollando in choro, directe veniendo contra Ubi Somnerus, forte Tabes. statuta ecclesise publicata, incarcerabitur | TABIDITAS, Porriture, Glossis Lat.in pillari, et in eo stabit duas nodes et Gall. Sangerm. MSS. Tabes. unum diem. Lit. remiss, ann. 1451. in j TABITUDO, et TABITAS, Eadem no- Reg. 685. Chartoph. reg. ch. 196: Et tione, apud Joannem de Janua. Occur- aloient les dessus diz faisanz laditte comrit Tabitudo apud Bedam. motion et insult parmi la ville en hurtant 1 TABLARIUS CULTELLUS, sive mensa- et Taboulant aux huis et portes des hoslis, Gall. Couteau de table, in Charta telz de laditte ville de Mirande. Rursum ann. 1256. e Tabulario nostro Sanger- occurrit in aliis ann. 1472. ex Reg. 195. ch. 678. Alise ann. 1465. in Reg. 194. ch. manensi. 1 TABLEMENTUM, f. Apparatus tabulss 134: Auquel huys il s'efforcoit fort d'enaltaris, Gallis Devant d'autel. Testamen- trer en Tabourdant audit huys. Alias ann. tum ann. 1415. apud Rymer. torn. 9. 1410. in Reg. 165. ch. 31: Icellui Hennepag. 273. col. 1 : Item lego dicto altari S. quin recommenca a Tabourer et a ferir Stephani duo Tablementa et unum fron- contre I'huis d'icellui hostel. Vide infra tellum de rubea veste de Cipro, cum dua- Tabussare. bus cortinis de rubeo Tateryn, cum una TABORELLUS , [Tympanulum , Gall. casula, etc. Pluries occurrit ibidem. Vide Tabourin, cujus alias frequens ususerat Tabula 1. in saltationibus rusticanis.] Vide Bauf TABLENA, Mappula, mantile, Gall. dosa. *Ital. Tamburello, Hisp. Tamborilillo. Touaille. Charta ann. 1296. e Tabulario S. Germani Autissiod. : Item assignat Eo etiam utebantur in procession!bus idem Guido Abbas pro Tablenis, tersoriis ecclesiasticis. Comput. ann. 1391. inter

TAB
Alibi pag. 71: Facta est magna Tabula, cujus pars est de meiallo, pars de ligno artificiosissime perfecta, quae est ante majus allure in Ecclesia nostra... Tabula picla ante altare B. Virginia cum superaltari cselato, et cruce superposita , et pictura desuper, et a latere in maceria artificiose nimis.... est perfecta. Omnes quoque Tabulae ante altaria nostras Ecclesiss, scilicet B. Joannis, B. Stephani, etc. Necrologium Ecclesiae Parisiensis exaratum ann. 1316. 3. Id. Sept. : Dedit insuper nobis 20. marchas auri ad faciendam Tabulam auream ante majus allare. Petrus Diac. lib. 4. cap. 13: Item pro Tabula S. Martini libras 24.... obtulit. TABULA. ITINERARIA , vulgo altare portatile, in Ordine Romano, in quo Prasfatio et Consecratio ejusdem Tabulae describuntur. De ea etiam Hincmarus Remens. in Capitulis anni 12. Episcopatus'cap. 3. 2. TABULA, quam Poets dicimus. Statuta ann. 1368. pro Ord. Cartusiensi part. 1. cap. 5. 14: In Missis, quae conventualiter celebrantur, cum dominicali Kyrie eleison, pacem sumimus cum Tabula, in qua depict a sit imago Crucifixi, etc. Vide Pax, Lapis pads, Marmor 2. T TABULETA, Tabellula, eadem notione. Inventar..S. Capellae Paris, ann. 1376. ex Biblioth. Reg. : Item quaedam pulcherrima Tabuleta auri pro pace danda, ornata lapidibus preciosis, in qua est unus lapis de Camaheu in forma Crucifixi. Inventar. aliud Gallicum : Item deux Tableaux d'ivoir a porter la pais. * Inde accersenda est vox Gallica Tableau, effigies, imago. Lit. remiss, ann. 1384. in Reg. 125. ch. 162: Un tableau d'or,laou estoit pourtrait Nostre Seigneur Jhesus Crist. Nostratibus Tablette et Taulette, pro Mercium fascis, vulgo Balle. Lit. remiss, ann. 1461. in Reg. 192. Chartoph. reg. ch. 32: Le suppliant se print a porter la balle ou Tablette de tnercerie. Item ungz mercMers a Taulette doitj. ob. in Pedag. Peronae ex Chartul. 21. Gorb. Unde Tabletier vocatur ejusmodi mercator, in Stat. ann. 1355. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 13. art. 24. et Porleur a Tablate, in Lit. remiss, ann. 1359. ex Reg. 90. ch. 219. 3. TABULA, Orbiculus, clavus, in vestibus. Anastasius Biblioth. in Leone III: Et prasclarus Pontifex fecit in circuitu altaris B. Petri Apostoli, nutritoris sui tetravola rubea holoserica alethina, habentia Tabulas seu orbiculos de chrysoclavo, depictos historiis, cum stelis de Chrysoclavo. Ita passim aliis locis. Ta6Xia dicuntur in Chronico Alexandrine pag. 274. in Numa. [Vide Glossar. med. Graecit. v. TaSXs'a col. 1520.] 4. TABULA lignea, cujus percussione excitabantur Monachi, malleolo scilicet tabulam tundente : Sopuptov I<puuvia<jTtxbv Palladia dicitur in Hist. Lausiaca cap. 104. vel ad sacram Synaxim evocabantur. Liber Revelationum , editus cum Joanne de S. Victore de utilitate tribulationis, cap. 2 : Cum ex more illius temporis pro convocandis ad Matutinas fratribus Tabula percuteretur, etc. Matthaeus Paris ann. 1196 : Cum ad Matutinas Tabula convocarentur. Tabula prseterea in Monasteriis pulsari 'solet, cum Monachus est in extremis, quo Monachi in Infirmitorium ad fundendas pro eo preces cogantur. Udalricus lib. 3. Consuet. Chin. cap. 29: Ab uno eorum perculitur Tabula contra ostium claustri crebra et quasi continua percussione. Quod cum signum sit.... obi-

TAB
turi, illico ut auditum est, Fratres omnes accurrunt. [Vita B. Stephani Abb. Obazin. apud Baluz. torn. 4. Miscell. pag. 177 : Cumque jam morti evidentius propinquaret.... pulsata Tabula, omnes undique convenerunt, et Letanias cum magno fletu agere coram eo coeperunt.] Tabula morientium dicitur Herberto lib. 1. Miracul. cap.2. quo sensu tabulam bane non semel memorat eod. lib. cap. 8. 14. lib. 2. cap. 6. 37. ut et Gaufridus Grossus in Vita S. Bernard! Abbat. Tiron. cap. 43. Auctor Vitas S. Hugonis Abbat. Bonevallis n. 7. Caesarius Heisterb. lib. 1. cap. 35. 40. lib. 11. cap. 4. 8. etc. Abaelardus pag. 156. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 69. Vita S. Hildegundis num. 34. Herimannus de Restaurat. S. Martini Tornacensis cap. 75. etc. Tabula eadem pulsabatur etiam, cum Breve, uti vocabant, Defunctorum advenerat. Charta R. Otheniensis in Anglia Episcopi : Max ut breve defuncti venerit, Tabula pulsabitur, vigilia cantabitur, sonabunt classicum. [ Conventio inter Evrardum Priorem S. Martini de Campis et Julianam Abbatissam Faremonasterii ann. 1241. ex Archive hujus Parthenonis : Quandocumque aliqua de monialibus Faremonasterii mori contigerit, obitu dictae monialis nunciato vel cognito apud S. Martinum, Tabula pulsabitur, et offtcium seu vigilia statim fiet; incrastino Missa celebrabitur in convenlu pro defuncta.\ Herbertus lib. l.de Mirac. cap. 1. propterea Tabulam defunctorum vocat : Repente pulsata est in auribus ejus Tabula defunctorum duobus ictibus tantum. Tabula defunctoria dicitur lib. 1. cap. 19. Vide Hist. Monast. S. Nicolai Andeg. pag. 12. SS~ Tabula ad Capitulum congregandum pulsata. Epistola Wibaldi Abb. Stabulensis ann. 1149. apud Marten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 350: Nos capto cum prioribus nostris consilio, facto Tabulas sonitu Capitulum intravimus. S3" Tabulam percutiunt Franciscani ut fratrum extraneorum adventus aliis nuncietur. Vide in Foresta. Tabula ad mandatum, seu ad pedilavium, pulsata. Vita S. Fravenoldi Abb. lib. 1. num. 32 : Hora, qua sonitu Tabulae ad Mandatum fratres more solito convocantur. Tabulam ad laborem pulsare, in libro Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 5. Tabulam percutere ad licentiam loquendi. Udalricus lib. 3. Consuet. Cluniac. cap. 8. pag. 181: Tabula, quam Prior major, vel Claustralis quinquies percutit ad licentiam loquendi, per Priorem illorum (puerorum) est porrigenda. Idem lib. 1. cap. 12. pag. 54 : Tabula percussa, fratres loquuntur in claustro. Tabula lignea utitur etiam Ecclesia in tribus diebus majorisHebdomadae, cum campanarumcessat usus. Udalricus lib. 1. Consuet. Clun. cap. 12. de Coena Domini : Pro cymbalo percutitur Tabula, et in refectorio pro scilla.VidQ Joan. Abrinc. de Of fie. Eccl. pag. 43. [vel 56. in edit, ann. 1679.] 3S1F" Tabulas hujusmodi ligneas apud Tartaros in usu fuisse saeculo xin. discimus ex Epistola Constabularii Armeniae inserta Epistolae Odonis Episc. Tusculani ad Innocentium IV. PP. ann. 1249. torn. 7. Spicil. Acher. pag. 218. ubi legere est: Et ante portas habent Ecclesias suas, pulsant campanas suas et percutiunt Tabulas; ita quod euntes ad do-

TAB
minum suum Chan, oportet primo ire ad Ecclesiam, et salutare Dominum Jesum Christum, etpost ireet salutare dominum eorum Chan, sive sit Saracenus, sive Christianus, velint nolint, quibus ista non placent. * Table dictum quoque Crepitaculi genus, cujus usus erat in Oriente ad fideles ad sacram synaxim evocandos. Annal. regni S. Ludov. edit. reg. pag. 200 : Nous voulons que les eglises soient reedefiees, et que Ven sonne les cloches et les Tables. Rursum_ pag. 202: Devant leur portes sont les eglises, la ou on sonne les cloches selonc les Latins, et Tables selonc la maniere des Grieus. TABULAE OFFICIALES, apud Leonem Ostiensem lib. 3. cap. 22. dicuntur tabulae in Monasteriis, cqntinentes seriem ministrorum etOfficialium, qui per hebdomadam publicis functionibus deputantur, quae in Capitulo seu exedra ad communem omnium notitiam exponuntur : quarum cui cura incumbit, Tabularius dicitur eidem Leoni. Harum meminit S. Gertrudis lib. 4. Insinuat. divinae pietat. cap. 2: Cum vero legeretur Tabula, in qua praenuntiabantur nomina earum, quae ad Matutinas erant cantaturae vel lecturae, etc. Statuta Ord. Praemonstr. dist. 2. cap. 5. de Cantore : Servitium et processiones in festis ordmare, et singula officia in Tabulis scribere. Legi autem solet haec tabula in Capitulo, antequam pronuntietur commemoratio defunctorum, ut observat Haeftenus lib. 8. Tract. 1. disq. 5. qui ad hanc rem consulendus omnino. Statuta pro Monasterio S. Leonardi Eboracensis : Et dicta Prima, ingrediantur Capitulum, puero thuribulario cum Tabula praseunte, qui ibidem leg at lectionem Martirologii, qua lecta, legal Tabulam, postea hebdomadarius dicat : Pretiosa est, etc. Vide Praecentor tabularum. Ordinarius MS. Ecclesiae Rotomagensis : Sunt etiam hebdomadarii in Tabula scripti. Charta Everardi Episcopi Ambian. ann. 1218. pro erectione Praecentoriae in eadem Ecclesia : Cantoris erit scribere Tabulam cantorum. Concilium Coloniense ann. 1260. cap. 7 : Item quod in quibusdam Ecclesiis est compertum, raro vel nunquatn per anni totius spatium lectiones et cantum divini officii in Capitulari Tabula annotari. Vide Udalricum lib. 3. Consuet. Cluniac. cap. 10. extremo, Statuta Ord. Praemonstrat. distinct. 1. cap. 5. Monasticum Anglic, torn. 3. pag. 244. 247. [Synodum Mexicanam ann. 1585. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 406. et supra Tabellum.] INTABULABI, In tabulas officiales referri. Statuta Hospitalis S. Juliani in Anglia : Ut labor inter fratres absque murmure facilius supportetur, statuimus ac etiam ordinamus, ut fratres Sacerdotes secundum cursum suum, ad matutinas et alias horas Canonicas et Missas diversas, ut prasmiuitur, celebrandas per aliquem, qui per Magistrum ad hoc fuerit deputa<?,.... qui cum Intabulati fuerint, officia, ad quas fuerint Intabulati, obedienter et humiliter exequantur. 0 TABULA MORTUORUM, Mortualis liber, in quo nomina defunctorum describuntur. Invent, ann. 1420. inter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 591 : Unum texturn argenteum et deauratum, cum Tabula mortuorum in eodern infixa. 6. TABULA, Lamina. Flodoardus lib. 3. Histor. Rem. cap. 5 : Tecta templi plumbeis cooperuit Tabulis. Tabulae cerae, in Charta ann. 1061. apud Jacobum Pe-

TAB

TAB
ludere ad aliquod ludum taxillorum, excepto ad scachos et ad Tabulas. Jo. Sarisberiensis lib. 1. Policrat. cap. 5 : Hinc tessera, calculus, Tabula, urio, etc. [Adde Statuta Massil. lib. 5. cap. 10. Pistqriensia lib. 5. rubr. 71. Vercellensia lib. 3. fol. 83. v. Le Roman de Vacce MS : D'eschez sout et des Tables son compaignon mater.] Le Roman de Parise la Duchesse :

TAB

titum post Poenitentiale Theodori pag. 664. [Vide post Tabularium 6.] 7. TABULA, Genus instrument! music!, quod tenebat in manibus Cantor in Ecclesia. Amalarius lib. 3. de Diyin. Offic. cap. 16: Eorum (organorum) vice Cantor sine aliqua necessitate legendi tenet Tabulas in manibus, nt figuret illud Psalmistse: Laudent nomen ejus in choro, in tympana, et psalterio psallant ei. Infra : Tabulse, quas Cantor in manu tenet, solent fieri de osse. [Tabulse assess, quas cantores tenent in manibus, Joan.Abrine. pag. 17. Tabulse ad canendum auro et argento paratse, in Testam. ann. 837. apud Miraeum torn. 1. pag. 21. col. 1.] Vide Joannem Abrincens. de Offic. Eccl. pag. 13. [vel 17. edit. ann. 1679.] Describuntur eae Tabulae a Gaufredo de Vinosalvo in Poetria MS. quae exstat in Bibl. Thuana. 8. TABULA, Mensurse agrariae species, sic forte dicta, quod tabulae expanses formam referat, vel quod scriptis tabulis agrorum fines designarentur. Vetus Agrimensor : Habet Tabula una quadralas perticas 72. [* Viginti quatuor Tabulse perticam componunt, apud Mabill. in Museo Ital. pag. 177.] Ohronicon Novalicense de Luithprando Rege Longobard. : Qui tantse longitudinis fertur pedes habuisse, ut ad cubitum humanum metirentur. Hprum vero pedum mensura pro consuetudine inter Longobardos tenetur in metiendis arvis usque in prsssentem diem, ita ut pedes ejus inpertica fune 12. fiat.Tabula. Charta ann. 893. apud Puricellum in Basilica Ambrosiana pag. 258 : Est autem mensura ipsius terras secundum hujus temporis Geometras, perticas jugiales 7'. et Tabulas 16. Oharta Lotharii Reg.Ital. ann. 946: Estautemipsa terra per justam mensuram Tabulae tres cum ingressu et omni integritate, etc. Oharta ann. 908. in Hist. Pergamensi torn. 3. pag. 183 : Et est per mensuram Tabulas legitima 76. etc. Vetus Charta Mediolanensis apud Puccinellum in Vita S. Simpliciani pag. 110. et Ughellum torn. 4. pag. 169 : Cui obtulit intra civitalem domum suam, mensuram 22. Tabularum et dimidie, in loco, qui Theatrum dicitur, aliam in terra mala Tabularum quatuor, etc. Vetus Notitia apud Ughellum torn. 5. pag. 1538. De vinea Tabula una. Adde eumdem torn. 4. pag. 212. 608. 612. 1457. et in Appendice pag. 7. Occurrit etiam in Tabulario Capellae in Biturigibus, in Tabulario S. Theofredi in Velavis, [in Ohronico Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 450. et 623. in Memoriali Potestatum Regiensium apud eumd. Murator. torn. 8. col. 1175. etc.] 9. TABULA, seu Tabularum ludus, vel alearum, alveolus, in quern tesserae jaciuntur: vox veteribus nota. Jo. de Janua, ex Isidore lib. 18. cap. 60: Tabula, i. alea in qua luditur pirgis, calculis et tesseris. Tabula lusoria, Martiali lib. 14. Epigram. 17. Tabula alearis, apud Tertullianum lib. de Carne Ohristi. Tabella alearis, Oaelio Aureliano lib. 2. Ohronicon cap. 1. Tabulas lusus, Prospero de gloria Sanctor. Tabula, nude, Sidonio lib. 1. Epist. 2. lib. 5. Epist. 17. lib. 8. Ep. 12. Julius Africanus lib. 5. Hist. Apostol. : Dum ludere Tabulis et spectacuhs nan perhorrescunt, etc. Concilium Eliberitanum can. 79 : Si quis fidelis alea, id est Tabula luserit nummos, placuit eum abstineri. Metellus in Quirinalibus :
Huic ludo Tabulse Regis erat filius obvius.

Oharta ann. 1345 : Non possit, nee debeat

num Regem et Episcopum septem Tabulas macelli fuerint adjudicates in parte episcopali, etc. Jura Comitis Biterr. in Civitate Albiensi ann. 1252: Habebant in dicto festo (Natalis dominij in singiilis Tabulis merceriorum unam libram piperis pro pedagio, et in singulis Tabulis sutorum XII. denarios Raimond. et in singulis Tabulis canbiatorum u.solidos Raimond. etin singulis Tabulis carnificum omnes linguas vaccarum. Litterae ann. 1369. inter OrdiPuis aprist il as Tables et eschas joier. nat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 312 : Conin ipsis halis facere Tabulas Vide Turnebum lib. 27. Adversar. cap. cedimus et antetabulas quatuor brassarum ampli3. [et Lobin. in Gloss, torn. 3. Hist. tudinis, casque Tabulas et antetabulas Paris.] TABLIZARE, Tabula ludere. Julianus locare et arrendare ad tempus aut temAntecessor Gonstitut. 115. cap. 439 : Ne- pora, prout eis placuerit. Ubi Tabula loque Episcopus, neque Presbyter,..., neque cum in quo merces servantur ; Antetaalius cujuscunquereligiosi consortii vel ha- bula mensam, in qua venum exponunbitus constitutus Tablizare audeat, vel so- tur, designare existimo. Haud satis scio cius ludentium fieri, vel spectator, etc. an eadem notione Testamentum GuilGraeca habent Ta6Xistv, Gloss. Graec. Lat:: lelmi Montis-pessulani ann. 1202. male TagXfceiv, Tablizare. Ta6Xa, Tabula. Ta6Xi- 1211. torn. 9. Spicil. Acher. pag. 162 : (7TY|?, TaSXoTOipoxoc. Glossae MSS. Reg.^: Illud vero quod statui de flocaria et TaHeffTcA, xa\ TO<r<rot, Ta p6Xta Iv of? TaSXt- bula, et molendino et tincturis, pacato ou<nv. Aliae : IKtrirouffiv, T<x6Xjov<7tv. Tho- debito R. Carlson et Boneli, omnino demas Magister pag. 59. edit. Rom. : Ktf- leatur in perpetuum. 113. TABULA, Idem quod aliis Mensa, 601 XeyovTou to. ecmyjjiiva oara of? XP&VTat ' TauXcSoyTee. Sic non erat, cur emendaret Gallice Mense, Quicquid ex bonis alicuMeursius. Vide Oujacium ad Novell. jus est, et ad Tabulam, seu mensam, Justin. 123. Gloss. Fabroti ad Cedre- ejus instruendam, id est,ad vescendum, num, et Favorinum inraTTeueiv,et TOT- et ad caetera vitas commoda conducit. TO?. Habentur Pauli Silentiarii duo Epi- Chartarium Ecclesiae Auxitanae cap. 34: grammata el? Ta6Xv, seu ludum tabulae Dono Deo et B. Genitrici pagenses, quos lib. 4. Anthol. cap. 32. Epigr. 4. et 5. dedit mihi et fratribus meis Astanova Vide aliud Agathiae lib. 1. cap. 61. Epi- ut sint perpetualiter de mensa clericulogram. 1. quod multis explicat Salmasius rum. Et cap. 38 : Post mortem autem Arad Histor. Aug. pag. 468. naldi Hugonis filii revertatur ad Tabulam TABLISTA, Qui Tabulis ludit. Luxu- R. Marias, honor seu possessio, de qua rius Poe'ta, nescio quis, in Epigrammate ibi. Sic aliquando Tabula dicta est in quodam, cujus lemma est, de Tablista rebus feodalibus feodum ipsum , seu furioso, quasi tesseris imperante : quicquid ad illud pertinet. Vide Mensa. SP" Hue spectare videtur Charta ann. Consulibus sceplrum, mensis decus, arma Tablistis. 1448. ex Chartul. 23. Corb. : Le droit de TABELLARIUS, Qui frequenter ludit cum tonnelieu et forage des vins vendus et delivrez en ladite ville se diversifioit selon la tabulis. Jo. de Janua. ^ 10. TABULA, Lex apud Neapolitanos, qualite de ceulx qui estoient appelles ou sic forte primum dicta, quod descripta reputes estre de la Table de Ganelis, ou esset in tabula instar Legis Romanorum de ceulx qui n'estoient pas de ladite Tain duodecim, vel Legis Mosaicae in dua- ble.... Pour ceulx qui ne sont pas de ladite bus tabulis exaratae. Marinus Freccia Table du Ganelis que ung sestier de vin de Feudis cap. de of fie. Admirati maris: de tonnelieu, et ung sestier de vin de foIn regno (Neapolitano) non lege Rhodia rage. Qui de alicujus familia est, de maritima decernuntur, sed Tabula, quarri mensa illius esse dicitur. Vide in Mensa. Amalphitanam vacant, omnes controver* Dominium, Gall. Domaine, alias Tasies, omnes lites, et omnia maris discri- ble. Libert. Villae-novae in Ruthen. ann. mina, ea lege, ea sanctione usque ad hsec 1368. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. tempora (an. circit. 1570.) finiuntur. 396. art. 10 : Que ladicte ville et toutes sea [** Tabula Prothontina mans, dicitur in appurtenances demoura perpetuelment au Praefat. Chronic. Amalph. apud Pellicia, roy et a sa Table. Reg. 13. Corb. sign. Raccolta di varie croniche, etc. torn. 5. Habacuc ad ann. 1509. fol. 4. r: Nous pag. 143. Prothontinus, Dignitas in re ayons par auctorite de seigneurie retenu nayali, major Comitis, minor Viceammi- en nos mains et mis a la Table et domains rati, non semel occurrit in Statut. Nea- de nostre dite eg Use et monastery de Gorpol. ann. 1282. apud Pardessus. Leg. bye, une maison, lieu et pourprins seant Maritim. torn. 5. pag. 254. Tabula Amal- audit Corbye. phitana edita est nuper in Append. 114. TABULA, inter vasa ecclesiastica, Archiv. Histor. Ital. num. 8. pag. 259. Sanctorum Reliquiis saepius ornata. Vita ann. 1844.1 S. Benedict! Anian. num. 37. saec. 4. Be111. TABULA, Mensa, Ital. Tavola, no- nedict, part. 1, pag. 206: Prater Tabulam stris Table. Albertinus Mussatus lib. 5. sacratam, in qua B. Dionysii erant relide Gestis Henrici Imp. rubr. 8. apud quise aliorumque Sanctorum plantatas , Murator. torn. 10. col. 408 : Tabulaque missus est ab alia cella ad aliam deferre; argentea magni ponderis aliisque exeniis isque secum pergens catulos detulit, Tabulam vero sacratam post aliquos dies non donavit. Occurrit alibi non semel. T 12. TABULA, Mensa, in qua prostant lotis vestibus incautus deferre nititur. Insed ut max res venales, stallum, apotheca. Bulla gressus navio properat Adriani IV. PP. ann. 1156. inter Instr. terram attigit, equumque ascendens, in torn. 6. Gall. Christ, col. 198 : Tertiam quo catulos pertulerat, Tabulam portatupartem sextarii, corde, et quintal, tertiam rus suscepit, divina hunc ultio perculit. partem omnium Tabularum, salvo in hoc Equus quidem eadem hora se in circulo jure canonicorum. Pactum inter Jacobum rotando conversus, quousque in terram Aragoniae Regem et Berengarium Maga- rueret, Tabula quoque manibus ejus elalonae Episc. ann. 1278 : Cum per compo- psa inlsssa suscipitur. Vide Tabellus, Tasitionem initam inter prssdictum domi- bulamentum 1. et Tabuletus.

TAB
115. TABULA, Calculus, Gallice Balote. Statuta Montis-regalis Collat. 1. cap. 48 : Fabgs sett Tabulse cum quibus seu de quibus fient partita, ponantur super uno discho, qui sit coram disco D. Vicarii ; et numerentur per syndicum vel judicem seu militem, et quod Tabulae seu fabas non habeant vocem nisi sint integrae. Pluries occurrit ibi. * 16. TABULA, Societas campsorum. Charta Theob. comit. ann. 1229. in Chartul. Campan. fol. 348. v : Accipio in conductu meo et protectione mea Mathasum et Bernardum de Fuer, Durannum juvenem campsores cives Lugdunenses et omnem Tabulam Duranni de Fuer de Lugduno, cum omnibus illis, qui de dicta Tabula nundinas tneas Companies frequentant. 1 TABULA GAMBLE, Mensa argentaria, Gallice Banque; Tabula canbialoris, in Charta jam laudata in Tabula 12. Tabula campsaria, in Litteris Philippi III. Franc. Eegis ann. 1277. apud D. Secousse torn. 4. Ordinal, pag. 671. art. 8. Tabula campsons , in Charta Massil. ann. 1344. ex Schedis D. le Fournier. Tabulss nummulariorum, in Charta Agnetis Comitissae de Consuetudinibus villas S. Joannis Angeriac. ann. circiter 1050. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 468. Hinc TABULAM TENERE CAMBII, dicuntur Mensarii, seu Nummularii, vel Campsores : qui inde Graecis Tparce^Tat. Jacobus I. Eex Aragon. in Foris Oscae ann. 1247. fol. 26 : Rex potest monetam, quantamcunquevoluerit etsibiplacuerit, fabricare, et Tabulam statuere per singulas civitatesf ad quam cambiare venire teneantur omnes populi terras suss, etc. Curia generalis CatalaniEe, celebrata Ilerdae a Jacobo II. Rege Aragon. ann. 1301. MS : Item quod aliquis non teneat Tabulam cambii in aliquo loco Catalonias,nisiprius earn assecuraverit.... pro mille marchis argenti.... Et qui dictam securitatem sub dicta forma non praesliterint, non audeant tenere in sua Tabula tapits, vel alias pannos, seu storia, immo fustis dietee Tabulse sit et esse debeat sine aliqua cooperta, et ille, qui contra fecerit, tamquam falsarius puniatur. Adde Curiain actam Cervariae sub Petro III. Rege ann. 1359. Charta Philippi Regis Franc, ann. 1305. in 12. Regesto Chartophylacii Regii ch. 231 : Pour le profit de tout nostre Roiaume et de nos monnoies, nous avons ordene a faire une Table qui sera tenue en 12. ou 14. lieux solempmex en nostre demaine et de nostre Royaume, et que il soit crie que se ce n'est a nos monnoyes ou es Changeurs, qui des ores ayent nostre auctorite et nostre consentement de changer et tenir change, nus ne soit si hardis, que or ne argent, qui ne soit monnoiez de nostre coing, qui soit dedans nostre Royaume et en nostre terre, il vends ne achate jusques a tant qu'il ait este ports a nostre dite Table et mis en escrit par devers nous, etc. Adde Chartam sequentem, et vide Salmasium lib. de llsuris pag. 510. 511. 512. * 17. TABULA, Certa panni quantitas, Gall. Piece d'etoffe. Arest. ann. 1359. 23. Dec. in vol. 4. arestor. parlam. Paris. : Cum Johannes Odonis viginti duas balas pannorum de Louveriis, unam Tabulam de camelotis, viginti duos saccos lini de Alexandria ac plures alias merces in et super quodam panphilo onerasset, etc. *18. TABULA, Immunitas, privilegium. Charta ann. 1116. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. 83vi col. 59 : Insuper

TAB

TAB

statuit, ut nulla injuria vel violencia a TABULA PEREGRINANTIUM. Vita S. se, vel a suis successor ibus, vel a suis ho- Judoci c. 3. apud Mabillonium: Quos cum interrogaret quo tenderent cursum, resminibus inferatur alicui Warstallensium, nee in castro nee in burgo, non in ripa, pondentes dixerunt se Romam pergere non in villa. Et Warstallenses de Tabula velle. Quo audito Judocus adhuc Laicus castelli annualiter solvant unum Ranuci- absque ulla dilatione baculum tantum et num, pro Tabula burgi denarium unum Tabulam manu arripiens, secutus est eos. currentis monetse. Porro hac Charta Cur autem Tabulam peregrinaturisecum conceditur Warstallensibus facultas eli- deferrent, indicat Regula Magistri cap. gendi consules, qui rempublicam re- 57 : Si vero in viam longior.em dirigatur, gant. codiculum modicum cum aliquibus lectio* 19. TABULA, Sacrarum Reliquiarum nibus de Monasterio secum portet, ut quaexpositio, quae fit super tabulam. Stat. vis hora in via repausaverit, aliquantuet Obit. MSS. eccl. Paris. :ltem in dieS. lum tamen legat : ita tamen si fuerit Firmini fit statio in capella S. Martini psalteratus. Si vero non fuerit, Tabulas a post Ave Regina. Et in magna missa fit Major e superpositas psalmis secum portet, Tabula. Infra : Item inprimis vesperis et ut ad refectionem prandii, aut ad manmissa fit Tabula pro toto festo, de funda- sionem cum applicaverit, aliquantulum tionedomini Guillelmi Grelier,cancellarii quantum occurrerit, tamen meditetur, ut Parisiensis. quotidie regulas reddat quod suurn est. Ita TABULA DICTALES. Vita S. Wolfgangi et frater, qui adhuc literas discit, Tabulas Episcopi Ratisb. cap. 18 : Ut autem ado- superpositas a Majore de Monasterio selescentes in capiendis scientist liberalis cum portet, ut si cum literato vadit, ipse notitiis forent agiliores, frequenter voluit cum se ad refectionem vel mansionem apTabulas eorum cernere dictales. Id est, plicaverit, aliquantulum tamen meditein quibus dictabant, seu componebant. tur, ut videatur cotidie consuetam reguTABUL.E AD EVANGELIA. Udalricus latn adimplere. lib. 1. Consuetud. Cluniac. cap. 12. de 1 TABULA PORTUS, Mensa publican! Coena Domini : Interea vero reconditur seu exactoris vectigalium in portubus dominicum Corpus a Sacerdote retro al- maris. Inquesta ann. 1268. ex Archive tare. Ponitur patena aurea, et patena Eccl. Massil.: Episcopus et Ecclesia Masinter scutellas aureas, et adhuc scutellsu siliensis, ambo, simul rations jurisdictiointer Tabulas argenteas, quse. factss sunt nis habebant et tenebant ad Tabulam ad Textum Evangelii. Id est quibus liber portus, in villa inferiori, duos homines Evangeliorum tegitur. Vide Tabulare 2. vel unum ad libitum, qui colligerent cum | TABULA HORARIA, Qua horae pul-hominibus villas inferioris, tune vicecomisantur. Regula Toribii Archiep. Limae, talis Massilise, redditus sive intratas portorn. 4. Cpncil. Hisp. pag. 677. col. 1 : tus dictas civitatis. Tabula maris atque Prsssidentis cura erit horariam Tabulam porfus, in'alia Charta Massil. ann. 1379. prssscribere, juxta quam prsebendarii, Rursum in alia ann. 1509. Tabula maris sacellani et reliqui Ecclesiss ministri et et rippagii dicitur. alii clerici civitatis assistent, comitabunTABULA, seu MENSA ROTUNDA, Decurtur et custodient sanctissimum Sacramen- sionis, aut hastiludii species, a certo et definite Militum numero obiri solita, tum (feria v. in Coena Domini.) . TABULJS, seu TABELL^ LEPROSORUM, qui, priusquam in arenam descenderent, quas illi quatiunt, ne ab aliquo tangan- vel etiam praeliis et velitationibus detur. Vincentius Belvac. lib. 23. cap. 165: cursis, ad mensam figura orbicularem Ante cujus curiam cum Tabellas more ta- una cibum capiebant, ne quod discrilium infirmorum tangeret, etc. men inter nobiles ex sedis praerogatiya ] TABULA MARIS. Vide Tabula portus. oriretur, indeque jurgia aut dissidia t TABULA MARMOREA, Practicis nos- emergerent. Vetus sane Gallorum institris Table de marbre, quo nomine dona- tutum : mensis enim circularibus cirtur triplex jurisdictio : Prima Comitis cumsedisse, armigerosque, eorum scuta seu Praefecti stabuli, altera Amiralli . ferentes, a tergo adstitisse ex Athenseo seu summi Praefecti rei maritimae,tertia lib. 4. Dipnosoph. recte advertit CamProtoforestarii seu supremi Praefecti rei denus; renovatum vero ab Arthuro Brisaltuariae et aquariae. Jure summee et tanniae Rege praedicant passim scriptoultimae cognitionis judicant in hac tri- res, ita ut Arturi Tabula rotunda in ore plici jurisdictione, cum judiciis interest omnium versetur, eamque sese, quae unus e Praesidibussupremi Senatus cum muro veteris Castri Vintoniae, seu Vincerto Senatorum numero. Nomen Tabu- cestriae, in Anglia, appensa conspicitur, las martnoreas sortitse sunt hae jurisdi- yulgus hominum existimet, quod jure ctiones, quod olim ibi lites dirimerent, in dubium vocat idem Camdenus, cum ubi tabula seu mensa erat marmorea. longe recentioris videatur eetatis. Vetus Vide Notas D. Secousse ad Litteras Ca- Ceremoniale MS.: Le Roy Arthus d'Anroli Regentis ann. 1359. torn. 3. Ordinal. gleterre et le Due de Lencastre ordonneReg. pag. 347. ubi probat duas olim in rent et firent la Table Ronde, et les bePalatio positas fuisse tabulas marmo- hours, lournois, et joustes, et moultes reas ; unam in area, alteram in aula d'autres chases nobles, et jugemens d'armes, dont Us ordonnereni pour juger majori. Vide Mensa. 1 TABULAE NUMMULARIORUM, Mensa, Dames et Damoiselles, Roys d'armes et argentaria. Vide supra Tabula Cambii. Heraux. Albericus ann. 1235 : Multi Flandrise Barones apud Hesdinum, ubi f TABULA OSSEJE. Vide Tabula 7. TABULA PATRONATUS. Vetus Inter- se exercebant ad Tabulam rotundam, pres Juvenalis Sat. 10. v. 57 : Honorum cruce signantur. Matthaeus Paris ann. pagina. sEnea pagina, ante imaginem 1252 : Milites exercitio militari peritiam eorum stans, eorum omnes gradus hono- suam et strenuitatem experirentur, conrum inscriptos continet: quam nunc di- stituerunt unanimiter, non ut in hastilucunt Tabulam patronatus. Forte quod dio illo, quod communiter et vulgariter ejusmodi imagines seu statuae fere sem- Torneamentum dicitur, sed potius in illo per a clientibus flerent ac dedicarentur, ludo militari, qui Mensa Rotunda dicitur, qui in tabulis aeneis subditis patrono- vires suas attentarent. Vide reliqua in rum honores ac Magistratus gestos des- Jocari. Th. Walsingh. in Edw. I. ann. cribere solebant,quod docent Inscriptio- 1280. et Nic. Trivettus ann. 1279: Illustris miles Rogerus de Mortuomari apud nes veteres.

TAB
MS.: Statuimus, quod officialis scilicet unusquisque teneat Tabulam per 30. dies de anno in annum, et ad inlroitum assecuret, quod faciat jus conquerentibus, et eo tenente Tabulam , sit suspensus de officio. Prima curia generalis Bareinonensis Jacobi II. Regis Arag. ann. 1291. MS.: Et ad introitum officialis quod assecuret ipse facere jus conquerentibus, et in fine cum exierit de officio, teneat Tabulam per 30. dies. Secunda Curia ejusdem Jacobi ann. 1299 : Quern ad hoc ordinavimus tenere Tabulam per 30. dies, qui incipiat prima die Januarii quolibet anno, secundum quod in Ordinationibus hujus Curise continetur. Cap. seq.: Et omnes officiales dictorum officialium exeant quolibet anno prima die Januarii, et teneant Tabulam per 30. dies, juxta ordinationes curiarum. Et quod nos eligamus de prassenti etpostea quolibet anno prima die Januarii quemdam jurisperitum idoneum et sine 'suspicione in capite cujuslibet Vicanarum vel Bajulariarum, qui faciat inquisitionem contra officiales ipsius Vicarise vel Bajulise. Et procedente inquisitione, aliquis officialis non possit redire, vel uti officio, quousque inquisitio ipsa sit terminala, sine placito et solennitate placiti, et absque figura judicii, et facta salisfactione super damnis datis, antequam nos, vel aliquis pro nobis inde aliquid habeamus. Adde Curiam generalem Ilerdaa celebratam ab eodem Rege ann. 1301. cap. 1. et 2. Curiam celebratam in villa Montisalbi ab Alfonso Rege ann. 1333. in qua idem praecipitur pro Notariis, scribanias tenentibus, etc. et Curiam celebratam Cervarise sub Petro Rege ann. 1359. in qua pro 30. diebus, 50. statuuntur. * AD TABELLULAM COMEDEBE, Prenitentise genus in monasteriis. Stat. MSS. monial. Congregat. Casalis Bened. cap. 25 : Pour faultes qui concernent le service divin,... elles satisferont par prostrations au chceur devant la communaute, ou mangeront a terre en refeclair au pain et a I'eau, ou seront a la misericorde, qui est que quant elles seront ainsi a la Tablette au. meilleu du refectoir, elles n'auront sinon ce que la superieure leur envoyera de misericorde en pitance, oultre le pain et le vin. *TABULACGIUM, Ital. Tavolaccio, Scuti species, parma, clypeus. Stat. antiq. Florent. lib. 3. cap. 156. ex Cod. reg. 4621: Quilibet in civitate, burgis et suburgis Florentise debeat in sua propria vel conductu apoteca, pro trahendo et capiendo tales malefactores (habere) unam targiam, scutum vel Tabulaccium pictum. Vide Targa. * TABULAGIUM, Praestatio pro Tabula, seu jure habendi mensam in foris et nundinis, in qua prostent res venales, idem quoAStallagium. Charta ann. 1318. in Reg. 66. Chartoph, reg. ch. 441: Nundinantes... pro qualibet tabula quam tenebunt, dent pro Tabulagio quatuor denarios Turonenses. Vide Tabula 12. et infra Taulagium. f 1. TABDLAMENTUM, Stylobata, Gallis Pie-d'estal, olim Entablement. Inventarium Ecclesias Noviom. MS. ann. 1419 : Item quaedam tabula argentea deaurata, sedens super Tabulamentum esmaillatum, in qua tabula sunt plures reliquiae, clauditurque et aperitur. Inventar. S. CapellaB Paris, ann. 1376. ex Bibl. Reg.: Item caput S. Symeonis argenti deaurati in factione hominis antiqui, situatum desuper unum Entablement Gallice. Vide supra Tabula 14. 2. TABULAMENTUM, Sepimentum,

TAB
cancellus, Sp^axto?. Scholiastes Aristophanis ad equites : Tou; Spu^axrou?, Ta vuv TauXtifia-ra xaXoO|i.eva. Idem ad Vespas : Toe TauXt6(iaTa TOO StxaffTrjptou. Tai5XWTOV, seu Tabularium, eadem notione dici observat Suidas, in 5puq>axToi. 1. TABULARE, Tabulas, prseparare, prosternere, Ugutioni. [Ta,bulas parare, prosternere, Johanni de Janua ; Tabler, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. nostris hodie Plancheier, Contabulare, tabulis compingere. Berntenii Chronicon Marienrod. apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsyic. pag. 447 : Ambitum nostrum superius Tabulavit. Hac notione Tabulatus dixit Plinius lib. 2. Epist. 17. Vide Vossium de Vitiis serm. lib. 4. cap. 27J * 2. TABULARE, Libros tabulis seu asseribus compingere. Stat synod, eccl. Castr. ann. 1358. part. 2. cap. 2. ex God. reg. 1592. A : Rectores ecclesiarum faciant ligari libros ecclesiarum suarum et Tabular i, qui ligatura indiguerint. * 3. TABULARE, [Manifestare; exire. T^yri-p "1 TABULARIA. Charta Rogerii Regis Sicilise ann. M. 6652. pro Ecclesia Panormitana apud Rocchum Pirrum torn. 1. pag. 112. et 147 : Donamus prsedictse Ecclesise Tabulariam felicis urbis Panormi, eis potestatem concedentes, ut ipse venerabilis Archiepiscopus et successores ejus nunc et in perpetuum habeant licentiam et perpetuam dominationem concedendi earn Clericis prsedictse Ecclesias, etc. Ubi Pirrus Tabulariam, facultatem tabelliones instituendi interpretatur.Vide Tabularii 2. * Tabulaire appellatur apud moniales ilia, quae seriem officialium, per hebdomadam publicis functionibus deputatarum, in tabula describit. Stat. MSS. monial. Congregat. Casalis Bened. cap. 16. quod inscribitur De la Tabulaire : Ordonnons qu'il y aura une sceur deputee pour toute I'annee pour faire la table du chapitre, en laquelle table elle marquera let soeurs qui devront dire les lecons a matines, les versets, les respons, les Alleluia... 11 faudra que la maitresse des novices lui bailie par memoire les noms des filles qu'elle voudra faire chanter versets, respons ou aultre chose a l'e"glise, afin qu'il n'y ait confusion ; car la maitresse en pourroit instruire aucunes, et la Tabulaire en marqueroit d'autres en ladite table. Vide Tabulae officiales. TABULARIA LEX, Conditio, qua? adhibetur in manumissione per Tabulas, seu libertorum Tabulariorum. Tradit. Fuldenses lib. 2. trad. 143. ann. 825: Decernens, ut lege Tabularia unaquseque de vobis per singulos annos duos denarios argenti solvat. 1. TABULARII, Servi per tabulas, seu per instrumenta chartarum manumissi. Quomodo vero, et quo ritu per tabulas manumitterentur servi, refert Lex Ripuar. tit. 58. 11: Hoc etiam jubemus, ut qualiscumque Francus, Ripuarius, seu Tabularius servum suum pro anim.se. sua? remedio, seu pro pretio secundum legem Romanam libertare voluerit, et in Ecclesia eorum Presbyteris, Diaconibus, seu cuncto Clero et plebe in manu Episcopi servum cum tabulis tradat, et Episcopus Archidiaconum jubeat, ut ei tabulas secundum Legem Romanam, qua Ecclesia vivit, scribere faciat, et tarn ipse, quam omnis procreatio ejus liberi permaneant, et sub- tuitione Ecclesise consist ant, vel omnem reditum status, aut servitium Tabularii eorum Ecclesise reddant. In Capitul. Caroli M. lib. 5. cap. 128. [** 199.]

Kelingworthe ludum militarem, quern vacant Rotundam Tabulam, 100. Militum, ac tot Dominarum constituit, ad quam pro armorum exercitio de diver sis regnis confluxit Militia multa ninus. Historia Prioratus de Wigmore in Anglia, de epdem Rogero : Iste Rogerus... primo insigniis Militaribus sublimatus, centum Milites et tot Dominas ad hastiludia de Kenillworlh, expensis suis sumptuosis, per tres dies solemniter ordinata et tenta, qualia in Anglia tarn solemnia prius visa non fuerant, secum adduxit et Rotundam Tabulam ibi incoepit, et quarto, die Leonem aureum, triumphi signum sibi adjudicatum, dictam comitivam suisque expensis ad Warvik adduxit. Idem Walsingham. ann. 1844 : Rex Eduardus fecit convocari artifices ad castrum de Windesore, et cospit sedificare domum, quse Rotunda Tabula vocarelur. Habuit autem ejus area a centra ad circumferentiam, per semidiametrum centum pedes, et sic diametrum 200. pedum erat. Chronica Aulae Regiae cap. 7 : Accesserunt ad Regem quidam juvenes Raronum filii plus levitate quam strenuitate moti dicentes: Dpmine Rex, per torneamenta et hastiludia... vestra diffundetur gloria,..., edicite itaque Tabulam Rotundam, Regis Artusii curiam, et gloriam ex hac reportabitis perpetuis temporibus memorandum. Jo. de Condato MS.:
S'en faisoient grands esbanois Tables reondes, et touraois.

Cridar Taula redonda, apud Raimundum Montanerium in Chron. Reg. Araon. cap. 179. Taules redones, apud sumem cap. 166. et in Ohronico Petri Regis Aragon. lib. 2. cap. 10. lib. 3. cap. 23. Quemadmodum Torneamenta variis Pontiflcum et Principum Sanctionibus interdicta constat, ita et Mensas Rotundas, seu Monomachias ludicras, quas Justas vocabant, prohibuit Clemens V. PP. quod ex iis nonnunquam caedes, et pericula non mediocria emergerent, quod satis superque testatur Matth. Paris loco citato, ubi Hernaldum Montiniacum, strenuissimum Militem, a Rogero Lemburnq, non sine veteris odii suspicione, in ilia Mensa Rotunda, caesum narrat. Sic autem Clemens in Bulla sua, cujus in voce Torneamentum meminimus: Quinetiam in faciendis justis praedlctis, quse Tabulse Rotundse in aliquibus partibus vulgariter nuncupantur, eadem damna et pericula imminent, quse in Torneamentis prsedictis, idcirco certa causa idem jus statuendum existit. P Complura opuscula de Tabula rotunda, partim edita, partim inedita, recenset Bibliotheca des Romans pag. 174.] * TABULA SICCA, Ludus aleatorius, Gall. Breland. Arest. ann. 1371. 29. Nov. in vol. 6. arestor. par lam. Paris.: Emolumentum ex sicca Tabula seu ludo ad belencum proveniens, ordinavimus converti insolutionem reddituum ad vitam... prgsfatis rentariis sen reddituariis... debitorum. Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 309. bis: Pierre Damaulx executeur de justice, qui avoit pris a cense la secque Table, brelengh et jeu de dees de la ville de Tournay, etc. Vide Tabula 9. TABULAM TENERE dicebatur apud Catalanos, Vicarius, seu Judex, qui post exactum officium, eo in loco, ubi illud exercuerat, statis diebus morabatur, quo de se conquerentibus coram alio judice a Principe delegate responderet. Curia generalis Alphonsi II. Regis Aragon. in Montisono celebrata ann. 1293.

TAB
et in Lege Longob. lib. 3. tit. 5. 1. [co Carol. M. 12.] ponuntur inter tributaries Ecclesiarum, id est, qui censum Ecclesiis debebant, hac conditione manumissi in Ecclesia, et sub onere alicujus servitii. Sed et si absque liberis decederent, nullum alium nisi Ecclesiam relinquebant haeredem, ut est in eadem Lege Ripuar. | 4. V. Manumissio. 2. TABULARII, Qui tabulas publicas civitatum, et rei vectigalis rationes tractant, ita appellati ex Lege Valentis Imp. cum antea Numerarii dicerentur, Jeg. 9. Cod. Th. de Numerar. (8, 1.) Nee multo post Tabularii duo in singulis provinciis a Theodosio statuti quorum alter fiscalis arcae ratiocinia, alter largitionales titulos curaret, leg. 12. eod. tit. etleg. 30. de Susceptorib. (12, 6.) De ejusmodi Tabulariis est praeterea tit. in Cod. Theod. ubi multa Jacobus Gothofredus, et alii. De iis etiam agitur in Edicto Theoderici Regis 126 : Nullus post hsec curialium, siv& Tabulariorum, aut susceptorum, in Ecclesia residens pictacia delegationis emittat; sed si quern fisco debitorem novit, exponat eum extra Ecclesiam constitutes, etc. [Tabularius in tributis, apud Sidonium lib. 4. Epist. 11.] S3S* Eodem Tabularii nomine designatus qui res Ecclesiarum administrabat, apud Gregorium M. lib. 11. Epist. 49. ad Job. Episc. Panorm.: Tabularium autem una cum consensu seniorum et cleri memineris ordinandum, qui annis singulis ad amputandam fraudis suspicionem solemniter suas debeat rationes expenere. 1. TABULARIUM, Offlcina. Concilium Palentinum ann. 1388. cap. 5 : Permittimus (Judaeis) habere operatoria, tentoria, Tabularia seu boticas, etc. * Idem quod Schoppa, Gall. Echoppe, alias Tablier. Libert. Petraeassis. ann. 1341. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch.647: Item quod omnes habitantes hospitia seu ayrilia in garlanda seu ctrcuitu platess dictss ba$titse, possint sedificare cohopertas impune et facere Tabularia, et ea conducere cuicumque ad eorum libitam voluntatem. Occurrit praeterea in Lit. ann. 1388. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 284. art. 6. Charta ann. 1474. inter Probat, torn. 3. Hist. Nem. pag. 325. col. 1: Certaine cense montant xviij. deniers Tournois, ou environ, a nous deue sur ladite loge ou aucuns petiz Tabliers estans a I'entour d'icelle, esquelz se vendoient aux, oignons et autres herbages; lesquelz petiz Tabliers appartenoient a aucuns particuliers de ladite ville. Ung Tablier ssis en la place de Nismes, in Chron. ejusd. urbis ibid. pag. 3. col. 2. Lit. remiss, ann. 1460. ex Reg. 190. ch. 57: Icellui Peyroton s'en ala a la porte de la maison du suppliant, et illecques demoura aucunement en soy soustenant ung Tablier. Vide infra Tabularius 2. T 2. TABULARIUM, f. Ambo, suggestum, tabulatum, vel exedra. Statutum Capituli B. M. Podiensis ann. 1386: Statuimus quod nullus descendat Tabularium, donee presbyter dixerit totam orationem seu complendam Missas. 1 3. TABULARIUM, Locus ubi sedet Notarius, et acta ab ipso scripta servantur, Gallice Etude de Notaire. Consuetudines Tolosanae MSS. fol. 34 : Notarii nostri domus communis Tholosss in sitis personaliter non sedent Tabulariis, nee suo offtcio personaliter deserviunt. Vul-gare est hodie eo significatu. Tablier, in Litteris Carpli V. Reg. Fr. ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. 352: Aucuns de VIII

TAB

noz genz ou officiers ont tenus et encores hominum;... voluerunt quod quilibet postiennent certains Tabliers en la ville de sit habere et tenere in fronteria sua Thoulouse, qui oncques ne furent mis en Tabularium fusteum trium palmorum in recette, ne aucune mention n'en est faitte latitudine, et in allitudine palmorum es comptes de la recepte de Thoulouse; duorum et dimidii. Pluries ibi. * 3. TABULARIUS, Inscript. vett. Joan. lesquelz Tabliers Us ont bailie a ferme, et en ont receu et recoivent tres grans emo- Vignol. pag. 302 : Dus MANIB. M. TRElumens. BELLIO ARGOLIGO TABULARIO VIATO Tablier, eadem acceptione, in Lit. RUM QU^ESTORIORUM AB ^ERARIO, etc. remiss, ann. 1454. ex Reg. 187. Char- Ubi Vignolius : Qui tabulas expensatoph. reg. ch. 222: Les supplians com- rum conficiebat, dum Qusestores iter mencerent a s'en partir d'illec pour eulx facerent. Vide Tabularii 2. * 4. TABULARIUS, Notarius, scriba. en aler en ttng Tablier ou ouvrouer d'escripture,... oil avoient acoustume escrire Vide supra Tabellio. 1 TABULATA, f. ^dicula tabulis comet exercer fait de pratique. Pro officio notarii, ut et vox Gallica Tablier, usur- pacta, vel in qua plures sunt tabulae patur. Charta ann. 1316. in Reg. 54. fol. usibus rusticae domus destinatse. Testa23. r: Item Stephana de Cossaco clerico mentum ann. 15. Pippini Regis, torn. 2. concessit Tabularium seu offlcium tabel- Annal. Benedict, pag. 708 : Circa curtem lionatiis. Lit. Phil. VI. ann. 1331. torn. stabulum, Tabulata, torbaces vel alia 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 66 : Comme hospitalia, vel cellaria, et quidquid ad nous... aions voulu et ordene que touz les ipsam curtem pertinet... Item ad Vicum. seaus, escriptures et Tabliers de nostre curtem meam cum Tabulata, cum bareca, royaume, tant de faiz de contraus, comme cum omnibus quse ad ipsam curtdm pertid'esploiz de justice,... soient mis en nostre nent. Pluries occurrit ibi. * Idem potius quod supra Tabulamain et retenuz a nostre demaine, etc. rium 8. | 4. TABULARIUM, Numerus redituum 1. TABULATUM, Quaevis tabula. Valein tabula scriptus, in Glossulis apud Mabillon. torn. 2. Operum posthum. rianus Cemeliensis Homil. 20 : Requiramus, cujus sit vitium, quod tenui Tabupag. 23. late | 5. TABULARIUM, Xoyicnrifjpiov, in Glos- hominis vita committitur, et dubiis sis Latino-Gr. Locus vel schola ratioci- casibus incerta tentantur. [Codex Theod. lib. 11. tit. 16. leg. 15 : Materiam, lignum natorum. 1 6. TABULARIUM, Tablier, in Glossis atque Tabulata exceptorum virorum paLat. Gall. Sangerm. Tabularium ad lu- trimonia non praebeant. Et leg. 18. eod. dum tabularum, in Constitut. Frederici tit.: Non eonferendis Tabulates obnoxia, Regis Siciliae cap. 81. Tabularium de non lignis, indultam quoque materiem ebore, in Computo ann. 1333. et seqq. sub eadem exceptions humerabit. Matetorn. 2. Hist. Dalphin. pag. 277. vel^ Ta- riam trabes, Lignum, unde hastilia flunt bulerium, ut habetur in MS. 01. V. Lan- et sagittse, Tabulata, tabulas seu assecelot. Haud scio an eadem notione legi- res interpretatur Gothofredus.] 2. TABULATUM, Abacus, alveolus, seu tur in Inventario ann. 1379. inter Schedas ejusd.: Item tres alie tabule de sapo tabula lusoria. Saxo Graminaticus lib. cum quatuor Tabulariis. Tabulae fulcrum 14 : Calculorum ludum poposcit, gloriatus intelligi potest; nisi idem sit quod mox se cjus apprime peritum... sed cum Tabulata non suppeterent, ne lusui quidem Tabularius. Vide Tabulatum 2. * 7. TABULARIUM, Conventus, ut vi- vacatum est. [Vide Tabularium 6.] * 3. TABULATUM, Idem fortassis quod detur; forte a loco ubi habebatur, Tabulario scilicet forensi, sic nuncupatus. Tabula3. Orbiculus, clayus,in vestibus; nisi sit pro Effigies, imago. Acta S. Vidimus pariag. de villa Montisfalc. in Vallavia ann. 1405. ex Reg. 161. Char- Etheld. torn. 4. Jun. pag. 529. col. 2: Intoph. reg. ch. 104: Apud Montemfalco- signem quoque purpuram, aurifnso unnem in Tabulario extraordinario curias dique cinctam, fecit; et per partes, auro regiae ipsius loci, et corom venerabili et et gemmis pretiosis mirifico opere, velut discreto mro magistro Johanne Alierii de Tabulatis, adornavit. TABULATUM MURORUM, nostris EnTensano, clerico honoris domini nostri tablement. Charta Philippi Pulchri Reregis, etc. * 8. TABULARIUM, Stabulum, Gall. gis Franc, ann. 1299. pro Pariagio oppidi Stable. Libert, de Gleolla ann. 1350. in Sarlatensis in Regesto ejusdem Regis ex Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 124 : Dicti Tabulario Regio n. 6 : Poterunt.... juxta consules...habeant potestatem cognoscendi muros villas praedictas domos ipsas jam de viis publicis,... asdificiis et Tabulariis factas, vel incceptas, vel faciendas extolbestalinis. lere, et alias facere usque ad Tabulatum 1 TABULARIUM CER.E, Massa, ut con- dictorum murorum, et non ultra. Vide in jecto, cerea, Gall. Pain de cire. Historia Materia. * Alias Entablissement. Charta ann. Monast. Beccensis MS. pag. 572. num. 17: Sed etiam dimidium Tabularium 1334. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. cerae, quod monachi Beccenses de Longo- 1461 : Jehan Cornu abati les Enlablislio reddebant illi annuatim de recogni- semens des murs le roy, et en pava ses tions decimss. Supra Tabula cerae. Vide viviers et fosse,-!. Parietis corona, supercilium, muri fastigium, vulgo ChaTabula 6. et Talentum 1. 11. TABULARIUS, Tabula qua ferunt peron. 1. TABULATUS, Instar tabulae planus. cibos in refectoriis monachorum, quibusdam laulier, aliis Tablette. Inyenta- Vita S. Aidoni Episc. Fern, in Hibernia num. 15 : Vir quidam in Britannia Tarium ann. 1341. ex Archivo S. Victoris Massil.: Unam tinam, 2. mensas et 4. bulatam habens faciem, id est, sine Tabularios, item 1. inbucum, etc. Vide oculis et naribus ex utero natus, etc. Tabularii. [Eadem fere occurrunt in Vita S. Char* 2. TABULARIUS, Idem quod supra taci Episc. torn. 3. Maii pag. 381. Tabularium 1. Stat. ann. 1270. inter Pro- num. 16.1 bat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 93. col. 2 : T 2. TABULATUS LAPIDEUS, PavimenConstituti per curiam domini regis ad tum. Andreas Floriac. in Vita MS. S. laxandum et reformandum tabulas minus Gauzlini Archiep. Bituric. lib. 1 : Noampliatas et Tabularios hominum hujus vumvicum etiam lapideo Tabulatu fabricivitatis existentes in fronteriis ipsorum cavit ecclesiam. Hinc

io

TAB

TAB

TAG
cum baculis retortis ad terrendum inimicos. * TABUSSARE, ut supra Tabollare, Strepitum facere crebris ictibus aliquid percutiendo, nostris alias Tabuster. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 124 : Pervenit quod Ymbertus de Bliez archidiaconus Belsisein ecclesia Aurelianensi ludendo ad pilam in subut" biis civitatis Aurelianensis in vico S. Aniani, ad portam domus Margotae la Fromenline venit et ad earn fortiter Tabussavit, fortiter proclamando et ipsam domum intravit. Alise ann. 1410. in Reg. 165. ch. 126 : Celui qui ainsi Tabustoit laditte cloche, etc. Occurrit apud Rabelais, torn. 1. pag. 35. Hinc Tabuter a Tabust, Rixa, jurgium. Lit. remiss, ann. 1478. in Reg. 205. ch. 17 : Lesquelx compaignons se Tabutoient fort ensemble, a I'occasion duquel Tabust, etc. Alias ann. 1457. in Reg. 187. ch. 174 : Le suppliant dit a son nepveu, je vous prie qu'il n'y ait point de noise ne de Tabust. De quovis strepitu Tabut dixerunt nostri. Lit. remiss, ann. 1400. in Reg. 155. ch. 169 : Sans qu'icellui Simon veist cheoir ledit Jehan, ne le oy crier, pour ce que ladite charrete estoit couverte et pour le grant Tabut d'icelle. Vide Tabustellus. ] TABUSTELLUS, Certa campanae pulsatio, ac fortassis ilia qua altero duntaxat latere pulsatur, Gall. Tintement. Statuta MSS. Eccl. Lugdun. : Clerici de terra ad Matutinas sive ad omnes alias Horas diei conveniant simul in unum locum eisdem prseparatum, scilicet in capella B. Photini, dum Tabustellus sonat, vel retornus cujuscumque Horas, vel classus in festivis diebus. j 1. TAG, Idem, ut puto, quod Taxa, Impositio, Angl. Tax, Gall. Taxe. Formulare Anglican. Th. Madox pag. 188 : Ego Willelmus Patric. dedi... Ormo filio' Willelmi, pro humagio et servitio suo masuagium.... liberum et quietum de Tac et de tol et de stallagio. Vide Tacus et Theam. 12. TAC, Morbi genus seu febris pestifera qua ceu repentino ictu (unde nomen) Parisienses percutiebantur sub ann. 1411. vel 1414. Miracula MSS. Urbani V. PP. ex Tabul. S. Victoria Massil. : Graviter patiens infirmitatern pestilentialem et habens per totum corpus suum lo Tac, quod signum dicebatur esse mortale. Pluries occurrit ibidem. Chron. vet. Gallicum: En Mars audit an (1414.) conimenca a Paris une maladie populaire qu'on nomoit le Tac ou le Horion, qui dura trois semaines ou plus, et plus de cent mille personnes en furent atteinte, mais nul n'en mouroit. * Lit. remiss, ann. 1415. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 324 : Dictus Jacobus vulneratus, bocio carbunculo et quodam alio morbo, le Tac nuncupate, tactus fuit. 1 TACCA, Patera, Gall. Tasse, Ital. Tazza. Literae ann. 1429 : Vasa aurea et argentea, sicut sunt Taccss, etc. Forte legendum est ut mox Tacea. * TACCULINUM, Ital. Taccolino, Acad. Cruse. : Spezie di panno rozzo, e grossolano. Copertas Tacculini, in Invent, ann. 1230. apud 01. V. Garamp. in Dissert. 7. ad Hist. B. Chiarae pag. 231. Vide Tacolinum. TACGUNATUS. Caesarius Heisterbachensis lib. 12. cap. 20 : Calceos sibi novos, et bene Taccunalos fieri petivit. Alii codd. habent Tacciniatos. [Italis Tacconare est Galceos reiicere, resarcire. Vide Tacones.] TACEA, Patera, crater, nostris Tasse.

1 TABULATUS, pro Pavimento stratus. rum, Ital. Tavola. Stat. Ast. collat. 2. Chronicon Eomualdi II. Archiep. Sa- cap. 3. pag. 12. v: Potestas Asten. pro se lern. torn. 7. Murator. col. 194: Panormi et judicibus, militib usque et aliis de fapalatium satis pulchrum jussit aedificari, milia sua teneatur ponere ad unum Tain quo fecit capellam miro lapide Ta- bulum boni campsoris de suo feudp libras bulatam. Italis Tavolato proprie est ta- cc. Asten ..... quae ..... remaneant in depobulis seu axibus structus, nostris Plan- sito penes dictum cambiatorem seu Tabucheie. lum pro satisfaciendo communi. Vide 1 TABULERIA, f. Linearis adumbra- Tabulum. tio rei alicujus faciendse in tabulis deTABUR, THABUR, Tympanum belliscripta, Gallis Dessein. Statuta Montis- cum notissimum, vulgo Tambour, olim regalis pag. 251: Item statutum est, quod Tabour, vel Tabur, aut Tabor, ex Arabico eligantur sex homines, qui faciant Ta- Al-Tambor: nam Saracenorum primitus bulerias ad divisionem dictse aquas et fuit, uti pluribus docuimus ad Joinvilsecundum quod divisa fuerit, valeat et lam pag. 61. Vide praeterea Leonem in teneat. Tactic, cap. 18. 1 110. 142. cap. 20. 2 76. T 1. TABULERIUM. Speculum, ut vi- pGlossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. detur, Gall. Miroir. Chronicon Estense reg. 4129 : Timpanum, Tabur.] Radulfus ad ann. 1345. apud Murator. torn. 15. de Diceto ann. 1191 : Juxta sonum illius col. 424 : Prsesentari fecit Delphino tres instrument , quod Ripatoribus vocatur destrerios coopertos scarlato et uxori ejus Tabur, subito cercelld qussdam alarum unum Tabulerium argenti aurati et crys- remigio perniciter evolavit. Ubi Mattalli. thseus Paris habet Thabur. [Mittimus ' 1 2. TABULERIUM, Umbella, seu Um- vobis unum Tabur, in Chronico Danduli braculum, ni fallor, Gall. Ecran. Com- apud Muratorium torn. 12. col. 513.] putus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalph. TAMBURES. Epistola Arnold! Archiep. pag. 282 : Item pro tabulis ad faciendum Narbon. de Victoria relata contra Mauunum duaczatorium pro domino, Dalphina ros Hisp. ann. 1212. apud Ughellum torn. et duo Tabuleria ad opponendum igni 1. part. 1. pag. 190: Personantibus igitur cum pedibus et clavis necessariis ibidem, valide instrumentis Maurorum, quss Hispani appellant Tambures, figunt gressus XLvni. sol. 1 TABULETA. Vide Tabula 2. Saraceni, etc. | TABULETUS, Tabellula, eadem no- TABURGIUM, TABURCINUM. Henricus tione -qua Tabula 14. Inventar. S. Ca- Huntindon. lib. 7. Histor. : Equi nampellse Paris, ann. 1376. ex Bibl. Beg. : que insolitum non ferentes clamorem, et Item quidam Tabuleti argenti deaurati buccinarum clangorem, et ictus Taburcioclaudentes et firmantes cum cherneriis rum, calcaribus non obtemperabant. Ubi ornati de minula perreria et de perils. Matth. Paris ann. 1097. habet TaburciInventar. aliud Gallicum : Item uns Ta- norum. bleaux d'argent dore fermans a charnie| TAMBORINUM. Annales Mediolan. res, ou il y a plusieurs reliques, aornee de ad ann. 1381. apud Murator. torn. 16. ynenue prierrerie et de pelles. col. 795 : Conduct fecit publice quernTABULINUM. Vide Hyginum de Cas- dam fratrem Ordinis Minorum per civitrametatione pag. 3.11. [et Apuleium in tatem Mediolani cum Tamborino prieceFloridis cap. 22.] dente. * TABULLA. [Ut Tabula : Ante 1 TAMBURIUM. Memoriale Potestatum quos est eciam Tabulla cristallina. Regiens. ad ann. 1218. apud Murator. (Inv. Card. Barbo ex transcript. Miintz, torn. 8. col. 1098: Saraceni in civitate cum cimbalis, tubis, Tamburiis et vocibus exul1457.)] 1 TABULLERIUS, Tabula lusoria, Ital. tantes laudabant Deum eorum. Vide GlosTavoliere, Gall. Tablier, Echiquier. Sta- sar. med. Gra3cit. Append, col. 81. voce tuta Civitatis Astae cap. 1. de ludo taxillorum : Qui dictos taxillos vel raianetas TAMBURRUM. Castelli ChTonicon vel Tabullerios prssstant, etc. Vide supra Bergom. ad ann. 1399. apud Murator. in Tabularium 6. torn. 16. col. 917 : Conducta fuit ad lupa1 TABULUM, 'Ixpcov, in Glossis Lat. nar seu ad bordellum cum Tamburris et Gr. Tabula, Tabulatum. Glossae Graec. barteriis dicti domini Potestatis. Lat. : 'Ixpeov, Tabulum, Tignus. Statuta TAMBURLUM. Sanutus lib. 2. part. 4. Vercell. lib. 3. fol. 55. verso : Et quod cap. 22 : Qui sciant nacharas pulsare, totam pecuniam quam recipiet pro Com- tympana, et Tamburla. Le Roman du muni sibi darifacietad dictum Tabulum, Renard MS. : et totum id, quod solvet, solvere debeat Li avoit pendu un bacin, super ipsum Tabulum in eadem pecunia, Dont on fait aux annes paor quam recipiet. Hie mensam intelligit, Nul pares tail les li Tabor. seu abacum nummulariorum ; mensam vero sarcinatoris in Statutis Astens. [Le Roman de chastie Musart MS. : Collat. 7. cap. 5 : Et hoc faciant fsartoQui veil en la marine res) antequam incidant (pannum) ad Faire Tabor soner, etc.] Tabulum suum vel alibi. [ Hac ultima notione nostris alias Taulier et Estau- [Le Roman d'Aubery MS. : lie, nunc Etabli. Lit. remiss, ann. 1415. Sonnent cil cor, et mains Tabour noisa. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 54 : Le Le Roman de Kanor MS. : suppliant cousturier du lieu de Meset, qui estoit sur son Taulier ou Estaulie, Oist cors et araines sonner, etc.\ Taburset timbres tentir et freseler.] * 1. TABULUS, Stylobata, Gall. Pied'estal. Testam. Guill. de Meled. ar- Le Roman d'Alixandres MS. : chiep. Senon. ann. 1376. in Reg. 108. Ces menuiaus sonner, et ces labours tentir. Chartoph. reg. ch. 338 : Item corpus Tabulorum, super quos dicta crux infixa Qua vero ratione pulsarentur aut perexistit, et plures reliquiss plurimorum cuterentur ejusmodi a Saracenis Tamsanctorum in eisdem, et sunt armatizati burla, docet Auctor MS. Hist. Excidii circumquaque ad arma nostra. Vide Ta- Acconis ann. 1291. ubi de Saracenis : Voces emittebant terribiles, ut mons est bulamentum 1. * 2. TABULUS, Mensa nummulario- eorum, maximaque perculientes tympana

TAG
Occurrit in Consultatione post Observantias Regni Aragon. pag. 43. v. [in Instrumentis Gall. Christ, novae edit, torn. 1. pag. 70. col. 2. in Libro nigro Scaccarii pag. 673. etc.] 1TACELLUS, Idem quod infra Tassellus. Testamentum Guigonis Episc. Casin. ann. 1345. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1458 : Insuper volo et mando, dispono et ordino cappam cum historiis et imaginibus et Tacello argenti munitam et complelam. T TAGETA, Crater, patera, Gall. Tasse, Hispan. Taca. Leges Palatinae Jacpbi II. Eegis Majoric. torn. 3. SS. Junii pag. nx : In Tacetis non tamen deauratis bibant. Vide Tacea. |l.TAGHA,Agri limes, signum flnium, forte a Germanicp Teeken, Signum, -ut habet Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 18. 12. TACHA, Macula, labes, Gall. Tache. Statuta Massil. lib. 1. cap. 36. 1: Tachas et malefacturas et alia vitia et corruptiones ipsorum pannorum, etc. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Taca, Prov. macula. 1 TACHA CORIORUM uni obolo census obnoxia dicitur in Privilegio Leduini Abb. ann. 1036. e Chartulario V. S. Vedasti Atrebat. pag. 243. Vide Tachia coriorum et Tacra. * 3. TACHA, idem quod Tasca 2. Praestatio agraria. Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 287 : Anno Domini 1360. die 26. Sept. acquisivit dictum capitulum (Narbonense) a Petro Conilhi omnia jura sibi competentia in et super guodam cavalherio, sito in termino de Laurano,.... necnon Tachas bladi et vini, et alia jura, qu& habebat ratione dicti cavalherii. * 4. TACHA, Instrumentum piscationi aptum, Gall. Tache, nisi forte legendum sit Cache. Charta Phil. Pule. ann. 1289. inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 35. v: La berroiche, nasse pelee, nasson espes, la Tache, de quibus piscari imperpetuum prohibemus. * 5. TAGHA, Incerta mihi notione, nisi forsan sit pro Corium. Vide infra Tachia 3. Charta ann. 1345. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 201 : Ramundus Arguerii, athilator Tolosss domini nostri Francias regis, recognosco habuisse.... pro iij. umis de Tachis, xiij. pavesiis, etc. *6. TACHA, [Gall. Cordon(?): ... Pro nil. alnis tele pro fenestragiis capelle... item pro ve Tachas. (Arch, histor. de la Gironde, t. 22, p. 413.)] xius tascse seu prastationi, quam vulgo dhampart appellamus. Codex censualis Humbert! de Villars domini de Chatelard in agro Dombensi ann. 1391 : Tenet terram Tacharentiam ad decimam tachiam. Vide in Tasca 2. * TACHARIA, Ludus aleatorius, locus ubi alese vacatur, Gall. Academie de jeu. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 77. ex Cod. reg. 4659 : Statuimus ne aliquis in tabernariis, vel Tachariis, vel lupanaribus. postquam campana node pulsata fuerit, ludum audeat exercere. rso p. Tricharia. Vide in Tricare et Taberena.] * TACHETUS, Clavi species, Hisp. Tachon. Comput. ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 172. col. 2 : Solvit d na Stivana, pro quingentis Tachetis emplis ab eadem, necessariis leclis factis, etc. 11. TACHIA, Praestatio agraria, vulgo Champart. Vide in Tdsca 2. 1 2. TACHIA, f. pro Cachia, Ambitus,

TAG

TAG

ITACHARENTIA TERRA, Ager obno-

septum : nam solebant moenia cratibus Franc, pag. 65. Tenement, eodem sensu, munire, ne ab arietibus, vel missilibus in Lit. ann. 1374. torn. 6. earumd. Ordilapidibus Isederentur; atqui de turre nat. pag. 48. * TACITURNITAS, pro ep quod taceri hurdanda hie agitur. Vide Hurdicium. Computus ann. 1202. apud D. Brussel debet, nee nominari quidem, in Vertorn. 2. de Feudorum usu pag. CLXXVIII: sione 70. Cantici Canticor. cap.^ 4. v. 1 : Pro Tachia turris hardenda etplumbanda, Extra Taciturnitatem tuam, EXTO; T^C et pro aliis Tachiis, quas fecit apud Du- (no5itY)(T<ii; wou. S. Hier. in Isaiam cap. 47. num, inc. I. Ibid. pag. qcyii: Pro Tachiis v. 2. refert Symmachi interpretationem, Gornaci, quas Rex tradidit, quando Rex qui vertit xataxXufijAahujus loci mtanriaiv (jou, Hierpnimo Taciturnitatem tuam, fuit ibi, XLV. libr. ] 3. TACHIA, Idem quod paulo post quod taceri debeat prae verecundia. Haec Tacra, Coria decem. Tabularium Com- ex animadv. D. Falconet. 1 TACITUS, Cui ita factum est satis, pendii de fpragiis et ripagiis: Infra prasdictos terminos de millenario alexium ut nihil sit de quo loquatur aut queraet makerellorum et plumbif et de Tachia tur. Charta ann. 1343. ex Archivo S. Viccoriorum redduntur n. denarii. Vide toris Massil.: Pro qua Capitulum et Conventus dicti monasterii se habuerunt pro Tacha coriorum. * Nostris Tache et Picardis Tacque, Tacitis et bene contentis. Alibi: pro pacaeadem notione. Stat. ann. 1372. torn. 6. tis et contentis. TACLA, Gall. Tacle, Sagitta, Telum, Ordinat. reg. Franc, pag. 121. art. 16 : Que nulz tanneurs ne puisse acheter au- Cotgravio, Borello, aliisque : v6rum incunes Taches de cuirs, ne de peaulx, etc. ter arma ad tegendum, ut clypeus, rePedag. de Cappi ex Chartul. 21. Corb. censenda videtur ex Guill. Guiart. ad fol. 345. v: Chacune Tacque de cuirs, dix ann. 1298 : cuirs pour le Tacque, iiij. den. Vide mox Mes hauberjons et cerveljeres, Tachra. Ganteles, Tacles et gorgieres, Qui entre les cops retenlissent, jje 4. TACHIA. [Gallice Tache: Ibidem Les armes do mort garantissent. dedit in Tachiam seu ad precium factum tectum dooms cure. (Chevalier, Idem ad ann. 1301: Visit, episcop. Gratianop. p. 70.)] Tacles, hauberjons et cointises. T TACHIABILIS, TACHIBILIS, Obnoxius tascss seu prasstationi agrarise. Vide Rursus ad ann. 1302: Tasca 2. Targes fcndent, Tacles resonnent. * Nostris etiam Tachible. Charta ad- Vide Talavacius. mort. ann. 1412. in Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 272 : Item tient plus ledit teneTACOLINUM, Italicum Taccolino, Gementier... une terre Tachible, ou a quart, nus densioris panni, diversicolori filo contenant six meteres de terre ou envi- contexti. Occurrit in Vita B. Margaritse ron. Infra pluries Tahible. Vide supra de Cprtona n. 207: Una duntaxat de Tacha 3. Tacolino induta tunicula. * TACHRA, ut supra Tachia 3. Con* TACONARE, [Gall, rapiecer. Pro suet, antiq. Bitur. ex Chartul. S.Sulpit. Taconando sotulares Etieneti. (Arch. fol. 61. v : Si burgenses cordoenum, ca- Histor. de la Gironde t. 22. p. 405.)] pinas et Tachras a foris ad vendendum "T TACONES, Privilegium Leduini Abb. attulerint redder e debent...... de Tachra ann. 1036. e Chartulario V. S. Vedasti duos denarios. Redit. comitat. Hannon. Atrebat. pag. 243 : Stallus sutoris vaccas ann. 1265. ex Cam. Comput. Insul.: Ta- in mense 1. den. Stallus Tacones vendencre de quir mise en nefdoit deux deniers. tis 1. den. Tacon, teste Nicotto, Gallis Vide Tacra. est minor salmo; sed nihil ad hunc lo| TACIA, Idem quod Tacea, Patera,cum, ubi Tacones vestes interpolas intelcrater, Gall. Tasse, Ital. Tazza. Job. De- ligo, praesertim ex sequenti Taconatus. mussis Ohronicon Placent. apud Mura- Etiamnum in quibusdam Gallo-Flantor. torn. 16. col. 583 : Utuntur Taciis, driae Ipcis Tacon dicitur assutum vesti cugiariis et forcellis argenti, et utuntur resarcitae segmentum. scudellis et scudellinis de petra, et curtel* Vide supra Supplantarium. lis magnis a tabula et bronzinis, etc. j TAGONATUS, de vestibus resarcitis * TACIDA, Exactionis species. Charta dicitur in Charta Praepositi S. Audoann. 1331. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. mari ann. 1227. e Tabulario ejiisdem 527 : Quod exactiones, quas vulgariter ap- Ecclesiae : Incedant autem Canonici hopellantur in eadem (villa Montispessu- neste, tonsura rotunda, gestu et habitu lani)tos meliors, las Tacidaselas beassas, honesto, videlicet superp'ellicio et cappa amodo cessare deberent. honest a, non Taconata seu petiata, sed * TACILLUS. [ Capellanus male regit integra, ut in superpellicio honesto similise, libenter ludit ad Tacillos, frequentat ter, non Taconato seu repetiato, sed intetabernas in Chamberiaco. (Chevalier, gro. Vide Taccunatus. * TAGOUIN , Arabice , Productio, a Visit, episcop. Gratianop. p. 23.)] | TACITURIRE, Silentium appetere, verbo Cawana, Producere, in Animadv. Laurentio in Amalthea. Sidonius lib. 8. D. Falconet. Epist.16: Unde cognosce, quod etsi tacere TACRA, [Coria decem,] Idem quod Danecdum ccepimus, eerie Taciturire jam era, de qua voce, supra. Regestum Casdeliberavimus. tri Lidi in Andib. fol. 31. ubi de Peda* Taiser alias in usu pro hodierno giis et Consuetudinibus : Tacra coriorum Taire. Lit. remiss, ann. 1473. in Reg. 194. 2. den. Millenarius de harenc. 1. denar. Chartoph. reg. ch. 365 : Icellui Dumont Centum ob. etc. Occurrit ibidem alio ne se voulutd tant Taiser. Unde Taisible, loco. pro Tacitus, non expressus, et TaisibleHinc emendare licet Privilegia ment, Tacite, vulgo Tacitement. Charta Pontis-Ursonis torn. 4. Ordinat. Reg. ann. 1302. in Lib. rub. Cam. Comput. Fr. pag. 641. num. 42: De unaquaque Paris, fol. 194. r. col. 2 : Et touts V'ac- Cacra coriorum duos denarios, tanquam tion reelle et personnelle, mixte, directe, de transitu ; et de Tarra tanata, quatuor Taisible, expresse et toute autre. Alia ann. denarios. Pro Cacra et Tarra legendum 1341. in Reg. 73. ch. 176 : Taisiblement indubie est Tacra. Sic etiam forte legenou expresseement. Occurrit praeterea in dum in Charta ann. 1409. torn. 8. RyLit. ann. 1337. torn. 4. Ordinat. reg. meri pag. 576. col. 2 : Quinque albos

T^ED

TAP

TAG

(vectigales) pro quacumque Tarqua corio- Concil. Aurelian. II. can. 1; Ut nullus derriere de cordouan vermeil. Taffurie rum. Statuta Scabinorum Maceriarum Episcoporum, nisi certa Tasdii causa de- sur orprise. TAFURIA, TAFURARIA, Species tributi, ad Mosam MSS : Le coussin doit 11. den. tentus, ad Concilium venire penitus ulla le Tacre de cuir doit 11. d. le plisson de excusatione detrectet. In/irmitas dicitur aut pensitationis, apud Catalanos. Pevaires doit 11. den. Vide Tachia coriorum. in Concilio Turon. II. cap. 1. Acerbitas trus II. Rex Aragon. in Charta ann. | TAGSUS, Melis, Gall. Taisson, speciescorporeas infirmitatis , apud Avitum 1283. pro Libertatibus CatalaniaB : S*atuimus, quod Tafuraria tollatur perpetuOj felis silvestris, cujus pelles sunt ia usu. Vienn. Epist. 80. Vide supra Melota et Taxus. T T.EDIARE, .Egrotare. Vita S. Rusti- et earn revocamus. In titulo Capituli TACTARE, Conflrmare, in Fleta lib. 2. culae Abbat. Arelat. saec. 2. Benedict, scribitur Tafuria. Fori Arag. lib. 1. tit. cap. 61. 22. [Vide Tangere chartam.] pag. 146. num.31: Cum nimia asgritudine Privilegium generale Regni Arag. : f TACTE, Hayxaxos in Glossis Lat. febrium teneretur...die Dominica gravius Aquello mesmo de las Tafurerias, que sian deffeytas a todos tiempos. Exstat Gr. et Graec. Lat. Vulcanius suspicatur Tasdiare cospit. | TAEDIUM FACERE, Molestiam, exhi-aliud Statutum Ferdinand). I. Regis, legendum esse, Tecte, uayxcxxwc Omnino bere , Gall. Inquieter. Inquisitio ann. quo eadem Tafureria exstinguitur et aumale. TACTITUS, pro Tacitus. Gharta Petri 1268. ex Schedis Pra3S. de Mazaugues : fertur. Sebastianus Cobarruvias : Tahur, Adriens. episc. ann. 1016. torn. 2. Cod. Et quod vidit avere prasdictorum in ter- el que continua mucho eljuego ; que si se Ital. diplom. col. 1949 : Cunctam trans- ritorio de Moreriis, et non vidit quod ali- repite Tahur, Tahur, dize hurtar, porque muchos de Tahures dan en ladrones , actas prasdse querimoniam definivimus , quis Arelatis faceret ei Tasdium. 1 T^DULA, Parva tasda, Johanni de quando non tienen que jugar. La Ley 6. et inde Tactitus cunctis diebus vitas esse promitto. Alia ann. 1116. torn. 4. col. Janua; Petit Brandon, in Glossis Lat. tit. 14. part. 7. dize assi en confirmacion desto : E a todo home deue asmar, que 1538: Et inde Tactitus cunctis diebus vitas Gall. Sangerman. T TJELLIA OLIVA. Legitur in Annali- los Tahures, e los bellacos usando la tramese esse promitto. TACTUM , Pavidum , vel nigrum, in bus Benedict, torn. 2. pag. 154. ad ann. hirfreria, por fuerca, conviene que sean Glossario Longobard. S. Germani Paris. 751. Rotharium incerti loci Abbatem ladrones, e homes de mala vita. La Ley 8. cpncessisse Monasterio S. Georgii Rea- tit. 16. part. 3. llama a estos Tafures, y GX Glossis. * TAGUINUM, inscribitur Opus quod- tino Olivas Tesllias quindecim in loco, los cuenta entre los infames y sera bien dam medicum, quod commentariis il- qui dicitur Mussinus. Emendandum forte que se vea. La Ley final tit. 5. part. 2. donde se afea mucho el juego que passa lustravit Magister Dudo, in Bibl. Sor- est Tallias. Vide in Talea 1. j TAELLIED, vox Aremorica, idem so- de conversadon y entreteniemento , y bonae sign. 781. Acad. Cruse. Taccuino, Nome di Libra simile all'almanacco, o nans quod infra Tallia 6. Exactio, Gallis como particularmente deven huyr deste Taille. Incisura quas dicitur Taellied cum vicio los Principes y grandes Senores* lunario. T TACULA, Species cornicis, Ital. Tac- forisfactis et furtis et aliis exactionibus, Lusitanis Tafularia, est alea : quomodo cola. Chronicon Modoetiae apud Murator. in veteri Charta Kemperleg. apud Lobi- etiam Tafureria apud Raymundum Montanerium cap! 237. et in Foris Aragotorn. 12. col. 1135 : Visa est in aere supra nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 125. dictum pratum maxima multitude et T TAFATANUS, TAFETANUM, etc. Vide nensibus, apud Michaelem del Molina in Repertorio Fororum Aragon. V. Ludus. innumerabilis avium, quae dlcuntur Taffata. Taculse. TAFFATA, TAFFATIN, Pannus serious, Rursum Hispanis Tafuria, vel Tafurea, 1 TACUS, Idem, ut puto, quod Taxa, quern vulgo Taffetas dicimus, [Armorici est navis hippegus, [para passar los caImpositio, Gallice Taxe. Charta Garoli Tafias, unde nomen.] Monasticum An- vallos, ut habet Antonius Nebrissensis.} ** TAFUS, a Graaco Tayo;, Sepulcrum, Simplicis ann. 916. apud Baluz. torn. 2. glic, torn. 3. part. 2. pag. 86: Uwum de camoca duplici, cum monumentum. Gerhardi Vita S. OudalCapitul. col. 1529: Nolumus prseterea, mantellum ut ab ipsis vel ab eorum hominibus ali- alba Taffatin. Infra : Unum mantellum rici cap. 13 : In ascclesia S. Afari ante quid telonei, neque pascuaticum , nee Comitis Cantias, de banno blodio laneo, altare S. Walburgas virginisin sede unius mansiones, Tacos aut aliquas redibitiones duplicatum cum viridi Taffata. Pag. 95 : Tafi ambos fideliter spelivit. Vide Taphus, exigatur. Capis nigris cum capuciis de sindone vel TAGARA, Vasis species, apud Lusita1 T^DIABILITER, Moleste. Tsediabiliter Taffata linatis utentur. Charta scripta nos. Vet. Charta apud Brandaonem urgeri a creditoribus, in Chronico Senon. circa ann. 1320. pro Infante Majoricae, torn. 5. Monarch. Lusitan. pag. 304. v : ap'ud D. Calmet. in Probat. Hist. Lotha- in Camera Comput. Paris.: Pannis au- Item recepit 5. Tagaras, quas ponderavering. torn. 2. col. 42. reis et sericeis, et laneis, et pannis de sa- runt 6. uncias. Item unam Tagaram, quss T.SDIARE, Taedio afflci. Glossae anti- mit, et de camelot, et de Thafatas, et mul- ponderavit, etc. Ubi Tagara inter vasa quae MSS: Taedet, tasdiatur. Tasdiatur, tis tapetis, etc. j TAFETANUM, Eadem notione, in * TAGARNICUS, Idem qui Tavarnicus. tssdio afficilur. Glossas MSS. Salmasii : Taedio, aQvfuw. [Glossae Lat. Gall. San- Cone. Mexic. ann. 1585. torn. 4. Cone. Vide infra in Tavernica. german. MSS : Tediari, Ennuyer ou estre Hispan. pag. 339. ubi et Tafetaneum TAGAX, Furunculus. Vett. Glossae in ennuyez.] Lampridius in Alexand. Se- opus legitur. Glossario Longobard. S. Germani Paris. j TAFFETTA. Lintearnen de Taffetta, [Festus addit, a tangendo dictus; cujus vero : Neque unquam Tasdiavit, aut morosus aut iratus resedit, fronte semper in Actis S. Davini, torn. 1. Junii pag. 332. vocabuli Lucilius meminit ; imo et Tulpart, et Isetus ad omnia. Vegetius de Re 1 TAPFETANUS, E panno taffeta dicto. lius lib. 6. Epist. 3. ad Atticum : Quessveterin. lib. 3. cap. 2 : Inter exordia igi- Synodus Limensis ann. 1582. torn. 4. tor levis, libidinosus, Tagax, ut emendatur Tasdianti bovi adversus omnes morbos Concil. Hispan. pag. 275 : Clericis sacris vit Cujacius ex MS.] polio isla succurrerit. [Epistola 2. Sy- ordinibus initiatis prascipimus, ne quis7 TAGDIENST, Servitium diurnum, a nodi Arelat. ad Silvestrum PP : Tsedians quam ipsorum utatur veste holoserica, Germanico Tag, Dies, et Dienst, Servi(Constantinus).;t(ssi omnes ad suas sedes villosa, damascena, rasa, Taffetana, etc. tium, pfflcium. Servitia quae Tagdienst redire. Tasdiare ad vincula, apud S. T TAFATANUS NIGER, in Concilio Ta- vulgariter nuncupantur, in Litteris ann. Ambrosium torn. 2. col. 1099. num. 10. racon. ann. 1591. torn. 4. eorumd. Cone. 1269. apud Tolnerum in Probat; Hist. Vide Taedium.] Hispan. pag. 612. Palatinae pag. c. Vide mox Tagewane. 1 TJEDIOLUM , Parvum tasdium, Jo| TAFETALIS RUBEUS, in Annalibus1 TAGEWANE, Idem quod Tagdienst^ hanni de Janua ; Petit ennuy, in Glos- Mediolan. ann. 1389. apud Muratorium Servitium diurnum, seu operarum matorn. 16. col. 809. sis Lat. Gall. Sangerm. nuariarum certis diebus exhibendarum. * TjEDIOSUS, Tsedium afferens, mole| TAFURANEA, Aleatorium. ConciliumCharta Argentorat. ann. 1318. apud stus. Translat. S.Genulfl torn. 7. Collect. Terracon. ann. 1317. apud Marten, torn. Schilterum in Dagewane : Cum agris, Histor. Franc, pag. 378 : De quo quamvis 7. Ampl. Collect, col. 307. cap. 7: Absti- pascuis, servitutibus, quae vulgater (sic) ob prolixitatem viae Taediosum sibi valde neant [Clerici) a negotiationibus et aliis dicuntur Tagewane, ac juribus, etc. D6videretur, etc. Dicitur etiam de equo, in actibus inhonestis, et specialiter carnifi- cet ibidem laudatus Glossator, vocem nee Tafuraneas Wan Celticam esse, reliquam in SueCharta ann. 1341. ex Reg. 74. Chartoph. cum seu macellorum reg. ch. 363 : Petrus diet us Choart teneant, nee in eis etiam conversentur. cica lingua, in qua Wanda est sollicite sciens.... quemdam equum ipsius Petri Vide mpx Tafuria. et cum cura aliquid elaborare et efflfuisse et esse cacitrosum, Txdiosum et * Melius Tafuraria in Cod. MS. ejusd. cere : Vandad, sollicite factum ; Vannatures ferocis, etc. dliga, sollicite, etc. Hinc efflcit Tagewan Cone.: Moneantur (clerici) quod nee TaT.EDITUDO, Taedium. Gloss. Gr. Lat. : furarias exerceant. Hispan. Tahureria. seu Dagewan esse diurnam curam, opeSix-/a<T!a, Tedium, Teditudo, Fatidia. * Gallicum vero Taffurier, Aptare, ap- ram : quod etiam dicitur de operis conTEDIUM, ^gritudo. In Concilio Epao- ponere sonat, ut opinor, in Comput. ductis, ut ex allato ibidem testimonio nensi can. 1. statuitur, ut nisi causa Rob. de Seris ab ann. 1332. ad ann. 1344. patet. Tasdii evidentis extiterit, nullus excusetur ex Reg. 5. Chartoph. reg. fol. 4. r: Une t TAGIA. Necrologium MS. S. MartiaEpiscopus, quo minus veniat ad Synodum. selle de guerre, les arconnieres devant et lis Lemovic. : V. Id. Jan. P. Andreas

TAG

TAI

TAI

13

* TAHONA, vox originis Arabic, Hisp. ex Cam. Comput. Paris, fol. 87. v: Jomonachus x. sol. Helemosinario debet solvere in duabus Tagiis props clocarium Atahona, Moletrina, pistrinum, cujus hannes Rabaudi valletus... me habere et B. Martialis. Idem videtur, vocis tamen mola aliquo animali versatur. Stat. pro tenere confiteor... duodecim solidos Taiorigine incomperta, quod -Galli dicere- reformat, regni Navar. ann. 1322. in Iheae cum sex denariis et duas gallinas, Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Noster decimam et terragium bladorurn , etc. mus En deux paquets. * Legendum puto Cagia, Arcula. Vide fol. 440. r : Fuit ordinatum quod Tahonae Vide Tallia 8. et molendina de Arquedis, quee sunt in 1. TAILHIA, Servitii genus, quo vassupra Cacia 1. et Cagia 2. jje [Legitur in documents hlstoriques Ybero et terminis de Arquedis confisca- salli tenentur exscindere ligna dominis necessaria. Pariag. inter reg. et prioriss. bus latins, provencaux et francais, con- rentur. cernant principalement la Marche et le * TAHUTIS, TAHUTUM, Feretrum, tu- de Paulhaguet ann. 1316. in Reg. 56. Limousin. Lemov. 1883. in 8. pag. 3. mulus honorarius, Gall. Cercueil, Cata- Chartoph. reg. ch. 273 : Retinemus.... noqusedam notula quam gallice transcri- falque ; unde Tahut, pro Tahuc, legen- bis priorissis Tailhias et manobras et bemus ut clarius intelligatur: Les dum videtur apud Godefr. in Observat. alias servitutes nobis et prioratui nostro Benedictins ont insere le mot Tagia ad Hist. Caroli VIII. pag. 751 : Et quand debitas et compulsiones pro praedictis. Vide dans le Glossaire de Du Cange et ils en le corps sera arrive a Nostre Dame des Tailhum. T 2. TAILHIA. Vide Tallia 5. et Tallia 8. donnent precisement comme unique Champs, sur le Tahuc, oil est le corps, T TAILHUM,, Jus, ut videtur, exscinexemple ce passage de notre obituaire, sera faite une plate-forme, sur laquelle d'ailleurs incorrectement reproduit. (Le- sera un lit de parade, ou sera mise la dendi lignum in silva caedua. Charta gitur enim: B. Vidus. P. Andras statue dudit seigneur en son habit royal. Richardi de Nova-villa ann. 1231 : Venmonachus [dedit nobis] X. sol.; helemo- Comput. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. didit et donavit azempium de Tailho et sinarius debet solvere in duabus [s] ta- Hist. Nem. pag. 255. col. 1 : Solvit ..... pailho super ornni jure suo, quee habebat giis prope clocarium beati Marcialis.) domino sacristae Nemausi pro panno au- et (f. in) decimario S. Bausilii d'Anhas. Ils pensent que in duabus Tagiis veut reo habito ab eodem, posito supra Tahu- Vide mox Tailla. TAILLA, Silva caedua, Gallis le Taillis. dire en deux paquets. Dom Carpentier tern Rostagni de Blandiaco, olim scutifferi, croit qu'il faut lire Cagia. Ces deux in- dum corpus suum fuit praesentatum eccle- Dpmesdei apud Spelmannum : In Hund. Bit ham habet Edward. 7. car. terr et terpretations sont erronees ; il faut lire si sepulturandutn. Consuet. S. Crucis in duabus [s] tagiis, comme le montre Burdegal. MSS. ann. 1305: Si parro- fabric, ferri 40. sol. et 7. acr. prati, et la comparaison d'un autre passage de chiani non habent pannos aureos, siricos, 300. acr. silvse pastilis per loca T. R. E. notre obituaire (III. id. mart.) Legitur vel laneos, vel lineos, debent conducere a (i. tempore Regis Edw.) et modo val. 6. enim eodem volumine p. 14: Gregorius sacrista, et sacrista tenetur eis locare, ad lib. Tailla 40. sol. [Vide Tailea et TalMallenc prepositus deRossaco adquisivit ponendum super Tahutum cadaveris.... terium.] 1 TAILLABILIS, TAILLA.DA , TAILLAad pistanciam beati Gregorii pape XXX. Quod si parrochiani S. Crucis faciunt sol. Helemosinarius sancti Marcialis Tahutum novum, quando unus parro- GIUM. Vide Tallia 8. * TAILLADA, Silva caedua, Gall. Taildebet solvere XXV. sol. pro Stagiis chianus est mortuus, ad portandum cadarope clocarium sancti Marcialis. ver mortui, etc. Charta obit. Franciscse lis. Libert. Navarier. ann. 1324. in Reg. onfer. STAGIA 1. et 2.] de Lebreto comit. Petragor. ann. 1483. 62. Chartoph. reg. ch. 266 : De ecclesia | TAGLIA, Italis, Impositio, tributum,ex Cod. reg. 4223. fol. 128. v : Firmave- sancti Tirsii usque ad Tailladam ante nostrig Taille. Gesta Manfredi et Con- runt in dicta capella dicti collegii.... cele- callam, quas vocatur vicus de paradiso. radi Regum apud Murator. torn. 8. col. brandum (anniversariam) de una magna Vide alia notione in Tallia 8. * Tailade vero, Gladii genus est, quo 609: Omnes angaries, perangarise, col- missa alta cum diacono et subdiacono, caesim percutitur, in Lit. remiss, ann. lectee, Tagliae, dalivas, contributions exer- Tahuto parato. cituum, etc. Vide Tallia. 1 TAJAMENTUM, Italis Tagliamento, 1420. ex Reg. 171. ch. 226 : Guillaume des 1 TAGLIARE, Italis, incidere, Gall. Incisura proprie ; hinc pro Canalis, Jardins, qui tenoit une Tailade toute nue Tailler. Additiones ad Statuta Mutin. aquaeductus, terra incisa, ut iliac aqua en ses mains, frappa Denisot Thalanceun cap. 27. fol. 49 : Nullus audeat tempore fluat. Chronicon Estense ad ann. 1351. seul coup sur la teste. Espe'e a haut Tailsestivo vel hyemali Tagliare, rumpere vel apud Murator. torn. 15. col. 466 : Insidias lier, in Testam. Thomae de Failly ann. incidere ripam seu ripas alicujus fluminis posuerunt juxta Caffam in introitu oris 1473. ex Bibl. reg. publid vel privati. Algoren , quod fuit Tajamentum , quo * TAILLADUS, Orbiculus mensarius, super quo edendi cibi discinduntur, no* TAGLIATA, vox Italica, Silva caedua, ducitur mare in partibus istis. | TAJATA , Italis Tagliata , Incisi9,stris olim Tailloir. Inventar. ann. 1218. Gall. Taillis. Stat. Mutin. ann. 1360. cap. 158. ex Cod. reg. 4622. A : Nullus ducat fossa, vallum in terra cavatum. Regi- inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. vel intrare permiltat aliquas bestias ad mina Paduae ad ann. 1320. apud Mura- 67. col. 2 : Novem scutellas, tres doblies> pascendum in aliqua Tagliata ;.... et in- tor. torn. 8. col. 433 : Motarn magnam ..... duos Taillados, etc. Vide Talhadorum et. telligatur Tagliata infra duos annos. faciebat facere dominus Canis cum multis infra Talliatoriunt. fossis et Taj at is ad claudendum Padua* TAILLAGIUM, Exactio quaevis. SeaVide Tailla. TAGMA. Gloss. Gr. Lat.: Tafo uoXe- nos, ne exirent per illam partem. Annales car. Paschae apud Rotomag. ann. 1200. Mutin. apud eumd. Murator. torn. 11. in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Pa(uxYJ, Cuneum, Tagma, Cuneus, Exercitus, col. 60 : Eodem anno (1235.) facta fuit ris, fol. 22. y. col. 2 : Judicatum est quod ex Gr. Toc-m** TAGNARE, pro Tannare, Ooria sub- Tajata apud Savignanum per Mutinenses. seplem servientes abbatis Cadomi sint quieti de equilatu et exercitu, et omni igere, et Tagnator, pro Tannator, qui Vide Taleata 2. T TAILEA, Silva caedua. Charta Guil- Taillagio. Vide Tallia 8. coria subigit. Arest. ann. 1354. 9. Aug. * TAILLAIGIUM MENSURARUM. Praein vol. 4. arestor. parlam Paris.: Quod lelmi Comitis Pontivi ann. 1221. Histor. dicti Tagnatores pilosa per eos empta, de Comitum Pertic. pag. 224 : In nemore statio pro adaequatione mensurarum. cetera modo prasdicto nullatenus acques- nostro de Claretis, praeterquam in nostris Charta ann. 1323. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 199. v: Dictus tabunt Quod dicli Tagnatores coria Taileis. Vide Tailla. Guillermus (tradidit) pr&posituram sivej TAILHA, TAILHIUM. Vide TaKia 8. per alias empta.... Tagnare pro juslo pretio tenebuntur, coriaque bene et utiliter I TAILHARE , Disponere , statuere , sergentiam perpetuam de dicto Monti~ Tagnata et foeuata vendere tenebuntur. Tailler eadem notione Galli dicimus. gneio, de Vila-nova et de Champis, Vide Tannare. Hinc Charta ann. 1351. ex Schedis Praes. de cum omnibus juribus et pertinentiis ejus* TAGNERIA, Offlcina ubi coria sub- Mazaugues: Promittenles.... ratos, gratos dem prsspositurae, videlicet laudibus veniguntur et praeparantur. Charta ann. in perpetuum habituros.... quidquid per ditionum, Taillaigio mensurarum, quarto 1258. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. dictos levatorios actum, dictum, pollicita- denario in emendis, etc. Vide in Talliare. reg. 5188. fol. 234. v : Fauvez uxor Cle- tum , pactum, Tailhatum et obligatum * TAILLANDERIUS, TAILLIENDARIUS, TALLENDARIUS, Sartor, Gall. Tailleur, mencet Vaudri tres denarios de sua Tagneria. Vide Taneria. TAILHATOR, f. Cui silvarum caedua- alias Taillandier, cujus artem Taillande1 TAGULA, Cumulus, strues, Gall. Tas. rum cura commissa est. Sententia arbi- rie et Taillerie vocabant. Testam. Caroli Consuetudines Marchiae Dumbarum tralis ann. 1292. inter Abbatem et Con- comit. Prov. ann. 1481 : Item dominus art. 30 : Si aliquis furetur de die nemus sules de Gimonte : In his omnibus con- rex testator ordinavit exsolvi Guillelmo scissum existens insimul vel in maia, sentiunt R. D. Pater Abbas.... frater Ge- Chauveti ejus Taillanderio sive sartori id quod in illo casu furator 15. sol. Vien. raldus de Bralio Tailhator, frater Do- quod sibi juste debetur, et prselerea bonos solvere teneatur, et si de node fure- minicus de Pomp i niaco g rang tart us, etc. eidem legavit mille libras Turon. Occurtur dictum nemus scissum in Tagula 30. Vide Tailliator. rit rursum in primo codicillo ejusdem. sol. Vienn. teneatur solvere domino, de * TAILHEA, Praestatio, quas dominis Lit. remiss, ann. 1351. in Reg. 81. Charcujus dominio nemus existit, si furetur ad fit a tenentibus seu vassallis. Charta toph. reg. ch. 465 : Guillermus Menuel collum. Vide infra Tassus. ann. 1045. in Reg. feud, comitat. Pictav. Tailliendarius, etc. Libert. Figiaci ann.

44

TAI

TAL
deffensa, ubi nocere possent hujusmodi animalia, concedimus et donatnus. Talliata rectius habet eadem Charta in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 437. v. Vide supra Tailleta. . \ TAILLIVI. Vide infra Tallivi. * TAILLIUM. DE TAILLIO , Gall, de Taille, Caesim. Lit. remiss, ann. 1362. in Reg. 93. Chartoph. reg. ch. 115 : Prsefatus Petrus dictum Guillelmum cum cuspide dictas Guizarmss de stoce sive Taillio dicitur vulnerasse prope mamillam. Vide infra Talium 2. * TAILPOTGE. Charta ann. 1222. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 2. pag. 74. col. 1 : Ut pmnes decimae, quae solventur de cultura vinearum, quas ipsi comites nunc habent, aut in perpetuum habebunt, in dolium communitatis, quas Tailpotge dicuntur, irnmittantur. Vide mox Talagium. TAINERIA. Charta ann. 1162.in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fol. 25. v: Et a meta usque -ad Tainerias juxta fractum fossatum, et de Taineriis usque ad fontem, etc. 1TAINTURARIUS, Gall. Teinturier,Tinctor, infector. Charta Caroli Regentis e Regesto 86. fol. 174. Chartophylacii Regii: Audita supplicatione Petri Radulphi et Stephana uxoris, Tainturariorum et mercatorum, continente, etc. * Cujus officina Taincture dicitur, in Lit. remiss, ann. 1454. ex Reg. 182. Chartoph. reg. ch. 130 : Le suppliant et Raymond Jouguet se transporterent en la Taincture de Guillaume Temeque, posee et assise lez le lieu de Reaumont. TAIOLA, Pedica, qua capiuntur vulpes et lupi, ex Italico Tagliola, apud Petrum de Crescentiis lib. 10. de Agricult. cap. 32. [Vide Taliola.] 1 TAJOLUS, Idem, quod infra Talea 1. Statuta Mutin. rubr. 45. fol. 9 : Inter quas communia dictum laborerium dividatur ad modum Tajolorum coltas proxime prsecedentis pro medietate, et quod alia . medietas ad numerum et secundum numerum focorum fumantium cujuslibet dictarum villarum. | TAJORE, Escalis, orbis e ligno, ItaL Tagliere, Gall. Tranchoir. Johan. Demussis Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col. 581 : Et pro prima imbanditione dant duos cappones, vel unum capponem, et unam magnam petiam carnis pro quolibet Tajore. Et col. 582 :Et duo comedunt super uno Tajore. Hispanis Tajo est brevior ligni truncus, nostris Bloc, Billot; Tajo de carnicero, Truncus in quo carnifex secat carnes. Vide Talhadorium et Talierium. I TAISIA, Gall. Toise. Vide Teisia. t TAISSARE, Veneno tais, vel tays nuncupato inflcere. Charta Massil. ann. 1300 : Unde dominus locumtenens et dictum consilium statuit ad cognoscendum dictos pisces Taissatos , lothoselatos et empoysonatos. Vide Lothbsela. . T 1. TALA, Vastatio, damnum, praesertim frugibus illatum, Hispanis Tala, Provincialibus Tale, Gall. Dommage, degat. Charta ann. 1167. Marcse Hisp. col. 1346 : Dono prasdicto hospitali (Perpinianensij ut bestias ejus habeant pascua in omnem terram nostrum, ita ut non faciant Talam, et si faciant Talam, emendent illam consilio bonorum hominum. Rursum occurrit ibid. col. 1395. in Constit. Petri Regis Aragon. supra laudatis in v. Maleficium;ubi legitur Gala, male, ut jam ibi notatum est. Charta Raymundi Comitis Tolos. ann. 1177. pro S. ^Egidio Arelat. : Dono per totam terram nostro dominio subditam plenissimum et

1318. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. *1.TAILLIARIUS, Praestationi quae Tal666. art. 33 : Si vero textor, parator, ton- lia dicitur, obnoxius. Arest. ann. 1258. sor, tinctor, Tallendarius, robarius, etc. in Reg. Olim parlam. Paris. : Vicecomes Lit. remiss, aim. 1455. in Reg. 183. ch. Lemovicensis dicebat, quod quando aliquis 18 : Girot Hallot party de son hostel et Tailliarius suus recedit a castro suo de s'en ala querir ung Taillandier pour soy Creignac (vel Treignac) sub alio domino vestir, lequel Taillandier il trouva, etc. bona sua mobilia et immobilia, in dicta Stat. sartr. Pictav. ann. 1461. in Reg. castro suo existentia, non potest neque de198. ch. 290 : L'office et mestier de Tail- bet ille recedens expletare, sed debent ipsi lenderie, pourpoincterie et autres garni- vicecomiti remanere. Pro exactore talliamens et habits.... Le Taillendier du roy rum, vide in Tallia 8. unde Taillaire, on les Taillendiers des seigneurs de son eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1448. sang. Lit. remiss, ann. 1470. in Reg. 195. ex Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 195 : ch. 494 : Jehan Therasse simple homme, Plusieurs des manans et habitans des du mestier de Taillanderie,... avoit laisse villes et lieux du pa'is de Languedoc, receveurs, Taillaires, pluseurs varlelz cousans robes, etc. Alias qui ont este ann. 1460. in Reg. 192. ch. 76 : Denis Sa- tresoriers, clavaires et autres officiers, etc. pience Taillandier suivant nostre court a 1 2. TAILLIARIUS, TAILLIATA, etc. de coustume de avoir et tenir pluseurs Vide infra Talia 8. * TAILLIATIO, Tailliae impositio ad exvarletz ou serviteurs pour sa Taillerie Le suppliant print de mal avanture ung solvenda civitatis debita communia. siseaulx, qui estoit sur le Taillier, etc. Charta Inger. Camerac.episc. ann. 1284: Alias ann. 1389. in Reg. 136. ch. 200 : Cum debita civitatis Cameracensis, quae Guillemin Carrouge varlet cousturier de notorium est et manifestum fuisse et esse la Taillerie de nostre tres chiere et tres magna, absque Tailliatione dictse civitatis amee compaigne la royne, etc. Pro sarto- sive taillia facienda solvi non possunt, ris officina legitur, in Charta ann. 1349. etc. Vide in Taillia 8. 11. TAILLIATOR, Sarcinator, ut puto, ex Reg. 68. ch. 406 : Lequel Jehan confessa qu'il avoit este en une Taillerie ou Gall. Tailleur. Charta ann. 1320. apud il avoit aucune fois eu aucunes petites Lobinell. torn. 4. Hist. Paris, pag. 525 : Lite mota coram Prasposito Paris, inter pieces. procurator em fratrum et sororum Domus | TAILLARE, Csedere, Gall. Tailler. Transactio ann. 1316. ex Schedis Praes. Dei Paris, ex una parte, et Sediliam diede Mazaugues : Quicumque Taillaverit, torn la Dame relictam Davidis Tailliatoarrabaverit, seu fregerit, vel alias dis- ris ex alia, super eo quod dictus procuratrinxerit arbores frucliferas, etc. Vide tor dicebat, quod dicta Sedilia... acquisierat quandam domum, etc. Lobinell us in alia notione in Tallia 8. 5 TAILLATA, Impositio. Vide Tallia 8. Glossario scribit Talliator, redditque CeT TAILLATOR, Scalptor monetarius, lui qui leve la taille, Exactor tributorum, Gall. Tailleur. Litterae Johannis Reg. Tailles dictorum ; sed nullo satis idoneo Franc, ann. 1353. torn. 2. Ordinat. pag. fundamento, ut ex ipso contextu paulo 519 : In vestris senescalliis cotidie super- fusius relato satis patet. Vide Taillator, venit et concurrit pluralitas diffusa ser- et Talliator. vientum et comestorum, Taillatorum seu * Charta Phil. Pule. ann. 1297. in Lib. scisorum monetarum. rub. Cam. Oomput. Paris, fol. 447. r. 1 TAILLIATOR, Eodem signiflcatu, in col. 1 : Notum facimus quod nos obtentu Ordinat. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. grati servitii, quod Johannes Victoris de pag. 416 : Pro expensis eorumdem magis- S. Germano in Laya Tailliator noster trorum ac Tailliatorum monetarum et et valletus cameras noslrsa nobis imoperatorum. pendit, etc. * TAILLETA, Silva caedua, Gall. Taillis; * 2. TAILLIATOR, Scalptor monetarius. Tayeul, in Primord. Calmosiac. monast. Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. ad ann. 1222, apud Marten, torn. 3. Franc, pag. 638 : Quod in eadem moneta Anecd. col. 1198. Charta Phil. Pule, sint magistri, gardise, Tailliatores, operaann. 1308. in Ghartul. Regal, loci part. tores et alii officiarii, etc. Vide Taillator. 1. ch. 13 : Quoddam nemus, dictum le 3.' TAILLIATOR, Talliarum parti tor Hasoy, cum parva Taillela, prout se com- vel exactor. Lit. ann. 1378. torn. 6. Ordiportat in longum et latum Pro dictis nat. reg. Franc, pag. 395 : Cum in civinemore et Tailleta, etc. Le Hasoy et la tate et burgo praedictis esse numerum Tailleta , ibid, in ch. 46. Vide supra excessimus (1. numerus excessivus) TailTaillada. liatorum ; ordinamus serie prsesen11. TAILLIA, TAILLIABILIS. Vide Tal- tium, quod de cetera sint, et esse debeant lia 8. in civitate et burgo prasdictis viginti qua* 2. TAILLIA. PETRA TAILLWE, a Gal- tuor Tailliatores, et non ultra, qui lico Pierre de taille, Lapis scissilis. Vide lailliam et extimacionem bonorum consusupra in Petra. lum et habitatorum dictorum civitatis et * TAILLIA VIOLENTA , Tributum, burgi facere possint et debeant. quod per vim exigitur. Libert. Vienn. 1 "TAILLIATUS LAPIS, Malleo politus, ann. 1361. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, Gall ice Pierre taillee. Charta Officialis pag. 430. art. 3 : Non habemus Viennae Paris, ann. 1319. torn. 3. Hist. Paris, pag. toltam vel Tailliam violentam. Vide in 220. col. 1: Poterunt (Carmelitae) ab ipsa domo suisque pertinenliis levare et haTallia 8. * TAILLIAGIUM, Exactionis vel servi- bere, ac quocumque sibi placuerit duci tutis species. Libert. Montisfalc. ann. facere et deferri lapides omnes Tailliatos 1369. in Reg. 149. Chartoph. reg. ch. et non Tailliatos, omnes tumbas et corpora 296 : Habilatores omnes et singuli loci de seu cadavera defunctorum, etc. LobinelMontefalcone.... ab omnibus jurisdictione, lus in Glossario legit Talliatos. Tailliagiis, guetis et vigilationibus et a * TAILLIENDARIUS, Sartor.-Vide supra quihuscumque aliisservitutibus.,..exempti Taillanderius. sint. Vide supra Tailhia. * TAILLINATUM, pro Tailliatum, Silva 1 TAILLIARE , Secare , caedere, Gall. caedua, Gall. Taillis. Charta Phil. Pule, Tailler. Acta S. Moduennae torn. 2. Julii ann. 1309. inter Instr. torn. 10. Gall. pag. 311 : Arborem omnibus ramis et Christ, col. 271 : Usagium quoque et pasin forestia nostra de Hallata et radicibus Tailliatam. Occurrit alia no- turam tione in Tallia 8. de Cuisia, extra Taillinata nova et

TAL
liberrimum jus pascendi t>ua pecora et armenta, eorum tamen pastores et armentarios cautos et pervigiles esse volo, ne Talam faciant, id est, segetes alienas non depascant. Talas et vastaliones bonorum, in Charta ann. 1270. ex Archive S. Victoris Massil. : Talam facientes vel damnum aliquod dantes in vineis, ortis, bladiset aliis defensis, in Sententia arbitral! MS. ann. 1292. inter Abbatem et Consules de Gimonte. Adde Statuta Massil. lib. 2. cap. 32. lib. 5. cap. 19. 13. cap. 20. 2. Statuta Montis-Olivi dioecesis Carcasson. ann. 1231. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 968. Statuta MSS. Augerii II. Episc. Gonseran. ann. 1280. rubr. de restitutione, Chartam ann. 1342. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 442. col. 2. etc. Simili, ni fallor, notione Consuetudines Furnenses MSS. ex Archivo Audomarensi : Quicumque fur cum pronuntia captus fuerit, debet in vierscara adduci et ibi debet audire allegationes, id est Tala et Weidtala per manum ipsius, qui eum cepit , et quatuor bonorum virorum. [** Tala et Wedertala, apud Warnkcenig. Hist. Flandr. torn. 2. Probat. pag. 74. art. 10. Accusatio et defensio. Vide ibi et mox Talemanni.] Sed baud satis scio an hue revocari possint veteres Formulae Andegav. art. 33 : Cum per caeca cupiditate per loca orbana semper hostis antiquus bella consurget, et solent homines perfidi et pessimi per malus intolerabilia mala subire, tam ab hostibus, quam latrunculus, per Talas et fortes, per captores et rapacis conmovere et conmutare gravis damnos set at is. Ubi per Talas intelligi possent vastatores seu damna inferentes. Vide mox Talare. t TALLA, Eadem notione. Transactio ann. 1317. e Schedis Praes. de Mazaugues : Si contingeret quod Talla seu damnum, etc. Sententia arbitralis inter Dominos et incolas Calliani ann. 1497 : Item cum prasdictis hominibus de Caliano conlingat aliquando damna eisdem inferri in eorum eysartis et possessionibus, et Tallas tam per homines privates quam exteros, quam animalia seu averia pro prsediciis damnis et Tallis sestimandis, etc. 1 TALLIA, Eodem significatu. Transactio ann. 1295. ex Schedis Praesidis de Mazaugues : Quod si familia laica.... Talliam facer et vel damnum daret.... in bladibus, pratis et aliis consimilibus. 1 TALA, Mulcta ipsa quae pro Tala seu damno exigitur. Charta ann. 1323. ex Tabul. Massil. : Salvo quod si bannum commlserint in vineis, bladis, ortis et pratis, quod pro ipsa animalia bannum et Talam solvunt. 1 2. TALA, Idem quod Tailla, ni fallor, Silva caedua, Gall. Taillis. Charta ann. 1218. apud Stephanotium torn. 4. Antiq. Pictav. MSS. pag. 764 : Concessi dilectis in Christo monachis B. Martini Majorismonasterii calfagium in foresta nostra de Rocha in Tala et branchia ad usum domus suae, quantum eis opus fuerit in perpetuum. * 3. TALA, Cunabula nuptiarum. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641. *TALAA, [Ut Talea : Pro Talais et testibus habitis pro certo pretio quae fuerunt necessaries in fabrica dictse salae. (Mandat. secret. Gamer, apost. ann. 1460 62, f. 150, Arch. Vatic.)] 1 TALAGA, f. pro Tigris. Vide Togala. * TALAGITJM, Praestationis species , nostris etiam Talaige. Charta ann. 1202. ex Tabul. archiep. Camerac. : Recognitum est et concessum quod villa, quae vocatur Solemium, pertinet ad jus et

TAL

TAL

dominium beati Dyonisii, in terris cultis ex Schedis Pr. de Mazaugues : Pro quoet incultis, aquis, pascuis, pratis, nemori- dam blado quod Talaverat cum ovibus bus, molendinis, furnis, Talagiis, introiti- suis, emendavit quatuor sextarios annonss bus, exilibus, mortuis manibus, theloneo, ei cujus erat bladum talatum. Tabulacensu, etc. Charta ann. 1319. in Reg. 59. rium B. Mariae Piperac.: Pastores dicii Chartoph. reg. ch. 316 : Item valet Tala- Comitis cum dicto bestiario Talaverunt gium et focagium xviij. libras Turon. blada dicla&parochiss. Et alibi : Pratum annui redditus. Alia ann. 1321. in Reg. Talaverunt et destruxerunt. Charta ann. 61. ch. 290 : Li Talaige, les coustumes, li 1302. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 98: Tatonlieu et li forage que li cuens avoit, etc. laverunt vineas et prata et animalia prssVide in Tallia 8. daverunt. Alia ann. 1339. ibid. pag. 376: Ne | TALAHIA, f. Id quod Tajata, Inci- quisquam... nemora scindere, accipere audeat. Alia ann. 1342. sura, fossa, vallum cavatum. Vide Mu- vel Talare ibid. pag. 441 : Mandamenta Talavistist ragium. TALAMASCA. Vetus Gloss. MS. : ffi- multas arbores.... tam furtive et clandestine, quampalamscindislis.] T[xa , Delusio imaginaria , Talemasca. tum Communis Tolosae ann.Stabilimen1181. apud Theodulfus Aurel. in Epigrammate de Catellum in Comitibus Tolpsanis lib. 2 : Talamasca : Qui inveniet Talatorem in vinea, sive suat Pusio persona; cum vultum obducit inanem, sive alterius, vel in prato deves (i. vetito) Quod tremit hinc terret; quod fugit inde fugat. vel in viridario, vel in horto,vel in arboret Credo et prostralus jacuit, pal masque letendit, vel in segetibus hominum urbis Tolosae, Ante Redernplorem parvula membra movens. vel suburbii, capiat eum, et retineat, si palest: et ille Talator factum talem emenHincmarus in Capitul. ad Presbyt. dioecesis suss cap. 14. Regino lib. 1. cap. det illi, cujus est honor, etc. Concilium 213. et Burchard. lib. 2. cap. 161 : Nee Biterrense ann. 1246. cap. 18: Et illi (exlarvas Daemonum, quas vulgo Talamascas communicantur) qui vineis, bladis, arbodicunt, ibi ante se ferri consentiat. Apud ribus Talam faciunt, et aliis bonis, quse Kilianum Talmasche, est larva, ut Tal- ad Ecclesiam pertinent, etc. Synodus Ne-maschen, larvam induere. Vide Masca. mausensis ann. 1284. cap. de PcenitenTALAMASCA LITTERS, pro occultis, tia: De Talis et incendiis, etc. Charta et quae talamascis ac sortilegis solis no- ann. 1383. apud Guesnaium in Annalitae sunt, [et iis quibuscum de earum bus Massil. pag. 437: Quingentos balistaliterarum signiflcationeconventum est.] rios, quingentos pavesiatores, Talatores, Fragmentum Odonis Ariberti de caede vastatores etbombardas in magno numero Bernard! Comitis Barcinonensis : Cae- pro faciendo vastum ante civitatemAquentera, quas pandere periculosum est, lite- sem, etc. Hispani etiamnum Talar, diris Talamascis inscribam. [Vide supra cunt, pro agros depopulari, et Tala, pro Ctfrse.] depOpulatio. Sed et 1 TALAMATIUM. Chronicon Parmense 2. TALARE , est Putare, scindere. ad annum 1308. apud Murator. torn. 9. Charta Garciae Fernandi Comitis, aerae col. 873 : Qui fecerant per ipsas communi- 1010. apud Anton, de Yepez in Chron. tates multa Talamatia et insignia eorum, Ord. S. Benedict! torn. 1: Et per omnes quse ibi habebant, suis aciebus ordina- terminos plantare et arrumpere licentiam tis, iverunt contra dictum dominum Ghi- habeant fratres de Ecclesia S. Petri, ubi voluerint ligna Talare, aut herbaregarda, bertum. \ TALAMELLARII, TALAMEKABll^ Pa- aut vinis per cofinus, aut carro per qualeniflces. Vide Talemarii. cuhque ambiilare, etc. In alia Charta j^ TALAPSUM, [Mare; profunditas ma- aerae 1018. ibidem: Nullusque sit ausus aliqua terra laborare, neque pascua aliris. DIEF.] . 1. TALARE, Vastare, rem invadere, qua ibi defendere, neque vinea plantare, , Carpere, etc. Vide er vim auferre. A Sax. t a l o n[Malim ab vel aliqua ligna abscindere,pag. 26. 36. etrahere, uti vult.Spelmann. Observantias Regni Aragon. antique Taliare, ut et Gallicum Tailler, edit. 1624. etRepertorium Michaelis del Italicum Tagliare ; unde Talare proprie Molina in Alcaydus, Diffldamentum, et Talator. Nsit Scindendo vastare.] Lex Alamann. tit. 34 : Si quis prsesumpserit infra pro* Charta ann. 1217. inter Probat. torn. vinciam hostiliter res Duds invadere, et 1. Hist. Nem. pag. 55. col. 2: Ponit iteipsas Talare, et post hsec convictus fuerit, rum P. Bonitus, quod Petrus Altrannus quicquid ibi toltum fuerit, mancipia, pe- Talavit quendam clausum suum , etc. cuniam, omnia tripliciter restituat. Rex Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 105. ex Ripuar. tit. 64 : Et quanticumque post Cod. reg. 4659: Statuimus quod si quis auctorem sanguinis effusores, vel post tres Talaverit vel erradicaverit, vel Talari seu priores fuerint, unusquisque 15. sol. mulc- erradicari fecerit, pro singulis corgonibus tetur, et, quidquid ibi Talaverint, resti- Talatis vel erradicatis solvat communi tuant. Eadem, ni fallor, notione nomine pcenx tres solidos. TALARE dicebantur milites, flagrantiTALARE, Alias Latinis est Talo percubus Albigensium bellis, qui vineas et tere, xovSuXi'^stv. * Talervero, Atterere, frangere, vulgo arbores in agris evellebant et exscindebant ; fortean a Gallica yoce Tailler, Froisser, sonat in Lit. remiss, ann. 1417. quam nostri de consueta vinearum pu- ex Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 113 : Les tatione usurpant, quasi ii, cum vasta- cyrurgiens qui firent le rapport que icells tionem hanc aggrederentur, id operis femme estoit Talee et froissee de ses memperagere se per Judibrium dictitarent, bres, tout ainsi que s'elle feust cheue d'un vitibus ipsis radicitus excisis etputatis. arbre a terre. * 3. TALARE, Continere. Testam. Isaac [Ut ut est de primaeva vocis origine, Talare dictum est a Tala, vastatio, da- medici Carcass. Judaei ann. 1305. ex m n u m , ut superius pbservavimus.J Chartoph. reg. Montispess. : Item Vitali duo vasa vinaria, quolibet Will, de Podiq-Laurentii in Chronico Astruch cap. 38 : Memini, quod dicebat plus Epis- unius modii, et unam tinam quam ego copus, dum Talando quasi fugientes re- emi, quae tina Talat unum tnodium et dirent, Miro modo fugiendo adversaries dimidii vini. TALARIA, TALARES. Glossse Gr. Lat. : noslros superarnus. Supra dixit vineas demoliri. Gap. seq. : Peracto igitur Talss 'YTCoSr^aTa, Talaria. Glossae Lat. Gr. : hujus negotio, etc. [Inquisitio ann. 1268. Talaria, TteStXa. Talare,TOptcr^up.ov.Isido-

46

TAL

iTAL

TAL

rus lib. 19. cap. 34 : Talares calcei, socci sunt, qui inde nominate videntur, quod, ea fig Ufa sint, vel canting ant talum ; sicut subtolares, quod sub talo sunt, quasi subtalares. Fortunatus lib. 8. Poemate 23:
Cui das uncle sibi Tat aria missa ligenlur ; Pellibus et niveis sint sola tecta pedis.

Vide Subtalares. * Unde Gallicum TaZaire.Comput. MS. monast. Clareval. ann. 1364. fol. 11. v: Pro duodecim Talaires pro retectoribus, j. flor. * TUNICA. TALARIA. Schol. MSS. ad Juven. Sat. 6. vers. 444. apud Maium in Glossar. noyo : Ante Ciceronem ita mulieres et viri succingebant suas tunicas, quas subar males vacant; sed Cicero primus instituit, ut feminarum tunicas ad talos usque dependerent, propter varices operiendas, quas tunicas Talarias dicuntur. TALARES, Tali ipsi. Baldricus Npviom. lib. 1. cap. 56: Marcentibus nervis, Talares cruribus adhaeserant,ac nulloconamine sejungi valerent. [Glossae Lat. Gr. : Talares, xivSvXoi ^>.puv. Talari, x6vSuXoi TtoSwv. Adde Glossas Gr. Lat. Vide Talalrum.] * TALASSUS. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Peada Prov. peda, vestigium, Talassus. TALASTRUS, Colaphus in talos. Papias. [Vide Talitius.1 ^ TALATA, Exactio, Taille. Vide Tallia 8. ' * TALATIUM, pro Matalatium, Culcitra, Oall. Matelas. Inventar. ann. 1449. ex Tabu!. D. Venciae : Quasdam lichiera garnita Talatio et plumari plena lanae. 1 TALATOR, Qui vastat, scindit. Vide supra Talare. f TALATRUM, K6v8uXo? icoSb? YI X EI P> in Glossis Lat. Gr. Alise Gr. Lat.: K6vSuXo? 7ro8b ri veipo?, hoc Talalrum, Pugnus. Vide Tatoria. TALAVACIUS , Majoris ac spissioris clypei species, Gallis olim Talvas. Lexic. Cambro-Britannicum: Talbos, clypeus; Talwas, clypeus. Ordericus Vitalis lib. 8. pag. 707. de Eoberto Belismensi: Robertus aulem, qui pro duritia jure Talavacius vocabatur, etc. [Rolandinus Patavinus in Chronico Tarvis. lib. 8. cap. 10. apud Murator. torn. 8. col.292: Circa GL. pedites.... cum Talavaciis statuit super turrim et porlam, etc. Le Roman de Vacce MS.:
As Talevaz se sout et couvrir et moller.]

Joan, de la Gogue in Hist. MS. Principum de Deals in Biturigibus : Et commando, par tous les loigis de son host,que chascune chambre heust le jour ensuivent un homme d'armes et deux Talevassiers pour assaillir le Chastel. Rursum : Envoia deux des plus esprouvez de sa compaignie pour viser le chastel, accompaigniez de Talvassiers et archiers pour les garder. Vocem Gallicam alibi usurpatam vix reperias. [Vide infra Tavolacmm.J * Hinc, ut opinor, accersenda vox Gallica Taillevacier, qua praedator, grassator significatur. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 166: Un homme qui sembloit estre pillart, Tellevacier ou fourragier, et parloit estrange langaige. Pillart, Taillevacier ou fourraqier, in Lit. seq. Vide Talare 1. Inde etiam fortassis Talebot, quae vox injurise loco usurpatur, in Lit. remiss, ann. 1470. ex Reg. 195. ch. 428 : L'un d'iceulx comyaignom.... par maniere d'injure appella

le suppliant Talebot. Parquoy ledit sup- coacta, vel extorsionepecuniae, vel victitalium ut solet per regios exact ores, proferpliant soy voyant injurie, etc. *TALAUCHA, Clypei species, nostris ret scriptum, vel Taliam, vel testimonium, olim Taloche. Monstra ann. 1339. inter veljuraret, etc. Atque hac notione pasProbat. torn. 4. Hist. Occit. col. 184 : sim usurpat Fleta lib. 2. cap. 27. 5. c. Mostra servientum peditum cum lanceis, 30. c. 61.12. c. 63. 12. c. 70. 11. c. 72. Talauchis, telis, ensibus et. gladiis, etc. 20. c. 82. 5. etc. Adde Cowellum lib. 4. Male editum Talanchis. Talebart, eodem tit. 22. | 8. [Glossarium Lobinelli torn. 3. intellectu. Lit. remiss, ann. 1397. in Hist. Paris.] etc. Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 19: Icellui | TAULLIUM, Eadem notione. Tabulade Fortit arme de badelaire et de Taloche rium Ecclesiae Ambianensis : Majores ou Talebart, etc. Aliae ann. 1408. in Reg. vero in his, quas ad grenidam veniunt, 165. cb. 364 : Arnault Dader issy hors de nihil juris habent, excepto quod quando I'ostel portant son esp4e et son Talebart annona mensuratur, si prassentes fuerint ou Taloche. Vide infra Talochia et Tau- ad servitium Ecclesiae, et Taullia sua fecerint, ut de summa annona? rationem lachia. 1 TALAX, Scaurus, in Glossis Isid. Cui possint reddere officialibug Ecclesiae, et sunt exstantes tali. Hinc emendanda saccos et vehicula ad deferendam annosunt Excerpta Pithoei, ubi perperam, nam submoverint, uterque sex nummos Telax, Stamus. pro sua procuratione habebit. * TALAY, Excubiae excurrentes et CORULINA TALLIA, Laterculus ex coexploratorise, Gall. Patrouilles. Charta rylo arbore. Henr. de Knyghtqn pag. ann. 1322. ex Bibl. reg.: Excubias, gar- 2o70 : In asstate sequenti Rex cepit lanas dias sive Talayas teneri facial ad ilium de tota terra Angltss, per Tallias corulifinem, ut si quid contrarium regno Fran- nas, et parvula brevia scripta, imposito das seu alicui patere eis apparerel, per pretio 9. marcarum ad saccum, etc. signa ignis vel alias ostenderent. Gloss. Lat. Gr. : Corulus, novuxla. Vide 1 TALGUS, Lapis pellucidus, Gallis Tallia. Talc, Germanis Talck, unde nomen. Oc2. TALEA, [Idem yidetur quod Tola 1. currit in Actis S. Juvenalis Episc. Nar- Vastatio, depopulatio, seu mulcta quae niensis, torn. 1. Maii pag. 400. col. 2. ob damnum illatum exsolvitur.] Charta | TALE QUID, Vox generica qua vereRoberti Regis Francor. ann. 1028. ex cunde signiflcatur Involuntaria pollutio Tabulario Columbensi: Cum terris cultis nocturta. Bernardus in Ordine Cluniac. et incultis, cum vineis et pratis, cum tota part. 1. cap. 18 : -Si Tale quid ei contigit vicaria, et bannis, et incendiis, Taleis, et in node, quod nos verecunde Fragilitatem omnibus legibus cssteris, pascuis, etc. appellamus, etc. Et cap. 35: Qui dum per j 3. TALEA, Societas foadere conflrchorum transit (is, qui textum Evangelii mata, Italis Taglia. Vide Talia 4. defert qsculandum) omnes altius incli1 4. TALEA, Pretium quod exsolvitur nant illi, et si alicui Tale quid contigit, ei, qui rebellem aut perfidum capit vel signum sibi cum manu facit, ut eat in occidit, Ital. Taglia. Chronicon Danduli antea et inclinat. Rursum occurrit eo- apud Murator. torn. 12. col. 470: Inter dem cap. et alibi non semel. Vide Fra- csetera statuitur Talea de perperis viginti gilitas. millibus de Constantinopoli dantibus eum 1. TALEA, TALIA, TALLIA, TALLIUM, vivum, et de perperis decem millibus danVoces unius ejusdemque originis, quae tibus eum interfectum. nostris Tesseram ligneam significant, 1 TALEARE, Idem quod supra Talare, in duas partes flssam, in quarum utra- Scindendo vastare. Petrus Azarius de que debitum continetur, transversaria Bello Canepiciano apud Murator. torn. quadam caesura denotatum, altera penes 16. col. 433 : Ruscanao arbores infinitas... emtorem vel debitqrem, altera penes et Taleando vineas fecerunt vasta apud venditorem vel creditorem remanente : Castrum Montis, etc. nostris vulgo Taille. Quae quidem voces I. TALEATA. Vetus Charta ex Tabulaa Latina Talea et Talia deducuntur. Est rio Abbatiae S. Stephani de Vallibus enim Talea, ramus incisus, in Glossis [edita inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, MSS. Glossae Lat. Gr.: Talia, a xop[i6?, novae edit. col. 474. et seq.]: Gamo Ec<7Xt?, (rxuTaXv). Talia, xop[i6e, ax''^ ^ ^a" clesiae detrahere conabatur paludis parUse, dxtSaxs;. Talese oleaginas, apud Catp- tern non modicam, et Taleatas in palude nem et Varronem de Re rustica. Talise ssdificatas, et prat a, et saltuum necessaferrese, apud Csssarem lib. 5. de Bello ria. Mox : Partem vero paludis ejusdem, Gall. Talese fraxiness, apud Serenum quam P. Benedicti sub censu duoritm soSammonicum cap. 12. Intercisi ex arbo- lidorum possidet, A. praedictus uxori suas ribus cylindri, quos Taleas vacant, apud in dotem dederat, dum obtineret: hoc Vegetium lib. 4. cap. 8. Nonius : Taleas, etiam Abbas et Ecclesia dominas reliquit, scissiones lignorum, vel praesegmina. Ve- dum vixerit, obtinendum : qua defuncta, tus Agrimensor: Terminus, si aliquam ministris Ecclesias, vel palus, vel census scissuram, hoc est, Taliaturam habuerit, sine querela reddatur. Quod si praefatus montem scissum, id est, Taliatum osten- A. Taleatam ibi facere voluerit, victui dodit, limes ille finem transit. Vide Acta mus suas necessariam, per manum AbbaSS. Valeriani, Tiburtii, etc. num. 11. tis sumat, et sedificet, et, dum vixerit, obtineat: eo vero defuncto, ad Ecclesiam, Hinc igitur TALEA, pro ejusmodi Tessera lignea, ut fuerit asdificata, sine querela reddatur. Gallis, Taille, Anglis a Taley, al. Talley. Infra : De prasfatis vero Taleatis, dum Leges Henrici I. cap. 56: Si de his, praedictus A. et uxor ejus vixerint, sex quez ad firmam pertinent, controversia nummos censuales Ecclesias reddent, quiorialur, si de Taleis agatur, etc. Gerva- bus defunctis ad Ecclesiam sine querela sius Dorobernensis in Hist. Angl.: Vide- reddantur omnes census Taleatarum in licet ut Conventus Monachos tres vel qua- palude, ab Abbate sibi demonstrata, ssdituor ad custodiendas villas ordinaret, ficatarum. Ubi Taleata yidetur fuisse qui redditibus omnibus Thesaurariis, a certus ac definitus locus in palude, TaConventu constitutis, per Taleas respon- leis, seu palis defixis septus, in quo pisderent. Matth. Paris ann. 1247: Fecit ces asservabantur : [vel fortassis idem etiam per ballivos perscrutari, quod si quod] aliquis institor, vel injuriam passus quiT 2. TALEATA , Fossa, locus cavatus, cunque alius, in aliqua accommodatione canalis. MemorialePotestatum Regiens.

TAL
ad ann. 1220. apud Murator. torn. 8. col. 1104 : Eodem anno Taleata fuit inccepta cavari, et fuit missus Paudus per dictam Taleatam. Et ad ann. 1243. col. 1112: Potestas fecit cc. brachia ex muro civitatis juxta alium, et fecit murari Rezetum de Razolo, et fecit fieri pontem super Taleatam. Vide Tajata et Talgiata. TALEMANNI apud Groninganos, dicuntur triumviri, velut Collegii Prsesides ac Rectores, eo quod nomine reliquorum verba faciunt in senatu, ut habet Ubbo Emmius in Groninga pag. 61. Kiliano, Taelman, est Orator, Causidicus, Advocatus, ex Taele, oratio, sermo, et Man, homo. TALEMARII, TALEMETARII, seu TALEMELARJI, Gallis, Talemeliers, Paniflces, qui panem conficiunt ac venum exponunt. Ita in Statutis MSS. Talemejlariorum Parisiens. in quibus hsec habentur : Nul Talemelier ne peut faire plus grant pain de 2. deniers, se ne sont gasteaux a presenter, ne plus petit de obole, se ne sont eschaudez, etc. Regestum feodorum Comitatus Carnotensis fol. 17 : Item la coustume du pain: chascun Talemelier, qui vent pain au Josudi devant la Tour, doit obole. Regestum peagiorum Parisiens : Ne puet nul vendre pain a Paris, ce se ne sont Talemelliers ou regratiers. [Adde Praeceptum Philippi Pulchri Franc. Regis ann. 1305. apud de Lauriere torn. 1. Ordinal, pag. 427. Talamellarii dicuntur in Literis ejusd. Regis ann. 1313. ibidem pag. 532. Herveus Talamerarius memoratur in Charta 23. Cbartularii Dunensis.] Charta ann. 1231. in Hist. Gastilionensi pag. 53: Burgenses vero ejusdem villas coguent ad eadem furna ad vicesimum panem : Talemarii vero coguent sextarium pro tribus denariatis panis tales, guales furnerius voluerit accipere. Regestum Magnorum Dierum Trecens. ann. 1228. fol. 84 : Probatum.... esse in possessions recipiendi in primis 7. diebus nundinarum 7. denarios a guolibet Talemelario Vallis S. Aigulfi. Vide Brolium lib. 2. Hist. Parisiensis pag. 307. 2. edit, [et D. Secousse torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. 356. et 659.] 1 THALEMETAEII, Eadem notione, in Charta ann. 1176. e Tabulario B. M. de Charitate, ubi Stepbanus Sacri-Oaesaris Comes eidem Monasterio donat molendina ea conditions ut Thalemetarii de castro Sacri-Csesaris molant in iis molendinis. Rursum occurrit in Charta Capellae Gastri Provinensis saec. xin. Thalametiers, in Literis vernaculis ann. 1269. torn. 4. Ordinat. Reg. Franc, pag. 533. at ibid. pag. seq. scribitur Talemeriers. * Talemetiers, in Stat. ann. 1358. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 659. et torn. 5. pag. 892. ex Lit. ann. 1371. Quorum artiflcium Talemesterie et Taillemellerie nostratibus olim nuncupatum. Charta admodiat. major. Castel. ann. 1380. in Reg. 116. Chartoph. reg. ch. 243: Tout le droit des commendises, Talemesteries, gasteleries, messeries, etc. Alia ann. 1443. in Reg. 179. ch. 147: Les maistres du mestier et artifice de boulengerie et Taillemellerie de nostre mile de Bourges, etc. * TALEMERARII, Eadem notione, in Reg. 34. bis part. 2. fol. 143. v : Talemerarii Montis-Leherici congueruntur quod hseredes ejusdem Guidonis compellunt ipsos Talemerarios ad forniliam qnxrendam. [** Occurrit non semel in Chartul. S. Petri Carnot. Vide Guerard. Prolegom. pag. 57.] vni

TAL

TAL

17

SSJS" Vocem Talemouse, vel Talmouse, et LX. denariorum redditus. Charta Stequam pro pane dulciario e caseo et ovis phani Waiwodee Transsilv. ann. 1346. cpnfecto usurpamus, ex Talemelier, de- ibid. pag. 277 : Promittimus... condonare rivari, baud sine probabilitate, docet de mille marcas puri argenti ponderis WienLauriere torn. 1. Ordinat. Reg. pag. 427. nensis aut duo millia Talenta latorum nota b. sed unde dicti ipsi Talemarii ? denariorum Wiennensium, et pro quoAn avoce Gallica Tamis, vel potius Are- cumque Talento sex pens, latorum den. morica Tamones, Farinarium cribrum, Wienn. computando. Adde pag. 79. 80. ita ut Talemeliers dicti fuerint Pistores, 82. 100. 109. 119. 162. Dissertationern quasi nunc diceremus Tamisiers, Qui Christiani Schlegelii de nummis anticribro farinam secernunt ? quis Gothanis, etc. editam Francofurti * Haud sine probabilitate inde dedu- ann. 1717. p. 7. et 8. Chronicon Mellicitur vox Gallica Talemouse vel Tal- cense pag. 379. col. 2. ubi Schrambius mouse, a cujus forma triangulari forsan Talentum vertit per Florenum, Vindemodus agri Tallemouze appellatur in mias Liter. Schannatti pag. 3. etc.] Chartul. Latiniac. fol. 260. v: Item sept Sumitur etiam interdum pro Aureq. guartiers en facon de Tallemouze audit [Unum Talentum auri valens septemsolilieu, aboulissant, etc. dos Turon. in Indice MS. Beneficiorum 1 TALEMASCA. Vide Talamasca. Ecclesise Constant, fol. 54.J I TALEMETARIUS. Vide in Talemarii. * Pro Libra, pondus, in Charta ann. ] TALEMIS, TALEMUS. Vide Talmud. 1389. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab 1 TALENAGIUM, id est, Jus exigendi Hontheim pag. 895: In oleo Ixxviij. Tasingulos sextarios pro singulis modiis vini lenta, in cera vij. cum dimidio Talenta, Talenvenditis, in Charta Hugonis de Noeriis etc. Talentum magnum humuli Episc. Autissiod. de manumissione ho- tum magnum canabis, in Charta ann. minum Varziaci ann. 1202. 1522. torn. 5. Cod. diplom. Polon. pag. 1. TALENTUM, pro Centum libris. 184. col. 2. Glossae Lat. MSS. Regiae : Talentum, ^ TALENTUM CEJLE , in Charta ann. centum pondus auri: idem 82. pondo. 1315. apud Christianum Schlegelium in [** Cod. reg. 7644. cerium. Vide Isidor. Dissertatione jam laudata pag. 11: TaOrig. lib. 16. cap. 25. sect. 22. ex Euche- lentum cimini, Talentum piperts, in Conrio.] Ita Theophanes ann. 9. Nicephori suet. MSS. Eccl. Colon. Vide TabulaGeneral. raXavtov, pro centum libris rium 6. [** Talentum cerse et talentum usurpat. Vide Agrimensores pag. 333. piperis, in chart, ann. 1244. apud GuBudaeum lib. 4. de Asse, Agricolam de den. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 83.] * TALENTUM, Interdum idem quod Ponderibus lib. 2. et 5. Covarruviam de veteribus Numismat. Hispan. cap. 4. n. nostris Besant. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679: Talentum, Besant. Stat. 5. et alios. TALENTUM, pro 50. libris. Osbernus colleg. de Marchia fol. 128: Domus onein Vita S. Elphegi Archiep. Cantuar. n. rata in octo denariis Paris, pro fundo 28 : Ut si vita ac libertate velit potiri, terrse erga priorem S. Eligii, et erga sexaginta auri Talenta persolvat, singu- dom. nostrum regem in duobus Talentis, lis Talentis guinguaginta librarum pon- Gallice besans. Talentum septem solidis der e appensis. sestimatur in Charta Guich. prior. S. TALENTUM, interdum pro Libra et Salvii ann. 1202. ex Tabul. S. Gauger. Marca sumitur, ut apud Annam Com- Oamerac.: Memoratum hospitals singulis nenam in Alexiade pag. 414. Neque ali- annis die Natalis Domini Talentum unum ter accipi apud Gregor. Turon. lib. 7. septem solidorum Vallencenensis monetse cap. 40. videtur : Ferunt autem ducenta censualiter nobis persolvet. et quinquaginta Talenta argenti fuisse : * TALENTUM MAJUS, ut res rara obauri vero amplius quam triginta. Specu- servatur a Muratorio , in Charta ann. lum Saxonicum lib. 3. art. 51. 2: Equus, 1037. torn. 1. Antiq. Ital. med. aavi col. cum quo quis dominum suum sequendo 348 : Si guis igitur prsesumtor temerarius, eidem inservit, Talento, id est 20. solidis diabolico avaritiss stimulo percussus, huic coseguatur. [** Germ, punt.] Quot scili- nostrse auctoritatis prascepto resistere, aut cet marca dicitur ponderare, eodem lib. eum aliquatenus infringere temptaverit art. 45. | 3. Talenta seu librae, tit. 64. noverit se compositurum auri purissimi | 2. Marca vel Talentum, in jure Saxo- libras centum Talenta majora. nico cap. 26. 1. Witikindus, et ex eo 2. TALENTUM, Animi decretum, voConradus Usperg.: Pro qua prsesump- luntas, desiderium, cupiditas, Florentitione condemnavit eum centum Talentis, nis et Hispanis Talento, nostris olim omnesque Principes, qui ad hoc eum ju- Talent. Testamentum Stephanies, Revabant, dedecore canum, quos portabant ginae Navarrse, Garsise Regis uxqris, usque ad urbem regiam, quae dicitur aeras 1098. apud Sandovallium in EpiscoMagedeburg. Vetus Charta apud Huber- pis Pampilonensibus pag. 61: Igitur si tum Leod. in Monumentis antiq-. pag. venerit ad aliquam de meas filias in Ta38 : Pro prsesumptione autem delicti, im- lentum Deo servire, et habuerit habitum, perando dijudicamus, ut si liber est, 10. Deo devota permaneat, etc. [Le Roman Talenta ; si ministerialis, 5. Talenta de la guerre de Troyes MS.: persolvat. Adde Matth. Paris pag. 547. Et dou combatre sai-je bien, et 567. Chronicon Montis-Sereni ann. Que ceus de la n'en feront rien... Ce poez l)ien savoir sans faille 1171. et alibi non semel, Leges OpstalQ'il n'en ont ore nul Tallant.] bomicas cap. 34. etc. Prseterea quse observamus ad Annam Comnenam pag. Hinc formata vox apud nostros Enta400. At in Chronico Laurishamensi, Ta- lente, qui aliquid agere cupit, vult, delenta 18. et dimidium marcas 15. confe- crevit, etc. Le Roman de Garin: cisse dicuntur, [et in Statute Abbatias Entalentd fu de Buegue vengier, Pegav. ann. 1308. apud Ludewig. Reliq. Par mautalant a brochie le destrier. MSS. torn. 2. pag. 263: Pro septem mar- L'Ordene de Chevalerie: cis recipi debent sex Talenta denariorum Aprez deux esperons li rait usualium. Charta Pilgrini de SwarzeEn ses deux piez, et puis li dit, nowe Ministerialis Austriae ann. 1271. Sire, tout autres i es maus, apud eumdem Ludewig. torn. 4. pag. 81: Quevos yolez, que vos chevaus, Unius Talenti redditus in Stranais libere Soil de bien corre Entalentez, tradidi, sex videlicet solidorum redditus Quant vos des esperons ferez.

TAL
Alanus Charterius at* debat des deux fortunes d'Amour:
Si recorde sa legons en son lit Tres ententiz Et d'cn ssavoir du tout Entalentez.

TAL

TAL

Huicce voci opponitur alia Mai talent, mala voluntas. Guillelmus Guiart:
A grans flos de la ville saillent Mautalentis, et presque a guerre Vont les fouriers S. Loys querre.

Alibi:
Courrouciez et Mautalentis.

Matth. Villaneus lib. 10. c. 9 : Pieno di Maltalento. Detalente de voler, de falcone qui volare renuit, in lib. de Falconaria, Jani de Franchieres c. 7. Ab lOsXwnrjs, vocis etymon accersit Budseus, quod video probari viris doctis. Mibi vero origines linguarum vulgarium, a Graeca lingua petitae, minus arrident. Spf Atalenter non semel etiam usurparunt nostri pro Gratum habere, placere, velle, etc. Le Roman de Rou MS.:
Ron oi la parole, mout lui Atalenla, Par conseil de ses boms les trieuves asseura.

Le Roman d'Athis MS.:

Mesj^nie out belle et riche et gente, Qui a bien faire s'Atalente.

Et infra:
Moult m'Atalente et plaist leur estre. '

* Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Talent, Prov. desideratid. Hinc Ratalenter, Gratum se exhibere, apud Guignevil. in Peregr. hum. gener. MS. ubi de Concupiscentia:
Quant je vuel, je fai le plaisant, Gracieuse et Ratalentant.

[ Vide Raynouard. Glossar. Provinc. torn. 5. pag. 296. voce Talen.] T TALERUS, TALLEEUS, Monetae species apud Germanos, de qua jam dictum est in Dalerus. Melchioris de Redern Epistola ad Archiducem Austriae de Obsidione Yaradin. ann. 1589. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 328 : His virtutis et meritae laudis ergo centum Taleros donavi. Rursum occurrit pag. 329. Ungarici Talleri, apud Carolum Oarafam in Oommentariis de Germania sacra restaurata. 1 TALETA, Exactio, Gall. Tattle. Vide Tallin 8. 1 TALGATUS, Talgata braca, Cui assutae pera3, ni fallor. Charta ann. 855. in Append. MarcseHisp. col. 788 : Dono... bracas Talgatas xxxm. et satulares parilia XV. * Acad. Hisp. in Diction. Talega, Mantica, manticae repositum, et Talego, Saccus. TALGIATA. Sanutus lib. 1. part. 1. c. 1: Tempore vero mensis Octobris et circa, (lumen illud abundat in tantum, quod ipsx speciarias et mercimonia a Babylonia per dictum flumen intrant, per quamdam Talgiatam longam, et per ducenta miliaria, quae sunt a Babylonia usque in Alexandriam deferunlur. [Canalem intelligo. Vide Taleata 2. Tajamentum et Tajata.] 11. TALHA, Idem quod Tala 1. Vastatio, damnum. Statuta Castri de Jeguno ann. 1291. MSS.: Facientes Talham et gast solvant esmendam. * 2. TALHA, Idem quod Pondus in monetis. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 145. Chartoph. reg. ch. 32 : Alii duodecim denarii albi ejusdem legis et melioris Talhse

reponerentur. Ubi in aliis Chartis de apud Murator. delle Antic. Estensi pag. re monetaria habetur, Ponderis. Vide 184 : Ut nullus quilibet homo ipsam silvam... Taliare vel capellare audeat. Ta~ Tallia 5. 1TALHABILIS, Gall. Taillable. Vide liavit radices, in Actis S. Francae n. 32. torn. 3. April, pag. 389: Taliando et cuTallia 8. TALHADORIUM, Orbiculus mensarius, sendo, in Statutis Placentise fol. 80. v. super quo edendi cibi discinduntur, no- ubi de Sartoribus. Vniversa extra muros stris olim Tailloir. Occurrit apud Bran- Taliaverunt, prostraverunt et diruerunt, daonum in Monarch. Lusitana 5. pag. Petro Azario de Bello Canepiciano ad 304. torn. TaXtoOpiov diciturinHist. Cone. ann. 1339. torn. 16. Muratorii col. 431.] Florent. sect. 6. cap. 2. [Vide Talierium Vide Tala 1. et Talare. et Tajore.] 523" Hinc ducenda est vox Entaillie* TALHARE, Singulatim distrahere, res, quam pro Sculptore usurpat le RoGall. Vendre en detail. Charta ann. 1307. man de la Rose MS.: in Reg. 42. Chartoph. reg. ch. 44: ConPymalion uns Entaillieres, cedimus quod si in alio loco dicti castri Portraians en fus et en pierres. carnes venderentur ad tallium per dictos macellarios Promitlimus vendere et 1 TALI ATA. Formula vetus apud MuTalhare infra dictas domos seu macellum rator. torn. 1. part. 2. pag. 83. col. 1: Si bonas carnes, sanas, vendibiles, et leg ales. charta manifestat, quod missus vel tutor Occurrit rursum in Charta ann. 1310. comparasset vel de infante, fiat Taliet la. ex Reg. 49. ch. 80. Vide infra Tallium 4. Hoc est, si bene opinor, tale seu id tiat, TALHENDARIUS, [TALHIA, TALHATA.] quod in Charta faciendum esse declaVide in Tallia 7. ratur. ITALIATGIUM, Idem quod Tallia 6. * TALHUM. DE TALHO, Gall, de Taille, Caesim, Ital. di Taglio. Formulae MSS. Vide in hac vqce. Literae Johannis Auex Cod. reg. 7657. fol. 35. v: Unurn ma- xitan. Archiepiscopi ann. 1401: Vinum gnum cutellum evaginavit repente, et recollectum extra consulatum et Taliattarn de Talho quam de stoco ictus quam- gium. plures contra eum lansando percussit. 1 TALIATOR, Sartor, Gall. Tailleur. Vide supra Taillium et mox Talium 2. Epitaphi um ann. 1449. torn. 1. SS. Apri11. TALIA, Stria in vestimentis, seu lis pag. 806 : Hoc opus fecit fieri ars Tarugae pars eminens ac protuberans in liatorum vestium et juponorum. Vide in longum deducta ad instar talias seu ta- Taliare. lese, quae proprie signiflcat arboris ra* TALIATURA. Vide in Talea 1. Glosmum ex utraque parte aequaliter praeci- sar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: sum, seu brevem baculum utrimque pa- Talhadura, Prov. cissura, fissura. Talk, ritercrassum, quern etiam Graeci a%ifay, Prov. acies, cisus, cisura. Talhar, Prov. vel ff^ftav vacant. Tertullianus de Pallio amputare, flndere. C. 5: Nee artificem necesse est, qui pridie 1 TALIATUS, Caesus, scissus, divisus, rugas (pallii) ab exordia formet, et inde Ital. Tagliato, Gall. Taille, coupe. Chron. deducat in Talias. Vide Hofmannum; Modoetiense apud Murator. torn. 12. ^2. TALIA, Silva caedua, Gall. Bois col. 1159: Fuerunt in civitate sua capti, taillis. Charta ann. 1234. e Chartulario mortui et Taliati tali modo, quod nefas Monasterii Baugeseii: Quod si Talia in est dicere. Rursum occurrit col. 1184. dicto nemore fuerit, et animalia Abbatis Vide Taliare. et Conventus ibi fuerint inventa, efc.Vide j TALIBUS, pro Talmud. Vide in hac Tailla. voce. T TALIERIUM, Escalis orbiculus qui13. TALIA, Tessera, etc. Vide Talea. t 4. TALIA, TALEA, TALLIA^ Italis Ta- vis, sed proprie ligneus, Ital. Tagliere, glia, Pars ilia quae aliquem spectat; y. Gall. Tranchoir. Annales Mediolan. ad g. Certus militum numerus qui aquovis ann. 1389. apud Murator. torn. 16. col. foederatorum exigitur, Gall. Contingent. 812 : Salinum unum deauratum cum peChron. Veron. ad ann. 1332. apud Mu- dibus in. Aliud salinum deauratum. Tarator. torn. 8. col. 648: Domini Lombar- lieria xxiv. alba argenti mezanella sidise requisiti sunt ad ligam cum Floren- gnata in fundo de capite S. Ambrosii. tinis et Rege Roberto contra Regem Bohe- Talieria xxiv. quadra deaurata. Talieria mise, qusR liga Veronas per sindicos et xxiv. rotunda deaurata. Vide Talhadoambasciatores Regis Roberti et Florenti- rium et Taulerius. norum facta est circa finem Martii, posita 1 TALIERUS, Species artocreatis, GalTalea inter ipsos de tribus millibus equi- lis Pate, ni fallor, eadem quae Italis Tatum et duorum millium peditum. Memo- gliarelli, vel Tagliarini. Chronicon Berriale Potestatum Regiens. ad ann. 1279. gom. ad ann. 1386. apud Murator. torn. epd. torn. col. 1145: Certa quantitas mi- 16. col. 855 : Fecerunt fieri plusquam c. litum et peditum de civitate Reginorum tortas ac Talieros artibasalorum seu cacum tota montanea et cum certa Talia zonzellorum ; et venerunt ballantes in cimilitum et peditum de Bononia et de vitatem Bergomi tres et tres, et dabant Parma, et cum balesleriis, iverunt cir- cuique volentibus comedere de dictis lorcumquaque, obsiderunt Besumantuam, tis et cazonzellis. etc. Chronicon Parm. ad ann. 1282. torn. 1 TALIMPULUM, f. Tantillum, aliquan9. col. 797: Et inter eos ordinatum fuit, tum. Canones Hibern. apud Marten, quod Talia militum eorum conlinuo staret torn. 4. Anecd. col. 7 : Tribus annis pceniCremonae. Et col. 826 : Item eodem anno teat... horti oleribus, ovis paucis, Britantenuclse vero vel (1294.) dictus dominus Potestas cum M. nias formello ulatur de populo et aliis de Tallia deputatis, balthutss lactis sextario Romano; sitis armata manu cucurrit, etc. Vide Taxa gratia et aquae Talimpulo, si operarius Gentium in Taxa 1. est. Et col. 10: Soloque pane et aqua et sale | 5. TALIA, Exactio, impositio ; Talia- et legutninis Talimpulo utatur. bttis, Obnoxius tribute. Vide in Tallia 8. 1 TALIMUS, pro Talmud. Vide in hac 1 TALIADA, Praestatio.Vide in Tallia 8. voce. TALIO, [apud Isidorum lib. 5. Orig. TALIARE, Scindere, exscindere, Gallice Tailler, couper. Leges Alvredi cap. 13: cap. ult. est similitude vindictae, ut taliter quis patiatur, ut fecit; hoc enim et Si quis nemus alicujus sine licentia comburat, vel Taliet, persolvat omne grossum lege et natura institutum, ut lasdentem lignum cum 5. solidis. [Charta ann. 1044. similis vindicta sequatur ; inde et illud

TAL

TAL

TAL

TALISMANUS. Ita Sacerdotes suos vo- Liber niger Scaccarii pag. 352 : TalLegis: Oculum pro oculo et dentem pro dente. Talio autem non solum ad inju- cant Turcae. Vide Wadding, in Annal. lator Regis in domo comedet, homini suo in. obol. Nisi sit Sarcinator, Gall. Tailriam referendum, sed eliam pro beneficio Minor, ann. 1342. n. 10. De Talismanis vero, seu o^oiy^ioii;, yel leur. reddendo ponitur; est enim communis TALLAVACIUS, Clypei species, Gall. sermo et injurias et beneficientias. Donatio characteribus magicis ita appellatis, Abbatiae S. ^Egidii v. Id. Febr. regnante consulendi Salmasius in Kerkoetium Talevas. Stat. Ferrar. ann. 1279. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi Aianrico Rege (ann. 1038.): Pro Talione pag. 75. de Annis climactericis pag. 578. nobis impendentur caslestia.] Talionis in Histor. August, pag. 360. Gaffarellum col. 487 : Quod quilibet custos deputatus poena, seu reciproca pcena, in 1. 3. Cod. de Curiositatibus inauditis, etalii. Glos- ad aliquam custodiam alicujus caslri, vel loci civitatis Ferrarise, vel districtus, teTh. de Exhibit, reis, (9, 2.) etc. TOWTO- sar. med. Graecit. col. 1540. voce neatur et debeat toto tempore custodias TtaOsia, apud Psellum in Synopsi legum -TALITER FACERE, Gall. Faire en- habere... spatam, lanceam, Tallavacium, pag. 55. Harmenopulum lib. 1. tit. 2. 34. 1. 6. tit. 9. | 3. et alios. 'A^gaia sorte, Efftcere, dare operam. Comput. sive bonam targetam. Consule eumd. OCTCOy.Xvipw(n?, apud Dionys. in Eccl. Hie- ann. 1399. inter Probat. torn. 3. Hist. Murator. ibid. col. 517. Le Roman d'Ararch. ['Avrtir^pwat? a(iot6^, in Glossis Nem. pag. 50. col. 2: Dicti domini consu- lexandre MS. part. 2 : Graec. Lat. et Lat. Gr.] Vicarium poanse les ...... eqy.es iverunt ad dictum locum de A pie comme serjant a pris le Talevas. genus, apud S. Valerianum de Bono Bolhanicis, pro visitando dictas gentes Vide Talavacius. disciplinae. Indicitur in Lege Wisigoth. armorum, et Taliter facere quod se dislo} TALLEA, Species tigni, materiae, vel lib. 6. tit. 4.13. Gharta Conamuniae villas giarent a praedicto loco. | TALITIUS, Colaphus in talo, in GlossisScandula, Gall. Bardeau. Statuta CaduCerniaci in Laudunensi pago ann. 1184 : Quod si reus inventus fuerit, caput pro Isid. Talilres, in Excerptis Pith. Legen- brii cap. 23 : Mercatores de Cadubrio licapite, membrum pro membra reddat, vel dum esse Talitrus vel Talitrum censet bere et impune possint et valeant conducere, seu conduci facere suas Talleas ad ad arbitrium Majoris et juratorum pro Martinius. Vide Talastrus. 0 capite aut membri qualitate dignam per1. TALIUM, Silva caedua, Gall. Taillis. quern locum seccarum vellent. Correctiosolvet redemptionem. Consuetudines Ar- Charta ann. 1341. in Reg. 72. Chartoph. nes eorumdem Statut. cap. 26 : Si comkenses ann. 1231. in Tabulario S. Ber- reg. ch. 368 : Ne animalia infra dicta mune alicujus villfe de Cadubrio, vel matini: De homicidio voluntario convictus, Talia valeant causa corrodendi intrare jor pars inciserit, vel fecerit Talleas et p,arenlibus vel cognatis occisi tradetur vel aliter dampnificare seu devastare, et alia lignamina causa mercimoniandi, iloccidendus, et bona ejus domini erunt. quod ipsa Talia deffendentur et relaxen- lud nemus non solum vicinis, sed etiam Adde Brittonem in Legib. Angl. pag. tur, prout in forestis de Angulis vel de omnibus civibus et habitatoribus Cadubrii 16. Statuta Academies Viennensis apud Narbonesio extitit fieri consuetum. Vide intelligatur esse commune, ita quod omnes impune possint in dicto nemore laboLambecium lib. 2. Commentar. de Bibl. Talivum et mox Talleicium. 2. TALIUM. DE TALIO, Gall, de Taille, rare. Et cap. 99: Sancimus, quod quilibet Caesar, pag. 108. Chartam Communiae urbis Farae ann. 1207. apud Thomasse- Ital. di Taglio, Caesim. Lit. remiss, ann. buscherius in Cadubrio per dies octo, postrium in Consuetud. Bituric. pag. 438. 1400. in Reg. 155. Chartoph. reg. ch. 86 : quam signatae fuerint Talleas per aliquem Ivonem Carnot. Epist. 51. Observantias Dictum Monentum in humeris collo et ca- mercatorem, tarn terrigenam quam forenRegni Aragon. lib..8. tit. de Homicidio, pite de pica sive Talio percussit. Vide su- sem, teneatur et debeat eas inaquare vel inaquari facere sub poena sol. c. pro quo114. etc. Abrogatur in Consuetudine pra Taillium. 1 TALIVUM, vel TALIVUS, Silva caedua, libet buscherio, et nihilominus ipsas TalHannoniensi cap. 15. In quibus casibus ni fallor, jus ea utendi, vel etiam prae- leas inaquare omnino teneatur. Rursum locum habeat apud Aragonenses, docet Michael del Molina in Repertorio Foro- statio quae ob id juris exsolvitur. Gall. cap. 105 : Si aliquis... ausus fuerit.... furum Aragon. v. Poena talionis. Vide Ja- Bois taillis. Charta Hospitalis S. Johan- rari assides, Talleas, vel aliqua alia cobum Gothofredum ad 1. 7. Cod. Th. nis de Ulmis : Retento tamen dicto Hos- lignamina cujuscumque generis alicujus pitali et suis hominibus paschivo et Tatiyo personae, condemnetur in libris decem pro de Accusat. [Vide Tallio.] TALIOLA, noSoorpagy], [Tendicula. in garrigiis a cacumine mantis usque ad quoque ligno, Tallea vel asside, ultra alias pcenas in statutis contentas. Vide Talea Taiola supra ex Petro de Grescentiis. caminum. T 1. TALLA, Vastatio, damnum. Vide et Tallia. Vide ibi.] Lex Langob. lib. 1. tit. 22. S 4. 1 TALLEICIUM, Silva csedua, Gall. [** Roth. 317.] : Si in pedica aut in Ta- Tala 1. Taillis. Literae Ludovici IX. Regis Franc, liola fera tenta fuerit, etc. Ubi Edictum | 2. TALLA, Impositio, Taille. Vide ann. 1236. e Chartulario Parthenonis Rotharis Regis tit. 104. . 3. et 4. habet. Tallia 8. ^ 3. TALLA, f. Funis angularius, com- Montis-Martyrum : Habent brueriam et Tanola. Forte a Tana, dequa voce infra. plicatorius , Nautis nostris Taille de genestam in dicto nemore prsster TalAdde lib. 3. tit. 22. 4. Gratius in Cynepoint , Taille de fond. Informationes leicia, quae se de bestiis deffendere non getico vers. 92: MSS. Massil.' de passagio transma- possint. Quid qui dentatas iligno robore clausit rino : Item Tayas de floneo ix. Item * Charta Phil. Aug. ann. 1220. in CharVenator pedicas, cam dissimulantibus armis Tallas ad fornimentum arborum swale* tul. Barbel, pag. 262 : Prascipimus quatiSsepe habet imprudens alieni lucra laboris. et sentiles, LX. Tallas. Item Tallas do- nus in Talleiciis omnium nemorum dilecTALIORCHUS, Ludi vel aleae species. stas et de tarrogas de media et de torum nostrorum abbatis et conventus et fratrum de Barbeel, ubicumque sint, non Joannes Sarisber. lib. 1. Polycrat. cap. prora, xil. 5: Hinc tessera, calculus, urio, vel dar<* 4. TALLA. AD TALLAM, Gall. En mittatis aliqua animalia vel mitti sufferadana pugna, tricolus, senio, inonarchus, detail, Singulatim, particulatim. Charta tis, quousque eadem Talleicia habuerint orbiculi, Taliorchus, vulpes, quorum ar- ann. 1270. in Access, ad Hist. Cassin. quinque annos completes. Vide supra Tatem melius est dediscere quam docere. part. 1. pag. 312. col. 1 : Quicumque de lium 1. et infra Tallicium. TALIPEDARE, Titubare: verbum pris- eodem castro occidit ad Tallam porcum | TALLERUS, Monetae species. Vide cum, quasi talis insistere, quod faciunt seu scrofam, ....... tenetur de porco seu Talerus. ] TALLETA, Idem quod Tallia 8. Exacirrepvo6aTa( ; quorum meminit Hippocra- scrofa prasdictis praestare lumbellum eotes : contra quam Attae, qui primis plan- rumdem animalium. Rursum occurrit tio, tributum, Gallice Taille. Literae Gretis ambulant. Liber Miraculor. S. Ade- ibid. pag. 316. col. 1. Vide supra Tal- gorii IX. PP. pro Monasterio Malleac. lardi Abb. Corb. c. 8 : Et ipse cmpit vix hare. apud Stephanotium torn. 4. Antiq. Picexactionem pecusubsistens quasi ebrius Talipedare, i. ti1 TALLACA, pro Tallata. Vide in Tal- tav. MSS.: Concedo nise, qux ab hominibus monasterii et priotubare, retro cedere. Vide Savaronem lia 8. ratuum, et aliorum locorutn ipsius exigead Carmina Sidonii. [Glossae Lat. Gr. et | TALLAGIA, Exactio. Locus exstat in batur annis singulis pro Talleta. Rursum Grsec. Lat.: Talipedo, HapayscpotAai. In Tenseria sub Tensare infra. 1 TALLAGIUM. Vide Tallia 8. et Tal- occurrit in Literis fundationis MonasteGlossario mediae Grsecit. habetur Ilapayepvstv hac notione.] liare. rii Bellae-Noee inter Instrum. Gall. Chr. * TALIS QUALIS, Gall. Tel quel, Me| TALLARE, Exscindere, Gallice Tail-novae edit. torn. 3. col. 412. diocris, medius ; titulus, ab episcopo ler, Couper. Judicatum ann. 867. apud 1 TALLHUM, ut Tallia 5. Vide ibi. Redonensi assumtus in Actis ejusdem Perardum in Burgundicis pag. 147 : Dij 1. TALLIA, Vastatio, damnum. Vide inter Probat, Hist. Brit, tom.l. col. 672: acit quod... sui servi.... Tallassent vel occi- Tala 1. Eapropter ego Stephanus de Filgeriis, dissent uno casno de S. Benigno. Vide in 1 2. TALLIA, Silva caedua, Gall. Taillis. Redonensis ecclesise Talis qualis episco- Talare et Taliare. Libertates S. Palladii ann. 1279. e MS. pus, et regis Anglicorum capellanus, quss 1 TALLATA, Exactio, Taille. Vide Tal- Coislin.: Si infra quatuor annos et Maium ad utilitatem ecclesias nostrae et honorem lia 8. animalia essent inventa in Taitiis solvent rationabiliter adquisivi, memorise traduT TALLATOR, Numerator, ratiocina- emendam, scilicet v. sol. Paris. Vide in cere proposui, etc. tor, a Saxonico T sell a n , Numerare. Tailla.

20

TAL

TAL
illi vel illis, quibus seu quorum occasione fuisset imposita vel taliata. Adde Statuta Civitatis Astae Collat. 20. cap. 35. etc. 1 TAILHA, Eodem significatu. Vincentius Cigalt. de Bello Italico: Domini habentes credit in curiis Regum, qui in odium litium et Tailharum desquatre cas faciunt vastare subditos per armigeros et destruere. Quae vero sint hse Tailhas des guatre cas dictae, videre mox poles in Tallias frandies. 1 TALLHIA, in Charta ann. 1362. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 436. j TAILHIA. Charta Regiensis ann. 1361 : Ad recolligendum et assignandum pecunias Talhiarum in ipsis comitatibus universaliter, ut dicitur, indictarum. Occurrit praeterea in Charta ann. 1375. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 208. 1 TAILLA, in Charta ann. 1203. ex Regesto 151. Chartophylacii Reg. num. 370 : Non Tenebammi ad gachas, vel ad badas, vel ad Taillas, vel ad opera communia. 1 TALLADA. Absolvit quicquid habebat in dominio in bordaria de Fonte amara, scilicet... Tailladam, et expletum totum quod habebat vel requirere poterat, in Charta ann. 1085. apud Baluzium Histor. Tulel. col. 428. -1 TALIADA, in Charla Raimundi de Turena pro Monasl. Belliloc. ann. 1190: Nullas exactiones vel Taliadas debebat habere in villa de Belloloco. ] TAILLIA, in Mandate Philippi Pulchri Regis Fr. ann. 1302. apad Menesterium Hist. Lugdun. pag. 87. col. 2. Tailliis, costumis, vendis, in Literis ann. 1269. ex Archivo S. Albini Andegav. Adde Vossium de Vitiis serm. in Appendice pag. 812. Lobinelli Glossarium ad calcem Hist. Britan. etc. ^ TALLIIA, in Conventionibus Ludovici Regis Siciliae cum Arelalensibus ann. 1385. e MS. D. Brunei fol. 7. el 9. T TALIA, in Lileris ann. 1275. inter Ordinat. Reg. Franc, lorn. 3. pag. 62. et alibi. T TALLA, in Charta Communige Balneoli, ex Schedis Cl. V. Lancelot. TALATA. Tabular. S. Eparchii Inculism. fol. 34 : Pravis exactionibus vexarent, scilicet in mestivis, in Talatis, et aliis servitiis, etc. T TALLATA. Slatula Arelalens. MSS. art. 159 : Ex Communis auctoritate possint Tallatam facere super omnibus pos1 TALLAGA, ul Taliata, nisi ila legendum esl. Lilerae S. Ludovici inler Privilegia Ordinis S. Johannis Jerosol. pag. 32 : Sint liberi et quieti de exercitu et equitatu... de omnibus querculis, placiviis auxiliis et de Tallacis, etc. T TAULLIA. Charla Theobaldi Episc. Arabian, ann. 1177. e Tabulario S. Richarii : Medietatem ex integrp omnium censuum, jurium possidebit Ecclesia, excepta Taullia, quas per laicam manum in angaria exigitur, et ad jus ecclesiasticum minus pertinere videtur. Tallies porro diversimode impqnebantur : quaedam enim ex Consuetudine, hoc est, usu ita jam olim inductq, certis ac statis anni tempestalibus exigebanlur. Charta Communiae Rolomagensis ann. 1207 : Nee eos cogeremus ad reddendum nobis Talliam per consuetudinem, nisi sponte sua nobis dare voluerint. Tabularium Ecclesiae Arabian, ch.82: Per duos hospites confirmari fecerunt, quatenus neutrius viri prasdecessores in terra S.

1 3. TALLIA, Tessera lignea, etc. Vide natur, in burgo Bonssvallensi fieri prasceperam. Rigordus : Ne principes.... EccleTalea. 1 4. TALLIA, Gall. Contingent. Vide sias, vel Clericos ibidem Domino seryientes, aliquibus angariis, Talliis vel aliis exacTalia 4. tionibus gravare prsesumerent. Tallia, sive | 5. TALLIA, Bessis aurei vel argentei nummaria partitio, Gall. Taille, apud precaria, in Chartis aliquot in Historia monetarios. Diciturdecerto nummorum Guinensi pag. 498. 522. Charta ann. 1060. numero, qui ex auri yel argenti marca apud Louvet. in Bellovacq : Quasdam conflatur : v. g. denarius argenteus di- injustas consuetudines, Talliam videlicet citur ad Talliam 10. denariorum, cum ex et omnes alias oppressiones... dimisi. Suuna argenti marca decem dumtaxat de- gerius de Administrat. sua cap. 10: Posa multis retro narii percutiuntur. Rotulus computo- sessionem B. Dionysii rum Prseposilurae Franciae ann. 1289. temporibus tribus Talliis expositam, videapud D. Brussel torn. 1. de Usu feodorum licet Domino Castri Cabrosas, et Domino pag. 472 : Pro busta xx lib. vn. sol. in. Castri Nielphae, et Simoni de Villa Aten, vn. den. gross. Valent iin . vm. lib. vn. sol. etc. Infra : Ne reducat manum ad TalTuron. petiz. Et erat busta bona de pon- liam, vel terras oppressionem. Concilium dere et Tallia ; sed deficiebant duo grani Lateranense ann. 1176. cap. 4 : Ne subcum dimidio. Lilerae Humbert! Dalphini ditos suos Talliis et exactionibus Episcopi ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. gravare prsssumant. Adde Appendicem 514. col. 1 : Magistros, gardas et rectores ejusdem Concilii cap. 7. [Chartam ann. monetarum nostrarum ac ligam, pon- 990. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. dus, remedia, formam et Talliam ac sei- col. 95. Vide ibid. col. 102.134.182. 270. gnoriam eorum in statu in quo sunt ma- Chartam Communiae Laudun. torn. 7. nutenendi, mutandi, augendi sen mi- Miscell. Baluzii pag. 291. Marten, torn. nuendi, etc. 1. Anecdot. col. 596. 646. 647. 649. torn. 1 TALHIA, Eadem notione. Computus 3. col. 439. torn. 1. Ampliss. Collect, ann. 1339. tom.l. Hist. Dalphin. pag.95: col. 1145. de Lauriere torn. 1. Ordinat. Item, quod fierent denarii alii curribiles Reg. Franc, pag. 20. Glossar.' Lobipro 12. denariis, sub forma et cunho alio- nelli torn. 3. Hist. Paris. Calmet. in rum dozenorum, qui fiebant nuper, sub Hist. Lotharing. torn. 2. col. 36. Hist. vninori Talhia tamen, et quod essent de Dalph. torn. 1. pag. 127. torn. 2. pag. liga sex denariorum argenti fini, et de 54. etc.J pondere decem solidorum diet, dozenorum ATALLIA, pro Tallia, in Tabular. S. pro qualibet marcha, sub remediis et ligas Flori Arvern. : Ab omni Atallia, collecta, et ponderis, sub quibus alii dozeni noviter leuda, segoha, et manobra. cudebantur. Vide Lobinelli Glossarium TALLEA, Eadem notione, ex Gall. Tailad calcem Histor. Britan. in voeibus lee. Tabul. Eccles. Carnot. ch. 72 : TalTaille et Alloye. lea supranominata fiet. Quarto anno sub1 THALLHUM , Eodem signiflcatu. monebo Canonicos ejusdem villas, et faCharta ann. 1417. e Schedis Pr. de Ma- dent Talleam convenient em, de qua hazaugues : Et in liga sive in Thallho solidi bebo medietatem, et ipsi aliam. Tabular. 20. et denarii 4. complebant dictam mar- Absiense fol. 29: Et dederunt 10. nummos Cham. Talleas. Passim in hoc Tabul. Charta 1 6. TALLIA, Gall. Taille, Territorium Ludovici Regis ann. 1133. pro Ecclesia urbis. Punicion et correccion des fais S. Maglorii Paris.: Consuetudinemquamperpetres et avenus en ladtcte ville et dam, quam Talleam nominant, quas in Taille d'icelle, in Literis ann. 1363. torn. eorum villa... ab officialibus Regiis extor4. Ordinal. Reg. Fr. pag. 563. ubi de ci- quebatur, etc. Innocentius III. PP. lib. 1. vitate Insulensi. Occurrit rursus in In- Epist. pag. 52. edit. Venetae: Ab omnibus scriptione Consuetudinis ejusd. urbis, violent us, Talleis, et exactionibus duxerit ut el art. 44. etc. quod annotatur in absolvendos, etc. [Literae Henrici Archiep. Glossariq Juris Gallici torn. 2. pag. '402. Remens. ann. 1163. e Chartulario ComVide Taliatgium. pendiensi : Tallea vero vel generalis 17. TALLIA, Scissura, ni fallor, divisio exactio ibidem non poterit fieri, nisi Abquaa fit in partes scindendp, dislraclio, bas et ipse Hilduinus consenserint. Adde venditio quae fit minutatim, a Gallico Chartam ann. 1251. apud Thomasserium Taille, coupe, dissection, vel Belgico Ta- in Biturigibus pag. 90.] Charta vernalie, Caesio. Codex MS. Ecclesise Audo- cula ann. 1246. in Hist, des Chastaigners: marensis: Has sunt consuetudines et jura, Sour ce que je demandoe sur la terre de quas habent Ecclesias SS. Bertini et Audo- la Gombaudiere, et sur les pres, que il mari in theloneo de castro S. Audomari teneit, a aveir ma Taillee haute et basse, et in appenditiis ejus, scil. de sturione IV. et mes autres services, etc. Charta Savaden. de Tallia ceti iv. den. de merluis n. rici Vicecomitis Thuarcensis ann. 1269. den. apud Gallandum lib. 1. de Franco alo8. TALLIA, Praestatio, quse dominis fit dio : Et li homes, qui devoient Taillees a tenentibus seu vassallis, in certis eo- par raison de rachat ou de morterum necessitatibus, nostris vulgo Taille: main, n'en rendront desormais nulle sic dicta a taleis, seu laliis, de quibus Taillee. supra, hoc est laterculis ligneis, in quit TALLEIA. Charta ann. 1218. apud bus, cxsuris subinde aliquot solutiones Baluz. Histor. Tutel. col. 527: Illi homiexarabantur, parte altera penes domi- nes, qui ibi se collocaverint, erunt liberi num, altera penes lenenlem, cui vice et immunes ab omni servitio, Talleia, apochse erat, remanente. Charta Rai- bianno et exactione. Recurrit ibid. col. noldi Remens. Episc. ann. 1094 : Et wir- 528. et alibi. pivit exactiones, quas Tallias vulgo va1 TALEA. Synodus Pergami ann. 1311. cant, quas in villa S. Remigii exercebat. apud Murator. torn. 9. col. 579: Ita quod Charta Robert! Comitis Augi: Nulla au- secundum asstimum sive asstimationem scilia, nullas Tallias sive collect as, nullas prsedictam collectarum et Talearum fieri omnino exactiones exigant. Charta Hen- valeat distribulio, etc. Occurrit eadem rici Comitis Trecensis : Exactio, quam notione torn. 12. ejusd. Muratorii col. vulgo Talliam vacant. Charta Adelae Co- 802. 1041. torn. 16. col. 369. Statuta Vermitissae Carnotensis ann. 1109. in Tabu- cellarum fol. 12 : Potestas teneatur folar. Abb. Bonsevallis : Descriptionem pe- dra, mutua et Taleas impositas per Comsolvere et dare cuniae, quse consuetudinarie Tallia nomi- mune Vercellarum

TAL
JFirmini Talliam jure, vel consuetudine habuerunt, Hinc Tallies Consuetudinaries dicuntur in Charta Communiae Belnensis ann. 1196. et in Charta Communias Crispiacensis ann. 1184: Tarn pro censibus quam pro Talliis consuetudinariis, quse 4. terminis sic solvuntur ad mandatum nostrum, in Festo omnium SS. 20. in Nativitate Domini 20. in Pascha 20. in Festo B. Joannis 20. etc. [Charta ann. 1227. e Tabulariq S. Jacobi Montis-Gortis : Radulfus Niel Dominus Muciae dedi Ecclesiss S. Jacobi de Monte-forti iv. libras in iv. terminos divisas, videlicet XX. solidos in Tallia Augusti, XX. solidos in Tallia OO. SS. et xx. solidos in Tallia Natalis Domini, et xx. solidos in Tallia Paschse.] Adde Ghartara Communiae Laudunensis ann. 1128. et Communiae Cerniacensis ann. 1188. Interdum ter tantum exigebatur. Charta Nicolai Episcopi Cameracensis, apud Doubletum pag. 449 : Et ab hominibus ter in anno Talliam violenter exigebat. Tallia Natalis et Paschae, in Regesto Philippi Augusti Herouvalliano pag. 143. Consuetudo Burbonensis art. 202 : Quiconque doit Taille personnelle trois fois Van, c'est a scavoir en Aoust, a Noel et a Pasques, etc. Talliarum praeterea aliae sunt Reales, aliae Personales. Reales dicuntur, quae ratione tenementorum debentur : Personales, quae ratione capitis, qui sont sur le chef et la personne, ut loquitur Consuetudo Burbonensis art. 189. 190. 191. 488. et seqq. De Realibus agit eadem Consuetudo art. 488. et seqq. TALLLE PERSONALES , rursum alias sunt Serviles, alise Liberas, seu Franciles : Serves, et franches. Liberae dicuntur, quae a liberis exiguntur: Serviles, quae a servis, in eadem Consuetud. art. 189. TALLIN FRANCILES seu liberae sunt, verbi gratia , quae a personis liberis praestantur in 4. casibus, scilicet pro expeditione Hierosolymitana Domini, in ejus captivitate, in filiae matrimonio, et in Militia filii, nam ejusmodi praestationes Tallias dicuntur in eadem Consuetud. Burbonensi art. 343. 344. et in Arvernensi cap. 17. art. 9. cap. 25. art. 1. quae alias Auxilia, seu Aides yulgo appellantur. [Transactio inter Priorem Garthusiae Vernensis et Rossolinum de Possis ann. 1295. e Schedis Pr. de Mazaugues: Quod propter merum imperium, quod habet dictus Rossolinus in territorio de Verna, non possit ibi acquirere aliquam servitutem super dictum monasterium.... nee pro filia maritanda, suo filio uxorando, vel alio quocumque casu Tallias vel quistas facere, etc.] Ejusmodi etiam sunt Tallias, quae a liberae conditionis hominibus exiguntur a dominis in eorum necessitatibus. Regestum Philippi Augusti Herouvallianum pag. 149 : De Conventu S. Aniani Aurelian. dicebant, quod ipsi poterant Talliare homines suos de Tilleio.... pro servitio D. Regis, pro servitio D. Papas, et pro terra emenda ad opus Ecclesias. Charta Philippi Aug. Re1185. pro Laudunensiis Franc, ann. super homines illos, quas us : Pro Talliis tribus de causis facere poterat, videlicet pro exercitus nostri servitio, pro Domino Papa, et pro guerra manifesto. Laudunensis Ecclesias. Exstat Charta Reginald! Episcopi Parisiensis ann. 1252. in M. Pastorali lib. 1. ch. 2. qua agnoscit Capitulum Parisiense, esse in possessions vel quasi homines de Orliaco Talliandi pro negotiis Parisiensis Ecclesias, etiam aliis quam pro exercitu Regis. Alia ann. 1267. lib. 2. ch. 44 : Salva etiam Tallia,

TAL
quam facere consueverunt, cum Do. Rex Francias vadit in exercitum. TALLIA PANisetViNi. Charta Philippi Aug. ann. 1215. pro Aurelianensibus : Sciendum, quod duorum annorum collectio sit facta de blado et vino, quae quidem collectio, vulgo Tallia panis et vini nuncupatur. Exstat Charta Ludovici Regis Franc, ann. 1225. in M. Pastorali Eccles. Paris, lib. 19. ch. 58. qua concedit Canonicis ejusdem Ecclesiae, ut omnibus annis, quibus Tallia panis et vini de csetero colligi debebit Parish's, colligant eandem Talliam panis et vini per totam terram suam in Gallandia, et in Claustro S. Benedicti, a principio messium, et a principio vindemiarium, usque ad Festum S. Martini hyemalis. Charta Philippi Regis ann. 1273. pro Ecclesia S. Mederici Parisiens. : Habebimus etiam in tola terra prasdictae Ecclesiae et ipsius hospitibus, bannum, guetum, talliam, exercitum, el cavalcatam, Talliam panis et vini, mensuras, justitiam, etc. Occurrit in alia ejusdem Regis pro Monasterio S. Germani Paris, ann. 1272. apud Brolium lib. 2. Hist. Parisiensis. Gonsilium pro Monetis circa ann. 1320. ex Camera Comput. Paris. : Item il nos semble qu'il seroit bons et grans aumones, et tourneroit a grand profit, que li Rois feist toillir par bonnes gens tous les Tournois pelez et les Parisis pelez, et qu'il les fit fondre, etc. Car les monnoyes le Roy en sont mout refusees, et en sont fez mout de malices, et h Rois est tenu a tenir les en ban point, car il en a la Taille du pain et du vin de sa terre, et sa monnoie en sera mieus amee. SSg" Ex quo patet ideo Regi solutam fuisse Talliam panis et vini, ne monetas immutaret quod tributi genus in Normannia Foagium dicebatur, ut suo loco dictum est. Sed quo primum in blado et vino solvebatur, in certam pecunise summam commutatum est, ut inter.csetera probat Excerptum ex libro 2. antiq. Ordinal, de artibus, mercibus et politia Paris, part. 2. fol. 31: Taille du pain et du vin, diets la ceinture la Reine, qui se lieve de trois ans en trois ans. La Taille du pain et du vin de Greve est vendue de trois ans en trois ans, et commence a estre receue par I'achetteur le jour de la S.Remi, etfinit de Quasimodo, etc. L'Abbe de S. Denys doit x. livres parisis pour lui et pour ses hastes, etpar ce sont francs, sauf tant seulement se aucun y avoit qui amena vin au port pour vendre, etc. L'abbe de S. Mor doit c. s. parisis, etc. L'Abbe de S. Germain doit c. s. etc. Plura vide apud D. Brussel torn. 1. de Feudorum usu lib. 2. cap. 36. TALLIA DE MOBTUA manu, et de Maritagio, et de Prisone, passim in Tabular. Absiensi. TALLIA ALTA et BASSA, et Tallia ad voluntatem, quae a dominis minuitur vel augetur supremo jure, pro libito, ita tamen ut facultatum Tenentium ratio habeatur. Charta Petri de Foccio Valeti de Charteria ann. 1233 : Ego dicebam, me habere in eosdem pro tenementis, quas in dominio meo habebant, Talliam altam et bassam annuatim. Tabularium Fossatense fol. 61 : Tallia, quse fit haut et has, ad placitum. Charta Philippi Regis Fr. ann. 1304. apud Doubletum pag. 942: Nihil Ecclesias subventionis noviter nobis concessss levabitur ab hominibus Ecclesiarum de corpore, seu manu mortua, alto et basso ad voluntatem Talliabilibus, etc. TALLIA AD VOLUNTATEM. Suger. de Administrat. sua cap. 2: Cum eadem

TAL
villa multis angariis a Comite Domni Martini, videlicet exactione Taliias, frumenti scilicet 5. modiorum, quos ei pro pace concesseram, cum ipsa Talliam pro voluntate sua facere consuevisset, etc. In M. Pastorali Eccl. Parisiens. lib. 1. ch. 1. et lib. 2. ch. 4. exstant Chartse Manumissionum, in quibus Capitulum Paris, retinet Talliam ad voluntatem, et beneplacitum suum in personis et bonis manumissorum. [Charta Guigonis Comitis Forensis ann. 1224. torn. 1. Macer. Insulae Barbarae pag. 136: Tarn nos quam progenitores nostri in prasdictis villis et hominibus, pro nostrae solius voluntatis arbitrio, quandoque Taillias fecimus. Tallia ad voluntatem et misericordiam, in Charta ann. 1320. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 81. col. 2.] Vetus Consuetudinarium Franciae lib. 3. pag. 93. veteris edit.: Je suis en saisine a juste litre de Tailler et exploiter haut et has et a voulente de Seigneur tel homme mon homme de corps de serve condition et de main morte, de faire a la personne de lui, et de ses biens, toutes maniere d'exploits de servage accoustumez a ceux, qui sont de la condition dont il est, etc. Consuetudo Burbonensis art. 190: Quiconque doit taille personnelle et sur le chef, soit de taille franche ou de taille serve, ladite Taille est a volonte raisonnable, et la peut le Sergent croistre ou diminuer selon la faculte des biens, de celui qui la doit. Hoc est sine destructions et exilio faciendo, ut est in Fleta lib. 2. cap. 71. 15. Vide [Froissart. vol. 3. cap. 50.] Consuetud. Trecehsem art. 3. 4. Nivernensem tit. 8., art. 1. et sqq. Ducatus Burgund. art. 97. Comitatus Burgund. art. 101. etc. Huic porro tallies opponitur ea, quam abonnatam, id est fixam, ac ratam, vocant Consuetudines aliae. * Charta ann. 1256. in Chartul. Guill. abb. S. Germ. Prat. fol. 180. v. col. 2 : Cum homines de Emento et de potestate Ementis confilerentur Talliam annuam ad plesir anno quolibet se debere monasterio S. Germani de pratis, etc. | TALLIA VOLUNTARIA, in Charta Roberti Abbatis Maurigniac. ann. 1218. ex Chartul. ejusdem Monasterii. VOLUNTAS, nude, pro Tallia ad voluntatem. Charta Hugonis de Castronovo in Tabulario Ecclesiae Cadurcensis : Habet et Delmas de Boisol quatuor agnos in Festo Paschas, et Voluntatem suam in rustids. Occurrit ibi pluries. Hinc TALLIA AD PLACITUM , Idem quod Tallia ad voluntatem , in Charta ann. 1248. in Tabul. S. Germani Prat. VOLUNTARIUS, Subditus, qui tattiatur ad voluntatem. Charta Henrici Comitis Ruthenensis ann. 1282: Cedimus et concedimus.... tibi Guillelmo de Sanhinac domicello... et hssredibus et successoribus, et Voluntaries tuis, etc. 1 TALLIA AMOISSONATA, Quae quotannis solvitur, in certa, de qua conventum est, frumentiquantitate vel etiam pecuniae summa. Vide suo loco Amoissonata et mox Taillabiles. * TALLIA AUGUSTI, Quae in Augusto exsolvebatur. Charta Phil. abb. de Cultura ann. 1224. ex Bibl. reg.: De feodo illo debet abbas equum de servitio, et singulis annis decem solidos Cenomanenses de aliis talliis, quando contingeret. 1 TALLIA COMITALIS in Dalphinatu dicebatur certa quaedam et determinata prsestatio, quae Comitibus Viennensibus, id est Dalphinis, quotannis exsolvebatur ab omnibus, ut docetur torn. 1. Hist. Dalph. pag. 70. Rescissa non fuit haec Tallia in locis, in quibus olim exigebatur, ut dicitur ibidem ; ubi etiam obser-

22

TAL

TAL

TAL
gentur etiam simili modo cum prasdictis 12. alii 4. boni viri, et scribentur nomina eorum, secreto tamen, ita quod eorum electio non publicetur aliquibus ; sed sub secreto habeatur quo usque illi 12. assederint, sicut prasdictum est, Talliam prasdictam. Quo facto antequam publicetur Tallia, vel aperiatur scriptura facta super Talliam prasdictam, illi 4. sic electi juramento ab illis posito de illis scilicet 12. Talliandis sub forma prssdicta assidebunt Talliam competentem. Eadem habentur in Regesto S. Justi in Camera Oomput. vernaculis verbis concepta, [a de Lauriere edita torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 186.] et in Regesto 10. Chartophylacii Regii fol. 48. ubi S. Ludovico hoc Statutum ascribitur, editum nuper in Spicilegio Acheriano torn. 12. Adde Consuetudinem Nivernensem cap. 8. art. 2. et seq. Vide Foagium 1. SBS" In harumce talliarum distributione, luxus aliquando habitam fuisse rationem, discimus ex Litteris Garoli V. Franc. Regis pro Mpnspeliensibus ann. 1367 : Item quod quilibet juxta sui conditionem et. facultates habeat moderate statum suum et ejus uxoris et families ; nam si quis contrarium fecerit Tailliabitur et in Talliis villas augmentabitur juxta exigentiam status et pompse, in quibus quilibet reperietur. TALLIAGIUM, TALLAGIUM, JC. Anglis, dicitur Prasstatip qusevis, yerbl gratia decimaa, quindecimae, subsidia, et alia ejusmodi, quae a Parlamento regno indicitur , a qua praestatione immunes sunt, qui tenent in antiquum dominium, nisi expresse iis indicatur, quod facere potest Rex ex magna causa, cum lubet. Ita Rastallus. Apud Brpmptonum, Hidag e vel Taillage, exponitur Tallagium, de hidis terrarum, ut Danegeld, Tallagium datum Danis. Leges Willelmi Nothi Regis Anglor. cap. 5: Habeant et teneant terras suas libere ab omni exactione injusta, et ab omni Tallagio, ita quod nihil ab eis exigatur. [Gharta Henrici Regis Angl. ann. 1156. torn. 1. Anecd. Marten, col. 446 : Dedi etiam, ad serviendum lisdem Fratribus (Ordinis Grandimont.) quatuor homines.... liberos et quietos.... ab omni servitio et Tallagio, pontagio, teloneo, etc. Similia leguntur in alia Oharta ejusd. Regis ann. 1172. ibid. col. 573. Alias adde Richardi Regis torn. 4. Histor. Harcur. pag. 1281. Elizabeths Reginae Angl. apud Hearnium in notis ad Ghrqnicon Johannis Whethamstedii pag. 386.] Matth. Paris ann. 1241: Non sub nomine aut titulo liberi ad jut or ii, sed Tallagii, etc. Matth. Westmonast. ann. 1297 : Accedentes prasfati Comites et Barones ad Scacarium Domini Regis apud Westmonasterium , prohibuerunt Baronibus loci illius, ne levare facerent per Vicecomites octonarium denarium a populo Anglicano, dicentes de conscientia suorum non emanasse, sine quorum assensu Tallagium non debet exigi, vel i>nponi. Thomas Walsinghamus ann. 1297 : Nimis afflicti sunt per diversa Tallagia, auxilia, prisas, etc. Vocem hanc usurpant passim Scriptores rerum Anglicanarum, Matth. Paris pag. 127. 466. 475. 476. 486. Nicolaus Trivettus ann. 1210. Thomas Walsinghamus pag. 73. 100. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 193. etc. [Vide Nomolexicon Thomae Blount et Kennetti Glossarium ad calcem Antiquitatum Ambrosd. etc.] TALLIARE, Talliam a tenentibus exigere. Tailler ses hommes et sujets, in Gonsuet.Burbonensi art. 343.344. [Oharta Gonani Ducis Britannise ann. 1112. apud

vatur, partem dotis Monasterio Montis reparatione murorum, turrium, portallofluriti assignatam, in hujusmodi talliis rum, fossatorum,.... Taliam seu collectam sitam esse. Chartam habes ann. 1342. facere poterunt per Tenentem locum Doibid. pag. 83. et seq. in qua Dalphinus mini et per ipsos, etc. Decretum ejusdem dicitur pro dotatione prsedicti Parthe- Regis ann. 1282. inter Instrum. Gall. nonis concessisse Primo, Tailliam Cp- Chr. novas edit. torn. 2. col. 147: Item mitalem de Mura, quae valet annuatim quod homines dictse villas fecerunt Tallias 100 I. 16. s. bon. m. Item, Tailliam Comi- aliquando pro necessitatibus dictas villss, talem mandamenti Belli-montis, quse va- de voluntate, assensu et auctoritate Capilet annuatim 61. I. Item, etc. luli Brivatensis, et quod Capitulum com1 TALLIA COMMUNIS, et Tallia Domi- pellit eos ad solvendum. Adde Literas nica. Jura et reditus Ecclesiae Nobiliac. Caroli V. Franc. Reg. ann. 1366. torn. 4. apud Stephanotium torn. 3. Antiq. Pic- Ordinat. reg. pag. 676. art. 6.] Aresta tav. MSS. pag. 525: Habemus apud No- ann. 1290. in Regesto Parlam. B. fol. 86 : biliacum cxx. sestaria frumenli de Pras- Quod dicti Major et Jurati S. Quintini posito in Assumptione B. M. de Tallia possunt Talliare, Tallias levare, vel insdominica XL. solidos; eodem die de Tal- tituliones facere, quando indigent pecunia lia communi v. solidos; in Festo 00. SS. pro negotiis dictse villss per punctum Chartse Regies, quam dicunt se habere. de censu IX. solidos. * TALLIA. FEODALIS, Quaevis praesta- Quod intelligendum ut plurimum de tio, quae ratione feodi debetur. Gharta licentia, ad earn rem a Principe impeann. 1215. ex Bibl. reg. cot. 19 : Con- trata. Vide Loisell. in Bellovaco pag. cessi.... culturam de Marleiz et magnum 296. 318. campum, sicut se dissepat, de feodo EsT TAILHIUM, TAILLIA, Eodem signiflquetot;..... de quo dicti fratres dicto Jo- catu. Oharta ann. 1351. ex Schedis Praes. hanni de Feugeroles annuatim reddent..., de Mazaugues : Taillia ex quibuscumque personis possessiones habentibus in dicto Tallias feodales. Vide in Tallio. 1 TALLIA JUSTA, Quae ex Oonsuetu- territorio recipiendum et dictas personas dine debetur. Chartularium S. Vincen- pro diclis Tailliis pignerandum et pitii Cenoman. fol. 129: Salvis tribus soli- gnera vendendum et distrahendum usque dis et dimidio de just a Tallia, quando ad mensuram Tailhii cantingentem. Privilegia villae Figiaci concessa a Oarolo earn contigerit exhiberi debere. | TALLIA LEGITIMA, Eodem signift-V. Rege Franc, ann. 1366. inter Ordinat. catu, ibid. fol. 113 : Cum domini ejusdem torn. 5. pag. 265: Quod cum onera puGaufridi de feodo illo legitimas Tallias blica ipsius ville, absque communi auxilio, fecerint, monachi dominis illis XI. dena- non valeant commode sustineri, et eisdem consulibus ex antiquis privilegiis, liceat rios persolvent. 1 TALLIA RECTA, Pari notione, ibid, facere collectam aut Tailliam pro factis et negotiis ville. f. 78 : Monachi vero tenentur dicto GerTalliam assidendi, ut loquuntur nostri, vasio et hesredibus suis.... reddere.... rectas Tallias sibi et dominis suis, quando seu imponendi, forma habetur in Gharta evenerint. Et fol. 80 : Reddebant etiam Gaiiffredi Episcopi Carnotensis ann, monachi rectas Talias, quando eveniebant. 1166: Pro bono igitur pads utrimque concessum est, et prsedictum competens Adde fol. 114. * TALLIA MILITUM, quaenam sit intel- auxilium, quod propter nominatas causas ligitur ex titulo Literarum pro stipendiis Vicecomes (Castriduni) sibi exigere posse militum strains custodientium, in God. licenter dicebat, omnino dimittet, et proreg. 4189. fol. 11. r: Debetis affectare ut pter hoc singulis annis Vicecomes a BurTallia militum persolvatur, per quos stra- gensibus 10. librashocmodo haberet. Prior tarum custodia diligenter exerceatur. Ubi siquidem S. Sepulchri, vel aliquis loco ejus, sex vel quatuor legitimos Burgenses, Tallia idem est quod Stipendium. * TALLIA REGIN^, Prsestationis spe- in eo Burgo commorantes, circa festum S. cies, quae alibi Zona reginas appellatur. Remigii in eamdem Ecclesiam convocabit, Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Char- et prsesente aliquo de servientibus Vicetoph. reg. ch. 98: Audoyn Chauveron comitis, quern ob hoc ipse destinaverit, chevalier, prevost de nostre ville de Paris, jurabunt pr&dicti Burgenses, quod bona apres ce que feusmes mariez, mist une fide communiter in hominibus in eodem taille suz en ladilte rilie de Paris, montant burgo manentibus, juxta cujusque facula la somme de xvij. mil frans, laquelle tatem, aut possessiones ibidem a Monachis taille Ven appelloit la Taille de la Reine, habentibus, 10. libras et nihil amplius, etc. Vide Zona Reginse. legitima ssstimatione tain facultatis quam * TALLIA SEPTENARIA, Quae quolibet possessions Talliabunt, etc. Seraiens vero septenniq pensitabatur. Vide supra quern ad audienda juramenta Vicecomes Septenarius 2. miserit, Tallias non inlererit, etc. 1 TALLIA iv. SOLIDORUM. Humbertus Habetur praeterea in Regesto seu TaII. Dalphinus Jaqueminum et Perrinum bulario Normanniae fol. 21. verso, CaVauterii nobilitat eosque liberates et ab- merae Comput. Paris. Forma, in qua Dosolutos declarat potissime a Tallia iv. minus Rex vult, ut Tallia assideatur in solidorum, quam ipsi et prasdecessores villis suis : Eligantur per Consilium Saeorum inferre consueverant, in Literis cerdotum Parochialium, et aliorum viroann. 1346. torn. 2. Hist.Dalphin. pag. 538. rum Religiosorum, nee non et Burgen* TALLIA VACCARLE. Charta ann. sium, et aliorum proborum virorum, de 1320. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 404: Communi ipsarum usque ad 40. vel 30. Item Talliae dictas de la Vacherie super bonos viros et fideles, vel plures, aut paumasuris debitae, etc. Vide Vaccaria. ciores, secundum quantitatem ipsarum Tallia etiam imponebatur ab ipsis civi- villarum. Et illi, qui sic electi fuerint, jurabunt super sancta, quod ipsi de ipsis, tatibus seu burgensibus ad exsolvenda debita C9mmunia. [Literse Philippi III. vel de aliis probis viris earum villarum Fr. Regis ann. 1275. torn. 3. Ordinat. eligent usque ad 12. de illis, qui meliorea pag. 62 : Consules Castri Lemovic.... Tal- erunt, ad illam Talliam assidendam, et lias una cum Preposito et non alias, ex illi 12. nominati jurabunt super Sancta, causa ralionabili, et pro evidentibus ville quod bene et fideliter assidebunt dictam necessitatibus, scilicet pro juribus et deve- Talliam ad libram sequaliter, et valor riis seu redevenciis Vice-comitis.... solven- immobilium appretiabitur ad medietatem dis atque reddendis.... vel ediftcatione seu mobilium in assisia praedictae Talhse. Eli-

TAL

TAL

TAL

23

Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. et corpore, in Charta Virzionensi ann. Dapifer, non Praepositus, non Mariscal270: Modum autem faciendse atque ca- 1269. Taillabilis ad misericordiam, torn. cus, non Serviens, aut in aliquo ministepiendas ejusdem Tallies sic eis constitui, ut 1. Hist. Dalphin. pag. 69. et81.] Senten- rio positus, aut Monachos jamdicti Moquotiens ego Conanus, vel hi qui in loco tia judicis Silvanectensis ann. 1330. nasterii, aut homines eorum, in quocumvel honors meo Duces Britannise successe- apud eumdem Loisellum pag. 313 : Di- que loco eorum habitent, cogat sibi praerint, suos homines de Guerrandia Tallia- soient et maintenoient icelui Henri avoir bere arbergariam , aut hospitium, aut verint, totiens Abbas Roton.... homines este et eslre leur bourgeois, leur commu- quasrat ab eis, quod Talhatam vacant. suos juxta quantitatem et numerum eo- nier, et leur Taillable. [Taillifs et serfs, Tabularium Eccl. S. Laudi Andegav. rum pariter Talliabit. Epistola A. Mona- in Charta ann. 1375. apud Lobinell. fol. 84 : Et faciantconsuetudines nostras, sicut liberi homines nostri ; reddant etiam chi ad Odonem Episc. Paris, ann. 1196. torn. 2. Hist. Britan. col. 1640.] apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, | TAYLLIATILIS. Inquisitio ann. 1262.nobis convenientem Talliatam, quandp col. 1016 : Silentio tamen pr&tereundum in Regesto Probus fol. 12 : Interrogati si alii homines de Losdunesio reddent nobis non censeo te videlicet dicecesis fuse omnes homines ipsius loci sunt Taylliati- Talliatam. Tabularium Vindocinense Talliasse presbyteros, quod non modo a les. Resp. quod sic, exceptis allodianis vel fol. 201 : Fecerant exactionem, id est Talperfectione, verum etiam a pielate et jus- nobilibus, seu illis quibus datum est inde liatam, in terra de Buslo. Chronicon Votitia videtur esse penitus alienum.] Matth. libertas. siense ann. 1169 : -Hoc anno Burgenses Paris, ann. 1256 : Gives Londonienses TALHENDARIUS, Eadem notione, in de Susterranea ad invicem conjuraverunt, iterate ad quingentas marcas Talliantur. Charta ann. 1292. apud Justellum in ut nullum omnino Monachis darent exFleta lib. 2. cap. 71. g 15. de Custuma- Hist. Turenensi pag. 65. plectum, quod vocatur Talliada. Epistola riis: Ad quantum Talliari valeant per S5P" Notanda est conditio hominis Manegaudi Abbatis S. Michaelis in Loannum sine destructione et exilio facien- Taillabilis pro medietate sui, cujus men- tharingia ad Eugenium III. PP. apud do. Charta ann. 1233 : Promisit etiam tio fit in Charta ann. 1371. 2. Martii ex Richard. Wasseburgium pag. 302: Pequod nee eps nee successores eorum de Schedis D. Aubret: Bernardus Mitod de cuniarum rapinas, quas vulgo Talliatas caetero Talliaret, nee Talliare posset, nisi Vanens recognoscit se esse hominem li- vocantt [Statuta Arelat. MSS. art. 87: ad novam Militiam senioris fihi sui, etc. gium, quittum, justiciabilem, explectabi- In ceteris levatis tocius districtus voluConcilium Tolosanum ann. 1229. cap. lem et Taillabilem pro medietate sui et mus; quod omnis (sic) domus religiose 20 : Clerici quoque non Talliabuntur oc- suorum hasredum, sine reclamations alte- subeant et prestent dictam Talliatam. casions etiam haereditatis, etiamsi per rius domini Baronis vel superioris, et te- Occurrit passim.] Vide Beslium in Cosuccessionem eis evenerit, nisi sint merca- nere de directo dominio Antonii de Saxo mit. Pictav. pag. 572. 601. tores et uxorati. Et cap. 23 : Homines au- domino Barbarelli domum.... sub servitio 1 TALLIATIO, Eadem notione. Kulttem Ecclesiarum et Ecclesiasticorum vi- et taillia amoisonata...una cum laudibus, zingi narratio de Monasterio Hilgenrorum Laid Talliare, vel in eos exactiones vendis, recognitionibus in loco debito, thal. apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. aliquas facere non praesumant, etc. Adde dimidiam corvatam ad usus et consuetu- Brunsvic. pag. 386: Post hsec dominus Albertum Argentin. pag. 150. 517. [Gual- dines Dumbarum, et non se reclamare in Otto accessit Albertum Ducem qui inter terum Hemingfordium in Gestis Ed- medietate sui pro alio domino nisi pro Praelatos certam ab eo summam pecunise wardi I. Eegis Angl. pag. 105. et Ken- dicto Antonio du Saix, renuncians omni- poslulaverat, supplicans ei, ut de tali Talliatione inter Praelatos propter Deum hanetti Glossarium ad calcem Antiquita- bus franchesiis, etc. tum Ambrosd. etc.] S5S" Haud fortean inutile fuerit hie beret supportatum. j TAILLIARIUS , Exactor tailliarum. 1 TAILLIARE, Eadem notione. Charta addere, quod de judicio francorum hoHenrici Comitis Trecensis ann. 1190. minum et Taillabilium statuitur in Con- Literae Caroli V. Franc. Begis ann. apud D. Brussel torn. 1. de Feudorum suetudine Marchia? Dumbarum. Ex ar- 1366. torn. 4. Ordinat. pag. 677. art. 8 : usu pag. 192 : Propter quodcumqus incre- ticulo 2: Si aliquis nobilis juramenli Item, quod dicti CpnswZes(Marologii) cum mentum castelli sive castellarias ibidem Marchias Dumbarum, qui habet suam eorum Consiliariis potestatem habeant aliquid ampli\\s nequaquam Tailliabo vel liberam franchesiam, velit aliquem homi- compota audiendi a quibuscumque persoTailliare potero. Adde Gesta Guillelmi nem alterius nobilis accusare, quod fore- nis et Tailliariis prxteritis et futuris, qui Majoris Episc. Andegav. ad ann. 1291. fecerit et deliquerit infra suam franche- gubernaverint et rexerint bona et jura torn. 10. Spicil. Acher. pag. 281. Literas siam, et dictus homo non sit captus in Universitalis predicte, ipsosque quittandi ann. 1358. torn. 4. Ordinat. Reg. pag. prxsenti forefaclo dictss franchesiae, si et quittanciam dandi de gestis et admi189. Mandatum ann. 1302. apud Menes- accusatus velit negare dictum forefactum, nistratis per eos. * 9. TALLIA, Sectura, tantum prati terium Hist. Lugdun. pag. 87. col. 2. oportet quod accusans accusatum conveFranchisias ann. 1320. ibid. pag. 95. col. niat et prosequatur c'oram domino, cujus quantum uno die secari potest. Charta homo accusatus est homo Taillabilis, et si Fulcon. Jun. comit. Andegav. in Char2. etc. | TAILLAEE, Eodem intellectu.Chartaaccusator potest convincere accusatum co- tul. Fontis-Ebraldi fol. 132 : Dono Deo et Officials Autissiod. ann. 1285. pro Mo- ram domino suo de forefacto diclse fran- domino Roberto de Arbressello unam Talnasterio S. Mariani: Voluit dictus Re- chesiae, inillocasu dominus dicti accusali liam in pratis de Longa islia. Vide supra gnaudus, quod ditior de heredibus debet et tenetur dictum hominem accusa- Setura 2. suis possit a dictis Religiosis singulis tum remitters domino dictas franchesiae in * 10. TALLIA, Gall. Entaille. [ Comatmis Taillari usque ad v. solidos Tu- illo forefacto suo merito puniendum. In putavi cum magistfo Colino, et fuit reron. artieulo vero 12. dicitur, quod omnis pertum per Tallias quod ipse liberaverat TALLIARE, in re feudali, Idem est quod francus, cujuscumque homo sit, punietur c. et x. ferros. (Arch. Histor. de la ad quamdam certitudinem ponere, vel ad in dominio, in quo forefecerit, secundum Gironde, T. 22. p. 503.)] quoddam cerium haereditamentum limi- jus et rationem, scilicet illi franci qui * TALLIACIUS, ad Talliam pertinens. tare. Unde feodum Talliatum, est hsere- non debent manum mortuam. Ex quibus Vide supra Decima talliacia in Decimae. ditas in quondam certitudinem limitata, atet, francum hominem in loco, ubi * TALLIACORE, pallium altaris, Galex Littletone sect. 18. Vide Feodum talelictum commissure fuerat, judicatum lice Levant d'autel, Ital.Paliotto. Invent. liatum. fuisse; Taillabilem yero apud dominum Basil. Monza (1277.): Talliacore unum, SS" Hue spectat vox Gallica Taillier prpprium, et non in loco delicti, nisi cum gemmis sexaginta octo circumquaque in Instrum. ann. 1406. ex Bibl. Reg. : fuisset in ipso delicto deprehensus et in per orlum desuper. (Bulletin monumenLadite fiefferme est bien Taillie de valoir franchesia liber a. tal 1884. p. 145. a 149.) mains que ladite somme de x. I. se gueres SSS" Neque videtur prsetermittendum * TALLIANUM, Idem quod Tallia, triou mortalitez surviennent. Ibidem: Les esse, quod art. 3. ejusd. consuetudinis butum, vectigal. Charta ann. 1225. inter gens sont tres pouvres par quoy elle est statuitur, scilicet quod domini possunt Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 454 : (la fiefferme) mielx Taillie d'empirer que quittare mortem seu punimentum corpo- Diximus quod communia Silvanectensis d'amender. Infra : Et si est Taillie d'em- ris hominum suorum Taillabilium homi- in perpetuum habeat extra burgum claupirer par la mortalite derreniere. cidarum, dummodo homicida vel dominus sum et infra burgum clausum in domibus TALLIABILIS , Tallies obnoxius , in ejus concordet cum domino hominis Tail- hospitum beati Reguli... placita catauli et Talliani, sicut habent in omnibus juratis Aresto ann. 1278. apud Loisellum in Bel- labilis mortui. lovaco pag. 300. Taillablier, in ConsueTALLIATA, TALLIADA, Tallies imposi- de communia Silvanectensi. tud. Burbon. art. 413. 415. 416. 417. in tio, atque adeo idem quod Anglis TalT 1. TALLIARE, Idem quod supra Tailaliis passim Taillable. [Tailliabilis terra, liagium. Charta Willelmi Ducis Aquita- liare, Secare, caedere, Gall. Tailler. Cain Tabulario Kemperlegiensi. Taillabi- niae ann. 1076. [1077. in edito torn. 2. pitulum generale S. Victoris Massil. lis alto et basso, de conditione manus novae Gall, inter Instrum. col. 351.] ex MS.: Cuculle regulares more solito Talmortusz, in Charta Offlcialis Senon. Tabulario Monasterii Novi Pictavensis : lientur. Charta Ramirezii Reg. Aragon. ann. 1281. id est, ni fallor, obnoxius Ut nullus meorum non filius, non filia, apud Martinezium lib. 3. Hist. Pinnat. tallies ad voluntatem. Talhabilis de capite non uxor, non aliquis propinquus, non cap. 27 : Et si aliquis Talliaverit in totum

24

TAL

TAL
ex Camera Comput. Paris.: Terras cultas et incultas, boscos et barcas, prata et pascua, Tallivos et explectivos, venationes et forestagia, quercos, etc. [In Expletivus, ubi idem locus refertur, habetur Taillivos.] Idem valet quod Talliata in Tallia 8. Vide in hac voce ex Chronico Vosiensi. * Dici videtur de silva caedua. Vide supra Explectivus. f 1. TALLIUM, Idena quod Tallio, minor vel extraordinaria tallia. Charta ann. 1358. ex Schedis Cl. V. Lancelot: Cum nunc et de novo quoddam Tallium ordinatum fuerit in locoS.Saturnini, etc. Concilium apud S. Tiberium ann. 1389. lorn. 4. Anecd. Marten, col. 344 : Quod indicatur in tota provincia Narbonensi unum Tallium de mille francis incontinentt levandum, etc. * 2. TALLIDM, Territorium urbis, certi limites, inlra quos civilalis cujusdam districtus continetur. Charta pro incolis loci de Giniaco ann. 1340. in Reg. 73. Charloph. reg. ch. 164: Non possit portari facere vinum, vindemiam aut racemos ; nisi dumtaxat hoc facerent de propriis ipsorum praediis, vel nisi hoc facerent de preediis alienis, scituatis tamen infra Tallium dicti loci. Vide Tallia 6. * 3. TALLIUM, Incisio, Gall. Taille. Charla Phil. Pule. ann. 1301. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 127. r. col. 2 : Cum qusestio verteretur super jure et dominio Talii cunorum monetse nostrae Tholosanas, etc. *4. TALLIUM. VENDERE AD TALLIUM, Singulatim dislrahere, Gall. Vendre en detail. Pactum inler abb. S. Tiber, et consul. Biter, ann. 1243. ex Tabul. ejusd. monast. : Vendere pannos ad Tallium, etc. Charta ann. 1307. in Reg. 13. Chartoph. reg. ch. 4 : Concedimus quod si in alio loco dicti castri (de Naiaco) carnes venderentur ad Tallium per dictoi macellarios, etc. Vender e ad Tallium, in alia senesc. Ruthen. ann. 1310. ex Reg. 49. ch. 80. Vide supra Talhare. * 5. TALLIUM, Praestalio, quae episcopo fll a presbyleris suae dioscesis. Slat, synod, eccl. Castrens. ann. 1358. part 2. ex Cod. reg. 1592. A. fol. 76. r<;: Archipresbyter solvet anno quolibet in dicto Tallio unum florenum et duas partes floreni. * 6. TALLIUM. DE TALLIO, Caesim, Gall, de Taille, Ital. di Taglio. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 224 : Dictum Vitalem duobus vulneribus de pic, sive de Tallio, uno super capite et alio super altera suarum tibiarum sic deffendendo percussit. Hinc Talluret pro Entaille, Incisio, vulnus ca3Sim factum, in Conslilul. civil. Tullens. ann. 1297- ex Reg. A. Chartoph. reg. ch. 1 : Qui feroit Tallure ou sane, il paieroit dix pour ladres et autretant a celui, cui li injure seroit faite, c'il la vouloit requerre, et veuderoit la ville deux mots. Vide supra Taillium. 1TALLONARIUM, Vectigal. Vide infra Telon. * TALLONUS, Clavi species, aut quid simile. Pactum inter Bonon. et Ferrar. ann. 1193. apud Muralor. lorn. 2. Anliq. Hal. med. aevi col. 894 : De ceteris aliis mercationibus et rebus debent dare Bononienses pro nave, excepto quod de ferro labor at o, scilicet de fig Us et de Tallonis, debent dare Bononienses, pro unoquoque sachetto usitato et consueto, Ferrarinum unum. * TALLOS, dicuntur vasa offertoria esse juxta modum Tyrium facta, cum quibus

j ann. 1340 : Talliatores expensarum factaterminum S. Johannis in ligno viridi peitet 60. solidos. Occurrit alia notions rum pro Capitulo. Ubi per Talliatores intelligo, vel colleclores seu exaclores in Tallia 8. | TALLIARE MENSURAS, Illas aplare,talliarum seu Iribulorum ratione expenadaequare. Ohartularium S. Vandrege- sarum Capiluli generalis imposilarum, sili torn. 2. pag. 1640: De mensuris au- vel eos, qui has expensas in Tallia seu tem vini dicimus quod Abbas et conven- ligno scisso nolabanl. Vide Talea et tus.... Talliabunt mensuras suas ad men- Tallia 8. suram dominorum Sitobii. Vide Adjous* 3. TALLIATOR LAPIDUM, Lapicida, tare. ' Gall. Tailleur depierres, in Charta ann. 1 TAILLAGIUM MENSURARUM, Earum 1263. ex Chartul. Ihesaur. S. Germ. adaequatio, ibid. pag. 1641: Super con- Prat. fol. 102. r. tent ione, quse vertebatur inter Abbalem * TALLIATORIUM , Orbiculus mensaet conventum S. Vandregisilli ex una rius, super quo edendi cibi discindunparte, et dominum Guillelmum Sine-ave- lur, nostris alias Tailleur et Tailloer., rio avunculum nostrum ex altera, videli- Pedag. castri de Les ann. 1263. ex Cod. cet de magna justitia, de latrone, de re- reg. 4659: In singulis centenariis fusosorto, de coustuma totius mercaturas, de rum, capellorum, Talliatoriorum, pectinaTaillagio mensurarum, etc. rum, cocleariorum, etc. Aliud prior. S. 1 TALLIATIO, Eadem notione. Literae Gondulfl in dioec. Bitur. ann. 1314 : Le ann. 1277. torn. 3. Ordinal. Reg. Franc, millier d'escuelles et de Tailloers, cinq pag. 61: Pondera dicli castri prope por- deniers. Charta ann. 1404. in Reg. feud, tas vel alibi posila vel appensa et cubito- comitat. Pictav. ex Cam. Comput. Parum et alnarum, omniumque ponderum ris, fol. 57. r: Item dois (Jehan de et mensurarum traditio, Tallialio, ins- Monlfaulcon) d cause de madicte femme pectio et emende, et omnia emolumenta (Jehanne de Baussay) audit monseigneur inde provenienlia ad Vicecomitissam pro- ou a ses gens bailler escuelles de fust et Tailleurs seu trancheurs, moy requis, es veniant pleno jure. e Unde Tail, ipsa sectura, in Lit. re- quatre festes annuelz, et les faire laver. miss, ann. 1459. ex Reg. 190. Chartqph. Pelvim, vulgo Bassin, sonal, apud Joinreg. ch. 46: Laquelle vigne les supplians vil. edil. reg. pag. 122: Un grant Tailavoient lors taillee ou chapoulee, et le louer d'or charge de joiaus a pierres prebois ou sarment provenu dudit Tail, etc. cieuses. Esl et Ludi genus ejusdem noEt Tailhe, Taillot, Taille-busson,Instru.- menclaturse. Lit. remiss, ann. 1457. in mentum, quo foenum, vinea, diimi se- Reg. 187. Chartoph. reg. ch. 162: Lescantur. Lit. remiss, ann. 1470. in Reg. quelx compaignons estoient coustumiers 196. ch. 194: Une faulx, qu'on appeUe de jouer au Taillouer et au plus pres du Tailhe (en Albigeois). Alias ann. 1473. in cousteau. Vide supra Tailladus. Reg. 195. Ch. 878: Icellui Levasse frappa * TALLIATUM, ul mox Tallicium. Lole suppliant sur la teste d'un Taillot qu'il cus esl supra in Taillinatum. tenoit. Aliae ann. 1457. in Reg. 187. ch. * TALLICIUM, Silva csedua, Gall. Tail297 : Une andanse, ditte ou pays de Pier- lis. Charla Phil. III. ann. 1271. in Reg. regort Taille-busson. Ab eodem fonte de- 30. Charloph. reg. ch. 418: Mandamus rivatur vox Taillans, pro Ciseaux, forfi- tibi quatinus animalia leprosarite Chayces, in aliis Lit. ann. 1415. ex Reg. 169. nonis ire permitlas ex parte nostra in ch. 54 : Le suppliant cousturier du lieu forestam Chaynonis, causa pascendi seu de Meset getta a sa femme les Taillans, pasturandi,.... extra tanien Tallicia. Alia desquelz il avoit accoustume a copper Phil V. ann. 1318. in Reg. 56. ch. 547: drap, appellez en Francois Ciseaux. Hinc Quas omnia nemora sexcentas nonaginta Mestailler, Male pannum dissecare, in octo acras vel circiter, tarn in pleno bosco Stat. ann. 1366. torn. 8. Ordinal, reg. quam Talliciis,... continere dicunfur.Vide Franc, pag. 550. art. 6 : Que quiconques supra Talleicium. sera tailleur de robes a Paris, et il Mesf TALLIIA, Exactio, Taille. Vide Taltaille robe ou ung garnement par mal lia S. ordonner le drap au tailler, etc. TALLIO, Tallia quse imponitur pro 2. TALLIARE, Dividere, parliri, dis- exercitu Regis, noslris Taillon, quasi ponere. Charta ann. 1255. in Reg. 73. tallia minor, vel extraordinaria. Charta Chartqph. reg. ch. 326: Ad Talliandum Communise S. Richarii in Ponlivo ann. carrerias et plateas et terras et areralia 1126: Postea Burgenses in sua mullituet loca domorum dividenda et adjudi- dine confidantes, et jura nostra, scilicet canda, et discernendum et ordinandum Tallionem de exercitu Regis, et pastum omnia et singula, quse. ibidem ad utilita- ejusdem, et mensuras, et religia nobis tem dictse bastidss videatis facienda. Nos- aufferre conati sunt. Infra : A fossis, ab tri yero Estre Taille dixerunt, pro vul- excubiis, a Talione liberos. [Martyrolog. gari Etre fait pour, Is esse qui. Lit. re- Autiss. 13. saec.ex Bibl. Colbert.: Taliomiss, ann. 1376. in Reg. 109. ch. 213: nem autem quando in villa canonici voIcellui Tassart dist audit de Piz luerint facere, facient; ipse vero Stephaqu'il n'estoit mie Taillez de desmentir nus (cellerarius) in villa Talionem numsondit frere, ne sa femme. Pro Etre en quam faciet.] Unde colligitur, vocem etat, Posse, legitur in aliis Lit. ann. 1389. hanc non pnmilus inventam sub Henex Reg. 137. ch. 90 : II ne savoit homme rico II. Rege ; tametsi tanquam extraorou pays, considere la pourete qui y estoit, dinariam talliam a subditis tallionem qui fust Taillie de I'acheter (un fermail primus exegerit, in militaria stipendia. SSif Latius accipitur in Tabulario S. d'or).Vide in Tallia 8. 1TALLIATA, Gall. Taille. Vide Tal- Vincentii Cenoman. ubi legere est: Concessit omnes illas Talliones, quse- de fevo lia 8. T 1. TALLIATOR, Sarcinator, Gall. suo erant. Ubi qusevis praestatio ralione Tailleur. Incisor et Talliator pannorum, feudi debila significatur. * TALLITIO , Caesio, sectura ; Gall. in Miraculis S. Zitse torn. 3. Aprilis pag. 526. Sartor seu Talliator, in Ordinal, Taille, coupe. Charta ann. 1205. ex Lib. albo episc. Carnot.: Si ad Tallitionem ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 395. col. 2. Talliator pannorum, in Charta vendiderit nemus de Gratelou vel de Glastigneio, ab ilia parte csssa tribus annis et ann. 1247. ex Tabul. Sangerm. 1 2. TALLIATOR, Alia nqtione. Capita- dimidio abstinebunt. TALLIVI. Regestum Comitatus Tolosse lum generale S. Victoris Massil. MS.

TAL
in prsscipuis feslivitatibus offerebant, quorum similitude hactenus in quibusdam locis habetur. Glossae Biblicae MSS. anonyrni ex Bibl. reg. Machab. lib. 2. cap. 14. legitur Thallos. Vide infra Talus1. * TALLUM, Exactionis species, quae explicatur in Charta Henr. comit. Bles. ex Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 62. r: Addidit etiam (Ivo Carnot. episc.) petitioni suss, ut exactio , quam vulgo Tallum vacant, quae defunctis episcopis vel decedentibus, fieri solet in servientes episcopi vel rusticos, simili ratione condonaretur. 11. TALLUS, Calculus, tabula, in Glossis Isid. Legendum : Talus, Calculus tabulae. Vide Talus 3. * 2. TALLUS, [Vasa offertoria. DIEF.] 1 TALMUD, vel THALMUD, Opus doctrinaJe multiplicem scientiarium omnium doctrinam, ac potissimum jus Canonicum et Civile Judoeorum complectens. Duplex est Jerosolymitanum et Babylonicum. Illud pro Judseis in terra Israel commorantibus, Jerosolymis et lingua Jerosolymitana, h. e. Syro-Chaldaica composuit R. Johhanam III, et IV. Ecclesiae saeculo ; Babylonicum vero ad usum Judoeorum, qui in Babylonia degebant, inchoarunt V. saeculo ineunte RR. Asche et Avina, perfecit que R. Jose desinente eodem saeculo, vel incipiente VI. Talmudis Babylonici, ad nostram usque aetatem universa Judaeorum gens cum in sacris,'tum in politicis, legibus obtemperat, relicto Jerosplymitano utpqte obscuro, difficili et imperfecto, quippe quod decisiones omnes minime contineat. Haec cum aliis D. Guam* torn. 2. Hebraicse Gramm. pag. 414. et seqq. ubi singulas Talmudis partes et editiones expohit, quas longius foret hie recensere. Innumeris fabulis et erroribus scatet hie liber; quare Judaeus quidam Rupellensis, post conver sionem ad Religionem Christianam Thomas nomine, linguae Hebraicae peritissimus, Romam petiit ann. 1238. ut Gregorio IX. Talmudis errores patefaceret: qua delatione commotus summus Pontifex hos errores 35. articulis comprehensos ad Archiepiscopos Gallicanosmisit, simulque varias scripsit Epistolas ad Reges Franciae, Angliae, Aragonise, Caste! lae, Leonis, Navarrae et Portugalliae, ut Hebraeorum libros, in suo quisque regno, comburendos curarent:quod factum est in Galliis, ubi innumeri pene Judaeorum libri flammis traditi sunt. Innocentius IV. Gregorii successor Odoni Castri-rufi suo in Gallias Legato Talmudis cseterorumque librorum Judaeorum examinandorum munus injunxit, ut eos solos, qui nihil Christianae religioni contrarium complecterentur, Judaeis uti permitteret; sed accepto Legati response, quod haec permissio pro approbatione censeretur, hos libros solemni ritu proscripsit 15. Maii ann. 1248. S. Ludovicus in Edicto ann. 1254: Judaei cessent ab usuris et blasphemiis, sortilegiis, caracteribus, et tarn Talmutum quam alii libri, in quibus inveniuntur blasphemies comburantur. Sic legitur in Codice MS. Consuet. Tolos. fol. 52. De Lauriere edidit Talibus, adnotato legi Talemus in Regesto Chartophylacii, ut etiam habetur in antiqua versione Gallica. Baluzius Talemis legit, Talimus D. Brussel torn. 1. de Usu feudorum pag. 593. ^ TALMUT PENSIONUM, Codex censualis in quo describuntur pensiones omnes, quas Abbatise S. Victoris Massil. solvere debent Monasteria et Prioratus
VIII

TAL

TAL

* TALPIS, pro Talpa. Vita S. Emmer. ipsi subjecta. Concinnatus est ann. 1337. ab Abbatibus ejusdem S. Victoris et torn. 6. Sept. pag. 480. col. 2: In Talpium Montis-majoris, quos ad hoc delegarat obscuram habitationem convertatur, etc. Benedictus XII. PP. Sic dictum puto a Waupe alias, pro Taupe, in Pedag. PeTalmude Judaeorum, cujus nomencla- ron. ann. 1295. ex Chartul. 21. Corb. fol. turae non alia forte ratio quaerenda est, 356. v: Item pennes de blancs connins quam ipsa yoluntas Editorum, quibus et de Wauppes, chacune doit deux desaepe placuit peculiare nomen hujusce- niers. Vide Talpse. modi codicibus imponere. TALTERIUM, Silva caedua, Gall. Tail*TALMUS, [Oculus, inde monotal- Us, a Taleis, forte, seu ramusculis, de mus. DIEF.] qua voce supra egimus: unde etiam TALO, TALONUS, Talus, ex Gallico Ta- vox Tailler, pro caedere, scindere, quod lon, vel Italico Tallone. Ugutio : Calx, ejusmodi taleae exscindi soleant: nee vel calcaneus, et idem quod calx, et quod multum abludit Salmasius ad TertulTalus: nam talus est sub cruribus: idem liani pallium, qui vocem nostratem et Talonus. Quoniam Attachiamenta Tailler, ab ipsis taleis ortam vult, quod cap. 13. | 5 : Nee vertat articulos pedum, taleae, ut ait, sint scissiones lignorum. ubi Talones steterunt, antequam contra- Charta Philippi Regis Francor. ann. dixerit. Vide Fdrmulam 14. ex Baluzia- 1220. apud Louvetum in Hist. Bellovanis, [et Statuta Eccl. JSduensis ann. censi: Si autem alta foresta de Hez vendatur, ubi concedimus Monachis pasturam 1468. torn. 4. Anecd. Marten, col. 508.] * TALOCHIA, Clypei species , nostris animalium suorum extra deffensa, sicut olim Taloche. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. prsedictum est, ipsi non utentur ibidem reg. 7684: Taloche, bouclier, parma. Lit. ilia pastura, quousque Talterium in tanofficial. Suession. ann. 1378. in Reg. 151. turn excreverit, quod de animahbus se Chartoph. reg. ch. 117: Viginti solidos defendere possit. [Vide Tailla et Tailea.] Parisienses amoverat eidem et subripuerat * Leg. Talleicium vel Tallicium. Vide cum ense ipsius et Talochia. Un boucler supra in his vocibus. ou Taloche, in Lit. remiss, ann. 1388. ex * TALUCIUM, Gall. Cercle le plus pres Reg. 137. ch. 6. Aliae ann. 1390. in Reg. du fond d'un tonneau : ... Pro duobus 138. ch. 149: Cavelier lira tin grant pa- feys cum dimidio de coudra et pro una nart ou badelaire et en voulut frapper le duodena Taluciorum et de taluciis. Macon. Celui cy para en partie le coup (Arch, histor. de la Gironde, t. 21, p. 417.)] de sa Taloche. Une Taloche de fer, in aliis * TALUDARE, In propedem construere, Lit. ann. 1397. ex Reg. 151. ch. 345. Vide nostris Taluder, vel Taluter. Instr. ann. supra Talaucha. 1381. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. f 1. TALPA, Operculum, a Vasconico pag. 47. col. 2: Item ordinavit dictus Tapo, vel Talpo, Operire. Inventarium commissarius quod murus sive locus, ubi S. Martialis Lemovic.: Item concha ar- est custodia dicti Macelli, sublevelur et gentea cum Talpa. aedificetur longitudinis decem palmorum, 2. TALPA, Machina ad suffodiendos et quod Taludetur. A voce muros, sub qua latent, qui cuniculos * TALUTUM, Propes, in talum exiens conficiunt. Petrus Tudebodus lib. 3: projectio, Gall. Talut. Reg. Phil. Aug. Hoc nostri videntes, statim ordinaverunt, in Chartoph. reg. sign. 34. bis part. 1. ut facerent maximam Talpam, cum qua fol. 98. v. col. 1: Murus tenens portae potuissent perforare pontem, et fecerunt, castelleti habebit octo tesias altiludinis etc. Robertus Monachus lib. 4. Hist. inter scutum et krenellum, et sex pedes Hieros.: Balistse, falces, arietes, Talpse, spissitudinis juxta quarnellum et Talutela, sudes, et fundss, etc. Gilo Parisien- tum, versus pratellum de sex pedes spissis lib. 5. Viae Hierosol.: situdinis petrae scissae et de duodecim pedes altitudinis, et aliud Talutum ex adFiunt balistse, plumbata, pbalarica, Talpae. versa parte eodem modo. Hinc Talart, Godefridus Viterbiensis part. 17. Chron.: Locus editus et acclivus, in Lit. remiss, ann. 1473. ex Reg. 197. ch. 381: Le supHinc cibus arctatur, fons tollitur, inde paratur pliant en soy deffendant cheut a terre Talpa cavans arces, mangonibus injaculatur. sur ung Talart ou haulte place. eadem notione, dixit Anna 1 TALUERIA, Modus agri. Charta ann. Comnena pag. 382. Vide Ericius 2. 1511. ex Terrario Apchonii: Plus unam JSS^* A Talpa, ni fallor, Talpen, vel Talueriam vocatam la Talue des Codert. Telben Teutones dixerunt pro Fodere, Ibidem: Una Talueria prati,.... et etiam Untertalpen, Suft'pdere. unum ortum juxta dictam Talueriam. TALPAKII, Cunicularii, qui sub talpis TALUREGA. Vide Overcoupunga. latent. Monachus Altisiod. ann. 1188. et 1. TALUS, Talea, ramus arboris. Lib. Joannes Monachus Majoris Monasterii 2. Macchab. c. 14. v. 4: Offer ens ei coroin Chron. MS. Bibl. Regise, eodem anno : nam auream, et palmam, super haec et Habebat quippe quosdam artifices, quos Talos, qui templi esse videbantur. Ubi Fossores vel Talparios vacant, qui ad Gr. edit.: upb? 8^ ToiiTot? TWV vo[Atop.!vv modum talpse, subterranea fodientes , 6X)>wv TOO hpoO. aXXo? vero Graecis est quaslibet murorum et turrium firmitates ramus virens. Mamotrectus tallos etiam ferramentis validissimis perrumpebant. legit, et vasa offertoria interpretatur. [Fossores, id est Talparios, in Chron. Lex Frisonum tit. 14: Sortes tales esse Turon. apud Marten, torn. 5. Ampliss. debent, duo Tali de virga priecisi, etc. Collect, col. 1031.] de iis etiam Guillel- [Agnellus apud Murator. torn. 2. pag. mus de Podio Laurentii c. 43 : Deinde 162. col. 2 : Aquimanile desupra ex arincipiences minare instar talparum, co- gento investito Talis.] Vide Tenus [et nantur invader e civitatem, etc. Quo re- Rascia.] ferri possunt haec ex Senatore lib. 9. * Hinc Talos, in Lit. remiss, ann. Epist. 3 : Cameris enim ingeniosa prss- 1482. ex Reg. 207. Chartoph. reg. ch. sumptione revolutis , Talpinum animal 304 : Le suppliant print a deux mains le imitantes , itinera fodiunt, quas nullis baston ou Talos, ou pendoit la clef de son ante patuerunt. estable, etc. Vide supra Tallos. TALPSE, Maculae nigrae instar talpa2. TALUS, Posterior digitus falconis. rum. Carmen de Carolo M. quod Alcuini Fridericus II. Imp. lib. 1. de Arte yen. esse putatur : cap. 34 : Falcones feriunt cum posteriori Pallia permixtis lucent byacinthina Talpis. digito, quod Falconarii dicunt Talum.

TAM
Infra: Posterior digitus, quod dicunt Talum. 3. TALUS. Libertates villas Martelli in Lemovicib. ann. 1219 : Nemo debet vendere ad Talum res extraneas, nisi per concessum procurator is particularis in Curia rogalionum, et qui fecerit, pro justitia 60. solidos dabit. Idem videtur significare quod Extalium. Vide in hac voce. * Vide supra Tallium 4. T TALL/US, Eadem notione. Statuta MSS. Montispessul. ann. 1204. ex Cod. Colbert. 4936: Nee quis extraneus pannos aliquos in hac villa venders debet ad Tallum, nisi eos quos ad collum portaverit0 per villam. TAM et TAMI, Ssepe in regali dispositione pro bolo Armeno invenitur. Glossar. medic. MS. Simon. Jan. ex Cod. reg. 6959. 1 TAMALALIATLI, vox Indica, Tributi genus. Cone. Mexic. ann. 1585. inter Hisp. torn. 4. pag. 349: Ne ullus Indorum minister.... possit exigere aut petere quascumque exactiones, Indi suchiles aut Tamalaliatli vacant. * TAMARICES, Hisp. Tamaras, Minuta quisquilia lignea, virgulta. Charta Aldef. reg. Aragon. pro incolis Tutelae aera 1165. in Beg. 53. Chartoph. reg. ch. 295: Jnprimis persolto vobis totos illos sotos de illo Miratulo inviso usque ad novellas, quod talietis ibi ligna sicca et Tamarices. Hinc * TAMARISSA, Sepes ex virgultis contexta. Instr. ann. 1310. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 221. col. 1 : Possit dictus dominus abbas.... Tamarissas plantare, ad utilitatem et defensionem bonorum et fructuum pendentium in terris prasdictis. %. TAMARISTDS. [Tamariscus: Recipe ramorum myrti, corticum amigdolarum acacie granorum, Tamaristi. (B. N. ms. lat. 10272, p. 180.)] 1 TAMARIXIUS CRISTALLI, Opus crystallinu-m, fortassis tamerindos referens, Ital. Tamarigia. Chronicon Estense ad ann. 1345; apud Murator. torn. 15. col. 424 : Quos omnes dominus Marchio Obizo honoravit multum, et prsssentari fecit Delphino tres destrerios coopertos scarlato, et uxori ejus... duos Tamarixios crystalli fulcitos argento et auro, et alia honorabilia. TAMATA, Curia, Ugutioni.Vide Tagma. 1 TAM BENE, Gall. Aussi-bien, ^Eque ac. Charta Henrici Regis Angl. ann. 1457. in Chronico Johannis Whethamstedii pag. 423 : Declaramus Tarn bene ipsps, sicut et nostros prsedictos consanguineos, etc. * TAMBONIA POMA, Lugdunensibus Pommes tapones, apud Carol. Steph. de Nutrim. pag. 62. Italis Poma D. Petri appellantur. Ita D. Falconet in suis Animadversion! bus. * TAMBOR, Tympanum bellicum. Charta ann. 1312. ex Bibl. reg.: Guillelmus de Stapo, bajulus civitatis Albise, cum mullitudine hominum armatorum,... cum gralis et tuba sive cornu,.... et Tambor, etc. Vide Tabur. * TAMBORELLUS, diminut. a Tambor, Ital. Tamburello, Hisp. Tamboril. Stat. Universit. Tolos. ann. 1328. ex Cod. reg. 4222. fol. 61. v : Item quod nullus sit ausus in sua licentia habere ultra duo paria tubarum cum uno Tamborello, qui in eundo ad ecclesiam et redeundo ad hospitium tantum possit secum habere. Quibus tubicinatoribus et Tamborello dare pecucuniam valeat, et non vestes. Ubi et pro ipso Tympanotriba usurpatur.

TAM

TAN1

1 TAMBORINUM, TAMBUE, etc. Vide Ven. Catharinse de Palantia, torn. 1. Aprilis pag. 653 : Erat mutus et stropiaTabur. TAMBUCA, pro Cambuta, in Folcuin. tus una tibia et ibat cum ferulis seu TaGest. Abbat. Lobiens. cap. 40. apud molis. 1 TAMUSA. Ammianus lib. 28. c. 1. ubi Pertz. torn. 6. pag. 73. *TAMBURARE, Italis, Litem inten- de crudeli Maximino : Resticulam de fetare, accusare. Stat. antiq. Florent. lib. nestra pr&torii quadam remota dicitur 5. cap. 5. ex Cod. reg. 4621: Magnates semper habuisse suspensam, cujus sumpossint Tamburari in dicta civitate Flo- mitas quendam velut Tamusam colligaret, rentise per quemcumque. Vide supra In- etc. Empusam legendum esse credit Grotamburare. novius in notis pag. 562. Vocem com* TAMBURINUM , ut supra Tambor. positam^ex Tames, cruor sanguinis, et Hist, belli Forojul. ad ann. 1385. apud oyff(a opmatur Marcellus Donatus. FeliMurator. torn. 3. Antiq. Ital. med. aevi cius divinet quipotest. [**Cod. Damusa, col. 1198 : Et ero.nl equites et pedites nu- al. clausa.] mero sexaginta cum uno Tamburino. Ubi TANA, Caverna, Ital. Tana, Gall. TaTamburlino legitur in Append, ad Mo- niere. Charta ann. 1235: Venari ad canum. eccl. Aquilej. pag. 47. col. 2. Vide priolos, perdices, etc. vel capere cum laTamburlum in Tabur. queis, vel facere lascos, vel stopare, vel * 1. TAMBURUM, Capsa ab ejus forma stopari facere Tanas, etc. [Chronicon sic nuncupata. Vide supra Intamburare. Modoetiense apud Murator. torn. 12. col. * 2. TAMBURUM. [Tambour.: Alia 1151: Vulpis vetula non intryt in Tanam virgo pulchra et formosa ibidem ve- novam.] Vide Gloss. Meursii [et mediae niens et secum deferat Tamburum. Graecitatis] in Tava, et infra in voce (B. N. ms. lat. 10272, p. 281.)] Zava. De vocis origine quaedam habent 1 TAMEMES, Sajuli homines, in Sy- Menagius et Ferrarius. nodo Mexicana ann. 1585. torn. 4. Con* TANACERIUS, f. pro Tannarius, Cocil. Hispan. pag. 368. riorum infector. Charta Phil. VI. reg. | TAMES, Cruor sanguinis, apud Tur-Franc, ann. 1341: Episcopus proponebat nebum lib. 28. c. 5. Glossae Isidori: Ta- quod, licet ipse rations episcopatus Melmes, Cruor, sanguis. In Excerptis addi- densis ecclesiss prssdecesspresque sui fuistur Tabes, sicque omnino legendum sent soli et in solidum in possessione et esse probat Graevius : quern, si tanti est, saisina habendi et exercendi paciflce omconsule. nimodam, altam videlicet et bassam, ju TAMIACA PK^DIA , Quse principis stitiam in domibus apud Meldis situatis, cella3 penuariae vel eerario assignata quss cameras de Messi nuncupantur ; nierant, a Graeco Taueiov vel Tajjiietov, ea- chilominus gentes praefati comitis (Camdem acceptipne. Lex Cod. 11. 68: De paniae) in dictis cameris quasdatn prisias prsediis Tamiacis et de his, qui ex colonis fecerant, duos videlicet Tanacerios meldominicis aliisque liberse conditionis pro- leyam facientes ibidem. Vide Tanovecreantur. rius. 1 TAMINARE, Adversari, Johanni de TANAGETUM, Portio cibaria, ut voJanua ; Adverser, contrarier, in Glossis cant, Monachica, qus& quinque ovis conLat. Gall. Sangerm. MSS. Metaphora ftciebatur, ut est in Chronico Abb. S. est ducta ab agitatione farinae in cribrp, ut docet D. de la Monoye in Glossario Trudonis lib. 13. pag. 510. * TANAGA, Compedes vel Csecus carBurgundico pag. 222. edit. 1720, Proprie enim Taminare est Farinam cribro se- eer, ut videtur. Usat. Barcin. MSS. cap. cernere ; unde laudatusde Janua: Atta- 2 : Requisitus et cessus vel vulneratus, men, inis, Setacium. Attaminare, Pur- sive in Tanaga missus pro redemptions digare farinam cum setacio, vel setario, ut strictus, sit per mortem emendatus. Ibid, alibi scribit. Voces procul dubio com- cap. 7 : Si fuerit captus...... et in squesa positae a fictitiis Tamen, et Taminare, vel ferris, sive in Tanaga missus, vel in quaa dictas sunt pro Stamen et Stami- quocumque vinculo aut in custodia denare. Hinc nostris Tamis, Cribrum, et tentus, per singulos diesetnoctes singulos sex solidos accipiat. Tamiser, Succernere. j|c TAMIR, [Est vermis cujus sanguine TANAIA. Charta ann. 1073. apud Mumarmora perfusa, spersa facile sec- rator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. tantur. DTEP.] 807 : Ut presbiteri, qui inibi sunt ordiTAMISIUM, Cribrum, quo farina pur- nati, cantent Primam et Completam ad gatur, ex Gall. Tamis. Herimannus de horam legitimam , et Missam celebrent Restaurat. S. Martini Tornac. c. 70: cum Tanais, una die pro salute vivorum, Nee cribro, nee Tamisio farina purgaba- alia die pro requie defunctorum, omni tur. [Cribrum inter et tamisium illud die, excepta die Dominica et festivis dieinest discriminis, quod tamisii tela sit bus. Ubi legendum esse Litaniis colligiex serico, vel equinis jubis, cribrum tur ex duabus aliis similibus Chartis vero ex pellibus hac ijlacque artiflciose ibid. col. 804. et 809. perforatis.J j TANAJARE, Candenti forcipe laniare, *TAMISSUM, Cribrum; Gall. Tamis. Ital. Tanagliare, Gall. Tenailler. JohanItem unum Tamissum, in Invent, ann. nis de Bazano Chronicon Mutin. apud 1361. ex Tabul. D. Venciae. Vide Tami- Murator. torn. 15. col. 613 : Fecerunt dicsium. tos comites justissime Tanajari, et.... * TAMNEGI, Stephana est fumus ligni in quatuor partes dividi et frusta susrituus, i. ligni colonfoniae. Glossar. me- pendi per partes et diversa loco,. Annales dic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. Estenses apud eumd. Murat. torn. 18. col. 935 : Fuit enim per civitatem Ferra* TAMNUM. MOLENDINDM AD TAMNUM, Gall. Moulin a tan, quo cortex riae super curru Tanajatus, etc. * TANALIA, Ital. Tanaglia, Forceps, querceus ad subigenda coria in pulverem redigitur. Charta fundat. eccl. de Gall. Tenaille. Stat. antiq. Florent. lib. Guerchia torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 3. cap. 61. ex Cod. reg. 4621: Quicumque 805: Dono etiam... decimam molendini prsesumpserit in civitate, comitatu vel districtu Florentias facere...., congread Tamnum. Vide in Molendinum. ] TAMOLA, Fulcrum subaxillare, Gall. gationem gentium, conventiculam, conspiBequille, Hisp. Muleta, ex quo forte per rationem.... pro violatione vel subversione debeat ultoribus metathesin eflormatum est Tamola. Vita pacifici status populi,

TAN

TAN

TAN

27

ferns seu Tanaliis in ejus corpora lace- eis qui caussam requirit dicere : Dicite apponebant signum crucis , chartam nobis Legem Salicam. Si illl tune noluerit manu tangebant, ut subscriptionem norari. Vide Tanajare. TANARIA. Charta Adefonsi Regis Hi- dicere, tune iterum qui caussam requirit, minis sui a Notario factam ratam habespaniae, serae 1198. in Hist. Segoyiensi c. dicit: Vos Tangano, ut mihi et isto legem rent: id probatex Charta Theobaldi Co17. | 5 : In pratis, in sernis, in vineis, dicatis. Lex Salica hoc loco habet : Ego mitis ann. 1083. ubi legitur : Chartam in hortis, in moneta, in tendis, in homici- vos Tangano, usque dum vos inter me et hanc sigillo auctoritatis nostrse impresso, diis, in Tanariis, in carnacariis, in Mo- contra causatorem meum legem judicetis. cruce autem facta manu nostra roboravilendinis, etc. [Haud scio an idem sit Nempe hasc interpellatio^udices spectat. mus, et fidelium nostrorum manibus Tanquod nostrum Tannerie, Offlcina in qua Ita in Lege Ripuar. tit. 55. Rachimbur- gendo corroborandam dedimus. Turn obcoria subiguntur, Tannarium molendi- gios causatqr interpellat : Ego vos Tan- servat, in regiis literis sub tertia stirpe num, ut habetur supra in Molendinum gano, ut mihi legem dicatis. Ibid. tit. regni Primores erecta manu eas rati 58. | 59 : Hoc etiam constituimus, ut homi- habuisse, quod probat ex Chartario S. ad than. Vide Taneria et Tannare.] nem regium Romanum vel tabularium Martini a Campis, ut ibi videre potes. * Hisp. Teneria, Coriaria officina. Chartul. Major, monast. pro pago TANARIUS,Coriorum infector, Gall. interpellatum in judicio non TangaVindoc. ch. 7 : Infantesque ipsius (TetTanneur, in Charta ann. 1187. ex Char- ret, etc. TANGANUM, Ipsa interpellatio judicia- baldi) qui praefatae non interfuerant contul. S. Joan. Laudun. ch. 71. Vide infra Tannerius. ria. Lex Ripuar. tit. 30. qui de interpel- venientiae, Burcardum scilicet, Arembur1 TANATARIA, TANATOR. Vide Tan- latione et incendio servorum inscribitur gem et Johannem, Tangendo earn firmare 11: Dominus ejus in judicio pro eo (servo) seu auctorizare fecit, datis pro hoc singunare. TANATUS, Panni species fulvi colo- interrogatus respondeat, et sine Tangano lis singulis denariis, testibus istis, etc. ris, Gall. Tanne, ut infra Tanneyum. loquatur, et dicat, etc. Tit. 58. 20 : Servi Ibidem ch. 106 : Hi posteriores testes de Stat. pro arte parat. pannor. Carcass, autem Ecclesiarum, non per actores, sed auctoramento uxoris Fulcodii et filiorum renovata ann. 1466. in Reg. 201. Char- ipsi pro semetipsis in judicio respon- ejus sunt, quod factum est quando omnes toph. reg. ch. 121: Item quod nullus pos- deant, et sacramenta absque Tangano pariter contaclu manuum cartam hanc ftrmaverunt , approbantes venditionem sit.... tingere seu tingifacere aliquos pan- conjurent. Et tit. 59. | 8 : Quia dum innos, caput seu signum cotonis habentes, terpellatur, respondeat ad interrogatio- ipsius. Vide supra Manum mittere in in Tanato seu burello, nee in lana sen nes, et sine Tangano loquatur, et dicat: Manus. * 3. TANGERE , Pulsare. Tangantur filatura cum escorcia nucis. Vide in Tan- Non malo ordine, sed per testamentum nare. hoc teneo. Cujus vocis originem a Tag- campanse, in Missali MS. Burdegal. ad * TANBUCULUM, Quod modo hue, modo ghen, Teutonico, disceptare, litigare, vigiliam Pentecostes. | TANGIBILIS, Qui tangi potest, apud illuc pvaefingitur aliquid comitando, in vitilitigare, altercari, arcessit WendeliGlossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. nus : ita ut absque Tangano loqui, res- Lactantium lib. 7. Instit. cap. 11. et 12. * TANGHELMIST^E sic appellati secta- pondere, sit plane, nude, cum nulla et alios recentiores. TANGOMENA. Fragmentum Petronii tores cujusdam Tanchelmi hseretici.qui altercatione, vel interpellatione : Ecet Tanchelinus, Tanquelmus, Taucheli- cardus vero ex eo quod Saxones vocem pag. 10 : Quare Tangomenas faciamus, nus, Tandemus, Tanderius et Landelinus Tange, Germanis Zange, pro Forcipe vita vinum est. Et infra pag. 67 : Ita Tanpro variis scriptoribus seu librariorum vel tenaculo usurpent, conjicit olim gomenas faciamus, el usque in lucem ccesocordia dictus est. Hie in Flandria sse- fuisse verbum Tangen, pro Tenere, de- nemus. culo xn. ineunte errores suos dissemi- tinere ; hincque Latinum Tanganare S5S" Nodotius in Petronio restituto nare coepit. Vita S. Norberti torn. 1. Jun. esse Tenere, retinere, Gall. Arreter; scribit Tingomenas, Compotationes, helpag. 843. col. 2 : Contigit ut hsereticus et substantivum Tanganum esse Deten- luationes, illustratque ex illo Horatii guidam, mirae sublilitatis et versutise se- tio, captio, captura.J [** Vide Grimm. loco lib. 2. Od. 14: ductor, Tanchelinus nomine , ibi adve- Antiq. Jur. Germ. pag. 5. et 843. Graff. Absumet haeres Gaecuba dignior niens, in eadem gente suse seductionis Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 433. Servata centum clavibus, et niero Tinget pavimentum superbum, locum inveniret. Erat denique omnium et 680.1 Pontificum potiore csenis. hominum sceleratissimus, et Dei, et om1 1. TANGERE. Dicere, de re aliqua nium sacramentorum ejus inimicus et sermonem habere, Gall. Toucher, Anna- Vide Taquies. totius religionis et Christianas fidei contra- les Genuenses ad ann. 1238. apud Mura* TANGUA, f. Piscis fluviatilis notus, rius, etc. Vide ibi notam doctorum Edi- tor. torn. 6. col. 479 : Tetigit qualiter dotorum et Supplem. ad Miraeum pag. 567. minus Imperator tractaverat et tractabat Gall. Tanche; nisi sit nomen loci. Bulla TAND^E, Reliqua , Arreragia. Obser- homines de regno. Occurrit hac notions Urbani III. PP. ann. 1186. inter Instr. vantiae Regni Aragon. lib, 9. tit. Quae in Diario Belli Hussitici apud Ludewig. torn. 11. Gall. Christ, col. 248 : Totam sit poena, etc. | 2 : Dominus Rex dando torn. 6. Reliq. MSS. pag. 212. et alibi. decimam de Crienciis, decimam Tanguse cavallerias censetur dare Tandas jam la- Tangere verbis dixit Ovidius lib. 1. Fast. et molendini, decimam molendini de Fidpsas, et per eum ant suos officiates non v. 184. et Tangere leviter, pro Paucis de leia. * TANIA, Capsa , area , ut videtur. receptas , licet tempore vacatioms de- re aliqua dicere, Tullius pro Roscio Arest. ann. 1330. 28. Apr. in Reg. Olim Am. cap. 30. cursas, etc. | TANDAM, pro Tandem, passim legi- j 2. TANGERE , Statuere, convenire, parlam. Paris. : Unam Taniam pictam, tur in Tabulario Calensi, praesertim in concordare, ducta notione a manuum plenum diversismercibus etjocalibus. Vox, tactu, quo scilicet solebant inter se con- ni fallor, flctitia. Chartis saeculi xin. 1 TANISTRY, Lex aut consuetudo olim T TANEGLIARE, Italis Tanagliare, Gal- cordata firmare. Et haac quidem firmandi lis Tenailler, Candenti forcipe laniare. promissi ratio velut jusjurandum sacra vigens in Hibernia, qua, nulla natu maAnonymus apud Murator. torn. 8. col. habebatur, habeturque etiam inter ple- joris habita ratione, is inter natos Prin113 : Omnes tres Tanegliati fuerunt usque rosque mercatores. Charta Fulconis cipum illustriumque familiarum hssres ad furcas et suspensi. Vide Tanajare. Episc. Andegav. qua litem componit instituebatur, qui cseteris merito prae1 TANERIA, Officina, ubi coria sub- inter Canonicps Eccl. Andegav. et Mo- cellebat. Vide Thomam Blount in Nomoiguntur, in Charta ann. 1237. e Chartu- nachos S. Albini ann. 1337. ex Archivo lexico Anglicano. lario B. Magdalenae de Castroduno, et ejusdem S. Albini : Tacto nihilominus <* TANIUM. MOLENDINUM AD TANIUM, in alia ann. 1273. apud Lobinellum torn. inter partes prsedictas , quod reveren- Gall. Moulin a tan, quo querceus cortex 3. Hist. Paris, pag. 25. col. 1. Tanere dus Pater preedictus ordinabit, etc. Ta- ad subigenda coria in pulverem redigimolendinum, in Chartulario S. Martini cto etiam inter partes easdem, quod Reli- tur. Vide supra Tamnum. Charta ann. Pontisar. Vide Molendinum ad than et giosi, etc. Frequenter occurrit ibi. Vide 1225. inter Instr. torn. 8. Gall. Christ, Tannare. Palmata 2. col. 358 : Omnia molendina nostra de Ri* TANETERIUS, Ad querceum pulveTANGERE CHART AM , Subscribere. vereyo, tarn ad bladum quam ad Tanium. rem, quo coria subiguntur, Gall. Tan, Charta Hugonis Comitis et Marchionis Tananie, pro Tavernier, caupo, in Lit. pertinens. Charta ann. circ. 1060. inter ann. 936. in Hist. Vergiacensi pag. 33 : ann. 1341. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 126 : Et ut hujus nostrss largitionis carta ple- pag. 575. art. 7. Tanmere, pro Taberna, Apud Ebroicas duos molendinos, unum niorem in Dei nomine capiat firmitatem, in aliis Lit. ann. 1354. torn. 2. earumd. annonnrium et alterum Taneterium. Vide Tangendo firmavimus, et fidelibus nostris Ordinat. pag. 565. infra Tannium. infrascriptis firmare rogavimus. Actum, 1 TANLAGIUM, Vectigal. Vide in Telon. TAN6ANARE , Interpellare , Sommer etc. Signum Hugonis Comitis, etc. quelqu'un en justice. Pactus Legis SaliTANNARE, Coria subigere, Gall. Tan53^" Mabillonio lib. 2. Diplom. cap. 22. C33 tit. 60. | 1 : Si qui Rachemburgii legem 14. Tangere chartam, non est earn sub- ner. Leges Burgorum Scoticor. cap. 98 : n. voluerint dicere in Mallebergo residentes, scribere ; sed, ut verbis ejus utar, qui Nullus sutor potest emere coria ad Tancum caussam inter duos discusserint,debet propria manu non subscribebant, neque nandum majoris pretii, quam quodcornua

TAN
et aures sunt sequalis longitudinis. [Tanatum, vel Tannatum corium, in .Privilegio Liduini Abbatis S. Vedasti Atrebat. ann. 1036. e Chartul. V. ejusd. Coenobii pag. 243. in Statutis Cisterc. ann. 1157. torn. 4. Anecdot. Marten, col. 1247. in Comuto ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. e Feudorum usu pag. cxLV.ad calcem, in Edicto ann. 1329. torn. 2. Ordinal. Eeg. Franc, pag. 33. n. 3. in Privilegiis Pontis-Ursonis torn. 4. earumd. Ordin. pag. 641. n. 42. Tannatse pelles, in Consueludinibus Ecclesise SS. Bertini et Audoraari ex Archive Ecclesiae Audomarensis.] * Tanner praelerea nostri dixerunt, pro Vexare, molestiam creare. Lit. remiss, ann. 1475. in Reg. 195. Chartoph. reg. Ch. 1493 : Jehannin Joly dist a Jehannin le Clerc que le suppliant les Tannoit et hayoit moult fort. Vox in quibusdam provinciis necdum obsoleta. TANNERIA, seu TANNATORIA, Officina, vel ars coria subigendi, Gall. Tannerie, in Fleta lib. 2. cap. 52. 35. [Tanataria, in Chartulario S. Vincenlii Oenoman. fol. 35. Tannarium molendinum, in Chartulario S. Vandregesili torn. 1. pag. 1002. Vide Molendinum ad than.} \ TANNATOR, vel Tanator, Qui coria subigit, prseparatque, Gall. Tanneur, in Chartulariis S. Vincentii Cenoman. fol. 36. S. Vandregesili torn. 2. pag. 1451. in Necrologio Confratriae Clericorum apud Pontisaram, apud Thomasserium in Bilurigibus pag. 87.112. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 158. in Instrumentis novae Gall. Christ, torn. 2. col. 352. etc. -TANNELLA, Forceps, Gall. Tenaille. Judic. ann. 1326. 13. Dec. in Reg. Olim parlam. Paris. : Prsedictus miles dictum Galterum comminari fecerat,.... quod denies suos de gula extrahi faceret cum Tannellis ferreis, quas eidem ostendi fadebat. Vide supra Tanalia. * TANNERlUS, Qui coria subigit praeparatque, Gall. Tanneur. Invent. Chart, reg. ann. 1482. fol. 93 : Littera acquisitionis magisterii Tanneriorum, baudreiorum etc. De anno 1405. Vide in Tannare. TANNEYUM, Panni species fulvi coloris, G,all. Tanne. Testam. Steph. de Mornaio decani S. Mart. Turon. ann. 1332. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 978 : Item lego dido le Borne valleto meo malam tunicam meam de Tanneyo , cum epithogio ejusdem panni. Vide supra Tanatus. 1. TANNUM. Charta Edw. III. Regis Angl. in Monastico Angl. torn 1. pag. 507: Et similiter de toto Tanno de bosco ipsius Roberli usque ad Creyton, scisso per visum Forestariorum nostrorum. Nostri Tan , Itali Tane vocant querceum pulverem, unde tinctura fit. Vide Molendinum ad than, et Scaligerum in Exercit. 325. in Cardanum n. 12. j 2. TANNUM, Locus vacans et publicus, non semel in libris censualibus Calomontis et in Charta Tossiacensi, teste Cl. Viro D. Aubret. TANOLA, Tendicula. Vide Taliola. 1 TANOVERIUS, Idem, ut puto, qui Tannator, Coriorum infeclor, Gall. Tanneur. Arestum Parlamenli ann. 1469. e Tabulario Corbeiensi : Dictus appellans proponi fecit, quod licet ipse, qui homo mere laicus et Tanoverius, non existebat secundum usum, etc. Ubi legendum forte est Tannerius. TANQHANUM. Aresta Parlamenti Pentecostes ann. 1285. in Regeslo B. fol. 71: Cum in villa Atrebatensi quidam deplebe diclse villas contra Scabinos villas et Majo-

TAN
res Atrebat. conspirationem seu Tanqhanum fecissent, capsam reliquiarum plenum in foro Atrebatensi causa devotionis a Capitulo Atrebat. ibi missam juxta locum, ubi candela B. Marias est reposita, etubi cpnsuetum est a Deo multa miracula operari, impetuose ae violenter et in scandalum totius populi cepissent et extra locum tulissent, etc. Pronuntiatum fuit per judicium Curias D. Regis dictum Tanqhanum et maleficium ad alt am justitiam pertinere, ac illud per dictum Comitem vindicare debere, etc. * Coitio, conventus illicitus, seditio, turba. Gall, alias Taquehan. Charta Phil. V. ann. 1320. in Reg. 58. Chartoph. reg. fol. 59. v : Pour eschiver touz perilz, conspirations et Taquehanz, qui en pourroient ensuir, etc. Lit. ejusd. ann. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 139. art. 22 : Les habitant des villes dessus dictes se pourront assembler pour eulx conseiller et tailler, senz ce que il puis estre dit Taquehan. Taquehen, in Charta ann. 1397. ex Reg. 151. ch. 311. quomodq etiam legendum est, pro Taque/teu, in Stat. ann. 1398. torn. 8. earumd. Ordinal, pag. 305. art. 13. Taqueham, in Lit. ann. 1343. ex Reg. 74. ch. 60. Tacaan, eodem intellectu, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138. ch. 98 : Par maniere de Tacaan et venans contre leurs sermens et contre I'utilite publique, etc. Unde Tacain, Seditiosus, rixosus, in aliis Lit. ann. 1411. ex Reg. 165. ch. 219: Icellui Pierre appellast le suppliant arlot, Tacain, bourc, qui vault autant a dire en langaige du ays de par dela, f n bonam partemgarcon, truant, bastart. Takehans accipi videtur, videlicet pro Pactum, conventio, in Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. fol. 105. r : Uns maires et uns eskevins de le baniere des tisserans firent tin acort, que il meteroient quatre deniers en une boiste; ...... et dura chis Takehans par I'espasse de sis ans ; et fu li acors tes que, etc. TAQUEHA , Eadera notione. Aresta ann. 1290. in eod. Reg. fol. 91. verso : Inhibendo ne ipsi (Majores Rotomag.) vel aliqui eorum Taqueham, collectam, seu talliam faciant, seu cpngregationem sine nostra auctoritate prius inter posit a. 1 TAQUIHA, Eodem intelleclu. Lilerae ann. 1286. e Regesto Domus publicse Paris, notatum A. fol. 114 : Cum veeturarii aque quoddam Taquiham seu conspirationem fecissent contra mercatores vinorum. Interpretatio Gallica habet , ibid. fol. 115 : iw Toquihan et une conspiration. TANQDAM, inquit Galbertus in Prologo ad Vitam S. Caroli Comilis Flandr. non est semper similativum, sed ssepe wnfirmalivum. Tanquam enim dicitur in Scriptura sancta pro eo, quod vere est, sicut est ibi : Tanquam sponsus, hoc est vere sponsus. * TANSA. Charta ann. 1281. apud Murator. torn. 2. Antiq. Italic, med. sevi col. 83 : Ut commune Finalis Mutinensis debeat dare pro eorum (mercalorum) securitate Tansam a Finali usque Bondenum, cum burclello uno et cum hominibus armatis. Ubi Tansam a verbo Terisare, defendere, prolegere, recte quidera accersil idem Muratorius, interpretaturque Praasidium militum, Ital. Scorta, Gall. Escorte. Sed nihil pertinet, ut opinor, ad yocem Tansum, quidquid dicat Vir doctissimus. T TANSSAMENTUM. Vide in Tensare. * TANSUM. Charta Frider. I. imper. ann. 1177. apud Murator. torn. 2. Anliquit. Ital. med. sevi col. 82 : Hasc igitur

TAN
suprascripta et cetera omnia, quse in ahquo imperil nostri loco prsefata ppssidet ecclesia in castris, capellis, decimis, placitis, mercatis, teloneis, ripis, rupinis, molendinia, collectis, viis et inviis, vineis, etc. Tansis, bannisacolivetis,universisque exhibitionibus, atque cujuslibet functionibus, cum omni honore et districtu, salva tamen imperiali justitia, confirmamus. Eadem repetuntur in alia ann. 1219. ibid, col. 876. 1 TANT, Vox Arvernis usitala pro Umbraculum,Gall. Dais. Consueludinarium Monaslerii S. Marcellini Canlagilensis : .In die festo Corporis Christi clericus ecclesise. debet parare lo Tant tantum quod posset fieri honeste. El mox : Servitores domini Abbatis.... portant lo Tant super Corpus Domini. * TANTALLUS, Ardea. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Tantallus, Heron. Hinc Tantalus, libenter comedens, in alio Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. * TANTANELLUM, Gari species, Gall. Trentanel. Slat, pro arle paralor. pannor. Carcass, renovata ann. 1466. in Reg. 201. Chartoph. reg. ch. 121 : Item quod nullus possit ting ere seu tingi facere aliquos pannos, caput seu signum cotonis habentes, cum Tantanello fusco, archica perussa neque sortello, qui sunt tinctus pravi. * TANTE, vox vulgaris, Cerei species. Charta ann. 1398. inter Probat. Hist. Autiss. pag. 129. col. 1 : Thesaurarii tenebuntur facere ardere node dieque continue singulis diebus tree cereos, Tantes vulgar it er nuncupates, in tribus bacilibus pendentibus et suspensis ante Corpus Christi. 1 TANTI, pro Tot, ut Quani,pro Quot, passim occurrit apud Scriptores asvi medii. * TANTIADES, Cornelia Celso sunt Tarisilas indurates, in Glossar. medic. MS. Sim. Jan. ex Cod. reg. 6959. * TANTIGO. [Tenligo : Tantigo, Landie. (Glos. Lai. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xve s.)] TANTILLITAS, Exiguilas. Anastasius Bibl. in Praefat. ad versionem Vilae S. Joan. Eleemosyn. : Non personam Tantillitatis meas intuens, non astutiam investigans. Ulilur el cap. 1. n. 6. [Epislola Guiberli Abb. Gemblac. ad Sigifridum Mogunl. el Philippum Salzburg. Archiepiscopos apud Marlen. lorn. 1. Ampl. Collect col. 942 : Gaudeo quod ad notitiam celsitudinis vestrss exiguitatis mess Tantillitas attigerit. Rursum occur-, ril in Vila S. Ragenuflae, lorn. 3. Julii pag. 696. Vide Tantitas.] 1 TANTILLULUS, Tanlillus. Miracula S. Auslregisili Episc. lorn. 5. Maii pag. 237 : Dub it at si super Tantillulam personam infantis sic despecti dig net ur ilia, coslestis ma jest as extendere manum sus& benedictionis. Elmham. in Vita Henrici V. Reg. Angl. cap. 25. pag. 57 : Nee tolidem hostium immensum numerum contra, se et Tantillulam exercitum suum prsevalere poase... arbitratur. TANTITAS, Exiguilas. Tantitas nostra, Flodoardo in Praefal. ad Hislor. Remens. Vide Tantillitas. T TANTO. In Tanto, Interim, idiotismo Ilalico. Vila S. Zilae, lorn. 3. April, pag. 507 : De vestimentis ejus auferre aliquid satagebat, adeo quidem ut pluribus vicibus, quibus in Tanto induta extitit, remansit seminuda. 1TANTOLOGIA, Vitiosa repetitio ejusdem dictionis, ut egomet ipse ; sufficiebat enim dicere, Egomet, ut Ego ipse, etc. Job. de

TAP
Janua. Legendum Tautologies, a Gr. TauXovJa. 1. TANTUM, Ranchiert, in Glossar. T Lat. GalL ex Cod. reg. 7679. At mihi hand asserta est haec lectio. *2. TANTUM QUANTUM, Dum, interim, tamdiu, Gall.. Tandis que, pendant que, alias Tant comme. Oharta ann. 1334. ex Tabul. D. Venciae : Item quod nulla persona bibat in taberna, post quod pulsatum fuerit pro Ave Maria, nee Tantum quantum celebrabuntur Missae in diebus devotis et festivis in dicto castro. Instr. ann. 1406. ex Bibl. reg. : Ilz appercurent que les lampiers, qui estoient d'argent, en estoient ostez,... et trouverent par ymagination que ce avoit este fait Tant comme I'en disnoit en cloistre. Tant-moins, vulgo en deduction, in Lik remiss, ann. 1487. ex Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 707 : Fut baillie au suppliant aucun argent Tant-moins de la somme dessusditte. Id est, Tantum de summa detrahendo, quantum pecunise numerabatur. Tantant, pro Autant, tan turn ex aequo, in aliis Lit. ann. 1399. ex Reg. 154. ch. 745: Icellui Waissy but a plain hanap de vin audit de la Londe, lequel ne vault boire Tantant. c 3. TANTUM et TANTUM, Duplum, Gall. Deux fois autant. Charta ann. 1043. ex Bibl. reg. cot. 17 : Qui meam donationem infringere voluerit ...... componat tibi in vinculo Tantum, et alium Tantum, et inantea quod petiit,adquir ere non valeat. * 4. TANTUM, pro Tarn, in Cone. Rem. ann. 991. torn. 10. Collect. Hist. Franc, pag. 528 : Tantum liyidum co3num impudentia negationis volebat obruere. * TANTUMDEM, Tantum, Gall. Seulement. Vita S. Petri canon, torn. 3. Sept. pag. 465. col. 1 : Cum prsefatus Dei servus.... regulari canonicorum jugo colla submitteret, ut divino cultui, tantumdem vacaret, etc. TANTURERIUS, a Gallico Teinturier, Infector. Invent. Chart, monast. Athanat. fol. 45. r : Instrumentum anni 1518. xliij. solidorum de annua pensions debitorum dominis de conventu Athanatensi per Johannem Clepoint Tanturerium. - 1 1. TANUS, Dignitatis nomen. Vide Tfiainus. * 2. TANUS, Praestationis seu tributi species. Charta ann. 1151. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 318: Nee aliud apresbyteris earum exigeret, nisi ut superius legitur... Tanus vero nullus ab eis exigeretur. Vide supra Tallium 5. TANUTA, Telonia, jura viarum,in Jure Hungarico. Albert. Molnarus. * TAONI, Arabice, Album, in Glossar. medic. MS. Sim. Jan. ex Cod. reg. 6959. 1 1. TAPA, Tessera lignea, idem quod Talea, ut videtur. Chronicon Petri Azarii apud Murator. torn. 16. col. 393 : Per latebras nemorum solus vagans, tamquam desperatus, invenit unum rusticum... Tapas pro faciendo novas parasides laborare... et dixit : Ave frater ..... Respondit rusticus, et semper lignamina picando,etc. Legendum fortassis Tala. 12. TAPA, f. Murus terreus, idem quod Hispanis Tapia. Statuta Montis-Regalis pag. 259 : Item quod a Tapa illorum de S. Blasio usque ad bealeriam Pesii possit capi pars una dictas aquae. Vide Tapia et Tappa. 1 TAPARDUM, Tunica. Vide Tabardum.

TAP

TAP

29

* TAPARE, ab Hispanico Tapar, Occlu- Card. Barbo ex transcriptione Miintz, dere, obturare. Charta pro incolis de 1457.)] TAPHUS, Sepulcrum, ex Graeco Ta<po?. Stagello ann. 1331. in Reg. 69. Ohartoph. reg. ch. 174: Aquam fluminis de Ayglino, Inventio S. Celsi n. 15 : Beati pignoris hactenus decurrentem et defluentem per Taphum de loco depositionis movere neaquas versum, de loco seu castro vocato quaquam prsssumpsit. Occurrit etiam in de Turre.... avertendo,.... fregit paxeriam Vita S. Udalrici Episcopi August, cap. seu resclausam dicti fluminis Tapando et 13. Vide Tafus [Thafus vero apud Ratheclaudendo et impedimenta lapidum et rium Veron. lib. 2. Praeloq.tom.9.Ampl. lignorum interponendo. Tappir, nostris, Collect. Marten, col. 850.] eadem acceptione. Lit. remiss, ann. 1 TAPIA, Murus terreus, ut videtur, 1476. in Reg. 195. ch. 1592 : II fist mettre ab Hispanico Tapia : quod idem signisur le lieu, ou il avoit este frappe ficat. Transactio ann. 1219. ex libro ung petit de mousse pour cuider Tap- flavo Episcqpatus Massil. pag. 25 : A pir et faire cesser le sang. Vide infra termino lapideo posito juxta Tapiam, et ipsa Tapia recta linea usque in Tapia. * Haud scio an inde Pons versatilis, unam traversam. Vide Tapa 2. et mox Tapecul appelletur, in Lit. remiss, ann. Tapiale. *Qua voce etiam signiflcatur quasdam 1474. ex Reg. 195. Chartoph.reg.ch. 1224: Lesquelz portiers desja avoient avale et parietis terrei mensura, ut in Libert. MSS. Barcin. ann. 1283 : Clausura domoferme le Tapecul de la porte (de la ville de Compiegne);...... qu'ilz preissent les rum habet fieri de tribus Tapiis, et clausura orti debet fieri de duabus Tapiis in chaines dudit Tapecul. 1 TAPECIUS, Tapes, aulaeum, in Testa- altum. Sed et pro septo cujusvis gemento ann. 1010. Marcae Hispan. col. 973. neris aliquando usurpatum videtur. Oharta ann. 1225. ex Bibl. reg. cot. 17 : Vide Tapesium et Tapetias. | TAPEDUS, Tams 4^*i in Glossis Lat.Dono ad laborandum... lotam illam clauGraec. et Grsec. Lat. Legendum vqlunt sam cum suo solo et planterio vineas et Tapetus, tam?, 4"X^ ; si tamen credimus arborum....... ita quod in hoc praesenti Isidore lib. 19. Orig. cap. 26. retineri anno claudatis totam ipsam clausam ad posset Tapedus; habet enim ibi: Tapeta Tapiam vel ad massom. Vide supra Tadicta, quod pedibus primum sternerentur, pare. TAPIALE. Fori Oscae Jacobi I. Regis quasi Tapedia. Vide Scaligerum ad FesAragon. ann. 1247. fol. 10 : Si aliquis tum. TAPELUS. Charta Longobardica ann. homo in aliquo casali veteri aperuerit 1094. apud Ughellum torn. 7. pag. 581 : fundamenta, super quibus tantum postea Et ille et ejus descendentes dent pro re- construxerit in gyrum, donee opus illud demptione animas mess.... centum solidos, sit de tribus Tapialibus in altum, et misequorum quisque habeat auri Tapelos bo- rit ipsum casal in arrevo, et fecerit ibi nos quatuor monetas hujus civitatis, (Sa- portal supra firmaverit postal, etc. * Idem quod Tapia seu quaedam parielerni) etc. Vereor, ne legendum sit, Tarenos: nam solidi aurei Salernitani tis terrei mensura. Acad. Hisp. in Dicquatuor Tarenos conficiebant. Vide Ta- tion. Tapial, Asserum forma ad parietes ducendos. renus. * TAPIGERIA, TAPISSARIA, Aulaea, pe1 TAPER, Anglis, Fax, cereus. Testamentum ann. 1386. apud Madox Formul. ristromata, Hisp. Tapiceria, Ital. TappezAngl. pag. 429 : Item volo, quod xxim. zeria, Gall. Tapisserie. Comput. ann. torches et v. Tapers, quolibet Taper pon- 1495. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. dere x. lib. prasparentur pro sepultura pag. 65. col. 2 : Domini consules destinarunt dom. consulem Claudium de Menonmea absque alio hercio. TAPESIUM, Tapes, aulaaum, Gallis Ta- ville, ut iret cum uno servitoreaddom. pisserie. Vitaa Abbatum S. Albani : Dos- de Calvissione pro habendo ejus Tapicesale sive Tapesium, in quo passio S. Al- riam, sicut alia vice villa habuerat, bani figuratur. Tapiceriam obtinuit. Alius ann. 1482. ibid, 1 TAPESTRY, Anglica vox, Tapes, Gall. pag. 22. col. 1: Fuit praeceptum... ut cum Tapissaria parari et ornari facerent auTapisserie. Vide locum in Testura. 1 TAPETLE, Tapetes. Guido lib. 1. Dis- lam paramenti episcopatus Nemauai. ciplinae Farfensis cap. 29 : Super formas Mox : Tapisseria. Occurrit praeterea Tasternant Tapetias ante Vesperam. pissaria in Testam. Caroli comit. Prov. * TAPETIARIUS, Cui tapetium cura ann. 1481. commissa est. Comput. ann. 1483. ex 1 TAPIGERIUS, Aulseorum opifex, Gall. Tabul. S. Petri Insul. : Ab honesto et Tapissier, in Charta ann. 1273. apud Loprudenti viro P. Pourcelet illustrissimi binellum torn. 3. Hist. Paris, pag. 26. principis duds Burgondise Tapetiario, etc. col. 2. * TAPIGIARIUS, a Gallico Tapissier, * TAPETUM, Pannus serious aut pretiosioris materias, qui feretro insterni- Aulaeorum opifex, propola vel sartor, tur, cum mortui cadaver humandum Hisp, Tapicero. Charta ann. 1364. in Reg. defertur. Chartul. Major, monast. pro 96. Chartoph. reg. ch. 96: Supra quodam pagp Vindoc ch. 102 : Quo mortuo, pras- stallo Tapiciariorum in dictis hallis (Padicti filii ejus Guicherius atque Rodulfus ris.) situato. Vide Tapicerius. portaverunt eum tumulandum ad Majus *TAPICIUM. TAPIGIA SARBACENORUM, monasterium, et in redemptionem unius Gall. Tapis de Turquie. Arest. ann. 1339. Tapeti, quod patri mortuo superposi- 23. Apr. in vol. 3. arestor. parlam. Patum fnerat, ut est consuetudo nobi- ris. : Magistri et operarii Tapiciorum Sarlium, dederunt ipsi filii monachis unum racenorum Parisius, etc. 1 TAPIGUS, Tapes, Ital. Tapeto, Gall. campum alodi apud villam Gumbergenam. Tapis. Statuta Civitatis Astae de intratis * TAPEZETA. [Trapezeta, Publicain : pbrtarum : Tapici banchalis de Francia & Exit lucis angelus ab Anglorum me- et aliunde ponantur et solvant ad estimatis Jura sanctuarii linquens Tapeze- tionem officialium. 1 TAPINA, Idem quod mox Tapinalio, tis. (Du M6ril, Poes. Lat. Med. Ml. si vera lectio est. Statuta Massil. lib. 2. p. 75.)1 jje TAPHETA. [Gallice Taffetas : Una cap. 21 : Decernimus, ut si alicui res alitobalea stricta et longa , rechamata qua vel Tapina ablata fuerit vel furto de Tapheta albo subtilissimo. (Inv. subtracta, etc. Titulus est, De rebus rap-

30

TAP

TAP

TAR

tis vel furtive subtractis: unde pro Tapina legendum videtur Rapina. TAPINAGIUM. PER MODUM TAPINAGII, Clanculum, secreto, nostris alias En Tapinage. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph.reg.ch.172: Insidians retro quasdam molas existentes ante domum Adas de Liero, per modutn Tapinagii se abscondit. Aliae ann. 1382. in Reg. 121. ch. 231 : Icellui Guillaume les attendoit en Tapinage au bout des pans de Moneco. Vide Tapinatio. TAPINATIO. Cum Tapinatione aliquid agere, [Nostris en Tapinois,] furtim, clanculum more talparum, quas Taupes dicimus, quse sub terra delitescunt, et quae latenter terram suffodiunt : nisi a voce Grseca Towrcivii;, humilis, non raultum a terra assurgens, quis deducere velit [cumLabbeo, qui hancin rem hunc affert versum ad Guillelmum Comitem Blesensem ante annos 800. a quodam Monacho directum :
Gozberlus Tapinos, micros, apodemus et exul.

Hoc etymon probat Menagius post aliquot alios.] Oharta ann. 1060. apud Louvetum in Historia Belvacensi : Isle u rei exitus' probavit, nutu et voluntate Dei Jerusalem et sacra loca... adiit, illis videlicet temporibus, quibus nullus ChrisHani nominis Confessor, nisi furtim, aut, ut ita dicam, [cum) Tapinatione, propter obsistentium paganorum timorem illuc pergere ausus erat. Le Roman de Ron MS. :
Li Dus fist son pelerinage, Si com Ten (list, en Tapinage.

[Le Roman de la Rose MS.:

ftu'il s'en iront en Tapynage, Ainssint comme en pelerinage.

Historia Johannis IV. Ducis Britan. apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. 695 :
Et faillit que sa mere allast Hors du pays, et 1'etnportast, Com' povres gentz en Tappinage, Car ils n'avoient argent ni gage.

Vide Bellomaner. cap. 30.] Joannes Abb. Laudun. in Speculo Historian MS. lib. 11. cap. 20 : Le Antipape ne se audsoit pas monstrer manifestement, mais s'en alloit en Tapinage, etc. Alanus Charterius in Consolatione trium virtutum, pag. 325. en Tapinage eadem nqtione dixit : Vostre honneur perist, puisque vos vaillances s'espreuvent a mordre et a abbayer I'un et I'autre en trovers, et en Tapinage, comme chiens et chats de chetif courage, et laissez la protection du coinmun salut. Boccac. Nov. 27 : Andato Tapino par lo mondo. Et Nov. 16 : Passati sono homai qua t lordid anni, ch'io sono andata Tapinando por lo mondo. Ita Nov. 19. et 29. Italis Tapino, est infelix ; Tapinare, vivere in miseria. TTAPINOMA, Tauesvwtxa, Humilitas,depressio, apud Sldonium lib. 4. Epist. 3. TAPINOSIS, TAPINOSITAS, Humilitas, TaTtstvwcft?: Stylus depressior, [vel, ut habet Isidorus lib. 1. cap. 3: Humilitas, statum magnas rei dictis infirmans ; ut
Apparent rari nantes in gurgite vasto.

Hinc Alexander de Villa Dei in Doctrinali:

Cum per verba rei raagnae summissio fiet, Tune Tapinosis erit, si dicas mare gorges.]

Vita S. Eugendi Abb. in Prologo : Hsec nostra Tapinosis, nequaquam jactantia superborum judicum ventosa superfluitate

calcetur. Quidam Codd. Tapinositas prse- respondi que se les levriers du suppliant ferunt. Theodericus Monachus in His- fouloient ou Tappignoient son chien, qu'il tor. Invention. S. Celsi Episc. Trevir. les tuerolt. ^ TAPPONATOR, Cunicularius. Idem cap. 1: Nos autem per Tapinosim prsscelsa fenestratim propalantes, etc. Chronicon P. Azarii col. 351: Et quamvis | TAPINUM. Ghartularium Latiniaci : aliquando per contrariam cavaturam Mercatores Remenses qui vendunt telas et ipsis Tapponatoribus male successisset, Tapina debent in nundinis pro qualibet, nihilominus castrum seu domignonum que fuerit aperta, cotidie unum denarium. super rondellis posuerunt, frustra contenPuto legendum esse Tapitia, pro Tapetia, dentibus obsessis. Vide TalpariiinTalpa%. 1 TAPPONUM, Idem quod Talpa 2. MaAulaea, Gall. Tapis. *TAPISSARE, Acupingere, Gall. Bro- china ad suffodiendos muros. Idem der. Gharta ann. 1479. in Reg. 3. Armor, Chronicon col. 345 : Deinde Marchio cosgener. part. 2. pag. 16 : Dictus sindicus pit castrum machinis tormentare, et Tapsive conventus teneatur recuperare quod- ponum pro ipso castro habendo incospit. dam cohopertorium Tapissatum et figura- Ubi cum Tapponasset pluribus diebus, Castellanus.... valde pertimuit. Et col. 351 : twn. Aggressores, videntes praedicta non valere, * TAPISSARIA. Vide supra Tapiceria. 1 TAPISSERIA, Gall. Tapisserie, Au- ccsperunt ponere in civitate Tapponum lasum, tapes. Tabularium Piperaci: Fe- valde occultum pro ipso castro obtinendo cit facere Tapisseriam chori, ubi impressa et cavando. TAPPUS, Epistomium, truncus ligneus, est gloriosissima passio Christi. * TAPISSERIUM, Aulaeum, tapes. Me- quo foramen dolii, per quod liquor inmor. H. Cam. Comput. Paris, ad ann. funditur, obturatur, Gall. Tampon, seu 1421. fql. 146. v: Johannes Duval retentus Tappon, [Oeltis etiam Tampon,] Teuton, inofficio custodis camerarum et Tappisse- et Angl. Tap, Ital. Zaffo. Lambert. Ard.: rise regis. Ibid. fol. 164. v : Gustos came- Et in medium proclamabat, quod tantus rarum et Tapisseriorum regis. Tapicero esset bibitor, quod si dominus sponsus mayor, apud Hispanos, Aulseorum prae- ronchinum, vel equum quemlibet ei dare vellet, ma jus dolium, quod in cellario suo fectus in regia. . TAPISSIUM, Eadem notione. Lit. re- haberet cervisia plenissimum, dolii Tappo miss, ann. 1361. in Reg. 91. Chartoph. extracto, et foramini ore semel apposito, reg. ch. 193 : lidem Laurentius et sup- et usque evacuationem dolii non retracto, plicans acceperunt unum Tapissium la- totum ebiberet, et etiam fssces exhauriret, parato sibi tantummodo loco exoptato, ubi n&, etc. *TAPITDM, Tapes. Pontif. MS. eccl. per virilem virgam effutire, dum biberet, Elnens. ubi de Benedictione virgin. : vel emittere posset urinam. Infra: Quo Prosternit se pontifex ante altare super exhausto, prosiliens in medium scurra, et faldistorium et ministri hinc inde, et in signum jocular it alls, imo ingluviei, virgines post ipsum in ordine suo super Tappum dolii evacuati gestans in ore, quern in pacto et bibendo lucrifecerat Tapita. * TAPITUS, TAPPITUS, Eodem signifl- equum,.... exigere co&pit. catu, Ital. Tappeto. Item duos Tapitos, in ** TAPSATI'O, ut Taxa, Exactio. Charta Invent, ann. 1361. ex Tabul. D. Venciae. addit. Polypt. Irmin. Brev. 12. sect. 51. Charta ann. 790. apud Murator. torn. 3. Guerardo pag. 130 : Ut nullam omnino Antiq.Ital. med. savi col.562: Abbatissa... aliam consuetudinem in prasdicta villa eidem episcopo pro benedictionem dare habeat, neque receptum, neque hospitadebeat uno Tappito bono; nam amplius ei tum, neque Tapsationem, neque rogationullum imponatur. nem, etc. Vide Taxa 1. Taxare et Taus^ [ Item duo scabella et unus Tapit- samentum. T TAPSERIA, Idem quod Tapisseria, tus antiqus. (Invent. Oalixt. Ill, an. Aulasum, tapes, Gall. Tapisserie, Angl. 1458, in Archiv. Vaticano.)] TAPPA, Minutatim, ex Teuton. Tap- Tapestry. Opus tapserix, acu pictum, pen. Vendere vinum ad Tappam, est, textum, Ouvrage de tapisserie, in Charta Vendre du vitt en detail: unde iisdem ann. 1388. apud Rymer. torn. 7. pag. 590. Teutonibus, Tapper, tabernarius, caupo: col. 1: Duas duodenas de cussyns de a voce Tap, epistomium, de qua mox in opere Tapserise, etc. 0 TAPSIA. Glossar. medic. MS. Simon. Tappus. Statuta Ordinis S. Gilberti de Sempringham pag. 746 : Nee... licet nobis Januens. ex Cod. reg. 6959: Tapsiam vendere vinum ad labernam, sive, ut vulgo vocal Paulas Rubeam tinctorum cap. de dicitur, ad broccam; seu, ut lingua Teu- Rubicundis capillis. tonica dicitur, ad Tappam, in nostris TAPTROUGHE. In Charta Feodi pag. domibus. Eadem habentur in Instit-ut. 162. inter utensilia Bracinii, seu offieinse Capituli Generalis Ord. Cisterciensis cerevisiari33, recensentur duo plumba, unus cacabus existens in fornace, unum ann. 1134. cap. 50. 0 TAPPETARIUS , Aulaaorum opifex. Taptroughe deplumbo, unum mashfatum, Charta ann. 867. apud Murator. torn. 5. decem barelles, etc. Vide Tappus. 1 TAQUEHA, TAQUIHA. Vide TanqhaAntiq. Ital. med. a3vi col. 514: Donamus ibidem alios servos nostros manuales mi- num. 1 TAQUIES, Indica vox. Synodus Lima? nisteriales Tappetarios tres, etc. Vide ann. 1585. torn. 4. Concil. Hispan. pag. supra Tapicianus. * TAPPISSERIA. Vide supra Tapisse- 432 : Est etiam inter Indos commums abusus.... instituendi inebriationes et ludos, rium. quos Taquies vacant.... si autem ejusmodi * TAPPITDS. Vide supra Tapitus. 1 TAPPONNARE, Cavare, suffodere, a compotationes fiant cum tripudiis vulgo Talpa, ni fallor, detorta VOQC. Chronicon Taquies, etc. Vide supra Tangomena. 1 1. TARA, Arvernis Tare, Pondus. InPetri Azarii apud Murator. torn. 16. col. 309 : Dum de praesenti fundamenta ipsius ventarium Ecclesias Aniciensis ann. palatii clam fodisset, et dictos muros li- 1444 : Item duo candelabra argenti, quss gnaminefulcisset, facta cava, ut est moris, non fuerunt ponderata propter Taram Tapponando, etc. feri (ferri) quod in eis est aubtus. * Aliud sonat Gallicum Tappigner, * Rectius, Superpondium, quod scilinempe Ruere, vexare, vulgo Houspiller. cet a mercium pondere distrahitur, ob Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. 165. Char- id quo continentur. Italis et Hispanis, toph. reg. ch. 408: Jaquet Carbonnier Tara, eodem intellectu.

TAR
2. TARA, Vasis species. Charta ann. 1323. ex Tabul. S. Viet. Massil. : Item ex alia parte quadraginla librae monetas praedictas de pretio cujusdam coronas argentese et duarum Tararum argenti superdeaur alarum. TARABER. Historia Longobardorum Ignoti Casinensis cap. 8: Obsitis siquidem vestimentis, et calciamentis, saltern nee Tarabere. [** Pertz. tar a bene] succinctis, sed solis arundinibus manu gestotntes. Idem videtur quod Tabardum. Vide in hoc verbo. 1 TARABINTA, Fulcrum axillare. Processus de Vita S. Yvonis, torn. 4. Maii pag. 543 : Vidimus etiam ibidem... multa sudaria, mamillas cereas, Tarabintas sive potentias ligneas, etc. Miracula Urban! V. PP. MSS : Ullo modo posset ambulare pedibus suis, et positus est in quadam Tarabinta sive scassa, cum qua se juvaret, etc. Vide Scassa. TARABOCCI, Haeretici Anconitani, de quibus Waddingus in Annalib. Minor. ann. 1331. 4. * TARACIO, .Estimatio : unde legendum forte est Taxacio. Charta ann. 1261. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 982 : Nemine contradicente nee propinquiore ad retinendum prasmissa veniente, Taracione et advenantatione curia? supradictse perhibita per probos et etiam fide dignos, adjudicavimus judicio curias memoratae supradicto Gaufrido et heredibus suis quidquid juris, dominii, proprietatis et sesinse dicta Adelicia habebat. 1 TARAGA, Fascia, similis illi, qua uti jubentur Episcopi peregrinantes ex Caeremoniali lib. 1. cap. 3: Circa collum fasciam sericam coloris nigri latitudine duorum palmorum. Utuntur Taraga Doctores ecclesiastic! Siculi et Melitenses supra superpelliceum ad modum stolae in cqncionando, sive in processionibus ; sed in Melita soli Doctores in Theologia ea decorantur. Origo vocis Arabica est. Vide Macros in Hierolexico. T TARANTASMUM. Vide Sarantasmum. If. TARANTULA. [ In ea facies imagines ad aggregandum Tarantulas. (B. N. MS. Lat. 10272. pag. 106.)] . * TARANUS, Idem quod Tarenus, Moneta aurea. apud Apulos et Siculos. Lib. cens. eccl. Rom. MS : Guillelmus II. rex Sicilias constituit monasterium B. M. juxta Panormum anno xvij. pontificatus Alexandra PP. 111. et subjecit ilium Romanae ecclesiae sub annua pensione centum Taranorum. Terrin, apud Bened. abb. Petroburg. in Gest. Henr. II. reg. Angl. torn. 2. pag. 612. ad ann. 1190: Cui (regi Angliae) Tancredus rex Sicilies respondit in his verbis: Ego dedi Johannes sorori vestras decies centena milia Terrins pro quieta clamatione dodarii sui, antequam a me recederet. TARATA, et TARETA, Vestis regia et purpurea, apud Ugutionem. TARATANTARA , TARATANTARIZARE. Ugutio et ex eo Joh. de Janua : Taratantara, indecl. nomen ficticium est, i. ex sono, quern facit dictum. Est enim instrumentum, quo farina colatur, et est instrumentum, cujus percussione granum defluit inter molas molendini. Unde quidam .
Ad feslum Thomas Taratantara filia tange.

TAR
cisci III. Ducis Britan. Rhedones ann. 1522. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1602 : Horologiis et tympanis pulsantibus et Taratantariis sonantibus, etc.] Liber 2. Miraculor. S. Bertini cap. 4. de quodam mendico surdq et muto:... Cum pulsatibus Taratarantium tabellarum stipem mendicaret, i. quae eumdem sonum edebant, quern Tarantatara, Taratantara. Idem Ugut. Cernida, dee, a Cerno, is, lignum, supra quod ducitur Taratantara, et Cernida dicilur Taratantara discernit furfurem a polline. Glossar. Saxon. JElfrici: Taratantara, h r i d d e r , i. cribrum. Gl. Lat. Gall. : Taralantarum, Clines ou le batoil du milieu, [melius du moulin, in Sangerm. MSS.] ou son de trompes. Aliud Gloss. Gall. MS. ex Bibl. Thuana Cod. 525: Taratantorium , Saas. Aliud editum : Taratantara, a?, Sas a passer ou sasser la farine. Vocem hanc usurparunt veteres pro tubas clangore: Ennius apud Priscian. lib. 8:

TAR

31

Hinc Taratantarizare, farinam colare, setaciare. Gloss. Lat. Gall.: Tartazizare, (leg. Tarantarizare) Tromper ou naguairer, c'est jouer de nagaires. Aliud addit, ou sasser farine. [Nostrum Sangerman. : Taratantizare, Tromper ou faire son noiseuxf ou couler le farine. Introitus Fran-

^ TARAYRE BONDONET. [Gall. Tarriere pour faire les bondes. Emi... unam Tarayre bondoney et.... (Arch. Histor. de la Gironde t. 21. p. 688.)] TARGASIUS, TARCHASIUS. Vide Tur~ casia. TARCH AN, apud Tartaros dicitur, qui ab omnibus, qua? a Rege imponuntur, imniunis est, cuique, quidquid in bello spoliorum reportaverit, totum cedit, nee ulla inde Regi pars desumitur. AbulFaragius in Historia Dynastiarum pag. 281. 1 TARGHETA, Minor Targa. Vide ibi. 1_TARGIA, Clypei genus. Vide Targa. TARDA, Mora, Gall. Retardement. Occurrit in Foris Aragon. lib. 1. pag. 34. v: Pro sua negligentia sive Tarda. TARDILOQUENS, Qui difflculter loquitur, in Concilio Aquisgranensi II. ann. 836. cap. 11 : Si forte contigerit Episcoporum aliquem Tardiloquentem esse, aut infirmitate aliqua impeditum. * TARDITARE, Tardare. Comoed. sine nomine act. 6. sc. 3. ex Cod. reg. 8163 : At tuba terribili sonitu Taratantara dixit. Quid esse potest quod prseter morem (Epiphanius) Tarditat ? [Quae Virgilius sic expressit lib. 9: . * TARDIUS. AD TARDIUS, Phrasis GalAt tuba terribilem sonilum procul sere sonoro.] lica Au plus tard , Cum tardissime. * Benzo in Henr. III. apud Ludewig. Charta Galteri Senon. archiep. ann. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 258: Resonan- 1227. in Chartul. Campan. fpl. 126 : Debent autem dicti arbitri dictum suum tibus tubis perstrepunt Taratantara. * TARATANTARUM.[Buletel ou le batoir dixisse ad Tardius infra instans Pascha. du molin, ou son de Trompettes. (Gloss. A tart, pro Jamais, Nunquam, apud Joinvil. in S. Ludov. edit. Gang. pag. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] * TARATANTISARE. [Buleter, tromper 129 : Aussi grant deshonneur sera a ceulx ou sasser. (Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. de son lignaige, qui ne le vouldront ensuir, et seront monstrez o le doy, en disant Insul. E. 36. XV. s.)] 1 TARATARA, Vox nullius sensus, quse que a Tart le bon saint homme eust fait sonum loqui nescii exprimit. Vita S. telle mauvaistie ou telle villennie. JTARDUS, Serotinus, Tarda hora, a August. Cantuar. torn. 6. Maii pag. 391 : Cui pestifer morbus vocem ademerat, cui Gallico Tard, ad vesperum, in Instrusibilus pro loquela, cui Taratara pro cla- mento ann. 1301. torn. 1. Anecd. Marten, more erat. [* Vide Tabella taratarans in col. 1335. * Heure tarde, in Lit. remiss, ann. Taratantara Tabulae leprosorum in Ta1450. ex Reg. 180. Chartoph. reg. ch. 151. bula et Tartavellare.] TARATRUM, TARETRUS, Terebra, [Gal- Tost et Tart, Mane et sero, in Lit. ann. lice Tarriere.] Joan, de Janua; Tere- 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 559. | TARECENA, Mauris quid sit, discimus brum, instrumentum perforandi, quod aliter dicitur Taratrum, quasi Teritrum, ex Actis B. Ferdinandi Principis Lusiquod lignum foret terendo. [Taratrum taniae, torn. 1. Junii pag. 572 : Hie collpquasi Teratrum, Isodoro lib. 19. Orig. cavit illos in domibus quibusdam munitiscap. 19.] Gloss. Gr. Lat. : Teperpov, fora- simis, ubi moneta conficitur, aliaque reculum, perforaculum. Adalardus lib. 2. gia quasdam opera fiunt; Tarecenam ipsi Statutor. Corbeiensium cap. 1: Et unus- vacant. * TAREA, Vestis regia, aut stola purquisque habeat ad hortum excolendum,... sive ad alias necessitates explendas, fos- purea. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. sorios 6. bessos 2. secures 2. dolaloriam, Vide Tarata. ]TAREDA, Navis orieraria. Vide Tarida. Taratra 2. majus et minus, scaprum 1. t TARELARES, MonetaB Belgicae speetc. Capitulare 2. ann. 813. cap. 10 : Dolatorias, secures, Taretros, fundibulas, cies, ut videtur. Charta ann. 1442. ex etc. [Taretros trabibus afflxos, quibus Chartul. 21. Corb. fol. 250: Ledit feu muros perforabant in obsidionibus ur- Guischart lui avoit bailie ou fait bailler bium, descripsit et delineandos curavit- plusieurs monnoies tantpatars, Tarelares, R. P. Daniel torn.2. Milit. Franc, pag. 63.] gros de Brabant, et autres pour plus hault * Alias Tairelle et Taliere ex frequenti pris qu'elles ne valoient. mutatione r in I. Lit. remiss, ann. 1378. * Chartul. Corb. sign. Ezeehiel fol. 260. in Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 192 : Icel- v: Le Tarelare vault viij. estrellins, et lui Jehan avoit amble en I'ouvroir Jehan font les trois Tarelares viij. gros, et les Joly charon.... une doloere, qualre Ta- trois demi Tarelares iij. gros. Lit. remiss, lieres, etc. Aliaa ann. 1480. in Reg. 206. ann. 1447. in Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 601: Motinet Dumont tenant en sa ch. 566 : Six francs de monnoye blanche, main une hache trenchante, ung taignon tant patars de Flandres comme Talerales, et ung Tairelle, etc. etc. Mox : Tant patars de Flandres comme Tarelares. | 1. TARAVELLA, ut Taratrum, in Inventar. ann. 1379. ex Schedis Cl. Lan* TARENTELLA, Piscis genus. Tract. celot : Item duo martelli ferrei acuti. Hem MS. de Pise. cap. 26. ex Cod. reg. 6838. C : Magnus thunnus, is scilicet qui a nosuna Taravella magna. dicitur Italis Taren1 2. TARAVELLA, f. pro Tartavella. tris Tonvocatur, Vide in hac voce. In Statutis Civitatis tella, a Tarentino, unde advehitur, sinu. Astae collat. 7. cap. 3. inscribitur : Ne 1 TARENTINIDIUM, Perspicua vestis, quis cum Taravellis piscari audeat, vel Laurentio lib. 3. Polymathiae de Vestiprsesumat. Deinde legitur: Ingenium mentis. quod appellatur ingenium de Taravellis 1 TARENTINUS. Vide in Tarenus sub flnem. sive de astellis, etc.

TAR

,TAR

TAR

1 TARERIUM, Terebra, Gall, larriere, TARGEA. Oliverius Scholasticus de TARENTJS, TARIS, Moneta aurea, apud Apulos et Siculos. Matth. Silvaticus : vel Terriere. Enumeratio munitionum Captione Damiatas : Hastes autem, dissiTarenus ponderat grana 20. [Computus Sommeriae in Occitania ann. 1270: Item mulato metu, tres ordines armatorum ann. 1333. et seq. torn. 2. Hist. Dalphin. nil. Tareria ; item nil. limse, etc. Vide stationi navium nostraruni contra posuerunt: unam peditum super ripam cum pag. 285 : Qualibet uncia computata pro Taratrum. quinque florenis, et quolibet floreno pro | TARERIUS, Eadem notione. Epistolaclypeis, quos Targeas appellant, linearisex Tarenis, et quolibet Tareno pro duo- ann. 1113. apud Marten, torn. 1. Ampl. ter ordinatam, etc. [Literae Edwardi III. bus Carolenis, et quolibet Caroleno pro Collect, col. 1114 : Quatuor sextaria salts Regis Angl. ann. 1328. apud Rymer. decem grants.] Fulcandus pag. 656: Do- et xn. bacones, et in. Tarerios, et unam torn. 4. pag. 367 : Centum et viginti Targeas armis nostris depictas, centum armumque reversus 700. millia Tarenorum goiam, etc. hostiariis, qui cum eo missi fuerant, assi* TARERONDA, Piscis genus. Vide su- cus balistos ad pedem, etc.] gnavit. Adde pag. 658. 661. Charta ann. pra Pastinaca. TAEGIA. Thomas Walsingharnus pag. 1431. 18. Febr. : Illas uncias mille 36. et 5 1. TARETA, Vestis genus. V. Tarata. 105: Capti sunt.... Scutiferi in numero illos Tarenos 20. et in cortems argenti t 2. TARETA , Species navis. Vide excessive, de quibus dominus Rogerus de gillatis boni et justi ponderis 60. eorum Tarida. Nprthburghe custos Targiss Domini Repro uncia qualibet, et duobus pro Tareno 1TARETRUM, Terebra, Gall. Tariere, gis, quss ab eodem ibidem per Scotos est singulo, juxta modum et eursum regni in Mirac. S. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. ablata, in captivitate ductus. Matthaeus Siciliae. Vide Chronicon Casinense lib. pag. 286. col. 1. Paris ann. 1219: Hostes vero fldei omni 1. cap. 58. lib. 2. cap. 74. lib. 3. cap. 44. TARETRUS, Terebra. Vide in Taratrum. metu dissimulato, tres ordines armatorum 57. lib. 4. cap. 99. Constitutiones Sicul. TARETTA, Sagittae vel arcus species. stationi navium Christianorum opposuelib. l.tit. 89. $1. tit. 9. | 2. lib. 3. tit. Mantuae lib. 1. cap. 131. ex Cod. runt: unam peditum super ripam flumiStat. 34. 3. [Constitutiones Frederic! Regis reg. 4620: Nulla persona audeat vel pras- nis cum Targiis eleganter ordinatam, etc. Sicilise cap. 91.106. Jacobi Regis itidem sumat aliquo modo projicere vel sagittare Adde pag. 212. [Epistolam ann. 1113. Siciliae cap. 58.] Raynald. ann. 1283. n. in civitate Mantuae vel ejus dislrictu cum apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, 40. Vitam S. Petri Abbatis Cavensis Taretta vel alio sagittamenta ad aliquem col. 1114. Computus ann. 1202. apud D. num. 20. Sanctuarium Capuan. pag. 273. columbum. Brussel torn. 2. de Feudor. usu pag. etc. Computus Ballivorum Franciae de * TARFARA, Stephanus et Tarfe scri- GXLII : Pro osseriows ad Targias facientermino Candelosse ann. 1268: Pro 38. psit, quod est Tamariscus. Glossar. me- das.Hinc liquet Targias aliquando fuisse*: marchis de Tarins, 18. libr. dic. MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. ligneas, quales erant Targix illae majoTARENI SICILUS, in Charta ann. 1212. 6959. res, quas Itali Taifolaccios vocabarit. apud Ughellum torn. 7. pag. 577. in AcTARGA, TARGICA, TARGIA, Pelta : ex Vide Tabolatius. Memoriale Potestatum tis Innocentii III. PP. pag. 10. etc. Arabico Tarka, et Darca, Clypeus, ex Regiens. ad ann. 1218. apud Murator. TARENI AMALPHITANI, apud Richar- Bocharto; vel Germanico Tarisch, Be- torn. 8. col. 1092: Adduxerunt Targias et dum de S. Germano ann. 1221. in vete- soldo : vel denique ex Bohemorum Tarts, tabulas et ostia domorum, zapas, palleas ribus Chartis apud Ughellum torn. 1. quibus ita dicuntur Scuta preelonga et multos oneratos herbarum, quia volepart. 1. pag. 784. torn. 6. pag. 298. 497. pene totam corporis inferioris partem bant r simpler e fossatum, etc. Rursum torn. 7. pag. 274. 401. et apud Camillum tegentia, apud Irenicum lib. 4. German, occurrit in Recensione munitionum casPeregrinum lib. 1. Hist. Longob. pag. exeg. cap. 26. Lexicon. Cambro-Britan- tri Carcasson. ann. 1294. in Gomputo 253. nicum : Tarjan,clypeus, scutum. [** Vide ann. 1333. et seqq. torn. 2. Hist. Dalph. TARENI SALERNITANI, apud Ughellum Grimm. Gramm. Germ. torn. 3. pag. 445.] pag. 275. 285. etc.] torn. 7. pag. 566. 576. in Bullario Casi5SS" Aliunde vocem hanc post Menaf TARGIA, Eadem notione. Radulphi nensi torn. 1. pag. 9. etc. gium arcessit Carol us de Aquino in Abb. Chr. Terras S. apud Marten, torn. TAEENI AFEIGANI, apud Leon. Ost. Lexico Militari, scilicet a tergo, vel po- 5. Ampl. Collect, col. 569 : Alia vero delib. 3. cap. 57. (al. 58.) Ex his emendan- tius a tergore, quoniam, inquit, e crudis cem millia vel eo amplius bene armatos dus Jo. Bromptonus pag. 1184 : Ego dedi coriis bourn praecipue a tergo detractis, usque ad talum constituit sub scutis et Joannas sorori vestrss Reginae centies cen- conflari solebant; quod probat ex hoc Tarciis cum arcubus ad sagittandum, tena millia Tirrenis pro quieta clarna- Ammiani loco lib. 34 : Obtecti scutis etc. tione doarii sui, antequam' a me recessit. vimine firmissimo textis, et crudorum 1 TARGATUS, Targa munitus, ab ItaLegendum enim Tarenis, aut Tareno- tergorum convestitis. Tumadducit Virgi- lico Targare, Targa munire. Chronicon rum. Vide Taranus. Tarins, apud Rai- lium de scuto hujus generis ita loquen- Petri Azarii apud Murator. torn. 16. col. mundum Montanerium in Chronico Reg. tem lib. 9 : 331: Nam infinitos balistis et scaramuciis Aragoniae cap. 196. 199. et irruptionibus occiderunt ex Perusinis, Quam nee duo taurea Torga, T TAEINUS, Eadem notione. Annales quiaportant long as Targas; et ad bellanNee duplici squama lorica fidelis et auro Genuens. ad ann. 1205. .apud Murator. dum ut plurimum sunt indiscreti: et vidi Sustinuit. torn. 6. col. 391 : Cum ipsis (galeis) et Contrum de la Specia, qui LX. et ultra maxima pecunise quantitate et numero TARGA. Nangius in Vita S. Ludoyici ex Perusinis sic Targatis occidit cum Tarinorum Messanam accessit. 'Charta ag. 345: Trifarie enim procedentes simi- balista. ann. 1306. ex Schedis D. le Fournier: tudinem exercitus praetendebant. Cen*Hinc nostri id omne, quo quis tegiErant obligati in quatuor viginti et tri- tum siquidem prseibant cum balistis, in tur et defenditur, Targe appellarunt; bus unciis et decem Tarinis auri, compu- equis decentissime phaleratis, et centum unde Targer iisdem, pro Tegere. Lit. tatis quinque florinis pro uncia. cum testudinibus sive Targis in armis lit- remis. ann. 1373. in Reg. 204. Chartoph. TARUS. Charta apud Ughellum torn. cidis, et in equis loricali tunica coopertis, reg. ch. 319 : Icellui Cuiot qui estoit Tar7. Italiae Sacrae pag. 397 : Id est auri so- sequebantur. Idem pag. 375: Telorum, gie d'un huis qu'il portoit sur ses espaulidos 310. de Tan boni, ana Tari quatuor sagittarum, et lapidum ictibus se cum les, et ledit Perrot chappellain, qui avoit per solidum. Eadem habentur in alia Targis et clypeis opponentes, etc. Monas- mis audevant de lui une petite fille dudit ag. 262. Adde praeterea pag. 400.404. et ticum Anglic, torn. 3. pag. 316 : Cum suppliant de I'aage de huil ans, dont il hron. Monachi Casin. apud Caraccio- Targis de armis Regum Angliae et Hispa- faisoit Targe, aftn qu'il ne les ferist. Alias lum ann. 1192. Tori, apud Ammiratum nia&. [Enumeratio munitionum Somme- ann. 1379. in Reg, 116. ch. 127: L'expoin familiis Neapolit. torn. 1. pag. 153. riae in Occitania ann. 1270: Item xx. sant sacha son coustel pour soy defendre, torn. 2. pag. 51. [in Actis SS. April, torn. albergons; item x. Targe, etc. Chronic. dont il se Targa par pluseurs foiz et brisa 1. pag. 387. et Maii torn. 6. pag. 311.] Anonymi Salern. apud Murator. torn. 2. pluseurs cops de coustel a lui gettez par Ten, apud Joannem Villaneum lib. 7. part. 2. col. 233: llle vero tantss forlitu- Garin. cap. 10: Trovo il tesoro di Manfredo quasi dinis erat, ut Targa, quam in manu ges| TAEGETA, Targa minor, in Inventutto in oro di Teri spezzato. tabat , amphitheatrum exsuperaret. tario ann. 1379. e Schedis 01. V. LanNominis etymon videtur indicare Metaphoricesumitur in Epistola Sanc- celot. * Hist. Franc. Sfort. ad ann. 1461. Bulla MS. Nicolai IV. PP. ann. 3. de tirnonialium Basileensium ad UrbaCensibus Ecclesise Rom.: Monasterium num II. PP. torn. 5. Annal. Benedict, apud Murator. torn. 21. Script. Ital. col. S. Nicolai de Calusis 1. Michaletum auri, pag. 654. col. 1 : Vestra enim Targa no- 725 : Georgius Dalmata,qui apelta, quam quod valet 5. Tarentinos Regis. Ibidem : Sis arma et scutum inexpugnabile debet vulgo Targetam dicunt, cognominabatur, Monasterium S. Maria? de Fundiliano, 10. esse. Sic Franciscus Richardus Soc. J. etc. Occurrit praeterea in Stat. Ferrar. Tarent. de Salerno. Alibi: Ecclesia sanctgs librum edidit Paris, ann. 1658. hoc titulo ann. 1279. apud eumd. torn. 2. Antiq. Hierusalem unum Tarenum Regale. Ita decoraUim : Tapya TYJ? mareo; T?J? Pw- Ital. med. aevi col. 487. * TARGUETA, Eadem notione, in Instr. ut Tarenus, moneta fuerit Tarenti pri- uaVxyji; lxxXY)ff(a; et? TTJV 8ta9v8ev<7tv TYIS mum cusa. Vide Glossar. med. Graecit. op9o8o?ta;. Vide Glossar. medise Graec. ann. 1488. ex Tabul. D. Venciae. in Tapya.] 1 TARGHETTA, vox Italica, pari intelin Tdtpiov, col. 1533.

TAR

TAR

TAR
Me remest ne batel, ne Targe, Dromon, galee, ne huissiez, Ne esquippe n'y trouvissiez, Ne feust chargie a sa maniere.

33

lectu. Equites cum lanceis et Targhettis, Alibi : in Chron. Petri Azarii jam laudato, col. Gil de Bordele n'ont point de 1'Atargier. 857. Hinc j TAECHETA, Eodem significatu. Ri- Idem Poeta : palta in Annal. Placent. ad ann. 1443. En sa voie entre, ne se vot Atargier. apud eumd. Murator. torn. 20. col. 879: Magnss exequiarum pampas et fune- [f Lit. remiss, ann. 1412. in Reg. 166. ralia facta fuere cum equis 24. vexillis Chartoph. reg. ch. 296 : Icellui Rabuissel 13. Tarchetis 10. ac etiam chimeris et dist au suppliant que se il Tarjoit guaiarmis. res, il le feroit pendre. Ejusdem originis | TARGOKUS, Major targa, Ital. Tar-videtur Tarjement, Irrisio ex contemtu gone. Habebant multos scutos seu vel superbia> a verbo Tarjer, Deridere, Targonos Gibellinos, in Ghronico Ber- ludiflcari, arroganter se gerere, nunc gomensi, apud Murator. torn. 16. col. Targuer. Lit. remiss, ann. 1405. in Reg. 942. 160. ch. 253: Lesquelx compaignons pas* TARGO, Major targa, Ital. Targone, serent pardevant iceulx freres par manostris Tergon. Tract. MS. de Re milit. niere de Tarjement et derision.... Henneet mach. bellic. cap. 115: Pedites et equi- quin Flayau meu de chaudecole pour tes habent fascinas sive flastea lignorum I'injure que autreffoiz lui avpit este faite, pro Targonibus et mantelletis. Le Roman et que encores le venoit Tarjer ledit de la. du Chevalier Delibere MS. : Montague. Hisp. Tartago, Molesta ludiflcatio.] Vox Picardis etiamnum famiLa Damoiselle qui seurvint, liaris. Neque aliter Ce fut Relique de jeunesse, TARGA accipienda, quam pro mora, Qui regeut des coupz plus de vingt, Sur un grand Tergon qu'elle tint. in Foris Bigorrensibus art. 20 : Pugiles in Bigorra non nisi indigenas recipiantur. Ibidem: Qui pugnaverit, 20. solidos accipiet, pro Targa 12. nummos, pro prasparatione 6. Et le Tergon pour soi garder, S'appelloit Loyaument-amer. Apud Artemidorum lib. 1. cap. 61: To 8itXov, TO Xey6|ievov, TOxpoXxa? dTjjxatvet ; Varie autem vox Targe a nostris scutum. Scriptoribus usurpatur : interdum enim ubi oidov est et Ital. Vide Orig. Linguar. Fraac. Menagii, et Oct. proquovis clypeo,qui ad collum appen- Ferrar. debatur. Le Roman de Garin MS.: * Pro ensis specie Targe legitur apud Monstrel. vol. 3. fol. 59. r: Les autres A son col pend une Targe florie. gens avoient Targes et semitarges, qui Guillelmus Guiart MS. : sont espees de Turquie. Lit. remiss, ann. 1451. in Reg. 181. Chartoph. reg. ch. 1: Coutiaus, hacheltes esmolues, Le suppliant lira une Targe ou dague Targes entieres et fendues. qu'il avoit, et en frappa icellui Seguin. Alibi: TARGA, seu TARGE, Moneta 2. denariorum Ducum Britannise in quodam Tante Targe a col pendue, Consilio de Monetis, Avis des monnoyes, Peinte d'or, d'azur, et de sable. quod in ea scutum insignium effic-tum Et ann. 1248 : esset, uti describitur apud Hautinum in libro de Monetis Francicis pag. 101. Les arbalestes es poins prises, [Edictum Francisci Ducis Britan. ann. Et les Targes au col assises. 1459. pro reformatione monetarum, Idem tamen majpres et longiores cly- apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. peos fuisse satis innuit: col. 1214: Grands blanes de la valeur de X. deniers de cours la peice.... tenant au Les grants Targes au col assises. cours.... vi. deniers de loy, et xm. s. vi. den. de faille; portans en caractere nosEt ann. 1304: tre propre nom et nos armes en Targe, et Ont leur haie ourdie et tissue toute autre pareille facon que la monnoye De fors Targes longues el lees. des Targes que feu monseigneur et oncle Ita Le Roman de Garin, eorum potissi- le Due 'Jehan fist ouvrer.] Ita etiam apmum fuisse usum, cum copiae milita- pellata Moneta qua3dam in Vasconia, res ad muros admoventur, quo iis toto cujus mentio est in Consuetudine Socorpore tegantur non semel indicat : lensi tit. 36. art. 3. atque in Hispania, quam 4. quadrantum seu MaravedinoTotes les lices fel as serjans coper, rum pretii fuisse ait Jo. Mariana 1. de Les Targes fet as serjans amener. Ponder, et mensur. cap. 22. Sebast. CoRursum : barruvias in Tarja: Cierta moneta Castellana, con mezela de plata, dicha essi Sor les fossez font les Targes tenir. por ventura del excudo a Tarjeta de sus Matth. Paris ann. 1240 : Oppositis corpo- armos. ribus suis propriis et amplis clypeis, qui *Lit. remiss, ann. 1454. in Reg. 191. Targias appellantur. Chartoph. reg. ch. 91: Le suppliant print Qui porro ex militibus praelonga ejus- quatre grans blanes, appellez Targes. modi scuta praetendebant, Targer dice- Targes, demy targes, in aliis ann. 1474. bantur. Idem Guiartus : ex Reg. 195. ch. 1165. * TARGARNICUS, pro Taruarmcus.Vide Li unt Targent, li autre traient. infra in Tavernica. <!um igitur targise validiora atque adeo I. TARGIA, Navis species. Jacobus de majora essent, quae militem totum pro- Vitriaco noster tegerent, recte fesdines,appellavit loco exercitus lib. 3. Hist. Orient. : Sicfugiententoria et citato Nangius, de quarum usu plene tium disripuit, Targiasmanubriaet omnes plures, Vegetius et alii. Sed et inde Targer, vel quae Atarger, dicti, qui diutius morantur, galeas cum barbutis et aliis navibus, aliis infra Casale inveniebantur, cum quod qui targias deferebant, propter Hospitalis 'Fratres victores occupaverunt. ^arum gravitatem ac pondus lente pro- Eadem ferme habet Mattha3us Paris cederent. Le Roman de Garin : ann. 1219. pag. 211. [Vide mox Tarida.] Au chastel vont, n'y volent plus Targier. * Le Roman d'Athis Ms.:
VI11

1 2. TARGIA, TARGONUS. Vide Targa. j|e TARGO, [Targa, Ital. Targone, nostris Grande Targe: Magistro Salvatori de Valencia pro pretio decem Targonum....s. ad usum arcis Soriani. (Archiv. Vatic. Mandat. Gamer. Apostol. f. e an. 1457.)] 11. TARGUETA. Vide supra in Targa 1. ITARICHUM, Tapiyo?, Salsamentum. Evagrius Interpres Vitse S. Antonii per 5. Anastasium, torn. 2. Januar. pag. 134 : Asserebant cuncti, piscium salsorum et Tarichorum in navi positorum hunc esse putorem. TARIDA, TARIDES, TARETA, etc. Navis onerariae species, eadem quae Tartana vocitata, ut quidam volunt. Pactum initum inter Philippum Imp. CP. et Venet. ann. 1281. descriptum in Hist, nostra Gallo-Byzantina pag. 30: Quia Imperator et Rex non proponunt habere nisi vassella pro deferendis^gentibus, equis, et victualibus, videlicet naves et Taridas. Andreas Dandulus in Chron. MS. ann. 1275. [nunc edito apud Murator. torn. 12. col. 391.]: Dues galeae Januensium, circa Messanam unam Venetorum Toridam capiunt. [Et col. 371: Taridas Venetorum oneratas pane.... ceperunt. Occurrit in Annalibus Genuens. apud eumd. Murator. torn. 6. col. 395. 399. 485. Adde Sanutum lib. 3. part. 12. cap. 6. Codex Barbaro-Graecus Nicetae in Alexio lib. 3. n. 9. rapiSwv habet, alius codex Spofiovwy. Atque, ni fallor, ex eo emendanda vita^ S.^Nili junioris pag. 121. ocitlXudev auTouc <TUV TOT? tapsotc, legendum enim TaptSot?. Quippe loquitur de Monachis captivis, quos Ameras Siciliae in Calabriam remisit. Nisi Taptov hoc loco pro tareno sumatur. 1 TARRIDA, in Chronico Danduli ad ann. 1264. col. 505: Mercatores..... Tarridas et alia ligna reliquerunt. TARETA. Sanutus lib. 2. part. 4. cap. 11: Cum decem Taretis,quibus Januenses utuntur in Constanttnopoli et in Pera, qu& Galata antiquitus vocabatur. Henricus de Knyghton ann. 1385: Dominus Baldewinus de Radinghton cepit duas Taretas bene onustas. Occurrit apud eumdem anno 1389. 1 TAREDA Comitis Venetiarum multis onusta mercibus, in Epistola dementis IV. PP. ann. 1268. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 573. TARRITA. Thomas Walsinghamus ann. 1386 : Ceperunt 5. naves magnas, et 6. Tarritas, refertas Januensium multis bonis. Pachymeres lib. 5. Hist. cap. 30. de iisdem G'enuensibus : "Ev c7U(TTeXXo[jilvatc xaTa JI.YIXOC vau<7\v ac exetvoi TaptTa? Xlyoufft, TiXsov-re;. In contractgs longitudinis navibus navigantes, [quas ipsi Taritas vacant. Possinus in hunc locum Taritas existimat fuisse similes Dromonibus: non male, mox enim observabatur, pro TapiSwv scribi Spo[i6vwv in Codice Barbaro-Grseco. Merito addubitat idem Possinus, Carolo de Aquino judice, an ex Tarritis manaverit Italica vox Tartana, quae etiam est navis quoddam genus.] * TARITA, ut Tarida, Navis onerariae species. Tabul. Massil. : Vendo octavam partem Taritse, cum toto apparatu et cum omnibus juribus ad me pertinentibus in dicta Tarita, vocala S. Katarina, quas nunc est in portu Massilias. Tarlette vero est vasis lignei species, in Lit. remiss, ann. 1455. ex Reg. 183. Chartoph.

34
reg. ch. 71 : Leguel Gaillart tenoiten sa main un vaisseau de bois, nomme Tarlette, el une miche de pain. 1 TARTA. Statuta Massil. lib. 6. cap. 33. de iis, qui advehunt vinum natum extra Massiliam : Solvant nomine pcenae 50. libras regales, scilicet dominus vel patronus dicti (sic) navis 50. lib. et dominus vel patronus Tartas vel galese 20. lib. et dominus vel patronus ligni vel barchas duorum thimonorum vel canpoli 10. libras, etc. TERIDA, TERRIDA. Charta ann. 1281. descripta in Historia noslra Gallo-Byzantina pag. 32: Et volumus, quod idem Dux et Commune Venetorum debeant armare 15. galeas, et ipsi imperator et Rex 15. et 10. Terridas, in quibus Terridis habeant ipsi Imperator et Rex circa 300. equos et 300. homines ad arma, etc. Statutum Honorii IV. PP. pro Eegno Neapql. ann. 1285: Nullus Comes, Baro, vel alius in reg no prsedicto compellatur ad Terridas, vel alia qusecunque vassella propriis sumptibus facienda. [Rates magnas, quas Teridas vacant, apud Nicolaum Specialem de Siculis reous lib. 3. cap. 18. Regestum Olim fol. 150: Quod cum ipsi quamdam Teridam in portu Majoricarum pluribus mercimoniis onerassent, etc. Adde Chronicon Siciliae apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 30. et 38. Constitutiones Jacobi Regis Sicilise cap. 31. etc.] Teride, non semel apud Raimundum Montanerinm in Ohron. Aragon. cap. 109. 113. 119. et alibi. TERETES. Albertinus Mussatus lib. 5. de Gestis Italicor. rubr. 2 : Ac inter eas onerarias naves una Venetorum mirse proceritatis, quam Teretem vacant. Vide Statuta Venetorum lib. 6. cap. 68. [ Jal. Antiq. Naval, torn. 2. pag. 224.] ^ TARIFA, TARIFF A , Index pretii, Gall. Tarif, ab Arabico Tarif, quod proprie est Series rerum , praesertimque consanguineorum in genealogiis; hinc transiit ad quarumlibet rerum indicem seu catalogum, maxime mercedis, Scritiis'ac Notariis exsolvendae pro instruments ab iisdem confectis. Statuta Genuens. lib. 1. cap. 14: Scribes et Notarii ac subscribes dictorum Potestatum et jus dicentium non possint accipere pro mercede, nisi illud quod per Tarifam sive Statuta concessum est. Concilium Hispal. ann. 1512. inter Hispanica torn. 4. pag. 19. col. 2 : Inserat in libra taxam de his, quas sunt solvenda (NotarioJ juxta Tariffam. Rursum occurrit ibi pag. 22. et alibi. * TARINCA. [Ferrous clavus. DIEF.] TARINGS, TARINGS, Sudes ferrese, Gallica lingua veteri.Passio S.Quintini: Jussit vocari fabrum ferrarium, prsecipiens ei, ut faceret duas sudes ferreas, quae. Gallica lingua Taring as vocantur, quibus J3. Quintinus a cervice usque ad crura transfigeretur. Inventio ejusdem S. Quintini : Venerabilis igitur femina sudes ferreas, quas Gallica lingua Taringas vocanlur, quibus supra beatus CItristi Martyr confixus fuisse dicitur, manentes adhuc in ejus corpore inveniens extraxit aliquas, et pro veneratione reliquiarum sibi assumpsit. Passio SS. Fusciani et Victorici : Tune Rictiovarus jussit nanbus et auribus earum Tarincas immitti, et cum clavis candentibus capita eorum transfigi praecepit. 1 TARINUS, Monetae species. Vide Tarenus. TARISUS. Vide Ordericum Vitalem lib. 8. pag. 700. T TARITA, Species navis. Vide Tarida. * TARITATIGUM, Tributum ex navi-

TAR
bus, quae Taritas appellabantur ; si tamen legitima est lectio : ibi enira Cointius torn. 8. Annal. Eccles. legit Carvaticum et D. Bouquet legendum putat Tranaticum , torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 492 : Nemo teloneum, neque, quod vulgo dicitur, ripaticum, neque rotaticum, out pontaticum, vel portaticum, out Taritaticum, atque cispitaticum ........ exactare prassumat. 1 TARLATUS, Cariosus, ab Italico Tarlare, Carie consumi. Ita cognominatum fuisse B. Franciscum Ordinis Servorum B. M. observatur torn. 3. Mail pag. 656. * TARMOSUS, Lart plein de vers. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Vide Tarmus. TARMUS, Vermes in carne, in Gloss. Isid. in Gloss. Lat-. Gall. : Le ver qui naist du lart. Italis Tarma, est blatta, tinea, [ut et Latinis Tarmes vel Termes, a Terere dictus, quod terat seu exedat carnem vel lignum.] Vide Orig. Italicas JSgidii Menagii. TARPETUM. Charta Tancredi Comitis Licii ann. 1185. apud Ughellum torn. 9. pag. 67 : Damus etiam licentiam construendi Tarpetum pro molendinis suis. Nescio an hue referri debeat locus Pachymeris lib. 11. Hist. cap. 15 : ttov 8e auToOsv xara 'IraXou? cravtdiv a<T9aX79VTwv xuxXw , etc. [Vide Glossarium mediae Graecit. in Tapir?) et mox Tarponeria.] *TARPINA, [Sonus. DIEF.] ^TARPONERIA, Moles aquis opposita, ni fallor, fortean , a Celtico Tampon, Obturamentum. Statuta Perusiae pag. 64 : Exceptis tamen locis in quibus commode defendi non potest ipsa aqua, et si intraverit per aliquam Tarponeriam vel tempore inundationis aquarum , quibus casibus nulla incurrat posna. Vide in Tappus. 1 TARQUA CORIORUM. Vide Tacra. 1. TARRA, Locus ad torrendum. Vide Torra. T 2. TARRA, pro Tacra. Vide in hac voce. * TARRABRUM, Terebra, Gall. Tariere. Charta Erardi dom. de Chascenai ann. 1206. in Chartul. Aremar. ch. 9 : Quod si forte dicti homines fagum vel jarronem succiderint talis grossitudinis, ut Tarrabrum, quod vulgo dicitur loceret, de quo factores rotarum perforant rotas suas, etc. Vide Taratrum. 1 TARRASSARIA, TARRESSARIA, Agger terreus, Gall. Terrasse. Reparationes factae in Senescallia Carcass, ann. 1435. ex Cod. MS. 01. V. Lancelot : Pro faciendo de novo Tarressariam dictorum molendinorum, quas similiter erat totaliter destructa, quia vix dicta molendina poterant habere sufficientem aquam, et plura alia in dictis paxeria, Tarresseria et molendinis necessaria faciendo et complendo de fustibus, etc. Et paulo post : Ad faciendum pontem sine quo ferri non poterat rasum dictarum paxerie et Tarrassarie. "-TARRATER, Eodem intellectu. Charta ann. circ. 1260. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 73 : Et in carris vestris utensilia diversi generis, id est, cuniada et dolaluria, Tarratres assisas, fossorios,etc. Hinc emendatur Charta apud Oefelium torn. 1. Script, rer. Boicar. pag. 725. coJ. 1. ubi legitur : Annada doletana, Tarratros, ascias fosorias. 1 TARRIDA, TARRITA. Vide Tarida. 1 TARROGES. Vide in Talla 3. I TARSENATUS, TARSIONATUS, Armamentarium, Gall. Arsenal. Litterse Ro-

TAR
berti Regis Jerosol. et Siciliae Massiliensibus : Staluimus Tarsionatum galearum 20. vel 30. facere ex altera parte porlus inter monasterium S. Victoris et Salinas .... nam completo Tarsenatu Neapolitano, quern confidimus in magna parte per prsesentem hyemem ullimam manum ponere, etc. Alias Massilienses Tiercenaux dicebant pro Arsenaux. Vide Arsena. * Alias Tarsenal. Assis. Hierosol. cap. 314 : La taille soil ordenee pour la gent d'armes et le Tarsenal et hasar de fane de Famagusle, et qu'il ne puisse estre destorbie en autre place. Vide supra Darsena. TARSICUS, Panni pretiosioris species. Visitatio Thesaurariae S. Pauli Londinensis ann. 1295 : Tunica et dalmatica de panno Indico Tarsico Besantato de auro,.... Tunica et dalmatica de quodam panno Tarsici colons, tegulata, [f. regulata, Gall. Rayee\ cum Besantiis et arboribus de aureo filo con text is. Alibi : Casula de panno Tarsico, Indici coloris, etc. Ita autem appellatus, quod ex Regno Tharsiae adveheretur , quod vicinum fuisse regnis Cathaii et Turquestani testantur Aithonus cap. 2. Sanutus lib. 3. part. 13. cap. 15. et yetus Geographia, quae habetur in Gestis Dei per Francos torn. 2. pag. 285. Scriptores alii inferioris aevi Tarsos vulgo cum Tartaris confundunt, ut vetus Chronicon Flandriae cap. 98. Oronvillseus cap. 76. et Froissart. 1. vol. cap. 28. 4. vol. cap. 74. Philippus Mouskes in sancto Ludovico :
Adont fu la nouviele esparse, Que tout li Tarsicn de Tarse Furent isus de leur contree, Et orent Rousie gastee.

* TARSIMANNATIEUS , an ad Tarsos pertinens ? Vide Tarsicus. Charta Otton. III. Imper. ann. 998. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 9 : Unumlatus in terra casa sancti Zenonis, et in terra Tarsimannatika, aliud latus in via regis, etc. [ An Arrimannatica ? ] 1 TARSIONATUS. Vide Tarsenatus. 1. TARTA, Placentae species, Gal Iis Tarte. Charta Alienorae Comitissae S. Quintini ann. 1103. in M. Pastorali Eccl. Paris, lib. 13. ch. 1 : Debent etiam tnihi unam Tarlam sine farina singulis annis. [Joh.Demussis Chronicon Placent. apud Murator. torn. 16. col. 581 : Et aliqui loco Turtarum et zoncarum dant in principio prandii Turtas, quas appellant Tartas, factas de ovibus et caxeo et lacte et zucharo super dictas Tartas in bona quantitate. Occurrit in Ordinatione Humbert! II. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 313. col. 1. et passim inlnstrumentis MSS.] Joannes Ruellius lib. 2. de Natura stirpium cap. 15. Tartum, quasi mutata priore litera Fartum dictum existimat. Vide in Pastillus 2. * Unde Tariier qui eas divendit, in Stat. pro bono publico ex Lib. rub. fol. magn. domus publ. Abbavil. art. 9 : Que nulz Tarliers voist en taverne pour son mestier vendre, se il n'y est appelles. 1 2. TARTA, Species navis. Vide Tarida. TARTABOISA. Statuta antiqua Canonicorum S. Quintini in Viromanduis : In festo S. Joannis debet Decanus 18. sext. frumenli, et obolos 3.... et 6. humeros salsos , verrem, Tartaboisas , venationem, volatilia, carpeiam cum fresia. Infra : Quotiens habemus costam fartam, sunt in costa farta 24. frusta carnis, 24. gallinss,

TAR

TAR

TAR

35

etc.... In Tarboisa 12. gallinse, 20. ova. capellam de Tartarico rubeo, videlicet tunicam, dalmaticam, etc. [Literse ann. Occurrit ibi semel adhuc et iterum. | TARTALE, Idem, opinor, quod infra1388. apud Rymer. torn. 7. pag. 577. col. Tartarum. Modus exigendi gabellam pe- 1 : Unum coopertorium cum celura Intedagii ad calcem Statutorum Saonae -.Pro gra et testerio de eadem secta, ac tribus qualibet vegete sen carratello Tartalis, ci- curtinis de rubeo Tartarino. Inventar. S. nerum,et pro quolibet pondo pulveris Tar- Capellse Paris, ann. 1363. ex Bibl. Reg. : Item una casula, una dalmatica, et una talis soldum unum. *TARTANA, Instrumentum piscandi. tunica de Tartaire. Aliud ann. 1376 : TuStat. senesc. Bellic. ann. 1337. inter Pro- nica de panno de Tartaire plumbeo pro bat, torn. 2. Hist. Nem. pag. 100. col. 2 : officio Quadragesimali. Inventar. GalliInvenimus permaocime esse dampno- cum : Item un chasuble, dalmatique et sum piscari in mari cum rethe, thesura tunique de Tartaire plumbee pour Caseu instrumento dicto seu nominate vul- resme.] Joann. de Mandevillain Itineragariter Tartana, a festo Paschas usque ad rio : Devant le Soudan nul estrange mesage ne vient, qui ne soit vestu de drap festum Omnium sanctorum. d'or, ou de camocas, ou de Tartaire en la * TARTAR. Vide infra Tartarum. j 1. TARTARA, Peccata, delicta. Deus, guise que les Sarrazins sont vestus. Vide qui Tartara lavare dignasti per cru- Tartara 2. TARTARON, Moneta aenea Graecanica, cem, in Missali Gothico apud Mabillon. Graecis ipsis TETapr^pov dicta, a Nicede Liturgia Gallic, pag. 189. col. 2. 2- TARTARA, Species panni ex Tar- phoro Phoca Imperatore adinventa, ut taria advecti, vel operis Tartarici, nostris auctores sunt Cedrenus pag. 658. 659. et Tartaire. Invent. S. Capellse Paris, ann. Zonaras pag. 162. Albertus Aq. lib. 8. 1335. in Reg. I. Chartoph.reg. ch.7:/tem cap. 26 : Peregrinis vero et humilipopulo una tunica, una casula et una dalmatica cujusdam generis monetam, quam vacant de Tartara plonquata. Aliud ann. 1340. Tartaron, ad sustentationem vitse ssepius ibid. ch. 8 : Item una casula, dalmatica idem Imperatormittebat.FulcheriviS Oaret tunica de panno de Tartaire pluncata. not, lib. 1. cap. 4 : Jussit Imperator de Comput. Rob. de Seris ab ann. 1332. ad auro suo et argento atque palliis proceriann. 1344. in Reg. 5. fol. 2. v : Item le bus nostris dari, et peditibus quoque fecit xxviij. jour de Septembre Van cccxxxvj. de nummis suis asneis, quos vocant Tarpour Mons. une selle de la faille d'Ale- tarones. Ordericus Vital, lib. 10 : Impemaigne, devant et derriere de veluel ver- rator autem plurimas naves Tartaronibus meil et asure partiz semez de cornes, le onustas misit. Occurrit iterum apud eumsiege de Tartaire vert dyappre a oisiaus dem pag. seq. etapud Albertum Aquend'or. Lit. official. Senon. ann. 1336. in sem lib. 1. cap. 16. lib. 2. cap. 16. Dicta Reg. 82. ch. 22 : Quatuor gibacerise, Gal- videtur quasi quadrans assis, aut altelice de Tartaire, operates et ornate de rius monetae. Vide Dissertationem nobrodura. Vide Tartarinus. strain de Imperatorum Constantinopo* TARTAREALIS, Tartareus, ad infer- litanorum nummis [num. 87. ubi ex hoc num pertinens. Charta Hugon. episc. ejusdem Orderici Vitalis loco, TartaroNivern. ann. 1054 : Si quis autem contra nes quippe quadratos ex cupro nummos aliquid demolitus fuerit,,... accipiat par- Thraces vocitant , colligitur TeTpaytitern cum inimico humani generis, et im- vou?, seu quadratos, fuisse Tartaranes : perpetuum pcenas subjaceat Tartarean. quod improbat Sigismundus Liebe in sua Gotha Nummaria Amstelpdami 1 TARTARIGUS. Vide Tartarinus. TARTARINI, Tartari. Ohron. S. Me- edita ann. 1730. pag. 102. ubi delineandardi Suession. ann. 1240 : Quasdam ge- dum curavit Tartaronem rotundum, non nera hominum, qui vocantur a quibusdam quadratum, cum hac inscriptione TETartarini, a quibusdam vero Comani, a TAPTEPON. Alia notione occurrit in quibusdam vero peritis creduntur esse Tartarinus.] * Apud nostrates quoque in usu fuit Hismaelitas, i. filii Ismaelis, quern habuit Abraham ex Agar ancilla sua, quos Da- moneta, qua? Tarte nuncupabatur. Lit. vid vocat Agarenos. Praedicti vero come- ann. 1357. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, denfes carnes hominum , bestiarum , pag. 165 : Gros Tournoys, viez compaiavium et serpentium, et sugentes et biben- gnons, Tartes, exterlins, volans, et toutes tes sanguinem, et parum panis et vini monnoyes deffendues. Ubi pro Volans, utentes, cum nimia multitudine et incre- leg. Vaillans, ex Stat. ann. 1358. ibid, dibili equitum et peditum tarn virorum pag. 222. art. 2 : Compaignons, Tartes, quam mulierum, Regna Bohemias et Hun- vaillans, ou autres monnoyes que des garise, et Ducatum Polonies et quasdam nostres. TARTARUM, Joanni de Garlandia in alias terras maximas et optimas, in illis partibus sitas, ferro et ignedevastant, ma- Synonymis Ghymicis, scoria de dolio ximas et incredibiles cesdes utrorumque vini, aridae faecis doliarise crustula, vini sexuum tarn virorum quam mulierum fa- fex indurata, et doliis adhasrens, Myrecientes, nee alicui sexui parcentes. Joan- pso sect. 1. cap. 76. Taprapov, nostris Tartre, Italis Rasina di botte, [et Tarnes Molinetus Valentianensis : tare.] Vide Bartholomaeum Anglic, de Monslres hideux vivans es Isles Proprietatib. rerum lib. 15. cap. 99. AnDes Indois et des Tartarins. gelum Paleam in Antidotar. Mesuse cap. TARTARINUS, TARTARISCUS, Species 259. et alios medicos. Ital. et Hisp. Tartaro. Glossar. mepanni ex Tartaria advecti, vel operis Tartarici. Vetus Charta apud Rocchum dic. MS. Sirn. Jan. ex Cod. reg. 6959 : Pirrum in Episcop. Agrigent. : Unam Tartar, Arabice, Tartarum, quod ex vino cappam de diaspro auri samito, vel Tar- in lateribusvegetisgeneratur. Arest. ann. tarisco aureo de sindone foderatam. Mo- 1345. 6. Aug. in vol. 2. arestor. parlam. nasticum Anglic, torn. 3. part. 2. pag. Paris. : Scancionarius vero (habet) vino, 85 : Una penula de Tartarin blodio, pro doliorum ad duos digitos vel circa subtus capis. Pag. 86 : Unum mantellum de la- barram, Tartaraque seu lieas et dolia neo cum Tartarin blodio. Ibidem : Dupli- vacua. catum cum Tartarin planket. Tartaron, * [Lie. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. ann. 4. Henrici VIII. cap. 6. apud Steph. E 36, xv. s.)] Skinnerum in Etymologico Anglico. 1 TARTAVELLA, vulgo Tartavelle, InArestum Paris. 9. Maii 1320 : Item unam strumentum quoddam compluribus li-

gneis frustis sese invicem collidentibus constans, cujus strepitu piscatores cogunt pisces ad retia. Ita Mabillonius saec. 6. Benedict, part. 2. pag. 209. Tartavele, in Satyris Christianis apud Borellum :
Qui sont ces asnes sans cerveles Qui sonnent de leurs Tartaveles A nos huis ?

Vide Taravella 2. Hinc 1 TABTAVELLARE , Pulsare. Vita S. Roberti Abbat. ibidem : Videns se tanto articulo adstrictum, quod absque nota non posset declinare, ut parvum frusticulum in ore misit, leproso ad januam Tartavellanti totum frustum transmisit. Tarleveler in iisdem Satyris ibidem :
Cuisine ou rien n'est avale Qui n'ait ete Tartevele.

* Tartevelle appellatus vir lepra infectus, quod ejusmodi instrumentum pulsare teneretur, ut sanqs a se removeret. Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 29 : Comme n'agueres Jehan Mauclerc demourant a Senlis eust este ordenne avec aucuns autres deladite ville a faire le guet de nuit en icelle, et pour ce faire, il acompaingne de Raoulet Dupuis, dit May nags, et d'autres de ladite ville, s'en alerent sur les murs d'icelle ville, et en montant sur la garde, apres ce qu'il avoient beu, crierent par maniere d'esbatement et de moquerie, Tartevelle, par plusieurs fois, en disant a plusieurs personnes qu'ilz trouverent sur lesdiz murs, faites ban guet, veez ca Tartevelle qui vient. Vide Taratara. 1 TARTAZIZARE. Vide in Taratantara. * TARTELETA, TARTELLETA , a Gallico Tartalette, Placentula, in Comput. ann. 1488. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 45. col. 2. et pag. 46. col. 1. V. Tartra. | TARTERIUM , pro Carterium , seu Quarterium, Quarta pars. Gall. Quartier. Pluries occurrit hac notione. Tarterium de caseo, in Consuetudinibus MSS. Monasterii Solemniacensis. j(c TARTICARE, [Frequenter tangere. T)TFP 1 * TARTRA, ut Tarta 1. Placentae species. Comput. ann. 1482. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 22. col. 2 : Item in viginti libris caset grassi pro faciendo Tartras, etc. Item in quinque duodenis ovorum pro faciendo dictas Tartras, etc. * TARTRATA, [Nigra (?) : Pro valore et magisterio lecticse Tartratse pro usu SS. D. N. Pape. (Mandam. Gamer. Apost. f. 246, an. 1462-63.)] TARTUGA, TARTUGUA, Testudo, Ital. Tartaruga, Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Tartugua, Prov. Testudo. A testudinis forma sic appellatur sera catenaria, vulgo Cadenat, in Comput. ann. 1402. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 169. col. 1 : Pro uno cathenalo sive Tartuga ferri, iij. solid, ix. den. Turon. Ibid. pag. 174. col. 2 : Richardo saralherio, pro una sera, vocata Tartugua, ab epdem habita pro ponendo in studio dicti dom. Gaufridi, in quo libri et alia bona ejusdem erant reposita, ne perderentur, v. solid. Turon. *TARVISII appellantur Tarvannenses, in Annal. Bertin. ad ann. 850. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 66 : Ceterorum vero pars Menapios, Tarvisios, aliosque maritimos depraedantur. Neque fortassis alii sunt qui Tourviquiaux appellantur apud Froissart. vol. 1. cap. 127 : Aussi estoient venus avecques lui (Godemar du Fay) ceux d'Abbeville moult etof-

36

TAS

TAS

TAS
silvis, et Taschiam de terra. Fol. 34: Et reddit sextarium vini, et 2. de avena, et Taschiam de fructibus. Fol. 75 : Illam condominam.... in qua duplarn Taschiam habebant Monachi. Charta ann. 1304. in 9. Regesto Philippi Pulchri Regis Franc, ch. 86. ex Tabulario Regio : Illud agrarium sive Tascam, quod et quam dictus Rex percipere consuevit in 9. quartonatis terras, etc. Occurrit praeterea in Synodo Nemausensi ann. 1284. cap. de Poenitentia: et in Concilio Avenionensi ann. 1326. c. 11. ubi vir doctus perperam reposuit ad marginem Taxas: ut apud Dion. Salvaingum Boissium de Usu feudor, pag. 385. Taschas etiamnum Hispani dicunt. Andreas Bosch dels Titols de honor de Cathalunya lib. 5. pag. 553: Quant als delmes, primicies, y Taschas, gosal en especial los de Cathalunya. Vide Appendicem ad Capitul. Reg. Franc, n. 145. et Sammarthanos in Episcopis Massiliensib. n. 28. [Hujusce praestationis origo retegitur infra in v. Tertia 3.] 1 TACHIA, Eadem notione. Homagium ann. 1272. apud Guichenonum in Probat. Hist. Bressiae pag. 19: Humbertus de Tregnay... confitetur tenere a domino Baugisei quidquid habet apud Avignion et in territorio de Avignion tarn in Tachiis, quam in aliis. Charta ann. 1335. apud Menesterium in Probat. Histor. Lugdun. pag. xxiv. col. 2 : Item grangiam de Rebussello cum omnibus terris, pratis, nemoribus, Tachiis, decimis, servitiis, juribus , etc. Charta Chassanise ann. 1399 : Terra erat ad Tachiam decimam, quas remota fuit, et de novo asservisata fuit ad servitium 12. denariorum. Charta ann. 1465. e Schedis D. Aubret : Tenet res Tachiabiles ad decimam Tachiam levandam per cellarium, etc. Et infra: Tenet terram Tacherentiarn ad decimam Tachiam. Ubi decima Tachia est decimus manipulus pro Tachia solvendus. Regestum 87. Chartophylacii Regii: Aynardus senior percipit Tachiam dicti dimidii jornalis terre predicti Percipiunt,... quinque cartas ft-umenti et dymidiam cartam frumenti pro Tachia. Tachia vinee et ditorum dimidiorum jornalium terre prediclorum, ibidem, ubi saepius recurrit. * Tache, eadem notione, in Charta Guidon, comit. Nivern. ann. 1232. ex Reg. comitat. Clarimont.: Nous avons assigned nostre ame et loial Fouchier Guerri nostre cambellen... toutes nos Taches de la ville de Bar et des apartenanches d'icelle. * THASCHA, Eodem signiflcatu. Charta ann. 1307. in Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 82: Salvo etiam domino nostro regi jure et suis in Thascha scilicet, undecima parte bladorum et vini. Vide Taschia 1. 1 TASQUA, Eodem intellectu, in Charta ann. 1052. ex Tabul. S. Victoris Massil. Charta ann. 1216. e parvo Chartulario ejusd. S. Victoris pag. 157: Exactiones quascumque facere poterant, videlicet comtalias, cavalcatas, lesdas, Tasquas, linguas bourn, etc. Venditio Vicecomitatus Rellaniae ann. 1410. e Schedis Praesidis de Mazaugues: Cum albergis, cavalcatis, adempris, Tasquis, cuistis, etc. Charta ann. 1509. ex iisd. Schedis : Ad Tasquam sive facheriam, etc. Statuta Ecclesiarum Cadurc. Ruthen. et Tutel. torn. 4. Anecd. Marten, col. 737: Decimas debent solvi statim cum fructus percipiunt, et antequam inde segregentur census vel Tasquse, id est, quintam et quartam, etc. Statuta Eccl. Nemausens. ibid. col. 1030 : Circa agricolas interroget

fement, el furent audit passage (du Crotoy) audevant des Anglois bien environ 12000. hommes qu'uns qu'autres : dont il y avoit bien 2000. Tourviquiaux. TARUS, Clava, Ugutioni. Vide in Tarenus. TARUSBULUM, pro Thuribulum, ut videtur. Charta fundat. Vallis-bonae ann. 1242. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ. col. 488 : Item damns unum Tarusbulum et dttas aras et apparamenta Mum altarium, scilicet de pannis lineis. %. TARXIA, [Italis Tarsia, marqueterie: Altare portatile,cum lapide serpentine in raedio, cum pulcherrima Tarxia in circuitu ipsius lapidis. (Inv. card. Barbo, ex Transcript. Miintz, 1457.)] j TASA, Scyphus, cratera, Gall. Tasse. Testamentum ann. 1351: Legavit Esclarmundse et Beatrici de Montesquivo unicuique duas crateras sive Tasas argenti. Vide Tacea. 1. TASGA. Jo. de Janua : Peru, sacculus,qui Tasca vulgo vocatur. Italis nempe; [qui vocem hanc deduxerunt a Germanico Tassche, ut docet Vossius de Vitiis sermonis pag. 293.et posteum Menagius in Diction. Etym. v. Tasque.] [<** Vide Graff. Thesaur.Ling. Franc, torn. 5. col. 460. voce Tasca.] Vita S. Catharinae Senensis n. 128: In regioneilla Tascha parvus saccus vulgariter nominatur. Dantes in Infern. cap. 17 :

Tributum, quod accipitur, et Altachiare, Vincire, ligare ; nemo enim attachiatur, seu vincitur, nisi prius capiatur.] Thasca, in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 78. [Judicium ann. 34. Caroli M. apud Stephanot. torn. 1. Antiq. Occitan. MSS. pag. 480: Ut de ipso villare per singulos annos, ibidem vobis exinde Tascas et decimas persolvere debuissemits. Donatio ann. 901. Marcae Hispan. col. 837: Et de ipso viviale ipsi homines de Artedpne et de Tregale donare faciant per singulos annos ipsam decimam et Tascham. Testamentum Borrelli Comitis Barcin. ann. 993. ibid. col. 946 : Cum villulis et Ecclesiis, et decimis et primitiis, et cum ipsas Taschas, etc. Adde col. 997. et Probationes novae Hist. Occit. torn. 2. col. 147. 489. 606. Chartularium Prioratus S. Petri de Domina fol. 93 : Mansus de la Varx debet unum sextarium vini de Tascha, qualis licuerit, IX. sextarios defrumento. Occurritibi pluries.]0harta ann. 1065: Petrus Rainoardus dedit unam modiatam de terra culta et inculta Deo et S. Marias cum Tasca et decimo. Charta Bernardi Archiep. Arelat. ann. 1139. in Tabular. Archiepiscopatus ejusdem Ecclesiae fol. 109 : Istius eliam praenominati honoris decimas atque Taschas sine omni impedimento retinemus. Alia ann. 1107. in Tabulario Eccles. Gratianop. sub Hugone Ep. fol. 20 : Et Morardus Jovencellus donavit Tascham Episcopo, et lauChe dal collo a ciascun pendea una Tasca. davit terramin manujamdicti Episcopi... Abbavillenses etiamnum yocant Marsu- et Tascham de terra Rosseti similiter dopium, quod a cingulo Majoris pendet, la navit. Fol. 45: Qu&dam vero pars (mansi) Tasse du Majeur: estque magistratus est de Tascha, et alia pars de decima. symbolum. Charta Gerardi Comitis Matiscon. ann. SBS-Nota perinde est ejusdem vocis 1180. in Tabulario Cluniacensi: In nesigniflcatio apud Burgundiones alios- more dicta Jou Comes et Monachi habent que, quibus pera, sacculus, Tasche nun- Taschias suas. Infra: Apud Domange cupatur: hinc nonnulli Tache, pensum habet Comes medietatem Taschiee, et mooperis, accersunt; quod in peram pecu- nachi aliam. Charta Simonis Comitis nia ex diurno opere conjicitur. Tasque Montis-Fortis ann. 1211. pro Pezenacio, sacculum vocat Rabellaisius lib. 2. ex Regesto Carcassonensi: Furnum, homines et feminas, et praedia urbana, el cap. 30. | TASSA, Eadem notione, ut Tasse, ali-suburbana, cum omnibus ssdificiis suis, et quando pro Tasque, apud nostrates : rustica similiter, et 4. Taschas et usatica, quod observat Menagius. Cepisse in et albergas, etc. Infra : Et insulas, et nebursa vel Tassa , in Litteris Caroli mora, et venationes, et devezia, et 4. TasEegentis ann. 1357. laudatis torn. 3. Or- chas terrarum, et pascua, etpaludes, etc. tlinat. Reg. Franc, pag. 371. Unde me- Charta ann. 1214. in 30. Regesto Archivi rito 01. Editor conflcit voces Tassetiers Regii ch. 58 : Similiter liceat nobis libere et Boursiers unum et idem sonare, in emer$ vineas et alias possessiones, cartoLitteris ejusd. Caroli ann. 1359. eos nes, vel Tascas ad usum menses nostras, nempe qui faciunt Tassas, vel Tascas, vel Canonicorum, etc. Alia ann. 1230. seu crumenas. apud Perardum pag. 428 : Juredictarum 2. TASCA, TASCHIA, Praestatio agraria, possessionum et terrarum, tarn in TasAgrarium, Campipars. Vox in Chartis chiis, seu tertiis, quam in decimis dictis Occitanis, et Provincialibus praesertim, Abbati et Convenlui in perpetuum resat frequens. Scribit Camdenus in Bri- manente. Libertates concessae Aquaru-mtannia pag. 314. 3. edit, se vidisse num- Sextiarum Incolis a Beatrice Comitissa mos antiquos, quos ibi exhibet, cum Provincise, mens. Sept. 1245 : Salvis noequo absque fraeno currente, et inscri- bis pensionibus et censibus, et Taschis, ptione TASGIA : ex altera parte in medio quas et quas percipimus in possessionibus nummo VER. et payidemPovellum,eru- aliquorum. Alia anni 1211. in Regesto ditissimum antiquitatis indagatorem, Carcassonensi: Insulas et nemora, et tributum Verulamii, (urbs est Britanniae) venationes, et devazia, et 4. Taschas terinterpretatum: Tasc enim tributum, Ta- rarum, et pascua, et paludes. Comppsitio cia, denarium tributi, et Tascyd praeci- inter Carolum Comitem Provinciae et puum tributi Collectorem Britannice Dominos Arearum ann. 1257 : Jura recisonare : alios vero existimare nummos piendo, banna et justitias, et pasqueria, tributaries fuisse, qui in caput et agros Tascas in tenementis. Charta ann. 1289 : impositi quotannis a Romanis exige- Videlicet jus exsartandi absque pr&stabantur, quibus baud se refragari profl- tione Taschiae, ac etiam laborandi et futetur. Ita Tasca vox est Gallica vetus, sterandi, et lenhairrandi, pascendi et quam pro praestatione agraria postmo- piscandi. Charta ann. 1280 : Damns dum usurparunt nostri. [Veteribus Se- medietatem totius partis nostrae, quam ptenlrionalibus, Hickesioteste,in Gram- habemus in podio, qui dicitur, etc. in termatica Theot. pag. 92. Tacan, Saxoni- ritorio civitatis Majoricarum, et tenetur tus taecan, Cimbris Taka, et Takia per dominum Regem ad decimam et TasCapere est, levare, accipere, auferre; cham. Tabularium Priorat. de Paredo unde apud veteres Danos Tekia, Captu- fol. 16 : Natali Domini 4. panes, 2. spatura. Hinc, inquit, Tasca, vel Taschia, las, duas oscors, pastionem de porcos in

TAS

TAS

TAS

37

de furlo, et maxime super decimas et pri- sumitur apud Poe'tas et Scriptores vernaculos in utramque, malam scilicet, et mitias, tributa, census, Tasquas, etc. * Charta ann. 1394. in Reg. 146. Char- crebrius in bonam partem, contra quam toph. reg. ch. 441 : Acquisiverunt Tas- hodie. Philippus Mouskes in Philippe quam, sive nonam partem fructuum an- Augusto : nualium, cum dominationibus septem peQuar li Dus i ert de male Teke. ciarum terras. 1 TAYCHIA, Eadem notione. Tabul. S. Infra: Germani a Pratis ann. 1527 : Omnes cenGodefrois de Condet fu Vesques, sus, redditus, proventus, obventiones, coKi plains estoit de homes Teques. roatas, fornagia, Taychias, quartonos et Willelmus Guiart in Ludovico VIII: alia quaecumque servitia. TERETE TASCALES, TASCABILES, TasCis Marcomires proprement charum praestationi obnoxise, in TabulaOu lors ot mainte bone Teche, Mua le nom de Leuteche. rio Prioratus de Domina in Delphinatu fol. 81. Charta Gomitis Provinciae ann. Idem ann. 1205 : 1252: Defensum, quod vocatur de Vesiano, ubi sunt terras Taschales et venationes. Gil qui sont de hardies Taches Embatent le feu es estaches. Charta laudata ann. 1306 : Item 15. sextarialas terras Tascabiles pro 5. sextariis Ann. 1214: bladi communis singulis annis, etc. Montmoranci, Rethel, Garnaches, ] TACHABILIS TERRA, Eadem notione. Et autres a hardies Taches. Charta Prioratus S. Triverii in Dumbis ann. 1420 : Sub servitio Q. den. fortium et Ann. 1304 : unius cuppse messis ad quodlibet levaCar gens a plains de bonne Teche, etc. gium cum Taschia septima talis bladi qualis crescet in dicta terra Tachabili. In [Le Roman d'Athis MS.: Dumbis et Bressia septimus manipulus Bontez chascun membre toucha, vulgo solvitur pro taschia, aliter alibi, De bonnes Tesches 1'entecha.] ut ex relatis jam satis patet. TACHIBILIS TERRA. Acta Capitularia Historia FranciaeMS. ex Biblioth. MemEcclesi33 Lugdun. ann. 1347. fol. 126. v. miana fol. 223 : Ingebor (ux:or Philippi Cod. MS.: Juxta pratum hseredum Ste- Augusti) belle et bonne sainte Dame et phani Remensis ex una parte, et juxta religieuse, et garnie de moult bonnes Taterram Tachibilem dictorum hssredum. ches. Hinc vox Entechie, in libro InsOccurrit ibi pluries. cripto MS. Le lignage de Coucy, ubi de TASCHARIA, Ager tascas obnoxius. Ve- Odone Burgundo Comite Nivernensi: tus Charta torn. 7. Spicilegii Acher. Et fut li plus riches homes, qui en son pag. 264 : Dono ilium partem taschas, temps allast aux armees ou Royaulme de quam habeo vel habere debeo in prsediis France, de plus grand grace, et de plus cult is vel incultis, et jus et dominationem, grand renommee d'estre bien Entechiez, quod vel quam habeo in ipsis prsediis, vel et de bonne vie mener. Assisiae Bierosoadversus possessores praediorum ratione lymitanae MSS. cap. 190: Yvrongne, ou taschas : quas prasdia sunt infra Tascha- Entechie de aucun mauvais et vilain vice. riam, etc. Robertus Bourronus in Hist, fabulosa | TASGHEREIUM, Tempus qua TaschaMerlini et Arthuri: Et si a le plus preude colligitur, ni fallor. Polyptychus S. Re- feme et le plus affaitie, et Entechie de migii Remensis: Mansus ingenuilis 1. toutes les millors Teches qui soint. Vide habet in Taschereio, facit mapp. 1. ad in Thaschia. tremsalicam sationem, etc. Quod vero Tasca in hisce locis dicitur, 1 TASGHA, Liber, ut videtur, in quo Charta ann. taschas impositse describuntur. Ghron. Macula videtur appellari in Pulchri Reg. 1309. in 2. Regesto Philippi Parmense ad ann. 1308. apud Murator. Franc, n. 132. de quibusdam servis: torn. 8. col. 870 : Ascenderunt palatia Super capitagio, manumortua, maritagio, Communis vetus et novum, et domos Po- seu super alia quacunque Macula seu retestatis et Capitanei et gabellas, et judicis exactoris averis Communis, et omnes li- dibitione servili non molestabimus in fubros bannorum et Taschas maleficiorum turum. * 1. TASCHIA, Pera, sacculus, marsuet actorum novorum et veterum dilaceraverunt, et de fenestris in plateam pium, nostris alias Tasse. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Ohartoph. reg. ch. projecerunt ad modum nevolarum, ita quod tola platea erat plena de chartis la- 84 : Dictus exponens cepit in Taschia socii sui quemdam florenum ad scutum. Aliae ceratis. Vide Taxare. j TASQUERIUS, Collector taschas. Inqui- ann. 1389. in Reg. 138: llpnt sasainture sitio ann. 1268. ex Schedis Praesid. de et sa Tasse, en laquelle avoit environ Mazaugues: Requisitus a quibus vidit douze Poitevines. Tasse ou bourse, in aliis accipere tascham, a dom. Hug one de ejusd. ann. ibid. Hinc Tassetier, marsuSaucio, vel dom. Barralo ; dtxit quod a piorum artifex, cujus ars Tasseterie nullo: sed vidit ire Tasquerios et portare nuncupabatur. Lib. 2. Stat. artif. Paris, bladum in saccis ; sed nescit ubi accepis- fol. 56. r: Des Tassetiers et faiseurs de sent. Infra : Ipse fuit Tasquerius territo- Tasses a Paris. Nulz doresenavant ne rii de Grasso, et habuit tascham. Tasque- puisse lever mestier de Tasseterie, etc. rius seu recolligens tasquam, in Senten- Taxetier, in Stat. ann. 1350. torn. 2. Ortia arbitral! inter dominos et incolas dinat. reg. Franc, pag. 379. art. 245. Stat. ann. 1412. in Reg. 167. ch. 6 : Les Calliani ann. 1497. A Tascis vel Taschiis istis agrariis, jurez ou gardes des mestiers de ganterie, Hispani vocem Tacha, usurpant pro bourserie, Tasseterie, etc. Vide in Tasca quolibet defectu in quavis re. Lex par- 1. et infra TassiaS. tida 64. tit. 5. part. 5: Tache, maldad, * 2. TASGHIA. VENDERE IN TASGHIA, aviendo el sierno, que un home vendisse Sub certis praestationibus annuatim a otro, etc. ut et Galli nostri vocem tas- exhibendis. Lit. remiss, ann. 1361. in che pro quavis macula aut labe, quod Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 672 : Petrum agri, qui hujuscemodi praestationibus Mabille prasfatus Johannes requisivit quagravantur, inquinati et commaculati tenus sibi vendere in Taschia terras suas. quodammodo sint: tametsi promiscue Ad Tasquam sive facheriam, in Ch. ann.

1509. ex schedis Pr. de Mazaugues. Vide Tasca 2. * 3. TASGHIA, Pensum diurnum, vel opus summatim susceptum, Gall. Tache, Picardis Tasque. Charta ann. 1380. in Memor. E. Cam. C9mput. Paris, fol. 19. v: Item pro denariis per eum a vicecomite Pontis archse traditis pro duabus Taschiis operum, quas quibusdam personis fiendas tradidit. Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1421. fol. 115. v: Marcanda mons. de Corbie a Bernard le Clerc de faire une Tasque de carpenterie en la maison et cense de Gentelle. Hinc Frapper en Tasche, pro Incerto ictu ferire. Lit. remiss, ann. 1373. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 219: Les supplians frapperent sur lui en Tasche, comme ceulx qui pas bien ne veoient. Alias ann. 1374. in Reg. 106. ch. 363 : 11 faisoit si obscur, que a grant peine veoyent eulx I'un Vautre, et frappeoient en Taache. Aliae ann. 1386. in Reg. 130. ch. 120: Par cas de meschief, ainsi qu'il feroit en Tache, et n'y veoit pas bien cler pour I'oscurte du lieu, etc. TASCODROGrLSi, Haereticiita appellati a Taffx^c, quod illis paxillum sonabat, et Spouyyo?, nasus, quod inter orandum indicem digitum naso apponerent, ut animi tristitiam, et aifectatam quamdam sanctitatem prae se ferrent. De his agunt Philastrius, Epiphanius, Augustinus de Haeresib. et Lex 10. Cod. Th. de Haeret. (16, 5.) ubi Jacobus Gothofredus. [Perperam in Hierolexico Macri dicuntur Trascodrygitas. Vide Passalorinchitae.] ^ TASILLTJS. [ Curatus est in dicta ecclesia satis antiquus, magnus lusor Tasillorum, multum brigosus. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 103.)] * TASIUM, Mensurae annonariae species. Charta ann. 1184. ex Tabul. S. Juliani Turon.: Prior spopondit se redditurum eis decem splidos Redonensis monetas et tria Tasia minutes avense. JTASPHORUM, vox ibrida Strues vel munera deferens, a Tassus, strues, et Greece <pop6v, ferens. Ratherius Veron. lib. 1. Praeloq. apud Martenium torn. 9. Collect. Ampl. col. 821 : Ut in Tasphoro illius (cameli) Madiam, Epha et Saba aurum et thus ad templum Domini deferant, Ismahelitas quoque negotiator es staclem et thimiama resinamque in Galaad nascentem, etc. * TASQUA. Vide supra in Tasca 2. et Taschia 2. 1 TASQUERIUS. Vide Tasca 2. 1. TASSA, Taxa; T ASS ARE, Taxare. Vide Sanctuarium Capuanum pag. 602. 1 2. TASSA, Scyphus, patera, Gall. Tasse. Inquisitio ann. 1337. ex Archivo Eccl. Massil.: Novem Tassis diversarum formarum in aliqua earum parte deauratis, xxil. scutellis, etc. Occurrit in Consuetudinibus Brageraci art. 16. in Testamento ann. 1440. torn. 2. Rerum Mogunt. pag. 492. et alibi. Vide infra Tassea. * Taison, Vas cavum ad modum Tassae, legitur in Pedag. Bapalm. ex Chartul. 21. Corb.: Escuelles, hanas, Taisons pour argent fondre, etc. 3. TASSA, Cumulus, Gall. Tas. Vide Tassus 1. 5 4. TASSA, Marsupium. Vide Tasca 1. 15. TASSA, vel TASSUS , Ornamenti genus, Vittarum strues seu nexus, ut videtur, Gallis Nceud de rubans, Clericis et Monachis prohibitum, in Concilio Senon. ann. 1346. torn. 5. Spicil. Acher. pag. 133 : Utentes... capuciis, aut capellis super capita, vel Tassis, el corrigiis inho-

38

TAS

TAS
pis ponderis duodecim unciarum et dimidise. 1 TACELLUS, Eadem notione. Testamentum Guigonis Episc. Oasin. ann. 1345. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1458: Insuper volo et mando, dispono et ordino cappam cum historiis et imaginibus et Tacello argenti munitam et completam.... dictas Aniciensi ecclesias dari. Vide Taxellus 2. 8 Tessella, nostris Tassel et Tasseau, Ornamenti species formse quadratae. Invent, eccl. Camerac. ann. 1371 : Item un Tassel doret, quarrel a pierres verdes et rouges. Lit. remiss, ann. 1456. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 214: Icelle jeune fille se complaignoit que icellui Arnoulet violentement et contre son gre lui avoit oste de son saing et poitrine une petite piece de drap qu'elle y mettoit pour soy parer et estre plus honnestement, laquelle piece de drap on nomme Tasseau ou pays de- Renault et environ. Sed et pro re quadrata materiae cujusvis haec eadem vox aliquando est usurpata. Lit. remiss, ann. 1400. in Reg. 155. ch. 14: Icellui Guillot avoit sept Tasseaulx en sa bourse; il fist entendre que c'estoient sept escus. 1 1. TASSIA, Scyphi species, nostris Tasse. Tassia vini, pro vini haustu, in Charta ann. 1274. in Histor. Eccl. Placentinae. [Pro valore quarumdam Tassiarum, coqueriarum et bassini de ar<gento, in Charta Massil. ann. 1352.] Vide Tassea. * 2. TASSIA, Confertus herbarum globus, Gall. Touffe. Charta ann. 1221. ex Lib. albo episc. Carnot. : De pratis dicimus quod major habet herbas residuum, quod remanet in pratorum marginibus et Tassiis, quas falx non potuit attingere. Hinc nostris Tasse, pro Arborum congeries, silvula. Lit. remiss, ann. 1398. in Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 108: Ils alerent tons ensemble jusques a une Tasse de bois, nomme le bois Patey. Aliae ann. 1409. in Reg. 164. ch. 149 : Lesquelx se bouterent et musserent tous ensemble en une Tasse de boys. Vide infra Toussa. * 3. TASSIA, Pera, sacculus, marsupium, nostris alias Tasse. Stat. capit. Bened. apud Compendium habiti ann. 1379. ex Bibl. S. Germ. Prat.: Item quod nullus monachus Tassias vel corrigias largas vel argenteas, aut aliter curiosas, modo laycorum, portare preesumat. Vide supra Taschia 1. 1 TASSIUM, Idem quod mox Tassus<l. Pro Johanne Bowdon furcante carect. per unum diem 111. den. et pro victualibus emptis pro factoribus Tassiorum prioris xii. d. apud Kennettum ad an. 1407. Antiq. Ambrosden. pag. 550. 1. TASSUS, TASSA.. Cumulus, seu gtrues aristarum, vel foeni, Gallice Tas. Leges Macolmi II. Regis Scotiae cap. 3. 4: Blada de cumulis et Tassis fractis. Matth. Paris ann. 1248 : Bum quendam frumenti consertum aggerem, quern vulgariter Tassum appeltamus, venalem aestimans consideraret, agger Hie nutans et inordinate compositus, subito corruit super eum. Tabular. Lewensis Prioratus: Item omnes venient ad fcunum vertendum et colligendum sine corredio ; et ad partandum Tassum in curia cum corredio. [Chartularium SS. Trinitatis Cadom. fol. 28: Habemus... duos Tassosgarbarum. Polyptychus Fiscamn. ann. 1235: Et debet folare fena in Tasso. Vide Thomam Madox in Formulari Anglicano pag. 359. et Nomolexicon Anglicanum Th. Blount in Tassum.] Neque alia notione TASSA, in Magno Custumario Monas-

TAS
ter. de Bello, apud Spelmannum: Et debet falcare, spargere, vertere, cumulare, cariare in manerium domini, et ad Tassam furcare unam acram prati de prato domini. Id est a cumulum. TASSARB, In struem ordinare, messem, vel aristas, aut foenum aggerere, Gallis Tasser, entasser, mettre en un tas. Fleta lib. 2. cap. 73. | 9 : Foragium autem Tassari faciat et cooperire. Adde cap. 82.11. Gustumarium Monast. de Bello : Et inveniet etiam per totum autumnum unum hominem ad Tassandum blada domini in dicto manerio,dum blada domini ibi Tassanda fuerint. Charta ann. 1206 : Inveniet etiam prasdictus Joannes et hasredes sui sex homines de prasdicto manerio de Preston ad levandum et Tassandum fosn.um nostrum, etc. Alia Charta Odonis Archiepisc. Rqtomagensis ann. 1266 : Costuma denarii et oboli, vendas, servitia quadrigandi et Tassandi, bannum vini, etc. Vetus Charta apud Somnerum in Tractatu de Gavelkind pag. 190: Item pro opere Tassandi in autumno 13. den. etc. Charta alia ibidem, pag. 187: Relaxaverunt tenentibus suis de Rokinge, videlicet falcationem , levationem , cariagium, et Tassationem prati. 1 THASSARE, Eodem intellectu. Qui carectas non habuerunt, venient cum furcis suis ad dictum fcenum levandum et Thassandum, apud Kennettum ad ann. 1292. Antiq. Ambrosd. pag. 320. A-dde pag. 550. INTASSARE, Eadem notione. Monastic. Anglicanum torn. 1. pag. 116 : Ut ipse et hasredes sui, propriis operariis, et proprio custu, facient metere, et Intassare decimam dominii sui de Kynemersordo. [Vide Intassare suo loco.] ATTASSARE, Idem quod Tassare. Charta Nivelonis Episcopi Suession. ann. 1190. in Tabulario Monasterii S. Grispini in Cavea : Illud etiam sciendum est, quod trituratores decimas part em suam foragii supra mensuram suam ante ostium Monasterii portabunt et Attassabunt: si vero trituratores decimas foragium prasfati Petri ad prgsdictam mensuram portare et Attassare noluerint, licebit eis fiagella sine forisfacto capere et tenere, quousque eis satisfecerint. j 2. TASSUS, Animalis genus, Italis Tasso. Johannes de Bazano in Chronico Mutin. apud Murator. torn. 15. col. 606 : Venit Mutinam quidam Franciscus de Castro Montagnas cum quodam mirabili animali, quod appellabatur Tassi Barbarinum. Quodnam fuerit postea describitur : locum consulat, qui plura voluerit. Vide Taxonus et Taxus. * Nostris Taisson, idem qui nunc Blaireau. Charta ann. 1247. in Chartul. S. Corn. Compend. fol. 97. v. col. 2 : Je devantdiz Robers reconnois que li prevoz de Rumigni puist penre en ce bos lievre ou counin, leu, renart et Taison. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 104 : Lesquelz se assemblerent pcy esbatement pour dler chacier aus Taissons de nuit. * 1. TASTA, vox Italica, Turunda, lemniscus, Gall. Tente apud Velsch. syllog. observat. pag; 74. Tasta vel tenta, in Glossar. med. MS. Sim. Jan. Vide supra Specillum et Tastum. * 2. TASTA, Locus dumis et vepribus consitus; nisi tamen legendum sit Tasca, Vide supra in hac voce num. 2. Charta Petri Card. ann. 1402. pro fundat. colleg. S. Gathar. Tolos. ex Cod. reg. 4223. fol. 151. v: Ordinamus domum ipsam.... et quvecumque alia loca, fortali-

nestis, etc. Nisi idem sit quod Tassellus. Vide in hac voce. * TASSAGIUM, Servitium, quod domino suo debent subditi in Tassando seu aggerando ipsius foenum; unde Tasseour, qui hujusmodi servitium praestat. Reg. S. Justi ex Cam. Gomput. Paris, fol. 188. r: Item fenagium et Tassagium dictorum pratorum. Charta ann. 1318. in Reg. 36. Chartoph. reg. ch. 548: Item je peusse mettre a Beusemonchel un Tasseour, qui emportoit pour son salaire sept quartiers de ble. Vide Tassare in Tassus 1. TASSALE. Matth. Paris ann. 1239: Tassale vero S. Severii, quod non erat in totum Abbatis terras Majoris Aconensis, ibi jura habebat, quas tenebat in feudum ab ipso Imperatore , per judicium fuit juste destructum, quia, etc. Sed legendum Casale. Vide in hac voce. T TASSAMENTUM. Vide in Tensare. TASSARE, In struem ordinare. Vide Tassus. 1 TASSEA, Idem quod Tassa 2. Scyphus, patera, Gall. Tasse, in Hist. MS. Abbatiae Gemet. pag. 242. in Statutis Monasterii S. Claudii pag. 88. in Glossarip Lobineili torn. 3. Hist. Paris, et alibi. Vide infra Taxea 2. TASSEGIUM, Italis Tasseggio. Statuta Venetor. ann. 1242. lib. 5. cap. 4. 5: In Chartis illis, quse in illis Tassegiis tune factas fuerint, etc. Italica versio habet: In esse carte, che saran fatte in quel mezzo, etc. 1 TASSELLARE, Claudere, obstruere, ab Italicq Tassello, Obturamentum. Statuta Mutinse pag. 4: Et si per aliam domum vel casamentum fieri fecerit aliquod cavamentum, ab utraque parte dicti cavamenti fieri faciat et bene Tassellari, cooperiri, ac domum, casamentum de terra, luto et putredine remondari ac desgombrari. TASSELLUS, Fimbria, ex Anglico Tassel. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 21 : D edit E celestas.... duo dorsalia de pallia, et duas capas de pallia, cum Tassellis auro paratis. Vitae Abbatum S. Albani : Dedit etiam casulam unam auro, Tassellis ac gemmis decoratam. Mox: Capam unam purpuream morsu et Tassellis carissimis redimitam. Vide Ricodanum Malaspinum cap. 161. SB" Pro humerali pluvialis, seu aureo argenteove aut serico textili, quo trabeae sacrae postica pars adornatur, nostris Chaperon, accipiendum esse censeo in locis sequentibus. Inventarium Ecclesiae Noviom~ann. 1419 : Item duas cuppas panni serici viridis quarum una.... habet ad Tassellum duas pecias crystalli Item una cappa panni aurei, in qua cappa est unus Tassellus argenteus deauratus et esmaillatus ad unum coronamentum nostras Dominas et in poto dicti Tasselli non est arbor. Rursum ibi: Tassellus, in quo est Sanson fortis, in quo deest medietas carnerias. Iterum ibidem : Unus Tassellus argenteus et esmaille Gallice ad imaginem S. Christophori pro ponendo in alia capparum Episcopi JEgidii. Item unus parvus Tassellus argenteus deauratus esmaille ad unam Annunciationem pro ponendo in una cappa... Item quidam Tassellus magnus argenteus deauratus desuper, in quo et in media est ymago B. Marias elevata in campo viridi... Item duas cappas de eodem velueto et sic broderatas de sindalo asureo, quarum una habet nodulum esmaillattum cum duabus peciis argenteis ad tenendum Tassellum. Inventarium Ecclesiss Aniciensis ann. 1444 : Item duo Tasselli argentei pro cap-

TAT

TAV

TAV

39

tia, domos, vineas, prata, hortos,.... terras nium saec. 3. Benedict, part. 2. pag. 622. Vide Catabolum. cult as, et incultas, Tastas, oblias, etc. 1. TAU, et TAAU, Crux, veteribus Gal* TASTARE, Tentare, explorare, Ital. lis : hinc Tau Gallicum apud Virgilium Tastare, nostris Taster. Charta Phil. VI. ann. 1328. in Reg. 65. Chartoph. reg. in Priapeis, Quintilianum lib. 8. Inst. ch. 217 : Ipsi homines et singuli habent Orat. et Ausonium Idyll. 5. Gregorius talem modum utendi in nemoribus prae- Turon. lib. 5. Hist. cap. 5: Tune etiam diclis.... ipsas arbores cum ferramento in subita contemplatione parietes, et doquolibet operandi et Tastandi an suo usui morum, et Ecclesiarum, signari videbansint utiles, et jam Tastatas et tailliatas tur, unde a rusticis haec scriptio Thau pro suo usu, si usui suo inveniantur inu- vocabatur. Exstat in Tabulario Andegav. Charta Capituli Canonicorum S. Laudi, tiles, dimittendi. se ii aiunt ad | TASTART, Monetae genus, apud Gal-,qua teneriAndegavensem , excipiendum Comitem los. Instrumentum inter Acta SS. Mail liberos, quoties ad dictam uxorem , et Ecclesiam torn. 1. pag. 64 : Promittuntur pro pretio venerint, cum textu, turibulo, et aqua xxiil. scuta in Saluts, Tastarts et Resonds benedicta, tradendo dido Comiti similiter salvenda. Testones hie significari vix du- in dicta receptione Thau eboreum, quod bium est: quod monetae genus recentis- Fulco Rex Hierusalem Comes dictse Ecclesimum est; unde Instrumentum, ex quo a Babylohaec descripta sunt, recens esse col ligitur; sise dedit, quod habuitin SoldanoHierusaquando Christus Regem quod tamen vetustissimum existimant nise,ipsum Fulconem sublimavit. Ego vero lem Bollandistse. Guido de Athenis cum tolo^ Capitulo Ec1 TAJJTUM, Linamentum, collyrium, clesias et Clericis pluries Comitem AndeItal. Tasta, Gall. Charpie, vel Tente gavensem ita recepi, et idea dicius Fulco pour une playe. Acta sanctae Franciscae Rex dictum Thau Ecclesias noslrae dedit, Rom. torn. 2. Martii pag. 97*: Adeo ut nos ita Comitem reciperemus. Hue erat profundum vulnus, quod ultra octo pertmet, utopinor, subscriptioin Charta uncias Tasti recipiebat in se. Vide Taxta. Edgari regis Angliee, apud Seldenum TATA, Nutritius, Peedagogus. Michael ad Eadmerum pag. 159: Ego Eadgifu Ducas in Hist. Byzant. cap. 36: Ti sldt prsedicti Regis Ava hoc opus egregium nxuTa XaXa ; (w; EI'TICK TIC) xafa TYJV T)[XTepav crucis Taumate consolidavi. Et alia in yXwiray, TOCTO, rpoiTOxiSaywye,etc. Thwro- Charta Ethelredi Regis ann. 988. in Moczius part. 1. Hist. Hungar. cap. 10 : nastico Anglic, torn. 3. pag. 121: Ego Cujtis quidem Monasterii nomen pro eo Oswaldus Eboracensis Ecclesise ArchiepisTata appellatur, quia cum beatus Rex copus Crucis Taumale annotavi. Vide Stephanus ipsius (Deodati) nomen ob re- Rosweidum ad Epistolam 2. Paulini verentiam non exprimeret, sed eum Tula Nolani. * 2. TAU, Vestimenti genus, f. Scapuappellaret, abolitum est nomen Deodati, et Tata extitit vocatus : unde etiam ipsius lare, ut suspicantur dpcti Editores ad Monasterium taliter esl vocatum. Bonfi- Vit. S. Joan. Laud, episc. torn. 3. Sept. nius vernacula Italorum, Ritius Hun- pag. 166. col. 2 : Adhuc namque supergarorum lingua , patrem signiflcare sunt, qui meminerunt, eum cum ad agraaiunt, [ut et Tat Armoricorum.] Utun- rias visendum cellas exisset, absque motur Mart. lib. 1. Epigr. 101. et alii. Oc- nachico ad eremum colobio remeasse, oblitumque cselestis Tau tegmen obvolvere currit etiam in vet. Inscriptione. TATA PALATII, Ta-ua? T^; auXTj?, Offi- corpori. * TAUALCHUS, pro Taulachus. Vide cium Palatinum apud Byzantines Imperatores : cujusmodi vero ejus fuerit infra in hac voce sub Taulachia. * TAVARNICUS. Vide mox in Tavernica. munus, incertum, ut testatur Codinus ] TAUBARDUM, Tunica. Vide Tabarde Offic. Hujus mentio est apud Pachymerem lib. 4. cap. 29. lib. 6. cap. 31. dum. * TAUGA, Idem videtur quod Hispanis Tac 1% avXrj?, dicitur Matthaeo Monacho de Offic. Palatii OP. Anonymo vero ex Toca, Capitis velurn, plagula. Testam. reginse Mafaldee ann. 1256. torn. 1. ProBibliqtheca Mazarina, Ta-r t% auXYjc, sed bat. Hist, geneal. domus reg. Portugal, utrobique metri causa. * Italis et Hispanis Tato, vox pueri- pag. 33: Item mando domnss Orracse quatuor Taucas lis; unde fortasse nostris Tatemon et Sancii sorori mess Tatin, vox contemtus, pusillus animus. Item domn&Adarse Petri.... quatuor Taucas serici.... Item sorori mese Constantias Lit. remiss, ann. 1423. in Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 309: Lequel Mahiet dist mando,... quatuor Taucas serici et tres que ceulx de Cappi se moquoient de ceulx cabos de auro. TAUDREGIL, TAUDKAGIL, ATHAUDREde Susaine,.... et qu'ils les avoient tenuz pour Talemons, ou aulre tel mot semblable. GIL. Lex Bajwar. tit. 3. cap. 12 : Si quis Aliae ann. 1387. in Reg. 132. ch. 52: Icel- aliquem plagaverit, ut exinde claudus lui Jehan print en sa main un baston, fiat, sic ut pes ejus ros tangat, quod Taunomme picque de Flandres et dist dregil vacant, etc. Edit. Heroldi Athauainsi, comme par maniere d'esbatement, dregil habet. Lex vero Alamannorum veci un baston pour ferir d'un cop deux tit. 65. 13. Taudragil. [ Graff. Thes. Tatins. Hinc ubi de muliere sermo est, Ling. Franc, torn. 5. col. 501. Grimm. Tatinoire dicebant. Lit. remiss, ann. Antiq. Jur. Germ. pag. 94. et 630.] TAVEGA, [Cippi species,] in Usaticis 1460. in Reg. 189. ch. 492: Le suppliant dist a icellui Perceval, pourquoy il appel- Barcinonensibus.Locum videinJ?scasso. 1 TAVELLA, TAVELLONUS, Species laloit sa femme Tatinoire. * Tatin vero ictum significare videtur, teris ad sternendum accommoda ; quod in Hist. Joan. IV. apud Lobinel. torn. maculis sit interstincta sic forte appellatur : certe notisvarium et maculosum 2. Hist. Brit. col. 735 : Tavele dicimus. Statuta Riperiae fol. 29. Centre le roy rien ne pourrcz, v : Teneantur fornasarii facere et fieri Vous serez trelous detrancliez ; facere cuppos, quadrellos, pohinas, matoL'on vous donra rnaint grand Tatin ; nos, Tavellonos et Tavellas longas sive Vous n'esles qu'un voire a matin. magnas et parvas, et alia qusecumque in ] TATABOLUM, pro Catabolum, Solutio, fornacem coquenda ad infrascriptam praestatio. Juxta quod ordo Tataboli fue- mensuram, etc. Statuta Placentiae fol. rit, in Placito ann. 716. apud Mabillo- 67. v: Vendant fornasarii cuppos,

quadrellos et Tavellas secundum modum consuetum. Et fol. 82. v: Quadrelli, cuppi et Tavellie.... sint.... bene cocli et bene sasonati et ad mensuram et stampum, ut hactenus consueverunt esse. 1 TAVELLARE, Lapidibus sternere, munire, Gall. Paver. Statuta Mutinae f. 2. v. rubr. 14 : Ita quod si aliquis munis vel fundamentum in porticibus supersit, illud debeat radicitus destrui per eosdem, et de dictis lapidibus tota portions cum, strata debeat Tavellari. Et fol. 7. recto rubr. 38 : Intra portas usque ad domos, quss sunt juxta prsedictas portas, inglarare.... et ibi Tavellare et Tavellari facere et dictum Tavellatum manutenere. Pluries occurrit ibid. fol. 3. v. rubr. 20. * Quid vero signiflcet vox Tavelle apud Arvernos, discimus ex Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 353: Une Tavelle de claye, ainsi nomme'e au pais (d'Auvergne) que I'en dit un baston long de demi brassee. Nostris Tavele dictum est id, quod notis varium est et maculosum, vulgo Tachete. Joinvil. edit, reg. pag. 63 : Le cuir de nos jambes devenoient Tavele's de noir et de terre. Le Roman de Tristan ibid, in Glossar. : La royne estoit vestue d'un bliaut Tavele de vert, de jaune et gris et de vermeil. 0 TAVELLI, Subterranei, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. T TAVERE, pro Tabere. Gloss. Lat. Graec.: Tavo, o-yjmo. Aliae Graec. Lat. : SrJTtw, Tavo, putro, putrefacio ; at in MS. Sangerman. legitur, Tabeo, putreo. Vide Tavus. 1 TAVERNA, pro Taberna, Gall. Taverne. Occurrit saepe. Vide in Taberna. TAVERNICA, TAVERNICALIA, THAVERNIOA, Hungaris, judicia dicuntur de liberarum civitatum controversiis, quas remitti solent ad personalem Praefectum, qui Magister Tavernicorum Regalium dicitur in Charta ann. 1308. apud Odoricum Raynaldum n. 24. et in Decretis Ludov. Regis Hungariae ann. 1351. et Sigismundi Regis ann. 1435. apud Thomam Archid. in Hist. Salonitana cap. 39. et in Hist. Cortusiorum lib. 11. cap. 12. ubi perperam editum Chavernicorum. Idem etiam TAVERNICUS appellatur a Rogerio de Destruct. Hungariae per Tartaros cap. 10: Qui aulem potentiores erant, sicut Tavernicus, qui et Camerarius dicitur, etc. DOMUS TAVERNICALIS. Thwroczius sub finem Historiae : Domus Tavernicalis et mensa Regis hujus, tantis ornatibus et clenodiis, tantis apparatibus, tantisque aureis et argenteis nitet vasis et poculis, ut nullus Regum Hungariss in his rebus tarn gloriosus fuisse credatur. * Varie apud Scriptores medii aevi scripta legitur haec vox. Charta ann. 1308. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 4. col. 1 : Magnifico principi, famoso domino, domino Heinrico magistro Tavarnicorum serenissimi regis Ungariss, illustri duci Sclavoniss, etc. Alia Andr. reg. Hungar. ann. 1233. apud Cenc. inter Gens. eccl. Rom. : Quare post tractus multiplies et diversps per Mcolaum Tavarnicorum, Mauricium dapiferorum magistros, etc. Ibidem in alia Charta : Magister Targarnicorum. Rursum in altera : Magister Taivarnicorum. [* Magister Tkawarnicorum , in chart, ann. 1220. apud Schoenem. Cod. Dipl. torn. 1. pag. 169.] * TAVILLffi, ARUM, Tavelles, in Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120. Taeniolae. TAVILUS OPERIS, qui alias Operarius

40

TAU

TAU

TAU

dicitur. Vide torn. 9. Spicilegii Acheriani pag. 141. j TAULA, Latitude. Reparationes factae in Senescallia Garcassonae ann. 1435. ex MS. 01. V. Lancelot : Item pro quinque stepis et quinque cabestris de coral, quilibet et longitudine duarum cannarum, unius de Taula et trium quartonutn de espes, emptis precio vi. I. II. s. vi. d. turon. * TAULACHIA, Clypei species, nostris olim Taloche, idem quod supra Talaucha et Talochia. Charta ann. 1345. inter Probat. tom. 4. Hist. Occit. col. 201 : Ramundus Arquerii, athilator Tolosae dom. nostri Franciae regis , recognosco habuisse.... pro I. lanceis, c. tells, xiij. Taulachiis, etc. * TAULACHO, Eadem nolione. Charta ann. 1328. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 261 : Cepit eidem quendam penardum et Taulacho, et reddidit eidem dictum penardum, dictum Taulacho habet adhuc pro expensis. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. ch. 225 : Hospitium ipsius bajuli debellavit et debellare fecit cum lanceis, Taulachonibus et aliis armorum generibus. 0 TAULACHUS, Pari signiflcatu. Lit. remiss, ann. 1340. in Reg. 74. Ohartoph. reg. ch. 169 : Quem quidem Johetum vulneraverunt , et quemdam Taulachum , quern deferebat, perforarunt cum quodam telo. Hinc emendanda Charta ann. 1342. in Reg. 75. ch. 512. ubi Taualchus, pro Taulachus, legitur : Dicto Geraldo Bonan armato lansea, Taualcho, ense et aliis armaturis , etc. Taulachus rursum in alia ann. 1343. ex eod. Reg. ch. 605. * TAULAGIUM, Idem quod supra Tabulagium, a Taula, Occitanis, pro Tabula, Praestatio pro Taula seu jure habendi mensam in foris et nundinis, in qua prostent res venales. Charta ann. 1318. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 356 : Item valent Taulagium et fpcagium decem oclo libras Turon. annul redditus ..... Item focagium et operatoria valent annuatim sexaginta solidos Turon. Leudse min. Carcass. MSS. : Item de homine extraneo, pro Taulagio, j. obol. Adde Chartam yoce Taulagium in Telon laudatam, ubi minus recte idem esse quod Teloneum dictum est. Vide mox Taulaticum. * TAULAGIUS, Idem quod supra Taulachus in Taulachia. Lit. ann. 1334. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 236 : Alque-. rius de Deodata ..... armatus perpuncta, lance a, gonjone, bassineto, camberiis et Taulagio magno, etc. * TAULATICUM, Idem quod paulo ante Taulagium. Pactum inter abb. S. Tiberii et consul. Biter, ann. 1243. ex Tabul. ejusd. monast. : Obolus, qui vocatur Taulaticum, et hunc obolum ad denarium reduxit abbas. * TAULERIUM, Officina, idem quod supra Tabularium 1. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 413: Cum exponens ipse quamdam barram fusti vellet apponere in quodam Taulerio sive stallo fusti, quod erat fixum ante quendam paTAULERIUS, Escalis orbiculus, ni fallor, Gall. Tailloir, tranchoir, alias Talleor. Inventarium ann. 1379. e Schedis Cl. V. Lancelot: Item xxn. scutelle stagni ..... item tres parve cornute; item tres Taulerii modici valoris. Vide Talierium. -TAULETUM, diminut. a Taula, Mensa, in qua prostant res venales. Stat. ann. 1352. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem.

Tauplat, Athanasio in Epist. pag. 150. col. 2: Item quod ortolarias vendentes herbas in plathea Nemausi vel circa, ad Solitar. pag. 850. poe(at, Sozomeno supra earum Tauletum vendant earum lib. 6. cap. 19. lib. 8. cap. 24. Flagellaex herbas, et non in carreria. Glossar. Pro- bourn seu taurorum coriis. Salvianus vinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Taula, Prov. lib. 8. de Gubern. Dei : Detestantibus riescaria, cillaba, ferculum, gisca, assi- dentium sibilis, quasi taureis csedebantur. della, tabula. Taulissas, Eschaffaux, inter [Sed et Juvenalis Satyra 6 : voces Occitanicas ab Anonymo scriptas Taurea punit circa med. saec. xiv. inter Probat. torn. Continue flexi crimen facinusque capilli. 3. Hist. Occit. 1 1. TAULLIA, Tessera lignea. Vide Memorantur Taurese venatorum, a Tertulliano ad Martyres cap. ult. et a VaTalea 1. ] 2. TAULLIA, Impositio, exactio. Vide lerio in Vita S. Pontii Mart, apud Baluzium torn. 2. Miscell. pag. 137. meTallia 8. * TAULONUS, Pes mens. Glossar. taphorice yero sumitur a Mamerto Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Toulons, Olaudiano in Epistola ad Sapaudum Prov. Tripos, quia tabulam subtus regat. Rhetorem torn. 6. eorumd. Miscell. pag. Inventar. ann. 1361.ex Tabul.D. Venciae: 538 : Quasdam resonantium sermunculorum Taureas rotant, et oratoriam forItem quatuor Taulonos, etc. titudinem plaudentibus concinnentiis evi. | TAU MA, Johanni de Janua, Admiratio vel miraculum; Taumantia, Arcus css- rant.] 1 THAURE^ Eodem signiflcatu. Fr. lestis, ab admiratione et stupore admirantium dictus, vel Taumantias, quiafuit filia Arnonis Scutum Canonicorum apud R. Taumantis. Scribendum esset Thauma, Duellium torn. 1. Miscell. pag. 8: A Jua Graeco OaOjia : quod idem significat. daeis simul et Gentibus multolies scorpionibus et Thaureis plumbatis et flagris atVide Tau et Thauma. 1 TAVOLACIUS, Scutum ligneuni ex trectatus sum. * TAURI LEGES. Vide supra in Lex. tabula, idemque brevius, Latinis priscis Parma. Academici Cruscani: Tavolaccio, * TAURIPAGA, [Clava cum qua tauri spezie di targa di legno. Vide Targa. Sta- verberantur. DIEP.] TAUROBOLIARE, Magn83 Deum matri tuta Patav. lib. 3 : In qua fuerint decem homines armati Tavolaciis vel scutis, lan- Taurobolium, seu bourn sacriflcium faciis vel lancionibus. Boccac. Nov. 43 : cere, de quo veteres passim InscriptioPaste giu lor lancie e lor Tavolacci. Hinc nes. Lampridius in Heliogabalo: Matris Tavolaccini dicuntur Apparitores et mi- etiam Deum sacra accepit, et Taurobolianistri magistratuum lanceis et brevio- tus est, ut typum eriperet. De Taurobolio, ribus scutis armati. Bened. Varch. Stor. vide Turnebum lib. 27. Advers. cap. 21. lib. 11 : V'erano non solo, oltre i ramarri Lud. de la Cerda in Advers. Sacr. cap. delle compagnie, i. Tavollacini e i maz- 60. n. 4. Vossium lib. 2. de Idololatriae ortu zieri della Signoria, ma i famigli de Si- et progressu cap. 52. et 53. etc. Caeterum Julianus Parabata ab ejusmodi Taurognori Otto. Vide Talavacius. * Nostris Tavel. Lit. remiss, ann. rum sacriflciis dictus ab Gregorio Na1445. in Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 78 : zianzeno Stel.l. aauffiTaupos, de quo etiam Icellui Anthoine de Segalar ay ant en sa Ammianus lib. 15. * TAUROS, Paulo cap. de Ruplura inmain ung haiz, vulgaument appelle Taguinis et in capitulo de Partibus testium, vel, etc. ] TAVOLERIUM, Pavimentum, vel ta- est Oscum, scilicet bursa testiculorum. bulatum, ni fallor. Statuta Cadubrii lib. Glossar. medic. MS. Sim. Jan. ex Cod. 3. cap. 25 : Meretrices autem, ruffiani et reg. 6959. 1. TAURUS, Qui gregem regit et nunbaraterii, seu ribaldi, solili, se in terrula super Tavolerium spoliare, possint impune quam vinctus fuit, in Pacto Legis Salicae percuti et verberari, dummodo ex percus- tit. 3. 8. ubi Lex Salica habet junctus. sione non smacetur membrum vel debili- Idem Pactus 9 : Si quis Taurum furatetur; et intelligantur baraterii seu ri- vent, qui de tribus villis communes vacbaldi, qui tribus vicibus, vel abinde supra, cos tenuerit, etc. Vide Trespellius. Rursuper Tavolerium in terrula se spoliave- sum in eodem Pacto Legis Salicae 10 : Si guts Taurum Regis furaverit, etc. Id runt, etc. Vide Tavella. taurum qui aliis tauris | TAUPIA, Talparius cumulus, Gall.est, currui Regio,cuminterpretatur jungiuti WenTaupiniere. Statuta Arelat. MSS. art. 87: tur Reges autem nostros Roueria levatarum et Taupie et recepta- delinus.curribus suis junxisse,boves vel taurqs docetin cula cyrogrillorum... destruantur. in Vita M. * Nostris Estauppineur, Talparum ca- primis: Eginhardus eundum Carolicarinitio Quocumque eral, ptator vel qui talparios cumulos adae- pento ibat, quod bubus junctis, et bubulco quat, vulgo Taupier. Lit. remiss, ann. 1404. in Reg. 159. Chartoph. reg. ch. rustico more agente, trahebatur. ] TAURUS 130 : Branchart nous veult bien tenir apud Madox ALB^JS. Charta ann. 1533. Formul. Angl. pag. p6ur Estauppineurs de prez. Haud scio Robertus Wryght et Johannes Anable,151: an hue spectet vox Tau/wtne'exChartul. cutores et assignati sui, invement seuexeinCorb. sign. Daniel ad ann. 1429. fol. 126. veniri facient unum album Taurum, omni r : Seront tenuz de cranner autour anno eorum termini praedir.ti, tociens quode ledite maison, aveuc les Taupainez ciens contigerit aliquam mulierem genedudit mollin rendre en bon et soufflsant rosam, vel aliquas alias mulieres, ex deestat. vocione sive voto per ipsas facto, venire ad TAUREA, Taupata, Species tubae, quae feretrum gloriosi Regis et Martyris S. Edmugitum tauri quodammodo edebat, mundi, ad oblaciones dicti Tauri facienqua exercituum motus signiflcabantur : das. Taurum immolare solebant qui est enim Taupecvj, Suidae, ^WVY; TOO rau- agebant triumphum. Vide supra Tauropou. Ita vocem usurpant Leo in Tacticis boliare. cap. 7. | 31. 68. et Mauritius 1. Strateg. TAURI INGRATES. Thwroczius in Ancap. 19. Meursius perperam, ni fallor, drea Rege Hungariae cap. 43 : Misit Gastympanum ex pelle taurina interpreta- son 50. corpora immensorum husonum, et tur. Statius lib. 2. Thebaid.: duo millia lardorum, mille Tauros ing rates, i. incrassalos, Gallis, en graisse, vel Tune plurima buxas engraissez. yEraque Taurinos sonitu vincentia pulsus.

TAX
TAURI LIBERI LIBERTAS. Charta Walter! de Gant Comitis, apud Edw. Bisseum in Notis ad Uptonum pag. 86 : Cum libertate faldise, liberi Tauri, et liberi apri,et cum duobus molendinis, etc. Ubi liberum taurum, bannalem interpreter, vel quomodo accipitur in Foris Bigorrensibus art. 11.12: Melior villas Miles verrem habeat,et Monasterium,per pacem securum, non vi inclusum.Sedsiindamno fuerit inventus, solute abjiciatur Idem dicimus de Militum et Monasteriorum Tauro, et ascensore equarum equo. [Instrumentum ann. 16. Edwardi I. Regis Angl. apud Th. Blount in Nqmolexico : Compertum per Jur. quod Will, de Losa fuit seisitus de libero" Tauro habendo in Hamsted, etc. Ideo consideratum est, quod prssdictus W. recuperet damna sua, quas taxantur per Jur. ad iv. s. pro imparcatione ejusdem Tauri, etc.] 2. TAURUS, Maritus. Leges Henrici I. Keg. Angl. cap. 77 : Si pater sit liber, et mater ancilla, pro libero reddatur occisus :..... videtur autem matris ejus cujuscunque Taurus alluserit. Ubi alii Codd. habent.mafris est cujuscunque, efc.[**Al. vitulus autem matris est, etc. Vide ibi Thorpium.] [Lexicon MS. Cyrilli: 'ArauPCOTY), avvvi, aiuxTO?.] * TAUSSAMENTUM, Pensitatio, quae a vassallis aut subditis domino pro protectione exsolvebatur, nostris Taxement et Tensement. Lib. pitent. monast. S. Germ. Prat. : Triginta modia vini pro Taussamento et quindecim solidi Paris. Charta ann. 1312. in Chartul. S. Mart. Pontisar. fol. 29 : Item trente sis setiers et demi de vin chacuns an de Taxement sur les vignes ci dessouz nommees. Tensement, in alia ejusd. ann. ibid. fol. 30. v. Vide Tensare 1. |1. TAUTA, Mentum, maxilla. Processus de Vita S. Yvonis Presb. torn. 4. Mail pag. 575 : Mascillam et Tautam multum habebat inflatas, et interdum comedere non poterat nee potare. Ejusdem Vita prolixior pag. 607 : Statim lapis unus qui erat in ipsa Tauta seu maxilla resiliit in ore. * 2. TAUTA, f. pro Tauca, Capitis velum. Vide supra in hac voce. Gomput. ann. 1405. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 183. col. 2 : Reclusa suos dies clausit extremes, pro quibus pro ejus exequiis fuerunt factse expenses sequentes. Primo pro Tauta, xij. solid, vj. denar. TAUTO. Glossae Isonis Magistri in Prudentium : Setas vocat cilios, quos nos etiam Taut ones proprie vocamus.Ita etiam in Cod. MS. Bibl. S. Germani Paris. [Glossae Isidori : Tautones, palpebras. Papias : Tautones, pili palpebrarum, vel palpebrss.] \ TAVUS, S5j}nc, in Glossis Lat. Gall. Alise Graec. Lat. : Srj^t?, Tavus, marcor, mucor. Est pro Tabes, nisi ita legendum est. Vide Tavere. 1 TAUXILLUM, occurrit supra in Fractillus. * TAWARNIGUS. Vide supra in Tavernica. 1. TAXA, Exactio, impositio, certum pretium, seu certa pecuniae quantitas, per vim exacta : nostris Taxe, Italis Tassa, imposizione o composizione di danari da pagarsi. Charta Richardi II. Regis Angl. 19111. 1. Monast. Angl. pag. 538 : Impositiones, contributiones, Taxas, quotas, tallagia, vel auxilia, etc. Thomas Walsinghamus pag. 243: Eo quod totiens non tarn aporiassent quam dispoliassent patriam diversis Taxis, quas Gabelas appellant,etc. Taxas levare, pag.248.[Buila
VIII

TAX
Sixti IV. PP. ann. 1427. in Continuatione Bullarii Rom. pag. 282. col. 2 : Et quia propter assiduas guerras et novitates, quas continue vigent in dicto regno, praetenditur Ecclesias, dum vacant, gravatas in Taxa etiam reformata in Concilia Constantiensi, quas reducta est ad medietatem centiquas Taxes, quod gravatus in eadem Taxa Prselatus promovendus solvat communia, etc. Adde Chronicon Angl. Th. Otterbourne pag. 153. Bullam saecularizationisMonasteriilnsulae Barbaras ann. 1549. torn. 1. Maceriarum ejusdem Coenobii pag. 263. Glossaria Thomae Blount in v. Tax et Lobinelli torn. 3. Hist. Paris, etc. Vide Taxare.] ! TAXATIO, Eodem intellectu. Charta ann. 1363. ex Tabul. Sangerm.: Cum dictum monasterium propter pressuram guerrarum, mortalitatum et aliorum onerum importabilium ac excessivam Taxationem, etc. Vide Tapsatio. 1 TAXA GENTIUM, Certus militum numerus, quo quis ad commune bellum pro sua parte fungi debet, Gall. Contingent. Legatio Sigismundi Rom. Regis ad Eugenium IV. PP. ann. 1432. apud Marten, torn. 8. Ampliss. Collect, col. 87 : Tarn litteris quam nunciis mandavit et disposuit, ut hi qui Taxam gentium sibi impositam in exercitu suo non habuerunt, eamdem mox ad fronterias Bohemias ad gentes tres menses ibidem moraturas contra hssreticos mitterent, etc. Vide Talia 4. * TAXA EQUORUM, Tributum, quod pro equis, quos quis habet, exigitur, vel servitium cum equis. Annal. Placent. ad ann. 1451. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 902 : Omnes fere nobiles et cives cum familiis suis venerunt Placentiam timore decreti ducalis super hoc emanati, quod aliter cum rusticis describerentur, et onera salis, Taxas equorum et carrigii, quse profecto sunt maxima, cum ilhs supportarent. Ibid. col. 908 : Item, quod non solvant corrigia. Item, quod non solvant Taxas equorum, nisi per sex menses anni. 12. TAXA, Pensum, injunctum opus, Gall. Tache, Angl. Task. Computus apud Kennettum ad ann. 1425. Antiq. Ambrosd. pag. 576 : Et in Johanne Leseby trituranti ad Taxam XLV. quarteria frumenti, ut patet per tallium hoc anno capiendo pro quolibet qitarterio in. den. ob. IX. sol. iv. den. ob. etc. *3. TAXA, Pera, sacculus, marsupium, nostris alias Tasse. Lit. remisss. ann. 1382. in Reg. 120. Chartoph. reg. ch.346: Duns francos de eadem pecunia ceperat et eos in sua Taxa seu bursa asserebat habere. Vide supra Tassia 3. TAXAGIUM. Charta ann. 1216 : De garbagio et Taxagio sic diximus, quod illi, qui colunt terram, cum equis in territorio de Bernevalle, reddent saepedicto Priori unam garbam de meliore blado, quod colligent in terris suis pro quolibet equo pro Taxagio et garbagio, prseterquam de puro frumento. Et si cultor illius terras non colligeret, nisi frumentum, de frumento redderet unam garbam de Taxagio et garbagio pro quolibet equo. Quod si terram excolat sine equo, reddet Priori unam garbam, sicut prasdictum est. Vide Tassus 1. 1 TAXALES, Species ludi cum taxillis, fortassis idem qui Gallis Trictrac, Fritillus, ludus scrupulorum. Statuta S. Jacobi Hospitalis ann. 1388. apud Lobinellum torn. 3. Hist. Paris, pag. 339. col. 2 : Inhibemus etiam ne ahquis de dicto loco ad Taxales seu girestum ludat.

41
TAXAMENTUM, Pensitatio. Vide Tensare. I. TAXARE, TAXATIO. Papias : Taxare dicitur asstimare ; tractum ab emptoribus, qui Taxations pretii tandem suas voluntates colligunt. Taxat, ponderat, nominat, asstimat, tangit. Taxatio, asstimatio, deliberatio, nominatio. Ugutiq : Taxare, numerare, firmare, licitari, imponere pretium rei, quas venditur, asstimare, addere vel diminuere pretium rei quas venditur. Gloss. Lat. Gr. : Taxatio, Ttoo-or/];. Taxamus, opt^ojj-sv. [Taxare, Taucer, prisier, in Gloss. MSS. Lat. Gall. Sangerm.] Pretio Taxare, apud Siculum Flaccum. Secundum bonitatem agrum Taxare, apud eumdem. Charta Eadredi Regis Angl. torn. 1. Monast. Anglican! pag. 169 : Pro damnis et expensis per eos sibi factis vel illatis, Taxandis per juramenta 4. vel 5. hominum fide dignorum, etc. [Charta ann. 1302. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Quod ilia quse vendunt sine quibus sotulares fieri non possunt, Taxentur, cum alias Taxam servari non possent dicti sabaterii.] Utuntur Plinius lib. 17. cap. 1. Lex 3. D. ad Exhibend. (10, 4.) lex 9. Cod. de Excusat. muner. (10, 48.) etc. * Nostris Taucer et Tausser, eadem acceptione. Charta ann. 1288. inter Probat. Hist. Sabol. pag. 346 : Desquelles chases la vallue... jugeons et Taussons... a la somme de trois cent quatre vingt livres de monnoie courante en Anjou...eta cette chose enquerre, faire, Tausser et jugier, etc. Charta ann. 1454. in Chartul. Latiniac. fol. 78. v: Et icelles deux pieces de vin fait Ta,ucer et jaulger par Guillaume Becquet jaulgeur jure de la ville de Paris. * Hinc fortassis Estassement appellatur Jus quoddam, quod in bonis burgensis defuncti aut ad extraneum yenditis, habita illorum ratione, ad scabinos hujus loci pertinet, in Libert, villae de Cornmines ann. 1364. torn. 4. Ordinat. reg.. Franc, pag. 523. art. 7 : Et s'il avenist que aucuns bourgois ou bourgoise vendist tiere en la franquise de le ville a un forain,... ledit eschevin pour ladicte ville en doivent avoir Estassement. Et art. 8 : Et se uns bourgois alast de vie a trespassement, et il eust hoirs non bourgois, lidit eschevin en aront Estassement. TAXATIO, Pretium, aastimatio, [Taxation, pris, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. MSS.J Vita S. Machuti Episcopi cap. 14 : Eique max villam quamdam non parvi redditus et Taxationis ad metatum et commanendum ex integro delegavit. [Diploma ann. 1356. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 516: Possessiones et prssdia in regno suo Boemias debeant assignari ad existimationem et Tutationem Joannis Olumucensis Episcopi et Busconis de Welhardis, etc. Pro Tutationem legendum puto Taxationem ex subsequentibus ibidem: Si fortasse super asstimationem et Taxationem premissorum concordare non possunt, etc. Rursum occurrit in Aresto Parlamenti ann. 1394. apud Menesterium in Probat. Hist. Lugdun. pag. 82. col. 1. in Statutis Massil. lib. 2. cap. 39. 2.] 1. TAXATOR, ^Estimator, in Glossis MSS. [JEstimatores et Taxatores bonorum talium duxit similiter eligendos, in Diplomate ann. 1356. proxime laudato, vide paulo post alia notione.] [** Savin. Histor. Jur. Rom. med. temp. torn. 3. cap. 21. | 76.] 1 TAXIARGHUS, Eadem notione. Glossulae Cluniac. apud Mabillon. torn. 2. Operum Posthum. pag. 23: Taxiarchi

TAX

ITAX

TAX
lat ampullas cum vino et aqua et duabus Taxeis.TLt infra: Abluit parvam Taxeam. Vide Tassea et infra Maxia 1. %. [ Taxea una argentea pro probis faciendis. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, II. 127. an. 1494.)] I. TAXELLUS, pro Tessellus, Tessellatum opus. Anastasius Bibl. in versions Concilii Nicasni II.: Sanctas imagines proponendas tarn de coloribus, et Taxellis, quam ex alia materia. 1 2. TAXELLUS. Acta S. Raynerii, torn. 3. Junii pag. 450: Tune ilia aspidens frizum, quod erat in Taxellis mantelli sui, recognooil suum esse mantellum. Adnotant Bollandistse Taxellum ab Academicis Cruscanis indicari partern panni a foris afflxam, qui ornatus etiamnum sit in usu rusticorum ; Belgis hodieque, sed viris dumtaxat, simile quid in usu esse ad collum a tergo pendens forma fere quadrata : quod et nomen Taxilli indicat. Vide supra Tassellus. TAXEMA. Petrus Damianus lib. 6. Epist. 26 : Quanti sal veneat, utrum annonas medium, Taxema carius vendat. Vide Taxare. TAXEOT^, Apparitores Principum, Magistratuum, etc. Gloss. Gr. Lat.: TaiKiTY];, apparitor, offtcialis. Papias : Taxeota, id est offtciosus, seu official is. TaEewTat, apud Palladium in Histor. Lausiaca cap. 63. 67. Codinum in Origin. CP. Lambecianis pag. 20, 36. [Additio 3. Capitularium cap. 56 : Si monachus laicus factus fuerit, honors et cingulo expolietur et res ejus monasterio adiciantur. Quod si monasticam vitam reliquerit, Presses provindas eum teneat, el Taxeotas vel curias connumeret. Desideratur vox Taxeotas lib. 5. Capitul. cap. 381. Vide Julianum Antecess. Nov. 123. cap. 63.1 * TAXETA, diminut. a Taxea, Scyphus, Ital Tazzetta. Lit. ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 68: Item quatuor Taxetas parvas, etc. I1. TAXIA. Crater, patera, Gall. Tasse. Computus ann. 1333. et sqq. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 273: Habebant in pignore duas parascides, unam Taxiam et tria garnimenla robarum Senescalli. Vide supra Taxea 2. | 2. TAXIA, f. Violenta percussio, a vocula Tax, qua usus est Plautus pro percussionis sonp. Chartularium Prioratus S. Florentini sub Odone Abb. S. German. Autissiod. ssec. xi: Waldricus dereliquit in eorum prassentia omnes torturas et consuetudines, quas per suam vim immiserat superius memoratas potestati hoc est, sannum, placitum, justitiam, districtum,incendium, homicidium, violentiam, quas vulgo appellatur raptt furtum, Taxiam, infracluram, assaltus*, et quidquid culparum did aut sestimari potest. 1 TAXIARCHA, Gr. Ta?tapXTi? et TaiapXo?, Ductor ordinum, Centurio vel Decurio. Legitur in Hist. Miscella apud Murator. torn. 1. part. 1. pag. 117. col. 2. 1 TAXIARGHUS , .Estimator. Vide T&xct * TAXILLATOR, Tesserarum ludo deditus. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 504: Petrus Betrouwe erat lusor sive Taxillator falsorum taxillorum. Vide mox TAXILLI, Lusoriae tesserae, Dez. Taxillorum lusores, in Consuet. Siculis lib. 1. tit. 50. [Adde Statuta Genuens. lib. 5. rubr. 71. Vercellensia fol. 83. v. Pallavicinia lib. 2. cap. 47. Montis-regalis pag.

sunt qui praesunt rebus taxandis, id est berti Dalphini pro franchesiis Villas de aestimandis. Vide Glossar. med. Graecit. Pineto ann. 1348. e Schedis 01. V. Lancelot : Incholse... possint lev are et exigere col. 1530. voce Taiapx*K. TAXARE, Norainare, appellate, di- vintenum Taxandum et ordinandurn incere. Abbo in Praefat. lib. 1. de Bellis ter se, prout eorum legalitati videbitur Parisiac: Casterum tarn tuse, quam reli- ordinandum, pr&stito prius juramenlo in quorum quidem lectorum almas caritati tnanibus Castellani ipsius loci, vel ejus non istud metrice complecti volumen quod vices gerenlis, per Taxatores et exactore's vates Taxer, notum fore molior. Ubi pro ipsius vinteni, quod bene et legaliter prseGlossa ad marginem habetur, nominer. dicta facient et exercebunt. Constitut. Et initio lib. 1... Parisiusque novo Taxa- Eccl. Valent. inter Cone. Hisp. torn. 4. ris db orbe. pag. 199 : In eo casu subsidii sint quatuor Item pro Scribere. Facundus Her- Taxatores ex antiquioribus canonicis. Et mianensis lib. 4. cap. 1: Legens Uterus pag. 200 : Collectores et Taxatores prsefati a vestra Reverentia missas, cognoyi no- subsidiorum teneantur ejusmodi officiu men Joannis in sacris diptychis scriptum. per seipsos exercere. Jnterrogans autem inde venientes, cognovi * Haud scio an eadem notione, in non in ordine Laicorum, sed in Episco- Stat. Univers. Tolos. ann. 1313. ex Cod. porum Taxari. S. Eulogius lib. 3. Me- reg. 4222. fol. 35. r : Sciendum est quod morial. SS. cap. 6: Et alibi Taxatum esl, creato rectore primo in principio studii, i. scriptum, dictum est. Alcuinus de statim Taxatores creabuntur ab eadem Divin. Offic. : Deinceps vero a custodibus Universitate, qui erunt annales.... Qui omni lumine decoretur Ecclesia, et sicut jurabunt in manu dicti rectoris se fideliisto die Taxavimus, ita et Feria sexta at- ter Taxaturos. Vide Taxator 1. que Sabbato. Carolus M. de Cultu ImaTAXATI, Milites stipendiarii, qui taginum lib. 1. cap. 6: Antequam discu- xam, seu stipendium excipiunt, quotiendorum testimoniorum, quse absurds modo Recevoir taxe dicimus. Hist. MisOrientates in sua Synodo Taxaverunt, cella lib. 20. pag. 616: Acie Arabes in silvam ingrediamur, etc. Id est, scripse- Africam mota, hanc obtinuerunt, et ex runt. Eadem notione usurpat cap. 11. proprio exercitu Taxatos in ea quosdam initio: Sed et omnis ilia Synodus, quas et constituerunt. Pag. 634 : Electus ex proin pluribus somnianti ad sensum pras- prio stolo velocibus scaphis misit Taxatos buit, quse, non solum dicenti resist it, sed ex Themate Obsiciano, etc. Adde pag. 637. etiam dicta in volumine Taxavit. Ubi 640. 763. etc. Vita S. Symeonis Mirabilistamen Tilius editor Taxare, pro Texere, m.ontis : "OvTwv 8e xaTa TOffuvrjOe?Iv TOI; contexere, dictum putat. Flodoardus lib. FaSaXot?, taSatoi TWV 'Ayapvjvwv xaTrjXOov 1. cap. 21: Transfertur ad villam ipsius etc Tr)v uapaOaXadfftav. Tbeopbanes pag. Suprataxatam, nomine Sparnacum. Ita 410 : 'Hcrav yap xa\ TWV Xotirwv OejJiaTwv ta^alib. 3. cap. 11: Elegit Suprataxatos Tot apvovje; oux oXtyoi. Adde eumdem in Episcopos, i. supradictos, nominates. Theodosio, et alibi, et Constantinum [lit superius Taxavimus. Glabro Rodul- in Basilio Macedone cap. 49. Vide Glospho apud Duchesnium torn. 4. Hist. sar. med. Gra3cit. voce TaSoaot, col. 1527. Franc, pag. 46.] Vide Regulam Magistri sqq. cap. 7. et Chartas Alamannicas GolTAXATIO, Presidium, sedes taxatodasti cap. 39. [*GestaAbbat.Fontanell. rum. Hist. Miscella : Quod ~ formidantes cap. 13. Pertz. Script, torn. 2. pag. 288. prselium et Taxationem tumultuarent. lin. 3.] Theophanes in Constantino :? Ka\ lx TOO j TAXARE SESE, Pacisci. Vita B. Ca- otxetou crTpaToO Tai-aTtwva Iv aur^ xaTeffr/)roli Boni Comitis Flandrise n. 56. torn. <rav. Cedrenus in Leontio ann. 3: Ka\ 1. Martii pag. 191: Datis dextris et ac- xaTaXt7ia)v Ta^aTtwva fSioy, TW SadiXei -raOTa ceptis, fide et sacramento juramenti sese eSriXtocre. Ta^ecStov vefo idemne sit quod Taxabant, quatenus eadem intentione eis- Ta^att'wv, vide Meursii, et Fabroti ad demque armis et eodem consilio in obsi- Cedrenum Glossaria. dione cum ipsis jungerentur. TAXATU-M, Expeditio bellica, Graecis TAXARI, Haberi, censeri, quomodo recentioribus Ta|si8ibv. Formula 15. ex Taxari inter vicarios, dixit lex un. Cod. Andegavensibus: Vnde mihi homo, noTheod. de Comitib. et archiatris. (6,16.) men illi,intsrpslla.bat eo quod caballo suo TAXARE, Taxam imponere. Thomas furassit, aut in Taxato post me habuissit, Walsingh. pag. 244: Quapropter scirent etc. Infra: Nunquam furavit, nee consprocul dubio plebem nullatenus velle vel dens ad ipso furandam nunquam fuisset, Taxari, vel Taxationibus acquiescere, nee post me in Taxata ipso caballo nunetc. [Constitution's Jacobi Regis Siciliae quam habui, etc. cap. 59 : In Taxations et solutions ipsius * 2. TAXARE, In struem ordinare, pscunise, non cum eisdem terris, sed se- messem vel aristas aut foenum aggemotim per se imponi et Taxari faciunt rare, Gall. Tasser. Charta ann. 1262. in certam pscunias 'quantitatem, etc. Vide Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 278 : Pertisupra Taxa 1.] nentias de Gaillon, des Noes et de Humes| TAXARE EMENDAM, Mulctam impo-nil et de Douvrent sunt heas,.... servicia nere, vel quae solvenda sit decernere. carrucagii et Taxandi, etc. Vide Tassare Mandatum Philippi Pulchri Franc. Re- in Tassus 1. is in Pro1 TAXAROLUS. Gerardinus Miralpa at.ann. 1302. apud Menesterium1: Inhi- Taxarolus, memorantur in Litteris FreHist. Lugdun. pag. 84. col. bentes de caslero, ne Praepositi praepositu- derici Ferrar. Episc. ann. 1295. in Bulras ad firmam tenentes Taxare vel judi- lario Carmelit. pag. 528. col. 2. An idem care praesumant emendas. qui Taxator, jEstimator, aut qui impo* Tauxer I'amende, in Lit. ann. 1871. nit vel colligit taxas ? torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 406. 1 TAXATIO, TAXATOR, etc. Vide in Hinc Tax dicitur ejusmodi impositio Taxa 1. et Taxare. seu judicium, in Stat. ann. 1366. torn. 1. TAXEA, Gallis, Laridum, seu lar4. earumd. Ordinat. pag. 629. art. 1: Et dum. Ita Isidorus lib. 20. Orig. cap. 2. lui fairs amender selon la qualite du et Papias. 1 2. TAXE A, Scyphus, patera, crater, me/fait, au Tax et constrentes de gardes Gall. Tasse. Ordo Rom. apud Mabillon. de nostre monnoije. 1 2. TAXATOR, qui Taxam imponit pro torn. 2. Mussei Ital. pag. 506 : Antiquipr uniuscuj usque facultate. Charta Hum- acolytorum, post ipsum Episcopum baju-

TAX
178. etc. Chronicon Dominici de Gravina apud Murator. torn. 12.col. 567: Etmulti quidem artifices de ossibus eorum (hpminum occisorum) accipientes, aliqui Taxillos, aliqui manicas cultellorum fecerunt ad rei memoriatn sempiternam.\ * Qui ludus prohibetur, exceptis tribus diebus festi Nativitatis Domini, in Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 303. ex Cod. reg. 4622. A : De non ludendo ad Taxillos; salvo quod in die Nativitatis Domini et duobus sequentibus, juxta consuetudinem, ludere possint sine pcena. T TAXILLUS, Calx, Gall. Talon. Taxilli ita natibus tenaciter inhaeserant, quod nunquam a nativitate gressum incessuum experiri quiret, in Miraculis S. Benedicti, torn. 3. Martii pag. 311. Joh: de Janua: Taxillus, dimin. de Talus, secundum utramquesignificationem Tali; unde Taxillus, parvus talus, i. postrema pars pedis, et Taxillus, parvus decius. * TAXIS , Indicium, nota. Stat. pro arte parator. pannor. Carcass, renovata ann. 1466. in Reg. 201. Chartoph. reg. ch. 121 : Item quod quilibet pannus, qui conficietur in dicto burgo cum Taxite sen signo cotonis, antequam possit vendi, examinabitur. TAXO. Charta Ludovici VII. ann. 1058. in Regesto Philippi Augusti Herouvalliano pag. 78: Canterum Regii juris est, et si vacaverit sedes (Laudunensis) in vindemiis, vinuni de Taxone, de talliis, et vinagium quod per pagum colligitur. * Idem mini videtur quod supra Taussamentum. 5S3J- Unum idemque sonant de taxone, et de talliis, Gall, de taxe et de taille, ut conjectat de Lauriere torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. 14. ubi Chartam hanc edidit. Vide Taxa 1. 1 TAXONARIA, Locus ubi crescunt taxi. Testamentum Bertichrarnni Episc. Cenoman. torn. 1. SS. Junii pag. 719 : Cum terris, mancipiis, silvis, pratis et omni jure suo, et cum Taxonaria, quam vindicavi contra Leutherum. 1 TAXONUS, Melis, Gall. Taisson, Ital. Tasso. Statuta Vercell. lib. 3. fol. 75. v : Item quod becharii civitatis Ver-cellarum non debeant nee possint emere vel vendere aliquas salvaticinas in civitate exceptis capriolis, apris silvestribus, stambechis, ursis et Taxonis. Vide Tassus 2. et Taxus. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Taysson,Prov. Taxus, melota, melo. Joan, de Cardalhaco serm. in Annunc. B. M.: Taxus, ne ventus cavernam suam valeat intrare et sibi nocere, claudit cavernas suae januam cum cauda. Vide supra Tassus "2. TAXTA, vel TASTA, Instrumentum vulnerum profunditati explorandae inventum, Italis Tasto, nostris Sonde. Acta S. Herculani Episcopi et Mart. n. 28: Quantum plus ei (mamillse fistulatae) aliquis medicabatur, tanto plus pejorabat, et in tantum succreverat, quod costarn pectoris jam Taxta tangebat. [Vide Tastum.] T 1. TAXUS, Quoddam animal est, Johanni de Janua ; Gall. Taisson, Melis. Vide Cilicium, Melota, Taxonus et Tesso. [os Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 123. voce Dahs.] *2. TAXUS, Pretium, sestimatio, Gall. Taux. Diplom. Carol! IV. imper. ann. 1346. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 169. col. 2: Concedentes .... ut ipsi (archiepiscopi) cum eorum coinitiva gaudeant et fruantur illo eodem Taxu seu sestimatione circa victualia comparanda, quo, ratione Romani regni vel

TEB
imperii, nos utimur et gaudemus. Vide Taxatio in Taxare 1. T TAYA, Vox nautica, idem f. significans quod Talla 8. Vide ibi. T TAYCHIA, ut Tasca 2. Vide in hac voce. * TAYETUM, Idem quod Tajamentum et Tajata, Incisio, fossa, canalis. Stat. Mantuae lib. 1. cap. 97. ex Cod. reg. 4620 : Statuimus quod nemo audeat, sive sit nauta, sive cujusvis alterius conditionis, post terbium sonurn campanse ire per Tayetum, nee ibi cum aliqua nee in aliqua navi seu burchiello arrivare. * Nostratibus Tayon, pro Grand-pere, Avus, et Taye, pro Grand'mere, Avia. Tayon ou grant-pere, -in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 137. Chartoph. reg. ch. 20. Aliae ann. 1393. in Reg. 145. ch. 204 : Aux supplians escheurent et advindrent par le trespas d'un leur Tayon, d'une leur Taye, et de certains leurs ancles, freres et seurs, plusieurs biens et heritages, etc. ^ TAYLLIATILIS, Gall. Taillable. Vide Tallia 8. 1 TAYOLA, Species tigni. Statuta Cadubrii lib. 2. cap. cxxvni. de mensuris Tayolarum: Statuimus, quod aliquis de Cadubrio non faciat, nee sit ausus fieri facere aliquas Tayolas alicujus ligni per Plavim conducendas ultra mensuram decem pedum. Pluries occurrit in iisdem Statutis fol. 51. et 52. Correctiones eorumd. Statut. pag. 51: Qui Tayolas, morellos, sive mezenas extra districtum Cadubrii trahere voluerit, teneatur et debeat duas partes ad minus ipsarum Tayolarum dimittere ad seccandum in serris. Vide Tallea. 1 TAYS, Piscatoribus Massiliensibus, Veneni genus necandis piscibus aptum. Tayssare, Veneno, Tays dicto, aliquid inflcere. Vide supra Lothosela et Taissare. 1 TAYSIA. Mensura 6. pedum. Vide Teisia. ^TAYSSOU, Gall. Blaireau. [ Solvi expensis Arnaldi d'Issas et ejus sociorum qui iverunt apud Laureummontem ad venandum Tayssous pro domino. (Arch. Histor. de la Gironde, T. 22. p. 363.)] 1 TAZETUM. Chronicon Bergom. ad ann. 1393 : Iverunt homines partis Guelphse in Castegnola, ubi moratur Theudaldus Petri de Pesentibus et certi ejus parentes , et ibidem combusserunt omnes domos, seu Tazetum ipsius Theutaldi. F. Casatum. Vide Casata 1. j^cTAZZEA, [Gall. Tasse: Cardinalis infundit vinum digitis pape ex ampulla supra Tazzeam. (Diar. Burchard. I; 468. an. 1492.)] TEAM, TEAMES. Vide in Theam. \ TEBANUM. Vide Tabanum. TEBELLUS. Vocabul. Lat. Germ. Twingeri, Bellzes zagel, Tebellus. Vide Tebennum. TEBENNUM, Vestis Senatoria ; Trigevvoy, Eunapio in Juliano. Hesychius : TrSevvoc, elSo? irEpt6o>,a:oy Ttapa Pwfiai'ot;. Trjgswa in Gloss, vett. Toga, trjgsvva, et Themistio orat. 14. pag. 3i8. Gloss. Lat. Gr.: Togato, TYigevv/iqpopw. Gloss. Gr. Lat. TrjSsvvos, Toga, trabea. Julianus Antecessor Constit. 96. de Offlcio Proconsulis : Indicatur autem et Tebennum, id est aliquod genus vestimenti, in festis diebus. * TEBESE, Prov. Tepor, caliditas, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. [** Vide Raynouard. Glossar. Roman, torn. 5. pag. 31L radice Tebe.]

TEG

43

skTECA, de de cousturier. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.) 1. TECHA. Simeon Dunelmensis ann. 1144 : Cerneres alias eculeis d vtendi, alias per verenda sursum trahi, a^ios Techis parvissimis lapidibus substratis includi, et pene quassari. Thecis legendum putat Somnerus. * 2. TECHA, Tegumen lineum, quod Taye appellamus, ni fallor. Stat. S. Viet. Paris. MSS. part. 1. cap. 18: Quibus autem ad lectum utimur, hsec sunt: culcitrse sine plumis, coopertoria duo hyeme ex lana alba, cervical, Techa et capitegia linea. * 3. TECHA, Gall. Coffre. [ Pro una clave posita in Theca ubi custodit emptor pisa et alia sibi necessaria. (Arch. Histor. de la Gironde, T. 22. p. 505.)] | TECIA, pro Taxa, ni fallor, Impositio, exactio. Charta Ludovici Jun. Regis Fr. ann. 1160. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feudorum pag. 536: Et insuper quictavimus dictam T. et ejus heredes ab omni consuetudine et Tecia et talia. TECLATUM, Teclatura. Vide Theclatura. os TEGNA, Artificium, dolus, fraus, a Gr. TSXVVI, ut techna, apud Terentium. Richer, lib. 4. cap. 43: Et cum Tecnas superiores effunder et, etc. Adde Paneg. Bereng. lib. 3. vers. 225. Vide Tegna. *TEGRISIS. [Thesaurus; gaza. DIEF.J TECTAMENTUM, xaXuimipKJv. Gloss. Gr. Lat. 1TECTERE, Tegere. Glossae Lat. Graec.: Tecto, iTttxaXOrcTw. Glossa? Gr. Lat. : 'EmxaX^irru, Cooperio, Tecto. 'ETuxaXiiTnrct, Tegit. * TECTIGLACA, Vox dubie lecta, qua significari videntur Assulee, quibus tecta compinguntur. Arest. ann. 1346. 28. Mart, in vol. 3. arestor. Parlam. Paris. : Cum scabini et habitantes banni archiepiscopi Remensis dicerent.... se esse in possessione... sedendi, requiescendi super quadam tabula;... quae quidem sedes seu tabula erat ad platum, aliter a plat, dictusque archiepiscopus per se seu gentes suas fecerat destrui seu demoliri, et reftci posttnodum Tectiglacis vel apparentis (f. appenticiis) taliter, quod.... non poterant uti saisinis suis, etc. Vide Theclatura. T TEGTONATUS, Coopertus. Vide Tectora. 1 TECTONUS, Faber lignarius, a Grseco TSXTWV. Papias : Faber, Tectonus.... cum adjectione Faber lignarius, Faber serarius. TEGTOR, in Glossis, xovidhrYK, ut Tectorium, x6vK7[xa. Est autem Tector, qui Tectorium inducit, dealbator. Albarius Tector, apud Tertullianum de Idololatria. Vide Oujacium lib. 10. Observat. cap. 9. et ad leg. 1. Cod. de Excusat. artific. tit. 66. lib. 10. et JO. TECTORA, pro Tectum, JEdes, enuntiatione Longobardica. Charta Longobardica in Bullario Oasinensi torn. 2. pag. 9 : In primis casam ipsam domocultilem meam, et omnes Tectoras infra ipsam terminationem meam, sclandonicias vel pallearicias, cum stabulo meo seu molino ad ipsam curtem pertinentem, etc. Infra : Cum casas et omnes Tectoras, etc. TECTORATUS, Tecto coopertus, in Glossis antiquis MSS. Tectoriatus, apud Papiam : Tectonatus, in Gl. Reg. Cod. 1018. | TECTORIUM, f. Lodix, stragulum, Gall. Couverture. Constructio Oastri Saphet apud Baluz. torn. 6. Miscell. pag. 363: Mansit autem ibi dictus Episcopus donee castrum firmatum fuit.... et cum repatriavit, dedit dicto castro tanquam

44

TED

TEG

TEG

filio Symon praselecto omnes equitaturas suas et Tectoria et superlectilia. Vide Tectum 2. 1. TEGTUM. Super Tectum pro sanitate febris filiumponere, Superstitio damnata in veteri Poenitent. MS. et apud Cumeanum Abbat. de mensura poenitentiarura cap. 7. Hue forte spectant haec ex Papia, et ex Glossis Isidori: Tegellaria, maleficia, eo quod supra tegulas sacrificent. [Emendatius Jo. de Janua : Tegellaria a Tegella, quse et Tegularia dicitur, scilicet Venefica supra tegulas sacrificans.] roo Glossa ad Atton. Polypt. pag. 57: Veneflcia quas super tegulas sacrificabantur. Virgil, in Cir. vers. 368: Patula testa."] TECTUM ET FOOUM hospiti negare, vetitum in Lege Burgund. tit. 38. 1. et 9. Ita Tectum prsestare, leg. 1. 19. D. de Ventre in possess, mitt. Agro Tectoque suscipere, leg. 5. Cod. Th. de Desertor. (7,18.) Germanorum et Celtarum hospitalitatem commendant passim Scriptores apud Cluverium lib. 1. German, antiq. cap. 19. et Lindenbrogium. 12. TECTUM, f. Tegumentum, vestis qua quis tegitur, vel Stragulum, Gall. Couverture. Vide Tectorium, et mox Tectura. Leges Luitprandi Regis Langobard. lib. 6. art. 38. apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 69 : Dare debet medium de omnibus rebus mobilibus, excepto Tecto, quas in ipsa casa habuerit ipse homicida. In Oodice Cathed. Mutin. legitur, excepto Tectores. 1 TEGTURA, Tectorium, tegumentum quodvis, tectum, lodix, stragulum, Gall. couverture. Palladius de Re Rust. 1. 15: Parietum Tectura fortis et nitida. Ebrardus Bethuniensis in Grsecismo :

TEDA.S FORIBUS APPENDERE. Synodus et editus. [ Ubi Muratorius recte emenColon iensis ann. 1300. cap. 20: Quia vero dat Feni coopertura; ab Italico Tegia nonnulli ut intelleximus, Tedas et litteras vel Teggia, Locus nempe ubi fenum ac annexas ante portas et januas aliquorum paleae reconduntur, fenile. Quod adnoreligiosorum, et grangias eorum suspen- tat Vir doctus ad Chartam ann. 869. dere non formidant, in quibus incendia, torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 721: homicidia et alia damna et maleficia se In omnibus suprascriptis rebus et Tegia illdturos eis, ante quorum dictas litteras palliaticia meliorentur et non pejorentur et Tedas suspendunt , inferre publice usque advenientibus continuo annis.] comminantur, nisi intra cerium termi- [ Cod. reg. Papiaa num. 7609 : Teia num eisdem malefactoribus aliqua pecu- fides, coopertura. Leg. f. chorda. Conf. nise summa pro ipsorum arbitrio persol- Hor. Od. 17. lib. 1. vers. 18.] vatitr, etc. 1 1. TEGILLA, pro Togilla. Vide in * 2. TEDA, Pinus, in Gloss, ad Alex, Toacula. latrosoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 133 : 1 2. TEGILLA, pro Tigillum, Canterius, Dolente autem dente, galla Asiana cum Gallice Chevron. Chronicon Stederburg. aceto coda in ore tenta juvat. Similiter apudLeibnitium torn. 1. Scriptor. Brunsquoque et Teda in aceto cocta. vic. pag. 867 : Ex ipsa occulta vi (fulgu%. TEDALE. [Ferrum super quo po- risj sub tecto plumbeo inter murum plumbum et monasterii Tegillse lignese incens nuntur ligna in foco. DIEF.] TEDIALIS POSSESSIO, Quae datur con* TEGILLUS, pro Tigillum. Tract. MS. tra minores, mente captos, furiosos, etc. in Statutis Mediolanens. parte 1. de Re milit. et mach. bellic. cap. 30: Postea tinx (ponendae sunt) lapidibus cap. 14. ]$. [Adde Statuta Massil. lib. 1. cap. 29. 1. Vercell. fol. 53. Montis- plenss in media earum (vegetum) habentium perticas sive Tegillos. Vide Tegilla 2. regalis pag. 81.] oo TEDIFERA. Vide Tremaculum. 1 TEGITARIUS, Textor tegetum. Vide TEDINGPENY. Vide in Tethinga. Tegenarius. TEGLA^ ut Tegillus, in laudato jam 0 TEFESTILIS, an Tectus ? Placit. ann. 853. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. Tract, cap. 165 : Pontes barchar um commed. 83vi col. 167 : Dum.... resedissent in positi Teg Us fractis, et postea superpontes judicio in sola ilia Tefestile cum ipsis et ponantur gratices, super quos transire nos Rachimbaldo schabinus Florentinensis possunt pedites. urbem, etc. Vide Tegorium. 1TEGMINATIM, Per tegmina librorura, TEGA. Anastasius in Hormisda PP: in Actis SS. Aprilis torn. 1. pag. 104: Gabata electrina pens. libr. 2. Tegas cerei Vita et miracula S. Francisci de Paula... aureas 2. pens. sing. lib. 6. Ita quidam quss ne forte pereat, per haec quatuor voCodd. ubi alii habent Thecas cyrei. Forte lumina S. Hieronymi dispersimus TegTedas legendum, ut fuerint cerei flctitii minatim. 1 TEGNA, (pro Techno,) Dolus, fraus, aurei. * F. pro Theca, ut in Annal. Victor. Johanni de Janua : Baraz, fraude, decepMSS. ad ann. 1337 : Fuit positum cadaver tion, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Velum cor Una, velum Tectura vocalur. in campis, in loco ubi ponuntur malifici, MSS. Hinc Tegnosus, (pro Technosus) Praeceptum Caroli C. ann. 862. apud inclusum in una Tega lignea inter duas FraudulentuSf deceptorius, dolosus. Tegnula (pro Technula) Parva tegna, eidena Marten, torn. 1. Collect. Ampl. col. 163 : big as appensa, in Timorem aliorum. Tecturam vero monasterii et omnem emen| TEGELLA, Parva tegula, Job. de Ja-Janua. Occurrit vox Tegna in veteri de dationem, undecumque tempore avi et nua: Tieulette, in Glossario Lat. Gall. Epistola apud Marten, torn. 1. Ampliss. genitoris nostri consueverunt facere, Sangerman. MS. Collect, col. 496. Vide Tecna. exinde peragant. Lambertus Ardensis 1 TEGELLARIA, Venefica, etc. Vide TEGNIO, Malarum artium, in Glossis apud Ludewig. torn. 8. pag. 468 : Ita ut Tectum 1. antiquis MSS. ex Gr. tlx-VY), ars, fraus. plumbea Tectura trabibus et transtris su1 TEGENARIUS, WiaQoitoibs, in Glossis Vide Thainus. perposita pinnaculis sedificii sederet. Re- Lat. Gr. Glossae Gr. Lat.: ^Fta6oTtX6xo?, TEGNON, ex Gr. Tlxvov, Filius. Passip gula reformat. Mellicensis in Chronico Tegitarius. ^taOouo^;, Tegenarius. Mal- SS. Perpetuae et Felicitatis: Et dixit ejusdem Monasterii pag. 360. col. 2: lem Tegetarius, Qui tegetes seu mattas mihi: Bene venisti, Tegnon. 1 TEGNOSUS, TEGNULA. Vide Tegna. Item quilibet monachus pro tegumentis facit, ut habetur in Thesauro Fabri. lecti habeb'it stropodium , matratium , | TEGES, Parva domus quas et Tugu- TEGORIUM, Locus seel usus ac superne unarm, Tecturam duplam de panno laneo, rium, scilicet Casula, quam faciunt sibi tectus, a tegere, voce deducta : nisi idem subtus albam citeriugryseam. Vide Tec- custodies vinearum vel pastores ad tegmen sit quod Tugurium. Glossae Antiques torium. sui; quasi Tegerium vel Tugurium. Hanc MSS. : Tegurium, casa a tegendo dicta. 1 1. TECTUS, Tutus, securus. Guillel- rustici Capanam vacant, quod unum tan- Glossae Isidori et Pithoeanse: Gumma, mus Forestier jn Elogio Abbatum Mon- turn capiat. Job. de Janua. Hinc Glossse Tegorium. Ubi pro gumma forte legentis S. Catharinae prope Rotomagum sub Lat. Gall. Sangerm.: Teges, Maisonnette. dum calumma, ex Gr. xaXu^a. Adamnaann. 1304. torn. 5. Annal. Bened. pag. Vita S. Hugonis Abb. torn. 3. Aprilis nus lib. 1. de Locis sanctis cap. 2 : In pag. 641 : Ipse uno tantum comite mona- media spatio hujus interioris rotundas do631. col. 2: cho Tegetem ingreditur. Pro tecto sumitur mus, rotundum dnest in una eademque Abbas ccenobio Rogerus Septimus isto in Gestis Consul urn Andegav. torn. 10. petra excisum Tegorium, in quo possunt Extitit, hoc scripta testificantur ita. Spicil. Acher. pag. 460: Repente super- ter terni homines stantes orare. Al. TeguTectum temporibus in pace satis fuil ejus. venit a plaga australi vehementissimus rium. Infra: Hujus Tegorioli introUus Nempe Cosnobium. Forte legi debet turbo, ipsam repellens seculam ac replens ad Orientem respicit, etc. Occurrit ibi earn turbido aere diu multumque concu- pluries et cap. 3. 4. Tutum. 1 2. TECTUS, pro Tectum. Hariulfus tiens, deinde vero solutis laquearibus, uniTEGURIUM, TIGURIUM. Anastasius Bilib. 2. Chronici Centul. cap. 7: Claus- verses ejusdem Ecclesias trabes, simulque blioth. in S. Symmacho PP: Hie fecit trum vero monachorum triangulum fac- tota Teges per pignam templi ejusdem occi- Basilicam S. Andreas Apostoli apud B. lum est, videlicet a S. Richario usque ad dentalem in terram corruentes, everswn Petrum Apostolum, ubi fecit Tigurium ex argento, et confessionem pens. lib. 120. S. Mariam Tectus unus: a S. Maria us- ierant. que ad S. Benedictum Tectus unus : T TEGESTAS, KaXuuTTJpia, in Glossis Infra : Ubi et super altare Tigurium argenteum fecit. [Tygurium, ex Cod. MS. itemque a S. Benedicto usque ad S. Richa- Lat. Graec. et Gr. Lat. Tegumentum. rium Tectus unus. 1 TEGESTRATORIA. Gl. Gr. Lat. San- apud Murator. torn. 3. pag. 124.] In germ. MSS. TFcaOos, Teges, Tegestratoria. Sergio PP. pag. 62. et 245 : Hie fecit amTECUARIUM, TEGURIUM. Vide TegoVidetur Legendum Teges stratoria, Quae bonem et Tegurium in basilica SS. Cosmse rium. 1. TEDA. Tabularium Prioratus de Do- humi sternitur. [** Tegestrse. de caprinis et Damiani. Mox: Hie Tegurium basilicas pellis, in Edict. Dioclet. de pret. rer. sub S. Susannas, quod ante ligneum fuerat, mina in Delphinatu fol. 108 : Debet ex marmore fecit. Ita quidam Codd. ubi per vindemias 2. circulos plicatos ad ti- inscript. de Teqestribus.] editus habet ciburium et ciborium, quod 1 TEGETARIUS. Vide Tegenarius. nam, et 5. trainas, et 1. fassum de Teda, TEGIA, Fides, coopertura. Papias MS. unum idemque sonat: nam tegimen, et etc.

TEG
umbraculum Ciborium appellat Ordo Romanus,quod altaretegat. Vita Aldrici Episc. Cenoraan. num. 17 : Fecit Tegurium, quod et ciborium nominatur, super altare, etc. ubi perperam edit. Tugurium. Gloss. Lat. Graec.: Tegimentum, erclyaff(i,a, xaXu(i[xa, <TXE7iaa|.a. Atque hac notione eadem vox capienda in Capital. 3. ann. 789. cap. 17 : Ut super altaria Teguria fiant, vel laqueana. Ubi quidam Codd. habent Tecuaria [vel Tecuria.] Vide Descriptionem nostram aedis Sophianae, ubi de Ciborio, [et supra Ciboriam. Meisterlinas in Hist. Rer. Noriberg. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MS. pag. 130: Mandataque dat omni consulatni, ut foro amplo, ubi erant domunculse gasas et Tiguriae carnificum, pistorum, penaticorum, piscatorum, institorum et eorum, qui res suas sub hast a vendebant, omnino amoverentur.] * Ejusdem originis nostratibus vox Soutecte, pro Toit, tectum Lit. remiss, ann. 1468. in Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 192 : Le suppliant mist la boeste de feurre toute alumee a la Soutecte de la maison, qui estoit de petite valeur, couverte de feurre, laquelle par ce moyen fut incontinent arse. Hinc Soustecner et Soustoiter, Sub tecto habere, recipere, occultare. Charta Phil. VI. ann. 1348. in Reg. 78. ch. 11 : Ottroions aux religieuses, abbesse et couvent du Montel lez Pans sainte Maixance que pour habergier et Soustectier leurs dites bestes et les pasteurs qui les gar dent et garderont, elles puissent faire edifier, tenir et avoir perpetuelement en aucun lieu conversable de ladite forest de Halate une loge soufftsant et convenable. Lit. remiss, ann. 1365. in Reg. 98. ch. 285: Lequel Martin mist et Soustoita en sa maison plusieurs compaignons pour batre et villener les dessuz diz. Aliae ann. 1400. in Reg. 155. ch. 48 : Lequel Jehan avoit leurs diz fardeaux logiez, hebergiez et soustoitiez en sa maison. Unde Soubztoiteur, Qui hospitio recipit, in aliis Lit. ann. 1426. ex Reg. 173. ch. 544: Recepteurs et Soubztoiteurs de nos ennemis, etc. s^TEGULA. [Atramentarium. DIEP.] 1 TEGULARE, Tegulas facere, vel tegulis operire, Johanni de Janua. Secunda notione legitur in Gemma. 1. TEGULARIA, Malefica, dicta quod super tegulas sacrificet. Glossae Antiquse MSS. et Papias. Vide Tectum 1. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Tegularia, Sorciere. 1 2. TEGULARIA, TEGULATRIUM, Tegularum officina. Gall. Tuilerie ; Tieullerie, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. MSS. Occurrit vox Tegularia in Literis ann. 1263. apud Lobinellum torn. 3. Hist. Paris, pag. 207. in Charta Thossiacensi ann. 1461. in alia ann. 1447. e MS. Coislin. ubi Gallice redditur Thuillerie; in alia ann. 1048. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 596. Liber anniversariorum Monasterii Sangerm. fol. 20. y: Anniversarium Odelinae de xxx. solidis Paris, de redditibus Tegulariarum, quos percipimus super Tegulariis in Pascha et in festo S. Remigii. Ab hisce Tegulariis, Palatium quod vulgo les Tuileries vocant, nomen ttabet. Tegularia Idpidea, in Charta ann. 1202. 'apud Mirseum torn. 1. pag. 731. Joh. de Janua : Tegularium locus ubi flunt, vel acervus vel multitudo tegularum. Lex 180. Dig. de Verborum signif. : Ofilius ait, tugurium a tecto, tanquam Tegularium, esse dictum, ut toga quod ea tegamur. * 3. TEGULARIA, Terra tegulis conficiendis apta. Charta ann. 1318. in Reg.

TEI

TEL

45

56. Chartoph. reg. ch. 322: Cum ipsi de sura sex pedum apud nos vulgo Toise ; novo reppererint prope monasterium suum de qua Consuetudo Burbon. art. 302. et quandam Tegulariam seu terram ad fa- Marchensis art. 215. Adde Aurelianenciendum tegulas, pro coopertura domorum sem art. 213. et veteres Consuetudines, suarum convenientem et bonam, eisdem editas a Thomasserio cap. 112. [Comdignemur concedere ut pro dicta terra in putus ann. 1202. apud D. Brussel torn. ipsa tegularia decoquenda,... libere perci- 2. de Feudorum usu ad calcem pag. pere valeant et habere boscum in foresta CLIV. col. 1 : De mixx. Teisis muri levanprsedicta. dis xxvni. I. De XL. Teisiis de apenticio 1 TEGULARIS PETRA, Tegula, apud xxvm. 'I.] Tabularium Fossatense : AbThorn. Madox Formul. Anglic, pag. 139. bas convenit cum granchiario de una 1 TEGULARIUS, Johanni de Janua, domo ibidem facienda , quss habebit 8. Qui tegulas facit; Tieuller, in Glossis Taisias longitudinis , et 3. pignacula Lat. Gall. Sangerman. MSS. Glossae et solarium per totum , etc. Libertates Lat. Grsec. : Tegularius , Kspa(Jio7iot6? , villas Gagiacensis in Ducatu Burgundiae xepajjtsu;. Adde Grsec. Lat. Codex MS. ann. 1266. apud Perardum : Pro qualibet reddituum Episcopatus Autisiod. circa Teysa cujuslibet domus dictse villse, nos et ann. 1290: Item xx. mille tegularum, successgres nostri habere debemus 4. dequ.se. debet Tegularius quolibet anno. Oc- narios Viennenses censuales, solvendos currit apud Rymer. torn. 5. pag. 693. annuatim in festo S. Michaelis, ex ilia col. 2. D. Secousse torn. 3. Ordinat. Reg. parte videlicet in qua est ingressus principalis, et egressus. Idem ferme habetur Franc, pag. 78. etc. 1 TEGULATOR, Idem qui Tegularius, in Chartis libertatum villaa Baugiaci apud Lindwodum Provinc. pag. 196. ann. 1250. et Jasseronis ann. 1283. apud Guichenonuni in Hist. Sebusiana pag. Rymer. torn. 2. pag. 664. | TEGULATUS, Tegulis tectus. Charta63. 106. ex quibus constat, non nuperam ann. 3. Henrici VI. Angl. Reg. apud esse praestationem, quam nostri vocant Madox Formul. Anglic, pag. 145: Omnes le Toise des maisons. Vide Tensa. [Charta domos dicti manerii Tegulatas sustenta- Ludovici Regis Franc, ann. 1228. apud bunt et manutenebunt cum tegulis. Vide Fantonum Hist. Avenion. torn. 1. pag. Tarsicus. 140 : Donee ..... de muris Tolosanis diru1 TEGULITIUS, Factus e tegulis, in tum sit usque ad quingentas Taysias raveteri Inscriptione apud Gruterum pag. pinales. Statuta Montis-regalis pag. 275: Quilibet textor et textrix debeant habere 54. 1 TEGULUM, pro Tegula, non semel in Teisam ordinatam orditoriam, ad quam Reparationibus factis in Senescallia texitur pannus , ita magnam sicuti est Carcassonse ann. 1435. e MS. Cl. V. ilia consueta, duodecim palmorum. Le Lancelot. Vide Sorda. Roman d'Athis MS.: f TEGURIUM. Vide Tegorium. y n , Lui a le bon fer trenchant mis, TEGUS, 'HjACTOfjiov x'P i Gloss. Gr. Et la lance une Tesee Lat. Infra, 'HpxotPv Tegus. [Glossae Lui a parmy le corps passee.J Isidori: Tegora, Tegus, coria vel posteNon una est Teisas longitudo variora jumentorum. Quis non videt cum Grasvio scribendum esse, Tergora, Ter- riis in locis. Parisiensis est sex pedum, gus, etc.] [* Vide Varron. de L. L. lib. Lugdunensis vero est septem pedum cum dimidio, ut et Bellijocensis ; quare 4. cap. 22. ibique Gothofred.] 1 TEHINGUS, Decanus. Vide Tunginus. emendandum est quod ait Cangius in * TEIA, Idem videtur quod Tela. Stat. Peda 2. ex Charta Humberti D. Bellidatiar. Riper, cap. 12. fol. 5. v: De quo- jpci ann. 1233. Teisa qua utuntur fabri libet pari armaturarum Teias pro faciendo lignarii et silvarum mensores quinque saccos ab oliva et pro piscando, pro in- pedum est cum dimidio, etc. TEITHI. Menstrua mulierum , vox troitu denarii duo. TE IGITUR, Prima pars Canonis, qui Wallica, in Legibus Hoe'li Boni cap. 13. in Missa legitur et dicitur post hymnum [Teithi Cambro-Britannis est Pretium, Angelicum. Auctor Micrologi cap. 23 : ex Johanne Davies et Boxhornio.J T 1. TELA, pro Telum, Jaculum, spicuCanon, juxta Romanam auctoritatem est iste: Te igitur clementissime Pater, etc. lum. Ordo ad Ecclesiam dedicandam [Et cap. 11 : Angelicus hymnus, id est ex Missali MS. annorum 900. apud MarSanctus, sanctus, sanctus.... Hunc autem ten. torn. 3. de Antiq. Eccl. Ritibus pag. hymnum et ipse Sacerdos cum aliis neces- 245 : Adversus omnem Telam et jaculam sario debet dicere, ne seipsum sua prece inimici. Hinc conflrmatur Baluzii convideatur privasse, qui et suas voces et alio- jectura in Notis ad Capitularia torn. 2. rum angelicis laudibus admitti deprecatus col. 1015. ubi ait, videri nostros telam est in Praefatione.] Capitular. Caroli M. dixisse pro telo, ex eo quod in omnibuslib. 6. cap. 173 : Te igitur non inchoent exemplaribus Legis Bajwar. ut et in Sacerdotes, nisi post Angelicum hymnum Editione Basileensi Telarum genus legafinitum. [Capitula Herardi Archiep. Tu- tur tit. 3. cap. 8. | 1. pro Telorum genus,, ron. cap. 16: Et ut Secreta Presbyteri ut edidere Tilius et Lindenbrdgius. non inchoent antequam Sanctus finiatur, * 2. TELA, Panni seu telae latitude, sed cum populo Sanctus cantent. Quod in Gall. Le, alias 'Toille. Invent, ann. 1476. aliquot ecclesiis hodie vix pbtinet. ] ex Tabul. Flamar.: Unum lectum... cum Vide Steph. Durandum de Ritibus Ec- duobus linteaminibus duarum Telarum. cles. lib. 2. cap. 33. num. 1. 2. [Amalarii Infra : Unum linteamen novum filii stoEclogas de offlcio Missaa,] et supra in parum duarum Telarum. Deux paires de Jurare super Te igitur. draps de trois toilles, in Testam. Isabel !a3 TEIGNUS, TEIN, etc. Vide in Thainus. Davaugour comit. Thoarcii ann. 1400. * TEILUL^, Arabice, Verrucas, quse ex Bibl. reg. etiam buruchss. Glossar. medic. MS. Si TEL^-PES, ia-TOTious, in Gloss. Graee. mon. Jan. ex Cod. reg. 6959. Lat. Vide supra Pedestellss. | TEINTURARIUS, Tinctor, infector, \ TEL ARE, Longare, differre ; sed non Gallice Teinlurier, in Litteris Johannis est in usu : itide Protelare, distendere, Franc. Regis ann. 1359. apud D. Se- prolongare, differre. Ita Jo. de Janua cousse torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. Telare legitur in Gemma ; Protelare vero 369. in locis suo loco indicatis. Vide TelaTEISIA, THA.TSIA, etc. Pertica seu men- rium 1.

46

TEL

TEL

TEL

* TELARIS, E tela confectus, Gall. De toile. Stat. eccl. Tull. MSS. ann. 1497. fol. 30. r: Magna crux portetur a matriculano presbitero cum velo impendente, in rocheto Telari strictis manicis, discalceato seu nudis pedibus. 1. TELARIUM. Ceremoniale Episc. lib. 1. cap. 2 : Eaque (pallia) sectis quadratisque lignis munita, quae Telaria vacant, ne rugosa aut sinuosa conspiciantur. Forte Velaria. S5P* Lignum esse videtur cui affiguntur telae, vel pallia seu aulsea altaris, Gall. Contretable. Telare dicitur in Ceremoniali Monastico Congregat. S. Mauri pag. 591: Si fieri pptest, Telari ligneo affigatur extente (pallium altaris :) sed ilia cautio adhibeatur in Telaris asserculo superiore, ut ejus angulus inferior cui pallium adhseret, omnino reddatur. T 2. TELARIUM, Instrumentum texendi, Johanni de Janua: Mestier, ou instrument d tixtre, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. MSS. Statuta Vercell. lib. 4. fol. 85. v : Item quod aliquis testor non debeat lixare telas, tnantilia vel toalias cum gladio, garreria seu re aliqua super Telario, etc. Eadem, ut videtur, notione Concilium Compostell. ann. 1031. cap. 5 : Interdicimus ut nullus Christianus auguria et incantationes facial, nee lunse proi>emina, nee animalia immunda, nee mulierculas ad Telaria suspendere. Hinc emendandam existimo aliam Synodum Compostell. ann. 1056. cap. 5: Iterum interdicimus omnes Christianas auguria et incantationes et lunse prosemina, nee ad animalia domanda, nee mulierculas ad telas alia suspendere, quia omnia cuncta idololatria est. U'bi Telaria legendum videtur ; tametsi telas non male legatur : tela quippe non tantum dicitur opus quod texitur, sed .etiam instrumentum ipsum, ut apud Virgil. Georg. 1. 285. et Ovid. Met. 6. 576. Superstitionis genus hie subindicatur. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Telayron, Prov. collum, insubulus. Telier, Prov. Telarium. Teillier, pro Textoris officina, in Lit. remiss, ann. 1418. ex Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 233 : Le suppliant ouvrant et faisant son mestier de tisserant en son Teillier ou ouvrouer,
0f(*

1 TELARIUS, Qui facit aut vendit telam ; item et tela confectus: Toillier ou de toile, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. MSS. Gillebertus Telarius, memoratur in vet. Charta apud Th. Madox Formul. Anglic, pag. 115. Nostri Toiliere vocant linteariam mercatricem. * Nostris Telier et Tellier, cujus artiflcium Telerie appellatur, in Lit. remiss, ann. 1409. ex Reg. 163. Chartoph. reg. ch. 378: Raoul le pareur ouvrier du mestier de Telerie en telles, de la parroisse deS. Germain de Talemende, en la vicomte de Vire, etc. Aliae ann. 1377. in Reg. 111. ch. 309 : Icellui Denaing fust alez boire en une taverne de cervoise en ladite ville de Valenchiennes avec un Tellier de toiles, pour a lui marchander de toiles tistre. Colin du Certain Teller de failles, in aliis Lit. ann. 1372. ex Reg. 103. ch. 233. Telerons, in Chartul. Latiniac. fol. 240. v: Ly Telerons , die quo vendit, ob... Ly ferons, ob. TELARIUS CEBVUS, Domesticus, mansuefactus. Vide Extelarius. * TELATA, Sufflsio vel cataracta oculi, Gall. Taye, ut interpretantur docti Editores ad Mirac. B. Ant. Ripol. torn. 6. Aug. pag. 538. col. 2 : Jam erat (oculus) totus coopertus de tela, et magnam Tela-

tam habebat super eo, nee de eo jam plu- id est libellos, quos a supradictis hominiribus diebus non poterat videre. bus Vriheh et Osberto injuste perceperat, * TELATIUM, [Stamen textoris ; instr. cum magna pecunia Ecclesiss Christi in texendi. DIEF.] Dorobernia remisit. Concilium Celichy1 TELAX, pro Talax. Vide in hac voce. tense ann. 816. cap. 6 : Tamen serventur j TELEONUM, pro Teloneum. Vide libri primordiales cum aliis Telligrafis, Telon. ne in poster am aliquod scrupulum conTELEOPORPHYRUS, Totus ex purpura, tradictionis immittere conentur. * Felicius, ut videtur, Auctores noyi ex Gr. TsXetoTuopipupoc. Charta donationis Ecclesiae Cornutianae factae, edita a Tract, diplom. torn. 1. pag. 411. vocis Suaresio : Item mafortem e Teleoporphyro originem accersunt a Lat. Tellus et Gr. tramosericum opus maximum. ypoMpejv. Etquidem Th. Madox in Formul. *{ TELERIA, f. Officina ubi tela texitur. Anglic, pag. 11. Telligraphum, idem Constitutions Cluniac. MSS.: Nullus sonat quod Libellus de terra, in quo monachus infra bannos exemptionis no- terrae limites describuntur. [** Telligrastre comedat aut bibat, aut de die ac phus apud eund. Madox pag. 174. num. node jaceat... videlicet in grangia hele- 283. forte a -rlXo?, 8po, Limes, finis, ut mosinarii, vacheria, Teleria. est in Gloss. Gr. Lat.] | TELES, pro Talis. Charta ann. 1143. 5 TELLO, TELLONEUS. Vide Telon. in Probat. novae Hist. Occitanae torn. 2. JTELLUMO, Deus telluris, apud S. col. 500: Ipse Comes debet dare LX. mil- Augustinum lib. 7. de Givitate Dei lia solidorum Melgorum ipsi Rogerio, et cap. 23. pro ipsis debet mittere temtores, et debet f TELLURUS, Idem qui Tellumo, Marhabere Telem Sicardum, ut juret ipsi Ro- tiano Capellae lib. 1. gerio castellum de Avinione et Castrum%. TELLUS, [Terra frugifera. DiEF.J novum, sicut olim factum fuit patri suo 1 TELLUSTRIS, Terreus, terrenus. Bernardo Atoni Vicecomiti. Martianus Capella lib. 7: Nonnulli Tel*TELHA, f. Imbrex, Gall. Echinee. lustres silvicolseque dim. Quidam legunt Charta ann. 1316. in Reg. 66. Chartoph. Terruristres. reg. ch. 502 : Quarto, parte unius Telhae * TELO, Locus ubi vectigal, quod Teporci sex denariis. Vide infra Tilia 2. loneum appellatur, exigitur, ipsummet * TELHONUS, ad Tiliam pertinens, fu- tributum. Bulla Alex. III. PP. ann. nis ex cortice tiliacea, quam Tille vo- 1177 : Apud Pruvinum, domus et eteemocant. Comput. ann. 1362. inter Probat. syna nobilis viri comitis Henrici, in Telotorn. 2. Hist. Nem. pag. 261. col. 1: nes telarum prope burgensem vicum. Solvit Francisco Dohati peyrerio, qui fecit Charta Petrr de Corbolio archiep. Sequoddam perforamen in primo archo por- non. ann. 1202 : Super Telones telarum, talis Prasdicatorum , pro affixiendo ibi- quae venduntur Pruvini in parvo allodio, dem quoddam croqum ferreum, causa etc. Vide mox Telon. ibidem inliganduni funem canapis TelTELOGIUM. S. Audoenus lib. 2. Vitae honse, pro juvamine del contrapes pontis S. Eligiicap. 57 : Tandem ingenio reperto levadis dicti portalis. Comput. eccl. Pa- aptaverunt ex fvistibus quoddam Teloris, ann. circ. 1381. ex Bibl. S. Germ. cium, ea scilicet ratione, ut si ad pr&cePrat.: Pro una ligatura de Teil pro stipa dentem se mittere tentaret, posterior eum pressorii, qualuor solidos. Ubi fasciculus retrosum attraheret, etc. Mox Tolocium corticis tiliaceae intelligi videtur. scribitur. Sed videtur legendum Telo* Telleman, Ludi genus aputi nostra- nion. Ugutio: Telon Grasce dicitur Iontes. Lit. remiss, ann. 1481. in Reg. 206. gum, unde telo, onis. Telonem hortolani Chartoph. reg. ch. 747: Apres qu'ilz vocant lignum, quo hauriuntur aquae, orent souppe se mirent a jouer au Telle- Hispani Ciconiam dicunt. Ita etiam Paman. pias. [Isid. lib. ult. Orig. cap. 15. habet: TELIA, Modus agri, aut vinese. Tabu- Telonem hortulani vocant lignum longum, larium Prioratus de Paredo in Ducatu quo hauriunt aquas; et dictus Telon a Burgundiae fol. 9 : Dedit Deo et huic loco longitudine ; TYJ^U (TrjXe) enim Grasce dicicampum unum, quern appellant unam tur quicquid longum est. Ubi Vossius lib. Teliam in villa Deprise al Moncel, etc. 3. de Vitiis serm. cap. 53. legit Tolonem Fol. 13 : Quidam homo nomine G-alannus et Tolo ex optimae notas Codice MS.] dedit Deo et huic loco in villa Volauro Vide supra Ciconia et Tollenum. unam Teliam medium, quse est subtus TELON, TELONEUM, TOLL, TOLNETUM, Capella S. Sulpitii. Fol. 25 : Item terrae etc. Tributum de mercibus marinis circa portionem... quam dicunt Teliam. Item littus acceptum, Ugutioni. Glossae vett.: aliam Teliam in medias combas, semita Teloneum, quasi omnium littorum fiscalis per medium eunte. Fol. 53 : In eadem conductio. Ita emendandum [pro Telovilla duas Telias de terra, quae sitas sunt nem quasi omnium littorum,] apud Isid. juxta 2. vias, etc. Charta Prioratus Bel- in Gloss, ex Gr. -csXo?, et -rcXciviov. Hesylaevallis in Comitatu Vaudanimontis chius : TIXo;, tb xaTa6aXX6[xevov TOI? treXwann. 1566: Item une Theille de prey au vaic. Glossae vett.: Portorium, TsXwvetov. ban dudit Gelaucourt. Passim ibi. Portitor, TeXtivrj;. Nicephorus Xanthopu[f* Vide Rectitud. singul. person, ed. lus in Synaxario pominicae publicani: Leo pag. 57. et supra Celga.] TsX(ovr)c SE ioriv 6 TOC tlXyj aub TWV apx^VTwv TILIA scribitur in Tabulario S. Cyrici Xa[i6ava)v, xa\ 8'.' axpav aSixiav wvoiSfisvo?, Nivernensis ch. 17: In alio vero loco xa\ uapaxspSaivwv evTeOfhv. concedimus illis quinque Tilias de vinea. TELONEUM, TELONIUM, vox passim 1 TELLENEUS. Vide in Telon. obvia. :=TELLEUS, Terreus, terrester. Vir* THELONEUM DE TERRA, vel de Phigil. Grammat. pag. 97 : Sapientia bifpr- mis, in Charta Phil, comit. Fland. ann. mis est, aerea Telleaque, hoc est humilis 1163. pro incolis Novi-oppidi, nunc Noviet sublimis. Occurrit alibi apud eundem. portus, ex Ohartul. 1. Fland. in Cam. TELLIGRAPHA dicuntur, quae aliis Comput. Insul. ch. 325: Concessi eliam Documenta, seu instrumenta chartarum, oppidanis meis de Novo oppido, quod quiAnglis Evidentise, quod rem evidentem cumque ibi manserit ab omni Theloneo, reddant. Ex Saxonico forte t e l l a n , di- nisi sit de terra vel de plumis, liber erit. cere, loqui, narrare. Concilium Cloves- Thounier, inter Redit. comitat. Namurc. hoviense ann. 800: Tandem Cenulfus ann. 1289. ex Reg. ejusd. Cam. sign. Le Rex sera ductus poenitentia, Telligrapha, papier aux aysselles fol. 73. r: Encor i a

TEL

TEL

47

li cuens le Thounier de le merchenerie, tamen lectio sana est. Charta ann. 1242. parte cum sigillo comprimat, ab altera ki vat par an vj. lib. et x. sols Encor e Tabulario S. Nicasii Rem.: Quos xx. parte Theolonarius figuram Comitis sui i a li cuens le Thounier de le noueve sco- solidos dicte capelle annuatim in perpe- concludat. In Glossis Graec. Lat. lego TEtuum in Theunuario fori contuli perci- XtSvtov, vectigal, telonatum, mancipatum. herie. Ita cod. MS. [Rursum memorantur The| TELONEATUS. Concilium Sancto- piendos. | TOLENEUM , in Charta Berengariilonarii in Literis Sigismundi Regis nense ann. 1095. apud Marten, torn. 4. Regis ann. 950. apud Ughell. torn. 2. Rom. apud Marten, torn. 8. Ampl. ColAnecd. col. 123 : Si mercatores transierint per istam terram, et non reddiderint Ital. Sacrae col. 104. edit. 1717. lect, col. 12. Thelonearii, in Privilegio T TOLONEUM , in Chronico Farfensi Leduini Abb. S. Vedasti Atrebat. ann. pedagium et.Teloneatum, etc. \ TELEONUM, in Bulla Frederici Imp. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 441. 1036. e Chartulario V. ejusd. Monasterii ann. 1157. in Instrum. Gall. Christ, Tplomeum vini, apud Rolandinum Pata- pag. 243.] 0 vinum lib. 7. cap. 2. torn. 8. ejusd. Munovae edit. torn. 4. col. 17. TOLONEARIUS , Thelonei exactor. 1 TALLONARIUM. Charta Lotharii Imp. rator. col. 272. ubi Codices Estens. et Pact, inter Odon. episc. Paris, et Joan, torn. 5. SS. Junii pag. 485: Cum ritrati- Ambros. habent Toloneum. abb. S. Genov. ann. 1202. inter Instr. bus, Tallonariis, quatisoniis, etc. In Con** TELONICUM TRANSITUS. Chart. Ca- torn. 7. Gall. Christ, col. 227 : Extra sefirmatione ejusd. Chartae legitur ibidem: rol. IV. Imperat. ann. 1356. apud Hal- pta canonicorum sex servitores, scilicet Cum riparibus, portubus, ripis, Telo- taus. Glossar. German, col. 246. voce tres escuerii abbatis, unus serviens capiDurchzoll: Sicut habere et possidere cerii, unus clauserius vinearum, unus Toneis, guarlisinis, etc. VTAULAGIUM, Gall. Tonlieu. Literae noscuntur (jus) Thelonici transitus, quod lonearius. Vita J. C. MS : Philippi Pulchri Franc. Reg. ann. 1291. vulgariter Durchczoll dicitur. Chil Mahieus estoit Tonloiers. TELONEUM, Locus, in quo telonearius torn. 4. Ordinat. pag. 23: Quilibet mercator extraneus habens trossellum vel suas ex.teloneis coactas pecunias asserT THEOLONIATOR, in Charta ann. 1565. plures troussellos in dictis nundinis, pro vat. Liber de Miraculis et transitu S. apud Steyer. in Comrnentariis pro Hisinlroitu et exitu et Taulagio et pro leuda Nicolai Myrens.: Erat autem ipse telo- toria Alberti II. Ducis Austriae col. 426. del quatuor denarios Tolosanos. [* Vide nearius. Quadam autem die posuit ipsam TOLONEARIUS, DignitasPalatina apud hanc vocem suo loco.] Atque ita legen- iconam ante Teloneum suum, ubi erant Reges nostros, qui regni omnibus portiomnia, qusecutnque habebat, durum et toribus praeerat, et ab ipsis Portoria redum esse omnino videtur pro T TANLAGIUM, in Statutis Edwardi I. argentum, vel vestes, etc. Occurrit ibi cipiebat. Hincmarus Remensis Opusc. Regis Anghae apud Rymer. torn. 2. pag. non semel. Papias: Teloneum, dicitur 35 : Non solum eorum querela, quorum 262: Quilibet mercator extraneus, qui ubi merces navium, et nautarum emolu- causa usque ad alium tractatum diffihabeat trossellos multos et trocellum in menta redduntur: ibi enim vectigalis nienda remansit ; verum et quse, ut dixi, dictis nundinis, dabit nobis pro intragio exactor sedet, pretium rebus impositurus, in Domini Regis prsesentia electorum juet exitu et Tanlagio et pro leuda 4. dena- et voce a mercatoribus flagitans. [* Ea- dicum sententia diffinita fuerunt, sine rios. dem leguntur in Glossis Biblicis MSS. Metropolitani conscientia, sineque CanoJTELLENEUS, in Charta ann. 692. apud anonymi ex Bibliotheca regia.] [** Ex nico et Episcopali judicio, per judices Felibianum Hist. San-Dionys. pag. xn. Isidori Originibus lib. 15. cap. 2. sect. seculares Helmigarium scilicet Mercati Palatii Tolonearium, et Flotharium ac 1 TELONEUS, in Capitulari ann. 779. 45.] cap. 18. apud Miraeum torn. 1. pag. 241. TELONARIUS, TELONEARIUS, Portitor, Ursionem villarum Regiarum Majores et alibi. TEXjiv/)?. W. Brito : Telonearius dicitur, refricarentur contra Canones, etc. CelloTHELONEUS cum aspiratione post T. qui exigit tributum. Glossarium Lat. tius in Concilio Dusiensi habet TeloneaCapitula ad Leg. Salicam cap. 1. | 18 :Gall.: Telonarius, Changeur, ou quirecoit rium. Vide Alcuinum Epist. 74. Theloneus aut census non exigatur a truage. [Aliud Sangerman. MS.: TelonaTOLL, vel TOLN, TOLONIUM, Anglis quolibet, etc. Speculum Saxonicum lib. rius, Changeur, vel qui exigit tributum.] Toloneum, ab eodem fonte, quo Telo2. art. 27. 11 : Valvarum, pontium, sive Lex 3. Cod. Theod. de Indulg. debit. neum ; nostris Tonlieu. Proprie vero Fleaquarum Thelonium. 2. Theloneum fo- (11, 28.): Conductores diversorum por- tae lib. 1. cap. 47. 8. est acquietantia tuum et vectigalium, publicani etiam ac telonii ubique in Regno. Cowello, regale rense, quod ex foro exsolvitur. 1 THELONEAGIUM , in Charta ann. Telonarii, etc. Concilium Matiscon. I. privilegium, quo qui fruitur, itnmunis est 1233. cujus locus exstat in Timonagium cap. 13 : Ne Judsei Christianis populis a gabellis. Willelm. Thorn. : Hoe est judices deputentur, aut Telonarii esse quod vos et homines vestri de toto homapost Temonaticum. Passim etiam THOLONEUM , in Capitul. Caroli M. permittantur. Adrevaldus lib. 1. de Mi- gio et servitio vestro sitis quieti in omnilib. 2. cap. 19. lib. 3. cap. 12. 54. lib. 4. rac. S. Benedicti cap. 19 : Ad urbem per- bus mercatis de Tolneto de rebus emptis cap. 81. fet alibi non semel.] Unde no- venit Aurelianum, ibique a Telonariis et venditis. Leges Edwardi Confess, cap. civitatis detenta, (nave) rector navis, 24. [** 22.] : Thai, quod nos dicimus Tolostrum Tonlieu. TOLLONIUM, pro Telonium, in Monast. vecligalis gratia, qusestioni .subjicitur. nium, est scilicet quod habeat libertatem Anglic, torn. 2. pag. 190 : Ut nee Tollo- Matth. Paris ann. 1247: Fratres Minores vendendi et emendi in terra sua. Atque et Prosdicatores, quos, ut credimus, invi- hac notione usurpatur in Monastico nium, nee stallagium reddant. TELON. Simeon Dunelmensis ann. tos jam suos fecit dominus Papa, non Anglicano torn. 1. pag. 15. 16.156. torn. 884: Marinus Papa scholam Saxonum in sine Ordinis eorum laesione et scandalo, 2. pag. 190. 191. 300. apud Bractonum Roma morantium ab omni tributo et Telonearios et bedellos. Occurrit praaterea pag. 424. [Thomam Madox Formul. Anin Lege Wisigoth. lib. 11. tit. 3. 2. in glic, pag. 47. etc. Chartularium BeeTelone liberavit. Vide eumd. ann. 1031. THELON. Papias : Thelon, Grace et La- Legibus Ladislai Regis Hungar. lib. 2. cense : Toll, estre quitte de turnus : c'est tine vectigal interpretatur. Florentius cap. 7. [in Epistola Zosimi PP. in Temo costume demarche.] [** Vide Graff. TheWigorn. ann. 1041 : Ut Scholam Anglo- 2. laudata, in Charta Chlodovei torn. 1. saur. Ling. Franc, torn. 5. col. 659. voce rum ab omni tributo et Thelone liberaret Maceriar. Insulse Barbarae pag. 35. in Zol.] impetravit. Capitulari de Villis Caroli M. cap. 10. 1 TOOL, TOOLLUM. Charta ann. 1165. TELLO, TELLONEUS, apud Chrodegan- etc. Statuta pro vendentibus pisces ma- apud Stephanotium torn. 5. Fragm. rinos ann. 1320. art. 4. apud de Lauriere MSS : Item prsedictae Rochae dedit Willelgum in Regula Canonicorum Metentorn. 2. Ordinat. Reg. pag. 579 : Li Ton- mus Marchio quidquid juris habebat in sium cap. 29. T TELONARIUM. Diploma Caroli M. in loiers des halles de Paris ne peult, ne Tool prssnominato Abbati cum hospitali, Instrum. novae Gall. Chr. torn. 2. col. doibt rien louer hors des couvertures des eo tamen tenore, quod quidquid modo est 179 : Ita ut nullus ecclesiasticus ga- halles au poisson.~] Magnum Tabularium ibi, vel aliquo tempore, per Marchionem dium, nee Telonarium, nee aliquam ju- Corbeiense : Item tous les Tonlius des vel per alias ibi injuria Toolli acquisitum stitiam per vim exsolveret. Adde Chroni- denrees c'on vent et acate a Corbie est fuerit, hospitalis esse debeat, sive Parthecon Danduli apud Murator. torn. 2. siens, fa I'AbbeJ car il est Tonloiers de nonis B. M. de Roia in Monte-ferrato. col. 190. ledite ville. Ubi Telonarius dicitur is, ad THOLNEUM , Eadem notione torn. 1. 1 THEOLONEUM, in Chartulario S. quem teloneum ipsum pertinet, [Toulaier Monast. Anglic, pag. 767. [Locus exstat vero Telonei exactor, dicitur in Regesto in Rlodwita.] Vincentii Cenomanensis fol. 19. 1 THEOLONIA, fern, gener. in Literis laudato v. Oiancia, ut et Toule, ipsum | TOLNEUM, apud Madox Form. Angl. Edwardi I. apud Rymer. torn. 2. pag. Teloneum.] pag. 116. 293. THELONITARIUS, vel Thelonarius, etc. | TONLEIUM, in Charta Communiae 1 THEOLONIUM, apud eumd. Rymer. in Legibus Colomani Regis Hungariae Compendii ann. 1186. apud Baluz. torn. torn. 2. pag. 918. torn. 8. pag. 2. torn. 11. lib. 1. extremo : Egressuri de Hungaria 7. Miscell. pag. 315. in alia Lorriaci ann. pag. 732. et in Actis SS. Aprilis torn. 2. Thelonariis tarn Regis quam Comitis, qui 1187. apud Thomasser. in Biturig. pag. pag. 705. col. 2. exitus tenent, sigillum quaerant pro The- 394. alia ann. 1199. Ibid. pag. 416. alia THEUNUARIUM, Eadem notione, si lonitariis, quod Thelonitarius Regis ab una ann. 1196. torn. 4. Ordinat. Reg. Franc.

48

TEL

TEM
ex quibus saluti hominum noceri possit accipiuntur. Vide Legem Bajwar. tit. 3, cap. 8. 1. Caius in leg. Calvitur, D. de Verbor. signilic. (fr. 233. 2.) : Telum vulgo quidem appellatur, quod ab arcu mittitur; sed unum omnesigni/icatur quod manu mittilur. TELUM, Dolor lateris, in Gloss. Saxon. ^Elfrici, sticwerc, stic-adl. Papias[ex Isidoro lib. 4. Orig. cap. 6.] : Telum, lateris dolor, a medicis dictum, quod dolore corpus transverberet veluti gladius. Serenus Sammonicus de Medicina cap. 21 :

TEM

* TEMITA. Steph. de Infestura MS. de Bello inter Sixtum IV. PP. et reg. Ferdinand, ann. 1482 : Bona Ecclesiss fuerunt divisa inter prsenominatos cardinales, de quibus hie non habetur memoria, et abstulerunt unam Temitam Sancti Spiritus, et dederunt earn. * TEMNICULARE, Dicitur de eo qui temulentus est. Temniculas, nutrix, in Como3d. sine nomine act. 3. sc. 2. ex Cod. reg. 8163. Vide Temetura. | l.TEMO,Italis, Navis gubernaculum, Gall. Timon. Annales Genuens. ann. 1195. apud Murator. torn. 6. col. 373 : Descenderunt in barchis et Temones dimiEst et vis inorbi, quod telum commeiboratur, serunt in mari. Et ad ann. 1207. col. Cum subito dolor insanus fuerit incitus ictu. 395 : Projectis antennis Temonibusque fractis vix evaserunt. Rursum occurrit Vide ibi Gabriel. Humelberg. et vocem Ficta. in Vita S. Raynerii, torn. 3. Junii pag. | TELUM AMIGITLE, Gallice Trait d'a-465. Hinc T TEMONABII, Qui attendunt ad temomitie, vel d'ami, Amice factum, si vera lectio est. Diploma Henrici Ducis Sle- nes, et dirigunt navem rectam, per quam sise ann. 1337. apud Ludewig. torn. viam debentf in Glossis Francisci Bar6. Reliq. MSS. pag. 8 : Cum magnificus berini in suum Poema inscriptum Doprinceps dominus Joannes Boemiae Rex ac cumenti d'Amore edit. Ubaldini. Lucemburgensis Comes.... civitatem suam | THEMONARIA , Gubernaculum, vel Glogoviam motus Telo sincerae amici- gubernaculi manubrium. Statuta Mastise pro vilse nostrse temporibus donaverit, si!, lib. 4. cap. 15 : Si forte contingeret, Cil qni sires est de la foire, etc. Sed yidetur legendum esse zelo sin- quod arbor navis.... vel themo, vel TheDoit par tout prendre son Tonlin ; cerss amicitise. monaria, vel antennae, vel aliud simile Et qui ne put a un moulin, etc. TELWORG, Opera, inquit Somnerus, rumpetur, etc. T TONLERIUM, in Litteris Philippi I. ad certum numerum fructuariis impoT THIMONUS, Simili notione. Eadem Franc. Reg. ann. 1106. torn. 4. Ordinat. sita, dominorum terram scilicet semi- Statuta lib. 6. cap. 33 : Dominus vel papag. 342. nandi, et similia q. tale works, a tale, tronus ligni vel barchae duorum Thimono| TONLONEUM , in Litteris Ludovicinumerus, et work, opus. Will. Thorn, rum vel caupoli, etc. Dominus vel patroJun. ann. 1138. apud D. Brussel torn. 1. ann. 1364 : Et debet quselibet swollinga nus barchae minoris duorum Thimonode Feudorum usu pag. 507. arare 6. acras de Telworc, et 2. acras de rum,etc. TOLNETUM, Idem quod Teloneum. Le- swodleybon, et prsedictas 6. acras semi1 TYMONUS. Barchia de pallela aut de xicon Cambro-Britannicum : Toll, telo- nare, etc. Tymono bayonesto, in Schedis D. Le nium exigere. Vox vero Tolnetum occurT TEMELIGI, TEMELLINI. Vide Thy- Fournier ann. 1368. rit non semel in Ghartis Anglicis torn. mele. 2. TEMO, TEMONARII, voces, quse non 1. Monastici Anglicani pag. 156.321.322. TEMERA, pro Temeraria, in Libro ma- semel occurrunt in Cod. Theodosiano. 324. torn. 2. pag. 55. 190. 191. 349. etc. in nuali Dodanse cap. 1. Vide Agoniza- Sunt autem Temonarii, quibus aurum Fleta lib. 1. cap. 38. 17. etc. [apud Ry- torium. tironum, id est adaeratio et pretium tiromerum torn. 12. pag. 704. torn. 15. pag. * TEMERARE DONATIONEM , Violare, num solvebatur : qui pretium, pecu661. etc.] infringere. Chartul. Celsinian. ch. 883 : niamque vice tironum exigebant.quippe TOLETUM-, Eadem, ni fallor, notione, Si quis Temerare hanc donationem pras- ad praebitionem tironum provinciates pro Tolnetum, in Gharta Ottonis III. Im- sumpserit, iram Dei omnipotentis in- tenebantur. Temonariorum porro munus perat. ann. 985. apud Maximilianum currat. inter vilia munera vulgo reponitur,quod Henricum in Apologia pro Archiep. Go* Nostris Temer, ut et Provincialibus, Temonaria functip, Temonis onus, NeIon, pag. 2 : Tarn in fronts quam Toletis. a Lat. Timere, pro Craindre. Glossar. cessitasjlnjuria, dicitur in eodem Codice, Quae verba pluries ibi occurrunt. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Temer, locis a Jacobo Gothofredo indicatis, ad 1 TEONNIUM, Idem quod Teloneum, in Prov.timere, formidare. Lit. remiss, ann. leg. 7. de Tironibus (7,13.) qui de vocis Fragmento de Rebus Ludovici VII. Fr. 1456. in Reg. 187. Chartoph. reg.ch. 198: etymo conjecturam suam prefert. Passip Regis apud Duchesnium torn. 4. pag. Jehan Bourdin dist aux autres bergiers : S. Maximiliani : Idem dixit: Fabius Vi. 437. Tomneu et Tonneu, in Declaratione Me Temez vous point ? qui esloit a enten- ctor Temonarius est constitutes cum VaGallica ann. 1383. apud D. Brussel torn. dre selon le langaige du pays (Bourbon- leriano Quintiano Praeposito Caesareensi, cum bono Timone Maximiliano filio Victo2. de Feudor. usu pag. 757. nois) s'ilz le craignoient point. 1 THELONEAGIUM , portagium , rota*TEMERARITAS,Foiie. Temeritas, idem. ria. [Zosimus PP. in Epistola ad Episcogium, minagium, in Bulla Innocentiill. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. pos provincias Byzacenae ann. 418. ubi Papae, e Tabulario S. Nicasii Remensis. Aliud ex Cod. 521 : Temerarius, Afole de Episcopo, quern hujuscemodi vecti1 THELONEARIUM, Eadem significa- Gallice. galium redemtorem fuisse probabilissitione, in Charta ann. 1087. inter Ins* TEMERATIVE, Temere. Bulla Joan. mum est : Adde quod telonariorum sive trum. Gall. Chr. novse edit. torn. 5. VIII. PP. ex Tabul. S. Gauger. Came- Temonariorum etiam nomen inseritur, et rac. : Denique censemus ut nullus regum judicium in Episcopum ab hac congregacol. 325. | TUNLEIUM. Charta ann. 1083. apuddeinceps, abbatum vel aliorum utriusque tione (laicorum) collegitur. Sedent publiLobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 173 : ordinis vir potestative seu Temerative in cani homines et auditur Episcopus, et Dedi etiam eis pedagium et Tunleium de prsefato monasterio mansiones dare aut talibus quid fas non est facientibus vobis omnibus, quae vendiderint vel emerint ho- accipere praesumat. auditur. Forte leg. et a talibus, quod fas mines illorum stationarii in mansura sua * TEMERATUM, Panis ampli frustum, non est, patientibus vobis auditur. Ita edide Chameriaco. Ibid. col. 174 : Reddide- Gall. Chanteau. Glossar. Lat. Gall, ex tio Constantii ; in aliis Demonariorum runt.... dimidium pedagium et dimidium Cod. reg. 521: Temeratum, ti, Chantel de habetur pro Temonariorum.] Tunleium de hominibus suis manentibus pain, Gallice. T TEMOLUS, Piscis genus, Italis Tein mansura sua et in pago suo de ChaT TEMERIDITAS, pro Temeritas, vitiosa molo. Petrus Azarius de Bello Canepimeriaco. Alium locum vide in Tin- temporum scribendiet loquendi ratione, ciano apud Murator. torn. 16. col. 427: nulus. in Privileglo Agiradi Episc. Carnot. ann. Pisces habent excellentissimos, et in maI TELONUM, Idem forte quod Telo- 696. apud Felibianum Hist. San-Dionys. gna copia, et praecipue trutas, et Tem^los in quanlitate valde grossos. neum. Vide locum supra in Burjuratus. pag. xvn. | TEMONARII. Vide in Temo 1. et 2. TELUM pro eo omni, quod hominum TEMETURA, Ebrietas, [1,1675, in Glossis saluti nocere potest. Capitularia Garoli Graeco-Latinis MSS. ubi edita3 TremenTEMONATICUM. Vide Themonaticum. \. TEMPE, Montium angustiae, ClusuM. lib. 7. cap. 262. [ 343.] : Hi, qui sedes tura perperam habent, ex t'emetum. w TEMETOLENTUS, Temulentus, apud rae, uti docuimus ad Alexiadem pag. aliquas villasque expoliaverint, effregerint, expugnaverint, si quidem id turba Luidpr. lib. 1. cap. 41 : Temetolenti post 328. Basilius de Exercitat. Grammat. cum telis coacta fecerint, capite punian- nonnulla inutilia tragodimata , id est Moschopulus lib. TOP\ ax5wv : Tl(jnto?, tur. TeloKum autem appellations, omnia, cantiones, somno sese dedere, stertere. TO TOO 6pou; xotXtojia. Diploma Premilh pag. 63. ubi Touleyum, legitur ; in alia ann. 1235. e Chartulario B. Magdal. Castridun. et alibi passim. * TONLEUM, in Libert. Mailliaci ann. 1229. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 717. art. 26 : Quicunque in foro Mailliaci sive in feria emerit aliquid vel vendiderit, et per obliincionem Tonleum suum retinuerit, etc. Tonneur, eadem acceptione, vel pro Tonlei exactor, in Pacto ann. 1314. inter Guill. de Domnopetra dom. S. Desid. et monach. de Spinosa valle, ex Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 579: Sus nostre Tonneur de saint Disier xxxix. livres de Tournois petiz, monnoie coursable. ITONLAIUM, in Gharta ann. 1258. apud Thomasserium in Consuetudinib. Bituric. pag. 156. 1 TONLTUM , in Diplomate Ludovici Reg. Franc, ann. 1159. ex Archive Floriacensi Tonliu vernacule in Tabulario Calensi pag. 171. Tonnelieu, in Litteris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. 333. Tonlin ejusdem soni gratia usurpat le Roman de la Rose MS :

TEM

TEM
in Chartul. 1. Fland. ex Cam. Comput. Insul. ch. 263: Nous leur devons respondre de kemun feu, de kemun fluct, de kemun Tempiest, et de kemune wiere. Contretempesle, in Lit. ann. 1360. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1473 : Lesquelx mareschal et sire de Poyane furent destourbez sur leur passage de la mer par Contretempeste de vent. Tempeste vero, pro Temps, saison, a Lat. Tempestas, legitur in Chron. S. Dion. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 132 : En cele Tempeste vindrent li Norm ant la seconde fois jusques a Paris, etc. Tempoire, Eodem sensu, in iisd. Chron. ibid. torn. 3. pag. 157 : En ce Tempoire regnoit li empereres Theodosies. * TEMPESTARE , Vexare , molestare, molestar, Prov. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Tempestare Italis, et nostris , Estre tempeste , Tempestate, grandine et imbre vastari. Charta ann. 1334. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 280: Pour cause de quatre de leur souffisans maisons, qui ont este toutes Tempeste'es en blez et en tous grainz. Lit. remiss. ann. 1482. in Reg. 208. ch. 201 : Les habitans de la parroisse de Bousse furent tellement battuz et Tempestez de ouraige de temps, etc. Hinc Tempeste dicitur is, qui animo perturbatus, sui compos non est, in aliis Lit. ann. 1375. ex Reg. 107. ch. 34 : Icellui Jehan fust tellement esmeuz, eschauffez et Tempestez, etc. Italis, Tempestoso, eodem significatu. TEMPESTARII, TEMPESTUARII, in Capitulari Aquisgran. ann. 789. cap. 93. in Capitul. 1. incerti anni. cap. 40. lib. 1. Capitul. cap. 62. et apud Cathwolphum in Epistola ad Carolum. Qui tempestates et alia maleftcia faciunt, in Capitul. 2. ann. 805. cap. 25. qui vecpoSteixToct, in Synodo Trullana can. 61. Emissores ternpestatum in Poenitentiali Theodori cap. 33. apud Spelm. torn. 1. Cone. Angl. seu immissores, ut habet Cumeanus Abbas lib. de Mensura Po3nitentiarum cap. 7. Tempestatum immissores, qui quibusdam incantationibus grandines in vineas messesque mittere perhibentur, in Lege Wisig. lib. 6. tit. 1. | 3. Capitularia Ludovici II. Addit. 2. cap. 18. de Malen'cis : Ferunt, suis maleficiis aera posse conturbare, et grandines immittere. Anianusad leg. 3. Cod. Th. de Malefic. (9, 16.) : Malefici, vel incantatores , vel immissores tempestatum, vel qui per invocationem dasmonum mentes hpminum turbant,omni genere posnss puniantur. Seneca lib. 4. Natur. Qua3St. : Rudis adhuc antiquitas credebat et attrahi imbres cantibus, et repelli. Ventis magos imperare, tempestates sedare, grandines et imbres ciere, testantur passim Poe'tae. Tibull. lib. 1 :
Quum libet, h;cc tristi depellit nubila caelo, Quum libet, aeslivo convocat orbe nives.

Marchionis Moraviae aim. 1235. apud Adde Glossas Greec. Lat.] Vide DistemWaddingum : Cum omnibus appenditiis, perare, et Temperaculum. pratis, pascuis, sylvis, agris, aquis, Tempe, * Alias Temprer, pro Macerare. Beset omnibus hujusmodi pertinentiis. Ubi tiar. MS. ubi de Magnete : Tempe sumitur pro pascuis in montium Mais clril qui depechier la veulent, convallibus. Vide Alpes. 0 maus de fer brisier la seulent, * 2. TEMPE, Pubes. Formul. MSS. ex Quant en sane de bouc est Tempre, En itl guisse est esgrunee. Cod. reg. 7657. fol. 40. v : Ex quibus ictibus dictus tails percussus, vulneratus * Hinc, ut videtur, Trempoir, qua voce exlitit qualuor ictibus, uno videlicet super intelligo Disculum, in quo cqndimenta Tempe seu pinchiliclhium prope inguinem reponuntur ad intingendos cibos, Gall. de stoco,' etc. Neque alia notione acci- Tremper. Froissart. pienda videtur vox Gallica Temple, in 11 y avoit quatre pots in vol. 4. cap. 2 : d'or, six Trempoirs Lit. remiss, ann. 1395. ex Reg. 148. d'or et six plats d'or. Chartoph. reg. ch.319:Le suppliant prist 2. TEMPERARE, Scalpere. Temperat, yX<5un petit coustel et en feri ledit Moricet sur la Temple du ventre un cop tant seule- qpst xaXaaov. in Gloss. Lat. Gr. [et Gra3C. Lat 1 ment, dont six jours apres mart s'en en3. TEMPERARE, Mature ire, suy. Temple vero, dicitur de Morbo por- pienter disponere.] In Statutis [rem saLeprosacino, in Stat. ann. 1424. ex Reg. 173. ch. rise S. Juliani in Anglia, in Additam. ad 118 : Item on ne pourra en la ville d'E- Matth. Paris pag. 168. habetur caput, vreux vendre chars de pore Temple, ne de Horis Temperandis. Mox sequitur : oint ne pore qui soit nourri de pousson Mane campana pulsata ad horas Canonid'uilliers. cas audiendas omnes surgo.nl, etc. Mox : * TEMPELLUM, diminut. a Templum, Illud mane sic Temperatur, ut nulli sit sedicula sacra. Georg. Cruger. torn. 2. onerosum ; sed ad aisiamentum omnium Aug. pag. 523. cql. 2 : Circa Giczinium infirmorum, ut nullus possit se excusare, ultra magnam piscinam Tempellum deso- nisi graviori infirmitate fuerit detentus. latum verterunt in ovile hseretici. lib. 1. 1 TEMPERACULUM, Temperamentum. Nescio an alia notione usurpet 43 : Et Sacrament. Eccl. Potus copiam ad sitis Temperacula mini- sic Temperent, ut Romany cap. numero in Trinitatis strari, in Actis sancti Procopii, torn. 2. Litanise ftant. Vide Horologium et TemJulii pag. 141. perius. t TEMPERAGULA FERRI, apud Apul. in TEMPERIUS , pro Temporius, Floridis, Gallis nostris Trempesj quibus ppnitur Serius. Gloss. Gr. Lat.: cui opTemponempe mixturis ferrum induratur. Vide rius , evwpiTcpov. Tempona, upio-xatpos. Temperare 1. Ruricius Epist. 23. torn. 5. Antiq. Lect. | TEMPERAMENTUM, Temperatio, Gall. Moneo ut Melange. Andr. Floriac. in Vita MS. Canisii:feria, Brivse,crastino, quod erit quarto, Temperius tamen, S. Gauzlini Bituric. Archiepisc. lib. 1 : tnihi jejunus occurras. Flodoardus lib. 1. Indeque ccementum imperat confici, unde Hist. Rem. cap. 7: Ad cujus celebritatis paries totius templi cum Temperamento vigilias fratres Temperius exurgentes. concrevit. Utuntur S. Benedictus in Regula cap. * TEMPERAMENTUM MENSURARUM , 11. 48. Magister in Regula cap. 36. et 50. Illarum adaequatio. Charta Guill. episc. Guillelmus in Vita S. Bernardi lib. 1. Cenoman. ex Tabul. Major. Monast. : cap. 5. Historia Translat. S. Sebastiani Ita quod ipsi nee vicarii eorum aliquid n.70. Rupertus de Divin. Offic. lib. 10. haberent, ..... nee sanguinem, nee raptum cap. 26. Glaber Rodulphus lib. 5. cap. 1. mulieris, nee Temperamentum mensura- Liber usuum Cisterciensis Ord. cap. 68. rum, nee aliud aliquid juris. etc. Apud quos interdum Temporius 1 TEMPERANTES, Qui cselibem vitam reperitur : qua usus voce Ovidius 14. affectabant, Graecis 'EyxpaTe^evot, ut Metamorph.: adnotat Gothqfredus ad legem 20. tit. 2.' Modo surgit eoo lib. 16. Godicis Theod. lidem sunt qui Temporius caelo, modo serius incidit undis. supra Continentes. Columella lib. 9. cap. 4 : Ante crepuscuTEMPERANTI^E LIBELLUS, Idem, qui lum gallinss cibi spe Temporius ad officiLibellus pcenitentiae, de quo in yqce Li* nam redeant. Ordo Romanus : Colligite bellus. Epistola Synodica concilii Tri- vos Temporius ad Ecclesiam illam. Uticassini ann. 867 : Convocavit ad se quos- tur etiam Caesarius serm. 12. Belgae dam Episcopos, et eorum usus consilio, ut dicunt: ita in Consuetud. et ipse opprobrium vel periculum immi- nostri Tempre cap. 68. Le Caton en RoHannoniensi nens de impetitis vel impetendis declina- man : ret, et Sacerdotalis dignitas insultationem Si le compere u Tempre, u tard. secularium devitaret, libellum Temperantise, juxta decreta Leonis PP. sicut tune Vetus Poe'ta MS. de Vulpe Coronato : cautius invenire potuerunt, dictavit... ac Que nouvelles doivent venir propria manu subscripsit. Temprement a court, etc. 1. TEMPERARE, Diluere, Gallice Tremper. Lex Longob. lib. 1. tit. 3. | 4. TEMPES, Porticus, Gall. Gallerie. * [* Roth. 139.] : Si quis liber homo aut Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613 : Tempes, mulier venenum Temperdverit et alii ad laubia vulgo dicitur. bibendum dare voluerit, etc. Potionem 1TEMPESTA, Italis, Grando. Chroniveneficam Temperare, in Synodica Epist. con Parmense ad ann. 1293. apud MuraConcilii Dusiacensis II. Concil. Copri- tor. torn. 9. col. 825 : Maxima tempestas niacense cap. 33. de Clericis : Bene sibi fuit in episcopatu Cremonse, et ita grossa vinum Temperent, nee ad bibendum quem- ut una balla dictse tempestss ponderabat piam excitent. Synodus Nemaus. ann. in. libras. Contractus Monialium Arta1284 : Vinum sibi Temperent, et bene ac cell33 ann. 1403. e Schedis Prsesidis de modeste se habeant. Regula Trinitario- Mazaugues: Ipsse dominse teneantur, virum cap. 3 : Vinum sumendum a fratri- delicet de guerra, coissone, Tempesta et bus taliter Temperetur, ut sobrie sumi de omnibus casibus jure concessis. valeat. Glossse Lat. Gr. [Temporatum,] t* Tempestas, procella, Gall. Tempete, em- orage, ouragan ; Tempiest, eadem notioxponrov , (ruyxexspaajxevov. [Rursus : Te peratum , xpa[j.a t xexpajJievov , ne, in Charta Margar. comit. ann. 1274.

Ovidius lib. 1. Amor. El. 8 :

Cum voluit, toto glomerantur nubila caelo, Cum voluit, puro fulget in orbc dies.

Lucanus lib. 6 :
..... Leg! non paruit sether : Torpuit et prseceps audito carmine mundus.
Mox: Miratur non ire polura : nunc omnia complent Imbrihus, et calido producunt nubila Phoebo, Et tonal ignaro ccelum Jove.

Empedocles apud Lae'rtium pag. 329 :

6'

xatptov

, 6^rei; S' 1^ au^jj-oio Oepltou SevSpeoOpsTrra , Ta 6' Iv 6epet

vni

50

TEM

TEM

TEM

Imperiale solum culta Templarius intrat, templum Domini et omnia, quas in ipso Privato ut lectus habitu securior iret. ero.nl, auro texisse, et scuta aurea fabricasse; militias nostrae Templacio deerit Eodem anno idem Papa in vir* decor.... si caruerit charitatis auro. tute sanctas obedientifs injunxit Bur| TEMPLALES OPES, pro Temporales,ghardo Archiepiscppo Magdeburgensi, mendose. Radulfus Cadom. de Gestis ut omnes Templarios, in ejus territorio Tancredi apud Marten, torn. 3. Anec- commorantes , capi faceret et detineri, dot. col. 198: Quamvis opum adeptione propter certa crimina ipsis imposita, uti Templalium prse cseteris abundet, etc. narratur in Ghronico Episcoporum Mer* TEMPLARES, Templarii vel Templa- seburg. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. riorum domus. Bulla Adriani IV. PP. MSS. pag. 407. Templariorum Ordinis Magnorum apud Gens, inter Gens. eccl. Rom.: Tacient treugam, stratum, ecclesias, et Magistrorum nudum utcumque catalogum, quos T(ntXou[ia((TTopag vocat Cinhospitales, Templares, clericos et monacos se non offendere jurabunt. Vide infra namus lib. 4. ex Cartusias Villa-novanaB veteri codice pridem edidit Dion. SalTemplicolss. Boissius. Nos etiam horum hisTEMPLARII. Templariorum Militum vaingus seriem olim contexuimus, quam toricam Ordo institutus anno 1118. Hierosoly- ex Familiis nostris Hierpsolymitanis, mis, ab Hugone de Paganis et Gaufredo seu Ultramarinis, hie delibabimus, inde S. Aldemaro : horumque fuit primidumtaxat Scriptorum locis, in tus professio, ut vias et itinera, maxime dicatis eorum mentio subinde occurrit, quibus ad salutem peregrinorum, contra latro- cum horum historiam hactenus nemo, num et incursantium insidias, pro viri- opinor, attigerit. bus conservarent. Cum autem novem * Magnorum hujusce ordinis annis post eorum institutionem in ha- trorum catalogo, quern Cangius Magisedidit, bitu fuissent seculari, in Concilio Tre- pauca adjicimus, cum data opera dilicensi data fuit eis Regula, et habitus gentius ilium contexere nobis per ternassignatus, albus videlicet, de mandate pus non liceat. Id tantum lectorem mo* Honorii II. PP. et Stephani Hierosoly: nitum velim, proyinciarum praefectos mitani Patriarchae. Postmodum vero etiam Magistri militias templi titulo insub Eugenio PP. cruces de panno ru- signitps fuisse, provinciis quibus prseebeo, ut inter caeteros essent notabilio- rant interdum non designatis ; quod res, assuere coeperunt, tarn equites, pluribus errandi occasionem prasbuit. quam eorum fratres inferiores, qui di- Sic Petrus de Roveira Magister Militias cuntur Servientes. Atque hi, quoniam templi laudatur inter testes Chartae juxta Templum Domini in Palatio Re- Raimundi comit. Barcin. ann. 1156. in gio mansipnem habebant, fratres mili- Probat. torn. 2. Hist. Occit. col. 554. qui tias Templi,seu Templarii appellati. HaBC rursus Magister militum templi nuncufere Willel. Tyrius lib. 12. c. 7. et ex eo patur in alia ejusd. ann. ibid. col. 556. Jacobus de Vitriaco in Hist. Hierosol. Eumdem titulum potissime sibi attricap. 65. [et lib. 3. n. 10. apud Marten, buebant, qui Templariis cis mare supetorn. 3. Anecd. col. 276.] Sanutus lib. 3. generales constituebantur. Charta part. 6. c. 14. part. 7. c. 3. Matth. Paris riores 1184. ex Chartul. Guill. abb. S. anji. ann. 1118. Bromptonus pag. 1008. Hove- Germ. Prat. fol. 210. v. col. 2 : Amio denus pag. 479. Henric. de Knyghton Dei gratia cis mare domus templi humilis pag. 2382. etc. Adde Anselmum Havel- Magister, etc. Sed et Magister templi insbergensem lib. Dialogor. cap. 10. pag. cribitur Magister ordinis S. Joan. Hie113. rosol. in Gharta ann. 1239. ex Bibl. reg. * Qui Fratres militias Salomonis nun- cot. 793 : Prater B. Dei gratia sanctas cupantur, in Charta ann. 1177. ex Char- domus hospitalis , Hierusalem magister tul. Campan. fol. 164. r. humilis et pauperum Christi custos ..... Verum hi, qui in institutionis suas Nos prasdictus Magister Templi et alii primordiis tanta vitas sanctitate fulge- omnes nobiles de regno Stria?, etc. bant, in superbiam intolerabilempostea Primus igitur Ordinis institutor fuit delapsi, quam damnant non semel HUGO DE PAGANIS, seu de Payens, paScriptores, in primis Antistes Tyrius loco citato, Matth. Paris pag. 419. 529. tria Trecensis, qui Concilio Trecensi 614. Bromptonus pag. 1279. Gervasius interfuit ann. 1127. et in Syriam e GalDorobern. pag. 1365. et alii. Variis lia rediit ann. 1130. de quo agunt Praeetiam subinde criminibus insimulati, fatio ad Regul. Templarior. S. BernarPhilippe Francias Regeprocurante, com- dus in Exhortat. ad Milites Templi, prehensi 13. Octob. ann. 1307. ac con- Guill. Tyr. lib. 12. c. 7. lib. 13. c. 26. Rovicti, plerique vivi igne cremati sunt: bertus de Monte ann. 1128. Jacob, de tandemque in Concilio Viennensi a Cle- Vitriaco 1. 1. c. 65. Sanut. 1. 3. part. 6. men te PP. V. ann. 1312. 3. April. Tem- c. 14. part. 7. c. 3. Roger. Hoved. pag. plariorum Ordo penitus abrogatus, eo- 479. Henric. Huntindon., lib. 8. pag. 384. rumque bona Hospitalariis concessa. Bromptonus pag. 107. Vassorius in AnTotam hanc Historian! narrant Scripto- nalib. Noviodun. pag. 877. Mon. Angl. res Ecclesiastics et Francici, atque in torn. 2. pag. 517. 885. etc. Huic sucfoVYK'QQYQ GtC iis praesertim Puteanus, Bibliotheca? cessit | TEMPESTUS, Tempestivus, opportu-Regias Prasfectus, peculiar! edito in hanc ROBERTUS , cognomento Burgundio* Magnus Templi Magister, ann. 1140. nus, in Actis S. Petri Coelestini PP. rem Commentario. torn. 4. Maii pag. 454. et torn. 3. MuraIn Anglia pariter uno eodemque die, 1147. dequo agunt Tyrius lib. 15. cap. 6. torii pag. 632. col. 2. hoc est 4. Idus Jan. ann. 1307. de man- lib. 17. c. 1. Gesta Ludovici VII. c. 18. 1 TEMPIERIUM, Tigni species. Statuta date dementis PP. ad instantiam Phi- Diagus in Comitib. Barcinon. lib. 2. c. Montis-regalis pag. 312 : Item pro media lippi Regis Francias comprehensi, dein- 145. 146. natales vero ac ejus familiam, dozena postium ligni sol. duos den. Item de variis poenis addicti, eoriimque bona quae Credonensium dominorum apud pro media dozena Tempieriorum sol. den. Hospitalariis pariter concessa. Rem Andes fuit, attigerunt Duchesnius in nil. Item pro media dozena gambociarum recitant Thomas Stubbs in Actis Ponti- Histor. Burgund. lib. 4. c. 37. Augustin. ficum Eboracens. pag. 1730. Knyghton du Pas in Familiis Armoricis pag. 748. sol. den. sex. Vide Ternplarius. ] TEMPLACIUM, Idem quod Templum, ann. 1307. Monasticum Anglic, torn. 2. Vide praeterea S. Anselmum lib. 3. spiritali notione. Statuta Equitum Teu- pag. 512. 559. 560. 943. 944. 945. etc. Will. Epist. 66. Ordericum Vital, lib. 8. pag. ton, art. 30. apud Raim. Duellium lib. Brito lib. 4. Philipp. de Richardo Rege 674. et Sammarthanos in Abbat. de Rota pag. 796. 2. Miscell. pag. 42 : Legitur Salomonem Anglise:

Agobardus Lugdun. lib. de Grandine et Tonitru, vanam hanc de Tempestariis sententiam pluribus suggillat. Vide Herardum Archiepisc. Turon. in Capitul. cap. 3. Burchard. Decret. lib. 10. c. 23. lib. 19. pag. 270. Ivon. Carnot. part. 11. c. 36. 53. Poenitentiale Roman, tit. 6. c. 3. et 20. Bedam de Remediis Peccator. c. 7. Pirminium Abb. in excerpt, ex libris Canonic. Delrium lib. 2. Disquisit. Magic, quaest. II. Petrum de Valle torn. 2. Epist. 5. pag. 520. edit. Paris, etc. [* Grimm. Mythol. Germ. pag. 365. et 615.] * TEMPESTAS EXTREMA appellatur Mulcta seu poena confiscations, in Charta ann. 1284. ex Reg. Cam.Comput. Paris, olim Bitur. fol. 99. r: Quod si aliquis hominum suorum tale crimen committeret, propter quod oporteret, de consuetudine vel de jure, extremes Tempestatis discrimini bona subjici condempnati, quod vulgariter incurrementum vel confiscatto appellatur, totum illud incurrementum et confiscatio ad dictum militem etsuccessores suos perpetuo remaneat. TEMPESTATIO, pro Temptatio, seu Tentatio male legerunt Lud. de la Oerda, et Vossius apud Gregor. Turon. de Vitis Patrum c. 11. Sic enim prseferunt alias editiones. T TEMPESTATUS, Conspersus-. Acta S. Philippi Neri, torn. 6. Maii pag. 654 : Inter alia autem simulacra Divorum argentea preecipuum censetur S. Philippi, variis gemmis maximi valoris Tempestatum. Italis Tempestato, eadem notione. 1 TEMPESTE, Aliquandp. Miracula S. Vulfranni, torn. 3. Martii pag. 164 : jSed tale quid natura Tempeste factum uspiam non agnovimus. | TEMPESTIALIS FEBRIS, f.'Febris ardens, Gall. Fievre chaude, quae quasi tempestatem excitat in laborante, qui sui compos non est cum talem febrim patitur. Miracula MSS. Urbani V. PP.: Gravissimam infirmitatem et febremTempestialem patiebatur, etc. * TEMPESTIVE, Impetuose, tempestatis instar, Italis, Tempestosamente. Lit. remiss, ann. 1364. in Reg. 96. Chartoph. reg. ch. 247: Ad hostium domus uacoris Simonis Mercherii percussit, et valde inhoneste et Tempestive repercussit. Alias ann, 1386. in Reg. 129. ch. 237: Prxfatus reus ense evaginato crudeliter et Tempestive ad ipsum defunctum accessit. Hinc Tempestatif, qui omnia commovet et perturbat, in aliis Lit. ann. 1480. ex Reg. 206. ch. 651: Pour ce que icellui Chrestien estoit tres Tempestatif et faisoit grant bruit, etc. 1 TEMPESTUARII. Vide Tempestarii. * TEMPESTUOSUM TEMPUS, quomodo dicimus Temps orageux, Seditionibus agitatum. Vita dom. Garnerii torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 382: Imminente denique hoc volubili et tempestuoso

TEM

TEM
est in Privilegiis Ordin. Hospitalariorum. [Exstat in Archivo Arslat. Transactio hujus Thomas cum Guarino de Monteacuto summo Magistro Hospitalariorum anno 1225.] A. Magnus Templi Magister occurrit in Tabulario Manoscensiin Oharta ann. 1234. qui non alius est, quam qui Armandus appellatur in quadara Epistola scripta Theobaldo Regi Navarrae, Comiti Campaniae, et Comitibus Nivernensi, Foresii, et Monfortensi, aliisque Franciae Baronibus ab Episcopo Nicosiensi Patriarchae Hierosolymitani Vicario, H. Episc. Nazaretensi [Nazarenensi Archiep. in Chartul. Campaniae ex Bibl. Reg. fol. 78. ubi eadem Charta legitur;] R. Episc. Acconensi, R. Episc. Liddensi, H. Abbate Templi, G. Magno Hospitalis Magistro, Armando Magistro Militiae Templi, Gauterio Comite Briennensi, Eudone de Montebeliardo Regni Hierosol. Comestabulo, B. Domino Sidonis, et I. Dom. Caesareae, super statu Terras Sanctae, nulla cseteroquin addita anni nota. HERMANNUS DE PERIGORD, Praeceptor Domus Templi in Sicilia et Calabria sub anno 1229. ut est apud Rocchum Pirrum torn. 2. pag. 640. Magnus ejusdem Ordinis Magister dictus est: quam dignitatem obtinebat ann. 1239. ut est apud Albericum in Chron. MS. qui forte is est, quern patria Pictavinum fuisse ait sub ann. 1237. Illius Epistolam super Regni Hieros. statu descripsere Matth. Paris et Nicolaus de Trivetto sub ann. 1244. quo ille a Saracenis caesus interiit, electo statim in Vicemagistrurn Guillelmo de Roquefort, interim dum alius eligeretur Magister. Vide eumdem Paris pag. 416. 419. 421. 427. GUILLELMUS SONNAG, vel de Senay, ut nqminari videtur in Epistola, quae describitur apud Matth. Paris in Addit. pag. 110. una cum S. Ludovico obsidioni Damiatae interfuit ann. 1249. ut est apud Joinvillam, a quo ob .fortitudinem laudatur, ut et a Paris ann. 1240. pag. 528. 533. RENALDUS DE VICHIER, in Tabul. Eccl. Autisiodor. Domorum Militias Templi in Francia Magister, anno 1247. Ma~ rescallus Templi, apud Joinvillam pag. 35. nostrae edit. Magister Templi, cap. 52. edit. Pictavensis, denique Magnus Templi Magtster : in Archivo Regio, scrinio Champagne VI. De Templariis hac fere tempestate, vide Sanut. lib. 3. part. 12. cap. 5. 6. 7. 9. * Guill. Tyrii contin. Hist, apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 736. ad ann. 1256 : Morut frere Renaut de Viehieres, Maistre du Temple. Apres lui fu fait Maistre frere Thomas Rerait. Infra : Berard. Expungendus itaque Aimericus, quern inter illos collocat Cangius. AIMERIGUS Praeceptor domorum Franciae, in Magnum Magistrum ejusdem Ordinis electus est ann. 1264. ut est apud Odoricum Rainaldum hoc ann. n. 31. Breve Chronicon Hospitalariorum tradit, Guillelmum de Castellonovo Arvernum, Magnum Ordinis Magistrum ann. 1260. fratrem fuisse Magni Templi Magistri: unde conjici daretur ex temporum ratione hunc Aimericum innui. THOMAS BERART, vel Beraud, eadem gaudebat dignitate, ut docemur ex Epist. vernacula Theobaldo scrjpta, quam dedimus in Notis ad Joinvillam pag. 64. Ubi Maistre de la poure Chevalerie du Temple indigitatur. Quse quidem

EBRARDUS, vel EVERABDUS DE BAR- clade ann. 1187. cui interfuit, et a qua BIS, eadern dignitate donatur apud Su- evasit : licet captum a Saladino dicant gerium Epist. 50. S. Bernardum Epist. Rad. de Diceto et Nicol. Trivettus sub 362. Petrum Cluniac. lib. 6. Epist. 26. ann. 1188. Plura de Therrico habentur Odonem de Diogilo de Ludovici VII. apud Monachum S. Pantaleonis ann. Prefect, in Orientem lib. 3. et 7. pag. 1187. Hovedenum pag. 636. Geryasium Dorobern. pag. 1502. Matth. Paris pag. 33. 67. HUGO Magnus Templi Magister sub 100. Sanut. lib. 3. part. 9. c. 4. in Chroann. 1151. nominatur in Privilegiis Ord. nico Reichersperg. ann. 1187. etc. Adde Ughellum in Archiepiscopis PiHospitaliorum pag. 10. BERNARDUS DE TREMELAY, Magnus sanis eodem anno. Abdicate statim Templi Magister, Ascalonensi obsidioni post hanc cladem Magistratu subrointerfuit ann. 1153. utnarratTyrius lib. gatur GIRARDUS, vel GERARDUS, DE RIDES17. c. 21. 27. a Saladino in praelio captus, Manuele Imperatore jbrocurante, SOR Bromptono cognominatus : de Rilibertate donatur ann. 1157. ut docet desford, auctori Hist. Hierosolym. pag. Cinnamus lib. 4. n.22. Familiae de Tra- 1151. 1153.1156.1165. de Bedefort Radulfo melay, vel Tremeley in Sebusianis, me- Ooggeshalensi MS. et Hovedeno : deniminit Guichenonus in Bibl. Sebusiana que de Ridefort auctori vernaculo Histocent. 2. cap. 25. riae Hierosol. qui Flamingum et Regis BERTRANDUS DE BLANCHEFORT, Ma- Hierosolymitani Senescallum fuisse ait. gnus Templi Magister ann. 1160. 1161. Hanc porro dignitatem paucis mensicujus complures leguntur Epistolse ad bus tenuit, caesus in praelio, quod iniLudovicurap VII. Regem Franc, in Gestis tum est inter Guidonem Regem et SaDei per Francos pag. 1176. et torn. 4. ladinum 4. Octob. ann. 1188. Vide praeHist. Franc, pag. 692. 693. 694. 697. 698. terea Jacob, de Vitriaco lib. 1. c. 98. 700. 702. Interfuit Christianorum cladi Girardo ad Harenc ann. 1165. in Gest. Dei pag. GUALTERUS sufflcitur, ut est in Cata1179. Vide torn. 4. Hist. Franc, pag. 701. logo Villanovano. Huic et Tyrium lib. 20. cap. 5. Eadem teniROBERTUS DE SABLOIL, ann. 1155. ex pestate vixit Gaufridus Fulcherius Do- familia forte de Sableio apud Andes. mus "Templi Hierosolymitanae Praecep- [* Rem evincit Charta Gaufridi de Sator, de quo agunt Joan. Sarisber. Epist. bolio inter Probat. torn. 2. Annal. Prae275. torn. 4. Histor. Franc, pag. 695.699. monstr. col. 355 : Ego Goffridus Sabolii 701. 702. Ughellus torn. 3. pag. 465. et dominus, Roberti (abbatise Perrodii-novi Vassorius pag. 903. fundatoris) films, qui scilicet Robertus ANDREAS, Bernard! Domini Montis- Magister Templi Jerosolymis tune temporis Jbarri et Hunbergae fllius, S. Bernard! habebatur.] Isti successit Abbatis Clarevall. avunculus, Magnus GILBERTUS HORAL, vel ERAL, [MagisTempli Magister ann. 1165. Hujus me- ter citra marinus, ut legitur in Gharta minit idem Bernardus Epist. 288. et ann. 1193. Magnus Templariorum MaGaufrid. lib. 1. de Vita ejusdem S. Ber- gister postea dictus est, circa] ann. 1196. nard! cap. 4. | 11. lib. 3. c. 1. | 1. quern excepere Vide * Petrum Franc. Ohiffletium in S. BerPONTIUS RIGALDUS, ann. 1198. nard! genere asserto pag. 641. 644. PHILIPPUS DU PLESSIEZ, ann. 1201. PHILIPPUS Neapolis in Syria Domi- [ut patet ex Transactione hujus anni nus, Miles Templi factus, ejusdem Or- facta in Syria. Exstat in Archive dinis Magnus Magister exstitit: quam Arelat.] dignitatem postea dimisit, ante annum THEODATUS DE BERSIACO ann. 12 1170. Vide Tyrium lib. 20. c. 24. lib. 22. de quibus, in supra laudato catalogo c. 5. et Ughellum torn. 3. pag. 475. De recensitis, silent Scriptores. Meminit ejus familia egimuS in Familiis Hiero- Innocentius III. 1.14. Epist. 64. controsolymitanis. [* Hie memoratur in versiae inter Leonem Regem Armeniae, Charta ann. 1169. apud Murator. torn. et Magistrum Templi et Templarios su2. Antiq. Ital. med. aevi col. 908: Phi- per Castro Gastonis, de qua etiam quaelippus militise templi Magister.] Huic dam habent Gesta ejusdem Pontiflcis suffectus pag. 123. 128.129. hoc est sub ann. 1211. ODO DE S. AMANDO, primum Mares- Post Theodatum Thomas de Montecallus, deinde Buticularius Regni Hie- acuto ann. 1210. recensetur in eodem rosol ymitani, qui abdicata rerum secu- catalogo ; sed is post Guillelmum de larium cura, Miles Templi factus, ejus- Carnoto hanc dignitatem obtinuit : dem Ordinis Magnus Magister creatus deinde est, quam dignitatem obtinebat ann. GUILLELMUS DE MONTEDON ann. 1216. 1174. et 1175. Interfuit praelio, quo Bal- quern excipit idem duinus IV. Saladinum ad Ramam fudit, GUILLELMUS DE CARNOTO, seu de in quo acriter pugnavit. Sed baud multo Chartres, ann. 1218. qui obsidioni Dapost ab eodem Saladino in Sidoniensi miatae interfuit ann. 1219. ut est apud tractu captus, vitam in captivitate fini- Oliverium Scholasticum, a quo ob virvit. Will. Tyr. lib. 20. cap. 32. lib. 21. c. tutem bellicam laudatur, ut et universa 22. 29. Radulphus de Diceto pag. 601. Templi Militia, quse, inquit, prima solet Robertus de Monte ann. 1180. Vide Pa- esse in congressu, et ultima in recessu, a triarchium Bituric. c. 71. quo haec verba mutuati sunt Jacob, de ARNOLDUS DE TOROGIO, Magnus Tem- Vitriaco lib. 3. pag. 1134. et Matth. Paris pli Magister ann. 1181. obiit ann. 1184. pag. 208. 211. 212. Vide praeterea torn. 8. Will. Tyr. lib. 22. c. 7. Rigord. ann. Spicilegii Acheriani pag. 374. Honorium 1184. Hoveden. pag. 628. Monach. Alti- III. lib. 2. Epist. ann. 1217. et Hieron. siod. pag. 88. Sanut. lib. 3. part. 9. c. 4. Rubeum in Hist. Ravenn. lib. 6. pag. * Idem qui Arnaldus de Turre-rubea 380. Guillelmo successit nuncupatur, in Gharta Ildefonsi reg. THOMAS DE MONTEACUTO, seu MonAragon. ann. 1177. ex Ghartul. Gemun- taigu, cujus Epistola legitur apud Matth. densi. Paris ann. 1221. qua in Regno Hierosol. THEODORICUS, seu THERRICUS, Ma- gesta post expugnatam Damiatam enargnus Templi Magister post hunc occur- rat. Sub hoc, ni fallor, Honorius III. rit, cujus crebra est mentio apud Script. PP. Templarios ab Patriarchse Hieros. Rer. Hierosol. ubi de Guidonis Regis et Episcoporum jurisdictione exemit, ut

TEM
Epistola licet nullam anni notam praeferat, ex serie tamen colligitur, scriptarn sub aim. 1273. triennio scilicet post mortem Joannis Comitis Briennensis, quam in ann. 1270. conjiciunt Scriptores. Huic ascriptum scribit Puteanus in Templariorum Hist. pag. 20. pravum hunc morem, qui caeteris Templariis objectus fuit in eorum condemnatione, Christum abnegandi in professione, quern alii nescio cui Roncelino Magistro attribuunt. Utcumque sit, non multo post ROBERTUS, Magnus Templi Magister Concilio Lugdunensi cum M. Hospitalariorum Magistro interfuit anno 1274. ut est in actis ejusdem Goncilii. Vide Sanutum lib. 3. part. 12. cap. 14. 16.17. Post hunc GUIFFREDUS DE SALVAING, M. Templi Magister nominatur in Catalogo Villanovano sub ann. 1285. exfamilia nobili Delphinate, ex qua erat supralaudatus Dionysius Salvaingus Boissius, vir natalium et eruditionis splendore illustris, Primus in Camera Computorum ejusdem Provincial Prseses, et scriptis clarissimus. * Eadem Hist, contin. Guill. Tyrii apud Martenium ibid. col. 746. ad ann. 1273 : Morut frere Thomas Berart, Maistre du temple le jor de la Nostre-Dame de Mars, et fu fait Maistre a xiij. jors de May frere Guillaume de Biaujeu, qui estoit outre mer commendeor du Temple en Puille, et alerent por li querre frere Guillaume de Poucon, qui avoit tenu lieu .de Maistre, et frere Bertran de Fox : et frere Gousier fu fail commandeor grant tenant lieu de Maistre. Inter ejusmodi locum-tenentes recensendi ergo sunt Robertus et Guiffredus de Salvaing, siquidem Thomas Berart proxime suffectus est * Guillelmus de Bellojoco, ut in laudata Historia asseritur. Et certe Frater Guillelmus de Bellojoco venerabilis Magister domus militias Templi annumeratur inter eos, qui praesentes aderant conventioni initse inter Jacob. Contar. Venet. ducem et Joan, de Monteforti v. Kal. Jul. ann. 1272. torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. 1577. GUILLELMUS DE BELLOJOCO, uti appellatur in Inquisitionibus contra Templarios, et alibi : perperam Petrus de Belgiou, seu Bellivisus, dictus in-laudato Catalogo, qui Magnus Templi Magister exstitit ann. 1286. [Prius, anno scilicet 1278. hanc dignitatem obtinuisse discimus ex Inscriptione quam refertPaulus Lucas in Itin. torn. 2. pag. 31. si tamen huic fides habenda est.] Periit in obsidione Acconensi, viriliter contra Saracenos pugnans, anno 1291. cum omnibus fere Templariis, decem dumtaxat Ordinis Militibus clade elapsis. Vide Sanutum lib. 3. part. 12. cap. 21. Dictamina MSS. Magistri Berardi de Neapoli Epist. 141. 142. Odoricum Rainaldum ann. 1291. 7; Puteanum in Hist. Templariorum pag. 129. Archivum Regium scrinio, Croisade de Philippes de Valois, Oh. 27. etc. MONACHUS GAUDINT, Magnus Templi Magister statim post Acconensem eladem a decem Militibus, qui ex ea superfuerant, electus, in insulam Cyprum cum iis concessit, uti narrat Auctor Historiae Excidii Acconis MS. in Biblioth. S. Victoris Paris. Postremus denique hujus Ordinis Magnus Magister fuit JACOBUS DE NOLAY, Burgundio, ex dioecesi Bisuntinensi, perperam de Mo-

TEM
lay nominatus in plerisque Histories Templariorum locis, pag. 122. 128. 129. 160. et in Catalogo Villanovano. Tortosam una cum Almerico Tyri domino expugnavit,etexinde aliquot annis bella cum Saracenis fortiter gessit, donee a Babylonico Sultano ea pulsus, in Franciam venit, ubi cum aliis Templariis igne consumtus Parisiis interiit. Hunc porro nescio unde Fratrem Gracchi appellet Brustemius apud Chapeavillum torn. 2. Hist. Leodiensis pag. 347. Vide Rainaldum ann. 1298. 21. et Sanutum lib. 3. part. 13. cap. 10. SSEf De eo Templariorum cruento interitu Poema MS. cui titulus, Les Adventures advenues en France, initio saeculi xv. editum, haec refert :

TEM
TEMPLUM, Ordo ipse Templariorum. Will. Brito lib. 5. Philipp. :
Suscipiens habitum Templi Syrias aufugit in oras. Anonymus de Bell. Franc, in Morea :
; 'Apxtspet?, TO Te(XTr>.o, TO ,

Philippus Mouskes in S. Ludovico ann. 1242:

Dont revint noviele et exemples, Que li Ospitaux et li Temples, Li saudoier et li Baron De toute la tiere environ Avoient entr'aus fait un Roy, etc.

* Charta delph. Vienn. ann. 1225. inter Probat. torn. 2. Hist. Burgund. pag. 9. col. 1 : Si ducissa Burgundies tnihi Templum vel Hospitale constituere feL'an mil trois cens et VII. sc.achiez bien qu'en ce temps cerit principales debitores, ....... et cum Furent prins les Templiers, qui moult furent puissans ; Templum vel Hospitale sic fecerint milii, Vilment furent menes auques des plus vaillans, etc. Je crois bien que ce fu par 1'art des mescreans. TEMPLUM, ^Edes Templariorum, quoJe ne scai se Templiers faisoient tels explois, modo Parisiis eorumdem aedes etiamMais en leurs draps portoient une vermeille crois. num appellatur, vulgo le Temple. Mo| TEMPLARIUS, Species tigni, vel asnasticum Anglic, torn. 2. pag. 549 : Desidis. Statuta Vercell. fol. 76. v : Item dit Templariis Templum Outtinge pertiquod nullus revenditor emat vel emi faciat nens eidem. lignamen aliquod, trabes, canterias, coPorro in Templo Parisiensi, recondilumnas, remas, circulos, assides, Templa- tus olim fuit Thesaurus Regius, [jam a riosf nee aliquod aliud hgnamen labora- temporibus Philippi Aug. Franc. Regis, tum vel non laboratum usque ad horam uti patet ex ejus Testamento : cujus exoctave, que pulsalur post nonam. Vide cerptum hoc refertur torn. 2. Hist. DalTempierium. phin. pag. 75: Prseterea prsscipimus, quod * TEMPLATURA, Fornix, concamera- omnes redditus nostri et servitia etobventio; unde Templatus, Concameratus, tiones afferantur Parisius per tria temGall. Voute. Charta ann. 1349. torn. 2. pora : 1. ad festum S. Remigii ; 2. ad Hist. Casin. pag. 545. col. 2 : Promise- Purificationem B. Virginis; 3". ad Ascenrunt cdnstruere tectum tolius ecclesias sionem, et tradatur Burgensibus nostris Cassinensis secundum for mam, secundum prsed. et P. Marescallo. In receptionibus quam laboratum est tectum ecclesiae Late- averi nostri Adam Clericus noster prsesens ranensis de Urbe, tarn de lignaminibus erit et eas scribe t, et singuli habeant ainquam Templatura, et eliam copertura gulas claves de singulis arcis, in quibus plumbi vel aliarum tegularum,... et ipsam reponetur averium nostrum in Templo, et Templaturam promiserunt depingere seu Templum unam. Hoc eat, Magister Temdepingi facere, juxta modum et formam pli clavem quoque unam habeat. Ibidem dictas Lateranensis ecclesias Promise- pag. 74. habentur Liter ann. 1294. in runt facere chorum ipsius ecclesiae cum quibus Philippus Pulcher Franc. Rex sediis duplicibus, unam videlicet altam Dalphino et filio quingentas libras parvoet aliam bassam;... ila quod dictus chorus rum Turonensium annui redditus assiprincipalior, sit super capite revolutus et gnat, ab iisdem et suceessoribus in dido Dalphinatu percipiendas perpetuo PariTemplatus. ad Templum.] Charta ejusdem * Hinc Templee nostris et Italis Tem- sius ann. 1309. in 2. Regesto ejusd.Reex pione, Acad. Cruse.: Colpo dato con mano gis Tabul. Regio n. 168 : Concedentes eisdem nella Tempia, intorno ad essa. Vitae SS. haeredibus, et suis hasredibus, ut dictum MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 40. r. col. 2. ubi de S. Joan. Eleemosyn. : reditum apud Templum in Thesauro nostro, vel alibi, ubi Je te donrai tel Templee que toute la ci- prasdictus, ad festum thesaurus reponetur Candelarutn habeant tez d'Alixandre si asamblera. Et apres et percipiant annuatim, etc. Exstat in li Diables li dona une Templee en sem- alio Regesto ejusdem Regis Philippi blance de mort (Maure). Ubi in Actis ann. 1312. compositio, facta a Leonardo ejusd. torn. 2. Jan. pag. 512. col. 1. legi- de Tybertis sanctae domus Hospitalis S. tur, Alapa. Joannis Hierosolymitani Priore Vene* TEMPLICOL&:, lidem qui Templarii. tiarum, et Locum tenente Magistri HosVita B. Goberti torn. 4. Aug. pag. 380. pitalis praedicti in partibus transmaricol. 2 : Quia Fridericus properabat Tem- nis, et ipsius Ordinis Procuratore, et plicolas debellare. Quo peracto, fama hu- fratre Joanne de Villaribus Praeceptore jus rei usque ad Templarios evolavit domus de Fieffes Prioratus Franciae,curn Bevera igitur nunciatum est summo ma- gentibus ejusdem Regis> super variis gistro Hospitalis Jerusalem, et Templico- Begnis Francias receptis nomine dicti dolarum summo prxceptori, etc. Vide supra mini Regis f actis et habitis apud TemTemplares. plum, in quo Thesaurus ejusdem domini TEMPLDM. Tempia appellatas potis- Regis servabatur per fratres Ordinis Temsimum paganorum aedes sacras docet pli ante reprobationem illius ordinis, ex Cod. Th. tit. de Paganis, sacrificiis, et quo postmodum dictae gentes praedicti Dotemplis, (16, 10.) locis a Jacobo Gotho- mini Regis finalem compotum minime refredo indicatis in Paratitlo ejusdem cepisse dicuntur, etc. Data Parisiis 21. tit. 13. Interdum tamen ita dictae Chri- die Martii ann. 1312. Ubi praeterea hsec stianorum aedes sacrae, ut leg. 4. de habentur, quae decent penes Templarios his, qui ad Ecclesias confugiunt (9, 45.), regii thesauri custodiam fuisse, ac de eo compota exegisse : ac proinde dictus d. Cod. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. Ordo, cui bonorum Templi, quse prsedicto 7692 : Templum, Temple, i. net vis monas- domino Regi pro regimine et custodia dicti thesauri regii dictis Templariis Iraterii.

TEM

TEM

TEM

53

diti, sub eorum curaet periculo obligata ratione ann. 1335. apud Ludewig. torn. remanserant, administratio pro Terras 5. Reliq. MSS. pag. 509. et alibi. TempoSanctse subsidio est commissa, in perpe- rales personss, Saeculares, laTci, apud tuum remanebit quitus et penitus absolu- Rymer. torn. 9. pag. 877. col. 2.] TEMPORA.LIS DIES , in leg. 63. de tus, super rationibus aut compotis exhibendis occasions receptse cujuslibet a Fra- Appellat. (11,30.) leg.ult. de Reparat. aptribus ordinis Templi nomine dicti domini pelJat. (11,31.) Cod. Th. et in Cod. JusRegis factse in dicto thesauro vel alibi, tin, etc. dicitur ultimus spatii et temnee non super ornni eo, quod ab Ordine poris illius, quod ad appellationem exnostro prssdicto occasione receptarum aut sequendam vel reparandam legibus trirationum seu compotorum hujusmodi red- buitur: quo exspirante, causa quoque dendorum ex ipsis receptis deinceps peti exspir. Gloss. Gr. Lat. : c OXtyoxp6vio?, Temporalis. [Et alibi: Hpodxaipov, Temposset. Apud Anglos perinde Thesaurus Re- porale. Adde Latino-Grsecas. ius reponebatur in Noyo Templo LonTEMPORA.LIS HOSTIS. Capitulare 2. inensi. Matthaeus Paris ann. 1232. de ann. 813. cap. 9: Habeant loricas vel gaHuberto de Burgo Angliae Justitiario leas, et Temporalem hostem, id est esstivo repetundarum postulate : Exegit ratio- tempore, [hoc est, definite, sestate scilinem.... de quintadecima et ssxtadecima, cet in hostem seu exercitum pergant, ut et aliis redditibus, tarn ad Scacarium jam dictum est in Hostis.] TEMPOR^LIS, Inconstans. S. Columsuum, quam ad Novum Templum Londinense, (ubi Spelmannus in voce Justitia banus Epist. 3: Nos scimus, quod cum addit, ubi etiam reponebantur pecunise gaudio'et fervore suscepimus verbum doregiss,) et alibi. mini. Caveamus nunc, vte simus Tempof TEMPLUM DEI, Deo fidele, cosleste, rales. Coetus Christianorum, Ecclesia, Lactanj 1. TEMPORALITAS, Tempus, aetas, tio lib. 4. Institut. cap. 14. et lib. 2. de temporis ratio. Tertullianus de Pallio Morte persecutorum cap. 2. et 15. cap. 1 { Si quid conditio, vel dignitas, vel | TEMPLUM DOMINI, Templum Mili-Temporalitas veslit. Et de Resurr. carnis tias, Jerosolyrais. Jacobus de Vitriaco cap. 6: Vita transferatur a Temporalilib. 3. Hist. Orient, n. 12. apud Marten, tate ad seternitatem. Utitur etiam Philatorn. 3. Aiiecd. col. 277 : In Templo Do- strius Hasresi 71. mini Abbas est et Canonici regulares. Et 1 2. TEMPORALITAS, Idem quod Temsciendum est, quod aliud est Templum poralia 2. Bona Ecclesiastica, Gall. Le Domini, aliud Templum Militise. Isti Cle- Temporel. Temporalite, in Litteris Phirici, illi Mililes. lippi VI. Reg. Franc, ann. 1342. torn. 5. 1 1. TEMPORALLY, Pulvinus, Gall. Ordinat. pag. 271 : En tant comme il Coussin; forte quod in eo reclinentur touche la Temporalite, etc. Epistola Jutempora, sic dictus. Rituale Suession. liani Csesarini Card, ad Eugenium IV. MS. a Martenio nostro laudatum in PP : Non dico esse negligendam TempoTractatu de antiq. Eccl. Discipl.in divi- ralilatem ; sed dico multo pluris esse sesnis Officiis pag. 382. ubi de Feria vi. timandum animarum salutem. Occurrit Parasceves : Dum cantatur (Tractus,) in Charta ann. 1266. in Instrum. Gall. Archidiaconus ascendat in pulpitum sic : Christ, novae edit. torn. 6. col. 158. in Clericus cum incenso nudis pedibus eum alio Instrum. ann. 1283. apud Baluz. praecedat : deinde.Subdiac.onus ferens torn. 4. Miscell. pag. 270. in Litteris ann. Temporalia, infula indutus, post ilium 1299. torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. Archidiaconus ferens Evangelium panno 331. et 332. in aliis ann. 1356. torn. 3. serico rubro involutum; infula sua plicata earumd. Ordinat. pag. 102. in aliis ann. et in modum stolse super humerum impo- 1355. torn. 1. Anecd. Marten, in aliis Alsita; finitoque Tractu statim incipiat, phonsi Regis Arag. torn. 3. Concil. Hisan. pag. 659. Adde Instrumenta Gall, Passio Domini, etc. In Additis recentiorihrist. novae edit. torn. 1. pag. 34. col. bus ad Missale Suession. ad hunc diem legitur : Subdiacono tunica induto, pul- 2. Probationes Hist. Lugdun. pag. 39. col. 1. Chartam Caroli Regis Franc, ann. vinar tenente, etc. T 2. TEMPORALIA, Bona clericorum. 1374. apud D. Brussel torn. 2. de FeudoGall. Le Temporel, in Instrumentis Gall. rum usu pag. cxxx. Chartam Henrici Christ, novae edit. col. 159. apud Ludewig. VI. Regis Angl. ann. 1441. apud Rymer. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 5. Rymer. torn. torn. 10. pag. 844. col. 2. Glossarium Lo3. pag. 120. col.l. torn. 8. pag. 393. col. binelli torn. 3. Hist. Paris, etc. Vide 1. Kennett. Antiq. Ambrosd. pag. 330. et Regalia 2. alibi passim. Temporale dominium, apud * Sed et bona qusevis, etiam laicorum eumdem Ludewig. torn. 5. pag. 508. Vide hac voce nostris significabantur. Lit. Regalia 2. et Temporalitas 2. [** Haltaus. ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, Glossar. German, col. 2073. voc. Welt- pag. 535 : Hz puissent.... imposer pour les lichkeit.] reparations, fortiffications et garde d'icelle * 3. TEMPORALIA, Jejunium quatuor (ville) sur toute maniere de gens lays, qui temporum. Charta ann. 1181. apud Mu- ont et tiennent aucunes Temporalitez en rator. torn. 5. Antiq. ItaL.med. aevi col. ladite ville. 264: Ecclesia sanctse Maries ad Carceres 11. TEMPORALITER, Ad tempus, Gall. debeat solvere annuum censum, scilicet Temporellement. Lex Temporaliter obsersolidos centum pro ecclesia sancti Salva- vata, Tertulliano adv. Judeeos cap. 2. toris nobis et successoribus nostris omni Quo (mundo) Temporaliter libere uti poanno in Temporalibus Nativitatis Do- tuisset, S. Gregorio lib. 2. Dialog, in mini in perpetuum. Praefat. Temporaliter opponit semper S. TEMPORALIS. Temporales potestates, Paulinus Epist. 23. n. 15. spiritaliter in leg., 47. Cod. Th. de Episcop. (16,2.) vero Oarolus IV. Imper. in Diplomate qui ibidem sseculares judices appellan- ann. 1347. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. tur. [Hac eadem notione Litterae Caroli MSS. pag. 44: Incrementum suscepit spiV. Regis Franc, ann. 1366. torn. 4. Ordi- ritaliter et Temporaliter, hoc est, quoad nat. pag. 682 : Cum se.... prsesentare con- res spiritales et terrenas. Vide Temposueverint (Canonici Turon.J coram qui- rarie. buscunque judicibus nostris et aliis Tem* 2. TEMPORALITER, Prospere, feliciporalibus, et negocia sua tractare et pera- ter quoad temporalia. Charta Rob. reg. gere, etc. Temporales domini, in Decla- post ann. 1022. torn. 10. Collect. Histor.

Franc, pag. 607: Ad instantem vitam Temporaliter transigendam, etc. Ad prassentem vitam cum felicitate transigendam, in alia ejusd. reg. ibid. pag. 604. TEMPORANEE, Temporius, Gall. De bonne heure. Ritusordinandi Episcopum in Ecclesia Rotomagensi: Tertia pulsetur Temporanee, et interim prssparet se Domnus archiepiscopus, etc. [Pontificale MS. Eccl. Bisunt. apud Marten, de Antiqua Eccl. discipl. in divinis Offic. pag. 376: Ita Temporanee vadant, ut hora sexta ad majorem ecclesiam revertantur omnes.] 1 TEMPORANEUS, Maturus, tempestivus. Jac. 5. 7: Ecce agricola expectat pretiosum fntctum terras, patienter ferens donee accipiat Temporaneum (suppl. imbrem, Gr. VETOV icpciijAov) et serotinurn. Passim occurrit in sacris Scripturis. * Gesta comit. Barcin. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 318 : Pene per omnem ssstatem et aulumnum siccitas nimia et fervor immanis fuit, ita ut innumerabiles fruges non pervenirent ad Temporaneam maturitatem propter solis 'ardor em. TEMPORARE , Tempus ducere, (Gall. Temporiser) vel in tempore vivere. Adtemporare, contemporare, simul temporare. Joan, de Janua. TEMPORARIE, Ad tempus. Salvianus lib. 5. de Gubernat. Dei : Nihil susceptis tribuunt, sed sibi hoc etiam pacto aliquid a parentibus Temporarie attribuitur, ut in futuro totum filiis auferatur. Utitur etiam libro 8. Disputatio Zachaei lib. 3. cap. 3 : Temporarie abstinentiam et continentiam simulant. Utuntur etiam Latini Scriptores. 1 TEMPORATIM, pro Vario tempore. Tertullianus de Pallio cap. 2 : Sic et terram si recenseas Temporatim vestiri amantem, prope sis eandem negare, memor viridem cum conspicis flavam, mox visurus et canam. Adde eumd. Tertull. lib. de Anima cap. 28. T TEMPORIGARE, ut infra Temporizare. Dum iret Temporicando, in Chronico Estensi ad annum 1388. apud Murator. torn. 15. col. 517. TEMPORINUS, Tener, mollis, Gallis Tendre. Odo Cluniac. lib. 2. de Vita S. Geraldi cap. 27 : Dixerat, et de rupe, quse eidem loco imminet, cervus sese prsscipitavit. Quern ministri gaudentes pariter et mirantes tulerunt, et inde, sicut tune cervorum caro Temporina est , delicatum edulium seniori paraverunt. [** Idem f. quod Temporivus.] TEMPORIVE. Gregorius Tur. lib. 5. Hist. cap. 46: Numquam prandio usus est, nisi tantum ccena, ad quam sic Temporive residebat, ut sole stante consurgeret. Ubi forte legendum Temporius. Vide Temperius. 1 TEMPORIUS, Maturius, citius. Vide Temperius. 1 TEMPORIVUS FRUCTUS, apud Faustum lib. 2. de Libero cap. 10. Medius inter praecocem et serotinum. o TEMPORIVUS, ut Temporaneus. Dudo de Morib. Norman, lib. 2 : Da illi aliquod regnum unde conducat sibi cibum et vestitum, donee impleatur terra, quam illi das, opulenliarum congerie, reddatque Temporivos fructus victuum, hominum et animalium. Haud scio an inde, vel quod temporius secatur, prima pratorum herba Temporial appelletur, in Libert. Laudozi ann. 1392. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 192: Nulli gentium ecclesiasticarum, nobilium autaliorum licitum sit facere in dicta villa et pertinenliis ejusdem reviore sive duas herbas, sed unicam

TEM

TEN

TEN

tantum, vocatam Temporial. Eadem rur- carnali Tempore, recipiatis. Vide Car- Abbrev. Placit. pag. 279: Jurati dicunt quod Reginus Dingge venit in quadam nale 4. sus occurrunt ibid. pag. 204. art. 26. 8 TEMPUS FATALE, Quod a lege prae- grangia et voluit luctare cum Roberto de T TEMPORIZARE, Gall. Temporiser , Ital. Tempoi-eggiare, Gunctari. Legitur stitutum est ad causas appellationum Clynton ipso Roberto invito, ita quod, in Historia Monasterii S. Laurentii Leo- apud judices instruendas et terminan- cepit ipsum et prostravit ipsum ad ter diensis apud Marten, torn. 4. Ampl. das. Gonstit. MSS. Jacobi II. reg. Ara- ram, et Tenam suam de capite suo cepit Collect, col. 1143. Vide Temporare. gon. ann. 1306: De Tempore fatali. Tem- et in Into projecit.] 1 TEMPTARE, pro Tentare, passim le- pus enim triennale et alia tempora super * 2. TENA, Infirmitas capitis, Taigne, gitur, u t e t Temptatio, pro Tentatio. Vide prasdictis a jure communi statuta et usu Gallice. Tenosus, Tegnons, Gallice. Glosin hac voce. hujus terrss ad dictum tempus anni et sar. Gall, ex Cod. reg. 521. | TEMPTATIVUS, pro Tentativus, Semedii et ad alia tempora prsedicta coarc* TENABILIS, a Gallico Tenable, Qui ducens, fallax, in Charta ann. 1377. tamus. Vide Fatalia. defendi potest. Memor. H. Cam. Corncujus locus exstat in TruffaLicus. * TEMPUS INFIRMUM, Morbis opportu- put. Paris, ad ann. 1423. fol. 162. r : TEMPTATUS. Capitula ad Legem Ala- num. Acta S. Viet. III. PP. torn. 5. Sept. Data est potestas... omnia forlalitia, ecmannor. cap. 22. edit. Baluzianse : Si in pag. 429. col. 1: Quia fervor sestatis ni- clesias et castra, quas per bonum cpnsiclida misa non fuerit, et prisa et Tem- mius erat, propterea tune Romam ire lium inveniet non Tenabilia, nocibilia et ptata fuerit, etc. i. tenta, seu detenta. distulerunt, quousque se et color sestatis prsejudiciabilia reipublicse dictae patrias 1 TEMPTORIUM, pro Tentorium, in imminueret et Tempora infirma Iran- destruendi et demoliendi. Memorial! Potestatum Regiens. apud sirent. 1TENABULA, Idem quod mox Tenacula, Muratorium, torn. 8. col. 1096. * TEMPUS MEDIUM , nostris Temps Forceps, Ital. Tenaglia. Historia Dulcini * Annal. Placent. ad ann. 1447. apud moiens, Intermedium. Lit. ann. circ. Haeresiarchae apud Murator. torn, 9. col. Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 893 : 1360. apud Marten, torn. 1. Ampl. Col- 440: Positisque ante eorum conspectum Post venit Carolus marchio Mantuanus lect, col. 1474 : Si vous prions cherement, vasibus igne plenis ordinatis ad calefacum multis militibus, qui tabernacula sua que en le Temps moiens vous veullez con- ciendum Tenabulas et comburendum carsive Temploria firmavit a latere dextro. forter et faire de toutes chases et par es- nes ipsis, adhibitisque carnificibus, qui Rursus legitur ibid. col. 894. et 917. pecial touchant la sauve-gardes des chas- cum Tenabulis ferri candentis carnes eoTemproir vero, Grater, patera, scyphus, teux. rum laniabant, et frustatim in ignem videtur, in Chrqn. Fland. cap. 69. pag. . * TEMPUS MORTUUM, vox artiflcibus ponebant. Vide Tenalea. 138 : Elle (la Reine Jeanne) avoit un bou- nota, Temps mort, Quo scilicet operas 1 TENABULUM. Vide mox Tenaculum. teiller qu'on appelloit Huppin ; celuy cessant. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. TENACES, Forcipes, in Glossis antiquis Huppin apporta clarey en un pot d'ar- 80. Chartoph. reg. ch. 250: Dicendo ei- MSS. Hispanis Tenazas, nostris Tenailgent, et portaun Temproir pour la bouche dem Hugoni quod false ipsum a suo ser- les, a tenendo, inquit Philander ad Vide la reine. vitio in Tempore mortuo sui operis ejece- truvium. Charta Ferdinandi I. Regis T TEMPTUS, pro Tentus, detentus, pas- rat, cum in bono ipsum deservisset. Hispaniae aerasllOl: Servitium de mensa, sim. f TEMPUSGULUM, Tempus, 83tas. Vita id est, salare, inferturia, Tenaces, trulTEMPUS, Ad tempus, suo tempore, vel S. Gerardi Abb. Bron. n. 19. saec. 5. lone cum coclearibus 10. etc. [Fuscinas mature, phrasis Gallica. A temps, vel Benedict, pag. 264: Asseverans ejus tuta- hie intelligo, nostris Fourchettes.] en son temps. Capitula Caroli M. lib. 2. mine revixisse aurea quondam TempusTENACIA, pro Tenacitas, usurpatur ab cap. 18 : Aut si aliqua re praepediente id cula. Jona Aurel. Episc. lib. 3. de Instit. laifacere non potuit, cur nobis ipsam impos* TEMTARE, pro Tentare, in Carm. cali cap. 11. [et a Scriptore Vitae B. sibilitatem ad Tempus non annuntiavit. Adalber. episc. Laudun. torn. 10. Col- Lidwinae torn. 2. Aprilis pag. 278.] Et cap. 27 : Eorum relatu nobis ad Tem- lect. Histor. Franc, pag. 65. in Mamotrecto pus indicetur. | TEMTOR, Fidejussor, ut puto. VideadTENACULA, Forceps,nostris Tenaille. 2. Paralip. cap. 4. T TEMPUS, Aer, coelum, Gallice Temps. Teles. [Tenaculum, ea notione legitur in Vita Annales Genuens. ad ann. 1227. apud * TEN, i. Lutum in Glossar. medic. Maii Murator. torn. 6. col.,446 : Ubi per plures MS. Simon. Jan. ex Cod. reg. 6959. Tay S. Dunstani, torn. 4. tenebat,pag. 363 : etc.] dies moratn fecit, quid procedere non nostris, eadem notione. Lit. remiss, ann. Tenacula, quibus ferra * Glossar. Provinc. Lat.. ex Cod. reg. poterant, novercante maris et Temporis 1410. in Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 179 : qualitate ; exinde vero nondum Tempore Jehan Sohier gettast une pierre en la boe 7657: Tenalha, Prov. forceps, Tenacula. tranquillo, etc. Et col. 509 : Circa medium ou Tay,... telement que laditte boe ou Tay Vide mox Tenagla. 1. TENACULUM, Venabulum, Joanni de noctem validissima fortuna maris et Tem- sorti contre le branc ou rochet dudit supJanua. [Lego in Editione ann. 1514: poris fuit in portu Januae, etc. Chronicon pliant. Bestiar. MS : Tenabulum, venabulum, quia retinet Farm, ad ann. 1296. apud eumd. MuraEn Tai et en limon se mouille, aprum venientemJ\ Gloss. Lat. Gall, hator. torn. 9. col. 836 : Semper die noctuEt illuec se devoiire et souille. bet : Tenabulum, Retenail, espie. At aliud que ceeidit pluvia.... nullo modo exire voluerunt propter dictum malum Tempus. Thoi, eadem, ut videtur, notions, in Serm. sonat in M. Chronico Belgico pag. 172. ubi de expugnatione Ascalonitana a Nostris Mauvais temps, Ccelum nubilum 19. ex Cod. MS. S. Viet. Paris. : Comme I'anguile, quant ele sent la roiz, si s'an- Balduino Rege Hieros.: Quod inter maet pluviosum dicitur. LIBER TEMPOBUM, id est Paralipome- fuit et se respont el Thoi qu'ele ne soil xima miranda miracula miraculum esse summum videtur, ut urbs 150. turribus non, apud S. Hieronymum lib. 2. in prise. Rufflnum cap. 8. 1. TENA, vel TENIA, Joanni de Janua, praevalidis munita, et Tenaculis domuum | TEMPUS OGTAVIANUM, Quo Caesara teno dicitur, estque vittarum extremitas in plateis suis quasi crypta laqueariis Augustus imperabat. Charta apud Mei- dependens diversorum colorum, vel ex- supertecta, tandem aliquando vinceretur. chelbec. torn. 2. Hist. Frising. pag. 351: trema pars vittas, quas dependet coronas. Leg. forte Tectaculis. TENAGULUM, Fibula, retinaculum, ReMagna populorum concordia fiebat, le- [Glossse S. Andreae Avenion. MSS. saec. tantes in eo quod Octavianum Tempus se XIII: Tenia seu Tena dicuntur lingule tenail, in Gloss. Lat. Gall, laudato. Veaccepisse mirabantur. que dependent de mitra pontiftcis.] Gloss. tus Charta apud Jo. Schefferum ad 1 TEMPUS PINGUEDINIS, Quo pingue- Lat. Gall.: Tena, vel Tenia, Bende ou Chronic. Upsaliense pag. 152 : Item dux scunt ferae. Charta vetus apud Thomam queue de mitre. Provinciale Ecclesiae ampullae ponderant 2. markas. Item TeBlount in Nomolexicp: Tempus pingue- Cantuar. lib. 3. tit. 1 : Contra Clericos nacula duarum capparum ponderant dinis hie computatur inter festum B. Pe- portantes infulas, aut Tenas coram Prae- quinque markas argenti deaurati. Usus tri ad Vincula et Exaltationem S. Crucis; latis, etc. Concilium Lambethense ann. hac vqce Terentianus Maurus in Prasfat. et tempus firmationis inter festum S. 1281. cap. 22 : Et cum corona sit charac- sed alia notione. [Bern, de Breydenbach ter Christianas mililiae, et revelati cordis Itin. Jerosol. pag. 208 : In navibus, que Martini et Puriftcationem B. Maries. * TEMPUS APERTUM, Quo in agros ac patuli radiis coslestibus insigne: ipsi non clavis aut aliis ferramentis sunt comdemessos animalia immittere licet. No- ut veraciter ostendant, se hujus characte- pacte, sed funibus quibusdam et lignetis tit, ann., 21. Edward. I. Glouc. rot. 14. ris litulum erubescere, Tena coronas ab- Tenaculis conglutinate, etc.] in Abbrev. Placit. pag. 232: Habeant scondunt, quasi caslestes radios repellen* 2. TENACULUM, Instrumentum scricommuniam pastures per omnes terras tes, etc. Infra : Portantes infulas aut Te- ptoris, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. suas in Shenington Tempore Aperlo et nas coram Praelatis, aut coram populo 521. post fena et blada collect a. publice deferentes, etc. Ubi Concilium 1 TENAGIARE, Candenti forcipe la* TEMPUS OARNALE, Quo licet Carnes Londinense ann. 1268. cap. 5. habet, niare, Ital. Tenagliare, Gall. Tenailler. comedere. Charta ann. 1365. ex Cod. Infulas, quas vulgo Coifas vacant. Ita Joh. Demussis Chron. Placent. ad ann. reg. 5187. fol. 16. r: Cum ad vos venerint Tense et Coifse, idem sunt. [** Placit. 1326. apud Murator. torn. 16. col. 494: in vestris ecclesiis.... quadragesimali vel ann. 15. Edward. I. Hereff. rot. 2. in Eodem anno Carcagnus proditor et Ro-

TEN
diilphus ejus socius, et duo alii socii cum eis Tenagiati fuerunt. Vide Tenaglare. 0 TENAGLA, Forceps, Ital. Tenaglia, Gall. Tenaille. Instr. ann. 1384. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 66. col. 1: Cum Tenaglis denies aufferendo, etc. * TENAGULA, Eadem notione. Steph. de Infestura MS.ubi de Innoc. VIII. PP : Fuit igitur (Macrinus) ductus per urbem in curru rectus et nudus, et cuidam stipiti alligatus et passim ferris seu Tenagulis et forcipibus infocatis afflictus. Hinc * TENAGLARE, Candenti forcipe laniare, Ital. Tenagliare, supplicii genus. Chron. Patav. ad ann. 1281. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 1149 : Mascharonus prssdictus et duo alii positi in carrectis vincti, et Tenagiati per civitatem, etc. Vide Tenagiare. JTENALEA, Forceps, Gall. Tenaille, Ital. Tenaglia. Job. de Bazano Chron. Mutin. apud Murator. torn. 15. col. 613 : Deinde fuit Tenaleis morsicata super unum lectum accensorum carbonum, etc. Vide Tenella. 1 TENALES , Eadem notione. Index utensilium de Ruminiaco e Ohartulario Cqmpendiensi: Una securis et guidam tripes, et trois chemines de fer, et uncs Tenales et duo treffus. 1 TENALIA, Eodem intellects Chron. D. de Grayina, torn. 12. Muratorii col. 567: Licet in eorum corporibus co.ro modica superesset morsibus Tenaliarum ignearum, etc. Tenaliis igneis mordere, ibid. col. 641. 1 TENALIUM, Eodem significatu. Chronicon Bergom. Castelli de Castello ad ann. 1406 : Quod ipsi ducantur super una carretta ad locum justitise et cum Tenalio ardente deberent attenajari, etc. TTENALLA, Idem. Enumeratio MS. munitionum Sommeriae in Occitania ann. 1260: Item vi. martellos. Item TV. Tenallas. Item L. forcipes. Ubi per forcipes forte minores, per tenallas vero majores forcipes sunt intelligendi. f TENALLEATUS, Candenti forcipe laniatus, Gall. Tenaille. Annales Estenses ad ann. 1403. apud Murator. torn. 18. col. 990 : Villanus debito damnatus supplicio fuit, per civilatem super curru Tenalleatus, etc. Vide Tanajare. 1 TENAMENTUM, Idem quod infra Tenementum, post Tenere. Ibi vide. 1 TENANGIA. Vide in Tenere 1. TENANCIARIUS. Vide infra in Tenere 1. TENANDRIUS. Statuta Roberti III. Regis Scotise cap. 4. 3: Statutum est et ordinatum, quod licet in posterum dominus Rex de dicto Comitatu aut dominio, cum Tenandriis et libere tenentibus per chartam suam infeodaverit aliquem etc. Legendum puto Tenanceriis, ex Gallico Tenancier, Tenens. SB3" Nihil est cur certo locum emendes. Tenendria, pro villa, infra occurrit: quidni Tenandrius, pro villicus ? Vide Tenendria in Tenere 1. * Recte quidem, a Tenandia, Villa. Charta Jacobi reg. Scot. ann. 1450. in Chartul. Glasguens. eccl. ex Cod. reg. 5540. fol. 96: Episcopi Glasguenses teneant de nobis dictas terras in meram, puram et liberam regalitatem seu regaliam cum Tenandiis, Tenandriis et libere tenentium servitiis. T TENANTIA. Vide Tenentia, et Tenere 1. T TENASMUS, Egerendi libido continua, sea inanis, Laurentio in Amalthea. Plinius lib. 28. cap. 14. habet: Tenesmos, id est, crebra et inanis voluntas desurgendi. Habet etiam Tenasmus eod. cap. Saepius alii Tenesmus dicunt, Medicis nostris Tenesme, Epreinte. * Acta B. Amadei torn. 2. Aug. pag. 588. col. 1: Dum ipse dominus Antonius de la Ecclesia infirmaretur quadam infirmitate, quam vulgus appellat infirmitatem canalis, medici autem earn appellant inftrmitatem Tenasmorum quodammodo incurabilem, etc. Vide infra Thenasmus. ] 1. TENATOR, pro Tannator, ut videtur, Tanneur. Constantius de Mongueur Tenator Trecensis, in Charta ann. 1249. ex Chartul. Campan. fol. 533. col. 1. * 2. TENATOR, Qui praedium a domino feudali dependens, et in ejus fe'udo vel dominio tenet et possidet. Charta Jordani de Insula ann. 1171. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 365 : Absolve etiam parenlibus meis, Tenatoribus et hominibus meis, quidquid donare voluerinl de rebus vel terris suis. Vide Tenere 1. * TENATURA, Possessio. Charta ann. 1223. in Chartul. eccl. Glasguens. ex Cod. reg. 5540. fol. 42. r: Salvo etiam jure et Tenatura rectorum ecclesiarum, qui modo sunt, quousque cesserint vel decesserint. Tenure, eadem acceptione. Vide infra in Tenere 1. j^ [ Decernimus autem ut quicumque hereditatem vel emptionem vel alias quaslibet possessiones per septem annos et unum diem in pace possederit et tenuerit Tenaturam suam deinceps libere el quiete possideat. (Consuet. Rem. an. 1182, Mus. Arch. dep. p. 88.)] 1 TENCA, Piscis fluviatilis notus, Gall. Tanche, Ital. Tenca, Ausonio in Mosella v. 125. Tinea. Dicitur Tenca Petro Azario apud Murator. torn. 16. col. 428. Rumlero lib. 1. Histor. Monasterii Formac. apud Pezium torn. 1. Anecd. part. 2. col. 433. et aliis. Hinc emendandus alter ejusdem Rumpleri locus col. 468. ubi pro Tenca perperam habetur Tenta. j TENCHA, Eadem notione, in Statutis Astensibus, ubi de intratis portarum, et in Statutis Placentise lib. 6. fol. 79. verso. 1 TENCHIA , Eodem intellectu, in Charta Hugonis Abb. S. Dionysii ann. 1200. ex Archive B. Marias de Argentolio. 1TENCHURERIUS. Sententise Inquisit. Tolos. pag. 9 : Matheus Aycardi Tenchurerius de Tolosa, etc. Forte Tenthurerius, pro Tenturerius, Gall. Teinturier, Tinctor, infector. Vide Teinturarius. * Nihil emendandum ; nam Provinciali idiomate Tenchurie dicitur, pro Tenturier, quo forsan utuntur etiam Occitani. * TENGIA, Induciae, Gall. Suspension d'armes. Stat. Petri archiep. Narbon. contra Albig. ann. 1234. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 370 : Demandent homines burgi incontinenli Tenciam et amicitiam, sive treugas xx. dierum, quas habent cum O. de Termino et fautoribus suis. Vide infra Tenencia. 1. TENDA, Tabernaculum, tentorium, Gallis Tente. [Ital. Tenda.] Tudebodus lib. 2. Hist. Hierosolymitan83: Et in nostras laxatis frssnis concurrerunt Tendas. Florentinus Monachus de Expugnatione Acconensi :

TEN

55

torn. 6. col. 405. in Memoriali Potestatum Regions, ad ann. 1275. apud eumd. Murator. torn. 8. col. 1138. in Chronico Estensi ad ann. 1350. apud eumd. torn. 15. col. 458. in Chronico P. Azarii, torn. 16. ejusd. Murator. col. 331. in Statutis Astens. col. 17. cap. 71. in Statutis datiariis Riperise cap. 14. etc.] Raymundus Montanerius in Chron. Aragon. cap. 122 : Et lo Senior Rey d'Arago feu anar la crida per la sua host, que tot homes plegas les Tendes, etc. Sic TsvSac et Tlvra;, tabernacula vulgo vocant recentiores Grseci, Leo in Tactic, cap. 5. 9. cap. 10. 12. cap. 13. 3. cap. 18. 54. Nicetas Grseco-Barb. in Notis Wolphianis pag. 115. edit. Genev. Ducas pag. 37. 188. Joan. Cananus pag. 192. et alii a Rigaltiq et Meursio laudati, [ut et in Glossario mediae Graecitatis.] TENDA, Hispanis, est Static seu offlcina in foro aut locis publicis exponendis et vendendis mercibus. Tentorium exponitur in Foris Aragon. lib. 9. pag. 179. Diploma Weremundi Regis Hispan. apud Ambrosium Moralem : Cum omnibus utensilibus, cupis, torcularibus, et Tendis in mercatello, et vineis, quse servierunt ipsi corti, etc. Charta Aldefonsi VIII. Regis Castellae aerae 1213: Et vestras Tendas nullus Alvarit, neque Almusericus, neque Almocabel violenter intret, etc. Rodericks Toletanus lib. 6. cap. 24: Rex dotavit Ecclesiam Toletanam, et dedit ei in civilate omnes stationes, quas vulgariter Tendas vocamus. Idem in Hist. Arabum cap. 40. Stationes vendentium vocat. Fori Oscae ann. 1247. sub Jacobo I. Rege Aragon. f. 18: Si duo habent domos, Tendas, aut alias haereditates simul, etc. Charta Lusitanica, apud Brandaon. lib. 15. Monarch. Lusitan. cap. 81: Item retineo mihi et successoribus meis omnes Tendas, quas Reges Saraceni solebant tenere tempore Saracenorum. Adde torn. 5. pag. 308. Prseterea Colmenarezium in Hist. Segoviensi cap. 17. % 15. cap. 19. 1. TENDARII, Qui in Tendis merces suas venum exponunt. Apothecarii et Tendarii, in Foris Aragon. lib. 9. tit. Quod Physici, etc. TENDEBE, Tentorium explicare, vel in tentorio subsistere, castra metari, [Italis Tendare, nostris Tendre.] Gloss. MSS. Reg. Cod. 1013: Tendebat, tentorium habebat. Palmerius ad Salustium pag. 520. restituit yocem Tendentes, pro Tentoria figentes, aitque vocabulum esse Numidarum. Hue viri docti ista referunt Maronis :
hie saevus Tendebat Achilles.

Bachanalis Africus mare perturbabat, Evulsa tentoria cuncta laniabat. Si confratres raei tune ibidem fuissent, Et tenere dentibus me Tendam vidissent, Horum quidam, reputo, super me risissent.

Occurrit praeterea apud Ordericum Vital, lib. 9. pag. 742. 743. [in Annalibus Genuens. ad ann. 1213. apud Murator.

Et Suetonii in Galba cap. 12 : Cohors Germanorum juxta hortos Tendebat. Denique Taciti Annal. 13: Milites Tenders omnes extra vallum jussit. ADTENDARE, Eadem notione, [Italis Attendare.] Epist. Tierrici Magistri Templi in Chronico Reicherspergensi ann. 1187 : Et non potuerunt Adtendare ultra tendas tres. Joan. Villaneus lib. 5. cap. 1 : Ove il detto Imperadore s'era Attendato a gran danno di Romani. Adde lib. 7. cap. 147. lib. 9. cap. 46. Hinc nostrum Attendre fluxit, [ut et Italicum Attendere,] pro expectare, quia donee tendas, seu tentoria figantur, subsistunt^ et expectant. Tabernacula autem olim ex coriis confecta constat: unde in Epistola Valeriani ad Zozimipnem, apud Pollionem in Claudio : Pellium tentoriarum decurias triginta. Zonaras in Constantino M.: Sxi^vyj itoTe TO) iraTpt Stexo(At'(T9iQ Ix Ba-

56
Slpjxotfftv fftxEVT].

TEN

TEN
Tendatur expensio. Codex Justinian! praefert extendatur. Pro tentorium explicare seu castra metari sumitur paulo ante in Tenda 1. 1 TENDITAS, Voluntas, auctoritasve. Bulla Gregorii IX. PP. e Tabulario Corbeiensi: Ingerannus de Wareignies possessiones, redditus et alia bona ipsius monasterii occupare propria Tenditate praesumens, villas, molendina et grangias monasterii cum non modica quantitate bladi succendit ausu nephario et destruxlt. TENEAMENTUM, Teneatura. Vide infra Tenere 1. t TENEBELL^, Parvae tenebrae. 01. Mamertus.lib. 2. de Statu animae cap. 9: Eruentur mihi atque extrahentur etiam nuncupatim ex abditis Tenebellarum, qui hactenus delituere. TENEBRAE, Ofh'cium Ecclesiasticum, ita appellatum, quod peragitur feria 4. 5. et 6. majoris hebdomadae. His enim diebus Ecclesia Tenebraa colit, et Matutinas in Tenebras finit, inquit Durandus lib. 6. Ration, cap. 72. n. 2 : Primo quia in luctu et mosrore est propter domini Passionem, et propter ejus triduanam mortem exequias celebrat triduanas. Secundo Offtcium I'enebrarum significat tenebras, quae fuerunt super faciem terras, dum pendebat Sol juslitise in cruce, etc. Adde Beletum cap. 100. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 20 : Ad Tenebras in Parasceve per tres dies 13. cerei accenduntur. Hugo Flaviniac. pag. 170 : Ubi vero vantum est ad Tenebras, miser ille, dum .Kyrie eleyson cum versibus cantaretur, corde compunctus genibus patris advolutus est. 3S Ad hunc poster!orem locum non satis attendisse videtur Mabillonius, cum Tenebras generatim Matutinas interpretatur in Onomastico ad calcem partis 1. saeculi vi. SS. Benedict. Verum quidem est de Matutinis hie agi; sed de Matutinis nocte Cosnae Domini celebratis, unde a Cosna Domini dictae sunt Tenebrae, non a tenebroso noctis ternpore, ut intellexisse videtur vir doctissimus. 1 TENEBRARE, Obscurare, tenebrosum facere, Johanni de Janua. Tenebrare terras, Martiano Capellaa lib. 6. S. P. Chrysolqgus Serm. 74: 0 si nebulas fumus mulieris Tenebrasset aspectum ! Lactantius lib. 4. cap. 19: Tenebrabitur dies hicis. Guibertus lib. 1. de Pigneribus SS. cap. 1 : Quid dicam de illis, qui nullis aliorsum testimoniis claruerunt, et ex eo quod scripturis qualibuscumque celebran putantur, polissimum Tenebrabuntur ? * Nostris Entenebrer. Vitae SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 2. r. col. l:.Cil qui ont longuement demore en chartre, ont les oelz Entenebrez et oscurs et ne poent veoir clerement. TENEBRARIUS, Vir obscurus, obscuri nominis. Vopiscus in Firmico: Et illi quidem adversum nos contendenti hsec sola ratio fuit, quod dicebat, Aurelianum in edicto suo non scripsisse, quod tyrannum occidisset, sed quod latrunculum quondam a Rep. removisset: perinde quasi digne tanti Princeps nominis debuerit tyrannum appellare hominem Tenebrarium, aut non semper latrones vocitaverint magni Principes eos, quos invadentes purpuras necaverunt. 1 TENEBRATIO, Obscuratio, caligatio. Tenebratio visus, Caelio Aurel. lib. 1. Chron. cap. 2. ^TENEBRESCERE, Tenebrosum fieri, tenebris obduci. S. Aug. de Genes! ad

TEN
litt. lib. 1. cap. 10: Quo tempore pars ista, in qua sumus, Tenebrescit in noctem. S. Chrysologus Serm. 74: Tenebrescit vesper, non lucescit. Rursum utitur Serm. 77. Homagium ann. 1257. e Schedis Praesidis de Mazaugues: Quoniam veritatis series plerumque Tenebrescit. | TENEBRICARI, Idem quod Tenebrescere. Sol media die Tenebricavit, apud Tertullianum adv. Judaeos cap. 13. Paschasius Radbertus lib. 3. de Fide, Spe et Char. cap. 12. torn. 9. Ampl. Collect. Marten, col. 570 : Hinc (animaj Tenebricatur peccatorum suorum aspectibus ; illinc resplendet gratia Dei respersa et virtutum muneribus. 1TENEBRICOSITAS, Obscuritas, caligo. Tenebricositate vexari, Coelio Aurel. lib. 1. Chron. cap. 4. * TENEBROSITAS, Obscuritas, caligo, Gall. Tenebres, alias Tenebreur. Lit. remiss, ann. 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 208 : Lanceam propter Tenebrositatem noctis reperire non poterant. Aliae ann. 1373. in Reg. 105. ch. 219: Lequel compaignon les supplians ne congnoissoient point, comme il ne le peussent choisir ne adviser, pour la Tenebreur et obscurte de la nuit, etc. Vide Tenebricosilas. TENEGIO, Possessio. Charta ann. 1204. ex Bibl. reg. cot. 17 : Ego Aladaicis Cornelo.... te Bernarde de Turre in Tenecionem miito ex omni illo dono, quern tibi fed in meo novissimo testamento. Vide supra Tenatura. ^TENECULA, Idem quod Tenacula, Forceps, Gall. Tenaille. Acta SS. Martis, torn. 2. pag. 508: Brachium S. Joseph ab Arimathia in argento cum Teneculis in manu de argento. 1 TENEDO, TENEDURA. Vide Tenere 1. * TENEIREA. Vide infra in Tenere I. VTENELLA, Gall. Tenaille., Forceps. Vita B. Lidwinae, torn. 2. Aprilis pag. 274 : Tenella solet calefieri ad ignem. Et pag. 314 : Quod (pomi fragmentum) etiam inter ferreas Tenellas candentesque compressum, insipidum omnino reddebatur. Utitur etiam Cornelius Zantfliet in Chronico apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 365. ubi de eadem B. Lidwina. Vide in Tenalea. 1. TENELLUS, Obturaculum oris dolii. Jo. Laudensis in Vita S. Petri Damiani Card. num. 2. de dolio, seu Una: Evulso Tenello, niliil prorsus vini suscipiunt. | 2. TENELLUS, Cenaculum aulicorum. Ordinatio Humbert! II. super prdine et numero mensarum torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 311. col. 1: Item, quod aliis Militibus simplicibus in nostro Tenello comedentibus seryiatur eodem modo inter duos quoslibet, videlicet de una galUna, etc. Mox : Item, quod omnibus... in Tenello nostri hospitii comedentibus serviatur, etc. Et pag. 312. col. 2: Die Veneris in hospitio non comedetur, nisi semel in die et in Tenello, sicul nee aliis diebus jejunii. Ibid. pag. 313. col. 2 : Potatio de mane in Tenello : Item, volumus et ordinamus, quod qualibet die de mane, quando non est jejunium ordinatum ab Ecclesia, panaterius hospitii nostri portet seu portari facial in loco, ubi tenetur Tenellus mappam cum duodecim panibus parvis.... et quod botellerii portent pro eisdem ad praedictum Tenellum sex mensuras vini puri de Tenello, et quod coquus de coquina nostra portari facial ad dictum locum pro eisdem unum rotulum de carnibus, etc. Similia mox repetuntur, ubi de potatione per diem in Tenello. Rursum infra pag. 317. col. 1: Item, volumus quod illi qui debent in Tenello

2. TENDA, apud Papiam, gua? rusfice Trains dicifur. Cod. alius Trabea praefert. Gloss. Saxon. JSlfrici: Tenda t y l d s y l e , i. Domus limen. '*3. TENDA, TENDALIS, Locus vacuus, in quo aliqua extend! seu expand! possunt, Hisp. Tendalero. Charta admort. Carol! VII. in Reg. Cam. Comput. Paris, alias Bitur. fol. 148. r : Item super una locata sive Tendali ad Carentenas,... ij. den. obol. Turon Item super una locata Tendse, sita ad Carentenas,... semi pict. Et fol. 150. r: Item super locata cum Tenda ad Carentenas, quam idem Sparos tenebat, ij. den. Turon. et obol. Rursum fol. 151. v : Item super duabus Tendis cum suis locatis,... iiij. den. ob. Turon. Tande et Tende, eadem, ni fallor, notiqne, in Charta ann. 1270. ex Tabul. S. Mich, in eremo : Octroions que tou,tefoiz et quanteffois que (les bestes) auront fait aucun damage en aucune ou aucunes de leurs maisons, vignes, levres, salines, pres, Tandes ou autres leurs tenences ou appartenances, etc. Infra : En leurs maisons, vignes, terres, salines, Tendes, ou autres leurs tenances ou appartenances, etc. Vide infra Tenta 3. * TENDARE, pro Tendere, explieare, Gall. Tendre. Comput. ann. 1399. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 150. col. 1 : Pro clavellis ad Tendandum dictos pannos,ij. grosses. Tenderie, Facultas plagas tendendi ad capiendas aves, et praestatio, quae pro ea facultate pensitatur, in Comput. redit. comitat. Pontiv. ann. 1554: De le Tenderie aux oiseaulx du conte de Ponthieu; moyennant le prix et somme de douze livres Parisis par an. Tandeis vero, Propugnaculum ante se protensum, quo quis defenditur ac protegitur, apud Joinvil. in S. Ludoy. edit. Gang. pag. 40 : Les Turcs avoient ja brise et froisse nos Tandeis et gardes. Ibidem pag. 50: Six des chevetaines des furcs vindrent faire ung Tandeis de grosses pierres de taille, affin que noz arbalestriers ne les bleczassent du trect. 1 TENDARII. Vide Tenda I. j TENDARIS, Locus in quo panni explicantur seu extenduntur, ut discimus ex Litteris Philippi VI. Reg. Franc, ann. 1335. torn. 2. Ordinat. pag. 115: Concedimus eisdem quod pro custode Tendaris, seu loci communis in quo panni tirantur seu tenduntur, et in parts adaptantur, possint unum denarium et pro clausura, et aliis reparationibus dicti tendaris imponere desuper, seu supra quemlibet pannum in dido Tendari, et aliis Tendariis dictae villas tirandum, per ilios qui facient pannos ipsos tirari. Vide in Tenda 1. et infra Tiratorium 1. * TENDARIUS, Tinctor, infector, Gall. Teintuner, alias Tandeur. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Tinctores, Gallice Tandeurs, et dicitur ab hoc verbo, Tingo. Libert. Caturc. ann. 1344. in Reg. 68. Chartoph. reg. ch. 312 : Item creant curatores seu gardiatores pannorum, et artificii texlorum et paratorum et Tendariorum in pannis faciendis. T TENDEHEVED, mendose apud Hovedenum in Henrico II. pro Tenth-heved, vel potius Tenheved. Spelm. Vide Tenheved. T TENDELLI, mendose, ut dicitur in Collalerii. 1 TENDERE, Extendere. Codex Theod. lib. 11. tit. 14. leg. 1: Ante omnia autem quse in horreis habentur expendi volumus, ita ut non prius ad id frumentum

TEN
communi comedere, etc. Adde pag. 335. col. 1. et vide Tinellus. * 3. TENELLUS, Structa in forcipis modum munitio, Gall. Tenaille. Gharta Galth. comit Brense ann. 1231. ex Tabul. commend. Tree.: Non poterunt forteritiam facere; nisi suss proprisias clausuram de fossatis xiv. pedum. in latitudine tantum, et palatii vel muri x. pedum in altitudine super terram, sine tornellis, archeriis et Tenellis. Inquisit. ann. 1371. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 433. col. 2 : Camera etiam habet curtim cum Tenello, casalenum et turrim supra portam. Teniau inter instrumenta piscandi recensetur in Lit. ann. 1367. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 471. 1 TENEMENTARIUS, TENEMENTUM , TENENDRIA, etc. Vide Tenere 1. * TENEMIUM, Vox mendose scripta aut plane barbara, qua designari intellectum suspicantur docti Editores ad Acta S. Hildegard. torn. 5. Sept. pag. 699. col. 2:: Prasterea cum magnum Tenemium non habuerit, quadragesimo secundo get at is suss anno libros non paucos scribere incepit Spiritus sancti revelatione. * TENENCIA, Inducise, securitas data coram judice vel domino feudali inter inimicos, idem quod practices nostris Assecuramentum. Stat. Jacobi I. reg. Aragon. ann. 1251: Similiter quicumque habuerit cum aliquo Tenencias ad aliquem certum vel certos dies, infra illas Tenencias, nee ratione pignorationis, nee aliqua ratione vel occasione, possit malum facere alteri, nee illas Tenencias infringere, et quicumque infra treugas vel Tenencias adratas malum fecerit alicui, cum quo treugas habuerit, vel pignorationes fecerit vel dampmim aliquod intulerit, dampnum emendet in duplo. Vide supra Tencia. * TENENGIORES, lidem qui Tenentes. Vide infra in Tenere 1. TENENS, forense vocabulum, pro reo, ut contra, Petens pro actore, in Regiam Majestatem lib. 2. cap. 2. Occurrit passim in Legibus ScoticiselAnglicis.Vide Tenere 1. 1 TENENSA, Possessio quam quis tenet ab alio. Gharta ann. 1210. e Ghartulario Lezatensi : Ego Guill. Abb. Lezat. solvo et derelinquo Bernardum de Vauro et omnem suam Tenensam, et omnes suas res mobiles et immobiles, quocumque loco prsedicta Tenensa sit vel esse debet, et omnem suam progeniem tali pacto quod prsedictus B. de Vauro et qui per eum erunt, reddant et donent duos solidos de bonis Tholosanis annuatim ex parte dominalionis per seipsos et per omnem suam Tenensam, scilicet prsedicto G. Abbati Lezatensi, etc. Vide infra Tenere 1. [* Vide supra Tenecio.] <* TENENSARIUS, TENENSOR, Tenens. Vide infra in Tenere 1. TENENTA, TENENTARIUS. Vide infra in Tenere 1. f 1. TENENTIA, TENANTIA, Securitas standi promissis et conventis. Literae Willelmi Scotorum Regis ann. 1209. apud Rymer. torn. 1. pag. 155. col. 2: Pro eisdem terminis fideliter tenendis dedimus eis in Tenentiam obsides nostros, quos habet. Gharta Johannis Regis Angl. lib. nig. Scaccarii pag. 379: Tradidit nobis tria castra Wallias suse... in Tenantiam reddendi nobis prgedicta debita nostra et satisfaciendi nobis, etc. Vide Teneteria et Tenmantale. Occurrit alia notione in Tenere 1. e 2. TENENTIA, Proprietas,dominium.
VIII

TEN
Testam. Bern, de Pradis ann. 1312. ex Cod. reg. 8409. fol. 35. r: Jubeo et veto ut ilia Tenentia domus, quse est in petra, numquam alienetur, quia volo semper remaneat penes liberos dictorum hasredum meorum. Charta ann. 1371. in Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 37 : Item et quasdam Tenentia hospitiorum situatorum in carreria argenterias Montispessulani, quas sunt in numero septem. Nisi malis intelligere ibi collectionem domorum, quae sibi invicem contiguse sunt et cohaerent. * 3. TENENTIA, Reditus, qui ex praediis percipitur. Gharta Drocon. de Melloto ann. 1222. ex Chartul. S. Steph. Autiss.: Compromisimus in eosdem, videlicet de terris quas homines de Egligny venientes ad S. Mauricium tenent ad costumam vel tertias, tali modo quod dicti tres, quantum ad terras prasdictas, inquirent bona fide consuetwdines, erramenta et Tenentias, quas tarn nos quam capitulum obtinuimus. ITENENUM, Ager, ut videtur, clausus. Gharta ann. 1358. apud Cprbinell. inter Probat. familise de Gondi torn. 1. p. CLVII : Item unum palatium magnum cum columbaria, et cella, et curia, et una domo bassa, et casolare, et Teneno cum vitibuK positum in populo <S. Martini. . * TENEORICA, Genus cartes, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. 1 TENERARE, Tenerum efficere, Constantino Africano, cujus locus exstat in Gastia. 1. TENERE, TENENS, TENEDO, TENEMENTUM, etc. Voces fori feudalis. [** Li rois ne tient de nuluy fors de Dieu et de luy, in Statut. S. Ludov. reg. Fr. lib. 1. cap. 78. et alibi.] TENERE dicitur, qui prsedium a domino feudali dependens.et in ejus feudo vel dominio possidet: quse vox hac notione passim occurrit. TENERE IN CAPITE dicitur, qui nullo medio ratione feudi domino subjectus est, apud Anglos specialiter, qui a Rege seu Corona feudum suum tenet. Cowell. [Charta Henrici Regis Angliae circa ann. 1155. apud D. Brussel torn. 2. de Feudorum usu pag. 1. ad calcem : Si quis Comes, vel Baro, seu alius tenamentum Tenens de nobis in capite per servitium militare, mortuus fuerit, et cum decesserit heres ejus plenas setatis fuerit, et relevium debeat, habeat hereditatem suam per relevium antiquum, et alii similiter per antiquam consuetudinem feodorum.] Radulphus de Diceto ann. 1163 : Nullus scilicet, ut vulgariter loquar, de Rege Tenens in capite castellum, villam, vel prsedium, etc. Epistola Monachorum Ecclesiae Cantuariensis ad Reg. Henricum II. : Cum nihil ad eum spectent, sed nos Teneamus post Deum in capite de vobis, sicut et ipse. Matth. Paris, ann. 1244: Ad omnes Praslatos, qui de Rege Baronias Tenebant in capite. Et infra : Ut quilibet Baro Tenens ex Rege in capite, haberet prompta et parata regali prsscepto omnia servitia militaria, quas ei debentur. * TENERE PER ACAPTUM, Sub accapitorum conditione et onere. Consuet. Catal. MSS. cap. 55 : Si unus vassallus Tenet duo vel tria feuda pro uno domino per acaptum unius temporis vel domini suorum, bene potest ea legare seu dividere inter diversas personas. Vide A ccaptare. * TENERE PER BARONIAM, Jure Baronum, hoc est, supremo dominio. Vide supra in Baro. * TENERE AD Duo BLADA, Per tantum

TEN

57

temporis habere agrum, ut tenens bis ex eo bladum colligere possit. Charta ann. 1294. in Lib. nig. 2. S. Vulfr. Abbavil. fol. 67. v: Honoratus ad Denies debet Tenere terram prssdictam ad duo blada et duas avenas. * TENERE AD CAPTANIAM. Vide supra Captania. * TENERE AD CATALLUM, Ad medietatem fructuum. Vide supra in Catallum. TENERE IN COTERIA, Gall. Tenir en Coterie, Ad societatem. Vide supra in Coteria. * TENERE DALPHINALITER. Vide supra in Delphinus. * TENERE IN FAMULATU, Servientis feudalis conditione. Reg. feud. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 170 : Theobaldus de Faverilles Tenet in famulatu medietatem prasposituras, unde est famulus ligius. * TENERE LAICALITER. Vide supra in Laicus. * TENERE AD MANSUM, Sub certo scilicet censu et annua pensione domino fundi prasstanda. Vide supra in Mansus. * TENERE IN MARITAGIUM, Ex dote uxoris seu donatione, quse a parente filisefitpropter nuptias. Feoda Norman, in Reg. S. Justi ex Gam. Comput. Paris, fol. 158. v. col. 2 : Dom. Engerrannus de Hommet Tenet in maritagium ex parte sororis Willelmi de Mombray apud Escoucheium duo feoda in baillivia castri Loire. Ibid. fol. 170. r. col. 2 : Dom. Galterus de Flavacourt Tenet a dom. Johanne de Monchevrel.... medietatem matrimonii sororum suarum, quse sunt a Laicort. Vide in Maritagium. * TENERE IN MILITIA. Vide supra in Decimas. * TENERE DE Nupo AD NUDUM, Dicitur, qui nullo medio, ratione feudi, domino subjectus est. Charta Guill. dom. Salionis ann. 1281. in Ghartul. eccl. Lingon. ex God. reg. 5188. fol. 18. v : Accepi feodum domus et fortherotias et fossatorum et pertinentiarum domus dom. Bartholomset de Villacomitis, quam domum idem dom. Bartholomssus Tenet de nudo ad nudum a domino Berse. Alia ann. 1291. ex Chartul. Episc. Carnot. : Symon, dictus de Maricorne, de S. Leobino, de Joncheretis armiger et domicella Johanna ejus uxor confessi sunt vendidisse reverendo patri dom. G. episcopo Carnot. quatuor vavassores, quos habebant et quos dictus Symon jure hssreditario Tenebat ab eodem episcopo de nudo ad nudum, ad fidem et homagium. Charta ann. 1289. ex Chartul. S. Carauni: Guillaume de Danonville chevalier tieng de moi an fie nu a nu environ sept muis de terre semeure. Sans moienne Tenue, eodem sensu, in Reg. B. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1336. fol. 76. r : Se il tient aucune chose en fie, ou en vilenage dudit mons. le Due et souz lui, sans moienne Tenue d'autrui, que Von appelle Tenue de Duchainne. * TENERE AD OGTENUM, Ad octavam scilicet fructuum partem. Vide supra Octenus. 1 TENERE A SOYETE, hoc est, ad societatem, ut satis explicant Litterse Officialis Morinensis ann. 1271. e Tabulario Corbeiensi: Peterent etiam dicta triginta jornalia terras Tenenda ab eadem Ecclesia hssreditarie a soyete, tali modo quod dicti abbas et Conventus deberent invenire tertiam partem seminis dictss terras, et prasdicti superius nominati deberent ad sumptus suos proprios diet am terram excolere, seminare et ahanare, et habere 8

58

TEN

TEN

TEN
aliud villenagium. Liberorum autem tenementorum aliud tenetur libere pro homagio et servitio militari, aliud in libero sockagio cum fidelilate tantum, vel cum fidelilate et homagio. Vide ibi varias species tenementorum, et cap. 38. | 5. Quoniam Attachiamenta cap.45. 46. 47. et Fletam lib. 5. cap. 9. 116. Tenement noble, in nova Consuetud. Atrebatensi art. 194. Alias liberum tenementum accipitur pro usu fructu, ut in Legibus Burgorum Scoticorum cap. 135. g 9. uti vult Skenseus. At Bracton. loco laudato scribit, Liberum tenementum non posse 13. alicujus, quo quis tenet ad cerium did numerum annorum, mensium, vel dierum, licet ad terminum centum annorum, quod excedit vitas hominum. Vide ChriStophorum de Sancto Germano in Dialogo de Fundamentte Legum Angliae cap. 7. pag. 25. ] TENIMENTUM, in Chronico Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 536. in Chronico Siciliae apud Marten, torn. 3. Anecdot. col. 8. et 26. in Diplomate Henrici VI. Imper. ann. 1193. apud eumd. Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1002. in Chronico Dominici de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 552. in Actis B. Joacnimi, torn. 7. Maii pag. 92. quibus in locis mpdo Praedium quod de domino tenetur, significat, modo Territorium seu districtum alicujus loci, ut vox ipsa Tenementum,quod supra observavimus. [** Civitatem sanctam lerusalem cum suis Tenimentis, in Epist. Magistri dom. Theut.ann. 1229. apud Pertz. Leg. torn. 2. pag. 263. ubi infra Tenementis. Occurrit itidem plur. num. in Pact. Matrim. ann. 1234. apud eumdem Pertz. pag. 308. et 311: In dodarium constituat vallem Mazarias cum civitatibus, castris et villis, Tenementis, terris cultis, etc.] 1 TEN AMENTUM, Idem quod Tenementum. Charta Nobiliacensis ann. 1270. apud Stephanotium torn. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. 888 : In terra nostra ac domanio nostro, dictorum Religiosorum, feodis, retrofeodis ac Tenamentis, quae a nobis tenentur in dictia villis de Meriaco, etc. Rursum occurrit ibid. pag. 890. et 891. Tabularium Monasterii Villae-novae: A. de Thareeio Dominus Muchecolli, cum Beatrices uxoris me& assensu,A. de Porta et hseredibus suis quoddam Ten am en turn in maresio juxta Vascharepecamdedi in perpetuum possidendum. Occurrit rursus in Ohartulario S. Vincentii Cenoman. fol. 84. | TENEAMENTUM, Eadem notione. Homagium ArturiDucis Britan. prsestitum Philippo Regi Fr. ann. 1202. ajpud J). Brussel torn. 1. de Feudorum usu pag328 : Ego fed carissimo domino meo Phi' lippo Regi Franciss illustri homagiwn ligium de feodo Britannias salvis omnibus Teneamenlis de quibus ipse dominus Rex et homines sui tenentes erant eo die, quo ipse diffiduciavit. | TENENTIA, TENANTIA, Idem quod Tenementum et Tenetura. Tenanche, in Charta ann. 1246. apud Thomasser. pag. 86. Donatio ann. 1125. in Probat. novae Hist. Occitan. torn. 2. col. 429 :Donamus tibi totum ipsum honorem, quern ipsi habuerunt.... in omnibus locis, sive per alodium, sive per fevum,sive per Tenentiam. Charta Guidonis Comitis Flandriae ann. 1237. e Tabulario S. Bartholomaei Beth un. : ~flospites eliam et tenentes dicta Ecclesias cum a diclis Prasposito et Capitulo de novo ad dictam Tenantiam admittentur, debent jurare, etc. Guillelmus Marra Magister Ordinis de Spata ann.

ntedietatem fructuum ratione agricultures mos apud Anglos, ut si quis fosminam suae,et pr&dicli Abbas et Conventus aliam haeredem ducat, et ex ea prolem gignat, qua? viva prodit in lucem, terras, de quimedietalem. Vide Socida. * TENERE, Praedium, haereditas. Stat. bus uxoris nomine saisitus in ejus vita Pistor. ann. 1107. apud Murator. torn. 4. est, et mortua, integras ad vitae suae Antiq. Ital. med. sevi col. 558: Item si terminum retineat. Quam legem Henquis civis de cetera fuerit de suo Tenere rico I. quidam adscribunt. Vide Littleinter Pistoni districtum expulsus, et mihi tonem sect. 35. CowelJum lib. 1. Instit. fuerit reclamatum; citius quam potero, Angl. tit. 2. 118. et supra in voce Cuexpulsum in tenere suo et podere faciam rialitas Anglies. restitui. TENENTES LIBERE, Qui liberum tene* TENENCIORES, TENENSORES, Tenen- mentum tenent vel possident, in Legites, qui diversis titulis terras et praedia bus Malcolmi II. Regis Scotiae cap. 9. tenent. Libert, villae de Burgo in ducatu Libere Tenentium alii sunt intrinseci, Aquit. ann. 1451. ex Reg. 198. Chartoph. alii forinseci, in Fleta lib. 2. c. 71. | reg. ch. 879 : Item dixerunt quod alii feu1 TENENS MEDIUS. Vide in Medius. darii et Tenenciores in palude de Barba TENENS PER COPIAM ROTULI CURLE. et in villa cerla deveria reddunt nobis. Vide in Copia. Reg. Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. TENENS PER VIRGAM. Vide Virga. fol. 14. v: Item dixerunt quod sunt aliTENENS PER HOMAGIUM , in veteri qui feudalarii et Tenensores in palude de Consuetud. Normanniae cap. 28. 29. Barba et in dicta villa, qui cerla deveria TENENS PER PARAGIUM. Vide Parareddunt domino regi. gium. TENENTES IN COMMUNI, sicut illi, qui TENENS PER ELEEMOSYNAM. Vide ex diversis titulis terras ac tenementa Eleemosyna 2, TENENS PER BURGAGIUM. Vide-Burgapro indiviso tenent. Ita Cowellus lib. 2. tit. 2. | 14. li in Foris Aragonensibus gium. unica yoce Terrastenentes dtcuntur, TENENS PER BORDAGIUM. Vide Bordaapud Michaelem del Molino in Reperto- gium, in Borda 5. rio pag. 75. et alibi : Terretenents, in ] TENEMENTUM, Territorium, districChron. Petri regis Aragon. lib. 1. tus alicujus loci. Statuta Arelat. MSS.: Si maleficium vel injuria in Arelate vel cap. 43. TENENTES IN FEODO SIMPLICE, Little- ejus Tenemento commissa fuerit, etc. Staton! sect. 1. 2. 3. etc. Tenans en fee sim- tuta Massil. lib. 2. cap. 32 : Statuimus, quod si aliquo tempore (contigerit) lalam ple. Vide in Feodum simplex. TENENTES IN FEUDO TALLIATO. Vide fieri in dyitate Massiliae, Tenemento vel ejus districtu, occasione guerras generaFeudum talliatum. TENENTES IN TALLIA GENERALI, Lit- lis, etc. Charta Montis-majoris ann. tletoni sect. 14. et 15. dicuntur, cum te- 1212: Quidquid in tola prasdicta villa nementa dantur alicui et hseredibus ex Pertusii seu in toto ejus Tenemento quaproprio corpora procreatis. Turn enim cumque ratione justa vel injusla possidet. generalis tallia, (general taile) dicitur, Donatio Templariis facta ann. 1248: quia ex qualibet uxore, si is plures ha- Dono.... villam seu castrum de Geneiraco ouerit, procreati liberi ad ejusmodi cum omni suo Tenemento. Charta ann. tenementorum successiohem admittun- 1266. ex Archive Eccl. Massil. : Quatuor pecias terrse sitas in Tenemento Alaudi. tur. TENENTES PER TALLIAM SPECIALEM, Charta ann. 1203. inter Instrum. Gall. Cum tenementa alicui et uxori,et haere- Chr. novae edit., torn. 1. pag. 85. col. 1: dibus ex utroqjje procreatis dantur. Ego Ildefonsus Dei gratia Comes et MarTurn enim soli ex hoc conjugio nati chio Provinciss.... concedo tibi Raimundo liberi ad ea tenementa admittuntur. Dei gratia Forojuliensi Episcopo*... omnes Littleton, sect. 16. 19. Vide Talliare in justitias hominum qui sunt vel erunt in posterum in Tenemento Forojuliensis EcTallia 8. et Feudum talliatum. TENENS IN DOTE, dicitur cum uxor clesiae sive in civitate Forojulii, sive extra, mart to defuncto, tertiam ejus tenemen- in castris vel villis ad episcopatum vel praeposituram pertinentibus, etc. Vide torum in dote tenet. Idem sect. 36. TENENS AD VITAM, seu usumfructum. mox Tenimentum. Idem sect. 56. TENEMENTUM , Prsedium urbanum , TENENS AD CERTUM annorum nume- quod de domino tenetur. Skenaeus ait, rum. Idem sect. 58. 59. etc. Tenementum communiter accipi pro TENENS AD VOLUNTATEM, Cum tene- haereditate vel feudo ; liberum vero tementa alicui conceduntur possidenda nementum idem esse cum usufructu, ad voluntatem donatoris, apud eumdem tametsi saepissime cqnfunduntur, atque sect. 68. et seqq. Quae quidem Tenura, haec diflferentia minime observatur. alia videtur ab ea, de qua vetus Con- Bractono lib. 4. tract. 1. cap. 31. 11. et suetudo Normanniae MS. part. 1. sect. lib. 5. tract. 5. c. 28. 11. Tenementum 3. c. 15 : Uns fiemens sont apelez frans est praedium, quod in villa est, seu villae Tenemens sans homage et sans par age en artem conflcit. Historia Translat. S. fieu lay, et ce est fet par aucune compoulianae Virg. ann. 1207: Ut casalia et sition, qui est fete entre aucunes person- Tenimenta civitatis ab eorum incursibus nes.Si commeun homme a 30. s. de rente, defensarent. Passim. Le Roman d'Amile et il en donne a un autre les 10. et I'ho- et d'Amy MS. : mage et son homme : cil qui tient le fieu Partiray vous parmi mes Tenemens. ne fet pas homage a I'autre, car il tient le fieu par un seul homage, et tele Tenure Infra: est apelee Tenure de volente, pour e'en Se donna li trestou son Tenement, que ele est fete de la volenle a celui, qui Et a ses sers donna grant chazement. bailie le fieu, et qui le rechoit sans nul homage, et sans nul besoing d'eritage, LIBERUM porro TENEMENTUM, inquit Bracton. lib. 4. tr. 1. c. 28. 1 1. est id, etc. TENENS PER CONSUETUDINEM An- quod quis tenet sibi et hseredibus suis in glisB, dicitur is, qui tenet seu possidet feodo et hsereditate, vel in feodo tantum Tenementa, yel terras, quae ex Consue- sibi et hseredibus suis. Ita autem dicitur tudine Angliae maritis, vel in dotem ad differentiam ejus, quod est villenauxoribus permittuntur. Is enim invaluit gium : quia tenementorum aliud liberum,

TEN
1261. Aurelio Abb. Fuliensi se suumque Ordinemdonat et possessiones, et honores, et homines et feminas, cum eorum Tenentiis, etjura ad eas spectantia et pertinentia, scilicet domus, campi, vine*, etc. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1111. Aresturn aim. 1285. ex Chartular. Corb. : Abbas et Conventus dicebant et proponebant contra dictos Majorem et Juratos quod ipsi Major et Jurati in trefonssis et Tenanciis dictorum Religiosorum emerant et ratione emptionis tenebant tmccm domum etc. Charta ann. 1294. ex eod. Chartular. : Lesquelles Tenances devant devisees sont prisiees bien et justement a xxvi. livres et onze saudees de terre. Charta Edwardiprimogeniti Henricilll. Regis Angl. apud Th. Blount in Noraqlexico v. Tenancies: Sciatis quod dedimuset assignavimus in Tenenciam dilecto et fideli tiostro Yvoni Pauntun omnes terras quss fuerunt Hugonis Bedelli.... tenendas ad nostras beneplacitum voluntatis. Cbarta ann. 1344. e Schedis Marchionis de Flamarens : Solvere dictum accaptamentum, ut moris est, in dominorum mutationibus et heredum ratione Tenentiarum, quas tenet ab ipso domicello. Occurrit passim. TENEMENTARIUM , Idem quod Tenementum , in Actis Capitularib. Eccl. Lugdun. ann. 1337. Camerae Comput. Paris, pag. 23. S5P"In Chartis Lugdunensibus, ut nos amice monuit D. Aubret, Tenementarium idem sonat quod Codex agrorum vectigalium, nostris vulgo Terrier. T TENEMENT ARIUS, Idem qui Tenens, Manceps, feudatarius ; Tenementier, in Consuet. Lotharingiae tit. 12. art. 32. et tit. 16. art. 1. Libertates Belli-visus ann. 1256. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 59. col. 1 : Si alio modo quam per venditionem tenementum mutari contigerit , debemus habere pro mutagio nos et successores nostri censum a novo Tenementario duplicatum. Hoc idem intelligimus ad mutationem domini. Occurrit in Regesto Probus, cujus locus exstat in Confraria, in Tabulario S.Andreae Claromont.nonsemel, in Consuetud. Marchiae Dumbarum art. 7. in Statutis Vercell. fol. 70. v. apud Baluzium torn. 2. Hist. Arvern. pag. 173. et alibi passim. * Pactum inter comit. Sabaud. et nobil. baron, de Dombes ann. 1398. ex Cod. reg. 9873. fol. 27. v : Item que lesdis noubles soient en coustume de exiger et recouvrer de leurs Tenementiers recognoissances a mart de seigneur et de Tenementier ou aultrement. Item tient plus ledit Tenementier.... une terre tachible, in Lit. admort. ann. 1412. ex Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 272. T TENEMENGIABIUS, Eadem significatione. Terrarium Apchonii ann. 1512 : Tarn diu quam diu erunt Tenemenciarii dictarum proprietatum supra confinatarum, etc. Rursum occurrit infra. 1 TENEMENTIUS, cqntracte, pro Tenementarius, ni fallor, in Terrario Sacrist33 S. Illidii Claromont. ann. 1398. f TENENTIARIUS, Idem qui Tenementarius, Gall. Tenancier. Tenentiarii homines tnonasterii S. Johannis Angeriac. in Charta ann. 1285. e Chartulario ejusdem cosnobii. Occurrit alibi non semel. * TENANCIARIUS , Eadem notione, a Gall. Tenancier. Charta ann. 1404. in Reg. feud, comitat. Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 63. r : Cum hominibus meis, mensionariis et aliis Tenanciariis meis, etc.

TEN

TEN

59

* TENENSAKIUS, Pari intellectu. Charta

senesc. Ruthen. ann. 1313. in Reg. 50. el absentia suss rationabilem prastenderit Chartoph. reg. ch. 143 : Prsedictos reddi- occasionem, vel infra spatium illud, talis tus mandare sibi faciet per homines et setatis extiterit, quod jus suum disrationare non voluerit. [Similia prorsus haTenensarios qui prsedicta tenent. * TENENTARIUS , Eodem sensu , in bentur in Charta Odonis Ducis BurSent. ann. 1329. ex Reg. Car. IV. et Phil. gund. ann. 1216. apud Perardum pag. VI. in Cam. Comput. Paris, fol. 62. r : 344. bisque mox subditur : Sciendurn Prsecipientes hac eadem nostra sententia etiam, quod gageria non est Tenatura.] omnibus Tenentariisvinearum, domorum, Les Miracles du Chevalier MS. : pratorum, etc. Et si seras de m'amour toute 1 TENEMENTATOR , Eadem notione. En Tenure et en saisine. Charta ann. 1214. e Tabular. S. Barthol. Bethun. : Ecclesia debet ppnere dicto do^ TENGUDA. Transactio Ludovici Domino, Roberto de Rolt Militi vel ejus h&- mini de Castro-novo in agro Lemovic. redi certum Tenementatorem, post cujus cum incolis ejusdem loci ann. 1461 : In decessum Ecclesia debet solvere duplicem eodem tractatu comprehenduntur tenenredditum anni unius pro relivio. Hie Te- tiarii de Croslo-baret, qui era.nl antea nementator, ut et Tenementarius Regesti possessores ipsius Tengudas. Charta ComiProbus, loco in Confraria relate, vices tatus Marchi33 ann. 1406 :Tradiderunt.... agit caduci clientis, quern Practici vo- quamdam Tengudam contiguam preedicto cant-Hbmme vivant et moMrai,quemque manso. Et infra :'// dictis villagio et Tendomino prsestare debent homines manus guda assensatis. TENEDO, vel TENEZO, Idem quod Temortuse, seu Congregationes, quae nunquam moriuntur, ne dominus iis prive- netura, et Tenementum. Usatici Barcinotur juribus.quibuspotiri solet tenemen- nenses MSS. cap. 68 : Constituerunt hujusmodi praetaxatam Tenedonem,videlicet tario vita functo. TENETURA, Forma, qua Tenementum hominaticum , potestatem Castri, etc. de domino per vassallum tenetur, seu Charta Raymundi Comitis Tolosse ann. possidetur, vel ipsum tenementum. Ve- 1224 : Cum hac prsssenti charta te investitus Consuetude Normanniae MS. 1. part, mus, et in tuum jus et proprietatem transsect. 3. cap. 15 : Teneure est appellee la ferimus, et in Tenedonem et possessionem maniere, pa,r quoi les tenemens sont tenus te inde mittimus,etc.Mia. ejusdem Comides Seigneurs ; I'une des tenues est tenue tis ann. 1233: Et in Tenezonem et plenum des Seigneurs par homaige, I'autre par juris ac facti possessionem nos inde mitirage, et I'dutre par aumosne. Charta timus. Alia Petri II. Regis Aragon. ann. atthaei de Marliaco ann. 1202 : Prsete- 1283. pro Libertatibus Catalanorum : rea dedimus eiSO. libras Paris, ad emen- Item quod nos.... non possimus emere indum aliquam Teneturam, quas ad ipsum fra Tenedones alicujus Castri Baronis, et uxorem suam, quamdiu vixerint, Militis,... alodium aliquod, etc. [Oharta pertinebit. Monastic. Anglic, torn. 1. pag. ann. 942. in Appendice Marcae Hispan. 362 : Notum nos dedisse.... quandam col. 855 : Totum vero castrum, vocatum Teneturam ad sartandum in Tenetura Marras cum omnibus fructibus et Tenedomanerii, quod dicitur Chithtebruga. nibus atque pertinentiis post obitum * Charta Rob. ducis Norman, ann. nostrum donamus, relinquimus, sive ac1035. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, cordamus Domino Deo et domui S. Caecicol. 326 : Imprimis eamdem S. Maries lias. Rursum occurrit in Literis ann. 1137. ecclesiam cum aliis subtus scriptis eccle- ibid. col. 1282. et in Charta ann. 1160. siis ab omni episcopali consuetudine ab- col. 1330. Oharta ann. 1080. in Probat. solutam, immunem et omnino liber am novse Histor. Occitan. torn. 2. col. 310 : constituimus in omni Tenetura, sicut tenet In stagnis atque rivis, qux sunt in alodio Fiscannensis ecclesia. vel TenedoneS. Pauli(Narbon.)jamdicti. TENEDURA, pag. 526. ibidem. [Chartul. Occurrit rursum col. 419. 467. 468. 529. S. Vandregesili torn. 1. pag. 32 : Sicut etc. In Tenesonem et commendam dare, indeadhuc plures vestituras et Teneduras in Charta ann. 1394. Cameras Comput. ostendunt.] Provincise.] TENEATURA. Charta Communise S. 1 TENEDUS , Eadem notione : Ita ut Quintini ann. 1195 : Si quis aliquam Te- unusquisque habeat suas Tenedos in pace, neaturam anno et die in pace tenuerit, in Conventione ann. 1140. in Probat. noetc. Infra : Si quis Teneaturam aliquam vae Hist. Occitan. col. 491. tenuerit, et vitam finierit, etc. [Eadem ^ TENENDRIA, Villa. Charta Wilhelmi occurrunt in Charta Communise Cal- Justitiarii generalis Regis Angliae apud niaci ann. 1213. Charta Henrici Regis Johan. Skenaeum de verborum signiflAngl. ann. 1220. apud Marten, torn. 1. catione pag. 82 : Mandamus quatenus Ampliss. Collect, col. 1144 : Idem autem summoneatis seu summoneri faciatis leRex Franciae et homines et imprisii sui gilime coram testibus legalibus, de qualierunt in ea Teneatura, in qua sunt modo bet baronia xil. vel xv. homines ad hoc et nos et homines et imprisii nostri opus magis suf/icientes, et de qualibet Teerimus in ea Teneatura, in qua sumus nendria seu villa iv. vel vi. homines, et modo. Id est, in ea saisina et posses- de quolibet burgo xil. Vide Tenandrius. sione, etc.] TENURA, Gall. Tenure. Hist. Translat. f TENITURA. Charta Communiae No- S. Guthlaci num. 151 : Qui meta et finis vion. ann. 1181. torn. 7. Miscell. Baluz. inter utriusque Ecclesias agros, certo dispag. 300 : Si quis terram vel domum vel crimine Tenuras et extensiones utrimque quamlibet Tenituram per annum et diem dislerminat et certificat. [Charta ann. tenuerit, etc. 1050. ex Archivo S. Victoris Massil. : TENATURA. Charta Guillelmi Cardina- Dono ipsas Tenuras cum prasdicta Ecclelis Archlepiscopi Remensis ann. 1182 : sia.... quantum tenent ipsas Tenuras cum Decernimus autem, ut quicumque hseredi- mansionibus, cum curtis, cum oglatis, cum tatem, vel ernptionem, vel alias quaslibet campis, cum ortis, cum molendinis, cum possessiones per 7. annos et unum diem in omnibus appendiciis, cum montibus et pace possederit et tenuerit, Tenaturam vallibus, etc. Alia ann. circiter 1100. ex suam deinceps libere et quiete possideat. eod. Archivo : Mansiones quas in ilia TeIta quod alius reclamare non possit, vel nura erant. Charta ann. circiter 1178. Tenaturam calumniare, nisi possit pro- inter Instr. torn. 3. Gall. Chr. novae edit, bare, quod interim absens a terra fuerit, col. 1074 : Notum sit omnibus.... quod Pe-

60

TEN

TEN
Male editum montam apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 223. * TENITURA, Possessio, Gall. Possession, jouissanee. Charta ann. 1221. ex Lib. albo episc. Carnpt.: De decima igitur dicimus, quod de jure communi debet earn reddere major, nisi major poterit se tueri Tenitura quadraginta annorum. Tenuere, eodem sensu,in Charta ann. 1313. ex Tabul. eccl-. Camerac. : Par longue Tenuere de lequelle il n'est memore du contraire, etc. Teneure, in alia ejusd. ann. ibidem. ITENTUEA, ut Tenetura. [* Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521 : Tentura, Teneure Gallice.] Charta ann. 1087. torn. 3. Hist. Harcur. pag. 13 : Conquestus est apud ipsurn, quod Abbas Fiscannensis tenebat quoddam manerium, quod debet pertinere ad Regem et ad regalia et ad Tenturam sui castelli. Chartularium S. Vincentii Cenoman. fol. 82 : Et judicayit ibi omnis curia Cenoman. quod S. Vincentius non debet perdere suas Tenturas, quas tenuerat diu, solide et quiete. Passim occurrit in hoc Chartulario. 1 TENUITURA. Charta Philippi Franc. Regis ann. 1190. e Tabulario Corbeiensi : Noveritis nos concessisse Abbati et monachis Corbeiae, quod nullum damnum sustineant de his , quas ad proprietatem Abbalis et monachorum pertinent, occasione Tenuiturae, quam Communia Corbeiensis contra eos fecerit. 1 TENUITIO, Possessio. Charta ann. 1139. Marcae Hispan. col. 1269: Dono jam dictee Ecclesias (B. M. de Aspirano) omnes meas tracturas et Tenuitiones, sicut ego modo teneo et possideo. 1 TENULTURA. Charta Hugonis Abb. Corbeiensis arm. 1224. e Tabulario ejusd. loci : Prasdicti duo arbitri diligenter inquirent justam Tenulturam dicti advocati.... et si ipae advocatus.... aliquid injuste tenuerit debet illud dimittere, et si... aliquid tenere debeat, quod modo non teneat, debet per dictum illorum reponi in justam Tenulturam suam. TENUTA, Gallis Tenue. Gesta Innocentii III. PP. pag. 148 : Ecce nunc omnino succumbit, quia et Tenutam terras contra populi decretum... illi ditnittit. Petrus de Vineis lib. 5. Ep. 92 : Tenuta seu possessione ipsorum bonorum. Thwroczius in Ludovico Rege Hungariae cap. 25 : Cum enim Rex principatus, Tenutas, et dominia regni sui sacras Coronas subdita vellet conservare,etc. Adde cap. 27. [Mandatum ann. circiter 1207. apud Baluz. torn. 2. Miscell. pag. 250. aliud Mandatum ann. 1275. apud de Lauriere torn. 1. Ordinat. Reg. Fr.pag. 305.1. col. 1. Chartam ann. 1277. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Pictav. pag. 925. et 926. Gall. Christ, novae edit. torn. 4. col. 149. Chartam Philippi Pulcbri apud Menester. in Probat. Hist. Lugdun. pag. 43. col. 2. aliam ejusd. Regis apud D. Brussel torn. 1. de Feudorum usu pag. 668. Chron. Veron. apud Murator. torn. 8. col. 649. Estense torn. 15. col. 413. Annales Caesenates apud eumd. Murator. torn. 14. col. 1141. Literas ann. 1360. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 149. Foedus ann. 1314. torn.2. ejusd. Histor. pag. 150. Literas Bonifacii IX. PP. ann. 1396. apud 111. Fontaninum ad calcem Antiq. Hortae pag. 425. et 427. Possessio vel Tenuta alicujus possessionis, in Statutis Montis-regal is pag. 197. Tenuta seu inductio in possessionem, in Statutis Cadubrii lib. 1. cap. 60. Mittere in Tenutam et corporalem possessionem, in Correctionibus eorumd. Statut. cap. 14. Hac etiam notione Tenuta dicunt Itali.j

TEN
1 TENUTA, Res quaevis mobilis, ut videtur, quam quis tenet seu possidet. Statuta Cadubrii lib. 3. cap. 61: Si quis pignus, vel Tenutam jam captam per aliquem prssconem ex commissione D. Vicarii.... reacceperit dicto prasconi, vel ei cui pignus seu Tenuta consignata fuent per dictum prssconem, contra voluntatem ipsius curias in centum sol. et ad restituendum pignus vel Tenutam... condemnetur. * TENUTA, Forma, qua Tenementum per vassallum tenetur. Charta ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 240 : Quod prasdictas terras et feoda tenerentur ad unam solam Tenutam in parria. * TENUTA, Investitura, missio in possessionem. Lit. procurat. in Formul. MS. Instr. fol. 39 : Ad recipiendum ejus nomine et pro ipso Tenutam et posseasionem corporalem ipsius prasbendas ac juriurn et pertinentiarum earumdem, si vacat ad prassens, vel quamprimum vacaverit. * TENUTA, Obsignatio, manucaptio, Gall. Saisie, in Charta Phil. Pule, apud Menester. inter Probat. Hist. Lugdun. pag. 43. col. 2. 2. TENERE. Teneri dicuntur infantes a Patrinis, cum baptizantur, quia revera ab iis in brachiis dextris tenentur, cum sacerdos orationes baptismales dicit, et cum tinguntur, Gall. : Tenir sur les Fonts de Baptesme. Ordo Romanus : Induti vero (vestibus candidis) ordinantur per ordinem,... et infantes quidemin brachiis dextris Tenentur, majores vero pedem ponunt super pedem patrini sui. Concilium Nicaenum Arabicum Pisani cap. 22 : Ut viri non teneant in baptismo puellas, aut mulieres, neque mulieres Teneant masculos. Conrad us Abbas Uspergensis ann. 1123 : Hoc etiam injungit,.... ne filios suos et filias ad baptismum Teneant, sed stfti patrinos queerant, etc. Historia Ludovici VII. Regis Franc, ann. 1165 : Hugo etiam Abbas S. Germani Parisiensis palrinus puerum super fontem baplismatis in ulms suis tenuit. TENERI etiam dicuntur Baptizati in Confirmatione. Honorius Augustod. lib. 3. cap. 115 : Qui autem de Baptismo suscepit, idem etiam ad Confirmationem Tenere poterit. Tenere ad Confirmationem, in Concilio Compendiensi ann. 757. cap. 12. Cabilonensi II. cap. 31. Wormaciensi ann. 868. cap. 34. lib. 5. Capitul. cap. 7. in Epistola Nicolai PP. ad Rodulfum Archiep. Bituricensem cap. 5. et Fulberti Carnot. Epist. 13. Florentius Wigorniensis ann. 943 : Idem Rex Anlafum Regem de lavacro sanctas regenerationis suscepit, regioque munere donavit, et parvo post tempore Reignoldum Northamhimbrorum Regem, dum ab Epi~ scopo confirmaretur, Tenuit, sibique in filium adoptavit. Vide Dissertat. 22. ad Joinvillam pag. 275. et in v. Gestantes. 1 3.,TENERE, Claudicare, quod ex retento pede flat claudicatio. Pactus Legis Salicae tit. 32. 9 : Si vero pes capolatus fuerit, mancus ibidem Tenuerit, etc. Vide ibi Eccardum. 1 4. TENERE, Obtinere, lib. 12. Cod. tit. 53. leg. 1. et alibi passim in eod. Codice. * Valere, sortiri effectum, Gall. Tenir, Avoir lieu. Stat. S. Flori MSS. fol. 37: Null-us tamen religiosus vel clericus secu~ laris pactum cum aliquo facial,.... ut in suo cimiterio eligat sepulturam, et si pactum fecerit, non Teneat electio sepultures. 1 5. TENERE, Habere, existimare, Gall. Tenir, Reconnoitre pour, Reputer, Estimer. Bartholomaeus Scriba lib. 6. Annal. Genuens. ad ann. 1237. apud Murator..

trus Ebredun. Archiep. et nepoles sui dederunt Tenuram totam, quam habebant in fortareza, domui S. Crucis pro duobus solidis et sex denariis ,. praster terram illam quam tenet Columba Maurella. Charta Robert! Comitis Castriae apud Stephanotium torn. 15. Fragm. MSS. pag. 115 : Sciatis me concessisse (Floriacensi coenobio) quidquid habeo in duas Mentigas, excepta Tenura Roberti de Sermentum. Vita S. Oswald! Archiep. Eborac. saec. 5. Bened. pag. 752 : Tenura et omnibus catallis Regis misericordias adjudicatis. Petitio ann. 1292. apud Rymer. torn. 2. pag. 582 : An de dido regno Scotiae sit aliterjudicandum, quam de comitatibus, baroniis, et aliis Tenuris... scilicet Tenuris impartibilibus, etc. Leges Balduini Comitis Flandriae ann. 1200. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 771: Bajulus de possessionibus et Tenuris et hereditate D. Comitis placitare non palest... nee aliquem D. Comitis hominem trahere in causam vel querelam de Tenuris suist vel hereditate ejus, nisi in prassentia D. Comitis. Regimina Paduae ad ann. 1292. apud Murator. torn. 8..col. 426 :Hic accepta fuit Tenura de tola insula Calcinarias pro Commune Paduae, et alias villas quamplures. Quibus in locis Tenura modo nudatn possessionem signiflcat, utin Regiminibus Paduae, modo praedium, quod a Domino feudali aliquis tenet, ut attento lectori satis ex ipsis locis patebit.] 1 TENURIA , Eadem notlone. Charta ann. 1256. e Tabulario S. Nicasii Rem.: Vendidit totam Tenuriam suam, jardinum, etc. * TENEIREA, Praedium, possessio, haereditas, quidquid ab aliquo tenetur. Charta ann. 1253. ex Chartul. episc. Carnot. : Confessi fuerunt Matheum de Bercheriis mihtem, filium dicti Radulphi, vendidisse reverendo patri M. episcopo Carnotensi omnes Teneireas ubicumque Silas, quas idem Matheus miles ab eodem episcopo in feodum tenebat. *TENENTA, Eodem signiflcatu. Charta Henr. I. reg. Angl. ann. circ. 1108. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 157 : Concedo etiam ut omnes possessiones et Tenentse, sive ecclesiasticas, sive seculares, quas etiam habet eadem abbatia, vel futuris temporibus habitura est, in protectione et in many, mea sint liberrimae et ab omnium subjectione immunes. Infra : Tenuras. TENEUBA, Possessio, in Charta Libertatum de Graciaco in Biturigib. ann. 1246. [in alia ann. 1192. e Tabulario Monasterii Charitatis, alia Ludovlci Comitis Blesensis ann. 1197. pro Credulio, alia ann. 1213. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 303. alia ann. 1223. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1178. alia ejusd. ann. ibid. col. 1179. alia ann. 1273. apud eumd. Lobinellum torn. 3. Historiae Paris, pag. 28. col. 2. et alibi passim. Le Roman de Vacce MS. :
Dam Hebert de Saint Liz fu de grant Teneure.]

* Consuet. Norman, part. 1. cap. 29. ex Cod. reg. 4651 : Notandum etiam est quod qusedam sunt Teneurse de redditibus, ut quando aliquis tenet redditum sibi assignatum , terra possessori remanente. Qusedam Teneura fit de terra, ut quando aliquis tenet de alia fundum terras alicujus. Quasdam aulem fit de dignitate, ut quando aliquis tenet aliquam dignitatem, ut de habere garantizantiam vel quitandam in forestis, vel nundinis, vel aliis locis, vel habere serjantariam vel moutam, etc.

TEN

TEN

TEN

61

torn. 6. col. 476: Et juraverunt, ut dice- Hist. Paris, pag. 151. col. 2 : Item, quod manganis turrim, iv. Nonas Decembris batur, quod non haberent, neque Tene- in Festis annualibus, videlicet in utrisque se reddiderunt Pisanis. * TENERE SOCIETATEM, Gall. Tenir rent dictum Potestatem electum pro Po- Vesperis.... Tenebo chorum nisi debilitate testate, nisi primitus cog nit um esset et corporis aut infirmitate fuero excusatus. compagnie, Cum aliquo versari. Arest. deftnitum per sapientes. Chronic. Brio- Statuta S. Capellae Bituric. ann. 1407. ann. 1350. 6. Nov. in vol. 2. arestor. parcense apud Lobinell. torn. 2. Histor. ex Bibl. reg. : In festis autem novem le~c- lam. Paris.: Audito quod dictus Colardus Britan. col. 837: yln.no Dom. MCGCLVI. tionum duo vicarii Tenebunt chorum, etc. erat in prisione detentus, Johannes Can* TENERE CHORUM dicuntur etiam delerii iverat ad locum in quo erat decirca festum natale S. J. B. Henricus Rex Castelle fuerat conquestus totum regnum Canonici, cum ofticio ecclesiastico in- tentus,.... et Tenendo sibi societatem, etc. Castelle, quod Rex Petrus solebat antea tersunt. Necrol. eccl. Paris. MS. : Sta| TENERI cum infinitive sequenti pro possidere ; unde multi mirabantur de hoc, tuit autem universum capitulum prasfati Debere, vel oportere, ex antiquis nulli pro eo quod tempore guerre incepte inter regis (Philippi) anniversarium singulis notum, praeterquam Justiniano in Insipsos idem Rex Petrus Tenebatnr et erat annis sollempniter oelebrari, et Missam titutionibus, omnibus hodie ita famipotencior et dicior Rex omnibus Regibus ad majus altare celebrari, canonicis in liare est, ut scriptorem vix reperias, Vesperis et in Missa chorum Tenentibus qui non utatur : quo de vitio videre pototius Christianitatis. tes Scioppium de Stylo Hist. pag. 211. * Charta ann. 1354. in Reg. 82. Char- in capis sericis. 222. toph. reg. ch. 324: Sciatis quod dicta | TENERE CONTRA, vel TENERE CUM, et 233. et Vorstium de Latin, meverba dixit quodam caloris motu, et Tenet Gall. Tenir contre ou pour quelqu'un. rito supecta cap. 17. pag. 153. TENERIA, Manubrla balistarum, seu dicta verba pro non veris, vosque Tenet Cum Rege contra Principem Tenuit in et habet pro bono et probo viro, atque ab hoc bellp, in Chronico Trivetti torn. 8. arcubalistarum, Sanuto lib. 2. part. 4. illis innocente. Spicil. Acher. pag. 646. id est, Regis cap. 22. * Ital. Tenere, manubrium. Hinc nosT 6. TENERE, Cogere, congregare, partes adversus Principem sequitur. Gall. Tenir. Litterae Henrici IV. Regis Occurrunt hae loquendi formulae in tri Tien-main appellarunt partem scalae cui ascendens innititur, quamque maniAngl. ann. 1403. apud Rymer. torn. 8. Chronico Parm. ad ann. 1297. apud Mupag. 334. col. 2 : Constat nobis per inspe- rator. torn. 9. col. 838. in Diar. Belli bus tenet. Lit. remiss, ann. 1457. in ctionem rptuliParliamenti.... apud West- Hussitici, apud Ludewig. torn. 6. Reliq. Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 131: Icellui monasterium Tenti, quod, etc, Hustengo MSS. pag. 182. in Chron. Angl. Thomas Jaquemin cheut par entre I'eschelle et le Tien-main de laditte eschelle jusqu'a Tento, apud Madox Formul. pag. 200. Otterbourne pag. 85. et alibi. Curia Tenta, ibid. pag. 237. * TENERE CURTUM, Gohibere, coarc- terre. 1 TENERINUS, Tener, Ital. Tenerino. 1 7. TENERE, Pertingere. Miracula B. tare, Gall. Tenir de court. Vide supra Formagium toninum seu Tenerinum, in Ambrosii Senens. num. 12. torn. 3. Mar- Curtus. tii pag. 204 : Habuit fistulam in duobus * TENERE DUELLUM, Illud juridici Statutis Placentiae fol. 81. v. Caseus musteus, recens. digitis pedis, et tenebat usque ad dor sum decernere. Vide supra in Duellum 3. TENERIOR. Regestum Castri Lidi in pedis. * TENERE IN GUERRA, Infense agere. Andibus fol. 47: Prseco habet consuetuVide supra in Guerra. | 8. TENERE, Scriptoribus ecclesiastidinem caprarum,..,. et totum criagium * TENERE SE IN MERCATO, Pactionem cis, Credere, pro fldei articulo habere. Vide Barthium ad Claudianum'Mam- de re comparanda ratam habere, Gall. vini, de ascensu et de descensu : de nupmertum pag. 245. Tene pro firmo, in Tenir un marche. Charta ann. 1054. ex tiis 1. den. de Tenerioribus 4. den. ad Tabul. S. Viet. Massil.: Guillelmus Theo- Natale, et 4. den. ad Pascha, et 4. den. Vita Henrici V. Regis Angl. cap. 54. -::9. TENERE, Tractare, accipere, agere. dosiae et Nicecius suus consanguineus ad festum S. Joannis. Et de Judssis 4. den. Charta ann. 1230. in Chartul. Raim. VII. fecerunt fidem in tali tenore, quia si sui et de bellis 4. den. et habebit armaturam pag. 65: Nos Raymundus Dei gratia co- fratres de S. Stephana non se Tenent in convicti, et de latrone robam, et quando tolletur de annulis ferreis, etc. [Vide mes Tolosse recipientes donum supradic- isto mercalo de ista terra, etc. * TENERE ORDINEM, Capitulo mona- Tenerriaria.l tum a te Geraldo de Gordon supradicto, * TENERITUDO ANNORUM, Tenera aetas, promittimus tibi quod te tractabimus et chorum praaesse, in capitulo cpnvenire. Tenebimus honoriftce, et providebimus Item, Observationes monachicas ser- Gall. Jeunesse, alias Tendresse. Gerberti epist. ad Fulcon. episc. Ambian. torn. tibi in omnibus necessariis tuis in tota vare. Vide supra in Ordo 6. vita tua. * TENERE PAROLAM , Promissa exi- 10. Collect. Histor. Franc, pag. 411: Etsi enim totius metropolis Remorum * 10. TENERE dicitur Equus admissa- gere. Vide supra Parola. 1 TENERE PRISIONEM Corporalem, in euro, nobis injuncta est, sed vestri potissirius, quando equam init. Constit. MSS. Petri III. Reg. Aragon. ann. 1359 : Quod Charta ann. 1252. ex Chartular. Mauri- tnum, qui et amorum (1. annorum) Teneritudine et morum levitate pondus sacerequa, quam ille cujus fuerit, quis Teneri gniac. Phrasis Gallica, Tenir prison. 1 TENERE PUNOTUM in cantando di- dotale necdum ferre didicislis. Charta seu calcari fecerit per equum aut roncinum nostrum, nequeat pro debito vel qua- cuntur qui plus sequo protrahunt can- ann. 1319. torn. 1. Probat. Hist. Brit, vis alia causa seu occasione pignorari seu turn flniendo. Spicilegium MS. Fonta- col. 1286 : Ouquel temps de nostre Tencapi, nee etiam interim donee ad haben- tanell. pag. 202: Punctttm nullus Te- dresse, homme de clere memoire nostre neat, sed cito dimittat.... Nullus ante tres-cher seigneur et pere, monsieur Artur dum apta fuerit. * TENERE IN AMICITIA. Vide supra alias incipere et magis currere prassumat, due de Rretaigne nous bailla audit monaut post alias minus currere, trahere vel sieur (Simon de Monbuerchier) en garde Amicitia. pour nous enseigner et doctriner, etc. * TENERE ARMA, Ludicras pugnas seu punctum Tenere. hastiludium agere. Constit. Feder. reg. * TENERE QU^ISTIONEM, Congregatio- Vide Tenerositas. Sicil. cap. 106 : Item quod comites, ma- nem habere, in qua proponuntur a mat TENEROSITAS, Teneritas. Tenerositas gnates, barones et milites possint habere gistro quaestiones a discipulis discu- setatis, in Actis S. Godebertae torn. 2. pro buchurvando seu Tenendo arma, duo tiendae et solvendae. Constit. Carmelit. Aprilis pag. 32. Tenerositatis anni, in guarnimenta, videlicet tunicam incorda- MSS. part. 1. rubr. 15 : Magister studen- Vita S. Medardi, torn. 2. Junii pag. 80. tam de scarlato et mantellum. tium omnes actus scholasticos fieri con- Tenerositas membrorum, in Consecra1 TENERE CAMPUM DUELLI, Duello suetos intus vel extra infaillibiliter exer- tione Ecclesiae S. Leonardi Belesm. prseesse, praesidere, a Gallico Tenir, ut ceat et sequatur, et specialiter quod omni praesente Roberto Rege apud ^Egidium cum dicimus : Ce Juge tient ses assises. ebdomada, semel ad minus, habeat Te- Bry de la Clergerie, lib. 2. Hist. Pertic. Vide locum in Campus 3. nere qusestionem. pag. 45. Vide Teneritudo. * TENERE CAPTIONEM dicebatur fideT TENERRIARIA, f. Idem quod Ripa. 1 TENERE AD RAUBAS. Vide in Raub. c jussor, qui in loco designate manere TENERE IN REGAR'DO, Timorem in- Si Tenerriarise sive ripse aquae fronterise... debebat, quamdiu is, pro quo spoponde- cutere. Vide supra in Regardum 3. non sint legitime curatas, esbuscatas et rat, pacto fecisset satis. Charta ann. T TENERE REGNUM , Illud regere. reparatse, in Statuto Judicis Aquensis 1213. ex Chartul. S. J9an. de Valle: Charta ann. 1213. ex Chartul. Campaniae ann. 1471. e Regesto Columba Cameras Fide obligati tenentur, si fratres illi ab fol. 86 : Umfredus nichil valet ad regnum Comput. Provinciae fol. 282. Vide Tenehoc recedennt, hoc plene facere observari, Tenendum, et ideo, dicebant, auferamus rior. et ad submonitionem partis alterius tam- ei uxorem suam et demus earn Marchioni | TENESO, Tenementum. Vide in Tediu Tenere captionem apud Sparnonem, qui bene reget regnum. nere 1. donee istud fecissent integre perfici et | TENETERIA, f. Idem quod Tenentia, 1 TENERE SE, Vim vi repellere, defenteneri. Vide Hostagium 3. dere, Gall. Se defendre. Breviarium His- Securitas. Charta Guill. Raymundi ann. T TENERE CHORUM , Gall. Tenir le toriae Pisanae ad ann. 1171. apud Mura- 1291. e Chartulario S. Johannis AngeChoeur, Cantantium choro praeesse, can- tor. torn. 6. col. 184 : Cumque diu pugna- riac. pag. 278 : Ego dictus Miles obligo turn moderari. Juramentum Cantoris S. tum esset, illi se non valentes Tenere, corpus meum ad facienda seu tenenda Capellae Paris, apud Lobinell. torn. 3. videntes murum a gatto foratum, et a hostagia seu Teneterias infra muros cas-

62

TEN

TEN

TEN
ric. ann. 1407. ex Bibl. Reg. : Incipiet Chorialis Offertorium, Sanctus et Agnus et Post-communionem in tono saceraotis Missam celebrantis, nisi sacerdos praedictus sit Tenor, quia tune altius poterit incipere. Tenour, in Compute ann. 1413. et seqq. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 962 : Jehan Tromelin Tenour de la chapelle de Monseigneur, LXX. I. par an. Teneure ipse concentus appellatur in Poemate de la Rose MS. :
Et chante haut a plaine bouche Mot&, gaudis et Tenoure.

TENNARIUS, Qui coria subigit, Gall. tri S. Johannis per tantum tempus, donee de prsemissis sit eidem Abbati plene et Tanneur, in Arest. ann. 1368. ex lib. 2. integre satisfactum. Vide supra Tenentia Ordinal, artif. Paris, fol. 80. r. ubi et Tennator, eadem notione, legitur fol. et mox Tenmantale. * Idem prorsus sonat quod Mansio, in 79. r. qua consistere debet fidejussor, donee 1 TENNATOR, Idem qui supra Tenator, is,pro quo spopondit,creditor! satisfece- Qui coria subigit, Gall. Tanneur. Vide rit. Vide supra Tenere captionem in Te- locum supra in Conreatores. nere 10. 1 TENNATUS CORIUS , Corium sub* TENETURA, Status, conditio. Treuga actum, in Godice MS. reddituum Epiinita inter Phil. Aug. et Joan. reg. Angl. scopatus Autissiod. Vide Tannare. ann. 1214. in Reg. 34. bis Ohartoph. reg. * TENOLEAGIUM. perperam pro Telopart. 2. fol. 56. v. col. 2 : Nos et homines neagium.-Videin Telon. Inventar. Chart, nostri et imprisii erimus in eadem Tene~ reg. ann. 1482. fol. 322. y: Littera regis tura, in qua eramus prsedicta die Jovis, Pliilippi super centum libris annul rediin qua data est ista treuga. tus datis Guillermo Turpin percipiendis T TENETURA, TENEURA, TENEZO. Vide super Tenoleagio Turonensi. De anno supra in Tenere 1. 1214. Sic et * TENEURA. Vide supra in Tenere 1. * TENOLIUM, pro Telonium, legitur in % TENEZO. [Gallice Tenure: Et Charta WJadislai ducis Oppol. ann. damus tibi et filie nostre 1. judeum et 1260. inter Probat. torn. 1. Annal. Prae1. burgensem in Biterris, burgensem monst. col. 480 : Omnia supradicta accepRaimundum Duranti, judeum Benja- tantes et sigilli nostri munimine robomin, ambos cum Tenezonibus eorum. rantes, excepto Tenolio, quod pro nobis (A. N. J. 322. n. 2. Biterris, ann. 1121.)] in dicta castellatura Sevor excepimus, T TENGELDUM , Tributi species, in pro quo jam dictos decem lapides cerse Monastico Anglic, pag. 372. cujus locus domui prsenominatse contulimus. exstat in Forgeldum. 1. TENOR. Constantinus Afric. lib. 1. * TENGOMENA. [Polio vini magna : Pantechn. cap. 1. ubi de medici offlcip : Ergo diutius vivitvinum quam homun- Dignos quoque postmodum et ipse doceat, cio : quare Tengomenas faciamus. (Pe- et haec sinepecunia, et sine Tenore aliquo, futurique meriti emolumento, et indignos tron. ed. Buecheler, | 341.)] 1 TENGUDA, Tenementum. Vide in ab hac scientia repellere satagat. Id est, Tenere 1. sine mora aliqua. [Caffarus lib. 1. Annal. 1 TENHEVED, Decanus, Decemvir, ca- Genuens. ad ann. 1162. apud Murator. put vel princeps decaniae sive decuriae, torn. 6. col. 278: Ad pedes domini ImpeSax. t i e n h e o f e d . Spelmannus. [** Le- ratoris inermes venerunt, et personas et ges Edward. Conf. cap. 28: Imposue- civitatem, et mobile et immobile, quse harunt justiciaries super quosque 10. frid- bebant, sine ullo Tenore in potestate 1mborgos, quos decanos possumus dicere, peratoris posuerunt. Chronicon Parm. Anglice autem t i e n d e heved vocati ad ann. 1302. apud eumdeni Murator. sunt, hoc est capud decent. Vide Friborga.] torn. 9. col. 844: Et videns ipse D. Ma1TENIA, Extremitas vittae. Vide Tena. phseus, quod non poterat resistere dictis 3\c TENIGNA. [Extrema pars Vitte, etc. adversariis suis, et in instanti sine prselio et sine Tenore deposuit in dicto exercitu Gall. Queue. DIEP.] TENILIS, Qui teneri potest, apud Pa- dominium civitatis Mediolani et baculum piam , et in Glossis Arabico-Latinis. sive matiam sui capitaneatus.] 12. TENOR, Practicis nostris Teneur, Giossse Isidori et Pithoeanae habent Tenere. Argumentum instrumenti, quod in 1 TENIMENTUM, TENITURA. Vide Te- scripto continetur. Liga Caroli IV. Imp. nere 1. cum Johanne Franc. Rege ann. 1355. 1 TENIUS, 'Apa-.66pi5, in Glossis Lat. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. Gr. et Gr. Lat. Martinius emendat, Te- 452: Sic nunc eadem proniissa et colligantias.... praesentibus innovamus sub Tenonuis, Qui raros pilos habet. TENMANTALE, S a x o n . t i e n m a n t a l e , ribus infra scriptis. Occurrit alibi passeu t i e n m a n n a t a l e , ut est in Legibus sim. In Glossario ad calcem tomi 2. Gall. Edwardi Confess, cap. 20. decem homi- Chr. novae edit. Tenor, dicitur, Possessio, num numerus : ex Saxon, t i e n , decem vel media pro tuenda causa in lite et conm a n , vir, e t t a l e , numerus. Sic autem tentione. Desiderantur loci, quibus hsec appellabant Anglo-Saxpnes securitatem, definitio fulciatur. ^3. TENOR, in Glossis Lat. Graec. IffyO?, quam decem homines, invicem colligati, qui decaniam conflciebant, (Decaniae TOVO;, Taffn;, Tiiito?, Syvajit;. Et mox : xfic vero decem Centuriam et Hundredum,) Tenor, YJ 69^, ta^?. Tenore, TOpio^s, Suvapraeslabant Regi de pace ejus obser- (AEtoi;. Tenorem, a%imv. Adde Glossas Graec. vanda : ita ut si quis eorum forisfecisset, Lat. Papias : Tenor, rectitudo, norma, de illius forisfactura caeteri tenerentur, ordo, lex, conditio posita. Tenor, accennisi ille judicio stetisset. Res pluribus tus, a tenendo, id est,regendo sermonem. ibi describitur, ut et in Foedere Alvredi Johannes de Janua : Tenor, status, pacet Godruni Regum: Omnes in legibus tum, conditio; Tenor, etiam dicitur acpareant devote, vel exulentur, et pro ex- centus ; quia in prolatione una syllaba legibus habeantur, nisi ei obedientes sint, magis tenetur quam altera. Charta ann. et in Tienmentale, id est per decemvirale 1239. e Chartulario S. Vandregisili torn. numero et fidejussione libera, quod An- 1. pag. 97 : Ego Robertus Morel de Vateglice dicitur, in Freborg, sint universi : villa vendidi et concessi Petro Ivus de ita quod si unus ex decem forisfaciat, Caudebec dimidium arietem redditus et novem ad rectitudinem eum habeant, aut quatuor panes.... annuatim recipiendum solvant, et restituant damnum, quod idem de viris religiosis monachis S. Vandregein die festo S. Vandreg. et B. M. fecit. Meminit etiam istius vocis Roge- sili rus Hovedenus ann. 1194. pag. 737 : Rex Magdalenae, sicut alii homines meae Tenoconstituit sibi dari de unaquaque carru- ris, id est, ni fallor, meae conditionis, cata terras totius Anglix 2. sol. quod ab qui idem mecura jus habent. antiquis nominatur Tenmantale. Forte \ 4. TENOR, Nostris Taille, dicitur is quod universa Decania pro vectigali ex- cui est vox subgravis atque huic consolyendo in solidum teneretur. Vide centui, qui Tenor nuncupatur, exseFriborga. quendo apta. Statuta S. Capellee Bitu-

* Teneur, in Lit. remiss, ann. 1457. ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 176: Jehan Ales, que on dit estre corial et Teneur en I'eglise de Nostre Dame de Chartres, etc. * 5. TENOR, Sumptus, conservatio, Gall. Entretien. Testam. Beatr. comit. Albon. ann. 1228. ex Cod. reg. 5456. fol. 45. v : In valle S. Hugonis decem librae pro Tenore luminis perpetui unius lampadis. * TENOSUS. Vide supra Tena 2. 1. TENSA, Mensurae species, eadem forte quae Teisia, de qua supra. Helgaudus Monachus in Vita Roberti Regis Fr. : Habet namque ipsa domus longitudine Tensas 42. in latitudine 12. in alto 10. fenestras 123. etc. [Tabularium S. Vincentii Cenoman. : Robertus de Pontoin vni. Tensas terrse in latum et xvi. in longum, et Ansegisus VI. Tensas in latum et xvi. similiter in longum... dederunt S. Vincentio ad sediftcandum ortum, aream et domum. His conflrmatur interpretatio Cangiana.] 2. TENSA. Historia Cortusior. lib. 7. cap. 20 : Loderisius per Tensa fugit Spmam. Legendum puto per densa, i. silvas. 3. TENSA, pro Tenda, Tentorium. Otto Morena in Hist. Rer. Laudens. pag. 10 : Quia pr&dictus Rex, suam Tensam in ipso proprio burgo Placentino posuerat. Adde pag. 112. [Tensa, povoc, in Glossis Lat. Gr. Aliae Gr. Lat.: povot, Tensa, sedilia.] Vide Tenda. * 4. TENSA, Pensitatio quae a vassallis aut subditis domino pro protectione exsolvebatur, idem quod Tensamentum. Vide in Tensarel. Charta ann. 1188.apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. .aeyi col. 79: In his autem locis habuit et tenuit dominus imperator fodrum, placitum, banna, erbaticum, escaticum, Tensas, etc. Vide infra Tensio. 5. TENSA CANDEL^E, Certa candelarum quantitas, idem quod Tesa candelx. Vide ibi. Charta Ludov. Junior, ann. 1173. ex Chartul. Regalis-loci part. 1. ch. 33 : Quatuor panes singulis diebus, et dimidium sextarium vini, et unam Tensam candelss. * 6. TENSA, Rapina, expilatio. Vide mox in Tensare 3. Tensaria et Tenseatnentum. * TENSAMENTUM, Protectio, tutela; unde Pensitatio pro tutela et protectione Tensamentum nuncupata. Charta Phil. Aug. ann. 1217. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 56. v. col. 1: Homines de lilies in Tensamentum nostrum et custodiam nostrum recipimus. Vide Tensare 1. 1. TENSARE, Defendere, securum facere, protegere, Ugutioni, et Jo. de Janua. [Unde Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Tensare, defendre, tencer : frequenter Tendere, securum facere, ducere.] Formulae vett. Bignonii cap. 1 : Ipse homo sacramentum intra ipsam casam Dei, vel ipsius Abbalis habuisset adhramiturn, ad

TEN
swam ingenuitatem Tensandum in ipso rnallo, in basilica sancti illius ob hoc jurare debuisset. Vetus Notitia Nobiliacensis apud Beslium pag. 149 : Et Hermenbertus ad prsssens notitias ostendit ad releg endum,... inspecto quo ipso testamento, ipse Gratianus ipsum Jaciacum Tensare non potuerat, et per suos wadios ipsam cellam cum reliquis appenditiis suis partibus S. Hilarii reddiderat, etc. Vetus Charta apud eumdem Beslium pag. 176: Taliter dixerunt quod ipsa charta adverare non potebant, sed falsa in omnibus aderat, et ipsa conscribere rogaverant, nee per nullo modo ad ingenuitatem se Tensare non potebant. Nescio, an eadem notione usurpet Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 612 : Claudemus 40. acras terras ad excolendum, vel ad Tensandum ad libitum nostrum : ita famen quod Canonici et fratres habebunt liberum iter ad usum pecuniae suse, etc. [* Vide Tensare 2.] Sic porro Tenser, nostri olim dixerunt. Le Roman de Vacce MS. :
Ja li ert cest pa'is livrez et vendus, Par quoi n'est si par li Tensez et defendus.

TEN

TEN

63

Le Roman de Garin MS.:

Le feu escrient, leans le font bouter, La vile esprant, nus ne Ten puet Tenser.

Le Roman d'Aubery gogne :

due de Sour-

Diez, con Diex volt Auberi Tenser. Alibi: Par vous fust bien cette terre Tensee. Le Roman de Roncevaux MS.: Tains ne blazons ne le pot contrester, Ni li haubers garantir, ne Tenser.

Le Roman de Gaydon MS. :

Mais se Ten ost garanti et Tense. Le Roman d'Amile et d'Amy MS. : Tos 1'or del mont ne vos porroit Tanser.

Guillelmus Guiart ann. 1304 :

Chascun d'cus garenlil et Tense De tout son pouvoir sa defense.

Item ann. 1205:

Ne leur setnble pas que le gent De leans fust centre eus Tensee.

Chronicon Bertrandi Guesclini :

Et que le Chastelain, quant ne le pot Tenser, Le rendit a Berlaut, etc.

[Consuetudo Leodiensis cap. 7. art. 26 : Le creancier ayant deux tiltres de diverses dates, estant resaisi, ou ayant purge simplement pour le sien Tenser et garder, conserve le droit du tiers acquis entre ses deux tiltres.] TENS AMENTUM, Pensitatio quse a vassallis aut subditis domino pro protectione exsolvebatur : quae alias Commentatio, Salvamentum, et Tutamentum dicitur. Chronicon Mauriniacense lib. 1 : Tutamentum, quod vulgo dicitur Tensamentum. Tabularium Vindocinense: Videlicet ut unusquisque, qui in ea terra bordam vel domum haberet, mensura Blesensi minam avenss redderet illi ob Tutamentum. [Ghartularium S. Martini Pontisar.: Singulis annis nomine annui reddilus iv. sextanos avene, uno prebendario minus, ratione cujus consuetudinis, quss Tensamenlum vulgariter appellatur, etc. Charta ann. 1232. ex Archivo Boneyallensi: Ego Simon dominus Rupisfortis et Pusati et Vicecomes Carnot. etc. Noverint universi, quod ego vendidi et in perpe-

tuum quitavi religiosis viris Abbati et mo- \ mentum. Charta Philippi Comitis Flannachis Bonevall. pro quat. mille libris driae ann. 1181. apud Miraeumin Diplom. Turon. omnia Tensamenta, que ego ha- Belg. lib. 2. cap. 44 : Comitatum etiam, bebam in villa Bonevall. et in aliis stallum, et totius opidi teloneum... Tensuvillis... in quibus Tensamenla percipere ram, et creditionem, atque omnem exacconsuevi ; et unum servientem proprium tionem concessi. [Eadem habentur in in villa Castriduni de burgensibus ejus- Charta Theoderici Flandriffi quoque Codem ville ad colligendum Tensamenta li- mitis ann. 1130. apud eumd. Miraeum berum et immunem ab omni talliaet qua- torn. 1. pag. 277. col. 1. edit. 1723. et apud libet alia exactione in anno, in quo colli- D. Calmet. inter Probat. torn. 2. Hist. get Tensamenta. Similia leguntur in alia Lothar. col. 290.] ejusd. rei Charta Galteri Archiep. SeTENSEEIA. Concilium Turonense ann. non. eod. ann. et ex eod. Archivo. Adde 1163. cap. 10 : De Ccsmeteriis et Ecclesiis, Chartam ann. 1194. torn. 2. Hist. Eccl. sive quibuslibet possessionibus EcclesiasMeld. pag. 80.] M. Pastorale Eccl. Pari- ticis, Tenserias dari prohibemus, ne pro siens. Jib. 2. en. 82: Praeterea dedit nobis Ecclesiae vel Cosmeteni defensione, fidei Tensamentum Civilian, quod emit a D. suss Clerici sponsionem interponant, etc. Simone de Pisiaco Milite pro 65. lib. pro Vitae Abbatum S. Al bani: Hssc est summa quo Tensamento tenentur homines de Ci- pecuniss perditss, et Tenseriss dalae ternviliaco nobis reddere singulis annis 7. lib. pore guerras, de maneriis Abbatis Guilin crastino S. Andress. Vide prseterea lelmi, etc. [Concilium Londin. ann. 1151. lib. 1. ch. 10. lib. 2. ch. 88. Charta ann. cap. 1. apud Baluz. torn. 7. Miscell. pag. 1168. ex Tabulario Fossatensi fol. 19 : 81 : Sancimus igitur, ut Ecclesias et posEmit cujusdam Tensamenti partem, con- sessiones ecclesiastics^ ab operationibus et tinentem in se decem et octo frumenti exactionibus, quas vulgo Tenserias sive sextarios, et 5. solidos pro paslu, atque tallagias vacant, omnino liberss permacorveias bis in anno, quas Haias vulgus neant, nee super his eas aliqui de castero appellat. Necrologium Ecclesiae Carno- inquietare prsesumant.] tensis : Retentis solummodo redditibus * 2. TENSARE TEBRAM, In pratum deTensamenti, quos pro terra tensanda sin- fensum redigere. Locus est in Tensare 1. gulis annis habebit. Tabularium S. Mar- ex Monast. Anglic, torn. 2. pag. 612. ubi tini de Campis Paris. : Consuetudinem vide Tensabilis. 8 unam, quam Tensamentum vacant, scili-3. TENSARE, Prsedari, expilare, grascet unum sexlarium avenss singulis annis sari; unde Tensa, expilatio, et Tensator, pro grangia sua de Wirmis, etc. Tabular. praedator. Lit. official. Morin. ann. 1348. Vindocinense ch. 105 : Ad Moncellum reg. ch. 157: omnem consuetudinem habebat, Tensa- in Reg. 78. Chartoph.deprasdator et Quod Tenmentum, carregium, vicariam, etc. Charta dictus clericus fuerat contra vos, ut supra, sator... Proponimus Radulfi Abbatis Fiscannensis ann. 1204. quod vos publicus et notorius deprasdator in 31. Regesto Chartophylacii Regii fol. itinerum et Tensator 50 : Pro Tensamento villas nostras de Bu- et robator estis; nam plures et gentium diversas xeio, etc. Alia Odonis Ducis Burgundiae fuistis et Tensavistis, ann. 1204. in Regesto feodorum Epis- personas Tensari fecistis robavistis, seu et sinistis, et copi Lingonensis: Non habeo, nee habere robari et maximas quantitates pecuniadebeo aliquam custodiam, aut aliquod ab eisdem Tensamentum in villa Sesuensi. Tensa- rum subtraxistis , cepistis , amovistis , Tensss et rapines mentum vini, in Charta Roberti Regis per modum infra Tensaria etabsportaTenseaFranc, apud Doubletum pag. 829. Noti- vistis. Vide 8 tia ann. 1159. in Tabul. Monast. S. Ber- mentum. Tencerresse vero dicitur de muliere tini : Dabit.... in festo S. Michael. 2. sol. pro verschingis, in festo omnium SS. 5. rixosa, contentiosa, in Lit. remiss, ann. femme pro Tessement. Liber censuum Carno- 1386. ex Reg. 129.ch. 159: Laquelle et perestoit tensium ex Camera Comput. Paris, fol. verse. rioteuse, Tencerresse, depite ch. 9: Aliae ann. 1394. in Reg. 147. 2: Le Tensement de Neuville : I'avoine des Comma le suppliant eust une femme TanTensemens. Occurrit prseterea apud Suetplainedetres-mauvaise voulente, gerium lib. de Reb. in Administr. sua ceressevoce Tencon, rixa, contentio, conetc. A gest. cap. 2. | TASSAMENTUM, ~Eodem intellectu.troversia. Joinvil. edit. reg. pag. 81: Lesla Tencon du seigneur de Necrolog. Eccl. Paris. : Executores de- sies ester nostre Commandeur. VideJoinde Inderunt 4. sextaria avenas annui reddi- ville et in Intendere 7. [s* Raynouard. tentio tus ad Tassamentum de Castellione quse. Glossar. Roman, torn. 5. pag. 344. sqq. emerunt a Johanne de Yssiaco armi- radice Tenso.] gero, etc. * TENSARIA, Latrocinium, rapina, ex1 TESSAMENTUM , pro Tensamentum, in Compute ann. 1202. apud D. Brussel pilatio. nostris alias Tenserie. Lit. retorn. 2. de Feudorum usu pag. OLVIII. et miss, ann. 1366. in Reg. 99. Chartoph. com. Tensamentum legitur ibidem pag. reg. ch. 1 : Commisit in villa Duacensi furta, maleficia, roberias, Tensarias et GL. et CLXXXIV. ^ TANSSAMENTUM, Eadem notione, in delicta quss sequuntur, etc. Charta ann. Tabulario Calensi pag. 224. 225. et alibi 1356. in Reg. 84. ch. 528 : Rebellions, monopoles, Tenseries et autres malefacons, passim in eodem Tabulario. TAXAMENTUM, pro Tensamentum, in etc. Vide Tensare 3. et mox TenseamenM. Pastorali Eccl. Paris, lib. 3. ch. 8. 9. tum. 8 etc. lib. 7. ch. 42. Tabularium FossaTENSATIO, Jurisdictio, dominium. tense fol. 62 : Et de Taxamentis bladi et Charta Hugon. archiep. Senon. inCharavenas, quss percepit ab hospitibus de Tor- tul. S. Germ. Prat. sign, tribus crucibus ciaco. Vide in voce Ignis. fol. 58. v. col. 2 : Dicebat siquidem prseTENSABILIS. Pratum Tensabile, Idem dictus Theobaldus (advocatus) quod tenquod Defensum, de qua voce suo loco saret homines a monachis, nee venirent egimus. Liber Prioratus Dunstaplen- ad eorum submonitionem, sed ipse faceret sis : Et est pratum illud Tensabile per monachis justitiam de hominibus Jsti totum annum : unde Prior post asporta- (testes) in veritate sua dixerunt, quod tionem herbss, pro denariis locat partem advocatus nullam in hominibus contra suam. monachos habet Tensationem, sed monaTENSUBA, Idem videtur quod Tensa- chi eos submonebantf et ipsi ad justitiam

64

TEN

TEN

TEN

monachorum omnimodis stabunt. Vide Tentio. TENSATOR, Latro, prsedator. Vide supra Tensare 3. < TENSEAMENTUM, Idem quod supra Tensaria; a Tenseare, Expilare, grassari; unde Tenseator, Prsedator. Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 62 : Item quod dictus Johannes fuit et est Tenseator sive spoliator, consuetus homines Tenseare Item quod ipse Rogerus reus Tenseavit Evrardum de Busco, et ab eodem Evrardo per Tenseamentum cepit et habuit viginti fiorenos auri ad mutonem. Vide supra Tensare 3. T TENSIBILIS, Tensilis, Joanni de Janua, Qui tendi potest; Tendables, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. --TENSIO, Pensitationis species, eadem quae supra Tensa 4. Feoda Norman, in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 164. r. col. 1 : Domino Petronilla, de Calvomonte tenet de rege... in feodum dominium et vicecomitatum et Tensionem avense apud Triam. T TENSIO APIUM, Alvus vel Examen a p u m , ut videtur. Charta 61. Tabularii Dunensis : Concessit nobis decimam omnium Tensionum apium, quascumque in omnibus forestibus suis habuerit. * TENSITAS. [Tensio : Tensitatem indicant etinsaniam maximam. (B. N. MS. Lat. 16089, f. 103d.)] 11. TENSURA, Pensitatio, etc. Vide in Tensare. 2. TENSURA, Tensio arcus, Italis Tesa. In Lege Burgund. tit. 46. est de his, qui Tensuras ad occidendum lupos posuerint. In ipso yero contextu, jubentur ii, qui arcus occidendorum luporum studio posuerint, id est certo in loco statuerint, utid vicinis suis statim indicent, ac tres lineas ad prsenoscenda positi arcus indicia diligenter extendant, ex quibus dues superiores sint, ut hosce locos devitare habeant: ne si forte laxarentur arcus> laederentur, mortisque periculum incurrerent. Ita ut si ab homine, per ignorantiam veniente, aut ab animali domeslico facias fuerint, sine periculo sag it t as arcus emit tat. Quod si hoc modo provisa res fuerit, ut Tensuras factae circunstantibus innotescant, quicunque ingenuus incaute veniens casum mortis aut debilitatis incurrer it, nullam ex hoc calumniam, is qui arcus posuerit, sustinebit, etc. Ex quibus patet, ita arcus seu balistas ppsitas, ut motis hisce lineis, statim sagittas emitterent. A Tensura, nostri forte Tesurer pro arcum tendere, [vel retia ponere,] acceperunt. Consuetude municipal. Andegavens. art. 25 : Nul ne peut de jour, ne de nuit tendre ne Thesurer en autruy domaine. Ita et Cenomanensis art. 39. 162. Charta ann. 1445 : Item du droit, que j'ay de chasser, tendre, et Tesurer, et prendre bestes a pied rond, rouges, rousses, et noires, etc. Vide Arcuare et Tensura 3. ENTESER, nostri pro Arcum intendere dixerunt. Philippus Mouskes in Hist. Francor. MS. :
Et quant li enfes 1'entendi, L'arc Eritesa, plus n'atendi, Le cierf quida traire a dcsroi, Mais son Seignour i traist le Roy.

Chronicon MS. Bertrandi Guesclini :

Chascun tendi son arc, la sayete Entesa.

Alibi :
Les Archers tout devant chascun 1'arc Entesd.

Le Roman de Merlin MS.: Et vint a la '< Edwardi I. Regis Angl. apud Gul. Prynneum in Libertatibus Angl. torn. 3. pag. meslee son arc Entese. * 3. TENSURA, Plagae, rete, Gall. 465 : Temptatio pams fiat bis in anno, Filet.. Lit. remiss, ann. 1347. in Reg. etc. Mox : Et quotiescunque debeat fieri 86. Chartoph. reg. ch. 42 : Quod pras- temptatio panis et cervisise, etc. * 2. TENTATIO, Ipsummet crimen, pro fatus exponens iret cum eisdem el veniret ad venandum, oportebat quod fldei desertione utitur S. Cyprianus in haberent tellas sive Tensuras. Vide in Epist. laudata torn. 4. Sept. Actor. SS. Tensura 2. mox Tensutum et infra Te- pag. 233. col. 1: Videtis ergo, fratres, quoniam et vos hoc facere debetis,... ut si sura 2. *4. TENSURA, Idem quod Tenemen- qui in hanc Tentationem inciderunt, costum, Praedium, possessio, haereditas. perint apprehendi infirmitate, etc. 1TENTATOR, Examinator, seu judex Parlam. Pentecost, ann. 1290. in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. doctrines candidati gradus academici. 41. r. col. 1 : Ordinatum fuit et reddi- Rob. Goulet in Compendio jurium Unitum per arrestum, quod ballivi vel alii versitatis Paris, fol. 4. v: Et sic sunt justitiarii dom. regis non impediant ec- quinque examinatores, quorum examen clesias nee ecclesiasticas personas, quin die sequenti festum aperitur; et inter possint se accrescere in Tensuris et feo- illos Tentator pro provincia Paris, est dis, in quibus omnimodam habent justi- primus non majoritate, sed solum ordine. tiam, altam et bassam; sed in Tensuris Nota est thesis, quam Tentativam voet feodis ecclesiarum, in quibus rex et ba- cant, quamque ad eruditionis experirones vel alii domini laicales altam justi- mentum et argumentum propugnat is, tiam vel forefacturas habent, etc. Vide in qui ad Baccalaurei gradum provehi desiderat. Tenere 1. TENT-CLAVIA, Umbel las, seu tentorii * TENSUTUM, Rete, Gall. Filet. Charta ann. 1377. in Reg. 113. Chartoph. reg. species. Stat. synod, eccl. Tornac. ann. ch. 69 : Cum qusedam naveria ac pisca- 1366. pag. 67: Manifestos autem usuraria, in qua pisces regales et cujuscumque rios intelligimus proscriptos a synodaliallerius conditionis in ascendendo cum bus, qui signa habent in hospitiis et Tensutis (infra, Tessutis) et filatis ad hoc fenestris, tabulas scedulas, fenestras venecessariis et condecentibus capi possunt, latas, tentas seu Tent-clavias vulgariter etc. Vide supra Tensura 3. appellatas, per quas ab aliis sine declara| 1. TENTA, Tentorium, Gall. Tente. tione vel conscriptions alia discernuntur. Computus ann. 1324. torn. 1. Hist. Dal- Vide Tenta I. phin. pag. 133. col. 1: Item.... pro addu* TENTHURARIA, Tinctoris offlcina. cendis Tentis et pavillonibus, vi. sol. Formul. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 30. Alius locus exstat in Gribellio. Pro um- r: Recesserat cum quibusdam extraneis bella sumitur in Translatione S. Theo- versus operatprium Tenthurarias suum in phili Episc. Brix. torn. 3. Aprilis pag. suburgiis civitatis. Vide supra Tenchu495: Unumquodque corpus sub serica rerius. auroque distincla Tenta deferebatur a | TENTHS, Anglica vox, Decimae ecclediaconibus. Vide supra Tenda. siasticae. Vide Thomam Blount in Noj 2. TENTA, pro Tenca. Vide in hac molexico et Kennettum in Glossario ad voce. calcem Antiq. Ambrosd. * 3. TENTA, Locus in quo panni exc TENTIA, pro Tenentia, continentia. plicantur seu extenduntur, idena quod Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Tendaris. Stat. pro lanif. et pannif. ann. Item plus duo alia metalla Tentia quodli1317. in Reg. A. Cam. Comput. Paris, bet decem parapsides offarii sive potatgii. fol. 197. v: Item quod tentoria sive j^c TENTIGO, [Q. in vulva apparet; Tentse, in quibus panni, duplices appel- Gall. Landie. DIEF.] N latif in posterum tirabuntur, ultra xiij. 1 TENTIO, Jurisdictio, ditio, possessio. cannas communes cum dimidia in longi- Chronici Fragmentum apud Lobinell. tudine, aliqualiter non excedent. Tento- torn. 2. Hist. Britan. col. 100 : Hingueria vero sive Tentas, in quibus panni, qui thenus abbas erat de monasterio S. Jacobi de sorte vocantur, quorum non est longi- de Tentione Archiepiscopi Dolensis. Ditudo taxata, sed in textoris voluntate ploma March. Misniaeet HassiaeLandgr. consistit, fieri et esse poterunt longiores; ann. 1376. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. sed in ipsis tiratoriis (sic) sive Tentis MSS. pag. 584 : Volumus et debemus panni aliqui duplices vel alii communes contra omnes homines qui vellent dipanni, qui debent xij. cannas ad minus ctum dominum nostrum Wenceslaum in continere, nullatenus tirabuntur. Vide imperio et ejus Tentione impedire, offensupra Tenda 3. dere vel etiam moleslare, sibi tola nostra * 4. TENTA, Gall. Tente, Linamentum, potentia fideliter assistere auxiliis et conquod yulneri apponi solet, quod Ten- siliis opportunis. Caput 87. Chronici Sitare dicebant. Locus est supra in Spe- ciliae apud Marten, torn. 3. Anecd. col. cillum. Nostris Tenter, eodem sensu. 82. inscribitur : De colloquio per diclurn Lit. remiss, ann. 1468. in Reg. 195. Char- Regem Fredericum in Panormo et in toph. reg. ch. 122: Les barbiers avoient Tentione regiminis dicti Dom-Petri. In mal Tente la playe d'icellui Simon. Le Gloss. Lat. Gr. Tentio, ra<n? redditur; Roman de Cleomades MS.: in Grasco Latinis, Taai?, Tencio, Tentio, Tentigo, Teno. Vide Tenere 1. La plaie le roy fu Tan tee, TENTIPELLIUM, $ap(JLaxov upb? pvm8a?, Et a point remise et bendde. in Gloss. Lat. Graec. Medicamentum, Hinc Tantable dicitur vulnus, cui Tenta quo pellis tenditur. [Tentipellium Artoapponi potest. Lit. remiss, ann. 1456. rius putat esse calciamentum f erratum, in Reg. 183. ch. 152 : Ung cop sur la teste quo pelles extenduntur; inde Afranium au-dessus du front, et y eut effusion de dixisse in Promo: Pro manibus credo sang et playe Tantable. habere ego illos Tentipellium. Titinium 1 TENTARE, Attentare, oppugnare. ait Verrius existimare, id medicamentum Annales Caesenates apud Murator. torn. esse, quo rugae extenduntur, cum dicat: 14. col. 1127 : Die ultima mensis Octobris Tentipellium inducis, rugas in ore extenanni prsedicti (1306.) eadem civitate cum duntur; cum ille -rpoTtixw; dixerit. Ita manganis et asdificiis Tentata, etc. Festus. Vide Tentor 2.] 1. TENTATIO, Examen, Essay. Charta f 1. TENTOR, Qui tenet seu possidet.

TEN
Tentorum, possessorum out occupatorum, in Literis ann. 1515. apud Rymer. torn. 13. nag. 479. col. 2. |2. TENTOR, Instrumentum, quo utuntur ad tentionem pellium pannorumve, apud Thoraam Blount in Nomolexico. Vide Tentipellium. ^TENTORES, 'A<plT<xi, in Glossis Lat. Gr. et Gr. Lat. Est autem 0:9^?, Emissor, vel manumissus. 11. TENTORIUM, Machina bellica, eadem quae Latinis Pluteus. Abbo de Obsidione Parisiensi pag. 505. lib. 1. vers. 217:

TEO

TER

65

* Teollerie, pro Tuilerie, tegularum de pa68o[i.<xvTe(a, seu, de divinatione per tenos, vel per' virgas, quam prseterea offlcina, in Comput. redit. comitat. PonScythis Herodotus lib. 4. et Scholiastes tiv. ann. 1554: Des profficts et revenue Nicandri in Theriacis ; Alanis, Ammia- de la Teollerie de ladite ville d''Abbeville, nus lib. 31. Saxonibus, Adamus Bre- @tc mensis cap. 6. adscribunt. [** Tacit. T TEONNIUM, Vectigal. Vide in Telon. German, cap. 10.] Hanc videtur intelj TEOPANTLACA, vox Indica, Tribulexisse Concilium Autisiodorense ann. torum exactor. Concil. Mexicanum ann. 578. cap. 3 : Non licet ad sortilegos vel ad 1585. inter Hispan. torn. 4. pag. 493: auguria respicere, nee ad sortes, quas Nee occupare possit, exigere aut petere Sanctorum vocant, vel quas de ligno aut quascumque exactiones per se vel per de pane faciunt aspicere. Vide Coelium fiscales, aut quos vocant Indi Teopantlacas. Rhodiginum lib. 1. cap. 29. Delrium 1 TEORAGIUM. Tabularium Eleemosylib. 4. Disquisit. magic, queest. 7. sect. 1. n. 1. [!G. Grimmium de Litt. Run. nariaB Montismorilionis fol. 52: MedieMille struunt etiam celsis tentoria rebus, German, pag. 296.] Somnerum in Glos- tatem de Teoragio, et rnedietatem servienTergoribus collo detnptis tergoque juvencum, sario Saxonico v. Tan. Eindenbrogium tise, etc. An legendum est Foragium ? Bis binos tressisve viros clypeare valebant; Quae Pluteos calamus vocitat cratesque Latinus. ad Ammian. et ad Leges antiq. et alios. Vide in hac voce. [* vel Terragium.] *TEPESGI, pro Tepescere, in Epist. [Sicama ad laudatam Legem Frision. * 2. TENTORIUM, Locus in quo panni Tion etiamnum vimen dici, ex quo cor- Car. imper. ad Joan. VIII. PP. ann. 876. extenduntur. Vide supra in Tenta 3. bes fiunt, observat.] [** Adde Richthof. torn. 7. Collect. Histpr. Franc, pag. 549: ^TENTUM, Tabernaculum,Gall. Tente. Glossar. Frisic. voce Ten.] In diebus autem domini et genitoris nostri Litterae Edwardi VIII. Eegis Angl. ann. * 2. TENUS, Juxta, Gall. Proche. pise memoriae Hludowici imperatoris, cum 1548. apud Rymer. torn. 15. pag. 175. Oharta ann. 1181. inter Probat. torn. 3. ipsa Tepesci exsecutio ahquatenus ccepit, col. 2 : De thesauro nostro munitionum, Hist. Occit. col. 151 : Factum est hoc etc. artillariorum, Tentorum, pavilionum, etc. apud S. jffigidium in domo hospitalis S. 1 TEPIDITAS, pro Tepor, improbat Vide Tenda 1. et Tenta. Joannis, quae domus est Tenus chorum Vossius de Vitiis serm. pag. 622. Occur11. TENTURA, Possessio, etc. Vide in ecclesiss. rit nude pro Tepore animi in Concilio Tenere 1, TENUS Hoc, pro Hactenus, dixit Au- Emeritensi, inter Hispanica torn. 2. * 2. TENTURA, a Gallico Tenture, Au- ctor Vitas S. Isidori Hispalensis in Pro- pag. 629. laeum, tapes. Cerem. vet. MS. eccl. Oar- logo sub finem. 1TEPIDITUS, Tepefactus. Vita B. Conot.: Sabbato Septuagesimae ante Nonam | TENUS VERBO, vel potius Verbo Telumbae Reatinse, torn. 5. Mali pag. 257* : auferuntur cortinas de Tentura ecclesise. nus, Verbo, voce, ore, Gall. De bouche, Adverto plane, quod a diebus novissimis TENTUS IN FURTO, in Lege Longob. verbalement. Bulla Clementis VI. PP. iniquitatis superabundant ac nimis lib. 1. tit. 25. 2. 8. 7. [*> Rothar. 258. ann. 1346. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. Tepiditae caritatis trahant ad omnem sen259. 263.] In furto ipso deprehensus. 531. col. 1: Nuntius prudenter et elegan- tentiam conscientias. 1 TENUARIUS. Vide mox Tenuiarius. ler nobis explicare curavit verbo Tenus, T TEPIDUS, Dubius animi, medius inTENUCLA. Cumeanus Abbas de Men- etc. V. Oretenus. ter confidentem et desperantem, Gaspari sura Poenitentiarum cap. 3: Cseteris |1. TENUTA, Legitima, si bene con- Barthio in Glossario ex Baldrici Histor. vero diebus paximati panis mensura, et jecto, materiae nummariaa conflatura, Falsest, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. misso parvo impinguata , horreo oleris, Gall. Alloy. Constitut. Jacobi Regis MSS. pag. 168. ovis panels, formatico, seminalatis (f. se- Siciliae tit. 1. cap. 10: Semel tantum in TEPORARI, pro Tepescere, apud Gunmidalatis) pro fragilitate corporali, Te- vita faciemus cudi monetam, legalem zonem in Miraculis S. Gengulfi, num. nucla, vel batuto lactis sextario pro sitis tamen et Tenutas... competentis. Occurrit 33. [Dracontius Hexaemero v. 28. utitur gratia, etc. Infra: Sed mensura non alia notione supra in Tenere 1. verbo Teporare, pro Tepefacere : gravetur panis, si operarius est, sextario * Constit. MSS. Caroli reg. Sicil.: Glaciemque teporat de lacte Romano, et alio Tenucla et aqua, Cudi faciemus monetam bonae Tenutse, Flammeus ignis aqnx.J quantum sufficit pro sitis ardore sumat. pretii et valor is, secundum quod statui [Vox detorta videtur a Tenue lac, nostris dictarum partium oidebitur expedire. 1 TEPPA, Terra inculta et viridi cePetit lait, Serum. Vide Balducta.] * 2. TENUTA, Capacitas; qua etiam spite cooperta, in Charta feudorum noT TENUIARIUS, Qui dat operam rebus notione utuntur Itali. Lit. remiss, ann. bilium Castilionis Dumbarum ann. 1463. tenuioribus. Tenuiarius vestiarius, Qui 1377. in Reg. 111. Chartoph. reg. ch. e Schedis D. Aubret. tenuia vestimenta conflcit, in vett. In- 217: Cum verba surrexissent inter ipsos * Charta ann. 1489. inter Probat. ult. script. apud Gruterum 650. 8. 1067. 8. de Tenuta cujusdam mensurae ad oleum Hist. Trenqrcb. pag. 279 : In quibusdam Tenuarius habetur apud D. de Montfau- quam tenebant, et ad sciendum quam et vineis, terris et Teppis scituatis in dicto con torn. 9. Antiq. expositae pag. 55. qualem Tenutam importabat, etc. Vide territorio Trenorchii, loco dicto en Bo. [* VideForcell.l aliis notionibus supra in Tenere 1. 1 TEPTIS, f. Sectio, parsj portio, a tl{iT TENUISSANA, Scripture genus. Vide 1 TENUTARIUS. Miracula B. Kingse veiv, Secare, scindere. Chronicon Novasupra in Scriptura. Virg. torn. 5. Julii pag. 771: Balthazar lie, apud Murator. torn. 2. part. 2. col. * TENUITAS, Fames, jejunia, in vet. Poreba Tenutarius Gnoini c.ommendavit 751 : Jn pago Diense Cassies sibi Teptis et Glossar. ex Cod. reg. 7613. Tenuite, pro se... D. Cunegundi. Cl. Editor Tenuta- portione nostra in Bosedone, quern de Pauvrete,_indigence, in Lit. ann. 1526. rium dici arbitratur eum, cui tenutarum Siagria conquisivimus, una cum libertis ex Tabul. episc. Garnot.: Pour la Te- seu possessionum cura incumbit vel et servis vel adpendices suas.... ut habeas nuite de la maison, qui est de petit re- administratio. Posset etiam intelligi volo ac jubeo. venu, etc. manceps, feudatarius aut villicus, Gall. 1 TERA, pro Terra, ni fallor. Ordina| TENUITIO, TENUITURA, TENULTURA,Tenancier, nisi forte legendum sit Tein- rium Eccles. Turon. apud Marten, de TENURA, etc. Vide in Tenere 1. turarius, qua? vox suo loco legitur, tin- antiq. Eccl. Discipl. in div. Off. pag. * TENURA, Feudalis dependentia, ctor, infector, Gall. Teinturier: vel Te- 584: Duo pueri secundum i. duo de seGall. Mouvance. Chartul. Aldernard. nuiarius. Vide in hac voce. cunda Tera tertium ty duo clerici de fol. 13. v. col. 2: Omnes Tenuras, quas *> TENZARIUS, Tinctor, infector, vel tertia Tera quartum tf. duo de quarta contra advocatum de Mainwaut et advo- vas ad offlcinam tinctoris pertinens. Tera quintum $. duo de basilica sextum catum de Wodeka usque modo libere obti- Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 155. ex Cod. 1$. duo canonici diaconi septimum S). etc. nuit, sub recordatione scabinorum ei reg. 4622. A : Nulla persona aquam ali- Qbi pueros clericosve de terra dictos puto, debeo salvare. Vide alia notione in Te- cujus tinctures seu alicujus Tenzariorum quod non in stallis, sed in terra seu in nere 1. projiciat seu projici facial in viis seu in chori solo starent variis in locis dictis 1. TENUS, Virgultum, vel ramus de strata Taurini. Vide supra Tendarius. de prima Tera, de secunda Tera, etc. arbore decisus, a Sax. tan, vimen, vir1 TEODISGA LINGUA. Vide Teudisca. Vide Clerici. gultum; unde Teutonibus apud Kiliaj TEOLIC^B, Tegulse, tectum, Massilise * TERAMERITUM, Terrae proventus. num, teen, vitile, lentum vimen, te- Taulices. Donatio Raymundi Comitis Charta ann. 1206. ex Bibl. reg. cot. 19: en bosch, virgetum, salicetum, teenen, Tolos. Communi Massil. ann. 1216 : Con- Impignoramus domos, terras, vivimineus. Lex Frision. tit. 14. 1 : Tali cedimus vobis quasdam domos optimas neas, agraria, decima et omnia alia de virga praecisi, quos Tenos vocant. In- apud Bellicadrum cum omnibus asdificiis Teramerita. Vide Meritum et infra Terfra : Tune unusquisque illorum septem et bastimentis, cum duobus pilariis, in remeritum. facial suam sortem, id est tenum de virga, quibus Teolicae prsedictarum domorum se * TERAPHIM, [Vestis sacerdotalis; et signet signo suo, etc. Hie autem agitur sustinent. idolum. DIEF.] VIII 9

66

TER

TER
in Lit. remiss, ann. 1456. ex Beg. 187. | Chartoph. reg. ch. 8 : Ung pot d'estaing ou Tiercain plain de vin. Vide Tertia 6. * TERCEOLAGIUM, Prsestationis species ex vineis. Charta ann. 1229. inter Instr. torn. 8. Gall. Christ, col. 361: Donavimus eidem Nicolao et ejus successoribus in perpetuum octo barillas Terceolagii annul redditus in tribus arpentis vinearum,... Quos octo barillas Terceolagii annui redditus dictus Nicolaus tenebit a dictis abbate et conventu S. Petri Carnotensis in feodum. Pluries ibi. Vide Terciolagium. TERGERIA. Charta Bituricensis ann. 1318: Videlicet quinque Tercerias super quadam pecia terras sita subter vadum molendini. [Exactionis genus est, ut videtur, sic dictum a Tertia. Vide in hac voce.] * Idem quod Terceolagium, in Charta ann. 1320. ex Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 32: Item Tercerias, quas possunt valere per annum tres pipas vini. |1. TERCERIUM, Tertia pars, ut puto, Gallice Tiers, Ital. Terzo. Statuta Vercell. fol. 137. v: D. Ubertus Coarasa et filii... pro se et consortibus eorum pro duobus Terceriis habeant prsecipuum modios 400. boschi mecleti. Statuta Montis-regalis pag. 5: Syndicus Communis...in prlncipw cujuslibet regiminis, eligi facere tenealur et debeat unum hominem lit eraturn de quolibet Tercerio, qui sint de consilio, qui electi teneantur jurare in consilio, quod quotiescumqueproponeretur in consilio, publico vel privato, nliquid contra formam prsesenlis capiluli, quod denunciabunt, etc. Pag. 33. et 34: Item stanciatores tres, unus pro quolibet Tercerio super victualibus, qui habeant pro eorum salario solidos 30. pro quolibet. Item duo prudentes homines pro quolibet Tercerio acconciatores discordiarum. Rursum pag. 58 : Dividatur dicta pecunia per syndicum communis de consilio novem sapientum, qui pro tempore fuerint inter massarios pontium et viarum Terceriorum secundum ssstimum et registrum Terceriorum. In hisce posterioribus Statutis tertiam partem urbisintelligo, seu regipnem, quse Tercerium dici potest, ut alibi Quarterium, Ital. Quartiere, nostris Quartier de ville. * 2. TERGERIUM, Modus agri, idem quod supra Tercellum. Charta ann. 1220. ex Chartul. Miciac. : Pro censiva vero eorum dedit eis in escambium tria arpenta terrse, uno Tercerio minus, etc. Lit. admort. ann. 1376. in Reg. 109. Chartoph. reg. ch. 214: Item supra tria Terceria vinese in duabus petiis, prope domum pictam xvj. sol. Item supra unum Tercerium vineae, iiij. sol. Vide Tertiarium. * 3. TERCERIUM, Instrumentum, ut videtur, cujus percussione monachi ad offlcium divinum vocabantur, forte quod tribus malleolis constaret, sic dictum. Vide Tabula 4. Ordinar. MS. S. Petri Aureae-val. ad feriam 2. Quadrag.: Circa nonam horarn fiat signum proSexta dicenda cum Tercerio, et signo facto convenient fratres in choro et dicatur Sexta solum. * Terchois vero, pro Carquois, Pharetra, in Lit. remiss, ann. 1359. ex Reg. 90. Chartoph. reg. 250: Un homme armd de chapeau de fer qu'il avoit sur sa teste, ganteles de fer en ses mains, et d'autres choses qu'il avoit, avecques une arbeleste et le Terchois a mettre saiettes, qu'il portoit a son costel. * TERCEYROLA, Dolii pars tertia, ut Carteyrola, vulgo Cartaut, quarta, Hisp, Tercerola, doliolum. Combut. ann. 1488. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 46. col. 1: Item plus solverunt dicti domini consules.... pro una Terceyrola vini rubey, ad rationem xiij. florenorum pro vase, tres libras, quinque solidos Turon. Item ulterius solverunt pro una Terceyrola vini clari, etc. Vide mox Terciolus. TERCEYROLIUM, Canistrum, cista vel doliolum ejusdem capacitatis, in eodem Computo ibid. col. 2 : Item ulterius solverunt dicti domini consules pro uno Terceyrolio plena serazis, emptis pro collationibus factis in dicta turn et pariter pro dicta cena, videlicet iiij. sol. ij. den. 1 TERCIA, TERCIARIA.. Vide Tertia et Tertiaria 4. * TERCIALE, Potionis gentrs videtur, in Stat. ann. 1401. inter Leg. Polon. a Prilusio collect, pag. 160 : Volentes quod a pr&dictis scholaribus seu studentibus, qui sibi per seipsos, per arnicas aut per quascumque personat promisiones (leg. provisiones) facere voluerint in braseo, cervisia, Terciali et quacumque alia, nulla penitus telonea et dationes requirantur. * TERGIANALIS, [Gall. Attache au Tercinale, (Arsenal): Magistro Jacobo de Anconia architecto pro naulo unius navis tabularum conductarum de Orto ad Urbem pro galeariis, et 5. alios (florenos) pro pretio tabularum per eum datarum magistro Johannino magistro Tercianali. (Archiv. Vatic. Mandat. Gamer. Apostol. an. 1456. f. 213.)] * TERCIARE, TERGIATIO. Vide infra Tertiare 2. 1 TERCIEYRA JUSTA, Mensura vinaria capiens monachi portionem tertia parte majorem quotidiana; Vide locum in Justa 2. et Tercellum. 1 TERCIGENITUS, pro Tertio-genitus, in Literis ann. 1361. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 557. o TERCINALE, Armamentarium, Gall. Arsenal, ab Italico Darsena; unde legendum baud dubie Darcinale. Vide supra Darsena. Stat. ordin. S. Joan. Jerosol. ann. 1584. torn. 2. Cod. Ital. diplom. col. 1828 : Insuper eliget admiratus unum scribam, et deputabit eum dicto offtcio Tercinalis, qui teneat registrum ad prseceptum admirati omnium rerum, quse sunt intra dictum Tercinale, perlinentium ad artem marinariam. TERCIOLAGIUM, Praestationis species ex vineis; verbi gratia pro quadrante vinearum, seu Pour un quart de vignes, demi baril. Ita in Regesto Censuum et feudorum Carnot. pag. 8. ubi Terceuil, vel Terceau appellatur. Charta Hugonis Decani et Capituli Carnotensis ann. 1224. ex Tabulario ejusdem Ecclesise n. 248: Totius vini medietas nostra erit, et altera medietas dictis cultoribus manebit. Terciolagium singulis annis de vineis, ex quibus debebitur, de communi reddetur. 11. TERCIOLUS, Monetae species. Vide Tertiolus. * 2. TERCIOLUS, Dolii seu modii pars tertia. Charta Ludov. comit. Blecens. et Clarimont. ann. 1202. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. 21: Cappellanus habeat annuatim duos modios frumenti in granario meo, et duos modios vini et Terciolum in vindemiis in ipsa cuppa capiendos. Vide supra Terceyrola. 1TERCIUM et Dangerium. Vide Tertium. <* TERCOLIUM, Modus agri,idem quod

* TERASCA, TERASSIA, Teoracia, Gall. Tierqche, pagi nomen. Charta ann. 1143. in Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 126: Eo tamen tenore facta est ista donatio, quod si aliquis de prsedicta familia ultra Terassiam redierit, in jus et possessionem ecclesise de Molehem revertatur. Alia ann. 1218. ex Chartul. S. Corn. Compend. fol. 177. v. col. 2: Abbas et prior de Bucellies et prior S. Michaelis in Terasca, etc. Vide infra Tereschia. * TERASUS, pro' Cerasus, in Obituar. MS. S. Nic. Corbol. 5. Mart.: Duos et triginta solidos mandavit sumendos ex proventu et reddilu cujusdam domus, guse dicitur Area Guillelmi Thomas, scilicet cum orto et qeminis plantis Terasorum. 1 TERBENTINA, pro Therebinthina, Gall. Terebenthine, Ital. Terebintina. Statuta Cadubrii cap. 36: Non sit licitum alicui forensi colligere largatum, seu Terbentinam in nemoribus Cadubrii. 1 TERBICHETUM, Machina tollenonis instar ad patei marginem erecta, cujus fini alteri cathedram exhibenti spurcas et rixosas feminas imponentes, aqua solent immergere, Angl. a cokestole. Spelmannus. Vide Trabuchus 2. et Trebuchetum. * TERCARIA, Praestatio agraria, eadem quffi Tertia 4. Charta ann. 1206. ex Bibl. regNQot. 19: Impignoramus.... domos,.... terras, vineas, cultum et incultum, migairias, Tercarias, quartos, quintos, etc. 1 TERCELLUM. Chartularium Monasterii Aquicint. fol. 40: De vinea Theodorici in valle 3. sextaria et dimidium et Tercellum, quod est tertia pars sextarii. Vide Tertia et Tercieyra. * Mensurse species liquidorum simul et aridorum, modus agri, arpenti pars tertia, nostris Tercel et Tercelee. Necrol. eccl. Paris. MS. v. Kal. Jul.: Unum Tercellum vinese, situm in terrilorio de Peruches, contiguum ex una parte viness capituli Parisiensis de stationibus. Charta ann. 1304. in Lib. pitent. S. Germ. Prat, fol. 124. r: Deux Tersseaux de pre. Un ensange et un Tercel de pre, in alia ejusd. ann. ibid. fol. v. Charta Arturi ducis Brit. ann. 1310. ex Bibl. reg.: Chacune Tercelee de froment, a la mesure d'Aurey, pour six sols chacun an, et chacune Tercelee de sayle, a la mesure d'Aurey, pour cinque sols chacun an. Vide mox Terceneria et Tercerium 2. * TERCENARIA, Vectigalis species. Charta ann. 1216. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 918: Pisani tenentur donare medietatem passagii, guam solebant dare tempore Boamundi avi mei principis, et medietatem Tercenarise ejusdem portus et medietatem ancoraqii. \ TERGENARIUM, Idem quod infra Tricenarium. Charta ann. 1381. e Chartulario S. Johannis Angeriac. pag. 467: Tercenaria quas facere debet eleemosynarius, etc. 1 TERCENARIUS NUMERUS, Triginta. Litterse Caroli VI. Fr. Regis ann. 1385. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1613: Cardinales moderni in numero Tercenario sexto omnia regni nostri beneficia pro ipsis et eorum statu non sufficerent. * TERCENERIA, TERSENERIA, TERSEKIA, Idem quod supra Tercellum, Mensura liquidorum. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item plus unam Terseneriam stagni rotundam Item plus unam Terseriam stagni Item plus unam pitalpham Terceneriam novam rotundam stagni. Terzino, Acad. Cruse. : Vaso da tener liquidi, e tiene la terza parte d'un fiasco. Tiercain, eodem sensu,

TER

TER

TER

67

supra Tercellum et Tercerium 2. nostris in Chartul. Campan. ex Cam. Comput. num DiaconumEcclesise Syracusanse Recalias Tercuel. Charta ann. 1276. in Ohar- Paris, fol. 397. r. col. 1: Ego Rogerus torem in patrimonio Sicilian constitute, tul. S. Dion. pag. 348. col. 1: A Johanna dominus Roseti in Tereschia, etc. Vide hominem perperam et Tergiversutum. Videtur deducta vox a Tergiversari. le madelinier sex denarios, tarn pro censu Theraschia. 1 TERGIUM. Guido de Vigevano de TERETES, Species navis. Vide in Taquam pro decima unius Torcolii (leg. Modo expugnandi T. S. cap. 9. cujus Tercolii) vineae de valle Pannoel; a re- rida. inscriptio est, De modo equitandi per TERETISSO. Anates Teretissant, S. licta Johannis de Clotet sex denarios, tarn pro censu quam pro decima unius Terco- Aldhelm. de Gramm. apud Maium Auc- aquas. Primo accipiantur Tergia quatuor lii vinen de valle Pennoel. Tercuel Legi- tor. Classic, torn. 5. pag. 569. qui in rotunda, lata quatuor digitis et alta bratur in Charta Gallica ejusdem argument! Glossar. novo scripsit Tereutizo et Tere- chio media, et post hssc accipiantur orli subtiles et leves,.... et ex illis cooperiantizo. et anni ibid. pag. 349. col. 2. tur ilia Tergia, et firmentur super illis * TERETRA. [Portatrix. DIEF.] * Tercoeul vero, Farina crassior a subTERGAFUGA, dicitur, inquit Papias, Tergiis cum clavibus, et fiet una bota rotiliori secreta, furfur. Lit. remiss, ann. quoties milites fugientes a tergo casdun- tunda. 1397. in Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 1 TERGORIUM, 'Exiwcyeiov, in Glossis 306: Icellui Estienne, qui long-temps a tur. 1 TERGAVERSATOR, Morator, qui ter- Lat. Gr. et Gr. Lat. Legendum videtur servi nostre tres chere et tres-amee tante la duchesse de Bourgogne en faisant la giversatur, moratur, impedit. Charta Tersorium. e TERGOVINA, Tributi seu exactionis boulengerie et paticerie pour sa bouche,... ann. 776. apud D. Calmet. in Probat. dist a Colin son varlet: Je say certaine- Hist.-Lothar. torn. 1. col. 287 : Qui contra species. Pactum inter Venet. et comit. Tinniens. ann. 1343. torn. 4. Cod. Ital. prassentern epislolam donationis meae ment que tu as vendu certaine quantite de Torcoeul, appelle bran, sans mon con- venire aut aliquid agere valuer it, aut diplom. COK1643 : Item quod omnes homigie. Tercoeul, in Oomput. ann. 1638. ex Tergaversator steterit, anathema sif.Vide nes et mercatores Sibenici.... possint ire... per castrum Finini, sine solutione aliChartul. S. Vedasti Attrebat.: Les bou- Tergiversator. * TERGERMANORUM. [Tres fratres. cujus datii, Tergovinse, telonei seu male lens (sorte de pain) de pure farine, telle ablati. qu'elle vient du moulin, sans y mesler aucun Tercoeul ou rebulet. | TERGIA, f. pro Cergia, Ceria, poti9- * TERGUISIADES, Idem atque Terquinis | TERCULA, Chartularium S. Vincen- genus e grano. Historia Ordinis siaeth, quod de praestatione agraria extii Cenoman. fol. 75: Litigantibus.... su- Prsedicat. apud Marten, torn. 5. Collect. plicatur suo loco; haud scio utrum bene: Ampl. col. 377 : Medici dederunt ei quoti- nam Terguisiades, Pensitatio pecuniaria per quadam noa et quadam Tercula dictas Terculam et noam abbatiae B. Vin- die tres et aliquando quatuor ciatos vini est, nisi preestatio agraria in pecuniam centii Cenom. dederunt. Legendum vide- nigri potentis, cum tantummodo de aqua commutata, quod saepe flebat, dicatur, et offa panis calefaeti et Tergia, volentes in Charta ann. 1244. torn. 1. Probat. tur Terrula. Vide in hac voce. * TERCULUM, diminut. a Tergum. subvenire debilitati, et non considerantes Hist. Brit. col. 639 : Dederunt insuper Glossar. Pro vine. Lat. ex God. reg. 7657 : estivum tempus et febrem acutam, quam prasdicti Guidomarus, Leonise dominus, et uxor sua et filii sui supradictas abbatiae Dors, Prov. dorsum, tergum. Dorsiculum, habebat, etc. Terculum. | TERGIDUCTORES, Ductores extremiterram Forquilli, ut miles qui earn tene1 TERCUS, Vortex aquarum, Bollan- agminis, alio nomine agminis Coacto- bat et de terra ilia homo vicecomitissae distis. Miracula B. Wernheri Mart. torn. res. Ita Garolus de Aquino in Lexico erat, similiter et homo abbatis esset, et terram Forquilli de illo teneret, tarn, ipse 2. April, pag. 713: Dum pervenissent Militari. prope Tercum quemdam magnas abyssi TERGILLA, diminutivum a tergore : quam hseredes sui, et Terguisiades de ita pellem et cutem ipsam suis crassam terra ilia, scilicet undecim solidos anRheni. * TERDONINI, Terdonensis moneta. vocat Apicius lib. 4. cap. 3. [Glossae Lat. nuatim, sicut et prius, in vigilia natalis Comput. decimse in Italia collectae ann. Grsec. : Tergilla sive Tergillum, fopivti, Domini dictis abbati et canonicis persolveret. 1278. pro subsidio T. S. ex God. reg. vos'pou Sep(xa. Adde Graeco-Latinas.] 1 TERGUISIAETH. Vide infra Terqui5376. fol. 247. v: Summa pro meis exT TERGIMENTUM, 2y)xwli.a, in Glossis pensis ex decima collecta in civitate Lat. Gr. Aliae Gr. Lat. : S^xto^a, Scama, siaeth. * TERGDM MANUS, Gall. Le das de la et diocesi Terdonensi,... librae decem Ter- libramentum, examen, Tergimenta, temperamentum, sequipondium. doninorum. main, Pars manus aversa. Lit. remiss, j TERGIVERSABILIS, Deceptorius. Jo. ann. 1361. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. * TERDRUM, ut Tertrum, Collis, cli672: Dictus Petrus defunctutn Johannem vus. Charta ann. 1404. in Reg. feud, co- de Janua. 1 TERGIVERSABILITER, Fallaciter, super vultum seu in labiis percussit de mitat. Pictav. ex Gam. Oomput. Paris, fol. 63. r : Item et manerium de Bello- tergiversando. Charta ann. 1302. ex Ta- Tergo manus suas. fonte, cum sua clausura,... pasturis, Ter- bular. Massil.: Ne fraus committatur per * TERGUS, [ Tergus, dos de beste. dris, hominibus meis, etc. inimicos reginales Tergiversabiliter et dis- (Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. s.)l * Terdre vero, pro Essuyer, a Latino simulative super vehitura salis. TERIDA, Species navis. Vide Tarida. * TERGIVERSARI.Gothofredo ad Lib.l. Tergere dixerunt nostrates. Annal. regni S. Ludov. edit. reg. pag. 237: Leur | 1. if, ad SO. Tupi'll. (48, 16.) Est accu- * TERIDRIUM. [Mantile. DIEF.] Terdoit les pies et baisoit moult humble- sationi terga vertere, ab accusatione TERIGINUM. Stat. Mantuae lib.l. cap. ment. Vita ejusd. reg. ibid. pag. 352: desistere. Vide Tergiversatio. Glossar. 139. ex Cod. reg. 4620: Ordinamus quod Terdoit leur bouches d'une touaille, etc. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Tergiverblada, legumina,bestiamina sive TeVide infra Tersorium. sari, Essier. Terqiversatio, Essiance. rigina extrahi non possint de territorio T TER DUPLEX, Major gradus festivi* TERGIVERSATILIS, [ Servilibus in- Mantuano. tatis in Calendario MS. Canon. Regul. geniis et furibus et Tergiversatilibus 1 1. TERIMENTUM, Nutrimentum, in S. Laurentii Dioecesis Autiss. xm. ssec. asscribuntur. (B. N. ms. Lat. 16089. f. Glossis Isid. Addunt Excerpta Intertriet in quibusdam aliis. Idem est quod 104".)] mendum. Legendum ex Festo : Termenin aliis quibusdam Festum seu feslivitas T TERGIVERSATIO, Fuga, objectio tergi, tum, detrimentum. Termentum dixit triplex: de quo dictum est in voce Fes- in Glossario Barthii ex Baldrici Hist. Plautus Bacchid. 4. 9. scilicet a Terere. tum. Falsest, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. * 2. TERIMENTUM, f. pro Tenimentum, | TEREBRA, Machine, bellica murisMSS. pag. 204. Sine aliqua Tergiversa- Praedium. Vide in Tenere 1. Charta ann. perforandis, de qua Vitruvius lib. 10. tione, in lege 6. Cod. Theod. lib. 9. tit. 961. torn. 1. Cod. Ital. diplom. col. 1517 : cap. 19. Hanc delineatam fuse explicat 4. id est, sine corruptione, ut explicat Area una de terra,.... cum silva et buscaP. Daniel lib. 2. Milit. Franc, pag. 63. Gothofredus in GlossarioNomico.Glosssa liis, seu uno Terimento, etc. Fusius quoque de terebra disserit Caro- Lat. Gr.: Tergiversatio, uepixa^K^ qpuyo1. TERIPES, Stapes, Estrier. Orderilus de Aquino in Lexico Militari. Stxj'a. Tergiversations, (leXXecrjAw. Adde cus Vitalis lib. 8. pag. 695 : Tune Sa* TEREDO, Vermis species; Ovidio, Grseco-Latinas. cerdos sinistrum pedem in Teripedem miTerepo. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 1 TERGIVERSATOR, Deceptor, Joh. de sit, manumque arreptis loris clitellae im7692 : Teredo, Vers de bois. Janua; Deceptor, in Glossis Lat. Gall. posuit. * TEREFORUM, Terebra. Idem. Glossa- MSS. Sangerm. Vox nota Gellio lib. 11. T 2. TERIPES, Pedes, qui pedibus iter rium : Tereforum, Tariere. cap. 7. et Arnobio lib. 7. pro eo qui facit, Gall. Pieton. Hist. Monasterii S. J TERENTIANUS, pro Teruntianus, tergiversatur. Glossae Lat. Gr. Tergiver- Florentii Salmur. apud Marten, torn. 5. Monetae genus apud Romanes. Vide sator, xotTaarpaipeui;, 80X10;, 7tspixa[/.7tTY)i;, Ampl. Collect, col. 1088 : Postera lux taFollis 2. eOeXoxaxe?, TteptxajATCTEt. Adde Graeco-La- citas ut primum reppulit umbras, cabal* TERES, [Longus et rotundus. DIEF.] tinas. lum itinere fatigatum in latibulo quodam * TERESCHIA, ut supra Terasca, TeoTERGIVERSUTUS , [ut Tergiversator.} dimittit, et ut fortis Teripes iter incosptum racia, vulgo Tierache. Charta ann. 1220. Anastasius in Conone PP.: Constanti- arripit.
T^TTjlp "I

68

TER

TER

TER

0 dicti redditus et jura percipiuntur, hie Chron. Fratrum Minor, ad ann. 1378. inserere et nominare in hoc publico in- apud Ludewig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. strument. Rursus ibidem : Cooperta te- 201 : Obiit frater Botuidus Buttis,.... fidenetur ponere operarius, qui tenet reddi- lis Terminarius Phlandensis et quondam tus, quos monasterium prssdictum per- guardianus Lyncopensis, etc. Ibidem pag. cipit in loco et Terminahbus de Capite 205. ad ann. 1403 : Obiit frater Johannes stagno. de Ner, fidelis Terminarius conventus, 1. TERMINARE. Capitulare 1. Caroli qui dedit pro refectione sestivali confiM. ann. 802. cap. 22. de Monachis : Non cienda de eleemosyna sua xvj. m areas per vicos, neque per villas ad Ecclesiam argenteas, et pro organis novis ix. m areas vicini vel Terminantes sine magisterio vel argenteas. disciplina, qui Sarabaiti dicuntur, etc. 1. TERMINARIUS, Qui aliquod teneForte leg. : Ad Ecclesiam vicinam Itine- mentum ad terminum, seu annorum sparantes, etc. tium definitum, possidet, apud Radul1 2. TERMINARE, Praeftgere, determi- fum de Hengham in Parva cap. 7. [Ternare. Raimundus de Agiles Hist. Hieros. mor, Tenens ex termino, apud Th. Blount cap. 41 : Terminata die pugna incipitur. in Nomolexico Anglic.] Adde cap. 21. et Baldricum Jib. 7. 55^" Hue revocari potest vox Tercap. 12. moieeur, quam usurpat le Roman de la * Charta Caroli Simpl. ann. 908. torn. Rose MS. : 9. Collect. Histor. Franc, pag. 506 : Cellam S. Genesii inipso pago, cum termiOnt usuriers en leur greniers, nis et adjacent Us suis, sicut Terminatum Faussonniers et Termoieeurs, Dicentes : Cceli Deus et Rex optime mundj, Baillif, beded, provost, maieurs. fuit ab Unaldo et ab Adelberto, quod in Qui miranda potens, recutitis manua pluisti illorum judiciis resonant vel Terminant. Et infra : Judaeis, clausoque lacu panes Daniel! Goctos misisti, pascens in monte ministris 13. TERMINARE. Acta S. Isidori AgriOu se nus horns outre mesure, Eliam corvis, Elisaeum mulieris colae, torn. 3. Maii pag. 522 : Nunius Vent a Terme ou preste a usure. Terraillo, viduae parva crescente farina, propter nimiam segritudinem oculorum Atque olei modico non deficiente lecito. longo tempore csecus fuit, et ad B. Patris Ubi Termoieur idem est cum eo qui vent Intelllgo subdnericium panem, quo Isidori catacumbam salubriter Termina- a lerme : quibus ille significatur qui ad Eliam, non Eliseum, refecit mulier vi- vit, id est terminum seu flnem imposuit terminum quemdam praestitutumresalidua, cujus hydria farinas non defecit, et coecitati, sanatus eat. quas vendit, ut summam rei pretio malecythus olei non est imminutus, ut nar* 4. TERMINARE, Mori ; qua notione jorem tempore statuto percipiat : qui ratur 3. Reg. 17. Termillum autem men- utuntur Itali. Chron. Pontif. Leon. Ur- haud male feneratori conjungitur. * 2. TERMINARIUS. Terminarii in ordose fortassis pro Fertillum, diminut. bevet. apud Lam. in Delic. erudit. pag. a Fertum, Genus panis. Vide in hac 101 : Hie Vigilius licet male papatum in- dine Lectprum, quorum primus Summits traverit quia tamen de facto posni- Terminarius nuncupatus, recensentur voce. *TERMINALE, Praedium, dominium tu.it, pro fide in exsilio relegatus, ibidem ultimi in Ordin. eccl. Ambros. MedioL termmis suis et limitibus circumscrip- feliciter Terminavit. Estre Termine dici- ann. circ. 1130. apud Murator. torn. 4. tum, districtus, nostris alias Termenal. tur de puero, qui post nisus in partu Antiq. Ital. med. aevi col. 861 : Deinceps Charta ann. 1266. in Reg. S. Ludov. ex editos, ab iis.continuo cessat, in Lit. autem primicerius sexdecim lee tor um, et Chartoph. reg. fol. 42. v: Oliverius de remiss, ann. 1402. ex Reg. 157. Chartoph. magister cum supradictis adscribitur. Terminis recognovit quod ipse contulerat reg. Ch. 356 : LaquelleBrouguarde ot plu- Prior tamen numero illorum sexdecim monasterio Fontisfrigidi totum sieurs maulx et doleurs naturels, telle- secundicerius, id est, vicarius primicerii, unum Terminate suum et pasturale de ment que ledit enfant vint et fu en voie de et quatuor post hunc sequentes claviculaJoncairolis, quod Terminate et pasturale ladite Brouguarde hors de sa nurreture, rii dicuntur. Residui vero undecim Tersunt in terra Terminesii. Alia ann. 1295. embouchie, vif, sain et' fort remuant et minarii appellantur. Ibid., col. 899 : Siex Bibl. reg.: Ego Bernardus de Auriaco faisant devoir avec sa mere pour naistre militer dat (panem) omnibus subdiaconis, domicellus recognosco a vobis (Ayme- sur terre naturellement et en temps d'en- et quatuor clavicular Us, et secundicerio, rieo vicecomite et domino NarbonensiJ fans avoir aide pertinente. Parquoy fit- et summo Terminario, et duobus lectoridictum Terminate de Sancto Brancassio rent esdiz maulx naturelx du Jeudi jus- bus, qui portant duas cruces in capitibus tenere ad feudum et me esse vestrum ho- ques au Vendredi ensuyant environ area?, etc. Vide Terminator 1. | TERMINATIO, Terminus , limes. minem pro prsedicto Terminali et vassal- Nonne, que ledit enfant fut Terminez et lum. Pactum ann. 1416. torn. 10. Ordi- ladite Brouguarde alee de vie a trespasse- [** Chart. Dagobert. ann. 715. in Gestis Abbat. Fontan. cap. 6: Alias vero Terminal., reg. Franc, pag. 400. art. 1: In eo- ment ; et tantost apres sa mart ycelle dem loco de Pedenacio, ejusque territorio Brouguarde fu ouverte et I'enfant oste,.... nationis fines sunt a termino Itcinse, etc.] sive districtu, aut in alio Terminali, sive lequel ot vie et fu presingniez, ainsi qu'il Praeceptum Ludov. Imp. ann. 820. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 69 : loco quocumque, etc. Lit. remiss, ann. apparut, etc. 1459. in Reg. 188. ch. 184 : Le suppliant TERMINARII, apud Ordines Mendi- Silva vero ipsa has habet Terminations, et Raymond Serrat partirent de la ville cantes dicuntur, qui habendis per agros etc. Charta ann. 1030. ex Tabul. S. Victode Limous pour aler chasser aux grues, cuique conventui addictos concipnibus ris Massil.: De aliis vero duabus partibus et alerent vers ung Termenal, appelle destinantur. Habent enim singuli Ordi- erat dubia Terminatio, donee earn fecit Aragaste, pres d'un olivier, ou ilz trouve- num istprum Conventus descriptos cir- certam divina miseratio per judicium rent cerlaine quantite de grues. Vide Ter- cumjecti territorii pagos , intra quos aquas et ignis manifestissimis signis a minus 1. duntaxat eleemosynas colligere liceat^ parte orientali ab ipsa ripa fluviali, etc. TERMINALES. Gloss. Gr. Lat. MS : "O- ne cum jactura caritatis et periculo Occurrit eadem notione in Chronico pwv fyaxpiaii;, Terminales, singulare non scandali mutuis officiant commodis. Farfensi apud Murator. torn. 2. part. 2. habet. Editum habet Terminalia. [Gloss. [Statutum Ordinis S. Guillelmi ann. col. 602. in Charta ann. 930. apud EccarLat. Grsec. : Terminalia, 6poOecr(a, iopTY) 1337. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, dum in Origin, familiae Habsburgo'Optou 6eoO. Et mox : Terminalia, singu- pag. 242 : Statutum quod quilibet prior Austriacae pag. 169. in alia ann. 1027. lare non habet, opwv Siaxptaic, oitovT^dta, nostrx provincial pro sustentacione stu- inter Instrum. Gall. Christ, novae edit, pro opoOsarta, ut emendat Cujacius.] Alibi: dentium Parisius solver et quolibet anno torn. 6. col. 373. etc. Vide mox Ter'OpiaTo? XtOoc, Terminalis lapis. Ita apud unum florenum, quilibet conventus unum, minator. Ammianum lib. 18 : Terminales lapides. quilibet Terminarius sex grossos, quilibet -Charta Almar.archiep. Aquens. ann. Lib. 30 : Terminales plagas. [Terminalia socius Terminarii participans secum in 1002. ex Tabul. Montis-major. : Quidfossata, in Charta ann. 1230. ex Chartul. lucro tres grossos. Rursurn' occurrit ibi- quid infra hanc Terminationem est, toCampaniae.l dem pag. 243. Haud satis scio an eadem tum donamus. Vide Terminium1. TERMINATOR, Terminatio. Charta j TERMINALIA, Loca terminis conscri- notione Buschius de Reform. Monast. pta, seu appendices ad aliquem locum cap. 17. apud Leibnitium torn. 2. Scri- Friderici II. Imp. ann. 1211. pro Ecclepertinentes, confinia. Transactio inter ptor. Brunsvic. pag. 818 : Sequuntur sia Panormit. apud Rocchum Pirrum Abbatem et Monachos Crassenses ann. primo scolares in superpelliciis, deinde torn. 1. pag. 144 : Et quatuor beneficia, 1351. e libro viridi fol. 53 : Et nihil- altaristae capellani, Terminarii et pleba- videlicet Cantoriam, et Thesaurariam? ominus prsedicta jura Conventus , loca, nus.] Vide Joann.Guillimannum in Vita Subcantoriam et Terminationem, quorum res, bona, redditus, jurisdictiones et pro- S. Himelini Presb. n. 1. et ibi virum do- reditus, etc. Officialis ipse in Ecclesia Panormitana, Agrigentina, et aliis, Terventus seu Terminalia, de quibus et ubi ctissimum Henschenium 10. Mart.

TERISTRUM, TERISTRATUS. Vide Theristrum. * TERLIS , Gall. Canevas. [ Emi xxiin. virgas panni dicti Terlis de quibus feci fieri saccos.... (Arch. Histor. de la Gironde T. 21. p. 500.)] TERMEN, pro Terminus, occurrit apud veteres Agrimensores, in Collatione Legum Mosaicarum, in Epist. 47. inter Francicas torn. 2. Hist. Franc, in Concilio Helenensi ann. 1065. in Gharta Ranimiri Regis Aragon. aerae 1173. apud Blancam in Comment. Regum Aragon. pag. 646. in Charta ann. 971. in Append, ad Capit. n. 144. etc. TERMENTORIUM, 'Au6[iav[ji.a, in Gloss. Grsec. Lat. MS. Editum Cermentorium habet. Legendum videtur Tergimentorium. 1 TERMILLUM. Odo de varia Ernesti Bavariae Ducis fortuna, torn. 3. Anecd. Marten, col. 354:

TER
ininator appellatur, seu Magister Ceremoniarum, qui ut et ejus collega, utitur veste violacea. Hujus autem est invigilare, ut in celebrandis sacriflciis, officiis recitandls, unanimiter procedant Sacerdotes et Clerus, quale item quotidie sacrum, et officium sit recitandum edicit. Ita idem Pirrus torn. 1. pag. 210. et t. 2. pag. 326. Vide Terminarius 2. 2. TERMINATOR, 'OpoOeTY]?, in Glossis Lat. Gr. et Gr. Lat. [Finitor, qui terminos seu limites statuit. Literae Caroli V. Regis Fr. ann. 1366. torn. 4. Ordinat. pag. 676 : Extimatores, Terminatores, carreyrenos, levederios, robiniarios, defensores pacuorum, alliatores et inspectores mensurarum predictarum, etc.] ] TERMINATURA, Coemeterium seu spatium Ecclesiae vicinum et ad Ecclesiam pertinens, certis terminis contentum atque privilegiis donatum , in Charta ann. circ. 950. e Chartulario Matisconensi fol. 103. Vide Dextri et infra Termonlandes. 1 TERMINATUS, substantive, pro Terminus, non semel apud Frontinum de Aquaeductibus et in Fragmentis legis Mamilise. Vide Salmasium ad Spartianum in ^Elio Vero et Vossium de Vitiis serm. pag. 622. * TERMINENTUM, Pagus, regio terminis suis et limitibus circumscripta, districtus. Charta Ludov. II. comit. Prov. ann. 1399 : Cum jurisdictionibus aids et bassis,.... regalibus et naufragiis quibuscumque forsitan intervenienlibus in Hitore maritimo Terminentorum et territoriorum dictarum terrarum et locorum. Vide infra Terminus I. TERMINIA, TERMINEA, Terminus, limes. In Gollatione Legis Mosaicae tit. 13. inscribitur, de Terminia mota. Et infra : Explicit de Terminea mota. T TERMINIUM, Terminus, limes, passim in veteribus Instrumentis. 1 TERMINUM, Terminus, limes. Charta ann. 1357. inter Ordinat. Reg. Franc, t. 4. pag. 448: Incedere non audent per Termina, teritoria, itinera, forestds, etc. 1. TERMINUS, Pagus, regio terminis suis et limitibus circumscripta, districtus. Gregorius Turon. lib. 1. de Miracul. cap. 59 : Ecclesia est vici Iciodorensis sub Termino Turonicae urbis, etc. Cap. 90,: Apud Terminum vero Pictavum vicus est in Arbasilico nomine Becciaco, etc. Cap. 101 : Cum portitores ad locum quemdam Lemovicini Termini pervenissent , etc. Ita cap. 107. lib. 2. cap. 12. lib. de Gloria Confess, cap. 11. 18. de Vitis Patrum cap. 5. etin Hist, non semel. [Gall. Chr. novae edit. torn. 3. pag. 935. narratur, Lotharium III. Imp. ann. 1132. decrevisse, assensu Leod. Episc. Alexandri, Ecclesiam parochialem S. Servatii solam in Trajectensi urbe habere decimas et terminum, hoc est, jurisdictionem, qualis competit ecclesiis parochialibus. Literae Caroli V. Fr. Regis ann. 1366. pro Arvernis, torn. 4. Ordinat. pag. 686 : Mandantes Baillivo nostro ceterisque Justiciariis et Offtciariis regni nostri.... quatenus dictam prsssentem gratiam.... in suis Terminis teneant et observent. Ubi Terminus idem omnino est quod districtus, ut et alibi non semel. Lex Bajwar. tit. 1. 4 : Si quis servum Ecclesias vel ancillam ad fugiendum suaserit, et eos foras Terminum duxerit, Id est, territorium Ecclesiae.] Terminus sancti Petri ac Pauli, Ecclesiae Romanae patrimonium, apud Joannem VIII. PP. Epist. 87. 249. [* Bona hereditaria infra muros et communitatem dictioppidi

TER

TER

69

nostri in Eschewege et Terminos decima- nus descriptos consulendo. Vide Claves les ipsius oppidi sita, in chart, ann. 1341. terminorum. * Charta ann. 1035. inter Instr. torn. 8. apud Haltaus. voce Zent, col. 2150. Vide eumdem col. 2051. voce Weichbild.] Gall. Christ, col. 414 : Anno ab incarna2. TERMINUS, Definitio, opo?, quomodo tions Domini M. XXXV. concurrente II. haec vox Greece sumitur in Actis Conci- indictione ill. epacta n. now. Terminus liorum. Synodicon ad versus tragoediam Paschse sexto Calendas Aprilis, dies DoIrenaei cap. 38 : Excommunicationis con- mini Paschae tertio Calendas Aprilis, luna culcaverunt Terminum. Ita cap. 209. ex- ipsius diei 17. tremo. [Epiphanius Scholast. lib. 5. TERMINI SANCTORUM, quomodo, LiHist, tripart. cap. 29 : Quern Terminum mina Sanctorum dicunt alii. Epistola salutarem, adorabilemque deliberationem, Placidiae Augustas ad Pulcheriam Aucorrumpere quidam aliis coyitationibus gustam, apud Hieron. Rubeum lib. 2. atque temerare voluerunt. Ex Theodo- Hist. Ravennatis : Ut Romam frequentireto lib. 2. Hist cap. 22. ubi legitur : 8v- bus concursibus adseque desideremus inuep (rwT^pKiS?) opov xa\ T/JV irpo<rxuvr]Tr)V spicere, causa nobis est amplectenda religionis, ut Terminis Sanctorum nostram <Txe<j/tv, etc.] exhiberemus praesentiam, quos cerium est | 3. TERMINUS, Praeflnitum tempus, dies praestituta, Gall. Terme. Solvere in pro sua virtute in ccelestibus constitutos, Termino, in Charta ann. 1341. apud Lu- neque inferior a despicere. Vide in Limen. * TERMITANUS, Ad Terminalia pertidewig. torn. 5. pag. 554. Habere ad Terminum de rebus ad certum annorum nens. Comoed. sine nomine act. 6. sc. 20. numerum conductis dicitur in Epistola ex Cod. reg. 8163 : Hand procul hinc Terann. circ. 1180. apud Marten, torn. 1. mitana harundine cerno pastorem (soAnecdot. col. 600. Vide supra Termi- nantem) duabus tibiis puellariatn. T TERMONERS, Coloni ecclesiastici, narius 1. * Nostris alias Termine. Charta Theob. lib. Hib. fol. 14. apud Spelmannum. Vide comit. Barri ann. 1260. in Chartul. Cam- Termonlandes. 1 TERMONLANDES, apud Hibernos, Terpan, ex Cam. Comput. Paris, fol. 140. r. col. 1 : Et se li devant nomme signor vo- rae ad Ecclesiam pertinentes, a Saxoloient, il porroient cest Termine aloignier, nico Land, Terra, et Latino Terminus, quasi terra limitibus distincta, puta a s'il lor ere mestiers et lor plaisoit. 1 4. TERMINUS, Dies fastus, apud Spel- praediis laicprum : quo sensu territomannum. Quinam vero sint apud An- rium Ecclesiae Terminus etiam dicitur, glos Termini, seu anni tempora litibus in Lege Bajwar. jam laudata in Termiagendis designata, vide apud eumdem nus 1. Cum autem terras Ecclesiae, inquit Spelmannus in voce Corba, multoGlossatorem. * 5. TERMINUS, Idem quod Placitum, rum canonum vigore, liberae essent et assisia, conventus, qui ad praeflnitum immunes a saecularium potestate et tempus habetur. Charta Pertoldi Aquil. sanctae habitae, diei etiam ccepit Termon patr. ann. 1231. inter Monum. ejusd. pro loco sancto, atque inde Tearmuin ro sanctuario, ut ibidem exemplis proeccl. cap. 71. col. 707 : Ipse (Pertbldus) in generali Termino suo apud Camforat. Quod autem ait quosdam esse, qui mium habito, cum consensu et voluntate Termon, Gallicum Terre-moine, i. Tercapituli Aquilegensis concessit civibus ram monachorum, sonare volunt, nihili Aquilegensibus, etc. Actum in prato de est. Vide Dextri. Camformio feliciter. Terme, eadem acceTERMOSITAS. Charta Roberti Episcopi ptione, in Libert. Engolism. ann. 1373. Messanensis ann. 1094. apud Rocchum torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 681. Pirrum in Episcop. Pactensib. pag. 386 : art. 3 : Et tout cecy fait, tient ses Termes Rpgerius Calabriae Comes multas inole maire chascun jour, environ heure de pias et labores passus, et multo sanguine tierce devant disner et a relevee apres suo lota Sicilia Saracenorum Termositate, disner. et in Christianas eorum tyrannide.... fun* 6. TERMINUS, Ratio, modus, forma. ditus annihilata, etc. Vox formata ex Charta ann. 1345. inter Probat. torn. 4. Graec. eepjAwan;, impotens calor, animi Hist. Occit. col. 201 : Ramundus Arque- fervor, audacia, OepfioTYicrii, athilator Tolosae dom. nostri Francias TERMOTIO, quasi Terrae motio, terras regis, recognosco habuisse pro una motus, Termuoto, vel Tremuoto, Joanni caxia cadrillorum parvi Termini, etc. Villaneo, et aliis Scriptoribus Italicis. | TERMINUS IMPIUS, Mors, obitus, ut Ditmarus lib. 7. pag. 113 : Iste annus videtur. Cod. Theod. lib. 6. tit. 24. leg. nova nuncupatione Termotio et magna ult. : Ut fructus domesticis, impio Ter- contritio ex rei veritate appellari potest. mino consequenti, etiamsi mortalitas in* Terre-mot et Terre-mote , nostris. tervenerit perirenon possint, etc. Termi- Hist. Caroli VII. pag. 294. ad ann. 1456 : num impium explicant etiamsi mortalitas Est alle en ruine par le mesme Terre-mot intervenerit, ut videtur Gothpfredo. ou tremble-terre, la moitie du pays de la * TERMINUS LA.NGUORIS, Dilatio a ju- Pouille. Vitse SS. MSS. ex Cod. 28. S. dicibus reo concessa ob infirmitatem Viet. Paris, fol. 58. v. col. 1 : Terre-mote qua detinetur etjuri stare non potest. fu faiz tres-grans. TERNA. Vide Septena et Tertia 3. Vide supra Jurare languorem in Jura11. TERNALE, Funis cum quo vela, cum mentum. T TERMINUS PASCHA.LIS, Dies quo in- extenditur, sustinetur, ne cadat in aquam, cidit luna decima quarta Paschalis cu- Franc. Barberino in Glossis in hos verjusvis anni. Hac nota chronologica pri- sus Documenti d'amore : mus, quern sciam, usus est Rodradus Quinal porta, e Ternale, presbyter Arabian, medio saeculo ix. ut Senate, e quadernale. jam dictum est in voce Pascha. Laudatur apud Lobinellum torn. 2. Hist. Bri- Ternalis legitur hac notiqne in Infortan. col. 237. Charta data anno MCXXXII. mationibus Civitatis Massil. pro passaInd. x. Epacta i. Concurrentibus v. Ter- gio transmarino e codice Sangerm. MS. minus Paschalis ir. Non. Apr. Dies ipsius [ Vide Jal. Antiq. Naval, torn. 2. pag. v Paschalis diei iv.Id. Luna ipsius diei xx. 97. et413.] Quae omnes notae optime cohaerent, ut | 2. TERNALE, Tertia pars. Charta Jasibi quisque persuadere poterit, si tanti cobi Regis ann. 1272. in magno Talamus facial, indices chronologicosin voce^Ln- Montispessul. MS. Bibl. Praesidis de Ma-

70

TER

TER

TER

zaugues : Statuimus quod dicta moneta de mercato Pictavensis de Cairo scilicet ad Terram Puppi remeans, propinquos grossa fiat semper de argento fino Mon- duos sextarios salis, et unum denarium adiit. tisp. signato signo solito Montisp. vel de quadriga cum Ternone, unum sexta1 TERRA, Modus agri, forte tantus qui aequivalente , quod, inquam, argentum rium, et unum denarium de quadriga uni pari bourn possit sufflcere. Charta etiam grossius non debet tenere in mar- sine Ternone tres denarios, si quatuor ann. 1077. in Probat. novae Hist. Occicha nisi unum Ternale. boves ibi habentur : si duo unum et dimi- tan. col. 294 : Dono etiam extra muros * 3. TERNALE, Minoris ponderis spe- dium, de Berocata cum asinis unum de- urbis Tolosx Terras omnes, quas habeo cies, Tarnal apud Occitanos. Comput. narium. Quern integrum locum sic lego ante portam civitatis. ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist. iisque interpunctionibus distinguq ut T TERRA ALTARIS , in Chartulario Nem. 172. col. 1 : Pro medio Ternali de planior flat: Donavit vendas salis de Eccl. Arabian, et alibi, quse pertinet ceda empto ab eodem, necessario ad perfi- mercato Pictavensi: de caro scilicet duos ad Altare seu ad Ecclesiam. vide Alciendum dictos penonos, etc. Alius ann. sextarios salis et unum denarium; de tare. 1412, ibid. torn. 3. pag. 205. col. 1 : Pro quadriga cum Temone unum sextarium 1 TERRA ANIMALIUM iv. vi. x. xx. octo Ternalibus ciricis rubey colons et et unum denarium; de quadriga sine vel xxx. etc. in Charta ann. 855. apud medio, etc. Temone tres denarios, si quatuor boves Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. * 4. TERNALE, Modus agri, idem quod ibi habentur; si duo, unum et dimidium : 142. preedia sunt, in quibus totidem nusupra Tercellum et Tercerium 2. Protoc. de berocata cum asinis unum denarium. triuntur equi vel boves, aut requiruntur S. Marci Argent, ann .1509. fol. 1: Unum Ex hac emendatione probabili evanescit ad colendos agros ex iis praediis pendenTernale viniferum, etc. inexplicabilis vox Terno, et locus ipse tes, ut JTERNALIS,Moneta Dalphinalis pretii totus intellectu facilior evadit. 1 TERRA CARRUCARUM n. vel iv. pro trium pbolorum vel denariorum, nude TERO. Gharta Ludovici II. Imp. in Terra quae totidem carrucis orotur.Vide Ternalis dicta, ut videtur. Ordinatio Chron. S. Vincentii de Vultur.no pag. Carrucata. 1 TERRA ARIVA, Riparia, quae est ad Humbert! II. ann. 1345. torn. 2. Hist. 689: Cum castris, montibus, collibus, valDalphin. pag. 515 : Item denarios nigros, libus, Teronibus, Ecclesiis, etc. Forte To- rivam seu ripam. Charta ann. 1046. ex videlicet parvos Ternales pro tribus obolis, ronibus. Vide Toro. Chartul. magno S. Victoris Massil. fol. de liga unius denar. et decem granorum T TEROANUS, Nummi genus, ab urbe 59 : Donamus dom. Deo et ad ecclesiam S. argenti fini, etc. Et infra : Item, in Ter- Teruanasic dicti. BullaNicolailV. PP. Victoris de Terra ariya modiata una in nalibus currentibus pro tribus denariis, ann. 1290. de censibus Ecclesiae Rom. comitatu Aquense. Alia ann. 1066. ibid, remedium duorum granorum in liga, etc. apud Marten, torn. 2. Ampl. Collect, col. fol. 54 : Dono de meo alode de Terra ariva Vide Ternale 1. , 1303 : In episcopatu Morinensi unum Te- ad S. Victorem, etc. roanum, Ecclesia S. Bertini unam un| 1. TERNARIUS quid sit in Ecclesia 1 TERRA AVIATIOA. Vide Terra Sacollegiali S. Dionysii Leod. colligitur ciam aurij monasterium S. Wulmarici lica. ex Statutis ejusd. Eccl. ann. 1330. torn. unum bisantium. TERRA CENSITA, CENSUARIA, CENSA2. Sacrae Antiq. monument, pag. 439: 1 TERPENTINUS , Germ. Terpentin, LIS, etc. Obnoxia censui. Vide Census. Statuimus quod canonici qui primam re- Therebinthina resina, Gall. TerebenT TERRA COMITAHS, Quss Comitis est, sidentiam fecerunt possint exire pro nego- thine. Vide Fernisium. ejus dominium, in Charta ann. 904. tiis suis de licenlia decani per 40. dies 1 TERQU1SIAETH , TERGUISIAETH , pro Monasterio S. Victoris Massil. absque Ternario: post hos vero 40. dies Prsestationis agrariae species, f. eadem apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, habebit canonicus qui perfecit residen- cum Terragio, quod colligitur e terris col. 262. tiam tres quindenas per quas pro negotiis recens cultis, a Latino, ut videtur Terra, T TERRA DOMINICA, Quae Domini est, suis potest exire; sed tenetur qualibel die et Aremorico, Quisiat, proprie Pellem lib. 5. Capitul. cap. 301. et in Capitulari qua fuit absens Ternarium restituere, sci- detrahere, quod ad agros recens cultos Ludovici Pii ann. 829. cap. 6. licet novem Turonenses, de quibus 16. translatum fuit, quia quasi pelle exuun* TERRA DOTALIS, DOTIS, Quae ad faciunt grossum antiquum... Si canonicus tur agri, cum primum proscinduntur. sarta tecta ecclesiae, et clericorum in ea necesse habuerit exire, decanus debet ei Charta vetus apud Lobinell. torn. 2. deservientium sustentationem a fundadare licentiatn cum Ternario per octo Hist. Britann. col. 104: De ipsa autem tore confertur. Charta Guar. episc. Aradies. Ibidem pag. 440 : Item statutum est terra hie redditus est: Terquisiaeth, ke- bian, ann. 1139. inter Probat. torn. 1. eisdem anno et die quod si quis canonicus vrod, multones, pastus, decimae et csetera Annal. Praemonst. col. 693 : Donamus post terminum suse licentias manserit, jura, quas de propria terra ad dominum quoque vofrts ecclesiam de Marcel cum tenebitur solvere duplicem Ternarium, pertinent. Alia e Chartulario Kemper- tola decima et Terra dotali et appendividelicet 12. denarios Leodienses qualibet leg. : De ipsa autem terra, quae. est septem tiis. Alia Renaudiepisc. Tull. ann. 1211. die quamdiu sine licentia extra steterit hanafat tnellis, hsec est redditio, videlicet ex sched. Mabill.: Censum etiam anusque ad octo dies. Vide Tertius 1. decima et Terguisiaeth. nuum, qui jure parrochiali olim, tarn TERRA, Prsedium, ager, dominium, episcopo quam archidiacono, solvebatur, 1 2. TERNARIUS, Mensurae seu vasis species in Austria. Chronic. Saltzburg. nostris Terre. Lex Burgund. tit. 79. g 1: Terram etiam dotis totam, censum atrii, apud R. Duellium lib. 2. Miscell. pag. Ut si quis in populo nostro barbarse natio- ipsumque atrium. Vide Dos 4. 1 TERRA EGOLESIASTIGA, Quse perti166 : Eodem anno (1485.) tanta sterilitas nis personam, ut re sua consisteret, inviin Austria, ut ubi prius creverant XXX. tasset, ac si ei Terram ad habitandum net ad Ecclesiam in Oapitul. Caroli M. Ternarii, vix unus aut duo creverint. deputasset. Lex Longob. lib. 2. tit. 44. ex Lege Longobard. cap. 20. ^ TERRA EVINDIGATA, in Appendice Chron. Mellic. pag. 379. col. 2 : Hoc anno 4. [** Lothar. I. 82.J: De liberis homini(1442.) vasa fuerunt in magna caristia, bus, qui super alterius Terram resident, Marculfl form. 7. Quae per sententiam judicis repetitur et recuperatur. ita ut Ternarius vacuus daretur pro 14. etc. Tit. 51. | 15. [** Lothar. I. 62.J et in solidis et pro 2. talentis. j TERRA EXGULTABILIS , Arabilis Capit. Caroli M. lib. 5. cap. 301: De liberis hominibus, qui proprium non habent, campus, habilis culturae, apud Th. * Idem quod supra Terceyrola. 1 TERNIA.pro Ternio, ni fallor, ternus sed in Terra dominica resident. [Inquisi- Blount in Nomolexico Anglic. Monasnumerus. Vide locum in Tetra. tio ann. 1206. apud Lobinell. torn. 2. ticum Anglic, torn. 1. pag. 426. col. 2 : TERNIO. Julius Africanus lib. 3. His- Hist. Britan. col. 329 : Vidit etiam quod Terram excultabiletn quam habuit apud tor. Apostol. : Sic Proconsul Septem eum homines Comitis semper solent transire Norvicum in campis, videl. xxv. solid. Ternionibus flagellorum csesum cruciftgi libere ad Terram Episcopi, ad manendum Terras et pratum ad Terram illam adjaprsecepit. [Gellius lib. 1. cap. 20 : Nume- in Terra Episcopi, et homines Episcopi in cens. Terra Comitis, etc.] rus Ternio, qui Greece dicitur -rpta?.] 1 TERRA EXTENDENDA, ^stimanda, * Acta SS. Firmi et Rust. torn. 2. Aug. TERRA, Hispanis, quid sonet, vide in cujus pretium inquiri debet et declapag. 420. col. 1: His auditis, imperator Honor. rari, apud eumd. Blount ibid. Vide Excommotus graviter jussit fustes adferri, et tendere. | TERRA, Regnum. Gualterus Hebeatos viros nudos extendi, binosque Ter- mingford. in Edwardo I. Rege Angl. | TERRA FERMA, vel potius Firma, niones super eos transire, et dicere eis: pag. 237: Cognita itaque malicia novi Continens, Gall. Terre ferme. Insularum Sacrificate Diis, quos imperator adorat. Regis, misit Rex noster magnatibus Ter- Canarias et Indiarum ac Terras ferm& Ubi docti Editores per binos Terniones rse, etc. Et in Edwardo II. : Reduxit marts Oceani,apud Rymer. torn. 13. pag. recte prorsus intelligunt sex carniflces (Rex) earn (Reginam) in Angliam, et 752. col. 1. Terra firma legitur ibid. pag. seu flagellatores, ut ex ipso textu mani- coronatus est cum ea Londoniis.... Isetan- 38. col. 2. et alibi ssepe. festum est. tibus et exultantibus populis utriusque 1 TERRA FISCALIS, Quae ad regium fi1 TERNO. Fundatio Collegiatse S. Ni- Terras. scum seu Dominium pertinet. Vide colai Pictav. circa ann. 1060. apud Mar\ TERRA, Itahs, Castellum, oppidu- Fiscus. ten, torn. 1. Anecd. col. 187: Prasterea lum muratum. Vita B. Torelli n. 3. 1 TERRA FRANCA, vel Francha, Imdonavit Agnes Comitissa vendas salis torn. 2. Martii pag. 501: Post dies octo munis talliarum seu tributorum, quae

TER
domini a suis tenentibus exigebant, Kirtlinglon, quas est Terra Normannonon immunis tamen cujusvis seryitii. rum, ad se sustentandum. TERRA NOVA, in Chartis feodalibus Charta feudorum nobilium Castillionis Dombar. ann. 1463: Super xiv. biche- et in censualibus schedulis, sumitur natis Terras franchae et sine tallia, quas pro terra vel noviter concessa, vel nodebent xv. den. de servitio, n. biche- viter exsarta. Tabular. Prioratus Letos siliginis. Vide Franca terra post wensis : Reddit pro nova Terra 2. sol. Jacob. I. Rex Arag. in Foris Oscae 1247. Franci 1. TERRA FRANCIGENA, Dragoganti spe- f. 25 : Pcena invasionis Palatii infantionis cies, quae ex Gallia affertur, inquit Cons- est ultra serram, 25. solid, et citra, quas tantinus Africanus lib. de Gradibus dicitur Terra nova, id est noviter acquisita, 60. solid. pag. 383. 1 TERRA FRISCA, FRUSCA, Ager incul| TERRA OCTAVA. Vide Octava 4. 45 tus, Gall. Terre en friche. Monasticum TERRA PARANA, Quae jure haereditaAnglic, torn. 2. pag. 327. col. 2 : Conti- rio possidetur. Vide supra Paranus. nens XL. acras Terras fruscas, pastures, T TERRA PATERNA. Vide Terra Salica. etc. Vide Friscum. * TERRA PLANA, Ager cultus, cui | TERRA GILIFORATA, Ea est ex qua opponitur Silvestris. Charta Gaufr. domino praestari debet flos caryophyl- episc. Carnot. ex Chartul. B. M. de Jolaeus, apud Thorn. Blount in Nomolexico saphat: Hanc (capellam) miles quidam Hugo, Rufus appellatus, seculariter haeAnglic. TERRA HJEREDITARIA, [Cujus posses- reditario jure ante tenuit, et circa capelsio scripto flrmabatur.] Vide Liber. lam eandem, tarn silvestris quam planes j TERRA HERMA, Ager incultus, in Terras, nonparvam vastitatem. Vide PlaCharta ann. 4. Rodulphi Regis Provinc. num. Vide Eremus. * TERRA PCEN.E, DE PCENA, POENOSA, 1 TERRA LABORABILIS, etc. Arabi- Tributis, angariis et aliis exactionibus lis, Gallice Terre labourable. Vide in obnoxia. Vide supra in Pcena 3. Labor 3. * TERRA PR^EBENDARIA, Ad prasben* TERRA LABORIOSA, LUCROSA, Arabi- dam pertinens. Vide supra Prasbendalis, culta, quae lucrum affert. Charta rius in Prasbenda. ann. 1056. inter Instr. torn. 11. Gall. 1 TERRA PR.ECONIS, Judicis aut MaChrist, col. 225: Dederunt silvam de joris villas, in Charta ann. 1123. apud Catis et Terram laboriosam et inlaborio- Miraeum torn. 1. pag. 373. Vide Praeco. sam ;.... omnem partem, quam ibi habe\ TERRA PUTURATA. Vide Putura. bant, in ecclesiis, in Terris lucrosis et ** TERRA QUIETIS, an Quae in manu inlucrosis, etc. mortua, vel ex dimissione habetur ? TERRA LABORIS , Campania felix in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5189. Italia. Vide in Labor 3. fol. 24. r: Item duodecim denarios a TERRJE LEIGIALES, [Quas tenent ho- quocumque volente intrare Terram quietis mines ligii.] Charta S. Bernardi Abb. in finagio d'Ysoine. Vide Admortizatio et Clarevall. ann. 1145. in Tabulario Eccl. Quietare 4. Autissiodor. : De Terris leigialibus maniTERR.E REGALES, dicebantur apud festum est, quod nusquam licet Comiti, Dalmatas, quae ratione census, vel praesvel homini suo eas, quas de feudo sunt tationis Regi obnoxiae erant. Vide Jo. Episcopi, acquirere, nisi per Episcopum. Lucium lib. 2. de Regno Dalmat. cap. [Vide Ligius.] 15. pag. 99. 1 TERRA LEVATA, Eadem quae mox 1 TERRA REPROMISSIONIS, Abrahse a nova. Vide Levare terram. Deo promissa, nostris Terre promise, Judaea. Jerusalem caput Terras repromis1 TERRA IN LITTORE MARIS, ubi salem faciunt, lib. 4. Capitul. cap. 8. sionis, in Chronico Farfensi apud Mura1 TERRA LUCRABILIS, Arabilis, culta, tor. torn. 2. part. 2. col. 540. Terra reproin Monastico Anglic, torn. 1. pag. 406. missionis etiam legitur Hebr. 11. 9. col. 1. Vide Lucrari et Gagnagium. ] TERRA SABULOSA, Gall. Terre sabloTERR.E LIBERJE, apud Danos, quae et neuse, apud Th. Blount in Nomolexico Regias, et ab omni censu immunes Anglic. erant, in Charta Waldemari Regis Da1 TERRA SAGERDOTALIS ; in Synodo nia3 ann. 1240. apud Pontanum lib. 6. ad Teudonis villam ann. 845. cap. 4. Rerum Danicar. Vide Tenementum libe- Quae Sacerdotum seu Ecclesiae propria rum supra in Tenere 1. est. Alludunt Patres ad illud Genesis * TERRA MANSUALIS, A manso depen- 47. 22 : Praeter terram Sacerdotum, quas a dens. Vide in Mansus. Rege tradila fuerat eis. Vide Terra SancTERRJE MORTU^E, quae et Silvaticas, in tuaria. veteri Consuetudine Normanniae cap. * Idem quod Feudum presbyterale. 34: Terres sauvages, que I'on appelle en Charta ann. 1035. inter Instr. torn. 11. Normandie Terres mortes, Gall. Christ, col. 326 : Ecclesia de Man* Consuet. Norman, part. 1. cap. 33. cire cum Terra sacerdotali. Pluries ibi. ex Cod. reg. 4651 : De terris autem silvesTERRA SALICA, Portio terrae Salio mitribus, quss in Normannia mortuas Terras liti, atque adeo Principi sen Regi assidicuntur, solet per sex denarios in pluri- gnata, ex iis, quas in Galliis yirtute belbus locis Normanniss relevari. Terre lica acquisierant partitions inter victomorte,vero appellatur Stercus putridum, res facta. Harum enim alias ab omni flmus, in Lit. remiss, ann. 1447. ex Reg. munere ac servitio, praeterquam mili179. Chartoph. reg. ch. 35 : Discension se tari, immunes, dictae Salicas, eaeque astneut entre le suppliant et ung nomme signatae Saliis, seu viris Principibus, Jehan Ythier, a I'occasion de certaine vel certe ex Salica gente, quae primas Terre morte ou fumier. tenuit inter gentes illas Septentriona1 TERRA NORMANNORUM, in Anglia les, quae in Gallias irruperunt, easque dicebatur terra a nobili Normanno pos- Rpmanis abstulerunt: aliae Lseticse, et sessa, cum Rex Angliae illam confisca- Lidiales, quae Laetorum, vel Litorum bat, quod ille Regis Francorum partes erant, hoc est virorum obnoxiae condisequeretur. Litterae Henrici III. Reg. tionis, cujusmodi fuerunt Laeti, vel quos Angl. apud Kennettum Antiq. Ambrosd. Romanes appellabant, veteres nempe ad ann. 1224. pag. 197 : Scias quod com- Gallias incolae, quibus assignati agri ad misimus Thomas Basset manerium de culturam, sub certis redhibitionum one-

TER

71

ribus. B. Rhenanus in Epist. ad Petrum Heldingum : Franci igitur victores consuetudinem Romanorum imitati, et ipsi nobilibus et veteranis militibus agros in quibusdam locis, ut istis habitare licuisset, assignarunt. immunes penitus et ab omni servitute liberos : iique dicti Terra salica : sic proprie prasdia Principum libera et immunia Salicas terrae nomine solita sunt appellari. Salicas vero terras, ea erat prgarogatiya, ut cum sub militaris obsequii conditione assignata esset, ad mulierem.quae illius prorsus incapax est, pervenire non posset. Quod exerte habet Lex Salica tit. 62 : De terra vero Salica nulla portio hasreditatis mulieri venial ; sed ad virilem sexum tota terrae haereditas pervenit. De ejusmodi igitur terris Salicis agunt Traditiones Fuld. lib. 3. trad. 28 : Centum quinquaginta terras Salicas, et Ecclesiam cum omni decimatione ad earn pertinentem. Vide Dominicum de Praerogat. alodior. cap. 7. et in Assertore Gallico cap. 8. et quae attigimus in Dissert. 17. ad Joinvillam. Annota.vimus supra ad vocem Lex Salica, Eccardum Terram Salicam earn intelligere, quae ad salam, hoc est, ad domum curtis praecipuam pertinet. Haec videsis. Eidem Eccardo Terra Salica, apud Marculfum Terra paterna, et in Lege Ripuariorum Aviatica, ita xa-c' elo^riv dici videtur, quia principem in patrimoniis locum obtinebat. * Idem quod Proprium. Hujus ea erat praerogativa ex Lege Salica tit. 62. notante Cangio, ut ad mulierem pervenire non posset. Cui tamen legi aliquando derogaturn esse probat Formula 12. Marculfl lib. 2 : Diuturna, sed impia, inter nos consuetudo tenetur, ut de terra paterna sorores cum fratrib us portion em non habeant. Sed ego perpendens hanc impietatem, sicut mihi a Deo aequaliter donati estis filii, ita et a me sitis asqualiter diligendi, et de res meas post meum discessum aequaliter gratuletis. Ideoque per hanc epistolam te, dulcissima filia mea, contra germanos tuos filios meos illos in omni hereditate mea asqualem et legitimam esse conslituo heredem, ut tarn de alode paterna quam de comparatum, vel mancipia aut prassidium nostrum, vel quodcumque moriens reliquero , aequale lance cum filiis meis germanis tuis dividere vel exasquare debeas. Vide supra Alodis. TERR.E SALS^E, Quas in Pictonibus Marais salans vocant. Tabular. S. Cypriani Pictavensis fol. 113 : Airardus concessit Monasterio S. Cypriani aliquid de terra sua in pago Aln'inse, et sunt 50. areas de Terra salsa in vicaria de terra Alloni de una parte, etc. 1 TERRA SANCTA, Gall. Terre sainte, Judaea, sic passim dicta ab undecimo Ecclesiae saeculo, quod in ea perfecta fuerint Religionis Christianse sacrosancta mysteria. I TERRA SANGTUARIA, Quae ad sanctos, seu ad Ecclesiam pertinet. Chartul. Aptense fol. 21 : Est inter consortes de uno latus via publica, et de uno fronte vel de alio terra Leufredo ipso, et de alio fronte Terra sanctuaria. Vide Sancluarius. 1 TERRA SENIEUR^:, Quae domini esf, Gallice Terre Seigneuriale , in Literis Officialis Carnot. ann. 1236. Vide Senior. * TERRA SILVESTRIS, Inculta. Charta ann. 1127. ex Chartul. Montis S. Mart. fol. 98. v : Silvestris autem Terra, quas sartus vocatur, ab ecclesia eorum perpe-

72

TER

TER
cohoperire de tegulis vel Terracia, i. Terra seu tecto terreo, ut satis patet. Simili, ut videtur, notione le Roman de Vacce MS.:
Fors un seul qui grant raal avoit, Qui souz uu Terriz se gesoit.]

TER
dictis festivitatibus; et tune pulsantur omnia cimbala in claciscum, etc. 0 TERR^SCIDIUM, Niger cespes, qui e terra palustri et bituminosa eruitur et scinditur, idem quod Turba 1. Stat. Georg. Nevill archiep. Eborac. ann. 1466. apud Labbeum : Persolvant decimam Terraescidiorum et carbonum, in locis ubi fabricantur et fodiuntur. * TERR33TENUS, Ad superficiem terrae. Gesta synodi Aurel. ann. 1022. torn. 1Q. Collect. Histor. Franc, pag. 537 : Dehinc spinis et rebus superfluis tnundatur; ut postmodum Terraetenus truncata sarculo, meliori inseratur ramusculo, quas postmodum fertilis sit mellifiuo porno. TERRAGENAR1UM, Idem quod Terragium 1. Vetus Charta apud Augustinum du Pas in Stemmat. Armoric. pag. 245 : 'Nee non eliam quartam Terragenarii partem, et quondam domum in Salneriensi villa posilam jure quasi hasreditatis sine fide possidendam, ubi scilicet decima cum Terragenario supradicta coadunetur. * TERRAGERIA, TERRAGIA, Gall. Terragerie, Agrarium, idem quod Terragium 1. Charta ann. 1405. in Reg. feud, comitat. Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 65. v: Item Terragiam terrarum de li Gaudere, quas quidem Terragia dictarum terraigiorum michi vallet seu vallere potest quolibet anno tria prevenderia bladi vel circa ; in qua quidem Terragia partem capiunt mecum dicti filii Guiardi de Gordon. Et fol. 66. r: Item unam Terrageriam, appellatam parvam Terrageriam de poteria ;.., in qua quidem Terrageria.... ego dictus Johannes de Foresta capio tertiam partem grani dictorum terragiorum ; et ego prasdictus Johannes de Foresta teneor Terragiare. Charta ann. 1404. ibid. fol. 102. r : So Terragerie, vulgairement appellee la Terragerie du bois Martin. Ubi et districtus, in quo exigitur Terragia, indieatur, qui Terragens appellatur, in Lit. ann. 1293. ex Tabul. Nobiliac. apud Stephanot. part. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. 946.: Se il devenoit que ce avage deust estre fait en chases Terragens, ou quinteres, ou quarteres, qui fussent audits religioux ens leus dessusdis, ge li dis Joffreis et mi hoir successour, signour de Chattel-Achart, ne li porrions faire en prejudice des religioux. 1. TERRAGIUM, Agrarium, Gall. Terrage, champart. [Campipars sive Terragium, in Charta ann. 1248. ex Chartular. Campan. fol. 514. col. 1.] Terrage ou champart, qui est la mesme chose, in Consuetudine Dunensi art. 50. Burbonensi art. 352. Pictavensi art. 62. 64. 84. Angeriacensi art. 10. 21. Ambianensi, et aliis. Terrage ou agrier, in Marchensi art. 331. Sic porro deflnitur in Consuetud. Blesensi art. 130: Le droit de Terrage est tel, que les heritages, qui sont tenus audit droit, quand Us sont enfruitez en grains, ou autres fruits, il en est deu au Seigneur du Terrage certains portion, aux aucuns plus, aux autres mains, et ainsi qu'on les a accoustumez de payer selon la diversite des lieux. Charta Ottonis Comitis Viromanduof. ann. 1030. apud Hemerjeum : Ut persolvant annis singulis redditum terras cum consuetudinibus suis, id est quartam garbam Terragii, et 5. solidos, et 4. denarios in media Martio, et 2. solidos, et 4. denar. de hospitibus. Alexander III. PP. Epist. 48: Quosdam reditus, qui Terragia dicuntur, etc. [Charta ann. 1228. torn. 2. Sacrse Antiquit. monument, pag. 550 : Concessi in perpetuum eidem Ecclesias Bellss-vallis

Urn obtinebitur. Vide Gastina in Vastum 1. et supra Terra Piano. 1 TERRA. TACHABILIS, TACHIBILIS, TASCABILIS, TASCALIS. Vide in Tasca 2. * TERRA. TEN AX, Argilla, Gall. Terre glaise. Comput. ann. 1482. ex Tabul. S. Petri Insul.: Item pro duobus balneis Terras tenacis pro praedictis parietibus, iiij. sol. * TERRA TERRAIGIARIA, Terragio obnoxia. Vide infra in Terragium \. T TERRA TERTIA, f. Tertia pars frugurn e terra nascentium, nisi idem sit quod Tertia 4. nostris Champart. Litterse ann. 1030. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 40: Censum quoque tollere de omnibus areis et de quolibet tempore messis unum messorem, tertiam Terram, tertiam arborem de foresto, etc. 1 TERRA TERTIALIS, Tertias seu praestationi agrariae, vulgo Champart, obnoxia. Vide Tertia 4. TERRA TESTAMENTALIS. Vide Liber. 1 TERRA TRIBUTARIA, Quse obnoxia est tributo. Capitulare 4. ann. 819. cap. 2. et lib. 4. Capitul. cap. 37 : Quicumque Terram tribittariam, unde tributum ad partem nostrum exire solebat, vel ad Ecclesiam vel cuilibet alteri tradiderit, etc. I TERRA VACUA, Inculta. Chartular. S. Vandregesili torn. 1. pag. 818 : Concessi... partem cujusdam pechise Terras vacuas, quam habebam in vico prasdicto. Vide Vacuus. T TERRA VESTITA, Culta, fructibus referta. Vide Vestire. T TERRA VICINABILIS, Quae vijs vicinalibus obnoxia est. Tabular. Aptense fol. 139: Vendo vobis petiam de vinea:... in uno fronte Raymundus et haered.es suos, in alio terras sanctuarias et Terra vicinabilis, etc. Vide Via convicinalis in Via 1. 0 TERRA YMIA, Fossilis, idem quod Gadmia. Vide infra Ymius 2, TERR^E MERITUM, [Terras fructus, proventus.] Vide Meritum. 1 TERR^E SENSUS. Vide in Sensus. ] TERRAM FACERE , Colere. Charta ann. 1164. torn. 8. Spicil. Acher. pag. 196 : Dederunt terram illam... quam Faciunt Pontius Balzans et Pontius Alon, et terminatur, etc. 1 AULA PER TERRAM, Aula inferior, nostris au rez de chaussee, vel au rez de Terre. Charta ann. 1270. ex Chartul. Episc. Paris, fol. 130 : Actum Parisius... in domo domini Parisiensis Episcopi in parva aula per terram. T TERRACEA, Agger terreus, Gall. Terrasse. Excidium urbis Aconis apud Marten, torn. 5. Collect. Ampliss. col. 778: De murorum custodiis per vicos et Terraceas ad portas civitatis in subsidium descenderunt, etc. Vide mox Terracia. * TERRACEUM, Agrarium, idem quod Terragium 1. Chartul. S. Gauger. Camerac. ch. 31 : Terram, de Barunval vulgariter vocatam, sub constituta redemptione et Terraceo a nobis tenebant. TERRACIA, TERRATIA, Solarium, Italis Terracia, Gall. Terrasse. Tabularium Monasterii sancti Andreae Viennensis: Dono post discessum meum S. Andreas et Symphoriano omnem hasreditatem, quam habeo in monte Sparato, domum, et medietatem Terracise, etc. Vita Clementis VI. PP. pag. 97 : Tria sunt tamen, <ju& reliqua valde specialiter excedant, videlicet Capella major, Audientia, et Terracise superiores. Processus de Vita S. Thomas Aquin.: In quodam solaria seu Terratia discooperta. [Statuta Arelat. MSS. art. 59: Quilibet qui furnum habet... teneatur ipsum et domos ipsius furni

* TERRACITUM, ut Terraceum. Charta Ludov. VII. reg. Franc, ann. 1166. in Chartul. Gluniac. ch. 217 : De silvis autem et de exartis, ubi partem habet, nullus nisi per violetem (leg. voluntatem) illius Terracitum accipiat. 11. TERRAGIUM, Terra inutilis, Ital. Terraccia. Statuta Mutinae fol. 68. v. rubr. 350 : Caricatores Communis teneantur portare eo Terracium , quod est in vastis bannitorum. * Stercus putridum, flmus, Gall. Terreau.Vide supra Terras mortuas in Terra. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 67. ex Cod. reg. 4624 : Nulla persona ponat vel poni faciat in plateis vel viis seu conforzis Avillianas aliquod fimum, terram, vel terruciumseu Terracium.etc. Terraille, eodem sensu, nostris. Lit! remiss, ann. 1491. in Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 143: Icellui Philipon amassoit de la terre ou Terrailles a un fessouer ou houe en un pannier, etc. Une charrete charges de fiant au Terraille, in aliis ann. 1480. ex Reg. 208. ch. 66. Terrarec vero pro Arena, sabulum, in Comput. ann. 1363. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 257. col. 2 : Solvit pro loqueriis trium tombarellorum, qui portaverunt de Terrarec in carreria domini Petri Scatisse,... pro reparanda sua carreria. 2. TERRACIDM, Item quod Terratio, de qua voce infra, Terra, ager. Charta anni 1041. apud la Chiesa in Historia Ecclesiast. Pedemont. cap. 19 : In Suavis autem Ecclesiam in honore S. Stephani cum omni dote, Terracio, et oblationibus ad eamdem pertinentibus. ^TERRAGULUM, Idem, ut videtur, quod Terracia. Lobinellus an Collectaneis MSS. ex quodam Chronico : Terraculum quod Alanus Barbatorta in circuitu Ecclesias Nannetensis fecerat. T 1. TERRADA, Navis genus apud Indos. Maffeius Hist. Ind. lib. 8: Lembos, quos vulgo Terradas vacant, ducentos adjunxit. Vide Tarida. 2. TERRADA, Terra, ager. Charta Lotharii Regis Franc, ann. 998. torn. 8. Spicilegii Acheriani pag. 358 : Cum domibus,.... aquis,.... planitiolis sive Terradis, etc. * TERR.aEMAGNENSIS, Idem qui Feudarius, vassallus major. Charta ann. 1224. apud Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. aevi col. 7: Item promitto, quod nullus de novo efficietur judex vel judicissa in ipso regno sive judicatu, quin jurent fidelitatem ipsi ecclesise (Romanae) et facient omnes liberos terrse sive Terras magnenses, habentes feudum ab eis, in principio suas dignitatis jurare fidelitatem ecclesias memoratae. * TERRJE-MOTUS. Ordinar. MS. S. Petri Aureae-val.: Ad matutinas vero, antequam quid fiat, omnia signa simul pulsantur in principio; quas quidem pulsatura vocatur Terrse-motus, hoc est quod omnes moveantur ad devotionem propter solemnitatem festivitatis. Ibidem : In hac vigilia (Apostolorum Petri et Pauli) in qua tantummodo fit descensus pro invitatorio dicendo , tertium responsorium non reiteratur, nee per priorem claustralem dicitur ; nee in eo fit Terras-motus: sed immediate post orationem matutinarum, fit commemoratio solemnis de pras-

TER
tinum rasum frumenti singulis annis in Terragiis de Biauclei.] Vide Mich, del Molino in Repertorio v. Terragium, et Historiam Ecclesiast. Abbavillensem pag. 86. 88. etc. Occurrit passim. [Vide Terraticum et Agrarium.] * Formal. MS. Instr. fol. 30. v: Cum guoddam beneficium ecclesiasticum, quod decimae et Terragium wlgariter nuncupatur, vacare noscatur ad prsesens per mortem ejus,... qui ipsas decimas et Terragium in beneficium ab ipua ecclesia obtinebat, etc. * TERRAIGIUM , Eodem sensu, in Charta ann. 1280. ex Chartul. S. Vine. Laudun. Pro districtu, in quo agrarium percipitur. Vide supra in Terrageria. TTERRAGERIUM, Eadem notione. Chartularium S. Vincentii Cenomanensis fol. 138: Dedit monachis sancti Vincentii.... Terragerium, quod de terra monachorum supradictorum annuatim accipiebat. 1 TERRAGEURIA, Eodem Intellectu. Charta ann. 1232. apud Stephanotium torn. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. 822 : Serviens percipiet per se consuetudines suas; videlicet Terrageurias, aostagia, mestiyam, gallos, caseos, tortellos, et corveiam suam, etc. ! TERREGIUM, Pari signiflcatu. Chron. Balduini diaconi torn. 2. Sacrae antiq. monument, pag. 207 : In emptione terrarum, et Terregiorum, et decimarum aliorumque reddituum, etc. TERRAGERIA, Terragerie, in Consuetudine Pictavensi art. 64. 75. 191. Prsedium terragio obnoxium : Terre a terrage, in Consuetud. Bituric. tit. 10. art. 26. Terre terragee, in aliis. * TERRAGIUM, Fructus jure terragii collecti. Charta ante ann. 1200. ex Tabul. S. Petri Carnot.: Si de eo, quod sine se terragiatum fuerit, terragiator illius clamorem fecerit, in granea nostra Terragium adunabitur, triturabitur et partietur. * TERRAIGIARIA TERRA, Quae terragio obnoxia est. Charta ann. 1242. in Chartul. Arremar. ch. 8 : Vendiderunt... terras quas habebant Terraigiarias in finagio de Luisigniaco. Terre terrageau, in Lib. cens. terrae d'Estilly an. circ. 1430. ex Cod. reg. 9493. fol. 6. v. et 38. v. TERRAGERARE dicitur, qui terragii jus habet. Tabular. Absiense fol. 170: Quod de omnibus terris feodi sui, quas fratres de Vauvert excolerent, in campo vel in area, advocato famulo suo Terragerarent. ] TERRAGIARE, Eadem significatione. Hist. MS.Monasterii S. Cypriani Pictav. pag. 432 : Quandocumque gerbas in'agris dicti territorii decimandse fuerint et Terragiandas, etc. Pluries occurrit ibi, ut et ag. seq. in Pancharta MS. titulorum . Stephani apud Xantones Ch. 8. in Charta ann. 1230. apud Stephanotium torn. 3. Antiq. MSS. pag. 797. etc. T TERRAGIRE, Idem. Chronicon BonaeSpei pag. 7 : Balduinus Comes fdonavitj duas carrucatas silvas, ea conditions ut extirpata Terragiretur. t TERRAGIALIS, Ager obnoxius terragio. Charta ann. 1285. e Chartulario S. Johannis Angeriac. pag. 214: RecompenJationem quarumdam terrarum quas Terragiales sunt et solvunt terragium. TERRAGIATOR, Qui vice domini terramum colligit. Charta ann. 1226. ex Tabular. S. Bertini : Ita convenit, quod intrante Augusta quando voluerit ponet apud Helchin Terragiatorem suum juraturn ad prxdicta colligenda, etc. [Terrajjier Nostris. Charta ann. 1247. ex Charviu

TER

73

tular. Campan. in Bibl. Reg. fol. 343. eorum gente usque ad palangatum, qui v. col. 1: Et se il avenoil chose par ayan- tune temporis erat super Terragium fossae. ture que li sergens Terragieres et li di- Rursum occurrit ibid. col. 1164. ut et smieres ne soient au descharger les gerbes- vox Terrage, pro Gallica Terrasse, Agan croira lou deschargeour par som saire- gere repraesentato et insculpto, uti pament.] tet ex Computo xv. saeculi apud Lobi1 TERRAGITOR, Eodem signiflcatu. Lo- nellum torn. 2. Hist. Britan. col. 921: Une couppe et une esguerre de bericle cus exstat supra in Bipertator. 1 TERRUACTUM, Idem quod Terragium. garnie d'or a, deux Terrages d'argent ez Chartular. Aquicinct. fol. 39: Terrua- pattes esmaillez de vert, etc. Vide Terractum quoque tantum per consuetudinem da, Terraius et Terrale 2. nobis usque ad Alsigniacum off erat, et * 6. TERRAGIUM, Gall. Terraige, idem decimam in campo relinquat. Hinc quod Stallagium, Praestatio, pro loco, | TERRUACTARE, TERRUECTARE, Ter-ubi quis merces suas venum exponit. ruactum seu Terragium colligere. Idem Consuet. Castell. ad Sequanam ex Cod. Chartul. fol. 18: Si monachi prasdictas reg. 9898. 2: Marchans ou marchandes Ecclesiss manipulos suos Terruactare vo- qui amenent en foire pour vendre en luerint, hoc nequaquam facere praesu- gros, vin, miel, sel, huille et autre graisment, nisi illi prius ab eis ad hoc vocati, ses, ne doivent d'estaul ou de Terraige venire distulerint. Bis occurrit Terrue- que quatre deniers Tournois. ctare ibid. fol. 39. T TERRAIUS, Idem, ni fallor, quod 2. TERRAGIUM, Ager, praedium. Char- Terragium 5. Ital. Terrazzp. Statuta Muta Rogerii Comitis Calabriae ann. 1088. tinae fol. 4. rubr. 21: Aperiantur et apud Ughellum torn. 5. pag. 1047 : Dedi apertas stent vias, quas vadunt circus Abbati B. Ambrosii pro Monasterip S. (circa) Terraios civitatis a parle intrinBartholomsei Liparensis Terragia infra seca. scripta, qua& Terragia sunt prope faTERRALAGIUM, Tabularium S. Marciem Castri Militi limitata cum finibus tini de Campis : In Castro etiam insulas 10. solid, de Terralagio, et 2. hospites. infrascriptis, etc. [Charta Johannis Rem. Archiep. et Theobald! Regis Navarrse [Forte tributum est pro aggere terreo ann. 1267. ex Chartul. Campan. fol. 116. ad castrum muniendum.] v: De quibusdam videlicet Terragiis ^ 1. TERRALE, Genus vestis, in Glossis acquisitis de Monachis de Igniaco Cister- Isid. Suspicatur Graevius legendum ciensis Ordinis Rem. dyocesis, quas nos esse Teristrum, vel Theristrum, de quo Archiepiscopits dicimus in banno et juris- nos infra; vel potius scriptum fuisse dictione nostra esse, et nos Rex dicimus Torale, genus vestis, qua scilicet torus dictorum Terragiorum custodiam ad nos sternebatur. Nam, inquit, et lectorum' de antiqua consuetudine pertinere. Vide tegmina vestes esse dictas, quis tarn infra Terraria.] hospes est in litteris, quern hoc fugiat? ^ 3. TERRAGIUM, Preestatio, ut videT 2. TERRALE, Agger terreus, Gallice tur, quss domino feudi exsolvitur pro Terrasse, Rempart. Recognitio ann. 1327. facultate acquirendi terram seu prae- torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 28. col. 2: dium. Charta ann. 1207. ex Chartul. Guigo de Yllino recognovit se tenere de Campan. f. 363. col. 1 : Si autem homines feudo D. Dalphini... Castrum et omnia et ejusdem villas extra metas ipsius villas singula fossala seu Terralia de Yllino. aliquid adquisierint in territorio Prioris Le Roman de Vacce MS.: Bellas-vallis, Prior per se habebil TerraJousle les archiers se sont mis, gium et consuetudinem inde sibi debitam. Le Terrail ont avant porpris. Occurrit rursum infra. 4. TERRAGIUM, [Quod pro inhuma- Et alio in loco : tione solvitur S-acerdoti.] Constitutiones Ne pourent oil dehors Jez cous desus soiffrir, provinciales sancti Edmundi Archiep. Du mur et du Terrail les esteut deparlir. Cantuariensis ann. 1255. cap. 7 : Et quod a Terragio corpus sepelire non differatur, T TERRALEUM, Eadem notione. Stased post sepulturam si quid datum fuerit tuta Mutinae fol. 45. v. rubr. 240 : Vain eleemosynam recipiatur. [Vide Inter- dit recta linea usque ad agger em sive rag turn.] Terraleum. Chronicon Parmens. ad ann. * Privil. civit. Viennae ann. 1361. in 1308. apud Murator. torn. 9. col. 870 : Reg. 101. Chartoph. reg. ch. 118: Item Venit illuc ad ipsam portam, et quum quod (pro) exequiis el Terragio mortuo- vidit desuper Terraleo, quod prasdicti rum in civitate et diocesi Viennae exigi banniti erant pauci, jussit aperiri non valeat, nisi quod ponetur in ecclesia dictum portam. Vide Terracia et Tercirca funus. Consuet. S. Crucis Burdeg. ragium 5. ante ann. 1305. MSS.: In magno cosmetef TERRALIUM, Eodem intellectu. Idem rio S. Crucis nihil solvitur pro sepultura Chron. ad ann. 1302. col. 845 : Domus seu Terragio. laborerii circumquaque cavalas fuerunt 1 TERRAGIUM, Ipsa inhumatio. Vin- per se et burgi similiter per se cum Tefcentius Cigalt. de Bello Italico : Utrum raliis. Adde col. 761. Statuta Palavicinia pro Terragio cadaveris domini Curati, 1. 2. cap. 71 : Nulla persona..... prsesusacristas vel vicarii possint et debent ali- mat ire super Terrains castri Busceti. quid percipere ? Certe non. Rursum occurrit in Statutis Mutinas 1 5. TERRAGIUM, Agger terreus, Gal- fol. 20. v. rubr. 108. ut et in Charta lice Terrasse, Rempart. Radulfus de Re- ann. 1343. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. bus Gestis Friderici I. Imp. apud Mu- 468. col. 2. ratqr. torn. 6. col. 1196: Quod castrum * Melius, Fossa, nostris Terrail et Terfortissimum erat cum fossato magno et reau. Consule Diction. Trevolt. in hac murato.... et cum altissimo'rnuro merlato voce. Terral, eodem sensu, in Sent, arjuxta Terragium, et cum alio rnuro intus. bitr. ann. 1313. ex Reg. 53. Chartoph. Gualwaneus Flamma apud eumd. Mu- reg. ch. 53 : Item li dis religieus sont rator. torn. 12. col. 1018 : Ex statuto Azi quittes de deus sous Parisis que il doivent Vicecomitis Terragium, quod erat supra au maieur et au jures pour la cause des fossatum, cospit explanari, et omnia luti Terraus, qui sont au debout de leur garculmina per civitatem adaequari. Chroni- din. Libert. S. Marcel, ann. 1343. torn. 9. con Modoet. lib. 3. eod. torn. col. 1137 : Ordinal, reg. Franc, pag. 380. art. 7 : Prsetereundo fossam veniebant cerli de Quam siquidem villam dicti burgenses

10

74

TER

TER

TER
Terriere Scriptoribus nostris interdum Locus unde terra eruitur. Charta ann. 1403. ex Chartular.21. Corb.fol.321. v : Promettons de bonne foy que nous ne nos gens ne donrons, ne porrons donner congie de prendre terre ou argille en ledite Terriere ou argilliere. TERRARIUS, Vassallus, tenens. Charta Philippi de Monteforti Dom. Tyri et Torani pro Communia villas de Castris in Occitania ann. 1264 : De consilio et voluntate expressa Domini Guillelmi Peluti, Dom. Joannis, et Dom. Gamberti de Pasonis,... Militum Terrariorum patris nostri prasfati, etc. * Charta ann. 1269. in Reg. S. Ludov. ex Chartoph. reg. fol. 64 : Prasdictus senescallus convocavit praslatos, Terrarios, barones, milites, consules et majores comitatuum. Nostris Terriau et Pourterrien. , Poema laudat. a Thaumas. in notis ad Assis. Hieros. pag. 251:
Le cliastelain de Coucy Moult de feaux a Terriaux.

vintenis claudere teneantur et etiam fos- de Farnesio ann. 1537. torn. 1. SS. April. ag. 391 : Castellanis, balivis, servientisatis... et aquam in dictis Terrariis (leg. us, officialibus civilibus, Terraneis, ceteTerrains) facere venire; quas Terralia cum fructibus eorum, seu fossata sint dicti do- risque officialibus judiciariis, etc. Vide Terrarius. mini dalphini. 1 TERRARE, Terra munire, obstruere TERBALLIUM. Charta ann. 1294. apud Dion. Salvaingum Boissium lib. de Usu vel cooperire. Reparationes factae in feudor. c. 37 : Retinentes nobis perpettio Senescallia Carcasson. ann. 1435. e MS. atque nostris piscationes Terralliorum Cl. V. Lancelot: In reparando, in Terdictas villse, et totius aquas Galabri, ab es- rando et sordando coperturam dicti caclosa molendini noviter facti,.... usque ad stri de fustibus, tegulis, morterio, etc. pontem Galabri super ipsum, etc. [Fossas Et infra : In Terrando, in sordando hie intelligo, quae villam circumdabant, et recoperiendo bene et sufficienter de sic a labris seu aggeribus, quibus clau- terra, fustibus, ferraturis, etc. Vide Terduntur, dictas, ut et in Litteris ann. ratus. 1324. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 148 : * Tarrer, eadem signification, in Cpncedimus dicto Aymoni, quod ipse pos- Lit. remiss, ann. 1397. ex Reg. 152. sit ponere pisces in Terrains nostris de Chartoph. reg. ch. 249 : Lequel fuel Sablonieres et in eis piscare cumcumque estoit abonny de solliveaux desdis guervoluerit. Charta Eccl. Lugdun. ann. 1308: niers, que encores n'estoient Torres ne Dominus Bellijoci habet tres asinatas piastres, etc. 1 TERRARIA, TEBBABIUM, Ager, praebladi a Terrains veteribus Lugduni usque dium, possessio, territorium. Charta ad S. Sebastianum.] Guillelmi Episc. Cabilon. ann. 1297. in* TEBBALLIUM, Eodem significatu, in Charta ann. 1369. ex Cod. reg. 5187. fol. ter Instrum. Gall. Christ, novae edit, 81. v: Idem Hugo habeat... in ipsa vinea, torn. 4. col. 252 : Episcopi Cabilonenses videlicet illam partem contiguam, prout consueverunt ab antiquo cdnferre in Terprotenditur in longitudine ab illo Terral- rariis Decani et Capituli prasfatas Ecclelio ; et cum ipso Terrallio usque ad vi- sias Cabil... quasdam officia seu potestates neam, etc. Infra : Terrellium. Hinc Ter- quasdam, quse vulgariter Vicedominatus rellier, Terram fodere, fossam cavare, in nuncupantur, Canonicis videlicet EcclePacto inter comit. Sabaud. et nobiles sias Cabilonensis. Et post pauca : Dictos baron. Dumb. ann. 1398. ex Cod. reg. vicedominatus seu redditus eorum vende6873. fol. 27. r : Item que nostredit sire bant laicis et personis extraneis, propter le conte.... ne souffrira estre contrains les quae aliquoties homines Capituli gravahommes desdis noubles a fortiffier, con- bantur ab ipsis hominibus, levando ementrebuir et faire gait ou garde, Terrellier, das minus juste, extorquenlibus etiam ab chevauchier, etc. Inde etiam Terraillon, hominibus Ecclesias Cabil. qui in dictis pro Pionnier, fossor, qui ligone terrain Terrariis commorabantur, patrimonia eofodit. Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. rumdem, et eosdem prasgravantibus vexaChartoph. reg. ch. 182: Un Terraillon ou tionibus infinitis. Ibid. col. 253 : Terrarii pionnier, homme vacabond et d'estrange dictorum locorum in Terrariis et locis pays, etc. pr&dictis poterunt ponere auctoritate prof TERBAYLLIUM, Eadem notione. Com- pria, ipsis Canonicis prasdictis prasdictos putus ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalphin. redditus percipientibus minim e requisitis, pag. 325. col. 1 : Item, pro fieri faciendo unum de Terrariis, vel unum alium fideuno Terrayllio per montaneam Bellini lem virum, qui dictas terras et justitias usque ad locum ipsorum asdificiorum, vicedominatuum praedietorum fideliter pro decursu aquae venientis per Terrayl- teneat et gubernet, etc. Rursus infra : In lium ipsum ad opus dicti operis, vil. s. refusionibus et pecuniis, quas debent pro iv. den. suis Terrariis et prasbendis. Charta Ro| TEBBELLUS, Eodem signiflcatu. Liberti Episc. ejusd. Eccles. ann. 1307. de bertates Thossiaci in agro Dumbensi eadem re ibid. col. 256 : Terrarii (non ann. 1310. art. 2 : Si quis emerit domum, tenenturj dictam medietatem dictarum pedam, pratum, terrain, vineam, vel pensionum nobis solvere vel tradere vel in aliud immobile infra villam fossatos et partagio dictarum Terrariarum diclas EcTerrellos ejusdemvillas,etc. Charta Thos- clesias, quando casus occurreret, nobis aut siacensis ann. 1404 : Concesia et Terrello successoribus nostris aliquid assignare, dicti prati intermedia. Alia ann. 1467. etc. Gharta ann. 1239. e Chartulario S. ex Schedis D. Aubret : Juxla terram Vandregesili torn. 2. pag. 1636 : In villa Anthonii Guichardeti, quodam Terrello autem Alpici velomni Terrario, si sanguis intermedia. Clausum fossatis seu Terrel- effusus fuerit, vel facta seditio, vel vagium lis, torn. 2. Maceriarum Insulae Barbaras belli datum, meum est judicare. Vide Terragium 2. pag. 401. T TERRAMENTUM, Idem quod Terra^ TERRARIUM, Agger terreus, Gallice gium 1. si vera lectio est. Charta ann.l. Terrasse. Tabularium S. Sergii AndeCaroli Regis apud Stephanotium torn. gav. : Duo itaque Terraria ex utraque 10. Fragm. MSS. pag. 91 : Ipsas terras... parte burgi sita illis in pace dimisi; moper beneficium de ipsos abbates S. Jo- nachi igitur prasdicta Terraria poterunt hdnnis vel pro precario tenuerunt, et ip- in planitiem asquare. Haud satis scio an sas decimas vel Terramenti ad ipsa casa eadem notione in Chronico Andrensi Dei vel ad ipsos abbates donatas habe- torn. 9. Spicil. Acher. pag. 394: Hoc bant. Vereor ne legendum sit Terras me- autem (instrumentum) factum est in riti, vel potius Terras merita, seu pro- Castro Gisnensi, scilicet inter capellarn S. Marias et Terrarium domus Eustaventus. MGXVI. Vide * TERRANEA DOMUS, Pars inferior chii de Hammes, anno domus, solum, Gall. Rez-de-chaussee, Terragium 5. Occurrit alia notione in Ital. Terreno. Stat. MSS. eccl. S. Laur. Terraria. Rqm. : Incorporaverunt pro fabrica et * Terriers, pro Paries terreus., ni fallor, utilitatibus ejusdem ecclesias certain do- in Lit. remiss, ann. 1410. ex Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 366:Pour ce que I'huis mum suis confinibus confinatam, pertinentem ad ipsos canonicos, Terraneam et de I'hostel ne fut pas ouvert, ledit Jamet solareat am, etc. se pnst au Terriers dudit hostel, et fist 1 TERRANEUS, E terra, seu oppido, ab tant qu'il entra dedans. Vide infra in Italico Terra, Oppidum. Litterae Cardin. Terratia 2.

Lit. remiss, ann. 1374. in Reg. 105. Cbartoph. reg. ch. 318 : Comme Gauthier de Boulain escuier tiengne en fie une mairie de condition en la ville de Saumorey, de laquelle mairie il ait pluseurs personnes ses Pourterriens, de lui tenans terres par certain cens ou rente, etc. Vide supra Terrasmagnensis. TEBBABII, Qui multas terras seu praedia possident, grands terriens, nostris : Terrarum domini, in Synodo Coloniensi ann. 1300. cap. 11. Barones terrarii, hoc est multarum terrarum possessores, in Chron. incerti auctoris apud Catellura ann. 1240. Vincentius Bel vac. lib. 32. cap. 89 : Rex autem de consilio Baronum suorum, et Baronum ac Terrariorum Cypri, etc. Annales Waverleienses ann. 1086: Rex tenuit curiam suam apud Wintoniam, ibique yenerunt contra eum omnes Barones sui, et omnes Terrarii hujus regni, qui alicujus pretii erant, cujuscumque feodi fuissent, et omnes homines regis effecli sunt. Et ann. 1084 : Rex Willelmus accepit hominium omnium Terrariorum Angliae, cujuscumque feodi essent. Terrarii baillivias Aurelianensis, in Regesto Parlamenti B. f. 92. v. [Terrarii Ecclesias Aniciensis seu pensiones, in Statutis ann. 1267. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 481. Praesente Senescallo cum curia regali et Terrariis, apud Bernardum Guidonem in Histpria fundationum Cqnventuum Praedicatorum torn. 6. Ampliss. Collect, ejusd. Marten, col. 478. Adde Chartas ann. 1297. et 1307. jam laudatas in Terraria.] Terrarii etiam Barones Gastellorum appellantur, in vetere Notitia apud Rocchum Pirrum in Episcopis Agrigentin. pag. 272. 276. Guiot de Provins en sa Bible MS. :
Li Quens Pbilippes qui refu, Diex quel Terrier, Dex quel escu.

TERRABIUS, in Legibus Inae Regis cap. 57. apud Bromptonum : Si homo sithercundus Terrarius expeditionem supersedeat, emendet 120. solid. Ubi Saxon, habet l a n d a g e n d , id est fundum vel praedium possidens. * Terrier vero territorii seu districtus judicem sonat, in Lit. remiss, ann. 1377. ex Reg. 112. ch. 229 : Le suppliant ala ces choses denoncier au Terrier de Saint Mars escuier, soubz la jurisdiction duquel il est demourant, et li en requist correction et penitence : liquelx Terrier le fist pour ce tantost mener en prison.

TER
* TERRA.RIUS, Idem qui Firmarius. Oharta ann. 1298. ex Cod. reg. 8409. fol. 69. r : A dictis hominibus portantibus bladum seu cum blado transeuntibus per dictum locum dicta exactiononpetatur,... potissime cum aliqui Terrarii dom. regis Franc, et gentes eorum sint immunes a dicta exactions. * TERRA.RIUS, . Offlcium monasticum, cui terrarum seu agrorum, hoc est, censuum ex iis percipiendorum cura commissa est. Charta ann. 1313. in Reg. 52. Chartoph. reg. ch. 207 : Petrus Barrani hospitalis et Petrus de Reyssiaco Terrarius, monachi procurators et sindici monasterii Fontisfrigidi, etc. Comput. ann. 1326. ex Cod. peg. 9434. fol. 31. y : Infirmarius (Silvse majoris) xx. solid. Petragoric. Terrarius xx, solid. Petragoric. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. ch. 200 : Frater Bernardus Mauha Terrarius monasterii de Bonavalle petens cujusdam domus censum, etc. Vide infra Terrerius 2. t TERRA.RIUS LIBER, In quo terragia, census, possessiones describuntur, Nqstris Terrier. Ferrerius in notis ad Decis. 272. Guid. Pap.: Porro recognitiones, item Terrarii libri et codices antiqui fidem faciunt ad probandum directum dominium. Vide infra Terrerium 1. 1 TERRARIUS, Terrestris, apud veterem Persii interpretem ad Satyr. 6. v.24. ut observat Vossius de Vitiis serra. lib. 3. cap. 52. \ TERRA.RIUS, TERRA.RIA, Incola alicujus oppidi, ab Italico Terra, Oppidum. Acta B. Girardi, torn. 1. Junii pag. 771 : Nobilis matrona... Terraria Modoetiae, etc. Vide Terraneus. TTERRASCIS, Idem quod mox Terrassia. Charta ann. 1228. e parvo Chartul. S. Victoris Massil. pag. 128 : Liceat vobis, D. B. Abba, destruere parietem meum, apodiendo tamen prius tigna mea et Terrascen, quod non possit corruere. T TERRASSIA, Agger terreus, solarium, Gallice Terrasse. Ordinatio Johannis XXII. PP. apud Fantonuna Hist. Avenion. pag. 175 : Item cameram cum modica Terrassia domus Raimundas Saninadae. Bulla Benedicti XII. PP. ann. 1337. ex Archive S. Victoris Massil. : Terrassiae seu pavimenta tarn super quam subtus minantur ruinam. Vide Tarrascia. * TERRASSONUS, Agger terreus. Formul. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 42. r : Ipsam domum, per quamdam parvam januam habentem exitum ad quemdam Terrassonum, intravit. Vide Terrassia. TERRASTENENTES. Vide Tenentes in Tenere 1. 1 1. TERRATA, Idem quod Terreata. Diploma Philippi August. Regis Franc, ann. 1221 : Anselmus deBotterviller quittat Abbati Floriacensi redecimam, spilones, gaspiliones, Terratas, etc. * 2. TERRATA, Eadem, ut videtur, notione. Charta admort. Caroli VII. in Reg. Cam. Comput. Paris, alias Bitur. fol. 147. r: Item pro orto et Terrata molendini adbarrium,... vij. den.pict.Forte Agger in quo constructum est molendinum. * Terree vero, Ornamentum quoddam sellee, in Comput. Rob. de Seris ab ann. 1332. ad ann. 1344. ex Reg. 5. Chartoph. reg. fol. 3. r: Une Terree en I'arcon derriere, de veluel vert, etc. 1 TERRATEA, Idem quod Terraticum. Charta ann. 1124. torn. 5. Annal. Benedict, pag. 668. col. 1 : Dimidiam partem

TER
de Terratea terrarum adjacentium inter Basentum et Salandram, et mediam partem nostrae salinse. * 1. TERRATIA, Ager, territorium. Charta Guid. episc. Lingon. ann. 1260. in Chartul. ejusd. eccl. fol. 238. r : Unutn jornale situm juxta commam, dictam as Damoisiaus, et unum jornale, situm desuper Terratiam de dicto Marigneio. * 2. TERRATIA, Idem quod Terrassia, agger terreus, solarium. Comput. ann. 1450. ex Tabul. S. Vulfr. Abbavil. : Propter tres viaturas beleni ad deferendum antiqum plumbum Terratiarum grangise, etc. Terreasse, pro Ager, praedium, ni fallor, in Charta admort. ann. 1412. ex Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 272 : Item Jehan du Curtil tient une Terreasse au terrouer de Manopon a service annuel de xvj. deniers Viennois. Terrasse vero Lutum paleatum, vulgo Torchis, sonat in Lit. remiss, ann. 1453. ex Reg. 182. ch. 7 : Ainsi que le suppliant fut venu de besongner de certaine Terrasse ou Torchis en certain endroit de son hostel, etc. Vide supra Terrarium. * TERRATICARIUS, Qui terraticum, quod a colonis exigitur nomine terrae et agri quern colunt, colligit. Inquisit.ann. 1273. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 337. col. \\Item universi habitatores castri Cerbasii... non debent uvas pistare et de palmentis extrahere sine Terraticariis vel decimariis infirmaries Cassinensis. Vide Terraticum. TERRATICUM, Idem quod Terragium 1. Quod a Colonis exigitur nomine terrse et agri, quern colunt. Academicis Cruscanis, Terratico dicitur, quel che si paga per fitto di seminar nel altrui terreno. Argentreus ad art. 266. Consuet. Britan. : Utitur hs&c regio certo contrahendi genere, quod Terragium appellant, Latine verbum pro verbo Solarium dixeris : usus est, cum prsedia fere inculla colenda certis colonis tribuuntttr perpetuo, aut vero temporario jure, lege dicta, ut in annos singulos decima fructuum auctori rependatur. Chronicon Casinense lib. 3. cap. 63 : Cum quidam frater ad Terraticum a ruricolis accipiendum directus fuisset, rusticus quidam, a quo triticum exigebatur, saccum frurnento implens, fugam arripuit. Charta Ludovici II. Imper. ann. 869. apud Ughellum torn. 2. pag. 559: Ut nullus habitator terrse pertinentis ad Monasterium supradictum ex illis, qui soliti fuerunt Monasterio reddere Terraticum, etc. Charta Ludovici IV. Reg. in Bibl. Cluniacensi pag. 266: De silvis, ubi partem habent, et terris, nullus nisi per ipsorum voluntatem Terraticum accipiat. Charta Hugonis Archiep. Senonensis, ex Tabular. S. Germani Pratensis: Si autem terram ad Terraticum monachi dederint, Advocatus nihil habebit. [Terraticum de terra assa, in Charta Leotherici Archiep. Senon. ann. 1020. ex Chartul. Crisenon. dioec. Autissiod.] Adde Chartam Rogerii Regis Siciliae ann. 1137. apud Falconem Beneventanum, et Chronicon S. Sophise Benevent. pag. 740. [Chronicon Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 441. Statuta Genuens. lib. 6. cap. 5. etc.] *TERRATINA, unica voce vel divisis vocibus, ut edidit Muratorius ex Reg. Mutin. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 897: Soma Terrse tinss, de qua fit auricalchum. Utrumque male pro Calamina, terrse fossilis species, quae cum cupro mixta auricalchum efficit. TERRATIO. Vetus Charta apud Baldricum in Chron. Camerac. lib. 1. cap.

TER

73

27 : Hoc est mansos dominicos et Terrationes, et servos, et ancillas, etc. Idem videtur quod terrse, agri. Vide Terrada. TERRATORIA, Matta, sic dicta, quia humi sternebatur, ut quidam volunt. Gloss. Gr. Lat. : -aOoc, Teges, Terratoria, matta. Sed legendum monuimus, stratoria, vel storea, in v. Matta. [Legitur tamen Terratoria etiam in Glqssis Lat. Gr. et in aliis torn. 3. SS. Martii p. 843. relatis habetur: Psiathos, Teges, Terratoria, matta, territoria.] TERRATORIUM, pro Territorium, in Chartis Italicis passim, et in Charta Caroli M. pro Ecclesia Parisiensi in M. Pastprali lib. 19. ch. 56. Testamentum Bertichramni Episc. Oenoman. : Vineolas, vel pradela, vel Terratorium, quod in dextera parte de strada, etc. Vide Acta Episcop. Cenoman. pag. 86. 92. 104. Perperam editum Terreaturiis in Charta ejusdem Caroli torn. 2. Analector. Mabillonii pag. 401. 1 TERRA.TURIUM, Eadem notione, in Formulis Andegav. art. 21. 36. 39. etc. 1 TERRATUS, Terra clausus, obturatus vet aggere terreo munitus. Radulfl Coggeshal. Chronic, apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 821: Mandaverat.... quomodo omnes portss civitatis, contra eum Terratse erant, prseter portarn S. Stephani ad Aquilonem partem urbis, contra quam exercitum suum collocare suadebat. Vide Terrare. 1 TERRAYLLIUM. Vide supra in .Terrale 2. * TERRAYRONUM. Vide supra Careironum. TERREATA. Charta Odonis Borelli de Curtalano, in Tabulario Ecclesise Carnotensis num. 72 : Ponent tamen Co.nonici si voluerint famulum suum, qui custodiet res suas, quando Major numerabit in agris, et in grangia, et ego meum, et hseredes mei si voluerimus. Feodum Majoris est farrago de grangia, Terreata annonse post paleam, et caudse annonarum bene exquisitarum, hoc est, ni fallor, granum vel frumentum, quod in terram, seu aream, antequam tritum et excussum sit a palea, decidit, et terras miscetur. [Vide Terrata.] 1 TERREATURIUM. Vide in Terratorium. 1 TERREGIUM. Vide in Terragium 1. * TERRECTORIUM , pro Territorium, Ager, possessio, prsedium. Charta ann. 1091. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. sevi col. 419 : Et est ista sorte masaricia inter sediminis et vineis cum areis suarum seu terris arabilis et pratis, jugies quinque, et omnibus rebus Terrectoriis in loco et fundo Campicino Et est istis rebus omnibus Terrectoriis inter sediminis et vineis cum areis suarum seu terris arabilis et pratis jugies similiter quinque. Semel et iterum ibidem rursus occurrit. * TERRELLIDM. Vide supra Terrallium in Terrale 2. 1 TERRELLUS. Vide supra in Terrale2. * TERREMERITUM, unica voce, ut supra Terameritum, Terras proventus quilibet. Charta ann. 1263. in Reg. S. Ludov. ex Chartoph. reg. fol. 24. v: In taschis seu agrariis, quintis et quartis et in omnibus aliis Terremeritis. Alia ann. 1311. in Reg. 48. ch. 39 : Tenentur solvere et dare census, deveria et Terremerita consueta. Vide Meriturn. *TERRENA, Via terrea, agger, Gall. Chaussee. Charta admort. ann. 1375. in Reg. 109. Chartoph. reg. ch. 401: Cum quadam Terrena publica , qua itur de

76

TER

TER

TER

Montepessulano ad molendinum de Septem-canibus. Infra: Cum itinere, quo itur de Montepessulano ad molendinum de Septem-canibus. 1 TERRENERIETTUM, f. Idem quod Terraticum. Vide Onomasticum ad calcem torn. 5. Anecdot. Marten. TERRENITAS DEI , Humanitas, olxovojjua, Incarnatio. Occurrit in lib. 1. Miraculorum S. Agili cap. 5. TERRENUM , Ital. Terreno , nostris Terrain, [Fundus, solum.] Rollandinus in Sura ma Notarise : Domus sites in Terreno Ecclesias S. Joannis in Monte. [Statuta Cadubrii lib. 1. cap. 28; Si aliquis terrigina posuerit in manu Jurati pignus alicujus sui debitoris pro suis operibus spectantibus ad laborerium Terreni, Juratus sequenti die teneatur et debeat sestimare dictum pignus, et pro suis operibus ipsi creditori ipsum pignus dare in solutum. Statuta Mutinae fol. 13. v. rubr. 66: Cum in terra Castri veteris, ubi est fornax una, non possint fieri boni coppi, nee quadrelli, propter malum Terrenum, quod est ibi, etc.] * Charta ann. 1347. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hodoepor. Charit. part. 1. pag. 62: Et quod habentes seu habituri Terrena seu asdificia, quee presdicto laboratorio occuparentur , vel destruerentur, vel alias necessaria forent, etc. * TERRENUM, pro Territorium, Ital. etiam Terreno. Form. MSS. Senens. ann. 1414. ex Cod. reg. 4726. fol. 3. r : Item totum Terrenum, quod circum circa res preedictas, quod Terrenum est et consistit infra confines infrascriptos, etc. 1 TERRENUS, Omne genus vecturae terrestris, sive carris, sive equis fiat. Charta Ludovici Pii pro Ecclesia Argentinensi, apud Laguille in Probat. Hist. Alsat. pag. 19. col. 1: Ut ubicumque.... homines memorates Ecclesias navigio aut Terreno, id est, cum carris et saumariis, negotiandi gratia irent et redirent, etc. * TERRERIALIS DOMINUS, Dominus fundi seu feudi. Consuet. Dumbens. MSS. ann. 1325. art. 12: Nullus homo tailliabilis.... non possit nee debeat in alia curia respondere, neque renunciationem facere ullomodo, quse possit domino suo Terreriali, cujus est homo tailliabilis, in aliquo prasjudicium generare. 11. TERRERIUM, Codex agrorum vectigalium, Gall. Terrier. Charta Humbert! II. ann. 1338. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 372. col. 1 : Item, de dictis recognitionibus per vos fiat in singulis castellanis terras nostrse unum Terrerium in pergatneno scribendum et signandum in forma publica per manus unius vel duorum notariorum publicorum in archivio nostro reponendum postea et perpetuo conservandum. Item in eodem Terrerio describantur omnia nomina et cognomina hominum nostrorum, etc. Rursum occurrit in Charta ann. 1489. apud Baluzium torn. 2. Hist. Aryern. pag. 238. et alibi. Vide Terrarius liber. 12. TERRERIUM, Territorium, districtus. Charta ann. 1247. e Chartulario S. Vandregesili torn. 2. pag. 1667 : Nos viris religiosis Abbati et Conventui S. Vandreg. totam avenam, quam percipiebamus in censivis et Terreriis suis apud Montual annuatim,... vendidimus, etc. Vide Terreria. 11. TERRERIUS, Indigena. Chronicon Modoetiae apud Muratpr. torn. 12. col. 1136 : Tune fugerunt in ipsa node de illis, qui erant in Modoetia tarn de Terreriis quam de forasteriis plus de medietate, sic quod terra erat quasi derelicla. Tarn fo-

TERRICELLA, Carapulus, cam pell us. renses quam Terrerii, in Chronico Petri Azarii apud eumdem Murator. torn. 16. Occurrit passim in Chartis Italicis. Vide col. 393 .Terrerii seu de communi illius Ughellum torn. 8. pag. 610. 621. torn. 9. villse, in Statutis Mutinae fol. 88. rubr. pag. 97. 99. etc. Ital is Terricciuola, est locus muro cinctus, oppidulum. 401. Vide infra Terrigense. TERRIGL^!, /apaxi'Sec, in Gloss. Lat. 2. TERRERIUS, Officium monasticum, cui censuum ex terns percipiendo- Graec. quasi Terriculae, terrae aggeres. TERRICREPUS, Terribilis. Vita S. Guilrum cura commissa est, Gall. Terrier. Charta ann. 1335. in Reg. 70. Chartoph. lelmi Abb. Divion. cap. 14 : Quam lasciva reg. ch. 355: Imponebatur quod fratrem ad omnes pene sermones ore Terricrepo Amaluinum de Narcesio, menacum Sar- juramenta. latensem ac Terrerium dictss ecclesias, inTERRIDA, Navis species. Vide Tarida. terfecissent. Moine et Terrier de Sarlat, * TERRIFICIUM. [Cambre. (Glos. Lat. in alia vernacule scripta ibid. Vide su- Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.] pra in Terrarius. TERRIFINIS, pro finis, Terminus. Ve1 TERRESTREITAS , TERRESTRITAS , tus Charta ann. 1099. apud Ughellum in Materia terrena, terras proprietas. En- Episcopis Populoniensibus : Cum habigelbertus de longsevitate ante dil'.ivium tantiis, et cultis, et silvis, et omnibus in apud Pezium torn. 1. Anecdot. part. 1. isto Castello pertinentiis, per Terrifines col. 446 : Modicum nutrit quia Terrestri- illorum, etc. tas vincit in plantis, quss non est apta TERRIGENSE, Indigense. Gl. Gr. Lat. : digestioni. Leonardusin Speculo lapidum AuOcyevyjs, indigena, Terrigena, indigelib. 1. cap. 1. ex Cod. MS. Bibl. Reg. : Nul- tum. Auctor Mamotrecti ad cap. 18. Lelus enim lapis est qui ratione suss Terres- vitici: Indigena, id est Terrigena. Occurtreitatis in aqua non submergatur, dum- rit apud Joannem VIII. PP. Epist. 27. modo non sit porosus seu plenus areis. In Ordericum Vitalem lib. 4. pag. 105. lib. edito Terrestritas. 11. pag. 814. 818. etc. [in Statutis Cadu* TERRESTRIS, Ad territorium seu brii lib. 1. cap. 48. in Correct, eorumdem districtum pertinens. Charta Joan. reg. Statutor. cap. 104. et 105. in Statutis Bohem. ann. 1336. inter Probat. torn. 1. Montis-regalis pag. 5. etc. Vide supra Annal. Praamonstr. col. 525 : Quod ipsum Terrerius.] monasterium et homines ipsorum, bono1 TERRIGIPONA, pro Terripiscina. Vide rum occasione eorum, non possint nee Lacus. debeant trahi ad judicia, vel zudas, Ter1 TERRINEUS, Terreus. Vide locum restria seu etiam provincialia quoquo in Solariatus post Solarium, modo. Stat. Vladisl. Jagel. ann. 1420. in* Hinc Terrin nostris dicitur Poculum ter Leg. Polon. pag. 76 : De Clausura et terreum. Lit. remiss, ann. 1399. in Reg. reservatione actorum judicialium , sett 154. Chartoph. reg. ch. 595 : Lequel Bery libri Terrestris.... Coram quibus (Baroni- print un godet de terre ou Terrin a quoy bus) etiam resignations bonorum magno- ilz buvoient, etc. Alias ann. 1440. in Reg. rum peraguntur, et alias causas per eosdem 176. ch. 5: Print ung plain Terrin de definitives in speciali libra conscribuntur vin, getta Terrin et vin entre lui et ledit Unde.... volumus quod liber prsenota- Bigot; print derechiefung autre Tertus.... sub clausura trium clavium amodo rin et le cassa. conservetur, quarum unam judex, aliam TERRIPISCINA, Piscina. Vide Lacus. subjudex, lertiam vero notarius Terrestris 1 TERRISONUS, Terribili sono. Mirahabeant. cula S. Roberti Abb. 3. Aprilis pag. 325: 1 TERRIBILIA. Liters Henrici IV. Haee non tantum Terrisono fremitu Angl. Regis ann. 1408. apud Rymer. significabat insaniam. * TERRISTRUM. Vide infra Theristrum. torn. 8. pag. 539. col. 2: Videbatur ho0 nestum ipsos vel eorum alterum ab ulTERRITAGIUM, pro Terragium, Agratimo Terribilium custodire, tempore quo rium. Charta ann. 1239. inter Instr. quis eorum Johannis et Bertrandi (duello torn. 10. Gall. Christ, col. 268 : Hasc aucertantium) victoriam habuisset, eis pu- tem decem bovaria dicta ecclesia et ejus gnas supersedere mandavimus. Ubi Ter- habilantes tenebunt in perpetuum libere ribilium ultimum est mors ipsa, quae et absolute, absque Territagio et absque probabiliter subsecuta fuisset, nisi auc- ulla alia consuetudine. * TERRITIO, pro Terror aut Terricutoritate regia certamen fuisset interruptum. lum, in Opusc. Pithosi apud Loisel. w TERRIBILITAS, Species quse terro- pag. 357. Vide mox Territorium 3. *TERRITORIA, Ager, possessio, praerem- incutit. Jornand. Get. cap. 24: Hunni quos bello forsitan minime supera- dium. Charta ann. 1000. apud Murator. bant, vultus sui terrore nimium pavorem torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 337: ingerentes, Terribilitatefugabant. Appon. In pertinentiis de civitate Asculo in vilComment, in Cantic. Cantic. lib. 8. in lam, quss cognominatur Lanniano, clauSpicil. Roman, torn. 5. pag. 50: Orna- stirige, Territories, putea. Et in Locum, mentum sunt Terribilitatis et potentiae. qui dicitur Malesoma, clausurias, TerritoEt pag. 51: Propter terribilitatem posna- ries et putea. Pluries ibi. Terreur, earum. Occurrit ibid. pag. 66. et 67. dem notione, in Lit. remiss, ann. 1481. 1 TERRIBILITER, Terriblement, espou- ex Reg. 209. Chartoph. reg. ch.105: A vantablement, in Glossis Lat. Gall. San- Pierre Malia suppliant compette et apparung Terreur ou pasturail assis germ. MSS. Utuntur Arnobius lib. 2. S. tient Augustinus lib. 12. Conf. cap. 25. et alii au villaige de Favars (en Auvergne). Terruere , pro Territoire, in Ch. annrecentiores. TERRIBOLA, Formidolosa, apud Pa- 1286. ex Tabul. S. Mart. Pontisar. et piam ex glossa ad Alton. Polypt. pag. Tieroir, in Lit. ann. 1287. apud Marten, 56 : Terribola mens hostis aciem spectare torn. 1. Anecd. col. 1228. Vide in Terrinon prassumens. torium 1. TERRIBULUM, Quoddam tormentum, * Notandum verp prorsus est quod lequod terreat reos, et dicitur a terreo. gitur in Chartulario abbatiae Clarifontis de Joan, de Janua. Occurrit etiam in Gloss. scripto 13. saeculo : De curtibus quibusldicitur quod ecclesia Clarifontis eas Lat. Gall. 1 TERRIBUNDUS, Terribilis, in Vita B. habeat lib eras et absolutas ab omni deciLidwinse, inter Acta SS. torn. 2. April, mal tone in terntorto suo, nobis videtuf quod Territorium ibi tantum valeat quanpag. 339.

TER
turn allodium, prsesertim propter quasdam Mabillon. torn. 3. Analect. pag. 84. in guae statim subsecuntur etiam eodem ar- Charta Theodorici Regis Fr. torn. 2. ticulo, ubi fit differentia inter proprium Annal. Bened. pag. 701. col. 1. 1 TERROLA, Agellus, in Testamento territorium et alias parrochias. TERRITORY RES, Praedia, agri, Gal- S. Vigilii Episc. Autissiod. torn. 1. Anlis Biens de terre. Charta ann. 1046. nal. Bened. pag. 695. col. 1. Vide Terapud Ughellum in Episcop. Veronensi- rula. * Charta ann. 813. apud Murator. bus : Id sunt omnes cases, et res Territories Mas juris mei, etc. Occurrit ibi non torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 520: In decania Lupuni modia duo Terrola semel. 1. TERRITORIUM, in Gloss. Gr. Lat. seminaturas. In decania Lumper modia evopioc, Ttepc6o),o?, Ttept'xwpo?- Ugutioni : treu Terrola seminaturse. Pluries ibi. Locus modicus, vel districtus alicujus, vel 1 TERROLENTUS, ut Terrulenlus. StaTerritorium dicitur, quasi tauritorium, i. tuta Vercell. fol. 86: Nullus vendam tritum bobus. Civitatum Territoria, in blavam grossam vel minutam fraudulenlege un. Cod. Th. de Hirenarch. Vide ter balneatam vel Terrolentam, vel in Sidonium lib. 1. Epist. 8. et ibi Savaro- qua quid aliud in fraudem ementium nern, Menagium in Amoenitatib. Juris miscuerit. pag. 940. et alios. [Territorium Lemovi1 TERRUACTARE, TERRDAGTUM. Vide cense, pro Dioacesi, in Breviario MS. supra Terragium 1. Eccl. Lemovic. cujus excerptum refer* TERRUCIUM, ut supra Terracium 1. tur saec. 2. Bened. pag. 1090. Sic Terri- Vide in hac voce. torium Pontivense, in Miraculis S. AnTERRULA, AgelJus, exiguum praedium, gilberti Abb. saec. 4. part. 1. pag. 131. apud Gregorium M. lib. 2. Epist. 2. in Noviomense, Ambianense, ibid. pag. 132. Synodo Agathensi can. 45. in Charta Belvacense, ibid. pag. 137.] [s* Pro pago Caroli C. Imper. apud Puricellum in accipiendum videtur in Gestis Abbat. Basilica Ambrosiana pag. 224. [in CapiFontanel. cap. 2 : Luciniacum in Territo- tularibus ejusd. Caroli tit. 37. cap. 11. rio Vilcasinensi. Mox: Gamapium in pago in Indice vett. Canonum, torn. 3. Concil. Vilcasino.] Hispan. pag. 30. col. 1. in Charta ann. TERRITORIUM, Ager, possessio, prae- 1082. apud D. Calmet. torn. 1. Hist. Lodium. Territoria civium, in leg. 34. Cod. thar. in Probat. col. 479. in Annal. BeTh. de Operibus publ. Adde leg. 2. de nedict, torn. 2. pag. 626. in Monastico Exactionib. leg. 30. de Annonis, et leg. Anglic, torn. 1. pag. 28. col. 1. Hist. 186. de Decurion. eod. Cod. Siculus Flac- Harcur. torn. 3. pag. 44. apud Miraeum CUS : Bellis gestis victores populi terras torn. 1. pag. 164. col. 1. In Codice Theod. omnes, ex quibus victos ejecerunt, publice lib. 15. tit. 1. leg. 51. Terrulas dicuntur atque universaliter Territorium dixerunt. privatorum possessiones, quae alibi Lex Bajwar. tit. 17. | 2 : Cur invadere Terras nuncupantur.] conaris Territorium, quern ego juste jure TERRULENTUS, Terreus, ex terrula. hxreditario donavi. Otto de S. Blasio Occurrit apud Prudentium, [ut et Tercap. 18 : Succensisque quibusdam Welfo- rulente, pro Terreno modo. Vide Terranis Territoriis, ad propria revertuntur. lent us.] [Vide Terragium 2.] 1 TERRUNGULA, Modica Terra? portio, TERRITORIUM, pro Modo agri usurpa- in Onomastico ad calcem torn. 9. Ampl. tur in libro de Fundatione Monasterii Collect. Marten. Gozecensis pag. 211 : Ex communi patri* TERSALE FESTUM. Vide supra Fetnonio nostro subjectas possessiones offeri- stum 1. mus,.... in Gerenstede Terrilorium unum, TERSANA. Charta Raymundi V. Vicein Lochrestide septem mansos: in Zcor- corn. Turenensis ann. 1296. apud Justelrege 4. mansos : in Plaime 15. jugera: in lum in Hist. Turenensi pag. 155 :, Item Alforstide 12. mansos: in Belteggelorhe concedimus dictas universitati (BelliloTerritorium unum. Vetus Charta apud censi,) quod loco usatici, quod dicitur Mgid. Gelenium in Colonia Agrippina Tersana, quod nobis competitrationevenpag. 357: Et tria Territoria prope clau- ditionum feudorum, seu in emphyteosim strum sui monasterii. [Vide Glossarium datorum, seu detentorum, quo tenentur ad calcem torai 3. Gall. Christ, novae et in posterum tenebuntur a nobis in feudam seu in emphyteosim in dicta villa de edit.] 1 TERRITORIUM EQUINUM, f. Praedium, Belloloco et ejus pertinentiis et districtu, emptores unum denarium tantum pro ubi equi nutriuntur. Gharta vetus apud Meichelbec. torn. 1. Hist. Frising. pag. quolibet solido pretii venditionis solvere 213: Territorium in urbe Radaspona, teneantur; ipsa feuda seu emphyteoses a unam hobam cum equino Territorio ad dicto usatico, dicta Tersana, inperpetuum Pailingum , Territorium equinum ad afrancantes, et dictum denarium tantum, Hutichar. pro quolibet solido pretii nobis et nostris 2. TERRITORIUM. Vita S. Endei Abba- successoribus retinentes. Ubi Tersana, tis Aranensis n. 18: Septem annis in forte est tertia pars pretii venditionis Monasterii Territorio fideliter serviens praediorum feudalium, quomodo Tiers mansit. In his quoque 7. annis sic dili- denier vocat Consuetudo Nivernensis gent er exercebat trituratoris offtcium, ut tit. 4. art. 58. 70. tit. 24. art. 10. tit. 6. in paleario Territorii non posset granum, art. 2. 23. et Aryernensis cap. 31. art. quod culmen facer et, inveniri. Sed ibi 75. tertium denariura pretii praedii yenviri docti legendum consent Teritorium, diti, qui domino superior! exsolvitur. ut sit area terendo et excutiendo fru- [Vide Tresenum et Trezenum.] mento comparata. ** TERSARATUS, TERSERATUS. Chart, * 3. TERRITORIUM Id quod in agris ann. 760. apud Brunett. Cod. Dipl. Tusc. et hortis ad terrendas aves ponitur. torn. 1. pag. 570: Da pede est Tersaratu Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: unu testuclu, et super ilium est alms Territorium, Espointal. Pro Epouventail. testuclu Terseratuf et super illo duo tesVide supra Territio. tucli sunt duo quercias, et super ipse una 1 TERRITORIUS, Humi stratus. Terri- cerru Terseratu. Dictum videtur de incitoria matta, in Glossis laudatis in Ter- sionibus arborum , quae vice termini ratoria. sunt, forte pro Tesseratus i. e. quadra1 TERRITURIUM, pro Territorium, in tarn formam praeferens. Confer TheclaGestis Innocentii Episc. Cenoman. apud tura.

77
3^ TERSARE, Gall. Banner la troisieme facon a la vigne. [ Solvi pro xv. jornalibus hominum quos conduci feci ad fodiendum mayescandum et Tersandum. (Arch. Histor. de la Gironde, T. 22. p. 452.)] T TERSAURIA. Vide mox Tersoria. * TERSAYROLA, Dolii pars tertia.Cornput, ann. 1479. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 339. col. 1: Item solverunt Johanni Tizay pro una bola Tersayrola vini clareti, etc. Vide supra Terceyrola. * TERSENERIA, TERSERIA., mensurae species. Vide supra Tercenena. 1 TERSERIUM. Vita B. Andreae de Galleranis, torn. 3. Martii pag. 56 : Quidam faber fuit in civitate Senensi in Terserio 5. Martini. Raimundus Italice reddit Terzo,qvLOd tertiam cujusque rei partem signiflcat, ut adnotant Bollandistae, qui dubitant an in tot partes Senae distinguantur, an alia sit vocis propria istic notio. Vide Tercerium. * TERSOLUS, Triura a.nnorum natus. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item plus aliam quandam gasalhiam duarum magnarum vaccarum, unius Tersolas sive vaxae astatis trium annorumprasgnantis, etc. 1 1. TERSONUM, TERSONUS. Inventarium Ecclesiae Anic.: Tersonum de lino quasi duarum ulnarum. Alibi : Tersonum de lino habens in quolibet capite duas barras de cotone alvo. Rursum alio in loco: Item duo Tersoni de lino operis Francias cum frangiis de cirico diversorum colorum in capitibus, dedicati ad dicendum in Quadragesima: In spiritu humilitatis, etc. Forsitan ubique legendum est Tersorium. Vide ibi. * Tersenet, Panni species videtur in Invent, ann. 1449. ex Tabul. D. Venciae : Item quasdam alia raupa de viride foderata tellas rubse, cum colleto ranversato foderato de Tersenet, cum monstris manicarum, ipsius quondam dominae. * 2. TERSONUM, Urbis regio, idem quod Tercerium 1. Lit. ann. 1378. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 394 : Et est sciendum pro (quod) praenominati consules anno quolibet, ut est moris, eligentur; videlicet de civitate, unus de Tersono S. Justi, et alter de Tersono Beatse Marias majoris; et de burgo, unus de Tersono B. Marias de monachia, alter de Tersono Migano, et tercius de Tersono Attacis. 1 TERSOR, Mappula, seu linteum ad tergendos pedes pauperum. Consuetudines S. Augustini Lemovic. MSS. : Feria v. in Ccena Domini : Sacrista ministret Tersores et Praspositus dividat pauperes, etc. In Glossis Lat. Graec. et Gr. Lat.: Tersor, xaTaiAdbrnic, qui tergit. T TERSORIA, TERSAURIA, Locus ubi flebat lotio pedum apud Monachos in usu. Ritus Luxovienses apud Marquardum Herrgott ad calcem vet. Discipline Monast. pag. 580. et 581: De mandato hebdomadariorum. Debent isti hebdomadarii reservare vasa in Tersauriam, et facere mundari a famulis coquinas, et aliis hebdomadariis intrantibus reddere et facere mandatum omnino cum eis, et cellarius debet recondere dicta vasa in Tersoria. Vide Mandatum 9. et mox Tersorium. TERSORIUM, inter vestes Ecclesiasticas. Charta Hugonis Duels Burgundiae ann. 1077. torn. 6. Spicilegii Acheriani: Dorsalia duo, tapetia quatuor, Tersoria tria, bancales tres, etc. Gloss. Gr. Lat. : 'Ex[i.aYiov, Tergorium. Rectius, Tersorium, in Gloss. S. Benedicti c. de Vesti-

78

TER

TER

TER

mentis. [Bernardus in Ordine Oluniac. part. 1. cap. 46 : Cum autetn percutietur tabula ad mandatum, continuo congregentur ante Capituli introitum, ac succincti de pedum Tersoriis, cum viderint praeire coquos transactse hebdomads cum aqua, singuli singulos subsequantur tergantque fratrum pedes, sicut illi lavando prascesserint; atque ablutis aliquantulum prius Tersoriis in conchis, etc. Pro linteo quo pedes absterguntur, rursum usurpat idem Bernardus part. 2. cap. 15. Pro linteo autem quo Sacerdos in Sacris manus abstergit part. 1. cap. 55 : Apocrisiarius solerti procurat diligentia, ut duos de junioribus eligat studiosos, et uni quidem coopertoria et linteamina altarium, Tersoria quoque et offertoria consignet custodienda, etc. Tersoria calicum, quibus .Galices sacri terguntur, in Concilio incerti loci apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 163.] * Nostris Tierde, pro Actio tergendi, in Vita J. C. MS.:
Et com saint Anne fu ported Qui ains ne fut d'omme engenree Mais par le Tierde d'un contiel En la quisse saint Fanuiel.

Vide supra Terdrum. 0 TERSTERBANTENSIS PAGUS, nunc Teysterbant, apud Mirseum in Diplom. Belgic. pag. 809. Vide Vales, in Notit. Gall. pag. 550. col. 2. * TERSTHIER, vox Belgica. Charta Rob. de Bethunia ann. circ. 1190. in Suppl. ad Mirseum pag. 577. col. 1: De piscibus vero, qui per instrumenta molendini capientur, quae instrumenta dicuntur Terslhiers decimationem omnium plenariam.... capellanus habebit. e TERSTRE. Vide infra Trista. 1 TERTERNUS. Moretus Antiq. Navarrae pag. 527. refert Chartam offertionis et confirmations, quae dicitur facta era Terterna, cenlena, sexdena et xim. Porte 974. 1. TERTIA, Offlcium Ecclesiasticum diurnum, quod hora tertia canitur. Gregorius Turon. lib. 10. cap. ult. delnjurios'o Episcopo Turon. : Hie instiluit Tertiam et Sextam in Ecclesia did, quod modo in Dei nomine perseverat. Vide Durandum lib. 5. cap. 6. Menardum ad Concordiam Regular. Oardin. Bona de Psalmodia, etc. * Acta B. Joan. Firm. torn. 2. Aug. pag. 471. col. 1 : Sic jacuit, quasi exanimis, usque ad Tertiam magnam: erat enim in s&state. Ubi horam diei intelligo, qua Tertia cani solet, quae in sestate clarissima est. Hinc Tierce de nuit appellatur hora post solis occasum tertia,, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 216: Doudry qui est jeune hornme et qui veoit qu'il avoit temps et lieu, comme il feust Tierce de nuit ou environ, et aussi qu'il avoit oui dire qu'elle (Thevenete) avoit fait courtoisie de son corps a aucuns, etc. 2. TERTIA. Tertias Ecclesiarum, quas antiqui Canones de parochiis suis habendas Episcopis censuerunt, ut est in Concilio Toletano XVI. can. 5. quarum ratione Ecclesiarum reparation! tenebantur, ut est in eodem can. et in Concilio Tarracon. ann. 516. cap. 8. Concilium Aurelian. I. ann. 511. cap. 5: De his, quse in altario accesserint, Tertia fideliter Episcopis deferatur. Adde cap. 33. et Toletanum IX. cap. 6. [Acta consecrationis Ecclesiarum S. Stephani et S. Martini in Rivoferrario ann. 993. Marcse Hispan. col. 948.] et Ughellum torn. 1. Italise sacree parte 1. pag. 121. Pecunise

namque a fidelibus oblatae in tres par- ex binis agrorum partibus, quae in sortes olim divisae, quarum una Episcopis, tem victoribus obvenerant,quoddam paaltera Presbyteris et Diacqnibus, ter- riter tributum aut vectigal in Principis tia Subdiaconibus et Clericis cessit, ex fiscum, perinde ac ex Tertiis, illatura, Emeritensi Concilio ann. 666. cap. 14. quod utrumque Exactionem binorum et Ex Concilio vero Braccarensi II. cap. 7. ternorum vocat, et ad Oomitis Sacraruna oblationum tertia fuit Episcopi, altera largitionum offlcium pertinuisse ait, Clericorum, tertia in recuperatione Ec- lib. 3. Epist. 8. et lib. 7. Epist. 20. 21. clesiae. Postea oblationes Ecclesiae in 22. Vide Paulum Warnefridum de Gesquatuor partes divisae, quarum una tis Langob. lib. 2. cap. 32. At secus Pontifici, altera Clericis, tertia pauperi- egisse Odoacrum scribit Procopius lib. bus, quarta fabricae addictae sunt, ut 1. Gotthic. cap. 1. ubi ait, Gotthorum est apud Gelasium PP. in Epist. ad ope arreptai tyrannide, TO TptTKj[i6piov TWV Episcopos Lucaniae, Gregorium M. lib. aypwv, iis concessisse, hocque pacto eo3. Epist. ll.etin aliquot Conciliis, locis rum animos sibi devinxisse. [** Vide alibi indicatis: cujus quidem partitionis Sors 4. Savin. Histor. Jur. Rom. med. primam fleri mentionem in Concilio Ro- temp. torn. 1. 103.118. et 89.] 4. TERTIA, Idem quod Terragium:ab mano sub Silvestro I. hancque Concilium Agrippinense cap. 6. ex usu Eccle- ejusmodi enim Tertiarum illationibus, sias esse innuisse alii observarunt. [Vide de quibus moxegimus,et agrorum parte tertia, quae antiquo possessori relicta Tertiaria 2. et Tertium 2.] * Aliam hujusce appellationis ratio- est, et Principi fructuum partem pensinem discimus ex ChartaJKervici episc. tare quotannis solebat, agrario, quod JEduens. ann. 921. inter Probat. torn. 1. Campipartem, dicimus, etiamnum in Hist. Burg. pag. 17. col. 1: Nee reticen- Burgundia et vicinis provinciis mandum judicavimus qualiter saepe dictus sisse Tertiarum nomen admodum vero pater et avunculus noster decirnam par- simile est : non quod tertia fructuum tern ex publico reditu, qui nobis et nos- pars domino superior! solveretur : netris ministris in ejus successione ab om- que enim agrarii quantitas eo accedit; nibus totius dioceseos nostree ecclesiis anno sed quia ex tertiis, quaeveteribus incolis terlio reddebantur, in congruis ecclesias relictee sunt, pensitabatur, cum duae, obsequiis, ubi amplius necessarium fore quae in victorum sortem cesserant, a existimabat, destinare solebat expenden- graviori ilia pensitatione immunes essent, licet censui leviori obnoxiae. Agri dam. 3. TERTIA. Debellata et subjugata a enim vectigales, ut habet Hygenus de Gothis Italia et a Wisigpthis Hispania Limitibus cpnstituend. pag. 206. multas ita divisi sunt agri, ut victoribus partes habent conditiones : in quibusdam produae, ter_tia antiquis eqrum possessori- vinciis fructus partem constitutam prsesbus cederent. Lex Wisig. lib. 10. tit. 1. tant, alii quintas, alii septimas, etc. Inde | 8 : Divisio inter Gothum et Romanum enim graviorum ex agris pensitationum facta de portione terrarum, sive silvarum, origo videtur petenda. Charta Sanctii nulla ratione turbetur.... nee de duabus Majoris Regis Navarrae aerae 1068. apud partibus Gothi aliquid sibi Romanus prse- Anton, de Yepez in Chronico Ord. S. sumat, aut vindicet: aut de Tertia Ro- Benedict! torn. 1: Manifeste comperimus mani Gothus sibi aliquid audeat usurpa- prasteritis temporibus nullum Episcopore, aut vindicare. Adde 16. Quod et rum prasdecessorum nostrorum in Ecclefirmatur a Senatore lib. 2. Epist. 16. siis vel parochiis, Monasterio S. dEmiliani ubi Tneodoricus : Juvat, inquit, nos re- collatis, primitiva vel tertias requisisse, ferre, quemadrnodum in Tertiarum de- vel accepisse. Adde Chartam sequentem putatione Gothorum Romanorumque pos- ibidem. Alia Didaci Episcopi Compossessiones junxerit et animos. Nam cum tellani aerae 1153. apud eumdem torn. 4 : se homines soleant de vicinitate collidere, Sanctum Georgium de Valegia cum suis istis prsediorum communio causam nosci- Tertiis, et cum omni censu et devito, et tur prsestitisse concordise. Sic enim conti- censu nostrse. Ecclesiss, et cum suo canto, git, ut utraque natio, dum communiter etc. Infra : Cum suis bonis et Tertiis libevivit ad unum velle convenit. Et factum ram ab omni censu. Rursum: Has lernovum et omnino laudabile, gratia domi- tias et ista debita alii met pr&decessores norum de cespitis divisione conjuncta est: vestro Monasterio contuZerun.[Confirmaamicitias populis per damna crevere, et ex tio fundationis Monasterii Veteris-pediparte agri defensor acquisitus est, ut culi ann. 1202. apud Marten, torn. 1. substantise securitas integra servaretur. Ampliss. Collect, col. 1040 : Dederunt Necesse est enim, ut.inter eas suavis cres- unum medium annonae in Tertiis de Ailcat affectus, qui servant jugiter terminos lantoe.... et si aliqua causa seu aliquo casu aliquid de summa dicli bladi in prssconstitutos. Id etiam observasse Burgundos in dictis Tertiis defecerit, requisierunt et Gallia, postquam earn partem, quam prasceperunt, ut residuum repleatur de insederant, occuparunt, docet Lex Gun- Tertiis et aliis redditibus S. Mauritii. debalda cap. 54. 57. 79. Praeterea in hac Charta ann. 1232. pro Ecclesia S. Beniagrorum divisione Princeps exactionem gni Divion.: Tertiae de Mieumeant, que et contributionem aliquam in antiqup- de jure spectant ad obedientiam de Dirum possessprum Tertiis reservavit, neto, etc. Adde Ohronicon Farfense apud quae quotannis flsco inferretur. Lex Wi- Murator. torn. 2. part. 2. col. 748. Gall. sig. lib. 10. tit. !.' 16 : Judices singula- Christ, novae edit. torn. 4. Instrum. col. rum civitatum, Villici atque Praepositi, 100. et 161. Chartam ann. 1235. torn. 3. Tertias Romanorum ab illis, qui occupa- Anecdot. Marten, col. 1250.] Tabulariura tas tenent,auferant,et Romanis sua exac- Prioratus de Paredq fol. 94 : Tarn de hastione (manente) sine aliqua dilatione res- pitibus, qui in villa ipsa manent vel labotituant, ut nihil fisco debeat deperire. rant, quam de porcis, qui ibidem incrasQuod quidem yectigal, Tertiarum illa- sati fuerint, et pastionati, nee non et de tionetn et exhibitionem appellat idem Tertiis et taschis, quas exierunt ex eisdem Senator lib. 1. Epist. 14. lib. 2. Epist. 17. silvis et de raminalio. Vetus Charta apud et 37. non quod tertia fructuum pars, in Perardum in Burgundicis pag. 96 : Acpecuniam pqstea commutata, pensitare- crevit, quod absque redditione Tertiarum tur ; sed potius quod ex Tertiis inferre- supradicti loci habitatores, quocumque tur. Testatur enim idem Scriptor etiam loco vellent, in sua terra seminarent ac

TER
meterent. Alia, pag. 118: Et eorum famuli de terra, quam in dominio haberent, excolerent, absque Tertiis velut proprta tenerent. Alia ann. 1221. pag. 325: Et Tertias debent adducere ad illam villam, et computare ante hostia. Adde pag. 122. 327. 476. Charta ann. 1240. in Tabul. Campaniae ex Bibl. Reg. fol. 365: De terragiis autem, quas vulgo Tertias (male Terrsej dicuntur, ubicumque homines dictas villas terras nostras excoluerunt, nos dicti fratres de Crista habebimus medietatem. Alia ann. 1276. apud Chifflet. in S. Bernardo pag. 525 : Tria sextaria frumenti, in quibus mihi tenebatur de annuo reditu super Tertias suas Aubigneio. Chr. Besuense pag. 634: In praedicta sylva, si laboratum fuerit, cujus erit fundus terras, illius erit et Tertia. Pag. 676: Addiderunt et Tertiam partem de Blaniaco, etc. Adde pag. 622. Tabular. Abb. Reigniacensis Ord. Cisterciensis ann. 1263 : Sus ce que li Abbes et li Convens demandoient toutes les Tierces de la ville de Joux, etc. Hinc Terrss Tertiales, in Charta ann. 1313. apud Roverium in Reomao pag. 396 : Et singulas Tertias suas, quas habet annuales in terris Tertialibus existentibus in finagio de Rubeomonte. Adde pag. 289. Tertiarum raeminit denique Rhenanus lib. 2. Rerum German, pag. 64. scribens divites interdum colonis locasse ^agros sub reditu tertiarum. * Quse servitus seu redditus pro dominio deberi dicitur, in Charta ann. 1269. ex Chartul. eccl. Lingon. fol. 182. r: Item quamdam servitutem seu redditum, quse vocatur Tertia, quas pro dominio debetur, in terris inferius annotatis. Alia ann. 1336. ibid. fol. 102. v: Dominus utilis dicta} villas (de Martileio) consuevit percipere... quemdam redditum, quiwlgaliter appellatur les Tierces, videlicet de undecim gerbis unam, qui redditus Tertiarum valet, etc. Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Bel fol. 123. v : Item lequart et le sixieme en une maniere de disme, que on dit les Tierces. Terce, eodem sensu, in Charta ann. 1411. ex Tabul. episc. Carnot. Ex quibus aliisque pluribus instruments patet Tertias nomine, non semper significari tertiam fructuum partem, ut asserit D. Bouquet in Monitu ad torn. 1. Jur. publ. Gall. pag. xviij. ubi et varias ejusdem vocis notiones a Cangio expositas minus attenle perpendisse videtur. Hinc Terchier, Tertiam seu terragium colligere, in Charta ann. 1283. ex magn. Chartul. nig. Corb. fol. 98. v : Se liserjans I'abbe estoit en defaut de venir Terchier, je ou mi hoir ou mi successeur porriens mettre d'une part sen terrage, etc. TERTIARIUS, Collect9r tertias. Tabular. Albae ripae in Dicecesi Lingon. : Neque Tertiarii nostri, neque Tertiarii fralrum sine altero recolligent tertias. TERTIA MANCIPIORUM. Burgundi pervasa Galliarum parte, ita cum veteribus incolis, quos Romanes vocabant, se gesserunt, ut agrorum parte tertia iis relicta, alias duas sibi assererent: contra, mancipiorum duabus partibus veteribus incolis concessis, sibi tertiam tantum reservarent. Vide Legem Burgund tit. 54. 1. et tit. 57. TERTIAS, seu Tercias Regales Hispani vocant, tertiam partem redituum fabricarum Ecclesiarum, quam Gregorius X. PP. Alfonso Sapienti Regi indulsit pro sustinendis bellis contra Mauros. * TERTIA LEGUMINIS , in Charta Odon. duels Burg. ann. 1207. ex Chartul. eccl. Lingon. fol. 16. r: Lambertus

TER
vero tenebit ex episcopo Lingonensi salagium Castellionis et Tertias leguminis ; pro quo salagio et Tertiis exhibere tenetur episcopo in hospitio suo sal et legumina, quotienscumque veniet aput Castellionem. TERTIA CONLABORATIONIS, id est eorum, quse vir et uxor stante matrimonio siraul acquisierunt, quae uxori attribuitur. Capitula Caroli M. lib. 4. cap. 9 : Volumus, f uxores defunctorum post obitum maritorum Tertiam partem conlaborationis, quam simul in beneficio conlaboraverunt, accipiant. Marculfus lib. 2. form. 17: Sed dum villas aliquas, quas superius memoravimus, ad loca sanctorum hasredibus nostris deputavimus, quod pariter stante conjugio adquisivimus, prasdicta conjux nostra Tertiam inde habere potuerat. Gesta Dagoberti Regis Franc, cap. 47. et Aimoinus lib. 4. cap. 35: Tertiam tamen partem de omnibus, quas Dagobertus Rex acquisierat, postquam Nanthildis Regina regnare cosperat, eidem reservant. 5. TERTIA, Id quod liber homo dat sponsse suse ad ostium Ecclesiae tempore desponsationis : [Tiers coutumier, in Consuet. Norman, art. 367.] .Dos scilicet rationabilis, quae tertia pars est totius tenement! viri sui, quod habuit tempore desponsationis : ita quod si plus tertia parte tenementi vir daret in dotem, ea ad tertiam partem reducatur : in Regiam Majestatem lib. 2. cap. 16. 4. et seqq. Eadem appellatur rationabilis Tertia pars mulierum lib. 1. cap. 3. 2. ubi placita de ejusmodi Tertiis ad Vicecomites pertinere dicuntur. [Testamentum Humbert! II. ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 545 : Item volo, quod de prxdictis omnibus dicta Dalphina sit contenta, et prohibeo, quod in htereditate nihil aliud ratione dotalitii, donationis propter nuptias, quartas, Tertiss, incontri, petere valeat.~] Quoniam attachiamenta cap. 45 : Si aliquis liber tenens, cujus tenementum liberum est ab omni servilio per suum infeofamentum, cadat in tertiam alicujus dominas, etc. Adde cap. 85. Littlet. sect. 36. 37. et Radulfum de Hengham in Parva cap. 2. [Vide Tertiaria 4.] 6. TERTIA, Mensurae liquidorum species, in Itinere Camerarii Scotici cap. 10. 5. de Brasiatoribus : Non habent mensuras , videlicet quartam , pint am, Tertiam, etc. ^ 7. TERTIA, Tributum pro pane solvendum, ut videtur. Codex MS. Episcopatus Autissiod. saec. xm : Tertias circa XV. s, in panibus. Sequentia avenarum nil. lib. Vide Tertiaria 1. 1 8. TERTIA PRISONARIORUM, f. Tertia pars pretii, quod pro redemptione solvere tenebantur prisonarii seu captivi. Charta Henrici VI. Regis Angl. ann. 1452. in Chronico Joannis Whetamstedii pag. 321 : Tercias et Terciarum Tertias omnium prisonariorum, in guerra captorum, nobis debitas (relaxavimus.) * TERTIABILIS, Praestationi, qu33 Tertia appellatur, obnoxius, nostris Terciauble et Tiersauble ; quod de agro pariter et colono dicitur. Charta ann. 1259. in Chartul. eccl. Lingon. fol. 154. v. : Omnes etiam tertias in finagio de Cohum, de quibus homines tertias hactenus relinuerunt velrecelaverunt, qusesolebant vel debent esse Tertiabiles, tenetur dominus episcopus et successores ipsius, qui pro tempore fuerint, reducere ad solutionem tertiarum. Alia ann. 1272. in Chartul. Buxer. part. 17. ch. lQ:Laquele terre fut Lorant au barbier de Poille, que estoit

TER

79

Terciauble monsignor lou due de Borgoinne et as signors de Poille. Terre tiersauble , in Libert, yillae de Grancey ann. 1348. torn. 9. Ordinat. reg. pag. 161. art. 6. TERTIAGIUM. Bulla dementis VI. PP. data Avinione anno Pontificatus 4 : Super mortuagiis seu prasstationibus ECclesiis principalibus Ducatus Britannia?, Praslatis et Rectoribus Ecclesiarum, videlicet in tertia parte bonorum mobilium, quas Tertiagium dicitur, de consuetudine laudabili pia devotione jidelium introducta, debitis, ut dicti Episcopi et Clerus dicebant, in bonis seu ex bonis defunctorum , seu decedentium parochianorum suorum, nee non super pastu nuptiali a parochianis ipsius nubentibus seu nuptis debite ex consuetudine simili, ut dicebant, etc. Vide Mortuarium, [Nonugium, et Testatio.] p Vide supra Funeralia 2.J TERTIALES, Tertia agrorum proscissio. Tabularium Fossatense ann. 1276 : Debent de quohbet animali 4. corveias per annum, videlicet 3. in marceschiis, in binalibus, et in Tertialibus, et in vindemiis, etc. Ita Terzare dicunt Itali, pro tertio arare, [nostris Tiercer. Vide Terliare 2.] TERTIANA PLEN^: VILL^:. Charta Thomae Regis Manniae et Insularum ann. 1055. in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 718 : Et tertiam partem decimarum de omnibus Ecclesiis de Manne, con firmantes eis Tertianam plenas villas de Kyrkby , propinquiorem Ecclesiam S. Bradani, cum terra sancti Bradani ; et Tertianam plenas villas de Kyrkmarona, terras de, etc Tertianam de Balycem, de Knokcrokor, etc. * TERTIANARIUS, Febri tertiana laborans. Galen. Comp. lat. MSS. cap. 2. apud Maium in Glossar. novo : Sed quia sunt homines imperita mente et curiosi, qui forsilan dicant, quamvis cotidianarius, seu Tertianarius, sive quartanarius facial, etc. Vide Tertiarius 5. 5 TERTIANI, Milites. Vide in Ritteri. jl. TERTIARE, Sequestrare, in tertiam manum mittere. Glossae MSS. ab Eccardo laudatae in Pactum Legis Salicae pag. 73 : Tertiare, Drittehanton. p* Vide Haltaus. Glossar. German, voce Dritte Hand, col. 245.] * Charta S. Ludov. ann. 1259. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 76 : Hasc autem supradicta omnia dicti fratres in usus conventus superius memoratos, nee ea teneantur aut valeant Tertiare. Rentiercer, eodem, ut videtur, sensu, in Consuet. Camerac. MSS : Quant uns horn Rentierce un keval, u autre bieste quelequele onques soit, li eschevin le doivent moult bien eswarder et se li doivent moult bien commander que li rentiers ne soit cangies ne replegies. 12. TERTIARE, Tertio iterare. Radulfus Cadom. de Gestis Tancredi, apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 174 : Nee mora qui primo, qui secundp venerat, illico Tertiat vicem. Alibi Tertiare, ut et apud Italos Terzare, est Tertio arare. Vide Binare. 3. TERTIARE, Tertiam partem bonorum conferre, vel auferre, Gall. Tiercer. Charta Theoduini Episc. Leodiens. apud ^Egidium Aureae vallis Monachum in Gestis Episc. Leod. cap. 1. [et apud Miraeum torn. 1. pag. 68.] : Prxnominata vero villa pro libertate sua, ad sumptus Ecclesias necessarios, omnia mobilia sua primo mihi Tertiavit , qua libertate ut amplius frueretur, postmodum dimidiavit. Rigordus ann. 1199 : Milites qui olim sua liberlate gaudere consueverant, et

80

TER

TER

TER

homines ipsorum Tertiavit, id est, Ter- sept deniers tournois d'annuelle rente sus meitaerius in Massa 5. et mox Tertiam partem omnium bonorum suorum pour la raison de la Ciercheverie des frus tiator. crosans en une acre et xxix. pieches de | 4. TERTIARIUS. Glossae Graeco-Latieis violenter abstulit. * 4. TERTIARE SE, Dicitur de censu, terre, que lesdis religieux ont franchi de nae : "EosSpoi;, Terciarius, superstes. cum illius pars tertia superadditur ; ladite Ciercheverie a moi a tenir et a * 5. TERTIARIUS, Tertiana febri labounde Tertiatio, ipsa tertiae partis perce- avoir ladite rente pour ladite Tierchene- rans, Gall. Qui a la fievre tierce. Tierceinne, apud Joinvil. edit. reg. pag. 2. tio, nostris Tierpoier.eodemsigniflcatu. rie. Vide Terzaria. harta ann. 1323. in Reg. 61. Chartoph. T 4. TERTIARIA, in regno Neapolitano, Mirac. S. Hildegard. torn. 5. Sept. pag. reg. ch. 303 : Cujusmodi minuti census, ut docet Lucas de Penna, iis qui jure 699. col. 1 : Dicit etiam, quod viderit alios laudomia, (sic) et vendas important, et Francorum vivebant,idem quod Tertia5. dasmoniacos et quaternarios et Tertiarios dumtaxat se Tertiant ; et sic in red- Ibi vide. Contractus matrimonii ann. ibidem liberatos. Vide Tertianarius et ditu annuo pro Tertiatione hujusmodi, 1358. apud Salernum : Promisit domi- Tertionarius. viginti duos solidos, octo denarios exti- cellas Johannellas uxori suss in dodarium * TERTIATIM, Tertia vice. Addit. ad tnantur valere. Alia ann. 1318. in Reg. et Terciariam, seu pro dodario et Tercia- Stat. eccl. Conseran. MSS. ann. 1472 : Rectores debent percipere quantum unus 56. ch. 233 : Item gros cens et menu, ria annuas uncias aitri 220. J 5. TERTIARIA, Femina Deo sacra ex ex prasbendariis de frumento. Bordonarii dont la moitie Tiercoie, et I'autre moilie guintoie. aliquo Ordine religiose. Concilium To- debent recipere unum modium Tertiatim. Pii V.... TERTIATIO, Tertia iteratio, apud * Aliud sonat haec eadem vox Gallica, let, ann. 1582 : Constitutioni Liceri scilicet, vulgo Encherir, in Lit. de clausura a sanctimonialibus et ab iis Arnoldum de S. Emmeram. lib. 2. remiss, ann. 1372. ex Reg. 104. ch. 116 : fosminis, guas Tertiarias seu de Posniten- cap. 53. Comme lesdis Jehan et Colin feussent alez tia yocantur, servanda, etc. Vide TerTERTIATOR, Colonus forte, qui ad Tera Gisors en entention de Tierpoyer ou tiarius 1. tium tenet, seu qui tertiam fructuum TERTIARIUM, Modus agri, a Tertiis, agri domino pensitat. Frequens occurrit enche'rir aucunes de nos fermes desdis de quibus supra,nomen sortitus. Charta mentio Tertiatorum in Capitulari Siaides, etc. 1. TERTIARIA, Vectigalis aut tributi Jonse Episc. Eduensis ann. 858. pro Ab- cardi Principis Beneventani ann. 836. species. Charta Conradi Imp. pro Pisa- batia S. Andochii, apud Sammarthanos: ac primum cap. 4 : Hoc promittimus de nis Tyrumincolentibus, apud Ughellum In pago guoque Augustodunense addi- Tertiatoribus, ut si a Longobardo venditi torn. 3. pag. 488 : Ut a Pisanis... nomine cimus Tertiarium unum, in quo possunt fuerint, comparentur, et nullatenus in Tertiarlas aut alicujus directuras possit bonam partem fceni colligere, atgue ad nave imponatur, aut trans mare venunexigi, etc. Alia Guidonis Regis Hieroso- monasterium devectum hiemis tempore detur, excepto si homicidium fecerit, aut lym. ann. 1190. pro Massiliens. apud animalium suorum inopiam, quam fre- facers voluerit, habeat sibi licentiam eum Guesnaium in Annal. Massil. pag. 336: quenter patiebantur, temperare. Occurrit vendere. Cap. 14 : De Tertiatoribus vero Ut per omnia loca liceat vobis libere in- eadem vox rursum [in Charta Caroli C. hoc stetit, ut nulla nova eis a parte Reiputrare et exire, commorari et negotiari cum ann. 859. inter Instr. Gall. Chr. novae blicss imponatur, excepto antiqua consuemagnis navibus et lignis parvis de riberia, edit. torn. 4. col. 56. ubi perperam edi- tudine, hoc (est) responsaticum solum, et er mare et per terram cum universis re- tum est ad folium colhgendum, pro ad angarias, et calcarias, etc. Ejusdem praeus vestris sine ulla directura et Tertia- fosnttm, etc.] terea Capitularis , quod imperfectum ria, vel anchoragia, et absgue alia exa* Charta ann. 1312. in Lib. rub. Cam. editum est a Camillo Peregrinp in Hist. ctione, etc. In Constitutions bus Siculis Comput. Paris, fol. 522. v: Une piece Longob. supersunt capita aliquot de lib. 1. tit. 69. 1. Tertiaria dicitur, quod de terre, appellee la Terciere, en quay a Tertiatoribus. Cap. 20 : Ut non praesua Bajulis recipiebatur in certis tantum Ixxxj. arpens et xlv. quarreaus, etc. Vide mat aliquis Tertiatorem exercitaiem aut gusestionibus et personis, commodato vide- mox Tertiolum. militem facere. Cap. 21_: Ut si Tertiator licet, mutuo, et deposito. Hispanis Ter11. TERTIARIUS, Vir e Tertip aliquo absconse exercitalis factus fuerit aut miles. cero, est arbiter, Tercera, arbitrium. Ordine religioso, Gall. Tiercaire, Tier- Cap. 22 : Ut si quis homo liber uxorem [Vide Tertia 7.] ciaire, vel Tiertiaire. Tertius ordo dici duxerit Tertiatricem. Cap. 25 : De nefan| 2. TERTIARIA, Aremoricis Tiercage,solet, Gall. Tiers ordre, quod omnes qui dis criminibus, vel aliis causis si in TerIdem quod Tertium 2. Vide in hac voce. alicujus Sancti, ordinis religiosi funda- tiatores devenerint. Cap. 26 : Ut si aliquis Charta H. Turon. Archiep. e Tabulario tpris, vit83 instituta sequuntur, in tres cum Tertiatore causam habuerit a parte S. Vincentii Cenom.: Herbertus Frumen- dividantur classes. Prima virorum est, Reip. Cap. 29 : Ut non tollatur a Terliagerii, dum Cenomanensi praeessemus Ec- quos proprie Religiosos dicimus;secunda toribus excusaticum et porcos. Gap. 30 : clesias, aliquando a nobis excommunicatus feminarum, seu sanctimonialium, quas Ut invito non detur pretium a Tertiatore pro primitiis et pro Tertiaria, quse Pres- eamdem regulam quam viri religiosi pro tritico aut vino. Denique cap. 32 : Ut byteris pertinet, quse capiebat in Ecclesiis profitentur : tertia lai'corum utriusque coloni Tertiatores non dent in collata nee ... quas juris monasterii S. Vincenlii sunt, sexus, qui saecu^larem quidem yitam vi- in pactum. In Pacto Arichis Principis infirmitate coactus, prsedicta Ecclesias S. vunt, sed directam ad religiosioris vitas Benevent. cum Neapolit. : Firmatum est Vincentii reddidit, scilicet primitias et praecepta, qua tantum accedant ad vitas qualiter inter paries esse deberent de terTertiariam. Concilium Tolet. ann. 1323. monastics normam, quantum licet ho- ris in liburia, de servis, et de ancillis, et can. 13. de Decimis : Ratione autem scri- minibus in sseculo degentibus. Votis de Tertiatoribus, et de omnibus causis, etc. ptas distributioms, guam tradit Tertiario, quibusdam, sed simplicibus tantum ob- [Vide Terzarirms.] cum pro scriptura de acervo satisfaciat stringuntur, si nonnullos excipias, qui * TERTIENARIA, Praedium, quod a coscriptori, vel scripturse constitutionia ter- majoris virtutis studio accensi, vota lono ad tertiam fructuum partem colitiarii vel aliguem tertiarium faciat, aut adjecerunt spllemnia, sicque veri facti tur. Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paa Tertiaria excuset, nihil penitus recipiat, sunt religiosi, retento tamen Tertiario- ris, fol. 219. r : Ecce partes (firmae) cum ex primis occasio furandi, ex ultimo rum nomine, quo distinguantur a viris videlicet Tertienarias et modietariae, cum non solvendi decimas prsebeatur. feminisve, primasvae institutionis, seu pertinentiis in firma tractus. 1 3. TERTIARIA, Tertia pars fructuum, primae vel secundse classis. De Tertiariis 1 TERTIEYRA JUSTA , Mensura vini quam conductor reddit locatori, prae- passim agunt variorum Ordinum Scri- tertia parte major solita, quse majoribus diumve tali conditione locatum. Statuta ptores : inter quos consulere potes Le- solemnitatibus praebebatur monachis in Castri Redaldi fol. 21. v : Statuimus in- zanam in Summa quaest. regul. part. 2. Monasterio Solemniacensi. Vide inJusta super et ordinamus pro communi et publ. cap. 14. et part. 4. verbis Tertiarii et 2. et Tercellum. Castri Redaldi et hominum ipsius quod Tertiarise, sed praesertim Patrem Helyot 1TERTIOGENITUS, Tertius fllius, in amodo nullus mezadrus, terzarinus, labo- in Historia Ordinum Monast. torn. 3. Testamento ann. 1381. apud Marten, rator, affictabilis vel molinarius possit ter- pag. 64. et seqq. pag. 247. et seqq. torn. torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1511. TERTIOLI MEDIOLANENSES , Monetae ram, molendinum seu aliam rem contam 7. pag. 214. etc. f2. TERTIARIUS, Collector Tertias, in Mediolanensium species. Charta ann. ad mezadriam seu Tertiariam, seu aliter 1171. apud Puricellum in Ambrosiana ad partem vel ad affictum, dimittere vel Tertia 4. f 3. TERTIARIDS, Praestationis agrariae Basilica pag. 930 : Et pro ipso libello acrelinquere, etiam elapso termino nee ad aliam mezadriam, Terzariam, molen- species, sita, ni fallor, in tertia .parte cepit iste Gillebertus ab istodomno Abbate dinos vel affictus, in totum vel ad partem fructuum, quam tenentes domino red- argenti denarii boni Tertiolorum Mediolatransvolare sine licentia dicti domini sui. debant ex agris, quos hac conditione nensium libras 10. Alia ann. 1183. pag. Eadem, ni fallor, notione in Charta ann. colendos susceperant. Charta ann. 1251: 1014: De quibus rebus sunt positas in feudo Capitulo S. Nazarii Carcas- tantas, quas valeant libras centum Tertio1296. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. pag. Damus 161 : Je Guillaume doi et sui tenu a sonss.... agrerios, tascas, medios, quartos, lorum, etc. [Radulfusde Gestis Friderici et csetera terras merita, I. Imp. apud Murator. torn. 6. col. 1181: rendre et a paier d'an en an.... a hommes Tertiarios religieux..... de S. Vendrille dis sols et bona et jura, etc. Vide Quartus, et Mas- Roncinus quatuor soldis Tertiolorum in

TER
civitate (Mediolanensi) vendebatur. Rursum Tertioli memorantur in Ohronico Modoetiensi apud eumdem Murator. torn. 12. col. 1138. in Statutis Vercell. fol. 141. v. et fol. 205. recto, etc.] * TERTIOLUM, Modus agri, idem quod supra Tercellum. Charta ann. 1250. in Chartul. S. Genov. : Simon presbyter de Autolio recognoscit se tenere et possidere in vilenagiis de licentia abbatis et conventus S. Genovefae terras et vineas sequentes, unum Tertiolum terras in Grois, etc. * Tiersonnier vero est men sura frumentaria, in Charta ann. 1391. ex Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 156 : Une rente de deux cens trois quartiers, un boissel, un Tiersonnier de froment, mesure de Constances. TERTIOLUS, Accipitris species minor, Italis Terzuolo, nostris Tiercelet. Fridericus II. Imp. lib. 2. de Arte venandi cap. 19 : Tertiolis et minoribus inter falcones dari debet pro pastu sufficienti minor quantitas carnium, et tninoranda est quantitas secundum proportionem convenientem quantitati sui corporis, etc. Terconnalis, dicitur Anonymo de Falconibus secundum Aquilam, etc. TERTIONARIA. Charta S. Ludovici Regis Fr. pro Abbatia Persiniensi, mens. Maio 1248 : Decimam etiam quam habent in tota terra de Gochicon, et Tertionariam de Merula Radulphi, prout dictae decimal per metas et limites dividuntur. Vide Tertiarium. SBy Non idem videntur Tertiarium et Tertionaria. Illud est modus agri; haec vero, ni fallor, eadem notione accepi debet atque Tertiaria 2. Vide in hac voce. et Tertium 2. ] TERTIONARIE, Ad rationem tertise partis fructuum. Charta ann. 1290. e Chartulario S. Vandregesili torn. 1. pag. 170 : Concessi eisdem religiosis xv. denarios annul redditus ad medium Quadragesimss persolvendos, sitos supra duas pechias terrae, quibus mihi Tertionarie quitarunt pro supradicta pechia terras et pro XV. den. supradictis. Vide Tertiator. 1 TERTIONARIUM BLATUM, Frumentum, ut videtur, tribus granis mixtum. Histor. Mpnasterii Beccensis MS. pag. 620 : Recipiet iv. sextarios blati Tertionarii a conventu Becci. Hinc emendanda interpretatio nostra in voce Bladum Tertionarium. * Ble Tiercerain, in Charta ann. 1386. ex Chartul. Latiniac. fol. 127. v : Et fust faicte ceste presente prinze pour et parmy le pris de dix huit muys de grain a la mesure de Senlis. C'est assavoir les deux pars ble sain et sec et Tiercerain, et la tierce partie avoyne, tout bon grain et suffisant. Vide supra Bladum tertianum. * TERTIONARIUS, ut supra Tertiarius 5. Mirac. S. Hildeg. torn. 5. Sept. pag. 697. col. 2 : Similiter Tertionarii, quaternarii apud sepulcrum ejus ad nominis ejus invocdtionem sunt liberati. Et pag. 698. col. 1 : Qusedam Tertionaria ejus auscilium implorans, ipsa aquam per calicem suum eidem Iransmisit: qua gustata, curata est. 1. TERTIUM, Tertia pars pretii venditi prsedii, quae ad dominum feudalem datur pro laudimio. [Inquisitio ann. 1220. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 93. lin. 1 : Capit ibi Tertium de omnibus quas ibi venduntur de feudo suo.] Consuetudines Catalaniae inter dominos et yassallos MSS. cap. 53 : In isto casu dominus nan potest petere Tertium, sive laudemium, vel alias res, sicul de venditione. Pactum VIII

TEH
inter Comitem Sabaudiae et Abbatem Pinarol. ann. 1246 : Quod Comes possit emere sapputuras vinearum, factarum ab earum possessoribus sine Tertio et affaitamento, etc. Ejusmodi, ni fallor, Tertia habet Plantavitius in Episcop. Lodovensibus pag. 70. 87. 93. 1 TIERTIUM, Eodem intellectu. Charta ann. 1230. ex Chartul. Campan. fol. 207. v. col.2: Dedimus etiam ipsi Regi quicquid Capitulum Lingonense habebat apud Mandres in justitia, hominibus, nemoribus, censibus, Tiertiis et chevagiis, etc. * Non puto: idem enim videtur quod Tertia 4. Agrarium nempe, ut et in Charta ann. 1295. ex Chartul. Pontiniac. pag. 158: De Tiertiis portantibus laudas et vendas, sitis in terra de Fossenart et in finagio de Venoussa. 2. TERTIUM, in Concilio Tolosanoann. 1056. Tertia pars decimarum : Statuimus etiam ut Ecclesias ad sedem pertinentes, quae. solvunt Tertium, aut paratam, vel synodum, solito more solvant Episcopis vel Clericis. De Us vero Ecclesiis, quae non dant Tertium, vel paratam, tertia pars decimarum cum primitiis et oblationibus, quae de coemeter^is et defunctis consequuntur, Episcopo et Clericis assignetur. Nescip, an hue pertineat Tabular. S. Albini Andegav.: Aimericus Praepositus de Thoarchio et Goscelinus ejus Vtcarius clamabant consuetudinem, quam Tertium appellabant, se habere, si furatum eis essetin feno de quodam vaccello, etc. Vide Tertia 2. | 3. TERTIUM, Idem quod Tertia Agraria pensitatio, yulgo Champart. Charta Guillelmi Epise. Agath. ann. 1173. apud Stephanotium torn. 8. Ffagm. MSS. pag. 157 : Decimas et Tertium de Porcheyranicis... Tertium deMontigniaco, quod est xil. solidorum Tertium de Bessiano, quod est trium modiorum Tertium de Papyrana, quod est n. modiorum. 14. TERTIUM, Tertia pars anni, in Computo ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feudorum pag. cxxxix. et seqq. ubi passim pccurrit de primo tertio, de secundo tertio, de ultimo tertio, quod annus in tres partes, quarum unaquaeque quatuor mensium erat, dividebatur, ut accuratior ordo esset accepti et expensi, cum, qqo anni tempore utrumque accidisset, annotaretur. TERTIUM. ET DANGEBIUM , in Charta Ludovici Hutini Regis Francia? arin. 1315. pro Normannis; nostris Tiers et Danger: Jus, quod Rex habet in forestis et silvis Normannise , in quarum ceesionibus, ac venditionibus pretii tertiam partem percipit, nisi exemtio et immunitas chartis aut longo usu probetur. Additur Tertio, Dangerium, non quod hee voces valeant tertium et decimum denarium, quern revera Rex percipit, uti yult Santyonus : sed quod alter iste tertius denarius, sit tertia pars tertiae partis pretii principals, qui datur pro facultate ceedendi silvam, aut alienandi. Aresta Candelosse ann. 1259. in 1. Regesto Parlam. fol. 100 : Petebant a Rege, quod permitteret eis vendere boscos sitos de Alisiaco et de Albamarla libere absque solutione Tertii cum praedecessores earum usi fuissent semper ita vendere eosdem boscos. Adde fol. 14. v. [Arestum ann. 1267. e Regesto Olim fol. 155. v: Conquerebatur Guido de Tournebus Miles, quod cum venderet superficiem bosci sui de Monetot quodam modo vendendi, quod dicitur Ablectare, quod de jure facere poterat sine Tertio et dangerio

TER
domini Regis, ut dicebat.] Charta Philippi Regis Franc, ann. 1312. in 48. Regesto Archivi Regii ch. 26 : Pro eo, quod dicti Religiosi illud (nemus) seu aliquam ejus partem vendiderant absque solutione Tertii et dangerii, nostraque licentia non petita, nee super hoc obtenta, etc. [Occurrit etiam in Charta Philippi VI. Franc. Regis ann. 1338. torn. 3. Hist. Harcur. pag. 248.] Vide Bretium lib. 3. De la Souverainete du Roy, cap. 3. et in voce Dangerium. * Reg. Cam. Comput. Paris, in Bibl. reg. sign. 8406. fol. 102. v : Tertia boscorum sunt, quando rex debet habere in venda tertium denarium. Vide Hist. Critic. Monarch. Franc. Dubos torn. 1. 2*. edit. pag. 106. et supra Dangerium 2. 5SS" Id juris alii praeter Regem habuere, etiarn ex concessione regia, ut ex sequentibus colligitur. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. fol. 257. in Bibl. Reg.: Carta dom. Philippi Regis concessa dicto Ingeranno de Marigny pro juribus vulgo dictis Tiers dangers et fouages ad hereditatem perpetuam sibi datis a dicto dom. Rege in omnibus terns quas dictus Ingerannus de Marigny habebat et possidebat in tota patria Normanniae. De anno 1313. Charta Philippi Comitis Ebroicensis ann. 1320. ex Tabulario Episc. Paris.: Nous leur baillons en assiete et en pris de vint et cinq livres Tournois petiz de rente par an tout nostre droit de Tiers et de dangier, que nous avions en douze vinz et quatorze acres de boys. Vetus inquesta MS. de juribus Abbatise 4. Beccensis : Guill. de Tandos Armiger, tenens de dictis religiosis, vendidit boscum suum, licentia non petita ab eisdem, qua de causa dicti religiosi traxerunt dictum Armigerum in curiam et justitiam eorumdem, quo facto diclus Armiger accessit ad dictos religiosos et emendavit factum suum et Tertium. dicti bosci vadiavit eisdem. Requisitus quomodo scit: dicit quod praesens fuit, quando emendavit et Tertium vadiavit. 'T TERTIUM-GENUS , Chartae species, qua quis alteri quippiam cedit aut promittit. Chronicon Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 551: Fecit illis scriptum, quod Romani dicunt Tertiumgenus, de praedicto castello Tribuco. Et col. 552 : Quapropter ab omnibus leg em scientibus non ignoratur, quod numquam stat Tertium-genus legaliter sine appare. Pluries occurrit ibi, ut et apud Mabill. torn. 4. Annal. Bened. pag^699. et seqq. ubi eadem edita sunt. * Tiers, Ludi genus, cum ludentes tripartite dispositi stant, et explorator andabata ilium, quern tetigit, nomine* appellare debet, ut ejus loco succedat. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. 141. Chartoph. reg. ch. 155 : Au soir apres souper icellui doyen s'en ala jouer es pres avecques autres gens et pluseurs jeunes femmes de laditte ville (de Vaucouleur) au jeu du Tiers; et la il couru et sailli legierement et liement. Aliae ann. 1428. in Reg. 174. ch. 190: Lesquelz jeunes gens a marier jouerent a un jU, que I'en nomme communement au Tiers et enjouant audit jeu du Tiers, Perrotin Renon cheut a terre et pluseurs sur lui. ] 1. TERTIUS BENEPICII, Tertia pars reddituum beneficii ecclesiastici, nisi me fallo. Epitome Constitut. Eccl. Valent. torn. 4. Cone. Hispan. pag. 170: Quoad absentes volumus constitutiones circa Tertios, ut did solet, beneficiorum ob absentiam disponentes, inviolabiliter observari. Vide Ternarius 1. 2. TERTIUS DEFUNGTORUM DIES, olim 11

82

TER

TER

TES

Estensi apud Murator. torn. 2. Antiq. Cuman. cap. 144. ex Cod. reg. 4622: Si Ital. med. aevi col. 286. Tertussum aut aliquis homo... capere vel habere reperireTertustum, id est castratum. tur aves mutatas de buscho, videlicet asto* TERXOLUS, Monetae Mediolanen- rem, vel falconem, vel Terziolum, vel spasium species. Charta ann. 1313. torn. 3. raverium, etc. Vide Tertiolus. Cod. Ital. diplom. col. 214 : Taliasti clero 1 TERZOLLA, Ornamentum muliebre, nostro civitatis et dioecesis Mediolani de quod explicat Joh. Demussis in Chrodecem millibus libris Terxolis vel circa, et nico Placent. ad ann. 1388. apud Muraab ipsis renuentibus extorsistis. Vide tor. torn. 16. col. 580 : Aliquss (mulieres) Tertioli et Terzolus. portant coronas de argento aureato, vel | TERZA, Crines intexti, Gall. Tresse,de auro puro cum perils et lapidibus Ital. Treccia. Chronicon Placent. ad pretiosis, valoris a florenis LXX. aur. ann. 1388. apud Murator. torn. 16. col. usque ad c. et aliquie portant Terzollas 580 : Dominas pro majori parte loco Ter- de perlis grossis, valoris florenorum c. zarum de auro vel de serico, quas par- auri usque in cxxv. quse Terzollas vocantare solebant contextas seu interzatas in tur Terzolles, quia ex CGC. perlis grossis capillis capitis earum, nunc portant bu- sunt factss, et quia in tribus filzis sunt gulos, etc. Vide Trica et Terzolla. construcles et ordinatas. Vide Terza et 1 TERZANA, Tertiana, sc. febris, Ital. Trica. Terzana febbre, Gall. Fievre tierce. Oc1 TERZOLUS, Monetae species, eadem currit in Actis SS. torn. 3. Aprilis pag. quae Tertiolus. Decreta Placentiae ad 536. torn. 2. Julii pag. 446. calcem Statutorum ejusdem fol. 98. v: T TERZANELLA, Schedula data labo- Sub pcena librarum xxv. Terzolorum. Li Provoire et li ordenez rantibus terzana seu febri tertiana. Acta Vide Tertioli. Ensus un Tellre sont raontez. B. Petri a Cruce torn. 2. Julii pag. 446: 1 TESA, Gall. Toise, Mensura sex pe* 2. TERTRUM, Territorium, nostris Ob multas gratias illis prasstitas per sche- dum. Occurrit in Charta ann. 1270. apud etiam Tertre, eadem acceptione. Oharta dulas illas supradictas, quse vulgo a Vi- Menester. in Probat. Hist. Lugdun. pag. ann. 1217. inter Instr. torn. 11. Gall. terbiensibus dicuntur Terzanellae, eo quod 13. col. 2. et in voce Bocheta. Christ, col. 336 : Item de donalione ejus- infirmis febre terzana laborantibus maTESA CANDELJE, Gall. Toise de chandem patris mei in Tertro de Fontaneto xime juvent. delle. Dabantur nempe candelas regiis quinque acras. Tostrum paulo ante. TERZARE, Italis est Tertio arare. Vide offlcialibus ad mensuram tesise. [FunCharta Gait, de Risnello ann. 1246. in Tertiales. datio Capellae B. Mariae in Palatio Pa1 TERZARIA, Tertia pars fructuum, ris, ann. 1154. torn. 3. Hist. Paris, pag. Chartul. Campan. ex Cam. Comput. Paris, fol. 352. v. col. 1: Comme descorde quam tenens domino reddere debet. 119: Quotiens et quamdiu Rex sive Refust... sur ce que je demandoie au Tertre Donatio ann. 1138. apud Baluz. torn. 2. gina, sive etiam proles regia fuerit Pariou finage de Mont-Esclaire, etc. Hist. Arvern. pag. 489: Ego Bernardus sius, Capellanus qui in capella B. Maries *TERTULLIANISTJE, Hseretici a Ter- Atonis Vicecomes Nemausensis reddo et servierit, quatuor panes et dimidium vini tulliano presbytero Cartaginis dicti, ani- dono et laudo in feudum tibi Raimundo sextarium, et Tesam candelse, et duos demam immortalem esse, sed corpoream Cantarelle et successoribus tuis... omnem narios quotidie habebit pro coquina. prasdicantes et animam hommum pecca- honorem.... quern visus est tenuisse pater Charta S. Ludovici ann. 1248. apud Du torum post mortem in dasmones verti. tuns... et tu post eum... sive ad mejariam, Bois torn. 2. Hist. Eccl. Paris, pag. 400 : Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. [** ex vel Terzariam, vel cartariam, hoc est octo Habebit prasterea dictus cdpellanus in Isidor. Orig. lib. 8. cap. 5. sect. 60.] A pecias de terra, etc. Vide Tertiaria 3. liberationibus per diem,... quatuor panes, quibus erroribus Tertullianum purgare, T TERZA.RINUS , Tenens qui tertiana unum sextarium vini, quatuor denarios partem fructuum ex agris, quos tenet, pro coquina, et duas Tesias candelas.] facile erit viro theologo. * TERTURATOR, f. pro Terruactor, nascentium domino reddit. Statuta Ca- Charta ejusdem Regis ann. 1269. apud Decimse seu terragii collector. Vide in stri Redaldi fol. 20 : Si boves vel vaccas Sammarthanos in Archiepiscopis SenoTerragium 1. Charta fundat. priorat. habuerit mezadrus vel Terzarinus seu nensibus: Capellanus habebit liberatioLandal. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. laborator cum domino suo, et contigerit nem suam integram, scilicet 4. panes, et 1141 : Notandum quod ipsius decimss tra- ipsum velle discedere a mezadria vel labo- dimidium sextariutn vini, et pro coquina ctor et Terturator de communi consensu rerio, teneatur et debeat ille talis meza- 2. denarios, imam Tesam candelas. Vide utriusque partis ponetur ab ipsis, fide drus vel Terzarinus vel laborator medieta- Teisia. data corporaliter custodiendi fideliter de- tem totius fosni, quod habuerit et cum S3" Ubi Tesa candelas idem esse videcimam ipsam. Nisi sit pro Triturator; bobus conduxerit, domino suo dimittere, tur quod Pongnee de chandoille dicitur quo sensu vox Gallica Tertonez, accipi quando de mezadria discedit. Alter locus in Statuto Philippi V. Regis Franc, pro videtur in Lit. remiss, ann. 1462. ex exstat in Tertiaria 3. Vide Tertiator. Hospitio suo ann. 1317. Vide Puginata. Reg. 198. Chartoph. reg. eh. 279: Ainsi TERZAROLUS, ex Italico Terzuolo, Tesam candelas interpretatur Lobinellus que le suppliant battoit du ble,.,. survint Academicis Cruscanis , minus ,velum, in Glossario ad Hist. Paris, libram cerae en ladite aire Guillaume Boutier, qui quod navis habeat: E nelle galee dicono in sex candelas divisam. Vide Torchia. dist tout hault telz motz: Vela un vieil far il Terzuolo, quando si raccoglie un * Ordinat. pro hospit. reg. ann. 1317. Tertonez, que je le batrois bien. terzo della vela, e s'attacca all' antenna. Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Noster TERTDSSUS, Porcellus domesticus, qui Sanutus lib. 2. part. 4. cap. 5: Propter fol. 79. r : Item la chambre le Roy aura domi nutritur, hoc est, inquit Wende- quod expedit, quod totum remigabile na- pour chandoille a alumer pour Toise et linus, quasi Tertesun, seu tertii gregis; vigium pro minori sit dispositum ad Ter- pour cierge, ce que meatier sera. est enim sun, grex, ut alibi observatum. zeirolos. Occurrit ibi pluries. [Fr. Barbe1 TESGEIA, Latrocinium. Vide Testeia. Ait porro ille apud Taxandros porcis rinus in Documenti d'amore pag. 259: j|e TESCERE. [Forsan Tresser : Untis pro aetatibus varia esse nomina ; receas pannus parvus antiquus in quo Virgo Vele grand!, e veloni, editos ac nefrendes, biggen, mox baggen, Maria Tescit corrigia. (Invent, rer. Terzaruoli, e parpaglioni. quamdiu lactent, appellari. Postquam forr. pal. apostol. 10 oct. 1464.)] vero in tantum adoleverunt, ut cum Ubi in Glossis Terzarolse, velse minores TESGUA, Joan, de Janua, dicuntur matre possint prodire, quod est terden, sunt. Utitur etiam Dantes : loca, quibus pecora castrantur. Unde Teou troden, Tertussi sunt, et Tratsen voChi Terzaruolo, chi artimon rintoppa. scuare, castrare, Tescuatores, castratores, cantur ; ii denique facti adultiores, flunt Vide Tessayrolum.] et Tescuationes, castrationes dicuntur. cuddens, hoc est gregales, etc. Pactus [Eadem fere leguntur in Glossario LanLegis Salicse tit. 2 : Si quis porcellum *TERZIATUS, ab Italico Terso, niti- gob. Sangerm. MS. n. 501. in quibus Tertussum usque ad annicolatum furave- dus, politus. Charta ann. 1375. ex Tabul. Glossator subjungit haec Isidori lib. 15. rit, etc. Cassin.: Item promisit dictus magister cap. 12 : Tescua quidam putant esse tuSSS" Eccardo Tertussus cqmpositum Joannes facere lectorile in media chori guria, quidam loca prasrupta et aspera. videtur ex Tertia sus, et signiflcare suem nolabile et pulcherrimum, cum armanis Vide Tesqua.] [** Apud Papiam et in tertio jactu editam ; cum enim, inquit, pro libris, Terziatum et ornatum juxta Glossar. cod. reg. 7644: Thescua, loca hae prasstantiores caeteris essent, et ad decentiam ecclesiss. Male editum pro li- quibus pecora castrantur, etc. ut ex Isipropagandum gregem cqnservarentur, bris tertiarum, torn. 2. Hist. Cassin. pag. doro.] 1TESIA, Idem quod Teisia, et Tesa, majori quam caeterae pretio redimendae 546. col. 1. * TERZIOLUS, Accipitris species mi- Mensura sex pedum, Gall. Toise. Charta erant. * Glossae ad Pact. Leg. Sal. ex Cod. nor, Ital. Terzuolo. Stat. crimin. nova ann. 1203. e Chartulario B. M. de Bonosacrificio Missse celebratus a Christianis. S. Ambrosius Orat. de Theodosii Imp. obitu : El quia alii Tertium diem el trigesimum, alii septimum el quadragesimum observare consueverunt, quid doceat lectio, consider emus, etc. Tpt'ia TWV xexot(AY)[j.evwv, in Canonib. Apostol. Adde Hist. Lausiacam, ubi de S. Eulogio, Eustratium Presbyt. tract. 3. de Defunctorum animis apud Photium cod. 171. et Novellam Justiniani 133. cap. 3. Vide Tricenarium.. 11. TERTRUM, Collis, clivus, locus editior, Gall. Terlre, ab Aremorico Tertr, quod idem significat. Chartularium Divionense pag. 4 : Universi homines infra villas Divionis Tertra infra banleucam commorantes, etc. Charta ann. 1080. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 232 : Ex dono W. de Guela, duo jugera ad Tertrum Molt. * Teltre, in Poemate de Rou MS.:

TES

TES

TES

83

JTESSAURUS, pro Thesaurus, in Charta aut alia exercendo aliquid perdiderit, etc. nuntio Aurelian.: Goncessit monachis unam Tesiam in platea sua, per quam Childeberti III. ann. 694. apud Felibian. Vide Tesserare. 1 1. TESSO, Meles, Gall. Taisson, vel ire possint in vineas suas. Charta Mona- Hist. Sandionys. pag. xv. | TESSAYROLUM, Species veli. Infor-Tesson. Charta ann. 1290. e Regesto Olim sterii de Rupibus arm. 1211 : Domusconversorum tresdecim Tesias in longum ha- mationes Civitatis Massil. pro passagio fol. 87 : Venandi quoties sibi placuerit, bebat, dacem in latutn. Occurrit alibi transmarine e MS. Sangerm. : Cum tri- in bosco suo, ad cuniculos, lepores, vulpes non semel. Tesia ad mensurandum telas, bus velonibus arboris de prora, videlicet et Tessones, etc. Occitanis Tessones sunt in Statutis Saluciarum collat. 4. cap. duobus Tessayrolis et uno velono que fiunt porcelli, qua notione usurpatur in secundum rationem artimoni, et unum vet. Ceremoniali MS. B. M. Deauratae : 118. Adde cap. 121. Vide Tesa. * Regest. episc. Nivern. ann. 1287: Tessayrolum vult habere XLV. goas pro In festo B. Luce Evangeliste domnus Quilibet cordarius in dictis vigiliis debet anten'al, et aliud Tessayrol vult habere (Prior) teneretur dare predicto conventu unam Tesiam cordae, nee de grossiori, nee XL. goas d'antenal, et velonum modicum quatuor rincues sive Tessones. Vide de minori, sed de mediocri. Tesia rapina- vult habere xxxv. goas d'antenal. Vide Taxus. Terzarolus. lis. Vide supra in Rapinalis. #2. TESSO, Porcellus. Testam. ann. 1 TESSELLARE, Tessellis, Lapillis seu 1469.exTabul.Flamar.: Item unamsuem TESIATA, Pari signiflcatu, vel Mensura ad tesiam. Charta ann. 1323. in Reg. lignis quadratis distinguere. Glossae Lat. sive troyam cum tribus Tessonibus, etc. 61. Chartoph. reg. ch. 358 : Concedimus Graec. et Grsec. Lat.: Tessellat, ^rj^oOeTei. Locum alium vide in Tesso 1. | TESSUTIUS, Textum, vitta, taenia, viginli duas Tesiatas terras pro faciendo Tessello,fy-ricpo\oYG).Aliae GraBC. Lat. : Gall. Tissu, Ital. Tessuto. Computus ann. cimiterio ad ponendum corpora deffuncto- TFYjcpoXoyw, Tessello, terrnino. rum. Tesaige, ipsa cum tesia dimensio, 1 TESSELLARIUS, TESSELLATOR, fywo- 1239. MS. e Bibl. Regia : Pro bouclis et vulgo Toise, in Lit. ann. 1404. torn. 9. OETYK, in iisdern Glossis. Deauralores, fu- noellis argenti, et pro una ceintura auri, vill. lib. XII. s. Et Ordinal, reg. Franc, pag. 56. Quid vero sores, blattiarii, Tessellarii, in Cod. Theod. et pro Tessutiis alio in loco : Pro quatuor fermatoriis signiflcet vox Gallica Tester, ignore, in lib. 13. tit. 4. leg. 2. Lit. remiss, ann. 1387. ex Reg. 132. 1 TESSELLATUM,ty-t\$<ti&rw.a.,in Glossis ad libros et pro le Tessuz XL. s. Vide TeChartoph. reg. ch. 22 : Adonc ledit Guil- Lat. Gr. In Graec. Lat. additur, <Vl?o- xutus. TESSUTUM. Vide supra Tensutum. laume se retourna et bouta ledit Philip- M)YY]|Aa, Pavimentum, Tessellatum. pan contre un Tester. Nisi forte ex fami| TESSELLATUS, ^qpoXoysa, Pavimen- * TESSUTUS, Ital. Tessuto, Textura, Jiari mutatione r in s idem sit quod tum, in iisd. Glossis. Tessellata pavi- taenia, nostris alias Tessu. Bulla Eugen. Terier supra in Terrarium. Vide ibi. menta, apud Sueton. et Kennetum in IV. PP. ann. 1445. ex Bibl. reg.: Jocalia, ciphos, tasseas, anulos, coclearia, zonas, 1 TESIS, Vitium in pulmone, in Glossis Gloss, ad calcem Antiq. Ambrosden. Tessutos, bursas, etc. Inventar. ann. 1316. 1. TESSELLUS. Messianus Presbyter in ad Doctrinale Alexandri de Villa Dei. Est pro Phtisis, a Graeco 90(0-1?, Gall. Vita S. Caesarii Arelatensis : Ccepit sub in Reg. A. Cam. Comput. Paris, fol. 84. Phthisie. Miracula Urbani V. PP. MSS.: obtestatione domini mullis precibus expo- v : Item cinq Tessus de soie sanz garniPatiebatur tussim validam a longo tern- scere a me, ut unum pannum de Tessellis son, v. s. Par. pour chacun xxv. s. Par.... pore, propter quod dicebatur per multos illius (S. Caesarii) quern nudo corpore ha- Item quatre Tessus feirez d'argent, xl. s. esse malum de Tesie.Vide infra Thesicus. buisset, sibi ferrem. Infra: Ea consuetudo Lit. remiss, ann. 1394. in Reg. 146. CharTESQUA. ^Egidius Aureae-vallis Mo- erat, ut, antequam quiesceret, Tesselli toph. reg. ch.394: En la chambre il print nach. in Episcopis Leod. cap. 5 : Jamque adhiberentur calefacti ad ignem, et aliis unes estraintes a homme, deux Tessus de illi longo terrarum tractu, diuersarum- detractis apponerentur. Infra, velaris soie ferrez d'argent. Vide Tessutius et inque coslo regionum transito, infra inculta pannus appellatur. [Mabillonius torn. 1. fra Testor. quasdam loca, Tesqua vulgus ilia nomi- SS. Ordinis S. Benedict! pag. 672. quaT 1. TESTA, perperam ut videtur pro nal, pariter habuere diversorium. Atqui dratos panniculos fovendo stomacho Tasca, vel Taxa. Statuta Ecclesise Amappositos interpretatur.] [**Galen. MSS. bian. apud Marten, torn. 7. Ampliss. vox Latinis Scriptqribus notissima, ac proinde non vulgaris aut nupera. ad Glanc. lib. 1. cap. 13. apud Maium Collect, col. 1233 : Sed nee prgemissas per| TESSA, Idem quod Tesia, Mensura in Glossar. novo : Constitues segrotum sonse (ecclesiasticgs vel religiosae) de suis sex pedum, Gall. Toise. Inquisitio ann. in pavimento, aut in Tessello, aut in te- rebus propriis solvere teneantur pedagium 1220. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 93 : Si gestri, quern aqua frigida roras et ponis sive Testam. alius eorum incipiat aliud croterium, deueros et puellas, ut cum muscariis flaT 2. TESTA, Italica vox, Frons, Gall. ellent.] bet illud ei manutenere de omnibus per Face, vel Caput, Gall. Teste. Statuta quinc/ue Tessas in later e, etc. * 2. TESSELLUS, Cumulus seu strues Massil. 1. 3. c. 18 : Statuimus quod in laservetur haec forma, 1 TESS AMENTUM. Vide supra in Ten- feni, Gall. Tas. Charta ann. 1227. inter pidibus vendendis sare. Instr. torn. 10. Gall. Christ, col. 178 : scilicet, quod volssors habeant duos palmos T TESSARA, f. Praestatio agraria, ea- Item concessimus... viginti Tessellos fosni et dimidium de longo et unum palmum dem ac Quarto, 6. dicta a Graeco T<T- in pratis in hunc modum assignatis, vi- de alto et unum palmum de Testa, et laffapa, quatuor ; nisi quis malit Tessara delicet in prato Bosier... Et si dicta prata pides angulares habeant duos palmos de vocem esse detortam a Tasca, de qua ad solutionem viginti Tessellorum foeni longo et unum palmum de Testa, etc. suo loco. Charta Ludovici Franc. Regis non sufficerent, nos eisdem residuum in Testam. ann. 1509. inter Schedas D. Le ann. circiter 1104. apud Marten, torn. 1. nostris pratis restituere teneremur. Vide Fournier : Item lego quamdam meam bastidam, cum toto suo affari vinearum,... Ampliss. Collect, col. 603 : Mansurse Tassus 1. per Testam cum vinea nurus hospitum S. Vedasti, si pastus debent, %. TESSERA, [Signum bellicum, qua- sitam sex denarios solvunt : et Tesseram nun- drangulum. DIEF.] Anlonii Giraudi. Vide Quindena 3. et quam dabunt hospites, nee corveias fa| TESSERARE, Tesseris ludere. Gemma. Trabuchus. cient. 1. TESSERARII, Qui tesseras, seu prae*Extremitas cujuseumque rei ea parte * TESSARARIUS, Pr&positus curruum cepta Ducum per contubernia militum qua Iqnga est. Charta ann. 1457. ubi de qui bello nutriunt. (sic.) Glossar. vet. nuntiabant, apud Veget. 1. 2. c. 7. [Sin- agri limitibus : Per Testam cum terra ex Cod. reg. 7641. Vide mox Tesse- gulis centuriis peculiarem fuisse Tesse- Petri Emerici, vallato in media, etc. rarii 1. rarium colligere proclive est ex vet. InTESTA, Calvaria, Gall, le Test: unde 1 TESSARESC.ffiDECIT.ffi. Vide Quarta- scriptione apud Gruterum 550. 2. Tesse- la teste, pro ipso capite. Ausonius decimani etrsffffapecrxatSext'cat in Glossario rarius in leg. in. Ital. cohor. xi. pr. Adde Epigr. 71 : pag. 753. num. 4.] mediae Graecit. lidem qui Abjectain triviis inhumati glabra jaccbat * Vita S. Cypr. torn. 4. Sept. pag. 331. 1 TESSARESDECATIT.E dicti Papiae, qui Testa homiais, nudum jam cute calvitium. xini. luna Pascha cum Judseis observan- col. 1 : Quidam ex Tesserariis, quondam dum contendunt, nam tessara quatuor, Christianus, res suas obtulit, etc. Lex Aleman. tit. 59. | 6 : Si autem Testa transcapulata fuerit, ita ut cer| 2. TESSERARII, Qui tesseris ludunt. deca decem significat, ex Isidore 1. 8. Orig. Ammianus lib. 8. c. 4 : Aleatorum voca- vella appareant, etc. Lex Bajwar. tit. 3. c. 5. sect. 61. ubi Greece legitur bulum declinantes, ideoque se cupientes cap. 1. | 4 : Vel in capite Testa apparet, quod Gebulskini vacant. Adde tit. TESSARRANDARIUS, Textor, Gall. appellari Tesserarios. TESSERINI, Agripenni bicurti, quia ad 4. | 3. Tisserand. Inventar. Chart, reg. ann. 1482. M. 96. v : Littera.... per quam ap- modum sunt tesserarum, quibus ludimus. 1 DE TESTA ESSE, Esse obstinatum, paret Thomam Carpentarium... vendidisse Papias et Jo. de Janua. Ital. Essere di testa. Utitur Anonymus comiti Pictaviss quamdarn domum, cum * TESSERISARE, Tesseris ludere. Stat. hac loquendi formula, apud Murator. platea eidem adjacenti, sitas Parisii in Casimiri ann. 1347. inter Leg. Polon. torn.-8. col. 109. vico des Poulies, contiguas ex una parte pag. 37 : Filius nondum emancipatus, o 3. TESTA, Persona, homo, qua nodomui Hamonis Tessarrandarii, etc. Vide si globisando, vel Tesserisando, aut quem- tione Teste dicimus. Charta pro incolis Texenderius. libet alium ludum damnosum ludendo, villarum de Lautrico etForciarum ann.

84

TES

TES

TES
cum, penes quern, ut auctor est Browerus lib. 2. Antiq. Fuld. c. 10. fuit dispositio piorum legatorum, seu ab exteris ea, seu a domesticis proflciscerentur, velut hac in re fidelium testamenta exsequeretur. [Litterae ann. 1301. apud Schannatum Dioec. Fuld. pag. 102 : Heroldus Decanus Monasteriiin Holzkirchen, Wigandus hospitalerius, Johannes magister ccense, Henricus Testamentarius, ac Wolselinus inftrmarius.] * TESTAMENTARUS, ut Testamentarius, Executor testamenti, vel hasres testamento institutus. Charta ann. 1147. apud Gene, inter Gens. eccl. Rom. : Ego vel nostri hasredes, Testamentari vel legitimi solvemus Sin autem ego vel mei hseredes Testamentari vel legitimi vobis fecerimus, etc. * TESTAMENTATOR, Eadem notione, in Charta ann. 1242. laudata in voce Testamentarius. 1. TESTAMENTDM, Donatio, seu potius Charta, quae in donationis ac largitionis arguraentum conscribitur. [Diplom. quodvis, praeceptum, seu, ut habet Columby de gente Siminianea lib. 1. quaavis Charta testium subscriptionibus firmata. Ambrosius Morales in Notis ad Veremundi Regis Diploma -.Solemne his temporibus et multis postea sequentibus fuit, quamcumque donationem Rex aut Proceres (atque etiam privati) facerent, Testamentum ipsum vocitare, quasi hoc nomine majari jure solidaretur. Codex legum vett. form. 101 : Manumissio sub libertatis Testamento solemniter roboretur. Restitutio bonorum facta Monialibus S. Caesarii Arelatens. per Guillelmum Comitem Provinciae ann. 992. apud Saxium de Pontiflc. Arelat. pag. 194 : Factum hoc Testamentum in ipso monasterio : quam chartam Scriptores plerique le Testament du Comte Guillaume perperam appellarunt.] Testamentum venditionis, in Lege Ripuar. tit. 59.11. 3. tit. 67. 11. Abbo Floriacensis Abbas in Canonibus cap. 7 : Quoniam Testamentorum alia fiunt dotis nomine, alia, Jisereditatis donatione, alia de rebus ECclesias quas abalienari est difficile, et dicuntur Precarise. Arnulfus Lexov. Episc. Epist. 26 : Privilegia siquidem Romanorum Pontificum, quasi quaedam ipsorum Testamenta credenda sunt. nee a morte testatoris expirant, sed potius ab ipsa contrahunt firmitatem. Vita S. Agili Abb. C. 7 : Quin etiam largiens solemniter per titulum Testamenti ex propria dilione numerosam copiam fundi ac families. Odo Cluniac. lib. 1. de Vita S. Geraldi c. 19 : Quandam sui juris Ecclesiam, facto solemniter Testamento, eidem contulit. Adde lib. 2. cap. 2. Faustus in Vita S. Mauri Abb. num. 50 : Vocansque ad eum Ansebaldum, qui scriptqribus Testamentorum regalium praserat, prascepit ei, etc. Adde n. 40. Odo Abbas S. Mauri de Miracul. S. Mauri cap. 1 : Post haec omnia Testamenta, quorum auctoritate rerum cunctarum eidem loco collatarum constabat delegatio, sollicite perquirens, etc. Infra : Cum domorum eversione Testamenta sunt ablata pr&diorum. Per testamentum litterarum concedere, in Bullario Cluniac. pag. 6. Utuntur passim Bulla Benedicti VIII. PP. in Scriptores, Gregor. Turon. 1. 6. c. ult. Aigradus in Vita S. Ansberti Arch. Rotom. n. 15. Paschasius Radbertus in Epitaphio Vualae Abbat. Corbeiensis lib. 1. cap. 26. 27. Adrevaldus de Translat. S. Benedicti c. 3. Anonymus Floriac. de Miracul. S. Benedicti c. 27. Conradus de Fabaria de Casib. S. Galli c. 14. pag. 142. Ado Viennensis

1410. in Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 361 : Ordinal quod si contingent aliquam fieri indictionem sive talliam, quod tails indictio sive tallia imponatur et dividatur pro capite sive Testa. Testee vero pro Consilium quod in animo versatur, apud Froissart. vol. 3. cap. 77 : Le comte douta que I'escuyer ne fist sa Testee ; car il estoit bien courageux de cela faire. *4. TESTA, Vertex, sumraitas. Ohartar. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 83 : Costumarii (habent) mortuum boscum de costuma, et residua carpentariorum cum Testis capellorum, etc. TESTAE, seu test arum confractarum fragmenta, super quibus tyranni nudos volutari cogebant Martyres. S. Augustinus Serm. 13. de Sanctis : Contusa quo jacebat Testa substernitur, utvis acuminis concisam molem superjecti corporis plus discinderet, atque reddita tormentis membra qu3B secarent, obvia susciperent fragmenta. Versus de S. Eutychio Martyre in Ecclesia S. Sebastiani ad Coemeterium Calisti Romae :

nis ac largitionis argumentum conscribitur. Hist, translat. S. Glodes. torn. 6. Jul. pag. 220. col. 1 : Regis Lotharil junioris edicta Testamentalia penes ipsas ancillas Dei usque hodie manent, quae suasu conjugis suae Teutbergas reginas, eis et de noviter datis et de antiquioribus restitutis, sive etiam de immunitalibus ejusdem monasteni regia auctoritate constant liberalissime attributa. Vide infra Testatoria littera. 1 TESTAMENTALES LITTERS, Charta, Donatio, idem quod mox Testamentum 1. Charta Rainoldi Rem. Archiepisc. a Mabillonio laudata Diplom. pag. 5 : Ceterum ut hsec, nostra largitio rata et inconvulsa perseveret, litteris earn Testamentalibus, sigilli quoque nos.tri impressione.... adstipulari prsecepimus. Eadem verba adhibet Manasses II. in Charta pro Remigianis Coanobitis, teste eod. Mabillonio ibid. 1 TESTAMENTALITER, Per Testamenturn, seu Chartam donationis. Diploma Bolkonis Ducis Slesiae pro Coenobio Grissoviensi ann. 1367. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 393: Dicta bona Testarum fragmenta parant, ne somnus adiret. eximentes Testamentaliter donamus, traActa sanctae Martinae Martyris c. 2 : dimus, conferimus et testimonio prsesenPrsecepit Testas eos levare, et faciem ejus tium incorporamus. 1 TESTAMENTARE, Donare testando csedere. Acta sancti Luciani Presb. c. 4: Nunc autem in toto dorso graves Testa- vel per Testamentum, seu chartam. rum aculeos densos et continues maligno Charta Angueranni Vice-domini Amanimo substernebant. Acta S. Vineentii bian. ann. 1207 : Ego unum modium fruMart. c. 3 : Fragmenta Testarum exaspe- menti et alterum avense, quos Petrus parata passim congerite, ut quicquid jacen- truus meus fratribus ecclesise B. Marise de Testamentavit tis corporis male incisa fractura tetigerit, Gardo de redditu suo illimatis infigat aculeis , et ipsa con- capiendos perpetuo, eisdem in eleemosyversio laterum innovetur ad pcenam. nam concessi. f TESTAMENTARIE, Testando. TestaActa S. Thyrsi Mart. c. 8 : Et pro minutis movitis de lateribus fragmenta Testa- mentarie ordinare, in Testamento ann. rum infigite. Althelmus de Laude Virg. 1398. e Schedis Pr. de Mazaugues. TESTAMENTARIUS, Executor testac. 32 : menti. Leges Alphonsi IX. Regis CasTurn rogus ardcscens, et rubrse fragmina Testae. tellae part. 6. tit. 10 : Testamentarios son Vide Gregorium, seu Rufflnum in Ac- llamados aquellos que han de seguir et de tis SS. Phileae, Philoromi et Socior, cumplir las mandas, e las voluntades de n. 4. Acta Proconsularia Martyrura los defunclo^, que dexan en sus testamenapud Baron, ann. 285. num. 5. Acta tos^ Occurrit in Charta Joannis Militis S. Agathae n. 12. Acta SS. Tharaci et Dom. de Waillancourt ann. 1242. in TaSocior. apud eumdem ann. 290. n. 12. bulario Abbatiae Montis S. Martini Oret alia passim SS. Martyrum, prseterea dinis Praemonstrat. in alia Erici KetelGallonium de SS. Martyrum Oruciatib. soni apud Pontanum lib. 9. Rerum Danicar. pag. 518. [in Testamento ann. cap. 6. TESTUL^E, Eadem notione, in Actis 1260. apud Miraeum torn. 1. pag. 207. in SS. Claudii, Asterii et sociorum, apud alio ann. 1440. torn. 2. Rerum Mogunt. Baron, ann. 285. n. 5. pag. 492. apud Bernardum de BreydenTESTAEVANGELIUM. Vide in Textus. bach Itin. Jerosol. pag. 15. in Epistola TESTAGIUM, Idem quod Capitagium, Friderici II. Imp. torn. 2. Ampliss. ColCensus pro capite, Gens qui se leve par lect. Marten, col. 1159.] Testamentum teste. Bonifacius VIII. PP. lib. 4. Epist. vernaculum BalduiniComitis Guinensis 217. ad Regem Cypri : Quondam collec- ann. 1244. apud Duchesnium : Et a cho tam, vel talliam annuam, qux Testagium a parfaire ai-je mis mes Testamenteurs dicitur, ordinasti, videlicet duorum Bi- Robert man frere, Andriu de la Mote, etc. zantiorum pro capite cujuslibet incolss [Aliud Helvidis uxoris Johannis dom. de dicti regni. Lile ann. 1274. ex Chartul. Vallis B. Ma| TESTALE, Lecti pars superior, utriae: Je vel que il soit rendu par mes eseuvidetur, idem quod Testerium. Annales qiteurs, lesquieusje establiset doins plain Mediolan. ad ann. 1389. apud Murator. pooir de mes deles paier et de mes torfais torn. 16. col. 810 : Sequuntur para- amender.... et sont a scavoir li Testamenmenta camerarum. Paramentum unum, teur li Abes du Val, etc.] 'EmpieXYiTa't TWV videlicet Testale et ccelum drappi auri in ev TYJ StaOrjxY) yeypa(Ji[ievtov, in TestamentiS campo viridi, laboratum ad spicas et The'ophrasti et Stratonis, apud Diogegrada auri cum certis florettis albis et nem Laertium lib. 5. pag. 185.187. 'Eu(rubeis. Tpouoi, in Testamento Platonis, apud * Gall. Fond de lit. eumdem lib. 3. pag. 110. et in Novella 1TESTAMEN, Testimonium. Felix in Leonis 63. 'YTroupyof, in Basilicis in 1. Appendice ad Isidorum de viris illustr. 17. de Legat. 2. Alias [in Digesto et torn. 3. Concil. Hispan. pag. 82 : Quin- Codicel imo ut ex eo tempore clarescere coeperit, TESTAMENTA.RIUS, est Scriptor Testaper ejus textrinum et telam Testamine menti, 8ia9Ypc6ypa9oi;, in Gloss. Gr. Lat. piss relationis pandam. Vide Testamen- [In pravum sensum accipit Tullius lib. 3. Offic. c. 18. pro eo qui Testamentum tum 2. *TESTAMENTALE EDICTUM,idem quod flngit et supponit.] TESTAMENTARIUS, Officium MonastiTestamentum 1. Charta, quae in donatio-

TES

TES

TES
scriptis vel sine scriptis,... quod valeat ipsa ultima voluntas sive testamentum ; dum testes, qui interfuerint, infra sex menses, ex quo fuerint in Barchinona, jurent in ecclesia S. Justi super altare S. Felicis martyris, prsesente notario qui talia teatamenta conficit, et aliis personis, quod ipsi testes ita viderunt et audiverunt scribiseu did, sicut in ilia scriptura continetur, sive ultima voluntate, verbotenus ab ipso testatore dicta ; el quod tale Testamentum vocatur Sacramentale. 1 TESTAMENTORUM PRINCEPS, Chartarum regiarum custps, in Vita S. Dunstani sa3c. 5. Benedict, pag. 672. 2. TESTAMENTUM, Testimonium. Vide Pithoeum ad Collat. Leg. Mosaic, tit. 8. [et Testamen.] * 3. TESTAMENTUM, pro Tensamentum, ut opinor. Feuda Norman, in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 170. r. col. 2 : Quicquid de eo (Galtero de Marinis) tenetur apud Mogueviller et omnes advocatias et Testamenta, quse tenentur ei ad Marinas. $ TESTARDIA, Pertinacia, obstinatio, contumacia ; unde Testardus, Pertinax, obstinatus, vulgo Tetu, opiniatre. Gloss*ar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Testardaria, Prov. Assefallia. Lit. remiss, ann. 1333. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1310: Dictus Jassequinus erat Testardus et ebriosus et contusionibus utens, sic quod ex culpa sui et propter Testardiam suam evenerat dicta brica. Testart vero Asser quidam appellatur, in Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1421. fol. 146. v : Lesquelx carpentiers seroht tenus de mettre et faire en le grange au mars de ledite cense ung Testart et una patin. 1. TESTARE, Testari, Testimonium dicere. Lex Bajw. tit. 16. cap. 2 : Nisi super hominem Testare voluerit aliquam causam, etc. Videtur aliud sonare in Lege Salica tit. 29. 119 : Si quis aratrurn in campum alienum intrare prohibuerit, vel arantem foras jactaverit, vel Testaverit, etc. [** Vide Antestare.] [* Sensum explicat cod. Est. ejusd. leg. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 288. ubi pro Testaverit, legitur, Restaverit, id est, vetaverit. Quo sensu Galli Dicimus: Faire tete.] Vide Pactum Legis Salicae, tit. 27. | 20. [Idem Pactus tit. 48. 1: Si vero contra tnterdictum unius vel duorum in villa ipsa adsedsre prassumpserit, tune Testare illi debent, et si noluerit inde exire, ille qui Testat, cum testibus sic ei debet Testare, ut inter decem nodes exinde exeat, etc. Hujus capituli sensus est, ut illi, qui quempiam in villa aliena considentem tolerare nolunt, cum adsumtis testibus admoneant, ut exeat.l * 3. TESTARE, pro Testari, testamento disponere. Lit. Philippi VI. ann. 1340. in Reg. 73. Chartoph. reg. ch. 227 : Audita per nos supplicatione seu requesta juratorum et consulum villss de Regula, continente quod cum in dicta et in Vasedesip sit expressa consuetudo, ut nullus habitator dictas villse de bonis suis immobilibus Testare vel aliter ordinare possit seu disponere;.... nos eorum supplicationi annuentes, attentis meritis et gratis serviths dom. regi et ejus prasdecessoribus per eos impensis, dictis juratis seu consulibus potestatem concedimus, ut ipsi de bonis eorum omnibus, mobilibus et immobilibus,.... in testamento vel aliter disponere et ordinare possint. Stat. synod, eccl. Castr. ann. 1358. part. 2. ex Cod. reg. 1592. A. fol. 76. r: Sequuntur taxationes Ix. florenorum auri annuatim exsplvendorum domino nostro Castrensi episcopo

ann. 7&7. Hariulfus 1. 4. Chronic! Cen- dum licet scriptum, Nuncupativum nihiltulensis c. 6. 7. 19. 22. Chartae veteres ominus appellatur. Testam. ann. 1342. apud Doubletum pag. 654. Mirseum in torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. 999 : YoNotitia Eccles. Belg. pag. 52. Duches- landa de Monteferrato comitissa Sabaunium in Hist. Limburg. pag. 5. Petrum dise.... Testamentum suum nuncupativum Joffridum in Episcop. Niciensibus pag. et sine scriptis dictum, in scriptis tamen 158. Roverium in Reomao pag. 197. Pu- redactum, in modum qui sequitur uno ricellum in Ambrosiana Basilica pag. contextu fecit. Aliud Audoyni cardin. Ostiens. ann. 1363. ex Cod. reg. 4223. 263. 311. etc. 1 TESTAMENTUM, Decretum Ecclesise. fol. 135. v: Testamentum meum ultimum Concilium Ticin. c. 8. apud Labbeum nuncupativum, quamvis in scriptis redatorn. 9. col. 930 : Hoc autem Ecclesias Dei ctum,.... ordino. Aliud ejusd. cardin. Testamentum contra malignantes... Hen- ibid. fol. 139. y: Omne aliud testamentum vel codicillum per me hactenus in fid Augusti lege firmari volumus. 5S2f* Testamenta proprie dicta pro su- scriptis vel sine scriptis, aut vocaliter seu premis testatorum voluntatibus, condita verbaliter factum cassans. Hinc cum vonon semel fuisse ab Abbatibus et Abba- caliter factum aut sine scriptis conditum tissis, etiam pietate insignibus, miratur dicitur, de testamento aliena, etiamsi et exeraplis probat Mabillonius Diplom. publica manu, exarato, nee a testatore pag. 8. et 9. quod tamen prohibent Gre- subscripto, sed tantum dictate, videtur gorius M. Imperatorise leges, Regulse S. intelligendum esse. Solemn! vero nunBenedict]', aliorumque, qui quodvis pe- cupativum opponitur eamdem ob cauculium Monachis interdicunt , quod sam. Testam. Herardi de Novo-Castello etiam de Abbatibus intelligendum est, ann. 1308. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 142. uti probat Gregorius ipse, qui Probo v: Pour ceu que je ne estoie en leu ou je Abbati ea tantum ratione testamentum peusse faire Testament solemnel, je ai fait condere permittit, quod ex improviso ad Noncupatif. Charta ann. 1354. in Reg. raonasterii regimen raptus sit. Verum Cam. Oomput. Paris, sign. Vienn. Vienne uniformis et eadem ubique non serva- fol. 57. r: Testamenta si qua deffuncli batur ea de re disciplina. Magister in vel deffunclorum reperirentur in scriptis Regula sua adeo non putavit Abbatis vel sine scriptis, sollemniter vel per nuntestamentum monastics profession! re- cupationem condita, ubicumque facia fuepugnare, ut rem quasi receptam agno- rint, legitime observentur. Testain. Bertr. scat, cum prsescribit cap. 89: Breves de Borno milit. dom. de Altoforti ann. donationum factos a Fratribus tempore 1360 : Et hoc est Testamentum meum ultimortis suss Abbas inserat testamento suo. mum,.... quod.... ego dictus testator valere volo, ordino et prascipio ad perpetuum jure Plura vide laudatis paginis. testamenti perfecti vel imperfecti, in scri| TESTAMENTUM NUNCDPATIVUM a ptis vel sine scriptis, solemni vel non soscripto differt, ut vult vulgus Jurisconsultorum: nam Nuncupare haeredes et lemni aut nuncupative. A testamento scribere opponuntur, leg. 21. in princip. clauso rursum distinguitur nuncupatiD. qui testam. fac. (28,1.) Hsec jam mo- vum, in Charta ann. 1251. ex Bibl. reg. nuimus ad vocem Nuncupamen. At vero cot. 2 : Nee prohibeat vicecomes(Narbon.) cum Testamentum nuncupativum litteris Testamenta perspnarum jurisdictionis etiam aliquando mandari observare est archiepiscopalis in curia archiepiscopi cum exlocis in v. Nuncupamen laudatis, publicari, sive nuncupativa fuerint, sive turn ex privilegiis Delphin. ann. 1349. clausa. inter Ordinat. Reg. Fr. torn. 5. pag. 40 : * Irritum habebatur Testamentum, Quod deinceps in quacumque curia Del- quo ecclesiarum fabricse nihil relinquephinatus, vel alibi infra Delphinatum seu batur, ex Stat. MSS. eccl. S. Laurent. terras ipsi Delphinatui, mediate vel im- Romani: Statuerunt quod quilibet parromediate subjectas, nulla publicentur vel chianus in parrochia dictie ecclesias, qui publicari debeant Testamenta nuncupa- et quas testamentum condiderint, aliquid tiva, nee ad id quispiam compellatur, nisi secundum sui voluntatem dictge fabricse dumtaxat in casu quo hseres universalis legare teneantur: quod si aliquid non institutus, ipsum peter et publicari Testa- legaverint, dictum Testamentum pro inmentum nuncupativum, in quo esset scri- fecto habeatur. Sint autem dicti operarii ptus et institutus hssres. Ex his efflcio solliciti, quod dum sciverint aliquem parTestamentum nuncupativum illud appel- rochianum condere testamentum, meliori lari in quo aliquis haeres nuncupatur modo quo poterunt, dictx ecclesias fabriseu palam nominatur a testatore testa- cam recommittant, et notarios teslamenta meritum ex propriis tabulis publice re- recipientes avisent. citante. Cui opinion! illustrandae aptis* Id praeterea juris sibi olim arrogare simus videtur Isidorus lib. 5. Orig. cap. tentaverant episcopi, ut executores tes24. sect. 12 : Nuncupatio est quam in ta- tamentoruna, deflcientibus iis quos tesbulis cerisque testator recitat dicens: Hasc tator constituerat, nominarent: quod ut in his tabulis cerisque scripta sunt, ita abusive ab iis factum judicavit Arestum videtur, ita dico, ita lego: itaque vos ann. 1357. 26. Maii in vol. 4. arestor. cives Rotnani testimonium mihi perhibete, parlam. Paris.: Dicebat etiam (procuraet hoc dicitur Nuncupatio, Nuncupare tor episc. Belvac.) quod data, quod alienim est in palam nominare et confir- quis fecerit testamentum, et defuerint aut mare. esse desierint executores hujusmodi testa Seu Per nuncupationem cpnditum, menti, dictus episcopus per se et prsedeut legitur in Testam. Beatricis comit. cessores suos fuit et est in dicta possesEstens. ann. 1165. torn. 1. Cod. Ital. di- stone ac aaisina ponendi et conslitunndi plom. col. 1541. A scripto differt. Tes- super hoc executores.... Per arrestum cutam. ann. 1236. apud Murator. torn. 1. ria nostrse dictum fuit,.... ipsum episcoAntiq. Ital. med. sevi col. 703: Cor am pum in prssdiclis abusum fuisse seu scriniario et subscriptis testibus ad hoc a abusisse. me rogatis, nuncupativum facio Testa* TESTAMENTUM SACRAMENTALE quid mentum, quod sine scriplis dicitur jure sit et qua de causa sic appelletur, docivili. Testam. cardin. Talayrandi de cent Libert. MSS. concessaB Barcin. ann. Petragor. ann. 1360. ex Cod. reg. 4223. 1283 : Item et consnetudo, quod si aliquis fol. 110. r: Praesens nuncupativum Tes- fecerit testamentum, prsesentibus testibus, tamentum sine scriptis condimus. Inter- in terra vel in mari, ubicumque sit, in

86

TES

TES

TES
T TESTEUS, pro Testaceus. Testea corpora, Macrobio lib. 7. Saturn, cap. 15. Testeum vas^ apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 510. f TESTIGIDIUM, Testis csades, occisio. Gerohus Reichersperg. in expsitione Psalmi 64. apud Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 124: Interficiunt (Joan. Bapt.) cavendo quidem sibi, ut sestimant, a reatu homicidii, sed non effugientes crimen Testicidii, etc. * TESTICULARE , Testiculos abscincindere. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Escolar, Prov. Testiculare, tescuare. Vide Teacua. 1 TESTIFICARE, pro Testiflcari. Concilium Legion, ann. 1012. can. 19 : Si autem aliquis testium falsum Testificasse probatus fuerit, etc. Occurrit alibi non ] 1. TESTIFICATIO, Martyrium, passio. S. Paulinus Epist. 31. num. 5 : De loco Testificationis (Christi) confirmata (S. Helena) jussit illico.... in ipsum locum operam fossionis accingi. * 2. TESTIFICATIO, Existimatio, fama. Charta Alani Brit, ducis torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 381 : Quam (potestatem) jam divas memorise genitor noster Gauffredus marchisio ejusdem loci rectori, nomine Roberto, pro remedio, tarn suss quam gehitoris, avi scilicet nostri mag nee Testificationis vin Conani, ante concesserat. *! TESTILIS, Rustica qusedam, vel fictilis, rusticum nomen. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. [** Virgil. Eclog. 2. vers. 10J TESTIMONIALES, Diplomata, vel Epistolse, quse a Principibus conceduntur iis qui militiam sub armorum labore exegerunt, quibus in emeritse militiae prasmiura, in Protectorum, Praspositorum, vel Tribunorum ordinemii adscribuntur. Testimonialibus dignitatem adipisci, in leg. 8. Cod. Th. de Honorariis codicill. (6, 22.) Vide eumdem Cod. tit. de Testimonial! ex Tribunis et Protectoribus (7,21.), et ibi Gothofr. Gall. Temoignage de service. 1 TESTIMONIALS, Scripta testiflcatio, Gall. Certificat. Concilium Tolet. ann. 1323. can. 12: Qui alieno Parochiano absque alia Testimonials sacerdotis proprii Missam celebraverit nuptialem, trecentos morapetinos nobis solvere teneatur. Ubi pro absque alia lubens legerem absque littera, vel licentia, aut quid simile. | TESTIMONIALS CHARTA seu publicum instrumentutn, in Charta ann. 1399. apud Menesterium in Probationibus Hist. Lugdun. pag. 127. col. 1. 1 TESTIMONIALS DIAGONUS, Gustos Episcopi concionantis. Consule Panvinum in vocuni ecclesiasticarum interpretatione. Vide Diaconus et infra Testimonium. 1 TESTIMONIALES LITTERS, In alicujus rei testimonium datae, apud Madox Formular. Anglic, pag. 11. Vegetio lib. 2. cap. 3. sunt illse, quibus milites completis stipendiis dimittuntur. Vide supra Testimoniales. TESTIMONIARE, Testimonium dicere, Gall. Tesmoigner, in Capitul. ad Legem Salicapa cap. 11: Optimusquisquein pago vel civitate in testimonium assumatur, et cui is, contra quem Testimoniare debet, nullum crimen possit indicere. Adde lib. 3. Gapitul. cap. 32. [Commemoratorium ann. circiter780. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 41: Jlli pagenses et ingenui homines sic in omnibus Testimoniaverunt, quod ipsi viderant ipsos villas partibus supradictis Ecclesias possidere.
S6IH61

per beneficiatos infrascriptos, ut possint extreme: Tarn dementis Dei provisione Testare de bonis suissuorum beneficiorum adjuti imo de experta patrum intestaCastrensis diocesis, nee non et quantitates torum solita et provida defensione salvati, provisionum, lectorum et aliorum necessariorum successoribus snis dimittendo* TESTATORIA LITTERA, idem quod supra Testamentale edictum. Oharta Carum. * Testandi in gratiam pii loci facultas roli Simpl. ann. 915. torn. 9. Collect. concessa etiam iis qui in minori erant Histor. Franc, pag. 523 : Et ut hoc nosestate, a Luitprando rege Longobardo- trse auctoritatis praeceptum perpetualiter rum lib. 4. cap. 1. apud Murator. torn. manens, semper sit inconvulsum, has 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 619 : Ut si Testatorias litteras exinde fieri jussimus. TESTEIA, Tesceia. Capit. Caroli C. tit. cuicumque ante ipsos decem el octo annos (quibus superatis tantum licebat de 12. cap. 13 : Istud sacramentum jurabunt rebus suis disponere) evenerit segritudo, franci homines. Ego ill. adsalituram, et se viderit ad mortis periculum tendere, illud malum schach vacant, vel Tesceiam habent licentiam de rebus suis pro anima non faciam, nee ut alius faciat, consensua in sanctis locis caussa pietatis, vel in tiam. Tesleia scribitur in tit. 39. cap. 3: xenodochio judicare quod volueril; et De illis hominibus, qui infames vel clamoquod judicaverit, stabile debeat perma- dici sunt de Tesleiis, vel latrociniis et ranere. Gujus legis auctoritate fultos pue- pacitatibus, et assalturis, etc. Infra : Juret quod Testeiam, vel latrocinium, aut ros atque impuberes non semel id fecisse probat exemplis Muratorius ex rapinamnonfecerit. Occurrit ibi pluries. Chartis ann. 794. 1600. et 1018. ibidem Vocis origo incerta, tametsi notio ex allatis satis constet. Sane Testeia scribi prolatis. T TESTATA, Extremum, finis, apud debere , non Tesceia, evincit Epistola Italos, Gall. Bout. Statuta Mutinse fol. Fulcardi Abbatis Lobiensis ad Imp. 70 : Quilibet per suas terras et terrarum Henricum, in Chronico Lobiensi: In suarum Testatas, et Testatse bannitorum placitis prater bincinam et Testeiam non et viarum juxta dictam foveam debeant debet habere Advocatus, nisi tres denarios, cavari. et alicubi duos ; modo si aliquis non placito scabinorum banno fuerit devictus, etc. * Vide supra Testa, 2. TESTATIO, Jus dicitur quod Episcopi Ubi legendum monuimus burinam, id habebant disponendi de quarta, inter- est, seditionem, mesleiam. dum nona parte relictorum de testaSB" Tesceiam a Texaga deducit Eccarmentis in pios scilicet usus ; 'quod qui- dus in Notis ad Pactum Legis SaliC33 dem inde manavit, quod antiquitus sta- tit. 9. art. 3. eamdemque notionem esse tutum fuit, ut reriim, qusein testamento utriusque vocis baud male asserit vir relinquerentur, autoritate Ecclesise dis- doctus. Vocabulum Texaga, inquit, letributio deinceps fieret, et ut Episcopis nius enunciatum mutatum est in Texeac Praelatis, in pios, sicuti diximus, gam, Tescegam, sive ut communiter in usus, certam eorum quantitatem distri- veteribus monumentis scriptum reperibuere liceret. Cum autem de decima tur, Tesceiam: unde fallitur Cangius tantum parte disponendi iis facultas es- qui Testeiam scribi debere contendit. set data, scribit Matthaeus Paris ann. Significatio autem vocis agnosci facile 1190. statutum in Normannia, Ricardp potest ex laudato Caroli C. Capitulari Rege annuente, inter caetera : Ut distri- tit. 39. cap. 3. ubi Tesceia per latrocinium butio rerum quse in testamento relinquun- tamquam synonymum explicatur. Est tur, autoritate Ecclesiss fieret, nee decima ergo Tesceia, ut et Texaga, furtum clanpars, ut olim subtraheretur. De rebus destinum et occultum. Vide infra Teporro testamento relictis quartam sibi xaga. ppstmodum arrogarunt, non amplius in ITESTEIMENIARE, pro Testimoniare, pios usus erogandam, sed tanquam sibi in vet. Charta apud Doubletum Hist. San-Dion, pag. 687. propriam, et de qua disponere iis omnino esset liberum, uti de intestatorum T 1. TESTERA, Species machinae belliboms , quod supra docuimus. Oharta C83. Radulfus de Gestis Friderici I. Imp. Leonardi Episcopi Oaesenatensis ann. apud Murator. torn. 6. col. 1178 : Et cum 1175. apud Ughellum torn. 2: Insuper Testeriis et prederis expugnaverunt illud largimur vobis vestrisque successoribus in (castellum.) Vide Prederia. perpetuum alias decimationes, et primi12. TESTERA, Frontalia, Gall. Tetiere, tias, et testationes, et Aquam sanctam to- Ital. Testiera. Statuta Vercell. lib. 7. f. tius Vicariatus, etc. Alia ibidem Aime- 170 : Nullus molinarius audeat vel praesurici Episcopi ejusdem Ecclesiae ann. mat ducere vel dud facere per civitatem 1274: Insuper largior, do, trado,.... in Vercellarum aliquem asinum vel aliam perpetuum Canonicam portionem testa- bestiam quadrupedem per se, nisi ducamentorum et aliarum ultimarum volun- tur vel teneatur per cordam vel capistrum, tatum de jure spectantium mihi meisque vel frenum seu bretholam, vel Testeram successoribus ab hac hora in antea in per- in pena solidorum x. Pap. Vide Testinia. petuum per totum plebatum dictas plebis 1 TESTBRIA, Eadem notione. GarniS. Mauri,.... ut libere quicquid ad me siones castri Carcasson. ann. 1294: meosque successores ratione Canonicse xxin. cohoperture equorum de tela punportionis, id est, quartas testamentorum, eta v. Testerie equorum puncte. et aliarum ultimarum voluntatum perti* Capitis equorum armatura. Lit. Alnebit amodo, vel perlinere videbitur in fonsi comit. Pictav. ann. 1269. in Reg. perpetuum per totum plebatum utrumque, 11. Chartoph. reg. fol. 81. v: Mandaduas Testerias ad percipere ac exigere et habere pacifice mus vobis quatinus valeatis, etc. Vide Nonagium, [et Tertia- equos.... apportari faciatis voblscum. gium.] 1 TESTERIUM , Lecti supernuna te| TESTATIOR, Magis testatus, comper-graen, Angl. Tester, Gall, del de lit, vel tus, notior. Codex Theod. lib. 10. tit. Fond de lit. Litterse ann. 1388. apud 1. leg. 14 : Quo facilior sit discussio pecu- Rymer. torn. 7. pag. 577. col. 1 : Unum niae, cujus nobis fuent summa Teslatior. coopertorium cum celura Integra et TesTESTATOR, Patron us, intercessor. Li- terio de eadem secta. Rursum occurrit ber. 2. Miraculor. S. Bertini cap. 7: pag. 356. col. 1. Italis Testiera latus est Prseserlim de Dei auxilio Testatorumque lecti cervicali proximum. Vide Testale propriorum interventu fisi. Et cap. seq. et Testrum.

TES
Adde Chartas Ohlodovei Reg. Fr. ssec. 3. Bened. part. 2. pag. 617. 618. et Perardum in Burgundicis pag. 14. Le Roman de Vacce MS. :
Hez ce disoient et juroient, Et Franchoiz le Testemoignoient, Que onques mez de sa valeur N'out en la terre eu Seigneur.

TES
positi Eccl. Audomar.ex Tabular, ejusd. Eccl.: Capellanum Comitis de Ruhoc Canomcum constituimus et concessimus etiam ipsi omnes obventiones,.... emendationes, Testimonia, vina stalli, et prssbendarum, bracellos qui ad talliam non pertinent. TESTIMONIUM ECCLESIASTICUM, [Sic vocantur Episcoporum socii, quia erant vitas eorum testes.J Chronicon Reicherspergense ann. 272 : Lucius PP. prsecepit, ut, duo Presbyteri, et 3. Diaconi in omni loco Episcopum non deserant propter Testimonium Ecclesiasticum. S. Hieronymus Ep. 85: Sed dicis, Quomodo Romas ad Testimonium Diaconi Presbyter ordinatur. Vide Cellulanus, Tyncellus, et Testimonialis Diaconus. SB3I~ Testimonium Clericorum ac Monachorum olim receptum fuisse in proria causa exemplis et auctoritate proat Mabillonius lib. 3. de Re Diplom. num. 5. et seqq. licet habeatur lib. 7. Capitul. cap. 152 : Ut nullus in sua causa judicet aut Testimonium dicat. 5SP" Testimonium proprie dictum variis vocibus olim expresserunt Galli, quod nos unica nunc voce Temoignage enunciamus. Charta ann. 1252. ex Chartul. Campan. fol. 396. col.l: An testmoinance de ceste chose nos avons ces lestres saelees de nostre sael. Occurrit pluries in eod. Chartul. Litterae ann. 1255. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 406 : Nos Jehan Dux de Bretaigne... li en avon done cestes lestres pendantes seellees en nostre seel en Testemoine. E en Testemoigne de ces chases, in aliis Henrici Regis Angl. ibid. col. 409. Donne par Testmoignance a nostre grant seal, in aliis Richardi Regis Angl. ann. 1379. ibid. col. 602. Vide Testimoniare. 1 TESTIMONIUM JESU-CHBISTI, Novum Testamentum, Evangelium. Poema de Nomine Jesu in Appendice Operum S. Paulini pag. 25 :

TES

87

Le Roman de Giron le Courtois MS.: Sire Gauvain, tout le monde vous Tesmoigne a bon chevalier. Infra: Vous tient a bon chevalier. Charta Auberti Abbatis Castricii ann. 1247. ex Chartul. Campan. fol. 343. v. col. 2: S'aucuns dist lait a I'autre en la vile, et il soit veu d'eschevin, ou Testmoignie par deux autres personnes il paiera par I'amende in. s. Vide in Testimonium.] * Nostris Tesmoigner quelgu'un, pro Rendre bon temoignage d'une personne, Alicujus probitatem testari, in Lit. ann. 1390. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 370. Thesmoignier, pro Temoigner, Significare, declarare, in Vita J. 0. MS. :
L'Escriture oi Thesmoignier Qu'il ne porent avoir enfant.

TESTIMONIUM, Testis, unde Gallis Tesmoin. Capitulare ann. 779. cap. 19: De mancipiis quse venduntur, ut in prgesentia Episcopi vel Comilis sit,... aut ante bene nota Testimonia. Vetus placitum editum a Baluzio in Append, ad Capitul.: Nuper veniens Arloinus ad suum placitum, quod arramitum habuit, ibidem sua Testimonia protulit bonos homines idoneos, his nominibus, etc. Aliud Placitum ann. 869. apud eumdem : Unde sic dedit iste Wardina mandatarius tale Testimonia gui juraverunt ad seria condilione, etc. Chronicon Farfensis monasterii pag. 656: Et sic venit domnus Abbas, et ejus Advocatus, una cum Testimoniis, uorum nomina sunt, Gradolfus, etc. Taularium Persiense cap. 19. apud Perardum : Ante ipsos Missos duodecim Testimonia ibidem prsesentavit, his nominibus, ipsa Testimonia diligenter discussi fuerunt, etc. Oharta 99. ex Alamannicis Goldasti: Tune prasdictus Comes jussit, ut ipsa Testimonia supra irent, et ipsos terminos ostenderent, quod dicebant, etc. Burchardus Wormaciensis Episcopus in Lege Familiae : Ut devitentur perjuria volumus, ut ex utraqueparte ostendantur illorum Testimonia, et ita collaudant testes quasi gratum habeant; et ex supradictis duobus Testimoniis, duo eligantur ad pugnam, et cum duello litem decernant, et cujus campio ceciderit, perdat. [Vetus Constitutum Sylvestrq PP. attributuni num. 6 : Non damnabitur Praesul nisi in 72. (Testimonia) presbyter autem nisi in 44. Testimonia filios et uxores habentes et omnino Christum prsedicanles.] * Testemonie,in Charta ann. 1274. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 1033. pro Temoignage, preuve. Pro Testimonio aliquidaccipere. Velus Charta apud Ordericum Vital, lib. 5. pag. 590: Inde habuimus beneficia et societatem fratrum, et pro Testimonio unum equum centum solidorum. [Ubi pro consensu rei agendas praestito scriptum esse videtur.] SSH" Testimonia etiam dicuntur, ni fallor, mulctae pecuniariae quaa domino feudal! debebantur ob falsum testimonium : nisi malis intelligere eo nomine 'designari id quod ipsi domino exsolvebatur ob audita ab ipso testimonia. Ut ut est, memorantur Testimonia inter jura dominica in Litteris Gerardi Prae-

Salve, 6 Appollo vere, Paean inclite, Pulsor draconis infer!. Dulcis tui pharelra Teslimonii, Quod quatuor constat viris, etc.

* TESTIMONIUM, dicitur, ut et Gallis Tesmoin, de caudicibus, quibus continetur lignum focarium, cum illud metiuntur. Charta Caroli IV. ann. 1326. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 129: Cum sorores beati Ludovici de Pissiaco quingentas quadrigatas bosci, quamlibet quatuor modulos continentem percipiant; ... verum quia moduli antedicti fuerunt... interdum incompetenter mensurati, concedimus quod in mensuratione cujuslibet moduli tres buschse., videlicet unam pro piano et duas pro Testimonio deinceps tradantur. TESTINIA, Armaturae species. Testamentum Ranimiri Reg. Aragon. aerae 1099. in Hist. Pinnatensi lib. 2. cap. 38: De meas autem armas qui ad Varones et Cavalleros pertinent, sellas de argento, et frenos, et brunias, et espatas, et adarcas, et gelmos, et Testinias, et cinctorias, et sporas, et cavallos, et mulos et equas, et vaccas, et oves, dimitto ad Sanctium filium meum, etc. Quid si legatur testirias 9 ut sit capitis armatura, quam Testiere nostri vocant. Quam etiam armaturae speciem equis militaribus adscribunt Assisiae Hierosolymitanae MSS. cap. 95. ubi de duello certantibus : Et le cheval doit estre couvert de couverture de fer, et avoir une Testiere de fer, et emmi la Testiere, unebroche de fer, telle comme celle de Vescu. [Vide Testera 2.] T TESTINIUM, Opportunum, in Glossis

Isid. Grsevius emendat Tempestivum. [**I1a legitur apud Placidum et ex eo apud Papiam et alios.] TESTINUM. Lex Familiae Burchardi Episc. Wormaciensis cap. 17 : Nihil juret, sed in Testino Scabinorum stt. Ubi Testimonio legendum nemo non videt. TESTIPHADIUM. Iso Magister in Glossis : Fulchra, sustentacula vel lectorum, vel aliarum rerum, quss Testiphadia nominamus. Leg. Stibadia, ex Graeco airtgaSiov. 1. TESTIS. Statuta Synodalia Nicolai Episcopi Andegavensis ann. 1263 : Prohibemus singulis Sacerdotibus parochialibus, ne ipsi parochianis suis die Paschatis Testes seu hostias loco panis benedicti ministrent, ne ex ejus ministratione, seu receptione erubescentiam evitare videantur; sed panem benedictum faciant, sicut aliis diebus dominicis fieri consuevit. Ubi pro evitare legendum puto irritare: forte enim intelliguntur paniculi, seu oblatae in testiculorum flguram formatae, quas in hoc festo Paschali loco panis benedicti dabant. S5S" Hand scio an simplicior veroque similior sit Acherii torn. 11. Spicil. pag. 207. emendatio, qui tostas ibi pro Testes legendum esse suspicatur. 1 2. TESTIS, pro Textus. Vide in hac voce. 3. TESTIS. Teste meipso, vel Teste Rege, Formula Chartis Regum Angliae [seu potius Epistolis minoris momenti a temporibus Richardi I.] passim adscripta, cum scilicet a Proceribus non subscribitur, sed a solo Rege ; quam suggillavit olim Pius II. PP. in mandato Henrici VI. lib. 3. Commentar. suor.: Testem autem se dicit (Deus) futurum, quia in judicio suo non indiget testibus. [Vide Mabil. lib. 2. Diplom. cap. 21. num. 7. et 8. ubi praeter ilia quae spectant Anglos, aliquid simile refert e Litteris Rogerii Calabriae Comitis, Coenobio Pactensi concessis ann. 1094. apud Pirrum Sicil. sacras lib. 3. pag. 386 : Teste me dante et concedente et conjuge mea Adalay de Comitissa. In aliis ibid. pag. 387. habetur : Teste eodem Comite Rogerio, etc.] * Eadem formula alii praeter Angliae reges usi sunt: Theobaldus comes Trecensis in Charta pro monast. Corbiniac. ex Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 16: Acturn Trecis, Teste me ipso anno Verbi tncarnati 1199. mense Novembri. Rursum in alia ex Chartul. Campan. fol. 65. r: Actum apud Choaudon, Teste me ipso anno incarnationis Dominicas 1200. mense Januario. Datum per manum Galteri cancellarii mei. Guillelmus de Valle Grignosa in Charta ann. 1224. ex Chartul. AD. S. Germ. Prat. fol. 61. v: Datum Parisius apud S. Germanum de pratis, Teste me ipso. * Liber est, et non doctus, non sperat habere lucrum, nee damnum ; et super suam animam juravit. Haec formula uniuscujusque testis declarationem excipit, in Inquisit. ann. 1252. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 811. Ubi non doctus idem sonat atque non subornatus. TESTES EX EODEM COMITATU ; in quo res acta, de qua controversia est, sumi debent. Capitula Ludovici Pii Imp. ad Legem Salicam, [et lib. 4. Capitular, cap. 23. Eligantur in ipso pago, lib. 3. eorumd. Capitul. cap. 78. Adde Chartam reclamatoriam ad Ludovicum Pium inter Epistolas S. Bonifacii num. 115. a Baluzio laudatam in Notis ad Capitularia col. 1187.]

88

TES

TES
scis, aut tibi indicatum fuerit Synodalem causam esse, et ad ministerium Episcopi pertinere, quod nee propter amorem, nee propter timorem, nee propter prsemium, nee propter parentelam celare debeas Episcopo, aut ejus misso, cui hoc inquirers jusserit, quandocunque te ex hoc interrogaverit. Sic te Deus adjuvet et istse Sanctorum reliquiae. Quo quidem peracto juramento, interrogabantur per ordinem ab Episcopo de delictis, quee in paroecia sua peracta esse noverant. f TESTIS TERMINI, Idem, ut videtur, qui veteri Gromatico Testacius Terminus dicitur. Nostri Perdriaux vel Temoins de bornes appellant quatuor silices ad rnetas apponi solitos qui metam esse ostendunt. Hieronym. de Monte Brixiano de Finibus regundis cap. 18. num. 1: Quando terminus respicit alium terminum per rectitudinem, non per transversum,vel si Testis termini, sive Guardia, ut alii appellant, respicit terminum ab uno latere, tune erit signum esse finem territorii vel prsedii. Vide in Warda. ] TESTIS, TESTE, adject, ut fidelis, fidele. Liberius Epist. 11. edit. Coustantianae : Teste est omne presbyterium Romanes ecelesise. TESTES LEVARE. Usatica MSS. ciyitatis Arabian. : Quiconque che soit, qui ne sache mie coment il puist et doie le Tesmoins lever, il le puet demander au Majeur coment il le puist lever, et li Maire li doit certifier, et ensengner coment il le puet et doit lever. Derekief quiconques ce soit qui veulle Tesmoins lever, il le puet lever con faus tesmoins, et le doit lever par le poing, et presenter son gage, et en puet retenir a avoir campion et avoue s'il veut, etc. 1 TESTES oretenus examinandi, in Correctionibus Statutorum Cadubrii cap. 136. 5SB^- Haud abs re futurum est, si post Mabillonium Diplom. lib. 2. cap. 22. n. 15. observemus, aliquando testes laudari in chartis nonnullis hac similive formula : Hujus rei testes sunt, licet neque subscribant hi testes, neque Notarius pro ipsis. Nimirum quia cum testes non raro post tempus confecti instrumenti subscriberent, fiebat nonnunquam, ut ex incuria partium chartss subscription!bus destitutae remanerent. Quod testium subscriptiones spectat, fuse refert idem Mabillonius lib. 22. laudato, cap. 20. et seq. Ibi vide. SSS" Probatio per unum testem approbatur Statutis Massil. lib. 2. cap. 12: In causa pecuniaria jrerum mobilium vet immobilium aut moventium, quae vel ejus aestimatio c. sol. non excedat... ita tamen si plures testes ad illam causam probandam se non posse habere ille producens assereret vel affirmaverit suo sacramento. Excipiuntur quaestiones injuriarum et furti. * In falsos testes eamdem, quam in illos qui eos proferunt pcenam decernunt Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 73. ex Cod. reg. 4659: Si aliquis produxerit falsum testem, vel nisus fuerit, quamvis ad effectumnon perduxerit,scienter, amittat nasum cum labro usque ad denies, et eodem modo puniatur ille testis ; nisi istorum uterque centum libras solverit prima vice. Contra proferentes falsos testes ita deflniunt Stat. Cadubr. lib. 3. cap. 50 : De inducentibus vel facientibus induci scienter falsum testem. Tune sicinducens vel induci faciens falsum testem, curias in centum libris P. condemnetur ; quam pcenam, si non solverit infra mensem a die publicationis sententiss, duplum dictse pcenss infra alium mensem solvere teneatur. Et si infra dictum terminum dictam painam non solverit, amputetur sibi lingua, et de Cadubrio per unum annum banniatur. * Tesmoing, pro vulgari Montre, echantillon, vendendas mercis -specimen, in Lit. remiss, ann. 1408. in Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 202: Le suppliant ala en la ville de Brou et porta avecques lui un pou de ble pour Tesmoing, en entention d'en vendre jusques a un muy du pareil ble. | 1. TESTITUDO, Testimonium, in Onomastico ad calcem torn. 2. SS. Martii. * 2. TESTITUDO, [Toiture : Reperit Testitudinem presbiterii et parietes ejus minantes ruinam. (Chevalier, Visit. Episcop. Gratianop. p. 52.)J [Circa ann. 1130. Cum Sancti (Hilarii Pictaviensis) Basilica prius, antiquo more Testitudine supra fuisset camera.ta, ad tutelam ignis et compositionem operis, libuit quibusdam civibus illius temporis earn totam fieri lapideam, ac, testudine amota, supra lapidum tegi voltura. (Bull. Soc. Antiq. Quest, t. XII, 1870, p. 398.)] TESTON, TESTONES, inquit Spelmannus, nummi genus, quod Gallis 18. denariis valebat. Et sic olim forte apud Anglos: aereum autem et argento delibatum sub Henrico VIII. 12. denariis exponebatur. Sed Edwardi VI. ann. 1. ad 9. denarios contractual est; postea vero, quale hodie permanet, ad sex denarios, sed hoc optimi argenti. De Testonibus Francicis, vide Syntagma de Monetis argenteis, supra anobis descriptum. 1 TESTONUS, TESTUTUS, Eadem notione. Statuta Avenion. lib. 1. rubr. 30. art. 4 : Quia sepe contingit contentiones oriri super solutione monetarum, quae hie recipi solent, et maxime in scutis et Testutis seu Testonis, etc. Et mox : Testulos autem seu Testonos, etc. Sed rubr. 24. art. 2. legitur Testones. * Testart, in Lit. remiss, ann. 1455. ex Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 85 : Sept rides en or, six salus, ung escu, ung Testart, ung gros de quatre deniers, etc. Alias ann. 1471. in Reg. 195. ch. 620 : Le suppliant esperant estre bon ami acquis de Grant Jehan, lui offrit prester trois scotes ou Testars pour aider a payer sa perte. TESTONES. Additamentum 1. Legis Burgundion. tit. 11 : Si quis acceptorem alienum involare prassumpserit, aut sex uncias carnis acceptor ipse super Testones comedat, aut certe si noluerit, sex solidos illi, cujus acceptor est, cogatur exsolvere. [* Vide Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 690. Forte pro Testiculi. Confer tit. 10.1 | TESTOR, pro Textor, Gall. Tisserand, Ital. Testore. Occurrit in Statutis Vercell. fol. 85. v. * Charta ann. circ. 1150. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 359: Praeterea duos concessi campanarios,.... et duos cubicularios,.... et unum Testorem, etc. Infra : Textorem. Hinc Testut, pro Tissu, Textus, in Inventar. ann. 1419. ex Tabul. Montisol. : Cum alba, stola, manipulo, zona sive sinta vermelha, vocata Testut. Vide Testus. 1 TESTRATOR, f. pro Strator vel Protostrator, de quo supra. Epitome Chronic. Casin. apud Murator. torn. 2. pag. 354. col. 2-.Mauritiusautem Imperatora Phoca Testratore Prisci Pabinii occiditur. | 1. TESTRUM, Lecti tegmen supernum, Angl. Tester. Testamentum ann

TESTES qui oculis suis viderunt, et auribus suis audierunt; in Lege Alamann. cap. 1. tit. 2. 1. TESTES PER AUREM ATTBAGTI. Vide Auris. V TESTES CREDITI, Quibus fides habenda est, in Testamento ann. 1121. in Probat. novae Hist. Occitan. torn. 2. col. 416. T TESTES REDEMTI, Pretio allecti,corrupti, subornati. Vide Redimere. TESTES ROGATI. Vide Charta rogata, pag. 316. col. 2. TESTES SYNODALES PUBLIGI, Qui publice recepti et probati in Synodo; de quorum fide non dubitatur, in Concilio Cabilonensi ann. 813. cap. 1. Cap.Praeterea, de Testibus cogend.: Testespublicos, quos civitasnuncupatSynoddies. Censent Cironus et Altaserra lib. 2. Dissertat. Juris Canon, cap. 12. dici hoc loco Testes Synodales, qui publice recepti et probati in Synodo, quasi custodes et speculators eorum, quae fiunt in Ecclesia, vel contra Synodi decreta decernuntur et geruntur, quos Grseci uapa^uXax? vocant, ut notavit Cujacius ad cap. 7. de Testib. cogend. vel potius hosesse, qui in quacumque paroecia vel Episcopatu eligebantur, adhibito super 4. Evangelia, vel Martyrum reliquias juramento, ut omnia, quae contra fidem et religionem fiebant, observarent et inquirerent, ut patet ex Can. Episcopus, 35. q. 6. et Concil. Lateran. sub Innoc. III. cap. 6. Concilium Narbon. ann. 1227. can. 14 : Districte mandamus,ut ab Episcopis Testes Synodales in singulis instituantur parochiis qui de hseresi et aliis criminibus diligenter inquirant, etc. Concilium Tolosanum ann. 1229: Statuimus itaque ut Archiepiscopi et Episcopi singulis parochiis, tarn in civitatibus quam extra, Sacerdotum unum, et duos vel tres bonae opinionis Laicos vel plures, si opus fuerit, sacramento constringant, qui diligenter, fideliter et frequenter inquirant hasreticos in iisdem parochiis, etc. Synodus Coloniensis ann. 1300. cap. 10 : Et illud inventarium fiet per probos viros et idoneos, videlicet per Presbyterum, et duos Scabinos loci, vel Synodales, non suspectos, etc. Infra : Facto inventario in praesentia Sacerdotis loci, vel duorum vel trium Scabinorum, vel Synodalium, vel fide dignorum. Statutum Friderici II. Imp. apud Alber. ann. 1234 : Statuimus, quod si quis treugas datas violaverit, si cum ipso in cujusmanum treugse fuerant compromissse, et cum duobus aliis Synodalibus hominibus treugas violatas esse convincere potuerit, et testari, violator manum perdat. Adde Statuta Walteri Episc. Dunelmens. ann. 1225. sub finem, Concil. Saltzburgense ann. 1420. cap. 16. et Senonense ann. 1485. art. 4. cap. 7. Ut porro ii deligerentur, docet in primis Concilium Rotomagense apud Reginonem lib. 2. cap. 2. et Burchardum lib. I. cap. 91: De juratoribus Synodi: Episcopus in Synodo residens, post congruam allocutionem, septem ex plebe ipsius parochiss, vel eo amplius aut minus, prout viderit expedire, maturiores, honestiores, atque veraciores viros in media debet evocare, et allatis Sanctorum pignoribus unumquemque illorum tali Sacramento constringat: Amodo inantea, quicquid nosti vel audisti, aut postmodum inquisiturus es, quod contra Dei voluntatem et rectam Christianitatem in ista parochia factum est aut in futurum erit, si in diebus tuis evenerit,tantum ut ad tuam cognitionem quocunque modo perveniat, si

TES
1386. apud Madox Formul. Anglic, pag. 428 : Lego dictse Mesiss Deyncourt filise meat 1. lectum rubeum quiltpoint cum 1. Testro de eadem setta. Vide Testerium et Testura. * 2. TESTRUM, Collis, clivus, f. pro Tertrum. Vide in hac voce. Charta ann. 1234. in Chartul. Med. monast. fol. 146. v : Andreas de Sancto Ursino et uxor ejus recognoverant habuisse grantum suum et pecuniam numeratampro arpento campi siti, ut dicitur, apud grossum Testrum. * TESTUDINALIS, Testudinatus, Gall. Voute, in Charta ann. 1379. apud Fez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 63. col. 1. 11. TESTUDO, Calva, Test de la fete, crane. Vita S. Job. Gualberti torn. 3. Julii pag. 357 : Tarn grave infixerunt vulnus, ut perveniret acies ferri usque ad Testudinem cerebri. Vide Testa. 1 2. TESTUDO, Testa, Lagena. Vita S. Adalbert! Bpisc. torn. 3. Aprilis pag. 193 : Vinutn nescio an aquam portavit, Testudinem cum eo quod intus erat illassm servavit mirantur omnes vas sanum. 1 3. TESTUDO, Scuti genus oblongum aptumque ad testudinem cqnficiendam. Nangius in Vita S. Ludovici : Centum cum Testudinibus sive targis in armis lucidis, et in equis loricali tunica coopertis sequebantur. De testudinibus variis militaribus, vide Carolum de Aquino in Lexico Milit. * 4. TESTUDO, Densitas ramorum, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. * TESTUGO, [ Testugo, limecon. (Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. n. 23, xui. s.)] TESTULffi, Testarum fragmenta. Vide Testa. 1 TESTURA, Idem quod Testrum, vel Testerium, de quibus supra. Testamentum ann. 1415. apud Rymer. torn. 9. pag. 277. col. 2 : Lectum de Worsteds vel tapestry cum Testura, selura et tribus curtinis. 1 TESTUS, pro Textus, adject, in Legibus Rotharis apud Murator. torn. 1. pag. 41. col. 1. substantive vero infra in Textus 1. TTESTUTUS, pro Textus, Tissu. Inventar. ann. 1476. MS : Toalhas factas et Testutas in opere Damasci. Vide alia notione in Teston. I. TESURA, Claustrum vel cratis, qua ingressus loci defenditur, prohibetur. Charta ann. 1073. ex Tabular. Monast. S. Quintini in insula pag. 14 : Tesuris nunc existentibus in dido vivario, etc. Infra : Et si aliquis novas Tesuras in dicto vivario existentibus de cloiis novis. Rursum : Tesuras prsedictas in dicto vivario existentes de cloiis novis et retibus factas de palis et virgis retinere poterunt, etc. [Tabular. S. Michaelis in periculo maris : Ego Clamarhocus dedi Deo et S. Michaeli unam Tesuram, id est, piscatoriam in mari.] Tesure non semel in Chartis Gallicis, ibid. pag. 17. et alibi. Fateor tamen hanc vocem derivari posse a tendre : sic enim in Ordinat. ann. 1293. pro piscationibus, ibid. pag. 23. v : Et defendons tendre as archas ; et pescher aux gardons freaux, etc. [Hue spectare videtur Chron. Bertrandi du Guesclin MS:
Toutes les garnisons le verront coramment Des gens d'armes qui vont gardant main! Tassemenl.]

TET

TET

89

* 2. TESURA, THESUEA, Plagae, rete, textus, Gall. Filet, alias Tesure. Libert, castri de Crudio ann. 1325. in Reg. 62. Chartqph. reg. ch. 467 : Cujuscumque wnditionis seu generis censeretur (venatio) excepto cum filatis seu rete, et alia
VIII

Tesura, vocata saumach. Libert. Petrae Lit. remiss, ann. 1362. in Reg. 93. Charassis. ann. 1341. in Reg. 74. ch. 647:Item toph. reg. ch. 105 : Qui Petrus evaginavit quod quicumque capiens extra eorum co- gladium, quern deferebat, et dedit dicto lumbarium columbos cum filatis in xxx. Guillelmo unum ictum subtus Tetinam. sol. Turon. et cum Thesura v. sol. Charta TETIX. Miracula ult. S. Joannis Beann. 1391. in Reg. 148. ch. 59 : Incolse verlacensis num. 4. de quodam contradictorum locorum (de S. Paulo, etc. in Oc- cto : Si quando necesse habuit in matris citania) habent usum, ademprivum, Tetige mutare locum, manibus et genibus libertatem, franquesiam et consuetudinem quasi pedibus quatuor innitebatur in mopiscandi cum quibuscumque Tesuris, reti- dum quadrupedum. [Cl. Editor putat bus et modis consuetis Item habent esse Tectum vel Tugurium torn. 2. Maii usum, ademprivum capiendi cum quibus- pag. 191.] cumque modis et Thesuris qusecumque TETMALLUM, pro Mallum, Placitum. animalia fera et silvestria. Alia ann. Pancharta Nigra S. Martini Turon. an. 1247. in Chartul. S. Corn. Cqmpend. fol. Odonis Regis : .... Data est hujus cessio97. v. col. 2 : Je devant diz Robers nis auctoritas 11. Kalend. Junii Turonis recounois que li prevoz de Rumigni...puist in publico Tetmallo, quod tenuit Aldradus penre en ce bos lievre ou counin, lou, re- Vicecomes. Vide Mallum. [** Tet, Popunart, et taison, sans haie faire et sans lus. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, Tesure, etc. Hinc Tesurer, Retia seu pla- torn. 5. col. 124. radice Diot.] gas tendere, in Charta ann. 1326. ex TETRA, ex Graeco tTpa, Quatuor. AlHist. Sabol. pag. 249 : Que lesdiz bour- thelmus de Laude virginum : geais.... ne puissent Tesurer, ne mettre Helias vates, quern tetra volumina Regum fille.: mais Us pourront chacier, porter Insignem memorant virtutum ternia fretum. arc, trere et chienz mener. Vide supra TETRAGTY, vox Grseca TTPXTU. IngoTensura 3. * TESUTUS, Paratus, cui aliquid deli- bertus Caroli Magni scriba : Rex coeli dominus solita pietate redundans beratum constitutumque est, Gall. ReHunc Carolum Regem terrae dilexit herilem. solu, determine. Charta ann. 755. apud Tanti ergo officii ut compos valuisset haberi, Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi Tetracty implevit virtutum quattuor alma. col. 627 : Manifestos sum ego nominatus Guiprand V. D. quia in exercito ad Fran- Qua voce intelligit virtutum quaternioda Tesutus sum ambulandum, etc. nem , Justitiam scilicet, prudentiam, TETA. Servius ad Eclogam 1. Virgilii : fortitudinem et temperantiam. Vide NiPalumbes quas vulgus Tetas vocal. colaum Alemannum in Dissertat. de * TETANIUM, exponitur in antiquis li- Lateranensibus Parietinis cap. 9. et Nobris vel synonimis, quod est flos calcis, et tas nostras ad Alexiadem. alibi flos muri : in libra vero de Doctr. * Tetrasty legitur apud Mabill. in MuGrsec. exponitur, quod est calx et gy- seo Ital. pag. 72. Incertum porro est psum ; sed potius calcem puto. Glossar. utruna Ingobertus ille Caroli Magni, an medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. Caroli Calvi fuerit scriba. reg. 6959. TETRADA , in Poenitentiali Halith* TETANUS, Paulo est spasma, et ipse garii, dicitur quarta feria cujusque seofit velut congelatis corporis vel corporibus, timanae, ex Grsec. Te-rpa?, Te-rpa^o;: Omnis et maxime contra spinam musculi a fri- itaquepcenitens non solum debet jejunare gido humors interius et exterius exeunte, quod illi mandatum est a sacerdote, vein eodem Glossario. rum etiam postquam compleverit ea, quss | TETARE, Sugere, Gall. Teter. Occur-illi jussa sunt, debet, quantum ipsi visum rit in Glossis ad Doctrinale Alexandri fuerit, jejunare sive Tetradas, sive Parade Villa-Dei. sceve. Nempe solebant Christiani, ma* Italis Tettare. Glossar. Pro vine. Lat. xime Orientales, jejunare quarta etsexta ex Cod. reg. 7657 : Tetar, Prov. lactere, feria. Sic viqaTeuetv ra; TetpaSa? xa\ uapalallare, sugere. ffxsuai; Yijxlpa? dixit Socrates lib. 7. cap. * TETERANI, Proni, sive tenebrosi, in 21. ubi de Theodosio juniore, qui plerumvet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. Leg. Te- que jejunabat, et maxime quarta feria et sexta, studio Christianitatis, ut Socratis trani, pravi. Vide Tetranus. j|e TETERANUS, [Hypodromus. DIEF.] verba vertit Senator lib. 11. Hist. Tri1 TETHICUS. Vita S. Winwaloei MS : partitae cap. 17. Ts-rpaSa vero pro quarta Muro utrimque circumdatus Tethico. Vox feria usurparunt S. Ignatius in Epist. ducta videtur a Graco eeTrtxb;, posititius; ad Antiocn. Justinus Martyr, in lib. quod si verum est, melius legeretur Responsionum ad Orthodoxos, Clemens Theticus. Alexandrinus lib. 7. Strom, idem SocraTETHINGA, vel TITHINGA, pro Decania tes lib. 5. cap. 22. Balsamon, Nicetas et Friborgus, interdum pro Trithinga, Choniates in Manuele lib. 4. n. 6. et quae vide suis locis. alii. Sed et TetpaSa, Graecis nuperis, TETHINGPENY, Pecunia, quam subsi- pro TTp; dicta eadem feria, uti obserdii causa Vicecomes olim exigebat ex vatum a Meursio. [Vide Glossar. mediae singulis Tethingis, seu decuriis sui Co- Graecit.] mitatus. Inter tributa, a quibus immu| TETRADUS, Quartus canendi modus, nitas conceditur, recensetur. Charta complectens tonos duos, septimum et Henrici II. Regis Anglise in Mqnastico octavum. Tractatus de cantu inter Opera Anglic, torn. 2. pag. 283: Sint quieti... de S. Bernard! torn. 1. col. 695. edit. 1690 : blodwite, et garwite, de ferwite, et de leie- Quatuor enim sunt diversitates sive manewite, de Tedingpeny, de flemenewide, et rise cantuum, quibus omnis ipsorum multelonio, etc. Adde pag. 387. Theneding- tiplicitas includitur. Use. apud Grascos peny habetur pag. 827. Thethingpanye, vocantur, protus, deuterus, tritus, Tetrapag. 1003. [Thedinpeni , in Tabulario dus, etc. Aurelianus Mon. Tetrardus haBeccensi et in Chartophylacio Reg. Re- bet in Epistola, quam de Musica scripsit gest. 92. Expositio vocabulprum Angli- ann. 851. apud Marten, torn. 1. Ampliss. can, ad calcem Chartularii Beccensis Collect, col. 123. ante annps 400. exarata : Thetenpeny, * TETRAFOTUS , Panno , quadruplici aveir deniers de vos disaines. Haud scio colore imbuto fartus. Charta ann. 471. an idem sit Thengdpeny infra in We- apud Angel. Calog. in Raccolta Venet. edita torn. 9. pag. 505: Palleum molosiretoff.] * TETINA, a Gallico Teline, Mamma. ricum Tetrafotwn. Vide Fotus.

12

9Q

TET

TEU
1 TEUTISGA LINGUA. Vide Theoiisci. TEUTONA. Gloss. ^Ifrici: Clava, vel cateia, vel Teutona, a n e s c y n n e s In fluviisque natans forte Tetrinnil anas. gesceat. Vide Cateia. \ TEUTONICA LINGUA. Vide Theotisci. * TETRISITARE. Vide supra Baulare. * TEUTONIGALIS MONETA, apud Ger* TETTERIA, Capitis equorum armatura, Gall. Teiiere. Garni's. inventas in manos in usu. Comput. decimae in Italia castro Carcass, ann. 1294 : Quinque Tet- collectae ann. 1278. pro subsidio T. S. terise equorum punctss. Vide supra Te- ex Cod. reg. 5376. fol. 243. r: Marchas quatuor ad pondus diversarum monetasteria. * TETUS. Charta ann. 1096. torn. 1. rum Teutonicalium argenti. 1 TEUTONICUS OBDO Militaris, Germ. Probat. Hist, geneal. domus reg. Portugal, pag. 2 : Si rixam inter se habuerint, Die Teusche Herren, Gall. Ordre Teutoet de pug no, aut de palma, aut de ligno nique. Hujus primus auctor Germanus se percusserint, aut de capillis Tetis, etc. quidam fuit, si Jacobo de Vitriaco fldem Forte leg. Tractis. habemus, qui occupata a Christianis 1TEUCRI, pro Turcse vel Turd, pluries Terra S. Hierosolymis cum populares in Epistola Sigismundi Rom. Regis suos, turn alios, linguae loci ignarps, ann. circ. 1412. torn. 1. Anecd. Marten, hospitio excepit. Quod ut commodius col. 1744. Teucri sive Turchi , in Epi- faceret, impetravit a Patriarcha veniam stola ann. 1448. torn. 7. Spicil. Acher. xenodochium, cum sacello B. Virgini pag. 256. dicato, exstruendi. Huic dein alii quo* Mirac. S. Nicetse torn. 4. Sept. pag. que Germani juncti, Bremenses inpri8. col. 2 : Venerunt Teucri et invaserunt mis et Lubecenses nonnulli, opibus territoriwn, etc. affluentes, novum xenodochium Acrae * THEUGRI, Eadem notione. Annal. excitarunt ann. 1191. titulo Equitum Placent. ad ann. 1447. apud Murator. Teutonicorum sub regula S. Augustini, torn. 20. Script. Ital. col. 896 : Et ita fa- cum cruce in pallio albo, assumto : hinc ctum est, ut eos Christianas non existima- Crucigeriquo(]\ie dicti. His Bremensibus res, sed infidelespotius Theucros, aut bar- et Lubecensibus primam Ordinis origibaros. nem acceptam refert Joh. Dusburg. in * TEUDAGHARIUS , Vectigalis , illlus Prussiae Chronico, nulla Germani, cujus forte quod pro navibus transeuntibus meminit J. de Vitriaco, facta mentione. exsolvebatur, collector. Charta Carolill. Ut ut est hie Ordo a Coelestino III. PP. reg. Sicil. ann. 1269. pro Pisanis, apud ann. 1192. conflrmatus et a successoriLam. in Delic. erudit. inter not. ad bus ejus insignibus privilegiis donatus Chron. imper. Leon. UrbeVet. pag. 282 : est. Primus Ordinis Magnus Magister Et quod officiates, bajulivi, dohanerii, et fuit Henricus a Valpot. Capta a SalaTeudacharii, et alii omnes qui prsesunt dino Hierosolyma, Equites Ptolemaidem dirictibus et introitibus exigendis , etc. concesserunt, indein Germaniam transVide Teumitum. [** F. Leudatarii.] lati, Prussian! occuparunt, per duo 1 TEUDISCA LINGUA. Vide Theotisci. saecula fama viribusque florentissimi. * TEULA, TEULIS, Tegula; unde Teu- Albertus Brandeburgicus M. Magister leria, Tegularum officina, in Instr. ann. ann. 1525. a Sigismundo Poloniae Rege 1322. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. Prussiae Dux creatus hac lege, ut in Dupag. 43. col. 1. Glossar. Provinc. Lat. catu Kinspergensi, cum posteris suis legiex Cod. reg. 7657 : Tenle, Prov. Tegula. time susceptis, ut et in terra Samnia reTeulier, tegularius. Teuliera, tegularium. gnaret, deficiente stirpe, Ducatus feudali Tielene, in Charta ann. 1255. ex Chartul. jure ad regnum Polonise devolveretur. Campan. Cam. Comput. Paris. Tieulerie Lutheranismum amplexus Albertus a voce Tieulle, tegula ; unde etiam Tieu- cum equitibus plerisque dignitati nunlier, tegularum artifex,in Reg. Corb.13. tium remisit; quare ceeteri Equites Casign. Habacuc ad ann. 1510. fol. 62. v : tholici in Germaniam secedere coaqti Conclusion pour le Tieulerie de la Noeuf- sunt, ubi novo Magno Magistro create, ville A este conclud avec Bernard solam fere umbram Ordinis splendidisDoysi Tieulier de la Noeufville sera simi retinuerunt. Vide Jacobum de Vitenu faire de le Tieulle cuitte , etc. triaco Histor. Orient, cap. 66. Petrum Charta ann. 1168. inter Instr. torn. 12. Dusburg. in Chronico Prussiae cap. 1. Gall. Christ, col. 272 : Dedi etiam quar- Gaignium et Cromer. Hist. Polon. Joh. reriam super ripam prsedictse aquae cum Eustachium Sollium Histor. Ordin. campo ; et terram figulorum ad faciendas Teuton. Thuanum in Historia, Miraeum Teulas. Libert. Caturc. ann. 1344. in Reg. de Orig. Ord. Eq. lib. 1. cap. 3. Philip68. Chartoph. reg. ch. 312 : Item habent pum Bonanni in Catalogo Ordinum (consules).... mensuras ad mensurandum Equest. etc. blada, vina, oleum, sal, .calcem et lateres * TEUTONIZARE , Lingua Teutonum sive Teules. seu Germanica signiflcare. Vita S. Em1 TEULERIUS, Qui tegulas facit, in ve- mer. torn. 6. Sept. pag. 490. col. 2 : Hsec teri Catalogo MS. Sodalium Confrater- est civitas, quam ohm Teutones a Gernitatis S. Mariae Deauratae Tolosanae mano sive Germanico Germanisheim vocabant. Hujus vocabulum modernis temVide Tegularius. T TEULIGIA, Tectum, sic dictum a Te- poribus lingua nostra Reganisburc Teugula, Gall. Tuille. Exstat in Archivo S. tonizat, quam antiquitas Romana, ut Victoris Massil. Charta divisionis bono- quidam scriptis testantur, Tiburniam vorum terrae vicecomitalis Massil. ann. cabant. Vide in Theotisci. * TEUXUM, Idem quod supra Tessutus. 1212. quae facta dicitur Massiliss in tholoneo in solaria superiors Teulicise. Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120: Teuxum, Tessus de soie. 1 TEUMA, pro Thema. Vide Theuma. 5 TEXACA, ut mox Texaga. Vide Tenca. 1 TEUMITUM , Vectigal pro navibus T TEXAGHAT, pro Septachat, Septenatranseuntibus exsolutum, ut Temonaticum, pro carris. PriviJegium a Berenga- ria mulcta, ut docet Eccardus ad Pario Provinciae Comite Hospitalariis con- ctum Legis Salicae tit. 2. 10. et 12. TEXAGA, in Glossis veteribus est intra cessum ann. 1114 : Donamus Deo et Hospitali Iherusalem Teumitum Arati ho- tecta, quomodo accipi videtur in Lege spitalis, qui per alveum fluminis qui vo- Salica tit. 11. 4 : Si quis homo ingenuus alienum servum in Texaga secum duxecatur Durentia, descendit. 1 TETRINNIRE, dicuntur anates clamantes Auctori Philomelas versu 22 :

1TETRAGRAMMATON, Quatuor litteris constans. Sic apud Judaeos dicebatur Dei nomen mn quod exprimere illis erat religioni. TETRANS, Groma, ferramentum geometricum. Incertus Agrimensor : In quam partem verteris, Tetrantem pones. Vide Glossarium Eigaltii ad Gromaticos Scriptores. TETRANSITON. Hypomnesticum de Anastasio Apocrisiario , in Anastasii Bibl. Collectaneis pag. SZn-.Filiis Plutini beatissimi Imperatorii pistoris, id cst, qui super omnes pistores publicos est, eorum videlicet, qui annonas scholarum omnium solvunt , quod appellatur Tetransiton. Vox videtur formata ex Gr. TsirpamTO?, quadruplex annona. [Macri fratres in Hierolexico interpretantur annonam pro Scholaribus.] TETRANUS, Pravus, tenebrosus, a leter. Ugutio et Joannes de Janua. 1 TETRAPLARE, Quadruplicate, TETpa-. TtXaffia&iv, Martiano Capellae lib. 9. Tetraplasis , Quadruplicatio , Te-rpdmXaffi?, ibidem. 1 TETRAPTOTON, TeTpaTciwiov, Nomen quatuor casibus seu terminationibus constans, apud Isidorum lib. 1. cap. 6. Job. de Janua et alios. 1 TETRARCHA, TetpdcpYYi;, Qui quartam partem regni tenet, Lucae cap. 3. et alibi. Item, Qui quatuor cohortibus praeest. Leoni in Tacticis cap. 4. n. 13 : ?TeTpdtpxiO? <FC\V 6 vca\ 9uXai;, 6 Xeyofxevo? Ovpayb?xa\ TeXeuTato? torajAEVOs T^? axta?. Prima notione Telrarchus legitur in Gestis Consulum Andegav. cap. 2. apud Acberium torn. 2. Spicil. pag. 409. * Anonymi Gloss. Bibl. MSS. ex Bibl. reg. : Tetrarcha, Princeps super quatuor vel super quartam partem regni. TETRARDUS, Quartanus, Papiae MS. Editus Tetrerdus habet. Ex Gr. [Vide Tetradus.] TETRASSARIUS, Semuncia, apud Marcellinum Empiricum:TTpaptoc, apud Arrianum in Epictetum : Terpao-aapov 'ItaXtxbv, unciam vocari Cleopatra scribit. TETRAVELUM, Velum quadruplex, seu vela quatuor, quae in circuitu ciborii quo altare tegitur, expand! splent, uti pluribus docuimus in descriptione aedis Sophianae n. 65. Vox ibrida. Anastasius in Sergio PP : Hie fecit in circuitu altaris basilicas. Tetravila octo, quatuor ex albis, et quatuor ex coccino. In Leone III: Sed et super altare majus fecit Tetravela holoserica quatuor cum astillis et rosis chrysoclabis. Ibid. : Fecit et in circuitu altaris, ubi supra, alia vela alba holoserica rosata, quas pendent in arcu de ciborio numero quatuor, etc. Rursum : Fecit Tetravila alitkyna ornata in circuitu de quadrapulo. Mox : Nee non et Tetravela rubea alyihyna quatuor, ubi supra fecit. Occurrit prseterea in hac Vita semel ac iterum pag. 142. 144. 1 TETREVANGELIA, Quatuor Evangelia. Platina in Marco 1: Constantini temporibus fuit Juvencus Hispanus Presbyter genere nobilis, qui Tetrevangelia hexametris versibus fere ad verbum trans ferens quatuor libris composuit. TETRICARE, Tetricum esse. Alexander Necham :Tetricat, quotiens quissurgendo pigrescit. Alludit ad illud Eccl. : Et hora surgendi non Tetrices. [Ubi tamen vulgo legunt distinctis vocibus, non te trices. Vide Johan. de Janua. Glossae Sangerman. Lat. Gall. MSS. : T&ricare, Estre paresseux ou tristes. Vide infra in Trica, et Tricare.] TETRIMENTUM, Nutrimenlum , apud Papiam.

TEX

TEX

TEX

91

rit, aut aliquid cum eo negotiaverit, etc. A. Cam. Comput. Paris, fol. 195. v: liorum, qui inter cimelia Ecclesiastica Ubi Wendelinus, in texaga, in furto Fila de stamine, cum pannus scindilur, reponi solet, auro gemmisque ut pluritecto, et non manifesto, seu clam, signi- in Texorio remanentes, etc. mum exornatus, aureis etiam interdum ficare ait; ut et in Lege Aleman. tit. T TEXTA, pro Testa, Putamen. Texta characteribus exaratus. Annales Fr. 99. | 25 : Si quis servum mulinarium in- Bernardo Monac.in Ordine Cluniac. Anianenses : Dedit idem Rex serenissiovi, volaverit, alium cum ipso reddat, et sol- part. 1. cap. 17. Vide Carubla. mus Augustus quatuor Evangeliorum livat sol. 6. in Texaga, cujus fuerit. Editio 1 TEXTARE, Ornare, operire. Ordina- brum, qui Textus dicitur, cujus posies Heroldi cap. 104. habet ferrum, pro ser- rium S. Firmini Arabian : Sabbato 1. sunt mirabili schemate compositi, ut unum vum, et in Lege Ripuar. tit. 63 : Si quis Adventus, ad Vesper as altare Textatur electri aureolum conformet peripitisma, hominem in hoste interfecerit, triplici ex candido... Sabbato in Passione altare alterum vero eburis pulchre cselatum diweregeldo culpab. judicetur; de Texaga Textatur de rubeo. Vide Texare. stinguat iconisma. Fridegodus in Vita similiter. Ubi Editio Heroldi, de furto * Texturis seu aulaeis instruere. Ordi- S. Wilfridi cap. 15 : similiter, habet. Monet Baluzius aliquot nar. MS. S. Vulfr. Abbavil.: In festo S. Codex aurato cpnseptus grammate scriptus, Codices Legis Ripuariae tit. 18. 1. tit. Nicholai... Textatur altare, ut consuetum Auclus evangelicum servans in corpore Textum. 82. cap. 1. et alibi texagam habere, -^ubi est in talibus duplis. * TEXTATOR, Textor, nostris alias Bulla Benedict! VIII. PP. ann. 1023. in alii furturn. Vetus formula obnoxiationis: Quod ego caballum ab homine all- Texeur. Libert. Petrae assis. ann. 1341. Bullar. Casin. et Leo Ost. lib. 2. cap. quo in Texaga subduxi; unde de ipso in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 647 : Item 44: Textum Evangelii deforis quidem ex furtu victus apparui. [Vide Testeia et quod dicti consules possint instituere et uno lalere adopertum auro purissimo, et destituere bajulum seu bujulos super quo- gemmis valde preliosis; ab intus vero Thenca.] * Oodex Estensis Leg. Sal. apud Mu- libet ministerio Textatorum, etc. Charta uncialibus literis, atque figuris aureis rator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. admort. ann. 1412. in Reg. 166. ch. 272 : mirifice decoratum. Histor. Translat. S. 287. pro in Texaga, babet, in Taxetam, Item Jehan Saigneton Texeur dudit lieu Sebastiani n. 88: Textum deinceps sacroid est, mercatum. (de S. Symphorien) tient, etc. Texutier, rum Evangeliorum, aureis characteribus * TEXAMEN, Textum. Helgaud. Flo- in Lit. remiss, ann. 1471. ex Reg. 194. exaratum , laminisque metalli ejusdem absque admixtione cujusquam materiei riac. Epit. vitse Rob. reg. torn. 10. Col- ch. 343. * TEXTILIA, Plumata, species texti, in inclusum. Rupertus Tuitiensis lib. 2. de lect. Histor. Franc, pag. 104 : Sunt enim Divin. Of fie. cap. 23 : Codices Evangelici hujiismodi erigentes supercilia, inflato vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. corde, elato pectore, cervice resupina, qui T E X T I L I G I N I U M , pro Textilicium. auro et argento, lapidibusque pretiosis solum quidem pedum praestringant vesti- Hugo Eterianus in Praefat. in lib. 3. de non immerito decorantur, in quibus rutigiis: toto autem se librant corpore, et Haeresib.: Fidem habens cum integritate lat aurum coslestis sapientiae, nitet arinani suspendunt Texamine. sensus, et admirationem cum gloria, qui- gentum fidelis eloquentise, fulgent miraTEXAMENTUM, Pensitatio. Vide Ten- bus acute dijudicat, sicubi Textilicinia culorum pretiosi lapides, etc. Adde Dusare. ignobiliter eminentissimse sapientise con- randum lib. 3. Ration, cap. 19. n. 14. 1 TEXARA, pro Texaca, uti monet Ec- neclantur, etc. Qrderic. Vital, lib. 6 : Textum Evangecardus in Pactum Legis Salicse tit. 9. 0 TEXTIVILICIUM. Ita legendum in liorum auro et argento gemmisque decoGlossar. ex Cod. reg. 7613. pro Textuvili- ravit. Versus scripti in fronte Biblior. I 3. | TEXARE, yel TEXTARE, Texere. Cocinium, ft la putrida, quas de tells cadunt, Bibl. Regiae : dex MS. reddituum Episcopatus Autis- res vilissimse. Qua postrema notione leQuid de Evangelico Textu replicabo colendo ? siodor. an. circiter 1290 : Coustumae illo- gitur in Prol. ad Acta S. Florent. torn. En ipsos apices gemmis circundat et auro. rum qui Texlant pannos. Et mox : Miste- 6. Sept. pag. 428. col. 2 : Nos quoque ria ad Texandum pannos, etc. extremse abjectionis Texlivilicium, pro Cedrenus ann. 21. Constantini M : 'AXXa 0 TEXELLA, TEXELULA, Lepusculus, captu insipidi acuminis nostri, egregii xa\ Ttt^xa? EuayyeXsiov xpucra;, ^ 8ia (lapyain Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. confessoris Christi Florentii Glomenensis D(TWV xaV XtOwv vcaTauxsuaffac, Iv TTJ jxsyaXir) 7657. coanobii digna memoratu opera scriptis exxXviCTta upoffYJyays. Zonaras in' Justi1 TEXENDERIUS, Textor, Gallice Tis- colligere decrevimus. PI auto etiam vox niano :' Ka"t ptSXol TWV Oetwv EiJayyeXtwv serand, in Tabulario Vosiensi fol. 44. nota. Vide Textilicinium. ^pyiTw 7CpiXanTr6[ivai uavroOsv xat XtOwv 1 TEXTRIGULA, Parva textrix. Textri- iravTo'con; yevsert 7toix'.XX6[i.yac. Ducas cap. * TEXERIUS, Texturarum artifex; nam a textore distinguitur in Instr. culas puellas, dixit Arnobius lib. 5. 42 : EuayyeXtoc txera XOCTJJIOU itavrosou. Haann. 1405. inter Probat. torn. 3. Hist. 1 TEXTRIGffM, Weppeo, in Miscella- betur apud Joan. ^Euchaitam pag. 21. Nem. pag. 189. col. 2 : Petrus de Uchar- neis Theodiscis, apud Pezium torn. 1. Carmen els XITOV sCayylXiov evtaropov, id leriis, textor, Johannes de Sordo, Texe- Anecdot. part. 1. col. 409. est picturis adornatum. Hildebertus rius. "TEXTRILIS, pro Textilis, apud Al- Episc. Cenomanensis Epist. 15 : Ex eo a TEXERRANDERIA, Vicus Parisiis, a pert. in Libel, de Diversit. tempor. quoque traxit hanc Ecclesia consuetuditextoribus, qui ibi habitabant, dictus, cap. 2. torn. 10. Collect. Histor. Franc, nem, ut Textus quidem Pontifici apertus, cseteris autem clausus ad osculandum vulgo Tisseranderie. Charta ann. 1317. pag. 138. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 116 : Do| TEXTRINALE OFFICIUM, Ars texendideferatur, etc.. Vide praeterea Baldricum mus in veteri Texerranderia sita. etc. seu ipsum textoris opus, in Miraculis B. Noviom. lib. 1. Chron. Camerac. cap. *TEXIMENTUM, Quidquid a princi- Gerardi Episc. Tull. cap. 1. apud Mar- 90. [Johannem Abrinc. de Oftic. Eccl. pag. 66. edit. 1679. OrdinariumRotomag. pal! domo dependet, idem quod Teni- ten, torn. 3. Anecd. col. 1075. 1 TEXTRINIUM, Textus, textura me- ibid, ad calcem pag. 181.] Sugerium lib. mentum, quomodo etiam forte legendum est. Vide in Tenere 1. Charta ann. taphorice, in Conciliis Tolet. XV. et de Administ. sua, cap. 20. in Ludov. 1196. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. XVI. inter Hispanica torn. 2. pag. 726. VI. pag. 320. Will. Gemeticensem pag. med. sevi col. 89: Qui Rolanduccius, et 739. 317. Fulcherium Carnot. lib. 1. cap. 18. postquam sicjuravit, dixit suojuramento, TEXTORES, Haeretici Albigenses, seu Gervasium Dorobern. pag. 1584. Histoquod domus Abruini, et totum Teximen- Cathari, quos Galli Tixerans, vocabant. rian! Episc. et Comitum Engolismentum, quod sub Fracta est, est de curia. sium cap. 35. Monasticum Anglic, torn. Vide in Pifli. TEXTRINUM, Locus, ubi naves fabri- 1. pag. 15. Bibliothecam Sebusianam 1 TEXITARE, Ssepe texere, in Glossis MSS. quas laudat Vossius de Vitiis cantur, i. navalia. Est etiam locus, ubi pag. 389. etc. Librorum porro sacrorum serm. pag. 757. fceminse. texunt tolas. Papias. [** Prior exteros ornatus ita commendat Senator | TEXITURA, Textura, actio texendi.significatio ex Isidor. lib. 14. cap. 8. lib. de Divinis Lectionib. cap. 30: His Statuta Montis-regalis pag. 277 : Textor sect. 38. qui transcripsit Serv. ad ^En. etiam addimus in Codicibus cooperiendis seu textrix capiat tantum pro Texitura lib. 11. vers. 326.J [Nota vox secunda doctos artifices, ut literarum sacrarum et orditura, pro qualibet teisa telas subti- notione. Pro ipsa texendi arte Suetonius pulchritudinem fades desuper decore velis lini, sol. 4. de Illustr. Gramm. cap. 23: Pal&mon stiret, exemplum illud dominicse figura* TEXO, idem quod Tesso, Melis. In- primo Textrinum, delude 'literas didicit.] tionis ex aliqua parte forsitan imitantes, quisit. pro foresta de Lyons in Reg. 34. 11. TEXTUM, Idem quod mox Textus. qui eos, quos ad coenam sestimavit invibis Chartoph. reg. part. 2. fol. 118. r. Texta aurea, Texta argentea, in veteri tandos, in gloria ccelestis convivii stolis col. 1 : Robertus de Pissiaco habet lepo- Catalogo MS. ornamentorum S. Martia- nuptialibus operuit. Gemmis Codices verem, vulpem, catam et Texon. lis Lemovic. stiti, apud S. Hieronym. Epist. 22. cap. T TEXON, Melis, Taisson. Vide Le* 2. TEXTUM. [Tectum : Arcus fu- 13. Vide Ethel wolf urn de Abbatibus vrerii. stium qui Textum dicte ecclesie tenent Lindisfarnensibus cap. 20. [Charta Wil* TEXORIUM, Machina textoria, tex- putrefiunt. (Chevalier, Visit, episcop. lelmi de Altaribus e Tabulario B. M. de trinum, Gall. Metier de tisserand. Stat. Gratianop. p. 83.)] Bono-nuncio Rotomag: Hanc donatiopro lanif. et pannif. ann. 1317. in Reg. 1. TEXTUS, Liber seu Codex Evange- nem meam concesserunt mater mea et

92

TEX

TH

THA

Simon frater meus, et per unum Textum super altare Ecclesise Prati posuimus. Vide Investitura per Textum Evangelii.] TESTUS, TESTUM. Jo. Berardi in Chronico Oasauriensi lib. 3 : Fecit et calicem aureum, fecit et Testum argenteum, quod expanderetur vel aperiretur super altare dominicis diebus, et in festls Sanctorum. [Acherius torn. 5. Spicil. pag. 477. edidit textum; sed ibid. lib. 2. pag. 465. habetur : Nee pepercit Testis aureis et argenteis, quibus texta videbantur verba Salvatoris.] Joannes Belethus cap. 115: Crucibus ordine collocatis, capsis, Testibus Evangellcis, phylacteriis. Vide Ughellum torn. 7. pag. 275. Le Koman de Rou Due de Normandie MS.:

d'or pour garniture de Tissu. Lit. remiss, positum, ipsum obiisse demonstrat. Vetus ann. 1375. in Reg. 107. Chartoph. reg. interpres Juvenalis Sat. 4 : Judices litech. 238 : Deux Tissus ferrez d'argent. ram T/ieta apponunt ad eorum nomina, quos supplicio afficiunt. Merito Tjra onto Vide supra Tessutus. | TEXUTUS, Textus, textura, Gall.TOO Oava-cou, eo quod quasi habeat telum Tissu. Litterae ann. 1500. ad Offlcialem suum, ideoque triste intelligitur, vel morNoviom.: Zonas, Texutos, vestes, forra- tis signum. Unde quidam ait : turas, mantellos, annulos, virgas, perlas, 0 multum ante alias infelix litera Theta. lapides pretiosos, etc. Vide Tessutius et Tisnutus. In Ecclesia S. Paulini Trevir. exstant 11. TEYSA, TEYSIA, Idem quod Teisia, mqnumenta Bertholdi et Ruotgeri ArMensura sex pedum, Gall. Toise, in chiepiscoporum, cum his inscriptioniStatutis civitatis Astae Collat. 17. cap. bus : &. Bertolfus Trevir. Archiepiscopus 71. Vide Ripperia in Riperia et Rondel- IV. Id. Febr. VI. Kal. Feb. @. Ruotgerus lum 2. Trevir, Archiep. apud Brower. lib. 9. et *2. TEYSA, Strues, Gall. Tas. Stat. 10. Annal. Trevir. Vide'Gamillum PereAvellae ann. 1496. cap. 52. ex Cod. reg. grin, in Not. ad Anonymum Casin. sub 4624: QUIK ceperit vel exportaverit aliqua ann. 1014. eumdem Brower. in Antiq. A Roem fist mainte malice, aliena ligna.... de ligneriis, vel Teysis, Fuld. pag. 129. 153. 169. 177. 323. 324. ubi N'i laissa Tiextc, ne galice, seu alio amasso seu fassinerio lignorum, eadem nota in variis sepulcris exarata Ne croix, ne bon drap en aumaire, &tc legitur. Habetur etiam in Inscript. GruQue Mauger ne fist hors traire. * TEYSIEYRA, Textrix, in Instr. ann. terianis pag. 567. 6. [--'* Reinard. Vulp. T TESTIS, pro Textus. Guidonis Disci- 1366. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. lib. 3. vers. 1219: plina Farfensis lib. 1. cap. 29: Testes pag. 305. col. 1. Teysseyr, Prov. textor, Audi versiculum perlecta pace sequentem, Evangeliorum in altare omnem ponant. in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. Nolentes chart* credere Theta trahit.] TESTAEVANGELIUM, unico verbo, in 7657 Charta ann. 1197. apud eumdem Ughel\ TEYTUM, Tectum, Vasconibus le * Liber censuum eccl. Rom.: In loco lum torn. 7. pag. 1274. Teit. Tabularium S. Martialis Lemovic: proprii nominis, quod vel ex toto, vel ex 2. TEXTUS, interdum pro Regesto su- Duas marc has argenli ad restaurandum parte nullatenus legi potuit, appositum est Theta. mitur, maxime apud Will. Thorn, pag. Teytum novum donavit. f TEZA, Idem quod Teysa 2. in Statu1765. 1770. et 1864. ubi mentio fit cujus1 THABERNATOR, Caupo. Vide Taberdam Textus S. Adriani. Observat prse- tis Mutinae fol. 45, rubr. 237. Vide nator. terea Somnerus Regestum Roffensis Teisia. THABIT, Pannus serious undulatus, 1 TEZOLANUS, f. Textor lanae, seu vulgo nostris etiamnum Tabis. VincenEcclesiae, vulgo Textum Roffensem appannorum e lana, ab Italicis vocibus tius Belvacensis lib. 31. cap. 143 : Ante pellari. 1 3. TEXTUS, Character, nostris Texte. Testore et Lana. Statuta Mutinae fol. 1. pugnam dedit 16. millia vestimentoProcessus de B. Wernhero Mart. tom.'2. rubr. 2 : Quilibet habitator in dictis villis, rum de samito et de Thabit, sarbois exAprilis pag. 715: Produxerunt tres tabu- locis et castris, et etiam Tezolani tenean- ceptis. las... quarum una ultra centum annorum tur de prssdictis (viis restaurandis.) Et 1 THABUR, Tympanum. Vide in Taantiqua, magni Textus, continet illius S. fol. 2. v. rubr. 12 : Sdugaria districtus bur. Wernheri primaeva nonaginta miracula. Mutinse et fossata Potestas fodi et deradi ] THADIO, Germ. Thaeter, Qui commi| TEXTUS ITALICUS, ALTUS, BIFRA-facere teneatur hominibus laborantibus sit crimen, convictus de crimine, apud ibi terram tarn civibus quam Tezolanis et Eecardum ad Pactum Legis Salicae tit. GTUS. Vide in Scriptura. * 4. TEXTUS, Calva, Gall. Tet de la aliis personis.... Tezolani non compellan- 45. 14. tele, crane. Lit. remiss, ann. 1364. in tur nisi in ea terra, in qua, faciunt Tezo1 THAFATA, Gall. Taffetas. Vide TafReg. 96. Chartoph. reg. ch. 184: Cum lariam, (vel Tezolaniam, ut legendum fata. ense evaginato percussit et vulneravit videtur, pro Textura lanae.) Ibid. fol. 1 THAFUS, Taqpoc, Sepulcrum. Vide dictum Guillelmum in capita suo uno 74. v. rubr. 370: Exceptis scutiferis, Taphus, magno ictu et letali vulnere, taliter quod servis cartolariis et veris Tezolanis, qui THAINUS, THAYNUS, THANUS, Nomen aliquas pecias Textus sui capitis opportuit exceptuati sunt, nee compelli possunt ut dignitatis apud Anglo-Saxones, quae varenovari. Vide Testudo 1. sint saltarii in aliqua villa. Rursum fol. jia tamen fuit; duplicem enim Thayno* TEXTUVILICINIUM. Vide supra Tex- 78. rubr. 376 : Scutifer, Tezolanus, castal- rum ordinem statuunt Leges Kanuti iivilicium. dus, bubulcus, gualdemanus sive custos Regis cap. 97. [** 45.] et Leges Henrici 1 TEXUITALIS, Qui textum, seu litte- cujuslibet civis Mutinse, etc. Pannifici I. Regis Angl. cap. 14. Thainorum sciliram explicat, Gall. Textuaire. Vita S. Mutinenses multis gaudent privilegiis, cet Regis, et Thainorum mediocrium. Ubi Francisci Fabrian. torn. 3. Aprilis pag. unde nostra interpretatio utcumque Thaini Regis post Comites recensentur, 985 : Texuitalis autem sacrss paginss opti- confirmatur. eisque proximiessedicuntur, eorumque mus fuit. Mallem Textualis. * Textor quivis, sive serici, siye lanae. relevatio, dimidium relevationis Comitis; * TEXURA. [Textura : Nomine ma- Consiile Murator. torn. 2. Antiq. Ital. ita ut cum relevatio Comitis sint 8. equi, gistri Reginald! de Maincourt parisien- med. aevi col. 896. etc. Thaini Regis sunt quatuor, etc. sis pro se et quatuor aliis spciis suis ad * TEZYORA, Prov. Forfex, in Glossar. THAYNOBUM REGIS mentio est in Texuram cujusdam panni d'araze. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Hinc Legibus Inae Regis West-Sax, cap. 49. (Archiv. Vatic. Thesauraria secreta, an. nostris Tezoires, eodem sensu. Lit. re- [eo 45.] 1451, f. 60 *>.)] miss, ann. 1461. in Reg. 198. Chartoph. THAINI MEDIOCRES, nude Thaini, in j TEXUS, Nostris alias, Textus seu reg. ch. 165 : Le suppliant dit a so femme Leg. Henr. I. cap. 64. ubi dicitur Jusjutexturae species acupicta, vel auro ar- qu'elle lui fist ung pou sa barbe avecques randum Thaini contravalere jusjurangentove elaborata, qua mulieres capil- ung ciseaulx ou Tezoires. dum 6. villanorum. Thaini credibiles, cap. los certa ratione dispositos decorabant. TH, seu , Character Grsecus, qui 6a- 65. Dignitas Thaini, cap. 68. cui PresbyComputus ann. 1445. apud Lobinell. va-uov, seu obitum designat, in Necrolo- terorum vel Canonicorum sequiparatur. torn. 2. Hist. Britan. col. 1112 : iv. Texus giis Monasteriorum. Isidorus lib. 1. Leges Adelstani Regis post cap. 25: et iv. garnitures donnees a Katerine du Orig. cap. 3. inter quinque mysticas Missse. Presbyteri et secularis Thayni jusBeignon. Ibid. col. 1114 : Texus cramoi- Graecorum literas, ait @ mortem signifi- jurandum in Anglorum laga reputatur sis a la Dame de Hacq, etc... vil. autres care. Et cap. 23. annotat, in breviculis, aeque earum, et pro 7. ordinibus Ecclesise, Texus de couleurs, longs, o leurs garnitu- quibus nomina militum continebantur, quos Sacerdos per Dei donum ascendit, ut res dorees, etc. xm. autres courts, etc. @ ad uniuscujUsque defuncti nomen ap- haberet Thayni rectitudinem dignus est. Tissu, eadem notione legitur col. 1208. poni. Rufflnus lib. 2. Invectiv. in S. Hie- Adde Concilium ^Enhamense ann. 1009, et 1317. ronymum : Quod tale esset, quale si quis cap. 2. In Statutis Alexandrj II. Regis * Reg. Cam. Comput. Paris, sign. accepto breviculo, in quo militum nomina Scotiae pag. 15: Thaini Regis videntur Noster fol. 196. v: Item pieces de Texus, continentur, nitatur inspicere, quanti in esse Thaini, qui de Rege tenent, et post ouvrez a perles et a pierretes pour faire bello cecidennt, et requirens, qui inspi- Episcopos, Abbates, Barones, et Milites estole et fanon. Non raro pro zona acci- cere missus est propriam notam, verbi recensentur; tametsi Thani cum Militipitur, ut vox Tissu, in Testam. Margar. causa, ut did solet & ad uniuscujusque bus ibi interdum confundantur. Sane ducissae Brit. ann. 1469. ex Bibl. reg.: defuncti nomen ascribat, et propria rur- Somnerus existimat Thainos, deposita Itemdonnons... a nostre belle sosur Marie, sus nota superstitem signet, etc. Paul us prisca nomenclatura, post Normannodame de Rohan, I'une de nos ferrures Diaconus in Notis : nomini milites ap- rum in Angliam ingressum Milites ap-

THA
pellari coepisse. Idem porro recte obser- tam, quam tenebat Dodo T. R. E. huic vat in editione Saxonica Legum Canuti addila fuit Dolvertone manerium Regis : apud Lambertum cap. 67. quod est 97. modo dijudicata est esse Tainland.Charta apud Bromptonum, Thainos regios dici, Willelmi Junioris Regis Angliae ex Taqui liberum habent jurisdictionem : adeo bulario Ramesiensi, ch. 178: Si terra de sit ut Thaini isti majqres Baronibus Regis, Isham reddidit fir mam Monachus ut minores Baronibus minoribus, hoc in dominio Abbatis: si vero Teinlanda est maneriorum dominis sequiparari de- tune fuisse inveniatur, qui earn tenet de Abbate, teneat, et recognoscat; quod si beant. Omnibus et singulis Comitatus noliterit, earn Abbas in dominio habeat. Ubi Spelmannus observat opponi terfam Thainis.ut conventibus interessent, non indultum modo, sed grayissimis poenis ad firmam, seu ad tempus elocatam, cautum erat, ne quis ab iis ter abesset, Teinlandas, id est haereditariae. lege 20. jEthelstani Regis, et legibus Jam vero ut de vocis Thaynus origine Henrici I. cap. 29. aliquid dicamus, Saxonicae linguae periThanorum nomen et dignitas etiam tiores hanc ab ea arcessunt, traduntque sub Normannis obtinuit. Domesdei in Thaynos, ^egn Saxonibus dictos, a Berkeshyre : Thanus vel Miles regis domi- F e n i a n , ministrare : additque Seldenicus moriens pro relevamento dimittebat nus ad Eadmerum, in Domesday proRegi omnia arma sua, et equum unicum- miscue Thaynos et Servientes^ et qui cum sella; quod si ei assent canes et acci- Thaini Regis aliis dicuntur, hie Servienpitres, prsesentabantur Regi, ut si vellet tes Regis appellari: tametsi, utaitLainacciperet. bardus, et ex eo Somnerus, Thainus ei, THANUS, in Regiam Majestatem lib. qui servitutem servit, e regione contrarius 4. cap. 21. | 21. cap. 31. 3. cap. 36. | 3. sit. At Thaini ex eo nqbilium ordine in Statutis Alexandra II. Regis Scqtiae fuisse videntur, -quos Ministros vocant cap. 15. ubi Skenaeus observat, ejus- Chartae Anglicae, qui uti in hac vpce modi Thanos apud priscos Scotos, sen docuimus, praecipui erant inter Nobiles Hybernos, dictos Thosche, et Maktosche : aulicos, et Regi ratione tenementorum filius Thaini, qui hodie est Princeps tri- immediate subjecti, quos Barones sstas bus, seu familiae Catanaeorum, (Clancha postera nommavit. Neque enim alii viHorn.) dentur Ministri ii, seu Thaini, quam THEIN, in Legibus vernaculis Will. praecipui e nobilitate Danica, quos Nothi cap. 8. Kanutus Magnus Danorum Rex ad sui 1 THEINUS, apud Thomam MadoxFor- comitatum adscivit, bipennibus, mucromul. Anglic, pag. 1. 36. et 238. numque capulis deauratis coruscantes, ut TEIN, apud Simeonem Dunelmensem ait Sueno in Legibus Castrensibus cap. de Obsessione Dunelmi ann. 869: Fi- 2. quorum catervam ad tria millia mililiam autem Alduini quidam Tein in tum selectorum excurrentem, suo idioEvervicshire Kilvert filius Ligulfi accepit mate Thinglith nuncupavit, ut auctor uxorem. Ibidem : Quidam Tein in Cower- est idem Scriptor, yoce nimirum conwicshire, nomine Orm, filius Gamellonis, flata ex lith, quae ordinem aciei sonat, et accepit uxorem unam ex 3. filiabus Alredi Tein, Thein vel Theing, ut turn effereComitis, etc. bant, qua nobilium ordo designabatur. TEGNIO, Thaynus, a Saxon, t e g e n , Neque enim placet Stephani Stephanii Baro, vir nobilis. Ricardus Hagustal- conjectura, qui emendandum censet densis de Bello Standardico : Rex igitur tiuglith, hoc est, cohors, constans viDavid duobus Tegnionibus, id est Baroni- ginti ordinibus. Cur autem Theinorum bus suis cum gente eorum, obsidione Car- istorum catervam conflarit Kanutus, rum commendata, etc. pluribus narrat Sueno dicto cap. 2. et 1 TEIGNUS, apudHickesium Dissertat. 3. ut et Saxo Grammaticus lib 10. De pag. 75. ex Charta Willelmi I. qua suis Thaynis plura Spelmannus,Lambardus, Teignis in Episcopatu Roffensi... prsecipit Seldenus de Titulis honor, part. 2. cap. ornnes consuetudines exsolvere. 5. 2. 4. et in Notis ad Eadmerum pag. THEGEN. Charta Henrici I. Regis An- 170. Somnerus in Gloss. Saxon, v. Thegliae pro Libertatibus Ecclesiae Cantua- yen, et alii. [** Phillips, de Jur. Anglos. riensis, apud Somnerum in Tractatu de I 32. De etymo Grimm. Antiq. German, Gawelkynd pag. 205: Notum facio, me pag. 944. et Graff. Thesaur. Ling. Franc, concessisse eis omnes terras, quas tempore torn. 5. col. 119. voce Degan.] Regis Eadwardi cognati mei, et tempore * THALAMASIUM, Grani species. ReWillelmi patris mei habuerunt, et saca, dit. Bellae quercus in Reg. 34. bis Charet socne, super suos homines infra toph. reg. part. 1. fol. 91. r. col. 2: De burgos et extra in tantum pleniler, sicut advocationibus decem madia, videlicet in proprii ministri mei exquirere debent. aors et Thalamasio. Quae rursum occurEt etiam super tot Thegenes, quot eis runt ibid. part. 2. fol. 107. r. Vide suconcessit pater meus, etc. [Vide Libe- pra Arao. ralis.] 11. THALAMUM. Litterae Gaufridi CoTHANAGIUM, in Statutis Alexandri II. Regis Scotiae cap. 5. | 4 : Si vero in do-mitis Andegav. ann. 1135. inter Ordinat. miniis vel Thanagiis domini Regis male- Reg. Fr. torn. 4. pag. 632 : Insuper stafactor ille fuerit, etc. Monasticum Angli- bilivit, quod nemo ab Ingrandis usque canum torn. 3. pag. 9: Et omnes ante- Andegaviam, nisi solummodo Andegavencessores sui tenuerunt dictam Baroniam sis, Thalamum aut navetn vino venali in Thenagio ; et reddit domino Regi inde onerare queat, aut portum facere presumat. Nullus dubito, quin legendum sit per annum 50. sol. Idem quod TAIND-LAND, [Terra Tani, apud Ma- Chalanium, aut Chalannum, Gallice Chadox Formul. Anglic, pag. 291.] Terra land, quod est navis genus in Ligeri Thaini, fundus Thainis peculiaris, in notissimum. Vide Chelandium. 1 2. THALAMDM, Idem quod mox ThaDomesday : Hsec terra T. R. E. (id est tempore Regis Edwardi) fuit Tainland ; lamus, Cubiculum. Charta ann. 1253. e sedpostea conversa in Reveland. Alibi : Chartulario S. Vandregesili tom.l. pag. Willelmus Comes dedit Duitonse et Sum- 14: Ego Richardus Guerson tradidi et done et Chevrel, quss erant Thainlande concessi Tierrico de Caudebeguet mep frapro terra de insula de Wiht, etc. Rur- tri dua Thalama de domo, quae fuit Rotenenda sum : Hie Robertus habuit unam virga- berti le Monnier nostri patris

THA

93

et habenda jure hsereditario dicta dua Thalama, etc. 1. THALAMUS, Domus, palatium, vel cubiculum. Vox Graecis et Latinis cognita. Exstant Chartae duae in Tabulario Ecclesiae S. Laudi Andegavensis, prior Fulconis Regis Hierosol. et Comitis Andeg. quae sic clauditur : Actum est Andeg. in Thalamo meo. Posterior : Actum est Andegavi in Thalamo Episcopi. Alia ann. 1170. in Tabul. companies: Actum in Thalamo Comitis apud Trecas. Occurrit hac notione in Gestis Consul. Andegav. cap. 11. n. 8. 9. et alibi non semel. BaffiXfwv 6aXa(xot, apud Niceph. Gregoram lib. 10. Hist. ft THA.LAMUS, Cella, cellula, Gall. Cellule. Descript. abbat. Fesul. canonic. Regul. S. Aug. apud Lamium torn. 12. Delic. erudit. pag. 128:
Quinquaginta sint Thalami, quos nomine cellas Dicimus, his totidem stent volo rite patres.

* THA.LAMUS, Officina. Charta ann. 1222. in Chartul. S. Corn. Compend. fol. 231. y. col. 2: Abbas et conventus Compendiensis concesserunt nobis.... super ij. domos Ph. Gubernatoris x. sol. et ij. capones, et super Thalamos Johannis Burgari v. sol. ij. den. minus. Alia S. Ludov. ann. 1269. in Chartul. B. M. de Lilio ch. 19: Cum abbatissa et conventus monasterii de Lilio tenerentur...... nobis reddere singulis annis vj. denarios, sitos super duos Thalamos apud Meledunum. Liber nig. 2. S. Vulfr. Abbavil. fol. 45. v: Robertus Caudron xviij. sol. de domo in qua manet et de Thalamo juxta. T 2. THALAMUS, Veli species, ut videtur, iis similis, quibus thalami decorantur. Synodus Mexic. ann. 1585. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 358: Ne capellse. et fontes baptismales sericis Thalamis aut auleis aliove profano apparatu ornentur. * 3. THALAMUS, Tabulatum, Gall. Estrade. Ceremon. Rom. MS. ubi de solemni conviviq in die coronationis papae fol. 14: Parabitur igitur aula convivii aulxis et pannis sericeis aureisque, pro temporis et loci conditione ; in capite aulss erit suggestum ad quod triplici gradu ascendetur, longum per latitudinem aulse, in media surget quadratus Thalamus palmi altitudine, super quo mensa paratur pontificis. %. [ Rege regali super Talamo genuflectente, a sinistris regis erit genuflexus. Diar. Burchardi, ed. Thuasne, II. 130. an. 1494.)] THALAPSICUM OPUS. Bibliothecarius in Paschali II. apud Baronium ann. 1118. ubi de istius PP. gleba, seu cadavere : In mausoleo purissimi marmoris Thalapsico opere sculpto collocatus est. Latini Thalassicum colorem ferrugineum dixere. Plautus in Milite glorioso :
Facito ut venias ornatus hue ornatu nauclerico : Causiam habeas ferrugineam.

Mox :
Palliolum habeas ferrugineum, nam is color Thalas[sicus est.

Infra:
nescip quis eccum incedit Ornatu quidem Thalassico. P. A. Jam nos volt hie [profecto Nauclerus est hie quidem, etc.

Ubi Thalassicus color is est, qualem deferunt Naucleri. Sed nihil vox hsec videtur habere commune cum Thalapsico opere.

94

THA

THE
danda Charta fundationis Monasterii Francarum vallium ann. 1143. in Instrum. Gall. Christ, novas edit. torn. 6. col. 192 : Totum hoc sive in Thastis, sive in quartis cum ornni dominio donamus, etc. Lege Thascis, et vide Tasca 2. * THASGHA, Prsestatio agraria. Vide supra in Tasca 2. THASCHIA. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 78 : Si quis eos occidat, eumque si parentes repetentes wera, wyta, manbota, sicut justum accidentia fecerit, persolvantur, vel in Thaschiis, vel hujus suggerendis sicut de blodstodiis est institutum, quod parentes sui divites ac domini multa sinunt in progenies egestate mendicos. Hasc sunt admodum intricata, quse aliis evolvenda et explicanda relinquimus. Scribit Camdenus in Britannia, vocem Tascia, apud Britannos denarium tributi signiftcasse. Vide Tasca 2. 1 THASSARE, Gall. Entasser. Vide Tassus. 1 THASSES NAUFBAGIOEUM, in Charta Odonis Regis ann. 888. inter Instrum. torn. 6. Gall. Chr. novas edit. col. 10. perperam pro Classes naufragiorum, ut habetur in Rafica. 1 THASTA, pro Thasca. Vide in hac voce. THAU, Crux, veteribus Gallis. Vide Tau. THAVERNICA, Judicia, etc. Vide Tavernica. THAUMA. Freculfus torn. 2. Chron. lib. 5. cap. 10 : Quibus- etiam diebus Judsei habitantes in Greta sollicitati sunt a quodam, qui se Mosen legislatorem e coslo ad eos denuo missum testabatur : tnonens, ut omnes suas relinquerent possessiones atque pecunias, quoniam illo ductore per siccum mare ad repromissionis gaudia pervenirent. At illi hac spe capti omnia contempserunt sua. Cumque venisset dies, quam designaverat seductor ille, deduxit eos ad quandam rupem declivius incumbentem, jussitque ut Thaumarum schemate semetipsos evolverent, etc. Socrates lib. 7. cap. 27. al. 38. unde hausit prsedicta Freculfus, nihil habet, quod voceni hane clariorem reddat. S3" Legendum forte est, jussitque ut raubarum schemate semetipsas involverent, ne scilicet a prsecipitio deterriti,in mare sese prsecipitare, ut jubebat impostor ille, renuerent. 1 THAURUS. Membrana vetus apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 169 : Ipsi eliam habuerunt inter terras eorum mantes et paludes, et idea semper habuerunt rixas ad invicem, rapinas et incendia ; ex hoc Francigense multum fuerant tristes, nolentes ipsis ab hora in horam Thaurum dare. Hoc fortean est locum, vel sedem dare, mutare, ducta locutione a Thorus, quod proprie stratum, in quo cubatur vel sedetur, signiflcat. 1 THAURUSCA. Charta ann. 1227. e Chartular. S. Vandregesili torn. 2. pag. 1834 : Unde mihi reddebat.... semel in anno servitium quadrigss si haberet ; sin autem unum servitium Thauruscse; si Thauruscam non haberet, unum servitium hercias, si equum vel equam haberet. Ut quadriga carrum, ad quern equi juncti sunt, signiflcat, sic forte Thaurusca plaustrum est, cui subjuncti sunt tauri seu boves. [** Idem videtur quod Carruca 3.] 1 THAYNUS. Vide Thainus. THEADA. Lex Salicatit. 48: Ista omnia alii tres testes jurati dicere debent, quoniam in mallo legitimo, vel ante Regem, ille qui accepit in laisum suum fortunam

THE
in mallo publico, hoc est ante Theada vel lungenum, etc. Id est coram populo : est enim Saxonibus, peod, populus, gens, provincia, in plurali / > e o d a : vel potius Coram Rege, Principe ; ex Saxon. ]> e oden, quod idem sonat, de qua postrema voce multa Somnerus in Glossario Saxonico. Proinde ante Theada, vel tunginum, erit, ante Regem, vel ante Judicem : quo supra dixit, in mallo legitimo, hoc est ante judicem, vel ante Regem, hoc est ante theada. Nam hsec unum idemque sonant. 5SP" Eccardus ad Pactum Legis SaliC33 tit. 49. ubi eadem fere leguntur, Teata, vel Theada, Decanum interpretatur, a Teha, vel Tia, decem. Hunc Scriptorem consule. THEAM, THEM, THEMA, THEMUM, Voces SaxoniC33. THEAM, vel TEAM, est Laudare auctorem, advocare, proferre. Joan. Brompton. : Theam, est laudare autorem, i. revoucher gar ant [** Angl ice vouching to warranty.] : Et quandoque dicitur sequela nativorum. Priori notione usurpatur in Legibus Edwardi Confess, cap. 25 : Theam, quod si quispiam aliquid interciet super aliquemf et interciatua non poterit warantum suum habere, erit forisfactura sua, et justitia sua similiter de calumniatore, si defecerit. [** Vide Phillips, de Jure Anglos. | 58. et Histor. Jur. Anglic, torn. 2. pag. 152. sqq. infra Warantus.] Rursum THEAM, Bromptono, dicitur sequela, nativorum, id est jus sequendi servos proprios, si a dominio domini evaserint, aut fugerint, aut in alienam terram transierint : a Saxon, team, soboles, propagatio, quod a t y m a n , propagare, partum edere, sonat. Cowellus et Rastallus : Theam est Regale Privilegium, quo qui fruitur, habet villam, et propaginem, id est potestatem habendi nativos, bondos, et villanos in feudo aut manerio suo. Fletae lib. 1. cap. 47. 9 : Theam est acquietantia amerciamentorum sequelss propriorum suorum. Willel. Thorn : Hoc est, ut habeatis totam generationem villanorum vestrorum cum eorum sectis et catallis ubicumque inyenta fuerint; excepto quod si aliquis nativus quietus per unum annum et diem in aliqua villa privilegiata manserit, ita quod in eorum communiam, vel gildam tanquam unus. illorutn repertus fuerit, eo ipso a villenagio est exemptus. Eadem etiam habet Rastallus. [Glossar. ad calcem Chartularii Beccensis : Theam, aveir la progenie de vos nays.] Adde Skenasum de Verbor. sigaiflcatione, et ad Regiam Majestatem lib. 1. cap. 4. 2. ubi THEME scribitur. Charta Leofrici Comitis pro Fundatione Monasterii B. Mari33 de Coventria in Anglia : Has autem villas cum medietate prsedictae villas trado huicmonasteriocumsaca, etsocna,et theloneo, et cum Themo, cum libertate et omnibus consuetudinibus, etc. Alia ej usdem Comitis:Tas autem terras dedi huic monasterio cum soca, saca, cum telonio, et Theme, etc. Leges Burgorum Scoticorum cap. 14. 2 : Nisi fuerit de proditione (appellatus) vel de Theme, unde se debet defendere bello. Ubi Skenaaus : i. de quasstione status, al. de furto. 1 THEM, apud Madox Formul. Anglic. pag. 43 : Cum socha et sacha, et tol, et' Them, etc. T THIEM, apud eumd. Madox pag. 47 : Cum thol et Thiem, etc. ut et in Chartul. SS. Trinit. Cadom. etc. THEAME, in Quoniam attachiamenta

1 THALAPTA, Duodecim, ut jam dictum est post Wendelinum in voce Chunna. Titulus 78. Pactus Legis Salicae est, In quantas caussas Thalaptas debeant jtirare, id est, in quot vel quibus causis duodecim jurare debeant. Vide Eccardum in hunc titulum et suo loco Jurare duodecimo, manu. 1 THALEMETARIUS, Panifex. Vide Talemarii. 1 THALERUS, Idem quod supra Talents, seu nummus trium librarum Francicarum argenteus, Germanis Thaler, vel Reichdale, Gall. Richedale. Occurrit apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 220. 227. 324. et passim apud alios Scriptores Germanicos. Vide Dalerus. T THALGIA, Idem quod Tallia 8. Gallice Taille. Chartular. 1. Monasterii Aquicinct. fol. GO: Excepto relevamentp et exactione ilia, quse vulgo Thalgia dicitur. 8 THALIA, pro Tallia, Exactio, preestatio. Lit. ann. 1372. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 525 : Concessse fuerunt immunilates et privilegia eisdem consulibus et habitatoribus dictae wiH(Amiliani) non solvendi aliquas Thalias seu collectas ordinarias seu extraordinarias. THALITARIUM. Cosmas Pragensis in Chronico Bohem. pag. 5: Nunc, si vobis placet, meum accipite Thalitarium-et chlamydem, ac mutatoria Duce digna, et pergite, etc. Ubi Tolutarium equum scilicet, quidam legendum censent. 1 THALLHUM. Vide supra in Tallia 5. t THALMUD, THALMUDIUM. Vide Talmud. T THAMMUS, vel THAMMUZ, Numen a Judaais idololatris adoratum. Vide Tertullianum adv. Judaeos cap. 11. THANAGIUM, THANUS. Vide in Thainus. * THANASIA, Placentae species. Charta Theob. episc. Ambian. in Cod. reg. 4184. fol. 14. r: Ad Pascha debet thelonarius episcopo Thanasiam ducentorum ovorum et lardum ad coquendum et coquo sestarium vini , Thanasiss ejusdem quarta pars defertur ad domum thelonarii; ipse vero prandio interest, quo reliqua comeduntur. * THANATUS. Mirac. S. Lamberti torn. 5. Sept. pag. 555. col. 1: Turn eamdem valvarum foribus gressu propinquans, extemplo ac si Thanata (id est, moribunda, a Oavairo?, mors,) solo cecidit palpitans. THANIA, Sinus, piscatura, foetus, in jure Hungarico. Sambucus. THARGASSIUS. Mauritius Catanensis Episc. de Corporis S. Agathae translat. apud Rocchum Pirrum: Artus vero reliquos, ne quovis indicio possint detegi, quos vulgo Tharcassios nominant, attulerunt. Infra : Navigio Armeniam usque perveniunt, quo in loco diebus 4. commanentes, et Tarchasios ubi sanctas occultaverunt reliquias, aptius componere disponentes, etc. Rursum : Deinde reliquias de Tharcassis extraxi. Ubi indubie legendum Carcassius, id est, Cadaver, ex Gallico Carcasse, de qua voce, vide in Carcasium. Sf Felecius veriusque vim vocis vir doctissimus explicat infra in voce Turcasia, quam videsis. * THARIDA, Navis onerariaa species. Charta ann. 1337. ex Bibl. reg. cot. 15 : In dicto portu ceperant quamdam Tharidam Stephani Rogerii. Vide Tarida. 1" THASCA, Prsestatio agraria. Conventio ann. 1245. e MS. D. Brunei fol. 79. v : Barralus recipere possit pedagia, census, Thascas, etc. Hinc etnen-

THE
cap. 100. Theam, torn. 1. Monast. Anglic, pag. 307. 1 TEAM, TEAME, eodem torn, pag, 29. TEAMES. Charta Edwardi Confessoris, apud Somnerum in Tractatu de Gavelkind pag. 207 : Sciatis me dedisse Deo et S. Augustino et fratribus, ut habeant eorum soca et socna, et pads fracturam, et pugnam in domo factam, et vise assaltus, et latrones in terra sua captos, latronumque susceptionem, vel pastionem, super illorum proprios homines infra civitatem et extra, teloniumque suum in terra et in aqua, atque consuetudinem, quss dicitur Teames, et super omnes allodiarios suos, quos eis habeo datos. * THEATA. Charta ann. 1356. torn. 8. Ordinal, reg. Franc, pag. 284 : In ipsorum solis, soleriis, parietibus,... parietum aperturis, aygueriis, Theatis, laternis, etc. Ubi legendum baud dubie Cloacis, latrinis. 1 THEATO, Denarius, Eccardo ad Pactum Legis Salicae tit. 30. 1THEATRALIA, Ludi theatrales. Vila S. Ildephonsi Episc. torn. 2. Concil. Hispan, pag. 569 : L&tati sunt cives, Theatralia docti parabant, et Eguites cuncli sua festa fecerunt. THEATRAPUS, Vox corrupta, i n . S . Martini PP. Donatione Blandiniensi Monasterio facta, [apud Miraeum torn. 1. pag. 333.] : Datum 14. Kal. Febr. per manum Arnandi Episcopi Theatrapi sanctse sedis Apostolicas. Idem Amandus in alia Donatione ejusdem Pontificis Elnonensi Monasterio facta, Bibliothecarius S. Sedis Apostolicss vocatur. THEATROQUINEGIUM, ex Gr. OeaTpoxuvriYtov. Julianus Antecessor Constit. 98 : Processiones autem ipsius (Coiisulis) esse volumus septem, omnes in circo, et in harena, et in theatro. Et prima quidem processio erit Kalendis Januariis ; secunda autem ea, quse Mappa, tertia autem qitse Theatroquinegium appellatur, etc. Ubi Quinegium, pro Cynegium, scribitur, quomodo Quinegius Cos. pro Cynegius, scriptum in vett. Codd. Capitul. Addit. 4. c. 32. monet Baluzius Capitul. torn. 2.

THE
etiam loculos ligneos, in quibus recondebantur corpora, atque adeo monumenta ipsa hypogsea, qua notione usurpant ./Eschylus, Plato lib. 12. legum, et Julius Pollux. Hesychius : 65jxat, o-opoi. Alibi : rXwcrdoxoixov., Orjxr], o-opbc ^uXtvr] TWV

THE
cebatur pretium, quo quis furti reus a vitae dispendio sese redimebat; postmodum usurpatum de iis, qui furtiva bona a latrone susceperint, sceleris sui fovendi gratia. Veteres Schedse a Spelmanno laudataa : Thefbote est quant home prist chattel de larone de lui faveurer et maintener, et ne my autrement. Stanfordio lib. 1. de Placitis Coronas cap. 43. Thefbote est, cum quis bona sua aliqua a latrone furata, ab eo, qui eum tutatus est, vi aufert; cujus criminis posna olim capitalis fuit, sed postmodum pecuniaria et carceralis. Aliud esset, si quis bona sua, ab ipso latrone auferret. Addit denique Spelmannus, in privilegiorum Ohartis, ubi Thefbote conceditur, intelligi alias esse emendam furti sine consideration Curias Domini Regis, ex Statuto Wallia? ann. 12. Edwardi I. Ita diversimode haec vox accipitur. Prima Statuta Robert! I. Regis Scotiae c. 9. 1 : Nullus capiat rachetum, hoc est Thieftbute, de latrocinio. Id est nemo componat cum fure. Vide Brittonum de Legibus Anglic, pag. 72. THEGEN, THEINUS. Vide supra in Thainus. 1 THEIO , Duo , vett. Francis. Vide Chunna. I THEIOPHANIA. Vide Theophania. JTHEISA, Mensura sex pedum, GaJJice Toise, .in Statutis Montis-regaJj's pag. 198. Vide Teisa. JTHELETUS, Perfect us, a Grseco TeUtitur TertuJ^'anus in Scorpiace cap. 10. THELODIVES, Qui dives videri vult. . Utitur S. Augustinus Epist. 59. THELOHUMILIS, Qui humilis videri vult, OeXet, affectat, apud eumdem S. Augustinum Epist. 59. THELON , THELONARII , etc. Vide Telon. THELOQUELARIUS. Vide infra Theoloquelarius. THELOSAPIENS, Qui sapiens videri vult, OsXet. Utitur pariter S. Augustinus Epist. 59. | THEM. Vide supra in Theam. 1. THEMA. Papiae : Vittarum extremitas dependens diversorum colorum. ThemsB, infulse, ligatures, vittse sacrss. Sed legendum thenise, vel ts&nias. 2. THEMA, seu THEME, vox Practicorum Leodiensium? in Magno Recordo Leodiensi pag. 70. [Thesme, in Statutis Lossensibus art. 23. et 25.] [ Actoris libellus.] THEMANATALE. Monasticum Anglican, torn. 2. pag. 201 : Et sint quieti de geldis et danegeldis, et Themanatale, et concelationibus, et scottis, et auxiliis, etc. Pag. 827. habetur Tenemannetale. [Saxon, t i e n m e n t a l e est Sermo decem hominum, vel decemvirorum numerus. Vide Th. Blount in Nomolexico Anglicanoj Vide Tenmantale. THEMATA, Regiones, provinciae, ita dictae a legionibus, qusa in iis praasidio erant. Gloss. S. Benedicti : Legio, ta|tc, e[ia. Hinc colligitur Salmasium non bene divinasse, cum dixit, numquam legionem 6l(ia, appellatam. Vide Glossar. med. Graecit. col. 487. Luitprandus in Legatione cap. 25 : Vis majus scandalum, quam quod se Imperatorem vocat. Imperil nostri Themata sibi usurpat ? Infra cap. 36 : Duo ilia Themata, quss ultra mare habes, etc. Ita passim usurpant Byzantini Scriptores. Vide Bonavent. Vulcanium. et Federicum Morellum ad Jibros Thematum Constantini Porphyrog. Fabroti Glossar. ad Cedrenum, etc.

THECA. Charta Henrici Imp. ann. 1107. in Metropoli Salisburgensi torn. 3. pag. 308 : Ut constructo eodem inibi monasterio, a Comite scilicet Pericht , partium termini utrorumque infra murorum ambitum clauderentur, et altare quoddam in Orientali Theca positum, et in honore B. Petri consecratum parti Ottonis cederet. [Hoc est, in Orientali parte, a fornice sic dicta]. 1 THECATUS, Theca tectus. Arcum gesture Thecatum, Sidonio lib. 1. Epist. 2. *2. THEGA, Digitale, Gall. De. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Theca, Gallice Deis et Deaul, id quod mulier habet in digito. * THECELLA, diminut. a Theca, Capsa sanctorum Reliquiis instructa. Vita S. Trudp. torn. 3. Apr. pag. 429. col. 2 : Quse (Reliquiae) hactenus in ipsa Thecella, in qua eas Dei famulus asportavit, habentur. THECLATURA, vel TECLATUKA, Cassura, incisio in arbore, quas vice termini est ; ejusmodi vero incisiones in arboribus , Eclats, et Eclatures , etiamnum vulgo dicimus ; vel certe incisionum avulsas particulas, quasi Teclatures. EdiCtum Rotharis Regis tit. 96. 1 3. p*242.J et Lex Longob. lib. 1. tit. 26. 3 : Si quis liber homo arborem, ubi Theclatura facta est, inter fines discernendos, incident, aut deleverit, etc. Adde 4. 5. Charta Desiderii Regis in Bullario Casinensi torn. 2. pag. 14 : Et deinde per ipsa via percurrentes per arbores Teclatos habentes literas Omega, usque in fossa Scaveriola, etc. Mox : Et de capite ipso peffossato de homines de vico Bedullio, per prato in stilo ficto, et pero (piro) Teclato, et per runco in furca ficta, usque in pero similis Teclato, deinde in stilo similis Teclata, etc. Ceclatura, perperam, pro Theclatura, in Charta Rachisi Regis Longobardorum col. 1250. * THEATRUM, Forum, locus publicus, ann. 742. apud Ughellum torn. 3. pag. ubi merces venum exponuntur. Glossar. 671 : Inde recte ad alia quercia, qui est Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Theatrum, circa semita, qui venit de Paliano, et vaquarrefour, lieu ou les gens s'assemblent. dtt recte vico Lordoniano, et habet CeclaVita MS. S. Martial. Lemovic. : Postea turas, inde vero, etc. Emendanda etiam denique perrexit (Martialis) cum discipu- Charta alia Friderici I. Imp. ann. 1153. lis suis ad Theatrum praedicare Evange- in Bullario Casinensi torn. 2. pag. 172 : lium regni Dei. Charta ann. 1295. apud Ac casale Domnino per circuitum per deLudewig. torn. 11. Reliq. MSS. pag. 626 : signata loca et Calaturas per circuitum, Hoc autem principaliter prsecipimus ob- quos etiam terminos et fines eidem monaservari: ne quisquatn de fraternitate plu- sterio concedimus. Ubi legendum Teclares quam oclopannos Theatrumprsesumat turas, ut est editum apud Ughellum inportare. Alia ann. 1323. apud eumd. torn. 4. pag. 1291. [** Vide Grimm. Antorn. 9. pag. 523 : Nullus in districtu seu tiq. Jur. Germ. pag. 542.] THECULIOLA. Albertus Stadensis Abadvocatia Soldwedell de csetero pannum incidere prsesumat, seu divisum seu indi- bas pag. 187 : Ante Tyrum lapis marmovisum vendat, nisi tantummodo in anti- reus, super quern sedit Jesus, nunc super qua nostra civitate Soltwedell, in com- sehabens Theculiolam. Forte Teguliolam, muni Theatro pannicidarum. [** Vide i. tectum. [Vide Themilla.] Haltaus. Glossar. Germ, voce HausT THECUS, pro Threus. Vide in hac mete, col. 850. et Spiel-haus, col. 1703.] voce. ] THEDA, pro Tseda, fax. Theda ac1. THECA, TIXY), Capsa Sanctorum reliquiis instructa. Vita S. Eligii Episc. No- censa ab elevatione SS. Corporis D. N. J. viom. : Multas Sanctorum ex auro , C. usque post-communionem, in Obituaargento, atque gemmis fabricavit Thecas, rio MS. Eccl. Morin. sive tumbas. S. Asterius Orat. in SS. \ THEDINGPENI. Vide in Tethinga. Martyres : 'Ev 6V]xaic <ptXoxaXon; a7nm6*THEFANIA, Ornamenti genus. Inven[isOa, xa\ ot'xov? T?)? avairayirewi; lyecpoaev tar. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295 : TaT? xaTaaxEuais (YaX<mpe7rcls, etc. Twv Item unam Thefaniam ad arcus cum liliis, KYi'wv (AapTiipwv 6y|xat, apud Chrysostom. cum uno esmalto azurino in fundo. PluHomil. 5. in c. 3. Genes, rix/) Staxpv- ries ibi, ut et aliquando Thephania. do;, apud Annam Comn. 1. 3. Alex, et THEFBOTE^Furticompensatio vel mulAcropolitam c. 11. Vide Baronium ann. cta , a Saxon, ^ e o f t e , Furtum, et 811. n. 49. rjxas, Graeci appellarunt bote, Emendatio, vel mulcta. Olim di-

96

THE

THE

1 THEME. Vide in Thema 2. et in furto texagse. Thenca vero proprie est edocere. Officimn S. Wlfranni pag. 7: Theam. Dinghe, lis, disceptatio* unde Dinghen, Tandem voce angelica mundi relinquens omnia, profectus est incredulam 1 THEMELA. Passiq SS. Seraphiae et litigare, etc. Sabinse, torn. 2. Miscell. Baluz. pag. SS" Legitur 1 : Theutha texaca, | 2.Theologare Frisiam. Vide 6eoXoyetv in 107 : Prseses vero post tertium diem pa- Theu texaca, 6 : Theuca texara. Haec Glossar. med. Graecit. col. 490. voce eoravit lusorium trans pontem super arcum emendat Eccardus censetque legendum Xoy(a. Albini, -ubi solebat fieri Themela, et jussit esse Theu, maracha, texaca, quibus t THEOLOGARI, Johanni de Janua, officio ut adduceretur Seraphia, etc. Ubi redduntur haec verba legis : Servum et Theologizari, De Theologia tractare Themela, a Graeco est Ou^eX?], Ara in aut ancillam, caballum out jumentum vel loqui; Theologizer, c'est parler de Theatris, ut interpretatur Suidas, vel furaverit. Theu ancillam, maracha Theologie, in Glossis Lat. Gall. SanPulpitum in orchestra, ubi musici cane- equum, texaca furtum signiflcat eodem germ. MSS. Habetur Theologizare in v. bant, in scenis. Vide Thymele. vnde Eccardo : quern, si plura cupis, Pisticus. consule. THEOLOGUS, in singulis Ecclesiis CaTHEMILICUS. Vide Thymele. f THENEGIUM. Vide infra Thenerium. thedralibus, qui Sacerdotes et alios in 1 THEMILLA, @YJxr,, rcuploc, in Glossis 1 THENEDING-PENY. Vide in Te- sacra pagina doceat, et in his prseserLat. Graec. et Graec. Lat. Recte Martlthinga. tim informet, quss ad curam animarum nius emendat Thecula, Parva theca. | THEMISTA , Jurisprudens , Legum THENEMANNETALE. Vide Themana- spectare noscuntur, institutus Statute Concilii Lateranensis sub Innoc. III. consultus, in Lexico Goclenii, a Oetuc, tale. THENERIUM. Provinciale Ecclesiae cap. 11. Vide cap. 4. et 5. Extr. de MaLex, jus, institutum. 1 THEMISTIANI, Hseretici iidem qui Oantuariensis lib. 3. tit. 16 : Decimse gistris. Agnoitae, de quibus suo loco, sic dicti a ovorum, thenerii agrorum, apum, etc. T THEOLONEUM, THEOLONARIUS, etc. Ubi Lindwodus, id est, arborum cres- Vectigal, vectigalis exactor. Vide TeThemistio Diacono, qui docebat Christum qu33dam ignorasse, ut ultimura centium circa agros pro clausura eo- lon. judicii diem, male intellecto, quod ha- rum. Spelmannus legit Thenecium, [ut * THEOLONEUS, pro Telonium, in betur Matth. 13. 32. Baronium consule et Blount in Nomolexico.] Confer The- Charta Carol! C. ex Chartul. S. Dion, mitise. ad ann. 535. et alios Historicos. pag. 75. 4Col. 2 : Concessissent omnes THEMITL32. In Tabula decimationum 5 THENIA, pro Taenia. Vide Postena. Theolones 'vel barganaticos, etc. Vide in j THENSA, Capsa. Reliquise... in Thensa Telon. legitur, Decimss de Themitiis, idemque exponitur Trees planted in the field for seu capsa collocatss fuerunt super majus THEOLOQUELARIUS, vox ibrida, Theofencing, id est, Afbores in agris satae altare, in Actis S. Medardi torn. 2. Junii logus, qui de Deo loquitur. Formula sepium fovendarum gratia. Spelman- pag. 77. Moxgue coopertus velo serico, Electionis Episcopi torn. 8. Spicilegii nus. Vide Thenerium. delatus est a R. P. Rectore prsedicto ad Acheriani pag. 154 : Prisca modernaque T THEMO, THEMONARIA. Vide Temo 1. Thensam extra altaris septa decore prx- Ecclesiarum moderamina Theolaquelariis THEMONATIGUM, TIMONATICUM, Tri- paratam, in Actis B. Alqisii Gonzagas, sanxere canonibus, quo arripientibus viam butum seu pensitatio pro currus te- ubi docti Editores papilionem inter- universes terrse quarumlibet sedium prsemone. Charta Dagoberti Regis apud pretantur; at forte nihil aliud ea sulibus, etc. Doublet, pag. 656. [et Miraeum torn. 1. voce inteiligendum est, quam quod * Theloquelarius mendose editum inpag. 241.] : Portaticos, rivaticos, rotaticos, ipsa apud veteres Grammaticos sonat. ter Instr. torn. 1. Gall. Christ, pag. 28. vultaticos i Themonaticos , cespitaticos , Porro iis sunt sacra vehicula, ap(xa col. 2. pulveraticos, etc. Alia Ludovici Pii Imp. 6swv, in Glossis Lai. Gall, hoc est, GesTHEOMAGHA, Deum impugnans, veapud eumdem pag. 732 : Qupdcunque ac- tatoria seu fercula, in quibus imagines nefica, saga, malefica, in Vita S. quiri potest, partibus S. Dionysii reddi deorum gestabantur, a quibus haec vox Samsonis Episc. Dolensis lib. 1. cap. atque haberi debeat, tarn de portatico, et ad Christianos transiit ad signiflcanda 26. 27. pontatico, et ripatico, et rotatico, et Ti- fercula, quibus vel sacras reliquias por| THEONOLEUM, pro Theoloneum, in monatico, et volutatico, et cispitatico, etc. tant, vel sanctas imagines, ut yidere Charta ann. 1295. pro Conventu S. LeoIn Glossario Basilic, videtur appellari potes in Translatione Crucifixi miracu- degarii Suession. TEUWVO? avayxr], TJ TY)? xo6epvyj<rea>e, Yjyovv losi torn. 3. Julii pag. 454. et alibi. Vide THEOPHANIA, Dies Christi Natalis, ^ avaTrXYipioffswe. [Vide Timonagium.] Theca et Tensa 3. TOO eoO 4>avepw<Tt?. Edictum Theophili 1 THEMURBEUS , Gall. Tambourlan, 1 THEO, Francis vett. Duo. Vide Patr. Alexandrini : Quia ergo accidit> ut Utrumque minus recte pro Timurbec, Chunna. sanctorum Theophaniorum sit hie (Dies Temurlan, vel, ut vulgatius effertur, T THEOBALIA, Mappula. Vide Toa- Dominicus) profestus dies,et ajejunando Tamerlan, Mpgolis et Tartariae Impera- cula. lamen dispensemus, etc. Loquitur de vitor celeberrimus. Inventar. Chartar. 1 THEODISCI, Teutones. Vide Theo- gilia Natalitiorum Christi, quae jejunio Reg. ann. 1482. fol. 99. v : Quidam rotu- tisci. caret, quia ob Natalis Christi laetitiam lus in papiro in lingua Persica nobis inco* THEODOCTUS, Scientiae divinae peri- 12. illi dies, qui a Natali Christi usque gnita, super quern Gallice scriptum est, tus. Bulla Innoc. PP. IV. pro Universit. ad Epiphaniam intercurrunt, olim a jela lettre du Tamburlan. Alius rotulus in Tolos. ann. 1245. inter Probat. torn. 3. junio vacabant. pergameno et lingua Latina continens Hist. Occit. col. 454 : Magistri vero et SSS" Nihili est ratio quam affert vir translationem rotuli prsedicti translati de scholares theologies, in facultate quam doctissimus cur in vigilia Natalitiorum Persico in Latinum facientis mentionem profitentur, se studeant laudal>iliter exer- Christi jejuniuin celebratum non fuerit: de statu dicti Themurbei et filii sui requi- cere, nee philosophos se ostendant; sed neque enim vigilia computari debet inrentis confederationem et amicitiam dom. satagant fieri Theodocti. Teulagie, pro ter 12. dies post Natale decurrentes. JeRegis Karoli VI. et mercatorum sibi sub- Theologie, in Chron. ad ann. 1674. inter junio itaque caruit, quod eo.anno, quo ditorum.... In dicto etiam rotulo continen- Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 7. col. scriptum est Theophili Edictum, vigilia tur litterse Miranxa filii dicti Themurbei. 1 : Sermon dit par ,ung bien suffisent in Dominican! diem incideret. Praeterea H33C nesciit auctor Historiae ejusdem mestre en Teulagie dudit ordre (de S. Do- Natale Christi ab Epiphaniae festo disImperatoris editae ann. 1722. minique). tinguit Cangius, quod iis temporibus THENAGIUM. Vide supra in Thainus. 1 THEODORIGUS, Dei contemplator, sive non obtinebat: nam Theophili aetate, * THENASMUS, ut supra Tenasmus, divinorum speculator, exponitur in Vita ea etiam quae ipsum secuta est, uno Morbi genus. Alex. latrosoph. MS. lib. B. Theodorici Abb. Andag. ssec. 6. SS. eodemque die apud JSgyptios celebra2. Passion, cap. 80: Thenasmus est passio Bened. part. 2. pag. 561. batur festivitas Nativitatis Christi ejusintestini apeutismeni. Patitur igitur cona* THEODOSION. Vide infra Thylus. que baptismatis sub nomine 'Eiuqxxvia tiones cum assellandi delectalione et ven* THEOHYPOGTHONIOI. [Dii inferna- vel eo^avia. Cassianus Collat. 10. c. 2 : tositate : faciunt enim per secessus ven- les. Ita daemones dicuntur ab anon, Intra Mgyptii regionem mos iste antiqua tris muccilagines cum pondere. [** Oc- script. ChroniciFontanellensis, cap. IX, traditione servatur, ut peracto Epiphacurrit apud Richer. Histor. lib. 3. cap. in codice Portugratianensis. Quod divi- niorum die, quern provincise illius Sacer109.1 sim etquidem graece scribitur inter var. dotes vel Dominici Baptismi, vel secunTHENCA. Pactus Legis Salicae tit. 11. lectt. Spicilegii Dacheriani, vol. Ill, ad dum carnem Nativitatis esse definiunt, et | 8 : In alio pacto dicit, de ipsis Malb. calcem (ed. in 4.)] idcirco utriusque Sacramenti solemnitaThenca texata is mala texaca, amba te THEOLOGANS, Ital. Teologante, in tetn non bifarie, ut in Occiduis provinciis, xaca, amba othoma, prsecia hsec sol. in Theologia versatus. Barel. serm. in Do- sed sub una diei hujus festivitate concelesumma 85. qui faciunt denar. 3200. cul- min. Quinquag.: Trita et vulgata senten- brant. pabilis judicetur, etc. Ubi Wendelinus : tia omnium Theologantium, etc. SSW Idem mos Natale Christi et BapMalbergo Thenca texeca, est ipsa contenT THEOLOGARE, Deum praedicare, an- tismum uno festivitatis die, sexto Januarii, concludendi etiam obtinuit in tio, quse disceptatur ac ventilatur super nunciare, de Deo loqui, Theologiam

THE
Grsecia primis Ecclesiae saeculis, nee nisi desinente quarto sseculo consuetudinem Occidentalium, qui duas festivitates, ut nos hodie celebrabant, amplexi sunt Orientales, ut discimus ex Chrysostomo qui ait Homil.72. nondum decem elapsos fuisse annos, cum primum dies (Natalitiorum Christi) innotuisset Ecclesiae Oriental!: Otfmo, mquit, Sexoaov IffTtv STOI;, e| ou S^X?) v.a.\ yvtiptfxog r)[/.tv YI Y]u.pa yeyevY]To. Vide Suiceri Thesaurum' in 'Em9avia, Bailletum ad Natale et Epiphaniam Domini et vocem Epiphania suo loco. SPT Posterioribus temporibus vox Theophania solam Epiphaniorum festivitatem signiflcare solet, hacque notione legitur apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. 292. Rymerum torn. 2. pag. 795. et seq. in Hist. Harcur. torn. 4. pag. 2212. et alibi. Johannes de Janua : Epiphania... vocatur Theophania a Theos, quod est Deus, et Phanos, apparitio, vel Phanos, Sonus; quod Deus Trinitas tune (in Baptismo Christi) apparuit; Pater in voce, Filius in carne, Spiritus in columbse specie. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : Theophania, Tiphaine, une feste. Varie effertur haec vox apud Scriptores Gallicos. Alanus Chartier pag. 140. ad ann. 1441 : Ou mois de Janvier apres la Tiphaine. Enpres la Tyephaine, in Litteris ann. 1290. torn. 2. Ordinat. Reg. Fr. pag. 33. Tiphagne, in Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 975 : Che fu feile Van de grace mil n. chens mi. xx. et quinze le merquesdi devant la Typhagne de Noel. Ex quo illud etiam efficitur hac setate utrumque festum, Natalitiorum nempe et Epiphaniorum Theophanise nomine appellatum fuisse : alias frustra annotaretur la Typhagne de Noel; quod ad alterius discrimen factum est. Tabular. Episc. Paris.: Ces lettres scellees sous le seel de la dite Prevoste, qui furent faictes Van de grace 1312. le Vendredi veelle de la Tiephanie. Ghartular. 21. Corb. fol. 100 : Au terme de la Tiephaigne nostre Seigneur a commenchier a le Tiephaigne, qui sera Van 1353. Tiephagne,in alia ann. 1382. ibid. fol. v. Guillelmus Guiart. sub ann. 1286 :

THE
ris, tradidistis nobis coram patribus et Coepiscopis nostris die octava Iduum Juniarum hora diei tertia in Ecclesia Theoprepia. Lexicon MS. Cyrilli : eoitpimov, TO ex eoO [xavrevfJMX, np09YJTV[J.a. Lexic. Gr. MS. Reg. sign. 930 : eoupoiresa, ajxapTea, xa\ Oeonpoirelov, TO ex 6eoO (xavTsu^a ri upocpY)Teca. Leg. YI [Aavreca, pro ajAafma. HesyChius : eoTtpoTctov, (iavceiov ex eou. 6eoupoTtoi, 7cpopy]Tat, (xavtet;, ex eoO TtpoXeyovTe?. Ita usurpant Philo 1. nep'i ovespwv, et alii. Vide Clementem Alexandr. lib. 7. Strom. [<** et Henric. Stephan. Thesaur. in his vocibus edit. Didot. torn. 3. col. 304.]

THE

97

De sacratissima Virgine dicitur in veteri librpad usum Ecclesiae Senon. xni. saec. ubi de Officio Nativitatis B. Mariae : Perfudit te sacra Virgo Theotheca, decrevitque Deus filius esse tuus. [** @eoTOXOI;.] f THEOTHICA, Eadem notione. Kyrie Theothica, in Cod. MS. Cbableise xin. S33culi. Prima sunt verba cujusdam additionis quae cum Kyrie eleyson festis solemnioribus in quibusdam ecclesiis decantari solet. Vide Farsa 2. * THEOTICA. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Deytat, Prov. Deltas, Theotica. THEOTISCI, THEODISCI, Teutones, Germani, unde Theodisca lingua, apud Servium in 8. JEneid. Otfridum in libro Evangeliorum et alios, Theotisca, in Concilio Turonensi III. ann. 813. cap. 17. Moguntino I. cap. 2. in Synodo Pistens! cap. ,4. in Edicto Pistensi cap. 33. Receu sans ce con le repraingne Leges audire non debes, nee medicinam Theudisca, in Capit. Carol! C. tit. 12. A Raims le jour de la Tiphaingne, Presbyter, ut scire melius possis Theoricam. cap. 3. tit. 26. post cap. 12. Theodisca, Veant mainle bonne personne, eodem tit. 26. Li biaus Pbelipe la couronne. 1 THEORICALIS, Spiritalis, ut videtur. TUITISGI. Vetus Charta apud VadiaMiracula S. Bertae, torn. 2. Julii pag. 56 | THEIOPHANIA, Eadem notione. Epi-Sciatis, vos ipsos non hujus cosmi cum : num de Colleg. et Monaster. pag. 87 : taphium Sugerii Abb. apud Mabillon. honore esse residues, nee Theoricalis amos- Placuit inter nos chartam pacationis ex torn. 1. Oper. S. Bernard! col. LXXV. ad nitate prosperitatis gaudere, nisi jam utraque parte allevari, quod Tuitisce calcem : Suonboch nominamus. Ubi ille Tuitisce dicto omnia restitueritis loco. Cui rapuit lucem lux septima Theiophaniae, j THEORICUS, Contemplative, qui tan- dixit, quod vulgo Theutonice ; nam et Veram vera viro Theiophania dedit. turn contemplationi vacat, Job. de Ja- Theodiscam linguam ill! dicebant, hoc Die Obiit Sugerius Idibus Januarii, ut nua. Graec. 6ewptx6?, Gall. Theorique. est Germanicam,lib. 1.Tuitsche sprach. Vide Cluverium ibidem dicitur ex Chronico Sandiony- Theprica vita, nostris Vie contemplative, cap. 9. ubi multa. ThioisGerman, antiq. dixerunt nosiano. in Vita S. Romani Archiep. Rotomag. * Nostris Thiphaine. Tabul. Carnot. : metrice scripta, torn. 3. Anecd. Marten, stri. Vetus Poeta de Bertain, apud Falcetum : Ce fut fait en Van de I'incarnation nos- col. 1661. tre Seigneur M. CGLIX. le samedy avant 1THEORISMA, Theorema, Johanni de Longuement tint Sassoigne, qu'ins nus n*i mil defois, la Thiphaine ou mois de Janvier. Thipha- Janua et in Glossis Lat. Gall. Sanger- Mes puis fu reconquise par Francs et par Thiois. nie, in Stat. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. man. MSS. Le Reclus de Moliens MS. : 1 THEOSOPHICUS, Theologicus, specreg. Franc, pag. 441. art. 6. Tiefane, in Thiois, Brabant, et Ayalois. Charta ann. 1281. ex Tabu], eccl. Ca- tans Theqlogiam. Epistola Gozechini merac. Scholastic!, torn. 4. Analect. Mabillon. Adde Willelmus Guiart ann. 1214. ^Le THEOPROPIA. S. Augustinus Ep. 158 : pag. 362 : Quseque vel legendo, vel dispu- Roman de Cleomades MS. : Quod autem scripsit Eximietas tua, dubi- tando perplexe intricata, vel in TheosoQuant Grieu sot, pour savoir Tiois tare te, utrum in Theopropia debeas ea- phicis vel in sophisticis occurrissent, etc. Vint a. Couloigne en Allemaigne... dem gesta jubere proponi, fiat, si potest Vide mox Theosophus. En eel pays tant demora illuc frequens confluere multitude. Ubi THEOSOPHUS, ex Graec. eoa6<po?, TheoQu'il sot Tyois ; lors s'en ala.~\ ad oram : Theopropia, seu Theopropium, logus, Theologies peritus, vel qui Deum Grsecis oraculum, videtur sic appellatus sapit. Vetus Charta apud Beslium pag. LINGUA THEOTISCA, Theodisca, Theulocus, ubi solent Csesarum edicta promul- 268 : Data mense Septembri an. 999. Ind. disca, eadem quse Theutonica, seu Gergari. Nescio an hue referri possit, quod 12. regnanteRega Roberto Theosopho anno manica, quae olim in Gallia etiam allhabet Collatio III. Garth agin. cap. 5 : 5. Concilium Lemovicense ann. 1031. quandiu obtinuit , a Francis nostris Quse vos exceptores superius Proconsula- sess. 1. doctissimum eumdem Robertum Orientalibus subinde invecta, adeo ut vni 13

SSGf Theopropia vel potius Theoprepia locis laudatis nomen esse proprium cujusdam ecclesiae apud Carthaginem tune ad Donatistas pertinentis non dubitant Editores Benedictini torn. 2. Operum S. Aug. col. 419. ubi etiam mqnent in melioris notae MSS. Codd. legi Theoprepia, non Theopropia. 1 THEORARE, a Theos dicitur, Videre, quia Deus omnia videt, et Theorare, propria est considerare divina, Johanni de Janua. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. MSS. : Theorare, contempler, considerer divines chases : pro Graeco flewpeiv, spectare, contemplari. 1" THEORETRUM, Quidquid sponsae in praemium defloratsa virginitatis a sponso dabatur eo die qua se videndam praebebat et prodibat in publicum. Virgo propter honorem virginitatis habet Theoretrum, vidua non habet, in Novella 2. Oonstantini Porphyrog. Vide rpov in Gloss, mediae Graecit. col. 494. * THEORIA, Gr. eewpca, Meditatio, contemplatio. Vita S. Joan. Laud, episc. torn. 3. Sept. pag. 166. col. 1 : Sicque ab activa vita in Theoriam tendebat calefaciendus, ut a contemplative in activam rediret calefacturus. Vita S. Colurnbae torn. 5. Sept. pag. 624. col. 1 : Maximum etiam in obsecrationibus stando expendens curriculum, in tantam subito ferebatur Theoriam, etc. Vide Theoricus. * THEORICA, Theologia. Bern, de Amoribus in Speculo sacerdotum MS. cap. 5:

vocat. Hugo Flaviniac. pag. Ill : Quern Irrsscia excipiens peregrinum mirata est nter suos Philosophum, extra suos Theosophum. Et pag. 184 : Simulat ille ad tempus se Philosophum, ut crederent eum, qui non noverant Theosophum. Epistola Monachorum Remensis Coenobii S. Remigii ad Casinenses : Occasionem autem '.jusdem Epistolss in primis placuit praelibare, quasi in aliquo, quod absit, tanturn authoris thema interrumpatur, quod omnium Theosophorum jndicio ipsi Tul\iano stylo jure meritoque prsefertur. Henricus Aquilonipolensis in Lubeca lib. 1. cap. 20 :
Transeat egregio doctore Theosophiali, etc.

Ita Oeococpou epitheton non semel tribuitur Constantino Pogonatq in Concil. VI. Oecumenico. Theologiae doctores nostri appellarunt Maistres en divinite. Vide Origines domus Alsaticae pag. 151. THEOTHEGA, quasi eou 6^, Pyxis, in qua reponitur sacra Eucharistia, aegris deferenda. Epitaphium Joannis de Graecolanis, Mediolani :
Et casulai, binaeque cruces, calicesque gemelli, Thuribulum, Theotheca sed et mortualibus in qua Est aegris portanda salus, mundique Redemptor.

98

THE

THE

THE
1308. torn. 5. Cod. diplom. Pqlon. pag. 32. col. 2: Thesaurum ecclesix de ipsa ecclesia , confractis seris , Thesauraria manibits sacrilegis abstulerunt. T THESAURARIATUS, Thesaurarii dignitas in Ecclesiis apud Rymer. torn. 9. pag. 541. in Historia Mediani Monasterii pag. 410. et in Inventario S. Capellae Paris, ann. 1383. ex Bibl. Reg. THESAURARIUM, pro Thesaurus, apud S. Augustin. enarrat. in Psal. 48 : Numquid perdes in Thesaurario Christi ponens? Ibidem : Inveniunt nummos, et ponunt in Thesaurario. Vita Burchardi Episcopi Wormaciensis : Tune Principes, qui aderant, intrantes Thesaurarium et cameram, ubi putabant pecuniam reconditam, diligenter angulos omnes perscrutati sunt, etc. THESAURARIUS, Thesauri Regii custos. Desiderius Thesaurarius Dagoberti Regis, in ejusdem Regis praecepto de Episcopali dignitate Cadurcae urbis eidem Desiderio collata. Rado Thesaurorum regalium summus Procurator, apud Fridegodum in Vita S. Audoeni Episc. Rotom. cap. 4. apud Surium. 1 THESAURIS, Eadem notione, in Mandate Johannis Reg. Fr. ann. 1352. torn. 2. Ordinat. pag. 513: Prsesentibus Thesauribus et Magistris monetarum, etc. * Nicolas Braique Tressouriers de Normandie, in Chartul. S. Benigni Divion. ad ann. 1350. THESAURARIUS, Dignitas in Ecclesiis Oathedralibus et Capitularibus, cui thesauri Ecclesiae servandi cura incumbit, quod ipsa docet nomenclatura. [Thesaurier, non semel in Chartul. Latiniac.] Isidorus Hispalensis in Epist. ad Leufredum Cprdubensem Episcqpum : Ad Thesaurarium pertinet ostiarii basilicarum ordinatio, incensi prasparatio, cura Chrismatis conficiendi, cura Baptisterii ordinandi, praeparatio luminariorum in sacriflcio. Rodericus Zamocensis Episc. in Speculo Vitas humanae lib. 2. cap. 16 : Thesaurarius sive custos, praecipua quadarn prasrogativa, ac honoris praeeminentia in sacrosancta Ecclesia fulget. lllorum enim dignitati et officio, basilicarum primo incumbit custodia et tuitio, ostiariorum institutio, luminarium incensio et praeparatio, cura denique baptisterii : vasorum quoque sanctorum, ac sacerdotalium vestium, necnon sacrarum reliquiarum, et tandem totius Ecclesiae thesauri ad eum pertinet principalis custodia. Sed et inter Ecclesiae ministros, pro modo obsequii, et personarum differentiis, redilus et oblationes dividit. Leges Alfonsi IX. Regis Castellae part. 1. tit. 6. leg. 6 : Tesorero tanto quier dezir como guardador de Tesorq ca a su oftcio conviene de guardar las cruzes, e los calices et las vestimentas, e los libros, et todos los otros ornamentos de la santa Eglesia, et el deve componer los altares, et tener la Eglesia limpia et apuesta, e a bonda de encienso, et de candelas, et de las otras luminarias, que son menester. Otrosi el deve guardar la chrisma, e mandar e ordenar como se faga el Baptismo. E a su oficio pertenesee de fazer tanner las campanas. [Synodus Mexic. ann. 1585. torn. 4. Cone. Hisp. pag. 385: Thesaurariam (creamus) ad quam Ecclesiam claudere et aperire, campanas pulsare facere, omnia utensilia Ecclesiae custodire, lampades et luminaria curare, de incenso, luminibus, pane et vino ac reliquis ad celebrandum necessariia, de redditibus fabricae Ecclesiae exponendis ad votum Capituli providere pertinebit.] Joann. de Deo in Poenitentiario lib. 5. cap. 12 : Thesaurarius vel Sacrista,.

hac etiam loquutos primae ac secundae Pisani galeas et alia ligna de duabus stirpis Reges baud aegre probari possit, Theriis L. numero muniebant, in quibus longe tamen diversa ab hodierna, ut Ruscarinus Pisanus prgeerat admiratus. pluribus probavit Freherus ad formu- Ubi ligna de duabus Theriis, forte sunt lam foederis Ludovici Germanise et Ca- navigia de duobus tabulatis, Gall, de roli Galliae Regum, Ludovici Pii filio- deuxponts. THERISTOTIDES, in Gloss. Saxonico rum, et Browerus in Proparasceve Annalium Trevirensium n. 14. ex Capitulo MS, apud Somnerum exponitur wadewan g i e s e l a , ubi therisirum corrigen19. lib. 4. Capitul. Carol! M. hac lingua, imperante Ludovico Pio, exarato ; quod dum putat. antea attigerat Trithemius in Catalogo THERISTRUM , TERISTRUM , Genus illustrium virorum in Otfrido : Otfridus pallii muliebris, Eucherio Lugdun. Hieex eo volumine, quo Carolus Imperator ronymus in Esaiam : Iptcnrpa nos posquondam Magnus barbariam Theutonicae sumus appellare palliola, quibus obvoluta nostrse linguae ad regulas inchoavit redu- est Rebbecca, et hodie quoque Arabiae et cere grammalicales, edoctus, multa et mi- Mesopotamia operiuntur feminae, eo quod randa lingua materna secundum easdem ev Olpsi, id est in gestate et caumate corregulas composuit metro seu carmine, quae pora proteg ant feminarum. Ex eo Papias : nemo facile nostra estate legere et intelli- Teristrum palliolum est, quod ad usque gere potest, quantumcunque sermonis no- Arabiae et Mesopotamiae mulierum^ est vestri peritus : quippe cum sermo ille regu- lamentum, quo tutissimo umbraculo utunlatus a nostro plus differat, quam Etrus- tur in asstivo. Mox: Teristra, subtiliscus a Latino. Unde yero vox Theodiscus simas cortinse. [Adde Isidorum lib. 19. fluxerit, pluribus disserit Cluverius lib. Orig. cap. 25. et Tertullian. de Pallio 1. German, antiquit. cap. 9. [** Vide cap. 4.] Glossae Biblicas MSS : Theristrum, Rtihs. ad Tacit. German, pag. 103. Mo- aastivum vestimentum, theros enim asstus. nium de Pagan. Europ. Boreal, torn. 2. Ugutio : Teristrum quoddam genus mupag. 7. Grimm. Grammat. German. 3. liebris vestis subtilis et tntee, a terendo dictum, vel a tegendo, quia in sestu coredit. torn. 1. pag. 12.] 1 THEUTONIGUM OPUS. Testamentum pora tegat feminarum. Gloss. Lat. Gall.: MS. Roberti Canonici Autissiod. ann. Teristrum, une maniere de vestement de 1205 : Optuli etiam super altare pallam femme, qu'on dit Chainse. Salomon Probenedictam Theutonico opere decenter verb. 27 : Sustulerunt a me Terislrum meum custodes murorum. Hepidanus de operatam. ] THEUTONIZARE VOCES. Alterius lin- Vita S. Wiboradaa lib. 1. cap. 5: Terisguae vpcabula Teutonice reddere, vel trum cum omni viltatoria compositione Teutonice facere. Kathalina... Theutoni- detrahens. Luitprandus lib. 3. cap. 5. al. zatum Gwefl sonat, in Historia de Guelfls 23 : Dum hunc Grascorum more Theristro apud Leibnitium tom.l. Scriptor. Brun- opertum, habituque insolito viderunt indutum, etc. Perperam cheristro editum. svic. pag. 782. 1 THEOTOCHE, Deipara. Acta S. Urs- Idem in Legatione cap. 37: Mihi mandavit, fas non esse quempiam, ubi Impemari Episc. torn. 2. Aprilis pag. 558 :. rator esset, pileatum, sed Teristratum inEcclesiara pia Virgo simul Theotoche tuetur. cedere: cut mulieres, inquam, nostrse Notum est EOTOXO? B. Virginis epithe- tiaratae, et Teristratae, viri equitant pileati. [> Adde cap. 40. et 54.] ton. * Glossar. Lat. Gall, ex God. reg. T THEOTONIA, Germania. Regnum Theotoniae, apud Marten, torn. 2. Anecd. 7692: Teristrum , soucanie. Terristrum, col. 13. ex Epist. Urban! IV. PP. ann. ceinse de fame veuve. * THERITA, ut Tarida, Navis pnerariae 1263. 1 THEOTONICUS, Germanus, apud. Mu- species. Constitut. MSS. Carol! reg. Sirator. torn. 3. pag. 490. col. 2. torn. 6. col. cil. : Amiranti vice, prothontini, amirati in reparatione navium, galearum, Theri94. 421. et alibi. Vide Theotisci. * THEOTONISI, lidem qui Theotisci, tarum, et aliorum vassellorum, etc. Vide Teutones, Germani. Mirac. S. Patric. supra Tharida. f THERMAPALUS, ep[ia7raX6c, Callidus torn. 5. Aug. pag. 221. col. 2 : Cum Theotonisi civitatem Acerrarum possiderent, et mollis. Ova Thermapala, Sorbilia, Th. quidam eorum postposito Dei timore, ra- Prisciano 20.10. THERMARIUM, Therm83. Gloss. Sapinam exercebantper circumstantes villas. Haud scio an inde vox Theudrier, qua xon. Mlfrici: Balnearium vel Thermo,Extraneus, alienigena signiflcari vide- Hum, basth b u s , i. domus thermarum. THERMIPHIL^, pro Thermopylae, Quaetur, in Lit. remiss, ann. 1482. ex Reg. 206. Chartoph. reg. ch. 889 : Icellui Bos- vis montium angustise, clusurae. Chroquier avoit dit plusieurs parolles inju- nicon Reichersperg. ann. 753 : Haistulrieuses et diffamatoires de la personne du phus Rex Thermiphilas, id est clusas Lonsuppliant, et entre autres qu'il estoit ung gobardorum peliit. Regino habet Thervillain Theudrier, et que on ne scavoit mopylas. 1 THESAURARE, Facere thesaurum, qui il estoit. * THEPHANIA. Vide supra Thefania. thesaurum congregare, Job. de Janua. 1 THERASCHIA, Teorascia, Tierache. Vide Thesaurizare. 1 L THESAURARIA, Gall. Thresorerie, Juvenis canonicus de Roseto in Theraschia, etc. in Oharta ann. 1254. ex Ghartul. Thesaurarii dignitas, vel locus ubi theCampan. fol. 158. Theraisse, in Peagio saurus reconditur. Occurrit posteriori notione apud Rymer. torn. 2. pag. 930. ex Chartul. 21. Corb. fol. 344. * Thieraisse, in Lit. ann. 1371. torn. 5. 1046. torn. 4. pag. 648. in ReparationiOrdinat. Reg. Franc, pag. 450. Vide su- bus factis in Senescallia Oarcasson. pra Terasca. ann. 1435. e MS. 01. V. Lancelot, etc. 3Je THEREBRARE. [ Therebrare, forer. Priori vero in Obarta Philippi V. Fr. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. Regis pro S. Capella Paris, ann. 1318. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, ann. s.)] jjc THEREBRUM. [ Therebrum, ta- 126. col. 2. in Synodo Mexicana ann. rere. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 1585. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 385. * 2. THESAURARIA, Vasa sacra, alia23. XIII. s.)] 1 THERIA. Annales Genuenses ad ann. que pretiosior ecclesiastica suppellex in 1242. apud Murator. torn. 6. col. 495: thesauro ecclesise asservata. Instr. ann.

THE
quod idem est -in officio, licet nomina sint diversa, etc. Thesaurarii officio potissimum munus inc'umbit luminaria Ecclesiae providere. Hincmarus Epist. 4. ex Labbeanis : Thesaurarius de luminaribus et de aliis omnibus, quse ad Ecclesiae honestatem, utilitatem, atque salvationem, et ad suum ministerium pertinent, providentiam gerat. Concilium Goloniense ann. 1260. cap. 8 : Thesaurarii seu custodes, quorum interest Ecclesiae luminaria ministrare, ea ita fideliter administrent, et generaliter omnis Ecclesiastics^ supellectilis seu thesauri custodiam eorum fidei atque cures commissam ita conservent fideliter et solerter, etc. Adde Statuta Leichefeldensis Ecclesiae in Monastico Anglic, torn. 3. pag. 241. 250. et Statuta Ecclesiae Londinensis ibid. pag. 337. [necnon Probationes Hist. Cabilon. pag. 95.] * Charta ann. 1164. in Chartul. S. Corn. C9mpend. fol. 174. r. col. 1: '.ZVbtum fieri volumus.... quod inter Meldensem episcopum et Thesaurarium Compendiensis ecclesiae, dominum videlicet Philippum fratrem regis, diulina fuerat controversia de qiiadam annona, quam prasfatsR Compendiensis ecclesiae matricularii in decima Nantolii accipiebant. Si quidem Meldensis episcopus annonam illam saisierat, quia de suo erat feodo, et prsenominatus Thesaurarius ei hominium inde facere nolebat. Prasdicta igitur controversia in hunc modum compositionis est terminata. Abbas Compendii, in cujus manus Thesauraria devenit, quia, hominium facere non potest, Meldensi episcopo annuatim persolvet in festo beati Stephani mense Augusta decem solidos. Malta hie babes notatu digna. SUBTHESAURARIUS, Dignitas pariter Ecclesiastica in Ecclesia Bemensi, apud Joannem Sarisberiensem Epist. 268. T THESAURARIUS, f. Procurator, Syndicus. Legitur torn. 4. Annal. Benedict, pag. 425. ad ann. 1038. Widonem Thesaurarium S. Mauricii Andecavensis, cum consensu uxoris suae, triumque filiorum fundasse atque dptasse Ecclesiam in honorem S. Martini Vertavensis in villa Legi9nis ad Oldonem fluvium, ut monachi S. Albini earn monasticae religioni aptarent. Postmodum Wido ipse apud S. Albinum monachus factus est. 1 THESAURARIUS, Cellerarius. Consuetud. Fontanell. MSS. pag. 397 : Thesaurarius, qui in aliquibus monasteries Cellerarius vocatur, recipit debita et redditus totius monasterii. * THESAURARIUS, ^Edituus, Gall. Marguilier. Cfrarta ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 599 : Matricularii seu Thesaurarii et alii parreciani parrochialis ecclesiss B. M. Magdalenes civitatis Paris, etc. THESAURARIUS ANGLIC. Hujus offlcium et dignitas describuntur in Fleta lib. 2. cap. 25. 26. 27. 28. THESAURARIUS SCACARII, apud Anglos, de quo Matth. Westmonaster. ann. 1295. THESAURARIUS GARDEROB^E, in Anglicana Curia, est is, cui cura expensarum Regis et familise suse commissa est. Ejus offlcium est pecuniam, jocalia et exenia Regi facta recipere, receptaque Regis secreta custodire, et de receptis expensas facere rationabiles, etc. Vide Fletara lib. 2. cap. 17. 11. THESAURENSES , Offlciales Comitis Thesaurorum dicuntur in lege 14. Cod. Th. de Divers, offlc. (8,7.) et lege 2. Cod. <ie Palatinis (6, 30.), qui scilicet Thesau-

THE

THE

99

rorum cuslodiam suscipiebant, in eadem pro rege; ille, cujus erat domus, petebat lege, hoc est titulorum largitionalium eandem habere. Placuit regi, quod ipsa pecunia redderetur domino domus ipsius, exactorum et illatorum in thesauros. 1 THESAURIA, Thesaurus, seu locus nisi manifesta et certa consuetudo in conubi thesaurus reconditur, gazophyla- trarium inveniatur in ipsa terra. cium. Acta B. Isfridi, torn. 2. Junii pag. * Quae vero vasa sic casu inventa fue1090 : Monstrant hodie fontem juxta do- rant, aqua benedicta et oratione purifimum Thesaurise in Raceburg. Charta cabantur , ex antiquissimo Pontiflcali ann. 1224. apud Madox Formul. Anglic, MS. Bibl. reg. sign. 943 : Oratio super pag. 29 : Confecta sunt tria instrurnenta vasa in loco antiquo reperta, quse primiconcepta sub eodem tenore, quorum unum tus aqua lavantur exorcizata. Omnipotens remanebit penes Abbatem et Conventum, sempiterne Deus, insere te offtciis nostris, aliud penes rectorem ecclesiae de Bri- et hsec vascula arte fabricata Gentilium chtwalton tercium in Thesauria Sa-, sublimitatis tuas potentia ita emundare et rum: quo in posteriori loco Thesauria benedicere digneris, ut omni immunditia idem videtur quod Chartophylacium. depulsa, sint tuis fidelibus tempore pads Sic Chartophylacium regium vocamus atque tranquillitatis utenda. Per Dominum, etc. le Tresor des Charles. | THESAURIS, ut Thesaurarius. Vide THESAURI DUGENDI Onus. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 976 : Sint quieti ibi. et de The| THESAURIZARE, Idem quod Thesau-de.... hornegeldo, carucagio rare, Johanni de Janua, Gall. Thesauri- sauro ducendo, etc. Pag. 922 : De maereser, Gr. Orjiraup^etv, Divitias congerere. mio cariando, de armis portandis, de TheOccurrit passim in Bibliis sacris, et sauro portando, etc. apud Salvianum lib. 5. de Gubernat. T 2. THESAURUS, M9nile. Chronicon Dei et alios Scriptores ecclesiasticos. Valciodor. torn. 7. Spicil. Acher. pag. 1 THESAUROPHYLAGIUM, rjcraupocpu- 516 : Comes Eilbertus sine consilio suss Xaxtov, Thesaurus, seu locus ubi thesau- nobilissimae conjugis.... loco obsidis mirarus reponitur, apud Martenium et alibi. bilem Thesaurum quern apud se conservaTHESAURUM, neutro genere usurpant bat Clerico tribuit, diem statuens in quo Alcuinus Epist. 49. et Poem. 105. [Fol- fieret solutio debiti. Thesaurus autem iste cardus lib. 1. Mirac. S. Bertini cap. 8. desiderabilis compositus est in similitudiet alii Scriptores aevi medii.] nem insignis monilis, quern S. Eligius..., 1. THESAURUS, seu Thesauri inventio, prsecepto nutuque inclyti Lotharii Regis inter Jura Regia accensetur in Legibus Franc, manibus propriis operatus est. Edwardi Confess, cap. 14. in Legibus Lapis si quidem beryllus in media positus Henrici I. cap. 10. apud Brittonem in sculptum retinet qualiter in Daniele SuLegis Angl. cap. 17. in Speculo Saxon, sanna a senibus judicibus male criminata lib. 1. art. 35. et apud Bractonum lib. 2. sit, qui varietate sui operis diligentiam cap. 24.11. Deflnitur autem ab eodem ostendit artis, et diligentia venustatem Bractono lib. 3. tit. de Corona cap. 2. g locupletis honoris. Quod Thesaurus plu4. qusedam vetus depositio pecunise vel al- ries ibi appellatur, nude dicitur Monile terius metalli, cujus non extat memoria, in fragmentis ex Chronico Valciod. ssec. ut jam dominum non habeat. Adde Fie- 5. Benedict, pag. 597. tarn lib. 1. cap. 43. | 2. et Regestum 1 THESAURI EGGLESIASTICI, Vasa saParlam. B. fol. 116. ./Ethelredus lib. 1. cra, aliaque pretiosior supellex ecclesiaann. 418 : In nono etiam anno post ever- stica, gemm33 et alia hujusmodi, in Casionem Romas a Gothis, relicti qui erant pitulari 5. ann. 806. cap. 5. ubi prohibet in Britannia, Romana ex genie, multi- Carol us M. ne vendantur Judseis aliis ve plices non ferentes gentium minas, scro- negociatoribus. Ne Vasa sacra dentur bibus occultant thesaurum, aliquam sibi ignori , pariter prohibet Ludovicus futuram existimantes fortunam, quod illis ius Capitul. ann. 816. cap. 13. postnonaccidit.ChartaTheobaldi Comitis THESEUS MENSIS, in Hepidanni AnnaCarnotensis ann. 1118: Justitiam quoque libus ann. 973. pro mense Desio dicitur, murtri, raptus, incendii, furtivi Thesauri ut recte conjectat Goldastus. Sic vero inventi et celati, quia durum erat Mona- appellatur mensis Junius a Macedonichis de talibus judicare, mihi et hssredi- bus, Greec. Almo?. bus meis Comitibus Carnotensibus in BoJTHESIA, Mensura sex pedum, navalle et in terra sua de banleuga con- Toise, in Charta Godefridi Episcopi Gall. Lincesserunt habendam. Charta Guillelmi gon. inter Instrum. novae Gall. Chr. Castellarii S. Audomari ann. 1175. in torn. 4. col. 179. et in Glossario torn. 3. Tabul. Monasterii S. Bertini: Ab omni ubi Lobinellus observat calumnia et consuetudine, quas de jure Hist. Paris, aliquando dici tigna canThesias Comitatus exigi solet, a banno scilicet, teriosve etiam ex Charta ann. 1282. ubi legitur, furto, teloneo, occasione inventi Thesauri, duas campanas, quamlibet ponderis cenliberi sint. Articuli Cleri contra Diqnydomus csscorum sium Regem Lusitaniae apud Bzovium tum librarum in capella ponendas, pencongregationis ann. 1289. n. 9. | 26 : Impmgit aliquibusdentes daabus prssdictas super copertura Thesiis viris Ecclesiasticis, mulieribus religiosis ipsius capellse. Vide Teisia. et Abbatissis, quod invenerunt Thesau1 THESIGUS, Phtisi laborans, ni fallor, rum, quorum occasione facit eos capi, et secum taliter captos duel, non parcens a flcto Thesis, pro Phtisis. Codex MS. D. religioni, aut etiam dignitati intendens, de Chalvet Senescalli Tolos. de Albigenet compellens contra jura, ut totus The- sibus: Dictus infirmus non permittebat saurus sibi restituatur, etsi in propria ipsos recedere, eo quod Thesicus erat et domo, possessione aut villa, aut campo volebat hereticari in morte. Vide Tesis. seu allodio ipsius inventus sit, aut dicaTHESINDTJS, Idem qui Thainus, de tur inventus. Vide Capitulare 3. ann. qua voce supra. Leges Henrici I. Regis 789. in Appendice cap. 2. et supra in Angl.cap.69 : De Tihindi hominis (occisi) voce Inventio I. wera, debent reddi secundum leg em 30. ! * Judicat. ann. 1261. in Reg. Olim par- solidi ad manbotam, idem hodie 5. marcse. lam. Paris. : Inventa fuit pecunia usque De Thesindo, id est Thaino, 120. sol. qui ad xl. m. in tnuro cujusdam domus apud faciunt 20. marcas. Lochias , cum ipsa domus reficeretur. 1 THESMOPHORUS, OeqjLexpo'po;, LegisBaillivus voluit eandem pecuniam habere lator, de Moyse dicitur in Gestis Consu-

THE
lum Andegavensium torn. 10. Spicilegii Acheriani pag. 470.
* THESPETATICUM ex Charta Dagoberti regis apud Grosley in Disquisit. ad Jus Franc, pag. 121. Vox flctitia, ut videre est in Themonaticum. * THESURA, Plagse, rete. Vide supra Tesura 2. THETA. Vide Th. THETHINGPANYE. Vide in Thetinga. THEU, Francis veteribus, Duo. Vide Chunna, * THEDCRI, Turci. Vide supra Teucri. \ TEUDISCI. Vide supra Theotisci. \ THEUGDPENY. Vide in Tethinga. * THEULONIUM, idem quod Telonium, Exactio, tributum. Charta S. Ludov. ann. 1264. in Eeg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 142. v. col. 2: Nullum teneantur Theulonium seu exactionem quamlibet aut costumam solvere. Vide in Telon. THEUMA, TEUMA, pro Thema. Willelmus Brito in Prologo ad Philippid.:

THI

THI

claramus extra menia dictss villas per C. Regum, quod a Nithardp lib. 3. referCC. Theysias. Vide Teisia et Thesia. tur, ubi per plaid, seu placitum, effertur, THIA, Amita, Gall. Tante. Vide Thius. putat Marq. Freherus. Cui astipulatur 1 THIARA, Honorarius Cancellarii cu- locus Adami Bremensis cap. 229: Adeo do, Gall. Mortier. Acta Comitiorum ge- ut Concilia populorum communi, quod ab neral. Turonis habitorum ann. 1483. ex ipsis Warph, a nobis Thine vocatur, EpisBibl. Sangerm. : Dominus vero Cancella- copos interesse non renuant. Sed et in rius ad Regem conversus, Thiara deposita Capitulari Theotisco Ludovici Pii apud et citrvato genu, petiit si ei placeret nos Browerum in Proparasceve ad Annales Trevirenses num. 14. Thegein, traditio sermonem inchoare. Vide Tiara. | THIGINYNUS, male pro Hiacynthinus,exponitur. [** Thegein ibi est nulla, vox apud Isidorum lib. 19. Orig.cap. 21. edit. sequens thia sala reddit latinum tradi1602. Vide Vossium lib. 3. de Vitiis serm. tio.] Teutones Dinghe et Denghen, vocant litem, disceptationem: unde Dinghen, cap. 52. litigare. Vide Joan. Stiernhookum de THIEFT-BUTE. Vide Thefbote. Jure Sueonum vetusto cap. 2. pag. 26. 1 THIEM. Vide supra in Theam. Rursus ut aggrediar prolixius edere Theuma. THILAC, pro Tyhtlan. Vide in hac [** Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 176. sqq. voce Ding; Grimm. Antiq. [Et ad calcem editionis Duchesnii pag. voce. 1 THIMIAMA. Vide Thuricremium et Jur. Germ. pag. 747. De Thinx Longo256: bardorum videndus Beseler. Pact. HseThymiama. Nam qui praelibant librorum Teumata versus 1 THIMIAMATERIUM. Vide Thymiama- redit. torn. 1. pag. 108. sqq.] Nolo quidem numeris connumeraremeis.J * THINGFRED. Leges Danicae apud Luterium T THIMONUS. Vide in Temo 1. dewig Rel. MSS. torn. 12. pag. 182 : Item * Hinc forte nostris alias Theutes, pro * THINA, Vas grande ex qualibet ma- sciendum est, guod guicumgue ad placiTeneur, scripti verba. Chron. S. Dion, torn. 5. Collect. Histor. Franc, pag. 270 : teria. Stat. Casimiri III. ann. 1451. in- tum accesserit, et in via aliguis contra Teux estoit li Theutes de la chartre le ter Leg. Polon. torn. 1. pag. 163 : Item eum deliguerit ad distantiam a loco plapatriarcheJehan,que li dui Crestien apor- sal quod datur nobilibus sive claustrali- citi, quo a placilo videri potest; illud bus per dominum regem in Thinis, etc. delictum, sit Tringfred delictum. A toient. Tina 2. Thing, T THEUNUARIUM, Tributum. Vide in VideTHINDESKATH, Decimae exactio, a fractio. Placitum, judicium, et Fred, In* Telon. * THINGHORINGE,Testis judicialis, qui Thinde, Decima, et Skat, impositio. Le1 THEUROMA, Aulseum seu tapes, ut ges Danicse apud Ludewig. torn. 12. audit quod agitur inter partes, intervidetur. Jon. de Monsteriolo Epist. torn. Reliq. MSS. pag. 212: Item, nova grava- prete Ludewigo ad easdem Leges ibid, 2. Ampl. Collect. Marten, col. 1329 : mina noviter inducta, videlicet Thindes- pag. 184 : Item si aliguis alteri in placito Mihi Theuromata seu tapeta ilia misisli ; kath, ammodo non petantur, nee reeipian- leges finnaverit, tune guilibet illorum guse res etsi ram et singularis sit, etc. tur per guemcumgue. nominet sibi duos Thinghoringe, et.advoHsec verba guse res, etc. indicare videnTHINGARE, Donare, vox Longobar- catus et alii mehores nominent eis tres tur particulam seu esse nudam explica- dica, in Lege Longob. lib. 2. tit. 1. |Thinghoringe, et guicumgue illorum sine 8. tionem vocis Theuroma, cum de re sin- tit. 14. | 4. 5.12. 13. 25. tit. 15. 1. 2. tit. occasione legitima se absentando, intergulari seu unica agi videatur ; alio- 18. | 1. tit. 21. | 9. tit. 34. | 1. 3. 8. 9. lib. leges dantur, solvat conquefuerit cum quin crederem Theuroma esse pro To- 3. tit. 15. etc. [ Roth. 223. 156.157. 160. renti tres marcas et regi tantum. Horeuma, Topsujxa, quod est Opus sculptum 170. 171. Liutpr. 76. (6,23.) Roth. 172. ringe, Auditio. aut caelatum ex quacumque materia. THINGUS, idem qui Thainus, de qua 173. 176. 365. 225. 227. Liutpr. 9. (2,3.) 55. JTHEDRORA, vel ut legere mavult (6, 2.) Aist. 2. Roth. 390.] Papias : Tinga- voce supra, a Saxonico 'beng,. vel Eccardus Theurona, Puella, in Pacto lio, mutua donalio. Boerius ad Legem ^Seing, minister, bo.ro, homo liber. VeLongob.: Thingatio dicitur donatio per tus Charta a Cowello laudata : Sciatis Legis Salicae tit. 15. | 2. Eccardum consule. universitatem. In praeallatis locis crebro me concessisse omnibus militibus, et omTHEUSEBIA, ex Gr. esocrlgeia, Pietas. vox Thingare sumitur pro libertatem con- nibus Thingis, et omnibus libere tenentiOrdericus Vital, lib. 8. pag. 708 : Sed in ferre, quod et manumittere per Thinx bus, qui manent in foresta mea de honors pace Dei cultores legali Theusebia tripu- dicunt. Leges Luitprandi Regis Longob. de Lancastre, guod possunt, etc. Vide diare sineret. Thainus et Theyn. tit. 54. | 1. [ 76. (6, 23.)]: Si duo fratres, aut si pater et filii Thingati fuerint, etc. * THIRANNUS. Vide infra Tyrannus. ] THEUTHA. Vide in Thenca. | THIRD-PENY, Denarius tertius est, 1 THEUTHONICI, THEUTONIGI, THED- Tit. 109. | 4. [ 140. (6, 87.)]: Vadant liTONIZARE. Vide Theotisci. beri et absoluti fulfrealis, tanguam si ea pars mulctarum forensiumgue molu* THEUTRAMUS, Vir eximius ac Cele- Thingati fuissent, ubi voluerint. Leges mentum (emolumentorum) quse in cornibris. Ermoldi Nigel. Carmen torn. 6. Col- Astulphi Regis Longob. tit. 8. [ 2.]: Si tatu olim cedebat Comiti, Rege alias duas guis Longobardus pertinentes suos Thin- percipiente, in Nomolexico Anglic. Tholect. Histor. Franc, pag. 64 : gare voluerit in guarta manu, et chartu- mse Blount: quod consule. Ecclesiae custos Theutramus nomine quondam las ei fecerit, et sibi reservaverit servi*THIRIACA, TYRIACA, pro Theriaca, Prsefalse fuerat, nomine dignus eo. tium ejus dum advixerit, etc. Gall. Thet-iague, alias Tiriacle. Vide in1 THEW, THEWE, Caveae, vel scabelli INTHINGARE, Eadem notione. Leges fra Triaculum. Inventar. MS. thes. Sedis genus, quo mulieres rixosas et in laces- Luitprandi tit. 36. | 1. [ 55. (6, 2.)]: Si Apost. ann. 1295: Item duo vasa de stasendo procaces in aquam mergunt apud guis servum suum fulfreale Inthingave- gno, plena Thiriaca. Arest. ann. 1410. 29. Anglos,a Saxonico }> eow,Servus,homo rit, et aamund a se fecerit, etc. Lex Lon- Nov. in vol. 11. arestor. parlam. Paris. : vilis. Placitum in Itiner. apud Cestriam gob. lib. 2. tit. 34. | 8. habet hoc Johannes Cognati experimentator et venloco ann. 14. Henrici VII. : Georgius Grey nude Thingaverit. ditor, ex eo guod Tyriacam inutilem et Comes Cantii clamat in maner. de BuTHINX, Idem quod Thingatio,in eadem ineptam vendebat, etc. Lit. remiss, ann. shton et Ayton punire delinguentes con- Lege Longob. lib. 2. tit. 8.1 6. tit. 14. 1460. in Reg. 189. Chartoph. reg. ch. tra assisam panis et cervisiss per ires 113. tit. 15. | 2. 3. tit. 20. 1. lib. 1. tit. 476: Icelle femme bailla entre deux esvices per amerciamenta, et guarta vice 82. I 5. [ Liutpr. 104. (6, 51.) Roth. 171. cailles ou quoquilles de jambles, qui croispistores per pilloriam, braciatores per 173. 174. Liutpr. 64. (6, 11.) 140. (6, 87.)] sent en la mer, une chose resemblant de tumbrellum, et rixatrices per Thewe, hoc Charta donatiqnis ann. 1060. in Tabula- couleur a Tiriacle ou metridat. Vide Tiest ponere eas super scabellum vocatum a rio Casauriensi : Hsec traditio de memo- riaca et Tyriaca. Cucking stoole. Monasticum Anglic, torn. ratis rebus firma permaneat in sempiterTHIROTINUM, Tirocinium, scientise 1. pag. 977 : Habere possint Thew, pillo- num, guia in loca sanctorum nee Thinx, argumentum. Gesta Gaufr. episc. Consrium atque tumbrellum propunilione ma- nee launegild impedire debet, eo guod tant, inter Instr. torn. 11. Gall. Christ.

le factorum. Vide Blount in Nomolexico homo pro anima sua fecit. Dare per libellum de Tine, in Charta Gaudulfl EpisAnglicano THEYN, Liber, ut Thett, servus, in copi Regiensis torn. 5. Ughelli pag. 1594. Fleta lib. 1. cap. 47. | 26. idem qui Thin- Manumissio per Thinx, in Legib. gus, de qua voce mox. Vide Thainus. Luithprandi Reg. Longobard. tit. 109. | T THEYSIA, Pertica, seu mensura sex 4. [ 140. (6, 87.)] et in Legib. Longob. pedum, Gall. Toise. Franchesiae Villae non semel. de Pineto ann. 1343. e Schedis D. LanTHINX idem sonare quod Thing Teucelot : Terminos vero dictss franchesise de- tonicum, in Fosdere Ludovici et Caroli

THO
col. 220 : Si cuilibet et eorum (juniorum Fromistano Abbate fundasti in isto loco clericorum) scriptum vel versus, vel Thi- jam dicto Oveta Basilicam S. Vincentii rotinum, vel aliquid utile videbat, con- Levitse, etc. Ita in alia apud Colmenaregratulans ei sublimiter illud collau- zium in Historia Segoviensi cap. 13. | 13. Hist. Miscella : Ubi erat Isbaali Thius dabat. j THIRUS, Serpens venenosissimus, de Madi. Theophanes, x<x\ rjv Ixei 6 'I(jgaaX\ quo fit thiriaca, in veteri Vocabulario 6 Oeto? toO MaSe. THIA, TIA., Amita, Ital. Zia, in Cone. Juris utriusque; a Grseco 6/|p,6r]p6s,fera, Bracar. II. ann. 563. cap. 15. et in Conbellua. 1 THISIASTERIUM. Vide Thysiaste- cilio Arelatensi II. cap. 3. uti prapferunt Codd. Corbeiensis et Lugdunensis.Adde rium. THIUBDA, Furtum, Germanis Dieb, veterem Chartam allatam a Duce GarOtfrido lib. 4. cap. 7. et Willeramo, diae in familia Guietana pag. 182. [et Thiob, Saxonibus \> e f . Ita inscribitur Ganones Hibern. torn. 4. ATiecd. Marten. col. 3.J Apud Gregorium M.lib. 1. Epist. titulus 3. Legis Frisonum. THIUPHADDS, Dignitas in Aula Re- 37: Volo autem, ut domnae Patenchias gum Gothicorum Hispan. sed ex infe- mese, etc. Spelmannus emendat Patherix rioribus prima : scilicet post Duces, Co- Thise mess, quomodo Codd. bonae notae mites, et Gardingos. Huic suberant Mil- praeferre monet vir doctus nuperus qpelenarii, Quingentarii, Centenarii, Decani, rum S. Gregorii editor, quosdam etiam exercitus etiam Compulsores, Annonarii, amitse, pro thias. Charta Rudesindi DuDefensores, Pads assertores, Numerarii, miensis Episcopi asraa 930. apud Yepez : Villici, Sajones. Tiuphadum, civilena ad- Et villa ipsa monasterio Integra in Faro ministrationem habuisse colligitur ex ex data Tise mese dominse Gunterodis, etc. Lege Wisigoth. lib. 2. tit. 1. 23. 26. et Alia aerae 1111. apud eumdem torn. 6. pag. lib. 4. tit. 5. | 6. Huic in omni crimina- 450 : Et de ipsa villa, guse dedit mihi lium negotiorum genere judicandi li- ilia Tia mea, etc. Vide Chronicon Petri centia concessa erat, praeterquam in his Reg. Aragon. edit, a Carbonello lib. 1. criminibus,quae legum sententise aperte cap. 2. et Anton. Brandaonem torn. 3. cpndemnant, quibus qui obnoxii repe- Monarch. Lusitanae fol. 90. 1 THLASL&, THLIBIJE, Castrati, spariebantur, eos non judicare amplius, sed ut jam a lege praejudicatps condem- donum genus, in leg. 128. D. de verbor. natosque debitis poenis subjicere coge- signiflc.: Spadonum generalis appellatio bantur. Ita enim accipienda videtur ea- est, eoque tarn hi qui natura spadones dem lex lib. 2. tit. 1. 15 : Cum in csete- sunt, item Thlibise, Thlasise, castrati : sed ris negotiis criminalium causarum Thiu- et si quod aliud genus spadonutn est, confadis judicandi licentia concessa fuit, tinentur. Thlibise proprie ii sunt, quibus criminosos a legum sententiis judicare attriti sunt testes; Thlasise. vero quibus non audeant, sed debitam in eis, ut corn- ejecti sunt; a Graec. Xaw seu @p6w, petit, censuram exerceant. [** Al. Cum frango. Vide Gothofredum ad Cod. casteris negotiis criminalium eliam... con- Theod. et Calvini Lexicon. cessa sit.... sententiis ipsi vindicate, etc.] 1 THLIBOMENUS, Xtgo^evo?, Pressus, Hi, si quando sive ad bellum, sive alio afflictus. Thlibomeni in Ecclesia diceavocarentur, vices suas in exercendis bantur Egentes, qui sustentare se ac judiciis committere poterant, ex eodem victui necessaria suppeditare sibi non . In bellum porro provinciales suos valebant. Epistola Cleri Rom. ad S. edueebant, et ad hastem exire compel le- Cyprianum 8. edit. Oxon. : Sive viduse, bant, quomodo Ballivi ac Senescalli sive Thlibomeni (perperam in Editione olim apud nos, hoc est Regios subditos, Pamelii Clydomeni et in aliis ClinomeniJ qui ex sua Thiuphadia erant: ita enim qui se exhibere (i. e. se nutrire sibique provincia Thiuphadi appellatur lib. 9. necessaria ad vitam praebere) non possunt..... utique habere debent, qui eis mitit. 2. | 1. 3. 4. 5. 6. 9. Suberat autem Thiuphadus Comiti, ex d. 5. Vide Di- nistrent. Epistola S. Cornelii PP. ad Faploma Ervigii Regis post Concilium bium Antioch. n. 3. Edit. Coustantii : Toletanum XIII. Quidam vocem hanc Viduas cum Thlibomenis plus mille quina Germanico Tief, altus, deducunt, gentas, x^pa? TUV OXtSojxevot;, in Graeco. quasi suprema fuerit inter inferiores Vide Notam Coustantii. 1 THLIPSIS, Gr. eXe'^ic, Afflictio, opdignitas. SSS" Arcessendam censet Hickesius pressio, apud Luciferum Calarit. lib. 1. Dissert, pag. 153. a Francico articulo ad Constantium Imperatorem. THO, Celtis, Duo. Tho-alafti, Duo cum Thiu, et Fads, a Fadian, Ordinare, dispensare. p* Vide Grimm. Gramm. Germ, dimidio. Vide in Chunna. 1 THOBALIA. Vide in Toacula. torn. 2. pag. 493. Thius, Gothice est Famulus, ita ut Thiuphadhs Wisigothis j THOGA, Flavus, vel vestis, in Glossis dictus fuerit qui aliis Sinisbalk.] Thyn- Isid. Legendum omnino videtur Toga, phadus perperam legitur apud Spel- ut pro .FYauuSjLatus clavus, uti jam dicmannum ; Tuifadus vero in Oharta ann. tum est in Flavus. Vide Graevium. * THOCELLA. Vide infra Thosella. 1027. in Probat. Hist. Occitan. torn. 2. col. 179. THOEEI, Piscis genus, cujus fit menTHIUS, ex Grseco Oetos, Patruus, Italis tio, inquit Cowellus, ann. 22. Edw. IV. Zio. [Isid. lib. 9. cap. 6: Tius Grascum cap. 2. nomen est. Patruus, frater fratris est. THOL, THOLNEUM, etc. Vide Telon. Thii, id est, patrui vel avunculi, ut expoTHOLUS. Glossae Antiques MSS. : Tonit Coquille Gent, de Nivern. pag. 418. lum, fastigium templi rotundum, sive ceOccurrit hsec vox pluries in Nov. 118. rebrum cameras. Papiae: Proprie est velut cap. 3.] Codex Carolinus Epist. 93 : scutum breve, qui in medio teclo est in Thius Regis Persarum, Princeps et Dux quo trabes coeunt. Idem : Tholus, emiexercitus. Chronicon Comitum Capu33 nens, rotunditas, fastigium templi, cul3 : Projectus est de eadem civitale a Pan- men tecti. Gloss. Gr. Lat.: 6X0;, Tesdone Thio suo. Pactum Gregorii Ducis tudo. Tholi balnearum, apud AmmiaNeapolitan! ann. 911: Joannes Consul et num lib. 28. Sedulius lib. 1. Paschalis Dux, Gregorius Thius ejus. Charta His- operis: pan. aerae 819. apud Sandovallium in Properemus in urbem Sylone Rege: Et sic postea conjunctus Libertatis ope, radians ubi regia fulvis pariter cum idem praedicto tuo Tio domino Emicat aula Tholis.

THO.
Vita S. JoanniH, Eleemos. ex versione Anastasii B''b*liofh. n. 52: Pergebat aliquando Beatus-wd uteitandos pauperes in locum, qui dicitut^Gosfarium : illic enim eis fecerat quasi Thbl/ quosdam prolixos, ligneis tabulis pavtnr&ntd-- strata ad requiescendos eos. EpifapniiiH? Aldeberti Abb. Lerinensis , qui jjedessit ann. 1101 : 1,-I,"
Namque sui dextra construxit intus ef Torres, atque Tholos, Eoclesix'que polos.

Liber Miraculor. S. Bertini cap. 3. ajJud Mabillonium de Turrili, seu Campanario : Cum Tholus pomifer in edito una cum triumphali signo Crucis erigeretur, etc. Occurrit hac ftotione apud Palladium cap. 8. et 43. Sed non plane assequor quid sit Tholus in Gestis Francor. usque ad Robertum Regem ex Bibl. Loiselliana, ann. 1014: Fecit quoque 18. Tholos ejusdem metalli, (cupri Hispanici) sparsim in choro desuper infixos. [F. Laminae cupri bracteatae, a Gall. Tole, quod de ferro bracteato potissimum dicitur.] * Richardus Cluniac. de Origin, monast. de Carit. apud Le Beuf torn. 1. Collect, var. script, pag. 415 : In Tholo siquidem turris mediss quse choro prseeminet pulcre deaurato, etc. Pro Lamina usurpari videtur, ut et in Gest. Franc. supra laudatis, ibidem ex Hist. Translat. S. Corn. pag. 363 : De hujus scilicet ecclesiae fabrica miro lapideo contabulatu constructa, multum nobis quod loqueremur aderat ; ..... ubi regia fulvis emicans aula .Tholis evecta est supremi ad arcem usque culminis, etc. Haud scio an inde vox Gallica Thou, qua Camera, fornix, vulgo Voute, significatur, in Ohartul. Latiniac. fol. 194. v : Neantmoins lesdits Bizet et Vincelot ..... avoyent rompu et desmoly ladite chaussee, et en icelle commance a faire et edif/ier ung esvyer, glassouer ou russeau, pour mener ag ouster et conduyre Veaue et agoustz de I'ostel dudit Charles en partye, par dessoubz la chaussee du russeau de la fontaine dudit Laigny, en maniere d'un Thou. 1 THOMATIZARE, Incredulum esse instar D. Thomae, qui credere nolebat Christum resurrexisse. Vita S. Trudperti Erem. torn. 3. Aprilis pag. 432 : Si Ecclesiae. toti non credis, et adhuc non post dies octo, sed post annos tot Thomatizas, mitte vel adhuc manum tuam. ..... et noli esse incredulus sed fidelis. 1 THOMOCHARTA , Charta, diploma, scriptum. Historia Reliquiarum S. Petri in Abbatia S. Mansueti Tull. torn. 2. Hist. Lotharingiae inter Probat. col. 277: Sicut enim veridicis historiographorum probatur sententiis, et prout Romanes bibliothecse monstratur Thomochartis, etc. Vox ibrida est, quae a Graec. Toyioc, Tomus, volumen, et Latino Charta, efficta est. 0 Hac notione occurrit apud Mabill. torn. 3. Annal. Bened. pag. 612. ut observant Auctores novi Tract, diplom. torn. 1. pag. 425. De Chartarum vero regesto seu Chartulario, locum supra laudatum potius intelligendum esse opinantur ; quibus haud aegre assentior, atque etiam cum iis vocem ibridam esse minus attente dictum fuisse libenter agnosco. Vide mox THOMUS, unde diminut. Thomulus, LibelluSj codex, membrana. Cencius in Praefat. ad Lib. cens eccl. Rom.: Census ipsos, sicut in Thomis carticiniis et voluminibus regestrorum antiquorum ..... inveni, etc. Et in ipso Libro : Item in quodam Thomo carticio, qui est in Cartulario

102

THO

THO
pinxisse solum ab umbilico supra, et non inferius. Vide Scutum, Surtaria.
Graeci recentiores vocem (ro)6aptov, eadem notione usurparunt. Ghronicon Alexandr.: AVTW TW tret aqHepio6/)<rav art]Oapta y'. ev TW <ruyxXrJT<<>, 'Ovwptou xa\ @eoSO<TCOU Ayyouarwv, xa\ IlouXxepiac AyyoiidTY)!; aTtb Aupy)XiavoO S\? eTtap^ou twv IEOWV itpatTO)p f w v . Idem in Justiniano: E^wv VT\ 3(pu<rbv ^atrtXixov taOXcv, ev w uurjpev [AE<7(i) crTy)9txpiv aXv)9eTStv (/.ixp'ov TOO

THR

juxta Palladium, legitur^ etc.,Item in olio Thomo ejusdem Cartufetrii- Jegitur, etc. Item in alio Thomula, cahXicio leguntur, etc. Vide Tomus. -. '/**' * 1. THONA, JftoVtyn, vas aquae, vini, cerevisise et' Jtetius liquoris capax. Charta ranarlSlfr. in Reg. 46. Chartoph. reg. ch, 8&:. 'Item duodecim dolia sive Thonas'^i una Una sive cuba. Vide infra Tunna.' , * 2. TflONA, Retis species ad venanffajca, idem forte, quo ad capiendos thunnp& utuntur. Oharta ann. 1341. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 124. col. 1: Ne ulla persona, cujuscumque conditionis existat, sit ausa venare et capere perdices cum rethibus sive Thona, seu aliis ingeniis, sub posna sexaginta solidorum, et amittendi ingenia sive retia antedicta. Vide infra Thuna 1. * THONICARE. [Ab italico Tonica, Revetir de peinture : Ad inquollandum et Thonicandum capellam sancte Petronelle. (Mandat. earner, apostol. Roraae, an. 1464, f. 229.)] T THOPA, Navigii species. Chronicon Siciliae apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 90 : In calhena portus dictse urbis volentes earn frangere cum cockis, Thopis, galeis, etc. Sed emendandum puto chopis, pro copis; copa enim pro navigii specie usurpatur a Nicolao Special! lib. 7. de Rebus Siculiscap. 17. cujus locusexstat in Cupa 2. * THOPASIUS, pro Topasius, Gall. Topase. Acta S. Wencesl. torn. 7. Sept. pag. 806. col. 1: Item sub manu Christi est magnus Thopasius. Vide Topazio. T THOR, Getarum Deus. Vide Thur. -' THORA, Toxicum, venenum. Lit. remiss, ann. 1330. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 494 : Dixit publice quod ipse vellet Thoram vel aliud mortiferum comedisse, ad finem ut breviter expiraret. * Thore vero, pro Genisse, Juvenca, forte quod tauro idonea, in Lit. remiss, ann. 1480. ex Reg. 208. ch. 118: Deux beufs, train vaches et une Thore. Taurus junior, Thorin appellatur, in aliis ann. 1414. ex Reg. 168. ch. 88 : Le suppliant trouva que c'estoit une de ses bestes aumailles, c'est assavoir un Thorin, que un chien tenoit soubz lui. Thoureau, pro Taureau, in Gonsuet. Andegav. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 253. art. 6. THORAGIDA, Imago pectore tenus: 7ipoTO[iiq, [Gall. Busted] Trebellius Pollio in Claudio: Expressa Thorace vultus imago. Glossae MSS.: Toracida, imago sculpta pectoralis, i. usque ad pectus, in auro, vel in quolibet, a thorace quod est pectus. Adamnanus lib. 3. de Locis sanctis, cap. 4. de statua marmorea. S. Georgii divinitus emollita: Hinc itaque manifests ostenditur, quantas et qualis fuerit honorificentise apud Deum Georgius, inter tormenta, cujus Thoracidam, in re natura impenetrabili, penetrabilem potentia fecit. Et cap. 5 : S. Marias matris Domini Thoracidam habet. Versus in Althelmum, in libro Epistolarum S. Bonifacii Archiep. Moguntini Epist. 69 :

petens... in Thorelagio combariorum sew factorum cervisise. * THORERIA, Monialis torno seu timpano versatili praeposita. Vide infra Turnus 4. THORGHOREHNGH. Charta Waldemari Regis Daniae ann. 1326. apud Pontanura lib. 7. Rerum Danicar. pag. 443: Si ita contigerit, quod absit, quod alecia non capiantur, nee in Skanor salsentur, quilibet dalo suo Thorghorehngh autoritatem habeat bona, quse. adduxerit absque telo^apaxTYipo? 'louarcvov. THORACIUM, Oarchesium proprie, neo libere deducendi. Habetur ibi pluGall. Rune; item Specula, inspectorium, ries. [** Torghortugh, apud Lappenb. contracte a voce integra Theoracium, Orig. Feeder. Hans. Probat. pag. 314. a inquit Garolus de Aquino, quod a cer- Torg, Forum.l 5 THORINGI. Vide infra Trotingi. nendo vel inspiciendo, ex Graeco Oewpetv, dicitur. Non sqlum est summitas, seu | THORUS, Deus gentilis. Vide Fret 2. loculamentum in suprema parte navis, et Thur. THOSCA. Liber Chirographqrum Abin quo degunt Speculatores ad remotissimaquaeque lustranda et exploranda; siae fol. 86: Et c&tera omnia praster verum etiam machinula bellica, utilis unam Thoscam, et unumpratum. Ita fol. et accommodata ad explorandum im- 189. Vide Pleisseicium et Tosca. pune statum rerum hostilium in urbium *THOSELLA, THOGELLA. , THOZELIA, aggressionibus. Appendi vero hujus Annonae frumento inferioris species, generis machinulae vel deflgi solebant Occitanis aliisque Touselle. Bulla secuin scalis, quae inde speculatoriae appel- lar, eccl. Magalon. ann. 1536. inter Instr. labantur, in machinis arietariis aliisque torn. 6. Gall. Ohr. col. 395: Triginta sex organorum generibus, quae vi potissi- sextaria bladi Thocellx et duo modia vini mum tollenonis in sublime sustolleban- puri. Et col. 396 : Quadringenta et quintur. Thoracii, pro inspectorio vel spe- quaginta novem sextaria bladi Thosellas, cula, meminitHero de Machinis bellicis, etc. Charta ann. 1356. inter Probat. torn. ubi videndus est Bocacius. HaeceLexico 2. Hist. Nem. pag. 179. col. 1: Et primo militari. Thozella, iiij. sestaria, etc. Vide Touzella. * THOUMA, Oaseus recens. Comput. 1 THORAGLA, Idem , ni fallor, quod Thoracida.Nevelo Monachus Corbeiensis ann. 1482. inter Probat. torn. 4. Hist. de Translat. S. Nicolai ex Cod. MS. San- Nem. pag. 22. col. 2 : Item in septem ligerm. 394. initio prologi : Sicut manus bris Thoumae grasses, xj. solidos, viij. descultoris perita est ad dilucidandam suse narios. * Thouee vel Touee appellatur Funis indaginis Thoraclam, ita strenua ad propalandam quali in sexu conditionis enu- ductilis, quo navis remulcatur, vulgo clearet. Hansiere, in Ordinal, ann. 1415. ex Reg. THORACOMACHUS. Anonymus de Re- 170. Chartoph. reg. ch. 1: Lesquelx maibus bellicis Notitiae Imperii subjectus : stres des pans auront une bonne flecte..... Inter omnia, quae adversum bellicum pro- pour porter les fillez, appellez la Touee, vida posteritatis cogitavit anliquitas, pour lesdiz labourages faire, tant en monThoracomachum quoque mira utilitate ad tant et avalant lesdiz nefs, basteaux et Item lesdiz bateliers auront levamen corporis armorum ponderi et vaisseaux asperitati subjecit. Hoc enim vestimenti une petite nacelle ou batellet pescheret, genus, quod de coactili ad mensuram et pour porter un fille, appelle la Thouee, tutelam pectoris humani conficitur de devant le grant batel, pour le fermer a mollibus lanis timoris sollicitudo solers la palee. magistra composuit, ut hoc inducta pri* THOZELLA. Vide supra in Thosella. THRENARE, Plangere, ex Gr. Opviverv. mum lorica vel clivanus, aut his similia, fragilitatem corporis, ponderis asperitate Paschasius Radbertus in Epitaphio non l&derent, etc. Ubi Thoraconactus le- Walae Abb. Corbeiensis lib. 1. cap. 8: gendum recte censet Salmasius ad Plin. Fortasse tune venter prascordiorum contra et ad Histor. Aug. i. vaxTb? 6t6pa, ex nefanda futurorum, quasi cythara Threlana coactili confectus, cujusmodi fuere nabat. THRENGUS, Vassalli genus. Vide nostri Gfam&esones, Naxta enim, et mtXriTa eadem. Gloss. Graec. Lat.: Naxtbv, TO Drench. THRENO. Vide Tremum. ueiriXtofAevov, densum, pressum. Vetus *THRENOSUS, Queribundus, lamenScholiastis Juyenalis Sat. 6. v. 80: Linum tenuissimis maculis nanctum. Vide tabilis. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. Cujacium lib. 5. Observationum cap. 11. 521 : Threnosus, malestrene Galilee. Vide THORAGIUM, Ornatus mimicus, in Threnare et infra Trenus. THRETIUM. Fragmentum Petronii vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. Vide Topag. 70: Decem partes dicit, librum ab ragium 1. oculo legit, Thretium sibi de diariis facit, 1 THORAL, THORA.LE, Culcitra. Ebrar- artisellium de suo paravit, et duas truldus in Graecismo cap. 12: las. [Pretium emendat Schefferus.] THREUS, Ex filio nepos, quasi tertius Eslque Thoral lecto quod supra ponitur alto, Ornatus causa, quod dicunt Culcitra puncta. ab avo ; nam Threus, in vett. Glossis est tertius. Angli Three, pro tres dicunt, Nee non adhuc munusculum Miracula S. Joannis Beverlac. torn. 2. [Germani Threy, dritte, pro tertius.} Quidam addunt pulcherrimum Maii pag. 194 : Ut amoverent Thoralia, Edictum Rotharis Regis, tit. 58. 11. Thoracidos, tuentibus Retorquentes luminibus transferrent stratoria, etc. Ubi Thoralia [ 157.] et Lex Longob. lib. 2. tit. 14. \ Imagines auriferis lectos interpretantur Editores, quod 5: Qui de filio naturali generatus fuerit, Christi Matris capitibus. fere eodem redit. Vide Torale I. quod est Threus, etc. At hoc loco Threus, * THORELAGIUM, Pensitatio, quae ex est libertus. [Editio Boheriana praefert Walafridus Strabo lib. de Reb. Eccl. cap. 8 : In gestis Silvestri Papas legitur Torrali seu asdificio, in quo torrentur et Stremus, et in margine Thecus, male. Constantinum Imperatorem per Thoraci- exsiccantur frumenta et grana, exsolvi- Quidam MSS. praeferunt, qui est Tredas Aposiolorum, quos ipsos in visione tur. Vide in Torra. Charta locat. praepo- nuis. Schiltero videtur, quia de nato ex viderat, cognovisse. Durandus lib. 1. Ra- sit. Arabian, ann. 1292. in Reg. 70. Char- serva sermo est, forte legendum esse tion, cap. 3. n. 2. ait, Graecos imagines toph. reg. ch. 252 : Omne jus nobis com- Theus, servus, famulus. Papias : Treus,

THR

THU

THU

103

libertus. Sed Treus a Treu, fidelis est nici. In Legibus ^Ethelstani, ubi om- Quod nullus particularis dicti castri, monium capita sestimantur, haac habentur: derni et qui pro tempore futuro erunt, eidem Papiae.] Archiepiscopus et Satrapa (qui C o r l e non audeant sen praesumant yenari ad 1 THRIMSA. Vide Thrymsa. *THRINUM, Pulpitum, ambo, Gall. dictus est) 15000. Thrymsis, Episcopus et grossam venationem cum balistis et coloJube. Comput. ann. 1518. ex Tabul. S. Aldermannus 8000. Belli Imperator et brinis, ac ad cuniculos cum furono, nee Petri Insul.: Pro duobus ostiis veteris summus Praepositus (hodie Vicecomes) ad perdices cum Thuna ac peyrolo, sive Thrini ecclesias venditis in claustro, Ixvj. 4000. Thrymsis. Vide Concilium Grate- de nocte cum lumine, sub poena prsedicta, sol. Alius ann. 1519 : Henrico pictori, gui leanum ann. 928. cap. 13. Lambardus videlicet centum solidorum de die et dudeauravit tria diademdta posita supra Thrimsam nummum trium solidorum plum de node pro quolibet et vice qualicapita Crucifixi, B. Maries etS. Joannis... fuisse ait, a Treo, quod tria son at: vel bet, et perditione sive confiscatione baliin Thrino et fecit plurima arma in Thrino ut Spelmannus, a p r i m , quod ternos starum, furonorum, Thunss et peyroli. * 2. THUNA, Panni species ; f. qui Toet alibi, etc. Denique alter ann. 1523. ex signiflcat. In Glossario Saxon, exarato eod. Tabul.: Jacobo le Roy Carpentaria, sub Edw. III. Wrinsa, vel Wrimsa, et runo, Gall. Thorn, texebatur. Stat. ann. pro tabernaculo per eum facto, pro die est solidus denariorum: ubi legendum 1451. inter Leg. Polon. torn. 1. pag. 167 : videtur Thrimsa. Plebano de Collo cellarii dantur quinque Ascc.nsionis ante Thrinum chori, etc. SS^" Thrymsa non est trium solido- marcss, cum octo ulnis panni brevis de THRONI, Angeli ex primo hierarchies rum nummus, sed moneta solido mi- Thuna. Angelicas gradu, cujus appellationis va1 THUNGREVIUS, Praepositus villee. ri33 recensentur causse a S. Dionysio nor, scilicet quatuor denariorum : cujus cap. 7. Gregorio M. Horn. 34. in Evang. nomen non a Treo, ut vult Lambardus, Vide Spelmannum et infra Tungravio. 1 THUNITIA. Ordo Rom. apud MabilIsidore lib. 7. cap. 5. Hugone lib. 7. in vel a Trim, ut ait Spelmannus, deducap. 7. Dionysii, Guillelmo Parisiensi cendum est, sed a Tremissis, ut docet lon. torn. 2. Musei Ital. pag. 262 : Potu part. 11. c. 101. S. Bernardo lib. 5. de Hickesius Dissert, pag. 110. Est autem. recepto dictoque Tu autem (post refectioTremissis vel Tremissus quatuor denario- nem Papse et Cardinalium,) surgit diaConsid. cap. 4. etc. ** THRONIZARE, Principis honor Thro- rum, seu tertia pars assis, vel solidi, ut conus, et tenet Thunitiam, dum gratiss nizat, apud Sedui. de Eector. Christian, dicitur infra, quod et perspicuum est referuntur. An Tunicam ? ex Lege Ripuar. cap. 23 : Tremissem, id THUR, Getarum et Gothorum Deus, cap. 19. torn. 8. Spicil. Roman. * THRONUM, Statera publica et Vecti- est, guatuor denarios componat.Vide Tre- eui sanguinetn mactabant hominum, ut gal, quod pro throno pensitatur, vulgo missis. est apud Dudonem lib. 1. de Morib. et Trosne. Charta Joan, comit. ann. 1234. * Quse opinio hie ex Hickesio profer- Actis Normann. pag. 62. Hunc Martem in Chartul. 2. Fland. ex Cam. Comput. tur, hanc ipsemet emendat in Praefat. putabant, ut habet Willelmus Gemetic. Insul. pag. 98 : Cum karissima soror no- ad torn. 1. pag. xlj. quern consule. lib. 2. cap. 4. Adde Ordericum Vitalem stra M&rgareta, domina de Dampetra,.... .[* Adde Phillips, de Jure Anglos, not. lib. 4. pag. 513. Thor appellatur in Hicentum libratas Flandrensis monetse an- 186.] storia S. Cuthberti. nui redditus de propria hsereditate sua, f THDBATIGUM, Species tributi. CharTHURARII, Pigmentarii. Vide interpercipiendas annuatim ad theloneum et ta Ludovici Pii apud Laguille in Pro bat. pretem Juvenal. Sat. 1. v. 52. [Firmicus Thronum Insulense ;... ad quod theloneum Histor. Alsatiae pag. 19. col. 2 : Nullum lib. 8. cap. 25. Thurarii, pigmentarii, etc. et Thronum terram assedimus, etc. Eedit. Telonium... aut laudaticum, aut Thubati- Tertullianus de Idololatria cap. 11 : Eccomit. Hannon. ann. 1265. ibid.: En- cum, aut pulveraticum, aut ullum acur- guid majoris operas et erga daemonia Thucore a li quens a Valenchiennes un grant sumt vel ullum censum, aut ullam reddi- rarius? i. qui thure fumigat.] THURARIUM. Acerra. Vide in Acerna. pois, k'on appiele Trosne, etc. Throsne, tionem accipere vel exactare audeat. For* THURCAPELLERIUS, [Ut turcoplaeadem acceptione, in Charta Margar. tasse mendum est pro salutalicum, rocomit. ann. 1274. ex Chartul. 1. Fland. taticum, aut quid simile. [** Trabaticum, rius : D. Johannes Kendal Virgilius, ch. 263. ex ead. Cam.: Nous avons donne in Alsat. Diplom. num. 92. torn. 1. pag. miles ordinis sancti Johannis prasdicti, Thurcapellerius Rodiensis. <Diarium a loial cense... nos mairies, nos changes,... 75. ex autographo. Vide in hac voce.] nos Throsnes, nos cambages, etc. Vide TH'UBDA, in Lege Frisionum tit. 3. ubi Burchardi, ed. Thuasne,I,20, ann. 1484.)] infra Trona. THURCIBOLDUS. Vide supra CurcinSicama Thiaftha rescribendum censet. THRONTJS, Sedes Episcopalis, Opovo?, Hodie enim thiaeff, vel thieff, furtum, ballus. thiaftha appellant Frisii. [* Omnes edit, 1 THUREUS. Vide mox in Thuridus. passim. Unde ] THURIBOLORUM , pro Thuribulum. INTHRONJZARE, Graec. IvOpovstetv, Epi- habent Thiubda.] 1 THUE, Duo, vett. Francis. Vide Lucerna,id est Thuribolorum ex auro cum scopum in thronum inducere : IvOpoviajrsua offerturia, in Donatione S. Rude(xoc, pro Ecclesiae dedicatione, cum sell. Chunna. * THUILA, a Gallico Tuile, Tegula, in sindi Episc. torn. 3. Concil. Hisp. pag. Thronus Episcopi in ea collocatur, in Synodica ad Theophilum Imp. apud Comput. MS. eccl. S. Egid. Abbavil. 180. col. 2. THURIBULARE, Thure adplere, Gall. Balsamonem, et alios. Liberatus Diac. ann. 1326 : Pro centum Thuilarum, ccij. Encenser. Consuet. S. Crucis Burdeg. cap. 14 : Ordinatus ergo Proterius , prss- denarios. Vide supra Teulis. THUMELUM. Leges Inae Regis cap. 55. MSS. ante ann. 1305:Item dictus sacrista sentibus supra memoratis Episcopis, Inthronizatus. Utitur cap. 15. 18. 20. etc. apud Bromptonum [** Anglos. 49.]: Si habet supplere incensum ad Thuribulanpasnagium captatur de porcis, de tridigi- dum, et nota quod consuetum est in dicto ut et Leo Ost. lib. 2. cap. 4. Concilium Ingelenheimense ann. 948. cap. 2. Adal- tali tertius, de duodigitali guartus, de monasterio, quod semper in primis et.sebero Laudunensis Episcopus in Carm. Thumelo guintus : Saxonice }> ymel, a cundis vesperis omnium SS. duplicium,... ad Kobertum Regem Franc, pag. 241. voce \> uma, Anglis Thumbe, pro pollice, Hie qui capitulat, debet se induere sacris Sigebertus Gemblac. in Vita S. Sige- de porco hie dictum, cuj us pinguedo ad vestibus et debet incensare omnia altaria pollicis latitudinem excreverit. Ita Som- ecclesias. Vide Thurificare. berti Eegis Austrasiae n. 5. } THURIBULARIUS, Idem qui mox ThuNeque tantum de Episcopis vox haec nerus. 1 THUMINUS, Mensura3 species apud riferarius, qui in ceremqniis ecclesiastiusurpatur, sed etiam de Abbatibus, atque adeo de quibusvis Presbyteris, qui Siculos et Neapolitanos. Nic. Specialis cis defert thus vel thuribulum. Breviaarf titulos, seu Ecclesias quasvis ordi- lib. 3. de Rebus Siculis cap. 6. apud riam Sarisber. ann. 1556 : Procedat dyanantur. Liber de Fundatione'Gozecensis Murator. torn. 10. col. 972 : Quilibetegui- conus cum subdyacono et Thuribulario. Ecclesiae : Post hunc Thiemonem sub- tum ad posteriora equi grani modium Charta Eccl. Aniciensis ann. 1312 : TheTuribulario stituerunt Abbatem hujus Inlhronizatio- mancipavit, pedites vero singuli singulos saurario ecclesias vin. lib nis anno tertio, etc. Vide Formatam Da- Thuminos assumpserunt. Sic ergo per x. s. Thunbularius cantet tractum, in Ordonis Episcopi Virdun. torn. 2. Conci- arnica noctis silentia festinantes roccam dinar. S. Protadii Vesont. pag. 28. lior. Sirmondi pag. 673. Praeterea de eamdem victualibits aliisque necessariis THURIBULUM, Vas, in quo thus repoquibusvis inaugurationibus. Ditmarus muniverunt. Charta Alphonsi Arag. Re- nitur, [ Vaissiau a encens, in Gloss. Lat. lib. ult. pag. 110: Ducem Henricum Ra- gis ann. 1450. pro Carmelitis Neapol. in Gall. Sangerm. MSS.] inter ministetisbonae fnthronizavit. Bullario Carmel. pag. 620 : De Thuminis ria sacra vulgo accensetur. Alcuinus INTHRONISMUS, ex Graeco Iv9povia<7[x6c, sails 12. ad justum Thuminum et mensu- Poem. 3 : apud Liberatum Diacon. cap. 19. ram nostrm curias de sale nostrse curias Hie quoque Thuribulum capitellis undique cinctura, f THRONI DEI, Episcopi. Vide Episco- sistentes in fundico seu gabella salts civiPendit de summo fumosa foramina pandens, pus. tatis nostrse. Neapolis, pro usu dicti De quibus ambrosia spirabunt thura Sabsea, liberaliter elargimur. THROTEBOLLA, Guttur, vox Saxon. monasterii Quando Sacerdotcs Missas offerre jubentur. Leges Henrici I. Regis cap. 93 : Gurgul* Vide Tuminus et Tumminus. lio vel Throtebolla. Ubi alii Codd. prsefe* 1. THUNA, Retis species ad venan- Dudo lib. 2. de Morib. Normann. pag. runt Wrotebolla. dum, idem quod supra Thona 2. Charta 153 : Thuribulaque inauditas amphtudiTHRYMSA, Genus nummi Anglo-Saxo- ann. 1501. ex sched. Pr. de Mazaugues : nis et pretii auro confecta delegavit. Leo

104

THU

THY

THY

Ostiensis lib. 1. cap. 58 : Thuribulum argent eum inauralum, etc. Qccurrit passim. Sed audiendus interim Joan, de Janua : Thuribulum, a thus, et bolus, componitur, vel quod ibi thus, mordetur et crematur : vel quod thuris bolos, i. morsellos cremat. Ita nugantur recentioris aetatis Grammatici. [Audiendus quoque est Amalarius in Eclogis de Offlcio Missae, ubi de mystica Thuribuli significatione loquitur : Portatur et Thuribulum, quod Christi corpus significat, sicut scriptum est in eadem Apocalypsi: Alius Angelus venit, et stetit ante altare habens Thuribulum aureum. Quod sic expositum est. In conspectu scilicet apparuit Ecclesise, factus ipse Thuribulum, ex quo Deus odorem suavitatis accepit, et propitius factus est mundo.] De Thuris seu incensi primsevo usu in Ecclesia, vide Durandum lib. 1. de Ritib. Eccles. cap. 9. et Jacob. Petitum in Notis ad Poenitentiale Theodori pag. 135. 136. TURABULUM Glossse antiquse MSS : Turibulum, Turabulum, quod Grseci Tymarion dicunt. Mox: Turibulum, ubi thus incenditur. THURICREMIUM, Incensarium, quia in eo crematur thus, Ugutioni. Joann. de Janua habet Thuricremulum, subditque consuevisse dici : Pone thymiama in Thuricremulo. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. MSS. : Tliuricremulum, Encencier.] THURIDUS, et Thweus, de thure exiens, vel ad thus per linens, vel fumosus. Hieronymus super Isaiam: Unusquisque altius quserat auxilium faciem Turidam pallore circumferens. Joan, de Janua. Leg. Luridam. [Glossse Sangerm. Lat. Gall. MSS: Thuridus vel Thureus, de encens, ou pertenant a encens.] THURIFERARIUS, Acolytus, qui incensarium in Ecclesia defert, qui et portator Ihuribuli dicitur ab Hugone a S. Victore lib. 1. Speculi Eccl. cap. 7 : Per Ceroferarium et Thuriferarium intelligimus Sanctos, qui prsecesserunt Testamentum. Vide Durandum lib. 4. c. 5. [et supra Thuribularius.] THURIFEX, Sacerdps : Thurificium, Sacerdptium : Thurificina, locus, ubi thus efficitur, vel spargitur, vel sacrificatur. Ugutio [et Job. de Janua. Gloss. Sangerm. MSS. Lat. Gall. : Thurificina , Lieu a faire encens, ou a sacrefier de encens.] THURIFIGARE, Thura adolere, sacrificare. Acta Marcelli PP : Deferatur tripoda, et Thurificent Majestatibus. Lex 12. Cod. T h . d e Paganis (16, 10.) : Namque omnia loca, quse thuris constiterit vapore fumasse, si tamen ea in jure fttisse Thurificantium probabuntur, fisco nostro adspcianda censemus. Consuetudines Floriacensis Monasterii: In die dedicationis Ecclesise post officium debent duo Sacerdotes capati omnes cruces Thurificare, duobus servitoribus comitantibus cum acerris et plurimo incenso. Occurrit passim in Vitis SS. THURIFICATI. Vide Sacrificati. ** THURIFICATIO. De Thurificationis ritu coronata, apud Appon. in Cant. Cant. Spicil. Roman, torn. 5. pag. 9. T THURIFICINA, THURITICIUM. Vide supra Thurifex. f THURNUM, Culcitra. Vide in Torale 1. THUS MASCULUM. Ugutio : Thus, qusedam materies apud nos dicitur Masculum, quia sit natura rotundum,inmodum testiculorum, reliquum vero planum et pene scabiosum.

T THWELFINDUS. Vide Sixhindi et dandae Glossse MSS. ubi perperam Temelici, Joculatores ; legendum enim ThyThythuti. THWERTNIK. Charta Regis Angliae melici, ut et in aliis, uti habetur TemelRicardi II. apud Spelmannum : Conces- lini. Salvianus lib. 6. de Gubern. Dei per simus etiam communitali prsedictas (Ces- Thymelicos intelligit Joculatores seu mitrescirse) quod habeat omnes liberta- mos, qui scurrilia exhibent in theatris. tes, eidem communilati per Ranulphum Vide Suicerum in Tbesauro v. uji-eXtdudum Comitem Cestrise concessas, etc. x6? et alios Scriptores ibi laudatos. Concessimus etiam, quod Vicecomes no- [ Themilici, apud Thegan. de Vita ster, aut hseredum nostrorum, qui pro Lud. P. cap. 19.] tempore fuerit in dicto Comitatu, de ceTHYMIAMA, dicitur Ugutioni, qussdam tera facial executiones pro debitis recupe- confectip diversarum specierum, quam Saratis et recognilis in Comitatu vel Scacca- cerdos in altari Thymiamatis adolebat. rio Cestrise, aut in itinere Justiciariorum, Exod. 30 : Sume tibi aromata, stacten, et qui pro tempore fuerit, absque aliquo ca- onica, galbanum et thus lucidissimum, piendopro executione hujusmodi facienda, sequalis ponderis erunt omnia, faciesque licet etiam praster it is temporibus usum sit, Thymiama. Nude, thus, incensum. Coprout per chartam habet ipsa communi- dex Epistolar. S. Bonifacii Archiep. Motas. Quod si aliquis in curia nostra cul- guntini Epist. 143 : Sanclitali vestrse di~ patus fuerit, per Thwertnik se defendere rexi sabanum unum, facitergium unum, possit, quia haec defensio est contraria et modicum Thymiama. legi communi, nutrix malorum , pads THYMIAMATERIUM, Thuribulum, vas, semula, et damnosa populo pacifico. Vplu- in quo thymiama servatur. Ordo Romamus etiam de consensu et requisitione nus : Tenens Thymiamaterium aureum dictse communitatis, ordinamus et prseci- pro foribus ponit incensum, ut pergat pimus, quod dicta defensio per Thwertnik ante Pontificem thuribulum. Helgaudus de csetero non allocetur, sed^ annulletur in Roberto Rege Franc. : Et Thymiamatotaliter et damnetur, pr&diciaque charta terio usquequaque satis mirabili, aura et in eo puncto vacua sit et nullius effectus gemmis bene elevato in subhmi, hunc sanctum devotissime nobilitavit. Erat enim temporibus duraturis. S^" Anglis to thwart est impedire, hoc ad plane conveniens Thymiamatecontradicere, adversari, et Anglo-Saxon. rium, Thuribulo aureo a Gauzlino Abbate Me, particula negans : an inde Thwert- mirabilium factore patrato , cujus opus nik, quasi esset species cqntradictionis, splendescit prse omnibus, quas vidimus. qua quis negat aut falsi arguit quod [Anastasius in Silvestro PP. : Thymiamateria duo ex auro purissimo pens, liobjicitur ? * THWIGILD, Dupla solutio vel mul- bras xxx. Ejus peculiarem usum ostencta, ex Thwi, duplex, et Gild, solutio, dit idem Anastasius in Sergio : Hie fecit mulcta. Leges Danic. apud Ludewig. Thymiamaterium aureum majus cum cotorn. 12. Reliq. MSS. pag. 175 : Item no- lumnis et cooperculo, quod suspendit ante turn, sit quod igildh est tantum, quantum imagines tres aureas B. Petri Apostoli, fur abstulit bondoni, et Thwigild est in in quo incensum et odor suavilatis festis diebuSfdum Missarum sollemnia celebranduplo tantum. 1 THYAPHAD inter personas viliores tur, omnipotenti Deo opulentius mittitur. numeratur in Lege Wisigoth. lib. 9. tit. Rursum occurrit apud Guidonem lib. 2. 2. 2. cujus locus exstat in Compulsores. Discipl. Farfensis cap. 23. in Libello de Vide Thyuphadus. successoribus S. Hidulphi apud Calmet. T THYELFINDUS. Vide in Sixhindi. torn. 2. Hist. Lothar. col. 55. in Vita S. * THYLUS, Callus, in Gloss, ad Alex, Leonis IX. PP. torn. 2. Aprilis pag. 644.] latrpsoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 97 : Thurificationis vero usum in Ecclesia Collirium, theodosion magnum ad dolores perantiquum esse probat Menardus ad et passiones antiquas et veteres, ulas enim librum Sacramentorum Gregorii Magni et Thylos detergit. pag. 195. 362. 373. | THYMALLUS, yfxaXXo?, Piscis genus. | TIMIAMATHEKIUM , Romualdo II. Isid. lib. 12. cap. 6 : Timallus ex flore no- Archiep. Salern. torn. 7. Muratorii men accepit; Timum quippe flos appella- col. 81. tur : nam dum sic specie gratus et sapore 1 THYMIATERIUM, Eadem notione, -Gr. jocundus, tamen sicut flos flagrat, et cor- u(jLtaTy|ptov, in Actis SS. Martii torn. 3. pore odoris exspirat. Melius apud Pa- pag. 716. et supra in voce Cantulla. piam legitur Thymallus, a Thymus, et Vide Glossarium medise Grsecitatls in ufragrat, pro flagrat. Joann. de Janua prsefert Timalus, minus recte. RumpleTIMIATERIUM, apud Murator. torn. rus Histor. Formbac. lib. 1. apud Pe- 3. pag. 106. col. 2. not. 69. e Codice MS. zium torn. 1. Anecdot. part. 3. col. 433 : TTYMIAMATERIUM, eodem torn. 3. pag. Quamvis Timalli etiam in &no capiantur, 213. col. 1. sunt tamen rarissimi. Vide S. Ambro1 THYMIATHIZARE, Thus incendere. sium lib. 5. Hexaem. cap. 2. Guido lib. 1. Discipl. Farf. cap. 34 : * Gesnero de Piscib. pag. 1032. edit. Prsecedant duo sacerdptes in cappis, et Francof. Umbra, fluviatilis est Thymal- stent a latere altaris hinc et inde tenenlus ^Eliani. Vide in Umbrae. tes duo thuribula Thymiathizantes aram f THYMELE, THYMELICI. Isid. lib. 18. desuper. Orig. cap. 47 : Thymelici erant musici THYMPHANA, Modiolos rotarum dicere scenici, qui in organis et lyris et citharis possumus. Gloss. Lpngob. S. Germani prsecinebant ; et dicti Thymelici, quod Paris, ex Gloss, antiq. olim in orchestra stantes cantabant super 1 THYNPHADUS. Vide Thiuphadus. pulpitum, quod Thymele vocabatur. Sce1 THYRSUS, Cerea fax, Gall. Torche, nici et Thymelici, apud Vitruvium lib. 5. sic forte dicta, quod filum cera obducap. 8. Thymeles, msminerunt Martialis ctum baculo circumyolutum esset, ut lib. 1. Epigr. 5. Juvenalis Sat. 1. Codex hedera Thyrso Bacchi. Vita B. Bernard! Theod. lib. 8. tit. 7. leg. 21. et 22. ubi Poenitentis, torn. 2. Aprilis pag. 677 : habetur Thymela. Thymelicorum vero Ardenti Thyrso et infusione liquentis ceras mentio fit in eodem Cod. Theod. lib. 15. scissuras Ulas et Isesiones pedum were tit. 7. leg. 5. et 12. in Digesto leg. 4. de consueverat. his qui not. infam. (3, 2.) et leg. 10. de 1 THYSIASTERIUM , Gr. u<rriiptov, Pollicitat. (50,12.) et alibi; unde emen- Altare. Geso Abbas de Corpore et San-

TIB
guine Domini apud Murator. torn. 3. Anecdot. pag. 300 : Petrus (Alexandrinus) tempore episcopatus nunquam in cathedra sua sedere voluit quoniam quoties Thisiasterium (Thysiasterium) ascendebat, splendor igneus de ipsa sede egrediens ei apparebat. Vide Suiceri Thesaurum in ua-taarvipcov. THYTHUITI. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 69:De Thylhuiti hominis wera, debent reddi secundum legem 30. solid, ad manbotam, id est hodie 5. mancae, de Twelfhindo, id est Thayno, 120. solid, quse faciunt 20. mancae. t THYUPHADUS, post Duces et Comites et ante Vicarios et Gardingos numeratur, in Lege Wisigoth. lib. 9. tit. 2. . 8. cujus locus exstatin Gardingi. Vide Thyaphad et Thiuphadus. 1 THYYHINDI, inter homines liberos primi recensentur in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 76. Vide locum in Sixhindi. TIA, Amita, Gall. Tante. Vide Thius. 11. TIARA, Mitra Abbatis. Gesta Abbatum Lobiens. torn. 6. Spicil. Acher. nag. 738 : Tiaram gessit xvm. mensibus Nicolaus Abbas. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : Tiara, mitre : vel pileum sacerdotale, chapiau de feulre. Occurrit etiam pro mitra episcopal!, sed alias ; nunc enim solum dicitur de Papali, quam aliter vocant Regnum, ut supra observatum est. Vide Thiara. 1 TIABATDS, Qui gestat tiaram. Tiarati Reges, apud Sidonium lib. 8. Epist. 3. Vita S. Guidonis Abb. torn. 3. Martii pag. 917 : Vir stola Candida indutus ac mirabiliter Tiaratus. Vide Neutri. * 2. TIARA, Ecclesiasticum capitis tegumentum. Stat. MSS. S. Petri Insul. ann. 1388. ex Tabul. ejusd. eccl. : Statuimus quod canonici in sacris ordinibus non promoti, Tiaras vel almucias suas supra capud in choro non deferant ; sed alibi departure valeant, sicut placet. Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod., reg. 4120 : Tiars (leg.) Tiara est amictus supra caput, Gall. Amis. J TIARIES , Porlitores signorum , in Glossis Isidori. Post Graevium emendo Triarii. 1 TIBIA PETASONIS, Tibia porci, seu Perna, Gall. Jambon. Vide Locum in Petaso. [* Charta ann. 1299. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 170. v. col. 2 : De quolibet porco seu sue vendito seu vendita ad macellum ibidem, unam Tibiam.] * TIBIA, Postis, Gall. Jambage dePorte. Charta ann. 1339. ex Tabul.colleg. Lombard. : Pars autem istius domus magnse, videlicet a conjunctura cujusdam lapidis secti, facientis Tibiam portas sive hostii dictse domus, etc. * TIBIIS IN PERA COMPOSITIS, Proverbii genus, quod idem significat atque Gallicum, La queue entre les jambes, in Annal. Placent. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 935. * TIBIALE, Vide supra Housellus. * TIBIANEI. Vide infra Tabianei. ** TIBIARE. Virgil. Grammat. pag. 14 : Tibio hunc sensum habet eilharizo. | TIBIARIUS, AuXonoios, in Glossis Lat. Grsec. et Gr. Lat. Qui facit tibias. 1 TIBIATOR, Qui canit tibia. Sanutus lib. 2 : Sint quatuor tubatores, tibicines, Tibiatores, et qui sciant pulsare nacharas. Quid discriminis sit inter Tibicines et Tibiatores non jpercipio. 1 TIBICINARE, Tibia canere, Tertulliano de Anima cap. 38. et Fulgentio Mytholog. lib. 3. cap. 9. 1 TIBICINATOR, AOXijTis, in Gloss. Lat. vni

TIG
Gr. Alias Graec. Lat. : ACX^?, Flator, Tibicinator, Tibicen, Subulo, Vagus. TIBICINES. Fulcra bifurca, quibus domus sustentatur, quae aliter Destines dicuntur. Jo de Janua. [** Festus : Tibicines in eedificiis did existimantur a similitudine tibiis canentium, qui ut cantantes sustineant, ita illi ssdificiorum tecta. Occurrit apud Catullum et Juvenalem. Papias : Tibicines bifurca fulcra dicuntur, quibus domus sustentatur, vel imperfecti versus , qui fulciuntur. Panegyr. Berengarii lib. 2. vers. 47 :

TIG

105

(Glos. ms. Turon. xn. s. Bibl. Schol Chart, an. 1869, p. 329.)] * TICIONARI, Atizier le feu, in Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. Aliud Provinc. Lat. ex Cod. 7657 : Tione, Prov. Ticio, lignum extinctum, vel dum ardet. Vide Titionari. 1 TIDAM, Species navis, si tamen vera lectio est. Chronicon Sicilise apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 8 : Quaedam Tidam onerata tribus aliis machinis terras Trapani applicuit post meridiem ad littus maris dicti castri, et ipso die exonerates de dicta Tidam in terra aguinibus et parDisperiere. Jubet tandem Lamberticus horror. vis dictarum machinarum.Supervenerunt Ubi Glossa : Vacat tandem et est versus die crastino dicti diei in aurora tres galess de Us qui Tibicines vocantur, quibus da- dicti Regis Roberti, quas ceperunt dictam tur aliquid ad solam tnetri sustentatio- Tidam cum residua dictarum machinanem. Est autem Tibicen proprie furca rum, et combusserunt ea. Pro Tidam legi posse Tidina suspicio est ex sequent! apposita, etc.] TIBIN, Scirpus, vel genus vasculi in mo- voce ; quare pro de dicta Tidam in terra dum scrinii, ex virgultis agrestibus con- aguinibus et par vis dictarum machinarum, lubens restituerem, de dicta Tidina textum. Jo. de Janua. * TIBISSARE, TIBIZARE, Aliquem per in terra cum aguinibus parvis dictarum Tu alloqui. Serotinus in Lex. Germ, vo- machinarum. * Teridam legendum esse yix dubito : cibus Euer, vester ; et Du, tu, dicit Tibissare, Tuissare et Tibissatio. ^neas vox quippe compendiose scripta abbreSilvius epist. 105 : Tibizando poetas scri- viationisque notam non prseferens, leebunt etiam principibus. Haec ex ani- tores minus attentos fefellit. Vide Tarida. madv. D. Falconet. Vide infra Tuisare. * TIBLA, Prov. Trulla, Tibia, in Glos1 TIDINA, Navis Ecclesiae, si recte disar. Lat. ex Cod. reg. 7657. Tiblete, no- vino. Chronicon Januense apud Murastris, Ludi genus. Lit. remiss, ann. 1392. tor. torn. 9. col. 32: Qualiter autem Jain Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 289 : nuenses prasdictis captionibus interfueLesquelx issirent hors de la taverne et runt, et auxilium prasbuerunt, scriptum alerent jouer a un jeu, appelle la Ti- erat literis aureis in Tidina S. Sepulchri. Vide Tidam. blete. TIBRACA. Ocrea lanea. Vide Tubrucus. TIENMENTALE. Vide Tenmantale. * TIERCELLUS, TIERGERIUS, Mensura TIBRILLUM. Charta Ludovici Pii Imp. pro Abbatia S. Dionysii, apud Double- vinaria, eadem quae supra Tercellum. turn pag. 740 : De lignis dentur eis men- Charta ann. 1269. ex Chartul. S. Vine. suras qua& nudi [leg. Midi] appellantur Laudun. : Item duos sextarios et dimimille centum: de melle secundum consue- dium Tiercerium vini vinagii, ventas Item duos sextarios et dimitudinem : de Tibrillo carra duo : de mo- portantes diis sedecim. [Tribillum non clariori no- dium Tiercellum vini vinagii ventas portione ex eadem Charta edidit Mabillo- tantes.... Item duos Tier cellos vini vinagii. * Tiercelin vero et Thiercelin, Panni nius lib. 5. Diplom. pag. 392. at in alia ibid. pag. 520. habet Tibrillum, ubi me- species, forte quod ex tribus diversae lius definire non ausim.] Eadem haben- speciei filis contextus sit. Lit. remiss, tur in Charta alia Sandionys. firmata ann. 1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. in Synodo Suessionensi ann. 862. apud ch. 100 : Une demi piece de cendal azure, eumd. pag. 794. appelle Tiercelin, contenant trois aunes. *TIBURIUM. [Ital. Tiburtinp, Gall. Aliae ann. 1456. in Reg. 187. ch. 47: Item Travertin : Pro junctis dicti Tiburii sept pieces de petit taffetas. Item trois ettrabium. (Arch. Capit. S. Petri in pieces de Thiercelins. libris censualibus, an. 1464.)] * TIERTIUM, Agrarium. Vide supra in * TIGA, Tela flli densioris, Gall. Cou- Terlium 1. TIGELLUM, pro Tigillum. Occurrit in tis. Charta Phil, comit. ann. 1163. in Chartul. 1. Fland. ex Cam. Comput. Vita SS. Severini et Victorini n. 12. Insul. ch. 825 : Qui extraneus lectum sine [Vide Sparro.] plumis, id est, Ticam, vendidit, unum de* Hinc, ut videtur, Tigne, Fustis crasnarium dabit, et qui emerit, unum. sioris species, in Lit. remiss, ann. 1472. TICELLUM. Charta ann. 1259. in ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 771 : parvo Reg. S. Germ. Prat. : Concesse- Embastonnez de dagues, gros bastons, runt quamdam archam sicut (f. si tarn) nommez Tignez, et autres grans bastons. in aqua Sequanse Parisius a parte parvi * Tigel vel Tigeau dicitur Pars tibialis pontis , in gravasio prope muros domus longior, vulgo Tige, canon. Lit. remiss, regis Franciae , Ticello ipsius gravasii ann. 1394. in Reg. 146. ch. 323: La supdeux Tigeaux d'unes contiguam, pro molendino a diet is Thoma pliante prist et Saucelina et eorum haeredibus ponendo chausses a homme, dont elle appareilla sa robe. et habendo. 1 TIGNA, Tinea, scabies, porrigo, Gall. TICHODIFRUS, ex Gr. TixoS"PP?i genus machines ex rei suas commoditate Teigne, vel ut alii efferunt, Tigne, Ital. Graeca appellatione vocabuli sumpsit exor- Tigna. Vita B. Bartholomaei, torn. 2. dium, eo quod per hunc facihor in murum Martii pag. 666: Cum puer quidam paretur ascensus, ante balistes semper morbo, quern Tigna dicunt Hetrusci, caducendus incessum, quo protectior eadem put infectum gestaret, signans eum signo balista operetur. Vide reliqua apud crucis illico mundatum aspexit. 1 TIGNEA, Tinea, Gall. Tigne, vel poAnonymum deMachinis bellicis, subjectum Notitiae Imperii. tius Teigne, vermis notus. Charta ArTICIMIUM PEGORIS, [f. pro Tintin- chivi Villas novaa: Ne demoliri Tignea num,] in Legibus Adelstani Regis. Vide vel vermibus actum in tempore scriBlanhornum. pturae debet memorise commendari. %. TICIO, [Tison:. Andera, andere, ferTIGNUM, Genus bestias, faeminini generum quod ticiones sustinet ignis. ris, in GJossar. Langobard. S. Germani 14

TIL
Paris, ex Glossis antiq. [Forte legendum est Tinea, vermis qui corrodit vestes.] 1 TIGRAN, TEGRANNUS, etc. Ager, ut videtur, terra, territorium. Tabularium Rothon. : Rivralt dat Tigran Bot.... anno XX. imperil Hlodowici. Ibid. : Dat Tigran Fabr, excepto unum campum. Rursus : Vendidit villare de suo Tegranno. lierum : Dat totam suam hereditatem in Alarac, excepto medietatem unius Tigran. Iterum : Alunoc venit ad Rothon. ut moderaretur tributum suss Tegrannse. Denique apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 74 : Terra ex Tigranno Acun in Landon. %. TIGRASSARE. [Disponere, cordare.
DlEP 1

TlL
vocatur. Statuta Avenion. lib. 2. rubr. 2. art. 1: Statuimus quod deinceps omnes citationes cujuscumque judicis fiant in scriptis, per Tiletum tabellionatum, cum clara expressione ad quid, ad cujus instantiam, ad quam diem, horam, locum, et locum loci, ac cor am quo quis citetur.... Volumus etiam, quod primte citationi judicis delegati, copia commissionis literis ac Tileto ante subsiynationem notarii inseratur, aut dicta copia tabellionata literis ac Tileto alligelur. Rursum occurrit eod. lib. rubr. 6. art. 11. Videtur detorta vox a Titulus: nisi forte legendum sit Biletus. Vide Billa 1. Tillet Librariis Parisiensibus dicitur Chirographum,quo inter senegotiantur. 1TILHA, Saxon. Accusatio. Vide Tilha. 1. TILIA,! Modus agri vel vinese. Vide Telia. * Tille, eodem significatu, in Charta ann. 1480. ex Cbartul. Buxer. part. 7. ch. 31: Item une Tille de terre en toppe, etc. Vide Telia. 2. TILIA. Charta Corbeiensis : Concessimus ipsi et hasredibus suis jure hssreditario singulis diebus panem unum mondchorutn in quinque festis singula sextaria vini et in Quadragesima unam Tiliam lardi, quse omnia solventur de prsepositura monachorum, inde est ligius homo Ecclesiss. An Tibia lardi, seu pern a, Gall. Jambon 9 an Petia, frustum, membrum ? Vide Pecia. * Idem quod supra Telha, Gall. Tille, Imbrex porci, ni fallor, vulgo Echinee. Charta ann. 1294. in magno Chartul. nig. Corb. ch. 61. fol. 58. r: Le pain et le vin qu'il prenoit en ledite abbeye a chertaines journees et a chertaines festes, le Tille de bachon, le flique, et le candeille qu'il prenoit et avoit chascun an en ledite abbeye par le raison dudit fief. 1 TILIATUS, TiLIOSUS, rasibilis, flexibilis, vel ad tiliam pertinens, Johanni de Janua. Glossae Lat. Gall. Sangerman. : Tiliosus, Tilleux. * Nostris Tilleult Virgula tiliacea, cujus usus maxime erat in hastiludiis. Vide supra in Bohordicum. Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1423. fol. 198. r: Pour le faichon de chacun cent de laigne ou de Tilleul, fait audit bos, douze deniers. Ubi scandula, qua cooperiuntur tecta, designatur. Vide mox Tilla. \ TILIENSIS CLANGOR. Vide Titiensis. * TILIGA. Testam. Odon. Morini curionis de JOnqueretis dioec. Ebroic. ann. 1381. ex Bibl. reg.: Item Symoni de BelIon unum capucium et unas Tiligas. Sed legendum videtur Caligas. o TILIUM, Tilia. Charta ann. 1319. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 603 : Nomine bosci mortui accipiuntur salices, marsalices, tremble, arable, charme, Tilium, etc. Ordinar. eccl. Camerac. MS. fol. 41. r. ad Sabbat. Sanct. : In hac die itur ad S. Sepulchrum per clokemannum propter novum ignem, qui affertur in lucerna, et in media ecclesias accendilur ignis de Tilio. Til, in Lit. remiss, ann. 1377. ex Reg. 112. ch. 106. Tilloel, in Stat. ann. 1388. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 777. art. 39. * TILLA, Scandula cooperiendis tectis apta, Gall. Tille; unde Tilletium, earumdem praestatio. Assignat. dotal. Joan, reginae Franc, ann. 1319. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 69 : Item pro Tilletiis, viginti quatuor milia de Tillis, quse non sunt computatse, quia sunt necessaries pro ssdificiis sustinendis. Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1415. fol. 11. y<>: De toutes les estoffes et couvertures qu'il y faulra, tant rosel, herbe, esteulle, latte, cleu, Tille, cavels, terre, etc. Eadem notione accipienda haec vox in Tilium. Vide supra Tiliatus. * Hinc fortassis vox Gallica Tyolle, qua ligni fragmentum signiflcari videtur, in Lit. remiss, ann. 1474. ex Reg. 204. ch. 112 : Le suppliant dist d icellui Taveau: Pourquoy as-tu rompu man matras, et le frappa des Tyolles. Id est, ex hujusmodi sagittae fragmentis. * Tilletaige vero, nescio unde, inter Commentaria Condaeana torn. 1. ult. edit. pag. 505. appellatur Jus quod regi penditur pro obtinendis officiis : Le Tilletaige, c'est-a-dire, une somme inestimable, qui revient du renouvellement des offices de ce royaume. TILLETUM, a Gallico Tillet, Locus tiliis consitus. Charta Guid. episc. Lingon. ann. 1260. in Chartul. ejusd. eccl. fol. 238. r: Quatuor jornalia, sita in comma Remforti et in Tilleto, dicto de Maiseio. | TILLIOLUS, a Gallico Tilleul, Tilia, in Chartulario S. Vandregisili torn. 2. pag. 1455. * Subtillatz, Eadem forsan notione, in Lit. remiss, ann. 1474. ex Reg. 195. Chartoph. -rcg. ch. 1392 : Lesquelx compaignons prindrenl ung beuf et le atacherent d'une corde par les cornes d ung petit Subtillatz. TILLUM. Vita S. Samsonis Episc. Dolens, lib. 1. cap. 16: Venenum poculo miscuit, Tilium quoddam fricans, dedit ei bibere. [Nescio an hue pertineat vox Gallica Tille, in Pedagio Bapalm. ex Chartul. 21. Corb. fol. 359. v: Carette a roisins, d mortiers, Tille, etc.] TILFTALIUM, Linteolum, minutissime carminatum , sive carpia. Ita Glossae MSS. ad Alexandrum latrosoph. et Gra3c. TiXTa, linteamenta, apud JEginetam, vel TtXT6?, discerptus, unde TI^TOJ U.6-CO?, linteum carptum. Vide Carpia. 1 TIMALLUS, TJMALUS. Vide Thymallus. * TIMANIADARIS, Thuribulum, vas, in quo thymiama adoletur. Charj;a ex Tabul.Cassin.inter schedas Montisfalc.: Quatuor calices de argentum, e duo Timaniadares de argentum. Vide Thymiamaterium. ^TIMAR, seu Timarium prsedium, apud Turcas, Pensio, vel stipendium, vel reditus bene meritis militibus assignatus in prssdiis et possessionibus castrorum, oppidorum, pagqrum, agrorum, vel in percipiendis decimis aliisve fructibus, cum praefectura illorum locorum, vulgo Timarion, commenda, dynastia, reditus 9000. asprorum et infra. Ita Meninski. Simile est apud nos Feudum. [* Vide Glossar. med. Graecit. voce Ttaaptov, col. 1578.] tius Timariotss, nonnunquam Timarei, Gall. Timariots, lidem fere qui Milites limitanei, Vassallorum genus apud eosdem Turcas, qui praedia pqssident Timaria, ea conditione, ut militent ipsi, si jubentur, cum certo equitum numero, majori vel minori, habita Timarii valoris ratione. Passim memprantur apud Scriptores de rebus Turcicis. Vide Jovium Hist. 1. 14. Geprg. Hornium Orb. Polit. pag. 33. Gallicam Descriptionem Status Turcici, Diarii Eurppaeicontinuationem, Ottonis Menckenii animadversion, et supra vocem Flamburum. TIMBERLODE, Servitutis genus, quo vassallus obligatur materiam sive lignum de silva, ubi prosternitur, ad domini sui domum devehere: a Saxon. T i m b e r , Anglis, Timber, i. lignum, ti1 TlMARATI, TlMARATORES, et VUlga-

TIGRIS, Ensis, Spatha. Gregorius Turon. de Gloria Confess, cap. 42. de Nunninq quodam Tribune : Proyolutum ad beati sepulchrum, cum diutissime orasset, extracto de vagina Tigre, lapidem qui super venerabile sepulchrum habebatur, nemine vidente, percussit. Isidprus ait, Persis, Medis, et Graecis Tigrim, sagittam ajvpellari. 1 TIGRONUS, pro Trigonus, Species patibuli versatilis suspendendis movendisque in foco lebetibus. S. Willhelmi Constitut. Hirsaug. lib. 1. cap. 98: Duo quoque Tigroni uterque de tribus lignis licet imparibus angulis sint facti, qui in modum ostiorum hue et illuc versari possint : in his pendent catenas, quibus caldaria suspenduntur, etc. j TIGULI, Foramina quibus exit fumus, in veteri Vocabulario juris utriusque. TIGDRIUM. Vide Tegorium. * TIHANUS, Vas coquinarium, Provincialibus Tihan. Inventar. ann. 1361. ex Tabul. D. Venciae : Item duos Tihanos de aramo. Tihays vero fustem sonal aut armorum genus, in Lit. remiss, ann. 1467. ex Reg. 200. Chartoph. reg. ch. 124: Une javeline et ung baston, que on dit Tihays, etc. TIHINDUS. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 9 : De Tihindi hominis (interfecti) wera debent reddi secundum legem 80. solidi ad manbotam. p w y h i n d e n man dicitur in Legibus Alvredi Saxonicis, apud Lambardum , ex Saxonico \> w y , duo, et h i n g, vel h u n d , centum : ita Tihindus, homo est, qui in aestimatione capitis ducentorum solidorum TIHLA, seu t i h t l a , Saxonibus Accusatio, postulatio, compellatio, quasi titulus accusatorius. Leges Canuti Regis Angl. cap. 62 : Si quis amicis destitutes, vel alienigena ad tantum laborem venial, ut plegium non habeat in prima Tihla, i. accusatione, ponatur in carcanno. Leges Henrici I. Angliae Regis cap. 9 : Differt etiam an aliquis cum suo vel alterius homine causam agat, et si quid in actu, vel in sola Tihla consistat. Cap. 45 : De nemore in operato per Tihlam nemo respondeat, nisi sit ibi captus, vel sit homo ejus, cujus est nemus. Cap. 57 : Inter homines aliorum Comitatuum observelur, et de Tihla pariter veniant in curias, etc. Adde cap. 59. 64. T TILANS, TlepvY]?, onw6Xi|, in Glossis Lat. Gr. Forte Tcapvri?, inquit Vulcanius. Desideratur haec vox in Glossis Graec. Lat. sed habetur SxtaXv]?, Tilans, vermiculus, vermis. An Tinea? TILE dicitur Sappa, mustum coctum. Glossar. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1 TILEA, pro Tilia, Gall. Tilleul, in Descriptione censuum Monasterii de Crisenone. 1 TILETUS, Schedula qua quis in jus

TIM
gnum, et lade, Anglis load, onus. Occurrit apud Willel. Thorn, ann. 1364: Et debent pro qualibet swolinga 14. den. per annum, pro schippeshere, Timberlode, et bordlode, vel curiare extra Waldam per mare, vel per terram, ad manerium praedictum. TIMBRELIUS, Parvus coetus. Sic Skenaeus de verborum signincatione. 1 TIMBRELLUM, Genus torraenti, eidetn Skenseo de verbor. signiflcat. Idem quod Tumbrellum. TIMBRIUM, fasciculus, vel certus numerus pretiosarum pellium, cujusmodi sunt Marturum, Murium Ponticorum, etc. quse ab exteris regionibus deferuntur : Gallis Timbre. In Glossis antiquis MSS. lego : Timbre, locus propellium. Sed an hue pertineant, vix putem. Charta Swecica ann. 1314. apud Schefferum ad Chronicon Archiepisc. Upsaliensium pag. 228: Unam ulnam telss vel ejus valorem, de quolibet aratro. De qualibet Timbria pellium variorum, unam pellem meliorem. Fleta lib. 2. c. 12. 8 : Lunda pellium continet 32. Timbria. Skenaeo de verbor. signiflcat: And timmer of skins. Oharta Communiae Rotomagensis ann. 1207: Unde nos de unaquaque navi habebimus unum Timbr. martrinarum, vel 10. libras, si mercatores navis jurare poterunt, quod matrinas non invenerint emendas ad portum, in quo chargiaverunt, neque id fecerint pro consuetudine nobis auferenda. Usatica MSS. Vicecomitatus Aquarum Rotomagi : La nef qui vient de Yllande doit a la Vicomte 20. s. Item au Chastel de Rouen un Timbre de martres, ou 10. livres tournois, premierement receu le serment des merchans que il ne pourront trouver a vendre ledit Timbre es parties d'Yllande ou la nef fut carchie, et se elle apporte ledit Timbre, les merchans jureront que il fu achete es parties d' Yllande, et n'est pas d rechevoir ledit Timbre autrement. Computum Stephani de la Fontaine Argentarii Regis ann. 1351 : Pour 60. Timbres et 31. pel sans couroy, et sans appareil, contenans chacun Timbre 60. peaux, etc. [Tabular. Latiniac. fol. 241: Le Timbre de vair, c'est assavoir quarente peaulx basties, 1111. den.] [*ffl Vide Cimber 1. Timmera, in chart, ann. 1252. apud Lappenberg. Hist. Orig. Hanseat. Probat. pag. 59. Vide ibi not. 2. et pag. 278. not. 3.] TIMBRUM. Oharta Martini Regis Aragonum apud Brizium Martinezium in Hist. Pinnatensi lib. 1. c. 47: In quo quidem calice aureo supradicto sunt signa sequentia, videlicet in pede Ires esmalti, duo Timbra, et unus cruciflxus JesuChristi, et in porno, qui est in media sex esmalti , duo ad signum Aragon , etc. Ubi Timbrium, pro scuto insignium seu armorum videtur sumi. Vide Tymbris. * 1. TIMBRE IN ALIQUEM, pro Alicui timere, metuere, Gall. Craindre pour quelqu'un. Arest. ann. 1355. 12. Mart, in vol. 4. arestor. parlam. Paris. : Naturaliter parentes magis Timent in liberos, quam Timeant in se ipsos. * 2. TIMERE, Cogere, compellere. Charta ann. 1264. ex Ghartul. Oampan. fol. 369. v. col. 2 : Excellentise vestrx placeat quod nos et abbatia nostra (Vallislucentis) unius tantum sint ballivae et unius praeposituras vestrse, et quod non Timeamur coram tot baillivis et praepositis comparere. Sed legendum videtur, Teneamur. * TIMIAMATERIA. [THYMIAMATERIUM : Timiamateria I. cum cloqueo. (Thesaur. Claromontis in Alvern. 980, mus. Arch. dep. 40.)] 1 TIMIAMATHERIUM, etc. Vide supra Thymiamatenum. * TIMIGAR vel TINCAR, Arabice, Borax, quod capistrum Avicenna dicit, eo quod cum ipso aurifaber aurum auro consolidat. Glossar. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1 TIMIDUS, Horribilis, qui timorem incutit. Miracula B. ^Egidii torn. 3. Aprilis pag. 244 : Subito earn arripuit infirmitas qussdam horrenda multum et Timida non modicum omnibus assistentibus. * TIMINUS, Mensurae species Siculis et Neapolitanis. Charta ann. 1233. apud Cenc. inter Cens. eccl. Rom. : Pro majoribus vero salibus aquaticis, debemus abbatias de Egris xacvj. marcas pro quolibet Timino. Vide Tuminus et Tumulus. TIMMERA. Vide Timbrium. * TIMMERHOUD, Timo navis, ut videtur, gubernaculum. Telon. S, Bertini : Navis cum Timmerhoud, j. denarium. Vide Timo. [#* Materia lignea, ex qua sedificium constat. Kilianus.] * TIMNIPARE. Carmen de Philomela ad calcem Cod. reg. 6816 :

TIM

107

| TIMONUS, Gubernaculum navis, seu gubernaculi manubrium, Gall. Timon. Informationes civitatis Massil. de passagio transmarine e MS. Sangerman. : Sunt etiam necessarii ad unam navem tres Timoni, scilicet duo in capcia et unus superfluus habentes longitudinis xvi. goas et latitudinis ix. palmos. *Ital. Timone. Charta ann. 1381. ex Tabul. S.Vict. Massil.: Qusslibet barchia duorum Tirnonorum solvat pro quolibet viagio unum grossum.... Qu&libet barchia unius Timoni, etc.

Christinas torn. 4. Junii pag. 298. TIMORARE, Timorem incutere, apud Ottonem Morenam in Hist. Rer. Laud, pag. 46. 54. * Charta ann. circ. 1401. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 157. col. 1: Item destinantur comissarii ad reparandum itinera,.... et Timorant gentes, sic et taliter quod loqui non audent. | TIMORATIUS, Cum majore reverentia, in Glossario Barthii, torn. 3. Reliq. MSS. Ludewig. pag. 418. ex Guiberti Hist. Palaestina. Garrus enim qaamquam per noctem Timnipet omnem, TIMORATUS. Wippo de Vita Chunradi Sed sua vox null! jure placere potest. Salici pag. 428: In Dei servitio Timorata, in orationibus et eleemosynis assidua. | TIMO, pro Temo, Gall. Timon, Ital. Gesta Innocentii III. pag. Timone. Timones quadrige, in Literis timoratus. Ditmarus lib. 2 77 : Devotus et Filiam bene ann. 1253. torn. 3. Ordin. Reg. Fr. pag. timoratam, etc. Humiliter : et timorate, 634. Timo wains, gubernadulum seu gu- apud eumdem lib. 3. Fulbertus Carnot. bernaculi manubrium, iii lib. 6. Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 394. Epist. 40 : Hasrebam timorate suspensus Occurrit non Francias Timonem obtinere , Francise re- et exspectans, etc. Dei timidus et semel : a levignum gubernare, in Charta ann. 1103. [nostris Timore, torn. 5. Annal. Bened. pag. 461. Phrasis bus culpis aversus. Timoratus et totus Gallica Tenir le timon des affaires. Vide plenus Deo, in Chronico Novalic. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 735. Temo 1. et 2. TIMOA, Paulo cap. De dolore puden- Adde lib. 2. de Imit. Christi, c. 10. n. 3. etc.] dorum, est species verucarum. Glossar. * Extat in Bibl. Universit. Argent. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. Codex MS. cui titulus : Johannis Nideri 6959. * TIMONACHUM, idem quod Themona- Tractatus de Timorata Conscientia. VTIMOROSE, Timide. Murmurabatur ticum et Timonagium, Tributum seu pensitatio pro currus temone. Charta latenter et Timorose, Rolandino PataOdon. abb. in Chartul. S. Dion. pag. vino in Chron. Tarvisino apud Murator. 417. col. 2 : Pro quibusdam injustis exac- torn. 8. col. 304. Paulo alia notione tionibus, quas Hugo, cognomento Lupus, Statuta Canonicorum Regul. ssec. xm. et homines sui in decimis nostris de apud R. Duellium torn. 1. Miscell. Villa-picta, quas Timonachum vacant, pag. 87 : antiquitus extorquere consueverant, etc. Servile Deo sapienter TIMONAGIUM, [Idem quod ThemonatiAtque Timoroseque decenter ad haec, et ovanter. cum. Vide in hac voce.] Charta Willelmi TIMOROSUS, Timidus, Gallis Peureux. Cardinalis Archiep^ Remensis ann. 1182: Forifactum quoque de Timonagio nobis Constantinus Afric. lib. de Gradibus : per 7. solidos et dimidium emendabilur. Timorosos et cardiacos confortat. Utitur [Charta Johannis Comit. Suession. ann. hac yoce non semel, ut et Albertus Ar1230 : Ecclesigs S. Medardi Suession. gentin. in Chronic, pag. 155. [necnon dedi in elemosinam puram et perpetuam Rolandinus Patav. apud Murator. torn. Timonagium quod habebam in locis infra 8. col. 255. et alii.j scriptis... cum omni jure et dominio quod 1 TIMPA, f. Limbus. Job. Buschius de habebam in Timonagio supradicto, quod Reformat. Monaster. c. 3 : Tune dixit tale est, videlicet quod mihi pro qualibet Archiepiscopus, accipiens Timpam cappse quadriga, quse vino onerabatur, in dictis Praepositi: Non obest vobis, etc. locis, tres oboli Suession. monetss debeban1 TIMPANI. Vide Tinpeni. * TIMPANUM, idem quod Timbrium, tur.] Oh. Radulfl Com. Suession. ann. 1233. pro Communia Nantoliensi: Homi- Fasciculus vel certus numerus pretiosanes etiam de Nantolio, si opus fuerit, po- rum pellium. Reg. S. Justi ex Cam. terunt chiminum meliorare sine mesfacere. Comput. Paris, fol. 192. r" : Quaelibet naTimonagium autem et theloneagium quas vis de Ybernia, unum Timpanum de marhabebam apud Nantolium, cum emendis tis vel x. lib. perpetuum. 1 TIMPORA, pro Tempora, ssec. 3. SS. inde provenientibus concedo dictse Ecclesise, etc. [Chartul. S. Vandreg. torn. 2. Benedict, part. 1. pag. 182. et alibi. * TIMPUS, Capitis pars, tempus, Gall. pag. 1967 : Cum ego haberem quoddam Timonagium in decima dam. Prioris de Temple. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 657: Lapis de ipsa Brandenestoch, etc.] elapsus super capud dicti TIMONARIUS, Gubernaculum, clavus fondibula navis. Pedag. castri de Les ann. 1263. ex Theobaldi in parte Timporis casualiter Cod. reg. 4659 : In singulis antennis et in corruit. Tin, eodem sensu, in aliis Lit. singulis timonis et Timonariis, quinque ann. 1459. ex Reg. 188. ch. 82 : Jehan Armand arracha ung pal de la clousture solidos Melgorienses. d'un affar, et donna dudit pal sur le T TIMONATICUM. Vide Themonaticum.

ITIMORANTER, Timide, in Actis B.

108

TIN

TIN
1480. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 306. col. 1 : Voluit etiam quod possint se juvare Tinali lapideo, quod est in dicta domo,adbulhiendum earum vinum, tempore vindemiarum, ad earum placitum. * TINARIUM, Conclave, rationarium, Gall. Bureau de recete. Charta ann. 1217. ex Bibl. reg. cot. 17 : Liceat tibi et tuis ipsam vineam dare, laxare, vendere... consilio dominorum canonicse S. Pauli, quibus dab it is inde fideliter quartum, quod aportabitis in suo Tinario. T TINASIUM, Torcular, vel cella vinaria, ubi sunt tinse. Charta ann. 1169. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 336 : Et si vellet Tinasium vel vegetem majorem; et Prior elegit terram cum vineis et Tinasium. Vide Tina 2. TING, Ligo exponitur in glossa interlineari in Grammatica MS. Smaragdi. TINCA, apud Mundinum de Anatomia pag. 172. Italis tinea est piscis, qui Lat. Merula, Gallis Tenche. Ausonius in Mosella:
Quis non et virides, volgi solatia Tineas Norit ?

TIN
Reg. 66. ch. 1251 : Tinctenetum, pastellum, etc. 1 TINCTIO, Baptismus. Vide Tingere. t TINCTITARE, vel Tinctare, Tabourer, ou joer des naquaires, ou souvent taindre, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. MSS. Vide Tinctare. 1 TINCTITULA, Parva tinctrix, in iisd. Glossis. *TINCTOR, TINCTUARIUS, Gall. Teinturier, Infector. Reg. episcopat. Niyem, ann. 1287: Johannes Tinctuarius, quinque solidos.... Yssabella filia Johannis Tinctoris, etc. TINCTORIA, Officina tinctoria, ubi tinguntur panni. Stat. pro lanif. et pannif. ann. 1317. in Reg. A. Cam. Comput. Paris, fol. 197. v : Item quod Tinctorise sive loca, in quibus panni tingi hactenus consueverunt, nullatenus invitis paratoribus alibi mutabuntur. Vide Tintoria. 1. TINCTORIUM, Eucherio Lugdunensi et Papiae, Baptisterium. Vide in hac voce. 1 2. TINCTORIUM, Gladius, in Glossis Isidori. Lege et vide Cinctorium. 1 TINCTRIX, Johanni de Janua, Quse tingit. Teingneresse, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. 1 TINCTUARIUS. Vide supra Tinctor. * 1. TINCTUM vel TINCTOS, Panni species. Charta Henr. II. reg. Angl. pro Norman, ex Reg. S. Justi Gam. Comput. Paris, fol. 35. v. col. 1 : Sit.... una latitudo pomorum (leg. pannorum) et Tinctorum et russetorum et haubergetorum, scilicet duas ulnae, infra, listas. Libert, castri de Malast ann. 1312. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 502. art. 16 : Quod quilibet dicti castri seu villas lanas, filatum, filacia, Tinctum et pannos pariter libere valeat portare, sine leuda et pedagio. Lit. remiss, ann. 1365. in Reg. 98. Ghartoph. reg. ch. 265 : Pr&dictus Miletus dixit ipsi Guyoto, quod ipse furatus fuerat tincturam seu Tinctum ipsius Mileti. Taint vero de Laminis stanneis, quibus scuta cooperiebantur, intelligendum puto. Poema Alex. MS. part. 1:
Qui li trencha 1'escu, le Taint et le vernis Et le haubert li a deYonl et d&erlis.

Tin du chief d'icellui Anthoine au droit de I'oreille, etc. 1 TIMULUS, in Glossis Lat. Graec. et Graec. Lat. <pu8pi;, ISjaitouv S7ctvy)x6[Avov TW v<ii:w. Martinio videtur addendum uSaTwv, 'ita ut Timulus, si genuina lectio est, idem sit quod Tippula, bestiolas genus sex pedes habenlis, sed tantse levitatis, ut super aquam currens non desidat, ut habet Festus : ad quern vide Scaligerum. * TIMURUS, Piscis species, eadem forte quae Itahs Timalo. in Statutis Placentiae fol. 79. v. 1. TINA. Lib. 3. Reg. c. 10 : Attulit ex Ophir ligna Tina multa nimis, etc. Ubi editio Gr. SuXa aireXexrjTa, securi non dolata ligna, inquit Eucherius, et ex ep Papias, de quibus Salomon gradus fecit in Domini domo, incognita etiam peritioribus Judseorum. Glossa : Imputribilia, spinosa, in similitudine albas spinae Tina Candida sunt et rotunda, et invenitur in Bibliis correctis duplex litera i, scilicet Tiina, vel Tina per simplex i. Ita etiam Jo. de Janua, et Auctor Mamotrecti. [** Vulgat. Thyina.] 2. TINA, seu TYNA, Vas grande lipeum tarn lavationibus quam condenis vinis paratum, quod vocabulum usurpatum a Varrone tradidit Nonius. Nostri etiamnum Tine dicunt. Apitius lib. 4. de re culin. c. 2 : Butas suffundes liquamen, quod satis erit, et olei modicum, et commiscebis in Tina cum pulpis. Additio ad Willelmum Gemeticensem pag. 317 : Et aliquando in ipsa solemnitate solebat unam Tinam plenum textis, et thuribulis, et candelabris,... ante altare sanctss Trinitatis portare, ipsamque pro suis peccatis Deo ibi offerre. [Tina communis, quae capere potest 20. saumatas racemorum, in Inventario ann. 1294. e Schedis D. le Fournier. Adde StatutaMassil.lib. 2. cap. 1. 7. Montis-regalis pag. 312. Vercell. fol. 189. y. etc.] Utuntur etiam Hepidanus de Vita S. Wiboradae c. 20. Csesariuslib.3.c.47.Acta S. Tyrsi Mart, n. 25. Fortunatus in Vita S. Radegund. c. 17. vetus Charta securitatis apud Brisson. de formul. pag. 647. Joannes Laudensis in Vita Petri Damiani n. 22. Jo. de Burnino Archiep. Viennensis de Stephano Diensi Episcopo, in Vita S. Joan. Episcopi Tragur. pag. 4. Johan. Longinus in Actis S. Stanislai n. 18. etc. [** Gemma Gemmarum : Tina, Germ, ein bytte oder ein grosser zuber, ut in balneis utitur. Inde Argentina civitas amenissima in Alsatia, quasi argentea tina, vel tina argenti. Notit. Decan. eccles. Scafnab. sec. XIV. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 349 : Tres tonnas, sex but las cum quinque Tinis, in vulgari dictis Zuber und Standen. Inde vectis, quo ea vasa deferuntur, dicitur Tinellus. Vide Tinellus 2. et Tineta.] TINUM, Eadem notione. Notae Tyronis pag. 149 : Canava, cavea, Tinum, etc. [Acta S. Franciscas Rom. torn. 2. Martii pag. 166 * : Erat unum magnum Tinum plenum pice liquefacta.] 3. TINA, Pilei species, in modum forte ac formam Tinas confecta, cujusmodi fere sunt Clericorum isti pilei, quos Bonnets carrez dicimus. Synodus Sodorensis in insula Manniae c. 7 : Statuimus quod omnes Capellani, Diaconi, et caeteri ministri altaris honeste et devote non capuciis in capitibus, nee Tinis, vel pileis, aut chirothecis in manibus... ad divinum officium accedant. * TINALE, Vas grande ligneum vel lapideum, idem quod Tina 2. Testam. ann.

[Cardanus de rerum varietate lib. 7. c. 42: Tincarum decocto maeulas omnes tolli existimant; quoniam lentum sit ac viscidum, unde materiam maculae ad se trahat. Vide Hofmannum.] [** Tinco, in Ruodlieb. fragm. 13. vers. 14.] 1TINCMAN, Decanus. Vide in Tunginus. 1. TINCTA, Tinctura. Lucifer Calaritanus lib. Moriendum esse pro Dei fllio : Recordare.... quantos per abrupta una Tincta subscriptionis tuas dejecerit. Id est, una subscriptio, quae tinctura vel atramento fit. Hispanis tinta etiamnum est atramentum. 2. TINCTA. Diploma Friderici II. Imp. ann. 1210. apud Rocchum Pirrum in Archiepiscopis Panormitan. : Donamus totam Tinctam nostrum ipsius civitatis nostrae Panormitanas, quss fit et fieri potuerit in futuro, cum fundico, et omni jure, et libertate sua. Infra: Omniajura ipsorum Judasorum,et redditus ipsius Tinctae. Vide Tintoria. 1 3. TINCTA. Charta ann. 1338. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 363 : Centum duodenas vitrorum formes Tinctariim. Bene scyphos campanae formam referentes intelligit Cl. Editor; sed mallem Tinarum, quae formam hanc saepius referunt. Vide Tina 2. et 3. T TINCTARE, Job. de Janua, frequenter tingere; a quo Tinctitare. Vide in hac voce. * TINCTENETUM inter grana tincturae utilia et necessaria recensetur, in Stat. pro lanif. et pannif. ann. 1317. ex Reg. A. Cam. Comput. Paris, fol. 195. v : Grana insuper gauda, gayda, garencia, Tinctenetum, pastellum, cardones domeslid sive franchi, clavati cineres atque ligna, et extera omnia et singula, quas ad paraturam, tincturam, adaptationis complementum et perfectionem pannorum parandorum... utilia, necessaria et expedientia fuerint nullatenus extrahantur. Lit. Caroli IV. ann. 1321. in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 4 : Grana insuper, gauda, gaydia, garancia, Tintenetum (sic), brisolium et quodcumque pastellum, etc. Quae rursum occurrunt in Lit. ann. 1332. ex Reg. 69. ch. 324. Unde male editum torn. 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 90: Tinctaz, nee non pastellum. Adde praeterea Lit. ann. 1333. in

Ibidem part. 2:
Des fors escus i chiet li Tains et li vernis.

* 2. TINCTUM, ut supra Tinctoria, Ital. Tinta, Offlcina tinctoria. Charla apud Gene, inter Gens. eccl. Rom. : Plaza de ponte majori, quod habet ecclesia in Benevento, et omnes planeas cum palatio piscium et foliorum, Tincta Judseorum, plateaticum de ponticello, etc. * 3. TINCTUM, Sputum coloratura, tinctum sanguine. Alex. latrosoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 139 : Accedente tempore (pleuretici) omnino expuunt Tinctum, quod significat qualis humor flegmonem operatur. TINCTURARIA, Quidquid ad tincturam necessarium est. Charta ann. 1372. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 311 : Cuilibet sit licitum Tincturariam et lanas, blada, telas, vinum, filum et alias mercaturas a regno Franciss extrahere. 1 TINCTURARIUS, Ad tincturam pertinens. Tincturarius cacabus, in Charta ann. 1156. inter Instrum. novae Gallise Christ, torn. 6. col. 40. *TINCTURIA, Officina tinctoria, ubi tinguntur panni. Stat. pro arte parat. pann. Carcass, renovata ann. 1466. in Reg. 201. ch. 121 : Item quod casu quo

TIN
reperiatur aliquis pannus cum capite de bombace sen cotono in aliquo molendino seu in aliqua Tincturia ant alibi,etc. Vide supra Tinctoria. 1. TINEA, Scabies, ex Gall. Tigne. Occurrit apud Folcardum in Vita S. Joannis Episc. Eboracensis n. 2. 1 TINEA.RUM DIES. Vide in Dies, pag. 849. col. 3. * 2. TINEA. [Ut Tina 2 : Recepto pretio, quibusdam morbo Gallico nuncupate laborantibus in hujusmodi Tineis oleo plenis balneari permiserunt. (Diar. Burchardi, ed. Thuasne, II, 444, an. 1498.)] 1 1. TINELLUS, vel TINELLUM, Cenaculum aulicorum, Italis Tinello. Diminut. di Tino, vaso grande di legname, nel quale si pigia I'uva, per fare il vino, ut habent Academici Cruscani, quibus Tinello dicitur nelle corti de' Principi, e il Luogo dove mangiano i cortigiani, Locus ubi comedunt Aulici. Ordinatio Humberti II. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 404. col. 2 : Item, sit in exercitio officii dictae coquinae unus cocus pro persona dictas Dalphinas, et cocus unus alter pro Tinello. Ibid. pag. 606. col. 1 : Item ordinamus quod prasdictus magister hospitii teneat de gentibus dictse Dalphinas Tinellum suum ad partem, etc. Statuta Cisterc. ann. 1390. torn. 4. Anecd. May ten. col. 1520 : In palatio et Tinello domini nostri Papas et domibus RR. Cardinatium... dum in ordine legitur in ecclesia, capitulo, collalione et refectorio, etc. Adde Museum Ital. Mabillonii torn. 2. pag. 476.487.528. 541. Testamentum Cardinalis Arabian, apud Gothofredum ad Carolum VI. pag. 760. Concilium Dertus. ann. 1429. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 655. et 656. Itinerarium Adriani VI. PP. torn. 3. Miscell. Baluz. pag. 399. 438. etc. Tinel eadem notione dixerunt etiam nostri. RegneriusSatyra6.
Le Sommelier en haste est sort! de la cave; Dcia monsieur le maislre et son monde se lave. Treve avecque 1'honneur. Je m'en vats tout cou[rant, Decider au Tinel un autre different.

TIN
cusserunt, etc. Aliae ann. 1374. in Reg. 106. ch. 305 : L'un d'iceulx trois prist un Tinel a porter et raporter seaulx au puis, etc. Baston sans fer, que Von dit levier ou Tinel, in aliis ann. 1403. ex Reg. 158. ch. 134. Un Tine a porter vin, in aliis ann. 1388. ex Reg. 133. ch. 188. Thygnel, in aliis ann. 1441. ex Reg. 176. ch. 78 : Tynau ou baston de plain poing, de quay on porte les ances ou temps de vendenges, in Lit. ann. 1465. ex Reg. 202. ch. 32. Tineul, inter arma recensetur, in Poem. de Vacce MS. :
Machues portent et grans peuls, Fourches ferrees et Tineuls.

109
Christ, novae edit. col. 339 : Volentes et concedenles quod dominus Rex et sui successores ibi semper habeant justitias falsse monetae, si ibi cuderetur, fieret, et Tingeretur. 1 TINGINUS, Decanus. Vide Tunginus. I TINGITARE, Frequenter tingere, in Glossis a Vossio laudatis lib. 4. de Vitiis serm. cap. 28. Vide Tinctitare. * TINGULA, Ad equi usum vel ornatum pertinere videtur, ut et Gallica vox Thierre. Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 206. r: Qusedam calcarea argentea, duo pannuli, duo capistra et dues Tingulae. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 180. Chartoph. reg. ch. 121: Guillaume Dubois disl que Gervaise mere de la femme du suppliant lui avoit emble la Thierre de son cheval. *TINGDLARE, Regulis ligneis, Gall. Tringles, aperturas obstruere. Comput. eccl. Paris, ann. circ. 1381. ex Bibl. S. Germ. Prat.: Item faciendi.... posticium prope in introitu dictae curias totum de novo ac Tingulandi juncturas aessellarum dictarum portse et posticii. 1 TINGULUM, f. Mappula. Usus Fuldenses : Camerarius Abbatis procuret cultellos, coclearia et Tingula. Vide Toacula. . sis Lat. Grffic. In Grsec. Lat. additur robico. 1 TINIATUM, SyiToxouov , in iisdem Glossis. In MSS. Sangerm. Tiniatus, <7riTOXOUO?, Tinea, corrosus. [** Epist. Jacob, cap. 5. vers. 2 : Patruerunt et Tiniaverunt vestes vestras. Apud Baruch. cap. 6. vers. 71.rneo.Ha3cMaius in Glossar. novo ex vet. Ital.] * TINIOSUS, Scabie laborans, Ital. Tignoso, Gall. Teigneux. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 654 : Ipsum Petrurn Tiniosum in capite, tumefactumque in ventre... reperisse, etc. Vide Tinea. T 1. TINNA, Vasis genus. Vide Gustrum et Tina 2. * 2. TINNA. Epist. Joan. Presbyt. ad Emanuel. imper. ann. circ. 1165. apud Pez. torn. 5. Anecd. part. 2. pag. 21: Tinna quoque nostrum respice et constdera. 1 TINNELIUS, Extrema pars ejus loci quern alluit fluxus mam, Skenseo de verb, signif. pag. 158. 1 TINNHATERIA. Charta ann. 1414. e Schedis Praes. de Mazaugues : Moinerius percipit illo die quo molit, unam Tinnhaleriam ultra tertiam partem lucri, quod fit in dicto molendino. Vox ducta a Tina 2. Vas majus. Est autem Tinnhateria, mensura minor tantum capiens, quantum pugillo contineri potest, ut patet ex alia ejusdem rei Charta, ubi pro Tinnhateria legitur Pugnatoria. Vide Poinanderia et Pugnanderia. s|c TINNIA, [ Tinnia, teigne. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. n. E. 36.)] w TINNIBILE OPUS, Campana. Inscriptio Campanse apud Schannat. Episcop. Wormat. torn. 1. pag. 63:
Anno milleno tricenteno duodeno Hoc per Volmarum fit opus Tinnibile clarura.

Aula magna vulgariter vocata lo Tinel, in Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. Vide Historiam Dalphinatus torn. 1. pag. 366. SSS" Quidam vocem hanc non a Tino cum Academicis Gruscanis, sed a Tin, Tin, seu Tintinnabuli sono, quo convocantur ad refectionem, deducunt, unde primum dictum fuerit Tintinellum, vel fintinellus, deinde Tinellum, vel Tinellus per syncopen. Malim a Tino; ut enim nos Vaisseau de vase dicimus, ac de loco ampliori v. g. aula, ecclesia, etc. sic Italos Tino, vel Tinello de utroque dixisse probabile est. Pro vase legitur in Statutis Montis-regalis pag. 313: Item pro quolibet Tinello, cibrio, et situla magna sol. den. sex. Vide Tina 2. Tenellus, et Menagium in Orig. Ital. et Gall. Tertium hujus vocis etymon indicat Job. Loccenius, ut mox dicitur in Tinnulus. * 2. TINELLUS, Vectis species, quo vasa aquaria vel vinaria deferuntur, Gall. Tinel. Vide mox in Tineta. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 154 : Cum afferrent dicti supplicantes de hujusmodi domo et torculari unam calderiam plenum dicti vini cum uno baculo seu Tinello, ut moris est, nee haberent baculum, cutellum, gladium seu qusevis arma, nisi solum dictum Tinellum, etc. Aliae ann. 1351. in Reg. 80. ch. 709 : De quodam baculo, vocato Tinel, super capud taliter et ita horribiliter per-

Confer Tina 2. * Hinc forte, vel a Tinello, ubi comedunt famuli, adeoque idem quod vulgare Valetatlle, est quippe vox contemptus, Tinardaille, in Lit. remiss, ann. 1401. ex Reg. 156. ch. 451 : Lesquelx Galois et Tourbier commencerent a dire : .... N'avez vous oy de I'orde Tinardaille, brenaille, qui nous veulent compter leurs ceufs ? 1 TINE-MAN, vel TIEN-MAN, Gustos forestse apud Anglos. Gonstitut. Canuti Regis de Foresta art. 4 : Sub horum (Ealdermen) iterum quolibet sint duo minutorum hominum, quos Tine-man Angli dicunt: hi nocturnam curam et veneris et viridis, turn servilia opera subibunt. Vide Tenmantale. * TINERIUM, An idem quod supra Tinale ? Stat. Taurin. ann. 13,60. cap. 154. ex Cod. reg. 4622. A : De pcena illius qui tenet Tinerium ante domum suam. Item statuerunt quod si aliquis habuerit et tenuerit per directum suse domus furnum seu furneum ultra tres dies, quod ipse sit in bampno solidorum decem. * TINETA, diminut. a Tina 2. Vas ligneum, quo racemis deferendis utuntur in vindemiis, doliolum, vulgo Tine. Vide supra in TineUus 2. Reg. episcopat. Nivern. ann. 1287: In vinea Mathsei Brunelh et Morelli Laudri percipit episcopus cum priore per medium, de undecim Tinetis racemorum, unam Tinetam de terragio. Ibidem : Item si dominus episcopus.... celebraverit Missam in abbatia B. Marias, abbatissa debet eidem domino unum pavonem et unam Tinetam piminti. Chartul. F^riac. fol. 103. v>: Habebimus ratione decimae, quam habemus super vineas de Castellione, duodecimam Tinetam vindemiae. Hinc Tinee, quantum tineta continetur. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 137. Chartoph. reg. ch. 2 : Tu as dit de may que je n'ay pas vignes pour croistre deux pieces de vin, et aussi que j'ay mis en deux pieces de vin quej'ay vendues quatre Tines d'eaue. 1TINEUM, f. pro Tannum, Quernus cortex, Gall. Tan. Charta Innocentii III. PP. ann. 1208. apud Murator. torn. 7. col. 888 : Forestam juxta ecclesiam S. Stephani, et de capite pontis de prato, et de Tineis, molendina, vineas, etc. Vide Molendinum ad than. 1 TINGATIO, Donatio. Vide Thingare. 1. TINGERE, Baptizare, baptismum impertiri. S. Cyprianus epist. 71 : Ut putent eos, qui apud haereticos Tincti sunt, quando ad nos venerint, baptizari non oportere. In epist. 23. 25. et 62. ubi Matth. 28. baptizantes eos, ha bet Tingentes eos. Iterata tinctio, apud S. Leon. ep. 3. Vide Cone. Hispal. II. cap. 7. 1 2. TINGERE, f. pro Tondere: vox maxime usurpata, ubi de falsa moneta. Vide Tonsare et Tonsores. Transactio inter Reg. Fr. et Abbatem S. Tiberii ann. 1273. inter Probat. torn. 6. Gall.

j TINIARA, Bpwffn;, ri aryjd/i?, in GlOS-

Vide Tintinnabulum. TINNIBULUM, in Glossis S. Benedicti, TINNIOLUM, Tintinnabulum. Vita S. Hilarii Arelatensis : Videt se sacris interesse mysteriis, intuetur tunicas Aaron quondam Ppntificis teg mine decoratum,... Tinniola etiam commota gressibus incedentis, et intrinsecus malogranatis illisa clarum personabant extrinsecus, salutifeXfiSlOV.

TIN
rumque tinnitum. Infra: Fulsit logium pietalis, justitise byssinum, continenlise cingulum, prsedicationis Tinniolum, malagranata borne spei opere et sermone jugiter sonuerunt. 1TINNISO, KomSepjtos, in Glossis Lat. Graec. An Tintinnaculus, qui Sp(j.a XOTUret, Qui pellem percutit, verberat, inquit Martinius. | TINNITARE, TINNIPARE , Sonare, tinnire, in Glossis laudatis a Vossiq lib. 4. de Vit. serm. cap. 28. ubi pro Tinnipare legendum censet Tintinare, ut est apud Catullum Epigr. 52. Nonius habet Tintinnare, ex Nigridio et Afranio. [** Tinnipare, habet Aldhelm. de Grammat, torn. 5. Auctor. Classic, pag. 570.] 1 TINNIVOLENTIA, et TINNIVOLUM, Sonoritas, in Actis SS. Maii torn. 7. pag. 600. jje TINNOSUS, [cc Tinnosus, tingneux. (GJoss. Lat. Gal. Bibl. Insul. n. E. 36.)J TINNULUS, Sonitus ex sere aut ferro percusso. Glossae Lat. Gr. : THxo; iifi XaXxoO xaiCTtSvipou,Tinnulus : Tinnitus. GJoss. Lat. Gr. : Tinnulum , TtXrjxTpov, [aXaXawv. Et mox : Tinnulus, r)XS. etC-] Papiae, Tinnulus est sowus liquidus, lenis, et purus. Hieronymus in Prolog, in Job : Interdum quoque et vicinus dulci et Tinnulus fertur numeris lege solutis. [Tinnulus vocis dixit Sulp. Severus in Epistola ad sororem torn. 1. Miscell. Baluz. pag. 353. adjective vero Catullus 62. 13. Tinnula vox, Ovid. Met. 4. JEra Tinnula ; Tinnulas chordae, Senecae in Troade v. 833.] SSS" Hue, ni fallor, revocari debet vox Tintirece, qua utitur le Roman de la guerre de Troyes MS. :
La veissiez lances brissier, Ja no sc set nus cpnseillier ; La oiisiez tiel croisserece, Et sor heaumes tiel Tintirece.

TIN
Bien sai qu'il est entrez dedens.h son comment, Avec lui qualre cent de son Tinel plus grant.

TIN

Ubi Tintirece sonitum armorum galeas percutientium denotat. A Tinnulo, yel Tinniolo, dictum volunt Regum Palatium, quod ut in monasteriis fieri solet ad Tinnulumf seu tinnitum campanae singuli regii Palatii domestici ad epulas cierentur: indeque tenir tinel nostros dixisse pro Curiatn solennem celebrare. Cola da Benevento in tractatu del Governo della Corte d'un signore cap. 19 : II Tinello non men corrotlo a tempi nostri ne'fatti che nel nome fu cosi da' maggiori nostri chiamato per dbninutione (come io mi stimo] da Tinno (Tinnio) voce Latina, quasi Tinello, doe picciol suono che cosi si dice in quella lingua il suono de' metalli; percioche al suono d'una picciola campana (come ognun saj si corre a Tinello, il quale e un luogo (par chi non lo sapesse) dove in commune si va a mangiare da' cortegiani, come al refettorio de' frati. Et era all' hora di tanto honore il mangiare in Tinello, quanta e hoggi riputato cosa vil et dishorrevole. At Joan. Loccenius lib. 3. Antiquit. Suecicar. cap. 23. videtur indicare, tuna aulam significare, vel certe locum conseptum : unde proyerbium Suecicum de agrestibus et illepidis : Tu non fuisti in Tuna; Galli nostri dicerent, tu n'a pas este a la Cour : proinde ex Tuna, formata fuerit vox Tunella vel Tinella, atque inde Gallic. Tinel, pro palatio. Blasius Ortizius in Itinerario Adriani VI. Papaecap. 19 : Ibique familia Pontificis in palatio ipso Tinellum, ut ita loquar, Romanum agnoscere cospit, quo se familiares vescendi gratia conferebant. Adde cap. 435. Chronic. MS. Bertrandi Guesclini :

aperire sibi diutissime remorarentur, etc. Vide Tinnitare. 1 TINTINABULUM, Vas aquarium, diChronicon Flandriae cap. 57 : Et alia au minut. a Tina 2. palais tenir son -Tinel, et y feit office Tinabulum. Ususunde legendum videtur S. Germani a Pratis in royal. Chronicon Petri IV. Regis Arag. Probat. Hist, ejusd. Abbatiae pag. lib. 2. cap. 22: Davant tot lo poble de cxxxiv. col. 2: Et tune lavabunt pedes Barcelona, qui ja per allo era ajustar en Prioris illi hebdomadarii, habentes aquam lo nostre Tinell major de nostre palau. calidam in Tintinabulis, et sic lavabunt [Literse ann. 1404. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 815 : Huit valets de pedes omnibus in ordine. | TINTINELLUM, Tintinnabulum, Camchevaux, chacun xxv. I. par an, hors Ti- panula. Chronicon Parm. torn. 9. Muranel. Deux valets pour le queurre, chacun torii col. 769 : Tintinellum cum chorda XV. I. hors Tinel. Quatre menestrieux aurichalci positum fait ad turrem Combouche a cour et leur pension. Ubi hors munis. Vide Tinnulus. Tinel de iis dicitur, qui extra aulam * Campanile, comedebant; bouche en cour vero de iis, Gall.TINTINNABULARIUM , ann. 1488. in Clocher. Visitat. facta qui jus mensee habebantin palatio.Vide Lib. nig. priorat. S. Petri Abbavil. fol. Tinellus suo loco.] Charta ann. 1209. pro Libertatibus Magduni, apud Thomasse- 355. r : Tintinnabularium sive locus, ubi rium in Consuetud. Bituric. pag. 426: reponunlur campanss, indiget nova coperQuiconque au Marche de Meun aura achete tura. TINTINNABULUM, Campana, quse pulaucune chose, ou aura vendu, et par ou- satur in triclinio et in refectorio Monabliance son plassage ou Tineil aura rete- chorum, apud Beletum de Divin. offic. nu, etc. Ubi Consuetud. Lorriaci, unde cap. 86. -Vide Capitula Monachorum ad base desumta sunt : Et per oblivionem Tunleium suum retinuerit, etc. [hoc est Augiam directorum cap. 8. in Appentributumquodamercatoribussolvendum dice ad Capitularia Regum Fr. edit. Baest pro loco, in quo merces suas expo- luzianse. Privilegium nunt in fpris et nundinis. Vide Glossa- chalis II. annotintinnabuli. Bulla Pas1103. apud Puricellum rium Juris Galliei, et supra Stallum.] Ambrqsiana pag. 109. et' TINPENI, Tributi species, apud An- in Basilica in Zodiaco Mediolan. part. glos : forte quod pro fodinis stanneis PuccinellumConcedimus pendebatur : ex Anglo-Sax. P e n i > de- 3. pag. 377 :quidquid de tibi tuisque sucusu dalmaticse, narius, pensitatio, et t i n , stannum. cessoribus, nee Charta Henrici II. Regis Angliae torn. sandaliorum ,ferendi non chirothecarum, et licentiam Tintinnabulum ca1. Monastici Angl. pag. 419 : Nontributa, pellfe, ex Apostolica auctoritate antecessonon xenia, non lestagia, non telhinpeni, non Tinpeni.... exigat. Charta alia rum nostrorum habere meruisti, etc. ' Tintinnabulis exornatas interdum ejusdem Henrici torn. 2. Monastici An- fuisse Sacerdotales yestes observamus glic, pag. 1003: Nulla persona... exigat... in w. Capa, Stola, Tinniolum et Tunica. non saumagia, non vectigalia, non navi- Sed et procerum ita depingit Apuleius gia, non opera, non tributa, non xenia, lib. 10: Et pictillbus baltheis, et Tintinnon lestagia, non tethingpanie, non Timpany. [Alia apud Th. Blount in Nomq- nabulis perargutis exornatum, ipse resilexico : Sint quieti de tributis et lastagiis dens amantissime nonnunquam comissimis affatur sermonibus. [Eccardus in et stallagiis, et theting-peny et Tympeny, Legem Salicam pag. 151. observat etiam, et summonitionibus, etc.] sasculo praesertim xiv. lautioris condi* TINPHONICUS, A, UM, Vent. (Glos. tionis hominum vestibus addita fuisse Lat. Gal. E. 36. XV. S.) Cf. Typhonicus. tintinnabula.] Sed maxime equorum | TINSIRETA, Bestiaa genus mihi igno-instrata exornasse nostros tintinnabulis tum. Epistola Johanni Presbytero seu legimus. Nicetas in Manuele lib. 6. n.4. Regi Abissin. falso adscripta ad calcem Francos Antiochenos describens torneaMS. Corbpiensis: In terra nostra oriuntur mentum inituros cum Imperatore : Ka\ et nutriuntur elephantes cameleones, Tinsirete, pantere, onagri, etc. , aXXa $T) xat TINTA. Charta ann. 1083. apudUghel- ayXa(T[ia(Ttv, ex ^wv auyxetjxlvoii; fometwv, lum torn. 4. pag. 1457 : Sedimonium I? Ixavbv wv , xa\ 7rptY)pTY][JLvoy? unum cum Tinta, cum acra, quss ibi exxtoSwvac. AmolduS Lutat, et campo insimul tenenti, etc. Infra : becensis lib. 2. cap. 16 : Sedens in equo Idem sedimen cum Tinta, etc. Vide phaleralo, cujus operimento filia PrinciTincta 2. pis inser uerat Tintinnabula plurima , * TINTENETUM. Vide supra Tinctene- turn pro ostentatione, turn equi alterius turn. fugatione. Philippus Mouskes in Philippo * TINTIARE. Vide supra Baulare. Aug. : * TINTIGNAMENTUM, Tinnitus, Gall. Es vous alant le Due Ricart, Tintement. Charta ann. 1399. ex CharSon fil u venoit d'autre part, Aplanoiies et acesmes, tul. episc. Carnot.: Pro sacramento dictse Et mult coinlement atorn^s, majoris Missss, una campanularum, suA Cloketes et as lorains, per media chori appensarum, pulsabitur Venoit si tost que ne post ains. cum Tintignamento usque adelevationem Corporis Christi, et dum Christi Corpus Raimundus Montanerius in Chron. Ara elevabitur, pulsabitur ad plenum. gon. cap. 124. de milite Gallo : E guarda, 1 1. TINTILLARE, proprie pro Titillare, e vae en lorech que era enlre lo seu art, el un altre, un Cavalier Frances ab son cametaphorice Tentare, ad malum quasi titillando inducere. Acta S. Franciscae vall armat, e ab lo pitrall de CampanelRom. torn. 2. Martii pag. 172 * : Anima las, etc. Monstrelletus 1. vol. cap. 62. de semper vel per unum vel per alium mo- Rege Ludovico : Son cheval estoit couvert dum Tintillatur et tangitur ab ipsa turma et pare de Clochettes dorees. Ghronicon, dsemonum. quod Scandalosum vocant, pag. 20: Les 2. TINTILLARE, Iterato tinnitu fores quelles housseures (des chevaux) estoient... pulsare, tintinnare. Mirac. S. Pantal. chargees de grosses Campanes d'argent, torn. 6. Jul.pag.423.col. 1 : Cum quadam blanches et dorees. Et pag. 93 : 11 estoit node ex more venisset regiamque Tintil- monte dessus un beau coursier a une laret, et fratres, assiduitate ilia permoti, moult belle houssure, toute couverte de

TIO
tranchouers d'argent, dessus chacun desquels il y avoit line grosse Campane d'argent doree, etc. Octavianus de S. Gelais in Viridario honoris:

TIR

Tffi

111

untur et exercentur.] Charta Longobardica ann. 745. apud Ughellum in Episcopis Aretinis : Ad hsec respondebat quod Ecclesiae istas vel Tiocia, unde agimus, in territorio Senensi posit as sunt. Sur leurs chevaux d'or et d'argent Cloehettes. Infra : Dum ad tantorum annorum curAdde Wlsonem Columberium in Thea- ricula possessionem S. Donati in praediclis tro Honoris torn. 1. pag. 60. et Ceremo- baptisteriis et Tiociis esse cognovissemus, niale Francicum, ubi de solemnibus etc. [** Confer Tinctorium l.J 1 TIORDO. Charta saec. xn. ex Archivo Regum ingressibus : praeterea Radulphum in Vita S. Richardi Episcopi Ces- S. Victoris Massil.: Post hasc venit dies, ut acciperent uxores suas, venerunt ad trensis num. 44. [Vide Tintinnum.] 1 TINTINNABULUM CAMPANE, Clava, monachos ut facerent eis Tiordinem. Sic tudicula, Gall. Battant. Obituarium MS. mos est. Haud scio an bene scriptum: ut Eccl. Morin. fol. 42 : Et ut ad illam Mis- ut est, Praestatio qusedam hie indicatur, sam populus convocari possit, Tintinna- quam dpminis suis exhibebant vassalli, bulum grosses campanse. ter tangetur.Yide ut ab iis matrimonium contrahendi facultatem obtinerent. Pulsare 3. T I P E T T U M . Concilium Londinense * TINTINNARE, Tinnire. Cum campanella Tintinnando, in Cone. Virtzburg. ann. 1342. cap. 2. ubi de habitus Clericorum abusu : Ac caputii cum Tipettis ann. 1287. Vide Tinnitare. TINTINNUM, Tintinnabulum armen- mirae longitudinis, etc. Quo loco Tipettprum collo appensum. Lex Burgund. tum, est quod Toitppet vulgo dicimus, tit. 4. 5; Qui Tintinnum caballi furto apex, qui capitio imminet. Unde nescio an abstulerit, etc. Lex Salica tit. 29. | 2 : Si non legendum fuerit Tuppetis. Glosvero de pecoribus Tintinnum furaverit, sarium ^Elfrici : Apex, summitas galese, etc.... Si quis Skellam de caballis furave- h e l m e s t o p . Vide Tufa. * TIPHONIA, An idem quod Typhus 1. rit, etc. Fortunatus lib. 2. Poem. 17 : Superbia, elatio mentis ? Lit. remiss, Tintinnum rapit alter inops magis improbus ille, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. Qui jumentorum colla tenere solet. ch. 236 : Cum dictus supplicans et post Walafridus Strabo: eum Johanna filia Gerardi JBoucherii transirent coram hospitio Droconis, Mala Adem Tinliuna sonant documenta saluto. idem Droco verba talia protulit, videlicet Tintinnabulum de caballo vel de bove fu- Tiphonia ante et Tiphonia post, et alia rari, in Lege Wisigoth. lib. 7. tit. 2. opprobria. Nisi legendum sit Ciphonia, 11. in Lege Bajw. tit. 8. 111. Greges Tin- ab Italico Ciffone. garcio, garciunculus. tinnabulatos dixit Sidonius lib. 2. Epist. Vide Cifo. jjc TIPITE. [Typice : Tipite, par figu2. ubi sat multa in hanc rem Savaro. In armentis porro tintinnabula collo ap- re. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, penduntur, ne in silyis aberrando amit- xm. s.V] %. TIPLEA, [Strata pastoris. DIEF.] tantur. Aimoinus lib. 3. Hist. Franc, 1 TIPPA, f. Idem quod Tophus, Gall. cap. 82: Nunquid non audis Tintinnabula pascentium equorum collis dependentia? Tuf, Ital. Tufo. Chronicon Romualdi II. mos quippe antiquis inoleverat Francis, Archiep. Salern. apud Murator. torn. 7. et maxime Austrasiis, ut pascentibus col 81: Nixum ex Tippa amianti in labro equis Tintinnabula imponerent, quo si fontis agnum ex auro purissimo fundenforte longius in pascendo aberrassent, eo- tem aquam, etc. Vide Tufus. * TIPPUS, perperam pro Cippus, in rum sonitu dignosci possent. Ubi Ado Viennensis in CBron. : Nam tune tempo- Charta Eduardi reg. Angl. ex Cod. reg. vis Tinnitos equos Austrasii ad pastum 8387. 4. fol. 46. r: Prohibemus ne... ante emittebant. Equis vero, sagmariis prae- sententiam latam in ferris, trassis, Tipsertim ac mulis onerariis, tintinnabula pis aut aliis tormentis ponatis aut ponere pariter dantur, quod tinnitu mulcean- prsssumatis. 1 TIPSANA. Vide Nebula 2. et Tisana. tur, et sono laborem leniant. Vide-Vii TIPUS, Simulatio, causa, praetextus. tam S. Frontonis Abbat. n. 12. * TINTIRCONUS, Infector, Hisp. Tinto- Libert. Lautr. ann. 1273. torn. 8. Ordirero, Gall, Teinturier, f. pro Tinturarius. nal, reg. Franc, pag. 39 :Ne autem Tipo Lit. admort. ann. 1375. in Reg. 109. Char- conjuracionis olim factas a dicta univertoph. reg. ch. 401: Cum vinea Andreas sitate et singulis de eadem, vestra liberaCastanheti Tintirconi Montispessulani, litas remaneat diminuta, etc. Vide alia etc. Vide supra Tinctor. notione in Typus. | TINTON. Vide Symphonia. * [ Tipus, orgeul. (Lex. Lat. Gal. TINTORIA, Offlcina tinctoria, ubi tin- Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s.)] guntur panni, in Charta Caroli II. Re* TIRA, Tortilis ex virgultis laqueus, gis Siciliae apud Ugbellum torn. 9. Ital. vimineum vel ex cortice vinculum. sacrae pag. 929. Vide Tincta 2. Charta ann. 1332. in Reg. 66. Chartoph. 1 TINTULUS, Promulgatip, quse flebat reg. ch. 1098: Usum in tola foresta habere per campanse tinnitum in parochiis. consueverunt, videlicet pro suis Tiris Inquisitio ann. 1323. torn. 1. Hist. Dal- seu cordis vel redortis. phin. pag. 41 : Anno et die praedictis <* Tire vero appellatur certus numerus ultra generalem Tintulum dictse, generalis pellium simul collectarum, in Lit. reinqusestse, pervenit ad audientiam dictse miss, ann. 1397. ex Reg. 153. ch. 53 : Item generalis curias, etc. Vide supra Tin- une piece de penne de gris et une Tire de nulus. gris. Forte pro Timbre, saltern eadem T TINTURARE, Tingere, Gall. Teindre. notione. Vide Timbrum et alia notione Charta ann. 1525. e Schedis D. le Four- infra in Tyro.. nier: Emptio cacabi sive peirol ad Tintu1 TIRAGES. Gloss. Isidori: Bestiones, randum retia. Tiraces. 1 TINTURIA, Tingentium officina. TIRALLA. Chron. Ceccanense, seu Cum platea domus Tinturiae, in Charta Fossae novae ann. 1196 : Optimum Tiralann. 1494. ex iisd. Schedis. lam frisatam super altare, pulchra sanT TINUM, Vas magnum. Vide Tina 2. dalia cum caligis. Sed legendum TualTIOCIUM, [f. contracte scriptum pro lam. Vide Toacula. Tirocinium, Locus ubi juvenes instituTIRANNI, Trabes, quibus eedium muri

continentur, Gallis Tirans. Historia Vezeliacensis lib. 4. pag. 617: In crypta, quse supra B. dilectricis Marias Magdalenas sepulchrum exstat, tantus ignis casu erupit, ut etiam Tirannos, quos Francigenae Trabes vacant, qui erant in superiori parte, combusserit. TIRANIDES. Inquisit. contra Templar, ann. 1311. ex Cod. reg. 5376. fol. 18. r: Interrogatus si dictus deponens habebat unum librum, vocatum Tiranides, et respondit quod sic... Interrogatus de qua materia tractabatur in dicto libra, et dixit quod de medicina, herbis, de animalibus et de lapidibus pretiosis. * TIRANNIA, TIRANNIDE. Vide infra Tyrannia et Tyrannide. 1 TIRANNUS, TIRANNIZARE, etc. Vide infra Tyrannus. 1 1. TIRARE, Projicere, displodere, Gall. Tirer, Hispan. Tirar. Deliberatio MS. de ingressu Caroli VIII. Regis Franc. Neapolim genialiter agendo ann. 1496 : Quod omnes machinas sive bombardas onerentur et Tirent sive projiciant cum lapidibus, occasione, etc. 1 2. TIRARE, Trahere, Gall. Tirer, Ital. Tirare. Miracula S. Zitae, torn. 3. Aprilis pag. 523 : Et stetit ipsa Magese cum sartorio in manu Tirando ipsam Guidam ex una parte, et lupus Tirando ipsam Guidam ex altera. Petrus Azarius apud Murator. torn. 16. col. 438: A parte exteriori traxit super turrim longum funem, cum quo taciturnitate noctis unum levem hominem Tiravit, et deinde praedicti duo alios quinque Tiraverunt. Tirare naves, in Chronico Estensi, torn. 15. ejusdem Murator. col. 367. Tirare campanas, in Charta ann. 1339. ex Archivo S. Victoris Massil. V3. TIRARE, Extendere, explicare, Gall. Etendre. Statuta Montis Regal, pag. 277 : Nee possit aliquis emens vel vendens pannum tenere, vel habere subium, vel rotam ad Tirandum pannos. Occurrit prseterea in Tendaris. Vide in hac voce. j TYRATUS, Extentus. Charta Annae Dabsaco dom. de Monte-Astruco ann. 1488 : Juraverunt ad et super quatuor Dei Evangelia, eorum manibus dextris Tyratis corporaliler tact a. 14. TIRARE, Producere, Gall. Allonger. Inventar. MS. ann. 1476. ex Tabular. Flamar.: Unum librum in pargameno scriptum de littera Tirata et in lingua Franciae, etc. * 5. TIRARE, Moleste aliquem hinc et illinc trahere, agitare, Gall. Tirailler. Instr. ann. 1217. inter Probal. torn. 1. Hist. Nem. pag. 57. col. 2 : Dum ego prohiberem eum et vellem sibi auferre palam cum qua colligebat fimum, et Tiraremus ambo, etc. Lit. official. Lingon. ann. 1346. in Reg. 76. Chartoph. reg. ch. 323: Item Stephanus clericus manus apposuit temere violentas in dictum Willelmum ipsumque pluries ultravit, Tiravit et botavit0 animo irato. 6. TIRARE, nude, Nomen alicujus in schedula scriptum ad aliquod offlcium sorte educere. Libert. Montisfalc. ann. 1369. in Reg. 149. Chartoph. reg. ch. 296 : IIU, qui noviter deserent consulatum, sex alios probos viros eligent, quorum quidem sex proborum virorum sic electorum bajulus dicti loci tres sufficientiores accipiet in consules et Tirabit; et si sortem dicta Tiratio recordaretur qualicumque causa, quod illo casu immediate consules regant,.... quousque alii fuerint electi noviter et Tirati. 7. TIRARE, Adulteri poena, cum ad equi caudam vel ad currum alligatus

112

TIR

TIR
Chartoph. reg. ch. 201: Domus, sita PaT TIRONICARE, TIRONIZABB. Vide risius in vico dicto ad Crucem, Gallice Tyro. | TIRONIUM, Genus aciei disponendss, Tirouer. Ut ut est, a nostris appellatus Tirouere, Locus, ubi rei per distentio- quod cum cuneo confundit Modestus de nem membrorum cruciantur, ut ab eis Vocab.: Tertio prsscipiendum, ut quadraveritatem extorqueant. Lit. remiss, ann. tarn aciem repente constituant, quo facto 1456. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 178 : in Tironium, quern Cuneum vocant, acies Le suppliant fut prins prisonnier et mene ipsa vertenda est. TIRRENUS, pro Tarenus. Vide in hac devant la Tirouere ou question, oil il a confesse le dit cas sans aucune contrainte. voce. * TIRSTA. Chron. Leob. ad ann. 1328. Vocis igitur origo ea notione, repetenda videtur aut a Tirare, extendere, aut ab apud Pez. torn. 1. Rer. Austr. col. 929: Extorquere, qupmodo dicimus Tirer la Populus et clerus Romanus quasi a Tirsta verite. Hinc etiam Tirouere vocant do- percussus, oculos habens et non videns, liarii instrumentum, quo circulos exten- etc. Forte a Thyrso, ut monet Pezius. | TIRSUS, pro Thyrsus, Fragmentum, dunt, vulgo Tiroir vel Tirtoir. Lit. remiss, ann. 1417. in Reg. 169. ch. 484 : pars : an quia Thyrsus est dimidia lanUn certain engin a relier tonneaux, ap- cea ? Roland. Patav. Chron. lib. 11. cap. pelle Tirouere. Infra bis : Thirouere. Ti- 4. apud Murator. torn. 8. col. 328: Catainimici clypeo deaurato lanceatn reboute vero, Baculus ferro munitus, in nius aliis Lit. ann. 1424. ex Reg. 173. ch. 8 : fixit viriliter, guse protinus confracta in stipites et in Tirsos velud arundo confraUn baston ferre, nomme Tireboute. 2. TIRATORIUM, Fridericus II. lib. 2. ctilis, devolavit ad campum. * TIRUNCULUS, Miles, qui militiae cinde Arte venandi cap. 55 : Est Tiratorium quodcunque membrum avis, aut alterius gulo recens decoratus est. Constant, in animalis dandum falconi ad mordican- vita S. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. pag. dum in eo, ne inquietet se falco propter 202. col. 1: Cui mos erat, Tirunculorum timorem, aut aliam causam. Et est du- potius industriis indulgere, quam Chriplex Tiratorium, unum carnosum, quod tianse religioni operam dare. Is ergo asaidebet esse recens, et de bonis carnibus,... due venatui invigilans , ferarum copiam aliud est non carnosum, quod debet esse insidiis atque artis strenuitate frequenossuosum, et nervosum, et munilum plu- tissime capiebat. Vide in Tyro. | TIRUNLA. Judicium ann. 1030. mis aut pennis, quod datur falconi, potius ad impediendum falconem circa Marcee Hispan. col. 1045: Testatus fuit ipsum, et ad deplumandum in ipso, potius illi partem rerum -suarum, id est, ipsum quam ad gustandum, vel comedendum, solarium cum trileis et Tirunlis, quse in et domibus. jjc TIRETA, [Gall. Cordon de souliers (?): circuitu sunt Immanis belluse species. j TIRUS, Et im. caussonibus et Tiretis pro Epistola Johanni Presbytero seu Regi caligis domini... (Arch, histor. de la Abissin. falso adscripta ad calcem MS. Gironde, t. 22, p. 386.)] Corbeiensis: Omnes armati sunt prope * TIRETANIUS, Pannorum, qui Tire- (1. propter) Tiros et serpentes, qui vocantaines appellantur, textor, nostris Tire- tur Denterses. [** Jo. de Janua : Tyrus, tanier. Consuet. Genovef. MSS. fol. 12. quidam serpens.] r: Statulum Tiretaniorum. Toutes les 1 TISANA, Gall. Tisane, alias Ptisane, foiz que aucun Tiretanier venra en ladite Ptisana, a Grseco Tmo-avr). Glossae ad Doville pour ouvrer du mestier de Tiretaines ctrinale Alexandri de Villa Dei: Tisana, et de sarges, il doit prendre congie de aqua cocta in hordeo. Occurrit non senous. Tiretenier, in Consuet. Castell. ad mel. Vide Tysana et Fariola. Sequanam ex Cod. reg. 9898. 2. Thiretier, * Hanc potionem omnibus, qui Parieodem sensu, in Charta scabin. Duac. siis inflrmi erant, subministrare tenebaann. 1366. ex Reg. 97. Chartoph. reg. tur Hospitale S. Gervasii ex Lit. ann. ch. 154: Marchans drapiers, Thiretiers ou 1358. in Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 603 : autres vendeum desdis draps, pieces et Cum infirmantibus et eegrotis Parisius Thiretaines, etc. Un seurcot de Tyre- degentibus Tisanam largiri teneantur. teinne, apud Joinvil. in S. Ludov. edit, ** TISANA, Pulmenti species. Jo. de reg. pag. 14. Janua : Ptisana est sicut succus hordei, 1 TIRETANUS, Pannus lana flloque vel pulmentum inde factum. Glossas Bibl. textus, Gall. Tiretaine. Pedagium Pe- laudatae in Nebula 2 : Tipsanae, panes qui ronnse in Chartul. Corb. 21. fol. 333: dicuntur nebulas. Hue special Reinard. Item ung fardeaulx de Tiretaine vers doit Vulpes. lib. 3. vers. 1409 : 11. sols ob. Locus exstat in Coopertorium. femina ligno, | TIRETUM, a Gall. Tiroir. Ductile Sed quo Tipsanas dentato ipse mode. Inverrit, denies dentibus scrinium. Item plus unum dressaderium coralli cum duobus armariis et duobus Elucid. de las Propr. apud Rainouard. Tiretis sive leyhas fusti munitum de suis Glossar. Roman, torn. 5. pag. 366. voce sarralhiis et clavibus, in Inventario ann. Tizana : Tipsana, es ordi sec, pilat, mun1476. ex Tabular. Flamar. dat. ^ TIRIA. [ Tiria, roupie. (Glos. Lat. * TISECUS, [TISICA, phthisis : SimiGal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] liter et de butero recentem, si acceperit ^ TIRIACA, pro Theriaca, Gall. Theria- Tisecus, sed buter ipsum sale nee penique, Bernardo de Breydenbach in Itin. tus non habeat. (Epistula Anthimi ad Hierosol. pag. 59. Theudericum regem Francorum de ob1 TIRO, TIROGINARI, etc. Vide Tyro. servatione ciborum, ms. S. Galli. 762, TIROGRILLUM, perperam legit apud p. 255.] Willelmum Armoricum lib. 1. Philippi* TISICA, Italis et Hispanis, Phthisis. dos Spelmannus, pro Cirogrillum. Vide Mirac. S. Rosse torn. 2. Sept. pag. 472. Chirogrillus. col. 2 : Domina Magdalena... graviter fe* TIROGULA lib. de Doctr. Grsec. Se- bricitans, in tantum quod in Tisicam rum lactis. Glossar. medic. MS. Sim. devenerat, etc. Vide Tisis. Januens. ex Cod. reg. 6959. * Tiser, nescio unde, pro Denoncer, TIRONATUM, Rudimen, vsoXexTOfftpa- Denuntiare, nostri dixerunt. Lit.remiss, TV[jia, in Glossis MSS. Regiis Cod. 1013. ann. 1456. in Reg. 183. Chartoph. reg. Tyrocinium. Vide Canon. Eccles. Afric. ch. 103 : Publier et Tiser, ou fairepublier cap. 90. et Tiser la ditte monition ou excommenie-

per urbem ducitur. Oonsuet. Dombens. MSS. ann. 1325. art. 13 : -Si aliquis homo seu qusecumque mulier, qui sint capti in adulterio,... et ipse vir et mulier sint de duobus dominis, quilibet dictorum dominorum currat seu Tiret swum. Vide supra Currere 1. et infra Trotare. 3JC 8. TIRARE. [Extrahere : Indi vero in cunctis ipsorum operibuseteflfectibus istis operabantur suffumigationibus, et cum hoc ipsi Tirabant spiritus planetarum et ipsos in quod volebant faciebant intrare. (B. N. ms. lat. 10272, xv. s.)] * TIRARIBA, Retis species. Libert, loci de Portello ann. 1405. in Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 586: Quando eveniunt inundationes aquarum in flumine Garonie vel Arigiss, habit at ores de Portello possunt piscari cum retibus, vocatis bagau ei firariba, sine aliquibus gabarrotis. Vide Tirasse. ITIRASSARE, Trahere, Gall. Trainer, Provincialibus Tirassar. Inquisitio ann. 1268 : Item dixit quod vidit Tirassari, etc. * Unde Tirassatio, ipsa trahendi actio. Formulae MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 25. r: De qua quidem ecclesia dictum Johannem Maleti extraxentnt sive Tirassarunt, tenendo eum per tibias. Ibid. fol. 32. v: De ipsa ecclesia extraxerunt et extractum per tibias suas immaniter Tirassarunt per luttum carrerise; ita quod ipsis causantibus ac Tirassattone prsedicta, idem talis extitit semis mortuus. 1 TIRASSE. Inventarium ann. 1379. e Schedis 01. V. Lancelot: Item, unum rete vocatum Tirasse modici valoris. * TIRATIO. Vide supra in Tirare 6. * TIRATOR, Trahens. Reg. Cam. Cornput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 15. v: Ipsi debent kabere et parare unum batellurn cum octo Tiratoribus et uno gubernatore. Tirement nostris, Ipsa trahendi actio. Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch.208: Lesquels Pierre et Jehannot Baillet prindrent ledit Fremin par la barbe et par la poitrine, en lui tirant et sachant; et pour le Tirement, etc. 1. TIRATORIUM. Charta ann. 1263. ex Regesto 31. Chartophylacii Regii fol. 102. qua Renaldus de Ghigy et ejus uxor vendunt Regi tres partes quas se habere dicebanl in quodam botatorio silo apud Villam novam Regis: ante Tiratoria ejusdem villse, etc. Exstat etiamnum in urbe Parisiensi compitum, quod yocant la Croix du Tiroir. Sed de nominis ratione vix placent quae habent Brolius lib. 1. Antiq. Paris, pag. 4. 2. edit, et vetus Scheda Gallica inedita de Fundatiohe Parisiorum, ex qua hsec deprompsimus: A la croix du Tirouer se trioient les bestes, et pour ce a proprement parler, elle est appellee la Croix du Triouer, pour les bestes que I'en la trioit. SSS" A verbo Tirare, extendere, .accersendam esse vocem Tiratorium cuivis, ni fallor, probabile videbitur, adeoque idem esse quod supra Tendaris. An vero hinc repetenda sit denominatio compiti de la Croix du Tiroir, nondum assecutus sum. Vide Sauval in Antiquitatib. Paris, torn. 3. pag. 606. edit. ann. 1724. * Locus, ubi panni extenduntur et explicantur, Ital. Tiratoio. Stat. pro lanif. et pannif. ann. 1317. in Reg. A. Comput. Paris, fol. 197. v: In ipsis Tiratoriis sive tentis, panni aliqui dupplices vel alii communes panni qui debent duodecim cannas ad minus continere, nullatenus tirabuntur. Vide supra Tenda et Tenta 3. Haud scio an inde accersenda sit denominatio compiti de la Croix du Tiroir vel Tirouer. Lit. ann. 1375. in Reg. 108.

TIT

TIT

TIT

113

tnent... Ledit cure publia et denonca, ou de Gramm. apud Maium Classic. Au- tare ; unde postea deducit, inquit Vosfist publier et denoncer la, dite monition ctor. torn. 5. pag. 570. sius, ridiculam vocem Titillicus, pro eo, ou excommeniement. 1 TITIENSIS CLANGOR, id est, sonitus qui incitat vel incitatur ad coitum. Vide 1 TISIS, vel TYSIS, pro Phthisis, Gall. cum tumultu, in Glossis Isidori. In Ex- Titulatio.] Phthisie. Joan, de Janua : Tysis, ulcera- cerptis habetur Tiliensis, f. pro Titin1 4. TITULARE, Exarare, conscribere. tio in pulmone et tumor, sic dicta Graece; niens, ab antiquo titinnire, pro tinnire. Tabularium S. Vincentii Cenoman. : quia fit consumptio corporis totius : unde 1 TITILLARE, Titubare, vacillare, in Tituletur in pagina, ne labatur a memoTysicus, tali infirmitate detentus. Glossae Glossario Barthii apud Ludewig. torn. ria, quia Robertus de Poutorn dedit AbLat. Gall. Sangerm.: Tisis, une maladie, 3. Reliq. MSS. pag. 170. ex Baldrici batiRanulfo, etc. Privilegium Ferdinand! qui est enflure ou escorcheure depoumon. Hist. Palaest. [ Pag. 105. lin. 18. Bon- Gonzales Comitis Castellae ann. 957. Tisicus, Tisiques. Rursum habetur Tisis gars. Jo. de Janua : Titillo, Titubare.] torn. 3. Concil. Hispan. pag. 176 : Veilla TITIONARI, Titionibus praeparare, eos Revellez hie testis. Tello Marillez hie torn. 1. Anecd. Marten, col. 544. 1TISO, TISONUS, Gall. Tison, Titio. in ignem mittere, Ugutioni [et Jo. de testis. Joannes Titulavit. Vita S. Eusebiae Tiso tractus de incendio, in Prologo libri Janua.] Nos Tisonner dicimus. Abb. : Quae vero occasio fuerit susceptie TITIONARIUM, Locus ignis, ubi titiones fidei vel Regi vel ipsi genti, suis in locis de Doctrina novitiorum Ord. Grandimont. torn. 5. Anecd. Marten, col. 1825: morantur. Ugutio. [Addit. Johan. de plenissimepolest inveniri, cujus hie sumEt non audeat aliqua persona portare Janua, vel instrumentum mittenti titiones mam libuit Titulare in indicium vel conde node per civitatem aliquas fasces. Ti- in ignem. Glossae Lat. Gall. Sangerman.: firmationem nostrss narrationis. Vide sonos, in Statutis criminalibus Saonae Ticionarium, Tisonnier, ou foier.] Titulatio litteralis. [** Proprie Per com1 TITIUNCULUS, pro Pipiunculus. Vide pendia scribere, notis excipere, abbrecap. 34. * Alia notione Tison vel Tyson praete- Pipiones. viare. Joannes Spencer-Smith, vir clarea nostri usurparunt, scilicet pro Ligno | TITTEX, MvoraS, in Glossis Lat. Gr.rissimus , Cadomi ann. 1840. litteris quodam et navis carina, vulgo Quille Vide conjecturas Martinii in Lexico. scripturaB assimilatis expressit partem de vaisseau. Joinvil. in S. Ludov. edit, 1 TITTUS, perperam pro Littus, in codicis MSS. sec. XV. ubi haec leguntur : reg. pag. 3 : Nostre neif hurta si male- Glossis Isidori v. Telonem. Vide Telo. Incipiunt quedam regule de modo Titument que la terre Id oil elle hurta, enporta T TITUBARE CAMPANAM, in Obituario landi seu apificandt pro novellis scriptotrots toises du Tyson sur quay nostre neif MS. Eccl. Morinensis fol. 39. v. Gall. ribus copulate; et isle modus Tytulandi estoit fondee. Ibid. pag. 72 : Berniclett est Tinter, alterum campanae latus lente servari potest in libris preciosis, etc. Vide le plus grief tourment que I'en puisse pulsare. Vide supra Tintinnabulum. Titulatio.] 0 souffrir ; et sont deux Tisons ploians, enTITULA, Procuratio sive defensacu1 5. TITULARE, Donare titulo, hoc est, dentes au chief, et entre I'un en I'autre, lum. Glossar, vet. ex Cod. reg. 7641. scripto, charta. Charta Ludovici Pii e et sont lies a fors corroies de beuf au 1. TITULARE, Titulo praesignire, exor- Tabulario Majoris Monasterii: Si quis chief. nare; [Designare titulo vel titulum appo- ex fidelibus nostrisimperii eis ad hujus * TISSERANDUS, a Gallico Tisserand, nere, Joanni de Janua. Tituler, designer, rei necessitatem aliquid auger e vel TituTextor. Lit. remiss, ann. 1372. in Reg. mettre tiltre, in Glossis Lat. Gall. San- lare placuerit, etc. Vide Titulatio, et 105. Ohartoph. reg. ch. 226: Ipse supli- german.] Tertullianus lib. de Anima aliis notionibus in Titulus 1. cans cum certis aliis Tisserandis seu tex- cap. 13 : Quis non animss dabit summam <* 6. TITULARE, Dicitur de monachis, toribus pannorum fuit captus. Non semel omnem, cujus nomine totius hominis coloccurrit in Memor. D. Cam. Comput. mentio Titulata est ? Idem in Poem, de qui in monasterio recens exstructo, torn. locantur. Petrus Malleac. monach. Paris, fol. 94. r. Tixerand, in Pedag. Judicio Dei : 10. Collect. Histor. Franc, pag. 180: Ilia Divion. xtv. saeculi. Quis mihi ruricolas aptabit carmine musas, Gaubertum monasterii S. Juliani marty* TISSERIUS, a Gallico Tisseur, Eadem Et verni roseas Tilulabit floribus auras ? ris abbatem.... ad se accersiens, totius ornotione. Reg. episcop. Niyern. ann. dinem rei enarrat; segue illic tredecim 1287 : Gener Perrpnini Tisserii, iiij. soli- S. Ambrosius in Epist. ad Coloss. cap. fratres, quorum unus prior diceretur, Tidos... Robinus filius au Tissiers, it/, soli- 4: Ita enim devota fuisse videtur, ut om- tulare velle, et ex suo eos cosnobio prsestonis domus ejus signo Titulata esset Crucis. lari, dos. Vide Tissor. ejus annueret, prsedicat. * TISSIO, Tisoir, in Glossar. Lat. Gall, Calendarium Philocali: Furius Diony- Vide si ipse votis3. in Titulus sius feliciter Titulavit. Martianus Capella ex Cod. reg. 7692. Vide Titionarium. * TITULARIARE, TITULARIATUS, TITU| TISSOR, Textor, Gall. Tisserand. Tis-lib. 1. l>ag. 15: Et licet per Zodiacum sor pannorum, in Charta ann. 1317. apud tractum nonnulli singulas vel binas domo LARIUS, Voces academiae Tolosanae. Stat. Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 218. animalibus Titularint, in aliis tamen ha- Guill. archiep. Tolos. ex Cod. reg. 4222. 1 TISSUTUS, Textus, Gall. Tissu, ut bitaculis commanebant. Adde Petrum fol. 65. r : Prohibemus ne aliquis bacalratione sui supra Testutus. Capitulum Ludovici Im- Chrysologum serm. 155. Gall. Intituler. lariandus vel Titulariandus, in quacumnovi principii, tituli vel libri 'T TITULARE, Inscribere, perat. ann. 817. apud Murator. torn. 4. Johan. Diaconus in Vita S. Gregorii lib. que facultate, audeat convivium majus pag. 609: Ut monachi cappas Tissutas v: Scholares autem 15. n. 81 : Et diversa prieter villosas habeant. Vide Texus et 4. cap. aliquos etiam quia inter scripsit, facer e. Et fol. 65. choreantes occasione tripudiantes seu mala, sermones Texutus. atque eos ex nostro nomine Titulavit, et prsemissorum , publice vel occulte , per 1 TISTOL, Vox abbreviata et corrupta suspecti sumus, ne eos alicui pro Epistolarium, Liber Epistolarum, .rit. Eadmerus in Prologo ad transmise- biennium sint inhabiles adinbacallariatus dicto studio Vitam quae leguntur in sacris Liturgiis. Ordi- Ansel mi: Opus igitur ipsum de Vita S. seu Titularialus honorem1314. ibid. fol. et narium MS. Eccles. Piperac. ann. 1301: conversations Anselmi Archiep. Titulatum, obtinendum. Stat. ann.teneantur servare 44. r: Et hoc statutum Subdiaconus indutus sui habitus cum Tisupradicti virtute juraDeo adjuvante curavi disponere, stol, et diaconus cum textu Evangelii, etc. taliter lib. 2. cap. 4: Insigne volumen edi- omnes exceptis Titulariis et prsestitiqui lementi illis, etc. Et * TITAN, Sol. Vita S. Petri confess, dit, quod Cur Deus homo Titulavit. Vide gere voluerint decretalem Firmiter cretorn. 6. Aug. pag. 643. col. 2: Mulier Vossium de Vitiis serm. lib. 4. cap. 28. dimus, etc. qusedam Dominica die, granum causa 1 TITULATIO, pro Titillatio. Vita MS. 1 TITULARE SE REGEM, Regium nosiccandi ad Titanem sparserat, etc. men sibi adsciscere, Gall. Prendre le S. Wenwaloei: Si ille possessor renium * TITANE. Opuscul. vet. MSS. ad Ju- titre de Rpi. Sal las Malaspinse lib. 6. de est, quis renium fluctus Titulationem cedith, cap. 16. vers. 8. apud Maium in Rebus Siculis, apud Baluzium torn. 6. lare poterit ante ilium ? Pro titillatione Glossar. novo : Titan, sol. Titana, luna. Miscell. pag. 344. invidiae, nisi me fallo, occurrit in Epist. Titane, ordinate. DETITULARE, Titulum auferre, delere. Henrici Clerici Pomposiani saec. xi. * 1. TIT ANUS, Theod. Prisciano est Josephus Iscanus lib. 2. de Bello Tro- apud D. de Montfaucon in Diario Ital. Calx, in Glossar. medic. MS. Sim. Ja- jano : pag. 82: Quosdam ex fratribus adversos nuens. ex Cod. reg. 6959. habeo, ob nimiam Titulationem non va.... Propriae nam venditcir artis * 2. TITANUS. Vita fabul. S. Marini lentes legere libros a me scriptos. Vide Detitulat titulos, quos ingerit. torn. 2. Sept. pag. 216. col. 2 : Ibant ergo Titulare 3. [** Titulationem hie esse sancti viri Marinus et Leo cum multitu2. TITULARE, Significare, in Glossis Scripturam per compendia exaratam, dine incisorum ad cacumina divexi mon- Arab. Lat. recte monuit Blumius Itin. Ital. torn. tis, qui lingua rustica vocatur Titanus. 3. TITULARE, pro Titillare. S. Althel- 2. pag. 216. Vide Titulare 4.] Alia noVide supra Titan. tione legitur in Titulus 1. mus de Laude Virginitatis cap. 17 : T TITIA, Kpea (otplac) vrjiuwv, o }.lyou<7t T TITULATIO LITTERALIS, Charta, scriQuique Titulantts spernit primordia luxus. <rt?et.... in Gloss. Lat. Graec. et Graec. ptum, donatio scripto flrmata. Charta Lat. a Graeco TUT-OOC, vifaio;, parvus. [Simili modo in Gemma gemm. Titulare ann. 1073. ex Archivp Montis-majoris : c TITIARE. Passeres Titiant, Aldhelm. exponitur ad venerem ac luxuriem inci- Nullam donationem sine litterali Titulavni 15

1.14

TIT

TO in.
Anastasius in Eyaristo PP : Hie Titulos in urbe Roma divisii Presbyteris. In S. Marcello : 25 Titulos in urbe Roma comtituit, quasi dioeceses, propter baptismum et pcKnitentiam multorum, qui convertebantur ex paganis, et propter sepulturas Martyrum. In S. Silvestro : Hie fecit in urbe Roma Ecclesiam in prssdio cujusdam Presbyteri sui, qui cognominabatur EquitiuSf quern Titulum Romanum constituit, etc. In S. Damaso : Hie constituit Titulum in urbe Roma,, scilicet basilicam, quam ipse construxit, etc. In S. Inndcentio: In quo loco.... Titulum Romanum cdnstituit, etc. Ita pag. 110. 116.117. 238. Alexander. III. PP. in Epist. apud Baron; ann. 1148: Jus Ecclesiarum a SS. Patribus canonice constitutum necessario ad memoriam copios&credimus revocandum, quahter scilicet 28. Titulis, eorumque Sacerdotibus tola, urbs distributa sit, etc. Coneilium Nauneiense cap. 16. et ex eo Hincmarus Remens. in Capitulis ad Pr^sbyteros parochise su^e cap. 17 : Ecclesiam illam.... quse Titulus pet' se constans extitit. Ubi a Capellis distingaitur. Tilulorum vel Diaconorum Ecelesiss, in Synodo Romana ann. 853. cap. 39. Titulum pro Ecclesia usurpant passim Scriptores, Pius I. PP. Eptst. 3. Concil. Rom. sub Greg. I. cap. 8. Nannet. cap. 16. Diurnus Roman, cap. 7. tit. 21. Hincmtarus Rem. in Capit. de Reb. Mag. et Dec. cap. 12. Capitul. Guilleberti Epist. de Interdictis cap. 2. Synod. Londin. ann. 1125. Hugo Flaviniac. pag. 261. etc. Adde Ugheflutn torn. 1. Ital. sacr. part. 1. pag. 110. 122. 123. Cur porro Ecclesia Tiiuli nomine a veteribus Christianis donata sit, vafige sunt auetorum sententiae. Baronius ann. 112. n. 5. 6. a titulis fiscdlibus desumtam hanc appellationem putat, qutfrutn appositione rem aliquam sibi flscus vindicare solebat : Titulum. autem Gruels fuisse,.qao apposito,>r-es sacra censebatur, quod pluribus observat in1 Notis ad Martyrol.. Rom. 26. Julii.> Alii a Titulis, seu sepuleris- Martyrutn vel Oonfesso- rum, in sedibus sacris reconditls. Nam Titulum sepulehri dixit Juvenalis lib. 2. Sat. 7. Titulis decorare sepulchrum, Silius Italicus lib. 15. Titulum basto addere, Aiicbqr Queroli. Titulum Memoriae, vetus Inscriptio, 519. 5. Vetus Epitaphium Treverense : Hie quiescet Dardanius, qui vixit annos 35< Apronius ,frater 'Titulum posuit in pace, apud Browerum in Proparasc, ad Annales Trevirenses., - ubi ejusmodi alia Christianorum describit pag. 59. 60. 61. et in ipsis Annalib. 404. 439.2. edit. [Sigehardus in Vita S. Albani apu<J Canisium torn. 5. et ssec. 4, Bened. part. 2- pag. 58: Siquidem in argumentum fidei, intra et circa Ecclesiam, quoqiio versum exstant mausolea, singulorum nomen et obituz diem Titulis designantia, [** Adde Lambert. AnnaL ad ann. 1074. apud Pettz. torn. Script, 5. pag. 209. lip. 50.] Alit denique, quod aedi sacraa vestibulis Sancti, cui dicata erat, nomen in^criberetar,' seu quod eo titular etur, titulos dictas Ecclesias volunt. Ut ut $it, ab bis titulis, seu Ecclesiis, quibus attitulati erant Clerici, TITULI nomenclatura vujgo donantur Sacerdotis facultates idoneaa ad vitam, absque quibus ad 'Sacerdotium non admittitur. Concilium^ Lateranense III. ann. 1179. cap. 5: Episcbpus si aliquem sine certo Tiluto, de "quo necessaria vitse percipiat, in Diaconum vel Presbyterutn ordinaverit, tamdiu necessaria ei subministret, donee in aliqua ei Ecelesia convenientia stipendia milillee Clencalis assi-

tione fieri debere. Vide Titulare 4. et in- civitatis. Gloss. Gr. Lat. : ST^XYI, Cippus, fra Titulus^ Titulus. Nam titulus proprie lapis inscri 1 TITULATORIUM ALTARE. Vide Ti- ptus, vel ipsa lapidis inscriptio. Hac notione lapideum titulum -JiaDet vetus tulus 3. 1. TITDLUS. Titulos apponere, seu Ta- inscriptio Salonffi, apud J. Spdnium in bulas inscriptas, eraviSa; ypauTa?, Cum Itiner. torn. 3. part. 2. pag. 5. Petrus veils purpureis, ut est apud Agathiam Chrysol.serm. 154 : Dominumprxdiorum lib. 5. quo ritu res privatorum, a_ut reo- limitibus affixi Tituli proloquuntur. Foi?rum flsco addicebantur. Augustinus in tunatus in Vita S. iMedardi cap. 5 : DiePs. 21: Ubi potens aliquis invenerit Titu- bus quoqite illis.de cujusdam agri confinio los suos, nonne jure rem sibi vindicat ? et controvefsia inter propinquos illius exorta dicit, non poneret Titulos meos, nisi res est: cumque disceptarent alternatim,, et mea esset. Gregorius M. lib, 4. Epist. 33 : jam furor iraque mentem praeeipitaret, In Sicilia autem insula Stephanus qui*- illelapidi pedem superposuit, qui ejus' dam marinarum partium. Chartularius dem agri divisor esse videbdtur; cotnmotanta prsejudicia, tantasque oppreasiones tam ergo turbatn dieto citius ab ilia cotnoperari dieiturf invadendo loca singulo- pescens seditione, Titulum hunc, inquit, rum, atque sine dictione causarum per horum jugerum limilem esse noveritis et possessiones ad domos Titulos ponendo, confinium. Hi nc forte Titulos vocamus instrumenta Ohartaetc. Ado in Martyrol. 29. Aug.: Omnes facilitates ejus publiois Titulis prsesignari. rom, quae prsediorumt possessioflem fifEadem verba habentur in Vita S. Sergii mant, quove jure teneantur, indicant. Mart, n. 3. Anastasius in Nicolao I. PP. Concilium Ticinense sub Benedicto Vlll. pag. 213. ubi idem Pontifex ad Ravenna- PP. in Prsefat.: Praedia et possessiones aut tern Arcbiep.: Praecipimus tibi, ut nun- tollunt, aut minuunt, aut quibusdam Tiquam res cuj,useumque personss quali- tulis et scriptis aolludio fabricatis, a nocumque ingenio vel chartula acquisitas et mine et jure Ecclesiee alienant. possessas, olim mado occupes, aut Titulum Gharta ann. 1121. torn. 1. Probat. superimponas, donee in prsesentia Aposto- Hi&t. geneal. domus reg. Portugal, pag. lica, vel Missi ejus, aut Vestararii, Rei- 3 : Magnus est Titulus donationis, in quo vennse legali ordine illas in judicio con- nemo potest auctum largitatis irrumpere, vincas. Senator lib. 4. Epist. 14: Casas nemo extra legum jura penpsere. ejus appositis Titulis fisci nostri juribus 3. TITOLUS, Ecclesia, cu-i deserviendae vindicabis. Idem lib. 5. Epist. 6: Fixis ordinabaBtuf Presbyteri, iita ut in ea Titulis juri publico applicare. .Adde liK stabilitatis promissionem facere teneren9. Epist. 18, Liberi a fiscqlibus Titulist tur, et ab ea recedere iis non liceret, ut in Diurno R9mano cap. 5. tit. 4. [Fundws est in Gapitulari Episeoporum cap. 18. fiscalis Tituli proscriptions eianatus, lib. in Capital. Caroli M. lib. 5. cap. 26. 108. 15. Cod. Th. tit. 2. leg, 4,] Tiburius lib. lib. 7. eap. 173. in Addit. 3. Ludov. Pii 2. pag. 113 : cap. 39. in Synodic'a Ratherii Veron. ad Presbyter, etc. Vide Joannem VIII. PP. '> Ite sub irnperium, sub Tiluluraque lares. Epist. 173, Synodus Remensig ann. 813. Vide titulum .utriusque Codicis c(e his, cap. 20 :' Ut jpresbyteris de minore Titulo qui potentiorumf etc. ,et Glossar. med. ad majorem non liceat transmigrare. Addit Turon. III. cap. 14 : Sed in do perGrsecit. vpce Savi&s, cql. 135L Hinc TITULARS, Fiscp addicere tttulis ap- maneat, ad quern ordinlfs 'est. Concipositis. Domus Titulata, apud Gregor, lium Catehutens'e 'ann. 787. can. 6: Et M. lib. 1. E'pi'st. 63 : cui flscalis titulus in'illo'Titulo persevereM, ad quern consecrati sunti it a ut nullum de alteritts appositus est. Adde lib. 4, Epist. 4'4. TITULATIO, Conflscatio, qua yoefe SY)- TiMlo Presbyterum aut Diaconum susci|j.su<v, apud Theophanem in Nicephoro p&e prsesumat, etc. Concilium LondiGeneral! aim'. 9. vertit HistoTia Miscelia. nense-ann. 1125: NuUus in'Presbyterum, TITULI FISCALES, Tributa, vectigalia nullus in Dtacanuni -nisi ad certum Titu-* publica, fiscftlia: passihl inutroqufeeo- lum ordinetur. Qui vero absolute fuerit dice. Salvianus lib. 5 : Illud est grdviub, ordinatus, sumpta cat'eat dignitate. Id quod plurimi proscribuntuf a paucisf qui- etiam in usu fuisse testatur Lupus Ferbits exactio publica peculiaris est prssdcc, rariensis Epist. 29. ni^iEpiscopi licentia qui fiscalis debiti Tilnlos fadunt esse pri- intereedat. Vetitutn' enim in Concilio vates, et noc'non sumtni tantum, sed pene Chalcedonensi cap. 6. ne quis Presbyter inftmi. Attbnymtfs de Rebus bellicis sub- aut iMaconus aito>eXxjp!.!J.Jva)? ordinaretur, junetus Notitise Jm peril, d'e'exactoribus': absolute, ut habent Concil. Meldense Qtt* enim ab Ms oceasio fisdalium Titulo- ann. 845'. cap. 52. Synodus Romana ann. rum inlibata peracta est, qux conventio 853i cap. 39. Orisconiusin Breviario cap. sine praeda discessit f Susceptores fisca-( 196.- Egbertus Arehiep. Ebor. in p'ialogo lium Titutdrum, in1 Edicto Theoderici capi 9. Capitul. Aquisgran. ann. 789. Regis cap. 144. Tilutus siliquatici, aptld cap. 24. Capit. FrancofoM. ann. 794. Senatorem lib. 4. cap. 25. Titulus Cano- cap. 26. Capit. 6. anti. 806. cap. 7. Oapit. nicus vinarius, in veteri Inscripk -647. 7. 1. incerti anni cap. 11. lib. 1. Capitul'. ^ TITULUS FUNCTIONS, Simili no- cap. 25. Append. 1. cap. 12. etc. sed tione. TraditioS. Karfleftapud Mabillon. EtSt^a?, specialiter, Ecclesias civitatis vel torn. 3. Analect. pag. 82: Nultos func* pagi adseriberentur, abrogatis ordinationes vel eseactfones, neque etequisita et tionibus absolutis: qua tamen ordinalauda convivia, neque gratiora vel insi- tione Presbyterurn se factum in Ecclesia diosa tnunuscula,nequAetiam caballoruin Barcinonensi scribit Paulinus Epist. 6. partus, aut paravereda, vel angaria', aut ad Severum : Ea conditione in Barcinoquodcuinque function Titulum judicia- nensi Ecclesia consecrari adductus sum, ria potestate did potest, de prseswipta fa- ut ipsi Ecclesias non alligarer ; in jSacarcultate penitus ntin requiratur. Vide dotium tantum Domini, non in locum EcFunciio. clesiss dedicates. Sed irritse postmodum 2. TIT^LWS^ Limes, meta. Aggenus : factae ejusmodi ordinationes : et in ipsis Videmus tgitur modo per tertninos terri- Presbyterorum et Diaconorum, aut Subtoriales, et limitutn cursm et Titulos, id diaconorum ordinationibus, ab Episcoest inscriptis lapidibus, plerumque flumi- pis ordinatoribus, nqminati tituli, quibus nibus, nee nen aris lapideis claudi lerri- li adseriberentur, ut colligitur ex Sacratorium, atque dividi ab alterius territorio mentario- Gregoriano Menardi pag. 236.

TIT
gnet: nisi forte tails qui ordinalur, esotiterit, qui de sua vel paterna haereditate subsidium vitas possit habere. Synodus Exoniensis ann. 1287. cap. 8: Caveant ad sacros ordines promovendi, ut Titulum habeant sufficientem, sine quo omnibus ad sacros of dines accedere interdicimus facultatem. Mox: Et quoniam quidam promovendi advertentes se non posse dbsque Titulo ordinari, cum Clericis beneficiatis vel Laieis paciscuntur, ut eis per chartam nomine Tituli conferant spirituale aliquod vel temporale, eandem chartam ab eisdem post susceptos ordines recepturi, etc. Titulus Patrimonialis, in Concilio Biterrensi ann. 1233. cap. 6 : de Us qui admittuntur ad sacros ordines : et sine Titulo patrimoniali centum solidorum Turortensium ad minus, (vel) Evclesiastico beneficio competenti, sicut in jure Canonico cautum est, ordinandus de csetero nullus admittatur. Adde cap. 8. et Stephanum Tornac. Epist. 12. Habentur in Charta feodi, seu libro Anglicp inscripto: Justice of peace, pag. 175. formulae litlerarum sacerdotalibus Titulis, et literarum testimonialiutn de patrimonio sufftcienti. TITULI, Bona, facultates, quae quovis titulo alicui competunt. Gonventus apud Andelaum ann. 586 : Cum omnibus rebus eorum, cum civitatibus, agris, reditibus, vel cunctis Titulis, et omni corpore facultatis, etc. TITULT CARDINALES in urbibus et suburbiis, Ecclesiae praecipuae, ac parochiales, in Gone. Meldensi ann. 845. cap. 54. et apud Guillelmum Bibliothecarium in Stephano VI. sub finem. Descripsit Baronius ann. 559. n. .3. Bullam Joannis HI. PP. qua Basllicam XII. Apostolorum a Pelagic inchoatam a se absolutarn , titulum . Gardinalem constituifc, eidemque pacachias fines deftnit. Vide Cardinalis. [* Thonase Capuani Dictat. Epist. pag. 286. apud Hahnium.] TITULI POPULARES, Plebes, parochise, Ecclesiae parqchiales seu plebales. Decretum Tassilonis Ducis Bajwar. : Unde ab universis Abbatibus facto, professio, ut minime Titulis popularibus se ingerere deberent ; sed hsec omnia, cut commissx sunt plebes sub potestate Episcoporum permanerent. \ : TITULI BAPTiSMALESj aliis Ecclesise baptismales ^ in ;Praecepto Ludovici et Lotharii apud Flodoardum lib. 2. Hist, Eemens. cap. 19. Vide Ecclesia. TITULUS,/Pars ea Ecclesi33r in qua altare consistit/ ^y.a Graecis, Presbyterium, Latinis Ecclesiasticis Scriptoribus. Leo Ost. lib. 2. cap. 3 : In Ecclesia etiam Titulum. cum confessione sua a parte occidentals satis decorum adauxit. Idem cap. 32 : Ecclesiam S. Angeli...jam vetustam restaurans, Titulo addito amplians, atque depingens, etc. Gap. 51. (al. 52.): Titulum quoque (in Ecclesia) ab orientali parte non parvi ambitus cum Confessione construxit. Lib. 3. cap. $8 : Fenestras quoque in superioribus (ev UTEEpwot?) satis amplas, in navi quidem 21. in Titulo vero 6. longas et rotundas 4. ac duos in absida mediand instituit. Cap. 29. (al. 27.): Fenestras omnes tarn navis quam Tituli plumbo ac simul vitro compactis tabulis, ferroque connexis inclusit. Ubi perperam Angelus a Nuce, tituluni partem esse transvefsam Ecclesiae , quam nostri la Croisee dicunt, existimavit. Sed et TITULUS, ihterdum pro Ecclesiarum sacellis quae alii Cubicula yocant, usurpatur. Sanctiis Eulogius lib. 2. Memorial, cap. 1 : In basilica B. Aciscli, in eo

TIT
Titulo, quo felicia ejus membra quiescunt, humatur. Rodericus Toletah. lib. 4. de Reb. Hispan. cap. 8 : Fundavit etiam Ecclesiam Cathedralem, et majus allare in honorem sancti Sdlvatoris, et altaria 12. Apostolorum cum suis Titulis elevavit. Eckehardus Junior de Gasibus S. Galli cap. 1. pag. 39 : Obiens autem,.... circa Landaboum Episcopum in Titulo Apostolorum conditum, cognatum et amicum suum, extra, parietem tamen, sepeliri se petiit. Adde, quae ibi observat Goldastus pag. 180. [Vita S. Theofredi Abb. SBBC. 3. Benedict, pag. 483 : Ipse ante venerandum B. Petri Titulum in oratione est prostratus. Mabillonius altare intefpretatur in Onomastico : quod eodem redit.] TITULATORIUM ALTARE, Idem quod Titulus, seu altare, vel capella in majori Ecclesia. [Altare praecipuum, Gall. Maitre-autel, intelligo : siquidem ecclesia Deo in honorem B. Marias dedicata erat.] Jacobus de Vitriaco in Hist. Orientali pag. 1143. [et Bernardus Thesaur. apud Murator. torn. 7. col. 838. ] : Quatuor in ea (Ecclesia Damiataejprtncipalia fundata sunt altaria : Titulatorium B. Virginis primumf Principis Apostolorum Petri secundum, etc. TITULARE, Ad titulum vel Ecclesiam promovere. Vita S. Gonstantiani Abbatis : Ad praedictum nempe victim Hebron sanctas Cenomanicss matris Ecclesiae Titulatus o,c Presbyter ordinatiis fuit jam dictus Constantianus a memorato Innocente Episcopo, illucque ad praedicandum ab eo directus. Admonitio Synodalis antiqua : Res et facultates, quas post diem prdinationis vestrss adquiritis ad Ecclesiam, ad quam Titulati estis, pertinere sciatis. Ratherii Veronensis Synodica ad Presbyteros : Nullus Ecclesiam, ad quam Titulatus est, relinguat, et ad aliam qusestus causa migret. Ita in Capitul. Caroli M. lib. 5. cap. 26. Wille'lmus Neubrigeijs.is lib. 3. cap. 5 : Pro personis spectabilibus, quibus tanquam quibusdam monilibus Eboracensis olim fulsit Ecclesia, Titulavit imberbes, etc. Decreta Oalomani Regis Hangar, lib. 2. cap. 18 : Nullus Presbyter sine titulo ordinetur : de eodem nullus habeatur in Clero, qui non est Titulatus alicui Ecclesiae. Adde Goncilium Placentinum ann. 1095. cap. 15. Hincmarum in Oapitulis anni 12. Episcopat. cap. 3. Puricellum in Basilica AmBrosiana pag. 1146.1148. 1149. etc. INTITULARE, Eadem notione. Leb IV. PP;de Gura Paslorali: Nullus Ecclesiam, ad quam Jntitulatus est, dimittat, et ad aliam quasstus gratia sine licentia Episcopi migret. Petrus Blesensis Epist. 57 :
Nepotura turba pullulat, Quos variis Bcclesiis Intitulat. .

TIT

115

Adde Concilium Auscitanum ann. 1308. cap. 2. PiLETrruLARE. Admonitio Synodalis antiqua : Volumus autem scire de quolibet Presbytero...., si denostra parochia aut de alia natus est, out ordinatus, vel ad quern locum Prsetitulatus. Adde Gapit. Garoli M. lib. 5. cap. 26. ADTITULARE , ATTITULARE, apud S. Anselmum lib. 3. Epist. 2. Tabularium Ecclesise Viennensis, sub Sobbone Archiepisc. fol. 44 : Ecclesia S. Nazarii..... in qua ipse Vboldiis more Ecclesiastico Adtitulatus fuit. [Charta ann. 1186. ex Tabular. Sangerman. : Pilectum nostrum Odonem presbyterum ad presentationem Abbatis S. Gemiani de Pratis ecclesiae de Baneohs Attitulavimus et de cura investimus animarum.] Stephanus

African. Presbyt. in Vita S. Amatoris n. 19 : Crucis signaculo frontem ejus Attitulans, salutis integritatem roganti restituit. 4. TITULUS, Clamor militaris. ^gidius Monachus Aureaevallis in EpiscopisLeodiens. cap. Ill : Comes vero Lossensisimpetum belli videns imminere , accessit propius cum sua phalange, et damans tertio Titulum sui Comitatus, scilicet Loz, audacter hostium cuneos penetravit. 5. TITULUS. Leo Ostiensis lib. 2. cap. 52 : Virgam quoque pastoralem, cum Titulo niliilominus argenti opere pulchro vestivit. Ubi Angelus a Nuce, titulum partem reeurvam baculi Pastoralis interpretatur, nescio quo vade. 6. TITULUS, Exemplar. Liber Ordihis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 15 : Qui moriitn dtque verborum disciplina instructus, cunctis quasi exemplum et Titulus totius domus proponatur. .1 7. TITULUS, Versus lugubres de morte insigniorum personarum, quos scribebant monachi variorum monasteriorum, quibuscum inita erat societas, cum ad eos deferebantur rotuli, mortem illarutn personarum nuneiantes: quo de more jam pluribus dictum est in Rotulus et in Brevis. Plures hujuscemodi titulos de morte Mathildis primae Parthenonis SS. Trinitatis Cadom. Abbatissaa conscriptos exhibst Mabillonius tpm. 5. Annal. Benedict, pag. 690. et seq. Sed quia in hisce Versibus nonnunquanl futilia et vatia scribebantur, Monaehi Majpris-monasterii in sua Epistola encyclica de morte Bernardi Abbatis eod. torn. pag. 668. socios mpnent, Patrem suum virum sanctas severitatis fuisse, et nonsolum verba peecatrieia, sed et vana et seurrilia, et quocumque modo inutilia exosa habuisse, et ab auditu suo, quantum potuit, rejecisse. Quare Sdnctitatem vestram precamur, inquiunt, ut versuum nsenias et derisiones, quas potius, quam prosint defuncto, facientibus accumulant damnationem, ab nac charta subihoveaiis^ tantumque simpliciler locorum vestrorum nomind, et quid pro defuncto patre noslro et pro nobis feceritis, annotetis, ut quid etiam nos pro vobis debeamus facere, cognoscamus. Videeumdem Mabillon. torn. 3, Analect. pag. 487. 1 8. TITULUS CRUCIS, Crux nude. Cbncil. Turon. II. can. 3: Ut Corpus Christi Domini non in irtiaginario ordine, sed sub Crucis Titulo componatur. Anonymus de Miraculis S. Bercharii Abb. saec. 2. Benedict, pag. 856 : In titulo Crucis, qui stdbat ad pedes artiftcis decumbentis, subito visus est illucescere globus asthereusf boc est, sub cruce, quae ad pedes fidelium in extremis agentium apponi solet; Vide Mabill. lib. 1. de Liturg. Gallic, cap.^. n. 20. et 21. 9. TITULUS MITR.E, Lamina aiirea, qua? in gyro mitrae orificium ambiat, Bonanno Hiefarch. eccl. cap. 64. et Marangono Chronol. pont. p'ag. 66. Quae definitio non arridet Gl. V. Garampio in Disquis. de sigill. Garfagn. pag. 83. quod tune Titulus a Circulo nihil differret, qui tamen reapse differunt inter se, ut perspicuum est ex Gerem. Greg. X. ibid, laudato : Unam (mitram) cum aurifrisio in Titulo sine circulo ; et milram aurifrisiatam in circulo et Titulo. Et ex Invent, ann. 1295. ibid. pag. 85 : In ipso circulo anteriari, et liliis, et Titulo sunt xx. balasci, etc. Unde Viro erudito Tilulus videtur esse Una listaofregiodiritto, che tagliasse la faccia della mitra perpendicolarmente dalla punta all' orificio. Nisi, addit ille, Titulus corrupte dicatur,

116

TOA

TOA
bet ramo de Toaglis de rista, solidos iiij. Touaillon, in Lit. remiss, ann. 1411. ex Reg. 167. Chartoph. reg. ch. 417. Hinc Toaillolle , Capitis tegumentum , quo utuntur Sarraceni, quod ex linteo seu mappula componatur, apud Joinvill. in S. Ludov. edit. Gang. pag. 75 : L'un d'iceulx admiraulx, qui nous estoit contraire, cuidant qu'on nous deust tous faire mourir, vint sur la rive du fleuve, et commenca a crier en Sarrazinois a ceulx qui nous conduisoient es gallees ; et o la Toaillolle, qu'il osta de sa teste, leur faisoit ung signe, disant qu'ilz nous remenassent vers Babilonne. Tliouelle , pro Toille, Tela, in Chartul. Latiniac. fol. 246. v. ITOALLIA. Computus ann. 1239. e Bibl. Regia : Pro una paratura Toallie altaris LX. sol. * TOALLIA, Pannus sericus, quo altare vestitur. Lit. ann. 1386. in Reg. Joan, ducis Bitur. ex Cam. Comput. Paris, fol. 85. r : In qua quidem capella continentur pecias quas secuntur : videlicet dosserium et fronlale ac etiam Toallia bordata pro altari magno. , TOBALEA. Charta Joannis Archiep. Capuani ann. 1301 : Tobaleam unam de seta listatam auro, etc. Concilium Ravennense ann. 1311. can. 8 : Corporalia, pallas, Tobaless, et cselera Sacerdotum et altarium ornamenta. Ceremoniale Rom. ex MS. Vaticano, de Consecratione PP.: El tergit eum cum linleamine, sive subtili Tobalea. Occurrit ibi pluries, et in Charta ann. 1280. apud Ughellum torn. 7. Ital. Sacr. pag. 611. in Ceremoniali Episcop. lib. 1. cap. 29. [in Computo ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 274. Statuta Eccl. Avenion. torn. 4. Anecd. Marten, col. 570 : Mandamus, ut linteamina altaris, sive Tobalese.... saepe abluantur. Statuta Eccl. Reatinae apud eumdem Marten, torn. 8. Ampliss. Collect, col. 1518 : Non celebretur sine duobus Tobaleis in altari, quarum una superior sit benedicta. Occurrit alibi.] j TOBALEOLA. Ordo Rom. apud Mabillon. torn. 2. Musei Ital. pag. 532 : Bacile semper in camera Papas cum rasoriis et Tobaleolis remanet. TOBALIA, TOBALLIA. Matthasus Silvaticus : Mandile, Tobalia. Anniversaria Basilicas Vaticanae apud Joannem Rubeum in Vita Bonifacii VIII. PP. pag. 345: Item 20. Tobalias, tarn sericeas/quam operis Alemannici. [Ordo Rom. apud Mabillon, torn. 2. Musei Ital. pag. 162 : Tobalias frisatas et opertas, quss totum altare colligant sine frisio. Item xx. Tobalias sive mappas pro altaribus, in Inventar. S. Capellae Paris, ann. 1376.] Occurrit praeterea apud Durandum lib. 4. Ration, cap. 30. n. 1. in Miracul. S. Angeli Carmelitae, semel ac iterum, etc. ^ THOBALIA. Computus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 280 : Pro tela ad faciendum copertoria quatuor, cappulis et Thobaliis pro capite, cannas 3. gross. XXII. Inventar. S. Capellae Paris, ann, 1376 : Duo esmaillia argenti quas dicuntur esse de meliori' Thobalia altaris majoris. Deux esmauls qui sont de la bonne Toaille, in alio Inventar. ejusd. S. Capellse. 1 THEOBALIA. Inventarium MS. Eccl. Aniciensis ann. 1444 : Item unam Theobaliam de canapi. Item quasdam servieta modici valoris, etc. 1 TOBALIUM, vel TOBALE. Synodus Limae ann. 1604. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 672. col. 2 : Quod, quando Sacerdos celebraturus est Missam, videat an in altari sit ara sacrata, et adsint tria Tobalia linea per missale prasscripta.

TOA
1 TOELLA. Visitatio Reliquiarum S. Launomari ann. 1284. saec. 4. Benedict, part. 2. pag. 258 : Quas omnia de altari levantes, cum reverentia, ut decebatf reposuimus ea super Toellam mundissimam, expectaittes quid in vasis aliis haberetur. T TOILLIA. Inventarium Eccl. Noviom. ann. 1419 : Una longa Toillia cum quodam manutergio. TOGILLA. Jo. de Janua : Togilla, parva toga : item dicitur mantile. Alibi : Facitergium, Togilla, gausape. Balbus in Catholico :Mapa, Togilla. Gloss. Lat. Gall.: Togilla, vel mantile,veltoqula, parva toga^ petite robe : vel Togilla, Touaille. Ugutio : Mantile, extergimentarium, Togilla, gausape. Glossar. Isid. : Mappa, gausape, Togilla, expiarium. Perperam tegilla edit. Promotus MS. in Grammatica : Facitergium, Togilla, mappa, mappula, gausapa, orariurn, mensale, manutergium, prandeum, manumundium, manupiarium. | TOUALIA. Annales Mediolan. apud Murator. torn. 16. col. 810 : Toualias xn. mantilla II. ab altari. Una de altari Toualia, una planeta de purpura, in Charta ann. 1266. ex Tabular. S. Victor. Massil. j TOUAILLIA. Inventarium MS. Eccl. Noviom. ann. 1419 : Item duss Touaillias operates de serico ad ponendum super pulpitum. Et alibi : Item una Touaillia operata de serico ad ponendum super pulpitum. Charta ann. 1387. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 189 : Faire laver et tenir net le linge de I'Eglise, les vestemens et Touailles parez. 1 TOUAILLA, TOUALLIA. Ordinarium MS. Eccles. Lexpv. saec. xm. ad diem Nativitatis Domini : Ante majus altare puerperium ponitur , scilicet quasdam Touallia super coissinum et textus eburneus. Ibid, ubi de festis duplicibus : Majus altare duobus palliis et quadam Toitailla parata paratur. 1 TOUALUS. Memoriale ann. 1297. ex Archivo S. Victoris Massil. : Septem savenas altaris, et tres Toualos de seda. 1 TOWELLA. Cum tablementis, frontellis et duabus Towellis, apud Rymer. torn. 9. pag. 278. col. 1. t TUABOLA. Leges Palatinae Jacobi Regis Majoric. in Actis SS. Junii torn. 3. pag. LXXII : Tuabolas et cuzini et frontalium et alia, de quibus in ecclesia copiose haberi nostrse intentionis est. 1 TUALEA. Ordo Rom. apud Mabillon. torn. 2. Musei Ital. pag. 102 : Ministri (die Parasceves) unam tantum Tualeam extendo.nl super altare nudatum. T TUALIA, in Charta ann. 855. Marcae Hispan. col. 788. et in Actis SS. Aprilis pag. 813. TUALLA. Chron. Fossae novae ann. 1196: Unum par bacilium, duss Tuallas. [Vide Kennetti Glossar. ad calcem Antiq. Ambrosden. et voces Carda 2. et Abstersorium, ubi etiam habetur Tuallum.] f TUALLIA, in Chronico Cavensi apud Murator. torn. 7. col. 951. et D. Brussel torn. 2. deFeudorum usu pag. CLXXXIII. in Computo ann. 1202. TUELLA. Chronicon Abb. S. Trudonis lib. 6. pag. 403: Tres Tuellas, unam sternendam super altare, aliam sub libro, terliam ad tergendas manus. Ita etiam in Provincial! Gantuariensi lib. 3. tit. 27. in Synodo Exoniensi ann. 1287. can. 12. in Synodo Mertonensi ann. 1300. Lamethensi ann. 1330. can. 1. etc. ubi inter vestes sacras reponitur.

pro Tutulus, id est, acumen mitrae. Quid si hie Titulus spectare existimetur ad Laminam, de qua Levit. cap. 8. v. 9 : Cidari quoque texit caput : et super earn, contra frontem, posuit Laminam auream consecratam in sanctificatione. 1TIUPHADUS. Vide Thiuphadus. TIUS, Patruus. Vide Thius. T TIUTISCE, Germanice. Vide supra Suonbouch et Theotisci. 1 TIXATOR, Textor, Gall. Tisserand. Tixier, in Consuet. Andeg. art. 173. Index MS. Beneficiorum Eccl. Constant, fol. 17 : Rector percipit.... decimas Tixatorum, pro quolibet instrumento ~s.il. den. * A verbq Texere, Tixtre, pro Fabriquer au metier, in Stat. ann. 1358. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 596. Vide Tissor. TOACULA, TOBALEA, etc. Mappa, mappula , mantile , manutergium , Gall. Touaille, [Provincialibus Touaillo, Ital. Tovaglia, Hisp. Toalla.] Kerq Monachus: Mappula, Duvahila. Chronicon Fontanellense pag. 245 : Ad saccos autem faciendos drappos albos 2. de quibus fieri possunt stamineas 10. Toaculae 2. Occurrit ibi semel atque iterum. 1 TOAGLA. Statuta Civit. Astse de intratis portarum : Toagle, veleri et copgieri de seta Alamanie solvant pro qualibet petia lib. 4. T TOAILLIA, in Inventario S. Capellae Paris, ann. 1363. ex Bibl. Reg. : Item solebant esse dux custodies et una Toaillia paratse ad lilia aurea.... Item una alia Toaillia parata ad losenginas de armis Francise. Inventarium Gallicum : Item souloit avoir deux custodes et une Touaille paree a fleurs de Us d'or Item une autre Touaille paree a losenges des armes de France. Ubi Toaillia est Tapes, ornamenti genus, ut et in sequentibus aliquando. 1 TOALEA. Ordo Rom. apud Mabillon. torn. 2. Musei Ital. pag. 198 : Quando aliquis consecratur a domino Papa, propter servitium quod eidem consecrato exhibent, debent habere suum pluviale, et bacilia, atque Toaleam ; sed de bacilibus atque Toalea fit divisio inter ipsos et Acolythos. Adde pag. 202. et 205. 1 TOALHA. Testamentum G. Comitissae Montisferrandi ann. 1199. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 257 : Tolas meas Toalhas et mei mantil praster octo mappas et unum mantile. Inventar. ann. 1476 : Item plus quinque mappas sive Toalhas factas et testutas in opere Damasci. TOALIA. Testamentum Riculfi Episcopi Helennensis ann. 915 : Capas duas, una purpurea et alia bition. Toalias olicias, una cum argento, vel clavellos spaniscos duos, etc. B. Ordericus Foroju]iensis in peregrinat. cap. 2. n. 6 : Et pulchris Toaliis involuta corpora in Indiam portavi. Ubi perperam Bollandus roaliis, edidit. Occurrit etiam in Statutis Synodalibus Odonis Parisiensis Episcopi cap. ult. 42. [ut et in Statutis Vercell. fol. 27. v. et 85. v.] Le Roman de Jordain :
Quant Ziabell i tendit la Touaille.

[Vetus PoetaMS. e Bibl. Coislin. nunc Sangerm. :

Quant tu auras tes mains lavees, Et a la Toaille essuiees.]

* Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Toalha, Prov. mapa. Toalhola, togilla, facitergium. Toalhon , manutergium, mantile. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 335. ex Cod. reg. 4622. A : De quoli-

TOD
*TOBAILLIA, ut Toacula. Vide infra Toubaillia. ^cTOBALLIA, [ Inferius describuntur Toballie pro altari, de serico et deaurate. Primo quinque Toballie cum animalibus, litteris et listis aureis, facte in Marchia una Tobballla magna de lino pro altari. (Invent. Card. Barbo ex transcript. Miintz, 1457.)] TOBANCULA, vel ornamentum est pancae. Ita Gloss* MSS. sed videtur leg. Tobacula. Vide Toacula. * TOBLATUM. Vide infra Trabeatum. 1 TOG, TOGH, Decem. Vide in Chunna. 1. TOGA, TOCHA. Glossae Isidori : Toca, is calculus dictus est, computo solo pilis quod sibi componunt. Calx enim est lapis, calculus diminutivum. Locus mendosus. [Legit Graevius, Tocuis, calculus dictus est, etc. Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 18. Tocua, observatque Tocha pro calculo etiam esse apud auctores de limitibus agrorum : Trifinium quam ma'jmme quando canstituimus cum signis, id est cineribus aut carbonibus, et calce ibidem construximus, et superduximus, et super Tocham monticellum constituimus. Eidem Vossio videtur et ad Graecos manasse, quando Tzetzi Chil. 12. pro calculo dicitur T^oyo, nisi T?6yr) ex Schacus sit, hoc est, calculus. Meursius ibi legit ti;6xo. Vide Glossarium mediae Graecitatis in hac voce.] 1 2. TOCA, Rugatus pileolus, Gall. Toque. Menotus Serm. fol. cxx: Pulchram camisiam ntgis plenum supra collum, bombicinum elegans velutium, Tocam Florentinam, crines crispatos, etc. Utitur rursum infra. Vide Togua. * TOCAGIUM, pro Estocagium. Vide supra in Escoragium. 1TOCCUS. Chronicon D. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 617 : Recuperantes prasdam ovium.... vidimus quosdam ex illis peditib us Toccum unum dimissarum ovium transportare. An vellus, Gall. Tpison, Ital. Tosone ? * Ab Italico Tocco, Frustum, fragmentum. 1" TOCH, TOCHA.. Vide Toe, et Toca 1. * TOGHINARE, Tochinorum, hoc est praedatorum seu rebellium more agere; unde Tochinatus, eorumdem facinus. Instr. ann. 1384. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 65. col. 2 : Item ponunt quod prasdicti domini, sui complices inde manupolia, congregdtiones illicitas in eorum terra, et de gentibus propriis et subditis terrarum suarum et patriss vicinss, oriri fecerunt quoddarn genus, vulgariter dictum Tochini. Et pag. 74. col. 1 : Item negant ipsos de Nemauso cum dictis Tochinis Tochinasse, necfuisse de eorum secta seu sacramento. Comput. ann. 1383. ibid. pag. 50. col. 2: De condempnatione actingentorum milium francorum pro Tochinatu. Vide Tuchinatus et infra Tuchinus. 1 TOCUA, Tocuis. Vide Toca 1. TODA , TODINUS , TODERE. Ugutio : Toda est avis, quse. non habet ossa in tibiis, quare semper est in motu, unde Totius (al. TodinusJ dicitur ille qui velociter todet, et movetur ad modum Todas, et todere, moveri, et tremere ad modum Todas. Festus: Todi, et Todelli, sunt aves parvas. Glossae Lat. Gr. : Tuderculus Ipt9axo?. Latinis autem, Ipt'eaxo? est Ruoecula. [Glossae Lat. Gall. Sangerman.: Toda, un oiseau, verdiere. Todere Trambier. Todinus, Tramblables, cheables. Todonus, idem. Adde Johannem de Janua.] *! TODDE, Pondus 28. librarum, Angl.

,TOF
Tod. Vide Kennetti Glossarium ad calcem Antiq. Ambrosd. 1 TODELLUS, TODERE. Vide in Tpda. TODERICUM. Leo Ost. lib. 3. cap. 11. ait Desiderium Abbatem Monasterii Casinensis aedes renovasse, atquein iis domum Abbatis, adjuncto illi Palatio cum. absida, quod veteres Todericum appellare solebant. An Theodericum, a Theoderico Rege Ital 133 conditore ? TODINUS, Gracilis, quomodo, Todu, [Dodu] vulgus nostrum usurpat: Erant et tibiae et cruscula gracilitate Todina gradiendi usibus inepta penitus et inutilia, [in Miraculis S. Joannis Beverlac. torn. 2. Maii pag. 189. Vide Toda.] TODINUS, Lubricus, qui non flrmiter stat. Henricus Rosla in Herlingsberga:

TOI

TOFMAN, vel Toftmannus, Toftas possessor, hospes. Tabularium Prioratus Lewensis in Anglia pag. 18 : Toftmanni similiter operabantur a S. Michaele usque ad autumnum, et in autumno per sex hebdomadas, unaquaque hebdomada per 2. dies, etc. Et pag. 21 : Omnis lanceta, omnis Toftman, et omnis Molman, etc. Vide Lancetus. TOFUS, Species lapidis. Vide Tufus. * TOGA MONAGHORUM, Congregatio eorumdem, monasterium, ut monent Auctores novi Tract, diplom. torn. 4. pag. 575. ex pluribus Chartis apud Perez. Dissert, ecclesiast. pag. 58. 59. et 166 : Regente Toga monachorum Sigericus abbas. Ubi regit Toga fratrum Sigericus abba. Ubi est ascisterium et regit ibi Toga fratrum Egilani abba sub gratia Dei omnipotentis et regula S. Benedicti. In quo Este viri fortes, ne skis honoris inermes, regit congregatio monachorum Pasqualis Tu vero abscede quisquis vis Todinus esse. abba, etc. Armato pavido potior est tressis agaso. j TOGALA, vel TALAGA. Vita S. TheoTODONUS, Gallus, Joanni de Janua. dosiae Mart, apud Monbritium torn. 2: Post hasc dimissi sunt ad earn leopardus Vide Toda. et Togala, lenitatis suss signa monstran1 TOELLA, Mappa. Vide in Toacula. 1 TOERNUM. Inventar. ann. 1476. ex tes, et nihil earn lasserunt. At in MS : Tabul. Flamar. : Unum botgium ferri Sedet pro tribunali Presses, jubet omnes cum sua cauda sive asta fusti cum suo feras adduci, et a venatoribus exacervari, et rugiebat leo. Vacca ferocissima cornirosco Toerni cum clavibus claverato. | TOFINEUS, TOFOSUS. Vide in Tufus.bvs cuncta ventilabat, subsequebatur tauTOFTA, TOPTUM. Cowello est locus, rus rugiens, et terribilis leopardus, et ubi stetit aedificium: nostris Masure : Talaya levitatis suss signa monstrabat, Reynerip verq, est genus luci parvuli, etc. H83C Carol us Macer in Hierolexico, seu loci consiti arboribus minusculis. qui merito conjectat Togala, vel Talaga, Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 524 : vocem esse corruptam, putatque TigriDuas bovatas terrss cum Toflo illo, in dem substituendam, quod levitas Tigriquo Walterus frater ejus mansit. Pag. dis proprium sit, ut videre est ex Plinio 72 : Dedit illis monialibus 2. Toftas in lib. 8. cap. 18. j TOGARE, Vestire. Miracula S. Bencampis de Dunceley super mare. Adde pag. 247. 250. 309. 399. 774. Idem Monast. nonis, torn. 3. Junii pag. 199: Quamvis in torn. 2. pag. 26 : In Stivedai unam hi- summa pecuniarum non exigua dam, et 20. acras inter boscum et planum, pontificiafamiliaToganda soleat conet unam Toftam, et virgatam Gunild in sumi. eadem villa. Pag. 37 : De Helia de Bose* TOGATI MORES, Romani. Theod. reg, villa 3. bovatas terras, et 6. acras, et unam Ital. Epist. torn. 4. Collect. Histor. Toftam quse fuit Huschar in Barneburgh, Franc, pag. 5: Vestimini moribus Togaetc. Pag. 94 : Tenent etiam duo Tofta, etc. tis, exuite barbariem, abjicite mentium 30. acras terras,.... tenent 2. Tofta, et 2. crudelitatem. bovatas terras, etc.... tenent etiam 3. Tofta TOGIFORIUM, Locus ubi Scholastici discum grangia decimali, etc. Pag. 150 : Ex putant. Papias. Jo. de Janua habet Todono Gregorii de Nenton 22. acres terras giferium, et subdit, videri componi a et capitale Toftum, et croftum, quod fuit toga et ferio. Gloss. Lat. Gall. : TogifeWalteri patris sui, etc.... 3. bovatas terras, rium, lieu a disputer. et 5. Tofta cum prato et crofto. Monast. TOGILLA, Mappula,mantile. Vide ToaAnglic, torn. 3. pag. 139: Habet etiam cula. Vicarius duos Toftos simul junctos pro ] TOGILLATIM, Sigillatim, in Glossis manso, et unam bovatam terras. Ex qui- Isidori. Vide Tongillatim. bus potior videtur sententia Cowelli, TOGINATIO, Satietas nauseativa, M. qui Toftum fuisse ait, quod nostri Masu- Silvatico. ram vocant. Adde Will. Thorn, ann. TOGIPURIUM, Toga pura. Papias et 1367. et idem Monasticum torn. 3. pag. Gloss. MS. Reg. [necnon Isidori. Cre12. 59. [Hist. Harcur. torn. 4. pag. 2199. dibilius videtur Grsevio Togipurium 2200. Formul. Anglic. Thomas Madox esse tempus, quo toga pura sumebatur, pag. 56. 398. Chronicon Joh. Whethams- quod veteribus dicebatur dies tyxotedii pag. 535. Glossarium Kennetti ad cinii.l calcem Antiq. Ambros. Nomolexicon 1 TOGUA. Capitulum generale S. VicThomse Blount: ubi Toftum exponunt toris Massil. ann. 1506 : Nee deferant boMessuagium, vel locum ubi fuit Messua- netum a retro longum, vulgo dictum Togium, seu domum habitation! idoneam.] gua. Vide Toca 2. [* Vide Ihrii Glossar. Suiogothicum 1 TOGULA, Mappula, mantile. Vide voce Tomt, torn. 2. col. 922. et Haldor- Toacula. son. Lexicon Island, voce Toft.] * TOILANDALO, Piscis genus. Vide suSSS~ Ex iis emendo Chartas Anglica- pra Libella 2. nas, unam ann. circiter 1089. apud Mar| TOILL, Vectigal, Anglis Toll. Locus ten, torn. 1. Anecd. col. 248: Dedi exstat in Fossa 1. Vide Telon. bovatam terras cum Tosto uno de dominio 1 TOILLIA, Mappa, mappula. Vide meo. Alteram incerti anni apud Madox Toacula. Formul. Angl. pag. 23: Similiter de 2. 1TOIRULUS. Oratio apud Bern. PeTostis pertinentibus ad domum suam, zium pag. xv. Praefationis Anecd. quando eas propriis sumptibus et labori- torn. 1 : ous excolent. Tertiam denique laudatnm Is (Chrittus) in aevum sit benedictus in v. Baiata, in quibus omnibus Toftum, Scandicus et Salicus, Climacus, Toirulus. vel Toftam, pro Tosto, vel Tosta restituendum est. * TOISA, TOISIA, Pertica seu mensura

sex pedum, Grail.Totee. Charta ann. 1267: in Chartul. eccl. Lingon. fol. 147. v:: Foresterius;... tenetur jurare in ecclesia die Dominica vel festivo, quod non capiet homines,.... nisi in forefaciendo, videlicet scindendo nemus aut ponendo super quddrigam, aut extra nemus cum lignis, dummodo infra spatium sexaginta Toisarum rapenaus, computandarum ab exitu nemoris capiahtur. Alia arm. 1250. in Chartul. S. Corn. Compend. fol. 184. col. 2; Tenentur... quolibet anno facere annuatim viginti Toisias muri lapidei circa porprisium damns et manerii. Vide Teisia. T 1. TOISO, Caiialiculus, in Schedis p. Aubret. 2, TOISO, a Galileo Token, Vellus. Jura eccl. paroch. dc Thoisiaco dicec. ^Eduens. ann. 1383. ex Cod. reg. 5529.: B : Percipit curatus.... de quindecim Tot-; sonibus unam ;.... illi eliam qui np -hdbent nisi octo Toisones,tenentursdlvere... unam Toisonem. TOL, Vectigal, tributum. [. Charta sub Henr. I. reg. Angl. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 232 : Gum socca et sacca, et Tol et them, et infangenetef,et aliis consuetudinibus et quietndinibus.] Vide Tac 1. et felon. \ \ TOLA, pro Tolta. Vidq in hap voce. TOLAGIUM , Census, prsestatio annua, quani quis exigere potest, alias, Toloison. Charta Radul. comit, Clari-i mont. pro eccl. B. M. de Warvilla ann.' 1190. in Reg. 34. bis Chartpplu reg. part. 2. fql. 115. r: Idem dimidium modittmvini, quern nomine Tolagii annuatim in quadam mnea de Liherval.... recipiebam, quietam clamo. Alia Roberti itidem comit. Clarimorit. ann. 1$83: Dix muis de vinque leditte Oeudeiine tenoit de nous et perchevoit en Toloison chdscun dn'ow terouer deClermont es lieudedens escrips, etc. Vide Tollagium et infra Tolomena, Tolticiurn. TOLARIU1/1, Fragmejittim Petroniii: Donee advenerunt ministri, ac Tolaria proposuerunt loris, in quibus retia erpnt puta, subsessoresque cum venabuUs. An Toralia? Vide Torale 1.. : SB" Clariora surit qitse leguntur in editione Schefleri: Tolaria proposuerunt tons, in quibus relia erant picta* Ubi fium Cangio Toralia emendat. Lat. Gr. Vulcanius emendat, Putlarius, TtwXoTpoyo?. Martinius preefert, Toluiarius, 'uXsovo(7Tp6<po;, qui ssepie inter eundum se uTplyet. \ TOLDRE, Idem quod infra Torfus 1. Injustitia, damnum/ etc, Charta ann. 1123. in Probat. novae Hist. Occitan. torn. 2. col. 424 : Qui de istas causas suprascriptas tolleret tibi, aut t'en guerram tibi faceret per Toldre, adjutor tuus essem sine inganno. ^Ne'utiquarp; verbum est antiquum a Lat. Tollere. Vide infra in hac voce. , JTOLENEUM, ut Telon. Vide in hac voce. ^ TOLENUM, Trochlea, in Hierolexico Macri. * TOLERABILIS dicitur de eo quod xei tolerandae inservit. Vide supra Subsidium tolerabile. * TOLERARE, Fulcire, tuefi, approbare. Charta official. Camerac. ann. 1416: Et ita ipsse partes.... recognoverunt prasmissa fuisse et esse vera, supplicantes ipsgs partes, et quselibet earum ultra prsetnissa, ad validandum et Tolerandum hujusmodi ordinationem...... quamlibet earumdem per nos earum judicem ordinarium, sub poanis suspensionis et censuris

ecclesiasticis: moneri* uf prsemissa omnia: et singula in prsedicto appvnaiuamento 'Seu ordinatione...... contento: et narrata teneant, faciant et adimpleant. Toulourer, pro Tolerer, Sufferre, in Charta Ludov. XI, reg. Franc, ann. 1465. ex Chartul. S. Petri Garnot.. , TOIiERATlO, Ususfructus. Charta Christinse filise Bermundi II. Regis s&rae 1063. apud Anton, de Yepez in Chpopico Ord. S, Benedicti': Sub ea videlicet rations servetur, ut dum vivimus^ Toleratipnem exinde habeamus, post obitwn vero nostrum...... sibi vindicent et possideant. **TOLERATOR. Atto Polyptych, pag. 51 : Perpetitores in supernum aget. Ubi glossa: Toleratores. ..-'.' TOLES, Tumores in faucibus. Vide TuSlllSB. , i '

VTOLARIUS, nxeovoTpo^os, in Giossis

TOLETUM. Vide in Telon. TOLFFMTNING, Meflsurae species apud Danos, de qua sic Andraeas Suenonis Archiep. Sundensis lib. 14. Legum Scanicar. cap, 1: Quandocunque indeterminatim agitur de menswa, ilia debet inielligi, qyse rotunditatem sequalem amplectens, et prthogonaliter, et more catheti, per senam pollicis latUudin,em , /undo consurgens, duplo majorem habet instdr hypotenuses altitutfinem fmnswersalem per virgam. quae bqbens pollieis: duodenum latitudinei _in longitudine,, ubicumque superpanitur extremitati fun- ' di; qua parte conjungitur cum corona, per mensurse medium transeundo, sum- ' mitate sua contingit dir&cte opposilam summitaiem corpnse, .op qu.am altitudinem hanc mensuram Tolffmyning idioma patriumappellavit /".ubi Cathetus, GraeciSi xaOeTo?, -est perpendieulurn, vei altitudo perpendlcillaris : hypothenusa verp, OTIO; i:e(vou(7a> nempe .TtXsupa ,EucJi^i etrt Geo- metris vo^. familiaris, de qua consulendi * Grammatici Grse'ci, etMatljematiei. 1TOLIA, Toles, tonsillge: Vide Tusill&. , TOLINGPfipY, torn, 2. Monastiei ,A,n- i ,glic. ,pag. 286. ubi forte legendtun fe. clingpeny. Vide Tethinga. '1 TOLL, Tributum, vectigal.'VidB,,,!"-. Ion. ... - . -':.. / ,'*'," , . . ' . - . , . - '",, ,.,\, f TOLLA, Idem qu'od, Tolta, si non est ita legendum, C/harta ann-1217., inter Instrum.\Gall, Chr. nov33: edit. torn. 3. cpl. 238 : Nullus abbas vel monachus in eum Tollas, vel servitutem faciat. <- . ' " V TOLLAGltTM , Idem quad Tolta. Charta Elizabethae Reginse Angl. in naItis Hearnii ad C h ronicon Joh, \Vhethamstedii pag. 386 : Sint quieti pro th$lonip, pahnagio, passagio, lastagio,tallagium. TollagiOf etc. Le Roman de Rou 'MS.:- ; ' ' ' ', ' . -

. , . .. turn. Jo. de Janua : Tollinumt atolle,lis, lignum puteorum, quo frtMritit$ ^aqua. Lex Longob. lib,l.tifc.9, j 24> [**Luitpr. 136. (6, 83.)] : Tollenum putei. Editio Heroldi pag. 247,. Tolenum prssfert. Glossae Lat. Gr. : ToUeno, w/iXcuyiov. [Glossae Lat. Gall. Sangerman. : Tolinum, Perche on instrument a puisier yaue dupuis.] > * TOLLEONE, idem quod Tolle num. Locus est supra ia Pas&arinus. Vide ibi. ^TOLLERE, Liberare, redimere. Pactus Legis Salicae tit. 41, art, 2:H0od si etiam non habet, ut leg em solvat^et totam legem componat, tune ilium quit homicidium fecit, Tollit, qui eum in fide sua habet, et per quatuor mallos prxsepiqm faciat ; et si eum per cornpositionem aut fidem nullua suorum Tulerit, hoe est, eum redimat aut pro eo persolvit, tune de vitacomponat. [** Tollere*, Emere, apud .Richer, lib. 1. cap. 5: Ouis vero tribus unciis atque vacca iabo Tollebatuv; vini nulla coemptio eratt etc.] Alia natioae Qccurrit in Tolta* Jn Giossis Isidori legi^tur Tollerunt, Genuerunt, ^FQ.Tulerunt. /Vide Tollutus, A tollere, pro Auferre Touldre, vel Toudre , nostris alias in . usu . fuit. Le Roman de Sertrand du Guesclin: . ,
La teste vous Touldrai par dessous le men ton, Si quejamais n'aurci besoin de chapperon. ' ' '

Bellomanerius in Cpnsuetudi Bellovac. ,cap 32: Se il arrivoit que tin Her res eut emble aucune chose, e$ cil qui.la chose seroitf la Toussit du larron sa,s justiche, et li lierres requefroit a estre resesis, dvant tout il le resesiroit. Adde cap. 34. - * Toldre, in Lit. remiss. - turffi :' 1$74. ex Reg. 106. Chartoph. Teg. ch. 241i; iJewous Toldrai la vie du corps,,eu vous me Id. Toldrez. GlossaP. Province Lat. ex Cod. reg. 7657 : Tolre, JProv. Toller e, vapere. Hinc Tollerres^ qui rem quamlibet alicui tollere nititur, in Stabil. S. Ludov. torn. 1. Ordinat. reg. Fr-a;n6. -pag. 140, TeiJZev eodem sensu> in Bestiar. MS. : . :
; Pour le Dragons qui'les espie, . " '>' En une eiie grans replevie, Vaitfaonner pour le dragon . Qu'il ne li Teille son faon. i

*: TOLLES, .Gallica lingua dicuntur, quas vulgo per dimiwutianem tussillas vacant, qu&in faucibus turgescere solent. -Glossar. vet ex Cod. reg: 7613. Vide ' 'Tu-

'-.* TOLLETUM, idem quod Teloneum, .Tributum, veetigal. Pactum inter Raven. et Ferrar. ann. 1221- apud Murator. torn. 4, Antiq. Ital. med. asvi col. 435 : De toloneis sine maltolettis, quas ab initio Si vivras de tea rentes, sans proie et Sans Tolage. morum regiminum fuerunt ablata, in di* TOLLEFERU, Census, prasstatio an- ctarum pot estatum cognitione esse debet, et hua, idem quod supraTotogium, Charta cognita veritate ex utraque parte, quid Henr. reg. Angl. pro monast. Montis- quantumque exigere debeant seit reeipere burg, in Reg. 119. Chartoph. reg. ch. 42.: a Ferrariensibus, exigant etaceipiant RaApud Vernonem decem modios vini in vennates et non ultra. Et si dliquid ultra Longuavilla, ita quod quinque sunt de Tolletum commune, quod debent, penitus modialione et quinque de Tolleferu. restituatur Ferrariensibus sine aliqua, 1 TOLLEMENTUM, Exactio. Donatio quseslione. Vide in Telon. ann. 1044. facta S. Victori Massil. in 1 TOLUCIUM. Charta ann. 1205. apud Probat< novae Hist. Occit. torn. 2. col. Stephanotium torn. 2. Antiq. Occitan. 210: A.liquam- vim inferre in ecclesia, MSS. pag. 461 : Dona Deo et B. M. de loco aut BurgoS. Promasii, neque perar- Villa tonga Tollicium -de Serra me j ana bergariam, neque per Tollementum (nemo sicut habeo. Ail idem quod Teloneum? praasumat.) Vide in Telon. *Melius, ut videtur, quam Coliemen1 TOLLINUM. Vide Tollenum. tum, ut ex Tabui. S. Viet. Massil. editTOLLIRE, pro Tollere, nostris alias tum est supra ad hanc vocem. Tollir. Et si castellum prssdictum vos TOLLENUM, pro Tolleno, seu Machina, Tolliam , in Charta ann. 1145. inter qua hauriuntur aquae, pondere praegra- Probat. novae Hist. Occit. torn, 2. vante alterum ejus flnem, apud Fes- col. 506.

TQL
1 TOLLONIUM, TOLLONEUS. Vide Telon. 1 TOLLUTBS, Ablatus, in Oharta Aleman. Gpldasti 119. laudata in Contradrutum. Vide Tollere. 1 TOLN, Tributum, veetigal. Vide Telon. Eadem notione Tolnes babetur in voce Strand.

119

Olivi ann. 1251. torn-1- Anecd. Marten, cartonibus vini medium cartonum vini col. 967. 968. in Saisimento Comitatus sive ejits pretium. Litterae ann. 1358. inTolosse ann. 1271. et alibi] passim. Vide ter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. Doubletum pag. 887. Galliam Christia- 255 : Et quod nichilominus a Malatota venam Sammarthan. torn. 4. pag. 128. Ca- teri quatuor denariorum pro libra, vocata telliim in Comitib. Tolosan. pag. 226. Buta Lombardorum et a dupbus denariis, Plantavitium in Episcopis Lodovensib. qui solvuntur pro clavaria Aquarumpag. 106. Monasticum Anglic, torn. 1. mortuarum pro intuitu (introitu) et exitu pag. 763. etc. '- regni praedicti, etc. Alias adde Litteras 1 TOLO, TOLOGIUM. Vide Telocium. TOUTA. Libertates oppidi Jasseronis Johannis Fr. Reg. ibid. pag. 478. Con* TOLOMENA, Census, praestatio anin Sebusianis ann. 1283: Nee dare te- ventiones ann. 1220. apud Marten, torn. nua, quam quis exigere potest. Charta Ludov. Pii pro monast. Anian. ann. 822. neantur nobis vel aliis Toutam, talliam, 1. Ampliss. Collect, col. 1145. Chronicon torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 528 : charreamen, corvatam, etc. Synodus Ne- Cornelii Zantfliet torn. 5. ejusdem Ampl. Placuit etiam nobis hujus congregationi mausens. ann. 1284 : Usura et indebita Collect, pol. 145, 272. 397. 1113. Statuta monasterii, quando Dominits abundanter extorsio, tallies, questiae, vel Touttse, etc. Vercell. fol. 132. y. Statuta Montis-reg. largiri dignatus fuerit, decem modia de [Adde Statuta ejusd. Eccl. torn. 4. Anecd. pag. 286. etc.] Guillel. Guiart sub ann. holeo dare, id est de Tolomena et solatia, Marten, col. 1030. Libertates Moirenci 1302: quando vero minus, sex modia. Vide su- ann. 1164. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 16. Mut a Bruges un mortel contens, pra Tolaffium. Literas ann. 1079. torn. 4. Ordinat. Reg. Bnlre les grans et menus gens, Et fust empris et soustenus, * TOLONEARIUS, Tolonei exactor. Vide Franc, pag. 45. Chartam ann. 1194. inCe dit-il sus qui ge m'accosle, supra in Telon: ter Instrum. Gall. Chr. novae edit. torn. Par raison de la Maleloste, f TOLONEUM, ToLONitfM, etc. Vide 6. col, 142. aliarn ann. 1224. torn. 1. Ma-'' Con ot illenc alevee, Telon. ceriaruni Insulse Barbarae pag. 136. etc.] Car la gent s'ea rait a grevee. ] TOLOSIPETA, Qui petit, seu tendit Charta Catharinae Comitissa? Blesensis Tolosam, apud Joannem Sarisber. Epist. et Clarimontis ann. 1202, in Tabul. Vide Hemeraeum in Augusta Virom. in 60. Vide Romipetss: Abb. Frigidi montis : Unum quarte- Regesto pag. 58. Hanc voceni agnoverunt *TOLPA. Charta ann. 1212. ex Cod- riwn vim, quod annuatim mihi redde- etiam Lusitani. Charta Joannis II. Episreg. 4659 : Non haberent aliquam batur de exactions, quse vulgb dppellatur copi Portensis in Lusitania era 1864. apud Rodericum da Cunha in Hist. farciam 4>el Tolpam seu exactionem Toute. \ TULTA. Charta ann. 1160. ex Ar-Episc. Portens. part; 2. pag. 138 : Manaliquam. Haud dubie legeiidum est Toltam. , : :,-. :.-..chivo S. Victoris Massil. : Malos,vero dovos que metade? o nosso Cabido do 1T0LPRI, f. Idem quod Polpre. Vide MS-US, Tultas, tortUiidine,s, districtiones..:. Porto, ou Outrem por el em seu nome in hac voce: Privilegia Abbatiae Elno- funditus abrenuntiamus. Alia ann. cir- em corporal possicon da terca parte dos nens.'ann. 1116. apud Mirssum torn. :2. citet 1128. in Probat. Histor. Occitan. dereitos et dos -rendas da Maltosta, et pag. 1153: Neque exactionein quam vulgo torn. 2. eol. 445: Nee facient ibi Tul- dos almudes, dos pesos que a nossa Tolpri vacant, sive'herbam aut corvedas tam, nee quistam. Occurrit alibi non igrejd ha de aver na nossa cidade dp inconsultoi Abbate exigat (Praepositus). samel. '."..-. : , Porto. Malatolta etiahl dicta Ordinatio reTorpri mendose ex Litteris Gerardi TorTUTTA. Charta Amedei III. Sabaudias' ia, qua tributum aliquod decernitur. nac. Episc. annV 1152. pro eodem Mbnas- Comftis, apud Guichenbnunl : Jnsuper it. Joan, locumten. senesc. Bellic. ann. terio apud Marten; torn. 1. Anecd'.col. remit to ornnes injurias, et omnes Tuttds 1296. in Cod. reg. 8409. fol. 68. r : Cum etbannosfetcavalcataiStetc. 432. Vide Torni. dpminus noster senescallus nobis.... dedeTOLSESTER, Praestatio pro cdttfec* * Tolte, in Lit. Ferrici duels Lotharf tidne 1 cerevMae. Vetus Gharta apud ann. 5126. torn. 7. Ordinat. reg; France rit in mandatis, ut quandam ordinationemfaclam a domino nostro rege FrancoSomnerum in Tractatu de Gavelkind pag. 363. art. 1. TotLERE, Tributum fexigere. Tabula- ruiiij.... quasi ordindtio Malatolta appellapag. 24 : De Tolsester aervisiae, hoc est de quolibet brdcino per annum undm rium Majoris Mbhastefii ch. 129 : Nobis- tur, publicdremus, etc. T MALATOSTA. Litterae Johannis Colatjenam de cervuiu. Vide [Th. Blount in cufn hanc etidm firmavit convenientiam, Nomoleiieo et] Gavelsester, quod idem ; ut in t&rMsS. Martini nihil amplms Tol~ mitis Carnot. ann. 1222 : Noverint uni~ versi, quod ego volo et concedo.qupd Masonat. : -' : ' . "- >" ''< - .-'\;-' lot, aut Tbller& facial. TOLTA MALA, vel Malatolta, Mautota, latosta, que loco tdlie erat imposita super 1. TOLTA, Exactio, qua? per vim fit, quod contra jus tollitur, quodvis tribu- Malum vef ihdebitum tributum; pecu- pannos burgensium Carnotensium de riturn, etc. Charta Rad.ulfl.de Balgentiaco nia si subditis injuste et vi et male paria a festo <S. Michaelis proximo venann. 1085. in Tabuh Vindocinensi,:i\fM^- ablata sub' specie telonel aut yectigalis, turo in antea nullo modo capiatur. Rurlam Toltam faciet eisin mercato suo, ne- Galli enim Mautolu dicebant, pro re per sum occurrit in Charta ann. 1219. apud que in tota terra Mpnachorum, nee quses- vim %t contra jus sublata, ut ex Pet-ro Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 875. tionem cujuscumqtyeVeinec, quispiarn 'sup- de-Fontani$ liquet c. 13. 3. Matth. Pa- et alibi.-.Imposition ou Mdlletoste emperum, nisi Md'ntichjt concesserini. [Alia ris : Mercatores... erant et vendebdnt sine tree, in Charta ann. 1340. ex Tabular. ; CorUeiensi. Philippi I. R^g.'.5Franc. eod. anno ex ToUismalis. MALATOLTA:. Charta Philippi Pulehri I MALATOXA, in Charta Hervei ComiTabul. Maurigniae^ ; Auctoritate regies mdjestatis inhibemus quod nullus prsepb- ann. 1309- pro Burdegalensib. in Regesto tis Niverii. ann. 1200. ex Archive B. Masiius... in ipsa violenliarn seu Toltam fa- Constabularies Burdegal. f. 144: Assisiam rias de Charitate. cere praesumat.] Alia ainh. 1092; apiid sew coustumam, quas in illo loco et Ipcis 1 MALTOLTA , Eodem sensu. Charta Beslium pag.,499;;-Ef ntittct vis alia,yel circumvicinis Malatolta vulgariter nuncu- Philippi VL Reg. Franc, ann. 1339. ex injuria, vel Tblta inferatur. Charta^^ Phi- patur. Charta Comitis Flandriae ann. Chartular. 2S. Corb.: A nobis litteras imlippi Aug. ann. 1190, apud Rigordum, 1230. in Hist. MS. Remensi Joannis Ro- petraruni super concessione dictse imposi[et de Lauriere torn. 1. Ordinat. Reg. gerii :. Super assisia quadam apud Dua- tionis seu maltoltss, etc. pag. '20:];;: Prohiberrius etiam universis cum, qvise vocatur Malatolta. Charta PhiMALATOLLA, et MALATOLIA habet Pr&latis Ecclesia'rum, ei hdminibus nos- lippi Aug. ann. 1214, in Normannicis Henricus Knyghton lib. 3. de Event. tris,ne talliam vel Toltam donent, quam- DUchesriii : De Malatolta, quam Jptinnes Angl. c. 5. 11. Maletorth lib. 4. ann. 1363. diu in servilio Dei erimus. Alia D. de Rex Angliseet sui imposuerunt, sic erit. sed ibi legendum Malatolta et Maletot; Termes ann, 120&. in Regesto Carcasso- Th. Walsinghamus in Ricardo II. pag. nee est, quod Somnerus ad vocem toll nensi Cameras Computer. Parisiens. fol. 282 : Postquam mercatores Anglise con'ces- nos deducat, quae Anglis yectigal et te19 ; Propter oppressiones, Toltas, forcias, sissent Reg i pro subsidio consuetudines lonium signiflcat; est enim Malatolta, violentias, et rapinas, quas faciebamus. lanarum iterum, quas Maltot vulgares res inj uste ablata, seu, ut tune loqueCharta Thoma3 Comitis Sabaudiae ann. appellant. Charta arm. 1056. apud Chif- bantur, tolta, vel tulta. Tabularium 1226; apud Guichenonum : Immunitatem fletium in Trenorchio : Remoto omnivia- Hospitalis Montis-Maurilionis in Picexactionum etToitarum. Occurrit [rursUS tore sive praeposito et Mala tolta, absque tonibus : Ego Islebertus de Castillipne in Charta ann. 1128. Marcse Hispan. col. mala consuetudine, etc. Alia Petri Regis dono domui pauperum Christi de Mom1267. in alia ann. 1170. ibid. col. 1852. in Castiliae ann. 1366. apud Seldenum de morlione omnem consuetudinem et omalia ann. 1166. inter Probat. novae Hist. Titulis honorariis pag. 267 : Sint immu- nem Mautotam quadrigarurn per omne Occitan. col. 607. in Libertatibus Calmae nes ab omni pedagio, leuda, costuma, Ma- tempus. Ejusmodi porro exactiones contra jus concessis ann. 1209. torn. 1. Hist. Dal- letota, seu aliis quibusvis impositionibus. phin. pag. 19. edit. Genev. unde emen- [Consuetudines MSS. Villae d Saissano inductee, informia vectigalia appellantur danda editio Paris, pag. 21, ubi perpe- ann. 1288 : Consules possinl levare saque- a Sidonio in Panegyrico Aviti; Indebitss ram legitur Tola; in Statutis Montis turn sive Malam-toltam, videlicet de 17. consuetudines et exactiones, in Synodo

120

TOL

TOL

TOM

Belvacensi ann. 845. c. 5. Injustas calumnias, males consuetudines immissiones pessimas, in Charta Roberti Regis Franc, ann. 1055. ex Tabular. S. Germani Pratensis. Malss consuetudines, in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 1. apud Gregorium VII. PP. lib. 7. Epist. 19. apud Lucam Tudensem in Chronico pag. 80. Hugonem Flaviniacensem pag. 246. Ordericum Vitalem lib. 10. in Charta Hugonis VI. D. de Leziniano ex Tabulario S. Maxentii, etc. Consuetudines injuriosse, in Charta ann. 1067. apud Hemeraeum in Aug. Viromand. Perniciosae et noxiss consuetudines, in Tabul. Prioratus de Paredo. Consuetudinaria gravamina, in Chronico Mauriniacensi pag. 360. Falsae consuetudines, in Chron. MS. Bertrandi du Guesclin :
Toute fausse coustume vous sera abaissee.

In veteri Regesto : C'est le temps que la fausse coustume commenca a Rouen, c'est assavoir depuis Van 1297. jusques a Van 1312. Injustse consuetudines, pravae invasiones, in Charta Wlgrini II. Comitis Inculismensis in Tabulario S. Eparchii. Males captiones, in Charta Willelmi III. Comitis Arvernensis. Exacliones injustse, in Legibus Willeimi Nothi cap. 55, Mali usus, in Charta ann. 1103. apud Sammarthanos in Archiepiscopis Aquensibus; Tollas et mali usus, in Charta Mathildis Comitissae apud Ughellum torn. 2. Italiae sacrae pag. 217. Prava usalica, in veteri Tabula marmorea, characteribus aureis exarata, quse exstat in publica Montiliensis oppidi Domo, 4. bullis plumbeis munita, quam, ut insigne Ademariorum familiae antiquitatis monumentum, hie ex Schedis Peirescianis inserere placuit: ANNO AB INCARNATIONE DOMINI MGXG. OCTAVO, Ego Gerardus Aemarius, et ego Lambertus, nos duo Domini Montilii, per nos et per nostrosbona fide, et sine dolo, ex mera liberalilate, et spontanea voluntate donamus, et titulo perfects^ donationis concedimus omnibus nostris de Montilio prassentibus et futuris liber tat em talem, ne de csetero toltam, vel guistam, vel aliquam novam exactionem, vel Prava usalica in eis faciamus, vel aliquo modo fieri permittamus, nee eis per vim, vel per aliquam forciam, gravamen aliquid, vel jacturam, nisi juris vel justifies debito conabimur inferre. Quod si nos vel aliquis successorum nostrorum predictam donationem et libertatem quocunque modo violare tentaverit, jam dictos omnes omines nostros et res eorum in villa Montilii sub dominio nostro in pressenti, vel in futuro existentes, ab omni jure, fidelitate et ominio absolvimus, et ut omnia, sicut superius scripta sunt, fideliter observemtts, et nullo tempore contraveniamus, tactis sacrosanctis Evangeliis juravimus. 2. TOLTA, Practicis Anglis, est Breve, quo lis tollitur e curia Baronis, et fertur ad curiam Vicecomitis, nostris Evocatio. Tolta placiti, inquit Spelmannus, signiflcat processum, per quern causa a jurisdictione juris temporalis tollitur. In placit. coram rege term. Pasch. 22. Edw. I. rot. 17. Vide Translatio. * TOLTIGIUM, Census, prsestatio annua, quam quis exigere potest. Charta ann. 1352. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 101 : Item quatuor libras,..,. quas faciunt homines dicti loci de Canonica pro Tollicio sive salvegardi.... Item duos denarios Turon. ratione Tolticii, quos facit Johannes Puech ratione unius orti. Item tres obolos Turon. ratione Tolticii,

quos facit Johannes Gile, alias Gaufre, TOMA, TOMANTULA. Papias : Toma, ratione unius palheri. Vide supra Tola- Tomantula, Pantia, vulgo Tomacellus. Ita MSS. At editus habet Tomacula. Itagium. lis, Toma est formaticum pinguius, ToT TOLTICIUS. Vide Vinum Tolticium. | TOLTRAY. Venditip salts, quas debetmacellavero hilla, vel lucanicae species, solvi, i. Bushel et dimid. salts per mensu- quomodo Latinis Tomaculum. J. de Jaram 4. den. apud Thomam Blount in nua : Tomacula, intestina propter divi~ Nomolexico Anglic, e MS. tempore Ed- siones et sect tones, a Gr. Tejivw. * Stat. Bereng. comit. ann. 1235. apud wardi I. exarato. [** Abbreviatio Placit. pag. 212. Essex rot. 6. ann. 15. Edward. Mourgues in Stat. Provinc. pag. 369: Item statuit et ordinavit, quod nullus caI. Hillar.] * TOLTS, Tonsi, Ita legendum pro To- stellanus vel miles ab ovibus euntibus et lls in Curia gener. celebrata Herds ann. redeuntibus a mpntaneis.... possit exigere vel petere aliquid, sive ntulitationem, sive 1301. Locus est in Capilli. aliquam bestiam, seu Tomam, vel aliquid | 1. TOLTURA, Injustitia, damnum, violentia, ut Tolta 1. Chartularium B. in pecunia numerata. Toumo, apud PelMariae de Bono nuncio Aurelian. : tas in Diction. Provinc. Querimoniam facientes de quibusdam 1 TOMAIRA, Obstragulum calcei, cpinjuriis et Tolturis quas fecerant. Forte rium superius, Italis Tomaia, Tomaioi et Tomara, Gall. Empeigne. Statuta Salegendum est Tortura : quod vide suo luciarum collat. 5. c. 143 : Statutum est loco. * 2. TOLTURA, Jus sumendi a subditis quod quilibet caligarius seu affaitator fares prassertim ad victum necessarias, ciens vel fieri faciens subtulares stivalos, absque prsesenti solutione pretii earum. seu borgechinos quos vendiderit, teneaChartul. Fontis Ebraldi fol. 67 : Conces- tur.... facere.... Tomairam totam de uno sit etiam ut omnes, qui in eodem furno corio, seu de una pelle. coxerint, per totum castellum ilium panem 1 TOMALLA. Odo de varia Ernesti Dusine Toltura et sine credentia vendant. cis Bavariae fortuna torn. 3. Anecd. MarPotest et de tribute intelligi, quod pro ten, col. 362: pane vendito exsolvebatur. Sunt alii sclis hire!, mirabile dictu, TOLTUS, TULTUS, Ablatus. Lex AlaNon caput est, nee vultus eis, humerisque retrusi man, tit. 34 : Quidquid ibi Toltum fueIgnescunt oculi, parvum pro nare foramen Pectus habet, rictusque loco parvissimus oris, rit,.... omnia tripliciter restituat. [Dictas Lempnias appellant, crudis de more Tomallis curtes per fortia nobis To lias sunt, in Vescuntur, salsaque marls potantur ab unda. Placito apud le Blanc in Dissert. Hist, de Monet, pag. 87.] Gloss. MS. Reg. cod. Intestina significari videntur. Vide 1197 : Ademptis, Tultis. Marculfus lib. 1. Toma. form. 28 : Memorato illo Tultis fidejusso1 TOMARIA. Vide Tremata. ribus Kalendas illas ad nostram eum om- , 1 TOMBA, Sepulcrum, Tombe. Vide nimodis dirigere faciatis prassenliam. An- Tumba 1. nales Francorum Bertiniani ann. 868: A * TOMBARE, Saltare, exsilire more hifiliis Ranulfi Tultis honoribus, etc. Con- strionis, nostris alias Thumer, Turner et fessio fldei edita sub nomine Alcuini : Thumber. Dialog, creatur. dial. 96: De Tulta sasculi amaritudine, etc. Joannes quodam joculatore dicitur vel legitur, qui Abbas in prasfat. ad Librum precation.: sciebat Tpmbare, qui postea visus est Hanc autem unius copulas gloriosam vir- Tombare in cella sua ad honorem Dei, et tutem, ni fallor, observandum pronunciat visi sunt circa eum quatuor Angeli, cum ilia una costa, quas Tulla est de corpore singulis cereis assistentes ei. Talis est ille viri, ex qua formata est mulier. Chroni- histrio, de quo in Mirac. MSS. B. M. V. con Fossae novae ann. 1208 : Sora autem lib. 1: Tulta est per Abbatem Cassinensem. Hist. Je servirai de mon meatier Longob. Ignoti Casinensis c. 6. in DiLa Mere Dieu en son moustier : plomate Ludovici Imp. : Nunc autem Li autre servent de canter, certissime scitote, cujuscumque proprietas Et je servirai de Turner. Sa cape oste et si se despouille, Tulta fuerit, vix a nobis promerebitur reDeles 1'autel met sa despouille..... cuperationem. S. Fructuosus in Regula Lors li commence a faire un saut, c. 7 : Tulta murmurationis occasione. Primes deseure et puis desous ; Cap. 10 : Tulta laboris et itineris occaPuis se remet sor les genous, sione. Adde c. 15. Gregor. M. lib. 3. MoDevers I'lmage se 1'encline, ral, lib. 7. Ind. 2. Epist. 58. Hariulfum A ! fait-il, Ires-douce Roine, Par vo pitie, par vo franchise, lib. 3. c. 20. lib. 4. cap. 22. Guibertum Ne despiziez pas mon servise. lib. 3. de Vita sua c. 14. [Vitam S. CuLors Tume et saut et fait grant feste, thberti Episc. ssec. 2. Benedict, pag. 889. Le tour de Mes fait a la teste, etc. Vitam S. Gervini Abb. sasc. 6. Benedict, part. 2. pag. 325. etc.] Lit. remiss, ann. 1454. in Reg. 189. CharABSTULTUS, pro Ablatus. Chronicon toph. reg. ch. 24: Les autres commanceFredegarii c. 76 : Excepto Ducatu Dente- rent a eulx esbatre, a saillir et Thumer lini, qui ab Austrasiis iniquiter Abstultus ou Thumber sur une autre table. Vide fuerat. Abstollere, et Abstultus, non se- mox Tomelicus. * Tumber verp active sumitur pro Dejimel apud Anastasium Biblioth. in Vitis PP. pag. 93. 104.105. cere, vulgo Faire tomber, in Lit. remiss, T TOLUBERNA, Adsecula, TtapaatTo;, eu- ann. 1389. ex Reg. 137. ch. 34: Icellui TpauYiXo;, in Glpssis Lat. Graec. An quasi Giraut donna audit Manson un si grant tolis verna, qui toli seu gulae servit, in- coup sur Vespaule que il le Tumba par quit Martinius, nisi vitiose sit pro Con- troiz foiz en la charier e. Tumbee et Tumtubernalis. ble, nostris alias, pro Chute, Casus, lapT TOLUM, Fastigium, etc. Vide in sio. Lit. remiss, ann. 1447. in Reg. 179. Tholus. ch. 84 : La laisse ou sangle dudit cheval 11. TOLUS, TptTiTYip, in Glossis Lat. rompy, telement que ledit Walerant ensemble la selle tumba a terre, et print tel Graec. Martinius emendat Tudes. * 2. TOLUS, Pumellus domus, vel ensis, coup qu'il fut tout eslourdi dudit coup et in Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. Tumbee. Aliae ann. 1471. in Reg. 197. ch, reg. 4120. Vide Tholus. 156 : Ainsi que iceux supplians s'entrete' TOLUTILOQUENTIA, 'Emtpoxov, in Glos- noient et jouoient, tumberent, par le may en duquel Tumble et choite, etc. Nesis Lat. Graec.

TOM
que aliud sonat vox Tumberiel in Turn- \ brellum. Tombissement, autem strepitus, in aliis Lit. ann. 1437. ex Eeg. 173. ch. 755: Quant le suppliant oy et senti le Tombissement et effroy de la venue soubdaine d'iceulx freres, etc. 1 TOMBARELLUS, f. Plaustri genus, nostris Tombereau. Inventarium ann. 1379.e Schedis 01. V. Lancelot: Item una quadriga antiqua garnita. Item unus Tombarellus antiquus garnitus. Item due foladoyre. Vide Tumbrellum. * Comput. ann. 1302. inter Probat. torn. 2. Hist. Nera. pag. 257. col. 2 : Solvit... pro loqueriis trium Tombarellorum, qui portaverunt de terrarec in carreria dom. Petri Scatisse, thesaurarii Francise, pro reparanda sua carreria. Tumbarellus, in Instr. ann. 1329. ibid. pag. 66. col. 2. * TOMBELLUM, Sepulcrum, quod in memoriam sepulcri Christi in ecclesiis construi solet. Stat. MSS. eccl. Tull. ann. 1497. fol. 70. r : In cujus praemium laxata sunt ei et suis successoribus ligna Tombelli Tullensis, secundum portionem ab antique eidem thesaurariss competentem. Tonbel, Tumulus, lapis sepulcralis, in Ch. ann. 1378. ex Tabul. Oartus. B. M. de Parco. * TOMELIGUS. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 j Juglar, Prov. Tomelicus, histrio, mimus. Vide Tombare et Thymele. 1 TOMELLUS, Parvus tomus, libellus, aut epistola. Exstat apud Acherium torn. 2. Spicil. pag. 410. Tomellus sive epistola Ernulfi Episcopi Roffensis, et ibid. pag. 411. legitur : Decens et commodum fore ratus sum ; quod 'de re Majestati vestrss sentio Tomelli clausula explicare. Vide Tomus. ! TOMEN, TOMINTJS , Monetae species apud Hispanos Indicos , quae memoratur in Synodo Mexicana ann. 1585. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 315. et pag. 371. quo in posteriori loco pretium 60. Tominorum pro unaquaque argenti marca ssstimatur. * Acad. Madrit. in Diction. Hispan.: Tomin, in argento tertia pars drachmas. In auro Castellani octavo, pars. TOMENTARII SAGI, in Regula Magistri cap. 81. stragula seu" lectalia ex tomento. * TOMICATA, Exactionis species. Charta Alienor. ducissae Aquit. ann. 1199. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. 33: Concedimus eis (monachis S. Joan. Pictav.) Tomicatas a stagno usque ad flumen Clennis et turrem, qu& sub stagno est Mercatores extranei, si transitum illic habuerint et vendiderint sua, eis debitam consuetudinem reddant. Vide mox Tonagium. 1 TOMINUS, Species monetae. Vide Torn en. TOMOLA. Vide Tumba. * TOMOS. Vide supra Barbarostomus. * TOMPSOR, Tonsor pannorum. Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 9 : Johannes de Longues Tompsor pannorum in villa noslra de Arifloto, etc. 1. TOMUS; Libellus, codex, membrana, [Epistola, praesertim de fide, Graecis TO[10?. Tomus ad Antiochenses inscribitur Epistola Synodi Alexandrinae ann. 362. apud Athanasium. Alias Epistolas synodicas tomi titulo insigniri, observat Coustantius in notis ad Epistolam Concilii CP. ad Damasum PP. ut et in Epist. Concilii Carthag. ad Innocentium. Indicem consule ad calcem tomi 1. Epistolarum Rom. Pontif. et vide Glossar. mediae Grsecit. in TOJJUX;.] MarVIII

TOM
cellinus Comes in Chronico : Leo Imp. pro Tomo Chalcedonense per universum orbem singulis orthodoxorum Episcopis, singulas consonantesque misit epistolas, quo sibi quid de eodem tomo sentirent, cuncti suis rescriptionibus indicarent. Jo. Biclariensis in Chronico ann. 7. Mauricii: Gentis Gothicss confessionem Tomo scriptam manu sua Episcopis porrigens. Vigilius PP. Epist. 5 : Sed et Epistolam prasdicti beatse memorise Leonis ad Flavianum Constanlinopolitanum Episcopum datam, quae et Tomus appellatur, per omnia veneramur. Anastasius in S. Leone PP.: Beattts v&ro Leo direxit Catholicae fidei Tomum, et exposuit, damnans omnes hsereses. In S. Hilaro : Confirmans tres Synodos,... Tomum sancti Archiepiscopi Leonis. Diurnus Roman, cap. 3. tit. 6: Sanctse et beatas recordationis Leonis Apostolicas Sedis Antistitis Epistolam ad Flavianum Constantinopolitanum Episcopum datam, quse et Tomus appellatur. Idem Anastasius in S. Agathone : Suos intromiserunl libros, et Tomos diversos, et Synodos, quas falsaverant. Infra : Deinde protulit piissimus et serenissimus Princeps Tomum ad relegendum, in quern vanum hsereticum dogma Macarii erat conscriptum. Diurnus Romanus pag. 40. de Concilio VI : Cui Apostolicss recordationis Agatho Papa per legatos suos et Responsales prsefuit, cujus venerabilem Tomum celebriter assequentes, etc. Gregor. Turon. lib. 10. cap. 19 : Negavit Episcopus has Epistolas vel-misisse suo nomine, vel suscepisse a rescriplo Chilperici. Sed puer ejus familiaris adfuit, qui hxc notarum titulis per Tomos chartarum comprehendens tenebat: unde non dubium fuit residentibus hsec ab eo directa. Althelmus de Laude Virg. cap. 41:
Tomum prseterea complum sermone polito Ad famulam Christi scripsit didascalus idem.

TON

121

[Adde Praeceptum Ludovici Imp. ann. 832. apud Baluz. torn. 2. Capitul. col. 678. et Mabillon. torn. 2. Annal. Bened. pag. 550. Epistolam Albert! Abb. Miciac. ad Johannem XVII. PP. apud eumd. Mabill. torn. 3. Analect. pag. 440. etc.] Vetus Charta ex Monastico Anglic, torn. 2. pag. 844 : Hsec vero vocabulorum (variorum prsediorum) signa Tomi stylo indita sunt, ne forte litium vel contentio, vel jurgium jam erepserit inter tributaries vestros, nostrosque colonos: quod autem crebro solet fieri, ubi evidentiora allusionibus litleralise, elementorumque definitione indicia limitum metum non procederint. Aimoinus lib. 3. Hist. Franc, cap. 32 : Et Tomi universi quos secum ferebat, igne cremati sunt. Gregorius Turon. lib. 5. cap. 29. habet hoc loco libri descriptionum.'Vid.e Chartarum tomi in Charta et Charticinium. Neque alia notione vocem TOMUS videtur usurpasse Isidorus Episcopus Pacensis in Chronico aerae 749 : Adiens per Gaditanum fretum Columnas Herculis protendentes, et quasi Tomi indicia porti aditum demonstrates, vel claves in manus transitum Hispanias prxsagantes, vel reserantes, etc. Hie enim per Tomum, libellum, itinerarium, vel mappam mundi in membrana exaratam intelligit. [** Academ. Matrit. Tomo est corpus, moles : Provinc. Tom idem quod Tumulus in Glossar. Raynouard. torn. 5. pag. 371. Confer Ton.] * 2. TOMUS, Certa chartarum seu membranarum collectio, quomodo dicimus nunc Main vel Rame de papier. Diploma Chilper. II. ann. 716. torn. 4. Collect. Histor. Franc, pag. 694: Carta Tomi

quinquaginta. Nisi codices simul ex chartis vel membranis compactos intelligas. Vide Tomus 1. et supra Carticius. Nugatur itaque D. deFoy, qui torn. 1. Notit. Diplom. ad Hist. Franc, pertinentium pag. 109. haec Gallice sic reddit: Cinquante bouts de cervelats. Hinc et ex aliis scite omnino colligit ille suspicari posse Benedictines Corbeienses turn a carnibus abstinuisse. Neque feliciori conjectura plerasque hujus diplomatis voces interpretatur, ut videre est in his suo ordine dispositis. 3. TOMUS, Intestinum. Formulae MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 42. v: Dictus tulis uno ictu punctim per dictum talem in flanco sinistro percussus extitit, et etiam vulneratus cum magna effusions Tomorum. Vide Toma. T TON, Johanni de Janua, dicitur altitudo vel totum, et ex eo Glossatori Lat. Gall. Sangerm. MS. [** Glossar. Cod. reg. 7644 : Than, altitudo, ut ex Placido. Papias legit Ton.] Tl. TONA, Dolium, Tonne. Vide in Tunna. * 2. TONA, Gall. Tonnelle: c Et fecerunt Tonam parvi orti. (Arch, histor. de la Gironde, t. 22, p. 342.)] TONABULUM, Sonus, vel tintinnabulum. Johanni de Janua : [Son, in Glossis Lat. Gall. Sangerman.] j TONACELLA, Tunicella. Translatio S. Antqnini, torn. 1. Mail pag. 768 : Demum dictum sanctum corpus cum amictu et camice ex byssino ac Tonacella ermisini rubei, etc. Vide Tonicella et Tunicella. * Nostris Tonollet, vestis species, idem quod Perpunclum. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. 141. Chartoph. reg. ch. 212: Un pourpoint, nomme Tonollet. * TONAGIUM, idem quod Teloneum, Tributum, vectigal. Charta A. Trevir. archiep. ann. 1255. in Chartul. Romaric. ch. 29: Prasfata Katherina et sui apud Bruerias et apud Estaie Tonagium imposuerant.... In dicto Tonagio et aliis injuriis et exactionibus nichil juris se habere penitus recognovit et juramento corporali spontaneoque exhibito, dictum Tonagium imperpetuum acquitavit. Tonagium, per Gallicum Thonneu redditur in Charta Frider. ducis Lothar. eadem de re ann. 1295. ibid. ch. 34 : Dou Thonneu de Brueires cognossons nous que nous ne avons droit ou panre, ne ou faire panre. Vide supra Tolletum. * Alterius generis est Tributum, Tonaige nuncupatum, illud nempe quod aliquot privati exigebant ab iis, qui auri ;bracteolas in fluviis et montibus Occitaniae, rege licet jubente, colligebant, apud Laurierein Glossar. jur. Gall, ad hanc vocem. ITONAIRA, Rete piscatorium 250. orgyas longum. Litterae ann. 1451. ex Archivo Piscatorum Massil.: Valeant visitare Tonairas omnes quotiescumque voluerint, ut sint stagnse et natatse ac altitudinis et longitudinis debitse. Aliae ann. 1477. ex eod. Archivo : Item ordinarunt, quod nullus piscator audeat nequepossit calare certam artem piscandi, appellatam Tonaira de posta, a loco de Lestaca in mari usque ad Gargatam portus Massilias. Aliae ann. 1479: Piscari ad Tonairas dictas vulgariter de Corre cum dicto ingenio dicto a las Tonairas de Corre. L'art de la Tonaire de Corre, in Ordinatione vernacula Vicarii Massil. eodera anno. [ Vide Tunnarza.] * TONALE , Vas vinarium , dolium, Gall. Tonneau. Lit. remiss, ann. 1381. in Reg. 119. Chartoph. reg. ch. 290 : Ve-

16

122

TON

TON

TON
et maledicentem salutaret blandissime. Contrarium sentit Martinius, qui Tongillatim loqui, suspicatur esse clare et scienter loqui, a Tonga, quod est nosco, teste Festo, quern adi.J 1 TONGINUS. Decanus judex. Vide Tunginus. | TONICA, pro Tunica, torn. 3. Muratorii pag. 166. | TONIGELLA,diminut. a Tomca,Parva tunica. Tonicella una de purpura viridi, in Charta ann. 1266. ex Tabul. S. Victoris Massil. Vide Tonacella. * TQNILE, Jus quoddam dominicum. Pariag. inter reg. Franc, et episc. Tricastr. ann. 1408. torn. 9. Ordinat. pag. 394. art. 26 : Per prasdicta prsefatus dominus episcopus non intendit communicare.... dominia directa, laudimia, trezena, Tonile, parerias, decimas seu alia jura, etc. Vide supra Tonagium. f TONIMENTUM. Charta ann. 1012. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 121 : De areis castro cum Tonimento et fossato circumdato per mensuram justam pertice jugiales tres, etc. Legendum est Tenimentum, ut in Charta ann. 962. ibid. pag. 140. Vide in Tenere I. T TONINA, Thunnus salsus, Italis Tonnina. Conventiones Saonae pag. 54:Compellunt dictos homines ad solvendum denarios sea: pro singulo barile Toninarum. Vide Tonnina. 1 TONINUM FORMAGIUM. Vide Tenerinus. T TONIS. Glossae Isidori: Vestis ludiaria, histrionica, Tonis. La Cerda mallet: Vestis ludiaria, histrionis tunica. Tonis Graevio videtur delendum. TONITRABILIS, Bpovtaio?, in Gloss. Graec. Lat. MS. Editum, Toniptabilis, habet. Alii reponunt Tonitruabilis, [ut est in MS. Regio,] vel Tonitrualis. Lucretius lib. 1 :
Neve ruant cceli Tonitralia templa superne.

nerunt ad domidlium Johannis Parvi de DIMIDIO CAPITS TONDERI, Poana serVillaribus, et in eodem duo Tonalia vini vorum latronum in Capitulari 1. ann. simili modo effuderunt. Vide Tunna. 809. cap. 11. et lib. 1. Capitul. cap. 50. 1 TONALIS PRONUNCIATIO , Alta et TONDERE AD MODUM CRDGIS. Fori clara, eodera tono quo cantari solet in Oscae ann. 1347. sub Jacobo I. Rege choro Dominus vobiscum. Tonali pronun- Aragon.: Testes autem convicti ad modum ciatione dicit, apud Bernardum in Or- cruets capite Tonsurentur, et cum batallo dine Cluniac. part. 1. cap. 45. campanas candenti ad modum crucis, in 1 TONALITER, Cantando, cum modu- frontibus figurentur, et ita turpissime de latione et notis. Confederatio ann. ilia villa, ubi hoc evenerit, expellantur. 1300. in Chronico Mellicensi pag. 187. Vide Tonsurari. col. 1 : Missa pro defunctis in choro Tona* TONDERE IN CRUCEM, Poena latroliter celebretur. [** Missa Tonaliter decan- num et furum. Charta ann. 1273.-inter tetur, in charta ann. 1283. apud Guden. Prqbat. torn. 4. Hist. Occit. col. 59 : DeCod. Diplom. torn. 2. pag. 339.] Instituta betis fures, qui furabuntur in mercato Patrum apud Thomasium in Appendice bla'di, mittere in costello, Tondere in cruad Antiph. Rom. pag. 444: Si Tonaliter cem in modum furis. Tondebantur etiam finis versuum deponitur, oportet ut ssepius adulterae, ex Lit. remiss, ann. 1387. in Reg. 134. Chartoph. reg. ch. 55: Quia accentus infringatur. *j TONARE, Canendo praedicere. Adven- dicta Guigona prius adulterium comrnitum Christi mysticis vocibus Tonuerunt sisse confessa fuerat, ipsam idem judex Patriarchs, in Expositione Antiquae Li- per ejus sententiam deftnitivam Tondi, et turgiae Gallic, torn. 5. Anecd. Marten, Tonsam cum veilles bouum mattando carcol. 91. Tonare horrendum, Horrenda et new verberari, absque effusione sanguiminaci voce clamare, apud Mabillon. nis,... pronuntiabit. [** Non tondebantorn. 4. Annal. Benedict, pag. 140. tur excommunicati. Guillelmi Sedis T TONARIUS, Liber de topis seu cantu. Apostol. Legati Epist. de Treugis ann. Trithemius narrat Aurelianum scrip- 1102. apud Marcam in Notis ad Concisisse Tonarium. Quintiliano Tonarium, lium Claromontanum : Excommunicati vel Tonorium ut quidam legunt, fistula non salutentur, non Tondeantur capita est, qua tonus traditur, ne altior vel re- eis, non abluantur, in mappa non comedant, etc.] missior sit vox loquentis aut canentis. TONDERO, Tonsura altissimarum ovium, 1TONATE, Cum tono, seu modulatione canendo. Tonate dicat Diaconus, Papiae. In MS. Tondicrum. [* Tonderum, Benedicamus Domino, apud Guidonem in Cod. reg.J [** Lege ex Cod. reg. 7644 : lib. 1. Discipl. Farfensis cap. 1. Tondendarum, tonsurae altissimarum -'TONDEIA, pro Tenda, ut videtur, ovium.] Pr33statio pro jure habendi Tendam seu * Tondison, vulgo Tonte, tempus tonlocum in foro ad merces venum expo- sionis ovium, in Stat. pannif. ex Lib. nendas. Vide Tenda I. Charta ann. 1114. rub. fol. magn. domus publ. Abbavil.: ex Tabul. episc. Carnot.: Concessit Que nuls ne puist drapper de gratuse, ne quod ipsi (monaehi Tironenses) et sui de pelich fait depuis Tondisons jusques a conversi, donati, servitores et ca&teri homi- le S. Remy. Tonre vero, Instrumentum, nes sub ipso monasterio et ejus membris quo tondetur, forceps. Arest. ann. 1279. manentes, prsssentes et posteri a... taber- in Reg. 2. Olim parlam. Paris, fol. 48. nagiis, mensuragiis, stalagiis, Tondeiis, v : Item les tisserands disoient que li (al. Tondeis) havagiis in perpetuum tainturiers ne devoient avoir en leur matliberi sint et immunes. Ita et Tende le- sons ottstius, que I'en appelle cornebers, gendum videtur, pro Tonde, in Lit. re- Tonres, lates, etc. miss, ann. 1424. ex Reg. 172. Chartoph. 1TONDITURA, Tonsura. Vide in Acreg. ch. 467: Sept boisseaulx de froment zima. de rente sur Us Tondes du mariage de la 1 TONDURARIUS , Sarcinator , Gall. mere de la suppliante. Quae nimirum in Tailleur, Couturier, in Processu de Vita dotem ei concessse fuerant. Vide supra S. Yvonis, torn. 4. Maii pag. 553. Male in Tenda 8. pro Condurarius. Vide ibi. TONDERARE, pro Tondere. Utitur Fe* TONDUS, [Gall. Rond : Pro Tondis lix Monachus Gyrwensis in Vita S. formis, incudibus. (Arch, secret. VaGuthlaci cap. 21. tic, brevia Sixti IV, 1483, f. 60.)] ^ TONDERE, Tonsura clericum aut 1TONEGARE NAVEM, f. Sebo vel pice monachum efficere. Leges Ludovici illinire, ab Italico Tonicare, Inducere, Imp. apud Murator. torn. 1. part. 2. illinire, Gall. Enduire. Vide Hosta. pag. 132. col. 2. et lib. 4. Capitul. cap. 1 TONELLA, TONELLUS , etc. Vide 35: -Si quis puerum invitis parentibus To- Tunna. tonderit, aut puellam velaverit, etc. AdTONENEA. Formula Andegav. 1 : Cido ditio 3. cap. 121. et Concilium Mogunt. tibi bracile valente solidus tantus, Toneann. 813. cap. 23: De Clericis vero hoc neas tantas, lectario ad leclo vestito vastatuimus, ut hi qui inventi sunt sive in lente solidus tantus, etc. [** In cod. MSS. canonico sive in monachico ordine Tonsu- est tonecas i. e. tunicas.] rati sine eorum voluntate, si liberi sunt, * Idem forte quod Toacula. Vide in ut ita permaneant. Et deinceps cavendum hac voce. est, ut nullus Tondeatur, nisi legitima T TONETUM. Charta ann. 1251. e Tabuestate spontaneague voluntate, vel cum lario S. Nicasii Rem. : Recognovit se lelicentia domini sui. Baluzius scribit ton- gasse unum medium avense annuatim datur: sic tondi, pro tonderi, legitur percipiendum et assignatum super Toneto apud Jonam in Vita S. Eustasii n. 12. suo, quod acquisivit in villa de Pree. Leut et apud Bedam lib. 4. Hist. cap. 1. gendum fortasse Toreto, colliculo. Vide ex MS. ut observat Mabillonius post in Toro. * Legendum suspicor Tolletum. Vide Onomasticon ad calcem S33culi 2. SS. supra in hac voce. Benedictinorum. Vide Tonsorare. TONGILLATIM , Singulatim . Papiae. TONDEEE ALIUM contra Legem, in [Glossae Isidori : Togillatim, sigillaiim. Lege Alamann. cap. 65. | 1: Si quis aliEt mox : Tongillatim, singillatitn. Toncui contra Legem Tonderit caput liberum gillatim loqui, pravis verbis, a Tongilio non volenti, cum 12. sol. componat. | 2 : Si aulembarbam alicujus Tonderit nolen- parasito, qui in hoc invenerat risus aucupium, ut salutatus convitio responderet, tis, cum 6. sol. componat.

[Tonitrualis Evangelistarum vox, apud Marculfum lib. 2. Formula 1.] TONITRUA RUMPERE. In Notis litterarum Petri Diaconi haec leguntur : Dies malus sequitur eras, si ruperis Tonitrua> dein invenies carbones. | TONITRDARE, Tonare, in Onomastico ad calcem Actorum SS. Junii torn. 4. Glosses veteres : BpovrS, Toniiruo. Commodianus Instruct. 6 :
Insipiens ergo Jovem Tonitruare tu credis ?

[** Virgil. Grammat. pag. 127 : De tonitruo aiebas.... cujus sonus Tonitruit.] 1 IONIUM. Testamentum ann. 1299. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 522 : Item et Aymericus films meus possideat et habeat hereditario centum solidos renduales ad vitam suam duntaxat. Item et Margarita filia mea volo quod habeat et possideat hereditario centum solidos renduales ad vitam suam duntaxat. Item lego dicto Guidoni filio meo successionem Tonium et freyreschiam, exceptis centum solidis quos Agnes primogenita percipiet post mortem Aymerici fratris sui. Mendum inesse puto in hac voce, ac fortean legendum omnium, adeo ut Guido constituatur haeres omnium reddituum, qui aliis fratribus ad vitam dumtaxat conceduntur. 1 TONIZARE, Certo tono, seu modulatione cantare. Psalmos juxta Antiphonas Tonizare, apud Beletum cap. 58. 1 TONLEIUM, TONLIUM, etc. Vide in Telon. * TONLEUM. Vide supra in Telon. 1. TONNA, Tributi species. Charta Berengeri Comit. Provinciae ann. 1235. apud

TON
Dion. Salvaingum : Quod nullus Castellanus vel Miles ab omnibus euntibus et redeuntibus a montaneis possit exigere vel petere aliquid, sive multationem, sive aliquam bestiam, seu Tonnam, vel aliquid in pecunia numerata. * Legendum Toma, ut yidere est supra in hac voce ; et est Casei species. 2. TONNA, 'Dolium ; Tonnagium. Vide Tunna. TTONNARIA, Piscaria thunnorum. V. Tunnaria. * TONNATOR, inter panniflcos seu pannorura mercatores recensetur in Reg. episcopat. Nivern. ann. 1287 : Item sabbato ante nativitatem Domini, quilibet draperius, Tonnator, coifferius, ferperius debet duos denarios... Item quilibet ferperius, draperius, Tonnator in uno sabbato Februarii, debet quilibet obolum. Ita distincte scriptum est, ut legendum esse Tannator dicere non ausim. Dolium. Vide Tunna. * TONNELERIA, ToNNELLARiA, Vicus Parisiis, ubi habitant doliarii, vulgo Tonnellerie. Charta S. Ludov. ann. 1263. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 297 : Noturn facimus quod cum nos haberemus quandam halam in mercato nostro Paris, inter duas halas, in quibus draperii Paris, sedent, cum uno appenticio, quod est in Tonneleria, etc. Alia Phil. V. ann. 1318. in Lib. rub. Gam. Comput. Paris, fol. 577. r. col. 2 : Super domum Guillermi de Succyaco, sitarn in Tonnellaria, . viij. sol. Paris. Vide in Tunna. TONNEURS, Exactionis species apud Metenses, in Charta ann. 1226. apud Meurissium in Episcopis Metensious pag. 455: Sane cives Metenses prsster alias injurias, quibus Ecclesias diversis modis afftciunt, quadam versuta malitia novam fecerunt consuetudinem, ut quaedam fiat exactio in civitate Metensi, quse Tonneurs appellatur, ad fossatorum suorum muni.tionem faciendam, etc. mi" Nihil aliud videtur, quam Telonium, seu tributum e mercibus in foro venditis exactum, ut in Statutis Macerise ad Mosam MSS. ubi legitur : Sur les articles, redevances ou prouffis, qui pour cause du Tonneux sont deus, etc. Et ne leur loiroit de lever ou exiger le prouffit du Tonneux que pour I'une des marchandises, de laquelle il plairoit au Tonnieur. Et mox : Item ce sont les redevances du Tonneu de la mile de Maisieres.... le cent de cire doit mi. den. le cent de cieuf doit mi. den. le cent de sayn doit nil. den. le cent de poix doit nil. den. etc. Vide Telon. * Hinc emendandse Literae ann. 1359. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 364. ubi Tonnens legitur, pro Tonneus. Tonny, eadem acceptione, in Lit. ann. 1377. torn. 6. earumd. Ordinat. pag. 318. *\ TONNINA, Thunnus salsus, apud Italos. Academici Cruscani: Tonnina, Sa.lu.me fatto della sc.hiena del pesce tonno. Vide Tonina et Tunnaria. 1 TONNITUS, pro Tinnitus, Oampanse altero latere tantum pulsatae sonus. Absque sonitu Tonnitorum, Guidoni lib. 2. Discipl. Farfensis cap. 39. Vide Tintinnabulum. * TONNOLIUM, Praestatio, quaeexpane et vino percipitur. Oharta ann. 1317. in Chartul. S. Maglor. ch. 59 : Retentis in. super eisdem ac eorum monasterio in dicta dome et ejus pertinentiis Tonnolio seu jure Tonnolii panis et vini, et omni olio jure. Vide supra Tolticium. * TONNUM, Vox, ut opinor, male scripta aut lecta;qua Compitum significari
TONNAUS, TONNELLA , TONNELLUS,

TON

TON

123

videtur. Instr. ann. 1406. torn. 9. Ordi- falsarios monetarum, quos Tonsores apnat. reg. Franc, pag. 221 : Judex et com- pellamus. Retonsores monetsi, in Fleta missarius per suas litteras prascepit et lib. 1. cap. 20. 1122. 128. etc. Retonsura mandavit prseconi publico Valencies, cruda, 126. quse necdum in laminam quatinus publice et alta voce proclamaret aut platam redacta est. Moneta retonsa, et injungeret ex parte dicti domini epi- 1128. Tonsura, | 123. [** Placit. temp. scopi, more solito et per loca et Tonna con- Job. reg. Angl. in Abbreviat. Placit. sueta, quod omnes et singuli cives et pag. 68. Line. rot. 8: Walterus aurifaber habitantes etincolse civitatis prssdictse Va- de Tadewell malecreditur de Retonsura a lencise, caput hospicii facientes, se prae- 12. de wapentac. Judicium, purget se sentent, conveniant et congregarent, etc. aqua.] [Trivetti Chronicon ad ann. 1278 : Vide supra Connus. Hoc anno Judsei pro Tonsura monetse in | TONODERACH, Qui fures exquirit, magna multitudine ubique per Angliam apud Scotos, ut habet Spelmannus : suspenduntur. Tonsurare aurum vel moquern consule. netam, in Statutis Perusiae nag. 52.] | 1. TONSA, Ovis. Jacobus Oardin. in Meminit Procopius lib. 3. de bello GoVita S. Petri Coalestini lib. 1. cap. 7. 5 : thico cap. 1. cujusdam Alexandri Logothet83, quern Byzantii ^aXt&ov, seu ForCumque puer denum binumque perageret annum, flculam cognominarunt, quod nummum Hunc mulier niveas pascentem pa&cua Tonsas Aspicit imberbem, etc. aureum tarn dextre circumcideret, ut eo, quantum vellet, curtate, orbem vel *2. TONSA, Composita, ssqualiter pressa, sic servaret, quo erat antea circumscripulchra. Tonsae, i. remi, a tondendis et ptus. Mox addit : ^"aXt'Stov yap TOUTO xadecutiendis fluctibus dicti. Glossar. vet. XoOfft TO opyavov, w TaOta Tt? lpya?Tat. ex Ood. reg. 7613. 1 TONSARE MONETAM, Tondere,, cir- [Vide Tonsare.] Linteum, quo tegunJTONSORIUM, cumcidere, in Statutis Pallaviciniis iib. tur pectus et humeri, cum quis raditur, 2. cap. 37. Vide infra Tonsores. aut etiam pelvis ad barbam abluendam. 1 TONSATUS, apud Acherium torn. 2. Guido lib. 2. Discipl. Spicil. pag. 218. ex Ratherio, pro Tonsu- bet unus frater vel duoFarf. cap. 20 : Dehabere injunctum ratus, ut supra legitur in Arsenoquita. , atque 11. TONSILLA, Palus dolatus et cuspide officium rasorium acuendorumreponunpraeferratus, qui navis religandas causa colligendorum ad scrinium, ubi tur, et ipse debet procurare Tonsoria ad in littore figitur, apud Festum. Utuntur illud opus deputata. Accius, Bern, de Breydenbach Itin. Jero* sol. pag. 240. Scriptor Vitee S. Probatii, tio : TONSTREINUS, [Tonsoris ars, talla Destinavi ilium artiflcii docere, torn. 1. Febr. pag. 554. etc. aut Tonstreinum aut prseconem aut certe * 2. TONSILLA, [Forficula. DIEF.] * TONSONA, Pellis lanata, nostris alias causidicum. (Petron. ed. Buecheler, Quid quid diverbia, Tonseau vel Touseau. Tonser quippe et 46.)Tonstrinum.saltare,| 64.)] (Id. Touser, pro Tondre, promiscue nostri quid TONSURA ADULTERA. Proclamatio | dixerunt. Arest. ann. 1369. 6. Maii in Civitatis Apt. incerti anni : Nulla pervol. 5. arestor parlam. Paris. : Ducentas sona audeat seu prsesumat Tonsuram oves valoris vij**. lib. Ducentas Tonsonas adulteram portare. Comam subdititiam lanss valoris Ix. lib. Chartul. Corb. sign. intelligo, qualis tune temporis gerebaEzechiel ad ann. 1422. fol. 153. r : Et les admodum peaulx, que on dist Tonsiaulx, viaulx et tur, et cujus usus recens nisi mailserat, cum hie prohibeatur hoc moutons a laine, etc. Reg. 13. ejusd. mo- statuto vetitumesse.ne :quis seclericum nast. sign. Habacuc ad ann. 1516. fol. simulet. 302 : Les peaulx a laine et Tonseaulx des ECCLESIASTIC moutons tuez en le boucherie de I'eglise. 2. TONSURAOfflc. cap. 4. et A. Isidorus lib. de Eccl. ex eo Papias: Pro vellere, vulgo Toison, etjure quod Tonsurse Ecclesiasticas usus a Nazareis ex yelleribus percipitur, occurrit in Pa- eot'ortus est, qui prius crine servato, denuo cto inter castell. et monach.de Britolio: Et plus.... que de nos Tonsiaus de nos post magnae continentias devotionem comcaput laines,.... qui estoientroendues dedens I'a- pletam sacrificii radebant, et capillos in ignem beie, (disoit ledit sire) que a li aparteneit jus ergo exempli ponere jubebantur. Huusus ab Apostolis introle Tonsiaus (vel) Tousiaus. ductus est, ut hi, qui in divinis cultibus | TONSORARE, Tondere in Clericum consecrantur, quasi vel Monachum, in Capitularibus Pip- mancipati DominoDei, crine praeciso inSancti pini Regis ann. 755. cap. 11. apud Mar- Nazarei, i. Adde Alcuinum lib. de Off. culfum lib. 1. form. 19. in Vita Sigiberti noventur. 2. cap. 5. lib. 4. Regis apud Duchesnium torn. 1. in divin. Amalarium lib.de Instit. Cleric, Actis SS. Maii torn. 1. pag. 51. in His- cap. 59. Raban. lib. 1. 3. denique Baronium tor. Novientensis Monast. apud Marten, cap. et seqq. usque ad n. 143.ann. 58. n. Menardum torn. 3. Anecd. col. 1143. 1147. etc. Vide 122.librum Sacrament. Gregorii, et ad ad Tondere. 68. 10. * Touser, pro Tondre, Capillos tondere, Concordiam Regular, cap.Rom. [Goutorn. 1. Epist. usurpatum, in Mirac. MSS. B. M. V. stantium et sqq. Formulas yett.Pontif. col. 73. apud lib. 2 : Eccardum ad calcem Legis Salicas Vous cloistrieres, vous damoiseles, pag. 240.] Vous jones toutes, vous puceles, TONSURA PETRI , in tertia Vita S. Qui a Diu estes espousees Euthberti lib. 2. cap. 2. Gregorius TuEt qui tondues et Tousees rbn. lib. 1. de Mirac. cap. 28 : Petrus Arez por Dieu vos belles tresches. Apostolus ad humilitatem dpcendam caTouzer, in Litteris remiss, ann. 1477. ex put desuper tonderi instituit. Quss quiReg. 206. Chartoph. reg. ch. 1176 : Le dem Tonsura Petri, non alia est ab ea, suppliant atteigny unes forseles pour Tou- quam Coronam Clericalem appellamus. zer les cheveuz autour de la playe. Vide GermannumPatriarcham inTheo1 TONSORATIO, Tonsura. Tonsoratio in ria Eccles. Clericum, in Bulla Hon9rii III. PP. e Monachi Scotici aliter tondebantur : Tabulario S. Richarii. Vide Tonsura. quippe ab aure ad aurem per frontem TONSORES. Matth. Westmonasterien- in Coronae modum incisus erat capillus, Sis ann. 1247 : Moneta Esterlingorum ab aure ad aurem per occipitium capilcospit deleriorari et corrumpi per illos lus intonsus dependebat, ut ex Ceolfridi

TON
Abbatis Epistola, quse exstat in Actis S. Eustasii, colligitur. Atque hujus quidem tonsurse Scoticae occasione, multas in Anglia exortas turbas testatur Beda lib. 3. Hist. Eccl. cap. 3. 4. lib. 5. cap. 16. Hujus autorem in Hibernia Subulcum Regis Loigeri, filii Nil, (Nell) extitisse Patricii sermo testatur, ex quo Hibernienses pene omnes hanc Tonsuram sumpserunt, ut est in Libro Canonum Cottoniano, quern laudat Warasus ad Synod urn S. Patricii. At Patricias tonsuram Romanam conatus est revocare, ut patet ex Synodo ejusdem cum Auxilio et aliis celebrata can. 6. Vide Oapitula Theodori Cantuar. cap. 80. et quse de hac tonsura scripsit Mabillonius ad torn. 3. SS. Ordinis S. Benedicti 11. * Formam tonsurae clericalis ita definit Cone. Montispess. praesidente P. Benevent. cardin. Apost. sedis legato inter schedas Mabill. : Statuimus insuper ut clericus talem Tonsuram ferat, quod gradum non habeat ; sed dirigatur in gyrum, ita quod capilli, qui inter superiorem et inferiorem tonsuram remanent, propter suam rotunditatem, merito possinl did mono,.... Desunt reliqua. * Qui recipiebantur in Oblatprum ordinem apud moniales, ab abbatissa coram testibus tondebantur ; quam tonsuram dehinc perpetuo deferebant. Gharta ann. 1308. torn. 2. Hist. Cassin. pag. 624. col. 1 : Raynaldus Scarparolus et Maria uxor ipsius Raynaldi, volentes se a seculo ad Dominum convertere, et in dicto monasterio ipsi Deo servire, bona sua et spontanea voluntate obtulerunt se et bona sua dicto moaasterio S. Marias monialium de Palacziolo, et professionem in manibus olim domnse Mendulss, quse tune erat abbatissa ipsius monasterii, fecerunt, et in signum oblationis etconversionis eorum, Tonsuram, sicud alii oblati dicti monasterii deferunt et deferre consueverunt, de manibus ipsius abbatissss Mendulss receperunt, prsssenlibus ibidem, bonis hominibus vocatis pro testibus, et sororibus suis monialibus ipsius monasterii. ] TONSURA MONET.E. Vide Tonsores. t TONSURA NEMORUM , Jus exscindendi et colligendi ramos in silvis. Oonventio ann. 1125. in Probat. novas Hist. Occitan. torn. 2. col. 437 : Tonsura vero nemorum ab hominibus Montispessulani nullatenus fiat. Charta ann. 1364. e Tabulario B. M. de Charitate : Donavit terram de Miniers cum suis juribus, aisiis et pertinentiis salva et reservata Tonsura nemoris d'Artenne. Inventarium Chartar. Reg. ann. 1482. fol. yiixx. ix. v : Alia compositio facta inter dictos abbatem et conventum S. Dionysii et comitem Bellimontis super venditione Tonsurae vel scissurse nemorum Farridel et de Maffliers. Charta ann. 1487. ex Chartul. 23. Corb. : La justice et seigneurie totale en demourra.... ausdits Religieux, abbe et convent (de Corbie)..... avec le pourfit, Tonture et despouilles desdits arbres. 9 Quod et de ligno domibus asdificandis apto interdum intelligitur, ut et vox Gallica Tondente, in Charta ann. 1307. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 182 : Comme nous aions a present mestier de marrien a maisonner, et a nostre requestre il plaise.... que nous aiens la Tondente de vij. arpens de bois a penre en la forest dou val de Lis. T TONSURA PANNORUM Gall. Tonture de draps, in Compute ann. 1333. torn. 2. Histor. Dalphin. pag. 282. *TONSURARE, Capillos in clericum tondere. Pontif. MS. Senon. ad usum eccl. Paris. : Hie Tonsurat episcopus pue-

TOP
rum, dicendo hunc versum : Dominus pars haereditatis mess, etc. 1 TONSURARE MONETAM. Vide Tonsores. TONSURARI, dicuntur Clerici, qui tonsuram seu Coronam Clericalem accipiunt, in Concilio Meldensi ann. 845. cap. 58. apud Nicolaum. I. Epistola 7. etc. TONSURARI MORE ROMANORUM, i. crines detonsos deferre more Romanorum, cum Longobardi solutos haberent, apud Anastasium in S. Hadriano PP. pag. 106. 1 TONSURARI AD POENITENTIAM. Gesta Archiepiscoporum Trevir. apud Marten, torn. 4. Ampliss. Collect, col. 243: An. Dom. MCCXXXI. orta est persecutio hasreticorum.... (talis ut) nee defendendi locus daretur.... sed incontinenti oportebat eum (quisquis capiebatur) vel reum se confiteri et in posnitentiam recalvari, vel crimen negare et cremari. Insuper qui sic Tonsoratus esset, oportebat eum complices suos prodere, alioquin debebat cremari.... Quin etiam in ultimis deprehensum est, quod hssretici aliquos de suis subornaverant, qui se tamquam in posnitentiam Tonsurari permiserunt, et sic catholicos accusaverunt. Vide Tondere, [** et Haltausii Glossar. German, voce Harschar, col. 824. Grimm. Antiquit. Jur. Germ, pag. 702.1 TONSURATORES, Exactores, quasi Tonsores plebis. Gregorius M. lib. 10. Epist. 47 : Pervenit ad nos quod Tonsuratores in Sicilia prava sibi praesumptione nomen Defensorum sumerent. TONSURATUS, Idem qui Psalmistatus, Extr. de Reg. Jur. cum inter, id est Psalmist* Ordo minor. Vide Durandum lib. 2. Ration, cap. 3. num. 1. ^ TONSUS, Clericus, tonsura initiatus. Testamentum S. Remigii apud Flodoardum lib. 1. cap. 16. et Miraaum torn. 1. pag. 5 : Et si quis ordineclericali, a Presbytero usque ad Tonsum, contradicere prsesumpserit, etc. p* Papyr. Ravenn. apud Maium Classic. Auctor. torn. 5. pag. 362 : Sacerdotes, clerum, Tonsos.] I. TONUS. Joan. Abrinc. de Offlc. Eccl. pag. 63: Tres Psalmi... in Tono dicantur. Id est yoce altiori, et cantu inflexo, seu Gregoriano. [Contraria notione pro cantu directo absque ulla inflexione in Synodo LimaB ann. 1582. torn. 4. Cone. Hisp. pag. 276 : Diebus Dominicis et aliis festive colendis cantent Missas et Vesperas, et intra septimanam, ubi cantari non poterunt, recitentur in Tono. Adde Regulam Toribii eodem torn. pag. 666. col. 1.] * Charta Odon. abb. ann. 1241. in Chartul. S. Dion. pag. 172. col. 1: Magna missa erit de anniversario ad majus altare, et servitium totum fiet in vigilia in Tono. Vide Tonaliter. * 2. TONUS. Tradit. eccl. Herbipol. sa3c. ix. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 86 : Sex camisss cum Tonis. An idem quod Albas paratas ? Vide supra in Alba 3. 1 TOOL. TOOLLUM. Vide in Telon. j TOPA, Destructio, ruina vel alienatio. Juramentum Ganonicorum Belnensium in Burgundia : Et si qua alienata vel in ruinam seu Topam deducta fuerint, ad debitum statum reducam. Juramentum Decani ejusd. EcclesiaB : Si aliqua sunt alienata aut in Topam posita ad bonam reparationem reponi faciam. Forte leg. Tortum. Vide Tortus I. * Neutiquam; idem enim est quod Vastum 1. Ager incultus, terra pascendis animalibus destinata, a yeteri Gallico Tope et Toppe, eadem notione. Lit. remiss, ann. 1408. in Reg. 162. Chartoph.

TOP
reg. ch. 346: Martin Freschet et Jaquet Petit eurent nouvelles ensemble, pour ce que lea bestes dudit Martin vindrent en une Tope ou pasquier ;.... lequel Pasquier appartenoit, au mains pour la plus grande partie, audit Martin. Charta ann. 1480. in Chartul. Fuxer. part. 7. ch. 31: Item une tille de terre en Tope.... Item une Toppe et aultres terres contenant environ quatre journaulx, tant en Toppe, en bois son, comme en edifices. Item environ ung journaul, tant en labeur que en Toppes. | TOPACA, Species panis dulciarii cum caseo. Consuetudines Floriac. MSS : Pro signo Topacarum, generali panis signo prasmisso et etiam casei primario hoc adde, ut digitos unius manus facias currere per pollicem ejusdem manus, etc. Ex similitudine signprum, quaa pro fiatonibus facienda dicit Udalricus supra in voce Signum, Topacas idem esse conjecto quod Flatones. Vide Flantones. 1 TOPARGHA, TomipxY)?, Loci prases, dominus, princeps. Occurrit apud Spartianum in Adriano cap. 13. et recentipres passim. Vide Glossarium mediae Grsecitatis. WOL, Pag us. Occurrit hac notione 1. Machab. 11. 28. pro ipsa yero pagi seu regionis prasfectura dicitur Plinio lib. 5. cap. 14. TOPARGHILITER. Glossse MSS : Toparcha, Princeps unius loci. Toparehiliter, Principaliter. TOPAZIO, Topazius. Alvarus in Vila S. Eulogii : Ornavi titulum decoris tui unionibus miro candore niventibus, et Topazione fulgenti, etc. [Topasion habetur apud Madox Formul. Angl. pag. 336. alibi Topasium, vel Topasius.] TOPAZIUM, pro Typarium, [f. quod Topaziolslgillum, seu Principis imago insculpta erat,] habetur apud Matth. Paris ann. 1246. ubi de Friderico II. Imp.: Et quas prius promiserat, et'in scriptis redacta, Topazio suse Majestatis signaverat, adimplere contempsit. -Epistola Mag. Berardi de Neapoli MS. ad Regem NavarraB : Me minimum et ignotum dulcedinis benedictione praeveniens mihi per litteras Topazio suse Serenitatis impressas familiaritate suse Celsiludinis obtuht. Vide Typarium. 1 TOPHUS, TOPHICUS, etc. Vide in Tufus. * TOPIA, Italis, Topaia, Domus caduca, semiruta. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 46. ex Cod. reg. 4624 : Quse ceperit vel exportaverit alienas uvas vel alienum ag res turn in et de aliena vinea, alteno vel p'lantato, vel Topia seu arbore de die, solvat.... solidos quinque. * TOPIGUS.DEi TOPIGI, Quorum cultus intra murps suos tecminatur, apud Servium ad lib. 7. ^Eneid. v. 47. quos Minucius initio Octavii vocat Deos municipes et Tertullianus lib. 2. ad Nat. cap. 8. Deos decuriones cujusque municipii. Vide supra in Municeps. *TOPINARIA, Morbi genus. Acta B. Amad. torn. 2. Aug. pag. 584. col. 1 : Dum domina Constantia uxor sua in ejus collo haberet quoddam apostema, quod a vulgo natta appellabatur, a medicis vero aliquando appellabatur Topinaria, etc. Vide ibi notam. TOPOTERITI. Vide Lociservator. JTOPPUS, Fascis, manipulus, ut videtur. Charta Henrici Ducis Saxon, ann. 1158. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 237 : Census autem per omnes terminos horum trium episcopatuutn.... solidus unus , Toppus lini unus, pullus tinus. Saxonibus Top dicitur fastigium, cul^ TOPARGHIA. G1OSS33 Gr. Lat. ToTtap-

TOR
men, jugura; Belgis vero cumulus, et ubi de crinibus agitur, cirrus, nostris Touffe, Toupet. Vide Tufa. *ldem videtur sonare quod Terreche de lin, in Cbartul. Oorb. sign. Ezechiel ad ann. 1421. fol. 124. r. Belgis Top est Cumulus : unde Topenne, ni fallor, pro Clivus, in Comput. ann. 1394. ex Tabul. S. Petri Insul. : Joanni Patin pro reparanda le Topenne ante crucem, v. lib. j TOPUS, Gr. T6uo?, Locus. Manilius 3. v. penult. :

TOR

TOR

125

Gloss. Juris Gallici v. Toral, et inferius Turella 2.] TORALLUS, TORALLUM. Collis, idem quod Toro. Charta ann. 1238. in libro 1. Feudorum Borbonensis Dominii fol. 37 : Sicut dividit strata publica, quae ducit apud Roseres usque ad prata des Granges, et usque ad Torallum Borbonense. Charta ann. 1233. ibid. fol. 73 : Et ibi invenitur quidam Torallus, qui se extendit super vineas de Corp. etc. [Fortean accuratius exponeretur agger seu iter cespititium inter agros, ut in Torale 2. dictum est. Octo Topos, per quos stellse diversa volenles. Idem enim omnino sonare videntur ToTorallum, et Torallus.] * TOQUASSEN. Vide infra Touquassen. rale,TORANUS. Vide Turo in Toro. 1 T TORAGERIUS, Oarceris custos. Vide * TORATIUM, Turris, Ital. Torre. AnTurris. 1447. apud Mura1. TORAGIUM, Ornatus vel minutus, et nal. Placent. ad ann. Ital. col. 895 : tor. torn. dicitur a torus. Ita Ugutio, et Joannes 25. mensis 20. Script.12. pluit fortiter, Die Julii de Janua. Papias editus habet, Ornatus cum impetu et hora quammaximo: et inimicus, pro mimicus, quomodo praefe- tanta fuit vis et vento violentia, quod tegulas runt Glossae antiquae MSS. Toratii majoris ecclesige , et plactellas 2. TORAGIUM. Charta Philippi Aug. plumbeas ecclesise S. Antonini revolvit. ann. 1-185. pro Ferrariensi oppido, apud 11. TORBA, f. Fascis. Statuta datiaria Morinum in Histor. Vastinensi lib. 5. Riperise fol. 5. cap. 12 : De qualibet Torba pag. 707: Vinagia sua omnibus diebus pro introitu soldi duo. De qualibet libra reddent, Toragia in crastino S. Martini sestimationis situllarum pro introitu den. 4. reddere incipient, eo scilicet tenore, quod * 2. TORBA, Niger cespes, qui vicem pro omni dolio majore vel minore, quod carbonis preestat. Gall. Tourbe. Vide vendetur, 3. denarios Ecclesiss solvent. Turba 1. Lit. Phil. Pule. ann. 1298. in Sed legendum Foragia. Vide Foragium 1. Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 62. * Si quid hie emendandum est, Tola- r. col. 1: Item triginta libras Paris, ad gium legendum puto. Vide supra in hac emendos duodecim lectos.... legavit pro voce. cubando npcte qualibet viginti quatuor 3. TORAGIUM, pro Geolagium. Vide pauperibus in eadem (domo) et ad ernenTurris. das Torbas ad calefaciendum eos. Hinc 1. TORALE, Supellex lectaria : nam to- Tourbourie , Torbarum confectura , in rum Latini vocant, quidquid lecto in- Comput. redit. comitat. Pontiv. ahn. struendo ac insternendo conducit. Gloss. 1554 : Des profficts et revenus de la teolleLat. Gr. : Torale, raptxXtvov. Sic legen- rie de ladite ville d'Abbeville, neant, dum proTOpiTiXEivov.Glossse alise habent pour ce que en I'annee de ce compte, ne TOpx)*iTpov. Gloss. Lat. Gall. MS. : Thur- long temps n'ont este faict aucunes de num, Toral, culcitra picta ; an puncta ? Tourbouries. [Papias: Torale , longas perpetuseque * A Latino autem Turba, Torbe, pro mappae, a toro dictas. Leges municip. Troupe, multitude, in Chron. S. Dion, Mechliniensium tit. 16. art. 15: Opti- torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 338. mum ex Unteis Torale, optimum ex lana et in Vita J. C. MS : strangulum, cum prsestantissimo cerviA grans Torbes et a grafts gens. cali.] Lintei torales, apud Ammianum lib. 16. Lampridius in Heliogabalo : ,T TORBAG. Testamentum Tellonis EpiPrimus omnium privatorum Toros aureis scopi Curiensis ann. 15. Pippini Regis, Toralibus texit. Vide Gujacium lib. 10. torn. 2. Annal. Bened. pag. 708: Item Observ. cap. 18. villam meam Iliande, salam cum cellario, 2. TORALE, Idem forte quod Toro, Col- cum omnibus, quse circa ipsam salam halis, monticulus. Tabularium Eleemo- beri videntur ex integro ; Torbaces, tabusynse S. Pauli Viennensis: Infra sub- lata, barecse, etc. Et mox : Cum tabulata, scriptos terminos, id est a vado aquae, qui cum Torbacibus, cum orto. Rursum : Item vocatur Secusia, sicut vadit charreria S. Muriciam salam cum cellario, cum camiEugendi, et per Torale in circuitu mantis, natis, cum solaria, cum Torbace, cum stausque ad alium vadum prasfatas aquas, etc. bulo, cum barecis, cum tabulata, orto, etc. SSir Species aggeris est inter agros Pluries occurrit ibi pro aediflciolo, ut ducti, per quern inceditur, cum opus videtur, seu parte sedificii mihi incomest, unde et pro via cespititia inter agros perta. [** Frugum repositoria vel granaexstructa sumitur, ut mox Torallum. ria, Rhseti vocant Torwasch. Ita EichCharta ann. 1370. e Schedis Marchionis horn. in Episc. Curiens. Cod. Probat. de Flamarens: Necnon Toralia, terras, pag-5. not. L.] 8 nemora predicta eidem actori esse ypotheTORGA, pro Troca. Vide infra in hac catas et obligatas. voce. TORALLUM, Eadem, ut videtur, no1 TORGAMANS, Manutergium, quasi tipne, ac Torale 2. Charta Communiee Torchemains. Statuta S. Victoris MassiBituricensis ann. 1181 : Si quis accusa- liens. ann. 1531: Providere de manutertus fuerit pastorale, vel Torallum, vel giis sive Torcamans pro tergendis manibus. viam, vel plateam, vel melam arasse vel TORCARE, Detergere, ex Gallico Torfodisse, etc. Vetus consuetude Bituricen- cher. Fleta lib. 2. cap. 78. 2 : Soves strisis edita a Thomasserio cap. 12: En liare, Tor care. demande de heritaige entre privees perT TORCEA, Idem quod mox Torchia. sonnes, et aussi en demande sur action Acta SS. Nerei et Achillei, torn. 3. Maii hypotheque, et la oil aucun juge suit son pag. 14 : Accensis quatuor Torceis cereis sujet que il a fait aulcune malefacon en albis. Torceys, apud Kennettum AntiquiToral ou en chemin. Ubi Vir doctus To- tatum Ambrosd. pag. 574. * TORCELLARE, f. Torceas seu funalia rallum effossionem denotare ait in veteribus Chartis, nescio quo vade. Nam tortitia ministrare. Charta Frider. imTorallum, viae species fuit, [ut mox in per. ann. 1221. in Access, ad Hist. CasTorale 2. dicebatur. Vide de Lauriere, in sln. part. 1. pag. 291. col. 1 : Domum ubi

debent hospitari, Torcellari in sancto Germano. * TORCELLUS, perperam pro Tortellus, in Charta ann. 1210. ex Diario Virdun. mens. Dec. ann. 1764. part. 1. pag. 441 : Gervasius et Mabilia uxor ejus, Cdstelli domini, pro animabus suis dederunt in eleemosinam.... leprosis de Castello.... Torcellum factum de uno sextario frumenti, quod debet munius de Sancto-Angela annuatim ad natale Domini. Vide in Torta 1. J1. TORGHA, ut mox Torchia. Conventio inter Decanum et Capitulum S. Germani Autissiod. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 100 : Quotiescumque Missam in choro celebrari contingil, quod duse Torchae cereae in perpetuum ad expensas Capituli in elevatione Corporis Christi habeantur et teneantur accensse. * Charta ann. 1252: Cum Torchis seu cereis ardentibus, etc. 1 TORGHETA, Parva torcha. Torchetam ad ardendum in levatione Corporis J. C. in Litteris ann. 1420. apud Rymer. torn. 9. pag. 873. col. 1. ^ TORCHETUS, ut Torchela. In dictis exequiis et Missa sint 24. pauperes, 24. Torchetos arsuros.... tenentes, apud Rymer. torn. 11. pag. 9. col. 1. in Literis ann. 1445. * 2. TORGHA, TORGHIA, f. Certus coriorum numerus , idem quod Tacra. Arest. ann. 1330. 28. Apr. in Reg. Olim parlam. Paris. : Quindecim Torchas de coriis bovinis Quinque Torchias de coriis bovinis, etc. Vide supra Tachia 3. * 3. TORGHA, Modus agri, ut videtur. Charta Thebaudi Chabot in Tabul. Absiensi ch. 681 : Donamus monachis Abslss in territorio feodi nostri de Malrepast duas sextarias terrss et unam Torcham. -"A verbo Torquere appellari videtur Tprche, Ornatus quidam in rugas concinnatus et contortus, in Cerem. MS. eccl. Brioc. -.Item I'en doit porter et vestir honestement le sourpeliz, les bras dedans les manches dudit sourpeliz, n'en plus I'une manche d'avant et I'autre derriere, ne Torche, ne remply au coul, ne en autre maniere deshonneste. Hinc forsan diminutivum Torchete, in Comput. Rob. de Seris ab ann. 1332. ad ann. 1344. ex Reg. 5. Chartoph. reg. fol. 3. v.- Item baillie et delivre pour Mons. une Torchete d'Alemaigne garnie. Vide infra Torniclum. * TORCHEA, ut supra Torcha 1. Testam. Guill. de Meleduno archiep. Senon. ann. 1376. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 338 : Sint die obitus mei tresdecim pauperes induti quilibet tribus alnis panni nigri, tenentes quisque ipsorum unam Torcheam ceream ardentem triundecim librarum cerae. Vide Torchia. 1. TORCHIA, Funale tortitium, Gall. Torche. Knyghton. lib. 5: Quorum una (navis) onusta erat pro magna parte cum fertura equorum, et una alia cum cera facta in Torchiis, cereis, et talibus, etc. Ordinatio Hospitii S.-Ludovici Reg. Franc, ann. 1261. edita in Notis ad Joinvillam: De candela unam Torchiam per 7. etiam per 5. etiam per 4. et 12. pecias candelae. minutes. Infra: Unam Torchiam per 4. id est quadrilateram. Occurrit ibi pluries, [ut et apud Lobinell. in Glossario Hist. Paris, torn. 3. Torchise quatuor vel quinque librarum cerae, in Ordinatione Humbert! II. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 314. Torchias quatuor librarum cerae illuminantes in elevatione Corporis D. N. J. C. in Testamento ann. 1430. torn. 3. Hist. Lotharingiee inter Probat. col. 639. Adde Ar-

426

TOR

TOR
Disoient encdr&S (JU sa**z cause demandoie yaue pour mondit Torgoir. Molin et Torgoir pour maure ou pour batre oile. Unde Torgerres, ibid. Qui eju.smodi molendinum tenet, et Torgeur, in Lit. remiss, ann. 1448. ex Reg. 176. ch. 606: Girard de Rieve poure homme, Torgeur ou huillier Icellui Faignet avoit este batu au Torgoir de la Neufoille. Jehan Petas Torgeur ou huillier... tenoit la Torgerie ou huillerie des chanoines et chapitre de Cambray, in aliis ann. 1456. ex Reg. 183. ch. 150. Vide infra Troillium 1. Torgoir vero nuncupatur instrumentum quo cera torquetur, in Comput. ann. 1367. ex Tabul. S. Petri Insul. : Item donne a Lotard de Biauvoir pour refaire le Torgoir de le eyre de le fabrique, xxiiij. sol. Tourtre, pro Tordre, torquere, in Lit. remiss, ann. 1394. ex Reg. 146. ch. 89: Lequel prestre print le suppliant a la gorge en lui Tourtant son chaperon qu'il avoit du col. Teurtre, in aliis ann. 1479. ex Reg. 206. ch. 135. Hinc Corde a Tuortonoir dicitur, Restis torcularia, in Lit. remiss, ann. 1375. ex Reg. 107. ch. 337 : Lesquelz avoient mis les bonnes gens en gehines, les uns de cordes a Tuortonoirs entour la teste, etc. * Ejusdem originis videtur vox Gallica Torsin, pro Dresche, Cerevisise fex, in Stat. cam oar. ex Lib.'rub. fol. magn. domus publ. Abbavil. art. 5: Que tous les brasseurs de le ville ne merllent le quief de leur mestier aveuc leur Torsin : ains qu'il le vendent, et tout leur mestier soit trais et vendus par le broque. | TORGULATOR, Arivo6a-rric, in Glossis Lat. Gr. Aliae Gr. Lat. : Ay]vo6cmi?, Galcator, Torculator. * TORDERA, Prov. Turtur, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Italis, Tordela, nostris, Tortre et Tourtre. Codex MS. serm. xiv. saec. ex Bibl. S. Viet. Paris, serm. in Purificat. B. M. : Par lui si offri la Virge Marie deux Tortres ou deux colons. Bestiar. MS.:
Or vos diron d'un autre oisel, Qui moult parest courtois et bel,...-, C'est la Tourtre, dont nous parlon.

restum Parlamenti ann. 1394. apud Me- quod omnes Torcimanni sint et esse denesterium in Probat. Hist. Lugdun. pag. beant ssquales in Torcimannia, et in eis 76. col. 1. Kennetti Glossarium ad cal- non sit aliqua prioratas (1. prioritas) nee cem Antiq. Arabrosd. Statuta S. Ciaudii differentia; et solvatur dictis Torcimannis ann. 1448: Debetur anno quolibet per pro eorum Torcimannia, milliarenses dominum de Dortenco una Torchia cerse, quinque de auro, de omni centenario biquam Torchiam redimere palest solvendo santiorum tantum, et sine aliqua juncta. semel eldem monasterio summa 20. flore- Ibid. col. 1124 : Supradicta omnia inlernorum. Vide Tesa.] pretata et translata per Torcimannos | TORCHES, TOBCHII, Eadem notione.fuerunt de lingua Arabica et Saracena in Testamentum ann. 1386. apud Madox Latinam. Vide Dragumanus et TurcimaFormul. Anglic, pag. 429 : Item volo quod nus. xiin. Torches.... prasparentur pro sepul* TORCINIA, Funale'tortitium. Chron. tura mea.... et volo quod dicti xxmi. Guill. Bard, ad ann. 1422. ubi de exeTorchii teneantur per xxiltl. pauperes. quiis Caroli VI. inter Probat. torn. 4. * 2. TORCHIA. [Gall, botte, faisceau. Hist. Occit. col. 37: Erant illuminati a flamma Torciniarum cereorum alborum. LiberayL... pro uno feyssiculo de coudre et tribus Torchiis viminum ad paran- Ubi forte leg. Torticiarum. Vide Tordum vasa. (Arch. Histor. delaGironde.] ticia. ^TORCIO, Damnum, injustitia, Gall. * TORCHO, Tseda minor, candela cerea. Comput. ann. 1393. inter Probat. torn. Tort. Chronicon Briocense apud Lobi3. Hist. Nem. pag. 124. col. 2 : Consules nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 884 : Torordinaverunt facere incennium domino ciones et rebelliones notiflcare fecit... quaPetro de Chabrosia, videlicet unum vas tinus ipsum juvarent... ad compellendum vini, cum vj. intorticiis et vj. libris Tor- Cornitissam et suos adherentes ad obechonum, de quibus torchis idem dominus diendum et emendam condignam facienPetrus noluit recipere, nisi unam torcham dam. Vide Tortus 1. cum duabus libris dictorum Torchonum. * TORCITORIUM, Agger, ni fallor.Vide * TORCHONNUS, Contextum stamen Torcia 2. Formulae MSS. Senens. ann. pedibus suppositum, Gall. Paillasson. 1414. ex Cod. reg. 4726. fol. 3. r: Quod Reg. visitat. Odon. archiep. Rotomag. aedificium et molendinum erant tune temex Cod. reg. 1245. fol. 454 : Item inhibui- poris sine ferramentis et macinis et aliis mus ne amplius jacerent in choro Tor- apparatibus et instruments opportunis et chonnos straminum. Vide infra in Torqua. necessariis ad molendum* et ferrum cu1 1. TORCIA, Idem quod Torchia. Acta dendum, cum fretis, steccaris, gorjis, S. Juvenalis Episc. torn. 1. Maii pag. Torcitoriis et aquas ductibus pertinenti404 : Prsecedentibus octo facibus seu Tor- bus, etc. ciis cerse albas accensis. Chronicon Pla* TORCOISUS, Turcicus. Charta Phil, cent. apud Murator. torn. 16. col. 583 : comit. Fland. pro libert. Brug. ex Cam. Utuntur... Torciis sive brandonis et can- Comput. Insul.: De canipulo et clava delis de sepo. Chron. Bergom. ibid. col. Torcoisa, sicut comes juravit. 856 : Torcias sex cerss albas. Vide Torsa, * TORCOLIUM. Vide supra Tercolium. Torticia et Tortisius. 1TORQONNERIE, Injuria, Gall. A tort. 2. TORCIA, TORSIA, Agger ad Ligeris Regestum Parlamenti ann. 1379. apud ripas, quo hiemales fluminis exundatio- Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 165 : nes comprimantur. Robertus de monte Avunculum nostrum, aut ejus procuratoann. 1169: Rex Henricus fecit fossataalta rem pro ipso.... Torconnerie et adma}am et lata, inter Franciam et Normanniam, causam se opposuisse diceretur. Charta ad prasdones arcendos ; similiter fecerat ann. 1394. ex Chartul. Latiniac fol. 227 : in Andegavensi pago super Ligerim, ad L'opposition contre icelle donnee estre aquam arcendam, quss messes et prata Torconnere, etc. Vide Tortionarie. prassdabat, quasdam retinacula, quss Tort TORCULA, 'EXatoTptgEtov, Torcular, in sias vacant, per 30. fere milliaria, faciens Glossis Lat. Grasc. Sangerman. MSS. In ibi sedificare mansiones hominum qui Editis: Torculse, IXatoTpt6eTa. Torsias tenerent: quos etiam fecit liberos 1 TORCULARE, Uvas terere. Fortunade exercitu, et multis aliis ad fiscum per- tus Epist. ad Syagrium : Quod iste Tortinentibus. Nicolaus Trivettus habet hoc cularet in fletu, ille apothecaret in fluctu. loco Torcias. Hos aggeres, Tufcies vocat Inventar. ann. 1476 : Item plus in eodem Consuetude Aurelian. art. 256. [** Con- stabulo unum torcular.... pro Torculando fer Destorser, apud Raynouard. Glos- vendemiam tempore vindemiarum. sar. Rom. torn. 5. pag. 384.] Ita Padi * Charta Phil. Pule. ann. 1303. in accolse illam terrae aggestionem, qua Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 239. agros finitimos a fluminis eruptione de- v. col. 1 : Qui ad Torculandum ad torfendunt, lingua patria Argines appel- cular seupressorium ejus venire tenentur, lant, ex Latino forte agger. Capitula etc. /Caroli M. lib. 4. c. 10 : De aggeribusjuxta * A Latino Torquere, nostri Tordoir et jLigerim faciendis, ut bonus Missus eidem Torgoir appellarunt, Torcular seu mo.operi prseponalur. Ita aggeres Nili dicun- lam, quse aqua versatur vel jumento, ad tur in Cod. Theod. tit. de Nili aggeribus terendum et calcandum quidquid illi ..(9, 32.), apud Sidonium lib. 5. Epist. 5: supponitur. Redit. comit. Hannon. ann. Publicarum molium objectus, [Hue re- 1265. ex Cam. Comput. Insul. : Et si doit ferri debet, ut videtur, vox Torchiez, maistres Willaumes li carpentiers pour sen Tordoir k'il a fait as mollins le conte, , quam usurpat le Roman d'Athis MS. : ix. lib. par an. Lit. remiss, ann. 1399. in Les aultres se sont embuchiez Reg. 154. Chartoph. reg.ch. 385 : Comme Par Vallees et par Torchiez.] Francois Mucet eust accense ou aferme et 1 TORCICIUS, f. Tortilis, a Gallico prins certains moulins et Tordoirs scituez Torse. Computus ann. 1245. e Bibl. Re- a Castillon sur Oyse, etc. Aliae ann. 1403. gia: Pro pede cujusdam cift Torcicii et in Reg. 158. ch. 225 : Lesquelx firent tourner la roue d'un Tordoir ou molin a .redorando xvni. s. Vide Tortisius. * TORCIMANNUS, Interpres, Ital. Tor- huille. Charta Gait. d'Estrommel ann. cimanno; unde Torcimannia, Interpre- 1308. in Reg. 72. ch. 309 : Je disoie que tatio, exotici sermonis explicatio. Pacta mes molins de Vendville et mes Torgoirs douvoient avoir gouvernance pour inter reg. Tunet. et Pisan. ann. 1398. itorn. 1. Cod. Ital. diplom. col. 1120: Item maurre en partie de I'yaue du vivier

Vide infra Turturella. * TORECHT, male pro Cherchet. Vide supra in hac voce. -| TORELLA, vel TORELLUS. Testamentum ann. 1386. apud Madox Formul. Anglic, pag. 427: Lego Radulfo filip meo unam aulam bleu cum Torellis cum lecto ejusdem settas. An dimin. a Torus, lectulus ? TORELAGIDM. Vide Torale. 1 TORELLAGIUM. Vide- Torrellagium in Torra. T TORESTINA , Panis certi ponderis. Conventio Domini et incolarum Castrinovi ann. 1461: Dictus dominus Ludovicus et sui tenebuntur dare cuilibet dictorum habitatorum, in die qua fenabunt, unam dimidiam Tonestinam panis vendibilis. T TORETUS, Colliculus. Vide in Toro. TOREUMA, Vas, opus caelatum. Gloss. Gr. Lat.: Topsvijia, Toreuma, Papias: Toreumata, vasa, quas sunt a torno facta. Eadem habet Will. Brito. Joan, de Janua : Toreuma, est tornatura, vel tornatum vas, vel quidquid tornatur et dolatur, sive vas sive lectus, sive aliud... Unde Prudentius, Pulchra mero veterique Toreumata rare rigantur. In Psychom. v. 370. Vide Tornitalia. \Torneure, ou vaissel tome, ou tout ce qui est fait a tour, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] Glossae : To, cselo, torno. Hesychius : TopveiJet,

TOR
. de Vita S. Martini:
i. Topvtynxt, yXyreirac. FortunatUS lib.

TOR;
fridus Vindocin. lib. 2. Epist. 32 : Captps et ligatos nuper in unam de obedientiis nostris adduxerunt, et ibi eos, quamdiu placuit, Torrnentaverunt. Hist. Pontiflcum et Comitum Inculismensium cap. 25 : Nee sivit earn Tormentari ulterius, et vitam concessit. [Rursum occurrit lib. 6. Annal. Genuens. ad ann. 1227. apud Murator. torn. 6. col. 446. in Regiminibus Paduae ad ann. 1279. torn. 8. ejusd. Murator. col. 424. in Ghrqnicis Danduli torn. 12. col. 491. Dominici de Gravina eod. torn. col. 564. in Statutis Oadubrii lib. 1. cap. 1. et alibi passim.] * TORMENTINA, Therebinthina resina. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 14: Deflciente vino recurratur ad caratellos unctos Tormentina intus et postea pulverizetur pix bene contrita super Tormentinam in carretello. 1. TORMENTUM, Est omnium intestinorum vexatio. Vide CaBlium Aurelian. lib. 3. Acutor. cap. 17. Glosses Lat. Gr.: Tormina, Sudev-rlptov. 2. TORMENTUM, pro Torneamentum. Epitaphium Rogeri de Mortuomari in Monast. Angl. torn. 2. pag. 229 :

TOR

127

Foris Oscae ann. 1247. fol. 11: Sed dicat: Ecce fidantiam de Torna, et Justitia accipiat ipsam. Fol. 12 : Torna aut batalla Emblema, gemma, lapis, Toreumata, thura, falerna. non habet locum inter Christianum et Idem lib. 4. Poem. 4 : Judseum, aut Saracenum: sed quisque defendit se de olio proprio sacramento in Spernit opum laqueos, unguenta, Toreumata fluxa. omni causa. Fol. 14: Equa fut-ata non [** Ruodlieb. fr. 4. vers. 46 : habet Tornam ad batallam, etc. Fol. 20 : Mensa sublata properat sustollere vasa, Si mutuum quod valeat ultra 10. solidos Ne mingat calta, catulusve coinquinet ilia, inftciatur, est ibi Torna, etc. Fol. 35: Sedulus ac lavit, post in Toreuma reponit.] Quoniam non potest eos Tornare ad baVide Salmasium ad Solinum, ubi multa tallam. Adde fol. 21. 34. Ita in Obserde arte Toreutica. Improprie vero vantiis Regni Aragon. pag. 25. 30. et TOREUMA, pro Toro, yel torali usuralibi. parunt Scriptores aevi inferioris. SalTORNARE , In duellum vocare, lege vian. lib. 4. ad Eccl. Cathol.: Natant duelli aliquem aggredi. Libertates villae trincliniorum redundantium pavimenta ; Franchse, concessse ab Archembaldo D. vino nobili lutum faciunt; mensae eorum Borboniensi ann. 1217 : Qui alium pugno ac Toreumata mero jugiter madent. Sidopercusserit, 3. solidos debet, si probatum nius lib. 1. Epist. 2 : Toreumatum perifuerit; de uno quoque aliorum ictuum petasmatumque modo conchyliata proferquos percussus probaverit, 12. denarios. tur supellex. Lib. 2. Epist. 13 : Sericatum Sed si probaverit plusquam duos, potest Toreuma. Petrus Damianus lib. 8. Epist. eum Tornare ea lege, qua debebit. Assi14. pro aulaeis videtur usurpasse : Regem siae Hierosolymitanae MSS. cap. 21. 27 : sane quis excepturus hospitio, quid proSi le requerant noie la paie, la Cour doit dest, si tola domus atria diversis Toreuesgarder, ou connoistre, que celui li doit prover par deux loiaus garens de la loy matibus instruat, si per laqueria^quseque carbasina vela suspendat ? de Rome, que il ait paie, et que celui, Militiam seivit, semper Tormenta subivit. contre qui il preuve ce par garent en TOREUMA, apud Smaragdum in Grammatica MS. in Glossa interlineari expo- Jo. Britton. in Legib. Anglic, cap. 25. peut lui Tomer (alias tournerj par gage nitur carmen nuptiale. pag. 49: Car de trespas faits en Tour- de bataille, se la querelle est d'un marc 1TOREYSIUS CASEUs,in Statutis Mon- mentes ne a joustes, ne en tiels faits sem- d'argent, ou de plus. Cap. 65 : Aucune malfaite, et tel que il conviegne a prover tis-regalis pag. 308. An a loco, ubi fit, blables a guerre, etc. sic dictus ? * 3. TORMENTUM, Funis, quo contra- par guarens et en qui il ait Tornes de ba1 TORGIA, Idem quod Torchia, Anglis hitur prora ad puppim. Glossar. vet. ex taille. Infra : Vostre aversaire aura celui Torch. Testamentum Richardi II. Regis God. reg. 7613. Aliud Provinc. Lat. ex plait desregne contre vous, et sa querelle Angl. apud Rymer. torn. 8. pag. 75. col. Cod. reg. 7657 : Tormentum, quo prora ad gagnee, si ce n'est de querelle de que vous 2: Et totum iter 24. Torgise circa funus puppim extenditur. vous voules Tourner com faus guarens nostrum continue deferantur ardentes,etc. *4. TORMENTUM MURALE, Petrarise I'un des guarens par gage de bataille, et Pluries recurrit ibi. species, quatiendis urbium ac castro- lever com esparjur, et ce n'est de querelle :! " Acta B. Amad. torn. 2. Aug. pag. rum mcenibus, idem quod Bombarda. de que y a Tornes de bataille, etc. Pas605. col. 2: Vovit de donando unam Annal. Laur. Bonincont. ad ann. 1406. sim in iis Assisiis. imaginem ceream et Torgias duas cereas apud Murator. torn. 21. Script. Ital. col. *2. TORNA, Quanti pluris res sit commagnas et longas, prout dicta ejus uxor 94 : Florentini mense Aprili Vicum obsi- pensatio, in permutationibus, nostris erat. debant; Tormenta muralia plura ad id Tourne , idem quod Turna~ 1. Libert, TORIA, Pams incisus, Papiae : sed vide- expugnandum exposita. Et col. 136 : novae bastidae de Trya ann. 1325. in tur legendum Torta. Vide in hac voce. Tormento murali, quod bombardam di- Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 54: Item quod de permutationibus faciendis de Est enim incisus, incisionibus notatus cunt. non dentur 1 TORMENTUOSUS, Tormentis plenus. possessionibus inextimatis, et distinctus. * Melius Torta, in vet. Glossar. ex Ligationes Tormentuosi organi , Caelio vendss, nisi tradantur extimatae, vel esAurel. lib. 3. Acut. cap. 6. Occurrit sent ibi Tornas : nam tune in eo casu de Cod. reg. 7613. | TORICA, pro Lorica, mendo typogra-etiam apud Johannem de Janua, ut et extimatis et Tornis tantum vendss solvantur. Lit. remiss, ann. 1479. in Reg. 205. phico; nisi sit pro Thoraca; quse vox Tormentus eadem notione. | TORMENTURA, Tortura. Processesch. 434 : Le suppliant transporta par maidem sonat atque lorica. Literae ann. de B. Wernhero Mart. torn. 2. Aprilis niere d'eschange a Benoist I'Estendu 1275. torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. 63. n. 14: Baliste vero et quarcelli, torni, pag. 732: Statua suss Tormentaturss a trois mines de terre avecques ung minot variis gentibus honoratur. vn plusieurs pieces,... sans aucunes Tourscuta, Torice, albergiones, etc. 1 TORIMA, Cochlear quo colla vertitur. 1 TORMIN. In Epistola ann. 1113. ne* d'un couste ne d'autre. Vide infra Ampl. Collect, col. 1115. memoratur ba- Tornare 2. Amalthea. TORITUS, [f.-pro Tortus, cujus frons lista ad Tormin; sed legendum est, ni * 3. TORNA, TURNA, quod in emptipobducta est, nostris Refrogne, rechine.] fallor, ad Tornum. Vide Tornus 1. nibus merci venditae supperadditur in Vide in Escotus. TORMOVEL^S, Hybernis dicuntur tra- compensationem partis ejusdemvitiosae. JTORMAMENTUM, TORMENTUM, pro bes transversaria3,ad portas,vel in aditu Charta ann. 1342. in Reg. 72. Chartoph. Torneamentum. Charta Matthaei Abbat. vias alicujus, qua arceri equi aut currus reg. ch. 341: Cum Bernardus duo milia pretio viginti duorum solidoFusniac. ann. 1237: Ne videlicet ad sub- solent: vel crates mobiles, aut septa, trabium monitionem ipsius Thomas irent ad exerci- quibus pratorum claudi ingressus solet. rum et sex denariorum Turonensium fortus, expeditiones et Tormenta, ad que Vita S. Aidani Episc. Fernens. in Hiber- tis monetss, pro qualibet petia ipsorum et Tornis tenebantur ire per legem, ut dicebat idem nia n. 35: Qui ante nos aperiet Tormo- duorum millium trabium, decem petiarum pro quolibet centenario, Thomas; et ne dicti homines emendas velam vadi. eidem Thomas facerent, quando citati ab 1. TORNA, Duellum, ex formula re- dictarum trabium, ita quod rations d\claipso neglexerant ire ad predictos exerci- cepta, quod qui duello rem probaturus rum Turnarum, dictus Bernardus dido tus, expeditiones et Tormamenta. Vide in- esset tornari ad duellum diceretur. magistro Simoni pro putrefactione, corfra Torneamentum et Tormentum 2. Charta Alfonsi VI. Imperatoris Hisp. ruptione, vel aliquo alio vilio dictarum 1 TORMEN, Torment, in Glossis Lat. ann. 1086. apud Anton, de Yepeztom. 6 : trabium non teneretur. Tourne vero nunGall. Sangerman. MSS. ex Joanne de Homicida cognitus dabit centum solidos, cupatur id quod in compensationem Janua, qui Tormon habet pro Tormen- et tertia pars sit condonata pro Rege. Si damni a judice assignatur injuriam tum. Pro dolore intestinorum Tormina negaverit, juret, quod non fecit, et ad passo, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Reg.. plur. num. passim occurrit apud Lati- Torna litiget, et si ceciderit, petet centum 185. ch. 104 : Lesquelz promisdrent croire nos ; unde Tormen dixit J. de Janua. solidos, et 60. solidos de campo, et quod Jehan de Percey au ressort de deux saluz Vide Tormentum 1. ultra expendit in armis et operariis et d'or et ung salut de vin, tant pour desTORMENTARE, Torquere, [Tormentis expensis. Ubi litigare, est pugnare. Vide pens que pour le barbier ou malefacon, excruciare,] Gall. Tormenter. Arnoldus in hac vqce. Fpl. 11: Quod si probare sauf le droit de justice et la Tourne. Nisi Lubec. lib. 2. cap. 16 : Teutonicum quen- non poterit, accipiat juram ab adversaria, de mulcta domino feudi a percussore dam, quern diu carceris inclusione Tor- quia taberna publica non habet Tornam solvenda intelligas. mentaverat, fecit muros ascendere. Gof- ad batallam. Jacobus I. Rex Aragon. in *4. TORNA, Cavum recipiendis aquis.

128

TOR

TOR

TOR

quse a montibus decurrunt, gurges, vorago, vulgo Torne. Tabul. S. Viet. Massi!. : Item quamdam terram sitam in territorio de alpibus a la petita Torna, restante prasdicta Torna in prassenti possessione. Charta ann. 1066. in magno Chartul. ejusd. S. Viet. fol. 87. v : Sicut est terminatum suprascriptum territorium cum partita territorii de Soleriis. Melna, Corios et de ilia Torna, ut monachi S. Victoria habeanl et possideant. Tornace, Vallum, fossa, ut videtur, vulgo Trenchee, in Hist, contin. Guill. Tyrii apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 614 : Or vous dirai qu'il avint la nuit, la pierre d'une perriere ferri si a I'ordois d'une Tornace, gue li hordois chai. Tourniere, eadem forte notione, in Declarat. ann. 1497. ex Cod. MS. Coramerc. pag. 207 : L'une desdites terres est entre Bertrand Chebin d'une part et les Tournieres d'autre part; et I'autre est aux Tournieres de cette dite terre, et d'autre part sont les Tournieres d'autres terres. Vide Tornafollis. TORNADIZ, Qui religionem suam ejuravit, et ad aliam se convertit, qui s'est retourne, ut vulgo loquimur, [Hispanis Tornadizo.] Jacobus I. Rex Aragon. in Foris Oscae ann. 1247. fol. 30 : Staluimus ne alicui, deJudaismo vel paganismo ad fidem nostrum Catholicam converso, prassumat aliquis cujuscunque condilionis sit, improperare conversionem suam, dicendo vel vocando eum Renegat, vel Tornadiz, vel consimile verbum. Vide Reneyatus, et Tressalitus. * TORNAFOLIUM, Titulus libri in quo varia tractantur, apud Charvet. hist. Vienn. pag. 296. 1 TORNAFOLLIS, ToRNAFpLLUM, Propugnaculi genus, ut Batifolium. Vide in hac voce.-Regestum Computorum Dalphin. tit. Graisivod. ann. 1348. fol. 23 : Item fecit fieri quinque Tornafolles novos et unum reparari, pro quibus solvit etpro 300. flethonibus carrellorum empennatis emptis pro garnisone castri, 75. s. 4. d. Statuta Vercell. lib. 5. fol, 126 : Item quod aliquis non accipiat vel exportet lignamina alicujus domus, cassine, molenaini, balfredi, Tornafolli, spaldi, pontis, sepium, cupos vel lapides, assides seu alterius edificii, quod sit in civitate vel curia et districtu Vercellarum. 1 TORNAGLIUM, Instrumentum quod aquae vi versatur. Statuta Montis-regal is pag. 248 : Item stalutum quod nulla persona audeat vel prassumat facere vel tenere in dicta bealeria seu bealeriis aliquod molendinum seu Tornaglium, vel aliquod aliud asium sub poena librarum x. Asten. pro quolibet et qualibet vice, et totidem pro emenda. * Nostri Tornaille dixerunt Baculum, quo funes carrorum contorquentur. Lit. remiss, ann. 1372.in Reg. 104.Chartoph. reg. ch. 66 : Lequel Symon couru tantost apres ce d une charrelte,.... et print en icelle la Tornaille, qui estoit grosse et pesant. Vide infra in Tornus 1. et Tartar 2. Tournee vero, pro Houe, ligo, quo terra versatur, in Lit. remiss, ann. 1395. ex Reg. 147. ch. 331 : Philippot le Barbier estoit en un champ, tenant en sa main un oustil de la facon d'une petite hoe, appellee Tournee. De la Tournee ou pioche quetenoitJehan Robin, in aliis ann. 1471. ex Reg. 195. ch. 576. TORNALE OPUS. Lib. 1. Miraculbrum S. Richarii cap. 13 : Servus, quern a Deo dira passio angebat hydropica, ut inhabilis haberetur ad omne opus, vixque e loco moveri potuisset, posilus in Monasterio, ubi Tornale opus exercebatur. Legen-

dum forte Torrale, [nisi quis malit Tor- dum : qua notione rursum occurrit in nale opus esse quod torno flebat.J Vide Chartis ann. 1194. et 1279. apud eumd. Torrale in Torra. [** Tornatorium opus, Thomasser. Vinum acetosum vel Tornaapud Pertz. Scriptor. torn. 4. in Glossa- tum, in alia ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 98. col. 2.] rio. Locum non invenio.j ;-- 2. TORNARE, Compensare, supplere, TORNALERI. Charta ann. 1273. in Regesto Homagiorum Nobilium Aquitanise rem permutatam Torna seu compensafol. 12 : Tenent unam stagiam ejusdem tione adaaquare, idem quod supra Retorfeudi cum Tornaleris suis ; [id est, perti- nare 6. nostris Tourner. Libert. villa3 de nentiis seu appendicibus, a Gallico Berco ann. 1290. in Reg. 46. Chartoph. Tour, vel Hispanico Torno, ambitus, ut reg. ch. 229 : Item quod si qui habeant bona immobilia communia et ea dividant, videtur.] Occurrit ibi pluries. * TORNALERIUS, Haeres legitimus, qui et ilia divisio non competat dominis villse in turno seu ordine est ad successionem novae, vel ejus fevalibus, laudimium nulhabendam ; vel qui jure agnationis pras- lum detur, vel aliud pro laudimio, nisi dium venditum Tornare seu redimere una pars Tornet alteri pecuniam, quia ex potest. Charta ann. 1263. in Reg. feud. illis Tornis tantum competit dominis, vel Aquit. ex Cam. Comput. Paris, sign. JJ. curias , vel ejus fevalibus laudimium. rub. fol. 47. r : Augerius de Miromonte Charta ann. 1312. in Reg. 48. ch. 162 : miles proximus Tornalerius in prasdictis Fut faist cest eschange but a but, sans dominas supradictas ; qui Augerius quita- Tourner maalle ne deniers entre lesdiz vit prsedicto domino Edwardo et suis h&- religieux et ledit chevalier. Lit. remiss, redibus omne jus et omnem actionem ann. 1386. in Reg. 129. ch. 170 : Lequel realem et personalem, quam ipse haberet suppliant eschanga ledit cheval a un vel habere deberet in affario prasdicto de autre qui estoit d'un Juif, parmi ce que la Guingis et pertinentiis ejus, ratione icellui Juif lui Tourneroit ou devroit Toursitccessionis vel alias qitoquo modo. Hinc ner de soultes treze frans d'or, Alise ann. legendum videtur Tornalenis supra pro 1425. in Reg. 173. ch. 195 : Iceulx Guiot Tprnaleri, atque de cohseredibus, parti- et Guillaume furent d'accord de changier cipibusve intelligendum. Vide infra Tor- leurs chapperons I'un d I'autre, parmi ce que ledit Guiot devoit Tourner et Tourna nare 3. Tornerius 2. et in Turnus 1. TORNAMENTUM , Praelium hostile. audit Guillaume six blans. Tourner chanEpist. 73. ex Francicis torn. 4. Duches- ge, Nummum nummulis commutare, nii : Forsitan non prieteriit cognitionem in aliis Lit. ann. 1406. ex Reg. 160. ch.. vestram, Rainaldum Pomponiensem ho- 367 : Laquelle femme pour avoir un pain minem vestrum Ansericum Montisregalis d'un denier voulsist que I'en lui Tournast in hoc Tornamento cepisse. [Wern. Role- change d'un grant blanc. Pro locum muvinkus de antiqua Saxonia, apud Leib- tare, in aliis ann. 1454. ex Reg. 175. ch." nitium torn. 3. Scriptor. Brunsyic. pag. 317 : Touteffois que la lune Tourne ou se 646 : Sanguinem non sitiunt, ominia, usu- mue, etc. Tourner de place, eodem sensu, ras. Tornamenta, pampas sumptuosas, in Poem. Rob. Diaboli MS. : neque faciunt,neque super cor ascendunt.] Que les premiers Torne de place, Vide Torneamentum. Sor un autre Tornoi s'eslaisse. 1. TORNARE , Divertere , deflectere : * Tournee, pro vulgari Echange, Perunde in vocibus, quibus Duces inter praeliandum utebantur, illaerat: Torna, mutatio, in Pacto inter dominam de i. deflecte, apud Mauricium in Strategi- Bellomanerio et Steph. du Chastelet ann, cis.Gloss. Arabico-Lat.: Torno, reddo,re- 1376. in Reg. 116. ch. 72 : De laquelle duco. Vocem esse Pannonicam, vel certe rente ledit Estienne deschargea lui et les Avarum, seu Hungarorum propriam do- dittes terres et en laissa en Tournee et cuimus in Retornare 1. Edictum Rotha- assiete a laditte dame les rentes, dont ris Regis Longob. tit. 104. | 2. tit. les parties ensuivent, etc. Vide supra 105. 20. [- 314. 352.] et Lex Longo- Torna 2. bard. lib. 1. tit. 22. | 6. de Vena-<* 3. TORNARE, PraBdium ab agnato tore : Quando earn (feram) postposue- venditum redimere, pretio emptori rerit, et se ab ea Tornaverit, etc. Tit. 25. stituto. Libert. Brager. ann. 1334. in | 45 : Nam si sequi cceperit, et se de Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 330 : Item si via Tornaverit, etc. id est, se averterit, vel forsan primus emptor vendat alicui dicdeflexerit. Detornare, apud Gellium Jib. tam rem infra dictum terminum,.... quis 9. cap. 8. et Ammianum lib. 23. Vetus de parentela dictam rem venditam TorCharta Hispanica ann. 1063. apud Blan- nare poterit infra annum et mensem. cam pag. 635 : Et statim, quando fuerit Vide Turnus bursae in Turnus 1. Tornatus de cavalgala, et venerit ad Tu* 4. TORNARE, In regesta referre. Metela, etc. Id est, cum reversus fuerit, mpr. D. Cam. Comput. Paris, fol. 27. v: GalJice, quand il sera retourne. [Privile- Die vij. mensis Sept. 1361. Petrus de Chegium Petri II. Regis Valentiae pro Ec- vreuse, thesaurarius regis,.... fecit juraclesiasticis, torn. 3. Concil. Hispan. pag. mentum de bene exercendo suum officium, 616. col. 1 : Faciemus quod illud, quod et quod numquam faciet Tornare per dictos duditores eis notiftcatum fuerit, vel scribere per campsorem thesauri in vobis et singulis vestrum pro prasdictis suis libris receptse et expenses aliquas pardebere restitui et Tornari, i. ad vos re- tes in recepta, nisi pecunia sit recepla yerti, ni fallor. Aliis notionibus occurrit realiter et de facto. Quse Gallice fol. 28. in Torna et Turnus burs&.] r.. sic redduntur : Item qu'il ne fera au1 TORNARE PASTAM, Farinam subi- cune recepte ecrire pardevers le changeur gere, subigendo versare, et in panem du tresor, se I'argent n'est apporte au efformare, apud Bernardum in Ordine tresor. Alia notione Tourner cedulle diciCluniac. part. 1. cap. 75. Tornare pa- tur in re ssraria, de mandato scilicet nem, in Regula Hireevallis, inter Pro- seu scheda soivendss pecunise alteri usui bat. Hist. Lothar. torn. 2. col. 114. et destinatae, vulgo Billet, lettre de change. inter Monumenta sacra? antiq. torn. 1. Stat. ann. 1388. torn. 7. Ordinat. reg. pag. 138. Franc, pag. 241. art. 20 : Que sur les treTORNATA VINA, quse Confusa dicimus, soriers de nos guerres , ne soient par in Charta Ludovici VII. ann. 1141. pro notredit tresor Tournees aucunes cedulles Bituricensib. apud Thomasserium, [nq- ou descharges ;attendu que le fait d'iceux stris Fm tourne, Vappa, vinum vapi- tresoriers est ordenne pour la guerre, et

TOR
ne doit estre converti ailleurs : et peutestre que par tels Tourmens (leg. Tournemens) que le fait de la guerre est souvent demeure. Unde Tour d'escript, eodem sensu, in alio Stat. aim. 1407. torn. 9. earumd. Ordinal, pag. 285. art. 15. * 5. TORNARE, Instituere. Constit. MS. Jacobi II. reg. Aragon. ann. 1291 : Quod non possimus ibi Tornare et eligere officiates, sicut nobis placuerit. * 6. TORNARE PIGNORA , Deponere, Gall. Consigner. Constitut. MS. Petri I. reg. Aragon. ann. 1207 : Si quis de Magnatibus regis, vel aliquis miles, vel alia quselibet persona, convictus a domino rege vel vicario suo super restitutione pads et treugse et bovatici, pignora ponere noluerit ; si talis persona fuerit, quas teneat castrum vel castra, vel munitionem aliquam per dominum regem, statim det potestalem inde Si vero talis fuerit persona malefactoris, quse non teneat allquid pro domino rege, et noluerit pignora Tornare, statim cum exierit de curia regis, teneat se pro suo acunydato> Vide Retornum. 1 TORNARIA. Vide Turnus bursss, in Turnus 1. * TORNARIA, Praedium permutatione acquisitum. Charta arm. circ. 1119. apud Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. sevi col. 289 : In campo sancti Benedicti Tornariam unam videlicet casales duos et eo amplius, et medium casalem de Bonitto, et medium casalem Capitis Cavalli, et unam clausuram ante Portum campi. Vide supra in Tornare 2. TORNARIUS, [Idem qui infra Tornator.] Charta Brzetislai Bohemias Ducis circa ann. 1052. apud Bohuslaum Balbinum in Hist. Bohemica pag. 191 : [Aratores ad prssdictas villas dedi Miross, Lasen, Seek Tornarium scutellarum Bozetham et alium qui toreumata facit. Alia notione legitur infra in Turnus bursas.l T 1. TORNATILIS, Torno politus, perfectus, in Canticis Cant. 5.14. et 7. 2. Tornatiles manuales, Wernero Eolevinko de antiqua Saxonia, apud Leibnitium torn. 3. Scriptor. Brunsvic. pag. 639. Tornatilis ventus, Johanni de Polda, apud eumd. Leibnit. torn. 2. pag. 509. Turbo, nostris Tourbillon. * 2. TORNATILIS, Versatilis. Epist. Gerberti ann. 988. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 400 : Nam amici qui familiaritate beati patris Adalberonis mecum usi fuerunt, mecumque laborabant, ob Tornatile lignum deferendi erant. 1. TORNATIO , Praelium, conflictus, quoraodo Tornamentum usurpari diximus. Galbertus in Vita Caroli Comit. Fland. n. 121 : Rex et Comes cum gravi exercitu obsedit Ipsam, et facta est Tornatio, et Militise utrimque acriter occursus. Idem n. 181 : In quibus diebus tot militias, tot Tornationes excitabant Milites utriusque exercitus. TORNATIO, interdum etiam decursio equestris, vel bellica, seu Torneamentum. Idem Galbertus n. 8 : Pro exercitio Militum... cum ducentis equitibus Tornationes exercuit. 1 2. TORNATIO, TOBNATURA, Forma, elegantia, Gallis Tournure eadem notione. Guido Abbas Cisterciens. lib. de Musica: Quas enim superacutarum lineam tenet, in acutis est in spatio et e converso. A grayibus enim differunt per Tornationem sicut et acutse Nihil fere reliquit intactum, neque nomina linearum, neque paginulas, neque versus, nee etiam Tornaturas ipsarum notularum. Vide Tornatura 1.
VIII

TOR

429

t TORNATOR, TopvE^?, in Glossis Lat. Graec. Alias Gr. Lat. : TopveuTyj?, Celator, Tornator. Tornatores aut simulacrorum sculptores, Julio Firmico lib. 4. cap. 7. Occurrit hac notione, in Capitulari de Villis Caroli M. cap. 45. et 62. in Chartulario S. Vincentii Cenoman. fol. 54. Historia Beccensis MS. fol. 142 : Dederunt Beccensi cosnobio unum Tornatorem in foresta de Conchis. An faber lignarius, quern Tourneur nominamus, intelligi debeat hocce in posteriori loco, mihi non satis liquet, ut et in alio loco citato in Bigus. Eursus alia notione legitur in Turnus bursae. * Qui torno o'peratur. Chartar. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 92 :Rogerus de Bremecort hobet unum Tornatorem in foresta ad scutellas,.... et abbas lyrse unum Tornatorem similiter. TORNATRICES , Saltatrices , mimse. Hincmarus in Capitul. ad Presbyteros dioecesis suae cap. 14 : Nee turpia joca cum urso vel Tornatricibus ante se facere permittat. 11. TORNATURA, Opus torno factum, 3. Reg. 6.18. Miracula S. Mauri torn. 1. Jan. pag. 1058. et saec. 4. Benedict, part. 2. pag. 178 : Cum rudentem peripetasmatis, malum navis scandens (nauclerusj Tornaturge, de qua dissilierat, reaptare vellet, etc. Hinc ad alias res translata vox, ut apud S. Bernardum Epist. 135. edit. 1690 : Laudatur de bona litteras Tornatura manus, non calamus. Vide Tornatio 2. 2. TORNATURA, Modus agri, [jugero respondens, nostris Arpent,'} apud Bononienses Italos praesertim, ut colligitur ex Rollandino in Tractatu seu Summa de Notaria scripta ann. 1265. Concilium Marzaliae sub Honesto Archiep. Ravennatae ann. 973 : Ut concederet in duobus loots Tornaturas vinearum 30. videlicet in primo loco juxta Monasterium S. Isaiae vineam unam, quse tribus viis circumdatur, etc. apud Ughellum in Archiepisc. Bonon. n. 47. Charta alia ann. 1175. apud eumdem in Episcop. Caesenat. n. 38 : Et quinquaginta Tornaturas terras in Androna, etc... et 12. Tornaturas terras in Gabanella, etc. Cbarta ann. 1081. apud Hieron. Rubeum in Hist. Ravennate lib. 5 : Nee non et ducentas terras Tornaturas ad Canonicorum opus laborandas, positas in loco, qui dicitur, etc. Alia ann. 1086. apud eumdem : Videlicet quinquaginta Tornaturas terras laboratorias, juxta podismo designatas, quse positas sunt in loco, qui dicitur Mutafeno. [Codex censualis MS. Irminonis Abbat. Sangerm. fol. 2. col. 2:Dalbertus colonus S. Germani tenet de terra arabili antsingam 1. inde facit Tornatura.] [** Guerardo hoc loco idem est quod Scara, Epistolarum, aliarumque rerum minoris ponderis ultro citroque perlatio.J ] 3. TORNATURA, Mensurae species, minor Tornatura vulgari, quse jugerum est, Italis etiamnum Tornatura di terra. Statuta Mutin. fol. 26. rubr. 144 : Qui habent terras juxta dictam stratum et ab utraque parte stratss, teneantur extirpare terram suam per unam Tornaturam longe a strata. *Charta ann. 1192. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 87 : Molendina Rolandi Bajamontis et sociorum, quse sunt superius, Tornatura una inferius fiant. Tournant de I'espaule dicitur Humeri flexus, in Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 205 : Le suppliant fery d'un coustel ledit haste un seul coup assez pres du Tournant de I'espaule senestre.

F^f TORNATUS , Idem qui Atturnaius, Procurator, de quo supra. Vide Spelmannum in Atturnatus. | TORNE, Agonis genus et certaminis, unde fortasse Torneo, apud Laurentium in Amalthea. * TORNEA, Turris, propugnaculi species. Reg, 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 95. r. col. 2 : Debet facere tresportas cum duplicibus tornellis et quatuor Torneas alias. Vide Tornafollis. TORNEAMENTUM, [Gallis alias Tornoiement, ut in Praecepto Philippi Pulchri ann. 1304. vel Tournoyment, ut in alio ejusd. Regis Prascepto ann. 1314. tern. 1. Ordinat. Reg. pag. 426*. 539. et alibi passim ; nunc Tournoi.] Auctor Breviloqui: Torneamenta dicuntur quasdam nundinse, vel ferise, in quibus Milites ex edicto convenire solent, et ad ostensionem virium suarum et audacias temere congrego.fi, vel congredi. Decursiones militareSjludicraeequestres pugnae,Matthaeo Paris ; hastiludia, ludi equestres, Willelmo Neubrig. ; Meditationes militares , armorum exercitia Hovedeno ; Militaria exercitia, quae nullo interveniente odio, sed pro solo exercitio, atque ostentatione virium flebant, ait idem Neubrig. Ludi militares, Thomae Walsinghamo ; Gladiaturas , Lamberto Ardensi : [Bellicas illusiones, eidem.] Joannes Sarisberiensis lib. 3. Metalogici cap. 10 : Fuit anliquitus hse,c jure militari disciplina Romanorum , ut qui armis fuerant exercendi, ab ineunle setate assuescerent militias imaginarias , et ludentes in eo jugiter versarentur adolescentes, unde postmodum, in necessitatibus Reipublicas feliciter triumpharent. Chronicon Montis-Sereni ann. 1175 : In exercitio militari, quod vulgo Torneamentum vacant. [Excerptum Historia3 MS. Parlamentorum Occitan. apud Baluz. torn. 2. Capitul. col. 1088 : Anno Domini MGGCL. et die xxvil. Januarii cum Rex Joannes commoraretur apud Villam-novam juxta Avenionem.... et ibi certamen lancearum sive hastarum, quod nos Torneamentum vocamus, celebrasset, iota curia Papali adstante, etc. Vide Tractatum Georgii Scubarti de ludis equestribus, Caroli de Aquino Lexicon Militare et Dissertat. Cangii ad Joinvillam 6.] Torneamentorum nomen manare multi opinatitur ab ilia equorum decursione, et sciomachia, seu imaginaria pugna veterum, quam Trojam et Trojanum ludum vocabant, ab ^Enea in Sicilia ad Anchisae patris tumulum primum inventa, deinde ad Romanos traducta, de qua Virgilius, Suetonius, et Xiphilinus. Alii probabilius censent, ut a Gallis eorum usus originem acceperit, ita et vocabuli etymon ab iis repetendum, nempe a verbo torner, aut tourner, i. in orbem circumduci, circumflecti. Qui enim in his militaribus decursionibus decertabant, quos insidebant, flexis in gyrum fraenis, equoscircumagebant. Torneamentorum repertorem Gaufridum II. Dominum Pruliaci, (de Preulli) in Andibus agnoscit Chronicon Turonense : Anno 1066. Gaufridus de Pruliaco, qui Torneamenta invenit, apud Andegavum occiditur. Chron. S. Martini Turon. : Anno Henrici Imp. 7. et Philippi Regis 6. fuit proditio apud Andegavum , ubi Gaufridus de Pruliaco et alii Bar ones occisi sunt. Hie Gaufridus de Pruliaco Torneamenta invenit. Fuit Gaufridus pater alterius Gaufridi, a quo Oomitum Vindocinensium series profluxit. 17

130

TOR

TOR
Et Cihnamus lib. 3. auctor est Manuelem rerum potitum Graecos docuisse artem novam bellandi, scutis oblongis pro rotundis uti, hastas vibrare longiores, etc. Ejusmodi autem decursiones, pro snlo exercitio, atque ostentatione virium fiebant, ut ait Neubrig. yujAvaatai: evexa <T(ifAaToc, inquit Gregoras, ut ex solenni bellorum prseludio verorum addisceretur ars ususque bellorum, ut est apud Willelmum Neubrigensem. Cum igitur nullo interveniente odio, sed solius exercitii causa, ad Torneamenta convenirent, decrevere eorum inventores, ut armis innocuis, gladiis hebetibus, lanceis absque ferro, seu 0.01S^pot? SopamerxoTs, ut ait Nicetas, dimicarent, ne, si forte vulnera sibi invicem infligerent, mutilarent artus, ad bella minus idonei procederent. Ejusmodi arma,quae lusoria tela dieuntur Senecae, nostri Armes courtoises appellabant, hoc est, urbana, innocua. Vetabantur praeterea in ipso certamine punctim gladiis adversarium ferire, sed ictus suos sursum aut deorsum dirigere jubebantur ; qui contra agebat, non solum proposito victori praemio indignus habebatur, sed etiam tanquam qui male pugnasset/a judicibus mulctabatur, etinfamia quadam aspergebatur. Apud Matthasum Paris ann. 1252. cum Rogerus de Lemburne, Hernaldum Montiniacum in torneamento lanceae mucrone, qui prout debebat, non erat hebetatus, in gutture lethaliter vulnerasset, licet se insonlem pr&tendisset, factus est suspectus, et quod proditiose facinus perpetrasset, acriter reprehensus. Nam si forte quis adversarium in ipso certamine vulneraverat, aut occiderat, dummodo contra decursionis leges non peccasset, indemnis erat: quod et observatum a Nicephoro Gregora. Erant autem, ut supra annotatum est, torneamenta imagines bellorum, ut loquitur Scriptor Hist. Hierosol. ann. 1177. imaginarise bellorum prolusiones, vel, ut Neubrigensis et alii, belli prseludia :<iiversis enim cohortibus et turmis, una omnes ad praelium accincti properabant, et gladiis in alterutrum ingeminantes ictus, vires suas exercebant : quod secus erat in Justis, quse monomachise speciem praebebant, in quibus singulari certamine alter in alterum ferebatur, lanceisque congrediebatur. Nicephorus Gregoras lib. 10. Torneamentum describens : Mep^ovcat xa xa-ra q)u>.ac, xa\ S^JAOUC, xa\ (ppats oTiX^ov-rat Travrec OJAOU , xa\ a ytvo(ivwv, xXiQpw Xayydvoucrt TY^V STJW Ttvs; I| ayTwv, Ixarlpou [tlpou? xaTepo?. Hunc locum illustrant, quae habet Thomas Walsinghamus sub ann. 1274. ubi Torneamentum Cabilone inter Regem Eduardum cum Anglis et Comitem Cabilonensem cum Burgundis initum belle exsequitur. TORNEAMENTUM, Hostile bellum, praelium. Charta ann. 1265. in Tabul. Bonaevallis : Homines commorantes in dicta villa et banleuga Ronsevallis cum Comite Carnotensi vel Blesensi, seu successoribus eorum, seu cum mandato eorum, ire ad Torneamenta seu ad aliquam cavalcatam nullatenus tenebuntur. [Charta Blanchae Comitissae Trecensis ann. 1212. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 829 : Ad Torneamenta dud non potentnt, nisi aliquis arroganter comminatus fueril se dominum Campanise et suos inclusurum in aliquod municipioruin suorum, aut vastaturum terram suom.]

TOR
* Charta Phil. Aug. ann. 1200. inter Probat. Hist. Autiss. pag. 84. col. 2: Comes Petrus Autissiodorensis et Tornodorensis quittavit burgenses suos, qui sunt de censiva Aulissiodorensi, qui etiam debebant ei equitationes, Torneamenta et exercitus. TORNEAMENTUM AGULEATUM et Hostile, Matthaeo Paris pag. 554. et 372. dicitur illud, quod utrimque inter hostes publicos ex condicto, infestis animis, armisque et gladiis vel hastis non hebetibus, sed ferro et aculeis instructis iniri solebat, cujusmodi torneamenta et justas, Armes a outrance vocabant nostri. De eo pluribus egimus in Dissertatione ad Joinvillam 7. in qua de Torneamentis disseruimus. Torneamentum vero quasi hostile, appellat idem Matthseus Paris ann. 1241. ejusmodi torneamentum, quod infestis armis contra quosvis, etiam non hostes, inibatur, proyocatione ad id yulgata, et certis conditionibus descriptis : de qua etiam Torneamenti specie egimus in eadem Dissertatione. Interdicta subinde Torneamenta a summis Pontificibus, sub excommunicationis poena, ob caedes et membrorum mutilationes, quae in iis crebro accidebant, pluribus in laudata Dissertatione 6. docuimus ; quibus addi velim, quae habent in hanc rem Leges Alfonsi IX. Regis Castellae 1. part. tit. 13. lege 10. etChronicon Montis-Sereni ann. 1175. SSlf lisdem Ecclesiae legibus statutum erat ut iis petentibus poenitentia et viaticum concederentur, tametsi eorum corporibus negabatur ecclesiastica sepultura. Cone. Lateran. ann. 1139. c. 14: Detestabiles autem illas nundinas, vel ferias, in quibus milites ex condicto convenire solent, et ad ostentationem virium suarum et audacise temerarie congrediuntur, unde mortes hominum et animarum pericula ssepe proveniunl^ omnino fieri interdicimus. Quod si quis eorum ibidem mortuus fuerit, quamvis ei poscenti poenitentia et viaticum non negetur, ecclesiastica tamen careal sepultura. Idem testatur Caesarius Heisterbach. lib. 7. Mirac. c. 39 : In Torneamentis occisi, extra cosmiteria fidelium sepeliuntur. Durior est ejusdem Caesarii sententia lib. 12. c. 16: De his vero qui in Torneamentis cadunt, nulla qusestio est, quin vadant ad inferos, si non fuerint adjuti beneficio contritionis. [* B. de Amoribus in Speculo sacerd. MS. cap. 15:
Quamvis confess! fuerint et fine soluti Hii qui decedunt publicis ex Torneamentis, Quamvis solvantur ad poenam, non Tumulantur.]

Certe inventas a Francis ludicras istas decertationes, et ab iis primum receptas, et obiri solitas, profltentur passim Scriptores. Matthaeus Paris ann. 1179. Confiictus Galileos, Torneamenta appellat. Huic consentit Radulfus Coggeshalensis in Chron. MS. : Dum more Francorum cum hastis vel contis sese cursing equilanles vicissim impeterent. A Francis Torneamentorum usum accepere Angli, quibus haud innotuerunt, nisi in diebus Regis Stephani, cum per ejus indecentem mollitiem nullus esset publicse vigor disciplines, ait Willelmus Neubrig. lib. 5. cap. 4. Tune enim et sub Henrico II. qui Stephana successit, Tyronum exercitiis in Anglia prorsus inhibitis, qui forte armorum affectantes glpriam exerceri volebant, transfretantes, in terrarum exercebantur confiniis. Id prse cseteris testatur Rogerus Hovedenus, ut et Bromptonus ann. 1177. scribens, Galfridum Comitem Britanniae, cum a patre Henrico II. Militiae insignia accepisset, transfretasse de Anglia in Normanniam, et in confinibus Franciae et Normannise militaribits exercitiis operam prsestantem, gavisum esse, se bonis Militibus sequiparari. Deinde haec subdit Neubrigensis : Considerans igitur illustris Rex Ricardus, tanto esse acriores, quanto exercitatiores atque instructions, sui quoque Regni Milites in propriis finibus exerceri voluit, ut ex bellorum solenm prseludio, verorum addiscerent artem usttmque bellorum, nee insultarent Galli Anglia militibu8,tanquam rudibus et minus gnavis. In Anglia ergo Torneamenta primum celebrari coeperunt, Rege Ricardq id decernente, et a singulis, qui exerceri vellent, indictee pecuniae modulum exigente, inquit idem Scriptor, a quo hausit, quse habet in earn rem Joan. Bromptonus. Id ipsum astruit Mattb. Paris ann. 1194. pag. 124. Certum est, etiam e Francia in Germaniam invecta torneamenta. Nam et si Fr. Modius in Pandect. Triumphal, ejusmpdi decursionum et concertationum militarium seriem longe ante Gaufr. Pruliacensis tempora ediderit, constat, falsa veris saepe miscuisse, et multa ab eo inepte inventa, et quse apud, non dico eruditos, sed eos, qui prima Historiae elementa degustarunt, ullam fidem merentur. Prae caeteris vero Byzantini Scriptores ingenue profitentur, ejusmodi decursionum artem et usum didicisse Graecos a Latinis, id est, Gallis, quos earum primos fuisse repertores tradunt; in quibus est Niceph. Gregoras lib. 10. At Jo. Cantacuzenus lib. 1. cap. 42. tempestatem, qua in Graeciam transierunt, videtur indicare, cum videlicet Anna Sabauda, Amedei IV. Allobrogum Cpmitis fllia, Constantinopolim Andronico Junior! Imper. nuptura venit, hoc est ann. 1326. tune enim Nobiles Sabaudi et Galli, qui Principem foeminam comitati erant, ejusmodi ludicras decursiones et concertationes celebrarunt, earumque usum Graecos, quibus hactenus incognitse erant, primum docuerunt: T^ovaTptav, xa\ Ta TepvEjAevTa avTtA irpcoTOt e8t'Sa|av Pw(/.aiove, OV'TO) Tipd-repov TOp\ TWV TOCOUTWV elS6ra? oOSsv. Quae verba ita capienda sunt, non quod tune primum Graeci in his decursionibus decertarint, sed quod illas deinceps exercuerint. Tradit quippe Nicetas in Manuele lib. 3. cap. 3. cum Imperator iste Antiochiae moram ageret, solemnem factam decursionem, in qua Graeci contra Francos dimicarunt.

Aliis de causis interdum prohibita a Principibus torneamenta; has omnes prosequitur Cangius laudata Dissertat. 6. ad Joinvillam. [** Breve ann. 6. Edward. II. reg. Angl. in Abbrev. Rotul. torn. 1. pag. 196. Berk. rot. 11 : Rex vicecomiti Berk. Cum nuper tibi prsscepimus. quod in singulis locis in balliva tua, ubi expedire videres, publics proclamari et ex parte nostra firmiter inhiberi faceres, ne quis comes, baro, miles seu alius quicumque homo ad arma, cujuscumque conditionis aut dignitatis existeret, infra balliviam tuam, seu alibi infra regnum nostrum, Torneare, burdeare, justas facere, aventuras querere seu alia facia armorum exercere prxsumeret, sine licencia nostra speciali, et quod si quos post inhibicionem, etc. tune eos cum equis et hernesiis suis arestares et in prisona nostra salvo custodiri faceres donee, etc. Hanc vero

TOR
legem in Anglia extitisse g, temporibus Bichardi I. evincit Notit. in Abbrev. Placit. pag. 3. Lincoln, rot. 11 : Robertus de Mortuomari invenit plegias quod quereret pacem infra festum S. Hilarii versus D. Regem per D. Cancellarium, de eo quod ipse Turniavit sine licentia, etc. Adde Placitum Wigornense ann. 29. Edward. I. Essex, rot. 1. ibid. pag. 243.] Tqrneamenta, seu quaevis hastiludia certis in locis teneri ac celebrari non posse, vice privilegii, interdum concessum. Vide Gul. Prynneum in Libertatibus Anglic, torn. 3. pag. 52. 466.1100. 1152. TORNEARE, TORNIARE, Hastiludio decertare, Gall. Tornoier. Theobaldus Episc. in Vita Guilelmi Eremite n. 4 : Circa illius cellam more militari coeperunt Torneare, et ludo duellari vicissim pugillare. Henr. de Knyghton pag. 1459. de Edw. I. Rege Angl. : Cumque appropinquaret Franciam, et fama gloriss ejus divulgaretur in populo, invidebant glorias ejus multi, et prascipue Comes ille strenuus de Chalon : misitque et petiit, ut Torniaret cum eo in terra sua, etc. [Rursum pluries occurrit in Praecepto Philippi Fr. Regis ann. 1305. torn. 1, Ordinat. Reg. pag. 434. in Mandato Edwardi II. Regis Angl. ann. 1319. apud Rymer. torn. 3. pag. 758. et alibi non semel.] ] TORNIAMENTARE, Eadem notione. Lambertus Ardens. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 540 : Quia in Torniamenlando aciem perdiderat oculorum. T TORNEIZARE, Pari significatu. Annales Mediolanens. ad annum 1372. apud Murator. torn. 16. col. 745 : Fecit Torneizare et facers multa falodia propter lastitiam Regii per octo dies continuos. j TORNIATOR, Qui decertat in torneamentis. Lambertus Ardensis apud Ludewig. torn. 8. pag. 491: Et omnes Ghisnensis terras Torniatores ad ipsum, ut ad dominum... confluebant. 1 TURNEARE, Idem quod Torneare. Locum vide in Bohordicum. 1 TURNEIMENTUM, ut Torneamentum. Radevicus Prising, de Gestis Friderici I. Imp. lib. 1. cap. 8: Placentinorum militia egressa ad certamen provocaverat, quod modo Turneimentum vacant. TORNEARE, Velitari, ante acies decurrere, pugnare. Arnaldus Archiepiscop. Narbonensis in Epist. de Victoria Ghristianorum contra Mauros, apud Ughellum in Episcpp. Sabinensib.: In crastino venerunt similiter diluculo Saraceni disposilis eo modo aciebus, quo prascedenti die fuerant ordinatas : nostri quoque supersederunt bello etiam ipsa die, sagittariis solis et paucis aliis hinc inde discurrentibus: Arabibus etiam ex parte ipsorum Torneantibus cum nostris, non more Francorum, sed secundum aliam suam consuetudinem torneandi cum lanceis sive cannis, etc. TORNELLA, Turricula, Gall. Tournelle. Rigordus ann. 1190 : Prascepit etiam civibus Parisiensibus, quod civitas Parisii.... muro optima cum Tornellis decenter aptatis et portis diligentissime clauderetur. [Rursum occurrit in Computo ann. 1202. apud D. Brussel pag. ecu. in Literis ann. 1223. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 903. in Charta ann. 1347. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 66. col. 2. apud Bernardum Thesaurar. torn. 7. Muratorii col. 719. Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, in Glossario et alibi passim. Tabularium

TOR
Episc. Clarom. citatum in Instrum. novae Gall. Christ, torn. 2. col. 97 : Fidelitatis sacramentum pro temporalitate exhibuit Regi an. 1376. qui Rex percepit censum fornellarum pro ipso Episcopo, sede vacante. Suspicatur Glossator censum esse, qui solvebatur ad tornellas in ingressu civitatis a mercatoribus aliisve; vel a vassallis ipsius Episcopi, quorum subjectio indicabatur iis tornellis, si tamen non est nomen proprium loci.] * Nostris Tourelle alias Tournelle. Inventar. ann. 1492. ad calcem Necrol. eccl. Paris.: Ung cresmeau a trois Tournelles, etc. Passim alibi. * TORNENSIS, pro Turonensis, Ital. Tornese, Gall. Tournois. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Tomes, Prov. Turonensis moneta est. Stat. abb. Cassin. pro reformat, clericor. ann. 1286. ex Tabul. ejusd. monast. : Qui defecit in Missa solvat Tornensem unum ; in cseteris autem horis unum denarium. Testam. Joan. Chati ann. 1482 : Item ulterius do quinque solidos Tornenses. TORNERIUM, Torneamentum, hastiludium, Tournois. Historia Cortusiorum lib. 4. c. 6: Ibi fuerunt dominas pulcherrimae, hastiludia, et Torneria, et breviter, ad perfectum gaudium nihil defecit. Lib. 5. c. 7 : Fuerunt etiam hastiludia, giostras, Torneria, et omnia solatia cogitata. [Chronicon Estense ad ann. 1390. apud Murator. torn. 15. col. 519 : Marchio Estensis magnam et nobilem curiam fecit in civitate Ferrariee celebrari per xv. dies continuos cum tripudiis, giostris et Torneriis, et magnis prasmiis, pro victoribus. Vide infra Torneta.] 11. TORNERIUS, Idem qui Tornator, in Catalogo Sodalium antiquae Confraternitatis B. M. in Ecclesia ejusdem B. M. Deauratae TolosanaB. * Comput. ann. 1412. inter Probat.tom. 3. Hist. Nem. pag. 205. col. 1: Solverunt Johanni Russi, Tornerio, pro faciendo pomellos in bordonibus pavalhoni et asta banderias, etc. * 2. TORNERIUS, Particeps, qui praedium vel feudum cum aliis possidet. Reg. feud. Aquit. ex Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 16. r : Parrochia de Lopa quinquaginta solidos, de quibus solvit stagia de Labatut, cum suis Torneriis, qui sunt in parrochia de Camarsaco. Vide supra Tornalerius.et infra Turnarius. 1TORNESIUS GROSSUS, Monetee species, Gall. Gros Tournois. Chronicon Astense ad ann. 1300. apud Murator. torn. 11. col. 192 : Lectus meus et equi mei super fosno et avena constabant mihi Tornesiurn 1. Grossum. Vide Turonenses et Grossus 3. * Idem quod supra Tornensis. Bonincontr. Hist. Sicul. part. 2. apud Lam. in Delic. erudit. pag. 14: Quod apud Torres, Gallise oppidum, pecuniam earn argenteam cuderat, Tornesios dictos, quorutn singuli unius auri cum alterius dimidio valorem aequabant. TORNETA, Torneamentum. Theodoricus Abbas lib. 1. Vitae S. Bernard! cap. 11 : Illi omnes ferejuvenes dediti militias seculari, circumibant, quserentes execrabiles illas nundinas, quas vulgo Tornetas vacant. [Vide Tornerium.] TORNETTUM, vox Falconariorum. Fridericus II. Imp. lib. 2. de Arte venandi cap. 40 : Est autem Tornettum quiddam duobus annulis compositum, gyrantibus in se invicem, et hoc modo est factum; sunt duo annuli ferret, aut aenei, aut ar-

TOR

131

gentei, aut de alio metallo facti, magni ad quantitatem annulorum, qui sunt in jactis, etc. Quoties igitur timebitur, ne falco intorqueat se jactis, alligabitur hoc Tornettum annulis jactorum cum quadam corrigiala subtili et forti, etc. Est autem ittililas Tornetti in hoc, quod falco non possit vexari per intortionem jactorum in pedibus suis. | TORNETUM, Campanae instructus, Gall. Mouton. Transactio Abbatem inter et Sacristam Monasterii Grassensisann. 1381. e Chartulario ejusd. loci : Consuevit recipere de arboribus nemorum dicti monasterii pro aptandis et reparandis cimbalis et campanis dicti monasterii, videlicet fustas pro bassex Tornetis seoffis, quas solum habet ponere dictus sacrista. Ubi legendum videtur bis sex Tornetis seu noffis: quod scilicet Tornetum noffl seu navis inversae speciem prae se ferat. Vide Noffus et Tornus 4. * TORNEURA, Vox forestariorum, quibus vulgo Tournant dicitur, Arbor, quae ad flexum forestae extat. Inquisit. forestae de Lyons in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 118. r. col. 1: Molendinum Panche (habet) Torneuram per minam bladi... Tristre sicut alii et Torneuram molendini sui. Nisi intelligas Jus capiendi arborem versatilem molendini. Tourneure, pro L'action de tourner, Versatio, in Lit. remiss, ann. 1479. ex Reg. 206. ch. 335 : GuiUotin Barbes avoit gette et mis certaines pierres au no du moulin a fouler draps ; en telle maniere que ledit moulin et la Tourneure d'icellui en estoient empeschez. Tourneure prseterea nostri dixerunt, pro Tonnerre, a Lat. Tornodorum. Charta ann. 1270. in Chartul. Pontin. ch. 94 : Guiz dou Mes balliz d'Auceurre et de Tourneure, etc. | TORNI. Charta pro Communia Balneoli ann. 1208: Saumata de Torni 1. denar. Vide Tolpri. 1 TORNIAMENTARE, TORNIARE , TORNIATOR. Vide Torneamentum. * TORNIGLUM, Vestis species, qua collum circumcingitur, ad usum puerorum symphoniacorum in ecclesia S. Petri Insul. ex Comput. MS. ann. 1400. ejusd. eccl.: Item Flotardo pro reparatione quatuor Torniclorum puerorum cum ftlo, vj. sol. Tourniquiau, in alio Comput. ibid. Potest et de/ tunica seu veste ecclesiastica, aut militari, quam nostri vocabant Tornicle et Tournicle, intelligi. Inventar. MS. eccl. Camerac. ann. 1371: Une casure de vermeil velours, Tournicle et damaticle. Chron. Fland. cap. 51. ubi de Henr. Luxemb. imper.: Et fut monte sur un grant destrier, et avoit vestu un Tornicle d'or a aigle noir, etc. Vide infra Turniclia. TORNIO, ex Gall. Tornoi. Histor. Coenobii Viconiensis cap. 13. [apud Marten. torn. 6. Ampl. Collect, col. 289.]: Ad determinatum congressum, quern vulgo Tornionem vacant, properans lancea perfossus est. [Vide Torneamentum.] TORN ITALIA. Glossaa Isonis Magistri ad Prudentii Psychomach.: Toreumata ; celaturas, vel Tornitalia. Legendum forte Tornatilia. 1 TORNUM, Machina ad trahendas naves ascendentes in fluviis, a Gallico Tourner, quod instar rotae versatilis esset, sic dicta. Charta Willelmi Episc. Autissiod. ann. 1176. e Tabulario S. Mariani: Item prasdicti Milites concesserunt Canonicis, quatenus de terra sua, quoties necesse esset, exclusam suam gravarent, et Tornum suum, quod ad trahendas naves fecerunt, quo loco eis expediret, super ripam Icaunae ponerent. Charta Guil-

132

TOR

TOR
col. 461: Excepto ipsum castrum de Poselserias et ipsum Tornum superiorem. 1 4. TORNUS, Instructus campanae, Gall. Mouton. Ordinatio MS. Officii divini in Ecclesia Lugdun.: Panetarius tenetur resarcire in trabibus et postibus coclearium, et Tornos campanarum meliorare, si necesse fuerit, et ligaturas ferri ad firmandum campanas in Tornis, et traders ligaturas batellorum. Vide supra Tornetum. * Sacram. arcbiep. Bitur. apud Thaumass. Hist. Bitur. pag. 346 : Juro ministrari facere clavos qui ponuntur in hgaturis ferreis vertilium seu Tornorum lignorum ad opus campanarum. 15. TORNUS, Mensurae species. Statuta Massil. lib. 3. cap. 18: Lapides de cara habeant duos palmos de longo, et unum palmum de alto, et ad minus unum Tornum de leoto; et lapides de miliario unum palmum de longo, et unum Tornum de alto a Torno usque ad unum palmum de leoto. * 6. TORNUS, Versatile timpanum, apud moniales, vulgo Tour. Acta S. Domin. torn. 1. Aug. pag. 587. col. 2 : Ad jussum ergo ejus per fratrem Rogerum cellerarium allatus est scyphus vino plenus usque ad summum. Deinde benedixit, et primo ipse bibit, et postea ceteri fratres.... Tune vacant sanctus sororem Nubiam, dixit ei: ~Va.de ad Tornum, id est, rotam, tolle scyphum, da potum sororibus universis. Vide infra Turnus 4. * 7. TORNUS EXERCITUS , Praestatio pro expeditione militari. Reg. feud. Aquit. ex Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 32. r : Debet idem Bernardus de Lugenhac pro prsedictis de Torno. exercitus seu adjutorio domino G. de Monte trepidanti, quinque solidos de obsequiis. Vide supra in Torneamentum. \ TORNUTIO, Vertigo, uxoToStyea. Ardo in Vita S. Benedict! Anianensis cap. 38. edit. Mabillonii: Sed eas (mulieres) statim digna subsequitur ultio ; Tornutionibus vero vexari cosperunt, a quo dolore non sunt ereptse, quousque, etc. * Torteau, eadem, ni fallor, notione in Lit. remiss, ann. 1419. ex Reg. 171. Chartoph. reg. ch. 15 : A icellui Colesson survint chaude maladie de fievres, ou autre maladie nommee le Torteau. Tourniche nostris alias dictum de bestia vertigine correpta. Redit. comit. Hannon. ann. 1265. ex Cam. Comput. Insul.: Le brebis, mais k'ille ne soit rongneuse, ne clavereleuse, ne Tourniche. TORO, TOEONUS, TORUS, TURO, TURONUS, Collis cacuminatus , et rotundus. [Charta. ann. 1200. torn. 1. Macer. Insulse Barbaras pag. 129 : JVon sedificenl domum fortalitii in Toro Sachmerise.] Charta Cornutiana, edita a Suaresio: Quse sepis descendit per regam ante ad viam cavam, sive ad Torum, quse redit usque ad arcum supradictum. Will. Tyrius lib. 11. cap. 5 : Castrum sediftcavit, cui quoniam in monte erat excelso admodum et cacuminato, nomen indidit Toronum. Hist. Hierosolymitana: Montem proximum , quern vulgo Turonem vacant. Infra : -Supra Turonem vero, qui urbi vicinus incumbit, civitas Ptolemais nomine, olim sita fuerat. Et mox: Collis autem... Turonipropinquus. Matth. Paris ann. 1188: Fecit omnes suos in collem ascendere civitati vicinum, qui eo quod inslar turris erectus sit in sublime, et rotundus, Turonus a vulgo nuncupatur. A Gallico nempe Tourion. Jacobus de Vitriaco lib. 1. cap. 98 : Acconensem obsedit civitatem, in Torono aliquantum eminenti tentoria sua collocando. Charta Hugon. Ibelini ann.

TOR
1160. in Tabulario S. Sepulcri : Dedi.... partem Turonii, quae superjacel Surdis fontibus. Historia MS. Bellorum sacrorurn vernacula : Et Salehadin cacha bien demie lieue desci sour un haut Tftoron. Infra : Et se hierberga sour un Thoron de fors a Acre. [Alia apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 705: Li messages trova I'ost au Toron.] TURO. Charta Rogerii Comitis Siciliae pro Ecclesia Pactensi apud Rocchum Pirrum pag. 386 : Sicut via scandit sursum ad Turonem altum, qui est supra mare. Anastasias in Eccles. pag. 148. ubi hsec Theophanis verba, irorav TTIV uapaXtav axTriv, vertit, omnes maritimos Toros, id est aggeres, vel monticulos ac colles, uti Latini cubitos Toros dixerunt. Glossae Lat. Gr.: Torus, wXevv). Torum, wXlvYjv. Toranus, wXsvo?, ipotpoi;. Ubi forte legendum Toronus, wXsvvj, 6'po?. [Vulcanius retinet Toranus et emendat wXsvoTpocpo?. Priorius vero legit Toramus, vel Torarius, wXevoTp6(po<;, vel potius wXevo<7Tp6flpo?. Vide Salmasium ad Plinium pag. 40.] 7 TORETUS. Charta ann. 1473. ex Schedis Praes. de Mazaugues: Sextus terminus est situatus juxta quemdam Toreturn, etc. Quae vox redditur Costeau, Collis, monticulus, in Processu vernaculo ann. 1565. ex iisdem Schedis. Quidam existimant yocem hanc a Gallis manasse, praesertim vero a Provincialibus, qui una cum Raimundo Sanctsegidiano Comite in Terram sanctam profecti sunt; ita enim montem ab iis appellari observat Columbus in Manuasca lib. 1. n. 5. quod flrmatur ex veteri Charta, quae habetur in Notitia Ecclesiae Diniensis P. Gassendi pag. 18 : Quod possit emere seu acquirers Jiospitium sive locum ad asdificandum, ubicumque voluerit in civitate Dignensi, dummodo extra Torum, seu montem, vel fortalitium, etc. Sed probabilius est Toronum, vocem esse Ohaldaeorum, quibus Tor, mons dicitur, aut clivus, ut auctor estPetrus della Valle torn. 2. Epist. 1. TOROC, Gurgulio ; ita in Glossa interlinear! in Grammatica MS. Smaragdi. 'T TOROSUS, Ad taurum spectans. Torosa vox, apud Andream Flpriac. MS. in lib. 2. Miracul. S. Benedicti. Tors, pro Taureaux, in Charta vernacula pedagii de Doing ann. 1348. ex Chartul. 21. Corb. fol. 347 : Item vacques, bosufs, Tors ou geniches, le piece doit 1. den. * TORPEDO, [Torpor. DIEF.] 0 TORQUA, Taeda cerata, fax, Gall. Torche, Picardis Torque. Pact, inter abb. et consul. Aureliaci ann. 1350. in Reg. 78. Chartoph. reg. ch. 246: Item quod omnes et singular faces sive Torquse, intorticia, candelae habeant fieri taliter, quod quatuor partes sint de bona et sufficienti cera, etc. Torquelon vero diminut. a Torchon, Stramen contorum, in Lit. remiss, ann. 1392. ex Reg. 144. ch. 166 : Icelle femme se douloit que son mary I'injurioit et lui disoit qu'il ne savoit qui elle estoit, et qu'elle estoit avolee sur un Torquelon d'estrain. Vide supra Torchonnus. 1 TORQUATUS, Tortus. Monast. Anglic, torn. 1. pag. 1: Tamen locum islum cum xil. hidis terras ab eo impetrarunt> in quo virgis Torquatis muros perficientes, primam hujus regni construxerunt ecclesiam anno post passionem Domini * TORQUERE, Molestare, damnum inferre. Bulla Honor. PP. in Chartul. S. Petri Gand. ch. 20 : .466os et conventus prsedicti super terris et rebus aliis injuXXXI.

lelmi alterius ejusdem Civit. Episc. ann. 1208. ex Archive Episcopates : Petrus de Chableis.... super duas pilas pontis Autiss... aedificavit Tornum ad naves superius trahendas. * Ejusdem originis est Touret, Rota scilicet nendo flip accommodata. Laine ouvree an Touret, in Stat. ann. 1366. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 703. art. 5. Touroit, in Lit. remiss, ann. 1394. ex Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 291: Laquelle femme filloit laine au Touroit. Tournette, eodem sensu, in aliis Lit. ann. 1384. ex Reg. 125. ch. 38. vel Instrumentum evolvendo fllo aptum, vulgo Devidoir. 1. TORNUS, Bellicae machinae species. Charta Petri Regni Majoricarum Domini ann. 1232 : Tali quidem conditione, quod ipsam (turrira) bene custodias, et teneas in ea omni tempore unum Tornum paratum, et unam balistam de Torno ad fidelitatem nostrum et defensionem civitatis ejusdem. [Enumeratio munitionum Sommeriae in Occitania ann. 1260 : Item nil. machine. Item n. Torni ad opus balistarum. Item i. mola fabrica. Balista obtima de Torno, in Statutis Arelat. MSS. 140. xxxi. Turni balisterii recensentur in Garnisionibus inventis in castro Carcassonae ann. 1294.] Vide Balista. SSS" Carol us de Aquino in Lexico Militari, baud sine probabilitate scribit Tornum balistae partem esse, et quidem earn, ubi axis vertitur, dictamque fuisse a vertendo, origine Gallica a voce Tourner. Quod si vere machina est jaculatoria, perspicuum est, inquit, sic fuisse vocitatam a Tornetio, quse vox apud venatores in re falconaria et accipitrum au.cupiis familiaris est, ut mox dicebatur in hac voce. Potissimum vero rem ita se habere statuit, quoniam a falconibus et re accipitraria non paucae jaculatoriae machinae suam appellationem adeptae sunt, ut alibi notavit super Italicis yocibus Falcone, Sagro, Moschetto, Smeriglio, Spingnrda: quae postea voces ad rem tormentariam nostrae militiae cpmmigrarunt, propter analogiam et similitudinem cum antiquis illis organis etinstrumentis. Academici Cruscani Torno deflniunt Strumento da strignere, e da caricar balestre, e simili armi da trarre. Vide Tortirella. * Ejusdem originis vox Gallica Tournot, in Lit. remiss, ann. 1374. ex Reg. 106. Chartoph. reg. ch. 78: Lequel Michiel veantque ledit Garnierse approchoit ainsi de lui, courut a un baston, appelle Tournot ou levier. Ubi idem est quod supra Tornaille in Tornaglium. 2. TORNDS, Compensatio, Gall. Retour. Charta R. Episcopi Carnotensis ann. 1197. in Tabulario ejusdem Ecclesiae n. 84: Capitulum quoque Carnotense ad ejusdem personatus augmentationem centum solidos confert et assignat in computatione, quae dicitur Tornus sive Computatio, de Purificatione B. Mariae annis singuhs capiendos. [Vide Turnus bursse in Turnus 1.] * Vel potius Census pecuniarius, qui singulis annis solvitur, idem proinde quod infra Turnus 2. Etquidem de distributione annua, quam Lampredam vocabant, hie agitur. Vide supra in hac voce. 1 3. TORNUS, f. Ambitus, Hispan. Torno. Gall. Tour. Donatio ann. 935. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 180. col. 2: In Torno S. Eulalia cum Sisnandi et Gerasio media. Conventio ann. circ. 1131. in Probat. novae Histor. Occitan. torn. 2.

|TOR
riabantur eisdem (abatissae et conventui). Ne.... in abbatis et conventus monasterii prsejudicium Torqueri contingat, etc f TORQUERE NAVES, in Statutis Massil. lib. 4. cap. 6. Eas in latus invertere, ut commodius purgari possunt. Vide locum in Raspare. 1 TORQUILLA, Tpo^tXia, in Glossis Lat. Grsec. Trochlea. Laurentius in Amalthea: Torquilla, Tortula, Avis ita dicta, quod collum crebro torqueat. TORQUIMENTUM, Bio-avo;. Gloss. Gr. Lat. MS. Editum habet Tormentum. *TORQUIS,pro Torques, in Vita S. Lugid. torn. 1. Aug. pag. 343. col. 2: Quod puer Lugidius Torquidem aureum circa collum suum dedisset, etc. TORRA, TARRA, seu THAERA, Locus vel fornax, in quo torretur avena, quae olim Alamannis, ut et hodie, Turgaviis maxime, in cibo et pulmento fuH. Ea vero sic conflcitur. Torretur primum avena cruda, turn molitori pinsenda seu molenda traditur, non in farinam minutam, sed crassam, ad instar hordei, quod ubivis locorum ad earn formam teritur. Haec Goldastus ad hunc locum Eckeardi junioris de Casib. S. Galli cap. 1: Simile eliam quiddam de lebeteseneo grandi, et de Tarra avenis centum maltrarum commoda cum projectasset, etc. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 200. yoce Darra.] Ubi malim Torra ; nam et inde Torrale et Torrelagium dicta, a torrendo scilicet; hordeum quippe vel avena ad cerevisiam torretur priusquam molatur. Gregorius Turon. de Gloria Confess, c. 81. Quidam de vicinis annonas diu infectas aqua ac germine producto conflatas , facto igne super vimina contexta Torrere parat ad pocula facienda. Et cap. 1: Jubet fieri ex annonis aqua infusis atque decoclis, messoribus poculum praeparari. Hanc autem coctionem Orosius a coquendo Coctiam vocan narravit. Ovidius de potione, quam Anus Attica Oereri propinavit:

TOR

TOR

133

Eligii lib. 1. cap. 14: POTTO Rex Dago- .... doit ix. den. Toursel, in eodem Charbertus Torrens, pulcher et inclytus, ita ut tul. fol. 85. v. Vide Trossa et ibid. Trosnullus ei similis fuerit in cunctis retro sellus. * Adjective sumi videtur Torsata a Francorum Regibus, etc. An ingenii vis, verbo forsare, id est, in fascem cogere ; colorve oris adustior significatur ? * 2. TORRENS, Fluviolus, rivus, Gall. unde etiam nostris, Tourser, fasciculurn Courant d'eau. Chartul. Major, monast. imponere, portare, in Bestiario MS. ubi pro pago Vindoc. ch. 65: Terra Vindo- de formicis : cinensis pagi, inter Torrentes duos sita, Tant qu'il sont el lieu venu, Glandessam et Gubernessam. Paulo ante Ou li autre se sont Tourse.. Fluvioli dicuntur. Charta ann. 1319. in * Tourse. Lit. Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 87 : Item de 1400.Torsel nostris alias reg. Franc, ann. torn. pag. quodam prato quatuor falcatas conti- 378. art. 2: 8. Ordinat.qui porte a Tourse, Chevaulx nente, sito supra villam prgsdictam de ne doit riens. Le Roman de Robert le Barro in capite vici pontis monachorum prope Torrentem sive ruissellum. Vide Diable MS. : Ains ne regardent lor tentes Torrentulus. Li Turc qui ont autres ententes : TORRENTULUS, Parvus torrens, rivuOnques par eulx n'y ot Tourse, lus, fluviolus. Charta Fulconis Comitis Pavilion, n'avoir en bourse. Andegav. ann. 1033. in Histor. S. Nico* Toussel, Eodem sensu, in Lit. relai Andegav. pag. 6: Si vinum cum banno vendidero, bannerius meus Torren- miss, ann. 1411. ex Reg. 166. Chartoph. tulum de barra non transibit, causa ca- reg. ch. 42 : Icelle femme fist aler la piendi vasa ementium monachorum vi- suppliante querir un Toursel enveloppe, num. Supra : Trans flumen vero vineas ouquel son argent estoit. Unde diminutivum Tourselet, in aliis ann. 1387. ex Reg. alias, etc. * TORRES, dicitur a torrendo, et est 131. ch. 30 : Laquelle femme avoit none magnus truncus, qui ponitur in capite en un Tourselet huit frans et quatre floignis, Galilee Trefouel a mettre en feu. rins de Flandres. * 2. TORSELLUS, Scalprum signatoGlossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679. riam, Gall. Coin, poincon, Acad. Cruse.: Vide Tornculus. * TORREXANUS, Turris seu campani- Torsello, Conio, o punzone, con che s'imlis custos. Inventar. MS. ann. 1366: prontan le monete. Stat. ann. Florent. Claves palatii veteris Bononiensis et tur- lib. 3. cap. 129. ex Cod. reg. 4621 -.Dpris palatii certo clvi Bononiensi tradide- mini monetas seu aliquis alias.... partiri quonium, Torsellum, pilam, runt, ipsum constituendo Torrexanum et facial campanarium ad pulsandum ad consi- puntellum, marchium seu pondus monetae aurex vel argentese. lium communis Bononiensis, quotiens opus esset. TORSATORIUM. Gl. MS. : Laceroli, Tor1 TORRIGULTIS, Parvus torris, Johanni satoria. 1 TORSERIA, Idem quod Torsata, seu de Janua; Tinonnet de feu, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. hippopera, vidulus. Statuta Eccl. Anic. ann. 1267. apud Marten, torn. 2. Anecd. * TORRIDUS, [Ustus. DIEF.] 1 TORS. Epistola ann. 1113. apud Mar- col. 485. n. 50: Item quod nullus Canoten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1114 : nicus vel Clericus quilibet sine cappa vel Duas archas quarrellorum , unam ad mantello.... audeat equitare, nee mantiestrif et alteram ad duos pedes, et n. cam seu Torseriam post se deferre. TORSIA, Agger, etc. Vide Torcia 2. Tors, et n. cros, et u. glomos fili et c. li| TORSOR, Tourmenteur, in Glossis bras cerae. Idem videtur quod supra Tornus 1. Lat. Gall. Sangerm. ex J. de Janua, Lymphamque roganti apud quern Torsores, tortores vel crucia| TORSA, Fax, taeda. nostris alias Dulce dedit tosta quod coxerat ante polenta. Torse, nunc Torche. Obituarium MS. tores. 1 TORSORIUM, Peniculum, Gall. TorPolentam vero Plinius ait ex hordeo Eccl. Morin. fol. 36. v: Ordinavit prius tosto fieri. Veteres denique tarn duabus Torsis ardentibus decantari anti- chon. Munda sicut Torsorium culinse,M.efar quam hordeum prius molebant, phona, 0 salutaris hostia. Litterae ann. noto in Sermonibus Quadragesim. fol. deinde torrebant; unde Virgilius lib. 1. 1344. e Tabulario S. Audomari: Recepi- 121. verso. Vide Tersorium. * Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. mus duas Torsas ponderis xxxiy. liGeorg.: brarum cerse. Vide Torcia 1. et Tortisius. reg. 4120: Torsorium, Escuvillon de four. Et Torrere parant flammis, et frangere saxo. * Une poignie de chandeilles de cire ou Toullon, eodem sensu, in Lit. remiss, TORRALE, ^Ediflcium, in quo frumenta une Torse de chambre, in Declarat. MS. ann. 1471. ex JReg. 195. Chartoph. reg. ch. 586 : Des Toullons ou essuyons a eset grana torrentur et exsiccantur ; a feud. Camerac. j TORSATA, TORSEL, TORSELLUS, Fa- cuelles. torrendo dictum. Leges Burgorum Scoticorum cap. 54 : Si aliquis accommoda- scis, fasciculus, Gall. Trousseau. Consue| TORT, Gallica vox, quae non semel vit Torrale suum alicui, et fuerit combu- tudines et jura Eccl. Audomar. e Tabu- occurrit apud Latino-oarbaros. Vide st um tempore, quo commodatur, etc. Vide lario ejusdem : De pensa filorum 11. d. Tortus 1. 1. TORTA, Placenta, nostris Tourte. Skenaeum de Verborum signif. verbo si Torsata fuerit n. d. ballae iv. d. item de Torsel IV. d Torsel ollarum metal- [Tourterie, qupdvis placentae genus diciTorralium. TOREELLAGIUM , Pensitatio, quae ex linarum iv. d. Torsel patenarum senea- tur, in Litteris ann. 1355. inter Ordinat. torrali exsolvitur. Charta Episc. Am- rum iv. d. Torsel pannorum cordis liga- Reg. Fr. torn. 5. pag. 509 : Et ne puet bian. ann. 1301: Torrellagium Ambian. tus iv. d. Et mox: Si aliquis mercator nuls ne nulle faire boulengherie,ne Tourvalet 10. modios vel circiter. Alia Philippi hue venerit et Torsellum post tergum terie, etc.] Guill. Brito in Vocab. : Torta, Com. Flandr. pro teloneis urbis Am- suum cordis ligatum super equum attule- unde tortula diminutivum, genus cibi est bian : Cascune oechine a cambier de. la rit, dabit n. d....:. Torsellus gladiorum li- vel panis, quod vulgo dicitur ita.^ Erotiachile d'Amiens, la ou on seke brais a gatus cordis iv. d. Annales Genuens. nus in Onomastico ait, aprov lyxpvcptav Toralle, se elle n'est en franc lieu, doit apud Murator. torn. 6. col. 836 : Furtim ab Atticis appellatum esse panem ex cascun an 22. sestiers d'avaines au Ve- lignum unum armaverunt et quemdam pinguibus palmulis, farina et aqua consque, et 22. sestiers d'avaine au Comte. bucium Torsellorum Astensium carrica- fectum, hascque verba addit, 8v ToOptav Mais li Quens en rent de sa part du Tor- tum ceperunt. Col. 512 : Dues galeas Mas- xaXoGff-.v, quaa addita a recentiori existirellage 4. muis d'avaine au Vidame cha- siliensium oneratge Torsellis pannis Fran- mat Hieronymus Mercurialis lib. 2. vascun an, et c'est a scavoir que chil qui cise. Emendo Torsellis et pannis Franciae, riar. lection, cap. 5. tametsi sacrorum seke a Toraille, et franc lieu, il ne doit ut legitur col. 513. Rursum col. 522: Bibliorum interpretes Sprov lyxpuipiav, point de Toraille. Torsellum ad formam pannorum qui fe- Tortam panis transtulerint, Exod. 29. *TORRACHA, Prov. Specula, Glossar. runtur de Francia. Toursee, in Peagio Numer. 6. 1. Reg. 2. 10. 1. Paralip. 26. Provinc. Lat. 7657. ex Cod. reg. Peronnae ex Chartul. 21. Corb. fol. 339 : et Jerem. 37. Rituale Hebraeorum, a Ba11. TORRENS. S. Audoenus in Vita S. Item le cheval qui porte Toursee deriere ronio laudatum : Deinde paterfamilias

134

TOR

TOK
Ecclesia duas partes offerendse et Turtellorum. Haec rursum iafra occurrunt. 1 TORTH, eadem notione, Aremoricis Tors. Chartularium S. Crucis Kemperleg.: Ad Pascha Torth panis cum ovis suisi, ad Natale Domini iterum Torth panis cum IT. gallinis. 2. TORTA, Virga torta, qua sepes continentur ac vinciuntur. Vide in Retorta. 8 Tortilis ex virgultis laqueus. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 146. ex Cod. reg. 4624 : Si alicui bubulco vel conducenti boves cum plaustro, vel laboranti terram alicubi, contingat, quod ruperit aysale vel Tortam, seu aysalia vel Tortas, etc. c Tourte, Pars molendini, in Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1415. fol. 25. v: Pour I'arbre, le roeue, le rouet, les Tourtes et tout ce qui tourne, etc. f 3. TORTA, Fascis, fasciculus. Statuta civitatis Astae collat. 4. cap. 32 : Teneatur Potestas eligi facere duos ponderatores lini, qui totum Unum pensent, ut sciatur, si quelibet Torta est libr. L. et <tccipiant dicti pensatores de qualibet Torta denar. i. et si Torla inveniatur minus de libr. L. Potestas teneatur ei auferre pro pena pro qualibet Torta solid, v. Astens. et qui Tortam vendiderit que pensata non sit, amiltat pro pena sol. v. et de media pro rata. Legendum forte Torsa. Vide Torsata et Trossa. * TORTAMENTUM. Charta ann. 1337. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 331: Informatione facta de Tortamento, sufftcientia et insufficientia eorum (servientum), etc. Ubi legendum esse Portamentum patet ex sequentibus : De quorum legalitate et Portamento inter alias bonum testimonium perhibebatur. Vide supra Portamentum. VTORTARII, Canonici inferioris ordinis in Ecclesia Autissiodorensi, vulgo Chanoines Tortiers, saepius Semiprebendez, sic dicti, ut suspicatur D. LeBosuf, vel quod simplici torta panis donarentur in sua prima institutione, vel a possessione quadam Tortaria, vernacule la Torterie dicta, cujus redditus primurn assignari potuerunt a Capitulo ad alendos hosce Canonicos. Gesta Abbatum S. Germani Autiss. in Galtero qui abdicavit ann. 1242. apud Labbeum torn. 1. Bibl. pag. 582 : Blasius eorum hebdomadarius non erat integre Canonicus, sed tantum Tortarius. Perperam edituna est Porfarius.NecrologiumEcclesiae Autiss. ann. 1250. ad 29. Martii : Obitus Adriani Canonici Tortarii et Presbyteri xxv. solidi. Epistola Capituli ejusd. Eccl. ad Capitulum Nivern. ann. 1286. e MS. Eccl. Nivern.: Petiistis a nobis, ut vos certos reddere curaremus qualiter et quomodo septem Presbyteri, quos Canonicos Tortarios nuncupamus, consueverunt et debent in nostra Ecclesia deservire. * Horum conditio aperte declaratur in iis quas sequuntur in eadem Epistola ann. 1286. inter Probat. Hist. Autiss. pag. 149. col. 2 :, Unde discretioni vestrgs tenore prsssentium intimamus, quod postquam prsebendas, quas Tortarias vocamus, ad collationem nostrum plena jure spectantes, pacifice sunt adepti, personalem residentiam in ecclesia tenentur facere, et nisi sint sacerdotes, infra annum tenenlur se facere promoveri; nee possunt moram trahere extra villam causa peregrinationis, seu alia de causa, nisi prius petita a nobis in capitulo licentia et obtenta : et super prxmissis in institutione

Tortam azymam sub mappa hactenus servatam in frusta frangebat, in tot particulas illam dividens, quot essent in coena discumbentes, etc. Althelmus de Laude Virg. cap. 28 :

Geraldi lib. 1. cap. 25. Occurrit praeterea 1. Numer. 11. [Bernardus Mon. part. 1. Ord. Cluniac. cap. 6: In quinque principalibus f festis) prseter solitum panem dari solet singulis una Tortula de ovis farinaque conspersa.] Punica mala vident granis scitisque referta, TORTELLA. Papias : Artocrea panis Botros, et ficos, et plures ordine Tortas. carnem continents, vulgo Tortella. AdelVita S. Tilonis Monachi n. 23 : Vilissi- bertus Abb. Heidenheimens. pag. 328 : mam panis Tortam ab eis pro benedic- De farina domini sui furabatur, et Tortione (eulogia) sibimet vendicabat. Vita tellam inde, quam comederet, confecit. B. Stephani Abbatis Obasinensis lib. 1. [Rolandinus Patavinus lib. Chron. Tarcap. 4 : Accessit, deferens eis dimidiam vis, cap. 13. apud Murator. torn. 8. col. Tortam panis et vas lactis, etc. [** Torta 181. Dactylis et muscatis, Tprtellis, pyris panis, in Ecbasi vers. 42. et 544.] Guigo et cotanis, rosis, liliis et violis.] II. in Statutis Ord. Cartusiensis cap. 7. TORTELLUS, ex Gallico Tourteau. Pa| 10 : Post csenam, singulas Tortas tan- pias : Pastilli, Tortelli pigmentati, vel unquam Christi mendici accipientes, cellas guenta. Ordericus Vitalis lib. 6. pag. repetimus. Et cap. 34: Panis quivis de 624: Ad tumulum S. Ebrulfi accessit, latritico, Torta est, album enim panem non minamque reverenter amovit, sanctaeque facimus. Adde cap. 53. Statuta antiqua carnis pulverem instar Tortellorum conejusd. Ordin. 1. part. cap. 34. | 10. part. [Oharta ann. 1226. apud Stephagessit. 2. cap. 13. | 39. cap. 14. i 16. cap. 31. 117. torn. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. notium Bernardus Mon. in Oonsuet. Cluniac. 810 : Petebat unum boisellum (siliginis) ab MSS. cap. 14. et ex eo Udalricus lib. 3. illo, qui non habebat nee bovem nee asicap. 24 : Quotidie dantur et 12. Tortx, nurn, et Tortellum a guolibet sive denaquarum una qu&libet 3. libras appendit. rium pro eodem. Alia ann. 1232. ibid, Warnerius MS. in Macrum Poetam pag. 822 : Serviens percipit per se consueScottum: tudines suas, videlicet terrageurias, aostagia, mestivam, gallos, caseos, Tortellos His ita perceptis, divisque ex csede placatis, Tres Tortas caldas ex humeris religat, et corveiam suam, etc. Alia ann. 1298. e Ut sibi per populum sic fas foret ire quietam, Chartulario S. Vandreg. torn. 1. pag. Securamque suara cernere Glycerium. 850 : Dedimus unampechiam terras [Torta panis siliginis, in Gharta ann. 1322. pro iy. sol. Tur. n. garbis, i. Tortello et torn. 1. Maceriarum" Insulae Barbaras v. outs annui reditus.] Charta Mauricii pag. 203.] Adde Volphardum Presb. lib. Episc. Paris, ann. 1189. in Tabular. S. 3. Miracul. S. Walburgis n. 4. Decreta Maglorii : Consuetudinem Tortellorum Hungarica Mathiae Regis cap. 86. Monas- ad Natale, et ovorum ad Pascha reddent ticum Anglic, tom.l. pag. 106. Labbeum hospites S. Juliani. Charta Roberti Comitorn. 2. Biblioth. pag. 744. [Chronicon tis Drocensis: Tenentur et quilibet hossingulis annis Bergom. ad ann. 1386. apud Murator. pitum Ecclesias reddere torn. 16. col. 855.] etc. Rob. Gaguinus in in crastino Natalis Domini unum Tortellum, vel unum obolum pro Tortello, si Poem, vernaculo : maluerit hospes. De ejusmodi tortellis Le poure mangue sa Torte, in crastino Natalis Christi Domino offeSes aux, oignons, sans cremeur. rendi more, qui etiamnum in aliquot 1 TORTA CER^E, in Tabulario Compen- Gallias provinciis non omninq abrogatus diensi. pCerta cerae meta vel massa, est, agunt Chartae aliae in Hist. Monasnostris Pain de cire.] terii S. Martini de Campis pag. 187.188. 1 TOURTA. Gerardus in Vita S. Ste- 514. Usatica MSS. Vicecomitatus Aqu83 phani Grandimont. apud Marten, torn. Rothomagi: A la ferme des estaulx ap6. Ampliss. Collect, col. 1085 : Attulit ei partient la porte Cauchoise, et la porte Tourtam panis et ait ad eum : Esto Estoupee, et les Tourteaulx que I'en y securus et vade, ac de isto pane... procura paye, et la porte de Bouvereul, et le Baruxorem tttam, prout tibi duraverit. Char- rage, et les Torteaulx, et la porte Beautular. S. Vandregesili torn. 1. pag. 803 : voisine, et les Tourteaulx, et le Barrage, Vendidi unam sammam hordei... ratione et les escroes des taillies. Ibidem : L'Abbe cujusdam Tourtse, quam habere consueve- de Fescam doit a la porte Beauvoisine ram ibidem annuatim diebus singulis, une mine de fourment par an pour aller quam Tourtam excambiaveram pro querre les Tourteaulx a sainte Marie des Fontaines, et doit le Fermier dudit Abbe summa ordei supradicta. TURTA. Liber Ordinis S. Victoris Pa- faire paier les Tourteaulx au barrier a risiens. MS. cap. 25 : Panis, qui vulgari- ses cousts et despens. ter Turta appellalur. Udalricus lib. 2. * Torelli ad natale Christi dominis Oonsuet. Cluniac. cap. 4 : Pro signo pa- offerebantur a subditis, quse praestatio nis sigali, qui Turta vulgariter appella- in pecuniam saepius est commutata, retur. [Rursum occurrit apud Murator. tento nihilominus Tourteau nomine. torn. 9. col. 772. torn. 12. col. 1084. torn. Charta ann. 1309. in Lib. rub. Cam. 16. col. 581. in Statutis Montisregalis Comput. Paris, fol. 347. r. col. 1 : Derepag. 13. et alibi.] De vocis etymo raulta chef, les Tourteaux de Noel du forestage, viri docti congessere, Vossius, Mena- cine solz Par. Alia ann. 1318. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 520 : Rentes que on gius, Ferrarius, et alii. TORTULA, Quoddam genus cibi vel pa- appelle Tourtiaus, terrages sur plusieurs nis, quod vulgo ita dicitur, Ugutioni. Di- terres de la ville. minutivum a Torta. Gregorius Turon. j TOURTELLUS. Codex MS. reddituum lib. 1. Miraculor. cap. 7: De qua Tortulss Episcopatus Autissiod.: Quicunque affert unctum in hac villa, solvit de Tourtello I. parvulss formantur. Vita S. Lupicini Abbatis Jurensis n. 11: Non quadrupedi ob. Tourtel, pluries in Chartular. Latiinvictus est equo, sed sufficiebat cuique niac. fol. 159. v. cum sustentatione baeuli crassior fortior1 TURTELLUS. Charta ann. 1112. torn. que Monasterii Tortula. Udalricus lib. 2. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 21: Tertia pars Consuet. Clun.cap. 4 : Pro signo Tortulee, Turtellorum monachorum est. Infra: Turqu& prseter solitam libram datur in qua- tellos de Nativitate. Ita legendum est in fwr principalibus festis , etc. Tortula Bulla Alexandri III. PP. ann. 1169. ex cerae, apud Odonem Cluniac. in Vita S. Chartul. Pontisar.: Apud Herovillam in

TOR

TOR

135

1 TORTILITER, Modo qui torquet, J. mitatu Bononiensi ann. 1475. fol. 53 : sua jurant corporaliter. Tenentur etiam celebrare ad majus altare et etiam ad de Janua; Tormentablement, in Gl. Lat. Recepte des Torsins de chire deus au terme de Chandeleur. Vide Scolax. [Le Roman Gall. Sangerm. MSS. aliud altare, quod altare Comitissas vocaTORTILOQUIUM. Gloss. Gr. Lat. : At<i- de la Rose MS : tur, in suis hebdomadis, chorum reqere, horas canonicas, lanquam hebdomadarii, >exToi; crvvsoTa[x[Avr], Tortiloquittm. Alibi: II venist lors en repostaille, dicere, sicut majores canonici sacerdbtes. <nive<7Tpa[i.|jiivY] opuXia, Tortiloquium. Oratio Ou par nuit devers les cortils Sans chandele et sans Tortiis.] Non tamen potest canonicus Tortarius intorta, apud Plautum in Cistellar. : Incelebrare ad majus altare in majoribus volucra censuum et verborum volumina, Vide Torticia, Entortitius et Intorticium. solemnitatibus, si ejus septimana evenerit, apud Gellium. Inversa verba, apud Lu<* TORTISSIUS, Tseda, fax, funale intorsive in festis duplicibus, si commode pos- cretium 1. 5 : titium. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. sit habere majorem canonicum qui pro Inversis quae sub verbis latitantia cernis. 89. Chartoph. reg; ch. 188: Combusta ipso celebret dicta die. Consueverunt insuper dicti Tortarii supplere defectus ma TORTILUS. Charta yetus apud Go- cum uno Tortissio ardenti. Vide Tortisius. 1 TORTISSUS, Lutum paleatum, ab jorum canonicorum quotiens est, et can- rium inter Inscript. antiq. Denian. pag. tando et legendo eorum onera supportare. 508: Tortili paria octo. Quse in Indice Occitanico Tourtis, Gall. Torchis. RepaHtec autem vobis sufficiant, quse de dictis Turtures exponuntur. Vide supra Tor- rationes factae in Senescallia Carcassonse ann. 1435. e MS. CJ. V. Lancelot : Tortariis vobis ad prsesens duximus res- dera. cribenda. JTORTINA, Staterse species. Statuta .In aptando et reparando solum aliquarum 1 TORTELLA, TOETH, etc. Vide in Perusise fol. 56 : Si quis mensuraverit ad camerarum ejusdem castri de terris et mensuram vel pondus, scandalium, state- Tortissis et aliis necessariis. Vide TorTorta 1. ] TORTIA, Idem quod Torcia I. Fax, ram, seu Tortinam, vel balanciam, etc. ticius. 1, TORTITUDO. Gibbositas, apud Contseda. Computus ann. 1383. et seqq. torn. [* Forte pro Trutina.] 2. Hist. Dalphin. pag. 277: Item, libra TORTINUS, Cereus certa ratione stantinum Afric. lib. 2. Pantechn. cap. 8. 2 TORTITUDO, Idem quod Tortus 1. vit Vsseriis pro Tortiis, quas debue- contortus. Charta ann. 1290. in Lib. 1. runt habere, quando dominus Andreas nig. S. Vulfr. Abbavil. fol. -29. r : Dice- Injustitia, violentia.ChroniconBesuense fuit baptizatus, taren. v. gran. XVI. Vide bamus simplices cereos foramine carentes pag. 602 : In causa violentise et Tortitudiet Tortinos foramina habentes ad nos, ra- nis, etc. Alibi: Pro multis Tortitudinibus 'Tortisius. | TORTIGA, ut Tortia. Statuta S. Ca- thesaurarix nostrse, pertinere. Tour- et sceleribus. Historia Episcoporum Autione pellae Bituric. ann. 1407. ex Bibl. Reg.: tis de cire, eadem de causa, appellatur tissiodor. cap. 49: Interdixit sub anatheThurificabitur insuper in elevations Cor- Massa filicerati et contorti, vulgo Pain male, ut nullus mortalium prsesumere poris Christi solum per duos clericos, et de bougie, in Stat. ann. 1358. torn. 6. Or- deinceps auderet vim seu calumniam, nee per alias duos tenebuntur duse Torticx dinat. reg. Franc, pag. 596. art. 32. aliquam Tortitudinem inferre pro quavis accensse. usque post communionem. Vide 1 TORTIONARIE, Injuria, Gall, a tort. occasione rebus ejusdem Ecclesias. TabuTorticus. Arrestum Parlamenti ann. 1531. inter larium Arremarense : Terram quoque recognita sya Tortitudine | TORTICIA, TOBTIGIUS, Idem quodPrivilegia Ordinis S. Johan. Jerosol. Osanicurtis Tortisius, Fax, tseda. Ordo Rom. apud pag. 251: Supradictos vero defensores Tor- abdicavit: Adde Chartas alias a Beslio Mabillon. torn. 2. Musei Ital. pag. 364. tinarie et sine causa supradictse querimo- descriptas in Comitib. Pictavensib. pag. ubi de ritu excommunicationis die Coe- nise opposuisse diceretur, etc. Torsonnie- 468. 485. 506. Occurrit etiam non semel nse Domini : Circa ultimum verborum rement, in Charta ann. 1369. ex Chartul. in Tabular. Dernensis Monasterii, [ut habens aliquos Torticios accensos in manu, 21. Corb. fol. 316 : Torchonnierement, in et in Epistola Hadrian. II. PP. apud projicit ipsos D. Papa versus populum ad Cbarta ann. 1448. ex altero Chartul. 23. Labbeum torn. 8. Concil. pag. 914. in terram. Hoc idem faciunt singuli Cardi- ejusd. Monaster.: Tout ce qui par eulx alia Johannis XIX. ann. 1030. Marcse nales et Prsslati, tenentes tantummodo ou de leur partie avoit ete Torchonniere- Hispan. col. 1044. in Charta ann. 1079. unum Torticium in manu,nihildicendo; ment entrepris, fait et commis. Vide Tor- apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, et cum candelss projiciuntur, debent cam- connerie et Tortionarius. col. 498. in Hist Monasterii S. Laurentii panes Ecclesiss inordinante pulsari. Et TORTIONARIUM. Glossse MSS.: Sanna, Leod. torn. 4. ejusd. Collect, col. 1127. et pag. 529 : Torticise seu brandones, quili- Tortionarium. [Haud scio an referri alibi passim. Inter malos usus et tultas, Tortitudines, hoc est, injustse exactiones, bet ad minus vi. lib. cerse. Concordia queat ad sequens] 1 TORTIONARIUS, Injustus, injuriosus. recensentur in Charta ann. 1062. e Tabuann. 1322. e Tabulario S. Audomari : Offerat ad magistrum altare unum Tor- Practicis nostris Tortionaire. Arrestum lario S. Victoris Massil. Tortitudo pecticium vel unam candelam cerse ponderis Parlamenti ann. 1494. apud Meneste- cati, apud Lambertum Abb. S. Rufi in dimidise librse. Torticius cereus, in Testa- rium in Prob. Lugdun. pag. 76. col. 1 : floribus Psalmorum MSS. Tortitudo momento ann. 1392. apud Baluz. torn. 2. Impedimenta in contrarium facta Tortio- rum, in Actis Ven. Erluini Abb. torn. 7. Hist. Arvern. pag. 180. Aliud adde ejus- naria et iniqua extiterat judicatum. Tor- Maii pag. 845.] Tortas et confragosas, didem anni torn. 2. Maceriarum Insulse sonnier, in Charta Caroli VI. Reg. Franc, xit Plautus in Mensechmis. 1 TORTIUS, Idem quod Tortisius. Barbaras pag. 664. ann. 1402. ex Bibl. Reg.: Lequel empes1 TORTICIUS. Histor. Inquisit. Tolos. chement qui estoit et est Torsonnier, si Charta ann. 1269. apud Lobinell. torn.3. Hist. Paris, pag. 47 : Administrabit et diapud Limborcb. pag. 305 : De dictis ossi- come dient nos dis Chappellains. TORTIRELLA, TOETOEELLA, Machinse ctus capicerius ad Pascha duos Tortios qui bus accepit ab eis aliquam partem, et posuit juxta Torticium domus suse ante yma- bellicse species, [a torquendo, seu ja- accendentur quotidie in majori Missa, in ginem Crucifixi. Lutarium parietem in- ciendo, ut videtur appellata.] Rolandi- elevatione Corporis Christi. 1 TORTIVUM VINUM. Vide in Vinum. telligo sic dictum ab Occitanico Tourtis, nus in Chron. lib. 1. cap. 12: Comes Paa tapide Tortorellas T TORTIX CEEEUS, Idem quod TortiGall. Torchis. Vide Tortissus et alia no- duss Manfredinus intrinsecse cecidit mortuus. Idem lib. 1. sius. Testamentum ann. 1300. e Schedis tion e in Torticia. 1 TORTICORDIUS, Tortum cor habens, cap. 1 : Fovea quoque facta, constructum Marchionis de Flamarens: Dare teneanTorticem cereum ad illuminanS. Augustinq in Psalm. 146. Locum vide est ibi spaldum trabeum, longo Iractu for- tur in Pravicordius. tissirnum, et condensum, et turres quoque dum Corpus Chrisli in elevatione ejusdem. 1 TORTICUS , Idem quod Tortisius. lignese, Tortirellss, sive predarias, certis * TORTOLANI, Hseretici Valdensium Charta Philippi Pulchri apud D. Brus- locis, ut si temerarius inimicus accesse- sectatores, quod Tortellum facerent de sel torn. 1. de Feudprum usu pag. 669 : rit, redeat cum pudore et damno. [Chro- quo communicabantur, in Bibl. DomiDe.... duobus Torticis in elevatione accen- nicon Veron. ad ann. 1237. apud Mura- nic, torn. 1. pag. 191. ex Alberto Magno. dendis financia non prssstetur. Litterse tor. torn. 8. col. 629 : Castrum obsiderunt jl. TORTOR, Jaculator, qui tela torCaroli V. Reg. Franc, ann. 1369. torn. cum novem manganis et pluribus Torto- quet, immittit, vibrat. Radulfus Cadom. 5. Ordinat. pag. 209: Candele et tortici de rellis seu manganellis.] Vide Prederia, et in Gestis Tancredi torn. 3. Anecd. Marcera...fient in terra eorumdem, talis quan- Tornus 1. ten, col. 167: titatis et valoris, quod operarii et operatriTORTISIUS, TOETITIUS, Tseda, Torse, Nee minus adversis, obverso turbine, dextris ces qui candelas ipsas facient perse vel per vel Torche, nostris. Synodus Exoniensis Tela retorquebat, Tortores torta per ipsos. alium, et Torticos, atque vendent, pro toto ann. 1287. cap. 4 : De parochiarum eleecorum labore atque lucro, ultra ipsorum mosynis Sacerdotes procurent duos fieri * 2. TORTOR, Baculus, quo funes carpur am sortem, vel proprium capitate, de Tortisios , in Canone Missse ardentes, rorum contorquentur, nostris alias Toret super qualibet libra cere, in candelis prout in Ecclesiis multis hactenus fieri toer, Tortoir et Tortouer. Charta ann. el Torticis, ut predicitur , operata, sex consuevit. Fleta 1. 1. cap. 5. | 6 : Militi in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1098 : 1332. denarios Turonenses percipient et habe- quotidie liberetur a Celario Regis.... unus Item non tantum de mortuis, sed etiam bunt tantummodo. Vide Tortica et Torti- Tortitius cum sex minutis candelis cerse. de vivis infrascriptis, videlicet pro suis.... Computum Domanii Stapularum in Co- Tortoribus, videlicet modicis baculis, cum

136

TOR

TOR

TOR
46: Ablutis.... tersoriis.... et coeds Tortura quadam aquam exprimentibus, etc. TORTURE CAPILLORUM. [Vita MS. Geraudi de Sala apud Stephanotium torn. 2. Antiq. Pictav. MSS. pag. 576 : Contigit eum ad Moniales Fontis Ebraldi prasdicationis gratia declinare , ingressusque Capilulum vidit in mulieribus illis Deo et Angelis abominabile monstrum ; nam crinium suorum Tortura et circumdatura more meretricio, etc.] Vide Capillus, 1. TORTUS, TORTUM, Damnum, injustitia, vis, violentia alicui illata. Jo. de Janua : Tortus a torqueo dicitur. Hie. tortus, tus, i.<* corrisio, vel injuria. Gloss. Lat. Gall. : Tortus, ta, turn, Tort, injurieux. Tortus, tus, torsion, ou injure. Edictum Pistense Caroli Calvi cap. 20 : Sic injustitiam istam exsolvant, sicut illi, qui in suo ministerio Tortum feiciunt. Cap. 23 : Sicut ille, qui Tortum in suo Comitatu, vel ministerio fecerit. Adde cap. 26. VetusNotitia in Tabulario Vindocin. n. 6 : In perverso et aperto Torto nobis postea abstulit. Charta Ludovici II. Imp. pro monasterio Casauriensi: Pro nulla denique mallatura quispiam a Monachis prssfati monasterii, vel ab Advpcato eorum Tortum quserere audeat, quia.... eidem monasterio concessimus. Tabularium S. Joannis Angeriac.: Thetbaldus fecit eis multa Torta. Prima Statuta Rob. I. Regis Scotiae cap. 17: Quandiu defendens aut suus prsslocutor defendet Tort, et non reason, etc. Ubi Skeneeus : Quamdiu tenens defendit se nihil fecisse contra jus vel legem. Testamentum Sancii I. Reg. Portugal!, serse 1217. apud Brandaonem torn. 4. pag. 261 : De quibus faciant pacari, quantum invenerint, quod accept cum Torto. [Charta Monasterii S. Albini Andegav. ann. circiter 1090 : Recognoscens Tortum suum et rectum monachorum, etc. Tabularium S. Florentii: Bellum conquerenlium, quo Tortum superavit rectum. Proverbium apud Aremoricos natum occasione preelii apud Conquireticum ann. 992, ubi Conano Britonum Duce interfecto, Fulco Comes Andegav. victoria potitus est. Adde formulam vet. apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 91. col. 1. Chartam ann. 1112. in Probat. novae Hist. Occitan. torn. 2. col. 381. aliam ann. 1138. apud D. Brussel torn. 1. de Feudorum usu p. 507. Chronicon Parm. ann. 1243. apud eumd. Murator. torn. 9. col. 768. Statuta Pallavicinia lib. 2. cap. 20. Vercell. fol. 3. v. etc. 'Torfait et Torfez, nostris. Testam. ami. 1274. ex Chartul. Vallis N. D : Et s'ainsi estoit que mis venist avant de qui j'eusse riens eu par mauvaise raison, je vel que il soit rendu par mes eseuqiteurs, lesquieus je establis et doins plein pooir de mes detes paier et de mes Torfais amender. Aliud ann. 1275. ibidem : Je veil e establis e commant que totes mes doites soient payees et tos mes Torfez adreciez e amendez.] * Lit. remiss, ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch.123: Icellui deffunct avoit fait paravant audit sire de Disquemue plusieurs griefs, Torfaiz, dommages et villenies. IN TORTUM MITTERE. Diploma Pipini Regis Aquitaniee ann. 835. torn. 12. Spicilegii Acheriani: Ipsumque Advocatum nemo prsssumat temerario ausu distringere, vel in Tortum mittere, etc. Tabularium Brivatense ch. 446 : Ipsumque Advocatum nemo prsesumat distringere, vel in Tortum mittere. Fori Oscae ann. 1247. fol. 3: Debet mittere suum nuntium ad portam de illo, qui facit ei Tortum, etc.

quibus cordse stringuntur. Lit. remiss, dositas, S. Augustino lib. 2. Confess, exann. 1377. in Reg. 111. ch. 213. bis : Un trem. autre de leur compaignie fery ledit Rous1. TORTDRA, Tortures, Cruciatus, Torselet par la teste d'un Tortoer de charrette menta, seu supplicia, quibus ad eruenou d'un gros baston. Aliae ann. 1380. in dam a reis confessionem judices uti Reg. 117. ch. 47 : Un gros baston, que solent : Gallis Tortures. Quod quidem I'en appelle Tortoir de charrue. Icellui torturarum genus Anglis inauditum, Thevenon garny en sa main d'un Tortouer Francis nostris ut inhumanum passim ou baston a charue, in aliis ann. 1393. ex ii objiciunt. Joan. Fortescutus de lauReg. 144. ch. 437. Tuerdoir de cher ou de dibus legum Anglise cap. 22: Non igitur charette, in aliis ann. 1397. ex Reg. 152. contenta est lex Francias in criminalibus, ch. 105. Vide supra Tornaglium et Tor- ubi mors imminet, reum testibus convinnus 1. cere, ne falsidicorum testimonio sanguis 1 TORTORELLA. Annales Mediolan. ad innocens condemnetur; sed mavult lex ann. 1389. apud Murator. torn. 16. col. ilia reos tales Torturis crucian, quousque 808 : Fermalium unum auri cum una Tor- ipsi eorum reatum confiteantur, quam torella super uno radio auri. Italis Tor- testium depositione, qui ssepe passionibus torella est Turtur junior. Vide Tortareta. iniquis, et quandoque aubornatione malorum ad perjuria stimulantur. Quali cauOccurrit alia notione in Tortirella. 1TORTORERI^ CORD.E. Vide in Corda 3. tione et astutia criminosi etiam et de cri1 TORTORETA, dimin. ex Tortora, ni minibus suspecti, tot Torturarum in regno fallor. Italis Turtur. Funus Johannis illo generibus affliguntur, quod fastidit Galeaz Ducis Mediol. ann. 1402. apud calamus ea literis designare... Leges etiam Murator. torn. 16. col. 1035: Erant enim ipsss civiles, deficiente testium copia, in prima duo scuta cum sola aquila nigra... criminalibus veritatem consimiliter exalia duo cum radio solis cum Tortoreta. torquent tormentis; qualiter et faciunt etiam quamplurima regna. Sed quis tarn Vide Tortorella. 1 TORTORIUM, Career, custodia. Mira- duri animi est, qui semel ab atroci tanto cula MSS. S. Angilberti n. 56. e Tabula- torculari laxatus, non potius innocens rio S. Richarii : Quin etiam uxorem suam ille, omnia fateretur scelerum genera, in vadem sibi subrogare curavit; at ilia quam acerbitatem sic experti iterum sumente robusta ingreditur mariti Torto- bire tormenti, et non semel mori mallet, dum mors sit ultimum terribilium, quam rium. * TORTOSUS, Intortus, nostris Tortille, toties occidi et totidem gehennales furias alias Torticie. Inventar. MS. thes. Sedis morte amariores sustinere ? Nee multis Apost. ann. 1295: Item stolam et mani- post, gravius invehitur in judices ipsos, pulum de serico violaceo, laboratos ad qui hisce tormentis adsunt ipsi : 0 juTortosum ad nodos ad aurum. Comput. dex, quibus in scholis didicisti, te prassenRob. de Seris ab ann. 1332. ad ann. 1344. tem exhibere, dum posnas luit reus ? Exein Reg. 5. Chartoph. reg. : Le fondz d'or cutiones quippe judiciorum in criminosos soudeiz fait d'or trait, Torticie en maniere per ignobiles fieri convenit, etc. Sed hoc non novum. Auctor ad Herennium : de veilles. nostros dicemus, veri inveniendi * TORTOYRIEYRA, Funis. Comput.ann. Majorescruciatibus ac tormentis voluisse 1334. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. causa et summo dolore homines cogi, ut pag. 85. col. 1 : Item pro uno peytrail et quseri, sciant, dicant. Vide Leges Aluna Tortoyrieyra, etc. Ubi de equi ins- quicquid parte 7. tit. 30. Michselem del fonsinas tructu sermo est. Molina in Repertorio Foror. Aragon. v. TORTUA, Testudo, ex Gallico Tortue, Tortura, [Correctiones Statutorum Caduapud Silvestrum Girald. in Topogr. Hi- brii cap. 61. Chronicon D. de Gravina bern. Dist. 1. cap. 7. apud Murator. torn. 12. col. 680. Annal. TORTUCA. Matthseo Silvatico, Testudo Genuens. apud eumdem torn. 17. col. enuda. 1163. etc.] 11. TORTULA, TppxtXia, in Glossis Lat. * Ita quoque appellatur Locus ubi Graec. Trochlea. Alise Gr. Lat.: TpoxtXea, Tortura exercetur, vel Tortures instruTortula, Trogala. mentum, in Compute ann. 1536. ex Ta* TORTULA, Placentae species. Vide bul. S. Petri Insul. : Pro reparatione Torta 1. Torturas in carcere, Ivj. solidos. * TORTULUS, Placentae vel panis spe2. TORTURA, Idem quod Tortus, Torticies, idem quod Tortellus in Torta 1. Cen- tudo. Charta Petri Episcopi Albanensis sus eccl. Reat. MSS : Sanctus Johannes Cardin. ann. 1078. in Bibl. Cluniac. : Evangelista (debet) vj. spatulas et xij. Nullam Isesionem vel Torturam inferre Tortulos. prsssumant. Alia ann. 1103. in Biblioth. 1 TORTUM, Damnum, injustitia. Vide Sebusiana pag. 265 : Donavit et omnino Tortus 1. finivit Deo et B. Petro ad locum Clunia| TORTUOSA, nude, Gladii species,cum unum receptum, quern in Lavariaco eadem quae Machua tortuosa. Leges Fur- exigebat, omnesque malas consuetudines nenses MSS. ex Archive S. Audomari: ac depraedationes, seu Torturas, quas ibi Qui bannitum fug at vel interficit cum de- per se vel per suos exercebat, funditus fensis arm is, nisi cum canipulo vel Tor- werpivitet absolvit. Tabularium S. Albini tuosa, liber erit in forefacto.... Qui de Andegav. ubi Fulco Junior Comes connode ad helperocys cum armis venerit, donat Torturas, quas fecit in terris S. excepto canipulo et Tortuosa, nihil emen- Albini, ann. 1087. [Occurrit rursus in dabit. [a* Apud Warnkoenig. Hist. Charta ann. 1103. e Tabulario S. BeniFlandr. torn. 2. part. 2. Probat. pag. 79. gni Divion. in alia seeculi xi. e Chartuin Statut. Furnens. ann. 1240. art. 61. lario S. Florentini, et alibi.J Vide Toret 63. legitur Torcoisa. Pro Helperocys tus 1. ibidem Helperop.] 1 3. TORTURA, Circuitus, iter obli1 TORTUOSITAS, Pravitas, dolus. Ter- quum, flexuosum, Gall. Tour, Detour. tullianus de Game Christi cap. 20 : Qua- Epistola ann. 1204. apud Marten, torn. lis est autem Tortuositas vestra, ut, etc. 1. Anecd. col. 786 : Vadum profundum... Adde lib. 4. contra Marcionem, cap. ult. non potuimus transmeare, nisi trium leu1 TORTUOSUS, Injustus, falsus, in Glos- garum faceremus Torturam. 1 4. TORTURA, Compressio tortilis. sario Barthii, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 117. Tortuosissima no- Bernardus, part. 1. Ord. Cluniac. cap.

TOR
Fol. 6 : Et si testatus fuerit Infantio ad Villanum cum justitia, et sint ambo, qui tenant Tortum, etc. Mox : Et si ille, qui se clamat, est de una villa, et qui facit Tortum de alia, etc. Rursum : Emendet ipsum Tortum. TORTUM ELEVARE. Vetus Placitum in Tabulario Viennens. Eccl. fol. 70: Archiepiscopus Viennensis B. misit in placitum Duranni Cheuvrii de Torto, quod elevaverat in terra sua, et in causis Ecclesias S. Mauritii. Et cum ipse Durannus noluit ire Jerusalem, dimisit in manu Archiepiscopi Tortum, quod ipse elevaverat, et ejus ministri in terra ilia, etc. Latini porro tortum, seu tortuosum dicunt, quidquid obliquum est, vel non rectum; unde damnum, vel injustitia aliqua, seu violentia recto opponitur. Glossae Lat. Gr. : Tortus, xafJi^Oec?. G10SS33 Gr. Lat. : Mavidti;, Tortile, circulus tortus. Papias: Linea dicilur, qua lignarii utuntur, ne Tortum aliquid construant. Prudentius in Apotheosi hymno 1 :

TOS

TOS

*TOSCHUS, Nemus, silvula, idem quod tur esse quod Bourrelet appellamus , Spira farta, quae galeae superimponeba- Tosca. Charta ann. 1297. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hodoepor. tur, etiamnunc in arte heraldica Tocque Charit. part. 1. pag. 124 : Disternendo et Tortil nuncupata. TORUM. Charta Longobardica ann. ipsam partem silvas et Toschi de Campo774. apud Ughellum torn. 8. pag. 34 : A rena, pertinentem ad dictum commune fine Venatoris usque in strafilum inter duo castri Florentini. Paulo ante : Silvam seu Tom. Charta Cornutiana vetus edita a boschum de Camporena. Vide infra Suaresio : Que sepis descendit per regam ToucAia. ante ad main cavam, sive ad Torum, quas 1 TOSONDI, Francis vett. Mille. Vide redit usque ad arcum supradictum, etc. Chunna. Vide Toro, Torale, et Torallum. f TOSPRI , pro Tolpri. Vide in hac TORZIZIUM, Fax, taeda, funale intor- voce. titium. Testam. ann. 1409. torn. 2. Hist. T TOSSICARE, Toxico seu veneno infiOassin. pag. 591. col. 2 : De qua cera cere apud Italos. Legitur in Chronico fieri mandavit et voluit Torzizia octo hbra- Parm. ad ann. 1249. apud Murator. torn. rum duarum. 9. col. 776. et alibi. Vide Toxicare. TOSCA. Charta Theobaudi Chabot, ex 1 TOSSICATOR, Qui inflcit toxico, in Tabulario Absiensi fol. 219 : Donamus Annalibus Genuens. ad ann. 1289. apud siquidem libere Deo et S. Maries et habi- eumd. Murator. torn. 6. col. 598. Vide tatoribus Absise in prgemisso feodo 2. Toxicator. sextariatas terras, et unam Toscam, quas 1 TOSSIGUM, pro Toxicum, Venenum, ab antiquis Gambuerca a nobis vocatur ; Ital. Tossico apud Murator. torn. 12. col. tali conventione ut in ilia domum et ca- 559. etc. 1 TOSTA, Panis tostus, Gall, alias Tospellam in honore gloriosas Dei genitricis Tarn multa surgunt perfidorum compita Marise et nostro adjutorio construant tee. Menotus Sermon, fol. 126. v : Bene Tortis polita erroribus. video quod tempore praeterito modicum Donamus etiam illis aliam Toscam, quae Constantinus African, lib. 2. Pantechn. vocatur Firmitas, et 10. sextariatas de gustatis de ista Tosta. De ceste Tostee des cap. 8 : Os coxas majus est totius corporis nostra propria terra, quocumque ipsi earn serviteurs, ut ibid. Gallic, redditur. Vide ossibus Tortum in extranea parte a supe- prasdicto feodo meliorem invenerint, ipsas- Tofta. [* Tosta hie idem quod mox Toriori, in familiari ab inferiori. Infra : que duabus prasfatis sextariatis et duabus stee in Tostea.] * TOSTA, Panis tenuissimus ex farina Ne corpus Tortum et non rectum fieret. Toscis concedimus illis ab omni calumnia, [Iter obliquum et Tortum, lib. 3. Annal. prece et pretio funditus liberare et expe- et aqua confectus atque ad ignem ferGenuens. ad ann. 1196. apud Murator. dire. Idem Tabular, fol. 222 : Ructuram reis prsslis tostus ; unde nomen. Synod. ruinatas terrsejuxta Toscam Boni-repasti, Andegav. ann. 1263 : Prohibemus sacertorn. 6. col. 378.] a. TORTUS, Torques. Eustochius in quse antea Cambiceria vocabatur. Tabu- dotibus parochialibus, ne parochianis suis Vita S. Pelagiae meretricis cap. 11. in lar. Dalonensis Abbatiae fol. 61 :ln terra die Paschatis Tostas seu hostias, loco paVitis Patrum : Ilia vero convocavit omnes quae est juxta domum et superiorem Tos- nts benedicti, ministrent. Hinc Tostee rem pueros et puellas suas, et hberavit omnes, cham et landas. [Tabularium majoris minutissimam designat in Mirac. B. M. donavitque Tortos aureos eis de manu Monasterii : Rollandus Prior et fratres V. MSS. lib. 1 : Capituli Lebon. in hanc formam pads sua, etc. Car je ne prise T 3. TORTUS, Idem, ni fallor, quod convenerunt coram nobis super Toscha Parole, qui n'est escoute'e. Tortisius, Fax, taeda. Job. Blakman. de Mabon, de qua contendebant cum Joanne albo et Alano fratre ejus. Prior et mona^TOSTACIO, OrcTY]<rss, in Glossis Lat. Virtutibus Henrici VI. Regis Angl. pag. 298: Consueverat etiam ex permaxima chi quitaverunt praedictis Militibus illam Graee. In Grasc. Lat. additur Coctura. TOSTARE, Pro Torrere occurrit apud humilitate et devotione, node et dominicas Toscam Mabon.] Vide Thosca, Tuscha et Plin. Valer. De re med. lib. 2. cap. 28. Resurreclionis tempore propria manu ge- Pleisseicium. rere magnum Tortum, ob reverentiam SB" Tosca in laudatis Chartulariis vi- Vide Forcellinum. Papias: Tostant, SicDominicas Resurrectionis et fidem. detur intelligi Locus ad aediflcandum cant. Tostatus, Siccatus. Inassare signi1 TORTUUS, Distortus, curvus, Gall. aptus:nisi idem sit quod Gallicum Tou- ficat in Ecbasi vers. 696 : Tortu. Miracula S. Thomae Aquin. torn. sche in Charta ann. 1406. ex Bibl. Reg. : Dam Tostat verua scutellae balnea potet. 1. Martii pag. 377 : Puer quidam de Alto Ladite fiefferme est bien taillie de valoir gradu recens Tortuus, et quinque diebus mains que ladite somme de x. lib. seguerAdde ibidem vers. 271. res ou mortalitez surviennent; car il est toto corpore impotens effectus, etc. * TOSTEA, Pulmenti species ex pisis * Nostris Se Torfaire, pro seDetourner, vrai que a cette fiefferme ne appartien- tostis : nostris Tostee proprie dicitur de s'egarer, Divertere, itinere deerrare. Lit. nent fors seulement une Tousche de bois tosto pane, vino, butyro, oleove imbutp, remiss, ann. 1476. in Reg. 204. Chartoph. et une piece de terre. Ubi Tousche, ut et vulgo Rotie. Lit. remiss, ann. 1357. in reg. ch. 186: Lesquelx prindrent ung in Consuetud. Blesensi art. 78. et Tous- Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 222 : Dicta autre chemin et se Torfirent de bien deux chaige, Jn Andegav. art. 117. Lucus est Jaquemina supervenit in quodam loco lieues. seu arbores ad ornatum consitae. Pro- dictas villas Monsterolii supra mare, in 1 TORTZA, Fax, in Amalthea. Vide vincialibus Tuesco rubum, nostris Bids- guo quasdam Tostea pisorum fiebat, quas Torlisius. son, significat. Vide Tofta. ibidem Tostee de pois Gallice nuncupatur, | TORVA, Cespes. Polyptych. Fiscamn. * Vide infra Touchia et Tusca. in qua cum ceteris compatriotis el vicinis ann. 1235 : In prasdictis tribus acris her* TOSCABILIS , perperam , ni fallor, de pisis Tostatis comedebat. Alias ann. bagii capiuntur Torve ad exclusas molen- pro Tascabilis, Praestationi agrariaa, To- 1426. in Reg. 173. ch. 432 : Le suppliant dini. Bullarium Fontanell. fol. 116 : Ipsi sea dict33, obnoxius. Charta ann. 1307.' ala querir du vin et de I'eaue en ung gofodere et capere feodaliter possint in in Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 171 : Item belet de voirre, et fist une Tostee a icellui prato meo de Tormolin Torvam sufficien- quasdam terras Toscabiles, quas ibi habet enfant. Alise ann. 1458. in Reg. 188. ch. ter ad necessaria molendini. Vide Turba 1. dominus rex in dicto tenemento. Vide 41 : Icelle chamberiere mist dessus la ta* TORVIDUS, Torvus. Vita S. Lifardi Tosco 2. ble du pain, du beurre et du lait en une torn. 1. Jun. pag. 301. col. 1 : Ne timeas TOSCHEODERACH. Regiam Majestatem escuelle, et lors le suppliant fist une Toet baculum hunc ante Torvidi draconis lib. 1. cap. 6. | 7 : Si fuerit Marus domini de pain. Toustees a I'ypocras blanc, in stee Regis, vel Toscheoderach ipsius, vel ali- Hist. Joan, de Saintre pag. mihi 561. aspectus in solum figere ne dubites. 1 TORULUS, in re munitoria, fascia quod nomen officii, pertinentis ad sub- Taster, Luculenter calefacere se, in Lit. est, ut exponit Carolus de Aquino in monitionem faciendum. Ubi Skenaeus remiss, ann. 1379. ex Reg. 116. ch. 54 : Lexico Milit. v. Arx, quae propugnaculi barbarum nomen esse pbservat, priscis Un varlet ..... vint en la cuisine dudit hopartem inferiorem,qu33 declivis est, dis- Scotis et Hibernis usitatum pro Ser- stel, et la se despoilla pour soy Taster ou criminat a superiors, quse plana est et jando, vel Serviente curias, qui literas rostir, etc. Tostee lardee, Egregius in farecta ; quid vero sit in Galea apud Am- citatorias mandat executioni ;subditque ciem ictus, vulgo Soufflet, in aliis ann. mianum lib. 16. Cujus vertici flammeus Davidem II. Regem Scotia? dedisse 1411. ex Reg. 165. ch. 283 : Icellui GalTprulus aplatur, est divinandum ; etsi et concessisse Joanni Wallace Armi- chaut dist tout haul, j'ay ja donne une eidem Glossatori videtur indicari pars gero suo et fideli pfflcium Serjandias Tostee lardee ou buffe ; mais j'en donray editior cassidis , aut ornamentum Comitatus de Carrik, quod officium encor ennuit des autres. aeneum rubri coloris. Toschaderech dicitur, vulgo ane mair of * TOSTRUM, Territorium. Vide supra Tertrum 2. * Apud Ammianum lib. 16. idem vide- fee. VIII 18

138

TOT

TOU

TOU

1 TOSTUM, vel TOSTA. Vide in Tofta. I. TOTA, Idem quod Tolta. Meminit Salvaingus in Tract, de Jurib. dominie, cap. 40. praediorum concessprum in emphyteusin ad Totam et talliam, et misericordiam domini. Vide Tolta. TOTA. Gharta ann. 1155. apud Gariellum in Episcopis Magalon. pag. 127 : Justitias, albergas, Totas, questas, sive aliquas alias injustas exactiones, etc. Charta ann. 1232. in Eegesto Comitum Tolosae Cameras Comput. Paris, f. 103 : Terras cultas et incultas, nemora et bartas, prata et pascua, census, usus, quarta, quinla, decima, et agrarias et primicias, oblias, et dominationes, Tolas, toltas, escaducas, et successiones, etc. Alia ann. 1234. f. 102 : Oblias et dominationes, Tolas, questas, et albergas, et loltas, adempriva et successiones, etc. Ubi nescio an Tota aliud sit a Tolta, quod ibidem apponitur ; nam et Tote pro exactionedicitur. Charta Libertatum villas Perusiensis ann. 1260. apud Thomasserium : Li Sires ne la Dame de la Perose ne haul en la vitae herbegage, ne Tote, ne faille, ne queste, etc. f 2. TOTA, Vestis species qua totum corpus involvitur. Callia Chr. novae edit, torn. 4. col. 1151 : Dedit Conventui Celsiniac. capucia forrata alque Tolas, quibus tune temporis valde indigebant. Nisi forte legendum sit Tocas vel Toxas. Vide Toca 2. Togua et Toxa. I1. TOTAGIUM, Idem quod Tota 1. vel Tolta. Charta ann. 1331. e Tabulario sancti Glodoaldi : Majoria ab omni Totagio erit liber a et quitta. * Reditus, proventus. Lib. visitat. lerosar. diosc. Paris, ann. 1351. ubi de eprosar. juxta Eleemosyn. prope Pontisar. : Exceptis novem denariis restantibus ad computandum de residua censuum, Totagiorum dictse domus. Si tamen legendum non sit Terragiorum. Hue etiam pertinet locus ex Tabul. episc. Autiss. laudatus in Totagium 2. Nostri Totage, ro Total, summa, dixerunt. Arest. ann. 102.19. April, in vol. 9. arestor.parlam. Paris. : Est ordonne que sur le Totage desdites oblations se prendra.... le luminaire de I'autel. 2. TOTAGIUM , Solidum. Totage, pro total, in Consuetud. Arvernensi cap. 21. art. 8. Tabularium Episcopatus Autisiod. : Totagium, quod est totum Comitis quittum draperiorum. Quilibet drapperius, qui tenuerit, mulierem annum et diem, debet 4. ulnas de buriau Cpmiti.... et in hoc Totagio habet Miles de villa Ferreoli et soror ejus 11. ulnas, janitor castelli 5. ulnas, etc. j TOTALIS, Totus, integer. Epistola Calixti III. PP. ann. 1456. ad Carolum VII. Hegem Franc, e Bibl. Regia : Nobiscum concinas qui ad Totalem Machometicie gentis eradicationem anhelamus. Correctiones Statutorum Cadubrii cap. 93 : Quousque fecerint integram et Totalem executionem, etc. Totalis exercitus, in Diario Belli Hussitici apud Ludewig. t. 6. Reliq. MSS. pag. 182. ^c [Dicitur de voce forte, bien timbree, in Diario Burchardi, II, 309, an. 1497 : Indulgentias quas publicavit unus ex canonicis ecclesie Placentine, vocem Totalem habens. ] * TOTALITAS, Abundantia. Charta Girardi abb. ann. 1278. ex Chartul. AD. S. Germ. Prat. fol. 81. r : Nos abbas tanti valoris et amplitudinis fecimus aut statuimus anniversarium nostrum, et tantam Totalilatem vel largitatem censs conventus fecimus, etc. T TOTALITER, Prorsus, omnino, penitus. Passim occurrit apud Scriptores

medii et infimi aevi : quod improbat et en la Tousche de Molins, etc. Touche Vossius lib. 1. de Vitiis serm. cap. 25. vero Calcar, quo equus stimulatur, soet lib. 4. cap. 35. Tousdis, eodem sensu, nat, in Instr. ann. 1386. torn. 2. Probat. Scriptoribus Gallicis. Charta ann. 1339. Hist. Brit. col. 504 : Messire Pierre avoit ex Chartul. 21. Corb. fol. 141 : Volons et defailli en sa choaisie et eslite de y mettre acordons que les lettres mesire Willaume et avoir esperons ou Touches pour mener de Prayans tiegnent en leur vertu a et conduire le cheval. Tousdis. 1 TOUCHUS, Lapis lydius, Gall. Pierre * Minus recte ; Tousdis enim Semper, de touche, Angl. Touch-stone. Litterae vulgo Toujours, sonat, ut Toudits, in ann. 1369. apud Rymer. torn. 6. pag. Lit. ann. 1253. apud Marten, torn. 1. 611. col. 1 : Eustachio de la Tour custodi Anecd. col. 1053. et Toudiz, in aliis de la Touche dictarum monetarum.... per ann. 1355. torn. 4. Ordinal, reg. Franc, Touchum nostrum et alias vias et modos... pag. 332. assaiari faciatis. T TOTANUS, A vis genus, et piscis ma* Hinc Toucheau in re monetaria nunrini, in Amalthea. Italis Totano, species cupatur frustum auri ad hunc lapidem est gallinse silvaticae. probatura. Lit. remiss, ann. 1399. in * TOTATIM, Charta ann. 1360. in Reg. Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 703 : Le sup89. Chartoph. reg. ch. 541 : Super domo pliant ouvry I'uis de la chambre de nos Johannis le Charpentier.... viginti solidos monnoyes, et prist nos Toucheaux el Paris, censuales Totatim. Ter ibi occur- les Toucheaux dudit Jehan le Mareschal, rit. Id est, in una summa solvendos, vel et une touche estant en ycelui, bailla pro unica praestatione. Vide Toutena. a un prestre nosdiz Toucheaux d'or par | TOTENNIS, Tot annorum, in Vita pris. lui B. Columbae Reatinae, torn. 5. SS. Maii * TOUERBUS, Maleficii mulcta, a Thopag. 352 *. 1 TOTFARIAM, Tot modis fando : et tot wer, maleflcium, et Bus vel Busse, emendatio, auctore Eccardo in notis ad Leg. modis in genere. Martinius in Lexico. Salic, ex Cod. Guelferbyt. tit. 18 : Si | TOTHLANDA, Modus agri apud Anmalefie Us fecerit, aut dederit glos. Antiquit. Ambrosd. ad ann. 1380 : quis alteri moriatur, et ei fuerit adprobaCum una virgata terrse, et cum una Toth- bibere ut landa, et octo acris, etc. Veram Tothlan- tum (Malb. TouerbusJ sunt dinar .VIIIM. T TOUGH, Lignum aratri per quod tradse. dimensioned assequi se non posse fatetur Kennettus in Glossario ad cal- hitur, apud Kennettum in Glossario Antiq. Ambrosden. cem. Quid si cum una Tothlanda idem t TOULEYUM, Vide Tonleium in Telon. sit quod cum una alia terra, Ab Anglico * TOUQUASSEN, TOQUASSEN, Tumultus Tother, alter, et Land, terra ? TOTO, adverb. Omnino, 6'Xwc, in Gloss. ad sonum campanae, vulgo Tocsin, conGraec. Lat. [Alicujus esse in Tola, ad ali- citatus. Lit. remiss, ann. 1372. in Reg. quem omnino pertinere, in Diplomate 103. Chartoph. reg. ch. 185 : Cum dicti ann. 1341. apud Ludewig. Reliq. MSS. servientes cum dictis animalibus recederent, per aliquos in dicto loco de Varinio torn. 5. pag. 530.] TOTTONARIUS EQUUS, Vegetius lib. 1. hoc videntes, fuit in ipso loco factum made Arte veterin. cap. 56 : Equos, quos gnum Toquassen. Touquesain, in aliis vulgo Trepidarios, militari vocabulo Tot- ann. 1379. ex Reg. 117. ch. 37 : Armati tonarios vacant. Idem lib. 4. cap. 6 : Inter diversorum armorum generibus, fieri faColatorios enim, et eps (equos,) quos Toto- ciendo Galilee Touquesain, etc. Touquenariosvulgus appellat,ambulatura eorum saint, pro Tocsin, ipse creber et subitus media est. Legendum puto utrobique campanae pulsus. Lit. remiss, ann. 1383. Trottonarios, vulgo Troteniers, de qua in Reg. 123. ch. 179 : Bientost en oyrent voce agimus in Trotare; nam trepidarios npuvelles par le Touquesaint de ladite equos ita appellari observat Vegetius. ville, qui est accoustume de sonnerpar la At Salmasius ad Capitolinum Guttona- guette d'icelle ville, quant noz annemis y rios emendat. Hunc consule, si lubet, survainnent. * Ab Italico Toccare, Occitanis Tocapag. 247. * TOVALEA, [Ut Tobalea, sub Toacula : doire nuncupatur Aculeus, quo boyes Una Tovalea de sirico albo et pavona- punguntur et stimulantur. Lit. remiss, tio. (Invent. Calixt. Ill, ann. 1458, in ann. 1463. in Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 354 : Ung baston que on appelle comArchivio Romano.)] TOUBAILLIA, Mappa, mappula, man- munement (en: Languedoc) Tocadoire ; tile, manutergium. Charta ann. 1473. (infra TocadoiereJ car d'icellui baston on in Obituar. eccl. Lingon. ex Cod. reg. touche ou conduit les buefz a la charrue. TOURAGIUM, Idem quod Geolagium, 5191. fol. 265. v : Decanus et capitulum videntes quod in die prsedicta Jovis san- quod carcerum custodi ab incarcerato cta, nulli erant, qui pelvim et manutergia exsolvitur, nostris etiam Tourage. Stat. sive Toubaillias pro ablutione allarium ac eccl. S. Petri Insul. ann. 1545. ex Reg. etiam pedum defferrent, pro augmenta- M. ejusd. eccl. fol. 136 : Intellecto per tione divini servitii quatuor deputa- dominos meos decanum et capitulum verunt et ordinaverunt, quorum duo de de custodia et Touragio Jodoci Beguin, pelvi serviebant, et alii duo de Tobaillia juvenis capellani, qui fuerat in prisoniis spatio trium hebdomadarum,.... quod disive manutergio. Vide Toacula. TOUCHIA, ut supra Toschus, Nemus, ctus custos haberet pro ilia Touragio silvula, nostris alias Touche. Lit. re- unumpatardum qualibet die, unum dummiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. taxat grossum taxaverunt, injungentes reg. ch. 414 : Qui eidem Stephana fuerunt dicto custodi, ob id coram eis vocato, quaobviam juxta unam Touchiam nemoris. tenus deinceps non petat a vicariis prisioCharta ann. 1404. in Reg. 158. ch. 455 : nariis pro hujusmodi Touragio ultra Une petite Touche de bois, en laquelle au unum grossum pro qualibet die. Reg. feud, temps passe souloit avoir garenne. Alia comitat. Clarimont. ex Cam. Comput. ann. 1405. in Reg. feud, comitat. Pictav. Paris, fol. 109. r : Guillaume de Souvetient du chastel de Clermont.... le fol. 23. r: Item une Touche de chaisnes,... gny pour raison de laquelle Touche feu Robert Tourage en cas civil de tons les prisonet Pailloux souloient paler.... une geline. niers, qui sont mis au chastel de ClerRecognit. feud. MS. dom. de Veteri- mont. Vide Toragium in Turris. ponte ann. 1366 : La Tousche de la Poiche 1TOURMENTUM, pro Tormentum, a

TOX

TRA

TRA

139

Gallico Tourment, in Litteris ann. 1292. Anecd. col. 194. Murator. torn. 16. col. 647. 922. et alios recentiores passim. torn. 4. Ordinal. Reg. Franc, pag. 611. Vide Tossicare. | TOURTA , TURTELLUS. Vide in TOXICATOR, Venenarius, qui venenum Torta I. * TOURTELAGIUM, Gall. Tourtelage, propinat, apud Lambertum SchafnaburVectigalis species, quod a praestatione gensem ann. 1054. [et in Gemma, ubi tortellorum distingaendum videtur, in etiam Toxicatrix, Venefica.] 1 TOXICUM , Toix6v, Venenum : vox Charta ann. 1362. ex Reg. 92. Chartoph. reg. ch. 81 : Sans paler aucune coustume nota. Hinc nostris alias Tosiche. Le Roou acquit de tous travers, passages, paa- man de Vacce MS. : ges, pontages, panages, Tourtelages, barIlleuc su mort par un Tosiche rages et autres nouvelletez. Que li donna par felonnie * TOUSQUATA, ut supra Touchia, NeUn pautonnier. Dex le maudie. ratis, silvula. Lit. remiss, ann. 1349. in 1 Toxicus, Toxico infectus, venenaReg. 78. Chartoph. reg. ch. 45 : Dictus Aycardus associates sibi superius nomina- tus. Toxicum telum, in Actis SS. Aprilis tis, quandoque in nemoribus sive Tou- torn. 2. pag. 41 : Toxicum pectus, ibid, squatis, ab itineribus deviantes morepras- pag. 43. Toxica potio, ibid. pag. 586. Fortunatus in Vita S. Hilarii Pictav. lib. 1. donum, etc. * Touquesches vero, pro Triquoise, In- cap. 1. n. 6 : Cum Ariana haeresis venestrumentum, quo calceantur equi, in nata de radice flore Toxico pullularet, Lit. remiss, ann. 1400. ex Reg. 155. ch. etc. [* Sedulius Scot. Explan. in Praef. 137 : Et prinst ledit Jehanin (mareschal) Hieron. pag. 31. torn. 9. Spicileg. Rom.: une Touquesches et ledit Attrape un bour- Quantum ad Toxicam ssmulorum invidon ferre. Truquoise, in aliis ann. 1399. diam.] * TOXICATIO, Toxici seu veneni praebiex Reg. 154. ch. 646. Hinc emendandae alias Lit. ann. 1408. ex Reg. 162. ch. 232. tio, veneflcium. Chron. ducum Bavar. ubi legitur Truquaise. Pinces ou Turquoi- apud Oefel. torn. 1. Script, rer. Boicar. ses, in Lit. remiss, ann. 1404. ex Reg. pag. 42. col. 2 : Ludwicus imperator ha159. ch. 90. benset sentiens in corporesuo debilitatem *TOUSSA, Arborum congeries, silvula. vel, ut multi asserunt, Toxicationem, etc. Assignat. dotalit. Joann. reginae Franc, Vide Toxicare. ann. 1319. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 1 TOXUS, Arcus, a Graeco T6ov. Agnel69: Et non continetur in dictis vendis una lus lib. Pontif. part. 2. cap. 3 : Toxos adToussa bosci, quas vocatur Montarsis. Une hibete in armis. Tasse de bois, in Ch. ann. 1320. ibid. 1 TOYA , Pulvinaris tegumeri , Gall. Vide supra Tassia 2. Touchia et infra Taye. Inventar. Eccl. Noviom. ann. 1419. Tusca. de pannis : Item una Toya operata de ^ TOUTA, Exactionis species. Vide serico ad faciendum unum coussinum. Tolta. j TOYCUM, vox corrupta pro Ptochium, 1 TOUTENA, Species piscis, Loligo, TTTWXSCWV, Locus ubi pauperes degunt Ital. Totena, Gall. Cassmm.Statuta Mas- et aluntur. Index vett. Oanonum torn. 3. sil. lib. 6. cap. 17 : Pisces minuti, scil. Concil. Hispan. pag. 19. col. 1 : De cleriSardines, Jarreti, Sercleti, Boguas, Aurioli, cis, monachis vel laicis, qui sunt in Toycis, monasteriis atque martynis, in poToutensa, etc. Vide Totanus. 1 TOUZELLA, Annonae species, Occita- testate sint uniuscujusque Episcopi civinis Touzelle vel Missole, de qua pluribus tatis. Quae verba translata sunt ex can. in Respons. ad Quaest. Pro vine. torn. 1. 8. Concilii Calched. Ot xXY)ptxo\ TWV TITW^ettov xa\ tJiovaiTTYiptwv, etc. cap. 61. pag. 553. TOWAGIUM, Navis subductio in tutio* TOYSA, Fascis, fasciculus. Lit. rerem stationis partem, seu navis ductio miss, ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 83 : Furata fuit in domo dicti per naviculas alligatas ; sive ejusdem et ad alterius navis puppim alligatae, [re- Reginaldi unam Toysam sericeam mulcatio,] Gall. Touage, Angl. Towage, unum lomellum fili, de mensura et pon[a voce marina Tower, remulcare, ali- ders consuetis. Vide supra Torsellusl. cnbiRemorguer,] Will. Thorn, ann. 1286: * TOZELLA, Annonae species, OccitaEt etiam lemporibus retroactis habere de- nis aliisque Touzelle. Comput. ann. 1488. bent in prato adjacenti et in eodem loco, inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. ubi prsedictss domus et caya sita fuerunt, 45. col. 1 : Solverunt dicti domini consules pro quatuordecim salmatis bladi ToTowagium, quod impeditum est per levationem praedictam. [Vide Blou.nl in No- zellse, emptis pro eleemosina sive caritate, quas fit singulis annis dicta die Assenciomolexico v. Towage.] <\ TOWELLA, Mappa. Vide in Toacula. nis Domini, pretio duarum librarum, deTOX A, Stragulum e grosso panno. Pa- cem solidorum Turon. pro salmata, sumpias : Slragulum, vestis, quas Toxa dici- mam triginta quinque librarum Turon. tur. Grimlaicus in Regula Solitarior. Vide Touzella. cap. 50 s Sufftciant autem eis stramenta * TOZOLUS, Tozzus, ab Italico Tozzo, lectorum, marta et cilicium, sagum, vel Frustum; undediminut. Tozzetto, frustuToxa et capitale. [Vide Tola 2.] lum in Pacto inter Mutin. et Lucens. TOXICA, Fenestricula oblongior, a ann. 1281. apud Murator. torn. 2. Antiq. Gr. ToS'ixY]. Vide Glossar. med. Graecit. Ital. med. aevi col. 900. et 902. in hac voce col. 1583. et supra Archeria * TPARIUS, pro Triparius, Extaris pro1. Opusc. vet. MSS. ad Ezech. cap. 41. pola, non attenta abbreviationis nota. v. 16. apud Maium in Glossar. novo : Stat. synod, eccl. Tornac. ann. 1366. pag. Fenestras obliquas , LXX. absconditas, 49 : Haec sunt officia clericis interdicta, Symmachus Toxicas. Obliquas sive To- quas volumus omnino scire, put a texicas a sagittis vocabulum acceperunt , lonearii, vinotarii, Tparii, molendinarii, quod instar sagittarum angustum in furnarii et hujusmodi. Vide Triparius. ssdes lumen immittant, et intrinsecus diTRAAL, Servus cujuscumque conditiolatentur. nis, in Jure Sueonum, apud Joan. 1 TOXICARE, Veneno inficere, necare, Stiernhookum pag. 207. apud Joh. Sarisber. lib. 1. cap. 6. lib. 3. * TRABA, [Gall. Partie du harnachecap. 9. Petrum Bles. Epist. 20. Petrum ment : Pro Trabis, pro corregiis Cellensem lib. 7. Epist. 3. Baluz. torn. de bogas Bernadini (Arch, histor. 6. Miscell. pag. 205. Marten, torn. 4. de la Gironde, T. 22, pag. 394.)]

JTRABACA, Ital. Trabacca, Tentorium, Spezie dipadiglion daguerra, tenda, Academicis Cruscanis, nostris Tente. Chronic. Estense ad ann. 1317. apud Murator. torn. 15. col. 381 : Reliquit campum, dimittens omnia sua ibi, scilicet Trabacas, victualia, et alia in maxima quantitate. TRABALE, Lignum, quod transit per rotas. Joannes de Garlandia in Synonymis :
Temo, longale, Trabale, furcale, forale.

TRABALE JUDICIUM. Concilium Toletan. XIII. can. 2 : Vidimus multos et flevimus,ex Palatini ordinis officio cecidisse, quos et violenta professio ab honore dejecitf et Trabale judicium aut morti, aut ignominies perpetuas subjugavit. Quo loco Trabale judicium dici videtur flrmum, ratum, et supremum ; solemne enim est veteribus Scriptoribus IVaftaieappellare, quidquid ingens et flrmum est, eodem sensu,qup Trab'alis jussio dicitur in Nov. Theodosii de Judseis, quae cum summa severitate exercetur: Trabali jussione decernimus, ut quicunque, etc. Ita clavo trabali figere dixit Cicero 5. in Verr. Paulinus Nat. 9. Felic. :
Corpora transfixis Trabalibus inclyta clavis.

Vita SS. Ferreoli et Ferrutii : Capitibus beatorum Marty rum Trabales clavi malleis ferreis affixi. Gloss. Gr. Lat.: Aoxc&S?)?, Trabalis. Est igitur judicium trabale adeo flrmum et validum, ut quemadmodum valida trabs flecti aut disrumpi non potest, ita et illud nulla ratione convellatur. | TRABALE FERRUM, pro Gladio, poetice dixit Odo de varia fortuna Ernesti Bavariae Ducis. torn. 3. Anecd. Marten, col. 370. TRABARL9S, Naviculas in fluminibus, quas e singulis trabibus cavantur, unde et dicuntur. Has et littorarias vel caudicas. Papias [ex Isidore lib. 19. Orig. cap. 1. quern vide.] Gloss. Sax. ^Elfrici : Trabaria, A n b y m e scip. [** Beam, trabs.] Florentius Wigorniensis pag. 618 : Deinde uterque Rex in insulam... Trabariis advehitur. Vox trabs, pro navi, usurpata ab Ennio , Virgilio, Catullo , Horatio, etc. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Trabarise, breves naviculas, quibus injluminibus et paludibus utuntur. TRABATICUM, Tributi species, forte ro Trabibus ad publica opera devehenis, vel prestandis. Charta Hlotarii Imp. ann. 840. apud Chiffletium in Tornutio : Nullus theloneum, aut ripaticum,.... aut cenaticum, aut pastionem, aut Trabaticum, aut ullum occursum, vel ullum censum exactareprassumatis. Eadem pene habentur in Charta Caroli Calvi apud Beslium in Episcop. Pictaviensibus pag. 28. ex qua Chiffletianam emendare licet. [Aliam adde Ottonis I. Imp. ann. 949. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 291. Hinc emendandum est Privileium ann. 831. inter Instrum. Gall, hrist. novae edit. torn. 5. col. 463. ubi perperam legitur Trabuticum. Eadem omnino notione Travaticum habetur in Diplomate Ludovici Pii ann. 821. torn. 1. Ampl. Collect, jam laudato col. 77. Trauvaticum vero in alio ejusd. Imp. Diplomate ann. 814. torn. 2. ejusd. Ampl. Collect, col. 22. Trobaticum, in alio Ottonis III. Imp. ann. 985. ibid. torn. 1. col. 335.] Innocent. III. lib. 13. Ep. 115 : Tardates (sunt ii Ravennatibus Custodes sylvarum seu parcorum) per monasterium certum numerum Trabium in feu-

TRA

TRA

TRA

dum percipiebant de sylva. Vide Senato- col. 168. alia ann. 1035. torn. 6. Spicil. ponebatur,.... in qua etiam Trabe series Acher. pag. 435. in qui bus omnibus ad- 12. Patriarcharum et 12. Aposlolorum, et rem lib. 4. Epist. 8. TRABATTERE. Pactus Legis Salicae tit. junctae sunt alias temporis notae Nativi- in media Majestas cum Ecclesia et Syna28. | 4 : Si quis fceminam ingenuam gratatem constanter indicantes, non Cruci- goga figuratur. vidam Trabattit, et ipsa faemina fuerit fixionem. Trabealio autem, non a trabe, 2. TRABES, Frugum meta, continens mortua, etc. Ubi Lex Salica tit. 26. | 4. qua Crux intelligi posset, sed a trabea, 24. garbas Anglis, a thrave conteining nude habet : Si guts foeminam gravidam tqgae species, deducitur, atque ex hoc, 24. sheaves. Domesdey de Burgensibus Occident, etc. Wendelinus trabattere, ex nisi me fallo, S. Fulgentii Sermone de Derbiae : Hi autem ad festum S. Martrans, et battere, effictum putat* quod S. Stephano, ubi ait : Heri enim Rex tini reddebant Regi duodecim Trabes est perquam saeviter percutere. Vide noster Trabea carnis indutus, id est, annonse. Tribattere. Incarnatus, seu natus ; ex quo loco Tra| TRABETUS, Trabecula, tigillum, ProWendelini sententiae favet Itali- beationem, pro Incarnatione, seu Nati- vincialibus Travete ; Trabatel in Doujati cum Trabattere, quod etiamnum signi- vitate Notaries finxisse probabilissi- Dictionario, nostris Solive, soliveau. Vide ficat Verberare, percutere. Attamen non mum est. Vide Trabea 2. Eschalmamentus. arridet Eccardo , qui Trabattere, seu *TRABEATUM, Locus ubi fenum re1 TRABIS. Vide Tenda 2. Transbattere interpretatur Ire super ali- conditur, Gall. Grange. Hist, belli Foro* TRABOCHARE, Idem quod Trabucare quem, sive aliquem pedibus conculcare, jul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. 1. Monetas pondere minuere. Stat. anindigne tractare, notione deducta a med. aevi col. 1200: Videntes nostri de tiq. Florent. lib.3. cap. 130. ex Cod. Reg. trans Latino, et Germanico batten, Ire ; Maniaco sic fecisse buffas de nobis et quod 4621 : Nullus audeat falsare, limare, tonunde, inquit, batte, patte, pote, pfote, quotidie procedebat plus ad damna no- dere, minuere, incidere, Trabochare, vel pes ; inde etiam restat batschen vel stra, quam primo, uno sero, dum ipse deteriorare, vel magnagnare aliquam mopatschen, ire. Hinc, si eidem credimus, Thias venisset ad domum patris, certi no- netam. Itali passare, Galli passer, transire de- stri socii ipsum stantem in Trabeato paT TRABUCA, TRABUGARE Castrum vel tris super fosnum invaserunt et percusse- arcem, Evertere, diruere. Vide in Trebusumserunt. T TRABBA , Trabs. Perspexerunt te- runt fortissimo. Ubi codex alter MS. ha- chetum. clum quod coopertum est cum tabu- bet, Toblalo, pro Trabeato, ut notatur in * Nostris Trabucher et Trebucher, ealis et Trabbis, in Actis SS. Maii torn. 2. Append, ad Monument, eccl. Aquilej. dem aceeptione. Charta ann. 1358. in pag. 48. col. 2. pag. 841. Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 458: Comme 1. TRABEA, Porticus tecta dicitur. Ita * TRABEATUS, Ortus, natus. Vita B. pour le prouffit de la necessite de la ville Glossae antiquae MSS. Addit Joan, de Goberti torn. 4. Aug. pag. 379. col. 1 : de Meuleun, la maison de Gillet Grenant parentibus et cognatis, avis- de Meuleun ait este Trabuchee , etc. Janua, Trabibus. Nos Travee dicimus Gobertus seriem trabium, vel spatium inter duas que et proavis, ex vetustissimo tempore Chron. S. Dion. torn. 8. Collect. Histor. trabes. Papias : Tenda, quse rustice Tra- nobilissimis, Trabeatus. Vide supra Tra- Franc, pag. 351 : Les chastiaus et les forbea dicitur. bea 2. et Trabeatio. tereces Trebuchoient (les Normans). 0 2. TRABEA, Genus est vestis imperia| TRABELIANICA , TRABELLIA.NICA. , T TRABUCARE MONET AM, De justo ejus lis, qua soli imperatores utebantur, unde pro Trebellianica, in Statutis Genuae lib. pondere detrahere, nostris alias TrebuTrabeatus, trabea indutus, unde legitur 4. cap. 6. lib. 5. cap. 16. et in. Testa- cher, trebuchter. Statuta Civitatis Astae quod Dominus noster fuit indutus trabea mento ann. 1272. apud Marten, torn. 1. Collat. 4. cap. 6 :De pena Trabucanztium carnis, id est, veste regia, carnis trabea. Anecd. col. 1139. Vide Trebellianica. et ronzantium monetas : Statutum est * TRABENA, [Materia valida. DIEF.] Glossae Bibl. MSS. anonymi ex Bibl. reg. quod, si aliquis ronzaverit vel tonderit Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : amittat pro pena libras 200. ^TRABERSIA, [Lignum quod ligatur monetam Trabea, vesteure. Trabeatus, vestu vel en- equo ante culum. DIEF.] Statuta Perusiae pag. 52 : Si quis incidenobli. Quod donabatur trabea, vel earn 1. TRABES in Ecclesiis. Harum ut cre- rit vel tonsuraverit aurum vel monetam, induere poterat, qui nobilium ordini bra fit mentio, ita diversus fuit usus. solvat pro banno sohdos 60. si vero adscribebatur. Leo Ost. lib. 3. cap. 31. (al. 33.): Trabem implicaverit , aut Trabucaverit , solTRABEATIO, Crucifixio, passio Christi. quoque nihilominus fusilem ex sere cum vat pro banno sol. 100. Statuta Massil. Charta continens Electionem Froterii candelabris numero 50. in quibus utique lib. 5. cap. 41. de moneta Trabucanda : Episcopi Cadurcensis, ann. 990. sic clau- totidem cerei per festivitates pvaecipuas Nulla persona audeat Trabucare vel ditur : Schedula hujus indaginis a corpo- ponerentur, lampadibus subter in sereis Trnbucari facere ttllam monetam, quse rea Trabeatione Verbi divina anno 990. uncis ex eadem trabe 36. dependentibus, currat in Massilia. Hinc emendo PraeceInd. 3. Alia in Tabulario Conchensis quse videlicet aerea trabes sereis seque bra- ptum Philippi VI. Fr. Regis ann. 1329. Abbat. in Ruthenis n. 83 : Facta Charta chiis ac manibus sustentata, trabi lignese, torn. 2. Ordinat. pag. 36 : Nullus camwirpitionis, vel exvacuationis, sive secu- quam pulcherrime sculpi, et auro, colo- psor, nee alia persona sit ausa Trabutare ritatis, anno Trabeationis Dominicse 1013. rumque fucis interim fecerat Desiderius (corrigo Trabucare) nee recourre aliquas Adde Chartam 145. in Appendice ad Ca- exornari, commissa e*t, etc. Vide lib. 4. monetas, quse habeant cursum. Praecepitul. Regum Franc, et aliam apud cap. 73. Brompton. : De cujus Ecclesiae ptum Philippi Pulcri ann. 1310. torn. 1. Diagum in Comitibus Barcinonensib. una Trabe 5000. marcas argenti corrosit, earumdem Ordin. pag. 475 : Que nul ne unde Regis manum impleret, etc. Chro- rechace, ne face rechacier, ne Trebucher, lib. 2. cap. 31. S5S" Trabeationem minus recte Can- nicon Atinense ann. 1061 : Fecit et duas ne requeure nulle monnoye, etc. Recurrit gius nosque ipsi in voce Annus pag. 269. Trabes ferreas, unam in choro, et aliam ibi vox Trebucher, ut et in alio Praeeeejus auctoritate ducti, Crucifixionem extra chorum ad apponendas candelas. pto ann. 1329. torn. 2. pag. 39. in alio seu Passionem Ohristi sumus interpre- [Trabium S. Petri mentio est in Charta ejusd. ann. ibid. pag. 46. Trebuchier tati : nam Incarnatio seu Nativitas hac apud Cencium inter Census Eccl. vero in alio ann. 1332. ibid. pag. 87. in voce signiflcatur ; quod aperte demon- Rom.] alio ann. 1343. ibid. pag. 185. etc. Vide TRABES cum arcubus, non semel me- Trebuchetum. strari potest Chartis bene multis. Decretum Electionis Borelli Episcopi Ro- morat Hariulfus lib. 2. cap. 9 : Csetero1 TRIBACHARE , Idem. Vide Recurtensis apud Baluzium torn. 2. Capitul. rum Sanctorum reliquias per alias 12. rere 3. col. 630. datum dicitur anno Trabeationis capsas minores auro argentoque vel gem1 TREBUCHATIO, Detractio de legiD. N. J. C. MVJI. sera MLV. Indictione xv. mis pretiosis honestissime par at as,.... di- timo pondere. Charta Lud. Hutini Reg. Concurrence i. Epacta xx. Notum est viders, alque super Trabem, quam in Fr. ann. 1315. apud Lafaille in Probat. seram Hispanicam epoch a Nativitatis arcu coram altare B. Richarii statuimus, Annal. Tolos. torn. 1. pag. 63 : Cum proChristi antiquiorem esse annos 38. Toti- ponere curavimus. Cap. sequenti : Trabes pter ordinationes monetarum non servadem annis sera Decreti laudati superat minores cum arcubus suis, argento para- tas peterent aliquem non puniri, imo huannum trabeationis. Praeterea caeterae tsB. Lib. 3. cap. 3 : Ante altare ejusdem jusmodi pcenam cuilibet a nobis gratiose omnes notae chronologicae anno Nativi- Sancli stant columnar sex magnss ex cu- remitti ; concessimus quod ob transgrestatis conveniunt, non Passionis, ut et pro, argento, et auro paralse, sustentantes sionem prxteritam dictarum ordinatioannus xxi. regnante Roberto Rege sub Trabem unam similiter cupream argento nunt monetarum solo usu seu cursu, vel finem hujus Decreti notatus. Idem pro- auroque paratam. Sunt et alias Trabes mi- Trebuchatione, quse quidem Trebuchatio bant Charta 145. Appendicis Capitul. nores tres ex cupro , argento auroque nobis non fuerit immoderate damnosa, quam laudat ipse Gangius, alia ann. paratas in circuitu altaris vel chori, sus- nullus alicui posnse subjaceat. 947. Marcse Hispan. col. 860. alia ann. tentantes arcus 17. ex cupro, argento, TRABUGCA, Trabuchetum, etc. Vide Tre957. ibid. col. 874. alia ann. 972. ibid. col. auroque fabricates; inter quos siant ima- buchetum. 900. alia ann. 986. apud Marten, torn. 1. gines bestiarum , avium, hominumque. * TRABUCCUS, Mensura agraria, apud Ampliss. Collect, col. 336. alia ann. 1013. Vitse Abbatum S. Albani: Transpositam Mabill. in Museo Ital. pag. 177 : Apud in Probat. novse Hist. Occitan. torn. 2, veterem Trabem, quas supra majus altare Mediolanenses sex pedes Trabuccum effi-

TRA

TRA

TRA

141

* TRABUNCULA, Trabecula. Tract. MS. ciunt ; duo Trabucci jucatam, quse in se multipliedta tabulam constitute, et viginti de Re milit. et mach. bellic. cap. 135: quatuor tabulae perticam componant. Vide Ista machina (testudo) est composita lignaribus Trabunculis et modellis, et alimox Trabuchus. 1TRABUCHETTUS. Vide infra Trabu- quando tegitur corio bubalino. ] TRABUS, pro Trabs. Vide Fileria 1. cus 2. et Trebuchetum. 1 TRABUTARE, Dissipare, disperdere, 0 TRABUCHETUM. Vide infra Trebucheprofundere , Ital. Trabuttare. Nicolai tum. * TRABDCHIO, Ponderis monetarum Smeregi Chronicon apud Murator. torn. minutio. Charta ann. 1327. in Reg. 65. 8. col. 106: Condemnaverunt ipsum D. Chartoph. reg. ch. 80: Berengario Lam- Senesium in maxima quantitate denarioberti de Utecia imponebatur, quod ipse rum, propterea quod et se (f. sibi) retimonetas regias trabuchaverat,.... et multa nuerat datium vini conducti extra Vinalia super Trabuchione et fusions centinum districtum, et quia Trabutavemonetarum nostrarum. Vide infra Tre- rat. Statuta Vercell. fol. 117: Quicumque dederit, obtulerit vel Trabutaverit bucatio. 1 TRABUCHUS, TBABUCUS, Species aliquid alicui officiali domini Potestatis mensurae, si bene conjecto. Statuta Ci- vel Communis Vercellarum contra suum vitatis Astse Collat. 3. cap. 47 : Revendi- officium, etc. Vide alio signiflcatu in Tratores, qui habent discos in mercato te- bucare. neantur et debeant tenere expeditas qua* Molestare, vexare. Stat. crimin. tuor vias latas per duos Trabuchos. Sta- nova Cumanae cap. 2. ex cod. reg. 4622. tuta Placentise fol. 60. y: Cum qui dam fol. 59. v : Robatores, schachatores, fures habentes teslam juxta rivos, quse testa est famosos, Trabutantes injuste aliquos terra glarea vel gerbida,quae non consue- officiales, etc. Vide supra Trabucare 2. vit laborari vel colligi, vetantitr habere 1 TRABUTIGUM. Vide Trabaticum. quindenam juxta numerum Trabuchorum TRACA. Consuetudines Ecclesise de ipsius teste terrarum glarearum et gerbi- Regula, apud Labbeum torn. 2. Bibl. darum. Statuta Montis-regalis pag. 60 : pag. 747 : De equo Hispaniss 4. denar. de Quod ilia venditio seu acquisitio fieri Traca coriorum bourn, ovium, vel capranon possit, et facta non valeat, nisi facta rum, 4. den. [Traca videtur scriptum fuerit ad mensuram, nominando jorna- esse pro Tacra, de quo supra, decem tas sive Trabucos in instrumento talis coria ; saltern eadem notio est; an vero venditionis. Vide alia notione in Trebu- idem signiflcet in Cbarta ann. 1197. inchetum. ter Instrum. Gall. Christ, novae edit, * Eadem quae supra Trabuccus. Annal. torn. 6. col. 144. baud satis scio : Carga Placent. ad ann. 1451. apud Murator. de Tracas nj. den. saumada asino n. metorn. 20. Script. Ital. col. 902: Fliimen zaillas, honus i. den.] Trebbias supra modum, et ultra hominum * Nostris Trac, pro Bagages, equipages, memoriam, inundavit, et faciem terrse Impedimenta, sarcinse. Lit. remiss, cooperuit.... per Trabuchos, sivemensuras ann. 1441. in Reg. 176. Chartoph. reg. duas. Acad. Hisp. Trabuco est Novempe- ch. 32 : Lesquelz varlez de guerre demeurerent darriere par le commandement de dalis mensura. 11. TRABUCUS, f. Genus calceamenti. leur cappitaine, pour prendre garde et Charta Petri Abb. Cluniac. apud Baluz. faire guet sur le Trac ou trayn, de ladite torn. 5. Miscell. pag. 452 : Trabucos vero compaignie (de la garnison de Ste. Suet pedules fratrum primo custodi operis zanne). ^ TRAGADA, Strues lignorum, in Amalnovas Ecclesiae imposui, cujus redditibus propter novas emergentes guerras thea. TRACCITIUS. Vide infra Tractitius. deficientibus, camerario injunxi, ut TRACEA,Perquisitio,per quamcumque Trabucos et pedules fratribus provideret. viam, quam Trace dicimus, unde GalloOccurrit alia notione in Trabuchus et in Belgae nostri Tracer dicunt, pro perquiTrebuchetum. rere. Chronicon Flandrise cap. 9 : Voua | 2. TRABUCUS, TBABUCHETTUS, Monetalis statera, Gall. Trebuchet. Consti- que jamais ne finiroit de Tracer, qu'il ne tutiones Jacobi Regis Siciliae cap. .58: I'eust trouve. Vide Skenaeum ad Regiam Habebant in eorum dpmibus Trabuchettos- Majestatem lib. 4. cap. 32. Bracton. lib. non justos, seu majoris ponderis, cum 3. tit. de Corona cap. 1. 1: Si homo per statim levetur quibus Turonenses grossos argenteos et infortunium oppressus alias pecunias argenteas, si essent inte- hutesium.... et postea Traceam conducant gri, et statuti ponderis videri et eligi fa- per terram suam, etc. Joan. Molinetus ciebant, etiam, dum occasione majoritatis pag. 123: Trabucorum ipsorum, praedicta moneta Perchant, Trachant, cherchant, courant, querant. argenti minoris ponderis videretur. PluPag. 27. V : ries ibi. * TRABUGARE, ut Trabucare 1. MoneMusant, Trassant a grant travail de corps. tas pondere minuere. Stat. ann. 1313. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. Vide Trassare, praeterea Menagium et 13. col. 2 : Quod omnes monetas... portent Ferrarium in Originibus Italic, in voce ad monetas propinquiores regias, ut dic- Traccia. TRAGHALA. Aurelius Victor in Epit. tum est, absque hoc quod eas recassent et Trabugent. de Constantino M. : Irrisor potius quam blandus; unde proverbio vulgari, TraJTRABULA. Chronicon Lobiense ad ann. 1340. apud Marten, torn. 3. Anecd. chala decem annis praestantissimus, duocol. 1429: Eduardus Rex Anglias... femur decim sequentibus latro, decem novissimis Trabula trajectum habuit, sed victor uni- pupillus, ob profusiones immodicas npmiversam classem Francorum, quse CGGG. natus. Scurrilis istius Constantini M. navibus constabat, delevit. An species appellationis rationem prodit Cedrenus jaculi ? Aliud sonat, si vera lectio est, pag. 268 : Eupu-repoc TOUS WJAOUS, xa\ uayu? in Chronico Trudon. torn. 7. Spicileg. TOV aux^va, o9ev xas Tpa^rjXav ayTov ITCWVOAcher. pag. 375: Erat tune temporis to- u.a?ov: a TpaxviXoe igitur deducta vox. turn oppidum nostrum vallo fortissimo [Vide TpavaXo?, in Gl. med. Gr.] munitum, atque desuper postibus fortissiT TRAGHIDII, TpaywSof, in Glossis Lat. mis magnisque Trabulis coronatum. Sed Graec. forte leg. Trabibus. 1 TRACHINA, Genus piscis. Acta S.

Francisci de Paula, torn. 1. Aprilis pag. 139: Cwm semel vellet capere piscem quemdam, dictum in partibus illis Trachina, punxit digitum, etc. * TRACINARE, Trahere, Gall. Trainer. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 212: Dicta vaca projecit eum ad terram et aliquandiu Tracinavit eumdem per terram. Vide Trascinare. 1 TRAGIC. Litterae ann. 1137. torn. 5. Ordinal. Reg. Franc, pag. 23: Eandem villam in nostra Tracione et deffencione suscipimus. Sed omnino legendum est tuitions, quod vidit 01. Editor. TRACONES, Meatus subterranei, cavernse, speluncae. Gloss. Lat. Gall.: Tracon, onis, allee sous terre. Anonymus Poeta, nescio quis, laudatus a Joanne de J a n u a :
Terrarum Tracones, animalia dico dracones.

"Will. Tyrius lib. 16. cap. 9. de regione Traconitide in Syria : Videtur autem nobis a Traconibus dicta : Tracones enim dicuntur occulti et subterranei meatus, quibus ilia regio abundat; nam pene universus illius regionis populus in speluncis et cavernis habitat, et in Traconibus habet domicilia. Lib. 19. cap. 26. de Nilo : Sed tamen quibusdam meatibus tempore soliti incrementi, fluvii pars urbem influit ; quam aquarum influxionem cisternis amplissimis, ad hoc specialiter deputatis, ad usus proprios toto anno diligenter servant ; sed et pomeria, quse sunt extra urbem procuranda, occultis Traconibus portionem ex ea dirigunt necessariam. Matth. Paris ann. 1247: Cavernis terrestribus, et profundis Traconibus, etc. Vitse Abbaturn S. Albani : Tracones vero et vias cum meatibus subterraneis , et solide per artificium arcuatis obturavit^ [Vide Vossium lib. 3. de Vitiis serm. cap. 53.] * Glossae Bibl. MSS. anonymi ex Bibl. reg. : Traco, idem est quod Via subterranea aut via solis nobis (1. radiis) ignota, vel ubi habitant dracones fantastici; et ideo debemus dicere : Laudate Domihum de terra Tracones, et non dracones, ut dicunt quidam errantes ; quia sermones inquirendi sunt penes materiam, ut sequitur, Et omnes abici (1. abyssi) id est, profunditates. Hinc Crypta Traconaria sub Miseni promontorio, teste Mabillonio in Museo Ital. pag. 108. \ 1. TRAGTA, Vectio, vectigal, quod exigitur pro mercium extra regnum vel provinciam exportatione seu evectione, nostris Traitte, Trailte foraine. Inquisitio ann. 1377.e Camera Comput. Provinciae : Una cum juribus virgas ponderis et Tractse bladi et leydarum. Charta ann. 1389. ex Archive S. Victoris Massil. : Maria Regina Jerusalem et Siciliae.... Officialibus regiis.... gabellae.... Tractae et impositionis, etc. Litterae Clementis VII. PP. ann. 1382. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 240: Poterunt.... blada, vina, carnes port are et portar i facere libereet sine impedimenta, per terram vel per mare.... sine solutions Tractae, pedagii, leudae, etc. Litterae ann. 1409. apud Rymer. torn. 8. pag. 580: Etdequalibet Tracta corii (leg. TacraJ quinque ardicos. Eadem habentur in aliis ann. 1413. torn. 9. pag. 30. Aliae ann. 1514. torn. 13. pag. 460 : Tracta bladorum et vinorum , etc. Adde Bullam Pauli III. PP. ann. 1539. inter PrivilegiaEquitum S. Johannis Jerosol. pag. 100. 1 2. TRAGTA, Pecunias exportatio, Traitte, eadem notione, dicunt Nummularii. Statuta Genuens. lib. 4. cap. 14 : Qui voluerit cambia, seu Tractas sibi fac-

442

TRA

TRA

TRA
Scriptores, ita ut leg. tractareas machinas. * TRACTAROLIUM, Machinas bellicae jaculatoriae species. Stat. Vercell. lib. 3. pag. 102. r : Tractarolia targix, scuta, brazoroliss, coffini, cassias, sellse et lancix ducipossint, nonobstante hoc statuto.Vide Tractarea. T TRACTAROLIUS, Publicanus, Gall. Traitant, ni fallor. Statuta Vercell. lib. 4. fol. 71. v : Item victurales tempore vindemiarum portent super fiolis butallorum Tractarolios , qui vinum colligant, et qui contrafecerit, solvat vice qualibet solidos x. Pap. * Nequaquam ; Instrumentum videtur esse, quo vinum exdolio in aliud trahitur seu infunditur, vulgo Siphon. 1 TRACTATE, De industria, data opera. Statuta Cadubrii lib. 3. cap. 38 : Dummodo hoc factum fuerit Tractate, ordinate et pensate.... si vero aliter acciderit, non Tractate et non pensate, tune similiter relinquaiur arbitrio vicarii et consulum. f TRACTATIM, Lente, graviter. Vide Tractim. * TRACTATIO , Exportatio , evectio , Gall. Traite. Arest. ann. 1342. in vol. 3. arestor. parlam. Paris. : Commissarii deputati super tracta seu Tractatione lanarum, etc. Vide Tracta 1. et infra Tractus 13. 1. TRACTATOR, Chartularius, qui tractat vel retractat largitionales titulos. Scholiastes Juliani Antecess. ad cap. 82 : Tracteutse, quos dicimus apud Latinos, Tractatores, maxime in Africa sic dicuntur, id est Scriniarii, qui annonas publicas computant et tractant. Eustathius in Vita S. Eutychii Patriarch. CP. n. 68 : SuveSrj upb? Tr)V Iirapx'av roO IIovcou , etc. Ita Chartularios et Tractatores pro iisdem dici in leg. 3. Cod. de Canone largit. titulor. (10, 23.) in leg. 10. de Numerariis, lib. ult. (12, 50.) eod. Cod. et Nov. 28. 30. 128. 129. 147. observat Cujacius ad d.leg.3. Vide Nicolaum Alemannum ad Procopii Anecdota pag. 100. 1. edit, et Nov. 1. Theod. sub finem. [- Lydum de Magistral, lib. 3. sect. 21. et 68.1 2. TRACTATOR, Qui de rebus seriis docte et erudite fractal, scribit, loquitur, disputat. Gloss. Gr. Lat. : 'O[uXta, Loquela, sermo, locutio. 'OinXtTixo?, Tractator. S. Cyprianus in Praafat. ad libr. de Cardinal, qperib. Chr. : Sublimes materiss subtilium ingeniorum exigunt Tractatores. Infra : Aditum ad se temerariis Tractatoribus vel scriptoribus interdieit. S. Hieronymus adversus Helvidium : Qu& non solum pene omnes Grsscise Tractatores in suis voluminibus reliquerunt. Spartianus in Geta : Fuit adolescens moribus asperis, a natura decorus, Tractator, gulosus, etc. Monachus Sangall. lib. 1. de Carolo M. cap. 4 : De pauperibus supradictis quemdam optimum Tractatorem et scriptorem in Capellam suam assumpsit. ILora.ii\is,Ethicus Tract ator dicitur Ivoni Carnotensi Epist. 7. SS" Hue, ut videtur, revocari possunt Tractatores, de quibus hsec habentur in Privilegiis Ecclesise Rom. apud Marten. torn. 2. Ampl. Collect, col. 1232 : Pacta et conventiones, concordata inter Regent ipsum (Sicilias Tancredum) et Ecclesiam Romanam , mediantibus Cardinalibus missis ad Regem et certis aliis Tractaloribus deputatis per Regem super appellationibus libere faciendis in toto regno ad Ecclesiam Romanam. Oratores intelligo vel viros doctos, qui de negotiis prudenter et erudite tractare poterant.

3. TRACTARE, Disserere. Servius : Xelas solvere supra protestum, ad hoc ut retineat obligatum eum, qui traxit seu qui nocrates primus Philosophise scholam apemandavit pecunias, seu cambium solvi, ruit, cum antea in porticibus Philosophi teneatur in illis locis, in quibus solutiones Tractarent. Vide 2. leg. Cod. Th. de his, cambiorum habent sua tempora prsefixa, qui super religione contendunt (16, 4.), facere declarationem in actis notarii co- et infra in Tractator 2. [et Tractatus 3. ram testibus infra horas 24. post prsesen- Vita S. Eugenii Episc. torn. 3. Julii pag. tationem litterarum cambii, sicuti accep- 496: Liberum arbitrium habeant in Ecclesiis suis, quibus voluerint linguis, potal talem Tractam supra protestum. * Seu Syngraphae pecuniarise solutio. pulo Tractare, id est, Concionari, expoVide infra Trajectitius. nere, explicare disserendo; qua etiam 1 3. TRACTA, Extractio pecunise ex notione Prudentius in Agone Cypriani : area communi, si bene conjecto. Oharta Disserit, eloquitur, Tractat, docet, instruit, etc.] Eccl. Anic. ann. 1312 : Secuntur illaquse solvuntur in Tracta. 1. Thesaurario Ec1 4. TRAGTARE, Controversari, litigaclesissviu. L... pistori n. s. regi xxxvi. re. Cod. Theod. lib. 6. tit. 23. leg. 19: s. etc. Hodie apud Arvernos la traitte di- Ita nee de ejus unquam successione Traccitur extractio pecuniae ex arculis in tabitur, qui nobis mediis et tdto jure, quod aede sacra ad recipiendas oblationes col- in nostris est scriniis constitutum, teste locatis. succedit. * Traicte, eadem notione, in Arest. 1 5. TRAGTARE, Convivio accipere, ann. 1402. ex vol. 9. arestor. parlam. Pa- nostris Trailer. Gesta Abbatum Lobiens. ris. : Laquelle somme dient devoir estre torn. 6. Spicil. Acher. pag. 636 : Abbatem receue en la Traicte qui s'en fait le lende- suum cum, comitatu Tractare tenebantur. main de la feste du saint Sacrement. Benignius se Tractare, pro Lautius se * 4. TRACTA, Administrate, procura- curare, seu pascere, legitur apud Horatio, Gall. Regie; vel Gonductio, Gall. tium lib. 1. Ep. 17. Bail. Lit. ann. 1411. torn. 9. Ordinat. f 6. TRACTARE, Abolere, tollere. Conreg. Franc, pag. 628. art. 10: Quod de ventio ann. 1111. in Probat. novas Hist. quibuscumque causis factum et guberna- Occitan. torn. 2. col. 379: Mali namque tionem dicti salis et eas tangentibus, dep- usagii non sunt recitandi, (f. retinendij pendentibus et connexis, et de quibuscum- sed potius Tractandi et dissipandi. que excessibus, delictis seu criminibus per * 7. TRACTARE^ Differre, in longum offtciarios dicli salis qualitercumque corn- trahere, ut recte interpretari videntur missis et committendis, civiliter aut cri- docti Editores ad Mirac. S. Germ. Auminaliter, durante Tracta et gubernatione tiss. torn. 7. Jul. pag. 283. col. 1 : Si salis supradicti, etc. quid Deo vovistis, incunctanter absolvite, * 5. TRAGTA, Italis Tratta, Poenas ge- memores ruinam esse homini post vota nus. Stat. antiq. Florent. lib. 1. cap. 40. Tractare. Ubi Labbeus legit, Retracex Cod. reg. fol. 25. r : Quod non pos- tare. sint dicti berrouarii stare vel habitare in * 8. TRACTARE, Pacisci, transigere, civitate Florentiss intra unum annum nu- Gall. Convenir. Annal. PlaCent. ad ann. merandum a die finiti sindicatus illius 1481. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. rectoris, cum quo fuerit in officio, sub col. 964 : Postmodum Tractato accordio, poena decem Tractarum collse suss seu equos et arma restituit. Vide supra Trac-* funis. tamentum 2. * TRACTS, in lanificio, xaTaytxaTa * 9. TRACTARE AD MORTEM, Occidere, Ipiou, Productiones lanse. In panniflcio mortem inferre. Lit. remiss, ann. 1328. Traetas vocant Pastillos in longum pro- in Reg. 65. Chartopfi. reg. ch. 191: Cum ductos, et Offas in rotundum glomera- diet us interfectus forefecisset,... et prssnotos ; Graacis Tpowrat, Latinis Tracta. Jo- minafi... niterentur eum capere et in priseph. Scaliger Epistol. pag. 107. sionem dicti domini adducere, ipse in def 1. TRACTAMENTUM, Agendi ratio, fensione et rebellione se posuit contra eos, Gallice Traitement. Charta Balduini et ob hoc ne evaderet, de necessitate, quia Episc. Npviom. ann. 1049 : Videns ergo vivum capere nequiverunt, Tractaverunt memorati viri devotionem erga loca Sanc- ad mortem. torum, concite compungitur cor meum, et * 10. TRACTARE SE, Gerere se, Gall. non audeo ejus petitioni surdae auris dare Se porter pour. Lit. Caroli VI. ann. 1415. Tractamentum. in Memor. H. Cam. Comput. Paris, fol. 2. TRACTAMENTUM, Pactum, com- 71. v: Ita quod omnes et singuliJanuenpositio, Gall. Arrangement, convention. ses cives, districluales, incolpe, convencioCharta prior. S. Jacobi de Pontida Per- nati, et qui pro Januensibus se Tractant, gam. dioec. in Chartul. Cluniac.: Hie possunt et valeant ire, stare, morari, quasi publice sonat et fertur, quod super mercari per omnes et singulas civitahoc in hiis partibus facta sunt et fiunt tes.... regni Francise. Ibid. fol. 72. v.: A cotidie per aliquos Tractamenta, ut non donne (le Roy) treve aux Jennevoys per prudentiam et virtutes dicti monaste- bourgois, habitans et a ceulx de leurs desrii prioratum, sed interventu pecunise per troits et a convenancez et alliez et qui pravitatem Simoniacam habeant. Vide pour Jennevois se tiennent. Se Traiter pardevers un juge ou arbitre, Ad j udicem mox Tractare 8. ** 3. TRACTAMENTUM. Schol. Remig. vel arbitrum recurrere, vulgo Se pourad Marc. Capell. lib. 7. apud Maium in voir, in Charta ad calcem Chartul. S. Glossar. novo : Commenta, id est Tracta- Joan. Laudun. : Droars sires de Marie a tous presens et advenir, salut. Ly abbes menta, argumenta. Vide Tractator 2. T 1. TRACTARE, Consulere, sententiam et couvent de saint Jean de Laon s'estant in commune proferre, una proponere. Traites pardevers nous, etc. TRACTAREA. Anonymus Bafensis in Pactus Legis Saliese in titulo : Hi autem sunt qui legem Salicam Tractave- Chronico anno 1042: Argiro perrexit in Trane, per mare et terra obsedit earn, ferunt, Wisogast, Arogast, Salegast, etc. cit ibi turrem excelsam ligneam, et TracVide infra Traclator 4. 2. TRACTARE, Lac mulgere , Gall. tareas manculas, et berbices, ut comprehenderet earn. Forte legendumpetrarios, Traire. Fleta lib. 2. cap. 79. | 7 : Omnes oves ultra festum Nativitatis B. Marias nisi per tractareas intellexerit quasyis matrices Tractari per ubera, seu lactari machinas jaculatorias ; trahere enim pro jaculari dixerunt inferioris aavi non permittantur.

TRA
TRACTATORES dicti prsesertim Librorum sacrorura Interpretes, qui de rebus sacris tractant. S. August, de Doctrina Christ. : Debet divinarum Scripturarum Tractator et dictor, defensor rectae fidei, ac debellator errorum, et bona docere, et mala dedocere. Vmcentius Lirin. Commonit. 1 : Doctores, qui Tractatores nunc appellantur , quos hie idem Apostolus etiam Prophetas interdum vocat, eo quod per eos Prophetarum mysteria populis aperiuntur. Rufpn. de adulteratione Librorurn Origenis: Quoscunque veterum nobilium Tractatorum invenerunt de his, quae ad gloriam Dei pertinent, plene et fideliter disputasse, etc. Facundus Hermianensis lib. 4. cap. 2 : Hieronymus quoque noster, viradmodum doctus, qui etiam tantsB fuerat lectionis, ut omnes, aut pene omnes, sive in Grseco, sive in Latino eloquio divinarum Scripturarum Tractatores legeret, etc. Idem lib. 9. cap. 5: Promote melius facimus, si quemadmodum divinam Scripturam, sic etiam ejusdem Scriptures Tractatores locutos contra hxreticos fuisse credamus. Arnobius Junior in Psal. 67 : Cleros enim hoc loco dictos et Judsei dicunt, et nostri plurimi Tractatores. Senator lib. de Divin. Instit. cap. 17: Habent etiam post Traclatores, (SS. Patres) diversos relatores temporum studia Christiana, etc. Nicolaus I. PP. Epist. 42 : Si enim ipsorum decreto cseterorum opuscula Tractatorum approbantur, etc. Didyraus apud S. Hieronymum in Epist. 51. ad Domnionem, Scientia Scripturarum omnes sui temporis Tractatores vincere dicitur ; adde Epist. 52. 61. 62. 64. etc. Idem Hieronymus Claudiano Mamerto lib. 2. de Statu animae cap. 9. Potissimus JVocfaJorwmappellatur: Lupo Servato de Trib. quaest. Alterum lumen Tractatorum. Beda, Monacho Sangallensi lib. 1. de Carolo M. cap. 2. Peritissimus post sanctum Gregorium Tractator. S. Eulogius, Alvaro Cordubensi in ejus Vita n. 10. Tractator peritissimus et dictator. Origenes, Sidonio lib. 2. Epist. 9. Scaevus cavendusque Tractator, Sulpitio Severo Dial. 1. cap. 3. Tractator sacrarum Literarum peritissimus. Ecclesiastici Tractatores, apud Vigilium Tapsensem lib. 5. contra Eutychem. Adde Auctorem Praedestinati pag. 36. 82. etc. Mitto, quae alii de hac voce observarunt, Juretus, Savaro, Sirmondus, Jacobus Gothofredus, Joan. Filesacus, Baluzius, et alii. 3. TRACTATOR, Concionator, qui tractatus, seu homilias habet ad populum. Petrus Chrysolpgus serm. 91: Vacat humanus sermo, silet praedicatio Tractatoris, quando angelica prseconio Joannis (Baptistae) profertur gloria, virtus insonat, laus collaudatur. [Vide Tractare 3.] 4. TRACTATOR, Consiliarius. Senatori lib. 8. Epist. 12 : Decet enim Tractarores habere doctissimos, quibus summa potestas committitur, etc. Ita alibi Tractatum, pro Gonsilio, usurpat. [Vide Tractare 1. et Tractatus 2J | 5. TRACTATOR, Arbiter, conciliator idem etiam forte qui Conservator. Vide in hac voce. Litlerae Johannis Fr. Regis ann. 1356. torn. 4. Ordinat. pag. 178 : Nee tamen nostre intencionis existit, quod per hoc antique consuetudini, per quam dicti Decanus et Capitulum asserunt se habere debere in dicta nostra curia Traclatores, etc. Quae sic Gallice utcumque redduntur in Litteris Caroli V. ann. 1367. torn. 5. earumd. Ordin. pag. 26: Et toute-voyes n'est pas nostre entente, que pour cause de noz presens don, grace et octroy, aucun prejudice soit fait, ou puisse estre mis de present, ne pour le

TRA
temps a venir, aux autres privileges anciens de ladicte Eglise, par lesquelz lesdiz Down et Chapitre ne sont tenuz de plaidier audit Parlement, fors comme pardevant Traicteurs de leurs causes. Traicteurs esleuz, in aliis ejusd. Reg. Litteris ann. 1372. ibid. pag. 516. Traiteur may en apertius dicitur in Litteris ^Egidii Episc. Tuscul. Cardin. ann. 1376. e Bibl. Reg. : Puisque je estoye Traiteur moyen, il me convenoit essayer de mouvoir plusieurs voyes, afin de procurer I'acort d'une partie et d'autres. * Interdum et Judex delegatus a rege, vulgo Commissaire. Chartul. eccl. Carnot. : De querelis episcopi et capituli contra comitem consuevit rex committere Tractatores, qui ex parte sua querelas inter eos et discordias amicabiliter pacificarent. Ibidem : Clausuram claustri quam faciebant canonici, comes impedire voluit : sed post inquestam per Commissarios ex parte regis propter hoc Carnolum destinatos factam, fuerunt fundamenta reperta et clausura facta, contradictione dicti comitis non obstante. Rursum : Omnem justitiam in omnibus exercuerent episcopi et capitulum in terris suis, absque eo quod ad comites vel ballivos regios appellaretur ab eis: sed si fuisset controversia, rex per se vel per nuntios et speciales Commissarios negotium matura deliberatione in se suscipiens advocabat. Nostris Traicteur. Charta ann. 1312. ex Tabul. episc. Carnot.: Erart de Tyenges, Pierre Honnovre,... Geffroy deFoucheis,... et Renaut de la Brace, Traicteurs des contens meus entre les gens de noble prince et puissant monseigneur Challes, fils de roy de France, conte de Chartres d'une part, et R. P. en J. C. I'evesque de Chartres d'autre. Traiteur, Qui negotia principum tractat, apud Froissart. 1. vol. cap. 64 : Si se devoient assembler ces appointeurs en une chappelle.... Le jour ordonne, apres la messe et apres boire, ces Traiteurs vindrent ensemble, etc. T TRAGTATOR PACIS, -iEdilis, scabinus, qui pacem inter cives tuetur, idem qui Paciarius. Vide in Pax. Transactip inter Dominum et incolas de Mazalguis ann. 1501. e Schedis Frees, de Mazaugues: Licitum sit.... annis singulis creare unum vel duos Tractatores pads. 1 TRACTATOR VENDITIONIS, Cui cura erat vendendi res ad dominum pertinentes. Charta Ludovici Regis Fr. ann. 1484. apud Baluz. torn. 1. Hist. Arvern. pag. 231: Ac dicti ipsius Comitis servitores ac dictarum venditionum Tractatores ad request am dicti Morinoti in vino rubeo ipsius Comitis vinum album loco aquae pluries posuerant seu miscuerant. TRACTATORIA , Epistola Synodalis , Synodica, quae a Synodo, quam Tractatum appellari mox docemus, ad Episcopos scribitur, vel de quavis re ad tractatum, seu Synodum spectante. Ea enim est vera vocabuli origo, quam non adverterunt Baronius ann. 142. et Bernar: dinus Ferrarius lib. 1. de Epist. Ecclesiast. cap. 2. nisi locis mox laudandis legendum sit tractoria, uti contendit Philippus Priqrius. Meminit S. Augustinus Tractatoriee Serm. 2. in Psalm. 36. qua Episcopi declarabant hunc vel ilium esse excommunicatum : Atque idea non immemores puritatis Ecclesiae conducibile existimavimus, omnes sanctoa Consacerdotes et omnes Clericos, et omnes populos, qui se Christianas meminerint, hac nostra Tractatoria commonere, ut omnes ejus (Primiani) communionem, utpote damnati, diligenti cura horreant. Eodem sensu Tractatoriam usurpat Epist. 162 :

TRA

143

Quod si non fecerint, ibi etiam eorum pravitas et perversitas innotescet, missaque Tractatoria super eorum nomine per totum orbem terrarum, quacunque jam Christi Ecclesia dilatata est, ab omnibus Ecclesiis eorum communio prsecidetur. Tractatorise denique mentio est in Concilio Teleptensi. In Concilio Carthaginensi V. can. 10. et Africano sub Bonifacib et Caelestinq cap. 43. jubentur Episcopi ad Concilium evocati, si non potuerint occurrere, excusationes suas in Tractatoria conscribere. Quo loco Capitula Car. M. lib. 7. cap. 20. [** 34.] habent Tractoria. TRACTATORIUM, Locus, in quo tractatus seu consilia agitantur, Senatus. Sidonius lib. 1. Epist. 7 : It in Tractatoriumfrequens Senatus. VideSecrefarium. 1. TRACTATUS, I0^ioif Collatio, praesertim de rebus sacris, praeterea concio Episcopi vel Sacerdotis ad populum. Acta Numidarum Martyr, apud Surium 1. Maii, et Baron, ann. 262. n. 39 : Hprum tanta charitas fuit, et tanta dileclio, ut licet tacitipossentjam devotee et obsignatae virtutis exemplis fidem fraternitatis extruere; tamen ad stabilitatem perseverantiae latius consulentes, pectoribus nostris rorem Tractatus salutaris infunderent: neque enim tacere poterant, qui Dei sermonem videbant. Nee mirum si paucis illis diebus tarn large nostrum omnium mentes eorum Tractatus salubris animavit in quibus jam Christus, micante gratia de proximo, passione fulgebat. S. Cyprian, de Opere et Eleem.: Quales nunc in Ecclesia quosdam vid'emus quorum prasclusse aures, et corda caeca nullum de spiritualibus monitis lumen admi ttunt, de quibus mirari non oportet, quod contemnant in Tractalibus servum, quando a talibus Dominum videamus esse contemptum. Adde eumdem Epist. 78. et Optatum lib. 4. et5. Ambrosium in Ep. 14: Gaudentium Brixiensem, etc. Tractatus populares, quos Graeci Homilias vacant, inquit S. Augustinus in Epist. 4. ad Quodvultdeum, praeflxa lib. de Haeresib. et Victorem Vit. lib. 1. Populares sermones Ecclesiastici, eidem Aur gustino lib. 1. Retract, cap. 22. et serm. 20. de Diversis cap. 7. Chronic. Reichersperg. ann. 436. de eodem S. Augustino : usque ad illud tempus 232. confecerat libros, exceptis innumerabilibus Epistolis, et homeliis, et aliis Tractatibus popularibus. Vide Petrum Chrysologum serm. 36. initio. In Concilio Laodiceno can. 19. ofju^ta? l7tK7x6uwv, Tractatus Episcoporum, vertit Isidorus Mercator. In Capitul. Carpli M. lib. 1. cap. 73. al. 78. Soli Canonici libri, et Catholici Tractatus, et Sanctorum authoritates et dicta legi et tradi jubentur. Ita Tractare, pro Scripturas sacras exponere, usurpat, lib. 1. Sacrament. Eccles. Roman, cap. 33. semel ac iterum. [Vide Tractator 2.] 2. TRACTATUS, Consilium. Senator lib. 8. Epist. 10: Defensorem omnium suis Tractatibus adjuvabat, et ministrando consilium, regebat ipse Rectorem. Vide Tractator 4. [et Tractare 1.] 3. TRACTATUS, Consilia Episcoporum, in quibus de rebus Ecclesiasticis tractatur, disceptatur. Tractatus Nicsenus, non semel apud S. Hilarium in Fragmentis. S. Ambrosius Ep. 13 : Hoc scriptum est in Ariminensi Synodo ; meritoque Concilium illud exhorreo, sequens Tractatum Concilii Nicaeni, a quo me nee mars nee gladius poterit separare. Infra : Si Tractandum est, Tractare in Ecclesia didici, quod fecerunt patres ntei. Ita etiam Tractatum Concilii Nicaeni dixit

144

iTRA

TRA

TRA
S. Vincentii Cenoman. fol. 43 : Per dominant et heredes suos attrahetur decima ad domum monachorum, et eodem anno quo domina et hseredes sui tractum habebunt, ipsi habebunt clavem domus et monachi paleas , Tractore interposito per fidem singulis annis, quod erga monachos et dominam.... legitime se habebit. Fol. 81 : Hanc potestatem in decimis eligendi Tractorem suum et excussorem... Paganus habebit. Vide Tractus 3. * 2. TRACTOR, Qui pannos trahit seu extendit et explicat. Vide supra Tiratorium 1. Lit. Phil. V. ann. 1318. in Reg. A. Cam. Comput. Paris, fol. 207. r: Suprapositis et paratoribus, textoribus, fullonibus, Tractoribus, alludariis et omnibus in et sub arte pareriarum pannorum... constitittis, etc. Occurrunt eaedem Literae in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 2. ubi legitur Tractaribus ; unde vix putem mendum esse pro Tinctoribus. 1. TRACTORIA, Idem quod Traga, vel Traha, de qua voce infra. Erchempertus in Hist. Longobard. cap. 68: In quamdam Tractoriam plaustro vehentem intromissus, Capuanam urbetn ingressus est. [** In Chronic. Salernit. cap. 140.] 2. TRACTORIA, Diploma, seu instrumentum evectionis, cursusque publici, hoc est, quo jus et facultas dabatur equos, vehicula, et viaticum petendi de publico. De Tractoriis passim tituli de Cursu publico, et de Tractoriis et stativis, lib. 12. Cod. Justin, et lib. 8. Cod. Th. ubi multa Cujacius, Jacobus Gothofredus, et alii doctiores interpretes, quos non exscribo. TRACTORIA , Interdum est Epistola citatoria et evocatoria, qua jubetur quispiam certo loco et tempore praesentem se sistere ; qua scilicet trahitur et evocatur quispiam. S. Augustinus Epist. 217 : Tractoria ad me 5. Id. Nov. venit, jam finito die, et me valde indispositum invenit, ut occurrere omnino non possem, etc. Vide Formulas antiquas promotionum Episcopalium torn. 2. Concil. Gall. Sirmondi pag. 651. 653. 656. Johannem VIII. PP. Epist. 177. 181. 228. 229. Bernardinum Ferrarium de Epistol. Eccles. lib. 2. cap. 1. et Garnerium ad Marium Mercatorem in Commonitorio cap. 3. SSif Alias epdem intellectu sumitur, quo Tractatoria, ut apud Marium Mercatorem in Commonitorio pag. 138. ed. Baluz. ubi Tractoriam appellat Zosimi Epistolam de Pelagii et Coelestii damnatione omnibus Ecclesiis inscriptam. Tractoriarum etiam sub Regibus nostris usus innotuit, quern a Romanis mutuati s u n t ; quibus scilicet Missis suis comraeatum et hospitia in itinere praeberi jubebant. Exstat harum formula apud Marculfum lib. 1. form. 11. cujus titulus : Tractoria Legatorum, etc. Initium autem sic concipitur: Ille Rex omnibus agentibus. Dum et nos in Dei nomine Apostolicum virum ilium partibus illis legationis causa direximus, idea jubemus, ut locis convenienlibus eisdem a vobis evectio simul et humanitas ministretur, hoc est, veredos seu paraveredos tantos, panis nitidi modios tantos, vini modios tantos, etc. Ex quibus patet expressum in Tractoriis quid Missis singulis, secundum eorum qualitatem praebendum esset ; unde Tractorias stipendiales appellantur Agobardo lib. de Insolent. Judaeor. Ita porro Tractorias usurpant Capital. Caroli M. lib. 4. cap. 30. 69. Lex Longob. lib. 3. tit. 1. | 38. tit. 7. 11. [** Lud. P. 24. 54.] Capitul. Ludovici Pii ann. 818. cap. 30. et ann. 819. cap.

T8. TRACTATUS, Convulsio, spasmus. Miracula B. Ambrosii Senens. torn. 3. Martii pag. 204 : Malum quod vocatur in majoribus morbus caducus, et habebat 47 : Ilep^ Trie TttoreaK yap TOU ev Ntxaia Tractatus, quos habet ille quern arripuit TpaxTatov Y)xou<7a(j.ev. Epistola Clericorum malum pr&dictum. Vide Tractus 5. Italiae directa Legatis Gallor. ann. 552 : * 9. TRACTATUS, Jactus. Lit. remiss, Usque ad universalis Concilii Tractatum. ann. 1395. in Reg. 148. Chartoph. reg. Epistola Synodalis Concilii Aurelian. I: ch. 99 : Petrus Laurentii, fllius BartholoQuia tanta ad religionis Catholicas cultum mei ludendo jecit rotam uno Tractatu ; gloriosse fidei euro vos excitat, ut sacerdo- quo facto Bartholomeus prssdictus cepit et talis mentis affectu Sacerdotes de rebus levavit de facto rotam ipsam a dicto ludo, necessariis Tractaturos in unum colligi et illam longe extra dictum ludum projejusseritis, etc. Tractatus, ac deliberatio cit. Forte pro Tracttts. Synodi, apud Facundum Hermianensem T TRACTS. Charta an. circiter 940. lib. 1. cap. 5. Synodalis Tractatus, in apud Baluz. Hist. Tutel. col. 329: ExEpist. Leonis I. PP. ad Flavian. CP. et cepto Cologas cum locu, cum Trade ad apud Marbodum Diac. in Vita S. Licinii scavas, cum bosco, etc. An idem quod Episc. Andeg. Tractatus Ecclesiastieus, Tractus 2. TRACTEUTJE. Vide Tractator 1. in Epist. 9. Gelasii I. PP. Lex 15. Cod. * TRACTIGER, Sagittarius, idem qui Th. de Episcop. etc. (16,2.): In Ariminensi Synodo super Ecclesiarum et Cleri- Archifer, nostris alias Homme de trait. corum privilegiis Tractatu habito, etc. Vide Tractus 4. Gharta Ludov. XI. ann. Hlotharii Imp. Epistola ad Leonem IV. 1474. ex Cod. reg. 8428. 3. fol. 250. v : PP : Observantes, ut si ipse ratum esse Dantes in mandatis universis nostris lodecerneret, ex suo latere viros idoneos des- catenenlibus, connestabulario, marescaltinarel, quia una cum Episcoporum ip- lis, admiraldo, viceadmiraldo, armorum sius provincise Tractatu, causam utriusque et Tractigerarum gentium capitaneis et inquirere, et canonice definire valerent. conductoribus, etc. TRACTIM, in Glossis veteribus, jugiter, Praefatio Concilii Wormaciensis ann. 868 : Dum.... apud Wormaciam.... conve- continuatim. Tractim vero canere, lenta nissemus, ut de quibusdam Ecclesiasticis et morosa modulatione. Honorius Auulilitatibus communis a nobis Tractatus gustodun. lib. 1. cap. 36: Tractus, a traageretur, etc. Concilium Romanum ann. hendo dicitur, quia trahendo, id est Tra904. cap. 2 : Quatenus cum ad Synodum ctim canitur. Id est lente, morose, quoconvenerint, libere eis Tractare et statuere modo Tractim exponitur in Glossario liceat, quae Sanctorum Patrum canonica Longobardico S. Germani Paris. [Nocensura decrevit. Concilium Trosleianum nius : Tractim, ut sensim, id est, diutine, ann. 909. in Praef. : De statu sanctae Ec- longp tractu.] Usus antiqui Ordinis Cisclesiss ac totius regni utilitate Traclaturi. terciensis cap. 68 : Dicto itaque Deus in Adde Cone. Confluent, ann. 922. cap. 1. adjutorium meum intende, morose et T TRACTATUS, Congregatio, Gonventus trahendo a Sacerdote, etc. Cap. 119 : Et Monachorum in capitulo congregato- cum paratum fuerit, tabulam in claustro rum. Charta ann. 1232. ex Chartul. Tractim percutere.... debet. Romualdus Campaniae fol. 194. col. 2: Conventus Salern. Archiep. in Chronico MS. [nunc Latiniaci post cessionem Gaufridi quon- edito torn. 7. Muratorii] ann. 1166 : Cledam Abbatis Latiniaci Tractatum habue- ricos in ea multos et prsebendas instituit, rat de electione Abbatis Conventus La- et divinum in ilia officium reverenter, et tiniaci vacante monasterio antequam Tractim, [edit Tractatim] etcum Dei reveTractatum .habeat de eligendo Abbatem, rentia et timore celebrari disposuit. Chroetc. nicon Trudonense lib. 8 : Assiduus erat 4. TRACTATUS, Epistola, quam Ponti- omnibus horis in choro, et de Psalmis fex recens electus ad alios Pontifices Tractim cantandis, et cantu dulce ssque mittebat, fldei suae testis, quam Syno- modulando indefessa illi sollicitudo. dicam appellabant, ut in hac voce doce- Charta Caroli Regis Siciliae ann. 1304. mus. Auctor Prsedestinati lib. 1. haeresi apud Ughellum torn. 7. Ital. sacrae pag. 89: Consuetude est namque, ut unum 897: Volumus, quod ipsa deinceps EccleTractatum suum Episcopus Alexandrinus sia secundum ordinem Parisiorum Ecclemittat ad Constantinopolim, qui recitetur sidB per libros, quos eidem Ecclesiss dediin Pascha, et Traclatum suum Constanti- mus, divinum officium celebretur, punctanopolites, qui Alexandria recitetur. In tim videlicet atque Tractim. Statuta anTractatu srio Constantinopolit.es Nestorius tiqua Ord. Cartus. 2. part. cap. 13. 5 : scripsit, Mariam non esse Theotocon, sed Historiam legat rotundius, sermones et Christotocon, etc. homilias attractius, aperte tamen et dis5. TRACTATUS. Charta Petri Abbatis tincte legat omnia, ut possit intelligi, etc. S. Benigni et Menardi Abbatis S. Se1 TRACTIO, Tractus, eXxuatc, aupfftc, in quani pro societate monastica, apud Glossis Lat. Graec. Inter posnas in laesae Perardum pag. 265: Post brevis recita- majestatis reos numeratur in voce tionem statim fiet officium, et ea die si Exenteratio. talis fuerit hora, vel in crastino Missa ma* TRACTITIUS. AUBUM TRACTITIUM, tutinalis, cum signorum pulsatione et Gall. Or trait, Aurum textile. Inventar. Tractatu celebrabitur. An Tractu ? MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295: Item | 6. TRACTATUS, Pactum, compositio,tres mitras ad circulum, cum frixio ad Gall. Traite. Charta S. Benigni Divion. aurum Traccitium (sic bis) In duobus ann. 1282: Rogavimus dictos Abbatem capitibus est laborerium ad aurum Traet Conventum.... ut ipsi dido Tractatui ctitium. consentirent. Traclatus pads, in Litteris 1. TRACTOR. Concilium Avenionense ann. 1225. apud Rymer. torn. 1. pag. 280. ann. 1281. cap. 8 : Denuntientur atitores, fautores, Tractores, defensores, et fidejusOccurrit passim hac notione. 1 7. TRACTATUS, Examen. Canonizatio sores pro his observandis excommunicati, S. Edmundi Cantuar. Archiep. apud etc. Forte Tractatores, ex Gallico, TraiMarten, torn. 3. Anecd. col. 1843 : Habito teurs, Contrahentes. diligenti Tractatu, licet nihil invenisset f TRACTOR DECIMARUM, Cui cura est omissum, quod diligens inquisitor facere decimas colligendi, trahendiseu vehendi in horreum decimatoris. Chartularium debuisset, tamen, etc. Vigilius Tapsensis lib. 1. contra Palladium pag. 498. et Tractatum plenum, quern ibidem Concilium plenum vocat. Codex Canonum Ecclesise Africanae cap.

TRA
26. et Capit. Caroli C. tit. 32. cap. 16. Vide Diurn. Roman, cap. 6. tit. 9.10. TRA.CTORIA. , interdum sumitur pro quovis Diplomate Principis. Carolus M. in Charta seu Praecepto, quo Monasterium S. Dionysii ab omni teloneo eximit, apud Doubletum pag. 709 : Ideoque per hanc Tractoriam expresse praecipimus atque commendamus, ut ipsum mercatum cum omnes suos teloneos, sicut anteriores Reges ac Principes partibus S. Dionysii contulerunt, ita in omnibus sint concessi atque indulti. Mox : Et ut hsec Tractoria nostris et futuris temporibus firmior habeatur , etc. Quibus postremis verbis concipitur pariter Praeceptum aliud Ludovici Pii pro eadem immunitate teloneorum, pag. 733. Nee scio an aliter intelligendum sit Concilium Meldense can. 71. in quo Galliae Episcopi a Carplo Rege postulant, ut aucloritatem sigillo regio roboratam more Tractorise Christiamssimus Princeps singulis donet Episcopis, quam quisque Episcoporum penes se habeat, ut quando ei necesse fuerit, per eandem auctoritatem reipublicas ministros conveniat, ut ipsi in quibuscumque civili indiguerint auxilio, reipublic.se ministris concurrentibus, suum, imo divinum, possint rite peragere ministerium. Quo loco auctoritas sigillo regio more tractorise roborata, nihil aliud, opinor, sonat, quam Diploma authenticum Principis, ejusque firmatum sigillo, quomodo tractorise firmari solerit, hoc est, prsecepta regia, (cujusmodi sunt Caroli M. quorum meminimus) quibus scilicet tractoriis ac diplomatibus facultas daretur Episcopis ministros reipubhcse cpnveniendi, iisque nomine regio praecipiendi, ut quotiescunque res exegisset, praesto essent ad eorum auxilium. Scio Bignonium et Bernardinum Ferrarium Jus tractorise, seu evocandi ministros regies per tractoriam, a Rege expositum censuisse, quorum sententiam si quis amplecti malit, non magnopere repugnabo. Binae denique habentur formulas Tractorias nomine, in formulis incerti auctoris cap. 10. et in Chartis Parensalib. form. 15. Prior quae est Episcopi, inscribitur Tracturia pro itinere peragendo ; altera quae est majoris domus, inscribitur Charta Tracturia; utraque porro precibus concipitur, ut peregrine religionis vel poenitentias causa ad Sanctorum limina pergenti, mansionem , focum, panem et aquam praestare velint ii, per quos iter facturus est; quae quidem tractorix non multum differunt ab iis quas Commendatitias appellabant; adeo ut liceat opinari tractorise vocem Jatius postea sumtam pro quovis Diplomate. Vide Tractatoria. j 3. TRACTORIA, Vas grande. Acta S. Urcini Mart. torn. 3. Junii pag. 811: Habuit idem presbyter Tractoriam vini juxta parietem oratorii ejusdem Martyris ad usum egenorum et pauperum vino plenum. 1 TRACTUATIM, Idem quod Tractim, in Cantu ecclesiastico, Lente, morose. Statuta S. Jacobi Hospitalis Paris, ann. 1388. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 339. n. vn : Prsecepimus quod omnes psalmodiantes in dicta Ecclesia psalmodient Tractuatim, facientes pausam in media versiculi, etc. T TRACTULARE, Versare, in Gemma, ut in tritico et feno obtinet. Est a tractum ea forma, qua ustulo, ab ustum; postulo, ab inusitato postum , non pro ppsitum, sed pro poscitum, ut habet Vossius lib. 4. de Vitiis serm. cap. 28. T TRACTULUS, Parvus tractus, seu VI11

TRA

445

species lineolae inclinatae , quam inter 1266. in Probat. Hist. Sabaud.: signa cantus recenset Johannes de Mu- piscationibus, Tractis, venationibus. lauris apud D. le Clerc in Jibro ciii titulus : demiis. Charta Ricardi II. Ducis Norm, La Science et la Pratique du Plain-chant ann. 1027. pro Monast. Fiscan.: Et in eodem fluvio Tractus piscatorios item pag. 272. | TRACTURA, Possessio, fructus quiin fluvio qui dicitur Authura , in loco ex aliqua re trahuntur, seu percipiun- dicto Randans, Tractus piscatorios cum tur. Charta ann. 1130. Marcae Hispan. aliquibus hospitiis. Fleta lib. 5. cap. 9. col. 1269 : Ego Petrus Bernardi Capella- 24 : Sunt etiam alise res haereditarise, nus istius Ecclesise dono jam dictse Eccle- quse veniunt in partitionem, quae cum sise omnes meas Tracturas et tenuiliones, commode dividi non possunt, uni concesicut ego modo teneo et possideo ex- duntur, ita quod alii cohseredes alibi de ceptus vinea una et decimum, quod mili- communi hsereditate habeant ad valorem: tes possident prsedictas Tracturas et sicut sunt vivaria, piscarise, parci, et hutenuiliones, ita laudamus, ut sit fran- jusmodi; vel saltern quod partem habeant, chum prsedictas Ecclesiss. Concil. Arand. sicut secundum, tertium, vel quartum, ann. 1473. cap. 21: Sed etiam bladi an- vel secundum Tractum, tertium, vel quarnonse et aliorum fructuum, tarn deci- tum, secundum numerum cohseredum ; et marum quam primitiarum, Tracturas, ita de parcis, secundam, tertiam, vel exitus, redditus necnon transitus de loco quartam bestiam. Charta Ludovici Read locum vetant et interdicunt. Vide gis Franc, ann. 946. in Biblioth. ClunlaTractus 3. censi pag. 275 : Excepto tertio Tractu de 1. TRACTUS, Cantus Ecclesiastic! spe- Hosa, quod pertinet ad S. Vincentium. cies. Honorius Augustod. lib. 1. cap. 96: Alia Rodulphi Regis ann. 997. ibid. pag. Tractus a trahendo dicitur, quia trahendo, 410 : Et tertiam partem piscinae, quas void est tractim canitur. Hugo a S. Victore catur Osa, cum mancipiis, vel reliquis in Spec. Eccl. lib. 1. cap. 7 : Tractus cm-/ rebus ad eandem piscinam pertinentibus, tern quia gemitum et cantum lachryma- ut semper iidem Monachi medium Trabilem exprimit, lachrymas Sanctorum ctum habeant. Orig. Murensis Monastereprsesentat. Unde Tractus dicitur, quia rii pag. 50 : In lacu autem habemus duos Sancti suspirantes ab imo pectoris gemi- Tractus et dimidium, etc. Tabularium tum trahunt. Adde lib. 2. cap. 19. Alcui- Vindocinense fol. 54 : Donavit eis Tranus lib. de Offic. divin.: Tractus semper ctum sagense unius, in universis aquis in causa humilitatis ponitur. Joannes suis, ubicunque piscaturas habere dinosAbrincensis Episc. de Offic. Eccl.: Per citur. Vide Radulphum in Vita S. RiTractum qui nullo respondente cantatur, ch ardi Episcopi Cicestrensis n. 78. et in melodiis suis similitudinem fert ge* Vivarium etiam seu locus, ubi retia mitus, etc. In eo vero quod nullo respon- trahi possunt. Charta Henr. reg. Angl. dehte canitur, differt a responsorio. ann. 1268. in Reg. 173. Chartoph. reg. Amalarius Jib. 4. de Divin. Omc. cap. ch. 150 : Cum piscaria et duobus Tracti12 : Hoc differt inter responsorium, cui bus, qui ibi sunt, ad trahendum cum reChorus respondet, et Tractum, cui nemo. tibus. Charta ann. 1242. in Pomer. diInde igitur Tractus cantatur, cum ces- plom. pag. 195: Medietatem piscaturse sat Alleluia. Ordo Romanus : Si fuerit principalis et Tractus stagni pro centum tempus, ut dicatur Alleluia, bene; sin marcis argenti vendidimus. autem, Tractus. Alibi: Quapropter Alle3. TRACTUS, vel Tractus decimse, in luia illo tempore non cantatur apud nos, agris ac culturis, alius prorsus a Tractu sed Tractus, id est luclus. Necrologium piscatorio. [Charta Petri Leucorum. S. Leonorii Bellimontis in Bellovacis : Episc. ann. 1179: Hauvidis Ducissa fonKal. Jan. obiit Matthseus Comes... officium datrix Ecclesise Casteniensis dedit in plenum fiat, cappa in Choro, Responsoria prsefata villa Tractum et decimas Eccleet Tractus in cappis, tres pauperes refi- siae, et quidquid allodii ibidem possidebat.] ciantur, Generale facit Prior de piscibus Charta Alexandri .III. PP. anno 1180. in abundanter. Tractus et hymnos coiripo- Historia Vastinensi : Decimam de la suit Gelasius PP. ut auctor est Ruper- Narville, et Tractum per singulos annos... tus lib. 2. de Div. Offic. cap. 21. et ex eo apud Chaloereth quartam partem decimss Auctor Chronici Reicherspergensis sub de Fratevilla, et duos Traclus ; quartam ann. 494. [Ricobaldus Ferrar. apud Mu- partem decimas de Varennis, et quartum rator. torn. 9. col. 114: Gradualia, Tra- Tractum; Decimam in terra Burchardi ctus et Alleluia Ambrosius, Gelasius et Gononis, et ipsius decimse Tractum. Gregorius ad Missam cantari institue- Charta Hugonis Decani Paris, ann. runt.]| Vide praeterea librum usuumOrdi- 1213. in M. Pastorali lib. 7. ch. 33 : Ipsi nis Cisterc. cap. 12. Stephanum Eduen- autem Monachi nobis quitaverunt mediesem Episc. lib. de Sacram. altar, cap. tatem totius decimse in proventibus, videlicet in dominio, in justitia, in Tractu. 12. et Durandum lib. 4. cap. 21. * Hinc Traitif dicitur Suspirium ex Alia ann. 1248. lib. 8. ch. 22 : Medietatem imo corde tractum, in Mirac. MSS. B. in quadarn decima,.... videlicet in grano, palea, Tractu, stramine , et in omnibus M. V. lib. 1 : aliis quibuscunque proventibus ratione Moult se dolousc, moult se plaint, decimas supradictse. Charta ann. 1239. Maint souspirs fait lone et Traitif. apud Roverium in Reomao pag. 263 : * Traite de messes vero , nuncupatur Cum Abbas et Conventus Reomaensis, Missarum series, in Testam. Thomas de Laurentium de Crie piscatorem coram Failly ann. 1473. ex Bibl. reg.: Item a nobis authoritate Domini Lingonensis, voulu et ordenne quatre Traites de messes super terris terlialibus sitis in finagio de estre celebrees pour le remede et salut de Crie, in quibus dictus Laurentius dicebat son ame. se Tractum habere, et super sergenteria 2. TRACTUS, Piscatio, jus piscationis, ad Prioratum de Asiaco spectantibus traquod alias Jactus dicitur ; pisces, qui ex xissent in causam, etc. Qu33 hie commenfluvio vel vivariis extrahuntur. Tabular. tatur idem Roverius pag. 640. nihili Belliloc. ch. 159: Cum terris cultis et in- sunt. [Index MS. Beneficiorum Ecclesiae cultis, domibus, sylvis, adjacentiis, et in Constant, fol. 46. v: In qua parochia Dordonia Tractis, sive jetis. Ch. 176 : Et sunt tres Tractus decimarum, de quibus juxta fluvium Dordonese piscatoriis et ri- rector ejusdem Ecclesiae percipit unum paticis, jectis sive Tractis. Charta ann. Tractum feodi de Colonc. et in aliis duo19

146

TRA

TRA
* Traict, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Reg. 186. Chartoph. reg. ch. 7 : Le suppliant dist a ung sien nepveu qu'il prinst une crennequin et du Traict, afin d'eulx deffendre. Aliud sonat Trait, Ovi scilicet albumen, in aliis Lit. ann. 1478. ex Reg. 205. ch. 54 : Le suppliant visita sa playe et lui mist du Trait d'eufz avecques des estouppes. 1 TRACTUS BALIST^E, Spatium extensum ad teli jactum, Trait d'arc, in Consuetud. Burbon. art. 524. et in Charta ann. 1449. ex Tabul. Latiniac. Epistola Petri de Condeto torn. 2. Spicil. Acher. pag. 553 : Extendebat se in long urn quasi per leucam et plus, et in latus per tres Tractus balistarum. Simili notione Tractus nude dicitur in Conventione ann. 1292. e Schedis Pr. de Mazaugues : Et a dicto burgo per magnum Tractum et spatium distat. Nostris etiam dicitur Trait, hoc intellectu. 1 5. TRACTDS, Mors, obitus. Vetus Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 222 : Et illam terrulam ab omni calumnia dimisit liberam, quam in Tractu, id est, in exitu sui antecessoris reclamabat suam. Hinc \ TRACTUM FAGERB, Extremum spiritum agere. Miracula B. Angeli Clareni, torn. 2. Junii pag. 1101: Infirmabatur ad mortem, et desperatus erat ab omnibus, et etiam Tractum facere incipiebat. Miracula MSS. Urbani V. PP : Nee pulsum, neque anhelitum habebat per os suum, et quod oculos subverterat, et Tractum sive badalli fecerat. * Au Traict de la mort, pro vulgari A I'article de la mort, In extremo spiritu, in Vita S. Isabel, soror. S. Ludov. apud Gang. pag. 175: L'on trouva que la saincte Dame estoit trespassee, ou estoit au Traict de la mort. Vide Tractatus 8. et Tractus 1. 16. TRACTUS, Pars, portio. Charta ann. 1260. ex Tabul. S. Richarii: Vendiderunt... septem et decem jornalia terrae cum dimidio in duobus Tractibus. Gallice diceremus, En deux pieces. 1 7. TRACTUS. Quis sit hujusce vocis intellectus, quae vis, in Notitia Imperii, in Vita S. Germani lib. 2. cap. 5. auctore Constantio, in Panegyr. Ayiti v. 369. apud Sidonium aliosque Scriptores hujus et subsequentis aetatis, erudite docet Vir doctissimus Du Has torn. 1. Histor. Monarch. Franc, pag. 70. quern consuluisse haud pigebit. 1 8. TRACTUS, Consensus, consensio. Testamentum P. Archiep. Narbon. ann. 1238. inter Instr. Gall. Christ, novae edit, torn. 6. col. 52 : Ordinamus, quod unus de clericis beneficiatis ejusdem Ecclesiae, non tamen canonicis, pro tempore in eadem Ecclesia constituatur Tractu communi et consensu Archiepiscopi et Capituli ejusdem Ecclesiae. T 9. TRACTUS, Lorum tractorium, Gall. Trait. Pro una cartsadel, uno colero, cum uno pari Tractuum, emptis ~s.iv. d. apud Kennettum in Glossario ad calcem Antiq. Ambrosd. * Lit. remiss, ann. 1361. in Reg. 91. Chartoph. reg. ch. 40 : Dictus Nicolaus suum custellum evaginavit, et Tractus equorum cidit, quos Tractus prsedictus quadrigarius statim renodavit, et iterum equos suos astellavit. 1 10. TRACTUS, Contractus. Vita S. Petri Coelestini lib. 3. cap. 13. torn. 3. Muratorii pag. 665. col. 2 :
At brachiis geminae, noctis phantasmate, Tractae Perdiderant dextrumque latus, etc.

TRA
hoc (tempore) sunt Tracti xvn. anni, in Placito ann. 1158. inter Probat. novae Hist. Occitan. torn. 2. col. 571. * 12. TRACTUS, Gall. Trait, vox heraldica, Tessellarum ductus. Lit. Caroli VI. ann. 1386. in Reg. 135. Chartoph. reg. ch. 91 : Cum carissimus dominus ac genitor noster.... concessisset dilecto et fideli' nostro armorum servienti Bernardo Chini et suae posteritati perhenniter armorum insignia sive arma, scilicet scutum colons sereni coeli sive azuris, cum benda ejusdem colons liliorum flosculis auri rutilantis seminata, cum duobus filis sive Tractis argenti, etc. * 13. TRACTUS, Exportatio, evectio, commercium. Libert, castri de Malast ann. 1312. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 508. art. 62 : Quod omnia ad Tractum pertinencia, pro quolibet animali onerato illis, quatuor denarios pro pondere et leuda, si vendantur dicta onera, solvere teneatur. Vide supra Tractatio. * 14. TRACTUS, Vectura, quae equis carrum trahentibus fit. Liber privil. eccl. Carnot. ch. 257*: Unum Tractum ad unum equum, etc. Alia notione vide in Trahere 18. TRAGTUS EXTRA ROTULOS. Leges Maicol mi II. Regis Scotiae cap. 3. n. 2 : Item ordinaverunt pro sustentalione justiliarii quolibet- die itineris sui centum solidps. Item Clericis suis, pro quolibet homine amercialo, vel vendito duos solidos; et pro quolibet homine mundato per assisam, pro Tractu extra rotulos, quatuor denarios. Galli dicerent : Pour estre tire du role des accusations ou des amendes. 1 TRAGTUS FERARUM, Venatio, in Charta ann. 1317. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 166. et in alia ann. 1344. ibid. pag. 495. 1 TRACTUS QUADRIGAE, Opera cum curru domino debita. Tractus quadrigae tempore Augusti, in Chartulario S. Vandregesili torn. 1. pag. 85. TRADAVIUM. Charta Alamannica 99. Goldastina: Proclamavit, eo quod in contradutum suum mansum ei tollutum fuisset, quod ei advenit a parte uxoris suae simul et Flavino, et propresum fuisset, et legibus suum esse deberet, quia jam de Tradavio uxoris suae fuisset, idcirco suum esse deberet. Legendum forte tritavio, ita quod praedium a tritavo uxoris possessum fuisset, nisi potius tradavium accipiatur pro proprietate, vel dote. [Vide Threus.l "TRADELLUS, f. pro Tratellus, Fulcrum mensarium , tripedis species , nostris Treteau, alias Traitel. Chartul. B. M. Medii monast. fol. 25. v : Johannes vicarius habet quandam alam, quam locat octo solidos Turonenses,... unam mensam parvam et duos Tradellos. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. 139. Chartoph. reg. ch. 172 : Mengin Brief avoit marchande au suppliant son oncle de enfoncier et faire certain ouvrage de tonnelerie... Ledit neveu prist en sa main un Traitel, duquel il feri le suppliant son oncle et I'en cuida 'tuer. Vide Trestellus. 11. TRADERE, Prodere, Gall. Trahir. Passim usurpat vetus Interpres Evangeliorum, ubi de Juda proditore, pro Graeco TtapaSoOvat. Hinc Sedulius Acrost. Christi v. 74 : Tune ille Judas carnifex, Ausus magistrum Tradere, etc. Vita S. Hugonis Abbat. .Bonae-vallis, torn. 1. Aprilis pag. 47 : Miles unus perfidus et dolosus, qui eodem anno duo castella Tradiderat et destruxerat. 1 TRADIMENTUM, Proditio, in Charta ann. 1190. in v. Raptus laudata. Vetus

bus non percipit nisi terciam partem. Chartularium S. Vincentii Cenoman. fol. 43: De Traclu vero fuit constitutum, quod utraque pars tarn monachi quam domina et sui haeredes de anno ad annum allernatim Tractum decimse possideblt, et eodem anno quo monachi Tractum habebunt, per ipsos attrahetur decima ad domum dominae et haeredum suorum; et eodem anno habebunt clavem domus, ad quam decima attrahetur ; domina vero et sui haeredes habebunt paleas.] Vide Granchiagium in Granea. 5Sp" His omnibus in Ipcis, si bene conjecto, Traclus decimae idem est quod alibi, Carlo, Decima decimae, Redecima, seu pars decimarum, quam percipiebat is qui eas colligebat, trahebat seu vehebat in horreum decimatoris. Hoc jus, u't in Carlo dictum est, ad varies pertinuit, modo ad Majorem loci, modo ad Dominum, modo ad Ecclesiam aliosve, qui nullam forte ponebant operam in decimis sive colligendis, sive advehendis : sed collectio seu vectura decimarum prima fuit hujusce juris causa, quod deinceps ad yarios transient, ut in aliis similibus juribus factum est ssepissime. Interpretation! nostrae non parum favet locus e Ohartulario S. Vincentii laudatus: cum enim monachi tractum habent, per ipsos attrahi, seu advehi debet decima ad domum dominae et haeredum suorum. Annis vero quibus domina et haeredes sui tractum habebant, ab ipsis attrahi, seu advehi, debebat decima ad domum monachorum, ut dicitur in alio ejusdem Chartularii loco, supra relate in voce Tractor, Prseterea nullus alius est locus, sive a Cangio, sive a nobis citatus, cui haec nostra explicatio nequeat accommodari: qua de re tamen penes attentum lectorem esto judicium. Vide Trahere 8. * Quam interpretationem rursum flrmare licet ex Charta Barthol. episc. Laudun. ann. 1116. in Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 32 : Notificamus prseterea tatn praesentibus quam futuris, quod inter eandem ecclesiam et memoratum Odonem ing ens querela extitit super quinque modus frumenti, quos ecclesia extra partem in decima singulis annis percipiebat, praedicto Odone dicente, quod ecclesia propter illos quinque modios propriis vecturis decimam trahere debebat, aut ex illis trahentes conducere, absque ulla aliqua redecimatione. Super Tractu decimae etiam idem Odo asserebat, quod sicut tertiam partem in decima habebat, ita tertio anno decimam trahere debebat. Saepedicta vero beati Vincentii ecclesia Tractum decimae omnino liberum, et praescriptos quinque frumenti modios se extra partem antiquitus, absque ulla calumnia possedisse, legitimis testibus in curia nostra comprobans obtinuit. Tractus ergo decimae pretium erat, quod pro ducenda decima exsolvebatur. 1 4. TRACTUS, Telum , sagitta, Gall. Trait. Charta ann. 1430. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 64. col. 2 : Magna quanlitate victualium, artilleriae et Tractus ibidem dimissa, quae erat sufftciens ad custodiam dicti castri. Monstrae factae apud Chassagniam ann. 1511. e Schedis D. Aubret: Franciscus Carbonelli habet balistam calibus fulcitam sub ingenio et una trossa Tractuum... unam duodenam Tractuum. Pluries occurrit ibi. Gens de Trait, Sagittarii, in Praecepto ann. 1428. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1013. Gens d'armes et de Trait, in Charta Caroli VII. Reg. Fr. ann. 1431. ex Chartul. Latiniac. fol. 31.

T11. TRACTUS, Praeteritus, elapsus. De

TRA
membrana apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 244 : Tradimentum cum civibus Fribergensibus fecit, ita quod promissis privilegiis et libertatibus imperialibus cives Fribergenses dolo circumvenit... Quod cum cives tune Traditores Regi promisissentf etc. Regimina Paduae ad ann. 1279. apud Murator. torn. 8. col. 424 : Fuit factum Tradimentum, quando Bartholomaeus et Ansedisius fratres de Schinellis fuerunt de Padua forbanniti. Adde col. 429. Chronicon Farm, ad ann. 1284. torn. 9. ejusdem Muratorii col. 805. Epistolam cujusdam Cartusiani apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 1635. Statuta Pallavicinia lib. 2. cap. 25. TRADITIO, Proditio, Gall. Trahison, apud Simeonem Dunelm. ann. 1088. , 1096. Radulphum de Diceto ann. 1190. et alios non semel. Leges Alfonsinae part. 6. tit. 2. lege 1 : Lasses Majestatis crimen, tanto quiere dezir en Romance come yerro de Traycion, que faze omo contra la persona del Rey. TRADITOR, Prodi tor, Gall. Traitre. Tacitus lib. 1 : Quin potius interfecto Traditore, fortunam virtutemque suam malo omine exolverent. Hugo Flaviniacensis in Ohron. pag. 163 : Regebat tune Ecclesiam (Remensem) Arnulfus Lotharii Regis , qui quintus a Karolo Calvo fuit, filius, qui Traditor cognominatus est ob id, quia civilatem patruo suo Karolo reddidit, cum doleret regnum alienss stirpi datum, et suss prsereptum. Ita etiam usurpant Leges Edwardi Confess, cap. 19. Thwroczius non uno loco, et alii passim. [Le Roman de Partonopex MS. :
Nus no m'osoit du Trahitor Riens nule dire for amor.]

TRA

TRA

147

1 TRADITIOSUS, Proditorius, in Vita B. Oaroli Boni n. 91. torn. 1. Martii pag. 200. *2. TRADERE ET DARE, non ejusdem signiflcationis esse, alias fuisse disputatum, discimus ex Charta ann. 1203. in Chartul. S. Joan de Valle: Cum... fuisset disputatum super verbi hujus dubietate, Tradiderunt; nos illud dubium, ducti rationis spiritu et sententiis sapientum, resecanles, volumus interpretari Tradiderunt, scilicet dederunt. 1. TRADITIO, Cessio, concessio, alienatio, yel dispositio per testamentum, in Capitul. 2. ann. 813. cap. 6. in Goncilio Turonensi III. ann. 813. cap. 51. in Capitul. Caroli C. tit. 32. cap. 5. etc. Vide Investitura. [Habetur alio signiflcatu in Tradere.] T TRADITIO S. BENEDIGTI, pro ejusdem S. Patris Regula, in Epistola quam laudat Mabillonius torn. 4. Annal. Bened. pag. 110. Traditio super Regulam S. Benedicli, pro Explanatio, torn. 2. eorumdem Anna!, pag. 619. TRADITIONES EVANGELJI. Testamentum Riculfl Episc. Helenensis ann. 915: Alium vero missale cum antiphonario in uno volumine, Smaragdum unum, Traditiones Evangelii, et Epistolas libros duos, etc. [Explanationes Evangeliorum intelligo, ut mox Traditio super Regulam S. Benedicti.] 1 TRADITIO PONDERUM et mensurarum, Jus domino competens ponderum et mensurarum exemplaria proponendi, ad quae subditi teneantur sua pondera et mensuras exigere, in Litteris ann. 1275. torn. 3. Ordinal. Reg. Franc, pag. 61. * 2. TRADITIO, Dol us, fraus, perfidia. Epist. Soldani ad Pisan. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sieul.

Bonincont. part. 1. pag. 216 : Quando Quae matrimonio juncta est. Consuetud. nos audivimus illam magnam Traditio- Tolos. rubr. de dotibus art. 1 : MuUeres nem, quam mercatores vestri fecerunt Transductas per maritos suos ipsis viris nostris, quum essent nostri mercatores mortuis lucrantur, et debent recuperare secum in una nave Alexandriam, quum de bonis ipsorum marilorum dotes et doeos omnes ingenio occiderunt, et cen- nationes propter nuptias. Art. 2 : Si Traducta prasmoriatur, dictus sum illorum sumpserunt, etc. Vide in uxor Tradere. maritus lucratur dotem et donationem 1 TRADITIONALIS NOTITIA. Vide Tra- propter nuptias. Art. 3 : Maritus uxore ditoria. sua prasmortua cognita per eum carnali1 TRADITIOSUS, Proditorius. Vide Tra- ter vel Transducta lucratur dotem, et e converso uxor viro suo praemortuo lucradere. 1. TRADITOR, Donator. Orig. Murensis tur donationem propter nuptias. Vide Monasterii pag. 49 : In Wtrhenlos sex Traducere. diurnales habemus, quorum Traditores * TRADUCTUS, Trajectus seu locus, fuerunt Rustein, Lutprandt, etc. [Alia quo fluvius navigio trajicitur. Charta ann. 1285. apud Schwart. in Hist. fin. notione occurrit in Tradere.] 2. TRADITORES, dicti ex Christianis, principal. Rugia3 pag. 224 : Vendidimus qui atrocitate poenarum perterriti, quos civitati Tribuses hesreditatem Traductus Adjectum est apud se haberent codices sacros, trade- nostri juxta Tribuses bant Tyrannis. Horum ingens numerus etiam quod infra vel supra nullus Trafuit, sed prope infinitus illorum, quo- ductus debet fieri, qui dicto Traductui rum constantia nulla est concussa forT impedimenta sit. TRADUX, Stirps, progenies. Glossae midine, qui, ne sacros libros traderent, lubentissimo animo mortem oppetie- antiques MSS.et ex iis Papias : Tradux, runt. Horum memoriam praesertim agit ex altero ducta propago, radix vel origo. 2. Jan. Martyrologium Romanum. S. Glossffi Lat. MSS. Reg. Cod. 1013 : TraAugustinus lib. 7. de Baptismo contra dux, Propago. Alia? : Tradux, origo. EuDonatist. cap. 2 : Post Cypriani mortem logius lib. 3. Memorial. Sanctorum 40. et quod excurrit annis peractis, Tra- cap. 17. de Aurea S. : Grandique fastu ditio codicum facta est, unde cceperunt Arabicas Traducis exornabatur. Alvaappellari Traditores. Sub Diocletiano rus in Vita ejusdem S. Eulogii : Panempe. Acta SS. Saturnini et Socior. tritia Senatorum Traducere natus. IsiMart. Carthag. cap. 1. n. 2. 11. Febr. : dorus Pacensis sera 728 : Julianus EpiQui pleni Deo, devicto atque prostrato scopus ex Traduce Judasorum, ut flores diabolo, victorias palmam in Traditores rosarum de inter vepres spinarum, proet eorum consortes ferentes, qua illos ab ductus, etc. Ecclesiss communione rejecerant, cuncti TRADUX, invenitur etiam, inquit JoanMartyres proprio sanguine consignabant. nes de Janua, pro originali peccato, quod Fas enim non fuerat, ut in Ecclesia Dei Adam commisit, et ab ipso in posteros fuit simul essent Martyres et Traditores. Adde translaturn, sicut de patribus filii propacap. 3. n. 16. De iis etiam idem Augus- gantur. Hinc TRADUCIANI, appellati vulgo a Pelatinus Epist. 50. 162. 164. 171. de Verb. Dom. serm. 18. cap. 19. lib. 3. contra gianis CathoHci omnes, q u i , contra Crescon. cap. 27. 30. in Collat. 3. cap. quam ii, mortem in omne genus huma13. lib. 7. de Baptismo contra Donatist. num per transitum seu Traducem, et per cap. 2. Concilium Arelatense I. can. peccatum et per semina transire, currere, ut loquitur Marius Mercator lib. Subno13. etc. * Tracker, eadem notione, in Instr. tat. cap. 9. | 7.14. hoc est per peccatum ann. 1217. inter Probat. torn. 1. Hist. originale, existimant. Idem Mercator Nem. pag. 56. col. 1. Traiteur, unde lib. laudato cap. 6. 5 : Quomodo non et Traitrement, proditorie, apud Bellom. in tu Traducianus es, ut tibi libet, et adhuc Consuet. Belloyac. MSS. cap. 53. pag. 80. licet, nomen imponere Calholicis Chrisv. col. 1. Trahites, in Poem. MS. de Cleo- tianis? Annianus in Preefat. ad homilias Chrysostomi : Quantum nobis conmades: solationis exoritur, cum cernimus tarn Sachies que chilz est uns gillere, erudito, tamque illustri Orientis Magistro, Mauvais et Trahites et lere. earn, quam in nobis Traducianus oppuTrahidose de muliere perfida dicitur, in gnat, adstrui veritatem f Infra : SolLit. remiss, ann. 1447. ex Reg. 178. vendo omnes Mas quasstiones, quibus TraChartoph. reg. ch. 257. Tredoulx vel ducianus os innitens beatum Paulum Treidoulx, apud Lemovices, ex aliis Lit. vitiorum obfuscatione commaculat, ut sciann. 1452. in Reg. 181. ch. 105. Tridor, licet fidelibus suis Apostolico exemplo pecBigerronibus, ex aliis ann. 1416. in Reg. cata conciliet. Prudentius in Apotheosi v. 977 : 169. ch. 348. T R A D I T O R I A , Instrumentum seu Haec prima est natura animae : sic condita simplex Charta traditionis, vel investitures, qua Decidit in vitium per sordida foedera carnis. Exin tincta malo peccamine Principis Adae quis agrum seu quamvis rem aliam alInfecit genus omne hominum, quod pullulat inde teri tradit,et in ejus dominium transfer!, Et tenet ingenitas animarum infantia in ortu per festucam, vel ramum, etc. Hujus Primi horainis maculas, nee quisquam nascitur insons. formulas habentur in formulis veteribus Bignonii 19. et 57. ubi et Notitia traditio- Vide Auctorem Prsedestinati lib. 1. haer. 88. et CaBsarium queest. 78. etc. nalis dicitur. TRADUX denique vox usurpata ab f TRADUCARE, Traducere, in Glossis MSS. a Vossio laudatis lib. 4. de Vitiis iis hasreticis, qui animas a parentibus in filios traduci existimabant. Aiebant serm. cap. 28. | TRADUCERE UXOREM, Uxorem du-enim, animas rationales esse ex tracere. Chron. Zantfliet apud Marten, duce, id est ex propagatione ductas, torn. 5. Ampl. Collect, col. 261 : Win- vel origine, ex altero, ita ut anima ceslaus Dux, qui dominam Johannam filii ex anima patris originem haberet. Traduxerat, ducatum Brabanties ex in- Quam hasresin carpit loco laudato Prutegro sibi voluerat vindicare. Vide Tra- dentius : ducta. Vitandus tamen error erit, ne Traduce carnis TRADUCIANI. Vide mox in Tradux. Transfundi in sobolem credatur fons animarum Sanguinis exemplo, cui tenta propagine vena est. TRADUCTA, TRANSDUGTA MULIER,

148

TRA

TRA
argenti deauratum vocatum Tragier. Hodie vocamus Dragier. Vide Dragerium. * TRAGIA. [Meretrix. DIEF.] f 1. TRAGINA, Vectura, opera cum curru, Hispan. Tragin. Bulla Benedict! VIII. PP. ann. 1017. Marcae Hispan. col. 1002 : Nulli liceat ex jam dicto monasterio accipere pascuarios, vel exigere Traginas, aut distringere placitos, etc. Eadem recurrunt ibid. col. 1004. Charta ann. 1078. ibid. col. 1168: Insuper omnes malas consuetudines , boalicos , alb erg as, Tragmas et omnes torturas dimitto. Emendo Traginas. Vide Traga. * 2. TRAGINA, Via, per quam currus potest duci seu Traginari, Hisp. Traginar. Charta ann. 981. in Append, ad Marcam Hispan. col.926 : Et incipit finis ipsius ecclesias per Portellas, et descendit cum ipso minario per Traginam,...et inde pergit per eandem viam vel ipsas vineas ad comam vel ad ipsam Traginam, quas descendit de cacumine mantis, etc. Vide infra Treqinerius. TRAGINARE, vel TBAGMAEE, Trahere, ex Gallico Trainer, vel Traigner, ut vulgo Picardi efferunt. Charta Communiae Atrebat. ann, 1211. art. 24: Qui alium per capillos ad terram Traginaverit, etc. Traginatus, etc. ibid. TRAGIPITINUM, in Notis Tyronis pag. 161. inter calceamenta. [** Kopp. Tragitipinum, quod scriptum censet pro Tre-' chedipnon.] TRAGNIARE, Trahere, a Gallico Trair ner. Charta Phil. Aug. pro Atrebat. ann. 1194. in Reg. 76. Chartoph. reg. ch.249: Qui alium per capillos ad terram Tragniave>'it,vel pedibus desollaverit, undecim libras et dimidiam perdet; unde nos decem libras habebimus, castellanus decem solidos, Tragniatus quindecim. Lit. official. Belvac. ann. 1341. in Reg. 77. ch. 159 : Ad lectum,in quo jacebatet dormiebat dicta Clementia, aecessit dictus reus, ip&amque indutam solummodo pellicio rapuit, portavit, Tragniavit et eduxit extra domum prsedictam usque ad curticalos. Vide Traginare. * TRAGO, Opera cum plaustro seu curru, vectura, idem quod Traga. Vide in hac voce. Charta ann. 1150. ex Cod. reg. 5132. fol. 106. v : Habet comes (Barchinonensis) in omni isto honore stachamenta, et placita, et justitias, et cussuras tolas, et Tragines, et operas. Vide Tragina 1. * TRAGCEDIA, Ironia, laus facia de vilibus et fetidis; unde Tragosdisare, dietare, in Gloss. Bibl. MSS. anonymi ex Ugutione in Bibl. reg. TRAGUA, TRAGULA. Vide Traga. TRAGULI. Matth. Paris ann. 1253: De win's quoque sanctis et literatis, qui seculum ordine irregressibili pro Deo imitando reliquerunt, suos facit Papa telonarins ad pecuniam argumentoseextorquendam, quod et ipsi onus inviti suscipiunt, ne inobedientes esse videantur. Et sic de secularibus fiunt seculariores, et mentitur in eis Tragulorumvilitas,dum sub habitu paupertatis spirilus habitat elationis. Forte leg. Slragulorum. TRAGUM, Instrumentum piscatorium, rete : Tragula, Plinio lib. 16. cap. 8. Glossae Isidori: Tragum, genus piscatorias. [Idem Isid. lib. 19. cap. 5 : Tragum, genus retis ab eo quod trahatur nuncupatum, ipsum et Verriculum; verrere enim trahere est.] Gloss. Lat. Gall. : Tragum, Rais a pescher, Trouble. Charta Edgari Regis Angl.pro Monasterio Ramesiensi: Cui sanctus in somnis apparuit sic fando Benedictus : Aurora spargente polum,

Eusebius Pamphili in Apologia Orige- suetudines mlsisset in civitate Dertosa, nis ex versione Ruffini : De anima vero, videlicet jovas Traguis, etc. Vide Trautrum ex semine Traducis ducatur, ita ut gina. ratio ipsius vel substantia inserta ipsis TBAGULA. Papias : Trahas, quas rustici seminibus habeatur, an vero aliud habeat Trogulam vacant. Idem rursum : Traha, initium, etc. Ejusmodi Traducianorum genus vehiculi, a traliendo dictum, nam hseresin exagitant Hieronymus Epist. non habet rotas. Addit Brito : Sic etiam 61. ad Pammachium cap. 6. Epist. 82. appellatur instrumentum dentatum, quod lib. 2. in Runnum cap. 1. 2. 5. Caesarius equus trahit super terram de nova seS. Gregorii Nazianzeni frater quaest. 78. minatam pro semine recondendo et gleetc. Vide Auctorem Praedestinati, haeresi bulis conterendis. Gloss. Latino-Gall. : 26. 86. Traha, Herce. Gloss. Gr. Lat. MS. Xa* TRAFEGATOR. Vide infra Transfe- (jioOXxoc, Trahea. Edit. Trahe. Sed leg. gator. Traha. Gloss. Lat., Gr. : Trahea, -cv"TRAFFEU, vox vulgaris, Repaguli xavY] toe? (3u>Xous oMpavtiJovcra. Eaedem genus ante ignem positum, nunc Garde- GlOSSae : Traduco, xadrpo?, cfyr)fi.a Sfya feu. Reg. episc. Nivern. ann. 1287: Unum Tpo^wv. Ubi puto legend um Tragula. Traffeu cum craticula. VideRepofocilium, JSlfrici Gloss. Traha, cive. ,Unde nosRetrofocilium et Treffus. trum Civiere. Gloss. Lat. Gall. : Traha : * TRAFFICUM, Commercium, nego- Civiere, ou brouette. [Sangerm. : Traha, cium, Ital. Traffico, Gall. Trafic. For- civlere, ou berohete, ou herche.] Virgil, lib. mulae MSS. Senens. ex Cod. reg. 4726. 1. Georg.: fol. 29. v : Societatem habebant et retiTribulaque, Trahaeque, et iniquo pondere rastri. nebant de mercantiis et Trafficis quampluribus in eorum societate existenti- Paralipom. lib. 1. cap. 20: Fecit super eos bus Erat socius dicti Pauli pro uno tribulas et Trahas. Matth. Paris ann. 1259: tertio dictas societatis et ejus Traffici...... Ligones, tridentes, Trahas, vomeres, araet ipse institor seu factor eorum dictam tra, etc. Th wroczius pag. 50: Rex Andreas societatem cum suo toto Traffico exerce- post hxc cilo incidit in paralysin, et tarn hiemali quam ssstivali tempore super bat. Hinc *- TRAFFIGARE, Negotiari, Ital. Traffi- Traha ferebatur. Josephus Barbarus in care. Fcedus inter Joan. Galeat. vice- Itinerario ad Tanaim : Trahis secum vecorn. Mediol. et Venetos ann. 1880. torn. hunt omnia, qu& volunt, et quidem in eo 3. Cod. Ital. diplom. col. 313 : Item celerrime sese expediunt. Trahas apud eos quod statim post factam diffidantiam in eo usu sunt, quo apud nos fortasse teneatur comes Virtutum claudere et carri; et hi a latere et parte dextra Traclaudi facere omnes ejus passus, ita vali vocantur. et taliter quod nullus possit Traffigare TRAGAL. Vetus Charta apud Will. seu negociari de terris seu per terras et Hedam pag. 246. 1. edit. : In Untecomeri territoria ipsius dom. comitis, etc. Vide laxatio retium, quod Tragal dicitur, omTraficare. nis et dimidium piscationis ad S. Marti* TRAFFTT, Polonica vox. Vide supra num pertinet. Vide Tragum. Strues. * TRAGARIUS, Qui Tragam, quae est | TRAFIC A, Commercium, mercaturaplaustri genus, ducit. Stat. Casimir.i III, proprie, Gall. Trafic. Pro dolo et fraude, ann. 1451. inter Leg. Pqlon. torn. 1. pag. apud Menotum in Sermon, fol. 30. v: 163: Tragariis et notariis cum sectoribus Si oportet hodie invenire unam Traficam inclusis. Ubi de salis fodinis agitur. Vide vel deceptionem, etc. Fol. 128 : Si vultis Traga. facere de rencheriata et per longum * TRAGELAPHDS, Tragelaphe, apud tempus mihi uti istis Traficis. Haec vox Cotgravium. Dialog, creatur. dial. 101: ducta est ab Ital. Traffico; Itali vero Tragelaphus, id est, Hircocervus, dicit ab Arabico desumserun't, ut vult Mena- Brito, nomen est compositum a Tragos, gius in Origin. Gall, et Ital. Vide Trans- quod est hircus, et Laphos, quod est cerfegator. vus; qui licet sit ejusdem speciei cum 1 TRAFICARE, Negotiari, Gall. Trafi- cervo, villosos tamen habet armos ut quer. Statuta Pallavicinia lib. 1. cap. 12: hirci, et mentum barbatum, cornubus raTeneatur pupilli pecuniam impen- mosis. dere vel Traficare, per modum quod ip^ TRAGELIDA. [ Fabula composita. sius pupilli bona augeantur et bonificen- DIEF.] tur. Litterae ann. 1559. e Sehedis Prees. TRAGEMATA, Tpayn(jiaTa, Bellaria. Pade Mazaugues : Pro conservatione dicti pias : Collibia sunt apud Hebrseos, quas instrument^ ne Traficando illud per va- nos vocamus Tragemata, vel alia munusria locorum discrimina amittatur seu la- cula, -ut cicer frixum, uva passa, poma ceretur. Ubi traficando idem videtur diversi generis. Regula S. Pachomii cap. quod depqrtando, ut solent merces a 37 : Qui ante fores convivii erogat fratrinegotiatoribus deportari. Sic etiam in bus Tragematia, in tribuendo meditetur Litteris ann. 1564. e Tabulario Eccl. aliquid de Scripturis. Cap. 52 : Si vero Massil.: Ne Traficando in diver sis provin- sint Tragematia, vel poma, dabit ei janiciis literas ipsae originales deperdantur tor ex his comedere, quaspoterit, etc. Vita seu alias lanientur. B. Veronicas de Binasio cap. 9: Vasa TRAGA, Plaustri species. Glossar. Lat. quaedam afferri vidit lignea prasclare elaGall. MS. Thuanum : Haec Tragua, Ha- borata, quibus ex saccharo delicatiora vel. Charta Simonis Comitis Northamp- qu&dam composita servabantur, quas Traton, in Monastico Anglic, torn. 1. pag. gimata vocamus. 851 : Qui cum quadriga, vel Traga, aut 1 TRAGERIA, Pyxidis species, alias onere per licentiam forestani de bosco multum in usu, in qua anisum, amygfuerit egressus. Occurrit iterum pag. 853. dalum aliaque hujuscemodi saccaro Nescio an aliud traca sonet in Gonsuet. circumducta,nostris Drawees, Ital. TragMonast. de Regula : De Traca coriorum gea, servabantur. Inventarium yassellae bourn, ovium, vel caprarum, 4. den. [Hu- de argento ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalunam Trajus vocis sensus supra suo ordine expo- phin. pag. 555 : Ostendit nitur.] geriatn argent earn, cum pede argenteo, 1 TRAGUA, Eodem signiflcatu. Charta esmallatam in media pedis. etc. Testaann. 1165. Marcae Hispan. col. 1344 : mentum ann. 1367. torn. 1. Anecd. MarQuoniam novas usaticos et novas con- ten, col. 1523 : Legamus nostrum vas

TRA

TRA

TRA

149

tuum ejiciens Tragum, multitudini co- hare, debitas annuatim cum sex corveis piosse voti compos obviabis piscium. Mox : de uno homine. Vide Traha. * TRAHATICUM, Vectigal, quod pro Prsedictus igitur piscatorum didascalus Us auditis evigilans, in aquam, sicut mercibus, quae traha ducuntur, pendi sibi jussum fuerat, Tragum suum laxare solet. Charta CarbliO. ann. 7. regni ejus ccepit, et sicut sanctus Pater prsedixerat, in parvo Reg. S. Germ. Prat.: Nee ullus aut laudaticum, aut Tracopiosam multitudinem piscium conclusit. thelonarius haticum, aut pulveraticum, aut ullum Vide Tragal. * Idem quod Tryans appellatur, in occursum accipere aut exigere audeat. Stat. baillivi Senon. ann. 1327. ex Reg. Vide Tranaticum. 1. TRAHERE, Rapere. Lex Salica tit. 65. Ohartoph. reg. ch. 69 : Item Tryans couranz (deffendons) en toutes saisons. 14 : Si puer Regis vel litus ingenuam fceEjusdem est originis vox Gallica Tray- minam Traxerit, de vita componat. Marneau, retis species, quod trahendo duci- culf. lib. 2. form. 16 : -Si aliquis puellam tur ad capiendas perdices. Lit. remiss, invitam Traxerit,etc. Form. 29: Si servus ann. 1472. in Reg. 195. ch. 745: Lesquelz ingenuam Trahit. Libertates urbis Vasacompaignons traynoient certain file a pren- tensis : Quicunque alium percusserit, vel dre perdrixet autres oyseaulx.... Le sup- Traxerit, pugno vel palma, vel pede, pliant print icellui Trayneau, etc. Vide irato animo, sanguine non interveniente, Tirasse. etc. | TRAHA, Vehiculum sine rotis, a fra- SSS" Ecoardo Traherehis in locis idem Aendo dictum, apud Columellam lib. 2. est quod Insidiose decipere, turpiter falcap. 21. nostris Traineau. Pro occa sumi lere, dolose seducere, quo sensu Galli videtur in Litteris ann. 1326. torn. 4. suum Trahir usurpant, a Trahere forOrdinat. Reg. Franc, pag. 452. ubi legi- matum, metaphora, ut credit, ab aucutur ad Traham sive ad hercam ; ut et in pibus desumta, a quibus aves allectae Chartulario Gemetic. ubi memorantur improvisq retibus attractis capiuntur. precationes aratri et Trahse. Vide supra Turn addit, Betriegen, Sax. Betregen, et Betrecken apud Germanos, a Trecken, Traga. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Trahere, deriyata, de fraudulenta actione adhiberi. Traha, herce ou brouete. | TRAHA.RIUS', Qui traha vehit,Sidonio * Nostris Forlraire, eadem notione. lib. 6. Epist. 1. ubi extimos Trahariorum Privil. Judaeor. ann. 1360. torn. 5. Ordicum calonibus et lixis conjungit; unde nat. reg. Franc, pag. 494. art. 20: Lesliquet eos exercitum secutos et in impe- quelles choses pourroient estre dictes emblees ou Fortraittes par lesdis Juis, etc. dimentis fuisse. * TRAHALE, Vehiculum sine rotis, Maxime vero Fortraire et Fourtraire nostrates eodem sensu. quo idem quod Traga et Traha, Gall. Trai- dixerunt ex Lege-Salica exponit EccarTrahere neau. Glossar, Lat. Gall. ann. 1348. ex dus, nimirum pro Insidiose decipere, Cod. reg. 4120 : Trahale, Gallice, haple, fallere, dolose seducere ; praeet dicitur a Traho. Aliud ann. 1352. ex turpiterubi de uxore seducenda atque a eod. Cod. Trahale, trainiel. Trainel vero sertim detrahenda agitur ; quod verbi viro suo appellatur, qui ejusmodi vehiculum Fortraire vis propria est, quasi Foras ducit, in Lit. ann. 1397. torn. 8. Ordi- trahere. Lit. remiss, ann. 1377. in nat. reg. Franc, pag. 187: Les descher- 111. Chartoph. reg. ch. 192: Jehan Reg. Rogeurs auront douze deniers, et le Trainel chie....par ses fausses inductions, illuhuit denier s. sions et fraudes eust Fourtrait et oste au* TRAHANDERIUS, Gall. Trahandier, dit Vincent Gamier sa femme espousee. Artifex qui setam trahit. Lit. Phil. VI. Ali33 ann. 1398. in Reg. 153. ch. 566 : Le ann. 1340. in Reg. B. 2. Cam. Comput. suppliant se feust trait par devers ledit Paris, fol. 125. r: Lesquelz Trahandiers cure en, lui demonstrant que il n'avoit pas refusoient a enteriner el a acomplir les- fait comme personne de bien d'avoir Fordites convenances, selon ce gue promis li traite saditte femme d'avec lui, elle qui avoient et a ce s'estoient obligiez, et avec- estoit sa commere, en lui depriant que de ques ce avoient commis et commecloient ors en avant se voulsist deporter de plus plusieurs inconveniens et mauvaistiez au- aler ne frequenter avecques elle. Stat. dit mestier de traire ladite soie ; pour ann. 1384. torn. 7. earumd. Ordinat. pag. ce eussiez fait crier et deffendre de par 100. art. 5 : Que nul maistre dudit mesnous que nulle personne, quele que tier ne Fortraie ou puist Fortraire I'apelle fust, ne baillast ne fist bailler follains prentiz d'un autre maistre. a traire auzdiz Trahandiers de ladite 2. TRAHERE, Alia notione, in eadem soie. Lege Salica tit. 29. 38 : Si quis casam 8 Trahant vero nostri appellarunt, In- alienam sine permissu possessoris Traxestrumentum, quo fimus ex stabulo tra- rit, etc. Ubi edit. Heroldi tit. 27. 31. Si hitur. Lit. remiss, ann. 1479. in Reg. quis per casam, etc. habet. Quo loco 205. Chartoph. reg. ch. 302: Certain bas- Wendel. Traxerit positum pro Iter feceton, appelle Trahant, a quay on tire le rit, censet, quomododicimus : Tirer vers fumier hors des estables. Ejusdem usum quelque lieu. apertius unica voce declaratur in aliis SSS" Eccardus vero, probata prima leLit. ann. 1409. ex Reg. 164. ch. 107 : Un ctipne e duobus MSS. Guelferbytanis, crochet a fiens, appelle au pays (Niver- ubi omittitur per, Trahere probabilius nois) un Trafiens. Tranc nuncupatur interpretatur Destruere, disrumpere, disidem instrumentum, in aliis Lit. ann. jicere, qua notione Barbaris usitatum 1483. ex Reg. 209. ch. 274: Ung petit fuit. S. Hieronymus Epist. 3. ad HeliodoTranc duquel OH a acoustume oster le rum : Marcomanni Trahunt, vastant, rafiens des bestes (en Poitou). Trechant vel piunt. Consuet. Marcbiae Dumbarum Trehant, in aliis ann. 1399. ex Reg. 154. ann. 1325. art. 24 : Si aliquis homo scinch. 711 : Un instrument a curer esta- dit vel Trahit, (i. evellit, extirpat) alibles, nomme Trechant. Melius infra, Tre- quam arborem tenetur domino de hant. LX. sol. Vienn. 8 3. TRAHERE, Jaculari, nostris Tirer, TRAHARE, Traha seu occa terram occare. Charta Phil. Pule, pro monast. traire. Otto Morena pag. 51 : Ac super Pissiac. ann. 1310. ex Cod. reg. 9607. 3. ipsum castellum fortiter diu noctuque ch. 84 : Item corveias de seminare et Tra- Trahere non cessaverunt. Galbert. in Vita

Caroli Com. Flandr. cap. 7 : Non cessa~ bant Trahere sagittis. Adde cap. 13. n96. Robertus Monac. lib. 3. Hist. Hieros.: Turcorum nempe consuetudo est, ut retro confugiant Tractis sagittis, etc. [Guido de Vigevano de Modo expugnandi T. S. cap. 13 : El super ipso carro poterit fieri manganela quae. Trahet ubique lapides et rothecas.] Adde Hist. Cortus. lib. 7. cap. 20. [et Annal. Genuens. ad ann. 1244. torn. 6. Murator. col. 509.] * Unde Estre trait, Sagitta vulnerari, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 140: Bannye se retournant fu Trait d'une flesche parmi le corps et son cheval aussi, dont il tomba a terre. 8 TRA.HERE LA.PIDEM, Jactare, Gall. Jetter. Lit. remiss, ann. 1454. in Reg. 191. Chartoph. reg. ch. 70: Dictus Latapia Traxit unum magnum lapidem adversus supplicantem. 4. TRAHERE, Moras agere, quomodo Tirer de long vulgo dicimus. Vide Tractim. 1 5. TRAHERE, Mulgere, Tirer, eadem notione Gallis. Chartular. SS. Trinit. Cadom. fol. 55. et 60: Feminx eorum Trahent bidentes. Et mox : Usque ad tempus quo incipiet Trahere oves. * Hinc Traians et Triant, pro Mamma seu mammae papilla. Bestiar. MS. ubi de Hyerna :
On dit que vous la troverez line fois malle, autre femelle, Et o Traians et o mamelle.

Le Roman de Rou MS. :

Li quens Berenger out une fille raout bele, Pope 1'apelent Ten, mout ert gent pucele, N'avoit encore en sein ne Triant ne mamele.

Hinc Tirpendiere dici videtur de muliere, cui mammaa pendent, in Lit. remiss, ann. 1383. ex Reg. 123. Chartoph. reg. ch. 20 : Lequel Mahieu dist a la mere desdiz freres: Taisiez vous, vieille Tirpendiere, ou autres paroles sentant villenie. Nisi idem sit quod Trupendiere, qua voce scortum signiflcatur, in aliis Lit. ann. 1392. ex Reg. 143. ch. 142 : Auquel mary sa femme dist moult despiteusement, vostre Truppendiere est venue et vous a demande. Truperie vero Praestigium, vulgo Tour de passe-passe, sonat, in Mirac. B. M. V. MSS. lib. 2:
Aimcnt mais raiex Antruperies, Risees, gieus et baleries, etc.

Infra:
Tant atrupes de Truperies, Que vos ames erent peries.

Vide Trufa. 1 6. TRAHERE, nude, vel Trahere per equos, Reum quadratim discindere, dilaniare, Gall. Tirer a quatre chevaux. Processus Comitis Lancast. ann. 1322. apud Rymer. torn. 3. pag. 939: Thomas Comes non Trahatur neque suspenddtur ; sed quod executio tantummodo fiat super ipsum Thomam Comitem, quod decapitetur. Litterae ann. 1323. torn. 4. pag. 20 : Cum per equos Tracti et suspensi fuissent. T 7. TRAHERE, Prodere, Gall. Trahir. Judas qui Dominion Traxit, in Charta ann. 1090. ex Archive S. Victoris Massil. Vide Trader e. T 8. TRAHERE, Equo vel curru ducere. Charta ann. 1220. ex Chartul. S. Aviti Aurel. : Rambaldus dicebat se debere Trahere decimam B. Aviti de Trugniaco et pro tractu percipere decimam decimse et habere farragina et jarbam avense

150

TRA

TRA
dum velle suum posuit respectum huic pugnae usque ad futurum festum S. Michaelis. * 14. TRAHERE, Promulgare, publicare, edere. Steph. de Infestura MS. ubi de Innoc. VIII. PP : Innocentius Traxit unam bullam contra quosdam Hispanos Judseos vel hsereticos, vulgariter dictos Marani lingua Hispana. * 15. TRAHERE, Dicitur de pannis qui accedunt ad colorem aliquem, Galli dicimus, Tirer sur une couleur. Leges palat. Jacobi II. reg. Majoric. torn. 3. Jun. pag. Ixxij. col. 1 : De pannis sericis albis cum historiis et de aureis ad albedinem Trahentes ; et de pannis aureis ad lividum vel viridem seu violatum colores Trahentes. * 16. TRAHERE SE ANTE, Progredi, procedere, Gall. s'Avancer. Steph. de Infestura MS. ubi de Innoc. VIII. PP : Dictus Abulii (cardinalis) Traxit se ante, dixitque eidem cardinali (legato) quod praspararet in tentorio suo multa bariglia vini, etc. * 17. TRAHERE DE HEREMO, Agrum in culturam redigere. Dipl. ann. 886. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 357 : Vineas veteres quas Castellanus presbyter et parentes sui et alii ceteri homines Traxere de heremo. Aliud ann. 916. ibid. pag. 527 : Cum omnibus cellis, quas moderno tempore, tam ex aprisione quam ex heremo habent Tractas, etc. Traire paine, pro Pati, vulgo Souffrir, in Bestiar. MS :
Espira un nouvel Adam, Qui pour nous Trait paine et ahan.

TRA
assolet fieri, tandem precario rem componunt. Vide supra Tractator 5. TRAJECTORIUM , Fundibulum. Gloss. MS. Regium Cod. 1013. [Le Roman de Vacce MS :
Saillir devers senestre, et Treget tost geter, C'est un coupdomageux qui ne s'en sait garder.]

pro equo suo trahente decimam. Vide Tractus 3. 1 9. TRAHERE, Introducere, intromittere, Gall. Introduire. Ripalta in Annal. Placent. ad annum 1443. apud Murator. torn. 20. col. 878 : Die 6. dicti mensis (Junii) ipse Annibal in Bononiam Tractus fuit hora prima noctis, hora vero quinta dictse noctis Bononiam cepit, et captivum fecit magnificum Franciscum Pizzininum. 1 10. TRAHERE, Aliquo contendere, Galli picunt Tirer vers un lieu, vers quelgue endroit. Miracula S. Zitae, torn. 3. Aprilis pag. 525 : Ad rumorem ipsius lupi Traxerunt et cucurrerunt multas gentes. Albertus Mussatus apud Murator. torn. 10. col. 361: Dubii ad portas Traxere, pauci muros conscendentes nonnullam repugnantiam ostendere. Pisani se Traxerunt ad terram, in Annal. Genuens. torn. 8. ejusd. Muratorii col. 373. Vide Trahere 2. Hinc j TRAHERE AD ARMA, Ad arma ire, arma capere, Gell. Courir aux armes. Ghron. Veron. ad ann. 1325. apud Murator. torn. 8. col. 644 : Stipendiarii domini Canis ad arma Traxerant, etc. Et ad ann. 1334. col 649 : Bononienses ad arma Traxerunt contra D. Belframum Legatum Eccl. Rom.... et ipsum D. Legatum in castro Bononiae incluserunt, etc. Ohron. Farm, ad ann. 1308. torn. 9. ejusd. Muratorii col. 871: Populus Parmas Traxit ad arma ad plateam Communis cridando, Vivat, vivat populus, etc. f TRAHERE IN CAUSAM, in Curiam, In jus vocare, ad tribunal adducere, inCapitulari Normannico apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 380. Traire en cause, in Litteris Caroli V. Beg. Franc, ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. 377. art. 19. Traitier, eadem notione, in Litteris ejusd. Regis ann. 1370. ibid. pag. 368: Et sont lesdis marchans Traitiez pardevant nostre dit Chastelain et Officiers a Crecy. Traittier a amende, pro .mulctam imponere, in Litteris ann. 1324. ibid, pag. 380. J TRAHERE IN CONSEQUENTIAM, Tirer a consequence, Ad exemplum pertinere. Charta ann. 1224. ex Chartul. Campan. fol. 430. v. col. 2 : Nos vero ne hujusmodi quitatio possit Trahi in consequentiam prassentes litteras fieri fecimus et sigilli nostri munimine roborari. TRAHERE IN PARTEM. Vide Pars, pag. 183. col. 2. TRAHERE SPATHAM. Vide in Spatha. * 11. TRAHERE, nude, pro Pulsare campanam. Consuet. MSS. monast. S. Crucis Burdeg. ante ann. 1305: Monachi debent facere Trahi Primam, et Trahuntur campanse usque ad finem talis officii. Stat. colleg. S. Cathar. Tolos. ann. 1394. ex Cod. reg. 4223. fol. 180. v : Ordinamus quod presbyteri et studentes, quando eampanella pro prandio vel ccena Trahetur, statim ad prandium et coonam conveniant. Occurrit praeterea inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 10. col. 2. 12. TRAHERE, De dolio haurire, Gall. Tirer d'un tonneau. Lit. remiss, ann. 1356. in Keg. 85. Chartoph. reg. ch. 183 : Filius dicti Jacobi, qui cervesiam Trahebat de quodam vase sive tonello, etc. Necrol. eccl. Paris. MS. ad calcem: Servienti de vino dantur duse candelse ad servandum et Trahendum vinaria. * 13. TRAHERE, Proferre, exhibere, Gall. Produire. Charta ann.circ. 1130. ex Chartul. Stirp. : Unde cepimus cum eo pugnam. Sed ipse die constitute non Traxit michi hominem suum / sed secun-

** 18. TRAHERE, Calculum movere. Ruodlieb. fr. 2. vers. 206 :

.... Ludas volo cum me, Nam quos ignotos facies volo discere tractus. Statim rex et ego studiose Traximus ambo.

TRAHINA. Fridericus II. Imp. lib.S.de Arte venandi in Prologo : Quaedam (instrumenta) in docendo ipsa ut sciant capere aves, quas vult artifex, quomodovult, id quod dicitur Trahina, sive fiat de grue, sive de ayrone, sive de alia ave, sive de pelle leporina impleta paleis, etsunt multa, quas spectant ad Trahinam. 1 TRAHINARE , Trahere, Trainer, in Inquisitione ann. 1268. inter Scbedas Prsesid. de Mazaugues. Vide infra Trainare. * TRAHULUS, [Qui seniiplene profert.
T\TTj1Tj1 "I

1 TRAIARE, Seligere, Gall. Trier. Exstant apud Rymer. torn. 4. pag. 136. Litteras vernaculae, quibus praemittitur vice summarii : De assignando ad Wallenses Traiandoset arraiandos;in corpore vero: Vous assignoms jointement et severalement de surveer lesdiz galeys et de les Trier et arraier, et de les sauveement conveer et mesner jesqes a Portesmuth.... et les avantditz galeys bien Triez et arraiez, etc. Assignavimus vos ad ducentos homines..... de melloribus validioribus et fortioribus eligendum et Traiandum , apud eumdem Rymer. torn. 5. pag. 308. Vide Arraiare et Triare. * TRAJECTITIUS. TRAJECTITIA PEGUNIA, Syngrapha, apud Salmas. de Modo usurar. Ind. Lat. Vide supra Tracta 2. * TRAJECTOR, Transactor, ut interpretantur docti Editores ad Vit. S. Ysarni torn. 6. Sept. pag. 738. col. 1 : Gauscelinus per amicos suos, potentes civitatis, acrius monachum repetit ; at illi a fratribus clanculo persuasi, verbis multa agentes, ut inter hujusmodi Trajectores

TRAJECTUM, lingua Gallica, Oppidum sonat. Sigebertus ann. 697 : In loco Wltaburg,qui nunc Wltrajectttm dicitur, a nomine gentis Wltarum, et Trajecto compositum, quasi Wltarum oppidum ; nam Trajectum lingua Gallica oppidum dicitur. Hausit a Beda lib. 5. Hist, cap. 12. TRAJEGTUS, vox Latinis baud incognita, ea notione, qua utitur Monachus Sangall. lib. 1. de Carolo M. cap. 32 : Fuit consuetudo in illis temporibus, ut ubicunque aliquod opus ex imperiali praecepto faciendum esset, siquidem ppntes, vel naves, aut Trajecti, sive purgatio, seu stramentum, vel impletio cosnosorum itinerum, ea Comites per Vicarios et officiales suos exequerentur, etc. Adde cap. 33. [Charta Lotharii Imp. ann. 840. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 390 : Fundum Fornicatam cum Trajecto suo, seu gualdum unum, in quo est ecclesia S. Gethulii, etc.] 1TRAILLA, TRAILLIARE. Vide Trela. TRAINA. Tabulariutn Prioratus de Domina in DelphinaLu fol. 107 : Cabannaria in villa Perdita, servitium per Kalendas duo membra de carne, et 2. panes, et 2. Trainas, et unum fassum de teda. Adde fol. 108. 113. Rursum fol. 114 : Et 1. cartalum de fabis, et 3. Trainas de lignis, et 10. faxos de majoria. [Vide Trana I.] * Tigillum , ut videtur, trabecula ; certe Trayne, eo sensu, occurrit in Lit. remiss, ann. 1475. ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1437 : Icellui Mathelin print une courge et la haulsa pour ramener son coup sur le suppliant, et I'eust tue, au mains I'eut bien fort blecie, se n'eust esle une Trayne de ladite maison, laquelle ainsi qu'il cuidoit /rapper, detenist ledit coup. Neque aliud sonat Traine, apud Rabelais, lib. 1. cap. 12. Pro ligno quo rot83 praepediuntur, legitur in Lit. remiss, ann. 1449. ex Reg. 180. ch. 69 : En laquelle charrette par simplesse ou ignorance, iceulx charretiers n'eussent point mis de Trayne a devaller en la coste du bois, etc. 1TRAINARE, verbum Ital. nostris Trainer, Trahere. Regimina Paduae ad ann. 1322. apud Murator. torn. 8. col. 464 : Inter quos xvi. ex eis reperti mortui, et ducti fuerunt in civitatem et Trainati ad catenam Communis. Annales Mediol. torn. 16. ejusdem Muratorii col. 795 : Fecit Trainari unum per civitatem Medialani ligatum ad caudam unius equi. * Unde Trahyne et Traynne nostris, Vehiculum. Lit. remiss, ann. 1457. in Reg. 187. Chartoph. reg. ch. 291 : Quant il fu pres, il apparceu les beufz de Pierre Caurin hatelles aux Trahynes chargees dudit bois. Aliae ann. 1467. in Reg. 200. ch. 71 : Deux bestes chevalines et une Traynne pour aler querir ledit bois. Vide infra Trenare. TRAINELLUM.Catholicon Armoricum: Trainell, Gall, c'est Trainel a aider a chaucer, chaucepie, Lat. hie parcopollex, item hoc Trainellum. Vide Parcopollex. 1 TRAINUM. Statuta Pallavicinia lib. 2. cap. 73 : Item pro quolibet plaustro ducente ad Trainum sol. 10. Italis Traino dicitur quantum a duobus animalibus trahi potest.

TRA

TRA

151

TRAITA. Gharta Guigonis Comitis Fo- mox : Mittent Tromalium et clavos, ubi tramontain, in Stat. Aurifab. Paris, ann. 1855. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, rensis ann. 1258. pro Libertatibus Villa- visum fuerit eis. 0 Tramaire nuncupantur in Invent, pag. 14.'art. 28 : Que nuls Tremonlains rezii : Remittimus hominibus antedictae libertatis bannum, quod habebamus in ann. 1511. ex Reg. 13. Corb. sign. Haba- ne puissent ouvrer, ne faire ouvrer secretdicta villa de vinis nostris vendendis in cuc fol. 39. v. Hinc Tramaillie, Locus, tement, ne en appert en leurs hostiex, se mense Augusti, excepta Trayta, quam ad ubi cum tramallo piscare licitum est, in il n'est orfevre. manus nostras expresse reiinemus. Hinc Cbarta ann. 1353. ex Reg. 82. Chartoph. 1 TRAMONTARE, verbum Ital. quod de forte nostris vectigal, Traite foraine, reg. ch. 256 : Item pour les explois du astris occidehtibus dicitur, ac praeserseu ea praestatio pro mercibus, quae in haule, lagans et Tramailliez de mer pour tim de Sole. Stella grossa de sero jam Regnum inferuntur, vel ex eo, effe- trente deux livres. Eo utebantur quoque fuerat Tramontala, in Chronico Parm. ad capiendas aves, quod Tramel appella- torn. 9. Muratorii col. 765. runtur. | TRALESIUM. Badulfus apud Murator.tur, in Lit. remiss, ann. 1357. ex Reg. TRAMOSERICA, Vestis, quse stamina ex torn. 6. col. 1179 : Milites, qui iverant so- 85. ch. 32 : Ilz s'estoient apperceuz que en lino, tramam vero ex serico habet. Papias cietate Tralesio. Locus, ut videtur, cor- leur avoit couppe un Tramel a prendre et Ugutio [ex Isidoro lib. 19. Orig. cap. oyseaux. Nisi legendum sit Trainel. Vide 22. Gloss. Lat. Gall. Sangsrm. : Tramoruptus. supra Tragum. TRALIA. Vide Trelia. sericus , hordes de sole} Gloss. Saxon. * TRALIGIUM, Textile rarius, minus | TRAMARCUS. Hugonis Magni Di^Elfrici : Tramasericum, s e o l c e n a b . densum, Gall. Treillis. Laudar. MS. ploma pro S. Juliani Monasterio Turon. Ibidem seolcen, est sericus, bombyciepisc. Carcass. : Item pro duodena de torn. 3. Annal. Benedict, pag. 710. datum nus. [** ob vel ab, Trama.] Gharta Corleuciiset TraUciis,obolum. Hinc Trelliciee dicitur in villa Fonlanas, ubi residebat nutiana , edita a Suaresio : Mafortem dicitur de tela ejusmodi texturae, in Lit. domnus Hugo venerabilis Comes et Tra- Tramosericum, rhodomelinum , aquilaremiss, ann. 1374. ex Reg. 105. Ghartoph. marcus cum suis fidelibus; hujus vero turn. Ibidem : Vela Tramoserica prasinoreg. ch. 367 : Un drap de lit, une toye Diplomatis initio Hugo Dux Francorum purpura. Chartula plenariae securitatis de lit Trelliciee, etc. Vide infra Trans- appellatur necnon Demarcus : unde col- exarata Justiniano imperante , apud licium. ligere est Tramarcum et Demarcum Brissonium lib. 6. Formul. : Gamma * TRAMA, Minutioris ponderis species. unum et eumdem esse ; est autem De- Tramoserica in cocco et prasino valente Stat. Mutin. ann. 1283. apud Murator. marcus juxta vim vocis S^jxapxoc, Prin- solidos tres semis. Vide Stamesiricus. * TRAMPESIUS, vulgo Trempis, Aqua torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 822 : ceps populi, quod de Duce vel Comite in qua salsamentum maceratur et diluiPants venalis bene cactus, qui fiet de sex- dici potest. Vide Demarchus. 1 TRAMARIGIA, Quaedam arbustula, Jo- tur. Arest. ann. 1384.ex Memor.E. Cam. tario frumenli, qui valuit xx. solidos Mutinenses, vel ultra, fieri debeat tribus de- han. de Janua. Une petite arbre comme Comput. Paris, fol. 83. v: Et licet in nariis Mutinensibus xiv. unciarum et ronce, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. dictis parvis stallis nullum Trampesium 1 TRAMASERICUM. Vide Tramoserica. vendi deberet, etc. Trampois, ibid. fol. 84. trium Tramarum, minus quarta parte * TRAMBLUS, a Gallico Tremble, Po- r: Ordene est que en nul temps le Tramunius Tramae. Vide alia notione infra in Transmisum, Trayme, pro Trame, pulus tremula. Charta ann. 1206. in pois ne se vende point en ladite place. Subtegmen, trama, in Stat. ann. 1378. Chartul. Arremar. ch. Ill : Unam qua- Ubi vol. 7. arestor. parlam. Paris, habet drigatam in nemore de Trohoude de sa- Trempis. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 365. 1 1. IRAN A, Idem quod Traina, nisi * TRAMADAS, Vox vulgaris textorum lice, vel de Tramblo,sive de lignisjacenTolosanorum. Charta ann. 1316. in Reg. tibus in ebdomada accipiet. Tranmioteau, sit ita legendum. Chartul. S. Petri de 53. Chartoph. reg. ch. 33i:Plures panni eadem, ut videtur, acceptione, in Char- Domina fol. 26 : Monachi habebant apud lanei fiebant in villa Tholosas per nonnul- tul. Corb. sign. Caesar, fol. 58. v : A este Muram 12. den. et 2. sextar. avenge et aux compaignons de'S. Lienart unum fascem de fosno et alium de palea, los textores, in quibus pannis texendo im- donne miscebdntur filaturae, vocatas Tramadas, en Corbie cinq petiz chennoteaux et trois et unam Tranam et unum caponem. Vide sive filaturae falsi lanagii ; propter quod petiz Tramioteaux pour faire le hourt de Trava. 2. TRANA, Lydio, et Goldasto, Evectio, dicti panni fiebant et erant viciosi... Nam laditefeste. Vide infra Tremblius. ^e TRAMBUS, [Sanguis. DIEF.] tractoria. At Evectio tranae dicitur contales filaturae, vocatae Tramadas, seu falsi 1 TRAMELA, Species retis. Vide Tra- junctim, in Charta Garoli M. apud Will. lanagii, colores tinctuarum capere non mallum. Hedam in Rixfrido Episcopo Trajecpolerant commode. T TRAMELLUM, pro Trainellum. Vide tensi : Praeterea prassenti praecepto decer1 TRAMAIOLUS, Baculus collo canis Parcopollex. nimus ut non per ullos portus, neque appensus, ne per ea currat loca, quibus TRAMEN de arboribus, in Gloss. Sa- per civitates, ubicunque in nostro regno nocere posset. Statuta Placentiae 1. 5. fol. 65. v : Quilibet habitans in villis te- xon, veteri, spa3c. In Cottoniano, Fra- aut pagis, aut territoriis, teloneus exiganens canes teneatur eo tempore, quo sunt men, ubi Somnerus: Neutrum intelligo. tur, nee de navali vel carrali, neque de uvae super vineis, tenere ipsis canibus ad Fortasse Termes, quod Belg. Speckmaede saumis, seu Tranae evectione, vel rotaticum, vel pontaticum requiratis vel collum unum Tramaiolum longiludinis [Vide Tremen.} * TRAMENTARIUM , pro Atramenta- exigatis, etc. Quid sit Trana hoc loco, unius brachii cum dimidio, ut impediannon facile est assequi. Papias MS : Tratur canes intrare vineas possint tamen rium. Vide supra in hac voce. jje TRAMES, [Lignum in scala. DIEF.] nas quidam putant-esse, quibus mare coldicti Tramaioli amoveri a canibus tempore 1 TRAMESAGIUM. Vide in Tremesium. ligitur ; Donatus vero vehicula esse sine venationis. Vox est ejusdem originis, * TRAMETUM, Immutatio in consueto rotis. Donatus habet Traha, non Trana, cujus est sequens : sic nos Tramail vocamus non solum rete, sed etiam quod- ordine et ratione excolendi agros. Charta ad 1. Georgic. unde conficitur perperam ann. 1276. in Lib. nig. 2. S. Vulfr. Abba- Papiam apud eumdem Tranas legisse. vis pedicae genus. TRAMALLUM, TBAMELA, Species retis vil. fol. 70. r : Dictus etiam Bernardus Recte tamen dixit, tranas esse locum, ad capiendqs pisces, Gallis Tremail, Ita- tenetur dicta viginti jornalia terras mal- ubi mare colligitur, sunt enim piscatolis Tramaglio, sic dicta, quod tribus ma- lare propriis custibus et expensis infra riae, seu piscariae, quae ad aedium vesticulis, vel triplice macularum ordine, festum Omnium sanctorum proximo ven- b.ula conflciebantur in mari, quas Leo quas Matties nostri dicunt, confecta sit. turum ; et in compostis dictorum viginti Imp. Nov. 57. et 104. ITOXOK;, vocat, quasi Gatholicon Armoricum : Tremaill, c'est jornalium terras, quando acciderint, dictus aquarum maris remoras, nos Retenues une rets a pescher. Lat. hoc tragum, ver- Bernardus faciet talia Trameta, qualia d'eaux dicimus, posteriores vero Graeci rpavac, ut auctor est Michael Attaliata riculum. Tabularium Vindocinense ch. sibi placuerint. 240: Quatuor tractus retis, quod vulgariter T TRAMIS, Extrema pars vestimenti, in Synopsi tit. 95. Ese autem euoxaf, non vacant Tramallum ad capiendos pisces. Johanni de Janua. Horletet de vestement, tarn fuere retia in mare extensa confixis palis, quod vult Cujacius lib. 14. ObserSchedae MSS. Corbeienses de Mensa Ab- in Glossis Lat. Gall. Sangerman. batis : Et sciatur, quod talis debet esse 1 TRAMISIA. Vide in Tremissis. vat. cap. 1. quam maritimae piscinae, seu Tramela, dont on prent races (pisciculosj ; TRAMISIS, TEA.MISIUM, etc. Vide Tre- ex aqua maris exundantis in ipso littore quod de faciliper foramina Tramelae pos- mesium. confectae. Proinde tranae evectio, nihil sint transire tres medii digiti de manu 1 TRAMONTANA, vox Italica, nostris aliud fuerit, quam quod pro piscium dextra. Vide Tremaclum, et Menagii ac Tramontane, Aquilo, Boreas, sic dictus maris evectione pensitabatur: quot et in mari Mediterraneo quod flet a partiTEANATIGUM dicitur in Charta LudoFerrarii Origines Italicas. SS3" Hinc, ut videtur, emendandum bus transmontanis, Romanorum habita vici Pii, et Caroli C. ex Tabulario FJaviest Tromalium,in Charta ann. 1087.apud ratione. Frequenter occurrit vox Tra- niacensi : ... Nee salutaticum, ncc laudaBaluz. Histor. Tutel. col. 428: Clavos non montana in Archive S. Victoris Massil. ticum, nee Tranaticum, nee de hoc, quod mil tent super molendinum ad capiendos et apud Scriptores Italicos. Vide Pro- homines ad eorum dorsa portant, exigere aut exactare praesumat. Adde Appendilucios, nee Tromalium in ullo loco, nisi denses. * Tremontain, eadem ratione, pro VI- cem ad Capitularia Baluzii n. 67. [et 26. quinque diebus tantum per annum. Et

TRA
in quo posteriori privilegio male legitur coustel appelle Tranche, in aliis ann. Tranicticum, pro Tranaticum : quod rur- 1416. ex Reg. 169. ch. 483. Aliaeann. 1407. sum legitur in Hist. Lotharing. torn. 1. in Reg. 161. ch. 252: Un petit coutel a col. 555.] [* In Histor. S. Michael, cap. pain, autrement Trenchet. Ab usu, cui 3. apud Pertz. Script, torn. 4. pag. 80. cultri inserviunt, saepius nomen habent. Hinc scalpellum pennis acuendis appellin. 32.] $$S~ Evectionem, quae fit traha inter- latur Trencheplume, in Lit. remiss, ann. pretatur Vossius lib. 2. de Vitiis serin, 1463. ex Reg. 199. ch. 351 : Certaines racap. 18. ex alio ejusdem Caroli M. Privi- sures faites d'un ganivet ou Trenchelegio apud Aimoinum lib. 5. cap.l: Telo- plume. Et Tranchelart, culter coquinaneus exigatur nee de novale, nee de ca- rius, in aliis Lit. ejusd. ann. ibid. ch. rale, neque de saumis, neque de Trana 359: Vng grant cousteau de cuisine, nomme evectione, nee rotatico, nee pontatieo. Le- Tranchelart. git Baronius torn. 9. Annal. ad ann. 779. * TRANCHIA. Vide supra Trancheia 1. ubi idem Privilegium habet : Nee de 1 TRANCUS, pro Truncus, ni fallor. navali, nee de carrali, neque de saumi, Vide locum in Eschalmamentus. sive de Trana evectione vel rotaticum, vel TRANEZ, vel TRANIX. Edictum Rothapontaticum. In quibus verbis multipli- ris Regis tit. 101. 61. [ 300.] et Lex cem distinguit evectionemlaudatus Vos- Lpngob. lib. 1. tit. 19. 7 : Si quis Trasius, aliam quae navi fit, aliam quae nicem de vite aliena incident, componat curru, aliam quse traha, vehiculi ge- medium sol. Ita tres editiones. Quidam nere sic dicto, quod non volvatur rotis, codices MSS. habent Travices, et in sed trahatur : quod postremum evec- lemmate, de radice yitis. Sed legendum tionis genus tranam dici putat, quae puto de traduce vitis, ut in ipsa lege idcirco evectioni navali et carrali op- traducem, id est vitis surculum, quern ponatur. ita appellant Varro lib. 1. de Re rustica, 1TRANATARE, Tranare. Tranatare no.- Columella lib. 4. cap. 29. lib. 5. cap. 6. vicula, Elmhamo in Vita Henrici V. Re- et alii. Nisi titulus de radice vitis, sit gis Angl. cap. 82. vice Glossematis. Itali Tralcio [palmi1 TRANATICUM. Vide in Trana 2. tem] dicunt. TRANATORIUM, ab eodem fonte, quo 5SS- Palmitem aut flagellum interpreTrana 2. Florentius Wigorniensis ann. tantur Vossius lib. 2. de Vitiis serm. 465 : Henyiscus et JEsca, cum Britonibus cap. 18. et Martini us in Lexico, sic dicprope Wipepes fleote , id est Wippedi tum a Saxonico, vel Germanico Rancke : Tranatorium pugnaverunt. Anglo-Saxp- quod idem significat. Hinc pro Tranicem nibus fleat, sestuarium, gurges, amnis. puto legendum Traucem, ut habet unus 1 1. TRANCHEIA, TRANCHIA, Fossa, MS. Estens. alter praefert Trance, ut Gallice Trenchee, Ital. Trincea. Histor. annotat Muratorius torn. 1. part. 2. pag. Beccensis MS. pag; 361 : Statuit ne co- 40. gantur ire ad operationem castellanorum, 1 TRANICTICUM. Vide Tranaticum in sive pontlum, vel fossatorum reparando- Trana 2. rum, vel Trancheiarum. Transactio ann. f TRANQUILLACIO, pro Tranquillitas, 1295. ex Archive Caste! lionis Paludis in in Chronico Job. Whethamstedii pag. Bressia : Castrum de Castellione cum fos- 335 satis contiguis et Tranchia sive sissura. TRANQUILLITAS, Titulus honorarius A cimeterio usque ad Tranchiam Domus- Imperatorum, apud Vegetium lib. 2. in Dei de Meriaco, in Charta ann. 1209. Prologo et alios. In Diurno Romano apud Thomasserium in Biturig. pag. cap. 2. tit. 4 : Tranquillissimi ac Christia714. Rursum occurrit in Epistola ann. nissimi Domini nostri. Vide Serenitas. 1212. torn. 1. Anecd. Marten, col. 821. TRANSACTARE, Transferre, possessipVide infra Trenchea. nem aut rem in alium transferre, in * Hinc Tranche, Instrumentum fer- Statutis Venetis ann. 1242. lib. 3. cap. reum,quo terra proscinditur, ligo, vulgo 39. et Consulto 16. TRANSACTUM. Lex Longobard. lib. 1. Beche. Lit. remiss, ann. 1472. in Reg. 197. Ohartoph. reg. ch. 278 :Le suppliant tit. 25. 59. [ Liutpr. 247. (6, 94.)] : Si print une Tranche, et se mist a becher. cujuscunque servus aut aldius, ancilla aut Vide infra Trenchia. aldia in furto comprehensi fuerint, et do* 2. TRANCHEIA, TRANCHIA, Jus scin- minus eorum neglexerit eos liberare, et dendi lignum mortuum seu aridum. usque ad dies 30. eos dimiserit, sint feCharta Ludov. VII. reg. Franc, ann. fangi, et habeat eos in Transactum, cui 1146. ex Tabul. Monast. novi Pictav. : furtum fecerint, et componat postea ipsum In nemore etiam noslro, quod Molleria furtum, sicut Lex et Edictum continet. appellatur, sibi concedimus Trancheias Hoc est, sibi habeat ipsos servos quasi illas, quse. ab antiquo dono duels A quita- per modum transactions, seu pacti. norum habuit , perpetuo possidendas. T TRANSA6IUM, in Litteris ann. 1369. Trenc/ieia, ex eadem Ch. in Reg. A. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. Chartoph. reg. ch. 33. In Charta verp 388. Mendum esse videtur pro Caufahie memorata Guill. Aquit. ducis legi- gium, quod praeferunt aliae Litterae eatur : Dono mortuam silvam de Molerta, dem de re ann. 1371. ibid. pag. 400. quam acquisivi. Charta ann. 1407. in , TRANSALPINARE, Trans Alpes profiReg. feud, comitat. Pictav. ex Cam. cisci, Romam vel in Italiam contendere. Comput. Paris, fol. 129. r: Ego Guiller- Johan. de Janua : Transalpinare, ultra mus Coaigne recognosco me tenere Alpes ire. Robertus Monachus lib. 2. ad homagium ligium.... explectum meum Hist. Hieros. : Sed natale solum transseu usagium vel Tranchiam meam, quod euntes diverso tempore et itinere Transet quam habeo in nemore, publice appel- alpinaverunt. Utuntur Gregorius VII. lato Chavaigne. PP. lib. 2. Epist. 9. Hildebertus Ceno* TRANCHETUS, Cultri species, nostris man. Epist. 9. ex iis, quae editae sunt Trenchet et Tranche; Tranchet nunc di- torn. 13. Spicileg. Acher. S. Bernardus citur scalprum sutorium. Lit. remiss, Epist. 164. 244. 245. Petrus Blesens. ann. 1364. in Reg. 96. Chartoph. reg. ch. Epist. 59. Otto de S. Blasio cap. 16. 24. 148 : Tenens in altera manu quemdam 28. Nangius in Chron. ann. 1156. Richarcutellum, nuncupatum vulgaliter Tran- dus de S. Germane in Chron. ann. 1236. chet,... in calido motu diclam concubinam Rogerus Hovedenus pag. 528. Matthaeus de dicto Trancheto percussit. Un certain Westmonaster. ann. 1133. 1217. Matthaeus Paris ann. 1257. Godefridus Monachus S. Pantaleon. ann. 1166. etc. 1 TRANSARTAT, Vexilli genus. Gesta Guidonis Episc. Cenoman. torn. 3. Analect. Mabill. pag. 335 : Willus de Buris, qui jam dudum causa posnitentiae Jerosolymam profectus fuerat.... obtulit B. Juliano Dominica? crucis reliquias, cum pretioso pallio et vexillo, quod Transartat dicitur, in cujus hasta laminse ductiles erant, vim. marcas argenti continences. | TRANSCAMBATA, Saltus, insultatio, Gall. Gambade, ab Occitano Cambata, Spatium inter pedes divaricates interjectum, Gall. Enjambee. Sentent. Inquisit. Tolos. apud Limborch. pag. 170 : Affirmans quod ex quo ipse Rex Carcassonensibus et Albiensibus super factis inquisitor um deftciebat in justitia, ipsi poterant licite alium Dominum sibi assumere: et ex quo Rex ipse unam eis feceral Transcambatam (quia scilicet non providerat eis circa dicta negotia, ut volebant) aliam sibi per eos fieri justum erat. * TRANSCAPITARE, In caput praecipitem agere, Gall. Jetter quelqu'un la tete la premiere. Acta S. Calm. torn. 7. Jul. pag. 174. col. 2: Cum adhuc seminecis ante illorum pedes jacens, spirare extremum moriturus habitum (halitum) cerneretur, in adjacentis putei profundum, inversis immersum pedibus, Transcapitaverunt. Vide Transcapitatus. 1 TRANSCAPITATUS, Actus praeceps in caput. Acta S. Torpetis, torn. 4. Mali pag. 7 : Quadrigum in fluvio mergi fecit, et Transcapitatus est auriga et nusquam comparuit. TRANSCAPOLARE , TRANSCAPULARE , Truncare, etc. Vide in Capulare et Cervella. TRANSCENDERE , Praeceptum transgredi. Conventus apud Andelaum, apud Gregor. Turones lib. 9. cap. 20 : Si qua pars prsesentia statuta sub quacunque calliditate tempore quocunque Transcendent. [VitasPatrum Emerit. torn. 2. Concil. Hispan. pag. 646. col. 2: lie el implete prasceptum Domini: quod semel dotum est, nequaquam Transcendi pot est. Etiam legitur in Cod. Theod. lib. 6. tit. 4. leg. 22.] * TRANSCENSUS, idem quod Trecensus, Census ex terra seu praedio, quasi Terraecensus, Gall. Trecens. Charta Math. I. ducis Lothar. ann. 1138. inter Probat. torn. 2. Annal. Praemonstr. col. 134: Confirmo.... nominatim vallem, in qua sita est abbatia tua, quam per Transcensum duodecim nummorum de abbatissa 5. Petri habetis. Rursus in Ch. Henr. Tull. episc. ibid. col. 135: Transcensu unius denarii. 1 TRANSCHEIA, Idem quod Trancheia, Fossa, Gall. Trenchee. De operationibus castellorum, et pontium, et vivariorum, et fossatorum, et Transcheiarum, in Litteris Henrici Regis Angl. ann. 1285. e Chartophylacio Regio. TRANSCITARE, Transmittere. Stat. synod, eccl. Tornac. ann. 1366. pag. 77 : Quapropter constitutiones editas contra tales vobis duximus sub sigillo sedis nostras curias Tornacensis Transcitandas et (ut) eas in ecclesiis vestris publicetis. 1 TRANSCOPIARE, Exscribere, Transcribere, Gall. Copier, Transcrire. Chronic. Whethamstedii pag. 406 : Abbas Transcopiari eas (litteras) fecerat, et post Transcopiationem inseri ulterius in Registro. Rursum occurrit apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 28. TRANSCORNATI. Chronicon Novalicense lib. 3. cap. 14. de quodam joculatore, qui dux vise fuerat Carolo M. per-

TRA
genti in Italiam contra Langobardos : Tune accedens jam dictus joculator ad Regem petiit, ut sibi promissum daretur, quod ante illi pollicitus fuerat. Tune ait illi Rex: Postula, quod vis. Cui ille : Ego ascendam in unum ex his montium, et tubam fortiter porsonabo corneam , et quantum longe audiri potuerit, dabis mihi in merito et munere cum viris et fxminis. Et Rex: Fiat tibi juxta verba tua. Qui protinus adorans Regem abiit. Ascendensque in uno monticulo, fecit, sicut dixerat. Descendensque ibat per viculos et arvam, et interrogans quos inveniebat: Audisti, inquit, sonitum tubas ? Cui si dixisset: Eliam audivi, dabat illi max colaphum dicens : Tu, inquit, es meus servus. Ita ergo dedit illi Carolus quantum sonitum tubae audiri potuit, atqueita, dum vixit, tenuit, suique filii post eum, qui usque in prassentem diem servi ipsi Transcornati vocantur. 1 TRANSCORPORATIO, Animse in aliud atque aliud corpus migratio, Gr. (XETSV<7wimTw<7t? (AeTejA^Xu317^ apud veterem Interpretem Origenisin Mattb. tractatu 27. t TRANSCORPORATUS, Qui de uno corore migrat in aliud, veteri Interpreti . Irenaei lib. 1. cap. 25. ult. edit. T TRANSCRIPT! MILITES vacantur, cum de alia in aliam regionem transeunt, et inde Transcripti, quod nomina dant ut transcribantur. Isid. lib. 9. cap. 3. 1 TRANSCRIPTUM, Exemplum, Gall. Copie. Vidimus ou.Transcript, in Litteris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1371. torn. 5. Ordinat. pag. 403. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. fol. 281. v: Rotulus in pergameno super quern scriptum est verbis Gallicis, Ce sont les Transcriptz des Lettres que les Grecs envoyerent d Monseigneur et a Madame. Et in dido rotulo sunt inclusas duse litterae missivae in papiro et idiomate Grseco scriptas. Tancris, eadem notione in Chartul. Oampan. fol. 291. col. 2. ex inscriptione Chartae ann. 1242 : C'est li Tancris de la Chartre de la Commune de Provins. Charta ann. 1260. ibid. fol. 390. col. 1: Quant celetaille sera faite, ele sera gitee, et sotnme feile par devant les hommes devant diz et par devant nos Sergens, et en porteront li homme devant dit le Tancrit de la faille, et la somme de tout et de chacune vile. 11. TRANSCURSUS, Prseteritus, neglectus. Codex Theod. lib. 12. tit. 1. leg. 182: Nemoposthac munerum ordine Transcurso ad altioris curias honores audeat pervenire. Vide Transilire. * 2. TRANSCURSUS, Vectigal, quod prsestatur a transeuntibus per terras alicujus domini. Arest. ann. 1339. 14. Apr. in vol. 3. arestor. parlam. Paris. : Quod ipsi mercatores vel extranei de dictis averiis seu mercaturis solvent pedagium seu Transcursum apud Bapalmas. Vide Transitorium. * TRANSCURTIS, Curtis seu prsedium hospitio adjacens. Charta ann. 1308. in Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 123: Item hospitium cum Transcurte, quod fuit Mosse Bonafos. Vide infra Trescurtis. * TRANSDORSA, Post equitem sedens, Gall. Portee en croupe. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 35. ex Cod. reg. 4659 : Si aliquis locaverit bestias ad equitandum, et contra conventionem alium hominem vel aliam Transdorsam portaverit, duplicem mercedem solvat. T TRANSDUCTA MULIER. Vide Traducta. * TRANSDUCTUS, Canalis quo aqua transfluit. Libert, de StagelJo ann. 1331. in Reg. 69. Cbartoph. reg. ch. 174: PosVIH

TRA
sint reficere et mutare et remutare semel et pluries paxeriam et paxerias,... besalia, meatus, recos, aqussductus et Transductus. 0 TRANSEGANTIA , in Dipl. Caroli Simpl. ann. circ. 906. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. 504. An a Latino Transigere ? Nihil quippe certi ex Charta mutila erui potest. TRANSENDA, Via, platea, qua transitur: sed proprie via strictior, Passage, unde Italis Transandare, transciirrere, praetergredi. Anastasius in Stephano IV. PP. pag. 94: Eumque projicientes in terra juxta Transendam campi Lateranensis, ejus effoderunt oculos. Charta Landolphi et Atenolphi Ducum Longobard. : Secus Transendam, quse pergit ad portam Rufini. Alia Pandolh" et Landolphi Ducum Longob. in Chronicp Beneventano S. Sophias : Concedimus in nominato monasterio S. Sophias ipsam Transendam, quse vadit retro ipsam Ecclesiam, et guas in parietibus ejusdem ecclesiae conjuncta est. Alia eorumdem Ducum ibid.: Juxta plateam majorem illam publicam quse ascendit de porta Summa, et juxta transendam publicam, quse olim pergere videbatur erg a ipsum prsedictum monasterium, etc. Diploma Robert! Regis Neapol. ann. 1321. apud Wadding. : Item domus seu apothecas... sitas in civitate Neapolis in platea portus, intus anditus seu Transendam communem, et sunt conjunctas cum prsedicto anditu seu Transend'a communi, sicuti paries exfiniat. Adde Sanctuarium Capuanum pag. 643. Vide Andare. TRANSENNA , Cancellus , xiyx>[?, in Onomastico Lat. Gr. Anastasius in Sixto III. PP : Item fecit Sixtus Episcopus Confessionem B. Laurentii Martyris cum columnis porphyreticis, et ornavit Transennam et altare, et Confessionem S. Martyris Laurentii de argento purissimo. [Eumdem adde in Stephano IV.] TRANSENNA, Fenestra. Gl. Gr. Lat.: KIpajAOi; 9wiraYWY6i;, Transenna. Quomodo scilicet est gypsum, vel vitrum pellucidum, per quod lumen intus admittitur. G10SS83 Lat. Gr. : T<ra>.Y)|, itayYaY^- V-w Ttaptou <T/](j.etov. Legendum TrapaXXay^. Paulinas Epist. 12. ad Seyerum : Lxtissimo vero conspectu tota simul hsec basilica, in basilica memorati Confessoris aperitur trinis arcubus paribus perlucente Transenna, per quam vicissim sibi tecta ac spatia basilicas utriusque junguntur. 1 TRANSEUNTER, Obiter, in Libro de Singularitate Clericorum S. Cypriano perperam attributo, et apud Ammianum lib. 28. cap. 4. | TRANSFEGARE , f. Transfretare, Chron. Bergom. ad ann. 1406. apud Murator. torn. 16. col. 991 : Licitum sit ipsis partibus libere et impune Transfegare, ire, stare, et redire, mercari, etc. TRANSFEGATOR, Explorator, investigator. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 112. ex Cod. reg. 4659: Statuimus quod tempore pads Trans f eg atores seu espies aut explorantes vel exploratores maleficiorum vel guerras, non veniant neque habitent in civitate Avinionis. Trafegatores, in Cod. MS. musei mei. [** Vide Raynouard. Glossar. Roman, torn. 5. pag. 396. radice Trafec.'] T TRANSFERISCERE, Transferre, tradere. Trado, confero, largior, et irrevocabiliter offero atque Transferisco, in veteri Charta apud Ughellum torn. 1. Ital. Sacrse col. 528. edit. 1717. * TRANSFERITOR, D9nator, qui transfert rem quampiam alicui. Charta ann. 992. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 2. pag. 316 : Dominus Wido comes filius ejus

TRA

153

donatori et Transferitori in ecclesiae. monasterio in perpetuum prassens prassente salute sacrarum scripturarum hasc actio permaneat, etc. * TRANSFERIUS, Armorum genus ad transfigendum. Stat. Ferrar. ann. 1268. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. 33vi col. 515: Arma vetita in civitate Ferrarias et districtu, intelligimus bordonem, lanzonem, Transferium.... Si quis inventus fuerit par tare de node.... bordonem, lanzonem, Trans ferium, etc. ] TRANSFERSIO, Translatio, transcriptio, cessio. Charta ann. 1072. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 192 : Per anc cartulam judicati et offersionis et perpetualis Transfersionis proprietario nomine donamus, indicamus et offerimus et tradimus, etc. [* Vide infra Transpersio.] TRANSFIGURARE FACIEM , in Lege Longob. lib. 1. tit. 15. 5. [* Roth. 31.]: Walapauz est, dum quis alienum furtivum vestimenlum induit, aut si caput latrocinandi animo, aut faciem Transftguraverit. Gall. Se defigurer le visage. 1 TRANSFIGURATUS IN VESTIMENTIS, Aliena veste indutus, nostris Deguise, apud Rolandinum Patav. in Chronico lit). 7. cap. 4. ubi etiam habetur Transftguratio, pro Consuetas vestis mutatio. f TRANSFIRMARE, Transcribere, tradere. Charta ann. 32. Caroli Regis ex Archive S. Bertini : Ad integrum vobis per venditionis titulum accepto pretio Ecclesias vestras a die prassenti Transfirmo. TRANSFLUVIARE, Fluvium pertransire. Commodianus Instr. 50:
Transfluviat hostis, tu sub latebra conde.

* TRANSFORATIO,Perforatio, diruptio. Charta Ansoldi abb. in Chartul. S. Corn. Compend. fol. 127. v. col. 2 : Carrucas ecclesias pro Transforatione pyrgii vel alio forefacto non poterit capere. * TRANSFORATUS, Dicitur de ligno quavis perforatione vitiato, in Stat. ann. 1313. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 15. col. 1: Si residuum nemoris erat Transforatum vel deterioratum, et aliqua partium super hoc se dblebat, tc. Treffore ou empire, vernacule redditur, in Lit. ejusd. ann. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 526. art. 5. TRANSFOSSORIUM. Papias: Veru, i. Transfossorium, quo carnes assantur. TRANSFRANCIARE, Ex Anglia per Franciam transire Romam. Matth. Paris ann. 1257 : Pro negotiis Regis transalpinantes et Transfranciantes. * TRANSFRETATIO, Pensitatio, quaa exsolvitur a navibus secundo vel adverso flumine aliqua transeuntibus. Chartul. Guill. ab S. Germ. Prat. fol. 203. r. col. 2 : Ego Odo, comes quarumdam provinciarum Gallias scilicet et Francias,.... concedo monachis servientibus S. Germano Parisiacas urbis episcopo quasdam consuetudines in quodam castro nostro, quod vocatur Musteriolum, hactenus habitas in Transfretatione navium, in eundo superius sive redeundo inferius. Vide Traversum 1. | TRANSFUNCTORIUS, Levis, inutilis, baud satis accuratus et sedulus. Transfunctoria expugnatio, apud Tertull. adv. Valent. Transfunctorium prasceptum , apud eumdem lib. 1. adv. Marc. cap. 27. 1 TRANSGLADIATUS, Gladio transflxus, in Vita S. Elizabethae Schonaug. torn. 3. Junii pag. 621. TRANSGLUTIRE, Sorbere, deglutire. Stat. synod, eccl. Carcass, ann. 1270. cap. 6. ex Cod. reg. 1613 : Quociens sacerdos communicat infirmum, facial in sua prassentia Eucharistiam Transglutire, 20

154

TRA

TRA

TRA

et propinet postmodum sibi vinum. Vide Transgulare 1. v 1 TRANSGREDERE, pro Transgredi. Si quis hoc Transgredere praesumpserit, in Gapitulari 1. ann. 802. cap. 30. Transgredere praeceptum, ibid. cap. 34. * Transigier, eadem notione, pro Transgresser, in Lit. ann. 1374. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 25 : Pouryceux faire amender la transgression de noz dictes ordonnances et statuts qu'ils ont Transigiez. 1 TRANSGRESSIBILES COSTUME, Prsestatipnis species. Charta ann. 1187. ex Archive Majoris monasterii: Reclamabant tnonachis petrinas vaccarum, lumbos porcorum, botellagium, costumas Trans* gressibiles, decem solidos annuatim. Vide Consuetudo 4. TRANSGRESSIO SUPER CASU, JC. Anglis et Cowello liv. 4. Institut. tit. 3. | 1. est, cum quis alterius statum vel conditionem suo delicto deteriorem facit. 1 TRANSGRESSIONES DE VIRIDI in Forestis, Damnum silvis viridibus et frondosis illatum, apud Rymer. torn. 5. pag. 692. 1. TRANSGULARE. Ugutio et Joannes de Janua: Transgulare, ultra gulam deorswn immittere, scilicet, transglutire. Gloss. Lat. Gall.: Transgulare, Transgloutir outre, devourer. Goffridus Vindocinensis lib. 4. Epist. 22: Habuerunt itaque escas, sed in escis illis retia, quibus capli, et hamum quo sunt Transgulati, invenerunt. Alia forte notione vocem hanc videtur usurpare Gilbertus Porretanus Episc. Pictav. in prooemio ad Cpmmentar. in Boetii librurn de S. Trinitate : Et ne vel timiditatis angustia nos ad silentium penitus Transgulare, vel temeritatis audacia ad garriendum laxare putetur, etc. [Id est, cogere.] T 2. TRANSGULARE, pro Strangulare, vitiosa, ut videtur, pronuntiatione. Chronic. Andegav. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1379: Johanne Papa (X.) Transgulato, alter Johannes succeditmensibus in. Charta ann. 1413. ex Chartul. 23. GOrb.: Super hoc quod in anno prsedicto fuit quidam vir vitas honestas et conversationi (qui) instinctu diabolico in domo sua propria... se Transgulasset, etc. Metaphorice pro Exstinguere, Gall. Etouffer, in Charta ann. 1168. torn. 1. Maceriarum Insulae Barbaras pag. 109: Damnosam inter utramque domum controversiam... fructus pads lastus exurgens Transgulavit. Hinc TRANSGULATIO, pro Strangulatio. Papi as : Suspensio, Transgulatio, laqueus. 1 TRANSGULATUS PANNUS, Variis coloribus distinctus. Pannis de serico Transgulatis sen reatis a modo non utantur, in Statutis Ecclesiae Anic. ann. 1267. torn. 2. Anecd. Marten, col. 483. Sed legendum videtur Stragulatus. Vide Stragulum. ** TRANSIBILIS. Sedul. Scot, de Rect. Christ, cap. 16 : Rerum Transibilium inconstantia. 1 TRANSIBILIS MESURA, Mediocris mensura, quae neque minor sit, neque major, in Chartulario S. Vandregesili torn. 1. pag. 163. Gall. Mesure passable. ] TRANSIGERE, Transire. Longoitinere confecto, multis montibus Transactis, torn. 2. SS. Martii pag. 48. TRANSIGIA. Libertates Villa? de Moneto anno 1269. apud Thomasserium in Consuetud. localibus Bituricensib. cap. 65 : Nullus de franchisia faciat tnihi biennium aut corvatam extra Moneto, nisi tantummodo Transigias usque ad do-

mum leprosorum, quas habent facere, etc. in Epist. Silonis Regis Hisp. ad Cixilanem. [Vide Transvectura.] TRANSITUS, Mors. Vetus inscriptio ^TRANSILIRE SACROS ORDINES, Per saltum, ut aiunt, sacris Ordinibus ini- Christiana in S. Crucis Monasterio Burtiari, i. e. suscipere superiorem omisso degalensi: Hie requiescet bone recordainferiori, v. g. Presbyteratum non sus- tionis famulus XPI. Mumrnolenus, qui cepto Diaconatu. Concil. Belvac. ann. vixit annus CG. septuagenta, apud quern 1114. torn. 2. Spicil. Acher. pag. 595. haec nullus fuit dolus malus, qui fuit sene ira statuit post Gregorium VII. PP : Qui jocondus, hoc est, accepit transitum sub sacros Ordines Transiliunt, suspendantur die vi. Idus Augustas, ubi fecit Augustus ab officio, et si meruerit vita eorum in- dies septem anno v. Regnum Domini nost. dulgentiam consequantur, et intersint Chlodovei Reg. Testamentum Hadoindi ordinibus, quos amiserunt. Episc. Cenoman. apud Bnsspn. lib. 7. 11. TRANSIRE, Tolerare, dissimulare. Formul.: Ut hanc (villamj ministri ej^^sEpistola Friderici II. Imp. torn. 2. Spi- dem post meum Transitum teneant, poscil. Acher. pag. 572 : Ita nos graviter sideant, etc. Gregorius Turon. de Vitis provocavit, ut Transire non possimus ul- Patr. cap. 10 : Die Dominica Transitum terius incorrectos suse levitatis excessus. accipio, etc. Transitus S. Martini, apud Injurias inultas Transire, in Codice eurndem Gregorium non semel, ChroTheod. lib. 8. tit. 10. leg. 2. degangum in Regula Canonicor. Me1 2. TRANSIRE, Traducere. Charta tensium cap. 20. etc. Adde Senatorem ann. 1468. apud Lobinell. torn. 2. Hist. lib. 8. Epist. 8. Leg. Burgund. tit. 42. Britan. col. 1299: Liberavit naves ad |1. tit. 53. Capit. Walterii Aurelian. Transeundum et transfretandum dictos Episc. cap. 18. Form. 37. ex Baluz. etc. 1500. sagittarios. Acta S. Benedicti Ave* 7. TRANSIRE, Superare, Gall. Surnion. torn. 2. Aprilis pag. 257: Benedi- passer. Bened. abb. Petroburg. de Gest. ctus iterum rogavit, ut amore Dei et B. Henr. II. reg. Angl. torn. 2. pag. 387: Marias Transiret ilium ultra. Ejusmodi scelus filii domini regis,. Henricus | 3. TRANSIRE ACTUM , Practicis no- scilicet et Gaufridus Transierunt stris, Passer acte, Chartam seu testimo- multum. nium rei gestse conscribere. Synodus TRANSIRI. Charta ann. 1108. inter Trecor. ann. 1372. apud Lobinell. torn. Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 139: 2. Hist. Britan. col. 1608 : Notarii curia- Paucis siquidem diebus transactis post rum nostrarum jurent fideliter acta coram obitum D. Petri Trenorchiensis abbatis, eis facta Transire. cujus pene totum tempu ssub hac concerta1 TRANSIRE AGCORDA, LITERAS, dici- tione Transiebatur, etc. Id est, Effluxerat. tur Parlamentum, cum ilia publica au* TRANSITA, Possessionis alicujus alctoritate confirmat : qua notione vox teri cessio, translatio. Charta ann. 952. Passer non semel occurrit in vett. Edi- apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. ctis Regum nostrorum ; hodie Homolo- sevi col. 133: Donamus atque offerimus guer. Litterse ann. 1358. torn. 4. Ordinat. per hanc pvsssentem paginam pffersionis Reg. Fr. pag. 725: Necnon lilteras et nostrse a die preesenti et ora ad jure ipsius accorda quascumque per predictum Par- scolse proprietario nomine ad habendum lamentum alias fieri et Transiri solitas idem omnis Transita ilia juris proprietatis ac solita, fieri faciatis et eciam Tran- nostrge... Talemexinde habeant potestatem seatis. de ipsas res atque Transitam, sicut supra 14. TRANSIRE, Peragere. Ordo Con- legilur,ad regendum et gubernandum seu cilii celebrandi, torn. 1. Concil. Hispan. disponendum. Vide infra Transpersio. pag. 230 : Nee aliud aliquid ante Transi1. TRANSITORIUM, TRANSITURA, bitur, quam isla omnia explicentur. TRANSITUS, Quod praestatur a transeun1 5. TRANSIRE. Leges Palatinae Jacobi tibus per terras alicujus domini, Gall. II. Regis Majoric. in Actis SS. Junii Droit de passage. Transitorium tributum, torn. 3. pag. xxxix : Cum autem nos iter in lege Longob. lib. 1. tit. 14. | 16. facere alicubi continget, debebit aquam, [** Ludov. P. 43.] Transitoriae consuetuornamenta, paramentave, et argentea dines, apud Guibertum fib. 3. de Vita vasa portare, cum quibus Transire possi- sua cap. 8. Oh. Phil. I. Reg. Franc, pro mus, ad usum nostrum.'Hoc est, quae no- Abbat. Becci in 20. vol. [Bulla Irinoc. bis satis sint, aut quibus simus con- II. PP. ann. 1135. ex Archiv. Resbac.: Insulis quoque et molendinis, necnon et tenti, cum iter agimus. 6. TRANSIRE, Defungi, obire. Transi- piscatoriis cum pontibus etiam cunctisque tus, obitus, mors. Voces Christianis aquas Transitoriis.] Chart. Regum Angl. Scriptoribus usitatiores. Beletus cap. 4. in Camera Comput. Paris, pag. 17: Quse et ex eo Durandus lib. 7. Ration, cap. sive teloneum, sive Transitus nominatur, 1. n. 18: Transits dicitur festum de sive alio nomine dicitur, quod solet exigi morte Sanctorum, quoniam animss illo- pro consuetudine fisci a vendentibus, vel rum a corporibus exeuntes, per ignota sibi ementibus, vel Transeuntibus. [Diploma et diversa loca transeunt, ut per cesium Lotharii II. Imp. ann. 1137. torn. 2. Amaereum et sethereum, et crystallinum, ut plrss. Collect. Marten, col. 99 : Nullum tandem perveniant ad Empyreum. Vita teloneum , nullum pontaticum, nullum MS. S. Mauri Abb.: Transitum vel exitum, nullum denique publicum terra aquave vectigal, aut penNon mors dicenda, sed verp nomine vita sionem monachi in nullo regni nostri Est, obit ut Justus, cujus sit Transitus ortus. loco persolvant. Donatio ann. 20. LudoVetus inscriptio Viennae: TRANSIIT SUB vici Regis: DonaviEcclesiae Cluniacensi... DIE... ORBIS FAUSTO VIRO. c... Coss. omnes con$uetudines, amnem quoque subPROSTERNUNTUR MILITE COELI. Com- ter currentem cum Transilu] modianus Instr. 42 : * Transaige, in Charta ann. 1387. inter Probat. torn. 3. Hist. Burg. pag. 109. Transire jubentur ad Dominum parlibus dextris. col. 2 : A nous seul et pour le tout apparGregorius Turon. lib. 5. Hist. cap. 8: tenoit esdits termes le peage, le pasEodem anno et B. Germanus Parisiorum saige, Transaige, les ventes, etc. Vide Episcopus Transiit. Florentius Wigorn. Transmissum. TRANSITURA, in Capit. Carpli M. lib. ann. 862 : Sanctus Transivit Swithunus, et astra petivit. Vitam transire, pro tran- 4. cap. 59 : Ut nullus ad Palatium, vel in sigere, quomodo dicimus, Passer la vie, hostem pergens, vel de Palatio, vel de

TRA
hosle rediens, tributum quod Transituras vacant, solvere cogatur. Lex Longob. habet hoc loco Transilarium. Trastura, eadem notione in Chartis Italicis apud Ughellum torn. 4. pag. 787. 789. 795. Capitulare 5. Lud. Pii ann. 819. cap. 16. Trasturas etiam habet, ubi Codd. alii straturas, tricturas, tristuras, uti monet Baluzius. Rhenanus lib. 2. Rerum German, pag. 93. videtur legisse straturas. Tresturas vero habet Charta Caroli C. ann. 18. Ind. 2. in Tabul. Deryensi : Silvas etiam quas ex omni parte in circuilu monasterii concessimus, et mercalum in prasdicta villa Glonna, et Tresturas ad salem emendum, quas de pontanatico S. Petro et B. Berchario in usus Monachorum tradidimus. * Charta Liutpr. Langob. reg. ann. 715. vel 730. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 24: Item in Campo Marcio Transitura debeat dare bmos tremisses per singulas naves. Vide supra Transfretatio. * 2. TRANSITORIUM, Pars liturgiae sacrse, in Ordine eccl. Ambros. Mediol. ann. circ. 1180. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 893. ubi de Feria v. hebdom. S.: Missa vero ordine suo ayatur, usque dum diaconus dicit: Offerte yobis pacera, et tamen non dicat et archiepiscopus non det pacem ministris. Transitorium: Tristis est anima mea usque ad mortem : Tune archiepiscopus communicet cum clero et populo. Sic missa compleatur secundum morem. Ibid. col. 899. ubi de die Paschae: In ultimo vero offtcii Paschse canitur Alleluia. Transitorium vero canit chorus, magistro lectorum incipiente, reiterando cum Gloria. Occurrit rursum ibid. col. 905. Vide Transitus 2. * TRANSITUDO, Consuetude, Gall. Habitude. Stat. Universit. Aurel. ann. 1337. ex Cod. reg. 4223. A. fol. 51. v : Hoc enim nimia Transitudo delictorum facere nos compellit, ut ceteri prasteriti (1. perterriti) punitorum exemplo, ad talia de cetera procedere non prsesumant. 1. TRANSITUS, dicitur de Praefectis aut Judicibus Provinciarum, qui in regiones vel urbes aut vicos sui districtus discurrunt, juris discendi, vel de criminibus inquirendi gratia, in leg. 4. Cod. Th. de Off. Rector, prov. (1, 7.) et leg. 6. Ne quis in Palatio, (7, 10.) etc. 1 2. TRANSITUS (cum scilicet Missale refertur a cornu Evangelii ad cornu Epistplse) Communio dicitur : Nazarasus vocabitur. Ita in Actis SS. Junii torn. 4. pag. 699. ubi de festis S. Job. Baptists. Vide alia notione in Transire 6. et Transitorium. TRANSITUS VLE PUBLICS. Hugo Flaviniac. in Chron. pag. 132 : Correptionem omnium mensurarum, exceptia alodiis, quae homines tenent ad placitum generale respicientes et publicse vise Transitum. Id est justitiam criminum, quae in itineribus publicis committuntur: La Justice des grans chemins. * 3. TRANSITUS, Ultimae morientis angustise. Ceremon. MS. B. M. Crassens : Si autem dlu (moriens)m Transitu duraverit, h&c ssepius repetantur, nee sine psalmis aut divinis lectionibus relinquatur. Vide in Transire 6. T TRANSLA , f. Tela crassior, vulgo Treillis. Statutum Gellonense ann. circiter 1150. apud Stephanotium torn. 8. Fragm. MSS. pag. 175 : Debet habere pro lecto suo palassam novam et duas flessiatas et duo linteamina, unam culciIram novam de Transits, cum plum. * et unum pulvinare. Vide Translelum.

TRA

155

1. TRANSLATARE, Transferre, in aliam mularet, falsas vero rei excusationes adlinguam vertere. Anastasius in Ha- mitteret.] driano PP : Quam Synodum in Lati| TRANSLATOR, Interpres, qui yertit in nam linguam Translatari jussit. aliam linguam. Epistola Concilii Fran2. TRANSLATARE, Alio transferre. coford. ad Episcopos Hisp. torn. 3. ConAnastasius in S. Hadriano PP. pag. cil. Hisp. pag. 107 : Quamvis multi codi115: Translatavit atque introduxit in ces per Translatorum simplicem intelliearn corpora sanctorum Martyrum, etc. gentiam in hoc loco pro proprio filio, suo [Chronic. Modoet. apud Murator. torn. filio conscriptum habeant, Grsecitas ta12. col. 1080 : Plurimi Imperatores Trans- men, qua lingua Apostolus est locutus, lataverunt sedem suam a Roma in Me- proprium nunc mag is quam suum nundiolano. Translatavit se dicta Domina cupavit. usque in Swaneton et ibi obiit, apud Ken* Inter ejusmodi interpretes Celebris nettum in Glossar. ad calcem Antiq. memoratur Magister Johannes Golain Ambrosd. Adde Flodoardum lib. 2. Hist. sacrosanctas theologies professor, ordinis Beatas Marise de Carmelo, plurium varioRem. cap. 17.] 1 3. TRANSLATARE, Exscribere, Gall. rumque librorum et actorum TranslatioCopier. Charta ann. 1142. inter Instr. nibus editis, in Lit. Caroli V. ann. 1378. Gall. Ohr. riova3 edit. torn. 6. col. 322: ex Reg. 113. Chartoph. reg. ch. 366. T TRANSLATUM, Exemplum ex alio Hanc chartam Translatavit Bernardus de Caucionoiolo publicus notarius de Biterri descriptum, Gal lice, Copie. Statuta Arelatens. MSS. artic. 7: Transcripta sive ex originali. Test am. ann. 1154. in Proeamdem bat, novae Hist. Occit. torn. 2. col. 549 : Translata testamentorum Subdictam litteraturam et rationem de (vim) habeant, ac si essent instrumenta altera charta Translatavit in istam. originalia. 0 Nostris alias Translat. Ordinat. ann. Chartul. Brivat. laudatum a Baluzio torn. 2. Hist. Arvern. pag. 272: Nomen 1315. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 597. art. 18 : Leurs privileges, se il sont cujus non potuit Translatari, quia cartrouves, leur seront rendus, et se il ne tula disrupta erat. 1 4. TRANSLATARE, Transcriber, rem peuvent estre trouve, et I'en treve les ab aliquo possessam in alium transferre. Translas, il leur seront renouvelles, *TRANSLATUS, Statuta Vercell. fol. 92 : Non possint in Translatus sanctus Defunctus, mortuus. posterum per commune Vercellarum alie- Dominic. Colmar. Dominicus, in Annal. ad ann. 1233. Vide nari, obligari, Translatari, vendi, etc. Transire 6. Charta ann. 1035. ex Tabul. S. Victoris 11. TRANSLEGARE, Delegare. Litter Massil.: Ego pro hoc non me Translatabo, Bohemorum ad Concilium Basileense neque vetabo, etc. ann. 1432. torn. 8. Ampliss. Collect. 1. TRANSLATIO, in legibus 15. et 40. Marten, col. 178 : Spectabiles viros de Cod. Th. de Episcop. Eccles. et Cleric. intentione nostra et volo plenius eruditos, (16, 2.) pro angariarum, parangariarum V. P. duximus Translegandos. vel navicularise etiam translations 2. TRANSLEGARE, Legare, don are. onere, sumitur, cum scilicet res fiscales Chart, ann. 1385. apudHaltaus. in Glostransvehendae erant, vel annona mili- sar. Germ, voce Vermachen, col. 1872 : taris. Vide Jacob. Gothofredura ad Quos mansos cum censu 10. solidorum leg. 40. ecclesiss et conventui... in anima? suss re2. TRANSLATIO, Idem quod Transitus, medium et salutem pia donatione juste et seu teloneum, quod pro transferendis et proprie post sui obitum Translegavit. 1 TRANSLETUM, Culcitra, ni fallor, e transportandis mercibus exsolvitur. Appendix Codicis Theqd. Constit. 11 : tela crassiori, quam Treillis vocant. In-v Nulla pontium restauratio, nulla Trans- ventarium ann. 1342. ex Archive S. lationum sollicitudo gignatur. Victoris Massil.: 1. matelacium, 1. culTRANSLATIO CA.US.E, Gallis Practicis, citram, 1. flassatam, 1. Transletum, 1. Evocation: cum ab inferiori curia ad pulvinarium, etc. Vide Transla et Transsuperiorem evocatur. Vide Reg. Majest. licium^. * TRANSLICIUM, ut supra Tralicium, lib. 2. cap. 16. 24. lib. 3. cap. 20. et 21. et Quoniam attachiamenta cap. 14. | 3.Textile rarius, minus densum, Gall. TRANSLA.TIONES EPISGOPORUM , de Treillis, vel culcita ex hujusmodi tela. Ecclesia scilicet in aliam Ecclesiam, Arest. ann. 1380.16. Jun. in vol. 7. aresinterdicuntur in Canonibus Apost. can. tor, parlam. Paris.: Unum coopertorium 14. in Concil. Sardic. can. 1. et2. et alibi panni bruni, unum Translicium, etc. non semel, nisi id aliarum Ecclesiarum Vide Traslicium. necessitas exigat, ut est in [suppositi^TRANSLIGERENSIS.Cujusjurisdictio tia] Antheri PP. Epist. Decret. et, ut est trans Ligerim. Inter testes Chartee aiebat Gregorius VII. PP. apud Conra- ann. 1116. in Hist. Sabol. pag. 52. occurdum Uspergensem, translationes Epis- rit Guillelmus decanus et archidiaconus coporum duobus modis fieri possunt, ne- Transligerensis. cessitate yel utilitate. Sed de translaTRANSLUCIDUM, A;aq?av!<;, Stauvl;, in tione et mutatione Episcoporum prae- Glossis Lat. Graec. Nos dicimus Transclare egit omnino Berualdus Presbyter luisant. TRANSMARINARE, Trans mare proflConstantiensis lib. de reconciliatiqne lapsprum pag. 277. et seqq. Gregorius cisci, proprie iter Hierqsolymitanum IX. in Decretal, lib. 1. tit. 7. Francisc. aggredi,in Chronico Montis Sereni ann. Bivarus ad Pseudochronicon Maximi p. 1131. Peregrinatio transmarina, ibidem 616. et seqq. Thomassinus de Disciplina ann. 1146. et 1175. [Adde Testam. OttoEccles. part. 1. lib. 2. cap. 24. 25. part. nis IV. Imp. ann. 1218. apud Tolnerum 2. lib. 2. cap. 44. et alii plerique. Vide in Probat. Hist. Palat. pag. 63. ChroniGlossar. med. Graecit. voce MeTevOpo- con Cornelii Zantfliet ad ann. 1454. torn. vuxlUtv, col. 500. 5. Ampliss. Collect. Marten, col. 483.1 TRANSLATITIE, pro Defunctorie, Ju1 TRANSMENTATIO, Mutatio mentis, risconsultis. [* L. 1. 6. ff. ad S. C. Tur- (AETavoKx, Reditus ad sanam mentem, pill. (48, 16.): Prssvaricatorem eum esse poenitentia. Goclenius in Lexico Phil. ostendimus, qui colludit cum reo, et TransTRANSMIGRARE, Transferre rem alilatitie munere accusandi defungitur, eo quam in alium, in Legibus Rotharis quod proprias quidem probaliones dissi- Regis Longobard. tit. 62. 3. [174.

156

TRA

TRA
rentia, Pellucida, in Gemma. Pellucidi- obitus. Marculfus lib. 2. form. 2: Quatenus fragilitatem natures, quod omnes tas, nostris, Transparence. TRANSPASSARE, Ultra progredi, Gall. generaliter patiuntur, priusquam subitaTrepasser. Thwroczius part. 1. cap. 24: nea Transpositio eveniat, etc. Adde form. Abunde Rheno Transpassato, Lotharin- 4. et inter Sirmondicas form. 36. L**Ebegensem Ducatum igne et gladio vastave- rhard. Comit. Alsat. super. Charta ann. runt. [Cams jugum Transpassans* supra 731. in Alsatia Diplom. torn. 1. num. 12. pag. 14 : Dum fragilitas humani generis in Canis. Videibi.] * TRANSPERSIO, Possessionis alicujus pertimescit ultimum vitse et temporis subiad alterum traslatio, cessio. Charta ve- tanea Transpositione ventura, oportet tus apud Lam. in Delic. erudit. inter Christian, etc.] not. ad Chron. pontif. Leon. Urbevet. 1 TRANSPOSITUM. Litterse ann. 1359. pag. 165 : Profitentes proftteor ego quidem torn. 4. Ordinat. Reg. Franc, pag. 198: in Dei nomine Bonifacius gloriosus mar- Per paragium , partagium, scambium, chio per hujus paginse noslrse vocis, pro- terrarum assietamver (vel) Transpositum, fessionis, sponsionis, donationis seu etc. Editori Cl. legendum videtur TransTranspersionis, atque perpetualis trans- portum. Vide Transportus. actionis, etc. Vide Transfersio. TRANSPUNGERE, Perforare, ita ut san| TRANSPLENDIFER, Perlucidus, Gall.guis exeat. Lex Aleman. tit. 64. | 3 : Si Transparent, in Vita B. Lidwinse torn. autem callus Transpunctus fuerit. Tit. 65. 2. Aprilis pag. 345. 3 : Si quis alicui brachium super cubi1. TRANSPONERE, Servum transponere, tum Transpunxerit, etc. | 5 : Si manum Avertere, Gall. Detourner, in Lege Lon- Transpunxerit, ila ut focus non intret ad gob. lib. 1. tit 25.114.15.16.17. [* Roth. coquendum venas,velsanguinem stagnan270. sqq. Vide Forcellinum.] dum, etc. | 24 : Si autem in latus punctus 2. TRANSPONERE, pro Transcribere. fuerit. Adde | 26. 30. 31. Lex Anglior. tit. Gellius lib. 6. cap. 9 : Locum istumtotum 5: Corpus Transpunctum, coxa vel brahue ex Pisonis annali Transposuimus. chium Transpunctum, et sanguinis effuTRANSPORTANEORUM PASSIO, Lepra, sio. Ibid. 113: Si ipse stomachus perforaElephantia, Celso lib. 3. cap. 25: 'EXs<pav- tus fuerit, et infra non semel. Leges TKXfft;, Graecissic dicta, quod cutem red- Henrici I. Regis Angl. cap. 93: Si Transdat Elephanti corio similem. Senator punctus sit ad utrumque os, etc. Lumbi de Elepbantel. 10. Epist. 30 : Cutis hujus truncati intus puncti Transpunctit ulcerosis vallibus exaratur, a qua Trans- &tc portaneorum passio nomen accepit. Sic * TRANSPUNGERE NOTIGIAM, Chartam autem appellatur a senatore, quod cum falsi arguere. Charta ann. 876. inter haec passio, ut ait vCselius Aurelianus Sic- Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 11. col. censis lib. 4. x? 'wv> cap. 1. corruptions 1: Prsefatus Bernardus in omnibus hoc quad am, vel laxatione extreme cutis in denegavit, et dixit quod nequaquam ipcorporibus generetur, humor ab interio- sam villam per suos ivadios prsedicto episribus, seu, ut idem scribit, altioribus, ad copo, nee partibus S. Marias rediderat : et superficiem transmittitur, seu transpor- in manu Heralii vicicomitis et ipsius Bertatur. narii ipsam noticiam Transpunxit. Tune 1 TRANSPORTARE, Cedere, transcri- judices et personas interrogaverunt prsebere, transferre, Practicis nostris Trans- dicto episcopo et Bernario ejus advocato porter, in Litteris ann. 1369. inter Ordi- super ipsam noticiam veram adprobare nal. Reg. Fr. torn. 5. pag. 325. Pactio poterant, an non ? Sed prs&sencialiter dinuptialis inter Carolum VIII. Regem xerunt, quia sic poterant. Fr. et Annam Britan. ann. 1491. apud 1 TRANSREMIGARE, Navigare. ElmhaLobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1541: mus in Vita Henrici V. Regis Angl.cap. Domina Anna.... domino nostro Regi do- 59: Nulla Neptuni tumida comparente navit, cessit, quitavit et dimisit, prsesen- lirannide, regiones Transremigantur tisque instrumenti serie donat, cedit, quit- aquaticse. tat, dimittit et Transportat (Ducatum 1 TRANSRIPARIA, Ripa quse est ultra Britannias.) Adde Statuta Collegii Ceno- fluvium. Testam. ann. 1509. inter Scheman. ann. 1526. apud eumd. Lobinell. das D. Le Fournier: Item lego quamdam torn. 3. Hist. Paris, pag. 587. col. 1. meam bastidam cum Transriparia Sa* TRANSPORTATIO, Idem quod Trans- reti, etc, Vide Riparia. portus, Cessio, transcriptio. Charta ann. JTRANSSARTANUS, Qui trans Sar1409. ex sched. Pr. a S. Vincent. : In tham, agri Cenomanensis fluvium, hadictis laudimiis seu trezeni receptis de bitat. Pluries occurrit in Chartul. S. alienationibus et Transportationibus dic- Vincentii Cenom. ut fol. 28. 33. etc. larum possessionum et proprietatum. TRANSSOLVERE, Idem quod Solvere. | TRANSPORTUS, Cessio, transcriptio,Formulae vett. Pithoei MSS. cap. 28 : In Gall. Transport. Charta EcclesiaeJMuen- festivitate Sancti illius in luminaribus sis, qua Praepositura ejusd.Eccl. annec- ipsius loci solidos tantos vobis et actoribus titur mensae Episcopal!: Rogantes dic- vestris dare et Transsolvere faciam. Cap. tum nostrum Capitulum prasdictum Trans- 30 : In festivitate iSancti illius loci triante portum, annexam et appropriationem uno dare et Transsolvere facias. Cap. 75 : ratificari.... promittens per fidem nostram Minime habui,unde Transsolvere debeam, contra prassens Transporlum seu aliquod etc. [Marculfus lib. 2. form. 18: Ita ut prsemissorum non venire. Charta ann. pro ipsa causa solidos tantos in pagalia 1377. e Bibl. Regia : Mirabatur quomodo mihi dare deberes, quos et in praesente dictus Dux cessionem et Transportum re- per wadio tuo visus es Transolsisse. Perceperat. Rursum occurrit in Litteris Jo- peram Transselsisse, pro Transolsisse, hannis Franc. Regis ann. 1360. torn. 3. legitur in Charta ann. 716. apud FeliOrdinat. Reg. pag. 453. Arresto Parla- bian. Hist. San-Dionys. pag. xxi.] menti ann. 1394. apud Menesterium in 1 TRANSSUMERE, TEA.NSSUMPTARE , Probat. Hist. Lugdun. pag. 79. col. 2. Transcribere, Gall. Copier ; TranssumpRegesto ann. 1450. apud Baluz. torn. 2. tum, Copie. Acta S. Juvenalis Episc. Hist. Arvern.pag. 388. apud Rymer.tom. Narn. n. 27. torn. 1. Mail pag. 405: Ad 9. pag.763. col. 2. Marten, torn. 1. Anecd. effectum exemplandi et Transsumptandi col. 1518. et passim in Chartis recentio- ....- quandam inscriptionem, etc. Statuta Genuae lib. 4. cap. 12: Si libri vel Scripribus. T TRANSPOSITIO SUBITANEA , Mors, tursB essent in loco, quo exlrahi non pos-

ubi Murator. Transmitter-e.] Vetus Charta Longobard. apud Ughellum torn. 1. part. I. pag. 390: Non in vendendum vel donandum, neque per nullum ingenium in nullius potestatem ad proprietatem dandum, aut Transmigrandum, etc. *> TRANSMIGRATOR, Qui in alium locum migrat. Occurrit apud Anastas. de Miracul. SS. Cyri et Johan. cap. 40. in Spicil. Roman, torn. 3. pag. 446. w TRANSMINARE , Transducere. Lothar. III. Imper. charta pro Mercat. Quitelineb. ann. 1134. apud Erath. Cod. Diplom. Quedlinb. num. 3. pag. 80: Ut pro Transminandis pecoribus pontem ipsis prasparet, et cum opus fuerit reparet. Vide Minare 1. * TRANSMISSUM, Pensitatio, quae exsolvitur ab iis, qui trans locum aliquem merces vehunt. Judic. ann. 1328. 36. Nov. in Reg. Olim parlam. Paris. : Absque solulione pedagii , Transmissi vel exactionis cujuscumque. Vide Traversitm 1. TRANSMISSUS , Intermedius, Italis Trasmesso. Aliquid per rogadiam vel Transmissum alteri dandum recipere, in Statutis Venetor. ann. 1242. lib. 1. cap. 4. 48. lib. 6. cap. 13. [Tramis missum vocat le Roman d'A this MS.:
Messagiers sui a lui Tramis De meilleur de tous ses amis.]

* Itali Trasmettere et nostri Tramettre dixerunt, pro Mittere, delegare. Pactum inter Margar. de Bellojoco et Eduard. dom.Bellij. ann. 1375. 22. Jul. in vol. 7. arestor. parlam. Paris.: Item oblige ledit seigneur son corps et ses biens.... de Tramettre dedans dix jours apres le defaut, deux chevaliers, d Paris a huict chevaux en ostages sans partir hors des portes de Paris, jusque d tant que lesdittes chases promises soient accomplies. Occurrit praeterea in Ohron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Eranc. pag. 168. et in Vita metrica J. C. MS. *TRANSMISUM, Tempus, ut videtur, quo tremesium seritur vel colligitur. Glossae Caes. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 677. col. 1 : Facit unusquisque in waym, wanno, pertigatas itttegrds: in tramis, Transmiso, similiter. Vide infra Tremesium. * TRANSNADARE, Transnatare, transnare, Gall. Passer a la nage, alias Tresnoer. Mirac. S. Jac. Major, torn. 6. Jul. pag. 60. col. 2: Melius est nobis flumen Transnadare, quam vobis tantum pretii dare. Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 275 : Tant corut, comme il pot, par montaignes, par valees, par bois et par landes, et Tresnoa rivieres et fieuves, se il li furent audevant, etc. TRANSNAVARE, Navi trajicere.Thwroczius 1. part. Hist. Hung. cap. 12: Brachio maris, quod strictum Sibilse dicitur, Transnavato. Et in Uladislao Reg. cap. 42 : Circa castrum Orsowe Danubio Transnavato, hostilem in terram se ingesserunt. TRANSNOCTARE, Noctem transigere, vel rem ultra noctem unam detinere. Jacobus I. Rex Aragon. in Foris Oscae ann. 1247. fol. 4: Qui pignorat alium, et Transnoctet, vel remaneat ipsa pignora apud eum super fidantiam de directo, est caloniapignorantis 60. sol. Fol. 9: Transnoctare pignus. 1 TRANSOLVERE. Vide infra Transsolvere. T TRANSPARERE, Pellucere. Transpa-

TRA

TRA

TRA

157

sunt, debeant Transumptari, et exem- litarum, nee in aliis Transverciis, seu et Transversaria et in remo, quern de unoquoque navigio descendente per aquam, plari, quod Transumptum et eocemplatio muris dictse civilatis. Vide Traversia 1. 1 TRANSVERSA, Pars obliqua, latus, antiquitus habent, etc. In Instrum. Gall. legitime facta facial fidem sicut originals. Epistola ann. 1259. in Instrum. Gall. Gall. Travers. Lex Bajwar. tit. 12. cap. Chr. novae edit. torn. 6. col. 300. habetur Chr. novfe edit. torn. 6. col. 158 : Pree- 6: Si quis messem vel pratum alterius Traversaria. 1 TRANSVERSARIUS. Vide in Traversenti pagina inseri fecimus in Transsumi araverit usque ad tres sulces in longituab originali nihil addilo vel remoto. dine jugeris, vel in Transversa sex sulces, sum. cum tribus solidis componat. 1 TRANSVERSERIS. Statuta Massil. lib. Charta ann. 1399. apud Menest. in Pro1 TRANSVERSALIS, Vitruyio Transver- 2. cap. 39. de Sartoribus | 2 : Item, de bat. Hist. Lugdun. pag. 126 : Exhibuerunt Transsumptum revocationis impetra- sarius. In singulis vicis civitatis ejusdem capsa Transverseris drapi de colore cum tionis prsedictss. Exstat hujusraodi Tran- ponendo catenas ferreas Transversales, in penna.... xii. den. Genus est panni, si sumptum ann. 1432. apud Marten, torn. Charta ann. 1269. apud Menester. in genuina lectio est: sed potior videtur 8. Ampliss. Collect, col. 153. in cujus Probat. Hist. Lugdun. pag. 16. col. 1. lectio MS.: Item, de capa Transversoria (vel Tranversaria) drapi. In statutis Areprooemio declarant Notarii duo se ab Vide Transumalis. ]1. TRANSVERSARE, Transire, traji- lat. MSS. habetur capae Iraversarise, quod Imperatore Sigismundo requisitos fuisse, literas apostolicas et cediilam per se cere, Gall. Traverser. Charta Thossiaci de yeste transversa, Gall, qui eroise, inTranssumi et exemplari, quodque exinde ann. 1452: Pro hcentia capiendi et pro telli potest. T TRANSVERSIA, f. Apothecae clathri, capias aulhenlicas et Transsumata (f. Transversando iter publicum. Miracula Transsumpta vel Transsumptata) facere MSS. Urbani V. PP.: Vidit dictum Ma- ut videtur, cancelli, transenna, Gallice deberent. Extracta et Transumptata, in theum Transversantem aquam cum equo Treillis. Statuta Massil. lib. 2. cap. 40. Vita S. Ubaldi torn. 3. Maii pag. 628. suo ac si traheretur per gentes. Statuta | 4 : Quandiu panni unius operatorii insAdde Concil. Hisp. torn. 4. pag. 314. Ry- Eccl. Pictav. torn. 4. Anecd. Marten, picientur... in carreria extra operatorium mer. torn. 14. pag. 391. etc. Vide Trans- col. 1073 : Intrans quoque et exiens.... re- vel Transversiam, alii panni alterius opedonee criptum. verentiam deo facial. Chorum Transver- ratorii non afferentur ab aliquo illi panni, primo ibi apportati causa fTRANSTOLLERE, Transferre. Vita S. sari caveat. 1 2. TRANSVERSARE. Statuta Eccles. emendi, fuerint reportati infra operatoGuthlaci, torn. 2. Aprilis pag. 48 : Decursis hujus vitae terminis, ad in/inita gau- Arabian, cap. 1. art. 10. apud Marten. rium de quo sunt. 1 TRANSVERSORIA CAPA. Vide Transdia Spiritus Transtolli malit. t9m. 7. Ampliss. Collect, col. 1230: Cle TRANSTOLLERE SE, Oblectari, lu- rici vero in sacris ordinibus constitute, vel verseris. TRANSVERSUM. Vide in Traversum. dere, Italis Trastullare. Bonifac. Cons. beneficium ecclesiasticum habentes, qui in * TRANSVERSUM FLUVII, Pensitatio, Mirac. SS. Cyri et Johan. sect. 11. torn. platea vel in loco publico publics cum ta3. Spicil. Roman, pag. 162 : Ludentem et xillis ludere prxsumpserint, ipso facto ab quse ab iis exsolvitur, qui trans flumen se Transtollentem inveniunt. Vide Murat. execulione sui ordinis sint suspensi; lu- eunt vel merces portant, in Charta ann. Antiq. Ital. torn. 2. col. 1321. dere in prsemissis casibus intelligimus 936. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. TRANSTOLLEUS. Gloss. Arabicp-Lat. ilium qui Transversal, vel qui ludi est 585. Vide Traversum 1. 1 TRANSVERSUS. Transversa linea, Fidicina, Transtolleus, vel Cantatrix. particeps, vel lucrum exinde consequitur, TRANSVADARE. Willel. Brito in Vo- sive damnum. Cone. Trevirense ann. Transversus cognationis gradus, Galcab. MS.: Transvadare dicitur ultrava- 1310. apud eumd. Marten, torn. 4. Anecd. lice Ligne collaterals, in Lege 6. dare, trans vadum ire, vel trans vadum col. 252 : Ludere in prxmissis casibus in- Cod. Theod. lib. 8. tit. 18. de maternis ducere. [Transvadato Rheno, apud Cal- telligimus ad puncla, ut sic dicamus, po- bonis. * TRANSVERTARE, perperam pro Transraet. in Probat. Hist. Lotharing. torn. nendo eum qui Transverserat (sic) vel 2. col. 2. Transvadalo fluvio, apud Mura- qui ludi est particeps, vel lucrum exinde versare, in Stat. MSS. S. FJori fol. 56 : tor. torn. 12. col. 1022. Occurrit etiam in consequitur sive damnum. Transversan- Ludere in prsemissis casibus intelligimus tem hie intelligo eum qui pignore con- ilium, qui Transvertat, vel qui ludi est sacris Bibliis.] 1 1. TRANSVASARE, Vasa transferre, tendit cum alio ratione ludi, licet ipse particeps, vel lucrum exinde consequinon ludat, a Gallico Traverser, quod tur, sive damnum. Vide supra Transversedem mutare, in Lexico Goclenii. 1 2. TRANSVASARE, Transfundere, aliquando idem sonat quod Adversari. sare 2. 1 TRANSVERTERE, Commutare, apud Gall. Transvaser. Epistola Petri Delphini Eodem intellectu Traversare legitur ann. 1477. torn. 3. Ampliss. Collect. Mar- in Statutis Bertrandi de Turre Episc. Apuleium in Apolog. : Ut quss defensio ten, col. 1015 : Vinum quod Fanni eme- Tail. ann. 1359. supra laudatis in Punc- fuerat, eadem, manentibus iisdem lilteris, in accusationem Transverteretur. ras, hodie tandem hue applicuit, Trans- tare. * Traverser, eadem acceptione, in Lit. f TRANSVIARE RIANAM, sive aquam, vasaturque modo in cellam vinariam reremiss, ann. 1393. ex Reg. 145. Chartoph. Rivulum avertere, in alium cursum deponendum. Vide Travasare. reg. ch.107 : Ouquel lieu le suppliant eust torquere, in Statutis Montis-regalis pag. 1 TRANSUBSTANTIARE , Unam sub- trouve stantiam in aliam convertere ; Transub- boules ;compaignons jouans auxdegrosses 214. TRANSUMALIS. Litterse de nullitate et vin se 1 stantiatio, hujusmodi conversio. Voces feust mis ala lui estant abuvre Traverser pour un petit matrimonii torn. Theologis familiares, ubi de sacrosancto contre un autre. Triper, eodem, ut blanc 14. pag. 391.ann. 1530. apud Rymer.Tranvidecol. in linea Eucharistise Sacramento. Alio transfer- tur, sensu, in aliis Lit. ann. 1454. ex sumali in primo 1 : Itemprohibetur congradu tur in Actis S. Godelevae, torn. 2. Junii 492 : Pierre et affinilas pag. 373: Terra Transubstantiatur, in Beg. 184. ch.commencerentFecondeman et sanguinitasPapa potest jure divino et nale suppliant a jouer au jeu turali, nee dispensare. Patet gemmas effiyiatur. * TRANSVEGTORIUS, Portatu facilis, de boules. et mettre gaige et Triper I'un a legendum esse Transversali. Vide Transversus. interprete D., Bouquet ad Vit. Ludov. I'autre. Vide Transvertare. TRANSVERSARIA, Trabes, quse reo1 TRANSUMERE Pii torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. rum in cippo, seu Iv TW |yX&> positorum, TBANSUMPTUM. Vide ,in TBANSUMPTABB, Transsumere. 93 : Naves Transvectorias fabricantes, pedes constringebant. S. Cyprian. Epist. 1 TRANSUNDARE FJLUVIUM, Ilium traunamquamque earum in quaternas par- 77: 0 pedes compedibus et Transversariis jicere, in Epitome Chron. Casin. apud tirentur partes, quatenus pars quaterna cunctabundi; sed celeriter ad Christum Murator. torn. 2. pag. 369. col. 1. Quamcujusque duobus equis vel mulis vehi glorioso itinere cursuri. Gregorius Turon. vis analogice satis transundare dici posset. de Vitis Patr. cap. 7: Trabes ilia, qua queat, vereor tamen ne legendum sit TRANSVECTURA, Oneris vel prsesta- vinctorum pedes coarctantur.Vide disser- Transvadare. Vide in hac voce. tionis species, pro transvehendis forte tationem 19. ad Joinvillam pag. 254. 1 TRANSVOLUTIO, Fornix. Vide Vodomini rebus, in Charta Waldemari In Consuetudine Turon. art. 63. Tra- lutio. regis Danise ann. 1180. Vide in Paratge. versier, est species dolii vinarii. 1 TRANSVORARE, Devorare, deglutire, * TRANSVERCIA, Via transversaria. 1.TRANSVERSARIUM, Species retisquo apud Apuleium in Apolog. : Jam univerStat. ann. 1352. inter Probat. torn. 2. pisces in fluminibus capiuntur ; descri- sas opes Transvorararn, etc. Vide TransHist. Nem. pag. 150. col. 2 : Item quod bitur a Petro de Crescentiis lib. 12. de gulare 1. nulla persona sit ausa aliquas laysanas Agricult. cap. 37. | TRANTORIUM, f. pro Tranatorium, facere seu prohicere juxta portalia et in | 2. TRANSVERSARIUM, Lignum, ut Piscaria. Charta ann. 1058. ex Archive dpguis, Transverciis, vallatis protenden- puto, transversum, quo caetera ratis li- S. Victoris Massil. : Ab occidente sicut tibus deportale B. M. Magdalenes, usque gna colligantur. Charta ann. 1164. in est Trantorium de laFaga et costa plena. adjanuam sororum S. Claras, nee ultra, Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. Vide Trana 2. nee juxta portalia, nee etiam in dogua et 603 : In omnibus consuetudinibus, quas de 1 TRANVERSIA. Ita lego in Compute Transverciis protendentibus a portale ratibus, quse per aquam veniunt, accipere ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Carmelitarum usque ad ecclesiatn Carme- solent, quse sunt decimss et gubernacula Feudorum usu pag. CLII. col. 2 : Pro

458

TRA
xx

TRA

TRA

Tranv'siis et servientibus xix . lib. sed et Henrici I. Reg. ann. 1059. pro e9dem 141. ch. 139 : Le suppliant.... dudit planquid significet haec vox non occurrit, nisi Monasterio. Historia Translations S. cher desterra et osta un Trapen pour y sit pro Vectura, Gall. Voiture, transport. Sebastiani n. 43 : Monetam etiam publi- cuidier avaler et entrer et prendre de la cani incudibus, et Trapezetam perpetuo finance. Aliae ann. 1404. in Reg. 158. ch. Vide Transvectura. TRAOLIUM, [Instrumentum ad fllum famulatu sacris ipsius deservituram sub- 389 : Par nuit le suppliant leva un aiz in spiram convolvendum, Gall. Devi- didit. Arnoldus Lubecensis lib. 2. cap. ou Trapant, qui estoit couchiez en la madoir. Armoricis Traouil et Trail.] Mi- 40 : Comiti Adolfo medietatem tributorum niere de plancher, etc. Trepant, in aliis racula S. Bertse Blangiac. Abbat. n. 8 : totius civitatis de teloniis, de molendinis, ann. 1369. ex Reg. 100. ch. 405. Haud Filum in Traolium de fuso extrahere de Trapezitis, in beneflcio dedit. Notitia scio an eadem notione Trappan, in coepit.] Viennensis monetae, in Tabulariq ejus- aliis Lit. ann. 1398. ex Reg. 154. ch. 50 : TRAPA. Fundi domestic! species, [Lo- dem Ecclesiae fol. 25. de monetario, qui Sur lequel siege avoit un Trappan de cus secretior et remotior.] Consuetudi- falsam monetam cuderat : Tamen et bois. Ubi Muscipula significari videtur. nes seu Libertates Prioratus S. Dionysii omnibus notum fiat, Trapezeta a domno Trappe vero, Vasis genus, in Lit. rede Capella in Biturigibus, a Richardo Leone IX. PP. excommunicatus, paralysi miss, ann. 1459. ex Reg. 188. ch. 127 : et Aymone Archiepiscopis confirmatae : perculsus, membris omnibus dissolutus, Ung vessel, qui se nomme Trappe, a metQuin eliam si aliquis infra determinates impiam vitam digna morte finivit* Vide tre lect. 1 TRAPPATURA, Ornatus e trapo seu 4. cruces moretur ad alium furnum, nisi lib. Miraculor. S. Vulfrani Episc. n. 13. ad S. Dionysii panem coxerit, et cerium, [et Rolandinum Patav. lib. 12. cap. 2. panrio, amplum equi stratum undique erit, imprimis reddito furnacio, legem apud Muratorium . torn. 8. col. 345.] aefluens. Elmhamus in Vita Henrici V. suam emendabit. Si quis etiam Trapam [** Guerard. in Prolog. Chartul. S.Petri Regis Angl. cap. 26 : Equos etiam hahabuerit, et sub ea panem consuetudi- Carnot. pag. 63.1 bens sequaces, ditissimis Trappaturis naliter coxerit, si convictus fuerit, Trapa 1TRAPEZETUM, Mensa Trapezetss. Vide modp regio decoratos. Et cap. Ill : Equi nobiles ditissimis Trappaturis amicli. frangetur, el ipse legem solvet. Vide in Cambiare, pag. 45. col. 1. Trappa. 1 TRAPHAX, Tabula, qua panis ad fur- Rursum cap. 129 : Manni nobiles ejus1 TRAPACCETA, Idem, ut videtur, qui num fertur, apud Martinium. dem sectse nigerrimas Trappaturis induti. mox Trapezeta. Analecta de vn. Marty1 TRAPITUM, ut Trapetum. Vide ibi. ribus torn. 3. Julii p. 24 : Qui Hludari 1 TRAPPULA. Vide in Trappa. TRAPOGNERE, Reflcere. Lit. reImperalons jussu obcsecatus, eo quod ar- miss, ann. 1405. in Reg. 160. Chartoph. * TRAPSETA, [Cangeur. (Gloss. Lat. tem Trapaccetarum exercebat. reg. ch. 14 : Solam calciamenti cum Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv s.) Of. Tra* TRAPASSUS, Deceptor, impostor, ut certa cordula et una aleyna, more agri- pezila.] videtur, ab Italico Trappola, decipula, colas, perforabat ipse exponens, et secunTRAPUS, Pannus, panniculus, Hispadolus. Stat. antiq. Florent. lib. 3. cap. dum morem patrias (Dalphinatus) Trapo- nis Trapo, Gallis Drap. Vetus Charta 115. ex Cod. reg. 4621 : Nullus taberna- gnebat. apud Martinezium in Hist. Pinnatensi rius seu coqus audeat in domo pro1 TRAPOLA, Idem quod mox Trappa. lib. 1. cap. ^4 : Et quia negaverat, quod pria seu taberna propria vel conducta Statuta Montis-regalis pag. 283 : Nulla sancto Joanni servire non debebat, judireceplare lalrones, malandrinos seu persona...... audeat capere columbos ad cavit Rex, ut tollerent ei, quicquid habeTrapassos, vel aliquem puerum cum filatum seu ad Trapolas sub posna bat in Lecueita, domos, et terras, et vieisdem. sol. 60. neas, et panem et vinum, et Trapos, et * TRAPENTUM, Tabula, f. quae Trapis TRAPPA, Muscipula, transenna, deci- sic fecerunt, et abstulerunt ei totum, et conflciendis est idonea. Comput. MS. pula avibus capiendis, Gallis Trappe, duos horreos plenos de tritico. Vide monast. Clareval. ann. 1364. fol. 3. r : Italis Trappola, unde Teutonib. Trappen, Drappus. Pro secatura mille iiij. I. Trapentorum, capere, irretire ; nqstris A ttraper. PacTRAPEBIUS, [TRAPERARIUS, et TRExij. flor. Ibid. fol. 45. r : Pro secatoribus tus Legis Salicae tit. 7. 9 : Si quis tur- PERARIUS, apud R. Duellium torn. 2. Trapentorum, j. flor. vij. gros. Vide mox turem de Trappa furaverit, etc. Ubi Lex Miscell. pag. 53. et59.] in Statutis OrdiTrappa. Salica tit. 7. | 7. habet turturem de reti. Teutonici, qui in Hospitalarioruni nis 1 TRAPERARIUS, TEAPERIUS. Vide Formula 14. ex Baluzianis: Nonest homo Statutis Draperius vocitatur, qui sciliTrapus. hie, miser talis latrat, sed non ut canis, cet curam habet vestimentorum fra11. TRAPETUM, Mola olearia, Latinis; psallat de Trapa ut linguaris dilator ma- trum. Vide Christophorum HartknoItalis vero ac praecipue Siculis Mola, qua jor, etc. Miracula S. Ludgeri Episc. Mi- chiuminDissertationibus Prussicis cap. cannse melleae conteruntur ad consti- migard. n. 49 : Pauper quidam in diver- 19. pag. 419. tuendum saccharum. Vide Hierolexicon ticulis Episcopalis dpmus monasterii re1 TRASCINARE, Italis, Trahere, Gall. Macri. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Tra- pertus a servis, quasi reus furti pugnis Trainer. Chron. Parm. ad ann. 1294. peta et hoc Trapetum, meuleabroyer her- mulctabatur, et certatim crinibus ad apud Murator. torn. 9. col. 828 : Capti bes ou enclume a monnoiers. aquam trahebatur. Delude infra : Erat fuerunt et ducti Parmam, et Trascinati * Glossar. yet. ex Cod. reg. 7613 : Tra- enim ei valde contritum (crus) quando ad caudas mulorum. Vide Trasinare. petae, molse olivarise. Trapetum, conca oli- crinibus de Trappa Episcopalis domus 1 TRASCODRYGITJE. Vide Tascodrovaria. trahebatur. Ubi quidam codd. habent gitse. 1. TRASELLUM, [f. Transitus.] Charta | TRAPITUM, Eodem significatu, inTrappia. [* Trappa ex Miraculis S. LudCharta ann. 1219. apud Ughelluni torn. 1. geri episc. Mimigard. Locus secretior et Willel. Comitis Matiscon. ann. 1214. me Ital. Sacrae col. 1123. edit. 1717 : Item remotior designari videtur, ut ex voce apud Perardum : Notum facio concedimus monasterio sxpe dicto et fra- Diverticulum paulo ante colligere est. assignasse D. Odoni Duci Burgundiae tribus ejusdem facere, et in perpetuwn Vide Trapa.] [** F. Scalae, gradus, Ger- 4. denarios in unoquoque Trasello pehabere, ac libere et franche possidere Tra- man. Treppe.] [Si credimus Eccardo in dagiorum meorum, ubicumque recipianpitum unum pro faciendo oleo in domanio Notis ad Pactum Legis Salicas, Trappa, tlJtf* &tC Comitatus Laureli. idem est quod Tensum, a veteri Germa12. TRASELLUM, Numerosus et mo^. 2. TRAPETUM. [Tapes : Trapeta nico Drepen, aut Treffen, quod Tendere dulatus sonitus, Carillon, a Burgunviginti magna inter bona antiqua et olim significavit.] Vide Origines linguaa dico Tresel&r, campanas argute et nuantiquissima. (Invent. Her. Forr. Pal. Italic83 Menagii et Ferrarii. merose pulsare, Carillonner. Vide Glqs\Apost. 10 Oct. 1464.)J 1 TRAPPULA., diminut. a Trappa, Ea- sariolum ad calcem Canticorum natalit. TRAPEZETA, Monetarius. Jo. de Janua : dem notione. Inquisitio ann. 1196. apud Burgund. Statuta Capituli Tull. ann. Trapezeta, vel Trapezita, nummularius, Cencium inter Census Eccl. Rom. : 1497 : Pulsantur Matutinse in annualivel mensarius, qui pecuniam super men- Item si quis paret laqueum vel Trap- bus majoribus solemnitatibus cum sam dinumerat. [Gloss. Lat. Gall. San- pulas in silva vel campis, in. sol. dabit magnis campanis et Trasello per omnes germ. Trapezeta, changeur de monnoye.] curiss. campanas vicissim et successive. Vide * Hinc nostris Destrapper, pro Dega- Trinion. Gloss. Saxon. Wlfrici : Trapezita, vel monetarius, M y n e t e r e . Gloss. Lat. MS. ger, debarrasser, Expedire. Lit. remiss, * Trisellum semel in laudatis Stat. fol. Reg.: Trapezeta, Nummularius, Mensula- ann. 1393. in Reg. 144. Cbartoph.reg. ch. 5. r: In dictis autem solemnitatibus pul252 : Lequel de Saint Symon embrassa le satur cum glasiaco et Trisello per majores rius. Gloss. Gr. MS. Reg. cod. 1673: KoXXu6i<7TYK, Tpane^TYi?. Diploma Caroli Simpl. suppliant, lequel comme il se cuidoit Des- campanas. ann. 915. pro Abbat. Trenorchiensi: Con- trapper dudit de Saint Symon, etc. Unde * TRASENS, pro Trahens. Charta Sicedimus quoque, ut Trapezetas locus prse- Destraper des chevaux, pro Depetrer, in mon, dom. Bellifort. ann. 1152. inter dictus habeat, qui noslri nominis signum aliis ann. 1375. ex Reg. 107. ch. 278. Tra- Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. singulis imprimant nummis, ne metallo- pant et Trapen, pro Trape, porta vel 356: Cuncta animalia Trasentia, sive'non rum mixtura adesse valeat. Eadem ha- fenestra seu tabula ductilis, nqstri di- Trasenlia ad aratrum libere, etc. 1 TRASIA, Acervus ficorum, vel ex calabentur in Chartis Rodulfi Reg. ann. 924. xerunt. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg.

TRA

TRA

TRA

159

mis contexta tabula, in qua refrigerantur miss, ann. 1480. in Reg. 206. Chartoph. struxere. Et pag. 54 : Quandam machifid, in Vocabulario Sussannaei et in reg. ch. 561 : II cheut par cas fortuit nam, quam fecerant super Travacham, une tuille de la couverlure de la maison quam ipsi ex lignis et terra intus juxta Amalthaea, a Graeco Tpa<7-.a. ^ TRASINARE, Idem quod Trascinare, sur une des poulres ou Traste d'icelle murum castri composuerant, etc. Ubi vox travacha videtur poni pro travaglio, quoTrahere. Miracula S. Zitse, torn. 3. Apri- maison. TRASTURA. Vide in Transitorium. modo Galli dicimus un travail, pro quolis pag. 523 : Ipse lupus ipsam ced.it ad * TRASVERROLH , [Gall. Espece de libet munimento ad propulsandos hocollum, et aliquantulum Trasinavit per Pro una sarratura cum stes exstructo. terram. Annales Estenses ad ann. 1404. Verrou : apud Murator. torn. 18. col. 1000 : duabus clavibus et Trasverrolh S3" Pro Travacha Muratorius torn. 6. Trasinatus usque illuc a palatio commu- (Arch, histor. de la Gironde, t. 22, col. 1041. et 1043. e Codice Ambrosiano p. 504.)] legit Travata, ut infra videre est ; quod nis, etc. 1 TRASLICIUM, f. Culcita e tela cras* TRASVERSUM, Pensitatio, quae ex- magis placet ; est enim Travata, Acadesiori, vulgo dicta Treillis. Inventarium solviturab iis, qui trans locum aliquem, micis Cruscanis Riparo fatto con travi, ann. 1379. e Schedis Cl. V. Lancelot: aut villam, vel urbem merces vehunt. Propugnaculum trabibus constructum : Item una flassada alba et alia listata; Charta Phil. V. ann. 1317. in Chartul. quae notio belle congruit locis citatis. SSlf- Travacha vero Tentorium est, Itaitem una vanoa alba : item unum Trasli~ abbat. Regalis-loci part. 1. ch. 46 : Item cium quasi nullius valoris. Vide Transla Trasversum seu pedagium dictss villse. lis Trabacca, Academicis Cruscanis Spezie di padiglion da guerra, tenda. Staet Transletum. Vide Traversum 1. 1 TRATEGA, f. Lignum aratri. Vide lo- tuta Vercell. fol. 3 : Habendo.... lentoria 1 TRASPOL, Species coopertorii. Invenet Travachas in exercitu ad usum suum, tio S. Luciferi Oalarit. n. 69. torn. 5. Maii cum supra in Mejanus. 1 TRATTAMENTUM, Ital. Trattamento, etc. Et fol. 280. v : Ego Massarius Compag. 210 : De sero fuit detectum vulgo dictum un Traspol, per modum tecti seu Tractatus, pactum. Sub spe concordise munis juro ad sancta Dei Evangelia bona cooperturss sepulchri. et Trattamenti concordise, in Chronico fide et sine fraude salvare, custodire et 1. TRASSA, Pensitationis species, Parm. ad ann. 1290. apud Murator. torn. gubernare balistas, tentoria sive Travachas, ferramenta,etc. Rolandinus Patav. questa: est enim Tracer, perquirere. 9. c. 818. Vide Tracea. Gonsuetudines MonspeTRAVA. Videtur sic dicta, nescio quae lib. 10. cap. 4. apud Murator. torn. 8. col. lienses MSS. art. 102 : Monopolium, vel praestatio in blado, ayena, etc. ex agris 313 : Cum tentoriis, Travachis et tendis. Trassa, vel rassa nullatenus fiat in Mon- domino pensitari solita, incerta mihi Memoriale Potestatum Regiens. ad antepessulano. Esedem vernaculae : Mono- vocis origine : tametsi Trava videatur num 1218. ibid. col. 1090 : Invenerunt pols con rassa ni Trassa en nulla guisa fuisse mensurae species. Miracula S. Christiani in dicto campo papiliones, Tra' non sia facha en Mpnpesler. Charta MS. Joannis Beverlacensis n. 7 : Et quidem vaclas ranssimas et cultras optimas, etc. Mali Gaulini Comitis Impuriarum ann. coloni illius provincial hesterasda, id est, Emendo Travachas. Chronic. Parm. ad 1819 : Et directa et utilia dominia, laudi- quod exigebatur ad pabulum equorum ann. 1279. torn. 9. ejusdem Murator. col. mia, foriscapia, jovas, Trassas, et alias Regis singulis annis solebant Regis prse- 791 : Travachss et pavioni erant in platea omnes servitutes, etc. [** Vide Raynouard. feclis reddere, videlicet de unaquaque ca- Comrnunis, ubi jacebant infirmi. Vide Glossar. Eoman. torn. 5. pag. 401. voce ruca, id est, ad cultrum et vomerem,qua- Lexicon Milit. Caroli de Aquino et mox Traissa.] tuor Travas de suis frugibus, et talis re- Travata. * 2. TRASSA, Fossa, imus career ; vel ditus inter vectigalia Regia computabatur 1 TRAVAGLIARE, Ital is, Laborare, afCompedes, nostris alias Trasse et Tresce. et exigebatur a regione ilia, etc. Monasti- fligi. Miracula S. Zitae, torn. 3. Aprilis Charta Edwardi reg. Angl. ex Cod. reg. cum Anglic, torn. 1. pag. 175 : In Fores- pag. 515 : Fuit ultra modum.... gravata et 8387. 4. fol. 46. r : Prohibemus ne... ante thill, duas acras de dominicatu, et de de ejus stratu extracta et Travagliata. sententiam lalam in /ems, Trassis, cippis singulis virgatis unam Travam. In una Eire travaille, eodem sensu dicimus. * TRAVAILLIUM, TRAVALLIUM, a Gaiaut aliis tormentis ponatis ant ponere Horspeda 3. acras, et de singulis virgatis prsesumatis. Lit. remiss, ann. 1472. in unam Travam, etc.... de Dentona 4. Tra- lico Travail, Catasta, ubi calceantur et Reg. 197. Chartoph. reg. ch. 345 : Icellui vas de omni blado. Adde pag. 985. Hist. curantur equi. Charta ann. 1302. ex Tade la Tare disoit que Jehan Madone avoit Fundationis Monast. S. Leonardi Ebor.: bul. Carnot. : In qua viaria positum erat joue son argent d'une gabarre de bois, et Concessit de qualibet caruca arante in et situm quoddam Travaillium ad fabri qu'il le feroit mettre es Trasses, qu'il n'en Episcopatu Eboraci unam Travam bladi, offtcium deputatum ad conslringendum sailliroit de deux ans. Aliae ann. 1369. in anno 936. quae usque in prsesentem diem equos, quod dictum Travallium positum Reg. 100. ch. 279: Icellui sergent fist met- dicitur Petercorne, cujusmodi et Travas et situm erat et fuerat ex mandato nostro. tre Jehan de May par les mains et par Reges tune temporis potuerunt sacris locis Vide Travallum. JTRAVALLUM, Catasta ubi calceantur les pies es ceps, autrement appellez Tres- ex sua regalitate concedere et assignare. ces, etc. Alise ann. 1478. in Reg. 206. ch. Et nihilominus ex consensu incolarum et curantur equi, Gall. Travail, quod a 46 : Lesquelz prindrent le suppliant, le Episcopatus Eboraci Rex habuit Travas Trefs,Trabsdeducit Borellus. Regestum dd getterent par terre pres d'une Trasse, etc. prsedictas sibi et successoribus suis, sic Olim ad ann. 1267 : Inquesta facta spectat ad dom.,ReHinc Trasser, A.licui infensum esse, mo- quod exterminaret lupos patriam devas- sciendum utrum lestare. Lit. remiss, ann. 1472. in Reg. tantes. Idem Monastic, torn. 2, pag. 380 : gem, Travalla equorum et stalla terras de195. ch. 809 : Le suppliant dist: Contre- Dictum hospitale dotatum fuit... ad perci- fixa, quss sustinentur super columnas solo maistre, I'en rn'a dit que vous me Trassez; piendum de qualibet carucata terras ara- adhsBrentes, quse cheminis et viis prasstant je ne scay la cause pourquoy; et ledit bilis in Kipschire unam Travam de quoli- impedimentum, propter hoc tollere. ProQuot lui respondi felonneusement, oij, bet genere bladorum, et valet per annum bata est hsec consuetude, videlicet quod Augerot, je vous Trasse. Trasser, pro Le- 20. sol. Tom. 3. pag. 93 : Unam Travam potest tollere stalla aut scalla et Travalla viter attingere, in Lit. remiss, ann. 1380. bladi de singulis carucis villse mese, etc. terree noviter defixa, prsestanti a viis imex Reg. 118. ch. 9: Icellui seigneur d'Au- Parte 2. pag. 3: Travss garbarum. Gharta pedimentum. Nostrum Travail hac noxeville lui dist qu'il mentoit, et lui Trassa Joannis Regis Angl. apud Gul. Pryn- tione, vel a Trepalium, de qua voce inle doy parmi la bouche. Delere vero aut neum in Libertat. Eccles. Anglic, torn. fra, vel ab Ital. Travaglio accersendam eradere sonat, in aliis ann. 1454. ex Reg. 3. pag. 8 : Firmiter prsecipientes, quod putat Menagius ; sed probabilius a voce 184. ch. 479 : Icellui Pierre Mautrasse ra- sine contradictione et difficultate red- Trabs prima origo deducitur. tissa et Trassa le nom de Jehan Erard dant de carrucis suis ad ostia granT TRAVALLUS.'Computus ann. 1202. fjui estoit escript enicelle commission, afin giarum suarum Travas S. Joannis Be- apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud, qu'il n'apparust. verlaci per manum propriam, vel ser- pag. GXLII : Expensa. Pro Travallis et TRASSARE, Perquirere. Vide Canis vientium suorum, sicut facere solebant, pro circulis et pro vectura duorum ferraantequam Travas illas dates essent ad fir- torum LX. s. Et pag. CLV : Pro merreno ad tres Travallos ferratorum et uno fer* TRASTAMI, Ratis Polonicse spe- mam, etc. cies. Mirac. S. Stanisl. torn. 2. Maii SB" Nisi tot locis occurreret Trava, rati et pro duvis, XLIIII. s. Conjecto trapag. 279. col. 2 : Joannes Osowski, dum legendum esse Trana suspicarer : ut ut beculas esse, unde asseres flunt ad e gravi periculo liberatur, vectus rate, est eadem notione accipiendam utram- dolia, quae ferratos vocabant, fabrialias Trastami, Vistula versus Croco- que vocem existimo. Vide Traina. canda. ! viam, etc. TRAVACHA. Otto Morena in Hist. Rer. Quodyis instrumentum ad moletri1 TRASTRUM, f. pro Transtrum. In- Laudensium pag. 53 : Cremenses vero co- nam pertinens, ad aliamve artem, signistrum. ann. 1200. e Tabulariq S. Vic- gnoscentes, senon posse defendere murum ficare videtur. toris Massil. : Cum staret in mona- caslri, quin destrueretur, Travacham maAliud sonat vox Traveillan in sterio de Pessano in porticu super Tra- gnam ex lignis et terra insimul composi- Charta ann. 1498. ex Chartul. Latiniac. strum, etc. tam ibi intus in ea parte, in qua ipsum fol. 76 : Ung moulin a mouldre ble.... que * Trabs, nostris alias Traste. Lit. re- murum destrui videbant, juxta eum con- tient a present a tiltre de layer ledit Dan-

160

TRA

TRA

TRA

gereulx, avec toutes les tournelles et Tra- Traversins. Stat. doliarior. Ebroic. ann. chetum ad Vitam S. Bernardi Tiron. veillans d'icelluy moulin. Vide Travata 1471. in Reg. 197 : Item que nul ne face pag. 273 : A pedagiis, Traversibus, deprifeust de queue sans merque, el qu'il soil sibus, et quibusvis consuetudinibus et Travayso. 1 TRAVASARE, Italis, Transfundere, de moison selon la mesure d'Arques, ne liberi sint. [Eadem habentur in Cbarta in Statutis Placentiae lib. 6. fol. 81. v. aucunes demies queues, rondelles ou Tra- Guillelmi Episc. Catalaun. ann. 1228. versins que a I'equipolent. Lit. remiss, pro Monasterio Tiron.] Charta Richardi Vide Transvasare 2. 1 TRAVASATOR.Quifravosaf, seu trans- ann. 1467. in Reg. 191. ch. 262 : Le sup- Duels Norman, ann. 1024. torn. 2. Monafundit , in Statutis Astse collat. 9. pliant cuidant avoir ung pelloton de fil, stic! Angl. pag. 1005 : Liberum quoque qui estolt au fond d'une busse ou Travers- transitum battorum eorum, sive navium cap. 12. f TRAVATA, vox Italica, nostris Tra- sier, qui estoit sur bout, se blessa. Vide in per Sequanam ascendentium aut descendentium ab omni coustuma pontagii, vee, Intertignium. Otto Morena apud Transversarise. Murator. torn. 6. col. 1043 : Venerunt T TRAVERSERIUM, Pulvinar, transver- vel Traversi, etc. [Charta Radulphi ComiCremenses supra quamdam machinam, sum lecti cervical, Gull. Traversin. In- tis Suession. ann. 1186 : Ecclesise de Valquam fecerant supra Travatam illam, ventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : cellis.... liberum et quietum transitum per quam ipsi ex lignis et terra intus juxta Et primo unum lectum incortinatum, bo- totam terram nostram dedimus et concesmurum castri composuerant. Annales Cse- num et sufficientem, munitum unius cul- simus, absque omni exactione Traversi senates ad ann. 1314. torn. 14. ejusdem citrae, unius pulvinaris sive Traverserii vel pedagii.... nullas consuetudines TraMurator. col. 1135: Et tune pars utraque cum pluma intus. Vide Traversalium et versi vel pedagii solvent de omnibus iliarum, que ad usum fratrum prssdicte EC* in suo latere pontis et aliis locis necessa- Traversinum. riis serraglios fecerunt plurimos et Tra* Traversier, in Stat. MSS. monialium clesie pertinent. Cnarta ann. 1224. ex Chartul. 21. Cprb. :In elemosinam contuli uatas.Vocem TraveeSi Transversum vulgo congregat. Casalis Bened. cap. 8. deducunt, malim a Trabs, unde Trabata * TRAVERSERIUS , Transversarius. eccle&iss Corbeiensi ut omnes res ejusdem primo dicta est, dein Travata. Vide mox Comput. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. ecclesise per loca ubicumque Traversum Travayso et sgpra Travacha. Hist. Nem. pag. 259. col. 2 : Petro Stoci habeo, libere sine Traversa et exactione fabro, pro iiyxx. libris ferri habendas aliqua.... possint secure pertransire. Adde 1 TRAVATICUM. Vide in Trabaticum. t TRAVAYSO, Contignatio, a Gallico ad selelandum barras Traverserias posi- Chartam ann. 1179. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 65. Litteras Johannis Franc. Travaison , vel Travee , Intertignium. tas in dictis portalibus, etc. Compulus ann. 1324. torn. 1. Hist. Dal11. TRAVERSIA, Vicus transversarius. Regis ann. 1360. torn. 3. Ordinal, pag. phin. pag. 132. col. 1 : Petrus perfecit di- Statuta Massil. lib. 6. cap. 12. de tabulis 431. alias incerti ann. torn. 4. earumd. clam garilam usque ad primam Travay- non faciendis in Traversiis nisi ad certam Ordinat. pag. 420. et torn. 5. Hist. Paris, sonem, in quo opere sunt xxxvui. teysiss mensuram : Nullus a modo in viis rectis pag. 248. ex quibus omnibus emendo muri. Alter ann. 1336. torn. 2. pag. 325. audeat facere tabulas habentes ultra qua- Litteras ann. 1345. apud Rymer. torn. 5. col. 2 : Item in ipsa turre sunt tres Tra- tuor palmos, et quod nullum obstaculum pag. 441: Absque solutione, exactione Travaysons. Vide Travata et Travacha. ante dictas ab aliquibus apponatur, nee verisi, pedagii, etc. Lego Traversi. Charta f TRAUCIS, Palmes. Vide Tranex. in Traversiis ultra tres palmos. Statuta ann. 1358. e Chartulario Domus Dei PonTRAVER. Glossae Gr. Lat. $upov, Nova- Arelat. MSS. art. 47 : Nullus audeat par- tisar. : Accorda que tous les biens quelscula. upbv *oupewc, Traver. [An quia Tra- tare fimum.... a portali usque ad Traver- conques estans et apparlenans audit Hostel vorat, sen transvorat pilos? inquit Mar- siam S. Eulalie. Testamentum Anglici (Dieu) soient frans et quittes au Travers tinius.] Codex S. Germani craver prse- Episc. Alban. et Cardin. ann. 1388. apud de I'Isle Adam, soil en montant et avafert. Stephanotium torn. 10. Fragm. MSS. lant, par dessus ou par dessous le pont de t TRAVERISUM. Vide in Traversum 1. pag. 339 : Lego... unam magnam domum ladite ville. Exhac aliaque superius lau1 TRAVERSA, Via transversaria, Gall. ..... quss confrontatur ab interiori et po- data Ricardi Ducis Norman. Charta diTraverse. Transactio ann. 1219. e libro steriori partibus cum carreriis publicis.... scimus id juris exactum a navigiis, quas flavo Episcopatus Massil. pag. 25 : et ab alia parte cum quadam modica Tra- secundo vel adverse flumine navigaRecta linea.... usque in unam Traver- versia. Testament, ann. 1509. ex Schedis bant: quod ex aliis perinde est intellisam usque in viam publicam. Vide D. Le Fournier : Confrontata cum vinea gendum, nisi aliud constet ex opposite Traversena. Georgii, caeca quadam Traversia in me- usu. Charta ann. 1177. torn. 2. Hist.Eccl. 1 TRAVERSALIUM, Pulvinar, Gall. Tra- dio. Quaedam plateae Traversines Parisiis Meld. pag. 64 : Dix sols a prenre chascun an sur le Travers de S. Pathus. versin. Matalacium cum Traversalio seu dicuntur, quqd sint transversariae. pulvmari, in Statutis Monialium S. Sal* Pro Angiportu, Gall. Cul-de-sac, oc- Adde torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. vatoris Massil. ann. 1400. Vide Traver- currit in Charta ann. 1371. ex Reg. 103. 42. n. 3.] serium. TRANSVERSUM. Charta Reginald! CoChartoph. reg. ch. 37 : Item quoddam | TRAVERSANS, Transversus. Cum ap-aliud hospitium,.... situm in quadam Tra- mitis Bononise in Tabularip Fiscanensi fol. 11 : Relaxavimus Abbati et Monachis positione tabulae Traversantis dicta vil- versia, quas non transit. Quod transverse lata, in Transactione ann. 1515. e Sche- in alium vicum incidat, sic dicta vide- .... consuetudinem illam, quas cognominadis Prses. de Mazaugues. tur. Par le Treval des champs, pro vul- tur Transversum, vel passagium, apud 1 TRAVERSARIUM. Vide in Transver- gari A trovers les champs, Per campos, Harebbou, etc. Alia Stephani Episcopi sarium 2. in Charta ann. 1344. ex Reg. 72. ch. 424 : Paris, ann. 1124 : Dedit etiam.... omnibus | TRAVERSARIUS, pro Transversarius,Lors icellui Guillaume s'avanca par le annis 40. solidos de Transverso suo inter Transversus. Vide Transverseris. Treval des champs, et se meussa en une S. Dionysium et Pontisaram, etc. Alia * Trossellus traversarius , qui equo fosse. Infra : Au travers les champs. Rainaldi de Clarqmonte : Et concedo pedagium, quod dicitur de transverse imponitur, in Gharta ann. | 2. TRAVERSIA, Favonius, Occidens,Lusarchis.etc. Radulfus Transversumann. 1250. in Reg. S. Ludov. ex Chartoph. in agris Lugdun. et Bellijoc. Terragium de Dice to reg. fol. 100. v. Juxta terram dicti Cochard 1027. et Jo. Brqmpton. : Thelonea et f TRAVERSENA VIA, Traversa, trans- Bellijocense : Alterum locum vide in Al- Transversa... diminuit. Vide Hemeraeum ex Traversia. versaria, in Chartulario S. Vandregesili in Aug. Virom. pag. 169. et in Regesto torn. 2. pag. 1567. Vide Traversa et mox vernia. pag. 74. 48. Chron. Nangii ann. 1025. etc. 1 TRAVERSINUM , ut Traver-serium , Traversia. TRANSVERSARIUS, Exactor transversi, * TRAVERSENUM, D9lii yinarii spe- Gall. Traversin. Testam. ann. 1367. torn. vulgo Traversier, in Charta Matthaei Cocies, forte pars illius dimidia, nostrati- 1. Anecd. Marten, col. 1527 : Lego... Tra- mitis Bellimontis ann. 1160. [Litterse bus Traversain, Traversin et Traverssier. versinum de auro et cirico et mathalas- ann. 1370. inter Ordinat. reg. Franc, Charta ann. 1210. in Diario Virdun. sium deauratum. torn. 5. pag. 356. art. 6 : Pour ce que les mens. Dec. ann. 1764. part. 1. pag. 440: 1. TRAVERSUM, TRAVERSUS, Pensita- Traversiers ou peagiers, ou aucuns d'eux, Gervasius et Mabilia uxor ejus, Castelli tio, quaa exsolvitur ab iis, qui trans lo- sont coustumiers d'aumenter et accroistre domini, pro animabus suis dederunt in cum aliquem, aut villain, vel urbem les Travers et peages qu'ils tiennent des eleemosinam leprosis de Castello, sci- merces vehunt. Droit de travers, jus seigneurs. Chartul. 21. Corbeiens. fol. licet de dolio unum sextarium vini, de nempe, quod competit domino Castel- 196. v': Sans paier travers ne passage Traverseno semi-sextarium. Lit. remiss, lano, seu majori Justitiario, in Consue- aucun as seigneurs de Bone, ne a leurs ann. 1367. in Reg. 97. Chartoph. reg. tud. Silvanect. art. 93. 105. Turonensi gens, ne a leurs Travessiers. Infra : Trach. 385 ilcellui mettoier avoit fait charger art. 59. etc. et in viis majoribus tantum versiers.] une queue ou Traversain de vin sur une exigi potest, ut est in Claromontensi T 2. TRAVERSUM, Gall. Travers, Transcharrette. Alise ann. 1408. in Reg. 162. art. 229. Ata6a-ux6v, in Diplomate Andro- versum. Inquisitio ann. 1371. pro Canqch. 265 : Comme le suppliant eust achete nici Palasologi Imper. apud Phranzem nizatione Caroli BJesensis, apud Lobideux Traversins de vin d'un marchant, lib. 3. Chron. cap. 24. Charta Rotroci nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 550 : Fecit qui reserva a lui les fus vuides desdiz Comitis Perticensis ann. 1136. apud Soumagnum pulpitum fieri ex Traversa

TRA

TRE

TRE

461

dicte Ecclesiae, id est, ex uno latere ad quadratim discinditur. Chron. Angl. Th. Olterbourne pag. 228: Qiii traxatione aliud. *TRAVERTINUS, Tiburtinus,Ital. Tra- atque suspensione capitisque truncatione vertino. Acta S. Juvenal, torn. 1. Mail vitam finierunt. Vide Trahere 6. TRAYLEBASTON, a Gall. Tray lebaston, pag. 404. col. 2: Idem tumulum clausit primo lapide Tiburtino, vulgo dicto Tra- hoc est Trahe, vel Educ baculum ; vox vertino. Occurrit prseterea torn. 5. Jun. vulgaris apud Anglos, qua ita ii vpcarunt severiores inquisitiones primitus pag. 877. col. 2. * TRAVES, pro Trabes. Libert. MSS. factas a Justitiariis sub Edw. I. in omBarcin. ann. 1283. sub PetroII. reg. Ara- nes cujuscumque generis malefactores. on. cap. 58 : Item quod guilibet potest Nic. Trivettus in Chronic^ ann. 1304 : abere atans perlarchi pro Traves in pa- Hoc anno ordinati sunt Juslitiarii, qui de riete vicino, etc. [** Leg. per larc e per malefactoribus inquirerent.... et juxta detraves, per transversum.] merita punirent inventos. Hi Justitiarii * TRAVESTITUM. IN TRAVESTITO, Ve- ab hominibus popularibus vocati sunt de ste mutata, ab Italico Travestire, vestem Tray le baston, quod sonat: Trahe bacuraentiri vel mutare, Gall. Se Travestir. lum. Matthseus Westmonast. ann. 1305 : Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. Circa eadem vero tempora processit in 3. Antiq. Ital. med. aevi col. 1209 : Dum publicum novum inquisitionis breve, quod nostri in nemore in Travestito contra prae- Anglice dicitur Tray le baston, contra T dictos posuissent, et illi de Fanna, sed invasores alienarum terrarum, qui pronon omnes fceno equos et personas oneras- pter timorem conquerentium, ipsas terras sent, nostri ex nimia ardoris voluntate vel prssdia in manus potentiorum alienaimpetum contra prasdictos facientes , et runt, et contra conductitios hominum vainsultum nimis subitum et ante debitam pulatores, etc. Historia Roffensis eod. horam , quadraginta tres ex ipsis ce- ann. apud Spelmannum : Circa hasc temperunt. pora processit in publicum novae inquisi1 TRAVESA, Idem ni fallor, quod Hi- tionis breve, quod Anglice dicitur Tray le spanis Travesia, Via transversa, nostris baston , contra intrusores , conductitios Traverse. Vetus Charta torn. 3. Concil. hominum vapulatores, conductitios seisiHisp. pag. 168. col. 1 : Et perveniat ad nae captores, pads infractores, raptores, Mas Travesas inter Lor et Chayroga. Vide incendiarios , murduratores, pugnatoTraversia 1. res. Multi hoc perempti, multi redempti, | TRAUCA, pro Treuga. Vide in Treva.multi noxii, pauci innoxii sunt inventi, * TRAVEYA, Intertignium, Gall. Tra- adeo quidem rigido processit hujus cohervee, idem quod Travata. Charta ann. cionis justitia, quod pater proprio filio 1381. in Keg. 119. Chartoph. reg. ch. 232: non parceret, etc. Adde Thomam WalInsuper quandam grangiam ad decem singhamum eodem ann. 1305. Monastitrabes seu Traveyas tegulis coopertam, cum Anglic, torn. 2. pag. 77 : Dominus etc. Traveure, nautis vulgatius Traver- Robertus filius Walteri cum aliis super sin, Transtrum juxta gubernaculum, in Tray le baston apud Chelmisford, inquiLit. remiss, ann. 1382. ex Reg. 120. ch. rendo de malefactoribus, etc. Apud Spel189 : En la Traveure de laquelle nef il mannum Justitiariqrum Inquisitio sub avoit une jeune femme, que ledit Estien- Edw. III. Rege sic inscribitur : Tray le not avoit prise a Paris, pour mener audit baston coram Rogero de' GreSt et sociis Rouen. suis Justic. apud S. Albanum, an regni TRAUGUM, Foramen, Picardis Treu, Regis Edwardi III. post conquestum , vel Trau, nostris Trou. Lex Ripuar. tit. quinto. 1TRAYNARE, Trahere, Gall. Trainer, 43 : Si quis in clausura aliena Traugum ad transeundum fecerit , 15. sol. Ital. Trainare. Traynatus per civitatem mulctetur. crudeliter est peremptus, Rolandino Patav. lib. 7. cap. 9. apud Murator. torn. 5 TRAVICES. Vide in Traness. f TRAVICTICUM. Charta Ludovici Imp. 8. col. 278. Traynatus et decollatus, in apud Stephanotium in Antiq. Aurelian. Regiminibus Paduse eod. torn. col. 430. MSS. pag. 311 : Ullum theloneum , aut Vide Trainare. ripaticum, aut pontaticum, aut portati1 TRAYTURARIDS , Prodi tor , Angl. cum, aut salutaticum, aut cespitaticum, Traylor, Gall. Traitre. Gualterus Heaut cenaticutn, aut laudaticum, aut Tra- mingford. de Gestis Edwardi I. Regis victicum. Emendo Tranaticum. Vide Angl. pag. 130 : Vocaveruntque eum non Thesaurarium, sed Trayturarium Regis, Trana 2. * TRAULUS dicitur, qui deficit in pro- et verius hoc quam credebant; multos enim seduxit in die hac, sed et ipse seduferendo , .;'. elementum ; et est Grsecum. Sed Oribasius in Commento Affor. expo- ctus est, etc. 1 TRAZEA. Joh. Demussis Chron. Planit blesum ; et Papias blesum dicit balbum, verba scilicet frangentem. Glossar. cent. apud Murator. torn. 16. col. 581: medic. MS. Simon. Januens. ex Cod. Tostea dant turtas et zoncatas cum Trareg. 6959. Benzo episc. Albens. in Henr. zea zuchari desupra; id est, cum sacIII. imper. apud Ludewig. torn. 9. Re- charo consperso, deducta voce, ni fallor, liq. MSS. pag. 323 : Hinc est, quod ad ab Ital. Traccia, vestigium vel delinatio, comparationem vestri omnes nos sine al- Gall. Trace. bedine, sine lingua, sine sale comproba* TREAGA. Homag. Johan.comit. Brit, tis, hoc est, Ethiopes, Tratilos et rancidos ann. 1239. ex Cod. reg. 8542. 3 : Nee alijudicatis. cui inimicorum ejus adhserebo, qui guer1 TRAVOLTUS , Inversus, contortus, ram cum ipso habeat vel cum hssredibus Ital. Travolta, Gall. Renverse. Miracula ejus, ni Treaga sit erga ipsum vel hseredes S. Zitae, torn. 3. Aprilis pag. 513 : Pedem ejus. An proditor, Gall. Traitre? habebat Travoltum et attractum, et braTREANS, pro Triens, in Form. 48. ex chium non poterat elevare. Andegavensibus, [pluriesque in Actis * Hinc fprtean nostrum Travulse, pro Episcoporum Cenoman. torn. 3. Analect. Trouble, desordre, Perturbatio. Lit. Joan, Mabillonii pag. 57. et 58. Triens sive reg. Franc, ann. 1351. in vol. 12. arestor. Treas, iv. uncias, apud Rabanum lib. de parlam. Paris. : Pour cause de harelles, Computo, torn. 1. Miscell. Baluz. pag. 13.] esmeutes, seditions, Travulses, etc. - * Apud Dalphinates Treant appellaJ TRAUVATICUM. Vide in Trabaticum. tur, Ligo seu instrumentum ferreum, 1 TRAXATIO , Supplicium quo reus quo terra versatur, vulgo Houe. Lit. reVIII

miss, ann. 1409. in Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 109 : Un fesseur, appelle au pays (Dauphine) Treant. j TREE, TREU , TREF , Aremoricis Treve, Ecclesia succursalis. Hse voces passim occurrunt apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. locis in Glossario indicatis. TREBAX. Trebacissimus senex, apud Sidonium lib. 1. Epist. 11. ubi Savaro et Sirmondus dici pro Tribacissimus, vocemque esse Graeca3 originis, nempe a Tp6a?, vel Tptgaxoc, usu tritus, versatus, observant. Tribaces viri, apud Plautum in Mostell. In Glossis Gr. Lat. Tpc'gaxo?, exponitur Pannosus. Alibi Tpt6axa, trita, cap. de Vestimentis. TREBACITSR, adverbialiter idem Sidonius usurpat. lib. 9. Epist. 11: Malui factum confiteri simpliciter, quam Trebaciter diffiteri, hoc est, callide, astute. 1 TREEBIARE, verbum Ital. Triturare. Trebbiare millium, in Miraculis S. Zitas, torn. 3. Apr. pag. 525. 1 TREBELLIANICA, Vox fori Romani, Quarta pars successionis fldeicommissarise et alteri restituendse, quse remanet institute hseredi, ne prorsus vacua sit et inutilis haeredis qualitas. Passim pccurrit in Testamentis vox Trebellianica, inde ducta quod in Digesto titulus sit ad Senatusconsultum Trebellianum. Sed de his Jurisconsult!. * TREBES, Pilum, instrumentum quo trituratur, Italis, Trebbia. Stat. synod, eccl. Castr. ann. 1358. part. 2. ex Cod. reg. 1592. A. fol. 76. r: Item unum Trebes ferreum, unum mortier, etc. 1 TREBIUM, Trivium, ab Italico Trebbio. Memoriale Potestatum Regiens. ad ann. 1272. apud Murator. torn. 8. col. 1135: Incceptum fuil palatium novum Communis Regii super Trebium illorum de Sessp.... et aliorum casamentorum cohserentium eidem Trebio. * Treyve, eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1447. ex Reg. 178. Chartoph. reg. ch. 215 : Et ainsi s'en alerent ensemble jusqv.es au Treyve ou carrefour, estant entre la croix et I'eglise de Beligny. Truy, in Charta pro eccl. Vivar. ann. 1445. ex Reg. 177. ch. 151: En la rue droitte au Truy ou carrefeur de S. Laurens. Hinc forte Gallicum Treble, nunc Triple, Tri"plex. Stat. ann. 1382. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 742. art. 1: Festes solempnieulx, Trebles et jeunables, etc. Consil. Petri de Font. pag. 133. art. 18: Soitcontrains.... de rendre le Treble de le cose ki li a este dounee, et le double de che ki li a este promis. Mirac. B. M. V. lib. 1:
Vpir vous dirai des prelas d'ore, Ki les mains lor argente et dore, Provendes a doubles et Trebles, Qui puet donner, moult seit de werbles.

* Treble prseterea, pro Trompette, tuba, in Anna!, regni SI Ludov. edit. reg. pag. 223: Comme devotement il fit chanter la messe, et tout le service a chant et a dechant, a ogre et a Treble. Versio Biblias ibid, in Glossar. : A oure que vous orrez le son des Trebles, de frestel, etc. Ubi haec Danielis verba cap. 3. v. 5. redduntur : In hora, qua audieritis sonitum tubas et fistulas, etc. * TREBNICA, f. Monetse vel servitii species. Charta Boleslai ducis Polon. ann. 1149. inter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 691 : Contuli... tabernam in Polsnica, cum villis Grabsfin, Socolnice, et Chenesa et Sabocisce quam dedit dux Uladislaus pro dimidia Trebnica. * TREBOLUS, Turbidus, turbulentus,

21

162

TRE

TRE

TRE

Gall. Trouble. Pact, inter Am. de Villanova dom. de Transio et incolas ejusd. loci arm. 1303. ex Tabul. D. Vencise : Quando aqua venit Trebola, possint piscare cum copis, etc. 1 TREBORG, Anglica vox de qua in Tenmantale. * TREBUCATIO, Ponderis monetarum minutio, idem quod supra Trabuchio. Charta Ludov. XI. ann. 1463. inter Probat, torn. 3. Hist. Neru. pag. 316. col. 1: Concessimus quod ob transgresslonemprseteritam diclarum ordinationum monetarum, solo usu seu cursu, vel Trebucatione, quas quidem Trebucatio nobis non fuit immoderate damnosa, nullus alicui poenae subjaceat seu eliam puniatur. Legitur praeterea in Eeg. 13. Chartoph. reg. ch. 209. in Reg. 52. ch. 28. etin Reg. 165. ch. 207. Vide mox * 1. TREBUGHARE, Pondus monetarum minuere, de eo detrahere. Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 13: Nonnullas auri et argenti billonum quantitates per se et ejus familiares Trebuchaverat,.... seu Trebuchari fecerat. Vide Trabucare 1. 1 2. TREBUGHARE, Evertere, dejicere, disturbare. Computus ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Feudorum usu pag. CGVII : Pro hordamenta Feritatis, quod ventus Trebuchavit, et pro granchia reparanda c. et xm. s. Nostri Trebucher dicunt neutra notione pro titubare, vacillare, procidere, prolabi. * Hinc Faire le Trabuchet vel le Trebuchet, Crus crure implicare ad aliquem dejiciendum seu prqsternendum, vulgo Donner le croc en jambe. Lit. remiss, ann. 1413. in Reg. 167. Chartoph. reg. ch. 149: Icellui Symon fist le Trabuchet de son pie parmi lesjambes de Jehannet, dont icellui feust chu a terre. Alise ann. 1418. in Reg. 170. ch. 227 : Pour ce que Colart Milan avoit fait le Trebuchet par esbatement a icellui Perresson. Vide supra Gamba 1. et Trabucare 2. ^ TREBUCHATIO MONETJS. Vide -Trabuchare. TREBUCHETUM, TRABUCHETTJM, etc. Catapultse species, seu machina grandior ad projiciendos lapides, et concutiendos urbium obsessarum muros. Monachus Vail is Sarnaii cap. 86 : Jadebant siquidem hostes super nostros creberrimos lapides cum duobus Trabuchetis, mangonello, et pluribus matafundis. Matth. Paris, ann. 1246 : Per septem Trebuchetta ordinata, quas tarn de die, quam de node, in castrum Capacii projicere non cessabant. Gesta Ludov. VIII. Reg. Franc, ann. 1226: Machines eriguntur, Trabucheta, petrarias, mangonelli parum proficiunt. Richardus de S. Germano in Chronico : Combusta machina, quas vulgo dicitur Trebuchetum. Ita enim leg. pro Trebuvelium. [Rursum memorantur Trabuchetti, vel Trabucheti in enumeration^ munitionum Castri Sommeriae in Occitania, apud Baluz. torn. 6. Miscell. pag. 259. Murator. torn. 6. col. 440. torn. 12. col. 587. 644. etc.] Philippus Mouskes in Phil. Augusto :

Trebus. German! Trebock dicunt. Frag- eumd. Jac. de Vitriaco lib. 3. Hist. mentum Hist, post Albert. Argentin. Orient. : Quas omnes (testit-udinesj remanann. 1212 : Otto Imp. ab Apulia et Italia serunt integras, prseter unam quss crebris reversus obsedit oppidum Visense, quod Tribuculis Templariorum ictibus coneussa fuit aliquantum. Infra : Inventi sunt in similiter expugnavit usque ad arcam Ibi tune primum cospit haberi usus instru- Damiata Tribuculi quatuor, cum petrariis menti bellici, quod vulgo Triboc appellari et mangonellis. TRIBUNCULTJS, apud Matthasum Paris solet. Apud Petrum deVineis lib. 2. Epist. 57. scribitur etiam Tribocchus. ann. 1099: Petrarias, Tribunculos et * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679 : arietes. TREBUOULUS, apudeumdem ann. 1218: Trebuchetum est qusedam machina grandis et materialis, Gallice Trebuchet. Aliud Neque insultu petrariarum, aut Trebucuann. 1348. ex Cod. 4120 : Trabucheta, Gal- lorum ictibus, parum vel nihil profecerunt. lice Trabuchet. Glossar. Provinc. Lat. ex An 1219 : Cum diutius usu petrariarum Cod. 7657 : Trabuc, Prov. fundibolus, tor- et Trebuculorum aliarumquemachinarum, mentum. Trabucar, Prov. irruere, praeci- muros civitatis subvertere laborasset. TRABUGULUS, lib. 2. Hist. Obsid. Japitare, Guill. Tyrii contin. Hist, belli sacri apud Marten, torn. 5. Ampl. Col- drens. cap. 14. [et apud Muratorium lect, col. 706 : Mistrentla main a assegier torn. 7. col. 839.] TREPGET, pro Trebuchet, apud Henrile chastel et faire engins, et firent un grant Trebuchet, qui gettoit le pesant cum de Knyghton ann. 1382 : Posuerat etiam unam machinam magnam, et unum d'un quintax. TBABUGHUS, apud Auctorem Histor. Trepget, cum una magna gunna, etc. Obsid. Jadrensis lib. 1. cap. 29. 36. 38. Hinc appellatio mansit apud nos inslib. 2. cap. 10. 11. Rollandinum in Chr. trumentis, aut machinulis suspensis et lib. 4. cap. 2. 4. 14. lib. 10. cap. 4. [Mu- lapsilibus, ad captandas aviculas. Has~ rator. torn. 6. col. 425. 446. torn. 10. col. enim etiamnum Trebuchets appellamus. 68. torn. 11. col. 67. 262. torn. 12. col. Vide Tribuculus, et Meursium in TptjA786. torn. 17. col. 1032. etc. Vide Lexic. 7ro'j<eTov, ex Gallico Trebuchet. * TREBUCUS, Calceamenti genus, peMilit. Caroli de Aquino.] 1 TRABUCGUS, TRABUCUS, apud eum- dum indumentum. Ceremon. MS. B. M. dem Murator. torn. 6. col. 411. 436. torn. Crassens. : Abluto vero corpore induatur 12. col. 551. 589. torn. 16. col. 463. torn. cilicio et cuculla usque ad talos, Trebucis autem et caligis calcietur. Vide Trabucus 17. col. 1033. etc. | TRABTJCKUS , in Chronico Sicilise1. et Tubrucus. * TREBULA, Instrumentum piscatoapud Martenium torn. 3. Anecd. col. 79. TRABUCHA, apud Monachum Paduan. rium, Gall. Truble. Charta ann. 1287. lib. 2. et Petrum de Vineis lib. 2. Epist. in Chartul. Guill. abb. S. Germ. Prat, 1. Raimundus Montanerius in Chron. fol. 218. v. col. 2 : Dicti homines de cetera Aragon. cap. 165: Et su arbora 4. Tra- piscare poterunt in riparia dictss villas ad buchs, qui tot jorns treien deins la ciutat. pannerium, Trebulam, lineam et nassas Ita non semel in Chronico Petri Regis tantummodo. Vide Trubla. *TREBULETUM. Charta ann. circ. 1133. Aragon. edito a Mich. Carbonello, lib. 1. cap. 22. 17. 30. lib. 4. cap. 4. lib. 6. ex Tabul. S. Petri Carnot.: Adjecil etiam cap. 4. Trabuquet, in Historia bellorum dona huic unam ibidem terras carrucaAlbigensium lingua vernacula scripta tam,.... cum una hospitatura in Trebuleto, MS. in Bibliotheca Regia pag. 277. Pe- et cum una area juxta ecclesiam, in qua trus Gerardus Patavinuslib. 7. de Gestis monachi sufficienter possent hospitari. Ezelini pag. 78 : Gatti, mangoni, Trabu- An npmen loci ? 1 TREBUNA, pro Tribuna. Vide in hac chi, ponti, et ogni sorte di munitioni. Occurrit prseterea pag. 80. et in Historia voce. a|c TREBUTDM. [Tributum : DamiaCortusior. lib. 1. cap. 21. lib. 8. cap. 16. lib. 9. cap. 6. lib. 11. cap. 10. sEdificia nus , films , baccalarius dat censum Trabucantia, apud Rollandinum in Chr. porco I. lactantem I,.... Trebuto nummum I. (Polyptic. Massil. an. 813. lib. 6. cap. 6. 1 TRABUCARE, Evertere, diruere, ItaL mus. arch. dep. p. 5.)] TRECA, Crines intexti. Vide Trica. Traboccare. Chron. Parm. ad ann. 1285. ] TREGANUM. Expositio Liturgi83 Galapud Murator. torn. 9. col. 808 : Pars de Boscheltis intrinsecorum Mutinasequitavit lic, torn. 5. Anecd. Marten, col. 96: Tread guastandum et Trabucandum castrum canum vero quod psalletur (tempore sacrse communionis) signum est catholicss de Livizano. TRABUCHELLUS, in Epist. scripta circa fidei de Trinitatis credulitate procedere. Sic (f. sicut) enim prima in secunda, seann. 1220. in lib. 2. Miscell. Baluzii pag. 259: Super unam quamque turrem unus cunda in tertia et rursum tertia in seTrabuchellus fuit erectus. cunda, et secunda rotatur in prima: ita 1 TRIBUCCTJM. Bern, de Breydenbach Pater in filio, etc. Intelligo versus, qui Itin. Jerosol. pag. 268 : Machinam versi- tempore sacra? communionis in Missa lem, quod Tribuccum vacant, ingentia canebantur, quique ita nuncupantur a saxa in munitiones et hostium fossas lor- ternarip eorum numero et ratione canquens erigere statuunt. tus. Vide R. P. le Brun in Expositione 1 TRIBUGETUM. Jac. de Vitriaco lib. Missa? torn. 2. pag. 263. et 330. 3. Histor. Orient, torn. 3. Anecd. Mar* TRECCAMENTUM, Fraus, deceptio, ten, col. 298 : Nos interim petrarias, Tri- ab Italico Treccare, Decipere. Sacram. buceta, scalas et alia bellica prseparantes mercat. qui ad nundinas S. Mart. LuGrans perieres et mangoniaus, instrumenta, etc. Alter locus exstat in cens. confluebant, apud Murator. torn. Arbalestres et Trebukiaus, Biblia 1. 2. Antiq. Ital. med. asvi col. 881: JuraAtrave sont droit a la mue. 1 TRIBUCH, in Charta Johannis Regis vertint omnes cambiatores et speciarii, Infra : Angl. apud Thomam Blount in Nomole- quod ab ilia hora inantea non furtum xico. faciant, nee Treccamentum, aut falsitatem D'un Trebukiet fit trebukier \ TRIBUCHETUM. Jac. de Vitriaco lib. infra curtem S. Martini. Vide in Tricare. Mult grant partie de lors murs. 3. jam laudato, col. 291: In expugnatione * Treceau, Uva3 species, in Lit. remiss, Trebus, in Chron. Flandrise cap. 110 : Et turris cujusdam miras magniludinis, quae ann. 1394. ex Reg. 146. Chartoph. reg. nee petrards nee instrumentis, qux Tri- ch. 400 : Le suppliant dist a iceulx venavoient avec eux plusieurs chariots, qui dengeurs que ilz meissent les pinoz a menoient Trebus et espringals. Cap. 11: bucheta dicuntur, poterat superari. TRIBUGULUS, Eadem notione, apud part, sans y mettre autres raisins : mais Et ebahirent plusieurs Francois de leur

TRE
ce nonobstant ledit Jehannin mettoit des j Treceaux et autres raisins avec les pinoz. TRECCIA, TREGGIS. Vide Trica. TRECENARIUM. Vide Tricenarium. TREGENSARIUS, Qui de prsedio, quod tenet, solvit trecensum. Statuta S. Dionysii Leodiensis ann. 1330. inter Monumenta sacrae antiq. torn. 2. pag. 445 : Nee poterit canonicus sub eadem poena aliquid a Trecensario dictse ecclesias reciperevel levare nee etiam potent pro se, ejus societate vel equis avenam vel alias expensas a Trecensario ecclesias redpere, quin solvat in promptu. Trecensiarius habetur in Appendice ad Hist. S. Laurentii Leod. torn. 4. Ampliss. Collect. Marten, col. 1190. * Vel Qui prsedium nomine locationis sub annuo reditu fundi possidet, vulgo Fermier; Trescenseur, in Pacto inter clerum et cives Leod. ann. 1287. torn. 2. Hist. Leod. pag. 403 : Nous les anglises dususdits porons recevoir nos bleiz a telle mesure que nous volrons de nos Trescenseurs. j TREGENSIUM , ut mox Trecensus. Charta ann. 1248. ex Chartular. Campan, fol. 442. col. 1 : Recognoscens se in feodum dicli Regis posuisse quadraginta sextarios bladi de terragiis et Trecensii de Verzenaio, videlicet medietatem silliginis et aliam medietatem avenss et medietatem nemoris de Verzenaio. * TRECENSUALIS TERRA, Quae trecensni est obnoxia. Charta ann. 1210. in Chartul. S. Joan. Laudun. ch. 108: Sciendum quod de ilia Trecensuali duas modiatas terrse pro remedio animss mece, cuicumque voluero in elemosinam potero conferre: totam vero aliam terram Trecensualem ego et hssredes mei nemini venders poterimus. Vide Trecensus. TRECENSUS, Census ex terra seu prsedio, quasi Terras census, Gall. Trecens. Vetus Charta in Auctario Flodoardi apud Labbeum: Ad Trecensum earn (terram) dederunt pro 3. libris nummorum Virmandensium, quas singulis annis acciperent de censu apud Nonincum in feslo S. Dionysii. ^gidius Aureae vallis Monachus cap. 98 : Orta est contentio inter Ducem Lovaniensem et Comitem Lossensem propter Trecensum sancti Trudonis ad Episcopum Metensem pertinentem. Charta GuariniEpisc. Ambian. ann. 1144. in Tabul. Abb. S. Jpan. Ambian. fol. 19: Et clausuram piscium , quam Gilo de Sens dedit inter Pontem et Somam fluvium sub Trecensu trium solidorum et tercentum anguillarum. Infra : Concesserunt Ecclesias S. Joannis sub Trecensu 40. sextariorum frumenti. Charta ann. 1189. in Hist. Drocensi pag. 239 : Omnem terram quam juxta Cortiant tenebant de Monasterio S. Theobaldi ad Trecensum 10. solid, fratribus Ecclesiae B. Maries sanctique Evodii de Brana vendidi et contuli in eleemosynam sud eodem Trecensu perpetuo possidendam. [Charta Bartholomaei Laudun. Episc. ann. 1139. torn. 2. Monument, sacrse antiq. pag. 16: Item aliud quadrum acceperunt in eleemosynam a Monachis S. Martini de Campis sub Trecensu xxx. solid. Paris, monetas ditnidium quoque prssdicti territorii acceperunt a monachis Majoris monasterii.... sub Trecensu xx. sextar. frumenti. Rursum qccurrit supra in Primiceriatus et in Historia Mediani monasterii pag. 273. ubi etiam Trecensus, pag. 323. Tressensus, in Charta ann. 1252. ibid. pag. 322. Adde Marten, torn. 3. Anecd. col. 1184. 1192. torn. 4. Ampl. Collect, col. 1090. et Consuet. Leodic. cap. 6. art. 3 : L'on ne peut arrester fruits creus sur terre

TRE
a Trescent, quant Us sont coupez, bien peut-on arester fruits croissans pour vieux et nouveau Trescent. Adde Statuta Lossensia apud Mantelinum part. 3. Hist. Lossens. pag. 51.] TRECENTIS caecis a S. Ludovico institutis jus deferendi in veste florem lilii, quo ab aliis secernantur, concedit Philippus Pulcher Lit. ann. 1312. ex Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 69: Notum facimus quod nos fratribus et sororibus congregationis domorum cascorum Paris, quam B.Ludovicus,quondam avusnoster, pia devotione fundatse, decrevit ut ab oliorum congregatione cascorum ab aliis fundata, priusquam a prgedicto avo quondam nostro, debeant et possint agnosci, ne sub eorum velamine elemosinas erogantium celeri valeant usurpare, sicut interdum dicitur contigisse; de speciali gratia duximus tenore prsesentium concedendum, quod dicti fratres et sorores, qui nunc sunt et qui erunt pro tempore, signum unius floris lilii infixum in eorum veste superiori ante pectus cujuslibet deferre valeant de cetera imperpetuum, ad differentiam aliorum , quibus signum hujusmodi deferri districtius prohibemus. Vide supra Ordo Trecentorum in Ordo 6. 11. TRECIA, TRECOUER. Vide Trica. * 2. TREGIA, Ornamenti architectonic! genus. TRECIA. CUM COLUMNIS, in vet. Inscript. templi Veneri vel Dianas dicati, ex Museo Genovef. * TRECITINI, pro Treceni, ut videtur, in Annal. Berlin, ad ann. 842. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 61 : Tandem inventum est ut missi Trecitini per universum suss ditionis regnum deligerentur, quorum industria diligentior descriptio fieret. * TREGOLLUM , Mons, collis, Provincialibus Trecola. Recognit. ann. circ. 1460. ex Tabul. S. Viet. Massil.: Dederunt ad acapitum, quamdam boscam sive uffare abosquitum in territorio de Alpibus, loco dicto la Brasqua, confrontantem cum Trecollo de Bretagna. * TREQONNUM, idem quod Tressorium, Instrumentum plectendis et intertexendis crinibus aptum. Lit. official. Senon. ann. 1336. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 22: Item quatuor paria Treconnorum seu gallonnorum ad pellas, chastonnos et Gallice esmaux. Vide in Trica. * TREDECIMUM, Tertia decima pars, praastationis species, Gall. Le treizieme. Charta Phil. V. ann. 1317. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 132: Assignamus in villa de Villechien, tam in vendis, releyeiis, Tredecimis, regardis, curia et usagioxviij. libras. Libert. Rupel. ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 573. art. 7 : Concedimus per prassentes, quod amodo a futuris temporibus quamcunque imposicionem, gabellam, decimum, Tredecimum in dicta villa nostra de Ruppella non imponemus. Vide Trezenum. 1 TREDECIMUS, Decimus tertius, in Actis SS. Aprilis pag. 714. [** Anno tredecimo post domni nostri Dacopirti, diem tertium kalandas Setenb. in charta ann. 745. apud Neugart. Cod. Diplom. Alem. torn. 1. pag. 20. num. 14. In charta ibi sequenti, ab eodem notario exarata, iisdemque fere testibus signata, legitur : Facta cartola donationis anno 30. pos regnu Domni nostri Dacopirti reies, die tertiu Calandas Settenbris.] 1 TREDENUM, Tricesimum. In Computo Vienn. ann. 1318 : Petrus Petri Castellanus de Avisano computat de receptis guidagiis, de laudimiis el Tredenis, de

TRE
f

163

condempnationibus l . 2^. assisise, etc. Vide Tricesimalis consuetudo. 1 TREFFA, Trifolium, Gall. Treffte. Acta S. Francisci de Paula, torn. I.Apr, pag. 137 : Accepit quandam herbam, quae erat ante ipsum vocata Treffa, etc. Nostri trabem et velum olim vocabant Tref. Chartularium Gemmetic. torn. 1. pag. 19: Pour un Tref de nef nous est deu pour chascun cornet quatre deniers. Eodem praeterea nomine donabant tabernaculum, tentorium. Le Roman de la guerre de Troyes MS. :
Tant ont ale et chevauchie', Qe a 1'ost de Gruie sont repairle, Au Tref Agamenon alerent.

Le Roman d'Athis MS.:

Dedans un gracieux vergier Se fist le Roy Villas logier, La ot maint riche Tref tendu De muscaber et deboufu Dedans son Tref dont la failure Racompte a paines 1'escripture. Et alibi : Les aultres Trefs sont herbergie, Mais nul n'y entre sans congie.... A chascun Tref a Despensiers, Et eschansons et boutilliers.

Tres, eod. significatu occurrit. Le Roman d'Artus :

Et ceus qui n'avoient hostex Faire loger et tenure Tres.

Vide Borellum. Quid autem Tref Armoricis sonet, vide in Treb. * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Traif de maison, laquear, trabs. Charta ann. 1311. in Chartul. Pontin. pag. 209 : Se sont consenti que li Tref, qui sont bate et enclave dedenz ledit mur, tant comme il en piert par dehors, soient see et rase reiz-a-reiz doudit mur. Lit. remiss, ann. 1394. in Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 246 : Laquelle Jehanne pour aucune frenesie ou division, qui lui estoit venue, ou autrement,.... se pendi a un Tref de la cheminee de son hostel. Trez, eodem intellect^ in Vit. SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 322. r. col. 2 : Pose en ton cuer que ti pechie sont ausi com cis Trez, et li pechie de lui ausi com li festus. Pro velo legitur in Stat. ann. 1398. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 304. art. 4 : Tellement que I'en puisse convenablement et profitablement et sans inconvenient tendre le Tref, se mestier en est, et le vent est ban. Tres, eadem notione, in Hist, contin. Guill. Tyrii apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 621. TREFFUNDUS, TREPUNDUS, quasi Terras fundus, Ager, solum, Tresfond, in Consuetudine Turon. art. 1. et in Bapalmensi. Charta Radulphi Comitis Suession. anno 1233. in Historia Monasterii Suessionensis pag. 449 : In toto territorio, sive Treffondof nee non in dominio vel justitia Ecclesise, etc. [Charta ann. 1193. e Tabulario Monasterii S. Urbani : Salvis custumis domini cujus est Trefundus. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. fol. 304. v : Quictantia per quam Johannes de Marchain quictat dom. Regi Treffundum seu solum LXX. arpentorum. In anno 1236. Chartular. 2. S. Quintini in Insula pag.284: Acquisierunt... unam senteriatam terras arabilis sitam in Trefundo domini de May. Alia ann. 1293. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 297: Totum commodum, Trefundum et hereditagium... erunt quiete, libere et in perpetuum dictas priorissas. Adde torn. 4. Collect. Ampl. Marten, col. 1119. Charta ann. 1309. e Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 1125: Lesdis religieux avoent en

164

TRE

tTRE
chant gibacier de soye, ouquel rien n'avoit,... deux paires de Treffons,une bourse de cuir, etc. Treffond, pro Tirefonds, Instrumentum doliarii, in aliis ann. 1416. ex Reg. 169. ch. 391. * TREFOAGIUM, Locus, ut videtur, cespitibus fodiendis idoneus. Charta Phil. V. ann. 1320. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 520: Item turbagium, nee non sex Trefoagia, ultra tria Trefoagia,.... in augmentationem feodorum, ad opus et usagium albergamenti seu manerii sui, Roberto de Perchimiliti concedimus. Vide in Turbal. 1 TREFONSUS, TREFUNDARIUS, TREFUNDUS. Vide Treffandus. T TREGESTA, Domus triangularis, in Glossis ad Doctrinale Alexandri de Villa Dei. Male pro Trestega, vel Tristega.Vi&e in hac voce. 1 TREGINERIUS, pro Terraeginerius, per abbreviationem, ni fallor, Incola, in terra genitus. Translatio SS. Abdon et Sennen ap calcem Marcae Hispan. col. 1452: Deinde apropinquans f Abbas) ad dictum locum de Arulis, ne videretur discrepare dignitati et officio quo fungebatur si dictum barrile in humeris portaret, conduxit unum hominem cum uno animali, qui dictum barrile ad ssepedictum monasterium portaret. Sed cum per loca transirent, campanas per seipsas pulsabant, nullo humano auxilio stiff rag ante. Sed cum dictus Treginerius hoc comperisset, cum fuisset prope ccenobium de Arulis prgedictum, et campanse omnes per seipsas, ut dictum est, pulsarent, dixit dictus Treginerius: Per Deum ego videbo, si porto diabolos vel quid porto, etc. * Rectius ad hunc locum torn. 7. Jul. pag. 141. col. 2. docti Hagiographi monent hanc vocem accersendam esse ab Hispanico Traginero, convector, mulio, a verbo Traginar, trahere, convectare, comportare, uti docent Acad. Madrit. in Diction. Hispan. Unde Tregenier, vector, nostris Voiturier, apud Rabelais, torn. 2. pag. mihi 22. Vide Tragina et Traginare. TREGUA, Induciae, Treve. Vide Treva. * TREGULATA, Trabecula, ut videtur; nisi sit Clathrus ad modum tragulae seu retis formatus. Rubric, antiq. MS. eccl. Belvac. : Duo pallia suspendantur ad Tregulatam juxta altare a dextris et a sinistris. Vide supra Alae 2. * TREGUNA, pro Tribuna, ex vet. Necrol. laudato a 01. V. Garampio in Disquis. de sigil. Garfagn. pag. 83. in notis. TREHENUS, Haud dubie pro Trezenus, Pretii venditionis pars decima tertia. Oharta Mich, archiep. Arelat. ann. 1214. ex Cod. reg. 6407. 2. 2. fol. 57. r: Justitias, firmancias, Trehenos, medios Trehenos, laudimia, monetam, etc. Vide Trezenum. T TREJECTUS, pro Trajectus, qua trajicitur. Capitulare 2. ann. 809. cap. 9. et lib. 3. Capitul.cap. 54: Similiter inplano campo, ubi nee pans nee Trejectus est, ibi omnimodis prxcipimus ut non teloneum exigatur. * TREILLIARE, Cancellare, clathris obducere, Gall. Treilliser, alias Treslisser. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 322: Petrus Perrotel per alterum forammum cujusdam hostii ferrei perforati sive Treilliati exivit. Une fenestre qui estoit Treslissee de fer, in aliis ann. 1464. ex Reg. 199. ch. 579. Vide mox Trelea. 1 TREILLEA. Vide mox in Trelia. 1 TREIS, f. pro Lathrud. Ibi vide. J TREIT. Vide Panis de Treit.

TRE
1 TRELA, Cancelli, clathri, transenna, Gallice Treillis. Excerptum e Regesto Parlamenti ann. 1231 : In dicta domo erat figura leonis de petra elevata et interclusa Trelis de ferro. 1 TRAILLARE FERRO FENESTRAM, Cancellis munire, ornare, in Statutis Monasterii S. Claudii pag. 110. TRELIA. Tabularium Belltlocense in Lemovic. Ch. 151: Mansum, ubi Raynaldus manet, cum ipsa Trelia. Et Ch. 155 : in Charta Lothario regnante scripta : Campmansionilem nostrum indominicatum cum ipso orto, et cum ipsts vineis, et cum ipsis Trlliis indominicatis. Tabular. Brivatense Ch. 188: Et Treliam cum curte, et orlo, et ex eo : et Treliam unam, quam ipse excolit, etc. [Fundatio Capellae S. Nicolai in Palatio Paris, .inter Acta et Statuta S. Capallae Paris.: Constituimus capellano Parisius in Trelia nostra retro Palatium sex modios vini. Viixea est trichilis suffulta, Gall. Treille,\Ql clathris inclusa ut mox in Tri^ lia.] * TRELEA, Cancelli, clathri, transenna, Gall. Treillis, grille, alias Traille. Artie, reform, pro mpnast. S. Elig. Noviom. ann. 1370.ex Bibl. S. Germ. Prat.: Item in dormilorio habent cameras clausas Quantum ad cameras clausas, abbas, quantum poterit} tolerabit ; dum tamen hostia camerarum, saltern pro tertia parte, de Treleis existant, ita quod infra cameram videri possit, nulla cortinaseu alio obstaculo repugnante. Chartul. Corb. sign. Caesar fol. 58. v: Fut donne congie d Pierre de Bonez de mettre et assir une Traille d boitte d se maison d la chambre de haul. Vide Trela et infra Trilliatus. 1 TREILEA. Charta Archidiaconi Suession. ann. 1216 : Restituit quamdam vineam sitam ad Treileam de puteo. T TRESLIA. Charta Curiae Suession. ann. 1274: Cum Treslia et appendiciis dicte domus. In Summario huic Chartae praeflxo habetur 2VaiIIia. TRALIA. Vetus Charta ex Tabulario S. Benigni apud Perardum pag. 96 : Quod Prsspositits Dlvionensis homines S. Stephani... placitabat propter Tralia... quse ipsi in quibusdam locis destruxerant. Occurrit ibi pluries. 1 TRELLA CHORI, Cancelli, clathri, in Statutis Capituli Tull. ann. 1497. Trelia vineas, Trichila, in Tabulario Vosiensi fol. 6. 1 TREILLIA, Charta ann. 1285. e Tabulario Verzeliaci: Concessimus... duo sextaria frumenti et duos Cenomanenses annul redditus, que et quos nobis debebat Guillelmus Morin.... pro quadam Treillia cum rocha inter Treillias nostras et Treillias d la Pussegnee, etc. TRILLEA. Jacobus I. Rex Aragonum in Constitutionibus Catalanise MSS.: Domus, campi, vineas, et omnes arbores cujuscumque generis sint, Trillese, orti, ortales, etc. Nos Treilles dicimus trichilas, seupergulas in cratis modum confectas, quibus yites sustentantur, quasi forte trilices. Vide Trolium. \ TRILLEA. Vide locum in Tirunla. T TRIHA, TRILLIA. Charta ann. 1037. Marcae Hispan. col. 970: Terras et vineas, cultum et eremum, et Trilias et arbores diversi generis, etc. Alia ann. 1019* ibid. col. 1019 : Cum palatio et cum Trlliis, etc. Alia ann. 1234. apud Ste'phanoL torn. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. 817 : Super jure parrochiali et quadam grangia, Trillia et platea adjacenti. Alia Philippi Pictav. Episc. ibid. pag. 836: Trillium parvam, quae est contigua ipsi arber-

tout le Treffons par reison de lor seignorie.] Usatici urbis Ambianensis MSS. : Et d savoir que cil qui ara suer I'iretage le premier cens, c'on appele le Treffons, ous'ili avoit suer le lieu 2. Treffonciers, ou plus, aussi bien a un come a plusieurs, I'iretage leur sera delivres, ne ne seront tenu d rendre nul chens d chiaus qui les i ont, sen'est du Treffons: et se cil qui les i ont autrement que de Treffons voelent rendre a Treffonciers leurs cens, I'iretage sera delivres d celi qui le premier cens i ara apres le Treffoncier, etc. Ita etiam haec vox Treffonciers, qui terras fundum possident in Charta Philippi Regis Franc, ann. 1335 : Et oye la relation desdits asseours furent trouvees aucunes choses doubteuses, et obscures si comme sursais de bois, tiers et danglers de bois, d'autres Tresfonciers et autres choses, lesguels par coustume de pays ne par advisement de comptes, ou d'escripts, ne porroient estre bonnement justement prisez ne estimez d vallue de terre, ne a pris ancien, etc. [Oonsuetudo Leodic. cap. 15. art. 17: Trefonciers et lansagers peuvent deminer pour faute de relief. In Stylo Ouriarum saecularium ejusdem urbis cap. 5. art 8. cap. 13. art. 20. et alibi Seigneurs Trefonciers dicuntur ii, quorum propria sunt decimae, redditus, census, justitia, praedium, licet alii sint usufructuarii.] Vide Origines Alsatienses Vignerii pag. 140. 141. Petrus de Guigneriis in Biblioth. Patr. : Item capiunt per sttos servientes Clericos, in quocumque Trifundo, absque hoc quod justitiam loci faciam appellari. 1 TREFONSUS, Eadem notione. Aresturn ann. 1285. ex Ghartul. Gorb. 23 : Abbas et conventus dicebant et proponebant contra dictos majorem et juratos quod ipsi major et jurati in Trefonssis et tenanciis dictorum religiosorum emerant et ratione emptionis tenebant.... unam domum, etc. 1 TREFUNDARII PATRI.S:, vulgo Trefonciers, singular! quadam nomenclatura et praerogativa nuncupantur insignis Ecclesiae Leodic. Canonici. Chron. Zantfliet apud Marten, torn. 5. Collect. Ampliss. col. 457: Requisite sunt, ut Dominis Capituli Leodiensis, tamquam Trefundariis patrlse, juramentum fidelitatis, sicut caeterorum castrorum Castellani facere consueverunt, publice prsestarent. ] TREFFUNDALIS JUSTITIA, Jurisdictio minor, quae de censjbus, redditibus, et aliis quas ad terrae fundum spectant, judicat, Gall. Justice fonciere. Arrestum ann. 1306. ex Chartul. 23. Corb. : Cum ipsi (Religiosi) habeant in dicta villa et ejus banleuca cognitionem treffundorum Dictum fuitquod dicti major et jurati de dicto pallicio locum prasdictum et justitiam Treffundalem dictorum Religiosorum resaisient. T TREFFUNDIALIS DOMINUS seu etiam feodalis, in Charta Curiae Suession. ann. 1229. 1 TREFF0S, f. Tripus seu craticula tripes. Vide Tenales et Treparium. * Vel Sedile tripes. Vide Trifocalium. Hinc nostris Treffouel et Treffeu. Lit. remiss, ann. 1399. in Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 616 : Pour I'eschoison d'un Treffouel qu'il trouva, ou il eschopa, il chey d terre. Aliae ann. 1441. in Reg. 176. ch. 10 : Le suppliant tira son espee, et icellui de Logie print ung Treffeu pour courir sus I'un contre I'autre. Vide supra Traffeu. * Treffond vero, vestis species videtur, feminalia, vulgo Culote, in Lit. remiss, ann. 1460. ex Reg. 190. ch. 86 : Ung mes-

TRE

TRE

165

* Tremreal, in Charta ann. 1331. torn. gamenlo. Donatio incerti anni in Ins- Inquisit. forestae Britolii in Reg. 34. bis trum. torn. 2. Gall. Christ, novae edit, part. 2. fol. 129. y. col. 1: Cathense et 2. Hist. Leod. pag. 415 : Item avons orcol. 338: Concessimus Fratribus de Or- Tremblise de la Biguerrie recta via ad S. dineit qu'il ne soit nulz que de ce jours en avant qui joue aux dels, ou dine Prssdicat. S. Jacobi Paris, ipsam Eglen sunt defensa. Vide mox * TREMBLIUS, a Gallico Tremble, Pp- aux autres jeuz, que ons appelle TremEcclesiam S. Christophori cum Trilia et platea, et tola illius loci amplitudine ad pulus tremula. Charta Thomae comit. realz. TREMESATUM, Eodem significatu, ipsam Ecclesiam pertinente. Locum in- Pertic. ann. 1217. in Reg. forest, comiterpreter clathris cancellisve ligneis aut tat. Alenc. fol. 50. r. ex Cam. Comput. quo mox Tremesium. Charta Hugon. Seetiam sepibus conclusum, in quo vineae Paris.: Confirmamus quod prior et mo- non. archiep. in Chartul. Barbel, pag. nachi (de Bellismo) in prsedicta foresta 363: Tres sextarios, medietatem scilicet coluntur. Vide supra Trelia. omne genus mortui ivernagii et medietatem Tremesati. 1 TRILA, TBILLA. Charta ann. 1027. nostra percipiant TREMESIDM, etc. Idem quod Trimense Marcae Hispan. col. 1041 : Cum ipsas nemoris, praeter charmenum et TremTrillas, guse Miro Altemir sedificavit, et blium et fraxinum. Vide supra Tramblus, triticum. Isidorus lib. 17. cap. 3: Trimense triticum idea nuncupatum, quia ipsas vineas et terras, quod nos habemus. et infra Tremulus. Alia ann. 1149. in Probat. novas Histor. * TREMECIATUM, Bladi species, a Tre- satum post tres menses colligitur. Tpt[XY5Occitan. torn. 2. col. 526 : Consentio tibi mesagioseu trimensi tritico distinctum ; vaio?rcopo?,Dioscoridi lib. 2. cap. 107. In ortum et Trillam, et medietatem insulse, unde Miscellum frumentum interpre- Gloss. Lat. Gall. Trimense, une maniere guse est ultra flumen Aregias. Charta- ter, abltalico Tramestare, miscere. Bulla de ble, secourgon : nostris Tremes, aut rium Eccl. Auxitanae cap. 86: Dedi Tri- Clem. PP. III. ann. 1188. inter Probat. Tremois, quod alii les Mars, vel Marses. lam, quas circa vallum castri habetur. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 194 : Qua- Illud, quod Itali Martiolinum, vel MarT TBILLETUS, Local us cancellis clau- tuor sextarios bladi, duos Tremeciati et tiollum vocant, ex eo,quod Martio mense sus, qualis etiamnum in ecclesiis cons- duos tremesagii, quos Guido dominus de seritur, ut ait Angelus Palea in Antipicitur. Inventarium Eccl. Noviom. Cytripeio dedit ecclesiaz vestrse (de Mon- dotar. Mesuae cap. 111. Usatici urbis Ambianensis MSS. : Nus ne doit mesurer ann. 1419 : Breviarium quod ppnitur in cellis.) uno Trilleto in guodam pilliari in navi | TREMEBUNDITAS,Tremor. Excidiumpour vendre et pour acater ble ne Tramois Ecclesias. Acconis lib. 1. cap. 6 : Licet nos Sol- fors a la mesure de Vidame. [Chartul. de TRELHIA, Vitis. Charta ann. 1385. in dani furentis sseviens ssevitia, juxta quo- 21. Corb. fol. 85. v: Le carette Eeg. 3. Armor, gener. part. 2. pag. xxv : rumdam Tremebunditatem, possit nos Tremois, doit ix. den. Le Roman du Guesclin: Permutavit partem suam cujusdam ho- reddere tremebundos. spicii,... cum omnibus Trelhiis, terris suis ^ TREMEIS, Trimense triticum. Vide Failli nous est lo vin, le bled et Tremois ; cultis et incultis. Vide in Trela et infra Tremesium. II nous convient manger chevaux et pallefrois.] Trilhata vinea. * TREMELAGIUM, Trimense triticum, TREMA. Gloss. Graec. Lat. MS.: Tpigo?, forte pro Tremesagium. Vide in Treme- Vide Consuet. Comitatus S. Pauli cap. fj 666s, Semita, Tnzma.Editum habet Tra- sium. Charta Guid. de Garlenda ann. 22. [Charta S. Martini Pontisar. : Mediemes. 1211. inter Probat. torn. 1. Annal. Prae-. tas est de blado et alia medietas de TreTREMACLUM. Lex Salica tit. 29. 32 : monst. col. 478 : Concessi unum modium mense. Testamentum ann. circiter 1170. Si guis statuam, aut Tremaclum aut ver- bladi, medietatem frumenti et medieta- e Tabulario S. Remigii Rem. : xi. sextaria siliginis, et xi. Tremenstrui...iii. mituolum [vertivolum Baluzio] de flumine tem Tremelagii. in. Tremenstrui. furaverit, etc. Ubi tremaclum Goldastus TREMELLUM, [Infundibulum molen- nas siliginis et 2. Monum. sacras Charta Antiq. Germanicum Tremmel interpretatur, Gall. Tremte, Germ. Trimellen, ann. 1190. torn. quod gyretur, inquit, ad aquam aliquo dini, Tremellen.] Monast. Anglic, torn. pag. 545 : Ubi autem eodem anno frumenBelg. transferendam : Bignonio vero et Wen- 1. pag. 470: Sciendum tamen est, quod tum fuerit, sequenti anno eadem Ecclesia delino, est rete bene contextum macu- prsedicti monachi facient sectam molen- Tremissepossidebit. Charta Alani Episc. lis, quod Normanni, Tremail, Burgunde blado suo, guam homi- Autiss. ann. circiter 1160: xir. bicheti diones Tremailler vocant, forte quod dini mei tarn Ita quod ipsi habeant pri- Tramisii.~\ Tabular. Abbat. Hederae fol. num suorum. 107 : Pro sex sextariis annonse per singuternis maculis constet, quomodo Trili- main bladum, quod ces dicunt Latini. At | 28. de furto retis molituram postbrasium autem inve- los annos, tribus scilicet de ivernagio, et nerint in Tremello ; pro- tribus de Tramoisio. Tabularium S. Bead anguillas capiendas de flumine, jam priumln curia sua molent. Vide Treumia egit. Deinde statuam, hoc loco, procowto nigni apud Perardum ann. 1206 : Istorum accipi supra observatum : unde Tremmel [et Tremcea.] PoSav-o, in Glossis Lat. Gr. autem 3. jornalium unus erit in fru\ TREMEN, Goldasti, seu sparum, conto accedit. Aliae Gr. Lat. : PoSavyj, Trama, Tramen, mento, alius in Tremesio, tertius in veisa[Pactus Legis Salicae praefert Tremago- Tremen, Subtemen. tura. Sed ibi legendum versatura, Gallum.] Vide Tramallum. lis Jachere. Tabularium Prioratus Ne| TREMENSE, * Tremaculum, in Codice Estensi apud cum trimense. Vide TREMENSTBUDM, Triti-ronis-villa&fol. 12 : Medietatem ivernagii, in Tremesium. Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi et medietatem Tremesii, etc. [Index MS. 1 TREMENTINA, vox Italica, Gall. Te- Beneficiorum Ecclesiss Constantiensis col. 288: Si guis statuam fid est, retiasj reoenthine, Terebenthina resina. Legi- fol. 21 : Medietatem straminis et de yveraut Tremaculum, etc. Ubi notat vir doctus: Retis genus, nunc Tuscis Trema- tur in Conventionibus Saonas, ubi de nagio et medietatem de Tremesio.] glio, Lombardis Tramacchio. Vide supra modo exigendi gabellam ponderis. 1 TBEMESAGIDM , Eadem notione. 1 TREMENTURA. Vide in Tremetura. Tramallum. Charta ann. 1203. e Tabulario Parthe1 TREMERE, Notione activa, Movere, nonis de Crisenone : Medietatem yberna< TREMAGULUM. Testament, ann. 1361. apud Guden. Codic. Diplom. torn. agitare. Miracula S. Walarici, torn. 1. gii, et aliam Tremesagii. In alia ann. Aprilis pag. 29 : Tremens manum pariter 1215. ibidem legitur Tramesagii. Charta 2. pag. 349 : Unum mortarium cum suo tondario. fediferam cum Tremaculo. cum baculo, hoc, inquit, ibidem baculo ann. 1253. e Tabul. S. Mariani AutisUnum feru cum tribus craticulis, etc. La- graviter vapulabit. siod. : v. bich. frumenti, v. siliginis et TREMERELLUM , Charta Communiae x. Tremesagii super decimam de Chemina denticulata suspendendis lychnis. Atrebat. ann. 1211. art. 37 : Banni vini riaco. Vide Cremasclus. TREMATA, Romaria, Papiae. MS. habet et banni venalium a 60. solidis et infra, TREMSA.TICA SATIO, seu Satio trimenet banni de Tremerello remanebunt ho- sis tritici. Polyptychus S. Remigii ReTomaria. minibus civitatis. Charta Communiae mensis : Mansi ingenuiles 34. arat unus* Tremater, Ordinem mutare, praevertere, nautis nostris. Ordinat. ann. 1415. Hamensis : Habent insuper Major et Ju- quisque ad hibernaticam sationem mapp. in Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 1 : Les rati mandatum super ludos, quos vulgo 1. habentem in longum perticas 60. in bateliers (ordonnez pour passer la ri- vocant Tremerel, et super potationes in transversum perticas 6. ad Tremsaticam viere) garderont run I'un envers I'autre tabernis. Eadem Gal lice exarata : Sur sationem similiter, faciat corvadas 4. Insans entreprendre en Tremarter le run les jeus c'on apelle Tremerel, et sur buve- fra : Mansus ingenuilis 1. habet in tasI'un de I'autre, sur peine de paier cinq ries en tavernes. [Le Roman de Courtois chereio, facit mapp. 1. ad Tremsaticam sationem, et donat decimam de annona. solz Parisis d'amende, et de rendre a cel- d'Artois MS.: lui qui aura este Tremate I'argent qui Polyptychus Floriacensis : Arant ad Bien a son tens et son mere], aura esle receu. hivernaticum unusquisque (mansus) perQui boit et joe au Tremerel.] * TREMBLEIA, Populetum album, loticas 4. ad Tramisium 2. Occurrunt eaSSIf Hinc, ut videtur, Tremelere dici- dem verba ibi non semel, [ut et apud cus Trembliis consitus, vulgo Tremblaye, tur ejusmodi ludi studiosus. Philippus Baluzium torn. 2. Capitul. col. 1387.- et masculini generis Tremblay, in Lit. remiss, ann. 1443. ex Reg. 184. Chartoph. Mouskes de Roberto Guischard: seqq. ex Polyptycho Fossatensi. Codex reg. cb. 609 : Leguel Bertault mena icelle Irminonis Abb. Sangerman. : Arat ad Gil Robert estoit un bevere, femme traversant en ung Tremblay, etc. hibernaticum perticas iv. ad Tramisem Uns Ceveliers fort Tremelere.

166

TRE

TRE

perticas n. Alibi legitur Trarmsum, Tre- missi septe fenitum et adinpletum pre- dum quod erit in Tremosa. Vide Tremuia , mis, Tremissum et Tremissa. Pplyptyc. tium, etc. Ita quatuor Tremisses, in et Treumia. * TREMORIZE, Piscis species. Tract. Fiscamn. ad ann. 1235 : Debet dimidiam Chron. Farf. loco exscripto mox in Treacram aratare ad hiemalia, et dimidiam missus,et in alia ann. 759. apud Brunett. MS. de Pise. cap. 47. ex Cod. reg. 6838. pag. 566 : Vindedit tibi qui supra Joviano C. : Torpedinem Ligures a tremore Treacram ad Tremeis.] T TBIMENSILE SEMEN. Libertates Cal- petia una de terrain aridipsima.... hoc est morize appellant. * TREMPA, Vinum aqua mixtum, dimae ann. 1209. torn. 1. Hist. Dalphin. in Trimissi quatuor id est in uno sol. cenpag. 19 : Per tres dies in anno mihi ser- tum pedis in longa et centum in lato et lutum in usus domesticorum, Trempe, viant, scilicet ad movendum garachia in illo uno Trimisse tnginta pedis per apud Cotgravium. Stat. Massil. MSS. ex per unum diem, ad semina hiemalia triginta, et recipi ego qui supra vinditor museo meo fol. in. r: Item quod nee in per alium, ad semina Trimensiha per ad te emtore pro supra scripta vinditione dicta civitate Massilise, nee in ejus disalium. in auro Trimissi quatuor, finitum pre- trlctu, aliqua persona privata vel ext TRIMKNSE dicitur quoddam genus or- tium, etc. Ubi primo Tremissis pro parte tranea, si modo facial vel fieri faciat videi, quia satum post tres menses colligi- fundi usurpatum videtur,pro parte vero num lyse vel Trempam, quss fiat cum titr, etc. Job. de Janua. Gloss. Lat. Gall. pedis tertia, in Charta ann. 765. modo aqua, etc. % Trempoire vero dicitur, Pondus pisSangerm. : Trimense, une maniere de laudata ubi haec leguntur: Terrula ble, segourjon. mensurata est de una parte perticas 14. trinarium, vulgo Trempure, in Lit. re| TRIMESIUM. Charta Guillelmi Episc.et de ali parte est perticas undeci et pedi miss, ann. 1459. ex reg. 189. Chartoph. Autissiod. ann. 1171: Monachi Regnia- sex e Tremisse unu, et de tertiam pars reg. ch. 356: Icellui musnier se frappd censes tria sextaria annonse Canonicis S. perticas seple et pedes sex et Tremisse au front contre la Trempoire du moulin. Petri persolvent, videlicet unum sexta- uno, de quartam pars perticas tres, et * TREMPARE, Gall. Faire tremper. rium frumenti, aliud siliginis, tertium ipsa perticas de pedes deodeci ad pedes [ Et pro Trempando, plicando et porvero Trimesii. Justus.] tando coudra, talucia, bastardos et vi* Tremis, in Annal. Trenorch. ad ann. 551?" Minus attente Tremissis, pro mina. (Arch. Histor. de la Gironde T. 1578. inter Probat. ult. Hist, ejusd. ab- Tressi dictum ait vir doctissimus : Tres- 22. p. 188.)] bat. pag. 293: Les Tremis furent aussi sis enim est trium assium ; Tremissis 1 TREMSATIGA SATIO. Vide Tremetres-endommages par les chenilles, que vero tertia tantum pars assis : qua? duo sium. Von eoccommunia du cote de Brandon. plurimum distant. Gloss. Lat. Gall.SanT TREMUIA, TREMULA., Idem quod * TREMESSALIS, Qui valet Tremisse. german : Tremissis, la tierce part du sols. Tremoea. Charta ann. 1238. torn. 2. Hist. Charta ann. 777. apud Murator. torn. 1. Tressis, le pris de 111. mailles. Eccl. Meld. pag. 140 : Ad prsedictum moAntiq. Ital. med. aevi col. 723 : Uno porco * Varro lib. 4. de Ling. Lat. : A tribus lendinum ad Tremuiam molentem sine Tremessale et uno berbice similiter valente assibus, tressis. Tricessis^ a tribus decus- contradicione locum molendi habebunt. uno Tremisse, etc. Tremissalis, in Fri- sibus, id est, trecenis assibus. Laur. in Charta ann. 1268. ex Chartul. Vallis B. scinga. Arnalth. : Tremisses, nummi valentes ter- Marias dioac. Paris.: Ita tamen quod nos TREMIA. Breviloquus : Item antica di- tiam partem solidorum seu aureorum. et h&redes mei deb emus molere in perpecitur pars Ecclesiae, quae dicitur Tremia. Tressis, trium assium. Persius: Vilis et tuum props bladum quod inveniemus in * TREMIDUS, a verbo Tremere pro Tre- minimi prelii. Tremuia dicti molendini. Charta ann. pidus. Chron. Andr. presbyt. ad ann. TREMISSUS, Eadem notione. Pactum 1448. ex Chartul. Corb. : Quant lesdits 840. torn. 6. Collect. Histqr. Franc, pag. Childeberti et Chlotarii 6: Si servus habitants avoient mis leur ble au corbel681: Sed dum has angustias contempla- minus Tremisso involaverit, etc. Lex Ala- Ion pour le mettreen le Tremuye et a molrentur, refulsit sol, et quasi Tremidus mannor. tit. 1. cap. 6. | 3 : Saiga autemture, etc. Charta ann. 1194. apud Marten, umbraculam fugere coepit. est quarta pars Tremissis, hoc est, dena- torn. 1. Anecd. col. 658: Post bladum * TREMISIUM, Tempus, quo trimense rius unus,.... Tremissus est tertia pars quod invenerint in Tremuia inceptum triticum seritur, nostris Tramois et Tre- solidi, et sunt denarii quatuor. Vetus molere. Vide Tremellum, Tremuta, et mois, eodem intellectu. Charta ann. Charta in Actis Episcopor. Cenoman. Treumia. 1336. in Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. pag. 226 : Et ego Adelbertus sol. 21. et TREMULARE,D&itare, in Glossis Arab. reg. 5188. fol. 103. r: Quilibet habitator Tremisso sicut diximus. [Chron. Farf. Lat. [Trepidare, timere, in aliis Glossis dictse villas habens aratrum seu carucam, apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 404 : MSS. a Vossio laudatis lib. 4. de Vitiis debet domino villas ter in quolibet anno Vineam de Tremissis iv. emit pretio bovis serm. cap. 28. Flodoardus lib. 3. cap. 3 : corvatam de bestiis suis trahentibus, vide- unius. Tremissus pro eo qui valet Tre- Nimio frigore horribiliter cum fletu ac licet semel in Tremisio. Charta ann. misse legitur in Friscinga. Tremissa pars,. stridore denlium tremulantes. Acta S. 1308. in Reg. 40. Chartoph. reg. ch. 64 : pro tertia, ni fallor, apud Lobinell. torn. Moduennss, torn. 2. Julii pag. 309 : -TiItem chascune desdites quatre villes doit 2. Hist. Britan. col. 66.] more concussa, et omnibus Tremulatis a la maison de Espailli une jour nee j TR&MISIA. Liber niger Scaccarii pag. membris, etc.] en Tremois. Alia ann. 1320.in Reg. 59.ch. 56: Octo solidos dabunt ultra Trami1 TREMULUS, Populus tremula, Gall. 459: Les corvees des bestes traians,.... et siam. Tremble. Ad Tremulum et ad charmutn, des hommes, c'est assavoir des bestes trois TRIMISIUM. AnastasiusBibl.in Silves- in Charta ann. 1213. e. Tabulario Crisefois en Van, une fois en vayn, une en Tra- tro : Domum quss praestat solidos 58. et nonis. mois, et une en sombre. Occurrit praete- Trimisium. Idem in Exilio S. Martini: * rea in Lit. ann. 1331. torn. 4. Ordinal, Nee semel de regione ista usque ad unum torn.Occurrit prsaterea in Lit. ann. 1229. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 335. art. 4. et in aliis Trimisium, frumentum potui compa- art. 34. Vide suprareg. Franc, pag. 718. Tremblius. ann. 1357. torn. 6. earumd. pag. 630. art. rare. TREMOM, Pars brachii inter cubitum 2. Vide in Tremesium. *TREMODIUM, Infundibulum, Gall. et pugnum. Lex Longob. lib. 1. tit. 6. 1 TREMISSALIS, Qui valet tremisse. Tremie; Trammeur, in Lit. ann. 1354. 6. f Roth. 387.]: Si homini libero braVide Tremessalis et Friscinga. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. subtus cubitum, hoc est, TreTREMISSIS, pro Tressi,seu. tertia parte torn.27. Le fust granier appellatur in 298. chium art. Re- mum.... ruperit. Ubi Edictum Rotharis assis, vocem esse inferioris setatis pri- cognit. feud. MS. pro castro deBuriann. Regis tit. 121. 6. habet, quod est Thredem observatum a viris doctis. Capito- 1366. Charta episc. Laudun. in Chartul. linus in Alexandro Severe : Tremisses S. Joan. Laiidun. ch. 54 : Si veroquis de no, [MS. unus Treno; alter Reno, ut est aureorum formati sunt. Utuntur passim aliorsum veniens ingranavisset, solum id apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 48. Lex Wisigoth. lib. 7. tit. 2. | 11. tit. 4.quod in Tremodio erat, molere sinebant. col. 1.] | 1 TREMUS, Species monetae. Vocabul. 4. tit. 6. 5. leg. 8. tit. 3. | 10.12.15. tit. Vide Tremoea. Lat. Sarrac. ad calcem Itinerarii Bern. 4. | 11. 26. 31. lib. 9. tit. 1. 9. 14. Lex * TREMODIUS, Mensura frumentaria, de Breydenbach pag. 250: Ducatus, DuBurg, in Praef. et tit. 4. | 3. tit. 5. | 3. tit. 6. I 1. tit. 27. I 1. Add. 1. tit. 2. 3. modius. Charta ann. 1312. apud Lude- cat. Denarius, Denar. Medinus, Medin. Lex Bajwar. tit. 1. cap. 3. | 1. tit. 8. wig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 586 : An- Tremus, Terem. Forte leg. Tarenus.Vide cap. 2. | 4. Lex Frision. tit. 1. 9. nis singulis de qualibet rota decem Tre- supra. Lex Aleman. tit. 75. 77. etc. praeterea Juha- modios frumenti molendini, cum modio T TREMUTA, Infundibulum molendini, Lubecensis civitatis mensurandos expedite Gall. Tremie. Vetus Charta apud Kennus Antecessor,Concil. Bracarense ann. nostrss families prsesentabiint. Occurrit nettum Antiquit.Ambrosd. ad ann. 1164. 572. cap. 4. Paulus Warnefridus lib. 5. pag. 120: Concesserunt tnihiFratres unam cap. 39. Leo Ostiens. lib. 2. cap. 8. etc. rursum infra. 1 TREM03A, Idem quod Tremellum, libertatem ad suum molendinum, scilicet [** Chart, ann. 765. apud Brunett. Cod. Dipl. Etrur. torn. 1. pag. 584 : Vindedit Gall. Tremie, Infundibulum. Charta molendi segetem pro multura reddenda ad pretium placitum et finitum, quod in- ann. 1217. apud Lobinell. torn. 2. Hist. pro segete, quse est in Tremuta. Vide Treter nos bono animo conbenet, auro Tri- Britan. col. 197 : Sine moustura past bla- mellum, Tremuia et Treumia.

TRE
Jp. T R E N A . [Lacrima, lamentatio. DIEF.]

TRE

TRE

167

cato suo et aliis fossatis suis. [Trenque, lam. Paris, ann. 1394. ex Cod. reg. 5190. pro Trenchee, ni fallor, in Charta ann. fol. 110. r : Pluseurs Trenches faites sur * TRENARE, Trahere, Gall. Trainer. 1434. ex Chartul. 23. Corb. : Par lequel ycelles appoiees, etc. Unde Trenches leArest. parlam. Paris, ann. 1399. inter fosse ou Trenques I'eaue dudit fosse alloit gendum puto pro Tranches, in Lit. ann. 1376. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 257: audit gardin, etc.] * Stat. ann. 1409. inter Probat. torn. 3. 230. art. 28. Trenchoir de pain, pro TrenDictum Boumelleper suos servitores usque ap portam dictae villse Trenorchii Trenari Hist. Nem. pag. 199. col. 2 : Dicta aqua che, morceau, Panis frustum, offa, in Lit. proveniens ex dicta fonte fluit, vadit et remiss, ann. 1388. ex Reg. 132. ch. 236 : fecerat. Vide supra Trainare. TRENCA. Gratianus Lucius in Cam- recedit per dictum fossatum seu vallatum, Lesquelz apporterent par maniere de derbrensi everso pag. 306 : Accuratiorem et per Trencatum dicli fossati seu vallati rision une plume de coq entichee sur un Hibernise divisionem priscus quidam scri- noviter facti, etc, Trankis, Trenchiz et Trenchoir de pain. ptorFintanus, Orfeardictus, carmine corn- Trenquis, nostratibus, eodem intellectu. | TRENCHIS, Vox vernacula, Ca3Sio, plexus est,equo quss hue facientia de- Charta Gait. d'Estrommel ann. 1308. in a Gallico Trencher, Caedere, scindere. sumpserim, hie subjicio. Hiberniam uni- Beg. 72. Chartoph. reg. ch. 309 : Puis Charta ann. 1307. e Chartulario S. Joversam in Trinchechead, quod voce Latino avoir, toutesfois qu'il me plaira, yaue qui hannis Angeriac. pag. 231: Tenentur deTrenca, nescio unde hausta Osullevanus venra dudit filet par un Trankis (infra fendere.... eamdetn peliam nemoris.... ab exprimit, dispescuit. Trencam autem 30. Tranquis) de le largeur d'un piet tant omni pasturagio, durante scissione praepagis constare Fintanus ait, additque sin- seulement. Sent, arbitr. in Reg. 53. ch. dicta sen. le Trenchis secundum consuelitgulos pagos pascua 4. bourn armentis sic 53 : Nous volons que lesdiz Trenquis ou dinem dictse. Forestse. dissitis, ut se mutuo non pertingant, ouvretures ou fosses que il tiegnent si clos 1TRENCOLUS, Ital. Treccolo, Qui res abunde suppedilare. Ultoniam vero 35. et si estrainne par quay poyssons n'i emit viliori pretio, ut carius vendat. Trencas : Medium 18. Connaciam 30. etc. peust venir, ni alar. Monstrel. vol. 3. fol. Chron. Parm. ad ann. 1294. apud Mucomplecti affirmat. 44. r : Les Gantois avoient malement for- rator. torn. 9. col. 827 : Elevati fuerunt * TRENGARE, Caedere, scindere, Gall. tifie (ce village) de Trenchiz et boulle- clamores et percussiones lapidum, bancorum et tabularum a pueris et TrencoTrencher, couper. Gharta ann. 1328. in vers, etc. Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 261 : Item 1 TRENCHEATOR, TRENCHIATOR, Scis- lis, et ab aliis hominibus stantibus in plasor, scindendi obsonii magister, Gall. tea, etc. idemRaimundus...scinditsiveTrencavit... omnes arbores domesticas et silvestres, quas Ecuyer trenchant. Johannes de Courte1 TRENKEIA, Fossa, Gall. Trenchee. erant domini nostri regis. ville Scutefer, Tranchiator Marescallus Charta Johannis Comitis Pontivi ann. TRENCATJE, Ventris tormina. Gerva- hospitiorum ejusdem Archiducis, in Trac- 1184. pro Communia Abbatis-villae: Consius Tilliberiensisin Otiislmper. MSS.: tatu ann. 1497. apud Eymer. torn. 12. cessi etiam iisdem Burgensibus banlivam Tortiones ventris, quas vulgo Trencatas pag. 655. col. 1. Exstant torn. 15. pag. quietam et liberam habendam usque ad nominant. Galli etiamnum Tranche'es di- 327. Litterae anti. 1553. pro capitali Tren- arborem de Maliort, usque ad Trenkeiam cunt, quod prse dolore contorsionura ve- chiatore Regis, in quibus Trenchiator et de monte Calberti, usque ad Trenkeiam novorum molendinorum, usque ad qualuti rumpantur intestina, et discindan- Trencheator legitur. t u r ; tranches enim scindere, secare * Ejusdem originis est vox Gallica tuor quercus. Vide supra Trancheia, Trendicimus : quod ea tormina sulcos et Tranchouoir, Orbiculus mensorius, in cheia, et Trencatum. quo dapes scinduntur. Lit. remiss, ann. TRENO. Vide Tremum. Trencatas in ventre efficiant. * Alias Tranchoisons. Lit. remiss, ann. 1393. in Reg. 145. Chartoph. reg. ch.428. 1 TRENTA, Triginta, Gall. Trente. For1472. in Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 705: bis : Rogier Percepot, sommellier de nos mula vetus apud Murator. torn. 1. part. napes, en venant guerre la nef et les 2. pag. 72. col. 2 : Et quid ego quod meus Icelle defunte se plaignit fort de Tranchoisons et autres froydures. Glossar. Pro- Tranchouoirs d'argent que I'en met a table pater et quod iste per Trenta annas posvine. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Trencada, devant nous, etc. Trancheur, in Ch. ann. sessam. Prov. tortio. 1543. Hinc Orbiculus lusorius, vulgo TRENTALE. Charta ann. 1152. demena TRENCATOR, Arbiter, qui rem ali- Palet, appellatur Transchouer, in Lit. tis Decan. Eccl. Paris, in Magno Pastoquam deflnit; sic Trencher dicimus, pro remiss, ann. 1455. ex Beg. 191. ch. 123 : rali, lib. 3. ch. 32 : Si vero aliquis CapelStatuere, definire. Charta ann. 1267. in Plusieurs marchans et autres gens de Lu- lano vel Parochiali Sacerdoti nummos, Beg. 4. Armor, gener. pag. in : Tandem con commancerent a jouer pour levin aux vinum, annonam, vel eliam illud quod dicli arbitri cum tercio Trencatore, auditis Transchouers pour les mettre et getter au vulgo Trentale appellat, reliquerit, comutriusque partis ralionibus, dictum plus pres d'une merche qui estoit sur une mune habeatur. Id est pecuniam, qua3 sUum seu arbitrium in scriptis pronun- table. Alise ann. 1467. in Beg. 194. ch. pro Trentenario adimplendo Sacerdoti ciaverunt. Trenqitador, eadem notione, 253 : Lesquels compaignons se prindrent exsolvitur. [Et quidem Trentel, pro Offiin Sent. ann. 1447. ex Cod. reg. 8387. 4. a jouer au jeu du Transcheur. Lesquelz cio 30. Missarum dixerunt nostri. Tesfol. 115. r: Item nous voulons, ordonnons compaignons se mirent a jouer pour le tam. ann. 1448. ex Chartul. 21. Corb. fol. et decretons que ou cas que lesdiz quatre vin a ung jeu, appelle le jeu du Tran- 277 : Item je voel et ordonne ung Trentel hommes ne se peussent acorder de tout, choer, in aliis ann. 1443. ex Reg. 184. de Messes estre dictes et celebrees pour I'ame de my le plus brief que faire se ou de par tie de les chases qui sont en de- ch. 604. bat, seront ordonnes Trenquadors; les1. TRENCHEIA, Idem quod Trenca- porra.] [** Trentuale, in Charta Langoquels Trenquadors ordonneront de tout ce tum, torn. 3. Monast. Angl. pag. 3. bard. ann. 988. apud de Blasio Series que lesdiz quatre hommes ne se pourront [Charta Henrici II. Beg. Angl. ex Ar- Princ. Salern. Probat. pag. 124. num. 64 : acorder dedens deux mois apres. Ejusdem chivo Beccensi : De operationibtts castel- Et faciamus pro vestre salutis hanime ser originis est adverbium vetus Gallicum lorum et pontium et vivariorum et fossa- ptima et Trentuale, etc. Vide Trentena 2. Trainchiemant vel Trencheement et Tren- torum et Trencheiarum.] Vide Trancheia et Tricenarium.] chiement, pro Decisivement , absolu- et Trenkeia. *TRENTANEA, Grex tricenariusovium, ment, sans retour, Definite, plane, om2. TRENCHEIA, Jus scindendi lignum caprarum, etc. Testam. Beatr. ducis. nino. Testam. Hugon. V. ducis Burg, mortuum seu aridum in silvis. Vide su- Burg. ann. 1228. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 112. r : Volo quod ecclesias sanctimoann. 1314. inter Probat. torn. 2. Hist. pra Trancheia 2. Burg. pag. 155. col. 1 : Volpns que nos* TRENCHIA, Instrumentum ferreum, nialium de las Ayes, ubi elegi sepultutres hairs ou nostre hoir soient controint quo terra proscinditur, ligo. Gall. Beche, ram, detur condamina de Moiolan, in Trainchiemant a tenir, a accomplir alias Trenche. Tres Trenchias, in Char- qua ipssB habebant medietatem, cum detoutes les choses dessus dites. Pactum in- tul. archiep. Bitur. fol. 165. v. Lit. re- cem Trentaneis ovium communium, et ter comit. Fland. et scabin. Gand. in' miss, ann. 1473. in Reg. 195. Chartoph. cum decem equabus. Trantis, eadem noBeg. 2. Olim parlam. Paris, fol. 9. v: reg. ch. 971 : Icellui Anthoine portant tione in Chartul. S. Vine. Cenoman.-: La u li troi des chiunc s'assentiroient une Trenche ou beche de fer en sa main, Comme aussi avoue droit de deux parts de preciseement Trenchiement et en cher- etc. Truble appellatur, baud scio an dixmes en trois Trantis de la paroisse de tain, che seroit tenu. Stat. ann. 1341. torn. mendose, in aliis Lit. ann. 1453. ex Reg. Place. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 548. art. 12: 185. ch. 291 : Icellui le Broddeur leva le * TRENTANERIUM, Eodem signiflcatu. Se nulz, ne nulle dudit mestier bailie Truble ou palle, duquel il faisoit le fosse, Testam. Guill. de Pratocomit. in Reg. 3. coustes a vendre a personne dudit mes- et en ferit le suppliant. Hinc qui ligone Armor, gener. part. 2. pag. iv : Item lego tier, s'il ne les vent Trencheement sans muros suffodit, vulgo Sappeur, Tren- dominx Julianas moniali Boniloci nepti cheor dicitur apud Villehard. paragr. 42: me& dimidium Trentanerium ovium tereprendre, etc. TRENCATUM, Vallum, fossa, ex Gal- Et lor si mistrent lors Trancheors a une nendum per ipsam, quandiu ipsa vixerit. lico Trenchee. Monasticum Anglic, torn. tour, el oil commencierent a trenchier le Vide Trentenarium. 2. pag. 211 : Locum suum in marisco de mur. Vide supra Trancheia 1. Ligni frag1. TRENTENA , Vectigalis species. Dunston,ubi batha sua sita est, cum Tren- mentum Trenche sonat, in Arest. par- Charta Joan. Militis Dom. de Ande-

168

TRE

TRE

TRE

sello ann. 1229. ex Tabular. Abbat. Barbellensis : Quod eo tern-pore quo tenebam et percipiebam apud Meledum quendam reditum, qui dicitur Trentena, super naves per archeiam de ponte Meleduni ligna deferentes a Monachis de Barbeel, etc. * 2. TRENTENA, Triginta Missae pro defuncto celebratae. Charta ann. 1319. in Chartul. S. Maglor. eh. 58 : Quando celebrabitur in dicta ecclesia, pro defunctis ibidem sepultis, missa, anniversarium, annualia, Trentenas, totum emolumentum... erit commune. Trentenarium missarum in Testam. Colas de Castillon ann. 1461. 2. Aug. Vide Trentale et Tricenarium. 1 TRENTENARIUM, TRENTENARIUS , vulgo Trentenier, Grex tricenarius ovium, caprarum, etc. Charta ann. 1293. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 72. col. I: Item, quod monasterium S. Crucis prgedictum non possit tenere in montaneis ipsius, nisi septem Trentenaria ovium cum lacte et vacemo, arietibus et agnis, quantum necesse fuerit secundum numerum ovium prsedictum, ita quod ad totum numerum undecitn Trentenariorum non trascendunt. Charta ann. circ. 1062. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Perdonarunt Rostagnus et fratres ejus quatuor Trentenarios ovium. Sententia arbitralis ann. 1303 : Uno quintali caseorum pro quolibet Trentenario animalium, etc. Trentenarium averis lanuti, in Transactione ann. 1490. ex Schedis Praes. de Mazaugues. Hinc emendanda Statuta Vercell. lib. 3. fol. 56. v : Item si petatur scriptum ducendi oves, copras, moltonos, seu alias pecudes extra districtum Vercellarum, non possit Notarius accipere pro scnpto ultra den. xn. pro quolibet Trentonario. Leg. Trentenarium. Vide alia notione in Tricenarium. TRENTENUM, ut Trentena 2. Libert. Vienn. ann. 1361. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 434. art. 50 : Triginta denarios monetas usualis pro Trenteno, etc. TRENTUALE. Vide Trentale. T TRENUIS. Vide in Threus. 8 TRENUM, f. pro Terrenum, Agger terreus , omissa abbreviationis nota , Gall.Rempart. Reg. feud. Aquit. in Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 33. r : Item habet quod habitatores Lingonii tenentur claudere ipsam villam palo, Treno et barreriis congrue. Vide Terrale 2. * TRENUS, pro Threnus, Lamentabilis, queribundus. Comoed. sine nomine act. 3. sc. 5. ex Cod. reg. 8163 : Nunc opus est consumato consilio se illusum illudere turpiter satagentem, Trenis dolere faciamus angustiis. Vide supra Threnosus. j TREOGA, pro Treuga. Vide in Treva. TREPALIUM. Concilium Autisiod. cap. 33 : Non licet Presbytero, nee Diacono, ad Trepalium, ubi rei torquentur, stare. Cjoncilium Matiscon. II. cap. 19 : Definientes, ut ad locum examinationis reorum nullus Clericorum accedat; neque intersit atrio sauciolo, ubi pro reatus sui qualitate quispiam interficiendus est. Trepeil videtur appellare vetus Poeta Gallicus MS. du chevalier au Barisel:
Vous m'avez mis en mal Trepeil, Pour chel diable de bareil.

I Treppello et Raynouard. Glossar. RoIn Gloss. Lat. Gall. Trepallus, bis legitur. Est autem Priapus ma- man. torn. 5. col. 432. voce Tropel, Trechina bellica; sed apud Scriptores peil, etc. infra Troppus.] 1 TREPERARIUS. Vide Trapenus iri longe recentioris aevi; verum Trepallus, pro Triphallus, hie legi observat Sal- Trapus. TREPGET. Vide Trebuchetum. masius. TREPIDARE, Idem quod Tor neare, Ha1 TREPANUM, a Graeco -rpuTtavov, Terebra, qua utuntur Chirurgi ad cranium stiludio se exercere, yel decertare ; a caute perforandum, apud Vossium de trepidare, quod de equis dicitur, qui citato gradu incedunt, Gallis Galoper ; Vitiis serm. pag. 628. 1 TREPARE, verbum Ital. Jocari, sal- unde trepidarii equi, de quibus mox. tare, tripudiare, Gall. Danser. Charta Concilium Albiense cap. 15 : Trepidare Tolosana ann. 1192 : Ipsum pratum et quoque, quod vulgariter biordare dicitur, gravaria erant publica..^ causa spaciandi cum scuto et lancea aliquis Clericus puet Trepandi. Le Roman de Robert le Dia- blice non attentet. TEEPIDARII EQUI. Vegetius lib. 1. de ble MS. : arte veterin. cap. 56 : Quod nihilominus L'Emperere est enmy la sale inventum constat a Parthis, quibus conU il ne Trepe, ne ne bale. suetudo est equorum gressus ad delicias Vide Tripare. dominorum hac arte mollire. Non enim * Alias Treper et Trepper. Vitse SS. circulis atque ponderibus praegravant, ut MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 137. soluti ambulare condiscant ; sed ipsos v. col. 1. ubi de Nativit. S. Joan. B. : equos, quos vulgo Trepidarios, militari Sainz Jehanz senti le fil de Dieu venir a vocabulo Tottonarios vacant, ita edomant soy, et par grand joie il commenca a Tre- ad lenitatem et qusedam blandimenta veper ou venire sa mere. Exultavit infans cturse, ut asturconibus similes videantur. in utero ejus, apud S. Luc. cap. 1. v. 41. Ubi legend urn forte Trottonarios vel TroGuignevil. in Peregr. hum. gener. MS. tarios. Leo Iran, in Tacticis cap. 7 : Mera TOJV (TxouTeptwv eireXaOvetv eu-caxToc tpi7c6Sw ubi de Juventute :
Je espringue et si carole, Je Treppe et queur et danse et bale, En alant a le witefale.

Le Roman de Rou MS. :

Toute iert Bretaigne en grant Trepeii.

1 TREPASSUS, Idem quod Transitus, Pensitatio quae exsolvitur a transeuntibus per terras alicujus domini. Litterae ann. 1343. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 318 : Inforsant les diz Religieux (de la Luzerne) et leurs tenans de payer coustumes, Trespas, panages et plusieurs choses, etc. Vide Consuet. Pictav. art. 99. * Nostris Trespas. Charta ann. 1295. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 242. v. col. 2 : Item pour le Trespas de Geolet pour quatre livres, dix sols. Occurrit praeterea in Lit. ann. 1381. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 639. Aliud sonat haec eadem vox in Comput. Rob. de Seris ex Reg. 5. Chartoph. reg. fol. 7. r : Une painture d'argent sur cuir blanc, ferree au lone d rondeaux esmaillez et d cuers et lettres, boucle, mordant, Trespas, reons touz dorez. Ubi significari videtur Fibulae claviculus, vulgo Ardillon. 8 Trespasse vero dicitur de tempore jam diu praeterito, in Charta ann. 1268. apud Lobinel. torn. 2. Hist. Brit. col. 408. Hinc Trespessaules nuncupantur bona hujus vitae caduca et instabilia, in Serm. S. Bern. torn. 17. Comment. Acad. Inscript. pag. 181: Lie haitif fil d'Adam... quierent icil les choses defaillans et Trespessaules. Trescoper, pro Passer devant, Antecedere, nunc nude Couper, in Lit. remiss, ann. 1443. ex Reg. 176. ch. 299 : Jehan de Menreville lira ses chevaulx pour faire passer son char et Trescoper les autres. T TREPAT^ VESTES, Quasi Terebratse, perforatae, in Constitut. Jacobi I. Reg. Aragon. ann. 1234. Marcae Hispan. col. 1430. Vide Frepatse vestes. TREPEDIA, Scabellum tripes. Vide Tripetia. T TREPEDICA. Vide Tripedica. TREPELLIUS. Vide infra Trespellius. TREPELLUM. Auctor Mamotrecti ad 4. Regum cap. 9. vers. 17 : Globum, i. Trepellum. Globits est rotundus acervus, aut volumen, aut augmentum. [** Vox Italica, Globus, manipulus, multitude hominum. Vide Barbarin. Docum. d'Amore voce

xaXira, xa\ JAY) P'.acw? Tps^eiv. Ubi a VOC6 KaXua, quae eadem notione occurrit pr33terea apud Pelagonium lib. 1. Hippiatr. cap. 24. orta vox nostra le Calop, seu le Galop, uti pronuntiamus. Vide Trotare et Tripettore^etSalmasium ad Historiam Augastam pag. 244. 245. [Le Roman de la guerre de Troyes MS. :
La terre croille sor les pie's De la fierte dou Trepeis Que font les destriers Arabia.]

1 TREPIDICA. Vide Tripedica. tTRERONES,Pouida3 columbse,in Amalthea. t TRES, vox Gallica, Pone. Pratum situm Tres la Combo, in Charta ann. 1424. e Schedis D. Aubret. * Des, depuis praeterea signiflcat. Lit. remiss, ann. 1420. in Reg. 171. Chartoph. reg. ch. 260 : Comme le suppliant ait este nourry Tres s'enfance avec feu nostre ame et feal chevalier Ame de Landres, etc. Id est, ab infantia. Tresci-que pro Jusque, Usque, apud Villehard. paragr. 28 : Et chevaucherent Tresci-que d Pavie en Lombardie. Tresque, infra paragr. 32. * TRESANTLffi, Pars claustri, in qua lectioni vacabatur, forte a mensis seu scabellis tripedibus sic dictae. Pactum inter episc. et archidiac. Paris, circainitium xn. saec. torn. 2. Hist. Paris. pag. 31 : Concessum ut neque scholares extranei in domibus claustri ulterius hospitarentur, neque in ista parte claustri, quse vulgo Tresantias nominantur, deinceps legerent. Vide Trisantia. 1 TRESRELLIO. Vide Trespellius. i TRESGENSUS. Vide Trecensus. 8 TRESCIA, Crines intexti, implicati, Gall. Tresse. Charta ann. 1313. in Reg. 49. Chartoph. reg. ch. 49: Post multa verba contentiosa, enormia et contumeliosa, quse idem clericus.... eidem dixerat mulieri, ipsam per capillos et Trecias accipiens et.... extrahens, prostravisset ad terram, etc. Hinc Treque, Rugatus pileolus, apud Math, de Couciaco in Hist. Carol i VII. pag. 672 : Ayant sur la teste une Trecque d la guise de Sarasin de Grenade, etc. Vide infra Tricatrica. -' Tresque vero , cujusdam monetae Flandrensis nomen, in Lit. remiss, ann. 1392. ex Reg. 143. ch. 281 : Une piece de

TRE

TRE

TRE

169

nwnnoye, appelee Tresque, de huit de- mus ; hac enim ratione trium sc. villaniers. Alias ann. 1401. in Reg. 156. ch. rum taurus accurate exprimitur.] Alii 330 : En laguelle bourse avoit trois solz, scribunt belle dici campanulam, unde quatre deniers Parisis en blanche mon- belhuys campanarium dicitur, tresbellio, noie, avec une Tresque de la monnoie de dryschel. Ita tresbellio, erit de trois clochers. Lex Salica tit. 3. 7: Si quis tauFlandres. * TRESCURTIS, Praedium rusticum, rum gregem regentem furaverit, qui de idem quod Cortis 1. Charta ann. 1362. in tribus villis communes vaccas tenuerit, hoc culpab. judiReg. 93. Chartoph. reg. ch. 241: Item est Trespellius, 700. den una Trescurlis Bernardi Martini, sita cetur~. Quibus verbis, ut quidam putant, extra castrum ad portale inferius, ad non tarn taurus, quern Bannalem dicicensum unius ponheriss ordei. Vide supra mus, intelligi debet, quam is de quo Transcurtis. Consuetude Britannica art. 420 : En 1 TRESCUUM. Charta ann. 1475. apud trois villages peut avoir un taureau, qui Calmet. in Probat. Hist. Lothar. torn. ne peut estre empesche d'aller a jeu : et 3. col. 279 : Redditibus, censibus, servitiis, pour icelui quelque part qu'il soil trouve, venationibus, piscationibus, casquis, bus- ne doit estre paye amende, desdommage, tis, bandinis, forescapiis, Trescuis et juri- ou assise. Ex lege igitur Salica docebus, etc. Lego Tresenis. Vide Tresenum mur, jam olim taurum admissarium et Trezenum. communem fuisse tribus villis seu pagis. 0 TRESDECIMUM, Pretii venditionis [* Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. pars decima tertia, idem quod Trezenum. 592. et Graff. Thesaur. Ling. Franc, col. Charta Phil. Pule. ann. 1310. in Reg. 47. 332. torn. 6. voce Spilon.] Chartoph. reg. ch. 12 : Una cum simphci * Trepellius, in Cod. Estensi apud Mujustitia, releveis et Tresdecimis. Vide su- rator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi cql. 287. ubi Glossa : id est, qui bene trepat. pra Tredecimum. TRESELLUS, Dolii vinarii species. Ta- Porro Germanis, ut notat vir eruditus, bularium Fossatense : Valenton, ubi ha- Treppe idem sonat, quod Italis Salita, bet dicta Abbatia unum Tresellum boni montata; quod tauro admissario recte vini in vindemiis super quibusdam vineis. convenit. * TRESPES, Tripes, Ital. Treppiede; ad Usatica Vicecomitatus Aquarum Rotomagi MSS. ubi de praestationlbus pro lectum pertinet in Act. notar. Senens. vino : De tonneaulx qui sont sur le bout ad ann. 1284. ex Cod. reg. 4725. fol. 25. 5. sols, pour chacun doublier 3. sol. 6. r: Unum per linteaminum et Trespides den. pour le Tresel 4. sols, pour le tonnel de lecto, et unum scrineum magnum. * Trespou vero, Ornatus species videde la Rochelle, etc. Infra: S'il en a ou batel, ou en la nef 19. tonneaux, et il y a tur, in Lit. remiss, ann. 1395. ex Reg. doublier, Treseaux, ou charetee qui facent 147. Chartoph. reg. ch. 288 : Deux patrons moeson, le tonnel ne doit pas etre prins, a faire bourse de soye, un Trespou de feulle d'or, et un trezel de soye vermeille. mes la moeson de 19. tonneaulx, etc. TRESSALITDS. Usatici Barcinonenses * Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 192. r: Tresellum vini, quatuor soli- MSS. cap. 67 : Si quis Judseo, vel Saraceno baptizatis retraxerit illorum legem, vel dos; si coustumarius, xvj. denarios. Vide appellaverit eos Tressalits, vel Renegats, infra Trezellus. S3" Tresel prseterea dictum nostris etc. [Vide Tornadiz. Tresale de eo dicitur fasciculus telarum, pannorum, etc. ut quod ex vetustate periit, Gall. Qui est colligitur ex Ohartular. 21. Corb. fol. passe, inPrsecepto JohannisReg. Franc, 85. v: C'est assavoir ly Tresiax de toiles, ann. 1353. torn. 2. Ordinat. pag. 533. ubi de Apothecariis : Et quand Us I'auront de dras, de camelos, de sarges, etc. 1 TRESENUM, Decima tertia pars pre- confite, Us ecriront dessus le mois qu'elle tii venditionis d9mino persolvenda. Tes- fut faite, si que quand elle sera Tresalee, tamentum Anglici Episc. Alban. Card, I'en la jettera. Aliud sonat vox Tressault, ann. 1388. apud Stephanotium torn. 10. in Consuet. Britan. art. 258. 551. Vide Frag. MSS. pag. 335: Lego pro ipsa ca- Gloss. Jur. Gall.] * Tressaillir, pro Sauter par dessus, pellania fundanda omnes census, servitia, deveria.... laudimla, Tresena, avan- passer, Omisso medio transire, praetertagia et praelationes, et quascumque usa- mittere, in Lib. Pedag. Paris, ex Cam. Comput. fol. 5. r : Le jour de la feste de tica, etc. Vide Trezenum. * TRESFQNSARIDS, Qui teme fundum S. Vincent a li prevost de Paris et li peagiers a S. Germain des prez ung muy de possidet, Gall. Trefoncier. Arest. ann. 1282. in Reg. 2. Olim parlam. Paris, fol. vin, si redoivent essaier le vin du convent 62. r: Tresfonsarii Resti utentur in do- tout avant, et puis apres de deux tonmanio suo , sine livreia forestariorum. neaulx sans tressaUlir. Vide Tresfitndus. * TRESSATORIUM, Crinium intertex| TRESGONELLUS, Qui tres habet yes-torum muliebris ornatus. Charta ann. tes gonellas olim dictas. Sic cognomina- 1357. ex Tabul. Massil. : Attentis importus est Triscannus Episcopus, apud Lo- tunitatibus dominarum hujus civitatis Massilise diu gravantium civilatem imporbinell. torn. 2. Histor. Britan. col. 251. TRESIDIA. Charta Walderi de Gani, tabilibus sumptibus, in arnesiis pomposis, Comitis apud Edw. Bysseum in Notis Deo et honestati displicibilibus, ut potein ad Uptpnum pag. 86 : Cum suispertinen- coronis, Tressatoriis et aliis ornamentis tiis sibi congruentibus, boscis, subboscis, perlarum, auri et argenti, in capuliis aquis, stagnis, gurgitibus,piscariis, vast-is, perils, auro vel argento ornatis. Vide moris, mariscis, turbariis, Tresidiis, peta- Tressorium in Trica. riis, gardinis, etc. TRESSENQUUS AERO. Vide in Arro. * TRESORARIUS, a Gall. Tresorier, pro TRESSENSUS, pro Trescensus. Vide Thesaurarius, in Lib. pitent. S. Germ. Trecensus. Prat. * TRESSEPARE, f. Perforare, vel perTRESPELLIUS , vel Trespellio, [sive fringere. Libert. Montisfer. ann. 1291. Tresbellio, ut legit Eccardus in Pacto in Reg. 181. Chartpph. reg. ch. 154 : Item Legis Salicaatit. 3. |9.]Trium villarum, quotiescumque acciderit, quod aliquis inquasi Tresvillio, triviilanus; bell enim ventus fuerit de node seu die.... incenGermanis est villa. [Id negat Eccardus; dium ponendo, rapiendo, Tressepando, unde Tresbellio deducit a Tres, et Bulle : aut aliud crimen seu maleficium commitquo nomine, inquit, taurum indigita- tendo, etc.
VIII

T TRESSETUS, Fulmentum focarium, Gall. Chenet. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus in camino ignis ejusdem aulse duos canes sive Tresseti ferri ponderis viginti librarum ferri ad communem extimationem. * TRESSIS. Vide supra Tremissis. TRESSORIUM, Gall. Tressoir. Vide in Trica. TRESTELLUS, [TRETELLUS,] Fulcrum mensarium , tripedis species , Gal Us , Tresteau. Fleta lib. 2. cap. 16. | 1 : Mensas et Trestella providere et reparare. Apud Will. Thorn, ann. 1309: In tabulis, Trestellis, dressoriis faciendis, etc. [Aula munita tabulis, sedibus, banchis et Trestellis, in Ordinatione ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 396. col. 1. Item, procuret tabulas et Tretellos, ibid. pag. 395. col. 1. Inventar. S. Capellse Paris, ann. 1376. ex Bibl. Reg.: Duae tabulae sive mensss cum quatuor Tretellis super quas cerei etluminarefiunt et ord^inantur.] * Treteau fortassis mendose, pro Terceau, vulgo Tiercelet, Tertiarius falco, in Assis. Hieros. cap. 310. apud Thaumasser: Pour I'estoir ou faucon forme, cent besans, etpour le Treteau, cinquante besans. * Treslourner, pro Versare, Gall. Faire tourner, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 35 : Montet piqua son cheval et passa par derriere Guyenot, que le cheval hurla et Trestourna, tellement que a bien po qu'il ne cheut. TRESTORNATUS, Deflexus, Destourne. Trestornatse aquas et obstructss, apud Bracton. lib. 3. tit. de Act. cap. 12. 6. et in Fleta lib. 2. cap. 52. 18. Euves Tresturnees, apud Brittonum pag. 32. v. 71. v. Le Roman de Garin :
La veissids Trestourner et guenchir.

[Le Roman d'Athis MS:

Moult le fist bien, moult y jousta, Moult y guenchi, moult Trestourna.... Et approuchier et pr^s tenir, Et Trestourner, et d'eulx partir.

Le Roman de Vacce MS :
Qui chastel out bien le ferma, Qui avoir out s'il Trestourna.]

SSP" Trestour, pro Dolus, fraus, Gall, Detour, finesse, in Bestiario MS :

Mais il i a oisiaus pluisours Qui les guiches et les Trestours Dou goupil aperchoivent bien.

| TRESTURA. Vide Tmnsiturain Transitorium. f TRESUM. Charta ann. 1252. e Tabulario S. Nicasii Rem. : Inter vineam Pouleti freparii ex una parte, et quoddam Tresum ex altera. Leg. forte Trelium. Vide in Trela. 1 TRETELLUS, Gall. Treteau. Vide Trestellus. | TRETEUS. Vide Typica febris in Typus. 1 TRETHING, pro Tething, Decania. Locus exstat in Lech. Vide Tething a. 1 TRETIA, Volumen funium. Acta S. Rainerii torn. 3. Junii pag. 456 : Jactaverunl anchoram in mare ad retinendam navem.... nee extrahere earn valuerunt, imo in trahendo Tretiam, cum qua ligata erat, ruperunt. Vide Trica. 11. TREU, M&icula. sacra. Vide Treb. * 2. TREU, vox Gallica, Cribrum pollinarium, vulgo Bluteau, a forma cylindracea sic nuncupatum. Lit. remis. ann. 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. 298: Guillaume le Foulon failli avant,.... et eust abatu a terre le suppliant, se n'eust

22

170

TRE
MS. ann. 1095. Philippus Mouskes in Hist. Francor. MS :

IRE
ratae sunt inter reges. Treviae Captes, apud eund. ann. 1159. TREUG^E REDDI dicuntur, cum exQuar il n'ot triuwe ne respit. pletae sunt. Rigordus ann. 1195: SeTREGUA, ex Italico Triegua, vel His- quenti mense Novembri, termino transpanico Tregua. Acta Alexandri III. PP. acto, redditas sunt Treugse , et guerra apud Baron, ann. 1177: Et Treguam inter duos Reges iterum incepta. [** Adde Lombardorum bona fide servabit. Ha- Robert, de Monte ad ann. 1152. Pertz. betur ibi non semel. Rodericus Tolet. Script, torn. 5, pag. 501. lin. 48.] lib. 3. de Reb. Hisp. cap. 24 : Interposito TREUGARUM INFRAGTIO, Triuvae tultx fcedere Treguarum. Mox : De datis Tre- et ruptae, in legibus Luithprandi Regis guis doluerunt. Ita lib. 7. cap. 30. 34. in Long9bard. tit. 27. [ 42. (5, 13.)] Treves Historia Cortusiorum passim, et in Con- enfraintes, in Consuetud. Norman, art. suetudinibus Teneraemundanis art. 90. 45. 46. 47. Andegavensi art. 386. et Cenpapud Lindanum pag. 94. fet Muratorium manensi art. 396. Treves trencades, in torn. 6. col. 172. torn. 11. col. 59. 60. torn. libello Catalanico MS. de Batallia fa12. col. 348. 359. 367. 480. 615. 1158. Adde cienda, ubi dicitur actionem de TreugaStatuta Montis-regalis pag. 174. Antiqui- rum infractione intra annum flniri. tates Hortse pag. 475. 486. Append, etc.] Gualterus Tervan. in Vita Caroli Comi1 TREUGUA, in Annal. Genuens. ad tis Flandr. cap. 15 : Accidit autem, ut ann. 1237. apud Murator. torn. 6. col. quidam miles nobilis adversus alium no477. Rolandinum lib. 1. cap. 12. tpm. 8. bilem in curia comitis de Treugarum inejusd. Murator. col. 180. in Regimini- fractione placitaret, etc. Statutum Fribus Paduae ibid. col. 432. derici II. Imper. ann. 1234. apud Alberi1 TREWGA, in Epistola ann. 1276. apud cum in Chron. MS : Statuimus, quod si Hansizium torn. 1. Germaniae sacraepag. quis Treugas datas violaverit, si cum ipso in cujus manu Treugas fuerant. eompro417. 1 TRAUGA, in Litteris ann. 1309. apud missas, et cum duobus aliis synodalibus deLauriere torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, hominibus Treugas violatas esse convincere pag. 159. potuerit, et testari, violator manum perJ TREOGA, in Aresto Parlam. ann^- dat, De ejusmodi treugarum violatione 1331. ex Archive Bonae-vallis. agit praeterea Lex Longob. lib. 1. tit. 9. | TREUVA, in Charta Alberici Archi- 28. lib. 2. tit. 24. [** Pippin. 11. Liutpr. | episc. Bituric. apud Baluz. torn. 2. Hist. 42. (5,13.)] ut et Consuetudo Andegaven-Arvern. pag. 59. sis art. 78. 152. Vetus Consuetude Norj TREUGUA, Charta seulnstrumentum manniae cap. 76. etc. Adde, quse notain quo conditiones treuguas descriptae vimus in Dissertat. 29. ad Joinvillam sunt. Charta Honorii III. PP. ex Char- pag. 340. tul. Campan. fol. 23. v: Procuratore vero TREVA, TREUGA, seu TREVIA DEI. Id Comitissss praedictse relaxari hujusmodi nominis primum auditum in Gallia, ubi sententias juxta formam in Treuguis ex- cum bella flagrarent domestica, seu ea, pressam et in litteris alterius partis con- quae vulgo consuetudinaria appellata dptentam cum instantia postulante, etc. cuimus ad Joinvillam dissert. 29. et uni* TREUGA ADRATA. Vide supra Adrare. cuique injurias sibi illatas armis ulcisTreugss dabantur, vel in curia Princi- cendi facultas esset, in Aquitania, in pis, vel in curia domini superioris seu Arelatensi et. Lugdunensi Provinciis, vassalli Principis, altero ex iis, qui in atqtie adeo in Burgundia, caeterisque bello erat, petente, ita tamen ut eas do- Francice partibus, per universes Episcomino auferre non liceret, ut est in Con- patus indictum est, qualiter certis in suetudine Andegav. art. 78. 82. 83. 152. locis aPraesulibus Magnatibusque totius et Cenoman. art. 49. 89. 93. 94. 167. Do- patriae de reformanda pace et sacrae mini quippe superioris officium erat in fidei institutione celebrarentur Concibellis vassallorum partes suas interpo- lia : quod avide exceptum est ab omninere, treugamque iis indicere, renuentes bus majoribus ac infimis, quos terremulctare. Consuetudines Teneraemundae bant clades praeteriti temporis. In his artic. 15. apud Lindanum : Si vero Sca- porro Conciliis illud pptissimum statubini ab aliquo Treugas petierint, pro qua- tum fuit, ut inyiolabilis pax servaretur: cunque discordia fuerit, et ille responde- ut scilicet viri utriusque conditionis, rit, quod propinquiorem habeatparentem, cujuscumque antea fuisset rei obnoxii, ille debet ducere Scabinos ad propinquio- absque formidine procederent armis varem parentem, et ab illo Treugas requi- cui. Quod, inquam, adeo lubentes omnes rere Scabini. Et si ille negaverit, et dare sunt amplexi, ut palmis ad Deum exTreugas noluerit, 20. libras persolvet. Et tensis, Pax, pax, pax, unanimiter clasi de csetero ab ipsis Treugas petierint, et marent, ut esset videlicet signum perpeille iterum dare negaverit, toties 20. libra- tui pacti de hoc, quod spoponderant rum reus erit. Si vero propinquior parens inter se et Deum. In hac tamen ratione, inventus non fuerit, ille, quern primo ut evoluto quinquennio confirmandae Scabini tenuerint, Treugas debet dare, pacis gratia idipsum ab universis in donee Scabinus propinquiorem monstra- orbe fieretmirum in modum.Haec ferme verit parentem, et eodem Scabinis ostenso, Glaber lib. 4. cap. 5. qui haec ad ann. debet quitus morari. Si aut em Treugas 1034. refert, quo scilicet celebrata sunt dare renuerit, 20. libras dabit, sicut supe- Concilia Bituricis, Bellovaci, et Lemoyirius dictum est. Secus erat de Assecura- cis, in quibus pax universis indicta, ita mento, quod dominus indicere non pote- ut nemo seditionem ageret, nullus per rat, nisi altera partium id petente. Vide viam (al. vim) raperet, nullus, ut solebat> quasi propter justas querelas pugnam Dissert. 29. ad Joinvillam. IN TREVIIS POSITUS, dicitur, cui in- inire constitueret, etc. duciae concessaa sunt, vel qui per induSSP" Eamdem rem sic narrat Sigebercias datas securus esse debet. Baldricus tus ad ann. 1032. [* ex Baldrico lib. 3. Noviom. lib. 3. cap. 39. [** Le Glay 34.] : cap. 52.] : Istiusmodi decretum a Franciss Eum... in Treviis positum etiam die Do- Episcopis datum est servari subjectis sibi minica interfecit. Sic enim legendum, populis. Unus eorum (cujus nomen ignonon tribuis. ratur) dicit ccelitus sibi delatas esse litte** TREUGAS SUMERE. Robert, de ras, quas pacem monerent renovandam in Monte ann. 1167 : Treugas sumptas et ju- terra, quam rem mandavit casteris. Et

este un Treu a buleter la farine, a quay il estoit apuye. Hinc etiam Treulle, pro Treuil, Sucula, in aliis Lit. ann. 1389. ex Reg. 135. ch..287: Icellui Engnerran prist la menevelle ou mane he de Treulle d'un puts, etc. TREVA, TREUGA, etc. Ugutio: Treuca, vel Treuga, scriplio regalis vel securitas ; unde Treugare, sedare, pacificare, Treugatn facere, et Treugarius, gui Treugas inter aliquos facit. Gloss. Lat. Gall.: Treuga, Treves, seurete. Treugarius, qui fait treves. Treugare, faire treuves, appaiser, [assurer, in Sangerman.] A Gellio lib. 1. cap. 25. induciae dicuntur Pactitia armorum cessatio. Baldp in leg. 1. D. de Pactis : Treuga, securitas prasstita rebus et personis , discordia nondum finita. Pax vero est finis discordiae, vel plena discordiarum sedatio. Philippus de Bellomanerio in Consuet. Bellovacensi MS. cap. 60: Treve est une cose, qui donne seurete de le guerre, el tans que elle dure. Vetus Consuetude Normanniae MS. part. 2. cap. 10: L'en doit savoir que Treve, si come I'en la prent en laie court, est un assegurement qui est fait par la foie baillie du cars, que celui qui la donne ne fera mesuy mal, ne ne fera fere, ne par lui, ne par autre a celui a qui il la donne. Leges Alfonsinae part. 7. tit. 12. lege 1: Tregua es un asseguramento, que se dan los fijos dalgo entre si unos aotros, despues que son desafiados, que non se fagan mal en los cuerpos, ni en los averes, en quanta la tregua durare, etc. Adde part. 7. tit. 12. Vox porro Treva, vel Treuga, a Saxon, treow, vel Germanico Trew, aut Truewe, fides, pax, fidelis, yerus, vulgo deducitur. Will. Tyrius lib. 1. cap. 15: Pax quae verbo vulgari Treuga dicitur. Guill. NeubrigenSis lib. 5. cap. 3: Inducias quas Treugas vacant. Fulbertus Epist. 93: Quin Episcopo tuo Treugam des. Occurrit in Lege Longob. [in Bulla Benedicti VII. PP. ann. 977. Marcae Hispan. col. 1006.] apud Willelmum Armoricum, Joan. Sarisberiensem Ep. 159. et alios passim. TREVA, ex Gallico Treve, apud Hugonem Flaviniac. ann. 1041. Gregorium VII. PP. lib. 5. Epist. 16. [in Oharta aerae 1050. Marcae Hispan. col. 1011. in alia ann. 1187. apud Sponium torn. 2. Hist. Genev. pag. 48. etc.] * Lit. .remiss, ann. 1406. in Reg. 161. Chartopb. reg. ch. 39: Comme Jehan Sirebon eust requis avoir Treves de Guillaume Dumesnil, selon la coustume dn pais, par devant le vicomte d'Orbec; lesquelles Treves ledit Dumesnil eust donnees et fiancees audit Sirebon ; et apres ce ledit vicomte eust donne et assigne jour aux parties certain apres ensuiant de comparoirpar devant le bailli d'Evreux ou son lieutenant a son siege d'Orbec pour renfoncier lesdits Treves, etc. Travers, pro Treves, in Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 719. TREVIA. Guillelmus Pictavensis in Gestis Guillelmi Nothi Reg. Angl. pag. 193: Sanctissime in Normannia observabatur Sacramentum pads, quam Treviam vacant. Fulcherius Carnpt. lib. 1. Hist. Hierosol. cap. 1: Jurisjurandi firmitudine pacem, quam dicunt Treviam, invicem tenendam constituerunt. [Adde Johannem Carnot. Epist. 90. Sugerium Epist. ad Gaufridum Com. Andegav. Chartam ann. 1144. in Probat. torn. 2. novae Histor. Occitan. col. 505. etc.] TRIUVA, in Legibus Luithprandi Regis Longob. tit. 27. [** 42. (5,13.)] Tp&a, apud Pachymerem lib. 13. cap. 34. TREUVIA, apud Albericum in Chron.

TRE
hasc tradenda dedit populis, ut arma quisque non ferret, dirempta non repeteret, sui sanguinis, vel cujuslibet proximi, ultor minima existens, percussoribus cogeretur indulgere. Jejunium in pane etaqua sexta feria servarent, el in sabbato a carne et liquamine abstinerent; soloque hoe contend jejunio, in omnium peccatorum remissionem nullam sibi scirent adjiciendam p&nitentiam, et hoc servare sacramento firmarent : quod qui nollet christianitate privaretur , et exeuntem de sseculo nullus visitaret, nee sepultures trader et. Neque tamen ab omnibus id aeque probatum Episcopis : Gerardus quippe Episcopus Cameracensis, ut habet Baldricus lib. 3. cap. 27. et ex eo Sigebertus, hoc non tarn impossibile quam incongruum videri respondebat, si quod regalis juris est, sibi vendicari prassumerent. Hoc etiam modo sanctas Ecclesias statum confundi, quas geminis personis, Regali videlicet ac Sacerdotali administrari prascipitur. Huic enim orare, Mi vero pugnare prsecipitur. Igitur Regum esse, seditiones virtute compescere, bella sedare, pads commercia dilatare : Episcoporum vero, Reges, ut viriliter pro salute patrise pugnent, monere, ut vincant or are.'hoc ergo decretumpericulosum esse omnibus,omnes videlicet autjurare, nut anathemati subjacere,omnes enim peccato communi involvi, si commento hujusmodi uterentur. Cessit nihilominus Gerardus Episcoporum et aliorum adhortationibus, invitusrita tamen ut quod ante reclamabat, postea eventus probaverit, cum paucissimi perjurii crimen evaserint. Quas Gerardi querelas pluribus rursum refert idem Baldricus eodem lib. cap. 52. [*<* Ed. le Glay cap. 22. et 47.] Atque hsec quidem de pace ab omnibus servanda generatim sancita : at anno 1041. contigit, inspirante divina gratia, inquit idem Glaber lib. 5. cap. 1. primitus in partibus Aquitanicis, deinde paulatim per universum Galliarum territorium firmari pactum propter timorem Dei pariter et amorem, taliter ut nemo mortalium a ferise quartas vespere, usque ad secundam feriam incipiente luce, ausu temerario prassumeret quippiam aliciii hominum per vim auferre, neque ultionis vindictam a quocunque inimico exigere, nee etiam a fidejussore vadimonium sumere. Quod si ab aliquo fieri contigisset contra hoc decretum publicum, aut de vita componeret, aut a Christianorum consortio expulsus patria pelleretur. Hoc insuper placuit universis, veluti vulgo dicitur, ut Treuga domini vocaretur. Treugam istam Domini omnes licet per Galliano amplexati essent, hanc tamen recipere abnuit Neustria, ut testatur ibidem Glaber, flagrantibus turn Regem inter Angliae Henricum, et Odonis Oampaniensis filios dissidiis ac bellis : quod etiam attigit Hugo Flaviniacensis : Anno ipso (1041.) Treva Dei primum statuta est, et firmata, et pax ipsa Treva Dei appellata: quas non fplurn humanis prassidiis, sed et divinis confirmata est terroribus. Quam cum noluisset recipere gens Neustriae, viro Dei Richardo prasdicante, et ut earn susciperent, quia volant as Domini erat, et a Deo, non ab homine decretum hoc processerat, ammonente, divino judicio ccepit in eos desaevire ignis, qui eos torquebat, et eo anno fere totus orbis penuriam passus est pro rantate vini et tritici. Faucis inter.jectis: Superest adhuc domnus Eduensis Episcopus, vir vitas longasvitate grandsevus, qui et referre solitus est, quia cum a S. Odilone et caeteris ipsa pax divinis revelationibus instituta, Treva Dei appellata, et ab Austrasiis suscepta fuisset, et voluntas omnium in hoc esset una, et ubique servaretur, negotium hoc strenuitati hujus Patris nostri Gratia Dei ab omnibus imposilum est, ut ejus studio et industria pax eadem in Neustria servaretur, eo quod certi essent de eo, quod tanta esset ejus erga omnes, et omnium erga eum gratia, ut quicquid servandum doceret, servaretur a cunctis ; quidquid vitandum monstraret, id cuncti vitarent. Quamobrem sategit Pater venerabilis, ut tantum bonum gratanter abomnibus susciperetur: sed perversa quorundam voluntas, et mens indomita quasi inauditum hoc respuit, quasi qui nollent instituta paterna violare, et nova atque inaudita suscipere. Unde et subsequuta est divina ultio, ignis scilicet in rebelles et contumaces desasviens a Domino, quo torquebantur, qui viro Dei resistere, et mandata ejus contemnere non verebantur. Pacem hanc videlicet Normannici Proceres recipere abnuebant, quod belli indicendi jus, atque adeo regiam quodammodo, quam a primis Monarchies Francis incunabulis, et ab ipsis Danicis, a quibus processerant, gentibus, prserogativam hauserant, si non omnino abrogaret, saltern enervaret. Treugam hanc pariter sub Leone IX. Pontin'ce excepisse Proceres Alsatienses testatur Diploma descriptum a Glareano lib. 3. Rerum German, pag. 101. p*Vide Haltaus. Glossar. German, col. 740. voce Gottesfried.] Hanc excepit tamen postmodum Neustria ipsa, maxime postquam Angliae regnunx, in quo obtinebat, adeptus est Willelmus Nothus. Quippe S. EdAvardus, Anglorum Rex, qui regnare ccepit anno 1042. quo scilicet est instituta, in legibus suis, ab ipso Willelmo confirmatis, cap. 3. in hunc modum, Pacem Dei ab omnibus observandam statuit : Ab adventu Domini usque ad octabis Epiphanies pax Dei et sanctas Ecclesise per omne regnum. Similiter a Septuagesima usque ad octabis Paschae. Item ab Ascensione Domini usque ad octabis Pentecostes. Item omnibus diebus quatuor Temporum. Item omnibus Sabbatis ab hora nona, et tola die sequenti usque ad diem Lunse. Item vigiliis sanctse Marias, S. Michaelis, sancti Joannis Baptistss, Apostolorum omnium, et Sanctorum, quorum solennitates a Sacerdotibus dominicis annuntiantur diebus, et omnium Sanctorum in Kl. Novemb. semper ab hora nona vigiliarum, et subsequente solennitate. Item in parochiis, in quibus dedicationis dies observatur. Item in parochiis Ecclesiarum, ubi propria festivitas Sancti celebratur. Et si quis devote ad celebrationem Sancti adveniat, pacem habeat eundo, et subsistendo, et redeundo, etc. Quod quidem Edwardi et Willelmi Regum Angliae statutum de Pace Dei servanda flrmatum est postea in Ooncilio apud Illebonam ann. 1080. sub Willelmo II. apud Ordericum Vitalem lib. 5. pag. 552 : Pax Dei, quas vulgo Trevia dicitur, sicut ipse princeps Willelmus earn in initio constituerat, firmiter teneatur, etc. Huic autem Synodo subjungitur Synodale decretum de eadem Trevia, in nupera Oonciliorum editione. Ex quibus dubiura oritur, an Edwardus ipse hanc sanxerit, an vero Nothus in Edwardi leges, a se emendatas retulerit. Utcumque sit, vel hinc patet, non eosdem statutes Treugss Dei deihceps fuisse dies. Nam primitus obtinuit ilia a feria quarta vespere, usque ad secundam fe-

TRE

171

riam incipiente luce, ut habet Glaber ; lege vero Edwardi seu Willelmi, omnibus diebus Sabbati usque ad diem Lunae. : praeterea aliis temporibus et festis ibidem designatis indicitur, atque in iis, in die dedicationis Ecclesiarum, quod Leo IX. PP. obtineri statuit in dedicatione ecclesiae S. Stephani Bisuntinae a se facta 5. Non. Octob. ann. 1050. uti habet vetus scheda apud Ohiffletium in Trenorchio pag. 557 : Statuit item, ut vigilia et dies dedicationis in Treuga Dei in perpetuum haberetur, et omnes illi, qui ad eandem dedicationem vel ad nundinas ibidem institutas convenirent, et omnis substantia eorum ubique quousque domum reversi essent. Vacces an Roman de Rou MS :
Quant li Clergie et li cars saint, El li Barons, dont i out raaint, A Caem furent assemble Au jour qui lour out commando [Spur les cors sainz lour fist jurer Paix a tenir et a garden, Des Mercredy soleil couchant, Tresqu'a Lundi soleil levant, Trieves 1'apellent, ce m'est vis, ui n'est celee en nul pai's, ui autri batroit entretant Ou mal eust apparessant, Et qui riens de 1'autrui preadroit, Escumiege estre devroit, Et de noef livres en merchi Vers 1'Evesque, cen establi. Et jura li Dus hautement, Et tuit li Barons ensement, G'en jurerent que paix tendroient, Et celle Trieves garderoient, Pour la paix tout temps remembrer, Qui tout temps devoit mes durer.

Atque ut temporum ordinem sequamur, Raimundus Berengarii et Almqdis uxor Gomites Barcinonenses in Usatiois Barcinonensibus MSS. editis anno 1066. Pacem et Treugam Domini in suis dominiis observari praeceperunt, cap. 86. et 97 : Denique supradicti Principes, apud Barcinonem commorantes, in ecclesia sanctas Crucis sanctaeque Martyns Eulalias una cum consilio et auxilio Episcoporum suorum, assensione etiam et acclamatione illorum terras Magnatum, casterorumque Christianorum confirmaverunt pacem et Treugam Domini , et statuerunt illam tenere in illorum patria omni tempore : et si ullo modo fracta fuerit, sit redirecta et emendata, ita quemadmodum scriptum habebalur illo tempore, in unaquaque sede, vel in unoquoque Episcopatu. * Qualis fuerit in regno Aragonise, docet Gonstit. MS. Petri I. reg. : Treugam etenim ftrntaverunt fortiler prssdicti episcopi, videlicet ut omni tempore teneretur ab omnibus Christianis ab occasu soils quartas ferise Mercuris die, usque ad ortum solis secundas ferias et hunc diem. Item continuatim teneatur prima die Adventus Domini, usque ad octavas Epiphanies Domini, quando festivitas S. Ylarii agitur. Item similiter continuatim teneatur a die Lunas, quas anlecedit caput jejunii, usque ad diem Lunae, qui est primus post diem Dominicam octavarum Pentecostes. Item vigilias et festivitates Inventionis Dominicas cruets, et in tribus vigiliis totidemque festivitatibus B. M. vigilias et festivitates omnium Apostolorum, vigilia S. Laurentii, festivitates insuper, cum eorum vigiliis, posuerunt in hac religionis observatwne , scilicet S. Felicis Gerundas et S. Johannis Baptistas et S. Genesii ac S. Archangeli Michaelis, S. Martini confessoris. Item et vigilia et festum omnium Sanctorum, similiter et Quatuor Tempora posuerunt in tali observantia. Prasdictos autem dies, qui sunt in Treuga Domini, confir-

172
maverunt prasdicli episcopi, cunt omnibus prascedentibus et subsequentibus noctis (sic) videlicet, ab occasu solis, quando ipsa Treuga Domini ingreditur, usque ad ortum solis diei ipsius qua egreditur. Si quis autem intra hanc Treugam prsedictam Domini aliquod malum alicui fecerit, in duplum ei componat, et postea per judicium aquas frigidas Treugam Domini in sede S. Pelri emendet. Si quis autem intra hanc Treugam voluntarie homines occiderit, ex consensu omnium Christianorum diffinitum est, ut ab omnibus diebus vitas suas exilio damnetur, et si fecerit hoc sine aliquo casu. Si autem cum casu hoc fecerit, egrediatur tamen a terra, usque ad terminum, quern episcopus et canonici existimaverint esse imponendum. Si quis vero intra hanc Treugam se miserit en agayt, vel ipsum agayt stabilierit pro morte alicujus hominis, vel post apprehensionem alicujus castelli, et tamen si hoc agere non potuerit, similiter emendet ad judicium episcopi et canonicorum ejus, ipsam Treugam Domini si certi facere, si fecisset quod agere ceptavit. Item prohibuerunt ne intrantibus continuatis Treugis, videlicet tempore Adventus Domini seu Quadragesimse nullum castrum vel munitidnem haedificare prsesumat,nisixv. diebus ante prasdictas continuatas Treugas hoc inchoaverit. De prasdicta autem pace vel descripta Treugas querela ad episcopum vel ad ejus canonicos, seu fatigacio omni tempore fiat, sicut superius scriptum est in pace de ecclesiis : et ipsi in quibus episcopi vel canonici prasdictss sedis se fatigaverint de redirectione prxfatas pads et Treugas Domini, sive fidejussores vel hostatici pro pace et Treuga Domini malam fidem portantes episcopo vel canonicis ejusdem sedis, cum protectoribus et adjuvantibus se, quamdiu contenderint, sicut infractores pads et Treugas Domini, et ipsi et res eorum non habeantur in pace et Treuga Domini. Edwardi vel Willelmi Regum Legibus consentanea quodammodo statuit Henricus Episcopus Leodiensis ann. 1071. 6. Kal. April. Nam cum nimias fierent strages hominum, verba sunt magni Chronici Belgici, et incendia multa, et prasdas et rapines, eo usque ut idcirco multi ad inopiam devenirent, Henricus Episcopus dolens, consilio Alberti Comitis Namurcensis, de consensu omnium Primatum, Baronum, qui Ducatus, Marchias, Comitatus, feuda judicialia tenent in Leodiensi Dicecesi ab Imperio descendenlia, pacem cum praedicto composuit, omnibus pauperibus et divitibus, nobilibus et ignobilibus in dieto Episcopatu profuturam. Cujusmodi autem ilia fuerit, sic enucleatiusprosequitur ^gidius Monachus Aureaevallis cap. 12 : Horum omnium petitione, consilio et voluntate decretum est, ut aprimo die Adventus Domini usque ad exactum diem Epiphanies, et ab intrante Septuagesima usque ad octavas Penlecostes infra Episcopatum Leodiensem nemo arma ferat, nisi forte inde exiens ad alia loca.autaliunde domum revertens. Incendia, presdas, assultus, nemo faciat, nemo fuste aut gladio, aut aliquo armorum genere, usque ad collisionem membrorum aut internedonem in quempiam desasviat: quod si hoc fecerit homo liber, hasreditatem perdat, beneficio privetur, ab Episcopatu pellatur: servus autem amittat omne quod habet, et dexteram perdat. Quod si culpati fuerint contra pactionem hanc, liber juret cum duodecim ; qui vero liber non est, judicio se purget, si tamen signa fuerint manifesto, alioqui cum septem se immunem esse probet. Incipiet autem observatio hujus pacis sexla feria, statim illucescente aurora, et durabit usque ad exordium diei, qui vocatur dies Lunae, et observabitur per omnes festivitates, quss proprie in hoc Episcopatu celebres habenlur, et similiter per omnes Mas, quas ubique universalis celebrat ecclesia, et maxime in festivitate S. Lamberti, et in dedications, et duobus diebus ante, et duobus post in utraque festivitate, propter adventum et reditum cseteraque impedimenta. Denique etiam injejuniis quatuor Temporum, et in vigiliis prasdictarum festivitatum eadem lex et pactio tenebitur, excepto quod in illis arma licebit ferre, ea tamen conditione, ne alicui noceatur. Hanc pactionem si quis violaaerit, noverit se excommunicationi subjacere. Eniinvero quod singuli Metropolitan! vel Episcopi in suis dioecesibus subinde sanciverant, tuna primum firmatum ab Urbano II. PP. in Ooncilio Claromontano anno 1095. can. 10. apud Ordericum Vitalem lib. 9. pag. 7%l:Sancta Synodus statuit, ut Trevia Dei firmiter, custodiretur a Dominica die ante caput jejunii, usque ad secundam feriam oriente sole post octabas Pentecostes, et a quarta feria ante Adventum Domini occidente sole, usque ad octabas Epiphanies ; et per omnes hebdomadas anni a quarta feria occidente sole usque ad secundam feriam oriente sole, et in omnibus festis S. Marias et vigiliis eorum, et in omnibus festis Apostolorum et vigiliis eorum, ut nullus homo alium adsaliat, aut vulneret, aut occidat, nullus nummum vel prssdam capiat. Statuit etiam, ut omnes Ecclesise et atria earum, et Monachi et Clerici, et sanctimoniales et feminse, et peregrini et mercatores et famuli eorum, et boves, et equi arantes, et homines carrucas ducentes, et herceatores, et equi, de quibus herceant, et homines ad carrucas fugientes, et omnes terras Sanctorum, et pecunias Clericorum, perpetua sint in pace : ut in nulla die aliquis audeat assalire, vel capere, vel prasdari, vel aliquo modo impedire. Statuit etiam, ut omnes homines a 12. annis et supra jurent hanc constitutionem Trevias Dei, sicut hie deterrninata est, ex integro se servaturos tali juramento : Hoc audiatis vos, etc. Adde Fulcherium Oarnot. lib. 1. Hist. Hieros.cap. 1. Will. Tyriura lib. 1. cap. 15. Alberic. in Ohron. MS. ann. 1095. etc. Cujusmodi vero fuerint ista Episcopalia de pace Statuta, accipe ex Tabulario Oelsiniacensis Monasterii in Arvernis, cujus apographum legimus sat male descriptum : in nomine diyinae, summas et individuse Trinitatis, Wido Dei gratia Aniciensis Prassul, supernas pietatis misericordiatn expectantibus Salutem et Pacem. Notum esse volumus omnibus Dei fidelibus, quoniam videntes maleficia, quas in populo quotidie accrescunt, congregavimus quosque Episcopos, Domnum P. Vivariensem, Wigonem Valentinensem, Bergonem Arvernensem, Raimundum Tolosensem, Deusdet Rutenensem, Fredelonetn Elnensem, et Domnum Fulcrannum Ludenensem, et Wigonem Glandensem, et alias quamplures Episcopos, et quosque principes et nobiles, quorum numerus non est inventus. Et quia scimus, quia sine pace nemo videbit Dominum, ammonemus, propter nomen Domini, (et) ut sint filii pacis, ut in istis Episcopatibus, quos isti Episcopi regunt, neque in istis Comitatibus, de ista hora, et in antea Ecclesiam homo non frang at, extra Ecclesiam, quam in firmamento Castellias se sdente, nisi Episcopi praster eorum censum, consensum, prasdam in istis co-

TRE
mitatibus, neque in istis Episcopatibus homo non faciat de equis, pullis, de bovibus, de vaccis, et asinis et asinabus, et de fascibus, quos ipsi portant, neque de ovibus et de capris, neque de porcis, neque ea occidat, nisi per conductum suum, et suorum intime positorum, accipiat victum, sic ut ad suam domum nihil portet, et ad castellum bastire aut obsidere, nisi unusquisque de sua terra, aut de suo alode, et de suo beneficio, de sua commanda, Clerici non portent sascularia arma. Monachis injuriam nullus homo aliquando faciat, neque his, qui cum eo perrexerint, qui arma non portaverint, nisi Episcopi aut Archidiaconi praster eorum consensum, villanum aut villanam praster redemptionem non nisi per suum forisfactum, et nisi eundem villanum, qui alterius terram araverit, et laboraverit, quas est in contentione, nisi unusquisque de sua terra, aut de suo beneficio terras Ecclesiasticas Episcopales, Canonicales, Monachales nullus prassumere audeat, neque aliqua mala consuetudine dishonorare, nisi de manu Episcopi, aut fratrum voluntate per precariam acquisierit de ista hora et inantea. Negotiatores etiam nullus apprehendere, aut rebus suis spoliare prassumat, se sdente, interdicimus etiam, ut nullus laicorum se immittat de sepulturis Ecclesix et offerendis: et nullus Presbyterorum pretium de baptisterio accipiat, quia donum Spiritus S. est. Si vero aliquis raptor fuerit, aut maledictus, qui hanc institutionem infregerit, et tenere noluerit, sit ipse excommunicatus, et anathematizatus, et a liminibus sanctse matris Ecclesiae segregatus, usquequo ad satisfactionem veniat: quod si non fecerit, Presbyter ei missam non cantet, dioinum ei offidumnon faciat, et, si mortuus fuerit, Presbyter eum non sepeliat, neque ad ecclesiam sit sepultus, communionetn ei non donet, se sdente, et, si aliquis Presbyter hoc infregerit, se sdente, ab ordine deponatur, dicimus et ammonemus, ut in isto tempore, scilicet medianle Octobri mense, ad istum Dei pladtum cum bono animo et bona voluntate veniatis in Dei nomine, ut in remissionem peccatorum vestrorum consequi valeatis, procurante D. N. J. C. qui cum P. et S. S. vivit et regnat. Connrmat hoc Archiepiscopus Dagobertus Bituricensis sedis, et Dom. Theobaldus Viennensis Archiprsesul. Vixere porro hie nominati Episcopi sub anno 993. unde liquet ante annum 1034. peractas hasce de pace servanda Oonstitutiones. Exinde decretum Goncilii Narbonensis ann. 1054. cap. 2. 3. 4. 5. etc. et Claromontani Concilii, de Trevia Dei in dioecesibus publicatum : quod colligitur potissimum ex Epist. 44. Ivonis Carnotensis Episcopi, qui eidem Concilio interfuerat, ex Concilio Narbonensi et Helenensi, ann. 1027. et 1065. Trojano ann, 1093. cap. 12. Rotomagensi ann. 1096. cap. 1. et Synodo Norhusunensi ann. 1105. de qua Conradus Abbas Uspejgensis : firmatum deinde in Concilio Remensi ann. 1119. in Statuto Calixti PP. II. Remensi ann. 1136. cap. 11. Romano ann. 1136. sub Innocentio II. PP. can. 12. Lateran. III. ann. 1179. can. 21. Monspeliensi ann. 1195. etc. Ab Episcopis et Principibus in suis dioecesibus et dominiis deinceps publicatum, quod prae cseteris testatur Charta Guillelmi Auscitani Archiepiscopi et Apostolicse sedis Legati, qui anno 1103. juxta statuta generalis Concilii nuper statuti, Pacem et Treugam Dei in provincia sua indixit. Unde conficit Marca in Hist. Be-

TRE
neharnensi lib. 5. cap. 14. num. 12. idem J Statutum perinde conflrmatum in Con- ' cilio Lateranensi sub Paschali II. firmatum etiam a Nunone Sancii Domino Eossilionis ann. 1217. et Jacobo Bege Aragonum ann. 1228. in Chartis, quae habentur torn. 8. Spicilegii Acheriani pag. 368. et 383. In posteriori ita describuntur dies Treugarii: Praeterea constituendum esse et firmiter observandum censuimus sub eadem pace et Treugd dies Dominicos, et festivitates omnium Apostolorum, et etiam Adventum Domini usque ad octabas Epiphaniae, et Kadragesimam usque ad octabas Paschae, diem Ascensionis Domini, nee non festum Pentecostes cum octabis suis, et tres festivitates S. Marige, et festivitatem S. Joannis Baptistse, et S. Michaelis, et omnium Sanctorum, et festivitates S. Eulalise, et S. Felicis Gerundensis, et S. Martini. Mox additur, pacem istam jurari debere a militibus, civibus, et hominibus villarum a 14. annis et supra; ubi Concilium Claromontanum habet, a 12. annis. Unde planum fit, verum esse, quod ait Ivo Carnotensis Epist. 90 : Treviam Dei non fuisse comrnuni lege sandtam; pro communi tamen utilitate hominum ex placito et pacto dvitatis ac patrise, Episcoporum et Ecclesiarum auctoritate ftrmatam. Unde, subdit ille : judicia violates pads modificari oportet secundum pacta et diffinitiones, quas unaquaeque Ecclesia consensu parochianorum instituit, et per scripturam vel testimonium bonorum hominum memoriae commendavit. Jam vero quod Ivo ait de Pads seu Trevias Dei violatoribus, exigit, ut cujusmodi horum pcena fuerit, paucis attingamus. Quod olim Gerardus Episc. Camerac. tarn obstinate animp Trevise institution! obstiterit, causa ilia praesertimfuit, quod cum omnes eidem Sacramento interposito adstringi juberentur, decretum hoc periculosum esse omnibus judicaret: omnes enim communi peccato involvendos, si commento hujusmodi uterentur, quod sane probavit eventus : Vix enim, ut ait Baldricus lib. 3. cap. 27. paudssimi crimen perjurii evaserunt. Id praeterea attigere caeteri Scriptqres, atque inprimis Glaber: Piertflue, inquit, vesani audad temeritate pr&scriptum pactum non timuere transgredi, in quibus protinus aut divina vindex ira seu humanus gladius ultor extitit. Hugo Flaviniacensis ann. 1098: Hie Flaviniacum veniens, honeste a nobis susceptus est, et in eadem nocte dominicae diei cum ei honeste servissent, in Treva Dei bannos et scarritiones mercati homines ejus fregerunt et tulerunt, etc. Et Conradus Usperg. ann. 1116 : Neque pax Dei, caeteraque sacramentis firmata pacta custodiuntur, sea uniuscujusque conditionis et aetatis, prsster solos ecclesiastics possessionis homines, quibus jam pene nihil praeter miseram restat animam, caeteri, inquam, hoc tempore beluino furore bacchantur. Adde Chartam Jacobi I. Regis Aragon. in Curia Oscensi ann. 1247. quse habetur in Foris Aragon. lib. 9. pag. 182. Pcena vero violate Pacis Dei primitus fuit vitse compositio, aut excommunicatio, ut est apud Glabrum. Concilium Claromontense fractionis pads reum, prout judicatum fuerit, pumendum statuit can. 1. Synodus Illebonensis ann. 1080. cap. 1. et 26. et Synodus Romana anno 1179. et alias ejusmodi reos excommunicandos statuunt, ut perinde Rainoldus Archiepisc. Remensis in Epistola scripta circa ann. 1095. quae habe-

TRE

TRE

173

tur torn. 5. Spicil. Acher. pag. 559. [Ni- habet, majoris compositiqnis et pretii colaus II. PP. Treguse Domini infracto- censetur. Quod vero Treudis hie dicitur, res anathemate feriri, decernit apud Triuta appellatur in Lege Ripuar. tit. Baluz. torn. 7. Miscell. pag. 67.] Adde 42. | 2: Si quis cervum domitum, vel cum Ivonem Carnot. Epist. 90. Concilia Ro- Triutis Occident,, aut furatus fuerit, etc. tomagensia pag. 145.185. [et Tolosanum Ubi triutas hinnulos quidam interpreann. 1228. torn. 2. Spicil. jam laudati tantur, [pullos cervinos Eccardus, quern pag. 628. et 627.] Ad Treugss Dei fractio- consule in hanc legem.] [** Vide Graif. nem pertinent prseterea haec ex Charta Thes. Ling. Franc, torn. 5. col. 524.] Richardi Archiep. Bituric. ann. 1065. ex * TREVERTINUM. [Gall. Travertin: Tabul. S. Dionysii de Capella Ch. 20: Pro parte ejus laborerii facti in TreSi alicui res sua furata fuerit, vel ablata vertinis fabrice palatii apostolici apud in Treuga Dei, et forisfactor in nundinis S. Marcum. (Edif. dubl.. arch. Vatic, inventus fuerit, et forisfactor sit salvus, f. 1, an. 1467.)] qui in nundinis inventus fuit: si auteni TREUGANUS. Vide Treugarius. res vendita fuerit, et emptor legitime 1 TREUGARE, Treugas seu inducias probaverit, se nescire ilium esse latronem, facere, Gall. Faire treve. Elmham. in de quo emerat, nee illam rem fuisse ab- Vita Henrici V. Regis Angl. cap. 50 : latam in Treuga Dei, habebit rem suam, Nobilitas regia quibuscumque mediis alet reddet emptori tantum, quantum dedit. lecta cum praefato Duce Treugare, fosdus Praeterea sequentia ex Concilio MS. inivit. Vide Treva. apud Illebonam, quando Philippus Rex 1 INTREUGA.RE, Eodem intellectu. Franciae subjugavit Normanniam : Item Charta ann. 1239. e Bibl. Reg.: Finita diacimus de Treuga, quod si aliquis vul- guerra vel Intreugata debetis mihi restineraverit alium, unde debet perdere mem- tuere vel meis ipsum castrum in eodem brum vel vitam, pladtum remanebit in statu, quo accepistis. Curia D. Regis, si consequens vult perse* Alias Atrever et Alriever. Froissart. qui causam, et Ecclesia habebit emendam vol. 2. cap. 150: Quand les chevaliers et suam usque ad 9. libras. Si accusatus escuyers du roijaume de France... virent fuerit convictus, dominus Rex habebit que les royaumes d'Escosse et d'Angletere residuum. Treuga vero durat a die Mer- s'estoient Atrevez ensemble, etc. Lit. recurii sero usque > ad diem Lunas mane. miss, ann. 1359. in Reg. 87. Chartoph. Vide Marcana ad Can. 1. Concilii Claro- reg. ch. 233: Enguerran fist prendre montensis. Florimont de Brimeu chevalier pour 5SS" Sed hae Trevss quamtumlibet avoir trieves et asseurement dudit chevaflrmat33 variis in Conciliis, cum male lier et de ses amis; lequel chevalier servarentur, non impedierunt, quin Atrieva et asseura ledit Enguerran. Alias identidem civilia bella et intestinae prae- ann. 1365. in Reg. 98. ch. 290: Duquel dationes pluribus in provinciis grassa- Ancel le suppliant fu approchiez de Atrierentur. Adeo invaluerant in Occitania ver ou asseurer, et finablement tant fu prsesertim et Aquitania circa annum mene que Trieves ou asseurement il 1182. ut iis malis novum adhibere reme- donna. dium conati sint sodales confratriae Dei, * TREUGARIUS, Treugae procurator et eo quo diximus modo in Agnus Dei. Qua arbiter. Charta ann. 1177. apud Muravero ratione subsequentibus saeculis tor. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. odia privata conopescuerint Reges no- 284: Si contigerit quod aliqua praedictastri, dictum est in Quarentena 4. Vide rum dvitatum vel locorum vel personaetiam de Lauriere in Praefatione ad torn. rum, quae sunt ex parte sodetalis offende1. Ordinat. Reg. Franc, num. 153. et rit aliquam civitatem, locum vel personam, quae sunt ex parte imperatoris, et seqq. TREVIA, Immunitas, seu pax data, non fuerit emendatum per Treugarios, quamdiu nundinae durant.Vetus Charta qui ad hoc electi sunt, imperator vel alii, apud Puricellum in Ambrosiana Basi- qui sunt ex parte sua, non propterea franlica pag. 519 : Quo etiam die ad frequen- gant treugam, sed civitates sodetatis et tationem hujus solennitatis statutum est alii de societate ponant ea sub ban no annuale mercatum, et omnibus venienti- juxta arbitrium Treugariorum. [** Treubus ad hanc soltsnnitatem, vel causa ora- ganos et Treuganorum, apud Pertz. Leg. tionis, vel causa mercandi, et redeuntibus torn. 2. pag. 156. Treugani pro Treugrani stabilita est ab omni dvitate firma et in- vel Treugrani restituit Savinius Hist. violabilis Trevia octo ante festum, et octo Jur. Rom. med. temp. torn. 3. cap. 19. dies post festum, etc. Vide Pax Regis. 49. not. d. apud Pillium Summa in * TREVANUS, f. Fecialis nuntius. Tres lib. Cod. de irenarchis (10, 75.): Chron. Sublac. apud Murator. torn. 4. Offtdum irenarchae consistit in sedandis Antiq. Ital. med. aevi col. 1050: Aposto- rixis atque discordiis in latronibus et licus autem haec multum aegre ferens, aliis malefactoribus comprehendendis et turn quia per treugam factum erat, turn similibus... forsan tales sunt homines, qui quia abbatem diligebat, misit Trevanum apud nos justitiae consules vel Treugani suum, Cetulum nomine, qui supradicto hodie nuncupantur.\ Vide in Treva et Bertrahimo ex Apostolica auctoritate prse- Trevanus. ciperet, ut sine mora caslrum S. Bene1 TREVIA, Induciae, Gall. Treve. Vide dicto redderet. Vide Treugarius. * Treva. * TREVIANUS, Societate vel foedere * TREVARIUM, f. Acquisitum. Praecept. Theoder. III. ann. 676. torn. 4. Col- conjunctus, ut videtur, Gall. Associe. lect. Histor. Franc, pag. 657: Cognoscat... Stat. MSS. eccl. Corisopit. ann. circ. quod res nominatas,... cum colonica, Tre- 1540 : Ordinamus quod nullus de futuro vario, et quicquid supradictus Adalricus ad sacros ordines promovendus, recipiade quolibet adtracto ibidem tenuit, etc. tur aut admittatur ad titulum alicujus TREUDIS. Lex. Aleman. tit. 99. 2: nobilis, quamvis potens fuerit, aut aliquoEt si cervus ille, (furto subreptus aut rum parrochianorum, seu comrnunitatum occisus) Treudis non habet, medium sol. aut Trevianorum. componat. | 3 : Si Treudis habet, et cum 1 TREVISINI SOLIDI de flore. Vide Floipso nihil sagittatum est, solvat sol. unum. reni. 7. 8: Si cerva indomita fuerit ocdsa, * Perperam pro Prebisini. Vide supra tremisso solvat: si Treudem habuit, me- in Flot'eni. dium solidum. Ita cervus, qui Treudem TREUMIA. Charta Fundationis Colle-

474

TRE
[Trezain ProvincialibuS: qua de re con- Chartoph. reg. ch. lS:Comme Robert Visulendi Bonus in Observat. ad Statuta det nostre bourgeois de Carenten... tiegne et Consuetud, Provinciae cap. 16. pag. une voulee ou Trie de coulons par dessus 24. et Mourgues in Statut. pag. 153.] une estable. | TRIACHA, in Statutis Astae, ubi de Charta Provincialis ann. 1236. in Regesto Tolosano Cameras Oomput. Pari- intratis portarum, et Statutis Montissiens.: Dantes prasdictis Dominis Cada- regalis pag. 288. pro Italico Triaca, Gall. rossse et eorum hasredibus et successoribus Theriaque, Theriaca,confectio nota. Vide licentiam et plenariam potestatem, quod Triaculum. ipsi inter se nobis irrequisitis et inconsul1TRIACONTAS, Tricenarius numerus, tis sine Trezeno, accepto (leg. accapto), et Tertulliano de Praescript. cap. 49. a laudimio possint vendere, permutare, etc. Graec. Tpiaxovra, triginta. TRIAGONTASIMUS, ex Gr. Tp_iaxovt4(n|Donatio facta Templariis Tolonensibus a Gaufrido et Rostagno de Aguto : Red- [AO?, Pannus, qui triginta clavis exornadito tamen Trezeno vel seignoria, quam tur. Graeci enim ^jxa et a-^jjisrov, Olavum habent ibi Domni. Charta Michaelis Ar- auri et purpurae, qui vestibus adsui sochiepiscopi Arelatensis ann. 1214. qua let, vocant, ut observatum a Salmasio, Castrum de Belliquadro cedit Siraoni et aliis. Petrus Diac. lib. 4. Hist. Casin. pallium TriacontasiComiti Montisfortis, in 30. Reg6sto Ar- cap. 17 : Misit chivi Regii Oh. 59 : Pedagiasive in aqua, mum pro altari nostrse Ecclesiss. Et cap. sive in terra, lesdas, quintale, cordam, 46. al. 48 : Pallium Triacontasimum B. furnos, sextairale, junsdictionem, justi- Benedicto direxit. Epistola Alexii Comtias, firmantias, Trezenos, medios treze- neni Imp. in Regesto ejusdem Petri n. nos, laudimia, monetam, etc. Adde Cone. 148 : Missa sunt vobis causa memorial ab Avenion. ann. 1279. cap. 1. et ann. 1326. Imperio meo librae 8. solidorum Michalacap. 11. [Instrum. Gall. Christ, novae torum, et pallium Triacontasimum super edit. torn. 3. col. 217. 248. Statuta Mas- altare vestrae Ecclesiae. Alia editio habet sil. lib. 2. cap. 1. | 37. cap. 29. | 3. Triacontas. lib. * 3. cap. 30. | 12. cap. 5. 3. 5. cap. 36. TRIACULUM, a veteri Gallico Triacle, Hist. Dalphin. torn. 1. pag. 98. col. 2. pro Theriaque, Theriaca ; unde Triatorn. 2. pag. 74. col. 1. pag. 110. col. 1. cleur, et Triaclier, ejusdem propola. Lit. Trezenum in omni casu alienationis, in remiss, ann. 1376. in Reg. 110. Chartoph. Homagio ann. 1371. e Schedis Praes. de reg. ch. 300: Fuit tamen materia, in dicta Mazaugues. Occurrit passim in Chartis piscide existens, illico in judicio per exMSS. in quibus aliquando scriptum le- pertos in talibus examinata et exprobata; gitur Tresenum.] et repertum quod hoc erat bonum etfinum I TREZENUM, Quaevis decima tertia Triaculum, absque macula pravitatis ;... pars e qualibet re percepta. Transactio confitens etiam ipse Dorenlot quod dictam ann. 1212. ex Histor. Montis-Majoris piscidim et materiam quas in ea erat, MS : Testes probaverunt monasterium ha- emerat tanquam bonum Triaculum a mabuisse pacifice ab omnibus ibi piscantibus gistro Martina Triaclii (sic) venditore. de avibus craneis Trezenum pro pul- Alise ann. 1381. in Reg. 119. ch. 44 : Jemento, et de venatione capita aprorum, han Merlin cirrurgien de rompture et de etc. Transactio ann. 1223. e Schedis Pr. faille,... s'estant accompagniez d'un Triade Mazaugues : Licitum erat dictis homi- clier, nomme Adam le Lievre, pour aler nibus in dicta sylva piscari et aucupari, par pals pour leur pain gaigner de leurs dato domino sylvx Trezeno avium et pis- sciences ou mestiers, etc. Rursum aliae cium. Vetus Recpgnitio MS : Item quar- ann. 1394. in Reg. 147. ch. 87 : Comme le tam partem Trizeni pecunie, quam et suppliant eust este acheter une petite bouquod percipit.... Item etiam quartam par- teille de Triacle d'un, qui estoit appelle tem Treseni seu Tresene partis pecunie, maistre Martin le Triacleur, etc. Vide suquam accipit in quolibet navigio, pra Thiriaca. TREZENARE, dicitur, qui habet jus 1 TRIACUMINIS OULTELLUS, Oui tria exigendi Trezenum. Oharta Tarasconen- sunt acumina, seu later"a secantia. Vide sis devenditione cujusdam/feudiFrancf, in Cultellus et Trialemellum. sub majori dominio, alta et bassa jurisdi^TRIADES, Triiiitas, a Graeco Tpta?, ctione, baneria, et jure laudandi et Tre- a8o?. Fortunatus in Carmine ad Martizenandi magnifici et egregii viri Ludovici num Episc. Galliciae : le Maingre, dicti Bossicault, Domini loci Lumen apostolicum cum spargeret una Triades. Burbonis et condomini Insularum de MasTRIAEN.Lex Salica tit. 40.113: Triaen sagauta. [Oharta clientelaris dominii de Tritis ann. 1533 : Item census et servitia, componat, quod est tertia pars solidi, id tarn pecuniaria quam bladi, cum jure est 12. denarii, et tertia pars unius denalaudandi, Trezenandi, jureque prselatio- rii. Editio Tilii habet Triente uno componat, quod est tertia pars solidi, id est nis retinendi, etc.] TREDECIMA. recensetur etiam inter denarii, et tertia pars denarii. Ubi deest auxilia, imposita sub Joanne Rege pro vox duodecim, quae habetur in Heroldina bellicis necessitatibus, in Charta Carol! tit. 41. 115. et Pithoaana. Supra tit. 37. V. 16. Nov. 1380. quae habetur in Regesto | 4:40. den. qui faciunt solid. 1. et Trianti Andegavensi Camerae Oomput. Paris, uno, quod est tertia pars solidi, culpabilis fol. 49 : Par ces presentes quittons et re- judicetur. Edit, aliae habent, Triente. Vide mettons et annullons, et meltons du tout Wendelinum. TRIALEMELLUM. Albericus in Chron. au neant tous aydes et subsides quelconques, qui pour le fait desdites guerres ont MS. ann. 1214. [* pag. 481. ed. Letbn.] : este imposees, cueillis et levez depuis nos- Ante oculos ipsius Regis occiditur Stephatre predecesseur le Roy Philippe que Dieu nus de Longo campo, in capite percussus absoille jusques aujourd'hui, soient foua- longo, gracili, Trialemello, quern Falsages, impositions , gabelles, Treiziemes, rium nominant. Id est, pugione, vel culquatriemes, et autres quelconques Us tro longiori, triplicem lamellam, seu soient, et comment qu'ils soient dis ou laminam ferream habente : nam alemelle, etalumelle, cultri laminam etiamnommez, etc. | TRI , Francis vet. Tres. Videnum dicimus.PhilippusMbusfces in Hist. Franc. MS. in Philippo Aug. : Chunna. * TRIA, Columbarii species, nostris Un coutiel ot moult rice a pointe, D'acier iert 1'Alemielle jointe. alias Trie. Oharta ann. 1347. in Reg. 79.

gii Canonicorum in Ecclesia Parochial! Escoiarum dioecesis Rotomag. ab Ingerranno de Marigniaco, mense Jan. 1310. ex 47. Regesto Tabularii Regii n. 64 : Do etiam et concedo.tam ipsis quam aliis personis Collegii liberum molere pro eisdem et familia sua tota in molendino meo de Becco, ita quod immediate post bladum existens in Treumia, quod vulgariter dicitur Ingranatum, eorum bladum moletur, et id facere absque damgerio vel exactione qualibet tenebitur in futurum vnolendinarius molendini, etc. Vide Tremellum, [Tremasa, Tremuia, et Tremuta.] TREUS, Libertus fldelis. Vide Threus. 1 TREUSA, Tributi species dominis feudalibus exsoluta, sic dicta, ni fallor, a yeteri Gallico Treu, Treus, vel Trehus, Tributum, illud maxime quod portorii nomine de mercibus, vel sale ab una in alteram regionem transvectis persolvitur. Libertates Bellomontis e MS. Coislin: Absolventes prsedictos homines ab omni exactione, extorsione, gallina, Treusa, etc. Butelerius in Summa lib. 2. pag. 865 : Item est a scavoir qu'au pays oil le Treu du sel a liu, nul ne doit acheter sel fors au grenier du seigneur. Vide Glossarium Juris Gall. v. Treu et infra Truagium et Trutanizare in Trutanus. 1 TREUVA, TREUVIA.. Vide in Treva. * TREWILLUM, Torcular, idem quod Trolium. Epit. in eccl. Vienn. apud Charvet. hist, ejusd. pag. 771: xxx. libras quse positsz fuerunt in emptione Trewilli Ascherici apud costas d'Arey, anno incarnati Verbi mil ccxxiiij. * TREYRA, Modus agri seu vineae. Oharta admort. ann. 1415. in Reg. 168. Chartoph. reg. ch. 328 : Item pro decem Treyris vineae, medium Pictavinam. Nisi legendum sit Treyla. Vide supra Trelhia. 1 TREZA, Crines intexti. Vide in Trica. * TREZEBIA , Crinium intertextorum muliebris ornatus. Stat. ann. 1342. inter Monum. eccl. Aquilej. cap. 90.-col. 903 : Item quod nulla mulierum vel dominarum... audeat portare in ornamento capitis perlas, velos aureos et argenteos, nee alia ornamenta, excepta Trezebia vel curdella valoris tinius marches, et non ultra. Vide supra Trescia et Tressatorium. * TREZELLUS, Dolii vinarii species. Arest. ann. 1414. 12. Mail in vol. 11. arestor. parlam. Paris.: Pro quolibet tonnello quinque solidos, pro Trezello quatuor solidos, etc. Vide supra Tresellus. 1 TREZENA. Litterae Humbert! II. Dal ph. ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 519. col. 1 : Summa dictarum personarum in numero, inclusa Domino, xxx. Extimanles ease necessaria pro dicta domina matre nostra cum personis prsedictis et Trezena quolibet anno, videlicet de frumento CGCG. sest. etc. Adnotat 01. Editor nostris vulgo dici Trezain id, quod a venditore supra justum numerum datur emtori, qui res emit per numerum duodecim, seu quarteronum vendi solitas; aitque, per analogiam ad hunc usum Trezena hie dici de personis, quas D. Dalphina secum habere poterat ultra numerum 30. personarum sibi de more assignatarum. Quid si Trezena eo loci sit, pro Terdena, triginta, Gall. Trentaine. Nihil certe absurd! sequeretur. 1 TREZENARE. Vide mox in Trezenum. TREZENUM, Pretil venditionis pars decima tertia, quae domino exsolvitur pro laudimio, seu yendendi facultate vassallo vel tenenti indulta : nostris, le Treziesme denier: nude Treizieme, in Gonsuet. Norman, art. 114. 171. 174.

TRI
[Le Roman (1'Athis MS :
Selon le corps lez la mamelle Lui a conduite 1'Alemelle.

TRI

TRI

i75

d'Ongnes. Ubi fortassis legendum est dorici Episc. Metensis, apud Leibnit. torn. 1. Scriptor. Brunsvic. pag. 294 : Terrage vel Tiercage. * Triege vero, Territorium sonat, in Adsis una Trias, animae trinae monas. Chartul. Gemmet. torn. 1. pag. 53 : Nous Vide Triacuminis cultellus et Falsa- prenons toutes les grosses et menues dix* 2. TRIAS. Vide supra in Triarchus. mes du Triege, appelle la rue des Aiguilrius I.] * TRIATEL, Vox vulgaris, nomen forlons;... et au Triege enclos dedans la rue tasse cujusdam praedii rustici. Charta TRIALLUM. Vide Triare. du Sauve prenons comme dessus et toutes ann. 1126. ex Chartul. S. Eparch.: Dono 1 TRIALOGUS, Mutuum inter tres colloquium. Hoc titulo donavit J. Wicle- les dixmes des vins. S. Eparcho illud sedificium, quod vulgo 2. TRIARE, vox Fori Anglici, Causam appellatur Triatel, in parrochia de Narfus praecipuum e suis, quse Latine scripsit, operibus : in quo Ventatem, Pru- agere, rem probare, actione experiri, exa- ciaco Iterum cum isto dono de Triatel dentiam , et Mendacium inducit una men litis subire, denotans a Saxon, tri- ilium censum, quern pater noster Hugo wian, uti vult Somnerus, i. probationi- praepositus habebat in ista valle. sermocinantes. TRIANFACTA. S. Cyprianus Epist. 21 : bus innocentiam suam ostendere, vel fidem 1 TRIATIO, TRIATOR. Vide Triare 2. Pro se dona numeravit, ne sacrificaret ; suam injuste in dubium vocatam probare, I TRIATRUS, Tertius dies, in Amalsed tanlum ascendisse videlur usque ad seque dignum cui fides adhibeatur. Spel- thea. [* Tertius dies post Idus, apud FeTrianfacta, et inde descendisse. Ubi Pa- mannus : Triatio, Triatores, Anglis Trya- stum Pauli.] melius locum fuisse opinatur, ubi sacri- ours, vocabula forensia quibus nulla, TRIAVERDINI, cum Brebantionibus et ficabatur. Alii volunt locum esse, qui quod sciam, Latine respondeant satis ap- Ruptariis junguntur in Concilio LateraRomse Tria fata dicebatur, de quo Pro- posite. Est autem Triatio, exactissima litis nensi III. ann. 1079. can. 2. 27 : De Brecopius lib. 1. de Bello Goth. cap. 25. conlestatse. coram Judice per duodecimvi- bantionibus et Arragonensibus et NavarAnastasius pag. 116. etc. Vide Roswei- rale sacramentum exagitatio , quod et ris, Basculis et Coterellis, Triaverdinis, dum ad Paulini Epistolam 38. [et Balu- Triare dicitur:et ipsi Sacramentales inde qui tantam in Christianas immanitatem zii notas ad hunc locum.] Triatores, eorurnque sacramento res com- exercent, etc. Vide an npn legendum sit | TRIANGULARE, Facere aliquid trian-probata, Triata appellatur. Fleta lib. 4. Trialemellinis, qui scilicet Trialemellis gulum vel triangulare, in Gemma gem- cap. 10. | 4 : Siparentes producantur, qui de quibus supra, utebantur. sicis, marum. [** Hsec ex Vossio de Vit. Ser. quserentem suum sub potentate domini * TRIBA, pro Turba. Charta ann. lib. 4. cap. 28. Gemma habet Triangulare constitutum probaverint, Trianturper hoc inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. 1260. col. est triangulos facere.] Nicolaus de Jam- tam causa status, quam assisa, et talis 543 : Dictus episcopus Albiensis, cum masilla de gestis Friderici II. Imp. apud liberabitur domino suo, ut villanus suus. gnis et multis Tribis militum et peditum Murator. torn. 8. col. 565 : Facia sunt de Adde 5. [et Chronicon Wethamstedii Pluingenio Marchioms Bertholdi qusedam li- pag. 425.] Will. Thorn, ann. 1335 : Qui armatorum, cum vexillis et tubis, etc.apud ries ibi. Une grant Trouble gnea instrumenta Triangulata sic artifi- vero Salomon, hujus saeculi prudens fabri- Bellomaner. MS. ex museode gens, 97. meo pag. ciose composita, quod de loco ad locum cavit sibi stateram, Abbati et Conventui v. col. 2. leviter ducebantur. postea, dolosam et abominabilem,..,. et TRIBATTERE. Lex Sali<;a tit. 40. g 9 : | TRIANNUM, Triennium, Gall. Trien-cum ilia Triavit 20. sol. in denariis antinal. Inquisitio ann. 1268 : Ipse stetit..... quis ponderis maximi, cum quibus sequa Si quis jumenta aliena Tribatterit, et evaper tres annos pro pastor e, et dixit quod lance recipiebat denarios quorumcunque. serint, etc. 14 : Caballos aut jumenta vidit quolibet anno dictorum Trianno- Hasc verba non plane percipio, nee vi- aliena Tribatterit, aut debilitaverit, etc. rum, etc. deo, quomodo vocis notioni a Somnero Spelmannus tribattere ait,esse sine san1 TRIANTUS, f. pro Slriatus. Vide Ca- et ab aliis allatae conveniant. .[** Vide guinis effusione verberare, vel caedere, strialus. Triare 3.] Littleton, sect. 193: Ceo sera Anglis Dribeat, a Saxon, d r i f e . Angl. * TRIARCHES, Sic vocantur tres filii Trie en le countie Ion le plaintif avoit con- Dry, i. aridus, et b e a t e , percutio. [MeLudovici Pii, qui regnum Francorum in ceive son action, et nenny en le county lius forte Vossius lib. 4. de Vitiis,serm. tres partes diviserunt, ut notat D. Bou- leu le manor est, etc. Infra : Si ascun vil- cap. 2. Tribattere interpretatur ter sive quet ad Mirac. S. Maxim, torn. 7. Collect. ' leine voylloit suer ascun maner de action saepius battere seu percutere.] Vide TraHistor. Franc, pag. 372 : Ludovico piis- a son use demesne en ascun countie, ou battere. TRIBIANA, Vitis species, de qua Pesimo augusto, ut credimus, regna coelestia il est fort a Trier envers son Seignior, etc. petente, imperium Francorum armis diu Jo. Britto de Legib. Angl. cap, 29 : A trus de Crescentiis lib. 4. cap. 4. f TRIBILIUM, a Gr. i:pvi6Xtov, Catinus, qusesitum, atque a Carolo ejus patre mul- quel jour le Visconte face Trier 12. des tipliciter propagatum, a nobili illius cor- plus sages et plus leals, et plus souffisans paropsis, vas in quo cipi proponuntur. poris compage tnultis nationibus coacta de tout le hundred, et ceux faire jurer, Agnellus in Vita Georgii Episc. Ravenn. trifariam dividitur, Triarchesque filii etc. Hinc forte vox Gallica Trier, pro apud Murator. torn. 2. pag. 185. col. 2 : Judith vero Caroli mater dedit eisdem saconstituti, id regendum sortiuntur. seligere, eligere. * TRIARCHUS, Navigans , praepositus TRIALLUM, Ipsa triandi actiq. Wil- cerdolibus Tribilium (vel Tribilion) arin exercitu, in vet. Glossar. ex Cod. reg. lelm. Stanfordius lib. 2. de Placitis Co- genteum modicum unum, asserens se non 7641. Aliud ex Cod. 7613 : Trios, praepo- ronae cap. 49 : Le Triel est per verdit de plus habere, dicens : Tollite hunc fercusilus navigantium (secunda manu, navi- 12. homtnes ; le confession est per la par- lum, refocillate penuriam vestrqm. 1 TRIBILLUM. Vide supra Tibrillum. gans) in exercitu. tie mesme, quand il ceo confesse devant le s|e TRIBILO, [Escalder. (Gloss, ms. Tu1 1. TRIARE, Ex multis eligere, Gall. Coroner, ou devant les Justices. Triplex Trier, Provincialibus Triar. Inquisitio autem Triallum recenset idem Stanfor- ron. xn. s. Bibl. Schol. Chart. 1869, ann. 1268 : Et ipse venit ad dictas oves,... dius : Trial par bataille, lib. 3. cap. 1.13. ,p. 328.)] *TRIBLA, Instrumentum piscatorium, et elegit sive Triavit ovespastorum. Infra: 14. cum quis se a crimine defendit per Triaverunt per sacramentum dicti pasto- duellum : Trial par les Pers duRoyaume, Gall. Truble, alias Treubleur. Charta ann. 1243. ex Tabul. pfiorat. S. Mart, res avere eorum. Litterae ann. 1237. apud eodem cap. 1. cum quis reus nobilis a Rymer. torn. 4. pag. 803 : Ad eligendum Paribus suis judicatur : et Trial par le de Lavard. : Homines de Lavardino piset Triandum mille homines Wallenses pays, cap. 2. et seqq. Vide Patria. In cabuntur ibidem, prout piscantur in aliis ad lanceas, etc. Aliae ann. 1338. torn. 5. quo vero differat Triallum ab indicta- aquis nostris de Lavardino, videlicet cum pag. 7 : Centum homines Wallenses.... de mento, vide eumdem Stanford, lib. 2. Triblis seubanastis,etc. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 57 : melioribus, validioribus et fortioribus cap. 26. pag. 90. eligatis, Trielis et arraietis, vel eligi, * 3. TRIARE, f. Aurum vel argentum Ilz trouverent un petit Treubleur, duquel Triari et arraiari faciatis. Vide Assi- ab aliis metallis, ques in monetis per- ilz prindrent des enguilles audit chalan. dere 3. misceri solent, separare, idem quod su- Vide Trubla. * Charta ann. 1342. in Reg. 72. Char- pra Rechassare. Charta pacis Petri carTRIBLAGIUM, Species tributi vel prsstoph. reg. ch. 341 : Offero vobis restituere din, sub Jacobq I. reg. Aragon. : Item stationis, in Tabulario S. Vandregisili, et Triare fustam, quas vestra fuit, juxta statuimits quod si quis monetam Barchi- [scilicet in Charta ann. 1214. torn.2. pag. pacta praedicta, aliter protestor de dam- nonensem falcaverit, vel Triaverit, vel 1718 : Ego Hugo Mandeguerrededi... mopno, si dicta fusta deterioraretur. ad fundendum alicubi portaverit,.... tam- nachis ibidem Deo servientibus totum quam monetae falsarius puniatur. tenementum apud Avesnes,cum omniHinc * TRIARIUS, Qui tertio loco constitui- bus pertinentiis, tam in seryiciis quam in Triaige, Separatio, selectio : quo nescio an spectet vox Triaige in Char- tur, portitor signorum, in vet. Glossar. redditibus, releviis, auxiliis.... fenagiis, tul. Latiniac. fol. 267. v : Sauf et re- ex Cod. reg. 7613. [** Super tres constitu- Triblagiis, et omnibus aliis, quas ad maserve certain dixmage que I'Abbe de S. tus, addit Joh. de Janua.] num meam.... debent devenire. Servitium Mor des fossez et les hairs Tiersault prei11. TRIAS, SS. Trinitas, a Gr. rptas, intelligo quo yassalli debent terere frugnent certain Triaige audit terrouer Ternio. Sigebertus Levita in Vita Theo- mentum dominorum suorum; nisi forte

476

TRI
piscare poterunt in ripparia dictge villas ad pannerium, Tribulam, lineam, nassas,
off*

TRI

pausatam et claram, quanto plus poterunt inde ejiciant , ne cum aqua prasdicta fimus seu lutum in dictis calqueriis seu * 2. TRIBULA, Herche, in Glossar. Lat. torcularibus contentum ad portum possit Gall, ex Cod. reg. 7679. Aliud ex Cod. decurrere. TRIBULA.TIO, in Glossis antiquis MSS. 7692 : Tribula, esmotouer, vel herse, vel Contritio, amaritudo, [aerumna, calamipele. * 8. TRIBULA, Genus vehiculi spina- tas, afflictio, in Scripturis sacris et apud rum ; machina qua teruntur frumenta, Scriptores eeclesiasticos saepissime.J * Tribouler, pro multa agere, maxiGlossar. vet. ex Cod. reg. 7613. [* Vide mam dare operam; quod in malam Forcellin. in Tribula et Tribulus.] 1 TRIBULAGIUM, Tributi, species. Lit- partem accipitur, in Lit. remiss, ann. terse Henrici VIII. Regis Angl. ann. 1410. ex Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 248: 1537. apud Rymer. torn. 14.' pag. 581 : Icellui deffunct Triboula et fist tant par Concedimns eisdem Johanni Greynfeld son malice, qu'il fist excommenier le sup[servienti ad armaj Tribulagium nostrum, pliant. Tribuler vero, Turbate agere, sive consuetudinem vocatam le Tribulage movere sonat, in aliis ann. 1402. ex Reg. infra hundreda nostra de Penwyth et 157. ch. 305: Ainsi comme le suppliant Kerr. et infra stannariam nostratn de Tribuloit et demenoit ses mains parmi Penwyth et Kerr. prsedictis in comilatu ledit coffre, etc. Hinc Troubleur, Perturnostro Cornubiss provenientem, de omni- bator, in Lit. Caroli VI. ann. 1413. ex bus et singulis hominibus operantibus Memor. H. Cam. Comput. Paris, fol. 18. cum eorum tribulis infra dictam stanna- v: Toutes lesquelles chases ant este faites riam et limites ejusdem, videlicet de quoli- a I'instigation, impression, violence, imbet tribulo duos denarios. Tribulam vel portunite et pourchas d'aucuns seditieux, rrtfouZumLatinidicebant vehiculi genus, Troubleurs de paix, malveillans, etc. Eo quo frumentum in area terebatur. Vide etiam pertinere videtur vox Tribert, in Lit. remiss, ann. 1414. ex Reg. 167. ch. Triblagium. < TRIBULAMEN, Tritura, R u o d l . f r . 331: Icellui prestre appella I'exposant Tribert et malotru,.... a quay icellui ex3. vers. 390 : posant eust respondu qu'il n'estoit Tribert Has jubet obduci rex elutine ralde teoaci ne malotru : mais estoit homme paisible. Polline commixto multo Tribulamine ..... Nisi tamen dissolutum et libidinosum Ut non abradi nee aqua queat hoc aboleri. hominem signiflcet, quo sensu vox TruConfer. Plin. Hist. Nat. lib. 13. cap. 12. bert intelligenda videtur, in aliis Lit. ann. 1359. ex Reg. 90. ch. 180: Quant al. 26. TRIBULANTES, pro Tribulati, Vexati, icellui Jehan at ay que icellui Vincent I'ot t xa Energumeni, Daemoniaci, qui x . l ^- appelle Trubert, etc. Alias ann. 1399. in H.SVQI in Conciliis, [Ka.a-^v.oi, in Vita S. Reg. 154. ch. 727 : Lequel Colart respondy Euphraxise n. 26. et 28.] dicuntur. Epis- qu'il n'estait pas paillart ne Trubert. tola 8. inter Francicas torn. 1. Hist. Trubart, in aliis ann. 1377. ex Reg. 111. Franc. : Ubi Tribulantes, id est dasmonia ch. 197. Unde Tribouil, pro Trouble, tuhabentes, in aera suspensi torquentur. multe. Rixa, contentio, tumultus, per[** Vita S. Anskarii cap. 19 : Intelligite turbatio. Joinvil. in S. Ludov. edit. reg. quod vanum sit a dsemonibus auxilium nag. 141 : II at a un parlement, qui fu Pera, polenta, Tribon, baculus, scyphus, arcta supellex. petere , qui non possunt Tribulantibus a Paris, grant Tribouil de may et de subvenire.] Vide Glossar. med. Graecit. I'evesque Pierre de Flandres. Lit. remiss, | TRIBONA, Idem quod Tribuna, si ann. 1390. in Reg. 139. ch. 41: Tandis n affYixc. non est ita legendum, Ambo, pulpitum 1 1. TRIBULARE proprie Tribulis tun- qu'ilz se debatoient en ce conflict et TriEcclesiae. Chron. Sicilian apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 10 : Consecrata fuit dere, comminuere, ut Catoni de Re R. bouil, icelluy suppliant soy sentant ainsi Ecclesia S. Spiritus de Panormo, videl. cap. 23. metaphorice vero Affligere, ve- feru, etc. Et Tribou, Commotio, succusann. Dom. MCLXXX. ut scriptum est in xare, in Bibliis sacris passim ut et apud sus, vulgo Agitation, secousse, in aliis Scriptores eeclesiasticos : quod impro- ann. 1448. ex Reg. 179. ch.204: Icellui Tribona magna Ecclesiae ipsius. 1 TRIBUCCUS. Vide supra Trebuche- bat Vossius lib. 1. de Vitiis serm. cap. 34. Bertran fut mis en une charrete a beufs, * Hinc nostris Tribouler, eodem intel- pour estreporte au cizurgien ou medecin ; tum. 1 TRIBUCES, Ocrea lanea. Vide Tu- lectu. Lit. remiss, ann. 1379. in Reg. 115. mais avant qu'ilz peussent estre la, pour brucus. Chartoph. reg. ch. 169: Regnault de le Tribou de la charrete, etc. TRIBULOSUS, Tribulis plenus, sentif TRIBUCH, Machinae genus. Vide Tre- Villiers renomme d'estre usurier, et de buchetum. grever, Tribouler et dpmmager le menu cosus, asperrimus, apud Sidonium lib. | TRIBUCHARE MONETAM. Vide Tra-pueple, etc. Unde Tribouleur et Tribu- 1. Epist. 7. lib. 4. Ep. 3. * TRIBULUM, Pistillum, instrumentum buchare. lerres, qui ita agit. Lit. remiss, ann. 1 TRIBUCHETUM , TRIBUCULUS. Vide 1382. in Reg. 122. ch. 177: Icellui Conte, quo triblatur seu teritur, Gall. Pilon. Trebuchetum. qui estoit homme tres-rioteux , emputeur Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 521: 1 TRIBUERE, Praestare. C9d. Theod. de gens et Tribouleur, eust fait adjourner Tribulum, pestel. Vide supra Triblagium. lib. 13. tit. 3. leg. 10 : Medicis et magi- a ce jour le suppliant, etc. Mirac. MSS. TRIBULUS, TRIBUGULUS, Machina belstris urbis Romas sciant omnes immuni- B. M. V. lib. 1 : lica, eadem, ni fallor, quae Trebuchetum, tatem esse concessam ;ita ut etiam uxores de quo supra. Jac. de Vitriaco lib. 3. Se vous fuissies uns Triboulerres, Hist. Orient, pag. 1133 : Nos vero consieorum ab omni inquietudine Tribuantur Uns uscriers, uns amasserres, etc. derantes turrim capi nan posse petrariaimmunes. Inde etiam substantivum Tribal et Tri- rum vel Tribulorum ictibus, etc. Infra 1 SIBI TRIBUERE, Sibi vindicare, in eodem Codice lib 9. tit. 42. de Praescript. bou, Afflictio, animi dolor, in Comment. pag. 1143. Tribuculos vocat: Inventi sunt ad Psal. ex Glossar. ad calcem Joinvil. in Damiata Tribuculi 4. cum petrariis et leg. 14. 1. TRIBULA, Charta Mariae Reginse edit. reg. : Dex delivre Israel.... de toz mangonellis plurimis, etc. Matth. Paris ann. 1293. pro fundatione domus Dei leur Tribous. Ubi Psal. 24. v. 22 : Libera ann. 1099 : Petrarias, Tribunculos, et Tornodor. : Item redditum ilium in quo Deus Israel ex omnibus tribulationibus arietes cum scrophis ad murum suffodienpiscatores ad Tribulam et adjunchias no- suis. Et Psal. 80. v. 8 : In tribulatione dum construxerunt. Infra : Alii vero inbis singulis annis tenentur pro piscando invocasti me, et liberavi te. Quae sic Gal- fra machinas et castella constituti cum in riparia Tornodorensi. Machina forte lice redduntur ibid. : En ton Tribal petrariis et Tnbunculis molares maximos, et lapides damnosos ad mosnia dirigentes, piscatoria, in modum tributi bellici, de m'apelas, et je te delivrei. T 2. TRIBULARE, Turbare, turbulen- etc. Supra ann. 1097. habet trubuculos: quo mox. Sg" Idem hand dubie est quod infra tum facere, Gall. Troubler. Statuta Mas- Petrarias , Trubuculos et mangonellos. Trubla, nostris Truble vel Trouble, ut sil. lib. 2. cap. 41. de operatoriis Blanca- Auctor incertus post Theophanem in rursum colligitur ex Charta ann. 1279. riorum : Ne perturbent, vel misceant, vel Leone Armenio pag. 434: Ilpbi: SI TOUex Tabular. Sangerm.: Inter eos est ac- Tribulent suas calquerias vel torcularia, TOU; irapaffxsua^Ei Sta^fipwv !X7t6Xewv opyava cordatum quod dicti homines de cetera quando eas vel ea curabunt.... Imo aquam re xa\ (XY)xav^(AaTa, xat legendum. censeas Griblagium. Vide Tribulagium.] * Servitium, quo yassalli tenentur poma conterere, ut ex iis succus exprimatur, a verbo Triblare, terere, contundere. Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 208. r: Item omnes homines feodi debent fenagium, Triblagium, etc. Ibid. fol. 194. r : Item homines feodi, qui debent claudere jardinum, colligere poma et Triblare, portare fimum ad compos et spargere. Et fol. 207. v.Item sunt ibitresdecirn homines, qui debent colligere poma et Triblare. Arest. Scacar. apud Rotomag. ann. 1296. ex Cod. reg. 4651 : Si avoient letre que I'ael audit Raoul les avoit quities de service de cheval et de pommes piler, etc. Hinc Atribler, pro Accabler, ecraser, obterere, opprimere. Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 257 : En celle meisme annee li olz le roi Childebert se combati contre les Auvergnaz , qui reveler se voloient; si les Attriblerent, si que il les ntenerent aussi comme a souvraine desconfiture. TRIBLATTON, Trini coloris pallium, vel in blatta aut cocco ter tinctum. Petrus Damian. lib. 4. Epist. 7 : Mihi pallium reverenler obtulit, quod Triblathon juxta sui generis speciem nuncupatur. Trium quippe colorum est, et blathon pallium dicitur, unde Triblathon pallium vocatur, quod trium cernitur esse colorum. Leo Ost. lib. 3. cap. 20 : Viginti pannos sericos, quos Triblattos vacant, coemit. Infra : De Triblattis vero omnibus pluviales fieri jussit. TRIBOE , TRIBOICHUS. Vide Tre,buchetum. ITRIBOLLETUS PANIS. Vide in Poms. t TRIBON, Graec. Tpt6wv, Pallium tritum, sordidum. Vide Tribunarium. Ausonius Epigr. 53. 1 :

TRI

TRI

TRI

477

in honore dedicatam, retro ejusdem ipsius vac, etc. Ubi lego neTpa66Xous. Aliud enim monasterii Tribunal fabricatam atque hoc loco tptSoXov est a murice, seu a contiguam. Ibid. pag. 226 : Sacras reliTribulo Romanorum, eo scilicet propu- quias.... in sacrp peribolo retro altare gnaculo, uti habet Vegetius lib. 3. cap. sanctae virginis Hunegundis intra pyra24. quatuor palis confixo, quod quomodo midem, quod nos oraculum dicimus, diabjeceris, tribus radiis stat, et erecto gno cum obsequio componunt.] 3. TRIBUNAL. Tribunalia inter minisquarto infestum est: uti vocem-rpigoXos usurpat Leo in Tactic, cap. 11. 28. 46. teria sacra videntur reponi in Testacap. 14. | 45. cap. 19. 56. de quo mento S. Aredii: Item coopertorium lietiam Salvianus lib. 6: Sicut enim exercitus neum valentem solid. 4. pallas corporales pugnaturi ea loca, per qux venturas hos- 4. minores 5. et Tribunalia valentia solitium turmas sciunt, aut foveis interclu- dos 12. et alia cotidiana valentia sol. 6. dere, aut sudibus prxfigere, aut Tribulis et alia cotidiana, quse sunt ante altare infestare dicuntur, scilicet ut si non in valentia sol. 5. et multa alia pretiosa oromnia ea quispiam incidat, nullus tamen nament a. Infra: Simul et de Sisciaco penitus evadat, etc. De ejusmodi tribulis oratorio Tribunalia duo valentia solid. 4. videndus Budaeus in Annot. ad Pandect, vela ad ostia 3. valentia solidos 6. turres, calices, pallos, etc. {et Car. de Aquino in Lex. Milit.] TRIBUNA, Ambo, pulpitum Ecclesise, SB" Mabillonius lib. 1. de Liturgia quod Tribunal quidam e Patribus vo- Gall. cap. 7. n. 7. suspicaturintelligenda cant. Vulgo nos Tribune. Alii Tribunam esse sedilia ministrorura, aut pulpita interpretantur opus rotundum et testu- niobilia, seu quamvis aliam suppellecdinatum. Ugutio : Absida est Grsecum, et tilem mobilem ad ornatum altaris ; quod interpretatur lucida, i, latus sedificii, vel hie mobilia dumtaxat qrnanienta recenTrebuna, etc. Epitaphium Wiffredi Co- seantur. Vide Sedes Majestatis in Sedes 2. mitis Barcinonensis apud Fra Diago lib. | 4. TRIBUNAL, Agger. Joseph us 2. Hist. Comitum Barcinon. cap. 15. et Excidio Judaicq : Aliud in eo suggestum Anton, de Yepez torn. 4. Ghron. Ord. S. et tanquam Tribunal exstructum est e Benedict! pag. 362 : Sub hac Tribuna ja- lapidibus magnis apte junctis, et in eo cet corpus quondam Vuifredi Comitis, turris imposita sexaginta cubitorum. etc. ann. 914. [Acta S. Bertrandi torn. 2. TEIBUNAL novemdecim accubituum. De Junii pag. 802: Apud Tribunam majoris ep multa nos in Constantinopoli Chrisarss et penes monumentum, in quo prse- tiana. [Vide Accubitor.] fati corpus Prsesidis in pace quiescit, etc. T TRIBUNALIA SIDEREA, Coelestes BeaJac. de Varagine Chron. Januense torum sedes, in Actis SS. Saturnini et apud Murator. torn. 9. col. 86 : Cum vero aliorum Martyrum Africanorum, torn. in Tribuna imago pulcherrima deberet 2. Miscell. Baluz. pag. 66. destrui taliter sunt ingeniati, quod illam * 5. TRIBUNAL, Hemicyclus testudinatrofimam (cidfunnam in Cod. Ambros.) tus, ut videtur, in Translat. SS. xn. salvam et integram cum ilia imagine per Pratrum mart. torn. 1. Sept. pag. 143. brachia xxy. traacerunt, et earn in fun- col. 2 : In honorem sanctae et individual damento, ubi modo est, stabiliter colloca- Trinilatis (ecclesiam) Tribunalibus adorrunt. Concil. Lugdun. ann. 1527 : Evan- naverat tribus, sub magno altari, ad hoc gelium alia voce in Tribuna et capella ipsum in media Tribunali parato, bissena crucis more solito.... dixit et evangelizavit. pretiosissima corpora honorifice collocavit. Tribuna, Cruscanis Academicis dicitur, Vide Tribuna. * TRIBUNALIA, Genus esl ferse in mari. la parte principals di edifici sacri, o di altre fabbriche insigni ; Macris vero fra- Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. TRIBUNARIUM, Vestis sordida, a voce tribus Tribuna dicitur Hemicyclus muralis, qui in fine Presbyterii splet ter- Grasca Tp(6ov, seu Tpt6covtov, quse proprie minari, quasi Tribunal, quia ibi Tribu- eratvestis seu indumentum Philosophonal sive pontificalis cathedra collocaba- rum, ut est apud Moschopulum et alios : tur, ut in Templo S. Cecilise Transtibe- unde tpiotjovtov [AeTajJupiauaerOat, apudEunaririse regionis ex lapide adhuc exstat, pium in^Edesiopag. 54. pro Philosophum agere. Interpres Hist. Apolonii Tyrii etc.] 1. TRIBUNAL, inquit Amalarius, lib. pag. 10: Apollonius, exuens se Tribunade Divin. Offlc. cap. 18. vocat Cyprianus rium, ingreditur lavacrum. Lexic. Gr. gradum, super quern ascendit Diaconus MS. Reg. COd. 2062: r Tpi6c&viov, e'v6v[/,a ad legendum, scribens ad clerum et ple- cpiXoaocou, ^xov criO^eta^ to; ypa[i[i.aTa. Aliud bem de Celerino Confessore, lib. 4. cod. 930: Tp:6ova, en:oXi<7[x6v, TpiSouvtov, Epist. 5 : Hunc ad nos yenientem.... quid tfj-aTtov uaXacov. Tpt6t5vcov etiam Mpnaaliud quam super pulpitum id est super nachis tribuit Psellus de Operatione Tribunal Ecclesix oportebat imponi, ut daemonum pag. 133. quod alii pallium loci altidris celsitate subnixus, et plebi vocant. Vide Pallium 1. 1 TRIBUNATUS. Vide in Tribunus. universes pro honoris sui claritate conspicuus legat prsecepta et Evangelium Dot TRIBUNGULUS. Vide Trebuchelum et Tributus. mini. * TRIBUNETTA. [Gall. Petite Tribune : 2. TRIBUNAL, Gr. gr^a, in Vitis Patrum, [Locus in templo ubi Sacerdotes Pro incolando Tribunettas ecclesiaa S. consistunt, laicis interdictus, nostris Marci. (Edif. public. 1467-71. f. 37. anctuaire. Ordo Rom. apud Mabillon. Arch. Vatic.)) torn. 2. Musei Ital. pag. 56 : In hoc hono1 TRIBUNITIARIUS. Vide in Tribunus. rabili ministerio debet Pontifex venire in TRIBUNUS, Vox Latinis Scriptoribus Tribunal Ecclesiae et inclinare caput con- nota. tra alt are. Vita S. Dionysii Mediol. n. TRIBUNI FABRICARTJM , Qui fabricis 14. torn. 6. Maii pag. 46 : Et cceperunt se armorum praeerant, de quibus AmmiaAriani intra Ecclesiam cum Cathoiieis nus lib. 14.15. .miscere, ita ut Episcopi illorum Tribunal TRIBUNUS MARITIMORUM, de quibus conscenderent. Neque aliter accipienda est formula Senatoris 24. lib. 12. His haec vox videtur in Translat. S. Hune- cura potissimum incumbebat in oris gundis ssec. 5. Bened. pag. 224. tametsi maritimis navigia praeparandi pro re de capitulo Monachorum intelligit Ma- publica, atque adeo etiam in fluviis, billonius: Feruntur beata pignora in quorum oras continebant. Praeterea sacryptam sanctss et individual Trinitatis linas curabant. VIII

TRIBUNI ET NOTARII simul, quibus utebantur Principes ad mandata perferenda. De iis multa habent Jacobus Gothofredus ad Leg. un. Cod. Th. de Mandatis Princip. et Henricus Valesius ad lib. 17. Ammiani pag. 140. quos non excribo. lidem TRIBUNI NOTARIORUM dicti , apud Marcellinum Comitem et Zozimum lib. 5. atque ii fuere proprii Notarii Princiis, quorum^summa erat dignitas. Vide oric. Chalcedon. act. 1. Collat. Carthag. I. can. 3. S. Augustinum Ep. 159. 160. Ambrosium Ep. 32. Senatorem lib. 1. Ep. 4. lib. 6. Ep. 2. etc. TRIBUNUS ORDINIS PRIMI, apud Lactantium lib. de Mortibus Persecutor, n. 18. TRIBUNUS VOLUPTATUM, in lege 13. Cod. Th. de Scenicis, apud Senatorem lib. 5. Ep. 25. lib. 6. Ep. 19. lib. 7. Ep. 10. Julium Firmicum lib. 3. Matth. cap. 7. qui Voluptatis urbicae, seu ludorum curam gerebat. Vide Passionem S. Savini num. 1. Idem, qui -cptgoOvo? TYJC 6u(ilXr)i;, de 12. in Actis S. Maximi Confess, num.

Erant prseterea complures alias dignitates hac Tribuni appellatione, de quibus in utroque Codice, apud Ammianum, in Notitia Imperii, in Veterib. Inscript. apud Gruterum in Indice cap. 5. etc. SSS" Hebraeis quoque noti fuerunt Tribuni, de quibus passim mentio est in Scripturis sacris. Horum institutio refertur Exod. cap. 18. Mille viris praeerant, jusque dicebant populo. TRIBUNI vero dignitas quae fuerit in Francia sub primis Regibus, non omnino constat: tametsi militibus prsefuisse satis innuit Walafridus Strabo de reb. Eccl. cap. 31: Sicut Tribuni militibus prseerant, ita Abbates Monachis athletis spiritalibus prseesse noscuntur. [Si tamen hie intelligendi non sint Tribuni Romanorum, ut interpretatur P. Daniel lib. 1. Milit. Franc, cap. 2.] Comitibus postponuntur Tribuni in Lege Wisigoth. lib. II. tit. 1. | 2. Gradum vero fuisse ad Comitis dignitatem indicat Fortunatus lib. 7. Poem. 16.Theodoricus ovans ornavit honore Tribuni, Surgendi auspicium jam fuit inde tuum. Theudebertus enim Comitivae prsemia cessit, Auxit et obsequiis cingula digna tuis.

Vir tribunicise potestatis, apud Gregorium Turon. lib. 10. cap. 21. Penes Tribunos fuisse castrorum et carcerum custodiam pbservare est ex eodem Fortunato in Vita S. Germani Episc. Paris, cap. 62. 68. et in Vita S. Radegundis cap. 38. Tribunorum meminit etiam idem Gregor. Turon. lib. 7. cap. 23. Desiderius Episcop. Cadurcensis Epist. 16. et Monachus Sangall. lib. 2. de Carolo M. cap. 41. sub quo, et successoribus, Tribuni, Comitum Vicarii fuisse videntur. [* Vide Vitam S. Galli apud Pertz. Script, torn. 2. pag. 12. lin. 1. et pag. 18. lin. 43.] Hinc Tribuni seu Vicarii, in Concilio Moguntino cap. 50. et in Lege Longob. lib. 2. tit. 47. | 5. [ Ludov. P. 56.] Sed in Charta ann. 1077. ex Tabulario Corbeiensi apud Duchesnium in Hist. Guinensi pag. 318. Gualterus Comes Ambianensis dicitur invasisse Vicecomitatum et omnem Tribunitiariam Corbeise potestatem. Tribunum illustrem quemdam vocat Ordericus Vitalis lib. 6. pag. 606. Vide eumdem pag. 674. [et mox Tribunatus.] Tributa praeterea videtur exegisse: nam 23

178

TRI

TRI
factse Eccl. Salisburgensi cap. 1: Dedit idem Theodo Dux, de Romanis Tributales homines 80. cum coloniis suis in diversis locis. Cap. 3 : Tradidit villam cum Tributalibus suis. Ibid.: Tradiditque Tributales Homanos ad eumdem locum in diversis locis colonos centum sedecim. Eod. cap.: Cum omnibus appendiliis suis et mansis 60. inter servos et Tributales. Tributales manentes, cap. 5. [Vetus donatio apud Meichelbec. torn. 1. Hist. Frising. pag. 52 : Dono casas, curies, mancipias, servos, liberos, Tributales, etc. Et infra : Hxc sunt nomina famulorum servientium seu liberorum Tributalium, etc.}

TRI
bant Tributare districtuales, et etiam cives et forenses, qui transibant per dictum Episcopatum. Statuta criminalia Riperiae cap. 116 : Si quis Tributaverit aliquem, et qui tributum acceperit, in havere puniatur. TRIBUTATIO, Exactio. Histpria Cortusiorum lib. 8. cap. 2: Decapitatur Pregadius de Caradesio Judex, et socius Potestatis, propter Tributationes, quas commiserat in offtcio. * TRIBUUM, Tributum, vectigal. Charta ann. 1317. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 534. r: Item concessit (Philippus Rex) Ezmelo de Albatis Judseo et ejus hasredibus, quod solvendo quolibet anno centum libras Turonensium vel Sanchetorum, sint quitti ab omni petta, tallia seu Tribuo.

TBIBUNUS dicitur, qui tributa recipit, apud Ebrardum in Graecismo cap. 9 :

ftui solet accipere sub Rege tributa, Tribunus.

Infra:
Quique Tributa legit, ille Tribunus erit.

Cap. 19 : Praebeo prsehendas, tribuoque tributa Tribune.

Gloss. Lat. Gall. : Tribunus, Tribunes, qui a sous lui 30. hommes, ou qui refoit truage.

T TRIBUTIANUS. Vide in Tribunus.

TRIBUNI apud Wisigothos, post Comites erant, ex Lege Wisigoth. lib. 11. tit. 1. | 2. ut supra attigimus. TRIBUTARII, Eadem notione. Gloss. * TRIBUNUS, Qui populo jus dicebat. Charta Ottonis comit. Ravenberg. ann. Lat. Graec. : 'Tuoopopo?, UTCOTEXTJS, Tributa1166. inter Probat. torn. 2. Annal. Prse- rius. Salyianus lib. 5. de Gubernat. Dei: monst. col. 699 : Tribunes et jurisperitos Tributarii omnino pauperes non putanin marchia conversantes secretius advo- tur, nisi cum his tributi cumulus imponicavi, qui unanimiter in idipsum consen- tur. Testamentum S. Aredii: Addimus etiam mancipia, quas Colonaria appellantiebant. TRIBUNUS. Scribit Johannes Lucius tur, et nobis Tributaria esse perhibentur. lib. 2. Hist. Dalmat. cap. 16. Magistra- Gregorius Turon. 1. de Gloria Confessor, tum, quo Belgradensis in Croatia ciyi- cap. 103 : Testisque est ipse populus hotas olim regebatur, Tribuni appellatio- dieque, qui cum sanitatem recipiunt, stanem habuisse, qui ut plurimum Trun, tim se Tributarios loco illi faciunt, ac revel Trum, per abbreviationem scriptus currente circulo anni, pro redditas sanitatis gratia, tributa dissolvunt. Tributarius reperitur. Romanus, in Lege Salica tit. 43. . 8. et | TRIBUNUS, Syndicus, seu Procurator civitatis. Synodus Oriolana ann. 1600. in Recapitulat. ejusdem Legis|14. dicitorn. 4. Cone. Hispan. pag. 725. col. 1: tur vetus Galliae incpla, respectu FranAbsque consensu et approbations Episcopi, corum, qui ab orani tribute immunes justitias, juratorum, magistri rationum, erant, contra quam alii, ut docet GregoTribuni sive Syndici> et advocatorum civi- rius Turon. lib. 7. Hist. cap. 15. Charta tatis Oriolanae. ann. 744. torn. 2. Monastic! Angl. pag. * TRIBUNUS SACRI CUBICULI et ma- 844 : Haec vero vocabulorum signa tomi gnus camerarius Francias appellatur stylo indita sunt, ne forte litium vel conClaudius, princeps Lotharingiae, in Pro- tentio, seu jurgium,jam erepserit inter curat. reg. Angl. ann. 1265. apud Bas- Tributarios vestros, nostrosque colonos, sompierre torn. 1. Am bass. pag. 55. Vide etc. Vide torn. 3. pag. 115. 116. Theodoinfra Triscamerarius. rus Campedonensis, de S. Magno cap. 1 TRIBUNATUS, TRIBUTIANA, POTES- 25 : Inquisivit.... quomodoin vicina loca TAS, Praefectura. Charta ann. 1078. ex potuisset Tributarios invenire de eodem Chartul. 23. Corb. : Quia acturi sumus de pago, qui vectigalia annuatim redditibus Tribunatu Corbeiae, primum de libertate regiis inferre debebant. Traimundus Claloci pariter libuit intimare.... Omnem reyallensis Epist. 2 : In tantum, quod Tributianam potestatem invasit. Vide aliqui ex vobis primes institutionis obliti paulo ante ubi laudatur Charta ex eo- penitus. vel ignari, contra ordinis vestri dem Tabular, quae meminit Tribunitia- 1 gloriam et decor em, villas, molendina, rise potestatis Corbeiae. ecclesias, et altaria possident, fidelitates TRIBUS. Regula S. Pachomii cap. 16 : et hominia suscipiunt, rusticos et TributaVocatur autem una Tribus, habens tres rios tenent. Adde Stephan. Eddium in vel quatuor domos, pro numero et fre- Vita S. Wilfridi cap. 8. Egbertum de quentia monasterii, quas nos Familias vel Ecclesiastica institutione pag. 92. WalaPopulos unius gentis possumus appellare. fridum Strabum de Miraculis S. Galli Adde cap. 15. cap. 11. etc. Observat Cujacius ad tit.. TRIBUS, Pagus, villa. Felix Monachus Cod. de Agricolis, censitis et colonis, Girwensisin Vita S. Guthlaci n. 8. apud lib. 11. ascriptitios tributaries esse, id Mabillonium : Cum ad salutaris lavacri est, capitis censum sive capitationem sacratas undulas propinquasset, ex appel- prsestare : colonos vero non esse tribulations illius Tribus, quam dicunt Guthla- taries, licet reditus certos et pensiones cingas, proprietatis vocabulum velut ex domino terras praestent in pecunia, vel coslesti consilio Guthlacus percepit, etc. in speciebus, pro solo. [Vide Tribunatus in Tribunus.] TRIBUTARIA TERRA, unde tributum 1 TRIBUS, Regio, tractus, Gall. Can- ad partem regiam, vel ad Ecclesiam, ton. Charta Gradloni Regis Britonum exigi solet, in Lege Longob. lib. 3. tit. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 8. 2. [** Ludov. P. 81.] in Capit. Caroli 17: Volo illi dare Tribum Carnam M. lib. 4. cap. 37. et in Capitul. 4. ann. xm. villas Tribum Petran xxx. villas 819. cap. 2. in dicumbitione asterna; Tribum Clecher ** TRIBUTARIA CASA, in Leg. Longob. in. villas. Tabularium Landevenec. : Roth. cap. 257. et Luitpr. 59. (6, 6.) Comes Cuenus dedit S. Wingualoeo TriTRIBUTARIUM, Modus agri a tributabum quamdam, cujus divisio est usque ad riis seu colonis possessus et cultus, CoIonia. Charta Offae Regis Anglor. in Evifluvium Elorn, etc. 1 TRIBUS, Ecclesia succursalis, verna- dentiis Ecclesiae Cantuariensis ann. 990: cule Treue. Tabular. Kemperleg.: Addi- Dedi enim illi 90. Tributaria terras bipardit.... ad procurationem fratrum augen- tita in duobus locis, 60. in loco, qui dicidam duas Tribus, quas sunt in plebe Ba- tur, etc. 1 TRIBUTARE, Italis, Tributum exinadluc, quorum nomina sunt fixe, Treutgere. Chron. Placent. Joh. Demussis ad ballac et Treuguennon. Vide Treb. TRIBUTALES, Coloni liberi, pbnoxiae ann. 1376. apud Murator. torn. 16. col. licet conditionis, ut qui ad tributa et 527 : Erant in dido Episcopatu plusguam serviles operas tenerentur. Donationes L. ewes, qui tenebant bannitos et fade-

TRIGA, TRIGIA, etc. Crines intexti, implicati, a Gr. 6p(5, ut quidam volunt, vel ex Latino Tricae, quse Nonio sunt impedimenta et implicationes, uti rursum infra docemus. Nostri Treces, Itali Treccie dicunt. Seipat, Naumachio Poetae (uti observatum a Villiomaro, seu Josepho Scaligero ad Titium) et 70. Interpretibus. Ubi enim S. Ambrosius Epist. 24. ad Vigilium nude crinem hahet : Si dissoluti essent crines septem capitis sui, et quasi in cubitum intexti discederet ab eo virtus sua, iidem TOC? IOTTOC cretpa? T^? x9aX7ii;, etc. dixerunt. Ita Festus senis tantum crinibus ornari licuisse Vestalibus scribit, id est treciis.

1 TRIGIA ASINI, f. Clitella e crinibus seu pilis farta. Charta ann. circ. 1080. e Tabul. S. Albini Andegav.: De bulzono, de balteo, de Tricia asini, de talibus et his similibus minutis rebus, si furatss fuerint, furto non deputari prascipimus. TRICA, TRICARE. Joannes de Janua : Trico, as, a Trica capillorum dicitur, i. decipere, vel impedire, vel demorari Item Tricare, i. Tricas capillorum facer e, et est verbum pertinens ad mulieres, quae Tricant crines suos, quos in tres paries divisos subtiliter complicant et involvunl: et hujusmodi involutio Trica dicitur, quasi capiens, id est tres partes crinium : et inde detrico, as, unde Eccles. 32 : Et hora surgendi non te Trices, i. non sis piger, vel non facias moram in componendo capillos, sicut mulieres faciunt: vel non sis mollis et effeminatus, quando debes strenue operari, etc. [Gl. Lat. Gall. Sangerman. : Tricare, Trecer, ou devoyer, ou empescher.] Matthaeus Westmouaster. ann. 1057: Tune Godiva Comitissa Deo dilecta die quadam, ut preedictum est, una equum ascendens crines capitis et Tricas dissolvens, cqrpus suum totum praster crura candidissima inde velavit, etc.

T TRIGCIA. Sermo S. Humilitatis Abbatissae in Actis SS. Mali torn. 7. pag. 835 : Triccise suss sunt annulatas. TRECA. Vincentius Belvac. lib. 30. Speculi Hist. cap. 71. de Tartaris : Raduntur a parte posteriori, et longos habent capillos ac Trecas retro juxta aures. Eadem habet Sanutus lib. 3. part. 12. cap. 9. f TRECCIA. Acta S. Franciscae Rom. torn. 2. Martii pag. 152 *: Ipsa Dei famula sibi mutilari fecit Trecciam. | TREGCES de cepis, Ceparum implexarum fasciculi, in Tabulario Portus Regii] TREOIA. Joh. Demussis Chron. Placent. ad ann. 1314. torn. 16. Muratprii col. 485 : Et tune pluribus mulieribus incisi fuerunt digiti et Trecias per certos crudeles de Placentia, causa accipiendi

TRI

TRI

179

annulos de digitis et in Trezoriis de Tre- S. Deicoli Abbat. Lutrens. n. 34: Quo gravis injuriae loco habetur apud Biciis ipsarum mulierum. Adde Acta SS. facto, sacramento jusjurandi super tanti gerrones. Lit. remiss, ann. 1414. in Reg. Patris sepulchrum se unanimiter Tricave- 168. ch. 362 : Lequel Audet dist a icellui Mali torn. 7. pag. 154. T TREZA. Memoriale Potestatum Re- runt, quatenus eorum nullus se subtrahe- Arnault ces paroles: Comment me veulxiens. ad ann. 1219. apud Murator. torn. ret, quin in proximo seculo abrenuntiaret. tu faire arrester, Trichot que tu es, ne me va pas Trichotoiant, en I'appellant Tri, col. 1103 : Soldanus arripuit fer- [Le Roman d'Athis MS. : chot, qui est la plus grant injure et biasrum quo cinctus erat, sibi barbam et TreNe pucelle n'a nul mestier, me que I'en puisse dire en icelui pays de zas et caudam et comam sui equi trunQu'on la doive d'amour Treschier, Bigorre. cavit. Ne lui dire faulse parole.] TRICATORES, Florentinis dicti InquiTRESSORIUM. Fleta lib. 5. cap. 5. | 4. de Meretricibus: Si tertio inventse fue- Alia notione, sed baud omnino certa sitores a judicibus delegati, ut Auctor rint hospicii secutrices, considerabitur usurpat Ethelwlfus de Abbatib. Lindis- est Petrus de Vineis lib. 5. Epist. 89. * TRICATRICA, Idem quod Academicis quod amputentur eis Tressoria, et quod farnensib. cap. 10. * Tressir pro Texere, vulgo Faire un Cruscanis Trecciera, Ornamento per le tondentur. tissu. in Lit. Phil. VI. ann. 1334. ex Reg. trecce, in Stat. Eugub. ubi de ornamenSSif Alias Tressorium, Gallis vulgo tis capitum muliebrium, apud Cl. V. Tressoir, non sunt ipsi crines intertexti, 69. Chartoph. reg. ch. 1. | TRIGARE, Conqueri. Will. Malmes-Garamp. in notis ad Leg. B. Chiarae sed vel instrumentum plectendis et intertexendis crinibus, vel crinium inter- bur. in Ethelwoldo Wintoniensi Epis- pag. 62. Vide supra Trescia et Tressatotextorum muliebris ornatus. Le Roman copo: Cum monachi miraculorum fre- rium. ^c TRICATURA, [ Tricatura, trechure. quentia defessi essent, et sese inopes somni de la Rose MS.: (Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. n. E. Tricarent, etc. En sa main tint un mirouoir, DETRIGARE, Idem quod Tricare, Mo- 36.)] Si out d'un riche Trechouoir 4c TRICATUS. [Deceptio. DIEF.] rari, vel remorari. Pactum Ghildeberti Son chef trechie moult richement. ITRICENARIA LEX. Vide in Lex. et Chlotarii Regum 5. post Legem TRICENARIUM , TRICENARIUS , OfttComputus ann. 1239. e Bibl. Reg.: Pro Salicam: Quod si placitum sunnis non una ceintura argenti et duobus Trecouers. Detricaverit. Id est, si causa aliqua vel cium 30. Missarum, quod totidem dieLitterae Johanriae Reginae Navarrae ann. excusatio judicium non remorata fuit. bus peragitur pro defunctis : vel obven1349. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, Magnum Recordum Leodiense pag. 59 : tiones quae obveniunt Sacerdotibus rapag. 223. col. 1: Item, nos Treasons d'or- Et que en ce il n'i ait nul Detnance ne tione ejusdem officii. Martyrol. Corb. faverie, qui sont de rubis d'alixandre, excusance: et s'il advenoit que aucun de MS. de Societate Eccl. S. Medardi Suesceaux, qui venent pardevant les Esche- sion. et S. Bertini cum Gorbeiensi : Et d'esmeraudes et de perles, TRIGALIUM, Trivium, triplex callis, vins fussent Detriez ou prolongiez outre le si brevis de defuncto eorum ad nos venerit, vel noster ad cos, statim pereussa taaut via. Tabularium Casauriense ann. terme convenu, etc. agetur officium pro eo, deinde TRIGHA, Deceptio, Johanni de Janua. bula 968. [apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 958 : Et sine Tricalio de Caserese, et TriTRIGHARIA, Gallis Tricherie, Deceptio. Tricenarius cum septenario, et ab unocalio de Meneliano. Col. 959 :] Et sunt in- Ita autem appellabant Massilienses quoque Sacerdote Missa pro eis dicetur. fra fines sine Tricalio de Galisiano, et [aliique] ludos aleae. Statuta MSS. Mas- Lanfrancus in Decretis pro Ord. S. Besine via, quse. pergit, etc. Ubi vpcabulo siliensis urbis lib. 5 : Ordinamus, quod nedicti cap. 5. de Gantore: Cura bretricaUo suprascriptum legitur minuscu- nemo deinceps in Massilia possit vel au- vium, qui foras mitti solent pro defunctis lis litteris, sed antiquis, i. trivio. Idem deat tenere domum Trichariss, in qua fratribus, et cura numerandi Tricenaria videtur quod Trifinium, de quolsidorus publice lusores alearum, sive deciorum, et septenaria ad eum pertinet. Historia Grig. 15. lib. cap. 14 : dictum eo quod vel taxillorum, sive Trichatores alii in- de Fratrib. conscriptis, ann. 800. apud trium possessionum fines adstringit, vel differenter ad ludendum conveniunt, hoc Goldastum : Instituerunt, ut quandocunforte attingit. Vide Callis. excepto, quod quilibet possit ludere ad que frater aliquis obierit, et loco, vel se1 TRICAMERATUS, Constans triplici scacos, et ad tabulas, et ad regmentam. nioribus annuntiatum fuerit, eo die Pres[Melius in editis cap. 10. reginetam. byteri 3. Missas et cs&teri fratres pro eo camera. Vide locum in Bicameratus. | TRICAPITINUS, Triceps, tria habensAdde cap. 9. de Trichatoribus. Statuta psalterium ac celebrationem Vigiliss decapita. Gloss. Lat. Graec. Tricapitinus, Arelat. MSS. art. 51: Tricharia non fiat, cantent, communisque oblatio ab omnibus nee teneatur Arelate de nocte. Statuta fiat. Item in die septimo 30. psalmos : Tpupuifc, TptxeopaXo?, ibidem. 1 TRICAPITUS, Idem, torn. 1. SS. Julii Eccles. Biterr. ann. 1342. apud Marten, Tricesimo autem Presbyteri omnes pro eo torn. 4. Anecd. col. 651 : Excommunica- unam Missam, et caeteri 50. Psalmos impag. 439. TRICARE, TRIGARE. Lex Salica edit. mus omnes.... qui Tricharias publice te- pleant, etc. Monasticum Anglic, torn. 1. Heroldi tit. 38. | 4 : Si quis alienum sernent, ubi nomen Christi et B. M. et SS. pag. 150: Pro fratribus vero defunctis vum battiderit, et ei insuper 40. nodes O. blasphematur.] hoc utrimque servabitur. Anniversariurn Trigaverit opera sua, etc. Edit. Pith. : 1 TRIGHERIA, Eadem notione. Charta in Martyrologio scribetur : cibus 30. dieUt in 40. noctibus operare non potuerit. Communis Balneoli ann. 1208: Si qua bus pro fratribus dabitur. Pro pastoribus Ubi Trigare, pro Tricare habetur: est vilis persona, ut sunt tabernam frequen- autem locorum integro anno 30. officia quippe Tricare, morari, differre.cessare : tantes et Tricheriam, vel publice mere- plenaria in Conventu cantabuntur: sinquomodp Triga, dicunt Occitani. Regula trices, etc. Alia ann. 1300: Nullus post- guli fratrum 30. Missas, vel decem psalli|agistri cap. 19: Si ad sextam horam quam nox fuerit audeat ludere in taber- teria persolvent. Tricennarius Missarum, refectionem Tricatam hebdomadarii offen- nis ad taxillos, nee in aliis locis suspectis, in Metropoli Remensi lib. 3. pag. 354. derint, i. non expeditam, aut paratam. nee in quibus teneatur Tricheria. Vide [Bernardus in Ord. Cluniac. part. 1. cap. Nam Trices, inquit Nonius, sunt impedi- Tricharia suo loco. 24 : Si autem duo aut plures insimul sementa et implicationes: unde intricare, TRICATOR , Idem qui Trichator. Id pulli fuerint, Tricenarius quoque Missaimpedire, morari. Lex Alaman. tit. 97 : porro cognominis inditum Theobaldo rum et Psalmorum et septenarius pluraSi carrucam involat, aut rumpit rotas in Garnotensi Oomiti. Hugo Flayiniacensis liter pro ambobus celebrabitur. Gonventio priori parte, ut die ilia opera Tricetur. pag. 185: Odo filius Odonis, filii Tethaldi ann. 1200. apud Fleureau Hist. Bles. Epistola Eadburgis Virgin, ad S. Boni- Carnotensis, cujus cognomen fuit Trica- pag. 521: Omnes Tricenarii, annualia, fac. Mogunt. Episc. : Malui mori, si sic tor. Deceptores, et fraudium architectos septenaria in communem ambobus, PrioDeo auspici, cui arcana non latent, pla- etiamnum Tricheurs dicimus : qui res ris scilicet et Sacerdotis venient partitiocuisset, vel tarda mors non Tricaverit. impediunt, vel implicant,'ui est in loco nem. Litterae Radulphi Prioris de CariReinerus Mon. de Mirac. S. Gisleni cap. citato Nonii. tate ad Canonicos S. Martini Turon. 5 : Dixitque ei: Non te Trices adire Mal* Hinc Tricheur, pro Chicaneur, Ver- ann. 1171. torn. 1. Anecd. Marten, col. bodium, dicturus Praelatas, etc. [Miracula sutus ac fraudulentus litigator. Lit. re- 557: Prasterea statuimus, ut omni anno S. Bertini lib. 2. cap. 8 : Vigilandum po- miss, ann. 1410. in Reg. 164. Ghartoph. post Dominicam primain Quadragesimas tius : quam segnitia Tricandum. Senio reg. ch. 223 : Le suppliant dist a Bertran feria secunda.... anniversarium vestrum morboque Tricatus, in Vita V. Eigilis Ogier, Tu n'es que un Tricheur et un fiat, pro defunctis videlicet Canonicis in Abb. Fuldens. saec. 4. Benedict, part. plaideur. Trikeeur vero, Deceptor, in communi conventu solemniter, et ipso die 1. pag. 239. Fridegodus in Vita S. Wil- Consil. Petri de Font. pag. 106. art. 1. incipiat Tricenarium , quod annuatim fridi Episc. eod. saec. part. 2. pag. 724 : Tricherres, apud Bellomaner. MS. pag. persolvetur, sicuti solemus facere pro fra80. v. col. 1. Unde Tricherressement, tribus nostris, scilicet Missas faciendo et Quid Tricor dictis ? dabitur nunc his quoque finis Dolose, fraudulenter, apud eumd. pag. pauperes reficiendo. Regula S. Stephani Credo quidem scriptis, etc. 80. r. col. 2. et in Poenis Aurel. ad cal- Grandimont. cap. 5 : Tricenarium, septecem Assis. Hierosol. pag. 467. Trichot narium, annuale vel quodlibet pretium Vide Trica.] TRIGARE, Implicare, innectere. Vita vero, unde Trichotoier, vox contumeliae, pro Missa nominatim vobis oblatum nulla-

180

TRI

TRI

TRI
tum properante essent duo vel tres fratres... qui pro deliclis deftcientis fratris ante gloriosi B. Martini sepulchrum ad vil. Horas canonicas, ad unamquamque, usque ad expletum mortui fratris Tricesimum prsescriptum diem, quotidie septies genua flecterent, suasque culpas ipsius vice ad Dominum proclamarent. Tricenarium autem a B. Gregorio M. PP. institutum ferunt, ex iis, quse tradit lib. 4. Dialog, cap. 55. Vide, quae de eo habent Alcuinus de Divin. Offlc. cap. de Exequiis mortuor. Amalarius lib. 3. de Ecclesiast. Offlc. cap. 44. Durandus lib. 7. Ration, cap. 35. n. 8. Haeftenus lib. 8. Disq. Monast. Tract. 1. disq. 4. etc. Quomodo vero tricenaria a Mqnachis exsolverentur, vide in Antiquis Statutis Cartusiensib. 1. part. cap. 48. 11. Sed et ejusmodi tertips, septimos, trigesimos, et anniversarios defunctorum dies apud Melchitas, Maronitas, Cophtitas, et Jacobitas obtinere, docent Prooemialia Conciliorum, laudata ab Abrahamo Echellensi ad lib. Ebed-Jesu cap. 60 : Facito tertia die commemorationem pro Us, qui obdormierunt, in Psalmis et precibus, quia Christus mortuus est, et resurrexit a mortuis. Fiat quoque (comniemoratio) pro iltis nona die in memoriam vivorum et defunctorum. Facito etiam pro Us Trigesimum (diem), juxta antiques legis ritum, quoniam ftlh Israel luxerunt super Mose 30. diebus. Item fiat pro illis anniversarium, et erogetur de illorum bonis eleemosyna pauperibus, etc. Videatur Petrus Comestor in Hist. Scholast. cap. 114. Genes. Cumeanus Abbas de mensura posnitentiarum cap. 14. f TRICENNALIS, Tricenarius. Charta ann. 1131. torn. 8. Spicil. Acher. pag. 174 : Cumque fratres loci illius possessionem illam Tricennali tempore aut eo arnplius quiete habuissent, etc. Hoc est per annos triginta. De tricennali possessione, seu praescriptione consule praaceptum Carqli M. pro Hispanis et vide supra Lex tricenaria. f TRIGEOLUS. Tabernarii, spiocarii et Triceoli, in Statutis Pisaur. inter Acta SS. torn. 3. Junii pag. 936. Forte ab Italico Treccone, esctilentorum propola, caupo, Gall. Aubergiste. Alio significatu accipiunt Bollandistae, quos consule. ] TRIGESIMA, Thesaurus Regis Angliae, ut patet ex Prsecepto Henrici III. ann. 1238. dato Fratri Hugoni de Stocton et Ricardo Renger et sociis suis, custodibus Tricesimas suas in Turri London, apud Rymer. torn. 1. pag. 380. ubi legitur : Praecipimus vobis quod de denariis, quos habetis in custpdia vestra de eadem Tricesima, sine dilatione faciatis habere Imperatori CP. vel Flemento Militi suo, praesentiurn latori, 500. libras, de dono nostro. Porro notum est ex superius dictis in voce Templarii Thesaurum regium apud Anglos Templariis commissum fuisse : qua vero ex causa ita appelletur doceant nos Angli. 1 TRICESIMALE. Vide Tricenarium. TRIGESIMALIS CONSUETUDO, seu Tricesimas, Praestatio tricesimae redituum, quam Episcopi suffraganei solvere quotannis tenebantur Ecclesiae Ravennati. Anastasius in Nicplap I. pag. 213. ubi Ravennatem Archiepiscopum ita alloquitur idem Pontifex : Praecipimus etiam, ut ipsos Episcopos illam malam consuetudinem, quae a quibusdam Tricesimalis dicitur, nullo modo Ravennati

tenus acclpiatis. Adde Radulfum Mon. in careant officiis debitis et quotidianis. Vita Petri Ven. Abb. Cluniac. apud Charta Adalaidis Comitissae Bellimontis eumd. Marten, torn. 6. Ampl. Collect, et dominae de Gornaio : Postquam supradicta Comitissa de hoc mundo migracol. 1198. etc.] 1 TRECENARIUM. Charta ann. 1385. e verit, et certi fuerint Monachi de morte Chartulario S. Job. Angeriac. pag. 458: ejus, in crastino Tricennale incipient, et Istse pauperum prpcurationes vel Trece- sic singulis annis redeunte tempore anninaria debent fieri in auditorio diebus su- versarii ejus Tricennale facient. perius annotatis. 1 TRIGESIMALE. Societas Abbatiarum TRENTENARIUM:. Gaufridus Vosiensis Sangerm. Paris, et Fiscamn. ann. 1116. in Chronico 1. part. cap. 55 : Institute, in Probat. Histor. Sangerm. pag. xxxv: ut ubicunque obiret Monachus S. Martia- Ideoque decrevimus, ut pro fratribus noslis, fieret pro eo Trentenarium Lemovicae tris semelper annum Tricesimale faciatis, per duas Missas. Infra : Fiebat plenarie dando pro eis per xxx. dies panem et viTrentenarium Lemovicas, etc. [Rursum num, et quidquid illud est. occurrit in Charta Capital! S. Martini T TRIDECENNALE. Charta ann. 1245. e Turon. ann. 1171. torn. l.Anecd. Marten, Tabulario S. Martini Pontisar. :*Odoni col. 556. et alibi. Trentain Galli dicunt capellano v. sol. Paris, pro uno Trideeadem notione, olim Trentier, ut refert cennali. Borellus.] TRITENNALE scribitur in Monastico | TBIGENARIUM. Charta ann. 1243. ex Anglicano torn. 1. pag. 149. nisi leArchivis S. Victoris Massil.: Post ves- gendum sit Tricennale, ut Tricennarium, trumobitum Trigenarium faciemus.Char- pro tul. S. Sulpitii Bituric. fol. 22 : Concedit TRITENNARIUM, apud ^Elredum Rieomne fevum presbiterale, hoc est offeren- vallensem in Vita S. Edw. Confess, lib. dam.... confessiones, vigilias, Trigenaria, 2. cap. 2 : Adhuc de more Tritennarium decimas, etc. Tabular. S. Florentii : vi. pro Rege celebrabatur officium. Non. Maii incipiemus Trigenarium pro TRICESIMA DIES defuncti. Septimus, fratribus S. Melanii Redon. Pluries oc- vel etiam Tricesimus, vel annualis dies currit ibi, ut et torn. 4. Concil. Hispan. depositionis defuncti, in lib. 3. Sacramenpag. 10. et 32. tor. Eccl. Rom. cap. 105. Hincmarus 1 TBIGESIMALE. Charta ann. 1200. torn. Remensis in Capitul. ad Presbyteros 1. Ampliss. Collect. Marten, col. 1097 : cap. 14. ex Nannetensi Concilio : Ut Celebrabunt anniversarium ejus cum clas- nullus Presbyterorum ad anniversariam sico... et facient annuatim unum Trigesi- diem, vel Tricesimam tertiam, vel septimale pro eo. mam alicujus Defuncti, aut quacunque 1 TRIGESIMALIS. Concordia inter Ca- convocations ad collectam Presbyteri connonicos S. Juliani et Mpnachos S. Vin- venerint, se inebriare praesumat, etc. centii Cenoman. ann. circiter 1100. eod. Charta Petri Archiep. Viennensis ann. torn. col. 580 : Promisimus guoque illis 1125. in Tabul. ejusdem Ecclesiae : De pro defuncto illorum abbate unum Trige- obitu Canonicorum nostrorum et Archiesimalem, et pro singulis defunctis mona- piscoporum.... prsecipimus, ut Tricesimus chis vii. Missas, et vn. vigilias nos esse Canonicis, et annuale obsequium Archiefacturos. piscopis persolvatur.lia. apud Gregorium TRiGiNTALE.Monasticum Anglic, torn. lib. 3. Decretal, tit. 26. cap. 20. lib. 5. 2. pag. 414 : Et domus faciat celebrare tit. 40. cap. 29. Reinerum contra ValTrigintale pro anima ejus et pro anima- denses cap. 5. extreme, etc. Vide Cabus omnium* benefactorum, etc. Occurrit pitula Theodori Cantuar. cap. 19. 37. raeterea in Provinciali Cantuar. lib. 3. 90. edit. Acherianse, ejusdem Poaniten:t. 23. apud Will. Thorn, in Chr. cap. 25. tiale cap. 5. Capitula Herardi Turonens. 1. etc. cap. 58. Abaelardum Epist. 24. etc. | TRIGINTAHUM. Notitia ann. 1097. f TRIGESIMUM, vel TRIGESIMUS nude. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, Statuta Cadubrii fol. LIHI. v : Decol. 566 : Nos autem pro anima ipsius cernimus, quod vos plebani, archidiaJulianx, in primo obitus sui anno, quin- coni, Vicarii et aliarum Ecclesiarum gue Trigintalia fecimus, et unusquis- rectores, pro salutari poenitentia iv. sol... que nostrorum saeerdotum septem mis- pro oleo sancto sol. xx. p. pro sepultura sas. totidem, pro septuagesimo sol. xil. pro T TRIGTNTANARIUM. Testament, ann. Trigesimo xil. habere et percipere de1517. ex Schedis D. Aubret: Vult unum beatis. Trigintanarium Missarum fieri absque S3^" Insigne est hac de re Statutum interruptione, et in qualibet Missa of- Capituli S. Martini Turon. editum torn. ferri panem, vinum et candelam, ut mo- 1. Anecdot. Marten, col. 62 : An. Dom. ris est, et illo Trigintanario finito aliud DCGGGXXII. Kal. Junii hortatu et suasione fiat. atque servitio cujusdam fidelis fratris TRIGINTARIUS. Concilium Narbon. gregis inclyti Confessoris Christi B. Marann. 1054. cap. 14 : Monemus, ut nullus tini, Adam sacerdotis et granicarii.... staLaicorum in opus suum retineat primi- tuerunt ejusdem gregis generaliter fratias, neque oblationes. neque Trigintarios, tres... ut ex illo tempore... quandocumque qui recte debentur a Clericis recipi pro aliquis fratrum ex eodem coenobio obiisset, fidelium defunctorum oratipnibus; sed cantarent pro eo quotidie per XXX. dies Clericis, qui eisdem Ecclesiis praesunt, post Horse primae expletum Capitulum, utendos relinquat. super altare dominicum propriam MisTRIGENNALE, Eadem notione, in Pro- sam, ad quam offerrent fratres generalivinciali Cantuar. lib. 2. tit. 6. lib. 5. tit. ter, tarn majores quam et minor-es, in 2. in Synodo Londinensi ann. 1391. apud Eucharistiam Christi, ut mos est, panem Willelmum Thorn, in Chr. cap. 20. | 5. et vinum, et nihilominus jejunarent pro cap. 21. 10. in Statulis Ordinis de Sem- ipsius remissione peccaminum, aliorumpringham pag. 780. [in veteri Charta que defunctorum fratrum, per eosdem apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. xxx. duo vel tres fratres in pane et aqua 225.] Atque ita legendum in Synodo usque ad vesperam, etsi eadem die vinum Exoniensi ann. 1287. cap. 21. pro Trien- biberent, idipsum reditnerent, ipsiusque nale : Statuimus insuper, quod parochia- redemptionem pauperibus erogarent. 1mles Presbyteri annalia vel Triennalia non petravit... iisdem praefatus frater, uti pro recipiant, per qu& parochiales Ecclesids infirmante, vel infirmato fratre et ad exi-

TRI
exhibere, aut exercere compellas Ecclesise, nee ilium morem, gui contra Episcop. privileglum sit, ab eis exigere quomodo tentes. TRICESIMUS, et Annalis nuptiarum dies, olim cultus a Ghristianis in Ecclesia per Missae sacrificium, in cujus Canone addebatur pecularis oratio, quam describit liber 3. Sacramentor. Eccles. Roman, cap. 52. etc. Menardus in libro Sacrament, ex Codice Remensi pag. 286: Hanc igitur oblationem, Domine, famulorum tuorum, quam tibi offerunt ob diem Tricesimum conjunctionis suse, vel annalem, quo die eos jugali vinculo sociare dignatus es, placatus suscipias, deprecamur, etc. * TRICESSIS. Vide supra Tremissis. TRICHA, TRICHARIA, etc. Vide Tricare. *TRICHARIA, Aleatorium. Oharta ann. 1337. in reg. 74. Chartoph. reg. ch. 125.: Consules et universitas loci de Portello nobis significaverant quod multa frequenter perpetrabantur omicidia, depraedationes, et alia enormia crimina et delicta in Tricharia, quse est extra villam prsedictam,... ubi nisi duo vel tria existunt hospitia. Vide in Tricare. 1 TRICHILA, Stragulae yestis. praetenuis genus. Vide Rhodig. lib. 18. cap. 11. f TRICHQRACHATUS, Cristatus. Hist. Miscella lib. 22. apud Murator. torn. 1. part. 1. pag. 155. col. 1: Dicebantur sane (Longobardi) ex genere illo descenders Cristati, quod interpretatur Trichorachati, pilos enim habebant nalos in spina veluti porci. TRICHORUS, TRTCORUM, etc. ^Edificium appellabant, tribus concamerationibus constans. Tpfywpov quippe Grsecis proprie dicitur, quod tribus loculis, distinctum ac divisum est. Inde Trichora apsis, apud Paulinum, seu Tpiywpo^ a^ts est, quse Tpisaa evSta xOxXwv habet, uti loquitur Paulus Silentiarius inlDescriptione aedis Sophianae, vel ut idem Pauiinus, Trinos recessus; Triformem dixit Fortunatus lib. 3. Poemat. 5 :
Vertice sublirai patet ante forma Triformis, Nomine Apostolico significata Deo.

TRI
clinium Latini appellabant, quia forte cameras istae, quae tot convivantes admittebant, spatipsiores erant, et in tres partes, seu totidem concamerationes, bino columnarum ordine divisae. [Chartarium Farfense in Descriptione palatii, quam laudat Mabillon. torn. 2. Annal. Benedict, pag. 410 : Trichorum, id est domus conviviis deputata, in qua sunt tres ordines mensarum; et dictum est Trichorum a tribus choris, id est tribus ordinibus comessantium.] Joannes de Janua : Tricorium, domus trina sessione convivantium ordinata. Solebant enim antiqui in clinis comedere, et tres lectos, vel tres ordines lectorum disponere : in unoqueque comedebant dominus et domina : in secundo familia : in tertio hospites,ettalis domus dicebatur Triclinium. Vide Casaubon. ad Spartianum, DescriptionemnostramaedisSophianaenum. 50. [et Notam GL. in Epistolas S. Paulini edit. 1685.] Hinc Trichart nuncupatus career capituli Tullensis, ut discimus ex Stat. MSS. ann. 1497. ejusd. eccl. fol. 97. r : Prisio seu career capituli,... quse nominator Trichart, quia continet tres carceres, unam in fundo, aliam in media et tertiam in superiori. Haud scio an in veteri Inscriptione hie laudata melius apud Mabill, in Museo Ital. pag. 224. legatur Sacrophagum, quam Sarcofagum apud Ughellum. [** Vide Furlan. apud Forcell. in Trichorus.] TRIGIA, Crines intertexti. Vide Trica. 1TRICIDIUM. Vide Labilicidium. TRIGINA. Evagrius in vers. Vitae S. Antonii, ab Athanasio scriptas n. 70 : Traxit quidam sportellas, quam texebat, Tricinam, sive funiculum. Graaca sunt, (TEtpav TOU epyou. Est autem Graecis creipa, quod nostri Trece dicunt, seu crinium intextorum series, uti monitum in voce Trica. Unde pro Tricinam, forte quis legat Triciam. Tricina tunica, pro trichina, quae fuit Monachorum, in Vita S. Pelagiae meretricis cap. 12. de qua vide Notas nostras ad Oinnamum pag. 456.457. Vide Glossar. mediae Grseeitatis in Tpi^'yov. 1 TRIGINARE, Tricare, in Amalthea ex Salmasio. ITRICINARH EQUI, Qui gressibus intricatis, crebra genuum inflexipne, gradum minutim fractum expediunt. Occurruntapud Vegetium. Vide Hofmanni Lexicon et Salmasium ad Capitolinum in Maximinis cap. 3. * Nostris Traquenard. Vox flcta a Salmasio^ quam, ipso vade, apud Vegetium legi crediderunt Laurentius et Hofmannus. Haec post D. Falconet. TRIGINCTUM, Trinus fossarum vel murorum ambitus, castrum triplici fossato, totidemque mosniis vestitum, Matthaeo Paris pag. 134. Willelm. Britto lib. 1. Philipp. :
Puer impiajer Tempore Tricinctum castri, qui continet in se Jugera multa soli, signis obcinxit et armis.

TRJ

181

Atque ita videtur hanc vocem interpretari Papias, dum ait, Tricora esse tres absidas, sive cameras. Qua notione apud Spartianum in Pescennio Trichorum usurpari constat, et in veteri Inscriptione Christiana apud Ughellum in Episcopis Tolentinis, et Ferrarium: Septima Severina C. E. marito dulcissimo ac sibi sarcofagum et Panteum cum Tricoro disposuit et perfecit. At quod idem Lexicographus subdit, Tricorium esse locum juxta ignem et rupem altam, fateor, me non plane assequi. Scio quidem, Tricorium, pro Refectorio Monachqrum, seu Triclinio, ubi Monachi reficiuntur, et cibos capiunt, interdum usurpari. Ita Glossar. M\frici: Tricorum, vel Triclinium gereordh u s , i. domus refectionis. Qua sane notione yocem hanc usurpat Ordericus Vitalis lib. 3 : Mathildis Regina pr'etiosam infulam dedit, et cappam, ad Dei servitium, et centum libras Rodomensium ad agendum Tricorium. Et lib. 6 : Eisque datis sumptibus lapideum Tricorium, ubi una reficerent, construi fecit. Ex quibus evidens est, Trichorum vel Tricorum, aut Tricorium esse cubiculum aliquod, vel cameram, quae PKTTviptou vicem, seu pransorii, aut coenaculi praebuerit: illudque esse, quod tri-

TRIGINIUM, quasi triplex cantus. Symmach. lib. 1. Epist. 41 : Tricinium semivolucrum'. puellarum, id est, Syrenum. Vide ibi Juretum. TRICLINIUM, Tres ordines sedium, in Glossis Biblicis MSS. Vide Trichorus. TRICLINUS. Regula Magistri, cap. 18 : De calceamentis vero oportet fratres caligas habere ferratas, Triclinas non ad luxum, sed ad usum. Legendum forte trichinas, ex Gr. Tptx'v6c> cilicinus, ex pilis. TRICO. Gloss. Lat. Gr. : Trico,

, Xayywv , [Tricones , . Gloss. Gr. Lat. : Aayyiiv, Reses, Trico. Capitolinus in Vero : Ut vagaretur nocte per tabernas ac lupanaria, obtecto capita cucullione vulgari viatorio, et commisceretur cum Triconibus, et committeret rixas, dissimulans, quis esset, etc. [Nonius: Tricones, morosi et ad reddendum duri. Adducit locum Lucilii. Italis etiamnum Tricone dicitur morosus, qui est obdu.cto vultu, nostris Rechigne, difficile, tracassier.] T R I G O G I N A R E , Scribrare, seu cribrare, in Glossario latrico Reg. cod. 1486. } TRICODATUM, TRIGOTADUM, TPITO[j.ov, Trifariam, seu in tres tomos divisum, in Glossis Lat. Gr. et Gr. Lat. Tricodato, tres habens caudas, Italis appellatur. 1 TRIGODONUM, Modulatus campanarum sonitus, Gall. Carillon. Bulla Innocentii VIII. PP. ann. 1484 : Cum duplicibus campanis ad longum tractum et debitum intervallum pulsentur, (Horarum officiaj tintinnabulum seu Tricodonum bene ordinatum melodiosum cum debita mensura faciendo. Vide Trasellum 2. et Trinlon. TRICOLUS, Ludi vel aleae species, ex Graeco forte TpixwXo?, a tribus membris, [yel potius ab Italico Tricolone, eodem signiflcatu,] apud Sarisber. lib. 1. Policrat. cap. 5 : Hinc Tessera Calculus, Tabula, Urio, vel Dardana pugna, Tricolus, Senio, Monarchus, etc. * Tricote, Giavae lusoriae species, in Lit. remiss, ann. 1457. ex Reg. 189. Ghartoph. reg. ch. 138: Lequel Sauvestre print une Tricote ou billart et en donna au suppliant sur le front. j TRICORIUM, Instrumentum coquinarium tricorne, ut videtur. Regest. Episcopat. Nivern. ann. 1287 : Duo tripodes. Quatuor Tricoria. Quadraginta tres culcitras. Vide alia notione in Trichorus. .TRICORUM. Vide Trichorus. * TRIGTARE, Terere. Vide Calotrictatorium. j TRIGTURA, pro Drictura, ni fallor, Jus quod quis habet in re aliqua. Testamentum ann. 1173. torn. 1. Anecd. Marten, col. 575 : Donavit et reliquit eidem Berengario nepoti suo... medietatem totius honoris vel Tricturae, quam ipse habebat in prioratu vel honore S. Pauli. Alia notione legitur in Transitura. T R I C U L A , napomXTpt'a, in Gloss. Graec. Lat. Ibidem : napoai'XXw, depilo, vellico. * TRICULUS, Esculentorum propola, Ital. Treccone, Gall. Aubergiste. Stat. synod, eccl. Carcass, ann. 1297. ex Cod. reg. 1613 : Propter humanam necessitatem et cotidianum vescendi usum pistricibus panes et carnificibus carnes, merceriis sive Triculis res comestibiles vendendi ipsis diebus festivis licentiam non negamus. Hinc Gallicum Trigalle, pro Taberna seu locus, ubi comessationibus, potationibusve vacatur. Lit. remiss, ann. 1401. in Reg. 156. Chartoph. reg. ch. 300 : Une ville ou port, nomme Vateville, sur Seine, ouquel lieu avoit une taverne ou Trigalle, etc. Vide Triceolus. TRIGURIUM, Triplex cura, in Glossis MSS. * TRICUSPIS, [Lancea que habet tres acies. DIEF.] T TRIDECENNALE. Vide in Tricenarium. * TRIDENA, Trium mensium spatium. Comput. ann. 1450. ex Tabul. S. Vulfr.

182

TRI

TRI
Glossae Lat. Gal. Sangerm. : Trieris, grans nefz. Adde Joan, de Janua. Vide Trigeris. TRIERIUM. Monachus Sangall. lib. 2. de Carolo M. cap. 19 : In Trierio rusticano sedentem eum invenimus, et tridente areolam olerum novellantem, etc. Forte atrio. [Idem videtur quod Tripetia dicitur Severo Sulpitio in Vita S. Martini. Vide infra in hac voce.] 1 TRIFACIARE MISSA.S contra canonicas sanctiones vetat Concil. Paris, ann. 1212. art. 10. torn. 7. Ampliss. Collect. Marten, col. 98. hoc est, Missas tres diversi argumenti usque ad Offertorium incoeptas sub uno Ganone concludere. Vide Misses bifaciatae in Missa 4. e TRIFERON. Alex. latrosoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 95 : Collirium mitigativum Triferon ad eos, qui nullam mordicationem sufferre possunt. Ubi Glossse : Delicatum. 1 TRIFFOLETUM, f. Trifolium, Gall. Treffle. Inventar. Eccl. Anic. ann. 1444 : Item pannus aureus in campo seminatus cummagniscompas... cum quadam pluma de paon circumdata Triffoletis. TRIFILUM. Gloss. Gr. Lat. MS. : Tp&ivov, x6o-(to; TI? yuvaix6?, Trifilum gemmarum. Editum habet gemmarium, nostris un collier de trois rangs de perles. S. Hieron. -in Vita Pauli Eremitae : Qui domos marmoribus vestiunt, qui uno filo villarum insuunt prssdia. Anastasiusin Greg. III. pag. 165 : Item murenam Trifilem auream, quee habet gemmas albas numero 73. In Regesto 1. de Artificib. Paris, occurrunt Triffiliers de fer, d'archal, fol. 110. Trifilium confectores. [* Ubi lego fol. 109. y: Trefftliers de fer, et fol. 110. r : Treffiller d'archal / q u a voce signiflcatur Artifex, qui annulos catenarum innectit, et prsesertim qui contexit loricarum maculas, ut in Stat. ann. 1416. ex Reg. 169. Obartoph. reg. ch. 432:Jtem nul n'aura que une forge et un Tressilier (sic) sur paine de cent solz d'amende...... Item nul dudit mestier (de aymeterie) ne pourra riens donner d'avantage ne prester a ses Triffiliers (sic), sinon douze deniers jusques a tant qu'il soil venu d son service. Vide Trilices loricas.] Regestum Castri Lidi in Andibus fol. 54 : Li Sire de Pruille a son usage au fie au Forestier, et a une fosse a dous cognees, et a un porteor il Trefiliers, et de ce li Sire de Pruille doit un haubert au Seignor de la forest, totes les faiz que le Sire mue. TRIFINIUM, Ager, qui tres fines spectat. [Isid. lib. 15. cap. 14 : Trifinium dictum eo quod trium possessionum fines astringit.] Lexicon Cambro-Britannicum, Terfyn, terminus, limes. Innocentius Agrimensor : Ipsum terminum et ipsum locum directura Trifinium facit. Circa Musileum in pedes 70. amplius ped. minus invenies. Trifinium subter rivum significat. Aggenus : Locos frequenter in Trifinio et quadrifinio invenimus, sicut in suburbanis, et circa publica itinera constitutum esse perspicimus. Vide Salmasium ad Inscriptionem Herodis pag. 59. TBIFINITIUM. TestamentumS. Caesarii Arelatensis : Et pascua in campo lapideo vel si qua sunl alia, vel campum in Trifinitio super viam munitam, vel reliqua alia qusecunque sunt. Vide an Trifinitium nomen sit loci. T TRIFOCALIUM, Genus sedilis. Vide Istomid. * TRIFLORILIDM, in Codice MS. Celestin. Arabian, sign. 104 : Oratio devotissima, quas Tristorilium vocatur, ad Beatam Virginem.

TRI
TRIFOLIUM , Calceamenti genus, in Disputat. Archelai Episcopi Mesopotamia? cum Manete pag. 200. TRIFORIUM, TpiQupov, Macario, Homil. 27. pag. 384. Porticus, seu potius Porticuli in modum claustri species, quse totum a3dis sacrse aedificium ambit, eo fine ducta, ut transitum praebeat locum circuire vel lustrare volentibus, in ipso sedis muro, supra inferiorem columnarum et arcuum ordinem : ex cujus Triforii superior! parte emergunt majores sedis fenestrss, in ipsum fornicem elatae. Triforium autem dicitur, quod ejusmodi strictioris ambulationis aperturaa intra ipsam sedem, duabus columnulis distinctse, trinas fores, seu aperturas, quodammodo praeferant. Id maxime inspicere est in major! et Cathedral! aede sacra Deiparae Ambianensi, atque adeo in prospectu interior! aedis Cathedralis B. Mariae Lincolniensis in Monastico Anglic, torn. 3. pag. 257. ut de caeteris sileam. GervasiusDorobernensisinDescriptione Ecclesiae Cantuariensis : Hie murus chorum circuiens in circinatione ilia pilariorum in capite Ecclesias in unum conveniebat. Supra quern murum via erat, qux Triforium appellatur, et fenestrse superiores, in quibus appositis clavibus et fornice facta, a turre majore usque ad pilarios pr&dictos, id est usque ad Crucem, Triforium inferius multis intexuit columnia marmoreis. Mox : Supra hos decem (pilarios) arcus et fornices posuit. Peractis autem utrisque Triforiis, et superioribus fenestris, cum machinas ad fornicem magnam volvendam prasparasset, etc. Rursum : Ibi cxlum ligneum egregia pictura decoratum, hie fornix ex lapide et tofo levi decenter composita est. Ibi Triforium unum, hie duo in choro, et in ala Ecclesise. tertium. Rursum : Super pilarios vero inferius Triforium et superius, cum fenestris et fornice majori.. TRIFORIUM, Limbus, vel ornamentum ad oram rei alicujus adtextum, in Triforii, de quo supra, speciem et formam. Inventarium Ecclesiae S. Pauli Londinensis, in Monastico Anglic, pag. 309 : Morsus Willelmi de Ely argenteus, cresta ejus argentea cum Triphorio exterius aureo et lapillis insitis, etc. Infra : Et 15. noduli cum Triphorio, etc. Ibid. : Cresta ejusdem argentea exterius deaurata, cum exteriori Triphorio aurato, etc. Hinc Triforiatus, ibidem : Morsus Alardi Decani Triforiatus de auro puro, cum Kamahutis, et aliis lapidibus multis, etc. Passim ibid. Pag. 326 : Item unus pannus, cujus campus purpureus, cum 14. listis in longitudine panni , ad modum Triforiss contextis , cum multis leonibus intertextis, etc. * Unde Trifoire vel Triphoire appellatur Ars gemmas pala includendi, vulgo \'Art de mettre en ceuvre, in Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 183 : II estoient de fin or esmere et aourne de tres riches pierres precieuses d'uevre Triphoire. Alias de oevre Trifoire. Ubi Aimoin. lib. 2. cap. 8. ibid, pag. 49. habet : Opere inclusorio. Vide Inclusor. ** TRIFORMITER, Trifariam. Argum. vetus in Matth. apud Maium Scriptor. Vet. torn. 9. pag. 161 : Quaternario denario numero Triformiler posito. Tatuinus Grammat. MS. cap. de verbo : Prasteritum tempus in declinationibus Triformiter dividitur, plus quam perfectum, perfectum, imperfectum. Adde Sedul. Scot. Explan. Evang. Script. Vet. torn. 9. pag. 164. Haec Maius in Glossario novo.

Abbavil. : Pro revestiariis dominorum canonicorum et cappellanorum majoris altar is, in prima Tridena incoepta xxviij. Septembris anno Domini 1449. et finienti xxvij. die Decembris ejusdem anni, cij. sol. TRIDENARIUS NUMERUS, pro Tricenarius,in Regula Ordinis de Sempringham, pag. 77. ^TRIDIE, Par trois jours, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. MSS. ex Johanne de Janua. } TRIDIGITALIS, Trium digitorum. Vide supra Thumelum. TRIDINGA. Vide Trithinga. 1 TRIDINIUM, pro Triclinium. Vide Bicellum. TRIDUANA, Tridui jejunium. S. Hieron. Epist. 10. ad Furiam : Parcus cibus et venter esuriens Triduanis jejuniis prsefertur. Epist. 15. ad Marcel lam : Cumque per omnem annum jugi jejunio pasceretur; biduo Triduoque sic permanens, turn vero in quadragesima navigii sui vela tendebat, omnes pene Jiebdomadas vultu l&tante conjungens. Epist. 22. ad Eustochium : Nihil prodest biduo Triduoque transmisso vacuum portare ventrem, si pariter obruatur, si compenselur saturitate jejunium. Quibus verbis biduanasei triduanas Christianorum innuit, de quibus egimus in Biduana. * Notit. de exordiis monast. S. Trinit. in Apenn. ex Tabul. Vail. Umbr. : Deinde fecimus Triduanam, ut Deus ostenderet nobis quid vellet de nobis facere, et ostendit nobis judicium suum. w TRIDTMUS, Trigeminus, a Gr. Tp(8u(io?. Anastas. Mirac. SS. Cyri et Job. sect. 44. apud Maium Spicil. Roman, torn. 3. pag. 481 : Onus illud Tridymum. 1 TRIEN, Tertia pars solidi, in Lege Salica tit. 40. 13. edit. Baluzii. Notus est Triens Romanus. TRIENNALE. Vide Tricenarium. "^^Hi TRIENNALIS.Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 149 : Qui ad superiorem mensam ut Gustos ordinis sederit, duplum (panem percipiet.) Qui Missam majorem celebraverit, duos, lector vero et servitores unum admixtum, Eleemosynarius autem sex de decima, et tres ad mandatum et duos ad Triennales currentes. [An pro Tricennales ?] 1 TRIENNALITAS , Administratio per triennium, Triennalite. Oharta ann.1517. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 273 : Expenmento hactenus probatum sit inter castera, nil tarn officere quam prsssidentum in monasteriis reformatis perpetuitatem, Triennalitatemque mirum in modum profuisse et prodesse. * TRIENNUM, pro Triennium. Epist. Bern, scholast. ad Fulb. episc. Carnot. torn. 10. Collect. Histqr. Franc, pag. 493 : Interea causa exstitit, qua ad urbem Andegavensem transmigrarem, ubi fere per Triennum per inanes nugas, ut verum confilear, tempus studii conterens, etc. * TRIENS , Furca trisulca. Consuet. Dombens. MSS. ann. 1325. art. 25 : Nullus homo dictorum nobilium non potest nee debet pignorare alium hominem de bobus ligatis nee de ligone, neque de Triente, etc. 1 TRIERIS, pro Triremis, a Gr. Tptvjpris. Rostagnus Mqn. de Translatione S. dementis Martyris : Miserunt quandam Trierem obviam eis, ut exploraret quasnam gens esset. Onustse mercimoniis Trieres, in Actis S. Athanasii Episc. torn. 4. Julii pag. 78. Etiam usi sunt Th. Walsingh. loco in Carrica relato, vulgatus Interpres Bibliorum non semel.

TRI
1 TRIFUNDUS, Terrse fundus. Vide Treffundus. TRIFURCULO. Vide Furcula. 1. TRIGA, Currus a tribusequis tractus, ut biga, a duobus. Gloss. Gr. Lat. : Tpcimtov, Triga. Papias : Triga, currus est, quern pagani aiunt currere in inferis, eo quod per 3. estates homines ad se rapiat, i. infantiam, juventutem, et senectutem ; [ex Isidore lib. 17. Orig. cap. 36. Job. de Janua : Triga, Currus Plutonis, quia rapit homines de tribus astatibus.] Stephanus Tornac. Epist. 228 : Bigam autem seu birotum mittere noluimus, etc. Nam quod de Triga tibijocando dixitnus, scias, quod sicut Trigam abominamur in vehiculo, ita etiam abhorremus in opere et verbo. Ubi observandae voces in opere : videtur enim alludere ad Trigas, seu tricas, id est vacationem ab opere : vel moras aut impedimenta ; nam trigare dixisse Scriptores sevi medii, supra docuimus. S5S" Eadem vox Triggs pro moris aut impedimentis accipitur in Diplomate ann. 1339. apud Ludewig. torn. 5. Eeliq. MSS. pag. 346 : Promittentes etiam, quod si dominus noster Rex, vel sui haeredes, super prsedicta civitate et terra Lubin, per Ducem Joannem Stinavies.... aliquas Trigas, impetitiones seu qusestiones sustinere quolibet modo contingeret, etc. *2. TRIGA, TRIGLA, Piscis genus, Ital. Triglia, Hispan. Trigla et Trilla. Tract. MS. de Pise. cap. 106. ex Cod. reg. 6838. C : Mullus, Greece -rpiyX^, a Romanis Trigla, a Massiliensibus Triga, etc. 1 TRIGAMIA, Tptyaijua, Tertium matrimonium. Cqnstitut. Apost. lib. 3. cap. 2 : Monogamia quidem natures atque legi consentanea est. Digamia vero post promissionem illegitima ; non ob conjunctionem, verum propter mendacium. Trigamia intemperantias indicium ; quas autem Trigamias additur, aperta fornicatio est et indubia incontinentia. Concessam fuisse Trigamiam iis, qui quadragesimum ingressi fuerant annum, et liberis ex prioribus conjugiis caruerant, ex Nieephoro Chartophylace probat Suicerus in Thesauro ; secus vero iis qui ex prioribus matrimoniis liberos habuerant. TRIGARE, Morari, differre. Vide Tricare. 1 TRIGARIUM, Touoc OTTOU "UTCOI yujjivaSOVTOCI, in Glossis Lat. Gr. Locus ubi equi exercentur. Scaliger in lib. 4. Prop, vult Striga;sed et trigis exercitium equorum esse potest, ut observat Martinius. Vide Triga. 1 TRIGENARIUM. Vide Tricenarlum. 1 TRIGENARIUS, Tricesimus, Johanni de Janua ; Trentismes, in Glossis Lafr. Gall. Sangerman. MSS. TRIGERIS, pro Trieris, Tptrjp-o?, triremis. Hariulfus de Miraculis S. Richardi cap. 3 : Fuit quasdam Trigeris magna et fortis, quas plena hominibus armatis, cursu veloci tendebat properare in Hierusalem, etc. Mox : Erant autem in ipsa maxima navi, etc. [Libellus de Sanguine Christi Augiae asservato, apud Mabillon. torn. 3. Annal. Benedict, pag. 700. col. 1: Acceptis enim vero donis legati mirificis, Trigerim gratulabundi conscendentes, et prosperrimo navigantes remigio, etc. Vide Trieris.] TRIGESIMA, Pars trigesima, vel quantitas, rei petitae in judicio, quae a damnatis Bajulo seu Judici exsolvebatur.Quod locum habebat ia causis omnibus tarn mobilium, quam immobilium, praeterquam in quaestionibus de commodatp, mutuo, et debito, in quibus Tertiaria

TRI

TRI

183

dabatur. Vide Constitut. Siculas lib. 1. quit Jungermanus ad Longi Poamenica pag. 231. et 232. tit. 69. 70. 71. TRIHORIUM, Spatium trium horarum, TRIGERE, Deradere, exsculpere. Stat. synod, eccl. Corisopit. MSS : Si sanguis apud Auson. Eidyll. 3. de Oapitone : Christi fundatur vel cadat super terram, Nee duraturus post bina Trihoria mensis. lignum vel lapidem, radendus vel TrigenUtitur et Eidyllio 24. dus est locus iste, et pulvis in sacrario reponendus. Vide mox Trigma. J TRILA, TRILEA. Vide Trela. 1 TRIGESIMALE, TRIGESIMALIS, TRI1 TRILEX, TptjiiToc, in Glossis Lat. Gr. GESIMUM. Vide Tricenarium. Et infra : Triplex, Tptjjutoc, etc. Vide Tri| TRIGIES, Triginta vicibus, Joan, de lic&s Janua. Varro dixit Trigesies, Tricies Tul* TRILHATA VINEA, TRILHATUM, Vilius et alii. nea trichilis suffulta. Charta ann. 1402. * TRIGILA, Trichila, pergula, Gall. ex Tabnl. Moissiac.: Abbas Exiensis traTreille. Necrol. yetust. eccl. Carnot. : dat.... imam pipam vini communis...^de vij. Id. Febr. Obiit Aimericus frater Gel- vineis Trilhatis.... Abbas divisim monaduini, et reliquit canonicis S. Marias chis tradere (habeat) unam pipam vini, vineam cum Trigila super ripam Au- et pro singulis annis aliis subsequentibus durse. Vide in Trela et infra Trilhata xj. barillas, et hoc de fructibus excrescenvinea. tibus in Trilhatis. Vide supra Trelhia. TRIGILDUM, Tripla compositio, Twi* TRILHIA, Concameratio, cancellatio, gield, in Legibus Juticis lib. 2. cap. 97. Gall. Treillage. Lit. remiss, ann. 1371. 99. etc. Ex voce geldum, quam vide, com- in Reg. 102. Chartoph. reg. ch. 266 : positio, mulcta. Lex Burgund. tit. 63. Dicta mulier credens saltare in quod 1 : Qui messem in granariis furatus fue- dam viridarium, de sitbtus gradarium rit, si ingenuus est, Trigildum solvat. existens, supra quondam Trilhiam dicti Vide Triniumgeldum. viridarii cecidit. Vide in Trela. TRIGINGE. Vide Trithinga. TRILIA. Vide Trela. * TRIGINTA. Oharta Gaufr. de MeTRILICES LORIG^E, notae apud Virgiduana episc. Andegav. ann. 1097 : Que- lium 5. et 7. ^Eneid. et alios. Sed et rela erat inter canonicos (S. Mauritii) de Dudo de Morib. et Act. Norman, lib. 2 : parvo numero canonioorum vel monacho- Alii ferro auroque Trilices loricas, thorum, et quod numerus iste odibilis erat et racas scilicet faciunt. Infra : Trilicique refutandus, el in nulla ecclesia erat prse- lorica indutus. Will. Britto lib. 3. Phiter istam, et quod etiam laid per hunc lippid. : numerum neque emere vel vendere alithoraca Trilicem quid audeant, quoniam sanctissimum DoDisilit. mini corpus Triginta, ut legitur, argenteis a Juda traditore vendifum fuit, etc. Glossarium Latinum MS. Reg. Trilice, Mirandum certe argumentum.ut expun- triplice. Le Roman de Guillaume au Court-nez MS : gatur numerus Triginta. TRIGINTALE, TRIGENTANARIUM, TRIVestent haubers, et les broignes Trelices. GENTARIUM, etc. Vide Tricenarium. TRIGLA, Piscis. Vide supra Triga 2. Le Roman d'Auberi MS : * TRIGMA, Excoriatio , in Gloss, ad Voit par la salle ces haubers Treilleis. Alex. latrosoph. MS. lib. 2. Passion, cap. 100 : Facit autem et ad spasmata et Ibidem : Trigmata et ventositates et mulierum pasU est un haubert, qui estoit Treilleis. siones. 1 TRIGODjEMONES, Poetse, qui faecibus Le Roman de Garin MS : faciem collinere consueti, in viis curribus En son dos vest une broigne Treslice. insidentes, ne cognoscibiles fierent, poemata concinebant, cavillis probrisque la- Atque hinc patet, unde deducta vox nocessentes, qui prasterirent, in Vocabulario stra, Treillis, pro fenestra cancellata. Sussannaei. [* TpuywSo?.] Vide Isidorum Jib. 19. cap. 22. Turne^ TRIGONUS, Tptywvo;, Quaevis flgura bum lib. 29. Advers. cap. $>. [et supra triangularis Vitruvip;quid vero sit Ber- Trilex.] nardo Monacho, satis ipse docet part. 1. * TRILIS, f. Currus a tribus equis traOrd. Cluniac. cap. 47. de supellectilibus ctus. Glossae Caesar. Heisterbac. in Reg. coquinss : Duo Trigoni, uterque de tribus Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. lignis factus, licet imparibus angulis sint ab Hontheim pag. 672. col. 1: Humfridus facti, qui in modum ostiorum hue et illuc ad carradas duas et Triles tres. Vide versari possint ; in his pendent catenas, Triga 1. quibus caldariss suspenduntur, quae. imTRILLA, TRILLIA, etc. Vide Trelia. plentur aqua prope aqueduclum, et post* TRILLIA, Cancelli, clathri, Gall. modum suspenses deducuntur absque ma- Grille. Comput. ann. 1412. ex Tabul. S. gno labore usque super ignem. Petri Insul.: Item pro pictura quatuor * TRIGULA, [Treulle. (Glos. Lat. Gal. Trilliarum ferri circa pheretrum, una cum baculis suis sive lanchiis, xviij. sol. Bibl. Insul. F. 36, xv. s.)] * TRIGUM, Triticum, Hispan. Trigo. Vide alia notione in Trela. Charta fundat. abbat. Aquilar. ann. 832. * TRILLIATUS, Transenna, Gall. Jainter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. lousies. Instr. ann. 1438. inter Probat. col. 105 : Pro unos quisque suos dominus torn. 3. Hist. Nem. pag. 261. col. 1: Et pariet duos (modios) de Trigo ; et pro ovi- etiam ligna, quas pro tempore futuro oribus et capris et porcis, quoad melior inter rentur, proderunt pro aptando Trilliatos eos invenerit, occidatur. Vide infra Tri- domus consulatus. Vide supra Trelea. sicum. 1 TRILORIS VESTIS, apud Vopiscum * Trigo vero, pro Trico, Fustis, in Lit. in Aureliano cap. 46. Quae triplici loro, remiss, ann. 1460. ex Reg. 192. Char- i. instita, limbo seu fascia erat praetenta toph. reg. ch. 65 : Ung gros baston ou et ornata. Vide Hofmannum in Lexico ,Trigot de plain poing. Vide infra in Tri- et Salmasium ad Vopiscum. quetum. 1 TRILUMINARE, Candelabrum trium 1 TRIHER, Tpt6oXo?, in Glossis Lat. Gr. luminum, apud Laurentium in AmalAlias Gr. Lat. Tpt6oXo?, Tribula, Triher. thea. 1 TRIMA. Chartularium Matiscon. fol. MSS. Taher, forte Traha vel Trahea, in-

184
167. ubi de carricariis debitis summatim habetur : Omnes sirnul Trimas duas carricarias. An legendum triginta ? Vide Trinna. 1TRIMEGISTUS, Termaximus, Johanni de Janua : Tres grand ou trois manieres, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Aliis melius Trismegistus, a Gr. TpicrjiiYKTTO?, quod est cognomen Mercurii ob incomparabilem, quam ei Gentiles tribuebant, scientiam. Vide Lactantium lib. 1. cap. 6. et 9. T TRIMENSALE, TRIMENSE. Vide Tremesium. 1 TRIMENSIS, Trium mensium, aliter Trimestris, Joh. de Janua; De trois mays, in Gloss. Lat. Gall. Sangerman. * TRIMENSTRUUM, Trimense triticum, nostris Tremois. Bulla Alex. III. PP. ann. 1163. in Ghartul. Monast. in Argona fol. 4. v: Sub annuo censu duorutn sextariorum frumenti et ditnidium et totidem Trimenstrui. Charta Boson, episc. Catalaun. ex eod. Chartul.: Pro annuo censu trium minarum frumenti et trium Trimenstrui. Vide Tremesium. * Trimesse vero, Pellium genus, in Lit. remiss, ann. 1391. ex Reg. 140. Chartoph. reg. ch. 238 : Deux milliers debelleeuvre, trois milliers de Trimesse. 1 TRIMESIUM. Vide supra in Tremesiwn. TRIMILCHI, Maius mensis apud AngloSaxones, sic dictus, quod tribus vicibus in eo per diem pecora mulgebantur. Talis enim erat quondam ubertas Britanniae, vel Germanise, e qua in Britanniam natio intravit Anglorum. Beda de Ratione temp. cap. 19. TRIMISIUM, Tertia pars assis. Vide Tremiasis. ] TRIMITAT, Post urna, in Glossis Isid. Graevius deletposf uma, voces nullius rei; et scribit, ut apud Papiam: Trepidat, tremiscit, horret. f TRIMITUM, Pannus ternis liciis textus, trillix, Gr. Tpt^iro?. Vide Dimitum. * TRIMIXTUM TRITICUM, Idem forte quod Tremesium. Dynamidia lib. 1. cap. 6. apud Maium Auctor. Classic, torn. 7. pag. 406: Triticum Trimixtum levins furJuribus, magis tamen egeritur atgue saginat et humect at. TRIMMA. Anastasius in S. Silvestro : Cameram basilicas ex auro Trimme in longum. Ubi Bullingerus Trimmam esse ait,aurum in tenuissimas bracteas tritum, ex Gr. TpitAjj-a, nostris, Or batu. Sed non una est hujus loci lectio. Unus optimae notse codex a Muratorio laudatus praefert, ex auro Trimita in longum. Duo alii, ex auro Crinitam in longum. Romualdus II. Archiep. Salern. in Chron. apud eumd. Murator. torn. 7. col. 81: Ex auro Trinitam in longum. Ut varias sint lectiones, retinendum tamen esse putem ex auro Trimme vel Trimmss, quod hanc vocem paulo post rursum usurpet Anastasius in eod. Silvestro : Fecit autem et cameram basilicas ex Trimma auri fulgentem. Verum quidem est etiam hie codices cum edito non omnes consentire, atque in tribus MSS. a Muratorio citatis legi, cameram basilicas extremam ex auro fulgentem; sed ex duobus locis simul collatis conjicio veram esse editorum lectionem, atque Anastasium, seu Vitae Silvestri scriptorem, quisquis ille sit, ex Graeco Tpi'p.(j.a neutrius gen. finxisse Latinum Trimma feminini, ut alii dixerunt scherniam a TO O-^^OL, et sacomam a TO o-axwjAa. Vide Vossium lib. 3. de Vitiis serm. cap. 53.

TRI

TRI

1 TRINITAS, Imago SS. Trinitatis. AnT TRIMNIDNGELDUM. Vide Triniumdreas Floriac. Mon. in Vita MS. S. geldum. * TRIMODIA, Infundibulum, Gall. Tre- Gauzlini Bituric. Archiepisc. lib. 1 : mie. Gharta ann. 1197. in Ghartul. prior. Fecit et argenteam miras magnitudinis Lehun. ch. 20 : Johannes miles de Hape- coronam, aureis circulis interstructam lincurte habet in molendtnis de Lehons ante ipsam prascelsas Trinitatis prassenapud Pontem degranum, cujuscumque tiam. TRINIUMGELDUM, Compositio delicti sit frumentum, post illud quod inveniet in Trimodia. Vide Trimucium, et Trino- majoris ac atrocioris, per ter novem gelda, seu mulctas: a Saxon, t r i - n i dium. g | TRIMODDS, Triplex. Wibertus ino n - g e l d , id est, ter nona solutio : Vita S. Leonis IX. PP. cap. 9 : Trimo- proinde diversa a trigildo, seu triplici dam (venalitatemj compererat dictis B. compositione, vel mulcta. Lex Bajwar. Gregorii, scilicet a rnanu, ab obsequio, a tit. 2. art. 13. 1: Si quis infra curtem favore. [** Remig. ad Mart. Gap. lib. 4. Duds aliquid involaverit, quia domus apud Maium in Glossar. novo : Trimo- Duds domus publica est, Triniumgeldum dum enim genus est, primum generalis- componat, hoc est, ter novem donet liber homo: serous vero niungeldo solvat, aut simum, etc.] | TRIMORMA, TRIMORMUS , Tptixop^o?,manus perdat. [Rursum occurrit tit. 1. in Glossis Lat. Gr. Melius in MSS.: Tri- art. 3. | 3. utrobique Baluzius legit Trimniungeldo, et Terniungeldum tit. 8. norma, Triformis. * TRIMUCIUM ut Trimodia. Chartul. artic. 2. 2.] Triplum novigeldum dicitur S. Nigasii Mellet.: Quotiens annona an- in Lege Burgund. tit. 76. | 2. 1 TRINKASTUREN, Taberna, a Gertedictse ecclesise ad molendinos occur rent, remota omni consuetudine, post ilium manico Trincken, Bibere, potare, et bladum, qui in Trimucio est, semper mo- Stuba, Hypocaustum. In stupis virorum, quse dicuntur Tnnkastuben, in Statutis lere debet. Vide supra Tremodium. T TRINA, Piscis genus. Ang. Rumple- Eccles. Argent, ann. 1435. torn. 4. Anecrus Histor. Formbac. lib. 1. apud Pe- dot. Marten, col. 550. zium torn. 1. Anecdot. part. 3. col. 433 : 1 TRINNA, Tpte-cta, in Glossis Lat. Gr. At timallos, salmones, ,Trinas, murenas, Triennium. In Glossario Sangerman. accipenseres et alias delicatiores Athesi MS. legitur Trima. dimlttimus. 1 TRINNUS pro Trimus, TpteTV)?, in 00 TRINA ILLATIO, Idem quod Illatio iisdem Glossis. In Supplemento Antitertia, apud Gassiodor. lib. 11. ep. 7. et quarii habetur Trinnuus. lib. 12. ep. 2, Vide Tertia 3. et Savin. 1 TRINODA NEOESSITAS, Triplex serviHistor. Jur. Roman, med. temp. torn. 1. tium, scilicet Expedi.tio militaris, Poncap. 5. | 103. tis et Arcis extructio,' cui obnoxia erant tTRINCHETUS, Rectus anterior malus, apud Saxones omnia praedia, etiam Ital. Trinchelto, Gall. Trinquet. Bern. allodialia, quae alioquin ab omnibus de Breydenbach Itiner. Jerosol. pag. 243: prssstationibus erant libera. Vide HickeNeque enim applicuimus civitatem (Ra- sium Dissert, pag. 60. et Kennetti Glosgusium,) propter festum tamen et reve- sarium ad calcem Antiq. Ambrosden. rentiam Dominice Nativitatis cum Trin1 TRINODIUM, Infundibulum molencheto duntaxat navigavimus. dini, Gall. Tremie. Charta Hugonis * TRINE, Trifariam, tribus modis. Episc. Autiss. ann. 1141. pro Monasterio Virgil. Gramm. pag. 22: Hoc pronomen Crisenonis : Molita primum annona sua', Trine vidert declinandum. quse fuerit in Trinodiis. Vereor ne menTRINIATIM. Edgarus Rex in Legibus dum sit in hac yoce. Vide Tremellum, Monasterii Hydensis cap. 4. de Adanio : Tremosa, Trimodia, et Tremuia. Qui prole ad numerum patrata, superTRINOFORENSE JUDIOIUM , in Jure bientium Angelorum universa comitante Hungarico, Rigida citatio per nundinas prosapia, sine loto gustato ligni vetiti ter facta. Sambucus. fructu, sethereos asternas beatituainis sug* TRINOMIUS, [Tria habens nomina. gestus Triniatim cum Domino regnans T^jprinT "] conscendere Macrobius confidebat. Alia j TRINQUETUM , Scrupulorum ludus, Charta ejusdem Regis iisdem Legibus Gallice Trictrac, vel, ut alii scribunt, Triquetrac. Statuta Eccl. Lingon. ann. subdita: Annuentealtilhroni Moderatoris ne omnino imperio totius Albionis Triniatim potus 1404 : Prohibemus clerids ludant ad taxillos, ad aleas, ad Trinqueregimine, etc. f TRINIGUM SACRAMENTUM. Vide in tum, quod aliter nominatur ad punctum Juramentum. scacarii, neque ad cart as. Vide Trique1 TRINION, Modulatus et numerosus tum. aeris campani sonitus, nostris Carillon. - * Neque alius forte est ludus, qui noSententia Offlcialis Matiscon. ann. 1495 : stris Tringlet et Trinquet nuncupabaIn diebus sollemnibus debent pulsari tur, inter aleatorios annumeratus. Lit. cymbalas seu campanse ad modum et in- remiss, ann. 1385. in Reg. 127. Chartoph. star du Trinion, secundum vulgarem et reg. ch. 66 : Icellui Michau, dist a Jehan communem usum loquendi... Non debent de la Noe, qu'il alast jouer au Tringlet pulsari cam pangs ad modum et instar du douze deniers, que il lui bailla, pour saTrinion sine congedio et licentia Prisris. voir s'il les pouroient multiplier. Les suppliant et Guillo Forget jouerent au TrinVide Trasellum 2. et Tricodonum. * TRINISSIMUS, Maxime trinus. In ca- glet, in aliis ann. 1396. ex Reg. 151. ch. talogo operum B. Raymundi torn. 5. 43. Tringuel, in aliis ann. 1408. ex Reg. Jun. pag. 705. col. 1. recensetur : Liber 162. ch. 302: Soubz ombre de ce que le suppliant joue aucunesfoiz au jeu de dez, de Trinitate Trinissima. TRINITAS SANCTA adoranda publice aux tables, aux merelles et .au Tringuel. tradita Catechumenis per 40. dies. S. Aliae ann. 1409. in Reg. 164. ch. 76 : Les-Hieronymus Epist. 61. ad Pammachiurn quelz cotnpaignons jouerent tous ensemcap. 5: Consuetudo apud nos istiusmodi ble a un jeu, appelle le Trinquet. Stat. est, ut Us, qui baptizandi sunt, per qua- pro civit. Trecensi ann. 1452. ex Cod. draginta dies publice tradamus sanctam reg. 9827. 4. 4. fol. 105. v: Item que I'en et adorandam Trinitatem. Id est, ut per deffend a tous les hostellers et taverniers... 40. dies in mysteriis fldei instruerentur. que Us ne souffrent en leurs hostelz jouer aux jeux des dez, des cartes, d'un Vide Cyrillum Hierosol. et alios.

TRI
Trinquet,...-. ne a autres jeux de fortune. Trimblet, eadem notione, in Litt. remiss, ann. 1402. ex Reg. 157. ch. 298 : Comme ladite Lorette eust adire ou perdu un petit blanc de cinq deniers Tournois, dont elle se jouoit au Trimblet en la chambre de sondit maistre, etc. Tunglet, pro Tringlet, in aliis Lit. ann. 1399. ex reg. 154. ch.300. Vide infra Triquetum. * TRINSARE, TBINSIEE. In Carmine Philom. pro Trissat hirundo, alii legunt Trinsat, quod de ursis se ad numerum moventibus dicitur in Ruodlieb fragm. 3. vers. 96:

TRI
animalia in messem alienam immittuntur. Vide Wendelinum. SSS" Suspicatur Eccardus tripare corruptum esse ex repare, quod pro reffare legitur in MS. Guelferbytario ; reffare vero vel repare intelligenda esse de vulsione vel decerptione, a Saxonico repem, vellere. Vide Reffare. 55P" Olim nostri dicebant Triper, Treper, et Tripeter, pro Saltare, a Latino, ut videtur, Tripudiare, Trepigner, vel f. barbaro Tripedare, de quo infra. Le Roman de la Rose MS.:

TRI

185

[alii Trepidicam] praeferunt. Vide conjecturas Haefteni ad hanc vocem pag. 152. 5SP" Tripedicam hie aiunt esse triplicem pedicam seu laqueum, quo tres equorum pedes impediuntur; TpnreSsxXov vero Marrubium est apud Interpol. Dioscor. cap. 525. Marrubium secum ferre potuit mulomedicus; nihil tanden definip. Verum ut ut est de notione vocis tripedicas loco citato, alibi idem sonat quod Tripetia, Sella tripes. Vita S. Ramuoldi Abb. torn. 3. Junii pag. 416 : Velut servulus vilissimus in humUi TriS'il en patience travaillent, pedica coram eo sedit. [** Arnold, de S. Qu'il balent et Tripent et saillent. Erect! calcant pedetemptim murmure Trinsant. Emerammo lib. 2. cap. 33.] Charta NarConfer Drensare. Aldhelm. de re Gramm. Et alibi: rioti domini de Tuciaco ann. 1110. qua apud Maium Class. Auct. torn. 5. pag. dimittit Abbati Floriac. omnes malas Quant de ma biaute me souvient, 569: Anseres Trinsiunt. consuetudines vaccam de karro, TriQui ces vales faisoit Triper, - TRINSECUM, Intrinsecus. Charta pedicam , patellam et cacabum. Gloss. Tous les faisoie defriper. Longob. ann. 860. apud de Blasio Series Et paulo post: Lat. Theodisc. apud Pezium torn. 1. Princip. Salern. Append, pag. 162. num. Anecd. part. 1. col. 383: Tripedicam, Chuhbmun. 95 : Morgincapu, id est quarto, pars ex Et tous apres moi les feisse Par vive rage Tripeter. omnibus rebus substantie mee, hoc sunt | TRIPERIA, Locus ubi yenduntur de case, Trinsecum case, curtis, territo- Le Roman de Vacces MS.: tripse seu intestina, Gall. Triperie. Litterse Caroli V. Regis Fr. ann. 1366. torn. Mout le voissiez demener, 1TRINUA, TFuXXa, in Glossis Lat. Grsec. 4. Ordinat. pag. 676. art. 7: Inspectors Treper et saillir et chanter. 4/uXXa, Trinua, pulex,pulix, in Grsec. Lat. et regardatores marcelli (macelli), TripeTRINDNDIN^, Trium dierum merca- Vide Trepare et Triscare. rie, piscarie, murorum, fustarum, etc. Vide Tripa. turn. Papias. TRIPARIUM, Supellectilis genus, forte * TRINUNITAS, unica vpce, pro Trina T TRIPERIUS, Triparum propola; Gall. unitas, dicitur de SS. Trinitate. Benzo Tripus, Anglis a Trewet, quasi Threeseet, Tripier, in Catalogo MS. Sodalium B. episc. Albens. in Henr. III. imper. apud Gall. Trepie, seu trepier. Tabularium M. Deauratae. Ludewig. torn. 9. Eeliq. MSS. pag. 278 : Prioratus Lewensis in Angl. pag. 24 : | TRIPES. De suo Tripede pignorare, in Ad- ecclesiam B. Petri pergit omnis popu- Unam, arcam, unum greil, 1. patellam, Charta ann. 1380. relata in voce Ribaldi, lus, referens Trinunitati gloriam, qui per et 1. Triparium, et 3. barillas, et 10. dis- pag. 767. col. 1. Apostolos suos pro libertate imperil pu- cos, etc. * Id juris pertinebat ad Regem ribal* Trenet, in Lit. remiss, ann. 1471. ex dorum in scorta publica ; sed et eadem gnantibus concessit victoriam. \ TRIOBULARIS MILES, Minimi pretii, Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 621: Icellui pcena mulctabatur uxor, quse manus in Trioboli Plauto, nostris vulgo de trois Gremont print par la gorge icelle femme, maritum suum injiciebat, ut discimus disant qu'il lui couperoit la gorge, et ex Advoam. loci du Breuil ann. 1398. deniers, in Annalibus Novesiens. apud Marten, torn. 4. Collect. Ampliss. col. mettroit le Trenet ou trepier sur le feu et apud Thaumass. inter not. ad Consuet. I'asserroit dessus, s'elle ne leur bailloit Bellovac. ad calcem Assis. Hierosol. 525. pag. 407 : Item in et super qualibet uxore } TRIODIUM, TptwStov, Liber ecclesia- son argent. 1 TRIPARIUS, f. Extaris propola, Gall. maritum suum verberante, unum Triposticus, in quo pfficium in Ecclesiis GrseTrippier. Statuta Eccl. Leod. ann. 1287. dem. corum recitari solitum a Septuagesima, qua sua incipiunt jejunia, ad Sabbatum apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 853 : TRIPETIA, TRIPEDIA, etc. Glqssse MSS. Salmasii : Trepodia, Tripedia, id eat seaS. continetur. Sic dicitur, quod, cum Item prohibemus, ne clerici exerceant canones et hymni in solemnitates D. N. officium cambitoris, carnificis, taberna- bellum, quod tres pedes habet, vel mensa J. G. B. Virginis et aliorum.SS. novem rii... nee sint histriones, joculatores, bal- in sacris Apollinis, vel numus consecrahabeant strophas, <f>8c nuncupatas, livi, forestarii sssculares, goliardi, thelo- tus. G19SS33 Lat. MSS. Reg. Cod. 1013 : canones libro hoc comprehensi ternas nearii, unguentarii, Triparii, molendi- Trepedia, mensa. [Gloss. Lat. Gall. Sanfc>Sa? ut plurimum, non excedant. Hincnarii. Possent etiam intelligi Saltatores germ. : Tripos, tretel, ou table, ou instruDominica Septuagesimse interdum nude a veteri Gallico Triper, Saltare. Vide ment qui a trois piez.] SeverusSulpitius Dial. 2. de Vita S. Martini: Sedebat audicitur etiam TpiwSiov. Vide Allatium Tripa, Tripare et Triperius. * Triepie, Personatus seu dignitatis. tem S. Martinus in sellula rusticana, ut Dissert. 1. de Libris Eccl. Grsec. Cangium in Glossario med. Graecit. et Sui- appellatip in ecclesia Abrincensi, ignota est in usibus servulorum, quas nos rustici mihi vocis origine : nisi praecentor hie Galli Tripetias, vos Scholastici, aut certe cerum in Thesauro. 1 TRIONES, in Charta Thossiaci ann. designetur, a sede sua tripede sic dictus. tu, qui de Grsecia venis, Tripodas nuncu1404. vox est vernacula, qua significant Charta ann. 1452. in Reg. 188. Chartoph. patis. Wolphardus Presbyter libr. 1. arbores certa ratione decaeuminatas, reg. ch. 54 : Maistre Jehan Basset tenant Vitae S. Walburgis Virg. n. 13: Cum quibus agri, prata, prsesertimque silvae et possidant de present le personnaige de ecce Tripediaz, quibus sua usus est in Triepie"(dans I'eglise cathedralle d'Avran- vita, divinitus e manibus... projectse sunt. disterminantur in pago Dombensi. Supra scabella appellavit, [intelligitque TRIPA, Interanea , intestina , Gall. ches), etc j TRIPASSALUM, Tptua<j<yaXov, Tres fulcra tres pedes habentia, quibus conTripe. Job. de Janua : Omasus, i. Tripa, vel ventriculus, qui continet alia viscera. habens clavos, juxta vim vocis: quam tracti homines reptant potiusquam amTrifurcatam perticam, vel Palum tricipi- bulant. Janssonius in Auctario GlossaPseudo-Ovidius lib. 1. de Vetula: tem,. aut simile aliquod tormenti genus rum Isid. Tripoda, Tripedia, scabillum tune mos violenter adire Syris proprium interpretatur Vossius, habens tres pedes. Vita S. Guidonis AbUt vel se reddat Tripae canibus lacerandum, etc. in Vita S. Ephrsem Syri torn. 1. Februa- bat. S33C. 6. Benedict, part. 1. pag. 513: [Ordinatio Humberti II. torn. 2. Hist. rii pag. 57: Postridie autem judice pro Gustos Ecclesiss ascenderat Tripodam, ut Dalphin. pag. 511. col. 2 : Item, quod ser- tribunali sedente, constituerunt coram lampades.... aptaret, etc.] Vide Isaacum viatur nobis... de uno intromeysio de Tri- illo Tripassalum, et qusscumque alia tor- Pontanum in Glossario Prisco-Gallico pis bonis, bene paratis, coctis in aqua, et mentorum genera. pag. 271. [Usus Sangerman. in Probat. in bona guantitate, etc.] TRIPEDARE, TpHToSfctv, in Glossis Gr. Hist, ejusd. Monasterii pag. CXLVI. et TRIPARE. Pactus Legis Salicae tit. 27. Lat. de equis, qui incessu moderato va- supra Scamellum.] 5 : Si quis in messe aliena in furtum dunt. Vide Salmasium ad Hist. August, ** TRIPHONUS, Tribus mensuris conmetere prsesumpserit, aut repascere in- pag. 244. [et Tripare.] stans. Virgil. .Gramm. pag. 110: Sunt 1 TRIPEDIA. Vide mox in Tripetia. venlus fuerit, etc. Ubi Heroldus ad marqui dicunt Triphonos aut quadriphonos TRIPEDICA. Gregorius M. lib. 2. Dia- versus. ginem ex alio cod.: Si quis messem alienam Tripaverit, aut mederit, etc. Lex log, cap. 30: Dum ad B. Joannis oratoT TRIPHORIUM. Vide Triforium. vero Salica cap. 29. 6 : Si quis messem rium pergeret, antiq.uus hostis in muloTRIPHUNT. Vide in Cams. alienam per furtum metere aut Reffare medici specie obviam faclus est, cornu et TRIPICTDS, Tripliciter conscriptus, in praesumpserit, etc. Ita tripare et reffare, Tripedicam ferens. Ubi Zacharias PP. Glossis MSS. ad Prudentium. . Quidam codd. Trepedicam, *TRIPIDARE, TRIPIDIARE, Tripudiapro depascere usurpantur, cum scilicet 24 VIII
A*9 ft fit C
*

186

TRI

TRI

TRI
ut Templum. Adde Martian. Capellam lib. 3. 1 TRIPUDIALIS , Laatus, jucundus. Fonte Baptismatis Tripudiali solemnitate renatus, in Litteris ann. 1237. apud Rymer. torn. 1. pag. 374. col. 1. * TRIPUDIATOR, [ Sacros fontes non potuit yisitare quia impediti erant ex Tripudiatoribus, (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 84.)] * TRIPUDIUM , Gaudium , laatitia. Charta Loth. reg. ann. 984. torn. 9. 09!lect. Histor. Franc, pag. 655 : Est enim egregium decus, eritque ^Christo favente in sssculorum progenies ipsius monasterii celsitudo semper in Tripudio, etc. 1 TRIPUS, i, pro Tripus, odis, si non est mendum. Fulgentius lib. 1. Mythol. : His Tripum'quoque Apollinis adjiciunt. Vide Vossium de Vitiis serm. pag. 87. * Bened. abbas Petroburg. de Gest. Hen. II. torn. 2. pag. 612. ad ann. 1190: Rex Anglias exigebat a Tancredo rege Sicilise mensam auream de longitudine duodecim pedum et de latitudine pedis et dimidii, et duos Tripodes aureos sub mensa aurea. Ubi scabella interpretatur Hearnius: malim ego intelligere vasa, in quibus ignis ponebatur sub mensa, qua3 tribus pedibus constabant. 1 TRIQUADRA, Tripartitum, apud Vossium lib. 3. de Vitiis sermonis cap. 53. * TRIQUADRUS, In tres partes divisus. Homil. de S. Helena torn. 3. Aug. p. 590. col. 2 : Jure enim illi Triquadrum orbem obnoxium asserimus. Ermold. Nigel 1. torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 32:
Hie per Triquadrum regnabat (proh dolor) orbem, Et genus humanum in sua regna dabat.

re, saltare, a Tripidium, Tripudium, ladse delictum esset. Vide Ferrum canGall. Danse. Lit. remiss, ann. 1378. in dens. Reg. 113. Chartoph. reg. ch. 236: Cum * 2. TRIPODIUM, de quo plura apud Petrus Hardici et quidam alii per villam Marten, de Ant. Eccl. Rit. torn. 1. pp. Aquarum mortuarum, quodam die Domi- 568. et 569. idem omnino videtur, quod nico spatiando Tripidantes, Coletam nuncupatur Gallorum vulgari sermone surgere fecerunt pro Tripidando,... ipsam Legile, in quo Epistola et Evangelium Coletam aliquantulum contradicentem cantantur ; licet Bonannius Eccl. Hieextra Tripidium posuerunt. Comput. ann. rarch. cap. 72. pag. 299. Faldistorium 1393. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. significare vult. Ita Georg. Rhodig lib. pag. 124. col. 2: Fecerunt (joculatores) 1. de Liturg. Rom. Pontif. cap. 8. num. festum in processione, et post per villam 4. Hinc Tripodium appellatur Pannus, faciendo Tripidiare gentes. Vide in Tri- quo legile pperitur, teste D. Le Beuf in schedis suis. pare et mox Tripodiare. * TRIPOFONIUM, Treffonier. (Gloss. * TRIPLABILIS, Triplabile pro Tripicabile, habet Aldhelra. de re gramm. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.) TRIPONDIS. S. Zeno Veron. Episc. apud Maium Auctor. Classic, torn. 5. pag. 571. ex Sedulio. Locus est in Sim- Serm. 6. ad Neophytos : Singulos ponderate, invenietis nullum habere minus. plare. 1 TRIPLARE, In triplum augere, Job. Tripondes sunt homines numismati sacri una libra signati , qui mensse deserde Janua. viunt. Vide Filesacum lib. 1. Selector, | TRIPLARIS, Ternus, Macrobio in Somnium Scipionis lib. 1. cap. 6.19. lib. pag. 241. 2. cap. 1. * TRIPONTIDM, Pagi Arelatensis no1 TRIPLACIUS, Ternus, Martiano Ca- men, a tribus , ut videtur, pontibus. pellae 1. 9. Charta ann. 1055. in" magno Chartul. S. 1 TRIPLICABILIS, Qui triplari potest. Viet. Massil. fol. 41 : Donamus Deo et S. Vide Simplare. Vic tori.... de alode nostro duas pecias de * TRIPLICARE PLANETAM, Illam ter ierris Arelate in Tripontio. In se replicare. Vide supra Duplicare. TRIPORTICUS, | TRIPLICATIO, Tertia defensio, refu-stans tribus Atrium, vel area contatio. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. fuere ante aedesporticibus : cujusmodi sacras. Papias: Atrium, fol. 213 : Duo quaterni.... in quibus conti- magna domus, dictum, quod ei addantur nentur petitioner et requestse gentium tres porticus. Anastasius in S. Hilaro Regis Anglise et responsiones et rationes PP. : Fecit Nympheum et Triportigentium dam. Regis Francias cum pluri- cum ante oratorium S. Crucis, ubi sunt bus replicationibus et Triphcationibus hinc columnse mirae magnitudinis, qu& diinde fact is. * Hinc Tripliquier, Tertio respondere, cuntur Hecatonpenta. Sidonius lib. 2. in Lit. procurat. ann. 1309. ex Char- Epist. 10: tul. Arremar. ch. 52 : Donnons pooir Huic est porticus applicata triplex, etc. de repliquier, dupliquier, Tripliquier, etc. ** TRIPLIGITAS. Versus in Natal. Paulinus Epist. 12: Alma domus triplici patet ingredientibus arcu. Christi apud Maium inlnscript. Christ. Script. Veter. torn. 5. pag. 22: Infra:
Spiritus huic genitorque tuns sine fine cohserent, Triplicitas simplex, simplicitasque triplex.

* TRIPLICITATUS , [ Triplicates : Ponas eum in aliquo suorum terminorum seu Triplicitatum. (B. N. ms. Lat. 10272. p. 154.)] * TRI PLO DECANT ARE, Modus cantandi. Vide supra'in Quadruple. 1 TRIPODA, TRIPODIA. Vide Tripetia. t TRIPODARE, Gradus baculo yeluti tertio pede firmare. Chron. Watin. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 821 : Si quando autem ad modicum remissa (paralysis) passione ad ecclesiam aut alicubi eundum erat, baculo sustollente, vivum cadaver segniter ac fatigabiliter Tripodabat, etc. Et col. 825: Suscipe ergo grabbato decumbentem, et resigna nobis non, ut solet, miserabiliter Tripodantem, etc. Vide Tripetia. * TRIPODIARE, ut supra Tripidare.lAi. remiss, ann. 1376.in Beg. 109. Chartoph. reg. cb. 404: Ipso, qui tune apud Lugdunum moram trahebat, Tripodiante post prandium cumcertis aliisjuvenibusfiliis, etc. 1. TRIPODIUM. Leges Henrici I. cap. 64 : In quibus vero causis triplicem ladam haberet, ferat judicium Tripodii, i. 60. solid. Quae verba Spelmannus in yoce Lada, intelligenda censet de triplici ordalio, scilicet de ferro pensante 60. solidos, id est, tres libras. Vide, qua? observamus in v. Lada. Sed puto, Tripsdium esse mensuram trium pedum, ex Gr. TptulStov, infra quam brachium in cacabum immittere tenebantur, qui aquse ferventis judicium subibant, sitriplicis

1 TRIQUETUM , Scrupulorum ludus, Gall. Trictrac. Statuta Eccl. Audomar. ex Archive ejusdem : Item statuimus etiam'expresse, ne aliguis canonicorum... Ter geminis gcminae patuerunt arcubas aulae. causa lucri ad taxillos, Triquetum seu [Joh. Diaconus de Eccl. Lateran. apud scaquerium cum denario ludere prsesuMabillon. torn. 2. Musel Ital. pag. 572 : mat. Vide Trinquetum. * Triquet, eadem notione, ni fallor, in Nympheum et Triporticum ante oratorium 5. Crucis.] Vide Descriptionem nostram Lit. remiss, ann. 1384. ex Reg. 125. Chartoph. reg. ch. 38: Icellui exposant jouoit aedis Sophianas n. 20. * Inde fortean Tripot, pro Halle, por- au Triquet a Regnault Recher, etc. Vide ticus nundinaria, in Confirm, privil. Ca- supra Trinquetum. < Trique vero pro Static navium, si dom. ann. 1466. ex Reg. 202. Chartoph. reg. ch. 51: Item peuent lesdiz bourgois... tamen non est nomen loci, occurrit in mettre jurez et gardes... au Tripot ou hale Privil. Hareflori ann. 1398. ex Reg. 153. a ble, etc. ch. 243 : Octroyons que doresnavant au* TRIPOS, Tretel, hestal. (Gloss. Lat. cuns marchans estrangiers ou habitans de la ditte ville, ou autres personnes Gal. Bibl. Insul. E.36. XV. s.) j TRIPS, Vermiculus lignis innascens quelconques, ne leurs marchandises esmateriasque vitians, in Vocabulario Sus- tans en laditte ville et es lieux de la Trique sannsei. et de la fosse de I'Eure oil se repose le na1 1. TRIPTES, TptTiTYjc, Frictor, unctor, vile venant du havre de laditte de Harcubicularius, apud Martianum Capel- fl-eur, ne puissent ou doient estre pris, arlam lib. 2. restez. Triquotonet autem Palmulae vel * 2. TRIPTES, Daemones illusores, dicti cylindri species videtur, in Lit. remiss, a Tripto verbo, i. deludo, vel quia tripli- ann. 1456. ex reg. 189. ch. 122 : Le supcem habeant potestatem in corpore, um- pliant print le petit Triquotonet duquel bris, spiritibus. Glossar. vetus ex Cod. il faisoit sa fouasse, etc. Vide supra Trigum. Reg. 7613. Vide Triptire. TRIPTIRE, vel TRIPTIEI, In tres par1 TRISAGIUM, Hymnus sic dictus a ter tes dispertiri, Partir en trois, in Glossis repetita voce aytoc, nempe "Ayto? 6 0s6?, "Ayto? t'ff^upo?, "Ayio? aOavatoi;, eXiyjcrov Lat. Gall. ** TRIPTITUS. Aldhelm. de re gramm. 7)11,5?, Hymnus sacer apud Graacos freClass. Auct. Maii torn. 5. pag. 517 : Tri- quentissimus. Vide Glossarium mediae ptitamque syllabarum differentiam. F. Graecit. et Suicerumin Thesauro, v. Tptffoytov. pro tripertitus. 1 TRIPTOTUS, Nomen habens tres caTRISANTIA. Bernardus Mon. in Consus, a tris et ptotos, casus, ut Jesus, Je- suetud. Cluniac. MSS. cap. 28. [31. part. sum, Jesu, Johanni de Janua; qui a trois 1. in editis :] Qui autem rasi fueruntt cases dessemblans, in Glossis Lat. Gall. finita psalmodia debent in illam TrisanSangerman. MSS. Isid. lib. 1. cap. 6 : tiam ire, in qua locutio solet esse, et liQuod tantum in tribus (casibus variatur,] bros accipere, ungulasque, si fuerit opus,

TRI
incidere. Cap. 70. [74. n. xn. ed. :] Omnes, qui remanent de completorio, finita collatione, egressi de Capitulo, ad sinistram partem introitus, debent in Trisantia [ed. Trisantiis] remanere, donee toto conventu egresso, etc. Gap. 77. [ed. 17. part. 2 :] Qui ex una parts Trisantias sedent, unum versum, qui autern ex altera, alium dicunt. Cap. 78. [et 75 :] Donee infantibus ingressis Capitulum cazterisque extra Capitulum in Trisantiis stando ordinatis, Prior vemat. Ibid.: Pueri in Capitulo, et alii sic veniunt in Trisantiis stantes. Trisantias igitur Capitulo proximae fuerunt, [quse idem fuisse videntur atque latera seu alae claustri, forte sic dictse a tribus, quibus constabat claustrum porticibus. Vide Marq. Herrgottum in Indice Onomast. ad calcem vet. Discipline Mqnast. et in notis ad locos citatos, in quibus aliquando Trisantiam interpretatur puerorum aut monachorum turmam, sic forte dictam a Gallico Trezain, Tredecim, quod essent duodecim monachi, quibus decimus tertius praeerat decanus. Malim ubique claustri alas intelligere.] [* Vide supra Tresantise.] TRISCABINA CHABTA, inscribitur formula 88. ex Lindenbrogianis : in textu vero, nunc igitur complacuit nobis, atque convenit, ut talem chartulam Triscabinam seu ingenuitatis ipsi servo nostro nomine illo fieri et firmari rogaremus,etc. TRISCAMERARIUS, Dignitas Palatina, Camerarii dignitate inferior. Chartam Friderici I. Imp. ann. 1162. apud Diagum'lib. 2. de Comitib. Barcinon. cap. 174. subscribunt prae caeteris Principibus, Rodulfus Dapifer, Harmannus Camerarius, Bertolfus Triscamerarius, etc. Alia Friderici II. Imp. ann. 1244. apud Goldastum torn. 2. Constitut. Imp. pag. 6. et Joan. Noppium in Chron. Aquisgran. lib. 3. n. 1: Willelmus Adyocatus Aquensis, Henricus frater ejus Triscamerarius noster, et fideles nostri, etc. Scribunt Sammarthani, Jacobum Serenum Archiepiscopum Ebredunensem, adiisse anno 1276. Kodulfum Imp. et ab eo impetrasse conflrmationem priyileglorum Ecclesiae suae, et dignitate Triscamerarii perpetui Cameras fmperialis adauctum. [Quod fusius descriptum videre potes in Bulla hujus Imperatoris edita torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 13. et 64.] [* Praeter Jacobum Serenum eadem dignitate, saeculo elapso, insignitus legitur Michael Dei gratia archiepiscopus Ebredunensis et princeps ac Triscamerarius imperialis, in Charta ann. 1385. ex Tabul. S. Viet. Massil.] [** Vide Haltaus. Glossar. col. 1800. voce Trese-kasmmerer, et Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 544. voce Treso, Triso.] TRISCARE, Mamotrectus ad lib. Esther cap. 8 : Tripudiare quasi cum tribus pedibus saltare, vel chorizare, sive Triscare. [Tresche, Saltatio, tripudium. Le Roman de la Rose MS.:
II vit, ce dit, sor 1'herbe fresche Deduit qui demenoit la Tresche, Et ses gens o lui karolans Sur les floreites bien olans.

TRI

TRI

187

Ibidem :
Oiseaux privez, bestes domesches, Karoles et dances et Tresches.

Vide Trepare et Tripare.] * Hispan. Triscar, Ital. Trescare. Tripudiare, choreas agere, a Tresca, tripudium ; unde nostratibus Trescher et Tresche, eadem acceptione. Lit. remiss, ann. 1388. in Reg. 132. Chartoph. reg. ch. 231: Icellui Michaut ala vers la feste

1 TRISPEDIUM, Vas tribus pedibus oil s'esbatoient, dansoient et Treschoient les jeunes gens; et incontinent que icellui constans. Inventarium ann. 1347. torn. Michaut y appercut et vit ledit Erart dan- 2. Hist. Dalphin. pag. 556. col. 1: Item, sant et menant une Tresche, etc. Alias unum alium gobeletum argenteum ann. 1394. in Reg. 147. ch. 127 : Un com- cum uno Tnspedio argenteo, etc. T TRISSADORIUM, ut supra Trisorium. aignon qui vault mener une dance, que en dit Tresche, etc. Aliae ann. 1400. in Ordo Rom. apud Mabillon. torn. 2. Musei Reg. 155. ch. 380 : Quand la feste au ron- Ital. pag. 487: iSedet autem ipse Papa del fu finee, on commanca a danser a la in una mensa eminenti solus, diversis et Tresche. Treque, eadem notione, in Lit. magnis aureis vasis et argenteis super remiss, ann. 1381. ex Reg. 160. cb. 21 : mensam positis, vel in Trissadorio seu A saint Amand en Peule es noces Jehan teloneo sitis propter mensam, a latere sinistro Papse. Garnet, certain debat se prist et esmeu 1 TRISSARE, De sono hirundinis dicipour cause de ce que lesdites parties menoient chascun une Treque ou dance. tur Auctori Philomelas v. 26. Trissat hirundo vaga. 5 TRISCELES. Vide mox in Trisiles. TRISSESIVA, apud Papiam MS. Crassit TRISGHISMA, Tertium vel triplex tudo. Editus habet Trisesina. schisma. Vide locum in Quartischisma. t TRISSONUM , Piium , Gall. Pilon. TRISGURRIUM, Papiae Multiplex scurrilitas. Guibertus lib. 1. de Vita sua Charta ann. 1329. ex Archive S. Victoris cap. 11: Quam miserabiliter eastunc ad Massil.: Item, unum morterium cum suo nostra ssecula pudor et honestas paulatim Trissono. in virginea professione ruit, et res et spe* Provincialibus vulgo Trissoun, quicies custodise matronalis extabuit, ut in bus Trissar terere sonat. TRISTA, TBISTBA. Cokus part. 4. Inst. omni earum habitudine sola possint notari Triscurria, ubi nil nisi jocularia so- pag. 306 : De tristis, ancientes written nant, et oculorum nutus et lingua. Idem traistis, andis derived of traist, i. trust, in Praefat. ad Hist. Hierosolymit.: In id and signifieth, Ubi alii homines manentes quod pie affectaveram fortasse a cunctis in eadem foresta tempore quo Dominus videndus, incessi, cachinnos ac Triscurria chaceaverit, in eadem venire debent, et prsetergrediens aliquorum, etc. [Legitur confisi sunt, Anglice, are trusted, ad teapud Juvenalem Sat. 8. nisi cum Scali- nendum leporarios certis locis assignatos gero legatur Transcurria a currendo. pro feris ibidem expectandis et capiendis. Vide Vossium in Etymol. v. Scurra, et Ethelredus Rievallensis Abbas in GeHofmannum in Triscurria.] neal. Regum Angl. cap. ult.: Rex cum caeteris superior constitisset, secundum le* TRISELLUM. Vide supra Trasellum. gem venandi, quam vulgus Tristam vocat, 1 TRISESINA. Vide mox Trissesiva. * TRISIARGHIS est Capillus in vesica, singulis proceribus cum suis canibus sinqui fit ex nervorum frigore, vel humoris gula loca delegat, etc. Inquisitiones de infusione. Glossar. vetus ex Cod. reg. forefacturis diversis super foresta Doin. 7613. [** Trichiasis, in cod. reg. 7644.] Regis art. 13. in Additamentis ad Matth. TRISIGUM, Annonae species, nisi sit Paris. : Inquiratur.,.. si aliqua antiqua pro Triticum. Charta ann. 1106. apud Tristra D. Regis, villa, vel domo, levatis, Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi vel clauso impediatur : per gwa? deductus col. 353: De Trisico, mileo et panico, at- Domini Regis impediatur. que legumine in area modium sextum, etc. PraBterea Cowello dicitur inqmunitas vide supra Trigum. ab ilia servitute forestae incolis impoTRISILES. Papias, ex Isidoro lib. 20. sita, qua quisque obligatur canem venacap. 4 : Trisiles, Grssce tripodes. Trisihs, ticum alere, et paratum in manu sua a tribus liciis. Isidorus habet Trissiles. tenere , dominoque suo praesentare , Gloss. Anglo-Sax. JElfrici: Trisilis: dri- quandocunque illi placuerit in foresta f o t a d faed. Ubi Somnerus emendat sua venari. Charta Edw. III. Regis Trisceles, ex Gr. TpKncsXifc. Sax. D r i , Ang. torn. 2. Monast. Anglic, pag. 827 : tres, f o t , pedem significat. [Vide Sal- Et sint quieti de...... Henedpeny, et bucmasium ad Larapridium in Commodo stall, et Tristris. Vide Steph. Skinnerum cap. 10. et Hofmanni Lexicon in Tris- in Etymologico Anglico [et Th. Blount ciles.] in Nomolexico.] | TRISIPPIUM,-R0ful!a seunota impressa * Inquisit. forest, de Lyons in Reg. malis equorum emeritorum, in Amal- 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 118. r. col. 1 : Robertus de Pissiaco habet lepothea. * TRISLICIUM, Oulcita ex tela cras- rem, vulpem....... et Tristre inter boscum siori, dicta vulgo Treillis. Inventar. ann. et forestam. Terstre pro Tristre. in Cod. 1320. ex Tabul. S. Viet. Massil. : Item reg. 4653. A. fol. 79. unum coopertorium de pellibus dorseri f TRISTABILIS, Tristis, molestus. Tricuniculorum. Item unum bonum Trisli- stabilis eventus, in Litteris ann. 1341. cium, etc. Vide supra Translicium. apud Rymer. torn. 5. pag. 277. TristabiTRISOMUM, Sepulchrum trium corpp- lis tumultus, in Vita B. Coletae torn. 1. rum capax. In Coemeterio Cyriacae, via Martii pag. 573. f TRISTAMEN, Tristitia, animi dolor, Tyberina, Romae: in Actis S. Urbici, torn. 1. Aprilis pag. SE. BIBA.. EMET. DOMINA. 252 LOCUM. A. SUCCESSUM. TRISTARE, Tristem facere, contristare, TRISOMUM. UBI. POSITI. Gall. Attrister. Onomasticon : Tristo , Vide Sisomum et Glossar. med. Graeci- Xurceto. Will. Britto lib. 10. Philipp. : tat. in Tps'ffwjxov. Indigno Tristavit funere campos. T TRISORIUM, f. pro Drisorium, mutato d in t, ut saepe fit, Abacus, ubi vasa Et lib. 11 : reponuntur ad ministerium mensae, ut Et tristi Tristassent funere mundum. supra Dressorium. Vide ibi. Magnum Chron. Belgic. pag. 402. edit. Pistor. : [Joh. de Janua : Tristare, tristem facere, Principes intraverunt refectorium S. turbare; Tristari, dolere, tristem esse. Maximini, quod sic erat ornatum : primo Gl. Lat. Gal. Sangerman.: Tristare, CouTrisorium decem scabellorum per mo- recier: Tristari, Soy courecier. Libellus dum graduum, etc. Vide mox Trissado- Episcoporum Ital. contra Elipandum : Per animam co.ro esurit, sitit, Tristatur. rium.

488

TRI

TRI
diverticula, et Tristegas, cameras, et conclavia, etc. Idem in Historia minori MS : Clam concepit ab Stephana, qui earn duxerat ad Comitem Andegaviae maritandam in nave, scilicet in quodam Tristego navis ipsis pro thalamo prseparato. [Gen. 6. 16: Fenestram in area fades, et ccenacula et Tristega fades in ea. Alcimus Avitus:
Tristegaque hie facies, simul et csenacula in illis.]

TRI
ut et Tristis cognomen acdperet. Idem in Pio, ex editione Mediolanensi: Homo Tristis et integer, i. severus. Italis Tristo, est improbus, sceleslus. Vide Ferrari um. * TRISTITER, Dolenter, triste, Gall. avec douleur. Lit. remiss, ann. 1359. in Reg. 90. Chartoph. reg. ch. 318: Ex parte Petri le Brun nobis fuit expositum Tristiter lamentando, etc. TRISTITUDO , Tristitia , Apuleio in Apologia. TRISTRA, Idem ac Trista, quod vide. 1TRISTURA. Vide Transitura in Transitorium. T TRISTUS, Improbus, prayus, Ital. Tristo. Vita B. Columbae Reatinae, torn. 5. Mail pag. 367 * : Trista, Trista, semper vis protervire. * TRISYLLABATUS, Trisyllabus, tribus Constans syllabis, apud Virgil. Gramm. pag. 67. 1 TRISYRTICUM, quod tripliciter possumus interpretari, sive quod trifariam sumitur, seu trahi potest, a Tpf?, ter, et o-Opstv, trahere. Vide Vossium lib. 4. de Vitiis serm. cap. 53. 1TRITA, Pulmentum ex rebus tritis. Statuta S. Claudii pag. 81 : Die Nativitatis Domini.... debet pittantiarius ministrare.... generalia Tritarum. Supra in voce Carno, Trita male editum pro Trista. TRIT.ffi. Tritarum sodetas, seu Trito~ rum, vel Trituratorum, Germanis der flegeler, id est Flagellatorum, sic dicta quaedam militaris turma, seu societas, forte quod armorum vice flagella rustica deferret, vel quod blada seu triticeas messes passim detereret: nam alii fuere a Flagellatoribus, de quibus supra egimus. Historia Landgraviorum Thuringiae cap. 155 : Eodem an. (1411.) incepit sodetas Tritarum, id est, der flegelern, quorum capitaneus fuit ille,~etc. Cap. 157: Ex ilia liga Tritarum, videlicet der flegellern, etc. T TRITARE, Frequenter terere, Joh. de Janua. * Vox Italica, disseeare, comminuere, in pulverem redigere, Acad. Cruse. Fragm. hist. Fulgin. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 146. ad ann. 1321: Duravit tempus pluviosum per mensem et ultra, ita quod multse segetes in metis remanserunt ad Tritandum in mense Septembris. TRITAVUS, Haud scio an vulgari notione accipi debeat, inHomag. Amalr. vicecomit.'Narbpn. ann. 1337. ex Bibl. reg. col. 2: Dominum Aymericum patrem et praedecessorem nostrum et Tntavum nostrum, etc. Judicent genealogiarum periti. TRITENNALE, Tritennariam. Vide Tricenarium. ITRITEUS.Vide Typica febris in Typus. t TRITHEIT^, TpiOsVTac, Haeretici sic dicti, quod tres in SS. Trinitate substantias et naturas per omnia similes esse dicebant, quamvis tres Deos dicere omninorefugerent. De his Biblioth. Photii cod. 24. pag. 16. Tritheitarum ducem Joh. Philoponum, Philosophum Alexandrinum, tempore Phocae Imp. fuisse scribit Nicephorus Callisti lib. 18. cap. 46. et 48. Vide Leontium de Sectis, act. 5. pag. 476. TRITHINGA, Saxonice b r i b i n g , apud Anglos, dicitur tertia pars Comitatus, seu provinciae, continens tria vel quatuor Hundreda, seu centurias, cui, qui praeerat, Trilling erefas dicebatur , ad quern deferebantur causae, quae definiri non poterant in Wapentachiis, seu Hundredis. Quod autem in Trithingis deflniri non poterat, ferebatur in Scy-

Tristati stint et conterriti, Rolandino Patav. lib. 5: cap. 10. Acerbo mserore Tristati, Elmhamo in Vita Henrici V. Regis Angl. cap. 3. Tristanles gaudentibus opponuntur in Chronico Whethamstedii pag. 364. Verum Tristari, pro Tristem esse usus etiam Seneca lib. 2. de Ira cap. 7. et de Provid. cap. 2.] * TRISTARI, ,Egre ferre, Gall. Eire fdche. Charta Robert! reg. ann. 1007. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 589: Retulit se Tristari admodum, non esse inpago Turonico cosnobium, ubisanctimoniales feminss Christo passent suss devolionis impendere officium, sicut in plerisque habebant partibus terrss. TRISTATI. Hieronymus in cap. 23. Ezechielis : Tristatee apud Grsecos nomen est secundi gradus post regiam dignitatem, quos nos Magistrate utriusque Militias et Prsefeclosannonariititulivocamus. Exod. 14 : Ka: sXa6ev l^axoata apjiotTa, xac TptffTaTa; eu\ Tvavraw. Et accepit sexcentos currus electos, et Duces super omnes. Et 4. Regum 7: Ka\ auexptOv) o Tpt<TTaTY]?> et respondens unus de Ducibus. [Tbeodorus Studita in S. Platonem n. 17. Copronymum TYIS ixovo[j.axixrii; atpe<7to? TpiaraTYjv vocat. Vide Glossar. med. Graec. col. 1611. d.] Fridegodus in Vita S. Wilfridi cap. 15: _ N
Conveners Duces, nee npn basilica pubes, Tristatae, Comites, vulgi promiscua slrages.

TBISTEGA , Offlcina mercatorum. Charta Guarini Episcopi Arabian, ann. 1145. in Chartul. Ecclesiae Ambian. : Si autem cellarium, vel Tristega ad merces negotiatorum reponendas construere voluerint. TRISTEGA, Latrina. Vide Privata. TRISTEGA , Machina bellica , turris tribus constans tabulates. Sugerius de Consecr. Eccl. S.,Dionys. pag. 353: Ad Tristegas et propugnacula facienda. Epistola Balduini Imp. CP. apud Arnoldum Lubecensem lib. 7. cap. 20: Turribus autem supereriguntur ligneas turres altissimse stationum sex, etc. BRISTEGA, perperam pro Tristega, non uno loco apud Will. Brittonem in Philippide lib. 4. pag. 138 :
Nee minus alte Per loca Bristegae, castellaque lignea surgunt.

Idem lib. 7. pag. 174:

Haud secus absumit Bristegas, valla, domosque.

Ubi frustra Gaspar Barthius vocem a Germanico arcessit. Vide Belfredus. Non Reges, non Tristatas, Regumve clientes. TRISTEGUM, Machina lignea in cam* TRISTATIO, Tristitia, moeror. Sermo panariis, in quibus pendent campanse, de B. Petro Acol. torn. 6. Sept. pag. 654 : vulgo Beffroy. Liber Miraculor. S. Bercol. 2 : Quidam plebanus ecclesise S. Basi- tini cap. 8. apud Mabillqnium: Sed et lii.... jussit fieri quandam profundam turrile ipsius (Ecclesiae) licet novlter esset foveam, in qua ipse fecit sepulcrum beati superpositum, quia antiquo more erat Petri sepelire, non sine grandi Trista- factum, deposuerunt, et aliud mirse matione totitts contratas. Ttisteur, pro Tris- gnitudinis mirabilisque fabricse studuetesse, chagrin, melancolie, ^gritudo, runt aedificare, cujus longitudo consistenmcestitia, in Lit. remiss, ann. 1383. ex tis in terra ssquabat altitudinem culminis Reg. 145. Chartoph. reg. ch. 153: Par le Eeclesias, cui superponendum erat. Nee courroux et Tristeur qu'il avoit au cuer, mirum, Tristegum enim, ut vulgariter temple de Vennemi, le suppliant frapa loquamur, trium tripodum ordinibus facd'un petit coustel trenchepain ledit Hu- tum fuerat, excepta summa claxendice. guet par le bras, etc. Vide Tristificatio et Vide Belfredus. Sugerius de Administr. Tristis. sua : Lapideas turves, el ligneas Tristegas TRISTEGA, TRISTEGUM, vEdificium concussit. constans tribus tabulatis, (quae xoaao-TRISTEGUM occurrit alia, sed incerta Tp<o(iai:a vocat Cantacuzenus lib. 1. His- mihi notione, apud Knyghton. lib. 1. de tor. cap. 36.) contignationibus, vel cce- Eventib. Angl. cap. 2 : Et post prandium naculis, ut habet Hieronymus in Eze- cum intraret cameram, vidit unum Trischielis cap. 41. Jo. de Janua et Will. tegum cum imagine ad similitudinem Britto in Vocab. et Auctor Mamotrecti: unius sagittarii, tenentis arcum cum saTristegum dicitur locus tricameratus. Pa- gitta. [Tabulatum interpreter.] pias Tristega, tricamerata, a trino tegTRISTEGON, nescio qua perinde nomine, vel tribus tectis. Gloss. Lat. Gall. : tione usurpet Petrus Subdiaconus NeaTristegum, Maison a trois ordres de sieges. polit. Ecclesiae de Miracul. S. Agnelli [Aliud Sangerman. : Tristegum, Maison Abbatis : ou lieu a trois chambres.] Vetus InterTristegon uberius, decurrat sancta profando pres Juvenalis Sat. 3: Tabulata supeAgnelli saricti miracula sancta canendo, riora tecta et Tristega. Tpi'sTevov, [in Ac1 TRISTELLUM, Idem quod Trestellum, tibus Apost. 20. 9. et] in Vita S. Eupraxiae Virg. cap. 42. [Tpt<rreYo? olxo?, Tripedis species, Gall. Tresteau. Unum apud Theophanem ann. 39. Theodqsii lectrum, duo desques et tria paria TristelJun.] Hieronymus in cap. 41. Ezechiel. lorum, in Litteris ann. 1405. apud Rymer. Tpcoreya, tertia ccenacula interpretatur. torn. 8. pag. 384. 1 TRISTIFICATIO, Tristitia. Vita S. CoIta Tristega, proprie est cubiculum superius, tametsi seepe pro quovis usurpe- lumbse Abb. torn. 2. Junii pag. 233: tur. Abdias Babylon, lib. 3. Hist. Apos- HSBC talis mihi msesta retardatio hodiernse tol. pag. 26 : Sanctus quoque Apostolus Tristificationis non immerito causa fuit. descendens de Tristega, prssdicabat eis TRISTIMONIUM, Tristitia, ut ssgrimoverbum Domini. Infra: Et adhibentes nium, in Fragmento Petronii de Cosna scalas, volebant ascendere in Tristegam, Trimalcionis pag. 51. ut eos interficerent. Gregorius Turon. TRISTIS, Severus. Vulcatius deCassio: lib. 8. cap. 42: Dum epularetur cum Haze Epistola ejus indicat, quam severus diversis in Tristega, subito effracto pul- et quam Tristis futurus fuerit Imperator. pito domus, vix semivivus evasit. Mat- Capitolinusin Maximo : Fuitcibi avidus, thaeus Paris ann. 1247 : Habebat namque vini parcissimus, ad rem veneream nimis in ipsa navi, sicut de area Noe legitur, rarus, domi forisque semper severus, ita

Et cap. 47:

TRI
ram. Ita Leges Edwardi Confess, c. 34. [* 31.] et ex iis Fleta lib. 2. cap. 61. 23. [** Vide Leda 2. Alia plane est teo^ing vel decania, Decem hominum societas, de qua agitur in voce Friborga. Ad hanc pertinent quse sequuntur.] Hanc autem partitionem .321 fredo Regi adscribunt Scriptores Angli. Annales Wintoniensis Ecclesiee de Elvredo Rege: Iste instituit Hundredos et Tithingas ad latrones investigandos. Id ipsum tradunt Ingulfus pag. 870. et Mattheeus Westmonasteriensisann. 892. qui hoc loco tithingas pariter habet: Centurias, quas Hundredos, et decimas, quas Tithingas appellant, instituit, etc. TETHINGA, in Charta Joannis Regis Angliae ann. 1215. pro Libertatibus Anglia? ann. 1215: Fiat autem visus de franco plegio, sic ut pax nostra teneatur, et quod Tethinga integra sit, sicut esse consuevit, etc. Trithingarum mentio est praeterea in Statuto Mertonensi cap. 10. et in Fleta lib. 1. cap. 20. | 48. 49. Quern vero Trihingerefas vocant Leges Edwardi, alii Tethingum, vel Tethingman nuncupant. Hodie, inquit Watsius, res cum Lege antiqua prorsus evanuit, nomine tantum(re/jingrman)remanente., et in Constabulario parochiano alicubi residente. TBITHINGA, sumitur etiam crebro in veteribus Chartis Anglicis, pro quietum esse de sectis curias Trithingarum, apud Ingulfum pag. 875. et in Monastico Angl. torn. 1. pag. 372. 387. 390. hoc est, obligatione eundi ad placita Trithingarum. Adde idem in Monasticum torn. 1. pag. 310. torn. 2. pag. 812. 827. ubi nude habetur quietum esse de Trithingis. 1 TRITIGERUM BLADUM, Triticum, in Tabul'ario Calensi pag. 175. J TRITILE, Quod teri potest, in Glossis Isid. et de Janua ; Combrissables, in Gl. Lat. Gall. Sangerm. T TRITIO, Actio terendi, contritio, Johanni de Janua ; Combrisemens, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. TRITISCIUM MOLENDINUM, pro Triticeum, in Charta Waltheri de Gant Comitis, apud Edw. Bisseum in Notis ad Uptonum pag. 86. 1 TRITOC, Triginta. Vide in Chunna. * TRITOLIT^E, Hssretici dicti quod sicut tres personas, ita quoque tres astruunt Deos esse. Glossar. vetus ex Cod. reg. 7613. Vide Tritheithss. [** Isidor. Orig. lib. 8. cap. 5. sect. 68.] 1 TRITONUS, Sonus inconcinnus, Gall. ^ Triton. Guido Abb. Ord. Cisterc. MS. de " Arte Musica : B. rotundum inventum est \ propter auferentiam asperitatis Tritoni. ^-4*TRITOR, Topev-^s, in Glossis Lat. GrT^etHfe=-~i.aiJtelius in MS. Sangerman. itopey-riQ?, ViatorT^aktgrit iter. TRITORIUM, apud ^Elfricum^erseel. [Tritorium, 6pi6dtc, in Glossis Lat. -Gr. et Gr. Lat. Regestum vetus a Pittone laudatum in Annalibus Eccl. Aq. pag. 164 : Quasdam magna asdificia... cum pradellis, viridariis, Tritoriis, claustris, etc. Locum intelligo ubi frumentum, vel racemos terebant.] * Pistillum, instrumentum quo teritur, Gall. Pilon. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 36 : Ipsum servientem de quodam Trilorio seu pestello percutere nisus fuit. Vide supra Tritare. 1 TRITTERI, Milites. Vide Ritteri. j TRITULARE, pro Triturare, in Bulla Gregorii IX. PP. apud Cencium inter Census Eccl. Rom. * Stat. Avellae ann. 1496. cap. 43. ex Cod. reg. 4624 : Debeant ostendere dictum

TRI

189

1 TRIVERBERO, KapTspub? Iv earum omasum bladi camparisz dictis | sindicis et consulibus, antequam illud in Glossis Lat. Grasc. Qui fortiter verTritulent vel Tritulari faciant. bera sustinet. * TRIVIALE VOLUMEN, In tres partes j TR1TURA, Clava, ni fallor, a terendo sic dicta. Diarium belli Hussitici apud divisum, cujusmodi est Liber de Cultu Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 168 : vineaa domini: unde Joan. Cliappuis qui Multitudinem armatorum fugabant, Tri- ilium edendum curavit ann. 1514. ita turis bene feratis, optimis armis armatos scribit : invadentes, et usque ad mortem ssepe Quodlibet exlollas, ut vis, Triviale volumen, prosternendo, etc. Nil isto raelius, utiliusve scies. | TRITURARE, Excutere frumenti gra- Codice tarn sancto prtctexlam quisque sacerdos na terendo, apud Madox Formul. Anglic, Oblongam mutet, si caret sere brevi. pag. 359. et in Charta ann. 1252. torn. 2. 1 TRIVIALIS. Vide mox in Trivium. Hist. Eccl. Meld. pag. 158. Metaphorice TRIVIALITER, Vulgaritet: Triviatim, Sidonius lib. 7. Ep. 6. dixit Triturari variis passionum flagellis. vulgo, passim. Glossar. vetus ex Cod. * TRITURATIO, Obligatio, qua subdi- reg. 7613. tus tenetur nuces suas ad oleum confi1 TRIVISIO,In tres partes divisio. Acta ciendum terere ad tqrcular doming si-^ praevia ad Concil. Pisanum ann. 1409. mul etprsestatio quaeillidebetur.Charta torn. 7. Ampliss. Collect. Marten, col. ann. 1268. in Chartul. S. Maglor. ch. 138 : 1007: Manifestum est ibi non esse utramCum.... orta esset materia quaestionis su- que obedientiam, sed unam quas ex duaper duobus noeriis,... super 'eo videlicet bus facta est, et ab illis divisa non unioquod volebant eradicare vel eradicari nem, sed Trivisionem facit. 107. facere dicta duo noeria, et super eo quod TRIVIUM, Grammatica, Rhetorica, et dicti religiosi proponebant dictos domi- Dialectica ; ut quatuor aliaB liberales num et ejus filium hoc non posse facere artes, Quadrivium, nempe, Astrologia, nee debere, quia Triturat.io dictorum noe- Geometria, Arithmetica,et Musica.Uguriorum, tempore ad hoc apto, et medieta- tio : Nota, quod Grammatica, Rhetorica, tem fructuum ex eis provenientium an- et Dialectica dicuntur Trivium, quadam nuatim ad ipsos religiosos, ut dicitur, similitudine, quasi triplex via ad eloquenpertinebat. liam. Balbus in Catholico, et Joannes TRITURATORES. Necrologium Eccle- de Janua: Grammatica, Dialectica, et siae Carnotensis : Acquisivit etiam apud Rhetorica dicuntur Trivium, quadam Menuesin generaliter quicquid Major ha- similitudine quasi triplex via ad idem, id bebat in granica Capituli, scilicet duos est ad eloquentiam. Arithmetica vero, Trituratores, vechiat, pesait, lentilat, fa- Musica, Geometria, et Astronomia dicunvat, pr&ter unam minam avenae, quam tur Quadrivium, quasi qualuor vias ad habet propter submonitionem saccorum. idem, id est ad sapientiam tendentes. Alibi, 2. Id. Mart. : Pro cujus anni- Unde et Triviales dicuntur, qui docent, versario habemus quatuor Triturato- vel qui student in Trivia, sicut Quadrires in granchia de Clauso villari. Rur- viales, qui in Quadrivio. Perperam igitur sum : Acquisivit huic Ecclesias quic- Valla per Trivium, solam Grammatiquid Major de Nongento fisci habebat in cam intelligi, aicque nuncupatam, quod granica de Gaesvilla, videlicet unum Tritu- in triviis et compitis doceatur, scripsit. ratorem, et stramina, et foragia, et pa- Prologus in Vitam S. Maximini Martyleas, et pilonem, et veciacum, et pesat, et ris MS.: Sed inter omnes illi judicati favat, et duos Trituratores,quos Major de sunt, sumrnam sapiential altigisse, qui Joy habebat in granica de Joy. {Chartu- Trivium illud terere conati sunt, in quo larium S. Vincentii Cenonian. fol. 7* requiritur divinarum humanarumque peLitigantibus coram nobis super tertia ritia rerum; quod constat in Physica, parte decimas parochial de Lovigne cum Ethica, et Logica, etc. Braulio Csesarauuno Trituralore. Usus est hac voce Co- gust. in S. Isidori Vita : In Trivii erudilumella pro eo, qui frumenti grana fla- tions conspicuus, in quadrivii investigagellis excutit: quaB notio locis allatis tione perfectus. Adde ejusdem Isidori potest accommodari.] Vitam aliam a Luca Tudensi, ut quiT TRITDS, Tptiroc, Tertius. S. Bern, de dam-volunt, conscriptam n. 5. 8. Conracantu seu correctione Antiphonarii n. dus de Fabaria de Casib. S. Galli cap. 3 : Quatuor enim sunt diversitates seu 5: Qui in Trivio Grammaticse, Logicee, manerise cantuum Has apud Graecos Rhetorical , et Philosophise mediocriter vocantur Protus, Deuterus, Tritus et Te- eruditus, etc. Rigordus ann. 1209: Cum tradus. lisdem vocibus ad varios musicae itaque in eadem nobilissima civitate non modos significandos utitur Aurelianus modo de Trivio et quadrivio, verum etiam Mon. Reom. in Epist. ann. 851. apud de quasstionibus Juris Civilis et Canonici plena et perfecta inveniretur docMarten, torn. 1. Ampliss. Collect, col, 123. Statuta Canonic. Regular, apud R. trina, etc. Hugo Metellus de Eucharistia : Gerlando scientia Trivii quadriviiDuellium lib. 1. Miscell. pag. 104 : que ondrato et honorato. Hugo Metellus, Horam post Tritam tune Tertia perficiatur. etc. Matth. Paris ann. 1252 : Vir quidem 0 TRIVALLUS, Fasciculus, ut videtur. in Trivio et quadrivio excellentissimus. Jura advoc. eccl. Aquilej. ann. 1202. in- Et mox : Omnem Trivii et quadrivii noter Monum. ejusd. cap. 66. col. 648: Cum verat difficultatem. Wibertus in Leone erat (advqcatus) in Aquilegia, riparius IX. PP. : Nempe ut primum competit dabat ei sal ad cibum suum, et per rudibus, decurso artium Trivio, non sosingulos annos centum Trivallos cgspa- lum claruerunt prosa et metro. Laurenrum. Vide Treces decepis in Trica. tius Veronensis lib. 1. de Bello BaleaT TRIVARIA PHILOSOPHIA. Vide Tri- rico : vium. Ordine Levita, Trivii ratione peritus. TRIVARIDS. Acta Martyrii SS. Maximiani et Isaaci : Venerant ergo ad car- Vita Lietberti Episc. Camerac. cap. 3: cerem militum cunei et Trivarii fustibus Ducitur sitibundo pectore currens ad fononerati, etc. Ubi forte leg. Triarii. tem Philosophies, et saporis Tripertiti sep TRIVENTER, Valde edax, gulosus. tetn rivos ebibens, modo studet Logicse, Reinard. Vulp. lib. 3. vers. 742 : nunc insudat Physicas, sic intendens vacat Ethicse. Trivaria, seu potius TriviaAnte alios omnes Gripo Triventer adest.

190

TRI

TRO

ria Philosophia, in Epistolva Christian! col. 2 : Cum diutius in oratione permaneT TROBATICUM. Vide in Trabaticum. ad Honorium Solitarium, seu Augusto- ret, supradictis existentibus sub dicto por* TROCA, Pannificis nostratibus Trodunensem, de Imagine mundi. Vide ticali, videntibus et ridentibus seu Trium- gue, Catella, vulgo Chains. Stat. pro Petrum Damian. lib. 6. Ep. 3. Lib. de phantibus de ipso, cum crederent ipsum arte parat. pannor. Carcass, renovata Disciplina Scholarium cajuJ^S. Ghro- fore totum aquam ex dicta pluvia resper- ann. 1466. in Reg. 201. Chartoph. reg. nicon. Augustan. 2. panTcapVSTetc. et sum et madefactum, etc. ch. 121 : Item quod quselibet Troca, quas supra in Quadrivium, * 3. TRIUMPHARE, [Redoubler;; Cf. fiet seu ordiretur in dicta villa Carcasf TRIUMPHALIS. Vide Carticellae trium- Triumphare antiphonam, repeter a trots sonas setezena, aut alterius majoris nuphales. reprises une anlienne: Ipsa autem co- meri, erit longitudinis... decem et septem 1 TRIUMPHALITER, Triumphando, in gnovit patrem suum et sicut fons Trium- cannarum; et si repenatur minoris lonEpistolis Frederici II. Imp. apud Mar- phabat lacrimis. (Boucherie, vita S. itudinis esse aliqua Torca, ilia conftscaitur.... Item quod nullus parator.... posten, torn. 2. Ampliss. Collect, col. 1150. Euphros. 14.)] et apud Rymer. torn. 1. pag. 394. Trium* TRIUMPHOSUS, Triumpho seu cele- sit.... texere aliquem pannum ex filatura phaliter regnare, i. gloriose, in Chartis bratione dignus. Gabr. Barelet. serm. tincta, seu qui fuerit tinctus in Troca seu ann. 1456. et 1490. e Schedis Pr. de Ma- in Epiphan. : Quam digna sit laude et lana filata. zaugues. Triumphaliter antiphonam ex- commendanda et honoranda et Trium* TROCARE, Permutare, Gall. Troquer, phcare, vel canere. Guidoni lib. 1. Dis- phosa apud oculos mortales hodierna so- alias Trocher. Charta ann. 1257. ex Tacipl. Farf. cap. 18.23. et 41. dicitur, cum lemnitas dare ostenditur. Nostris Tro- bul. S. Florent. Salmur.: Sivero continantiphona quae ad Magnificat cantari pheureux, idem qui superbus, arrogans. gat meos homines equos vel aliud hujussolet ter repetebatur, ut mox dicetur in Lit. remiss, ann. 1432. in Reg. 174. modi vendere vel Trocar e in feodoprioris, Chartoph. reg. ch. 185 : Icellui Goussart, etc. Lit. remiss, ann. 1434. in Reg. 175. Triumphare. Glab. Rodulph. Hist. lib. Leap. 1: qui estoit un Tfopheureux horns et plain ch. 296 : Laquelle vache le suppliant TroQuorum videlicet (regum Francorum) di- de haultaines et injurieuses paroles, etc. cha ou eschanga a un beuf, et ot un salut tioni Triumphaliter per plures annos ap11. TRIUMPHUS, Ludi genus chartis d'or de retour. Alise ann. 1453. in Rsg. plicatum est totum imperil culmen. pictis, Gall. La Triomphe. Memoratur 184. ch. 317 : Lesquelz compaignons parlerent de Trocher ou changer leur bonnez I. TRIUMPHARE, Vincere, hostem su- in Statutis Pistoriehsibus. * Triumple, in Lit. remiss, ann. 1482. I'un a I'autre, par laquelle Torche (leg. perare, apud Ottonem de S. Blasio cap. 7. Albertus Argentin. pag. 138: Trium- ex Reg. 206. Chartoph. reg. ch. 828 : Les- Troche) ou eschange, etc. phaverant enim Veneti cum domino Me- quelz se esbatirent a jouer aux quartes | TROCGA, Species vestis superioris diolanensi, ita quod potentes fuerunt. au jeu du Triumple. Ecclesise praelatis in usu, pro Roccus, ni * 2. TRIUMPHUS, privilegium, immu- fallor. Vide in hac voce. Protocollum de Adde pag. 157. Sic Triumphare, est causam vincere, in Jure Hungarico, ut auc- nitas. Charta ann. 1362.in Reg.93. Char- reformatione torn. 1. Concil. Constant, tor est Sambucus. [Gloss. Lat. Graec. : toph. reg. ch. 241 : Narbonensis ecclesia col. 644 : Sub habitu clericali intelligatur Triumphare, ito^ueiiw, TrapaSeiyjiaT^w, antiquissima, Triumphorumque titulis in- quoad Prselatos, quod portent rochetum et cappam, vel Troccam, vel mantellum, et Tpta(i6eua>, eutvixta Syw. Lactantius lib. signita, etc. 6. cap 23 : Triumphabit terram. Et lib. 7. * 3. TRIUMPHUS, Lsetitia, gaudium; quoad regulares, quod portent habitum cap. 24 : Gentes non extinguentur om- quo sensu Itali dicunt Triumphare, Gau- su& religioni convenientem. Ubi fortassis nino, sed queedam relinquentur in victo- dere, festum agere, Gall. Faire des re- scriptum fuit Hroccum. riam Dei, ut Triumphentur a justis, ac jouissances. Gabr. Barel. serm. de Oho1 TROGCUS, Calo, Gall. Goujat. Chron. subjugentur perpetuee servituti. Tullius reis : Qui (pater prodigi) fecit in adventu Halberstad. ad ann. 1199: Tarn inordinate autem soluta fuit hsec expeditio et aliique dixerunt de vel ex aliquo trium- filii fieri magnos Triumphos. TRIUNDALES, Pelagi vortices., apud S. confuse, quod nee Troccis, id est calonibus phare.] portiones dederant, etc. T TRIUMPHA.RE ANTIPHONA.M dicebant Columbanum, Epist. 4. TRIUTA, Pullus cervinus. Vide TreuTROCELLUS, Fasciculus, Gall. TrousScriptpres Liturgici, cum Antiphona ad Benedict us, vel Magnificat decantari so- dis. seau. Charta Oonventionum inter Caro| TRIUVA, Securitas, Treve. Vide lum I. Comitem Provinciae et Arelatenlita ter repetebatur, 1. ante Gloria Pases ann. 1251. art. 22: Rapinas factos tri, 2. ante Sicut erat, 3. integro versu Treva. TRIVULGI. Sanutus lib. 2. part. 4. cap. tarn in Trocellis, quam in rebus aliis in finite. Vide Martenium de antiq. Eccl. Disciplina in divinis Offlciis pag. 28. et 8: Nona eget dictum navigium ollulis stratis publicis terrse vel aquae, etc. calce plenis, et etiam multis vasis molli [Charta ann. 1257. ex Archivis Episc. Triumphaliter. recipere * Ordinar. S. Martial. Lemovic. ex sapone plenis, inter quas ollulas atque Massil. : Episcopus possit Cod. reg. 1138. fol. 31. v. ubi de Sabbato vasa sint aliqua instrumenta ferrea, quae naulum vel passagium specialiter de TroS.: Inchoat cantor Magnificat, quo com- Trivulgi vulgariter appellantur, et etiam cellis. Alia ann. 1307. ex Archivo Civit. pleto et antiphona Triumphata, dicitur alia paramenta ad accendendum ignem, Massil. : Pretextu arresti trium Trocelloet etiam sagittandum loco et tempore rum pannorum. Alia ann. 1320. ex eod. Oratio. 1 TRIUMPH A.RE INTROITUM, Si mill nb- opportuno, etc. Videntur esse tribuli, Archivo: Draperii Massil. venientes cum pluribus Trocellis pannorum, etc. tione. Capitulum gen. S. Victoris Mas- Italis Trivoli, Gallis Chaussetrapes. TRIZA. Fridericus II. Imp. lib. 1. de Adde Statuta Edwardi I. Regis Angl. si 1. ann. 1312 : Statuimus, quod diebus Dominicis et Festis, in quibus Missee In- Venat. cap. 23. de bistardis, quae haben- apud Rymer. torn. 2.pag. 262.] Vide Trostroitus Triumphatur, ipse Introitus non tur in desertis : Habent pennas elevatas sellus in Trossa. * 1. TROCHA, Florum vel gemmarum reiteretur post versum, sed alta voce inci- in media capitis per longum usque ad dorsum, ad modum Trinium seu Triza- fasciculus, nostris alias Troche et Troipiatur Gloria Palri. T TRIUMPHA.RE KYRIE ELEYSON, Gau- rum. Qua postrema voce expressit nos- cAe.Testam.Guill.de Meleduno archiep. Senon. ann. 1376. in Reg. 108. Chartoph. frido Vosiensi in Chronico cap. 59. dici- tram Tresse. Vide Trica. tur, cum inter Kyrie et Eleyson yerba 1TRIZOLIGUS, TRIZOLINUS, TRIZOLUS, reg. ch.*338: Item in pede dicti calicis sunt tres grossi saffiri quadrati Orientaqusedam inserebant, eo quo jam dictum (sic varie scribitur) inter accipitres recensetur, adjungiturque falconis, austu- les, et sunt in pata dicti calicis novem est modo in Farsa 2. ibi vide. 1 TRIUMPHA.TIO , Triumphatus, seu ribus et sparaveriis, in Statutis Cadubrii Trochee, et in qualibet Trocha tres pellae Orient ales et unus baleius in media cuipsa triumphi palma. Exstat apud Ma- lib. 3. cap. 82. et 83. juslibet Trochee Item unam aliampe| TROA, Species ligni seu trunci ad billon, de Liturg. Gallic, pag. 458. Episet sunt in dicta petola S. Augustini inscripta-Domino vere instar mensae, Gall. Billot. Statuta Ver- ciam dictae crucis cell. fol. 94. recto: Quod ipse mensure cia sex Trochee pellarum, videlicet quselisancto, palmee triumphatione decorato et pontificali officio coronato, Bibiano orto- debeant esse fit-mate cum cathenis ad bet Trocha de octo pellis. Duas Trochas Troam sive lignum super quo mensurabi- cristalli, in Invent, ann. 1218. inter Prodoxo, Santonicse civitatis antistiti. 1 TRiUMPHA.TOR,Qui triumphum agit, tur ipsum vinum, ita quod abinde remo- bat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 66. col. 1. apud Apuleium in Apologia et lib. de veri non possint ullo modo. Eodem fol. Aliud ann. 1393. inter Probat. torn. 3. Mundo, S. Cyprianum Epist. 34. cap. 2. v: Quas (mensurasj teneatur habere et Hist. Burg. pag. 170. col. 1: Cinq TroiInterpretem Bibliorum et alios recen- tenere ad cathenas firmatas in Troa vel ches de perles, chascune de trois, et au disco. milieu de chascune Troiche a un diamant. tiores. | TRIUMPHA.TORIUS, Pertinens ad tri- * TROAS , Prov. Trossus, caulis, in Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 164. ch. umphum. Verbum Triumphatorium et Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 71 : Une branche ou Troche de marjolaine, qui estoit moult belle, et estoit bien de deux insultatorium, Tertulliano lib. 5. adver- 7657. sus Marcionem cap. 10. * TROBA, Prov. Figmentum, in eod. piez de largeur pardessus. Troche vero, * 2. TRIUMPHARE, Illudere. Vita B. Glossar. Hinc Troubadours appellati Turmam, catervam sonat, apud Guill. Henr. Baucen. torn. 2. Jun. pag. 372. Poetae Provinciales. Guiart. ad ann. 1187 :

TRO
Li rois Henris est tout devant, L'escu au col, basse la chiere, Et son flls Richart va derriere ; Francois n'entrent mie en leur Troche, Car le jour faut, la nuit approche.

TRO

191

Idem ad ann. 1207 :.

Li rois et des gens bele Troche.

Trose, eadem notione, in Poem. Garini :

La veisiez tante Trose guerpir.

Quod male ad Trossam, fasciculum, refertur in Trossa 2. Hinc etiam emendanda Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1. ubi Torche, pro Troche :
Cis prestres ot une grant torche De fox vilains en sa paroche.

* Touse idem significare videtur, in Poem. Eob. Diaboli MS. :

La Touse de petit jouvent Va a la feniestre souvent, Pour deporter et pour ddduire.

Vide mox Trocus. *2. TROCHA, Piscis fluviaticus, Gall. Truite. Acta MSS.Inquisit. Carcass, ann. 1308. fol. 66. v: Pransi fuimus simul de Trochis recentibus, quas ipsi portaverant de Ax. Vide Trocta 1. T TROCHETUS, Trutina publica, ut videtur. Regest. Episcopal. Nivern. ann. 1287 : Item illi qui emunt Zones et agniculos etponderant ad Trochetum, debent in festo presdicto duos denarios quilibet. Vide Trona et Turnus 3. 1 TROCHLEA, Supplicii genus apud Veteres, in Martyrum cruciatibus adhibitum. Proprie rota est, ut habet Baronius ad diem 7. Septembris, et post eum Baluzius torn. 2. Miscell. pag. 496. rotam continens volubilem, per quam funis tractorius immissus ligatum brachiis revinctum reum sursum trahit, vel remissus deorsum relaxat. Hie cruciatus memoratur in Passione S. Pontii n. 19. apud eumdem Baluz. torn, citato pag. 137. Trackless tormentum, pag. 326. Vide Altaserram ad lib. 5. Greg. Tur. cap. 49. et Gallonium de Martyrum cruciatu. * Glosssar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679: Trochlea, bindas. Aliud ex Cod. 4120 : Trocla, est rota textoris. TROCHUS. Acta S. Quirini Mart. lib. 1. n.5 : Erat huic in aula Pipini filius tenerrimus, qui cum coastaneum sibi principem natum dicti Regis ludo scachorum ssepius superaret, exorta in lusu rixa, Trocho per tempora a Regis filio fuit trajectus. Forte Rocho, ex Gallico Roc in scaccis. SB- Notus fuit Latinis Trochus, vel pro turbine, qui flagello percutitur et in vertiginem rotatur, vel pro rota, quam currendo pueri virga regunt, ut habet vetus Scholiastes Horatii. Prima notio potest accommodari loco laudato; cum enim cuspidatus sit turbo, fieri potest ut quis alterius tempora trocho seu turbine trajiciat. Scio veterem Horatii Scholiasten a viris doctis, Salmasio ad Martialem lib. 14. Epigr. 168. Vossio lib. 1. de Vitiis serm. cap. 26. reprehendi, quod Trochum cum Turbine perperam confuderit; id tamen ab aliis postea Scriptoribus rursum factum est; unde nihil mirum si et in Actis S. Quirini pro turbine, Trochus usurpetur. Ut ut est baud male excogitata videtur Cangii conjectura : de eo quippe quod ad manum praesto erat sermo sit. * TROCIEYRA, Pars instructus equini, f. Postilena, Gall. Croupiere. Comput. ann. 1334. inter Probat. torn. 2. Hist.

Nem. pag. 89. col. 1 : Item pro tribus Trocieyris, quas habuit a Rocello cellario (sellario) solvi eidem, emptis pro dicto magislro Raymundo (qui assendit Parisius pro facto nundinarum) tres solidos Turonenses. TROCISCDS, Trochiscus, pastillus. Alex. latrosoph. MS.lib. 1. Passi9n.cap. 23: Teres diligenter sicut collyrium, et fades Trociscos. | TROCINUS, Sectse genus arduum, Glossis Isidori. Pithoeus in Excerptis habet Trotinus. TROCIUM, Modus agri apud Majoricenses. Charta Majoricensis ann. 1316 : Vendimus D. Sancio Regi Majoric. unum Trociurn terras, in quo sunt et esse debent 20. quarteriatss terras. Alia : Vendimus quoddam Trocium terras lam laboratum quam eremum. TROCLEA, pro Trochlea. Vide supra in hac voce. 1. TROGTA, Piscis fluviaticus notissimus, nostris Truite, vel, ut alii efferunt, Troite, Italis Truta. Ceremoniale Ambrosianum apud Puricell. in Monument. Basilic* Ambrosianae pag. 98 : Et ibi Pontifex tribuit Abbatt magnum ramum palmarum, et honorabilem Troctam. De trocta vide etiam Vinetum in Ausonii Idyllia pag. 250. [et infra Troita.] S5P Aliud est genus Troctss, de quo S. Ambr. libr. 3. Hex. cap. 3: Alii ova generant, ut ii quos Troctas vacant, et aquis fovenda committunt. Hinc emendandus est Papias, qui scribit: Tructa piscis est varius, qui alvo generat et aquis commitlit fovendo. ^Eliano Totix-n^ est Amia, piscis marinus. Vide Trutta, Martinium in Trocta, et Hofmannum in Trutta. * 2. TROGTA. Glossse Csesar. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Me. ab Hontheim pag. 679. col. 2 : Quid sit Troctas et porcellos ignoramus : scio tamen bene, quod Troctas non sunt pisces. An non sus femina ? Vide mox

notione, in Consuet. de Caumont in pago Atrebat. ann. 1229. ex Reg. 198. ch. 441: Les Trouvaiges de mes terres sont miens, ainsi comme elles seuent, si comme de vaisseaux de es. Espaves et Trouvemens de mer, Jus in res ad littus ejectas, in Charta ann. 1353. ex Reg. 82. ch. 256. 1 TROF, TROOF, Raptus, rapina, Belgis Roof. Charta Caroli Com. Flandr. ann. 1112 : Comitatus vero totius terras S. Silvini in ad abbatem pertinet, scil. ban, latro, Trof. Consuetudines Furnenses MSS : Dominus Comes retinet sibi rapinam, mortui, id est Troof. TROFA. Tabularium Casauriense : Recepi a te in cambio terram tuam in viario, cum una Trofa de fica super se habente. [^Edificium quoddam, domus, ut videtur.] 1 TROFFA FOENI, pro Trossa, nisi me fallo, Falciculus, Gall. Trousse. Vide locum in Buhors. 1 TROFIMA , TBOFINA. Chronicon Parm. ad ann. 1278. apud Murator. torn. 6. col. 791 :Fecerunt depingi figuram ejus ad Troftnam Ecclesias S. Petri... ad quam figuram magna miracula dicta sunt fieri ad curandum infirmos. Trofima legitur in Tribuna, idemque esse omnino videtur. Vide ibi. 1 TROGA, Sus femina, Gall. Truie. Tabular. Vosiense fol. 33 : Adferat 1. popadam et explectum et suem. Mox habetur explectum et Trogam. Passim occurrit ibi. Consuetudines Brageriaci art. 93 : Boves, vaccas, oves, porcos, sues sive Trogas, mutones, etc. Vide Troia 1. *Hinc Troige, Stabulum porcorum, in Lit. remiss, ann. 1375. ex Reg. 107. Chartoph. reg. ch. 283 : Jehannette de la Sale avoit son Troige et certaines aisanceS assises pres du mur,contre lequel ledit Guiot orinoit. 1 TROGALA , TpoxO^a , (-cpoxaXia) %&Xt?, in Glossis Lat. Gra3C. Tolleno. TROGALIUM, Cicer frictum, .Egyptiis, apud Cassianum Collat. 8. cap. 1. \ TROCTINGI. Vide infra Trotingi. * TROGLIUS, Aqualiculus, Ital. Trogolo f TROCTUS, Citatus equi gradus, Gall. et Truogolo. Stat. Saluc. collat. 5. cap. Trot, Ital. Trotto. Dom. de Gravina 144: Teneantur prasdicti vacuare de affaiChron. apud Murator. torn. 12. col. 710 : taria ruscatium, et calcinatium, et TroRex primus fuit eques, et totus exercitus glios affaitare in bedeh prasdicto. Vide post eumdem, et continuato cursu et passu Troglum. celeri, etc. Leg. forte Trotto. T TROGLUM, Rivus, canalis vel aquae1 TROCUS, pro Trochus, turbo. Glos- ductus. Statuta Montis regalis pag. 274 : sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Trocus, Statutum est, quod quilibet habens rotam Toupin, vel Troupe. Vide supra in Trocho. seu tenens in flumine Elleris, vel aliorum 1. et Trochus. fluminum debeat continue tenere et * TROEF, vox vulgaris, Jus quoddam habere in principio canali seu Trodominicum, forte in res casu repertas, gli unum rastellum, qui rastellus haseu thesaurum inventum ; nisi idem sit beat graviglonos unum prope alium per quod mox Troof. Charta baill. castell. unum semisse, sub pcsna sol. xx. Vide Moritan. ann. 1385. in Reg. 144. Char- Trolum. toph. reg. ch. 303 : Willaumes de Forest, TROGULUS, Cuculla, vestis monachalis, dit Malprivet, disoit avoir en sa terre Papia3. Vita S. Egwini Episc. Wigorn. et seigneurie de Forest.... le Troef, le cose n. 16 : A primssvo juventutis flare semper espave et les biens et remanans demourez usus fuit cilicio.... ad carnem nudam inet remez par mart et trespassement de dutus erat Trogulo, ipsam debilitatem et bastart et de bastardes. Truef, eodem infirmitatem carnis suss corporali macerasensu, inter Redit. comit. Hannon. ann. tione et jejunio devincens. Vita S. Mauri 1265. ex jCam. Comput. Insul. : Si a li Abb. cap. 1 : Sub Monachali tunica semquens a Jemappes le Truef et le estraijer. per asperrimo a scapulis usque ad renes Treveure, Repertum, in Assis. Hieros. induebatur Trogulo. Vita S. Genulfi 1. 1. cap. 310 : Si donra par la Treveure d'es- n. 10 : Asperrimo ex pilis reinduebatur toir ou de faucon deux besans. Ibid. cap. Trogulo. Lib. 2. n. 2 : Sed asperrimo cili311 : Troveure. Trouveures ou choaes adi- cii Trogulo nuditatem corporese fragilita- rees, in Lit. ann. 1358. torn. 3. Ordinal, tis velarent. [Ex his facile colligitur Troreg. Franc, pag. 412. Dicitur de apum gulum genus cilicii fuisse, atque adeo a examinibus, quse in silvis reperiuntur, cuculla maxime distinctum.J in Libert, villae de Poilly ann. 1341. ex * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Reg. 74. cb. 68 : Se il avenoit que lesdits Trogulus, Froc vel chaperon a moigne. habitant; trouvassent une mouchete * TROILLATORIUM, ut mox Troillium ou plusieurs ou finage de Poilly, les 1. Locus est infra in Truelhum. 1.TROIA, Machina bellica.GallisTr-Mie, trouveurs auront la moitie de ladite Trouveure pour leur part. Trouvaige, eadem seu Troye, uti suem vocat Consuetudo

192

TRO

TRO

TRO
norum, Trollieti et battitorii et aliarum aysiarum ipsius Johannis, etc. Alia ann. 1507 : Decursum aquae bialerise molendinorum, Troillieti, batitorii et aliarum eysiarum ipsius recognoscentis, etc. Vide infra Truellium. T TROLUM, Cloaca, canaliculus, per quem effluant aquae pluviales. Statuta Mutinae rubr. 20 : Quaslibet persona civitatis habere Trolum teneatur tempore pluviarum, et de canaletis expellere, putredinem debeat. Vox f. ejusdem originis, cujus est Gallica Trou, Foramen. Vide Troglum. * Vel Trolus, Aqualiculus. Vide supra Troglius. 1 TROMALIQM, Retis species. Vide Tramallum. T TROMBA,Ital.[*et Provincial.] Tuba, buccina. Gall. Trompette. Utitur Joh.. Demussis in Ghronico Placent. ad ann. 1259. apud Murator. torn. 16. col. 470. [ Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, voce Trumba, torn. 5. col. 532.] 1 TROMBARE, Verbum Ital. Buccinare, tuba canere, Gall. Trompelter. Chron. Parm. ad annum 1295. apud Murator. torn. 9. col. 829 : Mediolanenses cum suis venerunt Laudium Trombando et clamando, etc. | TROMBATOR, Buccinator, Tubicen, Ital. Trombatore, Gall. Trompette. Computus ann. 1349. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 585. col. 1 : Item, solvit et deliberavit pro xxx. hominibus in armis.... et 11. Trombatoribus... xi. lib. Rursum occurrit in Statutis Astse collat. 3. cap. 49. * Provincial!bus ~Trombador, buccinator, ex Glossar. Prov. Lat. Cod. reg. 7657. ITROMBETA, Buccina, vel Buccinator, Ital. Trombetta et nostris Trompette utraque notione. Statuta Mpntis-regalis pag. 21 : Teneatur.... cridari facere per Trombetam in civitate et aliis locis consuetis. Vide Trompeta. * TROMBETTA, Tubicen, buccinator. Quidam Trombetta tubam sonavit,in Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. aevi col. 1201. t TROMPATOR, Idem qui Trombator. Cod. MS. Gonsuetud. Tolos. etc. fol. 33: Trompatores hujus villas Tholosanas tubicinati fuerunt, etc. * TROMRUS, Sanguis vel globus, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. * TROMPA, vox Hispanica, tuba, cornu, buccina, Gall. Trompette, alias Trompe. Comput. ann. 1380. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 32. col. 2 : Solvi Petro Sabaterii et suo soda, qui cum Trompis associaverant- dictam prosescionem, pro vino quatuor blancas, j. grossum, j. blncam. Occurrit rursum in alio ann. 1393. ibid. pag. 124. col. 1. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 262: Le suppliant prist dans le pennier dudit mercier une Trompe qu'il donna a Jehannot Garinot, et quatre autres Trompes de deux Tournois la .piece, qu'il depeca. Instrumentum esse videtur, quod Guimbarde dicimus. * TROMPARE, Trompa seu tuba canere, buccinare, Gall. Trompetter, alias Tromper. Stat. comitat. Venaiss. ann. 1443. cap. 79. ex Cod. reg. 4660. A : Trpmpetur et postea praeconizetur quod tails est, et nominetur, qui bonis cessit. Le Roman d'Alexandre MS. part. 2 :
La fist le paon hautement atachier, Et a les lever fist a la feste reforcier, Tromper et orguener el apres vieler.

micelli dom. de Conflento ann. 1298. in Chartul. eccl. Lingon. fol. 53. r : Idem dongio ab anteriori parte de muris, turribus et de Troincheis clauditur circumquaque. Vide supra Trencatum. 1 TROITA, Idem quod Trocta, Piscis notus, Gall. Truite, quibusdam Troite. Statuta Cisterciens. ann. 1199 : Prohibetur ne quis de ordine nostro Troitas comC'estoit pour convoier paret in lacu Lausannse, etc. * Un engin con nommoil Truie en cest heritier. j TROITARE. Gloss. Lat. Graec. : Troito, Froissart. 2. vol. cap. 2 : Us envoyerent xeip^w, 4^9a- Legendum Tracto, ut querir a la Riolle un grant engin, gu'on emendat Vulcanius. appelle Truie, lequel engin etoit de telle * TROLHALTORIUS, Ad trolium seu ordonnance, que il jettoit pierre de faix : torcular pertinens. Lit. ann. 1375. in et se pouvoient bien cent hommes d'armes Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 68: Retulese invenisse bona et res mobiles ordonner dedans, et en approchant assail- runt unam tinam.... Trolhallir la mile. Meminit praeterea ejusmodi quae secuntur, machinae cap. 102. ejusd. vol. Sed vix toriam, etc. TROLIARE. Tabularium S. Theofredi crediderim ex genere balistarum fuisse, uti vult Froissartes, cum probabilius sit, in Velavis : Dedit in eadem villa Marinventam ad suffodiendos muros, eam- niaco, vineam cum Troliare. Idem quod demque esse, qu33 ab aliis Scriptoribus, sequens TROLIUM, Torcular, Lemovicensibus, vocabulo Latino, Sus appellatur. Vide in hac voce. Troiam autem veteribus La- Treuil. [Vide Trullum 1.] Tabular. Britinis pro sue accipi docet Pomponius vatense fol. 95 : Et juxta Trolium de VaSabinus ad 1. ^JEneid. Armaque fixit leira. Tabular, Dalonense fol. 27:Focfum Troia : Troia, inquit, nomine in Lo.Ho est hoc apud Exidolium in domo Trolii scrofa appellatur, etc. Sed et in Eegesto Dolon. Tabul. Celsinianense : Hoc est Castri Lidi in Andibus fol. 47. occurrit: mansio una cum curte, et horto, et TroVenatur etiam in longo alneto per singu- lium et viridarium. Tabularium Conlos annos 5. cervos, totidemque cervas, 5. chense Ruthenis cap. 106 : Cum vineas, porcos, totidemque Troias. [Ohartul. S. cum vernas, cum pralos, cum mansione, Vincentii Cenoman. f. 169 : Accepit a cum hortos, cum Trolio, cum terras cultas monachis S. Vincentii pro concessione et incultas, etc. Ita in Ghartis 117. 139. ipsa quandam Troiam. Statuta Montis- 156. 237. 252.355. etc. In Ch. vero 198. pro regal is pag. 207 : Item statutum est, quod Trolio, habetur Brolio : Cum vineas, cum aliqua persona non possit nee debeat te- Brolio, cum terras, cum pratos, etc. Infra : nere, nutrire 'facere, in domibus plateas Et sunt ipsi Brolii vel ipsas terras in pago dictie civitatis, aliquas bestias porcinas, fiulhenico, etc. Ita etiam in Oh. 199: Cum videlicet ultra tres porcos masculos, seu vineas, et campis, et yratis, et Broliis, etc. tres Troias castratas. Rursum occurrit Adde pag. 261. 5S Nihil est, nisi me fallo, cur iis pag. 267. et alibi non semel. Itali Troja locis Brolium pro Trolium scriptum pudicurit ead. notione. Vide Bestemise.] T 2. TROIA,, Idem quod Treva, si non tes: illud quippe, ut pluribus suo ordine est ita legendum, Gall. Treve, Induciae. dictum est a Viro doctissimo, silvam Chron. Episcoporum Merseburg. apud significat eamque maxime quae muris Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 410: circumsepitur: quae notio locis allatis Tandem factis Troiis et placitisjervatis... minime repugnat. tali pacto adjecto, etc. * Nostris Trail, Treuil et Trueil. Pro| TROI.3J PONDUS, apud Anglos diciturvincial! bus Trualh, ex Glossar. Provinc. quod 12. uncias in libra numerat. Spel- Lat. Cod. reg. 7657. Charta ann. 1320. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 22 : Pro armannus. * 1. TROILLIUM, Molendinum quo oli- bergamento et Trolio, una cum cuppis vaa aliave grana ad oleum conficiendum et aliis utensilibus rebusque ad trolium premuntur. P&ct. inter Joan, dalph. et pertinentibus. Quae vernacule sic redduntur ibid. ch. 30 : Du Trail, cubes Petr. Barral. ann. 1315 : Concedentes omnibus habitantibus,... quod in ripperiis Et autres pertenances a garnison de Troil. et rippagiis fluentibus per villam et val- Lit. remiss, ann. 1393. in Reg. 145. ch. lem de Alavardo possint facere, construere, 146 : Le suppliant chevauchant sur un aupres du Troil ou herbergeseu fieri et construi facere molendinum cheval vel molendina, batorium vel batoria, gau- ment du seigneur d'Aigrefeuille, etc. Aliae chatorium vel gauchatoria, Troillium vel ann. 1384. in Reg. 125. ch. 211: Guillaume Troillia in proprietatibus suis pro libito et Jehan freres apporterent leur vendenge voluntatis. Recognit. feud. MS. ann. au pressouer ou Treuil de Michelet Tyart 1348 : Item unum gauchorium, unum ba- bourgeois de S. Gengoul. Treuil ou prestistorium et unum Troyllium, cum suis souer, in aliis ann. 1465. ex Reg. 694. ch. domibus, fundis, rippagiis, etc. Vide su- 75. Truel ou pressouer, in aliis ann. 1453. pra in Torculare et infra Trollietum et ex Reg. 185. ch. 305. Hinc Truiller, uvas Truellium. premere, Truillaige, jus torcularium, * 2. TROILLIUM, Campanae instructus ; et Treullour, torcularis custos. Vide in a Gallico Treuil, sucula. Sent, arbitr. Trullare. 1 TROLL. Arcus balisti ad Troll, in Litann. 1282. ad calcem Necrol. eccl. Paris. MS : Item de campanis ecclesise Paris, teris ann. 1328. apud Rymer. torn. 4. pag. ordinamus pro bono pads, quod episcopus 367. col. 1. Sed legendum videtur ad Paris, suis sumtibus et expensis ministret torn. Saltern eadem notio est. Vide Torcordas, Troillia, ferraturam et alia nus 1. et Balista. munimenta et necessaria ad usum libe1 TROLLERIUS, Olearius a trolio sic rum et expeditum officium pulsandi ; ma- dietus. Processusann. 1339. torn. 1. Hist. teriam tamen novam , excepta materia Dalphin. pag. 128. col. 2 : Et a singulis Troilliorum , quam episcopus tenebitur Trolleriis singulis annis recipere unum quserere, fabrica Paris, ecclesix mini- lampada olei. strabit. * TROLLIETUM, Idem quod supra Troil* TROINCHEA, pro Trenchea, Vallum, lium 1. Charta ann. 1390 : Item ductum fossa, Gall. Trenchee. Charta Joan, do- et decursum aquss seu bialeriam molendiSolensis tit. 15. art. 8. tit. 16. art. 5. ita dicta, quod humum, ut sus, subvertat. Turpinus cap. 9 : Septimo mense' aptatis juxta murum petrarils, et mangonellis, et Trplis. Quo loco Meursius perperam stotis reponit; est enim Troia, nostrum Truie. Chronicon Bertr. Guesclini :

* Hinc Trompeur, Buccinator, in Invent, jocal. Eduardi I. reg. Angl. ann. 1297 : Item un pot lavoir d'argent a yma-

TRO
ginettes, s'a dessus le couvercle deux Trompeurs. Pro tubarum artifice, in Stat. artif. Paris, lib. 1. fol. 278. r : Ordonnance des forcetiers et Trompeurs de la ville de Paris. * TKOMPATIO, Promulgatio quae t rompa fit, in iisd. Stat. : Trompatio fiat, prsesente illo qui bonis cessit, in locis publicis. * TROMPATOR, Irrisor, Gall. Moqueur, railleur; a verbo se Tromper, quod nostri dixerunt, pro se moquer, Irridere, ludificari. Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 552 : Idem Johannes erat Trompator, injuriator et verberator iniquus, ac comestor gentium. Alias ann. 1388. in Keg. 135. ch.135: Lors icellui Robert en disant: Tu te trompes de moy, je n'y bevray mais hui de ton vin. Alise ann. 1390. in Beg. 138. ch. 265 : Icellui suppliant veant que laditte femme se Trompoit et moguoit de lui, etc. Icellui Perrot dist au suppliant: Tu te Trompes de moy ; a guoy le suppliant respondi : Je ne me Trompes point de toy, in aliis Lit. ann. 1432. ex Reg. 175. ch. 220. 1 TROMPERIA, Fraus, dolus, Gall. Tromperie, in Arresto Parlamenti ann. 1394. apud Menesterium Hist. Lugdun. pag. 78. col. 2. in Instrumento ann. 1407. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 1356. Utitur etiam Vincentius Cigaltius in Tractatu de Bello Italico. 1TROMPETA, Tubicen, Gall. Trompette. Computus ann. 1334. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 245. col. 1 : Trompetse misso dicta die in Proyinciam iv. flor. awri. Vide Trombeta in Trotnba. * TROMPHERIUM, Aquae receptaculum, vel Aquseductus. Terrear. Bellijoc. ann. 1529. fol. 386. r et 411. V : Pro et super guodam Trompherio conficiendo in curtibus ad capiendam aquam seu de agua fontis dictorum confitentium, appellatam Perret, pro ipsam aguam reddendo infra dictum Trompherium ad facilius serviendum diclis de Sancto Jacobo. * TROMPILLATOR, Tubicen, buccinator , praeco, nostris Trompille, eodem sensu, et pro ipsa tuba. Comput. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 260. col. 1 : Clavarius, Trompillator, Bertrandus Godeti iveruntper suburbia fieri proclamando, ut unusquisque intraret villam cum suis victualibus infra triduum. Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 110. bis : Colin Fouguet Trompille d'Evreux ala a Caen, et porta sa Trompille. TRONA, Statera publica, seu trutina, apud Scotos et Anglos, unde forte corrupta vox, uti censet Somnerus, qui eamdem putat cum ea, quam Angli Troyweight vocant. Statuta Davidis II. Regis Scotise cap. 39 : Ordinatum sit, quod sit Trona ad lanas ponderandas in burgis regiis, per singulos portus regni,... et sit in guolibet loco Tronarius, qui percipiat de Rege unum denarium de sacco. Iter Camerarii Scotici cap. 1 : Custumarii Tronss. Cap. 30 : Et faciat, quod examinentur pondere Tronarum. Adde Fletam lib. 2. cap. 12. 15. TBONATOBES, Qui ad tronam lanas appendunt. Idem Iter Camerar. cap. 15 : Tronatores calumniabuntur, quod non custodiunt officium suumin tentando(al. Tronando) lanas; sed quibusdam personis lanas tent ant, etc. TRONAGIUM, Vectigal, quod pro trona pensitatur, in Fleta lib. 4. cap. 1. 16. Monastic. Anglic, torn. 1. pag. 976 : Sint quieti de omnimodo pavagio, cariagio, picagio, terragio, Tronagio, pontagio, etc. 'Vide Seldenum de Titul. Honorar. edit.
VIII

TRO
1. part. 2.' pag. 199. et Steph. Skinnerum in Etymologico Anglico. [Privilegium Leduini Abbat. S. Vedasti Atrebat. ann. 1036. e Chartulario ejusd. Abbatiae : Majus pensum lanse, fileti, uncti, casei Anglici m. den. pro thelon. et i. den. pro Tronagio...pensum casei Flamingi u.den. pro theloneo et pro Tronagio I. obol.] Vide Pesagium. SSif Ex iis emendo Litteras ann. 1353. apud Rymer. torn. 5. pag. 762. col. 2 : Cum eadem lanse, coria, pelles et plumbum debite Trovata et cokettata... fuerint. Leg. Tronata, i. ad tronam appensa. Sic et in aliis ann. 1356. ibid. pag. 875. col. 1 : Licentiam dedimus praefato Thomas, quod ipse dictos centum saccos lanse. usque dictam villam Serewici ducere, et eos ibidem per Trovum (leg. Tronam) pro lanis ponderandis in portu villas Novi castri deputatum (deputatam) in prassentia collectorum custumarum nostrarum in dicta portu Novi castri, per Trovatorem (leg. Tronatorem) nostrum in eodem portu Novi castri ponderare, etc. * Nostris Troneau et Tronel, Staterae species, verticillum, harpax, vulgo Peson. Lit. remiss, ann. 1386. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 78 : Leguel exposant prist un Troneau, appelle plumes au pays (Meun-sur-Loire) duquel il pesoit a la main son chanvre, ses cordes et denrees, etc. Un crochet ou Troneau a quay on poise fit, in aliis ann. 1401. ex Reg. 156. ch. 257. Alias ann. 1408. in Reg. 163. ch. 76 : Cum Guillelmus Voleius.... caseos suos in platea loci de Laurano venderet et cum pondere romanae, Gallice Tronneau, ponderaret, etc. Denique alias ann. 1393. in Reg. 145. ch. 231: Jehan des Champs d'un Tronel, dont I'en poise laine, rua audit Jourdain pour le cuidier ferir. Vide supra Thronum. * TRONARE, Concamerare; unde Tronatura, Concameratio, fornix. Codex reg. 7887. fol. 3. v: Haec sunt ornamenta quse A. de Brutia subprior dedit Deo et beato Martiali.... Claustrum infirmaries fecit Tronare, et tarn Tronaturam quam panetes pingere. TRONARH. Charta Caroli M. ann. 795. apud Ughellum in Episcopis Aretinis, inscribitur omnibus Episcopis, Abbatibus, Ducibus, comitibus, Guastaldis, seu religuis Tronariis, et cunctis fidelibus, etc. [Suspecta vox, quam frustra quaesieris in aliis ejusdem Caroli Diplpmatibus. Hujus loco non semel occurrit Centenariis. An ita restituendum est? an legendum Officiariis ?] * Jure suspecta vox; cum Charta ipsa, unde eruitur, commenti signa patentia praeferat, ut notat Muratorius torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 123. * TRONGHA, TEONCHIA, Truncus, stirps, Gall. Tronc d'arbre. Comput. ann. 1402. ex Tabul. S. Petri Insul.: Pro duabus Tronchis pro dicto aisselin, xxxvj. sol. Ibidem : Pro tribus Tronchis d'orme ad faciendum aisselin, etc. Id est, tabulas, Gall. Planches. Pactum inter Humbert, dalph. episc. Gratianopol. ann. 1343. in Reg. 134. Chartoph. reg. ch. 34 : Usque ad rivum de Barbello in pede cujusdam tronci seu Tronchias cujusdam arboris, nunc vocatse. Nux sancti Petri. * TRONCHETUS, Sedile ligneum, ut videtur, in Charta ann. 1303. ex Chartul. parvo episc. Paris, fol. 165 : Ratione unius auventi duorum Tronchetorum et unius fenestras, etc. Un Tronchet de bois, in Lit. remiss, ann. 1415. ex Reg. 168. Chartoph. reg. ch. 332. Vide Truncus 7.

TRO

493

* TRONCHIA. Vide supra Troncha. * TRONCHONDS, Globus, Gall. Bills. Stat. crimin. nova Cumanae cap. 80. ex Cod. reg. 4622. fol. 84. r : Nullus homo nee puer, habens a decem annis supra, ludat nee ludere debeat in plateis publicis ad Tronchonum, nee ad boletam. j TRONCIRE. In frusta diffringere, Gall. Tronconner. Fori Alcaconenses: Et qui feriret de lancea out de spada polaciada, peite 10. sol. et si Troncirei ad altera parte, peite 20. sol. ad quereloso. Le Roman de Cleomades MS. :
Maint escu pierche et tree, I orent, quant furent ajoust,... Et mainte lanche Tronchonnee.

Tronchonneur, pro jurgator, vel censor austerus, in Bestiario MS.:

Chi mondes est si desloiaus, Et si traitres et si faus, Si cuvert et de male part, Si troncbonnens, et si guernart, etc.

* Tronsonner, in Poem, du Chevalier Delibere MS. :

_ Ma lance si fut Tronsonnee Par force de moy defiendre.

Destroncener, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1399. ex Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 443 : Icellui Guillaume decoppa et Destroncena par grant despit a Jehan de Cyrot arconneur, la corde de son arcon. Tronconner, pro Obtruncare, vulgo Couper le col, in Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 265 : Jasoit ce que si anemi Tronconnassent ses gens comme berbis. Ubi Aimqin.lib.3. cap. 67. ibid. pag. 115 : Quamvis exercitus ejus more pecorum obtruncaretur. Trensonner vero et Troncer, pro Truncare, amputare, caedere, Hisp. Troncaretltal. Troncare. Lit. remiss, ann. 1394. in Reg. 146. ch. 256 : Icellui Guillot senty le poulce de Jehan son frere, qui le cuidoit par ce estrangler, le prist a ses dens, en tele maniere I'estraigny, que a pou qu'il ne lui Trensonna. Alias ann. 1468. in Reg. 195. ch. 160 : Icellui Perrenet se print a copper et Troncer lesdiz ormes. * TRONQONNUS, Fragmen, Gall. Troncon, Ital. Troncone. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 494: Sumpta ab eo quadam doua dolii seu Tronconno unius latas, etc. Hue fortasse pertinet vox Troinsaille, in aliis Lit. ann. 1450. ex Reg. 185. ch. 34 : Icellui Terrin embastonne d'une Troinsaille, etc. Vide mox Tronso. *TRONCUDUS,Hispan. Troncado, Truncatus, discerptus. Leg. Lusitan. sub Alph. reg. torn. 1. Probat. hist, geneal. domus reg. Portugal, pag. 11 : Homo qui fecerit roasum cum ferra moludo, vel sine illo, vel dederit cum lapide, vel ligno Troncudo, faciat ilium alvazir componere damnum. T TRONCUS, Arcula stipis recipiendae in aedibus sacris, Gall. Tronc. Obituarium MS. Eccl. Morin.: Die Dominica ad processionem ponuntur in Tronco per Canonicos in regressu processionis 16. denarii. Vide infra Truncus 3. * Tronguet, in Lit. remiss, ann. 1431. ex Reg. 174. Chartoph. reg. ch. 73 : Le suppliant dist a icellui Drouet qu'il avoit emble et emporte I'argent du Tronquel de I'eglise de Neufbourg. I TRONOLIARE CAMPANAS, in antiquo Consuetudinario Monasterii S. Marcellini Cantagilensis, Mra campana numerose modulateque pulsare, Gall. Carillonner. Vide Trinion. * Tron, Hispanis, Sonitus, boatus, fra

25

194

TRO

TRO

TRO
continens tropos. Ordericus Vitalis lib. 3. pag. 485 : Plures dulcisonos cantus in Trophario et Antiphonario edidit. Adde Synod. Exon. ann. 1287. cap. 12. Vide Troparius. TROPERITJM , in lib. 3. Provincialis Ecclesiae Cantuariens. cap. 27. Lindwoodus, librum sequentiarum interpretatur, ut et Watsius. Necrologium Ecclesiae Parisiensis 10. Kal. Aug. : Dedit nobis Missale, Lectionarium, Antiphonarium, Gradale, Psalterium cum hymnis, duos Troperios, duos Versarios, etc. Adde Id. Aug. Ita etiam in Synodo Wigorniensi ann. 1240. cap. 1. et in Monast. Angl. torn. 3. pag. 323. * [ Stephanus, Parisiensis episcopus (1268-1279)...^ legavit et dedit successor!bus suis... tiria gradualia, unum ordinarium episcopale, unum collectarium, unum Troperium. (Cart. N. D. Paris. I, 5.)] *2. TROPDS, f. Mai us. Acta S. Prisci torn. 1. Sept. pag. 214. col. 1 : In qua (nave) nee aliqua pars solaminis inveniatur, abject is Tropis et antennis, omni solatia viduata clavorum, etc. * Nostri Trap, ut et Itali Troppo, dixerunt, pro Beaucoup, fort, extremement, Admodum, valde, multum. Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 183 : Soixante calices d'or Trap riche et trap precieux. Ubi Aimoin. lib. 2. cap. 8. ibid. pag. 49 : Pretiosissimi calices. Hinc Trap plus, Multo plus, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138, Chartoph. reg. ch. 47 : Icellui compaignon dist que en sa tasse avoit Trap plus que I'en ne lui avoit restitue. Aliae ann. 1405. in Reg. 160. ch. 102 : Pour ce qu'il estoit un grant bateur de gens. Trap plus fort et jeune que le suppliant. *TROQUERE, pro Torquere. Lit. remiss, ann. 1351. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 97 : Ipsum per caputium eepit, ilium Troquendo circa collum et de eo ejus faciem velando. 1 TROSGELLUS, Fasciculus. Vide in Trossa 3. 1 TROSISCUS, pro Trochiscus, rpoxi'*xoe, Medicament! genus in orbiculos et pastillos fictum, Gall. Trochisque. Statuta Avenion. lib. 1. rubr. 21. art. 11: In syruppis, cum servis (conservis) electuariis, oppiatis, pillulis, Trosiscis, pulveribus, etc. 1. TROSSA, TROTJSSA, Tributum, nescio quod. Gesta Abbatum S. German! Autisiod. cap. 15: Medietatem villae de S. Gregorio a Joanne de Harris comparavit, gistum, costumas, Trossas, denarios, remanentiam hominum, etc. Charta ann. 1304. in Tabulario Autisiodor. fol. 427 : Super hoc, quod dicti homines dicebant, posse ibidem sub nomine burgesiae se transferre in posterum, et tallias dictorum Decani et Capituli, festagia, coustumas, et Troussas, et alias redeventias praediales et reales propter hoc evitare. [Trossas poccorum, vel forte porcorum, aliis prasstationibus adduntur,in Charta Guillelmi Abb. Floriac. ann. 1296. Codex MS. reddituum Episcopatus Autissiod. Charbuiaci : Troussas ad festum B. M. Magdal. L. s. Troussas de Wssello xxil. s. Touciaci : Troussae et torches circa xx. s.] Consuetude loci de Troy in Biturigib. art. 4. apud Thomasserium : Ladite Seigneur ie a droit de prendre par chascun an le jour et feste de S. Barnabe sur chascun des habitans de Troy ay ant bestes a laine, un agneau, pourveu qu'ils ayent 3. agnaux, lequel droit s'appelle la Trousse. Ej usdem fere nomenclaturae ac originis videtur esse id genus prastationis, de

gor; unde Provincialibus Tron, toni- laverit, etc. seq. gregem vocat: Alia truum, ex Glossar. Pro vine. Lat. Cod. autem jumenta de grege, quss lactantia sunt, etc. Charta 15. inter Alamannicas reg. 7657. * TRONSO, a Galileo Troncon, Frustum, Goldasti : Trado ad Monasterium S. fragmentum. Charta ann. 1407. in Reg. Galli quidquid in die exitus mei de hac 161. Chartoph. reg. eh. 311 : Cum tribus luce in pecuniali causa non datum, et peciis seu Tronsonibus piscis. Vide supra non usitatum, id est caballis domaliTronconnus. bus, cum caetero Troppo, caballis cunT TRONDS, Ligustrum Germanicum, ctis, auro, argentoque, etc. [** Confer Gall. Troene, Species arbusculae. Charta Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. Sangerm. ann. 1221 : Dicti homines in col. 252. voce Drupo, et col. 488. voce praedicto nemore capient Tronum, re- Troppus.~\ tortam, etc. 1. TROPUS, est quidam versiculus, qui * Tronne, Arboris species vel Dumus prsecipuis festivitatibus cantatur immevidetur, in Lit. remiss, ann. 1374. ex diate ante Introitum, quasi quoddam Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 372 : Jehan praeambulum et continuatio ipsius InDenoiers son haigneux et /nalveillans, troitus, ut verbi gratia, in festo Nativiaccompaignie d'un appelle Rogier Ques- tatis, ante Introitum ilium : Puer natus not, garnis d'espee et d'autres diverses est, etc. praecedit tropus iste: Ecce adest, armes, estoient de lez son chemin a I'ou- de quo prophetae cecinerunt, dicentes : raille d'un boys et un val, appelle le vau- Puer natus est, etc. Continet autem tria chiel Simonnin, en droit une Tronne. Tropus, videlicet Antiphonam, Versum, Nisi idem sit quod vox Troyne, quae et Gloriam. Ita Durandus lib. 4. Ration, Viridarium sepimento clausum sonat, cap. 5. n. 6. qui haec subdlt lib. 6. cap. ni fallor, in aliis Lit. ann. 1472. ex 114. n. 3 : Hi autem versus Tropi vocanReg. 195. ch. 702 : A I'oecasion de ce tur, quasi laudes ad antiphonas convertique Guillaume Reignet prenoit des biles : Tp6Tto? enim Greece, conversio dicipaulx et cloison en une Troyne ou pro- tur Latine. Concilium Lemovicense ann. priete appartenant au suppliant et aux 1031. sess. 1 : Inter laudes autem, quae siens, etc. Tp6itoi Graeco nomine dicuntur, a conver1 TROOF, Rapina, raptus. Vide Trof. sione vulgar is modulationis, dum versus TROPARIUM, TROPARIUS, TROPEBIUS, sanctae Trinitatis a cantoribus exclamareetc. Vide Tropus. tur, etc. Infra : Angelica interea hymno * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. cum Tropis, id est, festivis laudibus, orna7679 : Troparius, a Tropus, quia Tropa- tissime expleto, etc. [** Ademar. Hist, rii ornatos habent sermones, Gall. Se- lib. 3. cap. 56 : Canontci S. Stephani cum quencier. Lib. nig. eccl. S. Vulfr. Abba- monachis S. Marcialis alternatim Tropos vil. fol. 29. v : Unum collectarium, ac laudes cecinerunt.] Jam vero an Ecunum Troparium;... un Tropier. Vide in clesiaa Grsecanicae Tporcapta aliquid comTropus 1. mune habeant cum Tropis Latinorum, * TROPELLUS, Grex, pecudum caterva, vide quae de iis commentati sunt Leo Gall. Troupeau. Charta Phil. VI. ann. Allatius in Dissertat. 1. de Libris Ec1328. in Keg. 65. Chartoph. reg. ch. 217 : cles. Gr. pag. 62. 63. 64. Goarus ad EuJpsi pro quolibet grosso animali quatuor ch-ologium pag. 32. 434. 435. et Meursius aenarios Turon. et pro quolibet Tropello in Glossar. [Adde Glossar. mediae Graeminutorum animalium duos solidos Tu- cit. col. 1617. a. 72.-c. 507. a. 606. a. 610. ron. solveretenebuntur.Cha.Tta. ann. 1341. d.] Regula SS. Pauli et Stephani Abbain Reg. 72. ch. 368 : Nisi tola custodia turn cap. 14 : Ne, quae cantanda sunt in animalium sive Tropellus infra dicta modum proses, ea quasi in lectionem mutalia scienter vel aliter fraudulenter im- temus ; aut quae ita scripta sunt in ordine tnitteretur vel custodiretur, ad aliquam lectionum utamur, in Tropis et cantilenas pcenam minime teneantun Occurrit prae- arte nostra praesumptione vertamus. Ecterea in Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 72. kehardus Minimus de Vita B. Notkeri Balbuli cap. 16 : Et non solum ea, quae ex Cod. reg. 4622. A. Vide Tropus. beatus vir Notkerus dictaverat, verum * TROPHEUS JVictoria. DIEF.] ** TROPHIGUS, Triumphalis. Atton. etiam ea, quae socii et fratres ejus in eoPolypt. apud Maium Vet. Script, torn. 6. dem monasterio S. Galli composuerant, pag. 53 : Helenas filium Constantinum omnia canonizavit, videlicet hymnos, seTrophicis strenuum armis pancratiari quentias, Tropos, litanias, etc. [Adde Job. christicolis. Abrinc. de Offic. Eccl. pag.70.139. et 145. 1 TROPHIUM. Agnellus in Vita S. Ur- edit. 1679. Chr. Trudon. torn. .7. Spicil. sicini Episcopi Ravenn. apud Murator. Acher. pag. 446. etc.J TROPI LUGUBRES, apud Rupertum lib. torn. 2. pag. 101. col. 1 : dZdificatum est monasterium S. Petri, quod vocatur 5. de Diyin. Offic. cap. 27 : Qui extinctis Orphanum Trophium. Legendum unica luminaribus in ipsis Tenebris, praecinen>voce Orphanotrophium, locus ubi nu- tibus cantatoribus, et choro respondente, triuntur orphani. Vide Orphanotro- flebili modulatione decantantur, incipientibus a Kyrie eleison. phium. TROPONARIUS , Liber continens Tpo* TROPHONARIUM, Idem quod supra Troparium. Ordinar. MS. S. Petri Au- Ttouc, id est, cantus, qui cum Introitu Misreaeval. : Quae responsoria et quae anti- sas dicuntur, prassertim a Monachis phonae debeant did (in processione die- Quidam etiam hunc librum Prosarum, a bus Dominicis) non est opus ut de ipsis prosis appellant. Ita Beletus cap. 59. et mentionem faciamus, quia in parvis ex eo Durandus lib. 9. Ration, cap. 1. Trophonariis satis invenitur signatum. num. 26. Nisi sit pro Antiphonarium. Vide in TROPARIUM, Eadem notione, in Vitis Tropus 1. Abbatum S. Albani : Missalibus, Tropa* TROPIA, Imago, signum. Glossar. riis, Collectariis, etc. [Inventarium S. vet. ex Cod. reg. 7613. Martini Pontisar. ann. 1241 : Duo hymjjc TROPIC AM. [ Pecuniae cupiditas narii grossati, octo Troparia, duo omiliahsec Tropica instituit. (Petron. ed.Bue- rii. Adde Gesta Episc. Cenoman. torn. 3. Analect. Mabillonii pag. 391. Catalogum cheler, 88.)] TROPPDS, Grex, Gall. Troupeau. Lex Eccl. Syrae. apud R. Pirrum Siciliae sacrae Alaraann. tit. 72. | 1 : Si enim in Troppo pag. 137.] TROPHARIUS, pro Troparium, Liber dejutnentis illam ductricem aliquis invo-

TRO
quo ita Charta ann. 1553. pro Praedio et Baronia de Linieres, in eodem pago : Item ledit Seigneur a en ladite terre et Saronie de Linieres, et lui compete et appartient un autre droit appelle I'Estrousse et Malestrousse, qui est tel, qu'un chascun homme ou femme serf et de serve condition audit Seigneur, ou autrei> manans et demeurans au terroir de Biscoutau, qui ont recueilli foin en I'annee en leur prez ou autres heritages, doivent audit Seigneur par chascun an a chacune feste de Noel, 15. den. tournois rendus, conduits comme dessus; et tous les habitans demeurans au terroir de Beaupuis, et chascun d'eux, qui ont bosufs, 12. deniers tournois ; et ceux qui n'ont bosufs, et chascun d'eux doivent pour ledit droit de I'Estrousse et Malestrousse 6. deniers tournois a ladite feste de Noel, rendus, conduits comme dessus. Vide veteres Consuetud. Bituricenses apud Thomasserium pag. 332. * Charta Milonis de Marchais ann. 1210. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 122: Agnum in die Mali, et curtes ad Natale, et la Trosse et vetturas omnimodas et corveias.... quittum clamavimus. Ubi servitium videtur, quo subditi fenum in fasciculos tenentur colligare. Trouvee de fourche appellatur ejusmodi opera, in Charta ann. 1331. ex eod. Reg. ch. 570 : Item chascuns bourgois ou bourgoise.... paieroit en fenisons une jour nee, que on dit Trouvee de fourche ou de retel. Sed legendum forte est Courvee, pro Corvee. f 2. TROSSA, Polyspastos, Nautis nostris Trosse et Trisse. Occurrit semel et iterum in Informationibus Oivitatis Massil. de passagio transmarino, e Codice MS. Sangerman. [** Vide Jal. Antiq. Naval, torn. 2. pag. 399.J * Parum accurate, ut me monuit D. Falconet: Trosse quippe, et non Trisse, aliter Chappellet, est Orbicularium lignorum congeries, Isidore Maleoli. Polyspastos autem multis trochleisconstat. Lit. remiss, ann. 1407. in Reg. 161. Chartoph. reg. ch. 345 : Le suppliant s'en ala parler a un charpentier, qui lui promist de vemr tailler ses Trousses. 3. TROSSA, Fasciculus, Gallis Trousse, Trousseau. Charta Willelmi Comitis Nivern. in Tabulario Augustodun. Ecclesiae : Si quis amodo in potestate hospitatus fuerit, pro 12. nummis, et garba, et fosni Trossa annuatim salyus erit. [Alia ann. 1165 : Trossam fosni habet dominus Bucardus in hominibus S. Germani, aut in prato aut in domo; si in domo fcsnum non invenerit, Trossam palese accipiet.\ M. Pastorale Eccl. Paris, lib. 16. ch. 29 : Excepta Trossa una straminis de unaquaque domo. Charta Joannis Comitis Fqrensis ann. 1292: Remittimus charreium, et quandam Trossam fens (sic vel feirs) in quibus nobis tenebatur turn ratione tenements sui, etc. Tabular. Maurigniacense ch. 69 : Tres Trossas straminis annui reditus. [Pralum in quo fit una Trossa fosni, in Indiculo censuali ann. 1391. In pago Bellijoci Trossa fosni continet 300. libras, estque tertia pars quadrigatas, quae 900. vel 1000. libras complectitur: in Forensi provincia Trossa fosni aequivalet tribus quintalibus. Ordinatio ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 392. col. 2: Habeant duos bonos equos et portet eorum quilibet malam Trossam cum lecto nostro et aliis opportunis. Trossae tractum. Pharetra, corytus, in Monstris prope Chassagniam factis ann. 1511. nostris etiara Trousse, carquois. Litterae Johannis Ducis Britan. ann. 1425. apud Lobinell. torn. 2. Histor.

TRO
Britan. col. 999 : Ceux qui sauront lirer de I'arc, qu'ils aient arc, Trousse, cappeline, coustille, etc.] j TROUSSA, TROUSA, Eadem notione. Chartarium Maurigniac.: De tribus modiis tvini, sex glanis alliorum et tribus Troussis straminis annui reddltus nobis venditis, etc. Tabularium Portus Regii : G-uill. de Chaponval debet v. sext. hybernagii et v. avenas et 1. Trousam straminis. Le Roman de Garin :

TRO

195

T TROUSSELLUS, in Libertatibus Pontis-Ursonis, torn. 4. Ordinat. Reg. Fr, pag. 641. n. 42. in Codice MS. reddituum Episcopatus Autissiod. Troussellus et Troussallus, in Charta ann. 1357. torn. 4. earumd. Ordinat. pag. 208. 1 TRUSSELLUS. Gharta ann. 1173. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 68: Concessimus Anicensi ecclesise ut nomine pedagii xill. denarii Podiensis monetss de unoquoque Trussello infra civitatem Anicii accipiantur. Alia ann. 1219. La veissiez toute Trose guerpir. ibid. pag. 86 : De qualibet grossa bestia, quss portabit Trussellum vel mercaturam, | TROSSUS. Charta Bellijocensis ann. 1382: Sub servitio duorum Trossorum levabuntur xv. Claromontenses. feni. TROSSELLARIUS, Qui trossellum, seu 1 TROUSSIA, in Libertatibus de Ponte fasciculum defert. Libertates MSS. Ursonis, inter Ordinal. Reg. Franc, Villae-franchae concessse ab Archemtorn. 4. pag. 641. baldo D. Borbonensi ann. 1217 : Quisque TROSSULA, dimin. a Trossa. Vide in TrosseUarius semel in anno 4. denarios. Redorsare, [et in Implagium 2.] [* Vide TRUSS ARE, seu Trossare, Convasare, Trossis.] suppellectilem in sarcinas, seu TrosselTROSSELLUS , Idem quod Trossula , ioscogere, vulgo Trousserbagage. KnyghTroussel et Trousseau, in Consuet. Comi- tqnus ann. 1347: Sed franci node ante tatus Burgund. art. 87. Britanniae art. diem Jovis Trussaverunt qu&cunque sua, 463. Trecensi art. 143. Meledunensi art. quss cariare voluerunt, et retraxerunt se 277. Senonensi art. 268. Autissipdor. art. loco suo, etc. Le Roman de Garin MS.: 253. et Catalaunensi art. 104. in quibus Troser somiers, les charetes garnir. tamen locis [ut et in Testamento ann. Alibi : 1457. apud Lobinell. torn. 5. Histor. Britan. col. 1478.] vox haec sumitur pro D'or et d'argent fist charger quatre murs, Et autretant de bons pail les bofus, ea supellectile, quae in augmentum doCent palefrois et cent murs a feutrer, tis novas nuptae a parentibus datur. Quatre somiers d'or et d'argent Trousser. [Trousselet dicitur in Computo ann. 1459. eod. torn. 2. Histor. Britan. col. 1258.] [Le Roman de la guerre de Troyes MS : Charta Odonis Ducis Burgundiae ann. Les Troiens ont encontrez 1199 : Notum.... me dedisse.... unum denaDe prissions et d'avoir Trossez. rium in unoquoque Trossello transeunte sive per Vergeium, sive per Vooget, ad Et alibi: emendum cereum luminarium, etc. HoSes chiers avoirs fist enmaler, minia Nobilium Bressons, ann. 1272. Ses draps, ses robes fist Entorser.] apud Guichenonum : Et quidquid tenet in pedagio de Loysa, videlicet in unoquo- Itinerarium MS. Comitis Pontivi : Et cunque Trossello unum obulum Parisien- fai vostre maisnie lever, et Trouser. et sem. [Diploma Frederici II. Imp. ann. aler leur voie, et tu remains, et Torseras 1238. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 88: De nostre lit. Speculum Historiale MS. Joanquolibet Trossello vel soma transeunte ple- nis Abbat. Laudunensis, scriptum ann. nam habeat potestatem accipiendi xil. 1488. lib. 11, cap. 54: Lors fist Monsieur den. Vienn. Trosselli et fardelli, in Sta- Rober d'Artois desloger son ost, et Troustutis MSS. Montispessul. ann. 1204. ser ses tentes. Adde Consuetud. Lugdun. ann. 1206. 1 TROSSARIUS. Idem, ut puto, quod apud Menester. in Probat. Hist, ejus- Trossellus, fasciculus. Troussoire, in Pedem Civit. pag. 96. col. 2. Trossellus et dagio Bapalmarum ex Chartul. Corb. Troussellus, in Litteris ann. 1291. torn. 21. fol. 359. v: De la Troussoire de toille xil. den. ob. Vide locum in Perfinelli. 4. Ordinat. Reg. Franc, pag. 23. n. 39.] 1 TROSSATUS, Divisus, intercisus, in* Eodem quoque nomine interdum appellata sponsi supellex. Lit. remiss, terruptus. Statuta Arelat. MSS : In omann. 1407. in Reg. 161. Chartoph. reg. nibus robinis de Camargiis, per quas ch. 342 : Pour estre auxquelles noces et y transeunt vise publicae, quassunt Trossatae corner, icellui de Bailleul eust este loue ; per dictas robinas, illi quorum sunt dictas el pour ce qu'il ne vint pas assez d heure robinas, teneantur facere pontes. pour aler querir les Trouceaux des fian* TROSSERIA, ut Trossa 3. Fasciculus, ces, ainsi qu'il est acoustume ou pais supellex quaelibet in fascem collecta. (Evreux), les affies d'icelles noces ou leurs Capit. pacis ad calcem Stat. MSS. Masamis prierent audit Jehan qu'il alast sil. ex museo meo fol. 104. r. col. 2: francorner pour querir lesdiz Trouceaux des Concessit diet us dominus comes fiances. Troussouere vero, Zona, cingu- quesiam.... de omnibus bonetis seu Troslum, quo vestes succinguntur, in Lit. seriis, seu de pedagio, quod solvebatur remiss, ann. 1469. ex Reg. 197. ch. 72 : seu consuetum erat solvi, occasions boneUne Troussouere d'argent sur ung tissu tarum seu Trosseriarum ipsi vel dominaa gris. Alise ann. 1474. in Reg. 195. ch. comitissss seu alii eorum nomine; ita quod 1026: Deux tissus, deux Troussoueres ;.... ratione bonetarum seu Trosseriarum seu les deux Troussoueres, I'une ferree d'ar- eorum, quas in bonetis seu Trosseriis porgent et I'autre ferree de boucles d'or ou tabuntur nee (nil) solvere teneantur. au mains dorees. Charta ann. 1354. in Reg. Cam. Comput. 1 TROSGELLUS, in Concessione ann. Paris, sign. Vienne fol. 56. v: Sint de 1241. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 189 : cetera liberi et immunes.... a bastis, cellis Unum denarium in quolibet Troscello et malis seu Trosseriis. transeunte. * TROSSEYRIA. [Gall. Trousse (?) T TROSELLUS, in Epistola Eugenii II. ... Proborrando cellas et Trosseyriis... PP. torn. 3. Spicil. Acher. pag. 482. in (Arch. Histor. de laGironde,t. 22. p. 394.)J s Charta ann. 1301. e Regesto Olim, in TROSSIS, Vasis genus ; unde diminut. Chronico Astensi apud Murator. torn. Trossollus, eodem sensu. Invent. MS. 61. col. 160. in Statutis Montis-regalis ann. 1356 : Item tres Trasses baucallorum, pag. 317. etc. etc. Charta ann. 1248. in Chartul. Guill.

196

TRO

TRO
nensi fol. 17: Facit se vocari G. de Ladeva, quia fuit Troterius sive garcifer D. G. de Lodeva quondam. [Capitalurn gener. MS. S. Victoris Massiliens ann. 1218 : Prohibemus ne scutarii vel Trotarii eorum fVisitatorumJ deferant vestes frepatas. Rursum ibi: Quilibet uno equo et Trotario sit contentus. Concessiones Episcopi Telon. Canonicisejusd. Eccl.ann. 1223 : Canonici qui tenebunt equitaturas, possint tenere Trotarium et scutiferum, qui comedant in canonico.] Adde 30. Regestum Archivi Regii Ch. 57. Re Roman d'Aubery MS :
Ou son garson, ou son serjant Trotier. Le Roman de Girard de Vienne :
N'y a ribaut, ne fol garijon Trotier, Qui ne demaint avaine a un somer.

adulteros et adulteras poena ; quemadmodum olim apud Pisidas, ut auctor estNicolausDamascenus apud Stobaeum serm. 42. pag. 292. [* Adde Tacit. German, cap. 25.] Charta Aymonis de Sabaudia D. Baugiaci pro villa de Sagiaco, ann. 1266. apud Perardum : Pro adulterio 6. sol. tarn in adult era, quam in adultera nobis.... retinemus, aut Trotabuntur nudi per villam, sic dictam pcenam pecuniariam voluerint evitare. Consuetudo Valentiae in Agirinensi provincia ab Edwardo I. Rege Anglise indulta, quae habetur in Regesto Constabularies Burdegal. fol. 142: Adulter et adultera, si in adulterio reperiuntur, et clamor factus fuerit, vel videbitur per homines fide dignos, vel in judicio ostensum fuerit, in 100. sol. qui*libet pro justitia puniatur, vel nudi Currant villam, et sit optio eorumdem. LiberLa lance au Due en Trons vola. tates Salvaeterrae in Ruthenis ann. 1284. * Idem quod mox Trossus. In loco au- et Novae Bastidse in Occitania ann. 1298 : tem ibi laudato, pro Reggipant, legitur Si quis in adulterio deprehensus fuerit, JRegtppant inter Probat. Hist. Autiss. Currat per villam, ut in aliis villis nostris fieri consuevit, aut solvat nobis 300. solipag. 131. col. 2. * TROSSUS, Thyrsus. Glossar. Provinc. dos, et quod voluerit, habeat optionem Lat. ex God. reg. 7657 : Trossus, id est, eligendi. Libertates Aquarum Mortuarum : Adulter sine Justigatione Currat Caulis. 1 TROTANUS, Idem qui Trutanus, Er- nudus. Fori Morlanehses cap. 26: Si aliro, hariolus, mendax. Otto Frising. in quis vel aliqua cum alterius uxore vel Prologo de Gestis Friderici I. Imp. apud marito captus vel capta fuerit, totam vilMurator. torn. 6. col. 637: Sed quisquis lam Currant uterque nudus. Similia hafuit Hie propheta seu Trotanus, qui hoc bentur in Charta Libertatum Bellaevillae promulgavit, yideat si in futuro adhuc ann. 1233. in Consuet. Saligniaci et Rioaliqua expeditione implendum expectetur. magi in Arvernia ann. 1270. Libertates Vide Trutani. Villas Martelliin Lemoyicibus ann. 1219: TROTARE, TROTTARE. Ugutio: Suc- Quicunque hetbitator villas Martelli cum . cusso, frequenter succutio, et succussare, aliqua uxorata in eadem villa captus dicitur Trotare, et Succussatura dicitur esset, et probatus adulter, Trahetur per Trotatura, et Succussator, Trotator equus genitalia nudus, et adultera nuda. Charta dicitur , unde illud: Gradarius equus Ildefonsi Regis Aragonum ann. 1187. mollis incessus, sine Succussatura inni- pro libertatibus villae Amiliani, (Milhau) tens. Equi Trotatores, apud eumdem in Regesto Lud. Hutini Reg. Franc, fol. Ugutionem. Vincentius Bel vac. lib. 32. 7 : Item, constituimus, ut captus vel capta cap. 21 : Itaque iter arripuimus,... et in adulterio non Currant de nocte, sed de equitando, quantum equi Trotare pate- die, et ne redimatur crimen illius pecunia, rant.... omni die properaba^mus. Cap. 25. et ne pro reatu mariti uxor non rea dasub flnem : Mutatisque frequentius equis, mnum sequatur, nee pro uxore sua marinullatenusparcebatureis,sedequitabamu8 tus non reus aliquod damnum incurrat. velociter ac sine intermissione, quantum His addenda sunt, quae narrantOthoFripoterant equi Trotare. Vide Tottonarius. singens. lib. 2. de Gestis Friderici I. et Petrus de Crescentiis lib. 9. de Agricult. Joinvilla noster pag. 95. Vide praeterea cap. 6 : Equitator facial ipsum (equum) Lurbeum in Chronico Burdegalensi ann. per agros aratos summo mane Trotare, 1317. Marcam in Hist. Beneharn. lib. 4. etc. [Trottare legitur apud Murator. torn. cap. 17. n. 8. [Franchisias Bauciaci apud 12. col. 809. Ludewig. torn. 8. Eeliq. Guichenonum in Probat. Hist. Bressiae MSS. pag. 67. Trottans, pro Equus, apud pag. 63. Libertates Moirenci ann. 1164. Martenium torn. 6. Amplissime Collect, torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 16. col. 1. col. 3.] Inquisitionem Vienn. ann. 1276. ibidem Salmasius ad Hist. Aug. vocem a To- pag. 25. col. 1. ubi videre est trotationi lutare deducit: Tolutare, inquit, Tlotare, aliquando adjuncta fuisse verbera. Adde et inde nostrum, Troter. Nam tolutim Libertates S. Georgii de Esperanchia incedere equus etiam dicebatur, qui tre- ann. 1291. ibid. pag. 28. et 29. ubi stapidabat. Hinc tolutarii et tolutares equi, tuitur, ut unus sine alio Trotari non qui et trepidarii; [a torquere vero, quod debeat, i. adultera simul cum adultero trotator equus sessorem torqueat, Carolo trotari debebant.] de Aquino in Lexico Milit. quod, si lubet, * Libert. Petrae-assis. ann. 1341. in consule.] Sed longe potius videtur vox Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 647: Item orta a pedura equorumita ambulantium quod si aliquae personse in adulterio deprehendantur, currant per villam, aut sonitu. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. ambo solvant sex libras Turonenses, et 7657: Trotar, Prov. succussare. Trotiar, habeant deprehensi electionem de prsedicsuccussarius. Trossel, Succussatura, invo- tis ; sic tamen quod non teneantur solvere licium. Hinc Trotier appellatur equus, nee currere, nisi nudus cum nuda vel ui tolutim graditur. Lit. remiss, ann. vestitus cum vestita, brachis seu femora369. in Reg. 100. Chartoph. reg. ch. libus baissiatis seu depositis. 287 : Un ban et bel coursier et deux gros TBOTARIUS, TROTERIUS, Cursor, vel rousins Trotiers. Unde Troturer, Citato pedissequus. Petr. II. Rex Aragon. in gradu ambulare, in aliis ann. 1410. ex Charta MS. confirmationis Libertatum Reg. 164. ch. 376 : Le suppliant entre Catalaniae : Mittantur nuncii per vicarios dedens la chambre,.... commenca a Tro- et alias officiales nostros pro citationibus faciendis, qui nominentur Correus, (curturer ou aler par icelle chambre. TROTARI dicebantur adulteri, qui per ritores, cursores) vel Trotarii, et credatur urbem nudi traducebantur. Ea enim eis pro sola oblatione citationis. Charta fuit apud Francos nostros recepta in civium Biterrens. in Regesto Carcassoabb. S. Germ. Prat. fol. 113. v<>. col. 1: Item licebit nobis et ecclesiae nostrss habere bannum singulis annis in dicta villa de Antogniaco de duabus tonis, quae ibi sunt, vel aliis tantumdem tenentibus, cum duobits Trossollis pro implagio. Ubi male editum Trossulis in Implagium 2. 1 TROSSO CEBEI, Fragmen seu pars cerei, ni fallor, forte sic dicta a Gallico Troncon, Fragmen. Tractatus Nazarii Thesaurarii cum Capitulo Autissiod. ann. 1398 : Item tenetur singulis diebus ministrare unum par-warn Trossonem Cerei per longum Matutinarum super gradus in media ardentem, in quo quilibet qui vult lumen recipit, vocatum Reggipant. Proprie vero Gallica vox Troncon de lancearum assulis accipitur, pro qua Irons usurpat le Eoman d'Athis MS :

Statuta Galliea MSS. Ordinis S. Joannis Hierosol.: Et quant il chevauchoit, il avoit 4. chevaucheures avec soi, et un frere sergent, et 2. chevaulx, un tricoplier, un escripvain, un Trotier ou deux quand il vouloit, etc. [Vide Tripare.] * Trote-a-pie, in Mirac. B. M. V. MSS. lib. 2 :
Qui parleront plus bel c'uns pages, C'uns Trote-a-pie', ne c'uns corlicus.

TROTTONA.RE, pro Trotare. Andreas Aulae regiae Capellanus in Amatoriis : Prssterea turpes nimis et indecenles decanter equitabant caballos, scilicet macilentos valde, et graviter Trottonantes, et neque frxna habentes, etc. TROTINGI, Joculatores, Papiae. Lex Longob. lib. 1. tit. 16. |8. [** Aistulph. 6.] : Dum quidam ad suscipiendam sponsam cujusdam sponsi cum paranymphis aut Trotingis ambularent, perversi homines aquam sordidam et stercoratam super ipsam j act assent, etc. Editio Heroldi pag. 257. aut Trutingi ambularent. [Codex Estens.: cum paranympha et Thoringis, teste Muratorio torn. 1. part. 2. pag. 91. col. 1. ubi per Trotingos lubentius intelligeret Comites sponsse sive paranymphos, quam Joculatores. Ejusdem opinipnis est Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 18. Vide Druchte et Trutanus.] [* Vide supra Trossellus.] [** Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 519. voce Truhtinc.] TTROTTA apud Italos, Piscis notus, Gall. Truite. Acta S. Francisci de Paula torn. 1. Aprilis pag. 145 : Nen potuerunt capere anguillam, sed ceperunt Trottam. Vide Trocta. TROTTARE, TROTTONARE. Vide Trotare. ] TROVA, TROVATOR, etc. Vide Trona. T TROUCADA, Morbus equinus. MiraculaMSS. Urbani V. PP : Quidam mulus suus casu fortuito cadit in terra semimortuus, credens quod malum fuisset de vivis sive Troucadis, quod vulgariter Goutes appellatur. TROUSSA. Gall. Trousse. Vide Trossa 1. et 3. [ TROWENTDS , Aremoricis Trowent, Moletrina, cujus mplae ventorum vi versantur, Gall. Moulin a vent. Necrologium Abbatiae de Daoulas dioec. Kimperl.: Habemus medietatem in duobus Trowentis cum pertinentiis suis apud Lanhurmel in parochia Hansvec. Pluries occurrit ibi. 1 TROXES, vox Hispanica. Vide Pomera 2. j TROYA, Sus femina, Gall. Truie, Ital. Troja. Legitur in Statutis Astae collat. 7. cap. 1. et collat. 11. cap. 64. Troy a saubagel i. silvestris, in Consuet^ Beneharn. Vide Truia.

TRU
* TROYLLIUM, Molendinum. Vide supra Troillium 1. * TRUA, Instrumentum, quo lanam seu pilos pannorum extrahi prohibetur, in Stat. pro arte parat. pannor. Carcass, renovat. ann. 1466. ex Reg. 201. Ghartoph. reg. Ch. 121 : Item quod nullus poterit nee debebit cardare aliquem pannum... cum Trua, sub pcena confiscationis panni. Latinis Trua dicitur vas, quo aqua e coquina in lavatrinam fundi solet ; quae notio hue non pertinet. * TRUAGIUM, Vectigal, tributum, teloneum; quae vox a nostratibus varie effertur. Arest. ann. 1401.14. Jan. in vol. 9. arestpr. parlam. Paris.: Neque cuiquam licet vectigal aut Truagium seu pedagium inducere. Glossar. Gall. Lat. ex Ood. reg. 7684: Truage que I'en paye aux mariniers, teloneum. Oharta Margar. comit. Fland. ann. 1271. in Reg. 38. Chartoph. reg. ch. 84: Li eg Use deFoisni est quitte de wienaige, de Treuaige et de toutes autres exactions en nostre tiere de Flandres. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 109. ch. 189 : Jehan Pptier qui menoit ou faisoit mener par-dessus le pont de See certaines denrees, pour lesquelles il estoit tenu de paier certain Treuaige ou reddevance, a cause du passaige d'icellui pont. Vitas SS. MSS. ex God. 28. S. Viet. Paris, ubi de S. Math. fol. 246. r. col. 1: Saint Mathe laissa les raisons de la paie des Treusaiges non parfaite, etc. Oharta ann. 1331. in Reg. 72. ch. 28: Chascun tonneau de vin, qui sera chargiez audit port, paieront deux soulz de petits Tournois pour tout Treutage et pour toute costume de vin.... A recevoir ledit treu et costume sera establi un homme, etc. Sed et Truaye dicitur id, quod a recens advenientibus, potationis causa> exigitur, in Lit. remiss, ann. 1409. ex Reg. 164. ch. 29: Lesquelx jeunes compaignons dirent que icelle femme, qui estoit venue d'estrange pays si pres d'eulx, paieroit son Truage, ainsi que jeunes gens ont acoustume de faire. Truiette, PrasstatipHis annuse species, inter Redit. comit. Campan. ex God. reg. 8312. 5. fol. 90. r: Item le sires a en la ville de Fenges une rente, appellee la Truiette. Quae crania a voce Treu, pro tributo, priginem habent. Trehu, apud Joinvil. in S. Ludov. edit. Gang. pag. 86. Subside ou Trehuz, in Ch. ann. 1270. ex Tabul. S. Mich, in Eremo. Trahu, eadem notione, in Consolat. Boetii MS. lib. 1:
Chanpaigne -avoit lone temps heu, Par un prevost qui gouvernoit, Maletote et grant Trahu, Qui le People greve avoit.

TRU
Item... a ung droit et Trehu, qui est tel... que quiconque laboure d charue, doit chacun an a mondit seigneur de Lengres trois courvees de la charue Item que mondit seigneur de Lengres avec mondit seigneur de Bourgoingne a droit de prendre de toutes personnes foraines, qui viennent demeurer audit Chastillon ung Trehu, qui s'appelle franc marchief et estellaige... Item que audit Martigny sont plusieurs meats et maisons qui doivent chacun an ung Trehu, appelle messaiges, etc. Lit. remiss, ann. 1481. in Reg. 207. Chartoph. reg. ch. 369 : Morice de Curel fermier de certain Treheu, qu'on lieve sur les blez et farines, etc. Vide in Trutanus. 1 TRUANNUS. Mendicus, Truand. Vide Trutanus. T TRUBIA , Rete piscatorium. Gharta ann. 1424. in Statutis Perusias pag. 31: Eis licitum sit... piscari... ad rettss, (retia) navissam, Trubiam, etc. Vide mox Trubla. * TRUBILUM, [Parapsis. DIEP.] TRUBLA. Compotus Praepositurae Parisiensis ann. 1333: De Prsepositura Montislerici, de hallagio,.... de Trubla d. 100. de ponder e et costuma bestiarum, etc. Nostris Truble est instrumentum piscatorium, cujus mentio est in aquarum et silvarum constitutionibus apud MalIavill33um cap. 90. Charta Philippi Ebroicensis ann. 1320. pro incolis Mellenti in Tabulario Prioratus S. Nicasii fol. 72 : Lesdiz habitans pourront pescher en nos rus de Meulent et des Muriaux a la Truble et au panier tant seulement. Vide Trullia. T TBUBLATOR, Qui Trubla piscatur. Charta Floriac. ann. 1250: Item debet habere unum anserem de quolibet novo Trublatore. Frequentes sunt qui Trubla piscantur in Ligeri : iis Trubla dicitur circulus ferreus cum retiolo perticae annexus, capiendis piscibus in piscinis et ripis accommodatus. Troubleau, in Gonsuet. Aurelian. art: 169. * TRUBLIA, idem quod Trubla, Instrumentum piscatorium. Lit. remiss, ann. 1387. in Reg. 131. Chartoph. reg. ch. 39: Et inde altero ipsorum accedente qusesitum quamdam Trubliam fili, de dicta piscatura sive serva cum dicta Trublia quaterviginli pecias piscium furtive ceperunt. Vide supra Trebula. TRUBLIUM, Parapsis, Papise ; perperam trubuum, in MS. ex Gr. -rp^6Xtov, quod idem sonat. TRUBUCULUS, Machina bellica. Vide Tribulus. TRUCA, Cista, locellus, German.Truhe, Gallis Luseau. Eberhardus Altahensis ann. 1296. de Henrico Ratisp. Episcopo : Sepulchrum similiter sibi longe ad fabricavit et pr&vidit juxta altare B. Virginis in majori veteri Ecclesia Ratisponensi: similiter Trucam etiam, in qua sepeliri debuit, cum vestibus funeralibus ibidem impositis, in memoriam continuam mortis suse per eosdem annos habuit locatam a latere lecti sui. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 511. voce Truh.] Scribit Petrus Resenius in Notis ad Jus aulicum Canuti IT. Regis Daniae pag. 629. Danis Trug, et Tru, alveolum, vas concavum, vel lintrem significare; ut Islandis, Trog et Trua, lintrem. 1 TRUGANUS, pro Trutanus: quod videsis. * TRUCHA, Piscis fluviaticus notissimus, Gall. Truite, Hisp. Trucha. Gharta ann. 1303. ex Tabul. D. Venciae: Quod nulla persona castri ipsius.... sit ausa piscari turtures sive Truchns in aqua

TRU
Nartubiss Et ne turtures sive Truchas destrui et dissipari valeant tempore quo gravant, etc. Vide Trocta et mox Truta. * TRDCHETUS, f. Vallum, fossa, aquae receptaculum. Oharta Joan, dalph. ann. 1316. in Reg. 87. Chartoph. reg. ch. 84 : Sicut labitur rivus Raimberz usque ad Truchetum de Mollis, et a dicto Trucheto, sicut protenditur via publica a dicto Trucheto versus fontem Geneveysii. Vide supra Trompherium. * TRUGIDUM, Boudin, in Glossar. Lat. Gall, ex God. reg. 7692. Vide Tucetum. 1 TRUCILARE. Vide mox in Truculare. TRUCINA, Temeritas/ insultatio, pertinacia. Decreta Calomani Reg. Hung, lib. 1: Si quis ad conventum Episcoporum et Comitum venire neglexerit, Trueinam compenset. TRUGINARE. Rigordus in Philippo Aug. ann. 1185. de Joculatoribus : Et cssteras ineptias Trucinantibus buccis in medium eructare non erubescunt. Vide Trutanus. * Itiflare, tumefacere, ut videtur; unde Gallicum Trouser, eodem intellectu. Bestiar. MS.:
Volentiers fait Trouser ses joes Li goupils en toutes saisons De gelines et de capons.

Hinc Sergent de la commune True, Tributorum seu talliarum collector et exactor, in Charta Rudolfi ducis Lothar. ann. 1345. ex Chartul. Romaric.: De toutes bestes et aultres meubles pris ou parrochage de Brueires et es appendances de la prevostei de celui lieu de nostre commandement par les sergens de la commune True de Lothorainne ', et par les nostres... Elles n'entendent point quiteir telle action qu'elles puent et doient avoir contre les signours et gouverneours de ladile commune True et contre nous. * Trehu praeterea sumitur pro quavis praestatione domino exsolvenda. Gonsuet. Castell. ad Sequanam ex God. reg. 9898. 2: Mondit seigneur de Lengres a ting droit et Trehu, appelle tierces de blefs en plusieurs terres estant ou finaige dudit Chastillon, qui est tel, que de tous les blefs et grains, qui croissent en icelles terres, y prent de unze gerbes une gerbe,...

TRUCLUDE, Alea, in Glossis ArabicoLatinis. 1 TRUCTA, Piscis notus, aliis Trutta, Gall. Truite. Vide Crassomtus, Dursus, Trocta, et consule Gesneri expositionem de Truttis. 1 TRUGTE, Paranymphus. Vide Druchte. 1 TRUCULARE, Trucidare, Johanni de Janua ; Tormentor, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Auctori Philomelas v. 17. Truculare vel Trutilare est Turdorum voce clamare : pro quo in Baulare legitur Trucilare. * TRDDA, Trudes, idem quod Trudio. Gk>ss.ar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Truda, trorte. TRUDANUS, TRUDENNIS. Vide Trutanus. * TRUDERE, Bouder, in eod. Glossar. f. pro Bouter. TRUDIO. Gregor. Turon. de Vitis Patr. cap. 4 : Sennit autem sacerdos Dei, et in tantum estate provectus est, ut sputum oris in terram projicere non valeret, sed adhibito labiis Trudione, in earn salivas oris exponeret. Videtur diminutivum Trudis, qui Isidoro lib. 18. cap. 6. in Gloss. Arabico-Lat. et Joanni de Janua, dicitur Contus et fustis ferratus, quo naves truduntur. [Vide Truca, Trulio et Trullio.] TRUEGA, Sus, ex Gallico Truie. Charta ann. 1342 : Item 25. inter porcos et Truegas. ' *TRUEIA, Sus femina, Gall. Truie. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 106. ex Cod. reg. 4659 : Pro porco vel Trueia quatuor denarios. Vide Truega. 1. TRUELLA, Trulla, Ferrum latum, quo parietes linuntur, Papiae, ex Gall. Truelle. Charta ann. 1163. apud Brolium in Hist. Parisiensi lib. 2. [et Lobinell. torn. 3. pag. 64:] Dominus autem Papa reliquias inter altare posuit, et accepto instrumento, quod vulgo Truella dicitur, easdem c&mentointrosigillavit. Vox forte formata a Latinorum Trua, de qua voce Varro lib. 4. de L. L. cap. 25. et Nonius cap. 1. num. 68. [Vide Sagoma.] * 2. TRUELLA, a Gallico Truau, Sesquimodium continens in quibusdam locis, mensura annonaria. Oharta Phil, abb. da Cultura ann. 1224 : Reddet dictus

198
abbas quatuor sextarios avense de forragio ad legalem mensuram minoti adsequati, ad Truellam cumulatam et sernel pulsatam. Vide Trugga. * TRUELLIUM, ut supra Troillium 1. Moiendinum, quo olivae aliave grana ad oleum conflciendum premuntur. Charta Henr. regent. Dalph. ann. 1322. in Reg. 101. Ohartoph. reg. ch. 105: Concedentes eidem Soffredo quod ipse ac haeredes et successores ipsius soli et in solidum possint molendina, batistoria, gauchatoria, Truellia, seu alia aisiamenta similia, quse aqua mediante operantur, in dicto loco et ejus mandamento construere Quod dicti Soffredus, hssredes ac successores ipsius possint compellere omnes habitantes in dicto castro et ejus mandamento molere, bannire, gauchire et Trulliare ad molendina, bauchoria, Troillatoria prsedicta. T TRUERE. Vita S. Caesarii Arelat. Episc. lib. 1. n. 26 : At ille publica voce, elevatis oculis et manibus In cesium, dixit: Domine Jesu Christe, ne in loco ultra apri accessum habeant. Et eadem hora usque in prsesentem diem nunquam ibi Truerunt, etc. Quidam habent nutrierunt; sed truerunt praefert Mabillonius, cui truere idem videtur ac destruere, quod apris oiptime convenit. Malim a Gallico veteri Truir, pro Trouver, invenire, vocem deducere : ita ut sensus sit, ex eadem hora usque in prsesentem diem numquam ibi inventi sunt. * Fortassis male scriptum vel lectum Truerunt, pro Fuerunt. [** vel Ruerunt.] TRUFA, TRUFFA, TRUPHA, Fraus, nequitia, jocus. Guill. Britto in Vocab.: Nuga dicitur Trufa, unde Nugor, aris, nugas [f. Trufas] facere. Gloss. Lat. Gall.: bluga, Truffe. Jo. Bromptou. in Ricardo I : Minx sunt, et quasi Truffse, guas loqueris. Csesarius lib. 2. Mirac. cap. 25: Ille cogitans qualiter liberaret puellam, hujusmodi Trupham invenit. \Trusam male editum apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 108.] Alberic. in Chron. MS. ann. 1239 : Heu me, inquit, quamdiu durabit Truffa ista. Raymundus in Summula:
Sed quis sortilegas compescet ab hac mulieres, Sectas et Trufas harum qai scribere vellet.

TRU
Francois prenoint trop divers noms Pour faire paour aux Bretons ; Mais ils savoient plus de vieil Trut Que vueille truie qui est en rut.

TRU
toph. reg. ch. 16 : Verba Truffatoria seu jocosa et ociosa ad tempus eludendum inter se proferendo, etc. Vide supra Trufare. ] TRUFFATIGUS , Eadem notione. Charta ann. 1377. e Bibl. Regia : Incepimus eis dicere, quod ista erat oblatio temptativa et videbatur Truffatica. 1 TRUFATIGE , Jocose. Vita S. Contardi, torn. 2. Aprilis, pag. 449 : Arbitrates aliquos insolentes et juvenes in campanilis vertice fore, qui sonitum hunc Trufatice causarent. 1 TRUFABUFA et TRUFEBUFA. Sic in Ecclesia Lugdunensi nuncupatur Solemnis nominatio, quse publice 23. Decembris fit, eorum qui in pfflciis divinis festivitatis Natalitii Christi deservire debent, voce, ut videtur, composita ex Bifarii et Trifarii; uti appellantur ii, qui ad bifaria vel trifaria offlcia designantur. Ordinar. MS. Offlc. divin.Eccl. Lugdun.: Item panitarius debet facere candelas Trufebufe. Hue spectat Monachus Sangall. lib. 1. de Carolo M. cap. 5: Fuit autem consuetudo ut magister Scholarum designaret pridie singulis quod responsorium cantare debereni in nocte Na/tivitatis Christi. | TRUGGA, Mensura frumentaria, de qua haec habet Th. Blount in Nomolexic. e Codice MS.: Tres Trugge frumenti vel avenss faciunt 2. bushels. Anglis Trugg proprie alveus est atque ferculum humerale, quo utuntur caementarii, Saxon. Trog. 1TRUIA, Sus, Gall. Truie. Duas Truias et octo porcellos, in Archivo S. Victoris Massil. Vide Troya. *TRUIGA, Sus femina, Gall. Truie. Consuet. Carcass, in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 3 : Nee quis vendat.... carnem de Truigapro carne porci. Vide Truia. * TROITA, a Gallico Truite, Piscis fluviatilis notus. Charta ann. 1220. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 389 : Moriente comite Gebennensi, successor ejus hominium faciet et fidelitatem jurabit domino Tarentasein,si archiepiscopo, et nomine recognitionis duas mannas Truitas (dabit). Vide infra Truta. * TRULA, TRULLA, Instrumentum piscatorium, vulgo Truble. Charta ann. 1267. in Chartul. Buxer. part. 12. ch. 11 : Ego G-uido dominus de Choun confiteor religiosos Buxerise habere in dictis aquis usuagium plenum piscarias seu piscationis ad Trulam, si necesse fuerit et voluerint. Alia Boson, episc. Catalaun. ex Chartul. Monast. in Argona fol. 9. r: Concessit piscationem cum Trullain aqua sua pro infirmis. Vide Trubla et Trullia. T TRULIO. Scriptura ann. 780. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 90 : Damus.... tres vasos Salomoniegos, et xil. culiares argenteos, et 1. argenteum Trulionem. Vide Truca et Trullio. 1. TRULLA, Joanni de Janua, Bombus vel sibilus ani, quia trudendo emittitur. Florentinis, Trullare, est pedere, sonitum ventris emittere. [Vide Trullus.] * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Trulla, vesse ou pet. Occurrit etiam in Glossar. Prov. Lat. ex Cod. 7657. Ital. Trullo. * 2. TRULLA, Astutia, dolus, fraus. Mirac. S. Gundech. torn. 1. Aug. pag. 185. col. 1 : O qualem Trullam adinveniunt Eichstettenses clerici pro pecunia, obtinenda! Trulle, nostratibus, eadem acceptione, ut videre est in Trufa. | TRULLARE , Uvas praelo premere^ Gall. Pressurer, alias Truiller. Transactio inter Abbates et Monachos Cras-

Alias Tracth veteribus Aremoricis idem est quod nostris Flaterie, Blanditias, teste Lobinello.] Vide Ghristinam Pisanam 1. part, du Tresor de la Cite des Dames cap. 4. 24. H. Stephanus Trufer a Graeco -rp^ipetv, subsannare , deducit: Ferrari us a tropha, alii a Germanico, etc. 3SS" Ex iis emendo Litteras ann. 1342. apud Rymer. torn. 5. pag. 305 : Et quamvis per diversos tractatus, per Trussas et ambages, nos diu protraxit sine fructu, etc. Lego Truffas. * Truffe inter ornatus muliebres recensetur in Diario regni Garoli VII. pag. 511. ad ann. 1429 : Les hommes ardoient tables et tabliers, et les femmes les atours de leurs testes, come bourreaux, Truffe, etc. Haud scio an hue spectet vox Truiflet, in Lit. remiss, ann. 1385. ex Reg. 127. Chartoph. reg. ch. 41 : En laquelle boursette laditte femme avoit pris... un Truiflet, qui estoit a clochettes de plon. TRTJFARE, TRUFFARE, vel TRUFFARI, Illudere, fallere, apud eumdem Caesarium, lib. 5. cap. 29. et in Vita B. Angelse de Fulginio cap. 23. Mamotrecttis ad 28. Isaiae : Illudere, i. Trufari et deridere. [Rursum occurrit in Actis SS. torn. 2. Aprilis pag. 825. torn. 4. Maii pag. 538. torn. 1. Junii pag. 791. torn. 2. pag. 733. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 1454. torn. 7. Ampliss. Collect, col. 833. Robertum Avesbur. in Hist. Eduardi III. Regis Angl. pag. 209. 241. Murator. torn. 12. col. 950. torn. 16. col. 394. torn. 19. col. 388. etc.] Le Roman du Chevalier au Barisel:
Mais que gi vois pour aus Trufer.

Vide Will. Thorn, pag. 2064. Vitam B. Angelas de Fulginio cap. 6. Indicem error. Valdensium 15. Synodum Goloniensem ann. 1280. can. 4. Michaelem Scotum lib. 4. Mensae Philosophies cap. 43. [Gesta Archiep. Trevir. apud Marten, torn. 4. Ampliss. Collect, col. 277. Synodum Avenion. ann. 1340. apud eumd. torn. 4. Anecd. col. 564. Trecorensem ann. 1435. ibid. col. 1140. Chronicon Petri Azarii apud Murator. torn. 16". col. 331.] etc. W. Guiart:
Et ne cuit pas emplir mes pages De Trufes, ne de fanfelues, Dont les histoires sont velues.

[Le Roman de la Rose MS.:

Certes je tendroie a grant Trade, Qui diroit que tu fusses horn.

* Truffler, pro s'Amuser, se divertir, Nugari, jocari, apud Christ. Pisan. in Carolo V. part. 1. cap. 16 : Avec ses serviteurs par bonne familiarite se Truffloit de paroles joyeuses et honnestes. Unde additur Se Truiffler en raille ou moquerie, in Lit. remiss, ann. 1453. ex Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 317. cum in malam partem accipitur. * Aliud sonat vox Gallica Trufflet, Ictum nempe in faciem, ni fallor, in Lit. remiss, ann. 1397. ex Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 184 : Icellui Riviere respondit qu'il esconvenoit que le suppliant eust un Trufflet, qui est a dire un cop. . TRUFATOR, apud eumdem Csesarium, et in Cont. Nangii ann. 1351. Trufandie Occitanis. [Saratator et Trufator, in Memoriali Potestatum Regiens. ad ann. 1284. apud Murator. .torn. 8. col. 1163. Abusores sive Truffatores, in Synodo Trecor. ann. 1435. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1140. et Lobinell. torn. 2. Hist. Britann. col. 1609. Truffatores et terrarum exploratores, in Synodo Salisburg. ann. 1456. apud Hansizium torn. 2. German, sacrae pag. 505.] Matth. Silvaticus: Ambagum, id est Trufarium, vel vagum. Will. Guiart:
Si vraiment come en ce livre Ne veuil les Trufeeurs ensuivre Qui pour estre delitables, Ont leurs Romans emplis de fables.

Neque alio sensu IVuMeapudPhilippum Mouskes in Henrico I :

Et I'Abbe" qui sot mult de Trulle, S'en ala droit en Pulle.

Hue etiam, ni fallor, revocandum est Trut, quod pro fallacia, dolo vel fraude usurpat Poeta vetus in Historia Johannis IV. Ducis Britan. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 730:

^ TRUFATORIUS, Dolosus, fraudulentus. Processus ann. 1306. in Probat. Libertatum Gallic, cap. 39. n. 20 : Archidiaconus... comparuit, proponendo multas exceptiones Trufatorias, etc. * TRUFFATORIUS , Jocosus, facetus. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 127. Char-

TRU
senses ann. 1351. e libro viridi fol. 53: Quod Ortolanus praedictus recipiat fimum totum stabulorum omnium et totam vindemiam Trullatam tempore vindemiarum. Litterae ann. 1354. torn. 4. Ordinal. Reg. Franc, pag. 296. n. 15: Lidit habitant ne moorront , cuirront, Truilleront a autres molins , fours et Treuls, que aux nostres; se n'estoit par le deffaut desdiz molins, des meuniers ; desdiz fours, des fourniers ; desdiz Treuls, des Treullours: et se autrement le faisoient, cils qui autrement le feroit, paieroit cinq sols d'amende avec le prof fit, c'est assavoir la mousture, le fournaige et Truillaige. Vide Trolium et Trullum 1. 1TRULLARIA, Zw^apvff-rov, in GI. Lat. Gr. Vide Casaub. ad Theophr. Gharact. pag. 221. TRULLIA, Instrumentum piscatorium. Charta Otton. Gomitis Burgund. ann. 1281. apud Perardum : Eis concedimus et dpnamus perpetuo piscariam liberam in ripariis de Lupa et de Clogia alte et basse pro voluntate sua, ad vernale, ad Trulliam, et ad alia omnia genera ingeniorum, absque nave et sagena, et mag no rete. Sed videtur legendum Trubliam. Vide Trubla. * TRULLIARE, Truellio premere. Vide supra Truellium. TRULLIO, Olla vel trulleum, apud Octavium Horatianum lib. 4. Rer. medicarum pag. 94. [Vide Trulio et Inferturia, ubi legitur Trulio.] 1. TRULLUM, Torcular,Pressoir. Charta Hugonis Ducis Burgundies ann. 1253. apud Perardum pag. 476 : Bannum Trullorum, furnorum , vinorum , nemorum, vindemiarum, etc. Infra : Et in furno de 12. panibus grossis et parvis, et de placentis, et de pitanciis, unam prsestare (tenentur) et in Trullis pro pressura suarum uvarum de singulis modiis vini sextarium dimidium reddere debent. [Vide Trolium et Trullare.] 1 2. TRULLUM, Vas vinarium. Frodoardus lib. 14. Carm. cap. 18. de S. Columbano : riae species, vel Jaculum. Stat. Mutin. ann. 1306. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 484 : Eligantur unus dominus et unus hotarius pro qualibet porta, qui facial parari trabuchos, sive manganos, balistas grossas, sagittamenta, Trulos, et alia necessaria. * TRUMA, Plaga, contusio, Gall. Meurtrissure. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 159 : Johannes de la Treille.... venit quadam die Jovis ad dictum Michaelem clamando alta voce, Michael amice, ecce ventrem meum, qualiter et quomodo Johannes del Bume vulneravit, et michi fecit Trumas, qux apparent in ventre meo. 1 TRUM.33, IIapwTs8eS, in Gl. Lat. Gr. Strumae. j TRUMBA, Buccina, Ital. Tromba. Godefridi Viterb. Pantheon torn. 7. Muratorii col. 420 :
Venit et imperil gestivit in urbe coronam, Organa cum cithara, fistula, Trumba sonant.

TRU

199

Vide Tromba et Trumpa. 1 TRUMBA., Fistula seu pars caya tormenti bellici, in qua lapis ejiciendus ponitur. Chronicon Tarvisin. apud Murator. torn. 19. col. 754 : Est enim bombarda instrumentum ferreum fortissimum cum Trumba anteriore lata, in qua lapis rotundus ad formam Trumbse imponitur, habens cannonem a parte posteriori secum conjungentem, longum bis tanto quanta Trumba, sed exiliorem, in quo imponitur pulvis niger artificiatus cum salmitrio et sulphure, etc. TTRUMBARE, Trumba canere, buccinare, Ital. Trombare, Gall. Trompetter. Ghron. Parm. ad ann. 1282. apud Murator. torn. 9. col. 800 : Equitaverunt et iverunt prope Cremonam et ibi diu steterunt et Trumbaverunt, et nemo exivit ad eos. 1 TRUMBATOR, Qui canit trumba, Ital. Trombatore, Gall. Trompette. Legitur in Gomputo ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 279. TRUMELATOR, a yeteri Gallico Trumeleur, f. Scortator, libidinosus, a voee Et quondam liquor emissus famulante clients, Trumel, femur. Vide mox Trumulieres. Nee taraen effusus pervadens claustra coronae Spargit humum, qnia insueto petit agmine coelum, Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. GharTollitur in vacuum, duplicatque cacumine Trullum. tqph. reg. ch. 341 : Praedictus Fromage dixit et reprobavit prssfatp des Poulies, Vide alia notione mox in Trullus. quod ipse non erat nisi quidam assidator TRULLUS, JMificium rotundum, aqpai- scotorum et etiam Trumelator, publicuspoeiSls, concameratum in formam ovi, due lusor tallorum. Quas Gallice sic haunde WWTOV etiam quibusdam appella- bentur in Reg. 90. ch. 119 : Lequel Frotum : quo quidem nomine dicta prae cae- mage reprocha et dist audit des Poulies teris aedes in Palatio Constantinopoli- que il n'estoit que un asseeur d'escoz, Trutano, in quo habita Synodus, quae inde meleur publique et joueur de dez. Trullana, vel in Trulio dicitur, uti pluri1 TRUMEN, Tpvx? tptxivoaev, in Glosbus a nobis observatum in Descriptione sis Lat. Graec. Vulcanius suspicatur aedis Sophianae n. 32. ubi etiam id nomi- emendandum, rp^^o? rapc^tvov. Martinis Byzantinos Scriptores tribuere po- nius mallet, Turben , Tpex6?, Tpo/oev tissimum docuimus excelsp et sublimi TI. Hunc consule. haemisphaerio, quod toti ejusdem aedis TRUMMETA, Tuba, Trompette. Thwrostructurae incumbit, -rpoOXXav et TpoOX- czius in Ludov. Rege Hungar. cap. 22 : Xov promiscue appellantes. Anastasius Cui Tribunus cum Romanis potioribus per in Sergio PP : Trullum vero ejusdem Ec- quatuor milliaria Gallicana, vestibus seu clesias fusis chartis plumbeis cooperuit pannis purpureis ad hoc specialiter sub atque munivit. A forma concameratio- uniformitate aptatis, solenniter in Trumnis rotundae, Trullum, Ciburium, inter- metis, et diversi generis musicorum appapretatur Papias ; nam ea fuit Ciborio- ratibus, circa centum personas de una rum, uti alibi docuimus. Vide Glossar. vestitura bene induti obviam venientes, med. Graecit. col. 1618. et in voce 'Qa- etc. [Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 16?, col. 1787. 18. legit in recto Trummetum, a GerTRULLUM, vel TRULLUS, Quaevis aedes, manico Trumme, vel Trummen, Belgis a forma scilicet tecti in rotundam con- Trommel.] camerationem confecti. Gesta InnocenTRUMPA, Buccinae species, Trompe, tii III. PP. pag. 146 : Pene pmnes capi Trompette, Italis Tromba et Trombetta. fecerunt, et in Trulio Joannis de Stacio Gloss. Theotisc. Lipsii : Drumbon, tuba, violenter includi. Infra Domus Joannis de Alibi : Triumbon, tubas. Lexicon CamStacio dicitur. bro-Britannic. Trwmpls, tuba. Vitae Ab* TRULUS, Machines bellicae jaculato- batum S. Albani : Tuba, quam vulgus

Trumpam vocat. [Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 18. vocem hanc deducit a veteri Germanico Trompe; unde, inquit, et Gallicum Trompe etltal. Tromba, et Hispan. Trompa : Belgae usitatius Trompet : Angli et Trump et Trompet dicuntj 1 TRUMPETTIS. Litterae ann. 1482. apud Rymer. torn. 12. pag. 160 : Assignavimus marinarios, magistros navium, soldarios.... alias artifices pro hujusmodi navibus necessarios quoscunque, et homines vocatos Trompettis. Non alios puto quam Tubicines, Angl. Trumpetters, noStris Trompettes. * Qui ignem, dictum Trompe, in naves hostium projicit, nostris etiapa Trompette. Lit. remiss, ann. 1405. in Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 131 : Un appelle Gabriel le Pescheur Trompette de ladite barge, etc. 1 TRUMULIERES. Locus est in Armatura. Vide Trilices Loricas. *Trumelieres, apud Joan, de Meun,Ocreae seu femorum armatura, vulgo Cuissarts. TrumiOu, pro Jambe, Crus, torn. 2. Fabul. pag. 226 :
Cela a escorcie ses Trumiaux, Qui sorit gros devers les talons.

Trumel, Vervecis femur, vulgo Gigot, in Lit. remiss, ann. 1423. ex Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 414: Vn Trumel de mouton, qui avoit este mengie par les compaignons. Le Roman de Garin:
Un pauvre gars tot le Trumiax rostis. Ibidem : Quatre ribauz toz les Trumiax rostis.

** TRUNCAGIUM. Commissiones ann. 5. Edward. II. reg. Angl. Northumbr. rot. 11. in Abbreviat. Rotul. torn. 1. pag. 186 : Rex commisit Henrico de Percy custodiam castri regis de Baumburgh cum Truncagio regis ibidem et redditu in villa de Warnemuth habendum quamdiu regi placuerit, reddendo inde per annum 110. libr. Ibidem pag. 193. ann. 6. ejusd. Line. Dors. rot. 3: Rex concessit Isabellas de Bello Monte dominas de Veacy in recompensacionem pro castro de Bamburgh cum Truncagio regis ibidem et redditu, etc. Ita etiam pag. 220. 224. etc. Pag. vero 156. ann. 1. ejusd. regis scribitur custodiam castri regis de Hamburgh cum Tronagio regis ibidem et redditu, etc. Et pag. 145. ann. 33. Edward. 1. cum turn, regis. TRUNCARIUS, Papiae, Devorator. t TRUNCATA. Charta Willelmi Ducis Aquitan. ann. 1087. apud Beslium pag. 404 : Dederam in civitate de levagio salis duas partes. Dono etiam eis Truncatas a stagno usque ad fluvium Clennis. Vide Truncus salts post Truncus 7. j TRUNGATIO, Obtruncatio, amputatio. Truncatio digitorum, in Cod. Theod. lib. 7. tit. 13. leg. 5. Truncatio capitis, in Chronico Dom. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 583. TRUNCATUM, pro Trunco, apud Adamnanum lib. 1. de Locis SS. cap. 11. * TRUNCATURA, Mutilatio,amputatio. Lit. remiss, ann. 1334. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 236 : Item probare intendit dictus Alquerius quod (Petrus) in fine suo et post finem corpus suum seu cadaver erat et fuit et apparuit omnibus qui viderunt, palpaverunt et tenuerunt absque aliquo vulnere et absque aliquo ictu, Truncatura,vel macatura,vellesura. Vide Truncatio. JTRUNCATUS, Amputatus, vox baud prorsus ignota. Truncatas callgas in mo-

200

TRU

TRU
4. TRUNGDS. Adalardus lib. 2. Statu- scelere datus fuisset in exsilii Truslo* tor. Corbeiensium cap. 1: Et unusquis- nem. TRUSORIUM, Instrumentum ferreum, que habeat ad hortum excolendum, siye ad alias necessitates explendas, fussorios quo aliquid truditur. Ericus Upsalien6. (fossoria) bessos 2. secures 2. dolato- sis lib. 3. Hist. Succor, ann. las/: Intrariam, taratra 2.... falcilia 2. falcem 1. verunt cum parva lucerna 7. viri armati, Truncos 2. cultrum 1. serram 1. etc. quorum unus Regis caput cum manu sup[* Genus ferramenti quod truncat, posita, grosso Trusorio perforavit. Vide Guerardo. Idem forte quod Fractorium Trusale. 1 TRUSSA, pro Truffa. Vide in Trufa. apud Notker Psalm. 73. verso 6 : Mit TRUSSARE, TBUSSELLUS. Vide Trossa. partum unde mit Sticchcle bracken sie sia, In dolabro et fractorio dejecerunt ea. TRUSTIS, Fides, fiducia, ex Germ. Ubi Vulgata in securi et ascia dejecerunt Trost, vel Trust, aut Teutonico Troost, earn. Vide Schmeller. Glossar. Bavar. quod idem sonat, praeterea solamen, solatium, levamen, etc. Marculfus lib. 1. torn. 3. pag. 609.] 5. TRUNCUS, Stipes, ad quern alligan- form. 18 : In manu nostra Trustem et fldelitatem visus est conjurasse, id est, tur rei. Andreas Suenonis lib. 7. Legum Scanicar. cap. 1 : Ac sic capto, nee licet fidelitatem Sacramento firmasse. Capiei Trunco pedes infigere, nee manus vin- tulare ann. 779. cap. 14. et Lex Longob.culis colligare. Charta Rudolphi Imp. lib. 3. tit. 4. | 2. [** Carol. M, 11.]: De ann. 1277. in Metropoli Salisburg. torn. Truste facienda, ut nemo prsesumat ad 1. pag. 390. et 394 : Furcas seu patibula, nos venienti mansionem vetare, et quse Truncos et alia tormenta, quibus reorum necessaria sunt,sicut vicino suo eivendat. crimina puniuntur , publice erigenda , Ubi Boherius : Expone de Truste faconcesso ipsis etiam quod Bannum vulga- cienda, i. regali servitio faciendo. Glossae riter appellatur. Vide Cippus, Lignum. aliae Caballicatam, hoc loco Trustem in[**Haltaus. Glossar. German, voce Stock, terpretantur, sed perperam: est enim Trustem facere, fidem, seu, ut posteriocol. 1747.1 res | 6. TRUNCUS, Truncati seu mutilati locuti sant,hominium Regi praestare. membri extremitas, Gall. Moignon. Pas- Lex Salica tit. 43. 4. Si guts eum Occisio S. Savini Episc. torn. 2. Miscell. dent, qui in Truste dominica, est, etc. Ita Baluz. pag. 52 : Tune Savinus Episc. tit. 44. i 2. et in Recapitul. ejusdem [cui manus abeissaefuerant] posuit Trun- Leg. | 31. Lex Rip. tit. 11. | 1 : Si quis eum interfecerit, qui in Truste Regis est, cos suos super oculos cssci, etc. ex in eadem Lege V7. TRUNCUS, Sedile ligneum et hu- etc. Homo66. Truste regali, locis In Truste Sal. tit. 2. Quibus mile. Guido lib. 2. Discipl. Farf. cap. dominica, In truste Regis, vel Ex trusts 16 : Nullus bibat in refectorio sedens ^n regali esse dieuntur qui regi ipsi fidem sedilium suppedaneis aut puerorum Trun- jurarunt quod Procerum praesertim fuit, cis. Vide Trunchetus. vocarunt, Fideles TEUNCUS SALIS. Charta Alexandri PP. quos inde AntrustionesVetus Codex MS. dicti. in. in Tabulario S. Nicasii Mellenten- ii pqstmodum Bibl. Regia, pro eo, quod ex sis fol. 10 : In theloneo aquae 10. libras, et Pacti Saliciedito : Si quis habetur in occiderit, decimum Truncorum salts, etc. Alia Phi- qui in Truste Dominica est,eum haec prselippl Regis Franc, ann. 1195. fol. 14 : To- fert: Si quis Antrustionemetc. Dominicum tam decimam de reditu salis Truncorum occisserit, Malb. Malcha, 24. denariis, qui per aquam transeuntium, etc. [Vide faciunt solidos 600. culpabilis judicetur. Truncata et fuminus.] Id praBterea omnino declarat Marculfus ^ TRUNGULUS, Ko),o66<:, lvxt5Xe6c, in formula laudata, cujus titulus est, De Glossis Lat. Graec. Mutilus. Adde Graec. Regis Antrustione [vel Amstrustione, ut Lat. est apud Lindenbrogium form. 47 :] Recj TRUNINA. Acta consecrationis Ee- tum est, ut qui nobis fidem pollicentur clesiae Parthenonis de Epeia dioec. Ve- inlassam, nostro tueantur auxilio. Et quia ron. : TJrbanus (III PP.) consecravit et ille fidelis, Deo propitio, noster, veniens confirmavit propriis manibus altare S. ibi, in paldtio nostro, una cum arimania Marias, quod est intus subtus Truninam. sua in manu nostra Trustem et fidelitaUbi legendum videtur Tribunam. Vide tem nobis visus est conjurasse, praeterea in hac voce. per prsssens praeceptum decermmus ac VTRUNUS, Thronus. Charta ann. 1480. jubemus, ut deinceps memoratus ille in apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. numero Antrustionum computetur. Et si 1617 : Et confestim ipse Dom. Episcopus, quis fortasse eum interficere prsesumpse(Corisopit.) equum suum ascendens rit, noverit se wirgildo suo sol. 600. esse versus dictam ejus civitatem ad introitum culpabilem * judicetur. Ubi Antrustio, euum gressus suos direxit ; et ipso appli- seu fidelis fidem Regis profitetur, et vicato in Truno juxtd-lapidem consuetum cissim -Rex tuitionem ac patrocinium sessionis ac delationis suarum subtus ar- ob juratapa fidelitatem Autrustioni polborem quercus in eodem Truno infra licetur. Fiebat autem ejusmodi Trustis, dictum burgum de loco Marias, domi- seu fidelitatis sacramentum, a fidelibus, nis Archidiacono, Thesaurario, Cano- more Francico, in manus Regis in vassanicis processionaliter cum cruce eidem ticum manibus commendatis, Sacramento R. in Christo Patri...... obviam acceden- interdum ad sanctas Reliquias praestito tibus, etc. ut est apud Continuatorem Aimoini lib. TRUPHA, Fraus, nequitia, jocus. Vide 4. cap. 64. Quam quidem fidelitatem Trufa. Hominium postmodum appellarunt.Vide T TRUSA, pro Trufa. Vide in hac voce. Commendatus, Fidelitas, hominium, Vas** TRUSALE, Pugio. Chart, ann. 1329. saticus, etc. Fuisse autem Antrustionum in Lappenb. Origin. Hanseat. Probat. summam dignitalem ex eadem Lege pag. 322 : Item si aliquis sociorum sociis Salica tit. 32. 1 20. edit. Heroldi, colligiomnibus consedentibus introierit in socie- tur, ubi, si quis Salecus Salecum castratatem cum Trusali, vel armis aliis, etc. verit, 600. solidis culpabilis judicatur; si Vide ibi Glossarium in hac voce et mox quis yero Antrustionem castraverit, 1800. Trusorium. solidis culpabilis * judicetur. Et tit. 74. | TRUSIO, Trudendi actio, ejectio.Vitaejusdem edit, hominis ingenui ChreoS. Leodegarii apud Duchesnium torn. diba luitur solidis 600. Antrustionis 1. pag. 601: Cumque alter pro perpetrate 1800. id est triplo. Unde cum viri Salici

dum pcenitentis habere dicuntur Canonici Regulares , in Epistola Odonis ejusd. Ord. torn. 2. Spicil. Acher. pag. 535. 1 TRUNCHETUS , Poenitentiae genus apud Monachos. Vide Truncus 7. Statuta Sangerman. in Probat. Hist, ejusd. Abbatiae pag. GLXXI : Item si aliquis fuerit in sententia Truncheti, non debet radi, donee fuerit absolutus. 1 1. TRUNCHUS, Decretus, statutus, definitus, ut Trancher dicimus pro praecise decernere. gtatuta Vercell. fol. 74 : Prsedicta omnia et singula sint Truncha, prsscisa et jurata, et inviolabiliter seryentur, etc. * Vide supra Trencator. * 2. TRUNCHUS, Arcula in ecclesiis ad recipiendas fidelium eleemosynas, Gall. Tronc. Charta ann. 1286. in Suppl. ad Mirseum pag. 142. col. 1 : Retinentes nobis medietatem oblationum,.... quse fient in denariis, sive projiciantur vel ponantur in Truncho infra ecclesiam civicam, vel extra. Vide Truncus 3. TRUNCIA, Caesio, putatio ; dicitur de ramis arborum truncatis. Inquisit. forestae Britolii in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 137. v. col. 2 : Unam quadrigam (habent) ad fagotos de residuis asinorum; et post primam Trunciam, residuus, quicumque secet arbor em. 1. TRUNCUS, aut Lapis cavus, ubi; aqua, unde sacra lavantur, effunditur, in aedibus sacris, apud Gillebertum Lunicensem Episcopum de usu Ecclesiastico. 2. TRUNCUS, Vas apum, in truncis arborum. Vetus Charta apud Augustinum du Pas in Stemmat. Armoric. pag. 823. [etLobinell. torn. 2. Hist. Brit. col. 173 :] De panagio et de herbagio, atque de omnibus vasis apum, guxvasa Truncos vacant vel Eroisa. * Chauta Petri epise. Tull. ann. 1179. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonstr. col. 553: Dedit etiam prssdicttus Odo prsedictis fratribus Truncos mustarum{leg. muscarum) de nemoribus in banno de Baigneval, ubicumque inventi fuerint. 2. TRUNGUS, Arcella, cujusmodi in Ecclesiis nostris prostant ad recipiendas fidelium eleemosynas, sic dicta, quod trunci arboris specie m referat; vel quod eae arcellae ex truncis arborum cavatis fieri solerent. Radulfus de Diceto ann. 1166 : Collectam Jerosolymitanorum usibus destinandam Truncus in singulis Ecclesiis adacta sera conclusit. Gervasius Episc. Sagiensis Epist. 8 : Pecunia Truncorum, qui fuerunt in singulis Ecclesiis institute Innocentius III. PP. in Epist. quae habetur in Gestis ejusdem Pontificis pag. 74 : Ad hsec in singulis Ecclesiis Truncum concavum poni pr&cipimus.... ut et in eo fidelis quilibet, juxta quod Dominus eorum mentibus inspiraverit, suas eleemosynas firmitate statuta deponere in remissionem eorum peccaminum moneantur. Occurrit praeterea in Charta Henrici II. Regis Angl. apud Gervasium Dorobern. ann. 1166. in Synodo Exon. ann. 1287. can. 12. Cicestr. ann. 1292. can. 5. fin Anecdotis Marten, torn. 4. col. 376. 640.1300. in Charta ann. 1178. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 348. in alia ann. 1291. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 277. in alia ann. 1313. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 201. in Statutis S. Capellae Paris, apud eumd. Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 157. in Concilio Hispal. ann. 1512. torn. 5. Concil. Hispan. pag. 9. Vide Truncus et] Joseph, lib. 9. Antiq. Judaic, cap. 8. etc.

TRU
et ingenui inter nobiles haberentur, consequens est, Antrustiones viros fuisse in aula Regis primaries. Adde tit. 76. ejusdem edit, ubi locis citatis Antrussio editum habetur. TRUSTIS pro eo, qui in Trusts Regia est. Ita videntur vocem hanc usurpare Capitula Caroli C. apud Carisiacum ann. 877. cap. 20 : Nullus homines nostros sive alias depr&dari audeat,.... quod si aliquis prsssumpserit, in triplo componat, sicut ille, qui in Truste dominico committit. Ubi qbservanda triplex compositio in eo, qui trustem occiderit, seu qui in truste Regis est, quod et habent Leges Salicae et Ripuariae, ut et Marculfus locis laudatis. TRUSTIS, non omnino eadem notione, occurrit in Decretione Ohlotarii Regis post Legem Salicam, apud Bignonium pag. 183 : De fiscalibus, ut contra dominum censuimus, pro tenore pads jubemus, ut in Truste electi Centenani ponantur, pro quorum fide atque sollicitudine pax prsedicta servetur. Et quia propitiante Domino inter nos germanitatis charitas indisrupto vinculo custodiatur, Centenarii inter communes provincial licentiam habeant latrones persequi, vel vestigia assignata minare, et in Truste, qua defecerit, sicut dictum est, causa remaneat. Ita ut continuo capitals ei qui perdiderit, reformare festinet, et latronem perquirat; quern si in Truste perinvenerit, medietatem sibi vindicet, vel delaturam. Supra 3. de latrone: Qui si in Truste invenitur, medietatem compositionis Trustis adquirat, et capitale exigat a latrone. Ubi trustis non est, qui in trnste regia est, sed provincia ipsa suo quseque Principi subdita, et fide obstricta. Ejusmodi igitur verborum sensus est, ni fallor, in hac Childeberti Decretione, quae pars est pacti ejusdem Regis cum Chlotario Rege, ut verba ipsa satis ostendunt, et recte observatum a Bignonio. Injungitur ergo Centenariis, ut in qualibet truste, i. in utriusque Regis provinciis fide sibi obstrictis, eligantur Centenarii, qui latrones persequantur, ita ut si defecerint, i. si eos comprehenderint in truste, seu in provincia alterius Regis, in ea latronis causa peragatur, ipsaque trustis, seu dominium Regis ipsius, ubi captus fuit, medietatem compositionis haoeat, ut perinde trustis alia, e qua profecti sunt Centenarii, alteram. S5W Posteriorem locum de latrone paulo aliter ex MS. refert Eccardus pag. 138. Trustemque ibi interpretatur euro, qui jussu Regis excubat et vigiliis fungitur. Sed Schilterus in Glossario Teuton. V. Drost, Trustem Decretionis Chlotarii, eodem quo Cangius, sensu explicat per fines provincial scilicet sive territorium fideRegi obstrictum.[**Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 269. 275. et 943.] * TRUSTJLA, TRUSULLA, Strigilis.Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679: Trusulla, estrilles. Aliud ann. 1352. ex Cod. 4120 : Trusula, instrumentum clientium. (sic) T TRUSULUS, 'O Iv [xcxpw uaxve, in Glossis Lat. Grsec. pro Turusulus vel Torosulus. Th. Marsil. ad Persium pag. 33. Italis Trusulo, Nanus, nostris Nain. 1 TRUTA, Quidam piscis, quia vim habet trudendi, vel quia semper moretur obstrusa, Johanni de Janua, Truite, un poisson, in Glossis Lat. Gall. Sangerm. Occurrit in Statutis Montis-regalis pag. 280. et apud Mabillon. in Onomastico ad calcem sseculi 5. SS. Benedict, ex
VIII

TRU
miraculis S. Rudesindi Episc. p. 540. ubi tamen habetur Turta pro Truta. Vide Trocta et Trutta. * Dialog, creatur. dial. 46: Interea Truta, piscis est quidam semper motus ad trudendum, etc. Troute, in Lit. ann. 1403. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 614. Vide supra Trucha et Truita. * TRUTANNARE , Dicipere, illudere. In Cod. MS. Bibl. Univ. Argent, f. 4. legitur:
Nullum Trutannes, sic prscdpit esse Johannes.

201

[Historia Johannis IV. Ducis Britanniae apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. 709 :
Lprs mit ses gens tous en arroy ; Bien sembloit avoir cueur de Roy, Non pas de garz r.e ne Truant, Mais d'homme plein de hardement,]

Cui voci superscriptum est, id est, Decipias. Hinc * TRUTTANNUM , Ludificatio, simulatio. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. 150: Dictus Guillelmus dicebat quod dictus Johannes fadebat Truttannum, et quod non erat mortuus. Galli diceremus, Faisoit semblant. Truenderie yero, pro Fallacia, mendacium, in aliis Lit. ann. 1409. ex Reg. 164. ch. 112: Adonc icellui Jameton dist audit Coyrier ce ne sont que Truenderies que tu me dis. Vide in Trutanus. TRUTANUS, TRUDANUS, etc. Trutani, dicuntur Errones, plani, mendici, Normannis etiamnum et caeteris Gallis, Truans. Gloss. Lat. Gall.: Truttania, Truandise; Trutanicus, Truant ; Trutanus, idem; Trutanisare, Truander. Hac appellatione donantur vulgo ignavi illi, qui per provincias passim vagantur, et mendaciis ac strophis suis omnibus illudunt, dum alios se fingunt, quam revera sint; unde passim vox ha3C usurpatur pro mendaciorum conflctoribus. Ugutio: Trutanus, planus, levis. Gaufridus Vosiensis cap. 68 : De urbe pellitur quasi Trudanus, qui super Christi discipulum pridie Missam celebraverat ut Pontifex Magnus. Ebrardus Bethuniens. contra Valdenses cap. 25 : Npvum genus Trutanorum, qui locorum varietates aliter videre non poterant, nisi se fingerent esse Christos. Csesarius lib. 1. Mirac cap. 3: Asserebat quemdam Clericum actu Trutanum, quales per diversas vagari solent provincias, venisse ad Claram vallem. Lib. 8. cap. 59: Ssepe ab hujusmodi Trutanis illusus est is. Lambertus Ardensis pag. 175. 176: Istum autem Balduinum, qui apud ipsos nuper emerserat, Trutanum esse, et populi seductorem, et pseudoconversum" non ambigere. Infra : Et ipsum vere Trutanum fuisse audivimus, Boncompagnus de Arte Dictaminis lib. 2. MS.: Velut scurra totam Italiam regiravit cum cantatoribus, et tanquam eximius Trutanorum se fingit esse medicum doctrinatum, ut fornicandi et adulterandi opportunitatem valeat invenire. Poeta MS. inflmi aevi in Biblioth. Thuana:
Dat Trutanus in ir, paterem tenet, et sedet ad Pyr, Regem Cappadocum computat esse cocum.

Truhanes Hispani vocant. Vide Leges Alfonsinas part. 7. tit. 13. Leg. 1. 1 TRUANNUS. Processus de Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 545: Et ex hoc dictus juvenis dicebat verba opprobriosa D. Yvoni, vocando ipsum coquinum sive Truannum. TRUDENNES, Eadem notione, usurpat Guibertus lib. 7. Hist. Hieros. cap. 20 : Thafur autem apud gentiles dicuntur, quos nos, ut nimis literaliter loquar, Trudennes vocamus, qui ex eo sic appellantur,quia trudunt,id est leviter transigunt. quaquaversum peragrantes agros. TRUTANIA, in Gloss. Gall. Truendie. Le Roman d'Auberi MS.: >
Et dist Lambers, bien savez le mestiers, De Truandise, n'avez soin de laissier.

Guillelmus Guiart ad annum 1302 :

Entour dis mil largement D'autres gens que de Truandailles.

[Bible des Noels :

Vous n'estes rien que Truandaille, Vo'us ne logerez point ceant.J

1 TRUTANIUS. Ordinatio Humberti II. Dalphini ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 406. col. 1 : Praedpimus, ut semper pauperes mag is indigentes, et minime Trutanii et baraterii, ad ipsam eleemosynam admittantur. TRUTANIGUS. Jo. de Janua: Trutania, Trutanulus, Trutanicus. Gloss.Lat. Gall.: Trutanicus, Truant. Silvester Giraldus in Descript. Cambrise cap. 3: Tarn remotissima generis enarratio multis Trutanica potius quam historica videtur.Charts, ann. 1346. in Tabular. Episcopatus Ambian. fol. 179: Hs&c verba vel similia proferentes: Exite, exile, per sanguinem Dei, Trutannica familia, vos moriemini in hac domo. [Vita S. Columbae Reatin*, torn. 5. Maii pag. 328* : Cum tamen affines consanguinei mugitiis Trutannieisque verbis, una cum procacibus minis, earn ssepius retunderent, etc.] TRUTANIZARE, vitam et mores trutanorum gerere, Joanni de Janua : mendicare, Truander, Gallis. Le Roman du Chevalier au Barizel MS. :
Or li convint par forche aprendre A Truander s'il veut mangier.

Le Pelerinage de I'ame :
Cheste main emprunte souvent Pour Truhander le gentil gent.

Infra:
Et bien la scevent enganter, Quant il en veulent Truander.

Occurrit praeterea apud ^Egidium de Roya ann. 1419. in Vita Caroli Abbat. Villariensis n. 18. in Chronico Andrensi pag. 555. [in Gestis Gaufredi Lodun. Episc. torn. 3. Analect. Mabillon. pag. 386. in Tractatu de expugnatione CP. torn. 5. Ampliss. Collect. Marten, col. 787. in Concilio Trevir. ann. 1227. torn. 7. ejusdem Collect, col. 117. Truttanus, in Lugdun. ann. 1274. ibid. col. 196.] et apud Albertum Stadensem ann. 1224. apud quern bis perperam editum Trucanus, pro Trutanus. Nos etiamnum id generis erronum et mendicorum Truans appellamus. Le Roman de Garin:
Entre les poures fu li Truans assis.

Le Songe-creux:
Ou a porter a son col la bezasso. Pour Truander faisant poure grimace.

Vocis etymon quidam a Theotisco Thurthic, Egenus, accersunt, ut est in Gloss. Theot. Lipsii; alii a Cambro-Britannico, Truan, miser, aerumnosus, ut est apud Boxhornium. Guibertus loco citato a Trudo ; a quo idem etymon accepisse videtur Joannes de Janua: Trutanus, a trudo, trudis, eo quod verbis suis trudat ad hoc quod dedpiat ; fadt enim credi, quod verum non est. Neque etiam placet Garoli Bovilli etymon, qui truant, 26

202

TRU

TRU

TUB

a trua, vase ita appellate deducit, quo Ne paleront aucuns pa'iages, travers, scilicet aqua e coquina in lavatrinam chauciees ou Treulages. Judicium ann. fundi solet. Hi autem , inquit, quos 1395. apud Lobinell. tpm. 2. Hist. BriTruans vulgus vocat, amatores sunt cu- tan. col. 775 : Neantmoins de son autorite linse, et liguritores catinarum ac vaso- il avoit leve ezdits ports et havres certeins rum. Neque porro aliorum etiam magis Truages, nommez traites, entrees et ysarridet, qui a trufa, fraus, arcessunt. sues, dont il avoit grand finance. InquiVide Trotingi. Sed longe probabilius sitio ann. 1461. ex Ohartul. Monast. Bauyidetur a Gallico treu vocem confictam, gesii : Ladite piece de bois n'est subid est, tributum, ex quo efflcta vox jecte a segreaige, pesson, herbaige, ne treuans, qua indigitabantur Tributorum aultre quelconque Truaige et lestet. Truecollectores et exactores, qui ostiatim a ve, in Chartul. Latiniac. fol. 246. v: tributariis, seu tribute obnoxiis, tributa Autres menues Trueves, LXX. lib. Le Treu exigere solebant,ac praesertimejusmodi de sel, apud Butillerium in Sumina rucensus, qui inde Cens truant dicuntur rali lib. 2. tit. 40.] Neque mirum, si Oct. Ferrarius vir in Consuetudine Soesmensi art. 3. et Cens a queste, in Blesensi art. 113. qui a doctissimus vocis Trouare etymon ignodomino requiri et peti debent. Ita guass- rare se profltetur,cum a vetere idiomate tores a quserendo, dictos ait Varro lib. 4. vocabulorum plerumque origines sint de Lingua Lat. quod conquirerent publi- petendae. cas pecunias ; ut et Pomponius leg. 2. | * Hinc Trutin, proMendax, calumnia22. D. de Orig. Juris. Charta Henrici tor, in Lit. remiss, ann. 1410. ex Reg. Imp. ann. 1107. apud Ohappeauvillum : 164. Ohartoph. reg. ch. 356: Lequel HarItem in domibus ad claustrales sedes per- delet dist au suppliant qu'il avoit menti tinentibus forensis potestas jus nullum comme mauvais Trutain, filz de putain, spoliandi, aut ostium obserandi, vel vigi- Navarrois. Truand, idem qui Mai us, les, vel ostiatim denarios exigendi habe- improbus, nequam ; sic Truand garcon bit, etc. Qui porro quaerunt, inveniunt. usurpatur, in aliis Lit. ann. 1388. ex Hinc illud Matthaei 7. A?T:TC, xa\ So6rj<re- Reg. 137. ch. 6. Quoad voeis etymon TOH SJAIV. Proinde vocis Treuver, seu, ut spectat, probabilior censenda mihi vihodie eflerimusTroMt>er,ut Itali Trovare, detur ilia originatio, quae variis hujusce etymon petendum ab ejusmodi tributo- vocis acceptionibus facilius potest aprum Collectoribus, qui dicebantur avoir tari ; quod in voce Treu reperire est. treuve, cum tributum, seu le treu exe- Reprobanda ergo quae deducenda a duagissent, quam vocem postmodum pro bus linguis, Etrusca nimirum Tru, arusinvenire usurpavimus. Le Roman de pex, et Hispana And, circumire, propoMerlin MS. : Et chevauche to.nl k'en la nitur in Mercur. Franc, mens. Dec. forest se met, et Trueve les esclos, si point ann. 1760. pag. 120. 1 TRUTILARE, Turdorum est. Vide tant apres le Chevalier, etc. Sic alii passim. De voce vero Treu, pro tribute, ita Truculare. 1 TRUTINA MONASTIGA, Regula, norprae cseteris Guill. Guiartus in Hist. Francorum MS. ubi de Francis nos- ma. Vitam sub monastica castigare Trutina, in Epistola Henrici Clerici apud tris : Mabillon. torn. 5. Annal. Benedict, pag. Gil du royaume par nature, 322. ad ann. 1093. Resorit hardis outre mesure, 1. TRUTINARE, Trutina examinare, Et de droite anciennete ; ponderare. Gloss. Lat. Gr.: Trutino, <rraCar selonc la certainete' De 1'Histoire, qui point ne ment, 6u(?w. Job. de Janua : Trutirtare, librare. Par leur outrageux hardement, NIC. Specialis lib. 4. de Rebus Siculis Dont jadis furent esmeu, cap. 1: Gloriosus judex, qui .desuper TruS'aquiterent-il du Treu, tinat lites hominum in statera. Trutinans Quo li Romain entr'aus levoient, animo, in Glossario Barthii ex Guiberti Et que 1'emperiere devoient, Hist. Palaest. Trutinans in questum, in Oncques quis n'en furent pete's, Parquoi ils sont Francs appeles Hist. Mediani Monasterii pag. 266. NotDe raisonnable accoutumance, kerus Balbulus de Interpr. Scripturae C'est a dire sans redevanee. cap. 6. apudPezium torn. 1. Anecd. part. 1. col. 8 : Ex hoc ergo Trutinari debes et [Le Bestiaire MS.: examinari. Sidonius lib. 7. Epist. 9: Li Apostres nous ammoneste Statu satis superque Trutinato. ConvenQue servage et Treu rendon tiones Saonae ann. 1526. pag. 28: OmniA chel a qui nous le devon.] bus sic expositis et maturo examine TrutOccurrit vox ista passim. Hinc Treuage. tinatis. Sensu verbi deponentis usus est Idem Guiartus ad annum 1270: Persius Stat. 3. v. 82 :
Et rendroit toutes les annees Comment qu'il i eust domage Au roy Charles son Truage, Duquel il dut estre rentiers, Ainsi comnie son devanciers.

Le Roman de Garin:
Et de Gironde tretost le Treuage. [Le Roman KAthis MS.:
Dieux or pourray de dueil mourir, S'estrange homme convient tenir Ce que mien est par heritage, Car 1'anltres y clamoient Treuage, etc.

Le Bestiaire MS.:
Quant il li a ce Treuage Rendu, cotnme chou qui sien est, etc.

Treuage et Treulages, in Litt. Johannis Reg. Franc, ann. 1360. torn. 5. Ordinat. pag. 494: Les aides et subsides ordonnez et a ordonner pour le fait de noire delivrance et les Treuages devant dis. Item.

1 TRUYA, Porca, sus, Gall. Truye. Regest. Episcopat. Nivern. ann. 1287 : Bos venditus in foro debet II. den.... Truya ob. Capra ob. Vide Truia. j TRUYNA. Ohron. Estense ad ann. 1341. apud Murator. torn. 15. col. 404 : His diebus completa fuit Truyna Episcopatus S. Georgii de Ferraria et labprerium Histories S. Petri. An Struina, aedificium, domus, ab Ital. Struire, construere ? TRYGEED. Leges Scaniae Andreae Suenonis lib. 5. cap. 4: Statim exhibitam emendationis tertiam, exhiberi debet pariter et tertia juratorias cautionis, quam lingua propria Trygeed appellat, in qua tantum quatuor nominati de consanguineis interfecti jurant de Us, qui satisfecerunt, vindictam de caetero cessaturam. Ex tryg, et eed, id est, tertium juramentum. 1 TRYGSIERN. Vide in Sfiersiern. TRYTULA, Piscis, qui aliis Tructa, vulgo Truite. Alanus de Insulis in Planctu naturae : Trytula sinus marinos ingrediens in sequore baptisata, Salmonis nomine censebatur. Vide Trutta. T TRZEDNIEO, Justitiarius, magistratus, apud Bohemos. Vide locum in Czudarus. TRZNE, Mensura regalis , in Oharta ann. 1258. in Bohemia sacra pag. 61. 1 TUABOLA, TUALEA, TUALIA , etc. Mappa, Mappula. Vide in Toacula. * TUAGNA, Tuaingne vernacule apud Andegavos, Vitis silvestris species, f. labrusca. Lit. remiss, ann. 1415. in Reg. 168. Ghartoph. reg. ch. 327: Lesquelz Pelletier et Prieur Prindrent icellui pillart et lui mistrent chacun un Tuaingne au col: lequel Tuaingne est une maniere de vigne montant contramont les arbres et porte petiz raisins ; et le pendirent desdiz Tuaingnes. T TUAZA, Mensura sex pedum, Gall. Toise. Oharta ann. 1356. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 232 : Per spatium duarum Tuazarum quadratarum terras dicti fratres facient casmeterium. Vide Teisia. 1. TUBA, Morbus equinus, subtus caput garecti in magno posteriori nervo aliguam putrefactionem faciens per ipsam longitudinem nervi, etc. Petrus de Crescentiis lib. 9. de Agricult. cap. 37. At ejus Interpres Gallicus vetus habet, la courue, ou la courbe. * 2. TUBA, Praeco, qui tuba aliquid promulgat. Stat. comitat. Venaiss. ann. 1443. cap. 72. ex Cod. reg. 4660. A : TMbam concedet curia temporalis, ctiria spirituali requirente. Quod sine notatu praetermittendum non est. 1 TUB.ffi IGNE^E, Organum ad usum pugnae navalis inventum et ad pilarum Atque exporrecto Trutinantur verba labello. emissionem instructum, quod post Bo5 TRUTINGUS. Vide in Trotingi. sium lib. 27. in obsidione Melitensi fut TRUTTA, Piscis fluviatilis notus, sius describit Carol us de Aquino in LeGall. Truite. Passim occurrit. Vide Truta xico railitari: quod, si opus est, consule. et Trocta. * TUBALITER, Instar tubae. Acta S. | TRUTANUS, Erro, Truant. Vide TruDomin. torn. 1. Aug. pag. 598. col. 2: tanus. Manus longas (Dominicus) habebat et * TRUTTANNUM. Vide supra in Tru- pulcras : vocem magnam et pulcram, et tannare. Tubaliter resonantem. 1 TRUTTINARE. Vide Trutinare. TUBARE, tubam inflare, tuba canere^ TRUTTURERIUS, Errante oculo le- Vita S. Pardulfl n. 19: Illam tubam, ctum est in Stat. ann. 1378. ex Reg. 115. quam.... ad significandum praelium TuChartoph. reg. ch. 203. et editum torn. bari consuevi, etc. Concilium Ravennense 6. Ordinat. Reg. Franc, pag. 395. pro ann. 1317. cap. 18 : Tubis prascedentiTincturerius, infector, Gall. Teinturier. bus et Tubantibus. [Gloss. Lat. Gr. : Tubo, 1 TRUTZELMANNUS, TRUTZSCELMAN- ao&mfa. Rursum occurrit in Statutis NUS, Bernardo de Breydenbach Itin. Je- criminalibus Saonae cap. 26. et inter varosol. pag. 37. et 195. Interpres, nostris rios Germaniae populos Tubantes numeTrucheman. De vocis etymo consule Me- rat Isidorus lib. 9. Orig. cap. 2.] 1 TUBARIUS, Qui tubas facit, lib. 50. nagium et Dictionarium universale Dig. tit. 6. leg. 6. pro quo tamen TurneTrevoltianum.

TUB
bus Tribularius mallet lib. 9. Advers. cap. 16. licet Tubarii vocem pro tubarum opifice non improbet. f TUBATOR, Ital. Tubatore, Qui tuba canit, in Chronico Farm, ad ann. 1287. apud Murator. torn. 9. col. 811. in Chronico Estensi ad ann. 1348. apud eumdem Murator. torn. 5. col. 451. in Statutis Placentiae fol. 4. Vercellarum fol. 2. v in Diplomats ann. 1415. apud 111. Fontaninum ad calcem Antiq. Hortae pag. 457. Vide .ZVacara. TUBBA, Vas, dolium. Chart. Comit. Flandr. ann. 1252. apud Lappenb. Origin. Hanseat. pag. 60 : Tubba de slip (i. e. aerugo ferri) duos denarios. Anglis a tub. 1 TUBECTA , Tuba, Gall. Trompete. Chronic. D. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 60: Pulsantes nostra buccina sen Tubecta, nos ipsi applicuimus, etc. * TUBEL, Arabice, Squama seu batitura cujuscumque metalli, quas. cadit ab incude, quando malleatur. Glossar. MS. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. * TUBER, [Inflatio pectoris, gibbus in dorso. Elevatio in superficie ligni.
1

TUG

TUG

203

TUBERARE. [Inflare;
*

superbire.

"1

1 TUBERNIUM, Contubernium, apud Laurentium in Amalthea ex Aldhelmp. * TUBEROSITAS. [ Plana facies sine Tuberositate et eminentia litigiosum, discolum, injuriosum et invidumd testatur. (B. N. MS. Lat. 16089. f. 105. .)] j TUBER08US, Tuberibus plenus, inflatus, superbus, Job. de Janua; Enflez ou orgueilleux, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Non semel occurrit nativa notione pro tuberibus pleno ; metaphorice pro inflato seu superbo, apud Guibertum lib. 3. de Vita sua cap. 4: Multiplices Regi paciscitur munerum capias, spes et promissa divitiarutn Tuberosus amplectitur, etc. t TUBEX, pro Tumex. Vide in hac voce. * TUBIANEI dicebantur Judaei illi, gui ex alienigenis convocati in auxilium inde venerant , et dicebantur Tibianei (sic) guia tubis conducti. Anonymus in Glossis MSS. Biblicis ex Bibl. reg. Vide Diction. Trevolt. v. Tubianeen. * TUBICENA, Qui tuba canit. Testam. Caroli comit. Prpvinc. ann. 1481. 10. Dec. : Item legavit dominus noster rex suis Tubicenis, sive Trompettes, summas sequentes, etc. Vide Tubicinator in Tubicinare. 1 TUBICINARE, Tuba canere. Gloss. Lat. Graec. : Tubidno, SaXiuw. Tubicinare ad cornu vel ad sonum cornu, in Requisitione incerti anni torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 128. Vide Cornuare. TUBIGINARE ALJQUEM, Per prseconem citare : Gall. Citer qu'elqu'un a son de trompe. Tubicinium, [Tubicihatio,] ipsa citatio, non semel in Consuetudinibus Tolosae. 1 TUBICINATOR. Qui tuba canit, in Charta ann. 1326. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 57. in Consuet. Tolos. et alibi. Vide Salpista. 1 TUBITA, Eadem notione. Tubita et prseco publicus, in Charta ann. 1459. e Regesto Columba Cameras Computorum Provinciae. * TUBICINATORIA NOCTURNA. [ Offlcium Tubicinatorie nocturne castri regii civitatis Carcassone vacans. w (Coll. Bug. Charavay, 20. oct. 1428.)] * TUBICINIUM, Proclamatio, quae tubae sonitu fit. Charta ann. 1330. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 576 : Quod pro venditionibus seu Tubiciniis factis per prseco-

de Granata, non recipiatur nisi idea toto anno durans. Hinc emendanda? quantum recipere consueverunt consules Isidori Glossse, ubi: Tucetum, bula conde Gymonte. Vide in Tubicinare. dita apud Gallos Albinos. Fulgentio TuTUBLIUM, Mensurae frumentariae spe- ceta dicuntur escse regies ; salcicise vulgo, cies, apud Italos. Gesta Innocentii III. ut addit Papias. Laudes Berengarii lib. PP. pag. 149: Cum famis invaluisset ine- 4. vers. 160. apud Murator. torn. 2. pag. dia, ita ut Tublium frumenti a 20. usque 411 : ad 30. solidos venderetur. [Muratorius Ac decet ut Rcgera, variant Tuceta ministri. edidit Rublum, torn. 3. p. 567. col. 1. Vide Rubus 2J Job. de Janua : Tucetum, Cibus qui fit ex carnium contusione, sicut salcicia est, * TUBRAGUS. [Tibiale. DIEP.] TUBRUCUS, TYBRUCUS , etc. Lanea Viande de char dehachee, si comme sauocrea, ocreis aut calceis coriaceis supe- cice, in Gloss. Lat. Gall. Sangerman. rimponi solita, quam vulgo Gamache Menotus Serm. fol. LXXVII : De illis et appellamus. Isidorus lib. 19. cap. 22. et visceribus fporci) fiunt bona Tuceta. Vide ex eo Papias : Tubrucos vocatos dicunt, Lexicon Martinii.] quod tibias, braccasque tegant. Tubraci TUCHINATUS, Rebellio. Charta Caroli quod a braccis ad tibias usque veniant. VI. Regis Franc. 11. Sept. ann. 1383. pro Gloss. JSlfrici Saxonicum : Tubroces , Carcassonensibus : Correctionem et puvel bracce, s t r a p u l a s . Paulus Warne- nitionem omnium criminum commissorum fridus lib. 4. de Gestis Longob. cap. 33 : et perpetratorum per medium Tuchinatus, Calcei vero eis erant usque ad summum inobedientise vel rebellionis. Ita legenpollicem pene aperti, postea vero coeperunt dum apud Beslium in Caroli VI. tabulis, osis uti, super quas equitantes Tybrugos pro Turcinatus satis declarant [Condobirreos mittebant. [Tubragos edidere Mar- natio ejusd. Caroli iisd. rebellious intinius et Macri fratres. Vide Vossium dulta eod. ann. 8. Martii apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1590 : Capitaneorum, lib. 2. de Vitiis sermonis cap. 18.] TIBRACA, Eadem notione. Beda in Tuchivorum (Tuchinorum) et aliorum reVita S. Outhberti Episc. n. 31: In tan- bellium ordinationes, armationes, etc.] ac turn a cultu sui corporis animum substu- Placitum ann. 1387. 21. Jan. in quo hsec lerat, ut semel calceatus Tibracis, quas habentur: La mile de Nisme est bonne pelliceas habere solebat, sic menses perdu- vile et la plus noble de la Seneschaucee de Beaucaire; les habitans ont toujours raret integros. j TRIBUGES, pro Tubruces. Statutum este bans sujets, vrais, et obeissans au Coanobii Gellon, ann. 150. apud Stepha- Roy, et Us ne furent oncques Tuchins, not. torn. 8. Fragm. MSS. pag. 175 : Duo mais ont toujours eu les fieurs de lys sur parid femoralium, et duo paria Tribucum, les portes de la mile, etc. Occurrit ibi et duo paria calsonum et totidem cali- non semel. Joan. De la Gogue in Hist. garum. MS. Principum Dplensium in Biturigibus : Et icellui saint Mor accompagnie de | TRIBUCUS, pro Tubrucus. Visitatio Mqnasterii Castrensis ann. 1261. ex Ar- Touchins, que I'en appelle aujourd'hui chivo S. Victoris Massil. : Duo qyoque brigans, etc. Vide mox * TUCHINUS, Praedo, grassator ; unde paria staminearum et femoralium, Triad rebelles translata vox, nostris Toubucorum et sotularium, etc. t TUBULARIUS. Ammianus lib. 28. chin et Tuchin: a voce Gallica Touche, cap. 1: Obscurissime natus est patre Tu- silva, quod in silvis laterent ejusmodi bulario, id est, Tubulorum seu tuborum praedones. Vide supra Touchia. lidem opifice, si vera lectio est; quibusdam proinde qui alibi Feuillards vel Godins appellantur. Vide supra in Foilliata et enim legendum videtur Tabulario. TUBULI, Tibialia, quae Grseci recentio- Gualdus. Lit. remiss, ann. 1364. in Reg. res Tou6ta vocant. Auctor Queroli: Ms- 98. Chartoph. reg. ch. 138: Illi de comiturn vestitis genibus, brumam nudis cru- tiva Seguini de Badefol suspenderant ad ribus, in soccis hyeme, cancros in Tubulis unam arborem, ante dictam villam de age. Idem : Occurrat non venientibus, Brivata, quemdam hominem, quern diceutaturque in aestu Tubulis angustis et bant esse Tuchinum, qui eis dixerat quod in veteri Brivata morabantur Tuchini. no vis. TUCARIUM, KaXvgvi, in Glossario Lat. Aliae ann. 1389. in Reg. 137. ch. 67.: DuGr. MS. S. Germani Paris. At in Gloss. dum durante secta pessima Tuchinorum Gr. Lat. Henrici Steph. KaM6r), Casa, rebelli in partibus Occitanis, etc. Alias ann. 1277. in Reg. 112. ch. 177: Une comTugurium, pergula. * TUCCETUM, pro Tucetum, Delicatus paignie de robeurs et pilleurs, lesquelx se cibus. Vita S. Caii episc. Mediql. torn. appelloient communaument , entre les 7. Sept. pag. 396. col. 1 : Ambrosio redo- bonnes gens dudit pays, Touchis; lesquelx lentibus favore Tuccetis, etc. Consule ibi Touchis es bois et "dehors guettoient, desnotam doctorum Editorum. Vide Tu- roboient, destruyoient et murdrissoient les bonnes gens, etc. Brigant et Touchin cetum. * TUCEPTUM, idem quod Tucetum. de bois, in aliis ejusd. ann. ex Reg. 111. Vide in hac voce. Consuet. MSS. mo- ch. 63. Alias ann. 1389. in Reg. 137. ch. nast. S. Crucis Burdeg. ante ann. 1305 : 107 : Provensal I'appella Touchin, jasoit Abbas cum familiaribus suis recipit solum que oncques ne I'eust este, ne de leur secte Benat considerant que autant valoit de coquina conventus sex scutellas Tucepdire Touchin, comme rebelle et traitre, torum, quando cellerarius dat. etc. | TUGETARIUS, Qui facit tuceta. Jo- Ou temps de la rebellion, qui fu ou han. de Janua. Qui fait viande de char pays de Languedoc, environ 1380. aucuns dehachee, in Glosar. Lat. Gall. Sanger- Tuchins issus de la ville de Mende, in man. aliis Lit. ann. 1390. ex Reg. 138. ch. 277. | TUGETOSUS, Optimus, fertilis. Papias.Aliud signiflcare videtur vox Touchien, Ex seq. Tucetum. [** Tucerosus, in vet. quae injuriae vim habet, in Lit. remiss, Gloss, ad Juven. sat. 7. vers. 175. apud ann. 1417. ex Reg. 170. ch. 85 : Laquelle Maium in Glossar. novo.] fern me dist teles paroles ou semblables d TUGETUM, Zw[j.b? irax^c, in Gloss. Lat. son mari: Orde, vil, villain, Touchien, Gr. [Jus crassum,,quo bubula caro con- etc. Id est, Totus canis. Hinc ditur. Scholiastes Persii: Tucetum, bu* TUCHINARE, Rebellare, Tuchinum bula condita apud Gallos Cisalpinos con- gerere se, nostris Touchiner; unde Toudimentis icrassis oblita et macerata, et chinage et Tuchinerie, Rebellio, seditio.

204

TUB
vero, Malleus vel clavae species, in aliis ann. 1474. ex Reg. 195. ch. 1312 : Le suppliant va prendre ung Thencon,.... abatit I'uys et entra dedans. f TUDECULTJS, Species aviculse. Vide Tudus. * TUDELA, f. Arx, castrum, nisi sit nomen loci, aliter Tutela, urbs Navarrae. Reg. feud. Aquit. in Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 4. r: Petrus de Burdegala domicellus juratus dixit et recognovit se tenere in feudum a domino rege Anglise et duce Aquitaniae Tudelam cum placea, quae est ante earn, et cum omnibus feodatariis suis, qui circa prsedictam Tudelam morantur. Le Roman de Robert le Diable MS :
II n'a homme dusqu'a Tudielle, S'il avoit espouse la bielle, Qui ne s'en deust moult lies faire.

Lit. Joan, duels Bitur. ann. 1886. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 89. col. 2 : Cum tempore adventus nostri ad partes Occitanas, tamquam domini mei locumtenens, quo rebelliones et Tuchinatus contra dictum dominum meum et nos fiebant, quidam vulgariter vocatus Vachon, qui tune pro parte Tuchinorum senescalliasBellicadri unus de capitaneis exist ebat, contra gentes in servitio dicti domini mei in illis partibus tune existentes, guerram publicam nisus fuerit facere,.... cum aliis sequacibus suis,.... Tuchinando et more hostili contra dictas gentes.... irruerunt. Lit. remiss, ann. 1393. in Reg. 145. Chartoph. reg. ch. 429. bis : Comme au temps du fouchinage aucuns de noz gens et officiers du baillage de Vivarois eussent envoie le suppliant devers les Touchins ; en dissimulant que le suppliant vouloit eslre desdiz Touchins et Touchiner avec eulx. Aliai ann. 1385. in Reg. 126. ch. 227: Les grans rebellions, desobeissances, Tuchineries, crime de leze majeste et autres malefices, que les universitez, gens et habitans des villes de Thoulouse, Carcassone, Narbonne, Nymes, ontcommis,etc. Comme ou pays de Languedoc et duchie de Guyenne.... plusieurs rebellions, desobeissances et Touchineries eussent este faites, in aliis ann. 1392. ex Reg. 144. ch. 430. Vide supra Tochinare et Tuchinatus. 1TUCIA, vox Italica, Cadmia fossilis, Gall. Tuthie, in Statutis Astffi, ubi de intratis portarum. 1 TUCLERA. Sub Tuclera mittere, in Fundatione Monasterii Vallis - Clusa? ann. 979. apud Marten, torn, 1. Aoapl. Collect, col. 331. Forte pro sub tutela : adeo lacerum est istud Instrumentum, ut nihil certi ex eo colligere liceat. * TUCUFA, perperam pro Cucufa, Tegmen capitis, in Stat. ann. 1310. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 82. col. 2: Mitras seu Tufucas, etc. vide Cuphia. TUCUS, Quern Spani Cuculum vacant, avoce propria nominalus. Ita Isidorus lib. 12. cap. 7. et Glossarium ArabicoLat. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Tucus, un oisel, CpcuL] * Vir cujus uxor moechatur, forte pro Cucus vel Cugus. Vide in hac voce. 1 TUDATUS. Joh. de Janua : Tudes vel Tudatus, malleus; unde Tudatos appellamus illos, qui habent capita grossata ad modum mallei grossi. Gloss. Lat. Gall. Sangerman.: Tudatus , Grosse teste , testart. * Hinc Tacon et Tecon npstris, Ludus tudicularis, vel globulus ipsaque tudicula, qua ille propelJitur, Gall. Mail. Lit. remiss, ann. 1461. in Reg. 198. Chartoph. reg. ch. 317 : Ainsi que le suppliant et plusieurs autres se esbatoient a ung jeu, appelle du Tacon, etc. Alise ann. 1446. in Reg. 178. ch. 16: Le suppliant jouoit.... au jeu, appelle le jeu du Tecon, ..... lequel suppliant print le mail et le Tecon pour commancer de jouer, et failli a passer par dedans les passes. AliaB ann. 1447. in Reg. 179. ch. 30 : Le suppliant jouoit avecques Pierre le Sort au jeu de Tecon, autrement dit bole. Toquon et Touquon, eodem sensu. Lit. remiss, ann. 1455. in Reg. 187. ch, 147 ;. Lesquelx compaignons se admonesterent I'un I'autre de jouer au jeu, appelle le Touquon; lequel Gaillart qui tenoit en sa main ung petit maillet de bois, deqitoy il frappoit la bille, etc. Alias ann. 1463. in Reg. 199. ch. 311: En jouant les ungs a ung jeu, que on appelle au Toquon, Guillaume de Caumont vault frapper Bernart Estobier d'un Toquon sur la teste. Thencon

* TUDELLUS, [TUELLUS, Tuyau: Tudello i. quern fuit missus in altare, emendare. (Thes. eccl. Claromont. an. 980, Mus. arch. dep. p. 40.)] 1 TUDIATORES, xa^xo^rcot, in Glossis Lat. Gr. Qui 33s tundunt. Martinius mavult Tuditatores, a Tudes, tuditis. jjc TUDITARE, [Percutere, negociari. DTPP 1 1TUDITES, TUDETES,,Cognomen Caroli Martelli, a Tudes, malleus. Vide Martus. 1 TUDUS, Species aviculae , Rubecula. Gloss. Lat. Gr.: Tudos, Tudeculus, epiOaxos. Vide Martinium. t TUELLA, Triticum prsestantius, Charta ann. 1467. ex Archivo S. Victoris Massil.: Monachi conqueruntur...,. quod cellerarius non ministraret ipsis bonum panem de farina Tuellse sive annonse. Alia notione occurrit in Toacula. * Idem quod supra Tozella. Vide ibi. 1. TUELLUS, Radjx ungulse equi, Italis Tuello, apud Petrum de Crescentiis lib. 9. cap. 50. 54. 55. etc. ubi vetus ejus interpres Gallicus Tuyau vertit, ex Lat. Tubulus. * 2. TUELLUS, Canalis, tubus, camini alveus, Gall. Tuyau, alias Tuel. Charta ann. 1301. . in Chartul. Guill. abb. S. Germ. Prat. fol. 122. v: Itaque amodo non poterimus diminuere seu impedire Tuellos vel conductus, sic quod ipse fans et cursus ejusdem, etc. Alia ann. 1253. in Chartul. S. Austreg. Bitur. fol. 47. r: Decanus et capitulum ecclesise' Austregesili Graciacensis accensaverunt Stephana quamdam domum, sitam in burgo Graciacensi, et tenebitur praedictus Stephanus facere caminos cum Tuello. Proces. Egid.de Rays ann. 1440. in Bibl. reg. fol. 151. v : Misit idem Franciscus eidem reo quamdam rem ad modum unguenti in quodam Tuello sive canali argenteo. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 249: Ainsi que icelle Jehanne reculoit, par cas d'aventure et fortune bouta son pie dedens le Tuel de la cheminee de la cuisine dudit hostel, et parmi icellui Tuel passa ladite Jehanne et chey jusques en bas en I'atre d'icelle cheminee. Pro serse tubo legitur in aliis Lit. ann. 1420. ex Reg. 171. ch. 275 : Ouquel patron de cire n'y avoit que I'esprainte et enseigne du Tuel de la serrure... En maniere d'une clef a Tuel. Vide Tuppa. ** TUERE.-Virgil. Grammat. pag. 13 : Est autem hoc verbum Tuo, tuis, tuit; et est sensus, dare aspicio. At si de tutella dixeris, tueor, tueris., 1 1. TUERI, Defendi, protegi, passiva notione. Index veterum Canonum, torn. 3. Concil. Hispan. pag. 19. col. 2: Ut

monasteria virginum a monachis Tueantur. Adde Capitul. lib. 1. cap. 96. Concil. II. Hispal. can. 11. et Epistolam Cleri Moguntim ad Ludovicum Pium a Baluzio laudatam torn. 2. Capitul. col. 1152. * 2. TUERI, Administrare, regere. Charta ann. 1264. inter Probat. torn. 1. Annal. Prsemonst. col. 354 : Cum adhue hssreditario jure et successive post dilectum fratrem nostrum Florentium terram Hollandiae et Zelandise Tueremur, et ecclesiastica beneficia vacantia, ad nostrum. in eadem terra spectarent donationem sive prassentationem, etc. Vide infra Tutor 2. * TUERIA, Fenestrae species in muris castrorum, qua in hostes tela aliaque id genus emittebantur, Gall. Meurtriere. Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 96. r. col. 1: Tornella habebit portam colariam ante et Tueriam. TUERNAY. Leges Burgorum cap. 34: Si uxor alicujus fuerit calumniata de aliquo, in placitis Burgorum utitur Tuernay. Et cap. 28 : Si quis fuerit implacitatus coram Justitiario domini Regis, vel alio Ballivo, si Dominus ejus vel Ballivus \ venerit, et allegaverit pro ipso in debita hora, potest recuperare curiam Domini sui. Et si per negligentiam suam respondent et dixerit Tuentinay, de omnibus sibi oppositis plane respondebit, et sic amittit curiam Domini sui. Ubi Skenaens de Verbor. signif. ex quo supradicta desumsimus, scribit, in quibusdam libris legi Twentinay, sed quid hoc sit, valde ambigere, et hie aliprum avide exspectare judicium. Conjicit tamen esse antiquum yerbum forense, quo reus utens intelligitur approbasse judicem, adeo ut eum postea declinare non possit. TUFA, Genus vexilli apud Romanos, ex confertis plumarum globis. Vegetius lib. 3. cap. 5: Mula signa sunt, aquilss, dracones,vexillat flammulae, Tufae, pinnae. Beda lib. 2. Hist. Angl. cap. 16. et ex eo Henricus Huntindon. lib. 2. pag. 316: Ubique autem ante Regem (Edwinum) vexilla gestabantur, nee non per plateas illud genus vexilli, quod Romani Tufam (al. Tuffam) vacant, Angli Tuf appellant, ante eum ubilibet ferri solebat. Byzantini etiam Scriptores -roOtpav appellarunt apicem, qui galese imminet, ut Zonaras in Basilio, et Leo Grammaticus in Theophilo Imp. cum de Justiniani statua in Augusta3o verba faciunt. Ita nostri vocem hanc usurparunt. Charta vernacula sub Ricardo II. Rege Anglise, descripta ab Edw. Bysseo: Que Jeo Gervais de Clifton Chevalier aye donnee, grantee, et par ceste ma prassente charte confirmee a mon bien ay me Richard de Bevercotes, un heaume, c'est assavoir une Tuffe de plume, la inoitie, c'est-a-dire par amont .de plume noire, et I'autre moitie, c'est-adire par aval de plume blanche, a avoir et tenir ladite heaume, etc. Vide a no bis observata ad Joinvillam Dissert. 24. pag. 292. [Glossar. mediae Grsecit. v. ToO<pa col. 1592. d. et Lexicon Milit. Caroli de AquinoJ * Nostris Toffel alias, pro Touffe, Congeries herbarum, aliarumve rerum. Lit. remiss, ann. 1420. in Reg. 171. Chartoph. reg. ch. 197: Le suppliant s'approucha desdiz en fans pour les artier, et en prist un qu'il getta en un Toffel d'ortyes. 1 TUFELLUS. Vide mox in Tufus. t 1. TUFFA. Acta B. Michelinae torn. 3. Junii pag. 929 : Michelina ad haec verba respondit: Omnia ista videntur Tuffas et

TUI
concise. Puto legendum Truffae; saltern eadem notio est. Vide Trufa. 1 2. TUFFA. Acta S. Francisci de Paula, torn. 1. Aprilis pag. 129 : Accipias parum herbss... vacates Tuff a. An legendum Treffa, Trifolium, Gall. Trefle? * TUFFOSUS, Tophicius, tophinus, Gall, de Tuf. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 97 : Rubertus habebat recursum ad fossatores, gui fodant (sic) dictam montaniam aut montem, si ipsv est cretosa, sive Tuffosa aut petrillosa, quss fodi possit. Hinc nostris Tuffier, Lapicidina tophina, Gall. Carriere de tuf. Lit. remiss, ann. 1407. in Reg. 162. Chartoph. reg.ch. 113: Le suppliant a fait ouvrir es mettes de sa ditte ferme un Tuffier ou carriere de pierres de tuf, et d'icellui Tuffier a pris environ xij. ou xvj. charretees. Vide fufus. TUFUS, pro Tophus. Glossae Lat. Gr.: Tofi, mopot X(9pt. Est autem Tophus lapis friabilis, minimum ponderis in structuris habens, de quo Vitruvius lib. 2. cap. 6. 7. et alii; nostris Tuf. Papias : Tofus, lapis cavernosus et mollis. Ejusdem Vitruvii Abbreviator cap. 4: Pnmo ut arena aspera paretur, et caementum de silice, vel lapide Tuficio, etc. Joan, de Janua: Tofus, a todere dicitur, lapis asper et cavernosus, guia ambulantes super se todere facit. Anastasius in S. Hadriano PP. pag. 115 : Plusquam 12. millia Tufos in litore alvei fluminis in fundamentis ponens a solo usque ad summum tectum mirss magnitudinis porticum reparavit. Infra : Maximum monumentum de Tiburtino Tufo... demolitus est. Sarcogus de Tufello, in Gestis Guillelmi ajoris Episc. Andegav. cap. 5 : [Sarcofagum Tuveum, area Tuvea, in Annalibus Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 361.] TOFUS. Gloss. Graec. Lat.: 'AaSecrrcSSr)?, Tofus. Matth. Silvaticus : Tofus, lapis est levis, spongiosus, satis abstersivus-. [Tofus arenosus atque jejunus, Palladio 1. 5.] Lapis Tofosus, in Ghronico Fontanell. cap. 13. pag. 238. et 240. TOPHUS. Glossae Gr. Lat.: IIwpo? 6 Xt'Ooe, Tofus, Tofum. Joan. Archid. Barensis in Translat. S. Sabini Episc. Canusini n. 4 : Hujusmodi etiam scriptura invent a est in tabula una marmorea, quse ibidem tune reperta est, simul et in uno Topho. Charta ann. 1227. in Hist. Monast. S. Nicolai Andeg. pag. 97 : Quidquid vero remanet a sinistra parte tanerise a Topho eundo versus portale, etc. [Utuntur etiam Virgilius lib. 2. Georg. Ovidius lib. 3. Metam. Golumella lib. 3. cap. 11. et alii.] Tophici lapides, aptfd Oapitolinum in Maximinis. Tofinei termini, apud Agrimensores. TUGELLARIA. Vide Tectum. 1 TUGURIUM, Calamus quo sanguis Christi hauriebatur e calice, Gallice Tuyau, chalumeau. Usus Sangerman. in Probat. Hist, ejusd: Abbatiae pag. CXLIX. col. 1: Quando diaconus communicaverit, ipse accipiet calicem, et feret supra altare matufinale, et conventus ibit illuc potum cum Tugurio argenteo secundum quod ipsi communicaverint. Vide Fistula 1. et Tegorium. TTUGURIUNCULUM, Tuguriolum, in Vita B. Lidwinae Virg. torn. 2. Aprilis pag. 134. T TUIFADDS. Vide supra in Thiuphadus. \ * TUIFIGARE, Tueri, confirmare, stabilire. Chartul. Miciac.: Quantum pertinet ad Tuificandum etiam munificentias mess largitatem, do quoque illis alodum meum, qui est juxta Maternam silvam.

TUM

205

Sur eschauffaulx, fenestres et Tauldis. * TUILHERIUS, a Gallico Tuilier, Tegularum artifex, in Inventar. ann. 1476. Vide Notas nostras . ad Nicephorum ex Tabul. Flamar. Vide supra Teulis. Bryenniumlib. 4. num. 6. [et Glossar. | TUISARE , Vocare aliquem Tu per despectum, Laurentius in Amalthea, mediae Graecitatis in ToOXSov.] de muni* Hinc Taudisser, dicitur Gallis Tutoyer. * Quod injuries loco habebatur, ma- tione festinanter et incomposite facta, ann. 1479. ex Reg. 205. xime ab iis qui matrimonio juncti erant, in Lit. remiss, ch. 369 : Le suppliant ne Chartoph. reg. ut discimus ex Lit. remiss, ann. 1394. voulut souffrir que Von print de ses tonin Reg. 147. Chartoph. reg. ch. 69 : Et fortiffier Taudisser apres ce Jehan Maras charron eust dit a neaulx pour ladite viile et Pouence. les de Phelipot de Bretis escuier tres-arrogam- murailles de | TULERE, pro Tollere, Auferre. Acta ment, me tutoies-tu, j'ai une preudefemme espousee. Aliae ann. 1422. in Reg. S. Vitaliani Episc. torn. 4. Julii pag. 169: Vestimenta cum calceamentis, qui172. ch. 213 : Le suppliant dist a icellui commandeur qu'il ne faisoit pas son hon- bus sanctus vir indui solebat Tulentes, neur de le Tutoijer, attendu qu'il estoit etc. * TULERIA, Tegularum offlcina ; unde marie. Pro Tutoier, nostris alias Atuiser et Atuteer. Lit. remiss, ann. 1452. Tulerius, earumdem artifex. Lit. remiss, in Reg. 181. ch. 194: Icellui Dauvergne ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. parlant rigoureusement et fierement au 361: Dum dictus Colardus Tulerius nuper suppliant, le Atutea et le desmenti. Alias quodam sero de quadam Tuleria, in qua ann. 1467. in Reg. 195. ch. 116: Icellui operatus fuerat, veniret, etc. Vide supra maistre Baude dist au suppliant, en le Teudis. * Tulieu vero inter supellectilem doAtuisant, que non feroit. Vide supra Timesticam recensetur, in Convent, inter bissare. abbat. S. Richar. et incolas ejusd. villas * TUISSIMUS, Totus tuus. Eckius scribens Carolostadio se dicit Tuissimum : ann. 1318. ex Reg. 61. ch. 453: Li maires quam vocem reddit illi Carolbstadius et eskevins se douloient que nostre visepist. 19. in Collect. G. Olearii edit. ann. couens avoit prins un sant, une lampe, 1698. Sic Annibal Caro finxit vocem Vo- un Tulieu et un coutel, etc. an Pistillum ? Vide supra Tritorium. strissimo. Haec post D. Falconet. 1 TULES, Hapt'<i8[jna, in Glossis Lat. 1 TU.ITIALIS, Tutus, ut puto. Schisma Avenion. ad ann. 1378. apud Marten, Graec. An a niXo;, callus ? Vide Martitorn. 7. Ampl. Collect, col. 429 : Urbanus nium et infra Tusillss. VI. PP. captus fuit a Carolo Rege Sicilies TULI, PapiaSjAquarumprojectus, Forte et in carcerem Tuitialem positus. Tubi. 1TULIBOSDS. Rolandinus Patav. lib. 1. TUITIO, Immunitas, tutela, defensip, quam Rex fidelibus suis, vel Eccle- 11. cap. 7. apud Murator. torn. 8. col. siis indulget, quae et Mundeburdium di- 330: Elevato tumultu clypei contra clycitur. Vide Mundiburdus. peos crepuerunt, fragor strepuit lancea1 2. TUITIO, Administratio rerum et rum, ensium tinnitus insonuit, et clavis bonorum pupilli, Gall. Tutele. Chartul. nodosis et ferreis ferientibus ad galeas Episc. Paris, ad ann. 1269. fol. 122 : Isa- Tulibosas, igneas resultarunt scintillas. bella de Bourgaignemont fecit homa- Melius, ut videtur, calibosas legitur in gium ligium dom. Episcopo Stephana MS. Estensi. ratione liberorum suorum quos habet in TDLIGATUS, Carptus, i. acceptus, in Tuitione sua sive en baill. Tuition', Tu- Glossis MSS. [Gloss. Isid.: Tuligatum, tion, Practicis nostris. Charta ann. 1485. Carpitum. An Tilptalium? de quo suex Chartul. Latiniac. fol. 251: Raulin pra.] Sebert en nom et comme tuteur, et cura*{ TULIPA, Pileus seu amiculum capiteur de Jehan Gillet... suffisamment fonde tis Turcis in usu, et inde Flos notus, par lettres de Tution et curation, etc. In- nostris Tulippe, qiiod inversus hujus fra : Tuition. Tution, in Consuet. Me- pilei speciem referat. Hunc florem describunt Pomey et alii recentiores. Vide dunt. art. 184. * Tuicion, garde et deffense, in Instr. Vossium de Vitiis serrn. Hofmannum ann. 1370. apud Lobinel. torn. 2. Hist. et Menagium. j TULIPANTUS, Pileus Turcicus, Gall. Brit. col. 538. Legitur praeterea in Lit. ann. 1371. torn. 5. Ordinal, reg. Franc, Turban, in Miraculis S. Georgii Mart, torn. 3. Apr. pag. 153. pag. 444. et alibi. TULIT ANNOS, pro Vixit. Vetus Inj TUITISGI. Vide supra Theotisci. * TULCO, Munimenti genus. Tract. scriptio apud Gruterum pag. 881. I. D. MS. de Re milit. et mach. bellic. fol. 1: M. NICE CONJUGI. BENEMEEENTI. FECastella sive oppida de istis sint ful- CIT. TULIT. ANNOS. QUOD. POTUIT. cita puteis, Tulconibus, turribus am- Alia 947. 9. CUM. QUA. VIXIT. ANNIS. bulatoriis. Vide Tuldum. xxxxn. TULIT. ANNOS, LII. } TULLIA, Media vel regia, in Glossis TULDUM vocarunt nuperi, in militia, quod Latini vasa, impedimenta, GraBci Isid. Martinius corrigit: Trulla, media, aitoaxeu^v. Lexicon Gr. MS. Reg. Cod. aula regia. Vide Trullus. T TULTA, TuLTUS.Vide Tolta et Tollus. 2062 : 'ATcoffxeuYJ, TO XeyojXEVov Trap' Y)[XIV ifc [ Et si ego Hicterius in villa MoroO^Sov, -ua ffayu-apta. Vox sane nuperis Tacticis Graecis familiaris, qui hanc a lendino Pizino ullum malum usum mitnostris hauserunt, tametsi apud Scrip- tebam aut ullam malam Tultam facietores Latinos inferioris aevi baud repe- bam. (Cartul. Conchar. Ruthen. an. riatur, quod sciam, sed in vernaculis 1019, p. 291.) Vetamus autem ut nostratibus crebrius, Toudis et Tauldis, ullus homo aut femina in ipsum jamvel Taudis, qui has voces vulgo usur- dictum alodem guardam nee commanpant pro incomposita rerum quarum- dam neque nullam Tultam non habeat. piam congerie, vel impedimentis, quae (Cartul. Conchar. Ruthen. an. 1051, nullo ordine in castris jacent; ut Mon- p. 12.)] strelletus 1. vol. cap. 238. 2. vol. pag, T TULUTANUS , BaStorVi?, in Glossis 38. 58. Gruellus in Hist. Arthuri Ducis Lat. Gr. Leg. Tulutarius, pro TolutaBrit. pag. 92. 94. Philippus Ravestanus rius, Gradarius. in Tacticis, et alii. Octavianus Sange* TUMAGULUM, TUMACULABIUS, pro lianus in Viridario honoris : Tomaculum et Tomacularius, Venter

206

TUM

TUM
quod olim sepulcra pretiose quandoque exornarentur. Jornandes de rebus GetiCis : Noctuque secreto cadaver est terra reconditum, cujus coopercula primum auro, secundo argento, tertio ferri rigore communiunt. Proprie autem tumbam hodie dicimus sepulcrum lapideum. Ghronicon S. Benigni Divion. pag. 438 : Sepulchrum vero sancti et gloriosi Marlyris ita est constructum; est Tumba ex quadris aedificata lapidibus, quae 8. cubitos in longum, quinque autem tenet in latum, etc. [Ohron. Senon. ad ann. 1215 : Sepultusque est in ecclesia S. Apri in Tumba elevata lapidea satis decenter sculpta. Lapides turnbales in Statutis Eccl. Trecor. ann. 1455. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1155. et 1156.] * Sed et pro sacrarum Reliquiarum capsa apud La Mure Hist. Lugdun. pag. 285 : Anniversariutn Agnetts de Curresia, quae jacet subtus Tumbam B, Albrici,. Hinc nostris Tombe, eodem sensu. Stat. ann. 1355. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 11. art. 2 : Si celuy eprouve, est tel qu'il doive estre orfevre,...il le sera ; mais il n'ouvrera, ne fera ouvrer jamais d'autre metal que de bon or et de ban argent, si ce n'est en joyaux d'eglise, comme Tpmbes, chasses, croix, etc. Unde Tombier, earum artifex, in alia Stat. ann. 1350. torn. 2. earumd. Ordinat. pag. 379. art. 245. TUMBUS, Eadem notione. Inseriptio Christiana apud Gruterum 1170. 4 :
Exornans rutilum pretioso marmore Tumbum, In quo poscentes mira superna vident.

TUM
modum elevata munitum Combe alicubi vocant. * 3. TUMBA, Villa, casa; Tomba, Acad. Cruse, eadem acceptione. Charta ann. 1198. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 87 : De policinis vero, Tumbis Suventinensium, xamplis, fluminibus navigalibus, et de aliis, quae ad publicaria spectant, etc. TUMBALUM, pro Tubel, Stephanus scripsit, in Glossar. med. 'MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. Vide supra Tubel. * TUMBARELLUS, Plaustrum. Vide supra Tombarellus. 1TUMBATOR, Tubicen, Gall. Trompette. Computus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 281 : Item, duobus Tumbatoribus de Sabaudia, n. flor. Vide Trumbator et Tumbetta. . T TUMBATUS, Sepultus. Vide Tumba I. t TUMBELLUM. Catalogus reliquiaruna et ornamentorum Ecclesise S. Quintini ann. 1300. apud Hemeraeum in Augusta Viromand. pag.-264 : Casula dom. Regis cum dalmatico et Tumbello. Casula alba cum dalmatico et Tumbello ejusdem color is. Casula rubea cum dal. et Tumb. ejusd. color. Casula virgulata de auro cum dal. et Tumb. ejusd. color. Casula. domini Bartholomsei de Roya cum dal. et Tumb. deauratis. Idem omnino videtur quod Tunicella, adeo ut casula vestis sit presbyteri, dalmaticum diaconi, tumbellum subdiaconi; sed f. leg. tunicellum. 1 TUMBERELLUM. Vide mox in Tumbrellum. t TUMBETTA, Tuba et Tubicen, dall. Trompette. Gomputus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 279 : Pro equo thesaurarii, taren. XV. Pro equo Tumbeltae, taren. xvn. Ibid. pag. 281 : Tumbettae Duels Duratii pro emptione unius roncini, xvn./for. Ordinatio Humberti II. ibid. pag. 313 : Quando pulsabitur campana vel Tumbetta seu tuba, etc. Vide Trumba. TUMBRELLUM, Gall. Tombereau, Instrumentum fuisse volunt inventum ad castigandas mulieres rixosas, quo iu aquam dejiciuntur, immerguntur, et inde madldae et potas extrahuntur. Cowellus ait esse plaustrum, in quo fornicationis aut adulterii rei contumelias causa per civitatem aut burgum circumferuntur. A Gallico Tomber, quod est cadere, volvi,"volutari, deducta vox. Ejusmodi vero supplicii infligendi jus, quemadmodum furca et pilorium, altam seu superiorem justitiam spectabat. Pozna Tymboralis dicitur apud Bractonum lib. 3. Tract. 1. cap.6. 1. et Tract. 2. cap. 3. | 6. Poena Tumberelli, in Fleta lib. 2. cap. 1. 8. cap. 12. 19. Leges Burgor. Scoticprum cap. 21 : Si dliquis vel aliqua sit in forisfacto de pane vel cervisia.... pistor ponatur super collistrigium, quod dicitur Pillorie, brasiatrix super Tumbrellum, quod dicitur Castigatorium. Charta Edward! I. Reg. Angl. apud Prynneum in Libertat. Angl. torn. 3. pag. 465 : In tertio transgressu habeant judicium de pillorio vel Tumberello. Fleta Jib. 2. cap. 12. 29 : Si pillorium, Tumborale, vel castigatorium de novo levari fecerit. Henricus V. Rex Angiiae in Charta Fundat. Sheenensis Ccenobii in agro Surregiensi : In hujusmodi terris, dominiis ac feodis habere possunt pillorium atque Tumbrellum pro punitione malefactorum. Willelm. Thorn. : Similiter clamat habere furcas, pilorium, Tumbrellum, etc. Joan. Britton. in Legib. Angl. pag. 24: Et aussi soit de touts ceux que juise de

porci, inter notas Tironis ex Cod. reg. 170. Vide Toma. * TUMAX, [Qui cito emittitur. DIEP.] 1. TUMBA, TUMBUS, sepulcrum, ex Gr. nS|i.6oc, quod cadaveri terra ingesta tumulum faciat.^ Gloss. Lat. Gr.: Tumuli, POUVOC, Xoqpoi, rufj-Sot, acdpot y*i?- Ita emendat Salmasius ad Hist. August, pag. 439. Ebrardus Betun. in Graecismo cap. 12:
A tumulo tumulum ; a moneo, monumentum, etc. Hoc nomen Tumba comprehendit omnia dicta.

Prudentius in Passione S. Hippolyti:

Sunt et muta tamen tacitas claudentia Tumbas Marmora, qua; solum significant numerum.

S. Hieronyra. in cap. 39. Ezechielis : Et in Tumba sepultures illius retrudantur. S. Althelmus de laude Virgin.:
GJausae per campos et Tumbae sponte patescunt. Alcuinus Poem. 9: Omnia de priscis exurgent corpora Tumbis.

Rathbertus de Gasibus S. Galli cap. 9 : Tumbaque argento et auro sibi parata honorifice in earn sancti viri exuviae sunt perlatse. Hist. Apparitionis S. Michaelis in Monte Tumba cap. 1: Hie igitur locus Tumba vocatur ab incolis, idea quod in morem tumuli, quasi ab arenis 'emergens in altum, etc. [Vide Valesium in Notitia Gall. pag. 338. col. 1. et Mabill. torn. 2. Annal. Bened. pag. 19.] Antrum turnbale sepulchrum Ohristi vocat auctor Panegyric! Berengarii Imp. Utuntur praeterea Beda lib. 3. Hist. cap. 12. Poeta Saxonic. in Annalibus Caroli M. ann. 800. Auxilius de Ordinat. Formpsi lib. 2. cap. 4. extr. Adrevaldus lib. 1. de Miracul. S. Benedicti cap. 26. Aimoinus lib. 2. de Translatione S. Vincentii cap. 3. Anastasius in Vit. PP. pag. 131. Harigerus in Vita S. Landoaldi n. 8. Eckehardus de Vita Notkeri Balbuli cap. 35. Ermanricus in Prologo ad Vitam S. Soli, Alcuinus Poem. 164. Walafridus Strabus de Vita S. Galli cap. 25. Hepidannus de Miracul. S. Wiboradse cap. 1. 7. Epitaphium Alcuini apud Browerum in Annal. Fuldensib. pag. 41. Petrus Abbas Cellensis lib. 6. Epist. 12. Versus relati a Serario in Moguntia pag. 722, Historia Invent, corporis S. Mastidiae pag. 52. Thiotfridus m Florib. lib. 1. cap. 6. Synodus Atrebat. ann. 1125. torn. 13. Spicileg. pag. 49. etc. OpertoriMmvocat Sidonius lib. 3. Epist. 13. ubi Savaro, vide in hao voce. [Le Roman de Robert le Diable MS.:
De saint Robiert enquist la vie, Si en a la Tombe ravie, L'oissemente qu'il y trova Plus d'avoir rouver n'en porta.

Epitaph. S. Cumiani, Episcopi Hiberni, Bobii in Italia:

Prelioso lapide Tumbum decoravit devotus.

TYMBA, in alia inscriptione, apud eumdem, 1173. 6. Vide Tymbus. Caaterum a tomba, vox nata nostris Tomber, pro Jaceret yel cadere; qui enim tombatus est, seu in tomba jacet, is prostratus est. * TUMBA, Tumulus honorarius. Charta ann. 1457. apud Ludewig. torn. 11. Reliq. MSS. pag. 521 : In praenarratis autem vigiliis et missis custodes praefatae ecclesias pulsobunt solempniter ac Tumbam unam ministrabunt panno coopertarn funerali, circa quam prasmemorati qualuor altaristae ordinabunt ae ponent quatuor candelas ardenies, prout in diebus funerum seu exequiarum fieri est consuetum. ' 1 TUMBATUS, Sepultus. Obitus S. Hathmodae vers. 255. apud Pezium torn. 1. Anecd. part. 3. pag. 515.
Membra Aaron Vatis mons Or Tumbata retentat.

Le Roman de la guerre de Troyes MS.:

Tiel sepulture et tiel Tombel, Ne tant preeieus, ne si bel, etc.]

TUMBULA, Parvula tumba. S. Althelmus de laude Virginitatis cap. 30 :

Saxea quadratis quos condit Tumbula fossis.

Vetus Epitaphium apud Gualter. in Tabular. Sicul. pag. 33 :

Virginia exemplo majorem Tumbula templo Claudit, Gualterii dura fovet ossa pii.

TOMBA. Pactus Legis Salicse tit. 58. 5: Si quis Tombam super mortuum hominem expoliaverit, etc. Oodd. alii, Tomolam; Lex vero Salica tit. 57. 2. Tumulum habet. 5$g- Exteriorem sepulcri partem, sive cooperculum hie intelligit Eccardus,

Rursus habetur in Epitaphio ann. 1371. apud Georg. Christianum torn. 1. Rer. Mogunt. pag. 680. 2. TUMBA, Area. Otto Morena in Histor. Rerum Laudensium pag. 73 : Tandem privatim per fossatum, et per aliquam Tumbam egredientes, et post terga tpsius Placentini irruentes, etc. Petrus Crescentius lib. 1. de Agricult. cap. 6 : Curias sive Tumbae faciendas in rure occasione habitationis domini et rusticorum... quadruplex est consideratio, etc. Lib. 11. cap. 6 : Domus et Tumbae, seu areas, et curias magnitudo 'fieri debet in rure secundum domini facultatem, etc. Mox : In Tumbarum munitionibus fructiferae arbores non plantentur. Ubi versio Gallica jussu Caroli V. Regis Fr. exarata, semper Qombe prasfert. Agrum fossa seu terra in tumuli

TUM
Tomberel ou perte de membre averont suffert par jugement. Pag. 30 : Ou juise de pillori ou de Tomberel, ou de aver, vreck de mer, etc. Adde pag. 31. v. 76. et 135. [et Nomolex. Angl. Th. Blount in hac voce.] Hiric nostris, Faire le Tomberel, in faciem cadere de aliquo superiori loco. Joan, de Gondato MS.:
Car enmi le plus lait chei, Et fist un si lait Tumberiel, Qu'il se rompi le hasterel.

TUM

TUN

207

Sed et tombereau nostri etiamnuin vocant birotum plaustrum quoddam, quod cum deoneratur, omnino resupinum sternitur. Chronicon Flandriae cap. 8 : Henri de Maltrait fut mene par les quarefours de Paris en un venel ou Tombereau, et apres rendu a I'Evesque, et illec mourut en la chambre que Von dit Oubliette. * Alias Tumerel et Tumereau. Lit. remiss, ann. 1346. in Reg. 75. Chartoph. reg. ch. 532 : Icellui Philippon estant en la compaignie d'un sien charreton qui menoit un Tumerel a un sien cheval; liquelz Tumeriaus versa, etc. Aliae ann. 1419. in Reg. 171. ch. 15 : D'iceulx eschaslessons icellui Colesson fist un trousseau lie de corde pour gieter sur son Tumereau, et mener a I'ostel de son maistre. TUMBKELLUM prseterca appellata nescio quse machinae bellicae species. Philippus Mouskes in Ludovico VIII :
Qu'il orent assez mangoniaus, Et trebukes et Tumeriaus.

Infra:
Sour quatre rues fit engiens, Et de cloies et de merriens, Et pons torneis, et eastiaus, Et Tumeriaus, et trebukes.

TUMBERELLUM, [f. Typus quo nummi percutiuntur et signantur.] Fleta lib. 1. cap. 22. 12 : Ut de pondere cujuslibet denarii sciatur legitimum pondus, concessum est, quod licebit cuilibet pecuniam recipere, et liberare particulatim per pondus 5. solidorum ad hoc provisum, et quod fuerit inferius per Tumberellum per custodem cambii Regis signatum. Vide Skenseum de Verbor. significat. voce Timbrellum. 1 TUMBULA, Parva Tumba. Vide Tumba 1. TUMBURGT, Major Advocatus, in Privilegiis Ralisbonensibus ann. 1230. [** An Tumbvogt 9] 1 TUMBUS, Sepulcrum, Tombe. Vide Tumba 1. } TUMENTUM, a Tumere, quia in filo vet tela tumeat, nee subtilitatem habeat, unde Tumentuosus, tumento plenus, Job. de Janua, male pro Tomentum, ut videtur. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. Tumentum, Enflement, Tumor. 8 TUMERELLUS, Mensurse seu dolii species. Charta Odardi de Alneto armig. ann. 1254. in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fol. 53. v : Concessimus ecclesise Tenoliensi medietatem quatuor modiorum vinagiorum et quinque sextariorum et dimidii Tumerelli et medietatem censuum. ] TUMEX, SatoSi?, a!(xaT(o8r]c TOTCO?, in Glossis Lat. Gr. et Graec. Lat. Livor, vibex. Perperam in Supplemento Antiquarii Tubex. Pro T6uo? Martinius vellet
TU7TO?.

1 TUMIDARE, Inflare, tumefacere. Acta SS. Valeriani et Soc. Mart. torn. 2. April is pag. 206 : Vita est quam humores Tumiaant, ardores exsiccant. Gloss.

Gr. Lat. : OtSac'vw, Tumesco, Turgesco, Crass. : Fidelium tuorum qu&sumus, Domine, vota serenus intende et interventu Tumido. 1 TUMINUS, Species mensurse Siculis beati confessoris lui Benedicti, cujus Tuet Neapolitanis. Charta ann. 1504. pro mulationis celebramus diem, a cunctis nos Carmelitis Neapol. in Bullario Carmel. reatibus absolutos, festis interesse concede pag. 624 : Eleemosinaliter dare provide- perpetuis. Per Dominum, etc. * 2. TUMULATIO. [Gall. Ensevelisserint Tuminos sails duodecim singulis annis pro usu fratrum et Deo famulantium ment /vide CYMITERIUM.] in eodem monasterio, etc. Occurrit plu1 TUMULATOR. In Necrologio Eccles. ries. Vide Truncus salis post Truncus 7. Carnut. ad diem y. Idus Julii : Sigo levita ammirandi prassulis Fulberti Tumminus, et Tumulus. TUMIX, TOtxmxvov, in Gloss. Gr. Lat. dicitur Tumulator liberalis, quippe qui celebrandis ejus exsequiis, ornandoque MS. et edito. 1 TUMMINUS, Idem quod Tuminus. tumulo opes et operam contulerit, ut Constitut. Frederici Regis Siciliae cap. habet Mabillonius torn. 4. Annal. Bene20 : Considerantes itaque quanta nostri dict, pag. 80. 1 TUMULLULUS, Parvus tumulus, JoSiculi sustinuerint incommoda propter diversitatem Tumminorum, ad quorum han. de Janua : Petit sepulcre ou petit mensuram victualium constitit commer- Tombliau, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. cium, etc. Pluries occurrit ibi. Rursum Vide Tumularius. * TUMULTARE, Tumultuari. Charta cap. 42 : Statuimus, quod Barones et Domini terrarum recipiant eorum terra- ann. 1379. inter Probat. torn. 3. Hist. gia, non ad grossum Tumminum Baronis Nem. pag. 24. col. 1: Dictus dominus dux vel Domini, sed ad generalem et justam publiee proponi fecit.... contra populum supradictum, quod pluries et frequenter, mensuram. * TUMNA, Campanae clava ferrea, indebite et enormiter se congregaverant Gall. Battant. Charta ann. 1402. ex Tumultando et seditiones committendo, Tabul. Moissiac. inter schedas Mabill. : etc. A Latino Tumultus, nostri Tesmoute Item super querela reparationis campa- dixerunt. Occurrit in Chron. S. Dion, narum quoad Tumnam ipsis campanis torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 282. et cymbalis necessariam, dictus dominus et 284. Temoute,in Gest. Ludov. Pii ibid, abbas Exiensis obtulit fore promptum torn. 6. pag. 148. Le Roman de Robert le pro nunc dictam Tumnam fieri facere, Diable MS. : et quod dictus sacrista ipsam habeat Par fu si tres grant la Temoute, poni facere in dictis cymbalis et camQue 1'emperere les escoute. panis. * TUMULTUARE, Tumultuose clamare. 1 TUMO, Temo, Gall. Timon. Guido de Vigevano de modo expugnandi T.S. cap. Lit. remiss, ann. 1386. in Reg. 129. Char12 : Et aliss du& rotas cum Tumone rema- toph. reg. ch. 41 : Cum ipse Johannes audivisset Tumultuare, quod in planalio neant extra domum. * TUMOR BOECII, Morbi genus. Mi- dicli loci Guiniaci Deodatus Vassalli, ejus rac. S. Th. Aquinat. torn. 1. Mart. pag. consobrinus germanus, a quibusdam in684. col. 1 : Jacobus Marcellucius de Pi- terficiebatur, etc. * TUMULTUARH MILITES, f. Recens perno, patiens in gutture Tumorem Boecollect!. Hist. Franc. Sfort. ad ann. 1428. cii, etc. | TUMORATUS, Tumens, tumidus. Pro-apud Murator. tpm. 21. Script. Ital. col. cessus de ven. Maria de Malliaco, torn. 214: Tumultuarii item milites, qui ad spe3. Martii pag. 751: Habebat unam maxil- ctaculum venerant, eo concurrunt. Verum et pauci et inermes. lam infirmam et Tumoratam. T TUMULUS, Mensura frumentaria, TUMPLEBANDS,in Metropoli Salisburgensi torn. 3. pag. 30. qui pag. 4. Major Siculis et Melitensibus, Tomolo. Miracula B. Joachimi Abbat. torn. 7. Maii plebanun. [** Vide Tuomum.\ ] TUMPLETURA, f. Ars exstruendarum pag. 124 : In loco quodam arboribus unmunitionum, a Saxonico Tun, Sepes, dique septa, cujusdam vinex Mauri septum, sepimentum, et Latino-barbaro genitoris sui, in agro Csslicensi positae Pleitura, seu Pleidura, locus septus. capacitatis in semine Tumulorum trium Epitaphium ann. 1585. in Ecclesia de cum dimidio. Vide Tuminus et MalberFouquequourt dioecesis Ambianens.: Flo- gium. rentius Morandus filius Mathaei, pie* Charta Joan, regin. Sicil. torn. 5. 2. tatis studiosus, ssquitate florens, agri- Hist. Cassin. pag. 594. col. 1: Mandamus pro eorum cultures, geometries, Tumpleturss drtibus quatenus eisdem monachis, peritus, Claris probisque viris virtute victu...degranoTumulos mille quingentos laude comparandus, placida morte solu- assignare debeatis. T TUNG. Ad Tune, Turn, tune, Gall. tus, etc. * Mendum est, pro turn pictura; quod Alors, apud Thomam Madox Formul. etiam vidit D. Graverol de Flogrhevar in Anglic, pag. 273: Ex nunc pro ut ex tune, Disquisit. ad legem Papia Poppssa edita et ex tune pro ut ex nunc, formula in Littorn. 2. Jan. ann. 1765. Diar. Trevolt. teris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1369. torn. 5. Ordinat. pag. 269. et alibi, qua pag. 335. T TUMULARIUS. Tumularia sepultura, aliquid flrmo ac statuto consilio factum Tumba, Sepulcrum. Andr. Flpriac. Mo- esse significatur. *TUNC TEMPORIS, Dicitur de iis, qui nac. in Vita MS. S. Gauzlini Bituric. Archiepisc. lib. 1: Olosericam pallam S. Chartis testes aderant iisque subscriBenedicto dereliquit moriens, in quo loco bebant; qui usus obtinuit xi. seeculo Tumulariam est adepta sepulturam. Vide et sequentibus. Charta ann. 1093. torn. Tumba 1. et Tumullulus. 5. Annal. Bened. pag. 309. num. 55 : * Vita MS. S. Martial. Lemov.: In quo Ego Hugo episcppus Tune temporis et (oratorio) ad Occidentem Tumulariam cancellarius scripsi et subscripsi. Consibi statuit sepulturaiti. sule novum Tract, diplom. torn. 4. * 1. TUMULATIO S. BENEDIGTI, Quss pag. 573. hodie lllatio appellatur; cum scilicet 1 TUNCHINIUM, Oceania yel coetus jucorpus S. Benedict! ab Aurelia reduc- dicialis cui prseerat Tunginus, si vera tum, in aadem S. Marise restauratam so- lectio est. Pactus Legis Salicae tit. 63: Si lemniter illatum est; quod festum cele- quis de parentilla tollere se voluerit, in bratur 4. Dec. Cerem. MS. S. Marias mallum out in Tunchinium admallare de-

208

TUN

bet, etc. Aliter Lex Salica tit. 63. 1. ut Fredegarii cap. 11. Aimoinus lib. 3. cap. suo Remensif suam Tunicam, Gallice Cote a armer, ferratam argento. videre est mox in Tunginus. 78. Math. Paris ann. 1156. etc. * TUNICA AUDAX, Sagi vel tunicas speTUNICA B. MARLE, quae in Carnotensi T TUNGEREAFA, TUNGEREFA, Prsepositus curias urbanae, Hickesio Dissert. Epist. Ecclesia religiose asservatur et colitur. cies, viris perinde et feminis familiaris, pag.57. a Saxonico t u n , villa, praedium, De hac agit Dudo de Morib. Normann. idem quod Cotardia. Guagia et robae familise Rob. comit. Clarim. ann. 1295. vicus, et gerefa : de quo supra. Vide lib. 2. pag. 80.' TUNICA Monachorum, in Regula S. apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. Tungravio. pag. 13. col. 2 : Pro xiij. alnis marbreti TUNGINUS, Judex, qui post Comitem Benedicti, quse et Caputiata fuisse dici- pro quatuor Tunicis audacibus pro quatur apud Lanfrancum in Statut. cap. 18. est, in veteri Glossario: Tungi, seu villas Vide Haeftenum Jib. 5. Disquisit. Mo- tuor pagiis, lyiij. sol. vj. den. Lit. remiss, Praefectus, Judex; a t u n , Saxon, villa, nast. tract. 3. disq. 7. ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. vicus, prsedium, territorium ; quod maAGILIS. Joan. Mon. in Vita ch. 55 : Quidam nuncius, dicens se esse lim, quam quod yult Wendelinus, a S.TUNICA Abbat. lib. 2. cap. 8 : Cumque ad dominum Montismorenciaci, quanOdonis Teutonico Toner, i- lingua, deductum vo- ejus membra tabescere cernerem, fieri ei dam suam Tunicam audacem novam cum cabulum, quod Tungintts lingua Sitcen- agilem Tunicam jussi, quae ejus posset capucio, quod etiam novum habebat tenarii. Alii a tegn, Saxonico, Minister, tueri et calefacere penetralia. Ita edi- eidem supplicanti amoverunt. Testam. de qua voce egimus in Thaynus, profec- tio Mabillonii; at Duchesniana habet Odon. Morini curionis de Jonqueretis tum volunt. Lex Salica tit. 46. | 1 : agiliter. dicec. Ebroic. ann. 1381. ex Bibl. reg. : Tunginus aut Centenarius mallum indi| TUNICA FEMORALIS, Quae ad femo-Item (do) domino Gauffrido le Grain cent, etc. Tit. 48 : Debent testes jurati di- ralia descendebat. Canones Hibern. apud unum mantellum et unam Tunicam aucere, quod ibi fuissent in mallo, ubi Tun- Marten, torn. 4. Anecd. col. 5 : Quicum- dacem. ginus et Centenarius indixerunt. Tit. 69. que clericus ab hostiario usque ad sacer* TUNICA HARDIATA, HARDITA, Eo 1 : Si quis de parentilla toilers se volue- dotem sine Tunica femorali visus fuerit, dem intellectu. Vide supra in Hardiata rit, in mallo ante Tunginum aut Cente- quse turpitudinem ventris non tegat et nu- et Hardita tunica. narium ambulet, etc. [<** Vide Grimm. ditatem, etc. V TUNICLA. Chronic. Brioc. ad ann. Antiq. Jur. Germ. pag. 534. et supra Cen2. TUNICA, Sagum militare, quod ar- 1394. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britenarius.} maturae ferrea?, vel thoraci superindue- tan. col. 864 : Aderant autem in illo exSg Eccardus in notis ad Pactum Le- batur, Cotte d'armes. Ita fere semper ercitu.... n. millia et D. milites et armi-' gis Salicae tit. 47. | 1. asserit nomenScriptores nostri hac appellatione do- geri arma sua in suis Tuniclis super se Tingini, Tungini, vel Tunzini, fprmatum nant, varie vocabulo elato. Chronicon defferentes, etc. esse ex Tincman, et proprie significare Flandriae cap. 51. de Henrico LuxemT TUNICATIM, ad instar tunicas. PseuDecanum, quod invenerit in Glossario burgico Imper. : Et avoit vestu un Tour- do-Ovidius de Vetula : "MS. Florentine Centenarium, hunno, De- nicle d'or a aigle noir, etc. Vetus Ihque novem coelos extrinseca dividitur pars, canum vero Tincman vocari. Origo vo- Poeta MS : Quorum forma quasi Tunicatim contineat se. cis, inquit, Tehun, vel Tia, quae pro Annez fut d'un haubert clavez de double maille, Decem leguntur in Pacto Legis Salicse TUNICELLA , Vestis Subdiaconorum Un Tournicle dessus aussi come d'eschaille. tit. 2. | 5. et 8. hinc Tehing, Ting, Tinpropria, quae et subtile. Vide Durandum ginus, Tincman verbotenus est Deca- Ghronicon Bertrandi Guesclini: lib. 3. Ration, cap. 11. num. 3. nus. Aliunde arcessit Vossius lib. 2. SS Pro tunica pontifical! occurrit in Lk n'y avoit Seigneur de haute renomm^e, de Vitiis serm. cap. 18. ubi etiam Synodo Valentina ann. 1590. torn. 3. Qui sa Tunicle n eust en son dos endossfe. babet Tonginus. Vide Decanus et TunConcil. Hispan. pag. 469 : In officio Mischinium. Inventarium bonorum mobilium Ludo- sae celebrans semper utitur planeta super TUNGRAVIO, TUNGRAVIUS, TUNGRE- vici Regis Franc, ann. 1316 : Deux hou- albam ; si autem sit Episcopus et solennivius, Tungi Praepositus, id est, villse ; ces,et deuxTunicles,des armes de France, ter celebrat, super dalmaticam et Tunin a m t u n , ut mox diximus, Saxonibus et le chapeau de meisnies. Item deux Tu- cellam. De usu Tunicellse plura videsis est villa, vicus, praedium, territorium : nicles et un gamboison de bordures des apud Macros fratres in Hierolexico. et geref, Praefectus, Praepqsitus; quasi armes de France. Item deux Tunicles TUNICELLA Monachorum. Vide Haeftun-geref. Leges Ethelredi Regis Angl. bastues des armes de France. Computum tenum lib. 5. Disquisit. Monast. tract. apud Wenetyngum editae cap. 24 : Si Stephani de la Fontaine Argentarii Re- 3. cap. 7. extreme. Portireva, vel Tungravio, vel alius Prae- gis incipiens a 4. Febr. ann. 1351. cap. | TUNICELLA' Sanctimonialium , in positus compellat aliquem, quod thelo- de Harnois: Pour 2. aunes de velluyau Vita B. Coletae, torn. 1. Sanctorum Marneum supertenuerit, etc. Tungravius, in jaunevour faire une Tunicle. Et infra : tii pag. 552. ejusdem Ethelredi Legibus apud Habam Pour 2. aunes 3. quarts de veluyauynde ee TUNICALE. Charta ann. 1121. apud cap. 2. Tungrevii, in Legib. Henr. I. cap. a faire la garmson d'un chamfrain, et Guden. Cod. Dipl. torn. 1. pag. 50 : In 7 : Intersint autem (generalibus placitis) I'escarteleure de la Tunicle 16. escus, etc. festo S. Mariss.... duo Tunicalia, quae inPraepositi, Barones, Vavasores, Tungre- 2. onces 15. estellins de perles a pourfiller ter fratres circumeant, quorum utrumque vii, et caeteri terrarum domini diligenter les fleurs de lys de la Tunicle. Rursum : valeat 3. solidos. intendentes, etc. Pour 6. pieces de camocas blans a faire *3. TUNICA FURNI, Ambitus ejusdem, I. TUNICA, Vestis Sacerdotalis, quam 2. ^amois de cheval;c'esl assavier colliere, ni fallor. Glossae Caesar. Heisterbac. in duplicem induunt Episcopi subter easu- crupiere, banniere,panonceaux et Tunicle. Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. lam, ut est apud Amalarium lib. 2. de Rursum : Pour 2. onces et demye d'or trait Nic. ab Hontheim pag. 669. col. 1 : CuEccl. Offic. cap. 22. Rupertum lib. 1. de pour faire Varmoirie des Tunicles. Statuta ria de Denesbure et Hermansbanide adet perticas Gerten Divin. Offic. cap. 23. Durandum lib. 3. MSS. des Armoiers et coustepointiers de ducent palos, Ration, cap. 10. etc. Eadem Tunica po- Paris: Tout homme, qui fera Tornicles ad Tunicam furni sepiendam. Vide Twderis dicitur apud Innocentium III. lib. quelles quelles soient, que elles soient ar- ninum. 1. Mysterior. Missae cap. 10. 55. moiees de surtal, et que le surtal soit aussi o TUNICELLUS, dimin. a Tunica, tuTUNICA CUM TINTINNABULIS. Missa bon comme le champ et que il soit curelie nicella. Acta B. Joan. Firm. to.m. 2. vetus ex codice Ratoldi Abbatis Cor- de poins, et pourfilez de chiefs, et cousus Aug. pag. 461. cpl. 1 : Nihil aliud ad beiensis : Super haec itaque ministretur de soye bien nettement, et s'il y a cotton, usum habere voluit, nisi solam tunicam ei (Episcopo) Tunica gyris in tintinnabu- que il y en ait autrendroit du cendal, ou habitualem , chordam et femoralia lis mirifice referta, etc. [Vide Tinfin- cas que elle ne seroit drappee, et que elle excepto quod circa finem (vitae) habuit seroient de poins enfermez et brochiez, si parvum Tunicellum, quern infra habitum nabulum.] portabat. TUNICA, est etiam Clericorum vestis I'en a loisir de la poindre. propria, apud Honorium August, lib. 1. 1 TUNICA AD ARMARE, Eadem notione. | TUNICIUM, Tunetum, Tunetanum Gomput. ann. 1202. apud D.Brussel torn. regnum, Tunis, in Inventar. Chartar. cap. 233. TUNICA PLUMBEA. Lex Bajwar. tit. 1. 2. de Usu feud. pag. cci : Pro 11. Tuni- Reg. ann. 1482. fol. 100 : Littera Regis cap. 11. | 1 : Si quis Episcopum, quern de Esteinfort ad armare, xxxilll. Tunicii de treuga inita inter Franciae et cis Sicilise Reges et ipsum. constituit Rex, vel populus sibi elegit Pon- sol Pro vi. cendalis ad capam, et pro tificem, occiderit,solvat eum Regi vel plebi, etc. pro i. Tunica d armare, T TUNINA, Thannus salsus, Ital. Tonaut parentibus secundum hoc edictum. duabus Tunicis cendalis viridis ad ar- nina. Annales Genuens. ad ann. 1285. apud Murator. torn. 6. col. 590 : Invenit Fiat Tunica plumbea secundum statwn mare, vill. I. * Testam. Rich, de Bisunt. archiep. in mari Tolariae navem unam Venetorum ejus, et quod ipsa pensaverit, auri tantum Rem. ann. 1389. inter Instr. torn. 10. onustam caseo et Tunina. Vide Tonnina donet, qui eum occidit, etc. TUNICA CHRISTI, de qua Gregorius Gall. Christ, col. 70 : Item dedit et lega- et Tunnaria. * Stat. Mont. reg. pag. 318 : Hem pro Turon. lib. 1. Miracul. cap. 8. Chron. vit magistro Johanni Vetulx, olim ballivo

TUN
qualibet barrile Tuninse, solvat octo denarios. TUNINUM. [ vel TUNINUS , TTJNIMus.j Lex Bajwar. tit. 1. cap. 14. 5 : Ad casas dominicas, stabulare , fertile, granicam, vel Tuninum recuperandum, pedituras rationabiles accipiant. Editio Tiliana habet stabilire, et recuperando ; Heroldina, stabulum. Quidam putant, tuninum hoc loco esse aedificium tunnis recondendis idoneum. Vossius yero vocem formatam putatex Germanico tuyn, quod universim locum septum sonat, ac particulatim hortum. SB3I" Huic interpretation! favet Codex Irminonis Abb. Sangerm. fol. 65. v. Brev. 13. sect. 1 : Claudunt de Tunini perticam unam in curte dominica. Et fol. 70. ibid. sect. 64 : Autlemarus servus facit caropera, claudit in curte dominica de Tunino parietem unum, etc. [** Breve 11. sect. 2 : Claudunt in curte dominica de Tunino perticas 4. de sepe. Fiscor. describend. Formul. apud Pertz. Leg. torn. 1. pag. 179 : Curtem Tunimo circumdatam, desuperque spinis munitam, cum porta lignea. Habet desuper solarium. Curticulam similiter Tunimo interclusam. His locis Tuninus vel Tunimus videtur sepimentum structile, quo circumdatur chors; ita ut sepes in prato sit sepis viyae naturale sepimentum. Glossa antiq. apud Graff. Thesaur. Ling. Fr. torn. 5. col. 678 : Tunino, Hovazun. Pro chorte vero ipsa in qua altiles aves custodiuntur, usurpatur apud Adalhard. Statut. Corb. lib. 2. cap. 13: Aucas autem et pulli, quae in Tunninis dominicis nutriti fuerint, semper decimus portario detur. Vide Guerardi Glossar. ad Polypt. Irminon. et supra Tunica Furni.] 1 TUNLEIUM , Tributum. Vide in Telon. TUNNA, TONNA, Vas aquae, vini, cerevisiae, et alterius liquoris capax, Gallis, Germ. Belg. Tonne. Gloss. AngloSax. ^Elfrici: Cupa, t u n n e . [ Vide Graff. Thes. Ling. Franc, torn. 5. col. 431.] Lexicon Cambro Britannicum, Tunnel, dolium. Alcuinus Poem. 221 :
Et Nemias Graeco infundat sua pocula Baccho, Qui secum Tunnarn semper portare suescit.

TUN

TUO

209

Quibus verbis innuit Pincernam regium S. Audoenus in Vita S. Eligii lib. 2. cap. 38 : Cumque vasa sua sigillatim sollicite consideraret, reperit fortuitu Tunnam, ubi pauxillum habuerat antea, usque ad os tune vino exundante repletam. Vita S. Philiberti cap. 18 : Rogans eum cellarium ingredi, et vas vinarium, quod Tunna dicitur benedicere. Epistola 73. inter Francicas, quae habentur torn. 1. Histories Francor.: Superexcrevit quidem et superabundavit benedictio largitatis vestrae adeo ut dum nos unam falerni amphoram deposcimus, vos eminentia vasa, et, ut usitatius dicam, Tunnas decem elegantissimi falerni tanti habuistis dirigere. [** Vide Lappenb. Orig. Hanseat. Probat. pag. 62. not. 9.] * Glossae Caesar. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 671. col. 1 : Solvit Tunnam unam. Tunnae, de quibus hie mentio fit, non puto esse Tunnas. per quas deducitur vinum ; quaedam autem vasa magis ad vindemiam valde necessaria, quae appellantur Buden. Vide supra Thona 1. * Tune vero, Pars quaedam aratri, in Lit. remiss, ann. 1386. ex Reg. 129. Ghartoph. reg. ch. 183 : Desquelles charues I'exposant arracha, print et emporta les ceps, la jauge, deux chevilles de fer et la Tune. VIII

TONNA. Vita S. Tillonis Man. n. 39 : Chartul. S. Petri Carnot. num. 185. pag. Erat etiam.... in cellario fratrumpositum 397. ed. Guerard.] vas, quod vulgo Tonna vocatur, habens I TONNELLARIA , Doliaria officina , modicum falerni. Vita S. Sori Eremitae Gall. Tonnelerie, in Charta ann. 1306. n. 4 : Tres illas apothecas, quas rustici apud eumdem Lobinell. torn. 3. pag. 131. TUNNARI A, TUNNINA, TONNARIA, ViTonnas vocant. Heribertus Monachus de Haereticis Petragoricensibus : Simbi fer- varium, seu piscaria tynnorum. Charta reis catenis vel compedibus vincti missi Caroli I. Regis Siciliae ann. 1277. apud fuerint in Tonnam vinariam, etc. Vita Ughellum torn. 7. pag. 807 : In Tunnaria MS. S. Agerici Episcopi : Quia praeter vero Palermi annis singulis 50. barilla de vas medium, quod Tonna vulgariter dici- mansee de Zurra, et totidem de alia Tuntur , nihil habemus. [Charta ann. 804. nina deferenda per mare expensis noapud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. stris, etc. Tunn arise Panormitanse men81 : Nunciatum est quoddam vas mirae tio fit etiam in Charta Fridericill. Imp. magnitudinis vini meri plenum esse in- ann. 1211. apud Rocchum Pirrum torn. ventum, quod vulgo Tonna nuncupatur.] 1. pag. 144 : Confirmamus vobis deciAdde Aimoin. lib. 2. Miraculor. SS. mam omnium piscium Tunnariarum noGeorgii et Aurelii cap. 21. Vitam S. strarum Panormi, etc. Vide eumdem pag. Herlindis n. 13. Ordericum Vital, lib. 314. 402. 418. torn. 2. pag. 25. Bullarium 13. pag. 898. Sugerium de Admin, sua Casinense torn. 2. pag. 191. [Ghronicon cap. 16. Historiam S. Martini de Campis Siciliae apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 82. et 95. et Constitutiones Frederici Repag. 441. etc. 1 TONA, in Miraculis S. Angilberti gis Siciliae cap. 32.] Charta Caroli Regis Abbat. ssec. 4. Benedict, part. 1. pag. Sicil. ann. 1275. apud eumdem Ughel134. in veteri Charta apud Lobinell. lum torn. 1. pag. 337 -.Etcerta quantitate torn. 2. Hist. Britan. col. 238. et alibi Tonninas de Tonnaria curias Siciliae, etc. Charta Willelmi Regis Siciliae ann. 1176. non semel. | TONNAUS, Eodem significatu. Chartaapud Rocchum Pirrum in Arch. Montis ann. 855. in Append. Marcae Hisp. col. Regal. : Tonnariam quoque, quae est in libere haben788 : Et vinum qui exinde exibit quinales insula, quae dicitur Fimi ccc. et sunt Tonnai vin. et de annona dam concedimus, ut omni tempore liceat eidem Monasterio ad utilitatem suam offtmodii xxx. TUNNARE, ex Gall. Entonner, in tun- cium piscationis Tunnorum exercere. nam seu dolium infundere, doliis vina Alia ann. 1289 : Asserens dictam Eccleaut simile quid indere. Iter Camerarii siam nullam habere Tonnariam in dicta Scotici cap. 6. de Gustatoribus cerevi- maritima, nisi Tonum tantum unum, imSise : Quod non sunt parati ad gustan- pedit constructionem Tonnariae in priejudum, quotiescunque brassiatrix Tunnave- dicium Ecclesiae memoratae, etc. rit. Cap. 10 : Quod non faciunt gustari j TYNNINA, Eodem intellectu. Notitia cerevisiam, seu Tunnari, antequam illam Eccl. Cephalsedit. apud Rocchum Pirvendant. rum in Sicil. sacr. pag. 485 : Anno SalTONNELLUS, Parva tonna, apud Pe- vatoris 1347. N. abbas ejusdem B. M. trum Cellensem lib. 9. Epist. 5. [Tonel- de Pedali Ordinis S. Benedicti a Rege lus, in Privilegio Leduini Abb. ann. Friderico III. obtinuit pro suo monaste1036. e Chartulario S. Vedasti Atrebat. rio quasdam butticellas Tynninae singuin Computis ann. 1202. apud D. Srussel lis annis. torn. 1. de Feudorum usu pag. 515. et TUNNARIA PISGATIO, in ?eg. venditor. torn. 2. pag. CXLI. et alibi ssepe. Tonnel, D. Commun. praed. De Thynnorum pisin Charta ann. 1448. et Tonnelet, in alia catione circa Bosphorum agit Oppianus ann. 1295. ex Tabul. Corb.] lib. 3. et 4. Halieut. Adde Plinium lib. 9. * Un Tonnellet de huit loz ou environ, cap. 15. in Lit. remiss, ann. 1408. ex Reg. 163. f TUNNINA, Thunnus salsus, Ital. TonChartoph. reg. ch. 208. Toullon et Tou- nina. Chronicon Richardi de S. Gerlon, eadem notione. Lit. remiss, ann. mano apud Murator. torn. 7. col. 1030 : 1425. in Reg. 173. ch. 375 : Ouquel celier Pro porco gr. 3. pro ariete gr. 2. pro agno les suppliantes trouverent ung grant Tou- gr. 2. de Tunninis et sardellis servabitur lon, ouquel avoit de la terre et cinq cent forma. Vide Tunina et Tonnina. vingt pieces d'or. Ung Toullon d'uille te| TUNNINUM, Locus tunnis reponendis nant huit pintes, in aliis ann. 1452. ex destinatus, in Amalthea e Cod. Leg. antiq. Vide Tuninum. Reg. 181. ch. 166. 8 TONNELLA, apud Bandoviniam in Vita TUNSILKffi,Mate,in Glossis ad Alex, S. Radegundis cap. 10. et Guibertum latrosoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 136: lib. 3. de Vita sua cap. 8. [Tonellas in Furfurum et caricarum zoniam dabis ad nave Ecclesise cereorum multitudine cir- gargarizandum, et maxime quibus Tuncumornatas, in Gestis Gaufredi de Lo- sillae hdbent ab initio flegmonem. j TUNSIM, Minutim, concisim vel perduno Epist. apud Mabillon. torn. 3. Anacussim, Jo. de Janua ; Menuement, in lect. pag. 378. V. Redda.] TUNNELLA, apud Thwroczium in Hist. Glossis Lat. Gall. Sangerm. * TUNSIO, [Percussio. DIEF.] Hungar. anno 1335. * TUNUS, pro Thunnus, pluries in Lit. TONNAGIUM, in Statute 2. Westmonasteriensi cap. 29. Vectigal ex vino et Renati reg. comit. Provinc. ann. 1477. mercibus quibusdam, tarn evectis quam Vide Tunnaria. advectis, juxta tonnarum pondera-impo1TUNZINUS, Decanus, Judex. Vide situm. Spelmannus. [Recensio reddi- Tunginus. 1 TUO, aTevtfw, in Gloss. Lat. Gr. Aliae tuum Castell. Petraefontis ann. 1300. e Bibl. Regia : Tonnage de vin que Ian Graec. Lat. : 'ATSVC^W, Contemplor, Tuo, lieve ou terrouoir de S. Jacque, de S. Sup- Contueor, Intueor. Unde Tuere, pro plis et de Pierrefons, pour chascun tonel Tueri, videre, dictum colligitur. Vide 11. den. ob. Vide Th. Rlount in Nomo- Tuere. lexico.] TUOMUM, ex Ital. Domo, sedes in Thpli T TONELARIUS Tonelarum artifex, vie- formam aedificata, in Vita S. Udalrici tor, Gall. Tonnelier. Conventio ann. 1202. Episcopi Augustensis num. 24. edit. apud Lobinell. torn. 5. Hist. Paris, pag. Mabillonii. [ Pertz. Script, torn. 4. 600. col. 1 : Unus clausarius vinearum, pag. 393.] [Malim a Germanico Thuom, unus Tonelarius, etc. [** Tunelarius in Thum, vel Dom, Dominicum templum, 27

210

TUP

TUR

TUR

Basilica, Ecclesia cathedralis, deducere. paratum cum pane et aqua, ad cellam ..... panem, cervisiam, ligna, Turbones.... Vide Ecclesia, pag. 5. col. 1. et Domus, ipsius consocii sui ivit valde admiratus providere, etc. Ghartae Corbeienses ann. pag. 922. col. 1.] [** Grimm. Gramm. Ger- de tali prasparatione, et cum eum socium 1190. et 1201: Ecclesise Corbeiensi mediesuum interrogasset, quisnam in refectorio' tatem omnium, quae ex nemore de Wouman, torn. 3. pag. 427.] jf. TDPA. [ Actum apud Gratianopo- prasparasset panem et aquam super Tu- thust et wastinis adjacentibus vel Turbolim, infra domum diet, fratrum, videli- pode;.... et consurgens a dormitorio suo nibus provenerint, recognosco. Charta cet in Tupa seu peylo. (Chevalier, Cart. ad refectorium ivit cum eodem patre, et ann. 1345. in Instrum. Gall. Christ, nor Fratr. Praedicat. Gratianop. p. 40. invenerunt unum panem finum et album, V33 edit. torn. 3. col. 123 : Item in lignis an. 1335.)] et craterem unum aquas recentis super combustibilibus 18. lib. item in Turboni5 TUPHA, Genus vexilli. Vide Tufa. Tupode. bus 20. sol. [** Chart, ann. 1152. apud T 1. TUPINA, Species exercitii milita* TURABULA, Baculus collo porcorum Lappenb. Orig. Hanseat. Probat. pag. ris ludicri, Gallis olim Tupineis. Lit- appensus, ne prata subvertant, in Con- 64 : Scuta cum Turbonibus 1. den. sed si alias merces intus habuerit 2. den.] terae Edward! III. Eegis Angl. ann. suet. Solensi tit. 15. art. 13. TURABULUM, pro Thuribulum, in veTORBARLE, Loci ejusmodi cespitibus 1329. apud Rymer. torn. 4. pag. 386: Ex parte nostra inhiberi facial.. tornea- teri orbis Descriptione cap. 18. Vide Ba- fodiendis idonei, quomodo describuntur apud Willelmum Armoricum lib. 2. Phimenta, burdeicias, Tupinas aut Justus tillum et Thuribulum. 1 TURAGHIUM, Epistomium, dolii ob- lipp. ubi de Flandria: facere, aventuras quasrere, etc. Praaceptum Philippi Pulchri ann. 1312. torn. 1. turamentum, Ital. Turacciolo. Vita S. Arida gleba foco siccis incisa mariscis. Ordinal. Reg. Franc, pag. 509: Nous eus- Bernardini Sen. n. 54. torn. 5. Mali sions fait defendre generalement par tout pag. 276. * : Turachium seu spinam ve- In Charta Hugonis Gandensis Castelnotre royaume toutes manieres d'armes- getis abstraxit et maxima pars vini de- lani ann. 1228. apud Lindanum in Teneraamunda: Concessimus etiam eis, ut et de tournoiemens, et que nuls, sur quan- fluxit. 1 TURADIA, pro Curadia. Vide Cura- habeant 20. bonaria palustris fundi ad ques il se poient meffaire envers nous, opus ignis. Et in libro de Proprietatibus n'allast a tournoiemens en nostre royau- tura. %. TURATA, [Gallice Levee, amas : In rerum lib. 15. de Flandria : In plurimis me, ne hors, ne feist, ne alast a joustes, Tupineiz, ou fist autres fais, ou porte- buttis, molis sive Turatis reponuntur est bituminosa, ex qua foditur materia, mens d'armes, etc. Le Roman de la Rose (lapides) inquibus ex se in alumen con- apta ad ignium nutrimenta. Vide Scalivertuntur. (Diar. Burchard.ed.Thuas- geriana 1. edit. pag. 349. Monasticum MS.: Anglic, torn. 1. pag. 284: Pascuis, et mone, II. 171. an. 1494.)] Ne veistes tel chapleis, 1. TURBA, Niger cespes, qui e terra lendinis, et Turbariis, et stagnis, etc. La out si fort Tupyneis palustri et bituminosa eruitur, et vicem Adde pag. 637. Idem Monast. torn. 2. Conques en nul tornoiement. carbonis prssbet, nostris, Tourbe, Teu- pag. 173: In Turbaria tantum turbm, Vide P. Honoratum de S. Maria lib. 1. tonibus Torf, vel Turf, aut Turve. Lam- quantum convenit eis, etc. Pag. 220 : Dissertat. Histor. et Critic, in Equitum bertus Ardensis pag. 257 : Quendam si- Quandam Turb_ariam, habentem in latiOrdines pag. 191. [** Cangium post militer mariscum, ut aiunt, proprium tudine 20. perticas, et in latitudine, quanJoinvill. Dissert. 6. in fine.] perfodi fecit, et in Turbas dissecari. tum ipsa mora extenditur. Turbarie, * 2. TDPINA, Olla terrea, vas terreum, Charta Eustachii de Campanies, seu de apud Brittonem pag. 135. v. Adde StaGall. Pot de terre, alias Tupin et Tup- Hames ann. 1210. in Tabular. S. Bertini : tutum 2. Westmonast. cap. 23. Fletam pin ; unde Tuppinier, eorum artifex vel Decem millia glebarum, quas Turbae vo- lib. 1. cap. 12. | 21. lib. 2. cap. 41. 2. mercator, et Tupinarium, ejusmodi va- cantur..... fodere valeat ad focum suum. Concilium Maghfeldense ann. 1330. Gul. sorum congeries. Charta fundat. prio- Chronicon Andrense pag. 453: Pro eo, Prynneum in Libertat. Angl. torn. 3. rat. S. Viviani Vasat. ann. 1081. ex Ta- quod uxor ejus focum glebarum vel Tur- pag. 463. Edw. Bisseum ad Nicolaum bul. S. Florent. Salmur. : In unoquoque barum eacorsum habeat. Provinciale Can- Uptonum pag. 86. [Matth. Paris ad ann. foro, unam junctam salts, et de uno Tupi- tuariensis Eccles. lib. 3. tit. 16 : Decimas 1213. et in Addit. 2. Formul. Angl. ThoTurbarum in locis, quibus fabrican- mas Madox pag. 183. Litteras ann. 1399. nario indeterminato unam Tupinam et unum pigarium. Charta ann. 1318. in tur et fodiuntur. [Adde Chartam ann. apud Rymer. torn. 8. pag. 95. alias ann. Chartul. S. Mart. Augustodun. : De 1191. dioec. Audomar. inter Instrum. 1408. ibid. pag. 561. Chartam ann. 1360. ceulx qui vendent es dittes foires chairs Gall. Christ, novas edit. torn. 3. col. 123. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Brit. col. cuites en chaudieres, iv. deniers; et de aliam ann. 1232. apud Myrseum torn. 1. 503. etc. Tourberie, in Invent. Chartar. ceulx (qui vendent) chairs cuites en Tu- pag. 420. Formul. Anglic. Th. Madox Reg. ann. 1482. f. 207. ex Charta ann. 1209. Rursum occurrit in Charta ann. pins, ij. deniers. Pot ou Tuppin de terre, pag. 27. etc.] 1348. ex Chartul. 21. Corb.] De Turbariis in Leg. Claudii de Guysia inter Com| TURFA. Charta ann. 1246. apud Miment. Cond. ult. edit. torn. 6. part. 2. raaum torn. 2. pag. 1323. col. 1 : Morum Anglicis ita Cambdenus in Lancastrensi pag. 46. col. 2. Charta ann. 1328. inter dedit dictus Comes dictas ecclesias de Tho- agro : Ubique solo tolerabili, nisi uliginosis quibusdam et minus salubribus locis, Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 243: san ad Turfas fodiendas. TURVA, pro Turba, scribitur apud Ro- Mosses vacant, qui tamen h&c sua incomLe Samedi apres VAscension, toutes les ventes des Tuppiniers et de soliers de de- gerum Hovedenum pag. 784. ex Anglico moda, commodis suis resarciunt uberiorihors qui deschargent a Tornus chacun an, Turf, vel Torf: Qui autem forisfecerit in bus; abrasa enim superficie, unctuosos etc. Vocis etymon a Latino Tophus ac- foresta Regis de viridi sive per culpatu- cespites, Turffes dicunt, ad ignis fomitem suppeditant. Praeallatis addere placersendam censet Duchat in notis ad ram, sive per esbranchiaturam, sive per Rabelais, lib. 1. cap. 4. ubi Gallicum foditionem Turvarum, sive per escoriatio- cet, quod de hujusmodi Turbariis habet illud proverbium laudat: nem morae, etc. Differt autem turba, a Chronicon Montis Sereni ann. 1181 : Ciblestia, ait Spelmannus, quod turba e vitas autem in palude sedificata erat triDe bonne vie bonne foy, terrse corpore efifbditur, blestia ab ejus plici vallo, et muro forti munita. Palus De bonne terre bon Tnpin. superficie abraditur; utraque in ignis autem circa civitatem porrecta, non pa*TUPINUS, TUPINERIUS, Ejusdem, ut alimentum a rusticis plurimis et a no- tens, sed sud cespite latens erat, et cespes videtur, originis et signification's. Stat. bilibus ipsis in palustribus regionibus ipse non solidus, sed vestigiis cedens, Avellas ann. 1496. cap. 172. ex Cod. reg. adhibita. Blestiam, nostris Bleche appel- quasi immersionem desuper ambulantibus 4624: Quod aliqui pegoloti, seu Tupine- lari subdit. Vide Plinium lib. 16. cap. minabatur. Super hunc machines multse rii, et alii quivis non debeant ire hos- 1. Leges Burgorum Scoticorum cap. 38. diversi generis multo labore et sumtibus tiatim per locum Avillianas... ad venden- | 2. Buzelinum Galloflandr. pag. 313. magnis ad capiendam civitatem constidum mercerias, Tupinos, speciarias, vel Notitiam Ecclesiarum Belgii cap. 203. tuebanlur. Interim vero hi, qui obsessi alias res. [Mirseum torn. 2. pag. 867. 873. 1321.] fuerant, stultum judicantes nihil per se 1 TUPPA CATENAE, Sera, in Vita S. et quse de Turbis ex professo scripsere agere, quoniam hujusmodi materies flamRaynerii, torn. 3. Junii pag. 448. ab Ita- Martinus Schoockius, Professor Gro- mse admodum capax est, cespitem ex ea lico Toppa, Academicis Cruscanis, Stru- ninganus, Carolus Patinus, et aliquot parte, qua extremo civitatis vallo jungemento di piastra di ferro con ingegni, alii. batur, obsessoribus ignorantibus incendeper li quali si volge la chiave, fatto per 1 TURVUS. Charta ann. 1101. apud Mi- runt. Ignis autem subterraneo meatu serserrare. raaum torn. 1. pag. 168. col. 2: Prseter pens cito dilatatus est, qui cum ad locum * TUPUS, pro Tripus, Mensa fulcro tri- jus ad dicum, necnon et unum sack ad machinarum venisset, cespes subter igne pede suffulta, ut suspicantur docti Edi- Turvos et ad silvam. exesus, molem superpositam ferre non tores ad Acta B. Amadei torn. 2. Aug. * TURBO, Eadem notione. Johan. Ipe- valens, repente subsidit, tolaque ilia strucpag. 585. col. 2: Ecce quod ipse pater rii Chron. S. Bertini apud Marten, torn. tura cadendo secuta, copiosum igni pabuAmadasus, dum ad ejus cellam accederet 3. Anecd. col. 757 : Officium fuit grana- lum ministravit. et invenisset in refectorio Tupodem prse- tarii omnia monasterii aedificia sustentare T TURBERA, Idem, ut puto, quod Tur-

TUft

TUR

TUR

baria. Formul. Angl. Thomse Madox tores Istriae vobiscum aliquam Turban- In Glossario MS. quod laudat Vossius lib. 4. de Vitiis serm. cap. 28. habetur : pag. 275 : Concessi pasturam de Mid- tiam vel molestiam habuerint, etc. TURBARE, Omnem animi sensum cae- Turbicare, Turbationem facere. Vide Turdelmora cum Turbora quantum ad nos dendo auferre. Lex Bajw. tit. 5. | 6 : Si pertinet, et terram nostrum, etc. bulentare. 1 TURBIFIGARI , Raucum fieri, Gall. T TURBAGIUMJ Jus turbas fodiendi. eum plagaverit, ut cervella appareant,..., et si eum tantum ceciderit, et Turbaverit, S'enrouer. Medicina Salernitana edit. Charta Philippi Pulchri Regis Franc, usque dum eum semivivum relinquat, etc. 1622. pag. Ill : ann. 1308. ex Chartul. 23. Corb.: Super dictis Turbagiis et pasturagiis dictorum [Vide alia notione in Turbal.] Si vinum rubrum nimium quandoque bibatur, TURBARE OGULUM, Excutere, prolfccmariscorum partes prsedictas alias fuerant Venter stipatur, vox limpida Turbiflcatur. ad dictum ballivum remissas. Alia ejus- turbare. Charta Alfonsi VI. Imperat. dem Reg. ann. 1310. ibid. : Omnia jura Hispaniar. ann. 1086. apud Anton, de j TURBINARE, 'Eittrpox^w, in Glossis ad ipsam communiam et singulares per- Yepez torn. 6 : Qui oculum Turbaverit, Lat. Graec. Turbinatus, in formam tursonas.... spectantia in dominio, proprie- aut dentem excusserit, aut membrum se- binis acutus, apud Plinium et alios. tate, possessions, saisiha, marlscis, Tur- caverit, seu damnaverit, 60. solidos dabit Turbinatus capillus, Calamistratus, cincinnatus, Gall. Frise, bov.de, in Synodo bagiis, clausuris murorum, portis, befredo, Abbati. carceribus, etc. Vide Turbatio. 1 TURBARIA. Videsis in Turba 1. Oriolana ann. 1600. torn. 4. Concil. His1 TURBARIUS. Vide mox in Turbiculi. pan. pag. 719. * TURBAGIUM, Actio fodiendi turbas. ee TURBINOSUS , Turbatus. Virgil. Charta Will, comit. Pontiv. ann. 1203. * TURBATIA, 'Confusio, perturbatio, in Lib. nig. priorat. S. Petri Abbavil. Gall. Trouble. Stat. Univers. Aurel. ex Gramm. pag. 117 : In Turbinosa cordis fol. 212. y : Concessi ad extrahendum Cod. reg. 4223. A. fol. 67. v : Sunt non- profunditate. turbas ; ita quod singulis annis de num- nulli.... qui alias studentes diffidant vel 1 TURBINUS , Turbo, Gall. Toupie. misinde receptis quadraginta solidos ster- helium sibi, ac si essent principes, barones Glossae Graeco-Latinae : STp6^6os, Turbo, lingorum, quamdiu in prssdicto marisco vel milites, indicendo; ex quibus dis- Turbinus. Turbagium fiet,... recipiam. 1 TURBITUDO, Turbo. Vita S. Amandi, sentiones, debata, scandala, Turbatiae totius Universitatis et pericula quam plu- torn. 1. Junii pag. 631 : Sic Turbitudine | TURBARE, Turbas fodere, Gall. Tourber. Charta Philippi Pulchri Regis rima.... obvenerunt. Turbil, eodem intel- involvuntur incendii, ut interfectis plu~ Franc, ann. 1308. ex Chartul. 23. Corb.: lectu, in Vitis SS. MSS. ex Cod. 28. S. rimis, semiusti aliqui vel saucii tolleMajor et Jurati villas Corbeyas dicentes se Viet. Paris, fol. 30. v. col. 2 : La foy rentur. 1 TURBO , Gleba, Gall. Tourbe. Vide indebite et de novo per Abbatem et Con- Catholique sera trestornee en grant Turventum Corbeyse impeditos in saisina bil. Hinc Tourbel, pro Meslee, Conflictus, Turba 1. TURBONES, Mines, terrores, clamores. acies, in Poem. Alex. MS. part. 2: Turbandi qussdam maresia quse ipsi duPaoias. dum emerunt, etc. Charta ann. 1321.ibid.: Alons en ce Tourbel, qui Ik est estourmis, TURBULENTARE. Utitur S. Zeno VerqLesdits mares, porront et poent lesdits Ceus de Phezon i voi de combatre aatis. nensis serm. de Patientia. [Vide TurbiReligieux Tourber et effondrer toutefois * TURBATIGUS, Agitatus, turbulentus, dare.} que il leur plaira. Tourbier dicitur qui T TURBULOSUS, Conturbatus. Vita S. turbas fodit, in Charta ann. 1372. ex quieto oppositus. Acta S. Sebaldi torn. 3, Aug. pag. 772. col. 1 : Vitam Turbati- Elizabethae Schonaug. torn. 3. Junii pag. Chartul. 21. Corb. fol. 266. benigne 2. TURBA , Practicis nostris yulgo cam (et) activam quieta etperfecit in op- 615 : Quia necesse. est consolari animarn vita contemplativa Turbulosam. Turbe, vel Enqueste par fur&e,Inquisitio pido; sed in silva. * TURBUS, Turbo, Gall. Toupie. Glosa judice delegata super usu et more re- fungebntur * TURBATIO, Jus turbas fodiendi. sar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: eepto in aliqua proyincia : Ordinatio de Charta ann. 1294. in Chartul. S. Gauger. Tprnet, Prov. trochus, Turbus. Vide Turinquisitione consuetudinum facienda. In- Gamerac. fol. S: Super Turbationibus quire tur de consuetudine in hunc modum: in mariscis, aquis etpiscariis villas deHam binus. TURGARE, Quempiam ad MahumetaVocabuntur plures sapientes, carentes Cameracesio. in Turba 1. nam superstitionem traducere, Turcum suspicione. Ipsis vocatis proponetur eis inTURBEDINES, VideTurbines, apud Ru- facere. Raimundus de Agiles pag. 148: pro consuetudo, et dabitur eis in scriptis ; qua Lemovicensem Episcop. lib. 2. Turcss per proposita, jurabunt quod ipsi dicent, et ricium51 : Propter vitss istius Turbedines rant, atqueannos 14. Antiochiam obtinueArmenios juvenes pro penuEpist. fideliter referent illud, quod sciunt, et ac procellas. ria domesticorum Turcaverant, et uxores credunt, per os unius ex ipsis, et viderunt | TURBELA, CapituInfra : Quidam de Turcausitari super ilia consuetudine. Quo ju- laria Caroli C. tit.Turba, molestia.mode- eis dederant. in civitate, per Boimundum 17 tis, qui erat ramento prcestito, trahent se ad partetn, rata rerum distributio : Quatenus cons- principibus mandavit nostris, etc. Idem non alia et deliberabunt, et referent deliberationem titutione moveatur, quss eorum animos pag. 171 : Si qui per Dei gratiam conillam, et dicent inter quas viderunt illam aliqua Turbela in divino servitio tepescere tempsissent, cogebantur tradere pulchros consuetudinem, et in quo casu, et quo loco, cogat. parvulos suos ad circumcidendum vel el si fuit judicatum, et de circumstantiis, TURBELA, Seditio. Ammianus lib. Turcandum, Tancredi et omnia redigent in scriptis. Et mittan- Populari quondam Turbela discerpti. 14: apud Marten,etc. [Adde Gestacol. 170.] torn. 3. Aneed. tur ad curiam clausa, sub sigillis inquiT TURBELIX, A^Xo?, opvlou elSoc, in TURCASIA, Pharetra. Mauritius Epissitor urn, et reddent omnes causam dicti Glossis Lat. Gr. Alise Gr. Lat.: Atx^Xoc, cop. Catanensis in Hist. Translat. corsui, etiam in Turbo,. Habetur etiam in opvsou slSoi;, Turbalia, disulcus, bisulcus, poris S. Agathse V. et M. num. 4: Artus veteri Consuetudine Bituricensi, edita bifldus. Martinius emendat Turdelix, xt.- reliquos, ne quovis indicia possent detegi, a Thomasserio, articulus : Coment Cousvulgo Turcatume se doit prouver, ubi eadem ferme X^Xa, parvus turdus. quaa aerem tur- in duabus pharetris, quas Et num. 13 : TURBELLA, Procella, sias nominant, attulerunt. statuuntur. Ejusmodi Turbas amovit bat. S. Augustinus lib. 1. de Civit. Dei: Reliquias de Turcasiis reverent er ext raxit. Rex Ludovicus XIV. edicto suo anno Omnem motum cordis, et salum, omnes- [Ita etiam apud Bollandistas torn. l.Febr. 1667. art. 13. que Turbellas fluitare asserit. Baldricus pag. 638.] Quibus locis Pirrus Tharcas^ 3. TDRBA, Haereticorum conventus. Dolensis in Vita Roberti de Arbrisello : sios et Tarcasios habet ; et recte, si Cod. Theod. lib. 16. tit. 5. leg. 3: Ubi- Cum me et multo mundi fluctivagi in- vocem Graecanicam a3vi inferioris speccumque Manichseorum conventus vel Turba quietet Turbella. Alii codd. habent pro- temus ; nam -vapxadsov hac notione ochujusmodi reperitur. etc. Rursum occur- cella. currit apud Cananum pag. 19. et alios a rit leg. 6. ITURBERA. Vide supra in Turba 1. Meursio laudatos. Itali etiam Turcasso * 4. TURBA, vox forensis, practicis T TURBIGARE. Vide mox in Turbidare. dicunt, qua voce utuntur Jo. Villaneus nostris Trouble, Actio juridica, qua quis TURBICULI, TURBARII, vulgo Kerni, lib. 8. cap. 35. et Matthaeus Villaneus in possessions sua turbatur et impedi- dicti apud Hibernos milites levis arma- lib. 6. cap. 54. Nos vero Carquois dicitur. Charta ann. 1319. in Reg. 59. Char- turae, qui jaculis amentatis, machseris, mus. Vide Oct. Ferrari urn in Carcasso. toph. reg. ch. 320: Idcirco supplicant et cultris, sive sicis, Skeynes vocatis, 1 TURCELLUS, pro Turtellus. Vide in abbas Villas longae et syndicus nomine sui dimicabant; de quibus Henricus Mar- Torta I. monasterii dictum impedimentum et Tur- leburgensis, et ex eo Jacobus Waraaus | TURCHEMANNUS, Interpres, Gall. bam tolli et amoveri. in Antiquitatib. Hibernicis cap. 12. Trucheman. Vide Dragumanus. Aliud est 1 TURBAGIUM. Vide in Turba 1. sect. 1. in Turcomannus. | TURBIOARE, Perturbare, iram conci- 1 TURCHESIUS, Lapis pretiosus, Gall. TURBAMEN, Turba, mptus, apud Willelraura Neubrigensem lib. 4. cap. 8. tare, in Gemma. Sidonius lib. 1. Epist. Turquoise, Turcica gemma. Occurrit in T TURBANTIA, ut Turbamen. Chron. 2 : Animas serenitatem secularium versu- venditione jocalium facta ann. 1347. Danduli apud Murator. torn. 12. col. tiarum flatibus Turbidare. Mart. Capella torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 568. Vide 213 : Si autem, quod absit, omnes habita- lib. 1: Commutationum nubilo Turbidari. Turchina et Turkesius.

212

TUR

TUR

TUR

TURGHIFARUS, Monetae anreae Turcicae species. Gonventiones Michaelis Palseologi Imper. et Genuensium ann. 1261. a nobis editae post Historiam Gallo-Byzantinam: Yperperos auveos et Turchifaros liceat eis extrahere ad eorum voluntatem et deferre. 1 TDRCHIMANNUS, Interpres, Gall. Trucheman. Hist. Sicula apud Murator. torn. 8. col. 779 : Corrado quidem Turchimannus Soldani, dixit: Quare tuis conculcas pedibus Domini crucem ? Vide Dragumanus. 1TURCHINA, Academicis Cruscanis : Pietra preziosa, cost delta dal suo colore, che anche si chiama azznrro. Lapis pretiosus, nostris Turquoise: quern cum veterum calaide multi confundunt. Acta S. Franciscae Rom. torn. 2. Martii pag. 112 * : Decimus vero lapis erat similis Turchinse. Vide Philib. Monet in suo Gallicae ac Lat. linguae Inventario, Menagium in Etymol. Gall, et Turkesius. 1 TURCHINUS, Caeruleus, Ital. Turchino, Gall. Turquin. Translatio SS. Prosperi et Venerii, torn. 5. Junii pag. 70 : Duobus veils sericeis colons Turchini. Turchinus dicitur a Turcis, quod iis admodum placeat color caeruleus. * TURCHISCA, Turcica gemma, Gall. Turquoise. Invent. MS. thes. SedisApost. ann. 1295 : Item unam saleriam de cristallo,.... cum quibusdam granatellis, perils et Turchiscis. Vide Turchina. T TURCHOMANNUS. Vide in Turcomannus. 1 TURCHONIANUS, pro Turchomanus, mendose, ni fallor. Epistola Odonis Episc. Tuscul. ann. 1249. ad Innocentium IV. PP. torn. 7. Spicil. Acher. pag. 215 : Turchoniani paulo ante cum nimia multltudlne Antiochiam.aggressi fuerant. 1 TURCIMANUS, Interpres, peregrin! sermonis explicator, Gall. Trucheman. Richardi de S. Germane Chron. apud Murator. torn. 7. col. 987 : Per Turcimanum suum, id est interpret em, dat eis responsum. Vide Dragumanus. 1 TURCISCHA, Vestis species Turcorum prqpria. Candidus Decembrius in Vita Philippi Vicecomit. Mediolan. apud Murator. torn. 20. col. 1007: Postremo deposito pmni ornatu, cum jam gravior esse cospisset, nihil amplius, quam cubicularlbus indutus est tunlcis, quas forma strictiores, et ad pedes usque demissas, Turcischas appellant. Vide Turquesium.T TURCOISIUS, a Gall. Turquoise, Lapis pretiosus. Inventar. S. Capellae Paris, ann. 1376. ex Bibl. Reg.: Item, duo morsus alii argenti deaurati.... muniti de perreria, videlicet.... de saphiris et de Turcoisiis. Vide Turchina. TURCOMANNUS, inquit Scaliger lib. 3. Canonum Isagogic. aut Turcmen, proprie est vo^aStocbc, qui stabile stabulum, ut Plautus loquitur, non habet, cujusmodi est natiq, unde isti Turcomanni sumebantur, Circassis finitima. Turchemanni, apud Sanutum lib. 3. part. 12. cap. 1: Hi, inquit, inter Saracenos pras cunctis despectiores, nee castra, nee civitates habent, nee lucris inhiant, solis animalibus contenti, tentoriis de filtro utuntur. [Radulfus de Gestis Friderici I. Imp. apud Murator. torn. 6. col. 1194: Post hasc invenerunt Turcomannps de Berza; sunt enim agrestes Turchi, qui nullo detinentur imperio, et nullo, loca possident, sed morantur in agris. Eadem fere habet Sicardus Episc. Cremon. in Chronico apud eumdem Murator. torn. 7. col. 609. Perperam Turcuianni legitur in Ohronico T. S. Radulphi Coggeshal. Abb. apud Marten, torn. 5. Ampliss.

Collect, col. 560. ut satis patet ex col. solent turgescere. Jo. de Janua habet 548. ubi iidem populi memorantur atque Tusillas. dicuntur Turcomanni.] Vide S. Hieron. 12. TURELLA, Parvus agger inter agros de Vita Malchi, Will. Tyr. lib. 1. cap. 7. ductus, per quern inceditur. Privilegium Jacobum de Vitriaco in Hist. Hieros. Henrici domini de Soliaco ann. 1301. cap. 11. et notas nostras ad Cinnam. apud Thomasserium in Biturig. pag. pag. 466. 123 : Si quis accusatus fuerit de pastu* Guill. Tyrii contin. Hist, apud Mar- ralli, Turella, velplatea arata, etc. Vide ten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 732: Gil Torallum. Turquemans sont une gent sauvage, qui * Vulgo Toral: Turaut, eadem notione, n'ont ne mile ne chastiaus, ains sont les in Lit. remiss, ann. 1373. ex Reg. 104. jors herbergies en tentes qu'il ont de feu- Chartoph. reg. ch. 351 : Laquelle fille dist tres, et ont bestes a grant foison, etc. Turs, que elle vouloit yeoir traire lesdis arbapro Turcs, in Assis. Hierosol. cap. 64. lestriers, et derriere lesdis murs se monta TURGOPULI, Milites levis armatures, ut sur un Turaut et se leva sur ses piez pour auctor est W. Tyrius lib. 1. cap. 7. lib. mieux veoir ledit trait, etc. Idem quoque 19. cap. 24. lib. 22. cap. 27. Turcopuli sonat vox Turgeault, in aliis Lit. ann. equites, in Additamentis ad Matth. Pa- 1471. ex Reg. 194. ch. 344: Les beufz reris pag. 119. Sic porro dicti, inquit cullerent sur ung petit Turgeault, et en Ramundus de Agiles, qui vel nutriti recullant verserent et tumberent ladite apud Turcos, vel de matre Christiana, charrette. Unde Turee, pro Turcie, agger, patre Turco procreantur. Albertus Aq. in Lit. remiss, ann. 1478. ex Reg. 205. lib. 5. cap. 3: Turcppoli gens impia et ch. 63: llz s'en alloient le long de la Tudicta Christiana nomine, non opere, qui ree de la riviere de Loire. Hinc etiam ex Turco patre et Graeca matre procreati, Turet Blesis nuncupatur, Scopus, quod etc. Nempe quasi Turcorum filii; ea terras aggestae inflgi soleat. Lit. remiss, enim vis est dictionis itoOXo? apud Grae- ann. 1416. in Reg. 169. eh. 452 : Lesquelz cos recentiores. Toupx6m>uXa neutro ge- compaignons avoient emprins que la parnere eflfert Nicephorus Gregoras lib. 7. tie, qui frapperoit premierement de sa pag. 159. edit. Genev. bille contre une verge de bois fichee en TORGOPLI, apud Rogerum Hovedenum terre, que I'en appelle ou pals (Blesois) le pag. 660. ex Gallico Turcoples. Le voyage Turet, gaigneroit le jeu. Vide Toro. d'Outremer du Comte de Ponlieu MS : T 3. TURELLA, Turricula, Gall. TouApres le mangier, arcier et Turcoples vin- relle. Charta Edwardi I. Regis Angh: drent au Soudan. Adde Villharduin. n. Fundata per muros et Turellas villss Bur168. His Alexium Imperatorem, aliosque degal. Et mox : In muris et -Turellis prsePrincipes in bellis usos observant Scrip- dictis. Charta ann. 1254. apud Marten, tores Byzantini. Ordericus Vital, lib. 10. torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1318 : Conpag. 791 : Turcopolisque, qui Geticas locu- cessi locum.... qui portenditur in burtionis et ritus patriae, viarumque gnari gum a rure conjuncto dictse portas usque erant,prseeuntibusiter inierunt. Guibert. ad proximam Turellam exclusive, et exlib. 3. Hist. Hierosol. cap. 8 : Ii, qui vo- tenditur in latum versus plateam, etc. cantur Turcopoli, quos non alias quam Haud scio an hinc repetenda sit vocis familiares ejus (Alexii Imp.) Militias in- Turelure origo, qua signiflcari videtur telligimus, etc. Vide Odoricum Rainal- arcis porta quae Turellis seu turriculis dum in Annalib. Ecclesiast. ann. 1229. deferidi solet. Chron. Bertrandi Guesn. 3. clini : TURGOPULA.RIUS, Qui Turcopolis conEt puis la Turelure futn 1'eure fermde. ductitiis praefectus erat, quo nomine erat dignitas in Aula regum Cypri, -de t TURELLUS, Idem quod Turella 3. qua mentio fit in Assisiis Hierosol. MSS. Litterae ann. 1327. apud Rymer. torn. 4. et apud Stephan. Lusinian. in Hist. pag. 297: Muros, fossata et Turellps ac Cypr. ut et apud Hospitalarios Equites. munitlones ejusdem civitatis. Rursum ocStatuta Ordinis Hospital. S. Joan. Hieibidem, ut rosol. tit. 19. 7 : Turcopolerius, Bajull- currit7. pag. 185. et in Litteris ann. 1378. torn. vus Conventualis venerandas linguae An* Legitur praeterea glias, dicitur a Turcopolis, qui ut in histo- torn. 10. Ordinat. reg. in Lit. ann. 1416. Franc, riis bellorum a Christianis in Syria ges- et 403. Ita nostris Turel, pro pag. 399. Tourelle. torum habetur, equites erant levis arma- Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 122. turae. De ejus offlcio vide tit. 10. 25. 26. Chartoph. reg. ch. 342: Icellul de la T TURGOPLA.RIUS de Rhodes , Prior Hospitalis S. Johannis Jerusalem in terra Barre bouta V'exposant d'un haut Turel nostra Hiberniss, in Litteris ann. 1408. aval en la quarriere dessoubz ledit Turel. apud Rymer. torn. 8. pag. 525. Turcupler Vide infra Turrella. , infra Turlupini. ] TURELUPINI. Vide de Rodes, in aliis an. 1443. torn. 11. pag. j TURFA, Cespes, vulgo Tourbe. Vide 45. Turbo, 1. | TURGUIANNUS, Vide in Turcomanus. TURGEOLUM. Fas interius grossum et t TURGUS MAGNUS, Bernardo de BreyJohannem denbach Itin. Jerosol. pag. 212. Impe- turgidum, apud in editione de Janua. [Lego Turgiolum ann. 1514. rator Turcarum, ut apud Gallos le grand ut et in Glossis Lat. Gall. Sangerman. Turc. Turchus unde pluries dicitur in ubi redditur un vaissel gros dedans.] Epistola Calixti III. PP. ann. 1456. ad 1 TURGIA, Sus, ut puto, Gall. Truie, Carolum VII. Regem Franc, e Bibl. Ital. Troja. Statuta Montis-regalis pag. Regia. 306 : Item pro qualibet Turgia sol. den. * TURDUS, Piscis species. Tract. MS. de Pise. cap. 74. - ex Cod. reg. 6838. 0 : octo. Item pro qualibet bestia vaciva sol. Merula, quam peritiores piscatores merle den. octo. vacant, nonnulli Tourd, non distinguentes 1 TURGIDARE, Tumefacere. Miracula Turdum a merula. Et cap. 75 : Turdum S. Gibriani pag. 647 : Cancer.... infecnostrates, Provinciales, Itali, Hispani tions suo. ipsam coxam in modum columnas Turgidavit. turdo, Galli Vieille vacant. 1. TDRELLA. Ugutio MS.: Tales, itis, 1 TURGIOLUM. Vide in Turgeolum. sunt membrorutn tumores circa uvam TURGNI, Species columbarum, a costantes ; has vulgo per diminutiones tuni- lore sic dicti, inquit Petrus de Crescencas, vel Turellas vacant. Haec in faucibua tiis lib. 9. cap. 88. ubi vetus ejus inter-

TUR

TUB

TUR

qui primas sedes tenent, a'uta am non L'an MCCCLXXII. je vous dis tout pour voir, pres Gallicus bruna vertit; sed forte Parent les Turelupins condamnez a ardoir, possunt facere tres Turm^s *df} Episcopis, legendum Turchini. Pour ce qu'ils desvoient le peuple a decepvoir quamilh, gtti pWW sedes tenent, qui [Vide Turchinus.] Par feaultes heresies, 1'Evesque en soult levoir.] tres /U'rma* facer A debent, sicut in hac ] TURGO , Acipenser, Tursio, Gall. Vide Menagium in Originationibus sententia jubetur. Vide Vitam Aldrici Ssturqeon. Vide locum in Atacheia. 1 TURGOR, Tumor, Turgiditas, Joanni Francicis [et Dissertat. de Beausobre de Episcopi Cenoman. pag. 84. supra Psal-de Janua ; Enflure, in Glossis Lat. Gall. Adamitis part. 2.] lentius, et Chartam Chlodovei Jun. Reg. Sangerman. Flodoardus lib. 1. Hist. 1. TURMA, TURMA.EII. Lex 3. Cod. apud Mabillon. de Re Diplomat, pag. Eem. cap. 20: Mirabili Turgore distentus Theod. de Privileg. eorum, qui in sacro 466. Vide Norma. intumuit\ et expirans crepuit medius. Palatio militant (6,35.) : Quibus omnibus * TURMELLA, TUEMULA. , dimin. a Utitur etiam Mart. Gapella lib. 2. et 5. condonamus, ne Exactorum vel Turma- Turma, compenha, Prov. Glossar. Propag. 35. et 187. A turgeve turgor, ut a riorum, quos Capitularios vacant, curam vine. Lat. ex Cod. reg. 7657. Charta subeant, vel obsequium Temonariorum, Wilgfridi episc. Virdun. inter Probat. turners tumor effecerunt. | TURIBULARIUS, TuElBULUM. Videvel Prototypiae. Ubi Turmarii inter vilia torn. 2. Annal. Praemqnst. col. 320: Sub in Thuribularius et Thurlbulum. officia numerantur ; erant quippe ii, regula sancti Benedicti monachorum TurTURIDUBUS. Miracula S. Eutropii n. qui Turmas Tyronum exigebant. Nam mulam.... coadunare pro tempore et posse 12. de quibusdam captivis: Timens au- cum provinciales tenerentur ad Tyrones conati sumus. tem de evasions eorum, misit quosdam prssbendos, ut est in lege 7. Cod. Theo| TURMELLUS, Coxa bovis, Gall. Trude Turidubis suis, etjussit, ut de Ecclesia dosii de Tyronibus, pro quibus inter- meau. Regest. Episcopat. Nivern. ann. S. Eutropii vi vel amore inde compedes dum eorum aestimatio praestabatur, quae 1287 : Quando Episcopus Nivernensis est ferreos fortissimos apportarent. Locus 36. solidorum erat ex d. 1. qui has aesti- prsesens, ipse percipit de quolibet aniluxatus ; ubi legendum forte Turribus, mationes recipiebant, Temonarii dice- mali unum Turmellumpro tribusdenariis. bantur ; ut Turmarii, qui pretium TurTURMINOSUS, Torminosus. Gloss. Sax. milites scilicet, qui turres servabant. TURIO, Arboris vel arbusti teneritas, marum, hoc est, plurium Tyronum unde JSlfrici: Turminosus, f o r t o g e n , i. conapud Cplumellam lib. 12. cap. 48 : Lauri conflaretur Decuria aut Centuria, vel tractus. Turiones in hoc usu mittito, ut olivas de- cohors. Ita enim vox Turma usurpatur * TURMUS, Vermis in came. Glossar. yrimant. Apicius lib. 8. cap. 1: Elixatur in lege 8. d. tit. de Tyronib. (7,13) : Inter vet. ex Cod. reg. 7613. Tarmes. in aqua marina, cum Turionibus lauri et optimas lectissimorum militum Turmas, 1. TURNA, Quanti pluris res sit commetho. Occurrit apud Gariopontum lib. neminem e numero servorum dandum pensatio, in permutationibus vel bono1. cap. 17. lib. 2. cap. 3. lib. 8. cap. 19. esse decernimus, etc. rum division!bus: Tourne, in Oonsuetu30. 52. et alibi non semel. Nos vulgo 2. TURMA, Regio. S. Augustinus de dine Montargensi cap. 1. art. 51. 61. cap. dicimus Bourjon, forte pro Tourjon. Cura pro mortuis cap. 12 : Homo quidam 2. art. 24. 30. 48. cap. 16. art. 9. Aurelia* Glossar. medic. MS. Sim. Januens. de Turma, Curina nomine, municipii nensi c. 1. art. 61. 83. 111. 130. 284. 298. ex Cod. reg. 6959: Turiones dicunt tene- Tulliensis, quod Hipponi proximum est, Blesensi art. 120. et Dunensi art. 38. Liritates summitatum arborum vel arbusto- curialis pauper, vix illius loci Duumvir bertates Burgi in Bressia ann. 1397. rum, ut vitium. altius et simpliciter rusticanus, etc. Eus- apud Guichenon.: Quod si interveniant * TURIUS, pro Sturius, Sturio, Gall. tathius ad Hiad. d> : Kat t6uoi Augcxo\,- in dictis permutationibus Turnse pro pluEsturgeon. Ghartaann. 1059. (1036. in Reg. v6(ios eyx^P'w? Xeyovrat, xaO'^aTts av e?7tot ris valentia, vel alias , quod pro pretio 66. Chartoph. reg. ch. 869.) inter Instr. peyewves, ^ Topfxat, -f) [i-aXXov evoptai. ToOp- dictarum Turnarum nobis debeantur torn. 11. Gall.-Christ.- col. 14: Quod si [Aav dixit hac notione COnstantius de laudes et vendee, etc. Vide Turnus 1. homines abbatis piscem, qui vocatur Tu- Administr. Imperio. Vide Notas nostras * Vide supra Torna 2. rium, capiunt, totus erit S< Michaelis ; ad Alexiadem pag. 273. et Glossar. med. 2. TURNA, Modus agri. Fodere in camcrassus piscis, si captus fuerit, ala una et Graecit. col. 1590. pis unam Turnam fossati, in Statutis medietas caudas erit monachis. Sturjon TUBMA.RGHA , Turmae seu regionis Patavinis. Vide Tornatura. ex eadem Charta edidit Gangius in Cra- Praefectus ; constabat autem Turma 30. * Chron. Patav. ad ann. 1292. apud spiscis. Vide Turgo. militibus. Theophylactus Turmarchus , Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi T TURIZELLUS, Turricula, ni fallor. apud Johannem VIII. PP. Epist. 240. col. 1152: rsun*(terraeill33) longitudiChron. Farm, ad ann. 1307. apud Mura- Fragmentum Hist. Longob. editum a nis unius milliarii et latitudinis unius tor. torn. 9. col. 866 : Duo Turizelli prime Camillo Peregrino pag, 146 : His diebus Turnss et xl. perticarum. facti et levati fuerunt super baptismo Ec- Theodorus Turmaca Benevento praeerat. * 3: TURNA, Idem quod supra Torna 3. clesiae majoris cum colonellis et cum pan- Legendum ibi indubie Turmarcha, ex Vide in hac voce. nis deauratis. 1TURNARE, Vertere, Gall. Tourner. Greece Barbaro roupu.apxvic. Ita etiam TURKESIUS , Lapis pretiosus, vulgo emendandum apud Ughellum torn. 1. Ad calcem veteris CollectionisCanonum Turquoise. Monastieum Anglic, torn. 5. pag. 995 : Stratigotis, Judicibus, Viceco- MSS. e Bibl. DD. Chauvelin Custpdis pag. 314: Et in circuitu inseruntur mitibus, Turmarchis, Plateariis, etc. pro Sigillorum Reg. legitur: O beatissime, lapides Turkesii, etc. De etymo, vide Curmarchis. Constantinus Porphyrog. lava manus tuas, et sic librum appreScaligerum Exercitat. 325. in Cardanum lib. 1. de Themat.^pag. 11 : Ol 8^ Xeyone- hende, leniter folia Turna, etc. Lex Bajwar. tit. 5. | 5 : Si eum tantum csederit n. 10. 15. et Philandr. ad Vitruvium lib. vot ToupjAapyat, eic UTcoupvtav TWV orpaTYjyw et Turnaverit usque dum eum semivivum Si TO TOCOUTOV ' 7. cap. 2. Adde Bartholomaeum Anglic, relinquat, etc. Vereor ne hie legendum lib. 15. de Proprietatib. rerum cap. 97. xa\ sit tranaverit, id est, traxerit, ut nos cui Turchogis dicitur. [Vide Turchesius.] xaT6v. Ita Tiovpy.a.py^i;, apud' Gallice dicimus Trainer, trahere, rapTURLUPiNI, [vel ut legit H9fmannus, Turelupini,] Hseretici Valdensium secta- Leonem Imp. in Tacticis cap. 4. 8. tare. Vide Trahere 1. [* Alii legunt rii, in Gallia sub Carolo V. Rege Fran- in versione Lat. (nam in Gr. habetur Turbaverit. Vide Turbare. Turnare occiae ann. 1372. de quibus Bernardus Lut- jjiepapxr)?. Idem porro (jtlpo? Leoni, quod currit apud Ekkehard. in Chron. apud zenburgius etPrateolus de Haeretic. sic ToOpixa, eodem cap. 43. 44.) et | 65. DePertz. Script, torn. 6. pag. 64. lin. 10. dicti, inquit Vignerius ann. 1159. quod Turmis militaribus agunt passim veteres pag. 69. lin. 38. pag. 72. lin. 23. et alibi ea tantum habitarent loca, quae lupis Inscriptiones. Consule Indicem Scali- saepe. Vide Tornare.] * TURNARIUS, Particeps, qui prsadium exposita erant. Computum Nicolai Mau- geri cap. 6. Vide praeterea Glossaria Riregard Burgensis Parisiensis de Auxiliis galtii, Meursii, etFabroti ad Cedrenum. vel feudum cum aliis possidet. Chron. 3. TURMA. In Capital. Carol! M. lib. Salisburg. ad ann. 1375. apud Schwart. Praepositurae Paris, ann. 1374: A Frere Jacques de More de I'Ordre des Freres 7. cap. 163. [* 231.] jubentur omnes Pres- in Hist. fin. princip. Rugiae col. 424: Prescheurs Inquisiteur des Bougres de la byteri parochise ad civitatem per Turmas, Johannes Rosses emit a Turnario milite Province de France, pour don a lui fait et per hebdomadas, ab Episcopo sibi con- pro promptis pecuniis per industriam par le Roy par ses Lettres du 2. Fevrier stitutas , convenire discendi gratia, ut acquisitis certa prasdia,... quae dedit con1373. pour et en recompensation de plu- aliqua pars in parochiis remaneat, ne po- ventui. Vide supra Tornerius 2. sieurs paines, missions, et despens qu'il a puli et EcclesisR Dei absque officio sint, 1 TURNEARE, TuENElMENTUM. Vide eus, souffers, et soustenus, en faisant etc. Et cap. 360. [** 460.] jubentur pari- supra in Torneamentum. poursuitte contre les Turlupins et Tu'rlu- ter Primates Provinciarum, ut de unif TURNELLA, Turricula, a Gall. Tourpines, qui trouvez et pris ont este en la- versis Episcopis, vel duas vel tres Turmas nelle, eadem notione. Computus ann. dite Province, et par sa diligence pugnis faciant, ac de singulis Turmis vicissim 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Feudode leurs mesprentures et erreurs, pour ce quotquot electi fuerint, ad diem Concilii rum usu pag. GLXX : Pro duabus Tur50. francs, valent 10. livres Parisis. occurrant. Titulus vero hujus capitis nellis retegendis, vin. I. Vide Tornella* [Chron. vernaculum ab ann. 1214. ad hisce yerbis cpncipitur : Ut non alii Me*TURNICLIA, Sagum militare, quod ann. 1412: tropolitani Primates appellentur, nisi illi, armaturae ferreae, vel thoraci superin-

214

TUR

TUR

TUR
Humb. Reboule milit. ann. 1333. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1437: Item leur bailie et delaisse une rente et une ayde, appellee Tournage, que ledit chevalier a acoustume a avoir en leur terre, et avoir, prendre et lever desdiz doyen et chapitre. Tournoerie, eadem, ut videtur, notione, in Oharta Phil. Pule. ann. 1308. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 340. v. col. 1: Et pour la Tournoerie pour trente et sept livres Tournois de rente par an. | 3. TURNUS, Verticulum, Gall. Tourniquet, si bene interpretatur Lobinellus in Glossario ad calcem Hist. Britann. Vide locum in Pontus 2. * Stat. ann. 1357. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 194. col. 1: Fiat desuper portale unus Turnus ad levandum et bayssandum dictam novam trappam cum corda canapis opportuna. Hinc nostri Touroul appellarunt, Lignum versatile, quod pessuli vicem praestat. Lit. remiss, ann. 1408. in Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 262 : Icelle jeune fille oy gens qui hocquetoient a I'uis du jardin,.... lors ala, regarder que c'estoit, et apperceu que ledit huis estoit presque ouvert, et pour ce le ferma au Touroul. La suppllante ouvry la trappe... fermee au Touroul, in aliis ann-. 1409. ex Reg. 163. ch. 264. bis. * 4. TURNUS, Versatile timpanum, seu locus ubi illud existit, apud moniales, vulgo Tour ; unde Thoreria, monialis turno praeposita, Gall. Tourriere. Regula Fontis-Ebr. cap. 22: Neque liceat in Turno loqui vel audire, nisi petere vel respondere ; et solis illis, quibus intra et extra onus Turnorum commissum est. Ibid. cap. 28 : Thoreria cellam debet habere juxta Turnum, ut pulsantes prsssentem inveniant, a qua responsum quam citius accipiant. Vide supra Tornus 6. * 5. TURNUS, Idem fortassis quod supra Tornus 7. Consuet. Perpin. MSS. cap. 32 : Item si quis vendiderit oleum cum mensura militia} Templi in die Jovis, debet dare pro Turnis unam cossam, quorum duodecim faciunt medium cartonum, cum quo oleum mensuratur. | TURNUS BALISTER-IUS. Vide Tornus 1. 1 TURO, Gollis rotundus. Vide Toro. TURONENSES, Monetae Francicae "Turonibus cusae, vulgo Tournois. Charta Jocobi Reg. Aragon. ann. 1309 : Confitemur nos debere... Jacobo Regi Majoric..... patruo nostro 160. millia Turonensium argenteorum S. Ludovici bonas memoriae Regis Francias de lege undecim denario' rum et oboli, quorum Turonensium 57. minus tertia parte unius ponderant unam marcham ad pensum Montispessulani. Passim. [Vide in Moneta.] TURONIUM, TURONUS. Vide Toro. TURONUS, Moneta Francica, Gall. Tournois. Unum grossum seu Turonum argenti solidorum duorum, in Stat. comitat. Venaiss. sub Clem. PP. VII. cap. 55. ex Cod. reg. 4660. A. Vide supra Tor* nensis. | TURPARE, Mutilare. Statuta Suavii Abb. S. Severi in Gapite Vasconiae circa ann. 1100. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 280 : Si quis de villa altero de suis membris majoribus se privaverit, CL. soli' dos Abbati persolvat, et cum eo de Turpato membra et de Turpatione aliorum membrorum in arbitrio sit judicantium. f TURPATOR, Qui turbat. Vide Turpefacere. TURPEDO, quam multi pustulam dicunt, alii morbillum, alii lepram, et alii passionem tantum infra corpus. Ita Gariopontus lib. 5. Passion, cap. 6. qui addit, hanc aegritudinem ita appellari,

duebatui?, a veteri Galileo Tornicle et venire tenentur in ballivis, ubi sunt Tournicle, pro Tunique. Vide Tunica 2. conversantes. Ita Statutum MarlebridLit. ann. 12691 in Reg. 11. Chartoph. reg. gense sub Henrico III. cap. 10. Scribit fol. 81. v : Mandamus vobis guatinus duo Joannes Stiernhookus lib. 1. de Jure paria Turnicliarum et duo paria cuisse- Sueonum vetusto cap. 2. initio, judicia torum, ducts testerias ad equos et duas antiquitus Hwarp dicta fuisse, Adamo coriatas apportari faciatis vobiscum. Bremensi (cap. 229.) teste, quae vox hoQuarum literarum inscriptio sic conci- die circuitum, revolutipnem, seu vicispitur : Litteras clausae missas magistro Th. situdinem signifleat, sive, inquit, quod de Novilla super negotio Turnicler (sic) judicia ad revolutiones solares lunacuissetorum et coriatarum. Vide supra resve haberentur, quod et Tacito in Torniclum. Germania observatum, sive quod in TURNINI. Richardus de S. Germane unum conveniens multitudo, Judici cirin Ohronico ann. 1221: Per totum re- cumfusa, conglomeraretur, sive denignum pondera et mensurae mutantur, que, quod per vices facto circuitu sinponuntur rotuli et Turnini. [Et ann. guli territorii Patres familias ad judicia 1222: Pro jure mensurarum yictualii tarn convenire tenerentur, prout id in antiin sauma quam in Turninis servabitur quo et novello jure praeceptum exstat. TURNUS, Pro ea praestatione, quae Viforma antiqua. Unde Turnini ad mensueecomiti datur, Turnum tenenti, pro ras spectare colligitur.] T 1. TURNUS, Vices, seu ordo quo quis- exemtione et immunitate eundi ad que vice sua aliquid peragit, Gall. Tour, Turnum. Wil. Thorn.: Sed nihilominus rang. Gharta ann. 1405. pro Gantoria S. solvit quoddam certum ad Turnum ViceCapellae Paris, apud Lobinell. torn. 3. comitis cum aliis de hundredo, etc. Idem Hist. Paris, pag. 138. col. 1: Capellani alibi: Erat istud breve directum Rogero Canonicorum ad suas Turnum hebdomadas de Reinham Viceeomiti Cantias per Galad totum teneantur servitium. Statuta fridum Barown pro tenentibus Abb atlas ejusdem S. Capellae ibid. pag. 156. col. non veniendis ad Turnum Vicecomitis, 2: Completo uno Turno incipit alius. nisi per unum hominem, qui deferat TurAdde pag. 499. col. 1. Chartam ann. 1480. num. Mox ex Charta Edw. II. Regis apud Mirseum. torn. 2. pag. 1343.'col. 1. Angl. ann. 1330 : Et per petitionem suam Oonstitut. Eccl. Valent. torn. 4. Concil. coram ipso patre nostro Consilio suo exhiHispan. pag. 182. Bullam ann. 1602. bitam, suggerentium, quod Borghesaltorn. 3. Hist. Lotharingiae inter Instr. drus et quatuor homines de qualibet borga eorumdem maneriorum, tempore, quo col. 446. etc. * Nqstris vulgp A son tour, alias sa ipsi ad Turnos Vicecomitis in eodem Cofois, vice sua. Lit. remiss, ann. 1406. in mitatu ad ea, quae ad visum franci plegii Reg. 161. Ohartoph. reg. ch. 182: Quant contingunt, prsesentandum venerunt, et icellui varlet fu bien lasse d'avoir gette quendam reditum, qui Turnus Vicecomides pierres et n'en povoit plus, il disl au tis nuncupatur, secum detulerunt. Monasuppliant qu'il getast auzdiz oiseaux sticum Angl. torn. 1. pag. 502 : In.perpedes pierres sa fois. Ung tour de taille, tuum quietee sint de sectis Comitatuum et dicitur de unica silvae caesione, in Reg. hundredorum nostrorum, de visu franci 13. Corb. sign. Habacuc ad ann. 1511. plegii et Lawedayorum, de Turno et auxifol. 120 : Pour les copper (les bois) ung lio Vicecomitum, et omnium aliorum Tour de taille, tant qu'ilz seront une foiz ballivorum et ministrorum nostrorum. tous coppez. Hinc A tour de papier, pro Adde pag. 669. Vide Auxilium Vicecovulgari A tour derolle, in Lit. remiss, mitis. TURNUS BuRS.ffi;, alias Retractus per ann. 1449. ex Reg. 180. ch. 72. TURNUS, vel Turnum Vicecomitis, ad bursam. Libertates Bergeraci in Vascqyerbum signifieat yicem Vicecomitis, nia [art. 39:] Quicumque vendiderit aliid est, duo tempora in anno, quibus ille quam rem immobilem, et quis de parenletam universi Comitatus tenet. Est igi- tela infra quartum gradum venditoris tur Turnum Vicecomitis, Curia recordi voluerit earn habere per Turnum bursx, in omnibus rebus, quae pertinent ad etc. Infra [art. 41:] Rem venditam TorTurnum; et est leta Regni per totum nare poterit infra annum et mensem, etc. Comitatum, cujus Vicecomes judex est. Rursum ibid. [art. 44. et 45.] Tornarius Quicumque proinde letam habet, eadem dicitur, qui retsahit rem venditam [atque gaudet praerogativa in procinctu suo, etiam Tornator art. 46.1 Vide Consuetud. qua Vicecomes in Turno. Ita Rastallus. Andegav. art. 370. 371. Cenoman. art. Joan. Britton. in Legib. Angl. cap. 29 : 380. 381. Blesensem art. 200. [Lemovic. Et sount ascuns articles touchaunts nostre art. 41. etc.] 1 TORNA.RIA., Idem quod Turnus bursss. Corone et nostre peas enfreint pledables par Viscontes autrefois que a jours de Consuetudines Ausciorum MSS. ann. countes, et aillours que par Id ou les plees 1301. art. 60: Ratione Tornariss praedicti del Visconte sount tenus, lesquels plees proximiores prasdictis primoribus emptosount appelez Tours de Visconte, que deux ribus restituant et reddant, quasvis torfoits par an les doit tenir parmi chescun natas habebunt et tenebunt. ] 2. TURNUS, Census pecuniarius. Hondred de son Conte. Fleta lib. 1. cap. 20. 106: Vicecomites non debent facere Epistola Ruperti Rom. Regis ad Ducem Turnum suum, nisi bis in anno ; [videli- Lotharingiae apud Marten, torn. 4. Amcet et semel post Pascha, et iterum post pliss. Collect, col. 121. et 122: Cum tu festum S. Michaelis, ut est in Charta petieris, ut nos tibi nostram arcem KirHenrici Regis Angl. ann. 1155. apud D. chel, prseterea nostros Turnos seu census Brussel torn. 2. de Feudorum usu pag. pecuniarios Bodobrigenses, sive in Bopvi.] Adde lib. 2. cap. 52. 2. et Statu- par tim, pro quinque milibus florenorum tum 2. Westmon. cap. 15. Ad ejusmodi perscribere velimus. Pluries occurrit ibi. Turnos omnes tenentes convenire te- Haud scio an hue revocari possit Trannentur, praeterquam Archiepiscopi, Epi- sactio inter Abbatem et Mqnachos Crasscopi, Abbates, Pripres, Comites, Baro- senses ann. 1351. e libro viridi fol. 53 : nes, ac viri religiosi, praeterea mulieres, Quolibet anno in festo Assumptionis B. nisi eorum praesentia ob aliquam cau- M. XL. sextaria frumenti boni et pulchri sam specialiter exigatur. Qui vero di- cum suis Turnis [solventur.] versa tenementa habebant in diversis * Tournage, Praestationis annuse spehundredis, ad eos tantummodo Turnos cies, in Pacto inter capit. Turon. et

TUR

TUR

TUR

215

eo quod in facie turpitudinem demon- Turquesas pro stabulo. (Arch, histor. facti sunt Turrifices. (Du Meril, poes. Lat. Med. set. p. 243.)] strut. [Turpedines , pro Turpitudines, de la Gironde, t. 22, p. 425.)] * TURRIGER, Turrigera specie, Turris T TURQUESIUM. Species vestis. Stasordes, dixit Nicolaus de Jamsilla in Gestis Friderici II. Imp. apud Murator. tuta Massil. lib. 2. cap. 39 : Item de gar- instar, apud Glabr. Rodulph. torn. 10. dacors, vel de Turquesio, vel garnachia, Collect. Histor. Franc, pag. 22. torn. 8. col. 495.] Vide Turpido. TURRILE, Campanarii pyramis, Gall.: TURPEFACERE. Gloss. Gr. Lat.: Alo^po- vel sobrecol froirato, etc. Vide Turcischa. TOHW, Turpefacio ; alffxpouoioe, Turpifica- * TURQUIA, a Gallico Turquie, Turcia. la fleche du clocher. Liber. 2. Miracul. S. tor, Turpator. Edictum Eotharis Regis' Annal. Viet. MSS. ad ann. 1242: Hoc Bertini cap. 3: Sed et Turrile ipsius (EcLongob. tit. 72. | 2. [** 190.] : Sponso tempore Tartari vastaverunt multas ter- clesiaa) licet noviter esset superpositum, aut em.... in duplum componatur ab illo, ras, quas a viginti annis invaserant per quia antiquo more erat factum, deposueunum ex principibus suis scilicet Indiam, runt, et aliud mirae magnitudinis, miraqui ei desponsatam suam Turpefecit. 1 TURPERE, Esse vel fieri turpem, Georgiam, Armeniamque majorem et bilisque fabricse studuerunt sedificare, cujus longitudo consistentis in terra sequaJoanni de Janua ; Enlaidir, in Glossis Turquiam. Vide supra Turcomannus. TURQUIGENS. Videsis in Turquemen. bat altitudinem culminis Ecclesias, cui Lat. Gall. Sangerman. * TURRAGIUM, Turris seu carceris cu- superponendum erat. TURPIDO, Turpitude, apud Tertullia| TURRIOWUS, Turris major, Italis num de Corona Mil. cap. 14. Occurrit stodia. Charta ann. 1356. ex Cod. reg. 8387. 4. fol. 36. r: Officium Turragii et Torrione. Petrus Azarius apud Murator. etiam in Charta ann. circiter 997. apud torn. 16. col. 436 : Pontem cum Turriono Felibianum Hist. San-Dionys. pag. portagii castri regii Rurdegalensis. LXXXI. Vide Turpedo. TTURRALES DOMUS. Vide in Domus. ascenderunt et ipsum fulciverunt balista| TURPILIANUM, Infamia. In Turpi- j TURRARIUS, Turris custos. Vide riis et aliis habilibus ad defendendam portam. lianum cadere, Infamiam subire, apud Turris. j(e [ Pro laborerio facto in Turriono JTURRELLA, Turricula, in ReparaColumberium in Theatro honoris pag. tionibus factis in Senescallia Carcasson. existente in capite viridarii domini 208. nostri pape pro residentia aliquorum ann. 1435. MSS. Vide Turella. * Senatus consultum Turpillianum hie * Tourecle, in Charta ann. 1316. ex Ta- peditum de Interamne ad custodiam indigitatur, quo decretum erat illos calumniatorum poenam atque proinde in- bul. S. Petri Carnot.: Qu'il n'avoit droit palatii apostolici deputatorum. (Manfamiam incurrere, qui ab intentata cri- en aucunes edifices faites sur les murs de dat. Gamer. Apostol. Arch. Vatic. 1417-21. minis accusatione desistebant ; de quo la clousture dou chastel, c'est asavoir une f. 175.)] TURRIS, Campanarium. Miracula S. tit. 16. lib. 48. Digest, et tit. 45. lib. 9. Tourecle hebergee sur iceus murs et autres edifices. Tourele, in alia ann. 1322. ibid. Cplumbaoi cap. 2 : Ecclesiam.... ex lapiCod. et alibi. dibus struxit, Turremque super earn aediTURPILOQUIUM, AbvpoXoyt'a, in Gloss. Vide supra Turellus. tTURRESINUS, Idem quod Turrella, ficavit, et lampadas fecit in ea pendere. Gr. Lat. . Ala^opYi^ocruvY] , Theodorito serm. 9. Graec. affect. Laide parole, in Turricula, Gall. Tourelle, vel specula, Vita S. Anstrudis Abb. Laudun. cap. 14 : Turriculo Gloss. Lat. Gall. S. Ferreolus in Regula Gall. Guerite, quod eodem fere redit, Viderunt de usque ad Ecclesias globum exire cap. 25 : Turpiloquium amore pudicitix speculse enim sunt turriculsB. Jac. de igneumSilvester Girald. coelum. Utuntur in Topogr. Hisit monacho turpe proferre, etc. Lamber- Layto Annales Estenses ad ann. 1404. etiam Dist. 2. cap. 9. et 37. Liber. 1. Mibern. tus Ardensis pag. 78 : Nee tamen amari- apud Murator. torn. 18. col. 995 : Mcenia raculor. S. Dionysii cap. 15. et alii pascato gutture in nepotem linguam exaspe- cum scalis ascender ant, et custodes repu- sim. ratf nee eum in Turpiloquio, aut turpibus lerant, duosque Turresinos ceperanf.Vide | TURRIS, Arx, castrum. Will. Gemet. invehitur objectis, etc. Infra: Non in Turnsinum. ] TURRESTINA, TURRUNDA, Assatura, lib. 8. cap. 22: Henricus Rex Turrim tram concitatus est aut Turpiloquium, Wartewilla funditus fecit everti. Roberetc. [Utitur etiam Tertullianus de Pu- Gall. Roti. Glossar. Provinc. Lat. ex tus Montanus ad Chronicon Sigeberti : Cod. reg. 7657: Raustida, Prov. Turredicitia, cap. 17.] Mortuo Valerano 1 TURPILOQUUS, Qui turpia loquitur. stina, Turrunda. Raustir, Prov. torrere, manu Regis. AliaTurris Turen venit in exempla suppetunt Statuta Canonicorum Regul. torn. 1. assure. apud Will. Britonem in Philipp. Idio1 TURRETA, Turricula. Vide Glatia. Miscell. Duellii pag. 97 : 1TURRIBILE, Thuribulum, Ital. Tu- tismum fuisse Scriptorum saeculi LonVaniloquos, ac Turpiloquos fuge, sperneque, vitA. ribile et Turibulo, Gall. Encensoir. Turri- gobardici observat Carolus de Aquino in Lexico militari. Charta ann. 1272. ex TURPILUCRIS, Al<7Xp6xepSoe, in Gloss. bile argenti pro altari, in Charta ann. Chartul. Episcopat. Carnot. : Girardus Grsec. Lat. [Job. de Janua habet Turpi- 1402. apud Rymer. torn. 8. pag. 277. de recognosco quod ego Tur] TURRIBULUM, eadem notione. Char- rimLoigniaco lucrum ; unde Turpilucrus, turpiter tuvneam deLoigniaco... tenere debeo ad crum faciens. Gloss. Lat. Gall. Sanger- tul. S. Vincentii Cenoman. fol. 95 : Do- unam fidem et homagium ligium a rev. num super altare cum uxore sua per co- patre dom. Carnot. Episcopo. man.: Tupilucrum, lait gain.] TURPIO, Qui turpia loquitur, un vi- clear de Turribulo posuit. Adde KennetTURRIS, Career. Ad Turrim condemlain ; vox Latinis Scriptoribus baud tum in Glossario ad calcem Antiquit. nari, mitior poena est quam ad carcerem, ignota. Marius Mercator lib. Subnotat. Ambrosd. et vide Thuribulum. leviorumque delictorum erat, in Statut. cap. 4. | 3: Quis scenicus Turpio, quis t TURRICELLA, Turricula, in Chronico Ordin. Hospitalor. S. Joan. Hieros. tit. durio, vel sannio professe licentia turpi- Jac. Malvecii apud Murator. torn. 4. col. 18. 39. 53. tudinis publice ista proferrei ? 968. TURRARIUS, Turris vel carceris cus| TURRICELLUS ut infra Turtle. An- Tourrier, ou Geolier, in Stylo Leo1 TURPITER , de adulterio proprie tos, dicitur in Codice Theod. lib. 2. tit. 1. nales Mutin. apud Murator. torn. 11. diensi cap. 12. art. 10. et cap. 18. col. 57: Dicta anno (1217.) fulmen per* Obit. Ms. eccl. Camerac. fol. 31. r: TURPITUDO, Locus turpis, obsccenus, cussit Turricellum Ecclesias majoris Mu- Obiit Egidius de Camba Turrarius capicloaca. Thwroczius in Salomone Rege tinae. tuli, quadraginta solid. Turon. tripartite. Hungar. cap. 36 : Corpus Saraceni raTURRICULUS, pro Turricula. Glossar. Lit. remiss, ann. 1372. in Reg. 103. Charpuerunt, et in Turpitudinem projecerunt. Grsec. Lat.: IIvpyKixaptov, Turricula, ar- toph. reg. ch. 92 : Icellui Gillequin avec TURPITUDO MULIERIS, Pudenda, in marium, uupynrxoc, idem. Testamentum aucuns de ses amis charnelx ala veoir leLegibus Luithprandi Regis Longob. tit. S. Remigii apud Flodoardum lib. 1. cap. dit Hennequin ea dites prisons et parle106. 1. [** 135. (6, 82.)] Capitula Theo- 18: Jubeo Turriculum et imaginatum ca- rent a lui en la presence et audience du dori Cantuar. cap. 29 : Si quis obtrecta- licem fabricari. De ejusmodi turriculo- cepier ou Tourrier sans rien meffaire. verit puellas aut mulieris pectus, vel Tur- rum usu in Ecclesiis egimus in Des- Thourierde nostre chastel et tour de Laon, pitudinem earum, etc. Occurrit non se- criptione aadis Sophiansa. [Vide Turris.] in aliis ann. 1376. ex Reg. 109. ch. 223. * Hinc Tourt, si mendum non est pro Tourier, in Lit. ann. 1383. torn. 7. Ordimel hac notione in Libris sacris. Vide Concilium Calchutense ann. 787. can. 10. Tronc, Arcula in ecclesiis ad recipien- nat. reg. Franc, pag. 22. art. 3. das fldelium eleemosynas, in Lit. reTORAGIUM , Idem quod Geolagium, 1 TURQUEMEN, Peregrini sermonis interpres, Gall. Trucheman. Jac. de Vi- miss, ann. 1359. ex Reg. 90. Chartoph. quod carcerario exsolvitur. Aresta Penreg. ch. 152: Lesquelz Jehan et Guillot tecost, ann. 1290. in Regesto B. Parlatriaco apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 271 : Tertia die per Turquemen, id est s'estans mis a reffuge en I'eglise de la menti Paris, fol. 86. verso: Cum plures eussent rompu et ouvert Burgenses Remensis Archiepiscopi missi interpretem : respondit nunciis, etc. Vide ville de Gif, Turchimannus et Dragumanus, ubi ha- la Tourt a aumosnes d'icelle et y eussent fiiissent Laudunum, ut tenerent ibi pripris environ trente solz Parisis, etc. sionem pro defectu solutionis expensarum betur Turquigentem pro Turquemen, ex * TURRIFEX, [Qui fabrique les tours factarum in Coronatione D. Regis, Toraalia editione. * TURQUESA, [Gall. Sarrasine (?) barre de sieges: Accesserunt hue e contra gerius Laudunensis nisus fuit habere Topour maintenir une porte : ... Item pro mirandi artifices et de lignis nimis altis ragium ab eisdem, licet in prisione clausa

216

TUR
B. Colet83 num. 49: Oratoria sic constructa fuerant, quod vix se poterat in eis erigere seu elevare, magisque videbantur Turtegetes vel tuguria altilium, vel anserum, quam habitationes rationabilium personarum. Ubi quidam Codd. babent Curtegetes, f. ex Gall. Tourjette, Turricula. T TURTIBULI, alias Tibuli sive Tiguli, dicuntur foramina, per quas exit fumus .eaminorum ; et iidem dicuntur fenestras, quibus calor balnei evaporat. Ita vetus Vocabularium juris utriusque pro Tubuli, Gall. Tuyaux. [* Dig. lib. 8. tit. 2. fr. i3. (12.)] 11. TURTDR. Pactus Legis Salicae tit. 7. art. 9 : Si quis Turturem de trappa furaverit, etc. Ubi Eccardus : Turtures tensis retibus non capiuntur; unde hie Turturem cum Turdo confundi clarum est. * 2. TURTDR, Piscis fluviaticus, Gall. Truite. Locus est supra in Trucha. * TURTURA, An pro Tortura ? certe supplicii genus videtur. Decreta Placent. ad calcem statut. fol. 108. r: Quas poenas si non solverint infra decent dies, dent ei quinque squassus, sive bottss eurli vel Turturas. Vide mox * TURTURELA inter macbinas propugnationi utiles recensetur, in Stat. Ferrar. ann. 1279. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. sevi col. 508: Potestas teneatur mittere ad praedicta loca unum bonum notarium,.... qui scribat statum cujuslibet loci, scribendo,.... manganos et Turturelas et catenas et victualia, qux ibi erunt pro communi Ferrarise. Eadem quae Tortirella. Vide in hac voce. 1TURTURELLA, Turtur, Ital. Tortorella, Gall. Tourterelle , in Annalibus Mediolanensibus ad ann. 1389. apud Muratorium torn. 16. col. 807. * Alias Turtre. Comput. Rob. de Seris incipiens ann. 1332. in Reg. 5. Cbartoph. reg. fol. 3. v : Ou milieu de la pate du chaperon a une cage pour oiseaux, faite au vif, et dedenz ladite cage a une Turtre d'argent esmaillie. Vide supra Tordera. TURTURI. Ugutio, in Turtur : Turturi dicuntur pastores, qui fistulis canunt. Ita etiam Job. de Janua. TURTURILLA, Locus, ubi panis ponitur, Ugutioni. An Turundilla? [Glossae Isidori : Turturilla, ita dictus locus, in quo corruptelss fiebant, quod ibi turturi opera daretur, id est, panem. Pro panem alii substituaot pent, alii ganeae. Falluntur qui Turturilla de loco dici notant, si credimus Graavio. Non dubitat ipse, Turturillos, vel Turturillas dictos esse cinaados, molles, impudicos, qui a militia arcebantur, et in urbe securi erant. Convitium hoc, inquit, a turture derivatum est; accipiter enim fertur captae turturi parcere, et pretium salutis accipere, ut tradit Porphyrius lib. 4. Vide Vossium lib. 3. de Vitiis sermonis cap. 53. et Martinium in Lexico.] T TURVA, TURVUS, Tourbe. Vide Turba I. TURUCA, Papiae Vestis regia. * TUSCA, TUSCHA, ut supra Touchia, Nemus.silvula, nostris Touche. Ghartul. S. Joan. Angeriac. fol. 68. v: Also Robellus dedit Deo sanctoque Johanni octavampartem alodii,... et est super Tuscas de Pariniaco, unum quoque molendinum ad Tuscas. Unde diminut. Tuscula ibid, fol. 95. r: Donavit domum, hortum, fraxineiam, prata, vineas cum Tuscula, etc. Gharta ann. 1404. in Reg. feud, cpmitat. Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 63. r: Item et manerium de Bello-fonte cum sua clausura, garena, Tuschis, vineis, pra* tis, etc. Alia ann. 1405. ibid. fol. 66. r : Item unum herbergamentum, insimul cum Tuscis et terris ;... quas quidem apertinentiee tenentur ex una parte Tuscas de Fayola, una fovea in media posita. Vide Tuscha. 1 TUSCHA, Lucus, arbores ad ornatumt consitas, Gall. Touche. Charta Adelae Cpmitissae Blesensis ann. 1104. e TabularioDunensi : Est autem ipsa determinate tails.... per landas et per plaxitium de: brueria, et inde per Tuscham de nucaria. Chartul. S. Vincentii Cenoman. fol. 29: Dederunt etiam quamdam Tuscham juxtet molendinum, et terram ex utraque parte Tuschas sit am, unum sextarium seminis suscipientem. Vide Tusea, Toseha et Tosca. * Touquet nostris alias, pro Coin, Angulus. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 110. Chartoph. reg. eh. 881 r S'en issi le feu Mirouwant pour a- en aleren set maison, et comme it vint at* eoing ou Touqttet de la maison faque Compere derriere I'eglise S. Leu a Amien*, etc. Charta ann. 1393. in Reg. 145. ch. 500 : Une maison seant en la vill& de Doitay, en la rue de Dellain, faisant Touquet a la rue que on dit de Luisiaux. Toucqttet ou cotng de la rue de la boulenguerie, in Reg, 13. Corb. sign. Habacuc ad ann. 1511. fol. 77. ' TUSGARIUS, Tuscus, Gall. Toscan. Charta ann. 1366. in Reg. 97. Ghartoph. reg. ch. 615: Faleo Chacii, civis Placentise, capitaneus universitatis, Tuscariorum et Lombardorum mercatorum, etc. * TUSCHINUS, ut supra Tuchinus. Lit. remiss.ann. 1383. in Reg. 123. Chartoph. reg. ch. 182: Petrus Petri qui erat Tuschinus, homo pessimus, malas vitas et conversationis inhonestas,... armatus quodam disploide, etc. *' TUSCULA, diminut. a Tusca. Vide supra in hac voce. f TUSCULANUM , Prsedium quodvis amoenum'. ChrystophorusMullerus apud R. Duellium torn. 1. Miscell. pag. 279.: Cum enim in prsesulari nostro Tusculano, pro excitando salientis aquas fonte, profundius fodere necesse fuisset, etc. 1 TUSCUS, Rudis, Hisp. Tosco. Vita B. Columbas Reatinae, torn. 5. Maii. pag. 325. Zonulas illas in disciplinam Tuscam commutavit. TUSILL^. Isidorus lib. 11. cap. 1: Tales Gallica lingua dicitur, quas vulgo per diminutionem Tusillas vacant, qua in faucibus turgescere soient. Vide Joannem de Janua in Tales. [Festus : Tales, tumor in faucibus, quas per diminutionem Tonsillas dicuntur. Glossae Graec. Lat.: IlaptaOtxia, Tonsillae, Tolia, Tolas, Tussillae, Tules.] 1 TUSONDA, Celtis, Mille. Vide Chunna. ] TUSPOLLEM, Manna vel genus pigmenti, in Glossis Isid. Gloss. Lat. Graec.: Tuspollina, (Aawa. Aliae Gr. Lat. addunt, Turspollen. Legendum Thuris pollen ex illo Scholiastsa Juvenalis : Thus minutum, quod est thuris pollen, manna vacant. * TUSSITARE, Frequenter tussire. Richalmi abb. lib. Revelat. cap. 4. apud, Pez. torn. 1. Anecd. part. 2. col. 389: Videte quomodo jam fa tig ant me tussi inter loquendum, cum tamen signem me. N. Cum ita Tussitatis, secretum nostrum proditur. Hinc Entousse, Tussi affectus, in Hist. Caroli VI. ad ann. 1414. pag. 274: Es mois de Fevrier et de Mars se leva un vent merveilleux, puant et tout plein de froidures. Pour occasion duquel

non fuerint, nee prisionem in villa tenuerintf dictum fuit per arestum, quod hi prisonarii solvere Toragium non tenentur. Veruntamen si aliquis magnus homo accusatus de crimine vel de aliquo enormi facto haberet gratiam, quod per securitatem vel alias posset ire per villam, et non teneretur in prisione firtnata, nihilominus Toragium solvere teneretur. Adde Regestum 1. fol. 103. verso sub ann. 1260. [Memoriale Camerae Comput. Paris, ann. 1362: Officium Toragii seu befredi de Lauduno... positum fuit addomania dicti Regis, et fuit dictum et ordinatum tune, quod dicta officia extunc levarentur et explectarentur de castero ad utilitatem Regis.] Gravamina Nobilium Campaniae quae habentur in Regesto Magnorum Dierum Trecensium, ann. 1297: Item quant on prent les hommes aux Gentils hommes, et on les mainne es Chdstellemes dont Us sont, on les fait mettre en Tour et en vilaine prison, jacoit qu'ils ne soient ,pris pour nul vilain fait, ce qui ne fut onques fait du temps des Heritiers, ains leur faisoit on tenir prison dedans les villes, et sans paier Tour age. Com pu turn terras Campaniae ann. 1348 : Du Tourage de la Tour de Troies amoisonne a Jean de Reneval pour 2. ans, etc. Conaputum Dom. Hesdini ann. 1475 : Du Tourage et chepage de Hesdin, etc. Passim alibi. TUEEES Ministeriis sacris accensentur in Testamento S. Aredii.apud Mabilloniumtom.2. Analector.: Quod unusf uisque locus sanctus constitutus ibi haeat Ministerium declaratum, id est Turres 4. coopertorlolos olosericos 3. calices argenteos 4. etc. Occurrunt rursum infra. Tide Turriculus. SSg~ Vasa, in quibus Christi corpus adservabatur, in turrium exiguarum figuram efformata fuisse, testis est inter alios Gregorius Turon. lib. 1. de Gloria Mart. cap. 86: Acceptaque Turre, diaconus, in qua mysterium Dominici corporis habebatur, ferre cospit ad ostium ; ingressusque templum, ut earn altari superponeret, etc. Expositio antiquae Liturgies Gallic, apud Marten, torn. 5. Anecd. col. 95 : Corpus yero Domini idea defertur in turribus, quia monumentum Domini in similitudinem turris fuit scissum in petra.. * TURRIS AMBULATORIA , Machinae bellicae species. Tract. MS. de Ee milit. et macb. bellic. cap. 62 : Turris ambulatoria cum ponte levatorio, tracto a naspo sive varrochio, super sex rotellas sedificata, etc. |TURRISINUM, TURRISINUS, ut Turresinus. Chron. Parm. apud Murator. torn. 9. col. 774: Ipse suis expensis fecit fieri murum, qui est ad pontem Galenas cum Turrisino, quod est ibi prope dictam portam. Et col. 830 : Factus fuit murus Communis de S. Maria nova versus flumen Parmas, et in capite de subtus unus Turrisinus. Vide Turrionus. * TURRISTA, Turris defensor, in Tract. MS. de re milit. et macb.. bell. cap. 92: Turris cum molendino, quod volvitur ab asino, est utilissimum in altitudine turris ; quia Turristse de molenda sunt fulciti. ** TURRIX. Attonis Polypt. pag. 54 : Turrix cuspidis. * TURRUNDA. Vide supra Turrestina. * TURSIE dicit Avicenna, quod est Ammoniacum. Glossar. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1 TDRSUS. Gloss. Gr. Lat. : KauXo;, Caulus, Tursus. ITURTA, TURTELLUS. Vide in Tortal. TURTEGETES, Tugurium, sedicula.Vita

TUT
plusieurs gens furent teUement en- sfrenato popolo. Porro nostrum tuer, pro reumez et Entoussez que merveilles. Vide occidere, a T\ktv, mactare deducit H. Stephanus. Tussitus. f 1. TUTATIO. Diploma ann. 1356. apud 1 TUSSITUS, Toussement, in Glossis Lat. Gall. Sangerra. MSS. ex Johanne Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 516 : Certa bona et possessiones debeant de Janua. * TUSSOLS, Exactionis species. Cons- assignari ad existimationem et Tutatiotit. MS. Jacobi II. reg. Aragon. ann. nem , etc. Sed taxationem legendum 1291: Hem quod clerici et milites non te- puto ; hsec enim respondent verbis subneantur solvere in lllerda, vel in aliis sequentibus, sestimatores et taxatores bolocis, leudam, pedagia vel Tussols de re- norum talium. * 2. TUTATIO, Tutamen, protectio. ditibus eorum propriis. *TUSTAQUA, Tectum porcorum.Charta Charta Hug. et Rob. reb. ann. 994. torn. ann. 1328. in Keg. 65. Chartoph. reg. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 562: cfcu 261: Tenuit earn in domo ipsius uxo- Cujus abbalise Tutationem sub manu reris incarceratam , ligatam in quadam gum aut forte ducum ejus regni constiTustaqua sive gualhiniera, in tantumque tuimus, etc. * TUTELA, Idem forte quod Tufus. ipsam verberavit, quod ipsam interVide in hac voce ; nisi sit nomen loci. fecit. | TDSTARE, Pulsare, Occitanis Tusta.Pactum inter ecel. Rom. et episc. TriVetus Ceremoniale MS. B. M. Deau- castr. ex Cod. reg. 5956. A. fol. 74. v : ratse : Dum priori videtur, quod sit hora Item sibi retinuit nativum saxum, quod Tustandi, etc. Infra: Mittit aliquem ad communi vocabulo Tutela vocatur, ubi est Tustandum cum nassa.Charta ann.1200. ecclesia S. Justse. e Schedis D. le Fournier : Tustando ad * TUTELARIUS, Qui sub tutela et proportam cameras et dicendo aperi. tectione alicujusest.Chron.vet. ad ann. * Tuster, in Lit. remiss, ann. 1448. 1293. apud Ludewig. torn. 9. Reliq. MSS. ex Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 187: pag. 180 : Expeditio Burgeri regis Suecise Icellui Baratier Tusta ou hurta a la porte, facta est in Kareliam et Karoli (1. Kristi) etc. fidem susceperunt, et facti sunt Tutelarii * TUSTAYNUM, perperam pro Fustay- domino regi Tuecise. Sed legendum opinum, Vestis ex panno, Italis Fustagno nor Tributarii. TUTELATOR, Protector,in Glossis MSS. dicto, confecta. Testam. ann. 1274. torn. 2. Hist. Cassin. pag. 502. col. 2: Item S. Gerniani Paris. Cod. 524. [Martianus relinquo Roffrido servienti meo unciam Capella lib. 2 : Tutelator fidelissimusque auri unam, cappam meam Tustaynum, germanus.] 1 TUTELATUS, In tutelam datus. Gebracas et camisiam. Vide supra Fustaneum. nus agri Tutelatum, Aggeno de Limit, * TUSTINNA, Idem videtur quod Tolta agr. pag. 58. [** Tutelare, Defendere, 1. Exactio, quae per vim fit, quod contra apud Joann. de Janua.] 1 TUTELIORIS, perperam pro Tutelajus tollitur, quodvis tributum. Privil. Univers. Glasguens. concessa per Will, ris. Charta ann. 1195. apud Cencium i. episc. ann. 1453. ex Chartul. ejusd. eccl. ter Census Eccles. Rom. : Et ego speciaCod. reg. 5540. fol. 103. v: Concedimus liter Petrus pro me et dictis impuberibus, liberam facultatem emendi et res proprias quorum tutor sum Tuteliori officio vobis... vendendi ubique per regalem nostram qusB dicta sunt omnia observare.... proet alias terras, portus...... absque exactio- mittimus. nibus Tustinnarum et licentia a quocum1 TUTELLA, a Gall. Tutelle, Adminique petenda. stratio bonorum pupilli, ex Charta ann. 1 TUSTORIUM, Species porticus, ut 1472. in Inventar. Chartar. Reg. ann. conjecto. Locum vide in Baletum. 1482. fol. 314. TUTACULUM, Tutamen, apud Pruden* Nostris alias Tuterie, Tutirie et Tutium. trie. Charta ann. 1301. in Lib. rub. Cam. o TUTALANA, Pannus e lana tantum Comput. Paris, fol. 142. r. col. 2 : Maconfectus. Stat. Ferrar. ann. 1279. lib. dame Aliz de Partenay, dame de Surge2. rubr. 345. apud Murator. torn. 2. An- res, tutreisse desdiz heritiers par nom de tiq. Ital. med. aevi col. 424: De vestito Tutrie, etc. Alia ann. 1322. in Reg. 61. bixelli, id est mezalanae Tutalanse stan- Chartoph. reg. ch. 457 : A este trouve que fortis et cujuslibet alii panni, sine tribus il seroit grant profit ausdiz mineurs se cucituris, tres solidos Ferrarenses. Reg. nous leur voulons donner aage, par quay Mutin. ad ann. 1306. ibid. col. 897 : Soma que il fussent hors de Tustirie, etc. Tutepannorum de Mediolano et Como et Flb- rie, apud Belloman. MS. cap. 16. Guill. rentia et Tutalanis de Bononia, etc. Guiart. : | TDTALIS CUBA, pro Tutelaris cura, Puis orent li baron enyie seu tutela, in Libertatibus S. Palladii De ce que de la Tuterie MSS. Du regne iert Blanche la royne TUTAMENTUM. Glossse Isonis MagiLa mere le roi en saisine. stri : Tutamen, firmamentum, protectio. Tuterresse, pro Tutrice, in Lit. remiss, Vide Tensamentum. TUTARE, ex Gallico Tuer, Occidere. ann. 1373. ex Reg. 105. ch. 210. * Hinc Tutelle nostratibus nuncupate, Tutare candelam, aut cereum, extinguere, Galli dicunt : Tuer la chandelle. Ordo Domus, ubi scholares nutriuntur et inRomanus : Lumen autem Ecclesise apud stituuntur, vulgo Pension. Lit. remiss, Romanos ab initio cantus nocturni inchoa- ann. 1478. in Reg. 205. ch. 58 : Lesquelx tur extingui; hoc tamen ordine, ut ab escoliers estans en une chambre en la Tuintroitu ipsius Ecclesise incipiat paulatim telle maistre Jehan Perot audit Orleans ; Tutari. Mox: Ubi audierit primam Antipour ce que on avoit dance en ladite phonam, tenens cannam in manu sua, Tutelle, ainsi qu'il est acoustume chacun Tutat lampadem unam ; in fine vero an au jour S. Martin, etc. Jean Code tePsalmi ipsius Tutat aliam sinistrse partis. nant Tutele en I' Universite d'Orleans, in Hac notione utitur etiam Alcuinus de Ch. ann. 1513. ex Bibl. de Du Verdier Divinis Offlc. pag. 247. et Regula Ma- pag. 715. Unde Tuteur d'enfans, in Lit. istri cap. 19. et 29. Itali Attutare et ann. 1448. ex Reg. 179. ch. 367. tutare, Restinguere dicunt. Jo. Villan. TUTELLI, inter Ministeria sacra. Chrolib. 12. cap. 20 : Attutarsi la furia dello nicon Centulense Hariulphi lib. 3. cap.
VIII

TUT

217

3 : Scyphus argenteus major ; minores argentei 4. ex aurichalco 1. Tutelli argentei 4. urcei argentei cum aquamanillibus 2. etc. Ubi forte legendum cutelli, seu cultelli. Idem lib. 2. cap. 10 : Atramentarium optimum argenteum auro paratum 1. cultellus auro et margaritis paratus 1. etc. * TUTELLUM, pro Tutela, tutamen. Codex MS. olim S. Martial. Lemov.nunc Bibl. reg. 5600. fol. 101 : Qualis est homo Christianus, qui pro Domino muras et tineas veneratur, quibus se per Tutellum cubelli aut arculi non subducantur aut panis aut pannus. T TUTELUS. Lactantius de mortibus persecutorum n. 86 : In primis indulgentiam Christianis communi Tutelo datam tolit. (Maximinus Imp. Legendum est communi titulo, hoc est, communi utriusque Imperatoris consensu.) ^ TUTIA, Cadmia. Statuta datiaria Riperiae cap. 12 : De quolibet plaustro sive vezoto Tutise pro introitu vel exitu, et sic pro rata, solidi sex. De quolibet modio mellis soldi iv. Usus est Diodorus Euchyon Polychemise lib. 1. cap. 2. qua notione Tovfta dixere Grseci recentiores. Tuthie etiam vocamus Cadmiam fossilem ab Arabico Tuthia. Vide Salmasium ad Solinum, Vossium de Vitiis serm. lib. 2. cap. 18. et Glossarium mediae Grsficit. in Toutfa. "* Italis, Tuzia. Vide Tucia. T TUTILA, Septum, fpxo?, in Gloss. Gr. Lat. 1 TUTILLA, pro Tutela, ni fallor. Renova tio testamenti per Carol um M. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 752 : Dpmnos patruus meus Semforianus...... diebus vitae suse Tutillam meam in suam habuit recepta potestata. Hoc est, si bene conjecto, Tutor meus fuit. *TUTIO DEVOTA, Signum crucis, quo Christiani se tuentur. B. de Amoribus in Speculo sacerdot. MS :
Multis namque modis Dominus veniale remittit, Praecipue deica facit hoc oratio sacra, Tutio devota reverenter pectore facta.

1. TUTOR, Advocatus prsedii Ecclesise. Charta Henrici Regis Franc, ann. 1043. ex Tabul. Fossat. fol. 151 : Quam utique villam prasfatus Miles sub velamine tuitionis, velut iniquissimus praedo, atterebat... Abbas ipse manibus duorum clientum coram omnibus sacramento probavit, quod Tutor villas jam dictx in ea jure non debet capers, nisi unum avenae sextarium de arpennisf in quibus hospites hospitantur ; caeteri vero arpenni a domibus remoti nihil aliud reddunt Tutori, nisi minam avenae, etc. 1 TUTOK, Fidejussor, approbator, conflrmator. Charta ann. 1216. e Chartulario Domus Dei Pontisar. : Ego autem Radulfus de Constantio Miles, filius prsedictae Mabilise, dominus feodi a quo tenementa movent, sum Tutor hujus quitationis, et ad petitionem matris meae prsedictae sigillo meo prassentem cartam consignavi. T TUTOR vel Curator ad litem litigantibus minoris aetatis haaredibus conceditur in Edicto Philippi Franc. Regis ann. 1330. idque contra Legem Romanam, quse personis tantum, non causis tutores dabat. Vide de Lauriere torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 64. * 2. TUTOR, TUTBIX, Qui vel quse administrat, regit; titulus comitum Hollandiae. Charta ann. 1257. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 353 : Nos Florentius Tutor Hollandise notum fadmus, etc. Alia ann. 1261. sororis et hse28

218

TWY

TYM
ITYBARIUM, pro Typarium. Vide in hac voce. f TYBARUD, Genus pugnae ludicrae, ut puto. Vetus Charta a Mabillonio laudata torn. 4. Annal. Benedict, pag. 23 : Ita ut nemo illorum (hominum burgi S. Martini Exoldun.) pergat ad pugnam, quae olio nomine vulgariter vocatur Tybarud, neque botagium vini alicui reddat. Vide Quintanat 3. * TYBIA, [Tibia : Qui habet malum mortuum in Tybiis abluet Tybias cum aqua stercoris. (B. N. ms. lat. 10272, p. 219.)f 1TYBRUCUS, Ocrea lanea. Vide Tubrucufi. | TYBRUS. Vide Typrus. t TYBURIUM, f. pro Ciborium, vel Tegorium. Vide in his vocibus. Memoriale potestatum Regions, ad ann. 1269. apud Murator. torn. 8. col. 1128 : Tyburium ecclesiss majoris fuit levatum, videlicet illud quod est supra plateam. T TYGANUM , Sartago , Grsec. ^QLvov, in Actis Sanctorum Maii torn. 7. pag. 7. 1 TYGURIUM. Vide in Tegorium. TYHTLAN, vox Saxon. Accusatio. Leges Ethelredi Regis cap. 2 : Nee componat aliquis pro ulla Tyhtlan, si non intersit testimonium Praspositi Regis. Hinc emendare licet Leges Eanuti Regis Angl. cap. 56. apud Bromptonum : Si quis amicis destitutus, vel alienigena, ad tantum laborem venerit, ut plegium non habeat, in prima Thilac, id est accusatione, ponatur in carcanno, et ibi sustineat donee ad Dei judicium eat. Legendum enim Tyhtlanr TYLIA, pro Tilia, Gall. Tilleul, in Chartul. Norman, ex Cod. reg. 4653. A. fol. 88 : Monachi de Lyra habent tres Tylias ad scutellas, etc. * TYMALLUM, f. Placitum, domini feudalis judicium, ad quod vassalli convenire tenebantur. Charta Petri Attrebat. episc. ann. 1201. ex Tabul. abbat. de Laude : Illic etiam declaratum est alodia de Coidnes, prss cseteris alodiis, tantse libertatis esse, ut nullum debeant in Tymallo responsalem. Vide Mallum. 1TYMBA, Sepulcrum.Videin Tumbal. TYMBORALIS PCENA. Vide Tumbrellum. TYMBRIS. Senator lib. 5. Epist. 1: Cum piceis Tymbribus, et pueros gentili candore lucentes, et spat has nobis etiam arma desecantes, vestra Fraternitas destinavit. Ita prima editio Senatoris, et aliae posteriores, tametsi menda non pauca in hisce paucis verbis liceat subpdorari. Nam quid vox piceis, si a tymbribus distinguatur, quid,pueros, cum armis, quae in munus mittuntur 1 Certe pyceas tymbres hie interpreter tympana aerea coloris picei. Nostri quippe tymbres, inde vocarunt, quas Latini tympana. Gloss. Lat. Gall. : Tympanum, Tymbre. Tympanistria, Meneslrier de tymbre. Tympanizo, chanter ou timbrer, Tintinnabulum, tymbre. Poeta Anonymus vernaculus MS. de expugnatis Hierosolymis per Titum :
Mult parfont bele noise en 1'ost li Oliflant, Li cor et les buisines, et li Timbre sonant.

TYM
Inde postmodum galeas ipsas Tymbres etiam appellarunt, seu quod tympanorum speciem referrent. Guillel. de Guignavilla in Peregrinatione animae :
Ou sont bannieres desploiees, Ou sont hyaumes et bachines, Timbres et vestus velues, A or batu et a argent.

redis ejusd. Florentii ibid. col. 354: Aleydis quondam uxor domini Joannis de Avennis, Tutrix Hollandise et Zelandias, etc. Vide supra Tueri 2. Obiter monebo legendum fortean esse Escuiers , loco Tuiers, in Lit. Phil. VI. ann. 1329. torn. 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 41 : Commandons a tous dues , comtes, barons, Tuiers. seneschals, baillifs, etc. TUTTA, Exactio, tributum. Vide Tolia. * TUTUBA, Tubicen, buccinator. Comit. ann. 1504. inter Probat. torn. 4. ist. Nem. pag. 80. col. 1 : Item solverunt Johanni Mortan, Tutubas sive trompetae Nemausi, pro suis laboribus sonando trompetam, etc. * TDTULA , pro Tutela, defensio. Charta Phil. Pule. ann. 1301. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 128. v. col. 2 : Poterunt dicti religiosi (S. Ebrulfi) habere unurn forestarium seu servientem, sag it las et arcum in dictis boscis ...et circa, portanteni ob eorum custodiam et Tutulam. * TUTULUS. Attonis Polyptych. pag. 53 : Tululos destruens. Ubi glossa : Tutulos dicebant sacerdotes brevium templorum. Vide Tulatus apud Forcellin. TTJTUPIA, Capitis tegumentum Clericis proprium, cujusmodi hodie les bonnets quarrez. Statuta Synodalia Nicolai Episc. Andegav. ann. 1265 : Clerici sive conjugate sive non conjugati, cum in Ecclesiis parochialibus, in quibus commorantur, ad Missam, vel ad Vesperas, veniunt, cum Tutupiis congruentem deferentes tonsuram incedant, psalmodiantes, legentes, et cantantes ibidem cum Presbyteris, tamen cor am Episcopo, Archidiacono, Archipresbylero, vel Decano suis appareant cum Tutupiis, et amotis caputiis se pr&sentent. [Acherius torn. 11. Spicil. pag. 208. legit Tutuptiis, suspicaturque forte legendum esse tutulis. Erat autem tutulus, capitis prnamentum seu vitta purpurea, qua crines ad verticem convolvebant Flamines , ut est apud Varronem et Festum.J 0 TUTUS, Securus, tranq"uillus. Mirac. S. Raym. Palmar, torn. 6. Jul. pag. 658. col. 1 : Unde quia credebatur eum habere lapidem, quidam dicebant eum exponere manibus medicorum, ut ab infirmitate liberaretur ; quod et avia ejus prohibuit, hsesitans prius de sanctitate beati Rayrnondi. Quocirca dixit, se de infirmitate pueri esse Tutam. 5 TUVEUS, ex Tufo. Vide in Tufus. * TUXIDURA, Vectigalis species, teloneum. Charta ann. 954. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 131 : Item omne teloneum, quod dicitur Tuxidura de navibus, flumen Adice veclo percurrenlibus, etc. 1 TUYSUS, f. Vellus, Gall. Toison. Vide Clack. TWEIFHINDUS. Vide Hindeni homines. 1 TWELFH-ffiNDMAN. Vide Liberalis homo. T TWENTINAY. Vide in Tuernay. t TWIGILD, Dupla solutio, vel duplex pecunia, a Saxonico twy, Duo, et gild, sive geld, solutio, pecunia. Ita Spelmannus. TWYGAVEL. Vetus Charta Cantuariensis Ecclesise apud Somnerum in Tractatu de Gavelkynd pag. 28 : Idem respondet de 814. et dimid. ped. clausur. hayag.,fac. circa manerium, ex consuetudine, unde de Twygavel 200. 1 TWYHINDUS, TWYHYNDEMAN,IS qui in aestimatione capitis 200. sol.censetur, a Saxon, t w y , duo, et h y n d , vel b u n d , centum.. Idem Spelmannus. Vide Hindeni homines.

Seu quod, galeae pulsates sonum tynapanorum ederent. Guntherus lib. 4. Ligurini :
Non jam missilibus telis, ferroque volanti, Sed gladiis pugnare libet: Timiire sonoros Ictus audires galeas.

Et lib. 7 :
.... Tinnire cavas mucronis ab ictu Audire galeas.

Inde igitur nostri etiamnum tymbres vocant galeas, quse armorum insignibus imponuntur. Tenir littres en ses armes et tymbres, in Consuetud. Turonens. art. 60. Sed nescio, an aliud sonet haac vox in Compute Stephani de la Fontaine Ar^ gentarii Regii ann. 1351. cap. cui lemma est : Parties delivrees en ce terme a cause de I'obseque de M. Gieffroy de Varennes Chambellan du Roy, etc. pour faire tunicles, houces, arconnieres, 2. Timbres de crestes des armes dudit Chevalier a mettre sur les heaumes. Vide Timbrum. TYMBUS, TOjigo?, Sepulcrum, Tumba. Vetus Epitaphium apud Ughellum in Episcopis Bobiensib. :
At pater egregie potens intercessor es iste Pro gloriosissimo Luitprando Rege qui suum Precioso lapide Tymbum decoravit devotus.

Alius Poeta MS :
La o'issiez labours et Timbres reteutir.

Galterus Metensis in Mappamundi MS. cap. 58 :

Une fontaine est clere et coie, Quand dessus a riens qui s'esjoie Et ou Timbre ou vielle sonne, Ou autre instrument qui resonne, Si s'eslieve ainsi con de joie, Et s'espant paraval la voie.

Vide Tumba 1. 1 TYMIAMATERIUM. Vide Thymiamaterium. * TYMIARIA, mendose pro Tymiama. Vide in hac voce. Pontif. MS. eccl. Elnens. ubi de benedictione campanaa: Consequenter ponitur in thuribulo ignis et Tymiaria, thus et mirra, si hdberi possunt. * TYMO, [Italis Timone, temo : Oaput Herculis, ex una parte habet quasi forcipes, ex alio latere clavam, sub cpllo habet Tymonem. (Inv. card. Barbo ex transcript. Miintz, 1457.)] * TYMONAGIUM, Idem quod Timonagium, Tributum seu praestatio pro currustemone. Charta Ingelr. dom. deCouciaco ann. 1267 : Nee non (habuerimus) tertiampartem taillias boulengariorumCfc meracensium, quae fit bis in anno, et TiJmonagium etsextam par tern domorumseu locorum foris factorum, censuum et caponum domorum foris factorum. Vide supra Timonachum. 1 TYMONUS , Gubernaculum. Vide Temo I. T TYMPA, Cauda caputii acuminata. Buschius de Reform. Monast. lib. 2. cap. 23 : Palrem quendam magum statura, in long a nigra toga usque ad talos protensa incedentem, caputio nigro magno cum lirrippio seu Tympa caput tegentem, habuimus adversarium contradicentem. In Saxonia inferiore Tympa proprie dicitur Extremitas rei crassioris, in fine contractions, seu in acumen desinentis : quod belle congruit caputio. Vide Liripipium. TYMPANARIA. Concilium Grateleanum ann. 928 : Et si villanus excrevisset, ut haberet plenarie quinque hidas terrse propriee, Ecclesiam, et coquinam, Tympanariam, et januam, et sedern, et sundernotam in aula Regis, deinceps erit Taini lege dignus. [** Idem quod sequens, Anglosax. B e l l - h u s . ]

TYM
TYMPANARIUM, Oampanarium. Vetus Ordo Canonicorum, quern S. Protadii librum vocant, in die Palmarum, apud Chiffletium in Dissertat. de Conversione Constantini M. cap. 5 : Et cum venerint ad Portam Martis, quse nunc dicitur Nigra, stent super murum Tympanarii pueri cantantes, Gloria, laus, et honor, etc, 1 TYMPANELLUM , Tympanum , Gallice Tambour. Ohron. D. Gravinae apud Murator. torn. 12. col. 617 ' Tympanellum pulsans, clamabant nobis dicentes : Properate ad montem. Vide Tympanum 1. 1 TYMPANILE, Idem quod Tympanarium. In cimiterio comitum ante Tympanile intra ecclesiam, in Actis SS. Junii torn. 1. pag. 707. 1 TYMPANIOLUM, Parvum tympanum. Tympaniola, tibia, psalteria, Arnobiolib. 6. sub finem. TYMPANISTRIA, Campanse, Tymbres. Codex MS. Monasterii Novi Pictaviensis : 10. die Febr. celebratur obitus pro filio nobilis Comitis Pictavorum, pro quo sonantur omnia Tympanistria, duo classes de sero, et unus de mane ante Missam, etc. 1TYMPANIZARE. Yita S. Geraldi Abb. torn. 1. Aprilis pag. 428: Totum intumuerat corpus ejus, cutisque facta livida, per omnes corporis partes ad tactum quemlibet Tympanizans, vehementissime tendebatur. 01. Editor reddit, Tendi instar tympani ; malim, Instar tympani resonare. [* Vide Gloss, med. Grac. voce TutiTcavirat, C. 1621.] * Nostri Tympaniser dixerunt, pro Timbrer, signo notare, imprimere; unde pro Typis edere, Gall. Imprinter, occurrit in Lit. remiss, ann. 1469. ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 66 : Le suppliant dist a icellui menuisier qu'il faisoit faire lesdiz moles pour Tympaniser livres. Hinc nihil emendandum videtur in Charta Frider. II. laudata v. Tympanum 4. ubi legendum Typarium opinatus est Cangius; quae vox rursum legitur in Gharta ejusd. imper. ann. 1226. ex Tabul. eccl. Oamerac. ut et in Ch. ann. 1234. inter Probat. torn. 6. Hist. Occit. col. 369. et in alia ann. 1233. ibid. col. 375. ** Opuscul. vet. MSS. ad 1. Keg. 21, 13 : Et immutavit os suum et inpingebat in ostia portae. Alia editio habet: Et affectabat et Tympanizabat in ostia civitatis. Maius in Glossario novo. 1. TYMPANUM, Isidoro lib. 2. Orig. cap. 2. est pellis, vel corium, ligno ex una parte extensum. S. Augustinus in Psal. 67 : Tympana fiunt corio siccato et extento. Gesta Ludovici VII. Regis cap. 8 : Clamabant , et ululabant et latrabant sicut canes. Tympanis et nacariis, et aliis similibus instrumentis horribiliter resonabant. Monachus Florent. de Expugn. Accon. :

TYP

TYP

219

Postea sonabitur Tympanum, et ibit con- Magislris sigillum plumbeum sive stanventus ad potum. Vide Tymbris. neum, ejusdem Typarii cum mag no si4. TYMPANUM. Charta Friderici II. giilo argenteo Episcopi, etc. [Adde Corpus ann. 1237. Lambecium lib. 2. Comment, cliplom. torn. 1. pag. 83. Murator. torn. 7. de Biblioth. Caesar, pag. 81 : Prsesens col. 1021. Miraeum torn. 2. pag. 1246. privilegium fieri fecimus, et bulla aurea col.2. Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. Tympano majestatis nostras impressa jus- 257. etc.] simus insigniri. Leg. videtur Typario. 1 TYBARIUM, pro Typarium, in Charta Vide ibi. [* Vide Tympanizare.] Caroli IV. Imp. ann. 1336. inter Ordi| TYMPENI, Tributi genus. Vide Tin-nat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 227 : Sub peni. bulla aurea Tybario Imperialis nostre * 1. TYMPORA MITR^E, Ejus partes Majestatis impressa, etc. laterales, Garampio in not. ad Invent, * TYPHA.RIUM SIGILLUM, Cui principis ann. 1314. in Disquis. de sigil. Garfagn. T^TTO? seu imago insculpta est. Charta pag. 86 : Una (mitra) solempnis cum Caroli reg. Sicil. ann. 1276. in Reg. S. xvj. zaphiris grossis in cruce ante et re- Ludov. ex Ohartoph. reg. fol. 96. r : celsitudinis nostras tro, iij. zaphiris in Tymporibus.... xxxiv. Prassens exemplar balatiis in cruce ante et retro, et xv. sigiilo Typhario regias majestatis impresso in Tymporibus. [** Pro Tempus. Ek- jussimus communiri. kehard. IV. Gasus S. Galli cap. 16 : TYPHLOCOMITJM, Domus, in qua caeci Pugno ilium in Tympus validissime per- aluntur, a Graeco TU9Xoxojj.$iov. Mirac. S. cussit.] Anast. Persse torn. 2. Jan. pag. 439. col. *. 2. TYMPORA. [Tempora : Cum 2 : Mulier qussdam, Photi nomine, minisvene Tymporum atque cervicis rubescere tra effecta sacri Typhlocomii, sive csecorum videantur foris. (B. N. Ms. Lat. 16089, domicilii, etc. 1. TYPHUS, Superbia, mentis elatio, f. 99*.)] 1 TYNA, Vas grande, etc. Vide Tina 2. ex Gr. Tt5<poc- Isidorus, et ex eo Papias : t TYNDIACA. Sallas Malaspinae de Re- Typhus, herba, quss se ab aqua inflat; bus Sicul. apud Baluz. torn. 6. Miscell. unde etiatn jimbitiosorum et sibi placenpag. 319 : Dum iidem conspiratores vel- tium tumor,*Typhus dicitur. Arnobius : lent eum quibusdam verbis excusationis Mentis elatio, et Typhus qui appellatur in peccatis excusandss perungere et Tyn- a Grascis. Glossae^ Gr. MSS. Regiae : Tudiaca palliationis frustra propinatum qjo;, ) aXai^oveta, YI iXva<j? xapSsa?. Hesyabolere venenum, non passus est eos prse- chius : Tiicpoe, uTrapat;, aXa?6veta, xsvoloqui, surgens ait, etc. An Tyriaca ? Vide 8ota. S. Ambrosius in Epist. ad Romulum : Sic Moyses Typhum ilium dissiibi. * TYNERARIUS, Vasorum ligneorum, pavit dSgyptium, etc. Gommodianus Inqua? Tynse vocantur, artifex. Reg. forest, str. 30: de Broton. ex God. reg. 4653 : Talis est .... nimium te tollis in altuai, usus forestae Brolonniae, quod omnes illi, Bt Typhum ducis, nee respicis pauperes ultro. qui reddunt pro consuetudine forestse avenas et garbas et ova et tortellos et gallinas, Althelmus de Octo vitiis princip. cap. 8 :possunt et debent capere... residuum gloeDum mentis Typhus ventoso pectore turret. rii et lignifabri et caronnii et Tynerarii. Et alio loco: Vide Tyna 2. * TYNNEN, Teutonica vox, cujus vis Qui tumido nescit mentis turgescere Typho. explicatur in Mirac. S. Auct. torn. 4. Aug. pag. 53. col. 2 : Quidam potentissi- Utuntur passim Seriptores alii, Martiamus regum obsidens olim civitatem Brun- nus Capella lib. 5. extreme, S. Augustiswicensem, cum quadam node... intuere- nus Epist. 48. 49. 57. 64. lib. 3. Confess, tur ejusdem civitatis maenia, vidit clara cap. 3. et alibi non semel, S. Benedictus speculatione in singulis propugnaculis, in Reg. cap. 31. Gregorius M. lib. 6. quas Teutonice Tynnen vocantur, singu- Epist. 26. lib. 7. Ind. 2. Epist. 54. Concil. los angelos stantes. Forojuliense ann. 791. Leges Monachorum Heydensium cap. 3. Vita Ludovici 5 TYNNINA. Vide supra Tunnaria. Pii Imper. ann. 819. Anselmus Leod. t TYPACIUM, ut Typarium. Vide ibi. TYPARIUM, Sigillum,cui Principis -ni- cap. 107. etc. TYPOS, Eadem notione. Vide Typus 3. itos, sen imago insculpta est. [Gharta 2. TYPHUS, pro Febris. Vide Typus 1. ann. 1124. apud Mabill. torn. 5. Annal. Bened. pag. 668. col. 2: Hoc sigillum scriTYPI, Imperatorum Gonstitutiones, bere jussimus per manum Michaelis nostri decreta, 0etoi T^iitot. Anastasius in Leone notarii, ac plumbea bulla nostri aoliti Ty- II. PP. de Ravennatibus : Sed et Typum parii bullari. Ubi male editum Typacii. autocephaliss, quern sibi elicuerant, ad Charta Roberti Cpmit. Palatini ann. amputanda scandala Sedis Apostolicas re1171 : Hoc recordationis prssceptum per stituerunt. manus Nicolai nostri curidlis notarii TYPI, praesertim dicta Edicta Princiscribi, nostrique Typarii impressione insi- pum de flde. Lexic. Graec. MS. Reg. Cod. gniri prgscepimus.] Charta Willelmi Re- 2062 : Ttaov, 6'pov, xav6v. Anastasius in gis Siciliae ann. 1177. apud Brompto- Martino PP. de Paulo OP. Patriarcha : num : Praesens privilegium... bulla aurea Insuper studuit ad operimentum proprii Si ferire Tympana, tubasque sonare nostro Typario impressa, roboratum nos- erroris quorundam subreptioni, ut et cleVideres, et vocibus Turcos reboare, etc. tro sigiilo jussimus decorari. Perperam mentissimo Principi suaderet Typum exVide quae notamus ad Joinvillam pag. Siipario praeferunt Charts alias Siculae ponere, qui catholicum dogma destrueret. 61. ubi tympana, quae Tamburla nostri in Bullario Casinensi torn. 2. pag. 203. In quo Typo omnes voces SS. Patrum cum vocant, Turcorum propria fuisse do- Petrus de Vineis lib. 2. Epist. 41 : Cum nefandissimorum hsereticorum dictionibus cuimus, in castrorum nostrorum combustione ca- enervavit, etc. Adde ejusdem Nicolai 2. TYMPANUM, Papiae, dicitur medium; mera nostra cum aureas bullse Typario, et Epistolam ad Amandum Episcopum pars media symphonic in similitudinem regni nostri sigiilo perdita et amissa fue- Trajectensem. Cedrenus ann. 2. Zenon.: cribri. Item, rit. Bulla Aurea Caroli IV. Imp.de elec- TOUTOV 6 BafftXs'ffxoc 'Iti wv (xera Tiiuwv el; TYMPANA, Tecta vehiculorum. tione Imperatoris cap. 27. | 2 : Duo vel 'AXe?av3peiav xa-ra -rijs auv68ou i%in]i.fyev. 1 3. TYMPANUM, Campana, quae non unus sigilla et Typana Imperialia sive re- Theophanes ann. 17. Gonstantini Poclava, sed malleo percutitur, qua mona- galia a Cancellario Curias recipient. Oc- gonati : T^; exrr]; truvoSou xe^aXaniSet; chi ad refectorium vocantur, Gall. Tim- currit ibi pluries. Joan. Hocsemius in niitot. Vide Baron, ann. 648. n. 1. Gloss, bre. Consuet. S. Germani a Pratis inter Adolfo a Marka Episc. Leodiensi cap. med. Graecit. in Turcot, et supra in voce Probat. Hist, ejusdem Abbat. pag. 134 : 30 : Ostensum fuit in Capitulo coram Forma 9.

220
T Y P I C A R E , Figurare , exprimere. [Epist. Johannis deVarennis apud Marten, torn. 7. Ampliss. Collect, col. 569 : Columba laetabunda, quse ad arcam Domini ramum ferens olivse, virentibus foliis pacem nuntiavit patriarchs^ summo Noe, caput ecclesise Typicanti. Acta S. Cassiani apud .Illustr. Fontaninum in Antiquit. Hortse pag. 359:
Alter erat Paulus Typicans oracula rebus.]

TYR
quotidianse, apud Serenum Sammonicum de Medecina cap. 50. 51. 52. Typus quotidianse, tertianse, vel quartanse febris, in Vita S. Leobini Episcopi Carnot. n. 17. Quotidianus febrium Typus, in Vita S. Severi Episcopi Ravennat. n. 15. Typus tertianus, apud Ruffinum de Vitis Patrum lib. 2. cap. 1. Typus frigoris, in Vita MS. S. Severini Abb. Quartanus Typus, apud Gregor. Turon. de Gloria Confess, cap. 15. 21. 24. 82. 89. lib. 2. de Miracul. S, Martini cap. 22. 32. 50. de Vitis Patrum cap. 6. Fortunatum in Vita S. Germani Paris, cap. 44. in libro Miraculorum S. Wandregesili cap. 6. in Miracul. S. Eusebiae Abbatissse Hamatic. n. 17. in Vita MS. S. Magnobodi Episc. Andegav. cap. 14. apud Radulpnum in Vita S. Richard! Episc. Cicestrens. n. 85. etc. Typus terlianus, apud S. Audoenum in Vita S. Eligii lib. 2. cap. 68. Victorem III. PP. lib. 3. Dialog, pag. 75. Alexandrum latrosophist. lib. 3. Passion. Ermentarium lib. 2. de S. Philiberto cap. 83. Odonem Gluniac. de Miracul. S. Mauri cap. 17. etc. TYPICA. FEBRIS. Glossae antiques MSS: Typica febris est, quam quidam periodicam vacant. Papiae, vel Triteus, vel Tetreus, vel Tphemerius, vel penteus, vel epteus, vel hebdom. Joan, de Janua, febris periodical TYPICI, Qui patiuntur typlcam febrem, in Gl. MSS. TYPHUS, pro Typus dictum qbservat loco citato Papias. Aimoinus lib. 4. de Miracul. S. Benedicti cap. 23 : Cceperunt omnia illius membra, more eorum qui quartano laborant Typho, tremere, etc. Cap. 25 : Quicunque febricitantium, sive quotidianis, sen tertianis, vel quarlanis detentus fuerit Typhis, etc. Gislebertus lib. 2. de Miraculis S. Romani cap. 11 : Quartano validissimo vexabatur Typho. Cap. 16 : Laborioso febrium sestuans Typho. [Oratio de S. Sigismundo apud Meichelbec. torn. 1. Histor. Frising. pag. 357 : Inclina, Domine, pias aures tuas ad desideria supplicantium, et quod devoto corde poscimus, benignius admitte, et huic famulo tuo qui Typhi cottidiani, biduani, tertiani, quatriduanique, out qualib et reliquarum febrium vexatione fatigatur, etc.] 2. TYPDS, Lagena. Vide Typrus. 3. TYPDS, Idem quod Typhus, superbia. Glossae antiquse MSS.: Supercilio, Tipo, fastidio. Sergius II. PP. in Epist. ad Etiiscopos Transalpinos : Sed nos confidimus, quod nullo Typo ssecularis audacise vestra succumbit auctoritas. Charta Formosi PP. ann. 891. in Spicileg. Acher. torn. 12. pag. 150 : Aliquo Typo aut fastu superbiss, etc. Alia Athelstani Regis Angl. in Monastico Anglic. torn. 3. pa'g. 129 : Si aliquis Typo supercilii turgens, etc. Will. Neubrigensis lib. 1. cap. 2 : Homo turgidus Typo immanissimae superbiss, Jactantise Typo elatus, apud Alcuinum Epist. 9. Typo superbise turgidus, in Vita S. Fructuosi n. 1. Regino ann. 886 : Vanee glorise Typus. Gontinuator Hist. Abbatum Lobiensium pag. 614 : Dantur igitur Apostolicse auctoritatis mandata, ut electum (Abbatem) dominus Leodiensis, ad quern hoc spectabat, investiret, et investitum dominus Cameracensis absque Typo consecraret. Id est, absque ulla pompa, vel solemnitate. Guibertus lib. Quo ordine sermo fieri debeat, pag. 2: Ex Typo nimio dedignantur. * TYRA. AD TYRAM, Recta, Gall. Tout droit, alias a Tire vel de Tire. Charta BlanchaB comit. Tree. ann. 1217. in Chartul. Campan. ex Cam. Comput. Paris.: Vendidimus duas forestellas nostras, sitas desuper Columbarium, unumquodque arpentum in pretio sexaginta solidorum, ad arpentum de Columbaria.... Ita tamen quod omnia arpenta ilia capientur continue et ad Tyram. Lit. remiss, ann. 1453. in Reg. 184. Chartoph. reg. eh. 270 : Quant le suppliant vit icelle femme, il vint a elle de Tire meu et couroucie, etc. Quill. Guiart. in S. Ludov. pag. 134. col. 2 :
Vont s'en li Francois vers Champaingne, Bannieres levees a Tire.

Will. Brito lib. 12. Philipp. de Virga Aaronis :

Fronduit, et subito produxit amygdala, flore Virginia iutactae Typicans nova gaudia partus.

1 TYPIOE, Figurate, apud Vulgat. Interpr. 1. Cor. 10. 11. et in Epist. Hadriani PP. inter Concil. Hisp. torn. 3. pag. 94. ^ TYPIGOSUS, Figurativus, per imaginem expressus, ex vet. Cod. Emmeram. apud Pezium torn. 1. Anecdot. Praefat. pag. xxxix :
Hie aperit Typicosa novae signacea legis Quam statuit sub carne novi prsesentia Regis.

] TYPICUS, Eadem notione, apud Tertull. de Patient, cap. 6. S. Hieronym. Epist. 9. aliosque Scriptores eeclesiasticos. os TYPIFER, Figurativus. Arnoldus de S. Emraer. lib. 2. cap. 41 : In hac ergo tarn Typifera basilica, etc.; in qua scilicet ut cap. 40. narratur S. Trinitas, quatuor Evangelia, etc. numero columnarura, altarium, etc. exprimebantur typice. * TYPICARE, Formare. Virgil. Gramm. pag. 147: Ex praedicto participio Typicata sunt. Et mox : Typicale nomen. TYPICUM, Liber Graecorum Ecclesiasticus, Latinis Ordinale vel Ordinarium. Vide Glossar. med. Graeeit. col. 1622. voce Tuiuxov. TYPRDS, Vasculi species. Jonas in Vita S. Columbani cap. 16 : Vas, quod Typrum nuncupant, in celerarium deportavit, et ante vas, in quo erat cervisia, deposuit, extractoque epistomii vertibulo, in illud cervisiam excepit. Infra : Cernit autem ultra Typrum usque adeo excessisse cervisiam, ut duple altior Typrus videretur, etc. Theodorus Campedonensis de S. Magno cap. 3. ubi de eodem miraculo, Typum pluries praefert. [Tybrum edidit Mabillonius sac; 2. Benedict. ag. 16. ubi nionet Anonym urn scriere G-illonem : quod Lagenam, vas vinarium supra sumus interpretati. Vide GtHo.1 1. TYPUS, Febris accessio, vel febris ipsa. Galenus lib.: Usp\ Tpoirwv. Tyrcoc earl TaiUs IirtTaffew; xa\ avlffewc. Papias : Febres quotidianse Typum patiuntur, i. accessionis formam. Idem : Typi, sunt frigidas febres, quse abusive Typhi dicuntur, ab herba, quse in aqua nascitur, ex accessionum et recessionum revolutione. Gloss, ^Ifrici : Typus, Lengten-ads, i. febris accessus. [**adl, Morbus vernus.] Gloss33 MSS, ad Alexandrum latrosoph. : Typus, i. figura in typica, i. figurative, quia cum intus patiuntur typicam febrem, extra frigore nimio perurgentur. Apuleius lib. de Virtutib. herbar. cap. 102 : Ad frigora et omnes febrium Typos. Aimoinus lib. 1. de Miracul. SS. Georgii et Aurelii n. 2 : Typo febrium per tres menses segre laborans, Typum frigoreticum incurrere, apud Gregor, Turon. de Gloria Confess, cap. 15. Fortunatus in Vita S. Germani Paris, cap. 20 : Typum dupliciter incurrens febris et frig or is. Typus tertianse, quartanee,

I TYRAMNIZARE. Vide in Tyrannus. I TYRANNA, et TYRANNIS, Mulier quae tyrannidem exercet, apud Trebell. Pollion, et SaLmas. in Not. pag. 322. Vide Tyrannus. * TYRANNIA, Improbitas, nequitia, perversitas. Lit. remiss, ann. 1374. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 601 : Dominus de Morebeque in sua Tirannia et malo proposito perseverans, etc. -TYRANNIDE, Atrociter, inhumane, Gall. Cruellement. Lit. remiss, ann. 1380. iii Reg. 117. Chartoph. reg. ch. 63: Cum quodam baculo adeo Tirannide dictum Johannem percusseral et vulneraverat,quod satis cito expiraverat. * TYRANNIDES, pro Tyrannis, grassatio, Gall. Brigandage. Mirac. S. Bertini torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 381: Temporibus divse memoriae Caroli filii Ludovici, prius regis, postea imperatoris, cum steva Tyrannides paganorum emergeret, famosa flumina Sequanae ac Ligeris advolans, et per totam grassando Neustriam, etc. 1 TYRANNIS, adject. Tyrannieus. Precept. Lud. Pit pro Monast. Arulensi inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 128 : Nulltts episcopus aut comes.... ibi aliquam dominationem aut Tyrannidem potestatem exerceant, etc. 1 TYRANNISARE, TYRANNISSA. Vide Tyrannus. TYRANNITAS, pro Tyrannis; nostris Tyrannic. Occurrit apud Fredegarium in Chronico pag. 777. [et in Ghron. Domin.de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 597.] TYRANNOPOLITANUS, apud Sidonium lib. 5. Epist. 8 : Nam tua scripta, nostrorunt vitiis proficientibus Tyrannopo~ litanorum locupletabuntur. [Tyrannopalitarum edidit Sirmondus, quern consule.l TYRANNUS, non modo Rex pessimus atque improbus; sed etiam Rex quivis dictus, Isidorus lib. 9. Grig. cap. 3. sect. 19: Tyranni Greece dicunlur, iidem Latine et Reges; nam apud veteres inter Regem et Tyrannum nulla discretio erat. Et Virgilius lib. 7. ^Jneid.:
Pars mihi pads erit dextram tetigisse Tyranni.

Ubi Donatus. Monachus Sangallensis lib. 1. de Carolo M. cap. 12 : Comedente autem Carolo, ministrabant Duces et Tyranni, vel Reges diversarum gentium. Adelbertus Heidenhemensis pag. 330: Quidam prsepotens Tyrannus juxta eellam Heidenhemensem in praedio suo habitationem habuerat. Ubi Gretzerus editor ad marginem posuit, Dynasta. Vide Nicolaum Fullerum lib. 4. Miscell. sacr. cap. 10. [et Addit. 2. ad Capitul. cap. 24.] 1 TYRANNUS , Dominus feudi, apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 23 : Regnantibus Karolo, Lothario, Hlodovico, et Nominpe possidente Britaniam, Susanno episcopo, Wrbilio Tiranno,' etc.

TYR

TYR

TZA

221

Tabul. Rothon. : Liosic abbas monaslerii 103 : Quern Hugo Dux, non reverenter, ut Rothon. interpellavit Alfritum Tyrannum solitus erat, suscepit; sed in parilitate et vere Tyrannum, de Monasteriolo seu suorum Tyronum tenuit. [** Ruodlieb. Ducocitn in plebe Clegerac, quod dedit fragm. 3. vers. 402 : Rothworet presbyter. Ibidem: Couruntgen Compare tarn fido tarn miti tamque benigno, episcopo, Hoiarnwocon, Jarnithin, tres Tali Tyrone regem seseque carere. Tyranni. * Idem atque Baro : dicitur de qui- Adde fragm. 13. vers. 27.] TYROCINARE, Tyrocinium exercere. S. busvis nobilibus. Cone, apud Rofiacum celebratum ann. 1257. cap. 1. ex Cod. Gerard us Abbas Sylvae majpris in Vita reg. 1590: Cum milites et Thiranni et fere S. Adelardi Abbatis Corbeiensis n. 4 : omnes layci clericis opido infesti, et Tyrocinabatur in Palatio (Karoli) puer peccatis exigentibus, fere per omnes re~ bonse. indolis. Historia Translat. S. Gugiones milites et barones, rustid et bur- thlaci n. 19 : Militabat et in expeditionigenses constitutiones, machinationes bus ad tempus Tyrocinabatur. [Otto Frialias varias etdiversas... facere prassump- sing. in Friderico I. Imper. apud Muraserint et prasnumant, etc. tor. torn. 6. col. 661: Ad seria tandem | TYRANNISSA, Domina feudi, apudTyrocinandi accingitur negotia.] eumd. Lobinell. ibidem col. 69. ex Gharta 1 TIRONICARE, Militare. Gloss. Isid. ann. 1372 : Et commendavit Salomon ubi Excerpta habent, Tyronizare, forte Aourken Tyrannissse manifestare hoc il- pro Tyronissare. lius plebis hominibus, guia ipsa Aourken TYRO, Qui in arenam descendit, vel uxor Jarnithin Mactiern ex plebe Russiac duello pugnat, Campio. Arnoldus Lubec. tune sub potestate Salomonis (Regis Bri- lib. 2. cap. 15. de Drogone, duellum intannise) in ipsa plebe Catoc vice legati iturocum quotiam Helia : Dominusmeus habebatur. exibit ad vos cum Tyrone suo, completu1 TYRANNIZARE, Tyrannidem exercere. rus quod dixit. Gemma. .Chron. Angl. Th. Otterbourne TYRO, Miles, qui Militiss cingulo repag. 188: Unum certe scitur, quod ab illo cens decoratus est, et necdum in bellis tempore caspit Rex Tyrannizare, etc. Epist. vel torneamentis tyrocinium suum exerJob. Galeatii ann. 1490. apud Marten, cuit. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Tyro, torn. 1. Amp]. Collect, col. 1612: Qui flo- nouviau chevalier. Elmham. in Vita rentem illam civitatem (Florentiam) sub Henrici V. Reg. Angl. cap. 59. pag. 154 : libertatis specie Tyrannisant. Occurrit Tyro quidam, nuper per Regem in'festo S. prseterea in Chron. S. Isidori inter Cone. Georgii, apud Cadomum celebrato, secunHisp, torn. 2. pag. 186. et Baluz. torn. 5. dum solempnes balneorum observantias, creatus in militem, etc.] Joan. Monachus Mi seel 1. pag. 86. 1 TYRAMNIZARE, Tyrannum agere, re- Majoris Monast. de Gaufredo Duce Norgnare. Chronic. Modoet. apud Murator. manniae, Milite creato : Taliter ergo artorn. 12. col. 1079 : Cum adhuc Berenga- matus Tyro noster, Militias postmodum rius in aliquibus terris Lombardias Tyra- flos futurus, etc. Simeon Dunelmensis mnizaret, a& Ottone capitur, et in Bava- ann. 1150. de Henrico ejusdem Gaufredi fllio recens Milite facto : Et rex David, riam in exilium mittitur. et Tyro Henricus Dux Normanniae, etc. } TYRATUS, Extentus. Vide Tirare 3. jTYRENUS, an pro Thyrrenus? His- Ita vocem Tyro usurpat non semel Mattor. Episc. Rom. apud Stephanot. torn. thaeus Paris, pag. 371. 445. etc. I TYRUNOULUS , Eodem intellectu. 7. Fragm. Hist. MSS. : Silvester constituit sacrificium altaris nee in serico, nee Balderic. in Chron. Camerac. cap. 93: panno tincto, sed lineo Tyreno celebrari, Post cujus (Ottonis) excessum Otto filius sicut corpus Domini in syndone munda suus gloriosissimus, licet primaevo flore Tyrunculus, etc. Vide Neoptolemus. sepultum est. T TYRO, nude pro Vassallus, Miles, TYRIAGA, TYRIACUM ANTIDOTUM, pro Theriacum, quod vulgq Theriaque dici- apud eumdem Balderic. cap. 83 : Waimus. Stephanus Episc. Tornacensis terms Castellanus Tyro inhumanissimus ; Epist. 129: Mitto vobis ampullam, Tyriaca idem Castri vassallus dicitur cap. 92. TYRQClNiUM,MiiiHa, Chevalerie. [Gloss. probatissima plenum. Ita etiam Jiilfricus pag. 57. Fulcherius Carnolensis lib. 3. Lat. Gall. Sangerm. : Tirocinium, nouHist. Hierosol. cap. 59 : Antidotum velle chevalerie, ou office de nouviau cheTyriacum de corpore serpentis confici valier. Vita S. Arnulfi ssec. 6. Bened. part. 2. pag. 536: Quidam miles Aldemdicitur. borgensis indigena, nomine Willelmus, * Vide supra Thiriaca. TYRIUM, Purpura Tyria, vel pannus statura et agnomine longus , habuerat purpureus. Anastasius in Leone III : filium jam adultum Tyrocinio mancipaVestes duas, ex quibus unam albam holo- tum, etc. Epist. Manfredi Reg. Sicil. sericam, ornatam in circuitu de chry- apud Baluz. torn. 1. Miscell. pag. 486: soclavo, aliam de Tyrio habentetn in me- Eundem.... in fontis cujusdam balnea dia tabulam de chrysoclavo, etc. In Gre- sub novse militise solennitate lavarunt, et gorio IV : Vela alba serica 4. unum ha- per duos milites ab inde transeuntes, ut bens undique Tyrium, et in media crucem Tyrocinii decus celebrius ageretur, procuet gammadias de chrysoclavo. Passim ravere balneatum eundem militias cingulo decorari sub veste rubea.] Joannes Moalibi. TYRO. Papias : Tyrones dicuntur fortes nachus Majoris Monasterii lib. 1. Hist. pueri, qui ad militiam deliguntur, atque Gaufredi Ducis Norman, de ejusdem habiles existunt. [** Isidor. Origin, lib. Militia: lllucescente die altera, balneorum usus, uti Tyrocinii suscipiendi consuetudo 9. cap. 3. sect. 37.J TYRONES in Palatio appellat auctor exposlulat, paratus est. Infra : Dies ilia Vitae S. Pelagii Nobiles aulicos, qui Tyrocinii honoris et gaudio dicata, etc. Principis ministerio inserviebant, qui Gaufredus Vosiensis in Chron. part. 1. Militares Regis pueri, et regalibus anno- cap. 58: Regem Scotorum Henricus (Rex nis nutriti dicuntur S. Eulogio in Me- Anglorum) apud urbem Petragoricam in mor. SS. lib. 2. cap. 3. Dudo de Morib. prato Episcopali Militias cingulo redimivit, et Actis Norman, pag. 98: Confestim qui novus Miles 30. heroum liberos recentis Willelmus quendam Tetgerum Tyronem Tyroninii consocios faciens, prosecutus est domus suse principem misit ad Heinricum Regem. Petrus de Vineis lib. 3. Epist. Transrhenanum Regem, etc. Idem pag. 20 : Quia tamen Militise cingulum, quod

reverenda sancivit antiquitas, nondum Serenitas nostra acceperat, die prsesentis mensis Augusti, cum solennitate Tyrocinii, latus nostrum eligimus decorandum. TYROGINIUM , Torneamentum , ludi equestres, in quibus novi Milites armorum suorum tyrocinia exercebant. [Litteraa Philippi Aug. reg. Franc, ann. 1221. torn. 5. Ordinat. pag. 143 : Pro Tirociniis, torneamentis, expedicionibus, et aliis usibus eorumdem, etc.] Willelmus de Nangiaco in Vita Philippi III. Regis Francor. ann. 1279: Princeps Salerngs Carolus Regis Sicilias illustrissimi filius, veniens in Franciam cum magno honore a rege et Baronibus est receptus, ac pro ejus amove et reverentia dedit licentiam Philippus Rex in ludis Tyrociniorum Milites exercendi. Infra: Ipse vero Rex per Tyrocinia, commonendo Milites ad probitatem, discurrens, etc. Joan, de Beka in Ottone III. Episcopo Trajectensi: Eodem anno Florentius Comes imperterritus tnulta Tyrocinia per diversas provincial frequentavit, de quibus prasconium laudis acquisivit. Infra, ait, eum, qui Militarem ordinem suscepturus erat, jurasse, Tyrocinia non nisi causa Militaris exercitii se frequentaturum. Sic Matthseus Paris, pag. 372. 493. 495. 1 TIROCINIUM, Stipendium. Vita S. Arialdi torn. 5. Jun. pag. 292: Cujus locum quidam clericus, nomine Lanfrancus protinus rapuit, refutato pro eo Tirocinia non modico, quod annuatim sumebat de pontificali domo. TYRONIA, pro Tyrocinium, Exercitatio militaris. Arnobius Junior in Psal. 106 : Sicut Tyronia corpus exercet, ita animam divina prsecepta instituunt. TYRONATUS, in leg. 21. Cod. Th. de Tyronibus (7,13.), pro eo tempore, quo tyrones militiam exercent. 1 TYROPATINA, Patina casearia, apud Apicium lib. 7. cap. 11. TYROS. Glossae MSS. ad Concil. Afric. cap. 57 : Tyrorum, latronum. Tyros, Rusticus. Vide Syri. TYSANA, Ptisana, nostris Tisane, [Ital. Tisana, in Gloss. Gasp. Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 444. ex Guiberti Histor. PaJaest.] Acta S. Martinas Virg. n. ,38 : Erat autem leo immanissimus, (cui devoranda objecta est S. Martina) qui comedebat 40. libras carnis quotidie, et in potu ejus decimatas 8. Tysanss. Vide Tisana. 1 TYTERES, vox Hispanica, Ludicra sigilla, Gall. Marionnetes. Synodus Oriolana ann. 1600. inter Cone. Hisp. torn. 4. pag. 719 : Gestorum item Christi et integerrimas Virginia et Sanctorum reprassentationes, imagunculis fictilibus, mobili quadam agitatione compositis, quas Tyteres vulgari sermone appellamus, etc. TYTHLAN, vox Saxonica, Accusatio, in Ethelredi Regis institutionibus cap. 2 : Ne componat aliquis pro ulla Tythlan, etc. * Tythlan ex iisdem Legibus vide in hac voce. | TYUPHADUS. Vide supra Thiuphadus. TZANGJE, Calcei, seu potius Cothurni, qui crura et pedes tegebant. Glossse Basil : Tyya, TO ywoSYj^a. T^ayyta, in Chronico Alexandrino pag. 768. et apud Theophanem, et Codinum de Offlc. Lex 2. Cod. Theod. de habitu, quo uti oportet, etc. (14,10.): Usum Tzangarum atque braccarum intra urbem venerabilem nemini liceat usurpare. Concilium Aurelianense I. cap. 20: Monacho uti orario in Monasterio, vel Tzangas habere non liceat. Canones editi a Jacobo Petito pag. 218. hie habent Ciangas. Capit. Caroli M. lib.

322

TZA

TZA
Tzangas porro purpureas, proprias fuisse Imperatorum Constantinopolitanorum, docent passim Scriptores Byzantini; nam ut ait Corippus de Laud. Just. lib. 2. vers. Ill :
Augustis sails hoc cultu competit uti.

TZW
100. edit. Henric. Stephani, satque probant verba allata a Meursio incipientia a T. Proinde nescib, an non potius a Gallico Sangle, id est Cingulum, deduci debeat, tametsi conjecturam hanc omnino pro probabili, nedum pro vera nolim pr33Stare. Vide Cujacium lib. 21. Observ. cap. 28. Leunclavium in Pand. Turc. n. 199. Fabrotum in Notis ad Anastasii Historiam Eccl. pag. 95. Meursium in Gloss. Jacob. Gothofredum ad d. tit. Cod. Theodos. etc. 1TZAUSIUS, Dignitatis nqmen apud Gracos recentiores, idem qui Chiausius, vel Chiaussus hodie Turcis dicitur. Vide Glossar. mediae Graecitatis v. TSaofoioi. | TZECCHA. Vim Vocis docet Bern, de Breydenbach in Itin. Jerosol. pag. 15 : Quilibet peregrinus ipsi patrono pro hujusmodi omnibus per eum, ut praefertur, faciendis vel exponendis quadraginta duos ducatos de Tzeccha dictos, id est noviter monetatos dare teneatur. Quam lectionem nolim praestare : insolita enim abbreviationis nota haec vox annotatur. [* Vide Nuovo di zecca, apud Acad. Cruse, in voce Zecca.] 1 TZIGURIS, Securis, ut videtur, apud Leonem in Tacticiscap. 7. Vide Gl.med. Graecit.-voce T^exoOptov. j TZUSTRIA , Monomachia ludicra, hastiludium singulare, idem quod Justa 1. Vide in hac voce, et Gloss, med. Graecit. voce TOU<TTP<X. | TZWTDIK, Lini manipulus. Charta ann. 1285. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. 141 : Plebanus in Dobir habebit de unoquoque manso totidem pullos et totidem manipulos lini, qui vulgariter Tzwydik dicuntur.

7. cap. 314 : Ut Clerici pampis, aut Tzangis, vel armis non utantur. [** Bal. 398. pompis aut sagis.] [Vide Gloss, med. Graecit. v. Tayyo, col. 1155.] TZANCJE, ZANCH.E, in leg. 3. d. tit. Cod. Tb. Epistola Galieni apud Pollionem in Claudio: Zanchas de nostris Parthicis paria tria. [Vita S. Maximiani apud Murator. torn. 2. pag. 105 : Similiter accersivit sutores calceamentorum, prsecepit illis, ut magnas Zanchas ex hircorum pellibus operarentJ] 1 ZANCA, Eodem significatu. Index vett. can. inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 19 : Monachi orarium vel Zancas in usu non habeant. Cencius in Ord. Rom. apud Mabill. Musaei Ital. torn. 2. pag. 170 : Indutus manto precioso , et calceatus Zanca una aurea, id est una caliga, altera rubea, etc. ZANG.E. Vetus Interpres Horatii ad Sat. 6. lib. 1. vers. 27: Nam ut quisque insanus nigris medium impediit crus Pellibus. Nigris pellibus , inquit, Zangis. Glossae Isidpri: Zanga pellis. Glossae MSS: Zangd, ossa, i. ocrea. Vide Osa. Tzangx autem ad medium crus usque pertingebant, unde Ocreas vocant Scriptores Latini. Hist. Miscella : Et rubris entm ocreis agnoscebatur. Ubi Theophanes pag. 263 : 'Ex TWV aXiqOivwv yap Tayvwv Ivtop^ero. Will. Tyrius lib. 15. cap. 23. de Manuele Comneno : Ocreis, ut mos est in illo imperio, insignitus purpureis, ab umversis legionibus certatim Augustus est appellatus. Caligse dicuntur Luithprando lib. 3. cap. 9. et Alberico, ubi de Bajduino Imperatore OP : Caligis rubeis secundum morem indutus. Cothurni, Corippo lib. 2. Hueses, seu ossse, Willharduino num. 116.

Ita Basilius in Parsenesi cap. 63. Theophylactus Bulgar. de Institut. Regia cap. 27. et alii, quos laudat Meursius. Sed et LaziS Regibus r^ayyta poucraia Trepcrtxw, yyr^aiTi adscribit Chronicon Alexandrinum pag. 768. xoxxogaopk? ueStXov, vel jcIStXa epuOpa, Scilitzes ; et Bulgaricis Principibus, Nicetas in Isaacio lib. 1. num. 5. Gothicis Regibus, Gregorius M. lib. 2. Dialog, cap. 14. Imperatoribus Occidentalibus, Panegyricus Berengarii Imp. lib. 4. vers 167:
Cum Princeps nitidus Tyrio procedit in ostro, Tegmina vestitus crurum rutilante melallo, Quale decus terra soliti gestare magistri.

Alii promiscue, Albertus Aquensis lib. 9. cap. 8: Caput vero Gerbodonis, et ejus crura pretioso ostro calceata et induta amputantes, defensoribus urbis ostenderunt. Vide Calcar. De vocis etymo censet Salmasius, cuis sententiam amplecti videtur Jacous Gothofredus, abjfyxw, quod est constringo, et ayx*], vinculum, quo quid constringitur, deductam, unde factum ?YXrl> Pro Siaypl* ut Zabolus, pro Diabolus, zeta, pro dieeta, et similia apud Latinos. Verum T? apud Gra3cos recentiores pro 8ta usurpatum vix reperire est; imo semper ab iis prapositum litterae * inflexione Italica, quod monent Eustathius ad Dionysii Perieg. pag.

V
V. LITTEBA numeralis, quae 5. designat. Unde versus:
V. vero quinque dabit tibi, si recte numerabis.

Seu, ut habet Ugutio :

V. quoque pessundans, non plus quam quinque [redundans.

Eidem litterse si recta linea superaddatur, 5. millia significat. V. inquit Notkerus Balbulus, Opusc. Quid singulse literss significent, in superscriptione Cantilenas : Licet amtssa insua, veluti valde Vau Grssca, vel Hebraea, velificat. Vide A. 1V pro B. et vicissim B pro V, in fre-

quenti usu apud Hispanos aliosque: Octaba passim pro octaya ; Guvernare, deveas, haveat, livertas, in Charta Fundat. Monast. S. Michaelis in Apuniano ann. 728. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 25. et 26. Vide infra Vanleuga, vanneria, etc. * Et apud Italos, ut videre est apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 188. 197. 198. 199. 1014. torn. 5. col. 371. et in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 86. col. 1. V. Litteram ut F, Germanos efferre, observat J5gidius Schudus in Descriptione Rhsetiae cap. 36. exemplisque aliquot probat Stephanos Baluzius in No-

tis ad Agobardi librum de Judaicis superstitionibus, adeo ut Valradus, Vulda, et similia promiscue scribantur , pro Fulradus, et Fulda. [Hinc in Epitaphio ann. 1007. legitur Folfo, pro Volvo, et Fifo, pro Vivo: ita perinde F. mutatur in V, ut monet Morales in Eulogii Vitarn pag. 193. Vide supra F.] | V pro O scriptum frequenter ab antiquis Jibrariis monet idem Baluzius in Notis ad Capitul. col. 990. quod ex corrupta enunciatione factum esse existimo. S3" V vel Y efformatum in monogrammatis Regum Francorum quid signiflcet, vide in Monogramma, pag. 507. col. 3.

VAC
* VA, Praepositio, quae idem sonat atque A, ab. Charta ann. 1408. apud Lamium in Delic. erudit. inter not. ad Hodoepor. Gharit. part. 3. pag. 1033 : Fines autem et terminos loci illius cum suis adjacentiis ita decernimus, sicut jam olim concessimus. Va ab Oriente parte a Nespolo.... Va meridie vero ab ipsa colUna.... Da Occidente a vado.... Ad Aquilonem vero da rixa de palestra revertitur usque ad Nespulum. [** Pro Vadit.] 1 VAANAGIUM, Fructus ex agro culto, idem quod Gagnagium. Vide in hac voce. Chartular. S. Vandreg. torn. 1. pag. 395 : Vendidi ..... pro XLVIII. sol. Turon. duas tninas Vaanagii redditus, quale videlicet Vaanagium terra subnotata annuatim afferet. Vasnagium ibidem occurrit. Waagnaige, eodem sensu, in Statutis ro pistoribus Atrebat. ann. 1355. inter rdinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 510. 12 : Puet li maires du mestier.... commander as fourniers qu'il entamechent leurs fournaiges, pour voir dedans s'ils sont de loyal Waagnaige. Semel et iterum occurrit ibidem. Vide Gagnagium et Wannagium. * Waagnaige, eadem notione, in Stat.. ann. 1355. torn. 5. Ordinat. Eeg. Franc. pag. 510. art. 12. Waingnaige, Ager culturae aptus, in Lit. Joan. dom. de Commerci ann. 1336 : Qui auroit Waingnaige pour chevaulx et pour bosuf, il payroit a I'advenant. Unde Waingnie dicitur, Ager cultus, in Charta Guid. comit. Fland. ann, 1290. ex Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 200. Waagnerie, pro ipsa cultura, in Charta ann. 1317. ex Lib. nig. 2. S. Vulfr. Abbavil. fol. 68. r : Et se.... faisions despens par le defaute de se Waagnerie, il seroit tenus a rendre et a restorer. Vide Gagnagium et Wangnale. * VAARIA , Districtus , territorium. Charta ann. 1114. ex Tabul. episc. Oarnot. : Confirmamus etiam eis (monachis Tironensibus) annuale modium avense, in festo S. Joannis Evangelistas, eis per majorem de Garzeia super Vaaria (al. Vaagia) et territorio nomine de Vastina, ......... exsolvendum. Vide Viaria in Viarius. 1 VAASARIUS, f. Vasorum custos. Vide Vasarium et Vasarius. Comput. ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. CLXXXII : Pro debitis Vaasariorum quasrendis, LX. s. * VAASSORES, ufr infra Vavassores, ex eodem Computo pag. CLXXXI : Et pro Vaassoribus, XI. I. III. sol. Vasseurs, in Consuet. Paris, art. 51. Carnot. art. 17. 48. Blesensi art. 12. * VAASSORIA, Praedium, quod sub annua pensitatione tenetur. Charta Phil. Pule. ann. 1305. in Lib. rub. Gam. Comput. Paris, fol. 280. r. col. 2 : In ripanis, portubus, veariis, Vaassoriis, molendinis, piscariis, etc. Vide Vavassoria in Vavassores. 1 VABALLUM. Vide infra Varballum. J VABRA, Callidus,artificiosus. Vabrum, varium, multiforme. Gloss. Isidori.Forte leg. Vabrus, pro Fabrus, f in v mutato, quod saepe fit : nisi cumGraevio malis ex Pa pi a Vafer. * VACALIA, Vaccarum grex. Charta pro monast. S. Steph. de Fontaneto in Reg. 106. Chartoph. reg. ch. 271 : Et si aliquo tempore Vacalias aut ovilia seu porcarias ibidem agogare faceret, donavit decimas omnium profectuumillorum.Vide

VAC
Tarb. et abbat. Casae Dei ann. 1327. ex I Reg. capit. Bitur.: Item voluerunt quod Tarbiensis episcopus... dum rector vel rectores dictarum ecclesiarum mori contigeritr habeat pro Vaccante primi anni cujuslibet rectoris post eorum.... medietatem omnium fructuum, redituum et proventuum, et quod alia medietas sit dicti D. abbatis. Vacquant, eadem acceptione, in Lit. ann. 1403. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 623 : Et par especial veulent exiger les services ou Vacquans des prelatures, dignitez et autres benefices qui ont vacque. In ordine vero militum S. Joan. Jerosol. Vaccans nuncupatur, Redditus qui a prima Maii post mortem ultimi possessoris, usque ad primam Maii anni sequentis obveniunt.Lit. ann. 1401. ibid. pag. 479 : Les mortuaires et Vaccans des prieures, chatelainies et commenderies dudit Hospital appartiennent au commun tresor du convent de Rodes. Vide Mortuarium 2. et Vacantia 2. VACANTANEUS, Improvisus, incautus. Isid. Pac.in Chron. aera 782 : Sed Maraon unus ex Arabas Palatium adiens, periturum, et propria bella in diversa distractum, Vacantaneum per tyrannidem fer0citer appetens bellum. VACANTES, dicuntur Supernumerarii Magistratus, qui Codicillos magistratuum, annonas praeterea et salaria dignitatis obtinebant a Principe, licet nullam functionem agerent. Ita vacantes Tribunos non semel habet Ammianus, ubi consulendusHenricus Valesius pag. 68. ut et Casaubonus ad Lampridium, et Jacobus Gothofredus ad leg. ult. Cod. Th. de Agentib. in reb. (6, 27.) VACANS ECCLESIA, 2xoXdoucra IxxXvio-ca dicitur, quoties viduata est, vel titulus a nullo possidetur. Episcopus vero, vel Clericus o-xoXa^wv nuncupatur, qui ab hostibus, paganis, vel haereticis sede vel titulo pulsus est. [Vita S. Virgilii saec. 3. Bened. part. 2. pag. 313: Unum Vacantem Episcopum nomine Liuti ibidem advocavit, qui ipsam di/>cordise ecclesiam consecravit.] Vide Glossar. med. Graecit. col. 1510. VACANTES TEER^;, Desertae, incultae, in leg. 3. Cod. Th. de Veteranis (7, 20.), quae in leg. 8. eod. tit. Vagantes, quomodo nostri eadem notione Terres vaines et vogues, [in plerisque Consuetud. municipalibus. Fains lieux, in Litteris Roberti Ducis Burgundiae ann. 1282. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 4. pag. 381. Hostel wide et Vacque, ubi nullus habitat, in Charta ann. 1455. ex Chartul. Latiniac.] Vide Vagantes. VACANS MULIER, Vidua, Marciano JC. [Vacans nostri, pro Absens, absentes, dixerunt. Tabular. Sangerm. ann. 1467 : Les abbe et prieur dudit S. Germain estoienl Vacans.] 1. VACANTIA, Otium, <r%o\ri, in Gloss. Gr. Lat. \ 2. VACANTIA, Reditus unius anni cujuscumque beneficii vacantis, idem quod Annata 1. Vide in hac voce. Instrum. ann. 1415. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 1549: Jordanus Morini magister in Theologia... dixit.... quod tollantur dictsB Vacantise. Centies ibidem occurrit. Adde le Brasseur Hist. Ebroic. pag. 277. et Calmet. inter Probat. Histor. Lothar. torn. 3. col. 413. Vide Vacata. T 3. VACANTIA, Jus succedendi deficiente haerede, atque bona quacumque ratione vacantia sibi accipiendi, Practicis nostris Desherance. Droit d'escheance, in vet. Consuet. Norman, cap. 25. Vide Escaeta. Fragm. Chronic, apud

VAC

223

T VACANS. Vide infra Vacantes. 0 VACANS, Jus caduci in beneficiis ecclesiasticis , quando vacant , idem quod Deportus. Pactum inter episc.

eumdem Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 1151 : Cum nobilitiis, hostagitiis, hominibus, censibus, terris et reditibus, pe~ dagiis, praefecturis, Vacantiis, et albinis, etc. 9 Hinc Vacans appellantur, Bona, quaevis, quorum dominus ignoratur, quae ad dominum feudi pertinent. Notae ex vet. Reg. commissariorum ann. 1378. ex Cod. reg. 5991. A.: Biens Vacans, sont biens d'aventure, comme ung cheval eschappe, que I'en we sceit a qui il est; une bourse trouvee en ung chemin,ung homme incongneu trouve mort ou murdi en ung chemin. Et telles chases et semblables appartiennent au hault justicier, et les doit garder en forme ou valeur ung an et rendre a celui qui y vouldroit clamer et monstrer droit. VACANTIA IMPERIALIS. Acta S. Theodori Ducis Mart. num. 2 : Tune nuntiatum est ei de quodam doctore Dei viro, nomine Theodora, qui factus erat Judicator Imperialis Vacantise. Ubi Metaphrastes, Defensorem Regium habet. 4. VACANTIA, Locus vacuus. Charta ann. 1386. apud Pez.tom. 6. Anecd. part. 3. pag. 76. col. 2 : Et semper una Vacantia ante fores et domos eorum, pro via publica ipsis maneat lib era et nullo modo occupata. Vide infra Vacuamentum. VACANTIVUS, Otiator, avEpyvj?, qui vacat. Suidas : BaxavrtSo;, ayci\a.GT;-t\$, (J.YI napafievwv TW TipayjxaTt aurou. Ita vocem hanc usurp'at Synesius Epist. 67. ad Theop. ubi de'Episcopis qui vagi et errabundi sedes suas deserebant, otio indulgentes. Lampridius in Severo : Jurejurando deinde constrixit, ne quern adscriptum, id est Vacantivum haberet, ne annonis Rempublicam gravaret. Ubi Casaubonus legit, ne quern adscriptitium, id est, vacantem haberet. Vide Vacantes et Vacivus. 1 VACANTO. Vide Vaccato. 1 VACARETIUS, Ad vaccas spectans. Charta ann. 1054. inter Instrum. torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 177 : Et de ipso Jounco usque in via Vacaretia, quae discurrit Cortasellas. 1 VACARIA, ut infra Vaccaria. Index MS. Beneflc. Eccl. Constant, fol. 26: Rector percipit omnes grossas decimas et minutas, excepta Vacaria de bosco, de qua prior B. M. Magdalene Rothomag. percipit duas garbas. Rector percipit tertiam partem dictse Vacariss. 1 VACARIUS, Qui pelles vaccinas, sive bubulas depsit ac praeparat, vel iis utitur. Codex censualis Episc. Autissiod. : Pelliparii istius villas qui sunt quitti de ventis, cordubanarii, Vacarii, savetarii istius villas debent quilibet unum obolum. Vide Sutor vaccse, et Vacinarius. 1 VACATA, ut supra Vacantia 2. Acta S. Francisci de Paula torn. 1. Apr. pag. 150: Qui quidem Rex respondit quod pro Vacatis ejusdem episcopatus sibi donabat summarn decem millium scutorum auri. 1. VACATIO. Tabularium Prioratus de Domina in Delphinatu fol. 71 : In hoc alodo accipient Monachi de Domina 9. denarios et unum dimidium de servitio. Reddent autem prsedicti monachi 7. denarios de Vacatione. [Forte idem est atque praestatio, Altarium redemptio dicta, quae vacante personatu exsolvi debebat. Vide in Altare 1. Persona.] * 2. VACATIO. Bulla Calixti PP. II. ann. 1121. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 150 : Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat vestrum ccenobium temereperturbare, aut ejuspossessiones auferre, vel ablatas retinere,

224

VAC

VAG

VAC
* VAGGA Ferri, Instrumentum quoddam coquinarium. Invent, ann. 1218. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 67. col. 1: Item invent duodecim grillonoset Vaccas ferri et-quasdam ferrias. VACCAGIUM, Tributum ex vaccis. Tabularium S. Trinit. Vindocinensis: In curte S. Dionysii.... perdonat Conies Faccagium totum. Sammarthani in Abbat. O. SS. Andegav. ediderunt vacatium. In Charta Henrici III. Regis Angliae pro Monasterio S. Salvatoris in Hibernia in Monastico Anglic, torn. 2. pag. 1032. mentio fit vaccarum solutionis, ques dari solent pro Capitulis Utlagorum. [Vide Vaccaticum.] | VACCARE, pro' Vacare, in Gonsuet. MSS. Monast. Fontanell.: Ut per hoc liberius Vaccet Deo. VACGARIA, Ager, vel praedium vaccarum numero alendo idoneum. Charta Joan. Regis Angl. torn. 3. Monast. Anglic, pag. 35: Concessimus etiam eis, quod habeant ibidem Vaccariam 40. vaccarum, cum pastura earum in foresta ilia, et cum secta earumdem ad duos annos ; ita quod in fine singulorum duorum annorum amoveatur de foresta nostra secta earumdem 40. vaccarum de duobus annis. Monacticum Anglican, torn. 2. pag. 165: Et de bosco meo, sive arborum succisione, sufficientem materiam ad faciendas domos, et faldas duarum Vaccar iarum, quot opus habuerint, et virgas sufficientes ad domos faciendas in eisdem Vaccariis, quantum necesse fuerit. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Vaccaria, prov. polia, ar men turn. VAGGARITIA, Eadem notione. Lex Alamann. tit. 75 : Si guts in Vaccaritia legitima ubi sunt 12. vacca? vel amplius, taurum ex ea involaverit vel Occident, etc. Charta Caroli 0. ann. 37. pro Monasterio S: Bertini Audomarens. in Tabul. ejusdem Ecclesiae : Ad portam autem, ante fores Ecclesise Vaccaritiam cum hortulo. Vaccaritise dominicales, in Charta ejusdem Caroli C. apud Malbrancum lib. 6. de Morinis cap. 29. Occurrit praeterea in Gapitulari de Villis cap. 28. [in Vita Aldrici Episc. Cenoman. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 31. et apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 266.] t WACARITIA, in Godice censuali MS. Irminonis Abb. Sangerman.: Sed pro ipsa Wacaritia quod prsevidet, non solvit denarios, seu facit curvadas. VACOHABIA, in Monastico Anglicano torn. 1. pag. 74. 1 WAGHERIA, in Gharta Hugonis Episc. Dunelmensis torn. 3. ejusd. Monastici pag. 92. VACCERIA. Gharta Philippi Regis Franc, ann. 1066. et Roberti Comitis Flandriae ann. 1080. apud Mireeum in Cod. Donat. piar. cap. 57. 58: In eodem territorio apud Alfringhem 7. mansa feme continentia 100. vaccas. Et infra: Apud Ferlingehem dimidiam Vacceriam 16. Foecarum. VACHERIA, in Fleta lib. 2. cap. 41. | 13: Inquiratur si aliqua Vacheria, porcharia, vel alia domus, vel clausum allquod construatur infra meta forestse, et per quern et quando, et quantum per %stimationem pastura Regis favorata fuerit aut deteriorata per animalia, qui exeunt a domibus illis. [Constitut. MSS. Cluniac. : Nullus Monachus infra bannos exemptionis nostrss comedat aut bibat, aut de die ac noctejaceat, videlicet in grangia helemosinarii, Vacheria teleria.] Vide Vallesheria. VAGHIVIA, Idem videtur quod Vaccaria, in eodem Monastico Anglican, torn.

minuere, auU,emeranis Vacationibus fatigare. Sed legendum videtur, ut in aliis Chartis, Vexationibus. 1 VACATIO, Gall. Vacance, Oessatio. Index MS. Benefic. Eccles. Constant, fol. 41: Rector alterius portionis dicti loci quam sibi difforciavit Rex, anserens jus praesentandi ad ipsam portionem sibi debere pertinere pro quadam Vacatione unica. Gloss. Lat. Graec. : Vacatio, evaryo\itx. VACATIUM. Vide Vaocagium. VACATURA, Beneficium Ecclesiasticum nondum vacans, sed vacaturum, ad quod Summus Pontifex, vel Praelati ipsi seu Episcopi Olericum aliquem promoyebant; quae quidem provisionis species interdicta variis Gonciliis, ac praesertim Tridentino sess. 24. cap. 19. Joan. Bromton. de Ludovico VII. Rege Franciae: utn autem Clericus guidam privilegium Pap ale ei attulisset, quod in omni Cathedrali Ecclesia regni sui primam Vacaturam haberet, cum fructibus media tempore provenientibus, ille statim litteras combussit, dicens, se malle tales litteras cornbur ere, quam animam suam in inferno torqueri. Jacobus Stephanescus lib. 3. de Vita S. Caelestini V. PP. cap. 11. de ejus jneptis promotionibus :

nitentiario lib. 5. cap. 10. de Poenitentia Archidiaconi : Secundo quia volunt habere pecuniam, vel Vaccam alb am pro investituris Ecclesiarum vel beneficiorum, etc. Quia rara. [* f. Pellis vaccina certa ratione praeparata, quas alutariis nostratibus Vdche blanche nuncupatur.j * VAGCA FABSSITA, Farta. Vide supra Farssitus. ** VACCA INPBBENDALIS. Vide in Inferenda. <* VACGA PEBPETUA. Vide in Perpetuus. 1 VAGGA VARIA, Quae variis coloribus distinguitur. Vide Varius 1. Inventar. MS. ann. 1366 : Univit et annexavit Romanse Ecclesise castrum novum Canallicensis cLiocesis, quod a dicto abbate (S. Guillelmi de desertis) in feudum tenebatur cum suis juribus, hominibus, territoriis , ac pertinenciis universis sub annuo censu unius Vaccae varias sive colhae. 5BS~Eodem nomine nuncupatur distributio quaedam incertae originis in Ecclesia Autissiodorensi usitata, quae in eo posita est ut 32. priores Oanonici mensuram frumenti, quse Sichetus dicitur, percipiant, quibus singulis aliisque decem suosequentibus Ganonicis sexdecim vini mensuras, quas Pintes nomi0 quam multiplices indocta potentia formas namus, suppeditat Abbas S. Germani Edidit! indulgens, donans, faciensque recessit, Atque Vacaturas concedens, atque vacantes, Autissiodorensis: aliis Canonicis totiAssumens precibus nonnullum ad culmina sedum dem a Gapitulo suo accipientibus. HuPontificum, yariosque gradus, absente senatu, etc. jus distributipnis mentio est in Statutis Vide Historiam S. Mariae Suession. pag. Ecclesiae Autiss. anil. 461. De hora qua 443. et Historiam Academiae 'Parisiensis lucratur Vacca varia: cuj us media pars assidua sex mensium mansione obtineri torn. 3. pag. 582. VACCjE, olim in aliquot regionibus ac ibidem dicitur; altera pars ab eo qui die provinciis, praecipuae fuerunt horninum festo S. Aniani Missae solemni interest. facultates, adeo ut et mulctae judicio- Hsec praestatio primum, ut videtur, in rum in vaccis exsolyerentur, ut colligi- vacea varia exsoluta, unde vocis origo, tur ex Leg. Malcolmi II. Reg. Scot. cap. exinde in pecuniam commutata est, ut 8. Statut. Will. Reg. Scot. cap. 5. 6. colligitur ex Tabul. ejusd. Autiss. Eccl. Leg. Forestar. Scot, cap, 3. ex Reg. Ma- ad ann. 1369 : Ab abbate S. Germani Aujest, lib. 3. cap. 19. ex Quoniam Atta- tiss. pro Vacca varia de tertnino 'S. An~ cbiam. cap. 72. 73. etc. Statutis Alexan- dreae^ pro toto xv. sol. Rursum ad ann. dri II. Regis Scotiaecap. 1.15. etc. atque 1387 : Ab Abbate monasterii S. Germani 633 denique vice pecumae in commerciis Autiss. pro Vacca varia de termino S. darentur. Tabulae Fundationis Monas- Joannis, pro toto xv. sol. terii S. Severini in Vasconia : Qua de * VAGGA MASCULA, Bos. Obarta Phil. causa eum locum ab Hits cum omnibus IV. ann. 1310. in Reg. 53. Chartoph. reg. ad se pertinentibus, dando illis trecentos cb. 350 : Priorissse et conventui. sororum solidos duodenarios argenti quadraginta ordinis Praedicatorum de Pissiaco.... conusagium pro viginti Vaccis, quinque Vaccas, cum mult is rebus aliis. cedimus Scribit Jacob. Waraeus in Antiquit. Hi- tarn masculis quam femellis, in foresta nostra Layse. bern. cap. 12. ex veteri Poeta Gallico * Est et ludi genus, qui ad Vaccas vel sub Ricardo II. equum generosissimum emtum vaccis 400. Hue spectant ista ad Vacculam nuncupabatur, cujus menColumellae in Praefat. lib. 6: In rustica- tio est in Lit. remiss, ann. 1456. ex Reg. tions vel antiquissima estratio pascendi, 183. Ch. 96: Le suppliant et Satin seprineademque qusestuosissima; propter quod drent a jouer auao Vaches pour le vin npmina guoque et pecuniseetpeculii tracta seullement. Aliae ann. 1457. in Reg. 189. videntur a pecore; quoniam id solum ve- ch. 159 : Lesquelz se prindrent a jouer teres possederunt, et adhuc apud quasdam auaf Vaches, au plus de blanches ou de gentes unum hoc usurpatur divitiarum noires. Aliae ann. 1395. in Reg. 148. ch. genus, etc. Vide Reginonem ann. 874. 40: Jehan le Noir et aucuns des comMonasticum Anglic, torn. 3. pag. 205. paignons jouerent ensemble pour I'arMarcam in Hist. Beneharn. lib. 1. cap. gent a un jeu appelle le jeu de la Va12. n. 10.11. lib. 3. cap. 8. n. 1. cap. 11, chette. ] VAGGA, fj.eXeTirjTixbc ai3x6i;> in Gloss. n. 5. in Probat. Adde praeterea, quae habent A. Gellius lib. 11. cap. 1. Plinius Lat. Graec. ubi infra Vasca legitur. Vide lib. 18. cap. 3. lib. 33. cap. 3. Tacitus de Cujacium. * VACCA DANICA, Hafnia, vulgo CopenMoribus German, etc. VACGA MULSA, id est, lactans, in Lege hague, appellatur in Chron. Danic. ad ann. 143O. apud Ludewig. torn. 9. Reliq. Bajwar. cap. 2. | 6. VAGGA JUGO DOMITA, Vacca junctoria, MSS. pag. 127 : Emiserunt (Hanseatici) Quae ad aratrum jungitur, in Leg. Lon- ex urbibus grandem elassem ducentarum et sexaginta navium, et duxerunt in gob. lib. 2. tit. 21. | 6. 7. [** Roth. 254. 256.] [Vacca domita, nude in Lege Salica insulas Oresund Danise prsedatum et ut mactarent Vaccarn Danicam Dani tit. 3. cap. 5.] perfece| VACCA DE KARRO, Quae ad carrum eos viriliter oppugnaverunt,. fugam inirent, cum magno jungitur, in Chartaann. 1110. ex Tabul. runtque ut detritnento et dedecore Daniam et ejus Floriac. VACCA ALBA. Joannes de Deo in Poa- Vaccam relinquentes inlactam.

VAC
3. pag. 15 : Item dedit eis unam quarrucatam terras,.... et unam Vachiviam de 40. vaccis cum secta earum per tres annos, et pasturam ad 500. oves cum secta earum per 3. annos, etc. Mox : Et quod liceat fratribus loca eligere cum Vachiviam mutare voluerit per totam forestam, et foena colligere in foresta, ad pasturam ovium et vaccarum. 1 VACCARIDM, Stabulum vaccarum, Gall. Vachene. Vita S. Kierani Episc. torn. 1. Mart. pag. 396 : De hujus Sancti Vaccario vaccam abstulit. VACCARIUS, Qui Vaccarum curam habet in praediis rusticis : Gall. Vacher. Hujus offtcium describitur in Fleta lib. 2. cap. 2. [Testam.S. Irminae Abbat. ann. 698. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 9: Omnia ista cum adjacentiis eorum, una cum pastoribus, Vaccariis, porcariis, brevicariis cum gregibus eorum, etc. Vide Vacherius.] [** Occurrit in Polypt. Sithiens. sect. 22. post Irminonem pag. 404. et 405.] Vaccarios praeterea quidam sectarii ac factiosi sese appellarunt s.ub ann. 1320. de quibus ila Chronic. MS. Monspeliense vernaculum : Item aquel an meteis se mogron autra manieira de gens que se appellavon Vaquiers, e volian passar et aussiau e cassanou los mesels. 1 VACCATICUM, Tributum ex yaccis, seu praestatio pensitata ob jus immittendi vaccas in pascua. Charta Alani Comit. Britann. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 236 : Ut nee Comes nee alia prorsus aliqua persona praeter ipsum hobere visa stt ullam dominationem in hominibus ipsius parrochiae distringendis, nee annonaticum, nee friscingaticum, nee fumaticum, nee Vaccaticum, nee ullam redhibitionem, nee vel ipsum bannum. Alia ann. 1138. ibid. col. 292 : Item in Bethia duos arpennos prati et pasturam seu Vaccaticum quamdiu ibidem aliquabestiafuerit.Vide Vaccagium. et Vachagium. ** Vacherie, eodem sensu, in Charta admod. majoriae Castell. ann. 1380. ex Reg. 116. Ghartoph. reg. ch. 243: Tout le droit des commendises, Vacherie, pasturages des bestes a laine, etc. VACGATO, Fragment. Petronii : Scilicet jam strigss puerum involaverant, et supposuerant stramentitium Vaccatonem. SB- Fascis, manipulus, cento volucrum corpore alio vacuus, interprete Reinesio, qui Vacantonem legit. Vide praeterea notas Joh. Schefferi in hunc locum. tVACCATURA.ut supra Faca*Mra,apud Cigaltium de bello Italico : Sicut Papa non committit symoniam in curia Rotnana accipiendo Vaccaturas, etc. VACCATUS. Anna!. Victor. MSS. ad ann. 1235 : Hoc anno Paleologus, Grseciae dictus Vaccatus, vir potens et famosus, cum multo exercitu invasit terram imperil Constantinopolitani. * VACCEIA, pro Vasconia, in Vita S. Rictrud. torn. 1. Febr. pag. 300. col. 2 :

VAC
bium est apud Italos tritum, quod durioribus assuescere sonat. 11. VAGGHETA. Statuta datiaria Riperiae fol. 14 : Item quod libris et Vacchetis dictorum emptorum, et cuilibet eorum, et cujuslibet eorum officialibus, stetur et stari debeat. Academicis Cruscanis: Vacchetta, Libra cosi detto per iscrivervi giornalmente. Diarium, Gall. Journal. Vide Vacheta 2. *2. VACCHETA, Vacca junior, vaccula. Acta S. Jacobi Mevanat. torn. 4. Aug. pag. 730. col. 1: Hanc (pecuniam) duabus cum Vacchetis faciliter usque ad ecclesiam fratrum Prsedicatorum portari fecit. Vide Vacchella. 1 VACCINIA, Aa^aXiov, in Gloss. Lat. Gr. MSS. habent, Vaccina. Vide Vacchella. * Nostris Vachin, Corium vaccinum. Lit. remiss, ann. 1459. in Reg. 188. Chartoph. reg. ch. 159 : Le suppliant fut a la place Maubert chez ung cordouennier, et print deux courdouans, ung Vachin, etc. Les vachins d faire empaignes et houseaux, in Stat. ann. 1372. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 120. art. 6. Pedag. Divion. MS. : Li Vaichins entiers paiera un denier. * VACCIPOTENS PRJESTJL, Regionis pascuae episcopus. Dicitur de Albrico episcopo Ultrajectensi, in Carm. quod Alcuini esse opinatur D. Le Beuf torn. 2. Dissert, pag. 423 :

VAC

225

pra. Ita est ste Vachermi. Vide infra Wacharmen. 1. VACHETA, Navis species. Andreas Dandulus in Chron. MS. ann. 1257: Viginti novem galeas, 10. Vachetas, et 9. naves festinanter praeparari fecerunt. [Bartholomaeus Scriba in Annal. Genuens. ad ann. 1241. apud Murator. torn. 6. col. 490 : Inimici autem hoc videntes, reliclis anchoris, scalis et Vachetis, continuo mari et terra de loco Nauli fugerunt. Jac. Aurias in iisdem Annal. ad ann. 1283. ibid. col. 583 : Duo antiani civitatis Pisanse qui ibant inuna Vachetta armata cum hominibus xvin., etc. Jac. de Varagine in Chron. Januensi apud eumd. torn. 9. col.-50 : Super quamdam Vachetam conscendens aufugit, et exercitum dereliquit. Navis humilior et velocior esse videtur, a Latino-barbaro, Vasellum, Vacillum, quod ex Gallico Vaisseau, navis, efformatum existimo. Vide in Fas.] 52" Haud scio an idem sit quod Vans dicitur, apud Marten, torn. 1. Anecd. ubi de capta CP. ann. 1453. col. 1820 : L'armee du Turc estant tant au port que dehors de seize a dix huit gallees ; soixante, ou soixante dix galliotes, de dix huit a vingt Fans, de seize d vingl barques petites, comme pour porter chevaulx et fustes. Vide Wachellus. * 2. VACHETA, VACHETTA, vox Italica, Codex membraneus, diarium. Stat. Valis-Ser. rubr. 33. ex Cod. reg. 4619 : NoSi meus Albricus veniens occurrat in amne, tarius prsefati dotnini vicarii teneatur Vaccipotens prassul properans tu dicito : Salve. describere in una Vacheta dietim quosli1 VACELLUS, Modus agri, ut videtur : bet dies feriatos, etc. Stat. Mantuse lib. 1. nisi sit pro Valliculus. Tabul. S. Quin- cap. 32. ex Cod. reg. 4620 : Teneantur.... tini in Insula fol. 75 : In aresna de Cor- dicti notarii statim porrecta accusa sen reel 2. sestaria ; in alio Vacello citra 1. denuncia, seu processu formato, nomen scribere in Vamodium ; in Vacello juxta campum Al- accusati, denunciati berici, etc. Vide Vallo 1. Vancellus, et chetta seu libriculo judicis maleftciorum. Vauchellus. Vide Vaccheta. | VACEMUM. Charta ann. 1293. torn. 2. VACHIVIA. Vide Vaccaria. Hist. Dalphin. pag. 72 : Item quod MoVAGIA. Ignotus Casinensis in Hist. nasterium sanctse Crucis prsedictum non Longob. cap. 10 : De B. Benedicti ccenopossit tenere in montaneis ipsius, nisi se- bio abstulit.... Vacias duas, pensantes liptem trentenaria ovium cum lacte et Va- bras 30. et fundatos duplices 7. Idem forte cemo, arietibus et agnis, quantum necesse quod Vauca. Vide .Bauca 1. fuerit, etc. Vide Vascinum in Rassaria. 1 VACI^, pro Uvae, in Gloss. Isid. v. Trictilia. Vide supra in hac voce. | VACHAGIUM, ut supra Vaccaticum. * VACILIUM, vel VACILE, pro Bacile, Vide in hac voce. Tabular. S. Martini Vertavensis : Notum sit omnibus homines Vasis genus, pelvis, pollubrum, Gall. de castellania Palatii de jure B. Martini Bassin. Vide in Bacca 2. 'Chron. Sublac. Vertavensis terragium, et decimam, et apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. Vachagium , et pasnagium Monachis , 83vi col. 1053: Quinque calices, tria thuriantequam vineas in, eadem terra fierent, bula, duo Vacilia, duas cassellas, septem candelabra, etc. reddidisse. j VACHARIA, Stabulum vaccarum, 1 VACILLUM, HupaixTi, in Gloss. Lat. Gall. Vacherie. Sententia arbitralis inter Gr. ubi MSS. habent, Vatillum. Alia noAymarum de Pictavia Comit. Valent. et tione, vide in Fas. JVACINARIUS, ut supra Facarius, in Jacobum Abbat. Monast. de Lioncellis ann. 1303. ex Schedis D. Brunet: Anima- Bulla Pii IV. PP. torn. 1. Bullarii pag. 119. lia ressarisR venientia in montanea supra- 121 : Quemadmodum artes Vacinariorum, dicta transire debeant per iter novum fa- seu coriariorum, nee non artificum, chorcturn prope Vachariam Monasterii supra- das musicales ex animalium fibris facientium, malum reddentes odorem, ad flumidicti. Vide Vaccarium. nis ripam separatee reperiuntur. j VACHERIA. Vide in Vaccaria. VACIVUS, Otiosus. Regula Magistri * VACHERINUS, Caseus ex lacte vaccino. Stat. Avellse ann. 1496. cap. 126. ex cap. 18 : Et si alii fratres sequestrantur Cod. reg. 4624 : Emere non liceat ca- in alio laboris opere, tales sequestrentur, Ergo supra satis tandem cum pervia Francis qui Dei plus possint praesentiam timere, seos, seracios, Vacherinos, etc. Haec eadeni fieret Wascpnia, quae vocitata Vacceia est alio cognomine, etc. 1 VACHERIUS, ut supra Vaccarius. prseoccupato in coquina Praeposito, cum Charta Caroli Comit. Provinciae ann. negligentiore remanente Vacivo PrsepoVide notam ad hunc locum. 1274. ex Cod. MS. D. Brunet fol. 69. v : sito ; ut et vicibus honorem impleant 1VACCENTIUM, Annonae species. Vide Vacheriis sinyulis decem bestias bovinas emendandi, et vicibus humilitatem exerJarba. (dent pascendas.) Vide Vacquerius. ceant serviendi. Alias Plauto, et aliis, 1 VACCERIA, VACCHABIA. Vide Vac* VACHERMI, Hac voce concluduntur Faciuws est vacuus. In Glossis vero Lat. caria. articuli confessionis aut negationis cu- Gr. Vacivus, exponitur e{Jxaipoc, i.oppor1 VACGHELLA, Vacca junior, vaccula, jusdam clerici, de homicidio insimulati tunus, tempestivus. Vide Facaniiuus. Ital. Vaccarella. Chron. Parmense apud a promotore curise Cabilonensis, in 1 VACIVA BESTIA, Ex vacca nata, ItaMurator. torn. 9. col. 834 : Et sic addis- Charta ann. 1390. ex Reg. 139. Chartoph. lis Vaccino. Statut. Montis Regal, fol. cunt VacchellaB arare. Ibidem col. 844 : reg. ch. 1 : Respondet et negat articu- 306 : Item pro qualibet bestia Faciuo sol. Ut Vacchellss arare addiscent. Prover- lum Vachermi.... Anno et die quibus su- den. octo.
VIII

29

226

VAC

VAC

VAD

VACO. Charta Occitanica aim. 1298. in Regesto Philippi Pulcbri Regis ann. 1299. n. 13. ex Tabulario Regio : Item stagiam dictse domus contiguam, Vaconem sett msulam, guas est juxta domum prxdictam, quater viginti et quindecim jornalia terrarum cultarum, tarn intra insulam de Baria, quam in parochiis de Vassaria et de Castellione. [Terra inculta, ut videtur.] 1 VACQUERIUS, VAQUERIUS , Vaccarum custos, Vacher. Vide Vacherius. Inquisitio ann. 1268. ex Schedis Praesid. de Mazaugues : Et vidit adaquantes bestias in dicto stagno Vaquerios Portii Durandi. Ibidem : Postea stetit per annum unurn cum Domino templi pro Vaquerio. Rursum : Quod equarii et Vacquerii Arelatis custodiebant equas et vaccas. VACTROPERITI, Philosophi, sic dicti quod baculum et peram deterrent. Vide Bactr operates. T VACTUALIA. Vide Victualia 2. * VACUAMENTUM, Locus vacuus sedificiis et incultus. Charta ann. 1054. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 645 : Concedo et largior seu confirmo vobis res juris predicti monasterii nostri 7 id est Vacuamentum integrum, extendentem in longitudinem suam pedes, plus minus, supra platea sexsaginta et quattuor, et in lato ab uno capite pedes quadraginta et quattuor, et ab alio capite similiter pedes, plus minus, similiter triginta et quattuor, cum egresso et regresso suo,.... quas est positain hac civitate Ravenna prope basilica S. Laurentii. Alia ann. 1141. ibid. torn. 5. col. 227 : Capella mea in eo sita, seu etiam cum toto et mtegro cimiterio, et Vacuamento circa jam dictam S. Georgii martyris Christi ecclesiam posita. Voi, pro Vuide, ut videtur, vacuus, in Lit. ann. 1315. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 600. Vide supra Vacantia 4. IVACUARE. Vide infra in Vacuus. VACUARIUM, in Notis Tyronis pag. 198. f* Kopp. pag. 399 : Vacuaneum. 1 VAGUASIO, Charta qua quis declarat se nullum jus habere in res controversas legitimamque esse adversarii possessionem agnoscit. Placitum ann. 852. inter Probat. torn. 1. novae Hist. Occitan. cql. 100 : Cum nos vidissemus suum recognitione et Vacuasione, etc. Alibi Exvacudtio dicitur. Vide Exvacuare. I VACUATURIA. Vide infra in Vacuus. 1 VAGUE, Inaniter, Gr. xsva? , apud vet. Interpr. S. Irenaei lib. 1. cap. 13. num. 3. VACUEFACERE, Vacuare, xevoOv.Utitur Macrobius Saturn, lib. 1. cap. 2. lib. 7. cap. 12. * VACUI, vernacule Vages, inter civiles Magistratus recensentur in Arest. ann. 1279. ex Reg. Olim parlam. Paris, fol. 46 : Cum scabini, Vacui et consiliarii Gandenses comitem Flandrensem coram nobis super defectu juri fecissent adjornari Per nostrum curiam fuit declaratum dictos scabinos, Vacuos et consiliarios male appellasse. Ibid. fol. 54 : Cum scabini, consiliarii et Vacui Gandenses supplicassent, etc. Pactum inter comit. FJand. et scabinos Gandav. in Reg. 2. Olim fol. 9. r : Nous Guis cuens de Flandres et marchis de Namur, et nous echevin, conseilleur et- Vage de la ville de Gand, etc. Infra Vaghe. li yidentur esse, ad quos pptissimum cognitio mensurarum pertinebat; a Teutonico Waeghe, vel Germanico Wag, vel Weghe, libra, trutina, statera. Vide Waga. [** Warnkoenig. Histor. Flandr. lorn. 2. pag. 56.]

1VAGULUM. Cone. Avenion. ann. 1457. per subreptionem fuerint elicita, Vacuenapud Marten, torn. 4. Anecd. col. 385 : tur, etc. Regestum Joannis XXII. PP. in Item, quia Judsei carnes seratas juxta Secret, ann. 18. fol. 208 : Nee non dissoleorum Vaculum, et per macellarios chri- vendi, Vacuandi, annullandi ac irritandi facultatem concestianos vendunt, etc. f. Oraculum, eorum quasvis colligationes dimus. [Charta ann. 1338. apud Ludewig. legem significans. VACUUS, Irritus, inanis. Charta Chlo- torn. 5. Reliq. MSS. pag. 548 : Cassantes tarii Regis in Conciliis Sirmondi : Quss nihilominus easdem literas et annulantes, (licentia) si quolibet ordine impetrata et eas omnibus juribus Vacuamus.] Virifuerit, vel obtenta, ajudicibus repudiata bus vacuari, irritum haberi, in leg. 8. habeatur et Vacua. Collectio Canon. God. Th. de Suariis. (14, 4.)VideConstit. Martini Bracarensis cap. 33 : Ordlnatio Gener. Chlot. Regis cap. 9. ejus Vacua deputetur. Testamentum EVAGUARE, Idem quod Vacuare, VaHadoindi Episcopi Cenoman. : Et si ali- cuum et inane reddere. Lupus Ferrar. quis exinde Epistolam quasi a nobis fa- Epist. 71 : Sed postea ad persuasipnem ctam protulerit, Vacua et inanis perma- eorum, qui cum Dei offensione non timent neat. Marculfus lib. 2. form. 17 : in ditescere, Evacuata duplici eleemosyna, reliquo vero qualescunque a quocunque votum secularium de memorata cello, Epistolas de nostro nomine, manu nostra implere coacti estis. Baldricus Noyiom. firmatse ostensse fuerint.... Vacuss perma- lib. 3. cap. 3 : Non solum Evacuavit proneant. Formulae secundum Legem Ro- missum, etc. Joannes Sarisber. lib. 1. man, form. 1 : Et si fuerit ulla quselibet- Policrat. cap. 2 : Parricidii siquidem spepersona quse prseter istum alterum instru- cies est, impugnare jura natural, et sacrimentum exinde praesentaverit, aut ante- legii instar, parentis leges Evacuare, et rius aut posterius, quod nos nee fecimus matri omnium honorem debitum non renee facere rogavimus, nullum sortiatur ferre. Apud Littletonem sect. 64 : Cest effectum, nisi Vacuum et inane perma- eschange est Voide, par ceo.que les estates neat. Leges Luithprandi Regis Longob. ne sont mie egales. tit. 17. | 4. [ 22. (4. 4.)] : Et si aliter fe- Utuntur praeterea his vocibus lex 3cerit, sit ipsa venditio Vacua. Sic Latinis Cod. Th. de Immunit. nemini conced. etiam priscis. Vacui fasces, apud Cal- (11,12.) S. Ambrosius in Apolog. David purnium Eclog. 1. yers. 69. cassi,. ac et in Lucam, S. Augustinus de Cura pronullius pptestatis, cujusmodi sunt Con- mortuis, Concil. Regense cap. 3. Vide sulis codicillaris : Chart, ann. 876. in Baluz. Append, ad Capitul. num. 104. Jam nee adutnbrati faciem mercatus honoris Nee Vacuos tacitus fasces, et inane tribunal EVAOUATORIA, Apocha, qua creditor* Accipiet consul. amissa cautione, profltetur, sibi solutam fuisse pecuniam : cautione enina Observationes vacuss, inanes, apud Apuleium lib. 9. Vacuus labor, etc. [Nostris, reddita, apocha non datur, cum redditio Laisser vague, re aliqua non uti. Litte- chirographi ad solutionem probandam sufficiat. Id rse Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. pro lemmateindicant Formulas, quibus est : Evacuatoria, apud torn. 5. Ordinat. pag. 333 : Qui ne sau- Marculfum lib. 2. form. 25. et Formulae roient ne nepourroient faire ne soustenir veter. apud Bignpn. pag. 253. et 372.1. le fait de la diets Commune, et ja I'ont edit. Vacuaturia inscribitur in Formul. laissie Vague.] 17. et 18. autem .Eva* Unde Widisve, Res inanis, in Mirac. Andegav.habetur inFormula D. de Pactis cuatorias leg. 47. MSS. B. M. V. lib. : (2, 14.): Si quod instrumentum apud me Voslre amie, ne vostre fame remansit, vanum et pro cancellato habebiMe ferai ja jor que je vivo : tur. Evacuata obligatio, sublata dicitur De grant noient, de grant Widisve, In leg. 4. fin. C. de Solut. (8, 43.) S. AuEt tempre et tart vous debatez gustinus de Cura pro mortuis: Ubi esset Et trop fer froit certes batez. recautum, quo ilia cautio Vacuata fuerit, ^ VAGUUS , Incultus. Chronieon S. indicavit. Trudonis apud Acher. torn. 7. Spicil. EYAOUARIUM, Idem quod Evacuatoria. ag. 724 : Dux Lovaniensis.... major a Marculfus lib. 2. form. 27 : Et quompdo nala) adhuc minabatur, neque bona ec- solidos vestros reddere potuere, meam clesise solvenda ab invasione, nisi pnus cautionem absque ullo Evacuario interfossatum atrii quod contra eum elevave- cedente reeipiamus. Vide Vacuarium. rant repleretur.,... Igitur repleta atrii VADA, vectigalia fossa et pacata Duds ira recepit eeclesia rum, in Itinera,Hungarico. etiam fluvio^ Jure Sambacus. nostra sua bona Vacua, et post multos [Regest. Olim ann.. 1290. fol. 92: Cum annos inutilia. Vide Vacantes. nos concesserimus majoribus et juratis et. VACU.E TERB.E. Vetus Consuetude villas Corbeiensis ut leNormanise cap. 8 : Toutes terres culti- communitati mercaturis biadorum ipsiaveet vees sont en deffens, de quay bestes peu- varent super vent legierement tollir les fruits. Vuides narum et aliorum quorumcumque granoterres sont en deffens depuis la my Mays rum, necnon super mercaturis de Vade jusques a la sainte Croix en Septembre. de qualibet libra istarum mercaturarum En autre temps elles sont communes, se tantummodo duos denarios Parisienses.] [0* Beugnot. torn. elles ne sont closes ou defendues d'an- pag.De Vaide, in edit. in Guaisdium.] 2. 320. Vide Waida ciennete, si comme de haies ou telles choT VADABILIS, Vadosus, Gall. Gueable. ses. Glossar. Graec. Lat. : S^oXa^oucra , Vacua. Alibi : ^iX^i Ytipa, ^ <r/oXa?oy<ra, Epist. S. Ludovici de liberatione sua : Vacua. ^tXb? TOITO?, Vacuus. [Vide Va- Quia fluvius Thaneos non erat Vadabilis propter profunditatem aquarum et ripacantes.] VAOUARE, Inane, irritum, et vacuum rum altitudinem, etc. efflcere. Gloss. Gr. Lat. MS. : 'AxupwVADACULUM, Tolosae, le Vadacle, r ala., abrogatio, evacuatio, irritum. Perpeulgo Bazacle; f. diminut. a Vadum, ram in edito, arrogatio. Facundus Herall. Gue. Vide La Faille in Addit. ad mianensis lib. 2. cap. 1 : Nam si legibus Annal. Tolos. torn. 1. pag. 19. et infra vestris bene atque utiliter censuistis, ut Vadellum.] Will,- de Podio Laurentii qusecunque vestra rescripta, contra ipsas, cap. 17. de Tolosanis : Ex improviso quas promulgastis, leges, in quibus vobis versus ponies Garumnas vexilla .dirigunt deservitur, et quas vobis infringere licet. transeuntes, et vadantes subtus Vadacu-

VAD

VAD

VAD

227

lum, ad exercitum apud Vaurum prope- natione Ista. fieri et firmare rogavi, et propter meam infirmitatem roborare npn rarunt. Adde cap. 30. Ego Rainteus presbiter Vadia* VAD, Excubise, vigiliae, Gall. Guet. potui Charta ann. 1348. ex Tabul. S. Viet. rius. * VADIGO, Piscis genus. Vide supra Massil.: Communitas S. Leontii (Ruthen. dioec.) et pagesii ejusdem tenentur facere Glaucus. 1 VADILE, Instrumentum quo utuntur excubias seu Vadas, eorum propriis sumptibus et expensis. Ubi vernacule legitur : agricolse. Statuta castri Redaldi lib. 1. fol. 17: Ordinamus quod nulla bestia Item tendre ayssi de gens a lor despens per far spias per evitar inconveniens de aratoria, plaustra, aratra vel versoria, ligones, vomera, secures, Vadilia, et alia gens d'armes. Vid6 Wactse. } VADARE, Vado transire, Gall. Passer utensilia ad laborandum terras vel vineas a gue. Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Fa- et prata possint vel debeant robari, dedare, Queer, ou passer gue. [ Glossar. prasdari vel pignorari, etc. Leg. forte Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Guasar, Radilia. 1 VADIMONIARE, VADIMONIUM. Vide Prov. vadare, ire per vadum.] Chronicon Permense apud Murator. torn. 9. col. Vadium. 776: Flumen Taronis propter pluvias * VADIMONIUM SANGUINOLENTUM. crevit, ita quod nullo modo poterat Va- Stabilim. Phil. Aug. pro Judaeis torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 44. art. 5: dari. Alia notione, vide in Vadium. T VADATIO, ut Vadium. Vide in hac Nihil prsestabunt Judxi super alicujusmodi vasa, vel ornamenta ecclesiastica, voce. 1VADDIO, Vadius, fidejussor, in Charta nee super Vadimonia sanguinolenta vel Chlodovaei III. Reg. ann. 692. inter recenter madefacta. Meli us in altero pro Instr. Hist. Sandion. Felib. pag. 12. iisdem Stabil. ann. 1218. ibid. pag. 36. ^ VADE IN PACE, Career monachq- art. 4: Item nullus Judseus accipiet in rum, sic dictus quod qui in eum conji- vadium ornamentum ecclesiss aut Vesticiebantur, ibi ad mortem usque perse- mentum sanguinolentum aut madidum, verabant. Hujusce inhumanitatis, ut docet Petrus Venerabilis lib. 2. Mirac. * VADISCAPIUM, Aquagium, aqua3ap. 9. auctor fuit Mattha3us Prior S. ductus. Charta Adalber. episc. Laudun. ;Martini de Oampis. Hist, chronolog. ex Chartul. S. Vine. Laudun. ch. 13: Parlament. Occitan. laudata inter Notas Est autem terra ipsa pervio contermina Baluzii ad Gapitul. col. 1088: Vicarius ducenti ad transsitum aquee, ab Oriente jgeneralis Stephani Archiepiscopi Tolosani idem habens pervium, a sinistro latere x mandato dieti Archiepiscopi conque- Vadiscapium, a dextro latere et ab Occasu .stus est de horribili rigore quern monachi terram de prsedicta S. Hilarii abbatia. jexercebant adversus monachos graviter Vide Waterscapum. peccantes, eos conjiciendo in carcerem VADITUR, pro Itur, Gall. On va. perpetuum, tenebrosum et obscurum, Charta ann. 1318. in Reg. 56. Chartoph. jquem Vade in pace vocitant, qui nihil reg. ch. 250: Per quorum alterum (bijaliud habebant pro victu quam panem et vium) Vaditur ad quadrigam de Choisiaco jctquam, omni consortio sodalium illis in forestam Cuysiae, et per alterum Vaditur ad quadrigam Compendii versus poradempto. ! VADELINCUS, Inter vestes recense- tum Hugonis. Va-lui-dire, Modus convitur in Charta ann. 855. Append, ad Mar- ciandi convicium reticendo, in Lit. re,cam Hispan. col. 788: Cupertorio siricio miss, ann. 1476. ex Reg. 206. ch. 1088: I. et vellats xi. et quadincos xi. et Vade- Laquelle femme dist a son mary que icellui Barre estoit ung larron et ung VaUncos vin. ^ VADELLUM, an diminut. a Vadum, lui-dire. VADIUM, WADIUM, GUADIUS, GUADIA, Gall. Gue? Charta ann. 1188. apud Calmet. torn. 2. Hist. Lothar. inter Probat. etc. Vadimonium , pignus, fidejussio. col. 402 : Cum domo lapidea ad Vadel- Ebrardus in Graecismo cap. 19 : lum, et Xll. nummos pro vinea Himaris viam, Vado quadrupedem, Vadio, Vadium do : nepotis sui annuatim solvendos. Vide Vadoconsorte Vador : sonat hoc quod sum fidejussor. Pro Vadaculum. VADERE. Qui mentiendo vadunt, in Chronicon Laurishamense: Ornatum .Capitul. 1. ann.'810. cap. 1. lib. 3. Capi- quoque Ecclesiasticum, quern Vintherus rtul. cap. 59. et in Addit. 2. Lud. cap. 14. ambitu simonise expilaverat, et in Vadio exposuerat, plurima ex parte recuperavit. Phrasis Gallica, qui vont mentant. Alibi: Tres libros auro et argento, gem| VADIACO, VADIAMENTUM. Vide in misque preliosis exornatos, crucemque Vadium. * VADIAMENTUM, Pignoris ex judicis auream in Vadio exponenda concessit. sententia captio. Comput. ann. 1380. [Charta Petri Leucorum Episc. ann. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 1179: Garsierus miles dedit fundum alo28. col. 1: Solvi Bertrando Meruli , ser- dii sui in Vadio et sine Vadio.] Glanvilla vienti,... pro quibusdam Vadiamentis per lib. 10. cap. 6. et Regiam Majestatem ipsum, ad instantiam dictorum domino- lib. 3. cap. 2 : Creditur quandoque ex mUrum consulum, factis, etc. Vide alia no- tuo res aliqua sub Vadii positione, quod cum fit, quandoque res mobiles, ut catalla tione in Vadium. ] VADIANI, Augustino iidem qui aliis ponuntur in Vadium. Quandoque res Audiani, Anthropomorphitae , Haeretici immobiles, ut terras et tenementa, et redqui Christum purum hominem assere- ditus, sive in denariis, sive in aliis rebus existentes. bant. De iis passim mentio occurrit. * Quam vocem ab Anglo-Sax. Bad, piTVADIARE, VADIATOB. Vide in Va.dium. gnus ; unde Badian, pignus dare, ac* VADIARE, Sponsionem facere, pi- cersendam esse docet Wachterus in gnore certare, Gall. Gager, parier. Stero Glossar. Germ. v. Wette, quern consule, in Chron. ad ann. 1251. de Freder. II. ut et Benson, in Vocabul. Anglo-Saxon. imper.: Veneno extinctus sepultus est,.... WADIUM. Tabularium Prioratus de tarn occulte, quod mulli per annos qua- Domina in Delphinatu fol. 80: Facio draginta Vadiabant eum vivere. autem hoc donum pro salute rnea, et pro * VADIARIUS, Testis fldejussor. Charta Wadio, quern ad finem daturus sum, ut ann. 921. in Chartul. eccl. Vienn. fol. 56. quacunque morte praBOccupatus fuero, v. col. 2 : Ego Ado presbiter rogatus do- deinceps de hac vita sine Wadio et conOff*

fessions non exeam. Id est, non facta eleemosyna. [Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 73 : Quxsivit Wetenan solidos a Monachis Rotonensibus in Wadio pro duabus Salinis habentibus xi. capitellos.] 1 WAGIUM, in Tabul. S. Sergii Andegav.: Haimelinus Boitellus dedit duos arpennos prati in Wagium pro xxiv. solidis et vm. denariis , quos pro ipso emendavit Daibutus Abbas. Wage, in Charta ann. 1302. ex Chartul. 21. Corb. fol. 101. * Wagiere, pro Hypotheque, in Charta ann. 1255. ex Chartul. Monast. fol. 1: Et ce cist eritage estoit amconbreis de Wagiere ou de sans (cens) ou d'autre chose, etc. | VADIUM, Res ipsa in pignus data. Charta Ludovici Comit. Bles. ann. 1197: Qui Vadium clerici vel militis, vel alicujus servientis mei habebit, non tenebit illud ultra viginti dies nisi sponte sua, et tune sine causa vendere poterit. Vadium. plegii dicitur alibi. Vide in Plegius. 1 GAGIUM, Eodem intellectu, in Charta Ludoviei VII. Reg. Franc, ann. 1174. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 576: Ne allcui Judaeo in eadem villa die ac node, nisi per legitimum testimonium, Gagium aliquod, sive equum, sive bestiam aliam liceat recipere. 1 VADIMONIUM, Eadem notione, in Literis Ludovici VII. Reg. Franc, ann. 1145. torn, 1. Ordinat. pag. 10. WADIUS, Fidejussor, sponsor, vas. Capitula ad Legem Salicam cap. 1. 8 : Liber, qui se loco Wadii in alterius potestatem commiserit, etc. Lex Alaman. tit. 3 : Roget sibi eum reddere, et donet legitimum Wadiumj ut illam culpam illi servo concessam habeat. Ita in Lege Bajwar. tit. 1. cap. 6. 3. tit. 10. | 3. ete. Ubi quandoque idem videtur quod Vadium. Capitula Caroli M. lib. 3. cap. 29: Liber, qui se loco Wadii in alterius potestate commiserit. Cap. 65: Semetipsum in Wadio pro servo dare studeat. Annales Francor. ann. 777: Saxones reddiderunt per Wadium, et spoponderunt se esse Christianas, etc. Odo Gluniac. lib. 1. de Vita S. Geraldi cap. 24: Scilicet quoddebitum Wadii nequaquam debitori relaacare solitus erat, omnino falsum est, etc. WADIA, Fidejussor. Lex Longob. lib. 2. tit. 21. 9 : Si quis alii Wadiam et fidejussorem de sacramento dederit, etc. Adde 110. 12. 14. 15. etc. tit. 30. 33. 34. 50. 55. lib. 3. tit. 3. 10. [* Roth. 365. 255. Luitpr. .15. 36. 37. (3, 1. 5, 7. 8.) Carol. M. 72. 108. Roth. 225. Lothar. I. 75. Roth. 366. Ludov. II. 1. Charta ann. 765. apud Brunett. Cod. Dip]- Tusc. torn. 1. pag. 590. post subscriptiones testium et notarii: Dedit wadia Gunterid Bonulo de solid, quattuor et fidiussore posuet, etc.] GUADIUS, GUADIUM. Herardus Turonensis Archiep. in Capitul. cap. 42 : Non constringantnr per Guadios vel sacratnenta. Vetus Notitia apud Beslium pag. 224: Unde judicatum est a domno Comite, et ab omnibus suis circumstantibus, quod prssdictus Launus eumdem alodem secundum legem et judicium per Guadium suum eidem Isarno reddidisset, quare eum inquietaverat, cum lege et fide facta. Charta Heccardi Comitis Augustodunensis in Tabulario Prioratus Persiaci in Burgundia apud Perardum : Ut sicut per instrumenta Kartarum vobis tradidi, et per Quadium et andaltigum, seu per istos breves commemoratum habeo. In alia apud eumdem habetur, seu per Guadium et andelagum. Proinde emendanda formula 183. apud Lindenbrog.

228

VAD

YAD
torn. 2. pag. 1369: Clamabat etiam de jure hospitari apud Abbatiam S. Vandregisilli quot vicibus vellet in anno et quietari Vadimonia sua, quse pro expensis suis in villa mitterentur. Charta ann. 1181. ex Tabul. S. Urbani: Si fundus terras Monachis aut Sacerdoti datus fuerit,. Monachorum erit, ni Vadimonium fuerit, de quo Sacerdos tertiam partem habebit. Adde Thomasser. in Biturig. pag. 195. J VADEMONIUM, in Tabul. Pontisar.: His itaque ecclesise datis et super altare, ut dictum est, Vademoniis ab omnibus datoribus positis. 1 VADIMONIARE, Pignori ponere, Gall. Engager. Chartul. Eccl. Apt. fol. 71. V: Tali autem tenor-e ne Vadimoniare , vel venders, vel aliquo modo alienare absque consilio canonicorum eum honorem possis.' Charta Henrici IV. Imper. ann. 1113. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 632 : Ea videlicet conditions ut nee praefatus Abbas, nee aliquis succensorum quicquam de eisdem bonis alicui beneficiare, sive Vadimoniare prsesumat. In Vadimonium conferre, in Hist. Median! Monast. p. 258. In Vadimonium mittere, apud Stephanot. in Antiq. Aurel. MSS. pag. 478. VADIUM MORTUUM , est Hypotheca creditor! sic oppignerata, ut fructus, quos durante tempore oppignerationis producit, omnes flant creditpris, idque sine computo inde debitor! faciendo. Ita Cowellus lib. 2. Instit. tit. 4. 1. Regiam eo Majestat. lib. 3. cap. 2. f 5: Item invadiatur res quandoque in mortuo vadio, quandoque non ; dicitur autem Mortuum Vadium illud, cujus fructus, vel redditus percepti interim, in nullo se acquietent. Quse quidem vadii mortui species pro usuraria semper habita est. Ibidem lib. 3. cap. 5. et Glanvilla lib. 10. cap. 8: Cum vero res immobilis ponitur in vadium, ita quod inde facta fuerit seisina ipsi creditori, et ad terminum, aut ita convenit inter ereditorem et debitorem, quod exitus et redditus interim se acquietent, aut sic quod in nullo se acquietent. Prima conventio justa est, et tenet, secunda injusta est et inhonesta, quas dicitur Mortuum Vadium, sed per curiam domini Regis non prohibetur fieri, et tamen reputat earn pro specie usurss. Unde si quis in tali vadio decesserit, et post mortem ejus hoc fuerit probatum, de rebus ejus non aliter disponelur, quam de rebus usurarii. Vetus Consuetude Normanniae MS. 1. part. 2. sect. cap. 8: L'autre maniere d'usure si eat en mortgage. Mortgage est dit, quant oil, qui tient la chose en gage, en a les fruits et les issues, et ne contrevient en la dete. Si comme aucun bailie a un autre sa terre en gage pour 20. livres, quant cil, qui tient la chose recoit les issues par dessus son chatel, tout est tenu a usure. Alibi: Mortgage est qui de rien ne sera aquitte, si comme quant aucune terre est baillee en gage pour cent sols, par tel convenant, que quant cil, qui I'engage, la voudra avoir, il rendra les cent sols. L'en appelle vif gage, qui se aquitle des issues; si comme quant I'en bailie en gage une terre pour cent sols jusques a trois ans, qui doit etre rendue toute quitte en fin de terme ; ou quant terme est baillie jusque a tant que les deniers, qui sont prestez, soient traiz des issues de la terre. Exstat in libro Anglico Justice of peace pag. 148. Forma de morgagio feoffando per debitorem. 1 GAGIUM MORTUUM , Eodem intellect^ in Tabul. Eccl. Dolensis iPropter

VAD
hoc volunt quod dictum Capitulumhabeat in pignus et Gagium mortuum omne jus quod dicti conjuges habent in decimis bladorum in territorio de la Blachonaie usque ad VII. annos. Et est expressum formaliter quod fructus a Capitulo percipiendi non computabuntur in sortem, et quod dicti conjuges dictas decimas redimere non poterunt durantibus vil. annis invito Capitulo. Elapsis VII. annis dicti conjuges eas redimerQ poterunt, quandocumque plene simul solvent xxx. libras. Et quamdiu a prssdicta solutions cessabunt, dictum Capitulum dictas decimas in Gagium mortuum possidebit, fructibus earum in sortem non computandis. Appellationis rationem earn esse putat Littleton sect. 132. quod ejusmodi vadium pereat et moriatur debitori, si condicta die summam pecuniaa, pro qua prsedium impignoratum est, non exsolvatur ; contra creditori perinde pereat, si exsolvatur. Unde vivum vadium dici ait Edw-. Cokus, quod nunquam moritur ex aliqita parte, quod ex suis proventibus acquiratur. Multa habet hoc loco Littleton, et sectionibus seqq. de mortuo vadio. MORTUUM VADIUM Practici etiam nostrates vocant feudum, seu praedium, quod a parentibus datur liberis in maritagium, vel per testamentum, quo, ut et reditibus, ii fruantur, donee constitute tempore redimatur. Aresta Parlam. in oct. Nativ. B. M. ann. 1259. fol. 95 : Balduinus D. Bellsevallis dedit in maritagium filiae suae 800. libras, et pro ipsa pecunia tradidit ipsi centum libratas terrss de feodo Regis in Mortuum Gagium, etc. Petrus de Fontaines in Consilio : Mes se deniers furent donne en mariage, et la terre baillie a mart Wage por les deniers apres le mart a la fille, qui n'a point d'oir de son corps, demorra la terre por la moitie del nombre au mari, ou a son oir, etc. Hujusmodi mortui vadii mentio est praeterea in aliquot Consuetudinibus municipalibus, Insulensi nempe art. 27. et aliis locis, et Artesiensi tit. 39. apud Butilerium in Summa rurali, etc. GAGIUM-PLEGIUM. In Consuetud. Normanniae art. 28. 108. 189. et seqq. et 366. Gageplege. [Le Roman d'Athis MS.:
Nous les scaurons bien maintenir A cognoistre preu ou dommaige, Nous passerons Plaigier Gaige.

per meos Wadros aut andelangos : legendum enim Wadios. T PONERE PER VADIUM, Idem quod Vadium dare infra. Gharta ann. 1298. apud Kennet. in Antiq. Ambrosd. pag. 834 : Prsecipimus tibi sicut alias prascepimus quod ponas per Vadium et salvos plegios... quod sint coram justitiariis nostris. VADIUM DARE juri standi, vel rectum faciendi, quod Vadium recti vocant. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 52. Per judicium recti vadimonium dare, ibidem. Charta Alamannica 90. apud Goldastum : Post hoc testimonium dedit Odathartus Wadium Folchroho Misso, ut asset paratus in prsssentia Domini Imperatoris in placito generali justitiam faciendi. [Dare Wadia de placito, in Notitia ann. 972. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 150.] Tabularium Vindocinense fol. 117 : Comes Burchardus puer honorem Vindocinensem oblinens, setatis puer, senili maturitate, ipse faciens emendationem, Vadimonium rectitudinis tradidit, ann. 1077. DARE VADIUM in misericordia pecunix suse, hoc est, ni fallor, ita ut in arbitrio sit domini Vadium reddere. Charta Henrici I. Regis Angliae apud Ricardum Hagustaldensem: Et si quis baronum meorum forisfecerit, non dabit Vadium in misericordia pecuniae suas, sicut fadebat tempore patris mei vel fratris ; sed secundum forisfacli modum ita emendabit, etc. | WADIUM, GUADIUM dicitur de quod rei alicujus signum ac symbolum est: bine festuca quam in signum atque pignus translatae possessionis tradebat emptori venditor, Wadium appellatur. Charta Salomonis Ducis Britonum ann. 860. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 14 : De omnibus quas ad memoratum monasterium (Prumiense) pertinent, quse sub nostra scilicet erant potestate, per Wadium nostrum eum revestivimus. Ubi procurator, qui alterius vices gerit, intelligi potest: at prior notio certa videtur ex Placito ann. 971. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occit. col. 123: Et multo plures alii communi voto decreverunt judicantes, ut tali ratione que ibi proclamavit per Guadium suum, id est per festucum de vile ipsas res superscriptas in manu Ameii Episcopi reddidisset, et guirpitionem effecisset, etc. tVADATio, Pignus, fldejussio. Charta inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 270: Aliud etiam fecit donum ut quidquid monachi possent adquirere de feudis ad se pertinentibus emtione, sive donatione vel oblatione, seu Vadatione, esset liberum et immune. Nescio an idem sit 1 VADIAGO, in Charta ann. 1248. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 270: Cseterum admittimus ut Vadiaco civium in Witstock sint quatuor solidi, Vadiaco autem hospitum ibidem sub pozna sit octo solidorum. Vide mox Vadiatura, p. 231. col. TT VADIAMENTUM, ut Vadium, Pignus, in Leg. Norman, apud eumd. torn. 7. pag. 278 : Recordationem curie super hoc postulare poterunt et habere per eos qui duelli Vadiamento affuerunt. 1 VADIMONIUM, Eodem signiflcatu. Chartular. S. Vincentii Cenoman. fol. 177 : Et suum Vadimonium dare voluit se vidisse et audisse quod prssdictus Herbertus jam dictam terram annuit. Ibid, fol. 192 : Otho Mathua tradidit in Vadimonium terram quandam quas est apud Mortarios Geminos. Chartul. S. Vandreg.

Vide Basnag. in art. 185. Consuet. Norman.] VADIUM PLIGARE. Le Roman de Garin MS. :
Devant le Roi sont li Gages ploi<5, Des deux Barons qui ne sont gueres chier.

* Pignori ponere. Charta Bern, de Balescamp milit. ann. 1238. in Chartul. Montis S. Mart. part. 1. ch. 100 : Obligavi me et meos haeredes, mep Vadio plicato, secundum morem patrise, in manibus scabinorum supradictorum, ad omnia praedicta in singulis articulis firmiter observanda. VADIUM AD REMANENS. Concilium apud Clarendonam ann. 1163. cap. 4 : Excommunicato non debent dare Vadium ad remanens, nee prsestare juramentum ; sed tantum vadium et plegium standi judicio Ecclesiee, ut absolvantur. Ita apud Bromptonum, ubi Matth. Paris habet ad remanentiam. VADIA, Stipendia.nostris Gages. Bromptonus in Ricardo I: Et dedit unicuique eorum, (Militum) Vadia sua et liberationem ab illo die usque ad proximum Pas-

VAD
cha sequens. [Comput. ann. 1203. apud D. Brussel de Usu feud. torn. 2. pag. CXCIII : Hugo piscator pro suis Vadiis. XL. sol Luparius pro suis Vadiis duorum mensium, LVI. sol. Conventio inter Carolum Provinc. Cornit. et Arelat. ann. 1251 : Quandocumque ibunt cum domino Comite habebunt ab eo stipendium sive Vadia. Charta Johannis Reg. Franc, ann. 1351. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1467 : Cum 400. hominibus armorum et 800. servientibus retinuerimus ad nostra Vadia consueta, etc. Occurrit prseterea torn. 3. Ordinat. Reg. Franc, pag. 483. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 74. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britann. col. 677. et Menester. Hist. Lugdun, pag. 136.] 1 GADIA, Eodera significatu. Litterae ann. 1314. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 152: Concedentes dicto procuratori nostro plenam et liberam potestalem, ac speciale mandatum et generate dicta Gadia seu stipendia quantacumque et qualiacumque sint, petendi et recipiendi a quibuscumque thesaurariis, etc. ] GAGIA, Eadem notione. Leges Palat. Jacobi II. Reg. Majoric. inter Acta SS. torn. 3. Jun. pag. LXXXH : Si absentes a curia sua Gagia sive quitationes reciperent, etc. Litterae Robert! Reg. Sicilian ann. 1314. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 151 : Infrascripta Gagia statuimus... Prsedicta vero Gagia solvi et fieri mandabimus successive per terminos oportunos. 1 VADIUM, Merces, honorarium quod ex officio competit. Statutum Caroli VII. Reg. Franc, apud Marcellum Hist. Paris, pag. 476 : Absque tamen aliquorum a nobis propterea perceptione Vadiorum locum inter eos assignare teneantur. GUADIA. Ugutio, et Joan, de Janua : Guadia, debita constitutio. Notitia Judicati in Tabulario Casauriensi : Ipse Majo per inquisitionem, et per idoneos homines Guadiam dedit ad probandum. Chrqnicon Farfense pag. 653 : Tune ab omnibus decretum est, ut idem Pando Guadiam cum suis ad partem Palatii daret, et componeret juxta edicti paginam de ipso Judicatu incenso. Infra : Et Guadiam de compositions juxta leg em dare fecerunt. VADIARE, GUADIARE, guadium constituere, vel guadia firmare, Ugutioni. Gloss. Lat. Gall. Guadiare, Gager, fermer. Leges Alvredi Regis West-Sax, cap. 1 : Si quis autem Vadiet, quod fieri juslum sit, et transgrediatur, etc. [Statuta Humbert! Bellijoci apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 184 : Si quis portaverit pannum intra operatorium ad faciendum indumentum, non debet Vadiari ab eo in operatorio, nisi ab illo cujus pannus erat, si non fuerit pagatus.] Chrqnicon Farfense pag. 666 : Si autem aliqua querimonia adversus hujus monasterii rectores insurrexerit de jam dictis rebus, nostraeque acclamaverint dementias praesentiam, Comes noster et Missi nostri discurrentes, seu Ministri Reipublicas, faciant ambas partes in nostrum audientiam Guadiare. Vetus Notitia apud Beslium in Episc. Pictayensibus : Postea vero Presbyteri Guadiaverunt, quod injuste ita sane fecerant, et illorum extitit fidejussor Launo Abbas. Alia Notitia Judicati apud Gallandum de Franco alodio pag. 296 : Guadiavit ergo Heudo Comiti per judicamentum curias ejus forisfactum invasionis et injustitias suse; et cum deindejudices, quid in guadio contineretur, Heudo interrogaret, responderunt judices: Quantum Comiti placeret. Concilium Insulanum ann. 1234. can. 9 : Quicumque auctoritate vel temeritate propria Ecclesias, vel Ecclesiasticas praebendas pignoraverit, vel Guadiaverit, etc. GATHGIARE, GUAGIARE. Tabularium monasterii Deiparae Sanctonensis fol. 23 : Nobis baculo in cartula pendente Gathgiavit. Charta Mauritii d'Arablay, in Tabulario Vindocinensi fol. 201 : Et recognovit, quod in prasfato burgo, et taliata nihil habebat, etquod injuste calumniatus fuerat, et inde Guagiavit rectum cum cornu cappss suse Domino Roberto Abbati. Stero in Chron. ann. 1251. de Frederico II. Imp. : Veneno extinctus sepultus est tarn occulte, quod multi per annos 40. Vadiabant eum vivere. [* Vide suo loco.] WADIARE IN PR^TORIO et Wadium suum in judicio comprobare, in Statut. Archiep. Bremens. ann. 1246. Vide Leg. Longob. lib. 3. tit. 1. 43. [* Lothar. I. 43.] Capitula Ludovici Pii ann. 826. edita a Labbeo in Conciliorum editione cap. 6 : Si forte quispiam aliquem mallaverit, et ille, qui mallalus fuerit, dixerit eum servum suum esse,.... jubemus ut prsesentialiter inter se Wadient, ut ad primum, vel secundum, vel tertium placitum causam ipsam definiat. INVADIARE, Pignori ponere, Engager, Quasi rem in vado ponere, id est, tuto, accepto pignore, alicui dare. Notum proverbium apud Terentium et Plautum : Res in vado est, unde forte nata vox vadium et Invadiare. Leges Edwardi Reg. Angl. cap. 35. de armis : Non debent ilia Invadiare, nee extra regnum vendere, etc. Burkhardus de Casib. S. Galli cap. 11 : Calicem aureum... Invadiavit, etc. Occurrit passim. [Enwagement, pro Engagement, in Charta ann. 1311. ex Ohartul. 21. Corb. fol. 295. v.] T INGAGIARE. Eodem intellectu. Charta ann. 1096. ex Tabul. S. Albini Andegav.: Pactionem etiam talem cum praedictis monachis fecerunt ut de terra vel possessione jam dictas curtis quae sibi remanebat nihil unquam venderent aut Ingagiarent, nisi ipsis monachis : casati etiam sui, si de ipsa terra vel possessiorie aliquid vendere vel Ingagiare voluerint, hoc prius afferent illis duobus fratribus superius nominatis. VADIUM in duello, seu monomachia, appellabant rem quamvis, quse vice pignoris ab eo, qui proyocabat, in medium rojiciebatur coram judice ; quo quidem acto verum se dicere, vel ab objecto crimine non modo se innocuum esse, sed id etiam duello adversus quemlibet probaturum prqfitebatur. Turn enim accusator, aut quivis alius, pignus a terra tollebat, eoque ipso duellum amplectebatur. Skenaeus ad Regiam Majestat. lib. 3. cap. 23 : Vadiatur duellum, cum actor, sive appellans, querelam suam proponit, eamque duello per se vel per suum campionem se probaturum offert. Et reus sive appellatus affirmat contrarium esse verum, et se vel suum campionem in sui suasque causes defensionem ad duellandum affert. Hinc inde dantur Vadia ;ab actore vadium disrationandi; a reo vadium defendendi, quod in hoc regno fit, cum duelHones hinc inde chirothecas offerunt. Vetus Charta : Sed quia ipse erat debilis corpore, quidam nepos ejus nomine Guitcelinus dedit Vadimonium duelli judicio curias pro eo, et venerunt in campum ad faciendutn duellum, etc. [Litterae Philippi Reg. Franc, ann. 1186. torn. 4. Ordinat. Reg. pag. 75 : Et si homines de Boscum. Vadia duelli temere dederint, et praspositi assensu, antequam tribuantur

VAD

229

obsidesf concordaverint, duos solidos et sex denarios persolvat utrique (uterque ;) et si obsides dati fuerint, septem solidos et sex denarios persolvat uterque.] Philippus de Bellomanerio cap. 61 : De tos cas de crieme on pot apeler ou venir a Gages, si li accuseres en veut fere accusation, selont ce que apiax se doit fere ; car il convient, que doc, qui est apeles, se deffende. Qui porro vadium tollebat, dicebatur illud operire. Harduinus de la Jaille in Tractatu MS. du champ de bataille : Et si aucun des parties se partoit apres jugement assis, Gaige jette et couvert, sans la licence ou bonne seurete, icelui partant doit estre tenu etprononce pour convaincu. Vide Duellum 3. * Unde Oultrer gaiges dicebatur, cum datis et receptis vadiis , peragebatur duellum. Libert, yillae de Tannaij ann. 1352. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 60. art. 8 : Jasoit ce qu'il se soient combatu, et il se puissent accorder entr'eulx, il s'en pourront yssir et departir en payant cent sols Tournois d'amende es dessus nommez ou a I'un d'eulx, sanz autre punicion, et enporteront lews armeures quittes et delivrees en I'un cas et en I'autre; et se li Gaiges est oultrez, I'amende sera sur le vaincu, selon la coustume du pals. Vide in Duellum 3. VADIARE BELLUM, seu duellum. Bromptonus : Alii vero dixerunt, quod Comes nee Baro, nee aliquis Regi subditus bellum contra Regem in appellatione sua de lege potest Vadiare; sed in toto ponere se in misericordia sua, et emendas sibi offerre competentes. [Tabul. B. M. de Bono nuntio Rotomag.: Et vidit duellum inter duos homines Vadiari in curia dictorum Religiosorum super mehaingnio.~\ JUDIGIUM FERRI VEL AQU.E VADIARE, in Legibus Adelstani Regis cap. 30. id est, purgationeni^ criminis sibi impositi per naecce judicia offerre. LEGEM VADIARE. Vide Lex. T VADIARE MULIEREM, Earn sibi in sponsana pignore asserere. Statuta Cadubrii lib. 2. cap. 98: Mandamus quod si quis sine voluntate patris mulieris earn Vadiaverit, vel desponsaverit, vel juraverit... in 50. lib. P. condemnetur. 1 GAJARE, Aliquem pecunia corrumpere. Inquisitio ann. 1268. ex Schedis Praesid. de Mazaugues : Quia juvit ibi ad Gajandum homines de Arelate et aliunde pro segnoria domini Barralis. VADIARE DE SERVITIO dicebantur vassalli, cum notum faciebant domino sese ab ejus homagio recessuros, nisi eorum Pari jus seu rectum faceret. Ita passim in Assisiis Hierosolym. MSS. cap. 205. 206. 207. ubi formula vadiandi servitium sic describitur : Nous tous en semble, et chascun par soi vous Gajons (vel Gageons) dou service, que nous vous devons, tant que vous aiez rendu a nostre Per son fie, ou ne dites raison pourquoi vous ne le devez faire. Cap. 207. al. 287 : Et tous les homes dou Roy requistrent ait Roy que il s'en soffrist de ce, que il avoit end lor Per congee, et que se il s'en soffroit, et menoit Messire Raoul par esgart de sa Court, que Us li Guageroient tous ensemble, et chascun pour soi, dou service que Us devoient, tant que il eust fait leur requeste. Et cap. 24 : Sont les cas ausquels on peut Gager de service le Seigneur, ou le conjurer de sa foi. Vide capp. seqq. DISWADIARE, Rem oppigneratam redimere, Desgager. [Charta Ludovici VII. Reg. Franc, ann. 1169. apud Marten, torn. 6. Ampl. Collect, col. 239 : Tali te-

230

VAD

VAD

VAD

nore stat wadium, quod non Diswadiabunl illud nisi ad suum retinere, et quod de manu sua decimam non ejiciant.] Chronologia Augustinensis Oantorberiensis : Carta de terra, quam Abbas Hugo Diswadiavit de Wiberto de Thaneto. Charta Richard! de Porcomortuo in Hist. Abbat. S. Cathar. Rotom. : Quousque pecunia nostra, de qua omnes illas res debent Diswadiari, ab uxore ejus et filio nobis reddatur. 0 DEVADIARE, Rem oppigneratam redimere, practicis nostris Degager, alias Debailler. Oharta ann. 1195. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 141 :Heldebertus factus monachus in ecclesia S. Taurini, partem hereditatis suss donavit ecclesise, reliquam partem invadiavit ipse, et frater suus Devadiavit. Lit. remiss, ann. 1457. in Reg. 187. Chartoph. reg. ch. 75 : Si tu ne delivres aujourd'hui le cousteau, que tu me baillas Dimanche en gaige de quatre deniers, tu ne le Debailleras jamais. DISVADIARE, Pignori capere, vel pignus auferre et retinere. Gharta Reginaldi de Bosco in Hist. Abb. S. Audoeni Rotomag. pag. 436 : Neque nos possumus vel debemus in prsedicta foresla aliquem Disvadiare propter aliquot forisfactum, nee capere propter aliquant manuum operationem, quam in eafaciat. [Gharta ann. 1054. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Et si ita non fecerint, licentiam dederunt Bertranno Monaco ut Disvadient eos infra treugam et foras treugam.] Hac notione Desgager, usurpant Oqnsuetudines S. Aniani art. 5. Stampensis art. 154. Montargensis cap. 4. art. 13.13. cap. 18. art. 6. Caraerac. tit. de Actionib. artic. 4. 5. Desengager, in Consuet. S. Severi tit. 14. art. 2. DIVADIARE, Eadem notione, Pignori capere, in pignus retinere. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 23 : Si quis blodwitam... et hujusmodi forisfaciat, et inde veniat sine Divadiatione, vel calumnia, placitutn domini sui est.Ga.rj. 41 : Si quis autem, ubi forisfecerit, retentus vel Divadiatus sit, plene componat. Gap. 57 : Si inter eos homines disceptetur in curiis super accusationibus, alternation sibi rectum faciant in causis suis nisi quis retentus, vel Divadiatus sit, vel plegiatus pro culpa sua, etc. Cap. 80 : Aut Divadietur aut retineatur ibi malefactor. Adde cap. 41. et94. * Deswaigier, eodem sensu, in Gharta ex Tabul. Gamerac. Desgager idem perinde sonat, in Lit. remiss, ann. 1378. ex Reg. 113. Chartoph. reg. ch. 282 : Lequel sergent print I'un apres I'autre (les exposans) aus corps et aus draps moult felonnessement, pour les vouloir despoiller et Desgager. VADIARE, GAGIARE, GUAGIARE, Eodem etiam significatu, Pignus a debitore invito auferre, praesertim ex sententia judicis. Gharta Durandi Episcopi Cabilonensis, [inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 247 :] Ita tamen quod non possunt Vadiare in claustro; sed quando ille, qui forefecit, recedit a <claustro, tune possunt emendam levare, secundum quod forefecit. [Charta ann. 1199. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feudor, pag. 683 : Pro forisfacto quod Vicecomes faciat, vel pro debito quod ipse debeat, non potest aliquis eum in Vicecomitatu Vadiare. Litterse Guidonis Nivern. Comit, ann. 1231. inter Ordinal. Reg. Franc, torn. 3. pag. 118 : Prsepositus noster Nivernensis tenebitur censam levare secundum transcriptum quod ei tradiderint dicti quatuor burgenses, et eciam

misit Girino seneschalcho et Guagiare, si opus fuerit, sed propter hoc taillia nullam habebit emendam.] Consuetudines Lugdunensi Ecclesias in Gageriam, pro MSS. Solemniaci in Arvernis : Creditor, decem millibus solid. Lugdun. monetae.] qui habebit domum apud Solignac, poterit Charta Joan. Briennensis ann. 1200. in ibidem debitorem suum autoritate propria Tabul. Campaniae Thuano pag. 270 : Et Gagiare ratione debiti ibidem contracti. octingenlas libras, quasposui in Gageria, iam a fratre meo accepi. Alia Gaufredi Concilium Avenionense ann. 1279. cap. 1 : Occupare, detinere, pignorare, seu . Joinvillae Senescalli Gampan. ann. Gadiare, etc. Charta ann. 1292. apud Pe- 1190. pag. 71 : Si absque ipsius licentia de rardum pag. 564 : Quod prsepositus Tor- priedictis terris amodo dividerent, vel in nodori non potest, vel non poterit Ga- vadium sumerent, emptionem suam et giare, vel facere gagiari, nee justitiam Gageriam amittent. Institutiones Capiexercere in villa S. Michaelis praedieta, tuli Gener. Cisterciens. dist. 11. cap. 3 : etc. Libertates oppidi Montis-Regalis in Gagerise autem ulterius non accipiantur, Sebusianis ann. 1287 : St Miles, vel quili- exceptis feodis nostris, secundum quod a bet extraneus debeat debitum alicui Bur- jure est concessum, etc. Eadem habent gensi Montis-Regalis, Praepositus, vel alius ferme Statuta antiqua Cartusiens. 2, de familia domini debet ire cum creditore, part. cap. 32. 29. Libertates Oppidi vel sine creditore, sine aliqua contradic- Jasseronis in Sebusianis ann. 1283: Item tione, et sine dono et mercede ad Gagian- concedimus, ut nullus teneatur accipere dum debitorem, et eum gagiare. Assisiae pignus, vel Gageriam, a nobis, vel ab allHierosol. cap. 113. de Sponsoribus : Si quo alio, msi plus tertio valuerit, quam ledit pleige dit que il n'a de quoi il lui illud, pro quo offertur, etc. Ita usurpant puisse faire que pleiges, I'autre li doit veteres Chartse apud Roverium in Reodire, Fournisses en I'assise, et il la doit mao pag. 232. 233. 236. 240. quae potissifournir ensi, que il doit jurer sur sains, mum sunt de praediis in Gageriam daque il, ne autre pour lui n'a dou sien a tis. [lis adde Hist. Dalphin. torn. 2. pag. couvert, ne a descouvert dequoi il puisse 192. Marten, torn. 1. Anecd. col. 868. et faire que pleige, que la robe de son vestir, Gall. Christ, torn. 4. inter Instrum. col. et dras de son lit; et se pleige fit ledit ser- 597.] ment, il fournit I'assise, que I'autre ne T GATGERIA, GUATGERIA, in Chartul. peut, ne ne doit Gager par I'assise la robe S. Petri de Domina fol. 63: Octayam de son vestir, ne de son lit, si convient il partem decimariae de Thedesio accepit D. que il seuffre tant, que il trove aucune Hugo prior in Guatgeria de Petro Bruno chose dou sien, que il puisse Guager, etc. pro 100. sol. Valencianis. De hac Gatgeria [Litterse CaroliV. Reg. Franc, ann. 1371. fuit fidejussor dom. Aynardus, etc. torn. 5. Ordinat. pag. 385 : Que doresna1 VADIUM, Eadem notione. Charta vant vous ou aucuns de vous, ne Gagez ou Stephani Noviom. Episc. ann. 1214. apud contraignes, ou souffres estre Gages ou D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 311: contraints, comme que ce soit, en corps ou Nos pro quibusdam Vadiis Meldensis EC' en biens, etc.] Ita vocem Gager usurpant clesias quse prsepositus Comitissas detinebatt Consuetudines aliquot municipales, Se- villam invenimus suppositam interdicto. nonensis art. 129. Burbonensis art. 134. 1 GADIUM, pro Vadium,Pignus. Tabul. Baionensis tit. 8. art. 11. tit. 26. art. 13. S. Victoris Massil. : Dodonus misit pro Melodunensis art. 327.328. Calvimonten- Gadio unam sechuram prati quas est sub sis artic. 96. Victriacensis art. 120. Bitu- ponteillari de Mota. Ibidem : Martina non ric. tit. 10. artic. 5. Altisiodor. art. 171. permiserunt suum Gadium dare sicut etc. Degager, eadem notione, Consuetu- decet. Chartul. majusejusdem Monast. ag. 102. v: Ego Rostagnus et uxor mea dines S. Aniani art. 5. Sellensis art. 2. onstantiana donamus Gadium nostrum Feritatis Imbaldi art. 7. Tremblajensis ex omnibus laboribus nostris et ex omniart. 7. et aliquot alias. Pignerationem duplicejn statuunt Ju- bus acquisitionibus nostris. risconsulti, unam scilicet quae fit invito T VACUUM, Eodem intellectu. Charta debitore.quampignws caactivum vocant; Ludovici Reg. Franc, ann. 1153. apud alteram, quam debitor ipse sponte prae- D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. stat, pignus conventional appellatam. 275 : Quia in Vagio S. Mammetis facia Prior pigneratio fit ut plurimum judi- est, et ad eum nihil pertinet, etc. Charta cis auctoritate, qua creditor domum ann. 1174. apud Rymer. torn. 1. pag. 38 : debitoris ingreditur, inque rem ipsius, Pro ampre filii sui ad pacem revertantur, in debiti sibi statuta die exsqlvendi si Vagium et plegium dederint standi in securitatem, involat et manus injicit, judicio de Mis, quae ante gwerram forisni debitor die praeterita debitum exsol- fecerunt. Ghartul. S. Vandreg. torn. 2. vat, distrahendam et subhastandam. pag. 1636 : In villa autem Alpici vel omni Idque Ivsxypa^etv dicunt Graeci, pignora terrario, si sanguis effusus fuerit, vel capere invito debitore, ad discrimen facta seditio, vel Vagium belli datum, Ivexypt^s'v quod est pignus dare et meum est judicare. radere. 'EvexupaiUiv TTJV olx!av,apud DeVADARE, Fidejubere pro alio, vel in mosthenem contra Everg. domum debi- vadem se dare. Glossaa Isid.: Vadaturt toris vi, eoque invito, ingredi, et pignora promittit, pollicetur, fide dicit. Flodoard. auferre, quod vetatur in Deuteron. cap. lib. 4. Hist. Remens. cap. 19: Pro quo 24. v. 10. 11: Cum repetes a proximo tuo jacinore Vadatus in hac Synodo, centum rem aliquam, quam debet tibi, non ingre- libris argenti pacatur cum praefato Stedieris domum ejus, ut pignus auferas; phana Episcopo, etc. Adde Baldricum sed stabis foris, et ille tibi proferet pignus Noviom. lib. 1. cap. 65. lib. 2. cap. 1. quod habuerit. Ubi versio 70. Interpret. REVADIARE , REWADIARE , REGUAoOx slffeXeuffYj ei? TYIV otxs'av auiroO Eve^upaam DIARE, Eadem qua prius notione, Vato Ivlxypov auroO. Ejusmodi vero pigne- dium dare pro re quayis. Chartae Parenratio coacta, Pragmaticis Gallis sales form. 6 : Sic ei in prassenti fuit GAGERIA dicitur, quaa fit ex vi con- judicatum, ut ipsum servitium sancti iltractus obligatorii, vel sententiae, aut lius, unde negligensaderat, ipsi Advocato aresti contra debitorem lati, cujus res sancti illius Rewadiare deberet, quod ita mobiles in Regia manu ponuntur, et et fecit, et seipsum ad servitium sancti sequestrantur. [Charta ann. 1151. torn. illius ibi se in pr&senti recredidit. Vetus 1. Macer. Insulae Barbaras pag. 84 : Ste- Charta apud Beslium pag. 176: Sic ad phanus de Villars pedesticum de Rocca- prassente ipsa falsitione per ipsa Charta

VAD

YAD

VAD

231

Rewadiaverunt, et in servitium S. Ju- Oomitis in eodem Regesto: Si quis banniani de parte genitore eorum Allifredo num Comitis infregerit, debet reddere de se cognoverunt, et ad pedes ipsius Rain- Gagio solidos 60. Charta ann. 1289. in nulfo se prostradiderunt, et wadios de Hist. Beneharn. pag. 311: Census nostri omnibus ei dederunt, per quid ipsa falsi- sunt assignati et statuti ad Mortgagia et tione praesentaverunt, vel per quid illo posnse similiter. Alia Radulfi Issoldunenservitio conlenderunt. Placitum Carqli sis ann. 1235 : Si vero ex prsedicto pascuaC. ann. 22. in Tabul. S. Dionysii: Visi rio non fideliter soluto Gagium cantingefuimus judicasse, ut memoratus Major ret evenire, totum Gagium meum erit. nomine Autreneus inantea adietisset, et Charta Philippi Regis Franc, ann. 1310. unusquisque de ssepedictis servis ipsum pro Libertatibus Bastidae in Petragoriservitium inferiorem, unde de legibus cis, ex Regesto 47. Tabularii Regii n. probatus habet, mallasset vel repetisset, et 38 : Et nisi prasdictas oblise nobis solutes ipsum servitium emendassent, et Reva- fuerint praedicto lermino, 5. sol. nobis diassent, sicut et fecerunt. Baldricus lib. solventur pro Gagio, et oblias supradictae. 1. Chron. Camerac. cap. 118: Eo siqui1 GAIGIUM, Simili sensu, in Litteris dem pacto ut Walterus pro admissis 20. Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. torn. 5. libras argenteorum Revadiaret. Conti- Ordinal, pag. 345: Quod si temporibus nuator Historiae Episcoporum Virdu- futuris.... universitatem et habitatores, nensium n. 4 : Deinde summam pecuniae super quibuscumque causis et litibus conad diem denominatum Domno Episcopo ting eret poni in deffectu, vel ipsos debere Revadiavit. Vetus Nqtitia apud Perar- clamores et Gaigia aliqua LX. solidorum, dum pag. 149: Tune judicatum est a su- vel majores emendas solvere, etc. pradictis Scabineis, ut de ipsis casnis 1 GATGIUM, Eodem intellectu. Conquod mortificavit, legem faceret et Rewa- suet. Brageriac. art. 76 : Item nullus sit diaret, sen supradictam terram legaliter ausus extra villam dicti loci et districtus redderet, quod et fecit. Chronicpn Far- ejusdem dolia tonellorum vacuorum transfensis Monasterii : Tune supradicti Missi ferre, neque mayramen, neque vimos, et judices eos Regwadiare fecerunt, fide- neque codram ; et si facial contrarium in jussores utriusque secundtim legem po- sexaginta solidos pro Gatgio condemnetur. nentes. Heribannum rewadiare, in GapiT GADIUM, GUADIUM, Pari significatu. tul. 1. ann. 812. cap. 2. 9. Capital. Caroli Diploma Caroli M. inter Iristrum. torn. M. lib. 4. cap. 70: Ut vassi nostri qui 2. Gall. Christ, novae edit. col. 179 : Ita anno praesente in hosts non fuerunt, heri- ut nullus ecclesiasticus infra claustrum bannum Rewadient, etc. Appendix 2. manens, aut alicui ecclesiastico serviens, ejusd. lib. cap. 8 : Ut omnia, quae wadiari Gadiutn, nee telonarium, nee aliquam debent, juxta quod in Lege continetur, justitiam per vim exsolveret. Charta pleniter secundum ipsam legem Rewa- ann. 1058. inter Probat. torn. 2. novas diata fiant. Bannum rewadiare, lib. 5. Hist. Occit. col. 230 : Non requirant in cap. 43. [* 98.] et in Addit. 4. Lud. isto loco jam nominato ullum censum, non Imp. cap. 72. [95.] in Capital. 1. ann. Guadium, non receptum, nee ullum fors812. cap. 3. 5. in Edicto Pistensi cap. factum non facial. 21. in Capital. Caroli C. tit. 40. cap. 1. 1 GUAGIAMENTUM , Eadem notione. apad Hincmarum Laudunensem pag. Charta Humberti Dalphini ann. 1343. 610. 612. etc. Bannum wadiare, in Lege pro Libertatibus villas de Pineto ex Longob. lib. 3. tit. 1. 43. [** Loth.. I. Schedis V. 01. Lancelot: Item quod in 43.] Adde lib. 2. tit. 21. | 29. [ Car. M.dicta villa Pineti pro Guagiamento den126.] ex Addit. 2. Capital, lib. 4. cap. 8. tur 2. den. etc. Debitum rewadiare, in Edicto Pist. cap. GAGIARE, Mulctam solvere. [Charta 22. Debitum wadiare, in Lege Longob. ann. 1102. ex Tabul. S. Albini Andegav.: lib. 1. tit. 2.111. [> Lud. P. 42.] Rewa- Omne quod S. Albino pro supradicta cadiare xenium, apud Flodoardum lib. 3. lumnia abstulerat, Gagiavit, et in ejus Histor. Rem. pag. mihi 560. [In Gloss. (abbatis) conspectu omnem calumpniam Lindenbrog. Rewadiare est relaxare : quam de Artesiaco faciebat, dimisit. Reunde hoc verbum adhibebant cum pi- gest. Olim ad annum 1304. fol. 68 : Cum gnus liberabatur, solvebatur, ut monet dicti Religiosi dicerent se esse in saisina Eccardus in Notis ad Leg. Sal. pag. recipiendi et levandi ab his qui vendunt 173. Id tamen raro factum fuisse ex ibidem merces seu denariatas in stallis seu fenestris quinque denarios quolibet locis a Cangio laudatis colligitur.] 1 VADIUM, Pcena, mulcta pecuniaria. anno, et Gagiandi deficientes in solutions Charta Balduini Comit. Flandr. ann. prsedictorum, etc.] Emendam gagiare, in 1116. apud Miraeum torn. 2. pag. 1154. Statuto S. Ludovici ann. 1259. Gager col. 1: Vadium etiam, si pro qualibet Vo.rn.ende, in Consuetudine San-Paulana forisfactura acceperit ab aliquo, non alibi art. 32. quam infra curtim S. Amandi commen1 GATGIABE, Eodem intellectu. Charta dabit. Carqli Reg. ann. 1367. ex Tabul. Archiep. ** VADIATUEA, VADIATIO, Pari signi- Auxitan. : Cor am nobis aut nostro locateficatu. Charta ann. 1271. apud Rudloff. nente Gatgiaturos et emendaturos, etc. Cod. Diplom. Megalop. Fasc. 1. pag. 65. DISGAGIAEE, nostris Desgager, Mulcnum. 24: Quod Vadiatura 5. solidorum tam impositam exsolvere, in Consuet. integraliter nostra erit. Privileg. Mun- Villae-novae d'Arjencon in Pict. ann. 1233. dense ann. 1246. apud Haltaus. Glossar. GAJAEE, Solvere. Gajabit 5. solidos, Germ. col. 918: Major Vadiatio quae fit etc. passim in Tabul. S. Albini Andegav. judici unum est talentum. Vide eundem [Gager nostris, eadem notione. Charta Haltaus. col. 2089. voce Wette, supra ann. 1290. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. Vadiaco. pag. 913: Fu Emeline la chanteresse en GAGIUM, Eadem notione. Charta ann. amende por garant relachie vers hommes 1256. in Regesto Comitum Inculismen- rehgieux et honnestes Mr. I'Abbe et le sium: Remittendo et franchisando nobis Convent de S. Vandrille de la coustume et dictee villas garenam suam quam habe- que eus li demandoent: et Gaga ladite bat in vinoblio et territorio dictee villas, et Emeline as devant dit Religieux coustume Gagia sive posnam, quee occasions dictee. de toute marchandise et les arrierages du garenas a venantibus in eadem consueve- tans passe.] Gager et paier le rachapt, in rat percipere et habere. Consuetude Cas- Consuetud. Lotharingiae tit. 17. art. 1. tri Bellaci in Charta Hugonis Marchise 3. Turon. art. 144. Lodunensi cap. 11.

art. 6. cap. 14. art. 3. Andegav. art. 115. 266. Cenoman. art. 126. 284. etc. Hinc 1 GAGIATA, Solutio, non semel in laudato S. Albini Tabulario. GADIUM, pro Testamento. Testamentum Guillel. de Tortosa fllii Guillelmi D. Montispessulani ann. 1157. Oct. : Sic ultimum elogium meum compono, etc. Gadium sive test am en turn meum nuncupative facio, etc. 1 GUADIUM, Eodem sensu, Chartular. Aptense fol. 34 : Si in itinere quod agere dispono ad Jerusalem defunctus fuero, dabo per Guadium ipsum vasculum plenum vino puro ad prsedictum opus. r vide S. Rosa de Viterbo Eluc. voce Gadea, Raynouard. Glossar. Rom. torn. 3. pag. 440. voc. Gaje, Gadi, Gazi.] GADIARE, in Gloss. MS. Reg. Cod. 1701: Res suas ante mortem disponere. GADIATOR, Executor testamentarius, qui res testatoris in vadium habet, ut de iis disponat. Testamentum Raimundi Comitis Tolosani ann. 1249. apud Catellum pag. 374: Residuum vero de decem millibus marchis supradictis quod restat, distribuendum volumus arbitrio Commissariorum nostrorum infrascriptorum, qui Gadiatores, seu spondarii vulgariter appellantur ad pias causas, sicut saluti animse nostras magis expedire videbunt. Infra: Commissarii aut em, Gadiatores, seu spondarii nostri isti sunt, etc. Testamentum Rostagni de Podio alto ann. 1261: Item volo, quod Rostagnus filius meus restituat et solvat de bonis meis emnia forefacta mea, arbitrio et cognitione Gadiatorum meorum, etc. Gadiatores seu Executores testamenti, in Concilio Avenionensi ann. 1270. cap. 2. T GUADIATOB, Eadem notione, in Testam. Beatricis de Alboreya Vicecom. Narbon. ann. 1367. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1521.1524. et in Testam. Guillelmi Vicecom. Narbon. ann. 1397. ibid. col. 1632. T VADIATOB, Eodem intellectu. Charta Amblardi Lugdun. Episc. ann. 978. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit, col. 5 : Itaque jurejurando prsecepi Vadiatoribus meis pro Deo, pro omnibus sanctis,.... ut chartam mete eleemosynaries integram et expressam facerent supradictis monachis Ideoquenos Vadiatores, etc. GAGIARIUS, Eadem notione. Synodus Cenomanensis sub Mauritio Episcopa MS. cap. 118: Presbyteri inhibeant in firmis, neplures quam tres Gagiarios instituant, et hoc etiam publicent in Ecclesia, et in ordinatione testamenti. Et cap. 120: Incipiant Gagiarii exequi voluntatem defuncti, etc. Testamentum Guidonis Dom. Lavalli ann. 1265. apud Duchesnium in Hist. Monmorenciaca pag. 386: J'ai establis.... mes Gaigiers et mes executors a fere et accomplir mon tesiamenz, si comme il est contenu cy-empres. 1 GUAGIARIUS, Pari significatu. Charta ann. 1228. ex Chartul. S. Johannis in Valle : Petebant Guagiarii a dicto Thoma omnia mobilia dicti defuncti Gaufridi et quod idem Thomas satisfaceret tanquam haeres legitimus super x. lib. annui redditus, quas prseceperat idem Gaufridus in suo testamento pauperibus erogari Tandem dicti Guagiarii, etc. | GADiATORj Tutor, forte is qui testamento constituitur, Gall. Tuteur. Statuta Montispessul. MSS. ann. 1204: Puella quae numquam habuil virum non possit nubere sine consilio parentum suorum vel cognatorum, vel Gadiatorum, et ille qui earn duceret sine consilio jam die-

232
torum, incidat in manus domini persona ejus et tola sua superbia. GADIARIUS, Fidejussor. Charta Longobardica ann. 973. apud Ughellum in Archiep. Benevent. : Quahter...guadium mihi dederunt Simeon Clericus, et Nardus Clericus, et mediatores posuerunt Gadiarios de jam dicta civitate, etc. * V.ZENALIS, f. Publicus. Vide supra Balneum vaenale. 1 V^NARE, Venundare, vendere. Statuta Canon. ReguJ. apud R. Duellium torn. 1. Miscell. pag. 96:

VAG

insistant, sed juxta professionis suss vota, in castimonise sanctitate deo devotum exhibeant famulatum. 1 VAGALICANA EXTENSIVA, Genus scripturae. Vide in Scriptura. VAGANTES, pro Vacantes. Conciliuna Nullus prselatus quid distrahet, aut alienet, Wormaciense ann. 868. cap. 62 : De EpiAd longum tempusve locet cui, cui neque Vsenet. scopis et de Presbyteris Vagantibus, qui CONTRAGAGI AMENTUM, VUlgO Contre1 VAERIA, Idem quod Viaria, Gall. parochias non habent, etc. Vagantes terrae, gage. Charta Philippi Regis Franc, data Voirie. Legendum fortean Voeria. Vide pro vacantes, desertse, incultae, etc. Vide Parisiis 12. Junii anno 1309. in Regesto in Viarius. Charta ann. 1269. ex Tabul. in Vacantes. * VAGARI, Gauler. Vagus, Gaule. VaTabularii Regii, qua bella privata inhi- S. Albini Andegay.: Fulco de Forallo bentur: Item ne quis sine nostri licentia minor miles... vendidit et concessit.... om- gatio, Gaulerie. Glossar. Lat. Gall, ex in regno nostro castum, cohortem, vel ali- nes fructus quos habere poterat.... in ban- Cod. reg. 7692. Hinc Vagautus. 1 VAGATIO, Libera super fluvium disquam congregationem faciat armalorum ; nis, pressoriis, pressoragiis, meseria, bone quis Contragagiamentum acceptet, vel nagiis, jaleagiis, mensuris, mensuragiis, currendi potestas absque ulla praestatione exsolvenda. Charta Sigeberti Reg. pacetn nostrum regni nostri quolibet et Vaeria sive Vaeriis, dominiis, etc. ann. 651. apud Marten, torn. 2. Ampl. modo infringat. Et cum aliqui corrupte- Vide Vaieria. las pro Consuetudinibus in Us caslbus * V^VENIRE, Malum evenire, vulgo Collect, col. 8 : Et portum ilium qui disoleant allegare, tales damnatas Consue- Arriver malheur. Lit. remiss, ann. 1366. citur Sellis, immoque et Vagatio super tudines tolhmus, et penitus reprobamus, in Reg. 97. Ghartoph. reg. ch. 77 : Vo- fluvium Ijgeris, etc. Vagationes silvaticie etc. [Vide Contragagiamentu,m suo or- lendo dicere dido locumtenenti seu aliis cum cambus, in lib. 5. Capitul. cap. 2. curialibus reg Us, quod Vseveniret eis de Vide Baluzii notas ad Agobardum dine, et supra Plegius.] pag. 82. et Petrum Blesensem Epis.t. 56. | 2. VADIUM, pro Vadum, Gall. Gue, c corpore. quomodo Vadum, pro Vadium, Pignus, VAFA, Guespe. Vafer, Bourdon. Glos- et 61. * VAGAUTUS, Fustis species. Stat. crialiquando occurrit. Regest. feud. Cam- sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. panise fol. 82. v : Comes Campanise. potest * Vafolart vero Dalphinatibus dicitur, min. nova Cumanae cap. 24. ex Cod. conducere mercatorem suum usque ad la Pugionis species. Lit. remiss, ann. 1407. reg. 4622. fol. 69. r: Si aliquis puer... fe Beurowe, et usque ad Vadium de Sablo- in Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 162 : cerit helium cum alio in civitate Cumana, nieres, quod est longius. Pactum inter Pierre Giraudier qui portoit un grant vel infra confinia, de lottis, lapidibus,vel Jacobum Aragon. Reg. et Berengarium couteau, nomme ou pa'is (Dauphine) Va- Vagautis et baculis,... solvat pro banno.... soldos decem. Magalon. Episc. ann. 1272 : Exinde des- folart a sa saincture, etc. cendit per rectam viam usque ad Vadium 1 VAGERASSIN, <77ropdSr)v, in Gloss.Lat. 1 VAFRAMENTUM, Astutia, calliditas. Juvenale, et ex ipso Vadio Juvenali per Gloss. Lat. Gr. : Vaframentum, xepSo- Grsec. Sed leg. Vage, sparsim. rectam viam, etc. Chartul. S. Vandreg. ffiSvv). Bernardus Thesaur. de Aequisit. * VAGERIA, Aquagium, aquaeductus, torn. 2. pag. 2036 : Praeterea terram quam- T. S. apud Murator. torn. 7. col. 773: ut videtur, idem quod supra Vadiscar dam quam praedictus Hugo in Vadum Hoc itaque Vaframento mirabili obtento pium. Charta ann. 1201.* inter Probat. mineral pro decem solidis, etc. civitatis dominio, nuntios suos Saladinus torn. 2. Annal. Praemonst. col. 177 : Cocessi absque omni retentione.... Vageriam 1. VABUM. Charta ann. 1268. ex Tabu- exercitui destinavit. 1 VAFRITAS, Eadem notione, Astutia. meam de molendino, et partem prati adlario urbis Ambianensis r Nobis concesserunt pro utilitate domus nostree facienda, Chronic. Tarvis. apud eumd. Murator. jacentis. * VAGETRA, Dyacre, in Glossar. Lat. ut nos Vadum, quod subtus clausum nos- torn. 19. col. 763 : Dubitantes ab illorum = trum, per quod vaccas civium Ambian. a manibus ev&dere non posse, Vafritate hac Call, ex Cod. reg. 7692. ] VAGEZARE, ab Ital. Vagheggiare, pascuis, etc. Ubi Charta Gallica vertit, usi sunt, etc. VAGA. Vide Vanga. Oculis verbisque alicui blandiri. Chron. Wez. Alia ann. 1344. ex Tabulario S. * VAGABUNDITER, Vagando, errando. Mutin. apud Murator. torn. 11. col. 117 : Quintini in insula fol. 35. etc : Et-avoir Wez et puisoirs esdites yaues. [Privile- Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. 165. Char- Quidam presbyter S. Faustini ecclesiss gium Garsiae I. Reg. inter Cone. Hisp. toph. reg. ch. 211 : Vagabunditer per burgi Bajoarise rector in tantum ardebat torn. 3. pag. 170: His quoque terminis mundum eundo, etc. A vagari, npstrates quemdam nomine Albertinum Guitonum circumdatur ab Oriente, strata de Vado Vacabonder formarunt. Lit. remiss, ann. incolam dicti burgi sstatis 70. annorum et Regis in Pistorica usque ad Vado de 1479. in Reg. 205. ch. 446 : Le suppliant plurium, quod die noctuque sine ejus Perales. Alia notione, nempe pro Va- trouva sa femme Vacabondant, et qui s'en prassentia permanere non poterat, Vagealloit mener vie dissolue. Vaaris, idem zando eumdem, ut moris est adamantis dium, vide in hac voce.] T WADUM, Eadem notione. Praecep- qui Erro vel extraneus, alienigena, in feminas Vagezare. VAGIARE, Pecus, (vagum seu obertum Widonis Imp. ann. 892. apud Mu- aliis Lit. ann. 1401. ex Reg. 156. ch. rator. torn. 2. pag. 416. ix : Insuper con- 156 : Et apres pour estre gary se mist es rans) ob damna abigere. Vagiator, qui mains d'un homme Vaaris et vagabonde detinet abacta pecora, in Jure Hungadimus in praefalo monasterio pro mercede animse nostrse Wadum unum in Pado ad par pals, non expert ne approuve em fait rico. ** VAGILLARE. Onagri VagMant, Aidpiscandum. Charta ann. 1040. ex Tabul. de medecine, ne de cyrurgie. Vide Vagahelm, de re gramm. apud Maium ClasS. Viotoris Massil.: Dono Wadum meum bundus. 1 VAGABUNDUS, Erro, Gall. Vagabond. sic. Auct. torn. 5. pag. 570. Mugilare legiomnipotenti Deo et S. Victori, etc. Vagabundus, avEttxevoc, in Gloss. Lat. * 2. VADUM MOLERE, Purgamentum Graec. Vocabul. utriusque Juris: Vaga- tur in Baulare. 1 VAGINA HABITATIONIS, Domus, haex re quavis molita seu 'obtrita. Stat. bundus, est qui non habet domicilium, bitatio. Gesta Norman, apud Duchesn. Taurin. ann. 1360. cap. 94. ex Cod. reg. sed hodie hie, et eras alibi. Apparatus pag. 32: Verum post annum unum, quo 4622. A : Item quod nulla persona ponat bellicus Caroli VIII. Reg. in Ital. apud Vaginam suse habitationis egressus fuerat, leamen,.... vel aliquid aliud sordium pro- Marten. 380 : Quiomnes jiciat in mercatum vel in vias publicas fuerunt Itin. Litter, pag.latrones, vel Va- el omnem oram maritimam incendiis et solatas,.... vel (possit) cranare rapiam, gabundi,vel malefici, vel mendicos validos rapinis contaminaverat. et tales quos T VAGINA NATIVI Patria, seu feciam, vel Vadum molere in ipsa appellamus. Adde Blount in Nomolex. nativum solum apudINGOLATUS,Floriac. Andream civitate, sub posna denariorum xij. Anglic, et Rymer. torn. 14. pag. 430. lib. 1. Miracul. S. Benedict! ex Cod. MS. 1 V.ffi, substantive usurpatur in Statu- Gens vagants, in Charta ann. 1435. apud Vatican o. tis Canonic. Regul. apud R. Duellium Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1042. j VAGINARE , Vaginas parare, in torn. 1. Miscell. pag. 98 : Vide Vagus. Gemma. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : 1 VAGABUNDIA, Vagatio. Statuta Col- Vaginare, Faire gayne. Vaginarius, GayClaustrales sibi nil teneant sine velle scituve legii Narbon. ann. 1379. apud Lobinell. nier. Praelati, -vitare si velint perpelunm Vae. torn. 5. Hist. Paris, pag. 668. col. 2: Si * VAGINARIUS, Vaginarum artifex. [** Vse. namque in divinis litteris pro quis autem propter delatores armorum Charta ann. 1227. in Chartul. AD. S. ssterno luctu scribitur, Bertholdi Annal. vel nocturnas Vagabundias... in carceretn Germ. Prat.: Praepositus et scabini conad ann. 1077. apud Pertz. Scriptor. torn. trusus fuerit, etc. fratriae mercatorum Parisiensium, Guil5. nag. 302. Vide Vaevenire.] ** VAGABUNDITAS , Simili notione. lelmus Vaginarius, etc. Vide Vaginare. f V^GCORDIA. Vide infra Vecordia. Adolfl Archiep. Reformat. Canon, in VAGINATUS, e Vagina eductus, nempe I V!NALICIARIUS, <yw[xaTe[j.7topo;, in Pfaffenswabenheim ann. 1468. apud Gu- ensis, Gall. Desgaigne. Gloss. Lat. MS. Gloss. Lat. Gr. pro Venalicius. Vide den. Cod. Diplom. torn. 4. pag. 407 : Fra- Reg. Cod. 1013: Vagina, theca gladii. Salmas. ad Plin. pag. 273. tres illius non Vagabunditati seu lasciviis VaginatuSf exagitatus. [Ita etiam apud

VAG
Isidorum et Papiam. Primam nihilominus periisse syllabam primumque scripturn fuisse Evaginalus, ex vagina extractus, putat Graevius : nisi fortasse legendum sit Vagulatus, exagitatus ; ex xil. Tabul. Legibus. Vide Festum in Vagalatio. Ut ut est Vaginatus, sensu opposite pro vagina insertus, occurrit in Statutis Eccl. Avenion. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 582 : Nullus prasdictorum de castero audeat portare gladium super vestem superiorem Vaginatum argenti, etc.] * Hincnostris Evaginer, e vagina educere, Gall. Tirer du fourreau. Lit. remiss, ann. 1464. in Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 362 : Le suppliant mist la main a son couteau et le E vagina. VAGINELLA, Faba siliqua, Matthseo Silvatico. VAGIPALARE. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 83 : Si quis in hostem suum incidat, vel Vagipalantem, vel alium, gui juste requisitus rectum per omnia denegaverit. Vagans dicitur cap. 58. et 82. * VAGIRE, leporum, in Glossar. Provine. Lat. ex Cod. reg. 7657. Occurrit in Carmine de Philomela ad calcem Cod. reg. 6816. * VAGISARE, VAGIZARE, Italis, Vagheggiare, Intente aspicere, contemplari. Gabr. Barel. serm. in fer. 3. hebdom. sanctae ubi de modo audiendi Missam : Quidam Vagisant hinc inde, etc. Alius in festo S. Steph.: Crimen non contrahitur, nisi voluntas nocendi intercedat. Exemplum de oculo, qui Vagizat ; et manu, quas occidit. Hinc forte Gallicum Voguette, qua voce Modus amasiam inspiciendi significari videtur, apud Christ. Pisan. in Carolo V. part. 1. cap. 29 : Et ainsi cestuy sage roi deffendoit que livres deshonnestes ne fussent leus ne portez a la cour de la royne, ne de ses enfans, et soubz peine de perdre sa grace, ne fust si hardi qui osast a son filz le daulphin ramentevoir matiere luxurieuse. Dont une fois fut rapporte au roy, que un chevalier de sa cour, jeune et jolis pour le temps, avoit le daulphin instruit a amours et Vaguette: le roy pour celle cause le chaca. Vide Vagezare. VAGITARE, Vagari, discurrere. Isidorus Pacens. Episc. in Chronico sera 739: Per Hispaniam e Palatio Vagitavit. 1 VAGITARI. Gloss. Isid. : Vagitatur, violenter stet. Grsevius emendat, Vagitat, a vagio, vagito. j VAGITUS, pro Vagatus, Discursus, vagatio.Litterae Edwardi II. Regis Angl. ann. 1319. apud Rymer. torn. 3. pag. 789: Fragilitalis humanas compago tantts discurrit Vagitibus et varietatibus temporum quatitur, etc. Vide Vagositas. 1 VAGIUM, ut Vadium. Vide in hac voce. * VAGIUS, Qui va sans pies, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. 1 VAGIVUS, Desertus, incultus.Charta ann. 1115. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 318 : Offero in eadem ecclesia,hoc est, petiam unam de terra, partim aratoria, et partim Vagiva, et in parte cum silva super se habet, etc. Vide Vatantes et Vacuus. 1VAGNA, Lagena.vas vinarium. Gloss. Lat. Gr.: Vagna, vogas, cuppa, BOOTTOC. Vide Galo. 1 VAGOSITAS, Discursus, vagatio, hue illuc itio. Arnonis Scutum Canon, apud R. Duellium torn. 1. Miscell. pag. 30: Adolescentes quoque cumde schola puerorum et de sub virga in conventum seniorum et capitularem disciplinam assuVIII

VAI
muntur non suss voluntatis arbitrio, non otio et Vagositati permittentur. Vide Vagitus. * VAGULA, Genisce. Vagulus, Veel, in Glossario ex Cod. reg. 7692. 1 VAGULATUS. Vide supra Vaginatus. I VAGULUS, Vagans. Gualvaneus Flamma apud Murator. torn. 12. col. 1023:

VAI

233

rum, in Charta ann. 1232. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 798. Vide Valentia 2. * VAINA, Mensuraa annonariae species. Charta Renaudi abb. S. Eugendi ann. 1187. in Chartul. Campan. fol. 162. v<>. : Quicumque apud predictam villain mansurus venerit, domui de Sarmasia, videlicet domino eorum unam Vainam avenss annuatim persolvet. Vagulosque per arva | VAIRUS. Vide infra in Fares. Ad prsedam doctos equites dat Crema Quirites. * VAISCHA, VAYCHIA, VAISHA, ArboVAGURRIRE, Per otium wcare,seu ya- ris minutioris species. Charta ann. 1332. gari, in Gloss. Arabico-Lat.lGloss. Isid.: in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 1098: Usum in tola foresta habere consueverunt, Vagurrit, per otium vagatur?\ 1. VAGUS, Servus fugitivus, nequam, videlicet in sunalhis mortuis ad terram et faciendi alia necessaria Sambuco. Decreta Colomani Regis Hun- prostratis garise lib. 1 : Si Rex aliquem Vagum ser- ad opus lignandi, portandi, vehendi seu vum alicui donaverit, etc. Mox : Quicum- tirandi ligna et fustes prsedictas de tota que absque licentia Regis Vagum tenue- foresta prasdicta, videlicet de Vaychiis et rit, etc.... Cum quis Vagum apprehensum aliis arboribus viridibus, exceptis.... arbotenuerit, a domino ejus primo exigatur. ribus fructiferis, etc. In Charta sequent! In Lege Wisigoth. lib. 2. tit. 4.19. servi legitur Vayschis; altera habet Vaischis. fugitiyi a dominorum jure inlicite eva- Charta ann. -1341. in Reg. 72. ch. 360 : gari dicuntur. In fuga vagare, in Lege Praedictam concessionem dictarum quadraginta sextariatarum terras, cum quiLongob. lib. 1. tit. 25. | 22. [** Roth. 278.] Vagans homo, in Legibus Henrici I. busdam Vayshis et aliis minutis arboriEt Regis Angl. cap. 82. Vide Traditiones bus modici valoris.... vobis facimus Fuldenses lib. 2. tradit. 38. Codicem quod prasdictas Vayshas et alias arbores Theod.tit. Si Vagum petaturmancipium, minutas, infra dictas terras existentes, (10,12.) ibi Jacobum Gothofredum, [et possitis in totum vel in parte evellere. supra Vagabundus.] Quibus ultimis verbis Dumus, Gall. S5S" Alia notione Vague occurrit in Buisson, significari videtur. Statute Philippi VI. Reg. Franc, ann. 1 VAISELLUM, Vas quodvis. Chartul. 1349. torn. 2. Ordinat. pag. 313: Lesdits S. Petri de Domina fol. 86. v: Istud gardes, ou I'un d'eux seront a la foire des prior retinuit per conventionem, si unam la veille des trois jours, et y demeureront arcam et unum Vaisellum in eadem domo I'un d'eux jusques les plaidoiries soient vellemus mittere, omnibus temporibus sine faites, et deuement delivrees et finies. Et servicio nobis liceret habere. quand il se partira ou vague de la foire, * VAISSA, Vacca. Charta ann. 1868. in leur lieutenant y demeurera, jusques les- Reg. 102. Chartoph. reg. ch. 57: Item de dits gardes, ou I'un d'eux y sera retourne vendendis ad macellum, habebunt praspour le paiment. Eadem leguntur in alio dicti consules (Astefortis) de bove vel Statute ejusdem Regis ann. 1344. ibid, Faissa sex denarios. pag. 305. Ubi Vague de la foire, Nundi- ' VAISSALAMENTA, Vasa, supellex. narum exitus significari videtur. Vide Arest. ann. 1330. 20. Apr. in Reg. Olim Vacantes et Vacuus. parlam. Paris.: Harnesium et FoissaJa* 2. VAGUS. Vide supra in Vagari. mentam argenteam dicti abbatis (S. Ri* VAIARIUS, Qui pelles, quas Fares charii) quas super quadam quadriga in vocabant, parat vel vendit, Ital. Vaiaio. sacis et cofftnellis asportari faciebat, Stat. ant. Florent. lib. 5. cap. 19. ex Cod. ceperant. Vide Vaissela. reg. 4621: Septem majores artes, videlicet T VAISSELA, VAISSELLA, Vasa, supelars Vaiariorum et pellipariorum, etc. lex, a Gall. Vaisselle. Testam. Petri de Vide Fares. Crozo Card. Archiep. Arelat. ann. 1388 : 1 VAIGELLA, ut FaisseJa. Vide in hac Item volumus et ordinamus statim post obitum nostrum Vaissella nostra quse erit, voce. j VAIERIA, ut supra Vaeria, Jurisdic- per executores nostros vendatur, pro detio Viarii, vulgo Ftaria, Gall. Voirie. bitis nostris persolvendis. Statuta Capituli Terrarium Montisfortis fol. 68. apud D. Ebredun. ann. 1295. inter Instrum. torn. Rrussel torn. 2. de Usu feud. pag. 738 : 3. Gall. Christ, novae edit. col. 184 : Fuit Hylarius de Fromevilla. Tenet de domino propositum in capitulo ipso per dom. Comite gardam terrae suae et domum Ebredumum Martini de injuria quam suam, et Vaieriam de Autolio; et est homo fecerant prasdicatores de Sistarico super lights. Vide Fiarius. cappellis, multis libris Vincentii Belva* Vaierie, eadem notione,in Recognit. censis et aliis libris, diversis calicibus, feud. MS. ann. 1356: La Vaierie, sauve Vaissella argentea, et anulis pretiosis, les trois grant cas, c'est assavoir, rapt, etc. Statutum Caroli V. Reg. Franc, ann. ends et meurtre. 1367. torn. 5. Ordinat. pag. 7: In Vais1 VAIERUS. Statuta datiaria Riperiae sella vero ac gallandis et aliis grossis opecap. 12. fol. 5. v : De quolibet pense ribus argenti, etc. Vide Vassella et VesVaierorum laboratorum, soldi decem.Vide sella. Fares. 1 VAIGELLA, Eadem notione. Testam. 1 VAILDA,an idem quod Waisda? Vide Olivarii de Pennart Archiep. Aquens. in Guaisdium. PolyptychusFiscam.ann. ann. 1481. inter Instrum. torn. 1. Gall. 1235 : Quando rusticus facit Vaildam in Christ. nova3 edit. pag. 70. col. 2: Pro terra vilanagii,... reddit de qualibet acra eadem fundatione lego primo centum unum sexterium. Rursum : Et si Vailda marchas argenti, quas sunt in Vaicella facia fuerit in terra vavassorise, reddit mea argenti, exceptis sex magnis meis tertium decimum denarium de valore taceis cum pede. Vaildae. ] VAIXELLA, Pari signiflcatu, in * Vaude, et Voide, eodem sensu, in Charta ann. 1420. ex Tabular. AngeStat. ann. 1378. torn. 6. Ordinat. reg. riac. : Et sui successores valeant de VaiFranc, pag. 365. xella stagnea et aliis utensilibus conven1 VAILLENTIA, Valor, pretium, Gall. tui prasdicto providere Et sui succesValeur. Ad Vaillentiam sexaginta libra- sores Vaixellam stagneam quamcumque, 30

234

VAI

VAL

VAL
* VALARE , Firmare. Vide infra in Vallare 4. | VALARGIUM, Annonae species. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item plus duas carterias speutonis et Valargii. Vide Balargus. * VALATOR, perperam pro Valitor, Coadjutor. Vide in Valere. Formul. MS. Instr. fol. 16. v: Quoscumque alias fautores consiliatores et Valatores ipsum (Joannem) et alias quoscumque contradictores et rebelles... excommunicates publice nuncietis. ] VALATUM, Fossa. Vide Vallatum. 1 VALBIRE, et VALBUCIRE, pro Balbire et Balbutire, in Gl. Lat. Gr.: Valbio, Valbucio, TFeXXtSo). VALCATORIUM, Molendinum. Charta Ludovici II. Imper. ann. 875. apud Ughellum torn. 6. Ital. Sacr. pag. 1309 : Cum possessionibus et juribus,.... aquarum decursionibus, piscationibus, Valcatoriis, rupibus, silvis, etc. Alia ann. 962. apud eumdem torn. 1. part. 2. pag. 49 : Exhibens etiam.... liberam licentiam construendi molendina et Valcatoria ubicumque voluerint per totum Comitatum suum. Ex his emendandum videtur Chronicon Pisanum, editum ab eodem Ughello, sub ann. 1158 : Omnia balatoria juxta Arnum destructa sunt. Legendum enim Balcatoria. SSS" Valcatorii nomine molendinum signiflcari ex allatis haud certo colligitur : imo a molendino distinguendum esse suadere videtur Charta ann. 962. jam laudata ; quod D. Brussel monuit in Tract, de Usu feud. torn. I. pag. 43. unde cum ipso aut aggerem esse facile crediderim, aut exclusam, locum scilicet ubi concluduntur aquas, aut denique lignum quo aquae continentur interpretabor. Vide infra Varcatura. T VALCELLA, f. diminut. a Vaccaria. Vide in hac voce. Tabularium Aquicinense fol. 46 : Dederunt nobis Valcellam Dodlonis quam tenebant ab ecclesia de Hunoncurt. * VALGENI, inter Valdensium sectaries annumerantur, in Constit. Freder. contra haereticos ex Cod. reg. 10197. 2.2. fol. 16. r. 1 VALGHERIA, f.idem quod supra Valcatorium. Regest. Campaniae ann. 1256. fol. 26. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 43 : Dominus Johannes de Floriaco. Est homo ligius domini Campanise de omni justitia usque ad pilerum ultra Valcheriam Secanse. VALDENSES, Dicti quidam Haeretici, a primo eorum auctore Petro Valdo, cive Lugdunensi praedivite, qui sub peculiar! paupertatis professione haereses complures docuit, sub ann. 1160. unde ejus sectatores dicti etiam Pauperes de Lugduno.aliisque subinde nominibus appellati, quae peculiari commentarior cornplexus est Gretzerus ad Scriptores contra eamdem haeresim ab eo edito ann. 1613. Monachus Vallis Sarnaii in Histor. Albigensium cap. 2 : Erant pr&terea alii hseretici, qui Valdenses dicebantur, a quodam, Valdio nomine, Lugdunensi, etc. [Valdenses nuncupantur ab Alphonso de Castro lib. 4. contra hear, inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 680. et in Statutis Astens. fol. 2.] De eorum erroribus, vide prjeter eumdem Monachum Vallis Sarnaii, Rainerum, Pilichdorffium, Lucam Tudensem ; Ebrardum Bethuniensem, Bernardum Abbatem Fontis Calidi, Ermengardum, editos a Gretzero, Guidonem Elnensem Episcopum in Summa de Haeresibus ; ex recentioribus Claudium Seissellum adversus Valdenses edit, ann.

quae de successions vel spoliis religiosorum nostri praedictt, monasterii decedentium bvenerit, possint et valeant libere percipere. 1 VAISSELLAMENTUM , Eodem intellectu. Testam. Adalasise ann. 1293. torn. 1. Histor. Dalph. pag. 197. col. 2: Item volo quod... omnia victualia mea et omnia Vaissellamenta mea argentea, et omnia jocalia mea argentea et aurea vendat, et pretium omnium eorum piis locis el personis distribuat. Charta ann. 1301. ex Tabul. S. Urban! : Concedimus quod totum Vaissellamentum nostrum tarn in ciphis argenteis, tnurreis, scutellis, platellis, coclearibus, quam in aliis quibuscumque vasis argenteis, etc. Mandatum Philippi Pulchri Reg. Franc, ann. 1311. torn. 1. Ordinat. pag. 481: Nulli liceat usque ad annum aurea vel argentea vasa, seu Vaissellamenta fabricare vel fabricari facere. Statutum Philippi VI. ann. 1348. torn. 2. earumd. Ordinat. pag. 292: Que nulz orfevres ne soient si hardys de faire Vaissellement d'argent, fors d'un marc et au dessoubs, si ce ne sont calices, ou vaisseaux a Sanctuaires pour Dieu servir. Aliud Johannis Beg. ann. 1358. ibid, torn. 3. pag. 255 : Que nul billon, Vaissellemente, joyaux d'or et d'argent, etc. Vaisselmente, in altero torn. 5. pag. 301. Charta ann. 1302. ex Ghartul. 21. Corb. fol. 101: Et aura elle toute nos Vaissellemenche d'or et d'argent, si comme pos grans et petits, etc. Testam. Caroli Comit. Valesii ann. 1320: Item, je laisse a Loys man fils toute ma Vaisselemente d'argent, etc. Le Roman de Gleomad.es MS.:

lachia minori, etc. Vaivodas Bulgaris tribuit Theophanes ann. 24. et 33. Constantini Copronymi, et ex eo Hist. Miscella lib. 22. cap. 56. pag. 700. siquidem poVXaSai iidem sint cum iis, quos poe668ou? vacant Constantinus Porphyrog. de Administr. Imperio cap. 38. Boy)666as Ducas. cap. 19. Vide Johannem Seldenum in Titulis honorariis part. 2. cap. 2. n. 3. Glossar. med. Graecit. in Bosgo8oc, col. 207.1 S5S" Vaivoda vel Voivoda vox II lyricorum est, ut vult Carolus de Aquino ad vocem Bani, notans ductorem pugnse, composita a nomine Voj vel Boj, pugna, et verbo Vodit, ducere. Vide Voiavada. * VAJUS, Pannus aureus. Codex Ambros. Bibl. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. 83vi col. 302 : Postea venit (arChiepiscopus) extra ecclesiam, ubi sunt columnar, ubi erat unus equus coopertus de Vajo, id est, panno aureo. Pro pelle Pontica, vide in Vares. * VAIVUS. RES VAIVA, Res derelicta et quae a nemine repetitur ut sua, idem quod Wayf. Consuet.. Norman, part. 1. cap. 19. Cod. reg. 4651 : De rebus Gaivis. De rebus autem Vaivis notandum est, quod dux eas habere debet per dominium suum Vaiva, sunt res vel animalia, quse nullius proprietati attributa, sine possessoris reclamatione sunt inventa. Ubi male editum Vania apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 189. Vide supra Gaivus. 1 VAIXALLAMENTA, VAIXELLA. Vide Vaissella. j 1. VAL, Color cineritius, in Gloss. Teuton. Schilteri ex Procop. lib. 1. * 2. VAL, VALLUM, Jus domini in bona Mainte riche Vaisselemente hominum manus mortuse sine prole deTrouverent bielle et noble et gente, functorum, Germanis etiam nunc TodtPos, lianas, et platiaulx d'argent. fall. Charta Frider. I. imper. ann. 1153. Vide in Vessella. inter Probat. Hist. S. Emmer. Ratisbon. pag. 146 : Stabilimits etiam ei (monaste| VAIXALLAMENTA, Eodem sensu.Testament. Guischardi de Bellijoco ann. rio) ut morticinia, quae Val dicuntur, de 1331. ex Tabular. Villae-Franchse : Lego hominibus ssepe dicti monasterii, "ubicumuxori mess medietatem omnium garni- que defuncti fuerint, monasterio' salva mentorum, utensilium et superlectilium, sint et custodita, nee in eis alienjus loci et totius Vaixallamentse mess de ar- libertate injuriam patiatur. Idem erit obgent o. servandum in perceptione medietatis totius substantial mobilium et immobilium, | VAISSILOMENTUM , perperam pro Vaissellamentum, in Testam. Odonis de quae monasterio ssepe recitato debetur, Rossilione ann. 1298. apud Marten, torn. quando moriens caret SUSB conditionis 1. Aneedot. col. 1306: Exceptis tamen.... prole. Charta ann. 1211. torn. 2. Geneal. Vaissilomentis meis argenteis omnibus, diplom. aug. gentis Habsburg. pag. 215: Omnes homines proprie ad me pertinentes, etc. * VAISSELLUS, Occit. Vaisselier, no- qui in ipsa valle de hac vita migraverint, cum jure quod vulgo dicitur Val, stris Egoutoir, Tabulae ligneae species, decrevi donare. cui supullex stillanda imponitur. Leudae abbati et fratribus seu min. Carcass. MSS. : Item de archis, Alia ann. 1212. ibid. : Valla sua Vaissellis et lectis fusteis, de quolibet mortuaria. Vide supra Morticinium 2. unum denarium. [* Haltaus. Glossar. German, col. 420. * Vaisselet vero, mensurae species, in voce Fall.] * VALL, ejusdem originis, Quod ex Lit. remiss, ann. 1477. ex Reg. 206. Chartoph. reg. ch. 986 : Une mesure appellee decedentium legatis, ecclesiis obvenit. ung Vaisselet, dont les dix huit font le Necrol. MS. abbat. Altorf. in Alsatia, sextier, mesure de Chaalons (sur Marne). ord. S. Bened.: Obiit Anna de Tutelheim vij. Id. Nov. quse dedit unum pallium in Vide supra Vaina. VAIVODA, VOYVODA, Dalmatis, Croa- einen Vail. Rursum : Obierunt Greda et tis, et Hungaris, est exercitus ductor, Gertrudis, quss dederunt dominis, ut dihodie vero promiscue pro quolibet exer- citur, ein Vail. Quod Mortuarium nuncitus vel ordinum ductore accipitur, ut cupatur ibidem : Obiit Ellina de Tutelapud Italos Capitaneus, ut Auctor est heim, quae dedit tunicam pro Mortuario. Jo. Lucius lib. 6. de Reg. Dalmat. cap. Vide Mortalagium et Mortuarium 1. * VALABILIS, Justus, legitimus, Gall. 1. Joannes Leunclavius in Pandecte Turcico n. 71 : Vaivodx nomen generali- Valable. Absquecausa Valabili,in Charta ter significat Praefectum militum, quern Ludov. Bayari imper. apud Oefelium Capitaneum vulgo vacant. Sed apud Hun- torn. 1. Script, rer. Boicar. pag. 774. garos, ut olim, sic etiam hodie, dues sunt T VALANIA, ab Ital. ut yidetur, Baappellationes administrationum maxima- lane, Gal lice sorte de Chataignes, Balarum ; una Bani, altera Vaivodse. Vaivoda nus. Stat.uta datiaria Riperiae cap. 12. vero Pr&ses dicitur, loco Regis adminis- fol. 5 : De qualibet soma Valanise de trationem habens in aliqua provincia, pensibus viginti pro introitu vel exitu i puta Transsilvania, Valachia majori, Va- soldi sex.

VAL
1520. Joan. Ghassaneum in Histor. Albigens. edit. ann. 1595. Balthazarum Lydium in Valdensibus edit. ann. 1616. Joannera Paulum Perrinum in Histor. Valdensium edita ann. 1618. Columbum lib. 4. de Gest. Episcopor. Valentinensium n. 9. denique quae habentur inter Rerum Bohemicar. Scriptores. [lis adde Lexicon Hseres. Stockmanni. Eorum haeresis 7 VALDESIA dicta, apud Limborch. Hist. Inquisit. Tolos. pag. 230 : Abjuravit et renegavit omnem heresim et specialiter omnem Valdesiam, et promisit se nunquam redire ad earn. Et pag. 232 : Detinebantur in muro...pro dicto crimine Valdesiae.] Vauderie vocat Job. Molinetus fol. 112. v : ledire volemus. (Boucherie, Vita S. Euphros. 14.)] 7 VALEDO, Valor, pretium, Valeur. Charta Manassis Episc. Aurel. ann. 1163. ex Ohartul. Miciacensi: Verumtamen ad augmentanda memoratse ecclesiae gravaminaf L. librarum Valedinem violenter rapuerat. Vide Valentin 2. 1 VALEFAGTIO, Salutatio. Vide in Valedicere. j VALEIA, Vallis, Gall. Vallee. Tabul. Majoris Monast. : Amaricus cognomine Crespinus, dedit nobis decimam omnium rerum quae habebat apud Bessiacum, redecimam totius parochiae qua& sua erat, et tria arpenna prati, ex quibus duo sita sunt in Valeia, etc. Vide infra Valleya. VALENBRUNUS, Panni species. Vide Galabrunus. J'ay veu grant Vauderie * VALENCHENJE, Valentianae HannoEn Arras pulluler, niae urbs, vulgo Valenciennes alias VaGens plein de rederie lenchiennes. Lit. remiss, ann. 1376. in Par jugement brusler. Reg. 108. Ohartoph. reg. ch. 299 : Cum... * Hii cum quibuslibet libidinibus ad- Florimundum Joye, quern dictus exponens dicti putabantur, Vaudoix appellatus, tantum suis expensis prosecutusfuit, quod qui cum bellua rem habuerat. Lit. re- ipsum Valenchenis repent, etc. Hinc Vamiss, ann. 1458. in Reg. 187. Chartoph. lenchenois nomen mensurae agrariae, in reg. ch. 246 : Icellui Rousselot publia a agro Valentianarum usitatae, inditum in plusieurs personnes que le suppliant estoit Oharta Valteri abb. S. Humbert! MariVaudoix, et qu'il avoit este a une vache. col. ann. 1304. ex Cod. reg. 10196. 2. 2. Alise ann. 1479. in Reg. 205. ch. 437 : Icel- fol. 75. r : Item as pres au fief deux menlui Lays estoit tenu et repute user de sor- caudees et un Valenchenois, que Baudes cerie ou Vauldoyerie. Ubi Vauldoyerie, de I'ostellerie tient. idem sonat atque Veneficium, incanta* VALENDRANUM, pro Balendranum, mentum. Sic et apud Monstreletum vol. vulgo Balandras, Palii seu tunicae spe3. fol. 83. y. Vaudoisie nuncupantur no- cies. Charta ann. 1360 : Vitalis de Suscturni illi conventus, quos vulgo Sab- lorda, accusatus de blasphematione B. bats nominamus. Marias Virginis, fuit condemnatus ad curT VALDESTOLUM, Sella plicatilis. Lo- rendum villam Tolosae cum Valendrano cus est in Cliothedrum. Vide Faldi- depicto, cum ymachinis diaboli depictis. storium. Vide Balandrana. 1. VALENS, Valor, pretium. Tabula* VALE ULTIMUM, praestati9, quae a subditis domino fit, cum ab ejus domi- rium Bellilocense in Lemovicib. n. 175 : Et accepi a vobis pretium, juxta quod innio recedunt. Oharta redit. priorat. S. Vine, de Naintre in dioec. Pictav. ex ter nos bene complacuit, vel aptificatum Tabul. S. Germ. Prat. : Le prieur prend fuit, hoc est, tarn in Valente, quam in arla moitie de sept solz Tournois, que doi- gento solidos mille. [Gharta apud Madox vent lesdiz mariez, quant Us s'en vont de- in Formal. Anglic, pag. 253 : Quod si mourer hors ladite paroisse de Naintre, prsefatam terram eis warentizare non popour leur Ultimum Vale. Eadem nomen- terimus, mutuum ad Valens in aisiamento clatura donabatur apud Argentinenses fratrum, eis dabimus. Charta ann. 1042. Praestatio pecuniaria, quae ultra portio- ex Tabul. S. Victoris Massil. : Si vero nem canonicam plebanis pensitabatur non potero, Valentem illam dabo in alio ab haeredibus eorum, qui extra paro- loco. Alia ann- 1410. ex Schedis Praes. de chiam suam elegerant sepulturam. Vide Mazaugues: Totam illam magis Valentem Schilter. ad Chron. Koanigsh. pag. 1123. donavimus. Caffari Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 288 : Erat sci| VALECTOR. Vide in Valere. licet Valens librarum miliaria decem et 1VALECTUS. Vide infra in Valeti. septem.] VALEDIGERE, VALEDICTUS, cui Vale 2. VALENS, Magnanimus, fortis, Gall. dicitur, Dire adieu. S. Gerardus Abb. Vaillant. Wippo de Vita Chunradi Salici Sylvae Major, in Vita S. Adalardi cap. ann. 1028 : Et quidam bene Valens vir 5 : Quibus cum ipse Valediceret, et ipse Cunradus cum aliis interfectus est. Valedictus ab eis recederet, etc. [Informat. pro passagio transmarino VALEF AGERE, Eadem notione, in Sy- ex Cod. MS. Sangerm. : Et illx galese nodico adversus tragosdiam Irenaei cap. habeant unum capitaneum Valentem ho41. Idalius Barcinon.in Epist. ad Julian. minem et boni consilii, etc. Vide ValoTolet. : Suggestionibus meis Valefactio- rosus.} nem alternans sanctitudinis vestrae, etc. * Unde Vaillart in derisuin accipi viVita S. Roberti Abbatis Molismensis n. detur, nisi sit pro Vieillard, in Lit. re8 : In quorum humilitate et pauperlate miss, ann. 1415. ex Reg. 168. Chartoph. non mediocriter aedificatus Episcopus et reg. ch. 305 : Lequel Regnault dit au supcompunctus, Valefecit et recessit. Vita S. pliant qu'il estoit un sanglant Vaillart es Theodardi Archiepisc. Narbon. apud Ca- yeux escardoilliez. tellum pag. 767 : Commendans eos Do7 VALENS, Gravis, magnae auctoritamino, et Valefaciens eis, Romam redire tis. Concil. Pisanum ann. 1409. apud sollicite satagebat. Acher. torn. 6. Spicil. pag. 300 : Secun* VALEDICERE, Abdicare se jure suo, dum multorum Valentium Doctorum coneo decedere. Charta ann. 1316. apudHal- silia. Chron. Trivetti apud eumdem torn. taus. voce Verziehen, col. 1917 : Omni 8. pag. 625 : Honestas et Valentes persoactioni et impetitioni, quam habuit et ha- nas assumpsit. bere se asseruit contra ecclesiam renun* 3. VALENS, Monetae species, Gall. tiavit coram nobis, et omni modo Valedi- Vaillant et Vaillent. Lit. remiss, ann. xit. Occurrit passim. 1364. in Reg. 96. Chartoph. reg. ch. 149 : * VALEDIRE, [Valedicere : Quia Va- Convenerunt inter se de ludendo causa

VAL

235

spatii ad taxillos, et in hujusmodi ludo ponendo quilibet duos Valentes, per modum tamen hunc, quod ille ipsorum, quern contingeret duos Valentes alterius lucrari, eos trader el pro habenda una pinta de clareto. Alise ann. 1358. in Reg. 90. ch. 70 : In crumena alterius mulieris unum denarium argenteum, vocatum Vaillant, invenerunt. Alias ann. 1363. in Reg. 92. ch. 310 : Une penne d'escureux, qui avoit este vendue deux flourins de Flourence et un Vaillent. Aliae ann. 1378. in Reg. 114. ch. 224 : Jean Poitrau changeur, demonrant a Blois, achata pluseurs monnoies de dehors nostre royaume et autres que de nostre coing, tant d'or comme d'argent;... les autres d'argent, estoient nommees Vaillans et vatarans. Denique aliae ann. 1385. in Reg. 128. ch. 119 : Icellui Bonnelle donna a icellui Sauve un denier blanc, appelle Vaillant. Occurrit praeterea in Stat. ann. 1358. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 222. art. 2. Inter monetas nigras seu aereas episcopi Oameracensis Valiant recensetur, in Charta ann. 1347. ex Tabul. ejusd. eccl. : Item fera (ledit monnoyeur) pour nous et en nostre nom deniersnoirs,que onappellera Vallans;... et courra ichelle monnoye pour deux deniers Tournois la pieche. *VALENSA,Juvamen,auxilium.Charta ann. 1231. torn. 1. Probat. Hist, geneal. domus reg. Portiigal. pag. 27 : Denique promittimus bona fide et sine enganno vobis dare et facere juvamen, auxilium, Valensam, et defensionem, et retentionem prxdicti regni. Vide in Valentia 2. et mox Valere. * VALENTER , Commode , fructuose. Necrolog. MS. Fr. Minorum Claromont. in Arvern.: x. Febr. Obiit bones memoriae Joannes de Murolio cardinalis, qui multum utiliter et Valenter honoravit istum conventum. Vide infra Valiacio. 1. VALENTIA, Virtus ; pci^y) , Suvoctu?, in Gloss. Gr. Lat. Alibi : SOevo?, Valentia, robur. Gloss. Lat. MS. : Valentia, fortitudo, firmitas, robur. Vox Latinis Scriptoribus nota. Macrobius Comment, lib. 2. cap. 14 : Ut medicus, ut exercitator corporum, sanitatem vel Valentiam, quam ille aegris hie luctatoribus prxstat. Harigerus Abbas in Vita S. Landoaldi n. 6 : Mox ut illuc destinavit, Valentia totius corporis statim reintegrari merv.it. [Ratherii Veron. Episc. Serm. 1. de Quadrag. apud Acher. torn. 2. Spicil. pag. 295 : Quale vero caput habet anima tua, quas manus, quos pedes, quse alia membra ? monstra mihi saltern si vales colorem ejus ; si non vales, ego ejus tibi demonstro Valentiam.] Utitur etiam Gregorius VII. lib. 1. Epist. 46. [**Berthold. Annal. ad ann. 1077. apud Pertz. Scriptor. torn. 5. pag. 302 : Eggibertum non parvae Valentias et virtutis comitem, qui sibi rebellaverat.... hostiliter impetebat. Charta ann. 1231. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 3. pag. 1102 : Abbas et conventus ejusdem monasterii facere debent de propriis expensis murum circa cimiterium parochiae memoratae ; qui videlicet murus in 4. annis debet perfici et consummari, ita quod ejus Valentia possit miiro cimiterii in Flagestat per omnia comparari.] Charta ann. 1239. in Regesto Comitum Tolos33 Cameras Comput. Paris, fol. 120 : Quod fideles vobis et successoribus vestris Valentiam faciemus in placitis, et in guerris contra omnes homines, cum a vobis vel vestris fuenmus requisiti, etc. Ubi Valentiam facere, est omnem vim adhibere, Faire son pouvoir. SKIT Rectius dixisset eo loci Valentiam facere idem esse quod infra Valere,

236

VAL

VAL
ex Tabul. S. Victoria Massil.: Offerens illis ad hoc in vicissitudine Grimaldum castrum in Fraxeneto situm, asserens illud Valentius Monasterio profuturum. VALERE, Juvare, auxilio esse. Hominium factum a Raymundo Principe Arausionensi Episcopo Tricastinensi ann. 1274: Et si dictus nobilis Raimundus de Bauxio, vel ejus successores nollent, vel non possent dictum Episcopum seu suos successores juvare, seu eis Valere de placito, seu de guerra. Tabularium Barcinonense apud Marcam lib. 6. Histor. Beneharn. cap. 8. num. 3: Promitto, nee non convenio vobis et vestris successoribus per me et per meos successores, quo vobis Valeam et adjuvem vos, et. vestros successores cum mea terra, et meis militibus et hominibus bona fide et sine enganno contra omnes homines, etc. Le Roman d'Artus MS.:
Tuit cil qui de ta terre sent, Qui de toi fleus et terres ont, Te deivent aider et Vajer, Si feront-il en leur poer.

VAL
propensioris fraudis livore accrescat, sed provisionis debitas resarcita munimine, pristinas Valescentias juvamine integretur. 1 VALESIA, ut Valisia. Vide in hac voce. ^ VALESIANI et VALESII, Hseretici conjugium atque liberorum procreationem abhorrentes : unde seipsos aliosque etiam invitos castrabant, asserentes solos exsectos salvari posse. Horum parens fuit quidam Valens Arabs quern alii circa annum Christi 198. alii 240. vixisse tradunt. Vide Epiphanium Haer. 58. | VALESTRIA. Vide infra Vallestria. * VALETE, Vox, qua utimur, cum ab amico discedimus. Acta S. Sebaldi torn. 3. Aug. pag. 770. col. 1 : Hac doctrina sponsas virgini'pro Valete dicta, et imperavit silentium, et more beati Alexii, a virgine recessit. Vide Valedicere. VALETI, VALEGTI , appellati vulgo magnatum filii, qui necdum militare cingulum erant consecuti. Nam ut Vassalli iidem, qui postmodum Milites, quod in hac voce dpcemus ; ita vassallorum fllii Vasseleti dicti, ut et Domicelli, respectu parentum, qui Domini nude compellabantur, unde postmodum formata vox Vasletus, deinde Valetus, uti recte observatum a Pithoeo in Consuetud. Trecens. Quod praeterea firmant Scriptores aliquot a nqbis laudati in Notis ad Villharduinum pag. 274. apud 'quos Vasletus scribitur, uti etiam in Charta anni 1204. post Ordericum Vitalem edita pag. 1058 : De militibus et Vasletis de terra Comitis Roberti, etc. In alia apud Spelmannum in hac voce : Thomas filius dicti Radulphi (Militis) Vasletus in: custodia Regis, qui similiter morabatur in servitio Regis cum fratribus suis. Le Roman d'Amile eid'Amy MS.:
Passa avant li gentis prous Vasles.

juvare, auxilio esse.Haec quippe formula est qua vassalli dominis suis in clientelari professione auxilia consueta jurabant : quod ex sequentibus manifestum fit. Charta ann. 1197. in Append, ad Marcam Hisp. col. 1387 : Promitto vobis et ecclesiae Arulensi fidelitatem, et Valentiam, et adjutorium per bonam fidem de membris vestris et honors vestro et de avere. Paulo ante legitur : Quod erimus vobis adjutores boni et ftdeles defensores contra omnes homines et feminas. Charta ann. 1212. apud Acher. torn. 10. Spicil. pag. 180 : Prsestabimus etiam vobis et successoribus vestris Valenliam et auxilium contra omnes personas. Charta ann. 1257. ex Schedis Frees, de Mazaugues : Quod teneantur.... facere de his quae eis tradentur fidelitatem et homagium, cavalcatas, et Valentiam de placito et de guerra. Quod alibi sequi et juvare dominum de placito dicitur. Charta ann. 1283. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 27. col. 1 : Quod daret seu eis faceret auxilium, juvamen seu Valentiam in necessitatibus quss eis occurrent. Homagium ann. 1332. ex Schedis D. de Remerville : Promisit dicta domina tutrix.... in perpetuum se praestituram Valentiam, consilium et auxilium. Adde Spicileg. Acher. torn. 8. pag. 225. * Charta ann. 1234. ex Cod. reg. 4659: Liceat dicto Geracido Amico facere guerram seu Valentiam de terra dicti feudi vel dictorum feudorum, per se vel per arnicas suos ; dum tamen nan facial guerram seu Valentiam contra civitatem Avinionis. Vide supra Valensa et mox Valere. 2. VALENTIA, Valor, pretium, Valance, in Consuet. Aquensi tit. 9. art. 40. [Charta Innocentii II. PP. ex Chartular. Episc. Paris, fol. 35: Ipse (Abbas) parrochianorum punivit excessus in Valentia ferculorum.] Acta Innocentii III. PP. pag. 11: Daret et Valentiam auri viginti millium unciarum. Rogerus Hovedenus pag. 783 : De excaetis dom. Regis et earum Valentiis, et quis eas habeat, etc. [Sententia ann. circ. 1080. ex Bibl. Colbert : Usque ad diem quo pliverunt drictam in manu Vicecomitissas ad ipsam Valentiam qua valebat in ipao die quo ipsum castellum accepit. Charta ann. 1235. ex Schedis Praes. de Mazaugues: Et nunquam in aliquo contravenire ratione majoris Valentiss.] Occurrit etiam apud Will. Malmesburg. in Vita S. Aldhelmi cap. 10. [Calmet. torn. 1. Histor. Lothar. inter Probat. col. 248. et alibi. Vide Vaillentia.] *. Vaillance, eadem acceptione, in Charta Henr. comit. Grandisprati ann. 1247. ex Chartul. Campan. Cam. Cornput. Paris, fol. 251. v. col. 2 : Et cil devantdiz blez doit estre paiez a la Vaillance de minage. Alia ann. 1269. inter Probat. torn. 2. Hist. Burg. pag. 32. col. 2 : Que lidit Jahans halt six cens et sexante et dis livrees de terre a Viennois avec la Vaillance de ladile terre de par sa mere ; laquelle Vaillance doit estre contee esdites six cens et sexante et dis livrees. Valler, pro Valoir, in Charta ann. 1438. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Brit. col. 1060. 1 VALENTINENSIS MONBTA. Vide in Moneta Baronum. j VALENTINI seu VALENTINIANI, Hseretici a Valentino quodam jEgyptio sic dicti, fabulis ex Judseorum pariter et Platonicorum doctrina confectis celebres : adversaries celebriores habuerunt S. Irenaeum, S. Justinum Mart. Tertullianum aliosque. Horum deliramenta videre licet apud laudatos Patres. 1VALENTIUS, Magis. Charta ann. 1069.

Raimundus Montanerius in Chron. Aragon. cap. 79 : Que nos som obligats al Rey d'Arago cunyat nostre ab sacrament de Valer et ajudar li contra totes les persones del mou, etc. [Vide Valentia 1.] * Valere , eodem intellectu , dicunt Itali et Hispani Valer. Charta ann. 1251. ex Cod. reg. 4659 : Licebit omnibus civibus Avinionis cuilibet amico suo Valere de guerra, nisi sit contra dominos supradictos vel alterum eorumdem. Vide supra Valentia 1. VALJTOR, qui Froissarti vulgo Aidant, Coadjutor. Valedor, in Consuetud. CatalaniaB MSS. et torn. 13. Spicilegii Acheriani pag. 315. Charta Raymundi Comit. Tolosani ann. 1242 : Et terram nostram supponimus, et nostros pariter Valitores, quos illos tantum intelligimus, qui de guerra ista nos emparaverint, et guerram nobiscum antea non habebant. Haereticos autem et condemnatos de hseresi, nunquam nostros reputamus, vel reputabimus Valitores. Ubi Catellus perperam, Vassaus, reddidit. Alia'ejusdem Raymundi ann. 1233: Vos et omnes vestros contra ipsos et omnes suos Valitores, seu coadjutores adjuvabimus. Charta Philippi Pulcnri ann. 1299. in Regesto Constabularias Burdeg. fol. 234: Confosderatos, alligatosj et Valitores. Alia apud Marcam lib. 6. Histor. Beneharn. cap. 5. n. 6: Et ego Ildefonsus Rex jam dictus recipio vos Guillelmum de Montecatano, et filios vestros in mea emparanza atque adjuda, et ero vobis Valitor et adjutor de Biarnensi Vicecomitatu. Joannes XXII. PP. torn. 2. Epist. 1559 : Contra.... complices, adjutores, Valitores, sequaces, et fautores eorum, etc. Occurrit passim in Chartis. Le Roman de Garin Voaillor eadem notione dixit:
N'a en la route, ne ribaut ne gargon, Mes chevaliers, et fieus de Vavassors, Bliaut de paille ont tot li Voaillor.

Nobilium autem seu militum, atque adeo Proceruni ac Principum filios, qui nondum militarem ordinem erant adepti, generatim Valetos appellatos in Notis ad Willharduinumdocuimus, qui Imperatoris Constantinopolitani filium hac nomenclatura donat. Sed et ita noa semel magnatum filios indigitant Poetae nostrates. Le Roman de Rou MS. de Guillelmo Notho Duce Normanniae :
Guillaume fut Vallet petit A Falese pose et norrit, etc.

Rursum :
0 Guillaume fist Gui norrier Dez que il fat Vallez petiz.

Alibi:
Et me fist avoir en ostage Deus Vallez de noble lignage. L'un fils, 1'autre ert nevou Goudouine, Encor les ai en ma sesine.

1 VALECTOR, Eadem notione. Litterae AliO 10CO : N'ert mie Chevalier, encor ert Valleton. Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1295. apud Rymer. torn. 2. pag. 690 : D. H. Comiti Alibi: Baren. fideli vestro, ac utriusque nostrum speciali et prascipuo Valectori transmitteHue Chapet si fis 1'ara asseur^e, Vallet ert, ne porquant si fa I'ewre bastee. bamus, etc. ] VALERIAN!, Nummi ab Imperatore Idem de Henrico II. Rege Angliae : Valeriano cusi, de quibus Trebellius Pollio in Claudio cap. 17. Cinquante-trois ans plus sa terre justisa 1 VALERIUM. Vide infra in Volarium. Empres la raort son pere qui Vallet le laissa. *> VALESGENTIA, Sanitas. Epist. Conrad. Archiep. Mogunt. ann. 1431. apud Alibi : Guden. Cod. Diplom. torn. 4. pag. 186 : Trois Vallez out de son Seignor, Ne plaga hujusmodi in longum torpente, Robert clamerent le graingnor.

VAL
Le Roman d'Alixandre Regis : MS. de Filio

VAL

VAL

237

pag. 945 : Ge Jofreis de Lezignen Valet probi viri loci illius ubi reperirentur. segnor -de Chastelachart, etc. Rursum Dicti mercatores et sui Valeti per nos, et alia ann. 1294. ibid. pag. 968 : Peres Da- gentes nostras a vi et violentia indebitis Li Vales entent la promesse, neis de saint Sauvor et Aunis Valet et contra omnes et erga omnes custodientur. Que lendemain apres la Messe Johane sa femme, etc. Adde Rymer. torn. Le veut son pere adober. 1 VALETUS, Tiro, operarius mercena2. pag. 109. 995. et 1021. et Statuta MSS. Le Roman de la prise de Hierusalem MS. Caroli I. Reg. Siciliae cap. 173.] Consti- rius, Gall. Apprenti, Compagnon. Statuta Caroli V. Reg. Franc, pro Tonsoribus de Vespasiani Imper. fllio : tut. Siculse lib. 3. tit. 33. | 4 : Ut digni- 1371. torn. 5. Ordinat. pag. 441. art. ann. tatum gradus et hominum qualitates, in- 9: Que aucun barbier ne doit oster ou Sire, dist li Vallez, nel mettez en sejor, Faites vos os semondre, etc. juriis apertius distinguantur, statuimus soustraire a un autre barbier son aprenseu rusticum, qui militem verLe Roman de Guillaume au Court nez burgensemnisi probabitur, quod se defen- tis ou Varlet, etc. Litterae ejusd. Reg. beraverit, ann. 1372. ibid. pag. 528 : Les Varies du MS.: dendo hoc fecerit, manus detruncatione mestier de tixerrandrie. Infra : Les VarMes por eel Deu que je dois aourer, puniri ; eadem pcena Valetto imminente, ies tixerans, etc. Fet sen Guillaume sans nul arrestement ; qui militem nobilioris gradus verberaveVAYLETUS , Armiger. Constitutiones 0 le Valet chevauchent belement. rit. Sanutus lib. 3. part. 10. cap. 8 : Ad Petri Ruthenensis Episcopi Legati [Le Roman de Guillaume au Faucon cautelam autem Dominus Armenise du- Apost. pro Ecclesiis Cypriis ann. 1313. centos equestres in nernora occultat, locu- cap. 8 : Nee coronam lineam, ut Miles laiMS.: turus Principi duobus cum sociis, relicto cus, seu Vayletus clericus deferat. De Jadis estoit un damoiseax, seorsim cum cornu Valeto, etc. Valettos Valetis consule Seldenum de Titulis Qui moult estoit cointes et beajf,. autem sese appellitasse ipsos Scutife- Honorariis 2. part. cap. 5. | 47. Li Vallez ot anom Guillaumes! ros, declarant complures Chartae desChercher peust on vingt realraes VALEGTUS, Non omnino eadem nocriptae a Duchesnio in Historia PlesAins con peust trover si gent; tione apud Anglos. Fortescutus de lauEt s'estoit moult de haute gent: siaca. II n'estoit mie Chevaliers, Quod yero Valetti militibus ipsis in dibus Legum Angliae cap. 29 : Quod in Vallez estoit, VH ans entiers occasionibus bellicis ministrarent, eo- ea villula tarn parva reperiri non patent, Avoit un chastelain servi.] rumque arma ac scuta defSrrent, unde in qua non est miles, armiger, vel paterDe Militum seu procerum flliis ita pe- Armigeri et Scutiferi passim appellan- familias, qualis ibidem Franclain vulgarinde alii. [Charta ann. 1266, ex Tabu- tur, horum nomenclatura data deinceps riter nuncupatur, magnis ditatus posseslar. Buzeii: Geraudus Chaboz Valletus honoratioribus famulis, quomodo etiam sionibus, nee non libere tenentes alii, et dominus Radesiarum. Nobilis quondam usurpatur a nostris. [Litterae Philippi Valecti plurimi suis patrimoniis sufficiendomina Eustachia mater mea domina Pulchri Reg. Franc, ann. 1295. torn. 1. tes, ad faciendum juratam in forma prasRadesiarum, cum assensu -dom. Gerardi Ordinal, pag. 326: Bichio et, Moncheto dicta; sunt namque Valecti diversi in Chaboz patris mei, etc. Alia ann. 1291. ex Guidy fratribus delectis Valletis et recep- regione ilia, qui plusquam sexcenta scuta Tabul. Eccl. Dolensis: Guillelmus de toribus nostris, etc. Comput. ann. 1425. per annum expendere possunt, quo juratse Rupeforti Vicecomes de Donges miles, et apud Kennett. HI Antiquit. Ambrosd. superius descriptse ssepissime in regione Theobaldus de Rupeforti ejusdem Viceco- pag. 576 : Et in blodeo panno pro armi- ilia fiunt, prsusertim in ingentibus causis, mitis filius, Valletus.] Vide Testamen- geris et Valectis Prioris de Johanne Ban- de militibus, armigeris, et aliis, quorum tum ^Ifredi Regis. dye, etc. Testam. Rotherami Eborac. possessiones excedunt duo millia scutorum Eadem perinde nomenclatura donan- Episc. ann. 1498. in Lib. nig. Scaccarii per annum. 1 VALLETUS, VALLECTUS , Famulus, tur magnatum filii ab Anglicis Scripto- pag. 679: Sic quod generosi Valecti et ribus. Gapitula Placitorum Ooronse Re- garciones de camera habeant de propriis Gall. Valet, hodierna notione. Charta gis Angl. apud Rogerum Hovedenum equis meis, secundum limitacionem exe- Philippi Pulchri Reg. Franc, ann. 1302. pag. 783 : De dominabus, et de Valectis cutorum meorumJ] Asserus de ^Elfredi apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 87: et puellis guse sunt vel esse debent in do- rebus gestis pag. 24: Et volo, quod ar- Oportet enm, vel earn habere proprium natione Domini Regis, et de valentiis migeri mei cum Valectis, et omnes, qui Valletum seu famulum aut ancillam, qui terrarum suarum, et si quis eorum vel cum ipsis in servitio meo existunt, ista serviant personis prssdictis. Charta apud earum sit maritatus, et inquiratur cui, distribuant modo supradicto. Ubi alii Madox Formul. Anglic, pag. 385 : Cum per quern, et a quo tempore, Bracton. sunt ab Armigeris. Thomas Walsingha- uno Vallecto per me nominate ad servienlib. 3. Tract, de Corona cap. 1. | 3 : De pag. 229: Jussits autem exhibere dutn eisdem Monialibus. Processus de mus Valectis et puellis qui sunt et esse debent captivum, cunctisadmirantibusministrum Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 567 : in custodia Domini Regis. Infra : De Vi- suum obtulit, qui ei astiterat, et more Et idem miles palafredum suum cum cecomitibus et Ballivis, gui ceperunt re- Valecti servierat, etc. Valettus Camerse Valleto prsemitteret, etc. Valetus pedes, demptionem de Valetis tntegrum feodum Imperatoris, apud Petrum de Vineis in Testam. Amedei Delph. ann. 1355. militis tenentibus. Adde Fletam lib. 1. lib. 5. Epist. 56. Valettus Regis, apud apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. Ughellum torn. 9. pag. 364. In Testa- 323. cap. 20. | 19. 94. Ubi Valecti sunt mili1 VAYLETUS, Eodem sensu, in Testam. tum filii. mento Caroli Pulchri Regis Franc, ann. 1 VALETUS dictus qui sine liberis erati 1324. fit mentio des Valez trenchans, Va- Roberti III. Comit. Claromont. ann. Exordium Monast. S. Martini Tornac. lez entiers, des valez servans de vin, des 1302. apud Baluz. toco. 2. Hist. Arvern. inter Instrum. torn. 3. Gall. Christ, novae valez servans de I'escuelle, des valez de pag. 307 : Legamus cuilibet de Vayletis, sexaginta solidos Turoedit. col. 66: Ipse est Moninus, quern, eo porte, des valez de forge; in Testamento sommeleriis, quod sine liberis esset, Valet cognomina- Ludovici Hutini Regis ann. 1316. des nenses semel solvendos. Vaylletus, in Miraculis MSS. Urbani V. PP. ex Tabul. bant. valez servans de sale, des valez de nostre S. Victoris Massil. * Et qui sine muliere. Libert, yillae chambre. Sed haec nota. * VALLETUS CAMERA. Lit. Phil. Pule, de Tannay ann. 1352. torn. 6. Ordinal, * Et qui offlcia honoratiora exercereg. Franc, pag. 60. art. 9: Li Vallet, bant. Hinc ballivus Remensis, Varlez ann. 1297. in Lib. rub. Cam. Comput. pucelles et femmes qui n'auront este ma- du Roy inscribitur, in Lit. remiss, ann. Paris, fol. 447. r. col. 1: Notum facimus riees, etc. 1362. ex Reg. 98. Chartoph. reg. ch. 51: quod nos obtentu grati servicii, quod JoT VALLETUS LEGUM, Qui in eo gradu Jehans Dartois Varlez du roy nostre sei- hannes Victoris de S. Germano in Laya, est, ut videtur, ut ad Doctoratum aspi- gneur et bailli de Reims, salut, etc. Ita et tailliator noster et Valletus cameras norare possit. Charta ann. 1292. apud Lo- Vicarius Nemausensis, in Charta ann. straB, nobis impendit, etc. [** Vallettis binell. torn. 2. Hist. Britan. col. 336: 1308. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. meis cameras tneas, in Testam. Johan. Raginardus de Monasterio legum Val- pag. 182. col. 1: Galvanni Boni-et-belli, Due. Burgund. ann. 1360. in Histor. letus. Veyletti domini regis Franciss, vicarii Burgund. torn. 2. Probat. pag. 258. num. 299.] Universim vero sic pariter appellati, Nemausi, etc. Vide Valleteria. * VALLETUS CURRUS domicellarum quos Scutiferos dicimus. [Homagia Ca1 VALETUS MERCATOBUM , Institor, strinovi apud D. Brussel torn. 1. de Usu Gall. Facteur. Litterae Philippi Pulchri Perrotus de Nulliaco, in aliis Lit. ejusd. feud. pag. 122 : Jpcelinus Pictavini Vale- Regis Franc, ann. 1309. torn. 2. Ordinat. Reg. ann. 1304. ex eod. Lib. fol. 472. r. tus. Fecit homagium ligium sine achap- pag. 160: Si quis Valetorum suorum in col. 1. Cujus offlcium indicatur in aliis tamento. Charta ann. 1299. apud Ste- dicta villa vel alibi matrimonialiter copu- ibid. col. 2: Johannetus de Pissyaco, qui phanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. laretur, et aliquas de denariatis aut mer- tenebat manum ad currum Johannes conMSS. pag. 916: Monsour Helyes de la caturis ipsontm mercatorum recelaret, sortis nostrse. Vergne Chevalier et Heliot Chenin Vallet aut alias alienaret, justitia loci in quo * VALLETUS ELEMOSINARLE Ingeranpour soy et pour Gauyin son frere sei- mercaturas prasdictss reperirentur, tene- nus, in Charta ann. 1317. ex eod. Lib. gneurs de Lucac. Alia ann. 1293. ibid. bitur eas ponere in manu salva alieujus rub. fol. 535. r. Alia ann. 1379. in Reg.

238
115. Chartoph. reg. ch. 131: Bertaut Duchemin, Valet de nostre aumosne, etc. * VALLETUS GABDEROB^B Johannse consorlis nostrse Robinus Fabri, in Lit. Phil. Pule. ann. 1304. ex eod. Lib. rub. fol. 475. r. col. 2. * VALLETUS HONORIS. Charta Phil. VI. ann. 1347. in Reg. 68. Chartoph. reg. ch. 335 : Pour le ban tesmoignage et rapport, qui de la personne de nostre ame Vallet de honneur Baudoin Eude nous a esle fail,... ycellui Baudouin anoblissons. * VALLETUS MAPARUM nostrarum dilectus Arnouletus, in Charta Phil. Pule. ann. 1310. ch. 58. ex Cod. reg. 9607. 3. * VALLETUS PALEFREDORUM Johannse consortis nostras Guillotus Hardi de Lymay, in Lit. ejusd. reg. ann. 1304. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 473. r. col. 1. Lit. remiss, ann. 1400. in Reg. 155. Ohartoph. reg. ch. 97 : Lays de Blet, Varlet des grans chevaulx de nostre oncle le due de Berry, etc. * VARLETUS PEDESTER REGIS. Memor. H. Cam. Gomput. Paris, ad ann. 1415. fol. 57. v : Alphonsus Ruys, nuper Varletus pedester regis, retentus ejus serviens armorum de numero et ordine aliorum. * Varlet, Falcis manubrium appellatur, in Lit. remiss, ann. 1460. ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 440 : Icellui Jaquemart print le baston de sa faulx, appelle le Varlet. VALETRO, in Glossario Lat. MS. Reg. et apud Papiam, Glutto. Jo. de Janua : Valetro, i. gluto, quia valet multum in lecacitate. [Gloss. Lat. Sangerman. : Valetro, Lecheur, Glouton.] * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Valetro, vorax, vorator. f VALETTUS, VALETUS. Vide in Valet i. VALETUDINARIUM, Quod alias in monasteriis Infirmaria dicitur. Gloss. Lat. Gr. : Valetudinarium, $yca<roiptov, StatTrjTTipiov. Ugutio : Valetudinarium, dotnus, in qua morantur infirmi. Vox Senecse, Columellse, et aliis nota. Vitae S. Austrebertse Virgin, cap. 3. de Moniali: In stragulo.... ad Valetudinar.ium depor taverunt.In Miraculis ejusdem n.l.Cellula infirmarum dicitur. 1. VALETUDO, VALITUDO, Facultas, potestas. Vita S. Isidori Hispalensis Episc. num. 18 : Qui quanta honore et reverentia a Romano Antistite et Cardinalibus fuerit receptus, non est nostrx disserere Valetudinis. Vita S. Guthlaci num. 27 : Omnem Valitudinem maligni spiritus ab eo depulit. Vide Anon, in Mirac. S. Ursmari per Plandr. num. 4. 1 VALETUDO, VALITUDO, Robur, virtus, auctoritas. Lambertus Ardensis apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pagin. 603: Ne forte superveniret (Ghisnensis comes) et eos in Valetudine et manu fortium ab opere removeret. Charta ann. 1406. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 890 : Prout de premissis et aliis conventis lacius patet in publicis documentis manibus cujuslibet nostrum subscriptis ad majorem Valitudinem premissorum. ~ 2. VALETUDO, VALITUDO, Valor, pretium, GalL Valeur. Charta ann. 1175. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 137 : Et est sciendum quod si supradicta mpneta deteriorata fuerit de Valetudine, quss nunc est, etc. Chartul. Celsinian. ch. 630 : Si perditum fuerit, alium (mulum) aut aliam (mulam) aut equum ejusdem Valitudinis reddant. Vide supra Parmense ad ann. 1281. apud Murator. torn. 9. col. 795 : Fuit ordinatum quod Valentia 2. 1 VALEXIUS, Hippqpera, Gall. Valise. quilibet habens Valimentum ccq. libraConventiones civitatis Saonae ann. 1526: rum, mutuaret communi xx. solidos imItem pro qualibet salmata...dobletorum ac periales. Statuta Genuens. lib. 1. cap. 23. Valexiorum, cerarum, piperum, etc. Vide fol. 30 : Et insuper illam personam, quse dictam possessionem acceperit, condemValisia. nare debeat in decimam partem ValiJ VALGIA, VALGIARE. Vide Valgium. 1 VALGIS, Foras versis, tumentibus. menti rerum acceptarum. Statuta VerGloss. Isid. Male, uti monet Grsevius ; cell. lib. 2. fol. 37 : Item statutum est Valgi sunt qui crura habent inferius quod aliquis creditor, undecumque sit, versa, quibus opponuntur vari. Vide non possit petere vel exigere prsetextu inSalinas, in Plinium pag. 603. edit. Tra- teresse vel alia aliquo modo vel causa, cujuscumque condilionis sit debitum Valiject. VALGIUM, in Gloss. Latin. Graec. <rree- mentum seu melioramentum monetss ab 6X6v. Gloss. Graec. Lat. : StpeSXbv lirt aliquo districtus Vercellarum. Statuta OXou, curvum, uncum. Hugo Parisien- crimin. Saonae cap. 43. fol. 99 : Et ultra sis de Instit. Novitiorum : Sunt prse- ilium codemare(teneatur Magistratus) terea mine larvae, mille subsannationes, in tania quantitate pecuniee quantum erit et corrugationes narium, mille Valgia Valimentum rei, de qua possessionem inet contorsiones labiorum, quse pulchritu- vaserit, vel ocgupaverit, facta aestimatione dinem faciei'et decorem discipline defor- post accusationem juxta probationes legitimas fiendas a prsedicto accusatore, cujus mant. 1 VALGIA , pro Retorsione labiorum condemnationis, seu Valimenti, tertia sit quarn facimus quando deridemus aliquem, injuriam patientis, etc. [* Consuet. Perin Gloss. Biblicis MSS. Anonymi ex Bibl. pin. MSS. cap. 24 : Si creditor conqueritur de eo, quod dictum pignus minus vaReg. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: let ; dabit reus debitor de illo minus ValiValgia, moe. mento justitiam, si succumbit. Vide supra 1 VALGIARE, VALGIRE, Labia habere Valetudo 2.1 extrorsum prominentia, ex Gemma apud 1 VALIS, Planus, Gall. Plat, p Melius Vossium de Vitiis serm. lib. 4. cap. 29. forte Cavus, Gall. Creux.] Guido de Vi Gemma : Labia retorquere, Germ. gevano, de modo expugnandi T. S. : en muff in gespotte mit dem mund Fiat bota una cum tergiis et orlis, ut dicschlahen.\ tum est supra. Sed ista bota sit totaliter 1 VALGUSTUS, Fustis uncus, Calep. rotunda, et sit long a brachiis duobus et male lectum apud Isidorum lib. 14. cap. alta brachio, et in media ab una parte 9. pro Valli, fustes sunt quibus vallum habeat parum Valis, ut homo possit supra munitur. Vide Valgium. sedere. * VALIAGIO, Utilitas, commodum. Ex1 VALISIA, Hippopera, Ital. Valigia, tant in Chartul. Bitur. fol. 33. r. Li- Gall. Valise. Epist. Gregorii XII. PP. terae Gregor. IX. PP. ann. 4. pontif. ann. 1407. apud Marten, torn. 7. Ampl. ejusd. quibus declarat archiepiscopum Collect, col. 738 : Salvis Valisiis, naviBituricensem non teneri satisfacere cre- giis, rebus, et bonis omnibus, etc. Statuta ditoribus suis, nisiprobentdebitum esse datiaria Riperiae cap. 17. fol. 15 : Perconversum in Valiacione ecclesiae. Vide mittendo sese et eorum mercantias, vel Valenter. res, fardellos, Valisias, salmas...... tempTVALIDARE, Validum reddere, Gall. tare , perquirere, dissolvere, etc. Vide Valider. Arestum Parlamenti ann. 1394, Vallegias. apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 79. T VALIXIA, Eodem signiflcatu. Chron. col. 2 : Litteram supmdiclam anni sep- Estense apud Murator. torn. 15. col. timi, ut prsefertur, revocatam aliqualiter, 400 : Juxta cameram erat quidem stallus non Validabat, erat enim subreptitie im- pro Valixiis et aliis necessariis cum quapetrata. Statuta Pallavic. lib. 1. cap. 40. darn robalta, in qua mittebant ligna et fol. 50 : Neque juramentum per ipsos alia victualia. Job. Demussis Ohron. minores super dictis contractibus vel Placent. apud eumdem torn. 16. col. distractibus factum vel appositum, ha- 518 : Et hunc vidente stipendiarii et sabeat Validare ipsos contractus, quan- comani dicti dom. Comitis Virtutum tum est in praejudicium ipsorum mino- quod Anglici erant'sconficti, posuerunt rum. se ad derobandum equos et Valixias AnT VALIDARE, Munire, Gall. Fortifier. glorum. Ripalta in A.nnal. Placent. apud Mura1 VALESIA, Pari intellectu. Litterse Ritor. torn. 20. col. 872 : Et ita munitis per chardi II. Reg. Angl. ann. 1298. apud prius castellis et cittadella, Validatis por- Rymer. torn. 8. pag. 51 : Cum 50. equis tis omnibus civitatis, mag no cum appa- vel paucioribus, et Valesiis, ac aliis rebus ratu et pompa abiit (Facinus.) et heruesiis suis quibuscumque, etc. Oc* VALIDE, Valde, multum. Consuet. currit rursum pag. 161. monast. S. Crucis Burdeg. MSS. ante 1 VALISARIUS, Qui valisias portat, ann. 1305: Item hortolanus... debet tenere vel eas curat. Acta SS. torn. 4. Maii hortum conventus Valide garnitum de pag. 468. de Coronatiqne Bonifacii VIII: cunctis herbis et legumeniis. Primo incedunt Valisarii Cardinalium j VALIDITAS, Valor, pretium, Gall. Va- suo ordine Tonsor et sartor Papss leur. Testam. S. Gennadii Episcopi As- cum Valisiis rubeis, in quibus sint vesturic. inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 173: tes, quss pertinent ad SS. Dominum nosPomares, horta, molina, ex integro Vali- trum. Adde Ceremon. Rom. lib. 1.112. ditatibus prasstitis, ab integritate sint cap. 2. propria monasterii S. Petri. Vide Valenf VALITARE, Valere. Valitant, valent, tia 2. et Valutare. in Gloss. Isidori. * VALIDUS, Legitimus, admittendus. VALITOR. Vide Valere. Stat. Ord. S. Joan. Hierosol. ann. 1584. * VALITUDINARIA, Locus in rnonastorn. 2. Cod. Ital. diplom. col. 1850 : San- teriis, ubi infirmi curantur. Glossar. cimus ut de cs&lero nulla melioramenta Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Valitupro Validis approbentur, nisi, etc. dinaria, enfermerie. Vide Valetudina1 VALIMENTUM, ut Validitas, ab Ita- rium. lico Valimento, eodem sensu. Chronicon 11. VALITDDO. Vide Valetudo.

VAL
* 2. VALITDDO, Valor, pretium. Vide supra Valetudo 2. * 3. VALITUDO, Animi firmitas, strenuitas. Lit. CaroliVI. ann. 1401. in Memor. H. Cam. Comput. Paris, fol. 16. v: Notum facim-us, quod nos confidentes ad plenum de magnitudine, audacia, Valitudine, magnanimitate patrui nostri (Joannis ducis Bituricensis), etc. * 4. VALITUDO, Vis, violentia. Annal. Victor. MSS. ad ann. 1270: Circa mediam noctem post Dominicam, iterum orta est tempestas gravior quam prima, pro venti cujusdam Valitudine, etc. * 5. VALITUDO, Inflrmitas, morbus. Epist. Fulb. Carnot. ann. circ. 1022. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 471: Magnet autem eo anno lues in populos fuit. Valitudines vero varies, melinas, cum pustulis et vesicis, etc. Vide supra Valitudinaria. . * VALL, VALLUM. Vide supra in Val 2. j VALLADA. Johan.de Bazano in Chron. Mutin. apud Murator. torn. 15. col. 596 : Pedites dictorum dominorum Vicariprum communis Mutinse iverunt in districtum Bononias,... disrobantes ibi bestias, Valladas , et vestes, et res alias in maxima guantitate. * Res qusevis in fascem collecta, sarcinarum fascis. Vide Balla 2. f VALLADERIUS, Fossor, cui fossatorura cura incumbit, qui fossis fodiendis vel reparandis invigilat, sic dictus a Vallatum. Vide in hac voce, Charta ann. 1471. ex Schedis Prses. de Mazaugues : Injunxit modernis sestimatoribus... quatenus... vocatis prius partibus quas tanguntur, Valladeriis, magistris expertis, et aliis necessario evocandis, etc. VALLAGIA. Vita S. Geraldi Abbatis Grandis-silvse num. 4 : A mento denique usque ad verticem, non ferri, sed quas gravior erat, infirmitatis ligatus Vallagia, nusquam caput, nisi cum totius corporis circumferre valebat machina. Ubi Vallagiam sepimentum quidam interpretantur. 1 VALLAMEN, ut Valatum infra. Gualvaneus Flamma apud Murator. torn. 12. col. 1019:

YAL

VAL

239

ad macinandum quartaronos sex rasos 1 VALATUM, Eadem notione, Provinfrumenti cumunalis et bene cribiati sive cialibus etiam hodie Valat. Charta ann. 1490. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Vallati, etc. * 4. VALLARE, Firmare, stabilire. Sequendo riale sive Valatum, etc. Statuta Charta ann. 1392: Item fuit in pactum Avenion. lib. 1. rubr. 48. art. 5. pag. 135: expressum, deductum et conventum inter Item quia deterioratio viarum, ut pluripartes ipsas et ex pacto solemni et valida mum contingit culpa eorum, qui permitstipulatione Vallatum, quod, etc. Alia ann. tunt aquas suarum fossarum, seu, ut vulgo 1427 : Ex pacto inter dictas partes habito dicitur, Valatorum, per dictas vias deet Valato, etc. fluere, etc. Vide Vallum. | VALLATA, ut mox Vallatum. Charta 1 VALLECTUS. Vide supra in Valeti. ann. 1343. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 470. VALLEGIAS. .Elfricus in Gloss, ubi de col. 1 : Idem dom. Dalphinus ssdificabit Vestimentis: Vallegias, v y n e g a r . Italis fortalitium, seu fortalitia hujusmodi, mu- Valigia, nostris, Valise, est Bulga, hippopera.JVide Valisia.] ros, Vallatas seu terralios faciet. VALLEMACIA, Saltatio. Vide Balare. V A L L A T O R I U M , Projectum. Charta T VALLENSES, Nummi sic dicti a ann. 1178. apud Ughellum torn. 7. pag. 410: Et plenarie gradus fabricas habeatis, valle Joachimica. Vide Schlegel. in Diset cum ipse Vallatorium suum de ante se, sertat. de Nummis antiquis Gothanis, etc. [Charta ann. 1266. ex Tabul. S. Vic- etc. pag. 19. toris Massil. : Actum Pisis ex parte KinVALLESHERIA, Parentela interfecti, i. thicss in claustro ecclesias sancti sepulcri unus ex parte patris, et alius ex parte super Vallatorio ipsius claustri, pressenti- matris, apud Wallenses Anglicos : vox formata, ut Inglisheria, de qua nos bus, etc.] * VALLETERIA, Valleti conditio. Arest. alibi. Statutum Wallise ann. Edw. 12. ann. 1296. in Reg. Olim parlam. Paris. : cap. 4 : Quod proximss 4. villatas propinMajore Rothomagensi et civibus dicentibus quiores loco, ubi casus homicidii, vel indictos valletos, concives suos, non obstante fortunium contigerit, veniant ad proxinostra Valleleria, teneri ad contributions mum Comitatum, una cum inventore, et pro feodis et, misiis dictas villss. Valeterie Valleshena, i. parentela hominis intervero, Valelorum, hoc est, juvenum loci fecti, et ibidem prsssentent factum feloniae, alicujus, societatem sonat, in Lit. re- et eastern infortunii, etc. Sed aliud sonare miss, ann. 1402. ex Reg. 157. Chartoph. videtur reg. ch. 14 : Au soir apres souper, que il WALECHERIA, in Charta Anglica apud estoit heure de requerir et demander d Spelmannum : Dicunt, quod est ibi WaI'espouse desdites nopces certain droit de lecheria, quas reddit de annuo redditu 3. pain, de vin et de char, que les Varlez de lib. 12. den. ad festum S. Michaelis. Item ladite parroisse (de Noyers lez Lorris en in tota Walecheria sunt 4. homines, et Gastinois) qui sont de la Valeterie de la- quilibet eorum debet invenire unum hodite parroisse, ont accoustume de deman- minem per 3. dies in qualibet septimana der, avoir et prendre sur chacun marie en a festo S. Michaelis usque ad festum B. ycelle le soir du jour des nopces. Vide in Petri ad vincula. Significat, inquit SpelValeti. mannus, Wallica pars, ut videtur. Ego VALLATUM, VALLATUS, Fossatum, vel vero Walecheriam idem sonare existimo, locus vallo septus. [Charta ann. 1193. quod Vacheria, praadium certo vaccainter Instr. torn. 1. Gall. Christ, novae rum numero alendo ideneum. Vide Vacedit. pag. 79. col. 1 :JEt tangit muros ci- caria. vitatis et Vallatum. Pactum inter JacoVALLESTRIA, Valles. Papias MS.: Vabum Aragon. Reg. et Berengarium Ma- lestria, agrorum, sicut Campestria. Edit, galon. Episc. ann. 1272 : Usque ad viam habet vallestria. Fulcherius Carnot. lib. quse est juxta dogam Vallati Montis-pes- 3. Hist. Hierosol. cap. 48 : Circa gursulani. Tabul. S. Victoris Massil. : Ut gitem Italiss multotiens naves assuefiunt quilibet habeat vel in futurum habebit periclitari, et undique flabra commoveri, Regis vexilla fugient, times Vallamina Brixx. plateas sive luegas juxta dogas Vallato- quas de montanis per Valestria prsscipirum murorum dictas civitatis. Charta ann. tanter per anfractus subterraneos rile ^ VALLAMENTA, Conditiones, quibus pactio aliqua vallatur,in<ie vocis origo. 1070. inter Instr. Gall. Christ, torn. 6. assuescunt intorqueri, etc. Utitur S. AmCharta ann. 1270. apud Menester. Hist. col. 352 : Refutas... duas tertias partes de brosius [lib. de Fuga sasculi cap. 5. Lugdun. pag. 6 : Mandantes et presci- feudis quas tenuit Petrus Liecas de S. Pe- num. 31.J 1 VALLETUS. Vide supra in Valeti. pientes ex prsesentatione compromissoria tro extra Vallatos Montis-pessulani 9 StaI VALLEYA, Vallis,Gall. Vallee.Charta partibus ante dictis sub pcenis et Valla- tuta Arelat. MSS. art. 40: Addentes quod Vallati qui in directum vadunt seu por- Fulconis Episc. Andegav. ann. 1337. in mentis contentis in litteris compromissi, tendunt in Rodanum, etc.] Tabularium Tabul. S. Albini Andegav. : In terris de quatenus, etc. * VALLANIA, f. Castanea, nucis spe- Brivatense ch. 448 : Cum Ecclesiis in eo- novo ad agriculturam redactis et aliis sicies, balanus. Charta ann. 1228. apud dem Vallato, seu vico dicatis. Eximinus tis in ilia parte Valleyas quas baillivia S. Murator. torn. 2. Antiq. Ital. rned. aevi Salanova Justitia Aragonum, de mili- Remigii vulgariter nuncupatur. Vide col. 32 : Quicumque emit Vallaniam, sive tum privilegiis : Ad constructionem, re- Valeia. VALLITELLUM, f. pro Vallicellum, foylam, out semen lini, solvat quatuor factionem, sustentationem et reparationem porlarum villas, Vallatuum sive valvar- Valliculus, Ital. Valloncello. Charta ann. imperiales de modio. Vide Valania. f 1. VALLARE, Obsidere. Charta Casi- tium, et murorum tenentur. Adde Obser- 1051. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. miri Reg. Polon. ann. 1335. apud Lude- vant. Regni Aragon. lib. 6. eodem tit. med. aeyi col. 217 : A parte Meridiei est wig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 508 : Ipso- 11. et tit. de Munitionib. Charta Rute- finis, sicut aliquantum Vallitellum disAb ista parte rum castra, fortalitia et possessiones Val- nensis ann. 1307. ex Regesto 2. Philippi cernit, et passus centum lare et expugnare tenebitur. Pulchri Regis Franc. Chartophylacii Septentrionis, sicut aliquantum vallone 1 VALLARE CASTRUM, Militibus ad de- Regii num. 4 : Et ex parte inferiori cum discernit, etc. Vide Vallo 1. fendendum munire. Hist. Glabri Rodul- domibus Stephani Cantaire, et cum Val* VALLIUM, pro Ballium, Jus quodphi apud Duchesn. torn. 4. pag. 19 : Val- lato dicli loci. Alia ann. 1309. ibid. n. 75: dam dominicum, idem quod supra Ballaverat enim illud (castrum) Landrici Co- Item 16. branchiatas Vallati seu fossati lum 3. Charta Joan, ducis Brit. ann. mitis exercitus, nee non ejusdem loci fa- dicti castri, in quo sunt tres domus 1239. ex Bibl. S. Germ. Prat. : De Valliis miliares viri, hostium siquidem metuentes ssdificatae. Alia num. 85 : Vallata, fos- autem et rachatis, concessit idem comes, sacri gregis diremptionem. sata, muros, fortalicia, etc. Historia MS. quod terras ipsius Radulphi et hasredum | 2. VALLARE, VALLATIO, Saltare, Salbellorum Albigensium in Bibl. Regia suorum quittas sint et immunes. tatio. Vide supra in Balare. pag. 51 : Mais ainsin que son estats 1. VALLO, Vallis, Vallone Italis, nostris ^ 3. VALLARE, pro Vannare, Ventilare, arribats alsdits Valats, (supra, les fos- Valon. [Charta ann. circ. 1063. ex ScheGall. Vanner. Statuta Vercell. lib. 3. fol. sats) et en commensal de donnar I'as- dis Praes. Mazaugues: Usque ad flumen 73: Si receperit molinarius sive conductor saut, etc. aquae et usque ad Vallonem, qui vocatur

240

VAL

VAL
per se, vel per alium ejus nomine, terram, fundos, fructus, Valores, exitus et proventus super hominem seu homines tailliabiles alterius. Vide mox Valorium. * 3. VALOR,Valetudo, facultas. Charta Adami de Wallaincort. ann. 1184. in Chartul. Montis S. Mart. ch. 33 : Ponent sacerdotem qui pro me... Missam celebrabit cotidie Secundum Valorem corporis sui, ut contingit in minutione vel segritudine. * VALORIA, Valor, pretium. Charta ann. 1483 : Et pro majori Valoria dictse cavalcatse, etc. Vide supra Valetudo 2. 0 VALORIUM, Reditus, emolumentum. Charta ann. 1092. torn. 1. Probat. Hist. Brit. col. 480: Pro cujus, (conjugis) anima condonavit Eudonus vicecomes Valoria sui honoris, faventibus omnibus filiis ejus, Goscelino primogenito cum cseteris fratribus. Vide supra Valor 2. T1. VALOROSUS, Fortis, strenuus, Gall. Valeureux. Chron. Domin. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 702 : Sed Rex idem animo regio Valorosus, ignem gerens in manibus, tutela clypei processit ad portam primam castri ejusdem, positurus ignem in ilia custodientium ad terrorem. Vide VaTLens 2. et Valuus 2. * 2. VALOROSUS, Magni pretii. Chron. Bergom. ad ann. 1395. apud Murator. torn. 16. Script. Ital. col. 890 : Qui miles posuit in capite ipsius domini comitis Virtutum unum biretum valde Valorosum, creando ipsum ducham cum dicto bireto ; et hoc fuit super quodam tribunale, constructo super platea domini S. Ambrosii Mediolani cum magnis festivitatibus. T VALOS, Panni genus. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus duas displeydes sive giponas ciriti (cirici) nigri vocati Valos. Vide Balosius. * VALOZIUS, Vadensium comitum moneta, eadem quas Crespiacensis. Vide in Moneta Baronum. Comput. ann. 1326. ex Cod. reg. 9434. fol. 4. v. : cxxxij. lib. Burdegal. valent, facta deductione de Burdegal. ad Turon. parvos, computando uno Valozio pro tribus 101 denariis cum obolo Burdegal. debilium ity . xiiij. lib. v. sol. x. den. Turon. Stat. ann. 1329. Inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 66. col. 1: Item quod omnis persona, quae vendit caseos recentes, det duos ex ipsis qui nunc fiunt, pro uno Valoys, et quod eos non minuant. *VALSATURA, Sepimentum ex cratibus, quo locus vallatur. Comput. ann. 1486. ex Tabul. S. Petri Insul.: Pro aliis duabus dietis, quibus vacavit ad reppnendum cloyas ante capellam parochiss, et pro reparatione loci in hangardio scalarum, ad ponenda ligna hourdagii, Valsaturse. sive celaturse, x. sol. * VALUA , Reditus , emolumentum, Gall, alias Value. Oharta ann. 1235. in Reg. 31. Chartoph. reg. f9l. 93. r. col. 2 : Silva Drua cum secretariat et tola Valua sua, etc. Vide supra Valorium et Valutare in Glossar. VALVARTE, Propugnaculum, Hispanis Balvarte, nostris Boulevart, ex Germanico Burg-wart, quod burgum servat, tuetur. Salanova Justitia Aragonum in Observantiis, de Infantionibus : Tamen ad constructionem, refactionem, sustentationem, et reparationem portarum villas, vallatuum, sive Valvartium, et murorum tenentur. VALVASOR, VALVASOBIA, VALVASINUS. Vide Vavasores. * VALVASSERIA, Vide infra in Vavassoria. 1 VALDCA, Arena aurosa. VideBaHuca. VALVE, Arnoldus Lubecensis lib. 6.

VAN
cap. 5 : Nee defuit ibi (apud Bohemos) illud perditissimum hominum genus, qui Valve dicuntur, crudelitates suas et nequitias exercentes, de guibus loqui non est aedificatio, sed misena. Et lib. 7. cap. 14. de Philippo Imp. : Contrahens secum auxilia pessimorum, qui dicuntur Valve, cum innumera virtute balistarum, etc. | VALUM, Index redituum Monast. S. Petri Corbeiensis : Summarii qui minas et Vala hujusmodi advehunt, debentfocatam. Vide Vallo 2. c VALUS. Vide supra Vallus. 1 VALUTARE, Vox Italica, ^Estimare, Gall. Evaluer. Charta ann. 1546. apud Rymer. torn. 15. pag. 101 : Solvere promisit.... in pecunia Valutata juxta Statutum Csssareas Majestatis. Value, pro valor, pretium, in Charta ann. 1332. ex Tabul. 5. Martini Pontisar. : Jusques a la Value et quantite de soixante solzs Parisis. Vide Valentia 2. '-; 1. VALUUS, Aquas ductus, per quern decurrit, vel janua, vel modici muri ante portam. Papias. De priori significatu nihil succurrit, alter valvam seu fores videtur spectare ; tertius Valvartum , seu nostrum Boulevart ; de qua voce supra. f 2. VALUUS, Fortis, strenuus. Diarium belli Hussit. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 147 : Communitas tamen Pragensis vi Valua juxta domitm Duds Saxonias expugnata, non tamen sine suorum damno, civitatem parvsz partis ingreditur, etc. Vide Valorosus. T 3. VALUUS, Villosus, Gall. Velu. Locus est in Bigera. Vide ibi. 1 VAM6AL, Bambalio. Vide Bambalo. t VAMMUM. Cone. Lillebonse ann. 1080. apud Marten, torn. 4. Anecd. coL 118 : Nulli licv.it inimicum quaerendo, vel Vammum capiendo, vexillum vel loricam portare, vel cornu sonare ...... Nulli liceat in Normannia haufare facere, vel incendium, vel raptum mulieris, vel Vammum capere, quin fieret inde clamor apud eum, qui clamorem inde habere debuit. An Clarigatio ? Vide Reprsesalise. * Perperam pro Nammum vel Nammium, Pignus. Vide in hac voce. * Vamon vero, Morbi genns, idem, ut videtur, quod Gallicum Goitre, in Lit. remiss, ann. 1398. ex Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 293 : Jehan Colon estoit entachiez d'une enfermete ou maladie, appellee Vamon, laquelle lui faisoit ou accumuloit une grant boche ou col. VAMPA, Flamma, ex Italico vocabulp, Danti et Petrarchse familiari. Inscriptio in Conventu Minorum Bononise in Ita^ lia, apud Wadding, ann. 1340. num. 15 :
Nam accensa lampas fundit necessario Varapas.

de Lantrico. Infra : Dedimus etiam Vallonem ipsam, per quam cucurrit fans de Guirarda.] Occurrit in Chartis Italicis apud Ughellum torn. 7. Italiae sacrae pagin. 109. 126. torn. 8. pag. 140. 361. et apud Rocchum Pirrum torn. 1. Notit. Sicul. pag. 311. 1 VALLONUS, Eodem intellects. Oharta Gaufridi de Signa dom. de Neaulles dioec. Tolon. ann. 1285: Et guandam aliam terram guse est in Vallono Ferrani, etc. De Vallono qui dicitur Bojarol, in Charta ann. 1258. ex Tabul. S. Victoria Massil. VALLONCELLUS, Valliculus, i,n Charta Robert! Comitis Montis Scabiosi ann. 1068. et apud eumdem Ughellum torn. 7. pag. 196. Adde pag. 361. Le Roman de Garin MS :
Gironville est ferme'e en un Vaucel, Sur une roche qui fu del tans Abel.

1 2. VALLO, Vallus, stipes, palus, Ital. Vallo, eadem notione. Acta S. Procopii torn. 2. Julii pag. 144: Qui max quasi Vallone percussus aut Bellonae oestro, sine dilatione locum mutavit. Statuta Montis Regal, fol. 313 : Item pro quolibet Vallo sol. den. octo. In Glossis antiquis MSS. Vallo, palos vinearum. * Nostris alias Vaule. Lit. remiss, ann. 1402. in Reg. 157. Ghartoph. reg. ch. 258: L'exposant happe ou embrace une Vaule ou fourche, etc. Vide supra Vagari. 1 VALLONCELLUS, VALLONUS. Vide in Vallo 1. |1. VALLUM, VALLUS, ut Vallatum, fossa, in Gasp. Barthii Gloss, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag, 242. ex Raimundi Agilaei Hist. Falsest. : Vallum quod a monte descendens, etc. Oharta ann. 1348. apud eumdem torn. 5. pag. 567 : Et ultra hsec omnia castra, fortalitia, dominia, bona, vallos et villas cum suis attinentiis, etc. Charta ann. 1047. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit, col. 480 : Item de sylva noslra,.... quaecumque fuerint necessaria ad domos scilicet ssdificandas vel restaurandas ad cuppas, ad dolia, ad Vallum, ad naves, etc. Vide Vallo 2. * 2. VALLUM Vide supra in Val 2. * VALLUS, Corbicula, qua fluit mustum, vel palus vinearum, sive qui genibus junctis ambulat, vel vanus. Glossar. vetus ex Cod. reg. 7613. Vide Vallo 2. Aliud sign. 7641 : Valus, qui pedibus junctis ambulat. Valgus. ^ VALNA, Perperam fortassis pro Valisa, hippopera. Litterse Henrici V. Reg. Ang. ann. 1413. apud Rymer. torn. 9. pag. 48: Cum equis, harnesiis, Valnis, manticis, bouqes, robis, etc. Vide Valisia. j VALNEARE, Vasconum pronuntiatione pro Balneare. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item plus unam cubam pro Valneando mulieres. 1 VALNUS, $Xay|, KapaSpa, in GlOSS. Lat. Gr. Sed legendum Vallis, ^dcpoty!;, ex Gloss. Gr. Lat. KapaSpa, fossa, vallis. VALO, Sarcina, fasciculus, Gall. Sallot. Formul. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 29. v : Ipsam raubam, librariam et jocalia et arnesia supradicta infra certos coffros et Valones sive trocellos diversos.... projecit. ' T 1. VALOR, Slrenuitas, virtus bellica, in Gasp. Barthii Gloss, ex Hist. Falsest. Fulcherii Carnot. apud Ludewig. torn. 3. 0 Reliq. MSS. pag. 309. Vide Valorosus I. 2. VALOR, Quidquid emolument! ex re aliqua percipitur. Consuet. Dombens. Mss. ann. 1325. art. 6: Quilibet nobilis.... possit et debeat saisire et saisiri facere

1. VANA. Tabularium Pripratus de Paredp in Ducatu Burgundiae fol. 8: Accepitque unum equum, et 30. solid, et undm Vanam, et unum barahu. Fol. 24 : Et pro hoc acceperunt 5. solid, et unam Vanam. [Stragulum acu punctum, ut videtur, Gall. Courtepointe, Provincialibus Vano. Vide Vanna 1.] | 2. VANA. Bractea versatilis, Gall. Girouette, ab Angl. Vane, eadem notione ; quod a Saxon, f a n a deduci potest. Comput. ann. 1425. apud Kennet. Antiquit. Ambrosd. pag. 575 : Cum 11. ventilogiis, videlicet Vanys de tyn emptis de fabro de Cherlton ponendis super utrumque finem prsedicti dormitorii, v. sol. 11. den. ^. VANABULUM. | Vanabulum, epie. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. VANACIARE, Delirare, desipere, vana dicere, Ital. Vaneggiare, Gall. Rever.

VAN
Acta S. Gerardi torn. 1. Jun. pag. 772 : ann. 1258. ex Chartul. S. Vandreg. torn. Cum crederent quod Vanaciaret , nee 2. pag. 1721 : Ego et hasredes mei habequod tarn longe ire posset, etc. Vide Va- mus stramina et Vanaturas, exceptis tantummodo Vanaturis frumenti ordeum foniare et Vanizare. VAN.ffiPASTUR! Jus dicitur, quod te- rense valentibus. Vide Vaneia. 1 VANCELLUS, pro Valloncellus, Vallinentibus vel mansionariis alicujus tenementi, vel villas seu praedii competit, culus, ni fallor. Vide in Vallo 1. Charta animalia sua immittendi, pascendi Raimundi Comit. Barcinon. ann. 1016. causa, in loca publica, prata, agros, in Append, ad Marcam Hispan. col. 997: silvas, et alia, quse clausa non sunt, Et pervadit usque in ipsos Vancellos de certis anni temporibus; cum scilicet Romaniano ; et inde vertit usque ad mare. fcenum a pratis, messes ab agris ablatae Vide Vauchellus. * VANCQUA, a vulgari Wangue, Persunt; vel in silvis, cum nqn vetitse sunt ac defensse. Consuetude Nivernensis tit. vencia, Gall. Pervenche. Comput. ann. 3. art. 5 : Vaine pasture doit estre enten- 1496. ex Tabul. S. Petri Insul.: Item cudue, en chemins, prez, en prairie, des- stodi ecclesias pro ramis et Vancqua, pro pouilles, terres, bois, et autres heritages decorations chori in die dedicationis ecnon clos, ne fermez, excepte toutefois ou clesiss,pro duobus annis, xx. sol. et guana lesdits heritages sont de deffense T VANDAGIA. Vide Wandangiss. par la Coustume. Charta Simonis Ducis 1VANDALIENSES, Militum genus apud Lotharingise ann. 1076. apud Hieron. Anglos. Charta ann. 1362. apud Rymer. Vignerium : Vanam guoque pasturam torn. 6. pag. 370 : Si contingat dom. Requibuslibet animalibus eorum, per terram gem Castellse et Legionis, Alfonsum filium meam transeuntibus, et csetera usualia suum, aut ipsorum hasredes, hominibus necessaria, etc. De vana pastura agunt ad arma, castellanis, sagittariis, guietipassim Consuetudines nostrae munici- bus, Vandaliensibus, aut aliis indigere, pales locis a Raguello indicatis. [Vide etc. Pastura 1.] * VANDEL, Mulctae pecuniariae nomen, | VANAGLORIARI, vox Italica, Jactare apud Polonos. Stat. ann. 1505. inter Leg. se, ostentare. Se Vanagloriando quod Polon. torn. 1. pag. 313 : Si Judseus judici prope portum Januas venirent', etc. in suo in pcena pecuniaria, quse Vandel diciAnnal. Genuens. Jacobi Aurise apud tur, reus inventus fuerit, etc. Murator. torn. 6. col. 586. Vide Vanitare. T VANDILAGO. Vide in Andelangus: Hinc VANDOSITAS. Vide Bandositas. VANAGLORIOSUS, Vir vanam gloriam j VANEIA, Ipsa purgatio granorum, aucupans, exltalico Vanaglorioso. Gloss. quse vanno fit. Charta ann. 1222. ex TaLat. Grsec. : Kev68o|o;, vanaeglorias. Uti- bul. Corbeiensi: Concesserunt quattuor tur Michae'l Scotus de Physionomia modios frumenti de territorio de Tanes cap. 71. 76. 85.100.101. in grangia sua ejusdem loci annuatim 11. VANARE, vox fori, Vanum reddere, hsereditarie capiendos ad mensuram ejusGall. Annuler, ut videtur. Charta ann. dem villas fuste ad fustem mensuratos, ad 1351: Plenum potestatem ad.... sententias quamcumque Vaneiam yoluerimus infra quascumque interlocutorias et definitivas fesium S. Remigii; et si una Vaneia non postulandum, Vanandum et audiendum. sufficeret, nos defectum capiemus ad pri* Vanare judicium dicitur, cum lite mam Vaneiam subsequentem. Vide Vanacontestata, partes ante judicum senten- furor et Vannatio. tiam inter se conveniunt. Instr. ann. 1 VANELLA, Agger, ut videtur, Gall. 1217. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. Chaussee. Charta ann. 1297. ex Tabul. pag. 55. col. 1: Utraque pars Vanavit Angeriac.: Quarum domorum una sita judicium et renunciavit omni allegation.! est in Vanella quas est extra arbergamende facto et productions testium. Quo etiam tum quod fuit Arnaldi Gobeti, per quam sensu intelligendus videtur locus supra quidem Vanellam itur de minagio dictss laudatus. villas versus arbergamentum aux Torsiez. 1 2. VANARE , pro Vannare, vannq Leg. forte Venella, via strictior. Vide purgare, Vanner. Statutum Humbert! Venella 1. II. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. pag. * Idem certe quod Venella 1. Viculus, 394 : Ipse Marescallus personnaliter inte- angiportus, via strictior. Libert, civit. resse debeat, ut avena Vanetur. Liber- Caturc. ann. 1344. in Reg. 68. Chartoph. tates Portis-Ursonis inter Ordinat. Reg. reg. ch. 312 : Item creant.... dicti conFranc, torn. 4. pag. 640: Molendinarius soles.... curatores seu gardiatores operum Vanat triginta boessellos, pro una pla- et sedificiorum, parietum, Vanellarum, centa. Chartul. S. Vandreg. lorn. 1. pag. aygueriarum, stilicidiorum, etc. Quse rur764: Ratione cujusdam servitii, quod in sum leguntur in Reg. 80. ch. 487. granario suo Vanando blada sua facere VANELLUS, Avis species, Vanneau, de debebam. 1VANASSORES, mendose pro Vavas- qua Fridericus II. Imp. lib. de Venasores apud Miraeum torn. 1. pag. 191. col. tione cap. 2. 11. * 1. 2. pag. 192. col. 2. pag. 391. col. 1. et hir, VANERE, Deficere, evanescere, DeffalProv. Glossar. Provinc. Lat. ex God. pag. 392. col. 2. reg. 7657. Vide Vanare 1. * VANATA, Tempus, quo frumenta * VANEZA. Charta ann. 1130. apud aliave grana vanno purgantur. Charta Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. sevi ann. 1248. in Chartul. S. Corn. Compend. Vanezas quafol. 160. v". col. 1 : Et percipient.... bla- col. 171 : Campum unum, Vide Vansetuor juxta dum et avenam in prasdicta grangia an- pasturas. Cavazocho, etc. nis singulis ad duas Vanatas, quas ipsi VAN6A, Sarcula. Ugutio et Jo. de Jamaluerint. Vanee, pro Bate de paille, fascis stramineus, in Comput. ann. 1369. nua : Vanga, genus fossorii, quia va.ga.ndo fodit. Glossae MSS.: Vanga, pala cum ex Tabul. S. Petri Insul.: Item pour six Vanees de paille, iij. splz. Vide Vaneia, ferro. Lexic. Lat. Gall. : Vanga, Besche. Italis Vanga, idem sonatquod Bipalium. Vannatio et infra Ventilatio. * VANATOR. [Gallice Vannier, ex Pro- Olla patella: legom. Cart. S. P. Carnot.] Sarcula, metra, ligo, traha, tribula, Vanga, securis. 1 VANATDRA, Purgamenta, quas ex tritico ventilate remanent, Picardis [Ad calcem Codicis MS. not. 780. ex nostris Hottons. Vide Hauto. Charta Bibl. Sangerm. legitur hoc distichum :
VIII

VAN

241

E manibus duris non me trahat incola roris, Quorum sunt juris traha, tribula, Vanga, securis.

Elmham. in Vita Henrici V. Reg. Angl. cap. 97. pag. 278: Ligonum insopitse curse, torquentes telluris viscera Vangarumque numerabile vulgus, mordaci terras ruptura indulgens vigiliis, etc.} Leges Burgorum Scoticorum cap. 125. | 1: Scamnum, scabellum,.... Vangarn, securim. Gregorius M. lib. 3. Dial. cap. 14 : In horto monasterii fecit jactari ferramenta, quas usitato nos nomine Vangas vocamus. Et mox : Facto autem mane hortum ingressus, quot Vangas jactari praeceperat, tot in eo laborantes operarios invenit, qui inculta illius horti spatia, quas inculta fuerant, coluerunt. A Gregorio eadem habent Acta S. Felicis apud Bolland. 14. Januar. g 1. Vide Petrum Crescentium lib. 1. de Agricult. cap. 6. VANGA interdumpro nescio quo armorum genere accipitur. Gloss. ^Ifrici: Vanga, spada. Vocabular. Anglo-Lat. ann. 1440: Spade, Vanga, fossorium. Pro eo nempe gladio, quod instar fossorii erat; vel quod rustic! ejusmodi fossoriis pro armis uti solerent. Gervasius Dorobernensis ann. 1198: Unde factum est, ut rustici impetiti, Vangis et fossoriis assueti, armis militaribus gloriarentur inviti. Ejusmodi porro Vangas, nostri Vouges, videntur appellasse. Le Roman de Garin MS. :
Hauce un Voonge que entre ses mains tint, Le bras senestre li a cop4 parmi. /

Froissartes 2. vol. cap. 9 : Si estoient bien 700. lances, et 2000. d'autres gens, que nous appellons maintenant gros Vallets, a Vouges, dagues, et bastons d'armes. [Voulges, in Charta ann. 1430. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1019 : Jehan le Senechal conestable de Fougeres, et qui a la garde des portes de ladite ville a raison de son office, vi. h. a Voulges au Delleguet. Vouge Nicotius interpretatur Venabulum lato ferro.] Vide Panga. Qui porro in bellis ea arma deferebant, Voulgiers vocantur in Chronico scandaloso, uti vocant, Ludovici XI. Regis Franc, pag. 58. et 70. [Vougiers, in Recensions ann. 1477. apud eumdem Lobinell. ibid, col. 1379 : Eonnet du Bout 11. Vougiers, un coustilleur. Jehan de Quelen homme d'armes, n. Vougiers, i. coustilleur, etc.] Idem porro videtur VAGA, apud Anglos. Liber Anglicus inscriptus Justice of peace f. 77. v : Scilicet gladiis, baculis, Vagis, falcastris, arcubus, et sagittis, etc. [Vide Vougelus.] VANGAMENTUM, Vindicta, vindicatio, ultio; ex Gallico Vangement, vel ut hodie obtinet, Vengeance. Charta Fundationis Capituli S. Martini Artpnensis in Arverniaann. 1048. apud Phil.'Labbeum torn. 2. Biblioth. pag. 754 : Sed si tale forisfactum mihi aut aliis illi Canonici, vel illorum Clerici, seu homines eorum fecerint, et rectum facere noluerint, infra 14. dies Vangamentum non capiam, et in his 14. diebus admonebo illos duos vel tres per me, aut per unum Missum in Capitulo illorum duas vices, ut rectum faciant. 11. VANGARE, pro Vagari, ut videtur. Memoriale Potestat. Regiens. ad ann. 1250. apud Murator. torn. 8. col. 1117: Et Regini iverunt ad Novem et combusserunt terram, et Vangaverunt undique, et ceperunt multos homines et jumenta. 1 2. VANGARE, Terram Vanga seu ligone versare, vox Italica, Gall. Becher. Chron. Bergom. apud eumdem 31

242

VAN

VAN

Murator. torn. 16. col. 875 : Vangabat usurpat Gaudentius Brixiensis Tract. 4: avec plusieurs aulres de la ville (de la in campo Monacharum S. Bernardi, etc. Veneficia, prascantationes, suballigaturse, Terrasse) pristrent icellui Lambertet, en Vanitates, auguria, sortes, etc. Vanita- disant: Vous devez estre Vannez ou bacuHinc 1 VANGATA, Ipsa actio terram ligone tem, pro mendacio, usurpasse Cicero- lez ; car vous avez route la fueille du til : versandi. Statuta Mutin. Ruhr. 135. fol. nem, Taciturn, et alios, observatum ab et est la coustume telle, que ceulx qui 24. v: Statutum est quod Pontesellus, Octavio Ferrario in Orig. Linguae Ital. prennent riens du til, doivent estre Vannez. Vide infra Fanoa. qui vadit per braidam dom. Rainerii de in Bugia. JNonantula, per tres Vang at as ab homini1 2. VANNA, ut infra Venna, ni fallor. * Wain, pro Phantasma, in Mirac. bus de Nonantula cavari debeat. Regest. Episcopat. Niyern. ann. 1287: MSS. B. M. V. lib. 1 : Item quilibet qui vendit archas Vannas VANI, Pennae species in avibus, Italis Li deables ki tost brocha, scilicet situlos, Unas, criles, bussellos, deVanni, de qua sic Fridericus II. lib. 1. A 1'encontre si rest veuns, bet in festo S. Cirici n. den. de Arte venandi cap.50 : Numerus itaque Com uns grans Wains noirs et velus. pennarum in unaquaque ala est 26. qua* Charta Childeb. I. ann. 558. torn. 4. tuor magis propinquae corpori, quas dicun- Vide Umbras. Collect. Histor. Franc, pag. 622: Cum tur Corales, et posted, 12. quas dicuntur VANITIES, pro Vanitas. apud Ammia- insulis quas ad ipsum fiscum adjacent, Vani, firmiores et duriores coralibus, et num lib. 21. pag. 180. cum piscatoria, quas appellatur Vanna. alterius coloris et figures. Demum versus 1 VANITAS, Lassitude, virium defec1VANNATIO, Purgatio frumenti alioextremitatem alse alias sunt 10. quas forin- tio, Gall. Abatement. Consuet. Fonta- rumve granorum, ut supra Vaneia. secas did possunt; has sunt firmiores, du- nell. MSS.: Nobis autem conceditur post Chron. Bonae Spei pag. 293 : Illi de Bona riores, et longiores illis, quas dicuntur matutinas redire ad lectum, ne somnum Spe aliarh triturationem, seu VannatioVani ; ultima harum decem dicitur Sa- quern corpori fragili subtraheremus, re- nem expectare tenebuntur. * Fannage; nostris, eadem notione. scellus, etc. Adde cap. 46. 51. Vide Oct. sumere per diem lassitudine et Vanitate Ferrarium in Vanni. compelleremur. Nostri Eire vain eodem Pactum inter castell. et monach. de | VANIARE, Vagari, vana dicere. Videintellectu dicunt. Le Roman de Robert Britolio: De chacun mui nous payerons ou fairons payer deux boitiaus de ble au supra Vanaciare. Acta S. Franciscae le DiableMS. : boitiau du moulin, et pour les Vannages Rom. torn. 2,_ Mart. pag. 125*: Repausa Mais sa biele fille la bloio du ble, de un muis nous payerons quatre ergo tuam mentem, ne vadas Vaniando, Ne fait de nul deduit samblant; boitiaus de ble. fige te in amore bemgno. Vide Vanizare. Ains a le cuer Vain et dolant. 1VANNELLUS. Vide infra Fannus. VANIASTUTUS, MaTai6<pptov, in versione * Hinc Fain, pro Languidus, in Lit. 1 1. VANNERIA, pro Banneria, VexilConfessionis Nicephori Patriarchae Constantinopolitani, apud Baron, ann. remiss.ann. 1384. ex Reg. 125. Chartoph. lum. Tabular. ^Eduense : Et nihilominus reg. ch. 9: Laquelle Perenelle, qui estoit dicti commissarii Vanneriam seu vexil~ 811. 51. * VANIGLORIUS, Vir vanam gloriam laisse et Vaine, tant pour ce qu'elle n'a- lum dicti acloris in dictis temporibus eleaucupans. Vita S. Walth. torn. 1. Aug. voitmengie de tout le jour, comme pour vari et deferri per dictam villam Lugdunensem, ac si dictus actor Archiepiscopus pag. 259. col. 2: Vaniglorium datorem ce qu'elle estoit malade. derident. Vide Vanagloriosus. 1 VANIUS, Vagus. Leges Norman, cap. foret Lugdunensis,fecerant.Vi<lein BanVANILOQUIUM, MaTouoXoyi'a, Frustra- 19. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. dum 1. et FannuZttm. | 2. VANNERIA, a Gall. Vannerie, Lotio: (xaTatoXiyo?, Vaniloquus, in Gloss. pag. 190 : Si quis bovem, vel asinum, vel Graec. Lat. Leo III. PP. Ep. 1: Omnes aliquam rem suam adiraverit, quse ab cus ubi vanni et alia qu83 ex vimine rationem reddituri sunt Domino de Vani- aliquo Vania fuerit inventa, si detentor fiunt, conficiuntur. Charta ann. 1273. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. loquiis. Occurrit in 1. et 2. ad Timo- earn suam esse assent, etc. theum, ut Vaniloquus, in 1. ad Titum, * Mendose pro Vaivus. Vide supra in 25. col. 1 : Item terram quss est in Vanneria,.... cum cuneo dictas Vanneriss, usin Capitul. Aquisgran. ann. 789. cap. 69. hac voce. 1 VANIZARE, ut supra Vanaciare: Bo- que ad domum Johannis le Flament. in Oapitul, 1. Caroli M. incerti ann. T VANNIUM, pro Bannium, vel Bancap. 36. etc. [** Pro Fictio, commentum nincontrus in Chron. Modoet. apud Muoccurrit in Thangmari Vita Benrvyardi rator. torn. 12. col. 1172 : Cum crederent num, Gall. Ban, Proclamatio. Cone. Salquod Vanizaret, nee quod tarn longe esse mant. ann. 1335. inter Hispan. torn. 3. apud Pertz. Scriptor. torn. 4. pag. 779 : Bernwardus Ep. divina inspiratione doc- posset, etc. Vide alia notione in Femi- pag. 589 : Fannia autem in jure contenla fieri volumus isto modo: quod contrahentus non ejus Vaniloquio attendees, obli- tare. VANLEHEN. Vide Fahnelen et Feudum tes vel veniant ad ecclesiam, vel ecclesiam gationis sues anathema illi retexit.] [Va(sic) foris ipsius, videlicet in Missa, aut niloquens, in Oberti Oancell. Annal. Ge- vexilli. | VANLEUGA, pro Banleuga, Gall. Bandebita hora Missas ibidem populo congrenuens. apud Murator. torn. 6. col. 302 : Istos videtis Vaniloquentes, et de uno ad lieue, Modus agri, cujus finibus loci ali- gato, prasdicta Fannia, ut est juris, per cujus immunitas vel jurisdictio termi- presbyterum publicentur. Ubi de solemni aliud sine mora transeunt.] | VANIRE, VANNUERE, vannare, Gall.natur. Vide Bannum leugse in Bannum futurarum nuptiarum proclamatione Fanner. Gloss. Lat. Gr.: Vanio, Bpacrdw. 3. Gharta ann. 1350. ex Tabul. B. M. de agi nemo non videt. Adde Bannum 1. Bpno-nuntio Aurelian.: De Consuetuf VANNIUS, f. ab Hisp. Fanno, vel Fannuo, Xetvv^w. VAN IT ARE, VANIZARE. Jo. de Janua: dine ecclesias nostras Carnotensis commu- Banno, Balneum : nisi sit nomen loci. Vanitare, vanitatem dicere, vel vanitando niter observatas in villa Vanleuga Carno- Oharta inter Cone. Hispan. torn. 3. pag. laudare. Unde nostris Vanter, se vanter. tensi. 168: Et conclude per ilium flumen usque S. Augustinus lib. de Quantit. animae 11. VANNA, Straguli species, yulgo intrat Lor in Sylae, et item ad aquiaria et cap. 33 : Vanitas est fallacia, Vanitantes Vanne dicta. Leges Palat. Jacobi II. per Fannios. autem vel falsi, vel fallentes, vel utrique Reg. Majoric. inter Acta SS. torn. 3. T VANNUERE. Vide supra Vanire. intelliguntur. S. Bernardus de Morib. Jun. pag. LVII : Habeantur et teneantur 1 VANNULUM, Vexillum minus, ut suEpisc. cap. 2 : Et nos Vanitando peritis, in promptu Vannse, Linteamind, ~cooper- pra Vanneria 1. Charta ann. 1328. apud et nos spoliando perimitis. [Gozechini toria, et alias decentes vestes, ultra illas Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 275 : Epist. apud Mabill. torn. 4. Analect. quse, pro lectis nostris sunt ordinatee. Ita Conferentes eidem ac infeodantes et inpag. 366 : Ergo arguis in me levitatem etiam legendum in Statutis MSS. Capi- vestientes per sceptrum regale, sub Vanilantis animi, qui velut hoc iliac flui- tulprum S. Victoris ann. 1216. et 1294. FannteZis et vexillis, ut est moris. tans vacare desideret, et gloriolari, pro eo ubi Fonoa legit D. le Fournier : Item 1 VANNULUS , diminut. a Vannus. quod Leogium nostrum tantopere lauda- vestiti stamineis, braccis et caligis et Gloss. Lat. Gr. : FannuZus, 8p(va|, Xtxvaverim. Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Fa- cincti, sicut consuetum est, dormiatis, ptov. nitare, dire vanite, vanter, ou en vanteur linteamind, Faunas et coopertoria non j 1. VANNDM, Pars navis. Contractus tenentes, nisi necessitates causa. Capitul. initus inter S. Ludovicum Reg. Franc, loer.] VANIZARE dixit IvoCarnotensis Epist. ann. 1294 : Calcaria, lectus, matalacia, et Venetos ann. 1268 : Et habet duos pa66 : De vestra benevolentia plus justo Vannas, fiansadas, lapides pretiosi, etc. radisos,et unum Vannum et supervannum prassumentes, Vanizando dicunt, quod Semel et iterum Fanoa occurrit in In- coopertum et duospontes. 1 2. VANNUM, pro Bannum. Charta juxta petitionem Turonensis Archiepis- ventario ann. 1379. ex Schedis 01. V. copi, eum consecrabitis, etc. Vide Mgid. Lancelot, ubi perinde emendo Vanna. Goscelini Archiepisc. Burdigal. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit, Menagium et Oct. Ferrarium in Van- Vide Fana l.[* Vide Fanoa.] * Hinc Fanner, pro Berner, Aliquem e col. 323 : Itaque illius et quorumdam relitare. VANITAS. Gloss. Graec. Lat.: $avra- stragulo in altum jactare, in Lit. re- giosorum virorum consulta supradictum <ria, vana visio, imago, Vanitas, visus. miss, ann. 1377. ex Reg. 112. Chartoph. locum consecrando justitise Dei et nostras Glossae antiques MSS.: Filacteria, Vani- reg. ch. 106: Pour laquelle chose ledit Vannum imposuimus. VANNUS, VANNELLUS, Mensurarum tas. Qua postrema notione vocem hanc Jehan Pastor exposant par esbatement

VAN

VAQ

VAR

243

species in Vanni, sen ventilabri speciem q u i : nisi Vantarius ponatur pro Ventaforte confecta-. Ermentarius Monachus rius, qui tributa Regia in Vasconia relib. 2. de Vita S. Filiberti cap. 14: Ad- cipiebat, ita ut serjantias species fuerit. vecta est deinde in vase, quod Vannus Vide Ventarius, in Venda. * VANTAYA, f. Jus in arbores ventovulgo dicitur, quaedam fosmina duplici damnata incommodo, etc. Libertates rum violentia eversas. Reg. feud. Norm, MSS. Villas S. Desiderii in Campania ex Cod. reg. 4653. A. fol. 189 : Tenet quarann. 1228 : Vannellus carbonis minuti tam partem nemorum, excepto griagio vendetur 5. solidis tantum, et continet in et Vantaya. Reg. S. Justi ex Cam. Cornse duodecim Vannos per mensurationem put. Paris, fol. 170. r. col. 2 : Dominus Galterus de Flavacourt.... tenet a domino Scabinorum. * Van, eodem sensu, in Lit. remiss, Johanne de Monchevrel quartam partem ann. 1388. ex Reg. 133. Ghartoph. reg. nemorum, excepto griagio et Fantay.Vide ch. 105: Jehannin de Mecon estoit Venteicium. 1 VANTBRAS. Charta Henrici V. Reg. tenuz et obligiez en la somme de quarente deux Vans de charbon. Banne vulgo. Angl. torn. 4. Hist. Harcur. pag. 1440: Reddendo nobis et eisdem heredibus nosVide Benna 5. tris | VANOA, pro Fauna. Vide in hac unam cerotecam de plate pro dextra manu et unum Vantbras pro dextro bravoce. * VANOA, Stragulum acupictum gos- chio. Ubi excidisse existimo literam A, sipio fartum. Charta ann.-1331. in Reg. ita ut legendum sit Avantbras. Vide 66. Ohartoph. reg. .ch. 924 : Item quod Antebrachia. dictus Jacobus per sui officii (viguerii) T 1. VANTUS. Vide in Wantus. potentiam, quandam Vanoam et ob causa * 2. VANTUS, perperam pro Vancus, et (sic) valoris octo librarum et ultra cujus- ex mutatione b in v pro Bancus, Scamdam presbiteri, qv.se ad inquantum ven- num, sedile. Charta ann. 1329. in Reg. debantur, etc. Item tres Vanods tales 66. Chartoph. reg. ch. 90 : In dicta plaguas, in Invent, ann. 1361. ex Tabul. D. tea communi, prsesentibus dictis consulicum quadam guisarma supra Venciae. Nihil ergo temere mutandum- bus, in locis laudatis v. Fanna 1. ubi Vanoa quemdam Vantum seu sotum decapitavit dictum Geraldum. legitur. * VANUM PASTUEAGIUM, idem quod %. [cc Et de duobus pulvinaribus cum pluma, et duabus Vanois bonis et inte- Vanapastura. Locus est supra in Pastugris. (Cart. Magalon. ex Rev. Soc. Sav. ragium. >(e VANTJS. [Non fermentatus; debilis, 1873. p. 413.)] * VANONA, Eadem notione. Charta etc. DIEP.] *VAPA, Goudale. (Gloss. Lat. Gal. ann. 1327. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 55 : Ivit ad domum dicti servientis, et Bibl. Insul. E. 36. XV. s.) deinde fecit abstrahi circa primum sompVAPORARE, pro Calefacerej non semel num tassas argenti, chalonos, coxinos, dixit S. Ambrosius lib. 4. Hexaemer. Vanonas et plures alias res. cap. 5. at cap. 3. pro exurere usurpavit. 1 VANTA, ut Venda. Vide Venda 1. Auctor antiquus Vitse S. Lupicini Abbatis Jurensis n. 5 : Ut dum alii quotidie et3. | VANTALLTJM, ut infra Ventalum.flabris scandali jam per elatwnem VapoCharta ann. 1209. ex Tabular. S. Nica- ratum accendunt, etc. Gloss. Medic. sii Remens. : Debemus habere et retinere MS. Reg. cod. 1486 : Vaporatio, celeimposterum Vant alia essaverie vivarii factio. nostri. 1 VAPORATORIUM, Vaporarium, hy*, 1. VANTARE,Vane ostentare. Glossae pocaustum. Chron. Andr. Danduli apud MSS. apud Vossium lib. 4. de Vitiis Murator. torn. 12. col. 524: His diebus ut serm. cap. 29 : Jactare dicitur pro Van- fuit maxima tempestas Venetiis, tare. Quod a vento, vel potius a vendi- multa Vaporatoria, multas domus, multas turres corruerint aut corruptas fuerint. tare efformatum docet ibidem Vossius. 2. VANTARE, Facti alicujus auctoVAPORUS, Vaporiferus, apud Prudenrem se publice fateri, nostris se Vanter, tium. eodem intellectu ; unde Vantance, eaj VAPULARI, pr9 Vapulare. Acta SS. dem acceptione. Cone. Marciac. ann. Savini et Cypriani torn. 3. Jul. pag. 194 : . 1329 : Attendentes superius nominates Suspendantur, exungulentur et vapulense ipsos Vantasse et publice detexisse se tur a capite usque 'ad talos. Translat. S. fore culpabiles homicidii, etc. Lit. remiss, Athanasii apud Murator. torn. 2. part. 2. ann. 1406. in Reg. 161. Chartoph. reg. col. 1067 : Qui max exterritus evigilans, ch. 73 : Icellui Raoul perseveroit en sa fole excitavit socios suos: Vapulati sumus, diet mensongeuse Vantance, et tellement lectissimi, inquit. I'avoit escandelifie, que la chose estoit * VAPULATOR, Qui flagello spicas excomme touts commune. Gall. Batteur en * At vero Vanter sen plesge, Sponsorem cutit, 1180. in Chartul. grange. Charta ann. suum liberare a fidejussione , signifi- pend. fol. 127. r. col. 1: S. Corn. ComEcclesia ponet care mihi videtur, [** auctorem lau- in grangia Mesvillaris Vapulatores, quandare,] in Charta. Ludov. comit. Clari- tos voluerit. mont. ann. 1197. ex Reg. ejusd. comitat.: * VAQUA, Vacca, ita Vaque, pro Vache, Chacun porra Vanter sen plesge, si comme il doit. Je Vanterai me plesge, si ctomme in Charta ann. 1448. ex Chartul. 23. Corb. Stat. sabat. Carcass, ann. 1402. je suel, se il n'ara donneplesge de plevine torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 560. amendee. VANTARIUS. Charta sub Edw. II. Reg. art. 7: Non sit ausus ponere seu immis~ Angliae, apud Spelmannum : Richardus cere de duobus corns, quasi dicamus coRockesley miles tenebat terras Seatonise riam mutonis immiscere cum corio Vaquse per serjantiam esse Vantarium Regis fin) seu de cordoa, etc. Glossar. Provinc. Lat. Gascoign, donee perusus fuit pari sotula- ex Cod. reg. 7657: Vaquiar, Prov. Varium pretii 4. den. id est, duna trivisset quarius. Vaguaria, Prov. vaquaria. par calceorum 4. den. Ubi idem SpelT VAQUALIS. Tabularium Camalar. mannus : Vantarius, prsecursor ; ut van- dicec. Anic. : Mansus Rasapota a la Liger tarius Regis est assecla Regis, qui cseteros reddit pro carcio xii. den. et sex Vaquasuos asseclas praegreditur, the kings fore les. f. Moneta minutior vacca insignita, ' footman. Vim vocis fateor me non asse- ut Beneharnensis.

1 VAQUERIUS. Vide supra Vacquerius. 1. VARA, Species aucupii fluvialis. Charta Occitanica ann. 1311. ex 47. Regesto Tabularii Regii num. 130 : Item ordinavit, quod quicunque de csetero capient aves in aliquo dictorum stagnorum cum quadam arte vocata Vara, drechuram sive pulmentum consuetum domino, in cujus aquis aves prsedictas capientur, solvere teneantur, dato quod alibi cum avibus sic applicassent; et quod de csstero nullus erit ausus aves aliquas capere cum quadam arte vocata emplumailhe, sive capusiera, sive cum quibusdam aliis artibus antiquis, arte tamen prsedicta Vara duntaxat excepta. Vide Varus. T 2. VARA, Semita, Gall. Sentier. Statuta Avenion. edit. ann. 1612. rubr. 54. de via prsestanda, art. 1 : Sequatur Faram propinquiorem vise publicae. Ibidem : Si de vineis agatur, quse parvis semitis (vulgo dictis Vares) circumdantur, etc. 1 3. VARA, ut infra Warda, Custodia. Charta Rudolfl Episc. Halberstad. ann. 1147. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. 6 : De singulis mansis duo maltra frumenti et unum anserem advocatus singulis annis recipiat hac conditione ut in legitimis placitis suis homines sub observatione quadam, vulgo dicta Vara, astare et respondere non cogat. Vide Gloss. Schilteri in Wara. [** Haltaus. Glossar. col. 437. voce Far et Oberlin. col. 1691. voce For.] 1 4. VARA, WAEA, Bonitas, valor : quod de monetis dicitur earumque sinceritatis examine, in Charta Ludovici Ducis Brandenburg, apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 5 : Si vero denariorum dictorum monetariorum Faram decreverimus adhibere, hoe nusquam licebit fieri, nisi in eorum fabrica, vel in capsorum assere eorumdem.... Nullus etiam dictis nostris monetarits Faram inferre praesumat, sine nostro consensu. Charta ann. 1364. apud eumdem torn. 1. pag. 364 : Vendidimus pro viginti et septem marcis Warae Queruordensis in nostras ecclesias profectum utiliter redactis quatuor mansos. War, verus, in Gloss. Teuton. Schilteri. VARANGI. Vide Warengangi et Fargi. ^ VARANNA, Facultas venandi cuniculos aut lepores, idem quod Warenna. Charta ann. 1153. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 273 : Forannas quaero, et alia multa qui contra me exercent in ipso castro tpsi et ministri ejus. Varenna editum inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 173. VARANTIA. Vide Garantia 1. T VARANTIZARE. Vide in Warantus. 1. VARARE, vel VARIARE, dicitur flumen, quod divaricatur, seu in duos alveos flnditur, apud Gromaticos pag. 295. Mago et Vegoia Agrimensores : Sunt et alii pontes in vicinalibus et privatis viis, quorum alvei Varantur. * Goesius in Ind. ad Rei agrar. Script, antiq. legit Vallantur,*contra Salmas. a quo in Lex. Vitruvii : Varare flumen, male Trajicere. Heec ex animadv. D. Falconet. Vide apud eumd. Goes, quid sit Varatio et mox Variare 1. 1 2. VARARE, vox Italica, Navem mari committere, Gall. Lancer un vaisseau. Bartholomaei Scribse Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 495 : Statim Varatse fuerunt galese X. denuo facias. Rursum col. 503 : Omnes galeas Farart fecit (Pqtestas) et eas necessariis omnibus ordinari. Statuta Massil. lib. 1. cap. 46 : Cons tit uimus ut commune Massilise habeat vasos magnos et parvos ad naves, et

244

VAR

VAR
cap. 146 : Statutum est quod quilibet caligarius,seu fieri faciens subtulares ad vendendum in Saluciis, teneatur et debeat facere seu ponere eisdem subtularibus soleas de schina corn grossi, et in eis ponere Vardonos de schina corii grossi, et hoc intelligatur in subtularibus grossis : in subtularibus vero subtilibus debeat ponere soleas de corio breato, cum Vardonis corii breati. T VARE, ut infra Varus. Vide Vervicune. VAREA, Tributi species. Statuta Venetorum lib. 6. cap. 68 : Quod vertitur.... in damnum patronorum et aliarum mercationum, propter dacia, nabula, et Vareas. Ibidem : Vaream non dari, nisi de rebus,.quse inquaterno Scribani descriptas sunt : nisi ii libri aut furto ablati, aut in mare projecti sint : praeterea de armis ac harnesiis. Agitur etiam de Varea pluribus cap. 73. 74. 1 VARECH. Vide in Wreckum. 1 VARECTDM. Vide Warectum. t VARENDA, VARENDATIO, VARENDATOR. Vide Warantus. VARENNA. Vide Warenna. 1 VARENS, VARENTARE. Vide Warantus. VARES, seu Varios vocant, murium Ponticorum speciem quamdam qui ventre tantum albi sunt, dorso fusciusculo, ut ait Julius Scaliger in Aristotel. ubi de Muribus Ponticis. Hos Vares vocat Josephus Barbarus in Itinerario ad Tanaim pag. 456 : Sibelinos, Armelinos, Dossos, Vares, vulpes, et id genus animalium alia illi offerentes. Veergares, seu Fairs gris, appellasse videtur Benjaminus Tudelensis in Itinerario, uti a nobis observatum inDissertat.l. ad Joinvillam.Hincpelies Varies, et vestes Variss, apud Scriptores. Arnulfus Lexoviensis : Procedit interim inter cilicia pauperum fratrum et sordes, cartularii filius serieis adornatus et Variis. S. Bernardus de Vita et morib. Relig. cap. 10 : An non posset dormiri, nisi supra Varium stratum, aut sub peregrino coopertorio ? Will. Brito lib. 9. Philippid. :

VAR

ad alia ligna Varanda, eosqite teneat bene aptatos, et paratos (ad) Varandum, expensis communis, et quicumque navem aut aliud quodcunque lignum Varare voleni a modo, Mud Varent cum dictis vasis duntaxat, etc. * Acad. Cruse. Deducere navim e navalibus. In Stat. vero Massil. hie laudatis, Carinare, navem reficere spnat, ut et in Lit. Salad, apud Lamium in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 1. pag. 198 : Imposuerunt nobis preces, ut naves eorum traherent ad terram ; et nos inquirimus duanam quam deberent, et duana testificabat, ut unaguaque nave deberent dare s. ij. ad tenendas naves et a. ij. Vardndas et s. iiij. per timones. Varar vero, Provincialibus, Tutubare, labare, ex Glossar. Provinc. Lat. Cod. reg. 7657. VARBALLUM. Jura et Consuetudines Normanniae cap. 17. de Verisco, seu jure naufragii : Ex eo Dux habet omnem piscem ad Varballum, qui ad terram pervenerit. Ubi editio Gallica : Et tout poisson, qui par lui vendra a terre, ou qui aura este prins a terre. [Vaballum editum apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 188.1 * Vaballum, ut apud Ludewigum, qui ibi monet inde Germanicum Walfisch, legitur in Cod. reg. 4651. ubi nihil reperitur in Gallico, quod huic. voci respondeat. * VARCA, pro Barca, Navicula. Lit. Salad, apud Lamium in Delic. erud. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 1. pag. 197 : Et non debent apprehendere aliquid, nee guardianus de duana, nee curat ores, nee illi qui cum Varca servavit. VARCATURA. Charta Guillelmi fllii Rogerii Ducis Apuliae ann. 1143. apud Ughellum torn. 8. pag. 417 : Et dictum molendinum cum parte Varcaturae suss, et cum integro sedio,... et cum lignaminibus eidem molendino sufficientibus ad aptandam Varcaturam solum pro palata ejusdem molendini, etc. Ubi varcatura idem valet, quod virgatura : (nostri vergne dicunt: ) virgae scilicet et ligna, quibus fluviorum aut .stagnorum ripae continentur : nisi sumi debeat pro aggere ipsq seu transitu ad molendinum : Italis enim, maxime poetis, varcare est transire, ut varca, et varco, iter, tranSitus. [Vide Valcalorium.] ] VARCHETTA, ut supra Vacheta ; nisi sit pro Barchetta. Vide in JBarca. Chron. Andr. Danduli apud Murator. torn. 12. col. 366 : xxxix. galeas, decem Varchetas, et iv. naves festinanter prasparari faciunt. VARCINATICUM. Charta Ludovici Pii lib. 2. Chronici S. Vincentii de Vulturno pag. 682. [** Murat. torn. 1. part. 2. pag. 369. col. 2. B.] : De quibus una est donatio quam Lupus Dux ad praedictum sanctum locum fecit de Varcinatico, id est animalia, quss exigebantur ad mensam Principis Ducatus Spoletani. Idem Chronicon pag. 685. [** Murat. pag. 373. 2. B.]: Obtulit quoque prseceptum,... et de clausura in Mar sis, et de Vuarcinatico, id est, animalia, quss exigebantur ad mensam Ducis Spoletini. Idem videtur, quod Barganaticum in Charta Caroli M. Vide in hac voce et Warciniscum. 1 VARDECLOQUE, a Warda custos ; et Cloque, campana. Statuta scoteriae in Tabular. Audomar.: Veniat quolibet sero infra sonum campanas quss pulsatur in ecclesia nominata Vardecloque. T VARDONUS, Pars calcei, f. ab Italico Guardone. Statuta Saluciar. collat. 5.

rii. Pelles varies, in Tabular. S. Vineentii Cenomanens."] Vetera Statuta peagii Parisiensis:.PeMeterte de toute bonne robe Vaire, dont la peour est Esclavonasse. Vari Sclavonise, apud Rollandinum in Chronico lib. 2. cap. 14. Adde lib. 1. cap. 13. [** Vide Murator. Antiq. Ital. torn. 2. col. 411. et 413. Lappenb. Orig. Hanseat. Probat. pag. 58. not. 5. ad chart, ann. 1252. ubi Telma Varii operis. Chron. Salernitan. cap. 28 : Varium indumentum.] * Dialog, creatur. dial. 110 : Varius est bestia parva paulo amphor quam mustella. A re nomen habet, in ventre enim candidus, in dorso habet colorem cinereum, ita elegantem, ut mireris bestiam sua creatione spectabilem ; de genere piroli est, in arboribus habitat et fetus facit.... Varius licet sit parvus, propter riobilitatem pellis , animal excellentissimum est. t VAIRUM, VAIRUS, Eodem intellectu. Johan. Demuss. in Chron. Placent. torn. 16. Murator. col. 580 : Aliquas dominse utuntur mantelhs.... fodratis de zendallo vel Vairis. Tabular. SS. Trinit. Gadona.: Omne verecum quod exciderit apud Oisr trehan, aurum vel Vairum, vel mantel' lum sine atachia, etc. Convent, civit. Saonse ann. 1526 : Pro aliqua quantitate pellium affaitarum, Vairorum, dolsorum, etc. De grisio seu Vairo, in Tabul. Macloy. ann. 1415. Statuta Scabinorum Maceriarum ad Mosam : Le cent de Vairs doit mi. den. 1 VAJUS, Ital. Vaio, Eadem notione. Job. de Bazano in Chron. Mutin. apud Murator. torn. 15. col. 605 : Erant vestiti de scarleto fulcito de pellibus Vajorum. Concil. Tarracon. ann. 1591. inter Hispan, torn. 4. pag. 615 : Nullus audeat in vestibus seu caputiis forraturam portare de Vais albis vel de grisis. 1 VARUS. Chron. Parmense apud Murator. torn. 9. col. 820 : Commune eidem fecit et donavit unam robam Varam pre? tio x. lib. imperialism. Memoriale Potest. Regiens. ibid. col. 1154 : Indutum erat corpus ejus de bono drappo de scarleto cum pulchra pelle Vara, et cum una caEt quas hue mittit Varias Hungaria pelles. pellina Vara de scarleto cum pulchro palCaesarius Heisterbach. lib. 6. cap. 5 : lio. Vide Varus 2. suo loco. Vestimenta ejus satis despecta erant, et ^VAYRUS,in Gonstitut. Frederic! Reg. humillima, non grisea, non Varia, sed Sicil. cap. 88 : Possint portare Vayros in ovina. Synodus. Monspessulana ann. caputio vel birretta. Adde cap. 89. et 1258. cap. 3: Et qui tonsuram dimiserint, 105. Statuta Astens. collat. 11. cap. 109. aut in habitu non vixerint clericali, vestes fol. 36. v. et Marten, torn. 3. Anecdot. Varias deferendo, vel alias Clericos non col. 89. decentes. Rogerus Hovedenus pag. 642 : | VEYRUS. Computus ab ann. 1333. ad Et quod nullus post proximum Pascha ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 273 : utatur Vario, vel grisio, vel sabellina, vel Cuidam pellipario per manus Francisci escarleta. Albertus Stadensis,et Historia sartoris pro pennis de Veyro robarum Archiepiscopor. Bremensium ann. 1183 : domini et Comitissas consortis domini, Et sufficienter Archiepiscopum excusavit, etc. Infra : Pro Vayro pro dom. Comividelicet quod Varium non ferret, nee cum tissa, etc. suis vestibus alicui erogatis, mantellum 1 VARESCDUM. Vide in Wreckum. Cleriaut Militis induisset, etc. Concilium | VARETA. Job. Demussis Chron. PlaSaltzburgense ann. 1386. cap. 6 : Hinc est, quod firmiter inhibemus, ne Clerici in centinum apud Murator. torn. 16. col. 579 : Qusslibet domina communiter habet publico utantur Vario, vel illud deferre prsBSumant, nisi in dignitatibus fuerint, tot annulos et Varetas auri cum lapidibus vel Canonici Ecclesiarum Cathedralium, pretiosis, etc. Nescio an sit pro Italico vel in gradu magisterii scientist fuerint Baretta, vel Garetta. \ VARGAIGNE, vox Gallica pro Barconstituti. [Gomputus ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. gaigne, ut monuit Vir eruditissimus FalGLXXXIII : Et pro furura Varii minuti conet, Pactum, foedus, tractatio, Italis ad capam de camelino, ad S. Andream, Bargagno, Anglis Bargain, stipulatio, C. s. Pro furura minuti Varii ad super- contractus : unde Scriptoribus medii tunicale quod habuit tune, LXX. s. Statu- aevi Barcaniare, Barganniare. Vide sutum Humberti II. ann. 1340. torn. 2. pra in his vocibus. Statuta pro pistoriHist. Dalph. pag. 406. col. 2 : Item, pro bus Atrebat. ann. 1355. inter Ordinal. folraturis raubarum Nativitatis erunt ne- Reg. Franc, torn. 5. pag. 512. art. 24 : cessarii DCCCC. Varii, et pro illis Pascha- Quiconque crelera Vargaigne en la chite tis, DGX. Varii, pro illis 0. SS. BOX. Va- (cite) il doit venir pardevant le Majeur

VAR

VAR

VAR

245

d* Arras et les Esquevins et Jurez sur ad Villharduinum et ad Annam Comne- ricatio, dubium. Melius in Cod. reg. Vasains, qui le celera (crelera) loyaulment. nam, quia scilicet ita etiam Germanos ria tio. * VARICINIGULUM, [Ara porcorum. VARGI, Latrunculi indigenae, Arver- indigitabant. Vide Warengangi , et nis. Sidonius quippe lib. 6. Epist. 4. ait, Glossar. med. Graecit. voce Bapay- DlEP.l 1 VARICOSUS, id est Curvus. Varix est Vargorum nomine indigenas latrunculos yoi, col. 175. et Append, col. 35. S3" Eamdem originationem nomen- vena quae facit hominem curvum, in nuncupare Arvernps suos ; neque alii claturae maris Balthici, quod Russis Gloss. MSS. S. Andreas Avenion. videntur ab iis, qui VARICUS, Morbi species. Stephanus WARGI dicuntur in Lege Salica et Ri- Mare Waregicum dicitur, tribuit Eccarpuaria, hoc est, expulsi de pago, banniti, dus in Lege Salica pag. 243. quod scilicet de Translat. S. Maurini Abbat. num. qui latrocinio vivebant. Lex Salica tit. piratae celebriores, Wargi nuncupati, 10 : Puero cuidam morbus, quern dicunt Varicum, densa visum caligine obnubit, 57. | 5 : Si quis corpus jam sepultum effo- ea regione p'rodierint. ab derit, aut exspoliaverit, Wargus sit, hoc f VARGUUS, pxe<r6c, in Gloss. Lat. Gr. et oculorum munus extinxit. Videtur leest, expulsus de eodem pago, usque dum Vulcanius eme'ndat Valgus : nisi sit pro gendum Variolam. Vide in hac voce. cum parentibus defuncti convenerit. Ubi balbus, Italis quippe Varguo, blaesum 1 VARIEGARE, Variare, ornatus varietate distinguere. Utuntur Ausonius et Glossae interlineares Oodicis Thuani ha- sonat. Apuleius non semel. bent dejectus. Eadem, quae Salica, ha1 VARIA, pro Baria, Argenti massa, 11. VARIETAS, Dissensio, Gall. DiffeGall. Lingot, barre d'argent. Epitome bent Lex Ripuaria tit. 85. | 2. et ex utraque, Leges Henrici I. Regis Angl. cap. Chron. Gasin. apud Murator. torn. 2. pag. rent. Oberti Cancellarii Annal. Genuens. 83 : El si quia corpus in terra, vel noffo, 366. col. 1 : Item secttnda vice CCOLXV. apud Murator. torn. 6. col. 309 : Nam vel petra... exspoliareprassumpserit, War- libras argenti, et tredecim mille aureos, et inter nos Varietates, quse ortse fuerunt gus habeatur. Boxhornius a Punico Far- duas Varias argenteas ponderis librarum per universum Archiepiscopatum nostrum, kin, seu Hebraeo Perek, vel Pherek, ra- XXX. etc. hi consules in civitate ita caute et sapienpina, vocem deducit. Gamdenus in Bri*> VARIAMEN , Varietas. Ruodlieb ter omnia tractaverunt, etc. tannia ait, se invenisse in Glossario fragm. 8. vers. 36 : | 2. VARIETAS, Astutia, calliditas. S. Irenasi vetus Interpres lib. 4. cap. 41. n. Ecclesiae Landavensis Verjad Britanraodo dextra 3 : Dixit sic progeniem viperarum, secunnice latrones appellatos, hincque VarTangendo chordas dukes reddit nimis odas, dum similitudinem horum animalium in gos dictos putat. Wendelinus a Latino Multum distincte faciens Variamina quseque. Varietate ambulantes et laedentes reliquos. vagus, littera R. interposita. Multa de * VARIABILIS, Sibi non constans, qui hac voce commentatur Savaro ad lauda3. VARIETAS, Invalitudo, Indispositum locum Sidonii, cujus vestigium varia loquitur aut respondet. Charta tion. Lex Ripuarior. tit. 83. | 2. de impoagnoscp apud Innocentium III. PP. lib. ann. 1380. inter Probat. torn. 3. Hist. tionato : Si autem mortuus non fuerit, et 13. Epist. 95. et in Bullario Oasinensi Nem. pag. 40. col. 2 : Quern nuntiutn, ex Varietatem seu debilitatem probabilem ex torn. 2. pag. 242 : Cseterum cum Vargum eo quod Variabilem in multis reperiit et hoc in corpore habuerit, etc. Vide IneeVadareni ad monasterium pertinere testes mendacem, incarcerari fecit, volens ab eo- qualitas. utriusque partis ostendant, etc. Ubi var- dem reperire veritatem super occisione * 4. VARIETAS. Vide mox in Varius 3. VARINGAGA. Vide Guaringaga. Sfusvideturesseltalicumworcojvel varca, prsedicta. iter, transitus, unde varcare, transire : * 1. VARIARE, dicitur aqua per varios * VARINGUS, Exterus, alienigena. quas voces quidam a varca, pro barca alveos decurrens. Stat. ann. 1409. inter Acta S. Olayi reg. torn. 7. Jul. pag. 116. deducunt. Est enim Italis proprie var- Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 199. col. col^ 1 : Varingus quidam in Ruscia sercare fluvium vel mqntem pertransire. 2 : Per quod (fossatum) aqua dicti fontis vum emerat, bonse indolis juvenem, sed Potest etiam a vargis vox deduci, qui fluit, Variat et vadit, et quas aqua dicti mutum, etc. Vide in Vargi. fontis antea solebat venire ad molendipro vagis sumuntur. 1. VARIOLA, [Boa, Medicis, Gall. Petite Dicta aqua proveniens ex dicto Verolle.] Glossae MSS. ad Alexandrum * Gothis Vargur, idem est ac Latro ; num hinc Vargur iveum, Latro in sacris, fonte fluit, vadit et recedit per dictum fos- latrosophistam : Species turpedinis, sacrilegus. Consule Verel. Ind. Ling. satum seu vallatum, et per trencatum quam vulgus Variolas dicit. Constantinus Goth. [** Vide Grimm. Antiq.Jur. Germ, dicti fossati seu vallati noviter facti. Vide African, lib. 2. Pantechn. cap. 14: Vapag. 396.733. Mythol. pag. 558. 707. Graff. supra Varare 1. riolas sunt multas pustulas in toto corpore, 2. VARIARE, Mutare, Gall. Changer. aut ex majori parte dispersse, aut in uno Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 979. voce Warg.] Charta ann. 1394. torn. 2. Hist. Trevir. membra, in aliis non. Antiqui vacant has WARGANEUS, Extraneus, alienigena, Joan. Nic. ab Hpntheim pag. 297. col. 2 : ignis carbones : Siculi Filias ignis. Macujusmodi sunt Vargi extorres, et ban- Dicti religiosi dictum monachum sacerdo- rius Aventic.: Hoc anno morbus validus niti, et a patria sua facti exules. Gharta tem poterunt pro SUB& libitu voluntatis Va- cum profluvio ventris et Variola Gallium Udoni, Episc. Tullensis ann. 1069. apud riare. Unde Varier quelqu'un, ilium a Italiamque valde afflixit. Vide Miracula Hier. Vigneriuin in Alsaticis pag. 128 : sententia dimovere. Mirac. MSS. B. M.V. S. Ludgeri Episcopi Mimigard. n. 21. Alienigense, id est, Warganei, qui manse- lib. 2 : .25. al. 29. 33. lib. 2. Miracul.'S. Bertini rint in banno, dabunt Comiti 4. denarios, cap. 13. [Bern. Thesaurarium apud MuSe tu de chou point me Varies, etc. rator. torn. 7. col. 767.] et Salmasium de etc. Ab eodem denique fonte, non inVarier autem Contradicere sonat, ni Anno climacterico pag. 726. Variolas sulse opinor WARINGOS, Anglo-Danos, de quibus fallor, in Lit. remiss, ann. 1387. ex Reg. Graeci IxOufxotTa et !|av8riti.ai;a vacant. fuse egimus ad Villharduinum n. 89. 131. Ohartoph. reg. ch. 100 : Laquelle 1 VARIOLUS, Eadem notione. Miracula qui ex Anglia a Normannis expulsi, By- femme contre le propoz et intention dudit B. Jacobi Philippi torn. 6. Maii pag. 171: ob Variolum lumen amiserat zantinorum Impp. obsequio sese manci- exposant Varia tant, qu'il fu meu de Joanna parunt, arcessit Spelmannus, qui ita vouloir frapper sa femme d'un petit ba- oculorum. appellatos putat a Saxonico, seu veteri ston qu'il avoit. T VAYROLA, Eodem intellectu. MiraGermanieo, ac proinde Gallico varian, | VARIARE FORUM, Jurisdictionem pro cula S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 572: quod est imprecari, exsecrari unde Wa- libitu mutare. Alphonsi Reg. Aragon. Macula nata fuit in oculo puellae post ringe, Angli maledictionem et anathe- Epist. ann. 1429. inter Ooncil. Hispan. assumtam infirmitatem quas vocatur Vaymatizationem, vocant, ita ut Varingi, torn. 3. pag. 660 : Ita quod de commissis rola. Vide Picota. perinde ac Vargi exules fuerint et ban- vel committendis per eos excessibus, forum 1 VAYRORA, Pari significatu. Acta S. niti seu ut verbo utar Orderici Vitalis Variando ad votum, a nemine punitione Francae torn. 3. April, pag. 384: Ceecitas occasione Vayrorarum exorta per S. lib. 4. extorres : eosque Normanni, voce debita valeant coerceri. Vide Varare 1. * VARIASCERE, Dicitur de uvis, quae Francam est curata. Anglica tune recepta, et probrosa, Vargos et Varingos appellarint. Licet porro cum maturescunt colorem mutant seu 1 VARIOLOSUS, Punctis variolarum de'Varingi, quos Byzantini Scriptores p<x- variant. Alex. latrosoph. MS. lib. 2. formis. Appendix ad Agnelli Pontiflc. payyou? vocant, iisdem non semel, ut et Passion, cap. 117: Cum Augusta mense apud Murator. tern. 2. pag. 214. col. 1 : Willelmo Malmesburiensi lib. 2. de Ges- incipit maturare vel Variascere uva, etc. Statura pusillus, oculos habens parvos, tis Anglor. cap. 13. Angli dicantur, An- Vide mox Varius 3. et infra Vayrare. magnum os, et magnos denies habensf glq-Danos fuisse constat, turn ex ipso VARIATOR, noextVrrje, in Glossar. Variolosus in facie, etc. Willharduino, cui Anglois-Danois, turn Grseco-Latin.: IlotxsXXw, Vario. 2. VARIOLA, Glastum. Charta ex Saxone Grammatico lib. 12. sub ann. 1 VARIGA, Struma. Vide Gangula. Flandr. ann. 1262. apud Lappenb. Orig. 1098. cui Danicae vocis homines dicuntur, j VARIGARE, Transgredi. Gloss. Lat. Hanseat. pag. 80. Probat.: Currus Vasatis perspicuum est. Tametsi alii KeX- Gr.: Varicat, uitsp6a!vei, Varicat, divertit, riolas 7. den. qui affert... qui emit VarioTOU?, seu Celtas, appellent Scriptorum ambulat, in Gl. Isid. lam de cupa obolum. Ubi textus Fland. plerique, ac praesertim Pachymeres lib. T VARICATIO, Staraytxoo in Gloss. Lat. ibid. pag. 84. die waghen weeds. Confer 7. cap. 35. extremo, et quos laudavimus Gr. Graec. Lat.: A-.trTayixo?, hesitacio, VaWaydia.

246
VARISCAPIUM. Vide Waterscapum. 1. VARIUS, Equi color. Ugutio: Equus varius, qui habet vias colorum. Claudius Corte Italus lib. 1. del Cavalerizzo cap. 16: Del color vario et misto : i pelami varii et misti sono quelli, che sono composti del quatro cplori suddetti, et io gli chiamo misti et varii, per do che hanno i peli talmente misti, et posti insieme et colorati, che impossibil quasi sarebbe, ovver difficil molto, il bianco dal nero, o dal rosso saper con I'occhio dividere, o discernere, o dire. Palladius de Agricultura in Martio cap. 13. de equis, et eorum coloribus : Sequentis meriti, Varius cum pulchriludine, nigro, vel albineo, vel badio mistus. Gesta Consulum Andegav. cap. 8. n. 7 : Ipse et quidam suus Miles equitans Varium equum. Occurrit etiam in Testamento Ermengaudi Comitis Urgelli apud Diago lib. 2. de Comitib. Barcinon. cap. 73. Le Roman de Gaydon MS. de equo vario:

VAR

VAS

Litterae procuratoriae ann. 1348. ex Char- vectis species, in Lit. remiss, ann. 1393. tulario 21. Corbeiens. fol. 193. v: Dantes ex Reg. 145. Chartoph. reg. ch. 466: dictis procuratoribus nostris potesta- Chascun d'eulx tenant en sa main un tem testes ex parte adversa prsedictos baston ou Waroqueau. Aliae ann. 1474. in reprobandi ac suos testes salvandi, com- Reg. 195. ch. 1269 : Sur icelle charrete le promittendi, compromissum sub pena et suppliant print ung grand baston, appelle fide Varlandi ac compromissum... proro- Waroquiau. 1 VAROLUS, Animal quoddam, cujus gandl. Alise Litterae procuratoriae de eadem re ibidem fol. 192. v. concessae a mentio est in Vita S. Bernardi torn. 2. Maria Blesensi Ducissa Lothar.: Don- Operum ejusdem col. 1288. edit. ann. nans auctorite... de veir jurer tesmoings, 1690: Transiens autem per quamdam de battler reproeuces et salvations, de villam, audivit ab incolis loci illius, duas faire tous essoines,... de pascefier et com- feras immanissimas, quss vulgo Varoli, in promettre par foy et par paine, de ralon- nemore proximo desasvire. A variis forger ledit compromis. tasse maculis sic dictum existimo. ! * VARLETUS. Vide supra in Valeti. Lupi genus, Waroul, in Mirac. MSS. * VARLOGNIA. f. Piscaria, septum ad . M. V. lib. 1: intercipiendum pisces. Charta Will. De culuevre nous font anguile, Norman, ducis ann. 1042. in Reg. 153. Aignel de Waroul et de leu.] Chartoph. reg. ch. 542 : Donavi decimam eidem ecclesise. (Cirisiaci) in pasnagiis, in r< vide Grimm. Mythol. Germ. pag. placitis, in vaccariis, in porcariis, in ve- 621.1 1 VARONIA, pro Baronia. Vide Rid. nationibus, in Varlogniis, etc. Valais, 1 VARONUS, Italis Varone, Piseis geInstrumentum piscatorium, in Stat. Ferraris li rand Vairon qu'il ot pardu. ann. 1388. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, nus, Gpbius, Gall. Goujon. Statuta Plapag. 779. art. 47. et in altero ann. 1402. cent. lib. 6. fol. 79. v: Item pisces minuInfra: torn. 8. pag. 535. art. 72. Vallois, in Stat. tos, botulos, Varonos, etc. Et Araanfrois sor Vairon d'Aquilee. 1 VARRENTARE, VAKRENTATIO. V. ann. 1326; torn. 1. earumd. Ordinat. pag. Warantus. 792. art. 4. et pag. 794. in notis. Rursum : * VARRI, Prov. Promptuarium, in * VARLOYS. Vide supra Barloys. Estouls de Langres sist ou Vair de Cataigne, 1 VARMIGRISUM, MurisPontici pellis. Glossar. Prov. Lat. ex Cod. reg. 7657. Et Bernard sist sor le Vair d'Alemaingne. VARRIUM. Vide Barium. Leges Norman, apud Ludewig. torn. 7. Ibidem: >|c VARRUS. [Insipiens, stultus; sub Reliq. MSS. pag. 187 : Lapides pretiosos, insuper escallatam, Varmigrisum et pel- ablas, ap. DIEF.] Le bon cheval, qui ot la crope Vaire. les sebellinas, etc. Vide Fores. T VARTIVUS, <iTCgX6s, in Gloss. Lat. Le Roman de Faces MS.: * VARNAGCHIA, Togae seu vestis tala- Gr. Leg. Vatinius ex Vulcanio. Gloss. ris species, Ital. GuarnacSia, ubi videsis Graec. Lat.: StpefiXo?, 6 [/.-^opOb? &v0pa>TO>?, Et gaingner destriers blans, et Vairs, et ferrans. Octav. Ferrar. in Origin. Ital. Stat. sy- Versutus, perversus, Vartivus. 7 VARVASSURI. Vide in Vavassores. Cheval vairon, in Testamento Balduini nod, eccl. Sabin. xiy. S33C. rubr. 27: 1. VARUS, Septum ad capiendas bestias, Comitis Guinensis ann. 1244. apud Du- Statuimus et inviolabiliter obseryari mandamus quod quilibet sacerdos sive praela- ubi retia ponuntur, vel pallium varium. chesnium. Farraac- Papias. Vide Faro 2. et Vervicune. Tribuitur etiam aliis animalibus. Oves tus diocesis Sabinensis cum. varise, arietes varii, et maculosi, quibus chiis....... communis et honestse longitudi* 2. VARUS, Pellis muris Pontici. opponuntur unicolores, Genes, cap. 30. nls.... incedant. Vide Garnachia 1. et Charta Phil. Pule. ann. 1301. in Lib. ubi Gr. upogatov, <pat6v, Scholiastes vero Farnazonus.. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 195. r. TCoix&ov,TOpx6v.Veteres Glossae : Varia, T VARNAZONUS, Vestis genus. Statuta col. 1: Cum Maelinus miles constabulaTOxxiXv) uapSaXu;. Fragmenta Petronii:Placentiaa lib. 6. fol. 80. v -.Item de ali- rius Flandrensis, assereret se habere jure Rusticus varium porcum perdiderat. Ea- quo Varnazono drapi integri, etc. Infra suo hsereditario... duo paria robarum de dem Gesta Coss. Andeg. cap. 12. n. 1: Guarnazonus dicitur. Vide in hac voce lana Flandrensi et tres forraturas de Quidam nobilis dictus Vacca varia. Cos- et Guarnellum. grosso Faro, etc. Vide supra Fares. mas Pragensis pag. 5: Ibi Dux vester * 3. VARUS, Morbi ocularii. species, 1. VARO, et VIRO, pro Baro. Tabuladuobus Variis bubus arat: unus bos prse- rium Aquense apud Marcam : Consilio macula. Locus est supra in Pedata. cinctus est albedine, et albo capite: alter et voluntate sui Varonis Olivarii, qui ejus1. VAS, Sepulchrum subterraneum caa fronts post tergum albus, et pedespo- dem Castelli et Burgi possessor erat et meratum, Sarcophagus ex lapide vel steriores habens albos. Vide Farius, Fer- dominus. Observat idem Marca lib. 6. marmore, quomodo Arverni et Lemovirandus, Vaccse, Fares. Hist. Beneharn. cap. 24. n. 6. Sancium ces etiamnum vases dicunt. Lex Salica 1 2. VARIUS, Leprosus. Fortunatus in Guillielmi Comitem Vasconias in Charta tit. 17. 3 : Si quis mortuum hominem Vita S. Germani Episc. Paris, torn. 6. fundationis S. Petri Generensis vassal- aut in petra, qux Vasa ex usu sarcophagi maii pag. 778 : Cui... facto de ipsis male- los suos Virones appellare, ut insinuet dicuntur, super alium miserit, etc. Vetus ficiis Vario, et si mors mtam non abstulit, hanc vocem a Fir deducendam. Vide Inscriptio: P. ELIUS VALERIANUS HOG tamen signum mortis infixit. JBaro. VAS DISOMUM SIBI ET FELICITATI Po2. VARO, pro stulto. Papias. * 3. VARIUS, Eodem sensu quo supra SUIT, ET TRIBUNAL Ex PEBMISSU PONVariascere. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. -* 3. VARO, Qui est virilis aetatis, Hisp. TIF. PEBFEOIT. Gregorius Turon. lib. 1. 164. ex Cod. reg. 4622. A.: Nulla per- Faron. Leg. Portug. sub Alph. reg. torn. Miracul. cap. 89 : Factum est autem, ut sona.... apportet seu apportari faciat de 1. Probat. Hist, geneal. domus reg. impletis diebus in basilica B. Vincentii vineis... aliquatn uvam acerbi seu agresti, Portug. pag. 10 : Si habuerit (rex) filios sepeliretur, in qua ipse sibi vivens Vas Variam vel maturam, aut aliam uvam in Varones, vivant et habeant regnum, ita deposuerat. Idem de Gloria Confessor, agresto, Varietate seu maturitate existen- ut non sit necesse facere illos de novo cap. 35. de Tumulo cujusdam puellae: Quo facto, ut Van illud clausit opertorio, tem, etc. Vaire, pro Emaille, Distinctus, reges. vermiculatus. Invent, ann. 1424. apud * VAROCHIUM, VABBOCHIUM, Carche- etc. Josephus Sacerdos in Hist. TransLobinell. torn. 2. Hist. Brit. col. 921 : sii versatilis species, idem quod supra lat. SS. Ragnoberti et Zenonis cap. 3 : Deux bacins d'argent Vairez, etc. Une Naspum. Tract. MS. de Re milit. et Gaudio magno repleti collegerunt pr&fati aiguiere Vairee, in Lit. remiss, ann. mach. bellic. cap. 57 : Currus iste cum venerabiles Sacerdotes ossa Ragnoberti 1426. ex Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 474. arbore et Varochio levante scalas, est op- Pontificis, elevantesque de sepulchro, Verie, eodem sensu, in Instr. ann. 1341. prime utilis ad ponendum dictas scalas novo in Vase posuerunt. Sed hoc loco ex Reg. B. Cam. Comput. Paris, fol. 161. muro oppidi suorum inimicorum. Ibid, videtur esse feretrum. Historia Coenobii r : Item les orfevres paieront, pour chas- cap. 62 : Turris ambulatoria, cum ponte Viconiensis cap. 15: Fas quoddam, Fecun marc d'argent blanc et Verie, j. den. levatorio tracto a. naspo sive Varrochio, retrum vulgo vocatur, ipso consentiente et pour vesselles dorees et esmaillees, etc. super sex rotellas sedificata, etc. Rursum et cooperante sedificaverunt auro ac arcap. 79 : Varrochium hoc est utilissimum gento, ac pretiosis lapidibus decoratum : T VARIX. Vide supra Foricosws. 1VARIXATUS, Varius. Pennse acute levandi omne magnum pondus cum duo- cujus rei causa ne tanto Vase vacua reVarixatse, in Chron. Mutin. apud Mu- bus sudibus, et homines esse debent qua- manente frustra laborasse dicerentur, rator. torn. 15. col. 606. tuor ad volgendum Varrochium causa ubicumque potuerunt ab Ecclesiis tarn 1 VARLARE, f. pro Vallare, rem fide trahendi aliius campanam. Verochium vicinis quam longinquis Sanctorum corinterposita asserere. Vide Vallamenta. ibid. cap. 22. Waroqueau, Repaguli seu pora perquirentes, magnam ex his copiam

VAS
ctggregaverunt. Vide Raimundum Montanerium in Cbronico Aragon. cap. 153. Ita etiam usurpat Alcuinus Poem. 164. VASCELLUM , Eadem notione. Vetus Inscriptio 1108. 6. DEPOSITUS. P. xn. IN VASCELLO ET MASSA, etc. VASA autem videntur appellasse majores lapides. Sampirus Astoricensis Episcopus in Hist. Hispan : Tune ecclesiam in Compostella,... quam construxerat Rex Aldefonsus magnus ex lapidibus ex luto opere parvam, Hex iste praecipitavit, et ex calce - quadratisque lapidibus, marmoreisque columnis, sive Vasis, construxit earn valde pulcherrimam. 1 VAS, pro qualibet re ; quo sensu non semel occurrit in Scripturis sacris. Missale Franc, apud Mabill. Liturg. Gall, pag. 315: Fiant omnia ista protectione tua tuta atque defensa, potens Domine, Vasa. VAS, Corpus. Julius Africanus lib. 3. Histor. Apost.: Quid mild et tibi Quirine proconsul, ut mitteres me ad hominem, qui non modo extrudere ab hoc Vase, verum etiam suis me virtutibus incendere potest ? Utitur praeterea lib. 7. pag. 94. T VASA CHRISTI, Sanctimoniales. Eigil in Vita S. Sturmii S33C. 3. Bened. part. 2. pag. 269 : Quemadmodum a viris satis fidelibus, immo Vasis Christi, illius viri prindpia et conversationem agnovi. Hinc Donatus Vesontionensis Episc. regulam ab se conclnnatam inscribit Sanctimonialibus Jussanensis Coenobii, quas Vasa Chrisli pretiosissima vocat. VA.SA INFIRMIOBA, Sequior sexus, feminse. S. Pachomius in Regula : Si saeculares homines, out debiles, aut Vasa infirmiora, id estj mulierculse, venerint ad oslium, etc. Utitur rursum infra. [Addit. 2. ad Capital, cap. 23: In castitate uxores suas diligere, eisque ut pote Vasi infirmiori honorem debitum debeant impendere. Mulierem vas appellat Paulus Apostolus 1. Thess. cap. 4. 4.] * Ibi non mulier, sed corpus humanum generatim signiflcatur ; bene vero apud S. Petrum Epist. 1. cap. 3. 7. ubi mulier Infirmius vasculum dicitur. VAS, VASA, Arma. Willelmus Brito in Vocabul.: Vasa belli dicuntur arma, unde versus : inventum. Unde et a Campania, quae est Italise provincia, eadem Vasa majora quidem Campanse dicuntur; minora vero, quae et a sono Tintinnabula vocantur, Nolas appellant a Nola, civitate Campania?, ubi eadem Vasa primo sunt commentata. Vita S. Materniani Episcopi Remensis n. 5 : Cucurrerunt ad signa templi metallica ; et cum ccepissent cuncta clangere Vasa Christi laudem reboantia, etc. Ethelwolfus de Abbatibus Lindisfarnensibus cap. 14 :

VAS

247

2. Vas, Alyeare apum. Vulsinus Episcopus in Vita S. Juniani: Homo, qui nocte ad furandum venerat, turpiter ligatus in horto nostro jacet, arripuerat enitn quoddam Vas melle plenum, etc. Historia Rotonensis Monasterii MS. lib. 1. cap. 5: Quidam vir rusticus.... videns Vasa mellis, qus& quatuor tantum erant in horto, etc. Domesdei in Monastico Anglic, torn. 3. pag. 306 : 14. Averii, 12. runcini, 116. oves, 24. porci, 24. caprae, et Vasa apium, semper valuit 10. lib. Vide Formulas Exorcismorum cap. 11. apud BaJEnea Vasa cavis creprtant queis pendula sistris. luzium torn. 2. Capital, et Aimoin. lib. VAS, Navis, Gallis Vaisseau. Ordericus 2. Miracul. SS. Georgii et Aurelii cap. 10. Vitalis lib. 12. pag. 868: Hoc feudum, VASCELLUM, Eadem notione. Pactus Domine Rex, a te require, et Vas, quod Legis Salicae tit. 9. 1 2: Si quis unam Candida navis appellatur^ merito ad re- apem, hoc est, unp Vascello furaverit de galem famulatum optime instructam ha- sub tecto, etc. Ubi Lex Salica habet tit. beo. Cui Rex ait: Gratum habeo, quod 9. 1 : Si quis unum Vas apium de intro petis: mi hi quidem aplam navim elegi, clave aut sub tecto furaverit, etc. Vascuquam non mutabo, etc. Statuta Alexan- lum hac notione in Lege Bajwar. tit. dri II. Regis Scotia? cap. 25 : Si aliqua 21. non semel. navis, vel fercosta, vel aliud Vas appul3. VASA DECIM^E. Charta Adelvise dosum fuerit, etc. Synodicon Nicosiense minae Guisiae ann. 1198. in Tabular. cap. 15: Qui in Saracenorum publicis Eccl. S. Nicolai de Clarofonte Ord. Praenavibus, aut aliis Vasis regimen aut cu- monstrat. : Ego Adelvia domina Guisiae r-am gubernationis exercent. Gregorius notum facio,.... quod cum villa de RuronM. lib. 3. Dialog, cap. 36 : Nam cum in fossa construeretur, Gerardus Clericus de eorum morte ventorum nimietatibus ele- Cella, cui de 9. Fasis decimse territorii vati fluctus ssevirent, vela in undis pro- ejusdem loci 5. competebant, nobili viro jecta, totumque Vasa navis quassatum ni- marito meo, in eadem decima de 9. Fasts miis flu'ctibus ab omni fuerat sua compage tria possidebamus, pro bono pads commudissolution. Vasa galearum, in Historia nis profectus, de illis 5. Fasis unum conCortusiorum lib. 19. cap. 7. [Vita S. Gur- cessit in perpetuum possidendum, etc. thierni in Tabul. Kemperleg. : Aspicite Merges, Garba. mare quotidie, et veniet ad vos Vas in S5S" Hanc interpretationem iterum quod intrabitis : qui navigantes, etc. Me- flrmare licet ex Cbron. Bonae-Spei pag. moriale Potestat. Regiens. apud Mura- 315: Anno 1344. cessimus quoque Hennco tor. torn. 8. col. 1161 : Multas naves et Poreals jus terragii duorum bonariorum, galeas et Vasa marina fabricaverunt (Piet trium terras mensurarum versus sani) in flumine Ami. Conventiones ci- Souvre, sub censu quinque Vasorum bladi. * Charta ann. 1198. in Chartul. Clarivit. Saona3 ann. 1526. fol. 9: Quod homines Saonse facere teneantur exercitum et fqnt. ch. 73: De novem vasis ex aequo cavalcatam per mare et per terram, et divisum est ut ipse Gerardus in eadem in Vasibus maritimis armandis ire.] Ita decima quatuor vasa et nos quatuor sortiffxeOo? interdum usurpant Graeci Scrip- remur ; residuum vero Vas, id est nonum, tores recentiores. Vide Glossar. mediae Galterus de Buries jure haereditario posGreecit. in hac voce. [** Jal. Antiq. Na- sidebat. Undediminut. Vassellum, eadem. val, torn. 2. pag. 138.] notione. Ohartul. Thenol. ex Cod. reg. VASELLUM, ex Gallico Vaisseau. S. 5649. fol. 65. v: Item ad decimam de RurLudovicus in Epist. de Captione sua : nelles nos habemus dimidium Vassellum, Vasellis navalibus ut plurimum incendio quod tenet a nobis Gerardus,... de quo dissipatis, etc. Vincen-tius Belvac. lib. debet reddere quolibet anno sex galetos Die belli Vasa, quae bellum postulat arma. 32. cap. 97 : Rex cum Legato.... erat in bladi et totidem avense.... Item ad dictum Liber Regum cap. 14. ubi editio prae- quodam Vasello, etc. Utuntur prasterea dedmam debemus habere quolibet anno fert, alios armiger ejus interficiebat eos. [Jacobus Rex Sicilian in Constitut. cap. unum modium bladi super Vas capellani 70. Interpretes ha bent: Et portans Vasa 31.] Petrus de Vineis lib. 2. Epist. 36. Demorensis. Chartul. S. Vine. Laudun. ejus, procedebat post eum. Collatio Legis Sanutus lib. 3. part. 9. cap. 8. et alii. ch. 97 : Duo Vasa, quae habebat in decima Mosaicae tit. 1: Si immiserit super eum Vocem porro a nostris hauserunt Grasci de Mairi, pro supradicti prati recompenaliquod Vas ex insidiis. Apud Fronti- recentiores. Index Iliados Graeco-Bar- satione, in perpetuum concessit. Vide innum lib. 4. Stratag. cap. 1. cultrum in- bar33: Ae6Y)Tas, -ca pai:?eXta, xas xapa6ia. fra Vaxellum. ter vasa reponitur. Hinc Vasa concla- Veixells, in Chronico Petri Regis Ara1 VASCULUM , Eadem notione , in mare, convasare, in re militari. Vita S. gon. edito a Mich. Carbonello lib. 1. cap. Charta ann. 1133. apud Miraium torn. 1. pag. 98. col. 1: Terram im eadem paroDeodati Abbatis n. 5 : Quo tempore Clo- 12. doveus regimine sacer Francorum, jubet T VASSELLUM, Eodem intellectu. chia solventem annuatim" xix. sextaria Vasis bellorum instrui gentem Franco- Charta Frederici Reg. SiciliaB apud Mu- brasii, cum decem Vasculis hordei, etc. * 4. VAS. Dominium, possessio. Charta rum, etc. Rodericus Toletanus lib. 8. de rator. torn. 10. col. 881 : Impediments Rebus Hisp. cap. 2: Hie it ague Pontifex ventorum obstantibus dictum extolium Nic. episc. Camerac. ann. 1161. in Charcum multitudine citerioris GallisR, Vasis nostrum Vassellis hostium nullatenus po- tul. Mont. S. Mart. part. 3. ch. 5: Quibelligeris, signis et armis honest a, urbem terat adhaerere. [** Adde Epistol. Frider. busdam dat (Drogo Taxo) feodum de ingressus est Toletanam, etc. [Miracula II. Imper. ann. 1229. apud Pertz. torn. Vase suo: quibusdam assignatas sunt posS. Angilberti ssec. 4. Bened. part. 1. pag. 2. Leg. pag. 261. sqq.] Charta ann. 1429. sessiones feodales. 134 : Ambianensis pagi fundum quemdam ex Tabul. Piscat. Massil.: Piscatores *5. VAS, Locus tectus, ubi grana fruvocabulo Ranirillam raptores cum Vasis possunt vendere pisces in Vassellis eorum. mentaria reconduntur, Gall. Grange. armorum assalientes, etc.] Vide Tarida et Vassalagium. Charta Elienor. comit. Viromand. ann. * Hinc Vase, pro Epee, gladius, ensis, VAGILLUM , Eadem notione. Charta 1198. in Chartul. Mont. S. Mart. ch. 7. in Lit. remiss, ann. 1398. ex Reg. 153. Friderici I. Imperat. ann. 1190. apud part. 1: Segetes collectas fratres, ubi voChartoph. reg. ch. 381 : Le supplianttira Will. Hedam in Episcopis Trajectensi- luerint, reponent, et quando voluerint sa vase et lui dit ces paroles: Ne me mef- bus : Regies nobilitatis tuse prudentiam excutient: partem vero canonicorum , fay, ou je crieray haro sur toy; et lui commonendo rogamus, quatenus idoneos quartam scilicet, eoccussam apud Montem donna du plat de sa vase sur Vespaule. Serenitatis tuas LegatosJanuam, Venetias, S. Martini suis vecturis deductam, bond VASA, Campanae. Walafridus Strabo Anconam, Pisam, et alia loca pro galea- fide servabunt usque ad feslum S. Johande Rebus Eccles. cap. 4: Vasorum au- rum atque Vacillorum transmittentes nis Raptistie, et non amplius, et hoc in tem usum primo apud Ilalos affirmant prsesidio, etc. Vase tegulato. Vassure, eodem intellectu,

248
in Lit. remiss, aim. 1427. ex Reg. 174. Chartoph. reg. ch. 51: II avoit un petit maquet de foing dessoubz une Vassure d'icelle eglise, ou le suppliant getta un tison de feu. * 6. VAS DE SYMBOLO, Ciborium, sacra pyxis, in qua asservatur Corpus Christi. Vide supra Symbolum 2. * 7. VAS, Supellex castrensis. Annal. Bonincont. ad ann. 1390. apud Murator. torn. 21. Script. Ital. col. 56 : Ubi hastes in has adventure intellexerunt, confestim Vasa colligentes, sese deserta obsidione in agro Mutinensi receperunt. Vide in Vas 1. * PER VASA VINUM VENDEBE, Singulatim vendere, distrahere, Gall. Vendre en detail, a pot. Charta ann. 1319. apud Fez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 6. col. 2 : Jus propinandi quindecim karratas vini in civitate Anasii et vendendi per Vasa vinum, quod ultra dictum numerum adduxerint in dictam civitatem, confirmavimtts et innovavimus. VASA, as. Observantiae ad Foros Aragonenses, apud Michaelem del Molino in Repertorio pag. 75. v: Item pronuntiando declaramus, quod.... possint abebrare illas bestias, quibus excolunt in Fasis dictorum hominum de la Fraxneda,.... et ipsis terras tenentes teneantur juvare dictos homines de la Fraxneda in scombra dicta Vasarum. Vide [Vasilium et] Vasso. T' VASALLAGICUS, VASALLAGIUM, VASALLUS. Vide in Vassus 2. 1 VASANUS, axpax<Ao? in Gloss. Lat. Graec. edit, in MSS. : Vesanuset Vesania. * VASARE, In vasa seu dolia infundere, Gall. Entonner. Stat. ann. 1310. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 80. col. 2 : Vina colhgenda ipsis ecclesiis a prope situata, vix possint colligi torqueri et Vasari. * Aliud sonat Gallicum Vasser, Dirigere scilicet, Gall. Regler, aligner, in Lit. remiss, ann. 1469. ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 282: Icellui Paliart avoit mis sus les terres deux estoucquetz, comme il lui sembloit que ilz se devoient rigler et Vasser, et qu'il s'en rapportoit a tous les laboureurs. VASARIUM, SxeuoOrptY], in Gloss. Gr. Lat. xuXixtov, in Lat. Gr. Hispanis Vasar. Alias hujus vocis apud Latinos notiones vide apud Turnebum in Adversar. Casaubonum ad Suetonium, Jacobum Gothpfredum ad leg. 13. Cod. Th. de Censitoribus, etc. (13,11.) VASABIA TEBRA, ex flguli argilla, ut est apud Gariopontum lib. 5. Passion, cap. 5. 1 VASARIUS, Is qui vasariis sive vasibus prseest. Liber niger Scaccarii pag. 347 : Vasarius in domo comedet, et in. ob. homini suo, et sumarium cum libatione (]. liberatione) sua. Vide Vaasarius. \ VASATICUM, Quod pro navibus vel apibus exsolvitur. Vide supra Vas, na"vis, et Fas, alveare apum. Chron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 543 : De aliis vero partes n. et nee angarias, nee xenia, nee glandaticum, nee Vasaticum, nisi Vasaticum operas a Vassallis debitas signiflcet: earum quippe eo loci non semel mentio occurrit. Vide alia notione in Vassus 2. 1 VASATUM, Supellex. Annal. Novesienses apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 591 : Publice voce prseconis per plateas publicabatur unicuique liberum esse civitatem relinquere, discedere ; suaque assumere secum.... Signo data, multi cum Vasatis suis fugerunt. * VASCA. [Ital. Fasca, Gall, bassin : D. B. Gambara subdiaconus apostolicus cum Fasca et bom bice stet prope

VAS
dictum acolytum. (Diar. Burchard. balcum) et volugranum et Vaspale et paleas et stramen. Vide supra Gaspalium. ed. Thuasne, II. 139. an. 1494.)] * VASPENNEGHE, VASPENNINGE, ex VASCANDA, Genus vasis, Papiae. [Leg. Fas, dolium, etPewningr, denarius. Gloss. videtur Vascauda.] Vide Bascauda. Cses. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. VASCELLUM. Vide Fas. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim * VASCIGARE. [Percutere. DIEF.] ^VASCINUM, Grex ovium. Vide Ras- pag. 671. col. 2: Pro quibus (tunnis) solvit quodlibet feodum annuatim in vindesaria. VASCIO, Vasculum, Gallis Faisseaw. mia octo denarios Colonienses, qui denarii Octavius Horatian. lib. 4. Rer. medicar. vocantur Vaspenninge. Ibid. pag. 685. pag. 100: Ursi natura stomachi dolorem col. 1 : Pro tunna solvit octo denarios, qui curat, si Vascione circa stomachum sus- appellantur Vaspenneghe. Vide Pennin* pensa collo portetur, ita ut nee aqua con- gus et Vassellum 1. tingat, etc. j VASSA, Instrumentum piscandi. Ta1 VASCONES, Spcietas Vasconum, cui, bul. S. Quintini in Insula pag. 79: Ad ut videtur, attributa erat mensse pu- ingenia quas sequuntur videlicet a bois et blicae administratio. Litterse Philippi bouloirs ad communes Vassas a foitre,.... Pulchri Franc, ann. 1306. ex Regest. 62. piscari poterunt. Sed legendum omnino Chartophyl. Reg. Ch. 64. fql. 37 : Guil- Nassas. Vide Vervilium. lelmo de Nozeriis servienti nostro arJVASSALA, Gall. Vassalle, ex Charta morum arcariam quas Vascones tenere ann. 1399. in Inventario Chartarum Reg. solebant cum omnibus juribus et pertinen- ann. 1482. fol. 313. v. Vide in Wassus 2. tiis suis, prout per dictos Vascones seu T VASSALITIUM, VASSALLAGIUM, VASgentes nostras alias explectari solent con- SALLAGIUS. Vide Fassus 2. cedimus in hereditalem perpetuam tenen* VASSALLAGIUM, VASSALLUM, Navis, dam a prsedicto Guillelmo et heredibus Gall. Vaisseau. Vide Fas 1. et supra Fasuis ex recta linea descendentibus faciendo sculum. Stat. MSS. Caroli reg. Sicil.: Magistri portulani teneantur expriservitium consuetum. | VASCONIZARE, Vasconum more sal-mere nomen et cognomen Vassallagii, tare. Aimericus de Peyrato Abbas Moi- in quo honerata sunt et ipsius Vassalli siacensis in Vita Caroli M. ex Cod. MS. patroni. Infra pluries Vassellum. Vide alia notione in Tassws 2. 1343. Bibl. Regise: 1 VASSALLAMENTUM. Vide mox Vas~ Quidam cabreta Vasconizabant, sella. * Levis pedibus persaltantes. 1 VASSALLATICUM, VASSALLATUS, etc. 1 1. VASCULDM, Alveare apum : item, Vide Fasstts 2. * VASSALLUS, VASSATICUM. Vide inMerges. Vide hac duplici notione in fra in Fassws 2. Fas. *VASSAULUS, Vassallus, qui ratione * 2. VASCULUM, Navicula. Charta Guihen. de Anciniso torn. 1. Probat. feudi alicui domino fidei Sacramento Hist. Brit. col. 437: Remisi itaque eis, addictus est. Charta ann. 1300. in Cliartarn de navi quam de aliis omnibus nava- tul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. libus Vasculis, res proprias S. Martini 44. v: Promiltens idem dominus Valtheper Ligerim deportantibus, theloneum, rus.... ex nunc esse dicto domino episcopo quod in castello meo solebam accipere. et suis successoribus fidelem hominem seu Vassaulum. Vide in Vassus 2. Vide FasseWwm in Fas 1. ^ VASSELLA, Vasa, vasarium, supellex. VASCUS, Fanus, nugatorius, in GlossiS antiquis MSS. et apud Joannem de Gall. Vaisselle. Ordinat. Humberti II. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 393. Janua. ^ VASELLA, VASELLAMENTUM. Vide in col. 1: Portent necessaria ipsorum offtciorum et Vassella coquinss. Processus de Vassella. 3jc VASELLARUS. [Figulus : Magistro B. Petro Luxemburg, torn. 1. Jul. pag. 608 : Et honorabiliorem gobeletum totius Jacobo Vasellaro sivefiguloflorenos 3. pro valore plurium vasorum ab eo Vassellse mex. Vide Faissela. 1 VASELLA, VASELLAMENTUM, Eadem emptorum ad usum manualium et scarpellinorum. (Mandament. Camer. Apo- notione. Invent. Chartar. Reg. ann. 1482. fol. 76. v: Littera Marias Regime Sicilies stol. Arch. Vatic, f. 234. an. 1464.)] et Hierusalem Ducissss Andegavias contiVASELLUM, Navis. Vide Fas. *VASELLUS, Subditus. Anonymus de nens qualiter ipsa confessa fuit quod maMiseriis curator.: Sic quidem plebanus a gna Vasella Regis fuit mutuo data maproprio domino suo repellitur, et a cunctis rito suo pro conquestibus Sicilies. Ad marVasellis Odio habetur Vide in Vassus 2. ginem : Fasa argentea et aurea. Job. De* VASI, Hseretici Valdensium sectarii, mussisin Chron. Placent. apud Murator. in Constit. Frider. imper. contra Haeret. torn. 16. col. 583 : Utuntur.... aliis pulex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 19. r. chris arnixiis et Vasellis et Vasellamentis. 1 VASILEUS, pro Sasileus. Vide in hac t VAXELLA, VAXILLA, Pari significatu. Testam. Guillelmi Vicecom. Narvoce. 1 VASILIUM, Stabulum, Equile, vel bon. ann. 1397. apud Marten, torn. 1. quid aliud simile, ut videtur. [* Vel Hor- Anecd. col. 1632: Legamus capellss S. reum. Vide supra Fas 5.] Charta ann. Andreas ecclesias de Crassa, pro quadam 1242. ex Tabular. Cartusise Montisrivi : quantitate Vaxellse argenti, sexaginta Et libertatem concessit cartes faciendi et francos auri, de quibus.... dictam VaxelVasilia et ceteros usus necessaries ad epus lam emi volumus. Mirac. MSS. Urbani animalium. Vide Faso. V. PP. ex Tabul. S. Victoris Massil.: VASLETUS. Vide Valeti. Fuit commissum quoddam furtum de Vaxella argenti dom. abbatis MontismajoI VASNAGIUM. Vide Vaanagium. t VASO, Cespes, Gall. Gazon. Locus est ris. Testam. Guillelmi Marteleti Episc. in Investittira, pag. 410. col. 1. Vide Bethleemit. ann. 1402. ex Bullar. FonWazo. tanell. fol. 121 : Ordino quod domus mea, * VASPALE, Purgamentum frumenti in qua inhabito Parisius, cum omnibus post trituram. Charta ann. 1194. inter meis municionibus tarn hbris quatn aliis Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 281: et Vaxilla mea argentea vendantur, etc. Idem quoque Stephanus (dedit) duas parT VAYGELLA, VAYSSELLA, Eodem intes decimse apud Aurigniacum et custo- tellectu. Charta ann. 1339. ex Tabular. diam et tractum grangise et baltum (leg. S. Victoris Massil. : Fiant duo inventa-

VAS

VAS

VAS

249

rta,.... qualia et quanta blada, vina, et dicatum fuisse opinatur Joannes Savaro cetera victualia, moneta, Vaycella aurea, in Orig. Claromont. Alii Vasso, temargentea, etc. Adde Baluz. torn. 2. Hist. plum et sedem sacram denotare aiunt, Arvern. pag. 539. Litterae Humbert! II. non Deum aliquem a paganis cultum : ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 415. quippe juxta Claromontem locus, ubi col. 2: Sive esset billionus in monetis, olim fuit sedes S. Artemii, adhuc le Vas Vayssellis, jocalibus, vel aliis quibuscum- saint Artem appellatur, hoc est, templum S. Artemii: ut apud Delphinates que auri vel argenti speciebus. T VASSALLAMENTUM, VASSELLAMEN- in pago S. Gisleni (S. Gilin) locus, ubi TUM, ut Vassella. Charta Hugonis Ab- aedes S. Marcellini fuit, postmodum desbat. S. Benign! Divion. ann. 1299. ex tructa, et ad quern pro impetranda pluTabul. ejusd. loci: Mobilia quae habemus via fiunt processiones Ecclesiasticae, le et habere possumus, scilicet in denariis, champ du Vas dicitur, ut auctor est Vassellamentis argenteis, etc. Comput. Claudius Expillius. Vide Vasa. * VASSOR, ut supra Vassaulus, nostris ann. 1239. ex Bibl. Reg. : Pro Vassallamento in hospitio juvenis Reginas c. sol. etiam Vasseur, pro Vassal. Charta pro Tur. Alter Comput. ann. 1255. apud D. capit. Carnot. ann. 1375. in Reg. 107. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 470 : Chartoph. reg. ch. 299 : Unum Vassorem Pro calice aureo, candelabris, bacin. et seu vassallum tenentem in feodum a doaliis ad capellam et alia Vassallamenta mino dictorum molendinorum, etc. Alia argenti vm XLV. lib. xvm. denarios. ann. 1393. ex Chartul. episc. Carnot. : f VAYSSELLAMENTA , Eodem sensu. Si sont les Vasseurs appartenants a ladite Testam. ann. 1328. torn. 2. Hist. Dal- chastellenie de Loigny, c'est assavoir phin. pag. 227. col. 1: Et quod dom.- la dame de la Lande comme garde de ses hseres suus aliquid non capiat ullo modo, en fans. quousque dicta fuerint adimpleta, excepta 1. VASSUS, pro Fas. Vassi de auro et Vayssellamenta sua quam ex nunc sibi de argento, in Testamento Ranimiri legavit. Regis Aragoniae aerae 1099. apud Marti11. VASSELLUM, VASSELLUS, Vas, do- nezium. * Charta fundat. abbat. Aquilar. ann. lium, vasculum. Statuta Montis Regal, fol. 297 : Qui vendiderit vinum ad muni- 832. inter Probat. torn. 1. Annal. Praeturn.... deb eat postquam vendiderit totum monst. col. 104 : Duos Vassos argenteos et Vassellum vini, quod vendere inceperit, tres culiares argenteas. Vide supra Vassihoc est vinum dicti Vasselli, dare et sol- lium. vere dicto emptori dictse gabellse, etc. Sta2. VASSUS, et VASSALLUS, iidemne tuta Placent. lib. 6. fql. 83 : Item provi- fuerint, video controvert!; quae quid em sum est quod calderarii et alii facientes inter eruditos controversia, ut facilius lebetes seu aliquos Vassellos de ramo, etc. dirimatur , discutienda sunt quse de 1 VAXELLUM, Pari signiflcatu. Charta utrisque habent Scriptores, et Tabulae ann. 1040. ex Tabul. S. Victoris Massil.: veteres. Dono x. dextros viness in villa Cathedra VASSOS primitus fuisse, quos familiacum Vaccello, reservato michi usufructu. res setas posterior appellavit seu domes1 VAYSELLUM, Eadem notione. Charta ticos, et qui ex Regia, aut alicujus Prinann. 1392. ex Tabul. S. Victoris Massil.: cipis, familia erant, videtur indicare Unum Vayssellum vini rubei tenentem Lex Alamannorum tit. 79. g 3 : Si alicunovem metretas, sive meillarolas et duo jus Seniscalcus, qui servus est, et dominus ejus 12. Vassos infra domum habet, occiscandalia. * 2. VASSELLUM, Merges. Vide supra sus fuerit, etc. Marculfus lib. 2. form. Vas 3. 17. quae est testamenti duarum persona* 3. VASSELLUM, Navis. Vide supra rum : Quicquid exinde facere elegeris, Vassallagium. aut pro animge remedio in pauperes disc VASSELLUS, Idem quod Boissellus. pensare, aut ad Vassos nostros, vel beneLeudse major. Carcass. MSS : Item pro meritis nostris absque repetitione haereVassello, j. den. Tur on. Ubi yersio Gal- dum meorum, quod tua decreverit volunlica ann. 1544 : Pour un boisseau, etc. tas, faciendi liberam habeas potestatem. Vide Vassallum 1. Ubi Vassi non alii sunt a famulis. Con* VASSERIUM, Navis, Gall. Vaisseau. cilium Cabilonense II. can. 63 : Nullus Lit. Rob. reg. ann. 1328: Fideles nostri Vassus Abbatissae, nee minister aliquis, patroni quatuor galearum per mare Sar- nee clericus, nee laicus claustra ancilladinia; discurrentes, invenerunt in portu, rum Dei ingrediatur. Praeterea Capitula vocato de Torres, quoddam Vasserium Carol! M. et Capitul. ann. 823. cap. 24. cum quantitate hordei et quibusdam aliis ac priora quidern lib. 2. cap. 24: Vassi mercimoniis. Vide Vas 1. quoque etVassalli nostri nobis famulantes, * VASSI, Fidejussores, in Gloss, vett. volumus, ut condignum apud omnes ha* VASSILIUM , Vasarium, supellex. beant honorem, sicut a genitore nostro et Charta fundat. abbat. Aquilar. ann. 832. nobis saspe admonitum est. Agitur hoc inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. loco de Fassis Regiis et Dominicis. Et cpl. 104: Tres culiares argenteas et Vas- lib. 3. cap. 73: De Fassis Dominicis, qui silia multa ex lignis facia, etc. Vide Vas- adhuc intra casam serviunt, et tamen sella. beneficia habere noscuntur, statutum est, | VASSINUM, Grex ovium. Vide Rassa-ut quicunque ex eis cum domno Imperaria. tore domi remanserit, vassallos suos casaVASSIS. Chronicon S. Vincentii de tos secum non retineat, sed cum Comite, Vulturno pag. 678. de Petro Diacono cujus pagenses sunt, ire permittat. DeniCasinensi : Quern Arichis suscipiens eum que lib. 4. cap. 4 : De Fassis nostris, qui honorifice retinuit, a quo palatium infra ad marcham nostrum constitute sunt cusBeneventum, et aliud in Salerno cons- todiendam, aut in longinquis regionibus tructum, Vassibus decorari fecit. Forte sua habent beneficia, vel res proprias, vel leg. versibus, nisi vassibus scribatur pro etiam nobis assidue in palatio nostro serbasibus. Vide Vas, et Vassus 2. viunt, etc. Erant igitur vassi iidem, qui VASSO, Cujusdam Gallic! numinis famuli, quod praeterea videtur indicare templum. Gregorius Turon. lib. 9. Hist, vocis origo apud Boxhornium in Lexico cap. 32. [ lib. 1. cap. 30.]: Veniens vero Gwallico, seu Cambro-Britannico, et Arvernos, delubrum illud, quod Gallica Auctorem Catholici Armorici : Gwas, lingua Vasso Galatse vacant, etc. Marti vel Goas, servus, famulus. Antiquis signiVIII

ficabat juvenem, adolescentem virum. [Quaa onginatio Eccardo potior videtur. Hickesius in Grammat. Theot. pag. 99. hanc vocem accersit a Gothico Fads, quod in compositione signiflcat re! vel negotii procurationem, et respondet Anglo-Sax, v a d i a n , ordinare, dispensare, disponere: unde ministri et famuli Principum propter commissam sibi bonorum seu officiorum curam dicti sunt Fadsi, dein Fassi et Fasst. Vassallus autem, addit ille, est quasi Fads-scalcus, rerum dominicalium minister.] Gryphiander de Weichbildis Saxonic. cap. 49. a Saxon. Vassen, ligare, deducit : quia, inquit, per investituram vassallus solemni stipulatione ita alligatur domino, ut illius fiat homo. At Goldastus Fassum a vade dictum contendit, gut vadimonium pro beneficio accepto auctori suo ded.it. Denique Turnebus lib. 21. Advers. cap. 15. Vasallos appellatos existimavit, quasi Fasarios, tanquam clientes, qui in nobilium Fasorio, seu supellectile, fuerint. Ita in vocum originationibus ludunt viri eruditi. Iso Magister in Glossis: Cliens, minor vassusy serviens. Vassi verq e familia Imperatoris aut Regis, Fassi Regales, in Capitul. Pipini Regis Italise ann. 793. cap. 36. et in Capitul. 4. Caroli M. incerti anni cap. 9. yulgo vero Fassi dominici appellantur, id est,proprii Imperatoris aut Principis, et qui ex ejus familia erant. Apud Eginhart. Epist. 27. filius cujusdam Comitis, Fassus Dominicus dicitur. Tabularium Conchensis Abbatiae in Ruthenis ch. 481. sub Ludqv. Pio Imp. : Mansellos illos, qui sunt in ilia valle d& rtrii&ne S. Marias Laudunense, qus^ Sertrandus Dominicus Fassus pro Vegia polestate, vel ffubernatore sanctae Marias in beneficio habebat, etc. Comites et Vassi domestici, in Concilia Ticinensi ann.855. ubi iidem sunt, qui Dominici. Horum ordo magnus fuit, ut qui post Episcopos, Abbates, et Comites statim nominentur in Capit. Caroli C. ann. 877. cap. 1. in Capitul. apud Tusiacum ann. 865. et in veteri Placito, quod describitur in Vita Aldrici Episcopi Cenoman.num. 47. ubi Ragenarius et Fulco Comites Palatii, Fassi dominici pariter inscribuntur, etc. Sed et Afisso Dominica, et Fasso Regio facta injuria pari poena puniebatur, ut est in lege Longob. lib. 1. tit. 13. 3. [* Carol. M. 29.] Ita tamen ex familia Regia erant, ut fide et Sacramento Principi obstricti essent. Unde in Capitul. Caroli C. tit. 23. cap. 4. junguntur drudis, id est, fidelibus : Sine solatia et comitatu drudorum atque vassorum nuda et desolata exibit. Deinde quicumque Regi eodem fidelitatis Sacramento obstringerentur, Fassi omnes appellati, ut qui hocce pacto ex ejus familia esse censerentur. Annales Franc, ann. 788: Ibique veniens Tassllo ex jussione Domini Regis, sicut et cseteri ejus Vassi, etc. Annales S. Nazarii de eodem Tassilone ann. 787: Illucque veniens Dessilo, Dux Bejweriorum ad eum, et reddit ei cum baculo ipsam patriam,... et effectus est Vassus ejus. Annales Franc. Moissiac. ann. 795 : Ipsi adhuc pleniter non venerunt, eo quod Fassum Domini Regis Cahehin Abotritarum occiderant. Atque ex eo, quod dominorum servitio astricti essent, dictos volunt a Fassen Germanico, obligare, vincere: ita Fridericus Bandius ad Consuetudines feudales Gelriae pag. 6. Fassi isti Dominici extra ordinem interdum mittebantur a Principe in pro32

250

VAS

VAS

VAS
num. 11: Clericus autem vel laicus pro ordinis ac dignitatis sues qualitate, hoc potestate tali mulctetur damno, ut siquidem de ordine Capitaneorum fuerit, viginti denariorum libras, Vassorum autem decem ; negotiatorum quinque componat. Sed et Vassos et Vassallos creates ab Imperatoribus, interdum etiam ipsosmet Augustos aliis nobilibus eosdem creandi jus impertiisse legimus. Exstat bulla Caroli IV. Imperat. ann. 1355. qua Milano de Beccharia, civi Papiensi, Nqtarios et Tabelliones creandi, et illegitimos natalibus restituendi facultatem impertitur, in qua sequentia adduntur : Et quod possitis, tu et filii tui... quoscunque sponte volentes Vassallos facere, ad vassallatus onus inducere auctoritate prsedicta, illustribus Principibus, Dudbus, Comitibus, Baronibus duntaxat exceptis. % VASSATUS, Eadem notione,in Charta Alphonsi Reg. Lusitan. aerse 1142. ex Tabul. Claravall. : D$ consensu Vassatorum meorum... me ipsum, regnum meum ... sub B. Maries de Clara-valle tutelam... constituo. SSP" Inter Nobiles secundi ordinis habitos fuisse colligi posse videtur ex Charta ann. 1040. in Tabul. S. Victoris Massil. : Factum est placitum in quo congregati sunt utriusque loci primates et Vasses, plebeique ac urbani diversi ordinis, diversaeque aetatis utriusque sexus, quorum nomina exprimi duximus... Attanulphus Vasses urbis Arelatensis, etc. Idem innuit Charta ann. 1239. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 392: Noveritis quod nos ad precationem Episcoporum, Abbatum, Baronum, et Vassallorum Britanniae, etc. Vide Vavassores. BASSUS etiam pro Vassus, dixit Charta laudata ex Tabulario Casauriensi, ut et Capitulare I. Caroli M. ann. 802. cap. 39. Diploma Ludovici Imp.: Si Comes aut Bassi nostri remanserint. * Vox diversis notionibus usurpata : Familiaris seu domesticus ex familia regia aut alicujus principis ; vel qui alicui ratione tutelae et protectionis, aut feudi sacramento adstrictus est; qua ultima notione, Vasse occurrit in Lit. ann. 1367. torn. 5. Ordin. reg. Franc, pag. 10 : Eussions ordene que le ressort de la conte de Bloys et des Vasses et subges dpudit conte, etc. Ut autem ex mutatione v in b, Bassus pro Vassus, dixerunt Scriptores medii sevi, ita nostri Basse usurparunt pro Famula, ancilla. Lit. remiss, ann. 1450, in Reg. 185. Chartoph. reg. ch. 39 : Le Prestre et sa Basse ou chamberiere, qui parloient d'icelle suppliant, comme il lui sembloit, pour ce que icelle Basse ou chamberiere audit prestre dist entendiblement, Veez la cy venir. 1 VASATICUM, Clientum et feudalium agmen, familia. Vita S. Bernwardi apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. pag. 455: Jubent universos Theotiscos Episcopos circa Natale Domini ad illorum prsesentiam festinare, non solum ad synodum, sed cum omni suo Vasatico ita construct os, ut ad bellum quocunque Imperator prascipiat, possent procedere Hos conscivit Sophia, cunctos videlicet, quos de Vasatico Archiepiscopi, vel familia illius convocare pot erat. VASSATIGUM , Fides, quam praestat Vassus Domino, vel Principi : proinde idem quod Hominium. Annales Franc, ann. 757 : Ibique Tassilo venit Dux Bajoariorum, in Vassatico se commendans per manus, etc. Ubi Ado Viennensis : Seque illi in Vassallum commisit. Iidem

vincias, utComitibus adessent in justi- [* Carol. M. 18. Lqth. I. 15.] Quod et tia administranda, et cum eo jus dice- de vassallis Dominicis perinde habent rent, aliaque reipublicae negotia exse- Capitularia Karlomanni Regis tit. 2. querentur, quod decent Lex Longob. cap. 11. lib. 2. tit. 52. | 2. [* Car. M. 18.] Capit. Vassis Dominicis dabantur etiam a Carol! M. lib. 5. cap. 133. [** 204.J Syno- Principe Beneficia in Provinciis. Capidus Carisiaca cap. 2. Capit. Garoli C. tulare ann. 779. cap. 10. et in Addit. 4. tit. 32. cap. 12. etc. Tabularium Casau- Capitul. cap. 120. [** in leg. Longob. riense ch. 237 : Ego Heribaldus Comes in lib. 2. tit. 39. 3. Carol. M. 9.] : Similiter vice Comit is Palatii ad singulas hominum et Vassi nostri, si hoc non adimpleverint, justitias deliberandas , residentibus me- beneficium et honorem perdant. Capitula cum Lacinaldo et Erifredo et Cariprando Caroli M. lib. 4. cap. 4 : De Vassis nosBassis Domini Imperatoris, Adelberto, tris, qui ad marcham nostram constituti Joanne, Maculfo judicibus, etc. [Notitia sunt custodiendam, aut in longinquis reann. 843. in Append, ad Marcam Hispan. gionibus sua habent beneficia, vel res col. 779: Cum in Dei nomine resideret vir proprias, etc. Vide Eginhartum Ep. 26. inluster Adalaricus Comes una cum viro 27. Odo Cluniacensis lib. 1. de Vita S. sanctissimo Gondemaro sedis Gerunden- Geraldi cap. 17: Neque patiebatur, ut sis Episcopo, Wadamiro, Carpioni et Leu- quilibet senior beneficia a suo Vasso pro chiriaco Vassos dominicos, necnon Asse- qualibet animi commotione posset auferre, mundo et Hermanni Vicedominos, seu et etc. Quo loco vassus idem sonat quod judices qui jussi sunt dirimere causas, vassallus ; qui scilicet ratione feudi doetc.\ Exstant alia Judicatorum exempla mino est obnoxius. Ideni cap. 32 : Nam eoram Comitibus et Vassis, in laudata reipublicas statu jam nimis turbato, regaVita Aldrici Episcopi Cenom. pag. 130. les Vassos insolentia Marchionum subjuet in Chronico Laurishamensi pag. 59. gaverat. Et lib. 4. cap. 7 : Cum vassus et apud Catellum lib. 5. Rerum Occitan. quidam nomine Aldradus, etc. Tabulapag. 742. et Sammarthanos in Archie- rium Vindocinensefol.54: Guidode Blapise. Narbonensib. num. 5. Neque, opi- sone Dominicus vassus accedens ad Dominor, alii sunt Vassi Comitum a Vassis num Ordericum Abbatem, etc. Idem Dominicis, cum ita appellentur, quod iis Tabular.ch. 98: Comparavit igitur Agnes a Eege ut colleges darentur in jure di- inclita Comitissa legitima emptione a cundo, in lege Longob. lib. 2. tit. 42. | Lancelino Dominica Vasso de Castro Bal1. lib. 3. tit. 12. | 1. f Car. M. 49.121.] gentiaco Ecclesiam S. Beti, cum tola inteet in Capitul. Caroli M. lib. 3. cap. 51. gritate sua, quee sita est juxta murum ubi revera jus dixisse satis decent; vindocini, etc. [Gharta Ludovici Pii ann. quod tamen nolim omnino praestare, ex 815. inter Probat. torn. 1. Hist. Lothar. lib. 4. Capitul. Caroli M.cap.70. [* Nihil col. 297 : Noverit utilitas fidelium nostrohie dubitandumesse asserit, atqueprpr- rum, Comitum videlicet et Vassorum nossus distinctos fuisse vult Muratorius trorum, vel quisquis beneficia ex ratione torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 558. monasterii S. Michaelis habere videtur, Sed invalido, ut mini videtur, ex argu- etc.] Denique Vassorum et Vassallorum Domento.] Proinde vassi Dominici respectu Comitum, erant sicut Capellani mino- minicorum ea erat praerogativa, ut si res respectu Episcoporum et Abbatum. criminis aut alterius delicti incusarenWalafridus Strabp lib. de Rebus eccles. tur, non ipsi, sed meliores illorum homicap. 31: Capellani minores ita sunt, sicut nes juramentum persolverent, ut est in hi, quos Vassos dominicos Gallica con- Gapitulis Karlomanni Regis tit. 2. cap. suetudine nominamus. 4. et 11. ubi haec habentur : Honorem Sed et hi interdum ad Marcham custo- enim talem nostris Vassis Dominicis condiendam mittebaritur, ut est in Capitu- cedimus, ut ipsi non sicut reliqui manu lis Caroli M. lib. 4. cap. 4. Vita Ludo- propria sacramentum jurent; sed melior yici Pii ann.778. et Continuator Aimoini homo illorum et credibilior agere non diflib. 5. cap. 1: Ordinavit per totam Aqui- ferat. Neque alius est honor condignus, taniam Comites, Abbatesque, nee non quern vassis haberi volunt Capitula alias plurimos, quos Vassos vulgo vacant, Carqli M. lib. 2. cap. 24. Porro qui vassi ex gente Francorum ; quorum prudentiss dominici appellantur in Capitulis Karloet fortitudini nulla calliditate et nulla vi manni d. tit. 2. cap. 4. iidem Vassi et obviare fuerit tutum, eisque commisit cu- Vassalli dominici promiscue dicuntur d. ram regni prout utile judicavit, finium cap. 11. adeo ut Vassalli Dominici non tutamen, villarumque regiarum ruralem alii ac diversi fuerint. Vassorum deinde et Vassallorum, ut provisionem. Quae quidem verba postrema videntur potissimum spectare vassos do- Cataneorum, seu Capitaneorum, sub minicos, qui interdum villicorum vices postremis Imperatoribus Alemannicis agebant. Lambertus Ardensis : Ab anti- inductusfuit ordo honorarius, qui etiam quo Comitis Walteri tempore, quendam ad posteros transmittebatur, nulli licet Villicum, vel Praspositum, quern anti- addictus loco, aut gubernationi. Charquiora tempora Vassum suum appellant, tarn Conradi Regis Burgundiaa anni 944. in terra Ghisnensi habebant, qui de omni- descripsit Guichenonus ex Tabulario bus decimis et ppssessiunculis, quas in Cluniacensi, exaratam coram Episcopis eadem terra possidebant, eis ut villicus et Comitibus in ea nominatis, Vassis sufficienter respondebat. Adde Capit. Ca- dominicis majoribus et minoribus. Aliam roli M. lib. 4. cap. 70. Legem Longob. Willelmi Comitis Provinciaa ex eodem Tabulario laudat Antonius Ruflus, quae lib. 3. tit. 4. g 5. [ Pip. 16.] etc. Cum igitur vel ad sua ministeria per- perinde exarata dicitur coram Vassis gebant, vel cum in iis consistebant, dominicis tarn Romania, quam Salicis. quemadmodum Missi Dominici et Comi- Petrus Damiani lib. 1. Epist. 9. pag. 21 : tes, conjectum accipiebant, ut est in iis- Narravit mihi Humbertus, quia Vassus dem Capitul. lib. 4. cap. 69. et in lege quidam, dum iter ageret, accidit, ut juxta Longob. lib. 3. tit. 1. 38. tit. 4. 5. molendinum equo insidens pertransiret, [** Lud. P. 54. Pip. 16.] Quin etiam etc. Lib. 6. Epist. 9 : Prater meus talis Comitibus eorumque jurisdiction! sube- Vassi unicam filiam sibimet in matrimorant, adeo ut sijustitiam non fecissent, nio copulavit, etc. Decretum Mainardi et in eos Comites animadverterent, ex lege Joannis Cardinalium pro ecclesia MeLongobard. lib. 2. tit. 52. 2. tit. 54. 1. diolanensi, apud Baronium ann. 1067.

VAS
Annales ann. 788: At ille videns se undique constrictum, venit per semetipsum, tradens se manibus Regis in Vassatico, renovans sacramenta. Charta Carol! Calvi pro Barcinonensibus, apud Diago lib. 2. cap. 4. et torn. 2. Hist. Francor. : Noverint prasterea iidem Hispani sibi licentiarn a nobis esse concessam, ut se in Vassaticum Comitis nostri, sicut alii Franci homines, commendent; et si aliquod beneficium quisquam eorum ab eo , cui se commendavit, fuerit consecutus, sciat se de illo tale obsequium Seniori suo debere exhibere, guale nostrates homines de simili beneficio Senioribus suis exhibere solent. * Glientelam potius intellige, saltern in locis hie laudatis, a potentiori domino vel principe concessum illi, qui ipsius tutelae sese commendaverat, ob quam fidelitatem suam ei juramento obligabat ; unde Vassus appellabatur, nullo licet sibi collato beneflcio aut feudo. Consule Muratorium torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 548. Vide supra Commendatus. VASSATrcuMpraetereaappellabantprseclarum in praeliis, vel occasionibus aliis bellicis facinus, vel animi magnitudinem : forte quod vassi et vassalli essent viri militares, et iidem, qui postmodum milites nude appellati sunt. Hincmarus Remensis in Opusculo 55. Capitulprum cap. 52 : De hoc quoque vitio superbias descendit, quod multi te apud plurimos dicunt de fortitudine et agilitate tui corporis gloriari, et de praehis, atque ut nostraiium lingua dieitur de Vassaticis frequenter ac libenter sermonem habere^ etc. Ubi sane malim vassaliticis, tametsi vox vassaticis tolerari possit, a vassus. Sed ut priorem praeferam, facit recepta deinceps vox vasselage hac eadem notione apud Scriptores vernaculos inferioris aevi. Le Roman de Garin MS :
Tel Vasselage cerles pris ge petit. Le Roman de Roncevaux MS : Par Vasselage soloie i estre vos drus. Le Roman d'Artus MS :
De force ne de Vasselage, N'ot son per en tot le bornage.

VAS
tudine usurparunt nostri, ita et vassaus, viros fortes appellabant. Philippus Mouskes :
Apres li resorst en Banniere line guerre orgilleuse et fiere, Le Sire iert Dus, s'ot non Rasaus, Qui moult estoit preus et Vasaus.

YAS

251

Le Roman de Guillaume au Courtnez MS :

Dux n6 de Baviere, qui fit pros et Vassaus.

Guillelmus Guiart ann. 1304 :

Espaignols qui ces trois nez guient, Ou moult a de hardis Vassaus.

Le Roman de Garin :
Maint bon Vassal i firent trebucber.

Alibi :
Meillor Vassal de lui ne sache mie.

Vetus Poeta MS :
Biaus fu et Ions et drois, bien ensemble Vassal. Le Lusidaire MS :
Quant Jacob yint li Senescaus, Qui mult estoit preus et vassaus.

Le Roman de Roncevaux MS : Othes fu preus, etbons vassaus \aillans.

Chron. Flandriae cap. 15. Matthaeum de Montemorenciaco gentil Vassal appellat. S" Hine Vassaument, pro fortiter, ut virum fortem decet, in Hist. Johannis IV. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 729 :
Comme s'il vouloit de sa grace Laisser rigueur et toute aspresse Centre ceux qui moult loyaument L'avoient servi bien Vassaument.

Le Roman de Florimont MS :
Li Rois avoit riche corage, Et pensa un fier Vasselage.

Le Roman d'Alixandres MS :
Or m'en iron sor lui veoir son Vasselage.

Guill. Guiart anno 1267 :

Mesire Erart de Valeri, Un haul baron courtois et sage, Et plain de grant Vasselage, Que son cors et ses faiz looient, Tuit cil qui parler en ooient.

Le Roman de Vacce :
Que Richart ert moult prous, et de grant Vasselage. Chron. MS. Bertrandi du Guesclin :
Si ay trouve en lui d'honneur si largement, Et taut de Vasselage et de fier hardement.

Robertus de Bourron in Hist. Merlini MS : Nostre Sire nous a fait moult grant honnour, quant vous si haut homme, comme li Rois est, aves pris par vostre Vasselage. Chronicon FranC. MS. ex Bibl. Memmiana in Garolo V : One convoiteux ne fit beau Vasselage. Adde Chronicon FlandrisB cap. 18. 30. et Buzelinum in Gallo-Flandria lib. 3. cap. 6. pag. 482. Ut porro Vasselage, pro animi magni-

Vassalli, si Marcam audimus lib. 1. Hist. Beneharn. cap. 28. num. 10. sunt vassorum vassalli, seu vassis ratione clientelae obnoxii. Id non omninq verum esse patet ex iis, quee supra attigimus, nobisque fusius probandum incumbit. Constat sane utramque vocem ejusdem originis, si non omnino notionis, * VASSALLUS, idem qui Vassus. Consuet. Catalon. MSS. cap. 43 : Vassallus debet vitam domini praeferre vital suaeproprias, quia si dominus debet facere duellum, puta quia aliquis vult probare per duellum contra dominum ipsum, quod commiserit crimen lesse majestatis, vel aliud : certe praedictus dominus. potest praedpere homini sive vassallo suo, ut pro ipso subeat duellum. Vassos diximus fuisse domesticos et familiares Principis aut alterius cujusvis, quod etiam de Vassallis dici posse evincunt Scriptores, pra3sertim Hincmarus de Ordine Palatii cap. 28. describens ministeria et familiam Principis : Tertius ordo item erat tam majorum , quam minorum, in pueris vel Vassallis, etc. Ubipueri sunt ii, quos famulos dicimus. Monachus Sangallensis lib. 1. de Carolo M. cap. 20. Scarionem, seu ostiarium Aulse regise, vassalum Imperatoris appellat. Cap. 22. de quodam Episcopo : Hie habuit unum Vassallum non ignobilem civium suorum, valde strenuum et industrium ; cui tamen ille, ne dicam beneficium aliquod, sed ut nullum quidem aliquando blandum sermonem impendit. Ita denique lib. 2. cap. 15. ubi de quodam puerulo,ablmperato re in familiam suam adscito. Capitula Caroli M. lib. 2. cap. 24 : Vassi quoque et Vassalli nostri nobis famulantes, etc. Edictum Pistense Caroli M. cap. 14. ex iisdem parentis Capitulis : Vassalli nostri nobis et nostrse

conjugi famulantes, etc. Concilium Ravennense ann. 904. cap. 10 : Ut plebes Ecclesias nullatenus aut Comitibus, aut Episcoporum Vassallis aut ullis laicis beneficia tradantur. Denique Adalardus in Statutis Corbeiensibus lib. 1. cap. 6. totam familiam monasticam in sex ordines distribuit : 1. Famulorum vel matriculariorum, qui semper asqualiter habendi sunt: 2. Fratrum : 3. Vassallorum : 4. Hospitum : 5. Pulsantium, vel Scholarium : 6. Singulorum hue illucque Prasbendariorum. Meminit etiam cases Vassallorum cap. 1. (qui inde Vassalli casati, i. casae addicti, dicuntur lib. 3. Capitul. Caroli M. cap. 73.) et panis vassallorum cap. 2. et 4. De ejusmodi vassal Iis agit Charta Aldrici Episcopi Cenoman. in ejus Vita pag. 85 : Et alia (pars) detur Vassallis et capellanis, sive servientibus, qui domino nobisque in nostra mansiuncula militare videntur. Ut Vassi Comitibus erant assessores in judiciis publicis, ita et Vassalli. Charta Alamannica 95. Goldasti : Jussum est Waningo Comiti Ruadperto Vassallo Regis inquisitionem de hac re fieri, etc. Adde chart. 18. Vetus notitia sub Karolo Rege anno 14. apud Beslium pag. 224 : Notitia qualiter vel quibus prsesentibus, ibique veniens Hisarnus die Veneris 3. Kal. Apriliarum infra urbem Pictavam, ante Domnum Ebolum pneveniente gratia Dei Comitem, et ibidem assislentibus Vassallis , interpellabat quemdam Diaconum, etc. Conventus Ticinensis ann. 850. cap. 1 : Idea volumus, ut Comites nostri, eorum sculdasii, adjunctis secum Vassallis Episcoporum,.... studiosissime perquirant, etc. Porro qui vassi, vel vassi dominici dicuntur, nullo discrimine Vassalli vel Vassalli dominici appellantur, et cum Comitibus junguntur, nulJa interdum vassorum facta menlione, in lege Longob. lib. 3. tit. 4. 15. f** Pip. 16.J in Capitul. Caroli M. ann. 807. cap. 3. 6. lib. 4. cap. 32. lib. 5. cap. 147. [**278.j et lib. 2. cap. 24. Vassi et Vassalli nostri, etc, quasi iidem fuerint. Praeterea in Capitulis Caroli C.tit. 6. cap. 20. tit. 31. part. 2. cap. 2. et tit. 42. In vita Ludovici Pii ann. 834 : Itemque Sanila Comes, nee non Madalelmus Vassallus dominicus capita plexi sunt. Ut vassis, ita et vassallis beneficia a Principe concedebantur. Capitulare Compendiense-ann. 757. cap. 6 : Homo Francus accepit beneficium de seniors suo, et duxit secum suum Vassallum, et postea fuit ibi mortuus ipse senior, et dimisil ibi ipsum Vassallum, et post hoc accepit alius homo ipsum beneficium, etc. Monachus Sangallensis lib. 1. de Carolo M. cap. 14 : Cum illo fisco, vel curte ilia, in Abbatiola, vel Ecclesia, tam bonum meliorem Vassallum, quam ille Comes est, vel Episcopus, fidelem mihi acquiro et facio. Concilium Compendiense ann. 757. cap. 6 : Homo accepit beneficium de seniore suo, et duxit (senior) secum suum Vassallum, etc. Charta Ludovici Imp. in notis ad Biblioth. Cluniacensem pag. 113 : Id est, villam ac beneficium illud, cujus vocabulum est Dodiniaca curtis, habentem mansos 12. quam hactenus Vassallus noster, nomine Hisimbertus, nostra largitione habuisse dignoscitur, etc. Capitula Caroli 0. tit. 6. cap. 20 : Videtur nobis utile et necessarium, ut fideles et strenuos Missos ex utroque ordine per singulos Comitatus regni vestri mittatis, qui omnia diligenter imbrevient, quse tempore avi ac patris vestri, vel in regio specialiter servitio, vel in Vassallorum dominieorum fue-

VAS

VAS

VAS

runt, etc. Ubi nulla fit mentio vassorum. bant.Capitulare Pipini Regis Italias cap. Vassallatitiis, emphiteoticariis, et aliis Charta Carol! C. Regis apud Loisellum 5 : Stetit nobis de illos homines, qui hie quibuscumque honoribus ad dictum comipertinentibus. in Bellovaco pag. 242 : Villam quamdam intra Italia eorum seniores dimittunt, ut tatum de Gauro guam Vassallus noster quidam no- nullus eos recipere debeat in Vassallatico, ^ VASSALLATUS, Pari intelleetu. Charta mine Sigefridus tune in beneficium reti- sine comiato senioris sui, etc. Adde cap. ann. 1338. apud Ludewig. torn. 5. Renebat. In Annalibus Francorum Berti- 36. Epistola Episcoporum ad Ludovicum liq. MSS. pag. 448 : De omnibus debitis nianis ann. 870. Villas vassallorum dicun- Reg. ann. 858. cap. 15 : Et nos Episcopi et pecuniarum quantitatibus, in quibus tur , et opponuntur villis dominicatis. Domino consecrati, non sumus hujusmodi ipse dom. Rex nobis et heredibus nostris, Cpnstitutio Ludovici II. Imp. pro expe- homines, ut sicut homines sseculares, in ratione homagii et Vassallatus sibi de terditione Beneventana cap. 5. apud Camil- Vassalatico debeamus nos cuilibet com- ris nostris per nos facti. Alia ann. 1345. lum Peregrinum: Quod si comes aut bassi mendare, aut jurationis sacramentum, ibid. pag. 612 : Cum omnibus suis hononostri aliquot, infirmitate remanserint, quod nos Evangelica et Apostolica atque ribus , dominus, Vassallatibus et aliis aut Abbates vel Abbatissas si plenissime Canonica autoritas vetat, debeamus quo- pertinentiis suis universis in feudum sushomines suos non direxerint, ipsi suos ho- quo modo facere, etc. Ubi vassalaticum cepimus. nores perdant, et eorum Vassalli et pro- non aliud sonat quam vassaticum, [ut et 1 VASSELAMENTUM, Praestatio pecuprium et beneficium perdant. Adde Char- in Annal. Genuens. Jacobi Auriae apud niaria a vassallo exsolvenda. Comput. tarn Ludovici Pii de divisione Imperii Murator. torn. 6. col. 578 : Fecitque vas- ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de ann. 814. editam a Baluzio, cap. 9. Prae- sallum dicti communis, spreto Vassallatico Usu feud. pag. CLXXV : De prseposito Loceptum Barnoini Archiepiscopi Vien- per quern communi Januas tenebatur.] riaci. De vavasoribus, LXXII. lib Et nensis ann. 881 : Quas namque res prseno- Quse quidem vox usurpata legitur poste- pro Vasselamento Romaudi xxxv. lib. minati Ccenobioli quondam fratribus de- rioribus seculis pro hominio:quod etiam VASSALLITIUM, semel atque iterum in servierant, sed jam ab eo abstracts, et vassalagium appellatur in Charta ann. Charta Alfonsi Regis Portugalliae ann. beneficium erant Vassallorum effectse. De- 1274 : Pro quibus omnibus tenemur vo- 1142. apud Brandaonem lib. 10. Monique Nicolaus I. PP. Epist. 20. ad Ca- bis homagium facere, et Vassallaticum, et narch. Lusitan. cap. 12. pro servitio, rolum Calvum Regem de Balduino Flan- fidelitatem jurare. Speculator lib. 4. part. quod debet Vassallus domino , usurdrensium Comitum stipite : Balduinus 3. de Feud. art. 2. |5. ait, quod in Italia patur. Vassallus vester, etc. et alibi vocatur vassalagium , in FranVASSALLITIUS, pro Vassallus. ChroniVassalli prseterea Chartas dominorum cia homagium appellari. Quod etiam ob- con Magdeburgense MS. ex Bibl. S. suorum subscribebant, adjecta hac ipsa servat Jacobinus de S. Georgio in tra- Gerraani Paris, ann. 952: Ubi praescrivassalli dignitate. Binas descripsit He- ctatu de Homagiis 15. Petrus de Vineis plus cum filio suo Adalberto Regies se per mereus Alberti Comitis Viromandensis; lib. 6. Epist. 9 : Absolventes eos ab omni omnia in Vassallicium dedidit dominaprior ann. 954. ita clauditur : S. Adal- fidelitate Vassallagii, seu homagii jura- tioni, simul et Reginas iram supplici venia oerti Comitis, Geraldi, Hildradi, An- mento. Charta Heliae Talairandi Viceco- placavit. Ita etiam Regino. seri Vassallorum. Altera ann. 959 : S. mitis Leomania3 et Dauvilarii, qua hoVASSALLULUS, Minoris dignitatis vasGuntranni Vasalli, Anselmi Vasalli, Ot- minium prsastat Abbati Moissacensi, sallus. Matth. Paris ann. 1244 : Et quis tadi Vasalli. Ubi ita appellantur, qui ann. 1291 : Fe homenatge et fe Vassals et Christianorum ignorat, Principem Waipostmodum Milites dicti sunt: quo qui- Cavaliers al dich senhor. Quo loco tres lies Regis Anglise esse Vassallulum ? dem etiam yocabulo vassallos seu feuda- hse voces idem sonant. Vassallus enim, VASSELERIA. Charta ann. 1238. in Retorios indigitari in Chartis suo loco do- uti obseryatum, et Miles, idem sunt. gesto Tolosano cameras Computer. PariCharta alia : Sciendum est, quoniam Ari siensis f. 97 : Videlicet Baronias, et Vascuimus. 1 VASSALLUS, pro Feudatarius, Subdi- Hodz Vescoms de Lomancha a fait home- selerias, etc. Nescio an Vasseleria idem tus, in Vita Walse Abb. Corbeiensis saec. natge, et ses faits Cavaliers et Horn al sit quod Racalaria, indeque vox base 4. Bened. part. 1. pag. 512 : Mementote Senhor da Montpezat Abad de Moyssac, el postrema deducatur, ut vasselaria, feuetiam quod mei Vassalli estis mihique redich Vescoms mandet et autreget al dum fuerit vassalli inferioris. cum iuramento fidem firmastis. Charta enhor predich Abad, que vos Cavaliers e 1 VASALLES, pro Vassalli, in Charta ann. 1189. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Bri- fiels e loials li si a en tots Iocs, et que lui Henrici Ducis Slesiae ann. 1337. apud tan. col. 167 : Non teneatur Prior Pontis e le mostier de Moyssac el covent du quel Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 12. Castri pro aliquo negotio, sicut Vassallus, meiss. Mostier, e totas las cosas garde e ^ VASSALAGICUS, Ad Vassallum pertiin curia mea vel successorum meorum re- deffenda de mal e de dornhage a bona fe nens. Charta Ruperti Comit. Palat. ann. par tots Iocs, etc. ann. 1238. In Consuetu- 1356. apud eumd. torn. 5. pag. 576 : Perspondere. dine | VASSALLUS, Miles. Mirac. S. Maioli Bituricensi tit. 1. art. 4. et 9. vassel- cepimus in jure vel onere Vasallagico sen torn. 2. Mali pag. 697: Quidam Vassallus lage usurpatur pro dominio, quod habet feudali. pauper rebus, superbia tumidus, eumdem dominus in. tenementum vassalli, seu 1 VASSALLOB, et VASALOR, Famulus. peregrinum obviat et assaillit. La vie de pro feodalitate. Vide Statuta Mediola- Dispositio rei famil. Cluniac. apud BaJesus-Christ MS : nensia 1. part. cap. 267. Georgium Pi- luz. torn. 5. Miscell. pag. 449 : Sed de lonum in Historia Bellunensi pag. 106. prasbendariis supradictis hoc est adicienLa pucelie prist a crier, ^ VASSALLAGIUM, Vassalli conditio. dum, quod ante tempus nostrum panis eis Vassal, laissies la beste mue, Charta ann. 1314. torn. 2. Hist. Dalph. qualis inferiori families dari solet dabaNel navrez pas en la char nue. pag. 149. col. 1 : Dominus Dalphinus per tur, hoc est, de Vassallor. Vide Pants serVide supra in Vassaticum. subjectionem Vassallagii jam dicto dom. vientalis. VASSALLUS INDOMINICATUS. Charta Regi (Siciliae) stringitur connexe, etc. DESVASSALLARE. Michael del Molina Caroli C. Regis Fr. ann. 3. ex Tabulario f VASSALLAGIUM, Vassalli feudum : in Repertorio pag. 326 : Si aliquis accu5. Cyrici Nivernens. : Sed et concedimus item Fidei et obsequii professio quae a saretur de aliquo crimine, ex eo quod Desibidem auctpritate Regia omnes res ejus- Vassallo domino praestatur. Charta ann. vassalavit aliquem vassallum a loco alledem Ecclesias, quas quondam fuerunt ab 1283. torn. 2. Hist, ejusd. pag. 26. col. 1: rius, etc. Infra : Vassallum si aliquis ea abstracts, et quas modo nostri Indomi- Cum feudis, allodiis, Vassallagiis et ejus extraxerit, aut juvaverit ad extrahendum nicati Vassalli tenent, ut quia ipsi nobis- pertinentiis universis, etc. Occurrit rur- a loco alterius causa deshabitandi eum, cum dimicaverunt fideliter, in vita sua sum in alia ann. 1294. ibid. pag. 74. col. et ducendi talem vassallum ad locum tantutn , consensu ejusdem supradicti 1. Diploma Caroli IV. Imper. ann. 1376. suum, aut alterius domini, talis extrahens Episcopi eas teneant. apud Marten, torn. 2. Ampl. Collect, col. et adjuvans incurrunt ex hoc in posnam Jp.[<tln ipsa valle que Bertrandus 137 : Turn in feodis, feodalibus, Vasalla- mortis corporalis, etc. Dominicus vassus per regia potestate vel giis, quam aliis quibuscunque debit is obseBASSALLUS, pro Vassallus, in Constigubernatore sanctae Mariae in beneficio quiis et servitutibus, etc. Bulla Martini tut. Ludovici II. Imp. pro exercitu,. habebat. (Cartul. Conchar. Ruthen. p. IV. PP. apud Rymer. torn. 2. pag. 257 : edita a Camillo Peregrino, cap. 4. 5. Ego Dei gratia Rex Aragonias et Comes 1 3. VASSUS, pro Bassus, Minor. In332, an. 823.)] VASSALLUS SIMPLEX; Vide Signum 6. Sarchinoniae, plenum et ligium Vassala- ventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : 1 VASSALLAGIUS, ut Vassallus. Charta gium et homagium faciens Ecclesias Ro- Totum prasdictum locum Monlisastruci ann. 1238. apud Cencium inter Rom. manes pro regno Aragonise, etc. Adde cum omnimoda jurisdictione alia et Eccl. Census : Alia omnia capitula ob- Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. Fossa. servabo et faciam quas ad fidelitatem et 453. Constitut. Petri Reg. Siciliae cap. 1 VASTADUM. Charta Caroli Reg. ann. vassallagium spectant, et quas Vassalla- 1. etc. 1391. apud Menester. Hist. Lugdun. pag. gius seu fidelis debet facere et tenelur. co| VASSALLATITIUM , Eodem signifl-122 : Et consuevit dictus baillivus VASSALLATICUM etiam dixere veteres, catu. Litterae Johannis Reg. Fr. ann. gnoscere in ipsa sede nostra Lugdunensi ut vassaticum, pro fidei Sacramento quod 1354. apud Marten, torn. 1. A.mpl. Col- de omnibus casibus Salvarum gardiarum homagiis, feudis, nostrarum,.... delationes armorum, Vasvassalli Domino vel Principi praesta- lect, col. 1470 : Cum

YAS
tadorum, ab intestato decedentium, etc. Vide Vastum 1. * Mendose pro Vastardus. Vide in hac voce et supra in Bastardus. ] VASTAL-ffi. Papias : Institae, parvae linteolae, vel Vastalss, unde mortuorum pollices ligantur. Legendum ut in MS. Bituric. Nastalse. Vide in hac voce. * VASTANTER, Prorsus, omnino. Capitul. Caroli 0. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 641 : Et ipse frater meus Hludovicus ad hoc rediit in partem regni mei, ut mihi meum nepotem subriperet, et homines meos mihi subtraheret, ac fideles meos Vastanter imprimeret (opprimeret). [** Convent, apud Saponarias ann. 859. cap. 7. Forte pro Vastando interprenderet.] * VASTARARIUS. Instr. ann. 1220. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 805 : In Purificatione sanctae Marias decem libras cerae pro candelis et quatuor denarios pro juncis Vastarariis. An pro juncis, qui per ecclesianTsparguntur? ^ VASTARDUS, pro Bastardus, Nothus. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: QuaB (decima) olim fuit cujusdam vocati Joh. de Lasgo ynspuri sive Vastardi de Lasgo. 11. VASTARE, in Pactu Leg. Salicae tit. 29. cap. 19. edit. Heroldi, pro Jactare, ni fallor, ut habent alias editiones. Vide alia notione in Vastum 2. * 2. VASTARE, Verberibus conflcere. Lex Salica tit. 10. 11. torn. 4. Collect. Histor. Franc, pag. 130 : Si guis animal aut caballum, vel quodlibet pecus in messe sua invenerit, penitus eum Vastare non debet. Ubi Isedere habent alia exemplaria. 1 VASTATOR. Vide in Vastum 1. *VASTATORES, Milites seu apparitores in domum vel castrum missi, ut ibi alienis sumtibus vivant, Gall. Garnison. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 134. Chartoph. reg. ch. 2 : Castrum de Albaripain manu nostra gubernator Dalphinatus posuit seu poni fecit, Vastatores seu comestores in eo statuendo. Vide aliis notionibus in Vastum 1. 11. VASTELLUM, Umbraculum, ut videtur, apud Matthaeum Paris in Vitis Abb. S. Albani pag. 92. Vide Dagus. j 2. VASTELLUM, VASTELLUS, Placentse species. Vide infra in Wastellus. 1 VASTI, Titulus Ducum Amalphitanorum ; quern a Graeco corrupto asfaaTOI, venerandi, post Jul. Caesar. Capacium Hist. Neapolit. lib. 1. cap. 13. dedueit Brencmannus, in Dissertat. de Republ. Amalph. pag. 19. Aliam qriginationem assignare videtur doctissimus Cangius in voce Vesti. 1 VASTIDIUM, pro Fastidium, ut videtur. Guido in Prologo ad Discipl. Farfensem : Cum per universam Italiam Christi praecepta annularentur, et velut in Vastidio versarentur, etc. 1 VASTIMENTUM, pro Bastimentum, ^dificium. Vide in hac voce. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Cum suis tenementis, sedificiisque et Vastirnentis, etc. Vide Vestimentum 3. 1 VASTINA, VASTINIUM, VASTINUM, VASTITAS, VASTITIES. Vide in Vastum 1. * VASTIRE, pro Bastire, ^dificare. Charta ann. 1470. ex Tabul. Flamar. : Iota ilia platea vacua hospitii, non Vastita. Vide Vastimentum. w VASTITIUS. Opusc. vet. MS. ad III. Reg. : In argillosa terra. Alia editio in Vastitia terra. Maius in Glossar. novo.

VAS

VAS

253

VASTRAPES, in Glossis Philoxeni, <pi- neque de Wasto aliarum quadrigarum, juvaXta. Occurrit h33C vox apud Rufi- quae ibunt in olios praedictos boscos non num in versione Joseph! lib. 3. Antiq. ponantur in merci, nee scribantur in Judaic, cap. 11. ubi Josephus habet ava- Wasto. Pag. 518 : Cum toto nemore suo, SvpsSa?. [Vide Vossium lib. 2. de Vitiis salvis aisiamentis suis, et hominum suoserm. cap. 19.] rum de Hida, sine Vasto et venditione. jjeVASTRUM, [Antrum ingens. DIEP.] Tom. 2. pag. 204 : Et de foresta sua otn1. VASTUM, GASTUM, GUASTUM, WAS- nia necessaria sua sine Vasto ad aedlftTDM, WASTING, etc. voces ejusdem no- candum, et ad aratra sua, etc. Charta tionis et originis. Henrici III. Regis Angl. apud Prynneum VASTUM , Destructionem signiflcat. in Libert. Angl. torn. 3. pag. 974 : De Magna Charta : Gustos terras hujusmodi bosco Vasto extra villam de N. quod haeredis, qui infra aetatem fuerit, non ca- tenent ad feodi firmam, etc. Rogerus Hopiat de terra hseredis non nisi rationabiles vedenus pag. 784 : Item Rex defendit, exitus, haze sine destructione et Vasto ho- quod nullus donet vel vendat aliquid ad minum, vel rerum. [** Vide Placit. ann. destructionem bosci sui, vel Wastam, quss 11. Joh. reg. Angl. Buck. rot. 4. et ann. sit infra forestam Regis : sed concedit 25. Henr. III. Essex, rot. 30. in Abbr. bene, quod capiant de boscis suis, quod Placit. pag. 64. et 114.] [Charta apud necesse Us fuerit sine Wasto, et hoc per Madox in Formul. Anglic, pag. 204 : Nee visum forestarii sui, etc. Wastum facere aliquis eorum molestetur seu gravetur ra- in boscis, in Charta Johannis Regis Ancione alicujus Vasti in dicto manerio gliae pro forestis ann. 1215. Albertinus nisi dampnum ejusdem Vasti excedat va- Mussatus lib. 7. de gest. Henrici VII. lorem 40. lib. et nisi in casu ubi hujusmodi rubr. 1 : Quorum plerique suspectioribus Vastum factum fuerit post mortem prae- urgentibus causis ad Turrianorum loco, dicti Ricardi Berners. Nostri Degat ea- discurrentes, quae Vasta appellant, etc. Cqmputum Domanii Stapularum in Codem notione dicunt.] * Wast, eodem sensu, in Charta ann. mi tatu Bpnoniensi ann. 1475 : Recepte 1290. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, des Wastis en la forest de Hardelo. Et fol. 196. v. col. 2: En recompensation des fol. 41 : Recepte des Wastis en la forest gries et des dommages de muebles, de de Boulogne, de pennaiges de vaches et chateus, d'arsins et de Wast de forteresses veaux allans en ladite forest, pour 5. sols la vache, et 2. sols 6. deniers le veau. Vide et de plusieurs maisons, etc. VASTUM maxime dicitur de agris, qui Johann. Bekam in Hungero Episcop. non excoluntur. PaulinusNolanusepist. Leod. Differt autem vastum ab exilio. 30. ad Aprum : Qualem agri tui speciem Fleta lib. 1. cap. 12. 20 : Vastum et desa villico tuo fieri postulas, talem Deo Do- tructio fere asquipollent, et convertibiliter mino tuo redde culturam, et intellige, se habent in domibus, boscis, et gardinis. quicqiiid in agro tuo displiceat, aut pla- Sed exilium did poterit, cum servi manuceat, idem in anima tua placere Christo. mittantur, et a tenementis injurwse ejiaut displicere. Si Vasta peccatis quasi ciantur. Adde lib. 1. cap 12. 1. 6. dumis sordeat, neque Propheticis aut Bractonum lib. 4. pag. 316. 317. et Apostolicis nubibus compluatur, inaridam Edw. Cokum ad Littletonem sect. 67. solitudinem gratia deserente damnabitur. [ Vastum et exilium promiscue usurTestamentum Fulradi Abbatis S. Dio- pantur in Placit. ann. 8. Joh. reg. nysii : Tertiam cellam infra Vasto Vosgo Angl. Bedf. rot. 9. in Abbrev. Placit. (Vosegi) ssdificavi, ubi sanctus Coconatus pag. 54.] requiescit. Tabularium Vindocinense ch. VASTUM, seu Wastum, vel Wasta, in 237 : Osanna filia Gaufridi de Fay dedit silvis, dicitur praeterea illud, quod pladuos arpennos pr&ti censu quietos et libe- num est, seu absque arboribus. [Charta ros : et alias duos de quadam manufirrna Edwardi I. Reg. Angl. apud Kennett. in sua, quae est ad Marias. Quas dum priscis Antiquit. Ambrosd. pag. 350 : Sciatis coleretur temporibus, 12. den. census quod de Vastis nostris in foresta nostra de solvebat, modo vero quia Vasta est, nil Bernwode in comitatu Buck, dedimus, etc. census reddit, sed est allodium. Tabula- Charta ann. 1363. ibid. pag. 497 : Et si rium Ecclesiae S. Stephani Lemovicen- boscus domini abeat in Vastum, turn acsis ann. 1081 : Fecit Gosbertus Archidiac. quielabunt dominum pro dictis housbote totam terram de Monte S. Joannis esse et haybote.] Tabularium Absiensis moVastam. nasterii : Concedo fratribus de Absie to1 VASTUM ea de causa dicitur Terra tum planum, vel, ut vulgo dicitur, totum pascendis animalibus destinata. Charta Guastum, quod modo est, vel in posterum apud Madox in Formul. Anglic, pag. erit in bosco meo, etc. Atque ita voces 286 : Noveritis me... confirmasse eisdem... Wasta, et Wastum accipiendae in Monacommunem pasturam pro sexdecim ani- stico Anglicano torn. 1. pag. 529. torn. 2, malibus bovinis et equinis, et pro centum pag. 204. animalibus ovinis pascendis in mag no 1 WASTINA, Eodem significatu. TabuVasto sive magna pastura vocata Sparo- lar. Corbeiense ann. 1190. et 1201 : Ecwefeld pertinente manerio meo de Co- clesise Corbeiensi medietatem omnium quss dyngton. Charta ann. 1208. apud Ken- ex nemore de Wouthust et Wastints adnett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 171 : jacentibus vel turbonibus provenerint reInquisitio fiat utrum... debeat participare cognosco. Infra terra nemore vacua dicide Vasto manerii de Bruhull ratione com- tur. Charta Johannse Comit. Flandr. munas ejusdem manerii in qua communa ann. 1234. inter Instr. torn. 5. Gall. nihil habet, ut dicunt. [** Vide Placit. Christ, novae edit. col. 331: Locus in quo ann. 6. Rich. I. Ebor. rot. 1. in Abbr. idem monasterium situm est cum Wastinis adjacentibus collatis in eleemosynam, sive Placit. pag. 2.] VASTUM FAGERE, Littletoni sect. 67. comparatis. Hinc | DEVASTARE BOSGUM, pro Silvam Faire Wast, Destruere, depopulari. Inquesta de forisfacturis Forestar. Angl.: caedere, excidere, nostri Degrader une Inquiratur etiam, qui fecerint, vel facere forest dicunt. Charta ann. 1363. apud consueverint Vastum vel destructionem Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 498: de viridi vel de venatione. Mqnasticum Item dicunt quod Priorissa de Littlemore Anglic, tom.l. pag. 192: Ita scilicet quod Devastavit boscum suum de Shottore conde Wasto quod facient quadrigx, quae tra assisam forestae. ibunt in boscum de Walloy et Widelai, VASTUM, praeterea, apud JC. Anglos,

254

VAS

VAS
che seguita I'esercito, a fine d'accomodar le strade, far fortificazioni, e simili. Annal. Placent. ad ann. 1483. apud Murator. torn. 20. col. 971 : Circumcirca Placentiam milites armatse militias 1200. castra posuerunt, ultra alias levis armatures stipendiarios, Vastatores, scorpionistas et pilularios. 1 WASTATORES ex Chron.jam laudato lib. 5. cap. 10. editum apud Murator. torn. 8. col. 280. GASTUM et GUASTUM, pro Vastum, non semel etiam occurrit Glossar. Lat. Gall. : Vastus, Vain, Gast. Terras in Gastu, quae. non excoluntur, in Regesto Philippi Augusti Reg. Herouvalliano fol. 143. Guasta, damna, et incendia, apud Petrum de Vineis lib. 5. epist. 112. Tabularium S. Vincentii in Bosco Carnot. ann. 1225: Si terra circumjacens pro communi guerra Gasta remanserit vel inculta. Tabular. Absiense fol. 127: Et terras omnes, in quibus viness sunt, et omnes alias, sive Gastas, sive excultas. Gasturn facere, in Charta ann. 1215. apud Corium in Hist. Mediolanensi part. 2. pag. 157. et in Historia Cortusiorum lib. 1. cap. 8. [Ohron. Astense apud Murator. torn. 11. col. 245 : Prseterea sdendum est quod in campis Montis Bersarii, dum essent in Guastts, Astenses ceperunt Gualetum. Occurrit praeterea apud eumdem torn. 12. col. 558. et 639. Adde Statuta crimin. Saonee cap. 34. fol. 70.] Faire ravage et gdst, dissipation, etc. in Consuetudine Turon. art. 169. Robertus Bourronus in Merlino MS. : Et ensi mettoit a gast et a destruction trestout le Royaume de Logres. Simple gast d'heritages, in Consuetud. Burbonensi art. 534. Assisiae Hierosolymitanae MSS. cap. 257 : Car se ili a leus Gastes outre, qui soit dou Seignor, I'en la doit sauver au Seignor. Le Roman de Roncevaux MS.:

VAT

habuit terras et possessiones seu domos extra posse Ast. quas dubitet vel suspicet quod aliquis civis Astensis eas comburent vel Guastent, vel in eis incendium, vel Guastum seu damnum inferant, etc. Hinc Agastiner, pro vastare agrum, domum, silvam. Eaedem Assisiae Hierosol. cap. 257 : Et ques apartenances il semble, que il y peust et deust avoir en ce en la teneure, que les leus habites ont orendroit raisonnablement Ag as tine, et murailles abatues, que par semblant deussent avoir, uant les leus estoient habites. Agastis, in onsuetudine Inculismensi art. 24. damnum in forestis. T 2. VASTUM, pro Rastum, Bast, Olitellae, sagma. Hinc Vastare, Vastum imponere. Inventar. ann. 1476. ex Tabular. Flamar. : Item plus unum alium equum sive rousinum pili bay hard Vastatum cum suo Vasto apresiatum ad valorem sive summam quatuor scutorum auri. Vide QUIETUM ESSE DE VASTO NEMOBUM, Bastum 1. in Monastico Anglico torn. 1. pag. 922. j VASVASSORES, VASVESSORES. Vide VASTUM denique, seu Breve de Vasto, Vavassores. iisdem JO. Anglis, dicitur breve, quod T VASUM, VASUS, Vas. Expositio anticonceditur contra eos, qui ad vitam quae Liturg. Gall, apud Marten, torn. 5. .suam aut ad vitam alterius, vel in donum, aut per curialitatem, vel per varAnecd. col. 95 : Sanguis vero Christi idea specialiter offertur in calice, quia in tale dam possessiones aliquas possident, et in iis vastum fecerunt. Vide Rastallum, Vasum consecratum fuit mysterium Eu[et mox Actio Vasti.] charistias. Vasum, Vasus, axeOo; , in 1 ACTIO VASTI, Qua aliquis ob vastum Gloss. Lat. Gr. Utitur Plautus. Vide Salomon. factum in jus vocatur. Oharta apud Madox in Formal. Anglic, pag. 204 : Nee T 1. VASUS, pro Vassus. Una et cum aliquis eorum molestetur vel gravetur Leopardo et Adalberto Vasos domenicos, per actionem Vasti pro aliquo Vasto in in Placito ann. 867. inter Probat. torn. 1. praedicto manerio cum suis pertinentiis.... novae Hist. Occitan. col. 118. Vide Vasfaciendo Statuto, per quod ordinasus 2. tum est quod in brevi de Vasto homo * 2. VASUS, Ponticulus, Gall. Ponton recuperabit versus tenentem per legem Oharta ann. 1038. ex Tabul. S. Viet. Angliss, vel alio modo ad terminum viMassil. : Alio loco donamus terram, ubi tas, vel ad terminum annorum, non est Vasus de petra. Stat. Massil. lib. 1. obstante. cap. 46 : De Vasis navium a communi ha1 VASTINIUM, Ager arenosus, sterilis, bendis. Constiluimus ut commune MassiTout abat mort en un Gaste senlier. incultus : hinc in Episcopatu Constanlias habeat Vasos magnos et parvos ad natiensi Monasterium dictum de Vasti- [Le Roman d'Athis MS. : ves et ad alia ligna varanda. nio candido, alias de Blanca landa. Qui les autres ont hui veus, 1 VASUUS, pro Vassus, ni fallor, doEt dits leur Gaz grans et menus, Vide Valesium in Notitia Gall. pag. 630. mesticus, familiaris. Oharta ann. 1033. Des bons ont parle vouleutiers, et631. apud Miraeum torn. 1. pag. 351. col. 2: Si Et de ceulx aux escus entiers.] 1 VASTINUM, Eodem intellectu. Oharta forte contigerit, ut humilitas ac mansuefundat. Monast. Montisplani ann. 863 : Sergent gastier, in Consuetud. Aryer- tudo monachorum a Vasuis aut ab extraDono.... et castrum ipsum de Monteplano nensi cap. 31. art. 69. minister, qui in neis pro aliquo negotionon possit justitiam cum toto monte et ecclesia ibi dicata S. messibus, aut in agris, vel silvis invigi- exigere, etc. Vide Vassus 2. Laurentio cum omni jure, mancipiis, Va- lat, ne vastum, aut damnum flat. Veneti T VATALHA, Pustinis, molendinis, censu, silvis, aquagiis guasti appellant circumjectam oppidis gna, praelium, ut supra Batalia 1. 1476. in Inventario ann. altis et bassis. planitiem. ex Tabul. Flamar. GASTINA, apud Innocentium III. PP. VASTITAS, Idem quod Vastum, [Pla VATARON, Monet33 Flandrensis spenities.] apud Bractonum lib. 4. Tract. lib. 15. epist. 179. Gastine, in Consuetud. .1. cap. 41. et in Fleta lib. 4. cap. 25. Arvernensi. Wastina, in Conventione cies, pretii xij. denariorum. Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 100. Chartoph. reg. 1. Gloss; Lat. MS. Reg. : Vastitas, so- inter Ducem Brabantiae et Capitulum S. litudo, vel eremus. Gloss. Gr. Lat. : IIop- Waltrudis Mpntensis ann. 1209. apud ch. 260: Debat se mut entre eulx pour 6y)<nc, excidium, Vastitas, vastatio. [Charta Miraeum in Diplomat. Belgic. pag. 160 : cause d'un denier de douze deniers , apCaroli 0. Reg. Franc, ann. circ. 850. in Omnesque Vastinss, quse Terrse silvestres pelle un Vataron. Aliae ann. 1377. in Reg. Append, ad Marcam Hisp. col. 784: Cum dicuntur. Alia ann. 1247. ibid. pag. 173 : 110. ch. 329 : Deniers blans, appellez Vaomnibus aprisionibus quas ex eremi Vas- In omni terra, quss vulgariter Wastina tarons de Flandres. Occurrit praeterea titate traxerunt, etc. Oharta ann. 1125. dicitur. [Waestyna, pluries in Charta in Lit. ann. 1373. torn. 5. Ordinat. reg. apud Miraeum torn. 1. pag. 377. col. 1: ann. 1246. apud eumdem torn. 2. pag. Franc, pag. 644. VATES, Episcopus. Tumulus Joannis Concessimus quoque duo mansa terras in 1323. col. 1.] Adde pag. 50. Probationes Historiee Guinensis pag. 70. 209. 466. 514. II. PP. apud Baron, ann. 535 : ilia Vastitate de Espousth.] 1 VASTITIES, Pari significatu, in Charta Charta Roberti Comitis Flandriae anno Hie tumulus Vatis conservat membra Joannis, ann. 1207. Hist. Codiciac. pag. 166: Con- 1089. ex Tabulario Monasterii S. QuinOrdine Pontificum qui fertur jure secundus. cedo prseterea Vastitiem, quas tenet ad tini in insula fol. 51. v : Omnem decimationem novas terras, quss vulgo Wastina S. Ildefonsus : Plessicium d'Anisy. VASTATORES, Milites, qui agros depo- vocatur. Crux hxc alma gerit geminorum corpora fratrum pulantur, nostris, ex Italico, Gastadours. | GUASTARE , Corrumpere, vitiare, Leandri, Isidori, pariterque ex ordine Vatum. Occurrit vox hsec apud Rolandin. in Gall. Gdter. Johan. Demussis in Chron. Ohron. lib. 4. cap. 13. lib. 5. cap. 10.17. Placent. ad ann. 1276. apud Murator. Rabanus Abb. Fuld. apud Browerum lib. 10. cap. 5. [et in Gharta ann. 1383. torn. 16. col. 480: Deus tantum pluit in Antiquit. Fuldensibus : apud Guesnaium in Annal. Massil. pag. super terram in Italia, quod quasi omHac Baptista potens sacra venerabitur ara, 437. Vide in Talare.] nes segetes de Piano Guastatas sunt et Hac Vatum turba, atque Patrum colitur. 5S3f* Italis Vastatores nuncupantur Mi- perditas. litum genus, fossores, munitores casT GUASTARE, Agrum, domum vastare, [Ermoldi Nigelli Carmen apud Muratrenses, Gall. Pionniers. Cruscani: Gua- depopulari. Statuta Astens. collat. 13. tor. torn. 2. part. 2. col. 30. lib. 1. vers. statore, nella milizia si piglia per colui, cap. 23. fol. 41. v : Si aliquis civis Ast. 591: jungitur cum anno et die, et dicitur Annus, Dies et Vastum. Quae quidem verba jus designant, quod Rex habet in domibus et praediis felonum minoris, ut aiunt, proditionis, (Felons de petite trahisori) quae ab alio Domino, quam ab ipso Rege tenentur in feudum, vel jure dominii. Cum enim in potestate Regis sit, inquit Bracton. prosternendi aedificia, extirpandi gardina, et arandi prata felonum, et quoniam hujusmodi vergebant in grave damnum dominorum, pro communi utilitate provisum fuit, ut hujusmodi dura et gravia desisterent, et Dominus Rex pro his haberet commodum totius terras illius unum annum et diem, et sic omnia cum integritate reverterent in manus capitaHum dominorum. Proindeque id juris habebat Rex pro vasto, quod facere poterat in praediis felonum. Vide Stanfordium in Placit. Coronae lib. 3. cap. 30. et supra in Condemnare.

VAV
Denique Rex Vatem prostrate corpore adorat, Paulinus Regem suscipit ecce pium.]

VAV

YAV

255

1. alii sunt Majores, alii Minores : Majo- Murator. torn. 8. col. 345: Sed multam res sunt, qui Regis, vel Regni Valvasso- habebat fiduciam quod Vavasores et prospem Capitanei, qui Amalarius Episcop. in Epistola ad Hie- res appellantur, iidemque et Comitibus : ceres et quidam magnatesdignitatis ei dea Ducibus, Marchionibus, Optiremiam Archiep. Senonensem : Charis- Minores vero, qui a majoribus valvas- derant.] Ita pro majoris ut ibi semper Vavasores, seu, simo patri et accuratissimo Rhetori Ihe- soribus feuda accipiunt. De posteriori- matibus vasvassores, usurpantur in Usaeffertur, remiss Vati in nostra Jerusalem, Amala- bus intelligendus Otto Frisingensis lib. ticis Barcinonensibus MSS. a Raimundo rius. Mlherius Arelatensis Vales, apud 2. de Gest. Friderici I. Imp. cap. 12. ubi Berengarii Comite Barcinonensi et Joannem Diacon. in Vita S. Gregorii de Longobardis : Cumque tres inter eos Adelmodi ejus uxore editis ; et in ConM. lib. 2. cap. 35. Utuntur prseterea ordines, i. Capitaneorum, Valvassorum, Usatici : Fortunatus lib. 5. Poem. 4. Paulus Eme- plebis, esse noscantur, etc. Quos vero Ca- stitutionibus Catalaniae. lidemvel vulneUt qui interfecerit Vicecomitem ritensis Diacon. lib. de Gestis Episcop. pitaneos vocant, nostri Barones appel- raverit, sive desonoraverit in aliquo, Emeritensium in S. Fidele num. 5. lant. Ita Vavassorum duos ordines con- emendet eum sicut duos Comitores, et Theodoricus in Vita S. Celsi Episcopi stituit Conrad us Imp. p* cap. 1.] in Comitorem sicut duos Vasvasores, et de Trevirensis n. 17. Candidas Mon. in 4. Majorum Vasvassore, qui Vita Eigilis Abb. Fuld. cap. 14. Chri- Lege Longob. lib. 3. tit. 8. Majorum ap- per mortem ejus, quinque milites habet, Minorum. Sub emendentur uncise stianse Inscriptiones apud Gruterum scilicet, et complectitur, quos Barones auri cocti, et per plagam 30. et 60. plures pellatione si 1070. 4. 1167. 9. 1169. alii vocant: sub Minorum vero , quos habuerit milites, crescat compositio sicut * VATH, Interjectio, pro Vah, saepius numerus militum. Militem vero qui interoccurrit in Comoedia sine nomine ex vulgo Vavassores dicunt, ut Leges Hen- fecerit, donet in compositione 12. uncias rici I. Regis Angliae Thaynos minores, Cod. reg. 8163. 1 VATIA, Diversis plantis. Gloss. Isid. respectu Thaynorum Majorum, qui Ba- auri: qui vero vulneraverit, tarn pro una emendet ei unVide Valgis. Alio sensu vide in Bauca I. ronibus aequiparantur: quod quidem plaga, quam pro multis Catalaniae inter potissimum colligitur ex relevio mino- cias 6. Consuetudines et Batia. rum Vavassorum, de quo ita Conradus : Dominos et Vassallos MSS. cap. 39 : Ba| VATICARE, perperam pro Vadiare, (minor vavassor) filios non hasunt Comites, Vicecomites, VasPignori ponere. Diploma Henrici III. Si vero et aviaticum ex masculo filio reli- rones, ut et consimiles, et etiam alii milibuerit, Imper. apud Marten, torn. 1. Ampl. Col- querit, pari modo beneficium habeat, ser- vassores, qui Principis lect, col. 433 : Quidquid autem illis pla- vato usu majprum Valvassorum in dandis tes simplices, Ubi sunt Vassalli Vavasores hujus terras. opponuntur citis quisque reus Vaticaverit, arbitrio equis et armis suis senioribus. Ejusmodi simplicibus militibus: Milites enim ruaabbatis et suorum praspositorum et villico- autem relevium obtinuit in mediocribus jores, quos Banneretos vocant, Baronum rum secundum culpam et posse uniuscu- Thaynis. Leges Regis Angl. gaudent. Proinde jusque hominis cedat, et duae partes ab- cap. 14. ubi de Henrici I. Et mediocris praerogativa Militibus opponunt ii sunt, releviis: Statuta bati, tertia advocato cedat. Et si aliquis Thayni equus cum apparatu suo et arma quos pariter Regis Franciae loco mox S. Ludovici forte culpam furti vel seditionis incide- ejus. Ubi Leges vernaculee Willelmi laudando. Contra, milites simplices innt, et abbas ob rebellionem temeritatis Nothi cap. 24. quern mediocrem, Thay- telliguutur in Charta Anselmi Comitis advocatum accerserit, ex eodem Vadio num Leges Henrici, vavassorem vocant: S. Pauli ann. 1186. in Histor. Bethuabbati duae partes, advocato tertia prove- De releif a vavassour a son lige Signeur, niensi pag. 52 : Omnibus , qui eandem niat. deite estre quites per le chival son peire, decimam tenebant Vavasoribus, sive mili| VATIGINARE, pro Vaticinari, praeditel d jour de sa mart, tibus concedentibus, et in Charta cere, in Epistola Isidori Jun. ad Lau- songu'il avoit par son haume, etc. et per Libertatum Baugiaci etc.Sebusianis ann. in habert, et defredum inter Cone. Hisp. torn. 2. minores ii Vavassores sunt, qui in Atque 1250 : Si aliquis de hominibus Militum^ Legipag. 554. et Vavassorum dictas villas Baugiaci ad bus ejusdem Henrici I. cap. 1 VATICINARI, Conjectura rem perpen- bus postponuntur : Barones, 7. Baroni- ipsam villam libertate donatam causa Vavasores, dere, in Gl. Gasp. Barthii ex Roberti Tungrevti, etc. quippe cap. 26. et 27. morandi et remanendi ibi venerit, etc. Monachi Hist. Falsest, apud Ludewig. liberas terras lenere, et curiam habere Mox : Si homines militum terras Baugiaci\, torn. 3. Reliq. MSS. pag. 100. seu feudatarii et e VATICINISSA, Mulier, quae'vaticina- dicuntur, ac placita, quas ad wytametc. qui non sunt Vavassores, Charta Odonis pertinent, super suos homines, dictas villas Baugiaci, etc. tur. Anonymi Chron. Leob. ad ann. weram Charta Nobilium Pictavensium Abb. S. Dionysii ann. 1154: Magnam 1156. apud Pez. torn. 1. Script. Austr. Et in1269. ann. Gallandum col. 787 : Tempore Papas Eugenii II. cla- alodio pag. apudC'est a savoir,de Franco- portionem terrarum hominum nostrorum, que quant qui Vavassores dicuntur, et hospites quamruit in Theutonia Hiltigardis monialis, cil mourra, 68 : du Comte de Poitiers, ou plures ad suum dominium traxit, etc. formosa prophetissa, vel fantastica Vati- des Barons, qui des Vavassours tiendra en Quinque porro Vavassores aequantur ou cinissa,... hujus prophetia a multis non fie, que noslre Sires li Coens, ou cil, de Militi, seu habenti feudum hauberticum. curatur. 1 VATICINIUM, Mendacium, in Earth. qui cil tendra, porra tenir le fie en sa Regestum Philippi Aug. fol. 158: Et par an et par jour, etc. hoc debet Glossar. ex Baldrici Hist. Falsest, apud main ut de majoribus Valvassoribus pri- propter Vavassores,tenere unum militem, vel 5. quando submonetur. Ac Ludew. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 190. mum agamus, hos intellexisse videtur Feoda Normanniae post Ordericum ViVATILLUS, Idem quod Batillus, de qua Bracton. lib. 1. cap. 8. | 2 : In temporapag. voce multa commentatur Casaubonus libus sunt Imperatores, Reges, et Princi- talem duas 1041 : Apud Breteuil in eadem partes ad Pollionem. Julius Africanus lib. 9. pes, in Us, quas pertinent ad regnum, et ballia minus. Sicunius militis, una Vavassoria Hist. Apost.: Erant autem virgines cum sub eis Duces, Comites, Barones, Magna- constabat quinquefeudum hauberticum Vavassoriis. lyris cant antes, alii cum tibiis, alii cum tes, sive Vavasores, et Milites, et etiam Vavassores igitur Minores erant ii, qui Vatillis, et thuribulis. Villani , et diversas potestates majoribus suberant ratione tenementi: VATILLA vero, Papiae, est pala, qua Liberi et constitutas. Et | 4 : Sunt et alii, sub Rege unde recte San-Julianus lib. 1. Hist. aqua projicitur e navi. Vide Batulus. qui dicuntur Vavassores, viri magnae di- Burgund. cap. 26. dixit Vavassores, esse * VATIMANA, Vasa rustica et maxima, gnitatis. Vavasor enim nihil melius dici vassallos vassallorum. Consuetude Mara Vatimo Beneventano voracissimo. Glos- poterit, quam vas sortitum ad valetudi- chensis art. 315 : Si aucun Baron, Chasar. vet. ex Cod. reg. 7613. nem. Charta Friderici Imp. ann. 1249. stelain, ou haut Justicier avoit moulin, VATIOLA, Vasculum. Vide Batiola. apud Guichenonum in Hist. Sabaudiae et son Valvasseur n'en * VATIVOMDS. De pistrice Jonam pag. 92 : Marchionibus, Comitibus, Vavas- hommes du Valvasseur eut point, tous les demeurans en la evomente. Job. Erigena carm. 9. vers. 6: soribus , Nobilibus, Potestatibus , etc. banlieue dudit moulin, iront moudre au Implens Vativomi prognostica symbola ceti. Charta Henrici II. Reg. Angl. ann. 1166: dit moulin du Baron, jusques a ce que le Comites, Barones, Vavasores, Milites, ci- Valvasseur ait moulin. Generatim vero Maius in Glossar. novo. ves, burgenses, rustici, etc. Radulfus de dicebantur, qui feuda minora tenebant, VATRAPETES, apud Armenios appel- Dicetp ann. 1040 : Quindecim sacramenta quae inferior! tantum justitia, seu jurislari monachos scribit Brocardus edit. juravit Theobaldus propria manu consuli dictione gaudebant, quod exerte docent Venetae ann. 1519. part. 2. cap. 2. vox Gaufrido, et 20. Barones Castellenses cum Statuta S. Ludovici a nobis edita lib. 1. efflcta ex Bactroperatss. Vide in hac eo, et 40. Milites Vavassores eisdem ver- cap. 31: Nus Vavassor ne puet faire forvoce. bis, quibus ipse. Andreas Aulee Regiae bann, ne nepuet a home faire forjurer sa VAVASSORES, VALVASSORES, VASVAS- Capellanus in Amatoriis : Quamvis pro- Chastelerie, sans I'assentement du Baron, SORES, VAVASSORIA, VALVASINI, voces bitas possit nobilitare plebeium, et tamen en qui Chastellerie il sera : et se il le ordinem mutare non potest, ut plebeius fesoit, il en perdroit sa justice ', car la juejusdem originis. VAVASSORES, vel VALVASSORES, ge- Procer efficiatur, sive Valvasor, nisi per stice si n'est mie au Vavasor. Alio loco, neratim sunt vassalli feudales. Apud principis^ei forte potentiam tribuatur. ex MS. Ambianensi: Nule court de VaGerardum Nigrum lib. 1. de Feudis tit. [Rolandinus Patav. in Chronico apud vasseur ne ports recort: mais on peut

256

VAV

VAV
prseerat, et qui princlpabatur, etc. Et pag. 171: Et multis Ecclesiasticis personis, et Laicalibus Ardensis oppidi Paribus et Veteranis, etc. Ubi Vavassoribus istis Fielnensibus, opponit Nobiles de Tingry, quorum praedium, Principatus dignitate hodie illustre, in eamd. Fiennensem familiam postmodum transiit: adeo ut Nobiles a Vavassoribus videatur distinxisse. [** Vide Kilianum in Ouderlingh et Oudermannen, Haltaus. in Altsassen.] 53JP Vavassores aperte a Nobilibus distinguntur in Charta ann. 1187. apud Spon. torn. 2. Hist. Genev. pag. 47: Omnes tarn Nobiles, quam Vavassores, etc. Statutum Humbert! II. ann. 1349. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 586 : Prelati,... Barones, et Bannereti, Proceres, Nobiles, Valvassores et Franchi, etc. 5SS- Sed et inter Vavassores minores aliquid exstitisse discriminis variaque pro yario gradu ipsis concessa fuisse privilegia colligitur ex Charta Ludovici VI. Reg. Franc, ann. 1126. in Tabul. S. Richarii : Vavassores nostros qui cum armis feodum suum deserviunt, a praedictis consuetudinibus, a tallione videlicet, a fpssis, ab excubiis, assensu burgensium privavimus. T VAVASSOR, pro Vavassoris feudum. Charta ann. 1272. ex Chartul. B. M. de Jpsaphat: Ego {Baldoinus de Maignonvilla) vendidi Abbati et Conventui de Josaphat unum Vavassorem seu feodum unius vavassoris tenentis aliam medietatem dicti molendini. Vavassores interdum appellati generatim vassalli omnes, praesertim apud Poetas nostrates. Le Roman de Garin :

VAV

bien requerre le court des Chevaliers, qui sont au jugement requerre souffisant recorf, par les Chevaliers, ne mie par les Vavasseurs, mes on ne se met mie en recart ki ne veut, mesmement en Cour de Vavasseur, que che apartient a grant justiche. Et infra : Ne nus Vavasseur n'a le murdre, le rat, ne I'ancis, ne le tralson, ne le iresor trouve, ne la force a oster, etc. Car Vavasseur n'a que simple justice. De Vavassoribus agunt eadem Statuta lib. 1. cap. 39. 40. 41. 42. 45. 46. Atque ex bis percipimus, cur Vavassor, Petro Fontano in Consilio a nobis edito cap. 21. inferior, seu minor dominus dicatur : Et se has sire comme Vavasseur, etc. Quamobrem vulgo Vavassores inferioris ordinis ac dignitatis viris adscribi solent. Robertas Bourronus in Hist. Merlini MS.: Je suis un Chevalier nes de cest pa'is, etestrais de Vavassours, et de basse gent. Sed et ii cum prsediis yenibant, quemadmodum hospites, aliique adscriptitii, ut hodieque etiamnum vassalli, seu hominia ipsa. Charta Carol! Comitis Flandrise in Chronico Andrensi pag. 422: Concedimus terras, videlicet comitatus, (vide in hac voce) decimas, silvas, aquas, molendina, praedia, hospites , Vavassores, servos, ancillas, etc. Charta Joan. Comitis Pontivi ann. 1138 : Quidquid habemus apud Onicourt, cum omni dominatione temporali, et Vavassorum : Vavassorum de Flouron, decimam de Favieres, decimam de Haineville praster unum Vavassorem , etc. [Charta Philippi Reg. Franc, ann. 1208. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1078 : Et praster hsec contulerunt eidem Niveloni duos Vavassatores quos habebant apud Lyons, scilicet Bernardum Torel et Radulphum Bricart.] Immo praestationibus videntur fuisse obnoxii. Tabularium Abbat. S. Joannis Arabian, fol. 408: Item a ladite Eglise droit de prendre en tous les fiefs du castel, et des Vasseurs estans en toute la paroisse d'Outrebois, etc. Ita etiam Vasseurs appellantur in Charta ann. 1147. apud Loisellum in Belloyaco pag. 274. et in vett. Consuetudinibus municipalibus Parisiensi art. 51. Perticensi cap. 16. art. 5. 6. Carnotensi art. 17. 48. et Blesensi art. 12. ubi iidem sunt, qui vassalli. Cum servientibusjungunturin Charta Communise S. Quintini ann. 1195 : Si Vavassor aut serviens Burgensi catallum debeat, etc. Cum gregariis militibus, apud Wipponem de Vita Chunradi Salici Imp. pag. 440 : Conjuraverant enim omnes Valvasores Italiae et gregarii milites contra dominos suos, et omnes minores contra majores, etc. De ejusmodi Vavassoribus intelligendus videtur Will. Tyrius lib. 22. cap. 22. et Sanutus lib. 3. part. 11. cap. 11. extremo : Ad hanc formam reduxere negotium, ut datis obsidibus 20. Valvassoribus, etc. ut et Otto Frisingensis lib. 1. de Gest. Frederic! I. cap. 3. de Guiscardo : Robertus iste ex mediocri stirpe in Normanma, ex eorum ordine, quos Vavassores vulgo illi dicere solent, editus. Sed nondum plane mihi perspectum fateor, cur Veteranorum nomenclatura Vavassores donet Lambertus Ardensis pag. 31. cap. 36 : Factum est autem, ut liber quidam Veteranus, sive Vavassorius, nomine Willelmus de Bocherdis, Vavassorissam quandam de Fielnis similtter liberam, nomine Havidem, duceret in uxorem. Idem pag. 103. cap. 40 : Magnanimus quidam Veteranus, sive Vavassorius, qui ab Ardensibus in parte originem traxit, et qui tune temporis Fielnensibus

simus Hugoni de Paluel Presbytero Vavassoriam unam quam Lambertus Presbyter de Paluel tenuit, reddendo 5. solidos communis monetx pro servitio, cum omnibus aliis reditibus et servitiis, quas Vavassoria debet. [Polyptychus ejusd. Monast. ann. 1235 : Aadulfus Bruman tenet unam Vavassoriam de quindecim acris terras.] Monast. Anglic, torn. 2. pag. 977 : Exceptis duabus Vavassoriis, etc. Arestum ann. 1273 : Omnes vero alias terras, ubicumque sint sitas, sive sint Baroniae, sive Castellaniss, sive Vavasorias, inter dictas sorores ssqualiter dividantur. * Charta ann. 1265. ex Chartul. S. Petri Carnot.: Philippus de Cluviler armiger confessus fuit se vendidisse abbati et conventui S. Petri Carnotensis pro xlv. libris... omnem majoriam de Cluviler, et quidquid juris habebat et dominii ratione Vavassorias, seu vassellagii. VAVASERIA , in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 775. WAVASARIA, in eod. Monast. torn. 2. pag. 193. et in Chartis aliis apud Seldenum de Titulis honorariis pag. 626. 2. edit. Vavassoriarum alise sunt villanas, seu tenementis mllanis accensentur; alias sunt liberas seu francae. Vavassoriarum prioris generis meminit vetus Consuetudo Normanniae cap. 26. posterioris cap. 34. ubi duplicem feudatorum ordinem statuit, quorum primus eorum est, quos Dominos capitales vocat; alter eorum, qui istis subsunt, de quibus haec habet: Les fiefs de pardessous sont, qui descendent des fiefs chevels, et sont submis a eux, si comme les Vavassouries, qui sont tenues par sommage et par service Les Vavassors fet del pais venir, de cheval, et les autres fiefs, qui sont teLa feaute en prant li Dus Garin. nues par acres du chef Seigneur. Ubi Le Roman de Girard de Vienna MS.: vetus Interpres : Et par ce mot Vavassouries, sont entendues les masures et les Karlon li Rois ni fist pluis demorer, A Conseil a la Ducboise apelee, ainesses villainement tenues, et sont comDame, fait-il, il n'i a mester celee, munement appelles Vavassouries, et VasSe il vos plaist, et il bien vos agree, saux, et les autres sont appellez Vavasseurs. Je vos prendrai a moller esposee. * Quae et Serviles appellantur, in ConLa dame 1'ot, tote en fu trespassee, suet. Norman, part. 1. cap. 33. ex Cod. Sire, fait elle, or m'avez vos gabee, reg. 4651. Vide mox Ne doit nul Rois, c'est verite" provee, La Vavassoire prendre de sa contree, * VALVASSERIA , Eadem notione. Fille de Roi vos doit estre donee, Charta ann. 1351. in Reg. 81. Chartoph. Ou autre Dame de mult grant renome'e. reg. ch. 912: Feodum de Troussebourc Le Roman de la prise de Jerusalem par non erat nee fuerat feodum nobile, sed quaedam Valvasseria non nobilis. Titus MS.: VAVASSORIA FRANCA, seu libera, est, Li prince, et li Demaine, et li bon Vavaseur. quam tenent ii, qui tenent libera tenementa, de quibus supra: habent autem Le Roman de Vacces MS.: Vavassores , qui liberas terras tenent, Moult y ont pris Barons et Vavassours ass&. placita quse ad wytam vel weram pertiVide Consuetud. villas de Linieres in Bi- nent super suos homines et in suo, et turigibus art. 1. 5. etc. apud Thomas- super aliorum homines, si in forisfaciendo serium. retenti vel grayati fuerint, ut est in Le1 WAVASSORES, in Charta ann. 1200. gibus Henrici 1. Regis Angliae cap. 27. torn. 1. Macer. Insulae Barb. pag. 129 : in quibus etiam Curias Vavassoris mentio Nos frater Guido abbas Insulx Barbaras fit cap. 26. Charta S. Ludovici Regis in accedens ad Vismeias vocatis Vavassori- 30. Regesto Archivi Regii Ch. 394: Debus dictse villse et eisdem consentientibus cano et Capitulo(LeyiOviensi) concessimus, de claudenda villa nostra Vismiaci con- ut in terra nostra possint acquirere in venimus cum eisdem Vavassoribus. Us, quss non tenentur per membrum loVAVASSORIA deflnitur minus feudum, ricas, per francas Vavassorias, aut frana Bractono lib. 2. cap. 39. n. 6. ad dis- cas serjantias, vel etiam de Ducatu Norcrimen Baroniarum, quse caput habent. mannise, etc. In 1. Regesto homagiorum Pro Medietaria sumitur in Tabulario Cameras Comput. Paris Richardus de S. Martini Sagiensi albo fol. 135. in Wideville agnoscit tenere se a Rege terCharta ann. 1202. cujus titulus concipi- ram de Dangu in Normannia in Vicecotur de Metearia. In Chartis vero Con- mitatu Gisorciensi, par une franche Vachensis Monasterii promiscue pro tene- vassorie, 6. Jan. 1481. Vide Feoda Nor mento usurpatur. Feudum unius Vavas- manniae post Ordericum Vital, pag. 1047. soris, in Monastico Anglicano torn. 2. * Lit. Blanchae ducissse Aurel. ann. Sag. 970. Verra unius Vavassoris, apud 1379. in Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 125: rdericum Vitalem lib. 5. pag. 583. Ottroions de grace especial, que Richart Charta Radulfl Abbatis Fiscamnensis Condren et ses heritiers tiengnent de in Tabulario Fiscamn. fol. 30 : Conces- nous.... ladite terre ou fieu de saint Plan-

VAV
chois par foy etpar homage, en franche Vavassourie, a simple gaige, court et usaige, avecques toutes les autres droitures, faisances et redevances. Vavasserie, Praestatio ratione vavassorix solvenda, in Charta Petri de Chambliaco ann. 1307. ex Reg. 44. cb. 87 : Item les rentes que I'en appelle Vavasseries, qui ont accoustume estre payees a la saint Jehan et a Noel. T VAVASSATORES, ut Vavassores. Charta ann. 1244. ex Camera Chartophyl. Atrebat. : Item feodum de Vy in quo sunt duo Vavassatores. 1 VASVESSORES, Eadem notione, in Testam. Jacobi Reg. Aragon. apud Acher. torn. 9. Spicileg. pag. 199: Et cum Comitibus, Vicecomitibus, Comdoriis, Vasvessoribus et aliis Militibus. 1 VASVASSURI. Charta Rodulfi Reg. ann. 1030. ex Tabul. S. Victoris Massi!. : Cunctis Rempublicam ministrantibus, ducibus, viscomitibus, scavinos, judices et vicarios seu Vasvassuris, etc. Sic lego pro Varvassuris. | VAVASSERI, in Charta Mauritii Bellavilla D. Ganaschiae ann. 1265 : Vavasserii dabunt comedere omnibus biennariis suis, etc. 1 VEVASORES, in Confirmat. Chartse Oommuniae Abbavill. ann. 1350. torn. 4. Ordinat. Reg. Franc, pag. 57 : Statutum est etiam quod nullum Vevasorem vel liberam, feodum in terra mea habentem, Burgenses de Abbatis-villa in suam communiam recipere poterunt. WALVASSORES, apud Arnulphum in Gestis Mediolan. torn. 3. Leibnit. Scriptor. Brunsvic. pag. 733: Unde factum est , ut quidam urbis milites , vulgo Walvassores nominati illius insidiarentur opibus, adversus ipsum assidue conspirantes. VALVASINI , Minimi valvasores, quo nomine, inquitZazius in Tract, de Feud, part. 5. 28. intelliguntur privates personse, pagani, et cives, qui in plebe paulo nominatiores sunt. Lib. 2. de Feudis tit. 10 : Is capitaneus appellatur, qui proprie Valvassor major appellabatur ; qui vero a Capitaneis antiquitus beneficium tenent, Valvasores sunt. Qui autem a valvasoribus feudum, quod a Capitaneis tenent, similiter acceperint, Valvasini, id est, minores Valvasores appellantur, qui antiquo quidem usu consuetudinem feudi nullam habebant. Valvasore enim sine filio mortuo, feudum, quod valvasori minori dederat, ad Capitaneum revertebatur. Sed hodie eodem jure utuntur in Curia Mediolanensi, quo et valvasores. Vide ibi Cujacium, et cseteros interpretes. 1 VAVASSORATUS, Vassalli servitium. Charta ann. 1189. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 167: Ego in recompensatione darnnorum quse illis (Monachis Majoris Monasterii) intuleram, et ob salntem animse mese, quitavi eis in perpetuum Vavassoratum quern ab eis exigebam, ut videlicet prior Pontis castri pro aliquo negolio, in curia mea vel successorum meorum non teneatur de csetero respondere. Jam vero unde vavassorum vox orta, etsi non omnino constet, vix tamen probatam iri Bractonis allatam supra sententiam putem ; ut et Zazii, et aliorum, qui sic dictos volunt, quod ad valvas dominorum starent, ad eorum jussa parati. Certe longe videtur probabilius a vassis etymon deducendum ; ut vavassores iidem fuerint, qui vassi dominici, qui non unius erant ordinis, cum alii majoris essent, inferioris alii; quod
VIII

VAX

UBA

257

sane ipsum satis nomen et munus indi- le roy conseil des barons qui la estoientf qu'il prit terre, mats commancerent a cant. s|c VAVATO. [_ Scilicet jam puerum Vaucrer la barge amont et aval sur la strigae involaverant et supposuerant riviere. * VAXEA, Calciamenta sunt mulierum. stramenticium Vavatonem. (Petron. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. Vide ed. Buecbeler, 63.)] VAUCA, Vasis species. Vide Bauca 1. | VAUCHELLUS, Valliculus, ni fallor. 1VAXELLA, VAYGELLA. Vide in FasCharta ann. 1341. ex Bullar. Fontanell. sella. fol. 62 : Fructus decimates crescentes in * VAXELLUM, Mensurse annonariae omnibus et singulis terris existentibus species. Charta ann. 1286. ex Chartul. circumquaque dictum ecclesiam.... et in S. Gengulfl Tull. : Duodecim denariorutn quodam Vauchello dicti Johannis Bascii, Tullensium et unum resale avense et etc. Vide Vacellus ei-Vancellus. unum Vaxellum avense. Vide supra in * Vaucelle, eadem acceptione, in Poem. Fas 3. Alianotioneoccurritin Vassellum. Alex. MS. part. 1: * VAYCHIA, Arboris species. Vide supra Vaischa. Perdicas et Lyoine soudent d'unes Vaucelles. VAYLETUS, VAYLLETUS. Vide in * VAULARDIA, nostris Vaulardie, f. Valeti. * VAYLH, Prow. Ovile, caula, in GlosLocus publicus, ubi merces venum exponuntur, Gall. Halle. Charta ann. 1326. sar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. * VAYNUM. Vide infra Vaijvum. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 43 : Item e gros cens receuz a Chasteau Renart la VAYRARE, Variare, Ital. Vaiolare, veille de la saint Denis pour cause de dicitur de uvis, quse cum maturescunt Vaulardie, quarante et cincq sols, qui se colorem mutant seu variant, Gall. Tourquintoient.... La granche qui est devant ner. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 191. ex de Vaulardie. Nisi idem sit quod Volarium, Cod. reg. 4624 : Si aliquis canis vel catula inventus vel inventa fuerit in alienis viHortus, viridarium. * VAULSURA, Fornix, concameratio, neis, altenis vel plantatis vinearum, postf. pro Voltura. Vide in Volutio. Vaulte quam uvse cceperint Vayrare et maturari, etiam pro Voitte, in Reg. 13. Corb. sign. etc. Vide supra Variascere. 1 VAYROLA, VAYRORA. Vide Variola. Habacuc ad ann. 1516. fol. 295. v. Corn11. VAYRUS. Vide supra in Vares. put, ann. 1492. ex Tabul. S. Petri Insul.: Item custodi clerico aquge benedictse et * 2. VAYRUS, Varius, versicolor. Reg. duobus aliis qui pluribus vicibus munda- feud. Aquit. in Cam. Comput. Paris, verunt chorum , quando dealbabantur sign. JJ. rub. fol. 16. v: Galhardus de Vausurse dicti chori, de gratia specialixx. Bladin.... et Willelmus de Bladin desol. Codex MS. ejusd. eccl.: Anno 1484. bent.... unam vaccam Vayram, etc. Vide Vaulsura, vel melius testudo campanilis Varius 1. cecidit. Hinc Vautis, pro voute, conca* VAYSCHA, VAYSHA, Arboris species. meratus, in Vitis SS. MSS. ex Cod. 28. Vide supra Vaischa. T VAYSELLUM, ut Vassellum. Vide ibi. S. Viet. Paris. T VAURA, Ager sterilis , incultus. * VAYSSALE, VAYSSELUM, Navis, Gall. Charta ann. 1208. apud Marten, torn. 1. Vaisseau. Gharta Rich, comit. Pictav. Anecd. col. 809 : Et terras quas habebant ann. 1398. inter schedas Mabill.: Conin Vaura, et etiam terras quse fuerunt cedo quod dicti Monachi vel homines eoBocharii de Maroet in prsedicta Vaura, rumdem monachorum habeant Vayssalia etc. Vide Vastum, et infra Veura. piscatoria, propria siveportionaria, quanI VAUTRARIUS. Vide infra Veltrarius. tacumque voluerint vel potuerint habere TO Nostris Vautreur et Vautneur, a in portu Olonas ; de quibus Vaysselis (sic) verbo Vautrier vel Viautrer, Venari propriis seu portionariis dicti monachi aprum, leporem, etc. Lit. remiss, ann. habeant et percipiant totam costumam 1387. in Reg. 131. Chartoph. reg. ch. 92 : piscium. Vide Fos 1. En la forest dudit Magni, qui est garenne, | VAYSSELLA, VAYSSELLAMENTA. Vide avoit gens Vautreux, qui rauboient la ga- Vassella. renne.... Lesdiz Vautreux et robeurs, etc. * VAYT.E , Excubiaa , vigiliae. Stat. Alias ann. 1390. in Reg. 139. ch. 128 : Di- Taurin. ann. 1360. cap. 205. ex Cod. reg. sant icellui nostre sergent que il voulsis- 4622. A : Intelligatur inter cives et distrisent aler avec lui celle nuit en laditte ctuales civitatis Taurini, qui solvunt taforest pour savoir s'il y trouveroient au- leas et faciunt Vaytas. Vide Wactse. cuns Vautrieurs; et environ un quart * VAYVUM, vel potius Vaynum, nostris de nuit eussent trouve Vautriant par alias Vayn, Autumnus seu anni tempesicelle forest les dessus nommez. Lequel tas, in qua demetuntur in agris fruges. Beuvillon estoit renomme de chacier et Gharta ann. 1336. in Chartul. eccl. LinViautrer de nuit aux sangliers, in aliis gpn. fol. 103. r : Quilibet habitator dictse Lit. ejusd. ann. ibid. ch. 109. Vide supra villas habens aratrum seu carucam, debet domino villse ter in quolibet anno corvaCants veltris in Canis 2. tam | VAXA, pro Vacca, in Inventario ann. de bestiis suis trahentibus, videlicet 1476. ex Tabul. Flamar. semel in sombro, semel in Vayvo et semel * VAXALLUM , Vasarium , supellex. in tremisio. Vide supra Gagnagium 1. Stat. synod. Reatina MSS : Concessiones, 1 VAYVUS. Vayva res. Vide in Wayf. distractiones Vaxallorum.... revocamus et 1 VAZI. Testam. ann. 1154. inter Proannullamus. Vide Vassella. bat, torn. 2. novae Hist. Occitan. col. * VAXARE, perperam pro Varare, vox 550 : Hxc est carta testamenti quod RayItalica, Hispanis quoque Varar, Navim mundus Trencavellus in captionem Rayin mare inducere, impellere, Gall. Lan- mundi Comitis Tolosani, et testamentum, cer a I'eau. Libert. Barcin. MSS. ann. et Vazi est tale. Vadium et Gadium pro 1283: Postquam lignum vel barcha aut Testamentum, dixerunt Scriptores medii navis fuerit in mari, vel parata ad Va- aevi. xandum, etc. Vide supra Varare 2. ^ UBACUM. Tabul. S. Victoris Massil.: * Vaucrer vero, Errare, vagari son at, Item aliam quandam terram sitam in apud Froissart. vol. 1. cap. 130: Si Vau- Ubaco de Bleona. Septentrionem hie croient sur les champs et s'embattoient designari nobis auctor est D. le Fourniersouvent a petite ordonnance sur les An1 UBAGUM. Charta ann. 1035. ex eoglois. Idem vol. 2. cap. 76: Et n'eut pas dem Tabul. : Ego Adalgarda dono Uba33

258

UBI

UGT

VEB
JUDARE, Udum facere. Gloss. Lat. Gr. Sangerman. : Vdo, humecto, deluo, madeo, pluo, Bps^w. Utitur Macrobius lib. 7. Saturn, cap. 12. * UDITAS, Moetete , in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Humor, vulgo Moiteur, humidite. UDO, Calceamentum laneum, vel ex pilis hircinis, Martiali lib. 14. Epigr. 140. dicitur, quod aliis Odo. Donatio Constantini M. in lectionibus variis ad Anastasium Biblioth. pag. 255. edit. Reg. : Et ut amplissime Pontificate decus praefulgeat, decernimus et hoc, ut Clerici S. R. Ecclesiss mappulis et linteaminibus, id est, candidissimo colore decoratis equos equitent; et sicut noster Senatus calceamentis utitur cum Udonibus, id est, candido linteamine illustrentur, et ita codestia sicut terrena ad laudem Dei decorentur. Ubi Graeca o-avSaXia Xeuxa Sta oSovtwv. Vide Salmasium ad Lampridium pag. 221. [et Gloss, med. Graecit. Constitut. Mellic. ann. 1625. in Chron. ejusdem Monast. pag. 785 : De interioribus vestibus, item de mappulis, sudariis, Udonibus et ejusmodi, Praelato relinquitur, et unicuique pro necessitate sufficienter, honeste et rationabiliter juxta regulam provideat.} Eamdem vocem usurpant Scriptores recentioris sevi, pro equi stragulo coaetili. Glossae Gr. Lat. : 'Epniliov , Udo. Bulla Paschalis II. PP. ann. 1217. apud Ughell. in Papiens. Episcop. : Tam tibi quam tuis successoribus concedimus in processione palmarum, et ferias secundss post Pascha equum album equitare Udone coopertum, etc. UDWORNYCK, UDWORNici, unius sessionis nobiles : Aulici, et eis quiddam obligati, inquit Sambucus. S. Stephanus Rex Hungariae lib. 2. Decret. cap. 55 : Si quis Ulorum, qui vulgo Udwornyck vocantur, furtum commiserit, lege liberorum dijudicetur. Udwornyck, dicuntur in Decretis S. Ladislai Regis Hungariae lib. 8. cap. 5. Villas liberas ac etiam Udwornicales villas, in Decretis Ludovici Regis Hungar. cap. 5. quae ad Udwornicos spectant. j VEADOR, Hispan. Veedor, Oeconomus. Acta B, Ferdinandi Infantis Lusitan. torn. 1. Junii pag. 563 : Allatas bullas Veadores susceperunt cum omni devotione. 1 VEAGES, Iter, Gall. Voyage. Testara. ann. 1430. apud Calmet. inter Probat. torn. 3. Hist. Loihar. col. 640 : Item volumus et ordinamus fieri pro nobis unum Veagitem, seu unam peregrinationem ad S. Michaelem de Monte. * Nisi lectum sit Veagitem, pro Veagium ; quod satis probabile est. 1 VEAGIUM, ut Veages. Litterae EdPiwardi III. Reg. Angl. ann. 1325. apud Rymer. torn. 4. pag. 133 : Ac jam, ad instantiam nonnullorum dictorum Magnatum et Procerum asserentium se propter brevitatem temporis, non posse ila sufftcienter, sicut deceret,.... pro tali Veagio parari. Regest. Eccl. Andegav. ad ann. 1444. in Vita Math. Menagii pag. 124 : Qui pro suo Veagio habuerat mandata. Occurrit rursum infra. Vide Viagium. * VEARIA, Praestatio quae ratione viarise penditur. Vide in Viarius. Charta Phil. Pule. ann. 1305. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 280. r. col. 2 : In ripariis, portubus, Veariis, vaassoriis , molendinis, etc. * VEBARE, Haedorum vox ; perperam pro Vehare. Vide supra Baulare. 1 VEBER, Fiber, castor, Hispan. Befre, Gall. Bievre. Cone. Dertus. ann.

gum totum de terra Magastris. Leg. generale hominum suorum et censum, qui a vulgo Ubilias vocantur. Vide in forte Usagium. T UBALBALIA, YoXaose, -cat gvrspa, in Oblata. Gloss. Lat. Graec. KM&ah'a, in MSS. SanUBIVIS, pro Ubicunque , occurrit in germ. Gloss. Gr. Lat. : "Evrspa, Intestina. Vita S. Anselmi Episcopi Lucensis pag. T DBALDINI swnf homines certiet signan- 100. ter Clerici vel Canonici terrss vel ecclesise UBLADA, UBLIA. Vide Oblata. alicujus Dicitur quod collegium Ubal* UBLICARE , pro Obligare. Charta dinorum non potest constituere syndicum. ann. 1034. apud Murator. torn. \. Antiq. Vocabul. Juris utriusque. Ital. med. aevi col. 590 : De praedicto casUBANTUS. Vide Wantus. tro et curte, quas nominatur Monte Ren1 UBARTILLUS, Mensurae species. zuli, Ublicavit adversum prsedictum BoniCharta ann. 1177. torn. 2. Monument, sa- facium,.... et Bonefacius marchio similicrae Antiq. pag. 544: In festivitate S. ter promisit facere Bonifacio Enrici filio. Remigii similiter de singulis domibus * UBRERA, Pars navis nescio quae. nummum, et unum panem, et manipu- Contract, navig. reg. Franc, cum Maslum avenae. In Domini natale ad festivita- sil. ann. 1268. in Reg. Cam. Comput. tem S. Stephani unum nummum, et pa- Paris, sign. Noster fol. 287. r : Mensura illius navis talis est, quod sit xiiij. palnem, et Ubartillum avenae de villa. 1 UBERARE , Fecundum esse, vel morum in starreria et octo palmorum et Ubera prsebere, Gall. Alaiter. Vita S. dimidhtm in cooperta equorum, et Ubrera Bernardi Menthon. torn. 2. Jun. pag. in cooperta inferiori a xxx. palmis usque 1078 : Gravidas parturient, steriles Ubera- ad xxocj. palmos. * UBRI , Prov. Ebrius , temulentus. bunt. Vide Ubretare. 1 UBERE, Abunde. Gloss. Lat. Gr. : Ubrietat, ebrietas, temulentia. Glossar. Ubere, aqpeovov, TO TtoM. MSS. Sangerm. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Ab ItaUbertim. lico Ubriaco , ebrius, et Ubriachezza , T UBERTARE, Abundare , uberem ac * UBRIACZ. Glossar. vet. ex Cod. reg. fecundum esse, ubertim habere. Gemma, apud Vossium lib. 4. de Vitiis serm. 4120 : Crocea, cuna infantium, dicitur Ubriacz. cap. 29. UBERTUOSUS, abundans. Joan, de JaUCCUS, Clamor inconditus, Gallicis nua. [Hinc Ubertuosus, plantureux, in Scriptoribus medii aevi, Hus, unde Galli Hucher, Picardi Huquer dicunt, pro aliGloss. Lat. Gall. Sangerman.] j UBERVANCH, Praestationis species quem majori voce vocare, appellare. apud Germanos. Litterae Friderici Ducis Formul33 vett. secundum Leg. Roman. Austriae ann. 1243. apud Ludewig. torn. cap. 30 : Ille judex veniens in loco illo, 4. Reliq. MSS. pag. 226. Quaslibet obven- sub die illo, una cum bonis hominibus ad tiones, scilicet losunge, Ubervanch, gran- locum accessionis, ubi aliquis homo nolos, etc. [** Vide Haltaus. Glossar. Ger- mine ille quondam interfectus jacebat, requirens pro qua re interfectus fuisset ; man, col. 1813. voce Uberfang.] * UBETA, Vasis genus, f. pro Cuveta, sed venientes homines ibi commanentes, Gall. Cuve. Lit. remiss, ann. 1370. in qui in initio litis ibidem fuerunt, vel, qui Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 771: Guil- ad ipsos Uccos cucurrentnt, qualiter jam lelmus Amorosn asserebat quendam (sic) dictus homo ibidem inlerfectus fuit, taliter Ubetam sive payrollum, qui erat ibidem testimonium pre&buerunt, etc. Vide Hue(ubi lanas consueverunt Carcassonss lavarij sium. fuisse manualiter perforatum. * Ubi Codex regius habet Huccos, teste | UBI FECIT, Formula loquendi, de Bouquet torn. 4. Collect. Histor. Franc. D. qua plura in voce Facere 1. Vide ibi. pag. 532. in notis. UBIA. Charta Raimundi Comitis S. 1. UGHA, Prsestationis species. Charta JEgidii ann. 1164. in Bibliotheca Sebu- Willelmi Ducis Aquitan. ex Tabulario sian. cent. 2. cap. 50 : Et in leda de mer- S. Cypriani Pictav. : Dono et concedo ..... cato medietas erit mea et medietas illo- omnes consuetudines meas, quse erant in rum, excepta leda lumborum el lingua- obedientia nomine Exoletia , videlicet rum, et excepta leda Ubiarum, et omnium prxposituram et bannum, et Ucham, et fructuum, quse ad sextarium non vadunt, expallum, et biannum, et friscingam, et quas propria est Monachorum, etc.. Forte pullos, et anseres, et annonam, etc. Vide Olca. obliamm. Vide in Oblata. SSS" Praeponenda videtur lectio ejusJffig" Haud scio an melius Ucham indem Chartae MS. inter Schedas V. 01. telligas Proclamationem vini venalis, Lancelot et editae inter Instr. torn. 6. aut jus percipiendi tributum ex hac Gall. Christ, novae edit. col. 300. ubi le- proclamatione solvendum. Vide supra gitur, Excepta leuda Urnarum. Est au- Hucagium. tism Urna eo loci mensura liquidorum, * Vide supra Hucha 2. | 2. UGHA, Area, vel cistae species, vini, cerevisiae, etc. Vide in hac voce num. 2. cardis aliisque Huche. Vide Hucha. Con| UBIGADA, f. Modus agri. Charta suetud. MSS. Tolos. fol. 41 : Libras praeLeotaldi Comit. Matiscon. ann. 942. ex dictos in locis assisiarum vel bajuliarum Chartular. Matiscon. fol. 166 : Concedi- praedictarum dimittant in certis Uchis et mus.... ad casam S. Vincentii res quas- ipsos alibi transferre non praesumant. dam sitas in pago Lugdunensi in villa Statutum Philippi Pulchri ann. 1334. Montisgudini praster silvam quam reser- apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 93 : vamus, et de ipsa silva damns Ubicadam Avez fait seeller les chambres et les Uches de plusieurs desdits citoyens. unam. * DBIDEM, pro Ibidem. Inquisit. ann. * UCHIA, Area, Gall. Huche, coffre, ar1210. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. moire. Charta ann. 1342. in Reg. 72. pag. 48. col. 2: W. de Campels juratus Chartoph. reg. ch. 341 : Fuit repertus in dixit , quo transacta epdomada P. de quadam Uchia unus rotulus pergameAreolis venit ad domum swam, afferens neusf scriptus in tribus peciis pergameni loricam quam Ubidem dimisit. consutis, etc. Vide Ucha 2. UGTARE. Charta MS. exarata Papiae * UBILIA, idem quod Oblia, Panum tenuissimorum praestatio, quae postea anno 1179 : Et non debent Uctare aliquem in pecuniae summam evasit. Chartul. S. praediclorum locorum garnitum vel scaMarcelli Cabilon.: Dederunt.... placitum ntum. Occurrit rursum infra.

VEG

VEC

VEG

259

1429. inter Hisp. torn. 3. pag. 663 : Neque non Veclus. (App. ad Probum, Meyer, ilz (les vins) sont Vieutrez et transportez, mis et herbegiez en maisons ou celliers, folleratus deferat (Olericus) pellium de text, bas latins, 1,1. 5.)] T VEGORDIA, Prsecordia, Gall. Entrail- etc. Unde Vieustrage et Vieutraige, Trimarthis, de fagnes, de Vebres. 1 VEBBINUS, Fibrinus. Gloss. Isid. : les. Sebast. Perusinus in Vita S. Colum- butum, quod pro mercibus vehendis exCastorinum, vebrtnum.Bebrinus aliis. Be- bae Reatinae torn. 5. Maii pag. 378 * : solvitur. Reg. Cam. Comput. Paris, brinse pelles, Schpliastae Juvenal. Sat. 11. Cujus (aquae) frigiditate Vecordia pluri- sign. Bel. fol. 121. v: Item le Vieustrage, mum reddebantur allisa. Vaecordia, ibid, carrage et roage de Jausy, etc. Gharta 106. Vide Castorinatus. | VEBTA, Vestis species. Charta ann.pag. 367* : In tantumque Vaecordia no- ann. 1311. in Chartul. Regalis-loci part. 1. ch. 30 : Forages, roages, Vieutraige, 855. in Append, ad Marcam Hisp. col. stra concusserat, etc. Hinc tonnelieu, etc. Hinc Viautre , tributi | VECORDIALIS, apud S. Bernardum 788 : Ob inde et de vestimenta frisis cum vistitos et Vebtas 11. et cap as v. etc. Vide in Epist. 441 : Ssepe vero ut placerem ho- hujus collector, in Mirac. MSS. B. M. minibus, sive mini, non Deo, mea erat V. lib. 1 : Vecha. prgecordialis, et, ut verius dicam, VecorMais tuit darapne seront li autre, | VECASSUA,TOTOUPOV,in Gl. Lat. Gr. dialis intentio. Vide Vefaba. Li mal vpaignon, li felon Viautre. MSS. Eeg. VECORIN, Papiaa, Viam antestare. Vox Vide infra Vineragium. ^ VECHA, pro Becha, Rostrum, pars Longobardica. Lex Longob. lib. 1. tit. vestimenti quse in beccum seu acumen 36. 4. [** Roth. 376.] : Si servus Regis VECTICULARIUS , Qui vendit. desinit, vel species vestitus. Vide Beca oberos, aut Vecorin, seu merworphin, aut Dicitur etiam rapinosus, vectes dicimus sicut et Becha. Litterae patentes Caroli V. quamlibet talem culpam, vel minorem fe- aliquem vitam Vecticulariam agere, qui Reg. Franc, ann. 1367. de forma vestium cerit, etc. [Verba sunt injuriosa ex aliis furto et rapinis intendit. Johan. de Japro Montispessulanis : Item quod nulla Lat. Gall. Sangerman. : VeConfer Roth. 26. sqq.] ipsarum (mulierum) audeat portare in Glossis.l [*Tributum pro mercibus quse nua. [Gloss.qui fait verroulz.] * VECTA, suis capuciis, vel Vechis, aut alias in ve- vehuntur exsolutum. Charta Theoder. cticularius, f VEGTIGALERII, ut mox Vectigaliarii, stibus suis aliquod genus rubanorum au- episc. Metens. ann. 1381. ex Cod. reg. in Charta ann. 1330. torn. 2. Hist. Dalreorum vel argenteorum Item quod nulla ipsarum audeat portare aliquam 9861. 2. 2. fol. 99. r : Silvis, aquis, pas- phin. pag. 229. col. 2. et 231. col. 1. VEGTIGALIA, Vecturae, Gall. Voitures. frapaturam in suis capuciis, Vechis, vel cuis, stura, Vecta, ungelta, exactione, Concilium Bituricense ann. 1031. cap. redditibus sive censibus, etc. Quae rursum caragiis capuciorum, etc. 15 : Ut in die Dominica Vectigalia non occurrunt in alia ejusd. episc. Gharta * VEGHARIA, pro Becharia, ni fallor, ibid. fol. 100. r. fiant, quod carregium vel sagmegium diMacellum, laniena, Gall. Boucherie. Vide 1 VEGTABULUM, Vehiculum, vel quo citur. [Regula Conversor. Cisterc. cap. Beccharia. Oharta ann. 1180. in Chartul. aliquid vehitur. Gellius lib. 20. cap. 1 : 10. De fratribus bubulcis, apud Marten, eccl. Lingon. fol. 141. r. : Ego Milo, co- Jumentum quoque non id solum signi- torn. 4. Anecd. col. 1650 : Tempore mesmes Barri, notum facio, quod venerabilis ficat quod nunc dicitur ; sed Vectabulum sionis et secationis euntes et redeuntes ad dominus Man. Lingon. episcopus michi etiam, quod adjunctis pecoribus trahebaVectigalia sua bini et bini loquantur ad nepoti suo dedit ccxx. libras, quas titulo tur, veteres nostri jumentum a jungendo invicem. Ubi vehicula intelliguntur.] pignoris habebat super Vechariam de Pul* Gharta Frider. I. imper. ann. 1179. theriis. * VECTAGIUM, Servitium, quo vectu- apud Ludewig. torn. 10. Reliq. MSS. 1 VEGHIA, VECIA, Vicia, Gallice Vesce. ras suppeditare quis tenetur, vel Pecu- pag. 150 : Semel in anno ab eis Vectigalia Oharta ann. 1199. ex Chartul. Pontisar.: nia ejusdem servitii loco praestita. exposcet a tneridie unius diei usque ad Petnis de Beoleio miles in Vulcassino de- Charta Gait, episc. Laudun. ann. 1164. meridiem alterius diei. dit ecclesise S. Martini Pontisarensis ter- inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. * Vitigal vero nostris, eodem sensu, quas- quo Latinum Vectigal. Lit. remiss, ann. tiam partem forraginis avense et Vecise col. 75: Cospit idem Guillelmus apud Beoleium. Alia ann. 1262. ibid. : dam consuetudines violenter exigere ; .... 1455. in Reg. 191. Chartoph. reg. ch. Vectagium vini, si forte vec- 199 : A cause des terres et seigneuries de Stramina et fourragia garbarum bladi, scilicet ut avense, ordei, fabarum, pisorum et Ve- lura ad aquam ipsam deponeretur, exsol- Caumont et de Tonnix, le seigneur de Caumont a droit de peage, et d'ancienchiarum. Gharta ann. 1244. ex Tabul. verent. Vide in Vectura. * VEGTANS. Stat. comitat. Venaiss. nete a droit et a acoustume de lever, Gouipend. -.Recognoverunt se vendidisse... totum granum et paleam, totam Vechiam, sub Clem. PP. VII. cap. 3. ex Cod. reg. recevoir et percevoir le Vitigal en la ritotam lenticulam, etc. Gharta ann. 1255. 4660. A : Effrsenata cupiditas... suis juri- viere de Garonne en Agenes. VECTIGALIARII, Qui vectigalia colliin Ghartular. S. Bartholomsei Betuii. btis et finibus non contenta, nee falcem fol. 60 : Capitulum minus juste spoliavit suam Vectans in messemponere alienam, gunt, apud Jul. Firmicum lib. 3. cap. 13 : Erunt enim aut Publicani, aut Vectidecimis antedictis videlicet, lini, canabii, etc. Sed legendum ibi Verens. et viridium Vechiarum. Reposuerunt de* VEGTARE, Vecte seu pessulo fores galiarii, aut Curiosi. [Vide Vectigalerii.] cimas bladi, avense, ordei, pisorum, faba- occludere. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. 1 VECTIGALIUM, TeXcSveov. Gloss. Lat. rum, Vechise et aliorum granorum, in reg. 7684 : Vectare, Quoreillier, fermer Gr. ubi Sangerm. habent Vectigal. 1 VECTIGINAL, pro Vectigal. Charta Charta ann. 1303. ex Tabul. Corbeiensi. de quoreil de huys, de quoy I'en le ferme. Conventionis inter Ludovicum Reg. SiOccurrit praeterea in Chartulario S. Vide supra Corale 1. et Vecticularius. 1 VECTARIUS, Ad vehendum idoneus, ciliae et Arelat. ann. 1385. ex Cod. MS. Vandreg. torn. 2. pag. 1521. Vide Fabaportatilis. Miracula S. Benedict! torn. 3. D.,Brunei fol. 40. v : Sint liberi et imrium et Pesait. 1 VECHTINA. Oharta ann. 1125. apud Mart. pag. 313 : Levatum sanctissimum munes ab omnibus pedagiis, VectiginaliMiraeum torn. 2. pag. 817. col. 2 : Rusticis corpus atque in loculo Vectario deposi- bus et quibusvis impositionibua, etc. Ubi et colonis ecclesiss sive pauperes essent, tum, etc. leg. forte sive divites, jus illud quod sack appellaM VECTATA COBTA, in chart. Thelon. ^ VEGTIGUA.L, ut in Litteris Philippi tur in sylva de Bukenholt concessit, Vech- Thoralt. ann. 1262. ubi in textu Flandr. VI. ann. 1340. torn. 3. Ordinal.. Reg. tinam autem de porcis hominum suorum eist leder ghevettet. Kilianus : Vetten het Franc, pag. 234 : A solutione cujuscumecclesia habebit. An quod pro pascendis leder, Macerare corium, arvina pingui que leude, Vectigualis et pedagii ad nos spectantls in toto regno nostro etiam in porcis exsolvitur ? [** Idem forte quod linere, vulgo tanare, frunire. * VECTATORIUM, Civiere ou autre in- ducatu Aquitaniie, sint quieti, liberi et Vedema in Usib. Suestrens. in Gelria ann. 1260. apud Grimm. Antiq. Jur. strument a porter aulcune chose, in Glos- immunes : quodque occasions dicte leude, German, pag. 522 : Item dicunt quod me- sar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. Vide pedagii seu Vectigualis, ab eisdem nichil lior porcus qui provenit de pastu porco- Vectorium. exigi possit. Vide Vestigual. rum, scilicet Vedema, est Scabinorum. * VEGTATORIUS, Gestatorius. CatheVECTIS, Veretrum. Lex Angliorumtit. Vox pertinere videtur ad Vet, Pinguis. dra vectatoria, in Chron. Ademari Oa- 5. 17 : Si libero (testiculos evulserit) centum sol. componat, vel juret ut superius ; Kilianus : Vet-mast, Sagina.] ban. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. T. VEGIA. Vide supra Vechia. 147. Vectatorius etiam legitur in loco si Vectem, similiter. Lex Longob. lib. 1. VECIACUM, praestatio ex vecia. Locus laudato v. Vectarius ex torn. 7. ejusd. tit. 7. 118. [ Carol. M. 82.] habet hoc est in Mestivarius. Vide Mestiva. Collect, pag. 361. loco : si virgam absciderit, etc. Vide Ha* VECINESCUM, Civilia onera hae voce * VECTICARE, Vehere, Gall. Voiturer. sta 3. et Virga 2. signiflcari opinor, in Stat. Taurin. ann. Epist. Peringeri abb. Tegerns. ann. VECTORIUM, Instrumentum, quo ali1360. cap. 205. ex Cod. reg. 4622. A : In- circ. 1003. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. quid portatur, Ugutioni, Feretrum, in telligatur inter cives et districtuales civi- 1. col. 143 : Habet nobis denique nostram Vita S. Urbani Episcopi Lingonensis tatis Taurini, qui solvunt taleas et faciunt navim ablatam, qua debuimus fratribus num. 8. de Feretro S. Urbani : Quocunvaytas et Vecinescum ad modum civium. nostris Vecticare vinum et legumina, alia- que gressum converto, semper subsequitur que necessaria. Vieutrer, eadem notione, me istud fulgens Vectorium. Vide in Vicinus. * VEGLUS, [Gall. Vieil : Vetulus, in Charta ann. 1408 :Et quant duditport | VECTUAGIUM, Vectura, Gallice Trans-

260

VEC

VEG

port. Charta Petri Abbat. Caroliloci aim. 1263. ex Tabul. Compend. : Cum mota fuisset discordia.... super Vectuagio seu conductu decimse eorumdem de terris nostris; de quibus terris decimam cum campiparte dicebant nos debere sibi vecturis nostris propriis.... in domum eorumdem ducere. T VECTUALIA. Vide Victualia 2. 1 VECTUARIUS, Qui vecturas facit, Gall. Voiturier. Litterse Johannis Reg. Franc, ann. 1353. torn. 3. Ordinat. pag. 445 : De die in diem nittuntur capere, arrestare dictos mercatores, Vectuarios ac eorum equos, harnesia, pisces et alecia ipsorum mercatorum et Vectuariorum sibi applicanda, etc. 1 VECTUERIUS, Eodem signiflcatu. Litterse Caroli V. reg. Franc, ann. 1367. torn. 5. earumdem Ordinat. pag. 103 : Similis gabella et per modum similem levetur et exigatur in exitibus nostri Dalphinatus prsedicti, a Vectueriis seu sal . portantibus per eamdem. Paulo ante legitur, Veturerii salis, etc. Vide infra Victerius. VECTURA, in Gloss. Lat. Gr. 9opsTpov, vaOXov. Alibi: NaOXov, navis vectitra, naulum. [MSS. Sangerm. ; Vectura, qpopeTov, (itffObs TOO toou.] Nempe merces, quae pro vectione datur naviculario Joanni de Janua : Naulum, pretium, quod datur pro portatura. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Vectura, porture, voiture, ou le pris que I'en bailie pour porter.] Plautus Mostell. :

petere possit, et habere redditum, quern thon. : Salomon dat S. Salvatori montefn habuit de dicta alia terra vel asstima- Alahart cum massis et vigilariis. Factum tionem pretii araturas vel Vecturiza- in Vegaria Panzego super Samanum. Ibidem : Alocellus situs in pago Namnetico turss, etc. T VEDA. Libertates villse de Salvitate VegarioLusebiacense juxta fiuvium Caher. ann. 1369. inter Ordinat. Reg. Franc, Vide Vicarius et Vigerius. f VEGARIS, VIGARIA, ut Vegaria. Tetorn. 5. pag. 386 : Quod pro fortificatione et aliis necessitatibus dicti loci, faciendis stam. Rogerii Comit. Carcasson. ann. et supportandis, eis concedetur Vedam circ. 1010. inter Instrum. torn. 6. Gall. sivebannum... super victualibusvendendis Christ, novas edit. col. 20: Et ipso casin dicto loco. Legendum videtur Vetum. tello, quae dicitur Saixogo cum ipsa castellania, et cum ipsas Vegaris, quae ad Vide infra Vetum vini. * VEDAGIUM, f. Tributum pro merci- ipsum castellum pertinent. Infra : Etipsa bus quae vehuntur exsolutum, nisi sit Vic/aria de Savartense, post obitum Adepro Vendagium. Gharta ann. 1114. ex lais, remaneat ad Bernardo filio meo. Tabul. episc. Carnot. : Concessit.... quod Hinc T VEGARIUS, ut Vigerius, Vicarius, ipsi (monachi Tironenses) et sui conversi, donati, servitores et ceteri homines in Charta Pipini Majoris-domus, inter a Vedagiis, transitibus, panagiis, quadri- notas Bignonii ad vett. Formul. cap. 7. gagiis.... in perpetuum liberi sint et im* VEGERE. Charta vetus inter Monum. munes. eccl. Aquilej. cap. 39. col. 338 : Centum VEDALARII, a Vedar, Hisp. Vetare, amphoras vino ab ipso monasterio puellaQui vetatis invigilant. Observantise Re- rum Vegant. Id est forte Veniant, interArgon, | 5: Mar. de Rubeis. niVedalariilib. 7. tit. de Pascuis, et prete Bern.Vas vinarium, modius, doi viderint oves in vetato, VEGES, antequam eas capiant extraxerint inde, lium : Italis Veggia. Vita S. Joannis non possunt aliquam decollare extra veta- Episcopi Tragur.: De tanta paucitate uvarum tres majores jam replevimus Vetum. * VEDALE, pro Bedale, Rivi alveus, getes. Vita S. Andreae de Galeranis : Ivit quo aqua ad molendinum decurrit. ad Vegetem, et facto signo Crucis hausit Form. MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 29. abunde, Vegete reppleta divinitus. Bonv: Dum fuerunt versus molendinum de del montius in Descript. CP.: Vinea pro Crota.... in itinere juxta Vedale seu val- qualibet in ea trium vel quatuor Vegetum latum profundum, per quod aqua dicti vini crescit. Domnizo lib. 1. de Vita Mamolendini solita est derivari aut labari, thildis. cap. 13: etc. Vide Bedum. Imperat argent! Vegetem subito fabricari. * Gallicum vero Vedoil, Falcis speTreis minas pro istis duobus prater Vecturam dedi. cies, qua in oppugnando vel deffendendo Bulla Alexandri PP. ann. 1179. apud | VECTURA, Omne jumentum, nempe utebantur, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Ughellum tarn. 8 : Sexaginta saumas equus, camelus, mulus, asinus, bos, in Reg. 184. Ohartoph. reg. ch. 39 : Icellui puri vini per annum, cum Vegetibus, in Gloss. Gasp. Barthii exBartholphi Hist. Perrin Richart prinst ung grant Vedoil quibus possit reponi. Vide eumdem torn. Palaest. apud Ludewig. torn. 3. Reliq. enmanche en ung grant baston, etc. Ex 6. pag. 646. Epistola Siculorum ad MarMSS. pag. 512. [** Bongars. pag. 578. mutatione b in v, pro Bedoil. Vide supra tinum IV. PP. ex Chron. MS. AgrigenBadillus. tinae Eccl. : Nee est sub silentio contelin. 29.J Vide Vehiculus et Vehitura. VEDEMA. Vide Vechlina. genda nefanda malignitas pincernarum, * Simul et Emolumentum, quod ex 1 VEDITUR, pro Videtur, in Oharta qui sub praetextu unius Vegetis de falerno, jumentis percipitur. Libert. Laudosi ann. 1392. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, Childeberti apud Doublet, pag. 688. et ... omnes cives et cauponarios affligebant, vinum universarum cauponarum videlicet pag. 199 : Per quamlibet mulierem vi- alibi. auam vel aliam viventem ex sua Vectura) 1 VEDOGIUM. Charta ann. circ. 1000. Vegetes sigillantes sub certa pcena, etc.. ex Chartular. Matiscon. fol. 116: Item [Hinc emendanda Concilia Hisp. torn, unam cuppambladi. 1 VEGTURA, Servitium quo vecturas (in) rata de bosco Volgerio (damus) unum 4. pag. 161 : Teneantur (prsepositi) pra&suppeditare quis tenetur. Charta ann. Vedogium et ad unum destralem et ad 12. parare et habere cellaria, Vegeces et alia 1360. apud Ludew. Reliq. MSS. torn. 6. porcos saginandum. Nescio an legen- necessaria ad recondendos fructus pr&popag. 404 : Ab omni exactione, collecta, dum sit Vectagium. Vide supra Vectua- siturarum. Leg. Vegetes.] Vide Ottonem Morenam pag. 49. Petrum Mariana Camcontributione, talliis, precariis, Vecturis, gium. steuris et aliis quibuscumque gravaminiVEDOTIUM. Vetus Charta exarata ann. pum in Regesto 2. part. Hist. Placen23. Caroli, 0. apud Catellum in Cpmiti- tinae pag. 361. 364,373. Petrum Crescenbus dexerviant libertate. Vide Vehitura. VEGTURAS CORPORE Suo FACTITARE, bus Tolosanis pag. 69 : Villam, cujus vo- tium de Agricult. lib. 5. extreme, [Mut>ro Ba<n:atv, dixit Gellius lib. 5. cap. 3. cabulum est Vaber, cum omni integritate rator. torn. 8. col. 1083. torn. 9. col. 772. VECTURALIS, Mulio, ex Italico Vet- et Vedotio, similiter biarcio, etc. [Nomen Acta SS. torn. 2. April, pag. 463. Acherium torn. 3. Spicil. pag. 502. Marten, turale, colui che guida bestia da soma. forte loci alicujus proprium.l torn. 3. Anecd. col. 36. torn. 6. Ampl. T VEERGARES. Vide in Vares. Processus de Vita S. Thomse Aquin. T VEERSCHAT. Vide supra Ghescot. Collect, col. 1317.] praeterea Menagium n. 9 : Contigit inde transire Vecturalem T VEFABA, Parva faba. Gloss. Isid. Ubi et Ferrarium in Vegghia. cum sardis. [Chron. Parmense ad ann. 1 VEGIES, ut Veges, non semel in Sta1284. apud Murator. torn. 9. col. 805 : advertere est particulam Ve interdum Quum commune Parmse faceret conduci minuere; quae etiam aliquando in ma- tutis Placent. lib. 6. fol. 81. v. certam quantitatem salis de versus Bono- lam partem accipitur ut supra VecorVEGGIOLA, Doliolum, apud eumdem nix Parmam, et conductores et Vectura- dialis. Campum in Regesto torn. 3. pag. 264. les non venirent per stratum rectam pro* VEFRONDIS, Dicitur de increments Veziola vini, apud eumdem lib. 15. pter guerram Mutinensium.] silvee ceeduse. Glossar. Lat. Gall. ann. pag. 76. 1 VEGIOLLA, VEGIOLUS, Pari signifi1 VECTURALIS, adject. Vectorius. Sta- 1352. ex Cod. reg. 4120 : Vefrondis, Croue catu. Statuta Placent. lib. 6. fol. 66. v: tuta Pallavic. lib. 1. cap. 18. fol. 21 : Et (crue) amandee. idem habeat locum in bobulcis Vecturali1 VEGADA. Charta ann. circ. 1124. inter Vegiolla vini in qua venditur et ducitur bus et nautis forensibus, de suis vecturis Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. calzina sit capax XVI. stariorum ad miet mercedibus. 426 : Et hsec suprascripta adjutoria fece- nus, et qui contrafecerint, puniantur in 1 VECTURARE, Vecturam facere : Ve- rimus tibi per quantas Vegadas tu nos XX. sol. Plac. et ipsa Vegiolla in platea cturizatura, Vectura, Gall. Voiture,trans- commonuens per te,vel per tuum missum. communis comburatur. Vegiolus, ibidem port. Statuta Castri Redaldi lib. 1. fol. Hoc est, quoties nos commonueris, Gall. fol. 82. 21 : Nullus mezadrus, vel terzarinus ha- Toutes les fois que, etc. ab Hispanico Ve1 VEZOLA, VEZOLUS, Simili acceptiobeat boves vel vaccas communes cum do- gada, eadem notione. ne. Johan. Demussisin Chron. Placent. mino suo, vel quae sint domini tantum deVEG^G, Hispanis Valles, plantitie com- ad ann. 1185. apud Murator. torn. 16. beat carrezare vel Vecturare, cum dictis modaa, apud Rodericum Toletan. lib. 1. col. 456 : Eodem, anno fuit maxima abundantia vini, ita quod dabatur Vezola vini bestiis, nee in terris alicujus laborare, nisi de Rep. Hisp. cap. 5. | VEGARIA, VEGARIUM, Idem quodde Fuxusta pro denariis xvin. Castellus in terris domini sui absque licentia domini sui, et si contra fecerint, dominus Vicaria, Districtus vicarii. Tabular. Ro- in Chron. Bergom. ibid. col. 900 : Dum

YEG

YEH

VEH

261

Tridaterra de la Corna habitator de divinos fuisse aiunt, quos Saxones vivalle Breni haberet certam rixam occa- g i l e r e , Germani Wiclers vocant; unde sions cujusdam Vezoli cum Petro Thad- v i g l i a n , hariqlari. Furto enim subreptis mancipiis vel animalibus, hos dsei, etc. 1 VEGESTIUNCULA, Eodem intellectu. consulebant, ut, ubinam essent, edoceActa S. Davanzati torn. 2. Jul. pag. 527 : rentur, cujus indicinse pretium vegiatuTamen semel quamdam Vegestiunculam ram vocabant. Alii a veg, vel vseg Saxonico, quod viam sonat, deducunt, ut imbuit vino, etc. VEGETICULUS , Eadem notione, in vegii fuerint, qui pecudum vestigia inChronico Anconitano apud Julianum dicabant. Saracenum in Hist.Marcse Anconit. pag. VEGLONES, VEGLIONES. Charta Ari139. [Mag. Boncompagnus de Obsid. bertiArchiepiscopi Mediolanensis, apud Anconae apud Murator. torn. 6. col. 931: Puricellum in Monumentis Ambrosianse Unde tune quidam Vegeticulum resina Basilicas pag. 369: Ad subdiaconos de et pice plenum, cum strue lignorum pro- ipso ordine dent solidos 12. ad Notarios jecit.] sol. 5. ad Presbyteros Decumanorum or| VEGITICULUS, Eodem sensu. Statutadine libras 4. et dimid. ad lectores sol. 5. datiaria Riperise cap. 12. fol. 5: De quo- ad custodes sol. 4. ad Veglones den. 40. libet plaustro Vegiticulorum et doliorum, ad scriptanes majores et minores, quod pro introitu soldi quinque,... et intelliga- sunt breves quinque. Occurrunt eadem tur plaustrum de decem Vegiticulis, et verba infra pag. 470. et 482. Charta arm. plaustrum de doliis triginta. 1100. apud Ughellum in Archiepisc. 52" Alia notione Veges legitur in Me- Mediolanensib. pag. 171: Finito autem moriali Potestat. Regiens. apud Mura- officio, religiose et honorifice suscipiant tor. torn. 8. col. 1136 : Muratum fuit pala- majores tres solidos ex obedientise munere, tium dictum communis Hegii usque ad 12. denarios accipiant cum Veglionibus summitatem.... et factafuit Veges murata custodes, duos item denarios habeat, qui de Foliano. Vide Vezia. Nee magis mihi crucem bajulaverit auream, etc. Idem constat quo significatu occurrit in Puricellus pag. 97. ait, ita etiamnum Chron. Parmensi apud Murator. torn. 9. appellari Mediolani utriusque sexus col.763 : Et quum prope eos venissent cum senes, (unde vocis etymon, a Veglioni duobus carrociis, summo diluculo de cas- Ital.) indumenta suimet status et officii tris recesserunt, et Vegetes et multa alia propria gestantes, qui quidem processidimiserunt. Nisi Veges sit pro vehes, bus Ecclesiasticis cum cruce interesse plaustrum. solent. Senes nude dicuntur in Charta VEGETAMEN, Vegetatio, motus. Oc- alia pag. 428. currit apud Prudentium. 1 VEGLONI, et VEGLONJE, Eodem inVEGETARE, Fovere, alere. Concilium tellectu. Ordo coronat. Henrici Imp. Turon. III. cap. 36 : Ut unusquisque apud Murator. torn. 2. Anecd. pag. 328 : ad se pertinentes inopes alere ac Vegetare Modus processionis talis est. Primo incestudeat. Lex Wisigpth. lib. 11. tit. 3. dunt Vegloni et Veglonae gecenter ornati 4 : Si quis transmarinus negotiator merce- et ornatse,' narium de sedibus nostris pro Vegetando VEGOIGNIENSIS PAGUS, commercio suo susceperit, etc. Vide leg. gnois, in comitatu Blesensi, Gall. Vegoimemoratur 1.0. de Custod: reor. (9, 4.) in Lit. remiss, ann. 1379. ex Reg. 114. VEGETATIO. Breviarium Aquensis Ec- Chartoph. reg. ch. 324 : La paroisse S. clesiaein Provincia : B.Maria Magdalena etc. Maximino sociata tune iter usque ad Lubin en Vegoignois,115. ch.Vergoingnois, 24. mare direxerunt , ascendentes navem in iisd. Lit. ex Reg. VEGRI, Agri inculti, qui nostris Vaprospero cursu pervenerunt Massiliam, ibique Vegetationem navis relinquentes, recti, seu Guerez. Vide Warectum. StaDomino annuente,Aquensem aggressisunt tuta Patavina Rubr. 36 : Beccarii possint Comitatum. [Forte Subsidium, admini- tenere et pascere in Vegris, intelligendo, quod illse terras sint Vegrse, quse non sint culum.] T VEGETATOR, Qui vegetum reddit. laboratss, et quse non fuerint cultae per S. Orientii Versus de Trinitate apud tres annosproxime elapsos, cum aratro. * VEGUDA, an Banni seu prohibitionis Marten. Collect, vett. Script, part. 1. cujuslibet denunciatio ? an Submonitio pag. 31: ad excubias, ab Italico Vegghia, vigiliae, Principium ac finis, Yegetator et intus et extra. excubiae ? Libert. Montisfer. ann. 1291. 1 VEGETICULUS. Vide in Veges. in Reg. 181. Chartoph. reg. ch. 154 : Item VEGETGM.Lex BaJAyar. tit. 21. cap. 6 : pro quolibet adjornamento, gatgiamento, Si vero de minutis silvis de Wic, vel quaeVeguda infra villam, habeat serviens, cunque Kanejo Vegetum reciderit, cum qui fecerit, duos denarios tantum. Intersolido et sitnili componat. Editio Heroldi : rogat. Templar, ann. 1310. inter Probat. Vel quacunque Kaneovictum reciderit. Et torn. 1. Hist. Nem. pag. 188. col. 2 : Item cap. seq. : Si amplior fuerit numerus Ve- dixit quod si ipse de dicto ordine exiret, getorum, non cogatur componere nisi res- nisi per portam domus dicti ordinis, vel tituere cum simil et sacramento. Edit. a Veguda, vel non a Veguda, et abstraHeroldi, et Baluz. : Si amplius fuerit hens inde aliquid, vel non extrahens numerus Vegitarum, etc. caperetur et poneretur in perpetuum car1VEGGIOLA, VEGIES, VEGIOLLA, VE- cerem. Ubi Veguda, idem videtur quod GIOLUS, VEGITIGULUS. Vide in Veges. Gallicum Poste,static,locus in quo vigil VEGIUS, VEGIATURA. Lex Burgund. constituitur. Vide Vehenda. tit. 16. de Inquirendis animalibus, 3 : *VEHANIUM, f. Quod pro frumento Si vero Vegius extiterit, et Vegiaturas vehendo ad molendinum, vel pro farina (Herold. vigaturas viasj acceperit, et is, ab eo reportanda solyitur. Charta ann. cut indicat invenire non potuerit, furtum, 1506 : Vendidit... medium Vehanium moquod se perdere mentiebatur, dissolvat in lendini bladarii, situm in molendinis simplum. Edit. Heroldi: Furtum, quod Badacley. prodere menlitur, in simplo solvat. Addi^ VEHARE dicuntur hoedi. Vide Bautament. 1. tit. 8: Quicunque mancipium, lare, et infra Vehyare. caballum , perdiderit, donet Vegio pro * Perperam Vebare supra in Baulare. mancipio solidos 5. pro equa sol. 2. etc. Vide Vehyare. Ubi quidam Vegios, hariolos, vates, ac 1 VEHATIO, Vectura, in Cod. Theod.

lib. 14. tit. 6. de Calcis coctor. leg. 3. Vide Sartatectum. 1 VEHEITURA. Vide infra Vehitura. VEHEMENTESCERE, Ingravescere. Coalius Aurelianus lib. 1. Chron. cap. 2 : Vehementescit autem haec passioin hyeme, &tc T VEHEMENTIA, Stupor, ayr.^a. in GlLat. Gr. 1 VEHEMOTH, pro Beemoth, Diabolus. Vide in hac voce. Nigelli Ermoldi Carmen pro Ludov. Imp. apud Murator. torn. 2. part. 2. pag. 13. Prolog, vers. 15 :
Talia cum facerent, quos vana peritla lusit, Horridus et teter depressit corda Vehemoth.

^ VEHENDA, f. Specula, Gall. Vedette. Charta ann. 1351. ex Tabular. Massil. : Quod custodes teneri faciant in locis solitis node et die, et in quolibet dictorum duos qui ad Vehendas node et die faciant excubias. T VEHENUM, Octava pars, Gall. Huitieme, a vulgari Vech, pro Huit, octo. Charta Massiliensis ann. 1522 : Solvere tenentur Vehenum sive octavam partem omnium averium et animalium. ] VEHERIUM, Vehiculum. Inventarium MS. ann. 1366 : Item quod dominus Papa dum filium suum habuerit, mittet sibi Veheria xv. cum equitibus mi. G. 1 VEHERIUS, Idem qui Vicarius, vel Vigerius. Vide in his yocibus. Dalphinatibus Veherius maxime dictus, quod Vehier, pro Viguier, vulgatius usurpant. Charta ann. 1494. torn. 1. Histor. Dalphin. pag. 143. col. 2 : Veherius Geriss sextam partem, Veherius Portae Trionise duodecimam partem, Veherius Cleriaci duodecimam partem (percipere consuevit.) 1 VEHEEIA, Districtus, officium, munus Veherii, vulgo Veherie. Extractum computi ann. 1318. ibid. col. 1: Computavit Giletus Coperii de Mis omnibus quse habuit et recepit, solyit et deliberavit, ratione Veheriss pr&dictae. Charta jam laudata ann. 1494. ibid. col. 2: Deinde per partem Dalphinalem fuerunt acquisitse duas veherias ; scilicet, Veheria Geriae , Veheria Portae Trionise. Droit de Veherie ou boutage, in Consuetud. Baroniae Castri-novi in Biturigibus tit. 2. art. 4. T VEYERIA, Eadem notione. Charta ann. 1359. ibid. pag. 145. col. 2 : Recognovit se tenere.... ab Episcopo (Gratianopolit.) Vicariam seu Veyeriam, quse appellatur Vicaria seu Veyeria Portae Trioniae. Alia ann, 1293. ibid. : Item Veyeriam civitatis Gratianopolitanss, prout pertinet ad ipsum. Rursum alia ann. 1344. pag. 146. col. 1 : Et primo Veyeriam quam habet apud Gratianopolim idem dom. Guillelmus, quae Veyeria vulgariter appellatur Veyeria Cleriaci, una cum domo fprti ipsius Veyeriae. Vide caput 8. Orationis 5. in laudata Hist. Dalph. torn. 1. pag. 113. T VEJARIA, Pari intellectu. Chartul. Gratianopolit. fol. 41: Et cum omnibus rebus minutis quae de lezda exeunt, et partem lertiam de Vejaria et medietas de manso Stephani, etc. | VEHIA, Vehes, onus vehiculi, Gall. Charretee. Litterae Henrici VIII. Reg. Angl. ann. 1541. apud Rymer. torn. 14. pag. 720 : In magno horreo spatium sufficiens ad reponendum et recipiendum octoginta Vehias foeni et straminis. Vide Vehiculata. 1VEHICULA, pro Vetula. Vide infra in Vetula. 1 VEHICULARIS, Ad vehiculum pertinens, Patrimonii sunt munera rei Vehi-

262

VEH

VEI
VEKEN, vox Teutonica. Charta ann. 1291. apud Miraeum torn. 2. pag. 874. col. 1 : Quod prasmissa bona fossatis seu aliis quibuscumque munitionibus firmare seu circumdare poterunt, et aditibus sive introitibus viarum obstacula nuncupata Theutonice Veken apponere, contradictione qualibet non obstante. In alia ann. 1298. ibid. pag. 876. col. 2 : Inchoant enim bona praedicta ad quoddam obstaculum, vulgariter dictum Veken. [** Kilian. Repagulum, crates lignea, clathrus.] 1. VEL, saepe pro conjunctiva, et, usurpatur apud Scriptores 33vi medli. Fortunatus in Vita S. German! Paris, cap. 35 : Debilitatem manuum, Vel pedum ineurrit, [Tabul. Rothon. : Regnaatibus Hlotario et Carolo, Vel Hlodowico, et Numinoe Duce Britanniae, Vel Susanno Episcopo in Venedia.] Id jam observatum a Jacobo Gothofredo in Gloss, ad God. Theodos. J. Chiffletio in Anastasi Childerici cap. 7. et Marca lib. 4. de Concord. Sacerd. et Imper. cap. 5. lib. 6. cap. 24. * 2. VEL, Haec dictio alternativa quandoque ponitur pro Id est. Glossar. j urid. Anonymi ex Cod. reg. 4611. * VELA, vox Italica, Velum. Lit. Salad, pro Pisanis apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 1. pag. 197 : Quando veniunt in tempore collandi, non debent retinere nee Velas, nee timones, etc. Vele, eadem acceptione, in Lit. remiss, ann. 1464. ex Reg. 199. Chartoph. reg. 515 : Le suppliant s'estoit associe. de Olivier Retif.... pour.... conduire en nostre pays de Normandie toilles, canevas ou Velez. 1 VELA, f. pro Tela. Vide Socinus. VELABER, Venditor minutarum rerum, Papiae. Ugutio addit, comestibilium in tali loco, vel quia eas velat. [Gloss. Lat. Gall. Sangerman.: Velaber, jRegretier, vendeur de menues denrees man j ablest j VELAMEN Religionis in se suscipere, pro Monachicam vitam inter Sanctimoniales profiteri, in Leg. Liutprandi[**30. (5,1.)] Murator. torn. 1. part. 2. pag. 58. Velamen S. Dei Genitricis dicitur velum Sanctimonialium, apud Mabill. torn. 3. Annal. pag. 186. * Notandum omnino est, inlege Liutprandi hie laudata de velamine agi, quod initio probationis assumitur ; quo semel suscepto, nubere virgini prohibetur : cujus legis haec suntTerba : Quia considerare debet omnis Christianus, quod si quiscumque secularis homo parentem nostrum secularem sponsat, cum solo anulo subarrhat et suam facil; et si postea aliam duxerit, culpabilis invenitur solid. D. Quanta magis debet causa Dei et sanctae Maria& amplior esse, ut qus& ipsum Velamen vel habit urn suscipiunt in se, in eodem debeant permanere. * Haud scio an inde apud nostros pbtinuerit usus, ut virgo, quse in teneriori estate, puta octo annis nata, quod non raro fortean factum est, velum susceperat, nulla licet solemni benedictione accepta, nee yoto emisso, postea nuptui tradebatur, ipsius proles, nisi literis regiis ad successionem parentum obtinendam redderetur habilis, ea, ut nothi, priyabatur. Cujus moris exemplum suppeditant Liters legitim. ann. 1317. quas supra descriptas legere est in Legitimare. * Velo religionis privabantur ad ternpus moniales, quae contra castitatis votum peccaverant. Eeg. visitat. Odon.

cularis, item navicularis, decemprimatus, Acta Murensis Monast. apud Eccardum in Digest, lib. ult. tit. 4. leg. 1. de Orig. Habsburgo-Austr. col. 221 : In 1 VEHICULARIUS, Structor vehiculo- Autumno Vehitant cum plaustris vinum rum. Capitol, in Maxim, et Balb.: Unus de Alsatia sive Brisgoja. e plebe, ut nonnulli dicunt, faber ferraVEHITURA, Vectura, Voiture. Taburius, ut alii rhedarius Vehicularius. larium S. Remigii Remensis : Facit VeAdjective usurpatur a Spartiano in Se- hituram in leugas 30. aut se redimit den. vero. 4. Occurrit ibi pluries. [Charta ann. 1 VEHICULATA, Vehes, onus vehiculi, 1190. in Tabul. S. Medardi : Item sinGall. Charretee. Charta Ludovici Orassi guise potestates per singulos annos unam Reg. Franc, ann. 1134. ex Tabul. Mo- Vehituram ei (advocato) procurabunt; nast. Montis-Martyrum : In silva quoque et hujusmodi Vehituras in ullos alias nostra quae Vulcenia vocatur cotidie Vei- usus habere poterit quam pro vino adduculam (in autographo VehiculatamJ cendo.] unum mortuorum lignorum eis concediT VEHEITURA, Pari intellectu. Charta mus. Vide Vehia. ann. 1302. ex Tabul. Massil. : Ne fraus * Vehiculatura ex eadem Charta edi- committatur per inimicos reginales tergiturn inter Instr. torn. 7. Gall. Christ, versaliter et dissimulative super Veheitura salis. col. 55. T VEHICULATIO , Suppeditatio cum T VEHITURA., Omne jumentum ad veanimalium turn vehiculorum in publi- hendum aptum. Charta ann. 1221 : De cos usus, inter onera publica recense- managio autem bladorum ita compositum tur : hanc Italiae remisit Nerva, unde est quod equi hominum, vel Vehituras eopercussus nummus exstat apud Spa- rum cum quibus excolunt terras suas, cum nbem. de Numism. antiq. Dissert. 13. propriis praepositi de Domno Martino sicap. 5. cujus inscriptio est: Vehicula- mul ducent blada apud Meduntam. Vide tione Italia remissa. Vide Spanhem. loco Vectura. * VEHOVOLENS. [ Vehovolens, Enralaudato, Jac. Gothofredum in Cod. Theod. de Cursu publ. Casaubon. et gies. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, Salmas. ad August. xme s.)] VEHTAT. Vide Heimsuchung. '* VEHIGULUM, Equuleus, Gall. Chevalet. Dialog, creatur. dial. 107: Lupus VEHYARE dicuntur caprse. Ebrardus cum azello simul sarrabat...... Lupus au- Betun. in Gra3cismo cap. 19. ubi animatem prse dolore se retorsit et juravit lium omnium voces sic recenset : ut Vehiculum praecipitaret. Vide VehiDrensat olor, clingit anser, crocitat qaoque corvus, culus. Ac pardus fellit, vultur pulpat, leo rugit, Ac onager mugilat, bos mugit, rana coaxal, VEHICULUS, VEHICULUM, Equus, a Vociferans barrit elephas, grillusquo minurrit, vehendo dictus ; nostris Voiture. HistoBlatterat ac vespertilio, strictinnit hirundo, riu Translat. S. Fausta3 Virg. n. 7 : Nam Balat ovis, Vehyat capra, sed gallina gracillat, Vehiculus, qui eum ferre debuerat, cum Frendit aper, vulpes quoque grannit, rudit asellus, illis, qui primitus vadum transierant, forHinnit equus, grunnit porcus, pipilat quoque nisus, tuitu vacuus, neminem in dorso suo farens Sed catulus lalra*hinc murilegulusque'catillat, transmeaverat. Jonas in Vita S. Attalae Est hominumque loqui, quod dido praevalet omni. Abbat. Bobiens. n. 8: Vehiculo, quiet e [Vide Baulare.] fovet, libros ligatninibus firmat. Vita S. Lupi Episc. Cabilon. n. 10 : Contigit, T VEJARIA, Ut Vicaria. Vide Vehequendam pauperem advenire asini Vehi- rius. 5 VEIGULA. Vide Vehiculata. culo. Fortunatus in Vita S. German! 1 VEIELUS, Vetus, ni fallor, Gall. VieL Paris. Episc. cap. 22 : Cum equum necessarium ad sellam beati viri donasset Ve- Charta ann. 1042. ex Tabul. S. Victoria hiculum. Infra: Sequenti die sellarem de Massil.: Donamus unam braciariam quae stabulo... retraxit emptor martuum Vehi- dicitur Ventia, et fuitde dominica Darna culum. Occurrit apud eumdem Fortuna- Veiela. * VEJENTANUM VINUM , pessimum tum in Vita S. Albini Episc. Andeg. Leonem Ost. lib. 3. cap. 23. etc. Ita est, a loco. Glossar. vet. ex Cod. reg. XW a > pro equo, usurpavit Nicetas in 7613. 1 VEILLUS, ut Veielus. Jos. Moret. in Joanne Comn. ex Cod. barbaro-Gr. IIdefonsus Toletan. de Scriptoribus Ec- Antiq uit. Nayarr. pag. 516 : Regnante clesiast. cap. 4 : Cum 70. monachis....... Rex Garsias in Navarra et in Castella navali Vehiculo in Hispaniam commi- Veilla. Vide Velius. gravit. 1 VEIRERIA, Vitriaria fornax, officina, VEHICULUM, Facultas ducendi cur- Gall. Verrerie, passim in Charta Maurum per silvam, pro qua nescio quid rini Abb. Vallis-Sanctae dioec. Apt. ann. pensitabatur domino silyee. Charta fun- 1509. ex Schedis Pr. de Mazaugues. Nosdationis Abbatiae S. Trinitatis Exaquen- tris Veirre, ni fallor, pro vitreus, apud sis apud Sammarthanos : Et rectam de- Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 921 : cimationem, infra parcum et extra illius Cagettes Veirrees pour mettre oiselets de forestse, de pasnagiis, et de Vehiculo et de Chipre. Vide-Feyria. * Minus recte Veire, Vitreus expovenatione, et de omnibus lucris, quae ibi facta sunt, aut facienda erunt. nitur; idem quippe sonat quod Vermiculatus, Gall. EmaiUe. Vide supra Va| VEHIGELORUM, Genusfluvialiumnavium apud Gallos. Gloss. Isid. Excerpta rius 3. 1 VEISATURA, pro Versatura. Vide habent, Veligebum : Vulcanius emendat Veligerum. Neutrum Gra?vio arridet, qui Tremisium. 1VEISSEGUE, Exitus, Massiliensibus. ibi aliud latere putat. VEHIGUAI. Ebrardus Betuniensis in Charta ann. 1308. ex TabuL S. Victoris Massil.: Habere debent suwn exitum sive Grsecismo cap. 24. de Interjectione : Veissegue, ad caminum publicum. Vide Hocque scias nulla voce indiget expositiva, Huisserium et Veysseria. Sed quidam dicunt Vehiguai velut expositive * VEITURA, Vectura, Gall. Voiture. Cum non exponant, linguaque fruanlur eadem. Charta Nic. abb. S. Joan. Laudun. ann. Ubi Metulinus ait vehiguai esse inter- 1196. ex Tabul. ejusd. eccl.: Tot modios jectiones blasphemantis in lingua His- vini, quot nobis ad cellarium nostrum propana. priis Veituris apud Laudunum reddent. T VEHITARE, Vehere, Gall. Voiturer. Vide Vehitura.

YEL

VEL

263

archiep.Rotomag.ex Cod. reg. 1245. fol. tiones vacant, absque licenlia id faciendi, gevano de Modo expugnandi T. S. : 130. v : Visitavimus prioratum monia- etc. Pro solemn! castitatis professione Cum navis fuerit completa, operator provideat ponere Vella, ubi sibi videbitur liumS. Albini... Velum autulimus (abstu- occurrit supra in Velare 1. ^ VELATOR. Chron. Balduini diaconi pro meliori, taliter quod pertica Vellae limus) Aelidi de Rothomago et Eustachiae de Estrepigniaco ad tempus, propter ea- torn. 2. Monument, sacrae Antiquit. pag. non tana at cornam capitis navis. Vide rum fornicationem. Stat.Praemonst.MSS. 207 : Nee tamen mirum, erat si quidem Vellus. dist. 4. cap. 11 : Quascumque autem soro- fervor religionis, columpna ordinis, Ve1 VELLATA, f. Villosa. Vide in hac rumin lapsu carnis fuerit deprehensa, ad lator castitatis, etc. Ubi in margine f. voce. Charta ann. 855. in Append, ad aliud claustrum sororum, quam citius fieri Zelator. Marcam Hispan. col. 788 : Cupertorio poterit, in pcena gravioris culpse. mitta* VELAYANUM. Vide infra Velleya- Siricio i. et Vellatas XL. et quadincos tur. Hoc adjecto, quod Velo careat, nee num. XI. etc. | VELE. Charta Piligrini Colon. Ar- VELLATIO, Titillatio, yapyaX'.^;, in revertatur ad domum propriam , sine 1 speciali licentia capituli generalis. Quod chiep. ann. 1028. apud Marten, torn. 1. Gloss. Lat. Gr. MSS. Sangerm. Vellicalio si secundo commiserit, puniatur poana Ampl. Collect, col. 394 : Cum vero legendum putat Cujacius. praedicta. Hoc adjecto, quod circa quin- silvam illam quas prae magnitudtne sui VELLEUS, adject, a Vellus. Asconius quennium circa earn nulla fiat dispensatio Vele nuncupatur, etc. Occurrit rursum in 2. Verrin. : Crumenae Velleas et scorrevertendi, et cum reversa fuerit, usque col. 396. VELENSIS, Tunica, quas affertur ex In- teae. ad quinque annos Velo careat. Vide in Velum. sulis, dicta, quod veils sit apta, Papiae. 1 VELLEYANUM, nude pro Senatus11. VELARE, Virginem in Monacham In edito habetur, sit nota. [* Adde ex consultum, quod M. Silano et Velleio veli impositione suscipere. Charta apud Cod. reg. vel nepta. Vide Nepticula.] Tutore Coss. factum est: hac lege uxori Madox Formul. Anglic, pag. 386 : Re- [* Isidor. Orig. lib. 19. cap. 22. sect. 21: conceditur jus et privilegium in bona misi... totum jus... quod... habere potui in Velenensis tunica est, quas affertur ex in- viri sui, prae omnibus creditoribus. Conpresentations seu nominatione talium sulis.] sule lib. 16. Digest, tit. 1. Statuta Massil. duarum mulierum per prasdictos Abbatis1 VELERIUM, Gall. Voilier, Malus di- lib. 2. cap. 16. num. 14 : Omnia vero quas sam et conventum admitlendarum vel citur, quod vela ad ilium alligantur. superius continentur, sicut in maribus, Velandarum et concedo quod praedicti Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalphin. sic in fczminis volumus observari, adeo Abbatissa et conventus et successores pag. 98. col. 2 : Item unus malus sive Ve- quod nee tueri se possint contra instrusui ad prsedictam admissionem, Vela- lerium solum, vel munitum antennis, de- mentum beneficio Velleyani. Statuta Palcionem, ad prassentationem seu nomi- bet vininti solidos. lavic. cap. 12. fol. 14 : Tune ipsa mater nationem meam vel hasredum meorum de * VELEROSUS. [Villosus (?): Tres cseteris prasferatur, dummodo renuntiet caetero non teneantur. Occurrit praeterea minores vero servientes coquine habent secundis nuptiis et Veleyano. Instrum. in Cone. Hisp. torn. 3. pag. 19. apud corda et linguas porcorum et pennam ann. 1408. inter Instr. tomi. 1. Gall. Murator. torn. 1. part. 2. pag. 132. et Velerosam et extales sive poitrones por- Christ, novae edit. pag. 127. col. 1 : Pro alibi passim. corum. (Cart. N. D. Paris, III, 447, an. quo Alziaria Arthelane ejus uxor cavit 1 2. VELARE, Velificari, Gall. Faire 1230.)] in forma renuntiando Velleyano, etc. voile. Litterae Edwardi III. ann. 1337. * VELIFICARE, Nave piscatoria uti; Charta ann. 1291. ex Tabul. Domus Dei apud Rymer. torn. 4. pag. 742 : Insi- unde Velificatio, illius usus. Charta ann. Pontisar.: Renoncans a tous privileges,... diantes fidelibus nostris supra mare, 1292. apud Schwart. in Hist. fin. princi- et especialement ladite Agnes a I'Epitre nonnullas naves regni nostri, lam Ve- pat. Rug. pag. 223 : Habebunt etiam libe- du Senat Velleyen et Diviadien. Alia lantes supra mare, quam ancoratas in ram Velificationem cum suis mercibus, si- ann. 1292. ibid. : A I'Epitre Vellexen littore invaserunt. [** Navem illam Ve- mul et piscationem per dictum stagnum et (sic) et Diviadrien acertenee pour la lantem versus prsedictam villam S. Jo- penam infra et supra, a rota molendini... faveur des fames. Rursus in alia ann. hannis, in chart, ejusd. regis ann. 1346. Eandem libertatem piscandi, Velificandi 1293. ibid. : Au benefice Beelleyan et Diapud Lappenberg. Orig. Hanseat. Pro- in aquis Treble et Follensa possidebunt viadryan, etc. terminos infra nostros. bat, pag. 385.] * Seu potius Velleianum, pessime pror* VELI6ARE, Velificari, navigare. sus hie definitur: eo quippe Senatus* VELARE MENSAM, Tegere earn linChron. Danic. ad ann. 1287. apud Lu- consulto cautum est, ne feminae pro aliis teo, in Ruodlieb. fragm. 5. vers. 111. 3|c VELARIS. [Venditor minutorum co- dewig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 36 : fidejubeant, quod si fecerint, sponsione Multis interfectis de Norwegien Veligan- sua liberantur ; unde inscribi solet, Semestibilium in locis velatis. DIEF.] VELARIUM, Ugutioni, Velum et dicitur tes Stubekiobing combusserunt.... Ad Sui- natus-consultum de intercessionibus femietiam sic locus velo obumbratus, unde sic neburgh Veligantes earn incendebant ad narum. L. 1. fl ad Sc. Velleian.: Velleiano dicebatur locus in theatro, quo recipie- modicum. senatus-consulto plenissime comprehenT VELIGEBUM. Vide Vehigelorum. bantur pueri post ludos, quia velum ante sum est, ne pro ullo feminas intercededeportabant, ut esset secretior. Vox Ju1 VELIMENTUM, Velamentum, Gall. rent. Id est, alterius obligationem in se Voile. Laudes Papiae apud Murator. torn. transferrent, ut exponit Gothofredus. venali nota. OueXaptov, in Inscriptione Antipolitana 173.10. Willelmus Tyrius 11. col.27: Mulieres... Velimenta sua tarn Vide tit. 29. lib. 4. Cod. et Lexic. juridic. lib. 20. cap. 25 : Dependebant ante Con- long a deferunt, ut viac possint earum pe- Calvini. sistorium Velaria pretiosae materias, etc. dum extremitates, nedum caligarum qua* VELAYANUM, Eadem notione. Charta Ita etiam ejusmodi vela, ante Principum lit as, apparere. permut. ann. 1539 : Expresse renuncia* VELIS, ut supra Vela, Velum Leudse vit beneficio Velayani senalus-consulti, consistoria vocat Achmes cap^. 262 : 'Eav Paffi).euc OTI Ta [JinXapta au-roO Steppa- major. Carcass. MSS.: Item pro capite -aipYJCTEi 6X24"^ et? T/)V atfyouarav, xod Velis de cerico, j. den. Turon. Ubi versio juri ypothecario et legi Julias de fundo yuvatxa? auT?j?. Alypius Antio- Gallica ann. 1544: Item pour chacune dotali, etc. | VELLIBAT, pro Volebat, in Charta chenus in Descriptione orbis cap. 58. teste de Vels soye, etc. Clotharii III. ann. circ. 658. apud Feli11 : Ligna, aeramentum, ferrum, picem, *. VELITARE, [Pugnare. DIEF.] 1 VELIUS, Vetus, Gall. Viel. Charta bian. Hist. Sandionys. pag. vn. nee non vero linteamen pro Velaria et funium usu. Id est, supelleetile, vel re vetus apud Mabill. seec. 5. Bened. pag. % VELLICARE, [Reddere, ledere, morvelaria. 85 : Et in Velio Salveniaco similiter, etc. dere. DIEF.] VELARIUS, Velorum confector, in ve- Vide Veillus. | VELLONTJS, VELLUETUM. Vide Vil* Vellier, eadem notione, in Lit. re- losa. teri Inscriptione 599.10. miss, ann. 1459. ex Reg. 188. Chartoph. * Inter milites recensetur in vet. Ins* Pancript. apud Joan. Vignol. pag. 293 : D. reg. ch. 139 : Le suppliant vit iceulx Du- nus VELLUDELLUM, VELLUELLUM, Dras sericus Velours. M. VALERIUS.... NAT. ALEXANDRIN. EX tay, Colet et Savin couchez en ung umbre Valeueirs, in villosus, Gall. parvo domus Lib. rub. fol. et passa pardevant eulx, et en passant les VELAR. DUPLIGAR. MIL. etc. t VELATI MILITES, f. pro Velites, apud appella Velliers. Nisi insidiatores intelli- publ. Abbavil. ad ann. 1253. fol. 36. v. Lit. remiss, ann. 80. CharFestum praeter quern nemo alius horum gas, a verbo Veiller, epier, guetter ; quod toph. reg. ch. 4271351. in Reg. tres pecias : Duo meminit. ad illorum, de quibus agitur, situm sa- Velludelli cepit. Invent. rubia, S. Capel. Paris, | VELATIO, Benedictio nuptialis, quiatis apte convenit. VELEONES. Ephemerides Mon. S. ex Reg. I. ch. 7 : Item una pecia de Velscilicet pallio velari solent matrimonio luello jungendi. Cone. Liman. ann. 1582. inter Galli 16. Kal. Decemb. : Eodem die pannorubeo. Hinc Vestusvelue, Ejusmodi vestitus, apud ad unum fer- regr. hum. gen. MS : Guignevil. in PeHisp. torn; 4. pag. 266 : Item si quis eo- dantur carnes, pisces, rum ante auroram diet vel extra eccle- culum dantur cuihbet domino duo Velsiam, in qua sponsi parochiales sunt, de- kones. De tons etours et chevauchies Ou sont hanieres desploiies, 1 VELLA, pro Velum. Guido de Viderit benedictiones nuptiales, quas Vela-

264

VEL
Ou sont hiaumes et bachines, Timbres et Vestusvelue's, A or batu et a argent.

VEL

VEL

(13,9.) Contra in facinorosorum judiciis VELUM MONACHORUM, Quo velabanIqpeXxovfat ra jcapa7teTa<j(x.aTa, ut est in tur cum benedicebantur. Capitula TheoEpist. 79. S. Basilii. Non sit venalejudi- dori Cantuar. Episc. cap. 2: In Monacis Velum, in leg. 1. al. 7. Cod. Th. de chorum ordinationibus Abbas debet MisVide in Villosa. orationes complere suRect. Prov. (1,7.) Hinc KptTot TOO sam agere, et 1 VELLUS, pro Velum. Joh. Demussis Offic. dicti apud Byzantiqs judices qui- per caput ejus,tressept em dies velat caput et p-rjXov Chronicon Placent. apud Murator. torn. dam, de quibus alibi agimus. Collatio suum cuculla sua, et septimo die Abbas 16. col. 580 : Portant Vellos de seta vel de Carthaginensis tollat velamen de capite monachorum; bambaxio pulchros et subfiles et albos. Vide utriusque partisII. cap. 1: Pro Velo sunt sicut in Baptismo Presbyter septimo die Episcopi, si jubet SubliFrontale et Vella. mitas tua, intromittentur. Sexta Synodus velamen infantium abstollit, ita et Abbas * VELLUS MONACHILE, Vestis mo- act. 9 : ESorrixEcrav irpb pvjXou Herpoi; Im'ffxo- debet monacho, quia secundum baptisma nachica, quia villosa. Monachili vellere rcosNexotiyjSeta;, SoXoy.ti)v eutcrxoTtoi; KXaveou. est, juxta judicium Patrum, et omnia fungi, Professionem raonasticam exer- Synodus Romana sub Zacbaria sess. 2 : peccata dimittuntur, sicut in Baptismo. cere, apud Willel. Gemetic. in Hist. Deneardus religiosissimus Presbyter adest Additio 1. Ludovici Pii ad Capit. Caroli Norman, torn. 10. Collect. Histor. Franc, pro Velo, quid praecipitis ? dictum est, M. cap. 35 : Ut monachus professions pag. 189. ingrediatur. In tertia sessione habetur, facta, tribus diebus cuculla coopertum J VELLUVIUM. Vide Villosa. prsesto foribus, ubi de eodem Deneardo. hob eat caput. 1 VELO, Velum majus. Acta S. Rayne- Auctor Queroli : Isti sunt, qui in fanis VELUM in Ecclesia triplex suspendirii torn. 3. Jun. pag. 460 : Tune de vento et sacellis observant Vela. De Principum tur, primum, quod sacra operit, alterum, contrario turbati extenderunt Velonem. velis, Lampridius in Severo : Cum ami- quod sacrarium a clero dividit, tertium, Informat. MSS. pro passagio trans- cis tarn familiariter vixit, ut.... salutare- quod clerum a populo secernit. Ita Dumar, ex Cod. Sangerm. : Cum tribus tur quasi unus de Senatoribus patente randus lib. 1. Ration, cap. 3. num. 35. Velonibus arboris de prora, videlicet duo- Velo, admissionalibus remotis. Lucifer De postremo velo, Sacramentarium Grebus tessayrolis et uno Velono, et Velonum Calaritan. lib. Moriendum esse pro Dei gorii M. pag. 156 : Deinde pergant ad modicum vult habere xxxv. goas d'an- Filio : In tuo Palatio intra Velum slans altare, ubi condendse sunt, (reliquiae) et tenal. tulisti responsum a me ad conservandam extenso Velo inter eos et populum, etc. 1 VELOCITARE, Celerare, properare, salutem. Charta Ordonii Regis aerae 960. apud Gall. Hater. Hist. Cortusior. lib. 2. apud VELA, dicta sedium sacrarum aulaea, Anton, de Yepez in Chron. Ordinis S. Murator. torn. 12. col. 809 : To.rn.en simul quibus velantur parietes ipsi, vel etiam Benedicti torn. 3: Vestimenta altarts, ordinaverant Velocitare iter suum ad pas- ipsi postes. Will. Brito in Vocabul. : frontales,pallas, Velos principales qui insum S. Nicolai. ter vestibulum et altare dependent, etc. Velum cortina, velum tectura vocatur, 1 VELONUM, Velum. Vide Velo. Alia Urracae Ferdinandi Regis filise, Templi etiam velo fore dicitur ejus origo. VELOTHYRUM, Velum, et aulseum, aerae 1137. apud eumdem torn. 4. pag. quod foribus prsetenditur, quo diducto Paulinus Carm. 18 : 450: Offero quoque unum Velum ante interior cubiculi pars patescit. Vox conaltare ponendum aureo et argenteo frixo Anrea nunc niveis ornantur limina Velis. flata ex Lat. velum, et Gr. 6i5pa, porta. (phrygio) mirifice textum, adjicio alterum Guillelmus Bibliothecarius in Stephano Anastasius in Leone III. : Fecit Vela Velum ante altare apponendum, etc. Vide VI. PP. pag. 237 : Fecit etiam in eadem alba holoserica majora tria, quse pendent Glossar. med. Graecit. in KaTaTcsTdteraaTa, basilica egregii Doctoris gentium Belo- ante regias in introitu. Ita non semel col. 611. thera quatuor, ex quibus unum auro tex- alibi. Ejusmodi etiam velorum meminit VELUM QUADRAGESIMALE, Quo scilicet tum. Infra : Contulit in eadem basilica S. Hieronymus Epist. 3. Epist. 60. cap. altaris conspectus aufertur, dum sacra Apostolorum cortinam lineam unam, Ve- 5. Gregorius M. lio. 9. Epist. 14. lib. 8. Liturgia peragitur tempore Quadragelothera serica tria in circuitu altar is. Vide Epist. 15. lib. 9. Epist. 38. etc. ut cseteros simae. [Hist. Episc. Autiss. cap. 66. Descriptionem nostram aedis Sophianae sileam, quos laudat Rosweidus ad eum- circa ann. 1300. legitur Petrum de Mornum. 72. naio Episc. Autiss. dedisse Ecclesi& suse dem Paulinum. 1 VELOTUM. Vide in Villosa. VELUM, inquit Durandus lib. 2. Ra- speciosissimum Velum Quadragesimale.] *| VELTRAGA, VELTBAHA, VELTRAHUS, tion, cap. 1. n. 45. aliud est Conversionis, Proyinciale Cantuariense lib. 3. tit. 17 : VELTRIS, Canis sagax. Vide supra in aliud Consecrationis, aliud Professionis, Pixidem pro corpora Christi, honestum Cams. Velum Quadragesimale, vexilla pro rogaaliu* Ordinationis, aliud Prsdationis. ^VELTRARIUS, VAUTRARIUS, VeltriVELUM CONVERSIONIS accipit ilia, quae tionibus, etc. Synodus Exoniensis ann. cibus canibus praefectus. Liber niger de seculari vita adReligionem transiens, 1287. cap. 12 : Item ad quodlibet altare, Scaccarii pag. 356 : Veltrarii unusquis- illud assumit. De ejusmodi velis virgi- cum contigerit Missam inibi celebrari, que in. den. in die, et 11. den. hominibus num Deo dicatarum agunt S. Augusti- sint superpellicea duo, et unum rochesuis. Recorda ex Th. Blount de Tenuris nus Epist. 179. Concil. Ceesar-August. tum ; Velum Quadragesimale, velum nuantiq. ibid, laudata: Richardus Rpckesley XII. cap. 8. Agathense cap. 19. Gelasius ptiale, palla mortuorum, frontellum ad miles, tenebat terras Seatonias in Com. I. Ep. 9. Honorius August, lib. 1. cap. quodlibet altare, etc. Adde Synodum Wi, Kantias per Serjentiam, esse Vautrarium 192. Capitul. Aquisgran. ann. 789. cap. gorniensem ann. 1240. cap. 1. Statuta Regis in Gasconia donee perusus fuit pari 45. Cellotius lib. 6. de Hierarch. cap? 11. Walteri Archiep. Eborac. ann. 1250. Consqlutarum pretii mi. den. Vide Vanta- et alii. cil. Mertonense ann. 1300. Concil. Eborius et Vautrarius. VELUM CONSECRATIONIS a solis Epis- racense ann. 1252. Statuta Joannis Ar1 VELVELLUM, VELVETUM. Vide Vil- copis solis virginibus, et splum in festi- chiepisc. Cantuar. ann. 1281. Monast. losa. vis et dominicis diebus datur. Flam- Anglic, torn. 3. pag. 176. etc. [* Alibi VELUM, quo Principum, vel judicum meum virginale, S. Hieronymo in Ep. 8. Velum jejunii. Vide Haltaus. Glossar. consessus ac cubiculorum vestibula oc- ad Demetriadem. Vide Addit. 2. Ludov. German, col. 981. voce Hunger-tuch.] cludebantur , quod duplex fuisse ait Pii cap. 12. 14. Sacramentar. Gregorii * Obituar. eccl. Lingon. ex Cod. reg. Alamaianus, ad Procop. pag. 103.1. edit. M. pag. 174. 175. et ibi Menardum, et 5191. fol. 172. v : Prater Dominicus abbas Primum nempe in primis ipsis et exte- Baronium ann. 57. num. 84. et seqq. Morismundi dedit ecclesiss cortinam Ionrioribus cubiculis, quod Consistoriym VELUM PROFESSIONIS suscipitur a vir- gam et latam, diver sis operibus context am, vocabatur, a consistente multitudine, gine, cum continentiam profitetur. Da- quse Quadragesimali tempore tenditur inet Principis audientiam praestplante : tur vero illud cum benedictipne solenni ter altare et chorum. secundum vero ad interius cubiculum. et cum litania. Vide S. Hieronymum Extra velum, mulierum confessiones, Id flrmat Anastasius Bibl. in S. Silverio Epist. 48. cap. 3. Concil. Turon. in. et in propatulo audiri vetantur in ConPP : Tune fecit beatum Silverium Papam cap. 28. Addit. 2. Ludovici Pii cap. 12. cilio Sarisberiensi ann. 1217. cap. 25. et venire ad se in Palatium Principis, et ad etc. in Statutis Provincialib. S. Edmundi primum et secundum Velum retinuit omVELUM ORDINATIONIS , quod plim Archiep. Cantuar. ann. 1235. cap. 17. In nem clerum. De velis Judicum Acta Diaconissae dabatur, seu viduas : Diaco- Provincial! Cantuariensi lib. 5. tit. 16. S. Euplii Mart, apud Baron, ann. 303. nissas enim et viduas easdem esse suis quantum ad visum, non quantum ad aunum. 146 : Cum esset extra Velum Secre- locis docemus ; de quarum velo multa ditum. Contra S. Hugo Episcopus Gratarii Euplius Diaconus, etc. Acta SS. habent Concilia, Africanum cap. 89. tianopolitanus apud Guigonem in ejus Claudii et Asterii Mart, apud eumdem Triburiense cap. 25. Turonense III. cap. Vita num. 14: Mulierum confessiones Baron, ann. 285. num. 8: Lysias intro- 27. Wormaciense cap. 21. Capit. Caroli non minus caute, quam benigne suscipiegressus, obduxit Velum, et post exiens ex M. lib. 1. cap. 102. lib. 7. cap. 257. Addi- bat; non enim in angulis, aut obscuris, tabella recitavit sententiam. Levato velo, tio 2. Ludovici Pii cap. 11. 14. 15. etc. aut secretis locis, eas audire solitus eratt causas submersarum navium cognosci VELUM PR.ELATIONIS, Quod Abbatis- sed potius, ubi a pluribus conspici posset preecipit lex 6. Cod. Th. de Naufragiis. sis imponitur. et aurem quidem satis familiariter appli'.

YEN

YEN

YEN

265

cabat, oculorum autem in alteram partem 1467. in Reg. 200. Chartoph. reg. ch. 64: vertebat aspectum, auditum solum propter Le suppliant parla a ung barbier,.... et insidias diaboli, hujusmodi negotits asse- lui demanda si vouloit seigner une sarens applicandum. couhade des Vaines de la mere ; ledit * Velum meretricibus publicis deferre barbier saigna icelle Katherine es quatre parties de son corps, c'est assavoir en chaprohibetur, in Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 116. et Cod. reg. 4659: Statuimus cun pie et en chacun bras.... des Veines de la mere. quod publicae meretrices et rufianae Vela defferre non audeant. T VENA OEGANALIS, Aspera arteria, ni fallor, Gall. Trachee artere, apud LobiVELUM Cmci. Vide Mappa 1. 1 VELUM FAGERE, a Gall. Faire voile, nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 565 : ArVela dare. Epist. Petri de Condeto apud miger percussus fuit tractu cujusdam baAcher. torn. 2. Spicil.pag. 551: Postquam listss, adeo quod sagitta seu carellus vocadom. Rex Velum fecit, post multas marts tus Enguegne Gallice intravit gultur ipamarissimas passiones, etc. Adde Concil. sius quasi per longitudinem dimidii pedis Hisp. torn. 3. pag. 638. et Valesium No- et perforavit Venam organalem colli ejusdem. tit. Gall. pag. 217. col. 2. * Vide supra Organalis. * Gallicum vero Voille,' quid signiflcet * VENABULA, Canes venatici. Charta non percipio, in Lit. remiss, ann. 1459. ex Reg. 188. Chartoph. reg. ch. 51: Le Hugon. reg. ann. 990. inter Instr. torn. 8. suppliant s'est transporte ou Voille du Gall. Christ, col. 489 : Leodie quoque silvse ehasteau de Saumur en I'ostel d'Emery, venationem, sicut antecesssores ejus visi etc. sunt habuisse, eidem sane tee matri eccleVELVONES, Vectigalis genus apud Si- sise habere concede, ejusque Venabula per culos. Vocabulum exstat in Charta Ro- earn sine dilatione currere cunctis diebus gerii Regis Siciliae pro Messanensibus aucloriso. Vide Venabulator. VENABULATOR, nude, in Gloss. Araapud Bonfilium Constantinum in Hist. Sicula pag. 188. bico-Lat. qui venabulo utitur, venator. T VELGSUS, VELUTUM, VELLUVIUM. [** Schol. MS. ad Statii Achil. lib. 1. Vide infra Villosa. vers. 165: Venator, quasi Venabulator, a * VELYMEN. Annal. Monast. Bebenhus. venatione scilicet qua bestias perimit. ad ann. 1281. apud Ludewig. torn. 10. Maius in Gloss, novo.] Reliq. MSS. pag. 418 : Item donaverunt * VENALICIUM, Quicquid vendipotest, nobis duo jug era vinearum, unam libram in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. Velyminum vini ex duobus jugeribus viI. VENALIS, Spiculum venatorium, nearum. [** Forte vel yminam pro He- venabulum. Vita S. Samsonis Episc. minam.] Dolens. lib. 1. cap. 16. in Actis SS. Ord. * VEMENTIA, pro Vehementia, Jus per S. Bened.: Vidit Theomacham Venavim debitum exigendi. Charta ann. 1218. lem in manu tenentem, ac silvas veloci ex Tabul. S. Mich, in eremo: Possint cursu volucritantem. Adde cap. 27. At (dicti religiosi) in omnibus eorum (debi- cap. 29. Trisulca lancea dicitur. torum) terris, feodis, tenenciis omnes 1 VENALIS. Forum venale, in quo res modos captionum et Vementiarum exer- venales exponuntur. Consuet. Pamiens. ann. 1212. apud Marten, torn. 1. Anecd. cere. 1. VENA, Mensura liquidorum. An- col. 831: Item, in Dominicis diebus nuldreas. Dandulus in Chronico MS. ann. lum fiat forum Venale de cetera, etc. * 2. VENALIS , Venation! idoneus. 1202: Cum annuali censu 50. Venarum vini, etc. [F. Urnarum.] Charta ann. 1464. inter Probat. Hist. 2. VENA, Platea, via. Fori Leirense: Autissiodor. pag. 172. col. 1: Deferendo Incipiens a mari ab occidentali parte, et supra pugnum suum accipitrem sive avem a parte meridiana per Venam de Alco- Venalem. Dicitur praeterea de animali, quod quis venari potest, in Charta Nic. batla, etc. Vide Venella. 3. VENA, Metalli fodina. Charta His- Andegav. episc. ann. 1289. ex Chartul. panica apud Colmenarezium in Segovia priorat. de Guilcio fol. 59. r: Poterunt cap. 15. | 6 : Et illi, qui in eadem aldea dictus prior et ejus successores et eorum morantes erant, in quocumque loco Ve- servientes venari ad cuniculos et lepores nam ferri potuerunt invenire, secure illam et alia Venalia parva, cum voluerint. Vide Venaria et mox Venatilis. capiant, etc. * VENALE PASNAGIUM. Vide supra 1 4. VENA, pro Venna. Vide in hac voce. Charta ann. 1108. inter Instr. torn. Pasnagium 1. II. VENALITAS, Venditio, nundinatio, 2. Gall. Christ, novse edit. col. 277 : Concedentes etiam pascua porcorum ingenue, a Gall. Venalite. Bulla Martini I. PP. inet vaccas.... De Venis quoque piscatoriis ter Libert. Monast. S. Amandi: Et qui cum factas fuerint ingenue. Faire les electus fuerit (abbas) sine dolo vel VenaVenes,in Tabulario S. Dionysif ann. 1284. litate aliqua ordinetur. Charta Henrici * 5. VENA, Series, Ordo. Protocol, ve- I. Fr. Reg. ann. 1052. apud Stephanot. tus ex Cod. reg. 4184. fol. 30. v : In in Antiquit. Bened. MSS. Claromont. bona possessione, usagio et saivina ca- pag. 345 : Absque omni Venalitate et mupiendi.... boscum viridem fractum et era- nere instituatur. dicatum per ventum vel aliter, exceptis * 2. VENALITAS, Mercatura, negotiaseptem arboribus de una Vena eradicatis tio, Gall. Commerce. Vita S. Guidon, per ventum. torn. 4. Sept. pag. 42. col. 2 : Multis am* 6. VENA, Alveus, canalis. Charta bagibus tandem ad id perventum, ut VeLudov. reg. Germ. an. circ. 853. inter nalitatem et mercaturam suaderet. Vide Probat. Hist. S. Emmer. Ratisbqn. : A Venalitiaria. locis videlicet, ubi ipsa (flumina) in Da1 VENALITIARIA, Mercatura. Venalinubtum fluunt, usque ad loca, ubi de Ve- tiariam exercere, apud Ulpian. Digest, nis in amnes derivantur. lib. 32. tit. 1. leg. 73. * VENJE DIMINUTIO, Venae incisio, 1 VENALITIARIUS, Sw[xaTl(j.7i;opo? in Gall. Saigne'e. Stat. Eimbec. apud Lude- Gloss. Lat. Gr. Occurrit non semel in wig. torn. 10. Reliq. MSS. pag. Ill: Dici- Digest, de Verbor. significat. leg. 207. et mus ut canomcus in diminutions Venae lib. 14. tit. 4. leg. 1. etc. existens, etc. Vide Minuere. VENAPES, Laena. Vide Galnabis. * VEN^E MATRIS, Gall. Veines de la 1 VENARI, pro Piscari. Charta Roberti mere, an Umbilicales ? Lit. remiss, ann. Comitis Arvern. ann. 1284. apud Baluz.
VIII

torn. 2. Hist. Arvern. pag. 134: Volentes quod molendinum eorumdem abbatis sedificatum,- et exclusa dicti molendini, et vortices contiguse dicto molendino remaneant salva eisdem abbati et conventui,,.. retento etiam nobis et nostris omni usu Venandi in dictis voracibus. (Legendum vorticibus.) VENARIA, Animalia, quae in siMs venatu capiuntur, ex Gallico Venerie. Leges Kanuti Regis cap. 108. et Leges Edwardi Confess, cap. 35: Et omnis sit venatione sua dignus in nemore, in campo, in dotninio sup, et abstineat ab omnibus Venariis Regis, ubicunque pacem eis habere voluerit super plenum witam et forisfacturam. 1 VENARLE AVES, Venaticae. Cone. Aptense ann. 1365. apud Marten, torn. 4. Anecdot. col. 333 : Item etiam ordinavimus auetoritate hujusmodi concilii, ne nostrum aliquis histriones seu mimos habeat, nee canes, seu aves Venarias habeat ullo modo. 1. VENATICUM, inter tributa recensetur, in Charta Lotharii Iraper. ann. 840. apud Chiffletium in Trenorchio pag. 265. * 2. VENATICUM, perperam pro Vinaticum, Vini penus, suppeditatio. Charta Caroli C. ann. 870. torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 629 : Constituimus ut omni anno de nostro dominico dentur ad Venaticum S. Medardi vini modia cxx. Vide Vinaticum 1. * VENATILIS, Dicitur de fera, quae venatu capitur, ut supra Venalis 2. Charta ann. 1353. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 589: Apri, cervi et alia animalia Venatilia dictse forestse nostrss. Vide in Venatio 1. 1. VENATIO, Jus venandi. Charta Friderici I. Imp. ann. 1175. apud Guichenonum in Episcopis Bellicensib. : Ripaticum, aquaticum, pascua, piscationes, Venationes, silvas, etc. Vide Justellum in Historia Turenensi pag. 103. [et infra Venatura.] VENATIO, Ferina, ferae ipsae, quae inter venandum capiuntur aut interficiuntur: Gallis Venaison. Charta Ottonis Comitis Viromandensis, apud Hemeraeum in Augusta Viromand. ann. 1025: Eo tenore, ut bahnum et latronem, corveias, carrucanas, silvas hajas ad capiendam Venationem ulterius non persolvant, nisi unumdenarium, et unum panem, et unum sextarium avense. Matthaeus Paris ann. 1135 : Sicut Rex Henricus fecerat, qui singulis annis eos implacitaverat, si vel Venationem cepissent in silvis propriis. etc. Charta Joan. Regis Angl. pro Fprestis ann. 1215 : Nullus de cseterp amittat vitam, vel membra pro Venatione nostra ; sed si aliquis captus fuerit et convictus de captione Venationis, graviter redimatur, si habeat, unde redimi possit. Vitae Abbat. S. Albani: Obvium habuit quendam ministrum Domini Abbatis,.... ferentem Venationem, quam pro xenio idem serviens.... afferebat. Ita apud Bromptonum pag. 803. 1024. Vita S. Fructuosi Archiepisc. Bracarensis n. 4 : Cum eum vidisset super unum rupis gradum in oratione prostratum, existimans in rupe esse Venationem, tetendit arcum, etc. Garippontus lib. 5. Passion, cap. 12 : Ex volatilibus, attagenes, anates, perdices, ficedulas, et omnes Venationes, lepores, capreas, et alia agrestia omnia. [Adde Legem Salicam tit. 35. 11. et Chartam ann. 1231. apud Miraeum torn. 1. pag. 750. col. 2.] Le Roman de Vacces MS :
Mout aura grant plante de char et de poisson, De sangliers, de cers, et autre venoison.

34

YEN
[Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin. nunc Sangerm.:
Sire alez chaccr en mon pare O chiens, o reseau et o arc : Alez chacer a Venpison Que a grant plante en avon.

YEN
venandum capiuntur aut interflciuntur. Charta ann. 1313. in Reg. 52. Chartoph. reg. ch. 207 : Tradiderunt..... pro franco allodio honorem in parahone, absque omni retenemento, praster astois et scapulas Venatorum. Vide in Venatio 1. * VENATORIA, Venatus, Gall. Venerie, officium in aula regia. Memor. D. Cam. Comput. Paris, fol. 160. r: Philippus de Courlguilleray, magister venator Venatoriae domini regis institutus in dicto officio per litteras ipsius dom. regis. Vide infra Veneria. VENATORIUM, Ferratorium, vel ferramentum, vel locus venandi, Ugutioni. Papias : Venatorium dicimus ferramentum, venaticum vero canem. VENATORIUM EXERGITIUM. Eginhardi Annales ann. 819: Venatorio quoque exercitio more solenni ibidem (in Ard.\ienna)exacto,...revertitur. Vide Vitam Ludovici Pii ann. 831. et quae adnotamus in v. Foreste. T VENATURA, Jus venandi. Charta Robert! Abbatis S. Joannis Laudun. ann. 1230 : Custodiam autem dicti bosculi et forifacta ad ipsam custodiam pertinentia, cum Venatura ejusdem bosculi dictus Thomas vel heredes ipsius extra partem habebunt. Vide Venatio. [ VENATUS, Venosus, venis distinctus, Gall. Veineux. Acta S. Leonis I. PP. torn. 2. April, pag. 21: Corpus S. Leonis conditum erat in capsa lignea quas continebatur inter nobilem et pulcram tumbam... expolitis et Venatis marmoribus albis insigniter excultam. Acta S. Cassii torn. 5. Jun: pag. 490: Et ita perventis ad urnam lapideam, Venatam colore albo et rubeo, intus altare novum firmatam. 1. VENDA, VENT A, VENDITA, VENDITURA, etc. Teloneum, quod praestatur pro quibusvis mercibus, quae in foris ac nundinis venduntur. VENDA. Tabularium Angeriacense fol. 62: lllic etiam guerpivit querimoniam, quam faciebat de Venda S. Johannis. Nam prius dicebat debere sibi reddi Vendam ab omnibus, quicunque et undecunque venissent ad mercatum, sive ad nundinas, etc. Tabularium Burguliense : Pro ineendio, pro teloneo, id est, Venda, etc. Charta ann. 1092. apud Beslium pag. 496 : Terram ante ipsam Ecclesiam positam ad burgum faciendum, in quo nee Vendam, nee pedagium, nee aliquam consuetudinem retinemus; sed ita libere et absolute donamus, ut si habitatores ipsius pagi ad castrum res suas vendere perrexerint, Venditio tantum eonsuetudinaria ab eis accipiatur, et nulla vis alia, vel injuria, vel tolta inferatur. Regestum Castri Lidi in Andibus fol. 24 : De burgo monachorum die mercatus Comitis, vel dieferias, omnis Venda vel consuetudo hominum monachorum erit Comitis. Consuetudo municipalis Bellaici in Pictonibus in Regesto Inculism.: Comes habet Bellaici Vendas et pedagium, et qui retinuerit, de gagio debet 4. sol. sed miles non debet pedagium, neque Vendas. [Tabul. S. Albini Andegav.: Addo etiam decimas Vendarum mearum et censuum et furnilis mei dominici. Vendas forenses, apud Baluz. torn. 12. Miscell. pag. 201. lis adde Acher. torn. 6. Spicil. pag. 458. Instrum. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 88. 285. 334. 344. 444. 468. Marten, torn. 1. Anecd. col. 646. 647. 649. Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 260. etc.] VENTA. Charta Isenberti Pictavensis Episcopi ann. 1060. apud Chiffletium in Hist. Trenorchiensi pag. 320: Ventas etiam, quas Teloneum dicunt, de diversis

YEN
quibuslibet rebus, singulis dominicis diebus, a primo signo, quo vespertina diei Sabbat pulsatur hora, usque ad finem sequentis dominici diei, et eo modo per singulas B. Petri festivitates, et ante festivitatem B. Johannis Baptistse, die, quas Mercurii nuncupatur, supradictis monachis liberaliter valde contradidit. Alia Guidonis Dom. Virgiaci ann. 1169 : Simul etiam hoc concessimus, ut nunquam in terra mea alicubi ab ipsis fratribus Cisterciensibus Venta, vel pedagium, aut aliqua consuetudo, quas a ssecularibus solent accipi, requirantur. [S. Bernardus in Epist. 426. torn. 1. col. 377. edit. ann. 1690: Statutum est de mercatoribus qui vendunt in domibus suis quod a quindecim in quindecim dies, vel a mense in mensem, teloneario Episcopi Ventas reddent, si quassitas ab eis fuerint. Charta Fundat. Monast. de Aceio : Gerardus de Strabona dedit Deo et B. Marias Accei vendere, emere in foro Strabonas sine Venta. Teloneum Episcop. Autissiod.: De Venta alutarii. Duodena alutarii venditi debet nil. denarios.] Vide Histor. Virgiacensem pag. 78. Statuta S. Ludovici lib. 1. cap. 58. [Ordinat. Reg. Franc, torn. 4. pag. 387. Instrum. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 186. 198. 650. etc.] 1 VENT^ REDDITUS , Eodem intellectu, in Charta Communise Clarimontis ann. 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 601 : Si quis redditum Vent& absportavit, nee sicut jus, persolverit, dix solz tenebitur persolvere pro emenda. j VANTA, in Charta ann. 1299. ex Tabular. S. Benigni Divion : Item super eo quod petebat nobis idem conventus quatuor libras Viennenses annui redditus pro pitancia facienda quolibet anno in festo Conceptionis B. M. V. percipiendas in Vantis nostris de Divione... Nos de consilio bonorum virorum concordavimus nos unanimiter in hunc modum quod dictse quatuor libras quolibet anno super dictis Vantis nostris persolventur. VENDITA. Formulae veteres incerti Auctoris cap. 45 : Nullus quilibet de judiciaria potestate vestra, nee Missus noster nulla telonea, nee nullas Venditas, nee rodaticum, nee foraticum, nee pontaticum, et, sicut dixi, nullus quaslibet telonea, nee Venditas ejus in nullo exactare prsssumatis, VENDITURA. Charta Alani Episc. Autisiodorensis apud Sammarthanos: Si bestia, vel aliquid ibi venditur, Venditurse sunt Episcopi a duodecim nummis. VENDITKK Tabularium S. Crucis Talemondensis fol. 3: Si homo S. Crucis vendiderit bovem, vel vaccam, aut aliquam aliam pecuariam in toto honore meo, non reddat Venditionem, nisi S. Cruci, et ejus Abbati. Si in publico mercato vendiderit, tantummodo ibi Venditionem reddit. [Charta Mathildis Comit. Nivern. ann. 1244. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 103 : Liberse sint et immunes ab omni pedagio, leidis, Venditionibus, emtionibus, et ab omnibus exactioni' bus quibuscumque.] VENTARIUS, VENDARIUS, Qui ventas recipit. Charta ann. 1227. apud Perardum in Burgundicis pag. 531: Si aliquis pedagium, vel ventas extra villam Sinemuri absque censensu pedagiarii, vel Ventarii, portaverit, 60. solidis emendabit. Alia Aimerici Vicecomitis Castri Airaldi ann. 1109. ex Tabular. S. Dion, de Valetta : Ut neque ego, neque successores mei, neque praspositus, neque Vendarius, neque telonearius, neque portarius, sive aliquis ministrorum nostrorum imponant eis bellum, sive igniti ferri ju-

Le Roman d'Athis MS :
N'est maniere de Venoison Dont il n'y ait a grant foison.]

* 2. VENATIO, Auctio, Gall. Enchere, encan. Cbarta ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 343 : Quod quicumque bona et jura immobilia... emere vellent,... grout vellent, dicerent et offerrent coram illis, qui ad recipiendum dicas seu oblationes hujusmodi.... fuerant deputati.... Ad dictorum bonorum venditionem, Venationem et concessionem, etc. Rursum occurrit hsec vox in Ch. seq. VENATIONES, Exactiones. Charta Caroli III. Imper. apud Caelestinum et Ughellum in Episcop. Bergomensib.: Et quia ipse Praesul nostrse innotuit mansuetudini, quod quasdam Venationes publicse ex injusta et contra omnes leges inventa consueludine in quibusdam Comitatibus vel ministeriis publicis a nostris exactoribus annuatim exquirantur, etc. Mox : Jubemus, ut nullus sub regno nostro constitutus,... in quibuscunque comitatibus vel ministeriis publicis ullas hujuscemodi exaciiones, aut alias quaslibet annuales donationes exigere audeat, etc. Eadem habenturin Charta Ludovici Imper. ann. 901. ibidem. Vide Arbustaritiae. * Praestationes annuae seu munera ex feris venatu captis, unde nomen, oblata. Formul. literarum pro mittendo exenio venationis in Cod. reg. 4189. fpl. 12. r : Vos requirimus... districtius injungentes, quatenus Venationis exenium (ut moris est) sic devote sicque honorifice in proximo futuro festo Nativitatis Dominicse nobis pro Romana ecclesia facialis,... ita quod quinque diebus ante festum Nativitatis prsedictss dictum exenium vestro nomine coram nostra prassentia prsssentetur. Infra : Ensenia Venationis in festivitatibus Nativitatis et Resurrectionis Domini. 1. VENATORES, quatuor principales olim fuere in Palatio Regum Francicorum, ut est apud HincmarumdeOrdine Palatii cap. 16. et 24. [Gapitul. de villis Caroli M. cap. 47: Vt Venatores nostri, et falconarii, vel reliqui ministeriales, qui nobis in palatio assidue deserviunt, etc. Epist. ejusd. Caroli ad Pipinum Reg. Ital. torn. 1. Capitul. col. 461: Pervenit ad aures nostras quod aliqui Duces et eorum juniores, Castaldii, Vicarii, Centenarit, seu reliqui ministeriales, Falconarii, Venatores, etc.] Maltre Veneur de nostre venerie, qui de son droit doit estre maitre de nos forests, in Statuto Caroli V. Regis Fr. ann. 1375. Vide Chartam Henrici Imper. ann. 1014. apud Ughellum torn. 4. pag. 1008. VENATOR, Minister publicus, qui scilicet Dominicse yenationi praeest, cuique eo ipso procurationes a subditis exigere licebat. Charta Rainardi, Senonensis Comitis ann. 1164. ex Tabular. S. Germani Paris.: Nullus Judex publicus vel Venator, seu ministerialis nosier, ad freda aut tributa exigenda, vel homines in ea commanentes distringendos, aut mansiones vel paratas faciendas, vel teloneos tollendos, aut rotaticum vel pedaticum, seu stratum vel pastum Venalorum et canum accipiendum, aut barruum, aut rapturn vel incendium, seu aliquam retributionem in eum ingredi audeat. s 2. VENATORES, Ferae ipsae, quae inter

YEN
dictum, aut aquae, sine legitimo testimonio. 5SP~ Eadem, ut videtur, notione vox Verifier occurrit in Litteris ann. 1348; inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 250. et Vendier, in Oharta Geraldi Abbat. Angeriac. ann. 1385. ex Chartul. ejusd. Monast.: In festo O. SS. debet prior de Muronio carries unius bovis, prior de Neyriaco carries unius bovis,... li Vendiers dimidium bovem, prior de Carboneriis dimidium porcum. 2. VEND A, VENDITIO, Quod praestatur domino feudal! pro distractionis seu venditionis praedii facultate. Consuetudines Bellaici in Pictonibus ex Regesto Inculismensi: Debet reddere de nummis illis Vendas domino feudi; sed mutagium debet esse burgensium. Tabularium Vindocinense Thuanum Oh. 20 : Ipsius terras Vendas sex solidos et 8. denarios Archembaldus Praspositus recepit. Charta Fulconis Comitis Andegavensis ex Tabulario Bellilocensi: Quicunque autem infra prsedictum alodum aliquid vendiderit, cujuscunque ordinis aut dignitatis sit, Vendas vel costumas persolvet secundum consuetudinem loci. [Charta Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1289. apud Rymer. torn. 2. pag. 425: Ita quod quilibet prasdictorum... ad solvendum pro rata sporlaniin mutatione domini, ex utraque parte, et etiam Vendas seu acceptamenta, si contingat vendi aliquam medietatem de rebus prxdictis... teneatur.] Libertates Oppidi Fezensagueti ann. 1294 : Non debent habere seu recipere Vendas pro laudimio venditionis. Libertates Vicecomitatus Leomaniae : Que tot gentiu posca vendre et alienar de-sos bens, ou a lui plaira, sens pagar Vendas, ni acaptes, ni nul autre degat, etc. Libertates Villas de Perusa ann. 1260. apud Thomasserium lib. 1. de Consuetud. localib. Bituric. cap. 66: Qui sa meson vendera, dera de 20. sol. 12. den. de Vendes, etc. Ventes, in Consuetudinibus municipalibus passim. Vide Laudes in Laudare 4. et Muta 2. VENDITIO , Eadem notione. Tabularium Majoris Monasterii Oh. 32: Et quia emptio sua erat, poterat eum dare, cui volebat, sine ulla contradictione. Sed quia census mohni ipsius Nihardi erat, justum erat, ut inde Venditiones haberet, quas et in eodem placito recepit. Charta Theobaldi Episc. Arabian, ann. 1175. in Tabular. Eccl. Arabian.: Si de possessore ad alium possessorem possessio transient, dabunt de Venditione de singulis solidis unum denarium. Tabularium Vindocinense Oh. 63: Pro Venditionis auctoramento auri unciam unam accepit. [Litterae Philippi Aug. Reg. Fr. ann. 1186. torn. 4. Ordinat. pag. 15: Eorum quilibet res suas, si vendere yoluerit, vendat; et redditis Vendicionibus suis, etc.] Charta Philippi V. Regis Fr. ann. 1310. pro Libertatibus Oppidi Bastidse in Petragoficis, ex 47. Regesto Tabularii Regii n. 38 : Item de quolibet solo de quinque cannis vel ulnatis lato amplitudine, et 12. in longitudine, habebimus ex denariis, obliarum tantum et secundum magis et minus in festo omnium Sanctorum, et totidem de accaptamento in mutatione Domini; et si vendatur, habebimus ab emptore Venditiones, scilicet duodecimam partem pretii, quo vendetur. S3* Ex his aliisque colligitur vocibus venda et venditio idem saepius signiflcari, tametsi aliquando distingui videntur, ut in Charta Hervei Trecensis Episcopi ann. 1211. ex Chartul. Gampan. fol. 170 : Dedit etiam ei octo libratas census... cum laudibus et ventis et Venditionibus et cum justitia pertinente ad censum. Ubi haud scio an idem sit quod Venterolles in Chartul. Latiniac. fol. 242: Quiconques vent terres, heritaige ou possession en la terre S. Pere, conte et seigneurie de Laigny, il doibt pour chacune livre vingt deniers Tournois et I'acheteur autant pour lots et ventes ; et si le vendeur a argent franc, sont deubz en oultre Venterolles. Charta ann. 1520. ibid, fol. 247. v : Ceste prime faicte tant moiennant douze deniers Tournois de menu cens portant loz, ventes, Venterolles, saizines et amendes quant le cas y escherra. Hsec confer cum Glossario Juris Gallici v. Venterolles. VENDIDA. Pactum inter Raimundum Guillelmi Episcopum Nemausensem, et fratrem ejus Bernardum Guillelmi ex una parte, et Guillelmum D. Montispessulani ex altera ann. 1103. 9. Kl. Febr.: Ab hac die in antea non erit factus furnus in toto Montepessulano , nee in domo, nee in terra, in qua dominus' Montispessulani habet censum, vel Vendidam sine consilio Domini Montispessulani. [ Vendedam edidit D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 728. Charta ann. 1113. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 388: In quo (furno) habebat Bernardus Vendidas suas, si venderetur, et concilium, si impignoraretur. Charta ann. 1253. ex Tabul. S. Andr. Avenion.: Vphtnt prasterea quod dictum monasterium seu ecclesia dicti loci habeat in tola dicta villa seu ejus territorio Vendidas, laudimia omnium rerum venalium seu quarumcumque possessionum.] 1 VENDITA , Eodem. intellectu, in Charta ann. 1182. ex Chartul. Vallis B. M. dioec. Paris.: Guido de Meri (habuit) IV. lib. pro suis Venditis. t VENTA, Pari signiflcatu. Charta ann. 1250. ex Tabul. S. Clodoaldi: Ipse et successores ejus tenebant imperpetuum prsedictas vineas ad opus capellanias praedictas et mine in manu mortua,... ita tamen quod quilibet successorum suorum... solvet nomine Ventarum seu revestituras dictis Decano et Capitulo xvi. solidos Paris. Ibidem: Salvis tamen dictis Decano et Capitulo Ventis, si res praedictas vendi canting at et laudationibus... quae competit eis ratione censivae secundum consuetudinem Francias. Charta ann. 1252. ex Tabul. S. Nicasii Rem.: Item habebit investituras et Ventas ratione fundi. Charta ann. 1041. ex Tabul. Trenprchiensi: Ipse dominus (Abbas) percipiet banna, Ventas et laudimia. Adde Hist. Paris. Lobinelli torn. 5. pag. 698. col. 2. 3. VENDA, in re forestaria. Charta Henrici Dom. de Soliaco et Aanoris Cqmitissae Drocarum ann. 1240: Item sciendum est, quod Venda, quam fecit Comitissauxor nostra, mater dicti Joannis Odoni Fletart de nemoribus de Sorel remanet nobis ; et Venda, quam ipsa Comitissa facit de hajes de Beu, et Venda, quam fecit Dionysio de Bosco Regis, et sociis suis remanet nobis similiter libere et quiete. Levata tamen venda de Sorel et de Beu, et Venda facta dicto Dionysio et sociis suis, omnia ilia nemora, quas pertinent ad Castellaniam de Drocis, nobis et dicto Johanni communia remanebunt... Poterimus etiam vendere partem dictorum nemorum nos et dictam Comitissam contingentem, loco et tempore, quando nobis viderimus expedire, et dictus Johannes debet laudare Vendam factam a nobis, nee contra ipsum veniet ullo modo. 55" Ubi Venda est Venditio seu caesura caeduae silvae, Gall. Vente, vel Coupe

YEN

267

de bois, ut Venta in sequentibus. Charta ann. 1230. ex Chartular. Campan. fol. 360: Nee nos dimittemus propter hoc Ventam nostram in nemore quod fuit defuncti Hugonis de Cornillon ; sed durabit dicta Vanta nostra ab instanti festo S, Remigii in duodecim annos completos ; nee nos poterimus aliam Ventam facere in grueria dicti Comitis, vel in nemore magno sito intra fossata terminalia abbatise nostras infra decem annos dictai Ventas dom. Comitis supradicti, nisi infra illos decem annos contigerit dictum Theobaldum Comitem amovisse illam quartam nemoris. Charta Auberti Abbatis Castricii ann. 1239. ibid. fol. 342. col. 2 : Habebimus plana pascua in dictis nemoribus dom. Regis Nayarrae, excepto panagio et Venta nemoris quae, quando scinditur, durat per quinque annos ad usus terras suas. Testam. Philippi Gomit. Bolon. ann. circ. 1235. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 988 : Et vendantur per auccessores meos tali modo quod non uxor mea nee heredes mei possint aliquid vendere in prasdictis nemoribus, donee dicti exe'cutores perceperint integre in Ventis factis de dictis nemoribus summam supradictam. Gharta S. Lud. Reg. Fr. ann. 1249. ibid. col. 1043 : Praeterea dedi et concessi in puram eleemosynam pro abbatia praedicta fundanda duo milMa librarum Turonensium, quas assigno super Ventas omnium nemorum meorum de S. Aniano, et de tota castellania, nolens et prascipiens quod prasdicta nemora ponantur in Ventam, etc. Charta ann. 1390. ex Tabul. Sangerm.: Deindeibunt super locis contentiosis ad dictam Ventam faciendam. Hinc Ventiers dicuntur Saltuarii emtores. Gharta ann. 1577. torn. 2. Chartul. Gemetic. pag. 58 : A la charge dudit bois Men et deument user, vuider et nettoyer a telles et semblables charges et sujections que les marchands Ventiers de ladite forest ont accoustume user leurs Ventes. Vide Vendere. 1 VENDITIO, Eadem notione. Gharta ann. 1255. ex Tabul. B. M. de Josaphat: Concessimus totum jus quod habebamus in tertia parte Venditionum nemoris de bosfio S. Martini in territorio de Fresneio Comitis. * Unde Venditor, qui silvam casdit, in Charta S. Ludov. ann. 1246. ex Tabul. S. Albini Andegay.: Cum gentes nostras forestam Valleias in ilia parte, quae ballivia S. Remigii dicitur, vendiderint, et abbas et monachi S. Albini Andegavensis ad prsesentiam nostram accesserint super hoc conquerentes et asserentes, quod in ilia parte forestse usagium suum habent; nos Vendam cessare et yenditores exinde jussimus amoveri. * 4. VENDA, Charta clientelaris professionis, a domino feudi, Vendis acceptis, approbata, in qua feudi limites et conditiones declarantur, vel ejusdem Chartae ad causae probationem exhibitio. Aresl. Parlam. ann. 1331. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 96: Dicebat dictus miles possessionem certorum jurium et deveriorum certorum locorum rivagii maris, de quibus locis Venda facta fuerat.... Dicto milite petente dictas altas voanam et justitiam dicti burgi villas d'Esnaude, prout inde mostra seu Venda facta fuerat. Vide Venda 2. 5. VENDA, Quidquid pecunia emitur, Cibaria, quae venduntur. Leg. Alph. III. reg. ann. 1251. torn. 1. Probat. Hist, geneal. dqmus reg. Portugal, pag. 53 : Item quicumque ambulaverit et venerit ad aliquem locum, ubi ei noluerint dare Vendam, vocet duos homines bonos, qui

268

YEN

YEN
1647: L'un d'eulas estandi ou Vandi sa jambe senestre, etc. 1 VENDESIA, Piscis genus, Gall. Vendoise. Regest. Olim ann. 1273. fol. 195. v: Pro ea (sergenteria) tenebatur Regi reddere omnes Vendesias quas ibi capiebat. 1VENDETA, Forum aut locus ubi merces venduntur. Miracula B. Simonis de Lipnica torn. 4. Jul. pag. 563 : Matrejarn nominata ipsius pueri eundo ad Vendetam cum rebus venalibus, quibus victum suum quaerebat. * VENDIBILIS PASTURA. Vide supra Pastura vendibilis. s|e VENDIGARE , [ Vendicare , acquerre. [Lex. Lat^ Gall. Bibl. Ebroic. n. 23, xin. s.)] 1 VENDIGIA, Venditio, Gall. Vente. Charta ann. 1243. ex Tabul. S. Cornelii Compend. : Juramento firmans quod ad hanc Vendiciam spontanea, non coacta, benignum prsebebat assensum. Vandue, in Charta ann. 1239. ex Chartul. Campan, fol. 291. v. col. 2 : Et a fiance an nos mains que an ceste Vandue desor an avant que par li ne par autre ne reclamera nule rien. Litterae Theobald! Comit. Barrensis ann. 1269. ex Tabular. S. Stephani Autiss. : Nous Thiebaux Cuens de Bar loons et creantons la Vendue et le marchie que Pierre de Vaux a fait au Chdpitre d'Auxerre de 50. arpens de bois. -VENDICION, Prov. Paraseve sanctorum est. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. f VENDICIUM, Defensio , vindicatio. Gloss. Lat. Graec. : Vendicium, IxStxYjai<i. Vindicium, in Sangerm. Vide in hac voce. VENDICOSI, Ultores, Italis Vindicarosi. Chronicon Fossae novae : Ann. 1186. Ind. 3. surrexit quaedam secta in Regno Siciliae, de vanis hominibus, qui faciebant se nominare Vendicosos,etmalaomnia, quas facere poterant, non in die, sed in nocte faciebant: Ad ultimum Adinulfus de Ponte Corvo, qui fuerat Magister et Princeps hujus sectas, sententia Regali judicatus, suspenses est, et multi alii ferro ardenti signati sunt. Horum etiam me minit Chronicon Anonymi Casinensis ann. 1185. apud Carracciolum. VENDIDA, ut Venda 2. Vide {n hac voce. 5 VENDIER. Vide in Venda 1. 1 VENDIMONIARE, pro Vadimoniare, Pignori ponere. Charta ann. 1113. ex Chartul. Aptensi : Ne possint eum castrum dare, vel vendere, vel Vendimoniare cuiquam sine absolutione illorum. 1 VENDING, pro Vindemiae. Tabular. Camalar. : Unusquisque debet in meissos quartam et convivium, et in Vendinias in. eminas. 'Vide Vendenias. 1 VENDITA , VENDITIO , VENDITURA. Vide supra in Venda 1.2. et 3. * VENDITIO, Permutatio, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. ^ VENDOMEISIS. Polyptychus Fiscamn. ann. 1235 : De feodo Hude tenet Beatizia Laurence in masura tres virgultas ad campartum, et reddit 18. denarios et duas Vendomeises ad festum B. Michaelis. Vide an idem sit quod Vendesia. I VENDRERIA, Praestationis genus : vim et originem nominis docet Charta ann. 1497. ex Schedis Praes. de Mazaugues:Dominus de Monte-Meyano dicebat se esse et pr&decessores suos fuisse in possessione pacifica, seu quasi, exigendi singulis annis a norrigueriis averis minuti dicti castri de Monte-Meyano pro singulo grege servitium perpetuum 4. caseorum vocatum

apprecientur illud, quod voluerit compa* Nostris alias pro Vendange, Venange rare pro ad comedendutn, etc. et Venenge ; unde Venangier et VenenVENDAGLE. Vide Wandangias. gier, pro Vendanger, Vindemiare, dixeT 1. VENDAGIUM , Venditio , Gall. runt. Consuet. Bitur. ex Reg. Cam. ComVente. Charta Theobald! Comitis Gam- put. Paris, fol. 117. r : Quiconques loe paniae ann. 1229 : Et quia hoc movebat de son cheval a vin ou Venange mener a meo feodo, ego illud Vendagium ad pre- Bourges, il doit des Venanges a la S. ces dicti Milonis volui et laudavi. Charta Martin de chacun cheval, deux deniers Nicolai Episc. Noviom. ex Tabular. Par. pour toute I'annee. Charta ann. 1331. Cqmpend.: Vendidit dom. Odoni de Yveri in Chartul. Arremar. ch. 32 : Porront militi 11. bovaria terras ea conditions lidiz sires et sa femme Venangier en leurs quod.... ab instanti tempore Vendagii dites vignes, toutesfois que il leur plaira, facti, etc Eodem statu in quo dicta sanz tenir ban. Libert, villae de Tannay terra vendita erat ante Vendagium fa- ann. 1352. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, ctum ponere Tarn pro venditionibus pag. 61. art. 11: Pourront Venengier toudicti Vendagii non solutis. Memoriale D. tesfoiz qu'il leur plaira, et mettent la VeCameras Comput. Paris, fol. 57. v : Offt- nenge la ou il leur plaira. Venoinge et ciurn Vendagii alecium et piscium. Ven- Venoingier, eadem acceptione,in Libert, dagium vini, in Charta Communiae Cla- villae de Aanois ann. 1304. ex Reg. 59. rimontis ann. 1248. torn. 5. Ordinat.Reg. Chartoph. reg. ch. 346 : Li autres qui ont Fr. pag. 600. Charta ann. 1272. ex Char- et auront vignes, pourront Veneigier ou tul. Campan. f. 260. \:Et cist Vandages faire Veneingier leur vignes, charroier la fu fez por lou pris de IXXX. livres quites. Venoinge, faire leur vins, si comme il Et ce Vandage ladite Heluiz et lidiz Je- voudront, pourront Venoingier. Venoyge, hans ces filz ont otroieet creante par de- in Codic. Hugon. V. ducis ann. 1315. vant nous, in Charta ann. 1258. ibidem inter Probat. torn. 2. Hist. Burg. pag. fol. 373. v. Vendaige, eadem notione, ut 156. col. 2 : Quittons quarante muix videtur, in Statutis Scabin. Maceriar. de vin... a panre... ou temps de Venoyge ad Mosam : Et suppose ores que en une an nostre cloux de Chenoves. seule lettres sous ung seul seel soient con1 VENDERS, in re forestaria est Caetenus un Vendaige, la reprinse dessus, et dere, Gallice Exploiter. Vide Venda 3. le revendaige, etc. Charta Roberti Rotomag. Archiep. ann. * Nostris alias Vendage. Charta ann. 1217. torn. 6. Spicil. Acher. pag. 471 : 1292. ex Tabul. S. Joan. Laudun. : Ceste Item concessimus ob amorem D. Regis convenance et cest Vendage nous avons quod quamdiu Vendi faciet grossum et fait, etc. Pluries occurrit in Ch. ann. magnum nemus Novicastri et Luciaci, 1339. ex eod. Tabul. Vendaige, in alia cum minuto sub eo existente, censarii noann. 1293. ex Tabul. eccl. Camerac. Ven- stri de Aliermont non ibunt ad Vendendagne, eodem sensu, in Lit. ann. 1368. dum nemus apud Novum-castrum. Charta torn. 5. Ordinal, reg. Franc, pag. 135. ann. 1229. ex Chartul. Campan. fol. 398. art. 36. v. col. 2 : Salvo quod illo nemore nullus 12. VENDAGIUM, Idem quod supra potest Vendere vel essartare, nisi de mea Venda 2. Vide in hac voce. Charta ann. voluntate et de Venda quse fiet in illo ne1222. ex Tabular. Bethuri. fol. 25. v: more de licentia mea pro essartare ; vel Pro hoc autem Vendagio excambium habeo sine essartare et de illo nemore quod Venapud Hersin quantum ad homagium detur ad essarlandum et de omnibus meum pertinet. Alia ann. 1226. ibid. fol. Vendis antedictis, ego reddam Comiti*Car40 : Relevia, terrarum Vendagia, placita, notensi terciam partem bona fide sine etc. Et fol. 41 : LX. sol. pro relevio, LX. malo ingenio. de Vendagio. Tabul. Montis S. Eligii j VENDEBE, Locare, Gall. Affermer. ann. 1284 : Dicta vero ecclesia Montis S. Litterae Caroli V. Reg. Fr. ann. 1366. Eligii a solutions redditus annul unius torn. 4. Ordinat. pag. 678 : Quod dicti denarii et trium solidorum pro relevio seu Consules possint et valeant Vendere ponVendagio ratione mencaldatse terras. Rur- dus farine et bladi, et quod nemo pondeSum : Balduinus et Gilota se obligaverunt rare habeat, nisi in domo communi ad observationem Vendagii cujusdamprati Quodque possint quascumque alias impoa nobis empti Concedunt Vendagium siciones inter ipsos facere, imponere et mansi Petri le Veske. ordinare, pro subvencionibus regiis per1 3. VENDAGIUM, Vindemiarum tern- solvendis, et eas Vendi facere, prout pus, Autumnus. Litterae Ricardi II. Reg. eis melius videbitur, absque nostro preAngl. ann. 1386. apud Rymer. torn. 7. judicio. pag. 542 : Quia inimici nostri se parant 1" VENDEEE SUB COR9NA, apud Edet ordinant supra mare, cum maxima na- dium in Vita S. vigio et potentia armatorum, celerrime part. 1. pag. 695 :Wilfridi S83C. 4. Bened. Cogitans... sodales suos proficisci, ad mala quse, poterant, navigio omnes spoliatos aut in servitutem rediregni nostri versus Burdegaliam, contra gere, aut Vendere sub corona, seu rebelproxima Vendagia transituro, inferen- lentes oecidere. Praefat. ad Chartul. Agadum, sicut swmus pro certo informati S. Petri Carnot. : In Qui naves illas ad paries Vasconise, con- nonis ex Tabul. sub irrevocabili ductos tra Vendagia pr&dicta mittere vel ducere captivitate Ubi respicit ad ritum corona Vendebat. servos intendunt. Litterae Henrici V. ann. 1413. vaenum exponendi, qui tune ramum geapud eumdem torn. 9. pag. 47 : Quia di- stabant in capite. Vide in Servus. versi inimici nostri supra mare, cum di* VENDERE AD NOCTES, quid sit, dover sis navibus... saltern pro prassenti Vencent Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. daqio transituris, etc. Vide Vindagia. t VENDARIUS, Vendarum exactor. Vide Chartoph. reg. ch. 267 : Certas res seu pignora dictus exponens Vendiderat Venda 1. 1 VENDEDA, ut Venda 2. Vide in hac ad nodes, sic videlicet , quod si ipsa pignora idem conquerens non redimevoce. 1 VENDENLE, ita scriptum pro Vinde- ret infra certum tempus, juxta consuemiae, in Necrolog. Monast. S. Petri de tudinem loci, ipsa amplius rehabere non Casis, a vulgari Vendenies, eadem no- posset. tione : Donavit unam paucam vini singu* Vandre vero vel Vander, pro Bander, lis Dominicis a festo Paschas usque ad Extendere, Gall. Tendre, allonger, sonat Vendenias. Vide Vendinias. in aliis Lit. ann. 1476. ex Reg. 195. ch.

YEN

YEN

YEN

269

las Vendrieros pro 4. diebus Veneris men- par crainte se laisserent cheoir en la sis Maii. Infra : Testis productus.... dicit Veuille ou ruelle du lit. 1 2. VENELLA, diminut. a Venna. Vide vidtsse exsolvi dictas Vendrerias dicto domino, scilicet 4. caseorum pro quolibet in hac voce. Charta Sigeberti Reg. ann. grege, et esse in possessione illudjus acci- circ. 648. apud Marten, torn. 2. Ampl. piendi singulis annis. Collect, col. 6: Et (concessit) in directum 1VENE. Charta Godebaldi Ultraject. item tres alias leuvas, nee non et aliam Episc. ann. circ. 1122. in Batav. Sacr. Venellam in fluvio nuncupante Alisna, pag. 138 : Eandem paludem cum terra ubi ilia petra pro quadrata est. adjacente, videlicet Vene cum proprietate, VENEL. Usatici MSS. urbis Ambiacum censu, decimis majoribus et minori- nensistit. De clameurdevenel.-S'ilavient bus, libere et legitime eidem ecclesise tra- cose cuns horn se claint d'un autre de dedimus. Belgis 'Ven vel Venne est locus niers, qui die qui li dole de sen Venel, cil palustris et bituminosus, vel pascuus. qui la dete claime, puet prouver par sen vide Venna. sairement dusques a 5. s. 1. den. mains, * VENECUPIUM, Idem videtur quod sans che que I'autre partie puise faire une Aucupium. Stat. monast. Beccens. MSS. cose encontre ki vaille, pourtant que le ex Bibl. S. Germ. Prat. : Venecupia, ve- dete eust esteaccreue,etc.[b.<l<le Consuet. nationes et alia ludicra non exerceant vet. Monsterol. art. 38. Bolon. art. 144. (monachi). et Desurenae art. 6. ubi leg. Venel, moVENEDONES, Arbusta. Glossse MSS. nente Raguello.] VENENAIGIUM, Fructus ex agro 1 VENEDRIA. Charta ann. 1204. ex Tabul. Maimac. : Helias. de Podio domicel- culto, idem quod supra Gagnagium 1. lus.... recognovit se v'endidisse....f unam Charta Alayd. ducissae ann. 1234. inter Venedriam, videlicet tertiam partem emi- P^robat. torn. 2. Hist. Burg. pag. 11. col. nas siliginis et unam quartam avenas. An 2 ^ Abbas et conventus S. Benigni tenenreddere et adducere apud a Venda, Praestatio pro facultate in tur mihi Lentenay ducentas et viginti minas bladi, nundinis vendendi ? *VENELA, Semita, via strictior, Gall. quadraginta frumenti de meliori, quod erit Sentier. Libert. Navarieriae ann. 1824. in in grangia defruneto, tarn de suo VenaiReg. 62. Chartoph. reg. ch. 266 : In dicta gio quam de redditibus dictas villx ; et si calls usque ad Venelam cubitus terras, ad forte frumentum Venenaigii sui vel reddiquatuor denarios de censu. Vide mox Ve- tuum dictas villas non sufficeret, etc. Vide supra Vaanagium. nella I. VENENARE, Veneno inficere : Gall. *VENELANUS, Pantti species. Vetus Envenimer. Occurrit apud Notgerum scheda Thuana : Calcias venelanas pa- Leod. Episc. in Praefat. ad Vitam S. ria 1. Venel, eodem, ni fallor, intellectu, in Stat. pannif. art. 8. ex Lib. rub. fol. Landoaldi. [Le Roman de Rou MS : /TOagno domus publ. Abbavil. : Que nul Alexandra fu Roiz puissanz,.... Mais cil conquist, poi li valut, qjui vende -Venel, quelconques que il soit, Envenimez fu, si morut. ne fille laine, etc. 1 VENELANUS. Vide Calcia 1. et Vene- Ibidem : lenus. Puis fus ocis 6 Nice par Envenimolson, 1. VENELLA, et VENULA, Viculus, anUn gars 1'Envenima par conseil d'un felon.] giportus, via strictior, Gallis Venelle, * Envelimer, eodem sensu, in Lit. requod venae, ut ruga rugae in corpore speciem referat ; alii a venire deducunt. miss, ann. 1400. ex Reg. 155. Chartoph. Fundatio Monasterii Norvicensis in Mo- reg. ch. 433 : Survint un appostume ou nastico Anglicano torn. 1. pag. 408 : Quse bosse audit Geffroy, laquelle il fit fendre quidem terra S. Michaelis incipit ad caput et flamer a un barbier, qui se Envelima cujusdam Venellae, quas quondam jacuit telement, qu'il n'en pot estre gueri. Enveinter cemeterium.... et mansum Fratrum lime vero, pro Exacerbatus, in aliis Lit. Minorum. [Ohron. Johannis Whetamste- ann. 1468. ex Reg. 195. ch. 153 : Philipdii pag. 497 : Compulsi erant retrorsum pot le Clerc ressembloit fort enflame et recedere,fugereque cum dedecore adfinem Envelime contre icelui Foucault. EnveniOccidentalem villas, ubi per Venellam, meure, Veneficium, yulgo Empoisonnequx ducit ab ipso fine versus Boream, etc. ment, in Consil. Petri de Font. pag. 133. Hinc proverbium Gallicum : Enfiler la art. 21. VENENARIUS, Veneflcus, vel artifex venelle.] Occurrit iterum pag. 593. et torn. 3. pag. 154. in Chron. Will. Thorn, aut venditor veneni : Maleflcus, 9apt*aann. 1273. et 1367. in Itinere Camerarii xeui;, in Gloss. Lat. Gr. Papias et Job. Scotici cap. 39. | 7. et apud Gul. Pryn- de Janua : Venenaria, mulier quee facit neum in Libertatib. Eccl. Anglic, torn. venenum. Synodus Ticinensis ann. 850. cap. 25 : Quasdam etiam ita Venenarias 3. pag. 909. Venulam dixit Hugo Falcandus : Ple- sunt, ut quosdam peremisse multo populi rosque militum per congrua loca disponit: rumore deferantur. Ita, Appendix Codicis de hinc earn, qua transiturus erat, occulte Theodos. Constit. 8. Venenarios cum prssmunit insidiis, ac sicubi forte per Ve- Magis confundit : Non aliquos in astra nulas, (ut vulgo diciturj in vias alias late- peccantes, non Venenarios, aut magos, etc. raliter effluebat, easdem militibus suis Utuntur Suetonius, Optatus, Tertulliaproinde distribuit observandas. nus, Hieronytnus, Collatio Legis MosaY* Lit. remiss, ann. 1412. in Reg. 167. C33 cap. 15. Jul. Firmicus lib. 6. cap. 19. Chartoph. reg. ch. 71 : Le suppliant se Vetus Interpres Juvenal. Sat. 3. v. 44. tourna en une Venelle entre deux mai- Fragmentum Petronii pag. 17. etc. sons. Andre Guillemineau passa par la 1 VENENIFLUUS, Qui infundit veneruelle ou Venelle de la maison, in aliis num. Vita S. Gothlaci torn. 2. April, ann. 1454. ex Reg. 187. ch. 211. Hinc pro pag. 41 : Venenifluam desperationis saspatio lectum inter et parietem legitur, gittam tolls viribus jaculavit. in Lit. remiss, ann. 1451. ex Reg. 181. T VENERABILIS , Decens, consentach. 63 : La suppliant mist son enfant tout neus. Testam. Guillelmi dom. Mqntismort en la Venelle de son lit. Unde for- pessul. ann. 1202. ex Schedis Peiresc. tassis emendandae Literae alise ann. 1459. apud Praes. de Mazaugues : Filias mess in Reg. 189. ch. 372 : En laquelle (cham- Maries.... donet has GO. marchas argenti, bre) estoient deux hommes couchiez, qui et ornament a nuptialia honorabiliora,

scilicet iv. vestimenta mutatoria, cum iv. Venerabilibus sectis ornatis. 1 VENERAJBILITER , Decenter, ea ratione ut venerentur. Charta ann. circ. 1030. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Cedimus prasdicto nostro Redemptori ejusque almas genitricis memorias quas sacratct consistit in eadem ecclesia qua creduntur cubare Venerabiliter beatissimorum prasdictorum artus Victoris et comitum ejus. | VENERABILIS LEX, Christiana Religio, in Cod. Th. leg. 7. (6, 4.) de Judaeis et leg. 7. de Praetor. (16. 8.) ^ VENERABILIS ORDO, Senatus, ibid, leg. 7. de Decur. et silent. Jib. 6. tit. 23. ^ VENERABILIS SUBSTANTIA, Res privata Principis, ibid. lib. 16. tit. 5. de Hseret. leg. 54. 1 VENERABILIS VITA, Monastica professio;unde Venerabilis, proMonachus, nude non semel occurrit. Audoenus in Vita S. Eligii lib. 1. cap. 10 : Buchinus ex gentili conversus, postea Venerabilis, id est Monachus, exstitit. Ado Viennensis Episc. de Wilicario ejusd. Sedis Episcopo : Relicto Episcopatu in monasterium SS. Martyrum Agaunensium ingressus, vitam Venerabilem duxit. Hinc S. P. Benedictus Vir vitas venerabilis a Gregorio M. praedicatur. Vide Annal. Bened. torn. 3. pag. 604. * VENERABILIS , Titulus honorarius, quo Theobaldus Campaniae comes dpnatur a Joanne comite Cabilonensi, in. Charta ann. 1230. ex Chartul. Campan. Cam. Comput. Paris, fol. 212. r. col. 1. Eo etiam interdum appellantur consules municipales. Vide Discretus et Venerabilitas. 1. VENERABILITAS, Titulus honorarius Episcoporum.qui Venerabiles vulgo compellantur, in Collat.l. Carthag. cap. 40. 62. apud S. Augustinum Epist. 76.88. 139. in Epistola Vitalis et Constantii ad Capreolum Episcopum Carthag. edita a Sirmondo, apud Nicolaum I. PP. Epist. 28. 44. etc. Regibus Francorum concessus est aliquando idem titulus : hinc Philippus I. in Charta ann. 1094. apud Mabill. Diplom. pag. 589. Venerandus nuncupatur : Signum Philippi Venerandi Regis. Necrolog. Argentol. pndie Idus Julii : Anniversarium Venerabilis Philippi Francorum Regis. Vide Mabill. Diplom. lib. 2. cap. 6. n. 8. et infra Venerantia. [** Remig. ad Marc. Capellam apud Maium in Gloss, novq: Auctoritas heic Venerabilitas est alicujus personas, quas jure recipiatur.] * 2. VENERABILITAS, Veneratio, reverentia. Charta Hugon. Capeti ann. 987. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 549: Postularunt ut pro Dei omnipotentis amore et prasmemorati martyris Venerabilitate nostrique regii status honore, etc. T. VENERABILITER. Vide in Venera* VENERABILLIMUS, Venerandus admodum, in Charta ejusd. reg. ibid. pag. 550. Unde Venerabillime, perquam reverenter, in Vita S. Emmer. torn. 6. Sept. pag. 496. col. 1. T VENERACIA, f. pro Vineritia, Vinea, vindemia. Vide in hac voce. Charta Hellini Archiep. Trevirensis ann. 1152. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 73 : Apud Girbespath medietatem Veneraciarum et questus in placitis et avenam recuperavimus. JVENERALIS, Venereus, libidinosus. Epist. Johannis de Varennis apud eumdumibid. col. 574: Ubi enim sunt filii ecclesise, qui a Deo pro ea misericordiam

YEN
poposcant ?... opera port us scelerata in ea commitentes, Veneralia carnaliaque nimis planctu digna atque luctu. * VENERALITAS ,. ut Venerabilitas. Acta S. Morandi torn. 1. Jun. pag. 352. col. 2: Claudos tres sospitati condonavit aancti Veneralitas. Occurrit rursum infra. VENERANDOSUS, pro Venerandus, in ' Charta Oaroli 0. ex Tabular. S. Cyrici Nivern. n. 2. VENERANTIA, pro Veneratio. Abbaturn titulus honorarius. Aimoinus de Vita S. Abbonis Floriac. cap. 17 : Meque qui hsec scribo Aimoinum, cum Guillelmo suss Venerantise, juxta Abbatum morem, turn bajulo. [Vide Mabillonium ssec. 6. Bened. part. 1. pag. 52. et Annal. Bened. torn. 4. pag. 171. T VENERARIUM, Oalvarius mons, qb. statuam Veneris in eo collocatam sic' ab Ambrosio appellatus in Psal. 47 : Dominus secundum cceli tractum in Venerario passus est. VENERATIO, Titulus honorarius Episcoporum et aliorum, apud S. Augustinum Epist. 78. 80. 91. 95. 104. 157. Nicolaum I. PP. Epist. 28. Ruricium lib. 2. Epist. 14. 49. etc. [Vide supra Venerabilitas.] 1 VENEREUS, Veneri deditus. Ohron. Angl. Th. Otterbourne pag. 183: Obiit etiam (ann. 1394.) Ducissa Eborum, soror Ducissse Lancastrise uterina, domina car-, nalis et delicata mundialis, ut fertur et Venerea. Vide Veneripeta. VENERIA, a Gallico Venerie, Venatus, offlcium in aula regia. Memor. G. Cam. Comput. Paris, fol. 140. v. ad ann. 1410 : Dominus Guillelmus de Gamachiis miles, cambellanus domini regis, ordinalus et stabilities magister venator et gubernator Venerise regis, loco Roberti de Franconvilla. Vide supra Venatoria. * VENERINDS DIES, Dies Veneris. Lit. admort. ann. 1474. in Beg. 206. Chartoph. reg. ch. 460: Singulis septimanis perpetuis temporibus, diebus Dominicis, Mercurinis et Venerinis, etc. 1 VENERIPETA, Luocuriosus. Gloss. Isid. VENERIS. Leges forestarum Kanuti Regis cap.l. de forestarum custodibus : Sint.... quatuor....qui curam et onus turn viridis turn Veneris suscipiant. Ita cap. 4. 11. 30. Et cap. 28: Aper vero quanquam forestss sit, nullatenus tamen animal Veneris haberi est assuetus. Ubi Interpres Normannus Veneris vocem usurpat pro venatiqne, ut recte observat Spelmannus, qui, si bene conjicio, non bene legit in suo MS. ubi forte Venerise habetur, nam Venerie dicimus venationem ; unde in Regum nostrorum Palatiis sunt Officiates, quos ds la Venerie dicimus. [* Vide supra Veneria.] [* Vide Viride 1. ubi non semel Venatio et Viride, Gall, vert et veneson, Angloss. forte w i l d and weald vel w u d u . ] VENEROSUS, 'A.<t<po5utiai<nr, in Gloss. Gr. Lat. T VENERUS , perperam pro Venetus. Vide ibi. 1 VENESO, Ferina caro, Gall. Venaison. Acta SS. torn. 1. April, pag. 181: Omnia genera animalium ferocium et Venesonum ei nocebant. Vide Venatio. VENETIANI, Monetae Venetorum, in Vita Balduini Lutzemburg. Archiepisc. Trevirens. lib. 2. cap. 10. [Venetiales grossi, in Chron. Rolandini Patav. apud Murator. torn. 8. col. 277.J * De origine et antiquitate monetae

YEN
Venetianae consule dissertationem Hier. Zanetti editam Venet. ann. 1750. *VENETUM, Gall. Venet. Retis species. Lit. remiss, ann. 1423. in Reg. 172. Ghartoph. reg. ch. 254: Le suppliant ala en la mer pour tendre un file, nomme Venet, pour prendre les poissons. 1. VENETURA. Regestum Castri Lidi f. 32 : Ipse debet molendinare post ilium, qui ad molendinum molendinat ; et post, debet molendinare Veneturas suas. Forte .pro Vannituras, id est, quod ex vano ventilatis superest. * 2. VENETURA, Perperam, ni fallor, pro Unctura, adeps, pinguedo, Gall. Graisse. Inquisit. Tolos. acta ad ann. 1238. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 386 : Et promisit quod neque comederet earnes ulterius, neque ova, neque caseum, neque aliquam Veneturam, nisi de oleo et piscibus. Vide infra Unitura. j VENETUS- COLOB, Cseruleus, Ital. Veneto, Gall. Bleu de Venise. Vita S. Chunegundis ssec. 6. Bened. part. 1. pag. 454: Obtulit et ipse beato Benedicto eodem die planetam optimam Veneti coloris. Ita etiam legendum est in Ohron. Romualdi II. ad ann. 814. ubi de Garolo Imper. apud Murator. torn. 7. col. 155 : Vestitu patrio, id est Francico utebatur, ad corpus- camisia linea et fceminalibus lineis, tunica vero quae limbo serico utebatur ; tibialiis quoque cum fasciolis, crura et pedes calceamentis constringebat, amphibalo Veneto amictus et gladio semper accinctus. Ubi perperam editum est Venero. [** Einhard. Vit. K. M. cap. 23. Confer Juven. Stat. 3. vers. 170.] * VENGA, Beeche. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insui; E. 36. XV. s.) ' VENGENGIA, Idem videtur quod Saisina, obsignatio. Charta Phil. Pule. ann. 1306. in Reg. 38. Chartoph. reg. ch. 176 : Missionem sen positionem prseconis vinorum, prisiasque et Vengencias cum emendis, quae exinde provenire possent, etc. <* VENGHUS, Ager viminibus vel arbcn ribus consitus. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 144. ex Cod. reg. 4622. A: Qui inciderit vel messtierit fascem alienam gorreti vel Vengfii, seu alienum Venghum excalverit, solvat pro quolibet et qualibet vice sol. 3. , *VENGUETA5 Perperam pro Lengueta. Vide supra in hac voce. : 11. VENIA, Sacrosangta Eucharistia, in Gloss. Gasp. Barthli ex Raimundi Agilasi Hist. Falsest, apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 252. [* ed. Bongars. pag. 151: Sacerdos volens habere Deum mortis suss testem, ingressus ecclesiam B. Marias Virginis, habita confessions et sumpta Venia, etc.] * 2. VENIA, Idem quod vulgo Indulgentia, Remissio aut relaxatio poanse seu pcenitentiae pro peccatis, vel debitse, vel impositse ; prsesertim ilia indulgentia, quae ad ecclesiam aliquam certo die concurrentibus conceditur a summo pontiflce, vel ab episcopis. Vide supra Pardonantia. Fragm. Hist. Fulginat. ad anil. 1292. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi col. 141 : Sanctus Johannes de Casalina venit Fulginium ad Veniam beati Feliciani. Vide ibi notam. [s Simili sensu in Inscript. ann. 1055. apud Schannat. Histpr. Episc. Wormat. pag. 63. torn. 1 : Dedicata est ista capella in honorem S. Stephani Prothotnartyris, dementis papae, Marcelli papae. et aliorum plurimorum martyrum et sanctorum, ad quorum Veniam Arnoldus prgesul ante limen januas istius templi

YEN
coram clero et populo tradidit 6. mansos. Ad eorum indulgentiam obtinendam. Alia ann. 1034. ibid. pag. 67 : Azzechoni episcopo et Benzoni qui fecit Veniam rogate.] * VENIA DIGNA, Idem quod Bona venia. Acta S. Jan. torn. 6. Sept. pag. 881. col. 2: Qualiter amplitudo corporis ejus secundum staturam asquiorem, ad quam metiri et comparari potuit, Venia digna,. quinque pedum et sex digitorum prolixa fuisset, etc. 1 VENIABILIS, Culpa levis, Ven'ia dignus. Sidonius lib. 9. Epist. 15: Sed tamen scribis turn quod erraverim Veniabile fore. Charta ann. 909. apud Stephanot. torn. 4. Fragm. Hist. MSS. pag. 31: Nisi sponte sua Veniabilem hujus factionis protulerit emendationem. Occurrit alibi. | VENIALIS, Eadem notione, apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 199. et alibi. 00 VENIALIA PEOMISSA, Promissio yenise, relaxationis poense vel poenitentiae. Annal. Sax. ann. 1038. apud Pertz, Script, torn. 6. pag. 681: Mediolanus episcopus, adhuc in incospta permanens transgressione, quia nee minis terreri, nee Venialibus promissis, quae ei compassionis gratia tam a domno apostolico, quam a ceteris episcopis offerebantur, ad pcsnitendi satisfactionem potuit ad luci, etc. * Unde nostris Veniaument. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 286: L'exposant deist icelles paroles fors Veniaument et simplement, sanz penser a aucun malice. 1. VENL, inclinationes, vel genuflexiones religiosorum, quae Graecis p-exayocat, quod ut plurimum in pcenitentiam injungi solerent. Petrus Venerabil. in Statutis Cluniacensib. cap. 4 : Sed et ilia (genuflexio) quas fieri solet ab Us, qui portanti Eucharistiam quolibet in loco occurrunt ; atque illis metanceis, quaequotidiano usu tn Capitulo fiunt, et vulgo Venise nominantur, etc. Posnitentiale MS. Thuanum : Qui in Ecclassia centies genua flexerit, id est si centies Veniam petieritf etc. Poenitentiale S. Columbani: Si perdiderit long a Venia in Ecelesia, dum 12. Psalmos ad Duodecimam canunt, prostratus nullum membrum movens pw niteat. Alibi : Fabulas otiosas proferensj Venia tantum mulctetur. Regula S. Donati cap. 26 : Si ex negligentia vel oblivione, seu transgressions securitatis, tam in liquidis quam in aridis amplius solito perdiderit, longa Venia in Ecelesia dum. 12. Psalmos ad Duodecimam canunt, prostrata nullum membrum movens posniteat. Thomas Walsinghamus in Ricardo II. pag. 196 : Rege interim prostrato in longa Vema, etc. Chron. Laurisham. :
Per Venias centum verrunt barbis pavimentum.

Liber 4. Insinuat. divinae pietatis S. Gertrudis cap. 2 : Cum vero finitis Psalmis conventus de Veniis surgeret, etc. Veniam petere, lib. 5. cap. 22. [** Ecbasis vers. 770 :
Jam prope psalterium finivi carmine sacrum Incumbens Veniis, ne forsan victimareris. Psalmos explebo cecini quos usque memento. Psalmo finito curvabar poplite fixo.]

[Ordinar. S. Laudi Rotomag. ad calcem Joh. Abrinc. de Off. Eccl. pag. 724 : Genufleociones quas Venias appellamus hoc tempore postponuntur, exceptis illis quas accipiunt qui in choro in cantu vel psalmodia fallunt. Necrolog. Domus Portarum apud Stephanot. torn..7. Fragm. Histor. MSS. pag. 143 : In suo obitu per-

YEN

YEN

YEN

271

solvemus ei duo psalteria unum cum Ve- Lotharingise de speciali gratia, de certa mulgato, vel promulgando ad Veniendum nus, alterum sine Veniis. Vita S. Bibiani scientia et de plenitudine regies potestatis contra. * VENIRE INTUS, Intervenire. Vide suSancton. Episc. apud Marten, torn. 6. Veniam sstatis concedimus, ipsumque haAmpl. Collect, col. 766 : Dum.... gloriosus bilitamus habilemque facimus et reddi- pra Intus venire. * VENIRE AD MANUS, Manus conseprsesul lassata Veniis membra quieti ac- mus ad universale regimen terras suae ac commodaret, etc. Veniam accipiant super bonorum suorum mobilium et immobilium rere, pugnam inire, Gall. Venir aux natam, in Consuet. Fontanell. MSS. Ve- quorumcumque praesentium et futurorum. mains. Steph. de Infestura MS. ubi de Innoc. VIII: Maximus tumultus factus niam facere, in Chron. Medic, pag. 334 : Vide in Veniae 1. Similiter seryitores excedentes, Venias * 2. VENICE, perperam pro Neniae, in fuit in dicto conclavio, ita quod unusfaciant.] Venias sumere, capere, suscipe- Gloss. Lat. Gr. : Veniae, ujxvot ITU TWV quisque credebat eos Venturas ad manus. * VENIRE IN OBITUM, Morti proximum re ; veniam sumere super terram ; venias vexpwv. Sangerm. vero habent, Nsenise. esse. Charta ann. 1107. ex Chartul. de sanctimonialium discutere, in Statutis 1 VENIALIS. Vide Veniabilis. Ordinis S. Gilberti pag. 760. 761. 764. in 1 VENIALITER, Absque culpa. Rathe- Domina in Dalphin. fol. 12 : Dominus Statutis Cartusiens. Guigonis cap. 13. rii V^eron. Epist. apud Acher. torn. 2. Willelmus filius eorum, cum Venisset in 4. in Antiq. Statut. ejusd. Ord. 1. part, SpiciJ. pag. 250 : Lupi illi gregem non obitum, monachus factus reddidit mancap. 13. | 35. 39. 44. cap. 18. 7. cap. 26. quserebant invadere, sed pastorem, perse- sum. | VENIRE IN QUERELAS, Conqueri, in 3. cap. 36. | 19. 24. 26. et alibi. Vitse quutusque in una civitate, fugere VeniaAbb. S. Albani de forma receptionis Ab- liter potui in aliam. Cone. Toletan.'VI. Cod. Theod. lib. 10. tit. 8. de Bonis vabatis S. Albani de longinquis partibus inter Hispan. torn. 2. pag. 516: Quod si cant, leg. 3. * VENIRE AD TERRAM, Gall. Venir a venientis : Et hoc fiet,.... cum itur in Ec- quisquam jam talia iniqua deliberations clesiam, acceptis ante ipsum parvis Ve- cum quocumque est meditatus, hoc sibi terre, Nasci. Charta ann. 1260. in Reg. niis, gaudenter et reverenter. Udalricus noverit esse sacerdotali moderatione con- 31. Chartoph. reg. fol. 102. v<>. col. 2 : Je lib. 2. Consuet. Clun. cap. 1: Instruendi cessum, ut Venialiter possit hoc sine mora Mahius, sire de Siauvoir, fas savoir a sunt (novitiij quemadmodum faciant peti- principis auribus publicare. Vide alia no- tous chiaus ki ces letres verront, que je tiegn et ai tenu puis que je Ving a terre, tionem suam, primum, ut sciant Veniam tione in Veniae 1. mi anchisseur, etc. petere more nostro. Idem lib. 1. cap. 1 : ** VENIARE, Venias, genuflexiones fa- et 1 VENISIA, VENISIS, Venetiae, Gall. Cum venerint in chorum, complicantur cere Ruodlieb..fragm. 6. vers. 103: Venise. Sciatis quod, cum nuper quinque formse, sicut est consuetude in his diebus, galeae de villa Venisi, etc. in Litteris EdAnte diem surgit, senis ad tumulum Veniavit, in quibus Venia non est petenda. CaesaDonee sudavit, donee-plus stare nequiyit. wardi II. ann. 1323. apud Rymer. torn. rius Heisterbach. lib. 3. cap. 33: DomiTune ruit in faciem dum fontem flens ibi facit. 3. pag. 1011. Inventar. S. Capellae Paris, nam nostram Dei genitricem Mariam centies, cum totidem Veniis, Angelica ver| VENILIA, Accessus aestus marini.ann. 1376: Una pulcherrima crux coosiculo salutabis. Cap. 35: Quoties illi spe- Vita S. Columbae torn. 2. Jun. pag. 222 : perta auro de opere Venisias. De I'euvre ciales orationes sive Venias secretius of- liter quern salacia sustulit unda, ad de Venise, in alio Inventar. Gallico. VENITARE, Liber Ecclesiasticus, in ferre potuit, pro maximis deliciis reputa- suum locum post tuum egressum reportavit. Cap. 46 : Summo honore eandem ima- bit Venilia. Consule Graevii Dissertat. quo descriptus Psalmus cum notis musicis, Venite, exultemus Domino, etc. quo ginem veneratur, salutationes, orationes, hac de re edit. Ultraject. ann. 1716. Vide Matutini incipiuntur. Synodus Exonienmultasque Venias coram iHa.faciens.Cap. Venitia. sis ann. 1287. cap. 12: Psalteria, Ordi50: Singulis diebus in honore ejus 50. 1 VENIPETA, Qui Venias, seu inclina- nale, Venitare, Hymnare, Collectare, etc. Ave Maria, cum totidem Veniis dicere tiones, vel genuflexiones iterat. Vita S. VENITARIUM , in Monastico Anglic, consuevi. Vide praeterea cap. 38. 49. et Ramuoldi ssec. 6. Bened. part. I. pag. 14. lib. 8. cap. 96. lib. 9. cap. 42. 49. 51. Vi- [** Arnoldus de S. Emmeram. lib. 2. torn. 3. pag. 332. | VENlTIA, Man's exaestuatio, quae ad tam S. Samsonis Episc. Dolensis lib. 1. cap. 18.] : Quadam nocte discurrens inter cap. 13. Vitam S. Aroerti n. 4. Miracula altaria, ut ante solebat, frequens Venipe- littusvenit. Gloss.Isid. Male pro Venilia. 5. Ludgeri Episc. Mimigard. num. 49. ta, labori sacro vigilanter insistebat. Vide in hac voce. } VENIVOLENTIA, pro Benevolentia, [Vitam S. Udalrici saec. 5. Bened. pag, 427. Vitam B. Simonis Comit. saec. 6. [* Qui veniam i. e. indulgentiam petit.] in Bulla Nicolai I. PP. ann. 863. apud 1 VENIRE, A.ctiva significatione, Ven- Doublet. Hist. Sandion. pag. 456. part. 2. pag. 379. Vitam S. Anselmi 1. VENNA, VINNA, BENNA, Septum ad Episc. Lucens. ibid. pag. 480. Bernard! dere. Drogo in Translat. S. Lewinae Mon. Ordin. Cluniac. part. 1. cap. 48. torn. 5. Jul. pag. 618 : Verum quosdam intercipiendqs pisces. Brouverus lib. 5. socios compatriotas reperiunt, qui similis Annal. Trevir. pag. 847. 1. edit. Belgae etc.] Usurpatur etiam pro salutatipne, mercis causa hue venerant, et quaedam vero ven, et venne, ac veen, quandoque fquse apud Monachos cum inclinatione quae secum detulerunt, Veneunt; quasdam locum quern vis pascuum vocant, saepius palustrem et bituminosum, unde ad vel genuflexione fieri solebat.] Vita S. quse secum vehant, mercantur. * VENIRE AQUA , Phrasis Italica. struendum ignem niger cespes, quern Vitalis Siculi num. 4 : Postquam ad invicem recognoscunt, mutuamque sibi Ve- Chron. Patav. ad ann. 1201. apud Mura- Turbam nuncupant, eruitur. [* Vide niam venerenter impendunt. Num. 8 : tor. torn. 4. Antiq. Ital. med. eevi col. Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 3. col. Prsemisso salutationis elogio, consueta 1124: Eo tempore facta fuit Venire aqua 522. voce Fenna, etcoL 126. voce Benna.] capitis inclinatione et genu flexo mutuam a Montesilice propter navigium veniendo Charta Childeberti Regis Franc, pro Ecclesia S. Germani Pratensis: Cum sibi venerentiam impenderunt. Vide Me- Paduam. Id est, Adducta est aqua. * VENIRE DE BASSO, Gall. Venir de piscatoria, quae appellatur Venna, cum tanaea. VENIAM MANU PETERE tantum, i. e. bas, Ex illegitimo concubitu ortum ha- piscatoriis omnibus, quae sunt in alveo manu ori admota, in Statut. Ord. Prae- bere. Charta ann. 1402. in Reg. Joan, Sequanae. Diploma Sigeberti Regis Aumonstrat. dist. 1. cap. 5. et in Ordinario ducis Bitur. ex Cam. Comput. Paris, stras. editum ab Henschenio 1. Febr. fol. 37. r: De la partie de Phelippe de 3. num. 17 : De nostra silva Uriacensi, ejusdem Ordinis. VENIALITER, Facta corporis inclina- Nohant, femme de Jehan du Jat,.... nous cum ipsa Venna Dominica, quae dicitur tione. Vita S. Wolfgang! Episcopi Ra- a este expose que comme elle feust Arnulfi. Aliud Childerici Regis eod. tispon. cap. 14 : Cumque in preesentiam Venue de bas et ne feust nee en loyal ma- num.21 : Aviaco, ubi Gara lacus Vennam Csesarib esset delatus, ante pedes ejus riage, et que de present elle a plu- habuit. Capitulare 2. ann. 813. cap. 19 : Venialiter prostratus, se dixit indignum, sieurs enffans, il nous pleust iceulx Fiuaria cum piscibus, Vennas, molina, etc. enffans femeaulx et de sexe femenin ha- stirpes, etc. Charta Ludovici Pii edita a 1 VENIAM JSTATIS CONCEDERE, Eman- bihter, et a iceulx faire pareille grace Mabillonio : Quandam piscariam.... in cipare, litteras dare quibus alicui bona gue nous avons (faisj a elle. Vide supra villa , quae vocatur Rioilus in fluvio videlicet Sequanae fieri jussit. Mox : sua administrare conceditur, quas nun- Bastardus. cupamus Lettres de benefice d'dge.Charta * VENIRE AD CAUSAM, Lite ac judicio Sed eadem monasteria omni tempore pro Ottonis IV. Imper. ann. 1212. apud Mu- contendere. Charta ann. 1206. in Char- sua portione restaurationi Vennas atque rator. delle Antic. Estensi pag. 396 : tul. eccl. Lingon. fol. 12. r: Si discor- emendationi adminiculum prsestent. RurPostulavit ut Veniam etatis sibi concedere dia oriatur inter me et episcopum de ne- sum : Nee fiant opera huic Vennae nocidignaremur. Eidem Bonifacio Mar- gotiis Castellionis, quae Venial ad causam, tura. [** Charta Arnulfi R. ann. 888. chioni Veniam etatis ex certa celsitudinis etc. apud Giinther. Cod. Dipl. Rheno-Mosell. nostrae scientia, imperiali auctoritate con1 VENIRE CONTRA, Phrasis Gallica, num. 5. torn. 1. pag. 49 : Vennam in marcedimus, ut ipse tanquam major libere Venir contre, Intercedere, Gall. S'Oppo- cha Windiga sitam, cum silva quam Cone possit agere, causari, petere, etc. ser. Statuta castri Origini ex Schedis D. rivulus alluit, ad instaurandam eandem * Charta ann. 1354. in Reg. 82. Ohar- le Fournier: Renunciantes omnijuri scri- Vennam.] Charta Ottonis M. Imp. ann. toph. reg. ch. 532 : Eidem (Johanni) dud pto et non scripto, civili et canonico pro- 953. apud Zyllesium: In piscatione et

272

YEN

YEN
ann. 1172. in Chartul. Pontiniac. ch. 72: Concessi quod infra fines illos, quos claudit Lamboye fluvius, sicut in Vennam fluvium defluit, et Venna versus Senonis

YEN

Venna quadam in Ruvera fluvio constructa. Charta Ricardi II. Duels Norm, pro monasterio Fiscamnensi ann. 1027 : In fluvio Sequanae piscatoriam, quse dicitur Venna S. Leutfridi, et in eodem fluvio tractus piscatorios. [Charta ann. 1188. apud R. P. Benoist Hist. Tull. pag. xciv : Conferimus... decimam salmonum sive retibus sive Venna capiantur.] Vide Doubletum pag. 795. Hinc nomen loco ad Sequanam prope Riogilum (Ruel) Carolivenna, Helgaudus in Roberto R. : Venientes ad portum Sequanae, qui dicitur Carolivenna, hoc est, piscatoria, quae erat difficultate transmeabilis, etc. Aimoinus lib. 1. de Miracul. S. German! Episcopi Parisiensis cap. 1 : Ad locum, qui vocatur Carolivenna. Hodie Chalevanne dicitur. In Statuto Carol! VI. ann. 1415. art. 1. vetantur fieri in fluvio Sequanae, Vennes, gords, pieux, moulins, pescheries, etc. * Glossae Cess. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 675. col. 2: Venna est instrumentum sumtuosum et satis utile, unde pisces capiuntur, quod appellamus Veer sive steyle. Hinc Venaige, Jus ad Vennam seu aquarii canalis valvulam piscandi, in Lib. cens. castell. Arciac. ad albam fol. 2. v: Le Venaige des venues des molins dudit Arcyes est tel, que nulz ne puet mettre peniers, ne filez au dessoubz du venaige des molins, fors que le seigneur ou celui a cui le sire ou ses gens le baillent a ferme, a peine de soixante solz d'amende. A Venna, Vennelier appellatur pars aratri, qua illud attolitur vel dimittitur, in Lit. remiss, ann. 1377. ex Reg. 111. Chartoph. reg. ch.35. VINNA, Eadem notione. [Praeceptum Ludovici Reg. ann. 871. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 194: Quam etiam piscationetn et Vinnam domnus Pippinus Rex cum terminis supra fluvium Rheni consistentibus de prasscripta villa Naucravia concessit ad monasterium Prumias per suse aucloritatis praeceptum, et idcirco deprecatus est clementiam nostram.... ut nostrse auctoritatis praeceptum super eamdem piscationem et Vinnam facere* juberemus.] Chronicon Laurisham. pag. 61 : Tantis munificentias suse beneficiis adjecit dementias clementissimus Rex piscationis concessionem in Rheno flumine,..,. ut Abbas et fratres licentiam haberent ad Vinnam faciendum, et piscandum, pro opportunitate Ecclesise, et stipendio ipsorum fratrum. BENNA, apud Leonem Ost. lib. 1. cap. 47 : Ab ipso latere finis ipsa Benna, ab altero latere 7. via?, ab altero alia Benna, quas se simul conjungunt. Charta ann. 1120. apud Ughellum in Episcopis Teatinis : A capite est ipsa mangane, et descendit ad Bennam, et sicut decurrit, ascendit usque ad silvam, etc. Infra : Et dencendit ad Bennam campi, etc. Nisi his locis benna idem sit quod Bonna. ] VENNA, Sepimentum quodvis apud Dombenses praesertim, quibus etiam hodie Vennes sepes dicuntur. Charta Cassanise ann. 1397: Tenet domum et vercheriam suam clausam Vennarum. Occurrit praeterea in Charta feudorum nobilium Castillionis Dombarum ann. 1463. Sed et ea notione usurpari videtur in Regest. Prumiensi torn. 1. Etymol. Leibnitiipag."446: Quibus Venna paratur, vel etiam fortes sepes. Vide Vanna 2. 2. VENNA, a Gallico Vanne, vel Venne, Amniculus, qui in antiquis tabulis, teste Valesio, Venena et Veneta nuncupatur. Charta Henr. Comit. Tree.

Horum auguriorum species singulatim enucleantur suis locis. Poenitentiale MS. Thuanum : Credidisti, quod quidam credere solent: dum enim iter aliquod faciunt, si cprnicula ex eorum sinistra in * VENNELLA, Tegulae species, nostris dextram illis cantaverit, inde se sperant Vennel vel Venneau. Comput. ann. 1441. prosperum iter habere ; et dum anxii fueex Tabul. S. Vulfr. Abbavil. fol. 24. v : rint hospitii, si tune avis ilia, quae MuriItem pro duabus festissuris, xvj. den. ceps vocatur, eo quod capiat mures, et Item pro xiij. Vennellis, iiij. sol. Arres- modo Pascata nominata est, viam, per triers et Venneaulx pour dix solz le cent, quam vadunt, ante se transvolaverit, illi in Reg. 13. Corb. sign. Habacuc ad ann. scilicet augurio, et forte divinis vel da?moni mag is se committunt, quam Deo, etc. 1514. fol. 219. Vide Petrum Blesensem Epist. 65. et | VENNUS, ut Venna. Tabul. S. Victoris Massil. : Donamus terram quam ha- supra, Superventa, et Avis S. Martini. bemus ad molendinum quern vacant Ber- De veterum per avium volatus divinanardum usque ad alium molendinum tionibus, [egere Nilus Monachus lib. 2. Cautivennum, Vennum vendimus S. Za- Epist. 151. et alii quos laudant] Brissonius lib. de Formul. pag. 134. et Caesar * VENOR, Perperam fortassis pro Te- Bulengerus lib. 3. de Auspiciis cap. 2. nor, nostris Taille. Testam. Carol! An- [Venta alia notione, Vide in Venda 1. 2. degav. ultimi comit. Prov. ann. 1481. et 3.] j VENTA, perperam pro Veuta, in vet. 10. Dec. ex schedis D. Chaix advoc. Aquens. : Item ordinavit dominiis rex tes- Stilo Parlamenti cap. 11. et in Edicto tator constitui et manuteneri in eadem Philippi VI. ann. 1344. torn. 2. Ordinal. ecclesia Nostrse Dominae Castri-Ayraudi Reg. Franc, pag. 218. Vide Veuta. duos Vicarios, qui vicarii sint Venores. * 2. VENTA, Locus, ubi merces venum Vide Tenor 4. exponuntur, seu tributum quod percipi1. VENTA, quae et SUPEBVENTA, Au- tur ex rebus ibi venditis, nostris etiam, urium, quod captabatur ex venienti- eadem notione, Vente. Obituar. eccl. us aut supervenientibus hominibus Lingon. ex Cod. reg. 5191. fol. 37. v: vel ayibus, quas Augurales alites vocat Johannes de S. Sequano dedit ecclesise Martianus Capella lib. 1. pag. 11. aut Lingonensi sexaginta solidos Turon.... in aliis animalibus. Nonnus in Sylloge Hi- Venta seu aula Montissalionis,... exigentor. pag. 151 : 'OpveoCTxouixbv Si !(ruv, dos a ventario seu firmario Ventae dicti OTOCV 7ieTOxevou, roO 8e r\ TOO Ss. 6'pvi0o?, v\ loci. Lit. remiss, ann. 1405. in Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 68 : Denisot Chevre. con, soy disant fermier de la Vente ou 7co[i.v, OTI TO Se <7Y)[Aaivei. Xsyetai Se eijeupiqestalage de saint Disier, etc. Pro rei vexevat itpwTo; Tr)Xeyoyoc. SidoniuS in Panalis pretio, in aliis Lit. ann. 1410. ex negyrico Majoriani : Reg. 164. ch. 220 : Le suppliant demands Si Liciae sortes sapiunt, si nostra volatu a un pescheur ou maronnel combien il Fata loquuntur aves, etc. faisoit une Vente de poisson qu'il avoit; Ammianus lib. 21. cap. 1 : Auguria et lequel pescheur ou maronnel lui eust fait auspicia non volucrum arbitrio futura un certain jjris d'argent, etc. Vide In nescientium colliguntur (nee enim hoc vel Venda 1. insipiens quispiam dicet) ; sed volatus VENTAGULUM,Flabellum,Muscarium, avium dirigit Deus, ut rotrum sonans, cujus usus in sacris Liturgiis, Gall. aut praetervolans pinna, turbido meatu Eventail. Hariulfus lib. 3. cap. 2 : Cibovel leni futura demonstret. Amat enim rium auro argentoque paratum unum, benignitas nominis, seu quod merentur candelabra auro argentoque parata sex, homines, seu quod tangitur eorum affec- Ventaculum deauratum unum, fuscellum tione, his quoque artibus prodere, quas deauratum unum, etc. Petrus IV. Rex impendent. Zeno Veronensis in serm. de Aragon. in Chron. lib. 2. cap. 11. de Jona : Qui per varios avium volatus con- solenni Regii convivii apparatu : Blasco jecturis inanibus statum plumess salutis d'Alago quens tallas dels coltels davant, inquirit. Et ut S. Maximus Taurinensis En Philippe de Castres quens servis de homil. in Circumcisione Domini, qui Ventall, etc. Vide Flabellum. auspicia etiam vanissimi colligere se diId etiam nominis datum a nostris cunt, ac statum vitas suss inanibus indi- galeae parti, qua ventus hauritur, seu ciis asstimantes, per incerta avium fera- respiratur. rumque signa, futura rimantur. 'OpveoLe Roman de Roncevaux MS.: (7x6710?. Michael Scotus de Physionomia L'escu an col, la Ventaille ferm&. cap. 56 : Auguria sunt in Canonibus ECclesiae : Venta tamen dicimus, quod qui- Infra : dam accipiunt pro obviatione hominis, Elmes lacier, et Ventailles fermer. vel alterius animalis, vel pro auditu vocis. Mox haec addit: Auguriorum qussdam Philippus Mouskes MS. in Carolo M : post, quasdam dextre, quaedam sinistre ; La Ventaille li ont ostee, et cum diversa sint in sua disputatione, Si li ont la teste copee. (f. dispositione) quodlibet illorum proprie nominatur, et proprio nomine cognoscitur Alibi: interpretandum. Unde dicimus , quod Hiaumes et Ventailles lacies, auguria sunt numero 12. ad instar 12. oies. signorum coeli, et sunt haec : Fernova, Fervetus, Confert, Emponentb, Scimasar- Guillelmus Guiart MS. ann. 1214 : nova, Scimasarvetus , et bene fiunt in Sus hyaumes bruns, et sus haubers, dextro latere. In sinistro vero latere sunt S'entrelanccnt estos et tallies, Confernova, Confervetus, Vivian, Barian, Sus bacinez, et sus Ventailles. Scassarnova, Scassarvetus. Ibidem : Unde sciendum est, quod auguriorum qussdam Le Roman de Garin MS : significant bonum eventum, ut Confert, Sor la Ventaille li fu le hiaume asis. et Emponentb : quaedam malum eventum, Rursum : ut Viarum et Harenari : et quaedam medium inter utrumque, ut Pert, et Confert. Cent mile furent'a Ventailles fermees.

VEN
Alio loco:
Trois mile sont lea Ventailles laciees.

YEN

VEN

273

singulis annis in nundinis B. Mammetis a Ventario Lingon. quicumque pro ternpore esset Ventarius Lingonensis.] Vide in Venda 1. Idem: * 2. VENTARIUS, Idem atque ForestaEn li deslace le vert hyaume bruni, rius, silvae custos, nostris Vantier. CharEt la Ventaille de 1'auberc c'ot vesti. tul. eccl. Lingon. fol. 143. r : Ventarius * VENTALIA, Clathrus, cancelli. Ce- debet ire Chalandreyum ad colligendos rem. vet. MS. eccl. Carnot. ad diem Ci- redditus suos ibidem proxima Dominica nerum : Exeunte episcopo cum clero per post festum S. Johannis, vel in octavo, Ventaliam, quas claudit chorum, etc. VENTALIUM, VENTALLUM, Idem quod illius, pro sua voluntate, interrogatus illis, vel Exclusa, [Aquarii canalis valvula,] Gal- prius abcorticem, ab aliquo illorum, qui quando ipse velit ire, et lis Ventail, Charta arm. 1073. ex Tabu- faciunt procuretur ab eisdem hominibus in lar. Montis S. Quintini in insula fol. tuneprandio.... Prxterea homines de Cha14: Quantum ad elevationem Ventallorum uno non exercent opus raherias exclusae de Rovecourt, quas Ven- landreyo Ventarii; et illi quicorticis, sine licentia volunt talla antiguitus vocabatur. [Alia ann. opus exercere, propter hoc serviunt hoc ei. 1237. ex eodem Tabul. fol. 157: Aquas Libert, villae de Grancey ann. 1348. torn, illas exire permittent et effluere Venta- 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 160. art. 3 : liis elevatis. Infra: Quod si contigerit toutes dictas aquas supercrescere subito et in Nous leur devons ylivrer bois pourfauront, les necessitez tanta quantitate superabundare quod en nos bois etqui (aux halles) bailliez forez,.... ilz seroient dictas raheriae omnibus sublevatis Venta- et delivrez par notre Vantier. Vide supra liis non sufficiant ad egerendum dictas aquas. Ventales Busas, in Ohron B. M. Venda 3. VENTATA. Charta ann. 1225. in Bonse Spei pag. 213. Ohartul. M. S. Ve- Ecclesiae Carnotensis num. 257 :Tabul. dasti: Les Ventailles des moulins de granchia nostra quolibet anno perEt in maS. Vaast et les autres circonvoisins num nostrum, nostri, octo doivent avoir 28. pouces d'estraiere de modios bladi advel mandato Aurelianenmensuram hauteur. Passage ou Ventaille pour pas- sem, videlicet quatuor modios avenas, tres ser le navire, in Charta ann. 1450. ex modios siliginis, et unum modium fruOhartul. 23. Oorb.] Tabular. Episcopat. Arabian, fol. 95 : De Ventallo, de Gra- menti ad tres Ventatas, id est ter vanpino, quod petebat Dom. Episcopus repa- nutum. 1 VENTEIGIUM, Arbores ventorum rari, etc. eradicatae, Gall. .\ VENTELIA, Eadem notione. Regest. violentia eversae, le vent. Comput. Abbupar ann. Olim ann. 1310. fol. 119. V : Gentes dicti tis d'arbresD. Brussel, de Usu feud. torn. 1202. apud Guillelmi per supra muros ascendentes 2. pag. GXGVII : De Venteicio et bosco intraverunt et ibidem tresdecim Ventelias cheu in G'sia, xx. I. aquas pnedictse cum impetu defluxerunt * VENTELHA, valva. et maximum copiam eorum piscium secum sabbat. Carcass,Pars portae, torn. 8. Stat. ann. 1402. Orduxerunt. reg. pag. 561. art. 10: 1 VENTAMUS, Antenna, ut videtur, dinat. nullus Franc,ministerii sabbateriae dicti Gall. Vergue. Statuta Cadubrii fol. 51. Quod in teneat nee tenere v: Item ordinamus quod quilibet homo audeat die Dominico portas sui operatorii sive botigias et persona qui in districtu Cadubrii li- subbuterias omnino upertus ; unam tamen gnum aliquod inciderit, vel incidi fecerit portam sive Ventelham portse, videlicet causa faciendi Ventamos vel arbores, etc. minorem) sui operatorii Eorumdem Correct, fol. 51. v: Et pro mujorem (leg.quilibet polerit in talibus sive botigiae, qualibet antena vel Ventamo, etc. tenere apertam libere et impune, ulio hasVENTARE. Fleta lib. 2. cap. 87. 2. de tio sive porta, scilicet majori, clausa reOfficio Caseatricis : Ipsius eliam interest manente. Venture, vunnare, vel ballare, ignem te1 VENTELIA, ut Ventalium. Vide ibi. gere, et hujusmodi minuta opera facere. * VENTELLA, quam Pente 5SS" Venter Poetse nostrates dixerunt appellamus. Lit.Pars lecti,ann. 1358. in remiss, pro Jetter au vent, in ventum spargere. Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 335 : Duas Le Roman de Vacce MS : curtinas cum Ventellis unius lecti furtive Ne sai qu'il fist la nuit an Conte Erneuf entendre, cepit. Que li Roiz d'Allemaigne le devoit la nuit prendre, * VENTELLUM, Aquarii canalis valEt livrer a Richart et as Normanz a pendre, vula, exclusa. Charta ann. 1315. in Reg. On arder en feu, et puts Venter en cendre. 52. Chartoph. reg. ch. 122 : Pro refec1 VENTARIA, Jus habendi ventalium tione Ventellorum et constructione cujusseu exclusam, vel Praestatio quse pro dam pilarii dictum molendinum sustiejusmodi facultate penditur. Charta nentis, etc. Ventaile, eadem notione, in ann. 1202. apud Chiffletium in Trenor- Lit. remiss, ann. 1403. ex Reg. 158. ch. chio pag. 455 : Inprimis enim nobis ac- 225 : Lesquelz compaignons alerent a un quisierunt usagios villas Trenorchiensis, Ventuile audit vivier, et la I'un d'eulx videlicet saunariam, furnos, bichonagium, rompi la fermete dudit Ventaile, hauVentariam, molendina, etc. Vide Ven- cerent icellui Ventaile, etc. Vide Ventatalium. lium. 1. VENTARIUS, [* Qui ventas seu tri* VENTENUM, Exactionis species, in buta ex rebus in foro venditis colligit. Charta Caroli IV. reg. Rom. ann. 1365. Charta ann. 1206. ex Chartul. eccl. Lin- torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 604. pro gon. fol. 12. v: Alienigena quisque, si Vintenum. Vide in hac voce. in villa manere venerit et velit forum 1 VENTER, Fetus, fructus ventris, no{liberumj requirere, antea praeposito stris Ventree. Testam. ann. 1293. apud sextarium vini, et majori sextarium, et Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 705 : duobus villss Ventariis, pro rei laudatione Item Ventrem meum hasredem instituo in et concessione, duos denarios tenetur ex- quadraginta libris Turon... et hoc si mushibere. Alia ann. 1257. ibid. fol. 65. v: culus fuerit: si autem femina fuerit, insRenerus miles, dominus de Maresco reco- tituo earn hasredem in mille libris. Mirac. gnovit quod tenebat a R. P. G. Dei gra- B. ^Egidii torn. 3. April, pag. 244 : Notia Lingon. episc. in feodum vij. lib. Lin- lens... mulierem illam perdere Ventrem gon. annul redditus, quas percipiebat et innocentem ducere ad obscura, etc. VIII

Statuta crimin. Saonae cap. 24. fol. 47 : Et si et quandocumque contingat de cetera sclavam alicujus civis vel habitatoris Saonat ab aliquo gravidam fieri, sit in electione domini vel dominse sclavaz, ipsam sclavam cum fostu seu Ventre dare et tradere impregnanti. [* Occurrit praeterea in Charta ann. 1313. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 10. col. 1. Ventre, pro Matrice, in Versione Genes, cap. 20. v. 18. ex Bibl. reg. : Dieu out clos tous les Venires de la maisoun Abimelech por Sarra la femme Abraham. Ubi sacer textus habet, Vulvam. Hinc Franc ventre nuncupatur, Mulier liberse conditionis, in Charta ann. 1349. ex Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 500 : Jasoit que le dit Symon ait este nez et procreez en loial mariage et qu'il soil franche pemonne et de franc Ventre, hors de toute servitude. Unde etiam Ventriere, appellata Obstetrix, vulgo Sagefemme. Lit. remiss, ann. 1408. ex Reg. 162. ch. 223 : Comme icelle Perrette se feust mise et appliquee d estre Ventriere et recevoir en fans naissans, et par longtemps a este Ventriere juree de nostre ville de Paris, etc. Occurrit praeterea apud Bellomanerium MS.] Ventree cibos, quibus venter refertus est, vocat le Roman de Robert le Diable MS :
Bst si saoulz li loiemiers, Que puis qu'il fu laiens premiers, N'ot il mais si bonne Ventree.

* VENTEES, Intestina, hominum et animalium viscera; unde nostris Ventrailles. Charta ann. 1334. ex Tabul. D. Venciae : Item quod nulla persona faciat laicivam in fonte dicti castri, nee ibi lavet lanam, Ventres ac aliquam ordurum, in et sub pcenu pro qualibet vice et persona quinque solidorum. Testam. Odon. IV. ducis ann. 1346. inter Probat. torn. 2. Hist. Burg. pag. 221. col. 1 : Nous ordonnons que nos Ventrailles soient mises devant le grand hautel de nostre chapelle de Dijon. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 117. Chartoph. reg. ch. 114: Le suppliant tua lesdiz moutons et escorcha, et en vendi les peaulx, les Ventrailles et les corees. T VENTRES, Pelles murium Ponticprum, qui ventre tantum albi sunt. Litterae Henrici V. Reg. Angl. ann. 1416. apud Rymer. torn. 9. pag. 335: Duas furruras, utruque de trecentis Ventnbus menever... Unam furruram de ducentis Ventribus menever. Vide Fares. VENTERIUM. Charta ann. 1178. apud Ughellum torn. 7. pag. 410 : Et plenarie gradus fabricas habeatis, et cum ipsum vallatorium suum de ante se, quam et cum ipsum Venterium desuper ad fabricandum vobis illos in altum quantum volueritis, etc. Ubi idem Ughellus, Venterium, sedis superius aedificium esse ait, a ventis dictum. j|c VENTIBRUM. [ Ventibrum, ven. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xnr s.)] VENTIGIATUS. Regula Magistri cap. 23 : Statim secundum numerum menses prioris in uno galletas vase mensuratas potiones, ab eis calida misceatur, et Ventigiata a calice potione, petita benedictione, adsuporet, qui miscuit, si ssquuli est temperie mixtum, et sic in prima mensa omnibus eroget. Id. est, mota, et ventilata. ** VENTILABILIS, Qui ventilari, agitari potest. Virgil. Gramm. pag. 57: Famosu et Ventilabilis quasstio oritur. Vide Ventilare. 1. VENTILABRUM inter vasa et minis35

274

YEN

.YEN
190. Chartoph. reg. ch. 59 : II avoit este Ventille par le pays, que la suppliant estoit cause du feu de I'ostel du pere de son mary. * VENTILATIO, Tempus, quo grana ventilantur. Charta ann. 1174. in magno Ghartul. nig. Corb. fol. 130. r: Omundus major de Columellis.... guerpivit nobis.... duos vini sextarios, quos hactenus exegerat in singulis Ventilationibus. Vide supra Vanata. VENTILATORIUM, Papiae, Ventilabrum, a ventilandis paleis. [Vide Ventilamentum.] T VENTILATRIX, Mulier quse frumentum ventilat. Comput. ann. 1425. apud Kennett. Antiquit. Ambrosd. pag. 576 : Et in Ventilatricibus conductis in grosso ad ventilanda omnimoda grana triturata, etc. Vide Ventrix. * VENTILE, Idem quod supra Ventellum. Charta Caroli V. reg. Franc, ann. 1379 : Quod religiosi (S. Amandi in Pabula) essent... in possessione et saisina habendi et in solidum, in cursu rivuli prsedicti, quoddam torculare ad oleum et unum Ventile sive exclusorium aquae, in eorum alta justitia et dominio existentia et situata, dictumque Ventile erigendi, descendendi et claudendi, prout eis licebat, pro aqua fluenda vel retinenda, dum eis placebat et casus emergebant. * VENTILE MOLENDINUM, Gall. Moulin a vent, quod vento versatur. Charta ann. 1490. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 429. col. 1: Prsetereain antiqua Gora quatuor integros agrorum.mansos,.... cum quatuor suis propriis colonis, atque duo Ventilia molendina, etc. Vide in Molendinum. VENTILOGIUM, vox ibrida, quasi ratio, vel index venti, avefjioYvtiptwv, pinnula versatilis, quaa in sedium culminibus poni solet, quae ventum stantem designat. Gloss. Lat. Gall. MS. ex Biblioth. Thuana : Ventilogium, Le coichet, qui est sur le mostier. Gallus perinde versatilis, qui in acumine campanilis Ecclesiarum eminet. Radulphus in Vita S. Richardi Cicestrensis Episcopi num. 60: Sicut prseeminet Ventilogium toti fabricss, quod quidem quanta altius erigitur, tanto plus tempestatibus irruentibus etiam fronte opponitur, etc. [Comput. ann. 1425. apud Kennett. Antiquit. Ambrosd. pag. 575 : Cum duobus Ventilogiis, videlicet vanys de Tyn emptis de fabro de Cherlton ponendis super utrumque finem prsedicti dormitorii v. sol. n. den.] Hue pertinent ista Anonymi de Arte architectonica cap. 2. ex Vitruvio lib. l..cap. 6. de Eratosthene: Athenis turrem marmoream octogonam instituit, in qua imagines ventorum sculptas contra suos cujusque flatus ordinavit : supraque ipsam turrim met am marmoream posuit, et Tritonem eeneum collocavit, et ita est modulatus, ut cum ventus aliquis aspirasset, quodam momenta in gyrum ageretur, et supra caput ejus resisteret,etdextra manu virgam tenens, ipsum esse flantem monstraret. Hanc turrim adhuc exstare aiunt, eadem octpgona figura, in cujus singulis angulis inscripta leguntur ventorum nomina, hodieque appellari turrim Andronici Cyrrhestae. Vide Respons. J. Sponii ad Guilletum pag. 293. Porro similem Tritonem sereum, ventorum indicem, Romae fuisse ad tempium Androgei Cyrenensis idem Scriptor ait. Girouettes nostri dicunt, I tali Girelli, quod gyrando volyantur. Exstat inter opera Petri de Alliaco Episcopi Camerac. et Cardinalis, Jiber inscriptus, Ventilogium de Concordantia

YEN
Astronomical concordise cum Theologia et Historica narratione. Sane Ventilogii nomenclatura longe potiori ratione tribui potest tetragonae illi tabulae nuper inventae, quae aedium fastigiis affigitur, in qua circulus describitur, in sedecim, vel triginta duas lineas divisus, quibus totidem adscripta ventorum nomina; ilium vero, qui turn spirat, seu, ut vulgo loquimur, regnat, ostendit index versatilis, quomodo sunt horologiorum, quern regit pinna perinde versatilis supra aedis culmen. j|c[ VENTILOGIUM, Coquiet a vent. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xve s.)] VENTINULA. Ordericus Vitalis lib. 4. ex Vita S. Guthlaci pag. 538 : Festucam in Ventinula posuit, et sic avibus nidum in sua cella designavil. Ita in Vita ejusdem Guthlaci a Felice Gyrwensi conscripta num. 15. * Ad quern locum torn. 2. Apr. pag. 45. col. 2. docti Editores : videtur nidi fundamentum esse, prope fenestram poni solitum, et sic Ventana apud Hispanos fenestram signiflcat. Consule Diction. Acad. Hispan. in hac voce. | VENTIO, Venditio : item, Quod prsestatur domino feudali pro distractionis seu venditionis praedii facultate. Vide Venda 2. Tabul. S. Sergii Andegav. : Factse sunt has Ventiones anno db Incarnatione Domini 1074. etc. Tabul. S. Vincentii Cenoman. fpl. 21 : Capturam quoque dimidiam istius vinese ac Ventiones dimidias, etc. Occurrit rursum ibidem fol. 43. * Vencon, eadem acceptione, in Charta ann. 1285. ex Chartul. Pontiniac.: Guiz de Merligni... ai vendu... en non de Vencon a I'abbe et au couvent de Pontigni, etc. * VENTITIO, Teloneum, quod praestatur pro quibusvis mercibus, qu33 in foris ac nundinis venduntur, idem quod Venda 1. Charta Hugon. comit. Campan, pro eccl. Derv. ann. 1114. in Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 134 : Concessi eisdem fratribus et eorum famulisde prasbenda ecclesise viventibus, in omni terra mea ad mercatum vel ad nundinas emere atque vendere sine Ventitione. Vide supra Venta 2. et mox Ventura. 1 VENTOLIUM , Locus ubi ventilalur frumentum. [* Vel Tempus, quo ventilatur. Vide supra Ventilatio.] Charta Ludovici Junioris Reg. Franc, ann. 1142. ex Chartul. Maurigniac. : Cpncesserunt duos modios et dimidium boni mistolii de decima et campiparte granchiae sues de Bellovidere ad mensuram Stampensem percipiendos in Ventolio prxdictse granchise infra festum Omnium Sanctorum. Vide Ventilatrix. 1. VENTOSA, Cucurbita medica ad eliciendum sanguinem, vulgo Ventouse. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Ventosa, Ventouse, un vaissel a ventoser.] Ugutio : Ginia, vel gina, vas vitreum,vel cucurbita, quse Ventosa dicitur. Papias : Ventosa, quae et guna : heec et cucurbita dicitur Latine. Gloss. MSS. ad Alexandrum latrosoph. : Ceber, i. cufa, quae dicitur Ventosa. Gregorius Turonensis lib. 7. Hist, cap. 31 : Presbyterum quoque unum... elisum super scamnum pugnis ac diversis ictibus verberavit, ut pene anitnam reddere videtur, et fecisset forsitan, si ei medicorum Ventosas non subvenissent. Consule Constantinum Afric. lib. de Chirurgia cap. 9. et 10. Albucasim part. 2. Chirurg. cap. 98. et seqq. etc. Vide supra in Guna.

teria Ecclesiastica reponitur a Baldrico in Chron. Camerac. IiD. 3. cap. 49: Multa ornamenta adhibuit, auream tabulam ampliavit, utrisque lateribus argenteas subrogans, cruces aureas cum Ventilabris segue aureis renovavit. [Occurrit praeterea inter vasa et ornamenta Ecclesiae Spirensis apud Schannat. in Vindem. Litter, pag. 10 : Cruces 4. cum hastilibus suis,... Ventilabrum deauratum cum hastili suo. Ubi Ecclesiae vexillum, Gall. Banniere, intelligo.] 2. VENTILABRUM, Muscarium, Flabellum. Gontinuator Historiae Episcopor. Virdun. : Hie S. Marias duas cappas optimas, et duo Ventilabra, aliaque honorifica ornamenta cum magna devotione contulit. Tabularium Ecclesiae Ambianensis : Petrus de Augo Canonicus (Galfredi Episcopi Ambian. nepos, vixit ille ann. 1258.) dedit Ecclesiae Ambianensi... Ventilabrum factum de serico et auro ad repellendum muscas et immunda. Insuper una est casula de bombace, duo pelves de opere Lemovicensi, et pecten ad usum Presbyteri. Vide Muscarium. * 3. VENTILABRUM, Follis. Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120 : Ventilabrum, souflet. 1 VENTILAMEN, Purgamentum ex frumento ventilate. Formulae vett. ad calcem leg. Salicsa edit. Eccardi pag. 244 : Tolle de XII. censariis singulas ovas, et da illis quotidie sal et Ventilamina et commixtum migma, ut tune bonae sint. 1 VENTILAMENTUM, 3ux[XY]Tvjptov, in Gloss. Lat. Gr. Alias Gr. Lat. : Aixuvj-cyiptov, Ventilamentum, ventilabrum. vide ventilatorium. VENTILARE, Movere aliquid ad ventum captandum, apud. Apicium lib. 1. cap. 7. Eventer, nostris. VENTILARE, Inquietare. Charta Henrici Imp. ann. 1082. apud Ughellum torn. 1. part. 1. pag. 743 : Nemo vero eorum per placita Ventilare, vel inquietare prsesumat. Legendum forte ventitare. 1 VENTILARE CAUSAM, Earn agitare, de ea disputare, disserere. Judicium ann. 1027. in Append, ad Marcam Hispan. col. 1042 : Cumque diu hsec causa fuisset Ventilata coram jam dictis omnibus, etc. Oceurrit etiam in Statutis Cadubrii lib. 2. cap. 14. et alibi. Ventiller, eadem notione, nostri dixerunt. Litterae Caroli V. Reg. Franc, ann. 1367. torn. 5. Ordinat. pag. 25 : Et toutes leurs causes mues et a mouvoir soient Ventillees et determinees ou temps avenir et en touz cas, en nostre chambre de Parlement. VENTILARE CORNIBUS. Liber 1. Machabaeorum cap. 7 : Et exierunt de omnibus castellis Judaeae in circuitu, et Ventilabant eos cornibus, et convertebantur iterum ad eos, et ceciderunt omnes gladio, et non est relictus ex eis, nee unus. Erchempertus in Hist. Langob. : Atque cuneum eorum scindens, gladiis Ventilavit. Infra : Positoque prassidio pugnaterum in camisia, vicissim eos cornibus Ventilabat. Vide Lud. de la Cerda in Advers. cap. 80. 116. VENTILARE, Vox recepta in re magica, de qua multa Jac. Gothofr. ad leg. 5. Cod. Th. de Malefic, et de Mathematic. (9, 16.) VENTILARE. Supplex Libellus Monachorum Fuldensium Carolo M. oblatus 15: Nee mercimonia aliqua ab aliquibus ibi Ventiletur. * Ventiller, alia notione usurpatur, scilicet dicitur de rumore in vulgus sparse, in Lit. remiss, ann. 1460. ex Keg.

YEN
* Alias Ventoise. Lit. remiss, aim. 1425. in Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 244 : La suppliante adenta un pot de terre sur les chandelles estans sur le ventre d'icelle malade, qui fut fait par forme de Ventoise, pour aidier a relever la marris d'icele malade. * 2. VENTOSA, Propugnaculi species ; an quod cucurbitae formam referat, vel quod spiracula habeat, Ventouses etiam nuncupata ? Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 54 : Possunt dictsi perticse altius levari et inferius declinari, causa portas sive propugnacula, aut bertescas sive Ventosas comburendi. 1 VENTOSITAS, Ventus, flatus. Processus de B. Petro Luxemburg, torn. 1. Jul. pag. 573 : Sensit ex aure exire quemdam ventum sive Ventositatem. Chron. Mellic. pag. 438 : Et deductis equis per litus nos duas naviculas ascendimus, nulla Ventositate extante. Pro Jactantia occurrit apud S. August, lib. 4. de Doctr. Christ, cap. 6. et S. Fulgent, lib. 2. Mytholog. cap. 17. Ventositas, Ventosites, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. ^VENTOSARE, Ventosa, seu cucurbita medica adhibita sanguinem elicere. Constant. Afer de Elephant.: Ventosandus est scapula. Idem lib. 2. cap. 15 : A parte naris effluentis Ventosetur. VENTOSUS, VENTOSIA. Ugutio : Lascivus, qui vulgariter dicitur Ventosus, vel petulcus, unde lascivia, Ventosia. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Ventosus, venteur, venteus, plain de vent, jaugleur.} VENTRALE, VENTRALIS. Gloss. Gr. Lat. : IlepiSwtJia, cinctum, lumbare, Ventrale. Gloss. Lat. MS. Reg. Cod. 1013 : Ventrale, fascia. [Ventrale, Ventrail ou ceingle, in Gloss. Latin. Gall. Sangerm.] Ugutio: Ventrale, fascia vel ligatura ventris, vel vinculum circa ventrem,velzona, sive lumbare. Papias : Ventrale, fascia : dictum, quod solum ventrem operiat. Villosa ventralia, apud Plinium lib. 8. cap. 48. Marcellus Empiric.: Uncta oleo lanula involutum in Ventrali gestes. Ubi accipitur pro sacculo, seu crumena, sub ventrem appensa. [Ventralis, xo&Xt6SE<7[Aoe, <poOv8oc, in Gloss. Lat. Gr. Vide Salmas. ad Hist. Aug. pag. 753. Gloss. Meursii, et supra Funda 1.] j VENTRERIA, Armorum species, qua venter defenditur. Comput. ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud, pag. CLX : Pro VI. Ventreriis ferri, XXX. sol. ** VENTRERIUS, Idem qui supra Veltrerius, Veltricibus canibus prsefectus. Rotul. 11. ann. 44. Edward. I. reg. Angl. in Abbr. Rotul. torn. 1. pag. 150 : Bertrandus de Croyel defunctus tenuit manerium de Setene in comitatu Kancise, per serjantiam inveniendi nobis, quando contingit ire in Vasconiam, unum hominem vocatum Ventrer ad ducendos tres leporarios nostros, quousque idem Ventrerius perusus fuit uno pari socularium, precio 4. den. ad custum nostrum, etc. cs VEOTRARIUS, Idem. Placit. ann. 88. Henric. III. in Abbrev. Placit. pag. 135: Pars serjanciss... pro qua debuit esse Veotrarius domini regis, etc. 1 VENTRICOLA, Ventri et guise deditus. Chron. Trudon. apud Acher. torn. 7. Spicil. pag. 409 : Quidam tamen ex oppido nostro impurissimi nebulones Ventricolse, apud quos data crustula hispidi pants cuj usvis dig nit alls nomen facile mercari, eademque subtracta patibulo reus posses adjudicari. Ventrailler nostris pro

YEN
se vautrer, Borello interprete, se volutare. Le Roman de Rou MS.:

YER

275

556 : Et tenentur de venerabili patre Dunelmensi Episcopo, in puram et perpetuam eleemosynam, et pro una Venura Sovent s'endort, sovent s'ezveille, ad Curiam ipsius Episcopi ad festum S. Sovens s'estent, sovent Ventraille. Michaelis per annum. Forte Venuta. * Melius forte Se coucher sur le ventre, [Vide infra.] in ventrem accumbere, quod Jesir a 1 VENUS, Cyprium ass, apud Chimiae ventrillon dicitur, in Poem. Alex. MS. peritos. Chron. Mellic. ad ann. 1465. pag. vpart. 1 : 476. col. 2: Crux super conum locata quinque fere cubitorum extat, Venere est veII me fist hui jesir par lui a Ventrillon stita, sicut et pennse propugnaculorum A la terre estendu come pour oroison. quatuor ad radicem tecti. VENTRICULOSI, Qui Graecis xotXtaxos. 1 VENUSTARE, Ornare, decorare, coVide Oselium Aurelian. lib. 3. Acut. mere. Acta S. Franciscae Rom. torn. .2. cap. 17. Mart. pag. 168 * Vidit animus illarum feI VENTRILOQUI, Prsecantatores. Gloss. minarum qu& in vita sua se VenustaIsid. bant. Occurrit in Gloss. Gasp. Barthii VENTRINA, Bestia, quae fert onus circa ex Baldrici Hist. Palaest. apud Ludewig. ventrem. Joann. de Janua. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 206. Ita etiam VENTRITIGUM MoLENDlNUM.Vide Mo- legendum pro Venustrare in Litteris Jolendinum ad ventum. hannis Reg. Franc, ann. 1361. torn. 4. VENTRIX, Ventilatrix frumentl, celle Ordinat. pag. 393 : Rite tamen censuit qui vanne les grains, in Fleta lib. 2. cap. (Regalis magnificentiaj illos copiosioribus 82. | 2. [Vide Ventilatrix.] gratiis et honoribus ac franchisiis et liberVENTROSUS, jtpoyaiTTwp, TrpoxocXco?, in tatibus debitis Venustrare quos novit regii culminis zelatores. Gloss. Gr. Lat. et Lat. Gr. | VENUTA, Adventus, Gall. Venue. * VENTURA, Idem quod supra Ventitio. Charta Henr. episc. Tree.: Concessit Comput. Vienn. in Delphin. ann. 1318 : immunitatem ab omni exactione thelonei, Item in expensis et Venutis domini et genvel Ventuarum et omnium secularium tium suarum, 102. lib. 14. sol. 3. den. Ibidem : In expensis et Venutis domini, doconsuetudinum. 11. VENTUS, f. pro Venditus, apud Ca- mines Dalphinse, domini Henrici et genmillum Pereg. Hist. Longobard. torn. 2. tium suarum, 48. lib. 11. sol. 10. den. Vienn. Litterae ann. 1372. inter Ordinat. Murator. pag. 257. col. 2. 1 2. VENTUS ERAT, pro Venerat, ut Reg. Franc, torn. 5. pag. 565 : Savoir infra Venutus. Acta S. Cassiani apud II- faisons que en notre Venue es parties de lustr. Fontanin. in Antiquit. Hortae Xaintonge, etc. Vide Venura. * Venue, alia notione, nimirum pro pag. 347 : Reditus, emolumentum, vulgo Revenu, Alter enim Cassianus cum Caesare Ventus profit. Charta ann. 1303. in Lib. rub. Ex Asia, aequivocum sacravit honore patronum. Cam. Comput. Paris, fol. 237. v. col. 2 : T 3. VENTUS, Auster. Charta ann. Lesqueles cent livres Parisis de rente 1455 : Ex Vento juxta vineam Claudii Mi- messire Jehan de Qhistelle et madame ron et terram Antonii de Moles ; ex Borea Marguerite sa fame..... ont transportez.... juxta terras, etc. Charta ann. 1523 : Con- au deen et au chapistre de I'eglise N. sus la prevoste ae Courfrontat ab oriente cum domo ipsitcs de D. de Paris Veras, et a Bisa cum pratia nobilis Nohe beil et sus les rentes et les Venues d'icelle de Rupesalva, et a Vento cum terris dicti prevoste, Ludovici de Veras, et a solis occasu cum VENUTUS ERAT, pro Venerat, ex Gall. terris, etc. Cui opponitur Estoit venu. Vetus Notitia apud Perar| VENTUS GR^ECUS, Aquilonis. Tabul.dum in Burgundicis pag. 33 : Ad ipsum Massiliens. : Sed quod spectent Ventum placitum Venutus erat. [Vide Ventus 2.] Graecum vel tramontanam, etc. * VEOTARE, [Vetare : Veotare, def* VENTUS PELAGARIS, Auster. Vide fendre. (Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. Pelagaris. n. 23, xm. s.)] \ VEPRA, Callidus, testificator, diversi4. VENTUS, Anima, extremus halitus. pellis. Gloss. Isid. Leg. Vafer, vel VerAbbo lib. 2. de Bell. Paris, vers. 523 : satilis, ex Graavio. . . . . Ventum de peetore jecit. | VEPROSA, Vepres, in Gloss. Gasp. * VENTUS TEMPORALIS, Honoris aura, Barthii, ex Baldrici Hist. Palaest. apud Gall. Vaine gloire. Mirac. S. Raym. torn. Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 206. 6. Jul. pag. 661. col. 1 : Eum (quern a 11. VERA, pro Veru, virga, Gall. Brocsecitate liberaverat) in secretiori parte che, verge. Veratus, vera obfirmatus. domus posuit, donee eum privatim con- Guido de Vigevano de Modo expuduxit extra dvitatem, limore Ventus tem- gnandi T. S. cap. 2. ex Cod. Colbert. poralis. 5080 : Trunchus a duobus capitibus sit Ve1 VENUARIUS, Venditor, pro Venda- ratus de ferrp et ab una Vera ad alteram rius, ut videtur. Charta Ludovici II. Im- per longitudinem trunchi, ponantur quaper. ann. 861. torn. 2. Bullarii Casin. tuor Vere ferri per longum latas uno grosso pag. 29. col. 2 : Not am sit quia nos con- digito et grosses una grossa cuspia cutelli, cessimus Amalbergse nobili abbatissse Bri- et fortiter inclavelentur cum truncho vel xiss, ut quocumque iste Venuarius cum firmetur trunchus sive Veris per longum mercimoniis negotiando perrexerit, secure de cordis, ita ut trunchus sit fortis et lepergat. vis. Ibidem : Zn capite unius calosi sit 1VENULA, diminut. a Vena, apud Ter- una Vera lata quatuor digitis cum tribus Et in alio caloso sit una tull. Scorp. cap. 1 : Venenata intrin- ramponibus secus Venula subtilis, etc. Occurrit rur- alia Vera cum tribus canalibus ubi intrent sum infra cap. 5. Alia notione, vide in tres illi ramponi. Venella I. T 2. VERA, Bellum, pro Verra, Guerra. VENUNDIPIRUS, Qui vendit pira. Joan, Vide in hac voce. Inventar. MSS. ann. de Janua. [Qui vent poires, in Gloss. 1366 : Nisi dicta civitas (Bononiensis) tune esset obcesa vel contra earn actualiLat. Gall.] VENURA, Adventus, ex Gallico Ve- ter guerra et Vera forsitan moveretur. nure, ut Picardi efferunt, alias Venue. Vide Verra. 1 VERACITER, Vere. Epist. Cone. FranMonasticum Anglicanum torn. 1. pag.

276

VER

YER

VER

coford. inter Hispan. torn. 3. pag. 105 : mirum prsecipua dos est veritatem di- prsesentare, et Verberando contra ventum, Nee negamus et nos Christo hssc tria Ve- cere. Charta ann. 833. apud Murator. eum superabit in querela contra eum proraciter inesse, divinitatem scilicet, ani- torn. 5. Antiq. Ital. med. sevi col. 927 : posita, ac judex eum tanquam duello esset mam et corpus. Oharta ann. 1368. ex Sche- Tune nos suprascripti missi fecimus ve- superatus, condemnabit. Ubi alii codd. dis Praes. de Mazaugues : Justam causam nire Veraces, quos ipse Petrus episcopus habent, et bis percutiat seu feriat contra exprimat Veraciter et non mendaci- nobis denominavit.... Interrogassemus de ventum, et tertio figat in terram, et sup. ter. Occurrit apud Madox Fprmul. An- ipsa vestitura, et illi scirent, nobis cer- [#* Germ. Unde sla tvene siege unde enen glic, pag. 70. S. Ambros. Epist. 30. Cas- tum dicerent veritatem. Vide infra Ve- steke weder den wint.] siodor. et alios. T VERBERATIO , VERBERAMENTUM , ritas 1. * VERACTARE , Reonner ou garetier. 1 VERBAGO, Herba sanando dentium VERBERATOR, Regimina Paduss ann. Veractus, a, um, champ reonne. Vera- dolori salubris. Vita S. Walfridi ssec. 3. 1260. apud Murator. torn. 8. col. 460 : ctum, i, vel Veractus, us, garect. Glossar. Bened. part. 2. pag. 200: Adhelmo, qui Incoepit hoc anno factum Verberationis in Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Vide Wa- nimium dolorem dentium suorum patieba- Paduano in villa S. Martini. Memoriale rectum. tur pater apparens dixit : Herbam Potestat. Regiens. ibid. col. 1121 : Quern VERAGIUM, Macula, a varius, de qua quam primitus foris sepulcrum meum re- statum inchoatum dicunt in ilia Verberapereris earn carpe et bibe ; et sanus effl- tione, quse facta est MCGLX. Ind. in. voce supra. Fleta lib. 8. cap. 4. | 4. de Offlcio Marescalli : Ejus est.... de omni cieris. Ipse evigilans, extra exiens, her- qu&ndoqui verberabant se, clamabantDei Et eo anno veneprseda bestiarum totum habere Veragium bam invenit , quse Verbago appellatur, voces, et non homines videlicet omnes bestias maculatas, vel di- quss a multis Septemnervia vocatur: eam- runt Verberatores per universum orbem ; versi coloris existentes, etiam pro minima que colligens et in mortariolo terens, vino et omnes homines tam parvi quam magni stella. Gharta ann. 1300. in Regesto Phi- mixto bibit, qui statim ut earn accepit, ab se ad invicem verberabant. Jacobus de lippi Pulchri Reg. Franc, ann. 1299. n. eo dolor recessit, et molaris in suo per- Varagine in Chron. Januensi apud 36. ex Chartophylacio Regio : Concedi- mansit loco. eumd. torn. 9. col. 49 : Anno Domini mus, quod ipse et sui haeredes, et causam 1 VER6ALITER. Cone. Tarracon. ann. MGGLXI. per totam fere Italiam facta fuit ab eo habentes, et habituri in prsedicta 1591. inter Hisp. torn. 4. pag. 517 : Si generalis Verberatio;nam magni et parvi, foresta Veragium, quod ibidem habere clericus (blasphemator).... posna pecunia- nobiles et ignobiles, depositis vestibus nudi consuevit, tres fagos ad Natale, usagium ria vel corporali pro prima vice punia- a cingulo supra, civitates, villas et casad ardendurn et sedificandum sufficienter tur, pro secunda carceribus mancipetur, tella sic processionaliter se verberantes pro tertia Verbaliter degradettir et ad tri- ibant Virginem gloriosam et ceteros Sanad opus domus ipsius militis, etc. * Alia notione intelligenda yidetur remes mittatur. Id est, per verba hac in ctoscantilenisangelicis implorantes...lsta tanta devotio a quibusdam pauperibus et haec vox in Charta Phil. Pule, hie lau- re adhiberi solita. -* Expresse. Inquisit. ann. 1449. ex Ta- simplicibus in Tuscia fuit inventa et per data, qua? rursum legitur in Lib. rub. bul. D. Venciae : Interrogatus quibus ver- totam Italiam diffusa, et tam a parvis Cam. Comput. Paris, fol. 120. r. col. 2. ubi Veragium interpreter Jus veras seu bis utebatur dominus testator prsedictus quam a magnis, tam a nobilibus quam virgas capiendi in silva, quod ad tres in testando ; respondit, quod verbis testa- ignobilibus observata. Ibant bini et bini menti prsedicti, Verbaliter tamen loquebaer civitatem se verberantes, prsecedentifagos determinatur. Vide Vera 1. us religiosis et clericis cum crucibus et [ VERAGUS, Verax, testis fide dignus. tur in romancio seu lingua layca. Alius testis respondit, quod verbis in dicto tes- vexillis. Multi quoque qui homicidia comPrseceptum Carolomanni Reg. ann. 770. apud Marten, torn. 1. Ampl. Coll. col. tamento descriptis in lingua laica seu miserant, cum gladiis denudatis ad host es ibant, et in eorum manibus gladios 33 : Dum de hac causa sic ante nos fuit romancia per eum prolatis. ratio deducta, et suam vel suis GamalaT VERBALITER, Verbo, ore, Gall. Ver- nudos ponebant; ut de ipsis vindictam dionis tam per Veragos homines, quam- balement, in Litteris, ann. 1369. inter acciperent, sicut vellent. Sed illi gladios in terram projiciebant, flentibus et lacryque per confirmatiqnis (confirmationes) Ordinat. Reg. Frane. torn. 5. pag. 312. * Alias Verbaument. Lit. remiss, ann. mantibus cunctis, qui hoc videbant, proliegum cognovimus, etc. * VERANTER, Vere, Gall. Avec verite. 1395. in Reg. 148. Chartoph. reg. ch. pter devotionem et cordis exultationem. Acta Liter. Struvii torn. 2. fascic. 3. pag. 307:/ceZZui Vidal avoit ledit chasteld'Am- Alii quoque verberabant se cum eis corri225: Anno 1413 ubi tantus luctus et bres Verbaument tant seulement rendu, giis ad hoc factis, aliqui cum spints,aliqui clamor pauperum auditus est, quorum et I'avoit aussi Verbaument receu de no- cum manicis ferreis ; et quod fuit mirabile, quamvis Verberatio in media hyeme possessiones in igne periere, quod effari, stre seneschal de Carcassonne. ut Veranter dicam, vix valeat. Sed forte * VERBATIM, Gall. Mot a mot, prout fieret, et homines nudi a cingulo supra, a leg. Veraciter. Vide in hac voce. verba sonant et ferunt. Stat. ann. 1476. mane usque ad horam tertiam pergerent, | VERARE, Verum dicere, reprsesen-inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. non est tamen inventum, quod aliquis tare. Gloss. Lat. Gr. : Vero, aXvjOsiJw. En- 333. col. 2 i Item quod dicti consules et fuerit frigore afflictus. Sed prima die consiliarii tenebuntur omnia prse et infra alacriter se verberabant, secunda die alanius apud Gellium lib. 18. cap. 2 : scripta Verbatim tenere, servare et adim- crius et facilius se verberabant. Ricobaldi Satin' vates Verant tetate in agunda. plere, sine infractions et detractione ali- Ferrar. Histor. ibid. col. 134 : Eo anno 1 VERATONUS, Sagitta, pili genus. Pro- quali, prout superius scribuntur et speci- 1260. inaudita novitas fuit per omnes Italias partes. Nam omnes prima hyeme nudi cessus de B. Petro Luxemburg, torn. 1. ficantur. T VERBECARIUS , Pastor berbicum. longo agmine bini euntes tecto corpore inJul. pag. 590 : Et cum tenebat balistam de torno vel de lena, exposuit unum Ve- Vide supra in JBerbix 1. fra umbilicum per urbes, vicos et villas villicolas incedebant, se flagellis et loris cseratonum per caput ipsius loquentis, ita | VERBELLA , IIp66aTov , apviov , in fortem quod transivit galeam sive baci- Gloss. Lat. Gr. Addunt Gr. Lat. Ovis, dentes et psallentes Dei laudes et B. Marise, clamitantes, Pax, Pax. Eo infinites disnetum ferri. Leg. Veretonus. Vide in hac verbix. 1 VERBENNA, Terra proscissa aratro, cordix et hostilitates pacatee sunt; mulievoce. VERATKUW,Elleborus, qussdam herba, id est vomere. Actum. Gloss. Lat. Gr. res in turmis hoc noctibus faciebant; saGall. Chiphoene. Glossar. Lat. Gall, ex Vulcanius emendat Veru actum. Vide crilegus habebatur quicumque id non Cod. reg. 521. Aliud Sim. Januens. ex Warectum. ageret; sed post Januarium paulatim deVERBERAGULUM, Flagellum. Joan, de fecit ea novitas, quss appellata est VerbeCod. reg. 6959 : Veratrum est Eleborus, Macro cap. de Ostrutio. Janua. [Flael, in Gloss. Lat. Gall. San- ramentum. Vide Flagellatores. f 1. VERATUS, Ratus, confirmatus, germ.1 1 VERBERATURA , Percussio. Statuta Gall. Verifie, approuve. Epist. Harwich! 1 VERBERAMENTUM. Vide in Verbe- Humbert! Bellijoci domini ann. 1233. viri illustris apud Marten, tom.l. Ampl. ratio. apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 184 : Collect, col. 58 : Et quicquid exinde egeVERBERARE CONTRA. VENTUM, dice- De Verberatura cum sanguine si clamor ris, feceris, gesseris, Veratum enim man- batur is, qui in campum, monomachia factus fuerit, dominus sexaginta solidos datum ad me te habiturutn esse cognoscas. a judice indicta dimicaturus, descende- habere debet.... De Verberatura sine san[** F. gesserisve, ratum.] Vide alia no- bat, adversario non veniente; turn enim guine, etc. tione in Vera 1. gladium tanquam pugnaturus vibrabat, VERBERO, VERBEROSUS , Vide Fla* 2. VERATUS, Teli brevis et spissioris victorque a judice pronuntiabatur. Spe- gellativus. genus. Charta ann. 1335. ex Cod. reg. culum Saxonicum lib. 1. art. 63. | 7 : 1 VERBETICINA, HpogaTetov, in Gloss. 5956. A. fol. 1. vm : Cadrellos dictos Vera- Actor in circulum prior venial, et si reus tos de jauna iiij . lanceas ccl. dartos vc. venire protraxerit, judex eum debet tribus Lat. Gr. Leg. Vervecina. Vide Veretonus. vicibus per prgsconem de domo, in qua * VERBEX, [Ut Vervex, Gall. Brebis : 0 3. VERATUS, Champ a tenir ver, in prseparatur, adhibitis duobus bannitis, Dat censo et tribute similiter, pasco Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. evocare ; quod si in tertia vocatione non Verbecem I. (Polyptyc. Massiliens. Mus. * VERAX, nude, pro Testis ; cujus ni- venerit, actor surgendo se debet duello Arch. dep. p. 8, an. 814.)]

VER

VER

VER

277

VERBUM REGIUM, In verbo regio dice| VERBICARIUS , Berbicum pastor,pitul. cap. 195. et apud Marten, torn. 9. re, vel jurare, Jurer en parole de Roy, Ampl. Collect, col. 197.] Gall. Berger. Vide in Berbixl. * Werbler, Sermocinari, a Verble, ser- vulgaris formula de Regum pollicitis, VERBIGENA , Prudentio hymno 3. quorum verba violari ab ipsis non deante cibum, pro ipso Verbo seu Deo mo, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1: bent. Ludovicus VII. Epist. 57. ex iis, Filio. Vide Notas Anton. Nebrissensis. Qui puet donaer, moult seit de Werbles quae habentur torn. 4. Hist. Franc.: In Perperam Iso Verbo genitum exposuit. Si bel Werble, si bel chante, etc. plena Concilia et coram omnibus, in Verbo Maraotrectus ad 4. Reg. cap. 25. ex GraeWerbloier, ibidem, pro Recitare, alta regio diximus, quod pacem hanc infrancismo : voce dicere. gibiliter teneremus. Fortunatus lib. 6. Communis generis sunt quae componis ab illis, VERBOSARI. S. Augustinus serm. 215. Poem. 4. de Chariberto Rege : Excipe Verbigena, quod Christo convenit uni. de Tempore : In Ecclesia stantes, nolite Antea mons migrat, quam tua verba cadant. * Pro Verbi genitore, in Contract, ma- Verbosari ; sed lectiones divinas patienter trim, ann. 1470. in Reg. 3. Armor, gener. audite. Serm. 251 : In Ecclesia garriunt, Chromatius Episcop. Aquileiens. Cone. part. 2. pag. xlj : In Dei altissimi Verbi- ita Verbosantur, ut lectiones divinas nee 1 : Idea Dominus inter juramentum et genae honore, Amen, etc. ipsae audiant. Idem lib. 3. contra Julian, loquelam nostrum nullam vult esse disVERBIGERARE, [Fabulari, verba con- n. 46. Inaniter verbosaris. tantiam; quia sicut injuramento nullam terere.] Onomastic. vetus: Verbigero, XoVERBOSITAS,rcoXvXoyEa,in Gloss. Gr. convenit esse perfidiam, ita quoque in yoTtotS. Apuleius in Apolog. : Nimis Lat. Bachiarius de Recipiendis lapsis ; Verbis nostris nullum debet esse mendamulta oratio est, si velim memorare, quae Ne offendat te nostra Verbositas. Acta S. cium. Exstat in Archivo Regio, Scrinio ego contra responderim, quamdiu et quo- Tarachi Martyris : Maximus Presses di- Anglia, num. 18. Charta ann. 1372. qua xit : Relinque Verbositatem istam, accede, Rex Angliae Joanni deNovayilla, Senesties inter nos Verbigeratum sit. 1 VERBI GRATIA. Exstat in Biblio- sacrifica. [S. Bonifacii Mogunt. Sermo callo Hospicii sui,paciscendi potestatem theca Claraevallensi, teste Martenio in 5. apud Marten, torn. 8. Ampl. Collect, cum Duce Britanniae concedit, et de proItin. litter.pag. 102. Liberqui ita inscri- col. 197: Ibi (in ecclesia) orate et fabu- meltre en I'ame audit Roy en bonne foy bitur :Liber qui dicitur Verbigratiaeditus las otiosas et Verbositatem diligenter ca- d'armes et gentilesse, et de Parolles de a dom.no Henrico quondam Abbate Montis vete.] Roy, ce qui sera avise par luy, etc. Quod S. Marias, postea Episcopo Trojano. VERBOSITARE, Verba effutire, verbo Regibus maxime convenire debet. Jurer VERBILOQUIUM, Sermo apud Fulgen- tenus eloqui. Hieronymus Mon. Camal- en parole de fils de Roy, apud Monstreltiumlib. 1. Mythol. 'EtufAoXoyta, in Gloss. dul. in Vita S. Romualdi num. 74 : Nul- letum 1. vol. cap. 153. En parole de Lat. Gr. MSS. S. German! Paris. lius enim meriti est ore divina officia Prince cap. 207. Vide Judicia Withredi VERBISATOR dictus S. Paul us Apo- Verbositare, et misera mente per phanta- Regis Cantuarior. cap. 17. vagando circuire. [S. Bonifacii stolus in Vita S. Udalrici Episcopi sias 1 IN VERBO SACERDOTIS, Formula juAugust, cap. 3. Graecis <rraptioX6yoe. Vide Sermo 15. ibid. col. 218: Ad ecclesiam ramenti Sacerdotum: En paroles de PreGlossar. med. Graecit. in hac voce. convenite, ibi orantes et non Verbositan- voire, in Stabilim. S. Ludovici lib. 1. cap. VERBISIMILIA, Papiae, Nomina, et tes.] 71. Charta ann. 1472. ex Tabul. B. M. de verba sunt futuri temporis imperative 1 VERBOSULUS, diminut. a Verbosus. S. Bono nuntio Rotomag. : Juravit (Curamodi, et nomina , ut Contemplator , Bernardus de Consid. lib. 4.-tom. 1. col. tusj coram nobis in Verbo Sacerdotis ad Amator. 439. edit. 1690 : Verbosulum adolescentem sancta Dei Evangelia.etc. Alia ann. 1477. 1 VERBITARE, pro Verberitare, saepe et studentem eloquentise, cum sapienlise sit ex eod. Tabul. : Juraverunt coram nobis yerberare, in Gloss. MSS. apud Vossium inanis, non aliud quam justitise hostem in Verbo Sacerdotum, etc. Vide in Juralib. 4. de Vitiis serin, cap. 29. reputes. mentum. 1 VERBIX, pro Berbix, ovis. Passim. 1 VERBOTENUS, Verbigratia. Gloss. IN VERBO ET VERITATE JURARE, di1 VERBO, Ambo, pulpitum ; unde ad Isid. cuntur Monachi in Capitulari Pipini >pulum verba habentur. Cantatorium VERBUM.EbrardusBetuniensis in Grae- Regis cap. 36. In verbo veritatis, EpisS. S. Huberti fol. 27 : Ecce superye- cismo : copi, apud Prynneum in Libertat. Angl. tiiens Othertus cum tumultu.... morse imtorn. 3. pag. 52. de qua formula quaedam Hoc nomen Verbum designat quatuor ista: patiens arrepta stola sacerdotali Verboattigi in v. Juramentum, quibus haec Est deceptio, pars, Filius Dei, alque loquela. nem ascendit, et sine ulla contractione addo ex Charta ann. 1266. apud Fredeabbatem absentem et eos qui secum exieVERBUM, Securitas, tuitio. In verbo ricum Sandium in Consuetudines feurant nominatim excommunicavit. Regis esse, hoc est, in ejus tutela, in dales Gelrise pag. 433 : Quod si Comes VERBOCINIUM, Colloquium, Entre- Lege Salica tit. 14. | 5. et in Lege Ri- Gelriensis in Verbo veritalis dixerit, quod tien, ex verbocinari. Felix Gyrwensis puar. tit. 35.13. Theophanes in Zenone: praedictum telonium non sit injustum, Monachus in Vita S. Guthlaci n. 29 : Xiyov TjTYiffe XaSetv, id est, securitatem. etc. Infra : Comes Clivensis in Verbo Cum quidam Abbas, ut adsolebat, ad Ver- Idem in Leone Isauro : 86? pt Xoyov (AY)Slv veritatis dicet, quod justum sit telonium, bocinium prsefali viri devenire proposuis- H.s a5txvi<Tai, etc. Histpria Miscella lib. 18. etc. Ex quibus patet, non Sacerdotibus set, etc. Adde cap. 30. 31. pag. 581. edit. Canisii : Sophronius nam- modo Sacramenti formulam propriam VERBOSARE, VERBOSATIO, VERBOSI- que Hierosolymitanus summus Sacerdos fuisse, sed et laicis, maxime PrinciTARB, VERBOSITAS. Vide mox in Ver- Verbum accepit ad totius Palsestinss secu- pibus. bosus. ritatem. Infra ann. 29. Heraclii : EdesVERBUM DIREGTUM HABERE, Gall. VERBOSUS. Gloss. Isid. : Verbosus, nu- seni autem aperientes (urbem) acceperunt Avoir droit de faire quelque chose. Gregator, pessimus. Ugutio : Garrulus dici- Verbum una cum regione, Magistroque gorius Turon. lib. 3. Hist. cap. 7 : Nunc tur, qui Verbosus vulgo aplpellatur acce- militum, etc. Quibus locis Theophanes autem Hermenefredus, quod mifii pollicidente lastitia, nee volens tacere, nee valens. habet X6yov. Extra sermonem Regis esse, tus est, fefellitf et omnino haec adimplere 5. August, in Psal. 76 : Garruli enim in eadem Lege Salica tit. 59. dicitur, dissimulat; ecce Verbum directum habeproprie dicuntur, qui a vulgo Verbosi ap- quern Rex amplius non tutatur. Sermo mus, eamus cum Dei adjutorio contra pellantur. tuitionis, apud Marculfum. Verbum'im- eos. Lib. 4. cap. 24: Desistitts quseso, deVERBOSARE. Idem Ugutio, et Joan, de munitatis, apud Anastasium in Gregorio sistite ab hac intentione, Verbum enim Janua : Verbosare, multum loqui. Idem II. PP. pag. 67. Verbum impunitatis, directum non habemus. [Vide DirecUgutio : Garrire, yerbosare. Gloss, anti- apud Aimoinum lib. 1. Hist. Franc, cap. tum 1.] quae MSS.: Garrit, jocatur, Verbosatur 17. et eumdem Anastasium in VIII. VERBUM, Praeceptum, mandatum. Caout perstrepit. Garrulitas, verbositas. Synodo act. 4. 7. A6yo; arcaDeta;, apud pitulare Metense ann. 756. cap. 4 : Qui Mirac. S. Fursei n. 21: Cessa verbosare, Leonem Grammaticum in Theophilo res Ecclesiasticas per Verbum domini Reis tenent, etc. Capitulare ann. 807. cap. Leutsinda. Hincmarus Remensis in Ep. pag. 452. Cedrenum pag. 476. Annam ad Adrian. PP. in Concil. Duziac. I: Comnenam in Alexiade pag. 158. 249. : Et praecipiat de Verbo nostro, ut, etc. Revertentes autem.... ebrii, cosperunl Ver- 292. etc. Epistola Synodica Concilii Duziacensis bosare inter se, sicut ebrii facere solent, ^ VERBUM COMMUNE, Sermo vulgaris, I. ad Hadrianum PP. part. 5: Annonam, et illorum Verbosatio eousque processit, ut in Libello inquisitionis quern Reginoni vinum, et generis diversi ac sexus pecude ipsa sua nepte improperaret Presby- praefixit Baluzius. niam, sine misso vel literis, aut Verbo tero, etc. Passio SS.Didymi et Theodoras 1 VERBUM CRUCIS, Expeditio 'sacra, Regis, in sua parochia et missatico, illi num. 4: Judex dixit: Sustineo teverbo- Gall. Croisade. Bulla Innocentii VI. per violentiam abstulit. Id est sans ordre santem, etc. Interpres VII. Synodi act. ann. 1361. ex Schedis V. 01. Lancelot : du Roy. Charta Ottonis III. Imp. ann. 6. (pXrjvatpetv, verbosare vertit. Pirminius Coram nobis et dictis fratribus nostris et 997. apud Stangefolium lib. 2. Annal. in Exerpt.: Nullus in ipsa Ecclesia, vel praelatorum ac nobilium multitudine co- Circuli Westphalici pag. 204: In his 4. ubi lectio divina recitatur, Verbosare prae- piosa proponi fectmus publice Verbum forestis cervum vel cervam venandi nullus habeat licentiam, nisi Verbo et consumat. [Occurrit prseterea in lib. 6. Ca- Crucis.

278

VER

VER

VER
torn. 3. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 229: Ipse mansus cum casis, xdificiis seu cum bosco et Verdegario. Rursum ibid. pag. 367. et alia Charta : Cum curte et orto,et Verdegariis, etc. Charta ann. 961. in Append. Marcae Hisp. col. 877 : Et ipse campus qui finitur in ipso cimiterio S. Saturnini, et terras et vineas, cum illorum Verdeqariis. Vide Viridiarium. } VERDERIA, Terra humilis ad littus maris viridi herba fertilis. Charta ann. 1181. apud Lobineli. torn. 2. Hist. Britan. col. 132 : Jurati dixerunt quod omnes Verderias quas mare dimittit, sunt de dominio Archiepiscopi. Occurrit rursum ibid. col. 134. * VERDESCA, VERDESQUA, Specula. Glossar. Provine. Lat. ex Cod. red. 7657. Verdesca, Prov. specula. Inquisit. super destructione bastidae Sabran. ann. 1363. ex Cod. reg. 5956. A. fol. 78. v: Destruxerunt videlicet gascham et Verdescas ipsius turris. Ibid. fol. 80. r: Ipsam bastidam dimisit bene paratam de Verdesquis, artilharia et aliis necessariia ad deffensionem bastidae ejusdem. Hine emendandum Instr. ann. 1381. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 46. col. 1 : Ordinavit quod fiat superius, videlicet desuper murum ipsius hospicii tangent em, dictum portale, una Verdesta, long a de longitudine unius cannse cum dimidia, etc. Ubi leg. Verdesca. 11. VERDETUM inter species aromaticas recensetur in Convent. Saonss ann. 1526. j|e2. VERDETUM, [Gallice, Etoffe verte; . Adjecit etiam quod dicti heretici rogaverunt ipsum testem ibi quod emeret eis pannum de Verdeto. (Confess, coram inquisit. Tolos.an. 1256. mus. arch, dep. p. 162.)] VERDICTUM, ut Veredictum. Vide ~ ^Tl ibi VERDIGA, Species vitis, de qua Petrus de Crescentiis lib. 4. cap. 4. 1 VERDIGARIUS, ut supra Verdegarius. Charta Stephani Episc. ClaromonU apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag.' 34: Cum mansis, campis, pratis, vineist Verdigariis, etc* Verdugarius, in Judiclo ann. circ. 873. inter Instrum. torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 8 : Per le~ gem et justitia plus devet esse ipsas kasas, curtes, Verdugarius, ortus, etc. Vide Veredegarius et Viridiarium. j VERDONA, pro Ferdo seu Ferto. Vide in hac voce. Quarta pars marcae.Charta ann. 1253. apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 497 : Item quod homines nostri supra deputatam et annuam pensionem advocatie , videlicet maldratam tritici et Verdonam Halberstadensis argenti, exactions indebita non graventur. 1VERDONUM, f. Pratum. Charta ann. 1258. ex Tabul. S. Victoris Massil. : De meridie de dicto Verdono descendit usque ad ysolum in Verdono. Vide supra Verceillum. I VERDUGARIUS. Vide Verdigarius. JVEREBIARE, Mutilare. Gloss. Lat Gr. : Verebio, xoXo6&. Ubi Cod. Reg. Brebio : Sangerm. Urebio. At in Gloss. Graec. Lat. xoXo6w, Verebio, mutilo KoXo01, truncat. * VEREGUM, Quidquid ex naufragiis ad littus appellit, nostris quoque Verec. Scacar. S. Mich, apud Cadom. ann. 1234. in Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris, fol. 24. v. col. 2: Accordatum est, quod Verecum custodietur in manu domini regis per annum et diem. Charta ann. 1341. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 224 : Le chevalier disoit et affermoit que

sensu Abbatissae. Adde Capitul. Carol! demande contre ledit comte. Berchiere, M. pro partib. Saxoniae cap. 34. et Hist. eadem notione, supra inBerchena. Hinc Bellunensem Georgii Piloni pag. 106. v. Vercayrar, Prov. Dotare, in Glossar. * Verbode, in Charta composit. inter Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Vide incomit. Fiand. et scabin. Gand. ex Reg. fra Verqueria 2.] Saepe usurpatur pro 2. Olim par lam. Paris, fol. 10. v: Item quovis modo agri: [eoque praesertim qui se nous cuens devantdis, u nos baillus et alendis vervedbus idoneus est.] Charta li plus grandepartie des eschevins devant- ann. 1202: Vendiderunt....... unum capodis fesissent estatus, ke on appelle Ver- nem in tnanso Curresii in parochia Perisbode, durer a terme chertain, il doivent sei posito, et Vercheriam, quas tendit a durer lor terme tout hors. [** Kilianus : fur no usque ad marescum, etc et 2. Verbod, Interdictum, prohibitio, inhi- Vercherias, et 1. pratum, quae sunt, etc. bitio.] Charta libertatum villas S. Germani in 1 VERBUM PORTABE, Alloqui, sermo- Foresio ann. 1229 : Volumus, quod, qui cinari. S. Bernardus Epist. 129 : Porta- habent vineas, hortos, vel Vercherias infra bamus Verbum pads: cumque invenisse- terminos inferius expresses, etc. [Terrag. mus filios pads, requievit super eos pax Bellijoc. : Super quadam una Vercheria nostra. continente semen dimidiae cupatas vel | VERCARIA, Locus vervedbus alendiscirca, sita in dicta parochia loco dicto en idoneus, alius tamen ab ovili; praedii la Verchiere Baudier. Occurrit praeterea species etiam cum certa agri pprtione. in Actis capitul. Eccl. Lugdun. ann. Exemplis in v. Berbix jam allatis addo 1345. fol. 126. v. in Maceriis Insulae Chartam ann. 825. inter Instr. torn 4. Barbaras torn. 1. pag. liO. et alibi. Vide Gall. Christ, novae edit. col. 265 : Ipsam Vercheria in Berbix 1.] villam cum capella, casa dominicata et * Lugdunensibus, Dumbensibus aliisreliquis mansis, vineis, Vercariis, que vicinis Viridarium. seu agrum docampis, pratis, sylvis, etc. Vide Vir- mui adjacentem sonat, vulgo Verchiere. Charta admort. ann. 1412. in Reg. 166. caria. %. VERCAYRALIS , [Mercede conduc- Chartoph. reg. ch, 272: Item Jehanne tus : Exceptis mensa mercenariorum femme de Jehan Furcheron tient une auseu Vercayralium et clericis pauperi- tre terre ou Verchiere contigue a ladite bus. (Cart. Magalon. Rev. Soc. Sav. terre. * VERCHERIUM, Eadem notione. Lip. 418.)] * VERGE. Libert, villas Brager. ann. bert, villae Ayriaci ann. 1328. torn. 7. 1334. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 330 : Ordinat. reg. Franc, pag. 317. art. 65 : Si quis furatus fuerit domino suo...., de- Volumus et pr&dpimus quod dicti burgencem solidos, curret villam et ponetur in ses et habitatores dictte villas possint et sibi ippillorio. Secundum furtum, Verce di- liceat claudere clausa et clausa tenere cilur, cum diversis temporibus commit- prata sua et Vercheria. tuntur. 1 VERGOLENUM, pro Vertolenum. Vide ** VERCECA , Ampulla, quasi ampla ibi. bulla. Verceca, fiala, a filo quo solet ferri, * Vercolle nostris alias, jaunc Bricolle, Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. Funis est ad collum vel super humeros 7657. positus, quo aliquid trahitur vel susti1 VERCEILLUM, Modus agri, ut vide- netur. Lit. remiss, ann. 1460. in Reg. t u r , forte herbosus. Inquisitio ann. 192. Chartoph. reg. ch. 53 : Icellui varlet 1268. ex Schedis Praes. de Mazaugues: se ferma une corde au col en maniere Et a dicto dente per vallem majorem fo- d'une Vercolle pour soustenir le limond ras usque ad Verceillum de Nagueissa dudit demy char. Pendant qu'ils tiroient juxtamontadam per caminum, etc. Plu- et halloient a la Vercolle, in Hist. Caroli ries ibi. Hue forte spectat le Roman de VIII. ad ann. 1495. pag. 157. Warcolet, Garin MS.: Colli ornamentum, in Lit. remiss, ann. 1420. ex Reg. 171. ch. 222 : Quatre Fromondin fieri el Ver de Valfondee, aneaux d'argent, deux Warcolez et une Qui plustost 1'ot qu'esprevier avolee. piece de cuevrechief crespe. Vide supra Ibidem: Epigium. Et Fromond breche de Ver de Valfondee. * VERDATIA, in Practica Bertrandi cap, de utEgritudinibus, Aurium dicitur Vide Verdonuna et Versana. taxus barbascus. Glossar. medic. Simon. VERCHERIA, Allobrpgibus, Dos, fun- Januens. ex Cod. reg. 6959. dus in dotem feminis concessus : Ar1 VERDEARIUS, Viridarium, pomaverni superiores eadem notione Val- rium, Gall. Verger. Testam. Gersindae cheire, inferiores Chancere dicunt. Comit. Ruthen. apud Marten, torn. 1. Charta Amalrici Comitis Montisfor. in Anecd.col. 128 : Ilium alodem meum BuTabul. Ebredun. Eccl. ann. 1222. apud zingis, quern adquisivi de Ademaro cum Guichenon. in Bibl. Sebus. cent. 1. cap. caput manso, et vineas, ct Verdearios, et 31 : Ego fed fidelitatem V. Bernardo terras, etc. Vide Verdegarius et ViridiaEbredun. Archiepiscopo de omnibus illis, rium. quse habeo in Ebredunensi dvitate ^ VERDEDENE. Charta ann. 1183. apud ratione Vercherias uxoris mess, filias Co- Murator. delle Antic. Estensi pag. 371: mitis Dalftni. [Eamdem Chartam refert Persolvet predictam pecuniam cum profiBouche torn. 2. Hist. Provinc. pag. 181. cuo, aut Verdedene, aut cum servicio illato ubi monet nomine Vercherise Provincia- et cum expensis omnibus. Vocem corruplibus significari dotem mulieris. Unde tam esse suspicor : forte scriptum fuit colligitur bane vocem eodem sensu ac- in authentico, Varda den. ut significaceptam fuisse in pluribus provinciis.] retur fenus debitum ob denarios non [* Verchiere,eodem intellectu, in Charta redditos. Vide Warda. acquisit. comitat. Valent. et Diens. ann. 1 VERDEGARIUS, Viridarium, ut su1404. ex Cod. reg. 6008. fol. 203. v : Item pra Verdearius. Charta ann. 2. Lotharii ledit Roy dauphin prend de present la apud Stephanot. torn. 1. Antiquit. Becharge de payer a I'ancienne comtesse de ned. Vascon. MSS. pag. 427 : Quantum Valentinois, et a quay ledit comte peut denique in ejusdem terminis et pertinenestre tenu a elle ou a aultre, a cause de tiis visus sum adhabere, tenere et possila Verchiere ou dot, dont la dicle com- dere, id est kasas, kasales, ortos, ortales, tesse ou aultre pffurroit faire poursuite ou Verdegarios, arboresfetc. Alia apud eumd.

VER
toutes les choses venantes et arivantes a Verec a la coste et a I'estande de la mer en la parroisse d'Anderville en la hague lui appartenoient,.... et ledit procureur disoit et affermoit que au due nostre sire appartenoient lesdiz Verez en certaines mettes en ladite parroisse. Ita quoque legendum pro Veret, in Stat. ann. 1374. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 47. Vide Wrekum. * VERECUNDANTER,Inverecunde, absque ullo pudore. Vita S. Joan. Episc. torn. 3.- Aug. pag. 511. col. 1: Praesul mcestus de tanto crimine tarn Verecundanter facto presbyteri, ilium a sacerdotio suspendit. ] VERECUNDARI, Timore percelli, in Gloss. Gasp. Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 355. ex Hist. Falsest. Fulcherii Carnot.: Nostri tanquam ad certamen bellicum Verecundari simulantes, astute nee fugere disposuerunt, nee pugnare cum eis disposuerunt. 1. VERECUNDIA, Pudendum facinus, turpe, indignum; quomodo Galli Vergogne usurpant. Constitutions Gatalanise inter dominos et vassallos MSS. cap. 51: Si Miles, qui emit castrum, est ita honoratus homo, ex quo Castalanus possit esse suus homo, sine Verecundia et reprehensione, seu blasma. * 2. VERECUNDIA, Injuria, contumelia. Vita S. Goberti torn. 4. Aug. pag. 379. col. 2 : Quadam autem die vir Dei pius Gobertus, divina sibi gratia cooperante, sic fuit inspiratus, ut Verecundiam, quas in sancta terra Jerusalem ab infidis contra Dominum opponitur, vellet vindicare. Hinc nostris Vereconder et Vergonder, Contumelia et probro afficere. Lit. remiss, ann. 1457. in Keg. 185. Chartoph. reg. ch. 339: Lesquelx habitans prindrent icelle femme pour Vereconder et ahontir icellui prestre. Aliae ann. 1377. in Reg. 111. ch. 306: En entencion de villener et Vergonder la femme dudit Perrinet. Lequel Jehan avoif ainsi induite, amenee et soubzlevee ycelle Mahaut et Vergondee a tousjours, in aliis ann. 1400. ex Reg. 155. ch. 112. Vide Verecundium. VEREGUNDIOSDS, Pudendus, turpis, Hisp. Vergonnoso. Constit. MSS. Petri III. reg. Aragon. ann. 1359 : Statuimus quod... in instrumento procurators aliquis non teneatur sigillatim exprimere impedimentum quod haberet, si tamen ipsum impedimentum Verecundiosum, aut periculosum vel dampnosum constituenti ipsum procuratorium ; et quod sic constituens procuratorium, super hoc scilicet quod sibi esset Verecundiosum vel dampnosum, etc. Vergonner vero, Verecundari sonat, in Lit. remiss, ann. 1479. ex Reg. 296. Chartoph. reg. ch. 431: Aucuns d'iceulx jeunes gens se Vergonnoient de jouer I'esbatement, pour ce qu'il se failloit descouvrir jusques au ventre et montrer ses pauvretez. Hinc Verecundens et Vergondeux, verecundans, pudens. Lit. remiss, ann. 1387. in Reg. 131. ch. 173 : Jehan Jaquemart prisonnier, Verecundens de ce et doubtant rigueur de justice, etc. Aliae ann. 1409. in Reg. 163. ch. 285: Desquelles choses le suppliant eust este moult triste, honteux et Vergondeux. Glossar. Prov. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Vergonhar, Prov. pudere. Vergonhos, pudens. VERECUNDIUM, Injuria, contumelia. Vetus Charta Anglica apud Somnerum in Tractatu de Gavelkynd pag. 174: Ea conventione, ut ipse Calvellus et hseredes sui smgulis annis dent Cellerario 52. sol. pro omni re, praeter 3. forisfacturas, id

VER
est, murdrum et furtum, si ipse Calvellus vel hasredes sui fecerint, et praeter, si Verecundium ipse vel hseredes sui fecerint Monachis Ecclesise vel servientibus eorum. SSS" Vergonder nostris pro aliquem probro afflcere. La Vie de Jesus-Christ MS.:

VER

279

manti, inde per Petraforta, et inde per medium montium, quas vpcitant Meta, deinde per ilia Vereda tnajore, quod discurret de Astorica ad Caatrum Litoria?., etc. Alia Bermundi II. Regis serae 1035. apud eumdem torn. 5 : Quae jacent contra parte de Minea, sub ilia Vereda, quae descendit ad ambas mist as. Ensi ert li mons racates, VEREDARII, dicti, qui veredis publicis Et li Diables Vergondes. utebantur, et responsa vel mandata 1 VEREDA, Umbraculum foliis, aut Principum deferebant, el? T? 6a<ri)uxae arborum ramis concinnatum in quibus- auoxpttret? ae\ ffteXXfijJievo'., o-D? SYJ BspsSaptou? dam locis Chariot nuncupatum. Charta xaXoOcrt, ut est apud Procopium lib. 1. ann. 1344. ex Schedis Cl. V. Lancelot : Vandal, cap. 16. qua notione Veredarios Item quod nulla persona cujuscumque habent leg. 17. et 50. Cod. Th. de Cursu conditionis existat, sit ausa facere.... ra- publico (8, 5.), Senator lib. 2. Epist. 31. madas sive Veredas per carrerias nisi lib; 4. Epist. 47. Julius Firmicus lib. 3. habeant in altitudine duas cannas. Vide Matth. etc. Papias: Veredarius, a vealia notione in Veredi. hendo dicitur, qui festinanter equitando 1 VEREDALIS CHARTA, Authentica, currit, habetque pennas in capite, ut invera et genuina. Charta Wernheri Epis- telligatur festinatio itineris. Gloss. Lat. copi Argent, ann. 1005. apud La Guille MS. Reg. cod. ,1013 : Veredarii dicuntur inter Instr. Histor. Alsatise pag. 24: a vehendo, qui festinanter in equis curQuorum omnium jura, et debita, et quan- runt, non descendunt de equo, antequam titates, sicut nos invenimus, in Veredali liberant responsa sua: habent in capite carta describi jussimus. Vide Veredictum. pinnas, ut inde intelligatur festinatio 1 VEREDARIDS. Vide in Veredi. itineris : datur semper Us equus paratus, | VEREDEGARIUS, ut supra Verdega-nee manducant, nisi super equo, anterius. Charta AdalindaB apud Baluz. torn. quam perfecerunt. Paulo aliter laudat 2. Histor. Arvern. pag. 14: Hortos, hor- hunc locum Jacobus Gothofredus ad. tales, Veredegarios , arbores pomiferas, leg. 1. Cod. Th. de Curiosis (6, 29.). Cavineas, etc. Alia Acfredi Corait. apud pitul. Caroli C. tit. 7. de Monachis : Quos Mabill. torn. 3. Annal. pag. 696 : Domos etiam nee Episcopus, nee Abbas, vel quicoopertas, casales, curies, ortos, ortales, libet alius eos Veredariorum more in misVeredegarios, etc. Vide Verdigarius et saticis instanter transmittat. Veterem Viridiarium. Chartam ex Tabulario S. Martini- de VEREDI, Equi publico cursui desti- Campis apud Duchesnium in Hist. nati. Gloss. Lat. Gr.: Veredus , ittoXo?. Monmprenciaca pag. 33. subscribunt G10SS86 MSS. Reg.: BeplSov, to xoguroupov. Ludovicus filius Regis (postmodum Rex Papias : Veredos antiqui dixerunt, quod Franc. VI.) Gervasius Dapifer, Frogeveherent, i. ducerent redas, vel quod vias rius Catalaunensis , Willelmus Garlanpublicas currant, per quas redas ire soli- densis, Fredericus Camerarius, Salduiturn erat. Gloss. Sax. ^Elfrici : Veredus : nus Veredarius. Forte is Magistratus, craetehors, i. Rhedss equus. Ebrardus quern hodie Le grand Maitre des Pastes in Grsecismo cap. 9 : dicimus. [** Ekkehard. IV. de Casib. S. Galli apud Pertz. torn. 2. Script, pag. Est Veredus equus, vectans rhedam quasi currum. 87: Innotuit res. Chuonrado in Frantia Joan, de Garlandia in Synonymis : tune posito; nam Veredarii et episcopo capto et recepto dies et nodes celeres Rhedae vectores nos dicimus esse Veredos. ibant.] Alibi : f VEREDICTIO, Probitas, veritatis amor. Charta ann. 1374. apud Rymer. De veho, de rheda, dictum reor esse Veredum. 44 : Domini Victor lib. 2. Hist, de Persecut. Vanda- torn. 7. pag. Canzellarii, etDuds et ejus Concilii veri bonas lor.: Dirigit prseceptum, quod etiam uni- nestae famae, vitae, et Veredictionis. et hoverses Africse Veredis currentibus desti1. VEREDIGTDM, Testimonium 12. junavit. Gesta Constantini M.: Qui utSeverum per Italiam transiens vitaret, summa ratorum in jurata, aut assisa, in qua festinatione post se truncatis Veredis, vera se dixisse affirmant: Verdict JC. Alpes transgressus, ad patrem Constan- Anglis. [** Vera se dicturos. Vide Fortium venit apud Bononiam, etc. Charta mulam Juramenti apud Bracton. lib. 4. Ludovici Pii Imp. pro Hispanis apud Tract, de assis. nqv. disseys. cap. 19. Diago : Et Missis nostris aut filii nostri, 3 : Hoc audilis justitiarii, quod Veritatem quos pro rerum opportunitate illas in dicam de assisa ista, etc.} Gloss. Gr. Lat.: partes miserimus, aut Legatis , qui de 'AXy]6eyw, verum dico. Utuntur passim partibus Hispaniee ad nos transmissi fue- Anglici Scriptores, Statuta Davidis II. rint, paratas faciant, et ad subvectiones Regis ScotiaB cap. 20. 2. Thomas Waleorum Veredos donent. Vita S. Theopha- singhamus pag. 276. Littleton, sect. 366. Bracton. lib. 4. tract. 1. cap. 19. 4. nis Confess, n. 14 : Havre? (iv o(Jv ^ Fleta lib. 4. cap. 9. Fortescutus de Laude i. Occurrit passim in utro- Legum Angl. cap. 26. Monasticum Anque Cod. tit. de Cursu publico, et al. et glic, torn. 1. pag. 481. torn. 2. pag. 32. 221. Regiam Majestatem, etc. Vide Juin vett. Formulis. Vide Paraveredi. VEREDA, Via, per quam veredi vadunt. rata 2. [** Placit. ann. 14. Edward. I. Vetus Notitia Hispanica a3rse 829. apud Kane. rot. 10. in Abbrev. Placit. pag. Anton, de Yepez in Chronico Ordin. S. 279 : In hoc Veredicto 10. de juratis diBenedicti torn. 4 : Et descendit, ubi in- cunt unum et 11. dicunt aliud contratrat arrogio, quse dicent Rubisco in Syle, rium. Sed judicium redditum in haec et conclude per ilium arrogium di Rubis- verba. Et quia dicto majoris partis juri cum, et pergit per ilia, quae exiit in Do- standum est, consideratum est, etc. Connati ad illas Veredas de Mamonela, et fer Glanvill. lib. 2. cap. 17.] pergit per ilia Vereda antiqua usque vadit ^VERDIGTUM, Eadem notione, apud ad terrain Tremu , etc. Charta Ordonii Madox in Formul. Angl. pag. 370 : SciaII. Regis serae 947. apud eumdem : Et tis nos reddidisse Willelmo de Homez inde per radicem Litorise, deinde in Al- advocationem capellse de Elleton, quse ad

280

VER

VER

VER

eum pertinere dinoscitur secundum Verdictum legalium hominum vicinise. * 2. VEREDICTUM, Scripta testificatio, Gall. Certificat. Libert. Domnimed. ann. 1246. torn. 7. Ordinal, reg. Franc, pag. 691. art. 11: Si milites vel aliquis alius debeat debitum burgensi, burgensis debet monere baillivum per majorem, quod eat secum ad capiendum nammia pro suo debito vel catallo; quod si baillivus recusaverit ire infra triduum, juratus ibit, si voluerit et poterit, pro catallis suis et nammiis capiendis, extra villam, sine emenda, per Veredictum majoris. 1 VEREDIS, pro Veredus, in Charta Caroli Calvi Reg. Franc, ann. 844. inter Instrum. torn. 6. Gall. Christ, novae edit, col. 75 : Nee freda, aut tributa, vel paratas, aut Veredes seu mansiones accipere... audeat. Leg. forte Veredos. VERENNES, a Vehere, i. portare, nominare, instrumenta rusticorum sunt. Papias. [Isid. lib. 20. Orig. cap. 14 : Verennes a vehere, id est exportare nominate.] * VERENTER, Reverenter. Candidas in vita jEgilis torn. l.Jun. pag. 491. col. 1 :

sis subito Verrettonus volat oculos trans- licet numero oclo cum scapha vulgo Veriens caput ejus, quo vulnere cum securi gantin appellata, principem ecclesise fede muro rejectus est. Andr. Billii Hist, stive receperunt. Ibidem pag. 387: Uttorn. 19. col. 29 : Rejecta ob oculos galese cunque tamen fuerit cum Vergantinus et specula, mox sagittae fquam vulgo Verre- alia navigia puppim illam oppressam tonum nominamusj verreculo per eum circumstarent, etc. Rursum pag. 397: Et cum tota jam classis juxta oppidum locum ictus cecidit. t VIRATONUS, Eodem intellectu, No- esset aggregata, magnificentissimi Cardistris etiam Viraton, in Chron. Petri IV. nales in uno monoremo Vergantino, ut Reg. Aragon. lib. 6. cap. 4. Charta ann. ita dixerim, ad maximi antistitis pedum 1377. ex Tabul. S. Victoris Massil.: De- oscula delati sunt. VERGATUM, Gall. Vergat, Instrudit balistas, Viratonos, pavesia, etc. Miracula MSS. Urbani V. PP. ex eodem mentum piscatorium. Charta ann. 1397. Tabular.: Luserat cum nonnullis aliis ad in Reg. 155. Chartoph. reg. ch. 117 : Pisbalistam, unus cum Viratono seu Viram cantes cum pluribus et diversis rethibus, (leg. Virou, ut efferunt Occitani) percus- filatis, thesuris, etiam cum batudis et Versit ipsum in coxia, quod transivit ultra gatz, per ordinationes regias prohibitis. ambabus partibus. Ibidem : Fuit percus- Verjat, in Charta ann. 1403. ex Reg. 207. et claveaulx sus de quodam Viratono in facie super ch. 138 : Petiz Verjaulx oculum, ita quod totum ferrum erat in pour pescher et prandre anguilles el tout capite longitudinis quasi medii pedis. poisson. T VERGATUS, Variis coloribus distinMirac. B. Ludovici Alamandi Arelat. Archiep. apud Stephanot. torn. 10. ctus, Ital. Vergato. Vide infra Virgatus. Fragm. Histor. MSS. pag. 301 : Simili Cbron. Parmense ad ann. 1291. apud jactu magni Viratoni super faveriam Murator. torn. 9. col. 821: Quidam asinus, Vergatus dictus, mirifice factus, et dictsB cassidis percussus, etc. ! VIRETONUS , Pari signiflcatu, in variis coloribus naturaliter pilosus et deCherubin quoque, Seraphin pariterque Verenter Charta ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalph. coratus transivit per Parmam, qui mitteJure tibi soli incessant! voce reclaraant. pag. 501. col. 1.: xx. caissisR Viretono- batur domino Regi Francigs a domino * VERERE, Trahere ad rete, quod Veri- rum, in quarum qualibet ad minus sint Rege Tartarorum. 1VERGENTA. Litterae Richardill.Reg. culum dicitur. Glossar. vet. ex Cod. reg. D. Viretoni. Vireton garni de ses fers, in Charta ann. 1461. apud Lobinellum Angl. ann. 1380. apud Rymer. torn. 7. 7613. pag. 233: Unam Vergentam zinziberis torn. 2. Histor. Britan. col. 1263. >|c VERERIA. [VERRERIA : Excepto * VERETRDM, f. pro Veretrinum vel facti cum aqua limonis. quod in duabus fenestris non sunt VeT VERGERIUM, a Gall. Verger, Viridarerie. (Chevalier, Visit, episcop. Gra- Victrinum, Fenestra. Comput. ann. 1481. ex Tabul. S. Petri Insul.: Magistro Wi- rium, Ital. Vergiero. Charta ann. 1455: tianop. p. 122.)] docque lathomo, pro reparatione magni Qussdam domus cum curia, curtili, co1 VERESC. Vide in Wreckum. Veretri vestibuli, cum suis adjutoribus et lumberio, raterio, Vergerio, etc. Vide Vij VERESCENS, Veritus, in Gloss. Gasp. xvij. lib. xij. sol. Vide ridiarium. Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. materialibus, 1. VERGETA, Modus seu mensura MSS. pag. 517. ex Bartolphi Hist. Fa- supra Veretia. VERFREDUS, Beffroy. Vide Belfredus. agri. Charta ann. 1284. ex Bibl. reg.: lsest. * VERGA, Veru, ni fallor ; inter uten- Guillelmus de Vinea (debet) duos solidos, * VERETIA, Laminae vitreae, quae fenestris objiciuntur, f. pro Verrerise.~Vide silia coquinaria annumeratur, ad cal- sitos super unam Vergetam terras plantain hac voce. Compat. ann. 1480. ex Ta- cem Stat. synod, eccl. Castr. ann. 1358. tam vinea. Vide mox Vergia. %. 2. VERGETA, [Gall. Espece de cierge : bul. S. Petri Insul.: Renero Roussel pro ex Cod. reg. 1592. A. fol. 76. r<>: Itemj. duabus dietis, quibus vacavit in capella- trebes ferreum. j. mortier, j. Verga, etc. [ ... Pro mi. cereis et xni. Vergetis pon (Arch. * VERGADELLE, JPiscis genus. Vide derantibus x. libras cere nia S. Michaelis juxta aulam ad Veretia histor. de la Gironde, t. 22. p. 363.)] deponenda, x. sol. Vide mox Veretrum. supra Labeo. 1 VERGHA, pro Virga, ni fallor, in f VERGAIUM, Jus mensurae, ad quam 1 VERETONUS, VERETTONUS, Ital. Veretto, Verettone, Gall. Vireton, diminut. exiguntur dolia yinaria, quod virga fit Statutis Montis Regalis pag. 269. Ital. Verghe. Vide Virga 8. a Veru, Sagitta, Jaculum. Vide in hac sic dictum, ut videtur. Memoriale D. voce. Chronicon Petri Azarii apud Mu- Cameree Comput. Paris, fol. 57. v: ft VERGHEFNESSE, vox Belgica, Venia, rator. torn. 16. col. 308 : Uno Veretono in Officium barragii et Vergaii vinorum. culpse remissio. Locus est infra in fronte exstitit vulneratus, et taliter quod Haud scio an hue spectet vox Vergage Voetval. ab equo subito cecidit interfectus. Joh. ex Litteris Caroli V. Reg. Franc, ann. * VERGIA, Modus seu mensura agri, Stella in Annal. Genuens. torn. 17. col. 1367. torn. 5. Ordinat. pag. 67: Ilz ne ut supra Vergeta. Charta ann. 1360. in pa'ient travers, passages, pontenages, ton- Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 550: Quas 1282 : Jaculis Veretonorum a longe bellantes, etc. Ghron. Tarvis. torn. 19. col. 768 : lieux, chauces, barrages, Vergages, ou domus ultra unam virgam seu Vergiam Vita donatus est beneficio unius piroli autres exactions. terras vel circa in fundum... non excedit. argentei deaurati, in quern Veretonus * Male lectum Vergaii in laudato Me- Vergiee, eodem sensu, in Ch. Phil. Pule, unus balista emissus repercussit, ita ut moriali, ubi diserte habetur Vergagii; ann. 1298. ex Lib. rub. Cam. Comput. intra viscera nequivit adire. Jac. de a Gallico Vergage, eadem notione. Paris.: Deus cenz vint et huit acres et Layto Anna!. Estens. torn. 18. col. 1022 : Charta Phil. VI. ann. 1339. in Reg. trois Vergiees de bois. Vide Virga 6. Dum ferociter et impavide inter missilia ejusd. reg. ex Cam. Comput. fol. 163. * VERGIARE, balistarum laboraret ictu unius Verettoni r: Nos dittes gens... ont assigne... au roi Gall. Jauger, ad Virgam dolia exigere, saucius et trajectus fuit in brachio dex- deBoeme... a Vailly... le Vergage, le cour- in Vergaium. alias Vergier. Vide supra Arest. ann. 1328. tero,... et penetravit missile inter utrum- retage des vins... A Filayns le chargage, in Reg. Olim parlam. Paris.: 10. Dec. que os brachium totum. lebarrage et le Vergage, etc. Hinc fructibus in campis existentibusQui pro custo* Teli genus, illud praecipue, quod per Vergier, Virga metiri, et Vergeur, qui balistam emittebatur : a Veru dictum ex offlcio id praestat. Charta ann. 1320. diendis et vinis Vergiandis eliguntur. * VERGIATA, Eadem notione qua suvidetur : non enim placet etymon a P. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 426 : Que Daniele propositum lib. 6. cap. 4. de il ne peussent mettre les Vergettrs pour pra Vergia. Charta ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 302: Concedimus milit. Franc. Vareton, in Charta ann. les vins Vergier, et que il ne peussent 1337. ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. mettre les vardes pour varder les biens. ut dictas septem Vergiatas terras vel circa, Croix fol. 187. v: Et doit livrer et mettre Lit. remiss, ann. 1476. ex Reg. 195. ch. cum sedificiis ibidem existentibus, teen chascune galee vjm. Varetons, iijc. lan- 1558: Le maire et les eschevins de ceste neant. ces, v. dars, etc. ville (de Dampierre) ont Vergiele vin ; je * VERGNA, Locus alnis, nostratibus 1 VERETTO , Eodem intellectu, in en payerai ce qui sera trouve par eulx. alias Vergnes dietis, consitus. Charta Gaufr. episc. Arabian, ann. 1236: Per Chron. Estensi apud eumdem Murator. Vide infra Vergiare. | VERGANTINUS, Naviculae species,arbitralem sententiam pronuntiamus hautorn. 11. col. 270 : Qui Gabriel eo die captus fuit et interfectus uno Verettone a vulgo Briganlin, Ital. Brigantino. Vide storia, plaketa, Vergnas, pontes debere Brigentinus. Itiner. Adriani VI. PP. fieri de licentia decani et capituli Ambiagentibus prsefati domini Marchionis. 1 VERRETTONUS, Eadem notione. Joh. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 376: nensis in rivis Ambianensibus, a ravina Cermenas in Hist. Mediol. torn. 9. ejus- Sanctissimus pater cum sua insigni et usque ad Goudran. Occurrit praeterea in dem Muratorii col. 1290 : Verum Januen- prsBclara familia triremes ascendit; quse Charta Phil. III. reg. Franc, ann. 1283.

VER
* VERGO, Piscis genus. Vide supra Coracinus. VERGOBRETUS, Summus Magistratus apud ^Eduos, ut auctor est Caesar lib. 1. de Bello Gallico: Divitiacus et Lasco summo Magistratui praeerant, Vergobretum appellant JEdui, qui creatur annuus, et vitss necisque habet potestatem. Glossaa Isidori: Virgobretus, nomen Magistratus. Virgobretus, habent etiam notae Tyrpnis pag. 60. Etiamnum hodie Vierg dicitur supremus Magistratus Augustoduni. De vocis etymo vide Goropium Bekanum in Gallicis lib. 1. et 3. Hotomannum ad Oaesaris lib. 1. et lib. 7. n. 6. Isaacium Pontanum in Glossario priscoGallico, Bochartum de Colon. Phoenic. pag. 79. etc. [lis adde Schilterum in Gloss. Teuton, v. Fergen.] * Vide Mercur. Franc, mensis Mart, ann. 1737. pag. 502. * VERGOLAY, Vox vernacula. Lit. remiss, ann. 1360. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 679 : Cum ipso Johannes Ernichin de Doullens, Petrus de Attrabato et Johannes, dictus Noefmolin, eundo nuper insimul ad quoddam festum, nuncupatum le Vergolay, etc. Forte quod verno tempore celebraretur, sic appellatum. Vide supra Maium. * VERGUETA, Candela seu cereus ad modum virgulae, unde nomen. Consuet. monast. S. Crucis Burdegal. MSS. ante ann. 1305 : Rastellum ejusdem altaris debet compleri de candelis, nuncupatis Verguetas.... Exceptis duabus Verguetis cergs, quas recipit solus sacrista. iyERGUETUM,Viridarium minus, Gall. Petit verger. Tabular. Gemetic. torn. 1. pag. 295 : Ecclesiam S. Andres? cum Vergueto et quatuor hospiciis. Vide Vergerium. * Verguhe, eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1479. ex Eeg. 205. Chartoph. reg. ch. 279 : Pour la conservation des fruiz de laquelle terre ou Verguhe, les supplians fermerent et clouyrent icelle terre ou Verguhe de plaice. * VERIA, f. pro Molneria, Reditus, qui ex molendinis percipitur. Charta ann. 1229. ex Cod. reg. 4659 : Postquam vero molendina fuerint molentia et paratoria parantia, expensas in eis necessarias nos et vos communiter faciemus. Vos tamen pro Veria levabitis et habebitis de communi sextam partem emolumenti molendinorum et paratorionim prasdictorum, et ratione illius molnerias vos semper tenebitis molendinarios ad opus molendinorum et paratoriorum. 8 Quid vero significet vox Gallica Verie, baud scio, in Ordinal, hospit. reg. ann. 1285. ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Noster fol. 53. r: Cuisine... Si aura Ysambert un sextier de vin au soir pour la Verie de la cuisine. An legendum la Laverie, culinse purgatio ? 1 1. VERIALE, f. Locus herbis abundans. Chronic. Farfens'e apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 511: El concesserunt in hoc monasterio,sicut antea concesserant in ecclesia S. Adriani, terram sementariciam cum Verialibus et padulectis et cryptis in fundo Persiceta. * FeneZ,eadem acceptione,in Lit. ann. 1409. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 480 : Les prevost et maieurs (de la villede Bethune ont) le gouvernement du Veriel et des marez d'icelle. * 2. VERIALE, Apertura, fenestra, spiraculum cancellis obductum, nostris alias Verial. Charta ann. 1254. in Reg. S. Ludov. ex Chartoph. reg. fol. 93. r : Mandamus quod in omnibus parietibus seu domibus circa totam tenentiam fraVIII

YER
trum minorum factis seu faciendis numquam fiat hostium, vel fenestra, vel Veriale, nee latrinas, etc. Lit. remiss, ann. 1460. in Reg. 192. ch. 52 : Le suppliant se print a rompre ung Verial estant audit hostel, en frappant fort contre ledit Verial d'un querelent.... Le suppliant s'en entra dedans la cave par ledit Verial, et y print certaine quantite defromages. Vide infra Vitriale. 1VERIGHARIA, ut supra Vercheria, Modus agri.Vide in hac voce. Charta apud Menester. Histor. Lugdun. pag. 35. col. 2 : Cum ecclesiis, domibus, sedificiis, curtiferis, Verichariis, hortis, vineis, terris, silvis, pratis, etc. j VERICULA, Oonspicilla, Gall. Lunettes. Miracula MSS. Urbani V. PP. ex Tabular. S. Victpris Massil. : Poterat videre leqendo nisi cum Vericulis. * VERICUM, Veru, Gall. Broche. Inventar. ann. 1218. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 67. col. 2 : Quasdam molles, tria Verica, unam astellam, etc. Vide Verutum. VERIDICENTIA. yEsopus MS. in Vita Alexandra : Quisque te consuluerit, Veridicentise tuse non refragatur. * VERIDICI, Judices adlecti ad causam decidendam, interprete Ludewigo, ad Leg. Dan. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 166. nisi Testes intelligere malis. Vide supra Veracc.Item non debet aliquis ad placitum generale Veridicos citare, nisi executor causse, vel aliquis alius ex parte sua ad hoc in placito constitutus, vel aliquis qui Veredieorum hesteleie exsolvere sufficit. Judices civiles-, Voires-jures nuncupantur, in Recqgnit. feud. MS. ann. 1685 : Doit avoir en ladite ville de Thun un mayeur et cinq juges, appelles Voires-jures, qui connoissent de toutes choses et causes civiles. Vide in Juratus. T VERIDISSIMUS, pro Veridicissimus, a Veridicus. Fundatio Prioratus S. Petri de Salve ann. 1029. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col.-150: Rogamus ut hoc testamentum, quod scriptum et firmatum est a nobis, atque roboratum ab assertoribus Veridissimis, firmiter a vobis retineretur. f VERIFICARE, Gall. Verifier, Probare. Charta ann. 1343. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 481. col. 2 : Et eos jurare fecerit tenere et inviolabiliter observare ipsas donationes, infeudationes, et conventiones, atque Verificaverit prgsdicta omnia. Charta ann. 1495. ex Tabul. B. Ms de Bono-nuntio Rotomag.: Impediments nostris circa obtentum rescriptorum Apostolicorum per eosdem Religiosos Verificatis. Occurrit etiam in Chron. Andrese Danduli apud Murator. torn. 12. col. 459. VERILOQUIUM, axpt6oXoyi'a, in Gloss. Gr. Lat. eTu^oXoyta, in Lat. Gr. Vide Quintilianum lib. 1. cap. 10. Jf VERILUCIUS, Piscis genus. Limborch. Hist. Inquisit. Tolos. pag. 69 : Item portavit medium Verilucium coctum pro quodam hseretico. * VERINGATDM. Formulae MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 40. v: Dictum talem cum uno posatorio fuste et inde cum uno Veringato ipsam talem diversis ictibus percussit et vulnerarit. Vide infra Vernare 3. VERINUPTUM. Tabularium Monast. Molismensis : Inter H. Presbyterum de Marcenai et Ecclesiam Molismensem Verinuptum illud, quod solet dari pro ferculo nuptiarum, sive sit redempum, sive non redemptum, et nummus, si offeratur, in visitatione infirmi, quando

VER

281

recipit viaticum, et nummus similiter, si offeratur in susceptione baptismi : hsec tria solum erunt solius Sacerdotis. Act. an. 1135. Vide Ferculum [et Missus 1.1 tVERINUS, Cochlea, Gall. Vis, Picardis Verrin. Inventar. ann. 1419. ex Tabul. Eccles. Noviom. : Caput B. Godebertee deargentatum et deauratum quadam corona coronatum, in qua deest quidam Verinus. 1VERIOL.E, 1-eXeia:', in Gloss. Lat. Gr. Leg. Viriolse, ^IX-.a, ex Gloss. Graec. Lat. ubi habetur : \FeXtov, Viriola, armilla. 1 VERIORA, SiWviov, in iisdem Gloss. Lat. Graec. Viriola, in Sangerm. Alias Gr. Lat. : Staviov, Veriora, lolium. 1 VERISCUM,ut Wreckum. Vide in hac voce. 1 VERISIMILIS. A verisimili, Probabiliter. Chron. Angl. Th. Otterbourne pag. 8 : E quibus (Regibus) a Verisimili plures vi et armis quam sanguine successerunt. 1 VERISMATA, perperam pro Karismata, in Statutis Eccl. Valentin, inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 511. ubi referuntur versus de jejunio Quatuor Temporum, quos restituere licet ex iis qui in voce Quatuor Tempora laudantur. 1. VERITAS, Depositio testis : veredictum JO. Anglis, Verite, in Consuetud. Insularum tit. 1. art. 19. 20. Libertates urbis S. Desiderii in Oampania ann. 1228 : Quicunque plegios dederit, vel quicunque hsereditatem sive feodum habuerit, licet ad placitum venire noluerit, Veritatem suam sicut prsesens habere debet. Infra : Si Scabini a domino, sive ministro domini submoniti falsum sub aliqua re judicium fecerint, Veritate Scabinorum de Ypra donnnus eos convincere poterit, etc. Rursum:Sigwiswiam communem arando, seu alio aliquo modo destruxerit, et super hoc veritate Scabinorum convincatur, etc. [Charta Philippi Aug. Reg. Franc, ann. 1194 : Quacumque hora nos voluerimus de bannitis nostris, et de aliis rebus omnibus Veritatem habebimus, si Scabini earn dicere sciunt. Banniti in Flandria per Veritatem vel per Scabinos Flandries, etc. Litterae ejusd. Reg. ann. 1207. torn. 5. Ordinat. pag. 161 : Pascua, herbagia, aque communes, ejusdem sunt amplitudinis, cujus bona Veritas patrie, tempore Comitis Flandrensis et nostro, hactenus eas fuisse dixerit per juramentum.] 1 VERITAS, Inquisitio judiciaria, Gall. Enquete : item, Consessus proborum hominum ad excipiendas quorumlibet querelas. Consuet. Furnenses ex Tabul. Audpmar. : Qui in alterius aqua captus fuerit piscando, emendabit Comiti tres libras, et debet adduci ad justitiam, et retia et omnia instrumenta ejus erunt illius qui eum cepit, et inde debet fieri Veritas in communi Veritate de his qui capli non fuerint. Qui viam ecclesiss foderit vel artaverit, el super hoc convictus fuerit per Veritatem, emendabit Comiti tres libras. Ibidem : Tres Veritates generales debent in quolibet anno fieri de omnibus forefactis trium librarum. Prssterea quolibet anno fiet Veritas libera, si Comes vult habere, de omnibus forefactis. Statuta ann. 1359. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 4. pag. 211 : Et si voulons que de toutes les amandes et forfaitures dudit mestier (de Tisserands en draps) par nos Echevins de Commines, en soient faites et oyes trois Veritez chacun an. 36

282

YER

VER
bon. ann. 1379. apud Lobinell. torn. 5. Hist. Paris, pag. 670. col. 2 : Item nullus agreslam seu Verjutum domus pro privata necessitate capiat.... Et agresta seu Verjutum convertantur ad profectum domus, cujus sumptibus vines coluntur. Occurrit rursum in Statutis Collegii Sagiensis ann. 1427. ibid. pag. 695. col. 1. VERLASCIUS. Inquisit. ann. 1371. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 433. col. 2 : Item ferragnale unum cum arangiis et cum sedificio Verlasciorum juxta mssnia terras. , 7 VERMELATUS, VERMELIUS. Vide Vermiculus. 1 VERMELHUM, VERMELLATA. Vide mox Vermellum. 1 VERMELLUM, VERMELHUM, Grani species, Coccum, vulgo Vermilion, vel Grains d'ecarlate. Grana Vermelli, pluries in Charta ann. 1268. ex Schedis Praes. de Mazaugues. Alia ann. 1379. ex iisdem Schedis : Item habet jura granse Vermelhi, pro quo jure solvitur pro qualibet libra unus denarius, et ipsi homines portant venders ubi volunt. Vide infra Vermiculus. ' 1 VERMELLATA, Tempestas qua Vermellum colligitur, in laudata Charta ann. 1268 : Item dixit quod prseconisatio fit quolibet anno per Arelatem ex parte curias lempore Vermellatae, quod colligentes granam in dicto Cravo vendant earn. 1 VERMELLUS. Vide in Vermiculus. *VERMELLUS, Obex, pessulus, Gall. Verrou. Comput. ann. 1446. ex Tabul. S. Petri Insul.: Pro emtione trium magnorum ostiorum,... pro quibus cum cardinibus et Vermellis, pro fienda quadam port a,... Ixx. sol. VERMEN, pro Vermis, usurpatur in Vita B. Margaretse de Cortona n. 89. [Verme, Italis : Vermine, eadem, ni falior, notione, in Bestiario MS :
Chil qui ne manguenl poisson Habitant en la deserrine, Et ne manguent fors Vermine.]

YER
habet 5. solidorum. Vermiculus hie est, quo tinguntur pretiosissimi Regum panni,sive serici, ut examiti, sive lanei, ut scarlata. Et est mirandum, quod nulla vestis linea colorem Vermiculatum recipit, sed sola vestis, quas ex vivo, animanteque, vel quovis animato decerpitur. Vermiculus autem ex arbore ad modum ilicis et quantitatem dumi pungitiva folia habente prodit ad pedem, nodulum faciens mollem ad modum ciceris, aquosum, et cum exterius colorem habeat nebulae, et roris coagulati, interius rubet,et cum ungue magistraliter decerptus, nee tenui ruptapellicula humor inclusus effluat, postquam exsiccatur, corio includitur : cum enim tempus solstitii sestivi advenerit, ex se ipso Vermiculos general, et nisi coriis subtiliter consutis includerentur, omnes fugerent, aut in nihilum evanescerent. Hinc est, quod Vermiculus nominatur, propter dissolutionem, quam in vermes facile facit ex natura roris Madialis, (Maii) a quo generalur : unde et illo tantum mense colligitur, arbor autem Vermiculum generans vulgo Analis nuncupatur. Vide Joan. Ruellium lib. 2. de Nat. stirp. cap. 136. Capitulare de Villis cap. 43: Ad genitia nostra..... dare faciant,id est Unum, lanam, waisda, Vermicula, warentia, pectines, etc. [Regest. Prumiense apud Leibnit. torn. 1. Etymol. pag. 467: Solvit unusquisque pro Vermiculo denarips sex.] Tabularium S. Remigii Remensis : Donat denar. 8. de Vermiculo, une. 2. pull. 8. pastas 2. ova 50, Occurrit pluries. 1 VERMILIUM, Eadem notione. Charta ann. 1073. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Donamus monachis...villam vel ecclesiam, sive mercdtum, sive de pane, seu de Vermilio, vel de qualibet re hedificare aliquid voluerint. Charta ann. 1156. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occit. col. 559 : Solvo etiam et guirpisco votum quern feceram de Vermilio, ut deinceps non fiat. VERMICULATUS. Coccineus, Gallis Vermeil. Aimoinus lib. 3. Hist. Franc, cap. 91 : Tune si placebit, ego et tu Vermiculatis adoperti vestibus inter conferta congrediamur agmina. Ubi Fredegarius in Chron. cap. 25 : Induamur uterque egoet tu vestibus Vermiolis, etc. Expressit Gallicum Vermeil. Monachus Sangall. lib. 1. de Carolo M. cap. 86 : Erat antiquorum ornatus, vel paratura Francorum, calceamenta forinsecus aurata, corrigiis tricubitalibus insignita, fasciae crurales Vermiculse, et subtus eas tibialia vel coxalia linea, quamvis ex eodem colore, tamen opere pretiosissimo variata. Lib. 2. cap. 14 : Palliaque Fresonica alba, cana, Vermiculata, vel saphyrina. Tabularium Vindocinense Thuanuna cap. 74 : Caligas etiam habuit Vermiculas annuendss causa ipsius donationis. Ch. 84 : Dedimus Ivoni unum chamfrenum, et Roberto unas caligas Vermiculas. Ch. 124: Aldradus caligas etiam habuit Vermiculas. Will. Malmesbur. lib. 4. pag. 139 : Vexilloque Roamundi , quod Vermiculatum erat, ventis in fastigio turris exposito, etc. 1 VERMELATUS, Eadem notione, in Comput. ann. 1244. ex Biblioth. Reg. : Pro quatuor alnis uno quarterio escallate Vermelate pro novo milite, LXXVI. s. 1 VERMELIUS, VERMILIUS, Eodem significatu. Charta Rudesindi Episc. inter Cone. Hispan. torn. 3; pag. 181: Alias casulas xm octava cardena merayce, nona Vermelia ex Ageg. Statuta Vercell. lib. 4. fol. 83 : Teneantur fornasarii prsedicti de qualibet fornasata lapidum facere unum de blanchis, et alium de ferriolis , et alium de Vermeliis. Barthol.

* Idem quod Assisa. Hac triplici notione non semel occurrit vox Gallica Verite. Libert. Calesii ann. 1304. in Reg. 69. Chartpph. reg. ch. 365 : Une france Verite doit estre en I'an de toutes chases fourcellees : cascune Verites qui sera prise par eschevins, doit jurer devant le bailli et devant eschevins sans sourpresure. Lit. remiss, ann. 1366. in Reg. 97. ch. 321 : Comme en la ville d'Alleux li sires.... une fois I'an, ou plus, peut faire une franque Verite, juree et aprise par clain suz ses subgets... souspechonnez d'aucun mauvais cas et vices. Aliae ann. 1383. in Reg. 124. ch. 143 : Et en ademplissant ledit jugiet, fu ladite Verite criee souffisamment en I'eglise de Herlies, presens homm.es de fiefs de ladite salle; et fu li jours et lieux noncez que on tenroit ladite Verite. Adde Lit. ejusd. ann. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 22. art. 7. et alias ann. 1483. in Hist. Caroli VIII. pag. 395. Hinc Coyeverite appellabant, judicium, nulla praevia inquisitione nee audita partis defensione, prolatum. GhartaPhil. Pule. ann. 1296. in Reg. 2. Olim parlam. Paris, fpl. 12. r : Quod in criminibus, ubi majus versatur periculum, absque citationis edicto, nee partis defensione audita, indifferenter processum intolerabiletn, Coyeverite vulgaliter nuncupatum, recipit et admittit. Voire, pro Verite, in Vita J. 0. MS.:
Cil Cleophas, selonc Festoire, Fa freres Joseph, c'est la Voire.

2. VERITAS, [Jus, privilegium : praecipue dicitur de Bonis propriis. Sententia arbitralis inter Aquens. Archiepisc..0apitulumque et Monachos S.Csesarii ann. 1221. ex Schedis Praes. de Mazaugues: Stipulantis servare Veritatem diocesis in tota causa.] Concilium Coyacense Hispanicum ann. 1050. can. 9 : Prasdpimus, ut triennium non includat Ecclesiasticas Veritates : sea unaquseque Ecclesia, sicut Canones praecipiunt, et sicut Lex Gothica rnandat, omni tempore suas Veritates recuperet et possideat. Can. 13: Mandamus, ut omnes majores et minores Veritatem et justitiam Regis non contemnant; sed sicut in diebus Adelfonsi Regis fideles et recti persist ant, et talem Veritatem faciant Regi, qualem illis fecerunt in diebus suis, Castellani autem in Castello talem Veritatem faciant Regi, qualem fecerunt Sancio Dud, Rex vero talem Veritatem facial eis, qualem fecit prsefatus Comes Sancius. 1 VERITATES, non agnoscit prisca Latinitas; occurrit tamen apud Tertull.de Resurrect, carnis cap. 20. et Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 184. 1VERITDS, Verecundus. Vita S. Eustasii torn. 3. Mart. pag. 786 : Quam cum vidisset, sciscitatus est, ut rum juvenilibus animis ad cultum divini timoris aspiraret. Quse affata, ut tenera et Verita setas, ait se paratam esse sacris pr&coniis obtemperare. | VERIDM, Idem quod infra Vieria Vide in hac voce. Charta ann. 1227. ex Tabul. Corbeiensi : Quicumque habuerint molendina et Verio, in dictis pasturagiisadstagna facienda decespite poterunt accipere. * VERIUS, pro Farms, Pellis muris Pontici. Bened. abb. Petroburg.de Gest. Henr. II. reg. Angl. torn. 2. pag. 498. ad ann. 1188 : Quod nullus post proximum Pascha utatur Verio, vel grisio, vel sabelina, vel escarleta. Vide in Fares et supra Farws 2. 1 VERJUTUM, a Gall. Verjus, Omphax et Omphacium. Statuta Collegii Nar-

j VERMESCERE, Vermibus consumi. Ratherius Episc. Veron. lib. 1. Prseloq. apud Marten, torn. 9. Ampl. Collect, col. 796 : Unde enim fit ut eadern corpora citius Vermescant ssstate, quam hyeme, citius in calidioribus quam in frigidioribus locis, etc. j VERMEUM, Vermiculum. Tabulae matrimoniales ann. 1468: Habuisse et recepisse in pretio duorum clamidum, unius chopse parvi Vermei dictse Aurora, etc. Id est, rosei coloris. Vide Vermiculus. 1VERMIGATUS, VERMICULATUS. Vide infra Vermiculus. VERMICULANS PDLSUS. Vide Formicans. VERMICULUS, VERMIGULUM, VERMIGULATUS. Vermiculum, in Gloss. MSS. Lana rubra. Papias : Vermiculum, rubrum, sive coccinsum. Est enim Vermicu2. lus ex silvestribus frondibus, in quo lana tingitur, quas Vermiculum appellatur. Mox : Vermiculum, tinctura similitudine vermis. Alibi: Rufa, rubra, vermicula. Gloss. Graec. Lat. MSS. : Koxxo?, TO Sa{i[ji.a, Vermicla, hoc coccum. ditse habent, Vermincula, et to abest. Alibi : Rufa, rubra, vermicula. Gervasius Tilleberiensis MS. de Otiis Imperial. Decis. 3. cap. 57: In Regno Arelat. et confinio maritimo est arbor, cujus sarcina pretium habet 12. nummorum Mergoriensium: ejus fructus in flore pretium facit 50. librarum, ejus cortex ad onus vestis pretium

VER

VER

VER

283

1 VERMIS-CANIS, Scrofularum fortasScribae Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 495: Naves m. magnse de- sis species aliqua, vel Herpes, qui Teupictae colore albo, cum crucibus Vermiliis tonice Haeyr-worm, id est pilorum verpertotum. Chron. Mutin. torn. 15. col. mis dicitur. Ita Bollandistae ad Vitam 604 : Apparuit qusedam crux rubea vel S. Parisii torn. 2. Jun. pag. 485 : Venetus Vermilia in castro dicto Spello in Valle item alius nobilissimus vir cum uxore, Spoletana. Chron. Bergom. torn. 16. col. infirmitate ilia quse vulgo Vermis-canis 895 : Carra ~s.ll. moscatelli, et vini Vermi- dicitur, circum guttura corrodebatur, etc. * Hinc injuriae loco habetur denomilii. Vermail, in Charta ann. 1235. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 135: Toutes natio ilia, in Stat. Vallis-Ser. rubr. 22. wyes enfin ledit Pierre de Quincy Che- ex Cod. reg. 4619. fol. 83. v: Si aliqua valier a donne et octrois pour substanta- persona dixerit alicui verba injuriosa, tion du Chappelain qui celebrera en la- vel nominaverit turpe verbum, quod apdite Chapelle deux muys de vin blans et pellatur Vermis-canis, etc. 1 VERMUS-CANIS, Eadem notione. Stadeux de Vermail. Vin vermeil, in Charta tuta Pallavic. lib. 2. cap. 14. fol. 86: ann.1384. 1 VERMELLUS, Pariintellectu.Testam. Stalutum est et ordinatum est, quod si Beatricis de Alboreya ann. 1367. apud quis dixerit alicui, nascatur tibi VermusMarten, torn. 1. Anecd. col. 1523 : Item, canis, etc. Italis Verme est Scabiei spelegamus ecclesiae B. M. de Crassa unum cies, Gall. Farcin. pannum aureum moresc Vermellum fora* VERMIS MARINUS. Piscis genus. turn de tela livida. Ibidem col. 1525: Vide supra Plata. Item plus, alium copertorium panni de VERN. Glossse MSS. ad Alexandrum cirico Vermello. latrosophistam lib. 1. Passion.: Ros VERMICULATUS, Latinis quasi vermi- Syriacus est flos arboris, quse dicitur Aleulis variatus vel distinctus. Will. Brito nus, vulgo Vern, de cortice cujus fit nigra in Vocab. et Joan, de Janua : Vermicu- tinctura. [Armoricis eadem notione latus, distinctus et variatus: tractum est Gwern, vel cum articulo ar Vern. Vide a vermiculis, qui rodentes ligna aratiun- Vernagium.'] culas ibi faciunt varias et distinct as, et VERNA, Modus agri; [nisi sit Locus quasi in modum vinese conducuntur. alnis consitus, a superior! voce Vern sic Glossae Gr. Lat.ffxwXvjxcadu;,Vermicula- dictus. Vide Vernagium et Vernetum.] tum. SxwXY]x66pavrov, Vermiculatum. S. Tabular. Abbat. Dalonensis in LemoviBonifacius Mogunt. Epist. ad Cuthber- cib. fol. 3 : Totuni ex integro quod habetum : Ilia ornamenta vestium,... latissiVerna mis clavis, vermium imaginibus clavata, bamus, vel requirere7poteramus inquss est Et fol. : adventum Anti-Christi ab illo transmissa de Dalones.de Vernoil. In Verna, fol. 19: de manso Rursum prsscurrunt. Gillebertus Episcop. Londi- Damus etiam eis la Verna de stagno usnensis in Cantica Canticor. cap. 1. n. 10: Vermiculatas, id est, more vermium que ad terram illam, etc. [Vide Vernia.] VERNAGELLUS, Qui suscitat per dies decoratas. VERMICATUS. Statuta Ord. Praemon- festos. Gloss. Isidori. Ubi legendum lustrat. dist. 4. cap. 10: Sellis quoque Ver- sitat. Ex vernaculus. [Xa Cerda vero scrimicatis, frsenis, pectoralibus, calcaribus bit: Qui lustrat per dies vernos.] 1 VERNACHIA, VERNACIA, Vini spesuperfluitatem habentibus, non utentur. VERMILEUS, Rubeus, purpureus, ex cies: Vernacium, Petro de Crescentiis lib. 4. cap. 4. cujus Interpret! Vin de Italico Vermiglio, et Gall, Vermeil. Chronieon Pisanum ann.1119. [apud Murator. Garnache dicitur. Academicis della torn. 6. col. 169 :] Et nota, quod Papa, Crusca : Vernaccia, spezie di vino bianco. quando Pisani iverunt Majoricam, suis Skinnerus in Etymolog. Anglic.: Veromnibus Pisanis dedit vexillum Vermi- naga, genus vini dulcioris et gratissimi, credo sic dictum quasi Veronaccia, ab leum. Vide Vermiculus. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. agro Veronensi in quo optimum ex hoc 6757 : Vermelh, Prov. roseus, ruber. Ver- genere vinum crescit. Litterae ann. 1345. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 519. col. 1 : melhesa, Prov. rubor, rubedo. * VIRMILIUS , Coccineus. Contract, De Vernachia II. somat. val. XXVII. flor. matrim. ann. 1290: Constituimus vobis De muscadello mi. som. val. xm. flor. in dotem et ratione dotis octo milia solido- Statuta Vercell. lib. 4. fol. 95. v: Item rum Turon. nigrorum, et ipsam (Oeseliam) statutum est quod nullus in civitate vel indutam de mantello de perceto Virmilio, districtu Vercellarum audeat vel piresumat vendere vel vendi facere vinum Vercum pellibus de vayrs. * Vermillage vero aut Vermullage dici nacie, malvaxie, decreti, vel alterius geneyidetur, Prsestatio, pro facultate porcos ris vini, etc. Vernacia, in Convent, civlin silvam immittendi, ut terram fo- vitatis Saonae ann. 1526. Vernacinum vidiendo, vermium instar, unde nomen, num, apud Murator. torn. 12. col. 1038. cespites eruant. Libert, pro incolis Pon- ex Gualvaneo Flamma. Vide Garnatis S. Petri ann. 1366. in Reg. 97. Char- chia 2. * VERNACLUS. [Gall. Qui appartient toph. reg. ch. 305: Si ont pasturage en ladite forest (de Loncbouel) et es mettes en propre: Vernaculus, non Vernad'icelle pour leurs bestes, pannage et Ver- clus. (App. ad Probum, Meyer, text, mullage pour leurs pars, quant pannage bas latin. 1. 1. 7.)] y a, parpaiant pour chascun pore un deVERNAGULA TERRA, Proprietas, alonier pour ledit pannage et pour chascun dis. Charta Alamannica 36. Goldasti : maile pour ledit Vermulage.... Chascun Quapropter Vernaculam juris mei terram d'eulx ont acoutume prendre et avoir earn in loco nuncupanti, quod dicitur le boy vert en gesant.... Pour chascun pore Peteinvillare, quantum mihi Deus donapour le Vermillage avoir en ladite forest vit, et paicentes mei in hereditate dimiseune maille aus sergenz d'icelle. Vide Ver- runt, trado Allidulfum, cum omnia mea, rere 2. cum agris, cum pratis, etc. Ch. 38: ProT VERMILIUM, VERMILIUS. Vide in pterea Vernacula terra juris mei in loco Vermiculus. nuncupantur, quod dicitur Dada, cum 1 VERMINATUM, erxw^xiaffi?, in Gloss. servis et ancillis hsec nomina eorum, GonLat. Gr. edit, melius in Sangerm. Ver- daharancum, etc. Denique ch. 41 : Promiculatum. pterea Vernacula terra juris mei in loco, T VERMINGULA. Vide in Vermiculus. qui dicitur Openuvillare, tradimus S. Gal-

loni 20. juchos,.... de colonis meis Erfoinum, etc. VERNACULATIM, Vernaculo sermone. Virgil. Gramm. pag. 16 : Dativus casus Vernaculatim verbum neutrals demonstrat. VERNAGULUM, Quidquid domi nasci: tur, domestici fructus, res, quse alicui nata est, et quam non emit. Ita hanc vocem interpretatur Anianus in leg. 3. Cod. Th. de lustrali collatione, ubi Jacob. Gothofredus. 11. VERNAGIUM, Alnetum, locus alnis consitus, apud Dombenses et Lugdunenses, quibus alnus, Gall. Aune, Verne dicitur. Terrag. Humbert! de Villars domini du Chatelard ann. 1391: Tenet quatuor bicheratas Vernagii. Vide Vern, et Vernetum. * 2. VERNAGIUM, Illud quod fit vel seminatur tempore veris. Glossar. vst. ex Cod. reg. 521. 1 VERNALE, Instrumentum piscatorium, retis species. Charta Otton. Comit. Burgund. ann. 1281. apud Perardurn : Eis concedimvis et donamus perpetuo piscariam liberam in ripariis de Lupa et de Clogia alte et basse pro voluntate sua ; ad Vernale et ad alia omnia genera ingeniorum. f. pro Veruale. Vide Vertebolum et Vervilium. * Vernot, in Lit. remiss, ann. 1407. ex Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 162 : Pierre Giraudier et autres.... levoient et rompoient ses fillets, ou Vernos nommez au pais, et prenoient le poisson estant dedens * VERNALIA, f. pro Venalitiaria, Mercatura, negotiatio. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 71. ex Cod. reg. 4622. A : Judex sive rector teneatur fidentiam (dare) omnibus venientibus in mercandiam vel in Vernaliam. Vide supra Venalitas 2. | VERNALIS, Vernaculus, servus. Charta ann. 1288. ex Tabul. Archiep. Auxit. : Accepit dominus abbas a prsedictis hominibus centum solidos, et sex Vernales ad canstruendum molendinum. Vide Vernulitas. * An non'potius Alnus, quibusdam in provinciis Verne ? Vide supra Vergna et Vernagium 1. T 1. VERNARE, Florere. Acta S. Cassiani apud Illustr. Fontanin. in Antiquit. Hortae pag. 347 :
Prosapia Vernas gestorum, et simplicitate refulges.

Occurrit rursum pag. 356. et apud Marten, in Litter, pag. 46. 12. VERNARE, Canere, ut ex verborum serie colligitur, in Actis S. Petri Caelestini PP. torn. 4. Maii pag. 423: Et ecce turba magna angelorum circa se erat ita aperte ut videretur ei quod vigilasset, et in ore cujusque illorum erant rosae rubese, et cum illis rosis Vernabant delectabiliter nimis ; ita quod postquam excitatus fuisset a somno, cantum ilium audierit per tantum spatium quo posset dici Pater noster. Vide Vernicare. * 3. VERNARE, Munire, instruere ; Verne, ea notione, legitur apud Joan. de Saintre cap. 40. pag. mihi 266. Stat. senesc. Bellicad. ann. 1320. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 162 : Item quicumque portaverit lanceas , gaverlotos , tela, ballistas, clavatas, guisarmas, secures, baculos ferratos, Vernatos, aut alias affaytatos, et hujusmodi arma mortifera, etc. Vide supra Veringatum. % VERNAZOLA, Vini species, idem quod Vernachia. Vide in hac voce. Acta S. Amad. torn. 2. Aug. pag. 585. col. 2: Ita quod ipse pater Amadseus alio quasi vino non uteretur in Missse. sacrificio, nisi de

284

VER

VER
Aneed. col. 75: Villa mea quse dicitur ilia Vernia. Infra : Ad monasterium construendum in ilia Vernia.] Tabularium Conchense in Ruthenis ch. 103 : Et illo prato de Roseto cum ipsas albaretas, cum ipsas Vernias similiter dimittimus, etc. Ch. 106: Hoc est alodus noster de Vermo calmo, cum vineas, cum Vernas, cum pratos, cum mansions, etc. Ch. 109 : Unus campus cum Vernias, cum terras cultas et incultas, etc. Ch. 110: Unus pratus cum Verniarias, cum albaredas, etc. Ch. 115: Tradidimus, hoc est Vernaria nostra in loco, quas vocatur, etc.... Et habet ipsa Vernaria et ipsa terra in se fines de uno latus, etc. Gh. 116: Et de subtus terra cum Vernaria, etc. Ch. 455 : Et.in parochia de Campolviado donamus alium mansum in ilia Vernia, hoc totum damns ad alodem. Adde ch. 117. 148. 163. 187. 266. 270. 306. 338. etc. Charta fundationis Capellae S. Valpurgis Compendiensis : Dedimus in do tern tres mansos in Verneria, quam Hadegerus in beneficii jure de nostro tenebat dono, etc. [Vide Vernal * VERNIACUM, ut supra Vernetum, nostris alias Verney et Vernois. Chartul. S. Joan. Angeriac. fol. 178. r: Concessi Deo et sancto Joanni et S. Marias de Ternant mariscum et Verniacum, quae sunt sub molendino de Ternant. Inquisit. ann. 1361. in Reg. 93. Chartoph. reg. ch. 69: Item un Vernoy assis de cosle les viez Bonot Item unautre Vernoy ensemble d'une sagerie, qui est assise audit Vernoy. Lit. remiss, ann. 1419. in Reg. 171. ch. 50: Icellui Rassonneau fu trouve en un Vernois, ou il estoit cheu dessus sajument. Charta admort. ann. 1412. in Reg. 166: ch. 272 : Item un petit Verney assis au terrouer da Manopon. Vide Vernia et mox Vernus. 5Jc VERNIARE. [ Quod due fenestre indigent quod Vernientur et quod ibi provideatur de libris. (Chevalier, Visit. Episcop. Gratianop. p. 122.)] ** VERNICARE. Aldhelm. de Gramm. pag. 569. apud Maium Auct. Classic, torn. 5: Aves minnuriunt, vel vernant, vel Vernicant. Vide Vernare 2. et Vibrissare. j VERNICIUM, Liquata juniperi lacryma, GalL Vernis. Vita B. Lidwin33 torn. 2. April, pag. 300: Sed quasi oleo vel Vernicio linita fuisset, tanto splendors et recenti albedine radiabat, ut, etc. * Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 80. ex Cod. reg. 4659 : Sindici vero statuant locum idoneum extra civitatem, remotum a viis publicis, ubi Vernicium et cepum liquefiat. Vernir dicitur de mulieribus, quaa purpurissum adhibent, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2 :
Qui se Vernisseut, qui se paignent, Qui se fardillent et qui s'ongnent.

VER
* VERNONUS, aff Venalis ; quod de proba merce dicitur. Charta ann. 1340. in Reg. 73. Chartoph. reg. ch. 282 : Item fuit repertum quod dominus noster rex habet in dicto loco (de Cadola) et ejus pertinentiis quatuor quartones olei Vernoni censuales. Vide supra Vernalia. * VERNOSSATUS. [Gall. Vernis : De uno lecto fusteo, Vernissato et cordato. (Cart. Magalon. ex Rev. Soc. Sav. 1873. pag. 413.)] VERNULITAS , [Famulatus. Vita S. Dunstani torn. 4. Mali pag. 358 : Quando debitas suss Vernulitatis horas, ceterasque Missarum celebrationes Christo Domino solvere censuisset.] HRoswitha Monialis in Panegyr. Ottonis M. Imp. vers. 174 :
Ex quibus Henrico qusedam pars mente benigna Devovit Regis fralri jus Vernulitatis, Pars Everhardo Comiti stadium famulandi.

quodam vino Vernazolae.... Esc quo (vase) Vernazola ipsa hausta erat, ita quod in node sequenti tola ipsa Vernazola expansa tota inventa est in et per canepam. 1 VERNARIA. Vide infra Vernia. VERNARIUM, Vernum tempus. Gerardus Marchetus Episc. Gastrensis Epist. 112 : Steti Parisiis per menses aliquot, ubi resumpsi lectiones magistrales usque ad Vernarium. * VERNEDA, Alnetum, locus vernis seu alnis consitus. Lit. remiss, ann. 1414. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 19 : Dum supplicans transiret per quamdam Vernedam inter dictos locum et villam eocistentem, etc. Vide Vernetum et Vernia. T VERNEDUM, ut Vernetum. Vide ibi. VERNEMETIS, Gallica lingua veteri, fanum ingens, inquit Fortunatus lib. 1. Poem. 9. * VERNENSIS, Monetae species videtur. Inquisit. ann. 1288. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 388. col. 1: Quilibet macellarius pro qualibet vacca seu pro quolibet bove, quern occidunt in boczaria, reddunt cellarario Cassinensi Vernenses sex, et pro quolibet porco, Vernenses quatuor. 1 VERNERIA, ut Vernia. Vide in hae voce. VERNETUM, VERNEDUM, pro Vinetum. Tabularium Monasterii S. Andrese Viennens. : Ego Sierannus vendo Lunam campum cum Vernetum salicetum in se tenente juris mei, qui est in Castolatis, etc. Alia habet in campis, et salicetis, et Vinetis, juris nostri, etc. Alibi: Unum curtillum ante januas positum, et tres diuturnas de terra, et Vernetum in dextra, et in sinistra parte positum ad sedificationem domorum habitantium in servitio prsedictas Ecclesias. Acta Capitularia Eccles. Lugdun. ann. 1347. fol.126. v : Item super quodam Verneto, etc. Charta alia Ermengardis Comitissse Ceritan. ann. 893. in Append, ad Capital. Baluziana n. 127: verdegariis, Vernedis, boschis, silvis, garricis, etc. Chron. Petri IV. Reg. Aragon. lib. 3. cap. 20: Eon a una gran Vernada e pedral devant lo castell, etc. Et cap. 21: Et faent mal deu dejus la vila de Perpinya en les vinies, e en un loch, que es nomenat Vernet. Ita Cod. MS. ubi editus habet Vernat. 3J" Ex his omnibus nihil colligitur unde certo probetur Vernetum vinetum signiflcare: cum vero ad vocem Vern propius accedit, qua alnum designari supra monuimus, idem esse atque Vernagium vix dubito ; quod ex sequentibus rursum facile efflcitur. Terrag. Bellijoc. : Super quodam Verneto continents sex bichonatas seminis vel circa. Ibidem : Juxta brossiam seu Vernetum Anthonii de Grey. Testam. Stephani II. Arvern. Episc. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 73: Cum pratis, cum vineis, cum campis, cum silvis, cum farinariis, cum furnis, cum Vernedis, cum aquis, etc. Ubi Verneda a vineis distinguuntur. * Charta ann. 1295: Item tres fessoriatas prati cum Verneto, sitas in yllas retro molendinos suos. Vide mox Verniacum. * VERNHA, ut supra Verneda. Charta ann. 1343. in Reg. 67. Chartoph. reg. ch. 70 : Item dixit et asseruit dictus nobilis dom. Guillelmus.... habere in dicta terra de Maravalle.... nemora, stangna, ortos, viridaria, arbores, silvas, brugerias, Vernhas, efc.Vide Vernia et mox Verniacum. VERNIA, VERNIARIA, VERNARIA, [Idem videtur quod Vernetum, Alnetum. Charta fundat. S. Hippolyti Verniensis in pago Ruthen. ann. 943. apud Marten, torn. 1.

* VERNIGDS, Vernaculus, familiaris, domesticus. Status eccl. Constant, inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 220: Si quis canonicorum moriebatur, non expectabat longp tempore, sed consilio reliquorum de ministris ecclesias servientibus restaurabat, cum judicaret mullo justins et utilius esse servitoribus meritum reddere, quam Vernicis, vel gratiis, vel amove, vel prece, vel timore -concedere. Vide Vernulitas. 1 VERNIFICUS, Vernus, Gall. Printanier. Vita MS. S. Wenwaloei fol. 119. y: Floribus Vernificis redoleverat, etc. Vide Vernarium. * VERNIX. [Vernis: Recipe cristallum boracis, Vernicis, draggi. (B. N. MS. Lat. 16089. f. 114". )]

Papias : Verna, servus in domo natus : vernula, servus domi genitus vel nutritus. Vide Vernalis. 1. VERNUM, Ver, Vernum tempus. Regula S. Fructuosi cap. 6 : Verno vel sestate dicta Prima, commoneantur Decani a Prseposito suo, quale opus debeant exercere. Regula Magistri cap. 32: In Verni vel aestatis tempore, etc. p* Vernus, in Anselm. Contin. Sigeb. ad ann. 1126. apud Pertz. Script, torn. 6. pag. 580: Hiems acerrima, Vernus etiam periculoSMS.] ^ 2. VERNUM, Vas coquinarium. Litterae Henrici IV. Reg. Angl. an. 1405. apud Rymer. torn. 8. pag. 384: Quinque patellas, tres cacabas sereas, quatuor pelves,.... quatuor Verna ferrea, etc. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus sex Verna sive asta ferri. Utrobique legendum existimo Verua. * VERNUS, Alnus, nostris alias Verne. Charta ann. 1377. in Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 212 : Item circa triginta minetas terras et plus, in quibus sunt brossise, durni, Verni et plures alii arbores in ruina existent es. Vide supra Verneda et Verniacum. Alia notione vide in Vernum 1. * VEROCHIUM, pro Varochium. Vide supra in hac voce. * VEROLA, pro Virola, Vietoria fibula. Inventar. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295 : Item unum cultellum acutum cum manubrio albo et Verola de auro nigellato. *VEROLAGIUM, Gall. Verolage. Jus feudale, quo dominus tenentes suos ad suum molendinum frumenta sua molenda deferre potest cpgere, Droit de Verolie, teste Constant, in art. 99. Consuet. Pictav. pag. 112. Reg. feud, comitat. Pictav. in Cam. Comput. Paris. Ch. ann. 1410. fol. 37. v : Je Jehan de Craon, sire de la Suze.... advouhe a tenir.... a foy et hommaige lige.... man herbergement de Char race, avecques toutes ses appartenances et appendances,... pescheries, deffens, galloys, estangs, Verolages, hommes, hommaiges, justice, etc. * VERONENSIS, Moneta Veronse. Comput. decimae in Italia collectae ann. 1278. pro subsidio T. S. ex Cod. reg. 5376. fol. 242. v : Libras vije. ij. et sol. ix. Veronensium parvorum, computatp mihi per collectores quolibet Frisacensi pro xiiij. Veronensibus parvis. Formul. MS. Instr. fol. 68. v : Quoniam nomine pensionis unum Veronensem monasterio sancti singulis annis solvere tenebatur. Solvit ipsi domino abbati solidos Ix. pro I. Veronensibus in solutionem et satisfactionem pensionis, pro quinqua-

VER
ginta annis debendse ex domo emphiteotica. VERONES. Aurelius Victor in Commodo : Immitti prorsus feroque ingenio, adeo quidem ut gladiatores specie depugnandi crebro trucidaret: cum ipse ferrum objectum Veronibus plumbeis uteretur. Ubi legendum videtur ad ferrum, etc. Adeo ut verones fuerint species pectoralis, in quo ictus exciperet. Vide conjecturas virorum doctorum apud Schottum. [*> Vide Forcell. in Vero.] [Hue etiam spectat Brito Armoric. Philipp. lib. 10. de Obsidione Nannetica :
Audacesque viri quos ilia Britannia gignit Obdere vel leviter extrema repagula curant, Ejus in occursum potius in Verone retecto Egressi pugnam committere gnaviter audent.

VER

VER

285

Vitiosum carmen hie advertere est cum Spelmanno, nisi Enniano more S forte elidatur.] VERONICA, Romanis appellatur tabella, in qua Christi Domini, pergentis ad Crucis supplicium, divino miraculo expressa effigies efformatur, quae asservatur et colitur Romae in Ecclesia S. Petri. Voce, ut quidam volunt, formata ex Vera Icon. Clemens IV. torn. 2. Epist. 484. ann. 1268 : Quid enim superest, nisi ut ipsa Veronica cum Apostolorum capitibus transportetur, et urbs toto spoliata tliesaitro, confusionis induta diploide, habeat in seternum quod lugeat. Nicolaus IV. PP. ann. 1290: In ea namque basilica sui pretiosissimi vultus imaginem, quam Veronicam fidelium vox communis appellat, in singularis amoris insigne tribuit venerari, etc. Sed et alios Pontifices Clementem VI. VII. VIII. Gregorium XIII. etc. hanc tabellam, sou potius sudarium eo nomine appellasse auctor est ex Jacobo Grimaldo Bzovius in Annal. Eccl. ann. 1216. num. 16. Adde Jacobum Card, de Anno Jubilaeo cap. 1. Mattb. Paris et Matth. Westmonaster. ann. 1216. eumdem Matth. Paris ann. 1249. pag. 514. Bromptonum pag. 121. Henricum Eebdorffensem ann. 1350. praeterea Bernardum Guidonem de Sanctis Lemovicensib. pag. 629. De S. Veronica integras disputationes instituerunt praeter Baronium ann. 34. num. 138. vir singularis eruditionis Godefrid. Henschenius 4. Febr. Franciscus Quaremius lib. 4. Elucidar. Terrae Sanctae, peregr. 6. cap. 14. |4.et seq. et Bzovius ann. 1216. num. 15. et seqq. * Venice appellatur in Lit. Caroli VI. ann. 1381. ex Eeg. 121. Chartoph. reg. ch. 117: Plusieurs habitans de nostre vitte de Paris, hommes et femmes, c'est assavoir marchanz et marchandes de toyles es hales de Paris meuz de devotion ont entencion et propos de creer, faire et ordonner une confrarie a I'onneur de Dieu et de la benoite Vierge Marie et en especial de sainte Venice merge en I'eglise parochial de S. Eustace de Paris, en la chapelle de S. Michiel I'Arcange, etc. Plura erudite de Veronica disserit Mabillonius in Museo Ital. pag. 88. et 89. I VERONICA^ Imago tabellam praedictam repraesentans. Comput. ab. ann. 1333, ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 275 : Pro tribus Veronicis magnis et sex parvis, taren. 1. gran. x. VERONICAM appellatum Giborium antiquae basilicas Vaticanae videtur scribere Nicolaus Alemannus in Dissert, de Lateranensibus parietinis pag. 40. * VERONOMENTUM. Anonymi Leobiens. Ohron. ad ann. 1305. apud Pez. torn. 1. Script. Austr. col. 886 : Albertus asserens hoc regnum (Ungariae) ad impe-

rium devolutum, inslantissime repetebat, Hist, apud Murator. torn. 19. col. 29 : et orta sunt inter eos (Albertum et re- Rejecta ob oculos galese specula, max sagem Bohemias) gravissima Veronomenta. gittse (quam vulgo verretonum nominaIta praefert Codex MS. ut monet doctus mus) Verreculo per eum locum ictus Editor. An pro Werinimenta, bella? Vide cecidit. f 1. VERRERE, Mittere. Gloss. Gr. Lat. : supra Guerra. VEROSUS, Plenus veritate : Verositas, 'Airayw, abduco, Verro, deduco, perduco. veritas. Ugutio. ("Mart. Cappela lib. 4 : Vita S. Eigilis saec. 4. Bened. part. 1. Argumentum Verosse assertionis.] [** Re- pag. 248 : migius ad hunc locum apud Maium in Hsec ubi dicta essent, Verrat fraterna potestas Glossar. novo : Verosas assertionis acriFratres ac socios proprio de corpore lectos, Qui cum patre simul noviter seniore recepfo moni&que, id est firmee ac veridicse ; vel, Regis ad eximii super hoc decreta recurrant. quod est melius, Verosss, id est acute, ab eo quod est veru. Kopp. 332. habet Vi2. VERRERE, VERRIFICA.RE, Terram rosse.~\ versare, quod faciunt porci, et verres. 1 VEROUIKE, vox Anglica. Testam. Statuta Willelmi Regis Scotiae cap. 24 : Joh. de Nevill ann. 1386. apud Madox Si porci Verrant pratum alienum, domiFormul. Anglic, pag. 428 : Item domino nus illorum tenetur omnes Verrificationes Archiepiscopo Eborum fratri meo, 1. ve- implere frumento. stimentum rubeum de velvet cum le VefVERRERIA, Vitri offlcina, Gall. Verrouike in grdnis rosarum desuper bron- rerie. Charta ann. 1338. torn. 2. Hist. data. Dalph. pag. 363. col. 1 : Pactis infra scriVERPIRE, Possessionem rei alicujus ptis, videlicet, quod infra dictum nemus, dimittere. Charta ann. 1145. apud Cal- dictus Guionetus facial domum fortem et met. torn. 2. Hist. Lothar. inter Probat. ibidem debeat habitare et Verreriam ibicol. 324 : Pratum unum quod habebant dem facere, tenere et operari facere in ea apud Vesusc-villam nostram nobis dede- perpetuo opus vitrorum sive vitrei. Vide runt et fine tenus Verpierunt. Verpir, apud Butiller. in Summa rurali. Hinc VERRERI^, Laminae vitreae quae fe1 VERPITIO, Rei possessae dimissio, in nestris objiciuntur, Gall. Vitres, olim Charta inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, Verrieres. Charta S. Ludovici ann. 1245. novae edit. col. 121 : Vestituras etiam de pro fundat. S. Cappellae apud Lobinell. omnibus terris.... perdonavit, reddidit, et torn. 3. Hist. Paris, pag. 121. col. 2 : Verpitionem fecit. Vide Guerpire. De ipsis obventionibus et oblationibus Ver| VERPUS, Spfto?, xa\ 6 (AECTOS SaxTU-rerias ejusdem cappellas refici et reparari \o$, in Gloss. Lat. Gr. Vide-Salmas. ad volumus quotiens opus fuerit. Voirieres, Hist. Aug. pag. 129. ibid. pag. 702. Voiries, in Charta ann. * Glossar. vet. ex Cod. reg: 7613 : Ver- .1483. ibid. torn. 3. pag. 141. col. 1. Alia pus dicitur impudicus dig it us, quo Judsei Ludovici XI. ann. 1464. ibid. torn. 5. feruntur Sabbato anum purgare : unde ag. 709. cpl. 1 : A soustenir et entretenir Judaei, Verpi dicuntur. Aliud Lat. Gall, ',s Verreries de ladite sainte Chapelle. ex Cod. 7692 : Verpus, greve, vel metre Verrieres, in Litteris Caroli V. Reg. doy. Franc, ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. f 1. VERQUERIA, Locus alendis verbi- 367. Bullar. MS. Fontanell. fol. 119 : cibus idoneus. Vide in Serbia; 1. Totum cancellum tarn in Verreriis, muris 0 2. VERQUERIA, ut supra Vercheria et massoneria, et coopertura, quam alio 1. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. quovis modo. La Vie de Jesus Christ MS : 7657: Verquiara, Prov. dos, dotalitium. Tout autressi con vous vres Oharta ann. 1522. in Reg. 3. Armor, ge* Que li solaus est escauKs, ner. part. 2. pag. xxxv: Ex resta dotis et Con il trepasse la Veriere Verquerise dictas Aldetse Valeta matris La ou ele est li plus entiere. suss, etc. * 3. VERQUERIA /Septum ex verguis Vide VerrinsB et Vitrinus. 1 VERRERIUS, Qui vitra operatur et seu virgis, unde nomen, ad intercipiendos pisces. Charta Jac. reg. Majoric. vendit, Gall. Verrier. Charta ann. 1309. ann. 1299. ex Bibl. reg. cot. 15 : Damns torn. 1. Hist. Dalph. pag. 97. col. 2 : Item licentiam venerabili abbatissse monasterii a quolibet Verrerio exponente vitros suos de Vinovolo et eidem monasterio,.... quod ad vendendum, levatur unus vitrus, vel possint et eis liceat auctoritate nostra fa- unus denarius, quod Verrerius maluerit. cere paixeriam sive Verqueriam in rivode Occurrit rursum ibid. torn. 2. pag. 363. col. 1. Gadirono. 0 j VERRA, Bellum, pro Werra. CharQuod opus, jamdiu est, a nobilibus tul. SS. Trinitat. Cadom. fol. 45. v:Ista exercebatur. Lit. remiss, ann. 1416. villa habebat undredum, sed in tempore in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 139 : JeVerrsR difforciatum fuit. Vide Guerra et han Fouquaut le jeune escuyer, faiseur de verres, ..... demourant en la parroisse Vera 2. j VERRACHIUM, Nauticum instrumen- d'Oison, etc. VERRES, Porci masculi, quos Franci tum. Acta S. Raynerii torn. 3. Jun. pag. 464 : Et tune non potuerunt retrahere nn- Verrats dicimus. Epistola Bartholomaei choram nisi cum Verrachio, quando ibi Monachi Fusniacensis, qui Episcopus Laudunensis fuerat, ad Conventum Recessavit tempest as. *Idem quod supra Varochium. Vide mensem ann. 1158 : Veruntamen nihil eis contuli, quod ad redditus pertinent in hac voce. * VERRjS, VERRUL^;, Scopae, quod iis Episcopi, praeter porcos, quos vulgo Ververritur, sic dictae. Tract. MS. de Re res vocant, quos mensae Episcopali Persomilit. et mach. bellic. cap. 15 : Deficien- nse solvebant Ecclesiae. tibus saccis et funibus, recurratur ad 1 VERRETONUS, VERRETTONOS. Vide scopas et fiant Verras, vulgari sermone Veretonus. dicuntur granatae, et in eis fingantur ] VERRIA, f. Locus ubi verres nutriun(figantur) perticse, et postea accendan- tur, vel idem quod Vernia, quomodo tur Verrulae, et obcurratur ad ruptu- etiam fortassis legendum est. Recognit. ram muri contra rumpentes pr&fatum antiq. ex Regesto Probus fol. 59 : Petrus murum. Voters tenet de Comite casale domus suse 1 VERRECULUM, diminut. a Veru, Sa- et Verriam, et debet inde in. sol. cengittae acumen, Gall. Pointe. Andr. Billii suales.

286

VER

VER

VER
11. VERSARE, Gall. Verser, Evertere. Vita S. Bonae tom. 7. Maii pag. 163 : Quasdam devota femina urceolum olei ante ejus alt are portavit : quern cum clericus.... inconsiderate pedibus impulisset, pluribus videntibus est urceolus ipse Versatus ad terram. * Subvertere de quadriga dicitur, in Inquisit. aan.'1257. ex Reg. Olim parlam. Paris, fol. 93: Dominus rexprsscepit quod qusedam mala consuetudo, qusB est in quibusdam partibus ViromandisB amoveatur, qua quis quadrigam suam, quando versatur, non audet levare, nisi de assensu domini, cujus est fundus ipsius terras ; et si oliter leyet, solvet sexaginta solidos ipsi domino. Hinc * VEBSATA LIGNA, Quae ventorum vi eversa sunt. Charta ann. 1308. in Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 146: Donamus liberum usagium ad omnia ligna, videlicet arescentia seu sicca,.... Versata el valuta, etc. | 2. VERSARE, pro Versari, in Charta S. Rudesindi inter Cone. Hispan. torn. 3. pag. 180: Denique reminiscens ea in quibus ab ineunte setate Versavi. * Verser, pro Employer, impendere, in Lit. ann. 1404. tom. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 10: Par la faulte et coulpe des maistres et gouverneurs, qui Versent mal et ailleurs que la ou ilz doivent, les revenues et prouffis d'icelles maladeries. VERSARI vinum dicitur, quod corrumpitur, Petro de Crescentiis lib. 4. cap. 38 : Qualiter possit provideri, ne vinum Versetur. Ubi Gallicus Interpres vetus : Comme on peut remedier a ce, que le vin ne se tourne, ne corrompe. [** Ital. Volgersi, Vide Versio.] * VERSARI INRATIONABILITEB, Cum animalibus misceri. Poenit. vet. MS. ex cap. 15. Cone. Ancyr.: De his qui inrationabiliter Versati sunt sive Versantur. Quotquot ante xx. annum tale crimen commiserunt, xv. annis exactis posnitentise, communionem mereantur orationum. Deinde quinquennia in hac communions perdurantes, tune demum oblationis sacramenta contingant Eos qui inrationabiliter vixerunt et lepra injusti criminis alias polluerunt,prsecepit sancta synodus inter eos orare qui spiritu periclitantur immundo. j VERSARIUS, Gall. Verseau, Aquarius, undecimum zodiaci signum. Charta Communiae Clarimontis ann. 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, tom. 5. pag. 600. art. 12: Retinemus autem nobis in dicta villa.... novam (novem) corvadas de omnibus animalibus ad aratrum trahentibus ; duas in Martio persolvendas, et duas in Versario, et duas in Automno. Hac 10quendi formula consignatur anni tempestas, qua sol Versarium subit, mensem scilicet Januarium. Vide alia notione in Versus. * Nequaquam; idem quippe Versarius hie, quod supra Versana 2. | VERSATILIS GLADIUS de quo Gen. 3. versu ult. exponitur in Glossis Biblicis MSS. Anonymi ex Bibl. Reg. : Utrobique secans vel aptus ad versandum et tollendum cum Deus vellet. Gonsule Interpretes. VERBATIM, Vice versa. Constitutio Chlotarii Regis ann. 560. cap. 6: Si judex aliquem contra legem injuste damnaverit, in nostri absentia ab Episcopis castigetur ; ut quod perpere judicavit, Versatim melius discussione habita emendare procuret. * VERSATUS. Vide supra in Versare I. * VERSCEPE, vox Belgica, Navis one-

1 VERRIGULATOR. PapiasMS.Bituric.: ad necessitatem meam seu opus manerii Delictus, Verriculator. [** Cod. reg. 7609: mei prssdicti de Bellofonte et de Ses. Verruculatus.] VERSALITER. Thwroczius sub ann. 1342 : Hujus mundi decus et gloria... semT VERRIFIGATIO. Vide Verrere. se 1 VERRIN&, ut supra Verreri&. Corn- per variando Versaliter atque caducedetanquam aqua put, ann. 1202. apud D. Brussel tom. 2. protendens in nihilumest, Inconstanter. de usu feud. pag. ceil. col. 2 : Evrardus currens incedit. [Id capellanus , pro Verrinis capellss, LV. Vide Vossium lib. 4. de Vitiis serm. cap. 36.] sol. 11. VERSANA, Arvernis Versee, Terra 1 VERRINUM , Terebellae species , ut proscissa , ager de novo ad cultum reyidetur, Gall. Vrille; nisi sit Sagitta, dactus : aliis Versane est Terra in colle jaculum, Verrina quippe Italis ea no- sita : denique Versane vocant nonnulli tione nuncupatur. Ogerii Panis Annal. terram Aquiloni adversam. Tabular. Genuens. apud Murator. tom. 6. col. Camalar. dioec. 402 : Quidam latro venit Januam.... et to- Roberto quandamAnic. : Donaverunt R. vineam sitam subtus liter se misit node in crates Dominica? cruets, custodibus S. Laurentii ignoranti- hortos et unam Versanam in Cumbas. Charta apud Stephanot. Antiquit.Lemobus, quod capsam in qua erant repositse vic. part. 1. pag. 704 : Dedit etiam Vercruces cum Verrinis perforavit et ipsas sana de gran ; .... in alio loco pratum del cntces de civitate porlavit. Vide Ver- Martineze. Versenne , apud Xantones rubius. * Voirrine appellatur Gemma ex vitro Vide Verseria. Tempus, quo agri pro* 2. VERSANA, factitia, in Stat. ann. 1355. tom. 3. Ordi- scinduntur, nostris Varxenne et Versenat. reg. Franc, pag. 12. art. 8. Voure, ret, vel Verserot. Charta Joan, milit. de eadem notione, nisi mendum sit pro Foilluel dom. de Ramicort ann. 1242. in Voirre, in Lit. remiss, ann. 1390. ex Chartul. Mont. S. Mart. Beg. 138. Chartoph. reg. ch. 175 : Un Remisi dictae ecclesias tres part. 1. ch. 115: corveias petit annel d'argent a une pierre de carruca, in Versana, in Martio, inin una coopeVoure. rana : in Versana et cooperana cum duo| VERROLUS, a Gall. Verrouil, Pes-bus equis tantum, in Martio cum quatuor. sulus. Reparat. factae in SenescalliaCar- Charta ann. 1406. in Chartul. priorat. cassonae ann. 1435 : Eidem (Bernardo Belleval. : Item chascune charrue... paieSerario) pro duobus ansonibus et duobus rat chacun an trois journees a la crowee Verrolis, qui positi fuerunt in uno hostio de la assavoir a dicte domus thesaurarise. Charta ann. xenne,charrue ; c'est a traimois. la Varat Charta 1334. apud Baluz. tom. 2. Hist. Arvern. ann. 1326.waiien st Chartoph. reg. ch. in Reg. pag. 188 : Quod dictus Johannes fuerat 340: Troiz croees de73. charrue furatus vectes, sive Verroilhs, padenas et voir a trois saisons, I'une en ;... c'est assaMars, I'autre gofetos. en Verseret et I'autre en wayn. Libert. * Verroul etiam appellarunt nostri, Ar- Perrus. ann. 1347. tom. 7. Ordinal, reg. morum seu venabuli genus. Lit. remiss, Franc, pag. 32. art. 3 : Nuef courvees de ann. 1459. in Reg. 188. Chartoph. reg. charrue d'icelles bestes, c'est asavoir trois ch. 197 : Pierre Brunei print ung grand en Vayn, trois en tremois et trois au VerVerroul ou vouge sur son col, etc. Aliud prorsus sonat vox Verroilh, in Charta serot. Hinc emendandae Libert, de Bourlemont ann. tom. ann. 1467. ex Tabul. S. Maurini inter nat. pag. 630.1357.2. ubi 6. earumd. Ordiart. Vorrerot legitur schedas Mabill. : Rector seu vicarius pro Verserot. Neque fortassis mendo capraedictus percipiat omnes offertas ret Terrearium ejusdem loci ann. 1571. et oblationes, vulgariter dictas la Verhuic roilh, ex integro ecclesias de Ferrussaco. ibidem inter notas laudato, in quo infra voci substituitur Vergier. Vide Vide Tonga. Versarius. VERRONIWAIDA. Mirac. S. Emmer. * proscissus et nontorn. 6. Sept. pag. 496. col. 2 : llluc solus dumVERSANA, Ager Roger, episc. Lausatus. Charta iter carpebat in loco, qui dicitur Verroni- dun. in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. waida, quod sermo Latinis exprimit: Lon- 5649. fol. 40. v : Cum terra circumjacens ginqua pascua, etc. Verromwaida edidit fuerit in Versana, poterunt ibi fratres, si Canisius. [** Vide Graff. Thes. Ling. voluerint, carriare. Alia ann. 1343. ex Franc, tom. 3. col. 656. voce Fer, etc.] Chartul. S. Vine. Laudun. : Li religieus j VERRUBIUS. Papias : Marra, tere- ont accord^ que nous porrons charier et brum, id est Verrubius. Vide Veru. racharier par les terres de Malewarde, * VERRULffi. Vide supra Verrse. toutesfois qu'elles seront vuides, excepte le | VERRUS, pro Verres, porcus mascutemps qu'elles seront tiertiees pour la Verlus, in Leg. Salica apud Eccardum pag. sainne ou arees pour le mars. 145 : Si quis Verrum furaverit, etc. Ta* 3. VERSANA, Mensuree species, nobul. SS. Trinitat. Cadom. fol. 26. v : stris etiam Versane. Charta ann. 1238. Scrofse xxiv. Verri sex, etc. Charta Ca- in Hist. MS. S. Andr. Avenion. fol. 53. rol! Regentis ann. 1358. ex Bibl. Reg. : v : Cum controversia verteretur.... super Item viginti solidos annul redditus in limitatione manic* et stagni de Rupeforti quibus domino Regi tenetur quolibet anno et territorii dicti monasterii,.... electus in festo Paschse-abbas de insula pro uno arbiter dixit ad monasterium pertinere Verro. quidquid a parte monasterii usque ad 1 VERSADURA , Eluvies, effluvium, terminum positum in manica per duas Provincialibus. Regest. Columba ex Sche- Versanas. Lit. remiss, ann. 1411. in Reg. dis Press, de Mazaugues : Possunt reci- 165. Chartoph. reg. ch. 158 : L'hostel pere Versadur&s et escolilhas resclausae vel d'icellui Colin, ou il faisoit sa demoubedalis. rance, est distant de I'hostel ou il vendoit * VERSAGIUM, Idem quod Usagium, du vin, d'une Versane ou environ. Alias jus utendi foresta seu versandi, hoc est ann. 1472. in Reg. 197. ch. 248 : L'ostel evertendi seu incidendi arbores ad ignem de Jehan Templier distant de I'ostel seu aedificium necessarias. Vide Versare d'Estienne Martineau cinq ou six Vers1. Charta ann. 1404. in Reg. feud, comi- sanes. %. VERSANUS, [Vesanus : Versanus, tat. Pictav. ex Cam. Comput. Paris, fol. 63. \:Advoho maxime inter alia Ver- derves. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. sagium meum in nemoribus de Gastinain 23, xm. s.)]

VER
rarise species. Charta ann. 1336. ex Cam. Comput. Insul.: Toutes nos autres drpitures et les leurs heritables, de pescheries, de nefs, que on appielle Verscepe. [** Vere, TrajectusJ T VERSCHAT. Vide supra in Ghescot. VERSCHINGA. Notitia ann. 1159. in Tabulario Monasterii S. Bertini: Dabit Waltero de Ekas... pro banuverc 4. sol.... infra Kl. Mail, et Kal. Augusti 2. sol. pro expeditione, in festo S. Michaelis 2. pro Verschingis, in festo O. SS. 5. sol. pro tessement, etc. Videtur idem quod Friscinga. Vide in hac voce. ^ VERSERIA, Aratio, actio terram versandi. Charta Eoberti Laudun. Episc. ann. 1210. ex Tabul. S. Remigii. Bern.: Postquam homines de Corbiniaco versaverunt terras illas,.... reddent hominibus Prioris impensas de Verseria. Vide Versana. 1 VERSETUS, Versiculus, Gall. Verset, non semel in vet. S. Juliani Brivat. Rituali MS. Vide Versus. 1 VERSIBILIS, Mutabilis. Victorinus apud Mabillon. torn. 4.Analect. pag.164: Versibiles enim qualitates et juxta hoc (ir) ovTa. VERSIBILITAS, Mutabilitas, inconstantia. Utitur Eulogius Cordub. lib. 2. cap. 15. et in Epist. ad Alyarum, qua illi Memoriale Sanctorum mittit. [Joan. Sarisber. Policrat. lib. 2. cap. 22: Quia nee ex mutabilitate rerum, nee ex temporis fuga, aut Versibilitate potest aliquid absconditum esse ab oculis ejus.] 1 VERSICANORUS, Poeta, ut mox Versidicus. Chron. Novalic. lib. 2. cap. 7. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 704 : Famosissimus enim valde ubique fuisse refertur athleta ac fortis viribus, sicut de eo quidam sapiens Versicanorus scripsit, etc. * VERSI CATAPULTINI, [Ex Simone auctore vitse S. Bertini (1131-1136.), P. P. Morand, 1872, versus hoc modo compositi (v. 505.):
In ce

VER
fra in Sabbato sancto ubi de benedictione ignis : Cantando submissa voce Miserere mei. ] VERSIFIGI PSALMI. Vide Psalmi plebei in Psalmus. VERSILARE, Psalmos alternatim canere, nostris alias Verseller. Reg. visitat. Odon. archiep. R9tomag. ex Cod. reg. 1245. fol. 80. r : Vicarii nolunt recipere capam ad mandatum decani, nee cantare responsoria : injunximus hoc emendari. Nimis cito Versilant : injunximus hoc emendari. Mirac. Mss. B. M. V. lib. 1 :

VER

287

dapibus pie te mente refre

Quod ita legemus :

In cena dapibus plena te mente refrena.j

* VERSICULARIUS, Qui versus in offlcio divino cantare debet. Stat. MSS. S. Viet. Paris, part. 2. cap. 6: In matutinis, quando fit de feria aut est festum simplex, Versicularius Versus ad altare e sede sua invitatorium inchoat et Venite cantat... In festis semiduplicibus vel dupplicibus vel ejus genelris, et in feriis octavarum Paschae et Penthecostes, Versicularii duo ad gradus sanctuarii... Versiculorius, cum dicitur, Laudate Dominum de ccalis, librum claudat et reponat in armario. Quando responsorii versiculum cantat, stet versus altare, et post versum inclinet et sedeat. Vide mox Versilare. VERSIDICUS, P9eta. Versificus, apud Fab. Victorinum in 1. Rhetoric. Ciceronis. [** Occurrit apud Virgil. Grammat. pag. 67. et alibi.] VERSIFICARE, Psalmos antiphonatim canere. Ordinarius Ecclesia? Rotomagensis MS. in 4. feria majoris hebdomadae : Quo (igne) benedicto, redeant ad chorum Versificando : Dominus illuminatio mea, etc. * Vel potius alternatim et submissa voce recitare. Idem Ordinar. in die Parasceves : Finita nona ad ignem benedicendum pergant Versificando sub silentio Miserere mei Deus, sicut in v. feria. In-

10. Kal. Aug.: Dedit nobis psalterium cum hymnis, duos troperios duos versarios, etc. 1 VERSUS. Constitut. 2. Justiniani de confirm. Digest.: In centum quinquaginta pene millia Versuum totum opus consummantes et in septem partes eos digessimus. Ubi versus membra orationis Integra sive periodos Duarenus intelligit : alii cum Contio lineas interpretantur. 1 VERSUS. Prologus Defensoris Mon. in lib. Scintillar. apud Mabill. torn. 2. Annal. pag. 704. col. 2 : Sicut naviganti portus, ita et mihi Versus fuit optabilis. Maint clerc, maint moine, maint provoire, Operis conclusio indicatur, nisi me Car au marchiS ou b la foire fallo : usus quippe erat opera versu aliSamblent bien que fuir s'en doient, quo concludere. Quant il Versellent ou saumoient. 1 2. VERSUS, pro Adversus. Chron. S. ^ VERSILIS, Qui vertitur, qui redit. Petri Vivi apud Acher. torn. 2. pag. 753 : Hymnus vet. de S. Germane Autiss. : Invenerunt eum (Regem Francise) variis Sublime festum seculis, indicit annus Ver- militias bellis implicitum, scilicet Versus silis, etc. Occurrit apud Mart. Capellam Regem Anglorum, etc. lib. 4. pro eo qui facilis est ad verten* Hinc a I'Environ, pro Envers, a I'edum. p* Vide Forcell.] gard, erga, in Lit. remiss, ann. 1446. ex VERSIM, Adverse vultu, vel Alternis Reg. 178. Chartoph. reg. ch. 108: Tant vicibus. Pontifical antiquissimum : par temptacion de I'ennemy et de jeunesScola vero forinsecus cum Episcopo stans se, que aussi pour le hardement, foles et totum psalmum cum antiphona Versim simples manieres que avoit et tenoit a decantet. I'Environ d'icellui suppliant une jeune ** VERSIO. Andreae Bergom. Chron. fille,.... il la cogneut charnelement. cap. 16. apud Pertz. Script, torn. 3. pag. 1VERSUTUS, Perversus, 8:<m>aau.svo?, 237 : Vinum quomodo vindemiatum et in- in Gloss. Gr. Lat. ubi Lat. Gr. MSS. fra vascula misso, statim turbulentus, qui habent Perversor. dicitur Versio, fuit. Vide Pet. Crescent. * VERTA, vox Italica, Retiaculum. Misupra in Versari. rac. B. Laur. erem. torn. 3. Aug. pag. VERSIPELLO. Gloss. Gr. Lat. : Versi- 307. col. 2 : Corvus ablatum ex Vertis papello, xajiaiXewv. In Lat. Gr. : Versipellio, nem reportavit. 1 VERTAGUS, Canis species. Vide su* VERSOR, Gall. Balayeur, in Novitio, pra in Canis veltris. qui Apuleio Converritor. . T VERTARPES, Morbi genus. Epist. T 1. VERSORIUM, Instrumentum rus- ann. 1221. de Mirac. S. Hugonis Abbat. ticum quo terra versatur. Statuta Castri apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 888: Redaldi lib. 1. fol. 17 : Statuimus et ordi- Laetitia mulier jurata dixit, quod cum namus quod nulla bestia aratoria, plaus- morbo qui dicitur Vertarpes miserabiliter tra, aratra vel Versoria, ligones ....... pos- laboraret, ad tactum manus domni Hugosint vel debeant robari, deprsedari vel pi- nis abbatis Bonarumvallium, apud Viengnorari, etc. nam per Dei gratiam est sanata. Vide | 2. VERSORIUM, a verso, id est, Scopse. Vermis canis. Goclenii Lexicon Philosophicum. VERTEBOLUM, VERTUOLUM. Pactus VERSULARIA. Vide locum in Calcato- legis Salica? tit. 27. | 14: Si quis starium. tuam, aut tremagolum, vel Vertebolum 1 VERSDM, ^P'? in Gloss. Lat. Gr. in de fiumine furaverit, etc. Lex Salica tit. MSS. additur, usque. 29. 32. habet Vertuolum, [in edit. Ba1. VERSUS APEKTIONIS, in Regula Ma- luzii Vertivolum.] Ubi interpretes genus gistri cap. 44. Psalm. Domine, labia mea retis esse aiunt, quod Normaiini nostri aperies, etc. Amalarius lib. 3. de Eccl. Verrueil, Latini Verriculum vocant: alii Offic. cap. 9 : In nocturnali offtcio dici- instrumentum, quod vplvendo vertitur, mus primo, Domine, labia mea aperies, ad hauriendum aliquid. Vide Vertibulum, [et Vervilium.] etc. Deinde sequitur Gloria. * VERTEBRUM, Gall. Vertay, id quod VERSUS CLUSOR, qui dici solet in claupendet in fuso mulierum. Glossar. Lat. sula Offlcii Ecclesiastici, qualis hodie r Benedicamus Domino, in eadem Regula Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120. Verteil de fuseau, apud Cotgrav. Vide mox VerMagistri cap. 37. 1 VERSUS, nude dicitur Gratiarum teolus. Vertail vero ad artificium doliaactio post mensam, in Vita S. Odonis riorum pertinet. Stat. ann. 1468. ex Reg. ssec. 5. Bened. pag. 193 : Finis lectionis 197. Chartoph. reg. ch. 7: Item lesdiz eum revocaverat ab excessu ....... Versu tonneliers ne pourront enfoncer queues dicto pro negligentia satisfacturus abbati, nuefves sans Vertail, jusques a ce qu'elles seront veues et visitees par les maistres etc. VERSUM PERDERE dicebantur Mona- esgards. Unde Vertoquer, in Lit. remiss, chi, cum ad Refectorium tardius vene- ann. 1387. ex Reg. 132. ch. 5: Ainsi que rant, primusque aut secundus vel ter- Jehan le Normant feust pres d'une queue, tius orationis versus jam dictus esset, que appareilloit et Vertoquoit Gillet tonin libro Usuum Ordinis Cisterciensis nelier, etc. In Ch. seq. ubi de ead. re : cap. 109. 116. in Institutionibus Rai- Ordenoit et mettoit a point pour chargier, nardi Abbatis Cisterciensis cap. 64. in etc. * VERTELLA, Belgis Vtertel et Virtel, Instit. Capituli General, ejusdem Ordinis, distinct. 6. cap. 6. dist. 14. cap. 13. Quarta pars jugeris, in Matth. not. Sylquo casu pcenitentise sea venise, obnoxius log. Epistol. pag. 515. Sed et iisdem erat. De versu refectionis, agit idem liber certam liquidorum mensuram sonat. Usuum Cisterc. cap. 121. 1 VERTELLUM, vel VERTELLUS, f. AnVERSARIUS, Liber Ecclesiasticus, con- fractus, Gall. Detour. Inquisitio ann. tinens Versus, qui canuntur in Eccle- 1268. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Et sia. Necrologium Ecclesiae Parisiensis a S. Gabrielle usque ad Vertellum de Ma-

288

VER

YER

YER

gnella,... et a dicto Vertello de Magnella protendebatur,etc. Leg. forte Verceillum. Vide in hac voce. * VERTEMOULA, Vox vulgaris apud Normannos, vel Vertemoulte, ut legitur in Glossar. jur. Gall, et apud Cotgrav. qui Droict de vert exponit: at Terrianus in cap. 8. lib. 5. Comment, jur. Norman. Jus esse definit, quod domino debetur a subdito vel tenente, cum in horreum extra feudi limites positum grana frumentaria recondit. Lit.remiss, ann. 1482. in Reg. 209. Chartoph. reg. ch. 223 : Le suppliant dist que I heritaige lui estoit subgect en rente, ou en Vertetnoula. VERTENARIUM. Charta Thomae Regis Manniae ann. 1055. in Monast. Anglic, torn. 1. pag. 718: Cum piscariis, braciniis, consuetudinibus, ancoragiis et Vertenariis. 0 VERTEOLUS, Globus, qui ad extremitatem fusi superadditur, ut facilius vertatur. Mirac. S. Domin. torn. 1. Aug. pag. 648. col. 1 : Cum secunda feria in mane infra octavam beati Dominici coram matre (parvulus) luderet cum quodam Verteolo ligneo, quod est pondus fusi nentium mulierum, juxta satis grosses nucis quantitatem, ilium cum fuso in gutture infixit; extractoque fuso, Verteolus in gutture infixus remansit. Vide supra Vertebrum. \l. VERTERE, Mutare. Domesdei tit. Wirecestre : Quando moneta Vertebatur, quisque monetarius dabat 20. solidos ad Londinum, pro cuneis monetas accipiendis. Vertir et totirner en autre obeissance, in Litteris ann. 1272. torn. 5. Ordinal, pag. 565. * Hinc VERTENTI FORTUNE, in Inscript. Lingon. torn. 9. Comment. Acad. Inscript. '! VERTENTES CA.VB&, Quaereapse coram judicibus agitantur. Libertat. villas de Podio Mirolii ann. 1369. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 313 : Concedimus tenore prassentium, de gratia speciali, quod.... causas coram dictis bajulo, consulibus aut quatuor probis, aut aliqua curia eorumdem, inceptas et Vertentes, ad se advocare nequeant. * 2. VERTERE, Versus aliquena locum gressus dirigere, accedere ; quo sensu Tourner usurpamus. Charta Th. abb. S. Germ. Prat. ann. 1250. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 590: Salvo etiam ho&et relento nobis et ecclesiss nostrse, quod omnes mulieres prsedictas villas in die purificationis suss post puerperium, et pritno die, quo accedent ad parrochialem ecclesiam post sponsalia , ad ecclesiam nostram imperpetuum tenentur Vertere ratione matricis ecclesias, et oblationes ibidem facere, prout hactenus extitit. Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fol. 83- v : Animaliacarrucarumpoterunt super idem nemus Vertere sine forisfacto, cum fuerit oportunum. f VERTEVELLA. Vide mox Vertibella. VERTIBELLA, Forfex medicinalis. Ita Glosses MSS. ad hunc locum Alexandri latrosophistse lib. 1. Passionum : Ex mulsa lavari bonum est, quando molesti humores in aure surrexerunt, et exit saspius quod incidit, et latrolabon i. Vertibella facile trahitur. VERTEVELLA. Ebrardus Betun. in Grsecismo cap. 12 : >
Est vectis ferrum longum pariterque rotundum, Ostia quo firmo, dictum sit a Veho verbo : At Vertevellas qusedam foramina dicas, Quod vertuntur in his vectes quocunque feruntur.

Gesta Consulum Andegav. cap. 3. n. 26 :

Fecit prasterea aliam absidam... cum ostio ann. 1529. fol. 645. v: Unam exculsam ad et super fusili, quod gunfts et Vertevellis, et qua- (sic) pro capiendo aquam rotas dicti molendini et aliorum ingeniotuor clavibus firmabatur. Haec excerpta ex Heberno in Mi- rum prasdictorum pro ipsis Vertifaciendo. * VERTIFOLIUM, Pluteus, ut videtur : rac. S. Martini apud Baluz. torn. 7. Miscell. pag. 169. paulq aliter leguntur : aperta est nomenclaturse ratio. Lit. reGumphiis, et Virtevellis, et quatuor clavi- miss, ann. 1364. in Reg. 96. Chartoph. reg. ch. 427 : Earn (domum) more hostili bus firmabatur. VERTICULA, cardines, Papiae. Verticu- intrans ad quoddam Vertifolium, in aula lum et verticillum, du6vSuXov, et <jq>6v8v- ipsius domus existens, de quadam clava seu massonya, quam deferebat, tarn imlo<;, in Gloss. Gr. Lat. * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. petuose... percussit, quod ipsum Vertifo7684 : Vertevelle, cardo. Lit. remiss, ann. lium ruperit. 1 VERTIGALIS, et VERTIGINALIS BA1398. in Reg. 153. Chartoph.reg. ch. 242 : Le suppliant.... vint a I'uis de la chambre LEA, Quse in orbem vertitur et movetur. Vide Balea. dudit Boucher, lequel il trouva ferme ; et lors prist un grant gaston, dont il rompi 1 VERTIGILENSIS, Trecorensis, Gall. de Treguier: Trecorium quondam Vorles Vertevelles de I'uis. * VERTEX, Haterel, coupel, in Glossar. ganium est appellatum. Charta TheoLat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Hinc Ver- baldi Comitis Blesens. ann. 1186. apud caupe, Pars capitis superior, quae ab Marten, torn. 1. Anecd. col. 627 : Cum in Anatomicis Gallice Vertex appellatur. basilicam S. Launomari convenissemus Lit. remiss, ann. 1396. in Reg. 149. Char- Vertigilensis Episcopus et ego Aalyps Cotoph. reg. ch. 322: Icelle Isabelet avoit mitissa, etc. T VERTIGINALIS. Vide Vertigalis. este malade de ce qu'on lui avoit fendu et VERTIGINARE , Circumvertere, apud oste de la teste le Vercaupe. * VERTHEERINGHE, Officium munici- Tertullianum de Pallio cap. 3. [Vide pale apud Mechlinienses. Charta com- Vertiginari.] 1 VERTIGINOSUS, Vertigine laborans, mun. Mechlin, ann. 1308. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 82. r : Item officia, quae apud Plinium lib. 23. cap. 2. Oceurrit zamencoep, Vertheeringhe et haminge Teu- praeterea apud Leibnit. torn. 2. Script. tonice nominantur, etc. Vorghieringhe Brunsvic. pag. 317. et alios. * VERTIGUS. [De vertebre: Et infeeditum ex ead. Charta apud Marten, riora ventris ossa Vertiga. (B. N. ms. torn. 1. Ampl. Collect, col. 1423. | VERTIBILIS, Mutabilis, animo in- 10272, p. 125.)] lat. * VERTILE, Trochlea, quia facile verconstans. Guibertus in Vita sua lib. 1. cap. 2 : Quamvis momentanea pulcritudo tit. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. ^7692: sit sanguinum instabilitate Vertibilis.Rre- Vertile, poulie. Vide supra Tornus 4. * VERTILOGIUM, Numella versatilis, viarium Hist. Pisanae apud Murator. torn. 6. col. 185 : Recte quidem Versilien- Gall. Pilori. Arest. parlam. ann. 1420. in ses dicti sunt quasi Vertibiles; omnia lib. 1. Stat. artif. Paris, fol. 21. v: Quibus (ordinationibus) inter alia inhienim vertunt et pervertunt. j VERTIBILIS EQUUS, Cursor, stadio- bebatur ex parte nostra et sub pcena Verdromus equus, apud eumd. Murator. tilogii sive pillarii, aut subeundi aliam pcenam, etc. torn. 2. pag. 429. col. 2. Vide Campitor. * VERTITUS, Versus, obversus, Gall. 1 VERTIBILITAS LINGUA Mobilitas, Gall. Volubilite. Epistola Johannis de Tourne, alias Vertis. Lit. remiss, ann. Monsterolio apud Marten, torn.2. Ampl. 1386. in Reg. 134. Chartoph. reg. ch. 52 : Collect, col. 1420: Non adeo feroces su- Dum ipse exponens intrabat dictum hosmus, ut quae sit in disputando libertas pitium, hob ens dorsum Vertitum ad diignoremus, aut linguae Vertibilitati non ctum Chabertum, etc. Guill. Guiart. ad noverimus indulgere. ann. 1270 : * VERTIBILITAS LIBERI ARBITRII, FaEn pleurs est leur dSduit Vertis. cultas pro arbitrio ad id quod magis 1 VERTIVOLUM. Vide Vertebolum. placet sese vertendi,apud Barelet. serm. * VERTO, Quarta pars libra? ; male de in feria 3. hebd. 2. Quadrag. VERTIBULUM, Idem quod Vertebra, libra exponitur in Ferto. Vide ibi. Nevel est instrumentum, cum quo carbones crol. MS. S. Aurel. Argent, ad vj. kal. vertuntur in fornace. Ugutio. Gloss. Lat. Nov.: Sacristas duos denarios et unum Gall. Vertibulum, Rouable de fornaise. Vertonem ceres, de quo debent parari dues Stephanus Episcopus Redonensis in candelas. Vide infra Vierlingus. 1 VERTOLENUM, Instrumentum piscaVita S. Guillelmi Firmati n. 16: Tune subito latrunculus veste nudatus propria, torium^ Proyincialibus Vertoulen, quod sinistra tunicam, et dextra tenens Verti- Nasse exponitur in Dictionario Provinbulum, ad pedes Firmati provolvitur. cial!. Inquisitio ann. 1268. ex Schedis Supra baculum appellavit: Extractam, Praes. de Mazaugues: Requisitus cui de qua induebatur, tunicam baculo superpo- Arelate deffenderunt prsedictum stagnum, suit. [Pro vertebrarum compage occur- dixit quod Joanni Arquimbaudo quern rit in Mirac. S. Apri apud Marten, torn. pignoraverunt de retibus suis et Vertole3. Anecd. col. 1033 : Nam et Vertibulorum nis. Requisitus quod retia abstulerunt ei, compages immensum dedere crepitum in dixit quod quatuor sagittas retium et tres restaurando suis locis.] duodenas Vercolenorum. Vide Vertebo* Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: lum. Vertibulum, trefeu. Alia notione, vide * Charta ann. 1303. ex Tabul. D. Vensupra in Pidelium. ciae : Possint et valeant libere et imVERTICALE. Glpssae divinae Hist. MSS.: pune piscare in aqua Nartubias... quocumCytharim, [Cidarim] i. thyara, Verticale. que tempore cum Vertolenis, etc. 5 VERTICILLUM. Vide in Vertibella. * VERTOLIA, [Virole. (Gloss. Lat. Gal. 1 VERTICINARI. Gloss. Gr. Lat. <rao0- Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] [iat : Verticinor, tenebresco. Vide Verti* VERTOLIUM, [Vereul. (Gloss. Lat. ginare. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] 1 VERTON. Vide in Ferto. JVERTIGULA, VERTICULUM. Vide in Vertibella. 1 VERTONICA, xffT6(;, in Gloss. Lat. * VERTIFACERE, unica voce, Versare, Gr. Salmasius, cui accedit Rigaltius ad Onosandrum emendat, ven. tunica, id Gall. Faire tourner. Terrear. Bellijoc.

VER

VER

VES

289

est Veneris tunica: nisi, inquit idem aut tale clausurse genus fuit, quod sine Annulus est ad pedem accipitris alliRigaltius, legendum sit Vettonica, xe- clavi posset claudi, nee sine clave apenri. gandus, cui insculptum est scutum (TTOC, de qua herba ac voce egit Antonius Nam sunt qusedam talia, sicut ea, quae gentilitium ejus cujus est accipiter. Verudata dicuntur. Malim verutata, [vel Vide Bacinetum. Musa. Haec in Oastigat. Gloss. * Verzeul, eodem sensu, in Lit. reVERTRACUS, VERTRAHA, Ganis spe- Veruclata, ut ex MSS. restitutum est in miss, ann. 1391. ex Reg. 141. Chartoph. ull. edit. Vide Verutatus et Vera 1.] cies. Vide Canis Veltris. | VERVECARIUS PASTOR, Vervecumreg. ch. 103: Les supplians trouverent^ VERTUOLUM. Vide in Vertebolum. | VERTUOSUS, Virtute praeditus. Ora-seu oyium custos. Charta S. Irminae dedens laditte riviere un engin, appelle tio habita ann. 1471. apud Acher. torn. ann. circ. 698. apud Mirseum torn. 1. Verzeul, pour prendre poisson. VERVISA, Panni genus, alias Plankets 9. Spicil. pag. 329 : Et si hominum Ver- pag. 243. col. 2 : Itemque dono... pastores tuosior in conspectu Christi Vicarii, Ec- vaccarios, porcarios, Vervecarios, cum dictum, anno 1. Ricardi III.. Reg. cap. 8. Cowell. et Spelm. clesise Principis, tantique ccetus venerabi- gregibus suis. Vide in Berbix I. <* VERVELLA, f. pro Vertevella; nam lium ac reverend. Patrum affari perti1 VERUIT, Veritus est. Offic. Mozarab. mescat. Vide Virtuosus. apud ferrariqs fabros Vertevelle appel- 'de S. Pelagic torn. 5. Jun. pag. 216: VERU, Stipes instar subulae praeacu- latur Pessuli annulus. Comput. ann. Pro quo nee mori timuit, nee decollari tus. Vetus Inscriptio pag. 61: H^o 1450. ex Tabul. S. Vulfr. Abbavil.: Item Veruit. 1 VERULA, diminut. a Veru, Cochlea AREA INTRA HANG DEFINITIONEM CIP- dicto Petro pro quadam pentura FlaPOBUM CLAUSA VERTJBUS. Charta Chro- menga, cum una Vervella ad quamdam minor, Gall. Vis. Inventar. S. Capellae degangi Episcopi Metensis, apud Meu- fenestram cameras domus,... acviij. den. Paris, ann. 1376. ex Bibl. Reg.: Item ca~ rissium pag. 169 : Cum palis molendinajf. VERVES. [ Verves, pois. (Lex. put sancti Symeonis,.... quod caput habet riis et Verubus, etc. Est etiam Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s.)] ' unam coquciam desuper firmatam cum VERU, Armorum species. Apud Sma1 VERUHIA, Salicetum, ut videtur, una Verula esmailliata. Aliud Gallicum ragdum in Grammatica MS. Veru, in Gall. Saussaie. Charta Comitatus Mar- ejusd. S. Capellae : Item le chief S. SyGlossa superlineari, exponitur sagitta. chiae ann. 1406 : Cum omnibus et singulis meon,... et a une coqusse d'argent sur la Will. Brito lib. 11. Philippid. pag. 232 : ipsius mansi... nemoribus, arboribus, Ve- tests fermant a une Viz esmaille'e. Vide ruchiis, contortiis, etc. Terrarium Apcho- Vicella. Mox hastas hastata manus configit in ilium, nii ann. 1511: Plus unam sauliam, sive | VERUM, pro ^Equum. Acta purgat. Quorum cuspis erat longa, et subulae instar acuta, Et nonnulla velut Verubus dentata recurvis, Veruhe simul contiguis, etc. Caeciliani apud Baluz. torn. 2. Miscell. Guspidis in medio uncos emittit acutos. * Charta ann. 1377. in Reg. 112. Char- pag. 96 : Non est Verum ut pater castiget tqph. reg. ch. 130: Item quamdam Veru- filium contra veritatem, etc. Vide Baluzii Infra ; hiam, sitam in territorio d'Estruel (prope notas ibid. pag. 487. Hie Verubus, eultris alter' subularibus, arctas Brivam dictum la Gaillarde). Nisi le5 VERUNDUM, Rete. Vide Sagena 1. Scrutatur thorace vias. gendum sit Vernhia, atque de alneto 1 VERUTATUS, Veru circumactus, in intelligatur. Vide supra Vernha. At vero Glossario Gasp. Barthii apud Ludewig. Ubi idem videtur veru, quod pepoOta, in scrupulum mihi injicit vox Gallica Ve- torn. 3. Reliq. MSS. pag. 200. ex Baldrici Gloss. Gr. Lat.: BepoOta, eTSo? axovu'ou, Canumentum, ubi forte leg. cum amento. ruque, quae sive de alno, sive de salice Hist. Palaest. Vide Verudatus. 1 VERUTIUS, Mus Ponticus. Cone. SeBrjpiJTTae, ptTttapta dicuntur Leoni et Mau- exponatur, Veruhia dici potuisse insiricio in Tacticis, locis a Rigaltio indi- nuat. Lit. remiss, ann. 1467. in Reg. 200. non. ann. 1480. apud Acher. torn. 5. Spich. 183: Ung petit baston de Veruque, de cil. pag. 626: Neque foderaturas statui catis in Gloss. Jo. de Janua: Verutus, quoddam genus pili. Papias: Veruti, quoy le suppliant touchoit son bestail, etc. suo non congruentes et maxime minutos 1 VERVIGARIUS, ut Vervecarius, in Verutios. gens, ubi ferrum est solidum et produ1VERUTUM, Veru, Gall. Broche. Inctum, dicti, quod verubuspugnent. [Gloss. Chron. Novalic. apud Murator. torn. 2. ventar. ann. 1379. ex Schedis Cl. V. LanLat. Gall. Sangerm.: Verutatus, armez part. 2. col. 744. Vide Berbix 1. 1 VERVICUNE , Retis species, idem celot : Item duo Veruta ferrea cum pede hastes.} Amrnianus lib. 19 : Retectisqite gladiis et Verutis. Verettoni, Italis. quod Vervilium. Charta ann. 1119. ex dibus. Tabul. Partiniac. apud Stephanot. torn. * VERZARIA, Viridarium, Ital. Ver[Vide Veretonus.] Joan. Villaneus lib. 12. cap. 66 : Cominciarono a saettare con 2. Antiq. Pictav. MSS. pag. 499: Dona- ziere. Charta ann. 752. apud Murator. loro Verettoni. Ita eod. libro cap. 19. 20. vimus etiam et concessimus praedictis mo- torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 1011: vare Cum terra et vineas, silvis, Verzaria, oliViratons, in Chronico Petri IV. Regis nachis piscationem aquas Thoerii Arag. lib. 6. cap. 4. Viretons, Scriptori- et pirverie atque Vervicune. Vide Verte- vis, pumis, arboribus, etc. bolum. 1 VESANIOR, pro Ignobilior, Gr. aa^bus nostratibus, quibus et Broches diVERVILIDM, Retis species, instrumen- (jukepoc, apud vet. S. Ireneei Interpr. lib. cuntur. Guill. Guiart ann. 1213 : turn piscatorium, [Gall. Verveux.] Char- 1. cap. 5. num. 4. Si con Francois vont ordenant ta ann. 1073. ex Tabular. Monaster. S. * Nostris Vesarde, pro Frayeur, e'pouLeur bataille en nn tenant, Quintini in Insula fol. 13. v : In posses- vante, Pavor, terror. Lit. remiss, ann. Garois d'espees et de Broches. sions vel quasi amovendi et deponendl 1477. in Reg. 206. Chartoph. reg. ch. Vervilia ad alas, et alia magnet in'genia 1132 : Je vous ferai la plus belle Vesarde Chron. Bertrandi Guesclini: a dicto ponte Frasceno [ferrasceno,} etc. que vous eustes onques, depuis que nasDe leurs Broches de fer se vont entracoulant. Infra: Cum Verviliis ad alas, etc. Rur- quistes. sum: Ad communes nassas a foisne %. VESCA, [Parva comestibilia. DIEF.J Infra: [foire], ad Vervilia rotunda, et ad sac* VESCARAGO, Aquifolium. Glossar. De sa broche de fer li a trois coups donnez. cum tantummodo piscari poterunt. Oc- Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Vescarago, Raimundus Montanerius in Chron. Re- currit praeterea pag. 15. et 16. ubi ejus- Hous. 1 VESGARIUM. Vita Calixti II. PP. gum Aragon. cap. 221 : Et ab una brotxa modi rete sic describitur: Quod dicta Vervilia quibus piscari licet et licebit, apud Murator. torn. 3. pag. 420. col. 2: que tenia, dona li be 13. colps. Brochiis instructa fuisse scuta milita- non habeant in corpore ultra 50. maculas j&dificavit duas cameras contiguas , cum ria decent Assisiae Hierosol. MSS. cap. ad maculam Regis, et 60. maculas in tuto Vescario, quod sub eis fieri fecerat. 95. ubi de Armis Militis, qui duello de- collo: maculas autem colli Vervilii mino- f. Vestiarium. * f. Locus, ubi vescenda seryantur, certat: Et en I'escu doit avoir deus bro- res facere poterunt insulani, quam sit ches de fer tout emmi I'escu, et I'autre au mensura Regis, dum tamen dictum col- Garde-manger, qui in locis inferioribus pie de soute, et doivent estre de tel grosse lum Vervilii ultra 16. vias macularum collocari solet, maxime in Italia. Vide come il vodront, et de tel longour jusque non contineat. Charta ann. 1315. ibid, Vesculentus. 1 VESCES, oXiyfifftTos, in Gloss. Lat. Gr. a un pie, et neent plus, et entour I'escu fol. 18. v : Ont fait prendre et emporter tant de broches com Us vodront, agues, ou aucuns Vreviex et engiens plusieurs a Leg. Vescus, ut in Gloss. Gr. Lat. Vide rasours. Et le cheval doit estre couvert poissons es yaux des Religieux d'lsle. [Alia Vesculentus. 1 VESCHERIA. Ottoboni Annal. Gede couverture de fer, et avoir une testiere ann. 1428. ex Chartul. Latiniac. fol. 208. de fer, et emmi la testiere une broche de v : Sans ce que nul y puisse ne doye aller nuens. ad ann. 1181. apud Murator. torn. fer, telle comme cells de I'escu. tendre, ne pescher, soit a cage ou Ver- 6. col. 356 : Gualterius de Moach admirasjc VERUCA. [Verruca : Veruca, verue veux, ne a quelque autre angin que ce tus Guilielmi Regis Sicilias cum maximo ou poreil en la main. (Glos. Lat. Gal. soit. Vide Vertebolum.] stolo de galeis et Vescheriis plurimis cum Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] SSS" Aliud est quod Vervelle vocat Ste- militibus venit in portum Januse. Ubi VERUDATUS, Veru transverso obfir- phanus de la Fontaine Argentarius Re- Codex alter habet, Uscheriis, ut observat matus, clausus, Gallis, Verouille. S. gius in Computo ann. 1350: Pour 13. Muratorius : at legendum existimo UsAugustinus Qusest. 23. super libr. Ju- Vervelles d'argent dorees et esmaillees des seriis, quo signiflcantur naves, quibus dic.: Proinde aut alia clams allata est, armes de France pour les faucons du Roy. equi transvehuntur. Vide Huisserium. Mil 37

290

YES

VES
solidos pro cordibus et linguis et penna Vesosa et ppitronculis habebit. Quo designare videntur Vessie. Confer Velerosus.] VESPA. Gregor. Turqn. de Vitis Patr. cap. 10 : Examen mirabilium atque saevarum muscarum, quas vulgo Vespas vacant, reperit. Atqui vox Latinis cognita: Plinio praesertim lib. 11. cap. 21. a quo describitur, sed videtur expressisse vocem vulgarem Wespe, uti German! efferunt, nos Guespe. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Vespa, une mousche qui naist de charoigne d'asnes. Arelatensibus, teste Praes. de Mazaugues, Vespices et Vespiaires nuncupantur, qui spinas, dumos aliaque ejusmodi evellunt, vocis origine mihi incomperta.] VESPETUM, Locus, ubi vespae abundant. Joan, de Janua. * VESPARIUM, Un essien (essaim) de guepes. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. Vide infra Vespetum. 1 VESPER PEIOE, Pervigilium. Carmen apudMabill. torn. 4. Annal. Bened. pag. 287. laudatum, ubi de Notkeri obitu :

YES
Fabriani ambassiatores electi a Consilio generali ad eundum Aquis ad dominant nostrum reginam, cum applicuissent die Sabbati 22. mensis Julii basso Vespere, etc. Vespre, eadem notione, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 151 : Robert et Donas s'estant trouvez d un Vespre, Us s'entrebattirent. * Hinc Vespree et Avesprement nuncupatur, Serotinus conventus, ubi vel laniflcio aliive operi vacabant aut indulgebant genio, vulgo Veille'e. Lit. remiss, ann. 1378. in Reg. 112. ch. 238 : Icellui Jehan estoit a une Vespree en la maison Adam Tercot en la ville de Beaubec. Alise ann. 1380. in Reg. 118. ch. 9: Advint que ycellui Alart d'Auxeville et un autre en sa compaignie trouverent ledit Caillot a un Avesprement en la ville de Rouen, et le battirent de couteaux. Guignevilla in Peregr. hum. gen. MS :
Mais avant que plus vous en die, Afin que il ne vous anuie, Je vous donrai une Vespree, Et chi ferai une pausee.

* VESCIA, a Gallico Vesce, Vicia. Charta ann. 1825. in Eeg. 64. Chartoph. reg. ch. 364: Item pro Vesciis pertinentibus ad dictam domum causa decimarumt extimarunt pro anno quolibet sexaginta solidos Paris. 1 VESCILLSi, x'Tat 9puYo?, in Gloss. Lat. Gr. Vulcanius ex Charisio emendat : Quisquilise, vaTfat oppuvavwv. T VESCOMTESSA, Gall. Vicomtesse, Vicecomitissa, in Charta ann. 1212. ex Tabul. S. Martialis Lemovic. VESCDLENTUS, Deliciis et escis plenus, vel vescis; Vesculentia, deliciarum vel vescorum copia. Ugutio. Catholicqn parvum: Vesculentia, Abondance deviandes. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Vesculentia, Habundance de delices en viandes. Vescus, manjables ou delicieux a mangier.] Jo. de Janua : Vescus, comestibilis, vel ad vescendum habilis, vel vescibilis. Vel vescus, deliciosua: unde vesculus, etc. Vide Festum, etc. * VESCUS, Non appetens cibi, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7641. Sensu opposite, vide in Vesculentus. 1 VESDUM, Glastum, ut videtur, idem quod Guaisdium. Tabul. S. Audoeni Rotomag. inter Prpbat. Hist. Ebroic. pag. 9: Universas decimas linit canabi, tertiam partem Vesdi, lanse, agnorum, omniumque minutarum decimarum obventiones universas. Vide infra Wesdia. * VESIBOL, Prov. Runco, falcastrum. Glossar. Provinc. Lat. ex God. reg. 7657. Vide supra Besogium. * VESICULA. itbi avis colligit comestio- nem, scilicet Ganaych, in eodem Glossario. * VESILLUS , an Exiguus ? Charta Phil. V. pro monast. Pissiaci ann. 1317. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 92 : Item super jardinum Vesillum per annum octo solidos, decem denarios. 1 VESMETUM, pro Vesinetum, vel Visnetum. Vide in Vicinus. Leg. Norman, apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 248: Si vero pars adversa hanc dilationem esse factam fraudulenter noverit, inguisicio fieri debet de puerperio per homines de Vesmeto, et partus ad visionem multis demonstrari. Vesinete, in Bestiario MS. ubi de Panthera :
Dont ist une tant bonne odour De sa bouce, pour verite, Qu'en toute la Vesinete N'a nule beste qui se tiegne Qui maintenant a li ne viengne.

* Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Vesmansa, Prov. vicinitas, confinium. VESO, Felis seu cati species, nostris vulgo Putois. Petrus Venerabil. in Statutis Ord. Cluniac. cap. 17 : Ad coopertoria facienda solummodo, sicut hoc mapis placuerit, Putosiorum : et juxta aliorum linguam, Vesonum pellibus utantur. T VESONA, Suessio, Soissons, dicitur Paschasio Radberto in Inscriptione libri de Partu B. M. V. quern venerabili matronse Christi, una cum Christi virginibus Vesona monastice degentibus nuncupavit. Quod yocabulum non errore amanuensis scriptum esse probat Mabillonius saec. 4. Bened. part. 1. pag. 131. cum ex Codicibus MSS. turn ex tribus locis Expositions psalmi 44. ejusdem Radberti in quibus reperitur; maxime vero quod Ptolemaeus Vesones et Strabo Vesiones appellant Suessionenses. Console Mabillonium loco laudato. %i VESOSUS. [Legitur in stationibus de carnibus porcinis ap. Cart. N. D. Paris. Ill, 448, an. 1230: Tres minores servientesde coquina, quilibet, duos

Vespere natalis Petri petit astra priore. VESPERTINALES, Horae scilicet. ConVESPER.ffi, Una ex horis Ecclesiasticis, cilium Aquisgran. II. cap. 2. can. 9: Vespertinales quoque in vigilia Paschas quae sub vesperam dicitur, quam eamdem esse cum Lucernario vplunt viri melius celebrandas sunt propter Isetitiam docti. Ugutio : Has vesperie, significat id Resurrectionis Domini, quam dimittentemporis, in quo pulsatur illud officium: dse. [Vespertinalis Synaxis, in Ordine hi vesperi, ipsum officium. Vesperi siqui- Romano, apud Mabill. Liturg. Gall, dem cantantur; sed vespere pulsantur. pag. 109.] 'Quidam tamen non distingunt inter ves<1 VESPERALIS. - Charta ann. 1157. peras et vesperos, quantum ad officium. apud Thomasser. in Biturig. pag. 700 : Promitto enim per fidem meam, quod [Cseremon. MS. B. M. Deauratas Tolos. : Alia erunt de omnibus sanctis usque ad contra promissa vel aliquod promissoVesperos. Infra : Et post Vesperos fit rum per me Vesperalium non veniam in commemoratio de octava S. Martini.] S. futurum. Manifestus error, pro vel per Hilarius Massiliensis in Vita S. Hqno- alium. rati Arelat. : Hac igitur adhortatione 1VESPERATUS, Ad vesperam perducompleta, jubet congregationem mosstam ctus. Acta SS. torn. 7. Maii pag. 398 : sacrificium Vespertinse laudationis offerre, Confestim pluviee apertis nubibus de ccelo et cibum consuetudinaria refectione perfi- descendentes, ingruunt saepe, Vesperato cere. De Vesperis, seu offlcio Ecclesias- festo. Die jam Vesperato, apud Solin. tico ita appellate, vide Durandum lib,. 5. cap. 16. Vesperare, Avesprir, in Gloss. cap. 9. ex recentioribus vero Garsiam Lat. Gall. Sangerm. Vesperare, IOTTEPSLoaysam in Notis ad Concil. Tolet. I. ?etv, in Gloss. Lat. Grsec. * Lit. remiss, ann. 1379. in Reg. 116. can. 9. et in Emeritense can. 2. Marcellum Francolinum de Horis Canonic, Chartoph. reg. ch. 113 : Icellui Jannot se cap. 12.17. Gazseum ad Cassian. lib. 3. departi d'eulx pour aler querir et cerchier cap. 3. Hugonem Menardum ad Con- deux buefSf... et demoura tant qu'il Avescordiam Regul. ad cap. 24. | 2. Hae'f-pra. Unde Estre Avespry, Nocte optenum lib. 7. Disqu. Monastic, tr. 7. primi, in aliis Lit. ann. 1399. ex Reg. disq. 4. etc. Card. Bona de Psalmodia 154. ch. 247 : Apres que le suppliant fu Avespry, prist une hache... pour soy parcap. 10. etc. ** Consuet. Norman, part. 2. cap. 81. ex tir. A veteri Gallico Advesprement et Cod. reg. 4671: Alia autem est fvisionum Avesprant, pro Vesper. Lit. remiss, ann. assignatio) ad Nonam, et in hac expec- 1396. in Reg. 150. ch. 105 : Un certain tandum est usque ad Vesperas, i. usque jour environ I'Advesprement d'icellui, ad medium temporis inter Nonam et solis etc. Aliae ann. 1379. in Reg. 115. ch. 136 : occasum. Alia autem est ad Vesperas, et Ainsi que les exposants estoient ou chemin in hac expectandum est usque ad occasum en trepassant par la ville de Goille-fontaisolis. Guill. Ventura in Chron. Ast. cap. nes. vers I'Avesprant, etc. 11. apud Murator. torn. 11. Script. Ital. f VESPERI. Vide in Vesperss. col. 164 : Cum ministri et milites dicti VESPERIA, Ultimus, uti vocant, actus (Garoli) regis inhoneste et insolenter vive- in Universitatibus ad consequendam rent, tractatu Johannis de Procida, qui Doctoris dignitatem, seu Dispulatio, quae per tres menses duravit, die Lunse inter a Baccalario fit pridie quam Birreto dofestum Resurrectionis Domini ad horam ctorali donetur, in qua disputant tres Vesperarum, cum pulsarentur campanse, Doctores cum eodem Baccalario. NicoGalli omnes, qui in Sicilia erant, tru~ laus Triyettus in Chron. ann. 1282: Post cidati sunt, tam mares quam feminae, disputationem, qus& Vesperias appellantur. pueri et senes ; quin etiam et mulieribus Statuta Facultatis Tbeologicas in Acaprsegnantibus ventres aperti sunt et oc- demia Viennensi in Austria tit. 16: Post cisi infantes : idque fuit anno Domini hasc Vesperias Licentiati secundum modum 1282. Inde advenit proverbium, Vesperi Parisiis consuetum, quern hie recipimus, Siciliani. Rem narrat scriptor coae- sic fiant: quod per aliquot dies, ante scivus, cujus proinde magni facienda auc- licet decem vel circa, Licentiatus Vesperiandus in cappa venit una cum bedellis toritas. * VESPERE BASSO, Sub Vesperam, per domos omnium Magistrorum, et BacGall. Sur le soir. Charta ann. 1391 : calariorum formatorum, portandum eis Guillelmus de S. Egidio et Guillelmus titulum qussstionum quatuor, quorum

YES
duse disputandae sunt in Vesperiis, et duse in aula, etc. [Statuta Academiae Paris, apud Acher. torn. 6. Spicil. pag. 382 : Item quando units bachalarius in Theologia habet Vesperias suas, etc. Gonsuet. ejusdem per Robert. Goulet fol. 8 : Theologi itaque licentiati secundum licentie ordinem post celebratas in suis scholis Vesperias, quilibet seorsum doctoratus dignitatem rotundumque magisterii birretuminaula domini Parisiensis Episcopi... suscipit.] 1 VESPERIANDUS. Vide in Vesperia. j V E S P E R T IJ.IO, Serotinus. Gloss. Isid. Vespertilio, vuxTspt?, in Gloss. Lat. Gr. T VESPERTINALES. Vide in Vesperse. VESPERUGO, Vesper, tenebrae vespertinae. [Gloss. Lat. Gr. : Vesperugo, e'ffuepp?.] Vita S. Hugonis Episcopi Heduensis apud Mabill. saec. 5. Bened. pag. 99 : Continua ilia brumalis aeria coagulatio... ita diversas in partes dispersa liquefiebat, ut nee vestigium alicujus obnubilati Vesperuginis appareret. \ VESPETUM. Vide in Vespa. * Italis, Vespaio. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Vespetum, Guepiere. Vide in Vespa. 1 VESPILIO, Grassator nocturnus, in Mirac. S. Cunerae torn. 2. Jun. pag. 564: Fuit captivatus a raptoribus, maleficis, Vespilionibus et captivus ab eisdem ductus in quamdam silvam. Pro militum specie occurrit in Chron. Astensi apud Murator. torn. 11. col. 264 : Quidam Regis Vespiliones, sive soldati, de Ast exeuntes iverunt ad Sassellum, et villam intrantes bonis omnibus spoliaverunt. T VISPILIO, Eadem notione, apud Rigordum t9m. 5. Duchesn. pag. 51: Romipetas faciebat (Otto Imperator) a suis Vispilionibus, quos in castris posuerat, spoliari. Ibidem pag. 56 : Transibant Vispiliones per Ligerim fluvium. Unde pro Vispillorum legendum censeo Vispilionum in Chron. Angl. Th. Otterbourne pag. 178 : Eodem anno (1389.) missus est cum armata manu dom. Mowbray comes Nottingham mariscallus, ut Scotorum irruptionibus se opponeret. Sed quia non erat par tantis exercitibus nihil egit, quippe qui non ultra 500. lanceas secum duxit contra tot milia Vispillorum. Vocis origo aperitur infra in Vispilio suo ordine. * VESPRALARE, Sub vesperam comedere, merendam sumere, Gall. Gouter. Acta MSS. Inquisit. Carcass, ann. 1308. fol. 36. r : Aportavit eis fructus, et invitaverunt eum et dederunt ei ad Vespralandum, dantes sibi de pane suo. * VESSA, Prov. Vicia, in Glossar. Provinc. Lat. ex God. reg. 7657. Occurrit in Charta ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 176. col. 2. Vide supra Vescia. *VESSADA, f. Naviculae, vel instrumenti piscatorii species. Charta Will, episc. Norwic. ann. 1287. ex Cod. reg. 8387. 4. fol. 59. r : Reperimus usurpata seu surprisa,... videlicet... Vessadam pertinentem ad nassam vicecomitis. Vide in Nassa. VESSEIL. Joannes in Archithrenio lib. 2. cap. 10 : De potu superftuo :
Ergo yagante cypho distincto gutture Vesseil Ingeminant Vesseil, labor est plus perdere vini Quam sitis, etc.

VES
phum affer, ut bibam. Idem Scriptor lib. 7. cap.1:

VES

291

Ubi ad marginem scriptum Wersell; forte ex alio exemplari,quaequideni ferri potest lectio, qua Gallicum Versez exprimitur, i. funde merum. Alias Vesseil, vas sonat, quasi dicatur, vas seu scy-

crae pag. 610. torn. 8. pag. 209. 210. Adde praeterea Chronicon S. Sophiae Benevent. pag. 625. 638. 641. Petrum Nee sen tit hydropicus unde Diacon. lib. 4. Chron. Casin. cap. 108. Congestos calices, nisi fosso vase, bibendi 120. et Angelum a Nuce ad eumdem Continuetur iter, etc. Scriptorem cap. 68. [** Annal. Gavens. * Wachter. Glossar. Germ, voce Heil ad ann. 1146. et 1232 : Obiit.... abbas....; pag. 686. Wes heil, Salvus esto ; formula Vestararius loco ejus successit.] Vide Vesveterum, tam salutandi quam propi- tiarius. nandi, cui respondet alter : Drinck heil, 1 VESTABIABUS, pro Vestararius, apud bibe salutem tuam. Glossar. Provinc. Anastas. Biblioth. in Stephano IV. PP. Lat. ex God. reg. 7657 : Vessar, Prov. Re- torn. 3. Murator. pag. 190. col. 2. dundare. ** VESTERA.BIUS, VESTEEARISSA.. Ins* VESSELAMENTUM. [Vaisselle : Pro cript. Christ, apud Maium Scriptor. vet. locagio Vesselamenti coquine. (Refonte torn. 5. pag. 215. num. 2 : In hoc tumulo d'une cloche de N. D. en 4396, Bibl. Schol. dormiunt Sergia et Bonifacius germani filii Theophilacti Vesterarii et Theodores Chart. 1872, p. 373.)] | VESSELLA, Vasa, vasarium, supellex.Vesterarissss, etc. * VESTARIUS, Idem atque Vestararius, Charta ann. 1342. inter. Probat. Hist. Sangerm. pag. 174. col. 1 : Primo omnes qui vestium vel thesauri curam habet. oblationes factss in auro, in moneta aut in Instruct. Pisan. legat. ad Alex, imper. Vessella de auro, aut in massa aut in jo- CP. ann. 1199. torn. 3. Cod. Ital. diplom. calibus, etc. Occurrit rursum infra. Vide col. 1492 : Praeterea studeant legati, quod omnia pro Pisana civitate data, sint liVassella. T VESSELLAMENTUM, Eadem notione. bera, nee aliquo modo supponantur vel Litterse Edwardi III. Reg. Angl. ann. subjaceant eparco et Vestario.^Chronic. 1338. apud Rymer. torn. 5. pag. 60 : Di- Salern. cap. 180: Vestarius prsedicti prinversa yessellantenta, unum calicem cipis (Landulfl).] * VESTARIUS, Offlcium monachicum, argenti, unum calicem auri, quss quidem Vessellamenta et aliajocalia, etc. Oc- idem qui Vestiarius. Charta ann, 1273. currit praeterea in Litteris Ricardi II. ex Tabul. Gassin. : Casinensi Vestario ann. 1398. apud eumdem torn. 8. pag. 63. solvere tenebantur de quolibet vino, sive Charta ann. 1296. ex Chartul. 23. Corb.: vino vinearum, sive vitium, quas arboriSe aucuns bailloit en garde deniers, joiaux, bus substentantut; etc. De aliis vero vicVessellement, etc. Que nulls Vessellemente tualiis et olivis solvant eidem Vestario ind'argent blanche, etc. in Statuto Phi- tegraliter decimam spiritualem. Vide mox lippi VI. Reg. Franc, ann. 1332. torn. 2. Vestiaria. * VESTATI, Idem quod Vesti, Dignitas Ordinationum pag. 86. Vide in Faissela. Palatina apud imperatores Byzantinos. 1 VESSELLUM, Pari intellectu, in Lit- Chron. Barense ad ann. 1042. apud Muteris Henrici IV. Reg. Angl. ann. rator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. 1411. ibid. pag. 709 : Prgestita et re- 36 : Sed ipse Argyro susceptis imperialicepta denariorum, jocalium, et Vessello- bus literis fcederatis, patriciatus an caterum quorumcumque, etc. Vide Vexela- panus, vel Vestati honoribus, jussit argumentum. menta incendi. [** Apud Pertz. Script, 1VESSIDA. Computus ab ann. 1333. ad torn. 5. pag. 56. cathepanatus, ita ut Vesann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 275: tatus sit dignitas Vesti.] Pro uno baculo de ebore et Vessidis par| VESTERARIA, Quae vestium vel thevis sex, taren. ni. gran. xvi. Forte pro sauri curam habet. Agnelli Pontif. apud Boscida, globulus, Gall. Roulette, ut Murator. torn. 2. pag. 124 : Vir autem in illis diebus in ipso erat Regis palatio forpaulo ante legitur. j VESSILLUM, pro Vexillum, in eo- tis nomine Helmegis, qui Vesterarise Redem Comput. pag. 276 : Pro vagina ginse concubitu fruebatur; quern Regina lanceas Domini ad apportandum Vessil- accersitum hortabatur ut Regem exlinQuo excogitato consilio vocalum ante Dominum et pro uno laqueo gueret de seta pro ipso Vessillo, taren. i. gran. vit Vesterariam suam, et ait ad earn, etc. Pluries ibi. Vide Vestiaritss, et VesXIV. * Ab Italico Vessillo, eadem notione. tiarius. VESTARARIUS, Idem qui Vestiarius; VESTERARIUS, VESTERARISSA. Vide in Vestararius. qui vestium vel thesauri curam habet. Apud Anastasium pag. 99. Pandulus veVESTI, ex Gr. BECTTY]?, Dignitas Palastiarius, Desiderii Longob. Reg. in aliis tina apud Imperatores Byzantinos. Lucodd. Vestararius nuncupatur. Vestara- pus Protospata in Chron. ann. 1051: Desrius summi Pontificis apud eumdem in cendit Argyrus Magister, Vesti, et Dux S. Hadriano pag. 114. et in Leone III. Italise. Charta vetus apud Ughellum torn. pag. 121. ubi alii codd. habent vestia- 7. Ital. sacrae pag. 393 : Nos Joannes Dorius. [Sergius presbyter et Vestararius mini gratia Dux, et Imperialis Patritius, ejusdem Hadriani PP. apud Baluz.tom. Antyphatus, Vesti. Iis praserant BetTTap7. Miscell. pag. 122.J Vestararius Raven- xat, quorum dignitas illustris fuit. Honse, apud Guill. Bibliothecar. pag. 214. rum meminit Joannes Euchaitarum Cxsarius filius Pipini potentissimi Vesta- Episcopus pag. 30. Bryennius lib. 1. n. rarii, in Epistola 7. Joannis VIII. PP. ex 14. Scylitzes, Zonaras, et alii locis indiiis, quas edidit Sirmondus. [Ravennas catis in Notis ad eumdem Bryennium. Vestararius, cui ejusdem civitatis claves Vide Glossar. med. Graacit. col. 194. [Vide commissae erant, memoratur in frag- Vasti.] 11. VESTIA, Hispanis pro Bestia. Vide mento Epistolas ejusdem Papas apud Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 489.] Georgius supra in Barrium. f 2. VESTIA, IdTta, in Gloss. Lat. Gr. Vestararius, in Actis Cone. Pontigon. ann. 878. cap. 8. Exstat apud Perardum Leg. Vesta. 1 VESTING, Balbss. Gloss. Isid. EmenEpistola Abbatis S. Benigni inscripta lllustri sacri Palatii Vestarario, primo dant viri docti, Vestes, barbse; ex VirgiSenatori, nee non unico Romanorum Dud. lii Interpretibus ad JEneid. 8 : Occurrunt Vestararii Ecclesiastic!, seu Aurea caesaries illis, atque aurea vestis. qui vestiarii Ecclesiarum curam habebant, apud Ughellum torn. 7. Italiae sa- Ubi Servius : Aurea vestis, hoc est barba,

292
unde contra investes dicuntur imberbes. Vide Vesticeps. 1 VESTIARIA. Vide Vestiarium et Vestiarius. VESTIARITJ3, Nobiles aulici, qui circa Vestiarium Principis versabantur. Lexicon MS. Reg. cod. 2062 : XoaSat-nj?, 6 Be<7Tiap-cY]c- Willel. Tyrius lib. 20. cap. 26 : Sed et suis nihilominus non longe ab eodem Palatio honesta simul et commoda fecit hospitia prasparari : ubi etiam sicut prius, impensas non solum necessarias et voluptuarias supereffluentes Vestiaritas, et hi, quibus id offtcii depulatum erat, magnifice et superabundanter non cessabant ministrare. Vide quae de Vestiaritis annotamus ad Alexiadem pag. 285. [et Gloss, med. Graeeit. in v. BEVESTIARIUM , Erogatio vestium , in Gloss. Lat. MS. Reg. cod. 1013. in GlosSis Isidori, Erogatorium. VESTIABIUM, Locus, in quo asservantur vestes : 'IfjuxToqivXaxiov, in Gloss. Gr. Lat. Lexic. Gr. MS. Reg. cod. 2062 : Becrtdpiov; itapa PtojAatot? TOTCO; v9a f avayxocia auoxe-.tat Icr6r)c. Kero Monac. : Vestiario, wathuse, i. domus vestium. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Vestiarium, Vestiaire.] Vide Pancirolum ad Notitiam Imperii Oriental, cap. 81. VESTIARIUM, Locus, ubi non modo vestes asservantur, sed etiam cimelia, atque adeo thesaurus et pecuniae. HesyChius : Beeruapiov, TOUOC Iv w Ta wfoa.taL TtOEVTCH xa\ Ta l{icxTtaToO xotvov. Bulla Joannis III. PP. apud Baronium ann. 559. n. 5 : Insuper ex sdcro nostro Vestiario hsec donaria contulimus : videlicet crucem unam auream pensantem libras sex, callcem unum aureum pensantem libras duas, duos argent eos pensantes libras quatuor, vestes quoque sericas cum gemmis albis, et auro contextas quatuor, etc. Gregorius M. lib. 2. Ind. 11. Epist. 35: Admone, ut Vestiarium omne Episcopi sui sciant deferendum, et quantum praeviderint secum argentum adducant, etc. Joan. Diacon. lib. 1. Vitae ejusdem Gregorii M. cap. 10 : Cui liberalissimus pater, accersito Vestiario, alia sex numismata dari praecipiens, cognovit in Vestiario nihil numismatum, unde posset consolari naufragum, remansisse. Apud Anastasium Leo III. PP. in Vestiario Patriarchii dicitur a parva setate fuisse nutritus et educatus. Guillelmus Biblioth.in Stephano VI: Deinde cum venerabilibus Episcopis et Augustali Legato, per omnia sacri Palatii perrexit Vestiaria, quae in tantum devastata reperit, ut de sacratis vasis, quibus mensas tenere festis diebus Pontifices consueverant, paucissima invenirentur, de reliquis vero opibus nihil omnino. Eginhardus in Vita Oaroli Mag. sub flnem: Quicquid in camera atque Vestiario ejus fuisset invention, etc. Will. Tyrius lib. 2. cap. 15: Ex Imperialibus Vestiariis oblata sunt praedicto viro munera in auro, vestibus, vasis, et pretiosis lapidibus tarn pretio quam dignitate incomparabilia. Adde lib. 18. cap. 18. lib. 20. cap. 12. Charta Boemundi II. Principis Antioch. apud Ughellum torn. 9. pag. 174 : Primum quidem indignationem nostrum se incursurum , deinde vero 50. libras auri Vestiario et cameras nostrae ...... noverit se soluturum. Adde Chronicon Casinense lib. 1. cap. 28. lib. 4. cap. 61. Anastasium in Vitis PP. pag. 47. etc. VESTIARIUM, Vestis ipsa, vel vestis genus. Concilium Budense ann. 1279. cap. 61 : Omnes in eodem Monasterio vel regulari Canonica, et sub eadem profes-

YES
sione morantes indifferenter uno et eodem Vestiario induantur. * Vestiaire vernacule, eodem intellectu, in Lit. ann. 1407. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 238. 1 VESTIARIUM, Certa pecuniae alteriusve rei pensio quae ad vestes emendas erogabatur, Quicquid ad vestes pertinet. Gharta ann. 1136. apud Marten, torn. 2. Ampl. Collect, col. 96 : Dux portiones decimationis ad Vestiarium fratrum nostrorum pertinebunt. Tabul. Bituric. : Prapterea concedimus in Vestiaria et calcearia fratrum monachorum, sicut fuerat olim, omnes feras annuales mercati. Charta de Aquariatu de Talmundo ann. 1366: Et non tenebitur dictus Aquarius ministrare dicto abbati, nee prasposito, nee tribus officiariis ssepe dictis Vestiarium aliquod. Statuta Monast. S. Claudii pag. 77: Et 1. tenetur idem carnerarius ministrare Ventiarium ad triginta sex Religiosos ;.... videlicet librare pannum, aut cuilibet Religiosorum prsedictorum summam duorum florenorum monetas in loco S, Eugendi. Capitul. gener. MSS. S. Victoris Massil.: Si tallias, procurationes, sive etiam census et Vestiaria seu familiarium prioratus vel offtcii, logeria et salaria de tempore suo idem inventus fuerit non solvisse. Vide Vestitura. 1. VESTIARIA, pro Vestiarium, Locus in Monasterio, ubi reponuntur vestes Monachorum, apud Ingulfum pag. 866 : Askerus Prior in Vestiaria , dominus Lethwinus Supprior in refectorio.... detruncati sunt. VESTIARIUS, A vestibus, qui vestes curat. Papias: Vestiarius, qui vestibus praeest. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Vestiarius, vesteur, c'est celui qui vest.] A veste, in veteribuslnscriptionibus. Alia: L. AGRIO VESTIARIO TENUIARIO IMP. C^:s. ANTONINI Pit. [Vestiarius .Tenuarius, i. e. tenuissimorum pannorum artifex, in Inscript. sepulcrali apud D. de Montfaucon torn. 9. Antiq. expl. pag. 92.] Vide Paulum Warnefridum de Gestis Longob. lib. 5. cap. 2. Ethelwlfus de Abbatib. Lindisfarnens. cap. 19 :
.... Et fratrum praefecit vestibus ilium.

VES
De aliis vero bladis dictus curatus medietatem et Vestiarius Athanacensis monasterii aliam medietatem. VESTIARIUS, cui non Vestiarii dumtaxat, sed et Thesauri et Cimeliorum, cura committitur. Ita non alius est Pandulus Vestiarius Desiderii Longobard. Regis apud Anastasium Biblioth. in S. Hadriano pag. 99. Vestiarii summorum Pontificum non semel occurrunt, apud eumdem pag. 114. 121. quorum munus indicat Joan. Diaconus lib. 1. Vitae S. Gregorii M. cap. 10 : Accersito Vestiario, alia sex numismata dari praecipiens, etc. Infra : Rursum Vestiarium suum si forte vas quodlibet aut vestimentum haberet, interrogans, etc. Vestiarius inter q uatuor, qui summum Pontiflcem equitantem comitantur recensetur in ordine Romano. Vide Vestararius. * 3. VESTIARIA , Offlcium vestiarii apud monachos, in Bulla secularisat. eccl. Magalon. ann. 1536. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 390. et 393. Vide aliis notionibus in Vestiarium et supra. 1 1. VESTIBULUM, Vestiarium, sacristia. Vita S. Wilhelmi torn. 1. April, pag. 626: Oralione completa Vestibulum ingreditur, et ad Missam celebrandam sacris vestibus induitur. 12. VESTIBULUM. Odo in Carm. de varia Ernesti fortuna apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 358. ubi de prophano sacrificio :
statimque ex more Sacerdos Vestibulum pateramque gerens et thuris acerram Egreditur, sanctumque infert altaribus ignem.

2. VESTIARIA, apud eumdem Warnefridum lib. 2. cap. 28. Vestiaria ancilla, quae vestiarii domestic! curam habet, in Lege Alaman. tit. 80. 1. In Monasteriis feminarum Vestiaria dicitur, quae totum, quod ad curam indumentorum spectat, providet, etc. apud Abaelardum pag. 157. VESTIARIUS, Dignitas in Ecclesia Cathedrali Magalonensi, instituta a Rainerio Episc. ann. 1247. cujus curae incumbebat: Induere omnes Canonicos et Converses, exceptis Prioribus, qui tenentur dare Vestiario singulis annis pro singulis Canonicis, quos induere consueverunt, 40. solidos, etc. Vide Gariellum. SSS" Obtinuit eadem dignitas in Ecclesia Nemausensi, ut colligitur ex Charta ann. 1203. Chartophylacii Regii: "30 Raimundus Dei gratia Dux Narbon.... concedo et laudo tibi Hugoni et Laudumano Vestiario Ecclesiae Nemaitsensis, etc. 1 VESTIARIUS etiam apud Monachos dicebatur qui vestiarii monachici curam habebat, Gall. Veturier. Gharta ann. 1358 : Item quod grabotum omnium et singulorum bladorum inter ipsos curatum et Vestiarium, et eorum successores dividatur prout blada inter eos sunt dividi consueta, videlicet quod de graboto frumenti et siliginis dictus Vestiarius et sui percipiat et percipere debeat duas partes, et dictus curatus et sui tertiam partem.

Leg. videtur Thuribulum. 1 VESTICEPS, Pubertatis annos ingressus, vel etiam emensus. Vita S. Hugonis Mon. apud Mabill. saec. 5. Bened. pag. 94. et torn. 2. April, pag. 764 : Non post multum quippe temporis spatitim effectus Vesticeps, ad Levitieum pp.omotus est gradum. Occurrit apud Tertull. lib. de Anima cap. 56. Festus : Vesticeps puer, qui jam vestitus est pubertate : e contra investis, qui necdum pubertate vestitus est. Vide Vestiae. 1 VESTIFICINA, Ars vestes conflciendi, vel ipsa confectio. Tertull. de Pallio cap. 3 : Tantam igitur paraturam materiarum ingenia quoque Vestificinas prosecuta, etc. 1 VESTIFIGIUM, Eadem notione, in Gloss. Lat. Gr. IjAaTOTtotta, Vestificium. VESTIFIGUS, VESTIFIGA, Vestium artifex, in vett. Inscript. 578. 6. 7. 1 VESTIGABILIS CANIS. Vide in Canis. 1 VESTIGARE dicitur dominus, cui jus competi persequendi suos homines, cum eo inconsulto ad alium dominum transierunt. Gompositio inter Mathildem Teneraemundas dominam et Joannam Flandr. Comit. ann. 1221. apud Miraeum torn. 1. pag. 741. col. 1: Talis est conventio quod neutra potest Vestigare et sequi servos, nequealbinos;.... de uno dominio in alterum ; sed et in feudis potest Vestigare et sequi, et eorum homines sequentur, ubicumque solebant. Vide in Secla 4. VESTIGARIUM. Vita Aldrici Episcopi Genoman. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 33 : Postquam invenit traditiones et precarias, sive privilegia, et strumenla multarum Chartarum in Vestigario sive armario, etc. Ubi legend, videtur Vestiario. Vide in hac voce. 1 VESTIGIUM, Pes, Gall. Pied. Vita S. Leonis PP. IX. apud Mabill. sec.. 6. Bened. part. 2. pag. 64 : Nee pro ullo saeculari impedimenta quemquam diem omit-

VES

VES

VES

293

tebat, quin omni mane ipse per se paupe- hoc, quod ipse Episcopus post expulsiorum turbae deserviret, ac dominion exem- nem paganorum (Fraxinetensium) priplo, eorum Vestigia abluendo victum suffi- mus Vestire coepit ipsam civitatem, unam cientem tribueret. Ferarum vestigiis latera medietatem de omnibus, quae in circuitu persecare, i. e. unguibus, in Cod. Theod. ejusdem civitatis adjacent, redderet vel dpnaret. Odo Cluniacensis de Reverlib. 9. tit. 12. leg. 1. 1 VESTIGIUM MINARE, Vestigare, ves- sione S. Martini cap. 7 : Nolo Ecclesiam gium sequi, in Decretione Ghlotarii II. meam tanto defraudari thesauro, quia Episcopus factus eo Vestitam inveni. Eegis cap. 16. Vide Huesium. j VESTIGIA. VERITATIS dicuntur argu- Charta Caroli M. in Chronico Laurismenta, testes, scripturarum conlatio? in hamensi pag. 59 : Dum diceret, quod suus pater de ipso Monasterio Vestitum Cod. Theod. lib. 9. tit. 19. leg. 2. dimisisset, etc. [Praecept. Ludovici Pii | VESTIGUAL, pro Vectigal, in Charta Gervasii Milit. ex Tabul. Cenoman. : ann. 3. ex Tabular. S. Mevenni: DomiTradidi quietus ab omni consuetudine nus et genitor noster Karolus constituit exactionis, vel vicariae, seu ceterorum Ves- ut ipse Helogar episcopus et abbas S. Metigualium. Vide in Vectiginal. venni, omnes res undecumque eo tempore VESTIMEN, Vestimentum. UtiturFelix praedictae ecclesiae juste et rationabillter per diversa loca Vestitae erant, tenerent, -Gyrwensis in Vita S. Guthlaci n. 16. 1 VESTIMENTI-CLAVIA , Vestiarium , etc.] Vide Chartam Alamann. Goldasti Bollandistis, ex Testam. Bertichramni 42. Roverium in Reomao pag. 173. etc. torn. 1. Junii pag. 722. Melius apud MaMA.NUM ALICUJUS VESTIRE, Tradere, bill, torn. 3. Analect. pag. 131: Vestimen- investire: Manus vestita ejus, cui tratum damea, i. e. Damascena. Vide Pa- ditio facta est. Lex Bajwar. tit. 17. 3 : ricla. Mei antecessores tenuerunt (territorium) 11. VESTIMENTUM. In Vestimento ju- et mihi in alodium reliquerunt, et Vestita est rare, in Leg. Frision. tit. 3. | 4. Vide in illius manus, cui tradidi. Charta AlaJuramentum. mann. Goldasti 58 : Post meum discessum 1 2. VESTIMENTUM, Missio in posses- ipsas res ad Monasterium S. Galloni adsionem. Vide infra in Vestire 1. melioratas revertant, absque ulla contra1 3. VESTIMENTUM. Charta Johannis dict ione vel minuatione, manu Vestita, Reg. Franc, ann. 1361. ex Regest. 90. partibus meis.... possideant. Chartophyl. Reg. ch.. 608 : Et quicumque VESTITURA. , inquit Vadianus, hoc haberet domos, hospitia seu Vestimenta ipsum est, quod Investitura, hoc est, in prope muros et fortalicium.... ubi inimiei possessionem missio, aut possessionis se possent includere, etc. Legend um Vas- securitas et conflrmatio, quam et benetimentum, vel Bastimentum. Vide in his ficium ilia secula, et feudum, quod fere vocibus. a Francis natum et inductum est, voca1 4. VESTIMENTUM, Aulseum. Vide runt. Et lib. 3. pag. 88. Vestituram inVestis. telligi ait, jus possessionis concedendum, T VESTINA, Titulus ecclesise, in qua quod Episcopi Abbatesve a Principe acceferia secunda post Dominicam 2. Qua- pissent, nisi videri queat Vestituram did, dragesimae statio erat, ut legitur in Ca- quas lehen dicitur. Capitula Caroli M. pitulari Evangeliqrum, quod Codici Lu- lib. 4. cap. 19 : Et coram eis rerum suoxpviensi Evangelia complectenti subji- rum traditionem facial, et fidejussores citur; ubi rectius in Vestina habetur Vestituras donet ei, qui illam traditionem quam in Kalendario Frontonis inter accipit, ut Vestituratn facial. [Ubi in Vestina. Cod. Reg. in Nota marginal! legitur 1 VESTIO. Vide mox in Vestire 1. Hie notari potest quod ex sola traditione VESTIPLICA, femina, quae vestes plicat. quae fit per investituram, non transfertur Pajpias, et Glossae Arabico-Lat. [Femme dominium. Si enim transfertur, cum hue qui ploie vestemens, in Gloss. Lat. Gall. per investituram traditio facta fuisset, Sangerm. Occurrit apud Quintil. Decla- eoque factus dominus, qua occasione ab mat. 363. Vestiplicus, qui viris idem offl- heredibus vexaripoterat.} [** De Vestitura cium praestat, apud Reines. Inscript. 9. et Traditione videndus Beseler Pact. 64. et 11. 90. unde apud Nonium legen- Hered. torn. 1. pag. 21. ad cap. 6. Capit. dum est fortassis Vestiplici pro Veslis- ann. 819. unde lib. 4. cap. 19.] Tradit. pici, et Vestiplicae pro Vestispicae, apud Fuld. lib. 1. tr. 157 : Reginwald et Otwin Plaut. Trinuni. Act. sc. 1. uti praefert fecerunt Vestituram in praesentia Hesses, Codex MS. Camerarii, auctore Greevio et ego Wigger accept. Infra : Horum omnium Vestituram cum stipulatione subad Gloss. Isid. in hac voce.] 1. VESTIRE, Possessionem conferre rei nixa perfecit. Flodoardus lib. 1. Hist. alicujus, Investire. Vestir, in Consuetud. Remensis cap. 20: Eique in praesentia Laudunensi art. 227. Vestir et ensaisiner, ftdelivm suorum, legali de more, Vestituin Sedanensi art. 259. 260. 262. [Notitia ram ex ea (villa,) et Chartam fecit. Taann. 993. apud Marten, torn. 1. Ampl. bular. Monasterii de Luco, ,pud MarCollect, col. 350 : Abbas nimium credulus cam lib. 3. Hist. Beneharn. cap. 3. n. 8 : promissionibus vicecomitis et suorum, ap- Qui quidem Rex de hac patria Vestituram prehendens viregam suam dixit: In tali dedit avo Vicecomitis, qui erat de ejus conventions, ut locuti estis, audiente me, progenie, dedit Deo et S. Vincentio parVestio vos; et ita Vestivit eum, etc. Oc- tern suam super altare. [Missos ei dedit currit passim.] qui ei inde plenam Vestituram facerent, VESTITUS, Qui de re aliqua investitus in vet. placito apud Baluz. torn. 3. Misest, qui rem possidet. Vestu et mis en cell, pag. 125. Charta ann. 871. apud possession, in Consuetudine Laudunensi Murator. torn. 9. part. 2. col. 933: Ad art. 226. Calniacensi art. 32. 33. et aliis. vestram partem corporalem facio VestituCharta Caroli 0. Regis apud Beslium ram ad vestram proprietatem habendum. pag. 229: Unde Caenobium S. Dionysii Qui (locus) populari judicio in regiam Vestitum fuerat a bonis Deum timentibus rectamque venit Vestituram, ex Charta hominibus. Alia Riculfl Episcopi Foroju- Ottonis Imp. apud Mabill. saec. 5. Beliensis apud Ruflum et Sammarthanos : ned. pag. 243.] [* Annal. Hildesh. ad Illi vero timorem Domini pr& oculis ha- ann. 1039. apud Pertz. Scriptor. torn. 5. bentes, tale ei consilium dederunt, ut pag. 43 : Senior noster Thietmarus epispraster haereditatem, quam Ecclesia prae- copus post obitum praedictse domnae Sodicta ibidem antiquitus habuit, si propter phiae decimas super Gandeshem circum-

jacentesque villulas, quas ipsa a nostris senioribus in beneficium habuit, in suam Vestituram recipi jussit. Quod Vestitura indominicata dicitur in Vita S. Gerardi cap. 21. ibid. torn. 6. pag. 503 : Concessit dud Beatrici tenere abbatias Mediimonasterii et S. Deodati, retinens in Vestitura indominicata monasteria et 10. mansos, etc.] Adde Chronicon Mauriniacense pag. 371. Maxime vero IN VESTITURA. rei alicujus esse dicitur, qui hanc possidet. Praeceptum Caroli M. pro Hispanis, editum a Steph. Baluzio : Et dixerunt, quod aliqui pagenses.... eos exinde expellant contra justitiam, et tollant nostram Vestituram, quam per 30. annos et amplius Vestiti fuimus, etc. Capitula ejusdem Caroli M. lib. 4. Cap. 34 : Si quis proprium nostrum, quod in Vestitura genitoris nostri fuit, alicui querenti sine nostra jussione reddiderit, etc. Adde cap. 45. et Appendicem 3. ejusdem libri cap. 7. Capitul. 2. Ludov. Pii. ann. 819. cap. 6. 8. Concilium Suessionense ann. 853. part. 2. cap. 3. Compendiense ann. 868. cap. 3. Capit. Caroli C. tit. 39. cap. 8. Bullarium Cluniacense pag. 4. etc. [Notitia vetus apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 118 : Insuper testantur quod.... mater Cenomanicae civitatis ecclesia Vestituram legitimam habuisset de prs&dicto monasterio, et adhuc triginta anni non sunt transacti quod ex eo legitimam Vestituram habuit.] Chronicon Andrense: Hujus Ecclesiae. Monachi per annum et diem in ejusdem terras Vestitura sunt. Charta Alamannica Goldasti 28 : Statuimus inter nos, ut venerabili Abbati et fratribus praedicti Monasterii decimam in subnotatis locis, sicut illius temporis in illorum erat Vestitura, concederemus. Infra : Cujus decima tune in mea Vestitura erat. Ita in Charta 95. 97. in Chronico Besuensi pag. 504. etc. Discrimen tamen inter vestituram et possessionem videtur posuisse Joannes IV. PP. in Epistola ad Isaac Syracusanum Episc. edita ab Holstenio : Majus enim fuit possessionem dare, quam sit Vestituram concedere. [In eo duntaxat differunt quod haec nudam traditionem, ilia vero securam stabilemque possessionem signiflcet.] * Charta ann. 928. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 272. col. 1 : Gulisam in pago supradiclo et comitatu Everhardi de rebus sancti Servatii.... pro Vestitura et firmitate. Veste et Vesture, in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fql. 64. r: Ouquel terroir nous avons le xiij. denier pour les Vestes, et xxij. deniers et obole de chascune Vesture. Ubi per Vestes, laudimia intelligo; et per Vesture, quod pro missione in possessionem seu investitura domino solvitur. Charta ann. 1311. in Chartul. abbat. Regalis-loci part. 1. ch. 30 : Lesquelx religieus disoient et maintenoient que en tous les lieus oil il avoient cens fonsiers,.... il avoient Vest, devest, ventes, justice dou fons, etc. Vest autem rei venditae emptori cessionem signiflcare videtur, in Charta ann. 1293. ex Chartul. S. Corn. Compend. fol. 201. v. col. 2 : Quand il avenra que aucunes personnes marchanderont ensamble audit liu, et il venront au Vest ou au devest doudit marchie ou de I'escanges, etc. 1 VESTITUS, Beneficium, feudum, quo ab alio quis investitur, et opponitur acquisito. Charta ann. circ. 1095. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Nos pariter donamus aliquid de hereditate nostra quae nobis per comparationem, vel per Vestitum advenit. 1 VESTITIO, Eadem, ut videtur, no-

294

YES

YES

VES

tione. Charta ann. 1004. apud Mabill. torn. 4. Annal. Bened. pag. 176: Facio hanc donationem.... de ipsa villa, quam vacant Campanias, de ipsa scilicet medietate mea, quam ego propter Vestitionis causam ibi habeo, vel habere debeo cum integritate et absque ulla diminu tione. Nisi tamen propter vestitionis causam intelligas rations culturae. VESTURA. In aliquot Consuetudinibus municipalibus idem valet, quod Vestitnra, aut investitura, ut in Laudimensi art. 226. et aliquot aliis. Joannes Abbas Laudunensis in Speculo Historian MS. lib. 11. cap. 17 : Lequel lea mist en Vesture de la Comte d'Artois, etc. Chronicon Flandriae cap. 8: Pource qu'Alienor sa mere exhortoit le Roi son Baron a mettre Jean sonaisnefils en Vesture de ce iju'elle tenoit du Royaume de France. Sed praesertitn hsec vox in rebus tantum censui obnoxiis usurpatur, in Consuetud. Vitriacensi art. 18. Sedanensi art. 208. 261. Remensi art. 140.142. Noviodunensi art. 34. Calniacensi art. 53. in Magno Recordo Leodiensi pag. 60. etc. VESTIMENTUM, Idem quod Vestitura, Missio in possessionem, vel ipsa possessio. Bractonus lib. 4. Tract. 1. cap. 1 : Possessionem nudam, quam Intrusionem vocat, ait earn esse, quae non vallatur aliquo Vestimento, legitima vestitura. VESTITIO, Investitura. Charta S. Bqnifacii de flnibus Fuldensis Monasterii, apud Browerum lib. 1. Antiq. Fuld. cap. 4: Idea placuit nobis, ut eundem locum, qualiter certis terminis consist it, annotemus, et idoneis testibus, qui in prasdicti Principis traditione et Vestitione ipsius loci affuerunt, subterftrmemus. [Charta ann. 838. apud Eccardum in Hist. Misnens. col. 253: Signum Freibrathti et Otocan r qui hanc Vestitionem fecerant. Vestue, in Charta Garnerii Abbat. Corb. ann. 1307. ex Chartul. 21. ejusd. loci fol. 87. v: Nous pria et requist ledis Jhans que ledis seigneur Regnault en vausissons saisir etluy mettre en Vestue et recepvoir a homme, lequel nous en saisismes et Vestimes et I'en receumes en nostre foy et en nostre hommages.] 1 VESTITUDO. Eodem significatu. Tradit. Emmeram. cap. 45. apud Pezium torn. 1. Anecd. part. 3. col. 330: Einhardus et Erhardus Vestitudinem fecerunt Adalwino Episcopo de his omnibus quorum hie commemoravimus. Sed leg. forte Rectitudinem. Vide in hac voce. ^ VESTITOR, Qui alterum vestit, seu in. possessionem mittit. Tradit. Emmeram. cap. 4. ibid. col. 204 : Testium quoque nominee sunt haec; Patho, Ogof Lantpertus autem frater ejusdem Egilolfl et Adalhun vassus episcopi fidejussores et Vestitores extiterunt. VESTITUBA , Census, qui quotannis exsolvitur in signum concessae vestiturae, seu possessions, [re tamen ipsa etiam nondum obtenta, ut ex dicendis manifestum flet.] Charta Caroli C. ann. 855. in Spicilegio Acheriano torn. 12. pag. 117 : Eo videlicet modo et tenore, ut Lambertus fidelis noster diebus vitse suse jamdictam EcclesiamS. Stephani propter Vestituram singulis annis nonam et decimam ex ea persolvens, ipsam jure beneficiario et usufructuario interim teneat, etc. Eadem verba habentur in Charta ejusdem Caroli ann. 3. in Tabulario Eccles. S. Cyrici Nivernensis. Vetus Charta in Tabulario Ecclesiae ViennenSis fol. 16 : Tali itaque tenore, quatenus dum vivo, ex eisdem rebus usum fructuarium obtineam, et omni anno praedictas Ecclesiee modium unum vini in Vestitura

persolvam. Alia ann. 912. fol. 18: Ea ta- vers le Roy a Paris, et mettre le devant men rations, ut dum advixero, usufruc- dit Louis en I'Advesture de la Comte de tuario ipsas res obtineam, et annuatim Flandres. Cap. 68: La monstra Messire festivitate S. Mauricii in Vestitura inter Robert d'Artois unes lettres sellees du panem unum modium persolvam; et si seel du Conte Robert d'Artois, contenans, Ado frater meus superstes mihi fuerit, que quand le mariage du Conte Philippes ipsas res dum advixerit sub eadem Vesti- d'Artois.... fut faict, le Comte les meit en tura obtineat. Alia Bernuini Viennensis Advesture de la Comte d'Artois. DISVESTIRE, Possessione rei alicujus Episcopi ann. 887. ibid. pag. 147 : Quae deserla sunt restaurando, et quae desti- aliquem exuere : Devestir, in Consuetud. tuta resedificando, et quae non sunt ves- Calniacensi art. 30. Charta Henrici IV. tita revesliendo, et ipsa die solennitatis Imp. ann. 1114. in Orig. Murensis MoS. Mauricii solo.,., persolvant ad lumma- nasterii pag. 23 : Ut nulla deinceps perria et Vestituram Ecclesiae ejusdem S. sona parva sive magna supradictum MoMauricii. Testamentum Bernonis Abba- nasterium de aliquo beneficio suo inquietis Cluniacensis : Eo tenore, ut per sin- tare, molestare, Disvestire ulterius audeat. gulos annos census 12. denariorum pro Judicatum ann. 1073. apud Fr. Mariana, Vestitura reddatur. [Charta ann. 997. ex in Mathilde Comitissa : Ut nullus quiliChartul. Aptens. Eccl. fol. 54 : Tenor is- libet homo... sine legali judicio Disvestire tius prsestariss iste est, ut Samuelus et prsesumat. Adde Ughellum torn. 1. pag. uxor sua sive haeres illorum pro illis rebus 252. [Se sont dessaisis et devestus, in ad S. Mariam et S. Castorem, sive ad Charta ann. 1332. ex Tabul. S. Martini Episcopum et adclericos ejusdem ecclesise Pontisar.] Actus ipse Divestionis Devest inter censum et Vestitura omnique anno ou dessaisine dicitur in Consuetud. Read mense Madio persolvat moltonem mensi art. 163. Vest et devest, in Lauduunum. Vetus Charta apud Mabill. saec. nensi art. 54. 132. Vide Gallandum de 4. Bened. part. 2. pag. 271: Pro Vestitura Alodio pag. 90. vero annis singulis in festivitate beatissiFiebat autem Disvestitio, projecto pilo morum Maccabaeorum Kalendis Augusti vestimenti, quasi qui se disvestiebat de pastum unum fratribus canonicis in Vien- re aliqua,vestes reyera deponeret.Hincnensi Coenobio positis, faciafis.Chartular. marus Laudunensis in Epistola ad Re5. Petri de Neronis-villa fol. 9. v: Hasc mensem, torn. 2. operum Hincmari Reomnia donavit Albericus monachis ad pos- mensis Archiepiscopi pag. 341: Potestis interrogare, cur ea, quae nunc repetit, sidendum jure perpetuo, ita quod monachi haberent ea in eadem potestate et nullo cogente, nullo suadente, per pilum dgminio quo Albericus tenuerat ea, ex- vestimenti sui a se terra tenus ejectum, cepto hoc quod Adelaidis, uxor ipsius Al- non tantum dereliquit, quantum abomiberici, in cujus dote hasc omnia erant, nando despexit, adjiciens multo sibi me~ teneret ea quandiu huic seculo adviveret lius, ac esse sine his, quae ei dederam. et ea tenere vellet, tali pacto quod inte- Charta Godefridi.Ducis Brabantiae ann. rim dum Adelaidis viveret et ea teneret, 1174. apud Miraeum in Diplomat. Belg. monachi haberent pro Vestitura in una- cap. 65: Quadraginta ergo solidos, quos quaque septimana unam eminam annonse de horreo supradictas villas annuatim de supradicto molendino et de pratis tollendos existimabam,.... projecto a me unam carrucatam feni, et in aqua piscari pilo pallii meijuxta morem nobilium werfacerent quotiescumque vellent ; et post pivi. decessum Adelaidis haberent monachi 1 DEVESTITCIM FEUDUM, Derelictum, hsec omnia supradicta absolute ad possi- ut videtur. Charta ann. circ. 970. ex madendum in perpetuum. ] Tabularium jori Chartulario S. Victoris Massil. fol. Prioratus de Paredo fol. 34 : Tali Con- 135: Unam medietatem tibi damus de ventu ut in vita sua teneat, (mansum) et feudum possessionis Devestitum et de hesextarium frumenti omni anno in Vesti- remo et in antea de quantum vestitum tura persolvat. Id est, cum ager fructus erat unam medietatem habeas. 1 REYESTIMENTUM, Iterata missio in. fert. possessionem. Charta ann. 1242. ex Char| VESTIO, Eodem intellectu. Vetus Notitia in Tabul. Abb. Belliloci in Le- tul. Maurigniac. : Pro laudationibus, movic. : In unaquaque villa cedimus venditionibus aut Revestimentis ab ipso unum mansum, et in unoquoque manso emptore, vel a dictis abbate et conventu de tola vicaria sua damus eis 4. dena- aut priore de Stampis veteribus, nichil rios, et 1. gallinam, et tertiam partem de penitus exigendo. Alia ann. 1247. ibid. : omnibus placitis, et de Vestionibus simi- In ipsius Petri manu saepedicti Ansellus liter. et ejus uxor de dicto censu se deseisieVESTITIO, Eadem notiohe, in Tabula- runt et de ipso ad ipsorum petitionem rio Conchensis Abbatiae in Ruthenis, et idem Petrus Revestivit abbatem. Vide in Tabul. Prioratus de Domina in Del- Revestire. phinatu crebrius occurrit. 1 2. VESTIRE, Colere, agrum excolere. VESTURA, Pari signiflcatu. Charta Notitia ann. 993. apud Marten, torn. 1. ann. 1273. ex Chartul. Campan. fol. 449. Ampliss. Collect, col. 349 : Igitur cum.... col. 2: Omne illud quod dictus Huetus terra Tolonensis caepisset Vestiri, et a poterat haberi in Vesturis, ventis, etc. cultoribus coll.... His ita gestis, venerunt T VESTTTUBA TESTAMENTI, Census, Theodericus et Noe fratres ad Adalardum qui quotannis exsolvitur in signum con- abbatem, rogantes eum verbis blandis ut cessse vestiturae earum rerum, quae post concederet eis Cathedram Vestire ad memortem testatoris in possessionem do- dium vestem, quod et factum est. Abbas nantur. Tabul. Latiniac. : Pro Vestitura vero missis bobus cepit t err am quae. est vero hujus testamenti quotannis tres mo- ante ecclesiam S. Damiani ambienter exdli vini in nomine sanctae Trinitatis exhi- colere, et hue illuc rumpere terram ad fabeo ad elemosinam. ciendas condaminas. Noe vero et TheodeADVESTIBE, Idem quod Vestire, inves- ricus dixerunt ad alterutrum: Isti monatire. chi semper habebunt totam terram raptam ADVESTITUBA, in Consuet. Castella- (ruptam) et nos qui dicimur Vestitores, niae Insulensis art. 46. Namurcensi art. quandoque erimus illusi nihil habentes, 48. 70. 75. Advest, missio in possessio- etc. Domine abba, colligite me in medietanem. Chronicon Flandriae cap. 59: Sauf tem terras, et vestite me in tali conventione ce que le Comte de Flandres devoit venir Domine abba, isti vestri Vestitores

YES
exhibuerunt vobis umquam mel vel ceram ? Bonaldus debet ipsam terrain Vestire et edificare, in Charta ann. circ. 970. ex major! Chartul. S. Victoris Massil. fol. 135. Hinc VESTITUS AGEK dicitur, cui fructus insunt, et abso opponitur, seu inculto. Paulinus in Panegyrico pag. 523 : Tom. 2. pag. 834. Ita tamen, quod homines nostri communicabunt in omnibus prasdictis terris, postquam prasdicti Fratres Vesturas asportaverint, cum animalibus suis, etc. [Charta apud Madox Formul. Angl. pag. 134 : De prasdictis vero pratis, pascuis et pasturis prsedictus Abbas percipiet et habebit totum proficuum et totam Vesturam.] [** Placit. ann. 31. Cernite nulla suis emergere semina campis, Edward. I. Teg. Angl. in Abbrev. Placit. Ne prius intereant labe soluta putri. pag. 250. Ebor. rot. 53 : Quia per juratos Nuda seris, Veslita legis, jacis arida grana, testatum est, quod dictus abbas et anteAtque eadem fructu multiplicata metis. cessores praedictorum non dederunt soColonia vestila, in Concilio Valentino lum, sed Vesturam, quae Vestura non est III. ann. 853. cap. 9. Charta Conradi liberum tenementum, immo quoddam Regis ann. 967. apud Joan. Columbum proficuum exiens de prato praedicto, ideo, lib. 2. de Episc. Sistaric. n. 3 : Omniain etc.] omnibus cultis, et incultis, Vestitis et de* Vesture, eadem acceptione, in Lit. sertis, quaesitis et quasrendis, etc. Alia remiss, ann. 1444. ex Reg. 176. Chartoph. ejusdem anni in Tabulario Abb. Belli- reg. ch. 332: Le suppliant aperceut sur loci in Lemovicib. n. 68 : Hoc est villam I'oriere ou rive d'un champ, entre la Vesnostrum, quae vocatur Candidas, videlicet ture d'icellui et ung fosse, icellui Colart et cum mansis Vestitis, advestiendis, campis, sa femme, etc. 1 VESTIS, Eodem signiflcatu : hinc ad pratis, etc. Unum curtile vestitum, in Charta Balduini Comit. Flandr. ann. medium Vestem vestire, dare, est pro me1063. in Diplomat. Belgic. Alia ann. dietate fructuum agrum colere. Dede1298. in Hist. Guinensi pag. 128: Terram runt ei ad medium Vestium,ejL Tabul. S. scilicet quandam, nemore Vestitam, in Victoris Massil. regnante RodulphoReg. loco, qui dicitur, etc. [Charta ann. 1180. Alam. Vide supra Vestire 2. apud Stephanot. torn. 1. Antiquit. BeH.EBETICUS VESTrrus,Convictus.Vide ned. Lemovic. MS. pag. 116: Medietas Hssretici. terras tam desertae quam Vestitae pro 20. OBLIGATIO VESTITA, Quae nudes opposolidis Sarbarinorum. Vinea vestita, in nitur apud Brittonem de Legib. Angl. Chartul. Matiscon. fol. 57. Heritage con- cap. 28. initio, quse scilicet vestitur vel vert , Heritage descouvert, in Litteris re, vel verbo, vel scripto, vel mutuo ann. 1324. inter Ordinat. Reg. Franc, consensu, vel denique firma junctionis, torn. 5. pag. 380.] Mensura vestita, in etc. Tabulario S. Flori in Arvernis : 4. sextaPAGTTJM VESTITUM, seu quod habet veria et eminas bladi ad mensuram Vesti- stimentum, opponitur pacto nudo, ex quo tam S. Flori. Vide Absus, et Mansus. scilicet non nascitur actio. Contrahitur 1 VESTUS, Eodem Intellectu. Charta autem obligatio ex sex vestimentis, quse Elizabetse Comit. ann. 1224. ex Tabul. omnia dicuntur Vestimenta pactionum et Abbat. de Balaneiis, nunc de Valois donationum, quse recenset Fleta. lib. 2. dioec. Ambian.: Duos modios bladi et cap. 56. 3. et seqq. unum advenae (avense) ad plenam mensuf 3. VESTIRE, Auleeis ornare. Vide in ram, quod pro quartario Argorias tam in Vestis. * 4. VESTIRE SE IN DOBSO ET IN LEGterris quam in aquis et maristis, excepto Vesto, eidem Allelmo dicta ecclesia an- TO, Rem vestiariam et supellectilem lectualem sibi suppeditare. Chartul. nuatim persolvebat. T VESTITIO, Mansio, domus cum agri Celsinian. ch. 658: Memetipsum pro moculti portione. Charta ann. 1153. inter nacho tradidi, tali equidem pacto, ut ego Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. memetipsum in dorso et in lecto Vestiam, 548 : Debent in hoc honore ipsi fratres ho- excepto quod stamineas et femoralias spitalis quinque Vestitiones cum homini- supradictus prior michi dabit. Ibid. ch. bus ad minus ponere. Si autem ibi plus 688: Prasparato ipse sibi vestimento et ponere voluerint, eis licebit usque ad xil. lectulo. I. VESTIS, Aulseum, et maxime sic quse Vestitiones unaquasque habebit hortum suum unites sextariatas sine quarto appellantur ea quse sacrarum 'sedium el decima : ultra xn. quantascumque vo- parietibus appenduntur : vel panni saluerint, dum tdmen hortum non habeant cri, et qui altari, aut circa altare, apPrasterea si aliquibus fortuitis casi- tantur. Gregorius II. PP. in Epist. 2. ad bus Vestitiones supradictas destructae vel Leonem Isaurum : Cum sanctas Ecclederelictas fiterint, debent eas reasdificare sias fimbriatis Vestibus convestitas et vaet reformare arbitrio abbatis S. Guillelmi riegatas invenisses, eas ornatu privasti Quamdiu autem mansus sine Vesti- atque vastasti. Anastasius in Benedictq tione fuerit, habebunt in eodem manso jus III. PP. pag. 205 : Apostolorum Principi popuUque janitori obtulit miras pulchripascendi, etc. VESTURA, Fructus quilibet agro hse- tudinis Vestem undm aureo textam opere, rentes : Advesture, in Consuetud. Na- decoreque fulgentem, almificam annunmurcensi art. 23. Cameracensi tit. 12. tiationis habentem Historiam, et Hypaart. 22. 23. Sanpaulana art. 20. Valen- panti, qualiter ipse unigenitus Dei filius tianensi art. 118. Insulensi, et aliquot templum ingressus doctorum in media aliis. Leges Inse Regis cap. 69 : Qui ha- residebat. Vide pag. 128. 129. et alibi bet 20. hidas, debet comittere 12. hidas passim.Guilelmus Biblioth. inStephano Vesturae terrae, quando velit abire. Fleta VI: Plurimas sacratissimorum altarium lib. 2. cap.4 : Inquiratur etiam, quantum aurex Vestes, cum reliquis pretiosis ornaVestura singulorum boscorum, et reflecto- mentis non defuerunt. Ibidem : Vestem rum praedicte modo assartatorum valuerit, sericam super altare unum. Frodoardus antequam assarta ilia facta fuerint, etc. de Summis Pontific. : Adde cap. 71. 5. Monasticum Anglic, Veste Petri gemmis auroque gravi induit aram. torn. 1. pag. 723 : Et per omnes forestas, landas, et Vesturas meas, pasturam pie- Sugerius de Consecrat. Eccles. S. Dion.: nariam omnium animalium suorum, etc. Cum ipsius parietibus et columnis et arPag. 841 : Exceptis pratis et bladis, ubi cubus auro tectas Vestes margaritarum post ablatam Vesturam libere pascentur. varietatibus multipliciter exornatas sus-

YES

295

pendi fecisset. Adde Joannem VIII. PP, Epist. 84. VESTIMENTDM, Eadem notione. Testamentum Widradi Abbatis Flaviniac. ann. 1. Theodorici Regis : Vel reliquas fabricaturas, seu ministeria Ecclesiae vel strumenta chartarum, libros vel Vestimenta Ecclesiae, vel omne presidium quod vivens possidere videor, etc. Vasa et vestimenla Ecclesise, apud Herardum Turonensem in Capitulis cap. 20. "EvSu[ia, in Vita^ S. Nili junioris pag. 123 : "Aipes jie oc[j.9'.cxffat TO Ouo-tacfTrjptov svSy(ia7i TioiuTiixon;. 'Ispal evSuTat in Epistola Syno~ dica Joan. Damasceni ad Theophilum Imp. pag 141. et in septima Synodo act. 7. apud B. Dorotheum in Prsefat. Doctr. [et Anonymum in Romano Lacapeno num. 44.] Vide Honorium Augustod. lib. 1. cap. 167. 171. et Descriptionem nostram sedis Sophianae. * Vestement, eodem sensu,in Lit. ann. 1402. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 514. VESTIEE, [Aulseis ornare.] Liber Sacramentorum Gregorii M.pag. 156. edit. Menardi: Post hasc Vestiatur altare, cum Antiphona: In velamento alarum tuarum, etc. * Vestir, eodem sensu, in Compendio hist. Gall. torn. 10.Collect. Histor.Franc, pag. 279 : Icist Robers roi de France Vesti le cars de monseignor saint Savyniens d'or et d'argent. DE VESTIBUS et familia alicujus, apud Continuatorem Chronic! Nangiac. ann. 1314. Vide Roba. * VESTIS ALATA , Vestium ornatus instar alarum- Stat. synod. Tornac. ann. 1481. pag. 99 : Inhibemus.... presbyteris, beneficiatis ac offieiatis et religiosis nostrae dioecesis ne Vestes nimium breves, aut in spatulis alatas portare prassumant. Vide Capae alatse. 1 VESTIS APOSTOLICA, Scapulare monasticum. Vide supra Scapulare. VESTIS BELLICA, id est, lorica, in Lege Anglior. tit. 6. | 5. j VESTIS COBDATA, Certa ratione torta. Cone. Terracon. ann. 1282. apud Marten, torn. 1- Ampl. Collect, col. 279 : Statuimus quod clertci omnes provinciss Terraconensis, sive sint in sacris, sive in minoribus Ordinibus constituti, non portent nee induant camisias, tunicas, vel alias Vestes cordatas. Vide Cordatas Tunicas et Cordellatus. j VESTES FEBIT^, f. Ex pellibus ferarum. Donaverunt Vestes feritas quas habebant, in Chron. Mutin. Johan. de Bazano apud Murator. torn. 15. col. 608. ^ VESTES INNOGENTI^:, Quibus baptisati induuntur. Statuta Eccl. Nannet. apud Marten, torn. 4. Anecd. 09!. 954: Item, cum in quibusdam parrochiis albas Vestes innocentias baptismalis, sacro chrismate delinitae, non sine periculo sortilegii, aut avaritias vitio a parvulorum matribus, soleant retineri, etc. 1 VESTIS INOBDINATA, Vetita, quae non decet, in StatutisEccl. Aurel. apud eumd. Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 1283 : Ne habeant (Sacerdotes) cappas alatas et Vestes inordinatas, maxime houcias, etc. * VESTIS LINGIA. Vide supra Lingius. * VESTIS NUPTIALIS, Superpellicium, Vestis linea, manicata. Charta ann. 1238. ex Chartul. S. Petri Insul. sign. Decanus fol. 115. v: Ordinamus, ut quemadmodum praspositus Brugensis in ecclesia Insulensi,... in qua ecclesia ipse debebit semper sicut canonicus cum Veste nuptiali ire temporibus institutis, quocienscumque ad ecclesiam ipsam accedet.

296

YES

,VES

VET

Occurrit rursum in Oh. ejusd. ann. in apud Murator. torn. 18. col. 920 : Hsec habeam. Et in festivitate S. Mari& iiij. Suppl. ad Miraeum pag. 102. col. 1. Stat. equidem simulata Vestitio acta erat in Nonas Februarii duodecim denarios in ann. 1247. in Lib. nig. 2. S. Vulfr. Abba- camera quadam secreta, in quam Azzo Vestituria persolvam; post meum vero devil. fol. 25. r: Jurabunt (capellani) quod antequam vestes traderet perituro trans- cessum, ad ipsum locum cum omni intea prima pulsata usque ad meridiem, et a iverat. Aliis notionibus, Vide in Vestire gritate veniant. In Vestitura ex alia Nona pulsata usque ad completorium, ec- I. set 2. ejusd. Alber. ibid. pag. 117. Vide in Veclesiam nostrum, nisi in Veste nuptiali, Vestison, in Charta ann. 1311. ex stire 1. 1 VESTITUS, 2* declinat. Vestis, in non intrabunt. Stat. synod. Tornac. ann. Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 53 : Laquelle 1366. pag. 24 : Capellani ecclesiarum ha- dame Contesse puet et doit prendre deves- Actis Episc. Cenoman. pag. 93 : CensiVestitos duos, et capas bentes capellanias in ecclesiis curatis, tisons et faire Vestisons de toutes les cho- vimus vobis non incedant, dum divina celebrant, nisi ses, censives et rupturieres, vendues et duas episcopales, etc. Vide in Vestire in Habitu nuptiali, scilicet cum superpel- alienees souz la seignorie de ce que ele 1. et 2. licio. tient. Vide in Vestire 1. * Italis, Vestito. Stat. Mantuae lib. 2. VESTITOR, Idem qui a Veste est, Ves- cap. 21. ex Cod. reg. 4620 : Quo facto de* VESTIS PECTORALIS , Qua pectus praesertim tegitur. Lit. remiss, ann. 1354. tiarius. Vestitores divinorum simulachro- mum induatur camisia, Vestito et zona, in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 301: Qui- rum, apud Julium Firmicum lib. 3. cap. et vestitus dimittatur in pace. VESTIZO, Mensurae species. Charta dam ex ipsis dictum baillivum per Vestes II. Deorum vestitores, cap. 14. qui Deopectorales maliciose ceperunt, pulsando et rumstatuas yestibus exornabant.Inscri- ann. 1215. ex Cod. reg. 4659 : De sarcina bestise sal deferentis, Vestizonem unum. hurdando eumdem viliter ac turpiter hue ptio Romas in Exquiliis : D. Phedimo Vestitori M. Aug. Phasder. fratri piisw VESTRATIM. Probi Ars minor apud et illuc. VESTIS SANCT^E MARINE, Velum San- simo. Alia in Roma Subterran. lib. 3. Maium Classic. Auctor. torn. 5. pag. 279. ctimonialium, vel virginum Deo sacra- cap. 3 : Hie positus est benemeritus El.... Endlich. num. 720 : Ex his pronominidepositus bus sexdecim tantum Varro adverbia ejustarum, in Lege Longob. lib. 2. tit. 37. Vestitor Imperatoris, qui vix D. | 1. 2. [** Liutpr. 30. (5, 1.) 75. (6, 22.)] vim. Kal. Septembr... Domini Honorii modi secundum sonorum rationem fieri Adde editionem Heroldi pag. 218. Con- Aug. vi. cess. Apud Lampridium in Se- demonstravit.... nostratim, et significat cilium Calchutense ann. 787. cap. 16 : vero : Fullones, et Vestitores, et pictores, more nostro ; vester, Vestratim, et signifiVirginem namque quss se Deo voverit, et et pincernae, etc. Theophanes, rcpoxs'va'ou cat more vestro. Habet etiam Virgil. ad instar sanctx Marias- Vestem indue- 8e ysvojAevou Iv TO> 'E6S6(j.w aucoXeaav ot Grammat. pag. 33. 1 VESTROILT et VESTROL, Cognomen rit, Sponsam Christi vocitare non dubi- BeaTiriTope? 70 ffT(ji[jLa ToO BadtXew?. Quo tamus. loco Cedrenus ha bet pe<m<xpiTa;. Notus Roberti I. Sabolii Domini, ex Vest, Ves] VESTES PARTITA. Vide Partitas. est apud Graeculos inferioris aevi Co- ter, castrum, et Holt idiomatis Burgun| VESTES PERFECTIONS, perperam prosmas, cognomentp BEUT^TWP, cujus ora- dici, ut videtur Schiltero in Gloss. TeuPraefectionis, vel Praefecturae, Ornamenta tiones seu Homilise quaedam recensen- ton, v. Fest: ita ut idem sit qui jtypyoPraefecti Urbis. Caeremon. Horn. MS. fpl. tur apud Allatium in Diatriba de Simo- 91X0?. Regest. feudorum Castri Lidi : 35 : Ordo servandus in benedictione et in- nib. pag. 94. 95.100. et alios. [Aliis notio- Vir quoque ejusdem Hersendis Robertus vestitura novi almas Urbis Praefecti a Si- nibus, vide in Vestire 1. et 2.] Vestroilt, et Lisiardus eorumfilius. Tabul. xto IV. institutus. Inprimis prxparentur T 1. VESTITUDO. Guillelmus Armoric. S. Albini : Venienti domno Roberto Burhora competenti Vestes perfectionis, vide- de Gestis Philippi Aug. apud Duchesn. gundo et filio ejus Roberto Vestrol. Infra : licet cum ceHa(l.tunicella) sericea ornata torn. 5. pag. 91 : Eodem anno (1218.) in Hanc recognitionem domni Roberti seniofimbrii (1. flmbriis) auratis et mantum et vigilia Assumptionis quidam latro Angli- ris viderunt et audiverunt Robertus auro (1. aureo) limbo circumtextum. Hsec cus natione cum aliquod diebus in supe- Vestrol, filius ejus, etc. Apud Menag. Saex edito emendantur. rioribus Vestitudinibus Parisiensis Eccle- bol. pag. 151. 1VESTUARIUM, ut supra Vestiarium. * VESTIS PLENA, Ex panno unius co- sias latuisset, etc. Rectius Testudinibus in loris. Lit. remiss, ejusd. ann. ex eod. Chron. Alberici ad eumd. annum, ubi Vide in hac voce. Epitome Constit. Eccl. Reg. ch. 333 : Quamdam tunicam plena eadem habentur. Valent. inter Cone. Hisp. torn. 4. pag. Veste, minime radiatam aut partitam f 2. VESTITUDO, Missio in possessio- 163 : Prsepositi debent solvers Vestuarium induerat. nem, investitura. Vide in Vestire 1. prima die Madii et portionem canonicam t VESTIS RUBRA, SaSSt, in Gloss. Lat. | 1. VESTITDRA, Quidquid ad vesti-prima quaque die sui mensis. Gr. menta pertinet. Charta Henrici IV. Im1. VESTURA, Quidquid ad vestimenta * VESTIS SCISSA, Certa ratione et cu- per. ann. 1113. apud Marten, torn. 1. pertinet. Statuta Leprosarise S. Juliani riose incisa. Stat. eccl. S. Laur. Rom. : Ampl. Collect, col. 632 : Ad Vestituram in Anglia : Item in festo S. Johannis (haPrselati ecclesiarum manicas ad cubitum aliosque ususfratrum absque omni semper bent) 4. solidos pro Vestura. [Charta Lependentes et long as cum magna et sum- inquietudine permaneant. Ad opus came- duini Abb. S. Vedasti ann. 1036. ex tuosa superfluitale, Vesles etiam scissas rarii ad Vestituram fratrum, in Hist. Chartul. ejusd. Monast. V. pag. 243: retro et in laleribus, cum foderaturis ul- MS. Monast. Beccens. pag. 363. Chartul. Quod si ad equitatum suum vel ad cartra oram excedentibus etiam in fissuris S. Vandreg. torn. 1. pag. 1167 : Hunc vero rucam suam palefridum emerit,.... inde redditum camerario ecclesias propter theloneum non dabit. Similiter de Vestura deferunt. i VESTES SCHOLASTIGORUM talares meam 'Vestituram assignavi. Occurrit sua et de victu suo. Testam. Joh. Recum caputiis, ex Cone. Lugdun. ann. aliis notionibus in Vestire 1. Vide in Ve- nawd ann. 1322. apud Madox Formul. 1449. apud Marten, torn. 4. Ariecd. stiarium et Vestura 1. Angl.. pag. 430 : Item lego ad expensas col. 380. * Vesture, eadem notione, in Charta meas funerales in cervisia et Vestura pauT AD MEDIUM VESTEM VESTIRE, i. e. ann. 1265. ex Chartul. S. Joan. Laudun.: perum, etc. Occurrit praeterea apud Ryad medietatem fructuum colere. Locus Les gens des viles deseur dites doivent mer. torn. 8. pag. 51. Kennet. in Antiquit. est in Vestire 2. Vide Complantare, et convertir par leur sairement chescun an Ambrosd. pag. 620. etc. La Vie de Jesus parmenaulement en Vesteures et en chau- Christ MS : Medium. 2. VESTIS, Pro Bestia, ut videtur. ceures cinquante et quatre sols de PariFailli vous onques fornesture, Erchempert. Histor. Longob. cap. 51. et sis, de la somme d'argent que il receNe besoingnable Vesteure. Chronic. Salern. cap. 129. apud Pertz. vront des vint livrees de Parisis deseure Le Roman de Vacce MS : torn. 5. Scriptor. pag. 257. et 538 : Ita ut nommees. terra desolata cultoribus, Vestibus et ve* 2. VESTITURA PLACITORUM , An As mendis Vesteures et a mangier donna. pribus repleta fatiscat. idem quod Servitium placiti, quo vas- Vide Vestitura.] * VESTITALIS, An pro Versatilis ? Li- salli placitis dominicis interesse debebert. Brianc. ann. 1343. torn. 8. Ordinat. bant; vel Obligatio suppeditandi quid2. VESTURA, Possessio. Vide Vestire 1. reg. Franc, pag. 210 : Quoniam quse ge- quid tenendis iisdem placitis necessa- et 2. runtur in tempore, noverca perimit obli- rium erat ? Charta Nic. abb. ann. 1196. 1 VESTUS, Ager cultus. Vide Vestire 2. vio, fortuna Vestitalis et inopinata, vel ex Tabul. S. Joan. Laudun. : Communes 1 VESUNTIONENSIS MONETA. Vide in corveias, quas nobis debebant, et etiam Moneta Baronum. vestutas (vetustas), etc. >|e VESTITELLUS , [Vestis quaedam Vestituras placitorum generalium re1 VETA, a Latino Vitta, Provincialiparva : Rex deinde habens camisiam laxamus. bus Veto, nostris Ruban. Charta ann. a retro apertam usque ad cingulum cer* VESTITURIA, Census, qui quotannis 1270. ex Schedis Praes. de Mazaugues:ln tis cordellis colligatam et diploidem et exsolvitur in signum concessas vestituras prassenti instrumento infra scripto penVestitellum. (Diar. Burchardi , ed. seu possessionis ad tempus. Charta Al- dent dues bullae in quadam Veto, de filo, Thuasne, II, p. 129, an. 1494.)] ber. comit. ann. 971. inter Probat. ult. in quarum una est imago Episcopi. Alia 1VESTITIO, Actio vestiendi. Jac. De- Hist. Trenorch. pag. 116 : Eo tenore, ut ann. 1299. ex Tabul. S. Victoris Massil.: layto in Annal. Estens. ad ann. 1395. dummodo vivo, usum et fructum exinde In quodam instrumento sigillato sigillo...

VET

VET

VET

297

pendenti in Veta de serico regali. Pro gerunt, vendere, sine auctoritate pupilla- Vethamus et excommunicamus, etc. Vide Vitta qua vestium extremitas munitur riurn magistrorum, eaque ipsa venditio Vetum. in Statutis Massil. lib. 2. cap. 39. 2 : celebrabilur publice per coactores Vetera*VETICULUS, Vitulorum et juvencaItem, de mantello sendati cum frezio, vel mentariorum a civitate designatos. rum custos. Stat. Universit. Tolos. ann. cum Veta, vel profile xx. den. et sine freVETERANA. Gariopontus lib. 5. Pas- 1329. ex Cod. reg. 4222. fol. 73. v -.Dando zio, Veta et profilo xvi. den. Pluries ibi. sion, cap. 6. quatuor species turpedinis eisjocalia, quse potius sunt pro pastoribus Vide Neca et Reta 1. statuit; primam, quaa dicitur Stora ; se- et Veticulis, quam pro bonis hominibus * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. cundam, quas dicitur Pustula ; tertiam, vel magistris. Vide infra Vetulus. 7657 : Veta, Prov. vitta. Pro fimbria, qua Morbillum, quae Veterana nominatur ; et *VETIGATIO, Morbi genus. Vide supra in Ranfus. vestium extremitas ornatur, in Charta quartam, quam Lenticulam vocant. 1 Bulla Innocentii VIII. ann. 1382. ex Tabul. Major, monast. : 1 VETERANI. Vide supra in Vavas- PP. VETOCHETUM.Contin. Magni Bullar. ann. 1484. in Duas tuniclas pro subdiaconp ejusdem sores. Rom. pag. 287. col. 1: Pulsetur (Officium panni, munitas pannis aureis dissimilis coloris, et Vetis seu aurifresiis Ro- ex^VETERARE, Corroborari, cpnflrmari Primae) hora octava cum duabus modis diuturnitate. Bonincontrus in Chron. (leg. modicis suppl. campanis) cerlis manis. apud Murator. torn. 12. col. VETARE, Negare, [vel potius Affir- Modoet. Cremona Veteraverat Guelforum Vetochetis intermediis secundum quod 1101: In mare, contendere falsum esse quod obji- potentia, Gibellinis inde longo tempore ex- est consuetum, etc. Emendo Retochetis, et pulsus campanaa iterates intelligo, citur.] Lex Longob. lib. 1. tit. 4. [**Lm- pulsis. Vide Veteratio. Gall. Tintemens. tpr. 71. (6, 18.)] : Et si ipse, de quo dici| VETEEARE, Vetustatem induere. In * VETOLIA, pro Retolia, Betula, Gall. tur, quod tsta mala consiliatus fuerit, accessionum et decessionum vicibus ubi VeRouleau. Charta ann. 1212. in Chartul. Vetare voluerit, quod consilium non delib. disset, etc. Leg. Liuthprandi Regis tit. teraverunt, apud CelsumGr. : 3. cap. 13. archiep. Bitur. fol. 172. r : Qui habitade Vetero, iia- bunt domum de Oblatissa, accipient in 16. | 7. [** 21. (4, 3.)] : Et si Dpminus Ve- febribus. Gloss. Lat. nemore quidquid eis necessarium fuerit taverit, quod per ipsius consilium factum Xat6(*>. 1 VETERARIUS , Veteramentarius, in ad domum ipsam, et de nemore mortuo non fuisset, purificet se ad legem Dei. Gloss. Lat. Gr. Veterarius, TOxXaiopaqioi;.poterunt accipere truncum principalemr [Veer, eadem notione, in Charta ann. 1296. ex Chartul. 23. Corb. : Us en pren1 VETERATIO, Consuetudo. Mirac. S. exceptis Vetoliis, quas tamen capient ad Uganda dolia. dront congie as devantdits Religieux, le- Walarici torn. 1. April, pag. 28 : * VETRALLA. Petrus de Vineis lib. 2. quel congie ne porra estre Veez. Vide mox Spargebat proprios hiemis Veteratio canos, epist. 58. edit. ann. 1609 : Vestram non Vetatum.] Manabant nares, lacrymis pluvialibus orbes : lateat majestatem , quod Theutonici et * Chron. S. Dion. torn. 5. Collect. HiHie mos est hiemi: fuit illud mense Noverabri. Latini stipendiarii vestri, quod(quos) ad stor. Franc, pag. 242 : Constantins li empereres de Constantinoble, qui moult * VETERATOR, Diabolus, qui Scripto- fronteriam urbisposueram in Vetralla,.... avoit grant mautalent vers le roi Challe- ribus ecclesiasticis passim Malignus et stipendia sua non habentes,.... ad partis maine, pour ce que il li avoit sa fille Vee. Malus dicitur. Chartul. magn. S. Viet. adversss transfugium, quibus eadem pars Eginhardus ibid. pag. 209 : Propter ne- Massil. fol. 42 : Qui vicerat immundissi- duplicata persolvit stipendia, confugegatam sibi regis filiam iratus. mum Veteratorem, etc. runt. Vide Bretachise. VETATUM, seu VETITUM, Locus, ager, VETERES, Senes, vetuli, in aliquot veT VETRARE, pro Veterare, contracts pratum, vel silva ubi pascua seu ani- teribus Inscript. apud Meursium in scriptum, in Gloss. Lat. Gr. : Vetro, mxmalia immittere, vel aliud quidpiam fa- Exercitat. Grit. part. 1. c. 3 : Arcobri- Xatw. Melius in MSS. Sangerm. Vetero. cere, quod iis noceat, non licet. Fori seu genses juvenes et Veteres statuam in foro * VETRARIA, perperam pro Ventraria, Consuetudines Jaccae in Aragonia : Ga- posuere, etc. Ventris armatura, inter Munit. castr. nata cum descenderint, nullus audeat fu1 VETERINARIA, Ars curandi veterina, ex Reg. 34. bis Chartoph. reg. fol. 93. r. rari, vel rapere, vel pignorare ulla occa- Graec. xTYivtarpixri. Vetus Interpres S. Vide Ventreria. sione, et non jaceant in Vetatis Militum. Irenaei lib. 2. cap. 32 : Ab his autem omVETRENERE. Monachus Sangallensis Charta Sanctii Ramirezii Regis Arago- nem speciem rusticationis, et Veteri- lib. 1. de Carolo M. cap. 21 : Cum quiediscerepossunt. dam juvenis cognatus Regis optime in num apud Martinezium in Hist. Pinna- narise, et pastoralis tensi lib. 3. cap. 27 : Ipsi vero habeant De ea scripsit Vegetius. Veterinaria me- quadam festivitate caneret Alleluia, dixit Vetatos suos in omnibus decaniis suis, et dicina, apud Columell. lib. 7. cap. 3. Imperator ad eundem Episcopum : Rene in omni loco, ubi ipsi habuerint aliquid 1 VETERIVALLUS. Vide supra Sutri- cantavit modo ille noster Clericus. Qui facere, ut nullus sit ausus pascere vel in- ballum. juxta stultitiam suam joculariter ilia trare absque eorum licentia neque ego : j VETERNARE, Abolere, antiquare. Di- verba suscipiens, et ilium Imperatoris coquod si fecerint, accipiant carnale. Alia sput. Benedict! Levitae adv. Felicianos, gnatum esse nesciens, respondit: sic omGarsiae Regis Navarrae apud Sandoval- apud Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 32 : Et nes perriparii possunt bubus agricolanlium in Episcopis Pampilonensib. pag. e contra Feliciani infandi adoptivum eum tibus Vetrenere. Vox asterisco notata, ut 70 : Et de ilia area de Verosain, usque ad (Christum) Veternare contendunt. incertae notionis, et mendi suspecta. Pelagum rotundum de Anoz, sit defen1 VETERNOSITAS , Pigritia , torpor. [Forte more vetuli canere, hoc est cantu sum et Vetatum tarn aquarum quam ter- Fulgent. Mythol. lib. 3. cap. 4. extr. : languido.] [** Confer Vernare 2.] ras, etc. Observantiae Regni Aragon. lib. Omnis coloratas juventutis igniculus tor VETTIS, VETTUS, Vectis. Comput. 7. tit. de Pascuis, 9 : Si habeo hseredita- pidse Veternositatis algescit senio. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. Hist. tem in aliquo loco, in quo non habitem, 1" 1. VETERNOSUS, Veterator, versutus. Nem. pag. 260. col. 1 : Quifecerunt foranon possum illam hsereditatem Vetare, sic Vitse Patrum Emerit. inter Cone. Hisp. mina in quibus ingaynantur Vetti parquod non possint ibi depascere ganata torn. 2. pag. 647 : In omnium corde flore- lalium S. Anthonii et Carmelitarum vllorum habitantium ibi, nee possum ilia bat perfecta charitas,.... ita nimirum ut Pro duabus baguis necessariis ad Vettem pignorare, etc. [Charta ann. 1502. ex Sche- devicto antiquissimo hosts ac superato Ve- guicheti dictse portse. dis Praes. de Mazaugues : Cum.... pratis, ternoso dracone, nemo mcerore consternaVETULA. S. Audoenus lib. 2. Vitae S. pascuis, devensis, Velatis, etc.] Rois vetez, tus,.... callidi anguis virulentis stimulis Eligii cap. 15 : Nullus in Kl. Januarii dits vulgairement Redats, vetitse silvae quateretur. nefanda el ridiculosa, Vetulas, aut cerseu defenses, in Consuetudine Aquensi 1 2. VETERNOSUS, Vetustus, apud S. vulos, aut jotticos facial. Poenitentialis <;ap. 1. art. 12. 18. 20. Vise vetatse, in Bernardum torn. 1. Operum ejusd. col. Theodori apud Spelmannum torn. 1. Charta Richardi Regis Anglise apud 661. edit. 1690 : Veternosas omnes (neque Concilior. Anglias tit. 33: De idololatria Sammarthanos in Archiepiscopis Tu- enim paucx inveniebantur) abolebat su- et sacrilegio, et, qui Angelas colunt, et ron. uti supra observatum in voce De- perstitiones. maleficos, ariolos, veneficos, et sortilegos, fensa 3. 11. VETERNUM, Vetustas. Vita S. Ge- divinos, et vota reddentes, nisi ad Eccle1 VETATUS, Idem videtur quod Vir- rardi Episc. Tull. apud Marten, torn. 3. siam Dei: et in Calendas Januarias, in gatus. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Anecd. col. 1063 : Instinctu pise devo- cervulo et Vitula vadit, et Mathematicos, Flamar. : Item plus unum alium lectum tionis locum S. Mansueti vir Domini san- et emissores tempestatum. Pirminius in arvum munitum unius scamni sive cto amore excolebat, cujus etiam cceno- Excerptis ex libris Canonic.: Cervulas ancal lanse virgati sive Vetati et unius bium labili Veterno deciduum renovare et Vehiculas in quadragesima, vel aliud sargse lanse rubei coloris. satagebat. tempus nolite ambulare. leg. vetulas, aut 1 VETERAMENTARIA, Vestes detritse, * 2. VETERNUM, Jaunice, maladie. Ve- veticulas. Adde Cumeanum Abbat. de aliaque ejusmodi. Leg. municipales Me- ternus, qui a la jaunice. Glossar. Lat. mensura poenitent. cap. 7. et alios lochliniens. tit. 19. art. 16 : Tutoribus et Gall, ex Cod. reg. 7692. cos, laudatos in v. Cervula, in quibus curatoribus nihil licitum est ex bonis mo VETHARE, pro Vetare, in Act. conse- Vetula, prisco more, pro Vitula, i. jubilibuspi4pillorum eorumvequorum curam crat. eccl. S. Viet. Massil. ann. 1040 : venca, scriptum contendit Sirmondus : VIII 38

298

VET

VEU
Probat. torn. 2. n9vse Hist. Occit. col. 460 : Vetum vini, ita ut per totum Augustum mensem vinum non vendatur ab aliquo in iota villa Biterrensi, nee aliunde emptum ibi aportetur, nisi ab Episcopo. Vide Devetum et supra Vetatum. * Vete autem Armorum genus est, in Stat. pro Bono publico art. 6. in Lib. rub. fol. magn. dpmus publicse Abbavil.: Item des coutiaux, des Vetes, des faucons et de toutes aultres armeures deffendues, que nulz soit si hardis qui les porte. >je VETURA. [Housse: Pro Vetura certorum equorum et salmarum. (Mandat. earner, apostol. arch. Vatic. 1417-21. f. 146.)f 1 VETURERIUS. Vide in Vectuarius. i VETUS DE MUSSA. Vide in Senex. I VETUSTARE, Vetustescere, Columellae, Gall. Vieillir. Charta de Aquariatu de Talmundo ann. 1366 : Et quando dictse botas fuerint Vetustatae seu diruptae, tune dictus Aquarius tradet dictis religiosis antepedes. * Nostri alias Enviesir dixerunt de re, quse usu detrita est : unde Enviesissure, ipsa detritio, vulgo Vsure. Charta ann. 1235. ex Chartul. S. Petri Insul. sign. Decanus fol. 129. v : Les maisons doit It censier, maintenir, fors que d'Enviesir, et se gros mairien i mettoit, rendre li doit on a I'issir. Charta Rob. abb. Marchien. ann. 1312, in Reg. 48. Chartoph. reg. ch. 106: Et se en aucun temps, tant comme il le (manqir) tenront, gros marien y falloit par Enviesissure, livrer leur devons. * VETUSTITAS, pro Vetustas; Senectus, setas provecta. Vita S. Macnisci torn. 1. Sept. pag. 665. col. 1: Mulierem quamdam, quindecim antea annis partu prse. Vetustitate privatam, virtute orationis parere filium fecit. Vieilleur, pro Vetuste, in Ch'arta ann. 1366. inter Probat. torn. 3. Hist. Burg. pag. 16. col. 1 : Quand lesdites fourches ou gibets sont cheues et demolies par Vieilleur ou autrement, etc. Viols, pro Vieil, senex, in Vita J. C. MS.:
Jeseph commencent a gaber Qui a la Virge estoit yenus, Pour chou qu'il est Viols et chenus.

cujus sententiae accedit etiam Hugo Menardus: quod nescio an verum omnino, cum etiamnum apud nos pueri in bacchanalibus larvatos consequantur inclamantes, il a fait la vieille, id est; vetulam egit, seu Jarvatus vetulae in morem processit. Testantur praeterea Maximus Taurinensis, et Faustinus Episcopus, in sermonibus dictis in Kalendis Januarii, hoc die paganos habitus muliebres assumsisse, et feminarum specie se deformasse : quod vetat Canon. 62. Synodi Trullanae, ubi agit de Kalendis et aliis paganorum festis, quae Christianis interdicuntur: 'Op^ovcs? [ivjSsva avSpa Y^vatxecav atoXriv IvSua-adOae. Abulfeda in Epochis a Joanne Gravio editis pagin. 102. ait, apud Graecos, sexturn et vicesimum Shabat, (mensis Februarii) esse principium dierum vetulae, eosque esse septem. [*** Theodor. Liber Poenitent. edit. Thorp, cap. 27. 19 : Si quis in kalendas Januarii in cervulo aut vetula vadit, id est in ferarum habitu se communicant, et vestiuntur pellibus pecudum, et assumunt capita bestiarum; gui vero taliter in ferinas species se transformant, 3. annos pcsniteant. Inscriptio capitis. et in kalendas Januarii in cervulo et in vitula vadit. Confer locum Taustini laudatum in Cervula. Pro Sirmondi sententia stat etiam Baluz. ad Eegin. lib. 1. cap. 213.] * VETULUS, ut supra Veticulus. Charta ann. 1025. ex Cod. reg. 9612. X : Dono... alodium meum proprium, videlicet mansionem de Corileto, cum Vetulo meo Bernuino, et ejusdem uxore s>ua Vetula mea. 1 VETULONES et VETULONISS^E, ut supra Veglones, apud Mabillon. in Itin. Ital. pag. 15. VETULUS DE MONTANIS. Vide Senex de Montanis. 1 VETUM, Vetitum, interdictum ; a Vetare, prohibere, interdicere, nostris Veer. Litterae Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. 330: Possint... facere prohibitionem et Vetum apponere.... et quod ipsi Consules dictam prohibitionem et Vetum ad tempus possint suspendere et removere, etc. Ejusdem est originis vox Vedar quae Provincialibus interdicere et excommunicare sonat. Satyra Bertrandi d'Allamanon in Archiep. Arelat.:
Car horn Vedat Vedar non mi porra.

Hoc est, Excommunicatus me excommunicare non poterit. Vedar, devedar, defendre, in Diction. MS. Nostradamus. Nostris Vee et Vehe. Constit. MSS. Jac. II. reg. Aragon. ann. 1321: Statuimus quod inhibitio seu Vet, quod ibi positum est in victualibus non extrahendis usque ad messes, intelligatur quod duret usque ad primam diem mensis Junii. Charta ann. 1343. ex Chartul. S. Vine. Laudun.: Mainteniens estre en saisine de faire les Vees et les desvees par nostre justice. Libert, villas d'Aigueperse ann. 1374. in Reg. 198. Chartoph. reg. ch. 360: Item que lesdiz consoulz puissent.... mettre et oster... les Vehes ou criees, etc. * VETUS, Eadem notione. Charta ann. 1337. in Reg. 101. Chartoph. reg. ch. 103 : Quod dictus dominus dalphinus nee ejus hseredes seu successores in dictis castris, vel eorum mandamentis interdicta, vel prohibitiones aliquas, sive Vetos facere non possint. * VETUM VINI, pro Certo dierum spatio, quibus vetitum est vinum vendere, idem quod alibi Bannum vini. Vide in Sannum 1. Judicium ann. 1131. inter

* VEVAGIUM, Jus quod viduas, prseter dotalitium, competit, practicis nostris Droit de veuve. Arest. ann. 1367. 7. Mart, in vol. 5. arestor. parlam. Paris.: Ipsa domina in eadem curia nostra bonis mobilibus omnibus et singulis ubicumque existentibus ac debitis universis dicti quondam mariti sui... omnino renunciavit,... retenuta seu protestatione per eandem fact a de retinendo et petendo dotem seu dotalitium sibi promissum, ac etiam suum Vevagium. 1 VETYSA, ut Vechia, nisi etiam ita legendum est. Vide in hac voce. Charta ann. 1236. ex Tabul. S. Quintini in Insula pag. 301 : Quasdam garbas pysorum, Vetysarum, bladi et aliorum leguminum,
QtC

torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 60: Do itaque illi totam terram Carigniad planam atque arabilem, quae est a fonte qui Torchanessa dicitur, usque ad fontemjusti in longum latumque porrecta, solam Veuram mihi retinens, qu& inter utrumque fontem media statione succrevit. Partem tamen ejusdem Veurss quae ad austrum respicit a parvula semita, quae in transversum ducitur, una cum pratulo quod eidem adjacet et adhaeret, prsedicto heremitse condono. Legendum fortasse Vaura. Vide in hac voce. *Malim ego Veura, quam Vaura; rursum quippe legitur in Charta ann. 1120. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 26 : Ex una parte dividit filus vallis Veurae joculatoris, ex alia parte dividit grossum nemus, ex vero alia parte Veura runsata et rivus qui ab inde venit, sicut est usque ad Veuram joculatoris. Ubi Veura runsata ager dumetis consitus signiflcatur flrmaturque explicatio proposita in Vaura. j VEUTA, a Gall. Veue, inspectio rei de qua litigatur. Practicis nostris Veue et Monstree: quod Statute ann. 1667. tit. 9. art. 5. antiquatum est. Praeceptum Philippi VI. Reg. Franc, ann. 1347. torn. 2. Ordinat. pag. 267 : Ut paries ipsas super locum contentiosum, si casus sit talis quod sit opus inspectione seu Veuta, convocaret, seu adjornaret. Vide ibi De Lauriere. Venta, perperam pro Veuta, in Edicto ejusd. Reg. ann. 1344. ibid. pag. 218. et in vet. Stilo Parlamenti cap. 11. Statutum Johannis Reg. ann. 1363. torn. 3. earumd. Ordinat. pag. 652 : In eodem parlamento, si fieri possit, certa dies concedatur ad Veutam faciendam, et Veuta facta ad garandum adducendum, quern garandum, si quern habere voluerit, per executorem ad Veutam faciendam deputandum, adjornari facere tenebitur. Vide Ostensio, et infra Visus. * Arest. parlam. Paris, ann. 1473. in Lib. pitent. S. Germ. Prat. fol. 215. r: Pro parte vero dictorum defensorum plura in contrarium facta et rationes propositse, extitissent ad finem seu fines, quod diceretur et declararetur praefatum actorem certamque Veutam per eum in rebus contentiosis factam inadmissibiles fore, ac quod super dicta Veuta iidem defensores procedere minime tenebantur... In loco in quo dictus actor Veutam seu ostensionem fecerat, etc. Bellomaner. MS. cap. 35: En Normendie a tele coustume en aucuns Hex, que Veues d'iretages ne se pueent faire entre laies personnes, se il n'i a quatre chevaliers a faire la Veue. ] VEXA, Vexatio, apud Bern, de Breijdenbach in Itin. Hierosol. pag. 225 : Igitur redempti a Vexa per datas pecunias,
6tC

f VEVASORES, ut Vavassores. Vide ibi. -VEUGLARIA, Gall. Veuglaire, inter machinas bellicas.jaculatorias recensetur, in Lit. ann. 1432. ex Reg. 174. Chartoph. reg. ch. 235: Canons, bombarders, Veulgaires, poudre, trait et autre artillerie, etc. Aliae 1434. ibid. ch. 313: Canons, Veuglaires, coulevrines, etc. Veuglaire praBterea legitur in Hist. Caroli VII. pag. 10.122. et apud Monstrel. vol. 1. cap. 78. Vuglaire, in Lit. remiss, ann. 1455. ex Reg. 187. ch. 93. T VEURA. Charta ann. 1133. inter Instr.

VEXALLUS, pro Vassallus, feudatarius. Charta Geraldi abb. ann. 1334. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 246: Item debet habere idem marescallus... vestes nobilium feodalium Vexallorum nostrorum, sive sint viri, sive sint mulieres. Vide in Vassus 2. VEXATICUS, Papiae, Inergumenus, qui a Dxmonio arguatur. MS. habet Vexatus. Vexaticius, apud Braulionem in Vita S. ^Emiliani cap. 28. edit. Bivarii. 11. VEXATIO, Erogatio, profusio. Cod. Theod. lib. 12. tit. 1. leg. 27 : Dignitatis infulas fosda familiaris rei Vexatione mercantur. * 2. VEXATIO, Vectura. Chart, ann. 1150. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 1. pag. 203 : Ad subministrationem ignis ad Vexationem unius plaustri continuam ex nostro tradidimus nemore. Ubi forte le-

VEX

VEX

VEX

299

gendum Advexationem. Comput. sec. inscribitur in ejusdem Diplomate. Phixiv. apud Haltaus. in Glossar. German, lippus Mazerius in Vita S. Petri Thocol. 539. voce Fron-furen: Servitia et masii cap. 4 : Misit Dominus Apostolicus vexillum sanctse Crucis et Ecclesias eidem Vexationes ad currus imperatoris, etc. | VEXATIVUS, Acutus, acer. Cone.Regi (Ungarise) tanquam Vexillatori inAvenion. ann. 1209. apud Acher. torn. clyto, etc. [Vide Vexillarius et in Vexil2. Spicil. pag. 610 : Vulnera quas levia lum.} fomenta non sentiunt, mordicativis, seu 1VEXILLIFERATA. Vide mox VexilliVexativis remediis curari oportet. Cselius feri. VEXILLIFERI H^REDITABII. OrderiAurel. Acut. lib. 2. cap. 29 : Utitur etiam cum his potionibus Vexativis, absinthio cus Vitalis lib. 3. ann. 1066. pag. 493 : infuso et thymo decoctis.... Quss omnia.... Radulfus de Conchis, Rogerii Teonitis sunt acria, et propterea tumori contraria. filius, Normannorum signifer. Charta 1 VEXELAMENTUM, Vasa, vasarium, Ludovici Imp. ann. 1328. pro Oastrucsupellex. Excerpta et Instr. visitat. Si- cio Duce Lucae, apud Freherum torn. monis Archiep. Bituric. ann. 1284. apud 1. Rerum Germanic, parte 2. pag. 31: Mabill. torn. 2. Analect. pag. 621: Cete- Te pro te et successoribus tuis, et a te per rique officiates domini cum summariis ad lineam masculinam natis et nascituris argenlum et Vexelamentum argenteum in perpetuum ipsius Ducatus Ducem et benigniter cum hilaritate vultus ibi fuis- Vexilliferum nostrum, et sacri Romani sent rscepti, etc. Vide Vessella. Imperii ubilibet... promovemus. Id porro T VEXELLUM, Vas vinarium, ni fallor, munus, Vexilliferata infra dicitur. in major! Chartul. S. Victoria Massil. VEXILLIFERI MILITES. Vide Rannefol. 101: Dodo et uxor sua dederunt S. reti. Victori inter alia unum torcular et unum 1 YEXILLIFERI REGII dicti ii, quibus Vexellum. Tabul. ejusd. Abbat.: In villa Auriflammam deferendam cotnmittebant Tarasco de duabus Vexellis tertiam par- Reges Francorum, apud Scriptores notem. Vide supra Vassellum et Vesseil. stros passim. Vide Gallandum de Vexil1 VEXENDA. Statuta Montis Regal, lis Franc, pag. 43. pag. 307: Item statutum est quod bestiae 1 VEXILLIFERI , Supremi apud Flocavallinss portantes Vexendas in dictis rentines, Bononienses, Lucenses et alios alpibus, non teneantur solvere dictum Magistratus, sub quibus armatus coiret alpagium, nee aliqua alia bestia, quse non populus. Poggius in Orat. funebri Leostaret in dictis alpibus juxta per tres dies nardi Aretini, apud Baluz. torn. 2. Misf. Vehenda, onus, sarcina. cell, pag. 256 : Functus est etiatn summis | VEXILLAIA, Impetus fortis carrorum.magistratibus civitatis. Nam bis ex DeGloss. Isid. Leg. castrorum ex emenda- cemviris summo civium favore factus fuit, tione Graevii. Vulcanius edidit Vexilla. Vexillumque societatis tribus gessit, ac ex T VEXILLARIA, Offtcium, munus, di- Prioribus unus creatus est. Ad id quoque nitas Vexillarii. Bulla Bonifacii VIII. (quod prsecipuum est in civitate] Vexillum P. inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 536: pervenisset, nisi mors videndi finem atQuibus casibus ad exsequendum hujus- tulisset. Idem lib. 1. Hist. Florent. apud modi Vexillarise, capitaniae et admiratiae Murator. torn. 20. col. 197 : Capitaneum officium modo prasdicto dictus Rex Ara- sibi populus, et duodecitn seniores ac Vexilliferos viginti, quorum consilio Resgonum se astringet. Vide mox Vexillapublica administraretur, instituunt rius. VEXILLARIUS, Vexillifer, in vet. Ins- Decennio post Vexillifer justifies, trigesicript. apud J. Spon. torn. 3. Itiner. pag. moque deinde anno duodecim viri, qui 79. Gruter. 753. 4. et apud S. Cyprianum Boni appellantur electi, et numerus viEpist. 30. sub finem. In Charta ann. ginti Vexilliferorum ad sedecim redactus. 1309. Jacobus Rex Aragon. S. Romans Jac. De Layto Annal. Estenses apud Ecclesix Vexillarius, Ammiratus ac Capi- eumd. Murator. torn. 18. col. 971. ad taneus generaiis inscribitur. [Idem le- ann. 1402 : Et factis comitiis solitis electi gere est in Gharta ann. 1299. ex Tabul. fuerunt Antiani et Vexillifer justitise S. Victoris Massil. et in Epist. Frederici atque alii officiates more suo, per quos Reg. in Chron. Sicil. apud Marten, torn. esset Respublica (Bononiensis) admini3. Anecd. col. 83. Nicolaus Specialis de stranda. Litterse Maximiliani I. Rom. Reb. Sicul. apud Muratqr. torn. 10. col. Imper. pro Republica Lucensi apud 970 : Pandit ergo Vexillarius signa Regis, Ludewig. torn. 4. Reliq/MSS. pag. 320 : castra movent, etc.] Necrplogium S. Ste- Et in singulis locis dicti territorii Anphani Autisiodor.: Pridie Nonas April, tianos, Vexilliferum, justitise Consiliarios obiit Leotericus Vicecomes, hujus Ecclesiee et alios quoscumque magistratus ordinaVexillarius. Vide Vexillator, Veooillum, rios, etc. Vicedominus. * Hist. Sicula Bonincont. part. 3. apud VEXILLARIUS, Miles Banneretus. Vide Lamium in Delic. erudit. ad ann. 1285. pag. 55 : Quo tempore Florentini sex cives in hac voce. VEXILLATIONES, de equitibus proprie in magistratu bimestri creavere, quos dicebantur ut legiones de peditibus, quia priores artis adpellavere, et non multo per turmas et vexilla divisi equites, quo- post, quasi consulis loco unus electus est, modo nostri etiamnum dicunt une Cor- quem justitiss Vexilliferum dixere. nette de Cavalerie, pro turma equitum. 1 VEXILLIFERI, Exercitus Duces, ni Vegetius lib. 2. cap. 1 : Equitum alas fallor, in Chron. Jac. Malvecii apud dicuntur, quas nunc Vexillationes vocan- Murator. torn. 14. col. 883: Igitur Britur, ab eo, quod velis, hoc est, flammulis xiani se ad belli certamina prseparantes, utuntur. Adde Cedrenum pag. 169. Ejus- militum acies quatuor instituunt. Vexilmodi autem Vexillationum passim men- liferos habuere, quorum hsec sunt nomina: tio in Notitia Imperil, et in God. Th. Jacobus de Confaloneriis, Pontecelaus de leg. un. de Bonis milit. (5, 4.) leg. 22. Meyrano, Manuel de Contesio, alterius 23. Cod. de Erogat. militaris annonae nomen non retinemus... Erant quippe hi (7, 4.) [De Vexillationibus et Vexillariis quatuor generosi Milites; statuuntque prae cseteris consulendus Sehelius ad popularium quatuor acies, et unaqussque uno Vexillifero ducebatur. Hyginum de castrametatione.J VEXILLUM, Signum Crucis: Crux VEXILLATOR, Vexillifer. In Monastico Anglic, torn. 1. pag. 372 : Gilbertus Tison, enim est vexillum Christi, et signum Domini Regis Anglias summus Vexillator triumphi sui, inquit Durandus lib. 1.

Ration, cap. 6. n. 26. Innocentius III. in Epist. ad Archiepiscopum Trinovitanum, in Gestis ejusdem PP. pag. 61. Crucem, Vexillum scilicet Dominicss passionis appellat. Hinc in Hymno : Vexilla Regis prodeunt, etc. Paulinus lib. 2. de Vita S. Martini:
Protinus antetulit sanctum et venerabile signum, Et urucis objectu propere venientibus obstat, Gressus et instabiles Vexilli pondere sistit.

Infra:

Turn rursus eodem Vexillo, atque ipso libertas reddita signo. Magna Crucis sanctse raelius, signumque salutis.

Lib. 4:
Lib. 5 : Vexillum complexa Crucis, signumque salutis.

Prudentius in Hymn.:
Die triumphalem Crucem, Pange Vexillum, notatis quod refulget frontibus.

Victor Vitensis lib. 1: Inter alios venturn est tune ad Armogastem nostrum, cujus cum diu ac ssspius tibias torquendo tumentibus confringerent cordis, et frontem, in qua Christus Vexillum suse fixerat Crucis, rugatam magisque aratam descendentes atque mugientes ostenderentnervi, etc. Lib. 2: Simulque Vexillo Crucis consignantes oculos ejus. Gregor. Turon. lib. 10. Hist. cap. 29: Manus singulis cum Vexillo Crucis imponens, sanitati reddebat. Adde eumdem de Vitis Patrum cap. 11. S. Eulogius in Apologet. : Continuo Vexillo Crucis frontem prsemuniens. Paulus Diaconus Emeritensis in S. Masona Episcopo Emerit. can. 9 : Statim.' que in nomine Domini, edito Vexillo Crucis sanctissimss, Sacerdos ascendit equum ferocem, etc. Adde S. Hieron". Epist. 25. in Isaiam cap. 49. in Hierem. cap. 32. in Galat. cap. 4. in Vita S. Antonii,et alibi non semel, Paulum Diac. Casin. lib. de Mirac. S. Benedict! Casini patratis n. 33. Vitam S. Arnulfl Episc. Metensis cap. 10. 20. Vitam S. Eremberti Episc. Tolosani cap. 5. Fortunatum in Vita S. Paterni Episc. cap. 5. Vitam S. Aniani Episc. Aurel. Vitam S. Leutfredi cap. 19. Ethelwlfum in Abbatib. Lindisfarnens. cap. 20. etc. 1 VEXILLA CHRISTI, nuncupantur Instrumenta passionis ejusdem, in Charta Johannis Reg. Franc, ann. 1360. pro S. Capella Paris, ex Bibl. Reg. : Nos autem prsemissorum considerations et attenta devotione quam nostri prsedecessores ad ecclesiam seu capellam prasdictam ac sacra^ tissima Christi Vexilla quse in ea sunt, efficaciter habuerunt. | VEXILLUM, Lavarum, pro Labarum, ex vet. Gloss, apud Turneb. Advers. lib. 28. cap. 6. VEXILLI BELLIGI benedictio, habetur in Ordine Romano sub flnem, quse etiamnum usurpatur. Coactis enim cohortibus vel centuriis, ea ab Episcopo benedicuntur, quod etiam apud Byzantinos factitatum docet Leo Imp. in Tacticis cap. 19. 22: Ka\ Ttpwiov [xsv Ttpb TOU auoxivriaat , &ytacr9viTW(jav auavra -ra q>Xa[J.ouXa TWV Spojxovwv exad-uoy Sta 6eta? TWV Isplwv tspoupvta?, xa\ zvyr\<; IXTEVOU; Ttpb? TOV Ttov SXwv Osbv uiclp eijoStoCTew; TOU crTpaToO xara TUV 7ro>,Efj.twv. Quorum verborum sensum non cepit interpres. [Ita rursum cap. 13. 1.] Adde Ceremoniale Romanum lib. 1. sect. 7. VEXILLI LINGUL^:, apud Ordericum Vitalem lib. 9. pag. 754. Vide Flammula.

300

VEX

VEX
turrim. Adde pag. 808. 812. Ordericus Vitalis lib. 10. pag. 773....: Protinus UK, custodibus egressis, cunctas urbis munitiones nacti sunt, et in principali turre Vexillum Regis cum ingenti trophaeo levaverunt. Will. Tyrius lib. 13. cap. 13 : In signum ergo victorias super earn turrim, quae portae civitatis imminet, positum est Domini Regis Vexillum : super autem earn, quae dicitur Viridis, domim Duds Venetian; super earn autem, quae dicitur lurris Tanariae, Domini Comitis Tripolitani, cum mult a gloria sunt collocata Vexilla. Idem Will. Tyrius lib. 14. cap. ult. : Sic itaque foedere completo, pace plenius restituta, Vexillo Imperiali super principalem praesidii arcem collocato, donis ingentibus cumulatus, cum suis Princeps (Antiochenus) in civitatem est regressus. Albertus Argentin. ann. 1349 : Carolus Rex hoc audito statitn Sanerium suum, quod dicitur Sturmfau, super turrim Ecclesiae Spirensis constituit. Charta Signis uxoris Centulli Gomitis Astaracensis in Regesto Comitum Tolosse Cameras Comput. Paris, fol. 109 : Et ibi super turrim Castri novi, et super turres et portalia aliorum suprascriptorum locorum, ratione et jure majoris dominii fecit ascenders Vexillum, seu banneriam dicti Domini Comitis Tolosani, et ex parte ipsius ter praeconizart et clamare alta voce signum dicti domini scilicet Tolosani. Tabularium Ecclesiae Uzeciensis ann. 1223. fol. 20 : Cognoverunt Episcopi quod Castrum de Montalen tenent ab eo et ab Ecclesia Uticensi, et est verum, et Episcopus debet illud recuperare, et Vexillum suum levare in mutatione Episcopi et domini de Salve. Ibidem ann. 1209. fol. 56. 57 : Petrus Bremundi mandato et voluntate D. Comitis reddidit causa recognitionis Petro de Yllanicis Vexillifero et Procuratori D. R. Episcopi, et per eum D. Episcopo et Ecclesiae Uticensi Castrum,... ubi idem Petrus de Yllanicis levavit vexillum S. Theodorici, scilicet Leonern rubeum, et fecit clamare signum S. Theodorici pro Episcopo Uticensi. [Charta jurium Comit. Biterr. in civitate Albiensi ann. 1252: Item quando idem dominus 'Rex fecit transitum per terram Albiensem, tune cives Albienses praestiterunt eidem sponte juramentum fidelitatis tanquam domino, Vexillum ipsius fuit appositum supra ecclesiam cathedralem et fuit praeconisatum pro ipso in eadem civilate.] Tradit Auctor Chronici Alexandrini.cum Jovianus Nisibim Persis concessisset, Junium, Persarum Satrapam urbem ingressum, mandato Regis Persarum el? Constantinus Porphyrogenit. lib. de Administrando Imperio cap. 46. ait, Constantem Patricium, capto Adranutzio, yexillumlmperatorium in mo3nibus erexisse, iva YV&GI uavre; TOU BacrtXsto? elvai aub tTj? crififjepov vuAfpa? TO ToioOtov xaarpoy.Ejusmodi porro vexilli erectio et elevatio non modq supremi dominii ; sed et reddibilitatis Castri Symbolum fuit, quo scilicet vassallus profltebatur, se redditurum Castrum suum domino irato et pacato, et quotiescumque vellet. Chartam ann. 1433. descripsit Dionysius Salvaingus lib. de Usu Feudor. cap. 8. in qua haec verba ssepius repetuntur : Quandam Banneriam armis Delfini depictam in Donjono castri affixam, tenendam ibidem et remanendam nomine Delfinali spatio trium dierum naturalium, in signum reddibililatis, dominiique directi, et superioritatis, etc. Adde Gesta Dominor. Ambasiaa cap. 5. num. 1. et quae a nobis sunt observata in Dissertatione
eva TWV Ttupywv ffY)[iefov Ttepcrtxov erexisse.

VEX
12. ad Joinvillam pag. 219. 220. [Vide Pannus 5.] * Ut vexilli erectio in altioribus urbium yel castrorum turribus, supremi dominii symbolum fuit, ita illius ad portas murosque civitatum appensip, signum fuit rebellionis incolarum. Lit. Phil. V. ann. 1319. in Reg. 55. Chartoph. reg. fol. 72. r : Jamque (Flamingi) Vexilla sua ad portas et muros villarum in signum rebellionis apertae suaeque contumacionis nequitiae posuerunt. VEXILLUM DUELLO AFFIXUM. Metropolis Salisburgens. torn. 3. pag. 501: Abrenuntiavit omni querelae, quam fecerat super patrimonium Comitis Sigbotonis,.... et hoc factum est Stoyle sub Vexillo Duds Austrian duello affixo. Hujus rei testes sunt, etc. insuper omnes, qui aderant sub Vexillo Duds. VEXILLA EGGLESIARUM, Quae in publicis stationibus seu processipnibus cum Cruce et funalibus ac cereis efferuntur : iisque peractis in ipsis aedibus sacris appendi vel erigi solent. Honor!us Augustod. lib. 1. cap. 72: Cum ante nos Crux et Vexilla geruntur, quasi duo exercitus sequuntur, dum hinc inde ordinatim canlantesgradiuntur. Durandus lib. 6. Ration, cap. 102. n.8 : Portantur etiam Vexilla ad representandum victoriam Resurrectionis et Ascensionis Christi, qui cum magna praeda coelos ascendit. Infra: Quod vero Cruces et Vexilla portantur, a Constantino sumpsit initium: qui cum in somnis Crucis signum vidisset, eique die-, turn fuisset: Vinces in hoc signo, jussit Crucem in Vexillis bellicis insigniri, etc. Gregorius Turon. lib. 5. Hist. cap. 4: Cum psallentes de Ecclesia egressi, ad sanctam Basilicam properarent; hie post Crucem praecedentibus signis,equo superpositus ferebatur. Nisi hoc loco signa, id est, campanulae, intelligantur, quod puto. * Ordinar. MS. eccl. Senon.: Attendendum est etiam, quod a Pascha usque ad octavam Penthecostes, non est deferenda crux sine Vexillo ad processionem, nisi ad officium mortuorum. Ea vero Ecclesiarum vexilla in praeliis et bellis praeferri solebant, cum Ecclesiae ipsae, vel earum rectores ac Praslati, vassallos suos in praelium educere vellent, aut ad hoc tenerentur. Anonymus in Vita S. Joannis Archiep. Eboracensis: S. Joannis Beverdacensis Vexillum assumptum ab Athelstano, (Rege Angl.) quo tempore debellavit Scotos. Ricardus Prior Hagustaldensis, de Bello Standardicp : Tune Crucem suam, et S. Petri Vexillum, ac suos homines tradidit eis, (Turstinus Archiep.) Sed et Parochiani, iis in casibus, praeeuntibus Ecclesiarum suarum vexillis ad bella procedebant. Ethelredus Abbas Rievall. de eodem Bello Standardico, ann. 1138 :. Turstinus Archiepiscopus per totam dicecesim suam edictum Episcopale proposuit, ut de singulis parochiis, Presbyteris cum Cruce et Vexillis, reliquiisque Sanctorum praeeuntibus, omnes, qui possint ad bella procedere, ad proceres properassent, Ecclesiam Christi contra barbaros defensuri. Ordericus Vitalis lib. 8. pag. 705 : Igitur Quadragesimali tempore Rex Franciae et Dux Normanniae Brehervallum obsederunt, ibiue fere duobus mensibus labpraverunt. Hue Presbyteri cum Parochianis suis Vexilla tulerunt et Abbates cum hominibus suis convenerunt. Asservabantur porro ejusmpdi Ecclesiastica vexilla in ipsa Ecclesia, ubi, et qui ea delaturi erant in praliis, benedictione consecrata, recitatis ad id ab

VEXILLUM REGALE, Regis Franciae scilicet praecipuum, ex serico caeruleo, liliisque interstinctum, quod vulgo la Banniere de France appellamus. Will. Brito lib. 10. Philipp. de Praelio. Bovinensi:
Nee Montinianum Galonem taceam, qui mente immobilis ut mons, Vexillum Regale die portavit in illo. Ante tamen Regem signum Regale ferebat Montiniacensis vir fortis corpore Galo.

Alibi: Rigordus de eodem praelio : Signum regale Vexillum scilicet floribus lilii distinctum ferebat Galo de Montiniaco. Guillelmus Guiart de eodem Galone :
Gales de Montigni porta, Ou la Chronique faus m'enseigne, De fin azur luisant 1'enseigne A fleurs de lis d'or aournee, Pres du Roi fut celle jonrnee, A 1'endroit du riche estendart.

Atque hinc error eruitur Philippi de Mouskes. Auctoris Chronici Senoniensis cap. 15. Tillii) et aliorum, qui Galonem de Montiniaco Auriflammam in prselio Bovinensi detulisse scripsere. [* Ut efficitur ex Annal. Victor. MSS. ad ann. 1214 : Tune communiarum legiones de tota Picardia, Viromandia et Francia cum vexillo S. Dyonisii venerunt ad locum, ubi Vexillum Regis viderunt, quod ferebat ilia die Galo de Montigniaco, et penetrantes cuneos se posuerunt ante regem.] Idem Guiartus, quo loco describit praelium initum inter Carolum Sicilies Regem et Manfred urn :
Mes quant les banieres avisent, Ou les fleurs de lis d'or reluisent, etc.

Et infra :
Tuit vont vers 1'enseigne Roial, Ou les fleurs de lis d'or esgardent; Le Roi et li sien, qui le gardent, Qui sont tres hardi fereur, etc.

Idem Scriptor ann. 1191. de Obsidione Acrensi :

Gens d'armes les portes approchent, En espoir que leur flo s'i Here, Pres de Tune est ja la baniere D'azur, fut sus cendal parfaite, Et a fleurs de lys d'or pourtraite, Hardis est celui qui la porte, Car il va sans qu'il se resorte, L'escu au col, la teste encline, etc.

Rursum ann. 1205:

Puis porte en la mestre tour A la fenestre derreniere, Au roi de France la baniere, A fleurs de lys d'or bien aperies.

[* Insignia regia ponendi in vexillis suis aliquando episcopis concessa facultas. Id priyilegium episcopo Vivariensi tribuit Philippus Pulcher. Charta ann. 1307. ex Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 294 : Portare debebit episcopus arma nostra regia et eis uti in Vexillis et sigillis.] 1 VEXILLUM PANDERE, Signum subeundae pugnae. Vide supra in Russatus. VEXILLA SUBMITTERE, in signum deditionis. Pacatus in Panegyrico : Aliguanto melius manus ilia consuluit, quae submissis precabunda Vexillis petiit veniam necessitatis. VEXILLI EREGTIO in altioribus urbium yel castrorum turribus, supremi dominii symbolum fuit. Tudebodus lib. 3. pag. 802: Comes S. JEgidii, qui in montanea ante castellum astabat, jussit ei portare Vexillum. Ille autem accepit illud cum g audio, et misit illud in major em

VEX
Episcopo aut Sacerdote precatiunculis, accipiebant, flnitoque praelio ad eumdem locum, undesumta erant, reportabant. jEgidius Monach. Aureae vallis cap. 101: Proximo, ergo tertia feria dictus Raso in media majoris Ecclesiae, ut est moris, armatur, et Vexillum accipiens cum civitatis populo urbem egreditur. Et infra : Regrediens itaque primo mane vigilise Ascensionis Domini, Vexillum reportavit recollocans in S. Altari S. Trinitatis, unde illud sumpserat. Radulfus de Rivo cap. 7 : Lambertus de Upex miles strenuus sacrum B. Lamberti Vexillum, in media Ecclesiae Leodiensis cum benedictione, e manu Episcopi, more prisco, accepit. Id ipsum de vexillo S. Dionysii factitatum pluribus a nobis observatum in Dissertat. 18. ad Joinvillam. Super altare posita observat praeterea Durandus lib. 1. Ration, cap. 3. n. 32: Vexilla etiam super altare eriguntur, ut triumphus Christi jugiter in Ecclesia memoretur, per quern et nos de inimico triumphare speramus. Ditmarus lib. 6. pag. 65. scribit Luizicos, seu Lusatios Slavos vexilla sua in fano Radagastensi asservasse,eaque nisi ad expeditionis necessaria, nullatenus mota. Vide alia a nobis observata in voce Advocati. VEXILLUM S. DIONYSH. Vide Auriflamma. VEXILLUM S. MARTINI , Illud fuit, quod Monasterii S. Martini Turonensis proprium erat, et a Comitibus Andegavensibus, tanquam loci istius Advqcatis, in bellis Monachorum et Canonicorum deferri solebat. Exquoenim Ingelgerius Comes Defensor Ecclesiae S.Martini a Monachis etCanonicisconstitutus est, quod exerte traditur in Historia Andegavensium Consulum, et in Chronico S. Martini, Andegavenses Comites, ut Advocati, ejusdem Monasterii Signiferi fuere. Advocatorum enim peculiare id munus fuit, ut supra docuimus. Atque hi quidem non in Monasterii duntaxat, sed et in privatis bellis, illud efferebant. Rituale S. Martini Turon. : De Comite Andegavise, ipse habet Vexillum S. Martini, quoties vadit in bello, praeterquam contra Regem Franciae, quod homines Castrinovi sequuntur, domino de Pruliaco illud ferente. Charta Philippi Aug. ann. 1181. pro confirmat. privileg. a Ludov. VII. parente incolis Castri novi concessorum,in Tabul. Regio, scrinio Tours 2. Charta 2: Comes etiam non potest, nee debet homines de Castronovo ducere in expeditionem sive equitationem contra aliquem, nisi forte causa, aut nomine belli, ita ut tamen, quod Vexillum B. Martini praecedat, contra vero Regem Francise nullo modo potest eos ducere. GlaberRodulfus lib. 5. cap. 2. refert, eo in bello, quod inter Goffridum Martellura Andegavens. et Theobaldum Blesensem, Comites, pro Turonensis urbis Dominatu gestum est, Goftridum expetivisse auxilium B. Martini, indeque accepto Vexillo, imposuisse illud proprie hastes, cum exercitu equitum peditumque multorum obviam perrexisse adversum se dimicaturis. Id ipsum enarrans auctor Chronici S. Martini: Comes Andegavensis Vexillum B. Martini, in illo bello, sicut consuetudo est, habebat. Occurrit praeterea mentio vexilli S. Martini in Tabulis Gaufridi II. Com. Andeg. ann. 1066: Concessit Comes, ut si exercitum suum contra inimicos suos ire contingeret, homines in Praedicta villa (Burnomo sita, in pago Pictavo) existentes, Praepositus Lausdunensis non moneat, aut aliqua occasione eis vim inferat; ut non

VEX
alius quilibet nostrorum super homines illos potestatem exerceat ; sed ammonitione Monachorum illic existentium, cum serviente scilicet S. Mauri illius patriae, et Vexillo S. Martini in exercitum pergant. Errare porro constat Tillium, Gallandum, et aliquot alios,qui Capam S. Martini cum Vexillo S. Martini confundunt. Nam Capa S. Martini, non ut vexillum, in acie et praeliis delata a Regibus ; sed ut Sancti mirae apud nostros autoritatis VEXILLUM, beatissimi Martyris Mauricii, et Thebaeae Legionis Principis, quo Carolus Magnus Rex in bello Hispanico quamlibet infestos et confertos inimicorum cuneos disrumpere, et in fugam solitus erat cogere, cum aliis compluribus exeniis ac dpnis ad Edelstanum Regem Anglias misisse Hugonem Capetum narrant Ingulfus pag. 878. et Will. Malmesburiensis lib. 2. de Gest. Angl. cap. 6. VEXILLUM S. PETRI, xPU("i ^^ Y' OU IIsTpou arijxata, apud Ann am Comnenam lib. 10. Alex. Cruce et clavibus insignitum, ut est in Epistola Innocentii III. PP. ag Joannitium Bulgarorum Regem in Gestis ejusdem Pontiflcis pag. 59. Vexillum S. Crucis et Eeclesias Romanes, apud Philippum Mazerium in Vita S. Petri Thomasii cap. 4. Illud Pontifex Romanus ad Principes Christianos mittere sqlet, qui in Paganos expeditionem suscipiunt, vel contra Schismaticos aut Haareticos, seu, ut ait idem Innocentius loco citato, contra illos, qui honorant labiis Crucifixum, cor autem eorum longinquum ab ipso, Graecos Schismaticos innuens. Gerernoniale Romanum lib. 1. sect. 7 : Pontifex consuevit Vexilla Ecclesiae et armorum suorum benedicere, et Capitaneo seu Vexillifero sanctae Rornanae Ecclesiae dare in fine Missse, etc. Ita Victor III. idem vexillum S. Petri Roberto Guiscardo in Graecos Schismaticos bellum moventi deferendum tradidit, apud Guillel. Apuliens. lib. 4. de Gest. Normann. UrbanusII. HugoniM. Virqmanduorum Comiti in prima expeditione sacra, ut habent passim Scriptores rerum Hierosolymitanarum, locis a nobis indicatis in Notis ad Alexiadem ; Alexander II. PP. Willelmo Notho Duci Normanniae in bello contra Haraldum apud Ingulfum pag. 900. et Ordericum Vitalem lib. 3. ann. 1066. pag. 493. Innocentius III. Joanni Bulgarorum Regi in eosdem Graecos, et Leoni Armeniae Regi in Saracenos bellum parantibus, ut est in Actis ejusdem Pontiflcis pag. 59. 122. Innocentius IV. PP. Regi Ungariae expeditionem in Turcos apparanti sub ann. 1355. apud Philippum Mazerium in Vita Petri Thomasii cap. 4. Alia passim proferunt exempla Scriptores. Adde Gregorium VII. PP. lib. 5. Epist. 12. et Fridegodum in S. Wilfrido cap. 28. Vide prsaterea Nicolaum Alemann. in Dissert. de Lateranensibus parietinis cap. 14. et 15. j VEXILLUM CILIGINUM in solemn! poenitentiumreconciliatione adhibitum, ex Missali Eccles. Sarisber. apud Marten. de Antiqua Eccles. Discipl. in divinis Offic. pag. 238 : Feria 5, in ccena Domini in primin fiat reconciliatio pcenitentium hoc modo; Nona cantata, pergat excellentior sacerdos ad ostium ecclesiss occidentale, indutus vestibus sacerdotalibus, in cappa serica rubra, cum duobus diaconis albis cum amictibus indutis,abs'que subdiacono, et sine cruce per medium chori, prsecedente Vexillo cilicino. * Sua quoque habuere vexilla piaa ar-

VEY

301

tificum sodalitates. Lit. ann. 1343. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 60 : Chascun mestier (de la ville de Moustier-viller a) propre Banniere a leur dite confrarie, pour icelle porter aus corps des trepassez de ladite confrarie, touttefoiz que le cas s'euffre, en significance que le corps trepasse est de ladite confrarie. VEXILLA MORTUA, Panni nigri, qui mortuorum aedibus appendi solent. Regiam Majestatem lib. 1. c. 19. | 7 : Si vero dixerit (Sacerdos) quod pro mortuario rein illam accepit, hoc debet probare cum testimonio proborum hominum de parochial, qui viderunt Vexilla mortua ante corpus defuncti illius. VEXILLA HASTARUM.Albertus Aquensis lib. 4. cap. 6 : Vexilla in hastis eorum nodis aureis et fimbriis argenteis mantes in circuitu nimio lucis decore coruscare faciunt. Vide Flammula. VEXILLUM, Clamor militaris. Ita porro appellatus, quod vexillifer primus in praeliis aliisque occasionibus bellicis clamorem militarem efferret, quern cseteri milites subsequebantur. Nangius in Chronico ann. 1253 : Castrum cum illis, nescio cujus Vexillum ante intonans, ingressus est. Chronicon Bertrandi Guesclini :
Chacun crie s'ensegne sans estre recreans.

Vide Signum pro clamore militari, et Insigne 1. ] VEXILLUM, pro Vexillarius, vexillifer. Charta ann. 1326. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 57. col. 1 : Quod ipsi homines de cxtero in cavalgatis ejusdem dom. Dalphini, quotiescumque per ipsum mandate fuerint, et ubique teneantur et debeant mittere quinquaginta bonos clientes bene munitos, inter quos sit Vexillum et tuba et unus gubernator eorum propriis sumptibus et expensis ; hoc excepto, quod dictus dom. Dalphinus teneatur gubernatorem, si eques fuerit, dictorum quinquaginta clientum, Vexillatorem, tubicinatorem in dictis cavalgatis librare. * Charta ann. 1193. ex Tabul. Tutel. : Praesentibus Vexillo S. Exuperii et Hugone de Chaufor. f VEXILLUM FEUDALE. Vide in Feudum. VEXILLUM, Nota, quomodo Enseigne vulgo dicimus. [Vexillum, testimonium, signum, in Gl. Gasp. Barthii ex Baldrici Histor. Palaast. apud Ludewig. torn. 3. pag. 146.] Andreas Aulae Regiae Capellanus in Amatoriis : Amans quidem a cojumante licenter hoc acciper-e potest, scilicet ornata capillorum ligamina , auri argentique coronam , pectoris fibulam, speculum et cingulum, marsupium, laterisque cordulam, lavamenta, vascula, repositoria, Vexilla causa memorise, etc. id est, quae amantis et dantis memoriam servandi dent occasionem. 1 VEYERIA, ut Vicaria. Vide Veherius. VEYLEIGA, [Idem fortassis quod Vetatum. Vide in hac voce.] Charta Galeranni Comitis Mellenti in Tabulario S. jEgidii Pontis Audomari : In nemoribus habebit pasnagium, et in Veyleiga hnsbotam et heilotam jussu Forestarii. Forte legendum heibotam. Vide Haga. VEYLETTUS, idem quod Varlettus. Vide supra in Valeti. *VEYRERIUS, VEYRERIA, Qui vel quae vasa vitrea vendit, Gall. Verrier. Cornput, ann. 1334. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 88. col. 1 : Pro xv. amforis, inter fractas et amissas,.... solvi Veyrerids vij. solidos. Alter ann. 1362. ibid. pag. 261. col. 1 : Solvit Guilhermino Veyrerio... pro una lampade vitri, etc.

302

VEZ

VIA

VIA
munem alicui clauserit contra legem, etc. Ita sequalis, est communis. 1 VIA ALTA, GENERALIS, Eadem quse Publica, Regia infra. Inquesta ann. 1255. apud Kennett. in Antiq. Ambrosd. pag. 250 : Item alto, Via et generalis inter arehull et Pidinton maneria dom. Regis omnino esset astopata. VIAM ANTESTA.KE. Vide Antestare et Obstare. j VIA AURELIA, Sub Aurelio Imperatore exstructa, memoratur in Charta ann. 27. Conradi Reg. ex Tabul. S. Victoris Massil. * VIA BICALLIS, Biflda. Vide supra Bicallis. 1 VIAM CABNIS INGBEDI, Mori: modus loquendi Scriptoribus Sacris et Ecclesiasticis familiaris. Barthol. Scribae Annal. Genuens. ad ann. 1225. apud Murator. torn. 6. col. 440 : Dominus Brancaleo Potestas miles formosus et sapiens in castro Gavii fproh dolor). Viam carnis ingressus est universae. * VIA CABEALIS, CABBABILIS, Qua carrum vehi potest. Vide supra Carealis et Carrabilis. VIA CARRABIA, Qua carrum vehi potest. Ceremoniale Ambrosianum Mediolanense : Dextrat et ducit eum per fraenum per mediam Viam carrariam usque ad Ecclesiam S. Ambrosii. Vide Carreria 1. * VIA CABRABIGGIA, Eadem notione, in Charta ann. 935. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. sevi col. 1053. Vide Via carraria. 1 VIA COMMUNIS, Publica. Charta Odonis Abb. S. Dionysii ann. 1244. ex Bibl. Reg. : De quibus hominibus et hostisiis eorum habebit idem Johannes justiciam et Viam communem cum dicto Reginaldo communiter. VIA, vel SEMITA CONVIGINALIS, vel pastoralis, in Lege Bajwar. tit. 9. cap. 14 : De Via convicinali vel pastprali, qui earn alicui contra legem clauserit. 15: Semita convicinalis. Via vicinalis, apud Siculum Flaccum, Aggenum, Ulpianum L. 2. | Viarum, D. Ne quid in locis publ. etc. (lib. 43. tit. 8. fr. 2. | 22.) Adde Capital. Pipini Regis ann. 744. cap. 38. [Vicinale iter, in Charta ann. 1052. inter Instrum. torn. 3. Gall. Christ, novae edit. col. 198: Vadit per verticem ripse dictse Issolse itinere Vicinali in media, etc.] Chemin voisinal, via 8. ped. lata, in Consuet. Turon. art. 59. et Bayonensi tit. 19. art. 1: Chemin de traverse, nostris. Vias vicinales inter publicas vias ponit idem Ulpianus, ita tamen ut a Militaribus differant, quse exitum habent ad mare, aut in urbem, aut in flumina publica, aut ad aliam viam Militarem; cum Vicinales, aut exitum habeant in vias Militares, aut sine ullo exitu intermoriantur, in L. 3. D. de Locis et itiner. publ. (43, 7.) Glossse Basilic. : BtxavocXta, 6Sb? vi el? xtojiijv ^youcra. Ubi legendum 6ixiva).!a, nisi malimus pta xavaXia, ut emendabamus in voce Canalis. Tabularium Ecclesia3 Viennensis fol. 26 : In fronte terra Randors, in superiori namque fronte Via vicinabile, et habet in uno latere perticas agripedales 74. pedes 10. etc. * VIA CURSABILIS, Eodem intellectu. Vide supra Cursabilis. 1 VIAS QUATUOR DARE solitum in manumissionibus : potissimum quippe libertatis effectus est potestas eundi quo volumus. Leges Rotharis apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 34. col. 1: Item qui fulfreal fecerit, et quatuor Vias ei non dederit, etc. Vide in Manumissio. VIA DEI, Expeditio vel peregrinatio

T VEYRI.E, Fenestrse vitreee. Testam. cavari hoc modo.... habeal caput in fovea Bertrandi de Turre ann. 1285. apud Ba- fratrum de S. Catharina et ibi in fundo luz. torn. 2. Hist. .Arvern. pag. 532 : Le- Circse communis fiant qusedam Vezolse de gavit dictse ecclesise de Chastres viginti lapidibus sive de ligno. Vide Viazzola. 1 VEZIOLA, Doliolum. Vide in Veges. libras semel pro reparandis las Veyrias et pro emendis et excessibus dictae ecclej VEZIRUS, Dux exercitus apud Tursise ab antecessoribus suis.... illatis. Vide cas, Visir. Hist, paciflcat. inter RodolVeireria. Hinc Veyrialis. phum II. Imperat. et Turcarum Imper. * VEYRIALE, Fenestra vitrea. Charta apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. ann. 1341. in Reg. 73. Chartoph. reg. 304 : Arbitri duce et commissarii Vezirus ch. 306 : Prsedictum hospitium cum suis supremus, quartus honore ordine ab Imintrohitibus et Veyralibus, fenestris, lu- peratore Turcarmn Amurates, etc. cernis, tecto et fundamento, a ccelo usque T VEZOLA , VEZOLUS. Vide Veges et in abyssum dedit et concessit. Vide Vezia. Veyrise. j VEZOTUM, Vehiculi genus : nisi sit 1 VEYRIALIS , Vitreus. Mirac. MSS. Onus, sarcina. Statuta datiaria Riperiae Urbani V. PP. ex Tabul. S. Victoris cap. 12. fol. 4. v : De quolibet plaustro Massil. : Fas vitreum sive Veyriale sic sive Vezoto tutise, pro introitu, vel exitu, et sic pro rata, solidi sex. appellatum, etc. 1 VEZZOLUS, Artemisia, Gallice Ar VEYRIOLA, Herba3 genus, forte Medica, Gall. Luserne. Stat. synod, eccl. moise. Vita S. Francse Abb. torn. 3. Carcass, ann. 1399. ex Cod. reg. 1613 : April, pag. 385 : Coquebatur quippe VezOrdinamus quod de herba, appellata Vey- zolus qui et Artemisia proprie dicitur, vel riola, ubicumque semmata extiterit, cre- illius semen in vino quod bibebat tune verit, recollecta fuerit in nostro episco- omni rejecta substantia. UFFER, pro Wisser. Vide Huisserium. patu, tociens quociens renascetur et colligelur et a solo separabitur, solvatur 1 UFFESERIUS, Vas culinarium, ni decima et primicia, videlicet octavo, pars. fallor. Charta ann. 1329. ex Tabular. S. ^ VEYROLA, Variolorum morbus. Pro- Victoris Massil. -.Item, unum colletanum, cessus de Vita S. Yvonis torn. 4. Mail duos Uffeserios, etc. pag. 572 : Macula nata fuit in oculo dictse * Leg. Offertorius, Liber continens ofpuellse post assumptam infirmitatem quse fertoria missarum. vocatur Veyrola. Vide Variola. UFFINGI, dicti Reges Orientalium Anglorum, ab Uffa Rege, qui vixit ann. 1 VEYRUS. Vide supra in Vares. t VEYSSELLATA , Supellex qusevis. 578. Matth. Westmonast. UGLATA, ut Oglata. Vide ibi. Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 98. col. 1 : Item de qualibet VeysselUGONENGI DENABII. Vide Hugonenlata vini exposita venditioni in villa prse- ses in Moneta Baronum. dicta, levantur quatuor denarii; videlicet, * UGUERIUM , Gall. Foyer. [ Pro unus denarius pro cridagio, et tres dena- bend is ferri factis de novo pro lari sive rii pro mensuris. Vide Vaissela. Uguerio dicte chaminerie. (Arch. Hi* Minus recte ; idem quippe quod Vas- stor. de la Gironde, T. 22, p. 195.)] sellum, vas vinarium, dolium. * DHAT.-Interjectio, pro Vath vel Vah, s$c VEYSSELLUM. [ Et n. Veyssellis, r. occurrit non semel in Comoedia sine quartum frumenti legatis. (Chevalier, nomine ex Cod. reg. 8163. Visit, episc. Gratianop. p. 63.)] 1. VIA, nude, Iter, nostris Voie. [Vee, 1 VEYSSERIA. Quodam Veysserie me- in Charta ann. 1297. torn. 1. Chartul. S. dio, in Recogn. Burgi S. Andeoli ex Vandreg. pag. 137 : Une Vee soffisante Schedis Cl. V. Lancelot. Vide Huisse- que Guillaume Bouleuc et ses heritiers rium et Veissegue. etoient tenus trouver par son lieu la oil il T VEZENDA. Statuta Massil. lib. 4. cap. li seroit mains damajant a may et a Ma17. 2 : Tertia pars ipsorum marinario- heut ma fame,.... et a ceux qui de par rum ad minus stet et jaceat qualibet node nous entendroient a aller et a venir toutein eadem nave extra buccam portus Mas- fois au dit pre. Vie, apud Lobinell. torn. silise, et medietas apud insulas Massilise, 2. Hist. Britan. col. 1490 : Depuis une ita tamen quod domini vel ductores ilia- Vie qui amoegne jusqu'a la Tour neufve.] rum navium teneantur providere illis [* Vie, in Charta admort. ann. 1412. ex marinariis in cibo et potu quamdiu jacue- Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 272 : Un rint, et moram fecerint pro sua Vezenda petit ort, qui souloit estre chauchiere, in illis navibus, tarn extra buccam portus^ une petite Vie enlremi La Vie publiquam ad insulas Massiliae. Et 3 : Scri-' que, etc.] Consuetude Clarqmontensis ptores dictarum navium speciali sacra- art. 226. et seq. quinque species viarum mento teneantur accusare et manifestare constituit, Semitam, quam Sente, appelillos marinarios qui Vezendam lat, latam 4. pedes, Carreriam, (Carsibi injunctam non fecerint, ut superius riere) latam 8. pedes : Viam, voye, latam est expressum. Ubi de iis sermo est qui 16. ped. Cheminum latum 32. ped. et per noctem in nave excubare debent : Viam regiam, Chemin Royal, latam ped. unde Vezenda idem sonat fortassis quod 64. Consuetude Bononiensis art. 156. et ExcubiaB, static. [ce Forte Vices quse per seq. varias viarum species recenset, ac orbem eunt, ordine ita servato ut partes primum Regiam, vulgo Chemin Royal, suas suscipiat alius post alium.] et grand chemin, quse habere debet in VEZETUS, in Statutis Mediolanensi- latitudine 60. pedes : Viam Vicecomitabus 2. part. cap. 450. Nugae muliebres, lem, Chemin Viscontier, latam 30. Viam ex Ital. Vezzi. Castellaneam, Chemin Chastellain, la| VEZIA, Tubus per quern aqua currit, 20. Viam fqraneam, Chemain forain, tam Gallice Tuiau, ab Ital. ut videtur, Veg- latam 15. Semitam, sente, latam 5. etc. gia, vas. Vide Veges. Statuta Mutin. cap. Vide Consuetudines Andegav. art. 60. et 3. fol. 51. v : Declaramus quod ubi con- Cenoman. art. 69. [* Vide Grimm. Antic/erit Veziam canalis Clan, quse est ad tiq. Jur. German, pag. 104.] portam Bajoarise in foveis civitatis repaVIA ^EQUALIS. Lex Bajwar. tit. 9.|13: rari seu denuo refici debere, et hoc idem Si quis viam publicam, ubi Dux egreditur, vel Viam sequalem alicujus clauserit conobservetur in Vezia Modenellse. | VEZOLA, diminut. ut videtur a Vezia,tra Legem, etc. Ubi Capitula Caroli M. in iisdem Statutis fol. 28. v : Statutum lib. 5.. cap. 201. [** 353.] : -Si quis viam est... quod sdugarium antiquum... debeat publicam aut lithostratum, vel Viam com-

VIA
Hierosolymitana : Via Hierosolymitana, apud Fulconem torn. 4. Hist. Fr. Guibertus lib. 2. Hist. Hierosol. : Terminate itaque Concilia, quod Claromonti habitum, circa B. Martini octavas, Novembri mense consederat, magnusper universas Francise partes rumor emanat, de proponenda Via Dei, (sic eriim antQnomastice vocabaturj contiguos sibi ac familiares quoque*sollicitat. Chronicon Mauriniacense pag. 372 : Cum Hierosolymis ire disponeret, in Capitulo nostro ae Gummarvilla donum fecit, ut si in Via Dei, quod accidit, moreretur, etc. Vi^ FEEEATJ3, Itinera a Romanis in provinciis exstructa et confecta, ita a posteris appellata propter eorum duritiera, vel quod ex silicibus subnigris compacta, ferri colorem referant, ut ait Bergerius lib. 1. de Itinerib. Roman, cap. 25. n. 2. Ugutio : Agger dicitur media stratae eminentia, ex alternates lapidibus strata, ab aggere et alternatione lapidum dicta, quam historici Viam militarem et Ferratam dicunt. Cheminum ferratum, in Oharta ann. 1227. in Tabulario Ecclesiae Meldensis fol. 32: A monte Dolio, usque ad Cheminum ferratum, quod vadit de Meldis ad Pontmorte. Ita Poetae nostrates passim. Le Roman d'Auberi MS :
A 1'hostel va tout le ferre" Chemin. Le Roman de Parise la Duchesse : Puts acoillent lor erre tot le Chemin ferre'.

VIA

VIA

303

Robertas de Condato, MS :
J'entrai en un Chemin ferres. Le Roman de Girard de Vienne MS : Si s'en lornerent le grant Chemin ferre. Le Roman de Gaydon MS : V Vers Augiers vont tout le Chemin ferre. Le .Roman de Garin MS. : II regarda tot le ferre Chemin, Et vit la route parmi les pres venir.

Chronicon Bertrandi Guesclini MS :

Et Dam Ferrant s'en va le Chemin grant ferre. Alibi : A la voie se mist par les Chemins ferrez.

Robertus de Sourron in Merlino MS : Et chevauchent tout le Chemin ferre, tant que li jours lour faut. Scitum autem ejusmodi itinera, Chemins de Brunehaut, a nostris etiamnum appellari, de qua nomenclatura multa multi commentantur, ut observat loco citato Bergerius, ut et Wendelinus in Natali solo Legum Salicarum cap. 7. qui novam opinionem de ea promit. Ait enim, Bavaci in Nerviis etiamnum exstare columnam Milliarem, a qua vise Militares octo in omnem quaqua versum Galliam ac Germaniam ; quarum prima et longissima Coloniam Agrippinam tendit, hodieque vocatur La haute chaussee, et quoniam media ferme itinere inter Bagacum et Tongros vicum slringit Brunaltum. nomen inde retinuit, La Chaussee de Brunaut, quod ipsum aliis quoque viis factum est commune. Vide praeterea ./Egidium Bucherium in Belgico Romano lib. 1. cap. 12. [* Guerard. Prolegom. Ghartul. S. Petri Oarnot. |8.] * VIA. FOEANEA, Nostris Rue foraine, Quse devia est et non frequentata. Vide Supra Foraneus 4. Michaelem del Molino in Repertorio Fororum Aragon. pag. 161. col. 4.
VlAEDM PUBLICAEUM FEACTUEA. Vide

Parmi les grans chemins Ple"niers VIA S. JAGOBI. Ugutio : Galaxias, laRissi pour aler en cele erre cteus circulus, quod vulgo dicitur, Via S. Le comte de Blois de sa terre. Jacobi. VIA JULII C^SAEIS. Radevicus lib. 3. VIA PUBLIGA, Regia, Militaris, in Lege de Gestis Friderici cap. 25 : Per Viam Burgund. tit. 27. 3. Lex Bajwar. tit. 9. Julii Csesaris, quse modo Mons Jovis voca- 113 : Si quis Viam publicam, ubi Dux tur, etc. Vide Simlerum de Alpibus. egreditur,velviam sequalem alicujus clauVIA LACINA. Vide Lacina. serit contra Legem, etc. Occurrit etiam T VIA LEVATA, Agger, nostris Levee. apud JC. Siculus Flaccus : Sunt VisepuOgerii Panis Annal. Genuens. ad ann. blicas regales, qu& publice rminiuntur, et 1211. apud Murator. torn. 6. col. 402 : Et auctorum nomina obtinent. Charta Adalut strata securior iret, fecit fieri Potestas beronis I. Episcopi Metensis apud MauViam levatam a Gavi usque cremiam Mon- ricium pag. 308 : In publica Via, qux tis-cucelli. Vide Levata 3. dicitur Regia. * Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. VIM PUBLIGA TEANSITUS, seu cogni5189. fol. 22. r : Domus fortis apud Ma- tio vel justitia de delictis, quse in viis rat, sita super stanno inter duas magnas publicis perpetrantur, apud Hugonem Vias levatas. Flaviniac. in Chronico pag. 132. Vide * VIA LIEVA, Eadem acceptione. Vide Bannum vise. Regise. supra Lievus. VIA QUADEIGALIS, Per quam quadrigae. VIA MILITAEIS, Quse Publica did pot- vadunt, in Tabulario Leprosariae Pontis erit, et ducit ad mare et ad portus, et Audomari. Vide Carreria. quandoque ad mercata, inquit Bracton. VIA REGIA, REGALIS. Leges Henrici I. lib. 4. tract. 1. cap. 16. | 7. Fleta lib. 4. Reg. Angl. cap. 80. de Via Regia : Tanta cap. 6. 3. Vide JC. vero debet esse, ut inibi duo carri sibi pos1 VIA MOLAEUM, f. Pensitatio pro fru- sint obviari, et bubulci de longo stumbli menti molitura, Gall. Mouture, droit de sui possint asuimulare, et 16. milites equimoulage. Vide Malta 2. Charta ann. 1185. tare possint armali de latere, et Via regia apud Gencium inter Census Eccl. Rom.: dicitur, quse semper aperta est, quam Confirmamus omnes res et possessiones, nemo conclaudere potest, cum minis suis, videlicet domos molendinum et Viam quse ducit in civilatem vel burgum, vel molarum, cum arboribus fructiferis et in- portum Regium. Will. Brito lib. 5. Phifructiferis. lippid. pag. 153: * VIA MoLENDiNENsis, Quae ad moNos Via regalis Gisortum ducat oportet. lendinum ducit. Vide supra Molendinensis. De ejus latitudine, vide Statuta Davidis VIA MUNITA, lapidibus, nempe : no- II. Regis Scotiae cap. 26. n. 4. Bractonum stris Chaussee. Testamentum S. Cassarii lib. 4. tract. 1. cap. 16.- j 7. Fletam lib. 1. Arelatensis : Campum in Trisinitio su- cap. 24. g 8. Consuetudines Claromont. per Viam munitam. [Vide Via Publica.] art. 130. Ambian. art. 185. Bononiensem VIAM OBSTAEE, contradicere. Vide 06- art. 157. Turon. art. 59. 84. Lodunensem stare. cap. 5. art. 1. Normann. art. 623. Solen* VIA OEIGINALIS, Quae ab antique seu sem tit. 36. art. 2. Santaudomarens. art. origine existit. Charta ann. 1225. inter 17. Placitum apud Pinendenum inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 67 : Lanfrancum Archiepiscopum etOdonem Concedo eis ut ibi faciant fossatum, quan- Bajocensem Episcopum,apud Seldenum tum ad me pertinet, salvis originalibus ad Eadmerum pag. 199 : Demonstratum Viis. fuit, quod Rex Anglorum nullas ConsueVIA PASTORALIS vel convicinalis, in tudines habet in omnibus terris CantuaLege Bajwar. tit. 9. cap. 14. et in Capit. riensis Ecclesise, nisi solummodo tres.... Caroli M. lib. 5. cap. 202. [- 354.] Una, si quis homo Archiepiscopi effodit VIA PEAGEAU. Charta ann. 1190. apud illam Regalem Viam, quse vadit de civiChopinum lib. 3. de Sacra Polit. tit. 7. tatein civitatem. Altera, si quis arborem 5 : Latrones in terra Archiepiscopi (Tu- incidit juxta Regalem Viam, et earn super ronensis) capti apud Caynonem sunt ipsam viam dejecerit, etc. Adde pag. 200. Archiepiscopi, nisi capti fuerint in Via [** Vide Haltaus. Gloss. Germ, vbce Ko&Peageau. In Consuetudine Andegavensi nigsstrasse, col. 1115.] art. 60. et Cenomanensi art. 69: Le grand VIA SANCTORUM, Peregrinatio HieroChemin Peageau doit contenir 14. pieds : Sanctum de large pour le mains. Vocis notionem solymitana Baldenzel in iter, apud GuilHodoaporico ad produnt Leges Henrici I. Regis Angl. lelmum de Terram Sanctam pag. 120. Cqmcap. 80: Unaquseque Civitas tot magistras munise Noviomensis ann. Charta Qui in 1181: Vias, quot magistras portas habet ad telo- Via Sanctorum fuerint, viduse, et quae neum et consuetudines insignitas. [Hinc filios non habent adultos et arma ferentes, idem videtur quod] 1 VIA PEDAGIAEIA, In qua pedagium et puellse sine Advocato, nullas debent exigitur. Vide in Pedagium. Chemin consuetudines. Summula Raimundi Orpaaigere, in Charta Roberti de Veteri- din. PraBdicat.: ponte ann. 1330. ex Chartul. S. Jo. in Si raptor fueris, aut usurarius, aut fur, His, si consilium dederis, vel opem, scio quod non Valle : Nous confessons que touz les ch&' Te Via Sanctorum, nee Crux, nee Passio Christi mins et frous des villes du Breuil, de Absolvat, quin sint hiec omnia reddita, reddi Fleur-fontaines, du Coudreau appartienSi poterint. nent audit prieur et prieure o toute justice, sauf a nous retenu et reserve les chemins Vide Via Dei. qui sont nomez les Chemins reaus, voierez * VIA SEMITATA, Semitis trajecta. et Paaigerez. Charta ann. 1257. in Chartul. eccl. Lin1 VIA AD PEDES, Qua pedes vadit, gon. ex Cod. reg. 5188. fol. 233. v: Unum Gall. Chemin de pied. Inquesta ann. jornale in fovea Diaboli et in Via semitata, 1496. in tractu Dombarum : Via ad de dicto Prailleio. pedes seu talon est communis et publica * VIA SEPULGHRI, Expeditio vel pereomnibus per earn meare et transire volen- grinatio Hierosolymitana. Charta Juelli tibus. dom. de Meduana ex Tabul. Major, mo* VIA PLENAEIA, Nostris Chemin ple- nast.: Eo tempore quo rex Francorum et nier, Publica, militaris. Guill. Guiart. la rex Anglorum ob succursum terrse JerosoBranche aux royaux lignages: lymitanse cruces acceperunt, ego quoque

304

VIA

>VIA

VIA

cselesti pulsatus desiderio, Viam sepulchri utriusque partis,.... prse cseteris quibus=VIAGERIA, Jurisdictio seu justitia aggredi deliberavi. cumque Viis elegimus et eligimus tanquam viarii; interdum quod ratione viarise VIA SPIRITUS SANCTI. Vide Inspi- breviorem. Occurrit prseterea apud Ry- prsestatur a tenentibus, Gall. Voirie, in ratio. mer. torn. 8. pag. 353. 381. et alibi : sed Transact, inter abbat. S. Albini et abbaVIA TRIUMPHALIS, Quae ducit ad civi- et Latio etiam eo signiflcatu vox nota et tis. Fontis-Ebraldi ann. 1229. Vide in Viarius. tatem, in Charta Fulconis Comit. An- usurpata est. T VIAGERITTS, Usufructuarius. Viager, deg. ann. 1033. pro Monast. S. Nicolai * 3. VIA. Charta Phil. Aug. pro comite Andegav. Bellimont. ann. 1216. in Reg. 34. bis in Consuetudinibus Insulensi art. 187. T VIA VIARIA, Trita, Gall. Chemin Chartoph. reg. part. 2. fol. 59. v. col. 2 : Montensi cap. 21. 28. 25. Camerac. tit. 9. passant. Charta ann. 1213. apud Stepha- Mercatores reddent quatuor solidos tan- art. 6. tit. 12. art. 24. etc. Viager ou Vianot. in Antiq. Aureh Bened. MSS. pag. tum, et ita erunt quiti de navigio illo, nisi geresse, in Statut. Lossens. art. 19. Are286: Qui (hospites) manent apud pratella, quod reddent pro gubernaculo de qualibet stum Parlamenti ann. 1450. apud Baluz. sicut Via viaria et metss dividunt et de- Via unum denarium. Id est, pro qualibet torn. 2. Hist. Arvern. pag. 400 : Jurando monstrant. Chemin voiere, in Charta ann. vice. Duabus Viabus, pro Vicibus,in Vita quod bene et rationabiliter dictis terris et dominiis utetur,.... et circa haec omnia fa1330. Vide locum supra in Via Peda- MS. S. Amabilis. giaria. * VIAM ET RECTUM FACERE, Juri ciet quse bonus paterfamilias Viagerius facere debet. * VIA VIGINALIS, Quse est in vicis stare. Charta Alienor. ducissae Aquit. vel in vicos ducit, ut interpretantur ann. 1199. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. 1 VIAGERIUS REDDITUS, Annua pendocti Editores ad Acta S. Alex. torn. 6. 33 : Si tortitudinem aliquis hominum mo- sio qua? morte exstinguitur, Rente on Sept. pag. 232. col. 2 : Ego vero simul nachorum fecerit prseposito nostro, non pension viagere, passim in Consuetud. cum quibus eram, pauperum more secus cog at eum prsepositus noster in curia Viam municipal. Arestum Parlamenti ann. Viam vicinalem sedenles, exspectaba- et rectum facere. 1499. apud eumd. Baluz. ibid. pag. 465 : idem defensor ad mille dumus in loco, quo mihi prsecepit angelus 1 VIA GULTIONIS DIVINE, Clerica- Cum quo Domini. Alia notione, vide in Via convi- tus, in Cod. Theod. lib. 12. tit. 1. centas libras Paris, annui et Viagerii redditus pro dicta redemptione appunctacinalis. leg. 49. 1 VIA ULTRAMARINA, ut supra Via | VIA EXECUTIVA, Pignorum ablatio,verat. Vide Viagium 2. Viarium et VitaSanctorum, Gall. Voyage d'outremer. In- pigneratio, Gall. Execution. Statuta Ave- litium. ventar. Chartar. ann. 1482. sub Ludo- nion. lib. 1. rubr. 31. art. 2. pag. 105 : 1. VIAGIDM, Iter, Gall. Voiage. Histovico XI. fol. 13. v : Littera consensus Item conductor operarum, si non solverit ria fundationis Hospitalis S. Leonard! dom. Ludovici Regis prsestiti per eum su- die conventionis de solvendo factse, vel Eboracensis : Deinde ad Eboracum decliper redemptione Vise ultramarinse quam intra diem sequentem, post prsestitas ope- nans, in Ecclesia B. Petri ibidem diu et per juramentum tenebatur facere Ingerra- ras, Via executiva quoad bona solvere co- devote precibus insistens, se et Viagium nus de_ Coussiaco ratione delicti et fore- gatur. Deo et B. Marias humiliter commendafacti per eum commissi et per dictum Rej VIA REGARDI. Charta ann. 1430. bat. [Testam. Bernardi Comit. Armaniaci gem translati et transmutati in dictam apud Rymer. torn. 10. pag. 454 : Pro la- ann. 1302. apud Marten, torn. 1. Ampl. Viam ultramarinam... anno 1261. bore et expensis dictorum Ricardi et Ri- Collect, col. 1409 : Item, legamus militi* Voie d'Oultremeire, in Charta ann. cardi, centum marcas per Viam regardi. bus, scutiferis,.... clericis solmentariis et 1424. torn. 2. Hist. Leod. pag. 446. Sed et Alia ann. 1432. ibid. pag. 514: Ambassia- quartonibus hospitii nostri, qui in isto quselibet peregrinatio a nostris Voie tor domini nostri Papse, nuper per ipsum Viagio nobiscum sunt, etc. Ordinat. Humnuncupata. Voie de Rochemadou, in Ch. domino nostro Regi certis de causis mis- berti II. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. ann. 1355. ibid. pag. 422. Lit. remiss, sus, habeat de dono Regis, per Viam re- pag. 396. col. 1 : Quando extra hospitium ann. 1368. in Beg. 100. Chartoph. reg. ch. gardi L. Marcas. Id est, beneflcii seu pro nostris negotiis (messagerius) trans535 : Lequel Michault fu condampne par mercedis titulo. Occurrit rursum pag. mittetur, habeat pro expensis personse suss die qualibet qua vacaverit in Viagio fala loy de Tournay en une amende de Ix. 522. et 526. Vide Regardum 1. livres et a faire une Voie a S. Jaques en 1 VIA REGIA, Titulus libri, cujus men- ciendo per eum unum grossum. Charta Galice. tio est in Indice librorum ad calcem an- ann. 1473. ex Scbedis Prass. de Mazaugues : Ultra sumptum et Viagia quss conViarum et itinerum exstructiones ac tiquissimi Pontiflcalis. * VIACH, Prov. Veretrum, ramex, pe- tingeret facere. Occurrit prseterea apud reparationes inter publica onera recensentur, a quibus nemo,cujuscumque di- nis. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. eumd. Marten, torn. 2. Anecd. col. 1540, et torn. 3. col. 29. Lobinell. torn. 2. Hist gnitatis esset, immunis erat, ut est in tit. 7657. deltinere muniendoinCod. Th.etinleg. * VIACULUM, diminut. a Via, semita. Britan. col. 855. Menester. in Hist. Lug4. Cod.de Privileg. domus augustse. 'OSoO Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. 84. Char- dun, pag. 78. col. 2. Elmham. in Vita xa-uacTaan; dicitur Leoni Imp. in Tacticis toph. reg. ch. 714 : Eas vaccas ducentes Henrici V. Reg. Angl. cap. 23. pag. cap. 20. | 71. Purgatio sen stramentum, per unum Viaculum seu eemitam ad 51. in Statutis Massil. lib. 3. cap. 5. vel impletio coenosorum itinerum, Mona- campos. Viaul, eadem notione, in aliis 16.17.18. et alibi. Veage, in Inquisitione cho Sangallensi lib. 1. de Carolo M. cap. ann. 1416. ex Reg. 169. ch. 102 : Le ann. 1378. ex Tabul. Cartusia? B. M. de 32. quo spectant, quse habet Cogitosus, suppliant passant par un certain Viaul parco.] T VIAGIUM, Itineris terminus. Tabul. in S. Brigida pagin. 637 : Cum Regis il- ou pasturage, ouquel estoit son varlet lius patrise per plebes et provincias, quse et gens gardans et repaissans ses che- S. Victoris Massil. : Videns dominus Admiratus non posse navigare versus Via' sub ejus erant ditione, prseceptum inva- vaulx, etc. gium suum, etc. lesceret, ut de omnibus ejus regionibus et | VIACdLUS, <55<5v !m|zsXiT^;, in Gloss. | VIAGIUM, Expeditio. Elmham. in Vita provinciis convenirent populi omnes, atque Lat. Gr. Leg. Viocurus. Vide in hac eedificarent viam latam et firmam ramis voce. Henrici V. Reg. Angl. cap. 29. pag. 69 : arborum, petris in fundamento positis, et * VIACUM, Locus vacuus, ut videtur, Rex cum exercitu et captivis per medium munitionibus quibusdam firmissimis in aediflcandis domibus idoneus. Status campi, quo commissum erat prselium, gronna profunda etpene intransmeabili, eccl. Constant, inter Instr. torn. 11. tanquam viam suo Viagio apciorem, reet in locis humentibus, atque in paludi- Gall. Christ, col. 219 : Cum autem non diens, etc. Infra pag. 79 : Ducem Bedforbus, in quibus grandis currebat fluvius; haberet in civitate sive in subitrbio tan- dise hujus Viagii capitaneum constituit et quse constructa quadrigas et equites, et turn possessionis ecclesise, ubi maneret prsefectum. currus, et plaustrorum rotas, et impetum episcopus, vel proprius equus ejus posset | VIAGIUM, Itineris pretium, praestatio multa Grimoldi Viaca populorum, atque incursum undique hos- stabulari, pro facultate iter faciendi. Charta ann. tium sustentare posset. Convenientibus trecentis libris comparavit et acquie- 1368. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Item quselibet galea solvat pro Viagio quinque autem undique populis per cognationes et tavit. familias diviserunt Viam illam, quam j VIADUGTUS, Idem quod in aliis Char- renos. Item quselibet barchia de pallela sedificare debuerant in partes proprias, ut tis Exitus, Ingressus dicitur, Reditus aut de tymono bayonesto pro quolibet Viaunaquseque cognatio et familia suam sibi annui aliaque terrarum commoda qua? gio 3. grossos. Vide Viaticum. creditam construxisset partem, etc. Vide exeunt et proveniunt ex aliqua re, fruc1 VIAGIUM, Peregrinatio, et maxime Pans. tus prasdii. Charta ann. 1043. apud Mar- Hierosolymitana. Chron. Corn. Zantfliet 1 2. VIA, Modus, ratio, Gall. Voye, ten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 407: Cum apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. rnoyen. Charta ann. 1395. apud Acher. Viaduclibus, vel reductibus, quse. ipsa spe- 211 : Et ne juxta legem patrise oporteret torn. 6. Spicil. pag. 131 : Habita inter nos lunca Dei adquisivit in comitatibus omni- maximum partem superstitum diversa deliberatione provida et matura super bus, et cum omnibus terminibus suis, etc. Viagia, secundum exigentiam culparum omnibus Viis et modis, quibus schisma.... Vide Exitus 1. exsolvere, qui forsitan in itineribus moreposset... facilius sedariet extirpari,etipsa IVIAFORA, Clamor publicus. VideBia- rentur,... decreverunt concorditer unam Ecclesia ad unionem reduci, Via cessionis fora. erigi capellam, etc. Occurrit rursum col.

VIA
476. Procuratio Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1289. apud Rymer. torn. 2. pag. 420 : Librarum Turonensium nobis dudum mutuatarum in Viagio et pro Viagio nostro ad Terram sanctam. Menoti Serm. fol. 147. v : Tu promisisti Viagium tuum : maritus tuus non vult quod adimpleas : tu non obligaris. Vide Via Sanctorum. * Veage de la Croix, Expeditio Hierosolymitana, in Test. Petri comit. Alenc. ann. 1282. pag. 182 : Donnons planier pouoir a nos executeurs, s'il avenoit par aventure que nous ne peussions mie aler en Veage de la Croix, etc. Vide infra Voiagium. ] VIAGIUM SEPTEM SANCTORUM. Inquisitio MS. pro Oanonisat. S. Yvonis : Nobilis vir D. Alanus de Keraxraiz miles et domino, Theoph'ania de Pestivien ejus uacor, cum vellent transfretare ad faciendum Viagium septem Sanctorum, etc. * An ad septem pueros martyres in Sicilia, de quibus torn. 3. Mart. part. 611. et torn. 1. Apr. pag. 809 ? ^ VIAGIUM, Processio. Obituar. -MS. Eccl. Morin. fol. 30 : Item in conductu processionali feretri B. Marias et in ejus regressu quilibet habituatus de gremio ecclesise Morinensis et omnes alii supra in articulo prascedenti declarati, cum aliis servitoribus in Viagio dicti feretri ordinatis per capitulum, quilibet percipit tertiam partem quatuor denariorum. }2. VIAGIUM, Vita, cursus hujus yitae, Viage passim in Consuetud. municipal. Charta ann. 1440. ex Chartul. 21. Corb. fol. 248. v: De terme en terme durant les Viages desdits et le dernier vivant tout tenant. Durant les vies, in Charta ann. 1443. de eadem re ibidem. Vide Viatores 2. Hinc 1 VIAGIUM, Annua pensio ad vitam, Usufruit, Pension viagere, Viage, nude, in laudatis Gonsuetud. Statu-tiim Oaroli V. Reg. Franc, ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. 363. art. 8 : Res appreciabitur per sacramentum proborum virorum et fidelium, ad precium quod res poterit valere in vendendo ipsam, una vice; et secundum illud precium, et non pro minore precio, exigatis financiam una vice ; videlicet, summam dicti precii ; consider at a tamen in dicto precio reservacione dicti Viagii. Charta ann. 1346. ex Chartul. 21. Corb. fol. 305. v: Soufsles Viages de Hue de Baumiller et Marque sa sosur qui premierement I'heritage dessusdit accaterent a leurs vies audit messire Nicole Hunaut; lesquels Viages dessusdits Monsieur de Corbie accata asdits Marque et Hue pour le somme et pris de xxix. livres Parisis de la monnoye courrant. Vide Viagerius et Viarium. * Nostris Viage. Charta ann. 1340. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 217: Cine deniers a Colles du Ponciel pour une Viage sur leurs mes. Alia ann. 1387. in Reg. Joan, ducis Bitur. ex Cam. Comput. Paris, fol. 153. v : Apres ladite demission mons. le due de Berry entrera et sera receuz en foy et hommage, possession et saisine de I'usufruit et Viage d'icelles terres, pour joir et user des fruiz, proufiz et emolumens d'icelle sa vie durant, tout aussi plainement en toutes noblesses et prerogatives, comme s'il estoit plain seigneur et proprietaire desdittes terres, nonobstant que par la coustume Viagiere et fruttuaire n'en deust pas si plainement user. Ubi Viage intelligi potest de annuo praedii reditu, quo sensu accipitur in Sent, ann. 1445 : Nous adjugeons auxdits detnandeurs le moitie en treffons et proJill

VIA

VIA

305

priete de le maison et hiretaige ou ledit Vasc9n. ann. 1263 : Item super eo quod Jehan demouroit au jour dudit homi- occasione Viani, idem nobilis homines cide,... avec son Viage et tout ledit hire- prasdictse terras contra antiquum statutaige pour le vendre et adenerer selon les- tum et consuetum indebite molestaret, dites clauses de le loy. plus ab eis debito exigendo, etc. Infra: 1 VIALBORA. Anonymus in Annal. Me- Bianum. Vide Biennum. diolan. apud Murator. torn. 16. col. 812 : * VIARAGIUM, Idem videtur quod suBacile unum deauratum cum floronis et pra Viageria. Charta ann. 1352. in Reg. Vialboris in orlis et aliis operagiis. Etcol. 82. Chartoph. reg. charta 424 : Item Pe813 : Bussula una argenti laborata ad trus Andreas pro Viaragio de Ornone, sex Vialboras cum pomello uno et uno radio. gallinas. Vide supra Vaieria. Vide Viarbora. VIARAM, Una e 12. speciebus Augu* VIALE, Tributum, quod a transeun- riorum, de quibus in verbo Venta, quse tibus per vias exigitur. Charta ann. sic describitur a Michaele Scoto de Phy1507. inter Probat. torn. 2. Annal. Prse- sionomia cap. 56 : Viaram est augurium, monst. col. 221 : Omnia quse. ad necessi- quando homo vel avis suo itinere vel votatem et usum domus Dei et conventus latu ante te transit, veniens a dextra per terras nostras adferentur aut vehen- parte tui, et tendens in sinistram evanescit. Istud est tibi bonum signum super tur, erunt libera a telonio et Viali. * T VIAMEN, Jus commeandi. Vita B. negotio. T VIARBORA inter mulierum jocalia Caroli Comit. Flandr. torn. 1. Mart, pag. 192: Pacem et Viamen latoribus recensentur in Statutis Genuens. lib. 2. cap. 17. fol. 48. v: Intelligantur esse in Sanctorum offerendo, etc. j VIANDA, Cibaria, iter facienti neces- bonis et de bonis viri vestes, zones, corrisaria ad victum, Gall. Viande, Ital. giae, cordellse, Viarbora et alia localia Viandare estlter facere. Statuta Massil. (leg. jocalia) et qusecumque bona habuislib. 1. cap. 67. 1: Bladum.... nullatenus set a dicto viro suo, vel a patre, vel ab extrahatur vel exportetur de civitate Mas- alio pro eo. Vide Vialbora. 1. VIARE, Iter facere, ambulare, Papi33. silias, per mare vel per terram ab aliquo extraneo vel privato, nisi hoc faceret pro Onomasticum vetus: Vio, 63euw. GlosVianda sua vel marinariorum suorum. sar. Gr. Lat. : IlapacrTpeqjw, Rebio. MS. Revio. S. Ambrosius lib. 5. Hexaem. Ibid. lib. 4. cap. 24. | 2: Ordinamus etiam quod nullus dominus vel rector na- cap. 10 : Quis tribuit dispositionem Viandi. vis seu ductor habeat ad Viandam suam Adde cap. 16. Fortunatuslib. 9. Poem. 7: ultra quatuor peregrinos, nisi gratis et Si minus possum pedibus Viare, pro miseria vellet eum transvehere, omni Ducor amore. mercede cessante , nee habeat aliquam societatem cum cargatoribus in cargaria Flodoardus lib. 14. Carm. 18: seu Vianda peregrinorum, nee expleto . . . . Jumenta viandi viagio, domini navium aliquid accipiant Destinat officio. vel auferant de eo quod superaverit de Vianda. Occurrit rursum cap. 26. et 27. Utuntur prasterea Solinus cap. 40. 42. Oberti Cancellarii Annal. Genuens. ad Apuleius lib. 10. et in Florid. Ammianus ann. 1164. apud Murator. torn. 6. col. lib. 15. 20. Sidon. lib. 4. Epist. 3. 6. Saxo 298 : Et quum Vianda incipiebat deficere, Grammatic. lib. 8. Alanus in Ahti-Claurogaverunt Regem ut victum deferre fa- diano lib. 1. cap. 8. 9. etc. [Albert. Musceret, ut possent levius et commodius ex- satus in Chron. apud Murator. torn. 10. pectare integri debiti solutionem. Adde col. 726 : Plerumque pro spoliis rapiendis col. 309. 400. 410. Vide Placa 1. et infra Viantes trucidabant. Notum fuit Quintiliano qui illud inter infelicius ficta reVivanda. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. ponit lib. 8. cap. 6.] * Foyer yero Mulgere, vulgo Traire, 7657: Vianda, Prov. cibus, esca, victus, viaticum. Ita et nostri Viande, pro qua- signiflcat, in Lit. remiss, ann. 1474. ex libet re homini alendo idonea usurpa- Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1289 : Larunt. Lit. ann. 1387. torn. 7. Ordinat. quelle fille respondit au suppliant qu'elle reg. Franc, pag. 191: Dure chose seroit alloit Voyer ses vaches. 2. VIARE, in Charta ann. 1148. inter et est de faire contraindre gens de diverses bonnes villes et notables user et vivre Probat. Hist. Autiss. pag. 15. col. 1. de pareilles Viandes, et par especial de edidit D. Le Beuf, ex cujus schedis edipain, qui est le principal et la plus noble tum Wiare infra. Vide in hac voce. *VIARESUS, Italis Viareccio, Qui in Viande pour sustentacion de corps humain. Vide supra Festum S. Petri epu- itinere portari potest. Altare Viaresum, idem quod Portatile. Charta ann. 1214. larum. * VIANENSES, Nummi Viennenses. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. Stat. Taurin. ann. 1360. cap. 246. ex sevi col. 519 : Et dicit, quod dictss ecclesias Cod. reg. 4622. A : Solvendo tres denarios dedit altare Viaresum, pallium, toalias Astenses pro duobus Vianensibus. et antiphonarium unum de die et alium * Aliud vero sonat vox Gallica Vianoie, de nocte, etc. Ubi male Altare et ViareVellus scilicet, in Lit. remiss, ann. 1388. sum virgula separantur. 1 1. VIARIA. Vide mox in Viarius. ex Reg. 135. Chartoph. reg. ch. 110 : Lequel exposant prinst seze Vianoies ou toi* 2. VIARIA. Vide mox in Viarius 2. sons de laine, douze escueles d'estain, etc. T VIARIUM, Annua pensio ad vitam, 1 VIANS, Vivens, Ital. Vivente. Charta ut videtur. Viaire, in Consuet. Calmont. ann. 1164. inter Probat. torn. 2. novas art. 33. Placitum ann. 874. apud MuraHist. Occitan. col. 603: Notum sit quod tor. torn. 2. part. 2. col. 945 : Et ipsi Liuego Raymundus comes S. Egidii cognosce teri et ipsi Garefuso renuntiavimus, ut et confiteor villam S. Saturnini allodium de omni ipsa supradicta re Candoli de et proprietatem esse B. Petri Cluniacen- Suriano et Romani, et de Germanis suis sis: sed propter amicitiam quam monachi de paterno et de ipso cambio de Viario erga me habebant, et ut per meam defen- sibi quiescerent. Vide Viagerius et Vitasionem villa ipsa in commerdo Viancium litium. mag is augeri possit, statuimus, etc. * Nostri Viaire et Viere, pro Visage, * VIANUM, pro Bianum, Servitium, Vultus, dixerunt. Lit. remiss, ann. 1368. quod a subditis exigitur, Gall. Corvee. in Reg. 99. Chartoph. reg. ch. 520: Les Sent. Henr. dom. de Causanciis senesc. assailli, navra et plaia en plusieurs lieux

39

306

VIA

VIA
mens ou heritages, soil par eau, ou par terre. Certe quidquid sit de Viariorum justitia in viis tenementorum suorum, hanc constat non in eo praesertim constitisse ; sed in aliis quampluribus juribus, quae passim recensent Consuetudines municipales, ubi de inferiori justitia agunt. Quin potius Viarios dictos existimo, quasi Vicarios, eosdemqueesse cum Vicariis, quos Lex Longobard. lib. 2. tit.-52. 7. [- Carol. M. 69.] de minoribus causis cognovisse docet, quique er pagos constituti erant, ut ait Walaridus Strabo.,. Unde ejusmodi Vicarii non alii sunt ,ab iis, quos aetas posterior Majores, et Villicos villarum appellavit. [Compositio inter Odonem Episc. Paris, et Johannem Abbat. S. Genovefae ann. 1202. ex Chartul. Episc. Paris, fol. 38 : Nullus prsedictorum vig'inti sex (servientium) Viarius poterit esse vel major burgi, ita ut praedicta gaudeat libertate.] Nisi quis malit Viarios dictos ex Gallico Voiers, seu Vouiers, id est, Advocates, cum Viaria et Advocatio idem esse dicantur in Ghartis aliquot mox laudandis. Neque aliter vox Voier accipienda apud Guill. Guiart in Hist. Francor. MS. ann. 1207 :

VIA

de leurs Viaires, corps et membres. Alise 1381. in Reg. 120. ch. 96 : Laquelle femme eust este bleciee ou visage a sane, et elle meue de courrousc pour le deshonneur de son Viaire, etc. Aliae ann. 1401. in Reg. 156. Ch. 204: Icellui Toustain regarda par plusieurs fois ledit Maillot, et lui fu advis qu'il ressembloit bien de Viaire a icellui Caron son cousin. Le Roman de Garin :
Rigaud cheyauche o le Viere fier. Rursum : Et fieri Gamier el Viere devant.

* An inde Wiart nuncupatur, Velamen, quo vultus operitur, quod et Wite dicitur, forte a Witta, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2 :
S'image muche sous Wiart L'image a la dame de gloire Adonc remuce sous sa Wite.

1. VIARIUS , Dominus feudalis, cui competit inferior vel media justitia: nostris, Seigneur voier. Duplex enim est Justitia Viarii, alia, quam Basse voirie vocat Consuetudo Turonensis tit. 1. art. 1. Simple voirie, Andegavensis art. 1. Cenomanensis art. 3. et Blesensis art. 27. caeterae Consuetudines Basse justice. Alia, quam Grande voirie appellat eadem Turonensis Consuetudo art. 39. Grosse voirie, vel certe la Justice du gros Voier, Blesensis art. 21.22.23. 24. 26. ubi utriusque jura recensentur, quibus alias explicandis non licet immorari. Describam tantum, quae de viaria generatim habent "Statuta S. Ludqvici Reg. Franc, lib. 1. cap. 38 : De Justice de Vavasor. Tous Gentishomes, qui ont voierie en leur terre pendent larron de quelque larrecin, que il ait fait en leur terre. Et infra : Car eus tiennent leurs batailles devant euls de toutes choses fors de grans meffes, que nous vous avons nommez par devant, et Us ont leurs mesures en leurs terres, et les prennent, et les metent es cars des Chastiaus, et les baillent a leur homes, et puis se eus trevent seur leur homes fausse mesure, li drois en est leur, et en puent lever soissante sos d'amende, etc. [Quae fuerint Viarii Parisiensis jura, videsis ex Regesto Johannis Sarrazin apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 741. et seqq. ubi fusius explicantur. Charta Ludovici Jun. ann. 1160. ibid. torn. 1. pag. 536 : Negue pro Prseposito, sive Viano, neque pro alio se justitiabunt, nisi pro corpore Regis.} Pactum inter Philippum Regem Franc, et Ricardum Regem Angliae mense Febr. ann. 1254. pro justitia seu Jurisdictione utriusque in urbe Turonensi, ex Regesto Andegavensi fol. 48 : Viarii autem Comitis infra ambitum claustri nullam habent jurisdictionem. Et infra : Viarii Comitis in nullo afftdamento justitiam habent. Usatica oppidi Chableiae, in Tabulario Gampaniae Thuaneo fol. 287: Dominus Noerii est Viarius Chableie, et non potest ponere apud Chableiam Viarium, qui non juret, quod fidelis erit Praeposito B. Martini, quod vitam et honorem, et membra ejus pro posse suo servabit. Ejusmodi Viarios vulgo dictos putant plerique, quod eorum jurisdictio potissimum sit in viis tenementorum suorum ; idque eruunt ex aliquot Gonsuetudinibus municipalibus, praecipue ex Ambianensi art. 184. in quo dicuntur Domini omnes feudales, quibus major et media justitia competunt, esse Seigneurs Voiers es frocs, flegards, chemins, et voiries estans au devant de leurs tene-

Charta S. Ludovici Reg. Franc, ann. 1230. ex Tabul. Abb. de Pietate Dei, vulgo I'Espau: Insuper addidimus L. libras Turon. annui redditus percipiendas in nostro redditu de Cenomanis in Viaria sive Prsepositura singulis annis. VIARIAM, cum Vicecomitia, seu Vicecomitis Jurisdictione confundit Ordericus Vitalis lib. 5. pag. 596 : Concesserunt sancto Ebrulfo Vicecomitiam, id est, Viariam, quantum habebant in villariis vastatis. Tabularium Henrici Comitis Trecensis ann. 1159. in eod. Tabular. S. Martini : Jus Vicecomitatus,seu Viarise, quam in villa S. Gemmse se habere dicebat, etc. Vicecomitatus et Wigaria, in Charta Henrici Imper. ann. 932. Rursum VIARIA, Idem est quod Advocatio, in Charta Stephani Episc. Paris, ex Tabul. S. Martini de Campis : Cujusdam vinese in territorio S. Clodoaldi sitse Advocationem, quae vulgo Viaria dicitur, Monachis S. Martini de Campis concedo. Alia Gaufredi Episcopi Meldensis ann. 1208. ex eodem Tabul. : Quitavi eis in integrum quidquid habebam vel tenebam in villa de Choisiaco, et in tola ejus potestate, tarn in Viaria et advocatione, et omnibus aliis rebus et domaniis, etc. Alia Guillelmi de Monstiers militis, ejusdem anni, ibid. : Simon de Monfort i demeure, Tarn in Viaria, quam in Advocatione. In Come Seneschaus ou Voiers, quibus locis vox viaria videtur expriEt bien XII'. soudoiers. mere Gallicam vouerie, pro Advouerie, * Circa varias bujusce vocis aceeptio- advocatura, quomodo Voulrie usurpatur nes diversaque Viariorum munia et jura, in Consuetudine Vitriacensi art. 70.100. consule D. Bouquet torn. 1. Jur. publ. 141. 143. pro potestate parentum in liFranc, pag. 154. et seqq. Gave tamen ne beros. Vide Advocatio. ipsius conjecturis nirnium fidas. 1 VOUUEARIA , Eodem notione, in SUBVIARIUS, Vicarius Viarii. Chartam Charta Hugonisdom. de Monte-corneto Henrici Regis Francias ann. 1057. in 8. ann. 1245. ex Tabul. S. Nicasii Remens.: tomo Spicilegii Acheriani pag. 156. sub- Quittavimus etiam advocationem sive scribunt prae aliis Hervseus Viarius, et Vouueariam. Occurrit rursum in alia Herbertus Subviarius. Vide torn. 3. pag. ejusdem anni ibidem. Voulrie in clien156. telari professione ann. 1581. dicitur VIARIA, Jurisdictio seu Justitia Viarii, praestatio quae advocato pensitatur proPracticis nostris Voirie; interdum quod pter tutelam. VIATURA, Idem quod Viaria. Charta ratione viariae praestatur a tenentibus. Veherie, in Consuetud. locali Castelli- Philippi Regis Franc, ann. 1091. pro novi in Biturigib. art. 4. Cbronicon Compendiensi Ecclesia: Advocationem Mauriniacense lib. 1. pag. 360 : Mea est, et Viaturam de Longelio usque ad meaiebat iste, Viaria. Pag. 365: Censum dium fluminis Isarae, Viaturam de Saceio, plus minus 50. solidorum, et dimidietatem Viaturam de terra ilia, quam habet praeViarise huic Ecclesiae dederunt. Charta dicta Ecclesia in Gellis, etc. Gharta LuRoberti Regis Franc, ann. 2. ex Tabula- dovici VI. Regis Fr. 1118. ex Tabulario rio S. Maglorii Paris.: Cum omnibus Fossatensi fol. 14 : Precatus est etiam, ut appendiciis et cpnsuetudinibus, id est, prsefatae Ecclesiae tertiam partem ejusdem bannum et Viariam, et omnes terras ad Viaturas, quam Vicecomes Meledunensis Marnacutn pertinentes. Alia Gilbert! Epi- de feodo nostro in ejusdem mansuris et scopi Parisiensis ann. 1117 : Censum, terra habet.... concederemus. Charta Lunemus, justitiam, dominium, Viariam, et dovici Regis Franc, ann. 1122. apud omnes feodos, et omnes dominicaturas Chopinum lib. 3. de Sacra Polit. tit. 2. | tarn in nemoribus, quam in terris, etc. 12 : Terram B. Mellonis intra vel exira Alia Ludovici Regis Franc, ann. 1124 : Castrum Pontisarae sitam exoneramus ab Cum bosco et piano, et molendino, et pra- omnibus tailliis et exactionibus; in qua tis, et Viaria et justitia, et cum omnibus tamen retinemus Viaturam, equitatum, ad eandem villam pertinentibus. [Litterae et expeditionem. Ita quod quoad ViatuPhilippi III. Reg. Franc, ann. 1272. ram, si qua in ea forisfacta facta fuerint apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. ab hominibus B. Mellonis, Praepositus 293: Habebunt etiam dicti Religiosi (S. noster eum submoneat tantum, et reddat Germani) in omnibus locis et vicis Via- Canonicis, etc. Sugerius lib. de Admin, riam et justitiam Viarise, et quicquid per- sua cap. 4: A filio ejus Ludovico Viatutinet ad Viariam, et falsas mensuras, ram ejusdem villse, et omnes redditus et in saliis domorum, quae fient in vicis ejus, praeter vinum et avenam.... obtinuisitis infra metas superius nominatas.] mus. Et cap. 21: Villa, quae dicitur Ma1 VIARIA, Districtus Viarii. Charta rogilum , occasione cujusdam Viaturae, ann. 1273. apud eumd. Lobinell. ibid, quam Ansoldus de Cornelia fere usque ad pag. 28. col. 1 : Si verp canting at quod ipsas villae domus possidebat, gravissime Major S. Mederici, vel ipsius serviens, vel infestabatur. Charta Geraldi de Valenservientes jurati aliquem capiant in terra goiart, in Tabulario S. Victoris PariS. Mederici,.... et captus se recutiat in siens. ch. 21 : Sciendum est, quod ego de Viaria vel extra Viariam : et ob hanc assensu Theobaldi primogeniti mei dedi causam melleia oriatur, sive in dicta in eleemosynam praedictae Ecclesiae totam Viaria, sive extra Viariam in terra S. Viaturam in longum et latum de viis, quae sunt circa eorum porprisiam, et Mederici, etc. 1 VIAKIA, Idem quod Prsepositura, in quantum terrse durat, quam vendiderunt

VIA

VIA

in mogno chemino versus domum Lepro- nefidatus seu clericus ...... portet lanceam ad capiendum aliquem, habeat... pro quosorum. Charta ann. 1247.... Quod Viatura aut scutum, vel ballistam cum sagittis ; libet milliario unum imperialem pro suo et omnimoda justitia est Abbatis et Eccle- nee ad sonum de Viasos seu rixam, quas Viatico.... Teneantur nuntii pignora quas sise B. Dionysii in toto chemino, etc. Vide aliquando in civitatibus, villis seu castel- acceperint pro suis Viaticis dimittere in lis seu locis fieri contingunt, exeant cum villa. Doubletum pag. 857. VIATIGUM, Sacra Eucharistia, quae T VOERIA, Eodem significatu. Regest. armaturis pr&dictis. Leg. Via fors. Vide in Biafora et Sonus 2. aegris ac morituris datur. S. Thomas Campaniae ann. 1256. apud D. Brussel VIATICA LITTERA, quae ab Abbate per- part. 3. queest. 73. art. 4 : Hoc Sacramende Usu feud. torn. 2. pag. 1042 : Johannes de Tooquin. Ligius, de fortericia de Too- egre exeunti Monacho datur, apud In- tum est prasfigurativum fruitionis Dei, quas erit in patria ; et secundum hoc diquin, de Voeris et conductu mercati de gulfum pag. 860. ^ VIATICARE, Viatico instruere. Acta citur Viaticum, quia hie prasbet nobis viam Rosoi. Hugo de Charni films dom. Adas. Ligius, de Voeria, et justitia et medietate S. Censurii torn. 2. Jun. pag. 278 : Huic illuc perveniendi. Paschasius de Corpore S. Fiacrii. Occurrit pluries in Litteris si legitimam, ut mos est, solutionem per- et Sanguine Domini cap. 9. al. 19 : Hoc Caroli Johannis Reg. primogeniti ann. exiguse segetis indulgeas, tanquam opi- mysterium nonnunquam Viaticum appelpare Viaticatus, cum gratiarum actione latur, quia, si quis illo fruitur in via, per1357. ibid. pag. 753. | VOUEBIA, Eodem sensu. Charta ann.remeabit. Gloss. Lat. Gr. : Viaticor, !<po- venit ad vitam, quam jam in se habet. Capitul. Caroli M. lib. 7. cap. 101. [138.] : 1236. ex Tabul. S. Ayiti Aurel.: Et etiam VIATICARIUS, Viator, ductor. Chron. De his, qui recedunt de corpore, posnitenpetiam nemoris siti juxta Voueriam. 1 VIATIO, Eadem notione. Tabul. Bee- Domin. de Gravina apud Murator. torn. tia accepta, placuit sine reconciliatoria cense ann. 1080 : Galo de Flavacourt de- 12. col. 607: Viderunt per Maffeum Cac- manus impositions eis communicare, quod dit Ecclesiae quod habebat apud Laiencort, zollam de Juvenatio habitatorem Gravinas morientis sufficit consolationi, secundum scilicet alt are et atrium et quadrantem familiarem dictas dominas Viaticarios sero definitiones Patrum, qui hujuscemodi ejusdem villas et duas partes vicecomitatus prssterito introductos, robbam et bona die- communionem congruenter Viaticum notas dominss onerare in stalla dictas do- minaverunt. Joan. Abrinc. Episc. de Off. et Viationis. VIATORIA , [Pari intellectu. Charta minas in platea vicina quidem longe pa- Eccl. : Corpus Domini tripliciter dividat, quarum partium unam Sacerdos Calici ann. circ. 1133. torn. 2. Hist. Eccl. Meld, rum a domibus dominas supradictss. immitens, Pax Domini, alta voce dicendo, pag. 25: Comes Theobaudus clamavit quie| VIATIC! LIBRI, f. Rituales, in quitum quidquid capiebat in tota terra Ber- bus de Viatico administrando sermo est ; protinus subdat secrete : Fiat commixtio ceii et Ortolii, sive per justitiam sive per vel Breviaria viatorum utilitati accom- corporis et sanguinis Domini nobis acciViatoriam.] Charta Vicedominorum Ger- moda. Diarium belli Hussit. apud Lu- pientibus in vitam asternam. Alia se, Diaborensium ann. 1160. apud Louveturn : dewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 191 : conum, Subdiaconumque communicet, terEt super Viatoriam totius terras Mona- Item omnes libri missales, aut cantuales, tiam Viaticum, si opus fuerit in patena chorum quantumlibet acquirers poterunt similiter et Viatici et libri hymnorum, et usque ad finem Misses reservet ; tertiam, intra unam leucam circa Ursimontem. omnis ornatus seu- vestes missales, ...... quas remanet in altari, vocal sancta Eccle[Charta ann. 1211. ex Chartul. S. Johan- ha&c omnia sunt destruenda vel combu- sia Viaticum morientis, etc. Illud porro TO SsaTtoTtxbv lq?66iov dicitur in Concilio Ninis in Valle: Hasredes Viatoriam quam renda. dictus Focaudus habebat in terra S. Jo1. VIATICUM , Via , iter publicum. caeno cap. 13. Viaticum nostri itineris, hannis de Valleia apud Hauvillam de Charta Othonis Gomitis Viromand.ann. apud Gaudentium Brixiensem tract. 2. csstero in suam non reclamabunt.] Occur- 1035 : Districtionem terras exterioris silvas Viaticum munus, in Epistola 1. Siricii. rit praeterea in Charta Philippi Regis ac prati villas Humolariensi pertinentium, PP. cap. 5. et in Epist. 1. et 7. Hincmari cum Viatici pub lid banno, etc. ex Labeanis. Viaticum Eucharistix, in Franciae ann. 1180. VIATICUM, Tributum ab itinerantibus Capitul. Caroli M.lib. 5. cap. 54.[= 118.]: VIATOR, Idem qui Viarius. Rogeri Episcopi Bellovacensis Epitaphium in Ec- prsestitum, in Charta Lotharii Reg. Fr. Sacra Communioin Viatico,in Lege Lonapud Marlotum in Metrop. Remensi lib. gob. lib. 1. tit. 30. 115 [*> Ludov. II. 3.] clesia Bellovacensi: 4. cap. 24 : Ab omni exactione et teloneo Viaticum, id est, viss custodia, in CanoHie rexit Cathedram, non pressit, Pontificalem. et Viatico liberas ...... permaneant. Alia nibus Hibernicis lib. 2. cap. 16. Typica Ornamenta doraus, status et possessio Gleri, Ildefonsi Regis Aragpnum ann. 1184. salutiferi viatici stips, apud Dudonem Libertas patri;B pulso Comitatus dominatu, apud Saxium in Pontiflcio Arelatensi : lib. 3. de Actis*Norman. pag. 157. SacraAtque Viatorum demisso gaodia censu, etc. Vel aliquod prorsus Viaticum ab eis exi- mentum progredientium, quod idea ViatiCharta Communiae Nivernensis et Altietur. [Radevicus de Gestis Friderici I. cum seu Eucharistia appellatur, in Sysiodor. ann. 1194 : Statutum est et concesmper. apud Murator. torn. 6. col. 776 : nodo Exoniensi ann. 1287. can. 1. Vide sum, quod Itenus de Tociaco Vicecomes A fodro et Viatico et ab omnimoda exac- praeterea Innocentium I. PP. Epist. 3. Autisiodorensis, et Viator Altisiodorensis, tione se ibidem per omnem eorum ditio- cap. 2. Gelasium capitulo 20. Gregor. supradictis burgensibus omne jus, quod nem continebunt. Vide Viagium 1.1 M. lib. 7. Epist. 62. Concil. Arausic. I. habebant in omnibus forisfaclis quitVIATICUM , Iter , itineratio, Voyage. can. 3. Vasion. sub Leone I. PP. can. 2. tavit, etc. Infra, Viarius dicitur. Charta Fortunat. lib. 6. Poem. 4 : Oarthag. IV. can. 77. Gerundense sub ann. 1160. apud Louvetum in Bellovaco: Hormisda can. 9. Arelat. II. can. 28. Deducit dulcem per amara Viatica natara. Concessi eidem Ecclesise in eleemosyna Agath. can. 15. Epson, can. 36. Aurel. perpetua medietatem Viatoris (f. viatorias) Charta Jacobi Regis Arag9n. ann. 1299 : III. can. 6. Matisc. 1. can. 12. LugduUrsimontis et Goslenicurte insuper et Pro Viatico, quod fecimus in Sicilia. Oc- nense can. 3. Remense can. 9. SarisbeViatoriam totius terras Monachorum, etc. currit in aliis apud Joan. Dametum in riense ann. 1217. can. 34. Gregor. III. [Poggius lib. 2. Hist. Florent. apud Mu- Hist. Regni Balearici pag. 203. Epist. 1. cap. 7. Amalar. lib. 3. de Eccl. rator. torn. 20. col. 228 : Moris est Roma1 VIATICUM, Pecunia, viaticum seu Offic. cap. 35. Gropperum de- Eucharisnorum Pontificum, cum in quempiam ob iter facienti neeessaria, vel quse in mer- tia pag. 434. 435. Gretserum in Muricicommissum facinus animadverterevolunt, cedem viatici conceditur. Bulla Leonis bus Christianis pag. 67. 70. Henricum ut eum per Viatorem, ad criminis defen- X. PP. apud Illustr. Fontaninum in Valesium ad Eusebium lib. 6. cap. 44. sionem vocent.] [** Vide Glossar. med. Antiq. Hortae pag. 492 : Ne aliquid ultra etc. Graecit. col. 1237. voce HpoeXev(n[iaToi, et quindecim ducatos : quos alias ex antiqua Eucharistiam porro inflrmis dari in Forcell. in Viator.] consuetudine pro hujusmodi visitatione viatici modum dicimus, cum non jejuno * 2. VIARIUS, Carceris custos, cujas pro expensis seu Viatico suo solvere con- .datur, quod ad succurrendum voeant offlcium Viaria appellabatur. Gharta suevistis, ad solvendum pro dictis expen- Statuta antiqua Cartusiensis Ordin. 2. Ludov. X. ann. 1314. in Reg. 50. Ohar- sis seu Viatico astringi de cetera possetis. part. cap. 8. | 22 : Providendum est, ut toph. reg. ch. 118: Nuper defuncto Via- Pecunia viatica dicitur in Chron. Far- infirmus communionem sacram jejunus rio seu geolario geolas Silvanetensis, qui fensi apud Murator. torn. 2. part. 2. col. accipiat; earn namque post cibum dari jure hsereditario Viariam seu geolam loci 624 : Sed quoniam Viaticam pecuniam, non licet, nisi forte ad succurrendum. ejusdem tenebat , officium Viarias seu utpote regulariter inopes, monachi miniSB^- Viaticum dicta etiam Cqmmunio geolas hujusmodi cuidam alii concessimus. me habebamus. Viatique, eadem notione sanorum qui earn jejuni accipiebant. Foyer vero, qui praedii culturae invigilat, frequenter usurpant Monachi. Cone. Gerardus in Vita S. Udalrici cap. 3. in Lit. remiss, ann. 1407. ex Reg. 162. Constant, torn. 1. col. 683 : Una et ea- num. 11 : Cum Viaticum ab eo accepturi ch. 95: Au lieu de Choues ou mandement dem vice et per eumdetn nuncium ad accederent, digitum ori superposuit, ut d'Auberive(en Dauphine) icellui cheva- eundem locum unum, de una tantum de visions tacerent. Rursum cap. 4. num. lier avoit pluseurs biens, et y tenoit un sicut de alia, asquale Viaticum seu bra- 20 : Quo benedicto, et populo sacro Viatico Voyer, qui faisoit illec les labourages. vium, et sic pecunias ultra debitum mul- recreato, vesperaque expleta, ad sacraj VIASOS. Cone. Tarracon. ann. 1591. tas extorquent. Statuta Mutin. rubr. 284. rium venit chrisma et oleum clericis disinter Hisp. torn. 4. pag. 510 : Nullus be- fol. 80 : Si nuntius iverit extra civitatem pensandum. Denique cap. 12. num. 42:

308

VIA

VIC

VIC

VIATURA. Vide in Viarius. letus me habere et tenere confiteor...... * VIAZOLA, Canalis, per quern aqua decimam et terragium bladorum, vini, vehitur seu decurrit. Charta ann. 1226. porcellorum, agnorum, lanorum, Vicaloapud Murator. tom. 4. Antiq. Ital. med. rum et caeterorum quorumcumque. An sevi col. 216: Et eundo versus mane usque pro Vitulorum ? ad Viazolam de podio Bellii, et inde eundo *VIGANA JUSTITIA, Pagi jurisdictio. In suramis festis Communio sacra ministris recto fine per viam et campos usque ad Charta Ludov. VI. ann. 1124. in Reg. Debet partiri, etc. locum, ubi fuit molendinum de Bellio. 108. Chartoph. reg. ch. 272: Vicanam quoque et omnimodam justitiam a ^ VIATICUM , Subsidium , auxilium Vide Vezia et Viazzola. ftuvio Secanas , videlicet a molendino, quodvis. S. Irenaei vetus Interpres lib. | VIAZZOLA, ut supra Vezola. Vide in contu1. cap. 31. n u m . 4 : Viatica quoque dabi- Vezia. Statuta Mutin. rubr. 326. fol. 65 : quod wulge appellatur Baiart, mus ad eversionem ipsorum, occurrentes Quod massarius S. Geminiani accipere limus. omnibus sententiis secundum narrationis possit et extrahere medietatem aquae, quas 1. VICANALE. Statuta Mediolanensia ordinem. extrahitur de canali situlee, et inter hor- 2. part. cap. 490 : Aliquse Communantiae, 1 ViATlCUS, In via necessarius, vel de- tum Monacarum S. Eufemiee in capite Vicanalia vel pascua, etc. [Laurentio in latus, vel in via sustenlatus, in Gloss. Viazzolae, quas est inter hortum praedicta- Amalth. Quae ad aliquem pagum in unirum Monacarum. versum spectantj Biblicis MSS. Anonymi ex Ugutione. * 2. VICANALE, Exactionis species. 1 VIBRAMEN, Coruscatio. Gislebertus * 2. VIATICUM, Aditus, Gall. Entree. Formulae MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. in Mirac. Romani Mon. tom. 5. Maii Charta Ottonis III. imper. ann. 1210: 42. r: Per cujus (domus) lansissam seu pag. 163: Qui sanctos suos potenter miri- De nostra benignitate concessimus aliesupernum solarium, idem talis dictae tali ficans, vario non cessat decorare miracu- nationes sive invasiones facias ab aliquo suorum parentum, contra formam feudi^ scienter dedit Viaticum et accessum. lorum Vibramine. alpibus, past VIBRELLA, Tormentum bellicum, de castris sive castellis,.. * 3. VIATICUM, Gibus, esca. Comput. ann. 1362. inter Probat. tom. 2. Hist. Gall. Canon, a verbo Lat. Vibrdre, Gall. cuis, Vicanalibus, fodris, bannis, etc. * VICARIA, VIGARIA.LIS. Vide mox in Nem. pag. 244. col. 1: Item pro salario Lancer, jetter avec force. Litterse Margabedelli S. Petri martyris, qui paravit ritae Reg. Angl. ann. 1554. apud Rymer. Vicarius. tom. 15. pag. 360: Vi et armis, videlicet Viatica in dicta die, tres grosses. 1 VICARIA, VlCARIATA, VlCARIATIO, * 4. VIATICUM, Quod homofacil in una gladiis,.... tormentis sive Vibrellis vulga- etc. Vide mox in Vicarius. * VICARIARE, Permutare, ni fallor. die, in Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. riter vocatis Canons, etc. Hinc 1 VIBRELLA.EIUS et VIBRELLATOB, Charta ann. 1099. torn. 1. Hist. Cassin. reg. 7657. 5. VIATICUM , Merces, praemium. Tormentorum librator, Gall. Canonier. pag. 413. col. 1 : Si praedicto xenodochio Parid. de Grassis Cerem. capellar. pa- Litterae Henrici 'VII. Reg. Angl. ann. ordinatus, vel aliquis de pertinentiis ejus; pal. MS.: Et in fine pro sui ministerii 1490. apud eumd. Rymer. tom. 12. pag. ubicumque permanserit, emere aut Vicamercede, quod viaticum appellant, ex 463: Cum nos quandam expeditionem riare cum hominibus nostris valuer it, sit vetusto ritu donatur (diaconus cardi- contra Gallos instruere decrevimus, vo- eis licentia invicem emendi et Vicariandi nalis) crumenula, cum quadraginta so- lentes proinde de certo numero navium sine contradictione. ac Vibrellariorum et balistariorum, etc. lidis. T VICARICATIO, pro VIGARIATIO. Vide 1. VIATICUS, Idem qui Viarius 1. Usque ad numerum quingentarum na- in Vicarius. Charta ann. 1195. in Chartul. S. Dion. vium et infra, et Vibrellarios et balistaVICARIUS, generatim dicitur ille, qui Vergiac. fol. 14. r: Viaticus de Edua et rios usque ad numerum trescenlorum, etc. alterius vices gerit, obit. Cledonius Ropreepositus de Dijom, etc. Aliae Edwardi VI. ann. 1547. ibid. tom. manus in Arte : Saepe quaesitum est, * 2. VIATICUS, Vagus, errat, Prov. 15. pag. 161 : Navium magistros, nautas, utrum Vicarius did debeat is, cui MagniGlossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. naucleros, Vibrellatores sive bombardia- ficentissimi Praefecti vices suas in speciali tores, et marinarios, etc. Adde pagg. 198. causa mandaverunt; nam Vicarius dici7657. tur is, qui ordine codicillorum vices agit ^ VIATIM, Per vias, in Gloss. Gasp. et 694. 1 VIBRIANUM, Axilla, Gall. Aisselle. Amplissimae Prefectures. Ille vero, cui Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 526. ex Lisiardi Hist. Pa- Acta S. Gerardi torn. 1. Jun. pag. 770: vices mandantur propter absentiam Praslaest. Ei sub Vibriano sinistri brachii apostema fectorum, non Vicarius, sed Vices agens; non Praefecturas, sed Praefectorum dicitur 1 VIATIO, Iter. Acta S. Urbici tom. 1. ad modum ovi grossi natum est. April, pag. 252: Expedita Viatione ad 1 VIBRINUS. Regula S. Csesarise torn. tantum. Senator lib. 6. form. 15. de Vi* Iciodorum pervenit monasterium. Alia 1. Jan. pag. 734: Moneo specialius cario urbis Romae : Vices agentium mos notione, vide in Viarius. vestimenta lucida vel nigra, vel cum pur- est, sic judicum voluntatibus obedire, ut 1. VIATOR, Parvus cyathus, vel co- pura, vel Vibrina nunquam in usu ha- suas non habeant dignitates. Splendent chlear, quo utebantur viatores, seu qui beantur, nisi tantum laia et lactena. Ubi mutuato lumine, nituntur viribus alienis, in viam se dabant, unde nomen. Hesy- :Vossius de Vitiis serm. -lib. 3. cap. 55. et qusedam imago in illis videtur esse vechius : BictTcop, xuaGtov {uxpbv ^youv xo^- rescribendum existimat Fibrina, ves- ritatis, qui proprii non habent jura fulXidptov. temque interpretatur factam ex pilis goris. Tu autem Vicarius diceris, et tua 2. VIATOR, Idem quod Viarius. Vide flbri, quibus nihil mollius. Vide Vive- privilegia non relinquis ; quando propria in hac voce. rita. est Jurisdictio, quae datur a Principe. 1. VIATORES, Fratres conversi in mo1 VIBRISSARE, (/.ivupc^siv, in Gloss. Lat. [Excerpta ex Lege Longobard. cap. 24 : nasteriis, ita dicti, quod pro negotiis Gr. Festus : Vibrissare est vocem in can- Ut omnes Episcopi, Abbates et Comites, monasteriorum a prsefectis missi cre- tando crispare. excepta infirmitate, vel nostra jussione, brius viae se committerent.Caesarius lib. 1 VIBRUG'JE , Tpfyes p'vos, in iisdem nullam habeant excusationem quin ad Mirac. cap. 87 : Homo quidam religiosus Glossis, pro Vibrissse, pili in naribus ho- placita Missorum nostrorum veniant, de ordine Viatorum, cum apud quandam minum, dicti, quod his evulsis caput vi- aut talem Vicarium mittant qui in omnimatronam hospitaretur, conquestus est bratur. Vibrisse Italis eadem notione. bus causis pro illis rationem reddere posilli, etc. Idem lib. 6. cap. 20 : Tales sunt * VICACITER, Pervicaciter. Vita Jo- sit.] multi ex his Barbatis, qui in habitu et hannis Gorziensis cap. 18 : Orationes, VICARIUS, Sequioribus sseculis, dictus tonsura religionis terras circumeunt, et etc...... memories Vicaciter, ut nemo supe- est,' qui vice Cornitis, aut alterius judiplurimos decipiunt Et licet quidam ex rius, commendavit. cis partes exequitur in pagis, vel minohujusmodi Viatoribus, viri sint sancti et VIC^BN.Idem quod Boda, i. habitati9, ribus oppidis: Gallis Viguier. Walafr. sine felle, propter malos tamen despiciun- domus. Saxonibus Vicaen est pagus, vi- Strabo lib. de Reb. Eccl. cap. ult. : Cencus, unde Vicenga, incolss, habitatores. tenarii, qui et Centenariones, et Vicarii, tur. Vide lib. 8. cap. 96. lib. 10. cap. 36. 2. VIATORES, Qui in hujus vitae cursu Charta Waldemari Regis Daniae ann. qui per pagos constituti sunt. Praeceptio versantur. Marsilius Patavinus in De- 1326. apud Isaac. Pqntanum lib. 7. Hist. Gunthranni Regis in Concilio Matiscofensore pacis part. 2. cap. 12 : Sic igitur Danic. : Item omnia, quas sub pondere nensi ann. 585. de Comitibus : Non Visingulariter nobis ostenso, Christum et vendi solent, possunt in ipsorum bodis sive carios aut quoscunque de latere suo per ipsius Apostolos Viatores, statum pauper- Vicaen vendere et alienare cum statera regionem sibi commissam instituere vel tatis et humilitatis docuisse, atque ser- Coloniensi, et pondere debito trutinare. destinare praesumant, qui quod absit, maItem vinum, quod personaliter apporta- ils operibus consentiendo venalitatem vasse, etc. [Vide Viagium 2.] | VIATORIA, ut Viaria. Vide Viarius. rint, possunt in suis Vicaen, ad clepsidras exerceant. Concil. Cabillon. II. ann. 813. VIATRIX, ut Viator. Martianus Capella vendere et alienare. can. 21. de Comitibus : Sed et ministros, lib. 6. initio : Crepidas peragrandas tel* VICALUS. Charta ann. 1405. in Reg. quos Vicarios et Centenarios vacant, jusluris causa, easdemque permenso orbe feud, comitat.Pictav. fol. 87. v. ex Cam. tos habere debent, etc. Gregorius Turon. Comput. Paris. : Johannes Rabaudi val- lib. 10. cap. 5 : Interrogare praecepit, cucontritas, Viatrix infatigata gestabat.

Ministerio sacra peracto, Viatieo sacro omnes recreavit. Statuta Canonic. Regul. apud R. Duellium tom. 1. Miscell. pag. 100. ubi caput 74. inscribitur, de Viatieo recipiendo :

VIC
jus auxilio Cuppa ereplus fuerat, ut ab credimus, dedit ppstea Vicarias suas pauiis nan, comprehenderetur, qui sequeban- cis quibusdam militibus suis, qui sanguitur ? Responderunt : Hoc Animodi Vica- nis justitiam vice ipsius exercent in toto rii dolo, qui pagum ilium judiciaria rege- vel in parte, et in aliquibus locis quae bat potestate, factum fuisse. Monachus sunt domini Regis. Litterae Philippi VI. Sangallensis lib. 1. de Carolo M. cap. Reg. Franc, ann. 1340. torn. 3. Ordinat. 32 : Fuit consuetudo in illis temporibus, pag. 169 : Cum ordinatum fuerit quod in itt ubicunque aliquod opus ex Imperiali dicta villa Biterris essent unus Vicarius prsscepto faciendum esset, ea Comites et unus judex pro nobis et nostro nomine per Vicarios et officiates suos exequeren- instituti, qui in dicta villa Biterris de tur. Hincmarus Remensis Opusc. 15. omnibus casibus tarn civilibus quam cricap. 15: Comites et Vicarii, vel etiam minalibus, et aliis quibuscumque ad nos Decani plurima placita constituant, etc. pertinentibus in dicta villa et Vicaria Ejusmodi vero Vicariorum Comitum tune constituta etnergentibus, soli et in jurisdictio erat tantum in levioribus, solidum primam cognitionem haberent, non vero in majoris momenti, aut cri- omnesque subditi dicte Vicarie, sine perminalibus causis, cum eae ad Comitem sone Ecclesiastice, sive Nobiles, seu alie spectarent. Unde ortam licet opinari cujuscumque status seu conditioms, casu non modo inferiorem, vel mediam, quatn primi ressorti ad nos pertinentis, coram vocamus justitiam, vulgo vicariam ap- dictis Vicario et judice ad senescallum pellatam ; sed et vocis Viaria nomenclar nostrum Carcassone appellarent; quo turam, uti supra monuimus. Capit. 1. casu debebat dictus Senescallus in villa ann. 810. cap. 2. et Append. 2. cap. 28: Biterris et non alibi, cognoscere de preUt ante Vicarium et Gentenarium de pro- misso. Varia itaque exstitere Vicariorum prietate aut libertate judicium non ter- offlcia pro diversis temporibus, locis, minetur, aut adquiratur, nisi semper in aut etiam pro dignitate eorum, quorum prsesentia Missorum Imperialium, aut in erant Vicarii. Vide in Vigerius. prsesentia Comitum. Lex Longob. lib. 2. 52" Vicarias saeculo undecimo ineunte tit. 52. | 7. [ Carol. M. 69.] : Ut ante sub clientelari professione concesjam Vicarios nulla criminalis actio definiatur, sas, ea etiam conditione, ut feminae eas nisi tantum leviores causse, quae facile possiderent, probat D. Brussel torn. 2. possunt judicari, et nullus in eorum ju- de Usu feudor. pag. 718. ex Charta Rodicio in servitio hominem conquirat ; sed berti Reg. Franc, ann. 1027. qua Harper fidejussorem mittatur usque ad pras- sendae Garini viduae Vicaria de Antosentiam Comitis. Proinde ii videntur niaco haereditatis nomine asseritur: Comitum Missi, de quibus Walafrid. Ad ultimum vero nos et uxor nostra ReStrabo lib. de Reb. Eccl. cap. ult.: Co- gina Constantia uxorem Garini, Harsenmites quidam Missos suos prseponunt dam nomine, ad cujus hasreditatis benepopularibus, qui minores causas determi- ficium tantummodo camporum Vicarise nent, ipsis majora reservent. Adde Capit. respiciebant, ante nostrum prsesentiam 2. ann. 810. cap. 15. Atque ii, si Missi convocavimus. Id vero apud Occitanos in dominici in provincias mitterentur, primis obtinuit, ut ex Charta infeodacum Comitibus eorum publicis conven- tionis Vicariae Montispessulani ann. tibus interesse necesse habebant, ut est 1103. ibid. pag. 726. coHigitur. Charta in Lib. 2. Capitul. cap. 28. [De iis inqui- ann. 1162. inter Probat. torn. 2. novae sitionem faciebant Comites, ex Capitul. Hist. Occitan. col. 590 : Ego G-uillelmus Lotharii tit. 3. 3 : Volumus ut Comites de Petramala... confiteor tibi Ugoni priori nostri licentiam habeant inquisitionem Salvensi quod Vicariam de portis et quidfacere de Vicariis et Centenariis.] Horum quid habeo in tola villa, teneo a S. Petro etiam erat tributa eolligere et exigere de Salve, et a te Ugone priore ad feuin suis districtibus ex Addit. 4. Ludo- dum, et debeo illud servire vobis. Exstant vici Pii cap. 116. quod Villicorum, seu etiam apud Delphinates, sed recentiora, Majorum Villarum curse etiam potissi- ejusmodi infeodationum exempla. Inmum incubuit; adecrut hos ab istius- quisitio pro juribus Dalphin. torn. 1. modi Comitum Vicariis originem sum- Hist. Dalph. pag. 143. col. 1: Archinsisse par sit existimare. Vicariorum jaux est homo ligius Comitis, et tenet de vero Comitum occurrit passim mentio eo Vicariam. Charta ann. 1267. ibid. pag. in Lege Wisigoth. lib. 2. tit. 1.1 23. lib. 144. col. 2 : Nos Guigo Dalphinus Viennas 3. tit. 6.11. lib. 4. tit. 5. g 6. lib. 8. tit. et Albonis Comes... retinemus ad feudum I. | 5. lib. 9. tit. 2. 8. lib. 12. tit. 1. d. 2. Jacobum de Boczosello de Vicaria Grain Capitul. ad Legem Salicam tit. 1. tianopolis, et de omnibus quas habet infra cap. 21. tit. 2. cap. 5. in Lege Longob. muros civitatis ejusdem et de aliis, si quas de nobis tenet in feudum; de qua Vicaria lib. 1. tit. 25. | 80. lib. 2. tit. 47. | 1. [< Lud. P. 47. Carol. M. 22.] in Capitul. et aliis, si qua tenet a nobis, debet et teCaroli M. lib. 2. cap. 28. 32. lib. 3. cap. netur nobis facere homagium ligium et II. lib. 4. cap. 44. 63. 64. in Capitul. Ca- fidelitatem. Haec rursum memorantur in roli 0. tit. 31. cap. 28. in Concil. Arelat. Charta ann. 1311. ibid. col. 1. ann. 813. can. 23. apud Adrevaldum lib. 1 VICARIUS MAORIS, Qui sub Majore 1. de Mirac. S. Bened. cap. 24. Marcul- caeteris villas incplis praeest, in Capitul. fum, Beslium pag. 247. etc. Caroli M. de Villis cap. 10. S5g" Ad Vicarios pertinebat non modo SUBVIGARIUS, Qui Vicarii, eo absente, tributa colligere, ut paulo ante obser- vices agit. [Qui placitat placita pro Vicavatum est, sed etiam banna et justitias rio, in Convent, ann. 1251. inter Carqlevare, et recipere clamores qui pertinent lum I. Prov. Comit. et Arelat. Yppoviad Comitem, ex Inquisit. pro juribus carius, in Charta ann. 25. Garoli Reg. Dalph. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 143. apud Stephanot.tom. 3. Antiquit. Pictav. col. 1. Neque vero omnium Vicariorum Bened. MSS. pag. 326.] Ypovicarius, in eadem fuit conditio : de causis quippe vet. Charta apud Beslium pag. 222. Pecum civilibus, turn criminalibus, atque trus I. Rex Aragon. in Constitut. edita de iis quae ad superiorem justitiam apud Barcinonam ann. 1228: Dignum spectant, maxime Vicarii Regii, ali- est, et firma observantia teneatur, quod quando cognoverunt et judicaverunt. Vicarius non audeat sibi Subvicarium Epist. Geraldi Archiep. Burdigal. inter ponere per villas, vel parochias suas VicaInstr. torn. 2. Gall. Christ, novse edit. rias, nisi ubi ab antiquo habere forsitan Col. 292 : Ipse tamen dominus Rex, sicut consuevit Subvicarii, in veterum Diplo-

VIC

309

matum subscriptionibus occurrunt non semel, apud Beslium in Comitibus Pictavensibus pag. 223. et in Episcopis Pictav. pag. 38. 48. [Subvicanus Massilias, in Statutis ejusd. civit. lib. 1. cap. 2.] [ Vide Savin. Histor. Jur. Roman, med. temp. torn. 2. | 49. not. f.] VIGARII porro alii fuere a Vicecomitibus. In Tabulario Persiensi exstat Notitia Judicati sub Theodericq Comite Augustodunensi, quod subscribitur a Bligario Vicecomite, et a Girbaudo Vicario. SSS" Quod minus accurate dictum est, si ubique et semper id obtinuisse contendas ; praeter quam enim quod in Codice Reg. ad cap. 27. Excerptor. ex Lege Longobard, ubi memorantur Vicarii, in margine legitur, id est, Vicccomites, vel Vicedomini; certum est terrain Toarcensem, quae Rigordo in Gestis Philippi Aug. Vicecomitatus Toarcii dicitur, a Giraldo de Turtiniaco Vicariam Toarcensem appellari. VICARIA, Districtus Vicarii, locus, in quo justitiam suam exercet. Charta Agii Episcopi Aurelian. ann. 854 : c eodem In pago, in Vicaria Orcellensi, etc. [ * Chart. Carol. C. ann. 855. apud Baluz. Capitul. torn. 2. col. 1464: Dedit in pago Parisiaco, in vicaria Buciaxinse, in villa Dubro, cortile unum, etc.] Rodericus Toletan. lib. 4. de Reb. Hispan. cap. ult.: Post quod etiam cepit Anagarum, quod olim Ticium vocabatur, et Vicariam, quas ex eo nomen dicitur habuisse, quod Gothorum tempore sedes judicii habebatur. Albertinus Mussatus lib. 2. rubr. 4 : Per coloniarum incolas, quas Vicarias appellant. Vide Biblioth. Cluniacensem pag. 266. 5SU" Vicaria eo significatu certis continebatur limitibus ; ut enim provinciae in pagqs, monente Valesio in Prasfat. ad Notit. Gall. pag. xi. sic pagi in wearias dividebantur, quse ex multis villis seu vicis constabant. Hinc pago vicaria, et vicarias villa subjicitur in Tabul. S. Eparchii Inculism. ubi passim occurrit: In pago Egolismensi, in Vicaria N. in villa N. Rursum rln pago Petricorico, in centena Berciacinse, in villa N. Ex quibus haud male colligit idem Valesius Vicariam et Centenam unam eamdemque rem esse.Vide Centena 2. [** Polypt. Irminon. Br. 12. sect. 24: Donationem quam fecit Winiudis in pago Oximense in centena Carbonense, in loco qui dicitur Curtis Dodleni, etc. Sect. 25 : Donationem quam fecit Hadoardus in eodem pago et in eadem Vicaria, in villa qui dicitur Curtis Saxone.] Charta ann. 764. saec. 3. Bened. part. 2. pag. 195 : Et est prasscripta Ecclesia in eadem patria Arvernica, in Vicaria Rundanense. Alia ann. 823. saec. 4. part. 2. pag. 157: Tradimus villam seu curtem nostrum... quas est in pago Lemovicino, in Vicaria Asnacense. Occurrit rursum pag. 158. et 161. TabuL Montis S. Michaelis: Ego Guihenoccus dedi monasterio S. Michaelis quatuor villas, quarum tres sitas sunt in Vicaria nuncupata Miniac. quarta vero in Vicaria Mochon. Ubi Vicaria generatim pro terrae tractu usurpatur, ut f ViCARiUiM, in Tabul. Landevenec.: Rudic Comes tradidit S. Wingualoeo de sua propria heereditate quatuor villas, silva Carrec, duas in Vicario Encter, Caer Bullanc, in Vicario Damett, Caer Wenheli. Ibidem: Tradidit.... de sua propria hasreditate, id est tria Vicaria, Voeduc, Luhan, Ruduc S. Wingualoeo. VICARIA, Jurisdictio Vicarii, [ejusdem offlcium, munus.] Charta Innocentii II.

310

VIC

VIC
quantisper cogitanti ad memoriam rediit Canonicorum Carnotensis Ecclesias, quam saspius inculcaverant, pet it to, per quam a diversis exhibitionibus et exactione ilia, quas vulgari nomine Vicaria vocatur,^ ilium fiscum, cui Unigradus vocabulum est, liberum et quietum deinceps concederem, etc. Charta Philippi Regis Francor. apud Doubletum pag. 856 : Ad ultimum vero regalis sublimitas, tantam incolis^ Capellas libertatem concessit, ut nullus in ea bannum, vel theloneum, aut Vicariam aliquam nisi S. Dlonysio persplvisset, etc. Alia Anselli Episcopi Belvacensis anij. 1099: Dedit B. Petro in suburbia Belvacensi 12. hospites cum omni justitia, excepta Vicaria, foragio, et teloneo, etc. [Tabul. Majoris Monast.: Quas omnia libera ab omni consuetudine exactionis, vel Vicariae, seu caeterorum vectigalium facio. Charta alia ibid.: De hospitibus quoque qui in terram monachorum hospitati fuerint, concessit et dedit eisdem monachis omnem Vicariam et omnes consuetudines. Vicariorum cupiditas notatur in Capitul. Ludovici Pii ann. 829. cap. 5.] Adde Spicilegium Acherianum torn. 13. pag. 292. [Mabill. ssec. 6. Bened. part. 2. pag. 389. et Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 190.J VIGARIETAS. Eadem notione. Tabularium Vindocinense fol. 48: Emit liberam a lege Vicarietatis. Fol. 51 : Liber ab omni redditione Vicarietatis, vel alterius lege, excepta decima. 1 ViCARiATA, ut Vicaria, Jurisdictio, omcium Viearii. Notitia ann. circ. 1068. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 473: Post mortem autem ipsius domni Gervasii Archiepiscopi, confirmavit et corroboravit omnino G-ervasius ipsius nepos donum hoc, id est Vicar iat am prsedictss terras de Sarciaco, et quicquid ad Vicariatam pertinet et venationem totius bosci S. Vincentii. VICARIATIO, Functio Viearii, seu ejus, qui alterius vices agit. [Epist. Agapeti PP. ann. 951. in Append, ad Marcam Hisp. col. 867 : Si quis autem, quod non credimus, in aliguibus frangere tentaverit, sciat se, nisi resipuerit, auctoritate Dei et S. Petri Apostoli atque nostra, qui ejus fungimur Vicdriatione, anathematis vinculis indissolubiliter innodandum. Eadem leguntur ibid. col. 868. et apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 325.] Flodoardus lib. 4. Hist. Remensis cap. 1: Qui si veniendi facultas defuerit, suos cum eo dirigant legatos, qui eorum Vicaricatione perfuncti, disceptandi et deliberandi libertatem possideant. Legendum Vicariatione, uti habetor in Gharta Gauffredi Comitis Andriensis ann. 1175. apud Ughellum torn. 7. pag. 1091.1092 : Si aliquis tentaverit facere furnum, vel etiam portare panem in suo territorio, incidat in dictam pcenam, et medietas dictae pcenas sit Curias regalis, et alia medietas sit Ecclesias ; et si ego, qui sum dominus, vel hasredes et successores mei tentaverint, incidant in dictam posnam, quam Vicariationem concessit mihi domi. nus Rex per litteras sigillatas magno sigillo, etc. Infra : Pro qua concessione et Vicariatione fateor me accepisse a dicto Mario Episcopo Ecclesiam Majorem, quas est prope Castrum dictae civitatis ; et dictus Marius obtinuit licentiam de dicta Vicariatione et concessione dictas Ecclesias, etc. Sic autem concipitur Chartae initium : Nos Gauffredus, etc. vicariam cum Mario venerabili Episcopo Montis Viridis, furnum, quod habes in civitate, etc. Ita Vicaria et Vicariatio, idem sonant. * Hinc nostris Vicariat, Scriptum, quo quis alicujus procurator constituitur. Lit. remiss, ann. 1480. in Reg. 206. Ghartoph. reg. ch. 478: Le Vicariat, contenant la puissance bailliee par I'arcevesque de Tours a maistre Jehan de Plains son official, et au moyen duquel a este par ledit de Plains, comme vicaire, fait collation d'icelle cure. * VICARII, ecclesiis pastore viduatis constituti interdum vicini episcopi a summo pontifice. Gharta ann. 1107. in Chartul. Cluniac. ch. 137: Ego Wido Viennensium archiepiscopus et Apostolica auctoritate Bisumptinae sedis Vicarius confirmo. 1 VICARII GHRISTI nuncupantur Episcopi in Epist. Synodi ad Teudonis-villam inter Capitul. Caroli Galvi tit. 2. VIGARII S. PETRI, et Apostolorum, vel Apostolicas Sedis, passim dicti summi Pontifices, quod loco Petri Christi vicem gerant in terris, inquit Baronius ann. 740. n. 5. apud Gelasium PP. Epist. ad Anastasium Augustum, Symmachum in Apologetico ad eumdem Imperat. in Romana Synodo ann. 800. in Praefat. ad Concilium Meldense ann. 845. et can, 80. etc. Vide, quae annotavit Baluzius ad Epist. 84. Lupi Ferrariensis. VICARIUS SEDIS / APOSTOLIC^: , qui alias Legatus Sedis Apostolicas dicitur, cui nempe vices suas in Ecclesiis aut Provinciis designatis summus Pontifex committit. Hujus dignitatis formula exstat in variis Epistolis Gregorii M. Joannis VIII. PP.- praeterea in Sergii II. PP. Epistola, qua Drogoni Episcopo Metensi Caroli M. fllio vices suas impertitur, torn. 3. Concil. Sirmondi pag, 9 : Sed quia nos cunctarum sollicitudo angit Ecclesiarum, ubi ipsi esse non pps~ sumus, more prsscedentium nostrorum moderationis nostras Vicarios cZamws.Vide Gregor. VII. lib. 6. Epist. 21. et alibi, Annales Francor. Berlin, ann. 884. et uae Marca commentatur in Dissertat. e Primatibus num. 49. VIGARIUS summi Pontiflcis in Spiritualibus Romae, cujus munus quale sit, accipe ex Bulla Benedict! XII. PP. ann. 1341: Te (Episcopum Assisinatem) in urbe supradicta, ejusque suburbiis et districtu Vicarium nostrum in Spiritualibus usque ad nostrum beneplacitum tenore prassentium constituimus, ac etiam deputamus, visitandi Ecclesias, Monasteria, et loco, Ecclesiastica, sascularia et regularia, quorumcunque ordinum, non exempta, nee privilegiata, et tarn Ecclesiarumf Monasteriorum, et locorum ipsorum, quam alias personas Ecclesiasticas, urbis, suburbiorum, et districtus prasdictorum cujuscumque status, ordinis, vel conditionis existant, nee non reformandi, quas in eis reformations ministerio noveris indi~ gere, earum et cujuslibet excessus et cri- ' mina corrigendi, et puniendi, aliaque faciendi et exercendi auctoritate nostra, quas ad hujusmodi Vicariatus officium pertinere noscuntur. Vide Gregor. IX. lib. 1. tit. 28. cap. 5. T VICARIATUS, Ejusmodi Viearii dignitas, officium. Charta ann. 1409. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 57: Nostrum ordinationem et amicabilem compositionem sigillo Vicariatus nostri in Spiritualibus.... fecimus.... communiri. T VIGARII S. DONATI, Ita passim sese inscribunt Aretini Episcopi, ut ad Instrumentum ann. 1027. observat Mabillonius saec. 6. Bened. part. 1. pag. 277 : Theodaldus S. Donati Vicarius, etc. *\ VICARII EPISCOPORUM nuncupati Chorepiscopi. Vide supra in hac voce. Memorantur Episcoporum Vicarii in

PP. apud Doubletum pag. 486 : Vicariam quoque ac omnimodam justitiam, ac plenariam libertatem juxta villam S. Dionysii, etc. Alia Ludovici VI.. Regis ann. 1120. ex Tabulario Sandionysiano : In eadem Curia perennem indulgemus libertatem, Vicariam omnimodam in Curia ipsa, et Curias domibus conferimus, etc. [Adde Ghartam infeodationis Vicariae Montispessulani ann. 1103. apud D. Brussel de Usu feud. torn. 2. pag. 726. et Chartam ann. 1151. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 537.] T VICARIATUS, Eadem notione. Charta ann. 1219. inter Macerias Insulae Barb, torn. 2. pag. 529 : Recognoverant siquidem dicti Levratenses quod vicariam de Dalgoiri cum pertinentiis ad Vicariatum tenebant adorn, de Riviria, et hominium ligium inde debent. Pertinentia ad Vicariam sunt ilia, etc. Synodus Pergam. ann. 1311. apud Murator. torn. 9. col. 547 : Sancimus quod aliguis clericus, sive ecclesiastica persona absque dtcecesani sui licentia officium publicum vel officialitatem alicujus secularis rectoris sen communitatis seu universitatis burgi, castri, loci, aut parochise... exercere vel suscipere de csstero non prsesumat, scilicet consulatus, tabellionatus, gastaldise, Vicariatus, vicedominatus, etc. VICARICIA PoTESTAS.Gharta Gaufredi Comitis Andegavor. pro Monasterio S. Albini: Concessimus quoque eis, ut nulla in eorum terra Vicaritia dominetur potestas, nisi de homicidio, aut furto, vel incendio, etc. Idem quod 1 VieARIA, Justitia, seu jus cognoscendi et judicandidecriminibus. Charta fundationis Monast. B. Johannis de Mota, apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 302 '*: Quiquid ad eumdem locum pertinet, vel pertinere videbitur, videlicet decimam, Vicariam furji, raptus et sanguinis, omnesque insuper omnimodis totius loci reditus et consuetudines. 1 VICARIA , Legitima Viearii portio, quod ipsi ex offlcio competit. Charta ann. 1103. apud D. Brussel de Usu feud, torn. 2. pag. 726 : Sed si de militibus Montispessulani, vel de uxoribus illorum, ego Willelmus dominus Montispessulani averum habuero propter placita Montispessulani, habeas inde Vicariam tuatn. De qua fjustitia) Vicarius habebit suam Vicariam, in Charta ejusdem anni inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occit. col. 361. VICARIA, Exactio, quam Vicarius faciebat intra Vicariae suae limites. Tabular. S. Eparchii Inculism. fol. 22. ex Testamento Humbert! Guerillae ann. 1107 : Concedo... totam illam pravam consuetudinem seu injustitiam vel inquietudinem, quam in terra S. Eparchii, quas vulgo Vicaria appellatur, violenter et injuste per occasionem Vigerias capiebam. Tabularium Celsinianense : Et isla omnia sine mala consuetudine, et sine ulla Vicaria. Tabularium Vindocinense ch. 55 : Habebat viness agripennum unum, allodialiter immunem, hoc est, ab omni census et Vicarias redhibitione liberum. Tabularium Abb. Belliloci in Lemovic.: Si aliquis contra hunc titulum aliquam calumniam inferre tentaverit, aut ullus Vicarius Vicariam requisiverit, vel ullam dominationem. Tabularium Abbat. Conchensis in Ruthenis ch. 49 : Dono et cedo et perpetuum derelinquo Vicariam et malos usus et consuetudines, et castera omnia, quas juste vel injuste habeo, etc. Charta Henrici Regis Franciae ann. 1048. ex Tabulario Ecclesiae Carnotensis num. 29 : Et hoc tnihi ali-

VIC

VIC

VIC

341

Capitul. Ludovici Pii ann. 816. cap. 28. Occurrit rursum ibid. pag. 317. Le Roman de S. Leoca.de. MS : et in Addit. 2. cap. 19. 1 ViGABius GENEBALIS Abbatis CasiGil sert a ricbe Vicairie, nensis, Cui scilicet Abbas suas vices Qui sert a la Vierge Marie ; committit, in Supplemento Vir. Illust. Provende el ciel icil deservent, Qui jor et nuit de cuer la servent. Casin. Placidi Diae. apud Murator. torn. 6. col. 77. * Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 138. VICARII, dicti Beneficiati quidam in d'icelEcclesiis Cathedralibus, qui Majoribus Chartoph, reg. ch. 154 : Pour I'ame de sa lui prestre, Lays Bailie doit fonder Missis decantandis, et officiis Ecclesias- rente une Vicairie ou chapelle. ticis peragendis potissimum addicti VICABII in Ecclesiis dicuntur, qui vierant, in eoque vices Canonicorum peragebant, unde Canonici Vicarii etiamnum ces agunt Parochi, de quibus est titulus appellantur. Canonici, Vicarii, seu sim- apud Gregor. IX. et in Sexto. Thomas plices choriales, in Concilio Coloniensi Walsinghamus pag. 275 : Docuit nempe ann. 1310. cap. 7. in Senonensi ann. plebem, decimas non esse dandas Curato, 1320. cap. 4. et Parisiensi ann. 1324. cap. nisi is, qui daturus esset, foret ditior 4. Necrologium Ecclesise Ambianensis : quam Vicarius, qui acciperet, sive Rector. 4. Kal. Mart. ob. Enguerrani de Cray Ca- Vide Concilium Arelatense ann. 1260. nonici. Iste ordinavit in Ecclesia nostra cap. 5. Sic porro appellabantur, Anglis perpetuis temporibus redditus ad decem prsesertim, Vicarii perpetui, qui in EcVicarios annuatim instituendos , videlicet clesiis constituuntur, quse Monasteriis duos Capellanos, duos Diaconos, duos aut Cqllegiis Canonicorum appropriates Subdiaconos, qualuor Presbyteros. De Ca- sunt, id est, quse ad Monasteria aut, pellanis autem unus celebrabit Missam de Collegia Canonicorum pertinent. [PresB. Virgine, alius pro defiinctis, et utrique tre fermier ou Vicaire de I'eglise parroeorum ministrabit in Missa unus Diaco- chial dudit Croissy, in Charta ann. 1456. nus, et unus Subdiaconus de praedictis, ex Chartul. Latiniac. f. 177. v.] Compoetc. Vide Gobelinum Personam in Cos- sitio facta inter Hugonem Episeopum modrom. pag. 241. Statuta Ecclesise Lincolniensem et Guill. Abbatem S. AlLeichefeldensis in Monastico Anglic, bani ann. 1209 : Et super appropriation torn. 3. pag. 243. Chronicon. Arcbiepis- omnium Ecclesiarum, in quibus jura cop. Upsaliensium pag. 216. et Metropo- Pontificalia non habent Abbates S. Albani; lim Salisburgensem torn. 1. pag. 264. et assignatione Vicariarum in eisdem, * Unde prsebenda illis attriouta, Vica- nee non et custodiis earundem Ecclesiarialis nuncupabatur. Lit. admort. ann. rum et Vicariarum, cum eas vacare con1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. ch. tigerit. Charta Henrici Archiep. Seno110: Cum defunctus magister Radulphus nensis ann. 17. Ludpv. Reg. ex Tabul. de Ailliaco, tune canonicus Ambianensis, S. Germani Pratensis : Quse. duo altaria ordinaverit unam praebendam perpe- prxdecessores ejus abbates, sub titulo et tuam, sacerdotalem et Vicarialem in dicta respectu Vicariorum a nostris prsedecessoribus tenuerunt, remotis et condonatis ecclesia Ambianensi fundare, etc. 1 VICABII CHORALES, Eadem notione, Vicariorum personis, prasdictss Ecclesiae in Testam. Rotherami Eborac. Episc. B. Germani sub censuali tenore possiann. 1498. ex Lib. nig. Scaccarii pag. denda in perpetuum concederemus, etc. 678: Volo etiam quod Vicarii Chorales [Charta ann. 8. Henrici V. Reg. Angl. ecclesiae. Eboracensis prasdictse habeant c. apud Blount in Nomolex.: Ego Joannes Webbe perpetuus Vicarius ecclesise parolib. VICABIA, Ejusmodi Vicarii dignitas chiahs de Bromyord dedi domino David seu Beneflcium, apud Stephanum Tor- Hay perpetuo Vicario ecclesiae parochialis de Anenebury duas acras terrse.] Vide nac. Epist. 193. j VIGAEIATUS, Eodem intellectu. Obi- Appropriare. 1 VICARIA, Ejusmodi Vicariorum dituar. MS. Eccl. Morin. fpl. 8 : Prima die cujuslibet mensis Vicarii ecclesise Mori- gnitas seu beneflcium. Statuta Eccl. nensis tenentur ire in capitulum, et ibi Nemaus. apud Marten, torn. 4. Anecd. resignare suos Vicariatus per traditionem col. 1065 : Prsecipinius districte ne aliquis rectoriam seu Vicariam alicujus ecclesise unius festucae. | VIGABIA, Sacellum reditibus annuisprsesumat ab aliquo recipere, nisi prius instructum a presbytero deserviendum, nobis fuerit prxsentatus, et a nobis illius Gall. Chapelle, vel Chapellenie. Charta ecclesiae curam receperit animarum. Guillelmi II. Episc. Ultraject. ann. 1301. Charta ann. 1201. ex Tabul. B. M. de in Batav. sacra pag. 173. col. 2 : Super- Bononuntio Rotomag.: Ad communem sunt et litterse expiatorise hujus csedis, omnium notitiam volumus pervenire nos quo nomine mater Hannonis Comitis Hol- intuitu Dei dedisse.... ecclesiam S. Marias lundise fundavit Vicariam unam alteram- de Bervilla super Secanam integre cum que largiter dotatam. Testam. Bertrandi omnibus pertinentiis suis in perpetuum, de Turre ann. 1328. apud Baluz. torn. 2. salro jure pontificali, possidendam et in Histor. Arvern. pag. 709 : Volo et ordino usus pios convertendam, salvo, vicaria quod in capella de Olergio.... fiat qusedam decem librarum usualis monetse a nobis Vicaria quse semper conferatur per haere- et successoribus nostris Vicario confedem meum dominum Olergii, quotiens- renda. Vicaria parrochialis, in Charta cumque ipsarn Vicariam vacare continge- ann. 1309. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. nt, cuidam presbytero vicario pro divinis pag. 931. Charta ann. 1377. apud Kenibidem celebrandis pro animse mese. et nett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 511 : parentum salute. Testam. Amedei Vicaria in capella de Hedingdon.... consiDalphini ann. 1355. ibid. pag. 323 : Hem stit in omnibus obventionibus altaris, cum instituo aliam Vicariam in hospitio meo minutis decimis totius parochise, exceptis de Melhau de quinque sextariis frumenti decimis agnorum et decimis casei de curia et de quinquaginta solidis Turon. in ca- domini provenientibus... Et valet Vicaria pella dicti hospitii mei de Melhau, et de quinque marcas et amplius, tola autem bonis meis dicti loci de Melhau solvendis ecclesia xx. marcas. Occurrit rursum et reddendis illi qui dictae Vicarise deser- ibidem pag. 193. 483. 505. et 543. apud viet; ita quod illi seu ille qui in dicta Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 603. capella deservient ter in septimana Mis- et in Hist. Median! Monast. pag. 376. sas celebrare in eadem capella teneantur. 377. et alibi.

T VICARIA PBIM^E MISS.E, Reditus assignatus pro prima Missa. Charta ann. 1380. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. 401 : Nicolaus Episcopus Misnensis Vicariam primae Missae in Ecclesia parochiali de Kirchhain, vestro monasterio univit. * VIGABIA, Stipendium vicario ecclesiam deseryienti assignatum. Charta Gualt. archiep. Rotomag. ann. 1200. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 31 : Dedimus autem et confirmavimus dictis canonicts omnes prsedictas ecclesias,.... salvis honestis Vicariis sacerdotum, in prsedictis ecclesiis ministrantiwn. * VIGARIA, Idem videtur quod Praebenda, cibi scilicet ac potus diurna portio vicario concessa. Charta ann. 1486. inter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 364 : Campanarius pro salario suo habebit quolibet anno viginti octo VicarAas, etc. * VICARIA CYMITERII, Jus sepeliendi in coemeterio. Charta Guill. de Loischel ex Chartul. S. Dion, de Nogento : Dono presbyterium S. Martini Loischeli,.... id est, offerendas, sepulturas, primitias, Vicariam et theloneum cymiterii. Nisi reditum vicarise intelligas. * VIGARIA THELONENSIS, Jus exigendi teloneum. Charta fundat. S. Launom. Bles. ann. 924. inter Instr. torn. 8. Gall. Christ, col. 412 : Dp et concedo.... S. Launomaro et monachis ejus.... omnes consuetudines ipsius (pagi), terras et aquas, videlicet totam Vicariam thelonensem, rota ticum, bannum, feoda, etc. VICARIOBUM REDEMPTIONES. Vide Altarium Redemptiones, in Altare. VIGARII IMPERII dicti sunt, quos Im" peratores et Reges Romani, cum ipsi per se negotiis regni et Imperii sufficere non possent, ex aulse suse proceribus constituebant, qui vice illorum cognitioni causarum prseessent; et horum quidem mun.us, cum persona, quse eidem praeficiebatur, exspirabat. Ejusmodi fuerunt, quos in Germanise Principatibus delegare solebant Imperatores, qui sub dignitate Comitis Palatii, vices Imperatorias agebant, et in iis supremo jure causas dijudicabant. Neque omriino diversi ab iis, qui vulgo , . VICARII GENEBALES IMPEBII nuncupantur, quibus scilicet Imperator, in certis districtibus, Vicariam Imperatorisa potestatis et dignitatis committit, seu ad vitam, seu etiam in liberos masculos translata eadem dignitate. Quae quidem Vicaria maxime dari consueverat in Italia et Gallia, quo rarius accedebant Imperatores. [Charta Ottonis I. Imper. ann. 962. apud Murator. torn. 20. col. 626 : Creamus dictum Valterium Vicarium Imperialem et primum Marchionem Mantuae.] Charta Friderici Imp. ann. 1248. apud Guichenpnum : Thomas de Sabaudia Comes, sacri Imperii a Papia superius Generalis Vicarius. Alia ejusdem Imper. ann. 1249. apud eumdem : Ipsum (Thomam) nostrum et sacri Imperii generalem Legatum in partibus ipsis duximus statuendum. [Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. fol. 281. v : Rotulus in papiro non signatus continens quandam informationem factam contra praesumentes defuncto Imperatore Vicariatus Imperii nomen sibi attribuere, maxime in partibus Mediolanensibus. De anno 1308.] Guillelmus Comes de Monteforti pro Seren.'D. Ludovico D. G. Roman. Rege in Mediolano et ejus Comitatu specialis, et in tola Lombardia Vicarius Generalis, in Charta ann. 1327. in qua fit mentio Bertholdi Comitis de Marste-

312

YIG

VIC
* Vicarios autem Imperii in Italia, vicariatus honore et jurisdictione, morte imperatoris qui illos constituerat, privari , atque ad Romanum pontificem continue pertinere illius exercitium , statuere nititur Joannes PP. XXII. in Constit. ex ejusd. Reg. fol. 102. r : In nostrum et fratrum nostrorum deductum est, fama divulgante, notiliam, quod licet de jure sit liquidum et ab olim fuerit inconcusse servatum quod, vacante imperio, sicut et nunc per obitum quondam Henrici Romanorum imperatoris vacasse dinoscitur, cum in illp ad secularem judicem nequeat haberi recursus, ad summum Pontificem, cui in persona beati Petri terreni simul et ccelestis imperii jura Deus ipse commisit, imperil prsedicti jurisdictio, regimen et dispositio devolvuntur, et ea, tempore durante ipsius vacatione imperii, per se vel alium seu alias exercuisse noscitur in imperio memorato. Nonnulli tamen in Italise partibus, potestatis et dignitatis fastigium illicite ambientes, in nostrum et sanctas Romanes ecclesias matris, quantum in eis est, prsejudicium evidens ac diminutionem honoris et juris, vicariatus seu alterius cujuscumque nomen officii, quod ipso imperatore vivente, ex ipsius commissions gerebant in certis terris, territoriis, sive locis, post decessum ipsius, absque nostra vel Apostolicas sedis petita vel obtenta licentia, retinere sibi, et nonnulli etiam de novo assumere quod non gesserant, aut gestum antea, posteaquam dimissum, resumere temerariis ausibus przesumpserunt Prsesentiam auctoritate monemus, sub excommunicationis posna, omnes et singulos, cujuscumque status, prseminentise, dignitatis aut conditionis existant,... quatenus de cxtero a denominatione hujusmodi seu nominis assumptione, resumptione ac retentione prsedlctis, necnon usu , potestate et exercitio supradictis prorsus abstineant et omnino desistant. * VIGAEII Romae appellati Praefecti urbis. Bonincont. in Hist. Sicul. part. 3. apud Lamium in Delic. erudit. pag. 300 : Ea tempestate duo Urbis prs&fecti, quos Vicarios adpellabant, rempublicam administrabant, iique a senatu Romano creabantur, et annuum magistratum cum potestate summa habebant. 1 VIGA.RII, Fidejussores, apud Leonem et Anthemium in leg. omnes. 33. in hac C. de Episc. et Cleric, ex Pancirolo lib. 1. Thesaur. var. lect. cap. 77. [* Cod. lib. 1. tit. 3. const. 33. 3. Vicarise fidejussiones.'] VICAEIUS, Campio, pugil, qui pro alio mpnomachiam seu duelli, vel quodlibet aliud vulgare judicium, exsequitur et experitur. Hincmarus remensis de divortio Hlotarii, interrog. 1: Quse ipsa denegans, probationis autore, testibusque deflcientibus, judicio Laicorum nobilium, et consultu Episcoporum, atque ipsius Regis consensu, Vicarius ejusdem fseminge ad judicium aquae ferventis exiit, et postquam incoctus fuerat ipse repertus, etc. Infra, interrogat. 6 - Vicarius ipsius in judicium exiens incoctus evasit. Atto Vercellensis Episc. de Pressuris Ecclesiast. : Ad pugnam producere (heu) nostros compellimur Vicarios, ut vel istorum csede victi, vel illorum quasi absoluti esse videamur, etc. Notitia ann. 961. in Tabular. Abb. Belliloci in Lemovicib. : Judicavit prasdictus Raymundus et alii Venerabiles et assistentes, et ut ipsi duo prsetaxati viri Vicarios sibi duos eligerent ad certamen expeditos, quo Dominus manifestare dignetur veritatem hujus rei,

VIC
quod ita factum ; nam secunda diei hora et certantibus usque ad solis occasum, etc. VICARII SERVI , Qui vices domini agunt in villis ac praediis ; villici ministeriales, in Chronico Reicherspergensi. [Gloss. Lat. Grsec. : Vicarius, SovXoc OI-XSTOU : in Cod. Reg. additur Gallo, seu alo. Tabul. S. Albini Andegav. : Ego acharias filius Frotmundi Vicarii de Credone : idem qui FiKicus Credonensis, in alia Charta ejusdem Tabul. dicitur. Donatio ann. 1103. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 364 : Cum omnibus fevalibus et Vicariis utriusque sexus, etc. Charta apud Ughellum torn. 1. Ital. sacrae col. 1429.edit. ann. 1717 \Statuimus ut universes Andreas quondam prsedecessoris sui donationes, praestationes, precariorum seu libellorum, atque Vicariorum conscriptiones... irritas sint.] De iis exstat yetus Notitia in Tabulario Abb. Belliloci in Lemovicib.: In istis vero curtibus servos Vicarios debemus imponere, ut fideliter exigant servitia dominis suis, omnes servos istos eligimus ex Lemovicino de Cur to Camayraco. Imprimis in Curte de Favars elegimus judicem servum, nomine Johannem. In Curte vero de Agiraco imponimus judicem servum, nomine Imonem, per omnes curtes sive villas imponimus judices servos, in tali convenientia, ut nullus ex illis, neque de posteris eorum efjiciatur miles, neque ullus portet excutum, neque spadam, neque ulla arma, nisi tantum lanceam, et unum esperonem, non habeant vestem scissam antea et retro, sed tantum clauses, fiant, vectigalia non exigant ; quamdiu fideles permanserint, si infideles reperti fuerint, perdant tbtum, et ad servitutem revertant. In unaquaque villa cedimus unum mansum, et in unoquoque manso de tota Vicaria sua damus eis 4. denarios, et unam gallinam, et tertiam partem de omnibus placitis, et de vestionibus simihter; propter hoc jurent fidelitatem super altare B. Petri in prsesentia Abbatis, et Monachis, qui obedientiales fuerint illis diebus. Si ullus ex illis obierit, honor ejus S. Petro remaneat, et seniores sui honorabiliter sepeliant. Si filios legitimos habuerint, major honorem tolum teneat, post suum decessum secundus honorem teneat, et sic usque ad ultimum. Et si ullus ex illis abierit, centum solidos successor, qui post eum voluerit, ad Monachos det, et fideliatem faciat, et sic in Venturis generationibus. Vide Servi Ficorii et Villicus. 1 VIGARIUS Vici, Major, apud Aimoinum lib. 2. Mirac. S. Bened. cap. 3. n. 5. * VIGARIUS, Inferior justitiae minister ab aliquo constitutus. Charta ann. 1307. torn. 7. Ordinal. Teg. Franc, pag. 239. art. 4 : Quod servientes in terra ecclesias explectabili, quam dicti decanus et capitulum habent, sive alii Ficarii ejusdem ecclesise, etc. VIGARIUS denique dicitur is, qui vice monasteriorum, aut virorum Religiosorum, vel Ecclesiarum, domino feudal! offertur, qui de praediis ab iis acquisitis, neque amortizatis, respondent,tarn de forefacturis, quam de releviis : Ficaire, in Consuet. Aurelian. art. 42. 118. et seqq. et Blesensi art. 44. 45. qui vulgo apud nostros dicitur, homme vivant, mourant, et confiscant. Tabular. Vindocinense Thuan. ch. 128: His ita peractis Odo Rufus, in cujus terra vineas supradictas consistunt, dicens eas emptas a nobis venditiones, inde 15. solidos requisivit: quos sibi paciscentibus nobis negavit se pro his vineas nobis nisi sub Ficario auctorizare, quo scilicet superstite quietas

ten, dicti Nysfen, olim Regis Henrici in partibus Italias Vicarii Generalis. Mattheeus Vicecomes D. gratia.... Serenissimi D. Henrici Romanorum Regis et sacri Imperil in civitate et districtu Mediolani Vicarius Generalis ann. 1312. [Joannes Galeatius Vicecomes Mediolani, Imperialis Vicarius generalis, in Chron. Andr. Danduli apud Murator. torn. 12. col. 478.] Rupertus Imp. Brunorium de la Scala, et filios masculos legitimos, Vicarios generales constituit in civitatibus Veronae et Vincentiae et eorum territoriis, constitutione ann. 1434. quae descripta legitur apud Goldastum torn. 1. pag. 395. De Vicariatu Imperil in Eegno Arelatensi Carolo V. Regi Franciae, turn Delphino, a Carolo IV. Imp. concesso, egerunt Anton. Dominici in Assertore Gallico pag. 234. 235. et alii. Adde Bodinum lib. 1. de Republ. cap. 9. pag. 137. Formula vero dandi Vicarium Imperii, habetur apud Petrum de Vineis lib. 3. Epist. 79. lib. 5. Epist. 1. et apud Goldastum torn. 1. Constitut. Imper. pag. 395. 396. VICA.RII prseterea Imperii appellati, quos Imperator, extra provinciam discedens, veluti in Italiam proficiscens, in Reipublicae administratione sibi substituebat. Ita Otto M. in Italiam proficiscens Vicarium ordinavit, sibique substituit absenti Hermannum Brunswicensem : Fridericus I. filios suos Regem Henricum, et Philippum Sueviae Ducem : Otto IV. quo tempore profectus est Romam coronari in Imperatorem, Imperium supra Mosellam fratri suo Henrico Palatino regendum dimisit, ut est apud Caesarium Heisterbach. lib. 1. Henricus VII. filium Johannem Bohemias Regem, et Berchtoldum Hennembergicum, primum ej.us familiae Principem: Sigismundus Caesar, Guillelmum Bavariae Ducem ; Ludovicus Bavarus Caesar consensu Imperii Pripcipum Ottonem Austriae Ducem Vicarium Imperii constituit Paduae et Tarvisii; et ab eodem Ludovico Caesare Edwardus Angliae Rex Generalis Vicarius per Germaniam deputatus est, apud Froissart. 1. vol. cap. 35. [* Codex reg. 10197. 2. 2. fol. 110. r: Anno Domini 1338. Ludovicus IV. Romanorum imperator.... apud Confluenciam supra Rhenum tenuit consistorium imperiale, in quo de consilio Electorum, principum et procerum suorum, Eduwardum III. regem Anglise personaliter ibi praesentem, Vicarium imperil solempniter constituit.]Idem Rex ab eodem Ceesare Ludovico et Ordinibus Imperii per Galliam et regnum Arelatense constitutus est, teste Goldasto torn. 3. pag. 411. Rupertus Imp. Romam proficiscens coronam suscepturus , Ludovicum Palatinum. Cqmitem Rheni filium, in absentia sua, in Germania, Gallia, et regno Arelatensi Vicarium constituit, ut est apud eumdem Goldastum torn. 1. pag. 381. Quae quidem Ruperti Constitutio docet praeterea, de Jure Comitatus Rheni fuisse, et esse, quod cum Romanus Imperator vel Rex ultra monies in Italiam ingressus fuerit, in ipsius absentia Vicariatum Imperii in Germania, Gallia, et regno Arelatensi, ad Comitem palatinum Rheni pertinuisse et pertinere. De quo quidem Comitis Palatini jure, ut et de Vicariatu Imperii, qui ad eum, et Ducem Saxoniae, durante interregno, pertinet, docte disputat Wicfordius in tractatu Gallico de Electione Imperatoris cap. 12. cui adjungendus Christophorus Gewoldus in Tract, de Septemviratu Imperii cap. 11. [Vide supra Electores.]

VIC
eas haberemus; defuncto autem, aut ab Odone, aut ab hasrede suo relevaremus. Tabularium Majqris Monasterii: Mentitus est Monachus ilium nostras terras illius fuisse Vicarium, et idea justum esse ut relevaretur, quandoquidem esset defunctus. Vide in voce Relevamentum 2. VIGAEIANUS. In Novella Justiniani 26. ^ VICATIM, Alternatim. Diarium obsidionis Varadin. ann. 1589. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 333: Semperque pro lasso vulneratoque milite, validos recentesque Vipatim substituendo, etc. [** Aldhelm. 4e? re Graramat. pag. 522. apud Maium Classic. Auct. torn. 5 : Prsedictis litterarum characteribiis Vicatim et alternatim positis.] \ VICGIA, a<paxY], Gloss. Lat. Graec. Aliae : 'Acpaxr], tendicula, Viccia. VICCINGI, appellati Dani Eerum Anglicarum Scriptoribus, ait Cambdenus, quod piraticam exercerent : Bicdngar enim Saxonica lingua, teste Alfrido, piratam denotat. Viccingos autem vocat, quos Dani hodie Bitinger. Vide Olaum Wormium ad Monumentum Tirstadense. [Vide infra Withingi.] 1 VICEADMIRATUS, Propraefectus maris, Gall. Vice-Amir-al. Marchisii Scribae Annal. Genuens. ad ann. 1221. apud Murator. torn. 6. col. 424 : Quum recessus ipsius comitis ad Potestatis notitiam pervenisset, coadunata gente sua, et facta dispositione ipsorum, qui exercitui tarn maris quam terras prseesse debebant, Lanfranco Guilelmi de Mart Viceadmirato ad lignorum custodiam constitute prsecepit, etc. 1 VICEADVOCATI. Vide in Advocati. t VIGEAGENS ROMANCE ECCLESLE Petrus presbyter subscribit Cqncilio sub Nicolao I. PP. Romse celebrato, apud Murator. torn. 2. pag. 205. col. 2. T VICEBAILLIVUS, Vibaillif, in Edicto Caroli IX. Reg. Franc, ann. 1566. voce etiam hodie apud Delphinates usurpata. Coram praefatis dominis Vicejudice et Vicebaillivo, ex Regest. laudato, torn. 1. Hist. Dalph. pag. 303. Vide Suballius. T VICECAMERARIDS PAPJS memoratur in Ordine Romano Venetiis excuse ann. 1561. ubi de Ordine processionis. 1 VICECANCELLARIUS,Idem aliquando qui Notarius. Vide Mabill. Dlplom. pag. 126. Et quidem saepius Nptariorum munus obiere Vicecancellarii: unde Subtancellarii etiam nuncupati. De Vicecancellario Ecclesiae Romanes, vide supra in Bibliothecarius. 1 VICECAPITANEUS, Ducis tenens 19cum, Ital. Vicecapo. Mirac. B. Simonis de Lipnica torn. 4. Jul. pag.. 543 : Item nobilis domino. Hedwigis, consars generosi domini Joannis vocati Sznaclek pro tune Vicecapitanei castri Cracoviensis. Litteras Ducis Venet. ann. 1382. apud Rymer. torn. 7. pag. 354 : Transmittamus duas nostras galeas, quarum sunt patroni nobiles viri Hermolaus Lambard Vicecapitaneus ipsarum, etc. VICECOMES, Vicarius Comitis, qui vices Comitis exsequitur; [Vicontier, in Charta ann. 1516. ex Chartul. 23. Corb.] Sub Comite agens, in Cbarta Ottonis Imp. ann. 984. apud Earth. Fizen. in Hist. Leodiensi pag. 269. Cujus dignitatis meminit Gregorius M. lib. 7. Ind. 1. Epist. 20. Edictum Pistense cap. 14: Habeat in Silvanectis civitate unusquisque Comes Vicecomitem suum cum duobus aliis hominibus, etc. Capitula Carlomanni tit. 2. cap. 9 : Comes praecipiat suo Vicecomiti, suisque Centenariis, etc. Adde Legem Longobard. lib. 2. tit.
VIII

VIC
30. 2. [** Carol. M. 72.] [Charta Philippi Comit. Ebroic. ann. 1320. ex Tabular. Episc. Paris.: Guillaume Goullaffre nostre Bailli d'Evreus, qui pour le temps estoit Viconte dudict lieu.] Ut Gomites non civitati dumtaxat, sed et toti pago civitati adjacenti praefecti erant, ita et Vicecomitum munus et jurisdictio in totum pagum porrigebatur. Faustus in Vita S. Mauri Abb. : Praedictus denique vir Florus, cum in omni regno Theodeberti Regis summam obtineret poteslatem, ac Vicecomitis in Andegavensi eo tempore fungeretur pago, etc. Agobardus de Insolentia Judasorum pag. 61: Dederunt mihi indiculum ex nomine vestro, et alterum ei, qui pagum Lugdunensem Vice comitis regit. Vicecomes pagi, apud Hincmarum Opusc. 29. Ab ipsismet Cpmitibus deligebantur. Fragmentum Historiaa. Aquitanicas, de Vulgrino Comite Inculismensi: Miseratque in Martiliacum Robertum legis doctum, et cum eo amicum suum fidelissimum nomine Ranulfum, feceratque eum Vicecomitem suum. Infra : Willelmus autem Sector ferri honorem eorum restituit Odolrico fratri eorum, qui minor natu erat, fuitque ei suus Vicecomes. Denique ut Comites, ita et Vicecomites in absentia Comitum, judiciis publicis praserant. Vetus Notitia Viennensis Ecclesias C. ann. 863 : Veniens Witfredus Ecclesiae S. Mauricii Advocatus publice in Viennam civitatem in prassentia D. Ardoini ejusdem Ecclesias venerabilis Archiepiscopi, et Erluini [Erlulfi] Vicecomitis Missi illustris Bosonis Comitis, vel judicum, qui ibi aderant, etc. Tabularium Persiensech. 19 : Ibique veniens Fredelus in Augustiduno civitate, in mallo publico, ante Blitgario Vicecomite, et plures Scabineis, qui ibidem erant, placitum suum legibus attendidit, etc. Chronicon Besuense pag. 505 : Notitia, qualiter ante Bettonem Episcopum et Balactarium Vicecomitem, et ad vicem Hildegarni Comitis, seu Scabinorum, qui ibidem aderant, veniens Advocatus Monasterii S. Petri, etc. Vide Rollandinum in Summa Notarise 1. part. cap. 7. rubr. ult. ubi habetur formula creandi Vicecomitem. 1 VICEGOMES, Idem qui Vicedominus Episcoporum : neque enim alia ratione, ut videtur, Hugo Decanus et Vicecomes, quern subsequuntur alii Canonici, subscribit post Archiepiscopum Chartarn Archemhaldi Archiep. Turon. ann. 993. ex Tabul. Majoris Monasterii. Vide in Vicedominus. VICECOMITES PROVINCIARUM , apud Anglos, sunt Regis Offlciales ad Comitatus gubernationem quotannis constituti. Interdum judicis loco funguntur, ad causas scilicet minores, quaa illorum jurisdictibni subsunt, interdum etiam Ministrorum etmandatariorum Regis officiumexsequuntur. Ita Cowellus. Liber Niger Scaccarii: Vicecomes dicitur, quod vicem Comitis supplet in placitis illis, quibus Comes ex suse dignitatis ratione parlicipat cum Rege. Matth. Paris ann. 1076. de Waltherp Episcopo Dunelmensi : Et Vicecomitis agens vices, laicali se foro immiscuit. Horum institutum Alvredo Regi Angliaa adscribunt Scriptores Anglici. Ingulfusde eodemAlvredo : Prsefectos vero Provinciarum, qui antea Vicedomini, in duo officia divisit, i. in judices, quos Justitiarios vocamus, et in Vicecomites, qui adhuc nomen retinent. Horum cura et industria tanta pax in brevi per totam terram effloruit, ut si viator quantamcunque summam pecunise in campis et publicis compitis vespere di-

VIC

313

misisset, mane vel post mensem rediews, integram et intactam indubie inveniret. Quemadmodum vero ii eligi a Rege soleant, docet hisce verbis Fortescutus lib. de Laud. Leg. Angliaa cap. 24 : In quolibet Comitatu est officiarius quidam unus, Regis Vicecomes appellatus, qui inter cfetera sui officii ministeria, omnium mandata et judicia curiarum Regis in Comitatu suo exequenda, exequatur, cujus offlcium annale est, quo ei post annum in eodem ministrare non licet, nee duobus turn sequentibus annis ad idem officium reassumetur. Officiarius iste sic eligitur. Quolibet anno in crastino Animarum conveniunt in Scacario Regis omnes Consiliarii ejus, tarn domini spirituales et temporales^ quam alii omnes Justitiarii, omnes Barones de Scacario, Clericus rotulorum, et quidam alii officiarii, ubi ii omnes communi assensu nominant de quolibet Comitatu tres Milites, vel Armigeros quos inter cseteros ejusdem Comitatus ipsi opinantur melioris esse dispositionis et fames, et ad officium Vicecomitis Comitatus illius, melius dispositos : ex quibus Rex unum tantum eligit, quern per literas suas patentes constituit Vicecomitem Comitatus, de quo eligitur pro anno tune sequente : sed ipse antequam literas illas recipiat, jurabit super sancta Dei Evangelia, inter articulos alias, quod bene et fideliter et indifferenter exercebit et faciet officium suum toto anno illo, neque aliquid recipiet colors aut causa officii sui, ab aliquo alio quam Rege. De ejusmodi Vicecomitum jurisdictione , vide Regiam Majest. lib. 1. cap. 1. Statuta Roberti III. Regis Scotiae cap. 23. 24. 25. 26. et Bracton. lib. 3. tr. 2. cap. 35. .SUBVICECOMES, apud Anglos JC. est Officialis aut Deputatus Vicecomitis. Cowel. [In Formul. Angl. Madox pag. 59. Charta iis testibus subscribitur Roberto de Curtenay tune Vicecomite Devoniae, Willelmo de JVimet tune Subvicecomite per eumdem, etc. Litterae Henrici V. Reg. Angl. ann. 1415. apud Rymer. torn. 9. pag. 253 : Per personalem supervisum tuum, aut Subvicecomitis tui ejusdem Comitatus, etc.} Vide Spelman. in Vicecomes. VICECOMITES in Normannia nostra appellantur Judices, qui in minoribus oppidis jus dicunt, de quibus intelligendus Ordericus Vital, lib. 8 : Hie Orbecci Vicecomes et Causidicus fuerat, in negotiis et placitis ad libitum judicabat, et pro acceptione munerum judicia pervertebat. De horum jurisdictione et offlcio ita vetus Consuetudo Normanniae MS. 1. part. sect. 1. cap. 9: L'office del Viconte adecertes, si est qu'il tiengne les plez, et que il face tenir en droit point les anciennes voies, et les sentes, et les chemins, et que il face ramener en leur ancien cours les eues> qui sont remuee contre droit, et que il enquere diligeaument et en segre des malfaiteurs, des traitres et des trahisons, des multres et des multriers. des ardeours, des arderesses, d'arsons, des pucelles prises par force, et de tous autres crimes,et ceux, que il trouvera coupables, fere premierement scrutine, ou enqueste secreement, sus ceu par le serment de loyaux homes, que il ne soient pas soupechomeus, il les doit fere tenir en prison, tant que il attendent et aient la commune enqueste, ou tant que il soient delivrez par la lay del pats, et si doit accomplir tous les autres offices de droit. Eorum praeterea munus erat tributa et vectigaha fiscalia exigere, et de iis ratiocinia exhibere. Ordericus Vitalis 40

314

VIC

VIC
riam, quantum habebat in villariis vastatis. Vide Viare, Vicarius, Advocati. j VICECOMITATUS, Exactio quam Vicecomes faciebat intra Vicecomitatus limites. Charta ann. 1226. ex Tabul. S. Urbani: Ego Hugo miles de Fronvilla.... aqquitavi ecclesise S: Urbani Papae et Martyris quoddam geixtum et Vicecomitatum, et quidquid juris ego et prsedecessores mei in villa de Blehecuria habebamus. Vicontage dicitur in Chartul. Gemmetic. torn. 1. pag. 40: Et pour ce prend le Roy notre dit sire ou ses ayans cause cinquante sols chacun an de Vicontage sur nos hommes. Neque alia notione occurrit f VICECOMITALIS PARS, in Charta Engolism. inter Probat. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 444: Willelmus Comes beatissimo Petro tribuit ante festivitatem S. Johannis Baptistse septem diebus et dimidium duas partes de venda, sicut olim tertiam partem, id est Vicecomitalem ipsa sedes habere videbatur. * VICEGOMITATUS, Jus vicecomiti debitum. Charta Milonis de Marchais ann. 1210. in Eeg. 66. Chartoph. reg. ch. 122 : Garbagium nostrum et Vicecomitatum nostrum et omnes eschies, sicut erant in blado et in denariis,.... quittum clamavimus. Viconte, eodem sensu, in Lit. ann. 1359. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 364. Vide infra Vicontagium. VICECOMES, Nomen dignitatis, inductum posterioribus seculis, maxime in Anglia, ubi creari coapere. Aiunt enim Scriptores seu Heraldi Anglici, Joannem Robersart, S. Salvatoris oppidi seu Castri in Neustria Praefectum, Vicecomitem de Robersart creatum ab Henrico V. Descripsit Thomas Miles lib. de Nobilitate politica et civili pag. 63. Litteras Henrici VI. pro erectione Vicecomitatus de Bellomonte, pro Ludovico de Bellomonte Milite Ordinis Garteriani. Alii complures subinde a Eegibus Anglicis creati Vicecomites, quorum seriem et stemmata exhibent Radulphus Brooke, Vincentius Rougecroix, Yorkus aliique Feciales Anglici. Exstat etiam apud Eufflum in Cbmitibus Provincise pag. 147. Charta ann. 1225. qua Wiilelmus Comes Forcalquerii E. de Cadaneto in perpetuum Vicecomitem facit per eum et successores suos, et Cast rum ejus de Cadaneto in Vicecomitatum erigit, cum prserogativis, gratiis et honoribus, quibus casteri sui Vicecomites eriguntur,etc. Spuriane sit an legitima, non disquiro. [Vide D. Brussel de Usu feud. torn. 2. pag. 693. 694. et 695.] 1 VISCOMES, ut Vicecomes, in Charta ann. 1366: Ego Perrotus Vichart valletus confiteor.,.. me tenere in feodo et ad homagium liggium a nobili et potente Guidone de Calviniaco Viscomite de Brucia sex jornalia prati et novem quarteria vineae. Visqueux, in Litt. ann. 1291. inter Ordinat. Eeg. Franc, torn. 3. pag. 295. art. 9. 1 VICECOMITISS A, Vicecomitis uxor,vel quae Vicecomitatum possidet. Charta apud Spelman. : Rex concessit ecclesiam de Thorncomba abbati de Fordo, sicut Adelicia Vicecomitissa illud manerium ei dedit. Occurrit etiam in Tabul. B. M. deBononuntio Eotomag. * VICECOMITURA, Idem quod Viaria; quo sensu etiam accipitur Vicecomitatus. Vide in Vicecomes. Charta ann. 1115. in Chartul. S. Corn. Compend. fol. 76. v. col. 2 : Dicti fratres tanquam per heereditarium prosequentes, Viceeomituram villulss et totius territorii ipsius

VIC
occupaverunt. Semel et iterum rursus occurrit. VICECONJUX, Concubina, in aliquot Inscriptionibus, ut monet Cujacius in Paratit. ad tit. Digest, de Concubinis, et ad Nov. 18. Unde recte Julian us Antecessor dixit concubinam imitari legitimam uxorem. VICECONSUL, Vicecomes. Leges Edwardi Confess, cap. 12 : Qui modo vocantur Vicecomites, tune temporis Viceconsules vocabanlur : ille vero dicebatur Viceconsul, qui Consule absente ipsius vices supplebat in jure et in foro. Profert Oyhenartus in Notitia Vasconiae pag. 249. Chartas duas Lope Execonis, et Semeronis Garcis Viceconsulum de Bygur, vel de Beygur, ann. 1119. et 1168. Vide Consul 2. 1VICECUSTOS. Inter subscriptos testes Chartae ann. 1304. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 121. occurrit Frater V. Baratt. Vicecustos Avenionensis. Offlcium apud Franciscanos. Vide Custodia 2. J VICEDAMUS, a Gall. Vidame, pro Vicedominus. Dominus Vicedamus de Chartres, in Charta ann. 1550. apud Rymer. torn. 15. pag. 214. Vidame, pro hospitio Vicedomini, in Charta Guillelmi Vicedomini Carnot. ann. 1404. ex Pancarta Episc. Carnot. : Le Vidame de Chartres man hostel assis au chevet Nostre Dame de Chartres, avec la tour Nouvellon. 1 VICEDAPIFER, qui Dapiferi vices supplet. Occurrit apud Scriptores Hist. T. S. si fides Gallandode Vexillis Francicis pag. 28. 1 VICEDECANUS, Subdecanus, Gall. Sous-doyen. Universis et singulis presentes literas inspecturis Johannes Weidecnepel, Vicedecanus totumque Capitulum Ecclesias Lubicensis, etc. in Charta ann. 1437. apud Ludewig. torn. 5. Eeliq. MSS. pag. 336. 1 VICEDEFENSOR, Qui ab Ecclesiarum defensore praediorum tutelas in se recipiebat. Char.ta Friderici Ducis Austriae ann. 1243. apud eumd. Ludewig. torn. 4. pag. 226: Sed quia ecclesias utilitas exigit, ut propter occupationum nostrarum frequentias, alicui vices nostras in defensionei ecclesise committamus Quiet vero prsslextu talium commissionum hujusmodi Vicedefensores frequenter aviditate temeraria in jura se solent ingerere advocatorum, firmiter interponimus observantiam, ut, si quando a tali Vicedefensore Praspositus se senserit gravari, liceat ei ipsum coram nobis nostrisque successoribus recusare et alium sibi magis idoneum postulare. Vide in Advocati. | VIGEDOGNATUS, ut Vieedominatus, Vicedomini munus, dignitas, officium. Charta ann. 1353. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 147. col. 1: Item officium suum veherise seu Vicedognatus Domenae, una cum juribuset utilitatibus suis. Alia ann. 1308. ibid. torn. 2. pag. 142 : Item quod dictus D. Hugo et successores ipsius nullum in perpetuum impedimentum apponant per se vel per alium quominus dictus D. Comes SabaudiK et successores ipsius castrum insulss Gebennensis, Vicedognatum Gebennensem, et omnia quae idem D. Comes habet, etc. Eadem notione, in Charta ann. 1290. apud Spon. torn. 2. Hist. Genev. pag. 60: Item nos Episcopus concedimus dicto domino Comiti in feudum dictum Vicedompnatum tenendum et regendum toto tempore vite nostre, etc. Inquesta ann. circ. 1217. ibid. pag. 409 : Item dicit quod cum episcopus Humbertus haberet in vadi| VlCEDOMNATUS, VlCEDOMPNATUS,

]ib. 11. pag. 805 : Prsefatus autem Consul de Mellento, per partem Yvonis, qui Municeps erat, et Vicecomes, et firmarius Regis, collide intravit. Et lib. 12. pag. 841: Cur inique in dominum suum operatus fuerit, cur ad curiam ejus ter accersitus non venerit, cur de regiis redditibus ac Vicecomitatum Argentonii et Oximorum Fatesiseque pertinentibus, ut Regis Vicecomes et offtcialis, rationem non reddiderit, et de aliis reatibus rationabiliter impetitus est. Id etiam muneris fuisse Ballivorum supra ostendimus. T VICECOMITES SCACARIORUM, Eadem notione. Litterae Philippi Pulchri Eeg. Franc, ann. 1290. torn. 1. Ordinat. pag. 319 : Quod judices foranei, qui vocantur Vicecomites Scacariorum, amoveantur, nee demceps ponantur ibidem. VICECOMES, interdum idem qui Castellanus. Lambertus Ardensis pag. 88: Flandrensis honoris Comes et Princeps Theodoricus, inconsulto Gandavensi, imo jam Ghisnensi Comite Arnoldo, Gandavensis burgi Castellariam Curtracensi Vicecomiti Rogero ad tempus concessit et commisit habendam. Quern enim Vicecomitem nominat Eogerus, Castellanus fuit Curtracensis. Ita Vicecomitissam Yprensem vocat pag. 200. qua? Castella.no. dici debuit : nam Castellani pariter appellati Yprenses domini. Vicecomitibus prseterea Castellorum custodiam incubuisse docet Willelmus Gemeticensis lib. 8. cap. 15 : Robertus Comes Mellenti turrim illam custodiens, Vicecomitis officio in praedicto officio fungebatur: egit itaque calliditate solita,ut idem Castellum Willelmo de Britolio redderetur. [Vide D. Brussel de Usu feud. lib. 3. cap. 1. et 2.] Vicecomitum ejusmodi interdum quidam erant infeudati, id est, Vicecomitatus jure feudali obtinebant, ut indicant Statuta Davidis II. Eegis Scotiae cap. 30. | 3. quorum jurisdictio, media justitia dicitur practicis nostris, la Justice Vicontiere, in Consuetudine Ambianensi art. 191. 246. Pontivensi art. 82. 84. 104. Monstroliensi art. 6. 7. 25. 26. 27. 29. Insulensi tit. 1. Hesdinensi passim, S. Eicharii art. 2. Atrebatensi art. 5. etc. Eadem et VICECOMITATTJS appellatur, et cum Viaria, et Advocatione confunditur. Charta Galteri Tirelli ann. 1186. in M. Pastorali Eccl. Paris, lib. 3. ch. 2 : Cum teneret a me in feodo medietatem totius Vicecomitatus seu viarias, etc. Charta Theodorici Episcopi Ambianensis ann. 1171. ex Tabulario ejusdem Ecclesiae fol. 53 : Cum tandem absolutionem postularent, nee in auro vel argento ad manum habentes, unde ablata restituerent, Vicecomitatum et Advocationem de Berberis Ambianensi Ecclesise pro obtinenda absolutione sua in eleemosynam donaverunt. Charta Odonis Episcopi Belvacensis ann. 1140: Concesserunt praefatse Ecclesise quicquid habent in villa et in terra Teoleti, videlicet Advocaturam et Vicecomitatum, et quicquid habebant ibi aliud. [Charta ann. 1210. qua Galterius de Wasnou vendit Blanchae Comitissae Campaniee Vicecomitatum de Cuis, apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 692 : Illud tamen michi retinui, quod si aliquis in eadem villa de me tenet feodum, dummodo non sit de Vicecomitalu vel de advocatia, michi liberum remanebit.] Vide Vicecomitura. ViCEcoMiTiA, Eadem notione. Ordericus Vitalis lib. 5. tit. 696 : Concesserunt S. Ebrulfo Vicecomitiam , id est, via-

VIC
monio Vicedomnatum Gebennensem pro sexaginta libris Turon. Vidomnat vulgo apud Geneyenses, a Vidomne, uti efferunt, pro Vidame. 1 VICEDOMINA, Vicedomini uxor, apud Fillet, inter Probat. Histor. Gerbor. pag. 339. Madame Jehanne de la Chartre Vidamesse de Chartres, in Charta ann. 1410. ex Chartul. 21. Gorb. Vide in Vicedominus. 1 VICEDOMINALIS, Ad Vicedominum pertinens, Agnellus in S. Felice apud Murator. torn. 2. pag. 159. col. 1 : Iste (Felix) monasterium B. Bartholomssi, ubi ego Deo favente Abbas, prasfuit, et Vicedomino.Ua gubernacula suscepta luculentissimus tenuit. JVICEDOMINARIUS.Eodemsignificatu. Vicedominarium placitum, quod ab Bcclesise Vicedomino tenetur. Vide infra in Vicedominus. 1 VICEDOMINATUS. Vide mox in Vicedominus. * VIGEDOMINIGO, pro Vicedominus; dicitur de judice qui vice domini ejusque nomine jus dicit. Charta Judoci march. Moravise ann. 1380. apud Fez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 68. col. 1: Committentes camerario supremo Czudario, notario et aliis Vicedominiconibus Czudae Olomiicensis prassentibus seriose, quatenus prssfatas villas supradictis priori et conventui intabulent et auctoritate suorum officiorum intabulan disponant, dum primum celebrabitur colloquium dominorum. * VICEDOMINIUM, Ficedomimdignitas et munus. Glossar. Gall. Lat. ex God. reg. 7684: Vicedominium, Vidamete. Vide in Vicedominus. VICEDOMINUS, Qui vices aut locum domini obtinet, avTixdpto;, in versione Gr. Concilii Lateranensis IV. can. 45. Ulpianus leg. 157. D. de Regul. jur.: Si vel dominis, vel qui vice dominorum sunt, veluti tutoribus et curatoribus obtemperaverint. Vicedominus loci, in Actis S. Eutychetis 15. April. Regula Magistri cap. 11: Sicut in hominis domo, ut securus sit de omnibus prasparandis, dominus rei ordinal Majores families, quos vice domini minores timeant, id est, Vicedominum, Villicum, Saltuarium et Majorem domus, etc. Qui bus locis Vicedominus, Villicus, et Major domus iidem videntur. Et certe Gregorius M. lib. 9. Epist. 66. titulum Majoris domus tribuit Vicedomino Ecclesiae : observatque Browerus lib. 8. et 12. Annal. Trevir. pag. 474. 669. 671. 1. edit. Vicedominum seu Advocatum Trevirensem, Majorem domus interdum vocitari a Scriptoribus. Est igitur Vicedominus idem qui Vicarius, seu locum tenens. Chronicon Erford. ann. 1015 : Episcopus ad nutum Imperatoris, Ludovicum in totam Thuringiam misit, et ibi Vicedominum, id est, Vicarium per totam Thuringiam fecit. Oharta Goscelini Archiepisc. Burdegalensis in Tabulario Burguliensis Monasterii : Simon frater meus Partiniacensis castri mei Vicedominus. Apud Gregor. M. lib. 9. Epist. 37 : Petrus vir clarissimus Vicedominus gloriosse filial nostras Rusticianse Patricias, etc. Adde Alexandrum Abbatem Celesinum lib. 3. cap. ult. Apud Adamum Bremensem cap. 184. et Albertum Stadensem ann. 1068. Vicedominatum dicitur possidere is, qui post Principem in regno rerum summam obtinet. Quo sensu Willelmus Malmesburiensis scribit, Odonem Bajocensem Episcopum et Cantiae Gomitem, totius Angliss Vicedominum sub Rege Wilelmo Notho fuisse. Et auctor Historiae Trevi-

VIC

VIC

315

rensis torn. 12. Spicilegii Acheriani pag. Episcopi Salernitani sub ann. 880. apud 242. Brunonem Archiepiscopum Trevi- Ughellum, Lupenandus Presbyter et Virensem defuncto Henrico IV. Imp. com- cedominus Episcopi dicitur, in qua et muni consilio Principum Curise Regiae memoratur Rodelgaldus Castaldeus et Vicedominum effectum esse sub Henrico Advocator Episcopi. Unde alium fuisse V. Juniore. Advocatum, alium Vicedominum colligiVICEDOMINUS Bergensis pagi, in Mo- tur. In Gestis Pontiflcum Cenomanenrinis, idem videtur qui Castellanus, sium legimus: Herlemundum Episcopum apud Drogonem Monachum in libro Thimierum Abbatem S. Vincentii, ArchiMiraculor. S. Winoci cap. 5. Nam Ber- diaconum suum Vicedominum per totam gum paruit Gastellanis, non Vicecomi- dioecesim esse constituisse.^Aliorum Vicetibus. dominorum ejusdem Ecclesiae CenomanVICEDOMINUS, dictus quondam Massi- nicaa mentio passim occurrit in Actis liensis Judex, qui sub Patricio Provin- Episcopor. Cenoman. pag. 212. 225. 234. ciae jus dicebat, a quo ad eumdem Pa- et 235. In Diplomate Wernheri Argentitricium provocabatur. Ita Guesnaius in nensis Episcopi anno 1005. apud GuilliAnnal. Massil. ann. 768. ex veteri No- mannum cap. 7. subscribit Herbo Canotitia Oarolo M. imperante confecta, nicus Vicedominus. Gerardi Vicedomini quse Integra exstat apud Sammartha- Argentinensis meminit Arnoldus Lubec. nos in Episcopis Massiliensibus, apud lib. 7. cap. 10. Macconis cujusdam Vicequos habetur alia exarata sub Lotha- domini Hermanni Archiepiseopi Hamario Imp. ibid. num. 17. in qua ejus- burgensis, Adam Bremensis cap. 102. dem Vicedomini Massiliensis occurrit Apud Lambertum Schafnaburg. ann. 1065. Hermannus Vicedominus Moguntimentio. VICEDOMINUS, in Anglia, idem qui nus, ejusdem Ecclesiae Pontifex fit. AnoVicecomes, ut observat Seldenus lib. de nymus in Histor. Pontificum EboracenTitul. honor. 2. part. cap. 5. | 20. Atque sium : ita accipitur in Legib. Henrici I. cap. 7. Presbyter egregius successit jure Johanni unde Ingulfus dixit, in Anglia VicedoWilfridus, heres patri dignissimus almo, Qui prius Euboricae fuerat Vicedomnus, et Abbas : minos dictos Prsefectos provinciarum. Postea sed magno meritorum culmine fretus, [Gharta Alfredi Reg. apud Fillet. Hist. Pontificis summi condignus sumpsit honorem. Gerbor. pag. 306 : Prasfectos vero provinciarum, qui antea Vicedomini, in duo offt- Monachus S. Mariani Autisiodor. ann. cia divisit.] Vide Senatorem lib. 5. Epist. 1096 : Senonensi Ecclesias post Richerium praefuit Dainbertus ipsius Ecclesias Vice14. [et supra in Vicecomes.] 55 Ejusdem conditionis videtur Pil- dominus. Vide Sigebertum ann. 537. leto Dominus d'Esneval qui Vicedominum Joan. Mauritium Gudenum in Hist. ErNormannias sese inscribere solet. Hunc furtensi lib. 1. n. 13. et Ughellum torn. consule loco jam laudato. 4. pag. 656. Habuit etiam Vicedomino& suos EccleVICEDOMINI ECCLESIA.RUM, aut Episcoporum, iidem qui Theophahi et Scrip- sia Romana, qui a Pontifice Romano ex toribus Gra3Cis olxovo^ot, apud Paulum ordine Cleri, et aliquando ex Episcopal! Diaconum in Historia Miscella lib. 23. eonstituebantur, viri prudentes, et reet 24. pag. 733. 762. editionis Ganisii, rum gerendarum peritia insignes, quiAnastasium in Historia Ecclesiastica bus Episcopii vel Palatii Lateranensis pag. 160. Paulum Diaconum Neapolita- cura et administratio committebatur, in num in Vita S. Theophili Poenitentis ubernanda domo, hospitibus suscipiencap. 1. etc. Honorius Augustodunensis is, et domesticorum causis cognoscenlib. 1. cap. 182 : Vicedominus, qui vicem dis. Anastasius Bibl. in Vigilio PP : ReEpiscopi agit. Gapitul. 1. ann. 802. cap. transmisit Romam Ampliatum Presbyte13: Ut Episcopi, Abbates, atque Abbatissas rum et Vicedominum suum et Valentinum Advocatos atque Vicedominos, Centena- Episcopum sanctas Rufinae ad. custodienriosque legem scientes pacificosque et dum Lateranum, et gubernandum Clemansuetos habeant, etc. Adde Gapit. 2. rum. Idem in Constantino PP. : Joannes ejusdem anni cap. 21. Concilium Re- Patricius veniens Romam jugulavit mense ann. 813. can. 24 : Ut Praepositi et Saulum Diaconum et Vicedominum. RurVicedomini secundum regulas vel Cano- sum in Vita S. Zacharise PP. meminit nes constituantur. Flodoardus lib.2.Hist. Benedicti Episcopi et Vicedomini, scilicet Rem. cap. 13 : Contigit.... dum ad S. Cy- Ecclesiae Romanae. Is Pontificem equiricum oratum venisset in Culmisciacum, tantem comitari solebat una cum Veslocutum eum cum Oeconomo Remensis tiario, Nomenclatore, atque Sacellario, Ecclesiss, qui aderat, etc. Mox : Interea ut est in Ordine Romano. Interdum mulier qusedam anserem attulit Vicedo- summi Pontifices Vicedominos, seu Vimino, etc. Ubi Vicedominus idem est, carios suos, constituebant, qui vice sua qui supra Oeconomus : ut et in Historia Episcopos in Ecclesiis prdinarent, ut Episcoporuru Autisiodor. cap. 24 : Cons- est apud Gregorium M. lib. 1. Epist. 11. titute, ut Abbates Presbyteri cum Clero ad Porro Vicedomini Ecclesiae Romanae suprascriptum officium peragendum con- aedes Romae in Palatio Lateranensi erat, venientes ex dominico cellario ab Oeconomo eaque EcclesiaB stipendium sufficiens accipiant: VICEDOMINIUM dicebatur, in qua scisiautem tardi occurrerint, aut negligentes licet munere suo fungebatur. Anastasius apparuerint, 40. dies a vino abstineant. Bibl. in Stephano IV : Quem.... in LateVicedominus autem aut Cellarius, si quod ranense Patriarchium introduxerunt, et jure ministrare debent, in aliquo subtra- ascendentes cumeoin Vicedominip,...comxerint, retrusi in monasterium per annum pulerunt eum, ut orationem Clericatus eidimidium pane et aqua contenti debitam dem Constantino tribueret. posnitentiam persolvant. Neque opinor Vicedominos etiam ex ordine Cleri hade alia dignitate intelligendus Gregor. buere Abbates, qui interdum iidem, qui M. PP. lib. 5. Epist. 55. dum ait, Prota- Advocati. Non semel ii occurrunt apud sium Vicedomini curam gessisse in Ec- Scriptores, praesertim apud Eginhardum clesia Arelatensi, antequam ad Episco- Epist. 12. 14. 23. 37. 52. Exstat Testapatum .Aquensem proveheretur. Apud mentum Leodebodi Abbatis Monasterii Innocentium III. lib. 2. Epist. pag. 448. 5. Aniani torn. 4. Hist. Franc, quod inter fit mentio Hugonis Vicedomini Majoris caeteros subscribit Higecius Diaconus et Ecclesiae Placentinse. In Gharta Petri Vicedominus. In Tabulis Bartholomaei

316

VIC

VIC

VIC

Crucis loco suo reddidit dono. GreEpisc. Laudunensis aim. 1125. fit mentio Lex Longobard. lib. 2. tit. 47. de AdvoVicedomini Abbatia S. Dionysii in Fran- calis et Vicedominis, [** Carol. M. 22.] gorius VII. PP. lib. 7. Epist. 9 : Clamor da, apud Gallandum de Franco alod. praecipit, ut tales eligantur, qui sciant et Abbatis Aureliacensis Ccenobii.... auribus pag. 74. ut in libro 2. Vitae et Miraculor. velint justitise causam discernere. Et 3. nostris insonuit, videlicet super quibusS. Austregisili pag. 358 : Vadomari Vice- roe Pipin. 27.] : Omnibus Episcopis, Ab- dam personis, qui injuste detinent bedomini Coenobii ejusdemS. Austregifuli: batibus, cunctoque Clero praecipit Vice- neficia prsedicti Monasterii prasdecessoriqui pro causa utilitatis Monasterii dispo- dominos, Prsepositos, Advocatos, sive de- bus suis sub fidelitate et dominio pro desuit ad urbem Pictavorum ambulare. Ca- fenspres bonos habere, non crudeles, nee fensione Ecclesias sibi et suis antecessoripitul. 1. Carol! M. ann. 802. cap. 13. su- cupidos, non perjuros, non falsitatem bus olim concessa. Quo etiam referenda, pra laudatum. amantes; sed Deum timentes, et in om- quse habet liber, cui titulus : Carnotensis VICEDOMINI ABBATISSA.RUM memoran- nibus justitiam facientes, vel diligentes. Ecclesias principium : Fuerunt sane pristur etiam in Gapit. Garoli M. lib. 2. cap. (Eadem habentur in Concil. Mogunt. cis illis temporibus alii atque alii Carnu38. Atque haec Vicedominorum Ecclesias- cap. 50.) Et | 9. [* Lothar. I. 96.] Epis- tum Pontifices, qui cum Episcopatu Comiticorum dignitas copi et Sacerdotes praecipiuntur, habere tatum assecuti, rebus bellicis pariter et VICEDOMINATUS appellatur apud Gre- Advocatum non mala fama suspicatum, civilibus gloriose prudenterque prasfuegorium IX. Extra de Simonia cap. 38 : sed bonse. opinionis et laudabilis artis in- runt. Proinde omnia ab uno gerebantur : Quicunque Vicedominatum, vel aliam Ec- vent um. In iis vero eligendis Comes sed unus Hardoinus ab Episcopatu Comiclesiasticarum rerum administrationem adesse debebat, g 7. [** Lothar. I. 10.] tatum distraxit, Episcopus ab se abdicaper pecuniam obtinere voluerint, tarn qui si pravi essent, amovebantur, ut est vit, quern in Odonem consanguineum ementes quam vendentes cum Simone per- in Capitulo 2. ad Legem Salicam 5. suum bellicarum rerum peritissimum , celluntur, etc. Utitur etiam Adamus Bre- Vetat tamen eadeni Lex Longobardo- data illibonorum tolerabili portione, transmensis cap. 148. rum, ne Episcopi, aut Abbates, Comites, tulit, paulo post vero ex parte oneri * vi Vicedominos ad hoc constitutes cons- aut Comitum Centenaries in Advocatos ferebatur non repente. Item Francorum tat, ut essent, qui rerum temporalium, sibi asserant, 4. [**Ludov. P. 46.] Quae Regibus intercedentibus, convenit ut de ad Ecclesias pertinentium, curam gere- quidem Advocatos aut Vicedominos as- bonis ad principatum intra et extra Carrent, quamdiu Episcopi, quorum vices sumendi prasrogativa solis competebat nutum spectantibus, intactis aliquot arciagebant, et a quibus erant instituti, re- Episcopis aut Sacerdotibus; cum Lai'cis, bus asquas partes, sequo jure, Episcopus bus spiritualibus et divinq officio vaca- prsster Comitem in Ecclesiasticis ! causis Comesque sibi haberent. Mox autem ut bant: Quia Episcopi, et universi Sacerdo- habere non liceret, d. tit. 10. [ Otto Episcopus et novas Comes sibi constitutes tes, inquit Lex Long. lib. 2. tit. 47. | 9. creavere ; hie Vicecomitem ille VicedomiII. 8.] [* Lothar. I. 96.] ad solam Dei, et bonoSSSir In Vicedominis eligendis aderat num, et rursus Vicecomes varios dominos, rum operum actionem constituuntur.J&ain Comes, quia cum eo judices sedere con- totidem Vicedominus sibi substituere, ipesse prsecipuam Vicedominorum insti- sueverant, ut discimus ex Notitia judi- sisque qusedam sua jura decreta sunt, tutionis causam, ut et Advocatorum, cati ann. 843. in Append, ad Marcam quibus etiam latrones judicare fas esset. disertius insinuat Charta Ludovici VI. Hisp. col. 779 : Cum in Dei nomine resi- Praedictis addenda praeterea Charta Regis Franciae ann. 1125. ex Tabulario deret vir inluster Adalaricus Comes una Henrici Regis Francise ann. 1058. ex TaEcclesise Laudunensis, his verbis : Np- cum sanctissimo Gondemaro sedis Gerun- bulario S. Mauri Fossatensis: Ut enim turn igitur esse volumus quod cum in densis Episcopo,.... nee non Assemundo a nostris majoribus comperimus, jam. Episcopio Laudunensi Vicedominatus et et Hemani Vicedominos, seu et judices dictus comes Burchardus (Corbqliensis) Praspositura, quae ministeria a principio qui jussi stint dirimere causas.... Tune nihil aliud ab avo nostro jamdicto flupise dispensationis providentia ad hoc nos supradicti vassi dominici, Vicedomini, gone, de ipso loco (Monasterio Fossafuerant instituta, ne quies Episcopalis ab vel judices interrogavimus Seluvane. tensi) habuit, neque tenuit, nisiutproorationeetprasdicationis studio secularium Singulis denique Episcopis et Abbati- videntiam atque defensionem adversus causarum turbarum tumultibus exturba- bus aut Abbatissis duos habere Advoca- hastes et inimicos sanctae Dei Ecclesias, relur, crescente sensuum pravitate in ex- tos licitum fuit, quorum alter causam atque pervasores prasdiorum ipsius loci terminium terras, et oppressionem paupe- procuraret, alius sacramentum deduceret, haberent, atque ipsum locum sublimare, rum Ecclesiae redacta fuissent, etc. Ada- ut est in eadem Lege Longobardorum atque ditare terrarum suarum beneficiis mus Bremensis cap. 182: Et tune quidem lib. 2. tit. 47. 8. [ Lothar. 1.18.] Nam atque possessionibus liceret. Chartam inVicedominus noster, quasi fidelis dispen- nee Episcopi, nee qui vis e Clero, in tegram descripsit Gallandus de Franco sator et prudens, ad custodiendas paupe- quacumque cqntroversia, sive criminal!, alodio pag. 285. , rum eleemosynas deputabatur. Hincma- sive civilijusjurandumqualibet ratione Hinc passim legimus Vicedominos, rus Remensis Opusculo 27. al. 29. rerum subire compelli poterant; sed Advocatis atque adeo Advocatos, pro ejusmodi secularium seu externarum Vicedomino, suis propriis idoneis hoc officium dele- beneficiis jure feudali obnoxios esse ut Ecclesiasticarum Praeposito Ecclesise gabant. Ita in 11. [* Henr. II. 1.1 Ex Episcopis, et ab iis feuda sua in qualiincubuisse munus indicat, ad Regem quibus quidem locis Advocatos et Vice- bet mutatione excipere, seu relevare. Carolum C. : Et postea, sicut audivi, per dominos ex Laico ordine ea tempestate Ita Vicedominus Ambianensis seu PinCancellarium Palatii vestri mandastis desumtos apparet: quod sane deinceps coniensis, ratione clientelae obnoxius Vicedomino et Prasposito istius Ecclesiss obtinuisse palam est, maxime ex quo est Episcopo Ambianensi: et Fulco Vicum non modica interminatione, ut pro- PraBlati ac Episcopi ratione Regalium cedominus Cameracensis inter Casatos viderent quatenus ullum obsequium ab suorum, vel oellis, castris, seu prsaliis Gerardi Episcopi subscribit apud LinEcclesias ipsius (Remensis) hominibus, Regiis interesse, vel bona sua bello pro- danum in Teneraemunda ann. 1089. pag. nullumque subsidium de facuUatibus Ec- prio tutari compulsi sunt. Turn enim, 217. Gregorius VII. PP. lib. 7. Epist. clesiasticis per Clericum vel Laicum ipse quod arma ipsi gerere, vel praelia inire, 19 : Super quibusdam personis, qui injuste Episcopus posset habere : et Vicedominus Canonibus Ecclesiae vetarentur, viros detinent beneficia prasdicti Monasterii Laicos cum carris et operariis, et Prasposi- nobiles in sui tutelam adscripserunt, prxdecessoribus suis sub fidelitate et hotus Clericos habentes beneficia hue secum qui eorum vice vassallps Ecclesiaa in minio pro defensione Ecclesias sibi et suis adducerent. Idem apud Flodqard. lib. 3. aciem educerent, prseliis interessent, antecessoribus olim concessa. Apud Galpag. 560 : Career quoque firmiter a Vice- praeterea justitiam iis administrarent: landum lib. de Franco alodio pag. 335. domino restauretur, et custodes, si necesse quos ut in sui tuitionem validius illi- base habentur : Au denombrement du fuerit, adhibeantur. garent, bonorum Ecclesiasticprum par- Vidame de Chalons rendu d I'Evesque Vicedominos eligebant ipsi Episcopi, tern aliquam eis in beneficium ultro Van 1581. toutes les fois, que le Vidame qui ipsorum res strenue tutarentur, et concedebant, ut reliquorum essent pa- ou Vidamesse reprend dudit reverend vassallorum seu clientum Ecclesiae suse troni ac defensores, si ab hostibus suis Pere, il le doit resaisir par le bail de son causas judicio dirimerent. Gregorius impeterentur. Ea enim feudorum lex anel, lequel anel est et demeure audit Mag. lib. 9. Epist. 66: Volumus autem ut est, ut vassallus dominum tueri ac ju- Vidame ou Vidamesse, toutes les fois qu'il memoratus frater noster Paschasius et vare in bellis suis teneatur. Id prae ce- y a nouvel Evesque. Hsec passim obvia. Vicedominum sibi ordinet, et Majorem teris testatur Helgaldus Floriacensis in Idem fuit Vicedominorum in bonis domus; quatenus possit vel hospitibus Vita Roberti Regis Franc, pag. 68 : Ecclesiae tutandis munus, quod Advocasupervenientibus, vel causis, quas eveniunt, Crescens quippe aetate, et vir factus vir- torum exstitisse supra observavimus : idoneus et paratus existere. Si vero et tute, totam terram sanctae Crucis, quam scilicet ut si ablata essent, aut per vim negligentem eum prospicis, et ea, quas Fulco Episcopus (Aurelianensis) pro sui erepta, ea coram judicibus publicis repediximus, implere differentem: omnis adjutorio Hugoni potentissimo Belvacensi terent, et rursum Ecclesiae assererent. Clerus ejus adhiberi debet, ut communi dederat, hie vir Dei, qui laude et verbo Flodoardus lib. 2. Hist. Rem. cap. 19. consilio ipsi eligant quorum personae ad omnipotenti complacebat Deo, mcesto fac- de Ebone Archiepiscopo : Mancipia vel ea, quas prssdiximus, valeant ordinari. tus animo, per secula celebrando saluti- colonos quosdam Ecclesias desertores tarn.

VIC
per se ipsum, quam per Radulphum Vicedominum et Ecclesise Advocatum apud judices publicos legibus evindicatos, -et obtentos Ecclesiastico juri restituit. Exstant in hanc sententiam Notitise judicatorum veteres aliquot apud Perardum in Tabulis Burgundicis pag. 152. 153. Ut Vicedomini causas Ecclesise, tamquam Advocati et Patroni, cqram Principe, aut quovis alio, examinabant et tuebantur, sic eorum munus erat ejusdem Ecclesiee yassallis jura impertiri, et eorum lites judicio dirimere. Veteres Tabulae apud Ferreol. Locrium in Chron. Belg. ann. 583. de Vedulpho Episcopo Atrebatensi: Duos suo titulo semper habuit Archidiaconos, et Vicedominum, qui absente Episcopo causas Atrebatensis Episcopatus animadvertebat. Alia hujus rei prostant exempla apud Henricum Mon. de Mirac. S. German! cap. 52. Eginhardum Epist. 18. in Capital. Caroli M. lib. 5. cap. 120. [** 191.] apud Guibertum de Laudibus B. Mariae cap. 10. etc. Quod quidem Vicedominorum munus in judiciis obeundis, Placitum Ftcectominamtmappellatur in Diplomate Berengarii Episcopi Virdunensis, quod exstat apud Hugonem Flaviniacensem in Ohron. ann. 951. pag. 132. Caetera denique munia, qu33 ab Episcopis injungebantur, obibant Vicedomini, tamquam eorum clientes et famuli : quod constat ex Eginhardo Epist. 23. Adrevaldo de Mirac. S. Benedict! cap. 6. Aigrado Monacho in Vita S. Ansberti Archiepisc. Rotom. n. 29. Adamo Brem. cap. 182. etc. Quospectant verba Caroli C. Reg. Franc, in Epist. ad Hadrian. PP. apud Baron, ann. 871. n. 100 : Quia Reges Francorum ex Regio genere nati, non Episcoporum Vicedomini, sed terras domini hactenus fuimus computati. Curabant praeterea Vicedomini, ut morientibus Episcopis res ab iis relictae in tuto essent, neque domus eorum expilarentur. Pravus quippe mos invaluerat superioribus saeculis, ut statim atque decesserant, domus eorum invaderentur, resque ab iis quondam possesses diriperentur. Quod non solum post Episcoporum, sed ipsorum etiam summorum Pontificum obitum fieri solitum docent Acta Synodi Romanae sub Joanne IX. ann. 904. cap. 12. ubi talis abusus prohibetur, his verbis: Quia scelestissima etiam consuetudo inolevit, ut obeunte S. R. E. Sedis Pontifice, ipsum Patriarchium depredari soleat; et non solum in ipso sancto Patriarchio, sed etiam per totam civitatem et suburbana ejus talis bacchatur prsesumptio : nee non quia et id inultum hactenus neglectum est, adeo ut omnia Episcopia eadem patiantur, uniuscujusque Ecclesiss obeunte Pontifice, quod ne ulterius praesumatur, omnimodis interdicimus, etc. Ejusmodi autem aediurn et bonorum Episeopalium direptiones et vastationes ab ipsis fere Ecclesiae Christianae primordiis obtinuisse ex eo colligere est, quod in prioribus Conciliis, et ab ipsis summis Pontificibus identidem prohibitas legarnus, in Concilio nempe Chalcedonensi can. 22. Antiocheno, Trullano can. 35. Tarraconensi sub HormisdaPP. can. 12.11erdensi sub Johanne II. PP. can. 16. Valentino Hispan. ann. 524. can. 2. Pontigonensi ann. 876. can. 14. Troslejano ann. 909. can. 14. Romano ann. 996. Romano ann. 1059. can. 2. Claromontano ann. 1095. can. 30. Nemausensi ann. 1096. can. 1- Pictavensi ann. 1109. can. 15. Tolosano ann. 1119. cap.

VIC
4. Remensi ann. 1131. cap. 3. Lateranensi ann. 1139. can. 5. Budensi ann. 1279. can. 49. in Constitut. Ludoyici Pii ann. 824. cap. 2. apud Holstenium in Collect. Romana, etc. Hujus praeterea moris pravissimi mentionem agunt Epistola Leonis IX. PP. ad Auxitanos apud Baronium ann. 1051. n. 3. Vita ejusdem Leonis torn. 8. Ughelli pag. 127. et apud Henschenium et Papebroch. torn. 10. pag. 667. Gregorius Turon. lib. 6. cap. 11. Baldricus lib. 1. Chron. Camerac. cap. 14. 111. Atto Vercellensis lib. de Pressuris Ecclesiasticis part. 3. initio, Epist. Urbani PP. II. ann. 1091. ad Hugonem Gratianopolitanum Episcopum in Tabulario ejusdem Ecclesiae fol. 79. Joannis Sarisberiensis Epist. 57. Chartae Innocentii et Paschalis PP. pro Ecclesia Carnotensi in Tabulario ejusdem Ecclesiae n. 1. 13. 32. 67. et aliae apud Doubletum in Hist. Monasterii S. Dionysii pag. 852. Catellum in Historia Occitan. pag. 786. in Magno Pastoral! Parisiensis Ecclesise lib. 19. ch. 87. et in Probationibus libertatum Ecclesise Gallicanae cap. 16. n. 1. 4. Vide Marcam de Concordia Sacerdotii pag. 346. 347. 2. edit, et quse in id argumentum congessit Ludovicus Thomassinus in Lib. de Disciplina Ecclesiastica circa dignitates Ecclesiasticas parte 2. lib. 4. cap. 25. 26. Verum sensim cessavit ea labes, Principibus ipsis, qui id sibi juris in Episcoporum decedentium bona arrogaverant, Ecclesiis id ultro cedentibus. Necrologium Ecclesiaa Parisiensis 6. Idus Januar. : Eodetrt die obiit Theobaldus Parisiensis Episcopus,... Fecit et aliud solenni dignum memoria: cum enim de consuetudine prava, usitata tamen, Rex Episcopo sedem relinquente, domos Episcopi rebus in eis inventis spoliaret, talliam eliam in terra Episcopi pro sua voluntate faceret, nacta opportunitate, cum plus Rex Ludovicus Hierosolymam proficisceretur, idem Episcopus precibus fusis, et data pecunia impelravit ab eo, ut de csstero Rex in domibus Episcopi nihil omnino capiat in ferro, vel ligno, vel aliquibus utensilibus domuum, vel ornamentis: in terra etiam Episcopi tal,lia sexcentas sexaginta] libras excedere non possit. Charta Ludovici VII. qua ejusmodi juri cedit exstat in Chartul. Episc. Paris, fol. 20. ubi sic legitur : Notum igitur facimus quia nos, quibus ex antiquo praedecessorum nostrorum tenore quasi jure fisci omnia quae. mortuo Parisiensi Episcopo in domibus ejus inveniebantur, absportare licebat, volentes ecclesiae Dei et Episcopis Dei servicio mancipatis debitam reverentiam exhibere et eos donis majoribus ampliare, inhonestas consuetudines reformare, moti precibus et supplicatione karissimi nostri Theobaldi Paris. Episcopi viri religiosi, quicquid suppellectilis de materia lignea vel ferrea deinceps Inventum fuerit in domibus Episcopi Paris, post mortem ipsorum in quibuscumque locis et villis domus illse forte sites sint, intactum et integrum succedentibus Episcopis in perpetuum possidendum libere et quiete manumittimus et conftrmamus assensu et consilio dominae Alienordis Reginse collateralis nostrse.} In parvo Pastorali ejusdem Ecclesise describitur Charta Philippi Regis ann. 1190. qua ejusdem Ludovici parentis Chartam confirmat, ex Theobaldi Episcopi precibus : Quicquid supellectilis et materia ferrea inventum esset in domibus Episcoporum Parisiensium post mortem ipsorum in quibuscunque locis et vilhs domus Hiss

VIC

317

sitas essent, intactum et integrum succedentibus Episcopis in perpetuum possidendum libere et quiete manumisit, etc. [Rursum memoratur haec Ludovici cessio in Bulla Innocentii III. PP. an. 1199. ex Chartul. Episc. Paris, fol. 45. v : Auctoritate quoque Apostolica interdicimus ut suppellectilem decedentis Episcopi Paris, nullus omnino diripiat ; sed ad opus ecclesise et successoris sui illibata permaneat, sicut a supradicto Ludovico illustri quondam Francorum Rege concessum est et scripto suo firmatum.] Exstat similis Charta Henrici cogn. Stephani Comitis Blesensis et Carnotensis in Tabulario Ecclesiae Carnotensis n. 67. et in Regesto 7. Archiyi Regii, qua pravam illam consuetudinem eidem Ecclesiae dimittit: quam descripsit Jacob. Petitus post Poenitentiale Theodori pag. 449. 550. Describitur etiam Ludovici VII. Charta Cabilone exarata ann. 1166. in 7. Regesto Tabularii Regii, in qua Gira'rdus Comes Vianensis cognovit in plena curia, quod vacante sede per mortem Episcopi Matisconensis, nihil omnino habere in domibus Episcopalibus, neque in terris ad Episcopum pertinentibus, nee in rebus mobilibus, professus est, et terras Ecclesiae prorsus esse liberas, etc. Describitur praeterea in Regesto VII. num. 2. ejusdem Ludoyici Charta alia ann. 1147 : Quando viam Hierosolymitanse expeditionis intravit, exarata in Castris apud Virdun. qua Barthqlomseo Episcopo Catalaunensi concessit, ne post decessum Catalaunensis Episcopi, sicut antiquae consuetudinis tenor hue usque habuerat, in domibus Episcopalibus quicquam ligneum aut ferreum, sive per se, sive per ministeriales suos de csetero caperet : animalia quoque Episcopi, et csetera omnia, qusecunque ad supellectilem domorum Episcopalium pertinere dignoscuntur, sub eadem immunitate conclusit, prsster annonam, vinum, aurum, et argentum, quae omnia juxta vetustam consuetudinem in manu sua et potestate regia retinuit. Quae quidem extrema verba potissimum observanda. Adde eumdem pag. 451. torn. 13. Spicil. Acher. pag. 296. 297. Colmenarezium in Segovia cap. 18. 11. Baluzium lib. 2. Miscellan. pag. 225. ^gidium Gelenium in Engilberto pag. 26. 202. etc. Hunc denique pravum morem diripiendi bona Episcoporum post eorum mortem, qui apud Graecos pariter invaluerat, coercuere novellis suis Constitutionibus, quae in jure Graacorum describuntur pag. 147. 154. 177. Impp. Joannes Comnenus, Manuel Comnenus, et Joannes Ducas. Id porro juris in conservandis et tuendis defuncti Episcopi bonis habuisse Vicedominum Ambianensem docet sequens Charta, quam ex Tabulariis Corbeiensi et Pinconiensi eruimus : Excellentissimo Domino suo Philippo D. G-. illustri Francorum Regi R. ejusdem permissione Amb. Ecclesiae Minister humilis, Sal. et cum honore debito devotum obsequium. Ad instantiam et preces dilecti et fidelis nostri Vicedomini Ambianensis, quod videmus, hoc testamur. Vidimus siquidem tempore bonse memorise patris vestri, quod vacante sede Ambianensi post decessum felicis recordationis Theodorici Episcopi, Gerardus tune Vicedominus servavit domos et redditus Episcopi. Et ad testimonium Ecclesiae nostrse , quae jus Vicedomini testificata est, serviens quidam, qui illuc inlroire volebat ex parte patris vestri, voluntate ejusdem patris vestri recessit: et Vicedominus in possessions pacifica remansit, tarn custodies do-

318

VIC

VIC

VIC
nostris prsesentiis veniens Viventius archipresbyter et Vicedominus, qui causam da pars ipsius ecclesias episcopatui agebat, et ex alia parte Ghispertus presbiter... altercationem inter se abentes. Dicendum ipsfc Viventius archipresbyter : Volo justitiam abere ab isto Ghisperto presbitero, etc. Vicedominos suos habuit etiam ecclesia Sabinensis, et aliquando ex ordine episcopali, ut patetex pervetustis ejusdem ecclesiae Constitutionibus editis ann. 1737. in quibus memoratur Nicolaus de Zabaresclis, episcopus Hortanus, Vicedominus Sabinensis. * In ecclesia Cameracensi Vicedominatus offlcium ad capitulum ejusdem ecclesise pertinebat, cujus jura explicantur in Charta Nicolai episc. ann. 1252. ex Tabul. hujus eccl. : Cum dilecti filii prsepositus, decanus et capitulum Cameracense , vacante sede , administrationem habentes spiritualium et exercitium ecclesiasticss jurisdictionis et emolumentum ejusdem per Cameracensem civitatem et diocesim, cum administratione temporaliurn in bonis episeopalibus universis participarent et sua facerent ratione Vicedominatus , quetn ipsi habent per totam castellaniam Cameracensem et in villa de Thinio, cum suis pertinentiis, omnia mobilia spectantia ad episcopum tempore mortis suse, necnon et omnes proventus episcopatus provenientes infra terminos antedictos, vacante sede Cameracensi, et etiam donee electus pro tempore sua regalia recepisset et de hoc fidem fecisset eapitulo memorato, et super modo utendi Vicedominatu prsedicto inter nos et prsedictos praspositum, decanum et capitulum qussstio mota esset, etc. 1 VICEM-DOMINUS, in Charta Agiradi, Episc. Carnot. ann. 696. apud Felibian. in Hist. S. Dionysii pag. 16 : Ut nullus de successoribus nostris, nee archidiaconus Vicem-domini, nee Missi clerici vel laid discurrentis.... tenere vel dominare videntur. VICEDOMINATUS, in Ecclesia Cabilonensi, dicta quasdam officia, quaa conferebantur ab Episcopo Cabilonensi Canonicis ejusdem Ecclesiae in terrariis Capituli Cabilonensis, (ita praedia quaedam Ecclesiae vocabant, quorum possessores Terrarii dicti,) qui quidem Vicedominatus iidem sunt, quos Prsepositatus vocant in aliis Ecclesiis Cathedralibus, Gall. Prevostez. De iis vide Sanjulianum in Cabilone pag. 468. Probationes Historiae Cabilonensis torn. 2. pag. 143. [Gall. Christ, novae edit. torn. 4. inter Instr. col. 252.] ** SUBVICEDOMINUS, German. Untervitztum, apud Guden. Codic. Diplom. torn. 1. pag. 964. et 968. in Catalog. Vicedominorum Moguntin.
I VICEDOMNATUS , VlGEDOMPNA-TUS. Vide supra Vicedognatus.

mus , quam reddituum Episcopi: cum, et Episcoporum tueri debebant, eas inetiam ex significatione sui nomtnis habeat vaderent, sibique et posteris assererent. Vicedominus, quod vices Domini debebat Unde non semel prostat haec querela agere, bona Episcopi conservando, sed contra Advocatoset Vicedominos,cujusnon disputando, si esset in hoc vestrse modi est ilia in laudata Charta Ludovici serenitatis assensus, posset uti jure suo, VII. Regis Franc. Quo etiam spectant, ut videlicet domos et redditus bona fide quae in hanc sententiam habet Adamus custodiret, et non dissiparet. Bremensis cap. 183 : Cumque rapinarum SSS* Omnibus yero Vicedominis id quxstio in omnes caderet Episcopo subjectos, non transivit etiam negotiatores, qui juris assertum fuisse nolim prsestare: praeter quam enimquod ex allata Charta ex omni parte terrarum Bremam solitis de eo aliquando controversum esse col- frequentabant mercibus, eos omnes exeligitur, constat Vicedominum Melden- cranda Vicedominorum exactio coegit sem in bona defuncti Episcopi nihil ssepe abire nudos. Adde cap. 182. et Conhabuisse ; sed ad Comitem Campaniae cilium Lateranense IV. can. 45. Quae spectasse ut iis conservandis invigilaret. porro hie de Vicedominis adnotantur, Vide D. Brussel de Usu feud. lib. 2. cap. communia censeri debent cum iis, quae 21. et lib. 3. cap. 5. num. 6. Ast sedulo de Advocatis supra observavimus, ut est observandum quod ubi Episcopus qui, maxime a quo ex ordine Laico eligi testamento disposuerat de iis etiam re- cospere, nomine tantum different, cum bus quas , aliis remissis , exceperant Episcopi non semper Vicedominos, sed Reges, nee Vicedominus nee alius qui- saepe Advocat9S habuerint. Quae vero Vicedominorum appellatione vis eas invadere poterat. Charta Ludovici VII. ann. 1147. jam laudata, apud Tutores ac Advocates habuerint EccleMarten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 803 : siae, hie obiter annotabimus. Eae vero Quod si de his prsefatse sedis (Catalau- sunt : Ambianensis , apud Guibertum , nensis) Episcopus ante obitum suum sub Willelmum Tyrium, et alios passim. legitimo testamento disposuerit, illius con- Lincolniensis, apud Ingulfum pag. 859. tradicere dispositioni nee possumus, nee 861. 864. JBelvacensis, apud Loisellum in debemus. Quod firmare iterum licet Lit- Histor. Belvacensi cap. 5. num. 2. 3. [et teris Philippi Aug. ann. 1222. ex Char- PilletiimHist. Gerbqr. passim.] Parmentul. Campaniae in Camera Comput. fol. sis, in Additamentis ad Matth. Paris pag. 107. Carnotensis, apud Fulbertum 13. Olim, juxta Canonum Statuta, Epis- Epistol. 130. Rotomagensis, apud Aigracopo decedente, Archiepiscopus, cui su- dum Mon. in Vita S. Ansberti Archiepiberat vacans Ecclesia, Visitatorem dele- scopi Rotomag. num. 27. Tarvanensis, gabat, qui bona ipsius Ecclesiae , et apud Bovonem de Inventione reliquiaEpiscopi adversus invadentes tutaretur, rum S. Bertini cap. 3. Ravennensis, in cui Carolus Calvus Comitem adjungi Charta ann. 1031. apud Rubeum in Hi-voluit, in Capitul. tit. 43. | 8. Adde stor. Ravennat. lib. 5. pag. 280. SilvaneConstitut. Sicul. lib. 3. tit. 38. Vide ctensis, apud Sammarthanos in Gallia Visitator. Christ, in Episcop. Silvanect. num. 40. Vicedominorum prseterea officium erat ann. 1090. Remensis, apud Joan. SarisEpiscoporum exercitus conducere in beriensem Epist. 214. Duchesnium in hostem, si bellum pro bonis Ecclesiae Hist. Castilionea lib. 2. cap. 1. et seqq. conservandis suscipi ab iis necesse foret. Cenomanensis, apud Faustum in Vita S. Nam olim et Clerici lite non contenti, Mauri Abbat. num. 16. 34. 37. Adrevald. arma corripiebant, vibr'antia telis tela de Miracul. S. Benedict! cap. 6. etc. Luconferebant, et non verbp, sed ferro contra censis, apud Ughellum torn. 7. Ital. sacr. sui ordinis regulam dimicabant, ut ait pag. 1296. Cameracensis, apud LindaPetrus Damianus lib. 1. Epist. 15. quod num in Teneraemunda pag. 217. [et Carrursum improbat lib. 4. Epist. 9. his pentarium in Hist. Camerac. part. 1. verbis, ubi de Ecclesiarum rectpribus : pag. 252.] Laudunensis, apud Guibertum Plerique max ut eis vis infertur injuriae, de Laude B. Mariae cap. 10. Duchesad indicenda protinus bella prosiliunt, nium in Histor. Monmorenc. Probat. armatorum cuneos instruunt, sicque hos- pag. 52. Gebennensis, apud Guichenotes suos acrius forte quam Isesi fuerant, num in Episcopis Bellicensibus pag. 45. ulciscuntur. Quod tnihi plane videtur ab- [et Spon. Hist. Genev. torn. 1. pag. 39. surdum, ut ipsi Domini Sacerdotes atte'n- 53. 201. etc.] Cumarum, in Italia, in tent, quod turbis vulgaribus prohibetur : Charta Henrici Regis Normann. ann. et quod verbis impugnant, operibus asse- 1311. in Regesto Papiensi Camerae Comrant. Quid enim magis Christianse reli- put. Paris, fol. 184. [Senonensis, ex lib. gioni contrarium, quam redhibitio lassio- 1. feud. Campaniae fol. 44. Catalaunennum? Tradit Ingulfus ann. 870. Osgo- sis, ibid, et apud Pillet. Hist. Gerbor. tum, Vicedominum Lincolniensem, vete- pag. 290. Meldensis, ibid. pag. 305. et ex ranum et validissimum bellatorem, cum laudato feud. lib. fol. 26. Vide Pilletum cuneo Lincolniensi num. 500. bellum ad calcem Hist. Gerbor.] * Vocabul. jur. canon. Mart. MS. : In cum Paganis commisisse, et yictoriam insignem adeptum esse, qccisis tribus quolibet episcopatu debet esse VicedomiRegibus cum ingenti multitudine. Idem nus, qui et hospitibus et causis supervetradit Chronicon Petroburgense in Mo- nientibus, loco episcopi, possit satisfacere. nast. Anglic, torn. 1. pag. 68. Alia in Hinc in alio Anonymi ex Cod. 4611: Laihanc rem exempla prodit Historia Au- cus non potest esse Vicedominus, sed potest esse auditor ecclesise. Quod de ecclesia stral is ann. 1295. Denique si Episcopus ratione Rega- Romana intelligendum est, in qua Vicelium suorum a Principe submoneretur domini ex ordine cleri et aliquando ex ad exercitum , Vicedominus Ecclesiae episcopali constituebantur ; secus vero vassallos conducebat, eaque obibat mu- in aliis ecclesiis, ut invicte probat Cannera, quae Episcopus, cujus vices eo gius. Vicedomini munus idem fuisse atcasu tenebat, pro sua dignitate implere que Advocati negat Muratorius torn. 5. non poterat. Id provisum et cautum vi- Antiq. Ital. med. aevi col. 310. in nota ad detur in Capitulari Caroli C. tit. 3. 8. Placitum ann. 902. ex quo tamen id offlflrmaturque ex iis, quse habet Hincma- cii praestitisse mihi apertum est, si rus Remensis Arch. Opusc. 29. initio. advocati nomine patronum causae intelSed ssepe accidit, ut, qui res Ecclesise ligas. En placiti verba col. 309 : Ibique

1VICEDONNUS, ut Vicedominus. Charta ann. 1293. apud Spon. Hist. Genev. torn. 2. pag. 70 : Cerium est quod ecclesia Gebennensis domina est et princeps unica et in solidum totius civitatis, et suburbii et castri Jasule Gebennensis non habens in dominatu ejusdem civitatis aliquem participem vel consortem, sed habens et exercens per se aut per Vicedonnos et offtciales et alios ministros et judices suos in ea et pertinenciis ejus omne merum et mixturn imperium, etc. 1 VICE-DUX, Qui Ducis vices agit apud Venetos, Ital. Vice-Duca, Gall. ViceDue, vel Vicedoge. Translat. SS. Pauli et Barbari torn. 7. Maii pag. 772 : Turn vero suis ex locis assurgens serenissima dominatio cozpit procedere sub hac serie : Com-

VIC

VIG

VIC

319

mendatores, Capitanei,.... Cancellarii du- HiStpr. Franc, pag. 624 :S. Gauffredi epi- ses Vices a S. Vincenz; car il avoit la lencales, Vice-dux, Oratores, Magistrates et scopi Cabilonensis inibi donantis S. Ypo- gue plus empechie. excellentissimus Senatus. lito, audientibus et concedentibus omnibus <\ "VICESIMA.. Vide mtra Viuteuum. VIGES1T3M. Vide Huesium. 1 VICEGERENS, Judex Ecclesiasticus, sancti Vicentiis. 1 VICEPLEBANUS, Plebani seu Curioqui Officialis vices agit, Gall. Vice-geVICESSOR, Qui vices alterius agit. Lex rent. Charta Ludovici II. Reg. Sicil. ex nis vicarius. Statuta Eccl. Argentin. Bajwar. tit. 17. cap. 2. Venditor dicit: Cod. MS. D. Brunet fol. 116 : Requisites ann. 1435. apud Marten, torn. 3. Anecd. Ecce wadium tibi do, quod team terram per ordinarium seuvicarium,... aut locum col. 532 : Pro communi bono et cultu di- alteri non do, legem faciendo. Tune ille tenentem vel Vicegerentem. Instrum. ann. vino augmentando, statuimus ut promis- alter suscipiat wadium, et donet ilium Vi1358. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. sarii seu prasbendarii parochialium eccle- cessoribus istius ad legem faciendum. Ita pag. 292 : Nos vero Officialis Vicesque ge- siarum suis plebanis seu Viceplebanis etiam editio Heroldi. rens prsefatus in testimonium praemisso- reverentiam exhibeant. Occurrit apud R. f VICEVICARIUS , Qui Vicarii vices rum prassens Instrumentum fecimus no- Duellium torn. 2. Miscell. pag. 325. Vide agit, in Regim. Paduse ad ann. 1328. Plebes. apud Murator. torn. 8. col. 439. Vide in slras curies sigilli appensione muniri. 1 VICEPRJECEPTOR, Qui prssceptoris Vicarius. 1 VICEGEKENTIA, Vicegerents officium. | VICHIELLA, Aromatum species, in Charta ann. 1601. in Hist. Median! Mo- seu procuratoris vices agit, in Statutis nast. pag. 408 : Pro cujus quidem Vice- Equitum Teuton, apud R. Duellium Convent, civitatis Saonsa ann. 1526. * VICIATIUM, Viciae tritura, vel quod gerentiss exercitio dictus Vicegerens.... ibid. pag. 60 : Viceprasceptor debet omnipercipiat duas tertias partes omnium pro- bus officiis necessaria ministrare et servi- ex vicia triturata remanet. Charta ann. tores acquirere juxta consilium fratrum 1187. ex Chartul. A. eccl. Camerac. ch. ventuum. 100 : In residua straminis et in Viciatio, 1 VICE-IMPERATOR, Qui vices agit Im- qui sunt in officinis. Vide Prssceptor. VICEPRINCEPS, Qui vices agit Princi- si canonici suam ibi fecerint triturari peratoris, ex vet. Inscript. apud Murapis, et qui Principatui alicui praeficitur viciam, quod utrumque suum (majoris) tor. torn. 3. pag. 371. col. 2. VICEJUDEX, in Lege Longob. lib. 2. a Principe, apud Ughell. torn. 6. pag. totum erit, quicquid de utroque, post 328. torn. 7. pag. 1288. Chronicon Casi- usus dominorum, absque venditione, sutit. 80. | 2. [ Carol. M. 72.] qui vices j judicis agit. [Vide Vicebaillivus.] nense lib. 3. cap. 38. (al. 40.): Quidam per erit. 1 VICELLA, Cochlea minor, Petite vis. Joannes.... Vicecomes Jordaniprimi PrinVICIBUS, Per vices, aliquando, quanInventar. S. Capellae Paris, ann. 1363. ex cipis. Lib. 4. cap. 13 : Cidrus Vicecomes doque. Fortunatus Pictav. in Vita S. Bibl. Reg. : Item caput S. Blasii reposi- Richardi Principis. Paterni Episcopi Abrincat. cap. 9 : Imut cellulas, quas ipse construtum in quodam vase argenteo facto ad 1 VICEPRpTONOTARIUS, Idem qui Vi- perans instar capitis unius Episcopi, in quo vase cecancellarius, qui summi Cancellarii xerat, in carro Vicibus visitaret. Et lib. defficiunt una ala, una Vicella ad vices agit. Charta Friderici Reg. Sicil. 1. Poem. 15 : firmandum mitram dicti capitis. Aliud ann. 1212. apud La Guille Hist. Alsat. Aula Dei et pastor, Vicibus sibi prsevia reddunt. ann. 1376. ubi de eodem capite : Una ve- inter Instr. pag. 32. col. 2 : Datum in rula ad firmandum dictam mitram. In- nobili civitate Basiliensi per manus Vice- Lib. 7. Poem. 7 : ventar. aliud ejusd. anni : Duee parvse protonotarii, vi. Kail. Octobris. Alia ann. Sed Vicibus mundum sol, modo nubila complent. ymagines, scilicet B. Marise et S. Johannis 1344. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. Evangelistse, tenentes duos paryos librae pag. 472 : Datum.... per Sergium,.... Vi- Adde Gesta Acacii, Regulam Magistri in manibus, in quibus sunt reliquise cer- ceprotonotarium regni Sicilies. Vide in cap. 18. 21. 23. 24. 40. Nicolaum I. PP. tas et volvuntur cum Vicellis. Et tournent Notarii. Epist. 27. Leonem III. PP. Epist. 1. T VICEPURKGRAVIUS, Burgi Viceco- Velerem Schedam de Aratore Subdiaa vis, in Inventario Gallico. Vide Verula et Vis 2. mes, in Charta Caroli Imper. apud Ste- cono torn. 1. Bibl. Labbei pag. 668. * VICELLULA, ViCELLULTJS, diminut. yerer. in Comment, ad Hist. Alberti II. Passionem S. Bercharii pag. 68. apud Camusatum, etc. a Vicus, Gall. Petite rue. Lib. nig. 2. col. 325. Vide Purgkravius. 1 VICERECTOR, ut Viceplebanus, Rectoeccl. S. Vulfr. Abbavil. fol. 43. r: Magi* VICICOLA, Incola vici. Append, ad ster Hugo Meschons viij. solidos de quo- ris vicarius. Charta Guntheri Archiep. Mirac. S. Bert. torn. 2. Sept. pag. 628. dam prato.... retro domos in Vicellula Magdeburg, ann. 1409. apud Ludewig. col. 2 : Hie quia una et timeri ac placers Huberti Masura vacua in Vicellula torn. 5. Reliq. MSS. pag. 55 : Super pre- desiderabat, nimium nimiumque Vicicolas sentations, institutione et obedientia Vice- labore usque impense acto premebat. Punctss. Vide Viculus. 1 VICINABILIS. Vide Semttarius, Terra * VICENARIUS , Monetae species. rectoris seu substituti per prepositum in Charta ann. 1335. torn. 4. Sept. pag. 729. ecclesia parrochiali S. Mauritii. Occurrit vicinabilis, et Via convicinalis in Via 1. col. 1 : In Ellenpogen unum prsedium, ibidem non semel. 5 VICINAGIUM. Vide in Vicinus. 1VICEREX, Prorex, qui Regis nomine quod Guldeinerius colit, pendet quinque j VICINALIS. Vide Fia convicinalis in agit, Gall. Viceroy, in Chron. Astensi ad Via I. libras et sex Vicenarios pro canone. 1 VICINANTIA. Vide in Vicinus. 1 VICENDA. Charta Gregorii IX. PP. ann. 1435. apud Murator. torn. 11. j VICINARE, VIGINAEI, Vicinum esse, apud Ughell. torn. 1. Ital. sacrse edit, col. 273. *VICERIA; pro Vicaria, ut opinor. Vide appropinquare, Gall. Avoisiner. Anonyann. 1717. col. 1123 : Concedimus... quandam petiam vineas in pertinentiis vallis in Vicarius. Obit. MS. S. Joan. Carnot. : mus de gestis Manfredi et Conradi Reg. de Colera sitam, et quandam Vicendam iiij. Id. Jan. Obiit Mathildis uxor Roberti apud Murator. torn. 8. col. 585 : Sed anin pertinentiis S. Stephani sitam. Vicenda de Franvilla, pro cujus anima ipse Rober- tequam civitatis masnibus ejus se VicinaItalis dicitur locus qui alterius npmine tus huic ecclesias suam partem Vicerias, ret exercitus, etc. Nic. de Jamailla de geoccupatur. Unde Vicenda de praedio, vel quam habebat in Osainvilla, scilicet quar- stis Friderici II. Imper. ibid. col. 541 : Superiores Apulias partes , quas magis de re qualibet sub pretio conducta in- tam partem, dedit. 1 VICEROSISSIMUS, Dilectissimus, in- parti adversas Vicinabantur repetere detelligi potest. * VICENESCALLUS, pro Vicesenescallus, time, ut viscera amantissimus. Charta crevit. Vita S. Eugenii torn. 3. Jul. pag. Qui vices senescalli agit. Charta ann. ann. 1284. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 118: 506: Fuit iste in quadam civitate proximo, circ. 1450. in Reg. 3. Armor, gener. part. Ego Randona Montis-Albani domina,.... eremo, quss Tripolitanas provinciss Yici3. pag. xxxviij : Coram vobis egregio et dono et trado tibi Vicerosissimo filio meo natur. Occurrit praBterea apud Sidon. venerabili viro domino Vicenescallo comi- Ronsolino domino Lunelli filio quondam lib. 2. Epist. 11. lib. 6. Epist. 9. lib. 7. nobilis viri Gaucelini quondam Lunelli Epist. 2. Gael. Aurel. lib. 2. Acut. cap. tatuurn Valentinensis, etc. 6. 27. in Cone. Hisp. torn. 3. pag. 554. S. VICENNA. Charta ann. 962. pro Mona- domini primi mariti mei. sterio S. Bartholomaei de Carpineto : 11. VICES, pro Naves, in Charta Joan- Bernardum torn. 1. col. 379. in Bullario Cedimus ipsi Monasterio Vicennam no- nse Eeginaa Castellae ann. 1257. torn. 4. Carmelit. part. 1. pag. 94. etc. 1 VICINAEE, Vicini boni more agere. stram, quss dicitur Sanguinetum,per men- Hist. Harcur. pag. 1654. suram rnodiorum centum , exhibentes * 2. VICES, dicitur de animalibus, quae Gemma apud Vossium lib. 4. de Vitiis etiam fratribus.... liber am licentiam con- matrem sequuntur. Charta Beatr. co- serm. cap. 29. struendi molendina, etc. Idem forte quod mit. Bigorrit. pro monast. de Scala Dei * Charta ann. 1389. apud Lamium in venna. ann. 1160. in Reg. 148. Chartoph. reg. Delic. erudit. inter not. ad Hodcepor. * VICENTER, Vicissim. Si sancti Vi- ch. 51 : Donavi pastum de asstivis.... cen- Charit. part. 2. pag. 473 :Et ut dicta comcenter eadem patrent miracula, Anast. tum vaccis cum Vicibus suis. Vide supra munia inter se pacifice et quiete vivant, in Mirac. S. Cyri sect. 50. apud Maium Sequela 7. et inter se fraterno more ad invicem Vicitorn. 3. Spicil. Rom. pag. 318. ubi in * Vices Gallice, pro Fonction, employ, nent, etc. graeco S. Sophronii aU^oi?. charge, a Lat. Vices, in Vitis SS. MSS. 1 VICINATICUM, VICINATUS, etc. Vide * VICENTIUS, f. pro Vicinus, Loci in- ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 35. r. col. Vicinus. cola. Charta ann. 1030. torn. 10. Collect. 1. ubi de S. Vine. : Li evesques commist VICINUS. Frontinus : Cultorum agro-

320

VIC

VIC

VIC

rum silvas dbsunt in montibus, ultra quartum ant quintum forte Vicinum. Alibi : Ager, qui a fundo suo tertio vel quarto Vicino situs est. Nempe agro. [Charta Conradi Imper. ann. 1033. pro Monaster. S. Apri Tullensis : Silini curtem cum ecclesia, et Grimaldi Vicinum cum appendiciis suis, etc. Hinc] T VICINITUS, Circum, quaquaversum, in God. Theod. leg. 4. tit. de Oper. publ. (15, 1.) : Omnes intra centum pedes Vicinitus, quantum ad horrea pertinet, arceantur. Ubi nonnulli minus recte, ni fallor, emendant Vicinitates.

jubemus quod aliqua regula et commune fuerit de hssredis setate, procul dubio doCadubrii non audeat... aliquem forensem mini ipsius tam hseredem, quam hssrediin vicinum seu regulerium acceptare, nisi tatem in custodia habebunt, donee setas prius apparuerit dictum talem sic requi- rationabiliter probetur per legales homirentem in vicinum assumi, per consilium nes de Vicineto, et per eorum juramenta. fuisse admissum,... et quod omnis Vicini- Assisa de Vicineto, ibidem lib. 1. cap. 1. tas quae ab aliqua regula Cadubrii facia i 8. Adde lib. 2. cap. 74. 7. [ Glanvill. fuisset contra ordinem prxsentis Statuti, lib. 2. cap. 3. 6. cap. 6. 4. lib. 5. cap. 4. lib. 7. cap. 9. 7.] Proportatio patriss ipso jure sit nulla. VICINANTIA, Burgesia, Italis Vici- vel Vicineti, i. declaratio, in 'Quoniam nanza. [Statuta Mutin. rubr. 23. fol. 4 : attachiamenta cap. 68. Postulare vicineSi quae universitds, Vicinantia, aut sin- turn, cap. 73. Per fidele Vicinetum trangularis persona, aut locus religiosus, etc.'] sire, in Statutis Alexandri II. Regis Occurrit preeterea in Hist. Cortusiorum Scotise cap. 2. | 2. Legales homines de Visneto seu de villa, apud Gervasium 1 VICINUS, Afftnis, ayxiTepfiwv, in GlOSS. lib. 1. cap. 18. et alibi. Lat. Gr. Reg. * Vicinorum seu incolarum congrega- Dorobernensem pag. 1387. et Will. Thorn, ann. 1269. [Charta ann. 1314. VICINUS, Loci incola, civis, Italis et tio, societas. Charta ann. 1167. apud Hispanis Vicino et Vezino. [Lex Salica Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. sevi apud Kennett. Antiq. Ambrosd. pag. tit. 47. | 4 : Si aut em quis migraverit incol. 39 : Absolvitnus homines de Lemonte 367 : Per sacramentum proborum et legavillam alienam, et ei aliquid infra duo- et de Civenna, ut non teneantur esse de lium hominum de Vicineto de Chesterdecim menses secundum legem contesta- Vicinantia hominum de Bellasio. Vide ton.] tum non fuerit, securus ibidem, consistat in Vicinus. VICINITAS, Eadem notione, in QuoVICINAGIUM. Charta Communiae Pe- niam attachiam. cap. 82. Neque aliud sicut et alii Vicini. Itiner. Adriani VI. PP. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. ronensis ann. 1207. de Milite, qui debi- videtur 451 : Die Mercurii in aurora egressi con- tum Burgensi non solvit: Major debet VICINATIGUM, in Usaticis Regni Majocessimus Viterbiam civitatem, quamj ut super hoc militem convenire, ut Burgensi ric. MSS.: Ponat partem suam in omni rear, mille Vicini colunt. Occurrit ibid, debitum reddat, aut communionem villas, communi vicinali seu Vicinatico civitatis pag. 462.] Observantiae Regni Aragon. creditionem et Vicinagium interdicaf, etc. Majoric. Est enim vicinaticum, juratolib. 2. tit. de Foro competent! 10 : Si Infra: Si miles hominem feodatum in rum seu vicinorum civitatis conventus, agatur contra aliquem Militem, qui sit Communiam habuerit, ipse homo in hos- Communia ipsa. Vicinus civitatis vel alterius loci, etc. pitio suo eum recipere poterit; sed nee 1 VIGINENTIUM, Eodem intellectu, in Passim in Fqris Aragon. Vicinos etiam creditionem, nee Vicinagium ei faciet. Statutis Vercell. lib. 1. fol. 21. v: Et pro Burgensibus usurpat Gharta An- Eadem habet Charta Communiae Torna- facta extimatione si fuerit probatum damselmi Archiep. Mediolanensis ann. 1099. censis art. 17. quae quidem nescio an num, fiat talea secundum solidum et liapud Puccinellum in Zodiaco Mediola- his locis capienda sint |de libertate, pri- bram Vicinentiis et nobilibus et castellanensi in Vita S. Simpliciani pag. 71. ut vilegio, vel jure civitatis, quo invicem nis extimatis in ipsis Vicinentiis usque et ipsa Statuta. Mediol. non uno loco. gaudent Communise alicujus jurati seu ad quantitatem extimi. Voisins de la ville, in aliquot Consuetu- cives, [ut supra Vicinitas: sed et de iis VICINIUM,Vicinitas. Capitulare Pipini dinibus Galliae municipalibus, Baionensi officiis quae sibi invicem exhibent vicini Regis Itali33 cap. 36 : Aut si in illo Vicitit. 5. art. 43. 44. 45. tit. 22. art. 2. tit. 26. haec possunt intelligi; quod vidit Vir nio habitare voluerint, etc. Ordericus art. 12. et tit. 30. et S. Severi locali tit. eruditus Secousse in nota ad hunc locum Vital, lib. 8. pag. 707 : In tantum creyit 9. ubi Vicini dicuntur fieri tribus mo- torn. 5. Ordinat. Reg. Franc, pag. 161. ejus insania, ut pene omnes Ecclesiastical dis : Primo quidem cum quis filius vel ubi monet eo spectare art. 5. ejusdem possessiones in Vicinio ejus depopularenfllia ex urbe ortum ducit: Rursum cum Chartae : Si quis extraneus qui de Com- tur insolerttia. [Statuta Collegii de Dainextraneus vel extranea in ipsamet urbe munia non fuerit, cum homine de Com- villa ann. 1380. apud Lobinell. torn. 3. nuptias contrahit, et in ea domicilium munia mesleiam fecerit infra banleugam, Hist. Paris, pag. 511. col. 1: Expellatur figit: Tertio denique cum extraneus vel Vicini sui de Communia, ilium juvare ab eadem domo npstra, sine scandalo et extranea ad jus civitatis admittitur ab debent.] rumore in Vicinio, sicut melius poterit Urbis Majore, certa persoluta pecuniae 1 VIGINANTIA, Urbis seu burgi regio. fieri.] T ViciNATUS, Eadem notione. Diarium quantitate, etc. In Consuetudine vero Statuta Vercell. lib. 1. fol. 15. y: Statueadem S. Severi ibid, fosmina extranea tum est quod Potestas teneatur infra duos belli Hussit. apud Ludewig. torn. 6. nupta vicino sequitur conditionem ma- menses ab introitu sui regiminis compel- Reliq. MSS. pag. 165 : Multitudinem non riti: sed si eo extincto alteri vicino rur- lere consules cujuslibet Vicinantise facere modicam... de Vicinatu congregavit. 1 VIGINITUDO, Pari significatu. Litsum nubat, amplius non est vicina. Ita aptare vias in sua vicinia de terra glasi homo non vicinus, in conjugem vici- rea et calcestro, ita quod quilibet vicinus terse Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1307. nam accipiat, neque is nee liberi vicina- in facie domus in qua habitaverit aptare apud Rymer. torn. 2. pag. 1044: Volunt gii jure gaudent. Sic varia interdum ac teneatur eo modo quod possit per vias sub Vicinitudinis optentumutuose juvare. diversa fuit ejusce inoppidis juris ratio. commode commeare et itinerare. * Gall. Voisinage, alias, Voisind et VoiVide praeterea Gapitulare Saxonum ann. 1 VIGINEA, Eodeni signiflcatu, ut vi- sinete. Lit. remiss, ann. 1369. in Reg. 797. cap. 3. et Praeceptum 1. Lud. Pii detur. Charta Cremonensis MS. ann. 100. Chartoph. reg. ch. 332 : Comme icelpro Hispanis cap. 2. 1244 : Voce pr&conia convocatis credende- lui Guyot, pour affinite de Voisine, eust 1 VICINANTES, Incolae. Capital. 5. Ca- riis, consulibus Vicinearum et paralico- traite son espee avec lesdiz freres contre roli M. ann. 806. cap. 7: In aliquibus rum, et convocatis judicibus, etc. ledit barbier. Alise ann. 1408. in Reg. 163. locis ipsi Vicinantes multa mala patiunVlGINETUM, VlSNETUM, VlGINITAS, ch. 288 : Comme Denis de Montran, qui tur. Hinc Anglis Practicis, est Jus, forma, vel estoit voisin du suppliant, I'eust prie qu'il VICINITAS, Jus civitatis, Burgesia, modus dirimendi controversias civiles voulsist aler avecques lui a Evreux, il dicitur in Foris Oscae ann. 1247. fol. 26 : vel criminales, in rebus dubiis neque pour raison dudit Voisine, etc. Occurrit Vidua omnem Vicinitatem faciat, excepto omninp certis, per assisam vicinorum rursus in aliis ann. 1478. ex Reg. 206. exercitu, i. civium onera omnia subeat. de villis, vel civium, aut Burgensium, ch. 11. Lit. ann. 1415. in Reg. 168. ch. Charta Adelfonsi Regis Hispanige aerae iis scilicet advocatis, ex quorum vere- 315 : Le suppliant pour I'amour de Voisi1164. apud Antonium de Yepez torn. 4. dictis seu depositionibus judex pronun- nite presta un escu a icellui Rabare. Vispag. 458 : Undecunque venerint illi homi- ciat: cujusmodi fere sunt, quqs Tesmoins nage etiam dixerunt, pro Voisinage. Lit. nes, qui ibi populati fuerint, sint in po- voisinaux, vocant Consuetudines Turo- remiss, ann. 1389. in Reg. 135. ch. 166 : testate- et subjections Abbatis sancti Do- nensis art. 159. et Lodunensis cap. 15. Lequel exposant dist audit Biguet que minici et Prioris S. Martini, et nulli alio art. 4. Vox ducta ex Nprmannico vesine, volentiers, par bonne amour et Visnage, domino serviant, neque ab aliquo homi- vel voisine: Visnet, in yet. Consuet. il buroit avecq li. Vesinete, eadem nonum opprimantur, nee faciant Vicinita- Norman, cap. 33. nos Voisinage dicimus tione, in Bestiar. MS.: tem in alio loco ; sed permaneant in servi- viciniam. Regiam Majestatem lib. 2. De trestout le pais entour, tio et libertate vestra, secundum consue- cap. 11. 111: Si vero contradicatur status Dont 1st une tant bonne odour tudinem prssdictorum in perpetuum.Vide libertatis eorumdem productorum, vel de De sa bouce, pour verite, Michaelem Molinum in Repertorio pag. eorum statu dubitetur, ad Vicinetum erit Qu'en toute la Vesinete, etc. 3o2. de patria recurrendum: ita quod per Vicineti veredictum sciatur, utrum illi * VICINIUM SECRETI dicitur de re | VICINITAS, Burgesiss concessio, in vicinum seu ciyem admissio. Correct. liberi homines sint, an non: et secundum propemodum secreta et cum paucis tanStatut. Cadubrii cap. 70: Volumus et hsecjudicabitur. Cap. 43 : Si vero dubium tum amicis communicata. Epist. Con-

VIC

VIC

VIC

321

slant, presbyt. ad S. Censur. torn. 7. Jul. bladis, avenis, ordeis et gallinis, quas no- habet nobis tulta, Victimasque et granum, nag. 201. col. 1: Cum obedientia mea ad bis ratione seu occasione usagiorum fo- quod nostri debuerunt seminare in agrum. oeatitudinis vestrae notitiam pervenisset, restae nostrse de Goufart, ac etiam ra- Instrumenta rusticavidentur designari. j VICTIMARE, Immolare, mactare. ut iterate in temeritatem prorumperem, tione seu occasione Vicontagiorutn ab usaprsecepistis ; jubendo ut paginula, quas giariis ejusdem forestss... nobis annuatim Gloss. Lat. Gr.: Victimo, BouOu-rw : adadhuc intra secreti Vicinia tenebatur, debentur. Charta ann. 1359. in Reg. 87. dunt Sangerman. immolo. Gloss.: Isid. ch. 339 : Lesquelles avennages, barnaiges, Victimo, immolo. Victimare, Sacrefier, in longius, me auctore, procederet. * VICINATUS, Civitatis vel burgi di- Vicontaige et gelines furent lors prisees Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Eccli. cap. strictus et jurisdictio. Charta Phil. VI. par le bailli de Caen. Vide in Vicecomes 34. 24: Qui offert sacriflcium ex substantia pauperum, quasi qui Victimat filium ann. 1340. in Reg. 73. Chartoph. reg. ch. et supra Vicecomitatus. j VIGORIUM, Vicus minor, mansionum in conspectu patris sui. Martyrium The190 : Concedimus quod castra de Retro singula et de Coisseto, cum eorum perti- vel aedium collectio a majori vico de- bseor. torn. 1. Hist. Lothar. col. 6: Maunentiis, in et de bailliviagio et Vicinatu pendens. Charta ann. circ. 1180: Ego ricius vero apud Agaunum oppidum cum immediatis dictse civitatis Condomii re- Robertus Marmion perfeci ei (Matthseo suis sociis pro Christo Victimatus occude S. Germano} xv. acras terras et prsste- buit. Utitur Apuleius lib. 7. Metamorph. maneant. * VICINIA, Vicus, civitas. Mirac. S. rea donavi ei viginti acras terras de pro- semel et iterum. VICTOR IONIUM, dicitur S. LaurenRolandi torn. 5. Sept. pag. 121. col. 1: prio dominio meo in Vicorio de sancto Primo domina Francischina, Vicinise S. Germano et de Fontanelo. Occurrit rur- tius, in Historia Institutionis ArchieMarias de Goncaga, etc. Visne, eodem sum in alia Charta ejusdem aetatis. piscopatus Magdeburgensis, edita a Gabr. Cossartio cum Conciliis sub anno sensu, in Lit. remiss, ann. 1482. ex Reg. Vide Viculus. 206. Chartoph. reg. ch. 814: Auquel ber1 VICORNIUM, VICORNUM, Vas quod- 967.[Vide Victor.} 1 VICTORABILIS, Vincere consuetus, in gier le suppliant avoit bailie icelle beste dam duabus ansis instructum. Invenpour garder avec celle du Visne, ou il tar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar.: Item Gloss. Gasp. Barthii apud Ludewig. plus tria Vicornia sive seumals armorum torn. 3. Reliq. MSS. pag. 381. ex Gauteestoit demourant. Vide in Vicinus. * VIGINITAS , Commodum quod ex clausa cum eorum clavibus vacua. Ibi- rio de Bellis Antiochenis. VICTORALIS, imvcouo?, in Gloss. Gr. vicinia percipi potest. Charta ann. 1168. dem : Item plus duo Vicornia sive semals in Chartul. Clarifont. ch. 31: Insuper avietis. Rursum : Item plus unum Vicor- Lat. MS. editum habet Victorialis, quoetiam laudaverunt omnes terrss suss ai- num sive semal armorum sive guerras modo Capitolinus in Galieno Victoriales sentias, Vicinitatem et pasturas et nemora vacuum et cum clave clausum. Vide Se- dies dixit. [Victoriales litteras, Epistolae sua, tarn ad comburendnm, quam ad se- malis. victoriae nunciae, in Lexic. Phil. Goclepes faciendum. Vide in Vicinus. j|e VICTA. fVitta : Victa, queneulle. nii. Victoriales triumphi, Ammiano lib. 1 VICIOLUM, dimin. a Vitium. Gloss. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] 22. cap. 4.] VICTORIARE, Victoriam adipisci, reLat. Gr.: Viciolum, lXaT-ojj.aTtov. f VICTARE, Victitare, vivere, in ferre, apud S. Eulogium in Epist. ad VICISSERE, Per vices agere, Gallis, Gemma. Se relaier. Vita S. Samsonis Episcopi 1 VICTARIUS. Comput. ann. 1202. apud Alvarum, et Sebastianum SalmanticenDolensis lib. 1. cap. 16. in Actis SS. Ord. D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. sem Episcopum in Hist. Hispan. pag. 45. S. Bened.: Prater autem ejusdem Presby- GLX. col. 2: Et xxiin. bacones, quifue* Victorier, eadem notione, apud Froisteri, Vicissentibus se per ordinem casteris runt perditi per Victarios et exercitum. sart. vol. 3. cap. 27 : La couronne de lauMonachis, hujus monasterii pistor effectus f. Praebitorannonarius, Gall. Vivandier; rier au chef, ainsi comme anciennement est. Vide Vicibus. souloient les rots faire, quand Us Victonisi idem sit qui Victerius. * VICTATORIUM, pro Invitatorium ; sic rioient ou deconfisoient un r&i en bataille. 1 VICISSITUDINARIUS, Qui fait foieez ** Virgil. Grammat. pag. 48 : JVam cum d'autrui, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. appellatur psalmus Venite exultemus, qui ad officium matutinum cantatur. dicis Victoria, nescio quomodo ad meditaVide Focata et mox suo loco. VICISSATIM , Subinde , vicissim, in Reg. capit. eccl. Ludgun. ex Cam. Com- tionem pertineat, quocumque sensu intelput. Paris, ad ann. 1338. fol. 36. r. cpl. legatur ; sive ut nos dicimus, quandoque Gloss, antiq. MSS. 1 VICISSITUDINARIDS, Reciprocus, 1: Item ordinaverunt quod canonici dia- vincam, sive ut quidam, volo vincere. alternus. Charta ann. 1238. apud Lude- coni faciant Victatoria. Ibid, ad ann. 1 VICTORIATUS, vtxY)<p6pos, in Gloss. wig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 58 : Vicis- 1341. fol. 70. v. col. 2 : Ordinaverunt quod Lat. Grsec. 1 VICTORIFER. Eadem notione. Lacrysitudinaria obsecundatione alterutrum statutum factum super Victatoriis et resobligemur in evum. Litterae Caroli Prin- ponsis teneatur, cum adjectione et mode- mas fundens ante Victoriferos clavos macipis Salernit. ann. 1289. apud Rymer. ratione quam facient dom. prsscentor et nibus D. N. J. C. affixos, in Hist. Liuttorn. 2. pag. 443 : Ut ad pads intentum, magister. Rursuni fol. 73. r. col. 2 : Item prandi cap. 11. apud Murator. torn. 2. uni de incorporatis, qui cantabit Victato- pag. 456. col. 2. Vicissitudinariis hinc inde tractatibus 1 VIGTORIOSE, Manu victrici, apud venire laudabiliter valeamus. Adde Mar- rium ad matutinas, xij. denarios. Vide Petrum de Vineis lib. 1. Epist. 15. ten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1587. Vitatorium. 1 VICTERIUS, Vector, vectarius, Gall. | VIGTORIOSUS, Victor. Anonymus de Vide Vicissere. | VICISSITUDO ^TERNA, Praemium Voiturier. Charta ann. 1378. ex Regest. Gestis Manfredi et Conradi Reg. apud vitae aeternae, in Epist. Johannis V. PP. Columbi fol. LXII. v : Anthonius Albi de Murator. torn. 8. col. 585 : Ad cujus itaapud Mabill. torn. 2. Annal. Bened. pag. Cayratio in Briansono diocesis Ebredu- que domandam proterviam, et per haec restituenda lassis jura sua Rex Victorio756: Et quod pia devotione pro intuitu nensis Victerius promisit et convenit.. quod ipse Anthonius portabit seu portari sus accingitur. Charta Milonis Abb. S. ssternss vitas Vicissitudinis cupit, etc. s|c VICITUDO. [ Vicitudo, remuance. faciet cum mulis triginta et octo balas. Remigii Rem. ex Chartul. Campan. fol. 245. col. 2 : Actum anno dominicas incar<Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, Vide Vectuarius et Victuralis. nationis M. CG. VI. regnante glorioso et | VICTICOLA, pro Viticola, Gall. Vignexm. s.)] I VICIUM, Minus, IJTTOV. Gloss. Lat. ron, in Statutis Avenion. lib. 3. rubr. 6. Victorioso Francorum Rege Philippo. Eodem perinde titulo illustris fuit Carolus Or. in Cod. Sangerm. habetur Parum. art. 13. pag. 344. T1. VICTIMA, Idem quod Friscinga. VII. Francorum Rex. Victoriosissimus, * VICLUS. [Gall. Veau : Vitulus, non Viclus. (App. ad Probum, Meyer, text, Vide in hac voce. Acta S. Meinwerci apud Sidon. lib. 3. Epist. 3. in vet. Instorn. 1. Jun. pag. 523. et apud Leibnit. cript. Gruter. 179. 2. S. August, de Civ. bas latins, 1,1. 6.)] \ VICOMERCATUM , Nomen loci pro- torn. 1. Script. Brunsvic. pag. 530 : Con- Dei lib. 5. cap. 25. et in Charta Renati prium ex Italico Vico et Mercato, Vicus cessit... I. poledrum ac v. Victimas; id Reg. ann. 1456. * Victoriosissimi, appellanturHenricus ubi mercatum seu emporium fit. Bonin- est fristingas. (I. friscingas vel friskincontrus in Chronico Modoet. apud Mu- gas.) [** Chart. Mazelini Praepos. Wor- I. et Ludovicus VI. reges Francorum. rator. torn. 12. col. 1134 : Raynerolus de mat. sec. XI. apud Schannat. Hist. Charta ann. 1060. inter Probat. ult. Hist. Pirovano dictse contratse nobilis, custos Episc. Wormat. torn. 1. pag. 122 : Unam Trenorch. pag. 130: Actum publice Lauscastri, mandavit ad Vicomercatum Marco, Victimam porcinam, quas sit prsscio quin- duni... regnante Henrico Victoriosissimo ut sine dilatione ei mitteret auxilium, decim denariorum.] Francorum rege anno xxx. Alia ann. sine quo mala erat ei defensio. 2. VICTIMA. Epist. Pering. abb. Te- 1132. inter Probat. torn. 1. Annal. PraeVICONIUM, et Cistifer, nomina metal- gerns. ann. circ. 1003. apud Pez. torn. 6. monst. col. 502: In nomine sanctas et lorum. Papias. Anecd. part. 1. col. 141 : Sed de illis ta- individuas Trinitatis. Ludovicus Dei gra VICONTAGIUM, Jus vicecomiti debi- cemus, aliisque rebus supra modum et tia Victoriosissimus rex Francorum. Eotum, nostris etiam alias Vicontaige. inrationabiliter hinc inde distractis in dem titulo donatur Alphonsus rex Charta Phil. V. ann. 1317. in Reg. 56. denariis, in vestibus, in bubus et ovibus, utriusque Siciliae, in Charta ann. 1443. Chartoph. reg. ch. 234: Dimisit centum multoque grano cum multigenis Victimis. ex Tabul. Cassin. iibratas terras percipiendas super Alia ibid. col. 143: Plura etiam retia 1 VICTORIUS, Pari intellectu. Sallas

41

322

VIC

VIC
Rex filius ipsius Imperatoris cum Parmensibus extrinsecis, defendentes et evltantes quod Victuaria^non intrarent in Parma. 1 VIGTULATIO. Vide Victualio. T VICTURALIS, Vector, Gall. Voiturier. Statuta Vercell. lib. 4. fol. 71. v: Item Victurales tempore vindemiarum portent super fiolis butallorum tractarolios qui vinum colligant. Vide Victerius. *VICTURIA, ut Victuaria, victui necessaria. Notit. ann. 851. ex Chartul. Lemov.: Totum quassivitjam dictus advocatus Guntramno ad opus matriculariorum S. Stephani altaris pertinentium, excepto Victurias et ortolinse. Vide Victualia 1. 11. VICTUS, Pensio annua, qua victui necessaria comparantur. Charta fundat. Collegii de Cardineto ann. 1302. apud Lobinell. torn. 5. Hist. Paris, pag. 609. col. 2: Idem ad quatuor Victus pro quatuor artistis, et ad duos Victus pro duobus theologis, me et bona mea presentia et futura obligo. Vivre naturel dici videtur portio qu33 natu minori ad victum tribuitur in bonis paternis sive maternis. Charta ann. 1419. ex Chartul. 21. Corb. fol. 246. v: A la Charge de tel portion de quint et Vivre naturel qui par raison et la costume des lieux poet appartenir audit Estevenot fils maisne et heritier 'dudit feu Jaque. Alia ann. 1442. ibid, fol. 243 : Generalement de tout ce que a cause dudit quint, Vivre naturel et autrement de toutes coses il eust poeult faire demande, action ou poursieute dudit Jaque le Petit son frere. Vide Viagium 2. vita et Vitalium. T 2. VICTUS, Paralyticus, debilis, rcapaXu-x6?, in Gloss. Lat. Gr. MSS. Sangerm, et Edit. Gr. Lat. * VICTUS MORTUI, Portio cibaria, quae pro canonico vel monacho defuncto pauperibus primum solebat distribui. Charta ann. 1100. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 336 : In anniversariis diebus canonicorum,.... Victum mortui.... prsedictdz ecclesiss servitoribus donamus. Infra: Praebenda mortui. Vide in hac voce. ^ VICUCIA, (j.c6Xo>4;, in Gloss. Lat. Gr. Alise Gr. Lat.: MtiXw^, Vicucia, vibex. 1 VICULUS, dimin. a Vicus, ut supra Vicorium. Charta Henrici III. Imper. ann. 1044. apud Eccardum Hist. Landgrav. Thuring. col. 315 : Nee non saltum innovans ad campestria Viculos per se statuit, atque ex his omnibus prsedium unum colligitur. Pro semita, Gall. Sentier, occurrit in Chartul. S. Vandreges. torn. 1. pag. 623. ubi de manerio quod aboutat ad Viculum in uno bouto. Viculus, ruele, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. * Wiquet, eadem notione, ut videtur, in Lit. remiss, ann. 1394. ex Reg. 147. Chartoph. reg. ch. 64 : L'exposant requist a icelle femme que elle s'en alast dehors le Wiquet merdeux de la ditte mile de Monstereul, et queaux champs ilparleroit a lui secretement. VICUS, Vici, Papiae, Castella et pagi sunt, qui nulla dignitale civitatis honorantur ; sed vulgari hominum coetu incoluntur, et pro parvitate sui civitatibus attribuuntur. Infra: Vicus, castrum sine munitione murorum. [** Ex Isid. Orig. lib. 15. cap. 2.] [Scriptoribus ante annos 1200. idem quod villa, ut observat Valesius Notit. Gall. pag. 283.] Vicus CANONIGUS, Qui ad Canonicos pertinet, in Actis Episc.Cenoman.apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 259. Vicus publicus et Canonicus, ibid.

VID
Vicus EPISCOPALIS, ibid. pag. 305. Vicus PUBLICUS, Qui fisci est, qui non est in beneflcium datus. Capitulare 6. ann. 806. cap. 21. et Append. 1. Capitul. cap. 62 : Ut festivitates prxclarse non nisi in civitatibus aut Vicis publicis teneantur. Concilium Ravennense ann. 904. cap. 11. de Comitibus : In publicis Vicis domos constituant, in quibus placitum teneant, et secundum antiquam consuetudinem hospitentur. Quo nomine appellantur Compendium, apud Bedam lib. 3. Hist. cap. 28. et Leodium in Annalib. Francor. Loisellianis et Metensib. ann. 769. Aigradus Monachus in Vita S. Ansberti Archiep. Rotomagensis n. 25 : Census autem, qui de Vicis publicis Canonico ordine ad partem Pontificis persolvi consueverant, gratuita benignitate in restaurationibusEcclesiarum benignissimePresbyteris indulsit earumdem Dei sedium. Tabularium Persiense cap. 30. apud Perardum: Cum resideret Dominus Ado Prsesul apud Matisconum in propria Synodo, venerunt ante prsesentiam ipsius duo Monachi Leotaldus videlicet et Girboldus, viva voce proclamantes, quod non deberent Episcopalem receptionem facere .apud sanctumMarcellinum,quae Cappella est, non Vicus publicus: exenia vero et servitium se dare debere aliis in locis dixerunt, etc. Vide Vitam Aldrici Episc. Cenoman. pag. 30. 31. Acta Episcoporum ejusdem urbis pag. 242. 243. | VIDA. Charta ann. 1311. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag 141: Donatarius et ejus haeredes.... sint astricti annis singulis in festo Corporis Christi... facere unam eleemosynam generalem, in qua detur cuilibet pauperi ad ipsam venienti usque ad valorem trium denariorum Turonensium, Vida de pane ad valorem duorum denariorum, et de carnibus ad valorem unius denarii. Mendum typographicum pro Videlicet. 1 VIDACERIUS, Locus editus, ut videtur, unde conspectus patet, a yerbo Videre. Charta ann. 1344. ex Schedis Cl. V. Lancelot : Item quod nulla persona cujuscumque conditionis existat, sit ausa facere Vidacerios infra villam Balneolis. * VIDATIO, Locus, unde ligna caesa evacuantur, Gall.Vuidange, silva caedua. Charta Manas. Aurel. episc. ann. 1167. inter Instr. torn. 8. Gall. Christ, col. 517 : Concedimus et fratrlbus loci illius usuale suum in nemoribus nostris, ligna ad faciendum ignem, ad domos xdificandas, ad clausuras faciendas, ad vineas sustinendas et ad usus cxteros sibi necessarios, excepta Vidatione seu venditione. Vide Venda 3. et mox Videngea. * VIDATUS, f. pro Vineatus, eadem saltern notione, Ager vineis consitus. Charta ann. 869. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. med. sevi col. 721: Ad meas detenui manus, quod est inter terrola aratoria seo et Vidata, quamque et prativa per singulas petiolas, etc. * VIDECACUS, Rusticulae majoris species, Gall. Beccasse. Charta Rob. milit. ann. 1255. inter schedas Mabill. : Concede quod dicti abbas et conventus (S. Audoeni) percipiant decimas gallinarum, avenarum, ovorum, Videcacorum, etc. Vuidecoc, in Lit. remiss, ann. 1380. ex Reg.'118. Chartoph. reg. ch. 33 : Comme Jehan Chierel et Colin son frere.... feussent alez a heure de vespre tendre aus oisiaux, appellez Vuidecox, autremement bequaces,etc.R.Qg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris, fol. 791. v : Item quolibet rete ad Widecos, iiij. denarios. Vide Videcocqs. VIDECOQS, vel WIDECOQS, [Gall. Be-

Malaspinse de Rebus Sicul. apud Baluz. torn. 6. Miscell. pag. 273: Quod si strenuos et fideles habuisset compugiles, vel majorem nostras gentis partem Victorius subegisset, etc. * Victorien, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1463. ex Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 79: Icellui Lays pour cuider demourer Victorien, a trouve maniere de soy faire guiseler, etc. Victoire, pro Rejouissance, fete, Laetitia publica, festum in aliis Lit. ann. 1388. ex Reg. 132. ch. 275: L'exposant regardoit a jouer a la folesuye le jour d'une Victoire^ etc. VICTORIOUS, Monetse species a Friderico II. Imp. in Italia, dum Ferrariam obsideret, cusa, cum castra instar urbis vallis ac fossa hac mente muniisset, ut direpta et eversa civitate in eo ipsomet loco, ubi stativa habuerat, Victoriam urbem conderet, uti narrat Joan. Candidas lib. 5. I VICTORIOSE, VICTORIOSUS, VICTOEius. Vide supra in Victoriare. 1 VICTRIN-ffi, Fenestrae vitreae. Chron. Beccense pag. 27 : Quam cappellam B. Marias Magdalense Victrinis sumtuosis clausit. Vide Veyrias et Vitrinas. * Comput. ann. 1493. ex Tabul. S. Petri Insul. : Mathseo Bernard vitrario, pro carellis novis et reparatione veteris Victrinse, qu&> servierat in capella S. Catharines, etc. Pro toto vitro ambarum Victrinarum, ij. xxxvij. lib. in alio ann. 1511. exeod. Tabul. 1. VICTUALIA, Commeatus, victui necessaria, Gallis Victuailles, Italis Vit~ tuaglie. Glossae Dosithei: Alimonia, victuaglia. Occurrit apud S. Ambrosium lib. 5. Hexaemer. Petr. Blesen. Epist. 69. cap. 21. Fulbert. Epist. 38. Petrum Chrysolog. serm. 63. et 155. Flodoardum lib. 2. Hist. Rem. cap. 11. Arnulph. Epist. 4. in Capitul. 2. ann. 812. cap. 8. et lib. 3. cap. 74. in Hist. Miscella ann. 6. Justiniani M. in Hist. Cortusiorum passim, etc. Vide Notas Felicis Osii ad Hist. Ottonis Mprenas pag. 57. VICTUALIUM, in Synodo Metensi ann. 753. cap. 4. [Chron. Richardi de S. Germanq apud Murator. torn. 7. col. 1030 : Pro jure mensurarum Victualii tarn in saumaquam in turninis servabitur forma antiqua, etc.] VICTUALIS NECESSITAS, in Lege Alaman. tit. 2. 1 : Ministerium victuals, apud Apuleium de Dogmate Platonis. f 2. VICTUALIA, singulare non habet, YU[iva<r:at TWV {lovojia^wv. Gloss. Lat. Gr. ubi codex Reg. haoet Vectualia, Sangermanensis legit Vactualia, quod vero proximum est; legendum enim Battualia. Vide Battuere. * VICTUALIARE, Commeatu urbem vel castrum munire, Gall. Avitailler. Memor. C. Cam. Comput. Paris, fol. 191. v: ij. die Decembris 1357. fuit dies assignata Petro Peneillon, servienti regis anno 1355. commisso ad faciendum certas garnisiones granorum pro villa et castro Boloniss Victualiandis. Vide Yictualia 1. et Vitellatio. * VICTUALIO, Ipsa victualium distributio, vel eorum usus. Charta ann. 1492. apud Rymer. torn. 12. pag. 476: In eodem obsequio circa provisionem victualium et Victualionem exercitus armatseque Regis in partibus prsedictis moraturus,etc. Infra minus bene editum : Circa provisionem victualium et Victulationem, etc, etc. 1 VICTUARIA, ut Victualia 1. Parisius de Cereta in Chron. Veron. ad ann. 1243. apud Murator. torn. 8. col. 634: Et ab alio capite dicti pontis erat Entius

VID
casse; male pro Wit-coc, ut vult Belon lib. 5. de Avibus cap. 26. ab Anglico Wood-cok, Beccasse, proprie gallum silvestrem significat. Statutum Johannis Reg. Franc, aim. 1350. torn. 2. Ordinat. pag. 364 : Lesditz jurez toutes les semaines, trois ou quatre /bis, verront et visiteront par ouvrouers et hostels desdits poulailliers, tous les connils, lievres, perdrix, Videcoqs, et autres bestes et oiseaux sauyages.] Computum Domanii Stapularum in Comitatu Bononiensi ann. 1475 : Recepte pour volees de Videcoqs, chacune voles a 20. den. sauf les volees du maretz de Condette, dont on ne paye fors 13. den. pour chascune volee. In Compute de Desure, ejusd. anni, fol. 49. verso : Recepte de Widecoqs deus a Neufchastel, deus au jour de S. Remy. De Pierre de Wierre pour un pastich, etc. doit au dit terme 6. Widecoqs, qui a raison de 4. den. pieces valent, etc. VIDENGEA, a Gallico Vuidange, Evacuatio, in Tract. Joan, de Monsterolio, in quo continentur occasiones sen colores, quibus rex quondam Eduardus Anglise praetendebat habere jus ad coronam Franciae, ex God. reg. laudato torn. 17. Comment, Acad. Inscript. pag. 339 11. VIDENTES, Testes oculati, ut infra Visores 1. Vide in hac voce. Charta ann. 1116. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Facta est diffinitio ista.... in praesentia... Comitis Barchinonensis, Videntibus Pontio Priore Massilias et Raymundo de Rarre, etc. Alia ann. circ. 1132. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 466 : Videntes istius conventions vel diffinitionis sunt Raimundus de Ralcio, Raimundus de Barjago, etc. Cui formulas respondet ea quae sequitur in Videntia. * 2. VIDENTES, Prophetse, apud Liutpr. Antapod. lib. 4. cap. 6. VIDENTIA, Charta Bernaldi Guillelmi D. de Monbasone, qua dictum Gastrum Guillelmo D. Montispessuli concedit: Hoc donum fuit pactum et laudatum cum hac charta 7. Id Aug. anno Dominicae Incarn. 1113. in Videntia et praesentia Pontii de Monlhlur, etc. [Charta ann. 1120. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 276 : Hanc solutionem...facimus in prsesentia et Videntia et audientia et testimonio canonicorum Lutevensium, etc. Occurrit praeterea torn. 2. novae Hist. Occitan. inter Probat. col. 470. et 511. Vide Videntes.] VIDERE, Salutare, nostris, Voir quelgu'un. Ammianus Marcellinus lib. 14 : Contempto Cassare, quern Videri decuerat. Vide Henricum Valesium ad hunc locum. 1 VIDEBE SE, Apparere. Acta B. Tomassi torn. 3. Mart. pag. 601: Quas ut recommendavit se B. Tomasso, continuo ipsum fusi frustum Vidit se, et exivit ex eadem parte aliunde. 1 VIDEEE. Instrum. ann. 1368. ex Schedis Praes. de Mazaugues: Visis et diligenter examinatis ac correctis secundum Videre nostrum, etc. Id est, prout no bis visum est. Vide in Visus. * VIDERE, Sollicite observare, ab aliquo nunquam dimovere oculos, Gall. Garder a vue. Scacar. S. Mich. ann. 1217. in Reg. S. Justi ex Gam. Comput. Paris, fql. 19. v. col. 1 : Judicatum est quod relicta comitis Alenconii, quse gravida est, debet Videri, et quod dominus rex faciat earn custodiri per idoneas personas. * VIDERE IN ALIQUO, Perscrutari.Reg. visitat. Odon. archiep. Rotomag.ex Cod. reg. 1245. fol. 125. r: Visitavimus abba-

VID
tiamde Csesaris-burgo ;... canonici habent scrinia : abbas vel prior non Vident in eis. Injunximus priori ut Videat in ipsis, sive abbas. 1 VIDERI, Esse, in Cod. Theod. lib. 12. tit. 6. leg. 18. Passim occurrit in veteribus Chartis apud Mabill. Diplom. pag. 465. 466. 469. etc. Ha3C monuisse sufflciat. S5S" Hinc fortean nostris Voir dicitur de eo quod revera est, quod certe existit. Chron. Johannis IV. Ducis Britan. apudLobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 697:

VID

323

decrevimus : sed solummodo propter necessitatem et mercedis augmentum transcribere prsecipimus. ConsuleMabillonium loco laudato. VIDISSE , Eadem notione. Arestum Paris. 6. Febr. 1321: Exhibentis capias seu Vidisse quorumdam arestorum, etc. T VIDRIGILTH. Vide in Wera. VIDU^, apud Scriptores Ecclesiasticos dicuntur, quse servandee viduitatis professionem (quam secundum castimoniae. gradum yocat Hieronymus Epist. 26.) coram Episcopo in Secretario emittebant, imposita ab eo veste viduali, ut est in Concilio Arausicano I. can. 27. TolePrisonnier fut Charles pour voir tanum IV. can. 56 : Duo sunt genera viEt le Sire de Beaumanoir. duarum, seculares et sanctimoniales : SeInstr. ann. 1437. ibid. eol. 1046: Item culares viduae sunt, quas ad hoc disponenun cinquiesme signs: Pierre Guiho, Voir tes nubere, laicalem habitum non depoest. suerunt. Sanctimoniales sunt, quas mutato | VID I MARE, Apographum ad exemhabitu seculari, sub religioso cultu in plar exigere, Gall. Vidimer. Litterae Ft. conspectu Sacerdotis vel Ecclesias appadimus ann. 1559. ex Schedis Praes. de ruerunt. Honorius Augustod. lib. 1. cap. Mazaugues : lllud transcribi et Vidimari, 241 : Viduarum prima Dina filia Jacob et illius Vidimus seu transcnptum cum extitit ante legem, a qua usus vidualis Instrumento prsedicto originali debite col- ccepit. Hanc sub lege Judith et alias imilationari... petiit. Infra : Transcribi, Vi- tatas sunt: sub gratia vero Anna et alias dimari et exemplari. Aliae ann. 1564. ex plurimae secutas sunt, quas secundas nupTabul. Eccl. Massil. : Dictas litteras tias contempserunt. Harum quoque hahi* transcribi, transumi et Vidimari... requi- tus est mundo despectus. Ejusmodi musivit. Hist. Epist. Patav. Georgii II. et lieres sanctae professionis viduas vocat Friderici I. apud R. Duellium torn. 2. Salvianus lib. 8. ad Ecclesiam CatholiMiscell. pag. 312: Nosque debila cum cam. Viduas continentiam professas, in instantia rogavit quatenus easdem litte- praefat. ad eosdem libros. Quas instant ras diligenter conspicere et examinare, orationibus die ac node, lib. 2. ab eorum Vidimareque transsumtum et exemplar... veste viduali, pullatas viduas, Vincendignaremur. tius Lirinensis in Commonitorio 1. De* VIDIMATIO , Recognitio scripturae. nique Professas, Consecratas, Benedictae, Translat. S. Norberti torn. 1. Jun. pag. in Gonciliis aliquot Gallicanis appellan913: Prsesentes sub sigillo vicariatus et tur, locis a nobis indicatis in Notis ad amplissimi domini Vicarii generalis Vi- Alexiadem pag. 418. ubi easdem esse dimatione, per secretarium expediri feci~ cum priscis Diaconissis, fuse satis promus. Vide in Visus. bavimus. Ecclesiasticis stipendiis victiVIDIMUS, pro Apographo a Notario vel tabant. S. Hieronymus in cap. 3. Esaiae : Secretario descripto ; de qua voce vide Nee Ecclesiasticis vidua sustentatur aliReinhartum Robigium lib. 10. Robigal. mentis, nisi quas sexaginta annorum est, cap. 16. Vidimus de lettre, in Consuetu- et maturitatem habet morum pariter et dine Nivernensi tit. 4. art. 16. 35. tit. 5. astatis. [Index vett. Canonum torn. 3. art. 6. 14. [Ordinat. Humbert! II. ann. Cone. Hisp. pag. 20: De Viduis adoles1340. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 398 : Item centulis et infirmis victu Ecclesise sustenquod de ipsis privilegiis et cautelis Regis- tandis. Vocis etymon sic tradit Rhabatrum in forma publica fieri faciat, ad hoc nus lib. 1. Comput. cap. 33. Vidua, quasi ut originalia semper in tuto remaneant, valde idua, id estvalde divisa. Aut vidua, et Registrum seu Vidimus possit cum fue- id est a viro divisa.] Harum ordo TO TWV rit expediens product, et etiam prassen- OTpwv Taytxa, dicitur Palladia in Vita S. tari. Testam. Philippi Boni ann. 1441. Chrysostomi pag. 47. edit. Emerici Biapud Mirseum torn. 2. pag. 1262. col 2 : gotii: TO x^iP'xov, apud Clementem lib. Volumus denique ut Litteris publicationis 3. Constit. Apostol. cap. 3. Oecumenium aut earum apographis, vulgo Vidimus ad 1. Timoth. 1. v. 19. et in Clementinis dictis, quse post decessum nostrum inde Homil. 11. cap. ult. Viduatus, apud Terdescribentur, etc. Concedit Vidimus tullian. de velandis Virg. cap. 9. quod unum aut plura fieri vim originalis in se jam antea observatum a viro doctissimo habentia, apud Marten, torn. 6. Ampl. Joan. Bapt. Cotelerio in eruditissimis Collect, col. 611.]Interdum pro Vidimus, Commentariis ad veterum Patrum habetur vox Inspeximus, ut in Chron. scripta. Multa praeterea possent hie de W. Thorn, pag. 2123. Veterum Vidimus viduis, earum habitu, et consecratione, ea fuit formula ex Tabulario Brivatensi congeri, cum ex Gonciliis, turn ex Refol. 1: In nomine Dom. Ego Ludovicus gum Capitularibus, quae fere attigimus Dei gratia Rex Francor. et Dux Aquita- in Notis ad Alexiadem et in Glossar. nor. Hoc est, prseceptum Karoli gloriosis- med. Grsecit. voce Xripat, col. 1751. Adsimi Regis ad munificentiam B. Juliani, dere tantum placet quaedam recentioris datum sub tempore venerabilis Frotharii paulo aevi de Viduarum castitatis proArchiepiscopi: Si petitionibus, etc. Ita in fessione, quae edidit Willelm. Dugdalus Charta alia ann. 1279. fol. 2. in Antiquitat. Warvicensis Provincisa SSS" Variae tantisper pro variis saecu- pag. 654 : Joannes.... Cow. et Lich, Episc. lis obtinuerunt formulae, ut docet Ma- dilecto fratri nostro NN. salutem et frabillonius Diplom. lib. 1. cap. 7. Anti- ternam in Dn. chariiatem. Per partem quior est ea in qua prioris instrument! honestas mulieris Margerias Midlemore, duntaxat flebat mentio et conflrmatio : relictas Ricordi Midlemore npstras dicecesis, recentior vero quse illud iutegrum exhi- nobis est humiliter supplicatum, quod bebat, quod sub Carolo M. inductum cum ipsa propter ipsius animas salutem fuisse probat ejusdem Imperatoris Di- uberiorem, ac viduitatis ordinem strictioploma pro Novaliciensis Instrumenti rem, ad Dei honorem devotius et celebrius renovatione : Non enim, inquit, ex con- servandum, votum continentias emitlere, suetudine anteriorum Regum hoc facere ac continentiam expresse et solenniter

324

VID

VID

VIE
torn. 7. earumd. Ordinat. pag. 358. art. 10. Voivee, in Oh. ann. 1302. torn. 1. Ohartul. S. Vandreg. pag. 490. A voce Voive, vidua, in Hist, contin. Guill. Tyrii apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 643 : En ce tans fu le roi de Hongrie mart, et la roine demora Voive sans hoir. Vesvaige et Vesve, eo quod apud Normannos accipitur sensu, pro jure scilicet usufructuario mariti ia bona uxoris defunctae, cum ex ea vivum fllium habuerit, in Lit. remiss, ann. 1374. ex Reg. 105. ch. 273 : Pour ce que nostre cousin le conte (de Tonnerre), son pere (Louis de Chalon) qui par la coustume de Normendie a, a cause de. Vesvaige, I'usuffruit d'icelle terre, chastel et chastellenie (da Bee de Mortemer); ledit Lays a promis recompenser ledit conte de sondit Vesve ou usuffruit sur ses terres de saint Agnen, etc. 1. VIDULA. Ordericus Vitalis lib. 9. ag. 728 : Qui acceptis securibus et Vidus, aliisque multimodis ferramentis ad carecta et fructeta stirpanda, etc. [Emendat G. Barthius in Gloss, apud Lude-wig. torn. 3. Reliq. MS. Guviis vel Gumbalis. Vide Guvia.] 2. VIDULA, Instrumentum musicum. Vide Vitula. T VIDUMARII, f. pro Vituriarii, in Cod. Theod. lib. 14. tit. 7. leg. 2. ex Gothofredi notis ad hunc locum. 1 VIDUNIA. Vide Viduina. \ * VIDUTUS, Vetus, antiquus, ut vide* tur. Charta Soldani pro Pisan. ann. 1174. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bonincont. part. 1. pag. 199 : Aliquando ut merces eorum minuisse de pretio, ista faciunt; post habent guardata et Viduta, et sic faciunt isla biscosse. VIDUVIUM, Viduitas. Diuturni Viduvii vulnus, apud Sidonium lib. 6. Epist. 2. G10SS33 veteres : Vidubium, 7ip6<m|iov

fovere, nee non in signum viduitatis sux 1 VIDUBIUM. Vide Viduina et Viduhujusmodi perpetuo, Deo servando velum vium. five peplum cum habitu hujusmodi viduis VIDUINA, vel VIDUNIA, Bivira, quae cantinentiam perpetuam expresse et solen- duos viros habuit, Papiae. Savaro ad Sidoniter profitentibus debitam et consuetam, nii lib. 6. Epist. 8. legit in Gl. Isid. MSS. seu ab eis communiter usitatam sibi su- Vidubium , qui duos maritos amisit. mere, et ad vitam ea uti in castitate, ut [Quod est ineptum Grammaticorum asserit, devote intendat, ipsam ad hujus- commentum.] [** Schol. ad Juven. sat. modi suum propositum admittere digna- 3. vers. 311. apud Maium in Glossar. remur ; Nosque hujusmodisupplieationem novo : Marrae vulgo Vidubia dicuntur.] piam atque devotam ac Deo placabilem * VIDUITALIS, Ad viduam pertinens. reputantes, aliasque multiplicibus occu- Testam. Nicolai de Pratocomit. ann. pati, quo minus hujusmodi intentum prae- 1474. in Reg. 3. Armor, gener. part. 2. fatse Margeriae ad debitum valeamus per- pag. xlj : Item lego et relinquo nobili Jaducere effectum; ad recipiendum igilur metas Fornerias uxori meas, videlicet victum expresse et solenniter continentias votum, et vestitum cum hasrede meo, et non alias, et castitatis promissum dictse Margeriae, tantum quantum vitam Viduitalem teac in signum cujusmodi continentiae et nebit. castitatis promisso perpetuo servando , 1. VIDUITAS. Epistola Alexandri III. eandem Margeriam velandam seupeplan- PP. 161. ad Ludovicum VII. Regem dam, habitumque viduitatis hujusmodi Franc, torn. 4. Hist. Franc.: Regies Sereviduis, ut prasfertur, ad castitatis profes- nilatis industriam postulamus, quatinus sionem dari et uti consuetum, cum unico consilium et Viduitatem tuam charissimo annulo assignandum, cxteraque omnia in Christo filio nostro Willelmo illustri et singula faciendum, exercendum et ex- Siciliae Regi litteris tuis prudenter aperias, pediendum, quae in negotio hujusmodi de eum attentius admonens, etc. [Prudenjure vel consuetudine necessaria seu op- tiam, providentiam, Gall. Prevo'iance, portuna fore dignoscantur, vobis commit- interpreter.] timus potestatem per praesentes. Sigillo 2. VIDUITAS, Vox fqri Normannici, nostro signatum,etc. Id porro actum sub Gall. Veuvete, de qua sic Jura et OonHenrico VIII. Rege Angl. ann. 23. suetudines Normann. cap. 121: ConsueFormulam vero Professionis accipe ex tudo est in Nor mania, ex antiquitate apeod. Dugdalo pag. 319: Nono die mensis probala, quod si quis uxorem habuerit, ex Augusti an. Domini 1360. apud Wariyyk, qua haeredem aliquem procreaverit, quern dictus venerabilis Pater altam Missam in natum vivum fuisse cons tit erit, sive decesPontificalibus in Ecclesia collegiata B. serit, totum feodum, quod maritus possiMarias Warwici antedicta celebrans votum debat ex parte uxoris suss, tempore, quo castitatis Philippas nuper uxons Domini decesserit, ipsi marito, quamdiu ab aliis Guidonis de Waryoic admisit et accepta- cesserit nuptiis, remanebit. Post decessum vit: et dicta Philippa votum castitatis autem ejus, vel post contractum cum alia emisit sub his verbis: En le nom de la matrimonium, h&redibus mulieris, ex cuseint Trinite, Pier, et Fitz, et seint Enpi- jus decessu feodum per Viduitatem tenerit,jeo Philippe, que fu la feme Sire Guy bat, ipsum redibit feodum successionis de Warwic, face purement, et dez queor, ratione. Vide in Curialis 4. et volonter entierement avow a Dieu et Id etiam in Aragonia qbtinet: ita taseint Eglise, et a la benure Virgin Marie, men, ut teneatur de bonis viduitatis aliet a tout labele compeigne celestine, et a mentare non solum filios eorum commuvous Reverend Piere en Dieu Sire Rey- nes ; sed etiam privignos sive entenados : naud par la grace Dieu Evesque de Wyn- si guidem ii aliunde bona non habeant, cestre, que jeo amenerai ma vie en chasti- unde se possint alimentare, ut ait Mit&e desore en avant, et chaste sera de mon chael Molinus. Jacobus I. Rex Aragon. corps, et tout le temps de ma vie. Vide in Foris Oscse ann. 1247. fol. 33 : DeVelum. functo viro, uxor vidua, licet ab eo filios VIDUA. REGIS, JO. Anglis et Gowello habuerit, omnia, quse simul habuerant, est ilia, quae dotem legitimam e terris possidebit, ea tamen vidua existente, et et tenementis viri sui, qui in capite de licet non accipiat virum, si manifeste tecorona Regis tenebat, Regis auxilio sibi nuerit fornicatorem vel adulterum, amitsubveniri petit. tat Viduitatem et dotes, ac si duxisset * Glossar. Pro vine. Lat. ex Cod. reg. virum. Multa de jure Viduitatis habent 7657 : Veusa, Prov. Vidua, quasi viri dua, etiam Fori Aragonenses lib. 5. tit. de i. a viro divisa. Jure viduitatis, et Liber 5. ObservantiaT VIDUALIS, Vidua. Testam. Guillelmi rum tit. de Jure dotium, et lib. 8. tit. Vicecom. Narbon. ann. 1397. apud Mar- de homicidio, 20. et Consultatoria post ten, torn. 1. Anecd. col 1630: Statura, easdem Observantias pag. 43. Videatur sive imago lapidea similis corpori dictse praeterea idem Molinus in Repertorio dominas matris nostras, et ad modum Fororum Aragon. in voce Viduitas. [Le unius dominas Vidualis. Vide in Vidux. Roman de Vacce MS : f VIDUARE, Or bare, privare. Capitul. Mainte fame honnie et mainte en Veuvete, lib. 5. cap. 370: Illud tamen vobis et omEt maint enfant petit et bers envelope.] nibus scire cupimus quod non propterea 9 hsec petimus ut.... eorum ecclesias Viduare Alias Vefve et Vesvet. Lit. remiss, cupiamus, etc. ann. 1399. in Reg. 154. Ghartoph. reg. * VIDUARE, Evacuare, Gall. Vuider, ch. 384: Comme Berthomee Nynone.... deloger. Ch. ann. circ. 1407. apud Lobi- depuis son Vefve eust conceu un fils, etc. nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 885: Qui Consuet. Camerac. MSS : Horns ne feme, guidem Comes.*... insulam comburi et de- qui sont en Vesvet, ne pueent vendre leur vastari et ab omnibus domesticis suis Vi- hiretaige, ne donner, ne amenrir, s'il ont enfans de leur char, qui soit d'espouse. duari fecit. * VIDUARI, Viduam esse. Testam. Vefvete, in Stat. ann. 1402. torn. 8. Ordiann. 1480. inter Probat. torn. 3. Hist. nal. Reg. Franc, pag. 505. art. 7. Vevete, Nem. pag. 308. col. 1 : Item legavit Egi- in Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abdias Radulphas, ejus sorori, casu quo Vi- bavil. ad ann. 1309. fol. 103. v<>. Pro jure duaretur, et non posset convenire et mo- viduitatis occurrit ibid. fol. 105. v : Se aucune femme demande a avoir ses Verari cum heredibus sui mariti, etc. vetes, etc. Veufvete, in Stat, ann. 1390. | VIDUATUS. Vide in Vidua}.

1ELLA, VIELLA.TOB. Vide Vitula. * VIELLARE, Instrumentum musicum, quod Viellam appellabant, pulsare. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Viellare, Vieller. Vide Vitula. * Vielle vero feni acervum, vulgo MeuU de foin, sonat, in Lit. remiss, ann. 1474. ex Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1300: En icelle pree aupie d'une Vielle de foing, ledit escuier se coucha. Infra : Vieille. t VIENAGIUM, Praestatio quae domino exsplvitur pro securo transitu. Vide in Guida. Charta ann. 1193. apud Miraeum torn. 1. pag. 397 : Omnia ad prssnominatam ecclesiam, vel ad usus fratrum in ea commorantium pertinentia, qualicumgue modo, sive terra sive navigio per terram nostrum transeant, absque teloneo et Vienagio et omni exactione, libere transire permittantur. VIENATICUM. Vide Guidaticum. f VIENATIUM, VIENATOB, ut Vienagium: et qui jus illud exigit. Vide in Guida. * VIENDA, Flectenda et modulanda carmina, in vet. Glqssar. ex Cod. reg. 7613. T VIENNENSIS MONETA. Vide in Monet a Baronum. * VIERDENCELLA, Quadrans, mensura3 species. Charta anil. 1279. torn. 3. Geneal. diplom. aug. gentis Hasburg. pag. 489 : Reditus unius Vierdencellae speltas et trium quartalium avense. Vide Vierlingus. T VIERE, Instrumentum ann. 1282. inter Ordinat. reg. Franc, torn. 3. pag. 260: Poterunt illi camifices habere servientes, ad ipsas carnes scoriandas, scaturizandas, Viendas, et prout decet, preparandas, et non ad eas scindendas. Ita hunc locum distinguendum censeo: adeo

TIE
ut Viere purgare, exenterare, Gall. Vuider, significet. 1 1. VIERIA, ut Viaria, ni fallor, Jurisdictio Viarii. Charta ann. circ. 1080. torn. 2. Histor. Eccl. Meld. pag. 10 : Eblo de Roceiaco castro habebat quamdam consuetudinem in terra Morissarti, quas Vieria vulgo dicitur. Tabul. S. Martini Pontisar. : Odo Comes de Corboilo concessit Deo et S, Germano Pontisariensi Vieriam quam habebat in terra Morissarti. Vide Viarius. 2. VIERIA. Charta Henrici Regis Franc, ann. 1060. pro Monast. S. Martini de Campis : Cum omnibus redditibus atque redhibitionibus terrse, silvas, vinearum, atque pratorum : de redditibus quidem pastionis, Vierias, silvae, atque leigii, omnem decimam. SBS" Quid sit Vieria altera hac notione aperte docet Charta Nicolai Episc. Camerac. ann. 1139. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 295 : Addidit etiam idem Gerardus piscatorias tendiculas quatuor, quas vulgo Vieria nominamus. Ubi baud obscurum est Vieria signiflcari locum in fluvio palorum serie coarctatum piscium capiendorum gratia, idem proinde esse quod nostris Gord dicitur. Vide Gordus. Neque aliud sonat VIEEUS, in Charta ann. 1197. ex Tabulario Lehunensi ch. 20: Sanctus vero Petrus habet Vierum super molendinum, et intra illud Vierum et molendinum nan potest habere praenominatus Johannes Vierum, aut ingenium dor miens.... Sed D. Johannes piscari potest ibi cum tramello et sacco. Et sciendum, quod Vierus B. Petri tantum habere debet consuetas clausuras et assuetss pastures supra molendinum, quantum Vierus debet habere in riveta de antiqua consuetudine. 55- Ej usdem esse intellectus Vierum atque Fienomrursum pro bare facile est. Charta ann. 1260. ex Tabul. Corbeiensi: Recognoverunt se vendidisse Johanni de Fontanis ad vitam ipsius Johannis pro decem et septem libris Parisiensibus... quidquid habebant in molendino et Viero de Bouzencourt. Quae vernacule sic efferuntur in Charta Johannis Abbat. Corb. ejusd. anni in eod. Tabul. : Fremin nos maires et nos horn de Bouzencourt est venus devant nous et a reconut qu'il a vendu par loial vente a Jehan de Fontaines notre neveu par toute la vie chelui Jehan tous lea pourfis qu'il avoit et pooit avoir au moelin de Bouzencourt et en sen Vier, les quez coses il tient de nous. Charta ann. 1261. ex Chartul. 24. ejusd. Monast.: Johannes dictus pag anus de Cherisi et domicella Margarita ejus uxor recognoverunt coram nobis se vendidisse quoddam Vierium suum situm inter Cherisiacutn et Salliacum aquosum. Alia ibid, ann. 1331: Confessi fuerunt.... se vendidisse... dimidiam piscaturam... a loco qui dicitur le Vier du Cherisier usque ad calceiam de Sailliaco aquoso. Eadem vernacule ibidem leguntur: II avoit et pooit piesquier devant ceste vente, si comme il dist, de tous harnas en la reviere de Somme, depuis le Vier du Cherisier jusques a le cauchie de Sailly Liaurech. Chartul. S. Quintini in insula pag. 96 : Item quant a I'article de Viers de cloies ou de verges.... en leur vivier par dessous le pont Terrissien, disons et ordonnons que la premiere aisle des Viers faits de cloies ou de verges dessous le dit pont aura 100. pieds et le trou tenant a la le dite en avallant aura 7. pieds et les deux aisles de montee chacune aura 50. pieds, et li trou d'iceli montee aura 8. pieds et

VIE
li trou de I'avallee ensuivant aura 7 pieds, et li darraine aisle des Viers ou cloies dessusdites aura 100. pieds. Vide Verium. Interdum Vierus idem significat quod supra Bedum et Bierum. Vide in his vocibus. * VIERLINGUS, Quarta pars librae, Germ, ein Vierling. Necrolog. MS. S. Aurel. Argentin. ad xiv. Cal. Apr.: Et unum Vierlingum cerae ad conficiendum duas candelas. Vide infra Virlingus. 11. VIERRUM, in Codicibus censualibus Dombarum et Galomontis, interprete D. Aitbret, est Ager incultus et sterilis. Charta Bellijoc. ann. 1460: Item possidet quoddam Vierrum quod fuit alias confinatum a Margarita Claret. * 2. VIERRUM, f. pro Vitreum. Vide in hac voce. Charta Eduardi reg. Angl. pro castro Bellimont. in agro Petragor. ex Reg. 198. Chartoph. reg. ch. 266 : De onere Vierrorum, videlicet de onere hominis, unum denarium aut unum lactrum, valens unum denarium. 1VIERSCARA, Belgis Vierschare, Tribunal, ubi de rebus cum civilibus, turn criminalibus suprema sententia judicatur : a Schare, Belgis turma, collectio, Saxon. Scaru, idem. Consuetud. Furnenses ex Tabul. Audomar.: Quicumque fur cum pronuntia captus fuerit debet in Vierscara adduci et ibi debet audiri allegationes. Ibidem: Quicumque in Vierscara bannita tumultum vel clamorem fecerit, emendabit 2. sol. Quicumque in Vierscara uni coratori contradixerit, cuilibet coratori ibidem prassenti emendabit 18. sol. Rursum : Quicumque clamorem suum fecerit super aliquem in Vierscara et ipse firmaverit se habiturum auxilium coratorum, et de fecerit, emendabit Comiti 3. libras. Vide Vircharnia. p* Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 811. Haltaus. Gloss. Germ. col. 1650. voce Schrannen, et col. 92. voc. die vie Bcenke.\ * Lit. Caroli VIII. reg. Franc, ann. 1483. inter Observat. ad Hist, ejusd. reg. pag. 395 : Mais en tant que touche les cas criminels, bannissemens et relegations, dont lesdits de Bruges cognoissent en la forme que Von dit les Franches verites, et d'estre mandez d'estre a la Vierschare, etc. Vide infra Virscara. 1 VIERUS. Vide Vieria 2. * VIETA, diminut. a Via, semita. Charta ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 318 : De dicto rivo, sicut queedam Vieta ascendit versus locum de garriga, usque ad iter publicum. f VIETATIO , Vetitum, interdietum. Charta Bonae Principissae Sabaudiae ann. 1424. in Statut. Perus. fol. 31: Non obstantibus pcenis, inhibitionibus, Vietationibus factis seu fiendis quibuscumque. Vide Velum. * Hinc Viese dicitur de re vetita, in Lit. remiss, ann. 1457. ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 192: Icellui bergier respondi.... qu'il entreroit lui et ses bestes en icelles estuelles,... puisqu'elles estoient Vieses. 1 VIETOR, 6<KOTA6xo?, in Gloss. Lat. Gr. editis : unde emendandum est Victor et Vitor in MSS. * VIETUM, i. Incurvum,fleosum; unde Vietos vocaverunt ligna rotarum , quas cantu ambiuntur. Glossar. vetus ex Cod. reg. 7613. 0 VIEZERIA, Vestiarii mangonii forum, Gall. Fripperie. Gharta locat. prseposit. Ambian. ann. 1292. in Reg. 70. Chartoph. reg. ch. 252 : Omne jus nobis competens in theloneo bladi et aliorum granorum. Viezerias, esterias, etc. Viefware, eodem sensu, in Charta Margar.

VIG

325

eomit. ann. 1274. ex ChartuL 1. Fland. Cam. Comput. Insul. ch. 266 : Nous avons donned loyal cense.... no tonliu dou blei, del escoherie, de le Vies-ware lingers et langes. Unde Vies-warier, Interpolator, vulgo Frippier, inter Redit. comitat. Namurc. ann. 1265. ex Reg. sign. Papier velu ejusd. Cam. fol. 6. v: Si a li cuens I'estalage de le hale des dras, des toiles, des corbisiers, des Vieswariers, etc. Viesier, eadem acceptione, in Lib. nig. priorat. S. Petri Abbavil. fol. 22. v. Viese dicitur de re detrita, in Lit. remiss, ann. 1375. ex Reg. 107. ch. 238: Deux bourses de soye Vieses. f VIGA, VIGUA, Tigni species. Reparat. facta in senescallia Carcass, ann. 1435. ex Schedis 01. V. Lancelot: Pro ponendo in dicto molendino plures fustes et Vigas .... Pro una Viga quas erat nova, longitudinis quatuor cannarum Carpentaria pro quatuor diebus, quibus vaccavit tarn pro ponendo dictas Vigas et fustes in dicto molendino.... Pro ponendo in domo.... unam Vigam et plures cabirones. Ibidem : Pro duabus Viguis reve Narbonne, qualibet longitudine sex cannarum cum dimidia.... Pro duabus Viguis reve de Narbonna continente qualibet septem cannas ex longitudine pro faciendo ab ipsis pastes Carcassone.... vir. I. xv. s. * Pro Biga, nostris etiam Bigue, eadem notione, ex mutatione b in v. Vide Biga 2. T VIGAIA. Charta ann. 1293. ex Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 805 : Accept unum or turn situm intra ortum meum ex uno latere et suam Vigaiam ex altero. Haud satis asserta est lectio, ut vocis notionem aperiam. * VIGANEUM, Permutatio, idem quod Deganeum; vox etiamnum familiaris apud notarios Lucenses ea acceptione, ut monet Muratorius torn. 1. Antiq. Ital. med. aavi col. 136. ad Chartam ann. 754: De partis Curtis regia de ipso Viganeum in ecclesia sancti Martini data fuera, etc. Ubi promiscue Cambium vel Commutatio occurrunt, ut et in alia Charta ann. 782. ibid. torn. 6. col. 237: Manifestum est mihi Allo in Christi nomine dux, quia convinet mihi una vobiscum Teudo. presbyter rectorem ecclesiae S. Silvestri, ut inter nos Viganeum facere deberemus. Pluries ibi legitur. Vide supra Deganare. 1 VIGARIA. Vide in Vigerius. I VIGATURA. Vide supra Vegius. I VIGENNIUM, Vicennium. Ante decennium et Vigennium, in Actis S. Wernheri torn. 2. April, pag. 724. 1 VIGERALIS, VIGERAKIUS. Vide in Vigerius. 1 VIGERE, Adolescere, roborari, invalescere, Gr. axjj.d?tv. Vetus Interpres S. Irenaei lib. 5. cap. 35 : Et sicut vere resurgit, sic et vere prasmeditabitur incorruptelam, et augebitur, et Vigebit in regni temporibus, ut flat capax glorias Patris. 1 VIGERIA, VIGERIATA. Vide in Vigerius. VIGERIUS, Vicarius, ex Gallico Viguier. Vigarius Comitis, in Chartis Parensalibus form. 6.et 7. Charta Ludovici VI. Regis Franc, ann. 1114 : Ila ut in toto foro nee in claustro in prsedictis solennitatibus Dapifer noster, vel Praspositus, vel Vigerius, vel Thelonearius aliquid auferre prsesumat. Chronicon MS. Bertrandi Guesclini:
Je vous fay mon Viguier, le miien lieu tenrez.

[Occurrit praaterea apud Thomasser. in Biturig. pag. 227. De Lauriere torn. 1. Ordinal. Reg. Franc, pag. 10. Menes-

326

VIG

VIG

VIG

ter. Hist. Lugdun. pag. 84. Fleureau quae est in pago Rutenico, in Vigariis cui 3. Italiae sacrss pag. 48: Sic esse instituo, Hist. Blesens. pag. 112. in Gall. Christ, vocabulum sunt Cambarense et Bruscense. ut omni tempore diu noctuque orationes torn. 4. col. 149. etc. Vide Viarius et Vi- Notitia ann. 957. ex Tabul. Gellon. : seu Missarum solennia, ac nocturna ViUna de vinea modiata in Vigaria gilantia in ipsa Domini Ecclesia monascarius.] | VIGUERITJS, Eodem signiflcatu. Lit-Agonensi. Vigaria Albiensis, in Testam. tery facere seu canere debeant, secundum terae ann. 1356. inter Ordinat. Reg. Johannis Episc. Albiens. ann. 1473. regulam S. Benedicti, etc. Alia Ottonis III. Imper. ibid. pag. 51: In Psalmis, Franc, torn. 3. pag. 112 : Ut nos de cetera apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1843. justiciam faceremus, et fieri et servare | ViGUERiA, Justitia, jurisdictio, offi-hymnis, seu Missis, et orationibus, et nocmandaremus per senescallos, Viguerios, cium Viguerii. Charta ann. 1362. torn. turnis Vigilantiis, etc. 1VIGILARE, Excubias agere, Custo^ prepositos et alias quoscumque officiales, 1. Hist. Dalph. pag. 146: Jaquemetus etc. Libertat. villas Figiaci ann. 1369. Archinjaudi filius...nobis fecit homagium dire. Cone. Legion, ann. 1012. inter ibid. pag. 264: Viguerius et judex ipsius de Vigueria et officio tola Vigueriss castri Hisp. torn. 3. pag. 192 : Et in tempore mile Figiaci, qui soli judices nostram cu- et mandamenli de Peyrino cum pertinen- belli et guerrse veniant ad Legionem Vigilare illos muros civitatis. Vide in Viriam regalem in dicta villa habent exer- tiis ejusdem. 1 VIGUERIA, Exactio quam Viguerius giliss. cere et eciam gubernare, etc. Oharta ann. * Charta ann. 1376. torn. 7. Ordinat. 1274. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 126: faciebat intra viguerias seu limites. HoItem quod dictus Archiepiscopus, Vi- magium Guidonis Vicecom. Lemovic. reg. Franc, pag. 68. art. 2 : Quod teneanguerius, correarius seu judex non occu- prsestitum Abbati S:MartiaIis ann. 1245. tur et debeant excubiare, defendere, cuspent, etc. Occurrit rursum ibid. pag. apud Stephanotium torn. 2. Fragm. todire et Vigilare murum et fortalicium 140. Arestum Parlamenti Tolos. ann. Histor. MSS. : Nos et praepositus, et vi- dicti castri. Vide in Vigilise. 1498 : Si prisonerios et praeventos in causa guerii, et praspositi npstri in quadam | VIGILARE SE, Cavere sibi, Gall. criminali coram praefatis of/iciariis.... ad parte burgi de Monmalier ingerendo nos Prendre garde a soi, in eod. Cone. can. ipsos Viguerium et judicem Albiss appel- et levando ibidem et in aliis locis accusa- 24. pag. 191: Si quis homicidium fecerit, lare contingat. Statuta Avenion. rubr. gia et Vigueriam et qusedam alia quse ad ....etusque ad novem dies captus non 2. art. 1. pag. 3: Institutus Viguerius abbatem et conventum jure dominii perti- fuerit, venial securus ad domum suam et jurabit in concilia ctvitatis, de dicta civi- nebant. Charta ann. 1262. ex Chartular. Via He t se de suis inimicis. 1 VIGILARE ^EGROTUM, Assidere totam tate et ejus territorio extirpare pravitatem S. Benigni Divion. : Idem Bertrandus pro illis quadraginta solidis quittavit noctem aegroto sollicitando, Gall. Veilhsereticam, etc. * Alias Vier et Vierg. Lit. Roberti du- in perpetuum decimam et Vigueriam suam ler un malade. Menoti Serm. fol. 176 : Videns domina quod quotidie infirmitas cis Burg. ann. 1294. inter Probat. torn. in finagio de Giron. * VIGERIA, Prsestatio, quae vigerio sol- augebatur, nee medici dabant ei bonum 1. Hist. Nem. pag. 135. col. 1 : II est bon que vous mandez les chastelains, les pre- vitur. Charta ann. 1342. in Reg. 75. responsum, misit ad conventum nostrum, voz et les Viers de vostre seneschaucie, Ohartoph. reg. ch. 337: Petebat idem ut mitterentur duo fratres ad Vigilandum etc. Pactum inter Phil, ducem et episc. Durandus sibi reddi et dimitti ab eisdem eum (maritum suum) de node. T VIGILARI. Appendix ad Antiphon. August, ann. 1366. inter Probat. torn. religiosis (Mauziaci) quasdam Vigerias 3. Hist. Burg. pag. 17. col. 1: Item et decimas bladi, junctas seu commixtas Rom. a Thomasio edit. ann. 1686. pag. 440: Et quoniam hsec sancta Dei et B. comme Oudot de Ramilly, lors Vierg quodammodo supradictis parceriis. d'Ostun pour mons. le due, eust gaigie, T ViGUERIATUS, ut Vigeria, Justitia, Petri basilica est fundamentum et caput quadam prasrojurisdictio Viguerii. Bulla Nicolai V. omnium ecclesiarum etc. VIGERII , Viarum Domini, Seigneurs PP. ann. 1447. apud Sebast. Fanton. gativa in ea tantum Vigilantur pallia. torn. 1. Hist. Avenion. pag. 31 : 'Decerni- Ubi ad eum respicit usum de quo AucVoiers. Vigerii feodales, in Libertatibus de Boisdecene in Pictonibus ann. 1265. mus ut sicut hactenus fuit curia Vigue- tor Ceremonialis Roman! lib. 1. sect. 10: riatus auditoris causarum cameras Apos- Sic confecta pallia per subdiaconos por* Vide in Mestiva. VIGERIA, Justitia et jurisdictio Vica- tolicae in civitate prsedicta firmiter con- tant ad basilicam Principis Apostolorum, et per Canonicos basilicas ponuntur super rii. Gharta Gaufredi Comitis Andegav. servetur. corpora Petri et Pauli Apostolorum sub | VIGERIA , Uxor Vigerii. Obituar. et Agnetis uxoris pro fundatione Abbat. B. Marias Santonensis ann. 1047. in Eccl. Autiss. MS. ad diem 18. Mart. : altari majori: ubi factis ex more Vigiliis Reg. 114. Tabul. Regii ch. 239. Let inter Eodem die obitus Nazariae Vigerias Autis- ilia per noctem dimittunt, deinde restituunt subdiaconis, qui in loco honesto ea Instr. torn. 2. Gall. Christ, novas edit, siodorensis. conservant. Vide Pallium 3. col. 481: ] Consuetudinem illam etiam, j VlGERALIS, VlGERARIUS, Justiti83 1 VIGILARII, lidem, ni fallor, qui Rquae Vigeria dicitur, scilicet de homicidio, Vigerii obnoxius. Charta Philippi Episde furto, rapto, et incendio Deo et B. Ma- copi Pictav. ann. 1232. apud Stephanot. giles mox. Vide in hac voce. Tabul. Bjo1 rias.... sinimus. Alia Joannis Regis An- torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. thon.: Salomon dat S. Salvatori montem gliaa ibid. : Sed domos, curtes, possessio- pag. 844: Fuit taliter diffinitum quod Alahart cum massis et Vigilariis. nes suas, homines et mansionarios ea- mobilia murtrariorum convictorum homi* VIGILATIO, Obligatio vigilias sea rumdem, Vigeriam, altam et bassam jus- num abbatis Vigeralium, prior de Mairec excubias agendi. Libert. Montisfalc. titiam de furto, de raptu, etc. Charta vel mandatum abbatis de csetero saisibit, ann. 1369. in Reg. 149. Chartoph. reg. Bernard! Episcopi Santonensis ann. et divisione facta eorumdem mobilium per ch. 296: Habitatores omnes et singuli loci 1151: Et contra vero Ecclesia ista ins- priorem vel per mandatum abbatis media de Montefalcone...... ab omnibus juridictantius cum omni reluctamine hsec omnia pars electa a Vigerio per manum prioris tione, tailliagiis, guetis et Vigilationibus negabat, asserens, quod nee consuetudi- eidem tradetur. Oharta ann. 1314. ex et a quibuscumque aliis servitutibus nes istas, nee Vigeriam, hec exactionem Chartul. S. Johannis Angeriac. pag. exempti sint. Vide in Vigilias. aliquam in hominibus suis habebat, etc. 168: Una cum omnibus censibus,redittbus, VIGILATOR, Idem quod Gaita. Charta [Charta ann. 1208. ex Tabular. B. M. de hominibus Vigerariis, jurisdictione, juri- ann. 1293. apud Gul. Prynneum in LiNantolio dioec. Inculism.: Vigeria parva bus et deveriis omnibus. bertatib. Eccles. Angl. torn. 3. pag. 568 : seu magna, seu cognitio, cohertio et puni1 VIGESIMARE, Solidum pro libra exi- Quod quidem videns quidam Robertus le tio cujuscumque cohertionis realis, et per- gere, Gall. Lever le sol pour livre. Locus Wayte Vigilator ipsius Episcopi, coronasonalis, seu mixtas, et omni emolumentum est in Superponere 1. vit post socios suos, et alias de familia jurisdictions prasdictae,etc.] Charta Mau| VIGETUS, Vigens. Fridegodus inEpiscopi. ricii de Bellavilla Dom. Ganaschiae, Vita S. Wilfridi sasc. 3. Bened. part. 1. * Villeur, eodem sensu, in Instr. ann. Sept. 1265. pro Libertatibus de Boisde- pag. 176: 1355. ex Tabul. Duac. cene : Sed sciendum est, qualis sit VigeVIGILATORES, Exploratores : ptyXaxoMox proceres inter rumusculus exiit aulae, ria : ilia talis est, raptum, furtum, murpe?, recentioribus Grsecis, de qua voce Scilicet adventasse virum virtute Vigetum. ' tricia, et traditiones, et omne malefactum egimus in Glossar. mediae Graecit. Vede caminis feodalibus, la meslee caminoT VIGIA, pro Jugia. Vide Cisa. tus Charta apud Brandaonem lib. 10. rum feodalium, in qua sanguis non appaT VIGILANTER, Prudenter, sapienter. Monarch. Lusitan. cap. 1: Bene audisti ruerit, etc. Chron. Fontanell. apud Acher. torn. 3. paullo antea per tres Vigilatores, quod T VIGERIATA, Jurisdictio, districtus Spicil. Acher. pag. 256 : Cum humili- sunt infiniti ComitesT et multo plures peVigerii. Charta Ludovici VIII. Reg. ter illi suggererent, ut quid inde agere danes. Franc, ann. 1224. torn. 1. Ordinat. pag. deberent, decerneret, Vigilanter hoc de1 VIGILAX, Vigilans, industrius. Sido49: In septena, et unaquaque Vigeriata crevit, etc. nius Epist. 11. lib. 5: In paginis ejus unus tantum Vigerius habeatur. VIGILANTIA, pro Vigiliis, seu Matuti- Vigilax lector inveniet veriora nomina 1 VIGARIA, Eadem notione. Charta nis, Horis Canonicis ita dictis. Charta Camcenarum. Adde Epist. 12. lib. 8. VIGILES, Tenentes, qui excubias deann. 883. inter Probat. torn. 1. novas Willas ComitissaB Bonifacii Marchionis Hist. Occitan. col. 138: Curtemea filise sub anno 995. apud Ughellum torn. bent. Charta Gaufredi Vicecomitis Bi-

VIG
turicensis ann. 1012. pro Monasterio S. Ambrosii Bituric. : Relinquo quoque omnes consuetudines, videlicet villicationem, stabulationem, et ita liberum reddo eundern burgum, etc a molendino quoque, qui vocatur Mirabello, reddo Vigiles homines ibi manentes, usque ad eundem burgum, ex utraque parte aquas, ad Monasterium vel burgum custodiendum,cum eisdem, quas in eodem burgo morantur. Charta Henrici Regis Romanor. ann. 1107. apud Chapeavillum torn. 2. Hist. Leodiensis pag. 54: Item in domibus ad claustrales sedes pertinentibus, for ensis potestas jus nullum spoliandi, aut ostiutn obserandi, vel Vigiles, vel ostiatim denarios exigendi habebit, etc. Tabularium S. Genovefae Paris, ann. 1211 : Gustos vero turris et portarius, et asinarius, et Vigil, qui de node turrim vigilabat, etc. Charta Stephani Comitis SacriCaesaris ann. 1178: Obolos, quos Vigiles capiebant. Vetus Charta in Additamentis ad Matth. Paris pag. 150 : Quod Vigilias fiant per singulas villas, sicut fieri consueverunt, et per viros probos et validos. Vide Wactse. VIGILGALLUS. Vide Vigiliarii. VIGILIJE , Nocturnse preces, quibus veteres olim Christian! vacabant, nunc abolitae, et in solis fere monasteriis et aliquot Ecclesiis Cathedralibus usurpatae. Libellus precum Marcellini et Faustini pag. 66 : Sed quia pro conditione rerum quolibet tempore vel clam salutis nostrse sacramenta facienda sunt, idem sanctus Presbyter Macarius dat Vigilias in quadam domo convocare fraternitatem, ut vel noctu divinis lectionibus fidem plebs sancta roboraret. Cassian. de Instit. Coenob. lib. 3. cap. 8 : Vigilias, quae singulis hebdomadibus a vespera illucescente, Sabbato celebrantur, idcirco seniores hyemali tempore, quo noctes sunt longiores, usque ad quartum gallorum cantum per monasteria moderantur, ut post excubias totius noctis, reliquis duabus ferme horis reficientes corpora sua nequaquam per totum diei spatium somni torpore marcescant. Vigenttamen etiamnum Vigiliae Natalis Domini apud omnes Christianos. Greg. Turon. de Vitis PP. cap. 8: Ad Vigilias Dominici Natalis advenit , monuitque Presbyterum, dicens: Vigilemus unanimiter ad Ecclesiam Dei, etc. Et lib. 3. Hist. cap. 17 : Cum Dominici Natalis nox alma populis effulsisset, idem Pontifex priusquam ad Vigilias descender et, jussit, etc. De Vigiliis Christianorum , vide Concil. Matisconense II. cap. 1. Isidorum lib. 2. de Eccl. offic. cap. 22. Honorium Augustod. lib. 3. cap. 6. Durand. de Ritibus Eccl. lib. 2. cap. 4. Covarruviatri Var. resol. lib. 4. cap. 19. 10. Mundelhemium Antiq. Mon. Ep. 69. Card. Bona de Divina Psalmod. cap. 4. etc. Glossar. med. Graecit. voce 'Aypuuvtat, col. 20. VIGILLE, Ipsum Officium nqcturnum, quod in vigiliis nocturnis olim decantabatur. Durand. lib. 5. Ration, cap. 3. n. 6: In tempore asstivali celebrat Ecclesia nocturnum officium in tempore primes nocturnas, licet quandoque tempestivius, (quod quidem Vigilias sub antiquo nomine vocatj et specialiter in festivitatibus Beatorum Joannis Baptistas, Petri et Pauli, etc. Infra : Romani etiam adhuc in praacipuis festivitatibus totius anni, in sero dicunt 3. Psalmos, et 3. Lectiones, quos Vigilias vacant, et in Nocturnis idem repetunt. [Epist. Gualonis Presbyteri Paris, apud Baluz. torn. 5. Miscell. pag. 361: In npcte autem nativitatis Domini sine Domine labia mea aperies, et sine

VIG
Deus in adjutorium meum intende, et sine invitatorio ab antiphona et psalmo incipientes, novem lectiones faciunt, quas Vigiliam vacant. Vigiliarum cantica celebravit, in Chron. Novalic. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 743.] VIGILIA, Offlcium, quod pro Defunctis canitur, quomodo etiamnum appellatur. Concilium apud Saponarias anno 859. can. 13: Pro eo, qui decesserit, in sedibus septenas Missas, totidemque Vigilias Domino persolvantur, etc. Hugo Flaviniacensis in Chron.pag.172 : Quanta vero affectu et studio memoriam defunctorum eorundem, id est, officium, quod Vigilias dicimus, et Missas celebrationem agi instituerit, noverunt, qui hoc facere consueverunt. Udalricus lib. 1. Consuetud. Cluniac. cap. 3 : Servitoribus autem expectatis,usque dumetipsi surrexerint amensa, agitur officium, vel quod a nostratibus Vigilia vulgo appellatur, quod aliquando cum tanti defuncti non haberentur, fieri solebat cum tantum lectionibus tribus et responsoriis, nisi alicujus fratris anniversario superveniente. Vide Durandum lib. 2. de Ritib. Eccl. cap. 24. n. 14. [Charta fraternitatis inter Monachos S. Martini de Campis et Moniales Faremonast. ann. 1241 : Quandocumque aliqua demonialibus Faremonasterii moricontigerit, obitu dictse. monialis nunciato vel cognito apud S. Martinum, tabula pulsabitur, et officium seu Vigilia statim fiet, in crastina Missa celebrabitur in conventu pro defuncta.] 1 VIGILUE, inter obventiones Curionum recensentur in Tabular. Gellonensi : Bernardus et uxor ejus Willelma ecclesiamS. Hilarii et S. Marias,... cum decimis, et primitiis, et offerentiis, Vigiliis et cimeteriis concedunt. VIGILIA. Joan, de Janua: Vigilia dicitur dies profestus, scilicet dies primus ante festum, quia tune in sero vigilias vacamus. Alcuinus de Offic. divin. : Ad quod signandum, (temporalem Sanctorum angustiam) prascedentibus eadem natalitia diebus, quas vulgo Vigilias eorum appellamus, solito parcius vescentes, eadem solennia debitis jejuniorum obsequiis, et maceratione carnis devote prasvenimus, ut per pridianam purificati abstinentiam , dignius celebremus sequentis festi lastitiam. Honorius Augustod. lib. 3. cap. 6 : More antiquo duo nocturnalia officia in prascipuis festivitatibus agebantur ; unum in initio noctis a Pontifice cum suis Capellanis absque Venite : aliud in media nocte in Clero, sicut adhuc, solenmter celebrabatur, et populus, qui ad festum confluxerat, tota nocte in laudibus vigilare solebat. Postquam vero illusores bonum in malum permutaverunt, et turpibus cantilenis ac saltationibus, potationibus et fornicatiombus operam dederunt, Vigilias interdictae, et dies jejunii dedicati sunt, et vigiliarum nomen retinuerunt. Similia habent Belethus cap. 137. et Durandus lib. 6. cap. 7. n. 8. Gregor. Turon. lib. 10. cap. 31. n. 6. de S. Perpetuo Episc. Turon. : Hie instituit jejunia Vigiliasque, qualiter per circulum anni observarentur, quod hodieque apud nos tenetur scriptum, etc. Vide Glossar. med. Grsecit. col. 1112. voce napaixov^. In Graecanica ecclesia nonnisi in festis Christo et Deipara? sacris fiunt. Vide ibid, voce Havvux'SE?, COl. 1093. * VIGILIA, Festum solemnein signum Isetitiae publicse, Gall. Fete. Comput. ann. 1494. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 64. col. 1 : Item fecerunt aliam Vigiliam, ob honorem dictas nativitatis domini dalphini, dicti domini officiarii regii

VIG

327

et domini consules, cum omnibus consiliariis villas, advocatis, notariis, et aliis notabilibus civibus dictss villas. Paulo ante: Convenerunt ut fieret in crastinum solempnitas propter jocundam nativitatem dicti domini dalphini. Veille, non dissimili sensu, in Lit. remiss, ann. 1384. ex Reg. 125. Chartoph. reg. ch. 159 : La vegille de la feste de la Magdelene derrenierement passee, le suppliant estant en la ville de Saint Crist, ou I'en a acoustume faire Veilles de sainte Juille entre aucuns varlez, qui dancoient et faisoient lesdittes Veilles, etc. * VIGILIA VIGILIAE, Dies qui vigiliam prsecedit, in Menckenii Script, torn. 1. pag. 643. Vigilia Vigilias Nativitatis Christi, apud Leibnit. torn. 3. Rer. Brunsvic. pag. 227. et 252. Prasvigiliam aliquando dici observat Haltausius in Calendar, med. sevi Germ. pag. 17. VIGILIAM FACERE, [Officio vigiliae adesse.] Charta Pontii Archiepisc. Arelatensis ann. 1000. torn. 6. Spicilegii Acheriani pag. 427: Quod si est talis, qui per indictam sibi pwnitentiam non introeat Ecclesiam,.... hie talis ad jam dietarn Ecclesiam si venerit, in die videlicet dedicationis ejus, aut semel in anno cum sua vigilia, et adjutorium dederit ad opera Ecclesias S. Maries, quas modo noviter construitur in praslibato monte,.... sit absolutus ab ipso die, quo suam Vigiliam fecerit de tertia parte majorum peccatorum, unde pcenitentiam habet accept am, etc. Infra : Ipsis autem oratoribus, qui cum sua Vigilia venerint ad Ecclesiam S. Cruets, etc. VIGILIJE, quas in honore Domni Martini observabant, prohibentur in Concilio Autisiodor. can. 5. quod per superstitionem et ad sortilegia eae fieri solerent. VIGILIA , quae in eodem Concilio [** Pervigilias utroque loco.] can. 3. fieri prohibentur, intelligendae sunt non eae duntaxat, quae in privatis domibus fieri consueverant, ut observat Baronius ann. 599. n. 53. 54. sed eee etiam, quee in ipsis sedibus sacris ; sed cum choreis, et pagano ritu : Non licet cpmpensos in domibus propriis, nee Vigilias in festivitatibus Sanctorum facere. Vetus formula, post Poenit. Theodori pag. 350 : Si in solennitatibus abstinuerit se ab uxore sua, si ivit ad choreas, et maxime in Ecclesia et devote, sicut quidam, qui faciunt Vigilias in festis in quibusdam partibus, et faciunt ludos inhonestos. Sed et, ut supra observatum, Vigilias in honore Domni Martini celebrari, ut superstitiosse vetantur in eodem Concilio Autisiodorensi can. 5. ut et in Vigiliis circa corpora mortuorum, vetantur choreas, et cantilenas, seculares ludi, et alii turpes et fatui, in Synodo Wigorniensi ann. 1240. cap. 5. ubi additur : Nee ad dictas Vigilias aliqui veniant, nisi causa devotionis, etc. Adde Concil. apud Pontem Audomari ann. 1279. cap. 10. VIGILIAS FAGEEE dicebantur Tyrones, qui Militarem ordinem erant consecuturi; pridie enim in Ecclesiam secedebant, ibique pernoctabant, orationibus dantes operam. Matthseus Westmonast. ann. 1306 : Ipsa quoque nocte in templo prsedicti tyrones, quotquot poterat capere locus ille, suas Vigilias faciebant. Sed Princeps Wallias praecepto Regis patris sui,cum prsscelsis tyronibus fecit Vigilias suas in Ecclesia Westmonasteriensi. Vetus Ceremoniale Creationis Militum de Balneo : Et en ceste guise demorera I'Escuier en la Chapelle, tant qu'il soit jours, tousjours en oroisons et prieres, requerant

328

VIG

VIG

VIL

le puissant Seigneur, et sa benoite mere, que de leur digne grace leur donne pouvoir et confort a prendre cette haute dignite temporelle en I'onneur et louange de leur, de sainte Eglise, et de I'Ordre de Chevalerie. Et quant on verra le point du jour, on guerra le Prestre pour le confesser, etc. Vide Miles, pag. 377. col. 2i 1 VIGILIA, Obligatio excubias faciendi. Charta ann. 1131. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 459 : Conquerebatur prsedictus Episcopus de lectis mortuorum, et de Vigilia ecclesise S. Mariae Magdalenss, et quod nolunt eum sequi in expeditione homines eorum et sui. VIGILIA MURORUM, a quibus nemo excusatur. Greg. M. lib. 7. Ind. 1. Epist. 20. Quia vero comperimus, multos se a murorum Vigiliis excusare, sit fraternitas vestra sollicita, ut nullum neque per nostrum vel Ecclesise nomen, aut quolibet alio modo defendi a Vigiliis patiatur; sed omnes generaliter compellantur, etc, VIG^LIAS CUM CLAVA NOTIFICARE. Oharta Chrodegangi Episcopi Metensis ann. 765. apud Meurissium: Debent omni nocte vigilare, et Vigilias cum clava invicem notificare.Id.est\s, qui vigilias facit, debet clayae percussione subinde se vigilare indicare, quod etiamnum faciunt vigiles in Berfredis seu turribus, urbium sub regni conflnia. * Aliud sonat Veille, Nervum scilicet bovinum, vulgo Nerf de bceuf, in aliis Lit. ann. 1387. ex Reg. 184. ch. 55 : Quia dicta Guigona prius adulterium commisisse confessa fuerat, ipsam idem judex per ejus sententiam definitivam tondi, et tonsam cum Veilles bouum mattando carnem verberari, absque effusione sanguinis,... pronuntiavit. Vit de&eufnuncupatur, in Lit. remiss, ann. 1474. ex Reg. 195. ch. 1268:Le suppliant batit sa femme de verges et aussi d'un fouet, nomme Vit de beuf. * Veille praeterea, pro Vrille, Terebella, inter instrumenta doliariorum recensetur, in Lit. remiss, ann. 1416. ex Reg. 169. ch.391. Unde diminutivum Veillette, in aliis ann. 1377. ex Reg. 111. cb. 101 : Jehan des Braces avoit preste a un appelle Jehan Postel un foret ou Veillette, etc. Villette a forer et percier les queues de vin, in Lit. ann. 1376. ex Reg. 110. ch. 147. Viille, eodem sensu, in Lit. ann. 1396. ex Reg. 150. ch. 211 : A I'aide d'un sisel de fer et d'une Viille de tonnelier, etc. Visle, in Lit. ann. 1381. ex Reg. 119. ch. 124 : Comme... I'uis de la chambre du seigneur de Marcoussis eust ete percie en deux lieux, au droit du perle, d'une Visle a percier vin, etc. Guinbelet nuncupatur, in aliis ann. 1412. ex Reg. 166. ch. 418 : Un Guinbelet ou foret d percer vins. Vellevuesee, in aliis ann. 1411. ex Reg. 165. ch.417: Quatre tarieres,une Vellevuesee, tine doloere, etc. VIGILIARH, Monachi, qui in monasteriis alios evigilant adMatutinos, quibus sollicitudo excitandi incumbit, qui septimanam excitationis exercent. Regula Magistri cap. 31. Regula S. Fructuosi cap. 3 : Ita ante mediam surgentes noctem, duodenos per choros recitent Psalmos, secundum consuetudinem; prius tamen quam surgant csateri, a Vigiliariis Fratrlbus Prsepositus excitetur, ut cum benedictione sua et signum movealur, et cunctorum lectula ab eo, priusquam consurgant, strenue visitentur. SSS" A Vigilucis edidit Menardus in Concordia Reg ul. pag. 418. Sed legendum suspicatur o Vigiluciis ex Gloss. Lat.

Gr.ubi minus bene legitur Vigilicius, ay- MS. lib. 2. cap. 7 : Deinde Vigora ignem puirvo?, pro Vigilucius. Ut ut est iidem paulatim donee habeas totum aerem igne mixtum. etiam | VIGORARI, Vires acquirere. RolanVIGILGALLI V9cati, ut observat eadem Regula Magistri d. cap. ex singular! Vi- dini Patav. Chron. apud Murator. torn. 8. col. 322 : Quantum homines in mcerore gilgallus; a. galli gallinacei vigilantia : Magna enim merces apud Dominum est tabescunt, tantum in lastitia Vigorantur. excitantium ad divinum opus, quos pro Adde Marten, torn. 8. Ampliss. Collect, fama Regula Vigilgallos nominavit. [Ubi col. 447. emendo : quos prof ana regula, id est saeVIGORATUS, Vigore praeditus, Vigoucularis, Vigilgallos nominavit.] reux. Dudo lib. 3. de Act. Norman, pag. I VIGILICIUS. Vide in Vigiliarii. 128 : Cernens eum Vigoratum et praecel| VIGILIS, Lucerna vitrea, Massilien-lentem in omnibus factis, etc. | VIGORATUS, Excitatus, accensus. sibus Veillole, in Inventario ann. 1342. Charta Balduini Comit. ann. 1084. inter ex Tabular. S. Victoris Massiliensis. IVIGILIUM, aypyuvta. Gloss. Lat. Graec. Instr. torn. 3. Gall. Christ, novae edit, col. 22 : Dei inspiratione compunctus et in Sangerman. Pervigilium. VIGILIUS, rpYjyopto?, in veteribus Glos- matris prsedictss confortatione Vigoratus, tune consensit, etc. sis pag. 359. | VIGINTI-QUATUOR.Magistratus apud |f VIGOROSE, Acriter, strenue, Gall. Hildensemenses, qui de rebus graviori- Vigoureusement. Hist. Cortus. lib. 2. bus statuunt. Telomonius de Bello cum apud Murator. torn. 12. col. 801 : Cum civit. Brunsvic. apud Leibnit. torn. 2. forte quadraginta equitibus qui eum ViScript. Brunsvic. pag. 96 : Tandem au- gorose sunt sequuti, pertransivit pedites tem dicunt, sibi non ex usu fore, ut in his prsedictos, etc. Ut fidelitatem domini sui magnis rebus sibi expositis atque arduis, Vigorosius resumant et conservent, in civitates certiores reddere possint, nisi Charta ann. 1244. apud Rymer. torn. 1. prius harum rerum ad eos, quos Viginti- pag. 271. quatuor appellant, imo quoque ad totius >je VIGOROSUS. L Idcirco erit intelleecivitatis suse communitatem relationem tus Vigorosus, agens et fortis. (B. N. faciant. Ms. Lat. 10272, p. 97.)] 1 VIGRA. Charta ann. 1097. apud Mu* VIGNALIS , Ager vineis consitus , Gall. Vigne, alias Vignau. Codex reg. rator. delle Antic. Estensi pag. 82 : Has 4189. fol. 20. r : Item unum Vignalem autem suprascriptas massaritias cum ompositum supra S. Felicem. Lit. remiss, nibus earum pertinentiis, cum casts, ann. 1474. in Reg. 195. Chartoph. reg. terris, Vigris, aratoriis, vineis, campis, ch. 1195 : Les supplians osterent du che- etc. Vide infra Vilaria. * Vel potius adject. Vigrus, Incultus, min icellui compaignon et le mirent en ut videtur. Charta ann. 952. apud Muraung Vignau. 1 VIGNEA, pro Vinea, in Litteris ann. tor. torn. 2. Antiq. Ital. med. aeyi col. 133: 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. Idem in integrum omnibus casis et rebus illius juris el proprietatis nostrse,... qui pag. 601. art. 18. Hinc ^VIGNET^, Viticulae, ornamenta in positi sunt ipsis casis et rebus,... tarn termodum vitium, Gall. Vignettes. Inven- ris casalivis et terris cum vineis et terris tar. S. Capellas Paris, ann. 1376. ex Bibl. aratoreis seu Vigris, vineis, campis, praReg. : Item, duo alii morsus argenti tis, pascuis, etc. 1 VIGRINARE, VIGRINULA. Vide Virgideaurati et hachiati ad Vignetas. BoOpuSia, Graecis recentioribus eadem notione. nare et Virginula. 1 VIGUA. Vide supra Viga. Vide Vineatus. T VIGUERIA, VlGUERIATUS, VlGUE* VIGNOBLUM, a Gallico Vignoble, Vinetum, alias Vignoy. Charta ann. 1320. Rius. Vide in Vigerius. 1 VIGUS, pro Vicus, in Charta Childeex Tabul. Busser. : Renaudus legavit conventui de Busseriis unam summam berti III. Reg. Fr. ann. 710. apud Felisuper vineam suam de Nota in Vignoblo bian. Hist. Sandion. pag. 18. et in Bulla. Herissonii pro anniversario suo. Lit. re- Agapeti PP. ann. 954. inter Probat. torn. miss, ann. 1408. in Reg. 163. Chartoph. 2. novae Hist. Occitan. col. 96. VILAGER. Tabularium Prioratus de reg. ch. 1 : Quarante quarreaux de vigne assis ou Vignoy d'Argenteuil. Vide infra Lewes in Anglia fol. 16 : Et flagellabit prasbendam Prioris per unum diem cum Vinolium. ] VIGNOLA) pro Vignicola, Viticola. Vi- corredio domini, et habebit 2. panes ad gneron, apud Cigaltium de Bello Ital. : vesperam cum campanagio, exceptis illis, Caritas me instigat adlaborem vinese, quia qui non dant Vilager. Ibid. fol. 14 : Quicumque in villa de Hecham habuerit boVignola grossus. * VIGOR, Consuetude, usus. Libert. vem et vaccam, dabit, 1. den. ad InventioDalph. ann. 1349. in Reg. Cam. Comput. nem S. Crucis, et pro vitulo unius anni Paris, sign. Vienne fol. 10. v : Antiquis obol. Et qui plures habuerit, tot denarios duntaxat gabellis, pedagiis antiquis et de Vilager, Et paulo post: Osemundus bonis usibus et Vigoribus permansuris. de Stane pro sup Vilager cum suo censu, [Charta Garoli Reg. Hungar. ann. 1338. etc. [** Idem videtur quod Villenagium, apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. Servitium Villani.] 488 : Salvis et suis juribus et Vigoribus * VILAGIUM, Pannus laneus, ut videquoad omnes et singulos suos articu- tur, villosus. Pactum ann. 1406. inter los, etc.] abb. et convent. S. Viet. Massil. ex Lib. 1VIGORARE, Corroborare, confirmare, Statut. ejusd. ubi de vestibus : Unicuique de Vilagiis secundum gradum suum. vigorem praestare. Charta Henrici III. Regis ann. 1040. apud Marten, torn. 2. Vide Vilanus. Alia notione exponitur in Ampl. Collect, col. 60 : Bannique nostri Villagium. Haud scio an melius. impositione, ne deinceps quisquam hsec 1VILANAGIUM, VILANATICUM, VILAaudeat infringere, Vigoramus. Bull a Leo- NIA. Vide infra in Villenagium. * VILANITER, Injuriose, contumenis IX. PP. apud Mabill. torn. 4. Annal. Bened. pag. 735. col. 1 : Eadem quoque liose. Instr. ann. 1401. inter Probat. firmitate Vigoramus acta et instituta Re- torn. 3. Hist. Nem. pag. 158. col. 1: gum Clodovei, Dagoberti, Childerici , Quandoque gentes verberando, aut alias Theoderici, qui eadem prseceptis suis verbo Vilaniter injuriando, etc. Vide Vilconfirmaverunt. Arnaudus in Rosario lania.

VIL
I VILANUS, f. pro Villosus. Vide Villosa. Statuta Eccl. Arabian, apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 1226 : Juppones quoque, houppelandas, Vilanos, et alia vestimentorum diversorum genera non portent (Clerici.) Vide alia notions in Villani, Villanicus, et Villenagium. 1 VILARIA, Villula, viculus, ni fallor, idem quod Villare. Testam. Guillelmi D. Montispessulani ann. 1146. apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 142 : Ditnitto ei castrum de Monteferrario cum omnibus suis perlinentiis, orratas, caminos, boscos et pascua, aquas et Vilarias, etc. 1 VILARIUM, Eadem, ut videtur, notione. Charta ann. circ. 1132. inter Probat, torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 465: Guillelmus de Mpntepessulo similiter reddat puellse et viro suo omnem honorem Melgoriensis Comitatus, qui infra praedictos honores supra caminum versus Montemferrarium est, excepto Vilario vetulas Melgoriensis comitissas, si viva fuerit. [* Oharta ann. 990. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 482 : Qux sunt fundatae in comitatu Rossilionensi, et in Vilarium, quern vacant Fontanas.] Neque aliud forte sonat 1 VILARUS, in Charta Odaccaris Episc. Lemovic. ann. 833. inter Instrum. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 165 : Ipsum jam dictum mansum vobis cedo cum ecclesia in honore S. Sebastiani martyris, Vilaris, pratis, pascuis, silvis, etc. Vide Villagium. VILARNIPINNIUM. Vide in Usis. I VILATGIUM. Vide infra Villagium. T VILATUS. Expositio antiques Liturg. Gall, apud Marten, torn. 5. Anecd. col. 98 : Membra parvoli sabana, id est candido ac Vilati linteo exterguntur, ne corium ei laedatur. Leg. Villoso. Vide Villosa. ^VILEFACERE, Parvifacere, Villi habere, in Gemma. ^ VILEINAGIUM, VILENAGIUM. Vide infra Villenagium. *VILENIARE, Vulnerare, grave vulnus infligere, nostris Villener, eodem sensu; unde Villanie, vulnus grave. Arest. parlam. Paris, ann. 1306. in Reg. Olim: Dominus de Poix procuraverat plures de hominibus dictse communisB Vileniari et mutilari. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 137. Chartoph. reg. ch. 10 : Jean Richier courut sur ledit Lancelot, lequel doubt ant qu'il ne le tuast ou Villenast, feri ledit Richier d'un coustel. Aliae ejusd. ann. ibid. col. 45 :11 lui jetta une plerre a la teste et lui fist une grande plate et Villanie. Quse vox eadem notione intelligenda in Villania. Unde Envillenir, eodem sensu, in Lit. ann. 1407. ex Reg. 162. ch. 185 : llz le ruerent dessoubz eux au plat de la terre, pour le cuider Envillenir de son corps. T VILERE, Vilipendi. Elogium Milonis Monac. apud Mabill. torn. 5. Annal. Bened. pag. 670. col. 2 :
Provehitur census, Vilet sine nomine sensus.

VIL
T VILHETA, pro Bilheta, Schedula, libellus, syngraphum. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus unum aliud debitum de summa viginti sex scutorum auri mediante apoca sive Vilheta per eumdem nobilem Stephanum manu sua propria subsignata. Vide Billa 1. 1 VILIABUNDUS. Papias MS. Bituric. : Amorreus interpretatur amarus; unde Amorrei. filius fuit Canaham. vel Viliabundus interpretatur. [** In cod. reg. 7609: Amorreus interpretatur amarus vel Viliabundus, dictus ab Emor patre Sichem, qui fuit filius Chanaan, unde Amorrei dicuntur. In cod. reg. 7644. ex Origene : Amorreus interpretatur Viliabundus et amarus et amaritudo.] In indice vocum hebraicarum ad calcem Bibliorum : Amorrh&i, amari, rebelles. Nihil prssterea succurrit. 1VILIARI, pro Biliari, irasci. Gloss. Lat. Gr. : Vilior, y_o\&. Bilior, in MSS. Sangerm. Vide Vilere. I VILICUS. Vide infra Villicus. T VILIFICARE, Vilem reddere, submittere. Auctor Imitat. Christi lib. 3. cap. 8: Si autem me Vilificavero, et ad nihilum redegero, etc. 1 VILIPENDIUM, Contemtus. Statuta Ecclesiae Avenion. ann. 1341. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 567 : Item ut excommunicationis sententia quas habetur in hac dioscesi, ut plurimum, Vilipendio, de cetera amplius timeatur. Cbarta Caroli VI. Reg. Franc, apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 123 : Ad sedem Matisconensem evocavit in nostrum,.... et ipsius curia? nostras Vilipendium et contemptum, etc. Occurrit praeterea in Cone. Hisp. torn. 3. pag. 663. in Actis SS. torn. 1. Mart. pag. 589. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 61. et Rymer. torn. 8. pag. 577. 1 VILIPENSIO, Eodem significatu. Guibertus in Vita sua lib. 3. cap. 7: Ipsos etiam tantis addici constiterat Vilipensionibus clericos, etc. * Viltance, in Hist, contin. Guill. Tyrii apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 699:Jw la Viltance des pelerins Ternpliers, etc. Vieutanche, eodem sensu, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1 :

VIL

329

Itiner. dum oppida a civitatibus distinguit, et ortas civitates ex oppidis indicat :

Nunc villae ingentes, oppida parva prius.

[** Ubi villa sensu Latino usurpatum pro vitius, Gall. Village. Loquitur Rutil. (locus est lib. 1. vers. 223.) de Pyrgis et Alsio, olim oppidis Etruriae nunc excisis.] Lambertus Schafnaburg. ann. 1073. de urbe Hartesburg. f** De Goslaria. Apud Pertz. torn. 5. Script, pag. 205. Conf. pag. 179. lin. 14.] : Et quia Villam viris fortibus, vallis et serfs undique munitam incursare hand satis tutum putabatur, etc. [Juramentum Universit. Paris, ann. 1251. torn. 7. Spicil. Acher. pag. 226 : Promiserunt quod juramenta.... a magistris et scholaribus facerent renovari et jurari quod servarent pacem Villae bona fide pro posse suo. Villa nostra Parisius, in Litteris Caroli VI. Reg. Franc, ann. 1386. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 225. Occurrit rursum ibid. pag. 171. col. 1. 173. col. 2. et 175. col. 1. Adde eumd. Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. in Gloss, et Murator. torn. 12. col. 662.] Will. Brito lib. 2. Philipp. :
Hinc obstat Comiti, ne vires transferal ultra, Tarn bona ne pereat sub eodem Villa furore.

Et Nicolaus de Braia in Ludovico VIII. de Rupella :

Ingreditur Villam, victor! supplicat hostis. De Avinione : Quos villae statuit custodes Rex Ludovicus.

Vila, adnikilo, ivceX^co, in Gloss. Lat. Gr. Vilio, in Sangerm. MSS. 1 VILESCERE, Contemnere, vili habere. Sermq S. Humilit. inter Acta SS. torn. 7. Maii pag. 834 : Quia qui Vilescunt eas (virtutes) omnia perdunt. Pro in contemtum adduci, occurrit in Litteris Caroli Johannis Reg. primogeniti ann. 1359. torn. 3. Ordinat. -pag. 395 : Nolens quod humana creatura quam sue similitudini conformarat, ruditate Vilesceret, etc.
IIIA.

Villas hodie, non quomodo Latini prae- > dia rustica ; sed complurium in agris mansionum vel sedium collectionem appellamus. Jo. de Janua : Villa, dicitur a vallis, quasi vallata, eo quod vallata sit solum vallatione vallorum, et non munitione murorum. Inde Villanus. GlosS83 Basil. : Al Se olxo6o(ux\ ev [iev TYJ oixetat >.eyovTat, Iv S^ tot? ^toptot?, 'BiX Vita S. Gregorii primi Episc. Aniciensis : In quodam vico,.... quern situmjuxta fluvium Bornse vulgar is lingua Villam nuncupavit, eo quod polleret quondam frequentia pagensium, ac pluribus tuguriis. [Charta ann. 1264. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 436 : ArEn despit de tous Crestiens, bitrabuntur fore necessarium ad conEt en Vientanche de lor loy. struendam et faciendum bastidam seu Grans merveilles ferai de toy. Villam, et ad plateas et carreyrias dictss Viute vero, pro Vilte, dicitur de re vili, bastidae seu Villas capacem convenienter in Chron. S. Dion. torn. 8. Collect. Hi- praedicti abbas et convent us se devestistor. Franc, pag. 343 : Et li offrirent par verunt.] charite du pain d'orge et de I'iaue : et li Charta ann. 1308. in Reg. 40. Chardux ne la vot prendre, ainz en ot des- toph. reg. ch. 57 : In Villa seu manso de daing pour la Viute du pain. Hinc Vpu- Sauvac, continente quindecim focos paleos toier et Vuitoier, Contemnere, in iisd. seu palea coopertos. Lioer inscriptus Cartaria, scriptus Chron. ibid. torn. 3. pag. 183 : La commenca d Voutoier: ne pas I'aimoit, ne temppre Ricardi II. Regis Angl. villas honouroit comme roine. Ibid. pag. 277 : dividit in murales et rurales : ac rurales Disoit que li enfes estoit encore trap jo- quidem ait, continere campum, pratum nes, et qtie il le convenoit Vuitoier et tenir et boscum. Sic passim in Chartis, terra souz piez. arabilis, prata, pascua, bosci, dicuntur f VILITAS, Ignavia, Gall. Lachete. Lan- jacere in villa de, etc. Jo. Fortescutus franci Pignoli Annal. Genuens. ad ann. de Laude Legum Angliae cap. 24 : Hun1266. apud Murator. torn. 6. col. 538 : dreda dividuntur per villas, sub quarum Quum sanius consilium foret intrare mare appellatione continentur et burgi atque et se parare ad helium : admiratus ta- civitates. Vittarum etenim metae, non mumen stupefactus et Vilitate prssditus mu- ris, aedificiis, aut stratis terminantur ; Red tavit consilium, etc. agrorum ambitibus, territoriis magnis, hamiletis quibusdam, et multis aliis, sicut | VILITER, Cum dedecore et contumelia. Diarium belli Hussit. apud Lude- aquarum, boscorum, et vastorum termiwig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 196 : Re- nis, quas jam non expedit nominibus desiliquias Sanctorum de monstrantiis et gnare, quia vix in Anglia est locus alialtaribus sumentes Viliter ad angulos quis, qui non infra villarum ambitus conprojiciebant. tineatur, licet privilegiati loci quidam VILLA, Civitas, Gallis Ville. Ita usur- infra villas de iisdem villis pars esse non passe videtur Rutilius Numatianus in censentur. Bracton. lib. 4. tract. 1. cap. 42

330

VIL

VIL

VIL

31. 1 : Sciendum, quod de jure gentium agris sunt termini positi, eedificia sunt collata sive vicinata, et ex qua collations fiunt civitates et villas, et ex pluribus asdificiis collatis et vicinatis, et non ex uno sedificio constructo, ut si quis in agro unicum facial asdificium, non erit ibi villa ; sed cum ex processu temporis cceperint coadunari et vicinari plura asdificia, incipit esse Villa, etc. Et lib. 5. tract. 5. cap. 28.11 : Villa est ex pluribus mansionibus vicinata, et collata ex pluribus vicinis. Quo loco pro collata, Fleta lib. 6. cap. 51. | 2. habet Villata. Vide Villeta. * VILLA ARRESTI, in qua mercatoribus foraneis licet bona personasve debitorum suorum arrestare seu manum apponere. Vide supra in Arrestum 1. VILL.E CAPITANE.E, Majores, in Capitulari de Villis cap. 19. * VILLA AD CLOCHERIUM, Paroecia, Ga.}\. Parroisse. Catal. MS. episc. Carnot. ann. circ. 400 : Pro parte capituli, extra partem episcopi et comitis, sunt in diocesi Carnotensi septuaginta dugs Villas ad clocherium, videlicet quod in qualibet villa est ecclesia parrochialis. VILL^E DOMINICALES, Dominicatas, et Indominicatae, proprie Regum vel dominorum. Villas dominicatas, quibus opponuntur Villa* vassallorum, in Annalib. Francor. Bertinianis ann. 870. Edictum Pistense cap. 5. 8 : Villas nostras indominicatas, etc. Charta Divisionis Imperil Ludovici Pii, edita a Steph. Baluzio, cap. 2 : Et insuper duas Villas dominicales ad suum servitium, etc. Poeta Saxonicus in Carolo M. ann. 785 :
Properarunt protinus ambo Ad Regem, jam turn fuerat qui forte reyersus Ad Villam propriam, quse dicitur Attiniacus.

Ubi propriam, idem valet, quod Dominicam. Vide Dominicum S. VILL.E FISGALES, Quae ad Oscum pertinent, apud Gregorium Turon. lib. 6. cap. 32. [Marculfum lib. 2. form. 52.] Flodoardum lib. 1. Hist. Remensis cap. 20. etc. [* Villas regalis fisci, apud Lambert. Schafnaburg. ann. 1070. Pertz. Scriptor. torn. 5. pag. 178. lin. 26.] f ViLL-as FORENSES, Rurales, quae a civitatibus distinguuntur. Charta Rudolphi I. Imper. ann. 1277. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 261 : Ad hasc statuimus auctoritate qua fungimur, confirmantes.... homines ipsorum proprietatis vel in prssdiis eorum modo quolibet positos, qui ad civitates vel Villas forenses, quse. erectas per omnem ipsam terram fuerint et libertati dediti, etc. 1 VILLA FRANCA, Libera, immunis a certis praestationibus et oneribus. Charta Guillelmi de Bellovidere ann. 1256* torn. 1. Hist. Dalpb. edit. Paris, pag. 67 : Volentes facere Villam francam pro nobis nostrisque successoribus concedimus plenariam libertatem quam habent et habere debent habitantes alias Villas /rancas,.... scilicet quod infra metas inferius declaratas capi vel detineri personse, vel bona ipsorum a D. de Bellovidere velquavis alia persona non possint, nisi tale eos crimen commisisse constiterit propter quod videlicet furtum, hornicidium, adulterium, falsa mensura, etc. I VILLA INGENUA, Eadem notione, in Cone. Legion, inter Hisp. torn. 3. pag. 190 : Junior vero qui transient de una mandatione in aliam et emerit hssreditatem, possideat earn integram;et si noluerit in ea habitare, mutet se in Villam ingenuam.

VILLA LEGIS, Quae legibus suis regitur, et judices suos habet, Majores et

Scabinos : Ville de Loy, in Consuetud. etc. Alias in Anglia proferunt Asserus Bononiensi art. 13. 99. [Ville de com- de Gestis ^Elfredi ann. 853. 871. 878. 885. mune, cui opponitur Ville baptice vel Matth. Westmonast. ann. 870. Simeon bateiche. Bellomaner. cap. 4 : Entendons Dunelm. ann. 887. nous pour Villes bateiches hors de commu* VILLA VIELHA, vulgo Ville-vieille. nes, car les Villes de communes ont leurs Charta ann. 1539 : Item quamdam aliam Maires et leurs Jurez.] Aresta Candelosae terram,... sitam in eodem territorio, loco ann. 1262. f. 125 : Determinatum, quod vulgariter appellato a la Villa-vielha. homines Crispiaci in Laudunesio possunt Rursus : Item aliam terram.... in eodem arrestari in villa D. Ingeranni de Cociaco, territorio de Villa-laura, loco dicta a la quas dicitur Fara, et est Villa legis, pro Villa-vielha. debitis ipsorum, per justitiam ipsius Inge1 ranni, etc. Ibidem fol. 14 : Non est pro- est VILLA URBANA, Quae prope urbem exstructa. Chartul. majus S. batum, quod Burgenses D. Regis non pos- ris Massil. pag. 103 : Et est ipse Victoalodis sunt arrestari in Villa regente se per beneficium in comitatu Aptensis civitatis, legem. In alio Arresto 20. Aug. ann. 1411. ex parte in territorio et quasdam latifunTenremondia , seu Teneraemunda in Sunt namque alibi Flandriae Comitatu , dicitur notabilis dia Villas urbanas terras, sicut prasdiximus, in territorio Villas Villa legis, habens campanam, sigillum, urbanas, aratro et tritico apt as. burgesiam, et banleucam, etc. In Hist. * VILLAM PERDERE, E civitate ejici, Betuniensi pag. 116. Vide Raguellum in ejusque privilegiis privari. Charta ann. v. Loi. * Quomodo etiam legendum, pro Ville 1338. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 657 : de lay, in Stat. ann. 1399. torn. 8. Ordi- Quicunques est presens, aidans ou confortans a occire homme ou femme dedens la nat. reg. Franc, pag. 358. art. 7. VILL.E MERGATORLE, MARCHANDLE, ville et banlieue (de Tournay) et li occiz Quae habent jus nundinarum, in Fleta murt sans parler, ne accuser le malfailib. 1. cap. 24. | 8. lib. 2. cap. 50. teur, tous les presens sont encoulpe du 30. fait | VILLA PACIS , Cujus civibus non et Perdent la ville a tousjourmais. Unde Rendre la ville, pro In civitatem licet bellum indicereyel facere, autillatas sibi injurias ulcisci. Ejusmodi est e t j u r a civium restituere, apud Math, civitas Parisiensis, ut patet ex Charta de Couciaco in Hist. Caroli VII. pag. 682. ann. 1344. laudata in Gloss. Jur. Gall, VILLAGIUM, Villa, vicus, ex Gallico voce Ville. Village. [Charta ann. 1235. apud LobiVILL^E PUBLICS, Quae ad Fiscum re- nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 385 : Bergium pertinent. Eutropius lib. 10 : Nico- nardus filius Tangui juratus dixit, quod medias in Villa publica obiit. Anonymus vidit quod avus ipsius et pater et avuncude Gestis Constantini M. : Et in Villa lus saisiti fuerunt de terris illis et Villapublica Appias vise custodiri fecit. giis, tanquam de hasreditate sua. Charta Alibi, mortuum ait Constantinum M. in ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 318. suburbano Constantinopolitano, Villa pu- col. 1-: Transtulit ad vitam ipsius dom. blica, juxta Nicomediam. Fredegarius : Dalphinas subscripta castra sua cum homiOmnes Francos, sicut mos Francorum est, nibus, fortaliciis, Villagiis, mandamentis, Bernaco Villa publica ad se venire prse- etc. Adrian, de Veteri-busco de Reb. cepit. Idem ann. 761 : Melciacum Villam Leod. apud Marten. t9m. 4. Ampl. Colpublicam incendio cremaverunt. Et ann. lect, col. 1271 : Et ubicumque veniebat, 766 : Totam regionem illam vastans, Villas fiebat magna solemnitas, et ex omnibus publicas, quas ditionis Vuaifarii erant, Villagiis occurrerunt ad eum videndum. totas igne cremare prsecepit. Sparnacus, Occurrit praeterea in Actis SS. torn. 2. prasdium publicum, in Passione S. Ber- April, pag. 348. Gall. Christ, novae edit, charii apud Camusatum pag. 69. Adde torn. 3. col. 734. apud eumd. Marten, Jonam in Vita S. Columbani cap. 19. torn. 3. Anecd. col. 1446. Menotum serin, Annales Francor. Metenses ann. 692.714. fol. 164.176.] Nicolaum Uptonum lib. 4. 754. Chronicon Hildesheimense ann. 741. de Militari officio pag. 135. Perardum etc. Vide Vicus publicus. in Burgundis pag. 313. et in Chartis VILL^ REGI^;, Dominicae, quae Re- variis. gum erant propriae. Palatia, Curtes Re1 VILAGIUM, in Statute ann. 1446. ex gissj Fisci et vici Regis, interdum nude Tabul. S. Victor. Massil. -..Super diffeVillas appellatse in Francorum Annali- rentia pannorum alborum Olandorum bus. Villas regies atque proprietates, in anno quolibet in festo S. Michaelis monaAnnalibus Francor. Bertinianis anno chis conventualibus ministrandorum, vi858. Theganus de Ludovico Pio Imp. cap. delicet unicuique de Vilagiis secundum 19 : In tantum largus, ut antea nee in gradus suos. Ubiii videntur indicari Moantiquis libris, nee in modernis tempori- nachi qui in praediis rusticis habitabant, bus auditum est, ut Villas Regias, quas ut iis excolendis invigilarent. Vide Vilaerant' sui, et avi et trilavi, fidelibus suis gium suo loco. tradidit eas possessiones sempiternas, et | VILLATGIUM, Eadem notione, Arverprascepta construxit, et annuli sui impres- nis, in Charta ann. 1445. apud Baluz. sione cum subscriptione manu propria ro- torn. 2. Hist. Arvern. pag. 734. boravit. .Unde colligitur , villas istas ^ VILLAGIUM, VILAGIUM, Mansus, praefuisse ex propriis Regum patrimoniis, dium rusticum. Charta Comit. Marchiae quando quidem Ludovici tritavorum ann. 1406 : Ad assensam perpetuam trafuere. lidem Annales Bertiniani ann. diderunt quemdam mansum suum , 867 : Vicario scilicet Salomonis Comitatum sive Villagium vulgariter nuncupatum lo Constantini cum omnibus fiscis et Villis Chuo-au-brun situm et situatum in paroRegiis et Abbatiis in eodem Comitatu con- chiaS. Aredii le Boust.... cum omnibus et sistentibus confirmat. Charta Henrici singulis ipsius mansi sive Villagii et tenII. Imp. ann. 1023. apud Nicol. Zylle- gude supradicte introitibus, exitibus, etc. sium. sic clauditur : Actum in Triburia, Obituar. MS. S. Gerardi Lemovic. fol. Regia villa, Palatio publico, etc. Eadem 20 : Martialis de la Lande nobis legavit Villas Regias nomenclatura donantur decem libras pro decem solidis levandis Weimodus, apud Miraeum in Cod. Do- et percipiendis in et super totam suam nat. piar. pag. 28. Carisiacum, in Vita partem Vilagii sui. Ibid. fol. 22 : Ex qua Lud. Pii ann. 834. Cassinogilus, apud quidem summa fuerunt empti quinque Ademarum in Vita Ludov. Pii initio, solidi in quadam terra situata in pa.ro-

VIL

VIL

VIL

331

cliia S. Gentiani prope Vilagium de la * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Vilan, Prov. paganus, rusticus agelChatre. * Charta ann. 1308. in Reg. 44. Char- larius. Vilania, Prov. rusticitas, rustitoph. reg. ch. 140 : Nos considerantes catio. VILLANI proprie apud Scriptores sevi grata servitia, guss magister Petrus Barriere, dilectus clericus noster, nobis exhi- inferipris dicuntur, qui villas seu glebae buit,.... eidem locum seu Villagium villas adscript! sunt, et vilis ac seryilis habenRasent cum domibus, terris, pratis.... tur conditionis, et ut servi in coinmerdamns et concedimus. Pariag. inter reg. cio erant, et cum villis ac praediis veniet abbat. Elnon. in Ruthen. ann. 1313. bant. Gharta Willelmi II. Regis Angliae ex Reg. 61. ch. 21 : Quia locus sive Vila- apud Ordericum Vital, lib. 6. pag. 602 : gium de sancto Paulo contiguus est terras Dedit et 16. rusticos ad ipsas decimas cusdicti monasterii, etc. Lit. admort. ann. todiendas, atque 9. Ecclesias. Dedit enim 1443. in Reg. 184. ch. 600 : Dictus testator 3. Villanos, etc. Ubi Rustici et Villani dimisit ecclesise S. Stephani de Gimello iidem sunt. Eodem lib.: Ipse quoque quoddam Villagium, nuncupatum de La- terram et Villanos, et omnes consuetudileu, situm in parrochia de Champagniaco nes de ipsis Villanis in vico Silvatico condicecesis Lemovicensis. Testam. Joan. cessit. [Charta ann. 1233. apud Kennett. Chati ann. 1482. in Reg. 3. Armor, gener. Antiquit. Ambrosd. pag. 212 : Concessi... part. 1 : Item do.... tria septeria siliginis sex virgatas terras de villenagio cum Vilmensurss S. Aredii rendualia, quae assi- lanis et eorum sectis et servitiis. Eadem gno supra mansum seu Villagium de occurrunt infra pag. 216.272. 288. et 310.] Charta Alfonsi Regis Castellae aerae 1240. la Chieze. * VILLAGIUM, Villas districtus, territo- apud Marcam in Hist. Beneharn. cap. rium. Chartul. Floriac. fol. 105. r : Po- 14. n. 6: Dono igitur vobis quindecim Viltent unusquisque existens in villa Castel- lanos, quos habeo in Angonne et in Sa, lione, conftnio seu finagio et Villagio cum omnibus juribus, quibus mihi teneejusdem parochias pressoriare ubicumque banlur jure hssreditario, ut in perpetuum voluerit. habendos, et irrevocabililer possidendos. | VILLALINUS, f. Villanus, rusticus,Britton. in Legib. Angl. pag. 78 : Nul ne rudis. Vita S. Menelei torn. 5. Jul. pag. poit estre vilein, fors que de auncienne 316 : Sicut in superioribus noster Villali- nativite, ou par reconnaissance, ne nul nus calamus descripsit. ne peut estre plus vilein de autre. Car * VILLAMENTUM, Eodem intellects un que est serfe, il est ausi serfe comme Lit. remiss, ann. 1340. in Reg. 74. Char- nul autre; car sount touts de autele contqph. reg. ch. 175 : Cum Nobilis de Bur- dition. Vilain, in Consuetud. Marchensi nino miles diceretur culpabilis de morte art. 153. Le Roman de Vacces ou de Rou Petri Arnaldi, dicti Bastol, murtro per MS. : eundem in Villamentis Paraserii , ut Et porce qu'il tollut as Villains lor labor, dicitur interfecti. Vide Villicatus in VilLes sentences et leg biens, et tout lor antre ator, etc. licus. 1 1. VILLANAGIUM , ut Vinagium 2. Occurrit passim vox Villani ea notione quomodo etiam forte legendum est. in Chartis Normanno-Siculis apud RocObituar. MS. Bellijoc. ann. circ. 400. chum Pirrum. Hunc vide torn. 2. pag. vel 500 : Berardus Bordon decanus Belli- 387. 388. etc. et Fulconem Benev. pag. .joci dealt medietatem Villanagii vinea- 341. etc. * Horum occisio apud Hannones trirum del Sauncy. Dedit pro melioramento anniversarii patris sui Villanagium Pon- ginta Turonensibus redimebatur. Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 581. v: tii Vela. 1 2. VILLANAGIUM, ut Villenagium. Vous scavez que la coustume de Haynaut est, que qui tue un Villain, puisque il est Vide ibi. VILLANI dicti sunt a villa, eo quod in chevalier ou filz de chevalier dessouz xxvj. villis commorentur, qui et Rustici, a ru- ans, il est quictes pour xxvij. blancs, ce ribus, quae excolunt et Pagenses, etc. sont xxx. Tournois. Et avecques ce, se noapud Vitalem Episcopum Oscensem. bles ou non, forfait le corps en Haynaut, Constitut. Neapolit. lib. 2. tit. 32: Villa- il nepert ne heritage, ne chastel, et a ses nus, qui in villis et casis habitat, etc. Brito noblesces. Longe humanius habentur a Wenceslao imperatore in Edicto ann. in Synonymis : 1398. ex Tabul. eccl. Camerac.: Comme Rusticus, agricola, rudus, et Villanus, agrestis, .... aucun soy disant nobles ayent use Runco, ruricula, rurestf is, villicus assint. de envayr bonnes gens paisibles des dictes cite et conte (de Cambresis), iceulx ochir, Ebrardus Betuniensis in Grsecismo : navrer et de leurs bien persecuter et deQuando mulcetur Villanus, pejor habetur, pouiller, disant qu'il leitr loist contre tels, Pungas Villanum, polluet ille manum : que il appellent, de leur volente temeUngentem pungit, pungentem rusticus ungit. raire, Villains : Nous deffendons a tous Notum apud nos proverbium. [* Dialog, et singuliers, de quelconque estat ou concreatur. dial. 51. ubi de fabula agni et dition qu'il soient, fermement et estroitelupi : Tune clamavit lupus : An loqueris, ment que il ne precedent contre aucuns furcifer, id est-Villane ? ac irruit in eum des dictes cite et conte, en offendant en et devoravit.] Capitul. Karlomanni tit. corps ou en biens, sans deffiances prece2. cap. 14 : Volumus, ut Presbyteri et Mi- dentes, lesquelles deffiances Us doivent nistri Comitis Villanis prascipiant, ne col- notefier competamment, et en icelles deflectam faciant, quam Geldam vacant, fiances mettre cause raisonnable ad ce contra illos, qui aliquid rapuerunt. [Sen- mouvans : car quiconques fera le contraire tentia Navarri Episc. Conseran. ann. ou mandera estre fait, nous le declarerons 1208. apud Marten, torn. 7. Ampl. Col- encourre paine capital et confiscation de lect, col. 93 : Possessiones etiam rustico- tous biens. rum et Villanorum S. Severi emptionis Differunt tamen Villani a servis. Petitulo et pignoris sibi vendicant violenter. trus de Fontanio in Consilio a nobis Adde Litteras Philippi Aug. Reg. Franc, edito cap. 21 : Et sache bien, ke selonc ann. 1186. torn.4. Ordinal.pag.75.Chron. Diex ke tu n'as mie pleniere poeste seur Domin. de Gravina apud Murator. torn. ton vilain. Dont se tu prens du sien fors 12. col. 645. et Chron. Modoet. ibid, les droites r'edevances ki te doit, tu les col. 1134.] prens contre Dieu et seur le peril de fame

et come robierres. Et ce kon dit, toutes les coses ke vilains a, sont son Seigneur, c'est voirs a garder. Car s'il estoient son Seigneur propre, il n'avoit nule difference entre serf et vilain, mais par notre usage n'a entre toi et ton vilain Juge fors Dieu, tant com il est tes coukans et tes levans, s'il n'a autre loi vers toi fors le commune. Adde Brittonum de Legib. Angl.cap. 31. initio. SSS" Villani iis opponuntur qui tenent per feudum, in Charta torn. 1. Hist. Dalph. pag. 94. col. 2 : Omnes autem homines Villani de toto Oysentio, praster quosdam,....-: sunt taillabiles dom. Comiti Item omnes tenentes in Oysentio per feudum, si placitum non sit determinatum, debent placitum ad misericordiam, ad mutationem tenementarii, et omnes lenentes per Villenagium, si placitum non est determinatum, debent placitum ad duplicem censum, et ad mutationem tenementarii. A Militibus distinguuntur, in Charta ann. 1026. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 161 : Omnia jura et dominia quss tarn super Militibus quam super Villanis jure hereditario habebam, etc. Chron. Farf. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 631 : Suaserunt ei ut armatam manum equitum nostrorum seu Villanorum ad nos compescendos et conterrendos in hoc monasterio faceret venire. ** VILLA.NUS, Villicus, villae oaconomus. Anastas. Mirac. S. Cyri sect. 43. pag. 470. torn. 3. Spicilegii Romani: Possessionis Villanus Taurinus erat. VILLANI SOGMANNI, Qui tenent tenementa sua in socagio. VILLANI ADVENTITII, Oui ea tenent per certa servitia et expressa ex conventione, etc. apud Bractonum lib. 2. cap. 8. S 2Villanorum rursum alii sunt aspicientes ad manerium, vel tenementum aliquod, qui scilicet ad ea spectant, et quibus adscript! sunt, ita ut cum iis veneant. Aspicere enim Manerium, et soli villani dicuntur ; res vero alias ab iis dependere. Alii denique nuncupantur VILLANI IN GROSSO, seu Villains en gros, Qui nullas terras habent, ratione quarum certo tenemento adscribantur, vel qui in curia record! se pro villanis agnoscunt. Vide Littletonem sect. 181. et seqq. 1 VILLANI PLBNARII, Qui Villenagium purum debent. Vide infra Villenagium* Chartul. SS. Trinit. Cadom. fol. 20. v: In Oistrehan habemus 29. Vilanos plenarios, etc. Villani uxor, non Villana; sed Nativa appellatur, solique viro Villani appellatio congruit. Idem Littleton, sect. 286. 5SST Id moris non ubique obtinuisse docent Statuta Widonis Aniciensis Episc. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 226 : Villanum aut Villanarn propter redemptionem non nisi per suum sorsfactum (forsfactum) et in eundem villanum qui alterius terram araverit, etc. VILLANI COLLATERII, et de Parada, apud Hispanos, de quibus ita Vitalis Episcopus Oscensis : Villani Collaterii tarn crudeli erant subditi servituti, ut etiam inter filios dominorum suorum ducerentur gladio dividendi, qui quondam, temporum conditione cogente pestifera eorumdem, contra dominos suos insurgentes, tandem composuerunt cum eis communiter, et ultranea voluntate certa tributa et conditiones supra se et suis fi-

332

VIL

VIL
gesto Parlam. B. fol. 69 : Occasione cujusdam injuries seu Villaniae dicto Girardo irrogatae, etc. Villanias seu improperia, in Gharta ann. 1338. apud Petrum Mariam Campum in Regesto 3. part. Hist. Placent. pag. 290. [Jacobi Auriae Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 578 : Dixerunt se multa opprobria, et Villanias a Januensibus recepisse.] Veins Consuetude Normannise cap. 86 : En simple ledange, se cil qui I'a dit, en est attaint, il le doit amander a la Justice, et d celui qu'il ledanga, et doit dire simplement que la Villanie, que il lui dist par follie, n'est pas en lui. Statutum Philippi Pulchri Regis Franc, ann. 1302. pro Castelleto Parisiensi in Regesto 12. Ghartophyl. Regii ch. 12: Et autel sera fait as Villanies dites entre petites personnes et batteures legeres, et en petites querelles. Vide in Villenagium. 5SP* T'iiJome^Eadem notione, in Charta Auberti Abb. Castricii ann. 1247. ex Chartul. Campan. fol. 343. col. 2. y: La femme qui dira Vilonie a autre, _si come de putage, paiera v. s. ou elle portera la pierre toute nue an sa chemise d la procession, et cele la poindra apres an la nage d'un aguillon, et cele disoit autre Vilonnie qui atourt a honte de cars, elle paieroit in. s. et li hons ausinc. Ubi conviciatoris poenam observare est. Notanda perinde est Sententia Ballivi Valesii ann. 1320. qua damnatur Isabella de Lergny pour avoir appelle Renaut Copperel puant et coqu, a faire trois processions nuds pieds, en pur corps, deceinte, desaffublee et dire devant tous quand les processions rentreroient au moustier, que les laides paroles qu'elle avoit dit dudit Renaut et sa femme, elle avoit menti, et qu'elle ne scavoit rien en ladite Teneuse qu'elle ne fust prude femme et de bonne vie. La Vie de JesusChrist MS. :

VIL

liis assignantes. Qui post compositionem hujusmodi Villani de Parada taliter nuncupatif hoc cum suis dominis inter csetera pepigerunt, ut quotiescunque domini eorum fidejussione indigeant, hujusmodi solvere sint compulsi; nee si dominus, pro quo fidejussit, indemnitati ejus voluerit providere, nunquam posted pro ipso domino fidejussione casu aliguo teneantur. Eximinus Petri Salanova Justitia Aragonum, et Martinus Didacus Daux Justitia Aragon. lib. 6. Observant, tit. de Privileg. Militum 1 7 : Item sunt quidam, qui dicuntur Villani de Parada, id est, de conventione ; scilicet Mi, qui nihil habent, nisi de bonis Infancionum, et in domibus Infancionum populati sunt cum conventione, ut semper ibi sint. Et tales non peytant in aliquo cum hominibus signi Regis, nee pro ganatis, neque aquis, ut quidam dixerunt. Ubi Salanova videtur indicare Villanos ejusmodi de Parada nuncupates, quod ita cum dominis de specie servitutis convenerint. Atqui Parada apud Hispanos, non est conventio, sed hospitium.yelpotiuspraebitio hospitii, quomodo Parata usurpatur Scriptoribus aeyi inferioris, uti suo loco docuimus. Proinde longe probabilius yidetur, ita appellatos,quod paratas dominis suis praeberent, hoc est hospitia, praestationes, et procurationes. Quod sane satis docet idem Vitalis Episcopus : Quae deveria sunt reliquiae illius pestilentis et miserabilis conditionis Villanorum de Parada ; quae in usu per dissuetudinem kabentur, Ea autem deveria, de quibus loquitur, quaeque Rids hominibus praestabantur, sunt quaedam personalia tributa, ut est panis et pullus ; et quaedam alia, quae secundum. diversas consuetudines pra&stantur a singulis domibus annuatim. In Foris Oscae ann. 1247. fol. 21: Villanus de parada tenetur fidejubere pro suo domino, quotiescumque necesse fuerit ipso domino, etc. Vide Michaelem delMolino in Repertorio in voce Villanus. * VILLANA ECCLESIA, Ruralis. Vide supra in Ecclesia. * VILLANUS Locus illi opponitur, qui jure gaudet immunitatis, quique idcirco Francus appellatur. Liber rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. ad ann. 1268. fol. 29. r : II fu atire, par I'assentement de vies eskevins et de nouviaus, que li boulengiers ki sera trouves manans au jour de le saint Remi en Vilain lieu, il patera I'amende, tele comme on le doit au visconte, et chil ki sera manans a le saint Remi en franc lieu, n'en paiera riens. *VILLANUS, Piscis genus. Tract. MS. de Pise, ex Cod. reg. 6838. 0. cap. 11: Capita, a Gallis Munier, quod circa moletrinas plurimus sit; ab aliis Villain, id est turpis ac foedus, a yictus ratione, quia stercore, cceno, sordibus 'delectetur ac vivat. t * Villain praeterea nostri appellarunt Candelabrum quoddam ligneum. Lit. remiss, ann. 1378. in Reg.113. Chartopb. reg. ch. 299 : Laquelle Margueron print en sa main un chandellier de bois, appelle un Villain. VILLANIA , Probrosa actio , qualem villani et viri ignobiles facere solent, ex Gallico Villenie, Italico Villania. Auctor Destructorii vitiorum cap. 105 : Vulgariter dicitur, Villanus ille est, qui facit Villaniam, non qui in villa nascitur. Le Songecreux :
Gens sont Villains qui Villanie font.

Item Injuria, pipbrum, convicium, contumelia. Aresta ann. 1284. in Re-

Johannis de Bosco et totius Vilani et liberi feodi Johannis Coisbel eisdem in perpetuum remanent. 1 VILLANITER, Villani more. Idem Chartul. torn. 1. pag. 171: Garnerius autem dimidiam acram francae terra? secundum consuetudinem villanx terras suse Villaniter tenebit. Id est, sub onere prasstationis, census et operarum. Vide in Villenagium. 1 VILLAR, ut mox Villare. Cone. Hisp. torn. 3. pag. 168 : Usque adcacumen montium, quas vocitant Villar Solanu. Omnes habitantes.... per Villar Masarefe, ibid, pag. 195. VILLARE, VILLAEIS, Villula, vel viculus decem aut 12. domorum, seu familiarum, in Scaligerianis: Hameau. Charta Cyliniae flliaa Deodati uxoris Bajonis Viri inlustris ann. 7. Childerici Regis, ex Tabul. Flaviniacensi : Terras scilicet Villares, cum ipsa casa indominicata, cum omnibus aBdificiis, etc. Testamentum Bertichramni Episcopi Cenoman.: Cum villare, cui nomen Pinciniaco, etc. Stephanus Monachus in Vita S. Rudisindi Episc. Dumiensis n. 5 : Hoc Villare fuit haereditas avorum suorum, situmque erat in amoena valle. Charta Caroli C. ex Archivo Gerundensis Ecclesiae: Et in pago Bisuldunensi villam, quae nominatur Baschara cum suis Villaribus, etc. Aliae ejusdem Caroli ann. 869: Villulam, quae vocatur Prunetas, cum suo Villare Domnolina. Flodoardus lib. 2. Hist. Remens. cap. 2: Childebertus etiam rex Vilfarem quendam situm in Vosogo prope fluvium Satoam, tarn ipsi quam Ecclesiae suae possidendum, instrumentis adhuc manentibus invenitur tradidisse. Et cap. 5. n. 27 : Ac portionem suam de Villari quodam cum mancipiis, vineis, pratis, caeterisque adjacentibus, etc. Vetus Charta ann. 679. ex Tabulario S. Benigni, apud Perardum : Curtiferis, Villaribus, campis, etc. Alia ann. 890. apud eumdem : Donatumque in perpeNe pour chou ne lairies rnie tuum esse volo,.... id est, Villarem inteNe me feissies Vilonnie. grum cum casas indominicatas, etc. Adde Vilaner et Villener, Conviciis insectari. Chartam 62. inter Alamannicas Goldasti Litterae Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. et alias apud Baldricnm in Chronico pro restitutione Communiae Tornac. Camerac. lib. 1. cap. 52. Doubletum in torn. 5. Ordinal, pag. 378. | 28: Et s'auHist. Sandionys. pag. 813. Catellum lib. cuns, sur la paix de la ville criee par 5. Rerum Occitan. pag. 747. 777. [Hist, Sergent, comme dit est, Villenoit ou feroit Occitan. novam torn. 2. col. 562. Marpersonne aucune, etc. La Vie de Jesus- cam Hisp. col. 772. Acta SS. torn. 6. Christ MS. : Maii. pag. 820.] Baluzium in Notis ad Concilia Narbon. pag. 70. 75. 76. et in Ensi 1'ont toute nuit gabe, Appendice ad -Capitul. num. 60. 62. 64. Et escopi et Vilan6. 75. 78. 96. 119. 144. [** Confer. Graff. 1 VILLANICUS, VILLANUS, ad Villa- Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 844. num spectans, Villani more. Villanica voce WUari.] s.ervitus, Villana consuetude, Idem quod VILLABICELLUS, diminut. a Villaris, infra Villenagium. Vide in hae voce. Villula, in Charta ann. 878. ibid. n. 110. Tabul. Roth on. : Quidam eqv.es accepit 1 VILLARUNGULA, Eadem notione.Cwm ab abbate Perenesio locum Tetguitel in villulis vel Vilarunculis earum, in Actis servitutem Villanicam, reddendo quid- consecrat. Eccl. Urgell. in Append, ad quid villani reddere consueverunt. Pla- Marcam Hisp. col. 762. cit. ann. 34. Henrici III. Reg. Angl. 1 VILLABIA, ut Villare, in Compute apud Th. Blount in Nomolex. Anglic.: ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Willelmus Maynard qui tenuit terras in Usu feud. pag. GLXXVII : Villariae S. Heurst, cognoscit se esse Villanum abba- Pauli, c. s. tis de Abbendon et tenere de eo in Ville1 VILLABITUM , Eodem intellectu. nagio et per Villanas consuetudines, vide- Charta ann. 875. inter Probat. torn. 1. licet per servitium 18. den. per annum et novae Hist. Occitan.col. 127 : In alia loco dandi maritagium et marchetum pro filia mansos duos, qui dicitur Frominio ad et sorore suaad voluntatem ipsius abbatis ilium Villaritum mansos duos. et faciendo omnes Villanas consuetudines. VILLABIUM, non semel in Foris AraVide in Villenagium. gonum. [Charta ann. 1152. inter Probat. | VILANUM FEODUM, Censui certisvetorn. 2. novae Hist. Occitan. col. 527 : praestationibus obnoxium. Charta ann. Donamus omne jus nostrum quod ha1223. in Chartul. S. Vandreg. torn. 1. bemus... in Villario S. Johannis de Villapag. 1162 : Duse partes omnium decima- longa. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. rum bladi, et omnium minutarum deci- apud Stephanot. torn. 3. pag. 686: Domarum terrarum et pomorum totius feodi navit insuper praedictus Stephanus par-

VIL

VIL

VIL

333

tern suam de pratis et Villarium Lemovi- torn. 4. Junii pag. 574 : Juraverunt Ricinum. Statuta Montis Regal, fol. 6: chardus sacerdos et tota Villatica SteTeneatur dictus dominus vicarius ire, si phani, etc. VILLATICUS , Rusticus , in Legibus opus fuerit per totam jurisdictionem dictse Presbyterorum Northumbrensium cap. civitatis et per ejus Villaria.'] * Nostris Villois et Vilois. Charta Rob. 51. T VILLATURIA, Territoria. Gloss. Isid. duels Barrens, ann. 1388. in Reg. 136. 1. VILLATUS, MS, Fori Oscae sub JaChartoph. reg. ch. 157: Toutes les villes et Villois y appartenans appendens de cobo I. Rege Arag. ann. 1247: Ad conpresent en ladite ville de Dun et a la chas- structionem et reparationem villas Villatellerie et prevoste d'icelle. Chron. S. tuum, et murorum. Sed videtur legenDion. torn. 8. Collect. Histor. Franc, dum Vallatuum. Vide Foros Aragon. pag. 335 : Et vindrent jusques aus portes fol. 145. et supra in hac voce. * 2. VILLATUS, Villae incola, rusticus. de la cite de Rains ; ce que il troverent dehors les murs roberent, et aucuns Vilois Charta Henrici VI. reg. Angl. ex Cod. d'entor mistrent tout a feu et a flamme. reg. 8387. 4. fol. 108. v: Concessimus Ubi Anna!. Bertin. ad ann. 882. ibid, potestatem.... jura quaecumque rustica vel urbana, homagia a quibuscumque lipag. 37. habent, Villulas. 1 VILLARIDS, Villicus : nisi legendum geis nostris, feudatoribus, affevatis, enfiteosit Villanus. Charta ann. 1141. inter tis, censuariis et tenenciariis, ecclesiastiInstr. torn. 2. Gall. Christ, novse edit, cis seu secularibus, nobilibus, burgensibus, col. 200 : Ego ipse Amelius dono eisdem Villatis et quaestalibus.... recipiendi. Lit. fratribus quidquid poterunt acquirere de Ludpv. reg. Sicil. ex Tabul. Massil. : fevalibus meis, et servientibus, et Villa- Inclitum principem comitem Gebennenriis ubique, et in omnibus locis. Vide Vil- sem, consanguineum nostrum carissimum, lani. cum copioso Villatorum costu compos inVILLATA, VILLETA, Adunatio plurium traturum jam pridem transmisimus. mansionum, seu villa major. Fleta lib. VILLENAGIUM, Conditio villani. Glan6. cap. 51: Inter Mansionem, et Villam, villa lib. 5. cap. 1: Placiturn est quanet Manerium est differentia ; quia Mansio doque inter aliquos, quando quis trahit esse poterit constructa ex una domo vel alium a libertate in Villenagium; vel pluribus, et sic dicitur habitatio una et quando aliquis, in Villenagio positus, sola, cum nulli sit vicina. Si autem alii petit libertatem. Cum quis autem petit mansioni fuerit vicinata,ideo propter hoc alium in Villenagio positum tanquam erit Villa. Villa vero ex pluribus mansio- nativum suum, habebit breve de nativis nibus est vicinata, et Villeta ex pluribus Vicecomiti directum, etc. Cap. 5: Pluribus vicinis ; Manerium autem fieri potest ex autem modis potest in libertatem aliquis pluribus villis, vel ex una ; plures enim in Villenagio positus deduci, etc. Adde villae esse possunt in corpore unius mane- Regiam Majestatem lib. 2. cap. 11. 12. rii, sicut et una, etc. Ingulfus pag. 860 : * Villenage, in Charta domini et abQuod si extra praedictos 20. pedes in ripis batis Britolii : Et si li dis religieux metexterioribus aquarum vestrarum, aut ex- toient les mazures qui sont franques, en tra Villata, quss communia vpfyscum ven- Villenage, etc. dicant in occidentalibus mariscis vestris, VILLENAGIUM, praeterea definitur Viletc. Geryasius Dorpbernensis ann. 1169 : lanum servitium, id est, illud, quod VilEt Missis servientibus suis per omnes lani praestant. [Hinc tenere in VillenaVillatas Angliae faciant jurare omnes gium est tenere sub onere villani servitii illos, qui ad Comitatus non fuerunt, quod mox exponitur. Charta ann. 1253. quod htec mandata cum cseteris tenebunt. ex Tabul. Sangerm. : Item Henricus fide Idem Scriptor ann. 1170 : Inquiratur de praestita in manu nostra corporali quod Vicecomitibus et Ballivis eorum, quid dictam domum ipse et ejus heredes et illi vel quantum acceperint de singulis ho- qui causam habebunt, ab ipso in Villenaminibus, etc. Monasticum Angl. torn. 1. gium tenebunt. Quam terram tenebat a pag. 583 : Extra vero hos terminos, hoc Monachis in Vilenagio, in Charta ann. sive aliarum Villatarum facere potuimus, 1232. ex Tabul. B. M. de Bono-nuntio etc. Mox : Sic enim Turkillus per Regem Aurelian.] [** Facere Vilenagium, in Cnud constituit, ut nulla Villata in al- Placit. 9. Johan. reg. Angl. Norf. rot. 9. terius marisco foderet vel falcaret sine in Abbrev. Placit. pag. 57: Willelmus licentia. Officium Coronatoris : Statim dicit quod non potest contradicere, quin accedere debet (Ooronator) et statim cartes factss fuissent, (quod libere tenet et mandare 4. Villatas vicinas, vel 5. vel tenere debet Radulfus), sed dicit quod 6. quod sint coram ipsis in tali loco. In- ipse Radulfus, numquam usus est cartis, fra : Appretiare faciant terras, blada et quia semper fecit Vilenagium et consuecat alia, sicut statim vendi possint, et sta- tudines, ita quod ipse Willelmus vendidit tim liberentur toti Villatse, ad responden- quandam sororem suam (Radulfl) pro 4. dum de praedictis coram Justitiariis. Fleta sol. et inde producit sectam, etc.] lib. 1. cap. 18. | 11: Si aliquid receperit VILLENAGIDM, Circuitus manerii vel de Villatis, in quibus fieri fecit adjura- feudi, cui villani adscribuntur. [Chartul. tiones. Adde cap. 24. | 7. [Oharta ann. Trinitat. Cadom. fol. 61: Si dederit SS. 1102. inter Probat. torn. 2. novae Hist. filiam suam extra Vilanagium dabit 3. Occitan. col. 357 : Ego praedietus Bertran- sol. Abbatissas.l Statuta S. Ludpvici : Si dus Archiepiscopus et nos praedicti cano- tes vilains achete un Fief, qui tient de nici Narbonensis sedis damus, laudamus toi franchement, et il lieve et couche en et concedimus Deo et monasterio S. Pontii ton Vilenage. (Thpmeriarium) monasterium S. VILLENAGIUM denique est TenemenAniani praedictum cum ipsa Villata cum tum villani, vel quod villano concessum omnibus junbus suis et servitiis et perti- est ad excolendum, sub onere praestanentiis. Chron. Joh. Whethamstedii pag. tionis, census, et operarum ; ita ut qui 383 : Ac etiam quod omnes honores, castra, ejusmodi tenementum possidet, hisce dominia, villse, Villatae, maneria, terras, servitutibus obnoxius sit, sive villanus etc. In omnibus burgis et Villatis nostris, sive liber. Nam liberi possunt etiam tein Charta ann. 1288. apud Kennett. An- nere villenagia, nee ei, qui liber est, Villenagium vel servitium quidquam detiquit. Ambrosd. pag. 311.] Vide Villa. 1 VILLATICA, Communitas, homines trahit libertatis, ait Bracton. lib. 1. cap. unius villae. Miracula S. Etheldredae 6. 1. cap. 8. 1. Littleton, sect. 172.

Britton. pag. 165. et alii. [** Placit. ann. 29. Edward. I. reg. Angl. Ebor. rot. 30. in Abbrev. Placit. pag. 243: Compertum est quod prasdictus Martinus, avus praedicti Johannis, adventicius fuit et sic liberae conditionis quoad prssdictum Willelmum, et eciam praedicti Robertus et Johannes, qui ipsum succiderunt de sanguine , licet servam terram tenuerunt; nee ejusmodi terra ipsos sic liberos de sanguine existentes villanos facere potest, etc.] [* Quod adeo certum est, ut rex Nayarrae domum Parisiis ea conditione obtinuerit. Charta ann. 1263. in Reg. parvo S. Germ. Prat. fol. 29. r : H. Dei gratia rex Navarrae, etc. Notum facimus quod quandam domum, sitam Parisius... in fundo et dominio religiosorum virorum abbatis et conventus S. Germani de pratis, quam a niagistro Symone de Verzellis clerico emimus, cum ipsius domus pertinentiis et appenditiis, volumus quod, tarn nos quam successores nostri, in eadem domo et pertinentiis ipsius teneamus non in manu mortua, sed ad usus et consuetudines et onera, cum aliis domibus seu virgultis aut locis ibidem a nobis seu nostro nomine emptis. Charta vero sic inscribitur : Hsec littera est quod rex Navarrae tenet in Vilenagium domum suam.'] [** vide mox : Villenagium a manu mortua, etc.] (Bellomaner. cap. 14 : Nous appellons Villenage, heritage quiesttenu de Seigneur a cens, ou a rentes, ou d champart; car de chelle qui est tenu en fief, Von ne doit rendre nule redevanceJ] Fleta lib. 5. cap. 5. | 18: Villenagium est, quod traditur villanis ad excolendum, et terra precarie dimissa, quae tempestive, et pro voluntate domini poterit revocari. Bracton. lib. 1. cap. 11. 1. ait servos, sive natives appellari, qui tenent Villenagia, et per villana servitia et incerta, qui.... yillanas faciunt consuetudines, et quidquid eis praeceptum fuerit. Charta Edw. III. Regis Angl. : Cum wardis, releviis, et escaetis, nativis et coterellis suis et eorum catallis et sequelis et tenementis, quae quondam quidam nativi et coterelli de ipso tenuerunt in Villenagio. Charta Philippi Aug. Regis Franc, ann. 1185. in Hist. Vastinensi pag. 707: Omnes feodi servientium ca.de.nt et venient ad censum in Villenagium ea ratione, quod qui domum in feodo habuerat, earn ab Ecclesia Ferrerarium tenebit ad censum 5. solid, donee aliam in terra habeat, unde 5. sol. reddat. Si autem in terra Ecclesise domum jam habet, vel deinceps habuerit, quae non sit in feodo, de ea 5. solidos reddet, sicut et alii. Domum vero suam de feodo, cum alio feodo suo, ad censum 12. denar. in Villenagio tenebit. Tabularium Campaniae ann. 1279 : Quos nos tenemus in Villenagium, id est, ad censum quidquid habemus ad Triamb. sicut alii, etc. Charta Abbatis Grassensis in Occitania in Regesto Carcassonensi fol. 34 : Abbas vero et Conventus, qui supra sumus nominati, habebimus in castris et villis propriis nostris Villenagia et burgencias, quae propter haeresim et faidimentum cadent in commissum, si a nobis teneantur quicunque dicta Villenagia , seu Burgencias, vel partem ex eis tenuerint. Si sit Miles, Burgensis, vel alius, habebimus mobilia, quae erunt in Villenagio et burgis nostris et castris, et villis propriis nostris, si propter haeresim vel faidimentum ceciderint in commissum. Charta Abbatis Fiscamnensis in Tab. Fisc. fol. 37: Concessit Roberto.... dimidium Villenagium. apud Escrutevillam tenendum de Ecclesia Fiscanensi,faciendo omne jus vel servitium, quod debelur de

334

VIL

VIL

VIL
VILLICUS. Gloss. Lat. MS. Reg. : Villicus, Actor, Exactor villse pensionum, Insularius. Papias ex Isidore lib. 9. cap. 4: Villicus, Dispensator vel Gubernator Proprie villas est Gubernator, unde a villa nomenhabet.[yillicu8,Gouverneurdeville, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] Gloss. S. Benedicti cap. de Agric.: Villicus, otxov6(Jio;. GlOSS. Gr. Lat. : Ocxov6{io? Iw\ TYJC x(i{i.Y);, Villicus. S. HJeronymus Ep. 151. Qu33St. 6 : Villicus prpprie villas gubernator est, unde et a villa Villicus nomen accepit: olxovofio? autem tarn pecunise quam frugum et omnium, quas dominus possidet, dispensator est; unde et olxovo(1.1x61;, Xenophontis pulcherrimus liber est, qui non gubernationem villas, sed dispensationem universes domus, Tullio interprete, significat. Riculfus Suessiqnensis Episcopusann. 889. cap. 15: Villici, id est, provisores villarum. [Vilicus Aquse Claudias, in vet. Inscript. apud Reines. pag. 565. quern consule.] Passim Scriptores Latini veteres, et ex recentioribus Rudolfus Presbyter in Vita Rabani Mauri, Wil. Malmesbur. lib. 1. de Gest. Anglor. cap. 2. praeterea Lex Wisigothor. lib. 6. tit. 1.11. lib. 9. tit. 1. 8. 9. lib. 11. tit. 1. 2. Capitula Carol! Magni lib. 6. cap. 120. [** 122.] etc. Sed posterioribus seculis pro eo accipitur, qui vulgo Major villas dicitur, seu is sit ad tempus, ut sunt Majores Sea-bini in civitatibus ; sive id muiieris habeant in prsediis rusticis ratione feudi. Charta Abbatis de Christa in Tabular. ; Campan. Bibl. Regise fol. 365: Institutio autem et destitutio Villici, id est, majoris' et omnium servientium villas.... erit in dispositione prasfati dom. Regis. Lambertus Ardensis : Ab Antiquo Cpmitis Wai' teri tempore, quemdam Villicum, vel Praspositum, quern antiquiora tempora Vassum suum appellant, in terra Ghis^ nensi habebant, qui de omnibus decimis et possessiunculis, quas in eadem terra possidebant, eis, ut Villicus, sufficientef respondebat, etc. Charta Adalberonis Episcopi Metensis ann. 1065 : Casterum testati sunt Abbatis vel Villici mei esse arbitrii, ut legitime et libere quicquid libuerit, sine Advocato possent placitare de terris, de domibus, etc. Joannes de BekS ann. 1322 : Ex parte sua Ballivum sive Villicum deputavit. Idem in Hereberto Episcopo : Nam antea Pontifices, aut per seipsos, aut per villicos eadem dominia ' judicaverunt. Villicus et Scabini Leodienses, apud Joannem Hqcsemium cap. 10. Villicus et Scabini de Vilvordia,ia. Gharta ann. 1232. apudMiraeum in Donat. Belgic. lib. 1. cap. 99. fCharta ann. 1140. apud eumd. torn. 1. pag. 688. col. 1: Nullus Villicus, qui vulgariter Major vocatur, etc. Adde pag. 197. 227. et Litteras ann. 1248. torn. 5. Ordinal. Reg. Franc, pag. 600. etc.] Atque hac notione passim accipitur, in Orig. Murensis Monasterii pag. 36. in Chronico S. Trudonis lib. 5. pag. 395. apud ^Egidium Monach. Aureaa vallis cap. 26. Innocentium III. lib. 33. Epist. 55. et in Ohartis variis apud Meurissium in Hist. Episcopor. Metensium pag. 437. 473. Hieron. Vignerium in Stemmate Alsatico pag. 110. 112. 118. 121.122. Petrum Chiffletium in Beatrice Cabilon. pag. 134. 156. 159.171. Ghapeavillum in Hist. Leodiensi torn. 2. pag. 54. 305. Miraeum in Cod. Donat. piar. pag. 310. Duchesnium in Historia Luxemburgensi pagin. 28. etc. [** Vide Haltaus. Glossar. German, yoce Schuldheiss, col. 1657. et Schuldheiss-amt, col. seq.] Villici conditio apud Ecclesiasti-

dimidio villenagio. M. Pastorale Eccl. Villenagium iis aliisque similibus in loParisiensis lib. 1. cap. 15. arm. 1263 : ci s idem sonat quod Feudo-firma. Vide Quam domum ipse Presbyter promisit in Feudum, et supra : Villenagium, Tebona fide, quod ipse tenebit in Villena- nementum. gium, et ipse solvet ratione dictae damns S5" Neque aliam ob causam, ut opitalliam, costumas, redhibitiones et alia nor, Villenagium opponitur proprio seu onera. Adde lib. 5. ch. 25. 26. 27. 30. 31. dominio, in Charta ann. 1205. apud 32. ubi (lej)illenagiis agilur. Tabularium Madox in Formul. Anglic, pag. 26 : Si Fossatense fol. 34. Monasticura Anglic, vero collates fuerint eis post tempus metorn. 1. pag. 148. 493. 554. torn. 2. pag. moratum aliquas terras in manerio de 138.139. Historian* Academiae Parisien- Hembiria, sive de dominio, sive de Villasis torn. 3. pag. 498. etc. nagio Episcopi, de omnibus illis terris in., T ViLANAGiyM, VILLANAGIUM, Eadera tegre decimas garbarum ecclesias de Hemnotione. Inquisitio ann. 1181. apud Lo- biria per-solvent. .Et in Gharta ann. 1291. binell. torn. 2. Hist. Britan. col. 135 : torn. 2. Hist. Dalph. pag. 43. col. 2 : AbsTerras quas tenet Alanus Brientii et Vila- que eo quod dictus dom. Archiepiscopus nag ia sunt de dominico Archiepiscopi. et capitulum (Viennensis Ecclesiae) jura Polyptychus Fiscamn. ann. 1235 : Rober- sua tarn in feudis, jurisdictione quam tus Viton tenet unum Villanagium, et proprietate et territories, seu Villenagio reddit.... servitia omnia. Ibidem : Philip- et jure spirituali, etc. Vide mox Vilnapus filius Ricardi tenet duas partes unius gium. 1 VILNAGIUM, ut Villenagium. Gharta Vilanagii. j ViLEiNAGiUM,Pariintellectu. Gharta ann. 1193. apud Kennett. in Antiquit. Petri Meld. Episc. ann. 1239. ex Chartul. Ambrosd. pag. 151 : Dedimus totam terCampan. fol. 188. v. col. 1: Notum faci- ram nostrum de Votesdun et de Westcote mus quod magister H. de Lusarchiis Ar- cum omnibus pertinentiis suis, scilicet chidiaconus Meld, in nostra prsssentia dominium nostrum cum Vilnagw. constitutus recognovit se tenere in VileiVILANIA et VILLANIA, Idem quod Vilnagium, scilicet ad censum, quidquid ha- lenagium. Tabularium S. Amantii Incubet apud Triam Bardoli. lismensis : Accepit Guillelmus Gastolius VILLENAGIORUM aliud purum, aliud de Abbate Joscelino Vilaniam deu Vilar privilegiatum. Villenagium purum est, de la Croz Bochart, cum hominio. Tabuquod sic tenetur, quod ille, qui tenet in lar. Dalonensis Abbatiae fol. 148: Davillenagio, sive liber, sive servus, faciet mus in perpetuam eleemosynam Vilaniam de villenagio, quidquid ei praeceptum supradicti loci. Observanti33 Regni Araf uerit, nee scire debeat sero, quid facere gon. lib. 6. de Munitionib. : De cpnsuedebeat in crastino, et semper tenebitur tudine licet Infantionibus regni sic proad incerta. Talliari autem potest ad prium recipere, et non dare pro aliqua voluntatem domini ad plus vel minus, Villania, et per consequens exactiombus etc. regalibus cum peteriis non teneantur conVILLENAGIUM PRIVILEGIATUM est tribuere, etc. [Charta ann. 1152. inter Proillud, quod tenetur a Rege, idque dici- bat, torn. 2. novas Hist. Occitan. col. 541: tur soccagium villanum. Eorum autem Militias meas neque Vilanias quas castello privilegium est, quod a gleba amoveri praenominato habeo vobis non authorizo. non debent, quam diu yelint, et pos- Tabul. Piperac. : Jordanus de la Rocha sint facere servitium debitum, et hujus- dedit G-. abbati Villaniam clausati post modi Sockmanni dicuntur.Gte&a? adscrip- turrem. Charta ann. 1290. ex Ghartul. titii. Villana autem faciunt servitia, sed S. Vandreg. torn. 1. pag. 185 : Je Robert determinata. Nee compelli possunt con- du Tybout.... de la volente Aelis ma mere tra voluntatem suam ad tenenda hujus- en terns de sa veuvete ai donne.... trois modi tenementa, et ideo dicuntur Li- acres de terre et une vergine a campart beri. Dare autem non possunt tene- et a Vileine que j'avois.] menta sua, nee ex causa donationis ad * VILLENAGIUM, Census ipse, qui noalios transferre, non magis quam Vil- mine villenagii debetur. Lit. remiss, lani puri, et unde, si transferri debeant, ann. 1383. in Reg. 123. Charboph. reg. restituunt ea domino, vel ballivo, et si ch. 181 : Icellui Roussel ot paroles a icelipsi ea tradunt aliis in villenagium te- lui Domas de achater le Vilenage d'une nenda. Ita Bracton. lib. 4. tract. 1. cap. sienne terre, dont ledit Chaucial fit le 38. 11. Vide eumdem lib. 1. cap. 6. 11. marchie. cap. 8. | 2. lib. 2. cap. 6. J 2. Plura de t VILLANIA, Servitium, maxi.me cui Villenagiis habentur apud Littletonem praedium alioqui liberum, obnoxium sect. 172. et sequentibus, Brittonem cap. est. Charta ann. 1128. ex Tabul. S. Epar66. et in Consuetudine Marchensi art. chii : Dedit ipse Hugo Abbas Helise Ramnulfi et Gerardo Ramnulfi nepotibus meis 147. et seqq. SKU* Villenagium a manu mortua di>- ut habeant Villaniam istius allodii ab Abstinguitur in Charta ann. 1219. ex Ta- bate S. Eparchii, ita ut reddant omnibus ta ul. Sangerm. : Recognoscimus quod nos annis in cena Domini ad mandatum paudictam domum et ejus pertinentias ex perum oblias, 11. solidos de terra et de sufferentia et speciali gratia dicti abbatis bosce. non in manu mortua, sed in Vilenagium, f VILLENATIO, Eodem intellectu. sicut antecessores, habemus. Et quidem Charta apud Madox Formul. Anglic, ea setate usus invaluit ut viri Ecclesias- pag. 419 : Cum toto claimo servitutis et tici et Nobiles terras ab aliis tenerent yillenationis quod ego vel hseredes mei in villenagium. Charta ann. 1229. ex Ta- in eis habuimus.... Ita tamen quod nee bul. S. Clodoaldi: Odo presbyter vicarius ego Aundrina, nee hseredes mei.... aliquid S. Victoris in ecclesia S. Clodoaldi reco- clamii servitutis vel Villenatioms in megnovit se tenere in Villenagium dimidium moratis Agnete et Symone.... de csetero arpentum vineae sites, ut asserit, in cen- vindicare nee exigere poterimus. siva Canonicorum S. Clodoaldi ad septem VILANATICUM, Per vilanaticum tenere, pictavinas censuales. Arrestum Magn. in Judicato Consulum Placentinorum Dier. Gampaniae ann. 1286. apud D. Brus- ann. 1153. apud Petrum Mariam Camsel tom.l.de Usu feud. pag. 155 : Pronun- pum in Hist. Eccl. Placentin. tiatum fuit, quod si in feodum teneatur, T VILLICALIS, VILLICANUS, VILLICARE, hominem de dicta terra habebit; si autem VlLLIGARIA, VlLLIOATIO, VlLLICATURA, in Villenagio, tenentem obtinebit. Sed VILLICATUS, etc. Vide in Villicus.

VIL
cos eadem fuisse videtur quae Praepositi apud Laicos. Charta ann. 1206. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 433 : Licet Praeposito justitiam exercere in homines Duds, sine Villico; et Villico similiter in homines Episcopi, sine Praeposito. 1 ViLLiCANUS, ut Villicus, in Sententia Navarri Episc. Conser. ann. 1208. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 96 : De terris rusticorum et Villicanorum, quos sine consensu abbatis in pignus accipiunt, vel emunt, decernimus quod de cetera non fiat. VILLICI MINISTERIALES. Charta Conradi Imp. ann. 1145 : Villicos ministeriales et Scabinos ponere vel deponere poterit Praepositus Marsnensis sine Advocato. De reditibus S. Remigii per Villicum et Scabinos placitabit Praepositus sine Advocate. 1 SUBVILLICUS, Qui sub Majore, seu Villico cseteris villae incolis praeest, apud Stephanot. torn. 5. Fragm. MSS. 1 VILLICA, Uxor villici, vel quae tale officium exercet. Job. de Janua.

VIL

VIL

335

jus administrate Villico committebatur. Charta Conradi II. Imp. apud Browerum lib. 3. Antiquit. Fuldens. cap. 17 : Cui primum in mandatis dedimus, ut omnes Villicationes a Laicis reciperet, et per Praepositos suos, viros honestos et religiosos officia dispensando disponeret. Alia Marcwardi Abbatis Fuld. ibidem cap. 18 : Nee mirum, nam Laid habebant inter se divisas Villicationes, et, quod volebant, retinebant.Hac inquam occasione maxima distractio primum facta est huic Ecclesias. Nam quicunque Laicorum aliquanto ternpore habebat inter manus Villicationem hujus Abbatise, optimos exinde sibi excepit mansos , epsque pro beneftciali jure in suos hsereditavit filios, ita ut aliqua Villicatio plures "amitteret hubas , quam retineret ; et Villicatio, quie debebat servire in monasterio ad 14. dies, vix 7. serviret fratribus, et quae 7. vix tres dies, vel prorsus nihil serviret fratribus. Infra: Villicationes meas Laicis interdixi, quas statim cum fratribus meis et quibusdam rustids, sicut mihi ratum et consulturn videbatur, disposui. Alia Conradi VlLLICALES CURTES , qU83 SUbSUIlt Villicis. Charta Eberhardi Bambergensis Imp. ann. 1114. apud Miraeum lib. 2. Episcopi , in Chronico Reich ersperg. Donat. Belgic. cap. 4 -.Adjicimus quoque, ann. 1154 : Tres videlicet cartes Villicales ut sicut ex sententia Principum coram cum adjacentibus molendinis, etc. [et in nobis judicatum est, nullus Villicationem Metropoli Salisburgensi torn. 1. pag. 373.] in possessionibus ad eundem locum pertiT VILLICANJE GURTES, Eadem notione, nentibus hasreditario jure teneat vel repein eadem Metropoli torn. 3. pag. 494. tat ; sed Abbas, qui pro tempore fuerit, VILLICARE. Glossae Lat. MSS. Regiae : idoneum et fidelem Villicum de familia Villicat, villam agit, vel colligit. [Villi- monasterii constiluat. Vide Traditiones care, Gouverner ville, in Gloss. Lat. Gall. Fuldenses lib. 3. tradit. 40. Sangerm. Villicari, coli, in Gloss. Gasp. T VILLIGATIO, ut infra Villicaria, idem Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. quod Viaria seu Vicaria, vulgo Voirie. MSS. pag. 343. ex Hist. Falsest. Fulche- Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Bririi Carnot.] Epist. Nicephori Patriarchae tan. col. 199 : Per omnes enim novem cirCP. apud Baron, ann. 811. n. 81 : Ego cumjacentes parrochias, hoc est quantumautem non eorum, qui possunt Villicare et cumque extenditur Lupidni Villicatio, regere hsec, sed dispositione et regimine quas etiam vulgari vocabulo Viatura diciindigentium particeps sum, etc. tur. Tabul. S. Vincentii Cenoman. : Con1 VILLICATUS, Districtus villie. Charta cessit.... terram de Paleis quam dedit Jphannis Abbat. Corbeiensis ex Tabul. Robertus filius Frogerii cum Villicatione et cum decima. ejusd. Monast. : Pro quadam terra quam ei dederat Comes Flandriae Philip* Homag. praestitum Aymer. vicecom. pus in Parrochia et Villicatu Usciae, Narbon. ann. 1273. inter Probat. torn. 4. quam terram cum nemore dicebamus no- Hist. Occit. col. 59 : Tu Guillelmus Raymundi de Burgo a nobis tenes hodie stri juris esse. Vide mox Villicatio. VILLICATURA, Munus Villici. Lamber- Villicationem sive yicariam dominationis Tenetis tus Ardensis : Ghisnensis Comes factus vicecomitalis 'burgi Narbonse Sifridus, Villicaturam sive Praeposituram pro ipsa vicaria usaticum anguillarum, villico et suisreliquit haeredibus, a quibus etc. Vide in Villicus. denuo Ardensibus usque in hodiernum 1 VILLIGATIO , Parochise districtus. diem Villicatura sive Praepositura succes- Charta ann. 1203. ex Tabul. Latiniac. : Notum facimus quod cum abbas et monasit dominis. [Diploma Lotharii Imper. ann. 1136. apud Marten, torn. 2. Ampl. chi S. Petri Latigniacensis haberent meCollect, col. 97: Prsesenti privilegio invio- dietatem in quodam operalorio silo in Villabiliter sancimus, ne jure hereditario licatione S. Petri et quod adhaerebat villici vel judices fiant, sed utrumque Ecclesix S. Furcei, etc. ministerium, id est, Villicaturae et juVILLICATIONES , Praestationes , quse werise, in potestate abbatis et gratia con- fiunt Villicis a Tenentibus. Charta Gausistat.] fredi Vicecomitis Bituricensis ann. 1012. \ VILLICATUS, Eodem signiflcatu, of- pro monasterio S. Ambrosii Bituricensi: ficium et munus Villici, seu Majoris Relinquo quoque omnes consuetudines, vill83. Charta Roberti Abbat. Corbeiens. videlicet Villicationem, stabulationem, et ex Tabul. ejusd. Monast. : Nosque Villi- ita liberum reddo eundem burgum, -etc. catum et in feodum concessimus, apposita Notitia ann. 1190. ex Tabulario Eccl. S. determinatione infra scripta. Igitur de Laudi Andegav. fol. 79 : Cum... molendiVillicatu concessimus ei unam masuram nis, piscationibus, sanguine, Villicatione, cum curtillo, et duo ruptida, porro duos etc. Tabularium S. Martini de Campis : sextarios vini de venditionibus, de banis Dedit S. Martina de Campis.... Villicatioduos sextarios, de mortua manu duos sex- nem et capturam, et omnem consuetuditarios, duos denarios de donatione terras, nem justain et injustam, quam habebant qui dicuntur de wantibus. in terra de Tullo, etc. [Tabul. S. Vincen1 VILLIGATIO, Eadem notione. Charta tii Cenoman. fol. 103: Tenetur idem Hugo ann. 1140. apud Miraeum torn. 1. pag. et ejus haeres successive omnes tallias prss688 : Quod ministeriales siti curtium sua- dicti arpenni dominis feodi omnino redrum ministeria, id est judiciarias potesta- dere, et monachi debent de cetera unum tes et Villicationes per feudum et heredi- denarium de Villicatione tantummodo tario jure vellent obtinere. Occurrit rur- reddere annuatim.} sum ibid. pag. 742. col. 1. 1 VILLIGATUS, Pari intellectu. TesVILLICATIO, Praedium rusticum, cu- tam. Roberti Vicedom. Carnot. ex Ta-

bul. B. M. de Josaphat: Leprosis de Belloloco in meis Villicatibus Carnoti xx. sol. annuatim constitutos ad faciendam eis pitanciam. VILLICARIA, Idem quod Viaria, seu Vicaria, vulgo Voirie. Regestum Castri Lidi : Ad Texuam habet Comes Villicariam, sanguinem, raptum, furtum, incendium. Occurrit ibi non semel. Charta ann. 1227. in eodem Regesto fol. 13 : Et hsec teneat de me cum omni Villicaria et cum justitia ad servitium equorum et armorum ad meas expensas, nee pro rebus prsedictis aliud mihi teneatur impendere. Ego autem ipsius augmentum facere cupiens, ipsi pro servitio suo honore scilicet et amore, augmentavi et concessi eidem Fulquero et suis hasredibus in homagium praedictam totam Senescaliam et Vilhcariam de Mota Achart, etc. Charta Fulconis Regis Hierosol. et Comitis Andegav. pro Canonicis S. Laudi : Quia.... Gaufridus Comes pater metis eisdem Canonicis dederat terram de Bulta Meduanee, cum aquis et Villicaria, et omnibus consuetudinibus terrse, etc. [Charta ann. 1265. ex Tabul. S. Albini Andegav. : Concedimus monachis S. Albini... omnem Villicariam et omnem jurisdiclionem et districtum quos habebamus in parochia de cello, Guirchiensi.] Vide Major, Viarius, Vicarius. 1 VILLIGARIA, Exactio quam Villicus faeiebat intra limites Villicariss suse. Ghartul. Vincentii Cenoman. fol. 51 : Itaque villa de Soudai remansit monachis cum prasfatis duobus mansionariis quita et libera.... ab omni exactione, scilicet fenatoribus, Villicaria et omni gravamine, in perpetuum possidenda. Ibidem : Ipse autem Galterus Villicariam habet in mansionariis extra dmiterium. Charta ann. 1269. ex.Tabul. S. Albini Andegav.: Vendidit et concessit omnes fructus quos habere poterat in pressoragiis, meseria vaeria sive vaeriis, dominiis, et Villicariis universis. | VILLIGOL.E , Habitatores villarum, rustici. Hist. Episc. Rom. MS. apud Stephanot. torn. 7. Fragm. pag. 204 : Per urbes, vicos et villas Villicolas incedebant se flagellis et loris casdentes, etc. if. VILLIPENDERE, [ Villipendere, petit prisier. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s.)] *VILLONIA, Probrum, cpnvicium, contumelia, nostris alias Vilonie. Vide in Villania. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 36 : Dictus Johannes.... tot injurias, diffamationes et Villonias verbis et aliter dicta commissario fecit et intulit, etc. Hinc Envillener pro Deshonorer, Probro afficere, in aliis Lit. ann. 1391. ex Reg. 141. ch. 145 : Icellui Perceval s'estoit mis en peine de Envillener la femme dudit Bouher. VILLOSA, VILLOSUS, VILLUSUS, Pannus Tpt^wTo?, Gallis Velu, vox Latinis nota. Glossae Lat. Gr. : Villosum, [xaUwtov. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Villosus, plain de floches ou de peaulx.] Hinc nostri Velous appellarunt pannos laneos, vel potius sericos villpsos, licet alii, ut Goldastus ad S. Valerianum Cimelenensem pag. 105. a Vellus deducat. Matth. Paris in Vitis Abbatum S. Albani : Quemdam pannum villosum, qui Gallis Villuse dicitur,.... ipsum asserens esse S. Amphibali Caracallam. Regula Templariqrum cap. 70 : In omni tempore tegmine lineo, id est, Veluso, frui bene licebit. Necrologium Ecclesise Parisiensis 17. Kl. Junii : Dedit duas cappas de cangio viridi, unum pannum sericurn, qui vocatur Veluel, et unum manutergium sencum. Concilium Senonenseann.

336

VIL

VIM

YIN
Gall. Genevrier,cuj\is usus frequens apud Medicos. * Lectoris vitium fuit, non scriptoris: Winiperum quippe exhibet Registrum 12. in Charta laudata. ^ VIMUS, Vimen, Italis Vime, Occitanis Vims vel Bims. Consuet. Brager. art. 76 : Item nullus sit ausus extra villam dicti loci et districtus ejusdem dolia tonellorum vacuorum transferre, neque mayramen, neque Vimos, neque codram. Ceremoniale vetus B. M. Deauratae Tolos. : Monachi surgent ad mandatum prioris et recipient scobas sive Vimes, et ferient super excommunicatum nudum. Vimois nqstri eadem notione dixerunt. Vide Vismeria. T VINABLIUM. Vide infra Vinoblium. t VINACEA, VINAGENUM. Vide mox 1 VINACHERI^B, ut Vinagerias infra. Testam. Johannis Gasgui Episc. Massil. ann. 1344. ex Tabul. Eccl. Massil. : Item lego.... duas Vinacherias meas argenteas. Vide Vinagium 1. 1 VINACIA, atejjupuXa, in Gloss. Lat. Gr. Papias : Vinacea, quse remanent in uvis, quando premuntur a vino. Statuta Vercell. lib. 7. fol. 150. v: Item statutum est quod si quis homo, vel aliquis de familia sua aliquas scopaturas vel letamen, Vinacias, in viis projecerit, etc. Statuta Montis Regal, fol. 208 : Et si aliquis projiceret, vel projici faceret, terrarn, fimum seu Vinaciam in aliquam viam, etc. Statuta Astens. cap. 79. fol. 33 : Statutum est et ordinatum quod ille qui intus civitate Ast. projecerit Vinaciam in via publica, etc. Vide Vinatium. | VINACIUM, Eadem notione. Gloss. Lat. Gr. Vinacium, aTe^uXov. G1OSS33 BiblicaB MSS. Anonymi ex Ugutione: Vinacium et Vinarium idem significant: sed posterius vinum quod et Vinacenum dicitur et est quasi fex totius vini et projicitur extra. Statuta Eccl. Meld, apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 901 : Prohibeant sacerdotes... maxime tempore vindemiarum, ne aliquis Christianus Vinacium vindemiarum quas Judsei caleant, retineant in aliquo modo. * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Vinacium, marc que I'en gette quant le vin est fait. Vide infra Vinatium. 1 VINAGULUM, Agellus vineis consitus. Chartul. S. Vincentii Cenoman. fol. 68 : Abbas et monachi S. Vincentii Cenomanensis fecerunt quoddam escambium cum Vitali Estallart de quodam Vinaculo sito apud Noenz.... et pro eodem Vinaculo quod Galterus presbyter de S. Audoeno eisdem monachisin eleemosinam assignavit, habuerunt quoddam jornale terras. Vide Vineatica. 1. VINADA, Gall. Vinade, in Consuetudine Marchensi, dicitur obligatio, qua qui possidet praedium villanum, seu servile, tenetur semel in anno, vinum domini cum duobus bourn jugis et carro in ejus domum deducere, nisi malit dominus quindecim solidos sibi pro hisce operis praestari, art. 138. 139. 140. etc. 192. 430. et in Arvernensi cap. 25. art. 21. [Vide Vinagium 3. et Vinata 2.] 1 2. VINADA, ut Vinagium 2. Vide in hac voce. Charta ann. 1201. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 323: Unum sextarium frumenti, et unam saumam vini ad Missus cantandas in Faezia pro redemtione animas meas totiusque generis mei, de frumentada et de Vinada, quas censualiter in terra et podio Johannis sine contradictione nuncio domus de Faezia omnibus annis prascipio reddendam. Tabul. S. Petri de Cella-froini in pago

VILLUM, to otvaptov, Petit vin, vox a 1320. can. 4. et ann. 1346. can. 2: A parte exteriori almutias de cendeto seu de Vel- Terentio usurpata. Petrus Cluniacens. veto deferre. [Vestimentum rubeum de lib. 2. de Miracul. cap. 28. de CartusienVelvet, in Testam. Job. de Newill ann. sibus : Inde est, quod pane furfureo sem1386. apud .MarfoajFormul. Anglic, pag. per utuntur, vino adeo adaquato, ut me428. Inventar. S. Capellae Paris, ann. rito magis Villum, quam vinum dicatur. 1363. ex Bibl. Reg. : Item una tpaillia Utitur semel alibi. parata de Velveto yndo ad flares lilii au* VILLUS, Qui dependet et longus est. reos. Inventar. Gallicum : Item une tou- Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. aille paree de Velluyau ynde a fleurs de ^VILMIUS, pro Ulmeus, apud Bern. Us d'or. Aliud ann. 1376 : Tunica de Vel- Pezium in Praefat. ad torn. 1. Anecd. vello ad aves auri.] Vide Monasticum pag. xvill : Exemplar fuit scriptum CamAnglic, torn. 3. pag. 176. Vulgo Veloux pidonas pro liberaria super cortice Vilmio appellamus, quam vocem a Graeco p?j- caduco in mullis passibus vetustate prsepo? deducit Cuja'cius ad leg. 4. de Ves- nimia. tib. holoveris tit. 9. lib. 11. Serica enim, T VILNAGIUM, ut Villenagium. Vide inquit, dixere prjpou?, ut nunc Galli Ve- ibi. rours. Sed aliud est vocis etymon. * VILTBAN , Jus foresti , interprete Joan. Nic. ab Hontheim torn. 1. Hist. | VELLUETUM, Eadem notione, in Gomputo Grasivod. ann. 1332 : Item pro Trevir. pag. 670. col. 2. Vide Wildbann. expensis duarum peciarum de Vellueto 1 VILTRATUS, pro Filtratus, ex filtro tractarum dom. Dalphinse apud Avenio- seu grossiori et villoso panno. Chron. nem, 39. sol. 7. den. Mellicense pag. 360 : Qui voluerit acum | VELLUTUM, in Actis S. Antonini torn. filo, duas caligas, duos calceos parcum 7. Mail pag. 682 : Operimento coloris ru- vos in testate, duos etiam mag nos Viltratos bei, vulgo dicto Velluto rosso. Quoddam in hyeme saccos, etc. Viltrum enim pro bravium Velluti rubei, in Chron. Estensi Filtrum aliquot Scriptores usurpasse apud Murator. torn. 15. col. 512. supra monuimus in v. Feltrum. f VELUTPM. Testam. ann. 1433. ex VIMARIUM, [Procella, tempestas.] ReTabul. Eccl. Massil. : Paramenta altaris ?stum Castri Lidi in Andibus f. 52. v. : de panno auri et de Veluto rubeo circumt bruiere circa cum armis nostris. Inventar. Eccl. en poeut prendre la Et poeutsans fauchier lou prendre les Aniciens. ann. 1444: Item quoddam repo- arbres ou il a bois. brisiez sans Vimaire ; arrachiez et sitorium corporalium de Veluto nigro. Oc- et se Vimaire i avient, il n'i ont riens. Vicurrit praeterea in Hist. Dalphin. torn. 2. maires est quant I'en puet voir cinq arpag. 276. et apud Acher. torn. 5. Spicil. bres chaieiz tout d'une veue. pag. 626. *Calamitas,casus quivis adyersus. Vi1 VELUTTJS, in Serm. de Vita et obitu Fregosii Abbatis S. Benigni Divion. marium glaciei, in Transact, inter abb. S. Albini et abbatis. Fontis-Ebr. ann. ann. 1540.,ex Tabul. ejusd. Monast.: Ad nos misit munus egregium trium panno- 1229. ubi et Vimarium guerrae. * VIMBRERIA, si bene scriptum aut rum sericeorum quos Velutos vocdmus, lectum, Jurisdictio qusedam videtur ; triplicis coloris. forte etiam pro Vinagiaria, jus vinagium 1 VELLUVIUM, in Cbarta ann. 1308. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. seu pedagium percipiendi. Vide mox Vi25 : Pro capitalibus sericis aut byssynis nagiarius. Arest. parlam. Paris, ann. 1323. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 305 : Velluvio intextis. 1 VELOTUM. Abstineant a.... caligis Ve- Ejusdem prsspositus Vimbrerias Burdegaloto ubicumque circumdatis, in Cone. lensis pro dicto duce (Aquitaniae) uxorem Lugdun. ann. 1449. apud Marten, torn. et familiam dicti Gombaudi a possessions 4. Anecd. col. 380. Unam casulam de Ve- prssdictorum ejecit. 1 VIMENA, Vimen, ut videtur, Vimine, i loto, in Necrolog. Eccl. Paris. MS. T VELLONUS, ut Villosus, apud Mabill. Italis. Statuta Vercell. lib. 5. fol. 127 : Item quod quilibet portonarius vel custos S33C. 3. Bened. part. 1. pag. 102. Sic porro vocabant tersoria, sive lin- portarum dvitatis et locorum teneatur jutea villosa ad tergendos pedes vel ma- rare et bonam securitatem prssstare cotnnus. Bonifacius Moguntin. Episcop. Ep. muni quod non permitteret portari in ci3 : Transmitto Villosam ad tergendos vitate, vel loco, vel etiam aho, quod sciat, pedes Dilectionis vestras. Zacharias PP. carracias, rebias, Vimenas, plantas, etc. Epist. 1. ad eumdem Bonifac. Episc. : Vide Vimus. j|c VIMETUM, [Osiere. (Gloss. Lat. Gal. Interea munuscula parva vobis direximus, id est, Villosam unam, et argenti et Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] VIMICILLUM, Crates, Gall. Claye, quia auri t ant ilium. Alia ejusdem Bonifacii, quae est 8 : Villosam ad tergendos pedes ex viminibus confecta. Mauritius Chenservorum Dei. Occurrit praeterea nay Cartusianus in Hist. Mart. subHenEpist. 74. et 95. Ghronicon Fontanel- rico VIII. Reg. Angl. cap. 10 : Educti de lense : Lintea ad manus tergendas vil- carcere, statim dejecti erant super Vimilosa. Traditiones Fuldenses lib. 2. trad. cillum, vulgariter a Hurdle dictum, et re38 : Lectaria, sive Villosi, sive manutergia, supini huic alligati fuerunt toto corpore sive camselli, sive cujuscunque sint vesti- extenso in longum. 1 VIMPLA , Velum muliebre. Vide menta linea vel lanea. VVILLULA, Ircocxtoy, in Gloss. Lat. Gr. Guimpa. Villula, petite ville,villette, in Gloss. Lat. VIMPUM. Charta Philippi Regis Franc. Gall. Sangerm. Gharta ann. 1180. apud ann. 1304. ex 12. Regesto Chartophylacii Baluz. torn. 7. Miscell. pag. 293: Quicum- Regii n. 195 -.Plumbum, stamen, seu quodque sunt Aurelianis et in suburbiis vici et cunque metallum, cineres, Vimpum, seu Villulis ejus infra quintam leugam exis- gravellam vinorum, et quascunque mertentibus, etc. ces seu mercaturas alias, etc. Videtur esse * VILLULA PR.EDIOSA, Prsedium rusti- vappa Latinorum. cum. Bulla Eugen. PP. III. ann. 1152. 5SS" Vox est contracte scripta pro Viinter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. niperum, ut legitur in eadem Charta COl. 446 : Alia qusecumque bona, sive con- edita torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. cambiis, sive qualicumque alio pretio con- 423. ubi habetur : Quodcumque metallum, quisita in Villulis praediosis. Vide Vil- cineres, viniperum, seu gravellam vinolula. rum, etc. Haud dubie pro Juniperus,

YIN
Engolism. 12. circ. saec. : Dedit Deo et S. Petro et servitoribus ejus quosdam redditus gui dicuntur Vinade, quos famuli ejus accipiebant de terra S. Petri. Vide Vinata 1. 13. VINADA. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus unam barriquam poculo sive Vinada plenum. Vinum acidum aquae mixtum pro vili plebecula, Gatt.Piquette. VINAGERIJE, Ampullae vinariae, inquibus vinum reponituradsacrificium, Burettes, Hispanis Vinogera, unde nostris vinaigrier, ampulla aceto reponendo idonea. Kalendarium Ecclesiae Lemovicensis 9. Kl. April, apud Labbeum torn. 2. Biblioth. pag. 760 : Qui decoravit sanctum Lemoyicensem Ecclesiam de 4. capellis munitis (f. minutis) novis, cum paramentis altaris, duobus calicibus, uno argenteo aurato cum armis suis, et alio ex auro, cum duabus Vinageriis, etc. [Vide Vinacheriss et Vinateriae.] 1VINAGIALIS, Vinagio obnoxius, in Charta Suession. ann. 1267 : Ex altera (parte) Vinagialis eidem ecclesiss, vel totum vinagium, etc. 1 VIKAGIALIS CULTURA, Ager vincis consitus. Chartul. S. Job. Laudun. ann. 1217 : Pronuntiaverunt quod tota decima de culturis censualibus est ecclesise nostrse, tota decima de culturis Vinagialibus est ecclesise. S. Johannis. * VINAGIARIUS, Qui vinagium seu pedagium exigit. Arest. ann. 1348.10. Jul. in vol. 2. arestor. parlam. Paris. : Robertus, dictus le Grand, pedagiarius seu Vinagiarius de Maisiaco super Auxonam,... ratione pedagii seu vinagii non soluti, etc. Vide mox Vinagium 5. 1. VINAGIUM, Idem quod Vinageriss. Acta Episcopor. Cenoman. torn. 3. Analect. Mabill. pag. 310 : Et per ipsum S. Juliana cum maxima balsami quantitate, et cum quinque palliis pretiosis, et Vinagiis argenteis et deauratis, et acerra arentea, cujus materia artificium superaat, destinavit. [Vide Vinearium 1.] 2. VINAGIUM, Preestatio certae vini mensurae pro vineis, quae vulgo domino feudi exsolvitur vice census, ut est in Consuetudine Claromontensi art. 121: Les droits de vinages deuz pour et au lieu de censives sur vignes, se doivent paier a bord de cuves, et ne peut tirer le detenteur son vin, sans avoir premierement ipaie- ledit Vinage, etc. Ejusdem Vinagii meminitpraeterea Consuetude Retnensis art. 161. et Silvanectensis art. 263. Charta Gaufredi Cqmitis Andegavor. pro Abbatia S. Sergii : Dono ergo..., Vinagium ex quatuor arpennis vinearum dominicarum. Alia ejusdem Comitis in Hist, monasterii S. Nicolai Andegav. pag. 10 : Perdonavi quoque Vinagium omnium vinearum suarum, quamdiu ipsi vel Condonati eorum ipsas coluerint, etc. Charta Gaufridi Andegavorum Comitis ann. 1135. ex Archivo Regio : Notum sit omnibus,... quod Gaufridus Andegaviss Comes, Fulconis venerabilis Hierosolymitanorum Regis filius, concessit omnibus hominibus Andegavise, quod debitores Vinagii sui, unqquoque arpento suss terras, unde ipse Vinagium habere debebat et solebat, per singulos annos proximo- die post festum S. Michaelis pro Vinagiis suis census ei reddant. Quod si ilia die non reddiderint, proximo, die sequenti et censum, et consuetam Vinagii leg em persolvent. Ac si nee censum nee legem reddere voluerint, Comes de vinea sive de terra suum velle faciet. Alia ejusdem Gaufredi Comitis Andegav. ann. 1136. pag. 71 : Vinagium omnium vinearum suarum, et foragium
VIII

YIN
omnium terrarum suarum eidem Ecclesiss concedo. Alia ann. 1162. in Hist. Castilqnea pag. 26 : Septem modios vini de Vinagio meo de Motana ad mensuram Castellionis, et illud vinum jure perpetuo possidendum concedo. Alia anno 1209. ibid. pag. 36 : Et sex modios vini in Vi'nagiis ejusdem villas. Charta Guillelmi Episcopi Laudunensis in 31. Regesto Tabularii Regii : Vinagia villarum Lavalli et Novienti, videlicet 80. modios, et 4. sextaria, et dimidium vini annui reditus. [Charta ann. 1216. ex Tabul. S. Medardi Suession.: Recognoverunt se vendidisse ecclesise B. Medardi Suessionensis decem et septem sextarios Vinagii, scilicet undecim alias et dimidium vini super vineam, etc.] Charta Beatricis Abbatissae B. Mariae Suession. ann. 1232. pro Communia Aisiaci: Sciendum est etiam, quod si forte contingat, quod homines prsedicti velint solvere Vinagium suum in vindemiis, et nos ea capere voluerimus, ipsi debent ea afferre in curiam nostrum apud Aisiacum, nee tenemur ea recipere ante medium Martium, nisi voluerimus. Neque possumus homines compellere ad ea solvenda ante medium Martium. Et qui die medii Martii in solutione Vinagii defecerit, emendaret nobis per 7. sol. et dimid. monetse patrias, et nihilominus reddere teneretur Vinagium, et nos vinagh forum apponemus, secundum quod consuevimus. Et sciendum, quod omnia Vinagia debent esse ab albo vino, sano, legali, et pagabili. Libertates concessae a Galchero Comite Regitestensi ann. 1255. villis de Raucourt et Heraucourt: Contuli adhuc eisdem et concessi, quod quicunque in dictis villis sub ista libertate et assisia manserit, vel venerit, quod ibi remaneat, et qui voluerit, libere recedat, et de omnibus, qugs reliquerit, ubicunque gaudeat absolute, ita tamen, quod duos solidos dictos assisiss solvet, et adhuc solvet Vinagium, sicut aliquis extraneus, salvo intercursu, sialiquis sit, etc. Eadem habentur in Charta Libertatum Maceriarum concess. ab Hugone Comite Regitestensi ann. 1233. Vide Alexandrum III. Epist. 32. apud Sirmondum, Sammarthanos in Archiep. Turonensib. pag. 771. 772. in Episc. Andegav. pag. 125. Monast. Anglic, torn. 2. pag. 980. etc. * Vinagia seu census vinearum, in Charta Phil. Pulcr. ann. 1306. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 285. r. col. 1. et in Chartul. Regalis loci ch. 12. * VINATGITJM , Eadem notione, in Charta ann. 1281. ex Chartul. S. Vincent. Laudun. VINAGINES. Charta Berlaii de Monsterello ex Tabulario Monast. Fontis Evraldi fol. 189 : Scilicet vineas, prata, nemus, census, Vinagines, vel quasdam alias res, etc. Ita edidit Michael Cosnierus ad Vitam B. Robert! de Arbresello pag. 178. sed vereor, ne legendum sit vinagia. Regestum Ludovici Regis Siciliae et Ducis Andegav. fol. 55 : Les Vinaiges desdits lieux, qui se paient en moustoisons. Tabularium magnum Corbeiensis monasterii : Tout li roage et li forage de ledite ville sont sien (a 1'Abbe) et li Vinages, chest a savoir de tous les vins, qui sont amene en ledite ville et vendu. [Charta ann. 1383. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 758 : Item les cens et Vinages de Chuudefosse, etc. Terrarium Insulse Adami : Au lieu de Parmainil-y a deux grands pressoirs a vin, banniers, dont a le droit de Vinage a raison de quatre seaux du vin y pressure.]

YIN

337

1 3. VINAGIUM, Idem quod supra Vinada 1. Charta Ansoldi Abbat. Compend. ex Tabul. ejusd. loci : Quisque equus harum trium villarum ad submonitionem advocati debet Vinagium ; et debent ire in Belvacensi territorio citra Tsaram, ita quod illi qui duxerint carrum vacui redibunt, et alii vinum adducent. 1 4. VINAGIDM, Vox ibrida, ni fallor, ex vinum et ayiov, Vinum benedictum, sacrum orationibus et Reliquiarum alicujus Sancti tactu, apud Tortarium in Mirac. S. Benedict! cap. 21.et43. Mirac. S. Petri Mart. torn. 3, April, pag. 719 : Petebant ut ampulla cristallina, in qua dictse erant Reliquise, perfunderetur vino; et bibentes multi ab infirmilatibus suis curati sunt Venit qussdam mulier petens sibi dictum Vinagium fieri. Mirac. B. Edmundi Cantuar. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1893 : Mulier ab inflammatione nimia sanatur sumto Vinagio.... Lijart de Castellione super Sequanam cseca illuminatur, oculis ad portam monasterii Vinagio lotis. Exstat in Ritualibus antiquis Benedictio vinagii. Vide VinaticumS. * Consuet. MSS. S. Crucis Burdeg/ ante ann. 1305: Item debet (sacrists.) semper esse paratus ad faciendum sanctum Vinagium cum Reliquiis S. Mummoli. Infra : Quando sacrista vel ejus vicarius benedicet vinum vel aquam cum reliquiis, etc. *5. VINAGIUM, Pro qualibet praestatione. Assignatio dotalitii Johan. Regin. Franc, ann. 1319. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 69 : Item pro Vinagio forestse de Vernone, quinquaginta solidos. Charta ann. 1310. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 324. v. col. 2 : Pour les Vinaiges des chevaus d'ilecques, dont chacunz resseanz qui a cheval, doit a la S. Martin d'iver quinze deniers. Charta ann. 1343. ex Chartul. S. Vine. Laudun. : Seront tenu de envoier un vallet au lieu dou droit Winage, pour dire d nos Winigeurs qu'il passent ou rapassent par lesdiz faux travers ou passages. Vide Vinagium in Guida. * 6. VINAGIUM, Pro eq quod praeter pretium corollarii vice in emptionibus conceditur, aut in domanii locationibus a ministris regiis exigitur, mercedis loco. Lit. ann. 1388. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 766. art. 10 : Qu'aucuns esleus et commis nepourront avoir neprendre sur fermier quelconque, ne autres, douze deniers pour livre pour Vinage. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 123. Chartoph. reg. ch. 181 : Icellui Chaucial fit le murchie, et ce fait ledit Roussel envoia querir un pichier de vin pour le Vinage ; lequel ilz beurent tous ensemble. Aliae ann. 1479. in Reg. 205. ch. 235 : Le suppliant dist d icellui Glaude qu'il estoit content lui laisser lesdJK pourceaulx pour quarente solz, parmi ce qu'il paieroit pinte de vin pour le Vinaige. Vide supra Stilus 2. 1 VINAGO, Avis species. Gloss. Lat.Gr. Vinago, ^ olva?. Vide alia notione in Vinagium 2. * VINAGRERIUM, a Gallico Vinaigrier, Acetabulum. Invent, ann. 1218. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 67. col. 2 : Inveni etiam in solaria primo... canistrum et Vinagrerium, novemscutellas, etc. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Vinaygriara, Prov. acetabulum. * VINAGUERIUS, Vinarius.Invent, ann. 1320. ex Tabul. S. Viet. Massil. : Item

43

338

YIN

YIN

YIN
vineis quas sunt et nominantur de Vi nata dicti loci Brageriaci. Vide infra Vineta. 1 1. VINATARIA, ut Vinata 1. Litterae Humberti Dalph. ann. 1348. inter Ordinat. Reg. Fr. torn. 3. pag. 275 : Ecclesia de Romanis sola et in solidum habuit, habere consuevit et habet in singulis cellariis seu penoribus sitis infra villam de Romanis, a tenentibus cellaria, unum quartale vini semel in anno, quod Vinataria appellatur. * 2. VINATARIA. [Vinea : Ista honpre donaverunt et istam ecclesiam et airalos et Vinataria, in cqnveniencia que sit formida ecclesia in servicio Dei. (Cartul. Conchar. Ruthen. p. 395,xii saec.)] I. VINATARIUS, Institor vinarius, Marchand de vin, Vinotier. Charta Ildefonsi Comitis Tolosae ann. 1141. apud Catellum : Vinatarii ipsius villae, qui foris ibunt emere vinum, et in hanc villam revendere portabunt, etc. [Cone. Legion, ann. 1012. can. 39. inter Hisp. torn. 3. pag. 192 : Qui Vinatarius non fuerit per forum, vendat vinum suum in domo sua sicut voluerit, per veram mensuram.] Vide Vinator et Vinetarius. * 2. VINATARIUS, Qui vinum domini in ejus dornum vehere tenetur ; quod seryitium Vinadam appellabant. Charta Guid. viceconi. de Combornio ann. 1284. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 424 : Item volumus et concedimus quod Vinatarii de Traymhaco nobis ,et successoribus noslris non teneantur ad compor* turn faciendum, nisi pro proprio vino nostro apportando. Vide Vinada 1. et Vinata 2. 1VINATERLE, Ampullae vinariae, in quibus vinum reponitur ad sacrificium, Gall. Burettes. Inventar. ann. 1342. ex Tabular. S. Victoris Massil. : Item duds Vinaterias de stagno. Duas Vinaterias argenteas, vel duas canetas, in alio Inventario ex eodena Tabulario. Vide Vinageriae et Vinajerias. 1 VINATGERI^;, Eadem notione. Inventar. Eccl. S. Martial. Lemovic. : Item duas Vinatgeriae de argenteo. * VINATERIUS, Vineis consitus, in Charta ann. 1460. ex Tabul. S. Viet. Massil. Vide Vineatus. 1 VINATICIUM, ut Vinagium 2. Charta ann. 1218. in Chartul. S. Joh. Laudun. Ch. 77 : Recognovit... se contulisse in elemosinam prsefatse ecclesiss sex modios Vinaticiorum albi vini. Occurrit iterum ibidem. Vide Vinaticum 2. I I . VINATIGUM, Vini pen.us, suppeditatio, praebitio, Gall. Provision, fourniture de vin. Charta Caroli 0. apud Mabill, torn. 3. Annal. Bened. pag. 665 : Quapropter statuimus ut ad ecclesias luminaria concinnanda et Vinaticum ac oblationes, istas res habeant concessas atqueindultas. Alia ejusd. Imp. ann. 877. apud Miraeum torn. 1. pag. 138. col. 2 : Ad Vinaticum similiter de indominicato, de vino modia XII. 1 2. VINATICUM, Eadem notione qua Vinagium 2. Charta ann. 1150. ex Chartul. Charmensi qua Goslenus Episcopus Suessionensis concedit Ecclesiae de Char mo duos modios Vinatici apud Ciriacum. Alia Nivelonis itidem Suession. Episc. ann. 1192. ex Tabul- S. Crispini in Cavea: Guido de Guni dedit eis unum modium Vinatici in vinea ecclesias S. Crispini apud Biaumont. Rursum alia ejusd. Nivelonis ann. 1183. ibid. : Unum modium vini et dimidium in Vinaticis ... apud Billi annis singulis recipiendum. Vide Vinaticium.

duos dollaires, quorum unua est asaquerius, alter Vinagerius. T VINAJERIJE, ut Vinagerise, in Inventar. ann. 1329. ex Tabul. S. Victoris Massil. nisi legendum sit Vinaterias. Vide in hac voce. 1. VINALE. Tabular. Dalonensis Abbat. fol. 104 : Cpncedimus in perpetuam eleemosynam Vinalia mansi Pollenc. Infra : Et quod requirere poteramus in , prsedictis Vinalibus. Idem videtur Vinale, quod Vinagium 2. * 2. VINALE, VINHALE, Vineaticum semen , Columellae, Gall. Jeune vigne. Charta ann. 1308. in Eeg. 42. Chartoph. reg. ch. 6 : Item emit ab Hugone Bee nobili xij. denariis Ruth, censualibus, quos sibi debebat pro quodam Vinali seu ortis de Rienvielh. Alia ann. 1311. in Reg. 48. ch. 39 : Sub hac venditione comprehends specialiter volumus...vineam cum Vinhali et campo contiguis.

1 2. VINARIUM, Vas vinarium, poculum. Necrolog. Ebcl. Paris. MS. ad calcem : Servienti de vino dantur dux candelas ad servandum et trahendum Vinaria. VINARIUS, Vinosus, qui multum vini bibit, olvoicoTYj?, 6 uoXu mvwv, in Gloss. Gr. Lat. Usurpant Lex 4. 11. et lex 25. 6. D. de ^Edilit. Edict. (21,1.) T VINARIUS, Torcular. Gloss. Lat. Gr. Vinarius, uTcoXrjvtov. In MSS. Sangerm. Lacus vinarius. VINARIUS, Qui vina vendit, institor vinarius : olvouc5XY)c, in iisdem Glossis Gr. Lat. Victor Schotti in Galieno: Inter hsC ipse popinas ganeasque obiens, lenonum ac Vinariorum amicitiis hserebat, etc. Senator lib. 10. Epist. 28 : Et idea arcarios, prorogatores tritici, vini et casei, macellarios, Vinarios, Capitularios horreariorum et tabernariorum, etc. Meiitio est apud Lampridium, ut Carports vi| VINALIA, meenyia, in GlOSS. Lat. Gr. nariorum Lugdunensium, in vet. Inscript. VINARIA, in Gloss. Gr. Lat. : OlveSv, 6 466. 7. [Prince des Viniers, qui institoriTOTCOC. Olvoqjopoc y?i, vinifera ferro.[cYita[x- bus vinariis praeest, in Statute pro iisTO>P? y^ in J ure Graeco-Rom. pag. 152. dem ann. 1373. torn. 5; Ordinal. Reg. Cella ubi vinum reponitur, in Gloss. Bi- Franc, pag. 614 : Aiant lesdis seignifians ordenne, et accoustume de tres lone et anblicis MSS. Anonymi.] VINARIUM, Eadem notione, in Charta cien temps, a. faire eslire et renouveller de Balduini Comitis Gisnensis, quae habe- commun assentement et par I'accord de tur in Chron. Andrensi pag. 459: Prseter chascun d'eulx, chascun an, un chief auterram, quae contigua est Vinario Mona- quel il out recour, conseil et advis sur les^ chorum. [** Fragment. Polypt. S. Remi- fais dessus diz, lequel ont dist et appelle gii post Irminon. pag. 294 : In Tasiaco le Prince des Viniers.] habet mansum dominicatum cum cseteris VINARIUS, Offlcium Monasticum, cui sedificiis, hortum cum arboretis, Vinario, vini cura incumbit. Tabularium Cisqetc. Charta Emmerici Ep. Wormat. ann. niense ann. 1266 : Conventus quoqite Vi1315. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 1. narium sibi eligat, et vinis prasponat, ut pag. 132 : Tradimus ortum et Vinarium fieri solet, per diversum in officio suo dunostrum cum pomcerio, etc.] [Charta ann. raturum,etc. Historia ejusdem Monaste1252. ex Chartul. Campan. fol. 295. v. rii pag. 528 : Potest autem dictus Abbas cdl. 1 : Tenet in feodo ab illustri domino officiales suos et obedientiarios, excepto Theobaldo Dei gratia Rege Navarrss,... Vinario Conventus, instituere et destituere calceiam et patellam Vinarii suide Le- pro sues libito voluntatis. Prater Vinarius cheriis et quod dictse calceia et patella dicitur apud Joan, Monachum Bertiniadicti Vinarii sunt de justitia dom. Regis num in Vita S. Bernardi Poanitentis supradicti. Charta Caroli Regentis ann. num. 18. Gustos vini, apud Bernardum 1358. ex Bibl. Reg. : Item sexdecim libras Monach. in Consuetud. Cluniac. MSS. redditus quas quolibet anno percipit do- cap. 9. ubi de ejus officio haec habet: minus Rex super Vinariis de Rogny. Gustos vini est, qui vinum recipit et custoCum... aquis, stagnis, Vinariis, viis, etc. dit, vindemia consummata, sicut granatain Litteris Henrici IV. Reg. Angl. apud rins de annona, etc. Adde Udalricum in Rymer. torn. 8. pag. 95. ubi legendum iisd. Consuet. lib. 3. cap. 19. [Vide Vineator et Vinitarius.] videtur Vivariis.] 1. VINATA, [Idem quod Vinada 2. et * Charta Hugon. dom. Brecarum ann. 1168. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ. Vinagium 2. Tabul. Aurel. : Petrus de COl, 272 : Quantum sedes abbatias et Vina- Charlut dedit mansum unum de villa quas. rii cbntinet in eleemosynam concessi et dicitur al Poi Deo et S. Johanni quidquid donayi... Qui (rivulus) juxta pratum Rai- habebat, scilicet la Vinatd, xii. denarios naldi situs est subtus Vinarium. Charts. in ortis, etc. Tabul. Vosiense: Mansits de Theob. reg. Navar. ann. 1269. ex Bibl. la Sparia Vinata vi. den.] Charta Vulreg. : Adjunxit cuidam Vinario, quod ha- grini-Comitis Engolismensis ann. 1147 : bet apud Ulcheium duos septuarios bladi Ego vero habebam in ipsa curte Vinatam, hyemails Vendiderunt priori dicti loci ita quod de singulis domibus, in quibus quoddam Vinarium, situm versus gran- inveniebatur, singulis annis sommam vini habebam, exceptis domibus cimeterii, de giam. JVINARIENSES NUMMI, Moneta ur- quibus inter me et Canonicos querela habis Vinariae, vulgo Weimar, cuius men- bebatur. Tabular. S. Eparchii fol. 95:' Et tio occurrit in Charta ann. 1293. apud in his vineis habebat Comes Willelmus Schlegelium in Dissertat. de Nummis Taglofet Vinatam, quam dedit B. Eparantiquis, etc. pag. 196. ubi varies ejus- chio, etc. [Vide Vinataria 1.1 ] 2. VINATA, ut Vinada 1. Charta Codem monetse typos exhibet. Hunc conmitat. Marchi33 ann. 1406 : Tenebuntur sule. t 1. VINARIUM, Idem quod Vinagium reddere et solvere annuatim et anno quo2. Charta ann. 1219. ex Chartul. Priora- libet prsefatis conjugibus assensatoribus tus Lehunii : Cum Vinarium quod prior et suis successoribus unam Vinatam sive et conventus Lehuni habebant inter Cur- boatam cum quadam quadrigua et cum chy et Foucheles omnino desicatum fuis- duobus bobus, et in casu in quo prseset,... Concesserunt mihi tertiam partem dicti conjuges non vellent dictam, Vinaterras in qua erat Vinarium, et ipsi duas tam, etc. alias partes de me tenebunt per censum 1 3. VINATA, Vinea, vinetum, Gallice XII. den. singulis annis. Occurrit etiam Vianoble. Consuet. Brageriac. art. 75 : in Necrolog. Abb. Heder. Vide alia no- Item, nullus sit ausus vina sua deferre tione in Vinaria. [** Hie ut eo loco le- apud Brageriacum nee in districtu ejusgendum videtur Vivarium.] dem, nisi ea duntaxat qu& crescunt in

YIN
J3. VINATICUM, ut Vmagium 4. in Mirac. S. Richarii tom.2.AnnaI. Bened. pag. 473. VINATIO, Gall. VintSe, Certa vini quantitas, quam in torculari suo percipit dominus feudi ex vindemiis tenentium et hominum suorum. Pactum inter Comitissam Campan. et Episc. Meldensem ann. 1218. in Tabul. Campan. Bibl. Thuan. f. 276 : Comitissa Campania? habet justitiam in praedicto clauso salva Vinatione Episcopi, et eo salvo, quod nullus audet removere vindemiam , donee Episcopus habuerit Vinationem swam. [Vide Vinata 1.] ^ VINATIUM, ut supra Vinacia. Constitut. Frederici Reg. Sicil. cap. 116: Idem quad procurent immunditias terrarum, maragmatum et Vinatium deferri et ejici extra civitatem prsedictam. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod.reg.7692 : Vinatium, la pel du resin. Vide supra Vinacium. VINATOR, Vini venditor. Jacob. I. Rex Aragon. in Foris Oscas ann. 1247. fol. 30 : Vinatores, tabernarii, qui emunt vinum per villas et castella, et ducunt eum per civitates, etc. Vide Vinatarius. * VINATUM, ut supra Vinagium 2. Charta Hugon. comit. Tree. ann. 1114. ex Tabul. Dervens.: Pater meus... Vinatum vinearum, quas tune ibi habebant vel habituri essent, eidem dono addidit. Vinote eodem sensu, in Ch. ann. 1270. ex Tabul. S. Mich, in Eremo: Octroyons perpetuellement esdis religieux et a leurs successeurs que de leurs vignes, ne soient tenuz a nous payer receit ou Vinote. VINCANUALAGIJE, Labiorum obtorsiones, in Glossis MSS. VINCELUNA. Indiculus superstitionum et paganiarum, in Concilio Liptin. ann. 743 : De lunae defectione, quod dicunt Vinceluna. Disjungendse voces videntur, Vince Luna, quia forte, dum Luna deficeret, superstitiosi clamarent : Vince Luna, id est, non patere te a Sole stiperari: idque ex veterum superstitione, qui Lunae deficient! ac laboranti tuendae tinnitum dabant, ut auctor est Plutarchus in ^milio, et Tacitus lib.l. Annal. Seneca lib. 7. Natural, qusest. cap. 1. etc. quod pridem docuere Criticorum filii. S. Eligius, apud Audoenum in ejus Vita lib. 2. cap. 15: Nullus si quando Luna obscuratur, vociferare praesumat, etc. S. Maxiraus Taurin. Homil. de defectu Lunae: Nam cum ante dies plerosque de yestree avaritise cupiditate pulsaverim, ipsa die circa vesperam, tanta vociferatio populi extitit, ut irreligiositas ejus penetraret ad cselum. Quod cum requirerem, quid sibi clamor hie velit, dixerunt mihi, quod laboranti Lunee vestra vociferatio subveniret, et defectum ejus suis clamoribus adjuvaret. Hue spectant etiam ista Gregorii III. PP. in Poenitent. cap. 23. et Bedae lib. de Remed. peccator. cap. 21: Vel quando Luna obscuratur, vel clamoribus suis, vel maleficiis sdcrilego usu se defensare posse confidunt. [---*Theodor. Poenitent.ed.Thorpe cap. 27.125 : Qui student exercere quando lima obscuratur, ut clamoribus suis vel sacriftciis sacrilego usu earn defendere confidunt, etc. Adde Burchard. lib. 19. cap. 5. pag. 269. v. edit. Paris.] Tune enim Lunam a Sole impeti credebant. Narrat praeterea Delrius in Notis ad Senecse Hippolytum, Indos etiamnum existimare, turn Lunam usque ad sanuinis effusionem flagellari. Vide Oct. errar. in orig. Ital. v. Glubiana. [** Grimm. Mythol. German, pag. 401.

YIN

VIN

339

An pro Vinceluna legendum Vinstrina, alias Vintrie;cuius officii, nomine feudi concessi, jura explieantur torn. 1. Hist. vel quid simile?] VINCENNARIUS, Qui curionis vices Vales, pag. 250. et torn. 2. pag. 365. idem agit, seu vicarius perpetuus. Charta quod Geolagium et Turragium. Vide in Albr. archid. Metens. ann. 1300. ex Reg. his vocibus. 3. feud, episc. ejusd. eccl. fol. 153. in VINCULARE, Ligare, Joanni de Janua ; Bibl. reg.: Cumvicarii et Vincenarii, qui in vincula conjicere. Vinculatus, ligatus, ad vitam suam debent in suis ecclesiis apud Papiam, carceri mancipatus; ocdeservire, nobis sint prsesentandi, etc. currit apud Martianum Capellam lib. 1. Vide Viceplebanus. Gregorium M. lib. 3. Epist. 31. Thuri* VINCENTISSIMUS, ut supra Victoria- biumEpiscopumAsturicensem de Libris sissimus. Joan, ab Insula de Gest. me- apocryphis,Venericum Vercellensem de morab. Franc, apud Lam. torn. 3. De- Unitate Eccles'iae conserv. pag. 34. in lic. erudit. pag. 26: Vincentissimus nos- Lege Wisigoth. lib. 9. tit. 1. 2. in Hister comes (Montis-fortis) Anglise regem toria Cortusiorum non semel, apud propulit et devicit. Vide supra Vic- Alanum de Planctu naturae pag. 288. et toriosus. alios. 1 ViNCULARijObligari, astringi.Charta * VINCENUM, VINCHENUS, pro Vintenum et Vinthenus. Libert, castri de Gut- apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. siaco ann. 1333. in Reg. 69. Chartoph. 1554 : Item, ex juramento generatur oblireg. ch. 54 : Quod consules et consiliarii gatio principaliter Deo; sed Deus non dicti loci.... possint,.... si de dictas univer- vult aliquem Vinculari ad iniquitatem : sitatis seu majoris partis ejusdem proces- ergo dictum juramentum nullomodo est serit voluntate, Vincenum seu Vinchenos servandum. IN VINCULO COMPONERE. Vide Compovel alias quotas.... levare facere. Vide in Vintenum. nere 2. VINGULATA BONA, Practicis Hispanis 1 VINCENA, pro Vintenum. Vide in hac dicuntur, qu33 hypothecae vel substituvoce. T VINGERE, Convincere. Cone, incerti tion! subjacent, apud Michaelem del loci apud Marten, torn. 4. Anecd. col. Molina in Repertorip Foror. Aragon. 156 : Diffamati fama publica vel verisimi- Vide Foros Aragon. lib. 6. tit. de Rebus libus indiciis super crimine aliquo, de vinculatis, et Observantias Regni Araquo Vinci non possunt, moneantur semel, gon. lib. 5. eodem titulo. VINCULATORIUM, 6s(T(j(.<mjpiov, Career, secundo et tertio, ut confiteantur et sat isfaciant. in Vita S. Eutropii cap. 12 : Cum ego et comprehensi beatissimi viri in Vinculato\ VINCHATA, Mensurae species videtur. Charta Joffredi Comit. Engolism. rium duceremur, etc. ex Tabul. S. Eparchii : Relinquo ad baj VINGULATIVA GusTODiA, Eodem insilicam S. Eparchii de tali tributo tellectu. Gesta Trevir. Episc. apud Marquod de Ponte Bossellis, quod parentes ten, torn. 4. Ampl. Collect, col. 395: Quas mei habuerunt, hoc est, de asinarios qui Rex nudiens, nuntios secum misit, qui portant salem de Vinchatas, de homines eum cancellarium cum litteris cepequi portant ad collum palmatas. runt, et Vinculativas custodies addixe* VINGHINA CASEI, Corbis viminea, ut runt. * VINCULATIO, Vinculum, catena.Vita videtur, in qua caseus ponitur, apud Bern. Rubeum in Monum. eccl. Aquilej. S. Solen. torn. 7. Sept. pag. 70. col. 1: cap. 74. col. 747. Italis, Vincheto, ager Tarsius jam triennio carcere situs et vincula ferrea collum, manus et plantas ita viminibus consitus. exclamavit voce magna di| VINCIALES. Excerpta Caesarii Hei-adstrictus sterbach. apud Leibnit. torn. 2. Script. cens : 0 pie Solennis,.... erue me de hac Brunsvic. pag. 523: Tempore discordise Vinculatione. inter Ottonem et Philippum, in orato| VINDAGIA, Vindemiae, Vendanges. rium S. G-oari confessoris... ftrmissimum, Litterae Richardi III. Reg. Angl. ann. turn propter situm loci, turn propter Vin- 1483. apud Rymer. torn. 12. pag. 208 : ciales se, suaque transtulerunt. Ubi le- Concessimus eidem Thomas unum dolium juxta gendum videtur Provinciales. Vide Pro- vel duas pipas vini Vasconise vincialis. quod Vindagia se habent. Vide Venda* VINCLE, Vasis genus. Invent, ann. gium 3. 1 VINDEMERE, Vindemiare, Vendan1419. ex Tabul. monast. Montisol. inter schedas Mabill.: Unum Vincle cristalis, ger. Notitiavetus ex 2. Chartul. Campain quo portatur Corpus Christi. niae apud D. Brussel torn. 2. de Usu VINGONEUS, Monetae species. Charta feud. pag. 737 : Dominus Noerii nullam ann. 1481. in Pomer. diplom. pag. 186: justitiam habet in banno vini vendendi, Quatuor marchis Vinconeum tantum mo- nee in banno vindemiarum Vindemendaderni valoris a prsedicto monasterio rum. realiter sibi solvendum reservamus. Vide 1 VINDEMIA, Racemi, vindemiarum collectio, Vendanges eadem notione Vintenus. 1 VINGTUM, f. Idem quod Proprium, usurpamus. Charta ann. 1261. ex Charalodis. Vide supra Subvincta. tul. S. Vandreg. torn. 2. pag. 1391: Et 1. VINGTURA. Galbertus in Vita Caroli ego dictus Joannes aut hxredes mei teneComitis Fland. n. 177. praelium descri- mur bonam Vindemiam afferre ad presbens: Ibique dejectus est Comes Frideri- sorium dictorum Religiosorum de Gallon, cus, et contra ilium vinctus Riquartus ex et in dicta pressorio Vindemiabimus prseWoldman in priore Vinctura ; plures fatum vinum ad custus meos. Occurrit quippe et inftnitas fiebant in invicem Vinc- praeterea in Litteris Johannis Reg. turae ; tandem gladiis contendebant. Sed Franc, ann. 1351. torn. 4. Ordinat. pag. legendum videtur junctures, id est, com- 88. missiones in praeliis. 1 VINDEMIALIS PULLUS, Qui vinde1 VINCTURA. Tabul. Arabian.: De uno- miarum tempestate solvitur. Polyptyquoque equo quern habet homo in Vinc- chus Fiscamn. : Solvit pullos 3. cum tura persolvit xil. garbas et dimidiam : ovis 15. et alios pullos Vindemiales cum ^ Me vero qui equum non habuerit 10. ovis. Forte Vectura. 11. VINDEMIARE, Vindemiam preme* 2. VINCTDRA, si tamen non est vox re. Locus est in Vindemia. factitia, Vinctorum custodia, nostris * 2. VINDEMIARE, Fructus quoslibet

340

YIN

YIN
Cenoman. : Presbiterium totum habebunt supradicti Monachi mortuoprsesente presbitero nomine Gaufredo, quo mortuo possidebunt monachi Vindragium. Ibidem : Dedit... quidquid in ecclesia de Attiniaco videbatur habere, videlicet totum altare et omnia primitiva, ac sepulturam, decimasque omnium leguminum, nee non Vindragium ecclesias. Gharta ann. 1070. ex eod. Tabul. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 481: Concedo Vindragium videlicet ecclesias, panem, et candelam, et sepulturam, et omnes primitias. Unde Vindragii nomine, quod casu obvenit signiflcari videtur, Gall. Casuel. 11. VINEA, Villa, Abortus, notione Romanis usitatissima. Gharta ann. 1176. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, novas edit. col. 46 : Hssc charta fuit laudato, et firmata in quadam Vinea juxta Perpinianum. 1 VINEA QUABTONEBIA, Ex qua Quarto percipitur. Vide Quarto 7. 1 VINEA quae ad quintum racemum, hoc est, ad quintain partem excolitur, in Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 97. col. 2. T VINEA SALTS, pro Vena, Gall. Veine. Charta ann. 1065. inter Probat. Hist. Tullens. pag. 75 : Apud Medianum-vicum Vineam unam salts, cum sesso. Neque enim raro ceperiuntur salis fodinae in dioecesi Tufiensi. f 2. VINEA, Machina tectoria, compacta ex lignis trabibusque in modum cratis contextis ; lateribus etiam vimine crudisque coriis obfirmatis, ne jactis desuper saxis telisque perfringatur. Vtnea dicitur,.quia ad vineae vitiferaa similitudinem et texturam accedunt. Hujus constructiQnem usumque describit Vegetius lib. 4. cap. 15. Vide Carolum de Aquino in Gloss, milit. * 3. VINEA, Praestatio certae yini mensurae pro vineis, vel ex ipsis vineis decima. Arest. parlam. Tolos. ann. 1287. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 85 : Item de petitione eorumdem (consulum) petentium, quod non possint perturbari capiendo Vineam in camino ex qua fuerint ponderatas, sed quod deymerii percipiant decimam in vineis dictorum hominum. Vide supra Vinagium 2. et Vinatum. * VINEA PB^GNANS, Machinae bellicas species. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 24 : Vined est machina habens in se aliam parvam machinam, per quam transit super pontem ejus Vinea praegnans per seipsam indictitur. Vide Vinea 2. VINEALE, BiNiALE, Ager vineis consitus, vel plantandisidoneus. Charta ann. 1158. in Tabulario Casauriensi: Deinde cannabinam meant cum Biniale eidem cannabinse adjacent. Alibi Vineale habetur. Alia ann. 1163: Unam petiam de vinea et unam canapinam, et unum Viniale in loco, qui dicitur... cum arboribus suis. Charta Odonis Episc. Carnotensis ann. 975: Dedit ad eundem locum terram Vinealem 20. solidorum, quas est proximo, civitati Carnotinae. [Gharta ann. 1233. apud Cencium inter Census Eccl. Rom.: In domibus, casalinis, ortis, canapinis, vineis, Vinealibus, arboribus fructiferis, et infructiferis, etc. Vide Vinearium 2.] VINEARE CAMPUM, Vineis conserere, in Pacto ann. 1246. inter Thomam Gomitem Sabaudise et Abbat. Pinarolensem : Habeat et planum campum, quern similiter Vineare possit. 8 Viner, vitem colere, propagare, in Lit. remiss, ann. 1469. ex Reg. 197. Char-

VINDICES, Exactores, exactioni tribucolligere. Charta ann. 1151. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. torum prsepositi; qui ea a provinciali318: Quod ipse Landolfus easdem terras bus exigebant, et singulis civitatibus edrumdem ecclesiarum et beneficia eo- eo nomine praefecti erant. De his agunt rumdem presbyterorum iterum invasit, et Novelise Justiniani 38. 124. 125. 128. per sues ministros Vindemiari fecit Chronicon Alexand. pag. 785. Evagrius Quod jam dictus Landolfus cum primis lib. 3. cap. 42. Eclog. Basilic. 58. Gyrilnegare vellet, tandem confessus eat mi- lus Scythopolitanus apud Alamannum nistros suos arbusta suo prascepto Vinde- ad Procopii Arcana pag. 100.1. editiomiasse. nis, etc. VINDEMIARII , Vindemiatores, VenVINDICIUM, Vindicta. Gl. Gr. Lat. dangeurs. Occurrit in Vita S. Joan.Episc. MS. : 'Ex8tx75<K<;, Defensio, Vindicium, Tragur. vindicta ; in edito Vendicium. "ExStxoe, 1VINDEMIATIO, Vindemia, Actio col- Defensor, vindictor. Eulogius lib. 1. Meligendi racemos. Oharta Gonrardi Ab- morial. Sanctor.: Stimulator zelo ultionis bat. Praemonst. ann. 1222 : Et ad aug- cohors iniqua gentilium, celerisque animentum hujusmodi coactionis Vindemia- madversionis emergit Vindicium in obtionem hujusmodi vineas impediret. trectatores sectse suss. Utitur etiam lib. 1 VINDEMIATOR. Non raro occurrit 2. cap. 1. [Vita S. Perfecti torn. 2. April, ilia servitus qua aliquis tenetur homi- pag. 586 : Nam celerem ad Vindicium sui nes, qui foenum, vindemiam, aliaque militis ultionem effundens, etc.] VINDICTA, In vindictam dari. Decretio colligant, domino subministrare. Tabul. S. Albini Andegay. ann. 1098: Conces- Chlotarii II. Regis cap. 10 : Si servus sit quasdam ineptas consuetudines ante admonitum dominum defuerit, capiquas in domo ilia habebat, Vindemiato- tale dominus restituat, et de servo faciat rem scilicet, fenatorem, hospitalitatem, cessionem, et cum inventus fuerit, detur in Vindictam. Id est, judici tradatur, ut etc. * Vendengeor, eadem acceptione, in poenam de eo condignam exigat. Chartul. archiep. Bitur. fol. 126. v : HaT VINDIGTA SANGUINIS, Alta ut vobebunt abbas et conventus unum servien- cant, seu suprema justitia. Charta ann. tem de ligiis hominibus abbatias qualem- 1226. apud Ludewig. torn. 1.Reliq. MSS. cumque voluerint, liberum et absolutum pag. 37 : Cum Vindicta sanguinis et senab omni consuetitdine et exactione, vide- tentia capitali, et cum omni libertate et licet ab omni tallia seu touta de charroy, utilitale, sicut eas pater noster in sua de feneor, de Vendengeor, etc. Vendenge- habuit potestate. 1 VINDIGTA, Mulcta, ut videtur. Anresse, pro Vendangeuse, in Lit. remiss. ann. 1397. ex Reg. 152. Chartoph. reg. nal. Genuens. Oberti Cancell. apud Muen. 195 : Entre les autres vendengeurs rator. torn. 6. col. 340 : Nam prsefati conet Vendenger esses et hotteurs, y estoit soles rempublicam satis honeste tractanune baisselette qui s'esbat volentiers etc. tes, fecerunt collectam infra urbem nd&1 VINDEMNIA, pro Vindemia, in In- tram denariorum vill. per libram, excepstrum. ann. 1366. inter. Ordinat. Reg. tis denariis (sic) plebium, Vindictarum et navium. lidem Annal. Ottoboni ibid, Fr. torn. 5. pag. 228. VINDENATES, (Termini species, cujus col. 364 : Quum in civitate consules communis assignassent ac concessissent usus in flniendis agris.] Vide Area 1. 'T VINDERE, Vendere, in proprium potestatem Vindictarum exercendarum, concedere. Charta ann. 845. in Append, &tc ad Marcam Hisp. col. 781 : Sic placuit 1 VINDICTOR, Defensor, fxStxo?, in mihi et placet et propria mea hoc elegit Gloss. Lat. Graec. Vmdex, in MSS. Vide bona voluntas ut tibi fllio meo Berane Vindicium. Vindere deberem, sicuti et Vindo, in su1 VINDIGATUS, pro Vindicatus. Locus burbia Elenense, in pago Russulionense. est in Elitigare. Vide in hac voce. Vindo tibi in ibidem loco villas duas, etc. j VINDIGESTE, TOC Iv awtaS^'?* ?P<*^ [In carta cerdanica anni 989. ap. YjiocTa, in/ Gloss. Lat. Gr. Leg. Vindiciae. Mus. Arch. dep. p. 38 : Ooncedimus Vide Festum. 1 VINDINIA, pro Vindemia, in Tabul. tibi similiter ipsa tercia parte abendi, Camalar. : Mansus Rigaldenchus debet Vindendi, donandi. ] octo sextarios annonas, et civatas in. emiVINDICABILE, Passibile, Papias. *VINDICARE, Usum habere. Mirac. nas et recetum, et in Vindinias pro carS. Germ. Autiss. torn. 7. Jul. pag. 263. reio xii. den. col. 2 : Tanquam seneus (Nonninus) diri1 VINDOGINENSIS MONETA. Vide in guit; ita ut nullum membrum posset ulla- Moneta Baronum, suo ordine. tenus Vindicare out vocem emittere. VINDRAGIUM. Tabularium Vindocinense ch. 204 : Concessit etiam Dom.Har| VINDICATIO, Redemtio praedii, Gall. Retrait. Charta ann. 1288. apud Lude- duinus, ut post obitum Presbyteri Vinwig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 429 : Re- dragium deveniret in manus Monachonunciantes ex nunc pro nobis et quibusli- rum, et ad votum suum quemcunque velbet nostris successoribus omni dominio let, haberet Presbyterum. Et Charta 210 : omnique Vindicationi,seu juri quod nobis Presbyteratum, quod vulgo dicitur Vinipsis, vel nostris successoribus aut hasredi- dragium. Vide in Vineragium. S5S" Junioragium probabili omnino bus competeret in iisdem, aut competere conjectura emendat Vir doctissimus in cuipiam videretur. * Rectius, ni fallor, Jus quodlibet in voce Junior, ubi post Vassorium putat rem aliquam, quo quis illam venditam esse quamlibet Ecclesiam, seu potius vel dimissam reclamare et sibi vendi- Ecclesiae curam, quae a personatu deca,re potest. Vengement, eodem sensu, in pendet. Correctioni simul et interpretaStabilim. S. Ludov. cap. 41. torn. 1. Or- tioni lubens assentirer, nisi alibi, nee semel, haec vox occurreret diyersa nodinat. reg. Franc, pag. 289. T VINDIGATRIX, Ultrix, Vengeresse. tione. In Chartulario Dunensi VindraCharta ann. 1256. apud Rymer. torn. 1. gium deflnitur feudum presbyterale. pag. 591 : Placeat igitur vestrss Excellen- Charta 23: Fevum presbyteralem quod Vindragium vacant ut Vindragium tise talem medelam apponere ad castigationem dicti ballivi, quod non oporteat illud et capellaniam simul ecclesias de nos, ad ejus transgressiones, manum ap- Montiniaco nobis auctorizaret. Strictiori ponere Vindicatricem. sensu usurpatur in Tabul. S. Vincentii

YIN
toph. reg. ch. 88: Laquelle vigne j'ai podee, fossee, Vinee, et gouvernee. Vinum vendere seu tabernam tenere sonat, in Charta ann. 1335. ex Reg. 63. ch. 401: Lequel prevost, jure et gouverneur avoient ordene, establi et defendu que nul ne Vinast ne vendesist vin en cite de Tournay, fors que la ville tant settlement, et avoient defendu a toute maniere de gent que il ne Vinassent ne vendissent vin. 1 1. VINEARIUM, Ampulla vinaria, Gall. Burette. Tabul. Monast. S. The9fredi in Velaunis : Vinearia stagnea, id est ampullae, vinumet aquam continentia, etc. Vide Vinagium 1. 1 2. VINEARIUM, Ager vineis consitus, idem quod Vineale. Charta Willelmi Oomit. ann. 806. inter Probat. novae Hist. Occitan. torn. 1. col. 34: In Montenigro mansos quinque, cum toto Vineario, quern vacant Oliveto. Vide Vinarium in Vinaria. VINEARIUS, Qui vineas servat. Magn. Pastorale Eccl. Paris, ch. 21. ann. 1259 : Messarii autem et Vinearii in dicta villa ponentur. [Gharta Philippi IV. Reg. Franc, ann. 1293. apud Thomasser. in Biturig. pag. 65: Prohibemus etiam, ne deinceps Vinearii ponantur in vineis, sed gardas reddentur die, quam statuerint hii quibus debentur.] * Nostris Vlgnier. Libert, villas de Chagny ann. 1282. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 380. art. 1: Les Vigniers et les missiers pour garder les vignes et les blefz, etc. Lit. remiss, ann. 1402. in Reg. 157. Chartoph. reg. ch. 263 : On a accoustume, quant aucuns robent les roisins es vignes, pour appeller les Vigniers de crier aux chenilles. Messiers et Vingniers, in Charta ann. 1311. ex Chartuj. Regalisloci ch. 30. Vingneur, in Libert, villse de Tanay ann. 1362. torn. 6. earumd. Ordinat. pag. 61. art. 13. Vide infra Vinyogalarii. 1 VINEARIUS, Qui vineam colit. Tabul. Casaur. sub Carolo et Pipino Regibus : Cons tat me... veudidisse tibi Aderisi sculdasio cartularios et Vinearios in loco qui dicitur in Vico. VINEATICA, vel VINEATICA TERRA, Ager vineis consitus. Tabularium Casauriense : Omnes ipsas res genitoris nostri inter cultam et incultam, et silvam modiorum centum, et terra, quae est Vineatica solidorum 30. per tremissos vites palorum centum. Alibi: Et sunt ipsae res.,, inter terram cultam et incultam, et vinese et Vineaticx et silvae per singulas petias exunatae insimul faciunt modiorum quatuor centum. Vide Vineale et Vineatus. VINEATOR, Uguti9: Vinitor, qui vineam custodit, quasi'Vineator, etc. Vide Vinitor, et Vinearius. Chronicon Beecense ann. 1347: In eodem capitulo elegerunt unanimi consensu D. Robertum de Clarobecco, tune Vineatorem Seed in Francia,... in Abbatem. Videtur ibi mendum subesse. An Visitatorem ? $$m~ Officium f nit apud Monachos, cui scilicet vinearum vel vini cura demandata erat, ut discimus ex Charta ann. 1248. in Hist. MS. Monast. Beccensis pag. 615 : Si quid vero damni dictus Joannes, vel ejus servientes intulerint occasione vise quam sibi liberam per masuram praefatam voluit reservari eundi causa ad vineas suas, vult et concedit ut ad arbitrium Vineatoris eorumdem Religiosorum qui pro tempore fuerit, debeat emendari. Vide Vinarius et Vinitarius. 1 VINEATUS, VINEATA TERRA, Ager vineis consitus. Chron. Farf. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 444 : Dedit in

YIN

YIN

341

hoc monasterio unam petiam terrss Vi- seo Vieutrage, ut cqlligitur ex locis launeatam. Unam petiam terras arativse et datis supra in Vecticare. Vineatse, in Charta ann. 1328. inter ProVINERATICA, Eadem notione, si bene bat, familiae de Gondi pag. 87. Statuta auguror, in veteri Charta Italica apud crimin. Saonae cap. 42. fol. 94 : Nee quis- Ughellum torn. 5. pag. 1538 : Vinum pro quam possit, nee prassumat in aliquo Vineratica decimatge octo. Perperam horto, jardino, viridario, catnpo, aut ali- enim editum vivaritia. Sed malim leg. qua alia terra Vineata incidere, etc. Vide Vineatica. Vide in hac voce. Vineale et Vineatica. VINERICIA. Charta Caroli M. in Actis | VINEATUS, Ad modum vinese acupiEpisc. Cenoman. pag. 266 : De Vinericiis ctus. Visitatio Thesaur. S. Pauli Lon- quoque et perdonato, de pastionibus et din. ann. 1295 : Casula Alardi decani de pascuariis, etc. Perperam edit. Vivericiis, nigro sameto, dorsali et pectorali optimi in Vita Aldrici Episc. Cenoman. pag. aurifriqei Vineati. Vide Vignetse. 31. [et Umericia ibid. pag. 144. torn. 3. 1 VINECUM, Idem quod Vinagium 2. Miseell. Baluz. Ubi Vinericia idem esse Charta ann. 1131. inter Probat. torn. 2. videtur quod Vineale, Vineatica. In senovae Hist. Occitan. col. 460 : Censum de quentibus vero Vindemiam ipsam, id Vineco et de calcheriis, et mortuorum le- est, vindemiarum tempestatem seu colctos,... habeat. Vide Vinetum. lectionem signiflcat.] [** Guerardo in *VINEMIA, Vindemia. Charta ann. Glossar. Irminon.: Servitus devehendi 1221. torn. 1. Hist. Cassin. pag. 317. col. vindemiam collectam vinumque recens 1 : Et in tempore messis et Vinemise duos factum, turn tributum pro ilia praestatione redimenda.] [Codex censualis Irmidies et cordiscum. * VINENA, Vinea, ager vineis arbori- nonis Abbat. fol. 40. v: Facit Vinericiam busque consitus. Bulla Greg. IX. PP. cum duobus animalibus. Fol. 41: Facit ann. 1230. apud Murator. torn. 2. Antiq. curvadas sicut ceteri et Vinericiam cum Ital. med. aevi col. 35: Item curia pro uno bove. Fol. 61 : Faciunt dua carra ad qualibet mansa debet accipere de Vinenis Vinericiam et ad magiscam dua carra. unam cistram inter uvas et alias fructus. Denique fol. 62. v: Solvunt de capite t VINEOLA, diminut. a Vinea, in Te- suo sol. in. et denar. in. faciunt angaRestam. Bertichramni Episc. Cenoman. riamad Vinericiam.] Polyptychus S. dies migii Remensis : Facit ad pratum apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. 112. 3... facit Vineritiam et carrum, aut donat Viniola, ibid. pag. 121. et in Charta Ludovici Pii ann. 836. apud Marten, torn. den. 6. Alibi: Et solvunt... ad substratum et materiamen car. 10. de Vineritia aut 1. Ampl. Collect, col. 96. Polyptychus Florias|c [ In Bassao mansellum i. cum car. 5. :aut solid. 10. quisque (mansus) de unus Vineolls. (Constit. Concil. Pist. an. censis Solvitest, pro bove solidos 2. et hostileso, id 864. Mus. arch. dep. p. 30.)] areas 2. aut solid. 4. multones 2. dut sol. 1 VINERA, Vinea. Charta libertatum f . solvit inter Vinericiam et pascionem de S. Palladii ex Cod. MS. Coislin.: Nullo vino mod. 6. etc. vero tempore aliquis equitando veniat in ] VINERITIA, Idem yidetur quod ViVinera, nee etiam pedes postquam Vineras neragium, nisi forum intelligas ingquo fuerint fossae. venditur. Regest. Episcopat. Nivern. VINERAGIUM, Tributum pro vino, ann. 1287: Episcopus habet terciam parquod in urbem adducitur: [nisi idem tern bladeriae et Vineritiae. JVINETA, Vinea. Tabul. S. Victoris sit quod Vinagium 2. In Terrario Insulae Adami, teste de Lauriere in Gloss. Jur. Massil.: Cujusdam condaminae cupiditafe Gall, dicitur Vieutrage et Traisnage, seducti ob uberrimam Vinetarum habunquod intelligitur de ea praestatione quae dantiam, etc. Vide Vinata 3. 1 VINETARIUS, Institor vinarius. domino fit ob vini dolium emtum, quod traha ducitur.] Charta Philippi Regis Charta ann. 1226. apud Thomasser. in Franc, ann. 1308. ex 2. Regesto ejusdem Biturig. pag. 83: Mercatores, panetarii, Regis n. 9. in Tabulario Regio : Item Vinetarii, carnifices et alii quicumque Vineragium, 'cavagium et rotagium quse negotiatores, etc. Mercator vinetarius, in habebamus apud Jauzi, etc. Vientrage Litteris Henrici V. ann. 1420. apud Rydicitur in Consuetudine Silvanectensi mer. torn. 9. pag. 868. [* Breve ann. 14. art. 125: Item peut prendre forage, Edward. II. Reg. Angl. in Abbrev. Rorauage, Vientrage, des vins et autres tul. torn. 1. pag. 353: Quia datum est breuvages vendus, etc. Ubi forte legen- nobis intelligi, quod Vinetarii ejusdem dum Vinerage. civitatis (Londin.) et eorum tabernarii 5SS" Nihil immutandum est, si tamen vina ad retalliam... vendentes, vinadebiasserta est lectio Chartularii S. Corne- lia et corrupta cum aliis vinis rniscent, lii Compend. ubi occurrit Vintragium etc.] Vide Vinatarius. ex Charta Petri Abb. ejusd. Monast.: 1 VINETUM, ut Vinagium 2. Tabular. Concessimus praedicto Petro clerico nostro S. Petri de Cella-froini in pago Engojusintegrum quod habebamus.... in dicta lism.: Dedit Deo et S. Petro Apostolo de domo, videlicet roagia, foragia, Vintra- Cello, froino unum mansum, et dimigia, salvis et retentis nobis et Ecclesiae dium Vinetum de vineis, et mansum, et nostras omnibus justitiis altis et bassis. vineas. Vide Vinecum. Hinc emendanda alia Charta ex eodem * VINGAREUM, Idem forte quod Italis Tabulario : In quacumque ripa a bucca Vincheto, Ager viminibus consitus, a Isarse usque ad Ecclesiam de Gellis, do- Vinciglio, vimen. Charta ann. 1011. apud lium vini si ejectum fuerit ab aqua obo- Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Holum debet, et denarium de Witragio, si doepor. Charit. part. 1. pag. xxx: Cum... a terra fuerit ejectum. Ubi legendum vi- terris, vineis, olivetis, quiercetis, castadetur, Vintragio. nietis, silvis, Vingareis, pratis, etc. Vide * Pro Vineragium, in Ch. Phil. Pule, infra T&nterium. ex Reg. 3. Chartoph. reg. hie laudata, * VINGNERIUS, Qui vineas coiit, Gall. Viutragium legitur in ead. Charta ex Vigneron. Charta admort. ann. 1407. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 349. Reg. 162. Chartoph. reg. ch. 84. bis: r. col. 3. quomodo etiam legendum est Item vinese ad quantitatem quadraginta in Chartul. Compend. ubi nihil quoque dierum unius Vingnerii. mutandum opinor in voce Witragium. T VINGORDUS. Charta Innocentii II. Unde pro Vientrage emendandum cen- PP. ann. 1140. in Hist. Mediani Monast.

342

VIN

YIN

pag. 287 : Apud Rabaldi vilare tres Vin* VINIPERUS, pro Juniperus. Vide Vinea : <t xn. solidos Podienses in toto gordos. Apud Castinove cortem cum vi- Vimpum. illo Vinobre de Castlar. (Cartul. Conneis. \ VINITARIUS, Offlcium Monasticum, char. Ruthen. p. 388. an. 1087.)] ' Idem forte quod supra Vingareum. cui vini cura demandata erat. Iperius * VINOLIUM, Vinetum, Gall. Vignoble. 1 VINGTEMIUM, ut Vintenum. Vide in in Chron. S. Bertini apud Marten, torn. Charta ann. 1363. in Reg. 93. Chartoph. 3. Anecd. col. 757: Quartum officium fuit reg. ch. 281: Viginti duas operatas vineae hac voce. in territorio seu Vinolio Belnee situac VINGTENUM, ut Vintenum. Vide in Vinitarii, qui providebat de vinis, fcenis, hac voce. Charta ann. 1804. inter Pro- lectisterniis et omnia necessaria hospitum. tas. Vide Vinoblium. * VINOPETIO, pro Verpitio, Abdicatio, bat, torn. 2. Hist. Nem. pag. 52. col. 1: Vide Vineator. Distribute aliis tribus dominis tres solidos, T VINITARIUS, Institor vinarius. Charta rei alicujus dimissio, ipsa abdicationis qui appellantur tria Vingtena, ex viginti ann. 1493. apud Madox in Formul. An- charta. Chron. S. Benigni Divion. ad portionibus computando, alias vero septem glic, pag. 438: Ego Johannes Porter etuis ann. 1007. torn. 2. Spicil. ult. edit. pag. solidos, qui appellantur septem Vingtena, et Vinitarius civitatis London, ac liber 388. col. 2 : Tradidit super altare S. Berex sibi retinet. homo ejusdem civitatis, etc. Vide Vina- nigni ipsam Vinopetionem , ut nequ& ipsa deinceps, neque ullus militum ejus * VINGUENNA. Arest. ann. 1339. 23. rius et Vineator. Jan. in vol. 3. arestor. parlam. Paris.: VINITOR, ajjwieXoupyo?, in Gloss. S. Be- de illo beneftcio quidquid retineret, nisi Episcopi (Lemovicenses) possidebant na- nedicti : Qui vineam custodit, vel qui tempore vitae suas. Post obitum vero uniusvigia et arrivagia dictas civitatis, quse calcat was, vel qui custodit vinum. Ita cujusque, quod tenebant, rediret ad jut Vinguenne vocatur, cum emoluments et Ugutio , Gallis Vigneron. Vox Latinis S. Benigni. proventibus eorumdem. j VIN'OSITAS, dicitur de nitore lapidis Scriptoribus nota. [Occurrit in Leg. Sa* VINHALE. Vide supra Vinale 2. lica tit. 11. | 5. Testam. S. Irminae ann.pretiosi, eadem notione qua Galli Eau 1 VINHAURIUS, Vini haustor, bibax. 698. apud Marten, torn. 1. Ampl. Col- usurpant. Locus est in Orphanus 2. S. August, lib. 16. contra Faustum cap. lect, col. 10: Similiter dono ad jam dicta * VINOSUS. [Appetitor vini. DIEP.] 31. edit. Latinii : Ecce homo vorax et loca sanctorum vinese pedeturam unam * VINOTARIUS, Institor vinarius, in in monte Viennensi cum Vinitore nostro Stat. eccl. Tornac. ann. 1366. pag. 50. Vinhaurius. T VINIALE, ut Vineale. Vide in hac Alithfrido cum omni peculiari suo.'] Gre- art. 7. Vide Vinitarius. gorius Turon. lib. 5. cap. 49: Cracina * VINTANUM. [Vingtaine, cable fait voce. * VINICAMBIA, Praestatio quse in per- Pictavensis insula vocatur, in qua a fisca- de vingt filins : Duabus Vintanis furnimutationibus domino debetur. Tabul. lis Vinitoris servo, Leocadio nomine, nas- tis de joncheriis ad dictam campanam S. Victoris Massil.: Donamus et concedi- citur. Tabular. S. Remigii Remensis : descendendam necessariis. (Refonte mus omnem Vinicambiam et venditionem Vineae 19. cum totidem Vinitoribus, ubi d'une cloche de N. D. en 1396. Bibl. Schol. de turri quse dicitur Amalcheri. Et habent possunt colligi de Vino mod. 177. Charta Chart. 1872. p. 369.)J Monachi Gambia de vino, in majori Char- Chrodegangi Episc. Metensis ann. 763: * VIJfTENARIUS, Qui Vinteno colliSimiliter donamus in pago Magnise in gendo praspositus est. Charta ann. 1356. tul. ejusdera Monast. pag. 108. VINICOPIA, Winkouff, in Vocabul. villa Pomaria sortes cum Vinitore, vel inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. Germ. MS. Twingeri. [** Vide Haltaus. illam vineam, quam ipse Vinitor facit, 176. col. 2 . Ad unam receptam levandoGlossar. Germ, voce Wein-kauf, col. etc. Vita S. Joan. Episc. Tragur. Romae rum per dictos consules, seu Vintenarias 2058.1 edita : Grando superveniens vineas con- per ipsos deputandos, etc. tudit adeo, quod Vinitores non uvas, sed | VINIDIMIA, pro Vindemia, in Tabul. t VINTENERII, Connlium VintenerioCastridunensi f. 12. v. Locus est in racemos rarissimos domum referrent. rum, quod ex viginti Consiliariis comVinum pede pressum. Charta Philippi Reg. Fr. in M. Pasto- positum esset, sic appellatur. Regest. VINIDRIA, Datio vineae ad medium rali Eccl. Parisiensis lib. 19. ch. 79: Massil. : Anno Domini 1302. congregate vinum. Tabular. Gelsinianense: Et si Noverint... apud nos fecisse querimoniam honorabili consilio civitatis Massiliae est ipsa vinea,... in tali rations, et quam- de Vinitoribus vinum de potestate Spe- primum fuerunt lectas in consilio pro diu Domino donante vixero, ad Vini- donas villas per aquam deferentibus, qui parte consilii Vinteiieriorum castri Areadriam teneam, et annis singulis medieta- rotaticum, quod alii Vinitores vinum per rum, etc. tem de vino per unumquemque annum terram deferentes reddebant, ad plenum | VINTENIUM, ut Vintenum, apud Guiad Monachos in vestitura persolvam. Si- reddere recusabant. donem Papae locis laudatis infra in Vintenum. VINNA. Vide Venna. milia verba occurrunt in aliis Chartis. 1 VINNETUM, pro Vicinetum, vel Vis1 VINIFICARE, Vinum producere. InsVINTENUM, Vicesima, quae Domino criptio apud Cuifetum Hist. Cabilon. netum, Assisa vicinorum. Vide in Vici- feudi competit, eujus jure percipit viceag. 769 : Nunc vites nostrae Vinificabunt nus. Charta apud Madox Formul. Angl. simam fructuum in terris vassallorum, stius, arva luxuriabunt uberius, etc. pag. 305 : Si vero jam dictus Willelmus aut subditorum, eoque ipso tenetur casVINIFORUM, Bauxt?, in Glossario Lat. de Corftun vel hasredes sui arbitrio lega- trorum et burgorum muros reflcere suis Gi*. MS. S. Germ. Paris. Vas vinarium. lium hominum de Vinneto, aliquo prse- sumtibus ad hostium incursus propul[Leg. Viniferum.] Vide Bauca. dictorum modorum infideliter se gesse- sandos. De hoc jure agunt Guido Papae ** VINIGATUS, Vinosus, vini saporem rint, etc. q. 7. et 372. et Dion. Salvaingus Bois| VINNOLATA Vox, est levis et mollis,sius in Tract, de Jurib. domin. et usu habens. Addit. ad Vit. S. Henrici apud Pertz. Script, torn. 4. pag. 818: Virginis atque flexibilis. Et Vinnolata dicta a feudor. cap. 46. 47. 48. Concilium Avefilius... aquas liquorem in Vinigatissimum vinno, hoc est cincinno, molliter flexo. Ita nionense ann. 1279. can. 1: Census, fasconverterat saporem. Isidorus lib. 3. Orig. cap. 19. | cos, trezena, laudimia, Vintena, feuda, 13. 1 VINIGOLIUM. Charta ann. 1093. in- ps vide Forcell. in Vinnolus. Ademar. lesdas, pedagia, etc. [Charta ann. 890. in ter Probat. torn. 2. novae Hist. Occit. Chron. lib. 2. cap. 8: Omnes Franciae Append, ad Marcam Hisp. col. 824 : Et col. 332: Islos vero mansos et homines cantores didicerunt notam romanam dabimus primitiam ad Vintena et duas prssnominatos ego Bertrandus retineo in quam nunc vacant franciscam, exceptp partes decimarum. Libertates Bellivisus vita mea cum omnibus quse modo habent quod tremulas vel Vinnolas, sive collisi- ann. 1256. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 59. et tenent, et cum Vinigoliis, et decimis, et biles vel secabil.es voces in cantu non pate- col. 1: Dominus clausuram debet facere primitiis, et quartis, etc. Idem videtur rant perfecte exprimere.] et reficere pro vicesima frucluum quam quod Vinagium 2. VINOBLIUM, Vinea, Ager vitibus con- levabit. Charta ann. 1334. ibid. pag. 200. * VINIMETUM, Ouserie, le lieu oil crois- situs, ex Gallico Vignoble, in Charta col. 2: Vintenum suum quod ipse dom. sent les ousters, in Glossar. Gall. Lat. ex ann. 1256. Regesti Inculismensis Ca- Dalphinus percipit et ejus pras'decessores Cod.- reg. 7684. pro Viminetum. merae Comput. Paris, pag. 34 : Garenam percipere consueverunt super fluvium et 1VINIOLA, ut Vineola. Vide in hac suam, quam habebat in Vinoblio et terri- in fluvio Rhodani apud Quiriacum. Testorio dictse villas Karoffensis, etc. [In Vino- tam. Guillelmi de Bellovidere ann. 1277. voce. VINIPA. Liber Anniversariorum Basi- blio de Romanis vel territorio abbatias, in ibid. torn. 2. pag. 17. col. 2 : Idem nolo licas Vaticanae apud Johannem Rubeum Charta Huinberti II. Dalphini inter Or- quod Vintenum de caetero levetur ab homiin Vita Bonifacii VIII. pag. 345: Item dinat. reg. Franc, torn. 3. pag. 280. Vi- nibus qui sunt vel essent in mandamento tria superpellicia de Vinipa et Wortina. gnou, in Charta ann. 1312. ex Chartul. castri de Bella videre, salvo Vinteno hominum ipsius castri, ,quod mihi dederunt Puto legendum vimpa, pannus scilicet S. Martini Pontisar. fol. 30. v.J lineus ex quo conficiebantur vimpse, seu 1 VINOBRE, Eodem intellects Charta ipsi homines pro franchimento ipsius caspepla mulierum. Vide Guimpa. ann. 1053. apud Marten, torn. 1. Anecd. tri, nisi forte pro clausura ipsius castri, 1 VINIPERUM, Bayx?. Gloss. Lat. Gr. col. 177 : In parochia Mauriago ipsa me- vel alia justa causa et necessariu de voMSS. Perperam pro Viniferum, ut et in dietate de ipso Vinobre, qui vocatur Cai- luntate ipsorum hominum dictum Vintenum levaretur. Vintenum seu vicesima cod. Reg. ubi Juniperum legitur. Vide zago. Viniforum. % [Vox magis occitana quam latina, pars totius laboris et leguminis dicti loci

YIN
(de Rellaneta) in Charta ann. 1296. Donatio ann. 1263. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Item Damns.... vobis libertatem et immunitatem, ut de csetero non teneamini, nee debeatis dare Vintenum de aliquibus possessionibus guas mine possidetis. Jus Vinteni de lignis et vasis omnibus navigantibus, quae in dicta civitate vel ejus portu emuntur vel venduntur per extraneos, in Charta domanii urbis Tolonii ann. 1332. Ita etiam legendum in Charta Caroli IV. Imper. ann. 1366. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 225. ubi editum est Vinteriis.] Vide Muragium. f VINCENA, pro Vintenum, in Litteris ann. 1321. ex Chartophylacio Reg. Regest. 87. Ch. 84 : In possessionem censuum usagiorum, serviciorum, feudorum, tailliarum, etc. 1 ViNGTEMiuM, - Eodem significatu, a Gall. Vingtieme. Charta ann. 1296. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit, col. 34 : Pedagium et Vingtemium Quiriaci 360. libras, pro quibus pedagio et Vingtemio addidit ille princeps Delphinus 8. alias Moniales. 1 VINTENUM, VINTENUS, Ita nuneupantur muri urbium vel castrorum, a Vinteno seu vicesima fructuum parte, quae iis exstruendis vel reficiendis exigebatur, Delphinatibus Vingtain. Charta ann. 1347. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 67. col. 1 : Item invenerunt mcenia seu Vintenum dictse villae in pluribus locis dirupta, quare fuit prasceptum et injunclum Castellano ut dicta mwnia, seu Vintenum refici faciat de communi dict& villae. Computus ann. 1324. ibid. pag. 132. col. 1 : Galopinus reddit parcellas, et per juramentum, videlicet pro merlando Vinteno burgi dictse. villas. Charta ann. 1343. ibid, torn. 2. pag. 468. col. 2 : Item, et ex eo quia idem dom. Dalphinus vult..,. noviter construere mosnia seu Vintenos cum terraliis pro meliori et tuitiori custodia ipsius civitatis. Charta ann. 1336 : Item quod si processu temporis sint Vinteni faciendi, vel reficiendi seu reparandi in castro Yserandi, etc. Confr'ontatur cum Vinteno prassentis burgi S. Andeoli, in Recognit. ejusd. loci ex Schedis V. 01. Lancelot. j VINTENUM, Viginti, vicenarius numerus, Gall. Vintaine. Charta ann. 1324. apud Rymer. torn. 4. pag. 78 : Ita quod omnes armis sufficientibus muniti, videlicet equites in constabulariis, et pedites in centenis et Vintenis arraiati prompti sint et parati, etc. Litterae Edwardi III. ann. 1369. apud eumd. torn. 6. pag. 614: Armis competentibus muniri, et in millenis, centenis, et Vintenis poni, etc. Statuta Genuens. lib. 1. cap. 14. fol. 23 : Vintenum etiam eumdem tutor vel curator (ut dictum est) cogatur solvere de bonis suis propriis. Vintenum seu viginti saumatarum racemorum, in Charta Massil. ann. 1522. Vintisme, in Charta Auberti Abb. Castricii ann. 1247. ex Chartul. Cam pan. fol. 343. 1 VINTENUS, Moneta Dalphinalis pretii viginti denariorum. Extractum/computi ann. 1339. torn. 1. Hist. Dalph. pag. pag. 95. col. 2: Deinde computavit dictus Siardellus operari et cudi fecisse in Avisano de Vintenis et dozenis albis sub liga, pondere et remediis supradictis. Alio significatu, vide in Vintenum. T VINTERIUM, pro Vintenum. Vide in hac voce. * VINTERIUM, Vimen, Occit. Vint, Gall. Osier. Leudas minor. Carcass. MSS : Item de viginti Vinteriis, unum Vinterium. Vide supra Vingareum. * VINTINA, Exactio ad vicesimum de-

YIN
narium. Stat. antiq. Florent. lib. 5. cap. 95. ex Cod. reg. 4621: Non possint (magnates) esse vel intervenire in aliquo officio, vel in aliqua universitate ad ponendum denarios Vintinarum , etc. Vide Vintenum. * VINTRAGIUM. Vide supra in Vineragium. f VINUM, nude pro eq quod prater pretium corollarii vice in emtionibus conceditur; Vin du marche passim in Consuetud. municipal. Tabul. S. Vandreges.: Vendidi... unam petiam terras... pro LXXV. solidis Turon. et v. solidis in Vino.... tenendam, etc. Droit de Vins et ventes, in Consuetud. Silvanect. art. 215. Glaromont. art. 13. Aurelian. art. 107. est id quod domino exsolvitur ab emtore prsedii censualis. SS" Vinum etiam ab iis qui inter cives adscribebantur Majori et Scabinis civitatis prsestari. solitum erat. Id ex pluribus Communiarum Chartis discimus, ac praesertim ex Litteris ann. 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 601. art. 21 : Sy vero aliqui alieni in dicta libertate apud Clarimontem morare (sic) venerint, bene licebit villico et scabinis eos retinere, tali modo quod in introitu, cinq solz Pruivinenses persolvent villico pro nobis, et sextarium vini pro ipso et scabinis ; et eciam omnes alias redditus secundum processum temporis, sicut alii liberi. * VINUM, Certa vini mensura. Charta an. 1188. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 276: In Apparitione habet sacerdos in parochiali missa octo denarios et octo panes et octo Vina. 1 VINUM-ACETUM, Acetum Gall. Vinaigre. Leg. Pal at. Jacobi II. Reg. Majoric. inter Acta SS. torn. 3. Jun. pag. xxi: In dicto reservatorio rerum infra scriptarum copia inveniatur videlicet, caseorum, piscium salsorum, Vini-aceti, etc. * VINUM ADVIAMUM fit per admixtionem aquae cum vino novo, et simul coquitur. Glossar. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. Leg. forte Adynamum, infirmi saporis, idem quod Vinum expensabile. 1 VINUM AGASATUM, Eadem notione. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus tres pipas ex Vino agasato sive poculo plenas. Ibidem : Item unam pipam ex poculo sive Vino agasato plenum. Aigrevin, in Charta ann. 1391. ex Chartul. 23. Corb. : Une queue de Aigrevin, etc. * VINUM AMINEUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. * VINUM- AQUATICUM, Aqua mixtum, in Mirac. B. Margar. Favent. torn. 5. Aug. pag. 853. col. 1. * VINUM BASTARDUM, Idem yidetur quod mixtum. Cbarta ann. 1320. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 30: Quater centum libras Turonenses et quatuor pipas Vini bastardi. Vin bastard, in Ordinat. ann. 1415. ex Reg. 170. ch. 1. Vide supra in Bastardus. 1 VINUM BETATUM. Charta Henrici dom. de Soliaco ann. 1031: Vinum fecidum vel Betatum non poterit vendere. Legendum videtur Botatum, quod vas vinarium redolet, Qui sent le fust. Vide in Butta 3. * Stat. ann. 1411. in Reg. 166. Chartoph. reg. ch. 201: Item que aucun dudit mestier (de Buffetier) ne mette en besongne lyepuante, ne Vin boute ou puant. 1 VINUM DE BOCHA, Gall. Vin de. la bouche, Quod mensae Principis apponi solet. Ordinat. Humbert! II. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 314. col. 1: Habeantur

YIN

243

tria genera vinorum, Vinum videlicet de bocha pro persona nostra. Vide Bocha. * VINUM BUFFETI. Stat. tabernar. in Lib. rub. fol. magno domus publ. Abbavil. art. 9: Que nulz buffetiers soit si hardis qu'il vende Vin de buffet a taverniers aulcuns. t VINUM BULLITUM cum ruta, apud Limborch. Inquisit. Tolos. Hist. pag. 3 : Vidit prsedictos tres hsereticos simul et portavit pro altero illorum Vinum album bullitum cum ruta. * VINUM CABENUM, in vet. Glossar^ ex Cod. reg. 7613. Vinum decoctum. Vide Carenum. j VINUM CIPRICUM, Clarificatum, apud Duchesn. Hist. Comit. Guisnens. inter Probat. pag. 119. 1 VINUM CLABETUM, quod est turbativum cito capitis, in Menoti Serin, pag. 156. v. Gall. Vin clairet, rubellum. Ita etiam nuncupatum aliquando vinum conditum, ut in Continuat. Chron. Job. Iperii apud Marten, torn. 6. Ampliss. Collect, col. 620 : Conventus quatuor pota Vini confecti, quod Clare weant, a custode ecclesiss de gratia accipit. Hisp. Clarea, Germ. Claret. Vide Vinum Expensabile. ] VINUM CLEBIOI, Vin du Clerc, in Edicto Caroli VIII. ann. 1493. art. 107. Quod a litigant!bus tabularii forensis Clericis ultro conceditur. VINUM COGTUM. Capitulare de .Villis cap. 34: Vinum acetum, moratum, Vinum cootum, garum, sinapi, etc. Adde cap. 62. [Joh. Demussis in Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col. 582 : Et post prasdicta dant pisces lucios assatos cum salsa de aceto vel sinapi cum Vino cocto et speciebus. Gall. Vin cuit, ut vinum arvisium, Malvoisie.] * VINUM COLLATUM, pro Colatum, Defecatum, purum. Testam. Guill. milit. de castro Barco torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. 1941: Item relinquo ecclesiee S. Columbani unum vineale,.... pro quo solvit mihi annuatim tres uvas (f. urnas) Vini collati. Vide Collatum \. f VINUM COMITIS, Idem quod Vinagium2. Vide in hac voce. Charta ann. 1278. in Chartul. Latiniac. : Promittimus bona fide reddere et solvere.... octo solidos Turonenses.... tarn pro censu quam Vinagio, quod dicitur Vinum Comitis. Alia ann. circ. 1513. ibid. : Hoc etiam statutum est quod ille qui collegerit per villam nummos quos debent burgensffs de Vino Comitis, etc. Le revenu du Vin le Conte vault par an environ huyt livres Tournois, in Charta ann. 1516. ibid. fol. 244. v. 1 VINUM CONFECTUM. Vide Vinum claretum. * VINUM CONVENTUS vocati Bibende, facti in vindemia, in Libert, villae de Romanis ann. 1348. torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 275. art. 10. Dalphinatibus Couvin, idem quod Vinum expensabile. Vide supra Bibende. * VINUM CBETICUM fit ex vinis in vite passatis, postea expressis, et est dulce, et vocatur triptos et protopas. Glossar. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. * VINUM CBISUM est coloris aurei, in eodem Glossar. * VINUM CUBITUS, Vin de couchier, in Ordinat. hosp. reg. ann. 1317. ex Reg. Cam. Cpmput. Paris, sign. Croix fol. 75. r. Vide mox in Vinum maritagii. * VINUM DECANI, Quod decano a canonicis recens institutis debetur. Obituar. Rotomag. MS : Sequuntur jura, quas canonici tenentur solvere in eorum adventu.... Pro vino decani duos gallonos vini, vel decem solidos.

344

VIN

VIN

YIN
113. ch. 229 : Comme I'exposant et plusieurs autres furent alez en la paroisse de Hotot de S. Sulpiz au Vin-donner des ndces de Jehan le Francois pour eulx esbatre, etc. Occurrit praeterea in aliis ann. 1881. ex Reg. 120. ch. 210. Via, de Couchier dicitur, in Lit. remiss, ann. 1428. ex Reg. 174. ch. 222. Vide supra Cochetus 3. Bannum 5. et Nuptiaticum. * VINUM MEDIETABIUM, Quod inter dominum et colonum partitur. Charta ann. 1326. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 278 : Acquisiverunt tertiam partem unius assignatse Vini dicti de moitie. Vide Medietarius. * VINUM MELLIGRATUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. Vide Mellicratum. * VINUM DE MERGATO, Gall. Vin du marchd, Quod in emptionibus praeter rei venditae pretium, in potatione absumitur. Stat. Cadubr. lib. 2. cap. 18 : Datis arris, vel bibito Vino de mercato, vel data spalmata, etc. * VINUM MOMELLUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. T VINUM MUNDUM , Merum. Chron. Farf. apudMurator. torn. 2. part. 2. col. 473 : Item pro solidis vin. in Carboniano ad censum reddendum Vini mundi decimatas quinque. * VINUM MUSGIDUM, MUSTALE, Mustum. Vide supra Muscidus et Mustalis. * VINUM MYRTINUM, in quo coquitur summitates myrti cum bads suis. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. * VINUM NAVIGABILE, Quod per mare transvehi possit. Charta ann. 1147. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 88 : Per singulos annos duas amforas Vini navigabilis et unum pastum omm anno praestare debere.... prxcipimus. VINUM NUPTIARUM, in oblationibus gratuitis, quse Curionibus fiunt, recensetur in Charta Guillelmi Episcopi Ambian.'ann. 1281. in Tabul. Episcopi Ambian. fol. 27. v. - * * VINUM OXIMELLUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. * VINUM PALMEUM, Quod cum dactilis. Glossar. m'edic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. * VINUM PARTITUM, Quod habet dulcorem admixtum, in eod. Glossar. * VINUM PASSUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. 1 VINUM PEDE PRESSUM, Quod pede tantum .calcatur, medium inter vinum sponte defluens, et illud quod torculari expressum est; unde vinum de pressoragio dicitur. Charta Ludovici Comit. Blesens. in Chartul. Castridun. fol. 12. v: Duos modios Vini pede pressi in cellario meo Castriduni annuatim in vinidimiis capiendos (concedo.) Charta ann. 1217. ex Tabul. S. Petri Carnot. : Persolvent... just am decimam de vineis suis, unam medietatem depede presso et alteram medietatem de pressoragio. Ohartul. Campan. ann. 1190. fol. 525 : Dedit 50 modios Vini de prima gutta pede presso. | VINUM PIGMENTATUM, apud Duchesnium in Hist. Comit. Guisnens. inter Probat. pag. 119. Vide Pigmentum 1. 1 VINUM PIRAGEUM, Vin Poirau , in Charta ann. 1391. ex Chartul. 23. Corb. : x. sols Paris, pour I'acquit de une queue de Vin poirau. Vide Piratium. * VINUM PITIMIUM, Quod resinam pitimiam habet. Glossar. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. ** VINUM PONTIGUM. Chart. Sifrid. Archiep. Magunt. ann. 1074. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 1. pag. 382:

1 VINUM DECRETI, in Statutis Vercell. rum pocius elegerint posnse nomine teneaLocus est in Malvaxia. mur. Alia vide apud Bodmann. Antiq. ** VINUM DUCIIXATUM, Vinum dolio Rhingav. pag. 204. et 401. qui vinum promendum. Gemma Gemmarum : Du- Hunicum et Francum dictum vult Ungacillus ein zapf. Ducillare, zepffen. Testa- ricum et Gallicum. Lacombleto Archiv. ment, ann. 1361. apud Guden. Cod. Dipl. Rheni infer, torn. 1. pag. 234. vinum torn. 2. pag. 348: Sex carratas vini in Hunicum est quod Huni vel centenarii vino Francico et Hunnico in 18. vasts colligebant per centenas rusticas. Adde rnajoribus et minoribus; vino pro ipsa Scherz. Glossar. German, voce Huinsch, familia Ducillato, quod in vulgari dicitur Plebeius, vilis, col. 712. et chartam ann. gezepht, et vino ipsis pauperibus deputato, 1290. apud Bodmann. pag. 205. ubi Viduntaxat excepto. num nobile idem videtur, quod alibi vi* VINUM EBLIFFAGUM cum salvia. num francum. Glossar. medic. Simon. Januens. ex * VINUM JACTATUM, in vet. Glossar. Cod. reg. 6959. ex Cod. reg. 7613. forte legendum Jacca* VINUM ENANTINUM, Quod fit per turn. Vide Vinum Jaquesium. admixtionem enantia floris labruscae, in 1 VINUM JAQUESIUM, Fin de Jaca, in eod. Glossar. Instr. ann. 1527. ex Tabul. Archiep. * VINUM DE EXPENSA, Aqua mixtum Auxit. 1 VINUM INACIDUM, pro Mucidum, ut in usus domesticorum. Charta ann. 1257. in Chartul. Buxer. part. 8. ch. 20 : Abbas emendat 01. Editor in Charta Humberti et conventus Buxerise asserebant, quod Dalphini ann. 1348. inter Ordinat. Reg. qusedampecia vinese.... debebat ipsis quod- Fr. torn. 3. pag. 283 : Ita tamen quod didam modium vini puri Bonus Amicus ctum Capitulum vinum vendere debeat Lambert e contrario dicebat, quod illud non corruptutn, non acetosum nee Inacimodium vini debebat esse mixtum aqua, dum: nisi idem sit quod Subacidur*. * VINUM INFERTUM, ibid, idem quod videlicet de expensa. Vide Vinum expenVinum sacrificale. Vide Infertum. sabile. -~~ | VINUM EXPENSABILE, Quotidiani * VINUM INVESTITURE, Jus quod dopotus in usus domesticorum, Vin de mino capital! pro missione in possessiodepense, nostris vulgo Boite, vel Bou- nem penditur. Charta Phil. V. ann. vande. Liber Niger Scaccarii pag. 341 : 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 279: Unum Sextarium de vino cla.ro, et unum Item tallias, census, coustumas, Vina investiturarum, etc. Vide in Investitura. sextarium.de Vino expensabili. VINUM ITALIGUM, i. forte. Ita Glossae ** VINUM FKANGUM. Vide Vinum HuMSS. ad Alexandrum latrosoph. Vide nicum. 0 VINUM FRUMENTATICUM, Quod ex Caelium Aurelian. lib. 4. Chronicon praestatione seu censu debetur. Vide cap. 3. supra Frumentaticus. * VINUM LATINUM, in Necrolog. Dies* VINUM GAZEUM, in vet. Glossar. ex sensi apud Oefelium torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. 678. col. 2 : Dabuntur duo Cod. reg. 7613. * VINUM HOSTIS, Gall. Vin d'ost. Prae- fercula ad consuetam prasbendam, albus statio, quam tenentes ac vassalli do- panis et potus Latini vini. An idem quod mino exsolvebant in belli sumptus. Li- Italicum, id est, forte ? [** Vinum Italibert. Matiscon. ann. 1346. torn. 2. Ordi- ^um aut Tyroliense Westenriede.ro in nat. reg. Franc, pag. 349. art. 12 : Tout Glossar. German, col. 316. voce Latini; horns qui tient feu et lieu (a Mascon) Vinum Gallicum Bodmanno in Antiq. et yeult paier Vin d'ost au roy, en Rhingav. pag. 205.J paiant la valeur du demi sextier de vin, * VINUM LIBERUM. Stat. MSS. eccl. etc. Vide in Hostis 2. Tull. ann. 1497. fol. 54. r : Praepositi pro ** VINUM HUNICUM , Vinum vilius, suis stipendiis percipiunt in qualibet dicui opponitur Vinum francum, generq- missione seu arrendatione villicaturarum decem octo grosses, dictos Vina lisius. Notit. vet. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 764 : In festo S. Mar- bera, pro tribus annis. tini debetur ei unum quartale de cellario * VINUM DE LIEPPE, d'Ozaie, recenArchiepiscopi Vini Franci, et in Cena sentur inter vina extranea, in Ordinat. Domini tantundem de cellario Prepositi, ann. 1415. ex Reg. 170. Chartoph. reg. in festo 0. Sanctorum tantumdem ; aliis ch. 1. vero temporibus anni, videlicet Nativita* VINUM LYE vel Trempa, Ex aqua tis Dni, etc.... singula quartalia a prepo- cum amurca. Vide supra Trempa. j sito Hunnici vini habebit. TransactiO CaVINUM LYMPHATUM, Aqua mixtum, pitul. Mogunt. inter et Pinguens. ann. dilutum, in Gonstitut. Siculis lib. 3. 1267. ibid. torn. 3. pag. 1134 : Campana- [Elmham. in Vita Henriei V. Reg. Angl. rio ecclesise Pinguensis, quod contra au- cap. 90. pag. 251 : Edicit proclamacione ram venientem compulset, de communi publica, ut nullus Anglicus Vinum non torculari nostro dimidiam amam Vini limphatum potare praesumat.] Franci et tantumdem Hunici dabimus in * VINUM MARITAGII, Praestatio, quae autumpno. Charta ann. 1310. ibid. pag. ab artifice matrimqnium contrahente 59 : Quod ipsos decanum et capitulum 40. ejusdem artificii sociis pensitatur. Stat. carratis Vini Hunici censualis.... singulis ann. 1404. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, annis census nomine ipsorum ecclesiaz pro- pag. 46. art. 6 : Chascun maistre dudit venientes spoharunt. Confer chart, ann. mestier (de tanneur) sera tenu payer pour 1339. in Gunther. Cod. Diplom. Rheno- Vin de mariaige vingt solz Tournois. VinMosell. torn. 3. pag. 407. Frentz-und donner etiam appellabant nostrates id, Huntz-win, dicitur Germanice in alia quod sponsus die nuptiarum sociis suis charta apud eumdem Gunther. torn. 4. ad bibendum et comedendum ex usu pag. 127. ann. 1408. Chart. Vendit. ann. praestare tenebatur. Lit. remiss, ann. 1314. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 2. 1357. in Reg. 87. Chartoph. reg. ch. 27 : pag. 1010 : Pro annua et perpetua pen- Guillelmus, Johannes ac ipsorum complisione sex amarum vini Franci nostri cre- ces post ccenam et recessum dictarum numenti melioris, etc. Charta RiCholfi Ab- ptiarum redeundo de quodam spatiabat. Ebersperg. ann. 1272. ibid. torn. 3. mento, le Vin-donner Gallice nominate, pag. 1145 : Nos illo anno Pinguensi eccle- in dictis partibus (Normanniae) fieri consise, ad solucionem duorum vasorum sueto, et quod spatiamentum supra martFranci vini, vel 16. marcarum, quod eo- turn sumitur, etc. Aliae ann. 1378. in Reg.

VIN
Omnes simul solverent nobis et successoribus nostris annuatim de rnansis et jugeribus, uti praedictum est, sub nomine decimae, 40. carrafets Vini Pontici. Bodmann. Aptiq. Rhingav. pag. 398. vertit Laulerwein. * VINUM PR.ESENTATARUM, Quod alieui in urbem advenienti honoris causa praesentatur, vulgo Vin de present. Cornput, ann. 1431. ex Tabul. S. Vulfr. Abbavil. fol. 10. v: Item viij. die Martiipro media parte quatuor quennarum Vini prsesentatarum ambassiatoribus Universitatis Paris, qui ibant ad Concilium Basiliense, quolibet toto valoris ij. sol. sunt viij. sol. * VINUM PRIM^E AQU^E. Consuet. MSS. S. Crucis Burdeg. ante ann. 1305 : Item hortolanus recipit a cellerario duas pipas Vini primx aquas de cubits torcularis Item duo furnerii recipiunt cum lagena unam et dimidiam pipam primx aquas et unam dimidiam vini puri a dicto cellerario. * VINUM PROMELLUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. An Pomellum, potio ex pomis extracta ? Vide Vinum piraceum. VINUM PROTROPUM, Cselio Aureliano lib. 2. Chron. cap. 7. est vinum sponte defluens, antequam uva calcetur; mustum. ^ VINUM DE PURA GUTTA, Eadem notione , Gall. De mere-goutte. Vide in Gutta 1. 1 VINUM QUADRAGESIMA, Cujus usus in Quadragesima. Necrolog. Eccl. Paris. Id. Maii: Dedit nobis tria arpenta vinearum ad Vinum Quadragesimas. Vinum Quadragesimale, ibidem. 0 VINUM REGALIUM, Ex vineis, quae mortuo episcopo ad regem redeunt, collectum. Charta Phil, archiep. Bitur. ann. 1238. in Reg. 31. Chartoph. reg. ch. 1 : Recepimus de Radulpho de Gandeluz baillivo Bituricensi centum et tres libras et duos solidos Paris, pro Vino de regalio Bituricensi et Exoldunensi. Chartae inscriptio : De pecunia reddita pro Vino regalium. Vide in Regalia 2. * VINUM REGIS, Praestationis species ex vineis, quae primum regi solvebatur. Charta ann. 1298. in Chartul. S. Magtor. Paris, ch. 100: Item unum dolium vini annuatim de taxamento, quod habemus apud Arcolium, quod nuncupatur Vinum regis. Vide in Tensare. * VINUM RODOMELLUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. Vide Rodomellum. VINUM ROSACEUM, Quod cum rosis fit. Glossar. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. Vide Rosatum. 1 VINUM ROSATUM. Vide supra Rosatum. VINUM SAGRIFIGALE, quod Missae sacriflcio potissimum addictum est, in Metropoli Salisburgensi torn. 3. pag. 48: Prseterea Vinum sacrificale, quod custodes monasterii retroactis temporibus procuraverunt, de communi nostro cellario volumus recipi, etc. [* Germ. Opferwein.] * VINUM SANCTI JOHANNIS, f. Ignitum, feryidum vel ex aliquo ejus nominis territorio collectum. Lit. remiss, ann. 1344. in Reg. 106. Chartoph. reg. ch. 326 : Pour ce que icellui Bernes but Vin de Saint-Jehan ou menga oultrageusement,.... fievre le prist. Stat. tabernar. in Lib. rub. fol. magno domus publ. Abba vil. art. 4 : Que nulz tneche vin Franchois aveuc Vin de S. Jehan, etc. ~! VINUM SANCTI STEPHANI. Charta Phil. V. ann. 1318. in Reg. Caroli Pule, ex Cam. Comput. Paris, fol. 2. r : Ut
IIIA

VIO

345

quinque novi Canonici per dictum domi- Vineux, in Medic. Salernit. edit. ann. num et genitorem nostrum et per nos in 1622. pag. 142. capella praedicta creati novissime et funVINUM VIRIDE, Acerbum, ex viridi dati, antiquis canonicis in perceptione om- uva expressum, quomodo vin verd dicinium et singulorum ipsorum proventuum, mus. Utitur Nangius in Chronico ann. reddituum , anniversariorum , acque- 1258. De vinis variis vide Onomastic. stuum, in oblationibusque indulgenlia- Brunsfeldii. rum et de Vino S. Stephani. Illud forte T VINUS, pro Vinum, in Judicio ann. quod in festo S. Stephani seu diacono- 873. inter Probat. torn. 1. novas Hist. Occitan. col. 125. rum distribuebatur. Vide in Kalendas. VINYOGALARH, Vinearum custodes. * VINUM SAQUATUM, in vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. Consuet. Castel. ad Martinus Didacus Daux Justitia AraSequanam ex Cod. 9868. 2 : Vin de sac on. lib. 3. Observantiar. tit. Si quarupes, | 3 : Vinyogalarii, et messegari ne tient point de ban ; mais se vend sans tenentur emendare damnum in vineis licence. Vide Saccatum. et messibus, si salarium recipiunt a do* ViNUM SININUM, Quod ex sin, i. lentisco, et similiter terbenthinum. Glos- mino pro messegueria, vel Vinyoguelaria. * Vinyogolls, in Charta Petri III. Reg. sar. medic. Simon. Januens. ex Cod. Aragon. ann. 1346 : Licet ntiper.... provireg. 6959. derimus, quod custodes terrarum seu Vij VINUM STALLI. Vide in Stallum 2. * VINUM STILITIGUM , Quod fit cum nyogolls dictsz civitatis, haberent tenere et assecurare cum fidejussoribus, etc. Intelsquilla, in eodem Glossario. lecto.... Vinyogolls esse talis 1 VINUM SUPERLATIVUM, Generosum, status et custodes et quod non invenirent, conditionis, optimum, Gall. Excellent. Vide supra qui pro eis fidejuberent, etc. Vide supra Superlativus. 1 VINUM DE TENELLO, Familiarium Vinearius. * VIOALA. [Violette. (Glos. Lat. Gal. seu domesticorum, qui in Tenello comedunt. Vide Tenellus 2. Portent... 12. men- Bibl. Insul. E 36, xv. s.)J JVIOCURUS, etstatimcestifer,in Gloss. suras vini puri de Tenello.... Vinum pro Tenello, etc. in Ordinat. Humberti II. Isidori et Arabico-Lat. Ultima resecat Dalphini torn. 2. Hist. Dalph. pag. 314. Graavius utpote ad rem nihil pertinentia: est enim Viocurus, vise curator. Unde col. 1. * VINUM TERRESTRE, Quod in territo- etiam emendandae Gloss. Lat. Gr. ubi rio nascitur, Gall. Vin du pays. Charta Viaculus legitur, ut et Gloss. Graec. Lat. ann. 1305. apud Ludewig. torn. 12. Re- quae habent auTuvojAoo iecors:nam Graeliq. MSS. pag. 231 : Quod singulis sabba- cis acrTijvo(j.o? ^Ediles nuncupantur quitis per anni cursum, prasdictis fratribus bus viarum provincia demandata.erat. media stopa Vini terrestris seu com- [* Notae Tyron. habent etiam Viocurus munis dabituret ordinabitur.[& German. sequente voce Cestifer. Vide Furlan. apud Porcellin. in Cestifer.] Landwein.] j 1. VIOLA, Angustior callis, semita. * VINUM TINGTUM. Charta Phil. V. Voyelte, in Chartul. S. Joh.Laudun. ann. ann. 1320. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 1438. Charta ann. 1228. torn. 1. Hist. 439 : Duo dolia Vinorum tinctorum, quae Dalph. pag. 142 : Et inde sicut tendit via solum ad dandum colorem suis aliis vinis publica usque ante domum Davidis Bosunt necessaria. Lit. remiss, ann. 1397. in nois quae est extra muros, et inde sicut Reg. 152. ch,. 64 : L'exposant prist trois descendit qusedam Viola usque ad ilium los de Vin de tainte du pris de huit solz locum aquas, quas dicitur Partitorium. ou environ. Violus. VINUM TOLTICIUM, Quod domino in VideVIOLA, ut Vitula. Vide in hac voce. 2. censum prsestatur. Tabularium Eccle* VIOLABILITER, pro violenter, vehesiae Gratianopolitansa sub Hngone Epi- menter. Mirac. S. Vicinii torn. 6. Aug. scopo fol. 23 : Dono Domino Deo et Ec- pag. : stuclesise Gratianopolitanas et Hugoni Epi- pens, 192. col. 2ne Ammirans igitur, capeab insequentibus scopo 4. sextarios de Vino tolticio, quos in retur, haesitans, formidabat. Violabiliter vinea Episcopi, quam emit de Petro Aldi1. VIOLARIUM, Census Hispanis arde, per unum quemque annum solitus laria, apud Joannem Dametum in ; VioHist. eram accipere. Regni Balearici pag. 87. Curia generalis | VINUM TORNATUM, Vapidum, Gall.celebrata in villa Montissoni ann. 1289. Vin tourne. Vide supra in Tornare. sub Alphonso Rege Arag. MS. cap. Quod VINUM TORTIVUM. Caelius Aurelian. donationes factas Officialibus Regis per lib. 2. Acut. c. ult. : Cum vino ultimas monasterium vel alias personas sunt revoexpressionis, hydatodem Grxci vacant, nos catas : Illud idem ordinamus super Violaabusive Tortivum. [* Adde ex D. Falco- riis Us assignatis existentibus Officialibus. net : Caelius Aurelian. lib. 3. Acut. Curia secunda generalis celebrata Barcap. 21. ubi legitur uSa-rtiSv), non hyda- cinone a Jacobo II. Rege Aragon. ann. 1299. MS. : Item quod aliquod officium todem.] * VINUM VALERINUM, Italicum, in prssdictorum officiorum non donemus Glossar. medic. Simon. Januens. ex Cod. amodo in perpetuum, vel ad Violarium, reg. 6959. vel ad cerium tempus. Curia ann. 1333. | VINUM VERMILIUM. Vide in Vermi-celebrata ab Alfonso Rege in villa Monculus. tisalbi:7fem quod officiales ad Violarium tenentur assecurare de triennio in trien1 VINUM VERNAGIE. Vide Vernachia. c VINUM VINAGII, Quod pro censu vi- nium. Capitis sequentis titulus sic connearum exsolvitur, in Charta ann. 1320. Cipitur : Quod fiat inquisitio contra offiex Chartul. Regalis-loci part. 1. ch. 83. ciales, qui habent officium ad inperpetuum, vel ad tempus. In ipso textu, ad Vide supra Vinagium 2. * VINUM VINEARUM, Ex vineis humi- inperpetuum, vel ad Violarium. Curia libus factum. Charta ann. 1273. ex Ta- celebrata in villa Montissoni ann. 1363 : bul. Cassin. : Et de vino, de quo simi- Islam taxationem censualium, mortuoliter, terraticum Casinensi vestario sol- rum,et Violariorum in Instrumentis,quas vere tenebantur de quolibet vino, sive Vino fiunt de sententiis tarn judicialibus quam vinearum, sive vitium, quss arboribus sub- arbitralibus, etc. Observantiae Regni Arastentantur. gon. lib. 5. tit. de Jure dotium, 10 : Si 1 VINUM VINOSUM, Bonae notae, Gall. aliquid datum fuerit ad Violarium viro et

346

VIO

VIP
guinis, quse in palatio Episcopi non deberet tractari; etc. Infra col. 1295 : Statim duxerunt in Violetta captivum. Pluries ibi. T VIOLETUM, VIOLETUS. Vide Violus. 1 VIOLETUS, pro Violaceus. Inventar. ann. 1433. ex Tabul. Eccl. Massil. : Item unam hopelandam nostrum sive tunicam brevem de Violeto obscuro, etc. Vide Violatus. 1 VIOLUS, Angustior callis, semita, quasi minor via. vulgo Viol, sentier. Inquisit. ann. 1268. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Protenditur recta linea per Violum quo itur a dicto rompeali usque ad caminum quo itur, etc. Infra : Protenditur recta linea per caminum S. Petri usque Violum quo itur ad vallem sauneriam. Charta ann. 1278. ex Tabul. Massil. : Ita quod dictus claperius remanens a parte orientis et dictus Violus in media dicti claperii, etc.- Alia ann. 1447. ex eodem Tabul.: Donavit ortum suum confrontantem cum bario civitatis et cum Violo quo itur super mcenia. Violo in media, in Neerolog. Eccl. Regions. Charta Maurini Abb. Vallis-sanctae dioac. Apt. ann. 1509 : Reservato quodam Violo sive dray a pro passagio. Inventar. Recognit. num. 18. cap. 41. de Vouta fol. 336 : Confrontat cum Violo tendente de S. Albano ad mansum, etc. Vide Viola 1. j VIOLETUM, VIOLETUS, diminut. a Violus, Eodem intellectu. Consuetud. Dombenses MSS. ann. 1325: Si ita esset quod aliquod iter publicum seu Violet iret seu tenderet per terram alterius nobilis, etc. Terrarium Castellion. Domb. ann. 1463: Violetum tendens de Lurciaco ad portum Bellevillas ex Occidente. Terrarium Bellijoc.: Juxta Violetum tendens ab ecclesia sancti Mamerti ad mansum de la Cortablize. Pluries ibi. Inquisit. ann. 1496. in tractu Dombarum : Guillermus Viverli deponit se noscere metodum seu senterium de quo agitur, qui metodus seu Violetus, et via ad pedes,... est communis et publica. 1 VIONAGIUM, Praastatio qu33 Domino exsolvitur pro secure transitu, vel mercium exportatione per terram illius. Charta Raynaldi Archiep. Rena. ann. 1134. torn. 2. Monum. sacrae Antiq. pag. 14 : Vionagium, aut theloneum, aut mensuram in rebus propriis emendis, aut vendendis exigere, imponere prsesumat. Occurrit rursum in Charta ann. 1139. ibid, pag. 18. Charta Radulphi I. ann. 1196. inter Instr. Hist. Codiciac. pag. 146 : Concedo in eleemosynam in perpetuum ecclesise B. Vincentii -centum solidos communis monetse annuatim.... ad Vionagium meum de Fara recipiendos. Vide in Guida. * VIOTTOLA, vox Italica, Angustior callis, semita. Charta ann. 1297. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hodoapor. Charit. part. 1. pag. 115 : Et est quasdam Viottola, qua itur ad molendinum plebis de Caiano. Vide Violus. * VIPA, VIPPA, Gall. Rotie, soupe au vin. Hermolaus Barbar. lib. 5. cap. 65. Corollarii in Dioscoridem: Erat veteribus jentaculum buccea ex vino, quod genus Barbari a vino et pane Vippam vacant. Buschius de Reformat. Monast. lib. 3. cap. 31. apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. pag. 934: Ad cellarium suum eum secum sumsit, ubi Vipam bonam de vino factam eum comedere et bibere fecit. * Manuale sacerdot. diosc. Ambian. edit. ann. 1554. ubi de Ritu matrim. fol. 17 : Pane et vino benedictis, facial sacerdos tres Vippas: unam pro seipso, secunda

VIR
datur sponso et sponsae partim, tertia datur circumstantibus. Post presbyter bibit et dat sponso et sportsus sponsae, similiter circumstantibus. Quo facto aspergit aquam benedictam super thalamum et super sponsum et sponsam. VIPIDA. Pactus Legis Salicae tit. 44. 3: Si quis hominem in put eum, aut in Vipida j act aver it, et vivus ex inde exiverit, etc. Ubi Lex Salica tit. 43. | 10. habet in pelagus. Idem Pactus 113 : Simili modo, qui hominem in pelagus impinxerit, et exinde evaserit. Unde liquet Vipidam hoc loco sonare pelagus, seu aquas gurgitem, uti hanc vocem usurpari docuimys ; qui Taxandris wimpel, vortex ; sicut, inquit Wendelinus, nomina indita duodus fluminibus circa Liram in Brabantia Wimpe, et Wimpede, quod sint vorticosa et periculosissima. [Ex quibus colligit Eccardus Vipila legendum esse ; non Vipida.] Vide Wapeldrinc. 1. VIRA, Uxor. Formula 37. ex Baluzianis : Dum omnipotens Deus concessit jug ale consortium, et tale permissum dedit et in omnibus, ut unusguisque cum Vira sua nubat juxta consuetudinem anteriorum Christianorum, etc. 1 2. VIRA, ut Viratonus, Teli species. Vide in hac voce. * A Gallico Vire, eadem notione. Lit. remiss, ann. 1380. in Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 331 : Partie d'iceulx arbalestiers eussent traict de I'un bersail a I'autre et feussent alez apres le traict de leurs Vires es parties du bersail ou traict avoient..... Ainsi que ledit Eslie eust desnoque sort arbaleste, sa Vire encontra ledit de la Chapelle, etc. Vireton, in aliis ejusd. ann. ibid. ch. 170. Aliae ann. 1396. in Reg. 151. ch. 12 : La Vire ou boujon, dont icellui du Quesnoy jouoit et que paravant il avoit enteze, etc. An inde Virailles nuncupatum locum, in Lit. remiss, ann. 1402. .ex Reg. 157. ch. 270: Une piece de cuir, appellee Virailles. An a Gallico Virer, abigere? Vide mox in Virare 3. * 3. VIRA, f. pro Bira, Fossa. Vide supra Bivia. Lit. admort. ann. 1375. in Reg. 109. Chartoph. reg. ch. 401: Item in quadampetia campi confrontante cum honore haeredum Guerandi Janesii,... vallato sive Vira in media. 1 VIRAGIUM, ut Homagium ab homo, ita Viragium a vir, pro Clientelaris professio, Gall. Hommage, Hominium. Vide in hac voce. Charta ann. 1235. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 383: Dicunt etiam quod Comes non poterat levare Viragium ab hominibus Baronum Nee vidit quod aliquis Comitum ante istum caperet Viragium De Viragio dixit quod aliquis Comes nunquam ipsum cepit. VIRAGO. ^Elfricus in Gloss. Saxon. Virago, c e o r l s t r a n g f s s m n e ; id est, mascula, fortis virgo. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Virago, fort femme.] Julius Firmicus lib. 3. cap. 6 : Eunuchos faciet mulieresque Viragines, et quas se nunquam virili coitu conjungant, vel si se aliquando viro conjunxerint, nunquam concepturas, vel partum edituras. Octavius Horatianus lib. 4. Rer. medicar. pag. 110: Sic denique si prior feminini cursus in vasculis concedat, masculi ex eo nascuntur superveniente similis semine. Si vero antecesserit virile semen, et in vasculis ceciderit, prius superveniente femineo semine, feminas nascuntur. Hinc est rationi consentaneum, quod ex virili semine puellae nascantur : ex femineo semine pueri nascantur. Si itaque utro-

uxori ad tempus, altero conjugum mortuo, superstes non debet in illo Violario, in quantum tangit partem mortui viduitatem tenere, sed transit ad haeredes mortui, etc. Vide Repertorium Michaelis del Molino in v. Violarium. Alias 2. VIOLARIUM, Latinis dicitur Hortus, seu locus, violis consitus. Sedulius lib. 1. Paschalis operis cap. 20 : Dum... lilia nimio decore mollissima rubus asper exurat, out per Violaria florentis cam-pi purpurea, carduus et spinosis armatus aculeis Paliurus exurat. Fortunat. lib. 4. de Vita S. Martini :
Ungue recido rosas, et per Violaria curro.

Occurrit apud Juvencum,et alios. [Vide Vivariolus.] * Nostratibus Violier nuncupatur , Opus quoddam caementarium. Lit. remiss, ann. 1372. in Reg. 104. Chartoph. reg. ch. 108 : Pour ce gue Perrette la Ghapeliere de ladite ville de Laigny n'avoit pas volu (payer le suppliant macon) de certains Violiers, qu'il lui avoit fait ou iardin d'icelle Perrete, etc. * VIOLASSIUS, [Gallice Violet: Una tunicella de damasquino Violassii coloris.... cingulum magnum de serico Viollassio.... unum aliud cingulum, non ita magnum, de serico Viollasseo. (Inv. card. Barbo ex transcript. Miintz, 1457.)] VIOLATUS, pro Violaceus, nostris Violet. Charta ann. 1197. apud Ughellum torn. 7. pag. 1275 : Cappa de xamito Violato. [Adde NotitiamEccl. Diniens.pag. 150. Vide Violetus.} VIOLENS , pro Violentus , usurpavit Saxo Grammaticus lib. 5 : Violensque amplexuum usus extabat. [Eadem notione utitur Horatius lib. 1. Epist. 10. v. 37.1 1 VrOLENTARE, Vi cogere, Gall. Violenter. Vita S. Petri Cselestini torn. 4. Maii pag. 493 : Papalem dignitatem magis Violentatus, quam voluntarius acceptavit. Buschius de Reformat. Monast. apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. pag. 850 : Ne postea Violentatos se fuisse conquererentur. Occurrit prseterea torn. 1. et 3. April, pag. 734. et 918. Adde Cone. Toletan. ann. 1323. inter Hisp. torn. 3. pag. 570. * VIOLENTIA, pro Violatio, profanatio, nostris alias Violete. Gharta ann. 1365. ex Cod. reg. 5187. fol. 39. v : Vobis confiteri volentium confessiones audiendi,.... etiam in et de casibus dido domino Lugdunensi reservatis, exceptis tamen... Violentia cimiteriorum et ecclesiarum...... potestatem et licentiam impartimur. Consil. Petri de Font. pag. 133. art. 21 : Ceus qui ont fait Violetes de sainte eglise apertes, etc. 11. VIOLETA, Viola. Inventar. .Eccl. Novipm. ann. 1419 : Item duo alii panni aurei coloris Violetge, cum magnis roellis. T 2. VIOLETA, Minister, ut videtur, in Ecclesia Aniciensi. Charta ann. 1312. ejusd. Eccl. : Thesaurario ecclesise vill. lib.... Turibulario c. sol. pro Violeta x. sol. pro marrelario c. sol. * 3. VIOLETA, Carceris publici nomen apud Nemausum. Comput. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 316. col. 2 : Pro elemosina . facienda incarceratis, tarn in Violeta quam in episcopatu^ ij. grossos. Vide Violetta. TVIOLETTA, Locus in quo judicia exercent Scabini Leodienses, domus publica jEdilium. Adrianus de Veteribusco Rer. Leod. apud Marten, torn. 4. Ampl. Collect, col. 1286 : Et Magister dZgidius ductus super Violettam in foro, ubi faciebat tune palatium, quia esset causa san-

VIR

VIR

VIR

347

rumque semen permixtum, obviando sibi Vircariis, aquis, aquilibus, etc. Gharta in vasculorum cavitatem ceciderit, has ann. 9. Conradi Reg. apud eumd. torn. Viragines appellamus. In gulf us de filia- 7. Fragm. Histor. MSS. pag. 357 : Curtibus Ethelstani Regis Angliae pag. 878 : lum indominicatum cutn Vircaria, et viVadunt ad littora cum Cancellario qua- nea, et quidquid ad ipsum curtilum adstuor Viragines, quse. castitatis honore Dia- picit. Alia ibidem pag. 360 : Dedit S. nam vincebant, et corporali pulchritu- Martina Saviniensi sanctoque Juliana de dine etiam Helenam superdbant. [Vide Sal unam Vircariam cutn mansions et horto suo indominicato. Charta Widonis Viverna.] 1. VIRARE. Lex Alamannor. cap. 84 : Vicecomit. Arveriiiae apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag.*40: Silvis, aquis, Et ponat signum ubi iste valuer it, et ubi ille alius voluerit t&rminum, et Virent aquarumque decursibus, viridariis, Viripsam contentionem. Ita aliquot codd. cariis, molendinis, pascuis, etc. ^VIRCHARNIA, pro Vierscara. Vide in praeferre monet Baluzius, ubi aliae girent habent. Alius vero pro contentio- hac voce. Gharta apud Miraeum torn. 1. nem, prsefert terram. Ita girare, vel vi- pag. 681. col. 1: Comparuimus Brugis in rare contentionem, est agrum, de quo lis Vircharnia coram domino Guidone Comite Acest inspicere cum judicibus. Virer, Flandrias super dicta controversia porro nostris idem sonat quod girare. turn in Vircharnia Brugensi anno Domini 1261. Vide Visus. T VIRDEGARIUM, Viridarium, Gall. <* Unde nostris Vironner, eodem sensu. Lit. remiss, ann. 1465. in Reg. 194. Ghar- Verger. Instr. torn. 2. Gall. Christ, novas toph. reg. ch. 75 : Icellui Maillon tous- edit. col. 328 : Anno Domini 936. Ind. 10. jours couroit et suivoit de pres le sup- ego Tetolo.... dicavi hanc ecclesiam, et dipliant... et Vironnerent tout entour d'une camus cum dote,.... masnilis, curtiferis, maison. Ejusdem originis vox Virolet, Virdegariis, vineis, etc. Tabul. S. Petri pro Girouette, in Glossar. Provinc. Lat. de Cellafroini in pago Engolismensi : ex God. reg. 7657 : Virolet, Prov. Giracu- Cedo ego et frater meus et uxor mea mansum unum qui vocatur Hunorsus cum lum. *{ 2. VIRARE, Vertere deorsum sur- aquis, pratis, vineis, Virdegariis, etc. sum, nostris Virer. Statuta Eccl. Massil. Occurrit non semel. Vide Viridiarium. ann. 1472 : Marrelarii non teneant camT VIRDUNENSIS MONETA. Vide in Mopanas erectas, nee illas Virent sub posna rieta Baronum. denariorum iv. 1 VIREGTUM , Locus viridittm, locus * 3. VIRARE SE, ,Serpere; dicitur de viriditate plenus. Nisi communis usus morbo, in Mirac. B. Ant. Ripol. torn. 6. obsisteret, dicerem quod Virectum debeAug. pag. 540. col. 1: Valde forliter pos- ret scribi sine c, sicut olivetum, miretum tea ipsa inflatura se Viravit in fronte, et et Alnetum. Ita Glossae Biblicaa MSS. postea retro caput super capiiio. Nostris Anonym! ex Bibl. Reg. Vide Viridiavero alias Virer, idem videtur quod Abi- rium. * VIREDARIUM, [ Episcopus cum gere> nunc Chasser. Lit. remiss, ann. 1400. in Reg. 155. Ohartoph. reg. ch. sua comitiva merendavit in quodam 171 : Icellui Estienne gardant ses bestes Viredario dicte ecclesie. (Chevalier, menues et grosses aumailles et avecques Visit, episc. Gratianop. p. 102.)] Leonarde..... ala Virer ses bestes. Aliae VIREDO. Willel. Brito lib. 10. Philipp.: ann. 1452. in Reg. 181. ch. 128 : Jehan Tot laiera ambiti livere Viredine ferri. Brosse dist a la femme du suppliant * VIREDUS, Gustos viridarii. Glossar. qu'iliroit bien* Virer icelles vaches de son Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Qui servat pre. virgultum; in altero ann. 1352. ex Cod. | VIRATIUS, Magnarum virium. No4120. nius. 1 VIREGA, pro Virga, Bacillus AbbaT VIRATONUS, Teli species. Vide Vetis. Notitia ann. 993. apud Marten, torn. retonus. 1 1. VIRATUS, Viri officium. Sido- 1. Ampl. Collect, col. 350: Apprehennius lib. 7. Epist. 9 : Bono Viratu ssmu- dens Viregam suam dixit : In tali conlis suis mag is prodesse cupiens, quam pla- ventione, ut locuti estis, audiente me, vestio vos. cer e. * VIRELI, Ludi inhonesti genus. Reg. 2. VIRATUS, Virilis, fortis, vel viro honoratus [ vel ornatus.] Unde Johannes visitat. Odon.archiep. Rotomag. ex God. Chrysostomus, mulier virata non facile reg. 1245. fol. 442 : Clerici vicariiac etiam decipitur. Ita Ugutio. Ecclesiastic, cap. capellani (S. Ildeverti de Gornaio) in 28. 16: Lingua tertia mulieres Viratas festivitatibus quibusdam , prsecipue in ejecit, etc. Edit. Gr. yuvatxa? avSpec'a?. festo S. Nicholai, dissolute et scurriliter Ubi Mamotrectus: Viratas, id est, viri- se habebant, ducendo choreas per vicos et les, vel Viratas de fide thori, vel Viratas, faciendo le Vireli. VIRENTIA, Virens herba, ramalia viviro hxrentes semper. [ Viratus , fors , fermSs, seurs, in Gloss. Lat. Gall. San- rentia, quibus in publicis festis sternuntur plateas. Vita S. Leodegarii cap. germ.] 1 VIRBIUS, Bis vir existens, a Bis et 8. apud Duchesnium torn. 1. Hist. FranVir: seu qui binas habuit vel habet uxo- cor. : Laetatur Ecclesia de prassentia pasres: vel etiam qui bis fecit facta viro di- toris rediviva, platese exornantur Virengna: vel qui resuscitatus est, ut Lazarus tiis, aptant Diaconi cereos, etc. et Hippolytus. Job. de Janua. Uiide 1 VIRETONUS, Pili species. Vide VereGloss. Lat. Gall. Sangerm. : Virbius, tonus. deux fois hommes. Vita S. Bibiani Sanc1. VIRGA, Lingua Gallica, purpuram ton. Episc. apud Marten, torn. 6. Ampl. sonat, inquit Servius ad illud Virgilii Collect, col. 769 : Sicque in vitalem sta- lib. 8. ..Eneid. Virgatis lucent sagulis. Id tum adprime rcstitutus, pedestri calle est, purpureis. domum rediit Virbius qui ad humandi 2. VIRGA. Veretrum. Lex Longobard. ultimum obsequium ecclesiae fuerat inla- lib. 1. tit. 7. 18. [* Carol. M. 82.] : Si tus. Virgam abscideril, etc. Vide Hasta 3. et 1 VIRCARIA, ut supra Vercaria. Charta Vectis. ann. 1195. apud Stephanot. torn. 1. An3. VIRGA, Baculus Episcopalis , vel tiquit. Bened. Occitan. MSS. pag. 437: Abbatis. Petrus Diac. lib. 4. Chr. Casin. Concedit.'..... quatuor molendinos,.... cum cap. 78. de Episcopis : Dicentes, nihil

aliud superesse, nisi ut sublatis Virgis et annulis, deservirent Monachis. Gap. 27 : Virgam et annulum ei juxta morem antiquum confirmans. [Notitia vetus apud Baluz. torn. 6. Miscell. pag. 437: Episcopatum reliquit, et anulum Virgamque reddidit. Sermo habitus in Cone. Lemovic. ann. 994. apud eumd. Baluz. Hist. Tutelens. col. 387 : Virga tua (S. Martialem alloquitur) quse in urbe sedis mex pro pretioso hactenus custodiebatur thesauro, etc. Adde Spicil. Acher. torn. 8. pag. 172.] Abbatiam per Virgam concedere, in Charta ann. 1120. torn. 1. Spicilegii Acheriani pag. 172. [Vide Uncus 2.3 jje [ Si alii archiepiscopi vel episcopi regni qui sunt advocati in abbatiis aliorum episcopatuum jure eeclesie sue ex concessione vel ex tolerantia sedis apostolice electis abbatibus concessionem per Virgam fecerint, episcopus quoque Basiliensis abbatibus qui in ecclesia beati Blasii proponendi sunt post electionem hoc ipsum faciat. (Chart. Clun. Coll. Burgund. B. N. t. 80. n. 198. bis, an. 1120.)] 1 VIRGA. PR.ECENTORALIS , Baculus Prsecentoris. Andreas Floriac. in Vita MS. S. Gauzlini Bituric. Archiep. lib. 1 : Fecit et praecentoralem Virgam argenteo scemate nitentem. VIEGA. ALBA, Pacis symbolum. Britton. in Legib. Angl. cap. 53 : Si comme par simple desseisine faite de jour sauns force et armes, oue une blaunche Verge en signe de peas. 00 VIRGA COLERIA. Vita S. Galli apud Pertz. Script, torn. 2. pag. 7 : Consuetam vir del orationem quxrens corruit in vepre pedem offendens ....... et cum surrexisset ab oratione fecit de Virga Coleria crucem. Editor interpretatur Colurnam. ViRG^E GONSECRAT^. Gregorius Turon. lib. 7. cap. 32. et ex eo Aimoinus lib. 3. Hist. Fr. cap. 68 : Post hsec misit iterum Gundobaldus duos Legatos ad Regem cum Virgis consecratis , juxta ritum Francorum, ut scilicet non contingerentur, sed exposita legatione cum responso reverterentur. Valerius Flaccus lib. 4:
Ille virum ut contra venientem, umbrataque vidit Tempora Parrhasio patris de more galero, Paciferaque manu nequicquara insignia Virgae .

* VIRGA DECORTICATA, Verge pelee, meretricibus tribuitur, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2:

Tele ribaude et avolte, Ki porte a verge pelee Plus de sept ans par le pais.

DISCIPLINATORIJE, in Vita S. Galterii ssec. 6. Bened. part. 2. pag. 821 : Liceat mihi peccantis lege, id est nudis pedibus, totoque corpore circa renes tantum prsecincto, manibus meis Virgas disciplinatorias ferenti, in capitulum venire, et coram Deo, et vobis fratribus meis veniam de offensionibus meis petere, et a vobis omnibus Virgarum correctionem , dignam videlicet factis meis recompensationem, recipere. Vide Disciplina. VIRGAM FERREAM per medium lingux portare, Posna blasphemantium apud Catalanos. Curia generalis Catalanise in villa Montissoni ann. 1363. MS. : Qui verba nefandissima Deum omnipotentem, ac B. Mariam Virginem et ejus virginita" tern tangentia, Sanctos et Sanctas Dei, protulerit, si exproposito dixerit, sine spe aliqua venise moriatur. Si in ludo, rixa, vel cum ira, vel casu protulerit, portando

348

VIR

VIR
Silvestri in territorio de Perito, cum modiis centum de terra ad Virgam publicam circa earn. VIRGATA TERRJE, Idem quod Virga terras, tantum agri, quantum virga continet. Leges Inae cap. 69 : Si quis Virgatarn terras a domino mercede conductam araverit, etc. Chronicon Monasterii de Bello : 8. virgae unam hidam faciunt : wista vero 4. Virgatis constat. Infra : Dividitur leuga per wist as, quss aliis in locis Virgatas dicuntur. Ita fere Monasticum Anglicanum torn. 1. pag. 313. Vetus Codex : Virgata terras continet 24. acras, et 4. virgatse constituunt unam hidam, etc. Alius Codex : 10. acres terras faciunt secundum antiquam consuetudinem unam ferdellam, et 4. ferdellas faciunt Virgatam, etc. Sic quantitas varia est pro locprum varietate. Vide Dugdalum in Antiquit. Warwicens. pag. 665. * Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Noster fol. 340. r : Quadraginta perticss faciunt Virgatam; quatuor Virgatas faciunt acram Quadraginta perticas terras faciunt Virgatam; dues Virgatas faciunt arpentum. T VIRGATA OPERARIA, Quae operibus obnoxia est. Chartul. SS. Trinit. Cadom. fol. 57 : Ricardus de Colecis tenet 1. Virgatam operariam pro 5. sol. et facit consuetudines sicut Adam. Fol. 59: Unaquaque Virgata operaria de Hantonia debet operari unaquaque hebdomada et per totam fasbdomadam. j VIRGADA, ut Virgata. Salomon dedit unam Virgadam, in Tabul.Roton. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 74: Tradidit... partern Virgadas unius cum manente supra. 1 VIRGA.TA, Praedium rusticum, -vel terra indefinites mensurae. Tabul. Roton. : Nobilis vir Rethuobri veniens ante ecclesiam Vernensem donavit Virgatas sues h&reditatis, quarum hsec sunt nomina : Hoetlmonoc, Ran Turnoc, et Ran Riwocon. VIRGATA DEGIMA haera^itatis, quae fisco Regis debetur, cum oe haereditate inter haeredes controversia est, et ad earn componendam Rex Missum suum transmittit, in Capitul. 2. ann. 813. cap. 7. j 7. VIRGA PONDERIS, proprie est VeEticillum librarium, Gall. Verge de peson, quo utuntur ad merces ponderandas : unde usurpatur pro Praestatione quae pro ponderibus publicis exsolvitur, durn res et merces ponderantur, Nostris DroU de poizage. Vide in Pondus. Litterae Humberti II. Dalph. ann. 1348. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. 277 : Et etiam Virga ponderis quam tenet nunc ab ipsa Ecclesia censualem dom. Catherina de Podio. Charta ann. 1377. ex Camera Comput. Pro vine. : Una cum juribus Virgas ponderis, et trades bladi, et leydarum. 8. VIRGA. Speculum Saxonicum lib. 3. art. 45. 14 : Dues Virgas et una forpex emenda illorum est, qui furando aut spoliando juri derogant sua. [** 9. Germ. Tvene besmen.] 1 VERGHA, pro Virga, in Statutis Montis Regalis fol. 269 : Ponendo quatuor Verghas azali, etc. T VIRGADA, Modus agri. Vide Virga 6. * VIRGARETUM, Virgetum. Charta ann. 1048. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Hodoapor. Charit. part. 3. pag. 1034 : Cum campis, paschuis, silvis, arboribus pomiferis, fructiferis, castanietis, Virgaretis, cultis et incultis,etc. Vide Virgareum. ' VIRGAREUM, VIRGASTRUM, Virgetum.

per medium linguae unam virgam ferream, sont prisies xxv. livres par an a pris de fustigetur. terre. * Virga servientis prqjecta intra muVIRG.E MINUTJE. Vide Flagellatio 1. ros domus, cujus apertio illi detrectaVIRGA. REGALIS. Vide Baculus 2. f 4. VIRGA, Annulus, nostris Verge, batur, in signum peracti offlcii seu maeadem notione. Testam. Beatricis de nus appositae. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 255: Le preAlboreya Vicecomit. Narbon. ann. 1367. vost de Dourlens accompagnedeplusieurs apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 1527: sergens alia en la ville de Fieffes devant Item unum anulum cum parva Virga. la maison dudit Chambellan,... estant en Tabulae matrimoniales ann. 1468: In dehors devant ladite porte il fit lire sa pretio duorum clamidum unius Virgas commission a Jeanne femme dudit Chamauri, etc. bellan et fit les commandemens contenus 5. VIRGA, vel VIRGATA KEGIA, Distri- en icelle commission Jeanne en fut rectus Senescalli Hospitii Regis Angliae, fusante et defendi que riens ne fust oucui in signum jurisdictionis commissa vert Par signe de desobeissance le est Virga coram Rege deferenda, utolim prevost getta par dessus la porte en laCuropalatas, qui idem fere muneris obi- dite basse-court une Verge de I'un des bat apud Impp. Byzantines: is enim sergens qui estoient avec lui, et s'en aurea virga decoratus inter obsequia nu- parti. merosa ante pedes regios primus incede6. VIRGA TERR.E, Modus, seu mensura bat, ut auctor est Senator lib. 7. Form. agri, gyrd-land, virga terras, Anglo-Sa5. QusequidemCuropalatae virga xpup-oO? xonibus. Donationes factae Eccl. SalispagSo? ae\ TtpoxsXeuOoc avax-cwv , dicitur burgensi cap. 13 : Dedit de proprio in Paulo Silentiario in Descript. S. Sophiae salmis suis, in harena Virgas vi. quas part. 2. v. 126. Vide Glossar. med. Grae- Virga habebat pedes xxvi. et dimidium. cit. AtxavJxtov, Virga. Fleta lib. 2. cap. 2. hoc est, in orientali parte ipsius harems. 2 : Senescalli Hospitii Regis interest de Liber Ramesiensis ch. 297 : Dedit 3. Viromnibus actionibus contra pacem Regis gas de terra in Indingewrth, et unam infra metas Hospitii continentes duodecim Virgam in Slepe. Occurrit apud Ingulleucas in circuitu Regis ubicumgue fuerit fum pag. 909. Ordericum Vital, lib. 5. in Anglia, quod quidem spatium dicitur pag. 602. in eodem Monastico Anglic, Virgata regia. Cap. 2. | 2: Dicitur Virga, torn. 1. pag. 280. 313. torn. 2. pag. 8. 91. quas sequitur Reg em ubicunque fuerit in etc. [Tabul. S. Bertini : Sepiunt Virgas Anglia, spatium continens 12. leucarum. 5. et in monasterio inter omnes Virgas 4. Adde lib. 2. cap. 61. 7. 8. [Litterae Ed- Occurrit ibi non semel. Charta ann. 1174. wardi III. Reg. Angl. ann. 1346. apud apud Miraeum torn. 1. pag. 191. col. 1 : Rymer. torn. 5. pag. 523 : Et nos pluri- Centum quoque mensuras maresci ad Virmum affectantes quod felonies et trans- gam Comitis Flandrias. Adde torn. 2. pag. gressiones infra Virgam hospitii prasdicti 832. 1328. et 1329. Charta Roberti Comicustodis (videlicet per duodecim leucas in tis Moretonii ann. 1453. apud Stephanot. circuitu ejusdem hospitii) perpetrates, etc torn. 13. Fragm. Hist. MSS. pag. 123 : si ipsas infra Virgam hospitii nostri, si Et unicuique burgensi dabunt monachi nos prsesentesessemus, factas fuissent,au- terras unam Virgam ad inhabitandum, diantur et terminentur, etc.] De hac Vir- qui ibi sunt vel hospitandi sunt. Verge de gata agunt etiam Leges Malcolmi II. terre, Vergine, Virgine, Vergue, in OharRegis Scotiae cap. 6. 3 : Omnes trans- tul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 185. ex gressiones sub Virga Marescalli D. Regis Charta ann. 1290 : Trots acres de terre et (videlicet infra 12. leucaff debent deter- une Vergine a campart et a vileine. Trois minari in Curia Regis coram prasdictis Virgines de terre quatre pergues mains, in Marescallo et Cpnstabulario. La verge, Charta ann. 1293. ibid. pag. 177. Alia nude, in articulis super chartas colitis ejusd. anni pag. 214: Pour unze livres et v. Verges de terre. ann. 28. Edw. I. cap. 3. et apud Britto- deux sols Tournois, num pag. 1. 8. 9. 69. 75. 76. etc. Apud Une pieche de terre conlenant chint VerFrancos, Curia regia decem leucarum gues de terre et sept pergues, in Charta quaquaversum esse intelligitur, a loco, ann. 1305. ibid. pag. 184.] Nomenclatures ubi Princeps ipse moratur: uti Edicto rationem forte attigere Acta Murensis Franeisci I. mens. Jun. ann. 1544. Monasterii pag. 45 : Quantum enim hssstatuitur, quod a Miramontio descri- reditatis unusquisque possidet, tantum bitur in Praeposito Hospitii pag. 239. dat et census : et quantum census dat, et Vide Isidorum Pelusiot. lib. 3. Epist. arat, et secat fosnum, et metit seritque; 176. et pullos dat et lini resticulas. Cum autem 1 VIRGA. ERECTA, Gall. Verge droite, in debent arare, cum Virga metitur eis, qua Consuet. Leod. cap. 15. art. 10. de juris- et mansi solent metiri. Et ipsa Virga sidictione prsetoris intelligitur. gnata est secundum uniuscujusque ratioVIRGA, quam praeferunt Servientes co- nem, et ubicunque signum occurrerit, ibi ram Justitiariis, in Statuto Westmp- parvum lignum figitur in terra, et ipsi nast. 2. cap. 46. 48. Vide Virgarius et Vir- tamen in prima scissura et seminatione gatores. arant. * Pro districtu seu offlcio servientis, * Pro pannorum quoque mensura ocaut feudi ejusdem reditu interdumusur- currit, in Lit. remiss, ann. 1411. ex Reg. patur. Scacar. S. Mich, apud Cadom. 165. Chartoph. reg. ch. 230: Dix Vergues ann. 1241. in Reg. S. Justi ex Cam. Corn- ou aulnes de drap bureau. put. Paris, fol. 26. r. col. 1 : Judicatum 1 VIRGA FERREA, Quae aliarum menest quod uxor cujusdam defuncti debet surarum est exemplar. Chartular. Prior. habere dotem de omnibus, de quibus ma- Leominstr. apud Th. Blount in Nomoritus ejus erat in die et hora, quandp lex. Anglic. : Dedi unam placetam terras uxorem recepit suam in sponsam, saisi- meas, cujus latitudo in fronte contus per hasreditagium videlicet de feodo tinet in se xvi. Virgas ferreas praeter loricas et de serjenteria et de Virga et unum quarterium, et totidem a retro. Vide de omni feodo, quod tenetur per hasre- Ulna 2. 1 VIRGA PUBLIGA, Eodem intellectu. ditatem. Declarat. Joan, de Sacro caesare milit. ann. 1318. in Reg. 112. Char- Chronic. Farf. apud Murator. torn. 2. toph. reg. ch. 6 : Item la Verge de ladite part. 2. col. 593 : Item Romadus Comes prevoste de la justice haulte et basse....* concessit in hoc monasterio ecclesiam S.

VIR
Vetus Charta exarata circa ann. 993. apud Ughellum in Archiepiscop. Florentinis torn. 3. pag. 47: Terris et vineis, silvis, Virgastris, pratis, pascuis, etc. In alia vero pag. 52. Silvis, olivetis, Virgareis, pratis, etc. habetur, ut et in Charta Grimoaldi Pisani Episcopi ibid, pag. 404. 1 VIRGARIUM, ut Firgareum.Tabul.S. Albini Andegav. -.Donamus,... unum Virgarium cum custodia sua et una domo supra ripam Sarte. VIRGARIUS, Lictor, pagSouxo?, in Gloss. Gr. Lat. Exstat in Foris Aragon. lib. 1. pag. 36. titulus de Virgariis Curias Justitiss Aroqonum, ubi Vergueros dicuntur. [Vide Virgibajulus.] T VIRGARIUS, Gall. Bedeau, Apparitor. Ceremoniale MS. B. M. Deauratae Tqlos.: ISacerdos vero aliis diebus Dominicis indutus pluviali una cum Virgario defferente virgam, etc. Charta ann. 1370. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 236 : Parvis capellanis, Virgariis, matriculants clericis, qui interfuerunt dictas processioni. Adde Concil- Hisp. torn. 4. pag. 468. et Calmet. Hist. Lotharing. torn. 3. col. 468. Vide infra Virgifer. .1 VIRGARIUS, apud Camaldulenses is esse videtur qui facultates monasterii administrat, vel qui agrorum culturae invigilat. Epist. 35. Ambrosii Camaldul. apud Marten, torn. 3. Ampl. Collect, col. 429 : Dices ex nobis fratri Johanni Virgario, ingrate ilium nimis agere, qui pecuniam mutuo acceptam restituere non curaverit nobis,quam debemus creditori. Epist. 36. ibid. col. 430 : Virgarius noster opus habet Petro de Moggiona toto mense isto, bubulco nostro illo loquor. 1 VIRGASTRUM. Vide Virgareum. t VIRGATA, ut infra Virgatus, Pannus virgis quibusdam distinctus, Etofe rayee. Comput. ab ann. 1333. ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalnh. pag. 283: Item, pro infoderatura unius garnatias et caputii pro dom. Andrea Dalphino de Virgata quam dpminus portavit de Francia, vi. lib. vi. sol. Vien. Alia notione vide in Virga 6. VIRGATORES, Qui Anglis Servientesad arma, qui virgas argenteas deauratas deferunt ante Regem, ut est apud Watsium. Matth. Paris ann. 1249 : Quidam vero de ipsa civitate tune prassentes, dum regii Virgatores populum ibidem propter rei novitatem congregatum et compressum retroire cogerent, etc. Fleta lib. 2. cap. 1. 15 : Sunt quasdam injuries, quae restitutionem in triplo inducunt damnorum, sicut de Virgatoribus injustum feodum capientibus. Cap. 38 : In eadem curia (Regis) sunt Virgatores, populum gravantes, gravia feoda petentes. Vide Servientes ad arma. Vox Virgatores occurrit apud Plautum in Asinaria pro iis, qui virgis caedunt. [Vide infra Virgibajulus.] VIRGATUS, Italis, Vergato, panno, o vestimento divisato di piu colon, Pannus virgis quibusdam in longum vel in latum varia serie et colore porrectis distinctus, uti Virgata Gallorum sagula, apud Virgilium lib. 8. interpretatur Turnebus lib. 2. Advers. cap. 4. Glossae Gr. Lat. : Ta66u>Toc, virgeus. Statuta Innocentii IV. PP. pro reformatione Nigri ordinis: Non adolescentes, non nobiles, non consanguineos, nee indutos vestibus Virgatis, aut argenteis nodulis ornatis, vel partitis, vel viridibus, aut rubeis, etc. fStatuta Eccl. Gerund, ann. 1274. apud Marten, torn. 8. Ampl. Collect, col. 1469 : Pannis rubeis, vel cendatis, seu viridibus, aut Virgatis tunicis, etc. Vestes Virgatas continue pu-

V1R
blice portantes, in Concilio Bituricensi ann. 1280. apud eumdem torn. 4. Anecdot. col. 192. Vestes partitas vel Virgatas, in Statutis Ecclesiae Argentoratensis ann. 1435. ibidem col. 539.] Concilium Palentinum ann. 1388. cap. 3 : Vestem superiorem non Virgatam, aut bipartitam, etc. Vestito di vergato, apud Scriptores Italos, laudatos a Pergamino. [Vide in Pannus 2. Vetatus, Virga 1. et Virgata.] T VIRGEIA, Modus vel mensura agri, ut supra Virga 6. Chartul. S. Vincentii Cenqman. fol. 34 : Robertus de Larcamps (dedit) unarm. Virgeiam terras. Occurrit rursum fol. 94. VIRGELLA, Italis Vergella, Virgula ; instrumentum musicum videtur, f. fistula, in Actis B.Christ, torn. 4. Jun. pag. 410. col. 2 : Fungatur offtcio consolatoris plebanus Joannes, ubi locus fuerit arripiens Virgellam suam, et disponat se toto corpore et corde, sicut decet amicos Dei, et dulcis melodias cantus de caritate Dei incipiat personare. j VIRGENDEMIA, pa68oXoyc'a, in Gloss. Lat. Gr. Nonio ex Varrone, Virgindemia, virgarum apparatus, demtio, vel decerptio. 1 VIRGERIUM, Gall. Verger, Viridarium. Chart il. majus S. Victoris Massil. fol. 58 : Ego Bermundus clericus dono dimidium Virgerii ad S. Victorem.Ibidem: Ego Jaufredus Carbonellus dono totam partem hs&reditatis mess de uno Virgerio simul cum mansuario. t VIRGEDS SERPENS, Virga Moysis in serpentem conversa, apud Glabrum Rodulphum. v 1 VIRGIBAJULUS, Idem qui Virgator, officium in aula Regum Anglise. Vide Virgatores. Charta Edwardi V. Reg. Angl. ann. 1483. apud Rymer. torn. 12. pag. 183 : Concessimus eisdem... officium Virgibajuli, alias dictum Virgariiad portandum virgam coram nobis et hasredibus nostrisad festum S. Georgii infra castrum nostrum de Wyndsore annuatim. Vide mox Virgifer. 1 VIRGIFER, Qui fert virgam,/ apparitor, in Charta ann. 1107. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 266. Vide Virgarius. 1 VIRGIFER vpcatur in recentiori Ceremonial! EcclesiaB B. M. Deauratae Tolosanae qui in processionibus baculum cantoris defert, idem qui Propheta in veteri Ceremoniali nuncupatur. Vide Propheta, et supra Virga 3. 1 VIRGILDUM. Vide in Wera. 1 VIRGINAL. Vita S. Gerardi ssec. 5. Bened. pag. 270 : Qui (Deus) sicut expertum legimus Virginal beatas martyris Agathss, universa curans restaurat solo sermone, etc. Ubi de restituta mamma S. Agatbae sermo est: alibi Virginal idem sonat quod virginitas. Gloss. Isidori : Virginal, membra virginis in quo habitat. Martinius emendat, Virginal, membrana virginis, in qua habitat, scilicet virginitas seu hymen. Virginal, la partie ou est faite la conception, in Gloss. Lat. Sangerman. Glossae Isonis Magistri, Virginal, locus in quo devirginantur virgines, Virginalia, wapQlvia, in Gl. Lat. Gr. irapOeveia, in MSS. * Glossar. vet. ex Cod. reg. 521: Virginal, ilia pellicula, qux rumpitur, dum virgo defloratur. 1 VIRGINAL, f. Liber offlcium B. M. Virginis continens. Testam. ann. 1415. apud Rymer. torn. 9. pag. 276 : Et unum parvum librum vocatum Virginal, coopertum in blodio panno de auro de Cipre.

VIR

349

VIRGINARE, HapQevsuEtv, in Gloss. Gr. Lat. MS. perperam in edito : HapQeVEUW, Vigrino. Ugutio: Virginare, fricare, et facere, quas possunt fieri salva virginitate. [Vide Virginula.] 1 VIRGINARE, Caste, more virginum vivere, in Gemma. Tertull. de Virg. yeland. c. 12 : Virginari volunt sola capitis nuditate. 1 VIRGINARE, Rem cum virgine habere. Lambertus Ardensis apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 563 : Postea vero idem Balduinus pater meus cum quadam alia eminentis, immo supereminentis formas, generosas nobilitatis juvencula nomine Natalia Virginabat, et ex ea genuit Simonem. VIRGINATA, Virgetum ; nisi mendum sit pro Virgata. Charta Hugon. de Gornaco pro fundat. Belloz. ann. 1198. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 231 : Dedi culturam de Rustachon et unam Virginatam juxta, et aliam ad viam Romeisen, et virgatas tres ad spinam de Merval. Vide supra Virgareturn. * VIRGINIA, de femina conja'gata, apud Murator. torn. 3. Collect. Inscript. pag. 1393. 3 : PRINCIPIUS SE vivo SIBI ET ASTBMIJE VIRGINIA su^: DOMUM PERPETUAM FECIT. Virginius, pro Maritus, ibid. pag. 1479. 13. Virgine nostris pro Vierge, Virgo. L'an de grace mil et trois cenz le samedi apres la Purification Nostre Dame Virgine, in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 150. v. col. 1. Virge, Virgene, et Virgine, eadem acceptione, in Vita J. C. MS. metrice scripta. Vide Virgo. 1 VIRGINIFIGARI, napOevefariac., Virginem fieri. Vetus Interpres Origenis, Comment, tract. 32. in Matth.: Virgines sunt Virginificatas per verbum Dei, qui credere volunt, aut crediderunt. 1 VIRGINISSIMUS, Castissimus, in Serm. S. Humilitatis de S. Joanne Evang. torn. 7. Maii pag. 833 : Inter chorum virginum tu virgo Virginissimus, etc. VIRGINULA, IIap6svc(Ty.apsov, in Gloss. Graec. Lat. ubi edit. Vigrinula, utin voce TtapOeveOw, vigrino : sed in Cod. MS. est virgino, uti monuimus. VIRGO, de femina conjugata. Encomium Ernmae Reginae pag. 172. de eadem Emma Ricardi I. Ducis Normanniae filia, Ethelredi Regis Angliae vidua, a Cnutone Danorum in Anglia Rege in uxorem expetita : Placuit ergo Regi verbum Virginis, et jusjurando facto Virgini placuit voluntas Regis. Et sic, Deo gratias, Domina Emma mulierutn nobilissima fit conjux Regis fortissimi Cnutonis. Henricus Rosla in Herlingsberga :
later quas Virgo coronam Regalem capite dimisit, seque profudit Regnantis pedibus : quod non tulit ipsa ; sed alto Exsiliens solio, nam mater erat sua, blando Sustinet afflatu, etc.

[Baldricus Noviom. in Chron. lib. 3. cap. 8. Waldetrudem Abbatissam Castrilqci Virginem appellat, quae nondum Monialis plures liberos tulerat. Vide Isidorum Pelusiotam lib. 3. Epist. 176. et Bollandi Observationes prasvias ad Vitam S. Hermenildae torn. 2. Febr. pag. 691. Virgo vidua, apud Tertull. lib. de Virgin. Veland. cap. 9.] * VIRGO, de sancto dicitur, in Vita S. Steph. Grandimont. torn. 2. Febr. pag. 206. col. 2. T VIRGO, Persona scaccorum, quae et Regina appellatur. Vide in Scacci 1. I VIRGOBRETUS. Vide Vergobretus. T1. VIRGULA, Modus vel mensura agri.

350

VIR

VIR
gulto... concedimus. Charta Eccles. Arausion. ann. 1239 : Factum fuit hoe apud Auraicen in stari dom. Episcopi in Virgulto juxta chorum S. Petri. Occurrit etiam in Litteris ann. 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 601. art. 18. Charta ann. 1256. ex Tabul. S. Me'llani Pontisar.: Droco molendinarius de Drincuria et Eustachia ejus uxor dederunt in contraplegium quoddam herbergamentum cum Virgulto dicto herbergamento tenenti. Chartul. S. Vincentii Genoman. fol. 121: Cnncessi Deo et abbatias S. Vincentii Cenomanensis Virgultum quod habebam apud Aceium le Boigne, cum domo in eodem Virgulto sita, et cum omnibus ad Virgultum pertinentibus. Hist. Harcur. torn. 4. pag. 1516 : Scilicet 60. acras terras in parochia S. Audomari, et Virgulta circa ecclesiam fossatim vallata. Atque ita legendum est in Indice MS. benef. Eccl. Constant, fol. 44. v. pro Virgutum : Rector ejusdem ecclesias... habet manerium cum Virguto et unam virgatam terras. Vide Viridiarium 1. jje-2. VIRGULTUM, [Gall. Claie, verge: Sqlvi carpenterio qui fecit clidas pro lectis... pro portando clidas seu Virgulta de nemore Laureimontis. (Arch, histor. de la Gironde, t. 22, p. 374.)] T VIRGUNCULOSUS,Virgultorum ferax, in Charta Caroli Simplicis Reg. Fr. ann. 909. apud Mabill. torn. 3. Annal. Bened. pag. 696. col. 2. et inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 52. * Nostris Vergeron, diminut. a Verge, virgula. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 135. Chartoph. reg. ch. 237 : Pierre Danois... prinst deux Vergerons de saulx et I'en bati (1'enfant) a nu par les fesses, &tc 1 VIRGUTUM, pro Virgultum. Vide in hac voce. J 1. VIRIA, Viriola, Brachiales. Gloss. Isid. Excerpta melius, Brachiale. Utuntur Tertull. de Pallio cap. 4. S. Ambrosius lib. de Abraham cap. 3. et Plinius lib. 33. cap. 3. ^ 2. VIRIA, f. Pratum virens. Charta Guillelmi de Agnivilla ann. 1227. ex Tabul. Corbeiensi: Reddo sex denarios quos debet mihi Johannes Fokiers de avena quam tenet de supra vallem Moberti de quatuor denarios de quadam pecia terras quam Robertus de Fractamola tenet inter Viriam et boscum de Harencourt. Vide Virideria. \ VIRIBILITER, Viriliter. Epist. Hadriani IV. PP. inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 364 : Cum ipse Comes rabiem scilicet Sarracenorum... reprimere intendat et Viribiliter itnpugnare, etc. TVIRIDARE, Virere, florere. Gloss. Graeco-Lat.: 'Av6w, Virido, floreo, floresco, vireo, polleo, vigeo. * Verdolev, alia prorsus notione, scilicet pro Tentare, explorare, ad certamen provocare, in Hist. Caroli VI. pag. 30: Toutefois aucuns dient que un chevalier, nomme messire Robert de Beaumannoir, fut ordonne a tout cinq cens lances pour les Verdoier et escarmoucher, pour voir leur estat et gouvernement. Rursum pag. 228 : Entre les autres y avoit un homme d'armes, nomme Saillant,... qui ne failloit point seul au matin et apres disner a venir Verdoyer entour de Paris; et faisoit scavoir s'il y avoit personne qui voulust rompre une lance, etc. * VIRIDARIA, Offlcium viridarii, custodia forestse, nostris Verderie. Charta ann. 1316. in Reg. 54. Chartoph. reg. fol. 4. v : Dominus rex concessit Roberto, dicto le Breton custodiam castri de Mortaing et Viridariss forestse de Landa pu-

VIR
trida. Reg. A. 2. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1321. fol. 41. r: A Pierre du Chaesne verdier de Trinchebray est renouvelle I'office de la Verderie dudit lieu. Pro ipsa viridarii jurisdictione, cum scilicet de forisfacturis forestarum coram ipsarum praefecto refert et judicat. Lit. remiss, ann. 1402. in Reg. 156. ch. 434: Jehan de Vendosme escuier, maistre et enquesteur de nos eaues et forests es parties de Normandie.... tenant les jours de la Verderie de la forest de saint Stuer, etc. Vide Viridarius in Viride 1. * 1. VIRIDARIUM, Ager, in quo ad viridis tantummodo pabuli saginam, ordeum vel granum quodvis invicem mixturn seritur. Charta ann. 1139. in Append, ad torn. 6. Annal. Bened. pag. 667. col. 2 : In ferragine quoque, quas Viridarium dicitur, illam habeant tascham, quam emerunt a laicis, et vos terras culturam. Vide Ferrago, T 2. VIRIDARIUM. Vide Viridiarium I. T VIRIDARIUS. Vide in Viride I. 1. VIRIDE, inquit Watsius, in Legibus Forestarum, intelligitur quidquid frondes fert, aut folia viridia, unde pascantur, aut ubi tegantur cervi et damaj. Vide Skeneum de Verbor. signiflcat. voce Verd. Capitula placitorum Coronaa Regis apud Hoyedenum pag. 784 : Item prsecipit, quod in quolibet Comitatu, in quo venationem habet, ponantur 12. Milites ad custodiendam venationem suam, et Viride, in forestis suis. Infra : Qui autem forisfecertt in foresta Regis de Viridi, sive per culpaturam,' sive per esbrancaturam, sive per foditionem turvarum, etc. Inquisitio de forisfacturis forestarum : Inquiratur etiam, qui fecerint vel facere consueverint vastum vel destructionem de Viridi, vel de venacione in foresta, etc. [Charta ann. 1091. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosden. pag. 73 : Exceptis indictamentis de Viridi et venatione, quas domino Regi omninoreservabantur. Adde Gualterum Hemingford. de Gestis Edwardi III. pag. 319. et Chron. Whethamstedii pag. 373.] Statutum Edwardi III. ann. 1. cap. 9 : Des trespasses faits en nos forestes de Vert et de veneson. Vide Gul. Prynneum in Libertat. Anglic, torn. 3. pag. 1142. supra Veneris. VIRIDB ET SICGUM. Tabularium S. Crucis Talemundensis fol. 3: Adauxi etiam... Monachis... de silva Orbisterii de Viridi, et de sicco, ad omnia necessaria offtcidrum, aedificium, videlicet ad Ecclesiam, ad claustra facienda, atque recuperanda cum deciderint, etc. VIRIDAEIUS, Offlcialis in forestis, qui forestario subest, Gallis Verdier, Anglis Verder. [Verdiers, maistres et enquesteurs des eaux et forestz, in Charta Ludovici XI. Reg. Fr. ann. 1477. ex Bibl. Reg.] Is autem viridis, seu silyse caeduae curam habet, ut et jurisdictionem in forisfacturis forestarum usque ad mulctam 60. solid. Huic subsunt servientes, et custodes forestarum, les Sergeants et Gardes de bois. Cognoscit etiam de mulctis consuetudinariis, et ab ejus judiciis appellatur ad Magistrum Aquarum et forestarum. Viridarii vero fere semper cum Forestariis junguntur, ut qui cum iis Forestas curent, in Charta Joan. Reg. Angl. de Libertat. Forestse, in Legibus Forestarum Scoticar. cap. 11. | 5. apud Rogerum Hovedenum pag. 784. 785. [Madox in Formul. Anglic, pag. 313.] in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 402. 849. 863. in Additament. ad Matth. Paris pag. 130. etc. [Vide Werder.] * Hinc Verdage, pro Custodia animalium viride pascentium, et emolumen-

Polyptychus Fiscamn. ann. 1285 : Tenet unum masagium cum ttna Virgula terras. Vide Virgo. 6. * 2. VIRGULA, Notula, qua utuntur ad supplendas omissiones in textu, vulgo Renvoi. Pactum inter Guigonet. de Jarente dom. de Montecl. et universit. ejusd. loci ann. 1392 : Et quia facta diligenti collatione cum nota et correcto et additis in fine, quas omissa fuerunt usque ad Virgulam, Petrus Chaboti, quod bene cum nota concordat, igitur hie manu propria, etc. Hue spectat Ordinat. Franc. I. ann. 1535. cap. 19. art. 8 : Et esdits registres n'y doit estre rien laisse en blanc: ains doivent estre escrits tout d'un contexte, sans mettre apostille a la marge ou interligne ; et si par inadvertance quelques mots avoient este amis, Us doivent estre rejettes a la fin de Vinstrument avec marque de renvoy. * 3. VIRGULA, Viridarium, pomarium. Vide infra in Ungula. w VIRGULA FUMI, Fumus qui erigitur. Ecbas. vers. 574 :
Lignifer a neraore comportet robora silvae, Torrida ligna vehat, ne fnmi Virgula surgat, Quo corrumpantur dorsalia, etc.

Ex illo Cant. Cant. cap. 3. vers. 6 : Ascendit-per desertum sicut Virgula fumi ex aromatibus myrrhae. Vide Graff. Thes. Ling. Franc, torn. 4. col. 257. voce Rouhgerta. 1 VIRGULATUS, ut supra Virgatus, Pannus virgulis quibusdam in longum vel in latum varia serie et colore porrectis distinctus, Gall. Etofe rayee. Statuta Eccl. Leod. ann. 1287. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 850: Clerici pannis rubeis, viridibus, et Virgulatis indecentis mensurse non utantur sine causa. Synodus Pergam. ann. 1311. apud Murator. torn. 9. 09!. 547 : Vestes Virgulatas seu de catabriato, de medietate, vel listatas... minimedeferentes. Adde torn. 1. Rer. Mogunt. pag. 94. Inventar. S. Capellae Paris, ann, 1363. ex Bibl. Reg.: Item una alia toallia parata ad losenginas de armis Frantiee Virgulata de perlulis ad fimbrias. Inventarium Gallicum: Item une autre touaille paree a losenges des armes de France raiee de perles rouges. * Vergele, eodem sensu, in Invent, jocal. Eduardi I. reg. Angl. ann. 1297 : Item une (coupe) d'or grenetee 'dedens, fachonee a maniere d'un hanap de voirre Vergelei. VIRGULTA, Modus agri. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 760 : Dedit prasdictas Ecclesias unam Virgultam terras in manerio de Cumptone, etc. Forte pro Virgata. Vide in hac voee. [Occurrit rursum in Polyptycho Fiscamn. ann. 1235 : De feodo Hude tenet Beatizia Laurence in masura tres Virgultas ad campartum, et reddit 18. denarios. Et in Chartul. S. Vandregesili torn. 1. pag. 140. Sed si quid mutandum est, malim legere Virgulam. Vide in hac voce.] * Idem quod Virgata : quse voces promiscue usurpantur in Instrumentis. Bulla Lucii II. PP. ann. 1144. qua confirmatur Charta fundat. Ardense ann. 1138. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 79 : Duas acras terras et tres Virgultas in Varenda lunga. Ubi Virgatas habet Charta fundat. ibid. col. 78. Pluries Virgulta occurrit in Reg. 52. Chartoph. reg. 11. VIRGULTUM, Viridarium, pomarium, Verger. Charta ann. 1178. inter Probat. Hist. Ebroic. Comitat. pag. 3: Prasterea domum Marcellini eum Vir-

VIR

VIR

VIR

351

turn quod inde provenit. Confirm. Li- Trudonis lib. 10 : Sunt et atria et porti- seu tentorio, quo utebantur, dicti Viribert, urbis Cadom. ann. 1466. in Reg. cus ante has utrasque cameras, et Viri- ditentoriani. Adrianus de Veteri-busco 202. Chartoph. reg. ch. 51 : Item peuent darium spatiosum et delectabile hospiti- de Reb. Leod. apud Marten, torn. 4. lesdiz bourgeois donner I'office..... de bus cum pluribus lignis diver sos fructus Ampl. Collect, col. 1288: Colubrissarii ferentibus.Vide Hildebertum Cenoman. domina bantur, nee permittebantur duo Verdage es bois des bestes omailles. 2. VIRIDE, yel VIRIDIS, Pellis varia, in Vita S. Hugonis Abbat. Cluniac. Al- boni cives loqui pariter, quin vellent scire de quibus esset sermo. Et si aliquis conde qua in Varius. Bractonus lib. 3. tract. bertum Aqu. lib. 3. cap. 15. etc. VIRIDIGARIUM, Eadem notione. For- tradixisset ipsis, de mane invenit domum de Corona cap. 26. 1 : Abstulit ei unam robam de Viridi talis pretii, etc. mulae veteres Lindenbrogii n. 79 : Cum... combustam vel horreum incensum. Igitur Ila Viridis pannus, pro varius, seu pellis vineis arpennorum quatuor, Viridigariis, in hebdomada sacra ante Pascha, domus varia, in Rotulo ann. 1267. ex Camera silvis, pratis, etc. Uoi perperam putavit absentium cceperunt spoliari , et illi de Comput. Paris.: Pro scallatis, tiretana vir doctus esse adjectivum silvae, cum , Viridi-tentorio discurrebant per totum Persa, et panno Viridi ad coopertoria, etc. distingui verba debeant. [Charta ann. Comitatum Lessens em, spoliando et inT VIRIDUM, Eadem notione. Comput. 869. in Append, ad Marcam Hisp. col. cendendo domos eorum qui partem facieann. 1324. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 133. 792: Cum domibus, aedificiis , curtiferis, bant cum.electo. Ibidem col. 1306: Tune col. 1 : Pro septem ulnis de Virido, com- Viridigariis, hortis, vineis, etc. Adde Ta- temporis cceperunt illi de Viridi-tentorio putata qualibet ulna xxxn. sol. valent bular. Bituric. et Stephanot. torn. 3. iterum spoliare domos absentium. RurAntiquit. Bened. Pictay. MSS. pag. 344.] sum col. 1309: Illi de Viridi-tentorio XI. lib. nil. sol. VIRIDIS, etiam color olim in pretio Tabularium S. Cypriani Pictavens.: associaverunt se super forum in Hassell. VIRIDIUM , Locus viriditale plenus. habitus. Statuta Innocentii IV. PP. pro Cum terris, mansionibus, curtiferis, ortireformatione Nigri ordinis : Non adoles- lis, Viridigariis, vineis, pratis, etc. Oc- Joann. de Janua.: [Verdeur, lieu plein centes, non nobiles, non consanguineos, currit prseterea in Charta Fulconis Co- de verdeur, in Gloss. Lat. Gall. Sannee indutos vestibus virgatis, vel partitis, mit. Andeg. ann. 1033. et aliis non germ.] 1 1. VIRIDUM, ut Viride 2. Vide in hac vel Viridibus, aut rubeis, etc. Ricordanus semel. Malaspinus cap. 149. de Manfredo: E ^ VIRIGARIUM, Pari intellectu. Charta voce. * 2. VIRIDUM, [Gall. Huilede vers de sempre vestiva drappi verdi. [Charta ann. ann. 1000. in Append, ad Marcam. Hisp. 1309. apud Lobinell. torn. 2. Hist.'Bri- col. 956 : Iterum cedo jure ac ditioni su- terre (?J : Pro i. uncia de Viridi... pro pradictarum ecclesiarwn... Virigario con- ve dragmis de succi de rosis... (Arch. tan. col. 1639 : Et aura escu de fuust et de cuers et de Vers garni souffesamment. sito lateribus eorum sicut habere debent histor. de la Gironde, t. 22, p. 333.)] * VIRIDUS, pro Viridis. Charta ann. Statutum pro Pannificis de Commercy per nota illorum ciminteria. ex Cod. MS. ejusdem loci pag. 18 : Ceux 3. VIRIDIARIUM, Cffimeterium Mona- 1334. ex Tabul. D. Venciae : Item quod dudit metiers gui feront pers, brunette, sterii pro Moachis, [seu atrium quod nulla persona privata vel extranea scinVerdz et manbres, etc.] Adde Cone. Ave- cingunt claustri porticus in Monaste- dat aliquam arborem Viridam nee sequam nionense ann. 1209. can. 18. Monspe- riis, vulgo le Preau.] Tabularium Prio- in deffensis. liense ann. 1214. cap. 3. Lateranense IV. ratus de Domina in Delphinatu c Eo jjc [ Quatuor coperte de cosinis de cocan. 16. Synodum Wigorn. ann. 1240. tenore ut eos in sua reciperent societate, reo rubeo et Virido. (Invent. Calixti can. 21. Constitutiones Nicosienses cap. et si ad exitum vitas ad tantam egestatem III, an. 1458, in archiv. Vaticano.)] f VIRIGARIUM. Vide in Viridiartum 1. 8. Synodum Exoniensem ann. 1282. can. devenerint, ut, quod tribuant, non habuerint, pro hoc dono in Viridiario eos sepe17. [Vide supra Virgulatus.] I VIRILIS, i'(jov, xaia avaXoyiav, in 1 ylRIDERIA, f. ut Viria 2. vel Viride liant. Alibi : Et ut Monachi sepeliri nos Gloss. Lat. Gr. Vulcanius emendat Vi1. Vide in his vocibus. Tabular. Veteris- dimittant in Viridario swo.Vide Pratum. ritim. villae : Dedi abbatiae Veteris-villae in Viri| VIRILIA ARMA, Cingulum militare SSS" Antiquior est hujus vocis ad coederia, in terra quae. dicitur Rabies, qua- meterium significandum accommoda- quandoque dicitur Scriptoribus seyi tuor acras terras ab ornni exactione li- tio. Romanis quippe ita nuncupabatur Longobardici ; quod traditio militaris beras. qusecumque subdialis sepultura, ut ob- cinguli et cooptatio in ordinem milita* VIRIDERIUS, Viridis. Inventar. MS. servat Raphael Fabretti in Inscript. rem vere virum faceret. Rigordus de thes. Sedis Apostpl. ann. 1295: Item antiq. pag. 225. quse Viridiarium a mo- Arturo : Philippu$ in eodem loco Artuunam cupam de cristallo,... in pede tria numento, tanquam locum apertum ab rum militem fecit, tradens ei Britannias Comitatum, qui jure hasreditario eurn conoperto distinguunt. esmaltula Virideria, rotunda. * VIRIDIGARIUS, Idem videtur quod tingebat. Ante autem hanc armorum tra* VIRIDEUS, Eadem notione. Comput. supra Viridarium. Chartul. S. Ursini ditionem non licebat Us uti, unde Arma ann. 1492. inter Probat. torn. 4. Hist. Nem. pag. 56. col. 2: Pro una canna Bitur. ch. 2: Ego in Dei nomine Giraldus dicuntur Virilia, velut virum facientia. de Vevera do sancto pastori Ursino pro Henricus Huntindon. de Stephano Rege : panni Viridei seu viridis, etc. '* VIRIDIACUM, Virens herba, ramalia sepultura mea meam partem bene exqui- Henrico nepoti suo David Rex Scotorum virentia, quibus in publicis festis ster- sitam de Calmos, id est terram arabilem, Virilia tradidit arma. Eustachius vero nebantur platese. Comput. ann. 1357. ex boscum, prata, Viridigarios, vel quidquid filius Regis Stephani, nam et ipse eodem Tabul. S. Vulfr. Abbavil. fol. 5. v : Mi- mihi ibidem ex mea parte evenerat. Vide anno Virilia sumpserat arma, irruit in terras procerum. Vide in Arma 1. et in sia franci festi Pro Viridiaco, v. sol. in Viridiarium 1. 1 VIRIDISNETUM , f. Omphacium , Miles. x. den. Vide Virentia. * VIRILISSIME, Perquam viriliter. 1. VIRIDIARIUM, VIRIDIGARITJM, pro Gall. Verjus. Lobinell us in Glossar. ad Viridarium, qua voce usus Suetonius. Hist. Paris, torn. 3. v. Pointorminum : Reg. Cam. Comput. Paris, alias Bitur. Glossae antiquse MSS.: Paradisum, Viri- Unam caudam vini albi pretio LX. solid. ad ann. 1426. fol. 99. v : Attendentes diarium. Jo. de Janua : Viridarium, unum pointorminum de Viridisneto pre- egregiosissima, arduissima et memorandissima, quae prudentissime nobis impenlocus ubi sunt viridia. Gloss. Gr. Lat.: tio vii. sol. 'AvOuiv, viridarium. Verger nostris : Ita* Haud dubie ; sed legendum est de dit obsequia ....... Gilbertus Metern, nunc lis, Verzario : [Verjan, Poetis Provincia- Viridi succo, pro de Viridisneto. Vide dominus dicti loci de Fayeta, marescallus Francias, tarn in antiquos nostros hostes libus:] Bergee, in Foris Beneharn. tit. mox 1. art. 20. Gloss. Gr. Lat. MSS.: 'AvOstiv, * VIRIDIS-SUCCUS, Succus ex viridi Anglicus et eorum sequaces,... quos honoViridiarium. Editum habet Viridarium. seu immatura uva, Gall. Verjus. Arest. rabilissime, probissime et Virilissime ....... Aliud Gloss. MS. av0<iv, Viridarium. Leo ann. 1351. 30. April, in vol. 2. arestor. debellavit, etc. * VIRILISSIMUS , Prsestantissimus , Ost. lib. 2. cap. 26: Viridiarium etiam, parlam. Paris.: Item dictus dominus acquod est ad Pontem Casulini. Viridarium ceperat Viridem-succum , quern plures perquarn egregius. Epist. Alexii imper. etiam aliquoties legi in Pandectis Flo- habitatores dictee. villas habebant in suis ann. 1097. apud Murator. torn. 5. Antiq. rentinis observat Cujacius ad Ulpian. vineis. Ital. med. a3vi col. 389 : Et ab omnibus, tit. 6. unde inquit, et Viridiarium alii 1 VIRIDITAS, Color rutilus, qualis est qui de ipsis partibus veniunt, nobilibus deduxere, Viridarium habent plsrique. auri. Vita S. Lietberti apud Acher. torn. ac Virilissimis comitibus atque ducibus, [Tabul. S. Victoris Massil.: Viridiarium 9. Spicil. pag. 678 : Cujus dorsi posteriora prope ipsas mansiones est postea factum.] in Viriditate auri. Verba sunt Psalmi 1. VIRILITER, Pro virili parte, XMTCC |ieVita B. Heldradi Abbat. Novalicensis 67. v. 14 : Et posteriora dorsi ejus in paluti efferunt JC. Andreas num. 2 : Composuit pulcherrimum ibi- lore auri. Ubi Grsecus habet, ev x Suenonis Archiep. Lundensis lib. 2. Ledem Viridarium, ex quo cuncti venientes gum Scaniae.cap. 1 : Deficientibus primi habere possunt edulium. Charta ann. 1246: VIRIDITENTORIANI, qui et de Viridi- gradus liberis, admittuntur neptes et neLaudamus vobis D. Henrico Sistaricensi tentorio, Factiosi apud Leodienses sub potes, non Viriliter, sed in stirpes, etc. Episcopo totum Viridarium, sive hortum annum 1466. primum a colubrissis Colu- Lib. 3. cap. 6 : Inter novercam et ipsos sanctas Sistaricensis Ecclesise. Chron. S. brissarii appellati, dehinc a viridi vexillo pro Virilibus portionibus dividatur.

352

VIR

VIR
forte formata ex Psalmo 139 : Vir linguosus non dirigetur, etc. * Glossar. vet. ex Cod. reg. 521 : Virlingosus, burdator. * VIRLINGUS, Quarta pars sextarii. Sent, curiae Argentor. ann. 1514 : Quinque sextariis et uno Virlingo siliginis. Vide supra Vierlingus. * VIRMILIUS, Coccineus. Vide supra in Vermiculus. 1 VIRNA. Chron. Wormat. apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 174: Alter quidam (Judaeus) cum haberet sartorem et sibi fila pretiosa non confideret in cistula conclusa, ita tamen ut necessaria inde sumeret, qui Judsei intelligent simplicitatem, tamdiu glomum filorum per Virnam volvit cistulae, quousque vix aliquid remaneret. Leg. forte rimam. 1 VIRNELLUS, Modus agri. Chron. Andrense torn. 9. Spicil. Acher. pag. 372 : Dedi sex Virnellos terras quas tenebat Fulboldus, et boscum quern dedit nobis Eun na Vicecomitissa. An Jornellos ? Vide Jornale. VIRO, Baro, tanquam a vir deducatur vocabulum ipsum Baro. Occurrit in Charta Sancii Willelmi Vasconiae Comitis pro fundatione Monasterii S. Petri Generensis apud Marcam in Hist. Beneharn. V. Faro. T VIROLA, a Gall. Virote, Vietorius anulus, victoria fibula. Arrestum Parlamenti ann. 1302. ex Regesto Olim fol. 106 : Garnitores pomellorum, bandarum, capellorum, Virolarum, etc. Litterae Humberti II. ann. 1347. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 567. col. 1 : Macise marescallorum erunt operates argento, et servientum cum tribus Virolis argenti. Le Roman de Garin :
Hueses tirees et esperpns chauciez Et a son col le cor d'ivoire chier De cinq Viroles de fin or fu liez, La guige en est d'un vert paille entailliS.

* 2. VIRILITER, Vi adhibita. Stat. arm. 1419. torn. 11. Ordinal, reg. Franc, pag. 34. art. 15 : Compellantur (Judaei) etiam Viriliter ad habendutn et tenendum eorum cancellum in villis in quibus morantur, etc. 1 VIRIOLA. Vide supra Viria 1. VIRIOSUS, Virosus. Gloss. Gr. Lat. MS. : 'AvSpeTo?, Fortis, virilis, Viriosus. Quse vox postrema deest in edito. [Viriosi, viribus subnixi, in Glossar. Sangerm, num. 501. Gloss. Isid. : Viriosus, austerus. Papias : Virosa pectora, fortia, a viro.] Jo. de Janua: Virosus, a vires dicitur, viribus plenus. fVide Virosus.] VIRIPOTENTES, Feminae nubiles, quibus nubere licuit, dicuntur in Synodo Romana ann. 826. can. 29 : Feminse vero, quas habitum religiosum out velamen obtentu religiositatis susceperunt, cum essent Viripotentes, deinceps vire sociari non permittantur; sed eligentes Monasteria regulariter vivant, out in domibus susceptum habitum caste observent. [Hinc emendandae Glossae Isidori: Virops, quse jam opus habeat viro. Leg. Viripos: quod jam viderat Graevius.] 1 VIRISCUM, ut infra Wreckum. Leges Norman, apud Ludewig. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 186 : In cujuscumque terra Viriscum fuerit applicatum , dominus feodi, cum ad ejus notitiam pervenerit, illud in littore, vel juxta, prout commodius viderit faciendum, salvo debet facere custodiri. VIRISSARE, Viriliter agere, vel viriliter superare. Jo. de Janua. [Faire vertueusement, ou savoir, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] * VIRITA, Nupta, viro conjuncta. Guibertus in Vita sua lib. 1. cap. 13 : Quid virgo ineunte sub aevo, quid Virita, quid vidua studio jam possibiliore peregerit, cogitaverit, dixerit, etc. Ubi de matre sua loquitur. j VIRITANUS, Viritim distributus, apud Festum. VIRITEUM , Genus potionis , Papiae, apud^Egyptios scilicet vel Alexandrines, cujus meminit Gregorius M. lib.6. Epist. 37. apud quern JuritfteMweditum, (locum vide in Cognidium) illud forte, de quo S. Hieronymus de Vita Clericorum, cum palmarum fructus exprimuntur in liquorem, coctisque frugibus aqua pinguior coloratur. * VIRLANUS, vulgo Virlan, Nummus argenteus ducum Burgundiae ad usum Flandriae. Monstrel. vol. 2. ad ann. 1432. fol. 88. r: Si fut faicte nouvelle monnoye d'or, nommee riddes, lesquels valloient scxiiij. sols en blanche monnoye, nommee Virelans. Hist. Caroli VII. ad ann. 1435. pag. 86 : Excepte la monnoye du due de Bourgongne, c'est a scavoir Virlains, pour douze deniers la piece. Lit. remiss, ann. 1449. in Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 29 : Le suppliant devoit paier douze solz Portsis, a compter ung Virlen pour douze deniers Parisis. Alias ann. 1458. in Reg. 189. ch. 258: Plusieurs pieces de monnoie, tant Virlans, comme blans de Lorraine. Virllans, in aliis ann. 1449. ex Reg. 176. ch. 690. 1 VIRLENDINUM. Charta ann. 1054. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 177 : De ipsis patuentiis, et de ipsis boscis, et Virlendinis, et palude, et cum ipsis expletiis, etc. Leg. forte Molendinis. Vide Virideria. VIRLINGOSUS, Loquax. Andreas Aulae Regiae Capellanus in Amatoriis : De mulieribus Virlingosis. Est etiam omnis femina Virlingosa, quia nulla est quse novit suam compescere linguam, etc. Vox

* Arest. parlam. Paris, ann. 1368. in lib. 1. Stat. artif. ex Cam. Comput. fol. 306. r : Dicti manubriatores prsefati mercerii manubria et Virolas per alias praedictos facta, etc. Vireulle, in Lit. remiss, ann. 1410. ex Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 70. Viroeule, in Ghartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1415. fol. 25. v. Hinc Envirole, Victoria fibula instructus, in aliis Lit. ann. 1406. ex Reg. 161. ch. 148: Une paire de cousteaux Envirolez d'argent. T VIROMANDENSIS MONETA. Vide in Moneta Baronum. T VIROPS. Vide Viripotentes. I. VIROSUS, Potens, fortis, avSpero?. Fridegodus in Vita S. Vuilfridi cap. 50 :
Suscepti vacuas ^Edwilf Virosus habenas.

Alias virosus ^sXavSpov sonat. [Vide Viriosus.] j 2. VIROSUS, a Virus, Venenatus, Gall. Empoisonne. Praefatio ad Chartul. cui titulus Aganus in Tabul. S. Petri Carnot.: Propter invidentium Virosa verborum jacula. * VIRPIENS, Qui alteri tenetur ad evictionem, Gall. Garant. Charta ann. 1162. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 439 : Si autem homo aut femina aliquid rerum prxdictarum vobis amparaverit, vel successoribus vestris, erimus vobis et illis, sine vestro illorumque inganno, Virpientes. Id est, efficiemus ut res usurpata dimittatur; quo sensu, Virpire dicebant. Vide Guerpire et Virpiscere. 1 VIRPISGERE, Possessionem rei alicujus dimittere, deserere. Placitum ann. 1119. inter Probat. tom. 2. novas

Hist. Occitan. coll. 411 : Dono, solvo, Virpisco omnipotent Deo, et altari S. Salvatoris Gellonensis ccenobii, etc. Vide Guerpire. * VIRRETUM, pro Birrelum, Capitis tegumentum. Cerem. Rom. MS. ubi de funere cardinalium fol. 25. y: Habebunt tamen singuli (familiares) nigrum Virretum spensis defuncti. VIRSGARA. Consuetudines Arkenses ann. 1231. in Tabulario S. Bertini : Qui Virscaram bannitam pugnando, vel pugnare volendo, temere perturbaverit, tres libras emendabit. [Leg. Vierscara. Vide in hac voce, et infra Viscarna.] Nihil corrigendum esse in hac voce, probat Charta ann. 1286. ex Chartul. Namurc. in Cam. Comput. Insul. fol. 42. v : Esqueils Virscare et eskevinage devantdis je avoie le tierch des amendes. * VIRSGA.RNA, Eodem intellectu. Charta Phil, comit. Fland. pro libert. castel. Brug. ex ead. Cam.: Statutum est Sabbato post Epiphaniam prsecones convenire ad Virscarnam, et ibi edictum accipere, die Dominica in ecclesiis denuntiare, etc. Vide infra Viscarnia. 1 VIRSIONENSIS MONETA. Vide in Moneta Baronum. f VIRTEVELLA, ut Vertevella. Vide Vertibella. 1 VIRTICA MABINA, uxaXatiY], in Gloss. Lat. Gr. Vulcanius emendat, Urtica marina, (TxaXa^Yj. 1 VIRTUOSE, Honeste, fortiter, ex Gloss. MSS. apud Vossium lib. 4. de Vitiis serm. cap. 36. Vide Firfuosus. T VIRTUOSITAS, Virtus, honestas. Caffari Annal. Genuens. ad ann. 1162. apud Murator. torn. 6. col. 281: Archicancellarius vero pietate commotus, capellanum suum dominum Ricardum, virum quidem omni Virtuositate prasclarum, Januam misit. f VIRTUOSUS, Virtute prseditus, probis moribus, Gall. Vertueux, apud Ludewig. tom. 5. Reliq. MSS. pag. 320. Vide Vertuosus. 1 VIRTUOSUS , Honestus, laudabilis. Charta Caroli V. Reg. Franc, ann. 1372. tom. 5. Ordinat. pag. 582. lin. ult.: iVos attenta Virtuosa et commendabili fidelitatis constancia, qua dicti Consules et habitatores dicte civitatis S. Flori, etc. Vide Virtuose.Occurrit alia notionein Virtusl. 1 VIRTUOSISSIMUS, Epithetum Ludovici XI. Franc. Reg. in Charta ann. 1479. ex Tabul. Cartusiae de Bassa-yilla: Datum Indict, xi. regnante Ludovico Virtuosissimo Francorum Rege. 1. VIRTUS, Vis, violentia. Iso Magister in Glossis: Figor, virtus. Alibi: Fim, virtutem. Pactus Legis Salicae tit. 35. | 5 : Si quis ligatum per superbiam aut per.... Virtutem a Gravione tulerit,.... vitam suam redimat. Ubi Lex Salica tit. 34. | 5 : Si quis hominem noxium ligatum per Vim tulerit Grafioni. Eadem Lex Salica tit. 14. 15: Si guts cum ingenua puella per Virtutem moschatus fuerit. Lex Alamann. tit. 5. | 2 : Si vero per Virtutem hoc raptor de Ecclesia abstulerit, etc. % 5 : Nam si per Virtutem servus hoc fecerit, etc. Edictum Chlotarii II. Regis in Synodo Parisiensi V. de puellis Deo sacratis : Quicumque aut per Virtutem, aut per quemlibet ordinem ipsas detrahere, aut sibi in conjugium prassumpserit sociare, etc. Annales Francorum ann. 758 : Pipinus Rex in Saxoniam ibat, et firmitates Saxonum per Virtutem introivit, etc. [Charta Pontii Archiep. Arelat. ann. 1000. apud Acher. tom. 6. Spicil. pag. 430: Et quando ipse Abba de corpore exierit, qui in loco ejus ordinandus est.

Vffi

VIS

VIS

353

judicio Congregationis eligatur et elec- Pharaonem et Virtutem ejus in mari rutions, non per nobilitatem generis vel bro. Et alibi. parentum, nee per Virtutem, nee per pe1. VIRTUTES, Angeli, ex secundo Ancuniam, etc.] Adde Capitul. 3. ann. 810. gelicas hierarchies gradu, quorum est cap. 3. Legem Longob. lib. 1. tit. 17. | 4. procurare omnia, quae ad religionem ea Edictum Rotharis Regis Longobard. tit. spectant in communi, per quos signa et 101.1 17. [** 269.] Leges Luitprandi tit. miracula fiunt in mundo, inquit Rabanus 26. | 6. tit. 105. 1. tit. 110. | 1. [* 40. Univ. cap. 5. et ex eo Papias. lib. 1. de (5, 11.) 134. 141. (6, 81. 88.)] etc. Inest etiam in eo nomine quxdam forti* VIBTUS, Possessio, praedium. Vide tudo, dans efficaciam inferioribus spiritiPodere 1. Petri Damiani Vita S. Ro- bus ad exequenda divina ministeria, ait mualdi cap. 39 : Romualdus locum cum S. Thomas 1. part. q. 108. Isidorus lib. suis discipulis deserens, non longe a cas- 7. Orig. cap. 5 : Virtutes, Angelica qusstro praedii in Virtute Rainerii, qui post- dam ministeria perhibentur, per quse simodum Tusciae marchio factus est, habi- gna et miracula in mundo fiunt, propter quod et Virtutes dicuntur. S. Hieronymus tavit. VIRTUOSUS, Qui yiribus pollet, in Vita Epist. 17 : Denique etiam Josephum S. Theodardi Archiep. Narb9n.: Ut cola- asserere illo tempore, quo crucifixus est phizaretur.... duntaxat uno ictu Virtuosi Dominus, ex adytis templi Virtutum csshominis. [Roland. Patav. in Chron. Tar- lestium erupisse voces dicentium, etc. vis, apud Murator. torn. 8. col. 234 : 2. VIRTUTES, proReliquiis Sanctorum. Incusatus fuit quidam prudentissimus Formula 174. apud Lindenbrogium : Et nomine Zungus, campio Virtuosus et pu- aliud de ista causa in nullo non redebeo, gil, etc. Elmham. in Vita Henrici V. nisi in justo et idoneo sacramento per Reg. Angl. cap. 6. pag. 12 : Membra ejus hunc locum et Deum altissimum, et Virnon multum musculosa carne tumencia, tutes Sancti illius. Tabularium Carromulla tamen fortitudine mirabiliter Vir- fense, apud Beslium pag. 156: Quo detuoso .] dicato, ccepit conqueri Imperator cum Do* Virtueux, eadem acceptione, in Lit. mino Apostolico et Duce Rogerio de Virremiss, ann. 1400. ex Reg. 155. Chartoph. tutibus Sanctorum, etc. Occurrit rursum reg. ch.27: Doubtant la fureur et ire infra. Gharta Hispanica aerae 905. apud d'icellui feu son frere, qui estoit plus Martinezium in Hist. Pinnatensi lib. 1. jeune, fort et Vertueux que lui. Aliae ann. cap. 21 : Ecclesia.... ubi sunt reconditas 1448. in Reg. 176. ch. 664 : Icellui Lucio Virtutes prxfati Apostoli, et B. Andrese qui estoit homme rigoreux, grant et Ver- fratris ejus, etc. [Eckehardus Junior de tueux de corps, etc. Casib. S. Galli cap. 5 : Sancti Magni Vir| VIRTUTUM VIRI, Strenui, viri matutem quam manibus gerebat, hanc esse gno fortique animo, Gall. Valeureux. adstantibus praedicans asseruit. Charta Chron. Angl. Th. Otterbourne pag. 227 : ann. 1338. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 360: Interim Rex, commendatis filiis suis ma- Ipsius dom. Balphini responsione habita jori London et civibus, et in turri London accedentibus DD. Canonicis, Capellanis positis, cum Virtutum viris persequi sta- et Clericis dictae ecclesias cum cruce, Virtuit dominos supradictos. tutibus et paramentis solemniter modo 2. VIRTUS, Miraculum. Mattheus 14 : processionis, etc.] Ipse surrexit a mortuis, et idea Virtutes 1 3. VIRTUTES, Jura, privilegia. Charta operantur in eo. Marc. 6 : Et non poterat Ludqvici Reg. filii Bozonis pro Episcopo ibi Virtulem ullam facere, nisi paucas Gratianopolit. ann. 894. apud Baluz. infirmos, impositis manibus, curavit. Hist. torn. 2. Miscell. pag. 156. et Charier torn. S. Apollinaris Mart. : Faciens multas 2. Status polit. Dalph. pag. 19 : SanciVirtutes in nomine Jesu Christi. Marcel- mus ut ipse Ysahac ejusque successores lini et Faustini Libellus precum pag. nullo contradicente in predicta ecclesia 73 : Per quern et divinas Virtutes opera- cum omni ejusdem loci cle.ro teneant, postus est non solum in Sardinia, sed in sideant omnes Virtutes quas mater ecclesia ipsis quoque quatuor exiliis :. usque adeo perpetim videtur habere in omnibus eccleut eum adversarii magnum dicer ent, cum siasticis ordinibus, chrisma videlicet in Apostolicas per eum Virtutes fieri negare Domini cosna benedicendo, posnitentiam non possent. Pag. 74: Ei in nomine peccatoribus dando, etc. Christi sit Virtutes operatus. S. Hierony1 VIRTUTIFER, Potens, efficax. Mirac. mus Epist. 84 : Viri Apostolicorum signo- S. Galterii sasc. 6. Bened. part. 2. pag. rum atque Virtutum. Einhardus de Mi- 824 : Hie de Dei misericordia, et famuli raculis SS. Martyrum Marcellini et Pe- sui Virtutifera confisus potentia advenit, tri lib. 4. cap. 8: Nihil, inquit, modo etc. apud aulicos tarn celebre est, quam signa VIRTUTIGENA, Cui est ingenita virtus. et Virtutes, quas fiunt in domo Einhardi Glaber Rodulfus ih Vita S. Guill. Abb. per quosdam Sanctos, quorum reliquias Divion. in Praefat.: Idea communem fidein oratorio dornus suss habere dicitur. lium Virtutigenum observamus charitaAdde cap. 9. Leo Ost. lib. 2. cap. 78: tem, etc. Multis post mortem Virtutibus claruit. 1 VIRVICARIUS SERVUS. Vide in BerTestamentum Bertichramni Episc. Oe- bixl. noman. : Quiaet Virtutes ibi ostensse sunt. VIRULE, Venenum, Papiae, ex voce Acta Episcopor. Cenoman. pag. 179 : virus. Qu.se. hactenus Ecclesia manet, atque in 1 VIRUS, ITPIJ;, in Gloss. Lat. Gr. Vitis, ea Dei virtute meritisque S. Dei genitricis I'TI?, in MSS. Sangerm. Marias multas Virtutes divinitus fiunt. * VIRZETA, Virgetum , ut videtur. Adde pag. 180. Ghartul. S. Joan. Angeriac. fol. 142. v : 1 3. VIRTUS, Copia, vis hostilis, in Et habet (salina) laterationes de tribus Gloss. Gasp. Barthii apud Ludewig. partibus, terram sancti Nazarii, hoc est torn. 3. Reliq. MSS. pag. 19. ex Hist. una Virzeta et quantum ad ipsam VirzePalaest. : Maxima vero Virtus illorum ve- tam pertinet. Vide supra Virgaretum. niebat retro. Tudebodus lib. 4. cap. 18. 11. VIS, Manuopera, manuum opera. de Bello Hierosol. : Postquam venit ma- Charta ann. 1338 : Tandem tenentur ad xima Virtus illorum, quas erat retro, acri- construendam domum pastoris satis comter invasit nostros. Occurrit passim apud modam, sicut et ad Vim, ut aiunt, et vecScriptores sacros. Psal. 135: Et excussit turam materialium, pro sedificanda vel viii

reparanda ecclesia et domo partorali , mediante refrigerio moderate. 1 2. VIS, Cochlea, Gall. Vis d'un pressoir. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus in eodem stabulo unum torcular vini.... cum uno anulo et una cayilhia ferri, existentibus in uno foramine unius Vicis dicti torcularis pro torculando vindemiam tempore vindemiarum. Hinc emendanda Acta S. Angeli torn. 2. Maii pag. 62: Arcasque prasdictas prasdicti argentarii clavis et Vitibus ferreis fortiter simul affixerunt et cooperierunt. Ubi legendum est Vicibus, ut Vicis pro Vitis, in Miraculis S. Antonii de Padua torn. 2. Jun. pag. 738 : Cujus lingua erat modicum prominens extra guttur et brevissima, ad modum Vitis torcularis retorta, sic quod videbatur intuenti bianda et rugeta. Ejusdem originis est | Vis, pro Turris, cujus scalae in modum cochleae spiratim sunt circumductee, Gall. Escalier a vis. Chron. S. Petri Vivi apud Acher. torn. 2. Spicil. pag. 758 : Per clauslrum ecclesiam introivit, et in Vitem (1. Vicem) quas ad defendendum in eadem ecclesia est, ascendit, et ostium post se clausit. Inventar. supra laudatum : Et in quadam camera quse est in superioritate prsedicti castri prope Vicem per quam ascendilur et descenditur in eodem castro. Vide Vicella. * Nostris quoque Viz. Joinvil. in S. Ludbv. edit. reg. pag. 127 : II tenoient leur parlement en une Viz, qui descendoit de I'une chambre en I'autre. Lit. remiss, ann. 1404. in Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 201 : Lequel Johan de Billy monta en une Viz, etc. Alias ann. 1417. in Reg. 170. ch. 105 : Vne Viz par laquelle I'en monte en la chambre. Vifz, in aliis ann. 1451. ex Reg. 184. ch. 114: Le suppliant monta par la Vifz en la salle du chastel de Senecey, jusques a Vuys de la chambre de la dame; apres ce descendit par laditte Vifz. 1 Vis LAICA, in Charta Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1298. apud Kennet. in Antiquit. Ambrosd. pag. 335 : Praecepimus quod omnem Vim laicam quas se tenet in ecclesia de Bukenhull, quo tninus idem Episcopus officium suum spirituale ibidem exercere possit, sine delatione amoveres ab eadem.... praedicti Johannes, Gilbertus, Johannes, etc. qui se Vi laica in eadem ecclesia tenuerunt in adventu tuo ibidem se alibi transtulerunt, et confestim post discessum luum ab ea, aggregates sibi aliis malefactoribus se in earn Vi armata iterato intruserunt. [** Placit. ann. 25. Henric. III. reg. Angl. Sutht. rot. 27. in dors, in Abbrev. Placit. pag. 113 : Prasceptum fuit vicecomiti quod amoveri faceret Laicam Vim, per quam homines prioris de Mertonia obsessi sunt in capella de Roppel, ita quod liberum habeant ingressum et egressum.... Prssterea prasceptum fuit eidem vicecomiti quod attachiaret per salvos plegios magistrum Albericum, officialem archidiaconi Wyntoniensis de ease coram Dno Rege, etc. ad respondendum quare contulit prasdictam capellam et in ea personam instituit contra clamorem dni Regis Vicecomes mandavit quod non fuit inventa Laica Vis et quod magister Albericus non habuit laicum feodum nee voluit invenire plegios. Et quia testatum fuit quod clerici obsederunt homines dicti prioris in prssdicta capella, prasceptum fuit vicecomiti quod amoveri faciat omnem vim tarn clericorum, quam laicorum, per quam, etc.] Vis MAONA, ET PARVA, sen Ad magnam vim et parvam : Formula, quae 45

354

VIS

VIS
aliquem, dixerunt nostri. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. 138. ch. 207 : Lesquels compaignons sacherent leurs espees en lui faisant Visage pour resister a sa mauvaise voulente. Hist. Caroli VII. ad ann. 1429. pag. 512 : La Pucelle leur fit Visage et marcha contre les Anglois. Visance, pro Apparence, species, apud Phil. Mouskes :

VIS

crebro reperitur in Chartis, quae agunt de feudis vel Caslellis reddibilibus, id est, quae vassalli reddere domino superior! tenebantur, seu is vellet ea ingredi cum mediocri comitatu, ad parvam vim : seu cum majpri comitatu, ad magnam vim, [ut colligitur ex Inventar. Chartar. Reg. arm. 1482. fol. 116 : Promittit (dom. de VitriacoJ dominum Regem in suis castris recipere in magna et parva comitiva. De anno 1230.] Ea notione has voces intelligi debere pluribus docuimus in Dissertat. 30. ad Joinvillam pag. 352. 353. [Vide Feudum Reddibile, in Feudum, et Reddere.] * Quod rursum probat Charta Ludov. comit. Valentin, ann. 1375. in Reg. 108. Chartqph. reg. ch. 204 : Dictus dominus Eynerius et ejus successores in praedictis infeudatis et donatis teneantur recolligere in dictis castris et eorum utroque, omni tempore guerrarum et pacts, nose^nostros haeredes et successores et gentes nostras, iratosetpagatos, cum armis et sine armis, in magna quantitate et parva. Vide supra in Fortia 2. 1 3. VIS, Procurator, actor, qui alterius auctoritate et nomine agit. Charta Guillelmi Aurel. Episc. ann. 1253. ex lib. albo Episc. Garnot. : Noveritis quod cum Praepositus Carnotensis seu Vis nobilis dominse M. Comitissae Carnotensis res Johannis Collirubei et Petri dicti Sequart cepisset et captas detineret, etc. Eadem leguntur in Charta praedictae Comitissae ejusdem anni ibid. : Cum praepositus noster Carnotensis seu Vis nostra, etc. Infra Mandatum dicitur. Vide in hac yoce num. 3. Force, eodem sensu, occurrit in Composit. inter Carolum Carnot. Comit. et Capitul. Carnot. ann. 1306 : Se le Prevost ou la Force le Conte prennent ou seisissent hoste de chapistre, ou les biens de I'oste, etc. Infra : Se la cause de la prise, ou de la sesine depent dou fet dou baillif ou dou prevost, etc. T 4. VIS, Sollicitudo, cura. Testam. Jofa annis Fabri Carnot. Episc. ann. 1390 : De quibuscumque aliis scripturis modicum Vim facio, quod sancta rusticitas omnia palam habet. 11. VISA, Vox jurisdictionis ecclesiasticae, vulgo Visa, a formula in his litteris approbations usitata ducta origine. Expositio compend. beneflc. fol. 47 : Possessionem praecedere debet Ordinarii collatio, aut signatura Papae cum Ordinarii approbatione quae Visa dicitur. * 2. VISA, Inspectio. Charta Caroli IV. ann. 1326. in Reg. donor, ejusd. ex Cam. Comput. Paris, fol. 17. r: Cujusmodi informationem nobis ab ipso missam ballivo inspici et videri fecimus, per quam Visam reperimus quod, etc. Vide Visus. * VISAGIDM FALSUM, Larva, Gall. Masque, alias Faux vel Fol visage. Arest. ann. 1330. 20. April, in Reg. Olim parlam. Paris. : Falsum Visagium occasione cujusdam chareverii. quod tune in dicta villa (S. Richarii) fiebat,deferentem invenerant, graviter vulneraverunt. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 168: Mutoninis et arietinis induti pellibus, cum aliis falsis Visagiis, etc. Alias ann. 1367. in Reg. 97. ch. 558 : Icellui Clays avoit este a sa maison armez a, fol Visage le jour du nouvel an. Visaige nuncupatur, Pars capitii, qua vuitus includitur, in Lit. remiss, ann. 1394. ex Reg. 147. ch. 134 : Le suppliant trouva ledit Cousin, lequel il print par le Visaige de son chapperon, et en le hauchant asez courtoisement, etc. Faire visage, pro hodierno Faire face, Convertere vultum in

bus turn criminalibus suprema sententiajudicatur, ej usque districtus. Charta Ferrandi et Joan, comit. Fland. ann. 1234. in Suppl. ad Miraeum pag. 96. col. 1 : Omnes illi de octo Viscarniis, manentes infra officium Brugense, qui ad scabinagium pertinent, etc. Vide supra Virscara. 1 VISCELLTJS , Vivarium. Vide Giscellus. Par la Visance et par semblant. * VISGERABILIS, Intimus. Epist. synod. ann. 877. inter Capit. Caroli C.: ViVide supra Masca. scerabili affectu sequimur, et celebri laude 1 VISAMUM. Vide supra Bisamum. prosequimur, etc. VISANTIUS, VISANTEUS. Vide Byzan1 1. VISGERABILITER, Ex animo. Chron. lius. Trudon. ad ann. 999. apud Acher. * VISARE, a Gallice Viser, Collineare, 7. Spicil. pag. 348: Adelardus... familiam dirigere. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. ecclesiaz nostras Viscerabiliter dicitur dile84. Chartoph. reg. ch. 43 : Qui Johannes xisse. Litterae Edwardi II. Reg. Angl. quemdam quarrellum tune accepit, et il- ann. 1307. apud Rymer. torn. 3. pag. 12 : ium posuit in nuce dictae balistae Visando Ob specialem affectionem quam ad praefaversus quemdam acervum fimi, pro tra- tum genitorem nostrum et suos Viscerabihendo dictum carrellum ibidem ; et ante- liter habuistis. Vita S. Wolbodonis torn. quam potuisset cepissesuamvisionem,nux 2. April, pag. 862 : Spondens Viscerabilidictae balistae se laxavit, etc. ter quod si spatium sibi daretur, cuncta | VISATUS. Charta ann. 1131. apud Gal-quae abstulerat ex integro restitueret. Vide met, inter Probat. Hist. Lothar. torn. 2. Viscerosus. col. 292 : Ecclesia beati Joannis, quae est 1 VisGERALiTEB, In intimis visceribus. in insula Leodii, anniversarium teloneum Gharta Imberti Episc. Paris, apud Marde foro Visati, per regiam traditionem. ten. torn. 1. Ampl. Collect, col. 417 : Nomen loci proprium. Quando divini cultus studio Visceraliter * VISGAL, Census species. Charta Phil, percellimur, etc. Occurrit praeterea in comit. Fland. pro libert.castel. Brug. ex Litteris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1372. Cam. Comput. Insul. : De censu Viscal, torn. 5. Ordinal, pag. 561. Vide Vossium cujus quilibet nummus requiritur cum lib. 4. de Vitiis serm. cap. 36. 1 VISCERATIM, Eadem notione. Tesduodecim denariis in secundo die post solutionem, etc. Cens viscal, in Charta ann. tam. Caroli Ducis Andegav. Reg. Sicil. ann. 1481. inter Probat. Comment, de 1323. ex ead. Cam. VISCANISSA. Bulla Callixti II. PP. Comings torn. 3. pag. 245 : Pro amore ann. 1120. in Suppl. ad Miraeum pag. 33. quern ipse dominus Rex noster testator col. 1 : Quadraginta ntensuras terras ex habet et Visceratim gerit erga ipsum (dom. Viscanissa ex berquaria Girardi ad prae- Dalphinum.) 2. VISCERABILITER, Cum miserabendam unius fratris.-.Itemin Viscanissa ad restaurandam ecclesiam preedictam tione. Translat. SS. Georg. etc. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 355 : Cum unam berquariam. 1 VISCARE, Visco implicare, capere, cor- vivum (fratrem) capere posset (Caroripere, in Gemma. Viscatus occurrit apud lus) ei locum abeundi Viscerabiliter inOvidium Art. anaator. lib. 1. v. 391. et dulsit. * VISGERALIS, Intestinus, in Epist. Plinium lib. 9. Epist. 30. Vide ViscaHincm. Rem. ibid. pag. 547 : Nunc aurius. 0 Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. tem qualiter regnum istud,.... ut ita dica7684 : Viscare, Engluyer, prandre o mus, Viscerah commotione... sit perturbatum. gluyz. T VISCERARI, Intimis visceribus seu * VISCARIA, ut mox Viscarnia. Charta ann. 1265. in Chartul. S. Petri Insul. Praecordiis eommoveri. Charta Widesign. Decanus fol. 139. r : Ballivus gerni Episc. Argent, apud La Guille Furnensis fecit dictos Willelmum et Hist. Alsat. inter Instr. pag. 9 : Unde Clai's in Viscaria Furnensi ad judicium nos congratulantes hujus viri sanctse devotioni et illorum glorioso proposito, Visevocari. 1 VISCARIUM, Viscus. Epist. Lamberti cerati co.ritate.et pietate, commoti devoAbbat. S. Rufi apud Marten, torn. 1. tione promptissima,... ut ad ipsum monaAnecd. col. 332 : Ego judico, si cum viris sterium... privilegium conscribere vel confeminaB habitant, Viacarium non deerit firmare deberemus. Diaboli. VISGERATIO, SiavojAY! xpw;, in Gloss. * Stat. hospit. S. Gertrudis ann. 1255. Gr. Lat. in Suppl. ad Miraeum pag. 610. col. 2 : * VISCERIUM, pro Viscarium. Vide suNunquam solus cum sola sedeat, ne ca- pra in hac voce. piendis malignus insidiator Viscarium 1 VISCERIUS. Chartam ann. 1193. apud intendat. Hinc emendanda statuta hos- Cencium inter Census Eccl. Rom. subpit. Sylvaeduc. ann. 1277. ibid. pag. 134. scribunt Petrus de Cencio dom. Papae Viscerius testis : Paulus Malagromensit col. 1. ubi legitur Viscerium. VISCARIUS, Qui visco aves captat, Ji-eu- darn. Papae Viscerius : Petrus Roberti siTYI?, aucupator, auceps, in Gloss. Gr. Lat. militer Viscerius testis. Infra in alia Ibid, lleuw, visco aucupor, i^it;, viscum, et Charta legitur, Viscerius. An pro Usseviscus. rius ? Vide in hac voce. 1 VISCARNA, ut supra Vierscara: quo* 1. VISCEROSE, Ex animo, toto corde. modo etiam Hegendum videtur. Charta Charta Ludov. reg. Sicil. ann. 1382. in Caroli Comit. Flandr. ann. 1125. ex Ta- Reg. Joan, ducis Bitur. ex Cam. Combul. S. Bertini: Dicente eodem Theinardo put. Paris, fol. 26. r: Viscerose cupientes quia de placitis, quse ad scultedum perti- in eodem regno nostro nobiscum alteram nent, non deberet placitari ad Viscarnam ipsorum liliorum plantulam propagare, Abbatis, nequeper Scabinosindejudicari. etc. Vide Viscerabiliter 1. Vide Virscara. * 2. VISCEROSE, In intimis visceribus. VISCARNIA, ut Vierscara, Tribunal Lit. remiss, ann. 1353. in Reg. 81. Charapud Flandros, ubi de rebus cum civili- toph. reg. ch. 896 : Ex maternali amore

VIS
in tantum fuit Viscerose commotus, etc. Vide Visceraliter. IVISCEROSUS, Intimus, sincerus, in Litteris ann. 1394. apud Acher. torn. 6. Spicil. pag. 102. T VISCEROSIUS , Ex animo. Charta ann. 1418. apud Lobmell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 477. col. 1 : Ipsosque in same religionis nostras observantia laudabili Viscerosius confovere cupienfOQ &*C

VIS

355

toph. reg. part. 2. fol. 129. v. col. 2: Owes 2: Una cum,.... fratre lacobo capella.no suss possunt ire in boscos, quantum durat dicti Visitarii, etc. Infra legitur VisitaVisia plani. Visio legitur in Cod. reg. toris. 4653. A. fol. 89. 1. VISITATIO, Pensitationis species : 1VISIBILITAS, Forma, sensus, apud ita appellata, quod tenentes Dominos Tertull. lib. de Game Ghristi cap. 12 : suos identidem visitare tenerentur cum Visibilitas per carnem. xeniis aut muneribus, quod postmpdum 1 VISIBILITER, Aperte, in Charta ann. in praestationem necessarian! abiit, et 1379. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. in Gallia nostra Salutatici nomine inpag. 504. Utuntur praeterea S. August, notuit. Orig. Murensis Monasterii pag. de Gen. ad litt. cap. 6. et S. Paulinus 39 : Villicus autem debet dare, sicut omnes villici nostri debent, piscem magnum VISCIDE, Fortiter, in Gloss. MSS. ad Epist. 20. ad Delphinum. VISIFIGUS SPIRITUS, Ad videndi sen- pretio 5. solidorum ante Natale Domini, Alexandrum latrosoph. VISCIDUS, Viscosus. Gariopontus lib. 1. sum pertinens. Alex. latrosoph. MS. lib. quod vocatur Visitatio. Pag. 40 : Ruscap. 6 : Hse causes nascuntur de sanguine 1. Passion, cap. 94 : Adhuc autem et se- tici autem, qui habent scopasse, serviunt Viscido, id est, amaro. 1. edit, habet in- nioribus estate defectum Visifici spiritus diem in ebdomada, et qui dimidiam in scido. [Papias: Musteum, medium, viride, reparant et renovationem faciunt visui. secunda, vel censum dant, et Visitant villicum semel in anno. Id est, j u s visitaViscidum. Viscidum acetum, apud Theod. Vide infra Visivus. Priscianum lib. 1. cap. 2. Gompar. Vi1 VISILLIS. Testam. Guidonis Comit. tionis praestant. Pag. 47 : Villici, qui sub scidiores cibi, apud eumd. de Diset. Nivern. ann. 1239. torn. 1. Macer. Insulae se habent homines servientes, ex diurnaBarbaras pag. 152 : Et quod in parte libus, quorum Visitationem accipiunt, cap. 18.] VISCOCUS. Fragmentum Petronii pag. quam habeo in decima sancti Pauli juxta debent dare pisces singuli quinque siclo15: Solebat sic ccenare quomodo Rex apros Visillis, ponatur et assignetur dictum an- rum , alii autem non ; sed secundum gausapatos, opera pistoria, Viscocos, pi- niversarium. Mendum esse facile depre- uniuscujusque constitutionem : nam Me, stores. [Vocem dividit Schefferus locum- henditur; at non ita in promptu est qui multos habet Visitatores, et quoque que sic restituit : Opera pistoria, avis, emendatio. nullos, possunt coasquari. Vetus Charta cocos. Ubi avis pro aves more baud in1 VISINANCIA, Vicinia, Gall. Voisi- ibidem pag. 65 : Persolventem annuatim frequenti. Ipsum consule in Notis ad nage, Ital. Vicinanza. Memoriale Potest. in censum sextum decimum dimidium hunc locum.] Regiens. ad ann. 1260. apud Murator. modium aven.se, et siliginis aridi, et in 1 VISGOSITAS, Viscus, gluten, Gall. torn. 8. col. 1122 : Et die altera omnes festivitate S. Thomss 4. solidos ad VisitaViscosite. Arnaldus in Rosario MS. lib. Regini fecerunt confalones cujuslibet Vi- tionem. [** Tabular. Abbat. Metloc. in 2. cap. 3 : Propter contritionem et as- sinanciae; et fecerunt processiones circa Diario Diplom. torn. 2. pag. 122: In Nasationem ad ignem dividuntur partes civitatem, etc. tale Domini, aut Visitacionem, aut sex ligatss a Viscositate quae est in corpoT VISINIA, pro Byssina, in Charta Ru- denarios. Ibid. pag. 123 : In Natale Doribus. mini in Visitacione sua duos solidos et 40. desindi Episc. Dumiensis aerse 1016. apud 1 VISCOSUS, Visco S. Fiacrii, vulgo le Ant. de Yepez in Chron. Ord. S. Bene- panes et 20. modia avenas reddunt.] fie de S. Fiacre, laborans. Est autem dicti'tom. 5. et inter Cone. Hisp. torn. 3. 1 VISITATIO IMPERA.TORIS, Praestatio, cancri genus, carnosis partibus adhae- pag. 184 : Indumenta Sacerdotum et levi- quam a vassallis et tenentibus exigerere solitus, primo calli instar durescit: tarum.... auro texta, Visinia, purpurea et bant Domini, cum ablmperatore ad cudein callus in pus conversus, proximas linea. riam evocabantur auxilium in bello per partes sensim depascitur. Vita S. Fiacrii | VISINOCHA FEBRIS, pro Synocha. Videse, vel per milites suos praebituri. Auxissec. 2. Bened. pag. 600 : Septem pere- Febris et Synochus. lium pro eundo ad Imperatorem alibi digrini de S. Dionysio venientes, cum non * 1. VISIO, Prospectus in domum vel citur. Vide Auxilium, pag. 500. col. 2. longe essent a monasterioS.Fiacrii, dixe- tenementum vicini. Arest. parlam. Pa- Litterae anni 1239. Hist. Dalph. pag. 64: runt quatuor ex illis : Eamus ad S. Fia- ris, ann. 1275: in Reg. 2. Olim fol. 28. v: Est de jure imperil, ut principibus ecclecrium. Reliqui vero tres dixerunt: nos Licet major et pares Medontenses a tern- siasticis venientibus ad curiam de speciali Viscosi non sumus, non habemus ne- pore, a quo non exstat memoria, in villa mandate et pro servitiis imperil, ab eis cesse ire ad eum, ipse non habet pere- Medontensi exercuerint justitias quae se- qui tenent regalia ecclesiss SUM insubvengrinos nisi Viscosos Ite Viscosi ad me- quuntur, videlicet Visiones impeditas, tione congrua debeat provideri. Charta dicum Viscosorum. Vide Unctuosus. stillationes, domorum clausuras, etc. Vide ejusd. anni ibid. : Prsecipiendo quatinus VISENETUM. Vide Vicinus. Vista 1. pensata liberalitate, quam solummodo 1 VISER, Hippegus. Vide Huisserium. * 2. VISIO, Intentio in scopum, Gall. pro nobis exibuit, in hoc facto ipsi Archie1 VISERIA, a Gall. Visiere, Specula, Visee. Locus est supra in Visare. Aliis piscopo in centum libris Viennensibus pro locus unde visus patet, Echauguette. notionibus, vide in Visus. cavalcata D. Imperatoris ad requisitionem Charta ann. 1370 : Pro faciendo et sedi VISIONABILIS Dualitas virtutum, ejus ei totaliter satisfacere procedatis, ne ficando unum murum cum duobus Vise- apud Anastas. in Homilia Cyrilli de iram D. Imperatoris et nostram et pcenam riis super barrum vetus. Vide Visorium. SS. Cyro et Job. Maius in Glossario appositam incurrere valeatis. Quae praesHinc novo. tatio nomine Visitationis signiflcatur in j VISIONES, Theoremata, Ant. Augus- Charta ann. 1292. ibid. pag. 63. col. 2: j VISERIA, Cassidis conspicillum, vulgo Visiere. Comput. ann. 1336. torn. 2. Hist. tino, Gr. swptat. Justinianus in 2. Prae- Nos ex certa scientia et plena deliberaDalph. pag. 326. col. 1 : Item duos baci- fat. Digest. : Et in partibus in quibus tione, primo a petitione subventionis sen gnetos cum Viseriis, n. sol. vi. den. gr. perfectissimse Visiones expositse veterum juvaminis per clericos et cives civitatis Mirac. B. Ludovici Archiep. Arelat. apud fuerant, quod particulatim in eas fuerat nostras Diensis, ratione Visitationis ImpeStephanot. torn. 10. Fragm. Hist. pag. sparsum, hoc dividere ac separare, peni- ratoris ut Regis Alamannise, pro utilitate 310 : Fuit percussus quadam sagitta ma- tus erat inutile. Vide Pancirol. lib. 1. nostrse Diensis, ecclesise, ut taliter nobis gnae balistss quae infra Viseriam cassidis Thesauri yariarum lect. cap. 77. et Le- debitas et debiti autoritate cujusdam priintravit. Ghron. Petri Azarii apud Mu- xicon Calvini. vilegii et privilegiorum ecclesias nostras rator. torn. 16. col. 308 : Volens videre * VISITANTIA, Praestatio, quae curioni Diensi ab Imperials culmine concessorum castramenta partis Gibellinse et qualiter fiebat aut a peregrinantibus, aut prop- desistimus. procedebant, levata Viseria barbutae, etc. ter visitationem inflrmorum. Tabul. S. T VISITATIO, Peregrinatio, ut yidetur, Occurrit praeterea in Annal. Estens. Flori : Stephanus Amricus dedit.... eccle- seu emolumentum quod ex fldelium peapud eumd. torn. 18. col. 991. et in siam de Lasternes et omnia quse ad ipsam regrinationibussacerdotiobvenit.Charta Chron. Taryisino torn. 19. col. 787. pertinent, hoc est decimam, primitias, Odonis Episc. Paris, ann. 1205. ex CharHeaume a vissere (leg. a visiere) in Tes- Visitantias, baptisterium, etc. Vide in Vi- tul. ejusd. Episc. fol. 53: Licebit autem tam. Odonis de Rossilione ann. 1298. sitatio 1. priori et monachis in loco prsedicto, si voapud Marten, torn. 1. Anecd. col. 1306. * VISITARE, Frequentare. Stat. ann. luerint, aedificare capellam,.... salvo in Vide in Visus. 1534. ex Tabul. S. Petri Insul.: Praeterea omnibus parrochiali jure presbitero S. * Vidaille, in Lit. remiss, ann. 1455. ex nullss erunt vacantise, sed continuo Visi- Petri de Gonessa, scilicet quod idem presReg. 187. Ghartoph. reg. ch. 255: Le sup- tabunt usque ad vigiliam Nativitatis Do- biter habebit Visitationes, confessiones, pliant haussa son baston,.... et d'icellui minicse, denuo Visitaturi easdem scholas, sepulturas, etc. Tabul. Episcopat. Amdonna audit Valete ung cop sur I'uisse ou festis finitis. Vide alia notione in Visita- bian. ann. 1281 : Habebit curatus gratuita Vidaille. tio 1. et 3. quae sequuntur: videlicet oblationes con1 VISERIUS. Vide supra Viscerius. 1 VISITARIUS, ut infra Visitator Mq- fessionum, Visitationes, vina nuptiarum, * VISIA, Aspectus, Gall. Vue. Inquisit. nachorum. Charta ann. 1315. apud Lobi- etc. Nisi sit praestatio quae pro visitations forestse Britolii in Reg. 34. bis Char- nell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 322. col. infirmorum exsolvebatur.

356

VIS

VIS

VIS

* 2. VISITATIO, Solemnis sacramentorum infirmis administratio. Stat. Ein,bec. apud Ludewig. torn. 10. Reliq. MSS. pag. 112. cap. 30: De Visitationibus canomcorum. Sciant universi sententia capituli concorditer diffinitum, quod in Visitationibus canonicorum cum Eucharistia vel Extretna unctione, omnes existentes de gremio ecclesias et praesentes vocari debent, et Visitationi interesse. Visitatus tamen venientibus pro tune nihil dare debet in prassenti, nisi solum campanario et scholaribus, si qui portaverint cereas. Neque aliter videtur intelligendus Glaber Rodulph. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 22 : Convocatis ceteris fratribus, secundum morem ei Visitationem fecerunt. Tertia namque die peracta, incipiente node migravit a corpore. VISITATOR, Episcopus, qui in locum alterius Episcopi demortui, vel-propter crimen a communione suspensi, aut remoti, a Metropolitano, vel Summo Pontiflce, mittebatur, ad obeunda in ea dioecesi Episcopalia munera, donee alius Episcopus ordinaretur, cujus election! intererat. Vide Gregorium M. lib. 2. Ind. 10. Epist. 19. 20. 21. 27. lib. 3. Epist. 11. lib. 4. Epist. 13. 14. 20. 21. lib. 5. Epist. 21. lib. 6. Epist. 16. lib. 7. Ind. 2. Epist. 25. 26. 91. lib. 11. Epist. 16. Formulas antiquas Promotionum Episcopalium editas a Sirmondo ad calcem torn. 2. Concilior. Galliae, et torn. 8. ConciliorumLabbeanae editionis, Form. 1. 2. 3. et seqq. Aliam descripsit Baromus Johannis II. PP. ann. 534. n. 49. exaratam, pro Visitatore dando Ecclesiae, cujus Episcopus ob crimen remotus fuerat. Aliam vide ejusdem Pontificis ad Caesarium Arelat. Agapeti I. Epist. 7. ad eundem Caesarium. vide prseterea Leonis Archiepisc. Senonensis Epistolam ad Childebertum Regem torn. 1. Concil. Galliae, ConciliumRegiense can. 6. in Actis Episcop. Cenoman. pag. 305. Diurnum Romanum cap. 7. Anastasium in S. Hormisda PP. Synodum apud Vermeriam ann. 853. cap. 1. Capitul. Carol! 0. tit. 43. cap. 8. Cone. Romian. ann. 1079. can. 6. Joannem VIII. PP. Epist. 308. etc. Ejusmodi Visitatorum offlcium accurate perstringit vetus Formula electionis Episcopi in Spicilegio Acheriano torn. 8. pag. 154: Prisca modernaque Ecclesiarum moderamina theoloquelariis sanxere canonibus, quo arripientibus viam universes terras quarumlibet sedium Prsesulibus, per viciniorem Episcopum, aut alium Episcopum, cui Archiprsesul injunxerit, extincti fratris tumulatorem, orbatasque sedis Visitatorem atque consolatorem , sine cujus conscientia sacri prohibent Canones confiteri aut confici de subrogatione Episcopi, perficiatur Ecclesias ticarum inventarium rerum. Tune vero prioribus viduatas sedes, dispositis Oeconomis commendetur. Postmodum autem Cleri plebisque ordinis desideriorum consensus requiratur, quinimo amolis simoniacis sacculis, postpositisque omnium cupiditatum argumentis, universa fideliter notitias Archiepiscopali significentur, quo disponente, cuncta in talibus expedit cum Suffraganeorum consilio, sub divina censura disponi negotiis, atque ordinari. Igitur Metropolitano dominica vocatione rebus humanis vitaque perfuncto , hsec eadem fideliter exigenda sunt omnia a Visitatore atque tumulatore, et omnium dioscesanorum, si fieri potest, cognitioni significanda prudentialiter, quo urbes, quas gentilium temporibus habebant ido-

licolse Flamines, nunc gubernent Christi- raldi Lemovic. fol. 33 : Quern censnm colas Prassules. Cum ergo pastorem conti- nobis assignavit in et super quibusdam gerit subrogandum, post advocationem et vinea, Vismeria, et orto seu leza ejusdem clamationem Cleri petitionemque viduatat Guillelmi. Charta ann. 1519: Petrus Auplebis, ne urbs Prassulem minime optatum reys.... confitetur se tenere quamdam lenon spernat, nee odium habeat, fiatque zam continentem unum jornale hominis minus religiosa quam convenit, cui non situm in territorio deu Minudet inter terlicuit habere quern voluit: quoniam diffi- ram Joannis Quiffort et Vismeriam inacile est, quod bono peragantur exitu, quse gistri Johannis Lamyt. Charta ann. 1537 : malo sunt inchoata principio, expedit Francoise de Poyel.... declare qu'elle est orbatas sedi cum Episcoporum electione, dame fonciere et directe de certaine ViCleri ac populi ipsius Ecclesias acclama- smiere et Leze contenant environ deux tione Episcopum ordinari atque inthro- journeaux, assise au clau Laurier terrinisari. Quapropter, etc. Historia Trevi- toire de Limoges confrontant a la Visrensis : Zacharias PP. B. Bonifacium miere de maistre Laurent du Puy, etc. doctrina et operatione clarum, Treverensi Alia ann. 1545: Jehan le Picard horloet Remensi Ecclesias Visitatorem, et spiri- geur de Limoges reconnoist tenir et extualium negotiorurn provisoreirr constitute, ploiter certaine Vismiere et leze assise au cum Milo Tyrannus res utrorumque te- territoire de ladite ville confrontee avec neret, la leze et Vismiere de heoirs feu maistre VISITATOBES in Monasteriis, qui in Laurens du Puy. Vide Vimus. Capitulis Provincialibus deligebantur, 1 VISNETUM. Vide supra in Vicinus. qui Monasteria visitarent, in Monachos, 1 Monast. S. Claudii atque adeo in ipsos Abbates inquirerent, ann.VISOLA. Statuta Recipere debet quin1448. horum delicta emendarent, mulctas pro que Visolas pag. 74: ultra suam prasbendam. Ibiipsis delictis et poenas monasticas irro- dem pag. 82 : Tenetur idem pittantiarius garent, etc. Caesarius lib. 1. de Miracul. ministrare.... in die Jovis sancta cuilibet cap. 1: Visitatio est disciplines conserva- ex prasdictis Religiosis tres Visolas. Letio : duo enim primitivi Patres institue- gendum Rosola, , a runt ad vitiorum correctionem, et carita- colore rubicundo Placentae speciesVide sic nuncupata. tis conservationem , videlicet generate ibi. Capitulum, et singulis annis Visitation.es J VISON, Bison, genus bovis silvesdomorum. Chronicon Montis-Sereni pag. 195 : Gotfridus Monachus, quoniam in or- tris. Acta S. Ferreoli torn. 3. Jun. pag. dine Cistertiensi usitata res est visitatio, 11 : Silvester adhuc cum locus esset, Vison modum ejus talem esse asseruit, ut sin- ibi fera reperta est. [*>*> Ekkeh. Chron. guli fratrum jurati dicerent veritatem de Univ. ad ann. 1104. apud Pertz. Script, omnibus, quas vel a Prasposito, vel ab aliis torn. 6. pag. 225 : Illius nimirum famosi in Ecclesia sua fieri certum esset. Sed Aerbonis posteri, quern in venatu a Vicum ejusmodiVisitatores, sub praetextu sonta Bestia confossum, vulgares adhuc et obtentu visitationis, Monasteria gra- cantilenas resonant. Vide Graff. Thesaur. vibus expensis premerent, seu longiori Ling. Franc, torn. 1. col. 1078. voce Wimora, vel sumtuosis, quas sibi admi- sunt.] nistrari curabant, epulis, vel denique 1. VISORES, Testes, qui rem actam numeroso comitatu, mterdum et ab iis viderunt, eique interfuerunt. Formulae pecunias extorquerent, cautum deinceps vett. secundum Legem Roman, cap. 30 : Constitutionibus Gregorii IX. Nicolai Sed postea taliter in jam dicto loco ipsi IV.- Benedict! XII. et aliis, quae haben- illi judicatum fuit, ut in nodes 40. apud tur post Chronicon Casinense edit. Bro- homines 36. manu sua 37. in Ecclesia ilia, lii, ne Monasteriis et locis visitatis one- in loco nuncupante illo conjurare debeat, rosi et graves existerent. Quo spectat apud homines Visores et cognitores, eo querela Burkardi de Casib. S. Galli cap. quod ille quondam malo ordine super 16 : Videant dona largissima quas donavit eum venisset, etc. Cap. 31 : Similiter tesin Curia, ne forte fratres sui opprobrio tes sibi similes Visores et cognitores, etc. subjacerent Visitatorum, qui multa per- Vetus Notitia apud Perardum pag. 60 : turbaverunt Monasteria, ne longe peta- Affirmantes, se habere plurimos et veramus exemplum, sicut fecerunt in Augia, ces atque Visores testes, qui hoc ita verum quos totonderunt, et jurare ad suum coe- esse scirent, etc. Tabularium Regulse ad gerunt mandatum. Et cap. 21: Visitato- Garumnam : Visores et testes hujus neres etiam per diversas missos Ecclesias, gotii fuerunt,' etc. Charta Lapurdensis cum multos perturbassent tarn Abbates apud Marcam lib. 4. Hist. Beneharn. quam Monachos, imo etiam plebanos et cap. 9. 8 : Testes et Visores hi sunl, etc. Clericos minoris ordinis, cohibuit, ne ad Tabularium S. Petri Generensis apud monasterium venientes suos perturbarent eumdem lib. 5. cap. 25. | 8: Hujus dofratres, non hoc sine summi Pontificis ob- nationis sunt Visores, etc. Blanca in praetinuit permissione, audivit enim qualiter fatione ad Commentaries rerum Aragoin nobili Ecclesia Augiensi processerant, nensium: Alterum quidem pro eorum et quemadmodum fratres ipsius perturba- robore et firmitate, quod sit de solennitaverant Monasterii. Vide Decretal. Grego- tibus substantialibus contractuum, ut tesrii IX. lib. 3. tit. 35. cap. 8. tes illorum stipulationi prsesentes inter* VISITATORIUS, Ad Visitatorem per- sint, atque has testes, Visores etAuditores. tinens. Synod, apud Vermer. ann. 853. appellabant, et ita appellati passim invetorn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 611: niuntur. Charta Alfonsi Regis Aragon. Ecclesias Nivernensi ea, quibus indigeret, aerae 1153. apud eumdem pag. 641 : Sunt Visitatorio officio impenderet et ordinaret. testes Visores et auditores de hoc donatiVide Visitator. vum suprascriptum, etc. In alia pag. 794 : 8 VISIVUS, Ital. Visivo, Ad facultatem Testes sunt et Visores hujus rei, etc. videndi pertinens. Vita S. Rosaa torn. 2. [Charta ann. 1088. ex Tabul. Ausc. : ViSept. pag. 437. col. 2 : Erat quaedam virgo sores hujus negotii fuerunt Pontius Epinomine Delicata, quas ab ipsa sua nativi- scopus Bigorras, etc. Visores et testes sunt tate caruerat virtute Visiva. Vide supra W. Arnaldi de Jugun, et filius ejus ArVisificns. naldus, in Chartul. Auxit. Charta ann. T VISMERIA, Viminetum, virgetum, 1117. ex Tabul. S. Tiberii: Visores et locus viminibus cqnsitus, Gall. Ozeraie, testes hujus defensionis sunt, etc.] Hinc Lemovicibus Vismiere. Obituar. S. Ge- formula sat frequens diplomatibus ads

VIS
cripta: Hasc autem Viderunt et audierunt, etc. [Vide Videntes.] 1 VISORII TESTES, Eodem significatu. Vita S. Leonis IX. PP. torn. 2. April, pag. 662. et apud Murator. torn. 3. pag. 296. col. 1 : Cujus rei testes Visorii, a minima usque ad maximum , cuncli illius urbis dicuntur extitisse. ^ 2. VISORES, Qui forestis inspiciendis, ne vasta fierent, praefecti erant a Rege. Matthaeus Paris aim. 1135: Quod nefandi genus placiti adeo fuerat execrabile, quod si Visores alicujus silvam, quern esse pecuniosum sciebant, a longe conspicerent, statim vastum in ea prohiberent, sive esset, sive non, ut eum sine merito redimere potuissent. [Viser nostris pro Inspicere, explorare, observare.Le Roman de Vacce MS. :

VIS

VIS

357

Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 143 : Le suppliant par maniere d'esbatement, vestu d'un surpeliz ou roquet de toile, prinst un pot d'arain en quay il avoit de I'eaue et un Vipillon, dont il enrosoit en alant par le chemin les gens qu'il troitvoit. 1 VISPILLUS. Vide supra in Vespilio. * VISPOLIATOR, Grassator ; ex vis et spoliator. Charta Phil. VI. ann. 1345. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 257 : Latrones, homicides et Vispoliatores inibi et circumvicinis locis habitantes, etc. Vide Vespilio. * VISQUIAMUS, Queuele, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. 1VISSIUM, Balzac, in Gloss. Lat. Gr. Flatus ventris. MSS. Reg. Vissium, bissium; Sangerm. Visio : et mox: BSew, viso ; ubi Reg. bisso, pedo. 1. VISTA, Prospectus in domum vel Ses forestiers a fait Viser tenementum vicini: Veue sur quelqu'un. Ou il purroit grant cerf trouver. [Droit de veues in Consuet. Bituric. tit. Chron. ab ann. 1341. apud Lobinell. 11. art. 2. 13.] Libertates concessae Bartorn. 2. Hist. Britan. col. 721: cinonensibus aPetro Rege Aragon.ann. 1283. MSS. : Nemo potest habere Vistam Les Francois les firent Viser, in alterum, nisi primo aspiciat super teAfin qu'ils peussent s'aviser nedonern suam. De les combattre en cette place. * Occurrit prgeterea in Instr. ann. Visitation, pro Inspectio, in Litteris Ca- 1388. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. roli V. Reg. Fr/anc. ann. 1372. torn. 5: 284. art. 6. Neque alio sensu haec vox Ordinat. pag. 527 : Nous aions entendu accipienda videtur infra num. 2. hoc que plusieurs nos subgez s'efforcent de est, in conspectu monasterii, Gall. En entreprendre la Visitation et cognoissance vue du monastere. Vide supra Visio 1. de aucuns desdiz mestiers, vivres et marj VISTA, Locus unde visus patet, Prochandises, etc.] Vide Vista 4. vincialibus la Visto. Inquisitio ann. 1268. * Veours, eadem signiflcatione , in ex Schedis Praes. de Mazaugues: Et a Charta ann. 1314. ex Reg. 65. 2. Char- Berbegal usque ad Vistam qua videtur toph. reg. ch. 72: Le verdier dou lieu, totum Cravam. Vide Visura. les Veours des forais, les serjans de la T 2. VISTA, in Charta ann. 1295. ex forest fie fez et autres, etc. Voir jurez Schedis Praes. de Mazaugues : Non posd'eauwe, in Ch. ann. 1355. torn. 2. Hist. sit.... aliquid novi facere, aliquod fortaliLeod. pag. 421. tium vel tenere vel habere, nee castellum VISORES , Qui ad teneraenta inspi- in Vista monasterii. Id est, ni fallor, incienda delecti sunt. Vide Visus. tra monasterii districtum, territorium. ** VISORES INFIRMITATIS. Vide Re- [* Vide Vista 1.} seantisa et Essonium Mali Lecti in Sun1 3. VISTA, Colloquium, congressus, ms. Placit. ann. 9. Job. reg. Angl. Cum- Gall. Entrevue. Litterse Philippi III. berl. rot. 8. in dors, in Abbrey. Placit. Reg. Francor. apud Rymer. torn. 2. pag. pag. 58: Adam de Tindal optulit se ver- 152 : Speciales nuncios destinavit cum posus Aliciam uxorem Roberti de Courtenay, testate plenaria tractandi de faciendo quse se essoniavit de malo lecti et ipsa Visla seu colloquio de nobis et eodem Rege non venit, nee Visores Infirmitatis illius, super pace perpetua. Infra : Extitit conquia vicecomes significavit, quodipse non ventum quod pro Vista seu colloquio hufecit earn videri.... Consideratum est quod jusmodi celebrando, nos apud Montemvicecomes faciat earn videri per 4. milites Marcianum, idem autem Rex apud Baiode comitatu suo, etc. Adde Placit. incert, nam personaliter erimus. Litterae Edtemp, ejusd. reg. Northumb. rot. 1. in wardi Reg. Angl. ann. 1286. ibid. pag. dorso ibid. pag. 69. et Glanvillam lib. 1. 330: Terminum Vistae, inter nos et vos cap. 18. sqq. ad invicem faciendse exposuimus eisdem * VISORIA , Gassidis conspicillum, secreto. Occurrit prseterea pag. 369. 457. Gall. Visiere. Garnis. invents in castrq etc. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. Carcass, ann. 1294 : Quatuor capelli ferri fol. 309: Litteras procuratoriss Regis Cascum Vinoria. Vide supra Viseria. tellse super Vista et congregatione Regis 1VISORIUM, Locus unde visus patet. Francorum et ipsius super concordiis inSenator, lib. 5. Epist. 42: Amphithea- ter eos confirmandis. De anno 1288. trum quasi in unum juncta duo Visoria. 1 4. VISTA, Inspectio, visitatio, HiVide Viseria. spanis Visita, Gall. Visite. Cone. Terra* VISPIA, Domus episcopalis. Charta con, ann. 1329. apud Marten, torn. 4. ann. 1194. inter Probat. torn. 1. Hist. Anecd. col. 285 : Ne fiant Vistae in monaNem. pag. 41. col. 1: Actum est hoc in steriis. Item, prsecipimus et mandamus urbe Nemausi in Vispia, etc. omnibus judicibus et advocatis litteratis, 1 VISPILIATOR, TyfxSwp^xoc, in Gloss. ne conveniant vel intersint alicui Vistas, Lat. Graec. Alias Graeco-Lat.: Tv{i.6a>- quss fit vel fiat in monasteriis vel grangiis PUYOC, Sepulchri violator, Vispiliator. religiosorum. Vide Visores 2. VISPILIO, Tersorium, Gall. Gouspil5. VISTA, Alia notione. Charta pro Viln: quae quidem vox Gallica formata a carip Bituricensi, ex Tabulario S. SulGoupillon, vulpecula, seu cauda vulpe- nicii Bituric. : Similiter de molendinis culae, quod ejusmodi tersoria plerum- (habebit) unum molendinum, de Vistis que ex caudis vulpecularum flerent. unam Vistam, similiter ex liberis et scaFleta lib. 2. cap. 76. | 9 : Prodest etiam de sacerio unum paronarium. Quae mnis boves de die bis tergere cum Vispilione, quidem mendo non carent. eo quod affectius se lambebunt. [Vide SB" Vasis genus significari existimo, Vespilio.] ut et apud Limborch. Sentent. Inquisit. * Nostris Vipillon, pro Goupillon, As- Tolos. pag. 67 : Item quadam vice portapersorium. Lit. remiss, ann. 1416. in vit.... unum panem 'et unam Vistam vini

ad domum Raymundi sartoris. Et pag. 161 : In domo prsedictas Aymengardts in Rapistangno vidit duos hxreticos, unum qui vocabatur Petrus, cui misit unam Vistam de Vino. Ubi legendum censeo Justa, ut videre est in hac voce ; tametsi Viste pro urna seu vase sepulcrali legitur in Poemate de la guerre de Troyes MS :
Le cors fist niettre en une biere, Molt richement a grant honor, Si con firent si ancessor, Le feu orit a lui ardoir, Et si poez de li savoir Qe la poudre fu bien gardee, Bien fu cherie et honoree. En une Viste de fin or, Qe avoit Prians en son tresor, Precieuse d'estrange guise, L'ont dedenz scelee et mise.

Vide Urna 2. * Locum ex Tabul. S. Sulpicii sic emendo ex accuratiori lectione : De Vistis, unam Vistam; similiter ex tiberis et scamnis de Saacerio, unum pozonarium. Hinc corrigendae Literse ann. 1397. inter Probat. torn. 3. Hist. Burg. pag. 187. col. 2 : Une Niste d'or toute plaine a vingt un caras, pezant onze mars et demi. Ubi leg. Viste. * 6. VISTA, Nota, signum, quod facile videri potest. Stat. propannif. ann. 1317. in Reg. A. Cam. Comput. Paris, fol. 197. v: Ut omnes et singuli panni,... per quern facti fuerint evidentius cognoscantur, videlicet in Carcassona et ejus suburbiis et toto Carcassesio, in primo capite cujuslibet panni fiet una radicula seu Vista de cotonno albissimo latitudinis ad minus trium digitorurn communium. 1 VISTELLA, apud Bern, de Breydenbach in Itin. Hierosol. pag. 218. ubi de Moyse aquis exposito, pro Fiscella, ut legitur Exod. cap. 2. 3. T VISTRIGILIUM , (T^paytSoipuXal , in Gloss. Lat. Gr. Leg. Gustos sigiili, ut jam emendavit Vulcanius. 1VISUALITER, Manifeste, Visiblement. Chron. Comodoliac. apud Stephanot. torn. 2. Fragm. Hist. MSS : Idem verp serpens obediens prseceptis S. Juniani Visualiter evolans et per Pictaviamtransiens et nemini ex tune nocens, arripuit et subintravit gurgites maris Oceani. VISUMARIUS, vox Gallica vetus, qua trifolium denotatur, ut auctor est Marcellus Empiricus cap. 3. extremo. 1 VISURA, Prospectus. Notse obituum in Martyrol. Eccl. Cathedr. Aquens. : Ipso die obiit Johannes Boerii qui reliquit anniversariis islius ecclesiss unam eminam annonse censualem ad Visuram Massilise. Locus pulcherrimo prospectu, qui vulgo La visto de Marseillo dicitur. Vide Vista 1. v T VISURA, Inspectio. Acta Joannis de Organia torn. 1. April, pag. 803 : Facto, fuit Visura et inspectio ocularis cujusdarn arcss lignese. Vide Inspectura. VISUS, Oculus. Lex Alemann. tit. 61. | 3. 4: Si enitn Visus tactus fuerit inoculo, ita ut quasi yitrum remaneat, etc. Si autem ipse Visus foras exierit et milus, etc. Ubi per oculum, orbem oculorum intelligit. [* Vide Leg. Ripuar. tit. 5. | 3.] 1 Visus, Cassidis conspicillum, ut videtur, Gall. Visiere. Fulcherius Carnot. in Hist. Palaest. in Gloss. Gasp. Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq.MSS. pag. 337 : Ut in Visibus eorum et peltis, etc. Vide Viseria. [** Bongars. pag. 415. lin. 50. Vultus forte, ut sequens.l T Visus, Vultus, Ital. Viso, Gall. Visage, olim Vis. Mirac. S. Humil. torn. 4.

358

VIS

VIT

VIT

Mail pag. 405 : Habebat autem Visum 2. Westmonaster. cap. 53. Vetus Con- Regulares : sic etiam ipsis necesse est a valde tumefactum ac inflatum, ita quod suetudo Normanniae cap. 66. 85. etc. Vita, quam profitentur, dicantur Clerici oculis humanis nimis horribilis appareVisio, Eadem notione, in Regiam Ma- seu Laid Vitales. bat. Vide Viseria. jestatem lib. 1. cap. 9. | 3. [Judicium VIT.E LIBER, Martyrologium. Vide 1 0 Visus, ut supra Vista 1. Charta ann. Scaccarii S. Michaelis ann. 1225. apud in Liber. 1 VITA, pro Vitta, in Gloss. Gr. Lat. 1358. in Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 598 : D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. Una cum ipsius domus omnibus et singu- 964 : Judicatutn est quod duellum vadia- Xtb[i.a, filum, Vita. Leg. forte XGpov, filum, tum nullum sit, ex quo nullus miles fuit vitta. lis juribus, pertinentiis et appenditiis, Viad Visionem. Aliud ann. 1236. ibid.:Prse1 VITA, Pensio annua ad vitam, vel sibus et agotis, etc. Visio Charta Visus, Inspectio. Rogerus Hovedenus ceptum est quod placito,potest fieri sine ususfructus, ut infra Vitalitium.fol. 322 : omni de quo bellum pag. 784 : Sed concedit bene quod ca.pia.nt militibus in exire. Chartul. S. Vandreg. ann. 1232. ex Chartul. 21. Corb. Quern mansum tenet modo et possidet dode boscis suis quod necesse Us fuerit sine non possit Hessa de Bousencourt, salva tamen wasto, et hoc per Visum forestarii sui, et torn. 2. pag. 1904 : Ex parte dom. Regis minaprxdictae Hessae. Vide Viagium 2. et vobis significamus qualinus presbiteros Vita viridariorum suorum. Monasticum An- propinquos et loci vicinos fide dignos et Victus I. glic, torn. 1. pag. 507 : Et similiterde toto aliquem * VITA MENSALIS, Gibus, victus. anno de bosco ipsius Roberti usque ad non suspectos per faciatis addecanum ve- ann. 1467. ex Tabul. S. MauriniCharta citari Visiones et inter Creyton scisso per Visum forestariorum strum, ad assisias.] schedas Mabill. : Ordinamus ulterius, nostrorum. In Charta ann. 1300. Regesti 1 Visio, Recognitio scripturae, ut su- quod si dictus rector sive vicarius perpePhilippi Pulchri Reg. Fr. ann. 1299. ex pra Vidimatio. Vide in Vidimare. Charta tuus Vitam mensalem in dicta abbatia et Tabulario Regio num. 36 : Usagium ad sumere noluerit, torn. ardendum et asdificandum sufficienter ad ann. 1294. apud :Lobinell.hujus 2. Hist. refectorio ejusdemsolvat eidem rectoripriesive Britan. Visionis opus domus ipsius Militis de luez per factse a col. 21 DatumMacloviensi Epi- nominatus abbas nobis Roberto vicario perpetuo quatuor quarterios Ostensionem a viridario dictse forestse fa- scopo, etc. bladi frumenti. Fille de vie, nude appelciendam, etc. Vide Ostensio et Visores 2. VISORES, Qui ad visum tenement! de- latur,quaelibidiniinservit, in Stat. urbis * Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. 163. lecti sunt, apud Bractonum lib. 5. tract, Trecens. ann. 1396. ex Cod. reg. 9827. 4. Chartoph. reg. ch. 408 : Les parties fu- de Essoniis cap. 14. et in Fleta lib. 4. 4. fol. 43. r : Item que toutes filles de Vie rent appointees en faiz contraires et en cap. 6. 11. Veeurs, in Scacario Normanfacent leurs boutides es lieux a ce orenqueste et Veue termee sur eulx. nico ann. 1497. Vide Ostensio et Visores, donnez d'anciennete. 1 VITE. Testam. Johannis Fabri Car1 Visus, Officium inspectoris ejusque suo loco. Visus FRANCI PLEGII. Vide Plegius. not. Episc. ann. 1390 : Eos (executores) emolumenta. Inquesta ann. 1289. apud * VISZELLARIDM, f. Viminetum, vir- Togo in time quod papirus quas Vile soleo Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 314: Certus Visus valet per annum n. sol. et getum. Charta ann. 1139. inter Probat. appellare, eidem domino Petro Solier, et reddit domino Regi pro prsedicta hida et torn. 1. Annal. Praemonst. col. 64 : Ab non alteri tradant, quod mese fatuitates hinc revertendo per Viszellarium, ascen- vulgarentur amplius, quod non expedit certo Visu x. sol. 1 Visus, Judicium, arbitrium. Charta dendo montern in dextris, etc. Vide supra homini qui statum habuit in vita. Forte, Gesta, annales. ann. 1249. ibid. pag. 241 : Rex illas xvi. Virzeta. | VITALIA, Corporis partes, unde vita VITA. VITA COMMUNIS, quam Monachi libras et dimidiam marcae ad quas homines in Pydinton nuper talliati fue- profltentur, qui in communi vivunt, ac potissimum pendet. Nicolaus Specialis rant, assignavit ponendas per Visum Hu- simul degunt, et, ut ait Cassianus coll. de Reb. Sicul. apud Murator. torn. 10. gonis Gargate custodis prssdictorum ma- 18. cap. 5. ex communione consortii, Cce- col. 943. et in Marca Hisp. col. 620 : neriorum in prasdictis maneriis instau- nobitse, cellasque ac diversoria eorum Cce- Quam (bipennem) cum idem Guillelmus randum. Litterae Caroli V. Reg. Franc, nobia, vocantur. S. Augustinus lib. 1. de requireret, Rogerius telum educens ex pro restauratione Gommuniae Tornac. Morib. Eccl. cap. 31 : Quis non illos mi- vulnere, illudque cominus in hostem viann. 1370. torn. 5. Ordinal, pag. 376. art. retur et prasdicet, qui contemptis atque brans, ejus Vitalia ferro trajecit. Vitalia, 8 : Lesquelles fordonndnces touchans lay desertis mundi hujus illecebris, in com- intestina, quia in vita, i. anima continenet justice] demourront et seront mises en munem Vitam, castissimam sanctissimam- tur, in Glossis Biblicis MSS. Anonymi. la Veue de Prevoz et des Jurez. Occurrit que congregati, simul aetatem agunt, vi- [** Pro intestinis passim occurrit apud ventes in orationibus, in lectionibus, etc. scriptores medii aevi.] rursum pag. 377. art. 20. j VITALIA, Victui utilia aut necessaVisus, Visip, Inspectio rei, dequa liti- Caesarius Arelat. serm. 17 : Vovit aliquis ire ad communem Vitam in societate ria. Formulae vett. apud Bignon.cap. 13: gatur, Veue, in veteri Consuet. Normansanctorum, etc. Infra : Hie quibus placet, Aurum, argentum, drapalia, arma, viniae art. 66. Gameracensi, Bononiensi, etc. ut et in veteri Consuetudine Bitu- relicta omni spe seculari, et omni actione num, annonam, vel Vitalia sua per* ricensi edita a Tbomasserio cap. 12. terrena voveant, se conferendo in societa- suas claves commendasset ad custodienView, Rastallo et JG. Anglis. Monstree tem sanctorum, et in communem illam dum, etc. de terre, in Consuetudine Turonensi, Vitam, Vitam, ubi non dicitur aliquid * Nostris Vitailles. Stat. ann. 1304. torn. Lodunensi, Cenomanensi , Britanniae, proprium ; sed sunt omnia communia, et 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 426. art. 7 : est etc. Bracton. lib. 4. tr. 1. cap. 16. | 4 : illis anima una, et cor unutn in Deum. Et est a entendre que quiconques voudra, Necesse est, quod fiat Visus de tenemento Adelbertus Abbas Heidenheimensis pag. puisse droite voye, sans fraude, amener a juratoribus ut certa res deduci possit in 333 : Qui cum non invenirent certas ra- et faire amener a Paris, pour I'aisement judicium, et quod juralores verutn et cer- tiones, quibus communis Vita in singula- de la ville, toute maniere de grains et de tum facere possint sacramentum, et quod rem proprietatem et secularem voluptatem Vitailles. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. perinde possit justitiarius justum proferre esset transmutata, etc. Hanc etiam Laici 140. Ghartoph. reg. ch. 303 : 11 ot certaijudicium. [Litterae procuratoria3 ann. interdum profitebantur, qui etsi habitu nes sommes d'argent, Vitailles et autres 1348. ex Chartul. 21. Corb. fol. 193. v: nee Glerici nee Monachi, nequaquam chases des habitans dudit lieu. Hinc VitaDantes dictis procuratoribus nostris... po- tamen iis dispares eorumque instar sae- lier, pro Cibaria, annonam colligere, vel testatem.... Ostensionem et bonsnagia fa- culo abrenuntiantes, sub Clericorum et vivere, in aliis Lit. ann. 1362. ex Reg. ciendi. De requerre veuez ou hestencions Monachorum regulariter viventium, at- 93. ch. 154 : Lequel suppliant aidoit les de lieux, in aliis Litteris de eadem re que adeo Sacerdotum pbedientia, devo- ennemis a Vitalier seur le plat pals, par ibid. fol. 192. v. Charta ann. 1394. ibid, tissime vivebant, et eis serviebant: de lequel il couroient. Vide Victualia 1. et fol. 81: Faire et veoir faire veues et osten- quibus egit Baronius ann. 1091. num. 4. Vitellatio. sions de lieux,etc.] Quomodo autem.visas 5. 6. Vide praeterea Turrianum pro EpiT VITALIS. Vide in Vita et Vitalitium. flat, et de quibus rebus, aperit ibi plu- stol. Pontiflcum lib. 5. cap. 5. Bertholt VITALITAS, Vita in abstracto intelribus idem Bracton. et lib. 5. tract. 3. dum ann. 1091. Vitam S. Altmanni Epi- lecta, ut loquuntur Philosophi, in Licap. 8. ut et Fleta lib. 2. cap. 54. | 2. lib. scopi Pataviensis pag. 42. Vitam S. bro Victorini apud Mabill. torn. 4. Ana4. cap. 6. ubi modus videndi praescribi- Anselmi Episc. Lucensis, Gerhohum lect. pag. 161. tur : praeterea Stabilimenta S. Ludovici Reichersperg. cap. 16. etc. 1 VITALITIUM, Quod ad viduse mulielib. 1. cap. 46. 56. lib. 2. cap. 10. Philip^ VITA VULGARIS, scilicet Laicorum, ris vitam yictumque assignatur, idem pus de Beaumanoir cap. 9. Assisiae Hie- in lib. 1. Capitul. cap. 452. quod Dotalitium, apud Spelman. ex Alb. rosol. cap. 27. 222. Statuta secunda RoVITA. Stephanus Episcopus Tornacen- Grant. Daniae lib. 7. cap. 35. Droit de Viberti I. Regis Scotiae cap. 37. 38. Glan- sis Epist. 1. de Regula Grandimonten- velotte vel Vivenotte, in Consuet. Insuvilla lib. 2. cap. 1. [** Placit. ann. 6. sium : Libellus eorum, qui Constitutiones lensi tit. 1. art. 58. Vide Glossar. Jur. Ricard. reg. Angl. Lincoln, rot. 4. Nor- continet, non Regula appellatur ab eis, Gallici. folc. rot. 3. in Abbrev. Placit. pag. 3. sed Vita. Inde est, quod sicut a regula, j VITAL.IS REDDITUS, Eadem notione, Wiltes. rot. 3. ibid. pag. 6.] Statutum quam observant Canonici nostri, dicuntitr in Charta ann. 1504. apud Rymer. torn.

VIT

VIT

TIT

359

13. pag. 95 : Dedimus et concessimus ei- tus Lemovicensis Dominicanus, qui videm carissimas conjugi nostrse in Vitali xit circa ann. 1263. in quo Sanctorum redditu et in donationem propter nuptias, aut virorum illustrium ordinis sui vitas et elogia descripsit. Vide Rosweidum in etc. Occurrit rursus semel et iterum. 1 VITALITIUM , Annua pensio quse Prolegomenis ad Vitas Patrum cap. 1. IVITATORIUM, VYTATORIUM, Invitamorte exstinguitur, Gall. Pension viagere. Bodonis Chronicon Gandeshem. torium, psalmus invitatorius. Ordinar. apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. MS. S. Petri Aureaevallis : Dicant Allepag. 337 : De Calcheyra abbatissse quon- luia, Alleluia, Alleluia : et postea Venite dam ex vinearum reditibus quotannis duo suo cantu consueto. Finito Vitatorio inclinent se omnes, etc. Occurrit etiam in vasa vini curru ferrato deferebantur Illud vinum cum attinentiis multo tern- vet. Caeremoniali MS. B. M. Deauratae pore jure Vitalitio venditum, quasi jam Tolos. forte pro Vocatorium. Vide in hac perditum esset, hand sperabatur cito re- voce. [f Vide supra Victatorium.] * VITATUS. Charta ann. 874. apud Muverti. Verum hujus dominss novissimis pene diebus ultima in Vitalitio empto do- rator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. mina futuri cautior, super innovanda em- 833 : Offerimus ibi terram, quas appellatur de Pandula ad ipsas quercias, capienptione, dominse huic abbatissas scripsit Vitalitium jam jamque defecturum et tem seminationem modiorum quatuor, et finem accepturum recuperavit. Bernte- et est ibi arbustum Vitatum,.... et aliam nius in Chron. Marienrpd. ibid. pag. terram quas fuit de Domininu quas est 444 : Bona ad usuram obligata laboribus arbustum Vitatum, modii unius. An pro et industria redemit, aut arte ad Vitali- Viratum ? ut per Arbustum viratum intia perduxit. Vide Viarium, et supra telligas Viretum. [** Vide Vetatum et Bitatus.] in Vita. 1 VITAZA, Persica vox, Equitum ma1 VITALITIUS REDITUS, Eodem intellectu. Charta ann. 1382. apud Miraeum gister, apud Ammianum lib. 23 : Sunt torn. 2. pag. 1249. col. 1 : Item quod hu- autem in omni Perside hse regiones majusmodi reditus Vitalities pro capitali ximas, quas Vitaxae, id est equitum magisumma,.... volumus ut isti reditus Vitali- strif curant. tii penitus remissi sint, et maneant ; * VITELLA, Surculus, ni fallor. Libert, nam isti boni homines illis Vitalitiis redi- castri Theodor. ann. 1301. in Reg. 38. tibus diutius sunt gavisi quam valebat Chartoph. reg. ch. 77 : Item volumus et eorum pecunia, propter quam ipsis redi- concedimus quod praepositi nostri dictas tus is Vitalitius erat attributus. Vide villas non capiant.... Vitellas racemoViagerius. rum in vineis. Diminut. a Vitis. VITELLARIUS, Qui vendit victualia, ex * VITARE, [Disponere ; vitam ordiGallico Victualler, quo nomine censennare. DIEF.] VITARI dicuntur excommunicati, quo- tur pistores et braciatores, in Statutq, rum consortium et conversatio fldelibus quod de pistoribus, braciatoribus et aliis interdicitur. Charta ann. 1334. ex Tabul. Vitellariis inscribitur. Episcopat. Arabian, fol. 165 : Super eo, ^ VITELLATIO, Commeatus, victui nequod nos Episcopus conquerebamur, quod cessaria, Gall. Victuailles. Vitaille, in Thesaurarius noster tanquam excommu- Charta ann. 1379. apud Lpbinell. torn. 2. nicatus Vitatus fuerat, per dictos Deca- Hist. Britan. col. 601. Litterae Henrici num et Capitulum, etc. Infra: Pronunlia- V. Reg. ann. 1415. apud Rymer. torn. 9. bunt infra 8. dies, utrum sit Vitandus, vel pag. 251 : Et volentes proinde, pro Vitelad Ecclesiam admittendus, etc. latione dominorum et aliorum in comitiva VITAS PATRUM, indeclinabile, Liber nostra, versus partes praedictas profecturorum, in hac parte providere, tibi praBciEcclesiasticus, continens Vitas SS. Patrum , qui Grsecis HatepixSv et TOXTPI-pimus firmiier injungentes quod statim, x6v appellatur. Vide Rosweidum ad Vi- visis prsesentibus, boves, boviculos et vactas Patrum in Prolegom. Liber Ordinis cas, usque ad numerum centum bestiaS. Victoris Paris. MS. cap. 19 : Quales rum, etc. Infra : Pro Vitellatione et sussunt Bibliothecas, et majores Expositores, tentatione dominorum, etc. Vitaillours, in et Passionarii, et Vitas Patrum, et Ome- Charta ann. 1411. apud eumd. Lobinell. liarii. [Necrolog. Heder. xv. Kl. Febr. : ibid. col. 897. Vitaille, eodem significatu, Odelina Deo sacrata quse fecit scribere Poetis nostratibus. Le Roman de Ron librum Vitas Patrum.] Occurrit etiam in MS : Vita S. Ayberti n. 24. et in veteri Charta Pristrent robe, pristrent Vitaille, etc. torn. 12. Spicil. Acher. Greg. Turqn. in Prsef. ad Vitas Patrum : Et quaeritur a Le Roman de la Rose MS : quibusdam, utrum vita Sanctorum, an Et por issir hors de dangier, Qu'il n'aura mestier de mengier vitas dicere debeamus. Aulus Gellius auOnques de petite Vitaille, tem, et -complures alii Philosophorum vitas S'en passera comment qu'il aille. dicere voluerunt: nam Plinius auctor in tertio Artis Grammatical libro ait : Vitas La Vie de Jesus Christ MS.: antiqui cujuscumque nostrum dixerunt ; Chel jour li fali sa Vitaille: sed Grammatici pluralem non putant haMais n'en fist mie grant bataille. bere vitam, unde manifestum est, melius did Vitam Patrum, quam vitas: quia Vetueiller, victualia praebere, in Charta cum sit diversitas meritorum virtutumque, ann. 1379. apud Lobinell. torn. 2. Hist. una lamen omnes vita cor pie alit in Britan. col. 601: Le due, sez heires et mundo. Vide Serenum Sammonicum in touz sez subgiz et obeisanz de luy et de Prologo. Gennadius de Script. Eccle- sez ditz heires serront tenuz a receiver et siast. ait, Evagrium librum scripsisse, Vetueiller amiablement par mer et par qui attitulatur Vita Patrum ; ut Petro- terre ledit Roy. Vide Victualia 1. et Vicnium scripsisse putari Vitas Patrum tuaria. JEgypti Monachorum. Fulbertus Carnot. 1 VITELLATUS, Necessariis ad victum Ep. 79 : Mitto tibi Cyprianum, Porphy- instructus, Gall. Avitaille. Litterae Henrium, et Vitas Patrum cum psalterio, etc. rici IV. Reg. Angl. ann. 1402. apud RyVita Patrum , dixit auctor vitae Bur- mer. torn. 8. col. 283: Ac pro eo quod chardi Episc. Wormaciensis. quam plures naves villas Novi-castri super VITAS-FRATRUM , Unica etiam voce Tynam bene Vitellatee, et super mare opus suum inscripsit Gerardus Frache- armatae, etc.

* VITELLUM, pro Vitellus, Gall. Jaime d'osuf, apud Alex. latrosoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 32 : Succos ptysanas dabis et Vitella ovorum et malvas juscellatas. T VITICUS, Actor, exactor villas pensionum, insularius. Gloss. Isid. Excerpta melius habent : Villicus. Vide in hac voce. t VITILIGARE, Vituperare, ex vett. Gloss, apud Turneb. Adversar. lib. 28. 1 VITINEUS, COLUMNS VITINEJE. f. Tortiles, Gall. Colomne torse, in modum Vitis elaboratae. Vide in hac voce. Anastasius in S. Silvestro apud Murator. torn. 3. pag. 107. col. 1 : Sicinclusit (Constantinus) corpus beati Petri Apostoli, et recondidit, et ornavit supra ex columnis porphyreticis, et alias columnas Vitineas quas de Grsecia perduxit. Eadem habentur in Chron. Romualdi II. Archiepisc. Salernit. apud eumd. Murator. torn. 7. col. 81. Vide Vitium. 1 VITIS, Cochlea. Vide Vis 2. VITIUM. Anastasius Bibliqth. in S. Zacharia PP. pag. 78 : Hie in Lateranensi Patriarchio.... a novo fecit triclinium, quod diversis marmoribus, et Vitip, metallis, atque musivo, et pictura ornavit. Ubi Codex Mazarin. habet vitri metallis: Thuanus , Vitro. Nihil tamen temere mutandum puto in edito : ita enim fortean vitium, vel potius unica voce vitiometallum appellavit Anastasius tessellatum opus, in quo express?e vites, quasi vites ex metallis : quod etiam opus inde Vignettes, quasi vineolas seu viticulas appellamus. Conjecturam hanc fulcit Paulus Silentiarius noster in Descript. sedis Sophianae parte 2. v. 235. quo loco tessellatum opus et musivum ejusdem aedis depingit :
. . . . . (JIET' eyxepaoui; 8e KX^jiaai )(pu(jox6[j.oi(7i TtepcSpofxoc a epitst, <ia xo-

. 'Hpl(i.a Se upovevsuxev, 8<rov xa\ yeixova

TtETp

Baibv ETCKrxiaeiv IXtxiSSeV nXeyjxaTt ^atT

Post prasclaros istos meatus, palmitibus auricomis innixa circumserpit vitis, tortuosum nectens obliquis corymbis vinculum : sensim vero propendet, donee vicinum lapidem volubili fulgentium frondium textu tantisper obumbret. Vide Gloss, med. Graecit. voce Bo6pr5Sta, col. 208. * VITIUM S. BLASII, Gul83 vitium, Gall. Gourmandise. Gabr. Bare!, serm. Dom. in Pass. : Quod movet gulosum ad gulam ? certe gula, Vitium sancti Blasii. Vide supra in Morbus. T VITIUS, pro Vitium, in Decretione Childeberti Reg. ann. 595. cap. 4. Testam. ann. 878. in Append, ad Marcam Hispan. col. 803: Et nee fiet Vitius aut stirpatio monasterii. Vice Poetis nostratibus pro Convicium, maledictum, Gallice Injure. Le Roman de Rou MS :
Assez distrent di Rois Vices et maudichons.

| VITLINA, (j.6(ixtov, in Gloss. Lat. Gr. Vulcanius emendat, Vitulina, jioo-x^'ov xpeocc. 1 VITOR. Vide supra Victor. j VITRA, Fenestra vitrea. Chronic. Bern. Yteri Mon. S. Martialis ad ann. 1214. apud Stephanot. torn. 1. Fragm. Hist. MSS : Media node quas prsecedit vigiliam S. Andreas, vehementia venti cecidit lapis summits de clocario S. Martini Lemovicensis, et media Vitra quas est super arcam operis. Vide Vitreas.

360

VIT

V1T

VIT
treyare. (Chevalier, Visit. Episcop. Gratianop. pag. 123.)] t VITRIS, ut supra Vitreae, in Charta ann. 1347. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Incipiat reparare Vitrias dictae ecclesiae. * VITRIALE, Apertura, fenestra vitrea. Charta Henr. episc. Claromont. ann. 1392. in Reg. 153. Chartpph. reg. ch. 144 : Item nituntur dicti hdbitantes (de Laudozo) penetraremurum fortalicii faciendo fenestras, hostia et Vitrialia in dicto micro. Vide supra Veriale 2. T VITRIARIUS, Vitrorum artifex, in Cod. Th. leg. 2. de Excusat. artif. (13,4.) Occurrit in Opuscule Gualvanei Flamma apud Murator. torn. 12. col. 1011. Vide Vitreator. T VITRIATIO, Vitrorum collectio, idem quod Vitreas. Chron. Job. Whethamstedii pag. 530 : Et circa nudam facturarti domus istius expendisse fertur, deducta Vitriacione ultra summam 150. lib. Vide infra Vitrinae. 1 VITRIATOR, ut Vitreator. Vide in hac voce. * VITRICARE, Vitrici more agere. Petrus de Vineis lib. 1. epist. 32. edit, ann. 1609 : Dum sublato de media quondam G. summo Pontifice, qui velut paternas dilectionis ignarus, in filium Vitricans, tanti discriminis origo fuit et causa. 1 VITRICUS. Charta apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. 261 : Macellum de quo jam dictum sepum datnr in presenti ad ecclesiam civitatis predicts (Rain) dinoscitur devolutum, unde Vitricus eccleaias pro tali sepo respondebit. Legendum videtur Villicus. * Nihil hie emendandum est, ut colligitur ex Epist. anonymi de Miseriis curator um: Quicquid ergo in supra nominatis Ecclesias acciderit,. Vitrici est colligere, sed solius plebani est dispensare. Ubi Quaestor ecclesise significari videtur. p* Statut. Synod. Magdeb. ann. 1266 : Layci parochialium ecclesiarum provisores seu Vitrici, qui altirmanni vulgari vocabulo nuncupantur. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Altermaenner, col. 19. Germanice dicitur Kirchenstiefvater in Carpzov. Chron. Zittan. apud Frisch. Lexic. Germ. Lat. torn; 2. pag.334. col. 3.J } VITRIN^B, ut supra Vitreas. Statuta Collegii S. Bernard! ann. 1493. apud Lobinell. t9m. 3. Histor. Paris, pag. 176. col. 2 : Similiter ne aliqui in eorum discessu a collegia.... removeant ostia, seu seras, vel fenestras aut Vitrinas camerarum suarum. Charta ann. 1499. ibid, torn. 5. pag. 720. col. 1: In Vitrinis, pavimentis camerarum et structuris ligneis, etc. Ex quibus (francis} formula magnse Vitrinas fuit facta, in Necrolog. Fratf um Minorum Silvanect. Vide Specular. 1 VITRINUS, Vitreus. Inventar. S. Capellse Paris, ann. 1376. ex Bibl. Reg.: Caput B. dementis, in quodam vase argenti deaurati,.... ornatum lapidibus Vitrinis.... Deficiunt super duo cornua mitres duo lapides de vitro perforati. Inventar. Gallicum : Le chief S. Climent en 1. vaissel aorne de pierre de Voirre... Et y faut dessus les comes de la mitre deux pierres de verres perciez. liide Verreriss. 1 VITRIOLI, Ampullae vitreae. Anonymus in Annal. Mediolan. torn. 16. col. 812 : Vitrioli duo deaurati pro altare, unus cum uno corallo, et alter cum uno botono. Vide Bernh. de Breydenbach in Itin. Jerosol. pag. 212. JVITRISCUS, Avis species. Vide Bitriscus. VITRUM , pro Scypho vitreo , Gall. Verre. Luitprandus in Legatione: Soli mensse assident nudse, paximatium sibi

VITRAGO ab Oribasio, cap. de Effu- tare majus, ex auro purissimo, sculptile, sione urinse, vocatur paritaria, quas vi- sine gemmis, habens in media crucem de triola dicitur, herba vitri. Glossar. me- auro, cum gemmis fixis in eadem Cruce, Vitreas quinque, et quas pendent item dic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. T VITRALE, ut Vitra. Statuta Eccl. Vitreas numero quatuor pensantes libr. Trecor. ann. 1455. apud Marten, torn. 4. quinquaginta. [Vitra non ad prospicienAnecd. col. 1155: Sepulcra et Vitralia dum duntaxat, sed et ad ornamenta paconfracta, et alia delicta in eisdem eccle- rietum erant. Vide Plinium lib. 35. cap. siis.... commissa. Vitrales fenestrse, ibi- 1. et Salmas. in Vopiscum pag. 442. et dem col. 1156. Vide Vitrese. 443.] In lemmate aenigmatis de Specu*VITRALLUM, a Gallico Vitrail, Fe- lari apud Symphosium, legi in Codd. nestra major vitrea. Charta ann. 1408. MSS. vitrium monet Salmasius : in Reg. feud, comitat. Pictav. ex Cam. Perspicior penitus, nee luminis arceo visus. Comput. Paris, fol. 255. v: Johannes Salebrache domicellus.... confiteor habere In aliis habetur vitrium specular; quae altam, mediam et bassam justitiam verba disparanda putat. 'YeXtov Philoet juridictionem dicti loci de Vitriaco, pono in 2. post. Anal. Ta 6Xta, & 8:0. tys prout tendit et dividit de et per mediam yut|;f/.7rXa(mxYi(; TS^VVJ? iniTi'OevTai TaT? 01vitram seu per medium Vittxdium eccle- XEtatc XP'V tv cpwTtCeuOat TawTac. Lexicon sisR parrochialis de Vitriaco. Vide Vitra. Herbarium, S7texXov,TO TOU ^eyyc'irou 6e).tov. | VITRARE, Vitro instruere, vitreis laVitrearum fenestrarum meminit Hierominis occludere, Gall. Vitrer. Eadem nymus, quae vitro in tenues laminas Statuta ibidem col. 1156: Qui fenestras fuso obductae erant. Beda lib. 1. de Wiecclesiarum et capellarum dictarum nos- remuthensi monast. cap. 5: Misit legatrarum civitatis et dicecesis aliquando de- tarios in Galliam, qui Vitri factores, artivotione, aliquando ambitione et superbia fices videlicet Britanniis eatenus incogniVitrare, et vitris hujusmodi arma et signa tos, ad cancellandos ecclesiss porticuumdepingi faciunt, prsetenduntque per appo- que et cosnaculorum ejus fenestras abdusitionem et picturam armorum et signo- cerent. Thomas Stubbs in Actis Pontifirum hujusmodi vitra memorata, immo et cum Eboracensium sub ann. 726'. de sepulcrorum loca, et ecclesiarum, et capel- Wigfrido Episcopo Wigorniensi : Artilarum hujusmodi partes sibi aliquas ap- fices lapidearum et Vitrearum fenestrapropriare, ac eas et ea jure hereditario rum primus omnium (in) Angliam ascivit. possidere. Leo Ost. lib. 3. cap. 27. (al. 29.) et cap. * Verisier, eadem signification, apud 32. (al. 34.): Fenestras.... plumbo simul ac Mattb. de Couciaco in Carolo VII. pag. Vitro compactis tabulis, ferroque conne667 : Le premier entremets fut mis au xis inclusit. Vetus inscriptio in musivo bout d'icelle table, qui representoit une absidis Ecclesiae S. Marise Capuanas : eglise croisee, Verisiee, etc. Condidit hanc aulam Landulfus, et Oto beavit VITRARIUM , vaXoupyiov : Vitrarius , Moenia, res, morem : Vitreum dedit Ugo decorem. vaXoupyo?, in Gloss. Gr. Lat. Ruricius Episc. Lemqvicensis lib. 1. Epist. 12 : [* De musivo opere, quod ex vitreis tesVitrarium, sicut jussistis, me destinasse sellis compactum fuisse certura est, significo, cujus opus nitore, non fragili- recte haec intelligit Muratorius torn. 2. tate oportet imitetur, ut dilectio, etc. Antiq. Ital. med. aevi col. 363. quem VITRESE , Fenestrae vitreae , nostris consule.] Vitres, Verrieres. [Vide Vitrinas.] [* GlosVITBEALE, Durando lib. 1. Ration. sar. Gall. Lat. ex Cod. 7684: Vitrea, cap.s3. n. 5. Voirriere comme d'eglise.] S. Audoenus 3Je VITREARE. [ Fenestre a parte altain Vita S. Eligii lib. 2. cap. 45 : Apparuit subito in pariete circa Vitream maximum, ris non sunt Vitreatenee etiam desuper ubi sunt cappelle. veluti arcus in rotunda, etc. Gregorius Episcop. Gratianop. p. (Chevalier, Visit. 140.)] Turon. lib. 6. cap. 10 : Ascendentes per 1 VITREARIUS, Charta Caroli C. Reg. eum, effracta Vitrea, ingressi sunt. Lib. 7. cap. 29 : Effractis cellules Vitreis, has- ann. 863. apud Marten, torn. 1. Ampl. tas per parietis fenestras injiciunt. Lib. Collect, col. 168 : Et in Diptiaco mansum 1. Mirac. cap. 59 : Si aliud, inquit, inve- unum cum Vitreario Baldrico. Et in Banire non possum, vel has ipsas, quas cerno risiaco mansum dimidium cum ipso ViVitreas auferam, etc. Fortunatus lib. 2. treario Ragenulfo, cum uxoribus et infantibus eorum, etc. Leg. fortassis Vinearius, Poem. 11. de Ecclesia Parisiaca : qui vineas custodit vel colit. Prima capit radios Vitreis occulata feneslris, * Legend um fortasse Villicarius. Vide Artificisque aianu clausit in arce diem. in Villicus. 1 VITREATOR, Qui circa vitrum ope[* S. Aldhelm. de laudib. Bugge vers. ratur, Gall. Vitrier, in Necrologio S. 67: Aviti Aurelian. Vide infra Vitriarius. Haec domus interius resplendet luce serena, T VITRIATOR, Eadem notione. Charta Quam sol per Vitreas inlustrat forte fenestras, Ricardi II. Reg. Angl. ann. 1386. apud Limpida quadrato diffundens lumina templo.] Rymer. torn. 7. pag. 527 : Cum qussdam Admirandarum vitrearum operarii, apud capella.... reparanda existat, ac de vitro Sugerium lib. de Adm. sua cap. 29. [Ne- et Vitriatoribus, pro reparatione fenestracrol. Eccl. Paris, xm. Kl. Jan.: Obiit rum et aliorum locorum ejusdem capellse Barbedaurus decanus et sacerdos, qui multipliciter indigeat, etc. fecit fieri Vitream quindecim libris com1 VITRERIA, Vitri officina, Gall. Verparatam.] Occurrit, prseterea in Chro- rerie. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. nico Mauriniacensi lib. 1. et 2. pag. 360. fol. 93: Transtulerunt dicto dom. Regi 363. 371. in Historia Episcopor. Autis- unarn domum sitam Parisii in vico Vitresiodor. cap. 45. 49. in Actis Episcopo- rix. De anno 1364. In margine : Vicus de rum Cenoman. pag. 305. 379. in Nomas- la verrerie. Vide Verreria. tico Cisterciensi pag. 271. 275. etc. Ana] VITREUM, Vitrum. Statuta datiaria stasius in Leone IV. PP. pag. 191. vitrea- Riperiae cap. 12. fol. 4. v: De qualibet rum meminit, sed aha, ut opinor, no- cargatura moialorum et Vitreorum pro tione : Idem fecit prsedictUs Prassul in introitu vel exilu, etc. Ecclesia B. Clementis Martyris atque * VITREYARE. [Ecclesia habet plures Pontificis, regnum quod pendet super al- fenestras quas est necessarium Vi-

VIT
opponentes, balneaque (genus potionis) tune Vitro permodico non bibentes, sed sorbillantes. Candidas Monachus Fuldensis in Vita Eigilis Abbatis Fuldensis:
Instant ferre dapes: alii namque inclita Vitro Ordine composito miscebant pocula Bacchi.

VIT
sistris respondent cymbala, dnlces Organa concordant voces, lyricisque Viellae Contendunt odis, etc.]

30i
coilocantur vituli. Charta ann. 1341. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 250: Item quod habent usum recipiendi, scindendi... arbores... de dictis nemoribus... ad faciendum brandas, falhas, cabanas, ovilia, Vitularia et cortilia, etc. Vide Vitularius. VITULARIDS, Qui vitulorum curam habet. Gloss. yElfrici: Vitularius, cealf a h u s . Ad verbum, Domus vitulorum. VITULI. Willelmus Gemetic. lib. 2. Hist. Novellae extremo : Sed flexerunt ejus impetum precibus multis Vituli, qui arctissimarum necessitudinum parentes, quos apud Hamtunam habebant, serumnis cssterorum involvi timerent. Genus hominum nauticorum est, quos Vitulos vacant. Vide sequens. ^VITULIANI, Hominum nauticorum genus. Chron. Danic. incerti auctoris ad ann. 1390. apud Ludewig. torn. 9. Reliq. MSS. pag. 116 : Venit subilo multitude magna Gregariorum et Vitulianorum, et mare intrant: sed sine discrimine obvios quosque in mart depraedabant. Vide Vituli. VITULINIUM, Pellis vitulina, ad scriptionem idonea et parata, Gall. Velin. Testamentum Petri de Dene Canonic! Eboracensis ann. 1321: In primis decreta mea in Vitulinio in corio ligata. * VITULUS. VITULI LABIORUM, Preces. Charta Phil. Pule. ann. 1310. in Reg. 45. Chartoph. reg. ch. 159: Ut salutem nostrum zelantes (dicti monachi) pro nobis apud Dommum suorum offerant Vitulos labiorum. 1 VITUMEN, afopaXTps, in Gloss. Lat. Gr. et Gr. Lat. pro Bitumen. T VITUPERABILITAS, Vituperatio. Guibertus in Vita sua lib. 3. cap. 7 : Quod ad maximum sui detrimentum et Vituperabilitatem, et multorum perniciem redundabat. T VITUPERATE, Probrose, in Actis S. ^Egidii, torn. 3. April, pag. 234. Vide Vituperosus. 1 VITUPERATIO, Vitium, defectus. Testam. Jacobi Reg. Aragon. ann. 1262. torn. 9. Spicileg. Acher. pag. 198. ubi de Instrumento nonvitiato, nee cancellato,... et in sui figura absque suspicione et Vituperatione aliqua apparente, etc. >jc VITUPERIUM, [Crimen, vitium.
T\TTjl-pl "I

VIELA, in Statut. Ordin. Praemonstrat. dist. 4. cap. 10. Le Roman de Girard de Vienne MS :
Par le Palais vpnt grant joie menant, Li uns Viole, li uns conte Romans.

Ordinatio Hospitii S. Ludovici Reg. ann. 1261: Tarn pro scyphis, quam pro Vitris quserendis. [Geremoniale MS. B. M. Deauratae Tolos. : Unus portat unum pulcrum Vitrum plenum vini pro illo qui facit cenam. Ibid.: Interim Vitrisque preparatis a refectorario, etc.] * Et amphora. Comput. ann. 1362. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 244. col. 1 : Item pro loquerio Vitri, scutellarum, etc. Alius ann. 1380. ibid. torn. 3. pag. 27. col. 1: Item pro Vitro duarum amphorarum, etc. Voeire, in Ordinal, hospit. reg. ann. 1317. ex Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Croix fol. 76. v: Item il y aura un madrinier, qui servira des hanaps et des Voeires. Voirre, in Lit. ann. 1407. torn. 9. Ordinat. reg. Franc, pag. 708. art. 1. 1VITRUS, pro Vitrum. Vide in Verrerius. T VITTARE, Vitta redimire. Pipintis in Chron. lib. 2. cap. 49. apud Murator. torn. 9. col. 669 : Matronas vittis latis tempora et genas cum mento Vittabant. ^ VITTATIO. [Ligatura ; velatio capitis. DIEF.] 1 VITTATORIUS, Vittatus. Hartmannus in Vita S. Wiboradse torn. 1. Maii pag. 284 : Deinde subt^is theristrum Vittatoriam verticis compositionem detrahens et revellens, sinu interiore recondit. * VITTEA. Praefat. in Lib. ant lingua Saxonica scriptum torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 256 : Juxta morem vero illius poematis, omne opus per Vitteas distinxit, quas nos lectiones vel sententias possumus appellare. ** VITTONIGA, Betonica. Fiscor. Describ. Formulae apud Pertz. Leg. torn. 1. pag. 179. lin. 22. Vetonica, Vectonica, Bettonica , habent codices in Hortul. Walafrid. Strab. vers. 338. * VITTREARIA. [ Pro apportando de Vittrearia ecclesise ad logiam S. Dionisii de Passu unum milliare metalli. (Refonte d'une cloche de N. D. en 4396, Bibl. Schol. Chart. 1872. p. 370.)] VITULA, VIDULA, VIELLA, Instrumentum musicum, nostris Vielle, et Violon dictum. Ugutio et Joan, de Janua : Vitula, quoddam instrumentum musicum, unde Vitulari, cum Vitula cantare. Galfridus de Vino Salvo, qui floruit sub Ricardo I. Rege Anglise, in Poe'tria MS. seu de Coloribus Rhetoricis :
Cymbala praclara, concors symphonia, dulcis Fistula, somnifer; cytharae, Vitulaeque jocosae.

Le Roman de Philippe de Macedoine MS.:

D'arpe, de Vielle aprist.

Le Roman du Renard MS.:

Harpes i sonnent et Vielles, Qui font les melodies belles.

Colinus Musetus MS.:

J'alai a li praelet, 0 tot la Vielle et 1'archet, Si li ai chant^ le muset.

Menestriers de Vielle, in Chronico Flandriae cap. 9. VIOLA, Vox ejusdem originis et notionis, instrumentum musicum, quod vulgo nostri Viole dicunt. Sanutus lib. 2. part. 4. cap. 21: Alia genera dulcia musicorum, ut sunt Violas, cytharas, et roctae. [Statuta crimin. Saonae cap. 26. fol. 53: Pulsando cum lira, Viola, leuto, seu alio quovisinstrumento, etc.] * Gervas. Tilber. in Otiis imper. 111. Decis 92. ubi de Giraldo de Cabronis : Violam trahebat, dominae choream ducebant et equus ejus incomparabilibus circumflexionibus saltabat. Violer, pro lyram pulsare, in Consolat. MS. Boetii lib. 3. ubi de Orpheo :
Et si doncement Viola, Qu'il fist an doulz son de sa corde Encliner a misericorde Celles qui tormentent les armes... Orpheus prist si doucement A demener son instrument, Que pour son tres doulz Violer, La roe cessa reoler.

VIDULA, Eadem notione, apud Constantinum Africanum lib. 1. de Morbor. curat. cap. 16 : Ante infirmum dulcis sonitus fiat de musicorum generibus, sicut campanula, Vidula, rota, et similibus. Occurrit praeterea in lib. MS. Miraculorum Rupis amator. part. 1. cap. 34. VIELLA, Ejusdem notionis. Egidius Parisiensis MS. lib. 1. Karolini :
Et decantata per orbem Gesta solent melicis aures mulcere Viellis.

Nicolaus de Braia in Ludovico VIII:

Occurrunt mimi dulci resonanle Viella, Instrument sonant, non sistrum defuit illic, etc.

[Odo in Carm. de Varia Ernesti Ducis Bavariae fortuna, apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 315 :
VIII

FIOLA, pro Viola. Sueno in Histor. Danica cap. 3: Quos ingenti tripudio costus comitatur histrionum in Fiolis, citharis, et tympanis modulantes. 1 VIELLATOR, Qui ejusmodi instrumentum pulsat, Gall. Vielleur. Vita S. Amalbergae torn. 3. Julii pag. 105: Organistse, liuccinistae, tympanistas, Viellatores et citharistas, etc. Vieloor, apud Lobinellum in Gloss, ad calcem torn. 2. Hist. Bntan. VITULAMEN. Liber Sapientiae cap. 4. v. 3 : Multigena autem impiorum multitude, non erit utilis, et spuria Vitulamina non dabunt radices altas. Ubi edit. Gr.: Ka\ ex v66wv {xo<rxy[i.aTwv oux 8<o<rec pc'^av Etc Pa9o;. Quo loco vox \t,off-/_^\ia.fa. interpretem fefellit. Nam licet (linxos vitulum apud Graecos signiflcet, hie alia notione sumitur, pro stolone scilicet seu suriculo, [ut in Gestis Episcop. Leod. apud Marten, torn. 4. Ampl. Collect, col. 875 : Necesse est ergo spirituali cultro succidere, spuria Vitulamina. Vitulamen plant a ilia infructuosa quas nascitur a radice yitis, in Gloss. Biblicis MSS. Anonymi.] Vide S. Hieronymum. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Vitulamina, Bourjons. [** Vide Forcellin.l VITULARE, Vitulum edere, Gallis Vesler. Fleta lib. 2. cap. 76. 10: Cum vitulus taurinus Vituletur, primo mense non ablactetur. 1 VITULARI, Esjoir par voix, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Vide in Vitula. * VITULARIUM, Stabulum vitulorum, seu locus, ubi propter aeris intemperiem

VITUPERONES, Vituperatores, apud Gellium lib. 19. cap. 7. [Gloss. Lat. Gr.: Vituperones, LlxTat.] VITUPEROSUS, Vituperlo dignus, vox Italica, in Hist. Cortusior. lib. 8. cap. 13. Vituperose, turpiter, lib. 7. cap. 15. Vituperosamente, Italis. [Vide Vituperate.] * Vituperable, Injuriosus, contumeliosus, in Lit. remiss, ann. 1370. ex Reg. 102. Chartoph. reg. ch. 49: Pour aucunes paroles Vituperables et detrahens a I'onneur dudit Andrieu, etc. Vituperi lampadem vocant Mimatenses. VITUS, Flexura, Viere Gallis. Gloss. Lat. Graec. xavOb? Tp6xou. [In editis perperam Vrus, pro Vitus.] Occurrit apud Marium Victorinum. Vide Scaligerum Epist. 333. [** et Probum apud Maium Auct. Class, torn. 5. pag. 235.] VITUTIARII, in leg. 2. Cod. Th. de Collegiatis (14, 7.), qui fuerint, pluribus ibi disquirit Jacobus Gothofredus, quem consule, si lubet. 1 VITZIA, apud Stephanot. torn. 2. Antiq. Bened. Lemovic. MSS. pag. 291. et 363. pro Jutzia. Vide in hac voce. T 1. VIVA. Tabul. S. Mariae de Nagera apud Jos. Moret. in Antiquit. Navarrae pag. 559: In Aucense vero Vivam,

46

362

VIV

V1V
nse,.... et duas partes duarum Vivendarum,... et duas partes dimidise Vivendse. Vide Vivanda. 1 VIVENDUS, Vivid us, vivus. Epist. Martini V. PP. ann. 1420. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 420: Cum ipse pro Vivenda ecclesia Dei multa pie devoteque feceris, etc. Vivenda terra, id eat, fertilis. Locus est in Vivanda. * Nostris alias Estre en Vive, pro vulgari, Estre sur le qui vive, Anxium, inquietum esse. Gesta Brit, apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1487 :
Qaar trop long-temps les Alemans M'ont fait toujours en Vive estre.

YIV
Aliae : Tevvata, Viverna, Virago. Vide in hac voce. f VIVERRA, ViVERRARIDM. Vide Viverita. j VIVESCERE, Plinio, Viviscere, vivere. S. Paulinus Epist. 24: Cedendo vincere et moriendo Vivescere. Epist. 44 : Aures vitales germina nostra Vivescant. * VIVIA. Vide mox in Vivius. 1 VIVIALE, Vivarium. Charta ann. 901. in Append, ad Marcam Hisp. col. 837: Et de ipso Viviale ipsi homines de Artedone et de Tregale donare faciant per singulos annos ipsam decimam vel tascham.

vocatur Aggeges integre cum omnibus quse ad earn pertinent. Leg. forte Villam : certe Vivam Hispanice Lugar vertit Moretus, quod villam, vicum sonat. j 2. VIVA, Cibaria. Hist. Monast. Genamet. MS. pag. 74 : Subtus genuinas sedes, alteras condendis Vivis, alteras cibis apparandis. Vide Vivanda. * Vinis legendum opinor. j VIVACITAS, Diuturnitas. Charta Robert! Abbatis Maurigniac. ann. 1218. ex Chartul. ejusdem Monast.: Quoniam ea quse geruntur litterarum Vivacitati committere consueverunt antiqui, etc. ] VIVJE, ut infra Vivolae, Equorum morbus, Gall. Avives. Mirac. MSS. Urbani V. PP.: Quidam mulus suus casu fortuito cecidit in terra semimortuus, credens quod malum fuisset de Vivis, sive troucadis, quod vulgariter goutes appellatur. 1 VIVALIS. Chron. Balduini Diaconi inter sacrae Antiquit. Monum. torn. 2. pag. 61 : Quod sustinetur si de anno emergenti intelligatur, quamquam de secundo anno, quod de anno Vivali verum est, qui a Kalendis Januarii computatur. Legendum est Usualis, id est, communis. Vide in voce Annus. VIVANDA, VIVENDA, Italis, proprie cibus omnis praeter panem. Capitulare 5. Caroli M. ann. 803. cap. 2. edit. Baluzii: Excepto Vivanda et fodro, quod Her agentibus necessaria sunt, etc. Charta ann. 1242. apud Ughellum in Archiep. Benevent.: Et quse personae consueverunt percipere et habere Vivandam ab Ecclesia Beneventana, etc. Anonymus de excidio S. Joannis de Taronca : Et recordatus est fratrumf qui erant in illis locis, et ivit cum bonis hominibus videre locum de sua Vivenda: et cum invenisset eos pauperes, et viventes in tuguribus, etc. Gosuinus de expugnat. Alacar :

1 VIVENTIA, ut Vivanda: unde Gallicum Viande, et Vivandier: a Viventiarii, teste uno Valesio in Vales, pag. 7. aliquando est usurpatum. VIVERATICA. Vide Vineragium. 1 VIVERE, Vim habere, alicujus esse virtutis. QUSR ergo ante non motse sunt actiones, triginta annorum jugi silent io, ex quo competere jure coeperunt, Vivendi ulterius non habeant facultatem, 'in Cod. Theod. leg. un. de action, certo temp, finiend. lib. 4. tit. 14. VIVERE de suo. Lex Longob. lib. 2. tit. 52. 2. [ Carol. M. 18.] : Si Comes in sup ministerio justitiam non fecerit, tune Missus noster de hac causa sonare faciat, usque dum justltise ibidem factse fuerint. Et si vassus noster justitiam non fecerit, tune Comes et Missus noster in ipsa causa sedeant, et de suo Vivant, quousque justitiam faciat. Capit. Caroli M. lib. 5. cap. 133. [** 204.] paulo aliter haec habent: ubi de suo vivant, id est, nihil eis ex publico praebeatur, nee conjectum habeant. J VIVERICIA, pro Vineritia. Vide ibi. VIVERITA. Concilium Monspeliense ann. 1214. can. 27 : Canonicus Regularis Aura datur, mare sulcatur quampluribus alnis, capa nigra et clausa, non Viverita, et Portugal ratibus terra Vivenda patet. consuta pellibus, cum equitat utatur. Forte Viverina, a viverra, Gallis, Furet : [Vide Vianda et Vivendus.] vel Beverina, i. castorea. Glossas Graac. a 1 VIVARIOLUS, Hortus. Vitae Patrum Latin.: Emerit. inter Cone. Hispan. torn. 2. pag. rarium,FaX^ ayP' Viverra. Unde ViveryaXeaypa, in iisdem Glossis. 640 : Tu mecum profecturus eris, ut tibi ostendam Vivariolum meum quern habeo,... [Vide Vibrinus.] apprehendensque manum meam, eduxit ex* Vivre, pro Vipera, in Vit. SS. MSS. Viet. Paris, fol. 147. v. me in hortum amoenisstmum, etc. Vide col.Cod. 28. S.S. Paulo : En la isle Mite2. ubi de Violarium 2. * VIVARIUM, Quod ad vitam victum- letie une Vivre le prist par la main: mais point de mal. que necessarium est. Charta Gualt. ar- ele ne li fist S. Ludov. edit.Voivre, apud reg. pag. 47. chiep. Rotomag. ann. 1190. inter Probat. Joinvil. in T VIVERIUM, Vivarium, locus piscitorn. 1. Annal. Prsemonst. col. 234 : Confirmavimus dictis canonicis omnes prse- bus servandis aptus, Gall. Vivier. Charta dictas ecclesias, cum omnibus pertinen- regnante Theodorico Rege apud Mabill. tiis, salvis honestis Vivariis sacerdotum, torn. 1. Annal. pag. 686. col. 1: Curtes in prsedictis ecclesiis ntisJranfam.Vide nostras indominicatas cum ecclesiis aut solar Us, et Viveriis, et fructuario, piscasupra Vita mensalis. f VIVARIUS, pro Vivarium, Gall. Vi- toriis, etc. Piscatio, quse facta fuerit in vier, in Capitul. Caroli M. de Villis cap. Viveriis, in Charta Gellonensi ann. 1098. 21. et in Charta ann. 1220. torn. 2. Char- Adde Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 436. ex Charta ann. 1362. Vide Vivietul. S. Vandreg. pag. 1835. -- Vivret, eadem signification, ut vi- rium. 1VIVERIUS, Vivarium cuniculorum, detur, in Charta ann. 1340. ex Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 217: Deux deniers leporumve, Gall. Garenne. Charta ann. maaille a Jehan le Geromme pour son 1316. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Vivret, deux solz pour le goulot de son Item convenerunt.... quod quicumque acceperit cuniculum, vel venatus fuerit, vel Vivret. 1 VIVEN. Charta Richardi Reg. Angl. clapos clauserit seu Viverios, teneatur, etc. * Viverou, inter Redit. comitat. Natorn. 4. Hist. Harcur. pag. 1280 : Et duos hospites in eadem villa liberos et quietos murc. ann. 1289. ex Reg. Cam. Comput. ab omni consuetudine, et Viven mille an- Insul. sign. Le papier aux aysselles fol. guillarum apud Brionnam ad Purifiea- 14. r : Encor doit Pierars li Ermites par tipnem S. Marise. Mendum subesse sus- an un muis d'espautre pour trois piechetes des Viverous ou bos de Flernis, et s'il picor. ] VIVENDA, Mensuraa genus videtur. ne le paioit, le comte porroit mettre main Charta Bliahardi Archidiaconi Rem. aus Viverous. Nisi idem sit quod Vivier. ann. 1217. ex Tabul. S. Nicasii Rem.: Vide supra Vivarius. Duas partes quindecim cartellorum ave1VIVERNA, yevvaia, in Gloss. Lat. Gr.

1 VIVIBILIS, BIWTO? Vita, BIWTO?. Virtus corporis, BKJTO;. Vita donatus, BtoStopo?. Gloss. Lat. Gr. Reg.

1 ViyiCOMBURIUM, Crematio vivorum, supplicium ignis. Tertull. de Anima cap. 1: De patibulo et Vivicomburio, etc. Rursum cap. 33 : Scelerum merces patibula, Vivicomburia, etc. * VIVIDA, Via inclinata. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. TVIVIERIUM, a Gall. Vivier, Vivarium. Charta ann. 1231. ex Tabul. S. Martini Pontisar.: Hugo de Castellione Comes S. Pauli de consensu Maries uxoris concessit ecclesiee S. Martini Pontisarensis et presbytero de Moressart quinque quarterios nemoris sitos juxta villam de Moressart et Vivierium swum. Vide Viverium. * Hinc eadem nomenclatura donatur Vas servandis pisftibus aptum, in Lit. remiss, ann. 1398. ex Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 15 : En laquelle nasselle avoit un vaissel, nomme Vivier, dedans lequel Vivier avoit certaine quantite de menue peschalle. *\ VIVIFICA, Vimex, libor, p.t6Xw<j;, in Glossar. Lat. Gr. MSS. Sangerm. Codex Reg. Juncus, vimen, bibex. 1 VIVIFICARE, Vitam dare, Gall. Vivifier, apud Scriptores Ecclesiasticos passim. vel quae vitam dat, in Cone. Bracar. III. et in Indice vett. Can. inter Cone. Hisp. torn. 2. pag. 675. et torn. 3. pag. 44. j VIVIPICUS, Eadem notione, Graec. SWOTCO'.OS, Ciceroni, vim habens vitalem. Occurrit in Necirplog. Parthenonis S. M. Suession. et alibi. 1 VIVITURUS, pro Victurus, in Charta ann. 1079. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 349: Et ad clericis omnibus communiae illic viventibus vel Viviluris naves ad portum maris pertinent es, etc. * VIVIUS. AQUA VIVIA, Fluvius vel Vivarium. Charta fundat. abbat. Exaq. ann. 1056. inter Instr. torn. 11. Gall. Christ, col. 225: In silvis, et pratis, et aquis, et piscationibus, et duas dimidias, piscarias in aqua Vivia juxta Hulmum. Vivia, nude, in Ch. Henr. I. reg. Angl. pro eod. monast. ann. 1126. ibid. col. 234: Duas dimidias piscarias in Vivia, quse est. juxta Hulmum. VIVOL.ffi, Equorum morbus, de quo Jordanus Rufus Calaber MS. lib. 2. de Medicaminibus equorum ad Fridericum II. Imp. [Vide Vivas.] T VIVOLARIUS. Bulla Alexandri III. PP. ann. 1163. in Append ad Marcam Hisp. col. 1337 : Donationes quas Arnulfus Episcopus, Almaricus clericus in ecclesiam vestram contulerunt, cum Vivolariis quae tenuerunt per S. Felicem, decimas et primitias vallis Aradi, etc. Leg. videtur Violariis. Vide supra Violarium 1. Hine
1 VlVIFICATOR, VlVIFICATRIX , Qui

ULG
1 VIVOLARIA CHARTA, Censualis, in qua possessiones et census exhibentur. Charta ann. 963. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 115: Si Archiepiscopus hujus loci, aut aliquis per ejus fortitudinem rumpere tentaverit ipsam cartam Vivolariam quam nobis fecit Aymericus Archiprassul, hasc hasredilas suprascripta mini Johanni revertatur. Vide in Census. VIUTRAGIUM, Tributum pro vino, quod in urbem adducitur. Vide supra in Vineragium. 1VIVULA, wcra. Gloss. Lat. Gr. In MSS. Sangerm. Vuivula. * VIVUM, Vita. Lit. official. Bel vac. ann. 1498. pro abbat. Bretol.: Carrucaturam liberam habebunt de Vivo nostro. Piirasis Gallica, De notre vivant. 11. VIVUS. Viva voce audire, id est, proprio ore, Gall. De vive voix. Oberti Gancell. Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 328: Equidem prastaxati Consules ut relations et maxime Viva cursoris voce audierunt, Pisanos cum quibusdam galeis pro nostris offendendis in Provinciam ituros, etc. Vide in Sermo 2. * 2. VIVUS, Recens ; dicitur de came porcina, quae non est aspersa sale. Consuet. MSS. S. Crucis Burdeg., ante ann. 1305: Infirmarius habet dare semel in anno abbati et suis servitoribus ires libras sallatas porci, et tres palmas Vivas, et quosdam astes unius porci integri. 1 VIZA, VIZIA, Inspectio. Dicitur potissimum de silva, cujus pars csedenda assignatur, diligenti prius inspectione facta. Statuta Cadubrii lib. 2. cap. 68: Non liceat alicui communi, vel hominibus alicujus villas districtus Cadubrii aliquas possessiones, vel pasculum, vel publicum, vel Vizam ejusdem villas in totutn, vel in partem vendere, vel obligare, etc. Correctiones eorumd. Statut. cap. 110 : De nemoribus Vizatis. Volumus ac jubemus quod nulla regula, vel commune Cadubrii possit nee valeat sibi facer e, et terminare aliquam Vizam sine expressa licentia consilii... neque aliquis notarius conficere possit aliquod instr\tmentum Vizas alicujus, nisi deliberatum, et terminatum fuerit per consilium... Prasterea quod nullus homo... audeat... incidere vel incidi facere in aliquibus nemoribus Vizatis aliquod lignum, vel ligna, nisi pro pontibus, domibus, vel stratis aut clausuris, etc. Ibidem cap. 26. inscribitur : Quod nullus vendat lignamina facta in Viziis. Vide in Visus. j VIZACH, Vasis species, inter ministeria sacra recensetur, in Charta Rudesindi Episc. Dumiens. aerae 930. inter Cone. Hisp. torn. 3. pag. 181: Orabecela, Vizach, szutas de mensa tandem xx. | VIZATUS, VIZIA. Vide in Viza. * 1. ULA, Albula, in Gloss, ad Alex, latrpsoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 97 : Collirium theodosion magnum ad dolores et passiones antiquas et veteres, Ulas enim et thylos detergit. * 2. ULA. Charta Andr. reg. Hungar. ann. 1214. inter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 19 : Cujus prasdii primse metas incipient a kalenda Vidze, circumeuntque per mediam paludem prope arbores, quse. vulgo Vie vocantur. Forte Salices. T ULADARIUS. Vide infra Wladarius. w ULCA, Annal. Roman, ad ann. 1118. apud Pertz. Scriptor. torn. 5. pag. 479 : Postquam vero (Gregorius PP.) in eorum venit potestate, expoliaverunt eum vestimentis suis, et induerunt eum duas versus ovinas Ulcas, et posuerunt eum super

ULN
camilum, qui ferebat caldarie pontificis Calixty, etc. Vellus, ut videtur. ULCEA, Locus pascuas, ab uligo dicitur. Jo. de Janua. Lieu de pasture, in Catholico parvo. * ULCERARIUM, Marrubium. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. ULCEUS, pro Urceus: haud infrequens enim mutatio literae r in I et vicissim. Gharta Rob. de Couciaco dom. de Pinon ann. 1213. in Reg. 74. Ohartoph. reg. ch. 116: De torculari tails est consuetudo, quod undecimum Ulceum persolvere tenebuntur. Vide mox Ultare. ULGUS, Navis oneraria, Belgis Hulca. Anglis Hulcke, et Gr. oXxa?, ut quidam volunt. Leges Ethelredi Regis editae apud Venetingum cap. 23 : Si major, (navis) et habet siglas, 1. den. si adveniat ceol, vel Ulcus, et ibi jaceat, 4. den. ad theloneum dentur. [Vide Hulka.] T ULIXIGE, Ulyssis more, astute, subtiliter. Vita Paschalis II. PP. apud Murator. torn. 3. pag. 356. col. 1: Oppidum, quod Stephanus occupabat, clavibus Ulixice expressisin ceram,et ad earum exemplar de ferro confectis, noctu dispositis insidiis caute aggrediuntur. 1 ULLOMINUS, Ullomodo. Charta fundat. S. Salvat. Tull. inter Probat. Hist. Tull. pag. 81 : Neque subjectioni alicujus congregationis coetum fratrum ibi adunatorum Ullominus subdatur. ULMATELLUS, diminut. ab Ulmus. Charta ann. 1257. in Reg. S. Ludov. ex Chartoph. reg. fol. 55. v: De dicta meta usque ad Ulmatellos et usque ad lausam de Dompnova. T ULMETA, Locus ulmis consitus, ulmarium, Gall. Ormoie. Chartul. majus S. Victoris Massil. fol. 26 : Dedimus unam semodiatam vineas qus& est in Ulmeta. } ULMIGIO, Eadem notione ; in Charta Hilduini ann. 832. apud Felibian. inter Probat. Hist. Sandion. pag. 51: Ad VImicionem perticas quinque, etc. * ULMETA, Locus ulmis consitus, ulmarium, Gall. Ormaie. Charta ann. 1295. in Reg. 3. feud, episc. Metens. ex Bibl. reg. fol. 213. v : Paciftce possidebat quandam peciam, tam Vlmeyas quam orti, situatam apud Cristolium. Vide Ulmeta. * ULMINEA ARBOR,Ulmus, in Bened. Crisp. Poem. med. apud Maium Auct. Class, torn. 5. pag. 401. 1. ULNA, Servio, proprie est spatium, in quantum utraque extenditur manus, licet Suetonius unum cubitum tantum esse velit. Assisa Davidis Regis Scotiae de Ponderibus et mensuris | 7 : Ulna debet habere in se triginta septem pollices mensuratos cum pollicibus trium hominum, scilicet ex magno, mediocri, et parvo, et secundummediocrempollicem debet stare. Aut secundum longitudinem trium granorum hordei sine cauda debet mensurari ad radices unguis pollicis. Adde Statuta Roberti III. Regis Scotiae cap. 22. 10. [Vide Alna.] ULNABE, Ulna metiri, Gall. Auner, apud Bractonum lib. 2. cap. 37. 2. et in Fleta lib. 1. [Cpnsuet. Lemovic. art. 16: Item, quia dicti Consules nomine suo et dictas communitatis habent in domo sua communi pondera et mensuras frumenti, vini, salts et olei, ulnas et cubitos, ad quorum exempla mensuratur, ponderatur, Ulnatur et cubitatur in dicto castro.] j ULNAGIUM, Telarum, pannorumve ad ulnae rationem dimensio, item Praestatio quae ob id domino exsolvitur, Gall.

ULT

363

Aunage. Litterae Edwardi III. Reg. Angl. ann. 1338. apud Rymer. torn. 5. pag. 74 : Nee sub colors Ulnagii,seu forisfacturss, dictorum pannorum aliquid exigant Ab Ulnagio de pannis illis infra regnum nostrum faciendo sint quieti. Charta ann. 1398. ex Tabul. B. M. de Bono-nuntio Rotomag. : Solvere recusando pedagium, Ulnagium, impositionem, custumam, etc. * Libert. Cadomi ann. 1426. in Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 569 : Item pr&dicti burgenses poterunt conferre offtcium Ulnagii pannorum et telarum. Vide in Ulna 1. 1 ULNATOR, Qui ulna metitur, Gall. Auneur, in laudatis Edwardi Litter is ibid. : Concessimus eisdem quod Ulnatores pannorum cismarinorum per nos quibuscumque portubus vel aliis locis regni nostri, assignati, etc. Alias ejusd. anni pag. 79 : Quod panni.... per Ulnatores nostros.... absque ulteriori dilatione ulnentur et signentur. 1 ULNATIM, Minutatim, ulna metiendo. Charta ann. 1337. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 41: Pannos et stamina non falsificata, cujuscumque valoris et coloris fuerint, licite possint vendere et incidere per ulnas, Ulnatim vel integre. 2. ULNA, Modus agri apud Anglos, cujus mensura exacta ad ulnam ferream Johannis Regis Angliae. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 383: Totam terrain illam, quae continet in fronte secus vicum Regium occidentalem in latitudine 44. Ulnas de Ulnis ferreis Joannis Regis Angliai: et in capite orientali versus campum, qui vocatur.... 127. Ulnas de eisdem Ulnis. Et pag. 460. in Charta Alienorse Reginae : Quandam partem terras,... quas continet 14. Ulnas, et tria quartena unius ulnas ferreas Domini Regis, etc. Aune de terre, in Stabilim. S. Ludov. lib. 1. cap. 153. et in Consuetud. Baionensi tit. 5. art. 28. [Vide Virga ferrea, in Virga 6.] ULNATA TERR^;. Charta R. Abbatis Caroffensis ann. 1308. ex 2. Regesto Philippi Pulchri Regis Fr. n. 11. in Tabular. Regio : Item de quolibet solo de 4. cants vel Ulnatis lato amplitudine, et 12. in longitudine, habuimus 6. den. Petragoric. obliarum, etc. [ Ulnaris editum torn. 3. Ordinat. Reg. Fr. pag. 205. Sed Ulnatis legendum esse monet Cl. Editor.] *3. ULNA, Inguen. Gall. Aine. Comment. Jac. Picinini comit. apud Muratqr. torn. 20. Script. Ital. col. 75: Hie Tibertus dux bombi fulmine in Ulna sauciatur. 1 ULOZE, Majoris navigii genus. Charta ann. 1276. apud Ludewig. torn. 1. Reliq. MSS. pag. 115: Quacumque hora indiguerimus, majori nave, quae vulgo Uloze nuncupatur, transvehere nos tenebitur sine mora. [** Caudicaria navis, Germ. Flosz.] ULPICUM, Oleo simile. Glossar. Lqngobard. S. Germani Paris, ex antiquis Glossis. * ULTARE, ut et Gallicum Ulter, ex mutatione r in I, pro Urtare et Urter, Fores pulsare, vulgo Heurter. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 344 : Praedictis Johanneta et Ma- / riota exisfentibus ante domum habitationis memorati Guillelmi Perreli, et Ultare ad hostium pro vino habendo volentibus, etc. Aliae ann. 1369. in Reg. 100. ch. 427 : Lequel Mont-faucon encor plus corrociez, le bouta tellement qu'il li fist Ulter de la tests contre une paroiz;

364

ULT

ULT
tusior. lib. 2. apud Murator. torn. 12. col. 816 : Villas vero positas circa Paduam, ne ex eis Paduani perciperent aliqua victualia, et omnes Ultrabrentaneae partes, distantes a Castro, bonis omnibus fuerunt spoliatae, etc. 1. ULTRAGIUM, Quod excedit summam aliquam. Tabularium Vindocinense charta 295 : It a, ut siquis censum consuete ac juste nobis non reddiderit, legaliter emendet nobis, retento mihi Ultragio aliarum omnium pristinarum consuetudinum mearum. Regestum Peagii urbis Bapalmarum : Pour chacun drap d'or, doit d'outrage 8. den. Apud Christinam Pisanam lib. du Trosor de la Cite des Dames 1. part. cap. 18. et alibi passim, Oultraige usurpatur pro quovis excessu in re aliqua, Exces. Vide Joan. Britton. in Legib. Angl.pag.31. v. [Vide Ultris, et Undramentum.] OUTREE, au denombrement de la Seigneurie de Robert Espagne en Barrois : Le Seigneur aura le droit d'once pour I'Outree de la grosse disme pour recompense du pourchas fait en icelle, lequel droit est de 9. gros. paiable par cellui qui a I'Oulree, id est, qui est adjudicataire. * Nostris Outreplus, Quod excedit. Charta Phil. V. ann. 1317. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 549. v : Retenant pour nous sus I'Outreplus, ce qui miex nous plaira. Vide supra Otradiosus. * 2. ULTRAGIUM, Praestationis species. Charta R. Camerac. episc. ex Chartul. S. Ghisl.: Addiderunt quod de venditione lignorum, quas super earn Haynas ripam, quse Rose proxima est, deposita fuerunt, ecclesia hactenus, quoties ibi deposita sunt, jus suum accepisse dignoscitur, quod Ultragium nuncupatur. * 3. ULTRAGIUM, Immoderatio, imprudentia. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 329 : Robinus Reginaldo mortem suam indulsit, dicendo publics quod ipse per factum suummet et Ultragium moriebatur. *4. ULTRAGIUM, Convicium, injuria, Gall. Outrage. Charta ann. 1371. apud Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. 83vi col. 738. inter not. : Item supradictas partes debeant vivere pacifice sine Ultragio aliquo. Arest. ann. 1411.12. Mart, in vol. 11. arestor. Parlam. Paris. : Plurima gravamina, villanias, Ultragia et excessus perpetraverant. * ULTRALIGIRIENSIS ARCHIDIACONUS in eeclesiis Turon. et Andegav. Vide supra Transligerensis. ULTRAMARINUS. Vide UltreiaQt Transmarinare. 1 ULTRAMONTANUS, Qui ultra mqntes, hoc est Alpes, degit, Ultramontain. Bulla Clementis IV. PP. ann. 1265. torn. 9. Spicil. Acher. pag. 241: Item, idem Comes veniet cum mille ad minus Ultramontanorum militum comitiva. 1 ULTRAPADANA REGIO, Quse est ultra Padum. Chron. Petri Azarii apud Murator. torn. 16. col. 380 : Petierunt propinquam regionem Ultrapadanam. * ULTRARE, Contumeliam facere, injuriis afficere. Charta ann. 1346. in Reg. 76. Chartoph. reg. ch. 323 : Idem Stephanus clericus manus apposuit temere violentas in dictum Willelmum, ipsumque pluries Ultravit, tiravit et botavit animo irato. Nisi sit pro Ultavit. Vide supra Ultare et Ultragium 4. 1 ULTRA-RHODONENSES, Qui ultra Rhodanum habitant, Occitani comparate ad Massilienses. Charta ann. 1312. ex Tabular. S. Victoris Massil.: Erat

ULU
discordia in monasterio S. Victoris, et tola congregatio erat divisa in duas partes, et una adhaerebat Ultra-Rhodonensibus, altera Provincialibus. t ULTRAVADARE, Transvadare, trans vadum ire, vel trans vadum ducere. Will. Brito in Vocabulario MS. ULTREIA. Landulfus de S. Paulo in Hist. Mediolanensi cap. 2. ubi de expeditione Hierosolymitana Conradi Italias Regis sub ann. 1098 : Rege igitur in regno deficiente supradictus Anselmus de Buis Mediolanensis Archiepiscopus, quasi monitus Apostolica auctoritate, jamdicto Presbytero nolente, studuit congregare de diversis gentibus exercitum, cum quo caper et Babylonicum regnum : et in hoc studio praemonuit praselectam juventutem Mediolanensem Cruces suscipere, et cantilenam de Ultreia, Ultreia cantare. Atque ad voc.em hujus prudentis viri cujuslibet conditionis per civitates Longobardorum, villas et castella eorum, Cruces susceperunt, et eandem cantilenam de Ultreia, Ultreia cantaverunt. Ubi Bernardinus Ferrarius lib. 6. de veterum acclamationibus et plausu cap. 7. existimat, hac cantilena sese invicem animasse Crucigeros ad expeditionem Hierosolymitanam, vocibus conflatis ex ultra, et eia, quasi forte eia ultra eamus, vel potius ultramare : nam expeditiones istae vulgo ultramarinae appellatae. Sed parum certa videtur ejusmodi conjectura. * ULTRERIUS, Transversus. Stat. Ave- nion. ann. 1243. cap. 129. ex Cod. reg. 4659 : Statuimus quod de calopedibus sive soccis clavi pedum sint Ultrerii etintegri, etc. * ULTRINUS, pro Uterinus. Charta ann. 1382. ex Bibl. reg. : Cum matrimonium dudum contractum, et inde consummatum fuisset inter dictum ducem (Britanniss) et dominam Johannam sororem Ultrinam dicti regis (Richardi), etc. j ULTRIS, Auctus, Gall. Augmente. Charta ann. 1303. ex Tabul. S. Vandreg.: At postmodum fructus ejusdem ecclesias in tantum Ultres apparuerunt, quod ex ipsis duos rectores honest e et commode poterunt de cetera sustentari, necestverisimile quod de cetera minitantur,etc.~Vide Ultragium. * ULTROJECTUS,Postpositus. Formulae MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 24. v : Ipsi delati... Dei timore penitus Ultrojecto, etc. Ibid. fol. 28. r : Dictus delatus sua praesumptiva audacia motus, hujus reverentia saeculi Ultrojecta, etc. ULTRONEITAS, Facultas faciendi,quod quis vult. Walbertus de patrocinio S. Rictrudis n. 41 : Quoniam, ni fallor, Ultroneitati liberi arbitrii, primo concessas parenti , non legitime resisto. [Epist: Gunzonis ad Augienses fratres ann. 960. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect. col. 295 : Ergo Ultroneitate arbitrii sibi concessa abutentes aut inrationabilibus animalibus comparantur, aut in nihilum rediguntur', quorum exitus unus .l U LTRONIUS, aVevo?. Gloss. Lat. Gr. Ultroneus, in MSS. Sangerm. ^ ULVETUM, Locus ubi crescunt ulvae. Gemma. Haud scio cur Vossius lib. 3. de Vitiis serm. cap. 56. rescribendum putet Ulmetum, et ulmi : nota quippe vox Ulva Virgilio et Ovidio pro herba palustri. ULULAMEN, Ululatus, apud Prudentium. [Vita S. Romani Archiepisc. Rotomag. apud Marten. torn. 3. Anecd. col. 1663:

apres lequel Ultement, etc. Vide supra Ulceus. * ULTATDS, Dampnatus, Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. T ULTELLA, Lecythus. Acta S. Raynerii torn. 3. Jun. pag. 456: Et offerant ibi quisque donativum suum et brachium candelsB, atque Ultellam seu lecythum olei, et sanus eris. Leg. forte Ulicella, ab Italico Uliva, olea. [* Legendum puto Ulcella, diminut. ab Ulceus. Vide supra in hac voce.] ULTERPES, Ghoreae species, ex Gallico forte Outrepied. Concilium Salisberiense ann. 1217. can. 76: Adhuc prohibemus, ne chorese Ulterpes, et inhonesti ludi, qui ad lasciviam invitant, fiant in... Forte in atrio, seu coemeterio. 1 ULTIMARE, Ad extrema vergere, in ultima parte esse. Cum Ultimarent tempora patrias, etc. apud Tertull. lib. de Palliocap. 1. ULTIMATE, pro Ultimo. [Charta ann. 1415. ex Tabul. Sangerm.: Recognosco me recepisse summam iv. lib. et x. sol. Paris, pro termino pascali Ultimate praeterito. Sententia ann. 1497. inter dominos et habitatores Galliani: Item amplius et Ultimate fuit actum et in pactum deductum, etc.] Ericus Upsaliensis lib. 4. Hist. Suecicae pag. 121: Regnum de obedientia Regis Burgeri et filii Ultimate et finaliter ereptum. Utitur et pag. 123. ULTIMATIM, Eadem notione, apud Thwroczium in Hist. Hungar. pag. 5. 26. 1 ULTIMATUS, Ultimus, extremus. Veniendo contra... tenorem arresti Ultimati in praesentia domini nostri Regis, etc. in Charta ann. 1399. apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 124. Fill, ego debeo esse finis tuus supremus et Ultimatus, etc. apud Job. Gerson. lib. 3. de Imit. Christi cap. 11. Hinc 1 ULTIMATUM, pro Ultimum consilium, saepissijne occurrit in Cancellariis Germ. Consil. ULTIMIOR. Constitutio Justiniani, Ut ii, qui in Africa sunt intra quinquenn. etc.: Ultimiore requisitionepenitusquiescente, etc. ULTIMISSIMUS, Omnium postremus, apud Baldricum Noviom. lib. 3. cap. 23. Form. 8. ex Baluzianis : Ego ancilla vestra Ultimissima, servissima omnium ancillarum vestrarum, etc. ULTIMITAS, Extremitas. Constantinus African, lib. 4. de Morbor. curat. cap. 3 : Quae frigiditas cum augmentata naturalem modum excedat, Ultimitalem appetendi necesse est faciat. Adde lib. 1. Pantecbn. cap. 5. * DLTIMUM VALE. Vide supra Vale ultimum. 9 ULTIMUS CAETERIUS, Gall. Quartier de derriere. Charta ann. 1357. torn. 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 449: De quolibet cervo sive bicha medietatem unius carterii Ultimi, in qua pes teneat. ULTIMUS H^RES. Vide Hseredes. --= ULTISSIMUS, Omnium postremus, in Chron. Camerac. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 200: In his verbis Ultissimis spiritum exhalavit. Vide Ultimissimus. * ULTRA, pro Contra ; quo sensu Outre Galli dicimus. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 344 : Prsedicti Johannes Viardetus et Hugo dictam Johannetam rapuerunt.... Ultra velle dictse Johannetse,.... et semper Ultra velle suum duxerunt, etc. T ULTRABRENTANEJE PARTES, QU33 sunt ultra Brintam fluvium. Hist. Cor-

UMB
Pestis ad base dirum rumpens a pectore luctum Altius ingemuit; planetus, Ululamina fudit.]

UMB
venientes, etc. Sidonius in Panegyrico Aviti :

UMM

365

\ UMACIA, pro Vinaeia. Vide Stemphiaci. UMBELLUM, Umbraculum ad arcendos solis ardores, pilei species, Byzantinis familiaris. Gloss. S. Benedict! cap. de Pellibus : Umbellum t sxiaSiov. Sic enim legendum arbitror pro libellum, <7x:a8pov. Sciadia Byzantinorum procerum recenset Codinus de Offlc. Aulae CP. cap. 3. IIupa(AiSa vocant Acropolita cap. 11. KaXvTrrpav mipa[*oiS?j Nicetas in Andronico lib. 1. Imperatorium sciadium, cujus apex gemma grandiori insigniebatur, uiXov non semel appellat Cantacuzenus lib. 3. cap. 27. lib. 4. cap. 14. Quibus vero jusesset utendi sciadiis, docet Codex MS. Biblioth. Reg. sign. 2023: 'IdTEOv OTI xa xpuaoxoxxtva crxiaSca <popovdiv ol aitb TOO TitepcreSao'Tou fi-sXP' H.yaXou S-cpaToraSapYou, TOC 8e <7upua ol omb ToO [xeyaXou Ilpiji[UXY]ptov ^y_pi TOO KoupouaXaToo, Ta 8e xXowtwra, ot onto toO EpwcoSsffttapiTOu (isxpt teXou;. TOCT0 o-xapa8s v:xta <popoOvrat ot ait' apx*iS l^XP' ^ ^oy' OETOU TWV aysXwv ta Ss xoxxtva, ol aitb TOW Xoyo0li:ov (J.EXP' TXOU?. De ejusmodi sciadiis ita praeterea Raimundus Montanerius in Chronico Catalanico Reg. Aragon. cap. 199. extreme: E daquest Megaduch frames privilegi ab Sulla d'or be fermat per eli, e per sos fills, a frare Roger : e li trames la vergat de Megaducat, e la senyera, et lo capell, que tots los officis de Romania han capell triat, que altre no gosa portar semblant capell daquell. Et cap. 212. de eodem Rogerio Ceesare create : Et I'Emperador porta capell vermeil, e totes ses robes vermelles : e el Cesar porta capell blau, e totes ses robes blaues ab fres d'or estret. UMBELLUM et UMBRACULUM dicitur, ' quod ex pellibus compactum est, quodque expand! aut contrabi solet ad arcendos pariter solis ardores, cujusmodi sciadia describuntur ab Aristophane in Avibus. Gloss. Gr. Lat.: SxidcScov, ttmbraeuZwm.Lexic.Gr.MS. Reg. cod. 2062: AepptSiov, ffxniSiov, SEpyumov. Claudianus lib. 1. in Eutrop.:
Jam non Umbracula gestant Virginibus.

Idem in 4. Consul. Honorii:

Neu defensura calorem Aurea summoveant rapidos Umbracula soles.

UMBRELLA. Ch-ronicon MS. Andrese Danduli anno 1177: Anconitani vero duos Umbrellas praesentant, unam Papas, Imperatori aliam, etc. [Chron. Foroliv. apud Murator. torn. 19. col. 888 : Ante corpus Christi prascedebant Umbrella, et sex equi albi.] UMBER, Canis venaticus e sagacibus ex Umbria Italiae provincia. Glossar. Grsec. Lat. MS.: 'O OrjpeuTYii;xuwv, Umber. Gratius in Cynegetico, de canibus venaticis :
At fugit adversos idem quos repperit hostes Umber, etc.

Meminit etiam infra, utet Silius Italicus lib. 3. vers. 295 : .

Aut exigit Umber Nare sagax e calle feras.

Notgerus Episcopus Leod. in Vita S. Hadelini Confess, cap. 2 : Cumque locelli jam dilatari ecepisset angustia, duo equites, cum duobus assuetis venatibus (al. venatoribus) Umbris forte fortuna ignari, cujus dignitatis esset vallicula,

677.] [Figura scilicet, imago : qua notionel 1 UMBRA LEONIS dicitur in Testam. Jam si forte suam latratibus improbus Umber dom. le Scrap ann. 1415. apud Rymer. Terruit.etc. torn. 9. pag. 272 : Volo quod... fiat tumba habens imaginem mei super diUMBLATA, in veteri Charta Italica apud mea Ughellum torn. 7. Ital. sacr. pag. 257. ctam tumbam, armatam in armis meis, quern consule, si lubet. Apud Papiam cum Umbra leonis in le Bende prout vivens utor. lego : Umbrata, coronata. 1 UMBRATILITER, Levi pictura, rudl* UMBLIGUS. [Umbilicus: Umblicus, Nombril. 8 (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. bus lineamentis. Sidonius lib. 2. Epist. 10 : Quse imaginarie tantum, et quodamE. 36, xv s.)] tnodo Umbratiliter effingimus. UMBRA. Vide mox in Umbrae. * Nostris Ombrage, pro Lent, paresUMBRA, Territorium urbi adjacens. Pariag. inter reg. et episc. Anic. ann. seux, Tardus, segnis, iners. Mirac. MSS. 1307. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. B. M. V. lib. 1: 346. art. 17 : Si infra dictam civitatem, Ombragies iert et estais vel sub Umbra ejusdem, nos aliquam juA Dieu servir et a bien faire : ridictionem, vel quodcumque aliud acquiMais a reuber et a mal faire rere contingat, in illis eum associare, cum Estoit vistes et remuans. recompensatione debita et congrua, tenea* Umbrier vero, pro Occultare, in Lit. mur. Vide Umbraculum. [** Forte suburremiss, ann. 1464. in Reg. 194. Chartoph. bia ex art. 1.1 t UMBRACULUM. Chartul. Bituric.fol. reg. ch. 247 : En laquelle rue icenlx com30 : Sacrosanctas basilicas S. Sulpicii Ni- paignons se Umbrierent contre une grange, vensismonasteriiqui est sub Umbraculum 011 ilz aguetterent, etc. UMBR.E, Tymalli, pisces Hibernis faBiturige civitatis constructus, etc. Hoc est miliares, apud Silvestr. Girardum in Toprope muros civitatis. pogr. Hibern. dist. 1. cap. 7. Vide ColuUMBRJE, Phantasmata, vox Latinis Scriptoribus nota. [Nostris Ombres, ea- mellam lib. 8. cap. 16. * Scribe Thymalli et vide Thymallus. dem notione.] Papias : Umbrae, animae, simulacrum, imagines, somnii. Valerius * UMBRALE, Velum, conopeum, Gall. Flaccus 1. Argon.: Rideau. Necrol. MS. abbat. Altorf. in Alsat. : Obierunt Nicolaus Kasch et uxor Tartareos turn sacra Jovi, stygiisque ferebat, ejus iv. Cal. Nov. qui dederunt, duo Si quid ab excitis melius pernosceret Umbris. Umbralia.ita. vir doctus D.Schospflinus; S. Augustinus lib. 10. Confess, cap. 5 : baud scio tamen an de Umbella, Gall. Non euro nosse transit us siderum, nee Dais non sit intelligendum. anima mea unquam quaerit responsa Um1 UMBRARIUS, UMBRATIGUS. Vide brarum, omnia sacrilega detestor. Vide Umbras. eumdem lib. 7. de Civit. Dei c. ult. Du* UMBRATA. Vide Umblata. randus lib. 7. Ration, cap. 8. num. 4 : 7 UMBRELLA, ut Umbellum. Vide in Ipsi tamen ab animabus circa sepulchra hac voce. obeuntibus, quas Umbras vocabant, vastari * UMBULUS, in aliquot Chartis, aucputabant. tore D. Falconet, vulgo Ombre vel Umble, UMBRARII, Qui umbrarum seu spiri? Piscis quireperiturinlacu Dalphinatus. tuum responsa expetunt. EdictumTheo- Vide Thymallus et Umbrs&r* derici Reg. c. 108 : Si quis pagano ritu J UMEGTA, sacriftcare fuerit deprehensus, arioli etiam tribus vicina. Loca paludosa, vel Palusatque Umbrarii, si reperti fuerint, sub Hist. Frising. Charta apud Meichelbeck. torn. 38 : Pascuasf justa aestimatione convicti capite punian- venationes, Umecta, 2. pag.fructeta, omseu et tur. Prudentius lib. 1. contra Symma- nia ad eadem pertinentia, etc. Vide Hucbum : mectus. ] UMEXA, Eadem notione, pro Umecta, Murmure nam magico tenues excire figuras, ibid. pag. 86 : Campis, pratis, pascuis,... Atque sepulchrales scire incantare favillas, Vita itidern spoliare alios ars noxia novit. Umexis, etc. T UMERICIA, pro Vinericia. Vide ibi. UMBRA.TICI, Ipsse umbrae, prsestigia. 1 Vetus Formula Poenitentialis, edita a rus, UMERUS, ^(tos. Gloss. Lat. Gr. Humein MSS. Jacobo Petito : Item, si credit, quod UmT UMEXA. Vide supra Umecta. bratici vadant, et comedant: propter quod UMGA, pro Bauga. Vide in hac voee. daemones ita homines deeipient, quod se * UMGULA, pro Ungula, Pes animalis. transfigurent in hominum figuras, et cse- Libert. Bellivis. ann. 1313. torn. 8. Orditera multa, quae observantur. 20 : In ve** UMBRA.TICUS, Fictitius. Robert, de nat. reg. Franc, pag. 162. art. nobis canacionibus aprorum retinemus Monte Chron. ad ann. 1168. apud Pertz. put et Umgulas. Script, torn. 6. pag. 517 : Rex Anglorum 1 UMILARI. Gloss. Latin. Gr. Umilor submonuerat Eudonem, Vicecpmitem de Porrohoit, qui eatinus Umbratico nomine HpocrTOTrTti). Humilior, in MSS. Sangerm. npoffusirTw, Interpello, Umilor, procido, comes vocabatur. T UMBRA, Species, simulatio. Gall. in Gloss. Gr. Lat. * UMILIA, pro Homilia, Liber contiOmbre, pretexte. Chron. Trivetti apud Acher. torn. 8. Spicil. pag. 463 : Cognove- nens sanctorum homilias. Tabul. Gasruntque Leg at i... innocentiam viri, atque sin. : Ponemus ibidem intro de ecclesia sub Umbra illius a quibusdam attentatum duos libros mixales, e unam Umiliam. Vide id fuisse. Charta ann. 1316.^tom. 1. in Homilise. 1 UMIMEGARICUS. Liber censuum Chartul. S. Vandreg. pag. 34 : Significatum est nobis forestam nostrum de Eccl. Rom. : Monasterium S. Stephani Tractu multipliciter devastatam sub Um- cum omnibus sibi pertinentibus prasstat bra livreias. annue in auroque cvni. Umimegaricos. UMBRA VIRI, Speculum Saxonicum Notis numericis in errorem inductus est lib. 3. art. 45. | 12 : Histrionibus, joculalibrarius. Emendo, in auro GVIII. melgotoribus, et his, qui se in servitutem ricos vel melgorienses. dederunt, emenda datur Umbra viri. UMLO. Vide Humlo. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 1 UMMO, ojjwpaXb? a<7m'8o?. Gloss. Lat.

366

UNA

UNC

UNG
accipiet ab eo Uncias x. auri boni de 1spania per xv. Uncias auri Ivgitime pensatas. Epist. Petri de Condeto apud Acher. torn. 2. Spicil. pag. 563 : Promisit etiam dictus Rex Tunis se redditurum domino Regi Francise et Baronibus suis, pro expensis in viam factis ducentas et decem mille Uncias auri, quarum quaelibet Uncia valet quinquaginta solidos Turonenses. Charta ann. 1384. libratn et Unciam promiscue accipit: alia ann. 1284. duas libras censuum in 24. uncias dividit. Utramque laudat Schilterus in Gloss. Teuton, v. Unze. Donatio Anshelmi Abb. Laurisham. apud Tolner. inter Instr. Hist. Palat. pag. 17: Bubo, ex duobus mansis et prato, et de una biunda xxx. denarios, et de molendino in Furden v. Uncias solvere debet. [o* Vide Guerard. Proleg. Polypt. Irminon. pag. 192.] 2. UNCIA, UNCIA.TA TEBB^E, [Modus agri, f. duodecima pars j ugeri,] in Charta Thomae Regis Manniae ann. 1055. in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 718. Uncias agri, in Tabulario Landavensi in eodena Monastico Anglic, torn. 3. pag. 190. 197. 200. 205. Mansus trium Unciarum, ibid, pag. 197. Adde Ughellum, torn. 1. Ital. Sacrae part. 1. pag. 144. [Chron. Farf. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 453 : In fiindp Turriano Uncias in... In fundo Adriani Uncias II In fundo Sallani Unciam I. In fundo Pulliani Uncias vi. Ibidem col. 539 : Et pro libris xi. concessit in campo sancti Benedicti Unciam unam princtpalem, et medietatem de medietate ipsa, quae nobis pertinet. Placitum ann. 1105. apud Le Blanc in Dissertat. de Monetis pag. 57 : Hujus etiam temporibus Leoninus Consul et Dux, monachus factus, tres Uncias masses Aretinse, quibus parentum fruebatur hsereditate, decimo quinto milliari ab urbe, via Ardeatina, beato Petro Apostolo perenniter concessit permanendas.'] [* Polypt. Irmin. Brev. 25. sect. 8 : Habet Unciam 1. de terra arabili habentem bunuaria 3. et de prato aripennum unum, quas de hereditate proximorum suorum ei in liereditate successit. Adde Brev. 24. sect. 101.102. 103. et vide Savin. Histor. Jur. Rom. med. temp. torn. 2. cap. 14. | 74. et 79.] * Charta Lothar. imper. ann.854. torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 393 : Sed Romanas igitur ecclesias duas Uncias terrse, pro Chartarum instrumentis, singulis annis cognovimus tantum debere. Oncele, Mensura vinaria, eadem atque amphora, in Chron. S. Dion. torn. 3. ejusd. Collect, pag. 225 : Entre les mauveses coustumes que il (Chilperic) avoit alevees, establi-il que tuit et gentill et vilain, qui vignes avoient,.... rendroient chacun an une Oncelee de vin a la table le roy. Ubi Aimoin. lib. 3. cap. 31. ibid. pag. 81 : Amphoram vini regies inferebant menses. * UNGIA, Pars duodecima rei cujuslibet. Testam. Franc, de Pratocomit. ann. 1374. in Reg. 3. Armor, gener. part. 2. pag. xvij : Substituo fratrem meum in octo Unciis seu duabus partibus hsereditatis mess, et in aliis quatuor Unciis seu tertia parte.... nepotes meos. Uncias molse, Molendini portio, apud Crescemb. lib. 2. cap. 7. Hist. S. Marias in Cosmed. 1 3. UNCIA POLLIGIS, Articulus pollicis. Processus de Vita S. Yvonis torn. 4. Maii pag. 575 : Erat ille lapis ad quantitatem primse Unciss pollicis, et ad similitudinem ossis pruni. Uncia digiti, in Inventario Eccl. Anic. ann. 1444. Acta Epi-

Gr. Melius in MSS. Sangerm. Umvo, seu [** Ponit inter adverbia congregandi Umbo. Tatuin. Gramm. MS. cap. de adverb. * UMULUS, pro Humulus, Gall. Hou- Maius in Glossar. novo.J blon. Descript. censuum monast. S. EmT UNC A MANU, Stricta manu, {luMuj. mer. apud Pez. torn. 1. Anecd. part. 3. Gloss. Isid. KvMr) rectius in Excerptis. col. 68: Ipsi persolvunt... duodecim ova et Constantiensis : ' Unca manu , curva duos modios Utnuli. Vide Humlo. manu, stricta. Uncat, curvat. Vide Un* UMUS, pro Helmus, Cassis, Gall. catus. Heaume. Charta ann. 1345. inter Pro*> UNCALIS BOMBARDA. Vide supra in bat, torn. 4. Hist. Occit. col. 201 : Ra- Bombarda. mundus Arquerii, athilator Tolosas doin. UNCARE, Ursorum clamor proprius. nostri Franciae regis, recognosco ha- V. Salm. ad Hist. Aug. pag. 168. et Urbuisse pro iij. Umis de tachis, xiij. care. pavesiis, centum fundis, etc. Vide Hel* Carmen de Philomela ex Cod. reg. mus 1. 6816: 1 UN.ffi. Chartul. S. Vandreg. torn. 1. Tum linces urcando fremunt, ursas ferus Uncat. pag. 115 : Obtuli Deo et sancto Vandregesillo et monachis ibidem Deo servientibus T UNCATUS, Instar unci factus. Sidoquidquid clamabam jure hsereditario.... nius lib. 4. Epist. 20 : Lanceis Uncatis, scilicet duodecim panes, Unas botas et securibusque missibilibus dextrss refertss. unam summam avenas. Ceremonials ve- Hinc Syllogismi uncati, apud eumdem tus MS. B. M. Deauratse Tolos.: Et qui- lib. 9. Epist. 9. Vide Unca. libet istorum (Monachorum) debent por* UNCEA DENARIORUM, in Necrol. MS. tare unum amictum sintatum, et Unas S. Aurel. Argent, ad diem Epiph. Vide manutergias in collo per modum stole. Uncial. Numerum duplicem hac voce signiflcari UNCEASESATH. Leges Inae Regis, cap. non existimo. 37. [** 35.] : Qui furem occiderit, liceat ei * Keg. feud. Aquit. in Cam. Corn- probare jurejurando,quod eum fugientem put. Paris, sign. JJ. rub. fol. 6. v : Ha- pro fure occidit, et parentibus ipsius occisi bent et tenent prsedicta cum Unis ciro- juret Unceases ax, i. sacramentum sine thecis sporlse. Id est, cum pari chirothe- electione vel' nominatione. Ubi ath, pro carum. ao:,emendat Somnerus, aitque perperam | UNALIS, Singularis. Canpnes Hi- voces Saxonicas redditas a Bromphas bern. apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. tono et Lambardo ; sed potius legi de27 : Monachus Gr&ce, Latine Unalis, sive bere, ut prsefert codex Roffensis, Unquod solus in eremo vitam solitariam c e a s t e s a b ^ i- cognati vero interfecti ducit; sive quod sine impedimenta mun- (furis) jusjurandum prsestant (caadem diali mundum habitet ; sive quod in hac ejus) se non vindicaturos. Ceast enim vita solus, et si inter multos habitet, ver- Saxon, lis, jurgium, inimicitia ,* cui, un, setur. adversativa particula praeposita, contra1 UNAMITANS, pro Unanimis, in Te- rium significat. stam. S. Gennadii Episc. Asturic. inter 1. UNCIA, Uncia auri, in mulctis pecuCone. Hisp. torn. 3. pag. 173: Ab integri- niariis. Lex Wisigoth. lib. 3. tit. 3. 3 : tate sint propria monasterii S. Petri, et Qui in raptu interfuisse cognoscitur, si linihil communionis ibidem habeant. Sed ber est, sex auri Uncias reddat, etc. Adde prse aetergs ecclesiae quae in supradicto lib. 2. tit. 1. 25. Lex Bajwar. tit. 1. eremo constructs sunt, nisi forte Unami- cap. 2 : In primis incurrat Dei judicium, tans gratia aliquid pro misericordia con- et offensionem sanctse Ecclesise, et judici cessum fuerit. terreno persolvat auri Uncias tres, etc. T UNAMMES. Gloss. MSS. Bituric. : Decretale precum quorumdam EpiscoAmazones, feminas bellatrices adu- porum ann. 799 : Et qui redimere ipsas stis dexterioribus mammis Unammes biduanas voluerit, fortiores Comites Undicuntur. Unimammas, ex Isidoro in cias tres, mediocres Unciam et dimidiam, Gloss. MSS. Sangerm. num. 501. Uni- minores solidum unum. [Vide Pachymemamma, femme a une mamelle. Gloss. rem lib. 11. cap. 21. pag. 290.] Lat. Gall. T UNCIA, Monetae genus, in usu apud | UNANIMARE, Unius esse animi, una-Siculos aliosque. Computus ab ann. nimum esse. Ammianus lib. 31 : Unani- 1333. ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. manti ardore, summi et inftmi, inter se pag. 285 : De quo toto prsesenti computo congruentes. < -:$ collectas sunt summarise informationes | UNANIMITAS Animi necessitudo.quse secuntur, videlicet, de pecunia reEpist. Johannis X. PP. ann. 928. ad Ay- cepta in Karolenis argenti et reducta ad mericum Narbon. Archiep. inter Instr. Florenos de Florentia, computata qualibet torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 16 : Uncia pro quinque florenis, et quolibet Litteras ab Unanimitate tua nostro direc- floreno pro vi. tarenis, et quolibet tareno tas apostolatu, apostolica palientia susce- pro duobus Carolenis, et quolibet Caroleno pimus. pro decem grants, etc. Litterae Roberti T U N A N I M I T U S , Una mente, uno Reg. Jerusal. et Siciliae ann. 1314. ibid, animo, Gall. Unanimement. Alexandra pag. 151. col. 1 : Jnfrascripta gagia staUnanimitus electo, in Chron. Waldhu- tuimus ; videlicet pro persona sua ad rasano torn. 1. Miscell. R. Duellii pag. 57. tionem de Uncia una per diem, cuilibet Unanimiter dixit Vopiscus in Tacito : dictorum militum ad rationem. de Unciis utitur etiam Vulgatus Interpres Act. tribus ponderis generalis per mensem. Occurrit rursum pag. 151. 238. et 239. 11. 14. | UNARE, Unum efflcere, congregare.Memoriale Pqtestat. Regiens. ad ann. Tertull. adv. Praxeam cap. 27: Qui 1218. de Obsidione Damiatae, apud Muunum eumdemque contendunt Patrem et rator. torn. 8. col. 1091 : Sed de pane reFihum, incipiunt dividere illos potius, centi et vino, et de carne frescha carisquam Unare. tiam magnam habebant, ita quod aries UNATIM, Simul, una, in Charta His- unus x. Unciis venditus fuit, et una galpanica serse 988. apud Anton, de Yepez, Una xxx. soldos, et unum ovum duos in Chronico Ord. S. Bened. torn. 5. pag. soldos.Falco Benevent. in Chron. ad ann. 435 : Unatim mereamur triumphare in 1132 : Afftrmabant quoque Uncias auri a cselis, etc. [Vita S. Caretoci torn. 3. Maii Rege innumeras accepisse. Charta ann. pag.586;jfpsi autem convenerunt Unatim.]' 1045. ex Tabul. S. Victoria Massil. : Et

UNG

UNC

UND

367

scop. Cenoman. apud Mabill. torn. 3. riis. Unctarii et Unctarise debent in quo- moitie d'un Oint de porceau, in aliis ann. Analect. pag. 323 : Ibi quoque thesaurus libet Sabbati unum obolum. Infra : De 1454. ex Reg. 182. ch. 130. Ubi Adeps incomparabilis , thesaurus desiderabilis Unctariis istius inllx. Quisquis vendat suillus in massam compactus intellisignatur, scilicet qussdam Uncia ejusdem Unctum diebus Sabbati ad estallum, qui- gendus videtur. Unde Oingna.ce nostri dixerunt de homine spurcissimo, vulgo (Demetrii) Martyris cum dente S. Johan- libet debet obolatam. Vide Unctum. * Nostris alias Ointier. Reg. Cam. Qui est bien cochon. Lit. remiss, ann. nis BaptistX, et quidam capillus gloriosisComput. Paris, sign. Pater fol. 255. r: 1408. in Reg. 162. ch. 278 : Jehan Jacon simse Dei Genitricis. UNCIALES LITTERJE, seu characteres, Marchans et vendeurs de suif, d'oint et commenca d pissier.... devant I'uis de la de sain, soient Ointiers ou autres, paie- taverne, yeans les bourgois, auquel le sup[Uncia, id est pedis duodecima parte, constantes-] S. Hieronymus prsefat. in ront pour chascun cent de suif et de pliant dist qu'il estoit bien Oingnace de Job : Habeant, qui volunt veteres libros, oint, I'un parmi I'auire, trois deniers. pissier devant les genz. 1 DNCTUOSUS, Unguine plenus, Gall. vel in membranis purpureis, auro, ar- Pedag. Divion. ex Cod. reg. 4653. fol. gentoque descriptos, vel Uncialibus, ut 26. v : Les Ointieres qui vendent a es- Onctueux. Leonardus in Speculo lapidum lib. 1. cap. 1 : Per aqueum inlelvulgo aiunt, litteris, onera^magis exa- taul, etc. 1 UNCTIO, Oleum sanctum. Inventar. ligit humidum , Unctuosum seu viscorata, quam codices, etc. [ Al. Inicialibus.] Vide Allatium in Antiq. Etrusc. S. Capellse Paris, ann. 1376. ex Bibl. sum, etc. 1 UNCTURA, Adeps, idem quod UnMonum. [et Mabillonium in Diplom. Reg. : Item unum vas argenti ad ponenlib. 1. cap. 11. num. 4. et supra in Lit- dum sanctum crisma et alias sacras Un- ctum. Capitul. Aquisgr. ann. 817. 2 : ctiones. In Inventario ann. 1363. post Saponem et Uncturam sufficienter, pinterse.] * UNCIARE, Oncier, mesurer par onces, crisma additur, oleum sanctum et oleum guedinem ad esum, etc. * Ointure, eodem sensu, in Stat. ann. in Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. infirmorum. Infra : Item unum aliud vas argenti ad ponendum sacras Unctio- 1327. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. 1 UNCIATA TERR^:. Vide Uncia 2. 1UNCIATUM, Mabinhcolo, in vet. Gloss. nes. Item un vaissel d'argent a mettre le 805. art. 19. Pro jure, quod ex Uncto Lat. et Franco-Theotisco apud H. Wan- cresme et les autres onctions, in Inventa- percipitur, occurrit in Charta Phil. VI. ann. 1328. ex Reg. donor, ejusd. in Cam. Jeium in Append, ad Catalog. Codd. rio Gallico. * Hinc loquendi formula vulgaris, Es- Comput. Paris, fol.29. v: It em I'Ointure, MSS. Septentr. JUNCINA. Chartul. S. Vedasti Atre- tre mis en Unction, pro Sacram seu ex- prisiee quarente sol par an. 1. UNCUS, Modus agri apud Danos. bat. V. pag. 265 : Si custos rebellis est cel- tremam Unctionem suscipere, in Lit. lerario, famuli Vncinas saisient, et vivent remiss, ann. 1382. ex Reg. 120. Char- Charta Valdemari Regis Danorum ann. supra, usque dum satisfaciat. toph. reg. ch. 314. Alia? ann. 1458. in 1240. apud Isaac. Pontanum lib. 6. ex* UNCINARE, Hamare, unco prehen- Reg. 188. ch. 45 : llz firent confesser la- tremo : Licet alicui terram vel Uncos dere. Gloss. Lat. Gr. : Uncino, ayxi- dite chambriere et mettre en Unxion ; jure feudali concessisse dignoscimur, semff-cpeiiw. Alise Grsec. Lat. : 'AyottsTpevw, et le jour ensuivant ala de vie d trespas- per tamen solutionem decimas decimarum sement. Uncino, hamo, adhamo. excipimus. Alia Erici Danorum Regis 1 UNCINATUS. Vide mox in Uncinus. * UNCTOR, ut supra Unctarius. Charta ann. 1249. lib. 7 : Unde cum in consecraUNCINUS, Uncus, cui inhserent cate- ann. 1407. in Reg. 161. Chartoph. reg. tione ipsius promisimus providere Ecclenulae, Italis Uncino. Papias: Uncus, cur- ch. 337: Arnaldus de Argileriis Unctor,... sise Revaliensi de dote,... octoginta Uncos vus, anchora, uncus, Uncinus, diminuti- Johannes del Lone olierius, etc. apud Revaliam dotis nomine assignavivum. Glossae Gr. Lat. : K6pa| ortSrjpoO; * UNCTOSUS, Galen, lat. MSS. ad mus. Mox : Insuper autem concedimus Uncinus, repagulum. Alibi : M6- Glauc. II, 4. apud Maium in Glossar. ipsi Episcopo 40. Uncos in Vironia, in ov otfyxtvpe, repagulum. Rursum : 'Oy- novo : Cave ne pingue aliquod aut Un- villa qus& dicitur Salgalle, etc. [Vide xivoc, Uncinus, reticulus. Anastasius in ctosum medicamen vulneri isti adhibeas Uncia 2.] siccare enim se vult valde vulnus Gregorio IV. PP : Signum Christi habet * Et apud Polonos. Cbarta ann. 1234. histonam in modum leonis incapillatam, rheumalicum, non impinguari vel hu- torn. 5. Cod. diplom. Polon. pag. 13. col. cum diversis operibu? purissimis aureis midari. 1 :lnbeneficiantes.... Jordanum ejusdem pendentibus in catenulis quatuor, et UnUNGTUM, Adeps, Gall. Oint. Capitu- ecclesiae plebanum in viginti quinque Uncino uno ; Item gabatham saxiscam habet lare de Villis cap. 43 : Carbones, sapo- cis in Curonia, in castellatura Lodgiae, in in modum leonis, cum diversis historiis nem, Unctum, vascula, etc. [Ubi oleum, provincia Ugesse, quos Uncos , tarn ei serpentium, et in media stantem pineam, quo utuntur lanam carminantes, signi- quam successoribus suis, secundum sestiet quatuor leunculis exauratam, qui pen- flcari opinor.] Adde cap. 62. Chronicon mationem Uncorum, qui fuerunt intra dent in catenulis tribus, et Uncino uno. Fontanellense : Porcos saginatos ad adi- viginti annos, assignamus cum decimis. Idem in Leone IV : Nee non et aliam co- pem et lardum, cum Unctis 60. [Tabul. Idem esse quod nostris Mansus, colligironam minorem ibidem obtulit, cum cate- S. Albini Andegav. : Tulit Willelmus tur ex Charta ann. 1355. ibid. pag. 64. haereditatibus, nulis quatuor, et delphinis decem haben- viarius de Mosterolo xxx. et in. sol. et col. 1 : Reservatis sibi tem lilium , et Uncinum pensant. lib. xill. sextarios de frumento et latus de sive Uncis vel mansis. Vide supra Laduas. Martyrolog. 10. Janu. : Equulep porco et Unctum unum. De bacone, I. ob. neus 2. [** Annal. Corbeiens. ad ann. et Uncinis ferreis jussus est suspendi. de Undo, i. ob. in Charta Leduini Abb. 1114. apud Pertz. Scriptor. torn. 3. pag. Occurrit haec vox non semel in Libris S. Vedasti ann. 1036. ex Chartul. V. 8: Scyrcipenses Slavi...intulerunt,civitati ejusd. Monast. pag. 243. Codex censua- Corbeias.... annuatim se debere aut vulpisacris. UNGINATUS, Uncis, seu eorum flgura lis Episc. Autiss. ann. 1290 : De his qui nam pellem, aut bis terdena nomismata distinctus pannus. Donatio facta Eccl. apportaiit Unctum in hac villa. Quicum- Bardewicensis monete simillima vel proCornut. edita a Suaresio : Vela loricata que affert Unctum in hac villa ut vendat, pria, de uniuscujusque soli sui Unci culsolvit de tourtello I. ob.... Et si fuerit de tura, quern nostrates aratrum vocitant.] melinoporphyra Uncinata duo. * Hinc Oucin apellatus nostris, Bacu- porco suo et de sauvamento Comitis, nihil 2. UNCUS PASTORA.LIS, Virga vel balus recurvus. Lit. remiss, ann. 1389. in solvit. Venditores Uncti et sepi (dant) culus Episcopalis recurvus. Thomas ArReg. 138. Chartoph. reg. ch. 6 : Icellui sex denarios , in Cod. censuali Cor- chidiaconus Spalatensis in Hist. SaloJehan vint garni dun grant paul, appelle beiensi.] Marbodus lib. 4. de Virtutib. nitana cap. 16 : Fecit etidm urceum magnum , et alium parvum , et ciminile Oucin de charrette a bosufs, etc. herbar. cap.13 : * UNGIRE, Crocker, pandre au crochet, mariicatum, calicem et capsam, Uncum Uncto cum veteri fertur podagrse medicari. Pastoralem, et crucem, et alia quaedam, Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. 1 UNCIUNCULUS, Calceamenti recurvi Galbertus in Vita Caroli Comitis Flandr. etc. Vide Cambuta, Ouncin in Uncinus species, ut videtur : nam, ait Continua- num. 181 : Ignem pice et Uncto veteri et et Virga 3. tor Nangii ann. 1365. extr. alii (sotula- cera levius ardentem machines injecerunt. UNCUTH. Vide Agenhine, et Gust. Ubi res) in obliquum, ut Griff ones habent retro Ubi unctum vetus est nostrum, vieil oint. addendum ex Joanne Britton. cap. 3 : et naturaliter pro unguibus gerunt, ipsi Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis En droit de hastes, volons que chescun communiter deportabant. Vita Meinwerci MS. cap. 18 : Quoties subtalares ungendi respoine pur son hoste que il avera herberapud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. fuerint, fratrum tarn Latcorum, quam gie, plus de deux nuits ensemble, issint pag. 529. et torn. 1. Jun. pag. 523: Unum Clericorum, Vestiarius eos ungi faciet : que la premiere nuit soil les estraunge tepauperem cum una camisia, una braca, Unctum autem a Camerario accipiet. Vide nus Unkouth, I'autre nuit Geste, et la uno cotte, una tunica, duabus caligis et in Cordebisus. tierce nuit Hoghenhine. Unciunculis et calceamentis et chirothecis, * Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. 1UNDACIO, Inundatio, in Charta apud pileo et cingulo vestiret. Chartoph. reg. ch. 152: Icellui Collart Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 882 : 1 UNCTARIA, UNCTAJEUUS, Qui vei quae prist et embla un Oint pesant sept li- Undacio aquarum crevit taliter in fluvio unctum vendit. Codex censualis Episc. vres et demie ; et le vendi d Faluy six Ligeris propter nimiam pluviarum abunAutissiod. ann. circ. 1290 : De Uncta- deniers et maille Tournois la livre. La danciam, etc.

368

UND

UND
j UNDARE, Eodem signiflcatu. Manuale sacerdotum ad usum Eccl. Autiss. ann. 1536. ubi de Baptismo : Sacerdos debet interrogare mulieres si infans fuerit Undatus aut non ; et tune si fuerit Undatus, sub conditione baptizet eum. * Ondeer, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. 138. Ghartoph. reg. ch. 3. Umde'er, in aliis ann. 1449. ex Reg. 180. ch. 77 : La suppliant enfanta d'un fils, lequel incontinent qu'il fut ne, elle print et Umdea. j UNDENUS , Idem quod Undecima. Vide in hac voce. Statuta Eccl. Biterr. ann. 1375. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 663 : Item, fuit prohibitum clericis et maxime in sacris ordinibus constitutes, quod non emant Undenos, retrodecimas, nee possessiones laicas. * Undenum, in Charta ann. 1332. ex Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 947: Pro ipsis libertatibus et franquesiis offerendo... Undenum seu Undena, vintenum seu vintena, et alia arrendamenta seu alias redditus. Alia ann. 1374. in Reg. 119. ch. 1 : Qui personetae et corretarii retulerunt ipsis consulibus se nullwn volentem emere Undenos, vintenos, vel retrodecimas reperisse. 1 UNDEOLUS, pro Urceolus, in Gemma. I UNDERARE , Abundare , affluere. Epist. S. Hildegardis apud Marten, torn. 2. Ampl. Collect, col. 1016 : Sed o tu qui generosus es in voluntate tua, attende quod multa flumina Underant in te, rixando in magno strepitu. Vide Undanter. UNDESGERE, In undas excrescere, tumere. Vita S. Endei Abb. Arianensis n. 15 : Ita quod non Undescit mare in via, per quam transiit dolium ; sed serenitas semper ibi apparet. * UNDESECUS , Undequaque. Epist. synod. Cone. Suession. ad Nicol. I. PP. ann. 866. torn. 7. Collect. Histor. Franc, pag. 587 : Qui isdem specialis filius vester diverso Undesecus Northmannorum aliorumve agitatur incommodo, etc. 1 UNDIFRAGUS, Qui undas frangit. De Excidio Thuringiae apud Leibnit. torn. 1. Script. Brunsvic. pag. 61 :
Prompts per Undifragas transissem puppe procellas, Flatibus Hybernis laeta moverer aquis.

UNG
et denariorum inde provenientium, et Undramentorum , si quse pervenerint , et vendarum habebit serviens tertiam partern. Rursum alia ann. 1230. ibid. pag. 832 : Petebant quod dictus Prior debebat eis garire pratum de Pestilence tam de quatuor denariis census quos petebat capellanus de Pairec in medietatem prati supradicti quam de Undramehto dicti census et dampnis quse dictus capellanus intulerat eis in eodem prato pro censu supradicto Concesserunt se reddituros de csstero censum supradictum et ejus Undramenta. Infra pag. 833 :Et tune debent adducere secum capellanum de Pairec et liberare Priorem absolutione census, et ejus Undramenti. Vide Ultragium. j UNDREDUM, UNDREDUS. Tabular. SS. Trinit. Cadom. fol. 45. v : Ma villa habebat Undredum,... sed in tempore werrae. difforciatum fuit. Vide Hundredus. UNDRES. Fleta lib. 1. cap. 9: Ante sstatem 21. annorum robusti vel habiles ad arma suscipienda pro patria defensione non reputantur, et idea Undres dicuntur, et sub tutela dominorum interim remanebunt. UNEG-UVORFIN. In Edicto Rotharis Regis Longob. titulus 10. inscribitur de Uneguvorfin, id est, corbitaria. [** cap. 26. ubi Murat. De Vegoveri arbitraria. Glossar. in Cod. Cavens. : Vechorin i. e. orbitaria.] Mox sequitur : Si quis mulieri liberee aut puellas in via se anteposuerit, aut aliquam injuriam intulerit, componat, etc. Vide Rapoworfin et Marahworfin. UNFRIDMANNUS, Non habens pacem, in Gloss. Saxon, sub Edw. III. exarato. Vox confecta ex negativa particula u n, et f r i d , pax, et man, homo. VideFritftmannus. UNGAREH. Vetus Glossarium, collectioni Dionysii Exigui subditum in Cod. Metensi, laudatum a Steph. Baluzio ad Capitularia torn. 2. col. 1574 : Seditiosus, id est, qui risos (rixas) et dissensiones vel injurias, nee non, qui dicitur in rustica parabola Ungareh. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 398.1 UNGEBENDRO. Leges Ethelredi Regis cap. 25. [** Instit. London, cap. 4.] : Et diximus, homo, qui hamsocnam faciet intra portum sine licentia, et summam infracturam agat de placito Ungebendro, vel qui aliquem affligat in via regia, jaceat in ungtlda akere. Hie haeret Somnerus, in Saxonicis alias perspicacissimus. UNGEBODENDING, in Charta Udalrici Abbatis ann. 1071. in Chronico Laurisham. : Et ut familiam ejusdem Curias ab omni gravedine et molestia immunem redderemus, a tribus principalibus mallis, quse, vulgo Ungebodending vocantur, quibus ad curiam Linterheusem annuatim manniebantur , utrorumque consensu , earn omnimodis absolvimus. Ubi Freherus vocem hanc Curiam non indicium vertit: Vossius eamdem deducit a bieden, jubere ; undegeboden, jussus, ongeboden, non jussus, a quo onge-bodending, conditio non obnoxii alienis jussis ; ac proprie jussis alicujus malli, sive consessus judicum civilis, hominem citantis. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, pag. 827. Haltaus. Glossar. col. 1931.] UNGELD. Foedus Ethelredi Regis cum Analano, etc. cap. 3: Si frithman, i. homo pads fugiat vel repugnet, et se nolit judicare, si occidatur, jaceat Ungeld, i. insolutus. Ex Saxon, g e l d , solutio et pecunia , et u n, particula privativa. Vide Agild. UNGELTUM, seu tributum, in aliquot Chartis Germanlcis, apud Joan. Nop-

* Nostris Ondee alias, idem quod Douleur, tranches, Alvi torsio, doloris aestus, maxime in partu.Lit. remiss, arm. 1457. in Reg. 189. Chartopb. reg. ch. 165 : Icelle Denisete ot deux fortes Ondees de mal, et tellement qu'elle ot enffent. \ UNDAIZARE , UND ARE. Vide Undeiare. UNDANTER, Copiose, vel affluenter, in Glossis MSS. S. Germani Paris, cod. 524. [Vide Underare.] 1. UNDE, pro De quo, Gallis, D'oii. Jornandes de Rebus Geticis : In Scania vero insula, Unde nobis sermo est. Alibi : Juxta Maeatidem paludem commanentes prasfati, Unde loquimur. Galli dicimus, dont nous parlons. Ordericus Vitalis lib. 9. pag. 723 : Turonis aliud Concilium tenuit, et ea Unde apud Clarummontem tractaverat, confirmavit. Idem lib. 10. pag. 797 : In hoc negotio Unde contractamus, etc. Usum etiam Pollionem hac loquendi formula observavit Salmasius pag. 338. 1 UNDE, pro Cujus, Gall. Dont. Litterse Edwardi II. Reg. Angl. ann. 1323. apud Rymer. torn. 3. pag. 985 : Cum olim Jakeminus de Recto mercator de Janua, nobis dedisset intelligi, qualiter ipse cum quadam magna nave, quss vulgariter Dromunda nuncupatur, Unde idem Jakeminus patronus et dominus erat. Charta Ricardi II. Reg. Angl. ann. 1393. apud eumd. torn. 7. pag. 744 : Concessimus quod tres grossas naves guerrinas ; videlicet navem Unde Johannes Wysebech est magister, navem Unde Jacobus Frobbyng est magister, et navem Unde Adam Outelowe est magister, etc. 0 2. UNDE, Qua, Gall. Par ou. Oharta Frider. I. imper. ann. 1159. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Chron. imper. Leonis. Urbevet. pag. 188 : Quoniam nulla major est in mundo hoc merces , quam in locis egentibus construere fontes et hospitales, et maxime in Alpibus, Unde domestici Dei debent transire, etc. \ UNDECIMA. Conventiones MSS. Archirinci Abb. Montis-Majoris cum incolis Correni de censibus : Talis usus longsevus in territorio Corrensi habetur apud nos, ut decimam, et Undecimam, quss Undecima apud nos tasca nuncupatur, dominis suis habitatores ejusdem loci reddant, quia rationibus consuetudinis canturn est et legalibus, ut decima Deo, Undecima domino de omnibus quse possident, persolvantur. Haec apertiora etiam sunt in Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 86. col. 2 : Levatur ipsa taschia in hunc modum ; videlicet de quolibet jornali fimato capitur Undecima gerba, in jornali non fimato decima gerba. Vide Undenus. UNDEIARE, UNDAIZARE, Infantem vel moribundum rion omnibus adhibitis Baptism! ceremoniis baptizare, nostris Ondoier, lustrali aqua perfundere. Epist. Petri Episcopi Claromontensis ad Mauricium Episcop. Parisiensem, quae est 3. inter Epistolas Stephani Episcopi Tornac. : Cum igitur puer natus esset, nee posset sacerdps ad baptizandum eum congrue reperiri, nater ejus immersit eum aqua, dicens : In nomine Patris et Filii, et Spiritus sancti. Et hsec est pessima consuetudo in terra nostra, ut in talis necessitatis articulo dicant : In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, nee totam exprimant verborutn formam, quse debet exprimi in baptismo, quod Undeiare vacant. Et Epist. 5 : Hoc enim dicere solent, qui literas ignorantes parvulos Undaizant : In nomine Patris, etc. In

hisce Epistolis tractatur, an ejusmodi Baptismus valeat.

* UNDINE, pro Nundinse, ex concursu litterae n, in Charta ann. 1332. Locus est supra in Levagium. Vide Undines. f UNDINES. Charta Petri de Mintriaco ann. 1283. ex Tabul. Calensi : Abbatissa dicti monasterii quss pro tempore fuerit solvet et reddere tenebitur annuatim in Undinis Latigniacensibus conventui dicti monasterii 100. sot. Parisienses. Leg. nundinis, altera n, ut ssepe fit, ob praecedentem omissa. 1 UNDISIA. Continuat. Chron. S. Bertini apud Marten, torn. 6. Ampliss. Collect, col. 618 : Hie (Joannes) receptus ecclesiam suam in terlia parte omnium bonorum diminutam reperit, et per venditiones ad vitam in 4030. libris Parisiensibus in pecuniis, et ad 988. raserias bladi, in puris Undisiis debitis, in 42. millibus Francorum auri obligatam invenit. Vide an idem sit quod lUNDRAMENTUM, Reliquum, quodexcedit summam. Charta ann. 1230. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 796: Concessum est etiam inter partes quod omnium Undramentorum residua habebit abbas dictus et sui. Alia ann. 1232. ibid. pag. 822 : Eodem modo de decimis, agnorum, vitulorum,....

UNG

UNG

UNI

369

pium in Hist. Aquisgran. lib. 3. n. 2. 1 UNGUINA, pro Inguina. Gesta Epipag. 19. 20. [Charta Friderici I. Imper. scop. Cenoman. apud Mabill. torn. 3. ann. 1189 : Liberi sint ab omni theloneo Analect. pag. 313 : Plantas ejus, dunes, et Ungelt, exactions veniendi et redeundi. Unguina, tenera manu demulcendo. 1 UNGUINARIA, Institura, negotiatio Vide Petrum Lambecium in Orig. Hamburg, pag. 84. Charta Caroli IV. ann. pinguedinis, in Gloss. Arabico-Lat. * UNGUIS. Stat. Cone. Trevir. ann. 1357. inter Instrum. torn. 5. Gall. Christ, novae edit. col. 526: Exemptas ab omni 1238. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab sleura, Ungelto, impositione et vexatione Hontheim pag. 722. col. 2 : Cum commiquacunque. Nullum telonium vel Ungeldt, nationes, quas fiunt per inspectionem Unin Chronic. Wormat. ann. 1366. apud guis aut gladii, vel olio quovis modo, peLudewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 146. nitus sint reprobatas, etc. UNGUIUM SCISSURA, Poense levioris In jure quoque psrcipiendi telonia, pedagia, et id quod Ungelt vulgariter dicitur, species apud Anglos, de qua Fleta lib. et alias exactiones, etc. in Charta Fride- 1. cap. 26. | 4. 1. UNGULA, Ferramentum mucronarici Comit. Terretensis ann. 1225. apud Steyerer. in Comment, ad Hist. Alberti tum, quo sulcatim corpora laniabantur et fodiebantur. Ugutio : Ungula, genus II.] * Charta ann. 1308. torn. 2. Hist. Tre- tormenti, quia effodiat, ut fides inveniavir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 86. col. tur. Papias : Ungulse, genus tormentorum, 1: Scabini et communitas dictas curias no- dictas, quod effodiant, hse et fidiculas. S. strae Trevirensis.... yaleant.... onus vel Cyprianus de Lapsis : Jam lassum cortalliam, quod vulgariter dicitur Ungeld. pus nunc ftagella scinderent, nunc conimponere sibi ipsis. Ungelin, inter|Redit. tunderent fustes, nunc equuleus extendeassignatos a duce Austrise ex Cod. reg. ret, nunc Ungula effoderet, nunc flamma 9484. 2. fol. 694. v : Item de impositione torreret. Idem de Laude Martyr.: Non vinorum venditorum, ibidem nuncupata prseduranlibus licet costis Ungula recurUngelin vulgariter, annis communibus rat in vulnus. Prudent, in Romano Mart.: xl. libris. [** Vide Haltaus. Glossar. Scindunt utrimque mililes teterrimi, German, voce Ungelt, col. 1933.] Mucrone hinlco pensilis latus viri, Sulcant per artus longa tractim vulnera, * UNGELTA, Eadem notione, in Charta Obliqua rectis, recta transversis secant. Theod. episc. Metens. ann. 1381. ex Cod. reg. 9861. 2. 2. fol. 99. r. Lib. Peristeph. : * UN GERE COEIA, Ilia macerare, subIlia virgas et secures et bisulcas Ungulas igere. Charta S. Ludov. ann. 1229. in Ultro fortis expetebat, etc. Chartul. Barbel, pag. 606: Poterunt Alibi non semel, in S. Vincentio, in S. etiam uti dictis molendinis ad recipien49: dum quoscumque de foris venientes ad Agnete , etc. Hieronymus Epist. pulCum cruenta molendum tannum , ad fullandum et saret,lividas carnes Unguladolor quaereret et sulcatis lateribus parendum pannos, ad Ungendum coria, veritatem. [Acta S. Secundiani torn. 1. ad molendum ferramenta. * UNGIANA, Annonae species. Sent, of- Junii pag. 56 : Jussit eos omnes singulaficial. Lugdun. ann. 1373. ex Cod. reg. tim in eculeo suspendi, et radi latera eorum Unguibus caprarum. Quod in extre5187. fol. 89. r: Solvere consueverunt decimam tantummodo de grossis bladis,... mitate bisulca essent, atque adeo cascilicet de frumento, siligine, de ordeis, prinam ungulam referrent, sic appellabantur.] Castinus Episcop. Tolet. Hymno de Ungianis et de avenis. An idem quod in S. Christophorum : Unigranum? Vide Gravanetum. * UNGUENARIUS. Ut Unguentarius Sanctum jubet Christophorum pensum, rudibus Ungulis Denudatas ejns costas carnibus exciperent. ab Unguentum, ita Unguenarius ab Unguen. Gloss. MSS. ad JEr\. lib. 1. v. Strabus in Mammete: 697 : Amaracus regis fuit Unguenarius. Jubet altius ergo Maius in Glossar. novo. Sanctum suspendi, tormentisque acribus amens T UNGILD, ut Ungeld. Vide Ungebendro. Pulsat utrumque latus, dum carpitur Unguibus uncis, 1 UNGUENTARE, Ungere, unguento Nullam dat Mammes vocem. inungere, in Gemma. 7 UNGUENTARIUS, Qui unguentum, id Adde Acta Proconsularia Mart, apud est Unctum, adipem, vendit. Statuta Baron, ann. 285. n. 5. Acta SS. Philese, Eccles. Leod. ann. 1287. apud Marten, Philoromi, etc. n. 3. Acta S. Saturnini torn. 4. Anecd. col. 853 : Nee sint (Clerici) n. 8. Passio S. Savini n. 7. Lactantius histriones, joculatores, ballivi, forestarii de Mortib. Persecutor, n. 16. etc. Occursseculares, goliardi, thelonearii, Unguen-- rit passim in Vitis Sanctorum. Lacerationes, ungularum scilicet. Eculeis atque tarii, triparii, etc. | UNGUENTUM, Unctum, adeps. Chartalacerationibus subjacere, in leg. 4. Cod. ann. 1418. ex Chartul. S. Aviti Aurelian.: Theod. de Numerariis (8,1.) Lacerationes Item tenetur idem capicerius tradere et membrorum, apud Senecam lib. 3. de ministrare Unguentum pro omnibus cam- Ira cap. 3. Vide Gallonium. UNGULAEE , EXUNGULABE , Ungulis panis dictas ecclesias. * Hinc nostris Onniement, pro Onguent. subjicere, ungularum tormentum inferre. Vita S. Potiti Mart, ex MS. NeaLit. ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 530 : Emplastres, Onniement pol. cap. 6 : Ferantur scilicet ferreas unet autres medecines, etc. Oignement et gulae, et Unguletur. Ejusdem Vita ex Ongement, in Vita J. C. MS. ubi de MS. Velseri cap. 4: Iterum jussit eum Exungulari. Acta S. Eulalise Barcinon. Magdalena : num. 6 : Jussit eculeum afferri et susEle ayoit moult ebier Ongement, pendi earn, quamdiu Exungularetur. Une livre tout igauraent, ] 2. UNGULA. S.Irensei vetus Interpres Forment ert chiers et precieus...., lib. 2. cap. 24. n. 3 : Et incensum autem En ses mains tenoit I'Oignement, etc. similiter de stacte, et Ungula et galbano, T UNGUEUMPARIS, ppe^S?, in Gloss. etc. Ubi vulgatus Bibliorum Interpres Lat. Gr. Emendant viri docti, Unguen- Exod. 30.34. a Gr. 6'vux? habet, Onycha. tarius vel Unguentiparus. Vide supra in hac voce. T UNGUICULARIUM, ovvx.roiptov. Gloss. 3. UNGULA. Instr. ann. 1308. torn. 5. Lat. Gr. Culter aut quid simile quo Cod. diplom. Polon. pag. 30. col. 2: Toungues resecantur. taliter arbores fructiferas , plantas, et
IIIA.

alias Ungulas, pascua, prata, et alias segetes igne devastarunt. Ubi legendum opinor Virgulas atque intelligendum viridaria, pomaria. Vide Virgultum. 1 UNI A, jj.a, xa\ ajia. in Gloss. Lat. Gr. Leg. Una. 1 UNIAMENTUM, Metallorum temperatio, vulgo Alliage, vox monetariorum. Statutum Ludovici VIII. ann. 1225. torn. 2. Ordinat. Reg. Franc, pag. 141 : Sciendum est autem quod imprimis operarii tenentur venire coram magistris juraturi, quod in argento nullum ponent Uniamentum, nee polluent denarium ullo modo. j UNIANIMIS, Unanimis. Fratres carissimi, oratione Unianimes deprecemur, in Liturg. Gall. Mabill. pag. 246. [** Occurrit Rom. XV, 6. et Philipp. II. 2. Maius in Glossar. novo.] 1 UNIBOS, Uno boye vectus. Mirac. S. Vincentii Madelgarii torn. 3. Jul. pag. 681 : Reparat vehiculum, et adjuncto bove uno quern habebat solum, iterum supponit suum miserabile monstrum. Ita Uni-60* ille, in corde et re semper habens S. Gudilas memoriam, iter solivagus carpebat versus Brossellam. [** Unibos dicitur, qui in fabulis Germanicis vulgo Burle, Rusticulus, apud Poetam anonymum in Grimmii et Schmeller. Poemat. Lat. sec. X. et XI. pag. 355.] '* UNICASALIS. Tatuin. Gramm. MSS. cap. de nomin. apud Maiuni in Glossar. novo : Monoptoton, Unicasalis. 1 UNIGOLEUS, UNITESTIS, {xov6pxt, in Gloss. Gr. Lat. Qui unicum habet testiculum. t UNICOLORARE, Rem facere unicolorem. Gemma. 1 UNICOMIS. Charta ann. 1372. inter Probat. Annal. Tolos. torn. 1. pag. 98 : Petierunt et retinuerunt quod cum anno isto post impositionem sex denariorum pro libra, et post promissionem unius Unicomis pro foco,.... sub retentione tamen quod dicti quinque solidi eis restituerentur, vel deducerentur de dicto focagio unius Unicomis pro foco, nosque de prasdictis sumus ad plenum certiorati quod dicti quinque solidi illis qui nondum solverunt dictum Unicomem, qui ad solutionem dicti Unicomis tenentur, deducantur et defalcentur, et illis qui solverunt Unicomem et quinque solidos Turonenses pro foco, dicti quinque solidi eisdem reddantur. Leg. Mutonis et Mutonem. Vide in Multo. UNICORDIA, Concordia. Unicors, concors. Joan, de Janua. [Unicordia, concordance. Unicors, d'un courage. Unicorditer, accordamment, d'un cuer, in Gloss. Lat. Gall. SangermJ f UNICORNUS, (lovoxspw?. Gloss. Lat. Gr. Unicornuus, in MSS. Sangerm. T UNICORPORIS, UNIGORPOREUS, Unius corporis. Guibertus de Pignor. SS. cap. 3. | 2. lib. 1 : Et quid Deo pertinacius, quam illi qui Deo Unicorpores sunt ? Unicorporeus, apud Jul. Firmicum. 1 UNICUBA, Unius viri uxor. Isid. Gloss. Epist. 3. S. Paciani inter Cone. Hisp. torn. 2. pag. 92 : Vos exsulem formam novo colore pinxistis, vos thorum vestrum a conjugio separastis antiquo, vos a matris Unicubss corpore recessistis, etc. Vetus Poeta Christian us anonymus de Beliani baptismo v. 127 :
Felix Apra, cui licuit terraque poloque Conjugis Unicubae juge tenere bonum.

Unicuba, {AovoXexin?, in Gloss. Lat. Gr. quae viduas noctes ducit sineviro. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Unicuba, femmt d'un seul homme. Vide Univira. 47

370

UNI

UNI

UNI
qui conversi fuerint, et nostrse societati se Unierint, etc. 1 UNISONUS, Ejusdem soni, Italis Unisono, Gall. Unisson. Coronatio Bonifacii VIII. PP. apud Murator. torn. 3. pag. 647. et torn. 4. Maii pag. 465 :
Concrepat inde chorus, duplicat sua vulnera pason : Hie petit Unisonum, stabili firmatus in unco.

1 UNICULTOR, Unius Dei cultor. Pru- Dalphino et aliis de Unione, usque ad triennium dumtaxat accommodare ob fadent, in S. Cypriano v. 90 : vorem fidei de gratia speciali, datis sibi Edere jussus erat, quid viveret ? Unicultor, iaquit, tarn per nos, quam per illos de Unione Servo salutiferi mysteria consecrata Christ!. praedicta cautionibus idoneis, de resti* TJNICULUS, f. Capsula qusestuaria, tuendo sibi libere dictam Insulam. Adde cui una est apertura, quasi unusoculus. Ludewig. torn. 5. pag. 402. etc. Stat. eccl. Tornac. ann. 1366. pag. 36. T UNIO, Societas, fraternitas. Jubet art. 4 : Item inhibemus decanis et pres- synodus ut intra sex menses omnium hubyteris, ne Uniculos quaestuariorum all- jusmodi Unionttm tituli et acta ad Ordiquatenus admittant, nisi sigillo nostro, narium deferantur, in Synodo Tolet. indulgentiarum causa, Uniculos viderint ann. 1565. inter Cone. Hisp. torn. 4. pag. sigillatos, et non permittant aliquibus 80. cum litteris indulgentiarum ostiatim elee1 2. UNIO, Unitas. Libellus Episcop. mosynas quaerere, nisi hoc eis per litteras Italiae contra Elipandum inter ead. nostras specialiter concedatur. Cone. torn. 3. pag. 99 : Unionem namque c UNICUS, mendum videtur docto Edi- in essentia confitemur; Trinitatem vero tori pro Nuncius, cui sponte assentior. in personarum discretions prasdicamus. Libert. Gleolae in Ruthen. vulgo Guiole, Vide Unionitae. ann. 1350. torn. 2. Ordinat. reg. Franc, 1 UNIO, Vox fori Ecclesiastici in re pag. 481. art. 22 : Quod unicus dicti con- beneficiaria, cum duorum beneficiorum sulatus possit et debeat defer re baculum fructus sub eodem titulo uni tribuuntur. depictum foribus (floribus) lilii, et arne- Expositio compend. benefle. fol. 48 : Ad sium suum, sicut servientibus in talibus Unionum securitatem confirmatio Papae deferri consuetum. Et quod dictus Unicus necessaria est. Charta ann. 1293. torn. 2. pro negotiis et causis supradictis ad dic- Hist. Dalph. pag. 72. col. 2: Item, quod tum consulatum pertinentibus, possit et si aliquo tempore con ting eret, quod absit, valeat imponere pcenam quinque solido- quod monachi seu monasterium Soscodoni rum Turonensium domino nostro regi ap- ad aliam regionem se transferret absque plicandorum, ex parte dictorum consu- licentia Archiepiscopi et Ebredunensis lum. Idem qui Nuncius non semel nun- ecclesise speciali, quod Unio hujusmodi cupatur ibid. pag. 479. non teneat. UNICUS POMORUM, vas aucupis, Papise. 1 3. UNIO, Cepe, Gallice Oignon. MS. habet Pomporum. Charta vetus : Habebunt totum'thelpneum T UNIFICARE, Unum facer e, Job. de ollerum, porrorum, alliorum et Unionum, Janua : unde Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: omniumque herbarum qu& vendentur. Unificare, Unifier, faire un, unir. S. Vide Onio. Paulinus in Epist. ad Severum torn. 1. UNIOCULUS, Codes, Bprgne, [i.ovt>i?$a.\pag. 129. edit. ann. 1685 : Et unificantis (1.0?. Ditmarus lib. 4. initio : Cum Comite gratise seternum fcedus agnovit, UNIFORMIS, iiovoetSw;, apud Jul. Fir- Eckberto Unioculo. Unoculus dixit Plaumic. lib. 1. Mathes. Uniformitas, apud tus in Curculione: Macrob. lib. 7. Saturn, cap. 5. UniforDe coclitum prosapia tedesse arbitror: miter, apud Diomed. lib. 1. Grammat. Nam ii sunt Unocuii. Victorinum in 1. Rhetor. Ciceron. etc. UNIONES. Ordericus Vitalis lib. 8. pag. 1 UNIFORMISARE, Uniformem reddere. Acta ad Cone. Basileense apud Marten, 682: Instituit sibi fieri longos, et in sumtorn. 8. Ampliss. Collect, col. 205 : Utra- mitate acutissimos subtolares, ut operiret que faciens unum, nos quidem natura se- pedes, et eorum celaret tuber a, quse vulgo junctos, per gratiam Uniformisans, sibi vocantur uniones. Id est, non margaritae, perles ; sed cepse, oignons; nam ab unioipsi copulavit. * UNIFORMITER. Stat. ordin. Cartus. nibus, cepis ita apud rusticos veteres ann. 1261. in Append, ad torn. 6. Annal. dictis, ut testatur Columella lib. 12. cap. Bened. pag. 689. col. 1: Stola non can- 10. nomen cepis capitatis mansit, ut vult cellata, sed Uniformiter deportetur. Id Ruellius lib. 1. de Natura stirpium cap. est, non cancellatim posita, sed pen- 5. et lib. 2. cap. 84. Glossae vet. de Oleribus: Untones,icouxou8a(. Salmasius emendens. Alia notione, vide in Uniformis. UNIGAMUS, vox ibrida, Qui uni tantum dat (xovoxoxxa. nupsit; unde unigamia, pro monogamia. UNIONITAE , Haeretici, quos refellit Jo. de Janua. [Unde Gloss. Lat. Gall. Prudentius in Apotheosi, carmine insSangerm.: Unigamus, c'est qui n'a este cripto, contra Unionitas. Ubi Isp Magisque une fois en manage. Unigamia, es- ter: Id est, Sabellianos. Unionitae sunt, tat de celui ou celle qui n'a este ou est qui dicebant unam substantiam et unam que une fois en mariage, unigamie.] personam, Filium et Spiritum negabant, 1 UNIGENA, Ejusdem gen Us. Gesta sed dicebant: Idem Deus, quando vult, Tancredi apud Marten, torn. 8. Anecd. Pater est; quando vult, Filius est; col. 126 : Hue accedebat quod casus idem quando vult, et Spiritus sanctus. Ariani Normannise comitem , Boamundumque dicebant tres esse personas et tres substanTancredumque seorsum a turba diverte- tias in Trinitate; Sabelliani e contra rat, quasi ut Unigenas uno consilio unam unam personam, et unam substantiam. patrias suse gloriam prserogarent. Fides autem Catholica utriusque devians j UNIGENEA, Quse sunt ejusdem gene- errorem, unam Deifatis substantiam et ris. Unigeneitas, homogeneia. Goclenii tres personas veraciter ad fir mat. Nam Ariani bene tres personas, male tres subLexicon Philos. UNIGRANUM, [Grani genus.] Vide Gra- stantias: Sabelliani bene unam substantiam , male unam personam dicebant. vanetum. [Vide Unio 2.] * Vide supra Viridarium et Ungiana. UNIPECIUS, Integer, d'une piece, Gal1 UNIMAMBOE. Vide supra Unammes. ** UNINOMEN. Ars D. Bonifacii apud lis. Marcellus Empiricus cap. 15. pag. Maium Class. Auct. torn. 7. pag. 476: 108: Manipulum tenerum urticas Unipecise in ollam rudem bisextialem cum aqua Homonyma, hoc est Uninomina. ]1. UNIO, Foedus, consociatio, Gall. mittes. Vide Pecia. 1 UNIRE, Gall. Unir, Conjungere. SynLigue, union. Bulla Clementis VI. PP. ann. 1346. torn. 2. Histor. Dalph. pag. odus Leonis III. PP. adv. Felicem, inter 535. col. 1: Vellet insulam ipsam pr&fato Cone. Hisp. torn. 3. pag. 115: Hi vero

1 UNISSIMUS. S. Bernardus de Considerat. lib. 5. cap. 7: Tarn simplex Deus, quam Unus est. Est autem unus, et quomodo aliud nihil. Si did possit, Unissimus est. UNISUESTANTIANI. Vide Homousiani. UNITAS. Charta ann. 1203. MS. : Talis intervenit forma conventionis inter Henricum Ducem Lothar.et Ottonem Comitem Gelrias.... Omnes jus, quod idem Comes se habere asserebat in Unitate totius Campaniae, (Campingne) qu& Unitas vulgariter Evingo dicitur, ipsum Ducem habere permisit. 11. UNITATUS, Unitus, conjunctus, Gall. Uni. Leges Palat. Jacobi II. Reg. Majoric. inter Acta SS. torn. 8. Jun. pag. Lix : Candelas vero disponimus esse tales, quod xi. Unitatx unius librse ponderis videantur. 1 2. UNITATUS, Planus, nudus, vacuus, Uni. Charta Gaufridi de Melleio ann. 1222. ex Tabul. S. Petri Carnot. : Prseterea idem Gaufridus de Cheslesmoines dedit prioratui in elemosinam perpetuam totam vineam suam tarn plantatam quam Unitatam. Hoc est, Agrum vineis plantandis idoneum, sed iis nondum consitum. 1 UNITENA, male pro Vintena, in Statutis Genuens. lib. 4. cap. 76. fol. 129. v : Non (audeantj accipere pro molitura, nisi Unitenatn partem dicti grani. UNITER. Fortunatus lib. 5. Pogm. 4 :
Unius estis oves, heu cur non Uniteritis. Quasi unum iter. [Vide Unitim.]

* UNITERUS. Charta ann. 1036. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 368. col. 1: In primorum nostri militum ac sui praesentia,, Sigobodonis, Arnolfi, Arnolfi comitum, nee non Odelberti Uniteri nostri, Hazonis Gozelonis sui militum. Ubi Editor, id est, archiepiscppi et advocati uniter seu pariter militis seu vassalli. [** Nomen proprium esse videtur, forte Winteri legendum.] 1 UNITESTIS. Vide supra Unicoleus. t UNITIM, Una, simul, apud Caraillum Peregrinum in Hist. Longobard. cap. 2. 12. ubi Muratorius torn. 2. pag. 290. Cuneatim edidit. Vide Uniter. ^UNITIO, Conjunctio. Charta Mariae Reginae Provinciae ann. 1390. ex Schedis Peiresc. apud Prses. de Mazaugues: Sicut de Unitione, incorporations et annexione constare vidimus. [** Occurrit apud Boeth. de Unit, et uno pag. 965. et in Anast. laud. SS. Cyri et Joh. num. 11. apud Maium Spicil. nov. torn. 3.1 UNITIVUM, ita IVWTIXOV Zenonis reddit non semel Liberatus Diacon. cap. 17. et seqq. 1 UNITUM, Panni species, a simplici textura sic dicti. Charta ann. 1446. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Cellerarius tenetur in festo S. Michaelis singulis annis assignare pro vestiariis albis monachorum S. Victoris, scilicet, de panno appellato Unitum de Sejan capellani. * UNITURA, perperam, ni fallor, pro Unctura, Adeps, pinguedo, Gall. Graisse. Acta Inquisit. Carcass, ad ann. 1244. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 437 : Promiserunt quod ulterius non co-

UNI
mederent carnes, nee ova, nee caseum, nee aliquant Unituram, nisi de oleo et piscibus. Vide supra Venelura 2. et Unctura. * UNIVERSALIS dictus Gislebertus, de quo mentio est in Martyrpl, S.'Stephani Autiss. : Pridie Idus Augusti obiit venerabilis memories Magister Gislebertus veteris et novi Testamenti glosator eximius, qui Universalis merito est appellatus, hujus ecclesiasCanonicus,postmodum vero Lundoviennis factus Episcopus. * UNIVERSALITAS, Jurisdictio universa. Glaber Rodulph. Hist. lib. 4. cap. 1: De Universalitate ecclesiae a Constantinopolitanis injuste requisita. Circa annum igitur Domini 1024. Constantinopolitanus prassul cum suo principe Basilio, aliique nonnulli Grascorum consilium intere, quatinus cum consensu Romani pontificis liceret ecclesiam Constantinopolitanam in suo orbe, sicuti Romano, in universo, Universalem did et haberi. 1 UNIVERSALITER, Universe. Lanfrancus Pignolus in Annal. Genuens. ad ann. 1266. apud Murator. torn. 6. col. 537: Universaliter sine prselio et labors aliquo ad ejus mandata devenerunt. Inquisitio ann. 1268. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Vidit eos uti prasdictis Universaliter per dictum territorium. Oharta ann. 1356. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 577: Oppidum Plaven Universaliter cum omnibus et singulis suis juribus et perlinentiis supradictis ab ipso domino nostro Imperatore receperunt in feudum. 1 UNIVERSITAS, nude pro Incolarum urbis vel oppidi universitas, idem quod Commune 2. Statuta Arelat. MSS. art. 132 : Prout inter bones memoriae dominum Barralum quondam patrem nostrum et inter Consilium et Universitatem Arelatis hactenus existit incartatum. Gharta ann. 1271. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 92. col. 2: D. Hugo Macea miles, et Jacobus Martin consules Universitatis hominum de Vapinco, et ipsa Universitas ibidem prassens, etc. Gharta ann. 1385. ex God. MS. D. Brunet: Item, retinet dicta Universitas (Arelat.) patuum Castelleti Montismajoris et Auriculas. Universitas dicti castri, in Gharta ann. 1438. ex Schedis Praes. de Mazaugues. Occurrit apud Rymer. torn. 3. pag. 911. in Gone. Hisp. torn. 3. pag. 530. Ordinat. Reg. Franc, torn. 4. pag. 403. et alibi passim. * Nostris Universite, eodem sensu. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 126. Gha'rtoph. reg. ch. 227 : Et autres maleftces que les Universitez, gens et habitans des villes de Thoulouze, Carcassonne, Ndrbonne, Nymes ont commis. * UNIVEBSITAS , Collegium canonicorum. Charta Werrici decani et capituli S. Quint. Viromand. ann. 1178. in Chartul. Montis S. Mart. part. 5. fol. 98. v. col. 2: Conventiones quasdam celebratas inter ecclesiam Montis S. Martini et Adam de Wallaincort,... idcirco scripto mandamus, quia ex parte ad nostrum pertinet Universitatem rem gestam coneedere, nostrique sigilli testimonio roborare. Potest et de superior! dominio baud male intelligi, Gall. Suzerainete. t UNIVERSUM, 6[j.o9un.aS6v, in Gloss. Lat. Gr. Vulcanius emendat Universim. UNIVIRA, Quae uni nupsit, apud Tertullian. lib. de Monogamia). [Vide Unicuba.] T UNIVIRA.TUS, Status, conditio univirarum, apud eumdem lib. 1. extr. ad uxorem et lib. 2. initio. ** UNIVOGUS, j-Equivocus. Boethius in Aristot. de interpret, ed. sec. pag.

UNW
337: Specialis homo et particulars Univoca sunt. Univoce, adj. apud Bonif. Cons, in Maii Spicil. torn. 3. pag. 159. Vide Univocatio et Univoce in Furlan. Append. Lex. Forcell. UNIXIS. Vetus Chartula plenarise securitatis exarata sub Justiniano, [** lin. 21.] apud Brisson. lib. 6. formul. : Canca aurea una, orceplo ssneo two, lucerna cum catenula Unixe aereauna,ferro fracto libras duodecim, etc. Ubi legendum forte unimixe, hoc est, unius luminis. Vide Bimixse lucernes. UNLAGE, ex Saxonico u n l a g h a , lex iniqua, vel potius non lex, l a g ha enim lex, u n , particula privativa. Leges Kanuti Regis cap. 34: Si quis deinceps Unlage, i. non legem erigat, vel injustum judicium judicet, etc. Eadem habentur in Legibus Henrici I. cap. 34. Adde cap. 84. UNLAUCH. Vide Wrang. UNMUNDLING, Servorum species. Gharta Ottonis Imp.: Si vero aliquis ex libertate Unmundling, vel litus fieri, aut etiam colonus ad monasteria supradicta, cum consensu cohssredum non prohibeatur. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, pag. 311. et supra Jammundling, ubi eadem charta paullo aliter legitur.l UNNITHING. VitieNidering. 1 UNOSE, Simul, ex Pacuvio, apud Nonium. * UNO SEMEL, Aliquando, Gall. Une fois. Lit. remiss, ann. 1455. in Reg. 189. Ghartoph. reg. ch. 33 : Et contigit Una semel, quod.... duo filii dominide Roeda cum certis aliis nobilibus essent allogiati in certa domo, etc. * UNQUAM, Quondam, Gall. Autrefois. Acta MSS. Inquisit. Carcass, ann. 1308. fol. 23. r: Dixit quod duobus annis fuit in ilia credentia, et postea pcenituit, et petit misericordiam et veniam, quia Unquam credidit erroribus dictorum hssreticorum. T UNSCHAMA. Glossae ad calcem Collect. Ganonum Apost. x. circ. ssec. ex Bibl. DD. Chauvelin Sigillorum Reg. Gustodis: Inpudenter, Unschama malich. [ Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 6. col. 494.] UNTHPRUT. Lex Bajwar. tit. 21. 10 : Si autem dominus arboris vel vasculi (mellis) non interpellaverit, et sine illius conscientia ejectum domino restiluerit, et ille, cujus vasculum fuerat, eum compellaverit, ut ex suo opere vel arbore res tulisset, et ad restituendum compellaverit, quod Unthprut vacant, etc. Alii codd. habant Unterprunt. [** Vide Schmeller. Glossar. Bavar. torn. 2. pag. 345.] UNUS, pro Quidam ; quomododicimus Un. Vetus Charta Hispanica apud Bivarium ad Ghron. Maximi pag. 330: Et Unus disciputus proterva mente respondit. Hispani dicerent, un discipulo respondio. Vita S. Wunebaldi cap. 30 : Evenit , ut Unus homo vinctus duceretur. Adde Hodosporicum S. Willelbaldin.14. 15. Vorstium de Latinitate falso suspecta, et Olaum Borrichium lib. de Variis linguae Latinae aetatibus pag. 265. UNWANT. Lex Bajwar. tit. 3. cap. 2 . Si quis alium de ripa, vel de ponte in aquam impinxerit, quod Bajwani in Unwant dicunt, cum 12. solid, componat. Cap. 4 : Si alicui scalam injuste ejecerit, .... quod in Unwant dicunt, etc. Adde cap. 6. tit. 9. cap. 4. 1. in quibus locis edit. Heroldi habet in Mwuua.[Gonjunctis vocibus edidit Baluzius, Inunwant.] [* Vide Grimm. Antiq. Jur. German,

VOG

371

circ. S33C. in Unschama laudatis. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 1073.] JUNX, Unguis, 6'vu|, in Gloss. Lat.

Gr.

lib. 3. fol. 86. v.

1UNZIA, Uncia, in Statutis Vercell.

1. VOA. Goncil. Dertusanum ann. 1429. cap. 1: Nullus audeat in vestibus, vel caputiis folleraturam portare de Vois vel Grisis. Videtur legendum de Fariis.Vide Fares. 1 2. VOA, f. Via, Gall. Voye. Chartul. S. Vincentii Genoman. fol. 85: Litigantibus coram nobis monachis beati Vincentii super quadam Voa et clauso defuncti Thomas Esguerras, sitis in parochia de Corgaigneio. Guillelmus Guiartus :
Par terres seches, et par Voe Sus le fleuve de la Dunoe.

pag. 631.]

j UNWISTOM, Ignavia, in Glossis x.

VOARIA, Jus advocationis, Avouerie, et Vouerie. Vetus Charta apud Marlotum in Ghronico S. Nicasii Remensis cap. 10 : In villa nostra, quas Hundiliaca dicitur, Heribertus advocationem, quas vulgo Voaria dicitur, se habere... dicebat. [Hist. S. Florentii Salmur. apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 1127: Monachum inclamitando ad se evocans, ignorabat ejus nomen proprium, ut S. Florentii illi aliquod vexillum daretur, contra ejus et suos inimicos ad helium ferre volens, ut vulgariter vocamus ad Vpariam.] Vide Advocati, Viarius, Vicarius. 1VOBISARE, Aliquem honoris gratia plurali numero alloqui. Epist. Mathise Chlunitzan ann. 1432. apud Marten, torn. 8. Ampl. Collect, col. 177: Nee mbleste feras, f rater carissime, quod more scripturarum utendo, tibi in singulari et non in plurali scribitur, nam et Christus magist er omnium neminem umquam legitur Vobisasse, et parem modum scribendi erga me, dum opus exegerit, opto ubilibet observari. Erasmus barbaros irridens dixit Vossitare et Vobissitare. Vide Vosare. 1 1. VOCABULUM, Villa, praedium. Gharta ann. 1064. apud Ughellum torn. 1. Ital. sacrae edit. ann. 1717. col. 534 : Vendo et trado vobis a die presentis quoque modo de terra posita in Vocabulo, quod nuncupatur Caratioli cum ejus fine et mensura. Alia ann. 857. ibid. col. 753 : Concedimus totam jam dictam civitatem,.... ac Vocabula circumquaque posita. Placitum ann. 1105. apud Le Blanc in Dissert, de Monetis pag. 62 : Non omnis Italia, sed quaedam in ea loca sive Vocabula parti B. Petri Ecclesise patrimonio fuerunt largita. Chron. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 535 : Item Marco filius Ansefredi et Anna uxor ejus dederunt res suas territorii Sabinensis in Lejano super castellum de Cantalupo ; et in alio Vocabulo, qui dicitur Mogianus. Rursum col. 592 : Gregorius filius Rodulphi concessit in hoc monasterio res territorii Sabinensis, ubi dicitur Antiquus Rodulphus et Petrus filii Joannis conces-^ serunt in prasdicta ecclesia S. Angeli de Tancia res suas in eodem Vocabulo antiquo. Occurrit prseterea ibid. col. 538. 570. et 1003. Vide Vocatio 1. * 2. VOCABULUM. Vita B. Viet. III. PP. torn. 5. Sept. pag. 419. col. 1 : Sane in altari B. archangeli Michaelis reliquias condidit SS.Nicandri et Marciani, Johannis et Pauli, Viti, Mercurii et Caterinae, et Vocabula sanctorum Apollinaris episcopi, Proti et Jacinthi. Ubi nomina sanctorum seripto mandata in altari con-

372

VOG

YOG

VOG

VOGATIO, in Litaniis, cum sancti alidita fuisse significari videtur, cum eo- chiep. Bituric. ad calcem Vitae MS. ej uscujus nomen decantatur, in Concilio rumdem reliquiae , uti aliorum , non dem: Cloveshoviensi ann. 747. cap. 17. adessent. Vir Celebris sapiens, Gauzline, qui dnlce Vocamen, VOCALIS, Qui voce scite canit: evfyw1 VOCATIO DOMINICA, E vita excessus Perpes cum sanctis en requies tibi sit. Domino vocante, mors. Forma electipvo?, et <pwva<Tx6?, in Glossis Gr. Lat. Qui Vide Vocitamen.] a bonne voix. [Gloss.Lat.Gall. Sangerm. nis Episcopi apud Acher. torn. 8. Spicil. 1 VOGAMENTUM, Vocatio, citatio. Le- pag. 154 : Igitur metropolitano Dominica Vocalis, yoieul, de voix.] Vetus Interpres Juvenalis Sat. 6: Nam omnes pueri Vo- ges Norman, cap. 52. apud Ludewig. Vocatione rebus humams vitaque perfuncales fibulas in naturis habent, ne coeant. torn. 7. Reliq. MSS. pag. 253 : Vocamen- cto, etc. Sua Vocatione praescita, in Vita Alios vide apud Savaronem ad Sidonium tum autem garanti terminationem quere- MS. S. Martialis Lemovic. lib. 1. Epist. 2. et lib. 8. Epist. 9. et larum prorogat. * Nostri Vocation de signis et nutibus * Ubi vetus Consuetudo Gallica ex dixerunt. Lit. remiss, ann. 1409. in Reg. Salmasium ad Hist. August, pag. 211. Ex recentioribus hos addo. Ohronicon Cod. reg. 4651. habet: DM Vouchement 164. Chartoph. reg. ch. 191: Guillaume Trudonense lib. 8. de Pueris in Monas- de ga.ra.nt; itainscribitur caput 52. part. Erambourt doubtant que le mary de sa teriis : Et si qui forte eorum Vocales es- 1. quod incipit: Vouchement de garant fille ne s'aperceust de telles Vocations, sent, tropos, qui tune temporis apud nos proloigne la fin des pletz. A verbo Vo- &tc cantabantur, aut graduate sive alleluya cher, vocare in jus, citare ; ut Vogement, * VOCATOR GENTIUM dicitur S. Paucantarent. Beletus de Divinis Offic. cap. eadem notione,a verbo Vogier, in Charta lus Apostolus, in Charta Lietberti episc. 35 : Paulus Historiographus, Diaconus ann. 1355. torn. 2. Hist. Leod. pag. 420 : Camerac. ann. 1076. ex Tabul. ejusd. Romanes Curise, Monachus Casinensis, Item se ungs horns fait aultruy Vogier eccl. cum die quodam Paschalem cereum con- qu'il lui doit,.... se cil qui seroit Vogie VOCATORIJE LITERJS, Evocatorias, cisecraret, fauces ejus raucse factse. sunt, estoit fours de pais,.... devera ly Voge- tatqriae. Alexander II. PP.12-: Age modo, cum prius esset satis Vocalis. ment demourer jusqu'a sa revenue en debitum tenentes ordinem, et adversaries VOGALIS, Voce, nomine tenus, vel ap- suspens. Vocero, Hispan. eodem intel- tuis Vocatorias literas dirigemus, et tibi pellatione. Matthaeus Westmonasterien- lectu. Charta Adef. reg. Aragon. pro tuxque Ecclesias justitiam exequi procul sis anno 1277. de Principe Walliae : Vo- Tutel. ann. 1165. in Reg. 53. Chartoph. dubio pollicemur. [Gloss. Lat. Gr. Vocacalem Principem diligenter instructum ad reg. ch. 295: Nullus adducat ibi aliquam torium, x).v)Ttxov. In MSS. Sangerm. Gipartes easdem redire permisit, successo- potestatem, vel aliquem militem aut in- tatorium.] res suos Principatus nomine sententiali- fancionem per banderica, vel per Vocero VOGATORIA EPISTOLA, in Ordine Roter privans.Idem ann.1294: Post haecMor- contra suum vicinum. Vide Vocare. mano dicitur, qua is, qui absens in ganus de tribu Wallensium, et alter no* Aliud sonat vox Gallica Voche vel Episcopum alicujus Ecclesiae a Clero et mine Mandocus, Vocalis Princeps eorum, forte Noche, Mactram nempe, vulgo plebe electus est, ad hanc dignitatem etc. Anuo 1301: Sedit ergo in tristitia fi- Paitrin, in Lit. remiss, ann. 1466. ex capessendam evocatur, directa Epistola delium Ecclesia , deducta per Vocales Reg. 194. Chartoph. reg. ch. 230 : Le sup- a Metropolitano ad Episcopum et Prestutores suos miserabiliter sub tributo. De- pliant ala en son hostel, ouquel il trouva byteros, ex quorum dioecesi et paroscia nique ann. 1304 : Quique prascaventes in contre une meet ou Voche, etc. est electus. Istiusmodi Epistolae formul a futurum, ut Rex Angliae, non quasi Voca| VOCANS, pro Vocatus, appellatus. ibidem describitur, hisque yerbis claulis eorum, et regni. Regis Francise Domi- Praeceptum Ludovici Pii inter Cone. ditur: Ob quam rem hanc direximus adnus quidquam constitueret, verum etiam Hisp. torn. 3. pag. 139 : Villam nuncupa- monitionem, quemadmodum optime plaipsum tanquam advocatum, dominum, et tam Olianus cum suis terminis, et villam cuit sanctse Synodo, Episcopum sine Vorealem possessprem omnibus castellis, ci- Vocantem Cacavianus. catoria suscipi non debere, ne obscuritas | VOCARE, Agnoscere, profiteri, Recon-dubiae ordinationis incurrat. Vide Diurvitatibus, ipsum per dies 40. pacifice noitre, declarer. Charta ann. 1234. apud num Rom. cap. 3. tit. 2. saisiarunt, etc. 1 VOCALES, Qui suffragii ferendi in Cencium inter Census Eccl. Rom.: ConVOCATORIUM, Psalmus invitatorius. capitulisjus habent, Gall. Vocaux. Cons- fessus est se recepisse ab eodem triginta Ordo Offlcii in dorao S. Benedict! [apud titut. Fratrum Praedicat. col. 80 : Voca- libras denariorum senatus, de quibus se Mabill. torn. 4. Analect. pag. 455:] Conles, tarn capitulorum generalium, quam bene quietum Vocavitatquepacatum.A.lia gregati omnes in oratorio versum non provincialium, ab eisdem absque urgenti ejusd. anni ibidem : Do quibus (denariis) dicant, nee Vocatorium, nee Presbyter necessitate, non se alienent... Fratres Vo- me bene Voco quietum et pag a turn. Vo- compleat, nee orationem dicat, etc. [Vide cales ad capitula spectantes, mutuo asso- cher, a Lat. Vocare, appeller, in Assisiis Vitatorium.] Hieros. cap. 27 : Lui donra un an etjour ciati ad ilia proeedant. Vide Vox 3. 11. VOCATUS, Nomen, appellatio. TerVOCALES, Philosophorum moderno- de respit de ses guarens amener, se il les tull. adv. Hermog. cap. 25: A cujus Voche outremer. Cap. 67: Se il les a Vo- habitu quid divertit, pariter et a Vocatu rum secta. Vide Nominales. 1 VQCALlTAS,Clamor,clangor,in Gloss. ches au Royaume ou il est, il y a quinze ejus recedit, appellationis, sicut et condiet qui les Voche deca tionis proprietate. Vide Vocamen. Gasp. Barthii apud Ludewig. torn. 3. jours de respit, mer hors dou Royaume, il en a 40. jours Reliq. MSS. pag. 451. ex Guiberti Hist 1 2. VOCATUS, pro Advocatus, patroPalaest.: Tarn terribilis Vocalitas fereba- de respit. Vocher a garant, ibid. cap. 68. nus, Teuton. Vogt. Charta Alaman. Goltur, ut pulsari strepitus ccelorum supre- et 69. Voucher un Record, in Consuet. dasti 32: Recepit pretium venditor ab mitas crederetur. Guibertus de Pignor. Norman, lib. 2. cap. 4. Vouchement de emtore, cum Vocato suo Honorato, et cum SS. lib. 1. cap. 2. | 3 : Humanum ruisse garent, ibid. cap. 50. Voer, in Legibus Majore suo Abraham. Vide Vogtetus. quippiam inibi (in puteo) ex voce perci- Guillelmi Nothi cap. 43. [** Liceat prssfato venerabili episcopd piunt, quern dum multa Vocalitate civis1VOGARI. Cod. Theod. leg. 7. de Oper. suisque successoribus et suo Vocato res sent, fceminam advertunt. publ. (15, 1.): Ad hujusmodi necessitatem praedictae ecclesiae quieto ordine possi* VOCALITER, Voce, ore. Testam. Au- Senatorum substantia non Vocetur; id dere, in chart. Arnolf. reg. ann. 889. doyni card. Ostiens. ann. 1363. in Cod. est, non astringatur, non impendatur. apud Moeser. Histor. Osnab. Probat. reg. 4223. fol. 139. v: Omne aliud testaj 1. VOCATIO, Res, possessio, in quam num. 7. et 8. Monasterii sanctimonialium mentum vel codicillum per me hactenus aliquis vocem, seu jus habet; vel distri- in Herzenbroch Vocatus, in chart. Otton. in scriptis vel sine scriptis, aut Vocaliter ctus intra quern ilia consistit. Placitum II. ann. 976. ibid. num. 16. noviss. edit.] seu verbaliter factum cassans. ann. 933. inter Probat. novae Hist. Oc3. VOCATUS EPISGOPUS. Formula 19** VOCA-LITER, Nominatim.Privil. Lu- citan. torn. 2. col. 69 : Quod nullus co- quendi sat frequens in "designandis dov. Imper. ann. 1318. apud Guden. in mes, seu vicecomes, nee vicarius, nee cen- Episcopis electis, sed nondum conseSylloge Diplqm. pag. 489: Universis et tenarius, nee ullus homo in eorum (mo- cratis. Verbi gratia in Synodo Belvasingulis, a quibuscumque districtibus illic nachorum) Vocatione, in illorum moni- censi ann. 845. in Capitut. Caroli C. confluentibus aut venientibus pax et tate prendidisset nee boves, nee caballos, tit. 4. Hincmarus Remensis ita postretranquillitas sit libera et secura; his etc. Vide Vox 4. mus Episcoporum vocatur, Hincmarus tantummodo exceptis, qui disposcenti2. VOCATIO, Vox in asceticis frequens, Presbyter et Vocatus Archiepiscopus.Vi&Q bus suis excessibus Vocaliter sunt pros- [Gr. x^ut?, Officium.] CaBsarius Arelat. Notas Baluzii ad hunc locum torn. 2. cripti. serm. 17: Et ideo non solum frequenter, Capitular, pag. 1262. praeterea tomum VOCAMEN, Idem quod Vocabulum, sed multis vicibus deprecor, ut unusquis- 2. Spicilegii Acheriani pag. 587. torn. 2. Nomen. Glossae vett. apud Barthium : que vestrum Vocationem suam consideret, Hist. Franc, pag. 341. etc. Vocamen, appellatio, vocatio. Erchem- et in quocumque statu vel gradu a DoSS^" Frequentissima tametsi occurrit pertus in Hist. Longob. cap. 47 : In CM- mino vocatus est, in eo permaneat, si non hac nottone allata formula : monet MaJUS Vocamine et chartse exaratas, et num- vult in seternum perire, nisi forte in me- billonius Diplom. cap. 20 | 3. lib. 2. non mi figurati sunt. Utitur et Solinus cap. lius proficiendo ad districtiorem vitam idcirco electum duntaxat esse dicendum quemqueEpiscopum, qui eo modo subs30. et alibi. [Epitaphium Gauzlini Ar- ascendere cupiat.

VOG

VOG

VOI

373

cribit, quando sola modestiae causa hac Lat.: 'Hx<i> sonus, Vocissimus, resona, uti formula potuit ; ut S. Bernardus qui resultatio. 1 VOCITAMEN, Vocabulum, nomen, in epistola 14. ad Honorium Papam nomen suum inscribit : Prater Bernardus appellatio. Charta ann. 1018. inter Instr. Vocatus Abbas. Consule Mabillonium torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 139: Quas vitas spiraculo plena Vocitamen de loco laudato. \ VOCE, Bwxei;, tx6v?. Glossae Lat. Gr. sui matheria figmenti dicitur esse sortita. editae et MSS. Sangerm. At Regiae ha- Vita S. Vincentii Madelgarii torn. 3. bent : toce, pisces sunt. Infra : Bo>?, piscis Jul. pag. 669 : At mater regia Francorum habens magnum ventrem. Cujacius legit, stirpe venam ducens, et Onoguera Vocitamen habens, eidem viro illustrissimo jure Bogus. * VOCEMISSARIDS, inter officiates in- connubiali erat inserviens. Vide supra ferioris gradus recensetur, f. idem qui Vocamen. f VOCLUCA, Ix^a?, in Gloss. Lat. Gr. Nuncius, in Bulla Steph. IX. PP. ann. 1058. apud Murator. torn. 5. Antiq. Ital. Legendum Bos luca pridem monuerunt med. 83 vi col. 976 : Ita sane juvemus, ut Lipsius, Delrius, et alii. nullus dux, sive marchio , comes, vicecoJVODANUS, Deus a pppulis Septenmes, gastaldus, curialis, exactor, deca- trionalibus cultus. Vide in Wodan. nus, Vocemissarius, vel etiam ulla per1 VODEGELDUM, ut infra Wodegeldum. sona hominum audeat intercedere vel Vide Gildum. constringere hoe, quod a nobis constituVODER, Mensuraa Teutonicae species. tum et confirmatum est. Vide Vocimissa- Theloneum Monasterii S. Bertini : Ligna textoris, 2. den. Voder allium, 2. rius. 1 VOCGRIUM. Vide infra in Vogra- den. 1 VODUM, f. Fossa. Charta Alfonsi num. | VOCIBILITAS, Objurgatio. Ut nullusVII. Imper. Hisp. aerae 1115. apud Airt. audeat confagientes ad ecclesiam, vel re- de Tepez in Chron. Ordin. S. Benedict! sidentes inde vi abstrahere, aut quidcum- torn. 6: Item intra istos terminos nullus que Vocibilitatis, vel damni, seu spolii intret pro casteleria, nee pro rogo, nee residentibus in loco sancto inferre. Can. pro Vodo, nee pro maneria. Leg. forte diflnivit quaest. 4. Ita Marci in HieroVadum, Vide in hac voce. lexico. Sed legendum videtur Nocibili1 VOERIA, ut Viaria. Vide Viarius. tatis. [* Quod legitur in Decret. part. * VOETVAL, vox Belgica, Actio sese ad 2. caus. 17. qu. 4. c. 35.] pedes alicujus prosternendi. Lit. reVOCIDUCTUS, Tubus, canalis cavus, miss, ann. 1420. in Reg. 171. Chartoph. seu fistula, per quam vox emittitur. reg. ch. 242: Se fit a Warneston sur le Epistola 28. incerti ad Dardanum de halls imploree la mercy dudit fait, que diversis generibus musicorum, torn. 9. on appelle en Flament de Voetval gheoperum S. Hieronymi, de Tuba : Tribus daen. fistulis aereis in capita angusto inspiratur, * VOGARE, vox Italica, Remigare. in capite per quatuor Vociductus sereos, Charta ann. 1340. torn. 4. Cod. Ital. diplom. col. 1935: Intelligantur galese et qui per asreum fundamentum quaternas ligna armata, quas ducunt ultra unum voces producunt, etc. VOCIFERARE, Vocare in jus. Vetus hominem pro banco ad Vogandum Placitum, apud Franc. Mariam in Ma- tempore pads ; tempore vero guerrss, inthildi lib. 3. pag. 117 : Unde plures vices telligantur galese armatse, quas Vogabunt eum Vociferare fecistis , ut ad vestrum seu habebunt ultra Vogerios centum viplacitum venisset, etc. Eadem habentur ginti. Vide mox Vogherii. 1 VOGATIUM, Praestatio ab iis qui suverba in alio Placito ibidem pag. 155. per fluvium navigant exsolvenda ; VoIta apud Codinum de Orig. CP.: a guer, navigare, Galli dicimus. Bulla T VOCIFERARIUS. Vide Vocipararius. Leonis IX. PP. apud Mabill. torn. 4. VOCIFERATIO, Idem quod Huesium, Annal. Bened. pag. 735. col. 2 : Telonea quod vide. Leges Henrici I. Regis Angl. quse ad portum Vetraria sunt super flucap. 12 : Qui furem plegiatum dimiserit, vios Taunaco et Itta, et portum qui diciqui ei obviaverit, et gratis sine Vocifera- tur Sellis, et Vogatium super fiuvium Ligerim ipsi adhuc viventi sancto Remaclo tione dimiserit, etc. VOCIMISSARIUS, Prseco, in Glossema- tradidit. ^VOGATUS, pro Vocatus, in Judicio tibus MSS. ad Prudentium, in cod. 561. Bibl. S. Germani Paris, qui vocem emit- ann. 821. inter Probat. torn. 1. novae tit. [ Vide Vocemissarius. Mains in Hist. Occitan. col. 56. ]VOGELEN. Charta ann. 1283. apud Glossar. novo : Comment. MS. ad Mart. Cap. lib. 1 : Prascones dicuntur Vocimis- Mirseum torn. 1. pag. 319. col. 2: Item sarii, qui adventum judicum prasnun- recognoscimus venationem, piscationem tiant. Item Schol. MS. ad Juven. Sat. 1. et aucupium seu avium captionem, Teuvers. 44 : Quos in schola Vocimissarios di- tonics Vogelen, ubique supra bona sua cunt. Cum iliac clamaverint omnium esse suas. multitude collaudat. Item sat. 7. vers. VOGHERII, Nautae, [remiges, Gall. Vo44. Magnas comitum voces, gloss. MS. gueurs. Bartholomaei Scribae Annal. GeVocimissarios.] nuens. ad ann. 1244. apud Murator. torn. VOCIPARARIUS, 9wva<rxr,T>ie, in Gloss. 6. col. 509 : Et continue paratse fuerunt Gr. Lat. ex emendatione Salmasii ; nam in Janua galese omnes, et electi in ipsis editus et MS. codex habent Vociferarius. supersalientes et Vogherii quicumque deEst autem Vocipararius, qui vocem pa- berent ascenders in eis.] Conventiones rat, seu magister formandae vocis, qui inter Michaelem Palaeologum Imp. et Graecis 9wvaax6?. Genuenses ann. 1261. a nobis editae : SSP" Haud necessaria videtur emen- Supersalientes uniuscujusque galese PP. datio : nam praeter Glossas Lat. Graec. 100... Panetarius uniuscujusque galese occurrit etiam in Ordinario S. Protadii Vogherii 108. uniuscujusque galess PP. Vesqnt. pag. 30. Collegerunt cantatur 88. etc. In Charta Gallica habetur Vostudiose, qua finita eligantur duo Vocife- gueors. rarii qui cantent versum. * Vaugueurs, in Lit. remiss, ann. 1373. 1 VOCISSIMUS, w<!>, in Gloss. Lat. Gr. ex Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 69 : LeVulcanius emendat, Vocis simius : Meur- quel suppliant fu retenu en nostre service sius vero, Foci* sonus. Gloss. Greec. pour la guerre de la mer, la ou il nous a

servi comme Vaugueur en I'une de noz galees, de laquelle Angelin Nige estoit patron. Vauchiere, eadem acceptione, vel pro Remus, apud Monstrel. vol. 3. fol. 59: r: Quatre-vingt galiotes de dixhuit a vingt Vauchieres. | VOGRANUM, Spicae non omnino trituratae, minpraque stramina quae ventilatione a tritico separantur, idem, ut videtur, quod Hauto alibi, vel Gaspaleum dicitur. Charta ann. 1163. ex Tabul. Majoris Monast.: Major noster S. Peregrini, Guillelmus Chabart dicebat se habere in grangia nostra apud S. Peregrinum areas scopationem, sedem moncelli segetum in grangia congregatarum , et Vogranum grangias cum tractu decimas. Vide Volgranum. 1 VOGREIUM, VOGGRIUM, Eodem intellectu. Chartul. S. Vincentii Genoman. fol. 10 : Proponebat... se debere habere de altari unum panem, tractum quoque decimas annonas, et quandam vineam et plateam domus de quibus erat contentio, et totum Vogreium et duas partes paleae. Ibidem : Similiter Simon habebit in palea tertiam, sacerdos aliam abbas tertiam. In Vocgrio nihil recipiet Simon. * Virgrain, eodem intellectu, in Lit. remiss, ann. 1401. ex Reg. 156. Chartoph. reg. ch. 267 : Ouquel son pre Pierre B.acine vit le filz d'un appelle Martin et le filz de feu Regnault, qui gardoient les bestes;... auxquelz il dist qu'ilz avoient fait mengier son Virgrain, et que encores venoient-ilz faire mengier ses pastures. I VOGTETUS, Advocatus, a Germ. Vogt. Vide Voietrecht. Chron. S. Michaelis Hildesh. apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. pag. 402 : Constituit pro Vogteto Borchardum Schraderum juniorem. 1 VOGTEUS, Eadem notione. Vide in Voietrecht. VOGTMAN, Cliens, qui se alicujus imperio, vel tutelae subjecit, Commendatus; vox Germanica, ex Vogt, Praefectus, Patronus, Advocatus, et mann, homo. Fridericus II. Imp. in privilegiis Ratisbonensis urbis anno 1230: Quicunque residens in civitate impetitus fuerit, quod sit Vogtman alicujus ; et ille civis existens collectas det nobis et Episcopo, tanquam alius civis, nulla postmodum Advocato servitia exhibebit per coactionem, etc. [Charta ejusd. Imper. ann. 1219. apud Tolner. inter Instr. Hist. Palat. pag. 68 : Item quicumque dominus aut creditor alicui Nuremburgensi accommodata reddere renuerit, mansionarius illius aut mercator, vel suus Vogtmann, erit pignus Norimbergensibus.] [** Advocatitius. Vide Haltaus. Glossar. German, voce Vogtmann, col. 1978.] } VOGUES dictse vulgo in provincia Viennensi festivitates oppidorum vel vicorum, quales sunt dedicationis ecclesia aut patroni, ad quas concursus fit ex vicinis parochiis, ut choreis et saltationibus indulgeant. Cone. Viennense ann. 1557. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 447: Et ut occurratur frequentibus delictis atque offendiculis, quas hactenus in celebritatibus festorum oppidorum et pagorum hujus provincial perpetrata sunt; inhibuit hoc concilium ne deinceps in hujusmodi celebritatibus festorum, quas vulgo Vogues vacant, choreas^ saltationes, joculationes, ludi et cetera ejus farinas ludicra fiant. * VOIAGIUM, Peregrinatio. Lit. remiss, ann. 1354. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 652 : Eidem Johanni pcenam corporalem hujusmodi in peregrinationem seu Voiagium Beatas Marias de Bolonia, quam seu quod... nudus pedes et sine ro-

374

VOI

VOL

VOL
in aliis Lit. ejusd. ann. ibid. ch. 226. Vollain ou petite serpe, in aliis ann. 1453. ex Reg. 182. ch. 75. Vollant, in aliis ann. 1476. ex Reg. 201. ch. 94. Denique Lit. ejusd. ann. in Reg. 204. ch. 29 : Une sarpe enmanchee, appellee in commun langaige Uolant, etc. Vide infra Vougetus. j 1. VOLARE, Per vim auferre, furari, Gall. Voler. Vide supra Involare. 2. VOLARE, dicitur de Nave velocius navigante, in Annal. Placent. ad ann. 1481. apud Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 967 : Naves dimissas quasi numero 75. violenter desuper Padum Volare facit. Faire Vouler le dragon, pro Vexillum explicare, in Lit. remiss, ann. 1383. ex Reg. 123. Chartoph. reg. ch. 235. 1 VOLARIUM, f. pro Violarium 2. Hortus. Charta ann. 1208. ex Tabul. S. Melanii : Johannes dictus le Channe civis Rhedonensis dedit prioratui S. Nicolai de Mont fort plateam suam cum Volariositam inter prioratum S. Nicolai de Montfort et furnum ejusdemprioratus.A.\ia.a.nn. 1257. ibid. : Clemens le Gallet cum assensu et voluntate Flegss uxoris suss dedit in excambio priori S. Nicolai de Montfort Volarium eorumdem dementis et Flegss silum in parochia S. Nicolai de Montfort, in dominio ejusdem prioris prope cimiterium S. Nicolai de Montfort, in clauso in quo vinea prioratus S. Nicolai sedet. t VOLERIUM, Eodem signiflcatu, in Charta ann. 1230. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 962 : Concessimus insuper eidem Volerium pone pressorium. Hinc emendanda Charta ann. 1231. ibid. col. 965 : Manerium de Brian cum Valeria juxta pressorium. Leg. Valeria. VOLATA.Monasticum Anglicanumtom. 2. pag. 139 : Et dimidiam hidam, quse fuit Gaufrid, cum prato, quod ad easdem terras pertinet, et unain croftam et Volatam, quam Hemmingus Presbyter solebat habere, et pannagium de propriis porcis suis, etc. [Vide Volarium.] * VOLATICHA, Farina subtilior, quae ab aeris motu jactatur. Stat. Vallis-Ser. cap. 59. ex Cod. reg. 4619. fol. 116. r : Conductores.... ipsorum molendinorum.... nan possint nee debeant tenere in ipsis molendinis.... assides, pannos, nee ali~ quas res pro capiendo Volaticham, nee farinam. T VOLATIGUS, pro Volatilis. Harpyx, virgines Volaticse. Gloss. Isidori. VOLATILE, Proprie pro eo avium genere, quae in cortibus rusticis nutriuntur. Volature, in Consuetudine Aquensi tit. 12. art. 9. Voiture, in Aurelianensi art. 162. Conventus Aquisgranensis anno 817. cap. 8. et Addit. 1. Capitul. cap. 8 : Ut Volatilia intus forisque, nisi pro infirmitate, nullo tempore comedant (Monachi.J Adde cap. 9. Joannes Italus in Vita S. Odonis Abbat. Cluniac. lib. 3 : Ibat autem circa pedes grex cornicum, quas nos Gallinas vocamus. Tune quasi furens quoddam bacillum arripuit, et, quam ei placuit, percussit, ac furibundo ore dixit: Hsec erit hodie mihi piscis. Caeteri siquidem, qui circumstabant, cum quodam rubore coeperunt ei dicere, fortassis licet tibi carnem comedere, pater ? At ille, Volatile, inquit, non est caro, Volatilia enim et pisces unam habent originem, etc. Adde Constantinum Africanum lib. 1. de Morbor. cognit. cap. 10. | VOLATILIATICUM, Praestatio ex volatilibus. Charta Ludovici VII. Reg. Franc, ann. 1173. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, novae edit. col. 327 : Donamus etiam tibi et tuis successoribus in ipso comitatu pulveraticum, pascuarium, pisca-

bis lingiis facere tenebitur. Vide supra species. Charta ann. 1280. apud Fez. Viagium 1. torn. 6. Anecd. part. 2. pag. 144. col. 2: * Voiage, pro Carrus vel Navis trans- Super quodam jure, quod nobis videbatur iens, a nostratibus usurpatum. Lit. canting ere ab antiquo, in villa Tetendorf, admort. ann. 1445. pro eccl. Vivar. in unde aliqualem mensuram avenae, quod Reg. 177. ch. 151: Item trois avediers de Voitfueter dicitur, habere debebamus. sel, que souloit prendre Guillaume de la Vide Fodrum. Roche sur chacun Voiage de sel passant ^VOITUARIUS, Vector, qui vecturas par la riviere du Rosne. Voiagier, pro facit. Voiturier. Charta ann. 1379. ex Messager, Nuntius, in Lit. remiss, ann. Chartul. 2i. Corb. fol. 351. v: Erant in 1415. ex Reg. 168. ch. 395 : Le suppliant saisina et usu... ducendi et duci faciendi gagne voulentiers sa vie a estre messagier averia sua per chemina per qua volebant et per Voituarios per quos volebant sine et Voiagier pour autrui. 1 VOIAVADA, in Litteris Andreas Reg. emenda solvenda pedagiario BappalmaHungar. ann. 1222. apud Cencium inter rum. Occurrit rursum infra. Voicturier Census Eccl. Rom. Voiauvada, in Charta par eaue, in Charta ann. 4476. ex CharBelae itidem Reg. Hungar. ann. 1233. tul. Latiniac. fol. 245. v. Vide Victerius. VOIVODA. Vide Vaivoda. ibid. Voiavoda, in alia ejusd. Reg. ibid. 1 VOLAGIUM. Vide Evolagium. Idem qui supra Vaivoda. Vide in hac i. VOLAGIUS, ex Gall. Voiage. [Appelvoce. .* VOICTURA, a Gallico Voiture , Vec- latio volagia, Practicis nostris Appel votura, vectio. Obituar. eccl. Lingpn. ex lage. Vide in Appellatio. Arrestum ann. Cod. reg. 5191. fol. 235. r: Duos bichetos 1301. ex Tabul. S. Johannis Laudun. : boni frumenti, quos tenetur reddere Lin- Super eo quod dictus abbas nitebatur gonis sine Voictura. Hinc Voicturon, contra ipsos uti appellationibus Volagiis.] vector, qui vecturas facit, in Lit. re- Petr. de Cuigneriis torn. 13. Biblioth. miss, ann. 1410. ex Reg. 164. Chartoph. Patrum pag. 79 : Item plures habitatores reg. ch. 223: Ces Voicturons el cliarre- terras dictorum prselatorum vacant se ad tiers... gastent tout a mener paissant leurs invicem ad Curiam offidalium, exquadam chevaulx. Voituron, in Statutis Maceriar. appellatione Volagia. MSS. Vide Voituarius. T 2. VOLAGIUS. Sanguis volagius, Vul* Voiture, alia notione, pro Glaya lu- nus leve, Gall. Blessure legere. Franchisoria scilicet, vulgo Billard, in Lit. re- siae urbis Lugdun. ann. 1320. apud Memiss, ann. 1357. ex Reg. 86. ch. 22: Gi- nestr. Hist. Lugdun. pag. 95. col. 2 : laut Norbelin... feri ledit tavernier d'une Pro sanguine Volagio tres solidi sex denarii fortium novorum, si fiat sanguis Voiture ou billart sur le bras, etc. | VOIERIA, a Gall. Voirie, Jurisdictiocum baculo, lapide, vel gladio absque museu justitia Viarii. Charta Philippi Pul- tilatione membrorum , sexaginta solidi chri ann. 1307. in Necrplog. Eccl. Paris.: fortium novorum. Ceteraque omnia dotmnia, justitiam altam Libert, villas de Priseyo ann. 1243. et bassam, et Voieriam ac omnia alia de- torn. 3. Ordinat. reg. Franc, pag. 596. vena, quse habet et habere debet ratione art. 2 : De triplici sanguine, triplex condictse domus. Vide in Viarius. suetudo invenitur ; quia de sanguine, qui * Voiere, in Stabilim. S. Ludov. cap. vocatur Volages, debentur tantum tres so90. torn. 1. Ordinat. reg. Franc, pag. lidi. Libert, villas Ayriaci ann. 1328. torn. 7. earumd. Ordinat. pag. 316. art. 58 : 180. VOIETRECHT, Rectum seu jus Advoca- Qui malicioseinjuriandi causa, alterisantiae, ex Germ. Voiet, vel Vogt, Advocatus, guinem fecerit sine gladio, excepto sanet Recht, jus, rectum. Charta Ottonis guine Volagio,. etc. Libert. Matiscon. Comitis Palat. et Ducis Bavariae ann. ann. 1346. in Reg. 77. Chartoph. reg. ch. 1235. in Metropoli Salisburgensi torn. 1. Ill: Qui fiert de pame, ou de poin, de ,pag. 164 : Statuentes, quod de prasdicta verge, ou de le gros baston, et sanz yssoit curia nihil propter jus, quod Voietrecht Volages, le fereour ne doit que trois solz. dicitur, secundum antiquam consuetudi- Vide supra Sanguis 2. nem a nobis vel a nostris successoribus ' Voiage, Praeteriens, advena, extraexigatur. Alia ann. 1224. ibidem pag. neus, in Lit. remiss, ann. 1377. ex Reg. 237: Advocatiam, quseKesten-Vogtei dicta. 112. ch. 37 : Trois compaignons Volages, [** Vide Haltaus. Glossar. German, col. et dont ladite Marguerite ne scet les noms, vinrent en ladite ville de Neuvis ou bail1979. voce Vogtrecht.] * VOIGTDING. Charta Herm. march. lag e de Troies, etc. Volant, eodem intelBrandeburg. ann. 1303. apud Ludewig. lectu, in Lit. ann. 1414. ex Reg. 167. ch. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 378 : Expedite 483 : Lequel Besson, qui estoit Breton et tamen, quemdam judiciarium vel judicii compaignon Volant, qui n'avoit femme, ne casum, qui Voigtding vel eheding nomi- enfans, neriens que son corps. Pro idiota, natur, ibidem habere volumus. Germ. Gall. Idiot, imbecille, legitur in aliis Lit. Voigt vel Vogt, Advocatus. Vide Voie- ann. 1386. ex Reg. 130. ch. 112 : Lequel trecht. [* Vide Haltaus. voce Vogtding, Huart est homme ancien et homme lunatique et insensible, et par pluseurs foiz COl. 1976.] 1VOILLAGIDM. Charta ann. 1123. apud comme Voiage et ydiot. *VOLANA, Gall. Volaine, Volant, VouLobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 245 : Quirmarhocus filius Ristanet donavit Deo lant, Falcis species, vulgo Serpe, idem et S. Nicolao dimidium portum de Cordi- quod supra Goia l.Lit. remiss, ann. 1441. mense et medietatem expletorum portus, in Reg. 176. Chartoph. reg. ch. 399: scilicet Voillagium, pedagium, pontona- Lays Bonneau ay ant ung baston ferre, gium. Leg. f. Moillagium, a Gall. Mouil- appelle Volant, frappa du bout du lage, Praestatio pro statione navis exsol- manche de .sondit Volant, etc. Volin, in venda : nisi a velum, Gall, voile, accer- aliis ann. 1397. ex Reg. 152. ch. 309. Aliae sas, et ea sit praestatio pro nave quse ann. 1451. in Reg. 185. ch. 265 : Icelluy Lays estoit embastonne d'un Voulant pour vela dat, pensitanda. * VOISDIUS, nostris Voisdie, Panni buissonner. Alias ann. 1452. in Reg. 181. species. Lit. remiss, ann. 1406. in Reg. ch. 128 : Jehan Brosse dist a la femme du 161. Chartoph. reg. ch. 127 : Deuxdraps, suppliant qu'elle venist faire ce qu'il faiun Voisdie et un burel; le Voisdie conte- soit, qui estoit esguiser une serpe appellee nant vint verges et le burel onze verges. Volaine. Guillaume Dalmas tenant en so, * VOITFUETER, Mensurae annonariae main ung Voulain, autrement dit goyart,

VOL
ticum tarn man's quam stagm et agues currentis, Volatiliaticum, in salinis, theloneis, etc. * Ita quoque legitur in Charta Carol! Calvi torn. 8. Collect. Histor. Franc, pag. 496. quse mox laudatur, pro Volitiaticum, editum inter Probat. torn. 1. Hist. Occit. col. 95. T VOLITIATICUM, Eodem significatu. Charta Caroli Calvi ann. 848. inter Probat, torn. 1. novae Hist. Occitan. col. 95. pro ead. Eccl. Agathensi : Piscaticum tarn maris quam aquas currentis, Volitiaticum salinaticum, etc. Sed leg. videtur Volatiliaticum. 1 VOLATILIS COLUMNA, f. Tortilis. Anastasius in Yitis PP. apud Murator. torn. 3. pag. 203. col. 2 : Simulque et columnas Volatiles tam in ingressu corporis dextra, etc. Vide Vitineus. * VOLATILIS NUMMUS, Levioris, quam par est, ponderis, adeo ut flatu agitetur. Charta Cunradi archiep. Magdeburg, ann. 1226. apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 318 : Quid mirum, si cuduntur infra civitatem denarii, extra muros minime sint dativi, pro eo quod librati in statera, stateram eras et hodie non teneant uniformem, imo de die in diem cudi soleant leviores, pro parvissima vi flaminis usquequaque Volatiles. 11. VOLATUS, Venatio cum accipitre, ut videtur. Charta ann. 1461. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1224:Infer prasdietum Regem, Ducem,etsuos fuerunt plurima colloquia super venationibus, Volatibus, et aliis amenitatibus suis per aliqua tempora. * Tempus, quo rusticulae gregatim accedunt, vesperam nempe, nostri designarunt per Volee d'assee. Lit. remiss, ann. 1454. in Reg. 191. Chartoph. reg. ch. 35: Entre Volee d'acee et jour couchie, etc. C'estoit devers le soir a Volee d'assee, in aliis ann. 1476. ex Eeg. 201. ch. 74. Volee, Trutinae libratio, in Lit. ann. 1376. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 194. art. 5 : Et n'aura de Volee du fort au feble (denier) que deux grains. Volee prseterea, pro Aile, Ala ; quo 'nomine appellatur Vectis transversarius carchesii, in Lit. remiss, ann. 1450. ex Reg. 184. ch. 46 : Le suppliant se appuya contre la Volee du windas estans sur le rivage d'icelluy kay. 1 2. VOLATUS, f. Locus in quo volatilia includuntur. Charta apud Madox Formulare Anglic, pag. 378 : Dederunt nobis et successoribus nostris dicti abbas et monachi unam partem bosci qui vocatur Crattel, sicut per certas divisas separatur per viam inter boscutn nostrum de Odybern et Volatum Ricardi le Hore. 1 3. VOLATUS APUM, Jus in apum examinibus : idem quod Abollagium. Vide in hac voce. Charta Caroli Comit.Flandr. ex Tabul. S. Bertini: Volatus apumtotius silvss de Grenni conceditur abbati. * 4. VOLATUS, VOLATA LIGNA, Kami ab arbore, ventorum vi aut alia ratione avulsi, nostris Volaiz. Charta Phil. Pule, ann. 1308. in Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 146 : Donamus liberum usagium ad omnia ligna, videlicet arescentia seu sicca, stantia et jacentia, necnon et viridia versata et Volata, jacentia seu caduca in boscis seu silvis, quse vocantur defensa. Alia Phil. V. ann. 1320. in Reg. 59. ch. 485 : Donamus usagium in foresta nostra, de Calvomonteto, in usagio dicto ad feminas, in nemore sicco, stante scilicet et jacente, viridique jacente ac dicto Volaiz et mortuo. Vide Cabulus. 1 VOLAX, Volucris, velox. Petrus Da-

VOL
miani lib. 3. Epist. 8 : Atque ut Volaces gressus acceleret, exoratur. * VOLEAT, pro Velit, in Capital. Caroli Calvi ann. 856. cap. 14: Et si aliquis fuerit de vobis, qui Voleat dicere, quia non credit senioris nostri fidem, etc. * VOLEMA, an a Volemo, poma quaevis significantur, Gall. Fruits ? Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 540 : Bernardus de Castronovo et nonnulli alii in studio Tholosano studentes ad ludum lignibolini sive chucarum luderunt pro vino et Volema. VOLEMUM, Gallica lingua, bonum et magnum dicitur, inquit Papias, ex Isidore lib. 17. Orig. cap. 6. Glossse Lat. Gr. : Volemi, xoXoxwrn'Ss?, &moi. [* Malum, loco magnum, habet Glossar. vetus ex Cod. reg. 7618.] [* Apud Sery. ad ^ln. lib. 3. vers. 238. bona et grandia pira.] * VOLEMUS, Raura. Versus :

VOL

375

Quod nullus in episcopali curia et salar ac'ipsarum attinentiis jus feudale, quod Volge vulgariter appellatur, debet vel potest habere. Vide supra Secta 10. 1VOLGERE, vox Ital. Vertere, Gall. Tourner. Acta S. Franciscaa torn. 2. Mart. pag. 131 : Vultum iste Archangelus a loquentibus in aliam partem Volgebat. * Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 79 : Varrochium hoc est utilissimum levandi omne magnum pondus cum duobus sudibus, et homines esse debent quatuor ad Volgendum varroahium, causa trahendi altius campanam. Hinc 1 VOLGOLUS, Instrumentum versatile. Statuta Mutin. rubr. 294. fol. 58 : Quod ad hauriendam aquam (de puteoj sit Volgolus habens catenam long am cum duabus situlis, una videlicet ab uno latere catenas, et altera ab altero capite dictas catenas. Et quod ad ipsum Volgolum sint aspas opporPlanta Volemus erit pira dans, verboque Volemus. tunas ad hauriendam aquam. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692. * VOLGONIUM, Instrumentum versa[** Vide Forcell. in Volema.] tile. Lib. MS. Mirac. S. Thomae Can1 VOLENTES, Qui non ex offleio, sed tuar. ad calcem ejus Vitas a Joan. Sarissponte et voluntarie seryiunt, Gall. Vo- ber. scripta : Posita est itaque juxta lontaires. Charta Ludovici Reg. Comit. lignum sarcinula pellium, lanae, lintei, Provinciae ann. 1409. ex Schedis Praes. togas cum ferramento, quod Volgonium de Mazaugues : Jus inquirendi, proce- vulgus appellat. Vide Volgolus. dendi, ac puniendi offlciales et servitores VOLGRANUM, [VOLGRENUM, ut supra noslros, qui Volentes dicuntur, et sunt Vogranum.] Tabularium S. Benigni ad honores, et nostrae Majestati et Curiss apud Perardum pag. 138 : Quietam clacontinuo actu non serviunt. Vide Vo- maverunt querelam, quam habebant adluntarii. versum nos de redecima decimas, et VolVOLENTIA, Voluntas. Felix in Vita S. grano, et conreio, et de domo, quam Guthlaci in prologo n. 1 : Sciat nos hoc habemus ibidem. Vetus Charta apud opusculum non tam Volentiae, quam obe- Beslium pag. 400 : Quidquid in hovreo et dientias gratia inccepisse. in area habebant, garbas, atque Volgre* VOLERIA, an Advena, extraneus ? num, etc. j VOLIPESjPernix, velox pedibus. LiutStat. Taurin. ann. 1360. cap. 81. ex Cod. reg. 4622. A : Item quod nulla Valeria vel prandi Hist. lib. 2. cap. 28. apud Muraalia persona ponat busasum, stercora in tor. torn. 2. pag. 438. col. 1: Rex nonnulla his similia dicere cceperat, quum Volipes via publica. Vide supra in Volagius 2. 1 VOLERIUM. Vide supra in Volarium. nuncius Hungaros in Meresburgo.... esse " VOLES, f. Hortus. Vide Volarium. nunciabat. Vita S. Gerardi saec. 5. BePlacit. ann. 920. inter Probat. torn. 1. ned. pag. 270 : Non distulit humillima Hist. Nem. pag. 19. col. 1: De ipsos cam- petitions per Volipedem legatum efflagipos unde Geosaldus interpellavit jam tare, quatenus ad sui prassentiam usque dicto Ansemiro presbytero ante domno Uc- dignaretur defatigare. berto episcopo, et de Voles minores usque VVOLITIATICUM. Vide Volatiliaticum. in ipsa langana, et ad ponte majore, ipsas JVOLITUS, pro Bolidus, vel Boletus, decimas, qui ibidem fuerunt de ipsa labo- Fungi genus, in Vita S. Pardulfi ex Cod. Lemovic. laudato a Mabill. saec. 3. ratione, etc. 1 VOLETUS, Velum minus. Inventar. Bened. part. 1. pag. 576. Locus est in Lemiga. Eccl. Noviom. ann. 1419 : Item unus Voletus serious ad rigas sericas diversoVOLLEHEN. Vide Fahnelen. * VOLONES, Milites yoluntarii, in Onorum colorum. Leg. f. Voiletus, a Gallico Voilet. mast. ad torn. 2. Maii, ubi error est in * Hinc nostris Volet et Voulet, Capitis numeris. Vide Voluntarii. * VOLONTATUS, pro Voluntarius. Stat. tegumentum. Matth. de Couciaco in Carolo VII. pag. 66j5 : Et estoit son chef (de MSS. eccl. Corisopit. : Omnis Volontata cette dame) pare de ses cheveux beaux et seminis emissio, mortale peccatum est, nisi blonds, ayant par-dessus une tocque, affu- per matrimonium licitum-excusetur. lee et couverte d'un Volet fort enrichy de * VOLSINA, Vestis pellitae species. pierreries. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. Chartul. S. Joan. Angeriac. fol. 176. v : 138. Chartoph. reg. ch. 254 : Le suppliant Habuerunt autem pro hac de charitate S. prinst un Voulet de soye. Aliae ann. Johannis triginta solidos et uxor illius 1482. in Reg. 206. ch. 920 : Le suppliant unam Volsinam de galebruno (cum) pelprint par ung bout le Voulet ou cuevre- libus suis. chief que icelle Michielle avoit sur sa teste. 1VOLSSORS. Statuta Massil. lib. 3. cap. Un quevrechief ou Volete, in aliis ann. 18 : Statuimus quod in lapidibus venden1403. ex Reg. 158. ch. 90. Volet etiam ap- dis in Massilia, et ejus territorio servetur pellarunt Jacul um q uoddam. Lit. remiss. hsec forma, scilicet quod Volssors habeant ann. 1476. in Reg. 195. ch. 1592 : Le sup- duos palmos, etc. Subesse mendum vipliant joua et tira d'un arc... une sayette detur. ou Volet. Alias ann. 1479. in Reg. 205. ch. VOLSURA. Vide Rufia. 11. VOLTA, Fornix. Vide Volutio. 453 : Le suppliant remonstra qu'il n'avoit point defleches pour tirer;mais settlement 1 2. VOLTA, Terra locum aliquem ciravoit ung petit Volet. cumcludens ; Vautar, circumagere , * VOLGE, Jus, quod domino capital! Vauto, ambitum, dicunt Provinciales. competit persequendi suos homines , Charta ann. 1110. in Chartul. Aptensi cum eo inconsulto ad alium dominum fol. 73: Damns la Volta dal molin en Vertransierunt. Charta ann. 1283. apud Lu- cennum ad Vineam plantandam, tali tein perpetuum tres partes hadewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 377 : nore ut

376

VOL

VOL

VOL
plices entrerent de nuit en la maison du bedel de I'estude de Tholouse, et prindrent en icelle un Volume et unes viez concordanses de Theologie. .[** Pars Corpor. Jur. Justin. Vide Savin. Hist. Jur. Rom. med. temp. torn. 3. | 191. 192.] Falcis speciem signiflcat haec eadem vox, nisi, quod puto, mendum sit pro FoZaine.Vide supra Volana. Lit. remiss, ann. 1466. in Reg. 202. ch. 82 : Le suppliant tenant en sa main ung goyart, autrement appeld Volume, etc. T VOLUMINOSUS, Glomerosus, convolutus. Sidonius Carm. 9. 76 : Angues corporibus Voluminosis alte squamea crura porrigentes, in vestigia fauce desinebant. * V O L U M P T U O S I T A S . [Luxuria : Quare invirilitas, pigrities, indocibilitas, oblivio, Volumptuositas et hujusmodi apparebunt. (B. M. Ms. Lat. 16089. f. 112".)] VOLUNTARII, Qui ultro militant, et castra sequuntur, nee Sacramento militari astricti sunt. Capitolinus in Marco : Instante adhuc pestilentia, et deorum cultum diligentissimerestituit; et servos quemadmodum bello Punico factum fuerat, ad militiam paravit, quos Voluntaries, exemplo Volonum appellavit. 0Xyi{iatapiwv ejusmodi meminit Georgius Pachymeres lib. 2. cap. 14. [Vide Volentes.] et Glossar. med. Graecit. col. 487.] 1. VOLUNTARIUS, Propensus, qui ultro in rem aliquam incumbit. Vita S. Isidori Episcopi Hispalensis n.20 : Si quern in lege Domini Voluntarium reperisset, nimia venerabatur dilectione, et inter suos secretaries amicabiliter annotabat. [Oharta ann. 1523. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 335: Ad ea Voluntarii sumus.] * Nostris alias Voulenteux, pro Benevolens. Lit. remiss, ann. 1464. in Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 466: Afin que icelle Giraude fust plus enclinee et Voulenteuse envers le suppliant, etc. 1 2. VOLUNTARIUS, Qui tributum voluntarie praestat. Vide Tallia. T 3. VOLUNTARIUS, Pertinax, obstinatus, nostris Volontaire, eadem notione. Chron. Jo. Whethamstedii pag. 329: Abbas, nuncium istud audiens, et fratres in suis dictis Voluntaries pocius quam racionabiles esse intelligens, etc. * Voulenteulx et voulentiz alias nostris, eadem signiflcatione. Lit. remiss, ann. 1375. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 48 : Lequel Mahieu qui estoit horns chaux et Voulentiz, etc. Alise ana. 1477. in Reg. 205. ch. 482 : Le suppliant estant en jeune aage et Voulenteulx, non cognoissant I'obeissance qu'il devoit a Tses pere et mere,etc. Voluntaire, Navis species, apud Rabelais, torn. 4. pag. mini 100. VOLUNTARIE, Libcnter, Gall. Volontiers, occurrit non semel in Capit. Caroli C. tit. 26. 28. 31. etc. VOLUNTARIUM, Voluntas, arbitrium. Pariag. inter reg. et abbatis. Elnon. in Ruthen. ann. 1313. ex Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 21 : Si dominus noster rex vel ejus senescallus ab hominibus dicti pariagii fidelitatis sacramentum exigeret ; quod dictum sacramentum quandocumque exigeretur seu prsestaretur, prsestare debeant abbatissas eodern modo seu ejus Vpluntario.Hinc Volontairement, Ad arbitrium suum, yulgo A sa volonte, a sa fantaisie, in Lit. remiss, ann. 1464. ex Reg. 199. ch. 403 : Que le suppliant avoit gouverne Volontairement et s'estoit enrichi des biens et revenus d'icelle ville (de Hesdin dont il etoit maire).

beant, et de omnibus arboribus in supraT VOLUCLUM. Vide Volucrum. dicta Volta plantatis quartam partem t VOLUCRARE, Subigere, in Gemma. canonicis reddant. Hinc Voltes nuncuVOLUCRES DENARII, yulgo Vlieghers, pantur loca quaedam aquis circumclusa. in Legibus Opstalbomicis Frisiae cap. Gharta S. Odilonis ann. 1025. saec. 6. Be- 21. Kiliano, Vliegher, est drachma, numned. part. 1. pag. 635 : Incepimus sedifi- mus 4. stuferorum, aquilae, sive angeli care ecclesiam in quodam proprii juris volantis efflgie donatus. VOLUCRITARE , Celeriter locum permonticulo, qui Volta vocatur, eo quod prseterfluentibus aquis Hylaris fluminis, transire instar volucris. Occurrit in Vita S. Samsonis Episc. Dolens. Vide locum partibus ex tribus concluditur, et, ut ita dicam, quasi sinuatim involvitur. Extant in Venalis. T VOLUCROSUS, Abundans volucribus, praeterea Volta de Ventadour, in pago Vivariensi; Volta Podemniaca, in pago in Carmine de Laudibus Lutetiae ad Valavio. Vide Valesium in Notit. Gail, calcem Consuetudinum Universit. Paris, per Robertum Goulet edit. ann. 1517. pag. 621. VOLUCRUM, Involucrum, quo peregre %. [Per portam Sancti Pauli exivit urbem, galeam in Volta S. Pauli cum dua- euntis sarcinae ac vestes conduntur, ac bus aliis galeis ibidem pro familia sua involvuntur, Gallis Male, portemantedu. paratis , ipsum expectantem. (Diar. Glossarium S. Bened.: Volucrum, siXrr Burchard. ed. Thuasne, 11,33, an. 1493.)] tia. Gregorius Turon. lib. 3. Hist. cap. T VOLTA., Margo putei, quia in orbem 15 : Unum etiam Volucrum cum vestimenest. Chron. Parmense ad ann. 1367. apud tis tollentes. Lib. 4. cap. 26 : Cumque hsec Murator. torn. 9. col. 866: Et in ipsa con- collectis rebus, factisque Volucris, a cosnotrata fuit Parma (flumen) sic magna, bio pararet egredi. Adde lib. 5. cap. 19. quod fuit desuper Voltas puleorum con- In oblivionis Volucrum delabi, in Vita B. Mariani Abb. Ratisp. n. 1. tratse, ita quod puteus implevit. 11. VOLVERE, Expellere, ejicere, GalT 3. VOLTA, Ornamenti genus, f. Circulus. Statuta Vercell. lib. 2. fol. 27. v: lice Chasser. Inquisitio ann. 1268. ex Appellatione jocalium intelligatur gar- Schedis Praes. de Mazaugues: Et custolanda una quse portatur omni die et diebant oves suas in dicto territorio alte Volta una et coatie quse portantur omni et basse sine prohibitione alicujus, et non vidit quod aliquis Volveret eos, nee ejicedie. * 4. VOLTA. Italis, idem quod Vicis. ret de dicto territorio. Infra : Et non Charta ann. 1199. apud Murator. torn. 4. inveniebant qui Volveret eos, nee diceret Antiq. Ital. med. eevi col. 709 : Qui con- eis: malefacitis quia hue venistis. Rurcorditer laudaverunt ut assazatores Fer- sum : Nullus Volvebat eum, nee pignorararise habeant pro assazatura salis pro bat eum. 1 VOL VERB SE, Vertere, Gall. Se tourunaquaque navi de sale, sive sit parva, sive sit magna, pro unaquaque Volta, se- ner. Acta S. Franciscae Rom. torn. 2. Mart. pag. 105: Quibus dictis Volvit se ptem imperiales, et non plus. * Volte vero, a Lat. vola, Alapam, Regina cceli ad beatam Franciscam. Vide vulgo Souflet, sonat, in Lit. remiss, ann. Volutus. 1 VOLVERE CAUSAM FINITAM , Earn 1392. ex Reg. 143. Chartoph. reg. ch. 96 : Arnault de la Forge malicieusement tou- renovare, in indice seu rotulo rursus cha de sa main sur la poitrine ledit bar- inscribere; Galli diceremus : Remettre bier, et lui donna une Volte. Voulte d'cefs, au role. Leges Rotharis [** Conclusio, pro Omelette, Ovorum intrita, in aliis post 390.] apud Murator. torn. 1. part. 2. Lit. ann. 1388. ex Beg. 132. ch. 314: Ainsi pag. 48. col. 2 : Et hoc addimus atque deque Jaquin Chifflot et I'exposant buvoient finimus, ut causse, quse finitse sunt, non ensemble, et que ledit Jaquin s'estoit levez Volvantur. Quss autem non sunt finitse,... de son escot pour aler faire une Voulte aut quse motse fuerint, per hoc Edictum incidantur et finiantur. d'cefs. etc. | VOLTARE, Concamerare. Vide in Vo- * 2. VOLVERE, Ambitu complecti,Gall. Avoir de tour. Pactum inter Reg. Franc, lutio. 1 VOLTICIUS Pons, Versatilis, Gall. et Venet. ann. 1268. in Reg. Cam. CornPont tournant. Petrus Azarius apud Mu- put. Paris, sign. Noster fol. 286. v: Item rator. torn. 16. cql. 435 : Et tune delibe- una storia de feno, quee Volvat pedes viij. rati pontem Volticium ipsius terrss depres- et medium et sit alta cum testis pedes v. et serunt e parte qua gens erat marchionis. medium. * 3. VOLVERE, Concamerare, Gall. Vide in Pons. VOLTO. Charta Italica ann. 1356. in Vouter. Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 96. r. col. 2 : Tola Turris(de RibeHist. Bononiensi lib. 1. pag. 25 : Juxta viam publicam,.... juxta Voltonem anti- mont) Volvenda, planchanda et solennda quaB portse civitatis, etc. Idem forte quod et quernelanda et escuanda, et turriculam, quse erat ante portam, oportet VolVolta 1. j VOLTURA, in Charta Cluniac. apud vere et desuper fdcere 1. estage, etc. Vide jEgidium Bry in Hist. Comit. Pertic. Voltare in Volutio. >(c VOLUGENA. [ Volugena, moe. lib. 2. pag. 72 : Volturam etiam molendini qui in ipso stagno situs est de annonis (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. suis concedo eis. Sed leg. videtur Mol- XV. s.)J * VOLUGRANUM, Purgamentum frutura. Vide in Malta 2. Voltura, pro Formenti post ventilationem. Charta ann. nix, vide in Volutio. 1194. inter. Instr. torn. 12. Gall. Christ, VOLTURIUM, yuV, in Gloss. MSS. Sangermanensi, Vultur, nostris etiam Vo- col. 281 : idem quoque Stephanus (dedit) duas partes decimee apud Aurigniacum, tour, seu Vaulour. et custodiam et tractutn grangiee et balVOLUBILIS. Vide Monubilis. * VOLUBILIS, Involutus, implicatus, tum (leg. balcum) et Volugranum et Gall. Embarrasse. Charta Joan. dom. vaspale et paleas et stramen. Vide VograCastrivil. ann. 1279. in Chartul. Cluniac. num. T VOLUMEN, Tholus. Vide in Volutio. ch.307 : Nos praedictus Johannes dominus * Nostri Volume, a Latino Volumen, Castrivilani et Luziaci ad evitandum juris et consuetudinis Volubills laqueos et vulgp Rouleau, appellarunt Chartam in advocatorum versutiam, etc. speciem rotulse convolutam. Lit. remiss, * VOLUBRUM, Velle, in Glossar. Lat. ann. 1380. in Reg. 117. Chartoph. reg. Gall, ex Cod. reg. 7692. ch. 172 : L'exposant et aucuns ses com-

VOL
* 4. VOLUNTARIDS, Qui quovis modo jus habet in rem ex voluntate possessoris,practicis nostris Ayant cause.Charta Joan, comit. Arman. ann. 1357. in Reg. 159. Chartoph. reg. ch. 25 : Concedimus Guillelmo Rolande militi quod ipse et hxredes et successores $ui et Voluntarii, possint construere, habere et tenere molendina navalia et alia quaecumque in fluminibus Garonas et Tarni. Vide Voluntarius, 1.2. 3. in Voluntarii. * 5. VOLUNTARIUS, Strenuus, animosus, Gall. Qui a de la volonte, courageux, brave, alias Volontarieux. Hist, belli Forojul. apud Murator. torn. 3. Antiq. Ital. med. sevi col. 1198: Nostri vero animum Voluntarium habentes, -non attendentes ad eorum requisitionem, putabant eos illo die superasse. 1Mb. col. 1203 : -Si quid de nostro volueritis, et canting at vos ad nos venire, nos paratos vos velle recipere videbitis , non pavidos, sed Voluntarios. Froissart. vol. 2. cap. 133 : Quand I'evesque de Norduich, qui estoit jeune et Volontarieux, et qui se desiroit armer. 1 1. VOLUNTAS, Tributum spontaneum. Vide supra Tallia. 1 VOLUNTAS, Id quod cuique rei convenit. Statuta S. Claudii ann. 1448. pag. 81: Ministrare debet idem pitianciarius salsas croceas vel virides secundum naturam et Voluntatem carnium. * 2. VOLUNTAS. ESSE SU.E VOLUNTATIS, Ad arbitrium suum agere. Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 561: Ipsa Perrota, quae erat fortis conditionis et status et alias erat mulier suss Voluntatis, etc. Vide supra Voluntarium. ** VOLUNTATIM, dictum eat ex voluntate, Virgil. Gramm. pag. 73. * VOLUNTATIO, f. pro Volutatio, Districtus, qui certis limitibus circumscribitur; Tournee, non multum dissimili notione dicimus. Libert. Montisfalc. in comitatu Bigor. ann. 1369. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 52. art. 4 : Quod ex mine imperpetuum consules dicti loci sint assistentes bajulo ipsius loci, in omnibus et singulis causis criminalibus in eodem loco et infra Voluntationes prsescriptas, pendentibus et emergentibus quoquo modo. ** VOLUNTATIVUS, Volens, non coactus, non invitus. Berthold. Annal. ad ann. 1077. apud Pertz. Scriptor. torn. 5. pag. 303: Quicquid enim illi oneris per obedientiam imponebant, sine mora deo subdita Voluntativa satis supportabat. Vide Fohwfariwal. Verborum forma desiderativa dicitur voluntativa apud Virgil. Grammat. pag. 48 : Nam cum dicis Victoria, nescio quomodo ad meditationem pertineat ergo non meditativam, licet id consuetudo nobis invexerit, sed promissivam ac Voluntativam dicere debemus. 1 VOLVOLDS, Instrumentum piscatorium, retis genus, idem quod Vertebolum et Vervilium supra. Vide in his vocibus. Charta Thossiacensis ann. 1404 : Tenet quasdam rivas et aquas piscatorias seu pos Volvolorum ad capiendum pisces. Alia ejusdem anni: Guillelmus Regis tenet tria foramina seu pertuis ad ponendum Volvous existentia in dicto prato. T VOLUPTARE, Voluptatem afferre, voluptate donare. Brito Armor, lib. 11 :
nunc raixta peremptis Viva coacervans, aliena tabe Voluptat.

VOL

VOL

377

VOLUPTIFICUS. Apuleius lib. 2. Florid. : Jovis (stella) benifica, Veneris Voluptiflca. [Id est, voluptatem parit.]
VIII

| VOLUPTUOSE, Delicate, Voluptueuse-perior Voltarum sublimitas, apud Sugement. Rolandin. Patav. in Chron. Tarvi- rium lib. de Administr. sua cap. 28. sino, apud Murator. torn. 8. col. 310 : Adde cap. 31. Durandus lib. 1. Ratio cap. Minabuntur quidam Voluptuose viventes 1. n. 19. Exedra est absida, sive Volta. civitatem Vicentiam insultare. [Charta Philippi Reg. Franc, ann. 1206. 1 VOLUPTUOSITAS, Voluptas. Johan. ex Tabul. Montis Mart.: De qua Volta de Cardalhaco Serm. in Circumcisione reddebat singulis annis unum bisantium. Domini : Tanquam bestiales ratione non Tabular. B. M. de Bono-nuntio Aurel.: utentes et Voluptuositati servientes, etc. Ut tamen dictam capellam.... de copertu* Unde nostris Voluptuoaite, pro Vo- ris, Voltis, muris, et aliis refectionibus lupte. Lit. remiss, ann. 1474. in Reg. 195. habeatis sustinere.] Liber niger Ecclesiae Chartoph. reg. ch. 1289 : Lequel suppliant Dublinensis apud Jacobum Waraeum in pour la (fille) attraire d Voluptuosite, ..... Antiquit. Hibernicis : Dedit S. Trinitati et Donato primo Episcopo Dublinensi lola toucha en plusieurs manieres. * VOLUTABRUM, Cylindrus, instru- cum ad sedificandam Ecdesiam S. Trinitatis, ubi fornices siye Voltes sunt funmentum quo adsequatur. Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692 : Volutabrum, Po- datas, etc. Thomas Fiche Canonicus Eclicher. Vide Volutarium, clesiae Cathedralis S. Trinitatis DubliVOLUTARE, Vasis species. Apitius lib. nensis de Fundat. ejusdem Ecclesise : 2. cap. 3 : Ubi jam commiscueris, uvam QuapropterS. Patricius celebravit Missam passam, carenum, vel possum desuper in uno fornice sive Volta, qui in hodierconfractum, asperges, atque in Volutari nurn diem appellatur fornix, sive Volta inferes. Lib. 5. cap. 2 : Quum bene fer- S. Patricii. Le Roman d'Abladane MS. : buerint , obligabis , addes in Volutari Et dit que li Messagiers y entreroit par oleum cum viridi lenticula. Adde lib. 6. Vaultes, qui estoient faites dessous terre cap. 2. et lib. 8. cap. 7. ubi Humelber- de long temps, et par dessous ces Voltes gius legendum putat boletari, quod est cil d'Abladane pouvoient moult bien sevas boletis serviens ; unde illud Martia- courir, etc. Vide Petrum Mariam Campum in Histor. Eccl. Placent. lib. 14. lis lib. 14. Epigr. 101 : pag. 17. [Occurrit prseterea apud MarCum mihi boleti dederint tarn nobile nomen, ten, torn. 3. Anecd. col. 1630. 1934. BolPrototomis, pudet lieu, servio coliculis. landistas torn. 6. Maii pag. 49. Murator. 1 VOLUTARIUM, xy^tvSpoc. Gloss. Lat. torn. 6. col. 410. torn. 8. col. 1148. torn. Graec. in MSS. Volutabrum. 9. col. 803. torn. 12. col. 508. 1011. 1147. t VOLUTATICUM, Vectigal seu tribu- torn. 15. col. 499. in Statutis Astens. fol. tum quod pro damno, quod in viis pu- 1. v. etc.] Vide Vosta, suo loco. blicis currus volvendo facere solent, ex* Hinc Volu, pro Voute, concamerasolvitur domino prsedii. Charta Pipini tus. Le Roman d'Alexandre MS. part. 1: Reg. ann. 759. apud Felibian. Histor. Lez un arbre fueillu, Sandion. inter Probat. pag. 28 : RetineLa se tret Alexandra desous une arc Volu. bat teloneo infra Parisiis ex navibus et pontis Volutaticos ac rotaticos, etc. Vide Ibid, de scuto in fornicis speciem voluto : Vultaticum. VOLUTIO, Fornix, concameratio, Gall. II lor trenche les elmes et les escus Voulis. Voute, quod sur'sum in fornicis speciem volvatur. Papias : Concameratio, fornix, 1 VOLTA, pro Cella vinaria et carcetransvolutio. Vita S. Eligii lib. 2. cap. re, quod in voltas seu fornicis speciem 45: Visum est Episcopo, ...... ut sedificata exstrui solent. Quaedam cava seu Volta ultra altare Voluiione, illic ei demum con- lapidea, apud Fantonum Hist. Avedig nam facerent translationem. Vita S. nion. pag. 164. [* Voulte, in Chartul. Desiderii Episcopi Cadurcensis cap. 11 : Corb. sign. Caesar fol. 11. v : Nulz taverSepulturam quoque sibi in eodem monas- niers ne portent ne facent porter reinterio sub dextri lateris Volutione prsepa- plage de Voulte a autre, ne de cellier a rari jussit. Cap. 17 : Qui monasterii septa, autre.] Volte, career, au Roman de Parpraerogativa quadam dignitate in ..... do- tonopex MS.: morum amplit udine, et basilicarum admiEt viennent a la Volte oscure, randa altitudine , ac Volutionum amOn li frans horn se demesure. bienda pulchritudine, pene studio ac singulari fabrica sustulerit. Gregorius Tu- Infra : ron. lib. 1. de Mirac. S. Martini cap. 38 : Sovent revont a la geole Crypta super eos miro opere fabricata En quoi Partonopex s'afole. est, quse in arcuum modo Transvoluta firmissima stabilitate subsistit. Idem lib. j VOLTURA, Idem quod Volta, fornix. 10. Hist. cap. 31 : Ante altare basilicse Hist. Monast. S. Laurentii Leod. apud fundamenta jecit, erectamque absidem Marten, iom. 4. Ampliss. Collect, col. uno opere constituit et Transvolvit. Ea 1139: Reconciliatus itaque abbati fecit vero transvoluta disruptoque pariete ar- pingi apostolos Petrum et Paulum et circa cum aedificat. Ermentarius Monach. in Volturam. Vita S. Philib;erti Abbat. cap. 28 : Locus VOLUMEN , Tholus. Vetas Interpres sepulturae mirifice est Transvolutus, tri- Palladii Lausiacor. cap. 22 : Trium sibi bus perinde absidis circumcirca adjectis. Voluminum cellulas fecit. Ubi Palladius Chrpnicon Abbatiae S. Trudonis lib. 6. cap. 43. Tpstc 66Xou?. initio : Similiter et cryptam, quam VoluVOTA, Eadem notione. Charta ann. tam tantum invenit, c&teris omnibus, quee 1246. apud Columbum in Episcopis Sisdeerant, consummavit. Gloss. ^Elfrici : taric. lib. 3. num. 21 : Nee non casalia... Volubilis, s i n v e a l t , i. rotundus. Gr. item Votam S. Joannis contiguam Beato Lat. : EuxyXtffTov, Volubile. Nab? etXriiia- Thyrso cum pertinentiis omnibus. [ComTtxoc, Constantino Porph. de Administr. ut. ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. Imper. Vide Salmasium ad Solinum e Usu feud. pag. ecu. col. 1: De Vota pag. 1219. sub Castelleto, xxx. sol. Charta ann. TKANSVOLUTIO. Vita S. Saturnini 1251. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Mart. : Transvolutionem desuper tumu- Bened. Pictav. pag. 873 : Cum frater lum multo latere diligenter extruxit, etc. Johannes de Villa-Dei sacrista ecclesias Vide Concameratio. noslras acquisivisset et de proprio suo VOLTA, Fornix, Italis etiam Volta. Su- condidisset domum cum Vota,... tradidit

378

VOM

VOM

VOR
rigore procedit sententia, quae non dicam decernit, sed sustinet Pedali examine crimen capitale purgari. Vide Ferrum candens. 1 2. VOMERES, Machines jaculatoriae. Gesta Tancredi apud Marten, torn. 3. Anecdot. col.176 : Missilia jacula eminus, cominus Vomeres marmora demittunt. 1 VOMERULDS, Ferrum lanceae obtusum. Vide supra Soket. VOMITARIA, Macrobius Saturn, lib. 6. cap. 4 : Vigilius, Mane salutantum totis vomit aedibus undam. Pulchre, Vomit undam, et antique ; nam Ennius ; et Tiberis flumen vomit in mare salsum. Unde et tune Vomitaria in spectaculis dicimus, unde homines glomeratim ingredientes, in sedilia se fundunt. 3M* Hinc Vomitaria vel Vomitoria nuncupantur atria Ecclesiarum ritu Gothico exstructarum, ut observat le Blanc in Tract, architect, pag. 29. edit. 1733. 1VOMITINA, Jfjie-roc, in Gloss. Lat. Grasc. VOMITUS SANCTITATIS. Vet. Poenitentialis apud Morinum pag. 35 : Qui vero inebriantur, contra prasceptum Domini, si Vomitum sanctitatis habent, hoc est, Ebriositas, quando sensum mentis immutat, et lingua balbutit, et oculi turbantur, etc. [** Legendum videtur Votum sanctitatis. Vide Theodor. Poanitent. apud Thorp. Leg. Anglos, pag. 291. not. 3.J * VONT-E-VONT, Voces vernaculae adhibitae ubi de inquisitione juridica sermo est. Charta ann. 1334. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 9 : Cum curia regia man" dasset et comisisset discretis viris.... secundum dictarum partium articulos, sibi ab eisdem partibus tradendos, Vont-e-vont inquirerent cum diligentia vent at em, etc. Id est forte, hue et illuc eundo. Vide supra Pertalcare. 1 VORA', Liturg. Gallicana Mabill. pag. 264 : Ut a delictis jejunantes absolvas, quos incontinentia Vorarum in pravitatis transgressions immersit. Gulam significare videtur. 1 VORACES, pro Vortices. Vide Venari. * VORAGIRE, Vorare, deglutlre, Devorar, Prov. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. IVORAGO. Inventar. Eccl. Aniciensis ann. 1444 : Item duo tasselli argenti pro cappis ponderis xil. unciarum et dimidiae, quorum unus est quadratus ad modum Voraginis, cum uno emaudo quadrato, etc. 1 VORANGIA, Vastitas. Epist. Caroli VIII. Reg. Fr. ann. 1494. apud Marten. Itiner. litter, pag. 381: Revolventes innumerabilia damna et incommoda, caedes et Vorangias, ac nobilium civitatum et fidelium populorum desolationes et devastationes, etc. VORANTA, Modus agri. Charta Anglica laudata a Spelmanno : Retinuit ad opus suum de eadem terra in villa de Heiden unam Vorantam terras, scilicet dimidiamvirgatam, quasfuit Gwarini 'Palmar, et dimid. virgatam de dominico ejusdem terrae. Sed legendum virgatam, quod sequentia evincunt. VORATRINA, Popina, ubi carnes vorantur. Tertull. Apologet. cap. 39 : Non epulis, nee potaculis, necingratis Voratrinis dispensatur. * VORENON, Ruthenensibus Vaginas species. Lit. remiss, ann. 1464. in Reg. 199. Chartoph. reg. ch. 534 : Quern penardum in manica sua sine vagina, vocata Vorenon, detulerat. * VORGHIERINGHE. Vide supra Vertheeringhe. VORLETA, vulgo Vorlete, Pistillunu

Benedicts mulieri,... excepta tamen Vota et interiori particula ejusdem domus quse per parietem dividitur, quam etiam Votam et particulam dictas domus sacrista Nobiliacensis in perpetuum possidebit. Tabul. Sangerman. ann. 1267 : Juxta domum dicti Guillelmi de marcantiis et Votam elemosinarii nostri.] 1 VOUTA, Fornix. Comput. ann. 1270. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 412: Item sunt in Vouta XL. ciphi albi sine pedibus. Charta ann. 1370. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Solvimus magistro Johanni Joglari lapicidee mayi&tro operis turrium portalis Laureti pro Voutis et amplethiis secundse turris dicti portalis faciendis, etc. Chron. Beccensis Monast. MS. : Fecit prasdictus dominus Gaufridus Voutam continuari et antiques conjungi. Statuta Grandimont. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1237 : Voutae quidem ecclesiarum sint tantum planes, et simplititati nostras religipnis congruas. La Vie de Jesus Christ MS.:

2. cap. 3. et in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 89. Capitula Theodori Cantuar. cap. 36. et Concilium Moguntinum sub Rhabano cap. 24 : Qui Presbyterum occidit, si liber est, cum 12. juret ; si autem servus, per 12. Vomeres ferventes se expurget. Annales Franc. Metenses et Regino ann. 887: Idque se approbare Dei omnipotentis judicio, si marito placeret, aut singulari certamine, aut ignitorum Vomerum examine fiducialiter affirmat. Vita S. Cunigundis Imperatric. n. 2: Sed quia crudelis est, qui famam suam negligit, expurgationis gratia, ad Vomeres candentes Mud sibi judicium elegit, quod propter duritiam hominum institutum esse cognoscitur. Infra : Hoc dicto, stupentibus et flentibus universis , qui aderant, Vomeres candentes nudo vestigio calcavit, et sine adustionis molestia secura pertransiit. Similia habentur in Vita S. Henrici Imper. cap. 21. Helmodus lib. 1. cap. 24. et ex eo Anonymus in Chron. Sclavic. cap. 25: Et vetavit Comes, ne Sclavi de castero jurarent in arboribus, Jouste le mur en est venus fontibus, et lapidibus ; sed offerrent crimiSous le Vaute d'un arc wlo, etc. nibus pulsatos Sacerdoti, ferro ac Vomeribus examinandos. Albertus Abbas StaLe Roman de Robert le Diable MS.: densis ann. 1192. et ex eo Cromerus in D'aUs le chien Rober se couche, Metrqpoli lib. 7. cap. 14: Interfectores Qui de 14s une Vaute eut couche. examinati judicio duodecim Vomerum, T VOSTA, Eadem significatione, Gal- rotas supplicio sunt affecti. Annal. Winlice Arcade. Charta Petri Senpn. Ar- ton. Eccl. : Fosmina ilia infamis pro se chiep.ann.l213.exChartul.Maurigniac.: ipsa 4. pro Episcopo 5. scilicet 9. continuos Habebit capicerius altare competens intra passus super 9. ignitos Vomeres facial ambitum magni chori ecclesias ubi cele- nudatis pedibus; si titubaverit, si singubrabit, donee navis ecclesias de una Vosta los Vomeres plena pede non presserit, si quantulumcunque laesa fuerit, sententia excreverit. 1 VOLT ARE, Concamerare, Gall. Vou- proferatur in mcechum et fornicariam, etc. ter. Chron. breve S. Dion, apud Acher. Ignitorum Vomerum examen, apud Retorn. 2. Spicil. pag. 813. et Felibian. ginonem ann. 887. Per ignitos Vomeres Hist. Sandion. inter Instr. pag. 205: incedere, in Actis Synodi Remensis in Turris ubi sunt cymbala a parte vestiarii causa Arnulphi. Adde Gobelinum Pernon erat perfecta, nee Voltatus erat cho- sonam in Cosmodromio aetate 6. cap. 52. rus. Hist, fundat. Caelestin. Suession. Saxo Grammaticus lib. 13. de Haraldo : apud Marten, torn. 6. Ampl. Collect, col. Qui cum se magno Hibernias populatore 608 : Deinde sacristiam, capitulum et col- procreatunt astrueret, afftrmationi sues lationem contiguas de lapide Voltatas fidem divini examinis argumento prasstare supra, etc. jussus, super candentes laminas nudatis *VOLUTUM, perperam pro Velutum, pedibus (nam id ob eo experimentum Gall. Velours, in Comput. ann. 1508. ex poscebatur) incessit, hisque nulla ex parte corruptioribus, cpmplures Norwagensium Tabul. S. Petri Insul. Vide in Villosa. 1 VOLUTUS, Subversus. Mirac. S. Wa- liquido incolumitatis miraculo ad assertionis suae credulitatem perduxit. [Theolarici torn. 1. Aprilis pag. 28 : doricus Hist. Norwag. Reg. cap. 34 : A fundo templum qui daemonis arte Volutum Sywardus.... jussit eum calcare novem Incipiens struxit. ignitos Vomeres contra ecclesiasticam * VOLVUS est Pellis oculi, in Glossar. censuram: sed, ut creditur, divinitus adjutus inustus apparuit.] Andreas SuenoLat. Gall, ex Cod. reg. 7692. : * VOMER ANSEBINUS, pro Calamus. nis Archiepisc. Lundensis lib. 5. Legum Vita S. Idse torn. 2. Sept. pag. 267. col. Scanicarum cap. 15: Sin autem prioris 1 : Omnia autem velle disserere, quas eo ferri candentis judicio convincatur exusloci beatas Ydas opitulamine patrata au- tus, in principali causa succubuisse paridivimus, non nostras opis est,... autanse- ter censedtur. At si reus obtinuerit, utrobique permittatur hasres adhuc octo virbs rino Vomere apte exarare, etc. * VOMERE, Gomir. Vomitus, Gomisse- eodem or dine singulos singulis vicibus actnent, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. cusare. Postremo si nullus eorum convic7692. Vox Picardis etiamnunc in usu. tus fuerit, decimum eodem ordine accuHaud scio vero quid significet Etrevomi, satum, hoc modo ad calcandum Vomeres ubi de vulnere capiti, cum incisura in- ardenles compellat, ut jure cum viris 12. flicto, agitur. Lit. remiss, ann. 1347. in quod nee lucri nee odii causa ei homicidii Reg. 77. Chartoph. reg. ch. 172 : Gillet reatum imponant. Alibi ait, triplex esse Hideuz feru la femme d'icellui Tristan ferri judicium usu receptum, unum, d'un baston d la tests, si et en telle ma- quod in duodecim ignitis Vomeribus calcandis consistit, etc. Ut porro vomeres niere, qu'elle en fu Vomie et quarrelee. 1. VOMERES IGNITI, Purgationis per ejusmodi benedicerentur, vide apud ferrum candens species, quos qui inno- Hugonem Mathoudum in Observat. ad centiam suam jubebantur adstruere, Robertum Pullum pag. 375. [* Vide calcare nudis pedibus tenebantur. Ad Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 914.] PEDALE EXAMEN praeterea appellatur novem Vomeres ignitos judicio Dei examinare, in Capitul. ad Legem Salicam ejusmodi purgatio in laudatis Annalicap. 5. in Lege Angliorum et Werin. tit. bus Wintoniensis Ecclesiae, quod vome14. in Capit. 2. ann. 803. cap. 5. in Lege res ignitos pleno pede premere deberet, Longob. lib. 1. tit. 10. | 3. [* Carol. qui ejusmodi judicio exponebatur : JVbM. 105.] in Capitul. Caroli M. lib. 4. Append. veritis, quod plus de indulgentia quam de

VOT
Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 112. Chartoph. reg. ch. 179 : Laquelle Jaquemette (demeurant en Viennois) print une grant Vprlete, appellee en France pesta.il ou pillette, de laquelle elle bati ladite marastre. fr-VORS, Virgil. Grammat. pag. 77: Versus autem a quibusdam in nomine non recipitur principals, sed in participio; ibi autem vorsum scribunt, quia Vors ipsa pagina dicitur, Luca.no dicente: Vortibus egebant multis. 1 VORSEIS, Viminalia. Oharta Tossiac. ann. 1404 : Tenet pratum cum suis foraminibus vocatis de la Gotta, et les Vorseis, et les triones ipsius prati existen~ tibus circum circa. * VORST, VORSTERE. Charta ann. 1103. apud Fez. torn. 6. Anecdot. part. 1. col. 285 : Saltum autem, qui Vorst vulgo dicitur, cum omni usu, quern habet, venationibus, melle, pellibus, marconum et saltuaribus, qui Vorstere dicuntur. [** Vide supra Foresta, et Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 3. col. 698. voce Forst.] 1 VORSURA, Coatus, conventus. Charta ann. 1523. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 313: Quas fmarchasj nobis juxta sigillatas litteras multis annis debuit, in Vorsura atque conventu ad festum trium Regum Kile anno 23. adnumeraret. [** Vulgp Kieler Umschlag, Nundinae magnae Kilonii in Holsatia, quotannis die Epiphaniae. Frisch. Lex. Germ. Lat. pag. 191. col. 1. torn. 2.] IVORTACIUS, Cognomen Arnaldi cujusdam Bernardi I. Petragoric. Comitis filii ; quod lupum, ut vocant, antropophagum fortiter aggressus superaverat, sic appellatus. A Vortigo, Morbus cum omnia circumagi videntur: scotoma, scotodinia, cum caligine mulla oculi offunduntur, et caput gravatur cum ratione, apud Laurentium in Amalthea. Vide Beslium in Comit. Pictav. pag. 47. * VORTEX, Vise flexus, Gall. Tournant. Libert, villas Castri-pontis in Alvern. ann. 1318. ex Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 534: Inter Vorticem monacorum ex parte una, et Vorticem Guillelmi de Turiaco ex parte altera, usque ad quadruvium de la Rosilha. 1 VORTING. Gbron. Episcop. Merseburg. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 424: Item quod ipsi cives in perpetuum singulis annis et quater in anno, quando judicium sasculare, vulgariter Vorting, servari et celebrari con tig erit, otnnes claves turrium, valvarum et tnunitionum civitatis Merseburgensis episcopo et capitulo ibidem pro tempore existentibus , absque contradictione aliqua prsesentabunt. [** Vide Haltaus. voce Vordinq, col. 1989.] T VORWERG, VORWERKUS, Villa, praedium, Germ. Vorwercke. Vita S. Meinwerci torn. 1. Junii pag. 523: Ut.... de episcopatu unum Vorwerc cum XX. litis et xil. aratris ei concederetur. Charta fundat. Eccl. Raceburg. ann. 1158. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 237 : Ad hoc infra Albim sequentur Vorwercki, circulus scilicet Raceburg cum aliis comprovincialibus pertinentiis: unde cuilibet episcoporum libere decem Vorwerckos emancipavimus. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, rad. Fora, torn. 3. col. 597-1 1 VORZEHENT, PrimitiaB. Ad hsec decimas, vulgo Vorzehent, quas in nostris parochiis, videlicet in capella Holenburg dicti fratres ex pia Pontiftcum possident traditione, scripto prsssenti et episcopali banno communtmus, inlntroduct. Christoph. Mulleri ad Hist. Sand-Hippolit. torn. 1. Miscell. Duellii. pag. 371.

VOT

379

[** Vide Frisch. Lex. Germ. Lat. torn. par bourn domino praestare tenetur ad 2. pag. 467. col. 3. et Schmeller. Glossar. illius vinum conducendum. Vide in BoBavar. torn. 4. pag. 241.] vagium et Vinada 1. | VOS. Litterae Caroli VIII. Reg. Franc, t 2. VOTA, Fornix. Vide in Volutio. * Hinc pro Oratorium seu sacellum ann. 1483. inter Observat. Godefridi ad Vitam ejusd. Reg. pag. 385 : Sic signa- subterraneum, in Charta ann. 1319. ex tum supra plicam, Per Regem in suo Ghartul. S. Maglor. ch. 58: Si quis.... Consilio, in quo Vos, Dominus Desquerdes, suam elegerit sepulturam..... in Votis seu et plures alii erant. Par le Roi, en son crotis dictas ecclesiss (S. Bartholomei), etc. Conseil ou quel Vous esties, etc. in Sta- Unde etiam nostris Vote, pro Cella vinatuto Caroli V. Reg. Franc, ann. 1373. ria, in Lit. remiss, ann. 1410. ex Reg. torn. 5. Ordinat. pag. 653. Formula in 165. Chartoph. reg. ch. 40: Lesquelz cofLitteris Regiis usitata qua Cancellarius fres furent mis et avalez en une Vote ou denotatur. Huic simillima est ista, Ad celier dudit hostel. Haud scio an inde relationem vestram, quae passim occur- Voutet, pro Navicula vel area, ubi pisces rit in Litteris Regiis. Vide easdem Or- servantur. Lit. remiss, ann. 1402. in Reg. 157. ch. 188: Comme icellui Beaucorps dinat. torn. 5. pag. 581. 1 VOSAGUS, VOSGUS, Solitudo. Charta ait accoustume de pescher en ladite riviere de Loire et de y tenir poissons en Theodorici Calensis pro Monast. Morbac. apud Eccardum in Origin. Hab- un petit Voutet, etc. Vide supra Vosta 2. t VOTALIS, Votivus. Vita S. Bonae sburgo-Austr. col.113: Monasterium virorum in heremo vasta, quas Vosagus ap- torn. 7. Maii pag. 164 : Et sub obligations Votali promisit, etc. pellatur,-in pago Alsacinse.... conatus est | VOTANEUM, Votum temere factum. constituere. Testam. Folradi Abb. ann. 777. apud Felibian. inter Probat. Hist. Cone. Avenion. ann. 1326. can. 37: A Sandion. pag. 38 : Tertiam cellam infra quibus juramentis eos absolvimus ad cauvasta Vosgo aedificari, ubi sanctus Cocova- telam, ut pro Votaneo, seu temerario satus requiescit super fluvium Laima. cramento, a suis confessoribus posniten[** Mons Vogesus, Vosegus, Vosagus dic- tiam recipiant salutarem. 1 VOTARE, Vovere, spondere. Gloss. tus. Vide Forcellin.] T VOSARE dicitur a Vos, sicut Tuare a Lat. Gr. Voto, ^^oXoylw. p* Ekkehard. tu : unde quidam : IV. Gas. S. Gall. cap. 2. Pertz. pag. 93 : Filium uxor tua pariet, quern S. Gallo Unum Vosatnus falso ; vereque tuatnus. Votabis. Jornand. de Regn. Success, cap. Job. de Janua : unde Gloss. Lat. Gall. 89: Julianus apostata.... Christianorum post victoriam sanguinem diis suis Votavit.] Sangerm. Vosare, Vosoier. Vide Vobisare. VOTAREA. Anastasius in Constantino * VOSSURA, Cella vinaria, Gall. Cave. Gharta pro hospitali Pruvin. ann. 1373. PP. pag. 65: Philippicus hs&reticus in in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 562: Imperiali promotus est arce, cujus et saItem unites domus, Vossurss et platese ul- cram cum pravi dogmatis exaratione Contra pontem Caecorum situatas. Voulsure, stantinus suscepit, sed cum Apostolicse pro Voute, fornix, in Charta ann. 1386. Sedis consilio respuit. Hujusque rei causa ex Reg. 130. ch. 158 : Icellui pourra edif- zelo fidei accensus omnis coitus Romanae fier depuis I'escourtement des Voulsures Urbis imaginem, quam Grasci Votaream de I'arche en amont. Vide supra Volutio. vocant, sex continentem sanctas ac uni1 1. VOSTA. Statuta Eccl. Andegav. versales Synodos, in Ecclesia B. Petri ereann. 1423. apud Marten, torn. 4. Anecd. xerunt. Ad marg. scribitur Pancaream ; col. 525: Prohibemus sortilegia, sive invo- ut et apud Baronium, qui locum exscripcationes, divinationes seu Vosta facere, sit ann. 711. num. 11. [Muratorius torn. etc. Leg. Vota. Vide Caracter 2. et Vo- 3. pag. 153. monet alias legi, Botaream.] tum 1. Hane imaginem rursum erexisse Theo* 2. VOSTA, Fornix, concameratio, Gall. dosium, Philippici et Anastasii succesVoute. Epitaph. Gatiani de Moncellis sorem tradit idem Anastasius in Conepisc. Corisopit. qui obiit ann. 1415. stantino PP. pag. 67 : Protinus etiam, ut ingressus est memoratus Theodosius torn. 2. novae Hist. Brit. pag. xxvij : Regiam urbem, imaginem illam veneranOmnibus urbanus de Moncellis Gatianus... dam, in qua sanctas erant sex Synodi Ipse chori Vostas fieri fecit magis alias. depictae, et a Philippico nee dicendo fueHinc career concameratus, Voste, dicitur rat deposit a, in pristino erexit loco, ita in Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. 121. ut hujus fidei fervore omnis ab Ecclesia Chartoph. reg. ch. 149: Icellui de Be- cessaret quasstio. thune estant en une Voste es dittes pri1 VOTATIO, Donum ex voto. Mirac. B. sons, fist un treu ou plancher d'icelle Simonis de Lipnica torn. 4. Jul. pag. Voste, qui n'est que de piastre, etc. Vide 548: Pollicetur.... cor de argento nitido super sepulchrum ipsius.... Cor etenim Vosta 2. * Ejusdem originis videtur Gallicum dominas suss post Votationem missam reVaster, pro Tournoier, Circumvolvi, in creatur non modica ex parte. VOTIFICARE, Votum libare. Papias. aliis Lit. ann. 1446. ex Reg. 178. ch. 33 : Lesquelz compaignons alerent courir et [ Votificantibus, dona libantibus, in Gloss. Vaster deoant le suppliant et sa compai- Isid. Passio S. Mercurii apud Marten, gnie, pour les adviser et regarder quelz torn. 6. Ampl. Collect, col. 743 : Prasterea genzilzestoient. Vouster, Equumcircum- si cuicumque Deorum ad pugnam faventi agere, in Lit. remiss, ann. 1447. ex prssliaturi Votiftcabant,procul dubio vicReg. 179. ch. 84: Quant Wa.lera.nt de tores effecti fortuitu templa statuebant ex Chastillon fut monte sur ledit cheval, il voto, etc.} 1 VOTISSIMUM. Vide in Votivus. le vault faire Vouster, et en le Voustant la laisse ou sangle dudit cheval rompy, t VOTIVE, Optabiliter. Litterae ann. 1394. apud Acher. torn. 6. Spicil. pag. etc. Nune dicimus Faires des voltes. 1 VOSTDS, pro Bostus, mutato b in v. 10: Qui (Deus) vestras Reverentias san]Vide in hac voce. Oharta Rob. de Curti- cti Spiritus gratia in praemissis confirmet, niaco apud Thomas'ser. in Biturig. pag. et dirigat in longitudine dierum feliciter 427 : Homines dictas villas habebunt usa- et Votive. gium in Vast. 1 VOTIVE, Ex voto, sponte. Charta | 1. VOTA,. pro Boata, vel Bohada, Ser- 3. Rodulfi Reg. ex Tabul. Dolensi: ann. vitium quo vassallus seu tenens unum Dominus vero Froterius Episcopus earn

380

VOT

VOT
torum nuncupatio appellatur,interdictus praedictis Canonibus, quod Paganismum redoleret. * Nequaquam Votorum nomine hie dies festos Romanorum intelligendos esse, sed Tabellas votivas, quas Deo, Sanctisque suspendere in usu fuit, censet Muratorius in Anecd. part. 1. pag. 194. quod praesertim probat exNatali m. S. Paulini :

VOT

(Chartam) tang ens Votive firmavit. Votive, ex voto, in Gemma. 1 VOTIVTJM, Votum, optatum. Litterse Johannis Reg. Franc, ann. 1355. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 456 : Serenissimo principi Carolo, Dei gratia Romanorum Imperatori,... Johannes, eadem gratia Rex Franciae, incrementa, semper successum Votivorum. VOTIVUS, Voto consecratus. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Votivus, votist, astraint par veu.] Glossse Antiquae MSS. : Votivum, immolativum. Papias : Votissimum, quod jam dedicatum est voto. Votivum, quod promissum est votis. Lex Salica tit. 2. 114 : Si quiz majalem sacrivum, qui dicitur Votivus, furaverit, etc. Oratio super populum, in libro SacraDoentorum S. Gregorii M. : Praesta, qusssumus, Domine, ut semper nos B. Laurentii Isetificent Votiva Martyria, quse semper esse non desinunt admiranda. Ubi votiva, devota, Deo oblata et consecrata, interpretatur Menardus. Alias votivus, est voto expetitus, de qua voce multa commentatur Jacobus Gothofredus in Notis ad leg. 1. Cod. Th. de Feriis. (2, 8.) * VOTIVUS, Voti religione obstrictus. Ekkeh. IV. Gas. S. Galli cap. 10. Pertz. pag. 127 : Ego enim nuperrime Votivus guidem locum ilium adiveram, etc. 1 VOTIVI HOMINES, in Codice censuali Irminonis Abb. Sangerm. fol. 18. v. ii appellati videntur, qui in servitium alicujus sancti voto adscript! erant. [**Guerardo lidem qui Oblati.] 1 VOTODIO. Charta ann. 632. apud Mabill. Diplom. lib. 6. ch. 4 : Deinde per ipso fluvio usque rid quss'est Salmagnaria, et Votodio Lupiniano et per alio latus, etc. T VOTORIE, Ex voto. Th. Walsingham. in Edwardq III. pag. 169: Haymo, Episcopus Roffensis sponie et Votorie renuneiavit episcopatui, resignans ilium in manus domini' Papas. Forte contracte scriptum fuit pro Voluntarie. Vide Votive. 1 VOTTA. Instr. ann. 1399. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect., col. 634: Rune affectum et zelum Dei, quern sub preedecessore meo, ut Vottam in tantum optabilem cunctis exponerem, non deposui postquam mihi onus principaliter incumbebat. * Pro Affectio, intentio, ut legitur in loco citato ibid. col. 635. 1. VOTUM. Concilium Namnetense can. 20 : Omnibusque interdicatur, ut nullus Votum faciat, aul candelam, vel aliquod munus pro sanitate sua rogaturus alibi defer at, nisi ad Ecclesiam Domino Deo suo. Excerpta Gregorii III. PP. cap. 16 : Si quis Votum voverit prseter Eeclesiam, vel qui divinaliones faciunt in incantationibus suis,.... tres annos pceniteant. Vide Cumeanum Abbatem de mensura poenitent. pag. 37. cap. 7. De iis votis intelligendus Canon 62. Synodi Trullanae: Ta; OUTW Xeyo(x.evae KaXavSa?, xai *cot Xeyijxeva trie TWV TCtffirt&v TtoXiTEt'as itEpiatpeOjnvat |3ouXotteOa. Quse enim ad hunc Canonem effutit Balsamon, nihili sunt. Vide Glossar. med. Greecit. in BOTH, col. 212. His consona sunt, quae habet Capitulare Pipmi Regis Italise cap. 32 : De pravis illis nominibus, qui brumaticos colunt, (sic legend um) et de hominibus, qui subtus maida cerias incendunt, et Votos vovent, etc. Designatur vero, ni fallor, his locis, Votorum nomine, dies festus Romanorum, tertip Nonas Januarii celebrari solitus, qui in Kalendario Bucheriano VoPOTOC, xa\ TOC Xsyojieva BpoujxaXta ex

cap. 3. 6. et Alexandrum III. PP. in Appendice ad Concilium Lateranense III. part. 5. cap. 1. Hinc dies votorum, pro die, quo nuptiae peraguntur, in Lege Longob. lib. 2. tit. 4. | 3. tit. 14. I 21. in Legib. Luithprandi Regis tit. 74. | 2. [ Luitpr. 102. (6, 49.) 3. (1, 3.)] Vetus Charta ann. 1093. in Tabulario Casauriensi : Ut alia die post noctem nuptialem, qui est dies Votorum nostrorum, etc. Alma dies magnis celebratur coetibus, omnes 1 4. VOTUM. Exactio seu prasstatio Vota dicant sacris rata postibus, etc. sub nomine voti, idem quod Precaria 2. VOTUM, Sacrae preces, eCx^, apud S. et Preces 1. Testam. ann. 1156. inter Augustin. Epist. 59. ad Paulipum : Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. Porro, si usitatius, ut dixi, in Scripturis col. 558 : Solvo etiam et guirpisco Votum Votum appellatur z\>-r\, excepto nomine quern feceram de vermilio, ut deinceps orationis, ea proprie intelligenda est ora- non fiat. tio, quam facimus ad Votum, id est, itpbc * Ita praesertim appellatae fidelium in EIJX^- Voventur autem omnia, que offe- usus ecclesiae vel ecclesiasticorum oblaruntur Deo, maxime sancti Altaris obla- tiones. Charta ann. 1265. in Chartul. tio, quo sacramento praedicatur nostrum Cluniac. : Archidiaconus Bracarensis illud Votum maximum, quo nos vovimus habet... tertiam partem mortuariorum, de in Christo esse mansuros utique in corna rusticis conpage corporis Christi. Canon Missae : mobilibus tantum, et Vota apud Marten, Acta Tail, episc. Memento Domine famulorum famularum- sueta. 3. Anecd. col. 1017 : Adducitur quetuarum,.... qui tibi offerunt hoc sa- torn. vectus subsidio servulorum, crificium laudis pro se suisque omnibus, (Drogo Miles)templum venerabile, impopro redemptione animarum suarum, pro ingressusque spe salutis et incolumitatis sua?, tibique sito cervici vinculo, sancto se ex libero in reddunt Vota sua selerno Deo, vivo, et servum dedicat, et Votum censuale die certo devovet. Voul, pro Vosit, in Charta vero. ann. apud Lobinel. torn. 2. Hist. 2. VOTUM, Suffragium. Vetus Statu- Brit. 1420.974. Vosu pfaeterea appellarunt col. tum Academiae Parisiensis : Novi Magi- nostri, nisi mendum sit pro Vout, Imastri, priusquam admittantur ad congrega- ginem ex cera compactana ad efflgiem tionem Faculta'tis, jurabunt in ea fide- illius, quern ejusmodi imagine percussa, liter referre Vota Baccalariorum Forvolebant. malorum de sufflcientia vel insufficien- vulnerare aut etiam occidere 120. Chartia Baccalarii, qui sub eo de qusestione Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. avoit fait toph. reg. ch. 170 : Apres ce Tentativa respondent. Occurrit ibi plu- acheter ladite Sauverelle par ladite Arries. [Vita Jacobi Gelu Arcbiep. Turon. zent un quarteron de cire, duquel elles apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1947 : fourme d'un homme; Et habebam quatuordecim contrariantes, firent un Veu a laArzent par le conseil de Veu ladite verum super me Vota ceciderunt et me- lequel Sauverelle avoit porte a I'ostel dudit ladite ritum. Adde Cone. Hispan. torn. 4. capitaine et fu mis soubz son lit, oil il depag. 155.] moura par I'espace de sept ou quinze jours; 1 VOTUM DECISIVUM, Suffragii ferendi estoit venue ladite jus. Epist. Card. Carafae ad Card. Qui- et apres ce s'en dudit capitaine, a Jehanladite rogam inter Cone. Hisp. torn. 4. pag. nette, femme presence de ladite Jehanne Arzent en 222: Abbates minime habere Votum (quod Sauverelle,la lui avoit dit et qu'elles lui vacant) decisivum; nisi si quod privileledit capitaine son gium ab Apostolical' sede impetratum, vel devoient faire mourirmeilleur point que mary, et il estoit en legitima consuetudo prasscripta eis suffra- paravant. Vide supra Imaginatio 2. et getur. Vide Vox 3. * Nostri Se vouer dixerunt, pro yul- infra Vultivoli. garl S'en rapporter, Alicujus opinion! . ss^- Votorum, quibus sese obligant vel judicio stare. Lit. remiss, ann. 1390. Monaphi, in simplicia et solemnia disin Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 252 : tincti'o, primis Monachoriim parentibus Bacleros se Voua en eschevins de la leve, prorsus incognita, saeculo duodecimo qui de toutes les coses dessusdites en sa- ineunte antiquior non videtur. Gratiavoient Men parler, parmi les bonnes in- nus dist. 27. allatis quibusdam in hanc formations qu'ils en avoient faites, et re- rem canonibusaddit:l?tc distinguendum quist lay qu'il en recordassent ce qu'il en est quod voventium alii sunt simpliciter voventes ; alii sunt quibus post votum savoient. 3.VOTUM,iSTuptiae. S.Ambrosius serm. benedictio accedit consecrationis. Et qui25 : Solent autem homines, sicut mos est, dem hactenus nihil interfuerat utrum in Votis suis, hoc est, nuptiis, prsecipue simpliciter a monacho vel abbate quis sussaltare vel canere. S. Augustinus lib. 11. ciperet benedictionem : at multiplicatis de Genesi t ad liter, cap. 41 : Nisi forte Monachorum congregationibus professiosponsa era't a patre tradenda, et expec- nes ab eis exactas sunt et benedictiones tanda erat Volorum solennitas, et convi- super eos datas,.... ut monasticus or do, vii celebritas. CanonesS.Patricii cap. 28: quanta firmius in conspectu Dei et hoEadem ratione obseryanda sunt prima minum et solemnius ligaretur, tanto roVota et prima conjugia, etc. Fortunatus bustius et devotius ab ipsis servaretur, inin Epist.ad Mumolenum lib. 10. Poem.: quit Ivo Carnot. Epist. 41. De iis fuAd cujus (filiae Mumoleni demortuae) sius Glossa in can. quod autem. 27. qu~ forte Vota jam festinans familia fervebat, 1. et Glossa in can. quod voventes^ ibisedule parentela excitabatur. [Charta dem. ann. 1262. vel 1264. apud Acher. torn. 10. 1 VOTA. SUBSTANTIALIA, Principaliar Spicil. pag. 192 : Gubernabit communes potissima, quae Solemnia vulgo dicunfilios usque dum pervenerint ad aetatem tur. Acta Capituji Paris. 1. Julii. ann. viginti annorum : dum tamen eadem dd- 1401 : Hodie Mariinus de Toulouse fecit mina ad secunda Vota non convolet.] tria Vota substantialia. Hodie sorores Fleta lib. 4. cap. 2. 116 : Si donatarius Agnes de Londres, Joanna de Rivo de ad alia Vota convolaverit. Adde lib. 3. domo (Dei) Parisiensi professes sunt et fe-

vov

YOX

VOX

381

* VOUTDS, a Gallico Voute, Concamecerunt tria Vota substantialia. Vide Subratus. Charta ann. 1209.ex Bibl. reg. cot. stantialis. SSg" Simplicior quondam fuit formula 19 : Vendimus... tertiam partem totius pesolemnis monachismi professions, ut trae, quas est in illo portals Vouto ibimet. discimus ex antiquissimo Ppntificali, Vide supra Volutio.' 1. VOX, diversis notionibus accipitur : ubi legitur: Promitto Deo ego ill. et Sanctis ejus in quorum honore hoc eonsecra- interdum enim pro clamore militari, Cry d'armes. Caesarius lib. 7. de Mirac. tum est oratorium, et tibi pater ill. conversionem morum meorum, et pro his ra- c. 39 : Nos hodie dextras vobis dedimus, tionem reddendum in die judicii. Qui vi- nos signa vestra militaria ibi vidimus, nos Vocem vestram ibi audivimus. De torvit et regnat. neamento loquitur Will. Brito lib. 11. | VOTDS. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus unum saccum Philippid.: Voti, in quo quidem sacco Voti erant Necdurn Vox ulla sonabat. aliqua instrumenta in forma publica re* Pro Pars. Stat. ann. 1378. torn. 6. dacta. * VOVARICE, an Cum obligatione prse- Ordinat. reg. Franc, pag. 394 : Qui dicstandi ova, ab Italico Uovo, ovum ; vel torum civitatis et burgi majores esse terram ligone versandi ? Charta an. dicebantur, aut specialiter Vocem macirc. 1070. torn. 1. Hist. Cassin. pag. 235. jorem habere in regimine reipublicse, col. 2 : Cum ortuis et vineis, Vovarice universitatis, civitatis et burgi prsedictosive mannarice, cum omni illorum perti- rum. Pro Fama, nostrates Voix usurnentia. parunt. Stat. ann. 1373. torn. 5. earumd. * VOUCLA, Angiportus, Gall. Ruelle. Ordinat. pag. 649. art. 18 : Et pour ce Charta ann. 1310. in Reg. 45. Chartoph. qu'il est Voix et commune renommee, reg. ch. 160 : Domum quamdam apud que, etc. Vernonem, sitam... juxta domum... Johye2. VOX, Jus testimonii ferendi. Ediclis Judsei ex parte una, et Vouclam seu tum Theoderici Regis Italiae | 48 : Quia ruellam, per quam itur ad Secanam ex hujusmodi personse (servi et liberti) neque altera,... concedimus. in civilibus neque in criminalibus causis * Ad telarum mercaturam spectare contra patronos aut dominos, eorumque videtur vox Gallica Vouderon, in Lit. re- liberos, etiamsi pro eis dicant, Vocem posmiss, ann. 1464. ex Reg. 199. ch. 515 : sunt habere legitimam, etc. Concilium Le suppliant en demenant et exercant le Francofqrd. ann. 794. can. 36. al. 34 : De fait de marchandise de Vouderon ou criminosis, ut non habeant Vocem accupays de Bretaigne, s'estoit associe sandi majores natu, aut Episcopos suos. de Olivier Retif..... pour conduire en nos- Definitio Concilii Duziacensis de Duda tre pays de Normandie toilles, canevas et Monacha can. 2 : Quapropter Vocem non velez. habent, ut sacramento de hoc sacrilego 1 VOVEND-ffi, Missae votivae. Sebast. Pe- adulterio se... valeat expurgare. Concirusinus in Vita B. Columbae Reatinae lium Pontigonense ann. 876 : Si post torn. 5. Maii pag. 378 * : In Vovendis fre- quatuor menses purgare se canonice non quentius superaddebat, Credo in Deum, poterit, nulla ejus Vox penitus audiatur. et injungebat imagines cordis. Lactant.ius lib. de mortibus Persecutor, 1 VOUERIA, VOUUEARIA. Vide in Via- num. 13. de Christianis : Non de rebus ablatis agere possent, libertatem denique rius. 1 VOUGETTJS, Idem quod supra Vanga. ac Vocem non haberent, id est, jus testiVide in hac voce. Recensio apud Chas- monii ferendi. sagniam ann. 1511 : Injunctum: una VOGEM NON HA.BEBE, dicitur apud hasta sive unus Vouget, alias Voujo. Bractonum lib. 3. tr. 2. cap. 34. 3. et *FaIcis species, nostris Vouge, Vou- in Fleta lib. 1. cap. 34. 9. cap. 38. 121. gesse et Voulge. Lit. remiss, ann. 1389. Mle, qui inter infames habetur, eoque in Reg. 142. Chartoph. reg. ch. 215': Icel- ipso ad testimonium dicendum non adlui Paillart meuz de chaleur prist un mittitur. Vouge, dont I'en trenche les espines. Un ^ VOGEM DAEE,Accusare, deferre, queVouge de quay on plesse les haies, in aliis relam deponere, Gall. Former sa plainte. 1 ann. 1440. ex Reg. 176. ch. 5. Alia , ann. Cone. Legion, ann. 1012. inter Hispan. 1421. in Reg. 171. ch. 336-: Un Voulge, torn. 3. pag. 192: Si quis vulneraverit aliqui est un instrument pour relffanchier quem, et vidneratus dederit Vocem Sayoni buissons et faire cloisons de hayes. Une regis ; ille qui plagam fecerit, persolvat serpe emmanchee en ung baston pour Sayoni regis cannatellam vini, et componat coupper bois, qu'on appelle Voulge, in se cum vulnerato. 3. VOX, Jus suffragii ferendi in Capialiis ann. 1479. ex Reg. 205. ch. 212. Aliae ann. 1456. in Reg. 189. ch. 120 : Le sup- tulis, etc. Gharta ann. 1246. apud Cqpliant feri ung coup d'un goy, autrement lumbum in Episcop. Sistaric. : Concediappelle Vougesse, de quoy I'en arrache les mus, quod in Capitulo nostro Vocem tanbuissons. Voge, eodem sensu, in Chartul. quam Canonicus habeatis. [Charta funarchiep. Bitur. fol. 165. v. Vide supra dat. S. Capellas Vicennarum ann. 1379. Volana. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. * Vuorge yero, Armorum genus ad 192. col. 2 : In quo (capitulo) thesauramodum falcis videtur, in Lit. remiss, rius primam, dictus vero cantor post eunann. 1415. ex Reg. 168. ch. 327 : Pour ce dem thesaurarium immediate et secungue ledit Pillart. ne leur sembloit mie dam vocem habeat... In quo duorum vicamart, le suppliant lui donna d'un riorum Voces pro una Voce dumtaxat comVuorge parmi le col; et assez tost apres putabuntur. Adde torn. 4. Gall. Christ, ledit cop ala de vie a trespassement. Vide edit. col. 116. et Hist. Mediani monast. Vanga. pag. 410.] 1 VOVITIO, Votum. Mirac. S. Dionisii 4. VOX, Jus, quod quis habet in rem saec. 3. Bened. part. 2. pag. 363 : Marti- aliquam. Lex Wisigoth. lib. 4. tit. 3. |4: num corporali intuitu carentem, mu- Quia vero quidam tutores aut persuasione lier, Adela nomine.... Christi vovens alla- aut indignations circumveniunt eos, quos turum martyribus, mox in ipso Vovitionis tueri gratissime debuerunt, et de rebus articulo pridie Idus Septembris videntem reddendx rationis securitates accipiunt, ablaclavit filium. vel certe diversarum obligationum scrip1 VOVIUGIN. Vide infra Wuiugin. turas ab illis exigendas insistunt; quo ex-

tinctis Vocibus eprum, quae illis competunt nunquam inquirere, vel recipere permittantur. [Testam. Guifredi Comit. Cerritan. ann. 1035. apud Acher. torn. 6. Spicil. pag. 432 : Quantum ibi habeo vel habere debeo, site per prisione, sive per parentorum, vel per qualicurnque Voce, etc. Charta ann. 1070. in Append, ad Marcam Hisp. col. 1153: Per hanc scripturatn venditionis meae vendo vobis omnes Voces et dretaticos, possessiones, etc. Per alodium, sive per aliam qualemcumque Vocem.... Per nos vel per nostram Vocem, etc. in Charta ann. 1126. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 442.] Berengarius Comes Barcinonensis in donatione civitatis Tarraconensis Romanae Eccle^ siaB, ann. 1090 : Ea scilicet deliberation, ut ego et mei posteri omnes teneamus hoc totum per manum et Vocem S. Petri, ejusque Vicarii Romanes Sedis Apostolici, per quinquennium persolventes et 125. libr. purissimi argenti ad justum pensum. Charta Alfonsi Regis Legionensis apud Anton, de Yepez in Chron. Ord. S. Benedict! torn. 3. pag. 227 : Do et offero monasterio S. Vincentii Ovetensis, quod dicitur Capella Regum, totam Vocem et totum jus Capellaniae, in ipsa plantations, ubicumque extensa fuerit, etc. Charta Sancii Regis Aragon. aerse 1131. apud eumdem torn. 7 : Sicut unquam habui, vel tenui, seu habere potui per qualescunque Voces, etc. Charta Ranimiri Regis Aragon. aerae 1173. apud Blancam in Comment. Rer. Aragon. pag. 647: Cum suis terminibus,... directaticis, eremis, et populatis, et montibus, et aquis, et palustris, et cum omni censu, quod pertinet ibi, vel pertinere debet ad meam regalem personam vel Vocem. Alia apud Catellum lib. 4. Rerum Occitan. pag. 651. de quadam Inquisitione : Aut si de ipsa insula terrasmeritum exuunt ad potestatem Rainardi, aut permansit postea in Voce Vaidrani, etc. Vide torn. 2. Capitul. Regum Franc, col. 1548. Vox, Eadem, ni fallor, notione, in veteri Charta Rivipqllensi serae 888. apud Yepez in Chronico Ord. S. Benedict! torn. 4 : Ipso alode cum fines et terminos suos, sicut in ipso judlcio resonat, quern acquisivit per Vocem liberto suo, etc. MALA Vox, seu Mala voce possidere dicitur is, qui contra jus rem detinet. Gharta Garsiae Regis Navame, aerae 1185. apud Sandovallium in Episcopis Pampilon.qua concedit Episcopo Pampilonensi, Sy nag ogam Judssorum de Stella; liberam et in teg ram, sine ulla Mala Voce, ad peragendum in ea Ecclesiasticum mi" nisterium, etc. Fori Oscae ann. 1247. f. 5 : Quicunque miserit Malam Vocem in hasreditatem, quam alius possidet, et forte infra unum annum et unum diem noluerit accipere directum de illo, qui tenet illam hasreditatem, etc. Observantiae Regni Aragon. lib. 6. tit. de Generalib. Privileg. 121: Postea sine Mala Voce retinere potest emptor, etc. Adde Foros Aragon. lib. 7. pag. 132. v. 133. etc. Michael del Molina in Repertorio Foror. Aragon. pag. 331 : Viduitatis jure si possidet vidua ttliquam rem, et imponitur sibi in ea Mala Vox, debet in judicio nominare hseredes viri sui mortui, et dabitur ei dilatio, ut denuntiet Malam Vocem dictis h&redibus sui viri, etc. Adde pag. 81. 82. v. 1 5. VOX, Actio qua rem aliquam quis postulat, ceu in earn jus habens. Notitia judicati ann. 1036. in Append, ad Marcam Hispan. col. 1063 : Quod si oUquis homo utriusque sexus. hanc donationem seu consignationem disrumpere ten-

382

UPP

URB
quis decantare habeat,sub pcena gravioris culpss. * UPSCLACH, vox Belgica, Exactionis videtur species. Charta ann. 1336. ex Cam. Comput. Insul. : Item li Upsclach d'Antwerps demoura en la maniere que il a demoure jusques a ore. UPUA. Formula 14. ex Baluzianis : Volat Upua, et non arundo, etc. Forte pro Upupa. * UQUA, Bannum, proclamatio. Pactum inter comit. Armaniac. et jurat. Tarbse ann. 1370. in Reg. 163. Chartoph. reg. ch. 217 : Item fu autroiet et accordat que la meitat des emolumens de la Uqua o crida des bis de la dicha villa de Tarba, etc. Vide supra Hucha 2. Hinc * UQUEVINUS, Praeco, qui vinum venale proclamat. Gharta ann. 1330. pro monast. Grandis-silvae in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 576 : Item quod plures prascones seu Uquevini in dicta villa per consules instituantur, prout sufficiens et utile fuerit dictse villas. URA, au'XaS, in Glossis MSS. S. Germani Paris. Edit. Sulcus, Hecura. Distinguendum Hsec ura. 7 URADEHT. Vide Walapaus. 7 URANIUS, URANICUS, URANUS, a Graeco oupavo?, oupavio?, Coelestis. In honore agii stratiotis Urani, in Hist. Translat. S. Hilarii Episc. Carcasson. ann. 970. inter Probat. torn. 2. Hist. Occitan. col. 120. [* Johann. Scoti carm. 12. apud Maium Classic. Auctor. torn. 5. pag. 450 :
'Apxwv 'Ap^ayysXwv TE chorus ayeXwv TC Mentibus Uraniis tertia Ta|t; iaest.]

URB
Majores, Cathedrales. Sermo 5. Abbonis apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 105 : Auferunt namque perversa calliditate Urbalibus Ecclesiis, nee non Monasticis, res et villas, quibus debent Episeopi, Monachi et Canonici vivere. Diversis plane dolis et fraudibus prasdicti invasores ecclesise destruunt prsesidia Christianitatis, hoc est sedes Episcopales et Monasteria. ] URBANARI, Rempublicam administrare in urbe degere. Gloss. Lat. Gr.: Urbanor, rcoXiTedtxat. jfc URBANIE, [ Urbanie, cortoisement. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, 1 URBANTUS, perperam pro Wantus. Vide ibi. URBARA. Acta Murensis monast. pag. 40 : Exceptis agris et pratis et silvis, quse ad nos ex toto quod dicunt Urbara, vel ad Clericum pertinent, etc. * Pro Urbora vel Urbura. Vide in his vocibus. * URBARIUM, Praedium, ut videtur, urbi proximum. Charta ann. 1335. inter Acta SS. torn. 4. Sept. pag. 728. col. 2: Si autem id quatuor septimanis omiserint,.... ego, mei haeredes vel successores plenampotestatem habeamusviginti libras pecunise in binis illorum Urbariis, in Mieders xiv. libras pecunise et in Clapfs sex libras ad aliam ecclesiam vel monasterium dandi. * URBARIUS, Exactionis, Urbora nuncupatae, collector. Dipl. Caroli IV. imper. ann. 1356. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 37. col. 1 : Assignamus octo marcas nostri regii pagamenti, de nostrarum Urborse et monetae Chutnensis proventibus, per Urbarios nostros Chutnenses, quoscunque pro tempore esse contigerit, dictis fratribus, sine intervallo quolibet, persolvendas singulis septimanis. Vide Urbara, Urbor et Urbura. 7 URBATUS, Sulco, qui fit in urbe condenda urvo aratri designatus. Hist. Lossens. Comit. part. 2. pag. 42 : Per a et Hamonte exceptis : quia tune, juxta Mantel, in Comp. Hist. Loss. cap. 9. fol. 44. nondum fuerant Urbata cinctaque mmnibus, aut donata oppidorum prasrogativis. Festus : Urvat, circundat, ab eo sulco, qui fit in urbe condenda urvo aratri, quse sit forma simillima uncini curvatiane buris et dentis, cui prasfigitur vomer. Gloss. Lat. Gr. : Urbata, Trcpiet^payKr(xlva. Vide Vossii Etymolog. in voce Urbs, et infra .Urvus. 7 URBEGULA, Oppidulum. Dialogus ann. 1456. apud R. Duellium torn. 1. Miscell. pag. 236 : Estne haec Dianas dicata Nympha extra mcenia Urbeculae non procul a Sillanis quondam castris. Gloss. Lat. Graec. : Urbicula, uoXt^vtov. 7 URBICARIuffi REGIONES, Quae a Praefecto urbis administrabantur, urbi proximae. Acta SS. Luceiae, Auceiae, etc. torn. 5. Jun. pag. 12 : Per omnem Italiam, tarn etiam per omnes Urbicarias Africanasque regiones, etc. Vide Suburbicarias. * URBICLUS, pro Orbiculus, in Inscriptione Christiana ani\. 532. a pluribus allata, quern male Bollandus mensain interpretatur; Clypeus potius votivus est, ut docet Fontaninus in Dissert, inscripta Discus argenteus, etc. pag. 51. 7URBIGUS, Civis. Vita S. Joannis Abb. Parm. torn. 5. Maii pag. 183 : Cum quidam Urbicus ultra flumen qui juxta murum civitatis fluit, transire voluisset, etc. [s Vide Annal. Corb. ad ann. 1114. apud Pertz. Script, torn. 3. pag. 8. lin. 22.] 7 URBICUS, Publicus. Charta Cornutiana ann. 471. apud Mabill. Diplom.
XIII. S.)]

taverit, Vox ejus in nullo proficiat, Eadem occurrunt apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 156. 7 6. VOX, Fiscus, dominium. Charta Fernandi Hispan. Reg. aerae 1210. apud Cencium inter Census Eccl. Rom. : Si quis igitur hoc meum sppntaneum factum irrumpere prsssumpserit, pro temerario ausu parti regise et nostrse centum libras auri persolvat; et quod invaserit vobis vel Voci vestrae in contraduplum reddat. SB" Haud facile est divinare quid signiflcet Prendre la voix du Roy in Litteris ann. 1372. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 565 : En nostre presence ont prins la Voix du Roy nostredit Seigneur, et mis ses penons et bannieres es forteresses des dictes villes. Ubi de supremi dominii professione agitur : unde 01. Editor suspicatur iis signiflcari posse ab iis hominibus jus regium in eos agnitum fuisse : baud probabiliori fortasse conjectura existimem ego intelligendum esse proclamationes Regis nomine factas, quod signum erat supremi dominii non secus ac vexillorum erectio, ut videre licet supra in voce Vexillum. FALSIS VOCIBUS CANTARE , [dicitur Musicis de voce acutam vocem ementiente, Gall. Fausset. Alii a faucibus vocis originem accersunt.] Institutiones Capituli Generalis Cisterciencis Ord. cap. 71 : Viros docet virili voce cantare, et non more fosmineo, tinnulis, vel ut vulgo dicitur, falsis Vocibus histrionicam imitari lasciviam. c VOYAGIUM, Itineris sumptus, Gall. Frais de voiage. Memor. G. Cam. Cornput. Paris, ad ann. 1409. fol. 131. v:Guillelmus Estrepintot, grenetarius Harefluctus, emendavit et fecit emendam regi, pro eo quod volebat capere super regem unum Voyagium de xxiiij. diebus... et in computo suo prsecedenti ceperat unum aliud Voyagium de x. diebus,... et in eodem tempore volebat capere duo Voyagia. Vide supra Voiagium. * VOYERIUS, a Gallico Foyer, idem qui Viarius. Memor. H. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1418. fol. 108. v : Johannes de Monsterio institutus Voyerius et receptor Meduntse. VOYSKINE, Slavis dicuntur Contributiones belli causa exigi solitae, a Voyska, exercitus. Ita Joann. Lucius lib. 6. de Eeg. Dal mat. cap. 1. UPLANDA, Superior terra, Anglis, seu ut vulgo loquimur terra firma, respectu paludosae ; ex Saxonico et Anglico up, supra, et land, terra. Ingulfus pag. 853: Per aquam de Uplanda, id est, de superiori terra, scaphis deferri jussit. Vide Gul. Prynneum in Libertatibus Eccl. Anglic, torn. 3. pag. 990. UPLANDENSIS, Anglis Uplendish, Rusticus, agrestis, silyestris, montanus. Leges Burgor. Scoticor. cap. 27 : Si burgensis calumnietur per ruremanantem, seu Uplandensem de furto aliquo invento in domo sua. 7 UPOTHECA, Apocha, quomodo etiam forte legendum est, Gall. Quittance. Procuratio Reg. Majoric. apud Rymer. torn. 2. pag. 464 : Dantes et concedentes dictis procuratoribus nostris, vel alteri eorum plenum et liberam potestatem agendi, petendi,.... recipiendi et Upothecam de soluto faciendi. Galli dicerent, Donner quittance de payement. * UPPATURA, Cantilenas vel Cantus species. Constit. Garment. MSS. part. 1. rubr. 3 : Neque motetos, neque Uppaturam, vel aliquem cantum magis ad lasciviam, quam devotionem provocantem ali-

Guillelmus Gemmet. lib. 6. Hist. Norman. cap. 3 : Decedente igitur duce Richardo a mundani principatus culmine et regna, ut credimus, Uranica scandente, etc. Sequentia pro festo Puriflcat. B. M. ex Cod. Autiss. : Post funera , Urania nos due ad habitacula. Missale vetus Eccl. Carnot. in festo S. Launomari : Illius salutifera supplicatione Uranicse patrias civibus nos interesse concede. Epitaphium in Comment, litter, torn. 1. pag. 243 :
Hie Janin gaude, qui vixisti sine fraude, Ordine, reque Minor, sacri consors, ut opinor, Corporis Uranici, caro cujus conditur id.

Adde Acta S. Mansueti in Hist. Tail. pag. 190. , ^ URANITA, Eadem notione, Gr. oupaviSri?. Mirac. S. Gibriani torn. 7. Maii pag. 620 : Ut.... irrigua superius peteret, et Uranitis civibus associaretur, * URANOSGOPUS. Tract. MS. de Piscibus cap. 100. ex Cod. reg. 6838. C. : Piscis, quipulchro nomine veteribus dicitur Uranoscopus, a Massiliensibus pudenda, vocatur Tapecon, quod pessi instar conformatus esse videatur ; et Raspecon, quod caput ob asperitatem ad scalp enda muliebria pudenda accommodari possit ; ab Italis Boca in capo, a nostris Rat appellatur. Vide Uranius. URASDA, Slavis dicitur compositio pecuniaria pro homicidio, vel membrorum mutilatione. Vide Joan. Lucium lib. 6. de Regno Dal mat. cap. 1. et Statuta Ragusii lib. 6. cap. 76. 1 URATISLAVIENSIS MONETA. De Johanneis Uratislaviensibus Godofredus Rhonius dissertationem edidit, Vratislaviaa ann. 1693. URBAGIO, Circumductio, Ttept^apal'?. in Gloss. Gr. Lat. fin MSS. Sangerm. : Circumductio, urbatus, orbs.] 1 URBALIS, UrbanuS. Ecclesise urbales,

URB
lib. 6. Ch. 1 : Quas omnes species appensatse habent ad stateram Urbicam argenti pondo quinquaginta quatuor uncias. T UEBIGUS, Romanus, eadem ratione qua Roma XOCT' iZoyty Urbs appellatur. S. Paulinus Epist. ad Severum torn. 1. pag. 27 : Sed plenius indicare potuerunt conservi nostri,.... quantum nobis gratise Dominicse detnmentum facial Urbici Papss superba discretio. Urbici pistores, in Cod. Theod. lib. 13. tit. 5. leg. 2. 1 URBOR. Charta Conradi Episc. Ratisbon. ann. 1224. in Metropoli Salisburg. torn. 1. pag. 237. et apud Tolner. inter Probat. Hist. Palat. pag. 148 : Excepimus illam (advocatiam) Dud recompensaturi per feudum, quod vacare ceperit ad aeslimationem 20. librarum, quorum 10. sint absoluti redditus, quod vulgo sonat Urbor. Charta Ottonis Ducis Meranise ann. 1231. ex Schedis Mabill. : Cseterum quia privilegium ecclestasticse. libertatis, immunitatem videlicet ecclesise violari, et in possessiones familiaresquse Urbor vulgo dicuntur, etc. Gloss. Teuton. Schilteri : Urber, orbore, reditus, ususfructus, Belgis orboir. Vide Uroma. [<** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 3. col. 175. Schmeller. Glossar. Bavar. torn. 1. pag. 184. Haltaus. Glossar. German, col. 1997. sqq.l * URBORA. Vide supra Urbarius. URBS AUREA, Roma. Petrus Diaconus lib. 4. Chron. Casin. cap. 125. de Lothario Imp. : Juxta auream Urbem pervenit. Auream Romam dixit etiam Martialis lib. 9. Epigr. 60 :
In septis Mamurra diu, multumque vagatns Hie ubi Roma suas Aurea vexat opes.

UHD

URI

383

Juvencus lib. 1. initio :

Non orbis, non regna hominum, non Aurea Roma.

Et Prudentius in Apotheosi :
Et venerata Deum percenset Aurea Roma.

Catwelpfyus in Epistola ad Carolnm M. Regem : Auream et Imperialem Romam intrasti, et Ttaliarum regna cum omnibus preciosis a Rege Regnorum suaviter acceptsti, etc. Carmen de Carolo Calvo Imp. v. 17 :
Aurea cum totum regnaret Roma per orbem Consiliis, sublime caput solenniter astris Extulit, ac tonitru sonuit per climata muodi.

Auctor Panegyric! Berengarii Imp.:

Valeat tuus Aurea Princeps Roma diu, etc.

Adde Vitam S. Faronis cap. 124. Vitam S. Adalbert! Episc. Pragensis n. 12. Al/ cuinum Poem. 178. etc. In sigillis praeterea Imperatorum Auream Romam dici annotat Angelus a Nuce. 1 URBS STERNA ET JSTERNABILIS, itidem Roma appellatur, in leg. 3. Cod. Theod. de Collat. donat. (11, 20.) et in leg. 11. eod. Cod. lib. 15. tit. 1. de Operib. publ. Vide Praefat. Baluzii in Reginonem. 1 URBS LAPIDUM, Carnutum sic appellabatur : rationem docet Agano in Praefat. ad Libr. Chartarum S. Petri Car not. :Erat(vncbs Carnotensis) ex quadratis immanissimis lapidibus constructa, altisque turribus munita, et idcirco Urbs lapidum vocitata. SSif Urbs seu Civitas, ut Roma, sic Alexandria XOCT' elovriv est appellata, in Cod. Theod. leg. 15. tit. 12. lib. 12. de Legat. et leg. 9. tit. 1. lib. 15. de Operibus publ. Vide ibi Gothofredum. S5^" Urbs et Oppidum idem sonat Valesio in Praefat. ad Notitiam Galliarum

* URDICIUS, pro Hurdicius, Gratis lipag. xin. et seq. Vide Oppidum. Urbs pro Civitas dicta interdum sedes Archi- gnea, qua obducebantur moania, ne ab episcopi, praecipue in monetis, ut pbser- arietibus vel missilibus lapidibus laedevat Le Blanc de Monet, pag. 155. vel 167. rentur. Bened. abb. Petroburg. de Gest. Henr. II. reg. Angl. ad ann. 1190. torn. 2. Vide Castrum et Civitas. * Consule Du Bos torn. 2. Hist, critic, edit. Hearn. pag. 627: Exierunt Saraceni a civitate Acras circiter quatuor millia armonarch. Franc. 2* edit. pag. 17. URBURA, Jus regium in fodinis au- mati, et combusserunt quatuor Urdicios reis, argenteis, etc. apud Hungaros. De- per ignem Grsscum. Hurdicios, infra pag. creta Ludovici Reg. Hungar. ann. 1351. 653. Vide Hurdicium. cap. 13 : Si possessiones ipsas minerosas URDILIA, URDILLIA, f. pro Utensilia, Regia Majestas pro concambio habere no- vel Usibilia. Vide in hac voce. Eo sallit, ex tune jus regale, seu Urburas juri tern sensu accipi videtur, in Ordinat. regio pertinentes recipere suo nomine fa- Caroli dalph. ann. 1357. ex Reg. Cam. ciat. Quale autem fuerit ej usmodi regium Comput. Paris, sign. Vienne fol. 18. v : in fodinis jus, docet vetus Fragmentum Item concedimus dicto magistro, quod ipse de Urburis inscriptum : Reges Hungarise Urdilia nostra monetarum noslrarum, ab eorum montanistis receperunt Urbu- ubicumque fuerint, capere possit, pro ipsis ras, hoc est, de singulis mineris auri, ad dictum locum S. Marcellini ad opus argenti, et cupri habuerunt decimam par- dictarum nostrarum monetarum cudentern. Vide Thwrocz. in Sigismundi Rege darum apportandis, quss finito operagio Hungar. cap. 15. [et Bonttnii Decades dictarum monetarum, nobis seu gentibus nostris reddere teneatur. Alia ann. 1362. Rer. Ungaric. edit. 1581. pag. 113.] ^ 1 URCA, Modus agri. Charta Alexan- fol. 42. v : Item voluit et concessit dictus dri IV. PP. ann. 1255. apud Ughellum dominus locumtenens dicto magistro , torn. 1. Ital. sacrae col. 53. edit. 1717 : quod Urdillia dictarum monetarum DalEcclesiam S. Marias de Fulano in qua- phinalium , ubicumque fuerint , capere tuor Urcam, et dimidiam, etc. Sed legen- possit. * UREDIUS. Charta senesc. Ruthen. dum videtur Uncia. Vide in hac voce, num. 2. ann. 1313. in Reg. 50. Chartoph. reg. | URCARE, Lyncum clamor. Vide Bau-ch. 143: Item albergum unius militis et lare. [* Vide supra Uncare.] [** Ursi Ur- Uredii, quod didus dominus noster rex cant , in Aldhelm. Grammat. apud percipit. * UREDO, Nielle, qui chief sur les bles, Maium Classic, auct. torn. 5. pag. 570.] URCEOLUS, Inter ministeria seu vasa in Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684. sacra recensetur. Lanfrancus Cantuar. * URGEOLUS, pro Urceolus, vas inter Epist. 13 : Urceolus quid sit, liquido pa- sacra recensitum, in Invent, eccl. S. tet, est enim vas superius, unde lavandis Egid. ann. 1491. inter Probat. torn. 4. manibus aqua infunditur. Stephanus Hist. Nem. pag. 55. col. 1: Item sex UrEduensis lib. de Sacram. altaris cap. 4. geolos... desuper deauratos, etc. ubi de Acolytorum ordinatione: AcciURGESCERE, pro saepius urgere, usurpiunt et Urceolum, in quo datur eis potes- pat Lucifer Calaritanus lib. 2. pro S. tas infundendi aquam in calicem domi- Athanasio pag. 124. nicum. Testamentum Riculfl Episcopi * URGETA. Inquisit. super destrucHelenensis ann. 915 : Conchas sereas 2. tione bastidae Sabranorum ann. 1363. ad chrisma conficere, Urceolo uno cum in Cod. reg. 5956. A. fol. 79. r: Supra aquamanile, etc. Charta ann. 1197. apud quadrigam posuerunt unam Urgetam Ughell. torn. 7. pag. 1274 : Duos Urceolos plenum melle albo. Sic, sed legendum argenteos pro vino et aqua. prorsus Vegetem. Vide Veges. ORGEOLUS, in veteri Charta plenariae 1 URGUERE, Accusare, in Cod. Theod. securitatis,exarata sub Justiniano, apud tit. 1. lib. 9. de Accusat. leg. 9 : Cum Brissonium in Formul. pag. 647 : Conca juxla formam juris antiqui, ei qui ccepeaurea una, Orceolo sereo uno , lucerna rit Urguere, aut vindicta proposita sit, cum catenula, etc. [Acta Episcop. Ceno- si vera detulerit: aut supplicium, si fefelman. apud Mabill. torn. 3. Analect. pag. lerit. 390 : Duos Orceolos argenti cum pyxide | URGUERE, pro Urgere, in Praecepto argentea ad hostias reponendas.] Ludovici Pii ann. 822. apud Baluz. torn. f URGEOLUS, Situla, Gall. Seau. Fal- 2. Capitul. col. 1421. et alibi. candus in Hist. Sicul. apud Murator. * URGUO, Lapidis species. Testam. torn. 7. col. 257 : Ubi et rotss volubilis ob- Audoyni card. Ostiensis ann. 1363. in sequio descendentibus itemque ascendenti- Cod. reg. 4223. fol. 136. r : Supra corpus bus Urceolis, puteos videas exhauriri, cis- meum ponatur unus lapis planus, vulgaternasque adjacentes impleri, etc. riter dictus de Urguone, in quo nulla * Glossar. Lart. Gall, ex Cod. reg. 7692: penitus sit sculptura. Urceolus, Ponsonnet. * URIDO, Ventus Boreas, inter notas 1 URCEUS, Sepulcrum, feretrum, theca Tironis ex Cod. reg. 190. URIGO, Vertigo, in Gloss. Arabico-Lat. reliquiarum. Acta S. Domitiani torn. 1. 1URINA, Origo, a vet. Gall. Orine, Febr. pag. 702: Dum ossa ilia sancta levaeadem notione. Vide Originarii. Charta rentur et Urceo novo imponerentur, etc. ann. 1287. ex Tabul. Calensi pag. 116: Vide Urna 3. URGHRIGHIAD. Leges Hoeli Boni Regis Ysabellis de Gleroy recognovit se esse feWalliae : Urchrichiad, i. Edling, qui post minam de corpore ecclesise S. Georgii Regem habet succedere, prse omnibus, qui Kalensis ex propria Urina ac etiam masunt in Curia prseter Regem et Reginam, terna nacione. honoratur. Iste erit filius ejus vel frater - T URINA LAXIVA, Cerevisia dicitur ejus. Locus ejus eat in aula ultra ignem, cuidam Versificatori apud Henricum in opposito Regis. Inter hseredem et colu- Rebdoff. ann. 1347. mnam primo loco habet judex sedere. 1 URINALE, URINALUS, Matella, Gall. 1 URCIUS, pro Urceus, in Testam. Er- Urinal. Urinale, Urinarium, mntella, in mentrudis, apud Mabill. Liturg. Gall, Gloss. MSS. apud Vossium lib. 3. de Vipag. 463. tiis serm. cap. 56. Transactio inter AbT URDENANDUS, ex antiqu33 scriptures batem et Monachos Crassenses ann. vel pronuntiationis vitio, pro Ordinan- 1351: Infirmarius debet habere pro dus , apud Doublet. Hist. S. Dionys. monachis infirmis in dicto monasterio pag. 689. alias, mappas, manutergia, Urinals, eel'

384

URN
Abb. Laurisham. apud Tolnerum inter Probat. Hist. Palat. pag. 16. Necrolog. ejusd. Abbatiae apud Schannat. Vindem. litter, pag, 26: Hie constituit 10. Urnas vini in Urebach in anniversario ejus fratribus ad caritatem. Charta ann. 1289. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 117 : Sex Urnas vini montani juris, et sexaginta denarios de quodam agro, etc. Adde pag. 146. et 254. Hinc retinenda videtur haec vox in Charta Raimundi Comit. S. Egidii ann. 1164. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, novas edit. col. 300. atque adeo emendanda in voce Ubia.] Occurrit praeterea in Metropoli Salisburgensi torn. 2. pag. 292. torn. 3. pag. 40. et alibi non semel. * Hinc Urna, pro Tribute , quod ex mensuris percipitur, in Charta Bereng. I. Ital. reg. ann. 897. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 97 : Ut nulla magna parvaque persona deinceps audeat teloneum ac redibitionem aliquam, seu Urnas atque mutas, vel ullas collectas ab eis, vel a prsediclo monasterio pertemptare ullo ingenio exigere. * Urlee vero, Prasstationis vel mensuras annonarise species videtur, in Reg. feud, comitat. Clarimont. ex Cam. Cornput. Paris, fol. 87. r: Item au jour de Noel une Urlee, deux mines d'avoine, deux cappons, etc. Nisi, quod satis arridet, Placentae genus intelligas, quod in die Natalis domino a subditis vel pra?diorum conductoribus offerri solitum erat. Vide Panis natalitius et Torta 1. 3. URNA, Theca, feretrum, in Vita Aldrici Episcopi Cenom. cap. 45. [Charta ann. circ. 894. apud Mabill. torn. 3. Annal. Bened. pag. 293. qua Geraldus Comes annuum censum 12. solidorum ad Urnam beatri Petri persolvi praecipit. Andreas Floriac. lib. 4. Mirac. S. Bened. MSS.: Pridie quam viam ingrederetur universal carnis, quo sepeliendus foret prsemonuit, locumque secus exteriorem cryptas sanctae Cruets frontem indixit, indicendoque oravit. Porro id pollinctoribus negligentibus, atque alias Urnam accelerantibus, etc. Vide Vista 5. et Urceus.] | 4. URNA, Machina bellica, quam describit Hero de Mach. bellicis cap. 9 : Fiunt itaque fictiles Urnae laminis ferreis exteriori parte colligatse, minutisque carbonibus implentur: ab extrinseca vero laminse facie fundum versus fprantur et aperiuntur usque unius digiti foramen, ferreumque tubulum inde suscipiunt, cui tubus alius follem habens adjungitur. Cum autem ignem carbones susceperint, dum sufflantur, similem flammse perftciunt combustionem. Quippe qux lap idem penetrat atque confringit, aceto vel urina, vel alto quopiam acrium superinfuso. URNATORES, Qui urnis aquas ex altis puteis levant, apud Julium Firmicum lib. 3. Matth. cap. 11, lib. 4. cap. 6 : Aut enim ex altis puteis, quotidiano opere aquam levare cogentur, etc. [Vide Urceolus.] * URNEA, f. Aquseductus. Reg. 34. bis Ghartoph. reg. part. 1. fol. 95. v. col. 2: Et facient palicium fossati duodecim pedes altitudinis super terram et posternam, et debent housour extra, et facient unam Urneam de lapidibus. Vide Urna 4. 1 UROMA. Leges Mechlinienses tit. 10. art. 1 : Hseres feodi intra proximas sex hebdomadas a morte defuncti investituram a Domino petere debet, eique dabit pro integro feodo, tredecim equites, singulos triginta stuferis gestimatos ; et pro non integro Uromam, sive outopav, hoc est fructus unius ann. aut quanti in annum conducitur. Vide Urbori. [* Kilianus: Vrome van een iaer, Opora, fructus unius anni.] * VRON-AME, VBON-VUDER, voces Germanicas. Glossae Csssarii Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 673. col. 1: Quinque modii faciunt amam, quam appellamus Vron-ame, et sex amse faciunt carratam , quam appellamus Vron-vuder, [** Vide supra Fronomen. A Frone, Publicus, dominicus.l * VRONEN, vox Germanica. Vide supra Absare 1. [** et Haltaus. Glossar. German, col. 531.] 1 UROR, pro Urus. Vide in hac voce. * UROWENRADA. Vide supra Frauwenrada. URPHEDA', Germ. Urfelit, Juramentum^ quod ex carcere dimissus praestat de non ulciscendo. Goldast. [Vide Vossium de Vitiis serm. lib. 2. cap. 19. et supra Faida.] [** Haltaus. Glossar. German, voce Urfehde, col. 2000.] 1 URSA LIBRA, pro Arsa, apud Kennett. Antiquit. Ambrosd. pag. 165. Vide Arsurd. \ URSARIA, Hispani33 urbs,.vulgo Madrid. Itiner. Adriani VI. PP. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 394: Sed dum Francise Rex captus deiinebatur Ursariss, quse Madrid vulgo dicitur, etc. 1 URSARITIOS CA.NIS, Qui ursos prosequitur. Vide in Cams. * Oursiere, Ursi latibulum, in Vitis Patrum MSS.:
Tant a 1'Oursiere avironnte Qu'il a une sente trouvee, C'une onrse i avoit donnee.

las (sellas) et oleum. Charta arm. 1338. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 363 : Duodecim duodenas amphorarum, sex duodecim duodenas Urinalorum, etc. s Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Urinale, Urinarium, Onnalh, Prov. Urinam nostri alias Escloie appellarunt. Lit. remiss, ann. 1377. in Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 302: La femme d'icellui Geraumin... entra en son hostel et y print un pot de terre garni d'Escloie et d'autre ordure, et icelle ordure getta a la teste dudit Molin, et le gasta tres-deshonnestement. Date, eqdem significatu, sed incerta mihi origine, in aliis Lit. ann. 1476. ex Reg. 195. ch. 1592 : 11 fist mettre sur le lieu oil il avoit este frappe ung petit du Date d'un des autres jeunes enfans, qui estoient la presens, avec ung petit de mousse, pourcuider tappir etfaire cesser le sang. 1 URINARE, a Gall. Uriner, Mingere. Miracula MSS. Urban! V. PP. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Roncinus erat per totum corpus valde inflatus nee feucabat, nee Urinabat. 1 URIO, Ludi genus. Vide Senio. SVRISACENSES, Monetae species. Cornput, decimae in Italia collectae ann. 1278. pro subsidio T. S. ex Cod. reg. 5376. fol. 243. r : Marchas xliij. et denarios xxxix. ad computum in Vrisacensibus, Labacensibus et aliis diversis monetis Carinthias. * URITRA, Virga, yeretrum. Alex. latrosoph. MS. lib. 2. Passion, cap. 120: Qui autem in vesica out in Uritra ulcera aut vulnus habent, injicias per Uritram, i. per virgam, cum lacte asinino, aut muliebri, aut cum sapa. 7 VRIVOLSA, Sclavonica vox. Ditmarus in Chrqn. Episcop. Merseburg.: Qui vecordes in malum hoc irrisorie mutabant, Vrivolsa, quod nostra lingua dicitur, Alnus quse stat in frutectis, etc. [** lib. 2. cap. 28. ubi Pertz. Ukrivolsa.] URLARE, Orulam, vel limbos inserere, Gall. Orler. Mpnasticum Anglic, torn. 8. pag. 317 : Amictus de aurifrigio... Urlatur aurifrigio puro et stricto. * URLUS, Idem quod Orlus, a Gallico Orle, Ora, margo. Chartul. archiep. Bitur. fol. 129. v: Domina de Alneto et Rabellus filius ejus confessi sunt, cum Philippo D. G. archiepiscopo Bituricensi... amicabiliter convenisse in hunc modum, videlicet quod casale, qui est in via versus carrobrias, juxta domum Bigot, usque ad ulmum qui est in Urlo dou plassers, etc. Vide Orlum. 1. URNA, pro Orla, seu orula, Limbus, Gall. Ortet. Leo Ost. lib. 1. cap. 57: Aliam planetam cum leonibus, Urnas de pallia longitudine passuum 4. latitudine palmorum trium, pannum de altare diarodinum, etc. Lib. 3. cap. 11: Capitulum renovavit, illudque gypsea Urna in gyro, vitreisque fenestris ac pulchro variorum marmorum pavimento decorans tegulis cooperuit. Cap. 20: Tunicam diapistin cum Urna amplissima a pedibus et manibus ac scapulis aurea. Cap. 57 : Coopertorium cum Urna purpurea. Cap. 33. (al. 31 :) E quibus (iconis) decem ex quadratis prsedictus Frater apud Constantinopolim crasso argento sculpsit ac deauravit, rotundas vero omnes argentea solum Urna 4. librarum circundans, cxtera coloribus ac figuris depingi Grseca peritia curavit. Cap. 58. (al. 57 :) Coopertorium altaris sericum cum Urna purpurea ornatum margaritis. 2. URNA, Mensura liquidorum, vim, cerevisiae, etc. [Vini iv. carradse et dimidia et dux Urnas, in Charta Anshelmi

T URSARIUS,Vir e familia, domesticus, offlcialis palatinus : unde suspicari facile est legendum esse Huscarla. Vide in hac voce. Hist. MS. Monast. Beccens. pag. 52: Hoslis antiquus ter insurrexit in me, et ter cecidit in semetipsum, et Ursarius Domini mei, id est Angelus bonus liberavit me. Charta Balduini Comit. Hannon. ann. 1176. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 896 : Prssstita fide et Sacramento con fir ma vi, quod neque sic neque Ursarii mei, neque venatores ego, in aliqua domorum ecclesise per violentiam jacebimus. 1 URSA.BIUS,CUI ursos ad spectaculum instruendi cura commissa est. Lambertus in Hist. Comit. Ardens. apud Ludewig. torn. 8. Reliq. MSS. pag. 552 : Gompromisit de quolibet oppidi furno ad quodlibet furniamentum ad procreandum ursum et pascendum, panem unum Ursario se daturum, et sic ludum ursi ad spectaculum singulis diebus festis ad placitum suum haberent et conspicerent. URSUS, Praestatio Regi Bohemiae recens dicto fieri solita. Albertus Argentinensis in Chron. pag. 145 : Collecta enim ibi imposita, quse Ursus dicitur, et de novo Regi creato debita, apud Bohemos remansit. URSUM CIRCUMDUGERE. Hincmams Remensis in Gapitul. ad Presbyteros cap. 14 : Nee plausus et risus inconditos, et fabulas inanes ibi referre aut cantare prsesumat. Nee turpia joca cum urso, vel tornatricibus ante se facere permittat. Synodus Trullana can. 61: Tw aurw 81 -roiSTw EiriTi[i.tfi> xa6uTco6aXXea8at Set xat TOU? apx-roui; eiitarupojjievouc ^ -cotaO-ua ?wa, itpb? natyvtov xa\ SXa&/)v T&V airXou<iTlpwv. Ubi observat Balsamon in ejusmodi ursorum capitibus et corporibus tincturas appendere solitos, dareque passim ex pilis eorum cum tincturis, tanquam phylacteria, ad depellendos morbos,

URV
atque adeo qeulorum fascinos amoliendos. Vide Minator 2. 1 UKSOBUM PASTUS, [inter onera quae a vassal]is suis domini exigebant, recensetur in Charta Dudonis Abbatis Dervensis ex Tabulario ej usd. Ecclesise.] Vide in Pedatura. URTELLA, Idem quod Ordalium, judicium divinum, purgatio vulgaris; Germ. Urdel. Decretum Tassilonis de popularibus legibus cap. 9: Ut hi, gui Ducali manu liberi dimissi sunt, ad eadem cogantur judicia, qu& Bajoarii Urtella dicunt. Vide Ordela. ^ URTICARE. [Aiguillonner, enflammer : Quern timor Urticat, verbis mellitur in istis. (Du Meril, orig. lat. theatri, p. 290.)] * URTICATIO. Vide supra Ferulatio. 1 URTIFER, pro Hortifer, Hortus. Tabul. S. Sulpitii Bituric.: Cum adpenditiis earum, Urtiferis et cultiferis, viridigariis, etc. URTIO. Vide Alchaz. URTUM, pars aratri, quse plicatur, Papise : in MSS. Urnum. 1 URUBHI, Titulus est capitis 16. Leg. Rotharis Eeg. ex Cod. Ambros. apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 19. col. 2: Si quis hominem mortuum in flumine, aut foris invenerit, exspoliaverit, et celaverit, componat parentibus mortui solidos LXXX. etc. [** Vide Rhairaub.] * Grassatio in itinere regio, a Germanico Uz, foris, et Rauben, furari, praedari. 1 URUCA, Xaxavwv Kaicrj. GlOSS. Lat. Gr. in MSS. Sangerm. Urtica. URUS, vox Gallica vetus, Germanis hodie eyn uhrochs, ut docet Cluverius lib. 3. Germ, antiq. cap. 47. Gl. Gr. Lat.: BoiiSaXos, urus, bos silvestris, [Gloss. Lat. Gr.: Uror, {Jous ^o\La.\o<;. Leg. Urus, ut infra : Urus, bos silve, fJougaXoe : in MSS. Silvester: addunt Regise Bufalus.] Glossaa antiq uae MSS.: Uri, vituli agrestes, quos Bubalos vacant. Macrobius lib. 6. Saturn, cap. 4 : Nee non et Punicis Oscisque verbis usi sunt Veteres, quorum imitatione peregrina verba non respuit ut in illo, Silvestres uri assidue ; Uri enim Gallica vox est, qua feri boves significantur. Aimoinus lib. 1. Hist. Franc, cap. 1. ubi de Herciniae sylvae feris : Tertium est genus earum, quse Uri appellantur. Hi sunt magnitudine paulo infra elephantos, specie et colore et figura tauri. Magna vis eorum est, et magna yelocitas; neque homini neque ferae, quam conspexerint, parcunt. Hos studiose captos foveis, interficiunt. Hoc se labore durant adolescentes, atque hoc genere venationis se exercent,... amplitudo cornuum et figura et species multum a nostrorum bourn cornibus differt. Hsec studiose conquisita ab labris argento circumducunt, atque amplissimis epulis pro poculis utuntur. Postremis Aimoini verbis conveniunt, quse scribit Fulco lib. 1. vise Hierosol.:
Uris cornua sunt immensae concavitatis, Ex quibus ampla satis, el laevia pocula fiunt. Vitibus et raensis et honora et commoda prosunt, Seu docti artifices ea quadrificata rotundent, Integra sive sinant, et fissa caloribus aptent.

USA
quern urbem aedificarent. Rolandin. Patav. in Chron. Tarvis. apud Murator. torn. 8. col. 249 : Et quia scivit quod antiqui magnates respiciebant ascendent, cum volebant condere civitates ; et fadebant ipsimet Urvum cum aratro, quo circumdabant civitates, unde dictx sunt urbes, etc. Vide Urbatus. 1. USA, Fluvius, ex Saxonico use. Fcedus Alfredi et Godrani cap. 1. de regni terminis : Tune in rectum ad Undefordum ; tune sursum in Usa, ad Wetelingstreet. [** Nomen proprium fluvii, hodie Ouse.] * 2. USA, Jus utendi aliqua re. Dicitur potissimum de nemorum usu. Charta ann. 1308. in Reg. 40. Chartoph. reg. ch. 137 : Dicebant se habuisse Usam et explectam se alenhandp de lignis nemorum totius mandamenti et distpictus prsedicti castri de Brusca. Vide Usagium. * USAGGERIUS, Officium apud Templarios. Interrogat. Templar, ann. 1310. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 204. col. 1 : Frater Stephanus de Clumaco, serviens templi, Usaggerius conventus Montispessulani, etc. * USAGIARE, Ea, quse ex usu vel consuetudine debentur, prasstare. Charta Beatr. dom. Foucign. ann. 1295. in Chartul. Sabaudise fol. 37. v: Mandantes et prsscipientes per has nostras patentes litteras hominibus et feudatariis nostris, ut dicto domino comiti de castero respondeant et Usagient de prsedictis. Quibus factis nos omnes et singulos homines et feudatarios prsedictos solvimus et quittamus de homagiis et usagiis, in quibus nobis pro praedictis tenebantur. JRecognit. feudal. MS. ann. 1343: Item tres seystorias cum dimidia prati, sitas apud Valorseyri, de quibus Usagiant tenementarii eidem domino dalphino. Vide in Usagium. T1. USAGIARIUS, Quo uti licet. Charta Libertat. oppidi S. Palladji ann. 1279. apud Thomasser. in Biturig. pag. 113: Solvent unum denarium de quolibet porco lactente quern habebunt in alio nemore communi et Usagiario. Usagie, solitus; dicitur de eo quod in usu est, in Charta ann. 1289. ex Chartul. S. Johannis in Valle : L'eure usagiee et accoustumee. * 2. USAGIARIUS, Qui in silva aliena usagium seu usum habet ad pascenda animalia, vel ad ligna csedenda. Charta Joan, de Cabilone episc. 'Lingon. ann. 1331. in Chartul. ejusd. eecl. fol. 272. v<>: Item octies viginti vel circa arpenta ne+ morum vestitorum sine platheis, quas ascendunt. ad sexaginta arpenta franca domino, sine Usagiariis. Vide Usuagiarius in Usagium. 1 USAGIUM, Usus, mos, Gall. Us et coutume: ita ssepissime appellantur Consuetudines municipales. Charta ann. 1284. apud Rymer. torn. 2. pag. 264: Regni antiques consuetudines approbates bonaque Usagia, quse sacris canonibus non repugnant,illibata serventur. Libertates Bellseyillaa 'ann. 1233. apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 182: Similiter in Usagio et franchesia Eellssvillse continetur, quod, etc. Mandatum Philippi Pulchri Reg. Franc, ann. 1302. apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 85: Servando et custodiendo diligenter Usagia locorum et consuetudines approbatas. Charta ann. 1329. ex Tabul. Eduensi: Renunciantes etiam in hoc facto prsedicti venditores omnibus aliis juribus, et legibus, Usagiis, consuetudinibus, etc. Usagia locorum, in Chartul. S. Vandreg. torn. 2. pag. 1854. Regest. Episcopat. Nivern. ann. 1287V^ Usagium de securibus et de potariis et de

USA

385

Idipsum Caesar, lib. 7. et Plinius lib. 11. cap. 37. de urorum cornibus vice poculorum tradunt. Urorum vero venationis meminit Monachus Sangall. lib. 2. de Carolo M. cap. 11 : Cum ecce quietis et otii impatientissimus Carolus ad venatum bisontium vel Urorum in nemus ire, et Persarum nuntios secum parat educere. * URUS. Vide supra Modolagium. 1 URVUS, Aratri curvatura proprie: item, Sulcus aratro designatus , intra
VIII

lupercis solent valere xv. lib. Vide in Usaticum. 9 Hinc Se mettre a ban Usaige, pro Agendi rationem emendare, in Lit. remiss, ann. 1426. ex Reg. 173. Chartoph. reg. ch. 545 : Le suppliant depuis se mist a ban Usaige et achetoit du ble et le menoit vendre a Beauvais. Usuge,pro Usage, Jus utendi silva aliena. Charta Margar. regin.Navar. ann. 1255.in Chartul. Campan. : Et del Usuge en touz les bois de Derf, etc. 1 USAGIUM, Jus utendi aliqua re. Dicitur potissimum de nemorum usu, Gall. Droit d'usage. Charta ann. 1217. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 197 : Dedi eis.... boscum mortuum inforestade Jugne ad Usagium domus de Beriaco. Alia ibid. col. 389: Dono iterum et concedo dictse abbatise in perpetuum totum Usagium plenarium habendum et capiendum libere et expedite per totam forestam metim. Chartul. S. Vincentii Cenoman. fol. 71: Monachi S. Vincentii Cenomanensis habent in foresta sua de Pait Usa* gium suum ad opus domus suxS.Leonardi, ad calefagium suum et ad omnia sedificia sua construenda et reparanda. Sine ullo censu et sine ullo Usage, in Charta ann. 1096. ex Tabul. S. Victoris Massil. Inquisitio 'ann. 1268. ex Schedis Prses. de Mazaugues : Item dixit quod vidit quod Guillelmus Castellus vendidit Rostagno de Margaidis Usagium et pasquerium prsRdicti territorii vaccis sttis. Gonsuetud. Cluniac. MSS. ann. 1301. ex Tabul. B. M. Deauratse: Nullus abbas, nullusque prior aut monachus habeat canes ad venandum, his dumtaxat exceptis qui in aliquibus suis locis usum et Usagium habeant venandi.Habebunt Usagium suum ad piscandum, in Litteris ann. 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 601. art. 17. Adde Mabill. torn. 3. Analect. pag. 583. et Hist. Harcur. torn. 4. pag. 1359. Vide Usuaria. [** Haltaus. Glossar. German, voce Echtwort, col. 252.] 1 USAIGIUM, Eodem signiflcatu.Charta Odonis Ducis Burgund. ann. 1216. ex Tabul. S. Benigni Divion.: Et quicumque in castro edificaverit, de edificio suo voluntatem suam facere poterit, salva censa nostra, de nemore de Pasquez. Concedo eis Usaigium in perpetuum ad quidquid eis fuerit necessarium. 1 USATGIUM, Arvernica enunciatione, in Charta ann. 1285. apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. 135: Cum cseteris universis aysiis et Usatgiis, servitutibus, emoluments, etc. Occurrit rursum inter Instr. Gall. Christ, novse edit. torn. 2. col. 145. 1 USUAGIUM, Pari intellectu. Bulla Honorii III. PP. ann. 1223. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag, 80. col. 1 : Cum pratis, vineis, terris, nemoribus, Usuagiis et pascuis in bosco et piano, etc. Eadem leguntur in Bulla Gregorii IX. PP. ann. 1234. apud Mirseum torn. 2. pag. 1223. col. 2. Charta ann. 1228. ex Tabul. S. Richarii: Super nemore illo quod dicitur Fagetum S. Richarii, in quo dicti homines Usudgium clamabant. Alia ann. 1235. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 206: Cum abbas et conventus S. Benigni Divionensis dicerent se habere Usuagium in nemoribus, etc. Litteree S. Ludovici Regis Franc, ann. 1236. ex Tabul. Montis Mart.: Inquiri fecimus diligenter quale jus et quale Usuagium abbatissa et capitulum Montis Martyrum debebant habere in nemore nostro de Roberto. Occurrit prseterea apud

386

USA

USA
T USANGIA, USANZIA, Praestatio quas ex usu et consuetudine debetur. Charta ann. 1166. inter. Probat. torn. 2. novas Hist. Occitan. col. 608 : Faciatis et construatis forciam vel forcias in Cambones ; de tali tamen pacto ut in omnibus redditibus et Usanciis et justitiis, quss ad dominum castri pertinent,.... habeamus nos duas partes, etc. Charta Friderici Imperat. ann. 1186. in Corp. Diplom. torn. 1. pag. 110. col. 1 : Et ut db hinc in antea in eis omnem jurisdictionem et consuetudines, bonasque Usanzias habeat. Vide supra Usagium. USARE, Frui, gaudere, Gallis User, jouir. Formulas veteres auctoris incerti form. 27 : Quodtaliter fecistis, ut tempore vitas mess ipsas res habere et Usare, vel condirigere debeam. Et form. 41: Ut ipsas res quamdiu advivo, sub usu beneficii vestri tenere et Usare debeam, et alicubi ipsas res alienandi pontificium non habeam. Charta Alamannica 68. apud Goldastum : Postea mea fuit petitio, et nostra et fratrum decrevit voluntas, ut ipsam rem valeas excolere, vel Usare, et nihil exinde minuare non debeas, nisi quidquid ibidem addere aut immeliorare vel attrahere potuimus. [Charta Ludovici Junioris Reg. Franc, ann. 836. apud Hansizium torn. 1. Germ, sacrae pag. 156 : Ut dum Annecor Episcopus, atque Anno nepos ejus advixerint ipsas res tenere et Usare faciant.] Occurrit praeterea in Vita Aldrici Episcopi Cenoman. pag. 155.162. 170. [Vide Usuare.} SSif Usaire, pro Usus, Utilitas, commodum, Gall. Usage. Tabular. Fossatense fol. 2 : Les baniers de la terre de ladite Abbaie, c'est assavoir de Nogent et de la vallee de Susci achetent ble ou autre grain pour leur Usaire, Us ne doivent rien paier, mais que ce ne soit pour revendre ; et aussi est il se il achetent aucun bestail pour leur Usaire, Us ne doivent riens paier. User, eodem sensu in Charta Caroli Regentis ann. 1360. ex Chartul. 23. Corb. : Et avec ce du tonlieu des chases et de mets que I'en accate pour son User. USITARE, [Uti, idem quod Usare. Form. 19. Lindenbrog.: Nisi tan turn, dum advixero, Usitare et meliorare faciam. Occurrit rursum in Form. 20. Vita Aldrici Episc. Cenoman. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 161: Nobis ad Usitandum tenere permisistis. Guidonis Discipl. Farf. cap. 15 : Si quis calidum potum vultf Usitare ad charitatem collationis, poterit facere in loco suo.] Homilia de decimis et jejunio edita a Steph. Baluzio post Capitularia : Et precamini Dpminum, ut cum sua gratia et misericordia concedat vobis in pace colligere alias fructus, et in suo sancto servitio Usitare, et, quod illi placet, inde facere. Charta 15. inter Alamannicas Goldasti : Scuta cum lanceis, vestibus, vel omnibus utensilibus, quas in die obitus mei non datas alicui, et non Usitatas reliquerim, trado ad jamdictum monasterium, etc. i. ad ulendum datas. 1 USARE et USSARE DE FORESTA, In ea habere Usagium. Vide in hac voce. Inquesta Vicecomit. castri Ayraudi ex Bibl. Reg. : Requisitus si capiebat in foresta de Moleria rem quam non debebat Usare, dicit quod non.... Guillelmus Dore juratus et requisitus dicit quod vidit vicecomitem Aymericum... Ussareinpace de foresta de Molere, etc. * Usager, Jure tesagii uti. Charta ann. 1386. in Reg. 131. Chartoph. reg. ch. 121: Ainsi Usagoient es pastures et a I'aglan pour leurs pourciaux et pour leurs au-

USA
tres bestes grosses et menues. Usaire, Qui eo jure utitur aut uti potest. Charta admort. ann. 1414. in Reg. 168. ch. 66: Certains champars qui se doivent chacun an des Usaires des bois d'Orouer Pour droit de forestaige a cause de I'usaige qu'ilz ont en tous les bois d'usaige, etc. USAMENTUM. Charta Rudolfi Regis Burgundiae in Tabular. Agaunensi apud Guichenon. in Probat. Hist. Sabaud. pag. 3: Cum omnibus appendiciis sive Usamentis. Forte Aisatnentis. SSS" Nihil immutandum videtur in hac voce, tametsi Usamentum idem sonat quod Aisamentum, cum alibi rursum legatur. Charta ann. 1155. apud Spon. torn. 2. Hist. Genev. inter Instrum. pag. 10: Et secundum quod ab eo tenuerant Usamentum facerent. Vide Usimentum. USATUS PANNUS, Detritus, Gallis Use. Occurrit in Legibus Edwardi Confess, cap. 38. [Vide Usus 4.] | 1. USARIA, Hippegus. Vide Huisserium. * 2. USARIA, Tributum, praestatio, quss ex usu et consuetudine pensitatur. Charta ann. 1233. apud Manni de Sigill. antiq. torn. 1. pag. 98 : Vendunt possessipnes et res et omnia servitia, prasstationes, dationes Usarias et jura, etc. Usure, eadem acceptione, in Libert, loci de Rourlemont ann. 1357. torn. 6. Ordinat. reg. Franc, pag. 633. art. 23: Se lesdiz habitans ou aucun d'eulz devoient aucunes autres rentes, Usures ou droitures, etc. Vide Usaticum. * USATGIUM. ESSE DE USATGIO, Usaticis seu tributis obnoxium, vel alicui societati aut communi addictum esse. Libert. Montisfer. ann. 1291. in Reg. 181. Chartoph. reg. ch. 154 : Item si ostensio fuerit facienda de re aliqua, de qua contendatur inter dominum et aliquem de Usatgio, ille de Usatgio qui petet rem ostendi, non dabit aliquid pro ostensione. Vide Consuetudinarius in Consuetudo 4. Usaticum et Usatus 1. 1 USATGIUM, ut Uaagium. Vide in hac voce. * USATIGALIS, Ex usu et consuetudine debitus. Charta ann. 1378. in Reg. 113. Chartoph. reg. ch. 200 : Ducenta sextaria ordei Usaticalia, annualia et censualia, etc. Vide Usaticus 2. USATICUM,Tributum, praestatio, [quae ex usu et consuetudine pensitatur, vei ut quis jus usagii obtineat.] Charta Ildefonsi Comitis Tolosas ann. 1141. apud Catellem : Dono, et concede, et solvo, quod quisque homo vel fosmina libere vendat vinum suum omni tempore, quo voluerit sine ullo Usatico, quod inde nunquam donet alicui homini vel fceminae. Homines vero extranei, qui foris habitant in villis aut in castris, aut in aliis locis, habeant eundem Usaticum quod solent habere, etc. [Charta Guillelmi IV. Comit. Forcalquerii ann. 1191. inter Instr. torn. 1. Gall. Christ, novae edit. pag. 90. col. 1: Concessi etiam et donavi.... omnia Usatica in terra mea, tarn in leudis, quam in pedagio, et pascuis et aliis Usaticis meis, ubicumque habeam Usatica in terra ilia. Charta ann. 1250. ex Tabul. Montis-Majoris : Animalia possint pascere sine prsestatione pascuerii seu Usatici. Statuta Arelat. MSS. art. 94 : Quicunque recipiet pedagium antiquum vel novum Usaticum in riparia Rodani, etc. Adde Litteras ann. 1369. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 284.] Hac notione usurpatam vocem in Antiquis Tabulis observare est ex Plantavitiq in Chronologia Prsasulum Lodovensium

Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 447. Vide Foagium 2. et Laeya. 1 USUAGIARIUS, Qui in usu. est rem aliquam agendi, maxime qui i silvis alienis usagium seu usum habet ad pascenda animalia vel ad ligna caedenda. Usagier de foots, in Consuetud. Meld, art. 177. Ducatus Burgund. art. 123. Andegav. art. 182. Cenoman. art. 200. Blesensi art. 225. Sedan, art. 306. Charta Theobald! Blesens. Comit. ann. 1215. ex Tabul. Calensi pag. 170 : Et in eadem foresta chaufagium suum ad unum samarium ubi alii Usuagiarii capient. Charta S. Ludovici Reg. Franc, ann. 1254. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 161: Ut ipsas in propria foresta nostra Resti 50. porcos possint ponere et habere quiet* et libere annuatim, salvo aliis Usuagiariis jure suo. Charta ^Egidii Abbatis S. Martini Tornac. ann. 1309. ex Tabular. S. Richarii : Nos habebimus omnia alia asiamenta in prssdictis pasturagiis, sicut Usuagiarii alii in prsedictis locis tantummodo. Hinc emendanda Charta Joannis Abbat. Ursi-campi ann. 1303. ex eodem Tabul. ubi Usugrarius perperam legitur pro Usuatfiarius. Usaer, in Chartul. Latiniac. fol. 210. v: tern les maretz esquelz les demourans es villaiges de Trille-Bardou, etc. sont Usagers d'y pouvoir pescher a la main et a la caige et non autrement. Vide in Usuaria. } USAGIUM, Tributum, vectigal, vel etiam servitium, quod domino ex usu et consuetudine debetur. Charta ann. 1150. torn. 1. Macer. Insulae Barbaras pag. 82 : Accepimus in feodum a domino Girino abbate, et ab ecclesia Insulae Barbaras quicquid juris vel Usagii habebamus .... de pedesticum de Rochetaillia. Charta Roberti Archiep. Lugdun. ann. 1231. apud Menester. Hist, ejusd. urbis pag. 99 : E contrario dicti cives proponebant quod nee senescalcus, nee alius, brochum vini, vel aliquod Usagium habebat pro pretio vim augment at o. Inquesta torn. 1. Hist. Dalph. pag. 20. col. 1: Tenet mistraliam loci de Venos,... et nescit cujusmodi Usagium facere debeat domino Comiti, quod non fecit umquam aliquod. Libertat. S. Georgii de Esperanchia ann. 1291. ibid. pag. 27. col. 1: Item burgenses possunt vendere out dare cuicumque voluerint res et bona sua, solvendo tarn en jura et Usagia consueta. Charta alia ibid, pag. 134. col. 1: Vebet recolligere et levare census et omnia Usagia in mistralia, et fideliter reddere domino. Litterae ann. 1275. inter Ordinal, reg. Fr. torn. 3. pag. 61 : Quod consuetudines et Usagia quss dicta Maria et vir suus ejus nomine, habent in castro seu villa prxdictis et pertinentiis, in pedagiis, ledis ac Usagiis, leda panis et salis, etc. Vide Usancia et Usaticum. * TJSAGIUS , Vectigal, quod ex usu domino debetur. Charta Steph. abb. ann. 1202. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 182: In primis nobis acquisierunt omnes Usagios villas Trenorchiensis. Vide in Usagium. 1 USAGO , Usus, consuetude, Gall. Usage. Charta apud Perardum in Burgund. pag. 350: Secundum consuetudines et Usaginem patris mei et prsedecessorum nostrorum, etc. Usuge, in Litteris ann. 1360. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 273: Par I'usuge et observance gardez de si lone temps. Vide Usagium. ] USAIGIUM, ut Usagium. Vide in hac voce. USAMENTUM. Vide in Usare.

use
135. 234. ouskes Garolo Magno : Sig. Et118.MS. in 185. tout cil,365. Phllippus li commanda que

USI

USI

387

1281. apud eumd. Murator. torn. 6. col. tica, parcimonia,*Gall. Menage. Hinc 575 : Hoc etiam anno Carolus Rex Sicilise Usinare. fecit maximum apparatum galearum et * Wisine, in Charta Margar. comitis. Uscheriorum* et aliarum rerum necessa- ann. 1274. ex Chartul. 1. Fland. ch. 263. Ne franc, ne sierf, rie bon, ne yil, Ne clap, ne torn, ne blanc, ne noir, riarum causa eundi contra Palasologum in Cam. Comput. Insul.: Se nos avons Qui viennent a Aix manoir besoing de mairien a nos moulins et d Imperatorem Grascorum. De tou* Usages fusent,franc. | USIGHERIUS, USIGERIUS, Eodem in-nos autres Wisines de Valenchienes, etc. tellectu. Ottoboni Scribae Annal. Ge- Hinc etiam Wisenacet Wisine ad animal, [Vide Usagium et Usancia.] * Charta Phil. Pule. ann. 1309. inter nuens. ad ann. 1192. ibid. col. 368 : Ad cujus opera utuntur ad trahendum aut acquirendum ei regnum Sicilias sese ma- labprandum , translatum est. Libert, Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 164. col. 1 : Item Usaticum ceparum, seu reddi- gnifice accinxerunt, sic quod usque ad loci de Vandeuvre ann. 1271. in Reg. 72. tum, quern percipit dominus rex in hortis mensem Augusti cum Usigeriis, galeis, Chartoph. reg. ch. 188 : Chascune beste armis, et equitibus,et casterisquas adexer- Wisine surannee paiera deux deniers dicti loci. Vide supra Usaria 2. j USATICUS, Eadem notione. Gharta citum pertinent de portu Januae copiosis- chascun an ; et se il avenoit qu'il eussent ann. 942. inter Probat. torn. 2. novae sime exierunt. In quo stolio Pisani pro beste traiant ou bestes Wisines, etc. Hist. Occitan. col. 85: Omnes Usaticos servitio Imperatoris cum xil. galeis et Charta ann. 1331. in Reg. 66. ch. 570 : Pour cheval Wisenx ou qui fasse labour, et tallias, et quest as, et alb erg as, etc. Usicheriis fuerunt. 1 USIHERUS, Pari signiflcatu, apud etc. Vide infra Utensile 2. et 3. Charta Willelmi Gomit. Bisuld. ann. USINARE , [f. Usimentum habere.] 1055. in Append, ad Marcam Hisp. col. Aug. Justinian. Episc. Nebiens. in AnCharta anni 1240. in Tabulario Campan. 1105: Trado... omnes Usaticos et albergas nal. Genuens. ann. 1293. et quidquid ullo modo recte aut injuste 1USCLADA, Pars silvae combusta, idem Bibl. Reg. f. 365 : Nullatenus Usinabunt, inerant mihi in dominicatura quam di- quod Arseia. Vide in hac voce. Statuta nee excolent homines dictas villas contra cunt Baschara. Adde Ohartam ann. MSS. inter Schedas D. le Fournier : voluntatem nostram.... in quibuscumque 1131. in laudata Hist. Occitan. torn. 2. Quod aliqua persona non audeat facere vero locis homines dictas villas Usinabunt, col. 460. aliam ann. 1145. col. 508. et Uscladas infra dictas defensiones. Usclat nos prasdicti fratres de Crista et pecora Testara. Rogerii Vicecom. Biterr. ann. Tolosatibus idem quod ustus, Gall. nostra, si vobis placuerit, omnimode Usinabimus, hoc excepto quod in nemoribus 1150. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. Brule. Vide Ustatus. 1 USDUGARIUM, in Addit. ad Statuta villas deputatis boscum non accipiemus 411. USATIGA et USATICI praeterea crebro Mutin. cap. 27. fol. 49. pro Sdugarium. nisi tantummodo ad usum furni. [Vide in Usagium.] appellantur Consuetudines municipa- Vide in hac voce. * USERIUS, Ostiarius, Gall. Huissier, USIS. Epistola Basilii Macedonis Imp. ls. [Joseph. Moret. Antiquit. Navarrae pag. 507: Habeatis tales foros et tales pro Usserius. Vide in hac voce. Charta ad Hadrian. II. PP. post. VIII. SynoUsaticos quales habeant Barones de ann. 1195. apud Murator. torn. 1. Antiq. dum : Transmisimus autem Sanctitati Estella.] Ital. med. aevi col. 146 : Paulus Malagro- vestras.... et vellus prasinum vilarnipinnium pro casula facienda unum, Usin 1 1. USATICUS, USATIQUS, Ususfru- mus, domini Papas Userius, testis. ctus, jus re aliqua utendi per vitam, ut 1. USIA. Joan. Monachus Bertinianus rubeum aerem habentem unum, Usin alvidetur. Statutum Garoli V. Reg. Franc, in Vita S. Bernardi Poenitentis n. 8 : bum unum, mulchumat unum, planet ilia ann. 13^0. torn. 5. Ordinat. pag. 364. | Causa hujus doloris erat pediculus ovinus, castanea duo. Monstra verborum mihi 10: Si tale legatum aut talis donatio fue- quern Grammatici Usiam, quasi ab urendo plane incognita. rit facta super certo fundo, et quod lega- vacant. Loquitur de dolore aurium. 1 USITARE, Frequentare. Charta Hentor sive dator obligaverit fundum vel Usa] 2. USIA, a Gr. ouat'a, Natura. Acta rici IV. Regis Angl. ann. 1412. apud Rytiqum, eneigatis pro eisdem financiam, S. Gassiani Mart, apud Illustr. Fonta- mer. torn. 8. pag. 722: Si vobis placeat, prout superius declaratur. Rursum pag. nin. ad calcem Antiquit. Hortae pag. 353: mercatores villas de Leim partes de Berne in Norwegia Usitantes, quod cum iidem 365. 17 : Pro redditibua vel possessioniHas Ires personas unatn dissertat Usiam bus per innobiles acquisitis et acquirendis mercatores per mercatores societatis de Nomine distinctam, sed majestate jugatam. a nobilibus, in nostris feodis vel retrofeoHansa, partes prasdictas frequentantes, dis, permodum permutationis, vel ad ac| USIATICUS, Tributum, praestatio quasetc. Et pag. 724 : Tarn pro omnibus sociis capitum, aut in emphiteosim et Usaticum, ex usu et consuetudine deoetur. Charta tuis, dictas partes Norwegian Usitantibus vel ad certam partem fructuum annua- ann. 1184. inter Instr. torn. 4. Gall. et in eis residentibus, quam pro seipsis Christ, novae edit. col. 23 : Concessimus... regnum Anglias Usitantibus et in eodem lem, etc. Vide infra Usuare. pedagia et omnes Usiaticos tarn in terra residentibus, quod omnes mercatores An| 2. USATICUS, Ex usu et consuetuomnia glici in dictis partibus Norwegian residendine debitus. Sextaria censualia seu quam in aquis.... Concesserunt Usatica, in Gharta ann. 1344. ex Tabul. sua nemora, aquas et pascua, et omnes tes et eas Usitantes, etc. Vide alia noUsiaticos per totam terram suam,... et in tione in Usare. Gellon. Vide alia notione in Usaticum. I 1. USATUS, Societas certis usaticis feudagiis suis perpetuam liber tat em ac1 USITATA, Praestatio quae ex usu et addita. Chron. Domin. de Gravina apud quirendi sine aliqua fraude (1. laude) et consuetudine exigitur. Charta RayMurator. torn. 12. col. 714 : Sed perve- consensu et sine aliquo Usiatico et domi- mundi Guillelmi de Aguto D. Toloni niens Summam, invenit ipsam bene fos- nio. Vide Usaticum. ann. 1224: Mercatores vero teneantur satam et sticcatam, et infinitis armigeris 1 USIBILIA, Supellex, utensilia. Charta dare antiquam lesdam et Usitatam, vel custoditam, ubi erant praster cives terras ann. 825. in Append, ad Marcam Hisp. usaticum, vel ripagium antiquum. Vide de Usatis Malandrenis viri septingenti et col. 788 : De annona modii XXX. cum om- Usancia, et Usitatio. ultra. Idem quod Commune 2. nia Usibilia ligni et ferri quod necesse 1 USITATA, <mb YPTQ<TSW?, in Gloss. Lat. T 2. USATUS, Idem quod Usaticum. habet homo in omnibus, etc. Gr. MSS. Conventio inter Comit. Provinciae et 1 USIGHERIUS, USIGERIUS, USIHERUS, 1 USITATIO, Idem quod Usitata, in Matrem Bausenquorum ex God. MS. D. Hippegus. Vide in Uscerium. Charta ann. 1173. inter. Instr. torn. 4. Brunet : Isti sunt mall Usati quos dimit1 USIMENTUM, Facultas, quam quis Gall. Christ, novae edit. col. 585. qua tunt Stephania de Baucio et filii ejus. habet utendi in alieno praediq rebus non Guido de Vergiaco concedit Deo et S. Vide Usagium. suis, eadem notione qua Aisamentum. Mariae Theoloci omnimodam Usitatio13. USATUS, Detritus. Vide in Usare. Fundatio Monast. de Alta-ripa apud nem in aquis, in agris, in silvis per omt USCERIUM , USGERIUS , Hippegus, Marten, torn. 6. Ampl. Collect, col. 312: nem terram suam. Vide infra Usus 2. navis qua equi transvehuntur. Italis Dedit.... quidquid habebat in Unens, in 1 USITATIO,Usus, Gall. Usage,exercice. Usciero. Vide Huisserium. Litterae Ed- hominibus videlicet et in campis, pratis, Privilegia urbis Rupellae concessa a Cawardi III. Reg. Angl. ann. 1336. apud silvis, nemoribus, aquis, lapidibus et Usi- rolo V. Reg. Fr. ann. 1372. torn. 5. OrdiRymer. torn. 4. pag. 710: Galeas et Us- mentis, insuper et Usimentum et pastu- nat. pag. 573 : Ac praeterea quoscumque ceria hominibus et armis apparata, et ram per totam terram suam. Vide supra eorum usus et longevas observancias, licet et aliis necessariis sufftcienter instructa. Usamentum in Usare. a triginta annis citra ab eorum Uxitacione Occurrit rursum pag. 728. Chron. Andr. cessaverunt, volumus et declaramus in | USINA, Ustrina, vel Offlcina quaevis Danduli apud Murator. torn. 12. col. ad aquas exstructa, vulgp Usine. Charta suo valore persistere. [** Victorin. Com324: Ad transfretandos prasdictos equos Henrici Comit. Campaniae ann. 1149. in ment, epist. ,ad Galat. apud Maium tot Uscerios dare debemus, quot fuerint Tabul. S. Eugendi: Concessi quod nul- Scriptor. Vet. torn. 3. pag. 34 : Longe senecessarii. Adde col. 430. et 445. Vide Us- lus in prasdicti castri (Firmitatis ad Al- motum ab Usitatione.] sarius. [* Jal. Antiq. Naval, torn. 1. bulam) banno Usinas aliquas construat * USITATUS, Detritus, Gall. Use. Acta pag. 444. sqq.] sine laude Prioris et assensu monachorum S. Viet, episc. torn. 5. Aug. pag. 145. 1 USGHERIUS, Eadem notione, in An- prsster eas quas constructas sunt ibi. Bo- col. 2: Ipse cospit venire fossorium habens nal. Genuens. Jacobi Auriae ad ann. rello Usine dicitur res familiaris, domes- in manu, caput pulvere aspersum, et cal-

388

UST

usu

usu
sermo, apud Sidonium lib. 4. Epist. 11. ubi multa Savaro, quae non exscribo. Vide Moneta usualis, in Moneta. ] USUALITAS, Idem quod Usuale. Vide in hac voce. Charta ann. 1261. in Hist. Mediani Mpnast. pag. 328 : Contuli pro remedio animas mese.... Usualitatem pascuorum in banno de Haconville pro nutrimentis tarn domus ipsorum, quam hominum de Barbonville. Vide Usagium et Usuaria. | USUALITER TENBRE, ut Usuare. Formula 42. incerti Auctoris apud Baluz. torn. 2. Capitul. col. 458 : Propterea has litteras in te adftrmavimus, ut dum advivis, Usualiter ipsam rem tenere et dominare debeas. Adde Form. 35. Sirmond, 23. et 26. inter Lindenbrogiana. * USUAHTER LOQUI, Lingua vulgari, seu quae in usu est. Charta ann. 1222. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 21. v : Ineuper quicumque exaclus est pro patrono causse, Me exactus tenetur proponere verbum illius, qui ipsum exegit, et negare non potent, dummodo sciat loqui Usualiter. Vide infra Vulgaricus. 11. USUARE, Frui, gaudere, ad usumfructum tenere. Formula 22. Linden- brog.: Propterea expetii a vobis, et vos petitionem meam non denegastis, ut ipsas res, quamdiu advivo, sub usu beneficii vestri tenere et Usuare debeam. Charta ann. 855. in Append, ad Marcam Hispan. col. 788 : Ibidem serviat, et Usuare faciat dum vivit, etc. Ibidem col. 789 : Denique de ab hodierno die et tempore Usandi vel exfructuandi unus ab alia quod supervixerit fratrem suum habeat potestatem ex eo vivere. Adde Mabill. Diplom. pag. 514. Vide Usare et Usaticus 1. * 2. USUARE, In usu esse, solere. Inquisit. ann. 1262. in Reg. Olim parlam.; Paris. : Petrus dictus Rabat vendidit et Usuavit vendere tiliam et corticem tilise de dicto bosco. Hinc * USUATUS, pro Usitatus. Lex Wisigoth. lib. 12. tit. 8: Ne quis ergo ex his primsevas ritu traditionis et Usuati consuetudine mom, etc. Unde nostris Uset eodem sensu. Guill. Tyrii contin. Hist, apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 707 : Apres firent par accort et par connoissance des prodomes establissemens et assises, que il voudrent que il fussent tenues et Usees u roiaume. Charta ann. 1312. ex Tabul. episc. Carnot. : Premier article faisant mention dou cri et dou ban que I'en ha Use de faire. Alia ann. 1338. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 657,: Les habitans de la ville de Tournay nous ont signifie que par la coutume d'icelle ville, Usee et gardee de si lone temps, qu'il n'est memoire du contraire, etc* Ause, pro Assuetus, in Mirac. MSS. B. M . V . lib. 1:
Mais le ener ot si adure Et Aiise en fol usage. . Onques pour chou son fol corage N'amenda, ne ne vaut bien faire.
0 User, pro Sumere, ubi de sacra Eucharistiaagitur. Petrus Desrey in Chron. Caroli VIII. ad ann. 1506. fol. 109. v : Userent le Corps Nostre Seigneur le ray de France et le roy d'Arragon, pour confermer la paioc. USUARIA , USUARIUM , Ususfructus, seu potius jus utendi. [Bulla Innocentii II. PP. ann. 1142. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1229 : Confirmamus etiam vobis Usuariam per totam silvam quse dicitur Otta.] Tabularium Prioratus Paredi fol. 61 : Dedit etiam illis hominibus, qui terrain tenuerint, vel ibidem manserintt

ceamenta in pedibus jam Usitata, ut decet operarium. Vide Usatus in Usare. * USIVA, perperam in Append, ad torn. 6. Annal. Bened. pag. 724. col. 1. pro Usina. Vide supra in hac voce. USLAGT. Privilegium de Sempringham in Anglia : Sint quieti tarn ipsi quam homines eorum de omnibus misericordiis et amerciamentis, et forisfacturis,.... de murtro, et latrocinio, et conceylis, et Uslact, et hamsoka, grithbrich, blot wit, etc. Alia in Monastico Anglicano torn. 2. pag. 827. ubi eadem hapentur, praefert411 flat, quse forte escapium sonat ex Saxonico u t f l e o n , aufugere. Vide Utlep. * Nostris Uslage, pro Exlex. vel exul, ut videtur. Mirac. .MSS. B. M. V. lib. 2:

lic; Mabill. pag. 301: Benedictio Ustearii. Deum Patrem omnipotentem suppliciter deprecemur, ut hunc famulum suum benedicere dignetur, quern in officii Ustearii eligere dignatus est. Ustiarius, in Missali Franc, pag. 398. 1 USTENSILIA, pro Utensilia, Gallice Ustensiles. Necrqlog. Lauresham. apud Schannat. in Vindem. litter, pag. 38: Faciemque templi dorsalibus, coronis, ceterisque Ustensilibus decoravit. * Utillemens, in Lit. remiss, ann. 1381. ex Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 83. : Lesquelz gens d'armes.... prenoient chevaux, jumans et Utillemens d'ostel, etc. Hinc Exstenciller, Supellectile domum instruere, vulgo Meubler. Lit. remiss, ann. 1467. in Reg. 198. ch. 457 : Le suppliant Li Uslage, if maronnier, avoit mis, fraye et despendu de grans et Li desloial, li pautonnier Entor li viennent tout ensamble. sumptueux deniers.... a Exstenciller' icellui prieure de linge, lits, vaisselle et autre Vide Utlaga. mesnaige. Reg. Corb. 13. sign. Habacuc 1 USLATUS, pro Ustulatus, in MS. vet. ad ann. 1512. fol. 151: A este accorde a Corbeiensi, cui titulus, de mensa Abba- dampt Robert Dubos.... qu'il pust faire tis: Habet idem famulus de porco Uslato faire a ses despens de toutes chases ung .,.. tres juncturas ^versus testum. Vide molin a vent,.... et icellui molin ExstenUsclada. ciller et acoustrer de toutes choses. Vide USONES, Pisces familiares Danubiq, supra Hustilimentum. Germanis Hausen ; pisces insanse magnif USTERNA, pro Ustrina. Gloss. Gr. tudinis, Bonflnio. Vide Thwroczium in Lat. xaOdt? vexpwv, bustuarium, Usterna. Andrea Rege Hungar. cap. 43. [* Vide In MSS. Sangerman. Ustrena. ffusones.] T USTILACIO, auoxaufAa, in Gloss. Lat. | USPINIO, vexpoSoTY}?, in Gloss. Lat. Alise addunt Torres. Gr,. Gr. Vulcanius emendat, Vespillo, vexpoOd* USTIUS. [Ostium: Apertus est TCTYI?. Vide Usuppelliones. Ustius.(JBoucherie, vita S. Eupbros. 117.] j USSARE, Uti. Vide in Usare. * USTRA. [Gall. Huitre. Missi ibij USSARIUS, Hippegus, nayis qua equi dem unam bothilhiam de Ustris transvehuntur: leg. f. Usserius. Vide in (Arch. Histor. de la Gironde t.21. p. 240.)] Huisserium. Anonymi Epist. de capta * USTRANA, Rausier. Glossar. Lat. urbe OP. ann. circ. 1200. apud Marten, Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120. torn. 1. Anecd. col. 786 : Prseterea quidam 1 USTRENA. Vide in Usterna. Ussarius suus habebat magnellum erec* 1. USTRINA, Nidor carius, inter notas tum. Vide supra Uscerium. Tironis ex Cod. reg. 190. ; * Usscher, in Arest. ann. 1359. 23, Dec. * 2. USTRINA, Ubi porci ustulantur, in in vol. 4. arestor. parlam. Paris.: Cum veteri Glossar. ex Cod. reg. 7641. Nicolaus Valenconius patronus cujusdam * 1. USTURA, Ardor, inflammatio. Alex, navis religiosorum S. Johannis Jerosoly- latrosqph. MS. lib. 3. Passion, cap. 5 : mitani, Usscher nuncupate. Si (indigestiones) fiant de calida distem1 USSERA, Officii nomen in Ecclesia perantia, ructus habent fumosos cam Coloniensi; f. Ostiarius, a Gallico Huis- quadam Ustura, quam Romani carbunsier. Consuetud. MSS. ejusdem Eccles.: culum vacant. Nostris medicis, Fer Cellerario vini 1. den. Quatuor Ussere 1. chaud. den. tantum. Quatuor Ussere unus panis. *2. USTURA LAMPADUM, Flamma. Acta x Vide Usserius. S. Alex. torn. 6. Sept. pag. 232. col. 2 : USSERIA, USSERIUS, USSERS, Hippe- Post hssc eum ungulari et Ustura lampagus. Vide Huisserium. dum jussit cruciari. Lampades scilicet f USSERIUS, Ostiarius, a Gall. Huis- ardentes circa latera ejus supponi praecisier. Comput. ab ann. 1333. ad ann. 1336. piendo, ut iegitur ibidem. torn. 2. Histor. Dalph. pag. 277 : Item, * USTUS, Ustio. Stat. Cadubr. lib. 3. libravit per manus Jacobi de Riveria Us- cap. 46: Fabricatores falsse monetss et seriis regiis pro tortiis quas debuerunt facientes falsam manetam fieri, et qui habere, quando dom. Andreas fuit bapti- scienter falsam monetam expendiderint, zatus, taren. v. gran. xvi. Ordinal. fiammarum Ustibus comburantur. Humberti II. ann. 1336. ibid. pag. 308. * USUAGERIUS, Qui in silva aliena col. 2: Item, Ordinamus fore in nostro usagium seu usum habet ad pascenda hospitio deputatos, unum porterium, unum animalia, vel ad ligna csedenda, nostris Usserium aulae, etc. Vide Huisserius, et Usagier. Charta Phil. Pule. ann. 1309. mox Ustearius. in Reg. 13. Chartoph. reg. ch. 95: Tres quadrigatas bosci viridis.... capiendas in | UXERIUS, Eadem notione. Leges Palat. Jacobi II. Reg. Majoric. inter Acta boscis pr&dictis in monstrata sibi et aliis SS. torn. 3. Junii pag. xxxv: Duo au- Usuageriis villarum vicinarum, per matem ipsorum in foribus nostrarum came- num nostri forestarii facienda, eo modo rarum, post servientes armorum jaceant quo alii Usuagerii capere consueverunt.... de node et Camerlengis et Uxeriis sint concedimus. Vide supra Usagiarius 2. subjecti. 1 USUAGIARIUS, USUAGIUM. Vide in * USTA6IUM, pro Hostagium, Census Usagium. 1 USU ALE, Jus utendi, ut infra Usuaannuus, qui ratione stagii seu domicilii debetur. Redit. comitat. Namurc. ann. ria. Charta ann. 1150. ex Chartulario 1265. in Reg.SDam. Comput. Insul. sign. Charmensi: Hugo filius Adam de Cruce Papier velu fol. 22. v : Branchons. Si a contradicebat Usualia nemorum suorum, li cuens deux fies Van I'Ustage, c'on apiele quas pater suus ecclesige Charmi antea deborghezie, a le saint Jean el au Noel; se derat. Vide Usualitas. vaut par an quarente solz. USUALIS, Qui in usu est. [Usuale ar| USTEARIUS, USTIARIUS, pro Ostia-gentum, in Epist. Fulberti Carnot. apud rius clericus, Gall. Portier. Liturg. Gal- Acher. torn. 2. Spicil. pag. 830.] Usualis

usu

usu

usu

389

Usuariam in silva, qux vocatur Maosta, rise securitatis sub Justiniano scripta ad domum aediftcandam, ad molendinum [** lin. 19.] apud Brisson. lib. 6. Form, faciendum, etc. Fol. 86 : Nee non conqui- pag. 647 : Hoc est cocleares numero sepsivit de quodam homine Andrea in bosco tem, scotella una, sibula de Bracile, et de Monalt Usuariam et consuetudinem , Usubandilos, formulas duodecim, stragula quam ipse meo de bosco habebat. Rainar- polimita duo, etc. Vide Usis. USUCAPIO. Decreta Ladislai Regis dus Abbas Cisterciensis in Instit. Capituli General. Ord. Gisterc. cap. 44 : Si Hungariae 1. 3. cap. 20 : Usucapiones caguts Abbatum terrain habuerit, vel Usua- piantur a festo S. Georgii usque ad fesria, vel inde conventionem habuerit, nul- tum S. Joannis Bapt. ut ducantur in civilus Abbatum quasrat earn, vel in ea Usua- tatem, teneanturque ad festum S. Miria sine assensu illius Abbatis. Adde No- chaelis, ac prxsententur assidue in mercalu, ut si quispiam suam reperit persomast. Gisterciense pag. 319. 346. USUARIUM, Eadem notione. Lauren- nam, redimat 90. denariis, equum 12. tius Leodiensis in Hist. Episcop. Vir- bovem 5. ex quibus duas partes Regi, tres dunens. pag. 281: Fridericus quoque Comiti tribuantur. Si vero usque ad fesComes Tullensis Usuarium Argunnsa sui tum S. Michaelis inventi non fuerint, dinemoris, tarn ad reasdiftcandam, quam vidantur praedicto modo, tamen nullo ad retinendam Ecclesiam contradidit. pacto vendantur, vel celentur, sed tantum Gharta Manassis Episc. Meldensis ann. labore eorum utantur. Quod si collector 1140: Totum nemus, quod appellatur Bri- vendiderit, vel celaverit, triplum reddat, tel, et Usuarium suum in silvis praefati ipseque decem pensas persolvat; Comes Walterii.... ad comburendum et asdifican- vero si itidem fecisse probatur, 55. pensas dum. Alia Philippi Regis Franc, ann. persolvat. Simili modo jubemus, ut qui 1190: In commutationem Usuarii. quod Usucapiones tenuerunt a tempore Regis Monachi S. Martini habebant in .nemore Belae usque ad festum S. Stephani, dimitnostro de Vienna,eis dedimus,etc.[Gharla tantur. Ubi Usucapiones videntur appelann. 1093. apud Galmet. inter Probat. lari,, servi fugitivi, animalia fugitiva, torn. 1. Hist. Lothar. col. 497: Dedit vagantia et errantia, quse a CoUectore Usuarium sylvse ad asdificia construenda, rerum fyigitivarum, quern vulgariter Load focum et ad omnes alias usus in per- cerdech dtkifait, inventa ad civitatem petuum libere habendum. Gharta Theo- Provinciae reducuntur, ut singuli, quod bald! Comit. Campaniae ann. 1227. in suum est agnoscant, redimantque certo Chartul. Meld. : Asserebat dictus Epis- ac deflnito pretio. Vide supra cap. copus quod habebat Usuarium in nemore 13. Sambucus usucapionem ait esse Medonti ad duas quadrigas ad vivum et pecus vagabundum. [Vide infra Usurmortuum nemus, ad ardendum et edifi- patio.] candum in omnibus domibus suis et ad * USUFRUCTARE, Uti, frui. Charta vineas suas. Occurrit praeterea apud Mi- ann. 1272. apud Lam. in Delic. erudit. raeum torn. 1. pag. 299. torn. 2. pag. 813. inter notas ad Hodoapor. Charit. part. La Guille Hist. Alsat. pag. 29. inter 2. pag. 402 : Habeant, teneant, UsuInstr. Stephanot. torn. 4. Antiquit. Pic- fructent rigariam et portum, ripam, platavj Bened. MSS. pag. 664. Marten, torn. geas et penditias infra dictos confines; in dictorum loco3. Anecd. col. 1224. 1225. Lobinell. torn. et quod liceat eis 3. Hist. Paris, pag. 86. col. 1. in Hist. rum cohaerentiis habere, facere, tenere, Eccl. Meld. torn. 2. pag. 23. et Mediani gaudere, Usufructare, etc. Vide UsufrucMonast. pag. 272. Usuaire, in Gharta E. tuare. USDFRUCTUARE, Dare ad usumfruAbbatissae Paracliti ann. 1245. ex Charctum, usufructuario et precario jure. tul. Campan. fol. 393. col. 2.] * Usuaire, nostratibus. Gharta ann. Charta ann. 955. apud Ughellum inEpi1245. in Chartul. Campan. ex Cam. Cora- scopis Veronens. : Totas res, quod supra put. Paris.: Estoit saisiz li sires de Mon- legitur, sit in earum potestatem retinendi real de mettre les forestiers en Herival, et ad Usufructuandi, non alicui alieoil li moine et lour home devant dit avoient nandi, etc. 1 USUFRUCTUARE, Usufructuario jure Usuaire. Alia ann. 1285. inter Probat. dooms de Castelleto pag. vj : En tel re aliqua uti. Formula 20. inter Bignomaniere que ly homme devoient avoir nianas : Et ipsam rem dum advivo per vestrum beneficium tenere et Usufructuare lour Usuaire pour maisonner, etc. faciam. Charta ann. 1183. apud Murator. | USUARIUS, Qui alicujus rei usum habet. Vocabul. utriusque juris. Charta delle Antic. Estensi pag. 371 : Deinde Philippi Pulchri Reg. Fr. ann. 1309: intret in possessionem pignoris, et habeat Quod usagium, pasnagium, ac pasturam et teneat, et Usufructuet, etc. Occurrit et logiam accipient in locis forestarum rursum infra. Bulla Pauli III. PP. ann. ipsorum aliis Usuariis deputatis vel in 1549. in Maceriis insulse Barb. torn. 1. posterum deputandis. Charta ann. 1242. pag. 264: Tenent, habitant, percipiunt, et inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae Usufructuant, teneant, habitent, perciedit. col. 71: Dedimus etiam eidem abba- piant et Usufructuent, etc. Usfruis, pro tise sex viginti arpenta nemoris, insuper Usufruit, in Charta ann. 1438. semel et unam quadrigatam.... percipiendam in iterum. Vide Utifrui. loco quo alii Usuarii swim capiant usua* Usfruit, pro Usufruit, Ususfructus, in rium ad ardendum, Expositio compen- Charta ann. 1326. ex Lib. pitent. S. Germ. diosa benef. fol. 5: Hinc jurgium quo Prat. fol. 133. r : Retenu audit Pierrot le disceptatur an beneficiarii usum tantum, Usfruit desdiz vingt solz Paris, le cours an usumfructum habeant. Qui eos Usua- de sa vie tant seulement, et que ledit rios esse dicunt, utuntur Concilio Antio- convent ne puisse riens reclamer audit cheno, etc. Usuaria femina, apud Soli- Usfruit. num, cap. 25. et Usuarius servus, in leg. USUFRUCTUARIUM, pro Ususfructus, 14. D. in quibus usum habemus. Vide [apud Gregorium M. lib. 2. Epist. 9.] Usuagiarlus in Usagium. Vetus Charta in Actis Episcop. Ceno| USUARIUS FKUCTUS , Idem quodman. pag. 187 : Nobis temporibus vitas Ususfructus. Tabul. S. Vincentii Ceno- nostras beneficium ad Usufructuarium man. fol. 176 : De his duabus olchis reti- fecistis. [Vide Usuarius fructus in Usuantiit sibi Usuarium fruclum in vita sua, ria.] si vult. Vide Usufructuarium. TUSUGRARIUS. Vide Usuagiarius in DSDBANDILOS. Vetus Chartula plena- Usagium.

USUPELLIONES. Burchardus de Castbus S. Galli cap. 14. [** Conrad, de Fabaria, Pertz. pag. 179. lin. 31.] : Scurrse, pelliparii, panifices, coriarii, textores, Usupelliones, * immotores * quasitatis adversus hunc clamabant in theatris, in stratis et viis, etc. Sed legendura vispelliones observat Goldastus, de cujus vocis notione nihil dicam,cum Latina sit. [Vide Supra Uspinio.] '* USURANA, Jus usufructuarium et precarium, f. pro Usuraria. Charta ann. 1240. in Chartul. Busser. : Ebo de Verdier vendidit olcham suam abbatissse et conventui de Busseriis, et dictus miles, quod hsec venditio vera et non simulata, sine frauds et absque Usurana, promittet, etc. USURARE, Usuras producere. Bracton. lib. 2. capl 26. 2 : Debitum vero defuncti quod debetur Judseis non Usurabit, quamdiu hasres infra aetatem extitent. [Usurer, cum fenore reddere, Rendre avec usure. La Vie de Jesus Christ MS. :
Bien set Dame Diex Usurer, Nus ne deust sour lui prester.]

* Bened. abb. Petroburg. de Gest. Henr. II. reg. Angl. ad ann. 1188. torn. 2. edit. Hearn. pag. 498 : Ita quod fructus, quos inde perceperit, in solutione debiti computentur ; et debitum post susceptionem crucis, quamdiu debitor erit in peregrinatione, non Usuret. 1 USURARE, In fenore nunimos ponere, dare fenori pecuniam, ex Gemma, apud Vossium lib. 4. de Vitiis serm. cap. 29. * Useleir, eadem notione, in Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120 : Fenerari, Useleir. Idem sonat Mener a son hues, in Serm. ad festum O. SS. ex Cod. MS. S. Viet. Paris : I l - f u uns prudom qui volt aler en un lointain pelerinage : quant il ot apareille son oirre, si apela ses sergens et si lor livra de son avoir por wiener marchandise a son Hues. Ubi alludit ad haec verba Lucse cap. 19. v. 13: Negotiamini dum venio. USURARII, Foeneratores, qui ad usuram commodant. Qui usuris inserviunt, in Capitul. ann. 828. cap. 6. Quos olim magno fuisse numero auctor est Gaufredus Vosiensis 1. parte cap, 73: Foeneratores olim publici obnoxli Principibus erant, nunc tarn crebro reperiuntur, ut aliqui usuras vocitent census, quasi redditus agrorum. Qui autem ii proprie sint, docet Synodus Coloniensis ann. 1300. cap. 12 : Manifestos autem Usurarios dicimus, de quibus per sententiam vel per confessionem injure, aut evidentiam, quse aliqua tergiversations non potest celari, constiterit evidenter; et illos etiam, qui super usuris diffamati, intra tempus statuendum ab eo, qui super hoc habet potestatem, se non purgaverint, reputamus pro manifestis usurartis puniendos. [Eadem totidem verbis leguntur in Statutis Eccles. Leod. ann. 1287. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 880. ConciL Trevirense ann. 1238. apud eumdem torn. 7. Ampl. Collect, col. 130 : Usurarios censemus sub pignore mutuantes, et ultra sortem percepta in sortem minime computantes.] Adde Concilium Ravennense ann. 1317. cap. 15. Hos Coiicilia, praesertim Lateranense ann. 1179. excommunicari ab Episcopis praecipiunt. Quod quidem factitatum testatur Matthaeus Paris ann. 1219. pag. 250. Neque Ecclesia dumtaxat; sed et Laici Principes Statutis suis pestem hanc detestandam sae-

390

usu

usu

usu

plus exagitarunt, ejusmodi foenerato- Regem plenarie revertuntur, ut est in ann. 3. cap. 5. et 6. Henrici VIII. ann. 37. cap. 9. Edwardi VI. ann. 5. et 6. cap. rum bonis in fiscum redactis. Quippe, laudato capite. ut ait Cato de Re rustica, statim initiq : 5S~ Eo tamen privilegio, de bonis sci- 23. Sed et jure scripto, quo utimur, inMajores nostri sic habuerunt, et ita in licet suis dispqnendi, non gaudebant quit Skenaeus, usurarius in Curia Regis legibus posuerunt, furem dupli condem- usurarii, nisi prius usuris inducta resti- post mortem non damnatur, sed vivus nari, fosneralorem quadrupli: ut quanta tuere suo testamento curassent: alioqui variis posnis punitur. Vide Gul. Prynpejorem civem existimarint fosneratorem, eorum testamentis conficiendis interesse neum in Libertatib. Eccl. Anglic, torn. 3. guam furem, hinc liceat existimare. Leges nemini licet, eaque irrita et nulla pro- pag. 1209. Usurx autem nomine quid censeretur, Edwardi Confess, cap. 37 : Usurarios nunciantur; unde ecclesiastica sepulquoque defendit Rex Edwardus, ne rema- tura privantur plurium Conciliorum ita deflnit S. Ludovicus Rex Franc, -in neret aliquis in toto regno suo ; et si quis Statutis. Statuta Eccl. JMuensis apud Statute ann. 1230. pro Judaeis : Usuras inde convictus esset, quod fcenus exigeret, Marten, torn. 4. Anecd. col. 480 : Item, autem intelligimus, quidquid est ultra omni substantial propria careret, et postea quanquam usurarii manifesti, de usuris sortem. Ita etiam Capitulare 5. ann. 806. pro exlege haberetur. Hoc autem asserebat quas receperunt satisfieri expressa quan- cap. 12. lib. 3. Capit. cap. 119. Regiam ipse Rex se audisse in Curia Regis Fran- titate vel distincte in ultima voluntate Majestat. lib. 3. cap. 1.1 5. et Concilium corum, dum ibidem moraretur, quod usura mandaverint, tamen eis ecclesiastica e- Auscitanum ann. 1308. cap. 3. Auctor radix omnium vitiorum esset. Gharta Du- pultura denegetur, donee de usuris suis Graecismi MS.: randi Episcqpi Gabilonensis ann. 1221. fuerit prout facilitates patiuntur eorum Est usura suos quisquis tradit mihi nutnmos apud Sanjulianum pag. 405. Sammar- plenarie satisfactum, vel illis quibus est Spe lucri, foenus duplex Usura vocatur. ,thanos, et Petrum Chiffletium in Bea- restitutio facienda, si prassto sint, aut aliis trice : Si aliquis probetur esse fcenerator qui pro eis possunt acquirere, vel eis as- Consuetudines Montispessulani: Foeneper testes idoneos, totum mobile ipsius erit sentientibus loci ordinario, vel ejus vices rarii, seu usurarii, qui denarios pro deDucissss (Burgundiae,) et Comitissse (Ca- gerenti, sive rectori ecclesias sufficienter nariis accommodant, non redpiuntur in bilonensis,) quod tune habebit, et simili- cautum de restitutions facienda. Omnes testimonio. Charta Philippi Reg. Fr. ann. ter quotiescunque alias probaretur fcene- enim religiosi qui usurarios manifestos 1204. pro Falesiae incolis ex Regesto 120. rator. Regestum Gastri Lidi in Andibus tradunt ecclesiastics^ sepultures, pcenas Archivi regii num. 30 : Sciendum etiam, fol. 24 : In omni terra de Castro Lidi cu- incurrunt superius annotatas. Item, nul- quod nos aliquem de Burgensibus apud juscunque terra sit, homines aubani sunt lus interesse debet in manifestorum usu- Falesiam residentiam facientibus,non caComitis, et pecunia fosneratoris Comitis rariorum testamentis. Item, nullus debet piemus ad occasionem usurse nisi denaest. Ita tamen ut non vivi ac super- eos recipere ad confessionem, aut eos ab- rium pro denario, vel ssquivalentiam alistites, sed mortui, seu post mortem solvere, nisi de usuris satisfecerint, vel de cui accommodaverit. Exstat Statutum punirentur. Regiam Majestatem lib. 2. satisfaciendo pro suarum viribus faculta- Philippi Franc. Reg. datum apud Montum cap. 54. | 1. 2 : Usurarii omnes, sive prasstant, ut prssmittitur, idoneam tem Argi die Sabbati ante Festum PuritestatuSf sive intestatus decesserit, Do- cautionem. Testamenta autem manifesto- flc. B. M. ann. 1311. in quo usuram famini Regis sunt. Vivus autem non solet rum aliter non valeant, sed sunt irrita cere dicitur, qui ultra unum denarium aliquis de crimine usurse appellari nee ipso jure. Statuta Eccl. Cadurc. etc. in septimana, 4. denarios in mense, vel. 4. ibid. col. 737 : Sciendum est etiam quod solidos in anno pro libra acceperit. [Staconvinci. Licebat igitur Usurariis de bonis suis, usurarii manifesti non sunt admittendi tuta Synodi Senon. ann. 1269. in Chardum ad hue erant in vivis, disponere. ad ecclesiasticam sepulturam, nee ad tul. Episc. Paris, fol. 109 : Ex qualitate Statutum Ricardi I. Regis Angl. ann. confessionem, nee possunt facere testa- autem negotii et personss creditoris con1190. pro Olero Normanniae apud Mat- mentum, nee eorum oblationes sunt ad- tractus Usurarios reputamus, videlicet si thaeum Paris pag. 113 : Quidquid Laid mittendse, nisi prius satisfecerint de usu- creditor consueverit fenerare.] Vide Assiin vita sua donaverint, vel quocumque ti- ris illis quibus tenentur. Adde Statuta sias, seu Statuta Garoli I. Reg. Sicil. tulo a se alienaverint, et si Usurarii fuisse Eccl. Const, ibid. col. 828. Leod. ann. MSS. cap. 8. sub flnem ubi de usuris dicantur, post mortem non revocabitur. 1287. col. 880. et Cone. Avenion. ann. Judaeorum agitur. Charta Durandi EpiQuaB vero post mortem non alienata inve- 1457. col. 385. scopi Cabilonensis supra laudata : Docnientur, si cog nit um fuerit ipsos lempore Aliud porro erat de usurariorum tores vero ilium solum fosneratorem intelmortis fuisse usurarios, confiscabuntur. Clericorum bonis, de quibus ita statuit ligunt, qui solidum vel libram per hebdoAd hoc tamen ut usurarius haberetur, Ricardus I. Rex Angliae apud Mat- madam, vel mensem, vel annum pro denecesse erat probare infra annum ante thaeum Paris, et Radulphum de Diceto nario, vel denariis ejusdem monetae, vel mortem ad usuram commodasse. Stabi- ann. 1190: Item de bonis clericorum, et alterius accommodat, ludo excepto, ita limentum inter Clericos etBarones Nor- si dicantur fuisse usurarii, vel quocum- quod de retroactis, usque ad confectionem manniaa ann. 1205 : De rebus Usurarii, que tnortis genere prseventi, nihil per- chartss non potest aliquis super hoc convequod quamdiu Usurarius est in lecto segri- tinet ad secularem pot est at em, sed Epis- niri; alio modo non intelligitur esse fcenetudinis, si distribuat res propria manu copali autoritate in opera pietatis distri- rator, et debet probari de usura, etc. [Dusua, stabile est. Post mortem vero usura- buentur. randus a S. Porciano in Comment, ad rii omnes res sua? domini Regis erunt, si S3" Id praeterea erat Ecclesiae legibus Magistrum Sententiarum lib. 3. dist. 37. probatum fuerit, quod infra annum ante statutum ne quis usurariorum causis qu. 2 : Hoc autem fit in usura in qua alimortem commodaverit ad usuram. Vetus patrocinaretur. Cone. Paris, ann. 1212. quis ultra pecuniam mutuatam vel vinum, consuetude Normanniae cap. 20 : Nul ne apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. seu bladum, petit sibi duas recompensadoit estre tenu a usurier, qui an et jour a 102 : Statuimus sub pcena excommunica- tiones, unam quidem recompensationem cesse de usures mener, apres ses der- tionis, ne quis clericus nundinarius vel sequalem, aliam vero quasi pretium usus, raines usures. Alias poenituisse censeba- alius feneratori serviat, aut computationes quod Usura dicitur.] Adde Glanvillam tur. Regiam Majestatem d. cap. 6 : usurarum aut venditiones usurarii ad lib. 10. cap. 8. extreme. Juraet ConsueSciendum est tamen, quod si aliquis quo- terminum vel contractus ejus usurarios tudines Normannise cap. 20 : Usurariocunque tempore Usurarius fuerit, et super de nundinis ad nundinas scribat, et rum autem catalla Dud Normanniae conhoc in patria sua publice defamatus; si quod nullus advocatus causam usurarii suetudine pristina dimittuntur, ut hujustamen a delicto suo ante mortem destite- vel hasresis defendat. Sed et eorum mu- modi occasione ambitiosa usurarum mdrit, et posnitentiam egerit,. post mortem lieribus post partum ecclesiae ingressus litia in posteris refrasnetur. Tribus autem ejus ipse vel res ejus lege usurarii non sacerdotumque benedictio denegaban- modis usura committitur, uno scilicet censebuntur. Oportet ergo constare, quod tur. Statuta Eccl. Suession. apud eumd. modo, cum ultra taxatum pretium alienusurarius decesserit aliquis ad hoc, ut de Marten, ibid. torn. 8. col. 1548 : Nee jus rei pro concesso solutionis temporis eo tanquam de usurano, post mortem ip- uxor ejus (usurarii) cum de partu sur- spatio, mutuator se tradenti obligat allSecundus modus est, sius judicetur, et de rebus suis, tanquam rexerit, ad puriftcationem admitletur, quid redditurum de rebus usurarii disponatur. Solet autem et ita ei denegentur sacramenta ecclesia- cum res unius speciei commodatur, pro re alterius speciei majoris pretii ad termiinquiri et probari aliquem in tali cri- stica. Poena igitur usurarii vivi ex pra3dic- num persolvenda in eadem quantitate mine decessisse per triginta duos legales homines de vicineto, et per eorum tis, pertinuit ad Ecclesiam, cum et ex- terminatum; ut ordeum prsestare pro frusacramenta ; quo probato in curia, om- communicari, et coram judice ecclesia- mento, vel cervisiam pro vino. Tertius nes res mobiles, et omnia catalla, quae stico in Curia Christianitatis accusari autem modus est de mortuo vadio, morfuerant ipsius usurarii mortui, ad opus et conveniri potuerit, poena vero usura- tuum enim dicitur vadium, cum fructus Regis capiuntur, penes quemcunque in- rii mortui pertinuit ad Regem, quod rei invadiatae, quos percipit commodator, veniantur. Sed et haeredes ipsius hac de etiam docent Statuta Regum Angliae earn guitant in nihilo fructus vel procausa secundum jus regni Scotici, ex- Edw. III. ann. 15. cap. 5. apud West- vent us. | USUKA REA.LIS et Mentalis, in Stahaeredantur, et ad dominum feudi vel ad monast. ann. 11. cap. 8. Henrici VII.

usu
tutis Eccl. Constant, apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 800 : Usura realis est, quando mutuo dantur xn. denarii pro Xlll. vel alias secundum mag in et minus. Et mentalis est quando propter dilationem carius vendunt et wins emunt. Manuale Henrici Sistaric. Episc. ibid. col. 1085 : Et nota quod usura non solum se extendit ad pecuniam mutuandam, sed ad quicquid ultra sortem accipitur, sive honoris, vel gagerii, vel comestione equorum, vel de illicitis venditionibus, et hujusmodi. Sed cum ejusmodi usurarum praetextu domini vassallos seu tenentes suos vexarent, eisque persaepe id criminis contra jus imponerent, ut eorum sibi assererent bona, fiscisque suis addicerent, quod de intestatis factitatum supra observavimus, interdum id privilegii communitatibus concedebant, ut ab hac perquisitione essent immunes. Charta Philippi Regis Franc, ann. 1220. ex Regesto Normannico sign. P. in Camera Cornput. Paris, fol. 26 : Concessimus Burgensibus nostris de Cadomo residentibus in villa Cadomi, quod nee eos, nee uxores, nee hasredes eorum capiemus ad occasionem de usura in morte eorum, nee haeredes nostri. Charta pro Gommunia Vernolii : Quod nee ab illis, nee ab eorum haeredibus, si fuerint apud Vernolium per annum et diem resident es, aliquid exigemus pro morte usurarii de eis, qu& spectant ad usuram, si tempore mortis suse apud Vernolium fuerint residentes omnino ilia exactione quitamus in perpetuum. [Libertat. hominum S. Georgii de EsperancMa ann. 1291. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 27. col. 2 : Praeterea volumus et dictis burgensibus nostris et habitatoribus dictas villas concedimus in perpetuum pro nobis et haeredibus seu successoribus nostris, quod in Usurariis manifestis vel non manifestis, sive decedant testati, sive non, qualiler et quocumque loco decedant, quod in bonis et rebus ipsorum nihil possumus vel debeamus rations exercitii usurarum exigere vel habere, nee in vita, nee in morte, nee post mortem ipsorum ; sed eorum res et bona deveniant ad hasredes et propinquipres ipsorum, dum tamen teneantur satis dare de clamoribus suis emendandis, et eos emendare ; hoc salvo, quod si aliquis usurarius vel alter decoder et, nee ' vellet emendare clamores suos, vel prascipere quod emendarentur, bona ipsius ad nos pertineant ; nisi aliquis usurarius vel alter decederet morte subitanea ; ita quod non posset sciri, utrum voluerit clamores suos emendare vel non, tune bona ipsius ad hasredes ipsius ut supra pertineant.] USUBA.RII PUBLICI, Qui, ni fallor, ii sunt quos Gaufridus Vosiensis loco citato vocat foeneratores publicos, obnoxios Principibus. Charta Henrici Imp. ann. 1156. pro erectione Ducatus Austriae, apud Miraeum in Donat. Belgic. lib. 2. cap. 52 : Et potest in terris suis omnibus tenere Judaeos et Usurarios publicos, quos vulgus vocat Gennerteschin, sine imperil molestia et offensa. 6 Constitut. Jacobi I. reg. Aragon. ann. 1228 : Statuimus quod Judasi terra nostrse non recipiant pro Usuris, nisi viginti solidos pro centum in anno. Alia ejusd. reg. ann. 1240 : Statuimus.... ut nullus Juda&us audeat amplius recipere 1 pro Usuris, quam quatuor denarios in mense pro qualibet libra denariorum. Res autem mobiles, quae fuerant usurarii mortui, in fiscum redigebantur, ut patet ex Lit. remiss, ann. 1416. in Reg. 169.

usu
Chartoph. reg. ch. 379: Comme par la coustume de nostre pais de Normandie, les biens meubles de ceulx, qui sont entremis d'usaige de prest a usure, soient a nous confisquez et acquis, quant ilz vont de vie a trespas dedens Van et le jour de I'intermission dudit prest, etc. lUSURARIUM,Ususfructus, jus utendi, idem quod Usuaria. Vide in hac voce. Charta ann. 1124. apud Miraeum torn. 1. pag. 276. col. 1 : Walterus de Trudeneris praedium.... tradidit.... ad altare B. Laurentii, ex integro tarn in culturis et pratis, quam in nemore et censu et familia,... cum omnibus Usurariis et appenditiis suis, cum otnni decima indominicatus prpprii, nee non et tota justitia ejus praadii. Alia ann. 1136. apud Calmet. inter Probat. torn. 2. Hist. Lothar. col. 395 : Liberum hie etiam Usurarium banni in pratis , agris, aqua et nemoribus, tarn apud Commarceium quam apud Morleium, sive pro domibus, sive pro utensilibus sibi parandis. Vide mox Usuria. * USURATIVE, Cum fenore, Gall. Usurairement. Formulae MSS. ex Cod. reg. 7657. fol. 31. r : Nee verens quam grave sit apud Deum et gentes, pecunias et alias facultates suas Usurative augmentare. USURIA, Jus utendi, Usagium. Vetus Charta apud Perardum in Tabulis Burgundicis pag. 31 : Et Usuriam silvae, etc. [Vide Usurarium.] USUROLUM. Charta ann. 1207. apud Ughellum in Episcopis Veronensibus : Solvendo illud fodrum antiquum et Usurolum, quod solvebat prasdicta universitas Imperaton cum ipse intrat Italiam, etc. Forte Usitatum. 1 USURPARE, Exorare, Gall. Obtenir. Acta SS. Perpetuse et Felicitatis num.^3: Usurpavi ut mecum infans infarcere maneret. Vide mox Usurpatio. j USURPATIO, apud Paulum JC. in leg. 2. ff. de Usurpat. et usucapionibus, est usucapionis interruptio. Oratores autem usurpationem frequent em usurn vacant. In leg. seq. Usucapio definitur adjectio dominii per continuationem possessionis temporis lege definiti. Hue spectat vox Usurpare apud Gellium lib. 3. cap. 2. Vide Calvini Lexic. jurid. et Argentreum in Consuet. Britan. art. 266. * USURPATITIUS, Usurpatus. Indicul. de episc. Briton, deposit, torn. 7. Collect. Histpr. Franc, pag. 289 : Has tres Usurpatitios episcopos constituit (Nomenoius) ceteris quatuor in antiquis urbibus derelictis. Paulo ante Pseudo-episcopos appellat. fUSURPATIVE, Injuste, inique. Hugonis Metelli Epist. 42. torn. 2. Monument, sacrae Antiq. pag. 388 : Panes sanctos quos non licet edere nisi solis prasdicatoribus, Usurpative comedunt (Coanobitae.) * USURPATIVUS REX, Qui Regis nomen et jura usurpat. Fragm. Hist. Britan. Armor, torn. 7. Collect. Hist. Franc, pag. 52 : Perlecta autem hac epistola in auditu Salomonis Regis Usurpativi, etc. * USURPATOR, Invasor, injustus occupator, Gall. Usurpateur. Chron. Turon. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 281: Contra Hugonem itaque regem regni Usurpatorem insurgit (Carol us). 1 USURULA, -roxapOStov, in Gloss. Lat. Gr. 1. USUS, Musicae species, quas non per regulas, sed ex usu addiscitur, notis musicis in libris Ecclesiasticis singulis syllabis superpositis, abrogatis ac neglectis lineis et clavibus musicalibus ; cujus quidem musicae speciei exemplum descripsit Menardus in Notis ad librum

usu

391

Sacramentorum Gregorii M. Anonymus Interpres Hugonis Reutlingensis : Post Incarnationem Christi plures Doctores S. Ecclesias, et specialiter S. Gregorius et Ambrosius, cantum musicalem, quo tarn Latint, quam A lemanni, cum caeteris linguarum diversarum nationibus, utuntur in divino officio, in duo volumina librorum, videlicet in Anliphonarium et Graduale collegit, dictavit, et neumavit, seu notavit. Processu tamen temporis quidam Alemanni, et prascipue Canonici Ord. S. Be* nedicti, qui cantum musicalem non solum ex arte, verum etiam ex usu et consuetudine perfecte et cordetenus didicerant, ipsum, omissis clavibus et lineis, quas in neuma et nota musicali requiruntur, simpliciter in libris eorum notare cmperunt, et sic decantaverunt deinde juniores, et suos discipulos sine arte, ex frequenti usu et ex magna consuetudine cantum informare, qui cantus sic per consuetudinem doctus ad diversa pervenit loca. Unde jam non Musica, sed Usus est denominatus. In quo tamen cantu discipuli deinde a doctoribus et doctores a discipulis multiformiter discrepare cceperunt, ex qua discrepantia et artis ignorantia Usus dictus est confusus. Quo usu confuso spreto, nunc fereomnes Alemanni hactenus miserabiliter per cantum seducti ad veram artem Musicae revertuntur. 5g- Hue spectat Chronicon Trudonense lib. 8. apud Acher. torn. 7. Spicil. pag. 441 : Sed cum nesciret secundum usum claustri cantare (usus cantandi, nescimus unde hoc accident, nulli, comprovincialium nostrorum convenitj erubesceret vehementissime, quasi stipem inutilem inter cantandum in choro stare,..., graduale unum propria manu formavit, musiceque notavit syllabatim, ut ita dicam, totum usum prius a senioribus secundum antiqua eorum gradualia discutiens. Sed cum usus eorum per quamplurima loca propter vitiosam abusionem et corruptionem cantus, nullo modo ad certain regulam posset trahere, et secundum artem non posset notare, nisi quod regulari et verisona constaret ratione, ipse autem ab usu Ecclesiae non facile vellet dissonare, tniro, ut dixi, indicibilique labore in hoc tantum se frustra afflixit, quod ex toto usum mendacem regula vera tenere non potuit ; sed in hoc profecit quod quidquid alicubi in monocordo cantari potuit de usu Ecclesiae non prastermisit se prasterire. 12. USUS, Praestatio qua ex usu pensitatur, idem quod Usitata supra. Charta ann. 1030. ex Tabul. S. Vict9ris Massil. : Ego Rostagnus Avenionensis Episcopus contra prasceptum Dei malum Usum habebam, scilicet accipiebant homines mei de vineis S. Promacii pro custodiis quse vulgo gardias dicuntur contra morem quantum illis videbatur. Sed et de villanis qui habitant in ipsa villa Sancti consuetudines malas accipiebant, et vi auferebant quod poterant; unde ego considerans quia magnum peccatum esset hoc et contra Dei voluntatem, dimisi malum Usum. Vide Consuetudo 4. 1 3. USUS, Jus utendi, ut supra Usuria. Inventar. Chartar. Reg. ann. 1482. fol. 204. v : Litteras sub sigillo religiosorum abbatis et conventus S. Judoci in bosco mentionem facientes de excambio Usus sive usagii quod habebant in silva de Cressy. 14. USUS, Detritus, Gall. Use. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus duo linteamina Semiusa ejusdem telss borgesiae. Vide Usatus in Usare. * 5. USUS, adject. Qui ab antiquo tern-

392

UTD

UTE
tus de Camberona omnes j act us maris ;.... nobis e contra asserentibus quod ralione dicti vocabuli Utdici, non debet intelligi nisi terra tempore factas collationis habitata et dico omnino adhaerens, quas fanturn commode inhabitari poterat vel adiri, etc. Alia Joan. abb. de Camber, ejusd. ann. ibid. pag. 603. col..2 : Nullum jus de csetero reclamabimus in terris, moris, indicis, Utdicis et maris jactibus in officio de Hulst. Charta Guid. comit. Fland. ann. 1285. ex Chartul. Namurc. in Cam. Comput. Insul. fol. 2. r : Nos Guido comes Flandrias dilecto filio nostro Johanni de Namurco dedimus et concessimus.... unum rejecturn maris, qui dicitur vulgariter scor vel Utdich. Alia ejusd. comit. ibid. fol. v : Avons donne a Ysabel nostre chiere compaigne tons les gees de mer, Utdis, comment ke on les puist ne doive apeler. Un scor c'on appielle Utdich, in Ch. ann. 1281. ibid, fol. 7. v. TTTTELE, UTELEIA, UTELIS, Mensura frumentaria : item, Ager, in quo tantum frumenti seminari potest, quantum capit haec mensura. Vide in Octalium. * UTENCILIA, [Utensilia : Reperiit ipsam ecclesiam bene dispositam et omnia Utencilia ejusdem bona et sufficiencia. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 117.)] f UTENSERIA , Utensilia , suppellex. Continuat. Joh. Ipe,rii Chron. apud Marten, torn. 6. Ampl. Collect, col. 627 : In quo (testamento Willelmus Abbas) omnia vasa argentea religiosorum suo tempore defunctorum conventui reliquit, om- nia debita ex pecunia per ipsum ecclesias sues in necessitate mutuo data dimisit, suceessori. suo omnia coquinte Utenseria argentea dedit. I. UTENSILE, Instrumentum, Gall. Outil. Petrus Damian. lib. 6. Ep. 7 : Calcaria, scutica, et si quas alia equitandi sunt Utensilia. [Mirac. S. Gibriani torn. 7. Maii pag. 648 : Sed grave pondus ferri nisi Utensili ejusdem materise dissipari non potuit. Utisse Tolosatibus idem quod Outil, instrument.] * 2. UTENSILE, Ustrina, officina qusevis, et ea praesertim quse ad aquas exstructa est. Chron. Volemari apud Oefelium torn. 2. Scripts rer. Boicar. pag. 532. col. 2 : Rudolfus Romanorum rex civitatem Wiennensem hello cingit et vastatis circumcirca pomeriis et aliis civitatis Utensilibus dilapidatis, etc. Vide supra Usina. * 3. UTENSILE, Vox generalis, quae de animalibus, granis, aliisve rebus accipi videtur, in Gharta ann. 975. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 318. col. 2 : Legalis dedimatio totius decimationis omnium Utensilium, ad eandem Referescheit curtem pertinentium, tarn in porcis videlicet quam in aliis Utensilibus. Vide supra Usina. [** Chart. Carol. M. ann. 798. in Schannat. Histor. Wormat. Probat. num. 1 : Erembertus Wormatiensis ecclesias episcopus nostrum excellenliam adiit, se reclamans ob contentionem quondam, quam rei publicss judices et exactor~es fecerunt inter ecclesiam suam, et inter regiam potestatem, de sylvis Otenwald et casteris Utensilibus in pago Lobodunbergense, volentes omnem Usum prsedicti pagi in dominicum fiscum redigere, propterea ante nos in manibus detulit prseceptum Dagoberti reg. Franc, in quo conlinebatur, qualiter.... tradidit.... omnem sylvaticum in sylvis Otenwald cum omni. Utensilitate in omni pago Lobedunbergense, etc.] J UTENSILITAS, Utilitas, usus. Tertull.

UTF
de Cultu fern. lib. 1. cap. 4 : Quod si de qualitate usus gloria est auro et argento, at quin magis ferro et gsri, quorum ita disposita est Utensilitas, ut et proprias operas plures, et necessariores exhibeant rebus humanis.... jam igitur sestimandum est unde obveniat tanta dig nit as auro et argento, cum et consanguineis, quantum ad genus, et potioribus, quantum ad Utensilitatem materiis prasferantur. 1 1. UTENSILIUM, Utensile, ornatus. Andreas Floriac. in Vita MS. S. Gauzlini Archiep. Bituric. lib. 2 : Ornantes faciem templi olosericis aulasis, et multi generis Utensiliis, etc. c 2. UTENSILIUM, Instrumentum, res quaevis, qua quis utitur. Chartul. eccl. S. Dion. Exoldun. : De quolibet equo portante Utensilium, quod vocatur baat, etc. * UTENSIS, vel UTENSUS , Utilitas, commodum, quicquid usui aptum est. Charta Henr. reg. ann. 1011. ex Diplomat. Tegur. apud Oefelium torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. 80. col. 2 : Hobas regales Ix concedimus et de nostro jure in jus ac dominium eorum cum omnibus utensibus, quae ibi inveniri vel aptari possunt, prorsus transfundimus. Vide Utensilitas. * UTERICIA, Icterus , Gall. Jaunisse. Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. Cod. reg. 4120 : Utericia, Janisce. ^UTERINUS, Gall. Uterin: Fratres uterini vulgo dicuntur qui diverse patre, sed eadem matre geniti sunt, in Cod. Theod. leg. 9. tit. 42. lib. 9. Chron. Angl. Th. Otterbourne pag. 183 : Obiit etiam (ann. 1394.) Ducissa Eborum, soror Ducissas Lancastriae Uterina, etc. Interdum Uterini etiam nuncupantur ex altero connubio procreati, ad discrimen duntaxat eorum qui eodem patre, sed diversa matre ex priori bus nuptiis nati sunt, ut in Charta ann. 1277. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 17. col. 2 : Drodonetus assignet Guidoni et Guillelmo fratribus suis Uterinis, cuilibet viginti libras Viennenses censuales ad vitam eorum tantum Item dicto Aymareto filio meo ex secunda uxore, relinquo jure institutionis castrum de Pineto, etc. ita tamen quod Aymaretus assignet Guillelmeto et Alberto fratribus suis Uterinis, cuilibet viginti libras censuales Viennenses ad vitam, etc. 1 UTERINI appellantur Monachi ejusdem coBnobii alumni, apud Andream Floriac. in Praefat. ad lib. f. Mirac. S. Benedict! ex cod. MS. Vaticano. * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684; Uterinus, d'un ventre. Vide mox Utrinus. %. UTERIUS, [ Uterius, d'un venire. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23<
XIII. S.)l

pore in usu est, cujus initium ignoratur. Charta ann. 1235. in Chartul. Cluniac. : Jocerannus Grossus , Branceduni dominus,.... concede quitationem, quam Stephanus dominus Calvimontis fecit monachis Cluniacensibus de Bernardo des Pomiers, quern ipse Stephanus quitavit ab omnibus, exceptis moribus Usis in villa de la Verrere. * USUS-MERITUM , Ususfructus, jus usufructuarium et precarium. Charta Ludov. reg. Germ. ann. 829. inter Probat. Hist. S. Emmer. Ratisbon. pag. 35 : Qualiter Baturicus episcopus prasstitisset eis ad Usum-meritum quasdam res, exratione monasterii sui S.Emmerami,... nee non et alias ex rations ejusdem monasterii eis ad Usum-meritum diebus vitas eorum concessisset, etc. Liceat illis, sicut diximus, diebus vitas eorum usufructuario ordine tenere et possidere. * UTARE, Uti. Lit. remiss, ann. 1358. in Reg. 86. Chartqph. reg. ch. 501 : Qui Colardus in artijicio marescalli et fabrili est expertus et subtilis, et in fortaliciis dictas villas de artificio suo Utabat utiliter. * UTAREUS, UTARINUS, UTARIS, Vetus, antiquus, seu id quo uti solitum est ab antique. Reg. feudor. Aquit. in Cam. Comput. Paris, sign. JJ. rub. fol. 33. v: Cum duabus mensuris Utaribus seu veteribus, una rasa frutnenti et alia avense ad cumulum. Ibid. fol. 34. r : Et debent inde omnes insimul quatuor mensuras Utarinas seu veteres bladi, scilicet duas frumenti rasas et duas avenas Bidonus de Gravel.... debet dicto domino regi Angliae unam mensuram Utaream et rasam frumenti. * UTCUMQUE, pro Male, ni fallor, in Charta Ludov. VII. ann. 1112. ex Chartul. Compend. fol. 61. r. col. 2 : Unde ipse (Ranardus) multo tempore excommunicatus, Utcumque postmodum vitam finivit. 1 UT DICITUR, Formula quae cautionis causa ad nauseam usque adhibetur in Instrumentis 11. 12. et 13. saeculi : omnium instar sit Charta Offlcialis Paris, ann. 1248. ex Tabul. Sangerm. : Notum facimus quod in nostra prassentia constitutes Godefridus de Anthogniaco clericus, recognovit se vendidisse et in perpetuum quitavisse Abbati et Cqnventui S. Germani de pratis arpentum et dimidium vineae sitas apud prata, Ut dicitur, in censiva eorumdem Abbatis et Conventus, Ut dicitur, ad x. denarios, Ut dicitur, capitalis census, et ad vil. sextarios vini annui redditus, Ut dicitur. Item arpentum et dimidium vineae sitas apud Treugas, Ut dicitur, ad XII. denarios censuales, Ut dicitur. Item quoddam arpentum terras sitas apud Boufre, Ut dicitur, in censiva dictorum Abbatis et Conventus, Ut dicitur, ad VIII. denarios, Ut dicitur, censuales. Item dimidium arpentum vineae sitas in eadem censiva, Ut dicitur, ad v. denarios, Ut dicitur, censuales, et quamdam domum sitam juxta eandem vineam, Ut dicitur, in censiva Domus Dei Paris. Ut dicitur, ad n. denarios, Ut dicitur, censuales. * UTDICUS , a Belgico Uytgedycke, Agger contra inundationes maris , terra ex accessionibus maris aggregata. Charta Margar.^comit. Fland. ann. 1269. in Suppl. ad Miraeum pag. 602 : Cum Johanna Flandrias quondam et Hanonias comitissa contulisset ecclesias B. Marias de Camberone Cisterciensis ordinis totam terram de indico et Utdico in officio de Hulst; et occasione hujusmodi vocabuli Utdici, intelligere vellent abbas et conven-

sjc UTESILIA, [Utensilia: Cujus domqs omnino ducis ad dissipationem, munimenta et omnia Utesilia dicte capelle eodem modo. (Chevalier, Visit, episcop, Gratianop. p. 37.)] 1 UTFANG. Charta Caroli Boni Comit. Flandr. ann. 1119. apud Miraeum torn. 1. pag. 680. col. 1 : Condonavi duas partes decimse, id est duas garbas totius solitudinis seu deserti, quod Teutonice vocatur Ulfanc vel Wostinia, in parochia de Erminghem, etc. Vide Utfangi. UTFANGETHEF, Bractono lib. 3. tract. 2. cap. 35. dicitur latro extraneus, veniens aliunde de terra aliena, et qui captus fuit in terra ipsius, qui tales habet libertates. Ita etiam Fleta lib. 1. cap. 47. 5. Proprie autem ita appellatur jus conoscendi et judicandide ejusmodi furius, quod qui habet, dicitur habere

UTI
Utfangetef. Vide eumdem Bracton. eod. lib. cap. 8.14. Charta Joannis Regis Anliae ex Monastico Anglic, torn. 1. pag. 10 : Concedimus etiam eis, quod ipsi Abbas et Prior el Monachi habeant libertatem curisssusB de omnibus tenementis suiscum soka et saka, et tholl, et theam, et infangentef, et Utfangentef. Utfangentef, scribitur in torn. 2. pag. 827. Adde Brittonum in Legib. Angl. pag. 90. v. [** Utfangenetheof.] U'TFANGI, Novales terras, videlicet noviter excultae, quss vulgo Utfangi dicuntur. Ita Charta Theodorici Dom. de Ayenis, apud Miraeum in Donat. Belgic. pag. 181. [Vide Utfanc.] UTFLAT. Vide Uxlact. 1 UTHAGIUM. Vide supra in Huesium. UTHBAN. Charta Henrici III. Regis Anglia3 torn. 2. Monastic! Anglican! pag. 1032 : Et sint quieti..... de scut agio, et hidagio, et cavagio, et cornagio, et summagio, et Uthban, et schiris, et hundredis, etc. UTHESIUM. Vide supra in Huesium. DTHLANDES. Charta Robert! Comitis Flandriae in Tabulariq S. Bertini : Illi vero, qui in prasdicta villa (de Poperinghe) ad banwerc constitute sunt, debent Comiti tantum Uthlandes , banwerc, et landwerc, et placitum inde erit Abbatis. Uut-lander, Kiliano, est extraneus, alienigena. * UTHLEAW, Mulcta proscriptis indicta, vel Jus proscribendi, Anglis Outlaw, Proscribere. Charta Eduardi reg. Angl. ann. 1044. in Suppl. ad Miraeum pag. 13. col. 2: Concedo eis etiam in omnibus terris suis prasnominatis consuetudines hie Anglice scriptas, scilicet Uthleaw, etc. Vide Uthlandes et infra Utlaga. Of I, cum accusative. Ferrandus Diac. in Brev. cap. 124 : Ut lectores oraria non Utantur, etc. Synod us Roman a sub Zacharia PP. ann. 743. cap. 3 : Ut EpiscopuSf Presbyter et Diaconus secularia indumenta non Utantur, nisi ut condecet, tunica sacerdotali. Alypius seu auctor Descript. orbis cap. 1: Escam vero non Utuntur omnibus communem. Vide Diomedem lib. 5. de Grammat. J UTI, Solere, in usu esse. Litterae Edward! II. Reg. Angl. ann. 1317. apud Rymer. torn. 3. pag. 682 : Secundum communem leg em, quse Utitur in partibus illis, se ad rationem poni et multiphciter inquietari per eosdem, etc. Acta S. Franciscae Rom. torn. 2. Mart. pag. 153 : O mi Jesu Christe (id quod semper Utebatur in similibus oppressionibus dicere.J Sic Utebatur in illo loco, in Vita MS. S. Gurthierni ex Tabul. Kemperleg. * Constit. MSS. Jacobi II. reg. Aragon. ann. 1321: Ordinamus quod si aliquis fuerit bannitus per officialem nostrum, pro crimine quod commisit, et erit in loco praslati... aut alterius, qui Utitur et usus fuit, sustinere bannitos nostros in suo, etc. DTICA. Cista. Vide Hutica. 1 UTIFRUI , Usumfructum habere, usufructuario jure re aliqua uti. Charta Alberti Ducis Austriae ann. 1298. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 444: Castra, civitates, et oppida, et districtus in omnibus supradictis teneant, et Utifruantur eis, quousque per nos vel successores nostros Romanorum Reges vel Imperatores eisdetn Regi Boemise ac heredibus ejus de prsedictis quinquaginta millibus marcarum ejusdem ponderis et argenti fuerit integre satisfactum. Alia Bolkonis Ducis Silesia? ann. 1364. apud eumd.

UTI
torn. 6. pag. 408 : Ipsam villam cum omni libertate et absque omni servitutis onere habendam, tenendam, possidendam, Ulifruendam et in usus suos placide et quiete pro omnibus nostris successoribus convertendam... donamus. Litterae Ludovici XII. Reg. Franc, ann. 1502 : Dicta bona dicto Petro de Rohan et suis haeredibus et successoribus concedimus ad habendum, tenendum, possidendum et Utifruendum, de ipsisque dandum, vendendum ad suss libitum voluntatis. UTILIS , Probus , bonus, [strenuus, fortis :] Utilitas, Probitas, animi magnitude. Constitutio Justiniani de Adjutorib. Quaestoris : Si ille, qui deficiat non habuit filium jam Utilem, jam idoneum ad peragendum Adjutoris offtcium, etc. Galli dicunt, Capable d'exercer une charge. Regula S. Benedict! cap. 7: Ut sollicitus sit circa cogitationes suas perversas, dicat semper Utilis frater in corde suo : Tune ero immaculatus coram eo, si observavero me ab iniquitate mea. Ubi interpres : Utilis frater est, qui omnibus prodesse, et nulli desiderat obesse, qui nihil sapit, nisi quod Deo placere cognoscit, etc. [Humilis, pro Utilis, rectius praaferunt editiones ejusdem Regulas recentiores.] Basina ad Regem Childericum, apud Gregorium Turon. lib. 2. Hist, cap. 12 : Novi, inquit, Utilitatem tuam, quod sis valde strenuus, ideoque veni, ut habitem tecum. Nam noveris, si in transmarinis partibus aliquem cognovissem Utiliorem te, expeliissem utique cohabitationem ejus. Vide Gesta Regum Francor. cap. 7. Hist. Fredegar. cap. 12. et Aimoinum lib. 1. cap. 8. Vetus Notitia apud Ughellum torn. 5. pag. 1538:Pecora utilia, pulli utiles,... porcus bonus, utills. Tabularium Conchense in Ruthenis: Et si Utilis fuerit, faciet ilium ordinare ad Presbyterum. Adde lib. 1. Capitular, cap. 82. [** 76.] [Eadem notione xp>i<"p-oc occurrit apud Graecos recentiores. Vide Gloss, med. Graecit. in hac voce.] UTILITAS, Probitas, titulus honorarius, quomodo usurpatur a Gregorio Turonensi. Diploma Chilperici Regis apud Mabillonium : Idea cognoscat Magnitudo seu Utilitas vestra, etc. Ita in Chartis Pipin. Regis apud Doubletum pag. 700. et Caroli M. pag. 707. Caroli C. apud Vassorium in Noviomo pagin. 682. et aliis passim. UTILITATES, Commodum, proficuum, Profit: item, Negotia. Gregorius M. lib. 2. Ind. 11. Ep. 24 : Admonentes Charitatem tuam, ut ita efficaciter omnes Utilitates ejus (Ecclesiae) exerceat, quatenus tui pr&sentia proprium se, absentem habere non sentiat Sacerdotem. Epist. 26 : Preeterea te duximus adhortandum, ut ila cunctis Utilitatibus Ecclesiae tuse pure ac diligenter exhibeas, etc. Epist. 37 : Sed et Christiana, ut dicitur, mandpia comparavit, et suis ea obsequiis ac Utilitatibus deputavit. Quill. Bibliothecarius in Stephano VI: Numquam psalmodiis cessabat, nisi cum Utilitates populi ad se reclamantis perficere cupiebat, etc.- Utilitatem Regis facere, in Lege Longob. lib. 1. tit. 9. 6. [ Roth. 377.] Concilium Ticinense ann. 855 : Quldam autem Episcopi et Rectores Monasteriorum res Ecclesiarum suarum subtractas, et aliis personis largitas queruntur, et idea Ecclesiasticas Utilitates nequaquam se implere posse dicunt, etc. [Andreas Floriac. Mon. in Vita MS. Gauzlini Archiepisc. Bituric. lib. 1. initio : Vir pro certo in administrandis publicis Utilitatibus nulli priorum secundus.] E UTILITAS, Usus, XP '- Cicero lib. 4.

UTL

393

ad Herenn.: Si idoneus esse potest ad eas Utilitates et aptus, quse desiderantur ab equo. Siculus Flaccus : Ductus aquarum, qui Utilitatibus publicis servierint. Synodus Romana ann. 826. cap. 13 : Per sollicitudinem Episcoporum hsec quorum diceceseos existunt, ad easdem Utilitates, quibus constituta sunt, ordinentur, etc. Vide Joannem VIII. PP. Epistol. 254. 263. 272. etc. UTILITAS DOMUS, Rerum domesticarum cura, Gall. Menage. Alex. latrosoph. MS. lib. 2. Passion, cap. 11: Si infirmus... circa Utilitatem domus sollicitudinem gerat, etc. * UTILLIMUS, pro Utilissimus. Prolog, in vitam S. Morandi torn. 1. Jun. pag. 349. col. 1: Sanctorum Patrum praecedentium dicta vel gesta litteris tradere, et succedentium memoriis commendare, Utillimum est. Occurrit rursum in Actis S. Nennoca? ibid. pag. 411. col. 2. 1 UTINGA, Villa, domorum collectio. Vita S. Treverii torn. 2. Jan. pag. 33: Duo pueruli nomine Radigniselus et Salsufur de pago Dombensi, ubi Briscia dicitur, juxta fluvium Araris, sive Sagpnnse, de villa, sive Utinga, quss sex millibus a Prissianico vico distat, etc. Vide Hustingus. 1 UTINUS, Consuetus, solitus, quo utimur. Charta Erlebaldi, Abb. Stabul. ann. 1182. apud Marten, torn. 2. Ampl. Collect, col. 130 : Pauperibus elemosynam de Utinis cibis annonez, ad mensuram Stabulensis oppidi dari statui. 1 UTIS. Odo in Carmine de varia Ernesti Ducis Bavariae fortuna, apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 355:
statimque hinc inde per omnem Classem currentes, Utis abstracta marinis Terga superveniunt, etc.

Legendum videtur Uncis, id est anchoris. 1 UTITARI, Ssepe uti, in Gloss. MSS. apud Vossium lib. 4. de Vitiis serm. cap. 29. UTLAGA, Exlex, extorris, proscriptus, relegatus; apud Littletonem sect. 197 : Hors de la Loy, Ullage, ex Saxonico utlaga, extra legem ; ex ute, foris, et laga, lex. Leges Henrici I. Regis Angliae cap. 10: Qui excommunicatum, vel Utlagam habet et tenet, etc. Cap. 53 : Si evaserit et aufugerit, pro Utlaga reputetur. Adde cap. 13. etc. UTLAGUS, in Regiam Majestatem lib. 1. cap. 18. | 3. Utlagatus, lib. 4. cap. 35. ut et apud Hovedenum pag. 654. 655. Utlagi, pag. 550. 774. Matth. Paris pag. 423. in Vitis Abbat. S. Albani pag. 99. etc. Ullage, in Legibus vernaculis Willelmi Nothi cap. 50. [De iis etiam, nisi hostes, piratas malis interpretari, intelligendum videtur le Roman de Blanchandin MS.:
Quant il trespasseront les barges, Se il encontrent les Uslaige, Bien les porront illuec atendre, Et le dromont vers ax deffendre.]

* Wecteloix, eodem sensu, in Lit. remiss, ann. 1458. ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 256: Par lequel ban furent deslors-en-avant (les dessus nommes) tenus et reputez Wecteloix par la coustume de Flandres. UTLAGABE, Extra legem ponere, exlegem facere, proscribere. Cum enim quis reus ad judicium vocalus per quinque Comitatus seu assisias, non comparet, judex in eum sententiam suam pronunciat, qua eum extra legem, et extra protectionem Regis esse decernit, omniaque illius bona flsco addicit. Bracton. lib. 3. 50

394

UTL

VUA

VUI
dric. Noviom. lib. 1. cap. 52. et Mirseum torn. 2. pag. 935. col. 2: Terras cultas et incultas, pervia, Vua, discapia, prat a, etc. Sed legendum unica voce Wadriscapia. Vide in Waterscapum. 1 VUADA, f. Praefurnium, Gall. Bouche de four. Reparat. factae in Senescallia Carcassonae ann. 1435: Pro faciendo Vuadam et solum dicti furni de terra et lapidibus, etc. * VUADICARIUS, VUADIGABIUS, vel Wadicarius, Executor testamentarius, qui res testatoris in vadium habet, ut de iis disponat. Chartul. eccl. Vienn. fol. 57. v: Boso et Andreas diaconi, Leu- boini quondam sacerdotis Vuadigarii, recognascentes prpmissum et voluntatem ejusdem Leuboini, etc. Infra Vuadicarii. Vide Gadiator in Vadium. * VUADRUS, idem quod Waldus, Nemus, silva. Vide Gualdus. Charta ann. 824. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 1. col. 58: Cum omnibus mancipits, cum Vuadris, campis, terris arabilis, etc. Alia ann. 828. ibid. col. 65: Cum domibus, xdificiis, cum curtiferis, cum Vuadris, campis terris arabilis, tarn cultis quam incultis, etc. VUASILUS. Capitula ad Legem Alamannor. cap. 4: Si (coxa) non fuerit transpuncta, et nervora tetigeri't, ut ibi Vuasilus intrat, solvat sol. 3. Et cap. 8 : Si nervora tang it, et Vuasilus intrat, solvat sol. 3. Ubi Vuasilus videtur esse Flandricum et Gallicum Vuasse, limus, lutum, coenum, sanguis scilicet putridus, qui ex vulnere oritur. [Vide Wasaium.l * VUEAUNA, Fluvii nomen, in Charta ann. 1368. ex Tabul. S. Viet. Massil.: Per nostras definitivas sententias declaramus, quod homines burgi S. Zachariae ab inde inantea non sint ausi transire dictam matrem Vueaunx, pro pascayrando animalia grossa vel minuta. Vide snpra Mater 3. T VUERE, Humere, pinguescere. Gemma. Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Uvere, amoitir, encresser. * VUERGIUM, Annonae species, secale, ni fallor, f. pro Yvernagium. Charta ann. 1225. in Chartul. Arremar. ch. 142: Concesserunt ecclesise Arremarensi tres minas Vuergii et tres minas .avenas de decima magni Mesnili. Vide Hybernagium. VUERNAGIUM, pro Wionagium. Vide in Guida. Locus est in Scartio. * VUERNATUS, Idem forte quod Guarnitus, instructus. Inventar. ann. 1361. ex Tabul. D. Venciae: Item quatuordecim equas Vuernatas. Vide Garnire 1. >|c VUESCERE, [Humere, impingues1 VUETAGIUM. Vide in Wactse. * VUIDANGIA, Liberatio, expulsio, Gall. Delivrance, expulsion, alias Vuide et Wide. Arest. ann. 1369. 16. Jun. in vol. 5. arestor. parlam. Paris.: Super variis pecuniarum summis per eundem levatis et receptis, causa liberationis seu Vuidangise fortalitii de Velainvilla in Persico, etc. Lit. remiss, ann. 1391. in Reg. 141. Chartoph. reg. ch. 18: Nostre ame et feal chevalier et chambellan Jehan de Blaisy, par nous commis et ordonne sur le fait des Wides des forteresses occupees par nosdiz ennemis. Aliae ejusd. ann. ibid. ch. 50 : Jehan de Blaisy pour le fait de la Vuide des Anglais, par nous ordenee es pays d'Auvergne, de Givaudan et autres, etc. Occurrit praeterea apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1523. et 1524. * VUIDENGIA, Evacuatio, Gall. VuiCGF6 DlEF 1

DTLEP, Evasio, seu Escapium latrotr. 2. cap. 13. 1: Si cum sit quarto vocatus non comparuerit... in primis forisfa- num, Fletae lib. 1. cap. 47. 14. Utleipa, cial patriam et regnum, et exul efficitur, in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. et talem vacant Anglici Utlaughe, et olio 43. eadem notione, a Saxonico u t h l e a nomine antiquilus solent nominari, scili- p a n , aufugere, evadere.Vide Escapium. * UTLIQUES, Dedens, in Glossar. Lat. cet Frendlesman : et sic videtur quod forisfacit amicps: et unde si quis talem Gall, ex Cod. reg. 7692. 1 TJTPUTE, &-K orj, in Gloss. Lat. Gr. post utlagariam et expulsionem scienter paverit, receptaverit, vel cum eo scienter editis : in MSS. vero, Utpote. UTRIARIUS, 'Affxouoto?, in Gloss. Gr. communicaverit, aliquo modo, vel occultaverit, eadem pcena puniri debet, ita Lat. MS. Edit. Coriarius preefert. UTRICISCUM, diminutivum ab uter. quod careat omnibus bonis suis et vita, nisi Rex ei parcat de gratia sua. [Charta Gloss. Gr. Lat. MSS. 'Aaxtov, utricium. Johannis Keg. Angl. in Lib. nigro Scac- 'AffxtStov, utricidium. Editum habet carii pag. 383 : Et cum Utlagari deberet, utriciscum. [Utruum, pro Utrium, in Litsecundum consuetudinem Anglise, nos teris Henrici IV. Reg. Angl. ann. 1411. propter finem, quern prasdicta Matildis apud Rymer. torn. 8. pag. 684: Cum quanobiscum fecerat, mandavimus eidem tuor duodenis paribus Utruum, etc. Gloss. Vicecomiti, quod hoc differret.] Utlagari Lat. Gr. editae: Uter, utris, follis, aaxos. autem potest masculus 12. annos habens MSS. habent, Uter, utris, utreus, follis.] T UTRICLARII, Nautarum genus, ab et ultra, non autem si infra, quia prius in Lege Decenae non debet admitti. utriculis, quae forma navium erat, ita Fleta lib. 1. cap. 27. 111. Vide eumdem dicti, apud Sponium Miscell. Erudit. Bractonum lib. 3. tr. 2. cap. 12. 14. ubi Antiq. pag. 61 : Collegia Utriclariorum. varias causas Utlagationis refert, et Et pag. 171: Inter Utriclarios LugdunenRastallum. Utuntur praeterea hac voce ses. Vide ibi Sponium. Leges Edwardi Confess, cap. 7. 39. 1UTRICULARIUS, &ncafoY)e, in Gloss. Matth. Paris pag. 179. 222. etc. Vide Lat. Gr. Qui inflat ex utre fistulam. UtiCaput lupinum, et in Wayf. Confer tur Sueton. in Nerone cap. 54. T UTRINARE. Gloss. Grsec. Lat. Bu6tw, Inlagare. 1 UTLAGHIARE, Eadem notione, apud Utrino, commergo, mergo. In MSS. SanRadulfum Coggeshale torn. 5. Ampl. Col- germ. Urino. lect. Marten, col. 871: Rex Eustachium * Ad hoc fortasse verbum pertinet vox de Vesci et Robertum filium Walterii in Gallica Ottron, in Lit. Ludov. ducis Borcomitatibus tertio requisites cum eorum bon. et comit. Clarimont. ann. 1360. ex fautoribus Utlaghiari fecit. Reg. 94. Chartoph. reg. ch. 36: Truant, 1 UTLEGATUS, Idem quod Utlaga. Lit- merdous, bastar, Ottron pisse, etc. Paulo terse Edwardi II. Reg. Angl. ann. 1304. ante Ortron. UTRINDS, pro Uterinus. Vide in hac apud Rymer. torn. 2. pag. 950: Per eosdem proceres... adjudicatis. et a regno voce. Sentent. ann. 1411. apud Pez. torn. Scotiss Utlegatis, etc. 6. Anecd. part. 3. pag. 129. col. 1: ProUTLAGARIA, UTLAGATIO, Proscriptio, posuit eo modo, quomodo nobilis domina quse inter jura Regia recensetur in Le- Anna vocata, avia sua, et nobilis domina gibus Henrici I. cap. 10.13. 47. scilicet mater Johannis, Petri et Nicolai filiprum trium annorum Utlagaria, (sic enim le- Herke, de eadem sorores extitissent gendum) pro trium stannorum. Leges Utrinse. e UTSETEN. Vide supra Insetenys. Willelmi Nothi cap. 71: De omnibus Utlagarise rebus Rex instituit, ut Anglicus j UTTERARE, a voce Anglica Utter, se purget ad judicium. Charta Richardi Proferre, distribuere. Litterae Edwardi II. Regis Angliae apud Thomam Wal- VI. Reg. Angl. ann. 1551. apud Rymer. singhamum pag. 254 : Ac etiam perdona- torn. 15. pag. 292 : Dictam falsam nione. mus eisdem ligeis ac subditis nostris om- tam sic factam, contrafactam et cuneanimodas felonias, proditiones, transgres- tam, diversis ligeis nostris ignotis pro siones, extorsiones per ipsos vel per ali- bona moneta felonice et proditorie expoquem illorum qualitercunque facias, sive suit et Utteravit, ad grave dispendium perpetratas, ac etiam Utlegariam vel utle- coronx nostrse. 1 UTTUM, infusura, -upt^na icpoff^aviou, garias, si qua vel quse in ipsos, vel aliquem ipsorum, fuerit vel fuerint his occa- in Gloss. Lat. Gr. in MSS. Sangerm! Visionibus promulgata vel promulgates, etc. vitum, in Regiis, Ribitum. Aliae Graec. Eadem pene habentur pag. 270. Hinc Lat. habent, Moretum. Vide Moratum. UTWARA. Capitula de Weregildis post apud Anglos Forenses Outlawry, eadem Concilium Grateleanum ann. 928: Et notione. ^ UTLAGARITJM, Simili intellectu. si Tainus ascendisset ut serviret Regi, et Charta Henrici VI. Reg. Angl. ann. 1452. equitatus sui vice fungeretur in familia in Chron. Joh. Whethamstedii pag. 321: sua, si tune habeat Tainum, qui ad UtAc etiam Utlagaria si quae in ipsos abba- waram Regis quinque hidas haberet, et in tern et conventum hiis occasionibus, seu Aula Regis domino suo serviret, etc. Vide earum aliqua, fuerint promulgata, et Wara 1. VU, pro U longo, in aliquot Inscrifirmam pacem nostrum eis inde conceptionibus interdum usurpari observat dimus. UTLAGIUM. Leges Kanuti Regis cap. Scaliger in indice 19. ad Gruterum : v. 32 : Et qui opus Utlagii fecerit, ejus revo- gr.: D&mvus, TOU ofxou, Arbitrativi, etc. catio sit in misericordia Regis, i. qui cri1. VUA, Vox exclamantis. Gesta Remen perpetravit, ex quo utlagium seu gum Francor. cap. 29: Ubi cum vexaretur, dicebat Vua, Vua, quid putatis qualis proscriptionem incurrerit. UTLAGATIO. Tabularium Leprosariae est ille Rex coslestis, qui sic tarn magnos Pontis Audomari: Interdictum vulgare Reges interftcit. -- Lemovices a la Voul inclamabant, Utlagalio nuncupatum. Apud Prynneum in Libertatibus Angl. torn. 2. pag. 278: cum injuriam patiebantur. Lit. remiss, Interdictum, quod vulgariter Utlagatio ann. 1409. in Reg. 164. Chartoph. reg. nuncupatur. Bracton. lib. 3. tract. 2. ch. 112: Icellui Jatneton qui se sentit cap. 12. | 5 : Procedendum erit ad Utla-frappe,. commenca a crier, comme I'en dit gationem sive ad Utlagariam. Adde | 8. en langaige du pays (Limousin) a la et Fletam lib. 1. cap. 28. ubi fuse de Voul, monsieur le prevost, je suis mart. Utlagariis. ] 2. VUA. Charta ann. 885. apud Bal-

VUL
dange. Memor. G. Cam. Comput. Paris, ad ann. 1412. fol. 207. v: Pro construendo et faciendo unum pontem nemoreum in villa Paris, incepturum in buto vici S. Martini, in loco gui dicitur wlgaliter La Planche de Mibray, transversaturum fluvium Secanse usque ad S. Dionysium de careers, iterum recto tramite ad parvum Castelletum Paris.... cum provisione quod rupturae, quas occasione prsedicta necessaries erunt fieri pro Vuidengia, cedent ad commodum regis. 1 VUIEGILDDM. Vide in Weregeldum. 4 VUILITIVA. Vide in Vultava. VTJITTA. Vide Wita. VULATIO. Oharta Ratchisi Eegis Longobardor. ann. 746. apud Ughellum in Episcopis Placentinis torn. 2. pag. 250 : JEt firmaverat vobis portum qui dicitur Cotaleo, ubi naves militarem usum habebant Vulatione ilia de ripatico, vel justitia, quod et inde in Palatio nostro veniebat, etc. Ubi legendum forte cum inlatione ilia, etc. * VULCATIO, Morbus igneus, seu inflammatorius. Annal. Victor. MSS. ad ann. 1361: Fuit mortalitas quasi universaliter, sed prsscise in regno Franciss : mortuasque aunt personal quamplurimas de bossis, antroxibut, carbunculis et similibus Vulcationibus et inflaluns. * VULCEMENSES, Incolae pagi, nescio cujus monasterio Dervensi subditi. Oharta Hugon. comit. Campan. ann. 1114. pro eod. monast. in Reg. 142. Ghartoph. reg. ch. 134: Apud Sparnacum me existente, quidam frater eorum, nomine Thebaldus, me adiit, remissionem supra consuetudines, quas Vulcemenses, iti in terra SS. Petri et Pauli, sanctique ercharii commorantur, debebant, petiit. VULGAGO. Fulbertus Carnot. Epist. 46 : Vulgaginem etiam petitam vobis mittimus, quamvis sstatem vestram tali jam vomitu fatigari non suademus; sed eo potius, si opus sit allevari, qui frequenter et sine periculo fieri possit ex oxymelle et raphanis valerianx, quod seniori magis conducibile est morantem alvum laxativis pilulis incitari. [Asarum, Gall. Cabaret, nard sauvage.] * Glossar. medic. MS. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959: Vulgago est Azarum dictum Greece, Vulgago Latine. 11. VULGALITER, Lingua vulgari, in Charta Ludovici VII. Reg. Fr. ann. 1117. ex Chartular. Maurigniac. Litterse Johannis Reg. Franc, ann. 1351. torn. 4. Ordinal, pag. 117: Donamus per presentes ad opus dicte domus omnes forefacturas tarn in hsereditatibus quarn mobilibus, et omnes espavias, seu Espaves Vulgaliter. Vide Vulgariter. % 2. VULGALITER. [ Vulgaliter, communement.(Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. s.)l VULGARIA, [Sirmondo ad calcem Supplem. Gone. Gall. pag. 345. dicitur id quod est commune omnibus villae incolis, videlicet praedia quaedam seu prata, queis utuntur indivisim; apud nos les Communes. Vide Communia 2.] Leo III. PP. Epist. 10 : Unde et jussistis ut nullus quilibet homo in posterum conquassare, aut in judicio promovere prsesumeret, tarn de Vulgaria, quam etiam de mansis, quod er vestrum dispositum Herminus.... nois reconsignavit. * VULGARIGUS, Vulgaris. Vulgarica lingua, in Vita S. Bonif. torn. 1. Jun. pag. 464. col. 2. Vulgaument, pro Vulgairement, vulgariter, in Gharta Isabel. Rom. Regin. ann. 1305. inter Probat. torn. 2. Hist. Burgund. pag. 122. col. 2. Vide supra Usualiter.

VUL

VUL

395

VULGARIS, Plebeius, S^TY]?, in Gl. Gemma. Vide Vossium lib. 3. de Vitiis serm. cap. 56. Gl. Lat. Gall. Sangerm. : Gr. Lat. VULGA.RES, Vulgus, plebs. Agobardus Vulgosus, peuplies. Epist. ad Nibridium: Nonnulli ex VulVULGUS, pro Vulgo. Epistola S. Remigaribus et rusticis abducuntur, Thomas gii ad Chlodovseum Regem : Quia quod Walsinghamus in Ricardo II: Quas cum Vulgus dicitur, ex fine actus hominis proaudissent responsa Vulgares, in furorem bat ur. versi, etc. Occurrit etiam apud AmuloVULMINARE , pro Fulminare : Gernem, S. Augustin. Epist. 76. et alibi. mani enim V. ut F. pronuntiant, uti [Vide Vulgaritas.] supra observatum. Conradus de FabaVULGA.RIS, Colonus. Decreta S. Ste- ria de Casibus S. Galli cap. 16: Videns phani Regis Hungar. lib. 2. cap. 33 : Si Dux circumspectum Abbatis animum Comes, si Miles, si Vulgaris quidem alte- circa Regis negotia inconvulsum, verbis rius sui similis mansiunculas invaserit, eum Vulminare attemptabat opprobriosis. 5. juvencos solvat. Ubi Jo. Sambucus : [Leg. forte Vulnerare.] [** Fulminare, Vulgaris, i. est rusticus liber factus: apud Pertz. pag. 180. lin. 47.] nam servi dpminos non possidebant. VULNERARIUS MEDIGUS, Qui vulnera T VULGARISARE. Vide Vulgarizare 1. curat, in Gloss. S. Bened. cap. de Medit VULGARITAS, Vulgus, vulgaris mos. cina, ubi exponitur laTpb; * Tlrpwroi;, Arnulphus in Hist. Mediol. apud Mura- Forte TSTpw{i.ev()v. [Gloss. Lat. Gr.: Vultor. torn. 4. pag. 24. col. 2: Has tales nerarius, T:pay[j.aTix6?. Eaedem : Vulgenacastera Vulgaritas ironice Patarinos appel- rius, (AotXitoX?)?: ubi Vulcanius legit, Vullat. Johannes de Monsterolio Epist. 7. nerarius, {AoXyoirti>,y]c. Hinc fortean emenapud Marten, torn. 2. Ampl. Collect, col. danda Charta ann. 1069. inter Proba1329 : Animus fuit...* cum calamum arri- tiones Historiae Tullensis pag. 84. quam perem tecum jurgari, quod tu Vulgarita- subscribit Valterus Vulneratus ; pro Vultem sectando, quam fugere summopere nerarius, ut videtur.] philosophi nos admonent, mihi theuro* Ohirurgus. Mirac. S. Hyacinthi torn. mata seu tapeta ilia misisti. Vide Vul- 3. Aug. pag. 372. col. 2 : Petrus sartor de garis. Casimiria, manu dextra graviter vulne| VULGARITER, Lingua vulgari, ver-ratus, et a medicis Vulnerariis destitutus, nacula. Ghron. Mellicense pag. 329 : post vota sanatur. Prior autem, ut expedire viderit, exponat * VULNERATIO, Damnum, detrimenvel literaliter, vel Vulgariter, quse fuerint tum. Stat. Casimiri ann. 1346. inter dicenda circa materiam. Vide Vulgaliter. Leg. Polon. pag. 18: Decernimus quod 1. VULGARIZARE, In vulgarem linguam extunc absque Vulneratione causas, testitraducere, ex Ital. Volgarizare, in Gharta monia eorundem testium per judicem reGaleacii Oomit. Virtutum ann. 1377. cipiantur. [StatutaMSS.Eccl.S.Laurentii: Quilibet * VULNUS DIFFICILE, Grave, ad curector.... constitutionem Concilii generalis randum baud facile, Gall. Blessure danqussincipit, Omnis utriusque sexus, publi- gereuse. Lit. remiss, ann. 1373. in Reg. care et posnas in eadem contentas Vulga- 105. Ohartoph. reg. ch. 27 : Dictus Laurizare seu in vulgari dicere teneatur. rentius super renes seu dorsum dicti GuilProcessus de B. Catharina Senensi apud lelmi semel vel bis leviter duntaxat perMarten, torn. 6. Ampl. Collect, col. 1275 : cussit, absque tamen alioictu seu Vulnere Item, aliud (volumen) in quo est dicta difficili vel let ale. legenda Vulgarizata, partim in vulgari * VULNUS PENETRATUM, Penetrans, Placentino, partim in vulgari Senensi. Gall. Blessure qui penetre. Charta Phil, Adde eumd. Marten, torn. 4. Anecd. col. comit. Fland. pro libert. castel. Brug. 1020. Chron. Domin. de Gravina apud ex Gam. Comput. Insul.: Qui vulmis in Murator. torn. 12. col. 603. Statuta Ver- capite, sive in ventre fecerit, quod dicunt cell. lib. 7. pag. 163. Acta S. Wernheri penetratum Vulnus, convictus dabit vultorn. 2. April, pag. 719. etc.] nerato sex libras;... de minutis vulneribits 1 VULGAJRISA.BE , Eadem notione. et a scabinis cognitis, dabunt tres libras. Charta ann. 1305. torn. 2. Hist. Dalph. VULPECULAM aliquem appellare, conpag. 125: Lectum fuit et expositum in vitii olim species fuit. Lex Salica tit. 32. vulgari eidem D. Dalphino hoc compro- 3 : Si guts alterum Vulpeculam clamamissum factum ejus nomine,.... quo com- verit, etc. [Ubi non hominem callidum promisso lecto et Vulgarisato idem D. et vafrum signiflcari, sed timidum et Dalphinus ratificavit et approbavit. meticulosum, auctOr est Eccardus in Sententia ann. 1497 : Supradicta senten- Notis ad hunc locum : unde Provinciatia.... Vulgarisata et data intelligi in libus Volpil meticulosum, et Volpilatge vulgari. inertias vitium dici observat ibidem Vir 12. VULGARIZARE, Vulgare, publicare. eruditus. At pro versuto homine usurGaietanus in Ordine Rom. apud Mabill. pat] Auctor Vitae B. Remigii: Jussit notorn. 2. Musei Ital. pag. 363 : Alii Cardi- minari Vulpeculam: quod, cur ita nominales et Prse.lo.ti possunt differre recipere nari voluerit, qui fraudes et significationes paramenta, quousque incipiantur proces- ipsius animalis cognoscit, satis advertit. sus, vel quousque diaconus cardinalis ip- Gregorius Turon. lib. 8. cap. 6: Multas sos incipiat Vulgarizare. Statuta Perus. eis perfidias et perjuria exprobravit, vofql. 15: Anno 1326. Indictione septima, cans eos saspius Vulpes ingeniosas. A voce die decimo nono Februarii Vulgarizati Vulpecula, orta Gallica Goupil, qua nosibidem specifice. tri. olim vulpem vocabant. Philippus * VULGIA, Labellorum obtortiones, in Mouskes in Carolo Simplice : vet. Glossar. ex Cod. reg. 7613. pro ValEt cil Rollans ot dit an^ois gia. Vide in Valgium. ^ A Hastenc tout pour son gabois, Que il deslooit la bataille, * VULGO, Inordinate, confuse, inconPour cou que ja goupius sans faille dite, in eod. Glossar. Hinc Vulgo natus. Ne seroit pris d'autre Goupil, Illegitime natus, in Charta ann. 1362. Ne leus par leu mis a escil. ex Reg. 91. Ghartoph. reg. 331 : Quidam ejus (Joannis de Taillencuria) generatio- Utitur eadem voce in Carolo M: nem ignorantes improperant, quod ipse Tout ausement com li vilains, Vulgo conceptus et natus fuit,.... licet ipse U li pestres loiaus et sains, fuerit de legitimo procreatus. Gardent leurs bestes 6s boins leas, 1 VULGULOSUS, In vulgo generalis, in Pour les Goupius, et pour les leus.

396
Ibidem:

VUL
Fourr de vair et de Goupis.

VUL

VUL

Devovet absentes, simulachraque cerea fingit, ex Bibl. S. Germ. Prat.: Perrotus MailEt miserum tenues in jecur urget acus. lart Vulpiliator regis, etc. 1 VULPINOSE, VULPINOSUS. Vide Vul- Atque inde forte genus sortilegii, DefiGalterius Metensis in Mappa mundi pecula. xio, videtur appellatum, quod scilicet MS. cap. 18 : VULPIO, Vafer, Veterator, apud Apu- ejusmodi incantatores acus subinde deleium in Apologia -.Nosceretur te.... etiam figerent in imagines cereas, iis locis, Adont les en verries aler, cum matri blandirere, tamen jam turn quibus viros ipsos pungere decreverant, Teste levee com Goupis, Qui de proie s'en va saisis. Vulpionem et imp'ium fuisse. qui puncturas ipsas, ac si ipsi pungeT VULSELLA, Instrumentum ad pilos rentur, persentiebant. Gloss. Lat. Grgec.: Le Pelerinage de I'humaine lignee: evellendos. Gloss. Lat. Gr. : Vulsella, DefixioneSf vexpotiavTetai. Paul us lib. 5. Car il cuidoit que le Goupil, upr/o^aSt;, axavOo>.a6(i;. Est etiam apud Sentent. tit. 23 : Qui sacra impia nbcDeist acertes, mais nennil. Gelsum Instrument! chirurgici genus, turnave, ut quern obcantarent, deftgerent, Apulei.us lib. de Gourpille, aliis. Le Reclus de Moliens, in quo exscindendis corruptis carnibus obligarent, .fecerint, etc. : Si quis devotaVirtutib. herbar. cap. 7 utuntur. suo Miserere MS : tus defixusque fuerit in suis nuptiis, etc. 1 VULSIO, Surculus, ramus a trunco Vide Cujac. lib. 21. Observ. cap. 22. Soutius sont <Jom Gourpilles avulsus. S. Irenaei vetus Interpres lib, [w Grimm. Mythol. German, pag. 619.] Et attraians come formilles. 3. cap. 11. num. 1: Joannes Domini disciVULTUABIOS pulus, volens per Evangelii annuntiatio- appellat Delriusejusmodi incantatores [Vide alia notione in Vulpes 1.] lib. 6. Disq. magicar. 1 VULPECULATOR, Qui vulpes venatur. nem auferre eum, qui a Cerintho insemi- Inde Invultus, ipsas vultivolorum praesComput. ann. 1202. apud D. Brussel natus erat hominibus, errorem, et multo tigiae, in Legibus Henrici I. Regis Angl. torn. 2. de Usu feud. pag. cxc : Vulpe- prius ab his qui dicuntur Nicolaitae, qui cap. 71 : Si quis veneno, vel sortilegio, vel culator de ultimo tertio, XIX. I. VI. den. sunt Vulsio ejus, quas falso cognominatur invultu actione, seu maleficio aliquofaciat minus.] Goupilleur, in Computo Doma- scientia, etc. Exstant in Archive 1VULSUS, Stacmaffis, in Gloss. Lat. Gr. homicidium. yaria juridica contra Regis nii Comitatus Bononiensis ann. 1402 : Christ, acta GuiA Estevene Denary Goupilleur de Monsei- MSS. in Cod. Regio : Vulsus, divulsio. qui, VULTATICUM , Praestatiqnis species, chardum Episcopum Trecensem,Regigneur le Due (de Berry) en sa Comte de licet falso, accusabatur, Joannam Boulogne aux gages de 6. I. et 4. poquins incertse mihi prorsus notionis. [Idem nam Philippi Pulchri uxorem veneficio de froment pour le gouvernement de 10. quod supra Volutaticum : ex vitiosa proquibus asseritur, petits chiens qu'il doit parmy ce tenir a nuntiatione scriptum existimo Vultati- sustulisse, inasseverabant, quod testes idem cum.] Charta Dagoberti Regis Franc, fuisse, qui ses frais pour prendre les regnars. fecerat Invultari Reginam, et 1 VULPINOSUS , Callidus , versutus. apud Doubletum in Hist. Sandionysiana Episcopusinvultatione decesserat. In ReChron. ann. 1414. apud Lobinell. torn. 2. pag. 656 : Teloneos vel navigios, portati- quod ilia Curias Paris, Hist. Britan. col. 884 : Dicentes quod ipsa cos, nvaticos, rotaticos, Vultaticos, themo- gestolegimus :Parlam. paroles, ann. 1343. haec Sur que ledit erat superba et intractabilis mulier, ac naticos, etc. \Wultaticus, in Cbarta Ca- Messires Jean avoit les au -Roy, c'est asdites maliciis et Vulpinosis cavillationibus roli M. ibid. pag. 709.] Charta ejusdem savoir que ledit Messire Henris I'avoit Iraper. ex Tabul. S. Germani Paris.: plena. Vide Petrum 1 VULPENNIUS, Eodem significatu, in Theloneum aut rotaticum, seu Vultaticum, Envulte, ou fait Envulter.Continuatorem Rythmo satyrico apud Mabill. torn. 3. cespitaticum, ripaticum, vel salutaticum Blesensem Epist. 65. ann. accipiat. In Charta Ludovici Pii Imper. Ohron. Nangii Photii 1315. Balsamonem Analect. pag. 534. ad Nomocan. et Browerum lib. 7 VULPINOSE , Malitiose , subdole. ibid. pag. 732. habetur, volutaticum : 11. Annal. Trevir. n. 146.148. Chron. ann. 1411. ibid. col. 881: Dux Tarn de portatico, et pontatico, et ripa* Reg. visitat. archiep. Burgondie una cum Gomite Derby Anglico tico, et rotatico, et timonatico, et Voluta- mag. ex Cod. reg. Odon. fol. 352. v<>:RotoGalcum magna Francorum comitiva Vul- tico, et cispitatico, etc. Charta Ricardi terus, presbiter de 1245. subtus BaudeBrayo Comitis Normannise apud eumdem Dou- mont, pinose Parisiensem civitatem intravit. confessus fuit se * VULPERARIUS, ut Vulpeculator, Qui bletum pag. 816 : Cum omnibus sibi ad- ease de quodam Vultu cereo, diffamatum constructo vulpes venatur. Lit. remiss, ann. 1352. jacentibus, portu, teloneis, Vultaticis, per sortilegium; super quo juratus dixit in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 363 : Ro- piscatoriis, terris cultis et incultis, etc. se nichil scire, nisi per dictum cujusdam bertus Trouart Vulperarius noster, etc. Charta Ludovic. Regis Franc, ann. 936. mulieris quse conceperat et pepererat de Vide supra Gopillator. apud Sammarthanos in Episcopis Pariduos pueros. Lit. * VULPERIUS, Eodem signiflcatu. Va- siensibus : Neque theloneum, neque por- ipso, et habuerat Reg. 59. Chartoph.Phil. V. 1319. in reg. dia official, reg. ann. 1328. ex Cod. reg. taticum, neque piraticum, seu viaticum, ch.ann. Mandamus.... quatenus, nisi vobis 20 : 8406. fol. 288. r: Vulperius regis per nee etiam Vultaticum exinde aliquid acci- constiterit.... legitime Johannam de Latidiem, quatuor solidos; et per annum pro piat potestas judiciaria. nostro Paris, roba, centum solidos. VULTAVA, VULTIVA, WULITIVA, Cica- gniaco in castelleto culpabilem seucarceri 1. VULPES, Machinae bellicae species. trix ; Vulnus in vuliu, seu facie illatum, mancipatam, esse de Vultibus cereis veheolim, Albertus Aquensis lib. 2. Hist. Hieros. unde forte vocis etymon. [* Wliti, Vul- menter suspectam factis cap. 30 : Unus de majoribus Alemannise tus, facies, Warn, Naevus, macula.] Lex ut dicitur, Karoli contra personam dilecti comitis Valesii, patrui Vulpem ex proprio sumptu quercinis tra- Saxonum tit. 5. | 5 : Si os fregerit, velet fidelis dicta carbibus composuerunt, cujus in gyro tutos Vultavam fecerit, corpus, vel coxam, vel nostri, prsefatam Johannam a deliberetis. intexuerunt parietes, ut gravissimos Tur- brachium perforaverit, etc. Ubi editio cere absque dilatione qualibet Atrebat. ex Authent. proces. Rob. comit. corum sufferret ictus armorum, omniaque Heroldi Vulitivam, Tilii Vultivam. Lex Henri jaculorum genera : ac sic in ea manentes Frision. Addit. tit. 3.116: Si ex percus-- Cam. Comput. fol. 185. v.: Frere & Rode 1'ordre de la Trinit6 tuti, et illsesi urbem fortiter impugnando sione deformitas faciei illata fuerit, quas bert que est-ce que voustfdemanda image C'est perforarent. Hoc tandem Vulpis instru- de 12. pediim longitudine possit agnosci, de cire, lui r6pondit-il, que I'enun pour fait mentum, dum ad unguem opere et liga- quod Wulitivam dicunt, etc. Edit. He- baptisier, pour grever ceux que I'en vuelt turis perduceretur, milites praedictorum roldi Vuilitivam. Lex Anglior. tit. 5. grever. L'en ne les appelle pas en ces Principum loricati ad viginti in eadem 10. ubi de Transpunctionibus et mem- pays Voulz, repliqua le religieux, I'en Vulpis protectione sunt constituti. Sed bris laesis : Vultivam 50. sol. componat. les appelle magna virorum inundatione et conamine Ubi editio Heroldi Vultivuam praefert. Imaginatio manies. Vide supra Baptisare, 2. et in Votum 4. juxta muros applicata, non sequo subsedit Vide Sibrandum a Sicama. [**et Grimm. 1 VULTUABE , Veneficio occidere. Antiq. Jur. Germ. pag. 630.] aggere, etc. Lobinell. torn. VULTIVOLI dicuntur, (verbis utor Charta ann. 1396. apud Et quamvisDux VULPECULA, Eadem notione, apud 870: Ottonem de S. Blasio cap. 23. Vide Eri- Joannis Sarisber. lib. 1. de Nugis Cu- 2. Hist. Britan. col. pars nacionis Britanmajor rial. cap. 12.) qui ad affectus hominum Burgondie et ipsos cius 2. voluisset 2. VULPES, Aleae species, nostris etiam immutandos, in molliori materia, cera nie ipsi notificarentsuspicatos extorquere, ut nomina aliquorum baud incognita, vulgo, le Jen du Renard. forte vel lima, eorum, quos pervertere niJo. Sarisberiensislib. 1. de Nugis Curia- tuntur, effigies exprimunt. Eadem verba emulorum, qui ipsos, mediante pecunia et dyabolica, induseerant ad Vultuanlium cap. 5 : Hinc Tessera, Calculus, Ta- habet Petrus Blesensis, seu Auctor libri arte Ducem prelibatum. bula, Urio vel Dardana pugna, Tricolus, de prestigiis fortunse. Cujus illusionis dum 1 VULTIVUA. Vide supra Vultava. Senio, Monarches, Orbiculi, Taliorchus, in Pharmaceutria Virgilius meminit : Vulpes, quorum artem utilius est dedis VULTORIUM, Vultur, Gall. Vautour. Limus ut hie durescit, et haec ut cera liquescit, cere, quam docere. Gloss. Gr. Lat. MS.: Ytfy, Vultor, VulUno eodenique igni, sic nostro Daphnis amore. * VULPILIATOR, ut Vulperarius, in torium. Editum habet vultur, [et VulTabulis cereis expens. reg. ann. 1307. Naso quoque in libro Heroidum : tor.]

VUL
1 yULTUARE, VULTUARIUS. Vide in Vultivoli. VULTUOSUS, Superbus. Vita S. Erminoldi Abb. lib. 1. cap. 6 : Non despexit ut Vultuosus, aut contumax. 1 VULTUOSUS, Puleher, cum gravitate decora, in Gloss. Gasp. Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. pag. 117. ex Hist. Falsest. Roberti Monachi. Vultuosus, tristis. Gloss. Isidori. Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Vultuosus, biaus de visage, on tristes. 1 VULTURNALIS. Chron. Angl. Th. Otterbourne pag. 6 : Quarto (via) dicitur Rikenildstreat, tendens ab Africa in Boream Vulturnalem. Gloss. Lat. Gr. : Vulturnus, eSpo;, otfpto;. Vide Erminstreat. VULTUS, Quaevis imago, interdum ea, quae Pectoralis et Thoracata, ut obseryatum a Oasaubono et Salraasio ad Vopiscum pag. 440. et Jacobo Gothofredo ad leg. 5. Cod. Theodos. Ne quid publicae laetitiae, etc. (8,11.) Anastasius in Paschali PP. : Obtulit imaginem ex auro purissimo, habentem Vultum sanctas Dei Genitricis pens. libr. 10. et uncias 4. Ibi et ipse fecit vestem de blattin Byzantea, habentem tabulas de chrysoclavo, duas cum Vultu B. Petri, et sanctorum Martyrum Processi et Marliniani,.... illic etiam obtulit vestem holosericam, habentem in media tabulam de chrysoclavo cum Vultu dominicas resurrectionis , etc. Idem in Steph. III. pag. 247: Fecit imaginem Dei Genitricis in throno sedentem, gestantem in genibus Vultum Salvatoris D. nostri Jesu Christi. Et in Valentino II: Fecit patenam habentem in media Vultum Domini nostri, et a duobus lateribus Vultum ipsius beati Hard, atque ejusdem Prassulis. Utitur alibi non semel pag. 161. 187. etc. Gauterius Monachus Gluniacensis de Miraculis B. Virginis Mariae cap. 1: Ut quicunque pattens hanc infirmitatem coram B. Virginis Vultu adveniret, etc. Heribertus Monachus de Haereticis Petragpricensibus : Crucem, seu Vultum Domini non adorant; sed adorantes prohibent, ita ut ante Vultum Domini dleant, simulachra Gentilium, etc. Histor. Monast. Figiac. pag. 298 : Crucifixi Vultus duas fecit imagines, etc. Hinc colligitur, cur dicatur VULTUS DE LUCA., Imago Cruciflxi, quse Lucas in Italia in Ecclesia S. Crucis conspicitur, quam a Nicodemo, Christi discipulo, effictam volunt, cujus meminere ex veteribus Lucas Tudensis lib. 2. contra Valdenses cap. 11. Auctor Vitse S. Ricardi Regis Anglo-Sax, ex MS. Bodecensi num.5. Gervasius Tilleberiensis lib. MS. de Otiis Imperial. Decis. seu parte 3. cap. 25. etc. ex recentipribus vero, Cornelius Curtius Eremita in Tractatu de Clavis Christi, Caesar Franciottus lib.de SS. Lucensibus. Silvanus Razzi de SS. Hetruriae, Baronius ann. 1099. n. 40. et alii. Historiam praeterea Inventionis S. Vultus, et Translationis Lucam , scripsit Leobinus Diaconus , qui interfuit, quam ex MS. Brenensi habet codex Thuanus 773. ex quo sunt sequentia : Qua vero de causa Vultus Domini nuncupetur, paucis absolvam. Sicut enim fades visa ilium, cujus fades videtur, certificat: ita pretiosi Vultus figura Redemptorem nostrum incarnatum, et pro nobis in cruce pendent em, quasi quibusdam lineamentis reprassentatum exprimit, etc. Scribit Eadmerus lib. 1. et 2. Hist. Novor. Willelmum Regem Angl. per sanctum Vultum de Luca jurare consuevisse, pag. 16.19. 30. 47. 51. 54. Id etiam

UXO
testatur Willelmus Malmesbur. lib. 4. Hist. pag. 121.124. lib. 1. et 3. de Gest. Pontificum Angliae pag.217.277. Doubletus in Hist. Abbat. S. Dionysii lib. 1. cap. 44. refert, in una ex Gapellis Ecclesiae asservari imaginem Christi crucifixi, longiori tunica, aut veste talari induti, quam vulgo saint Voulst [vel le saint Visage de Lucques] appellant, Latine sanctum Vultum de Luca vel Leuca, quod ejusdem prototypum magno cultu Lucae asservetur. Ejusmodi etiam cruciflxi Christi effigies conspicitur apud Ruguenses in Pontivo, Picardiae pago, a Nicodemo perinde confecta, utcreditur, cujus descriptionem videre est apud Malbrancum lib. 7. de Morinis cap. 11: et lib. 8. cap. 10. w Vout, nostratibus, Quaevis imago. Consuet. Genovef. MSS. ad ann. 1263. fol. 56. r: Gil de Sainte Genevieve furent resaisi a Contin d'un Vout (de pendu), c'est asavoir d'une chemise et d'un chaperon plain de fuerre en une charete. Pro Visage, in Chron. S. Dion. torn. 3. Collect. Histor. Franc, pag. 167 : Fiertez et leesche estolent ensamble mellees en son Vout et en son regart. Vault, in Poem. MS. du Riche homme et du Ladre :

VYS

397

mariage, conjoindre a femme. De viro et muliere itidem dicitur. Tabular. Calense fol. 117 : Omnes homines ipsius monasterii (Calensis) de corpore tenentur ipsi monasterio in forimaritagio, si ipsos maritari seu Uxorari contigerit in alienam uxorem seu mulierem, feminam de corpore dicti monasterii non existentem. Concil. Coyacence ann. 1040. inter Hisp. torn. 3. pag. 210: Intra etiam dextros ecclesias laid Uxorati non habitent. Charta Conani Ducis Britan. ex Tabul. B. M. Andegav. : Plurirni antecessorum meorum praefatam capellaniam perniciose administrari permiserunt, dantes illam in hominagium Uxoratis sacerdotibus et filiis eorum jure hsereditario. Charta ann. 1274. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 126. col. 2 : Non permittant morari mulierem Uxoratam pubUce in prostibulo : si aliqiiis cum ea causa adulterii capiatur, non puniatur posna, qua adulteri consueverunt puniri, nisi constaret quod ille captus, sciret earn esse Uxoratam. Statutum Johannis Regis Franc, ann. 1360. torn. 3. Ordinat. pag. 468: Quilibet Judeus Uxoratus caput domus, etc. Quae vernacule ibidem sic redduntur : Chascun Juyfs chief d'ostel et Marie, etc. Uxorum commutationem obtfnuisse olim ex abusu in Hibernia, docet Lan11 te convient pardpnner tout, francus Cantuar. Archiep. in Epistola Se vues veoir de Diu le Voult. ad Gothricum Hiberniae Regem: In re* Vultus autem species et forma, gno vestro prohibentur homines seu de vulgo Physionomie, Fizonomie nuncupa- propriarum, seu de mortuarum parentela tur, in Lit. remiss, ann. 1389. ex Reg. conjuges ducere : alii legitime sibi copu135. Chartoph. reg. ch. 174 : Icelles jeu- latas pro arbitrio et voluntate relinquere: nes femmes monstrerent auxdiz sergenz nonnulli suas alii dare, et aliorum inenseignes de la Fizonomie et estat dudit fanda commutatione recipere. Eadem Estienne, afin qu'ils le cognussent mieulx. habet in Epistola ad Terdelvacum Hi* VULTUS VA.RIATI, Larvae. Lit. re- berniae Regem, apud Baronium ann. miss, ann. 1386. in Reg. 129. Chartoph. 1089. ut et S. Anselmus lib. 3. Epist. 142. reg. ch. 46: Ex ludo quorumdam dictae 167. Vide Gregor. VII. PP. in Append. villas (S. Abundi) qui Vultibus variatis Epist. 1. et Joan. Sarisberiensem Epist, procedebant, etc. Vide supra Visagium 53. Hue forte respexit Beda lib. de Refalsum. ined, peccat. cap. 7 : Qui dimiserit uxo*VULUATICUM, Mendose ex Charta rem suam alteri conjugi, etc. Dagoberti regisapud Grosley in Disquij UXOEEUS, Conjugalis. Charta Caroli sit. ad Jus Franc, pag. 121. pro Vultati- Calvi ann. 862. apud Doubletum Hist. S. cum. Vide in hac voce. Dionysii pag. 800 : Nee non et in Idibus * VUOED. Vide infra Weedt. Decembris, quando Dominus me et dilec1 VUOTANT. Vide in Wodan. tam conjugem Hirmintrudem Uxoreo vint VDRDO.pro Burdo. Gloss. Lat.Graec.: culo copulavit. Vurdo, Yituovo;: in MSS. Sangerm. Burdo. 1 UxOBIOSUS, 6 TYIV tSt'av vuvatxa <pdt5v. Vide Burdones. Gl. Lat. Gr. * UVULA, Medicis, Gall. Luette. Glos* UXORICIDIUM, Uxoris caedes, occisar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. sio. Inquisit. ann. 1269. in Reg. Olim 4120 : Uvula, quoddam membrum parvum parlam. Paris. : Terras, quas Robertus pendens in gutture. Godechar tenebat, cedderunt in commis*VUURE, an pro Feutre, Pannus e sum propter Uxoricidium, quod perpetracoactis, lanis ? Testam. ann. 1392. inter vit dictus Robertus. Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 169. * UXORISIUS, Uxorius. Lit. remiss, col. 2: A magistro Egidio Viviani, pro 1373. in uno capello Vuure, xvj. solidos, iiij. de- ann.206 : Idem Reg. 105. Chartoph. reg. ch. Johannes Uxorisio motus narios. 1 UXELLATUS, Avibus ornatus, ab amore, capiendo uxorem suam dictoque Ital. Uccello, avis. Statuta Vercell. lib. domicello auferendo, percussit eundem 4. fol. 85. v: De toaliis Uxellatis pro domicellum. UXUS. Fredegarius Scholasticus cap. qualibet pariete solidos decem Pap. extrahens Uxum. caput 1 UXERIUS, Ostiarius. Vide Usserius. 64: Heraclius Patridi Persarum amputavit. Uoi loci UXORARE, Uxorem dare, maritare, in Saxum legit Meursius in Gloss, sed perStatutis Vsnetor. ann. 1242. lib. 1. cap. peram : Ecce enim iterum in collec57. lib. 2. cap. 8. * Libert. S. Joan. Angeriac. ann. 1204. tione Historica apud Canisium torn. 2. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, pag. 671 : Antiq. Lect.: Gothi fraudulenter Uxos Concedimus etiam, ut eis et eorum hasre- pro baculis in manu ferentes. (Quidam dibus ad libitum suum, puellas et viduas codd. male buxos praeferunt.) Aimoinus suas nuptui tradere et juvenes Uxorare... eamdem Historiam enarrans lib. 1. cap. liceat. Occurrit etiam in Chron. Alber. 20. ferreos ostii obices habet. [** Vide monachi torn. 10. Collect. Histor. Franc, Graff. Thes. Ling. Franc, voce Achus, pag. 285. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. torn. 1. col. 136.] 7684: Uxorare, marier, prendre femme a | VYSSERIUM, Navis qua equ( transmanage. yehuntur, idem quod Huisserium. Vide 1 UXORA.EE, Nubere. Gloss. Lat. Gall. in hac voce. Informations de passagio Sangerm. : Uxorare, prandre femme par transmarine ex Cod. MS. Sangerm.:

398

VYT

UZI
TJZBEC, in Jure Hungarico, Facinorosi ad aliquot dies inviolabiles. Sambucus etMolnarus. [Vide infra Wzbeg.] UZIFDR. Glossae MSS. ad Alexandrum latrosoph.: Cinnabaris, i. Uzifur, scilicet minium.

UZI
1 UZUPHAR, Eodem signiflcatu, in Carmine de varia Ernesti fortuna, apud Marten, torn. 3. Anecdot. col. 354:
Hie pigmentorum species, Uzuphar et myrrham, thus, quae portarat avarus Extremas raundi currens mercator in oras.

Cum suis navibus, galeis, Vysseriis, et lignis paratis. Infra : Primo habebit quodlibet Vysserium XLim. goas in carena. Vide Uscerium. T VYTATORITIM. Vide supra Vitatorium.

w
WAG
W. Quod Theutonicum voeant, in aliquot antiquis Inscript. Lat. observatum a Scaligero in indice 19. ad Gruterum. Illud Germani ut ou efferunt, quomodo etiam Wallones ac Picardi etiamnum. JEgidius Schudius in Descriptione Rhaetiae Alpinas cap. 36: Consonantem V, nos Germani proferimus corrupte instar F, id-quod Itali minime faciunt, sed proferunt etiam, ut nos proferre consuevimus literam duplicatam W, quae aemina videtur esse pronunciatio consonantis V. Excogitaverunt autem Germani literam W. quse est V. duplicatum, idque ex Grseco et Eolico sermone, in quo fuit duplicatum Y Y, quemadmodum scribit Dionysius Halicarnasseus lib. 1. Otfridus in Epistola ad Liutbertum Archiepisc. Moguntinum, praefixa versioni Evangeliprum, ait, linguam Theptiscam in multis dictis scriplu esse difflcilem, propter litera,rum congeriem, aut incognitam sonoritatem : nam interdum trio, u u u, ut puto, quasrit in sono, duo consonantes mi hi videntur priores tertium vocali sono manente. Somnerus in Gloss. Saxon. : Franco-Galli semper g, vel, gu, utuntur, pro Saxonum et Germanorum W, etc. WAADESAAR. Andreas Suenonis lib. 5. Legum Scaniae cap. 23: Ubi vulnus infligitur sine membri detruncatione, aut descendit in concavum, et ad interiora penetrat, aut nan. Si non descendst, quod vulnus in lingua patria Waadesaar appellatur, trium marcarum exigit satisfactionem. Veteribus Danis apud Pontanum in Descript. Dani33, oar, est annus. Vide Hulsaar. [** Saar, Vulnus, et Waada, quod usurpatur pro damnq fortuito et non voluntario. Vide Ihrii Glossar. Suio-Goth. torn. 2.-col. 1077.1 1WACARITIA, ut Vaccaria. Vide in hac voce. * WACHARMEN, Belgis, interjectio est, Lat. Heu, nostris, Helas; unde Wa-

WAG
carme, apud Guill. Guiart. ad ann. 1304. ubi de praBlio navali inter Gallos et Belgas:
Gil qui sont de sane entouchiez, Sont entre les autres couchiez 0 les mors, nul ne les desarme, En criant Wacarme, Wacarme, Qui vaut autant com dire, Helas.

WAG
Villis cap. 16 : Et si judex in exercitu, aut in Wacta, seu in ambasciato, vel alicubi fuerit. Cap. 27 : Casss nostras indesinenter foca et Wactas habeant, ita ut salva& sint. [Codex censualis Irminonis Abb. Sangerm. fol. 53. v: Faciunt dies tres in ebdomada et faciunt Wactam et quidquid eis injungitur.} Tabularium S. Remigii Remensis : Facit in anno corvadas 8 facit Wactas pro bove den. 1. Infra : Facit idem Wagtas, et excutit annonam dominicarum. Hinc formatse voces. cubiae, vel jus excubiarum, quod cotnpetit majoribus Justitiariis. Droit de Guet, in Consuetudine Turonensi art. 215. Catalaunensi art. 3. Juliodunensi cap. 28. art. 3. Burbonensi cap. 36. et Britann. art. 392. Onus vigilum et custodum, in Charta ann. 1193. apud Marcam in Hist. Beneharn. lib. 6. cap. 12. n. 4. Murorum vigiliss, apud Gregor. M. lib. 7. ind. 1. Epist. 20. Sujets guetables, in Consuet. Arvern. cap. 25. art. 17. qui excubias debent. Wayte fee, in Charta Anglica, apud Spelmannum in hac voce, tenementum wactge obnoxium. Charta Caroli Calvi pro Barcinonensibus apud Diago lib. 2. cap. 4 : Explorationes et excubias, quas usitato vocabulo Guaytas dicunt, facere non negligant. Pactum initum inter Philippum Regem et Abbatem S. Germani Paris, ann. 1270 : Nihil nobis et successoribus nostris juris retento, excepto Gueto , tallia , exercitu cavalcata , et banno. Charta Joannis Regis Franc, ann. 1363. apud Sammarthanos in Episcopis Paris. : Erant in possessione et saisina custodiendi Ecclesiam B. Marias Parisiensis, ac fieri faciendi excubias, seu Guetum in ipsa, etc. Gaitam vel escarguaitam debere, in Libertatibus Oppidi Jasseronis ann. 1283. apud Guichenonum in Histor. Bressensi pag. 107. UsaGUETA, GUBTTA, GUAYTA, GAITA, Ex-

IWACHELLDS, Navis species. Epist. Frederici I. Imper. ann. 1178. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 910: Rogamus...... quatenus idoneos serenitatis tux legates Januam, Venetias, Antiochiam, atque Pisam, et alia loca per galearum atque Wachellorum transmittas prsesidia. Vide Vacheta et in Fas. 5 WACHERIA, ut Vaccaria. Vide ibi. t WAGTA, Vadum, ni fallor, Gall. GuS. Charta Domnoli Episc. Cenoman. apud Baluz. torn. 3. Miscell. pag. 18 : Per loca designata de Confluentes usque Bucias defluit in Indua usque termino Proliacense, inde per via Saturniacinse pervenit ad Wacta usque campo Daulfo, etc. WACTffi, WAGT^E, Excubi83, vigiliae ; Germanis Wachte, et Waecke, nostris Guet. Kero Monach. : Vigilias, Wahtono. Vigilias, Wathun, Nathuvahchon. Vigilix nocturnes, Watha de naht. [** Vide Graff. Thes. Ling. Franc, torn. 1. col. 677.] Capitulare 3. ann. 813. cap. 34 : Si quis Wactam aut wardam dimiserit, quando ille Comes ei cognitum fecerit, etc. Capitula Caroli M. lib. 3. cap. 68: Ut non per aliquam occasionem, nee pro Wacta, nee de scara, nee de wardea heribannum Comes exact are prassumat. Charta privilegiorum a Ludovico Pio Hispanis concessorum torn. 2. Hist. Franc, pag. 321 : Explorationes et excubias, quod usitato vocabulo Wactas dicunt, facere non negligant. Capit. Caroli C. cap. 31. tit. 27: Et in civitate atque marcha Wactas faciant. Capitulare de

WAG
tici et Libertates Aquarum mortuarum ann. 1246 : Et sit de eorum officio mandare vel facere mandari Gathas et escargatas, et alias custodias, quando videbitur expedire Curias nostras prasdictas, etc. Vide Probat. Hist, des Chasteigners pag. 43. GUETA, GUETTA, GAITA, ipse Vigil, Speculator. Gloss. Lat. Gall. : Vigil, Veillant, Gaite. Vetus Inquesta in Regesto Philippi Aug. Herouvalliano fol. 563 : Et est Castellanus feodatus, et ponit Gaitam in Castro, et debet exercitum et equitationem, ut alii. Testamentum Philippi Pulchri Regis ann. 1311: Item Adas, et Stephana Guettis nostris cuilibet 60. sol, In Testamento Ludovici Hutini ann. 1316. et Garoli Pulchri ann. 1324. legata fiunt pariter Simoni et Adas Guettis ; in Compute Hospitii ann. 1312. Guetta Luparae, Gueta Castelleti, Gueta parvi'Pontis. Joannes de Condato MS. :
Quant la Gaite come le jour.

WAG
qua defendere se, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1 :
Nus ne se puet Wailier de mort.

WAD

399

Chronicon. Bertr. Guesclini MS :

Y avoitune Gaite toute jour a journe, Qui sonnoit un bacin, quant la pierre est levee.

* Vete, ipse vigil, qui excubias facit. Reg. domus publ. Duac. fol. 110. r. ubi de solemni introitu Caroli ducis Burg, 15. Maii ann. 1472 : Et y avoit alumerie de quarante huit flambeaux alumez, gue portoient les Vetes de nuict et aultres. 38^" Agait, dixerunt Poetae nostrates locum, unde quis speculatur, insidias struit, Aguet, vulgo. Le Roman de Robert le Liable MS :
Robiers qni fait sa destinee, Est saillis hors de son Agait, etc.

Vide Aguayt. GATHA, seu Prseco. Charta Philippi de Monteforti Dom.-Tyri et Toroni ann. 1264. pro Communia villas de Castris in Occitania : Item obtinuerunt modo et ternpore suprascriptis, quod Consules dieted villas mittunt seu constituunt in dicta villa Gatham seu presconem, cum eis videtur expediens et opportunum extitit, qui Gatha seu prseco offtcium sibi commissum debet reg ere secundum ordinationem Consulum prasdictorum, dummodo faciat et exequatur ambaxatas curias supradictas, cum fuerit requisitus, etc. GUAYTARE, Excubare, excubias seu gaitam facere. Guetter et veillerpar nuit, in Charta Gallica ann. 1383. apud Roverium in Reomao pag. 328. Waitier, in Magno Recordo Leodiensi pag. 87. Usatici Barcinonenses MSS. cap. 64 : Omnes homines habentes seniores,nullo ingenio vel ratione, neque per diftdamentum, neque per acunidamentum, neque per illorum fevum illis relictum, Guaytent personas eorum, nee encalcent, nee requirant, nee vulnerent, nee capiant, nee captos teneant. Consuetudines Catalaniae inter Dominos et Vassallos MSS. cap. 55 : Debent eliam Gaytare, surgere, et custodire, ac excubias facere, et exigere adomnem caslri sonum. Ordericus Vitalis lib. 3. pag. 479 : Multis servitiis eos aggravavit, in ipsos hominesque eorum munitiones suas apud Escalfoium et sanctum Serenicum custodire coegit. j WACTARE, Eadem notione. Codex censualis Irminonis Abb. Sangerm. fol. 70. col. 1 : Solvit pullos m. ova x.... Wactat in curte dominica. * Waiter, eodem sensu, apud Petr. de Font, in Consil. cap. 32. art. 15. pag. 145. Unde etiam se Waitier, a re ali-

Se Contreguetter, Contra aliquem sese tutari, in Lit. remiss, ann. 1400. ex Reg. 155. Chartoph. reg. ch. 120 : Icellui Saillant ne vault faire paix ne accort avec ledit Jehan le Comte ; et pour ce ledit Jehan le Comte, qui se Contreguettoit, se tint sur sa garde. GUETAGIUM , GAITAGIUM , VTJETAGIUM, Census, qui solvitur pro custodia castri. Charta ann. 1070. in Tabularip Vindocinensi num. 353 : Ea domus solvit 2. den. census, et 1. obolum de Gait agio. Charta 421 : Quam quidem emimus omni consuetudine liberam totam, exceptis duobus denar. censualibus, et duobus de Vuetagio. Infra, Charta mqx laudanda ex Guetagio, quod ab incolis praestabatur, excubias cpnfectas docet. Idem census et Wardagium nuncupatur, et Warda. Vide in hac voce. Hue pertinet, quod habetMagna Charta Libertatum Anglise apud Matthaeum Paris ann. 1215. pag. 179 : Nullus Constabularius distringat nobilem aliquem ad dandum denarios pro custodia castri, si ipse earn facere voluerit in propria persona sua, vel per alium probum hominem, si ipse earn facere non possit per rationabilem causam. * Waitage, eadem notione, inter Redit. comitat. Namurc. ann. 1265. ex Reg. Cam. Comput. Insul. sign. Papier velu fol. 38. v : Huns. Et si a li cuens a eascun feu une geline au Noel et un pain, et pour Waitage six deniers. Pluries ibi. Wetaige, in Reg. ejusd. Cam. sign. Le Papier aux ayselles ad ann. 1289. fol. 73. V Id porro oneris ex conditione infeudationis vassallis incumbebat, qui tenere per Castlegarde dicuntur Littleton! sect. Ill : Divers tenants teignont de lour Seigniors per service de Chivaler, et uncore Us ne teignent par escuage, comme ceux qui teignont de lours Seigniors par Castlegarde : c'est a scavoire,. a garder un tower del cast le lour Seignior, ou un huis, ou un autre lieu del Castle per reasonable garnishment, quant lour Seigniors oiont que ennemies voilent vener, ou sont venus en Engleterre. Ut porro ejusmodi excubise, guetse, et custodias peragerentur a vassalis in castris dommorum, explicat idem Tabularium Vindocinense ch. 104 : Has sunt consuetudines, quas tenebat in suo ternpore Comes Surchardus in villa et in Cpmitatu Vindocini. Imprimis de excubiis Castelli, sicut ipse facere commendaverat, ut per menses ita fuisset custoditus. Ipse verp sicut Comes et major omnibus erat, quinque mensibus faciebat, videlicet Martio, Apr ill, et Junio, et Julio, et Augusta. Primi duo menses facti erant de Camera Comitis, et alii tres de Guaitagio, qui prisus erat in burgo Vindocini. September faciebat Otradus pater Salomonis, de quo tenebat Septo et Artis. October faciebat Hervseus de sancto Mar cello, de quo tenebat Cathedras et Vias, et Lulmas. November faciebat Hucbertus de Firmitate, de quo tenebat Ciconias et Ecclesiam de Tuscheriaco, atque culturam. December faciebat Gislebertus Dives, etc. Isti omnes ita cum Comite custodiebant Castellum, quod in unaquaque nocte habebat intra vetus Castrum 5. Gaitas, unam super portam subtus Castellum, alteram super portam juxta mansionem Salomonis, tertiam supra murum juxta mansionem Gisleberti: et alias duae tola nocte circumibant Castellum. [Vide Observat. Sauvageau ad Aresta

Britanica Natalis Dufail pag. 57. et supra Gayta et Stagium.] Sed et Regestum Ludovici Regis Sicilise continens hominia praestita Reginae Mariae ejus matri ann. 1387. et 1388. a nobilibus Andegavensibus , ita varias excubiarum conditiones, vassallis impositas, prosequitur : Jean des Roches Chev. a cause de sa terre de Brain doit 20. jours de garde en la ville d'Angers une fois en sa vie. Dame Isabeau de Clisson en doit 40. Messire Guy Amenart a cause de sa terre du Boullay en doit autant avenant semonsse en cas d'eminent peril. Jean de Coulaines Chev. doit 15. jours de garde une fois en sa vie, etc. REGUAYTA, alias Scherguayta. Charta ann. 1320 : Si aliqua impositio, factipt guayta, vel Reguayta, seu custodia, eis imponeretur. Charta ann. 1427. apud. Thomasser. in Consuet. Biturig. pag. 128 : Lesdits bourgeois seront tenus de garder la porte ou portail de ladite ville, y faire le Reg us t par nuit, paier les Capitaines, etc. Vide Warda, Scaraguayta. 1 WADARFIDA, Consuetude. Vide Cadarfreda. | WADDA, Bombycinum tomentum, ab Anglico Wad, Gall. Quote.-nisi glastum intelligas. Vide Guaisdium. Litterae Ricardi II. ann. 1380. apud Rymer. torn. 7. pag. 233 : Centum et septuaginta et duas balas Wadde. 1 WADDEMOLE, Grossioris panni genus. Comput. ann. 1425. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 574 : In quinque virgatis de Waddemole emptis pro coleris equinis hoc anno, 11. sol. 1. den. 1 WADER, f. Nemus, silva. Vide Gualdus. Charta ann. 1112. apud Calmet. inter Probat. torn. 1. Hist. Lothar. col. 531 : Nee non in sylvula vel Wader in Talevangero marca dicitur consistere. T WADFALTHO, in Pacto Legis Salicae edit. Eccardi tit. 20.17. Emendat doctissimus Editor Wadpaltho, quo contusionemfecerit, vel percusserit,significatur. Ipsum consule. 1 WADIA, WADIARE. Vide in Vadium. * WADICARIUS. Vide supra Vuadicarius. 1 WADISCARUM, WADISGAPUM. Vide in Waterscapum. 1 WADIUM, WADIUS. Vide in Vadium. \ WADNA, in Tabulario S. Bertini: Slit-wine habet bunnaria xn. arat bunnaria 11. dot carra ad Wadnam et ad monasterium. Ita fortassis dicitur Vivarii purgatio, a Belgico Wade, vivarium, stagnum, Gall. Vivier, etang. * WADREGANIUS, Judex, gui de aquarum cursu cognoscit, Belgis Wateringhe. Charta ann. 1244. in Chartul. 2. Fland. ex Cam. Comput. Insul. fol. 42. r : Dicta ecclesia ponere potest stillicidium sive gotham, ubi voluerit, in teneamento suo ; et si aliquid esset emendandum de dicto stillicidio sive gotha, nuntiari debet istud dictse ecclesiae, et. si ecclesia nollet emendare, per Wadreganios et per scabinos de Furnis debet emendari. Vide Watergangse et Waterscapum. 1 WADRISCAMPUM, WADEISCANUM , WADRISGAPUM. Vide Waterscapum. WADRUS, pro Vadius. Vide in Vadium. WADTBAND. Andr. Suenonis lib. 7. Legum Scaniae cap. 6 : Et ut nullus ei communicet per totam provinciamjudicabitur sub posna trium marcarum, juri regio solvendarum, quod judicium Wadtbant lingua patria nominari consuevit. [** Apud Westphal. torn. 4. col. 2064. indicabitur

400

WAL

WAL

et Madtband. Vide Ihrii Glossar. Suio- sium de Vitiis sermonis lib. 2. capite nentiis assewiare, et secundum legem maGoth. voce Matbaud, Cibi interdictio, 20.] [ In Glossar. Leg. Longob. Cod. risci Valliis includere, et in culturam possint. Charta Henrici III. Cavens. Gualapauz. A glossatpre addi- redigere torn. 2. col. 141.] tam esse Interpretationem in Legg. de ordinatione marisci de Romeney : 1 WADUM. Vide supra Vadum. WAERIA. Vide Wayeria. Roth, vidit Muratorius ; forte Wala, Ex- Debent districtiones fieri super omnes T WAESTYNA. Vide in Wastum. traneus, et Paida, Goth. Tunica. Vide illos, qui terras et tenementa habent in dicto marisco, ad reparandum Wallias et WAGA, Mensurae species, apud Anglos Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 635.] WALARAUPA, vox composita ex Germ. ivatergangias ejusdem marisci contra maet Scotos. Statuta Koberti III. Regis Wala, caput, et rauba, vestis. Lex Baj- ris periculum. Will. Thorn, ann. 1283: Scotise cap. 22. | 7. in Assisa de ponderibus : Waga sic Waw, debet continere war. tit. 18. cap. 3 : De vestitu utrorum- Exceptis Walliis contra mare, etc. Waiduodecim petras ; cujus pondus continet que, quod Valaraupa dicimus, si ipse lea, apud eumdem ann. 1365. Idem ann. abstulerit, qui hos interfecerit, dupliciter 1281: Terram, quss jacet versus orientem octo libras. Fleta lib. 2. cap. 76. | 12 : inter Gutteram de Borstall et novam Una Waga casei. Monasticum Anglican, componat. * Idem quod Germanicum Volruf, id Wallam, Joannes Renger construxit in torn. 1. pag. 515 : Unam Wag am salis de salinis suis, etc. [Usatici Mechlin, apud est, hominis occisi spolatio, ut monet Heystet-e, quam Wallam per I. mensem Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. Vereliuslnd. Ling. Goth, in U. [** Vide sequentem sumptibus suis contra mare 1423 : Item, de quolibet pondere, quod Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. sustinebunt. Idem ann. 1285 : Totumpratum, in quo continetur qu&dam Walla, vulgariter dicitur Waghe, unus denarius 801. voce Wdl, Glades, strages.] Lovaniensis solum solvetur pondera ratioWALAWORF, WLTWORF. Lex Bajwar. vocata Walla seu Chasea Cellerarii Ecnis tenenti.] [* Vide Graff. Thesaur. tit. 7. cap. 3 : Si autem discriminalia clesisB Christi Cantuar. quae continet 20. Ling. Franc, torn. 1. col. 664. voce ejecerit de capite, Witworf dicunt, vel vir- perticatas in longitudine, et 20. pedes in gini libidinose crines de capite extraxerit, latitudine, etc. Vetus Charta apud SomWaga, sqq.] * Locum ex Martenio laudatum sic etc. Ubi editio Heroldi, Vultuurfo dicunt, nerum in Tractatu de Gavelkind, pag. emenda ex Supplemento ad Miraeum cap. 11. tit. 5. Waltworf, editio Tilii 181 : Sciatis, quod nos concessimus et assipag. 152. col. 2 : Unus denarius Lova- praeferunt.Sichardusvero edidit Vatwfr. gnavimus Stephana de...;... 100. acras de niensis solum solvetur officium pondera- Codices alii Walwrst, Welwrst, Wlwrst, marisco nostro inter Wallas monachorum tionis tenenti. Haud scio an hue spectet Walworft, ut monet Baluzius. Horum Pontis Roberti et Oxoniam, etc. WALLARE, Vallo, vel muro claudere. vox Gallica Wagua, quasi ponderis pu- vocabulorum origo Germanica: si enim blici custos, in Lit. remiss, ann. 1408. legatur Walworf, erit capitis dejectio, Eadem Charta : Reddendo inde nobis 2. ex Reg. 163. Ohartoph. reg. ch. 179: ex Wala, caput et werf, dejectio. Si marcas argenti,.... pro omni servitio, nisi Icellui Nicaise commenca a moquer ou Witworf, erit capitis tegumentum, quod quod debet Wallare secundum quantitaescharnir le suppliant, disant au Wagua : signat vox wit. Si denique Vatwrf, Ger- tem illius terras intus et extra, etc. mani, Vat, aut Fade, vestimentum diEt que fera-on de cela ? WALLACTOR. Lambertus Ardensis WAGARIA, Mensurae jus, seu cognitio cunt. Spelmannus a Saxonico, ut solet, pag. 258 : Novaculatores sive rasores, cum mensurarum, a Teutonico Waeghe, vel deducit. [* Vide Graff. Thes. Ling. rasoriis, paratores (sic enim lego) quoque et Wallactores, et Deuparii, et hiatoGerm. Wag, vel Weqhe, libra, trutina, Franc, torn. 1. col. 1042.] res cum convenienlibus et necessariis ar1 WALDA, Silva. Vide Gualdus. statera, in Charta Efenrici Imper. ann. WALDACH. In Nota de membrana in mamentis et instruments, etc. Ubi forte 932. Locum vide in Fergus, fOccurrit praeterea in Charta ann. 1131. apud Archivis Regiis Anglic. : Pretium acr. 2. Wallactores, pro Wallatores editum,'!. Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 710. d. non plus, quia terra est in Waldach. wallarum, seu yallorum confectores. ubi perperam Nagaria editum monet Spelman. forte silvestris, non culta, ex [Wallatores edidit Ludewigus torn.- 8. Reliq. MSS. pag. 600.] Vide Walla. idem Martinius in Glossario ad calcem Wald, silva. Vide Gualdus. WALDANA, Acies, equitatus. [ PerdiWALLIA. Vide Walla. ejusdem Collectionis.] Apud Hierpny" WALLROTH. Andreas Suenonis lib. 5. mum Fizen. in Hist. Leodiensi, ubi ea- torum hominum turma.] Vide Gualdana. dem describitur, Wargaria scribitur. Legum Scaniae cap. 6 : Si corpus occisi WALDEGRAVIUS, vox Germanica Wald- vestimentis suis vel armis, quod crimen 1WAGIUM, ut Vadium. Vide in hac graf, Comes seu Praefectus silvarum, Fo- Wallroth in lingua patria nominatur, voce. * 1. WAIDA, Glastum. Vide supra in restarius. Auctor Panegyrici Berengarii accusetur aliquis spoliasse, etc. Adde Guaisdium. [* Graff. Thesaur. Ling. Imp. lib. 2. vers. 234. pag. 37 : cap. 26. Franc, torn. I. col. 773. voce Weit.] * Idem quod Walruf. Vide supra WaCum rnulta gementi laraupa. * 2. WAIDA. Glossae Caesar. HeisterWaldegravi curvas perfringit lancea costas. bac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. WALLUS, Extraneus, Anglo-Saxonib. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 773. col. 2 : Itaenim omnino scriptum in codice mo- Silvester Giraldus in Descriptione CamQui peculium vacuum habent in nostra net editor, quod nomen librarius inepte briae cap. 7 : Saxones occupato regno Britannicp, quoniam lingua sua extraneum Waida, id est pascuis, debent solvere pul- in duo divisit, valdegravis. lum. Vide infra Waria. [** Graff. The1 WALDENSES, Haaretici. Vide Val- quemlibet Wallum vacant, et gentes has saur. Ling. Franc, torn. 1. col. 774. voce denses. sibi extraneas Wallenses vacant, et inde Weida.] 1 WALDORA , WA.LDUS , Silva. Vide usque in hodiernum barbara nuncupa* WAIDARE, pro Wadiare, Vadimo- Gualdus. tions et homines Wallenses et terra Walnium dare. Gall. Assigner. Charta ann. 1 WALEGHERIA. Vide in Vallesheria. lia vocitatur. [Walles, pro Wallons, apud WALENGA, Fustis. Vide Falanga. 880. apud Murator. torn. 1. Antiq. Ital. Philippum Mouskes, ubi de Ludovico med. sevi col. 920 : Jussimus ei hoc nostras WALISCUS, Servus, Minister, ex Sa- Pio : auctoritatis prasceptum inde conscribi,per xon, w e a l h , mancipium, ^Elfricp. Leges Adonc moru li Quens Odacres quod decernimus atque jubemus, ut si Inae Regis cap. 34 : Si homo Waliscus haQui tint quitte Flandres et Walles.] aliqua querimonia ex his omnibus adver- beat terras, hidam, wera sua est 120 sol. sum se horta fuerit, quas sibi damnosa ap- Cap. 35 : Regis equi Waliscus, qui nun* Hinc Wallrin, pro Wallon, Wallenparuerit, ut liceat sibi suoque advocatori dare possit ad eum, Veregildum ejus est sis, in Lit. remiss, ann. 1385. ex Reg. ad placitum Waidare. 200. sol. Ubi Waliscus, equi regis, est 126. Chartoph. reg. ch. 173 : Lequel FlaWAINAGIUM, lit Gagnagium. Vide ibi. Equiso regius. [** Waliscus servus, Leg. ment appellant ledit Perrin ne de BlanWAISDA, Glastum. Vide Guaisdium. din Henr. I. cap. 70. | 5. et saepius, Walis- de lez Tournay, sanglaut Francois * WAISDIA. Vide supra in Guaisdium. cus natione, e terra Wallia oriundus. Wallrin, il respondi que les Francois et li Wallrin estoient aussi bons comme les 1 WAIWIUM. Vide infra in Wayf. Vide Wallus.] [Vide Valeti.] WALAPAUS. Leges Rotharis Regis WALLA, WALLIA , Anglo-Saxonibus Flamens. Et Walesch, pro Wallensium Longobardor. tit. 12. [** 31.] : Si quis v a i l , Murus, paries, vallum, prsesertim lingua, in Charta major, et scabin. Auhomini libero violentiam injuste fecerit, agger, Anglis a wal, Kiliano Walle. Mo- domar. ann. 1397. ex Reg. 152. ch. 146: idem [id est] Walapaus, 80. sol. componat. nasticum Anglic, torn. 2. pag. 920 : Lesquelles lettres nous avons fait translaEt mox : Walapaus est, qui se furtim ve- Mando vobis.... quatenus justicietis meos ter de Flamenc en Walesch. stimentum alium induerit, aut sibi caput homines de.... ut faciant Wallas et waterWALO. Vetus Scheda de S. Aderaldo latrocinandi ammo, aut faciem transfigu- gangas, et clausuras Wallarum, sicut de- Trecensi, apud Camusatum : Pater ejus raverit. [Varie hsec vox effertur in Codd. bent facere. Consuetudines Monasterii nobilium nobilissimus Walo est dictus, MSS. ex Muratorio torn. 1. part. 5. pag. de Bello in Anglia fol. 241: Tenet 8. acras qui lingua Austrasiorum interpretatur 20. col. 2. Walapa, Walpoz, Ewalaput terras juxta Goreswal, capitant ad prsedi- Bonus. [ ** Vide Schmeller. Glossar. Saxon, voce Wala, Graff. Thesaur. exhibent.] Lindenbrogius in hunc lo- ctam Wallam versus Northest. WALLIA. Idem Monasticum pag. 334 : Ling. Franc, torn. 1. col. 831. voce cum, Wala, caput, panken, vel pautzen, ornare, polire, est Germanis. [Vide Vos- Quod ipsi mariscum prsedictum cum perti- Wela.]

WAN

WAN

WAN

401

| WALPIRE, Possessionem rei alicujusdules de corio omnibus omnino interdi- tarn magnse quam parvae, et deus paeletis, dimittere, idem quod Guerpire. Vide in cuntur, et de Wandegiis sententia scripta et deus Wansbeisons et una broia. * WANTONETTO. Vide mox in Wanbac voce. Charta ann. 1107. apud Gal- teneatur. 1 VANDAGIA, in aliis Statutis ann. tus. met, inter Probat. torn. 1. Hist. Lothar. WANTUS, WANTO, GWANTUS, GANcol. 524 : Jam dictss ecclesiss legitimam 1258. ibib. col. 1411 : Inhibetur auctorifacio concessionem et investituram, et me tate capituli generalis universis Ordinis TUS, etc. Chirotheca, Gallis, Gant. WANTUS , VANTUS , Papias : Chiroexinde foras expulsam Walpivi et absen- nostri personis, ne sine corrigiis Vandatheca, Vanti, i. manus thecas. Manicse, gia sive sotulares portare praesumant. tern me fed. * WANDELINGHE, vox Belgica, pro- quas vulgo Wantos appellamus, in Capi| WALP02. Vide in Walapaus. * WALTMASTA, Saginatio, seu pastio prie Ambulatio ; dicitur de meretrici- tul. Aquisgran. in Cod. Helmsestadiensi. ous, quae hue et illuc discurrentes ob- Notgerus in Vita S. Hadalini n. 13. al. in silva. Vide supra Most. vios quosque ad se allicere tentant. 10: Cumque Wantum in manu, ut moris 1 WALVASSORES. Vide in Vavassores. * WALVISC, vox Belgica, Cete, piscis Chartul. 2. Fland. ex Cam. Comput. In- est, legaliter tradendo teneret, etc. Acta crassior. Charta Pbil. comit. ann. 1163. sul. : Item rappel de Anne Wontslants S. Mambodi Martyr, n. 7 : Tegumenta in Chartul. 1. Fland. ch. 325. ex Cam. bannie par le loy de Bruges a trois ans, manuum quse Wantos appellant, pro caComput. Insul. : Quicumque extraneus pour cause de onredeleiker Wandelinghe. ritate suscepit. Beda in Vita S. Columbani cap. 14. al. 25: Tegumenta mapartem ceti, id est, Walvisc, emerit de [** Conversatio inhonesta.l 1 WANDELUT. Instrum. ann. 1456. nuum, quas Galli Wantos, id est, chiromarca una, sex dabit denarios. 1 WALWORFT, WALWRST. Vide Wala- apud Hansizium torn. 2. Germ, sacrse theeas vacant. Vita S. Bertharii Episcopi pag. 499 : Item provideatur de laicis con- Carnot. : Nisus est abstrahere a manibus worf. ] WAMBA, Venter, uterus, in Gloss. tra clericos auctoritate sua arrestantibus ejus chirothecas, quod vulgo Wantos vaEabani Mauri et in Codice Ulfilse. An- bona, fructus, redditus, et proventus cle- cant. Wanti castanei auro parati, apud. glo-Saxones Wamb et Womb dixerunt, ricorum et clericos, militantibus vulgari- Hariulphum 1. 3. cap. 3. Testamentum unde Angli Wombe habent. Germani ter Wandelut. [** Vide Schmeller. Glos- Blculfi Episcopi Helenensis ann. 915 : Annulumaureum unum gemmispretiosis, Wampe, Wamme, et Wansfeodem sensu sar. Bavar. torn. 4. pag. 98.] IWANDILUG. Charta ann. 1076. lau- et Wantos paria unum. Charta Berenbodie utuntur. Vide Notas Eccardi ad tit. 28. leg. Salicse 4. et supra in Gam- data a Mabillonio torn. 5. Annal. Be- garii Regis Italiss apud Ughellum in beso. [* Vide Gran. Thes. Ling. Franc, ned. pag. 102 : Per cultellum et festucam Episcopis Veronensibus : Igitur omnibus nodatam,per wantonem et wasonem terras volo et statuo, atque per meam hanc patorn. 1. col. 853.] WAMBASIUM, WANBISIUS, WAMBASA- et ramum arboris seu Wandiluc, etc.Vide ginam testamenti et judicati par wasoAndelangus et Wantus. nem terras, ramum arboris, et festucam Kius, etc. Vide Gambeso. 1WANDINGEIA. Vita S. Eusebiae ssec. roboratum , atque cultellum, et duos * WAMBITIUS, WAMBOSIUM. Vide supra in Gambeso. 2. Bened. pag. 986. et torn. 2. Mart. Act. Wantos, totum insimul juxta legem meam * WANBURTICH, quasi Male natus, ut SS. pag. 458: Secus oram fluminis in Salicam attendere visus sum, et confirmo, notant docti Editores ad Vit. B. Mein- Orientem longo ordine porrectss erant etc. Chronicon Fontanellense cap. ult. werci torn. 1. Jun. pag. 548. col. 2 : Idem civium mansiones per Wandingeias quasi etc. pag. 246: Ad pelles berbicinas, unde comes Bernardus, spurius, quod vulgo stadiis duobus, quod est quarto, pars mil- pellicea fiant, sol. 10. ad Wantos lib. 1. Wanburtich dicunt, fuit. [* Vide Graff. liarii. ad fasciolas lib. 1. etc. Ubi male editum Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 854. * WANDL. Charta ann. 1274. apud ubantos. Occurrit prseterea in Statutis radice Wan, Deficiens, imperfectum. Pez. torn. 6. Anecd. part. 3. pag. 17. col. Adalardi pro Abbat. Corbeiensi lib. 1. Mittermaier. Princip. Jur. German. 1 : Prseterea> debemus locare offlcialem de cap. 3. in Vita Aldrici Episc. Cenoman. consilio plebani et ad yoluntatem : et pag. 37. n. 2. apud Sanutum lib. 3. part. 435.] WANGAPUJM. Charta Hilsundis Comi- omne lucrum sive acquisitio in tres paries 3. cap. 7. in Capitul. Aquisgran. ann. tissae Striensis ann. 992. apud Miraeum dividi debel, quod Wandl dicitur. 817. et in Vinea Benedictina refloresc. WANGA. Fredegarii Chronicon cap. cap. 22. in Vita S. Aicadri Abb. Gemein Diplom. Belgic. lib. 1. cap. 24 : Silyam ad porcos alendos, quemadmodum jacet 37 : Uterque falangse Wangas jungunt ad tic. cap. 27. in Vita S. Filiberti Abb. lib. inter duas marcas, cum omni jure Wan- prselium. Ad marginem scriptum, al. 1. cap. 11. apud Wolphardum Presbyt. capio, teloneo, molendino, censu, pedagio, Ordines. lib. 3. de Miracul. S. Walpurgis n. 6. etc. [Vide Waterscapum.] T WANGENETHEOF. Charta ann. 22. etc. Vetus Charta pro Episcopo AmbiaWANCLUGA. Lex Bajwar. tit. 7. cap. Henrici IV. Reg. Angl. apud Thorn. nensi ex Camera Comput. Paris. : Chas17 : Si quis liberam feminam suaserit Blount in-Nomolex.: Manertolum de A. cune vente soit de maison ou de terre, il a quasi ad conjugem, et in via earn dimise- sit quietum de gelth et scoth, de wreccho, uns Wans. Vide Chirothecss. rit, quod Bajwarii Wancluga vacant, etc. et de Wangenetheof et danegueld. f. pro * Isthsec investiturae seu restitutionis Editio Heroldi, Wanclugt prsefert. Vox a Outfangenetheof. Vide Outfangthief. per chirothecam ratio etiam memoratur | WANGNALE, WANGNAULE, Ager cul-in Charta ann. circ. 1315. ex Tabul. S. Germanico Wackelen, vacillare, et lugen, vel logen, mendacium, ut Wan- tus et satus. Saxon, w a n g , campus, Magi. Paris, ch. 56: Le serjant fist la cluga, sit mendacium vacillantis in ne- ager. Leges Balduini Comitis ann. 1200. resaisine en la meson dudit Lucas de la gptio matrimonii. Ita Vossius, quern apud Marten, torn. 1. Anecd. col. 770 : prise qui faite y avoit este par ledit servide. Alias lectiones profert Steph. Ba- Si homo moriatur antequam ejus uxor, jant de S. Eloy, en metant son Gant heres ejus, si setatem habuerit, succedet a terre, en signs de resaisine de ladite luzius pag. 1017. WANCSTODAL. Lex Bajwar. tit. 3. cap. patri statim in feodis : ita quod uxor ni- prise. 11 : De simulatis, quod Wancstodal di- hil inde retinebit, nisi dotalitium sibi daWANTO. Chronic. Novaliciense cap. cunt, edit.io Heroldi habet Warstodal. tum, et mobilia illius anni in terra culti- 32: Sceptrum cum Wantonibus indutus Ubi Lindenbrogius : Wanck, Germ, bili, quse vulgariter Wangnaule dicitur. tenens in manibus. In vett. Chartis apud inde Wanclesmodig, animi dubia mini- Similiter si femina decesserit, etc. nisi Franciscum Mariam in Mathildi, et meque stabilis sententia. [** Vide mobilia quss supra terram suam cultibi- apud alios : Tradidi per wasonem terrss Schmeller. Glossar. Bavar. torn. 4. pag. lem, id est Wangnale, fuerint illius anni. atque per coltellum et Wantone, si117J Vide Gagnagium. mulque andelagine. [* In Charta MathilWANDANGI.S, vel VENDANGLE, Peroj WANNABILIS TERRA, Eodem intel- dis sic legitur apud Lam. torn. 3. Delic. nes seu indumenti genus tibias et pedes lectu. Charta apud Madox in Formul. erud. pag. 162 : Per cultellum et Wantooperiens. Kainardus Abbas Cisterc. in Anglic, pag. 184 : Confirmavi Roberto nettonem seu andilaginem.] Vide Perardi Institutis Cisterc. dist. 1. cap. 85 : -Di- filio Hernaldi totam coturam meam. Burgundica pag. 189. [Marten, torn. 1. rect in viam, si voluerint, Wandangias de Berthfurlong Wannabilem, scilicet Ampl. Collect, col. 347. Calmet. torn. 1. ad devitandum lutum, sive ad expellen- tantum terras Wannabilis et prati, quan- Hist. Lothar. inter Probat. col. 524. etc.] dum frigus habere licet eis. Idem dist. 9. tum habui in Hethul. P* Grimm. Antiq. Jur. German, pag. cap. 8 : Wandangias, quibus in via uti*\ WANNAGIUM, Fructus ipse ex agro 152.] mur, de panno fiant. Definitiones ejus- culto. Charta ann. 1234. apud Madox GWANTTJS, GUANTUS. Vita MS. Carol! dem Ordinis dist. 9. cap. 3 : In sotula- Formul. Anglic, pag. 307: Salvo pras- M. scripta sub Friderico I. Imp. lib. 2. ribus quoque, Vendagiis , fibulis, sellts dicto Jordano vel assignatis suis Wanna- cap. 34. cujus lemma est, de Gwanto Imequorum, staphis, omnis superfluous et gio ultimi anni et eorum mobilibus. Vide periali in aere suspenso. Vita S. Philinotabilis curiositas evitetur. Vide Gama- Gagnagium et Waanagium. perti Abb. lib. 1. cap. 12 : Latro Guantos cha. 1 WANSBEISON, inter utensilia praedii illius inlicita prassumptione furatus est. 1 WANDEGLE, Eadem notione, in Sta- rustic! recensetur, f. Vannus. Inventar. Habetur etiam in Tabulario Casaurientutis ejusd. Ordin. ann. 1195. apud de Ruminiaco in Tabul. Compend. : si. Tabular. Absiense: De his itaque Marten, torn. 4. Anecdot. col. 1285: Pe- Quinque mensurss ad bladum et avenam cum Guanto quodam Abbatem investiens, VIII 51

402

WAP

WAP
wardo eadem hausere Rogerus Hovedenus pag. 607. et Auctor Fletae lib. 2. cap. 61. 21.22.Ejusmodi vero mutuam per armorum contactum populorum confoederationem Angli a Danis acceperant : quod imprimis docet Dudo de Moribus et Actis Normannorum lib. 3 : Reperti sunt autem Bernardo inquirente trecenti viri parati cum Willelmo prseliari et mori : qui unanimes ante ilium venerunt, judiciumque (malo indicium) fcederis, fideique, et adjutorium more Danorum facientes, tela mutuse voluntatis pacto una concusserunt. Cxtera gens armis frigida recessit ad presidium urbis celeri fuga. Scribit Janus Dolmerus ad cap. 1. Juris antiqui Aulici Norvegici, in Ghronico Norvegico, Baaptnetach, armorum applausum vel percussionem appellari, quae fieri solebat cum strepitu armorum, quando incolae in foro armis percutiebantur, quo facto indicabatur, vere se leges illas in aeternum ratas habere, aut illico factum comprobare quod tune in foro decernebatur, praesertim de Regibus eligendis, aut aliis ejusmodi causis. At vocis Wapentachii originem paulo* aliter refert Bromptonus, quo loco ait Schiram , Hundredum , et Wapentake idem sonare. Turn addit: Wapentake Anglice, idem est, quod arma caper e : eo quod in primo adventu novi domini solebant tenentes pro homagio reddere arma sua. Infra : Wapentake et Hundredus idem sunt, quia procinctus centum villarum in adventu novi domini solebat reddere arma sua. [Hinc Vocabul. Anglic, ex Tabul. Beccensi: Wapentac, estre quitte de feute a hundret. LitteraB Henrici Reg. Angl. ex Chartophyl. Reg. Regesto 92. Ch. 58 : Liber as et quietas de syre et hundred, et placitis et querelis, et de murdrum et Wapentac, etc.] Cui quidem etymo favet Somnerus, vocem a Saxonico vaepn , telum, et t c a n , dimittere, seu potius betaecan , tradere, committere, deducens. Ita passim pro Comitatu usurpant Leges Ethelredi E,egis apud Venetyngum editse .cap. 1. 4. Decreta Guillelmi Nothi pag. 137. Leges Edw. Confess, cap. 13. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 7. Matthseus Paris pag. 109. Monasticum Angl. torn, l.pag. 47. torn. 3. pag. 262. 267. et alibi. WAPPENTAGUM, apud Bromptonum pag. 1162. et 1173. Wapentagium, apud Rogerum Hovedenum pag. 607. [et in Charta ann. 19. Henrici VI. Reg. Angl. apud Madox in Formul. Anglic, pag. 147: Et omnia castra, maneria, Wapentagia, membra, hameletta, etc. Adde Kennett. Antiquit. Ambrosd. pag. 389.] DIMIDIUM WAPENTAGHIUM. Charta Henrici I. Regis Angl. in Monastico Angl. torn. 3. pag. 463 : Si Wapentachium Episcopi Lincolniensis de Niwercha defendit se versus me pro dimidio Wapentachio : tune prsecipio, quod non summoneatis inde ad placita mea et Comitatus, nisi solummodo duos homines, etc. WAPINSCHAW, Census militum, nostris Monstre, vox Angl. Weapons, arma, et show, Ostendere. Statuta Willel. Regis Scotiae cap. 23. 5. 6 : Et omnes alii, qui habere poterunt, habeant arcum et sagittas extra forestam, et infra forestam arcum et pyle. Et fiat visus armorum, quod dicitur, Wapinschaw. 1 WAPPENHAUBEN, Tegmen capitis, cassis, a Germ. Wappen, arma et Haube, tegmen capitis, Gall. Coiffe. Statuta Equitum Teuton, apud R. Duellium torn. 2. Miscell. pag. 59 :

WAR
Ipse (treperarius) tenetur dare fratribus ad arma deputatis spallaria, Wappenrock, kilinge, phavones, Wappenhersunn, Wappenhauben, et cingulos, vestimenta. | WAPPENHERSUNN, Vestis genus, quod aliis superinjiciebatur, seu quasi dominabatur; Germ, herzschung, dominatio. Vide in Wappenhauben. [** Tegumentum quoddam capitis, Germ, alias Hersenier.] T WAPPENROCK, Germ. Wapenrock, Paludamentum, sagum militare, Gall. Cotte d'arme, in iisdem Statutis ibidem: Clypeum et tunicam armorum, quss dicitur Wappenrock ferre non debet, sicut magister. Vide Wappenhauben. \ WAPPENTAGUM. Vide Wapentachium. t WAPRA. Charta ann. 1153. apud Cal- , met. inter Probat. torn. 2. Hist. Lothar. col. 343 : Quidquid juris nostri erat infra cruces quas prssdicti fratres nostro nostrorumque consilio et laude usque ad grossam Wapram posuerunt. An Vepres ? 1. WARA, Modus agri, apud Anglos. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 128 : Prseterea concedimus in eleemosynam ,eidem Ecclesiae, eadem libertate totam terram , quam tenuerat Brisardus in Stancs; scilicet Waram et dimidiam cum cotlandis,- et insuper medietatem totius nemoris, etc. Mpx : Ad opus Ecclesiss vendiderunt, scilicet unam Waram et duas cotelandas cum dominio et prata, etc. SSS Worn Spicarum manipulus, vulgo, Gerbe, dicitur in Regesto Corb. 13. Habacuc ad ann. 1509. fol. 7 : Quant a leurs deux pieches, elles doibvent du cent xvi. gerbes ou Waras ; mais elles sont en ruyne et non valoir. 2. WARA, LIBERA WARA. Tabularium Abbatiae S. Petri de Burgo in Anglia : Libera War a est unus redditus, et est talis conditionis, quod si non solvatur suo tempore, duplicatur in crastino, et sic deinceps in dies. I 3. WARA, Bonitas, valor. Vide Wara 4. * WARACHIA, Equorum vel animaHum pabulum, ex frugum leguminumque miscellanea, idem quod Ferrago, Gall. Fourrage, alias Waras. Comput. ann. 1469. ex Tabul. S. Petri Insul. : Joanni Grassier pro Warachia, vesches, blado, avena et siligine, ix. sol. Charta ann. 1340. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 217 : Pour la terre qui fu Wautier Navet et la demiselle de Betune a Prumeruel, doze deniers et deux cenz de Waras. Un trousseau de Waras de vesse, in Lit. remiss, ann. 1429. ex Reg. 174. ch. 314. Hinc * WARATUS, Ejusmodi farraginis fasciculus, manipulus, nostris etiam alias Warat. Charta ann. 1220. in Chartul. S. Gauger. Camerac. ch. 63 : Triginta Warati vecise, etc. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. ch. 290 : Lequel tison laditte Marion bouta dessoubz un Warat d'estrain. Deux Waras de vesse, in aliis ann. 1447. ex Reg. 176. ch. 528. Cinq ou six Waras de poiz qu'il trouva aux champs, in aliis ann. 1468. ex Reg. 195. ch.71. * Warrage vero, Praestationis species videtur, quae domino solvebatur, ratione domicilii seu tuitionis. Charta Joan. Atrebat. comit. Auga3 pro communia S. Valerici ann. 1376. ex Tabul. S. Vulf. Abbavil. : Item nulle personne laie ne puet ou pourra demourer en ladite

etc. [Statuta Vercell. lib. 3. fol. 107. v: Collarium ferri, Guanti ferri, etc.] GANTTJS. Glossae MSS. : Ghirotheca, manuum tectura, quod Gantum vocamus. Tabularium Caroffense: Ipsi Monachi prsefati Ccenobii afferant illi Gantos duos, et duos cereos, cum duobus botis nectare plenis. Tabularium Deiparae de Josaphat : Dederunt cum venditionibus et Gantis. Tabular. Briyatense fol. 146 : Investivit inde capitulum traditione unius Ganti. Eegula Monialium FontisEbraldensium cap. 15 : Ut nunquam induant Gantos. VitaMS.S.Ildeverti Episcopi Meldensis : Cumque de manibus Gantos extraxisset, apposuit eos radio solis, etc. [Pro Gantis de cervo et aliis Gantis, xim. lib. x. sol. in Computo ann. 1239.exBibl.Eeg.] GANNUS. Tabular. Priorat. Neronis villae fol. 11 : Et hunc concessum fecit ponendo librum super altare, et mittendo Gannum suum in manu Garmundi Prioris pro commemoratione. * WAP, Injuriae loco habetur, in Lit. remiss, ann. 1379. ex Reg. 114. Chartoph. reg. ch. 320: Le suppliant se accouta empres icellui compaignon en disant, Dieu vous gart, seigneur; et lors icellui compaignon dist ainsi, Wap; et lors ledit suppliant respondi ces paroles, Beau sire, vous n'estes pas bien courtois de ainsi dire: et ledit compaignon dist ainsi, Doulz amis, c'est le guise de no pais: et icellui suppliant respondi que la guise n'estoit ne bonne ne honeste. Wapes, ro Languido, cui vires animusque deciunt. Le Reel us de Moliens in suo Miserere :

Moult aime pain horn qui est sains, Et 1'enferme est Wapes et vains, Et mielx aime une pume sure. (Pome aigre.)

Vide supra Vanitas 2. WAPELDRINC. Consuetudines Arkarum anno 1135. [1231.] in Tabulario S. Bertini : Si vulnus in came fecerit, quod si armis molutis Wapeldrinc, 3. libras domino, et 20. solidos Iseso emendabit. [Consuetud. Furnenses ex eod. Tabul. : Item qui convictus est ex Wapeldrinc, Comiti tres libras, et cui factum est xx. sol. Idem, Eccardo interprete, quod Wipida. Vide in hac voce.] [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 631. supra Vipida.] WAPENTACHIUM, apud Danos Anglicos, idem fuit, quod Comitatus seu Hundredus. Leges Edwardi Confessoris cap. 32 : Quod Angli vacant. Hundredum, supradicti Comitatus (qui ultra Watlingstrete sunt, scil. Eboracensis, Lincolniensis, Nottlnghamensis, Leicestrensis, Northamptonensis, etc.) vacant Wapentachium : et non sine causa. Cum quis enim accipiebat praefecturam Wapentachii, die statute in loco, ubi consueverant congregari, omnes majores natu contra eum conveniebant, et descendente eo de equo suo, omnes assurgebant ei. Ipse vero erecta lancea sua ab omnibus secundum morem fosdus accipiebat. Omnes enim quotquot venissent, cum lancets suis ipsius hastam tangebant, et ita se confirmabant per contactum armorum, pace palam concessa. Anglice enim arma vocantur Waspnu, et Taccare, confirmare: quasi armorum confirmatio, vel ut magis expresse secundum linguam Anglicanam dicamus, Wapentac, armorum tactus est : Waepnu enim arma sonat, tac, tactus est. Quamobrem potest cognosci. quod hac de causa totus ille conventus dicitur Wapentac, eo quod per tactum armorum suorum ad invicem confoederati sunt. Ad Ed-

WAR

WAR

WAR

403

ville, gui ne doive Warrage. Vide in Wa- ducunt. Malim a creantare, fidem facere, rant us. nostri enim creanter, cranter, et grant'er j WARACTDM, ut infra Warectum: nisi dicebant, unde formata vox garantir. etiam ita legendum sit. Chartul. Matis- Vide Creantare. Aliquando significat eum, qui cavet con. fol. 109: Terra arabilis quas cpnjacet in villa Sanciaco in Waractis ipsius de evictione, aliquando ipsam cautionem, quae alias etiam Warantia dicitur, villss. 1WARADIA, Garantie. Vide in Wa- inquit Oowellus. Leges Henrici I. Regis Angliae cap. 43 : Sic potest ei Warantus r ant us. 1 WARANCHIA, Rubia, Gall. Garance. esse, qui in servitio suo est. Adde cap. 82. Charta ann. 1449. ex Tabul. S. Audo- Vide Theam 1. WARENTIS, Eadem notione, in Lege mari : Tarn citra (/warn ultra Scaldam decimas Waranehiarum ad decimam no- Longob. lib. 2. tit. 28. 5. [ Otto II. 7. Locum vide mox in Warens.] etin Pacto nam. Chartul. V. S. Vedasti Atrebat. fol. 248 : Carethei de Warance n. den. seu foedere Ethelredi Regis cum AnaPedagium Peronnae in Chartul. 21. Gorb. lano, etc. cap. 10. Prouver par guarans, fol. 336. et seq. : Item brouette qui maine in Assisiis Hierosol. MSS. cap. 27.59. 61. waide Warancee, doit n. den. Ibidem 62. 63. 65. et seqq. ubi statuitur, res omfol. 339 : Item le cheval qui porte Wa- nes posse probari per duos Warantos rance, doit xvm. den. ob. Vide in Ga- inculpates, sans reproche.GoTitra,rebuter rantia 1. guarans, estdicere Warantos culpa baud * Warenche, in Lit. ann. 1378. torn. 6. vacare, adeo ut non sint ejusmodi, qui Waranfiam ferre, seu flde jubere pro alio Ordinal, reg. Franc, pag. 366. | WARANDA, WARANDARE, WARAN-possint. SB* Testem praeterea interdum desiDIA, WARANDISARE, WARANDISIA, WAgnat, unde Provincialibus Guarentya, RANDISATIO. Vide in Warantus. WARANGI. Vide Warengangi. testis, ex Glossariolo MS. Johannis NosWARAN 10, Equus integer, varan, Gol- tradamus et Statutis MSS. Provincialidasto : Equus admissarius : Hispanis, bus apud Praes. de Mazaugues : Quand Occitanis, et Provincialibus, Guaragnon, Guarentya seran auzidas, id est, testibus [Italis Guaragno.] Lex Salica tit. 40.12: auditis. Si quis Waranionem homini Franco fu1 VARENS, Qui aliquid verificat, asseraverit, etc. et 4 : Si quis Waranionem rit, auctor rei alieujus, Gall. Garant. Regis furaverit, etc. [Varranannionem et Leges Ottonis I. Imper. apud EccarWarranionem edidit Eccardus.] Capitu- dum in Lege Salica pag. 198 : Si quis lare de Villis cap. 13 : Ut equos emissa- equum suum, vel csetera animalia, sive rios, id est, Waraniones, bene provideant, rem suam super aliquem repelierit, et ete.TestamentumBertichramniEpiscopi ipse Varentem dare dixerit, statim ut ad Cenoman. apud Mabill. torn. 3. Analect. certum Varentem eum conducat, et super pag. 131 : Reliquos vero Caballos tarn tertium Varentem, et tertium comitatum Warannonis, quam spadas, seu poledras, praecedat. qui inventi fuerint, et charaeterio sanctse 1 WARANDARE, Oavere ab evictione, Ecclesiss habuerint, etc. Petrus de Cres- spondere, praestare, defendere, auctorem centiis lib. 9. de Agriculture cap. 2 : esse, Gall. Garantir. Charta ann. 1308. Sciendum etiam, quod equus debet gigni apud Miraeum torn. 2. pag. 1012. col. 2 : a stellione, quern Guaragnum vocamus Supplicantes insuper dominum Ducem, mdgariter, etc. Michael Molinus in Re- quatenus omnia et singula prsemissa appertorip Fororum Aragon. v. Bestia: probare, laudare, Warandare, et quantum JBestias, quae vulgariter nuncupantur Gua- in ipso est ratificare dignetur. Charta Ror any ones, equae, vel pulli bozales, non dulphi militis apud Ludewig. torn. 2. possunt pignorari per aliquem officialem Reliq. MSS. pag. 462 : Volens eosdem ab regni,.... quia multiplicatio equorum res- impetitione quorumlibet Warandare. Ocpicit communem utilitatem propter bel- currit praeterea apud eumdem torn. 5. lum. Sunt, qui a Waranio putant vocem pag. 47. et torn. 6. pag. 497. efflctam Ferrant, quae equum sonat. T WARENDARE , Eodem intellectu. Gloss. MSS. Eccl. Paris, ubide equorum Charta ann. 1288. apud Eecardum de coloribus: Cervinus est, quern vulgo Wa- Orig. Domus Saxon, col. 91 : De qua ranem dicunt. Eranem idem vulgus vocat, proprietate ipsum et ecclesiam Mag dequod in modum aerei sit color is. In vet. burgensem Warendavimus, prout in priInscriptione apud J. Sponium torn. 3. vilegiis nostris desuper confectis plenius Itiner. pag. 24. inter equorum nomina continetur. 1 WERENDARE, Pari sensu, in Charta occurrit A PANIO AF. ubi forte leg. VARANIO AFRIGANUS. ann. 1278. apud Schlegelium de Nummis SSHf Equum bellicum interpretatur antiq. Gothanis, etc. pag. 193 : Ab omni Eccardus in Notis ad hunc locum Le- impeticione nociva prsedictam ecclesiam gis Salicse; vocemque a Werre vel volumus Werendare. Warre, bellum, et Renneo sive Reino, |f WARANDIZARE. Charta ann. 1335. in admissarius, formatam docet. [** Vide Hist. Comit. Lossensium part. 2. pag. Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. 37 : Neque debemus... libertates aut privilegia defendere, vel Warandizare, neque col. 978.] * WARNIO, Eadem notione, in Capitul. liberos quomodolibet obtinere. WARENTIZARE, Bractoni lib. 5. tract. 3. ann. 813. cap. 24. Locum vide in Wirdiria. 4. | 2 : Nihil aliud est quam defendere, et GUARANYO. In Foris Aragon. lib. 8. acquietare tenentem, qui Warantum vocatitulus 8. ita concipitur : Vt emissarii vit in saisina sua. Similia habent Fleta sive Guaranyones, equal, vel pulli bocales lib. 5. cap. 4. cap. 15.12. lib. 6. cap. 23. occasione aliquarum executionum ne- P 2. Et Britton. fol. 197. ubi multa de queant pignorari. Waranfia, ut et apud Littletonem cap. T WARANTIA, WARANTISIO, WARAN- 13. sect. 697. et seqq. Leges Edwardi TIZARE, WARANTIZATIO. Vide mox in Conf. cap. 36 : Qui si Warantizaverint, Warantus. quod recte facta sit justitia de ipso, etc. WARANTUS, Qui alteri tenetur ad evi- Passim in Legibus Scoticis, et apud JC. ctionem. Lexicon Cambro-Britannicum: Anglos. [Gharta ann. circ. 1226. apud Gwarant, assertor, vindex. Spelmannus Hearnium ad calcem Annal. Edwardi et Somnerus a Saxon, werian, tueri de- II. Reg. Angl. pag. 267 : Ego et heredes

mei in nomine Domini omnes terras prsenominatas Deo et hospitali praedicto contra omnes homines Warantizabimus. Adde Th. Blount in Nomolex. Anglic.] 1 VARENTARE, VARRENTARE, in Charta ann. 1193. apud Murator. delle Antic. Estensi pag. 360 : Audivit ipsum dicentem et yarentantem, quod ipse et ejus fratres invenerunt in feudum a Ducibus Este, etc. Statuta Cadubrii lib. 2. cap. 26: Ante omnia Varrentatum sit ipsi offtciali per aliquem praeconem curias se non invenire aliqua bona mobillia debitoris, etc. j VARANTISARE, VARANTIZARE. Charta Ricardi Reg. Angl. ann. 1197. apud D. Brussel, torn. 2. de Usu feud. pag. XIX : Hsec autem omnia gua? idem Archiepiscopus in hoc excambio recepit, Varantisabimus nos et heredes nostri ECclesiae Rothomagi et prasdicto Archiepiscopo et successoribus suis in perpetuum contra omnes homines. Varantizandum ab omni aida, etc. in Tabul. Gemmetic. cap. 361. VARENDATOR, VARENDATIO, VARENDA, in speculo Saxon, lib. 1. art. 9. 6. art. 15. 2. art. 46. 2. lib. 2. art. 15. 16. 1. art. 36. | 4. 6. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Wseren et seq. col. 2031. sqq.] T WARANDA, Cautio, auctoritas, defensio, Gall. Garantie. Charta Albert! Magdeburg. Archiep. ann. 1216. torn. 1. Corp. Diplom. pag. 157 : Et de bonis ipsorum, quae in sua habeat Marchio Waranda, finalem faciet justitiam secundum jus fidelium suorum. Vide Garandia. WARANDIA, Gallis Garantie. [Charta Friderici Comit. Terret. ann. 1225. apud Steyerer. in Comment, ad Hist. Alberti II. col. 207 : Atque pro his omnibus ejus munimen, et defensionem atque debitatn Warandiam promitto. Alia ann. 1259. apud Eccardum in Orig. HabsburgoAustr. col. 246: Nihilominus ad cavendum de evictione, et prasstandum sine difftcultate qualibet Warandiam super pr&fatis bonis, etc. Warandie, in Charta Thomae de Couciaco ann. 1265. ex Chartul. S. Johannis Laudun.] Historia Archiepiseop. Bremensium ann. 1363: Albertus Archiepiscopus, Duels Magni de Brunswick filius, cum mag no exercitu contra potentiam et Warandiam Dom. Mauricii Decani in parte Utheshorne dioscesis Bremensis intravit, et castrum Worde e&pugnare proposuit. [Hinc emendanda Charta Henrici Comit. apud Ludewig. t9m. 1. Reliq. MSS. pag. 266 : Volentes eis veram $t justam de eodem manso facere. Waradiam. Legendum est Warandiam.] 1 WARANDIA DENARIORUM, f. Eorum cursus seu usus publicus, Gall. Cours. Gharta apud Schannat. in Vindem. litter, pag. 210 : Consules civitatis A. illustri principi Philippo Regi obedientiam Non decet vestram Serenitatem ut tarn vili denariorum Warandia omne vestri principatus dominium penitus desoletur... Imploramus quatinus hujusmodi desolationem flebilem vestra dignetur magnificentia detegere, terram meliori moneta favorosius intuentes. Nisi denariorum lex etepondus intelligantur. Malim de eorum fabrica et signatura intelligere. Stat. capit. Gandersh. apud Leuckfeld. in Antiq. ejusd. inter Addit. pag. 44 : Sex marcse Gandersheimensis Warandias. Vide in Warantus.

T WARANDISIA, ut Waranda. Charta

404

WAR

WAR

WAR

ann. 1291. apud Miraeum torn. 2. pag. feodi sui medietatem omnis Warascheti in honore suo Gardando. Charta Beatricis 874. col. 2 : Promisimus praedictis re- quo jus habemus.... J. de Audenarde cpn- Delphinae Viennensis : Juravit... feuduni Promisit etiam supradictum Gardare, defendere, et tueri. ligiosis super praemissis omnibus et sin- cessimus possidendum gulis justam, debitam et rectam Waran- nobis praedictus J. dictus dominus de Au- Fiat bona Garda de suo honore, apud disiam sive Warandiam pro omnibus denarde quod nos et bona ecclesiae nostrae Stephanotium torn. 2. Antiquit. Bened. nostris heredibus et successoribus contra et Warascheta in villis praedictis contra Occitan. MSS. pag. 490. quoscumque. Warandison, in Oharta quoscumque deffendet, et propter hoc 1 GUARDIARE, in Transact, inter Phiann. 1340. ex Chartul. 21. Corb. fol. medietatem ipsorum Wareschetorum con- lippum Pulchrum Reg. Franc, et Episc. 300. v. tulimus. Capitulumque Eccl. Vivar. ann. 1307: 1 WARANDIZATIO, in Charta ann. 1277. Homines, res, bona, et jura eorum, nos et 1 WARATARE. Vide in Warectum. apud eumd. ibid. pag. 869. col. 1 : Et * WARATUS. Vide supra in Wara- successores nostri tenebuntur deffendere, promittimus praedictis abbatissas et con- chia. et Guardiare ab omnibus injuriis, violenventui rectamet firmam Warandizationem t WARCINATIGDM. Vide Varcinati- tiis, bona fide, modis et remediis quibus de bonis praenominatis. cum. bonus dominus et Guardiator debet suos 1 WARANTIZATIO. Charta ann. 1280. ** WARCINUS, WARGINISGUM, WARGI- fideles deffendere et etiam Guardiare. apud Madox in Formul. Angl. pag. 61: NIUM. Chart, ann. 736. apud Brunett. IGUARDATOR, Gustos. Barthol. Scribae Et si conttngat quod priorissa et moniales Cod. Diplom. torn. 1. pag. 488 : Faichisi Annal. Genuens. ad ann. 1235. apad praedictas aliquod dampnum seujactu- seo Pasquale, fratris germani, filii quon- Murator. torn. 6. col. 474 : Qua? fnavis) ram incurrerint, pro defectu Warantiza- dam Beninato, qui fuet aldio vestrum nondum tola erat exonerata, per malam tionis vel defensionis mei, etc. Tabul. B. S. Saturnini tu predictu Pasquale custodiam Guardatorum accensa fuit et M. de Bono nuntio Rotomag. : Pro hac et Faichisi in casa S. Saturnini resedire igne combusta. etiam donatione, concessions.... Waranti- diveatis in Diano casa, vel in omni res 1 VARDA, in Statutis Cadubrii lib. 1. zatione et defensione dederunt mihi.... 40. patris nostro, quondam Veninato, quia cap. 73 : Exceptis pro capitaneis, Vardis, libras sterlingorum. manifestum est quod de livera mater na- custodibus castrorum Cadubrii, etc. T WARENTiZA.Tio.in Charta apud eum- tis sumus, et de istato nostro nulla condiT GARDA, Protectio, tutela, priviledem Madox pag. 159 : Pro hac autem do- cione bovis redivibamus, nisi tantum bonis gium principis, quo, ne alicui vis infenacione, concessione, confirmacione, Wa- de ipsa casa vel omni res patris nostro, ratur, cavetur. Consuetud. Norman, Warcinisca facere diveamus, sicut bovis apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 117 : rentizacione, etc. 1 WARANTIA, in Charta ann. 1130. ex pater nostrum quandam Veninatus usum Et haec est justitia domini Normanniae, Tabul. Regniac.: Promisit etiam per ma- facere fuet, ad pratum sicandi stabulum quod in curia sua, vel eundo ad curiam, num Hugonis Episcopi Autisiodorensis et faciendi in via ubi vovis opum fuerit, si- vel redeundo de curia nullus homo GarWillelmi Comitis Nivernensis se portatu- cut unum de Warcini vestri... Si nos Pa- dam habuit de inimico suo. rum Warantiam supradictis fratribus. squale et Faichisi vel nostros heredes de 1 GUARDIA, in Bulla Martini PP. apud Charta apud Madox in Formul. Angl. ipsa casa exire voluerimus , aut ipsas Rymer. torn. 2. pag. 243 : Ne praedictorum pag. 219 : Robertus de Wivilla ipsum Si- Warcinia facere minime voluerimus, exea- Regum (Siciliae et Aragoniae) Guardiam monem traxit in placitum, et unde idem mus bacui et inanis et insuper conpuna- recipere.... praesumas. Simon vocavit ad Warantiam praedictum mus pine nomini auri sol. 20. etc. Confer 1 WARDUM, Pari intellectu, in Litteris abbatem in eadem curia. Adde Kennett. Varcinaticum et Garcia. Edwardi VI. ann. 1550. apud eumdem torn. 15. pag. 206: Venditiones, donatioin Antiquit. Ambrosd. pag. 477. et Th. WARDA, GARDA, Custodia,Gall. Garde. Blount in Nomolex. Anglic. Vide Garan- Capitulare 3. ann. 813. cap. 34: Si quis nes et dispositiones Wardorum nostrorum wactam aut Wardam dimiserit, etc. Leges quorumcumque.... remittimus. tia2. WARDA, Custodia pupillorum riobij WARANTISIO, apud eumd. Madox, Edwardi Confess, cap. 35 : Et ut Wardas pag. 195 : Pro hac igitur concessione, juste et rite observentur, et ut caute lium, quaeregi, aut domino feudal! corndimissione, Warantisione, et praesentis deinceps incendiis sibi illic provideant, petit. Leges Malcomi Regis Scotiae cap. carte meae confirmatione, dictus Galfri- cum ad propria redibunt. Thomas Wai- 1. | 3 : Et ibi omnes Barones concesserunt dus dedit mihi Agneti 20. libras sterlingo- singhamus pag. 120 : Data suis custodibus sibi Wardam et relevium de haerede curum. soporifera potione, evasit per omnes tur- juscumque Baronis defuncti ad sustenta1 WARRENTATIO. Statuta Cadubrii lib. ris custodias, quas Wardas vocamus. Pag. tionem Domini Regis. Adde Quoniam at1. cap. 19 : Credatur et credi debeat cuili- 314 : Cepit insuper ulteriorem custodiam, tach, cap. 18. et Will. Thorn, ann. 1206. bet jurato soli sine alia probatione, et com- quam Wardam vacant, Castelli Papae et De his Wardis plura habes in verbo missionibus sibi factis de citationibus, Var- gardinum ejus. Id est, I'avantgarde. Gustos 4. rentationibus, de praeceptis per eos factis. [oo vide Graff. Thes. Ling. Franc, torn. SSS^" Quo anno id juris concessum fueEt lib. 2. cap. 26 : Qua Varrentatione fa- 1. col. 953. voce Warta, sqq.] rit Angliae Regi docet Th. Otterbourne cto, dicto officiali possit ponere in curia 1 GARDIA, Eadem notione. Charta Ed- in Chron. Angl. pag. 78: Anno sexto seu super curia quilibet creditor habens wardi I. Reg. Angl. ann. 1296. apud Ry- Henrici Regis magnates Anglias concesseinstrumentum. mer. torn. 2. pag. 713 : Et insuper quod runt eideni Henrico Wardas heredum et Quo WARENTO, Brevis species, de Gardiam seu custodiam castri nostri dictae terrarum suarum, quod fuit initium in quo passim Practici Anglici. Vide in civitatis alicui civium prsedictorum com- Anglia multorum malorum. Breve. mitteremus. In Statutis Massil. lib. 5. 1 WARDA, Custodia cujusvis pupilli. caput46. inscribitur deGardia vinearum. Consuetud. Furnenses ex Tabul. S. Au| PLACITUM QUO WARANTO, Actio qua quis in Warantum appellatur. f GUARDIA, in Breviario Hist. Pisanae domari : Quicumque in sua War da pueCharta ann. 1288. apud Kennett. in apud Murator. torn. 6. col. 672 : Pisani... rum habuerit, qui fuerit infra annos et Antiquit. Ambrosd. pag. 313 : Johannes fecerunt quinque galeas ad Guardiam ipsum maritaverit sine consilio parentum, filius Nigelli sen. summonitus fuit ad maris. Occurrit rursum col. 175. etc. respondendum Domino Regi de placito | GUARDIA, Praesidium, static, Corps | GARDA , Eadem notione. Testa m. quo Waranto clamat habere visum fran- de garde, Paste. Chron. Domin. de Gra- Guillelmi dom. Motispessulani ann. 1146. ciplegii. vina apud eumd. Murator. torn. 12. col. apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 146 : Si GUIRENS, pro Warandus, passim in 591 : Et de eorum consilio in muris ipsius Guillelmus major infra aetatem viginti Chartis Occitanis, ex Francico Guarant. terrae scalas apponi, asserentes habere se annorum decesserit, quicumqye filiorurn Charta ann. 1248. in Regesto Tolosano intus dictam terrain quam plures par- meorum sibi successerit, similiter in Garda Camerae Comput. Paris, fol. 72 : Et de tiales eorum, qui Guardiam suam erant et in baillia, dominae matris meas usque praedictis omnibus contentis in venditione eis dare parati. Et col. 685 : Et ecce uni- ad aetatem viginti annorum permaneat. Dom. Comes debet etconvenit esse Guirens versus populus civitatis ipsius distribuitur Garde de proisme, custos proximi, seu prsedicto Raimundo Unaldo, etc. In Con- per Guardias mceniorum,... ne cum scalis consanguineus in successione proximus, suetudine Tolosana est titulus, De no- ascenderemus per muros. custos, et curatbr bonorum consanguiT GARDIARE, Custodire, tueri, defen- nei absentis, in Consuet. Leod. cap. 11. minatione guirentis. [Vide Guirens suo dere. Charta Roberti Delph. ann. 1283. art. 10. Gardeur, pro Tuteur, in Charta ordine.] T WARENTUM, Charta qua alicui pote- apud Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. pag. ann. 1247. ex Chartul. 21. Corb. fol. 115. stas agendi conceditur : vel Chirogra- 300 : Promittimus bona fide vos et vestra v: Par le volente d'ichiaus nobles homes pbum nummularium. Locus est infra in temporalia rationabiliter et benigne Gar- mes curateurs et Gardeurs de ma terre, dare tanquam bonus garderius et superior etc. Garde, eodem significatu, in Charta Warderobarius. 1 WARASCHETUM, Idem quod infra vester dominus. Regest. Magn. Dier. ann. 1393. ex Chartul. Episc. Carnot. : La dame de la Lands comme Garde de Warectum. Charta Alberti Abbat. Inden- Campaniae fol. 71. ann. 1288 : Utrum sis ann. 1248. apud Marten, torn. 1. Anecd. ad legem apertam feum) receperat, vide- ses enfans. Vide Gardiatrix in Gardia. T GARDIA, Pari intellectu. Litterae Cacol. 1038 : Nos autem ad emendationem licet de corpore suo defendendo (et de)

WAR

WAR

WAR

405

roll V. Reg. Franc, aim. 1371. torn. 5. in Hist. Ducum Burgundiae pag. 92. 93. Ordinal, pag. 419 : Cum igitur cives nos- 98.101. tri Parisienses.... liberi usi fuerint et uti 1 GARDA, GARDIA, GUARDA, Eadem consueverint Gardiis et Ballis liberorum signiflcatione. Charta Mathildis Comit. et consanguineorum suorum, etc. Eaedem Nivern. ann. 1244. inter Instr. torn. 4. vernaculae ibid. pag. 418: Adoncques, Gall. Christ, novae edit. col. 104: In omcomme noz citeiens de Paris.... aient use et nibus et singulis superius nominatis nobis accoustume a user de Gardez et banz et nostris successoribus Gardam atque omnimodam justitiam retinuimus. Litd'enfans et de leurs cousins, etc. 1 GARDIATOB, Testament! executor. terae Philippi Pulchri ann. 1290. apud Testament, ann. 1286. torn. 2. Hist. Marten. 1901. 1. Anecd. col. 1234: Et Dalph. pag. 61. col. 2: Ad prasdicta om- quia nos dicebamus ad nos pertinere Garnia et singula exequenda constituo das, seu custodias ecclesiarum et abbatiaGardiatores et executores meos D. Ray- rum prasdictas terras: easdem Gardas seu mundum de Medullione.... Si vero unus custodias ecclesiarum de Ostrevant in dictorum Gardiatorum meorum decesserit, manu nostra posuimus.... Guardam etiam sit loco illius executor frater Raymundus ecclesiss de Faimi in manu nostra posuiGibosi filius meus de Ordtne Prasdicato- mus,.... et super eadem Guarda veritas inquiretur. Statutum ejusd. Reg. ann. rum. Vide Gardiator. WARD AS et JUDICIUM PETERE, in 1302. torn. 1. Ordinat. pag. 344: Item. Quoniam attachiam. cap. 16. 5. cap. 34. Prsetextu alicujus Gardias nostras antiques 1. 4. cap. 35. | 2. cap. 36. $ 3. ubi in personis ecclesiasticis, non impediatis, Wardas, interlocutorium, Judicium, definiti- nee impediri permittatis jurisdictionem vam sententiam, interpretatur Skenaeus. ecclesiasticam Praslatorum. In his tamen WARD.E ECCLESIARUM, seu Bonorum qua} ad ipsam Gardiam nostram spectant, Ecclesiae tuitio ac custodia, quae ad Re- jus nostrum et illorum qui sunt de nostra gem et Barones pertinet. Philippus Bel- antiqua Gardia, conservetis. Occurrit lomanerius in Consuetud. Bellovacensi praeterea in Hist. Comit. Ebroic. pag. MS. cap. 46. quod des Gardes des Eglises 29. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, inscribitur : Nul n'a le Garde des Eglises, pag. 131. col. 2. pag. 473. col. 2. torn. 5. se n'est li Rois, ou oil qui du Roy tiennent pag. 656. col. 2. torn. 2. Hist. Britan. col. en Baronie. Deinde magnum statuit dis- 334. et 452. Baluz. torn. 2. Hist. Arvern. crimen inter Wardam et Justitiam: cum pag. 152. etc. T GARDIANUS, Idem qui Advocatus, dequis justitiam babeat in aliquo loco, in quo wardam non habet. Mox subdit: fensor, qui jura, bona et facultates EcQue li Rois generalement a le Garde des clesiarum tuebatur. Vide in Advocati. Eglises du Royaume, mais especialement Charta Johannis dom. Castrivillani ann. cascuns Barons I'a en sa Baronnie, se par 1260. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, renonciations ne s'en est' ostez. Quod si novas edit. col. 210 : Retineo autem garBaro wardae renuntiavit, ad Regem con- diam dictorum canonicorum quantum ad tinue ilia revertitur, cui alias warda ge- temporalia, nee aliam quam me et heredes neralis omnium Ecclesiarum regni sui meos dominos Castri villani poterunt pro competit: adeo ut si Barones in ea suo Gardiano dicti canonici advocare. T GARDA, GUARDA, Pari signiflcatu, minus recte fungantur officio, ad Regem cui vis recurrere liceat: quo pertinent in Charta Rogerii Comit. Fuxens. ann. ista ex Charta Ludovici VII. ann. 1172. 1121. inter Probat. torn. 2. novae Hist. in Tabul. S. Victor. Paris, n. 24: Quo- Occitan. col. 417: Solvimus ad ipsas niam decrescente zelo Dei homines secula- Guardas ipsius loci, ad Raymundum Guilrium rerum amore fervescunt, et si con- lelmum, et ad Guillelmum Bernardum, et cessa eis potestas fuerit quorumcumque, ad filios eorum hoc nomine,... ut sint adjuet maxime Ecclesiae bona diripiunt, ne- tores S. Petri et Abbati et Monachis cesse est, ut Majestas Regia Ecclesiis pro- ipsius loci (Lezatensis.) Similiter nos qui videat, et protectionem suam omnibus sumus Gardas ipsius loci suprascripti nomodis apponat. Et ex alia Regis Ludo- mina, guarpimus et solvimus per istam vici VI. ann. 1133. ex eod. Tabul. n. 30: ipsam convenientiam, .etc. Regies incumbit auras et magnificentias 1 GARDIATOR, GUARDATOR, Eodem Ecclesiis omnibus inposterum utiliter pro- intellectu. Charta ann. 1280. torn. 2. videre, earumque bona sub sua tutela con- Macer. Insulae Barbaras pag. 534 : Et servare, et ab omni injuria defensare. In ego frater P. Sablera promitto pro me et Regestis Parlamenti exstat Arestum O. successoribus meis non ponere in dicta SS. ann. 1272. quo prascepit Do minus Rex, domo super dictum Arthaudum et succeset voluit in pleno Parlamento, quod novas sores suos alium aliquem Gardiatorem vel avoerias, seu Gardas, quas Baillivi et ser- deffensorem. Charta ann. 1288. torn. 2. vientes Domini Regis cceperunt de homini- Hist. Dalph. pag. 45. col. 2 : Item probus aliorum dominorum a 12. vel 10. an- mittimus nos abbas prasdictus modo quo nis citra, revocentur, et cassentur omnino, supra, quod in abbatia, villa seu mandaet pro nullis habeantur, nee nove de cas- mento S. Theuderii, nullum Guardatorem te.ro recipiantur. Tabularium Lingonen- vel avogerium seu etiam deffensorem, sub sis Ecclesiae anno 1239 : Nos dicimus et quocumque nomine apponemus nee aprecognoscimus, quod idem Episcopus et poni faciemus, etc. IGuARDERius, Eadem notione. Charta ejus successores habent de jure in Abbatern, Ecclesiam, villam, et Burgenses Be- ann. 1217. torn. 1. Macer. Insulae Barsuenses Gardiam et ressortum, etc. Infra: baras pag. 132: Promiserunt bona fide Rations tamen Gardias et ressorti non quod in empta medietate nullum intropoterit in villa Besuensi facere extorsio- ducant Guarderium, nee in personam nem quamlibet, etc. Gardarum Ecclesia- transferant alienam. T GARDIATOR, Cui a Rege committesticarum ista habetur formula in Tabulario Absiensi fol. 220: Cunctosque ad batur custodia Ecclesiarum, quae sub eorum malarias, molendinum et opera ve- ejus tuitione erant. Charta Caroli V. vientes, et in veniendo, et in manendo, et Reg. Franc, ann. 1369. apud Lobinell. in redeundo sub nostras protectionis defen- torn. 3. Hist. Paris, pag. 473. col. 2 : Disione suscipimus. Occurrit ibi non semel. lectos nostros religiosos priorem et conVide Commendisia : praeterea Chopinum ventum monasterii Coslestinorum.... in lib. 2. de Domanio tit. 6. n. 1. Bretium nostris protectione, tuitione ac salva et de superioritate Regia, et Duchesnium specialigardia suscipimus per prassentes;

eisdetnque religiosis Gardiatores concedimus et deputamus universes et singulos ostiarios parlamenti nostri, et servientes nostros qui nunc sunt et qui fuerint temporibus affuturis ; quibus et eorum cuilibet prassentium aerie committimus et mandamus, quatenus praedictos religiosos.... defendant ab omnibus injuriis, violent Us, gravaminibus,... et in suis possessionibus, franchisiis,.... conservent.... Et qui praedictis Gardiatoribus aut eorum alteri Gardiatoris officium exercendo injuriam fecerint vel offensam,.... coram dilectis et fidelibus gentibus requestarum palatii nostri Parisius adjournent. Vide in Gardia, pag. 31. col. 1. GARD.E ECCLESIARUM, Quae yacantibus earum Praelatis in manu regia sunt, ratione regaliorum. Matth. Paris et Matth. Westmonaster. ann. 1248. de Rege Henrico III. Angl.: Redargutus est insuper, quod Episcopatus et Abbatias, et etiam Gardas vacantes immisericorditer depauperat, contra juramentum suum. Hue spectant, quae habet Concilium Lambethense ann. 1261. cap. De Custodia Cathedralium Ecclesiarum et Conventualium. 1 GARDIATOR, Qui decedente Episcopo a Rege mittebatur, ut colligeret reditus ac proventus temporalitatis Episcopatus, qui de jure ad Regem pertinent, idem qui Regaliator et Gustos regaliarum dicitur in Regalia 2. Statutum Philippi Pulchri Reg. Franc, ann. 1302. torn. 1. Ordinat. pag. 359: Volumusque quod custodes seu Gardiatores regaliarum predictarum et Ecclesiarum vacantium compellantur ex nunc summarie et de piano, ad restituenda seu resarcienda damna et gravamina que eos fecisse constiterit. Aliud Philippi VI. ann. 1338. ibid. torn. 2. pag. 124 : Item. Edicto perpetuo prohibemus, ne amodo Gardiatores ecclesiarum, aut commissarii a nobis, vel senescallis nostris deputati, penuncellos vel gardias ponant, nisi in rebus de quibus Ecclesise fuerunt in possessione pacifica vel quasi. Vide in Vicedominus. ] GARDA MONETARUM, Qui monetae cudendae praefectus est, Gall. Garde de la monnoie. Charta ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 416. col. 2: Fiant et fieri debeant per Gardam Dalphinalem ipsarum monetarum deliberations secundum remedia in qualibet prsedictarum monetarum ordinata Quibus Gardis etiam dictus dom. Dalphinus statuit et concessit de jure suo, pro qualibet marcha quas cudetur, unum obolum, sic ut ipsas Gardas tam magistri quam subrogati ab eisdem magistris Gardis ipsarum monetarum.... tres obolos habeant. Garda major et magistri monetarum, in Litteris dementis VI. PP. ann. 1345. ibid. pag. 516. col. 2. Vide Custodes monetss in Gustos 4. 1 GARDERIUS, Gardier vulgo, Idem apud Dalphinates qui Gastaldus Longobardis. Vide in hac voce. Charta ann. 1305. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 21. col. 2 : Ludovicus de Villariis primas Lugdunensis Ecclesise Archiepiscopus.... creat et ordinat illustres viros dom. Johannem Dalphini Comitem Vapincensem, et dom. Guidonem ejus fratrem, et quemlibet eorum in solidum, custodes et Garderios domus fortis de Bechevelleyn et totius ejusdem domus mandamenti,.... volens.... quod.... ut Garderii et custodes ejusdem... redditus et obventiones, qui vel qttas ad dictam domum fortem spectant et pertinent.... per se vel per alium percipiant et habeant ex causa Garderias prasdictas. Litterae ejusd. ann. 1307. ibid. torn. 2.

406

WAR

WAR
nisi quatuor sextarios avense annuos tanturn de Garda. Charta ann. 1309. torn. 1. Hist. Dalph. pag. 86. col. 2 : Item habet dominus in parochia de Loco Dei et apud Locum Dei in omnibus et singulis habitatoribus dicti loci Gardam, quse Garda levatur in hunc modum; videlicet de quolibet hospitio habente carrucam, levatur unum sextarium avenss; in hospitio habente duos boves vel tres, levatur tanturn una hemina avense ; in hospitio non habente carrucam neque boves, levatur tantum unum quartale avenae. Alia ann. 1407. ibid. pag. 87. col. 2: Quae Gardae sunt talis naturae, quod quando persona debens Gardam dom. nostro Dalphino moritur, vel recedit a dicta castellania nullis haeredibus relictis, dicta Garda moritur et est expirata; cum dicta Garda proprie debetur pro persona et domicilio suo. Charta ann. 1426: Petrus Jossadi recognoscit se esse hominem ligium, quitturn, justiciabilem, burgensem et subditum domini Duds Borbonii ad causam castri sui Villenovse absque aliqua Garda seu tributo in persona ejusdem confitentis. Piper, cera et aurum pro Gardis, in Comput. Grasivod. ann. 1337. Adde Tabul. Aurel. in Lemovic. Charta ann. 1260. ex Chartul. Campan. fol. 389. col. 2: Nostre faille de la saint Reme chacun an que nos avons acoutume a faire par la reison de la Garde que li diz Rois a an nos homm.es et an nostre eg Use chacun an. j GUARDIA, Pari signiflcatione. Charta ann. 1253 : Promittentes... quod Guardias seu commandarias nullas recipiamus. Charta ann. 1298 : Promisit solvere... tascam, decimam, Guardiam et civatam de blado quod ex eisdem terris contigerit provenire. 1 WARDA, Eodem sensu. Charta ann. 1227. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 203 : Faciemus eidem Radulpho vel hseredibus suis competens escambium in Wardis et escheatis ad valentiam prsedicti manerii. Charta ann. 1360. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 503 : Liberia consuetudinibus, Wardis, maritagiis, etc. GARDARII, Qui gardas faciunt. Statuta Delphinalia pag. 40 : Item voluit ipse Do. Delphinus quietus esse, et quietavitpariter et remisit gardas quascunque, et Gardarios facientes dictas gardas, quas et quos habet in castris, villis, seu mandamentis Baronum et Banneretorum quorumlibet dicti D. Delphini, a decent annis citra receptis, etc. [Garderii, torn. 2. Hist. Dalph. pag. 588.] T GARDERII, Qui sub alicujus Garda seu protectione sunt, atque earn ob rem praestationi, quae Garda dicitur, obnoxii. Charta ann. 1334. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 249. col. 1 : Quod ipae dom. Dalphinus emendaret aut emendari faceret dicto dom, Regi et regnicolis, ac Garderiis regiis plurima damna et gravamina illata eis Habita informations eidem. dom. Regi et gentibus ac Garderiis suis faciet emendam aut fieri faciet. Alia ann. 1342. ibid. pag. 439. col. 2 : Tuebitur et deffendet a quibuscumque personis, tanquam si essent sui proprii homines, et Garderii speciales. Alia ann. 1343. ibid. pag. 481. col. 1: Necnon et Garderios quos habet de prsesenti ipse dom. Dalphinus et in futurum habebit ipse et successores sui prasdicti servare, custodire et deffendere teneantur contra omnes personas. Gardoiens, in Charta ann. 1256. apud D. Brussel de Usu feud. torn. 2. pag. 1017 : Et si est a savoir que si aucuns de mes homes, ou de mes fihex, ou de mes Gar-

WAR
doiens venoientpour demorer en la comunete dou Nuef-Chastel, etc. * Gardiers, eadem acceptione, in Charta ann. 1398. ex Cod. reg. 5186. fol. 61. v : Item que nostre sire le conte (de Savoye) ne prendra, ne recevra par soy, ses gens, ne officiers quelconques, les hommes et subgetz desdits nombles (nobles) en garde ou a Gardiers, saulvegarde ou bourgoigie, sans la volunte ou expres consentement desdits nombles. 1 GUARDIA, Grpmaticis dicuntur quatuor silices ad metas appositi, qui metam. esse ostendunt; aliis Testis termini nuncupantur. Vide in hac voce. Eodem nomine interdum appellatur quidquid id offlcii praestat. Oharta ann. 990. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 144 : Guirpisco etiam atque dimittp villare Berbeiano qui terminal in loco qui vocatur Archas,... aliudque terminum infrontat in petra quae est in via super portellum de Coteanicis et terminatur in Guardia Judaica. Charta ann. 1019. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Ab Oriente terminatur usque ad mantes majores, a Septentrione usque ad pojoles quos vacant Guardias, etc. j GUARDATOR, GUARDIATOR, Satelles. Bartholomaei Scribae Annal. Genuens. ad ann. 1230. apud Murator. torn. 6. col. 461 : Et quum milites dom. Spini, et octo nobiles, et Guardatores vellent ipsos malefactores de dotno, in qua erant, extrahere, et ad supplicium ducere, mulieres cceperunt projicere lapides et impellere Guardatores. Ibidem col. 524: Item quod haberet secum unum judicem et duos scribas ad salarium communis, et Guardatores seu executores duodecim, et servientes sive clientes cum armis 50. Statuta Castri Redaldi lib. 3. fol. 47: Item statutum est quod omnes homines videntes vel audientes cridare camparios seu Guardatores, teneantur currere ad praedictum rumorem, et dare auxilium et favorem campariis vel Guardatoribus capienti malefactores. Statuta Genuens. lib. 1. cap. 3. fol. 21: Si verp nuncius communis, sive Guardiator reum prsesentem in Janua vel districtu qusesierit, etc. 1 GARDAGIUM, Custodia. Officium et Gardagium porcorum, in Charta ann. 1360. ex Memoriali D. Camerae Comput. Paris, pag. 57. v. GUARDATORES, Gall. Wardeurs, et Eswardeurs, in urbe Metensi exstitisse olim, observat Meurissius in Praefatione ad Histor. Episcoporum Metensium pag. 19. Sed quale fuerit eorum munus, ignorare se profitetur. 53^" Id facile doceremus, ex Litteris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. pro restauratione Communiae Tornacensis, torn. 5. Ordinat. pag. 374. et seqq. si ex unius civitatis institutis ad alterius cognoscendos usus legitima foret argumentatio. Ut ut est, haee annotanda existimo ex laudatis Litteris : Chacun an a, certain jour, les chiefs d'ostel heritez de ladicte ville (de TournayJ a son de cloche,... assemblez... esliront trente preudommes, appellez les Eswardeurs lesquieulx trente eslirront vint Jurez, desquieulz vint, Us esliront deux Prevostz, et leur feront faire sairement solennel en la main du Maire des Eswardeurs... lesdiz trente Eswardeurs esliront quatorze preudommes, bourgois, herite et nez de la ville pour estre Eschevins... Les Jurez et Eschevins et les Eswardeurs, donront les offices de la ville Seront lesdix Eswardeurs tenuz de venir et assembler en la halle, avecques les Prevostz, Jurez et Eschevins, touz les Mardis, au

pag. 136. cpl.l: Constituimus illustrem virum corissimum consanguineum nostrum D. Guidonem Dalphini Garderium nostrum in villa et civitate Lugdunensi, et in ejus pertinentiis universis, et sibi dare promittimus singulis annis nomine et ex causa salarii annui mille libras Viennensis monetx , et eidem solvere quandiu officium Garderiae exercebit. Vide Charier Hist. Dalph. torn. 2. pag. 216. et Valbonnais torn. 1. ejusd. Hist, pag. 7. 1 GARDERIA, Garderii offlcium. Vide in Garderius. j GARDIATOR, Lugduni appellabatur Gustos, seu Missus regius, qui iis juribus quae ad Regem spectabant servandis invigilabat. Plura de eo scripserunt in Hist. Lugdun. de Rubys, Paradinus et Menesterius, quos consule, si placet. 1 GARDIATA, Gustos, defensor. Aresturn Parlamenti ann. 1394. apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 74 : Nisi per nos qui -Gardiata eorum sumus, vel ad dictam gardiam per nos deputatam occurreretur, etc. WARDA, Custodia oppidorum, vel castellorum, ad quam tenentur incolae et Tenentes. [Item, Tributum quod ab iis pensitatur, ut ab hac servitute immanes sint.] Garde lige, in Consuetud. Andegayensi art. 174. ubi Ghopinus. Monasticum Anglic, torn. 2. pag. 812 : Sunt quieti de telonio et pontagio,.... et hydagio et Wardis, et operibus castellorum, etc. Pag. 16. 17 : Et sint liberi a placitis, querelis, et Warda, et warpani, etc. Vide Wardpeni. WARDAGIUM, Eadem notione. Idem Monasticum torn. 1. pag. 372 : Sed sint quieti in civitatibus, burgis, for is, et nundinis per totam Angliam de quolibet telonio, taliagio, passagio, pedagio, last agio, hydagio, Wardagio, et omnibus geldis, etc. T GARDAGIUM, Pari intellectu. Gharta ann. 1213. ex Tabul: Majoris Monast.: Ego Aelidis Ducissa Britannise et Comitissa Richemondiae confirmdvi abbati et monachis Majoris Monasterii quidquid habent in villa de Lamballia, nihil mihi retinens, exceptis octo libris mihi per manus prioris in Quadragesima Domini, de Gar dag io annuatim solvendis, et quod homines dicti prioris ibunt in exercitu meo et calvachia cum aliis hominibus meis de Lamballia. GARDIA, Praestatio pro tutela, [quse et pecunia et rebus aliis usu consumendis pensitabatur. Gharta ann. 1000. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Et ipsi dederunt omnia quse in ea terra sunt, quompdo sunt vineae, decimum, Gardia, obedimentum, etc. Charta Godefridi Episc. Lingon. inter Instr. torn. 4. Gall. Christ, novae edit. col. 179 : Gardia autem et justitia, et quidquid praeter usum molendi reddiderint molendini proprie monachorum erunt. Inventar. Ghartar. Reg. ann. 1482. fol. Vllxx VI. v: Littera Alfonsi filii Regis Franciae Comitis Pictavensis et Tholosss per quam dat abbati et conventui Majoris Monasterii Gardiam et omne quod habebat in dicta abbatia ex dono Johannis Comitis Slesensis. De anno 1255.] Charta ann. 1217. apud Gariellum in Episcopis Magalon. pag. 228 : Et generaliter omnes Gardias, et usatica, quae habebat nomine et occasions dictarum Gardiarum, etc. Vide Commendaria et Salvamentum lv 1 GARDA , Eodem intellectu. Charta ann. 1229. apud Stephanot. torn. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 807: Recognovit... se nihil juris vel consuetudinis habere in dicta villa de Ferraboet,

WAR
son de la cloche, pour avoir ensemble avis et conseil des choses et besoingnes tonchans le corps de la ville ; et ce qui par I'accort des trois concistoires, sera ordonne pour le proufit et utilite de la ville, vaudra et tendra; et se les Prevoz et Jurez pour aucune chose, mandoient lesdiz Eswardeurs a venir a leur hale plus souvant, et en autres journees, Us seront tenuz de venir a leurs tnandemens, et que aucune des choses contenues en cest article, ne puissent passer ne estre valables, se il n'y a pas assenz d'accort, onze Jurez, seize Eswardeurs et huit Escheyins du mains... Que aucuns de ceulx qui auront ete Eswardeurs une annee, ne puissent estre Eswardeur I'autre annee ensuivant... Que les Eswardeurs n'aient aucune congnoissance de cause pardevant eulx ; fors tant seulement de eslire et creer les Prevoz, Jurez et Eschevins, comme dit est cy-dessus; excepte que se aucuns des Jurez ou Eschevins se meffaisoient contre bien de justice, ou pechoient en leurs offices faisaret, que ou lieu de celui ou de ceulx qui se meffairoient, il puissent remettre, et instituer un autre ou plusieurs, et iceulx meffaisans oster et destituer de leurs offices Que lesdiz Prevoz, Jurez, Eswardeurs et Eschevins, ou les trois concistoires seront d'accort, puissent faire toutes manieres de Ordonnances, et ycelle rappeler, muer, accroistre et diminuer en tout ou en partie si comme ban leur semblera; pour le proufit de la paix, la transquilite et le bien du commun peuple de la ville de Tournay. li vero potissimum ita nuncupantur qui ex quolibet artificio electi, rebus quae venum exponuntur inspiciendis, praefecti sunt, Inspectores, Gall. Egards. Regardeurs, in Litteris Carol! V. aim. 1372. ibid. pag. 682. art. 20 : Le Maire doit mettre Regardeurs sur les bouchers et poissonniers, qui jurent et rapportent se il font choses qui ne soit bien dpoincf. Vide in Probits. * Quod apte conflrmat Charta ann. 1298. ex Chartul. Montis S. Mart.: Per appretiationem inspectorum villse S. Quintini, qui Gallice nominantur les Eswardeurs de le ville, etc. Les Wards sur les mestiers, in Oh. Phil, duels Burg. ann. 1447. ex Tabul. Audomar. Vide supra in ^Regardus. WARD^E in urbe Londinensi, et aliquot aliis Angliae oppidis, dicuntur urbis regiones, quae pro numero Majoris et 24. Aldermannorum, 25. constitutes sunt, praeter wardatn Burgi Squthwarci, sinulorumque custodiis singulse distriutse, unde nomen. Vide Will. Thorn, ann. 1894. et pag. 2019. T WARDAGIDM. Vide in Warda. WARDARFIDA. Vide Cadarfreda. * WARDECOCIUM, ut Wardecosia, Vestis seu tunica superior, quse pectus constringit et custodit. Stat. provinc. ann. 1310. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 77. col. 1 : Item prasdiclis personis (clericis) Wardecocia seu tunicas superiores, nimis breves aut strictas penitus interdicimus. Warkotium et Warhotium, apud Ant. Matth. Syllog. Epistol. pag. 529. WARDECORNE, Obligatio tenentis ad faciendam wardam cum cornu, de qua actum in voce Cornagium. Monastic. Anglic, torn. 1. pag. 976 : Et sint quieti... de thesauro ducendo, et wardepeny, Wardecorne, Averpeny, Hundredpeny, etc. WARDECORSUM, Eadem notione qua Wardecocium. Stat. synod, eccl. Atrebat. cap. 1. ex Cod. reg. 1610: Ad sanctam synodum honeste veniant, praelati videlicet regulares in eorum vestimentis

WAR
regularibus ; seculares vero supertunicalibus et Wardecorsis induti. Vide supra Gardecorsium et Wardecocium. 99 WARKORS. Testam. ann. 1332. in Guden. Syll. pag. 632 : Lego Alheidi meum Warkors mixti coloris non furratum. Item lego et ordino Katherinae aliam tunicam meam dicto Warkors attinentem. ** WARKOCUS. Testam. ann. 1330. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 2. pag. 344 : Lego tneliores vestes meas, Warkocum et tunicam blaviam. 1 WARDECOSIA, Pars vestisquse pectus constringit, idem quod Gardacorsium; unde legendum videtur Wardacorsia. Statuta Eccl. Leod. ann. 1360. torn. 2. Monument, sacrae Antiquit. pag. 452: Circa vero brachia usque ad cubitum et non ultra saltim notabiliter nodis, seu botonibus nodatis, seu botonatis utantur, vel cum illis incedant, nee manicas quicumque circa Wardecosiam deferat. Inquesta ann. 1278. ex Schedis Praes. de Mazaugues : Requisitus quas pignora abstulerunt eis, dixit quod tres capas, et tres Gardecorps. WARDEMOTUS, Wardarum Conventus, seu Curia : vox Saxonica confecta, ex ward custodia, et mote, Conventus, Curia. Charta Henrici I. Regis Angl. pro Londoniensibus post Caput. 2. Legum ejusdem Henrici: Et terras suas, et Wardemotum [** al. Vadimonia] et debita civibus meis habere faciam infra civitatem, et extra. \ WARDEPENE. Vide Wardpeni. j WARDEROBARIUS, Qui vestiario seu Garderobse praeest. Chron. Johan. Whethamstedii pag. 442 : Jussit eciam (Rex) ut de avisamento sani sapidique concilii, warentum conciperet sufficiens, directum suo Warderobario ad providendum de panno aureo mag is precioso, vocato vulgar it er Crimesyne thisswe. Infra : Garderobarius. Vide Garderoba 1. WARDEWITE, seu WARDWITE, ut est in Monastico Anglic, torn. 2. pag. 387. Mulcta ob custodias neglectas, a Saxon, ward, custodia, et wite, mulcta. Praeterea in Fleta-lib. 1. cap. 47. 16. definitur quietantia misericordise in casu, quo non invenerit hominem ad wardam faciendam in castro, vel alibi: Rastallo, quietum esse de denariis dandis pro wardis faciendis. 1 WARDFEGH, vel WARDFEOH, Pretium wardx, seu pecunia persoluta, ut quis ab onere wardarum sit immunis ; Saxon.'feoh, pecunia, hummus. Charta apud Th. Blount in Nomolex. Anglic.: Reddendo inde annuatim ad festum S. Michaelis mihi et 'heredibus meis unum denarium pro omni servitio, herietto, relevio, warda, regali servicio, Wardfegh et pro omnimoda secta curias meas et heredum meorum. Vide Wardpeni. WARDIREVE. Vide Leges Willelmi Nothi vernaculas cap. 32. [s;s* 28. In Lat.: Gwardereve, id est prepositus custodum.] WARDPENI, WARDEPENI, WARPENI, Denarii Vicecomiti, vel aliis Castellanis persolvi soliti, ob castrorum wardas seu custodias. P e n y autem Sax. denarius. Monast. Angl. torn. 2. pag. 14: Liberi sine omni scotto et geldo, et placitis et querelis, et warda, et Wardpani et boreghalpani. Ita pag. 16. 17. etc. Et Charta ann. 1330. laudata a Spelmanno : Ric. Burre tenet unum mesnagium,.... et reddit inde per annum 3. sol. 4. den. ad prxdictos 4. terminos, et ad festum S. Martini 2. Wardepens. Idem Monasticum pag. 827: Et sint insuper liberi scotto, et Wardepeny et burghalpenny,

WAR

407

etc. [* Vide Warda. Notit. ann. 17. Edward. II. reg. Angl. Essex, rot. 4. in Abbrev. Rotul. torn. 1. pag. 282: Tenuit manerium de Danseye... de nobis per servicium reddendi ad Wardam castri nostri Dovorriensis per quaslibet 20. septimanas 5. solidos, etc. Alia ejusd. ann. Warr. rot. 7. ibid. pag. 283: Tenuit quaedam tenementa... per servicium reddendi inde per annum, eta. unum obolum, qui dicitur Warthe pro omni servicio, etc. Vide Warth et Wartepain.] WARPENI. [Vocabul. Anglic, ex Tabul. Beccensi: Warpeny, estre quitte de tallage pur warde.] Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 622 : Cum omnibus consuetudinibus, libertatibus, et quietationibus de Warpeni el nupeni, in bosco et piano, in pratis, et in pasturis, et in terris, etc. Adde torn. 2. pag. 134. 1 WARPENIG, in,Charta Willelmi Reg. Angl. apud Madox Formul. Anglic, pag. 176. 1 WARPENT. Charta Henrici I. Reg. Angl. pro Monast. S. Catharinae Rotomag. in Regesto Norman, sign. P. in Camera Comput. Paris.: Quietas, liberas et solutas.... de murdris, et de Warpent, et scutagio, et gildis, etc. 1 WARTPENY, in Charta Bertrandi Verdpn. apud Th. Blount in Nomolex. Anglic.: Retinui vero mihi et hasredibus meis Wartpeny et peterspeny de praedicta terra. WARDWITE. Vide in Wardewite. 1WAREAGIUM , perperam, ni fallor, pro Wardagium. Vide in Warda. Cbarta Johannis Regis Angl. inter Privilegia Ordin. S. Johannis Hierosol. pag. 5: Homines sui liberi sint et quieti de omnibus querelis et placitis, et de... pontagio, vinagio, et Wareagio, et de omni caretgio, etc. 1 WAREC, WARECH. Vide in Wreckum. 1 WARECTA, WAREGTATIO, etc. Vide mox in Warectum. WAREGTUM, Terra novalis, seu requieta, quia alternis annis requiescit, sic dicta, inquit Edw. Cokus, quasi vere novo victum, vel subactum: Gueret, in |Consuet. Pictav. art. 104. et Menetoviensi super Carum art. 8. aliis Gachere. Fleta lib. 2. cap. 72. 4: Ut terras sint tripertitae, tune novies 20. acras faciunt carucatam, eo quod 60. in hyeme, 60. in Quadragesima, et 60. in sestate pro Varecto debent exarari. Adde 5. Et cap. 76. 4: Nee in Warectum debent mitti fimi, quia per rebinuram fere subverterentur, et sic ante tempus seminis multutn consumerentur. [Monast. Anglic, torn. 2. pag. 253 : In Warectis, in brueriis, in boscis, in mariscis, etc. Charta apud Madox Formul. Anglic, pag. 134 : Abbas et conventus integre percipient dictos decem croppos de terra arabili et chevesces quas receperunt ad Warectum. Vide Garachium.] 1 WARECTA, Eodem signiflcatu. Charta ann. 1363. apud Kennet. Antiquit. Ambrosd. pag. 495: Dicunt quod in communi pastura, sicut in bosco et in campis ad Warectam possunt sustentari xvi. vaccae et unus taurus cum boviculis. 1 WARETUM, in Charta apud Madox Formul. Anglic, pag. 130 : Receperunt... terram Werefeldi in bono Wareto, ita reddendam in fine praedicti termini. Vide Waraschetum. [** Warettum, in Not. ann. 10. Edward. I. reg. Angl. Line. rot. 9. in Abbrev. Rotul. torn. 1. pag. 41.J * Unde Estre en Waret, dicitur ager, qui requiescit, vulgo Qui est en jachere. Lit remiss, ann. 1472. in Reg. 195. Char-

408

WAR

WAR
Vivarium cuniculorum, seu leporum, quae animalium species vulgo Feres de Warenna dicuntur, ut et perdices et phasiani inter aves, quas Francs oiseaux vocat vetus Consuetudo Normanniae cap. 10. Quidam etiam feris adjungunt capreolos. Charta Anglica ann. 13. Edw. Ill: Videtur tamen Justitiariis hie et Consilio Dom. Regis, quod capreoli sunt bestige de Warenna, et non de for est a, eo quod fug ant alias bestias de warenna. [** Canes prasdicti Willelmi non currerunt ad aliquam bestiam de Warrenna, immo ad quondam damum, qui non est bestia de Warrenna, etc. in Abbrev. Placit. pag. 214. anno 16. Edward. I. reg. Angl. Hertf. rot. 35.1 Vita S. Baboleni Abbatis : Rex ergo Clodovaeus virtute divina motus, regali more decrevit scripto atque sigillo, eandem, quam nuperrime indpiebant, Ecclesiam, cum omni Varenna, quam Matronas girat fluvius, ab ingressu fossarum praedicti castelli veteris, ab aqua in aquam irrefragabiliter ab omni inquietudine cunctorum malorum perpetuo manere liberam^fltque securam. [Garenne a toutes bestes et oyseaulx, in Litteris ann. 1324. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 380. Varenne, in Litteris ann. 1268. ex Chartul. Monast. de Escureio.] 1 GARENNIA, Eadem notione. Ctiarta E. Abbatissae Paraclyti ann. 1233. ex Chartul. Campan. fol. 393. col. 1 : Et sciendum quod idem Comes retinet in illis LX. arpenta nemoris, totam 'justiciam et Garenniam suam. LIBERA WARENNA, Potestatem signiflcat vel charta Regia, vel praescriptione obtentam yenandi cuniculos aut lepores, vel etiam aucupandi phasianos et perdices intra limites feudi sui, Cowello, Rastallo, et aliis Practicis Anglis. Watsio libera warenna, est libertas, immunitas, privilegium a Rege, Charta sua concessum, uti has et illas, aut ayium, aut ferarum species aut etiam isces in hoc vel illo dominii sui loco abeat, et solus fruatur, ita ut nulli alii licebit in illis agris, sive warenna, ilia animalia venari aut capere. [Charta Johannis Reg. Franc, ann. 1361. ex Tabul. Carnot. : Item Garena seu venatio ad quascumque feras in boscis et nemoribus prsedictis et nonnullis aliis vicinis.] Matth. Paris ann. 1232: Item delibertatibus, quas habuit tune temporis in forestis, Warennis, Comitatibus, et aliis locis, qualiter custoditas sint, vel alienates. Idem anno 1247: Licentiam venandi in libera Warenna S. Albani, etc. Et anno 1248 : Cum enim quibusdam eorum specialiter venatio judicia1,iter sub posna decem librarum denegaretur, videbatur aliis non nominatis plena debere gaudere licentia lepores venandi in Warenna memorata. Charta Edw. III. Reg. : Quod ipsi et eorum successores habeant liberam Warennam in omnibus dominicis 'terris suis, dum tamen terras illas non sint infra chacias aut Warennas nostras, ita quod nullus intret terras illas ad fugandum in eis, vel ad aliquid capiendum, quod ad Warennam pertineat, sine licentia et voluntate ipsorum, etc. Charta Edw. IV. Regis in Monastico Anglic, torn. 1. pag. 5p7 : Quod ipse et successores sui habeant liberam Warennam in omnibus dominicis terris suis de Staynfeld, etc. [Vide Garanua.] WARENNA AQUARUM, Vivarium piscium. Nam et in libera warenna, non modo ferae, sed et pisces continentur, ut ex Watsio observatum. Utriusque meminit Consuetudo Perticensis art. 39.

WAR
posterioris, Tabularium S. Bertini ann. 1186 : De interclusionibus meatuum aquarum ejusdem Ecclesias, quse vulgo Warren dicuntur, de quibus 42. snesas anguillarum annuatim persolvebant. Warennas vocem a saxon, w e r i a n , vel Germanica, wahren, custodire, defendere vulgo deducunt viri docti ; quod ferae in warennis sint defenses, id est, earum venatio caeteris interdicta, pra?terquam domino. $$ST Hinc Warenna idem quod silva defensa, in qua nempe venari, nisi domino, non licet. Charta ann. 1355. ex Chartul. 21. Corb. fol. 324: Lequel bos nous disons estre Warenne Nous disiesme estre en saisine de cachier ou faire cachier audit bos toutefoys qu'il nous plaisoit et que le dit bos n'estoit mie Garenne quant a nous. Vide Defensa 3. 1 WARENTIA, Rubia. Vide Garantia I. j WARENTIS, WARENTISARE, WARENTISATIO, WARENTUM. Vide in Warantus. 1 WARESCAPIUM. Vide Waterscapum. t WARESCHETUM, ut Waraschetum. Vide ibi. * WARESCUM, Jus, quod dominis feudalibus competebat in rebus per maris 33Stum ad littus ejectis. Charta Joan, regin. Castel. et comitis. Pontiv. ann. 1257. in Reg. 82. Chartoph. reg. ch. 303 : Damus Ferrando primogenito et hasredi nostro Noellam super Summam... etquicquid ibi habebamus.... in salinis, in sale, in Waresco, seu laganno. Vide Wreckum et Laganum. | WARETALIS, WARETARE. Vide Warectum. WARFUS, WARPHUS, Ripa, crepido li' toris, sinus aream habens contiguam navibus onerandis et exonerandis idoneam, Anglis warfe, in Charta Joannis Abbatis Monasterii S. Augustini Cantuariensis : Piscarias, vias, chimina, Warphos, vacuos fundos, etc. WARGANEUS. Vide Vargi. WARGARIA. Vide in Waga. WARGENGUS. Vide Warengangi. VWARGL WARINGI. Vide in Vargi. WARGILDA. Vide in Wera. * WARHOTIUM, Vestis species. Vide supra Wardecocium. * WARIA, Pascuum commune, ut videtur , fossis circumcinctum. Bulla Alex. III. PP. ann. 1180. inter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. col. 169 : Octavam partem magni prati, quod est in guauria, et duas partes alterius prati in eadem Waria. Vide supra Waldo, 2. et mox Waschium. T WARINGA, inter ea, quae quotidie distribuuntur Canonicis Ecclesiae Coloniensis, recensetur in Consuetud. MSS. ejusd. Eccl. : Cuilibet canonico vivo sive mortuo datur equaliter Waringa. Si quis etiam canonicus eligatur in Episcopum, vel in Priorem Coloniensem, quern oporteat vicarium habere, ipsi datur Waringa et non ejvs vicario. Quatuor principalibus vicariis datur cuilibet ipsorum dimidia Waringa. Aliis omnibus vicariis nihil datur de Waringa. Fratres S. Margaretse recipiunt de minori prssbenda scholastici War ing am et unum denarium de quolibet convivio. Ibidem : Camerarius debet annuatim xnii. convivia in majori ecclesia et de quolibet convivio desunt xilll. D. quos sttpplet camerarius de Waringa. De Waringa domini Archiepiscopi recipiunt YIII. solidos : similiter de canonicis qui in Episcopos et sacerdotes promoventur. [** An Meringa ?] WARISCAPIUM. Vide Waterscapum. * WARISGUM, ut supra Warescunf.

toph. reg. ch. 701 : Les supplians vindrent sur un piece de terre estant en Waret, afin de la cultiver. ] WARET ABIUS, Proscissioni aptus. Charta ann. 1281. apud Kennett. Antiquit. Ambrosd. pag. 297: Fieri fecit quoddam inhoc in campo Waretabili utriusque Ernicote. 1 WARECTATIO , Proscissio agri, in Charta ann. 1399. ibid. pag. 539 : Tarn post blada vincta, quam tempore Warectationis omni anno. Vide Gascha. Qua anni tempestate flat haec agrorum proscissio, docet Fleta loco mox laudando in Warectare. WARECTARE, WARETARE,'Gallis Gacherer, vel Mener a gachere. Fleta lib. 2. cap. 73. 10: Mense Apnli, tempore videlicet, quo omnia aperiuntur, Warectandi erit tempus idoneum et amxnum, cum terra fregerit post carrucam ; rebinandi vero post festum Nat. S. Joan. Bapt. cum terra pullulaverit post carrucam. Vetus Gharta apud Somnerum in Tractatu de Gavelkind pag. 17 : Item sunt 50. juga: quodlibet arabit unam dimidiam acram ad semen frumenti, et seminabit, et herciabit, et unam acram ad semen hordei, et herciabit, et unam virgatam ad avenam, et herciabit, et Warectabit dimidiam acram ad ordeum, et nihil recipient, et vocatur istud opus Gavelert. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 525 : Et Rogerius de Almereio 25. acres unoquoque anno ad seminandum in Blechesdona, et totidem ad Waretandum. Charta Guillelmi Episcopi London, in Historia Abbatiae S. Audoeni Rotomag.: Ducentas et viginti unam acras Warettatas, de quibus 51. acres et dimidia fuerunt rebinatas. [Charta ann. 1292. apud Kennett. Antiquit. Ambrosd. pag. 320 : Item uno die Warectabunt terram domini prout decet ad unum diem cum carucis suis.] 1 WARATARE, in Tabul. SS. Trinit. Cadom. fol. 48. v : Lewinus pro una virgata debet operari quaque die hebdomadas sine sabbato cum ulfo homine, et in aestate Waratant 2. acras. VWARENDARE. Vide in Warantus. WARENGANGI, WAREGTJANGI, Ad venae, in Gloss. Qui non morantur in loco, seu, qui continue hue et illuc discurrunt: ex Germanico Waren, et Gang, incessus, gressus, ut quidam volunt. Sed potius videtur a Vargis, de quibus supra egimus, vocem deductam Rotharis Rex in Edicto [** cap. 390. in Lombard, lib. 3.] tit. 15 : Omnes Warengangi, qui de exteris finibus in regni nostn finibus advenerint, seque sub scuto potestatis nostras subdiderint, legibus nostris Longobardorum vivere debeant, nisi leg em aliam a pietate nostra meruerint. [Gargang i editum apud Murator. torn. 1. part. 2. pag. 48. col. 1.] [** Waregang, Herold. tit. 111.] Capitulate Radelchisi Principis Benevent. cap. 12 : De Wareguangis, nobilibus, medtocribus et rusticis hominibus, qui usque nunc in terra vestra fugiti sunt, habeatis eos. [Waregnangi, apud laudatum Murator. torn. 2. pag. 261. col. 1.] [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 396.] 1 GARAGANGI , Pari intellectu, in Gloss, ad Constitut. utriusque Siciliae lib. 1. tit. 62. pag. 84. edit. Gabr. Sarayna": Garagangi,advenas qui de exteris finibus in regni finibus adveniunt. WARGENGUS, Eadem notione. Capitulare 3. anno 813. cap. 8 : Si quis Wargengum occiderit, solidos 600. in dominico componat. WARENNA, VARENNA, generaliter est

WAR
Charta Conani ducis Brit, ex Bibl. S. Germ. Prat. : Notum sit omnibus me dedisse Alano Rupho, meo militi, pro servitio suo in expectations sui, Wariscum. WARKOCUS, WARGORS. Vide Wardecorsum. * WARKOTIUM, Vestis species. Vide supra Wardecocium. WARNIAL. PetrusdeDusburgin Chrqnico Prussiae cap. 79: Iste dictus fuit Warnial, ab ilia panno lineo, dicto Warnial, quod institute fratribus deferendum. Monet Editor appellari Pannum Prutenorum in Ghron. Lat. sub Friderico scripto. [** Forte Wammael, quod legitur in chart, ann. 1252. apud Lappenb. Init. Hanseat. Probat. pag. 57: Centenum pannorum , qui teutonice dicitur Wammael. V. ibi notat. supra Waddemole.] 1 WARNIMENTUM, Apparatus bellicus, Ital. Guarnimenlo. Rolandini Patav. Chronic. Tarvis. apud Murator. t9m. 8. col. 286 : Hie revertitur Ansedisius Potestas Paduas in Padua, dimisso Warnimento in villa plebis. Rursum col. 843: Quibus duabus causis de facili sperat amodo suos cpnterere inimicos. Itaque mense Augusti prssdicto anno, Warnimentum paravit quammaximum, et amicos suos congregans universos, et singulos, et quoscumque movere potuit proximos et remotos. Vide Guarnimentum in Garnire. * Warnesture, pro Munitio, in Charta Joan, comit. Pontiv. vernacule reddita ann. 1184. ex Lib. albo domus publ. Abbavil. fol. 4. r: En tele maniere adechertes que par dedens chez mettes nule Warnesture porra estre faite. Ubi in authentico : Nulla poterit fieri munitio. WARNIO. Vide Waranio. 1 WARNISIO , Presidium militare , Gall. Garnison. Adrianus de Veteribusco de Reb. Leod. apud Marten, torn. 4. Ampl. Collect, col. 1280 : Combusserunt villas Brabantiss de banno de Hannunto, tenentes Warnisionem et custodiam in Montenaken. Ibidem col. 1374: Dpminus proposuit quod ponerentur homines in Warnisionibus, et quod dominus de Agimont non vellet aperire fortalitium suum, dicens quod bene custodiret. Vide Garnisio in Garnire. WARNITUS. Vide Garnitus. 1WARNOTH. Terras de Warnoth, in Monastico Anglic, torn. 2. pag. 589. dicuntur apud Anglos Praedia obnoxia praestationi quae duplicatur, quoties exacto solutipnis tempore exigitur a domino prsedii: haec maxime circa Dubrim obtinuit. [** Placit. ann. 33. Edward. I. Line. rot. 46. in Abbrev. Placit. pag. 255 : Vocatur illud servicium Warnoth, hac scilicet ratione, quod si redditus ille primo die termini non solvitur, duplex in crastinum solvetur, et si in illo crastino non solvatur, tune tercio die triplum solvetur ; et sic de die in diem augrnentabitur solucio illius redditus, quousque plene persolvatur. Et dicit quod ipse eadem feoda, etc. tenet de honore castri Dovorise, etc. Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 387.] WARPENI. Vide Wardpeni. 1 WARPHUS. Vide supra Warfus. 1 WARPIRE, Possessionem rei alicujus dimittere. Judicium ann. 863. apud Marten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 171: Easdem res cum querela Warpivit, etc. Vide Guerpire. 1 WARPISGERE , Eadem notione. Charta ann. 1067. ex Tabular. S. Victoris Massil.: Ego Pontius dono et WarVHI

WAS
pisco ad domum S. Victoria omnes cornpros quas fecit Bernardus Delphinus frater meus. 1 WARPITORIA, WARPITURIA, GTJARPITORIA, Charta qua quid Warpitur. Charta ann. 945. inter Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 90 : Facta Guarpitoria ista in mense Aprili, etc. Alia ann. 1002. ibid. col. 158: Notitia Warpitoria qualiter tenetur adscripta. Charta ann. circ. 1030. ex Tabul. S. Victoris Massil. : Pro animx suse et parentum suorum redemptione hanc cartam Warpituriam fieri jussit. Vide in Guerpire. 1 WARRANANNIO, WARRANIO. Vide Waranio. WARREN, Vivarium. Vide Warenna. WARSCOT, Praestatio pro bello, ex Ware, bellum, guerra, et Scot, praestatio, conjectum. Leges Kanuti Regis de Forestis cap. 9 : Sint liberi ab omnibus armorum oneribus, quod Warscot Angli dicunt. Vide Wardpeni. * WARTA, Gall. Wane, Praestationis species, eadem forsan quae Warda. Vide in hac voce. Charta Milon. de Marchais ann. 1210. in Reg. 66. Ghartoph. reg. ch. 122 : Garbagium nostrum et vicecomitatum nostrum et omnes eschies, sicut erant in blado et in denariis et la Warte, et annum in die Maii, etc. Vide Wort. WARTEDENIER. Vide mox Wartepain. WARTEPAIN, WARTERPAIN. Consuetudines Arkenses ann. 1231. in Tabulario S. Bertini Audomafensis: Denarios tamen de porcis, et Wartepain eis remittimus et quittamus. Charta Mathildis Comitissae Bononiae ann. 1253. ibidem : Videlicet theloneo, motonagio, corveis, denariis, quas dicuntur Wartedenier, panibus, qui dicuntur Wartepain, fresengagio, ovis, eschanchiis, et aliis universis, ad Justitiam et Comitatum pertinentibus. Ubi denarii, qui Wartedenier dicuntur, videntur iidem, qui in Chartis Anglicis appellantur Wardepeni, locis in hac voce allatis ; nam pe n y , Saxonibus est denarius. Vide in hac voce. WARTH. Charta Edwardi III. Regis in Monastico Angl. torn. 2. pag. 832: Ab omnibus secularibus servitiis, et omnimodis curtis, sectis, adventibus ad visum franci plegii, exactionibus, querelis, et demandis universis quiete possidendis, exceptis Warth et scutagio quantutn pertinet ad 5. virgatas terras, quas prasdicta Alicia dedit praedictis fratribus in eadem villa. Infra : De tribus virgatis terras, quas appellantur Libera hida, in Hereford, quietis de Worth et scutagio, et ab omni seculari servitio. [A Saxon, w a r d , custodia. Vide Warda.'] fWARTOLE. Charta ann 1028. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 396 : Qui etiam ex eadem silva singulis annis in Epiphania Domini ligna, quse vulgo dicuntur Wartole, ad caminatam abbatis deferent, vel etiam illos, quibus ipsi abbates pro misericordia concesserint. * Legendum videtur Warcole, et intelligendum de lignis, quae in fascem collecta, ad collum cum fune portantur. Vide supra Wercolenum. * WASCHIUM, WASKIUM, Gall. Waschie et Waskie, Idem videtur quod supra Waria. Charta Oudardi milit. dom. de Oesil ann. 1232. ex Tabul. abbat. Hamensis : Concessi etiam quod si fiant alicubi in villa de Douchi Wauskire, quod hospiles dictss ecclesias habeant suas aisensias in Waskies, dum velint apponere adjumentum et custus, quantum ad illos pertinet, ad faciendum les Waskies. Alia ann. 1147. in Magno Chartul. nig. Corb. fol. 219. r: Comme descors fust entre

WAS

409

nous d'une voie et d'un Waschie, que nous clampns a avoir, etc. Ibid. Waskie et Wasquie. Vide Wasshum, et in Waterscapum. * WASHATL, vox Anglica. Testam. Joan, ducis Bedford, ann. 1429. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 597. v: Item a Jehan Barton nostre maistre d'hostel un hanap d'argent, couvert et escript de Washayl. Anglis Wash, lavare, purgare sonat ; unde vas manibus lavandis aptum intelligi potest, Gall. Aiguiere. Vide Vesseil. * WASKIDM. Vide supra Waschium. 1 WASO, Cespes. Vide Wazo. * WASONNUS, Cespes, Gall. Gazon. Charta ann. 1280. ex Chartul. S. Vine. Laudun.: Item justitiandi caventes Wasonnos, et terram et petras capientes in treffundo suo. Vide Wazo. * WASPLEDRING, Vim vocis exponit Charta Phil, comit. Fland. pro libert. castel. Brug. ex Cam. Comput. Insul.: De Waspledring. Si homo ecclesias hominem liberum injecerit luto vel terras, emendabit ei sex libras. Vide Wapeldrinc. WASSHUM, Vadum, terra undis vel mari abluta, ex Anglico Wash, lavo, abluo, etc. Henricus de Knyghton ann. 1346 : Et sic transierunt per unum Wasshum maris ad longitudinem unius leucas in vigilia S. Bariholornaei, et ex altera parte Wasshii, inimici fuerant parati ad praslium, etc. Loquitur de Praelio Creciacensi, ubi Angli Somenam fluvium trajecerunt ad vadum, quod Blanchetaque vocant. SB" Neque alia notione accipienda videtur vox Waster in Charta vernacula ann. 1282. torn. 1. Chartul. S. Vandreg. pag. 995 : Avon bailie et ottroie a hommes religieux Monseignor I'Abbe et le Convent de S. Vandrille nostre Wasier que nos avon a Caudebec, si comme nostre masure se porte en lone et en le de la rue jusques d Seigne. Vide Vuasilus. 1WASSO, Cespes. Vide infra Wazo. t WASSORES, pro Vavassores, in Litteris Philippi Aug. ann. 1221. torn. 5. Ordinat. Reg. Fr. pag. 143. 1 WASTA, VASTATOR. Vide in Vastum. WASTELLUS , WASTELLUS , GASTELLUS, Panis deiicatior, vel placentae species, nostris Gasteau. Ita forte dictus a Saxonico w i t e l , tegulum, tegmen ; est enim wastellus, panis in cinere tectus, coctus. Picardi etiamnum Watel, ejusmodi panes vocant, [ut et Wastelier qui eos conficit. Statutum pro pistoribus Atrebat. ann. 1355. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. pag. 511. 13: Doivent cuire li fournier le fournee de pain et de Wastieux paisiblement. 14: Doivent li Wastelier qui font Wastiaux con dist razis, etc. Infra 115 : Wastilier.] Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 149. Habere debent Monachi singulos fiffuls de granario ad Wastellos. Ibidem : Et in eisdem festivitatibus singulos fiffuls de frumento ad Wastellos de granario. Panis de Vastello, in Fleta lib. 2. cap. 9. g 1. Vide Watellus. VASTELLUM, in Itinere Camerarii Scotici cap. 9. | 4. et alibi. GUASTELLUS. Statuta Cluniacensia : Duo Guastelli de granario et de meliori vino communis cellarii in cappa decenti coram eo afferri debet. GASTELLUS. Consuetudines Floriacensis Monasterii : Et pitanciam de optima vino acustodevini,etsero Gastellos habere debet. Alibi : Ad ccenam Gastellos etpoma habere debemus. Charta Communiae Roiensis art. 39 :Si quis Gastellos, vel fla52

410

WAT

WAT

WAU

mitis apud Doubletum pag. 724: Perviis, torn. 10. pag. 236. ubi perperam editum Wadriscapis, (sic legend um pro Wadri- una discapo, pro Wadiscapo.] 1 WADISCABUM, in Charta ann. 828. scanis) terminis, elidiatis, etc. Alia ann. 808. pro Monasterio S. Bertini apud Du- apud Meichelbec. torn. 2. Hist. Frir chesnium in Historia Guinensi, et Mal- sing. pag. 273 : Cum domo et curte, curbrancum lib. 5. de Morinis cap. 45 : Hoc tiferisque et Wadiscabis, et cum omni est mansa cum casa, castitiis, aedificiis, sedificio. pratis, pascuis, terris, perviis, et WadriWARESCHAIX. Consuetude Montensis A force prist tour et castiel, scapiis. [Occurrit praeterea apud Marten, cap. 50. 51 : Item que nul sans conge de Lor gens ni valu 1. Gastiel. ladite Seigneurie, ou de personne puistorn. 1. Ampliss. Collet, col. 127. Hinc 1 WASTINA, WASTUM. Vide in Va- emendanda Charta ann. 818. apud Mei- sante, ne fache , ne empire le Wareschaix stum. chelbec. torn. 2. Histor. Frising. pag. de laditte ville en ladite Seigneurie, sur 7. * WATELLUS, Panis delicatior , vel 208. ubi perperam divisis vocibus edi- sols 6. deniers blancs de loix, et remetre celui Wareschaix en estat deu. Item que placentae species, Gall. Gateau. Stat. tum, Waaris, capis.] depuis la my Marsjusques a MSS. eccl. Tullens. fol. 61. v : Quarta ** WATRISCAPUD, in chart. Einhard. chascunbiens seront depouillez, soit done, tenu collatio sit in ccena Domini, ..... et loco ho- abbat. apud Teulet. in Oper. Einhard. que les de renclorre et fosser son heritage contre stiarum ministrantur cibi seu Watelli, torn. 2. pag. 428. ibique not. 2. le Wareschaix sur 27. deniers blanc de quos oportebit aliquando cessare et redire 1 WADRISGAMPUM. ad hostias, ut antiquitus fiebat, quia pro- apud Marten, torn. 3. Chron. S. Bertini: loix. Ibid. cap. 54 : Item qui enclorront Anecd. col. 522 pter aviditatem edendi dictos cibos seu Super fluvium Isara terras bunaria quin- son heritage contre chemin ou Wareschaix, Watellos, jam non sufficient nongenti que cum amborum floco parniis et Wa- oil il 11 auroit bonnes, etc. WATLING-STREAT. Vide Erminstreat. aut mille. Yide Wastellus. in ForWATSPENDA. Charta 86. inter Ale1 WATERGAGIA, ut mox Watergangaz. driscampis, etc. Perperam divisim Wadris, mul. 18. et 20. Lindenbrogii, mannicas Goldasti, et apud Vadianum Locus est in Inset enys. capis.] pag. 91 : Denique hanc eamdem eccleWATERGANGJE, WATERGANGIA, AquaeWATRISCAPUM. Charta ann. ductus et fossae, per quas eliciuntur Marten, torn. 1. Ampl. Collect,711. apud siam praebenda pueri unius de claustro col. 18 : nostro, et una Watspenda, et beneficio aquae in palustribus regionibus, Flan- Cum Watriscapo, et aratoria terra, mobili unius mansus dotavi. Ubi Watspenda dris Watterganck, a Water, aqua, et cum immobili, etc. quibusdam dicitur vestiaria pensio.Mo^ (Jane, ductus, iter. Spelmannus a Saxo1 WATRISGHAFUM et WATRISGAFUM, nachis praestari solita ab Abbate. Nam nicis vocabulis, quae idem sonant, deducit. Ordinatio Marisci de Romeney fa- in Chartis ann. 709. et 710. ibidem apud Germanos wat vestem significat, et watman dicitur , qui pannos vendit. cta tempore Henrici III. Reg. Angl . apud col. 17. 1 WIDRISGAPUM. Charta ann.722. ibid, Spenda vero annonam signiflcat. Spelmannum : Non liceat alicui de cae5 WATWRF. Vide in Walaworf. tero facere dammas vel fordas, aut alia col. 24 : Hoc sunt sessi cum Widriscapis, t WAVASARIA, WAVASSORES. Vide Vaimpedimenta in aliquibus landers, Wa- casis, campis, etc. ter gangiis, fossatis, sive aquagiis commuWARESCAPIUM, WARISCAPIUM. Charta vassores. 1 WAUDA. Teloneum S. Vedasti : Conibus, in marisco prasdicto. Monasticum ann. 838. pro Sarciniensi in Leodicensi Episcopatu Abbatia, apud Miraeum in relhei de waisde 2. den. de warance 2. Anglic, torn. 2. pag. 920 : Mando vobis de Wauda5. sol. ' atque prascipio, quatenus justicietis meos Donat. Belg. lib. 2. cap. 10 : Et mansas den * Nostris Waude, Annonae seu glasti homines de Snargate, ut faciant wallas et sex vestitas ad ipsam curtem conspicientes Watergangas, et clausuras wallarum, si- vel pertinentes, cum perviis legitimis, Wa- species. Charta ann. 1266. ex Chartul. S. cut debent facere. rescapiis, pratis, pascuis, etc. Testamen- Juliani Camerac.: Quod in curtilibua non * Charta Guid. comit. Fland. ann. tum Henrici III. Ducis Brabant, ann. amasatis prasdictis, cum de blado, vicia, 1282. ex Chartul. Namurc. in Gam. Corn- 1260. apud eumdem in Diplom. Belg. : pisis, fab is, waisdia, lenticulis, ordeo, sucput. Insul. fol. 5. r : Avons otroiet a Ceeterum quidquid deliquimus in Wari- curione, Wauda seminabuntur, etc. Vide nostre chiere et amee campaigns Ysabelle scapiis, wastinis, sive pascuis communi- supra Waida in Guaisdium. * Waudree nostri appellarunt, scopas comtesse de Namur cent bonniers di no- bus terras, etc. Alia apud ^gidium Austre muer , gisans encostre nostre vile rese-vallis Monachum in Alexandro seu linteum, quo f urn us abstergitur. d'Ardenborgh, avoec un Waterganc ki Episc. Leod. cap. 26 : Dotavi earn de 4. Lit. remiss, ann. 1390. in Reg. 140. parmi va, k'on claime Waterganc seigneur mansis.... etde cursu aquas Mosse aprima Chartoph. reg. ch. 147: Laquelle Jehanne Jehan. parts superioris insulse.... usque ad ulti- respondi que le Waudree moquoit le four1 WATERGAVEL, Praestatio pro jure mam partem inferioris, quae est contra con, et que s'elle estoit ribaude, aussi estoit piscandi exsoluta ; a Water, aqua, flu- Plumborum montem, et de Wariscapio laditte Benoite. Nunc dicimus eodem vius, et Gavel, tributum. Charta ann. 15. utriusque ripee. [Chr. Corn. Zantfliet apud sensu, La pelle se moque du fourgon. Vide Henrici III. Reg. Angl. apud Th. Blount Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 183 : Cotgr. Diction, in hac voce. * WAULA.a Gallico Gaule, alias Waule, in Nomolex. : Sciatis nos dedisse.... Hu- Sed et Warescapia et pascua communia, berto de Burgo Comiti Kantias et Mar g arise vel loca publica sibi usurpabant. Werix- Virga. Comput. ann. 1370. ex Tabul. S. uxori sues redditum xxxii. sol. et iv. den. has ou aisemens, Weriscaps et aisemens, Petri Insul. : Item pro harcellis et Wauquern homines eorum'dem Huberti et Mar- in Charta vernacula ann. 1332. apud lis, xij. sol. Fland. Alius ann. 1362. ibid.: garix de manerio suo de Elmour nobis Louvrex in Collect. Edictorum, et Statu- Item pro iiije. de Waules, pro cento iij. reddere solebant singulis annis per ma- torum tractus Leod. pag. 481. unde pa- gros. valent xij. gross. Lit. remiss, ann. num. balivi nostri de Menstreworth, no- tet yoce Warescapium interdum-signi- 1423. in Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 411: mine Watergavel. ficari loca publica quae incolarum usi- Icellui Jehan et sa mere sont alez par plu* WATERINGHE, Eodem intellectu ut bus permittuntur, idem proinde esse seurs et diverses foiz es bois, et en iceulx Watergangee , iisdem Flandris. Charta quod Aisantia, et Aisamentum alibi ap- ,ont fait pluseurs bates de Waulle. Hinc ann. 1331. ex Chartul. 2. Fland. in ead. pellant.] diminut. Waulette, Virgula, in aliis | WARICAPIUM. Cum omni jure, Wari- ann. 1451. ex Reg. 184. ch. 154 : LaLit. Cam. ch. 584 : Ceaux de la ville de Gand et leur adherdans ..... disoient quechil de capio, telonio, etc. in Charta ann. 997. quelle femme s'aproucha pres, et frapa Leet-polre et de Haut-polre, nului exce- apud Knippenberg. Hist. Eccl. Geldriae le suppliant par le visaige d'une Waulette, etc. pte, doivent payer et contribuer avecques cap. 58. eaux tous cous, tous fres et tous despens WAULASSUS. Vetus Inquisitio apud WADISCAPUM. Formulae vett. Pithoei que il feroient a les Watering ties et dika- cap. 57 : Super ipso magno posita seu et Will. Dugdalum in Antiquitat. WarwiWadiscapo, et inter terra et prato et silva censis Provinciae pag. 665 : Et quotiesges de leur Leet-polre. WATERSCAPUM, WARISGAPIUM, WA- bunnaria tanta, et mancipia tanta his cunque dominus ad venandum venerit, DRISGAPIUM, WADISCAPDM, Aquagium, nominibus il. et il. boves duas, vacca una illi custumarii solebant fugare Waulasaquaeductus , ex Saxonico waeter- cum vitulo, inter porcos et verveces capita sum, et stabulum in fugatione ferarum schap, compositum ex waeter, aqua, tanta, et scapio deintus casa valentes soli- bestiarum secundum quantitatem tenures dos tantos. Vetus Charta apud Baldri- suae, ut illi, qui tenuerunt integram viret schap, ductus. WATEBSCAPUS. Vetus Charta Germa- cum lib. 1. Chron. Gamer, cap. 52 : Ter- gatam terras per 2. dies, et sic de aliis. nica ann. 793. apud Henschenium ad ras cultas et incultas, pervia, Wadisca- Infra : Et solebant amerciari similiter, si Vitam S. Ludgeri Episc. Mimigard. : pia, prata, pascua, etc. Alia apud Dou- non venerint ad Waulassum, quoties doCum Waterscapis , perviis, communiis, bletum pag. 730 : Aquis, aquarumve de- minus ad venandum venerit. [AngliS pascuis, etc. Occurrit praeterea apud Mi- cursibus, Wadiscapis, exitibus, et regres- Wawl est felinum clamorem edere, sibus, etc. [Corrigenda itaque Charta Gall. Miauler. Porro eo loci agi videtur rseum in Donat. Belgic. cap. 61. WADBISGAPUM. Charta Nevelongi Co- Henrici V. Regis Angl. apud Rymer. de incondito clamore quern ad fugandas tones, vel hujusmodi, quae villas noceant, fecerit, Major potest prohibere, ne amplius fiant. Ugutio : Placenta, Gall. Gastel. Le Roman de Gaydon MS. : Ainsi li fend con feist un Gastel. Philippus Mouskes in Hist. Francor. MS :

WAY

WAY

WEA

414

feras inter venandum ex servitio edere Et pag. 103 : Una cum mineriis, Weyvis, 1. cap. 27. 12.13. Adde Rastallum verbo tenebantur vassalli.] [** Forte Voluta- tolloniis, et stallagiis, etc. Waiwe. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Jus autem weyvii dicitur dominus feudi German, pag. 738.] brum, ab Angl. to wallow, Volutare, Sax. w e a l wian.] habere, cui pecora vaga inventa in suo * Hinc Wauve femme nuncupatur, Me1 WAW, Mensurae species. Vide Waga. feodo, et a nullo reclamata aut asserta re trix , quo sensu Femme abandonnee competunt, in Fleta lib. 1. cap. 47. 1. dicimus, in Charta ann. 1355. torn. 2. T WAWATUS. Vide in Wayf. t WAXSCOT, in Leg. Can. Eccl. cap. Quod interdum a Regibus concessum Hist. Leod. pag. 423 : Item que Wauves ,12. Spelmanno est Tributum quod in ec- Monasteriis legimus, ut apud Ingulfum femmes soyent miesespour honnesteteit en clesiis pendebatur ad subministratio- pag. 875 : Cum omni illo, quod appellatur ung certain lieu, ou en plusieurs ad ce nem cerae et luminarium :,ex Wiaaj,cera, socha, saca, tol, et them, infanthef, Weif, convenables, si que plus ne voisent parmi la cite. Vide supra Vaivus. et Scot, synabolum. Idem quod Cera- et stray, etc. Wayvium autem inter regia ponitur a WAYIA, Genus ponderis apud Anglos, gium. Vide in hac voee. WAYA. Monasticum Angl. torn. 3. pag. Bromptono lib. 2. cap. 24.11. Dicitur quibus 12. Wayiss charrum conficiunt : 50 : Nee non et sedem molendini cum per- vero esse catallum personale et mobile, et 2. Wayiae lanae faciunt unum saccum tinentiis super Wayam in dominio meo felonia seu furto subductum, et a sub- lanae. Vide Fletam lib. 2. cap. 12. 2. de Wynfretone cum moltura ville. Adde ducente metu captionis derelictum, cu- [Vide Saccus 2.J jus dominus non apparet; quapropter, 1 WAYNSCOTS, Tabulae abiegnae quinag. 51. [Way Anglis viam sonat.l 1WAYDIA, Glastum, Angl. Woad, Pi- si quid tale inveniatur, Regi acquiritur, bus parietes vestiuntur, Germ. Wandcardis Waide. Pedagium Peronnae in aut domino feudi, nisi proprietarius a schotten, a Teuton. Wand, paries, et Chartul. 21. Corb. fol. 336 : Waide wara- fure per actionem, quam Seciam vocant, Schotten, munire, vestire. Comput. ann. nee doit. n. den. Litterae fEdwardi III. rem furatam repetat, eamque suam esse 1425. apud Kenett. Antiquit. Ambrosd. ann. 1327. apud Rymer. torn. 4. pag. 327: probet. Ita Willelm. Stanfordius lib. 3. pag. 575 : Et in yi. estregbords, videlicet Gravem querelam dilecti mercatoris nostri Placitorum Coronae cap. 25. Cowellus Wayhscots, emptis apud Steresbrugge n. Willielmi de Rydale, de qua dam Waydia lib. 2.1nstit. tit. 1.1 44. et Rastallus. Pla- sol. in. den. dicti Willielmi capta et detenta apud Am- cita coram Johanne de Berewel, et so* WAYNUM, Annonae seu hordei spebianum. Vide Wesdia. ciis suis Justit. Itiner. apud Salop, in cies, nostris Wain. Stat. MSS. eccl. TulWAYERIA, WAERIA. Fleta lib. 4. cap. Octab. S. Michael. 20. Edw. 1. rot. 29 : lens. fol. 56. r:Qui quidem (grenetarius) 1. 20:Fit etiam disseisina de... bercaria, Ricardus filius Alani Comes Arundel, prsestat juramentum distribuendi grana vaccaria, Wayeria, augmentatione curtis, summonitus fuit ad respondendum Dom. ssqualiter de puro et mixto frumento , etc.. Waeria, lib. 4. cap. 20. | 6. Regi de placito Quo warento clamat ha- Wayno et siligine, hordeo et avena pura * Vide supra Vaieria. bere placita coronas, et habere Wayf in et mixta. Charta ann. 1246. in Chartul. WAYF, WEIF, WEYVIUM, Res dereli- manerio suo de Upton, et Comes dicit, Arremar. ch. 271 : Duo sextaria bladi, cta, et qua? a nemine repetitur, ut sua. quod ipse clamat habere infangete vef et quorum medietas esse debet ordei, et alia Bromptonus lib. 1. cap. 10. 110 : Dicun- Wayf, et eadem placita et libertates ha- medietas de Wain. Vide supra Martur res in nullius bonis esse, quae. habitae buerunt ipse et omnes anlecessores sui, et ceschia. sunt pro derelicto: ...item de his, qv.se. pro eisdem usi sunt, a tempore, quo non extat 1 WAYVIUM, WAYWARE. Vide Wayf. Wayvio habentur, sicut de averiis, ubi memoria, etc... Et Hugo de Louther, qui WAZO, Cespes, nostris Gazon ; Wason. non apparet dominus. Lib. 3. tract. 2. sequitur pro D. Rege, dicit, quod Wayf in Consuetud. Hannoniensi cap. 69. et cap. 11. | 5. et in Fleta lib. 1. cap. 27. quoddam grossum de corona, ita coro- in Consuetud. Castell. Insulensis art. est 13. deflnitur Wayvium, quod nullus ad- nas D. Regis annexum, quod nullus eo 45. Veteres Chartae apud Ughellum torn. vocat. Vetus Gonsuetudo Norman, cap. gaudere possit, nisi habeat inde speciale 3. pag. 49. 61. 415 : Legitimam facio vesti19 : Chases Gaives sont, qui ne sont appro- warant um a Domino Rege, vel antecesso- turam per cultellum, festucam nodatam, priees a nul usage de home, et qui sont ribus suis concessum. wantonem, et Wazonem terras, seu ramum trouvees, que nul ne reclame siennes. WAYVIARE, Relinquere, pro derelicto arboris me ea inde foris expuli, et verpivi, Adde Novam, art. 604. Editio Latina : habere : Abandonner. Guesver I'heritage, et absesitum fed. Alia vide in v. lnvesti~ Waiva, sunt res, vel alia, quas nullius in Consuetud. Aurelian. artic. 121. 132. tura. Jo. Molin. pag. 57 : proprietati attributa sine possessionis re- Bractonus lib. 2. cap. 7. | 4 : Feoffatus Qu'ont etnporU de ce mondain Wuason clamatione sunt inventa. Occurrit haec bene poterit Wayviare fepdum suum, cum David, Sanson, Perseus, Hercules, etc. . vox in eadem Consuetud. art. 194. 597. hoc sit ad commodum sui feoffatoris, et ad et seq. Res vayvse, in Oharta Ludovici proprium incommodum suum. Wayvare ^ WASO, WASSO, Eadem notione. Regis Franc, et Navarrae anno 1315. pro feodum, apud eumdem lib. 2. cap. 35. Charta inter Probat. torn. 3. Gall. Christ, 'Normannis, res derelictae. [Chases Gay- 112. Wayvare, infra eod. et in Fleta novae edit. col. 330 : Prasfatam decimam ves, utredditur in eadem Charta verna- lib. 3. cap. 10. | 3. cap. 12. 12. Idem vendidit et per ramum et Wasonem werBracula torn. 1. Ordinat. Reg. Fr. pag. 591. ctonus lib. 3. tract. 2. cap. 11. 2. ait, pivit. Adde Acta SS. Bened. saec. 5. pag. Charta ann. 1123. apud Kennett. Anti- foeminam utlagari non posse, quia non est 769. Charta ann. 1107. apud Gal met. inquit. Ambrosden. pag. 186 : Recognitum sub Lege, i. inlaughe Anglice, scilicet in ter Probat. torn. 1. Hist. Lothar. col. est a Militibus et liberis hominibus... quod franco plegio, sive decenna, sicut mascu- 524 : Insuper per cultellum , festucam ad nos spectat le Gwayf. Ibidem ad ann. lus 12. annorum et ulterius ; Wayviari ta- nodatam, wantonem et Wassonem terras, 1372: Die xix. Martii seisitse fuerunt ibidem men posse, et pro derelicta haberi, cum at que ramum arboris, jam dictss ecclesias tamquam Weyfin manum Prioris.] Gay- per felonia aliqua fugam fecerit, sive ce- legitimam facio concessionem et investituwon in legibus Maris Oleronensib. art. perit. In eo autem differt Utlagatio a ram. On doit lui livrer terre et Wasson, 34. dicuntur ; Weife, apud Britton. Weywio, quod si viri seu masculi Utla- in Statutis Lossens. part. 3. ejusd. Hist, pag. 72. Wefve, praeterea in Consuetud. gati capiantur, vel se reddiderint,eorum pag. 14. Clorre de Wasons le peciel, in Hannoniensi cap. 77. pro viduitas oc- vita et mors sit in manu Regis, femina Charta ann. 1340. ex Chartul. 23. Corb. autem pro derelicta habeatur. [Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, currit. 1 WAVIABE , Eodem intellectu , in torn. 1. col. 1063. voce Waso.] WAIVIUM, prpprie, est pecus vagans, quod nullus petit, sequitur, vel advocat, Charta ann. 1509. apud Rymer. torn. 13. 1 WEADINC. Vide infra Wehadinc. pag. t WEALH. Vide in Sixhindi. ut est in Fleta lib. 1. cap. 43. | 2. Will.243 : Utlagata, Waviata, etc. Catalla WEALREAF, Mortui tumulati exspoThorn. : Animalia, quse dicuntur Weif, Waviata et straiata, in alia ibid. pag. etc. Leges Baronum Scoticorum cap. 48. 788. Hinc emendanda Charta ann. 1526. liatio. Leges Ethelredi Regis apud Ve 14: Est autem et alia escheta de animali apud eumdem torn. 14. pag. 165 : Nee netyngum editae cap. 21 : Wealreaf, i. invento Wayff, in territorio alicujus do- non catalla utlagatarum et Wawatarum mortuum referre, est opus inthingi, si mini. Ubi Skenseus vertit, errans pecus. et catalla qualiter cumque confiscata. Leg. quis hoc negare velit, facial cum 48. thaynis plane nobilibus. Vox composita ex Erraticum habere, quod vulgo dicitur We- Wayvatarum. WEYVIABI, etiam dicitur femina, quae Saxon, wael, i. strages, et reaf, spoliaredif, (ubi legendum Weif) in Concilio tio, exspoliatiq, quasi dicatur, strati et Illebon. apud Ordericum Vitalem lib. 5. si in judicium appellatur, non compaErroneum et errans animal, in Lege Wi- ret; turn quippe pro derelicta habetur. extincti spoliatio, exspoliatio. Vide Walasigoth. lib. 8. tit. 5. | 6. 7. 8. Animal va-femina proprie utlagari nonpotest, raupa. Nam * WEARWITE, Praestationis seu mulcgans, in Lege Burgund. tit. 49. 3. Ani- quia in nullius Decenna debet contineri, mal aberrans, in Legibus forestarum quo casu Weyvium utlagario equipollet t33 species. Charta Eduardi reg. Angl. Scoticar. cap. 19. | 1. Ita asinus errans,quoad poenam. Utlagatus et Weyviala, ann. 1044. in Suppl. ad Miraeum pag. 13. Exodi cap. 23. 4. Hinc emendandum capita gerunt lupina, o;uae ab omnibus col. 2 : Concedo eis etiam in omnibus terMonasticum Anglic, torn. 2. pag. l8T:Et impune poteruntamputari;merito enim ris suis prasnominatis, consuetudines hie omnia animalia advenientia fugitiva , sine Lege perire debent, qui secundum Anglice script as, scilicet... Wearwite, etc. Gallice Withe, etc. Legendum enim Weif. Legem vivere recusant. Haec Fleta lib. Vide Wita.

412

WEH

WEN
5 : Et si alia probatio nusquam inyenin dignoscitur, nee utriusque invasionem compensare voluerint, tune spondeant invicem Wehadinc, quod dicimus, et in campiones non sortiantur; sed cui Deus dederit fortiam et victoriam, ad ipsius partem designata pars, ut quseritur, pertinent. Ubi Herold. Weladinc. Decretum Tassilonis de Legibus popularib. cap. 5 : De pugna duorum, quod Weadinc vocatur, etc. Loccenius lib. 2. Antiq. Suecicar. cap. 8. vocem hanc deducit a Wehen, Weihen, sacrare, vel consecrare, quod ejusmodi sponsio quasi sacra haberetur. Spelmannus vero Wehadinc, ait esse Saxonibus, pignoris depqsitionem vel praestationem, ex we a d, pignus; ita ut fuerit quod nostri appellant gagium duelli, seu sponsio ineundi duelli, le gage de bataille. Vossius denique scribit, Wehahinc esse sacram sponsionem singularem cum aliquo certamine; ex Weha, vel Weihe, Belgis Wie, sacer, et Ding, sponsio, contractus. [Vide Schilteri Gloss. Teuton, pag. 224. ][** Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 183.] SWEHRGELD, Idem quod Weregeldum. Charta Cunradi archiep. Magdeburg, ann. 1226. apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 321 : Pro pcena majori, quae Wehrgeldt appellatur, qui earn incident, sex talenta judici exhibebit. T WEIDTALA, Vastatio, invasio, ac praesertim ea quae in agris fit; Wieden Belgis est evellere. Vide Tala 1. et Talare. Consuetud. Furnenses ex Tabul. Audomar.: Quicumque fur cum pronuntia captus fuerit debet in vierscara adduci, et ibi debet audire allegationes, id est tala et Weidtala per manum ipsius qui eum cepit et quatuor bonorum virorum. r* Vide Tala 1.] 1 WEIF, WEIFE. Vide in Wayf. WEILREF. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 83 : Qui rectum offerentem occiderit, vel aflixerit in aliquo, emendet wytam, vel vulnus, vel denique sicul egerit, et quicquid adversus eum habeat, forisfaciat; et qui ad aliquem quoquo modo perimit, videat ne Weilref dominis (deest forte depereat); si quis mortuum refabit armis aut vestibus, etc. [** Yide Wealreaf.l 1 WEKKUM. Charta Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1283. apud Rymer. torn. 2. pag. 238 : Concessimus Johanni de Britannia libertatem honoris Richemondise cum omnibus ad'libertatem illam pertinentibus, ut in visu franciplegii, wayviis, Wekkis, et omnibus aliis libertatibus consimilibus. Legendum videtur Wrekkis. Vide Wrekum. 1 WELADINC. Vide in Wehadinc. T WELRWST. Vide in Walaworf. WEMMINGE. Leges Henrici I. Regis Angliae cap. 33 : Injusto quoque judicio contradici poterit Wemminge majori et sapientiori, praesertim si in redditione fuerit advocatum. Adde cap. 64. 67. Somnerus in Glossario Anglo-Saxonico; wem, v e m m e , labes, macula, menda, vitium. Hinc autem Wemminga, alias Wenunga in Legibus Henrici I. id est causse, vel sententiae frustratio appellationis remedio; vel, si placet, vitii, erroris, falsitatis, et injustitiae decreti, vel sententiae per inferiorem judicem in prima, ut vocant, instantia latae, coram judice superiori ostensio, etjudicii abrogatio. Vide Falsarejudicium. WENDUS, Procinctus terrae amplior, plura juga in se cqntinens, perambulatio, circuitus, a prisco Anglico towend, i. meare, atque hoc a Saxonicoo wendan, quod est vertere et convertere.

WER
Rentale Regalis manerii de Wy pag. 31 : Tres sunt Wendi, videlicet Downewend, Chiloniswend, et Bronsforwend, et in quolibet Wendo sunt 10. juga; et sic in tribus Wendis sunt 30. juga, quorum 26. juga et dimidium sunt in Wy, etc. Infra : Quilibet Wendus faciet 10. averagia semper de tribus septimanis in tres, etc. * WENELACIA, An idem quod supra Wenela, semita, via strictior? Charta Willel. reg. Scot, in Chartul. eccl. Glasg. ex Cod. reg. 5540. fol. 76. r : De sic susum usque ad Wenelaciam Ricardi Cumin, et sic deinde susum, etc. Nisi idem sit quod Venna 1. Vide in hac voce. | WENERDON. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 70 : Dedit istam terram sicut de transmare super scapulas suas in sacco suo detulisset, sine censu et sine tributo, prseter censum Regis et Wenerdon. Leg. fortassis Werrerdon, pro Guerrerdon, merces, munus. ^ WEN-MENED, Aremorica vox quae montem album sonat, ex Charta ann. 1137. in Tabul. Eccl. Nannet. 1 WENUNGA. Vide Wemminge. WEPONA, Anglis Weapon, idem quod telum apud Latinos, sonat. Vide Cowell. lib. 4. Institut. tit. 18. 47. 11. WERA, Specula, ut videtur, Guerite. Litterae Henrici VII. Reg. Angl. ann. 1509. apud Rymer. torn. 13. pag. 243 : Pardonavimus nobis forisfacta.... contra formam seu effectum statutorum, actuum sive ordinationum, pro ripariis,.... Weris aut mothis factis, sedificatis, etc. 2. WERA, vox Saxonica, were, homo, praeterea hominis, seu capitis aestimatio, voce Gelt, subintellecta, quae pretium sonat. Pretium nativitatis, seu Wera, in Legibus Inae Regis cap. 17. Canuti Reis, et Henrici I. Regum Angl. ut supra ocuimus in voce Pretium. Pretium redemptionis, in Legibus Edw. Confessor. cap. 12. Forisfactura cap. 36. Quippe apud Saxones, et Anglos, quomodo etiam apud. alias nationes Septentrionales, ut ex Legibus antiquis colligitur, forisfacta irrogata alicui puniebantur mulcta, pro hominis, cui facta fuerat, aestimatione, cum pro dignitate etnativitate cuj usque varia esset aestimatio ; nobilis enim, seu Thaini, aestimatio fuit 20. libr. villani centum solidorum, ut est in Legibus vernaculis Will. Nothi cap. 8. Ejusmodi hominum aestimationis mentio est apud Egbertum in Dialogo de Ecclesiastica Instit. pag. 103. in Legibus Inae Regis cap. 73. edit. Lat. 69. edit. Saxon, et Henrici I. cap. 8.11.76. etc. de qua etiam egimus in voce Hindenus. Lege Henrici I. cap. 12 : Ex Us placitis quaedam emendantur centum solidis, quaedam Wera, quaedam Wita. quaedam non possunt emendari, etc. Sed Weras adeo crebra est mentio in Legibus antiquis Anglorum, ut supervacaneum sit locos adducere. PLENA. WERA, Solida. Leges Henrici I. cap. 70: Si praegnans occidatur, etpuer in ea vivat, uterque plena Wera reddatur. Infra : Si infans occidat vel occidatur, sive nomen habeat, sive non habeat, plena Wera conjectetur. DIMIDIA WERA, in Legibus ejusdem Henrici I. cap. 51. 70. 75. in Legibus Vernaculis Will. Nothi cap. 13. demiwere. Wera duplex, in Legibus Edw. Confess, cap. 35. Dimidium Weregeldum, in Speculo Saxonico lib. 3. art. 48. 11.

T WEDBREDRIPA, Pactum seu conventio dominum inter et tenentem de falcandis pratis, metendis messibus, etc. Vide in Bederipes. 1 WEDDE, Mulcta judicialis. Charta Wilbrandi Archiep. Magdeburg, ann. 1247. apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 45 : Quod dapifer duas partes satisfactionis judicio debite, quod vulgariter Wedde dicitur, et in sententiam sanguinis Wergelt auferret eidem, etc. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Wette, col. 2089. Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 657.] * WEDDINGUM, Placiti seu assisiae genus. Charta Phil, comit. Fland. pro libert. castel. Brug. ex Gam. Comput. Insul.: In anno erit semel unum gouding. In anno erunt duo Weddinga. Belgis Wedding, sponsionem, pignus sonat. Vide Wehadinc. [** Forte a voce praecedente Welde, mulcta, Consessus ad mulctas irrogandas. Vide Grimm. Antiq. Jur. German, pag. 832.] 1 WEDE, pro Waisda, Glastum. Summarius de Wede i. ob. in Teloneo S. Bertini. Vide Guaisdium. * Unde Wedelle, pro Glasti semen. Lit. remiss, ann. 1386. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 112 : Icellui Jehan dint audit Huart gu'il alast livrer Wedelle, ditte semence de Wede, qu'il avoit vendu. * WEDIA, a Belgico Wed, Aquarium, Gall. Abbreuvoir. Gomput. ann. 1475. ex Tabul. S. Petri Insul. : Item Gerardo Duquesne pro una via supra Wediam, vj. solidos Johanni des Fontaines pro una via supra Wediam, iv. sol. Woue, eadem acceptione, in Lit. remiss, ann. 1405. ex Eeg. 160. Chartoph. reg. >ch. 205: Comme une chambriere, appellee Jehannette, feust venue abuvrer un cheval au Woue ou gue, qui estoit devant I'ostel, etc. A Lat. Wadum dictum videtur. WEDREOO. Pactus Legis Salicse tit. 76. 1 : Et qui admallatur, si eo venerit, tune qui eum admallavit, si causa minor fuerit, aut minus, quam 35. solid, componatur, debet ibi sextus Wedredo jurare, etc. Ubi Wendelinus : Compositum est a Weder, quod sonat, vicissim, contra, juxta, et Ede, quod est jusjurandum, ut sit reciprocum juramentum, etc. [oo vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, pag. 906.] *WEEDT, ut supra Wede. Charta ann. 1316. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 82. r>: Exceptis quatuor mensuris, videlicet mellis, salts et herbarum tinctoriarum, quse Weedt et jmede vocantur. Wuoed editum apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1422. WEGALAUGEN. Capitula ad Legem Alamannor. edita a Baluzio cap. 27 : Si ancilla fuerit, 12. sol. componat, aut cum 12. medios electos juret, de Wegalaugen sex solidos solvat. Si litus fuerit, solvat solidos 4. 1 WEGLOSE. Charta Hermann! Herbiol. Episc. ann. 1334. ex Schedis Maill. : Mansum autem ipsum abbas vel procurator ecclesiss instituendi vel destituendi liberam habeat potestatem, cum eo jure quod Weglose vocatur. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Weglos, col. 2047.] WEGORF, WEGORANIT. Vide Oberos. 1 WEGSTURA, Tributum ab itinerantibus ad reparandas vias exsolutum, apud Germanos, ex Weg, via, et Stura, idem forte quod Storium, copia. Ita B. Rhenanus, lib. 2. Rer. Germ. pag. 171. Vide Transitus. WEHADING. Lex Bajwar. tit. 11. cap.

WER

WER

WER

413

Media recompense, in Wichbild Magde- ut mos est, suum Wergelt. Vide supra Wede.] burg, art. 17.16. j WIREGILDUM, in Charta Henrici HI. WER^E FRACTIO. Leges Inae Regis cap. 51 : Omni homini liceat firmationem et Imper. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. Werss fractionem negare, si possit et velit. 434 : Si ecclesias homo interfectus fuerit, Ubi Somnerus emendat weras factionem et abbas aut villicus ejus ab homicida Wiaffirmare ex Saxonica edit. On sac on, regildum exigere poterit, totum sui juris affirmare. Praeterea factionem, pro frac- erit. tionem reponit, ut Weras factio, sit faidas, WIRGILDUM. Vetus Charta apud Cainimicitiarum scilicet propinqui mei tellum in Comitib. Tolosanis pag. 152 : susceptio pro ratione capitis aestimatio- Et si quis hanc chartam donationis homo nis, nempe ut eatenus pro eo respon- utriusque sexus voluerit infringere, comdeam, et causam ejus praestem. Leges ponat tibi ipsi, qui hoc facere voluerit Inae Regis apud Spelmannum : Qui We- Virgildum, libras mille auri in perperefaccionis, id est, homicidii fuerit accu- tuum. Codex MS. quern vidi, praefert in satus, etc. vinculum. 1 WERDER, Silva caedua, Germanis. ^WUIEGILDUM. Cone. Berghamst. ann. Litterae Hermanni Episc. Monaster. 697. can. 9. apud Gpdefridum Hermant apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. Clavis ecclesiast. discipl. pag. 448: Si 385 : Forestum, quod, vulgo Werder dici- quis servum suum ad altare manumiserit, tur, praefato molendino contiguum. Vide liber esto et habilis sit ad gaudendum Jisein Viride 1. reditate et Wuiegildo. I WEREDIF, pro Weif. Vide Wayf. WIDRIGILD. Papias : Vidrigilth, i. se1 WEREFACCIO. Vide in Wera 2. cundum quod appretiatus fuerit. Decretip W E R E G E L D U M , vel WEREGILDUM, Childefoerti Regis cap. 10 : Suum WidriIdem quod Wera, verae, seu pretii homi- gildum omnino componat. Decretum Lunis solutio, id enim geld son'at; proinde dovici II. Imp. quod exstat in Histor. idem quod Wera. Capitulare 3. ann. 813. Lqngob. Ignoti Casinensis, edita a Cacap. 6 : Si guts Comes in suo Comitatu millo Peregrine, et apud Baluzium in occisus fuerit, in tres Werigildos, sicut Capitularib. Regum Francor. torn. 2. col. sua nativitas est, componere faciat. Adde 357 : Quicumque de mobilibus Widrigild cap. 7. Eginhardus Epist. 18 : Duo servi suum habere potest, pergat in hoste. Qui de villa Hedabatho.... fugerunt ad limina vero medium Widrigild habet, duo juncti BB. Christi Martyrum Marcellini et Petri, in unum qualitatem'instruant, ut bene ire pro eo, quod frater eorum quondam so- possint. cium suum occidisset; rogantes, ut eis liGUIDRIGILD, Eadem notione. Capituceat solvers ilium Weregeldum pro fratre lare Arechisi Princ. Beneventani cap. 13. suo, etutei membra perdonentur. Charta de viduis, quae sub Monasticae vitae praeHenrici Olaudi Imp. apud Browerum textu ad lasciviam prolabuntur : Si stulib. 3. Antiq. Fuldens. cap. 15 : Si autem pri crimine detectas fuerint, componat aliquis occiditur, vel vulneratur, auctor Guidrigild suum in Palatium, Princeps homicidii, yulneris, obtruncationis, Were- videlicet ejusdem temporis cum ipso Guigeldum illi Ecclesix, cujus homo est occi- drigild, rebusque propriis retrudat eas in sus vel truncatus, restituet. Alia Henrici monasterium. Postremis his vocibus II. Imp. ann. 1023. in Chronico Lauris- aliunde etymon accersit Wendelinus : hamensi : Si autem ibi occiditur, omnes, Wedrigildum enim dictum putat a Teugui hujus homicidii vel invdsionis partici- tonico Weder, \. contra, vicissim, juxta, pes sunt, cute et capillis perditis supra- et Gelt, i. aestimatio, pecunia; ita ut dicta combustione sequentur; ac Werigel- Wedregeldum sit aestimatio, qua caput dum occisi domino suo autor homicidii alicujus, vel res quaspiam taxetur. Sed persolvat, et cum proximis ejusdem inter- videtur potius a Weregildum detortas fecti reconciliationem faciat. Alia Henrici arbitrari. III. ann. 1056. apud Nicol. Zyllesium in 1 QUIDRIGILD, semel et iterum in S. Maximino: Si aliquis ex familia inter- Legibus Ludovici Augusti apud Mufectus fuerit, pretium illius, id est, Were- rator. torn. 1. part. 2. pag. 129. col. 1. gelt, si sine advocato acquiri poterit, to- et 2. SS3?" Weregeldum et Widrigildum ditum Abbatis erit. Donationes factae Eccl. Salisb. cap. 13 : Saxo quidam debuit stinguit Eccardus in Notis ad Leg. Saunum Weregildum solvere ad Salzburg. licam pag. 97. illud hominis pretium siIta usurpant Concilium Triburiense gniflcat, hoc quamlibet compositionem ann. 895. cap. 3. 4. Leges Inse cap. 13. seu quodcumque, quo alia res compen17. (ubi Weregildum dicitur natalis pre- satur. Recte quidem, si vocum originatium) 35. 36. 60. Henrici I. Regis Angl. tiones consulas : at in usu promiscue cap. 70. 75. 76. 88. Speculum Saxonicum utramque vocem usurpatam fuisse dolib. 1. art. 8. 4. art. 42. 3. art. 65. 4. cent superius allata. WEREGELTEF, seu WEREGELT-THEF, lib. 2. art. 10. 3 2. art. 16. 6. lib. 3. art. Fletae lib. 1. cap. 47. 13. est latro, qui 45. | 3. 7. 8. 9. 16. art. 48. 11. Wichbild. Magdeb. art. 17. | 8. Burchardus redimi potest; wera enim (inquit) idem Wormaciensis in Lege familiae, etc. est in Saxonis lingua, vel pretium vitas [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. hominis appretiatum. Quae quidem ita interpretatur Somnerus, ut latro, qui re650.] WARGILDA, in Gapitulis Caroli M. pro dimi potest, sit is, cujus vita, pretio, pro partibus Saxoniae ann. 797. editis ab capitis sui aestimati ratione, persolutq Holstenio cap. 4. redimatur, siquidem occulti latrocinii 1 WERGELDUM. Charta ann. 1095. apud reus sit, secus autem si manifest!. At Calmet. torn. 1. Hist. Lothar. inter Pro- Bromptonus Weregelthef ait esse, solubat, col. 501 : Item approbaverunt, ut si tionem latronis evasi, id est, (Gallice) quis de familia ecclesise occisus fuerit, si soute de larron eschappe. Quam quidem pretium ejus, quod Wergeldum vulgari interpretationem non video cur improlocutione vacant, etc. bet idem Somnerus, cum definition! ex WERGELT, in Regiam Majestat. lib. Fleta non repugnet. Latronis enim, qui 3. cap. 19. [Acta Josephi III. Episc. evaserat e carcere, pretium reddere Frising. apud Meichelbec. torn. 1. Hist, tenebantur, qui ejus custodiam habeejusd. Eccl. pag. 54 : Et sciat se alie- bant, ut in vpce Escapium observamus, nam invasisse et judice terreno solvat, proinde pretium illud fuerit Weregelt-

thef, id est, Weregeldum latronis; est enim thef, latro. Quale autem in Scotia fuerit Weregeldum, seu aestimatio furis, habes in Regiam Majestatem lib. 3. cap. 19 : De unoquoque fure per totam Scotiam est Wergelt 30. vaccse una juvenca, sive fuerit liber homo, sive servus. WERELADA, ad verbum, Lex weras; quo loco Lex idem valet quod purgatio. Est igitur Werelada, purgatio per tol sacramentales, quot requirit hominis sese a crimine purgantis pretium vel aestimatio, seu dignitas. Quippe pro modo cujusque aestimationis sacramentalium numerus exigebatur. Qui pluris enim aestimabatur, majori compurgatorum numero sese expurgabat, quam qui minoris censebatur. Unde in Legibus Henrici I. cap. 64. Thayni et Presbyteri de quacunque compellatione capitah vel communi plane jurare dicuntur, congruo numero consacramentalium, et qualitate parium suorum retenla. Quia Thayni jusjurandum contra valet jusjurandum sex villanorum. Ita in Speculo Saxonico lib. 1. art. 8. 3 : Testimonium prasconis vice slat duorum, ubi testimonium septem virorum agetur, id est, ubi septem testibus probanda venit causa. Easdem Leges Henrici cap. 12 : Homicidium wera solvatur, vel Werelada negetur. Cap. 64: Si quis de homicidio accusatur, et idem se purgare velit secundum natale suum, perneget, quse est Werelada. Cap. 75 : Et si placitum in accusatione sit, Werelada sicut ipse dominus natus est, abnegabit. Cap. 66 : Si quis ministrum altaris occidat, utlaga sit erga Deum et homines, nisi digna satisfactione pceniteat, et parentibus illius juste componat, vel Werilada perneget, etc. Cap. 74: Si parentes eorum purgare velint eos, qui injuste vel sine judicio fuerint occisi, liceat eis secunjlum Legem pristinam Werelada pernegare. Si ad 4. libras natus sit, cum 18. ex patre sint, ex matre 4. Si ad 14. libras, cum sexdecim. Si bene juraverint, atrium ei quasrat, qui occidit, et emendet ei per omnia, etc. Adde cap. 75. 88. 92. Eodem sensu secundum weram suam negare habent Leges Inae Regis cap. 17 : Qui herethaynus, i. est conducens exercitus fuerit accusatus, weregildo, i. natalis sui pretio redirnat, vel secundum weram suam neget. T WERENDARE, Defendere. Vide in Warantus. 1 WERETHENA, Minister, a Saxon, were, homo, et t e n i a n , minister: idem qui Thainus. Vide in hac voce. Hist. MS. Monast. Beccensis pag. 142 : Dederunt Beccensi caenobio unum tornatorem in foresta de Conchis et pasnagium de dominicis porcis et unam fabricam apud Perrariam , et apud Achigneum unum burgensem,... et in Anglia magnum Werethenam. WERETOFF. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 669: Et sint quieti de warpeny, et averpeny, de hundredpeny, et theugdpeny, de Weretoff, et de omnibus quae. contingent facienda per Angliam. [Th. Blount in Nomolex. est accipere pretium hominis occisi, a Saxon, fortassis were, homo, e t t o f o n . capere, accipere.] J WERGELDUM, WERGELT, etc. Vide Weregeldum. WERHADES, in Legibus Edmundi Regis cap. 1. Virilis sexus, ex Saxon, were, homo, vir, et H a d , ordp, sexus, genus, persona: ut wif hades, ibid.muliebris sexus, ex w i f , femina, mulier. T WERILADA, ut Werelada. Vide ibi. * WERINA, Agnominatio, a Germanico Wehren, ut notant docti Editores ad vit.

414

WES

WIG

WID
vel quacunque kaheir vegetum reciderit. Ubi Lindenbrogius de luco esse interpretationem too Wic ait, et Wic Germanis esse silvam, unde Wicgreve, forestarius, aX(jo9u>la|. [Vide Wicha.] [* Wic est lat. Vicus. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 721. Wicgerefa vel Burh-gerefa est Oppidi praefectus. Vide Haltaus. Glossar. Germ. col. 2112.1 Wic, Fluminis ostium Saxonibus significare docet Rhenanus, vel Stationem securam, ut Hadrianus Junius, vel denique Castellum. 1 WICHA, Silva, ut videtur, idem quod Wic. Charta apud Th. Blount in Npmolex. Anglic.: Ego Isabella Comitissa Penbr. pro salute animsz mese.... dedi Deo et abbathiss de Nutteleg. totam Wicham juxta prsedictam abbathiam, etc. Hinc 1 WICHARIA, WIGHARISGA, f. Servitii genus quod praestant vassalli in silva dominica. Codex censualis Irminonis Abbat. Sangerm. fol. 85. v : Carropera quantum ei jubetur, pullos in. ova xv. arat ad hibernaticum perticas mi. ad tramesum n. ad tertium annum Wicharia. Ibid. pag. 46: Faciunt curvadas quantumcumque necesse fuerit, et quando non arant, faciunt tres dies manopera ; et faciunt omni anno inter totas tres decanias carrum 1. ad Wichariscam, si eis injungitur. [** Br. 16. sect. 3. et Br. 9. sect. 9. Guerardo Vecturae genus. German. Wicca est Vicia. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 727.] WICHBILD, ita appellatur jus civitatis Magdeburgensis , cujus compilatorem esse aiunt Burchardum Mangepheldium, qui vixit sub Ottone IV. Imperatore, Duce Saxoniae Brunswicensi, Comiteque Pictaviensi; sic autem appellatum, quasi jus municipale, in Vocabulario Juris Saxonici, Weichbild, etc. Vide Goldastum in prolegomenis ad idem Wichbild, Joannem Gryphiandrum in Commentario de Wichbildis Saxonicis cap., 72. Hermannum Conringium de Origine Juris Germanici, Joan. Winkelmannum in NotitiaSaxo-Westphalica, etc. [** Haltaus. Glossar. German, col. 2051. sqq. supra Banleuca, Burgbannus.] WICHENCREF, in Legibus Kanuti Regis cap. 27. edit. Saxon. 5. vox Saxon, w i c c a n - c r e f t , Ars venefica, a wicca, Anglis Witch, saga, venefica, et c r e f t , Anal. Craft, ars. WICHTERTHILA. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 24: Nemo de cessione nemoris inoperati jure cogitur respondere per Wichterthilam, nisi domino suo, vel captus in eo. [Infra ex iisdem Legibus cap. 23. Witherdla. Vide ibi.J 1 WICLEFIST^B, Haeretici qui Johannem Wiclefum natione Anglum patrem agnoscunt, cujus notissimos errores damnavit Concilium Cpnstantiense. Consule ejusdem Concilii Historiam auctore Lenfant. * 1. WIDA, pro Guida, Praestatio, quae domino exsolvitur pro securo transitu, vel mercium exportatione, per terram illius. Dipl. Frider. I. imper. ann. 1164. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. asvi col. 220: Concedimus.... mercatum supra Roccam de Metula in secundo Sabbato uniuscujusque mensis, et Widam stratse a ponte Cornelii usque Glozam, et si ultra juste habere potuerit. Aliud ejusd. imper. pro civit. Ferrar. eod. ann. ibid, col. 257: Concessimus et confirmavimus, ut de cetera habeant.... dimidium ripse, dimidium quoque fori S. Martini, Widas et tansas omnes a flumine Tartari usque ad mare, etc. Vide in Guida. * 2. WIDA, Germanis Weide, Salix.

WESFELDINGI, Normannqrum populi S. Verenae torn. 1. Sept. pag. 169. col. 1: Unde contigit, ut cives loci illius earn We- sic dicti, ex ea forte Daniae regione, rinam vocitarent, quia omnia, quae ab ea quam Werstarfoldam nuncupant. Anfideliter postulantur, sine dubio impe- nales Francor. ann. 813. Chronicon Ademari Cabanensis ann. 843 : Nannetis citrantur. 1 WERK-GAVEL. Vide supra Gavel- vitas a Wesfeldingis capitur. Chronica alia habent Wesfaldingis. Vide torn. 2. werck. 1 WERLAMSTREAT. Vide Erminstreat. Biblioth. Labbei pag. 291. 324. T WESTECROFT. Vide infra Wetecroft. j WERLUDE dicti homines qui fruJ WESTLEED, Decimarum species in mentum exigebant a mansionariis silvse Flandria. Vide supra Oestleed. Vele, nomine abbatum Indensis et Brun1 WESTOC, Quinquaginta veteribus willarensis, ad quos baec silva pertinebat. Haec post Martenium in Glossario Francis. Locus est in Chunna. WESTRUM. Vetus Scrip tor: In tantum ad calcem torn. 9. Ampl. Collect. Gharta Piligrini Colon. Archiep. ann. 1028. torn. igitur diebus illis religio ilia excrevit, ut 1. ejusd. Collect, col. 394: Nullus autem illi de Cistercio forent omnium Monachoextraneorum in ea aliquid sibi, quasi pro rum exercitium, studiosorum speculum, justitia, usurpandi licentiam habeat, prse- desidum Westrum. Legendum Oestrum, ter illos tan turn, quos prsedicti abbates in stimulus, aculeus. WESTSAXENELEGA. Vide Lex Westillam silvam pro solvendo sibi frumento consignaverint, qui vulgo dicuntur Wer- Saxonum. 1 WESTUA. Charta Edwardi II. Reg. lude, in ea tamen conditione, ut si ipsi homines aliquid contrarii admiserint li- Angl. ann. 1316. apud Rymer. torn. 3. ceat ipsis abbatibus eos inde expellere, et pag. 550: Et quod in consuetudine, quae alios quos voluerint pro eis admittere. Ea- vocatur Westua , recipienda, pro qua dem occurruntin Diplomate Henricilll. vacca, vel quinque solidi solvuntur, sit in Imper. apud Tolner. Hist. Palat. inter electione ballivarum nostrorum vaccam quam tenentes optulerint, vel quinque Instr. pag. 27. 1 WERPIRE, Abdicare. Vide in Guer- solidos recipere. Vide in Vestire 1. 1 WETECROFT. IVfonast. Anglic, torn. pire. 1 WERPLANDIDM, Terra derelicta, vel 2. pag. 40: Habebit mensuram unam, inculta, a Saxon, w u p a n , deserere, scilicet Wetecroft, cum orto, ubi possit et l a n d , terra. Charta BalduiniFlandr. manere, etc. Leg. forte Westecroft, quo Comit. ann. 1197. apud Mirseum torn. 2. ager ad occidentem positus signiflcatur. pag. 1321. col. 1: Quinque mensuras, par- Angl. West, Occidens, et Croft, ager, tint dunarum, partim Werplandii mei clausum. apud Grevening a ad retia desiccanda. * WETHERNWISTBOOTH, Mulcta ilWERRA, WERRARE, WERRIRE, WER- lius, qui ad caedem alterius prsesens fuit. Leges Danicae apud Ludewig. torn. 12. RINUS. Vide supra in Guerra. * WERRA, Li tigium, controversia. Tra- Reliq. MSS. pag. 167 : Item de Wetherndit. Diessens. ad ann. 1210. apud Oefe- wistbooth, qui morti alicujus interfuerit, lium torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. solvat hseredibus interfecti sex marcas et 685. col. 1 : Litigium sive Werra, quae regi tres marcas. fuit intra canonicos Diezzensis ecclesias et WEYCZ, Loca uda, separata, sagenismililes quosdam, etc. Vide in Guerra.que apta, in Legibus Hungaricis, apud * WERRARE, WERRIARE, Werram seu Sambucum, et Albertum Molnarum. bellum inferre, facere. Vide supra in WEYF, WEYVUM. Vide Wayf. Guerra. 1 WEZISTEIN, Coscotis, in Glossis ad WERVAGIUM, WHARVAGIUM. Charta calcem Collect. Canonum ex Bibliot. Henrici III. Regl. Angl. in Monastico DD. Chauvelin regiorum sigillorum CusAnglic, torn. 1. pag. 550 : Cum saka et todis. Vide Coscez. [** Cos, cotis. Vide sokna, tol et theam, et infangenethef, et Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 6. col. cum omnibus aliis consuetudinibus, legi- 689.] bus, et libertatibus suis, et Wervagio suo j WHARFA, Littus ubi merces vaeneunt bislande et bistrande, et sint quieti d& et permutantur, a Saxon, h w y r f e n , placitis et querelis, etc. Alia Henrici V. permutare, in Leg. Ethelredi Reg. cap. Reg. ibidem pag. 976 : Quietam de omni- 4. Spelman. modo panagio, passagio, lestagio, chiWHARVAGIUM. Vide Wervagium. minagio, ankeragio, Wharvagio, et tallaWHASSDM. Vide Wasshum. gio, etc. [Legendum fortassis Wionagium. * WHITEVUETE. Charta Joan. I. reg. Vide in Gttida.] Angl. ann. 1199. inter Probat. torn. 2. * WERVELA VACCA, Recens taurum Annal. Praemonst. col. 402: Usque ad passa. Charta Ludov. comit. ann. ,1331. viam, qu& dicitur Alba via, et Anglice in Chartul. 2. Fland. ch. 573. ex Cam. Whitevueye. Comput. Insul. : Item le tierce part d'une T WIARE, Eodem sensu atque Wirpire, Wervele vache, pour lequel tierch on dimittere possessionem rei alicujus. paie quarente deniers. Vide Guerpire. Charta Hugonis Episc. -WERVUM. Charta Quid, comit. Fland. Autiss. ann. 1148. ex Tabul. S. Germani ann. 1269. inter Probat. torn. 2. Annal. Autiss.: Qusedam etiam terra erat apud Praemonst. col. 219: Viginti solidos an- Linerolias quam idem ipse Iterius calumpnui census.... super duas paries mensural niabatur. Hanc quoque B. Germano sicut juxta Wervumsuum. Forte pro Wernum, Milo major ejusdem villas prius Wiaverat, alnetum. Vide supra Vernetum. ac postmodum Petrus ejus filius in perpeTWESDIA, Glastum, Picardis Waide. tuum guerpivit. Polyptychus Fiscamn. ann. 1235: De T WIBORAT , Germanis , Consilium ecclesia S. Petri de Vauvrei est abbas pa- mulierum, a Weib, mulier, et Rath, contronus, et percipit quatuor partes garba- silium. Hartmannus in Vita S. Wiborum Wesdise. De ecclesia S. Stephani est radae saec. 5. Bened. pag. 44: Wiborat similiter patronus, et percipit quatuor Teutonica lingua prolatum, si Latini serpartes garbarum bladi et Wesdiarum. monis translatione mutetur, consilium mulierum sonat. Vide Waydia. | WESDUM, Eadem notione. Super WIG. Lex Bajwar. tit. 21. 6 : Si vero decimis Wesdorum in terris bladiferis de minutis silvis de Wic, vel quaecunque crescentium responsurus, in Hist. MS. kaneio vegetum reciderit, etc. Tiliana Monast. Beccensis pag.384. Vide Vesdum. editio : Si vero de minutis silvis, de luco,

WIF

W1L

WIL

445

Gloss. Ratisbon. saeculo ix. conscriptae: saisire, lingua vulgari Eyden. Vide Gif- mus. Wildpant, in Dipl. Caroli IV. imSalix, Wida. per. ann. 1346. ibid. pag. 170. col. 2. fare. WIFARE in eadem Lege lib. 3. tit. 3. [** Vide Pfefflng. ad Vitriar. lib. 3. tit. | WIDECOQS. Vide supra Videcoqs. * WIDEGLAGE, Glossae Caesar. Heister- | 6: Si iterum contemptores existunt, 18. | 8. torn. 3. pag. 1387. sqq. Haltaus. bac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. tune per publicam auctoritatem domus Glossar. Germ. col. 2012. sqq. MitterJoan. Nic. ab Hontheim pag. 663. col. 1: vel casse eorum Wifentur, etc. Germanis, maier. Princip. Jur. Germ. | 213. sqq.] Pro lignario isto adducet quilibet mansus ut est apud Lindenbrogium, Wip, est ^ WILDEHORSE, Equus indomitus, a carradas duodecim ; quae ligna vulgariter signum, quod rei venali affigitur, ut Wild, ferus, indomitus, et Horse, equus. appellantur, kunikeges holtz sive Wide- vino hedera. Testam. Radulphi de Nevill ann. 1423. WIF-HADES. Vide Werhades. glage. apud Madox in Formul. Anglic, pag. ^ WIFVER. Charta ann. 1130. apud 432: Item do et lego dicto Ricardo filio WIDERBORA, Papiae, libera per garaCalmet. torn. 2. Hist. Lothar. inter Pro thinx. Est autem garathinx, donum , meo mi. Wildehorsez, ad tune nuper traeidem Scriptori. Lex Longob. Lib. 2. bat. col. 290: Si autem fuerint duella, ctos, vel in stabulo meo existentes. tit. l.8. 9. [** Roth. 223. Liutpr. 106. raptus mulierum, quod vulgo Wifver, (6,53)]: Liberam thingare, et sic ' facere druga, homicidia, infra prxdictos termi- ex1 WILDFANGIATUS, Jus et facultas, privilegio Electoratui Palatino liberam quod est Widerboram. Ubi Edic- nos extra atrium evenerint. Melius unica petens, retinendi homines alteriuscomdovoce tum Rotharis Regis tit. 89. | 2. habet editum Wifverdragan ex eadem minii, ita ut a propriis dominis repeti Wridibora. Vossius Widerboran, rena- Charta, apud Miraeum torn. 1. pag. 277. non possint: idem quod apud nos Attum interpretatur, ex wider, iterum, bo- col. 2. Occurrit rursum in Charta Caroli tractus dicitur. num. ran, natus; quod libertate donatus, quo- Boni ann. 1123. ibid. pag. 374. col. 1: Si 2. Consule ImhofVide in hac voce lib. 2. Notit. dammodo renascatur. Vide Garathinx. autem furta, duella, raptus mulierum, pag. 70. edit. ann. 1699. Imperii MaieTheoph. WIDERDONUM , Tabularium Casau- quod vulgo dicitur Wifverdragan, homiCrusian. Tract, de jure yenandi riense anno Imp. Carol! C. 2 : Quia tu, cidia, etc. Belgis Wiif, mulier, et Var- rum 16. pag. 351. et Schilterum in GlosDom. Romane Abbas, dedisti mihi Ful- dragen, ferre aliquid ex loco in alium cap. Teuton, voce Wilt. [** Mittersario chrado pro memorata convenientia Wider- locum. maier. Princip. Jur. Germ. 1106. Grimm. donum, caballum unum, et argentum so* WIGANIATIO, idem quod Pignoratio, Antiq. Jur. Germ. pag. 399.] lidos centum. [Vox ibrida, Widar Teu- Cautio, pignus, hypotheca, Gall. Cauf WILLANI, ut Villani, in Leg. Henton, pro, et donum, munus: qua voce tionnement, engagement. Charta ann. significatur id quod pro consensu prae- 838. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. rici I. Reg. Angl. cap. 30. WILLEKEUR, Arbitrium, electio listito concedi solet.] med. 33vi col. 980 : Scivi Johannem epiWIDRIGILD, WIDBIGILDUM. Vide We- scopum et Jacobum episcopum abentem bera. Vox Germanica. Leges Opstalboregeldum. ecclesiam sancti Fridiani, et imperantes micae cap. 13: Pcena centum marcarum * WIENAGIDM. Vide supra in Guida. usque ad diem mortis eorum, et Wigania- pumatur, et puerum restituat, et eidem * WIERENTARE, Cavere ab evictione, tionem exinde faciebant de res ipsius ec- puero secundum antiquum Willekeur, et salvum et tutum praestare, Gall. Garan- clesiss, et prandia recipiebat. Nisi Bono- novas constitutiones satisfaciat. 1 WILLELMENSES. Vide Guillelmenses tir. Charta ann. 1100. apud Lam. in De- rum ecclesiae administrationem malis in Monetse Baronum. lic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bo- intelligere. nincont. part. 2. pag. 333 : Et si omni t WIGARIA, Jurisdictio viarii. Vide in 1 WILLELMI, WlLLELMIANI, WlLLELtempore, ita ut ipsa cartula legitur, per Viarius. MICI, WILLELMINI, Monetae Germanicae omnia non observaverimus et non Wie* WIGCH, Mars, bellicosus. Ermoldi species, de qua pluribus Schlegel. de rentaverimus et non defensaverimus, tune Nigel. Carmen de Ludov. Pio torn. 6. nummis Gothanis pag. 82. 83. 84. 85. et 157. Grossi Willelmi cum capite Judsei dare et componere debeamus.... tibi jam Collect. Histor. Franc, pag. 13 : dicto Andreas abbati, tuisque successoribus pileato percussi ann. 1439. vel 1440. dicti Nam Hludowicus enim ludi de nomine diclus, Ludere subjectos pacificando monet. etiam Grossi barbati, quod caput illud pcenam auri optimi libras centum. Vide Seu quis Franciscam mavult reserare loquelam, Warantus. Judaicum promissa ut plurimum esset Nominis ut possit noscere WIFA, GUIFA, GUIFFA, Signum, quod Nempe sonat Hluto praeclarum;notitiam.quoqueMars est. barba, ibid. pag. 79. 81.116. et 154. Wigch praedio, possession!, vel aedi, cujus posWILLOT. Charta Comrauniae Ambiasessionem quis adit, vel quam auctori- Vide ibi notam docti Editoris. [** lib. 1. nensis ann. 1109. [1209.] : Qui juratum tate judicis sibi vendicat, apponit. Lex vers. 49. Apud Pertz. Wicgch. Vide Graff. suum servum recreditum, traditorem. .Bajwar. tit. 9. cap. 10: Quid signum, Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 704. Willot, id est, Coup, appellaverit, 12. [20.] quod propter defensionem ponitur, aut voce Wig.] sol. persolvet. Alia MS. habet Wislot, et iter exscindendum, vel pascendum, vel * WIHEGAZ. Mirac. S. Verenae torn. Gfuop. [Wisloth edidit Baluzius torn. 7. campum defendendum, vel amplifican- 1. Sept. pag. 168. col. 2: Qui etiam, ut Miscell. pag. 324.] Fauchetus lib. 2. de dum, secundum morem antiquum, quod ipsi postea referebant, visus est eis se le- Poetis Gallic, de Hugone li Maroniers signum Wifam vocarnus, abstulerit, vel vare a platea, quae. usque hodie dicitur scribens, ait, ilium ab Simone d'Athies injuste reciderit, componat, etc. Lex Lon- Wihegaz, quod est Sanctitatis via, etc. petere : Lequel il aymeroit mieux, que sa gob. lib. 3. tit. 3. | 6. [* Ludov. P. 34.] : WILDBANN, WILTBAN, Vox Germa- femme sceust qu'il la fist Viothe, et elle Quod si denuo reoelles vel contradictores nica, quasi bannum seu Jurisdictio in en fut jalouse, ou elle le fist Wihot, et il esse voluerint, et super ipsam Wifam sua silva : Wild enim silvam sonat. Browero n'en sceust rien. Populares nostri hoc auctoritate prsesumpserint introire, etc. lib. 16. Anna]. Treyir. pag. 905. 1. edit. vocabulo Wihot, frequenter utuntur in Ubi quidam legunt hiufam. [Ratherius Wiltban, definitur jus piscandi aut ve- hac signiflcatione. Joann. de Condato Veron. Episc. lib. 4. Praeloq. apud Mar- nandi. [Schiltero in Gloss. Teuton, pag. MS.: ten, torn. 9. Ampl. Collect, col. 890 : 80. col. 1. Bannus ferarum, potestas II fu debonnaire et francs, Wiffam etiam quoddam vacant signum, banni supra feras: Wild enim Teuton, Car il estoit Wihos sofrans. quod qui regali habuerit dono, et alicujus est ferus, Silvester. Charta Piligrini tnvasu alicui subjacuerit damno, vindice Archiep. Colon, ann. 1028. apud Marten, Infra: defenditur gladio.] [** Vide Graff. The- torn. 1. Anecd. col. 395: Praeterea quaCar du mestier estoit aprise tuor silvas cum omni integritate juris saur. Ling. Franc, torn. 1. col. 784.] Vrais Wihos estoit ses maris. GUIFA, GUIFFA, Eadem notione. Sta- quod vulgariter dicitur Willban libera, tuta Venetorum ann. 1242. lib. 3. cap. traditione prssfato monasterio donavit. * Vir, cujus uxor mcechatur; unde 34: Nulla investitio valeat, nisi duo testes Ita proinde legendum in Charta alia Wihoterie, hujusce viri conditio. Lit. et ministerialis fuerint prsesentes ejusd. Piligrini de eadem re ibid. col. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. quando Guiffam imposuerit Riparius, 393. ubi editum Witkan.] Charta Hen- reg. ch. 246 : En Vappellant par plusieurs etc. Hinc rici VII. Imp. ann. 1234. apud Goldast. fois coux ou Wihot, qui est a dire, selon GUIFFARE, Titulum et signum appo- torn. 1. Imperial. Constitut. pag. 300: la couatume dudit lieu de Tournay, coux. nere. Lex Longob. lib. 1. tit. 27. 8. Hermannus Marchio de Baden et Egino Aliae ann. 1469. in Reg. 195. cb. 300: [** Liutpr. 148. (6,95.)]: Si quis sua auc- Comes de Friburg, contendentes de ar- Icellui Bauldet dist a sa femme que icellui toritate terram alienam sine publico jussu gentifodinis, et custodiis silvarum per Motoys estoit Wihot, et que par sa WihoGuiffaverit, dicendo, quod sua debeat esse, Brigaugeran, quod vulgariter Wildbann terie il avoit este prive a la Wirewite. et postea non potuerit probare, quod sua dicitur, etc. [Vide Wiltpenne.] Occurrit rursum in aliis ann. 1451. ex sit, etc. Editio Heroldi habet Geinfahue* Diploma Ludov. IV. imperat. ann. Reg. 184. ch. 168. Wilps, eadem acceprit, pag. 254. Glossae vett. ad ilia verba 1332. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab tione, in Lit. remiss, ann. 1367. ex Reg. rubricae Cod. Ut nemo privat....: Vela Hontheim pag. 121. col. 2: Insuper mo- 97. ch. 425 : Pour diffamer I'est at d'icelregia suspendat; quod vulgo Longobar- netas, Judxos, jurisdictiones forestarias, lui suppliant et donner blaspheme deshondico more Guiphare dicitur, apud nos diet as. Wildbant, dominia, etc. confirma- norable, le clama pour ce Wilps ou coup,

446

WIN

WIT
* WINLEEE, Proclamatio vini venalis. Charta ann. 1424. torn. 2. Hist. Leod. pag. 455 : Ordinons que nuls queilconques vendans vins dedains la citteit de Liege, ne polrat faire nonchier vin, etc. Et se le Winleke se faisoit sains le congies ou mandement de son maistre, etc. 1 WINOAGIUM. Chron. Bonae Spei pag. 181 : Nulli pedagia, Winoagia et roagia, quae pro hiis a saecularibus exiguntur, solvere teneamini. Leg. Wionagium. Vide in Guida. T WIPIRE, Dimittere. Vide Guerpire. WIRDIRA. Capitulare 3. ann. 813. cap. 24: De quicquid in casa furaverit, in Wirdira solidos septem. De warnione, in Wirdira solidos septem. Infra : De porcis et vervecibus et animalibus juvenibus et de capris tertiam partem, quantum valet in Wirdira. Adde cap. 25. Codex Nayarraeus habet murdera. Hie vero sumitur forte pro Weregeldum. 1 WIREGILDDM, ut Weregeldum. Vide ibi. j WIRPIRE, WIRPITIO, Dimittere, deserere, Dimissio. Vide in Guerpire. WISCARDUS. Vide Guischardus. | WISCHEPELE. Locus est in Corns. * WISELEC, vox Bohemica. Charta Wencesl. reg. Bohem. ann. 1249. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 522 : Si vero aliquis hominum nominates ecclesias suspensus fuerit vel suspendendus, quod Wiselec dicitur Bohemice, etc. Wiseti, pendere, in Diction. Bohem. Lat. Germ. * WISEVENE. Glossae Caesar. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 684. col. 1 : Ad natalem Christi duo maldera avense magnse tnensurse, quae appellatur Wisevene. 1 WISLOT, WISLOTH. Vide Willot. j WISSEL, Fidejussor, ut videtur, qui pro alio spondet. Consuet. Furnenses ex Tabul. Audomar.: Quicumque per judicium coralorum in obsidium venerint, debent facere per tres quadragenas in domo Comitis, vel ubi ponuntur, vel ipsi, vel Wissel pro eis sine ferro et compedi6us, datis etiam tam a Wissel quam obsedibus bonis plegiis quatuor pro quolibet. Hue septat vox Wison quae pro Testis, Gall. Temoin, usurpari videtur in charta ann. 1378. ex Chartul. 23. Corb.: Et aussi aie prins Wison pour reprendre et deffaire deux routures qui estoient esdites mettes. * WISS-KORN. Charta ann. 1367. torn. 2. Hontheim, Hist. Trevir. pag. 239. col.. 1: Assignavimus redditus annuos centum maldrorum tritici seu grani, quod vulgariter dicitur Wiss-korn. WISTA, Mensura agraria, ex Saxonico wiste, dimidia hida, seu dimidium carrucatus terras. Monasticum Angficanum torn. 1. pag. 313 : Octo virgatse (ail. virgae) unam hidam faciunt; Wist a vero quatuor virgatis constat. Chronicon MS. Mqnasterii de Bello : In Perlea est una Wista in dominio, ista enim 48. acris constat. Ibidem : Pretium maxime solenne unius Wistx est 3. solid. WITA, Mulcta, Amerciamentum : vox Saxon, wite, quae idem sonat. Leges Inae Regis cap. 3: Et dominus (servi) emendet 30. solidos ad Witam. Cap. 27 : Vel emendet 36. solidis Witse, i. forisfactursz emendationi. Occurrit non semel in Legibus Henrici I. Regis Anglic, ubi crebro junguntur Wera, manbota, et Wita, ita ut Wera, quae est pretium hominis, agnatis, Manbota, Domino, Wita, parti 133S33 exsolvi dicantur, in cap. 79.

WIT
87. etc. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 657. num. 12.] WITA PLENA, Eadem quae Regis, et 20. mancarum, quae 50. solidos conficiunt, fuisse dicitur, in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 11. 35. et 79. cum Episcoporum et Comitum, decem mancarum esset, Thanorum vel Baronum quinque. Eaedem Leges cap. 40 : Si Pundbreche, i. infractura parci fiat in Curia Regis, plena Wita sit, alibi quinque mancx. Cap. 51: Tertia vice plena Wita sit. Ita cap. 66. 71. Eadem et plenee forefacturas nomine donatur in Legibus Edw. Confess, cap. 35 : Et omnis sit venatione sua dignus in nemore, in campo, in dominio suo, et abslineat omnis homo et venariis Regis, ubicumque pacem eis habere voluerit, super plenum Witam, id est, forisfacturam. In Legibus vero Willelmi Nothi cap. 64. Regis fonsfactura ; in Legibus ejusd. Henrici cap. 64. Capitalis eadem nuncupatur. Vide Bannum Regis, et Bannum plenum, in Bannum 2. SECUNDUM WITAM JURAEE, est pro modo mulctse irrogandae pro crimine, tot adhibere testes, quot criminis qualitas requirit. Leges Inae Regis cap. 63 : Juret secundum Witam, quod nee furti conscius vel coadjutor fuerit in eo, vel emendet 36. solid. Witae, i. est forisfacturse emendationi. Vide Werelada. Ab hac porro voce formatae et compositae complusculae alias, de quibus agimus suis locis, Blodwita, Fintwita, Legerwita, Ferdwita, Chilwita, Wardwita, Heingwita, Flitwita, Leirwita, etc. Ex praedictis licet colligere quid sit WITTA apud Anastasium in Stephano VI. PP.: In supradicta venerabili basilica cum idem sanctissimus Papa omnium vitiorum fortissimus extirpator, malam consuetudinem inveniret, ut Presbyteri, qui ibidem quotidie Domino sacrificium offerebant, omni anno unam Wittam consuetudinem darent, etc. ubi Baronius ann. 890. n. 7. perperam in Wactam emendat. Codex editus habet mulctam, recte. * WITELLUS, Mensurae annonariae species, dimidia pars quartalis, Alamannis Vierthel dicti; unde Witelata, modus agri Witellum sementis continens, GalloBelgis Witel et Witelee. Gharta ann. 1291. in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fol. 46. r: Dicebamus nos habere tres jaletos et unum Witellum frumenti, ad mensuram de Brueriis, super molendinellum ad Barram... Pro tribus galetis et Witello, etc. Obituar. MS. eccl. Camerac. fol. 54. r: Acquisivit eidem ecclesise Cameracensi in territorio de Willers dom. Pauli undecim Wytelatas terras arabilis, decem Wytelatas pratorum et quinque Wytelatas nemorum. Infra non semel Witelatas. Redit. comitat. Hannoniae ann. 1265. in Reg. Cam. Comput. sign. Papier velu: Pieres Grebiers pour sept Witeus et demi de terre deseure Biauliu... xiij. Witeus de bos.... j. Witel de pois.... Et si a encore deux Witeus de terre, ki doivent de rente six den. ob. Charta Margar. comitis. ann. 1274. in Chartul. 1. Fland. ch. 265. ex ead. Cam.: Encore doit Clarembaus avoir no rente de douze Witeus d'avaine et de douze Witeus de blei. Hinc Witelage, Jus quod ex mensione ad Witellum percipitur, in alia ejusd. Margar. Charta eod. ann. ibid, ch. 263 : Nous avons donne a loial cense... nos Witelages, nos Wienages par terre et par ewe. Charta Guill. comit. Hannon. ann. 1312. ex Cod. reg. 10196. 2. 2. fol. 18. v: Nous avons donnei a rente... xxij. Witelees et demie de terre ahanaule ;

en reputant la femmedudit suppliant pour ribaude. WILPIRE, Dimittere. Vide Guerpire. WILTBAN. Vide Wildbann. 1 WILTPENNE, Idem quod Wilbann. Charta Caroli VI. Imper. ann. 1354. apud Miraeum torn. 1. pag. 221. col. 2: Cum omnibus silvis, rubetis,... bannis, sive inhibitionibus venationum, quse vulgariter Teutonice Wiltpenne nominantur, et poems inde sequentibus, etc. Vide Wita. WILZ. Lex Bajwar. tit. 13. cap. 10. de equo: Si mediocris fuerit, quern Wilz vacant, etc. [Wlz edit. Baluzii.] WIMPLA, Peplum. Vide Guimpa. WINAGIUM, ut mox Winaticum. Locus est supra in Guida. * WINAGIUM, pro qualibet praestatione. Vide supra in Guida. 1 WINATICUM, Praestafto quae domino exsolvitur pro secure transitu. Tabular. 5. Remigii Remensis: Si monachi per loca ubi Winaticum et roaticum requiritur duxerint, nihil a viris qui super hoc negotium a me constituti sunt, extorquetur. Vide in Guida. WINCHILSUL, Columna interioris aedificii dicitur, in Lege Bajwar. tit. 9. cap. 6. vox deducta a Winchel, angulus, et Zuyl, columna, quasi columna angularis.' * WINDALDM, a Gallico Guindal, Tolleno. Comput. ann. 1367. ex Tabul. S. Petri Insul.: Item pro quadam rondella ferrea et kavilla ejusdem, quae est ad Windalum supra chorum, ponderis de decem libris. Vide mox 1 WINDASIUM, Instrumentum ligneum, quo in exonerandis doliis utuntur, rudentem circa illud obvolvendo, ab Anglico Wind, versare, volvere, Gall. Tourner: idem, ut videtur quod Nautis Windlass dicitur, quo anchoras sustollunt; unde Windlasium fortassis legendum est. Vide Skinneri Etymolog. Ohartul. S. Vandreges. torn. 1. pag. 998: Concesserunt descarkagium sexaginta doliorum vel aliorum suis instruments scilicet caablis et Windasio t ant urn. * Nostri quippe ut Guindal, ita et Guindas vel Windas dixerunt, eodem sensu. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 46: Le suppliant se appuya contre la volee du Windas, estans sur le rivage d'icellui kay (d'Amiens). 1 WINEGIATOR, Judex viarum, seu qui itinerantium securitati invigilabat: atque adeo Wionagii exactor. Vide Guida. Charta Thomas Dom. Codiciac. ann. 1218: Mercatores habebunt cheminum quale solent habere et transitum liberum sicut habere solebant et justificabuntur tantummodo per WTinegiatores prsedicti domini mei. * Nostris alias Wignageur. Vide supra Wienagium in Guida. 1 WINERICIA. Vide supra Vmericia. WINILEODES. Capitula Caroli M. de Diversis reb. ann. 789. cap. 3 : De monasteriis minutis, ubi nonnanes sine regula sedent, volumus, ut earum claustra sint bene firmata, et nullatenus Winileodes scribere, vel mittere prsesumant. Videntur esse epistolae amatoriae, vulgo des poulets, voce conficta ex Saxonico wine, dilectus, charus, et Leodis, et Leuden, homo; quod ex dilectis scribantur, vel ab hac voce vulgo inciperent, Dilecte, et Dilecta. Vide Leudes. [cs Potius Lied, Carmen. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 200.] ' ^ WINKINGA, Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 592 : Et dedi eis totas Winningas in boschis et planis.

WLA
et pour cest arrentement... nous en doit... rendre... trots muis et Witel et demi d'avaine,... cascun Witel livre en no ville de Valenchiennes. Alia aim. 1850. in Chartul. Godefr. dom. Asperim. ex Bibl. reg. fol. 6. r: Deux muis, deux Witelees, noef verges et demie de terre ahanaule,... dont cascune Witelee de tiere est en pris de wit sauls blans par an... Item xv. muis, slept Witeuls et demi, etc. Vide supra Octalium. WITERCH. Charta Oudardi milit. dom. de Olesi ann. 1217. ex Tabul. abbat. Hamens.: Prasterea iidem hospites ad furnum meum coquere panes suos, et annonas suas ad molendinum meum molere tenebuntur ; ita quod de duobus sextariis unum boistellum Witerch persolvent. an Rasus ? WITEREDEN, vox Saxonica, qua? apud Bedae interpretem lib. 3. cap. 8. witehraedenne, effertur. Sic autem punitiones, ibi Saxonice versum. Sed proprie est Witae, seu mulctae, redditio, ex Saxon, wite, mulcta, et r e d e n n e , redditio. Oharta Ethelwlphi Regis Occidentalium Saxonum apud Willelmum Malmesbur. lib. 1. Hist. Angl. cap. 2 : Ut sit tuta ac munita ab omnibus secularibus servitutibus, nee non regalibus tributis majoribus et minoribus, sive taxationibus, quod nos dicimus Witereden. Perperam apud Ingulfum Saxonicum, w i n t e r d e n habetur. Vide Stephanum Skinnerum in Etymologico Anglicano. WITERSACAN, Apostatae, transfugae, qui omnes leges aut divinas aut humanas refugiunt, in Leg. Kanuti Reg. cap27. ubi Utlagaz Dei etiam dicuntur. Vox Saxon, composita a wider, contra; adversus, et secgan, dicere, loqui, quasi ablocutores, qui contra leges divinas et humanas loquuntur. fWITETHEOD, vox Saxonica, Mulcta servi, J?eow enim servum sonat, in Leg. Inae cap. 23. WITHERCILA. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 23 : Nemo enim de csssione nemoris inoperati jure cogitur respondere per Withercilam, nisi domino suo, vel captus in eo. Ubi Somnerus restituit Witer-tithtlam, i. est recriminationem contrariam, vel adversam accusationem ex Saxon, witer, contra, ettihtla, accusatio. [Vide Wichterthila.] WITHERLOGH. Vide Lex Danorum, in Lex. WITHERNAMIUM. Liber Anglic, inscriptus Justice of peace pag. 145: De plures replegiando ou le plus avera. Unde Withernamium. Britton. in Leg. Angl. pag. 54. v.: Et les,bestes soient clos dedans meson, ou dedans parkes, ou si eles soient choses hors del Counte, ou se le Ballife autre disturbance trove, tantost face prendre des bestes le deforceur a la double vaive come Withernam. [Idem quod infra Wythernamium.] T WITHEYS, Salicetum, ut videtur, a Saxon. W i f i g et Angl. Withy, Salix. Kennett. in Antiquit. Ambrosd. ad ann. 1325. pag. 395 : Item tres acrse apud le Whitheyes. Ibidem pag. 400 : A quo quidem prato dimidia roda jacet atte Witheyes juxta pratum prioris. WITHINGI, Piratae, Danis. Adam Bremensis cap. 213 : Ipsi enim pirates, quos illi Withingos appellant, nostris Ascamonnos, Regi Danico tributum solvunt, ut liceat eis prxdam exercere a barbaris, qui circa hoc mare plurimi abundant. Vide Ascomanni, [Vargi, Viccingi et Warengangi.] 1 WITISCALCI. Vide infra Wittescalchi:
VIII

WOG

417

T WITKAN. Vide in Wildbann. Longinum in Vita B. Kingae torn. 5. * WITRAGIUM, Tributum pro vino, Jul. pag. 739: Petri Cracoviensis Episquod in urbem adducitur. Vide supra copi Sandeczensis Uladarius Joannes in Vineragium. Czudisch. WLGALITER, pro Vulgariter, in Lit\ WITREPERA, Quadrivium apud Longobardos, ut videtur. Ohron. S. Sophiae teris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1368. Benevent. pag. 637: In quarta manu torn. 5. Ordinal, pag. 151. Vide Vulgatradidimus, qui te per nostrum jussionem liter. in Witrepera, in galida, etgisil constituit * WLGE, pro Vulgo, in Charta Ludov, una cum filia tua. Ubi de ritu manumit- VI. ann. 1124. ex Reg. 108. Chartoph. tendi Longobardis usitato. Eadem for- reg. ch. 272. Vide Wlgaliter. * WLPIA , Regio Belgica, interdum a mula legitur in Lege Longobard. lib. 2. tit. 35. 1. [** Roth. 225.]: Et ipse quar- maricircumcincta.cujus incolae Wlpingi tus ducat eum in quadrivium, et thingat nuncupantur. Charta Phil, comit. Fland. in wadia, et gisiles ibi sint. Vide in Ma- pro libert. castel. Brug. ex Cam. Comnumissio, pag. 246. col. 2. [* Vide Wi- put. Insul.: De Wlpingit. Homines de derbora.~\ Wlpia sive de Caedslandt submoniti, po* WlfSCHEPA. Charta Phil, comit. terunt se ipsos sinuare (son i are) prssstito Fland. pro libert. castel.Brug. ex Cam. juramento ad diem placiti, ad quern citius Comput. Insul. : Cum prgeco vocaverit pro mari venire poterunt. hominem ad lapidem, debet prius jurare WLPIRE, Dimittere. Vide Guerpire. cum Witschepa, vel testimonium a scaWLTWRFO, WLWRST. Vide Walabinis habere, quod eum submonuerit. worf. Flandris, Schepen, scabinus, judex civWTiZ. Vide supra Wilz. vilis. WNCUS. Vita S. Columbani cap. 15 : Tegumenta manuum, quss Galli Wuncos 1 WITTA, ut Wita. Vide in hac voce. WITTEMON. Lex Burgund. tit. 66 : vacant. Sed legendum indubie Wantos. Puella quse marito traditur, patrem et Vide in hac voce. fratres non habens, nisi patruum et soroJWOARECH, ut Wreckum. Vide ibi. res, de Wittemon tertiam par tern patriWODAN, Deus, a populis Septentrionus accipiat, et alteram tertiam sorores nalibus cultus,quern rei militari praeesse sibi noverint vindicandum. Adde | 2. tit.credebant. Vide Paulum Warnefrid. de 26. 2. et Addit. 1. ejusdem Legis tit. 14. Gest. Langob. lib. 1. cap. 9. Adamum Gloss. Lat. Theotisc. : .Dos, Widimo. Sa- Bremensem, Saxonem Grammat. lib. 6. xonibus w i t u m a , w e o t o m a , vel et quae Lindenbrogius annotat ad Warw e o t u m a , dos, w e o t u m a n , dotis, nefridum. Vossius lib. 1. de Idololatria quod coram testibus (Saxon, w e o t u n , cap. 7. Olaus Wormius in Monumentis vel w i t t u m ) facta sit, inquit Spelman- Danicis lib. 1. cap. 4. et alii passim. Ab nus. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, eo etiam Regum suorum originem repepag. 424. Graff. Thesaur. Ling. Franc, tebant Angli, ut auctor est Malmesbur. torn. 1. pag. 777. voce Widamo.] lib. 1. de Gestis Angl. WITTESCALCHI, Ministri, sive praefecti j VODANUS, apud Jonam in Vita S. ad irrogandas mulctas, Seldeno in Ti- Columbani saec. 2. Bened. pag. 26 : Illi tul. honor, pag. 261. 262.1. edit, rel, ut aiunt Deo suo Vodano, quern Mercurium Spelmannus, Ministri Regii, qui jussa vacant alii, se velle litare. Anonymus ibiRegia exsequebantur, et mulctas a ju- dem in Notis a Mabillonio laudatus: dice decretas exigebant,ex Saxon, wite, Qui apud eos Vuotant vocatur ; Latini aumulcta, et s c a l e , minister. Lex Bur- tem Martem ilium appellant, wo 'ben, gundion. tit. 76. de Wiltescalchis : Co- Mercurius, Somnero. mitum nostrorum querela processit, quod * Vita S. Kentigerni torn. 1. Jan. pag. aliqui in populo nostro ejusmodi prx- 820. col. 1 : Woden vero, quern principasumptionibus abutantur, ut pueros nos- lem Deum crediderunt et Angli, de quo tros, qui judicia exequuntur, quibusque originem duxerant, cui et quartam femulctam jubemus exigere, etc. 3 : Mu- riam consecraverant, hominem fuisse lieres quoque si Witiscalcos nostros con- mortalem asseruit, et regem Saxonum, a tempserint, ad solutionem mulctas tene- quo plures nationes genus duxerant. Vide buntur. Bekker. in Mundo incantato lib. 1. cap. * WITTO, f. Circumforaneus pharma- 2. pag. 18. copola, Gall. Charlatan. Mirac. S. ViciWODENIS DIES, Feria 6. Anglis, Wonii torn. 6. Aug. pag. 192. col. 2 : Hanc dano Deo sacra. Ordericus Vitalis lib. (catenam) quidam de Wittonibus, qui 7. pag. 639 : De quo Woden ortus est, a medicando terram circumeunt, dum tanti quo Angli feriam 6. Wodenis diem nunsacramenti (in propellendis scilicet dae- cupant. Ita etiam Willel. Malmesbur. moniacisspiritibus) earn ignoraret, fura- de Gest. Regum Anglor. lib. 1. cap. 1. tus est. Ubi legendum de viatoribus sus- et Matthaeus Westmonast. pag. 155.1. edit. picantur docti Editores. WODEGELDUM, [Census vel tributum, 1 WITWORD, vox Saxonica, \vitw o r d , Responsa prudentum, Somnero. quod ratione nemorum in forestis colliLeges Ethelredi Reg. apud Venetyngum gitur, a Wood, silva, et g i l d , vectigal, editas 3 : Et Landcopum et domini do- tributum. Vide Gildum. \ Monasticum num, quod per rectum habeat dari, et Anglicanum torn. 2. pag. 827 : De omnilacopum et Witword, gewitnessa, hoc ita bus Geldis, et Daneldis, et Wodegeldis, permaneat. ut nullus evertat. etc. Vide Edward. Cokum ad Littleton, WITWORF. Vide supra Walaworf. sect. 378. WODESPECHES. Monasticum Anglican, WLADARIDS, Villicus, qui bladorum domini curam habet. Statuta Poloniae torn. 1. pag. 722 : Et amerciamenta propag. 520. de inculpate villico per ipsius priorum hominum tenentium et seryiendominum : Prssterea cum Dominus suum tium suorum, nos et hssredes seu assignaWladarium, aut contra alium familiarem tas nostras tangentia in curiis nostris, pro aliquibus rebus, aut injuriis moverit hundredis, shir is, halemotis, et Wodespequsestionem, tune ipse Wladarius aut fa- ches, infra burgum et extra, etc. [Legenmiliaris domino suo non deferendo jura- dum forte Wodespleches, a Wood, silva, mentum, teneatur se cum sex testibus et Esplencha. Vide in hac voce. I expurgare. Vide Bladarius. T WOGIMOTINZA. Charta ann. 1158. 1 ULADARIUS, Eadem notione, apud apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 53

418

WOR

WRE
nicam signiflcare contendit, ex Saxon, weor:?,.

WRI

236: Sed liberi sint ab omni gravamine et a Wogimotinza, qui census ducis dicitur. * WOLDFOR. Leges Danicae apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 172: Item violentia, quse dicitur Woldfor, est talis, si aliquis aliquem violenter tulerit alicui, contra voluntatem, et est potens super eum, tanquam super cap turn. 1 WONG. Ager cultus et satus, ut videtur. Anglo-Saxon. Wong, Campus, ager. Charta ann. 14. Edwardi III. Reg. apud Th. Blount in Nomolex. : Tres acres terras jacentes in lez Wongs. Vide Wangnale. WOODWARDUS, vox Angl. Silvarius, Viridarius, Saltuarius, proprie silvse custos, Forestarius. Charta scripta sub Edw. I. apud Prynn. torn. 3. Libertat. Angl. pag. 1233 : Constabularius de Windesor nititur omnibus modis compellere Wodewardos nostros de manerio de Weregrave ad prsestandum fidelitatis sacramentum de venatione Domini Regis fideliter conservanda, etc. Vetus Inquisitio apud W. Dugdalum in Antiquit. Warwici pag. 665 : Et solebant inter eos habere dimidiam partem feodi Woodwardi de venatione capta. Iter Justitiarior. pro forestis de Pickering, ann. 8. Edw. Ill: Quod prasdictus Henricus de Percy, et omnes antecessores sui, tenentes manerium prasdictum a tempore, quo non exstat memoria, et sine interruptions aliquali tenuerunt prsedictum manerium cum pertinentiis extra Regardum forestss, et habuerunt Woodwardum portantem arcum et sagittas ad praesentandum prassentanda de venatione tantum, etc.

Corona cap. 2. | 4. 5. et ad solum Regem pertinere ait, quidquid ex naufra* WORTHELDH. Constit. Erici reg. giis ad littus appellit, nisi quis de Daciae ann. 1282. apud Ludewig. Reliq. Wrecko habendo spedali gaudeat privileMSS. torn. 12. pag. 207: Item non debet gio; cujusmodi exempla aliquot profert aliquis, pro aliquo delicto, terram suam Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 21. amittere, nisi pro crimine lassse majestatis 237. 920. etc. Adde Statuta Alexandri II. convictus fuerit, cum juramento Wor- Regis Scotiae cap. 25. Fletam lib. 1. cap. theldh. 20. 111. 52. 76. etc. et quae annotavimus WORULD-THEINE, vel Thegne, Secu- in vocibus Ejectus 2. Lagan, et Naujralaris Thanus, vox Anglo-Saxonica, ex gium. Varie autem vox haec scribitur: Wrecw o r u l d , seculum, et ^ e i n , nobilis, in Concilio Grateleano ann. 928. cap. eum et Wreckum locis laudatis. Wrec, in Monastico Angl. torn. 1. pag. 21. 13. et in Legibus Adelstani Regis apud (Vide Ejectus) Wrectum et Wreck, in Bromptonum pag. 845. Vide Thainus. JWOSTINIA, perperam pro Wastina. Statutis Alexandri II. Regis Scotiae cap. Vide in Vastum. Charta Caroli Boni Go- 25. Werech, in yeteri Consuetud. Nor-mitis Flandriae ann. 1119. apud Miraeum man. Veriscum, in Charta Ludovici Retorn. 1. pag. 680: Condonavi duas partes, gis Franc, anno 1315. pro Normannis, decimal, id est, duas garbas totius solitu- et in Jurib. et Consuetudinib. Norman, dinis seu deserti, quod Teutonice vocatur cap. 17. Woarech, in 1. Regesto Parlautfanc vel Wostinia. menti Parisiensis fol. 126. v. [Varesc* Eodem certe sensu quo Wastina; dum, in Litteris Joannae Reginae Cassed nequaquam mendose scriptum, ut tellae ann. 1257. torn. 4. Hist. Harcur. efficitur ex Charta Frider. I. imper. pag. 1654. Veresc, in Charta Philippi V. ann. 1154. apud Ludewig. torn. 10. Reliq. Reg. Franc, ann. 1319 : Dedma totius MSS. pag. 145: Quatuor mansos terras ejectivi, quod in illis finibus didtur Veincultfe, frutectis tantum et arbustis occu- resc. Warec, in Charta ann. 1181. ex Tapatam, quas Wostene vocatur, contradidi- bul. Eccl.Dolensis : Jurati dixerunt quod mus. totum le Warec et magni pisces, sunt WOUNKARLE, Aurigae,Danis, in Charta de dominio Archiepiscopi. Warech, in Waldemari Regis Daniae ann. 1326. Monast. Anglic, torn. 1. pag. 783. Vereapud Pontanum lib. 7. Rer. Danicar. cum, in Tabul. Monast. SS. Trinit. Capag. 443. dom. Wreceum, in Charta Edwardi II. 1 WOYTIECH. Vita S. Adalberti saec. 5. Reg. Angl. apud Rymer. torn. 3. pag. 2. Bened. pag. 850: In sacribaptismatis la- Tabul. S. Vandreg.: Nous avons portion vacro datum est nomen Woytiech. Alia de dimes a Ruenville avec droit de ejusdem Adalberti Vita ibid. pag. 865: heurtage et Varre sur la mer. Vide GlosWoytiech, quod nomen interpretatum so- sar. Teuton. Schilteri pag. 799. et 885.] nat, Consolatio exercitus. Etymon vulgo arcessitur a Saxonico WOODWARDIA SOU WODEWABDIA, Sil*WOZNY, Nomen offlcii apud Polo- wraec, i. detortum, abdicatum, seu, ut varum custodia, in Charta Edw. III. nos. Stat. Casimiri ann. 1347. inter Leg. Somnerus habet, Exilium. Reg. Angl. laudata in Raglorium. Polon. torn. 1. pag. 51: Subjudex vel * Charta ann. 1375. in Reg. 173. Char* WOORSEDE-GERDE, in Legibus Da- offidalis , qui dicitur Wpzny, habeant toph. reg. ch. 548 : Comme feust venuz et nic. apud Ludew. Reliq. MSS. torn. 12. facultatem dandi ministerialem ad citan- arrivez a Werecq en la parroisse de Morpag. 175: Sepes autem, quas dicuntur dum. salmes ou gravage, deux tonneaulx de Woorsede-gerde,debent antefestum beatas WRANG et UNLAUCH. Prima Statut. vin, etc. Lit. remiss, ann. 1407. in Reg. Walburgis sepiri. Vide Woodwardus. Roberti I. Regis Scotiae cap. 17. | 1: 162. ch. 113 : Le suppliant nostre fermier WORDERINDE. Vetus Charta Anglica Nulla defensio seu exceptlo sit calum- de Sie. Honorine de Pertes et de Coleville, apud Somnerum in tractatu de Gavel- niata, nee defendens sit indefensus, ou diocese de Bayeux, print un certain kinde pag. 190: Idem pro cibo Prioris quamdiu defendens, aut suus praelocutor Wrec de suif et de cire, qui estoit arrivee guasrendo, et pro servitio, quod dicitur defendet tort, et non reason, quod dicitur es mettes de sa ferme, etc. Worderinde, et pro pomis frangendis 12. Wrong et Unlauch, et damna in certo %. [Navis dicta Sancta Maria profecta den. etc. nominabuntur per querelantem. Adde ex portu Aberdeen rapta fuerat ut WORFIN. Vide Marahworfi. 3. Quoniam attachiamenta cap. 1. 1 : Wreceum ab episcopp, postquam rupi1 WOROP. Vide infra Worrop. Quoniam attachiamenta sunt principium bus ad Jernemuth illisa fuisset; redde| WORPIRE, Possessionem rei alicujus origo placitorum de Wrong et Unlauch, tur autem quia secundum legem et et dimittere. Charta ann. 1125. apud Mi- et aliorum, quas prosecuta sunt de Sicker- consuetudinem regni npstri, navis aliraeum torn. 2. pag. 817 : Worpivit proprio borg, ideo de attachiamentis inchoandum. qua, in qua aliquod animal vivens inet totius curias mess judicio, nihil sibi ju- Ubi Skenseus : Wrang, id est, injuria, ventum fuerit, seu bona in navi ilia ris in his quas donaverat reliquit. Vide Gallice Tort. Unlauch, id est, sine lege, existentia, Wreceum non sunt nee dici Guerpire. vel contra leg em, avojiia. Quibus verbis poterunt. (Rymer, t. VI. p. 464. an. \ WORROP. Charta Wichmanni Ar- intelliguntur actiones civiles, ut crimi- 1365.)] chiep. Magdeburg, apud Ludewig. torn. nales per Sicher-borg, id est, secures pleWREZ, Tributi species apud Bohemos. 2. Reliq. MSS. pag. 339: De tribus man- gios. Adde Leges Burgorum Scoticor. Occurrit in Charta Ottocari Regis ann. sis quorum hereditas ipsi ecclesiae cap. 33. 103. et eumdem Skenaeum de 1221. in Bohemia pia pag. 58. prius pertinuit, censum , decimam, et Verbor. signific. in hac voce. * vel Servitii genus. Charta Wencesl. Worrop, cum omnium reliqua justitia WRECKUM, inquit Bracton. lib. 3. reg. Bohem. ann. 1249. inter Probat. ipsi ecclesise contradimus. Alia ibid. pag. tract, de Corona cap. 2. | 5. did poterit, torn. 1. Annal. Praemonst. col. 522 : Sint 415: Insuper decimam persolvet, et pen- quasi derelictum, utsi quid navis levandss etiam pauper es ab hoc quod dicitur Wrez sionem quae Worop appellatur. causa a nave projectum fuerit ab aliquo, et a succisione sylvae liberi et absoluti. 1 WORSTEDE, Lana texta, ab oppidp sine animo retinendi, vel repetendi. Id Wres, sisara, erica, in Diction. Bohem. Worsted in comitatu Norfolc. ejus opi- proprie did poterit Wreckum, cum res Lat. Germ. Unde de servitio intelhgenficio nobili, sic dicta. Litterae Henrici projecta habita sit pro derelicta Item dum est, quo subditi dumeta succidere IV. Reg. Angl. ann. 1402. apud Rymer. .magis proprie did poterit Wreckum, si et in culturam redigere tenentur. Vide torn. 8. pag. 277 : Unum tapetum de rube navis frangatur, et de qua nullus vivus Exarlus. Worstede brouderatum, et unum lectum evaserit, et maxime si dominus rerum 1 WRIDDAHIALF. Charta ann. 811. pro de Worstede nigro et blodio cum curtinis. submersus fuerit. Adde Fletam lib. 1. Eccles. Cantuar. : Duas mansiones et diVide Skinner. Etymolog. cap. 43.12. et cap. 44. Vetus Consuetudo midiam, quod Angli dicunt Wriddahialf WORTH, Curtis, sive prgedium rusti- Normanniae 1. part. sect. 2. cap. 5: Toute hag a. [** Leg. thriddahialf.] f WRIDIBORA. Vide in Widerbora. cum. Matth. Westmonast. ann. 870: In icele chose est dite Werech, que la mer WRISTE, Carpus, vox Anglica. Leges villa Regia, quas lingua Anglorum Beo- deboute et gete toute hors a la terre. Adde dricheswort, Latine vero Beodrici curtis novam art. 597. et seq. et 194. Wreceum Athelstani Regis part. ult. cap. 19: 1msive habitatio nominatur. Cambdenus maris, inter jura Regia describit Brac- mergatur manus post lapidem vel examen usque vero in Britannia, Worth, Insiilam am- ton. lib. 2. cap. 24. | 1. lib. 3. tract, de ad Wriste.

win

WYK

WZB

419

liensium Wuiugin vocatur. [Voviugin | WROINDE. Regest. Prumiense cum Gloss. Csesarii Heisterbach. : Mansi absi editum apud Eccardum in Orig. Habssunt, qui non habent cultores, sed domi- burgo-Austr. col. 95.] WULFESHEOFOD. Vide Caqut Lupinus eos habet in sua potestate, qui vulgariter appellantur Wroinde. Vide Ab- num. T WULITIVA. Vide in Vultava. sus. | WULTATICUS. Vide Vultaticum. * WRONHOFF. Glossae Caesar. HeisterWULTWORF. Vide Walaworf. bac. in Reg. Prum. torn. 1. Hisi. Trevir. * WURPICIO, [Gallice Abandon: Hoc Joan. Nic. ab Hontheim pag. 662. col. 2 : De his fasciculis procurabitur lumen in donum et Wurpicionem fecerunt Gausdomo dominica, quam appellamus com- fredus et fllii ejus Aimericus. (Arch, muniter Wronhoff. dep. Haute-Vienne , f. s. Martial. H. inter 1063. et 1086.)] 1 WROTEBOLLA. Vide Throtebolla. * WDRPIRE, [Gallice Abandonner : j WRTECOC, Vox Anglica. Habendum et tenendum (masagiumj eidem Laurentio Raimundus deFauras et Gaufredus et hasredibus suis,.... libere et hsereditarie, del Brol et uxor ejus, qui tenebant ipper liberum servitium sex denariorum, sam aecclesiam, Wurpiverunt illam per annum et 1. Wrtecoc, pro omni servi- sancto Martiali. (Arch. dep. Hautecio, etc. in Charta apud Madox Formul. Vienne, f. s. Martial. H. 1098.)] 1WDRTPENNINGE. Charta Wichmanni Angl. pag. 58. * WSTECZ, Polonica vox. Stat. Casi- Archiep. Magdeburg, ann. 1182. apud miri ann. 1347. inter Leg. Pplon. torn. Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 3 : 1. pag. 42: Quando super judicato dubi- Remittentes etiam censum arearum, qui tabitur et ad judicem recipietur, alias dicitur Wurtpenninge, in omnibus curiis eorum. Vide Worth. WUDEHETH, Nemoris caesio, in Legi1 WYKA, Praedium rusticum, vel vilbus Henrici I. Regis Angl. cap. 37. ex lula, Angl. Wick. Monast. Anglic, torn. Saxon, w u d e , silva. 2. pag. 154 : Et totarn Wykam cum homiWUIUGIN. Vita S. Odilise n. 21 : Vas nibus, etc. vinarium.... quod secundum idioma Gal1 WYKETTUM, Portula, ostiolum, An-

glis et Belgis Wicket, Gallis Guichet. Willel. Thorn, anno 1332: Et cum ventsset ad portam Ecclesias praedictae, per quam competeret ipsum transire ad ECclesiam, invenit earn clausam, ita quod non patuit ingressus ad eandem, nisi per unum parvum Wykettum. Utitur rursum infra. WYLISCUS. Leges Inae cap. 70 : Duodecim mambrse cervisiae Wyliscas, 30. hlutres. Ubi Spelmannus Whyliscas, vertit potentioris, hlutres, tenuioris. Vide eumdem Spelmannum in Blintres et supra Hluttres. j WYTA, ut supra Witta, Mulcta. Locus est in Danegeldum. * WTIAZDT. Vide supra in Kopce. o WYTELATA. Vide supra in Witellus. WYTHERNAMIUM, Repressalia, pignoris captio, Saxon, w y ^ & e r - n a m , ex wi^ber, contra, ad versus, et nam, captio. Fleta lib. 2. cap. 47. 10 : Si catalla capiat serviens Regis deaveriisillius in duplum, nomine Withernamii, etc. [Vide supra Withernamium.] WZBEGr, Facinorosus ; sed aliquot diebus liber, apud Hungaros, inquit Sambucus. Vide Decreta S. Ladislai Regis Hungar. lib. 2. cap. 2. [Vide supra Uzbec.]

X
X. LITERA numeralis, quae decem sonat. Unde versus :
X. duplex denos numero tlbi dat retinendos. Seu ut habet Ugutio : Duplex X. solito decem jam more putatur.

XAM
1 XABATENSES, Haeretici Valdensium asseclae et sectarii. Vide Sabatati. | XACHIA. Tabular. Gellonense ann. 1097 : Raimundus de Nant usaticum omnem et Xachiam, quam in hominibus et feminis, vel in honore..... habet, tradit S. Salvatori Gellonensi. Leg. fortassis Tachiam. Vide Tasca. * Xaintura, nostris Xainture, pro Ceinture, Cingulum, zona. Lit. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 106 : Le suppliant print une Xainture de cuir garnie de six clos d'argent. Vide supra Centura. XAMITTJM, Pannus holosericus. Vide Exametum. * XAMPLUM, Ager recens exaratus, proscissus, idem quod Exartus. Charta ann. 1198. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aeyi col. 85 : Petebat scilicet.... novalia omnia sive Xampla, et flumina navigabilia. Vide Exemplum 2.

Castil. de Antiquitate basil. Vincentianae :

Girculus hie summi comprehendit nomina Regis, Quern sine principle et sine fine Tides. Principiura cum fine simul tibi donat A cum O, X, et P, Xristi nomina sancta tenent.

Eidem literae si recta linea superaddatur, decem millia significat. X. inquit Nqtkerus Balbulus opusc. Quid singular literas significent in superscriptione cantilenas : Quamvis Latina verba per se inchoet, tamen expectare expetit. Vide A. X. pro Ch. Inscriptio nummi Ludovici Pit Imper. XRISTIANA RELIGIO. Decanus Xristianitatis, in Charta ann. 1221. apud Perardum. Secundinus Episcop. in Hymno Alphabetico in S. Patricium : XRS. ilium sibi elegit in terris vicarium, etc. Versus antiqui apud Joan. Antonium

Joan, de Janua : Xristus, quia Grsecum est, per X scribendum est Christus. Sed quia figura X reprassentat Ch. jam multi Latini scribunt Christus, per Ch. [Vide infra Xpt'owws.] j X. versibus praefigere solent veteres Critici, ut ex antiquis Scholiastis cognoscere est, cum x'rXPY)<"v vocisque insolentiam indicare volunt. Vide Casaubon. in notis ad Laert. et ejusdem animadversiones in Athenaeum lib. 6. cap. 8. j X. interdum pro S, vel Sc, ut videre est infra in Xanccio, Xantus, Xexus et Xire.

420

XEN

XER

XEX

| XANCCIO, pro Sanctio, Constituteburgensi torn. 3. pag. 36 : Dedit ad ean- desiccatas interpretantur , propterea poena vallata, in Vocabulario Johan. Er- dem domum quodaam praedium in Chrie- forte quod idem Juvenalis Xerampelinas storf, quod solvit annuatim dimidiam veteresdixerit eadem;Sat. Papias.et Ugulebachensis. * XANOTERIUS, nostris Xanotier, pro libram, et Xenia. Adde alias apud Pryn- tio : Xerampelinas dicuntur veteres vestes Chanotier, X enim pro Ch usurparunt, neum in Libertatibus Angl. torn. 2. pag. et praesiccas. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Cui canalium cura cpmmissa est, a Cha- 476. 478. 479. Vide Exenium, Donum 2. Xeropellina, pel ou vestement melle. Xenecia, alveus, canalis : quod divinando Visitatio, et Dissertat. 4. ad Joinvillam ropellinus, viel, sec, debrise.] Adelmannus Scholasticus in Rythmis : proponimus. Lit. remiss, ann. 1458. in pag. 154. * XENIA. REGALIA, Dona quae regibus Beg. 188. Chartoph. reg. ch. 39: Hz charXerapelinos ornatus cum paucis jugeribus gerent une petite coulevrine, que icellui offerri solitum erat. Vita S. Bandar, Praesul durus denegarat. Richart avoit ledit jour achattee, et cer- torn. 1. Aug. pag. 64. col. 1: Domine rex, taine quantite de pouldre de canon du vidimus ssepius, et ab antecessoribus no- [Martenius torn. 4. Anecd. col. 114. edistris accepimus, quod universi pontifices, dit : Xanotier de ladite ville (de S. Maixent). Xerampelinos ornatus cum paucis regeribus, etc.] * XANTIUM, Herba, qu& vocatur Faga- qui regno vestro post vos president, regasmon, i. gladiolus. Theod. Priscianus, in lia Xenia, quse. tantum deceant virum, Ubi codex Gemblacensjs : Xerapelinae veGlossar. MS. medic. Simon. Januens. ex vobis mittere vel deferre debent. Est au- stes dicuntur veteres et praesiccas, pampitem Bandaridus Suessorum episcopus, qui Cod. reg. 6959. ZANTUS, pro Sanctus. Commodianus ab hac consuetudine videtur esse seque- neum habentes colorem, et ponuntur hoc loco pro antiquis vestibus. stratus, et aulse regies praesentiam suam XXajMJSee quibuscumqueTW ^p(ai\t.aL^i, apud Instr. 35 : subtrahit, et regia munera nullo modo Codinurn ?Y)pa[iirlXivat 51. edit. Meursii, Xanta Dei lex est quae raortuos vivere docet. de Orig. pag. mittit. Vide Donum 2. 1 XENIA, ae, Eadem notione, in Chron. et Suidam in 'A-rpagaTixat. Xeranpinum 1 XAPHARDUM, Tabulatum, ferale pegma, GaJI. Echafaut. Adrianus de Ve- Farf. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. vero, et xeranpinium, occurrit in Notis teri-busco de Reb. Leod. apud Marten. 542 : Et aliam petiam ibi ad quartam et Tyron. pag. 159. * XERATUS, Locus deambulationis, in torn. 4. Ampl. Collect, col. 1214: Requi- operam unam et Xeniam unam. Glossar. ex 1 XENIDM, Quidquid alicui in subsi- vet. XERGA, vox Cod. reg. 7613. sierunt ab officiali Leodiensi eum conde1 Hispanica, mnari, et ad manus villici tradi. Quod dium conceditur. Charta ann. 993. apud colaneus, Gall. Serge. Vide Pannus seriSargineum. factum est, et facto Xaphardo in media Miraeum torn. 1. pag. 147. col. 1 : Quate- Synodus Limae ann. 1582. inter Cone. Moses, ad vicum tinctorum, decollatus est. nus benedictione et licentia venerandi ab- Hisp. torn. 4. pag. 249: Veste autem utanIbidem col. 1308 : Fecerunt fieri unum batis, sacerdos ibidem Deo psalmodies et tur nigra (Eremit&.J Quod si paupertatis Xaphardum quadrum et altum ad deca- Missarum celebraturus sacrificia, his Xepitandum homines, ut omnes possent vi- niis adjutus, pro ereplione animarum no- causa viliori panno uti velint, quern Hie spanice vocamus Xerga, poterunt facile dere. Occurrit rursum col. 1311. et!321. strarum exoret libentius. j XENODOGHARIUS, XENODOCHABIA, nigro colore inficere. TXECHES, Regulus, Arabibus. ThuaXEROMTRRHA. Sedulius in Hymno de nus lib. 26. Hist. : Dynasta quidam Soli- in Gemma, pro Xenodochii praefecto, manus nomine, cujusmodi regulos vulgo praefectave. Xenodochiarius, eadem no- Christo : Xeromyrrham post Sabbatum Xeches vacant, idque nominis Arabes Us tione, in Gloss. MSS. apud Vossium lib. Quaedara vehebant corpori, tribuunt, quorum angustas ditiones regni 3. de Vitiisrserm. cap. 56. Vide infra Xe~ Quas allocutus Angelas, titulo non habentur. nodochus. Vivum, sepulchro non tegi. 1 XENODOCHIUM, id est, Locus venera* XEMODOCHIUM, [ Xemodochium , ostelerie. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. bilis in quo peregrini suscipiuntur, in lib. Expressit illud Evangelii : Et venerunt, ut ungerent Jesum. An haec unctio ex n. 23, xm. s.)] 2. Capitul. cap. 29. Occurrit passim. 1 XENODOCHIUM , pro Monasterium. liquidis, an vero ex siccis constiterit, XEMPLARE. Charta ann. 781. apud Joan. Petrum Puricellum in Monumen- Vita S. Eugendi torn. 1. Jan. pag. 54 : incertum. Ac siquidem ex siccis, Xerotis Ambrosianae Basilicas Mediolan. pag. Destructis namque mansionum sediculis, myra, pro Xeromyrrham, si id pateretur 13 : Ut acceptet ipse vorsus pro ista do- uno cunctos secum Xenodochio quiescere ratio carminis , legendum censerem, I natione a Theoperto Cellerario S. Ambro- fecit. cum |Y]po[typpa<; nulla quod sciam ocsii camixiam unam, et bragarum par XENODOCHUS, Xenodochii Praefectus, currat mentio apud Medicos. [Syipoaunum, valentia solido tino , Xemplare apud Gregorium M. lib. 1. Epist. 9. lib. (jL\5pvY), occurrit apud Medicos, ac pras caeteris apud Alexandrum Tralianum unum, valens tremessibus duobus. 3. Epist. 24:JVide Xenodocharius.] 1XENODOXIA, Vana gloria, a Greco xe- lib. 11. cap. ult. extremo.] Est autem ly1 XEMUS, Imperfectus, non plenarius, pro Semus. Vide in hac voce. vo5o5:a. Vita S. Johannis Valentin. pijiupov, Ae'tio lib. 6. unguentum siccis XENIUM, Praestatip muneris vice. Te- Episc. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. omnibus, et in pulverem redactis constamentum S. Remigii Remensis Archi- 1697 : Pauperes ad prandium coram se stans. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : episc. : Incolse loci illius multiplicibus'Xe- reficiebat, multos latenter, vitans Xeno- Xeromirum, sec oingnement.] Vide Gqrniis gravati, etc. Capitula Caroli M. lib. doxiam, indumentis operiebat. reum in Deflnit. Medic, [et Cellarium in 1. cap. 146 : Ut nullus Presbyter ad intro] XENODOZIOLUM, diminut. a Xenodo- notis ad Sedulium pag. 110.] [** Sr)p6[j.uitum Ecclesias Xenia donet. Id est, pro chium. Acta S. Arnulfl Episc. : Egeno- pov, J?osmarinum, in Gloss. Lat. Gr.] facilitate Intitulationis ad Ecclesiam. rum etiam et maxime leprosorum miser5B1P Ingeniosa omnino est veroque siConcilium Nannetense cap. 16: Ut si tus, Us Xenodoziolum condidit juxta cel- millima correctio Fabri in Thesauro ad quilibet Presbyterorum defunctus fuerit, lulam , ipsisque quasvis solatia , etiam hanc vocem, ubi rescribendum censet vicinus Presbyter apud secularem senio- usque ad viliora sese obsequia demit- Xpomyrrham, id est, Christo myrrham, rem nulla precatione, vel aliquo Xenio tens, vir beatus impendit. Gloss. Lat. ex antiqua scribendi nqmen Christi Ecclesiam illam obtineat, etc. Concilium Gall. Sangerm. : Xenodociolumt petit ho- ratione, ut ex superius dictis animadTrosleianum ann. 909. cap. 6 : Xeniis ac spital. vertere est; addit pro corpori emend anpastis vel paraveredis seu caballorum saXENOSTORIUM. Durandus lib. 1. Ra- dum compares ex Alcuino et tres Marias ginationibus Presbyteros affligunt. Flo- tion, cap. 5. num. 1 : Loca humanas ne- disignari. Haec fusius dicta, videsis loco doardus lib. 1. Hist. Remensis cap. 14 : cessitati deputata sunt Xenodochium , citato. Locorumque petentibus incolis, qui multi- Xenostorium, quod idem est, etc. Vox, ni 1XEROPHAGIA, Gr. ^potfOLyloL, AriduS plicibus erant aggravati Xeniis, etc. Lib. fallor, ibrida, ex Gr. ^evo?, et stare Lat. victus, arida comestio. Gloss. Lat. Gall. 2. cap. 11 : Sic quoque ut nullus judex ubi peregrini stant. Sangerm.: Xerofagia, seiche commestion. publicus quselibet judicia vel Xenia | XENOTROPHIUM, Eadem notione, quiaHaec cum athletis ad robur corporis* ibidem exigere ullatenus prsesymeret. Ita ibi nutriuntur peregrini, in Gloss, Lat. turn Christianis ad vivendi sobrietatem cap. 17.19. Leo Ostiensis lib. 2. cap. 8 : Gall. Sangerm. : Lieux honorables, c'est et castimoniam in usu fuit. Tertull. de Libellum fecit Leoni Presbytero et Joanni assavoir hospital ou conversent pelerins. Jejuniis cap. 1 : Arguunt nos quod Gentopro Xeniis et servitiiseorum.Cha.Tia. Hinc Xerophagias observemus, siccantes album Henrici III. Regis Anglise pro Monaste1 XENOTROPITA, in iisdem Glossis Hos- ab otnni came, et omni jurulentia, et uvidioribus quibusque pomis. Idem cap. ult. : rio S. Valarici in Picardia : Nulla autem piteleur de pelerins. XERAMPINUS, pro Xerampelinus, ex Saginentur pugiles et pyctas Olympici : persona parva aut magna aliquid ab hominibus et possessionibus prasdicti Mo- Gr. SiOpajiTteXivp;, color inter coccinum et illis ambitio cprporis competit, quibus et nasterii exigat.... non opera, non tributa, muricem medius, Scholiast* Juvenalis vires necessarias, et tamen illi quoque Xenon Xenia, non lestagia, etc. Vitae Abba- Sat. 6. quasi vitis siccae, ut est apud rophagiis invalescunt. 1 XEXDS, pro Sexus, in Charta Henrici turn S. Albani pag. 36 : Xenia autem de Scaligerum Exercit. 325.-in Cardanum. maneriis annuatim proveniunt , etc. Errant enim Grammatici recentiores, I. Imper. ann. 1014. apud Murator. delle Charta ann. 1267. in Metropoli Salis- qui xerampelinas vestes veteres et quasi Antic. Estens. pag. 111.

XIS

XOG

XYS

424

* Eadem est quae supra Socca 1. Vide ^ XIA, Vestis species. Concil. Tarra- Dionysii Mediol. Episc. torn.6. Maii pag. con. ann. 1591. inter Hispan. torn. 4. pag. 46: Cumque de Arianorum sasvitia quae- in hac voce. 1 XPIANUS, Crestien. Xristus, Crist, in 615 : Ex.ceptis canonicis cathedralium ec- dam improbe loqui voluissent, ita ut quae clesiarum, nullus deficits in sacris illi sxvissime ogerent, ita digna putaret, Gloss. Lat. Gall. Sangerman. Charta ordinibus constitutes vel beneficiatus defe- et Germinius jam tribunal conscendens apud Madox in Formul. Anglic, pag. rat sericum cujuscumque qualitatis, ne- resideret ; ing rate ferentes religiosi viri, 244 : Ricardo Episcopo Csestriae, et omnique vestes superiores de camelloto, neque a Xisto eum dejicientes abstraxerunt cum bus praelatis ecclesix, et omnibus hominieunucho, et ita ecclesia sunt ejecti. bus suis, et omnibus Xpianis Johannes de Xias de tafatano. 1 XIUS, Leges Palat. Jacobi II. Reg. Stutewil salutem. Ubi scribendum cum p * Vox Hispanica, eadem atque Chia, quae ab Aeademicis Madritensibus defi- Majoric. inter Acta SS. torn. 3. Jun. pag. Graeco. Vide in X. 1 XSANSSA. Bern, de Breydenbach nitur, Capitis tegmen, quod duabus tse- 'XLvill : Summe laudabile atque bonum niis super dorsum defluentibus consta- nee non caritati consonum judicamus, ut Iter Hierospl. pag. 212 : Inde ipse quade its quas in mensa nostra pro refectipne tuor potentissimis regibus suis convicibat. Vide Chias. transmit tit, videlicet Afagno 1 XILIVUM, Xyli bombix, Gall. Colon. tarn nobis quam aliis in eadem sedentibus nis enceniaCathey , Presbytero optimis Cham Statuta Avenion. rubr. 28. art. 1. pag. apponuntur, partem immo ipsinostris Xiis Xsanssadedomino Tartarorum, etJoanni , Christi pauperibus, Magno 100 : Statuimus quod candelss fiant ex nia recipimus, tribuamus. Ita a quo om- Turco. expresse bono sevo, et illarum ellichnium sit ex scriptum monent Bollandistae, qui vim 1 XUNGIA, Unctum , bono Xilivo seu bombaci, posna yiginti so- vocis ignorant, nisi sit idem quod pa- Saindoux. Statuta Montisadeps, Gall. Regal, fol. lidorum Turonensium et perditionis can- tron us. 308 : Item, pro quolibet rubo olei, sevi candelarum. | XOCA, XOGGA, Vestis genus. Rico-dellarum, sevi et salacii Xungiss, solvat | ZIRE, Scire. Judicium ann. 873. inbaldi Ferrar. Hist. Imp. apud Murator. den. octo. ter Probat. torn. 1. Hist. Occitan. col. torn. 6. col. 128 : Virgines in domibus 1 XYSTARCHES, a Gr. SuffTapytjc, Prae125 : Quia nos jam dicti testes Ximus, et patrum tunica de pignolato, quse appel- ses certaminis seu xysti. Tertull. ad bene in veritate notum havemus, et vidi- latur sotanum, et paludamento linteo quod Mart. cap. 3 : Bonum agonem subituri mus, etc. dicebant Xoccum, erant contents. Vide estis, in quo agonothetes Deus vivus est : 1XISTUS, Tribunal, pulpitum. Vita S. Subtaneum. Xystarches Spiritus sanctus.

Y
YA
T. LITERA. numeralis, quae 150. denotat. Unde versus:

YBU

YGH
vero ait, compositam ex y, pro te, praenomen, b y r y i n , onus, et seca, saccus, quasi dicas onerum saccus. Vide Byrthinsak. 1 YCHIGARE, Redditum annuum dividere, solvere, a voce vulgari Ychide, Reditus seu proventus annuus. Consuet. Labourt. tit. 17. art. 4 : Si par le contrat de I'engagement a este accorde que le creancier doive donner ou payer a celui de qui est la terre durant I'engagement certaine rente par an, vulgairement appelle Ychide, etc. Ychide ou agrer, in Consuet. Solensi tit. 31. art. 4. Consuet. Brageriac. art. 115 : Item, si quis receperit animalia quascumque nutrienda ad lucrum et damnum et ad certum cabal ut supra; dominus dictorum animalium quotiescumque ei visum fuerit poterit mandare dictum nutritorem de Yshic exegar, quo mandato dictus nutritor tenetur et debet post octo dies a tempore dictas mandationis computandos, adducere dicta animalia in foro seu in villa Brageriaci, ubi dictus dominua animalium maluerit

mines sint credendi et per suum Ya, et per suum na. Ya, pro Ita, obtinet etiam apud omnes Germanicas nationes, imo Argolicus centum quinquaginta facitqne character. etiam apud Armoricos et Guallenses. Ita Ugutio, et Notae-liumerorum antiquae. ] YBENNS, Ligni species, Ebenus, At Baronius versum sequentem habet: Gall. Ebene. Inyentar. S. Oapellae Paris, ann. 1363. ex Bibl. Reg.: Item unus baY. dat centenot et quinquaginta novenos. culus de Ybenus ornatus argento esmailId est, 159. Eidem literae si recta linea latus armis Francise et Burgondiae,.... pro superaddatur, 150. millia significat. officio cantoris dictas S. Cdpellas. Baculus Y. Otfridus in Epist. praefixa Evange- de Ybenns rursus in Inventar. ann. 1376. liis Theotiscis : Ea etiam hoc elementum Inventar. Gall.: Item un baston de (Y) lingua hxc (Tbeotisca) hprrescit in- Ybenns aorne d'argent, esmaille aus terdum, nulli se characteri aliquotiens in armes de France et de Bourgoigne quodam sono nisi difficiliter jungens. pour I'office du Chantre. AHud incerti 1 Y. instar signi Crucis insertum for- anni: Item unus baculus de Ysbernis, etc. tasse est in Monogrammatis regiis, et Quod facile ex allatis emendatur. JYBERNAGIDM, supra Hybernagium. ab Episcopis in suis subscriptionibus usurpatum. Vide Mabill. Diplom. lib. Vide in hac vode. 2. cap. 10. num. 13. YBURPANANSECA, Furtum vituli vel 1 Y, nude, ut mox Ya, ex Oiwmastico arietis, vel quantum quis supra dorsum ad ealcem torn. 3. Act. SS. Julii. suum poterit portare de cibo, in Regiam YA, Ita: vox Saxonica, ut na, non. Majestatem lib. 4. cap. 16. Vocis origo CMarta Adelstani Regis Anglor. torn. 1. Skenaeo ignota : quern vide praeterea Monastici Anglic, pag. 173 : Et quod ho- lib. de Verbor. signiflcat. Spelmannus

422

YDR

YMA

YMN

adducenda, et ea ipsi domino adhibere et reditagio ceperat, in dicta domo sua ap- qui se fingens se procuratorem dicti Guillelmi,.... ipsum Johannem quittaret ab Ychigare (alias Yshiguare.) Et nihilomi- portaverat. c nus dare bonoset competences fidejussores YEMERIA. Pactum inter comitis. et omnibus, quse occasione societatis seu code tenendo, complendo, solvendo dictum capitul. S. Quint, ann. 1211. in Reg. 34. mandse... tenebat... Qui Johannes una cum Yshic sive lucrum, si quod sit domino me- bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 84. v : dicto homine Ymachinato accessit, per Item ex parte comitissaB propositum est, quern se quittari fecit. Vide Imaginarius. morato. t YMAGINACIO, Cogitatio. Elmham. * Vulgo Exiguer, quod de re pecuaria quod burgenses S. Quintini nullam debent rationem facere, proprie sonat. Vide emendam pro excommunicatione , nisi in Vita Henrici V. Reg. Angl. cap. 36. Capitate 4. pag. 91: Regalis nobilitas Ymaginacione peccoris tunsionem et Yemeriam. multiplici toto corde deliberat et exquirit, | TCHONIA, Imago, Gr. elxtiv. Necrolog. | YEMS, pro Hiems, apud Madox ForB. M. de Argentolio fol. 56 : Contulit ec- mul. Angl. pag. 138. Yemale semen, in quomodo antiquajura recuperet. Instrum. clesiae Ychoniam Beatas Marias cum cxteris Charta apud Blount in Nomolexico An- ann. 1406. ex Bibl. Reg. : Un des serviteurs de Messire Guil. Belier vint dire imaginibus. Vide Hyconia. glicano. %. YCONA. [Confer Icone: Una Ycona * YERAGA, Hiera, compositionis me- audit Rigolet que il s'en venist tantost en greca, in qua est factus Jhesus Christus dicinalis species. Lit. Joan. Presbyt. ad la sainte Chapelle, et que I'uys en estoit usque ad medium. (Inv. card. Barbo, Emanuel. imper. ann. circ. 1165. apud ouvert....Ils appercurent que les lampiers, Pez. torn. 6. Anecd. part. 2. pag. 21. col. qui estoient d'argent en estoient ostez et ex Transcript. Miintz, 1457.)] YCONOMUS, pro Oeconomus. Vitae Ab- 1 : Magnificentia mea eorum, quse ad gau- considererent comment ce pooit avoir este batum S. Albini: In Ecclesia ilia Rex dia pertinent, copiam indigentise fuse per fait et trouverent par Ymagination que Offa vices agens Yconomi et Custodis spe- apocrisiarios nostros largiflue transmittet. ce avoit este fait tant comme I'en disnoit cialis, etc. [Alexius pincerna et Yconomus Accipe Yeracam in nomine meo, et utere en cloistre. D. Adriani summi Pontificis, in Charta tibi. * YMAGINATIO. [ Ratione Ymagina* Yerre nostris alias, pro Lierre, He- tionis fortis tempore conventionis. (B. ann. 1158. Procurator seu Yconomus monasterii Saxivivi, in Charta Innocentii dera. Hist. S. Germ. Prat, inter Instr. N. MS. Lat. 16089. f. 112.)] IV. PP. ann. 1243. apud Fontanin. in part. 2. pag. 149. col. 2 : Interdum quod | YMAGINATOR, Phrygio, Brodeur, reAntiquit. Hortse pag. 405. Infra : Yconi- erimus ad processionem, subeleemosyna- censetur in Gatalogo Sodalitatis B. M. mus.] Utuntur etiam Scriptores alii e rius debet facere chorum juncari de Yerre, Deauratsa Tolos. recentioribus. [Occurrit apud Murator. etc. 1 YMAGINATURA, Imago acupicta. Intorn. 2. pag. 143. Georg. Christianum * Yeulage vero, Acclamatio, ut vide- ventar. Eccl. Noviom. ann. 1419 : Una torn. 2. Rer. Mogunt. pag. 887. Kenett. tur, in Recognit. feud. MS. terrs&de Bo- cappa de Cardinali de Limoges panni in Antiquit. Ambrosd. pag. 616. Bymer. vincourt ann. 1269 : Et chil le sire de le- aurei cum orfretis de broderie et Ymagitorn. 3. pag. 460. Marten, torn. 3. Anecd. dite ville arrive prisme en sedite ville, naturis Apostolorum , operata auro et col. 1739. etc.] [** Ykonomus, apud Ek- iront en devant les homm.es et les fillettes serico. * YMAGINATUS, Imaginibus adorna keh. IV. Casus S. Galli cap. 16. Pertz. en faisant et criant I' Yeulage, comme de droit est. tus, sculpUis, nostris Ymagine; unde Scriptor. torn. 2. pag. 141. lin. 25.] 1 YEROPHAGIA, male pro Xerophagia, Ymaginerie, Seulptura seu opus scup1 YGONOMIS, Eodem intellectu. Charta Henrici Comit. Blesensis apud Marten, in Consuetud. MSS. Cluniac. ex Tabul. tile, et Ymaginette, Parva imago, flgura. Charta ann. 1351. in Reg. 80. Chartoph. torn. 1. Ampliss. Collect, col. 622 : Sive B. M. Deauratse Tolos. per Yconomem suum decreverint, etc. * YFFANTARIUS, Erro, qui infantes reg. ch. 503 : Item gobeletum unum cum tribus pedibus, Ymaginatum de uno gallo j YGHONOMUS, in Charta Stephani alienos abducit. Libert. Montis-olivi ann. Episc. Tornac. ann. 1197. apud Miraeum 1312. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. sursum et tribus cavaillieriis. Inventar. 505. art. 38 : Latrones autem publici et MS. Jocal. Eduardi I. reg. Angl. ann. torn. 2. pag. 1202. col. 1. * YD AM, Arabice, pulmentum, in GIos- fautores ipsorum, bucellarii, Yffantarii, et 1297: Item une coupe d'argent doree, sar. MS. medic. Simon. Januens. ex "Cod. alii insignes latrones, quibuscunque no- dont le pies est une rose a six fuelles, s'est minibus censeantur, severitati legum su- Ymaginee de rois.... Item un pot lavoir reg. 6959. d'argent a Ymaginettes Item un autre * YDEMPTITAS, pro Indemnitas, in biciantur. Charta ann. 1240. exparvo Reg. S. Germ. YGUMINUS, pro Hegumenus, rjyouu.evoc, (pot) purement dorei et portrait d'YmaPrat. fol. 30. v. col. 1. Abbas. Utitur non semel Thiotfridus ginerie sans esmail. Lit. remiss, ann. ^ YDIOTA, Stolidus.AlienafMm a mente Abbas Epternacensis in Florib. epitaphii 1353. in Reg. 81. ch. 766 : Un gobelet d'aret factum penitus Ydiotam, in Litteris Sanctorum in prooemio libri 1. eod. lib. gent, esmaillie'et dore, a quatre piez, Ymaginez a trois pelerins. Ymagerie, Acupicann. 1353. ex Regesto 82. Chartophylacii cap. 6. et alibi. Reg. Oh. 61. YINGEMAN. Leges Henrici I. cap. 16 : tus, vulgo Erode, in Testam. Petri ducis Danagildum, quod aliquando Yingeman Brit. ann. 1457. ex Bibl. reg.: Deux pare** YDOLAGIA, Idololatria. Folcuin. Gesta Abbat. Lobiens. in Prolog. : dabatur, i. 12. den. de una quaque hida mens d'autel de tapisserie d'Arras, Frarici... Ydolagiam in christi tyrocinium per annum, si ad terminum non redditur, Ymageriez de la Passion, et esquels somcommutaverunt. wita emendetur. Sic Cottonianus codex mes nous et nostre compagne en presenta* YDONEUM, Prastatiq quaelibet, jus et noster , inquit Spelmannus ; sed tion. Vide Imaginatus. j YMATHINATIO, mendose pro Intimaquodvisaut tributum legitimum jurique utrique fldem suspectam habeo , ne consonum. Pariag. inter reg. et abb. mendose forte pro Ynglisman vel En- tio, declaratio. Ad jussum seu Ymathimonast. S. Andr. Avenion. ann. 1292. in glisman, i. Anglico. I** Thorp. P i n g e - nationem, in Litteris ann. 1364. ex Regesto 98. Chartophylacii Reg. Ch. 4. Reg. 93. Chartoph. reg. ch. 133 : Item si m a n n i s , cap. 15. vide ibi not.] cantingeret dare leudam, sextayragium, sk YLARITAS. [ Ylaritas, virilitas, li* Male lectum pro Ymachinatio. Vide portanagium, vel aliud Ydoneum, quod beralitas. (B. N. MS. Lat. 16089. f. supra in hac voce. f YMBERNAGIUM, ut supra Hybernasit commune sicut jurisdictio, etc. Vide .yi >k YLIA. [Ilia : Yliis simiorum com- gium. Charta Petri Episc. Meld. ann. Y supra Idoneare. fYDONEUS, pro Idoneus, in Charta parata. (B. N. MS. Lat. 16089. f. 107b.)] 1226. ex Chartul. ejusdem Eccles.: Habe* YLLA, Insula, Gall. Isle. Charta ann. bit autem capellanus, pro victu et vestitu ann. 1204. ex Tabul. Episc. Paris, fol. cm. et alia Caroli Comit. Provinc. ann. 1295 : Item tres fessoriatas prati cum ver- suo et clerici sui de bonis dictse domus 1290. ex Cod. MS. D. Brunei fol. 76. v. neto, sitas in Yllas retro molendinos suos. duos modios bladi Ymbernagii rationabiAlia ann. 1321. in Reg. 60. Chartoph. -lis. Occurrit rursum in Charta ann. Occurrit non semel alibi. ^ YDRIA., pro Hydria, Mensura vini, reg. ch. 177 : Retentis etiam domino regi 1229. Locus est in Grenerium. T 1. YMIUS, comparat. ab Imus, in semel et iterum apud Hansiz. torn. 1. altis et bassis justitiis, mero et mixto imperio in Yllis sive insulis prasdictis. Chron. Johan. Whethamstedii pag. 405 : Germ, sacrae pag. 276. * YMACHINATIO, Instigatio, Impulsio. Dum transisset sabbatum sive solstitium * Metreta frumentaria, interdum liquidorum et vini. Ydrie, pro Cruche, Lit. remiss, ann. 1364. in Reg. 98. Char- anni istius, descendissetque sol Ymius Urceus, in Testam. Renati reg. Sicil. toph. reg. ch. 4: Cum eidem Johanni im- et Ymius, etc. * 2. YMIUS, Fossilis. Terra Ymia, idem ann. 1474. torn. 2. Cod. Ital. diplom. col. positum extitisset dominos Petrum Ruffi 1279: Une des Ydrles, esquelles nostre et Guillelmum Ferrals ad jussum seu quod Cadmia, Gall. Calamine. Charta Seigneur fist miracle en conversion d'eaue Ymachinationem dicti Johannis furatos ann. 1281. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 902 : Ferri non laboen vin es nopces d'Architriclin. Vide su- fuisse, etc. pra Hydria. Hinc * YMACHINATUS, Qui vices alterius rati, plumbi, stagni, rammi, terras Ymiae, * YDRIA.TA, Quantum ydria contine- in rebus gerendis implet, et imaginem de qua fit anchalchum (pro aurichalcum). 1 YMNISFITH, Porcellus ablactatus, tur. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. quodammodo refert, suppositions, in Chartoph. reg. ch. 166: In vindemiis, iisd. Lit. : Idem Johannes tractavit mali- Schiltero in Gloss. Teuton. Vocem corunam Ydriatam vini, quam in alieno he- tiose et calidiose cum quodam alio homine, ruptam esse censet Eccardus in Notis

YPE
ad Leg. Sal. tit. 2. 5. ubi Ymnis, vel potiiis Ynnis solidum interpretatur. T YMNIZARE, a Gr. vifivt&tv, Laudare, praedicare, hymnos cantare. Pontificale antiquissimum : Perveniens (Rex consecrandus) ad ecclesiam prosternat se coram altare et Ymnizetur Te Deum laudamus, Te Dominum confitemur, finetenus: quo Ymnizato erigatur de solo, etc. Dudo de Ducibus Normannorum :

YPO

YRA

423

Bern. Thesaurarius de acquisitione T. inquit, declinantibus oculorum doloribus, S. apud Murator. torn. 7. col. 777 : Jus- quidam tumor circa inferiorem angulum sit solium in palatio deferri, et Salduinum apparuit, quam Ypopisi (sic) dicimus. in eo sedentem, Yperis aureis usque ad *YPOPIRGIUM, Area. Glossar. Lat. verticem cooperiri sive circumdari. Gall. ann. 1352. ex Cod. Reg. 4120 : Ypoc YPIA, Morsus gallinas, in Glossar. pirgium, Aire. * YPOPYRGIUM, Gall. Andier, in GlosMS. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959. sar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 521. Aliud T YPOCAMISIUM, Vestimentum quod Provinc. Lat. ex Cod. 7657. Guachafaecf subtus camisium est. Vide Hypocami- Prow. Ypopyrgium. Vide supra Ipopigesium. rium. Ymnizante melos psallere voce queas. 1 YPOCARE, pro Ypothecare. Obligare, * YPOROGIUM. Vide infra Yvorye. Vide Hymnizare in Hymnus. oppignerare. Charta ann. 1308. in Hisw YPOSTASIS, Gr. un6<TTa<ni;, Substan1YMNODIA, Canticum. Bibl. Heilsbr. tor. Tull. pag. 470 : Spontanee confessus tia, res. Liutprand. Antapod. lib. 3. cap. est se jam dudum Ypocasse et pignorasse 41: Gezo cum omni sua Ypostasi meis pag. 63: venerabili patri et DD. Conrado tune Epi- tradatur in manibus. Sit Jesu laus, et gloria sit Virgin! Marie scopo Tultensi....... medietatem villas de %. YPOSTOR. [ Ypostor, colon. (Lex. Quod completum est carmen hujus Ymnodise. Vannis. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xni. s.)] Vide Hymnodia. * YPOCISIS, Aggregatio humidorum T YPOTECA, YPOTHECA, Oppigneratio, ] YMPNARE, Liber hymnos continens, circa pupillam densatorum, in Glossis obligatio, apud Rymer. torn. 2. pag. 303. ad Alex. latrosoph. MS. Jib. 1. Passion, Charta ann. 1282. apud Lobinelf. torn. 3. apud Will. Thorn, pag. 1935. | YMPNUS, pro Hymnus, apud Elm- 94 : Adhuc autem et senioribus estate Hist. Paris, pag. 272. col. 2: Obligaverit cap. ham, in Vita Henrici V. Reg. Angl. cap. defectum visifici spiritus reparant (axy- titulo specialis Ypothecae. Alii ann. 1477. 134. pag. 321 : Laudum Ympnos concinit. dorcica) et renovationem faciunt vista, et ex Tabul. B. M. de Bononuntio Rotomag.: Sub suorum omnium et singulorum j|e YMPREGEPS. [Praeceps: Ympreceps, incipientes Ypocisis solverunt. trebuchans. (Lex. Lat. Gal. Bibl. 1 YPOCOERCIUM, vox ibrida, Locus Ypotheca et obligations bonorum mobiEbroic. n. 23. XIII. s.)] ubi soleis ferreis equorum pedes mu- lium et immobilium. | YNDARDUS, Autissiodorensibus In-niuntur. Vide supra Hippocoercium. s|e [ Dictas triginta quinque libras dardf Intrumentum quo naves adverse * YPOCRASIUM, a Gallico Hypocras, Cluniacenses sub prestito sacramento flumines navigant: unde Yndardus nun- Submistum vinum. Proces. Egid. de et sub Ypotheca rerum suarum omnium cupatur quidquid ea ratione exsolvitur. Rays ann. 1440. ex Bibl. reg.: Dictus ecclesie Cluniacensi totaliter restitueCodex censualis Episcopat. Autiss. ann. JEgidius de Rays reus cibariis et vinis ret. (Chart. Cluniac. Coll. Burgund. circ. 1290 : Yndardi et aqua circa xnxx. delicatis, etiam Ypocrasio et clareto vul- B. N. t. 82, n 333, an. 1255.)] lib. Yndardus S. Mariani circa xvi. lib. gariter nuncupate,... usus fuit. ] YPOTECARIA, Fundus oppigneratus, Vide Indardus. | YPODECANUS, Subdecanus. ErlanusGall. Hypothecate. Charta ann. 1195. * YNDEMPTITAS; [Indemnitas : Id- Ypodecanus subscribit Chartam Theo- apud Cencium inter Census Eccl. Rom.: circo nos Yndemptitati providere volen- tolonis Archiepisc. Turon. ann. 943. Quodcumque itaque jus et quamcumque tes. (Mandat. Gamer. Apost. Arch. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 74. actionem personalem et in rem sive YpoVatic, f. 85. an. 1434-39.)] *YPODIAC, Subdiaconus. Charta Lu- tecariam adversus Romanam ecclesiam, 1YNOLATDS. Statuta Vercell. lib. 5. dov. Pii ann. 824. torn. 2. Geneal. Di- etc. Hinc fol. 123. v : Item quod fiant singulis sex plom. aug. gentis Habsburg. pag. 20: 1 YPOTEGARE, YPOTHECARE, Oppignemensibus duo libri Ynolati pro parte Ego itaque Cospreht immerens Ypodiac... rare, Hypotequer, apud Rymer. loco pusterne et parte ursonis, qui vocentur rogatus scripsi et subscripsi. laudato, Marten, torn. 7. Ampl. Collect, Memorials. j|e YPODROMIUM, [Travail (equestre). col. mi. et Lobinell. torn. 5. Hist. Paris, 1 YNSPURUS, pro Impurus, nothus. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] pag. 655. Vide Hypothecare. 1YPODROMUM, YPODROMUS. Vide HyLocus est supra in Vastardus. | YPOTHECARIUS, pro Apothecarius. * YOCRUS. Alex. latrosoph. MS. lib. podromum, et Spidromum. Vide in hac voce. Computus ab ann. * YPODROMUS, Latrina, privada, Prow. 1333. ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. 2. Passion, cap. 11: Si infirmus- colore Yocro fuerit, i. colore siligeneo, etc. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. pag. 283 : Item , cuidam Lombardo per * YPOGAMITS, Navis species, f. pro manus Michaelis Ypothecarii domini pro * YOPA, Germ. Yopen, Vestimenti genus. Privil. sartor, ann. 1288. apud Lude- Ypogavus, in eod. Glossar. Hippegus, muscato empto per dominum, xil. flor. wig. torn. 11. Reliq. MSS. pag. 637 : Prse- navis qua equi transvehuntur. Vide 1 YPOTHETIGE, Jure ypothecario seu Ypogaubin. sertim volumus quod nullus deferat tuniann. YPOGAUBIN, YPOGAVUS, Navis, imw)- oppignerationis. Charta ccxm 1246. ex cas crustatas, seu capucia, aut coltas vel Ta^ul. Episc. Paris, : Eidem Yopas in foro rerum venalium venales, yo;, Papiae, Navis, in qua equos vehere Episcopo Ypothetice fol. titulo specialiter praster in nundinas, quod interpretatur solitum est. Glossar. Saxon. ^Elfrici: obligavit. Alia ann. 1256. ex Tabul. S. Ypogavus, horsa scip, i. ad verbum, forum annuale. qua summa x. 3k YPA. [Souppe en Yawe. (Gloss. Lat. equi navis. Somnerus Hippagus, vel Hip- Crispini in Cavea : Pro dimidium bladi lib. Ypothetice obligavit pago restituit. [Vide Huisserium.] Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s.)] hyemalis. * YPOGLOTIA, Paulo pillulas, quas sub 1 YPAPANTI, Festum Purificationis | YPOVICARIDS, YPPOVICARIUS, Sublingua tenentur, quas bekikias dicuntur. vicarius, qui Vicarii vices agit. Vide in Beatse Marias. Vide supra Hypapanti. Glossar. MS. medic. Simon. Januens. ex 1 YPATUS, Gr. {ITOXTOC. Vide Hypatus. 1 YPEPA, Locus vel praedium a majori Cod. reg. 6959. YPOYCARIA. Charta ann. 1322. in 3|e YPOMENUM. [Cordial: Ypomenis dependens, ut videtur. Descriptio bonoChart9ph. reg. ch. 126: Habent rum domini de Eska ex Tabular. Audo- miscent aconita. (Du Meril, Poes. lat. Reg. 61.personis diversas summas pecuab aliis mar. : In territorio et dominio villas de med. aet. p. 164.)] operatoriis suis, tarn de payreria Eska et aliarum Ypeparum circumjacen1YPOPANTON, pro Ypapanti, in Charta nise inde quam infra : Ypotium.... Dividitur namque tola terra de Paschalis II. PP.,ann. 1104. inter In- thecaria; Ypoycaria. Meliusseu pharmapro Apothecarii Eska et de suis antedictis Ypepis, etc. strum. torn. 1. Gall. Christ, novae edit, copolae officina. Vide Ypothecarius. 1 YPERLIRICUS, Vox Graeca vim com- pag. 66. et in Charta Alexandri III. PP. ^c YPROBARE. [Improbare: Yprobare, parativi habens a lyricus. Elmham. in apud Rocchum Pirrum in Sicilia sacra desprover. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. Vita Henrici V. Regis Angl. cap. 12. pag. 28. Vide Hypapanti. * YPOPIA, Aggregatio nigri sanguinis n. 23, xm. s.)l pag. 23 : Ubi totidem tubarum tumultuoYPSIVREMETA, ex Gr. 6<f/t6pe[ieTT)e, sus strepitus partes aethereas tonitruoso ex percussura, in Glossis ad Alex. latrorugitu reboare cogebat, citharaedorumque soph. MS. lib. 1. Passion, cap. 93 : Nescio Altitonans. Epitaphium Crescentii, qui obiit ann. 1010. apud Baronium ann. an hoc melius sit ad Ypopias aliud colliYperlirica melodia, etc. 1 YPERPERATA, YPERPERUS. Vide Hy- rium. Et cap. 100 : Ad Ypopias et myoce- 996. n. 11: perperum. phala facit cum ovi liquore albo inunDie rogo, die lacrimis pietatis claucula, Jesu, * YPERPERUM. [Moneta Venetorum : ctum... Si autem myocephala aut Ypopius Farce tuo famulo Ypsivremeta pie. In Corphoy vero et Mothono, sibi pre- (sic) fuerit, post inunctionem ligabis ocusententur de rebus comestilibus pro va- los aut linteo in aqua infuso frigida, aut * YPULTIO, [Impulsio : Ypultio, hailore Yperperorum Lte. (Venise, Senate spongia in ipsa aqua infusa. Glossar. tement. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. misti, LX. f. 218. an. 1440.)] MS. medic. Simon. Januens. ex Cod. n. 23, xm. s.)] 1 YPERUS, ut Hyperperum, Moneta reg. 6959: Ypopium. Theod. Priscianus * YRANEA. [Aranea: Et reperte Imperatorum Byzantinorum aurea. cap. de jEgritudinibus oculorum : sed aut, fuerunt ab infra circum circa lymacie

424

YSM

YSS
T YSNECA, Navigii species, scapha. Nostris Esneche; idem quod Naca 1. Vide in hac voce. Statuta Massil. lib. 4. cap. 1: Puniatur inde taliter quod pro nave qualibet, et Ysneca, vel coca compellatur dare communi Massiliss pcenam arbitrio rectoris, vel consulum Massilise. 1 YSOLUS, Parva insula, Gall. Islot. Charta ann. 1258. ex Tabul. S. Victoris Massil.: De meridie de dicto verdono descendit usque ad Ysolum, et de Ysolo in verdono. * YSON. Dialog, creatur. dial. 73: Yson, dicit Brito, avis est de genere vulturis, alba et minor quam vultur, sed rapacissima. 1 YSOPUM, Aspersorium, Gall. Goupillon. Vide Ferratum et Hysopus. * YSOPDS, [Ysope. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Tnsul. E 36, xv. s.)] j YSOTONUM, ut Ysopum, mendose, ut suspicor, scriptum in Inventario ann. 1341. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Item feiratum unum cum Ysotono. * YSFIA, Explorator; unde Yspiare, explorare. Comput. ann. 1362. inter Probat, torn. 2. Hist. Nem. pag.*259. col. 2 : Cum diceretur quod in loco Lunelli erat capta una Yspia, quod vellet eos certifficare de confessione sua, etc. Ibid. pag. 260. col. 1 : Ad indagandum et Yspiandum quid in patria faciebant inimici. Vide Espia et Ispia. * YSSAC, Vectigalis species, et maxime illud, quod pro evehendis vinis aliisque mercibus ex aliquo loco persolvitur. Vide supra Isshac. * YSSAROP, [Gall. Sirop: Pro i. libra de Yssarop... pro pulvere posito in conserva de bryola. (Arch, histor. de la Gironde, t. 22. p. 331.)] * YSSARTUM, YSSHARTUM, YSHARTUS, Ager exaratus, dumetis purgatus ; unde Ysshartare, Interlucare silvas, Gall. Essarter. Charta ann. 1341. in Reg. 72. Ghartoph. reg. ch. 368: Idem procurator dicebat quamplurima Yssharta et ignis comtnissiones quamplurimas in diversis nemoribus et dumis... eos immisisse, et ad novam culturam reduxisse Pr&dictis consulibus (S. Amancii) asserentibus se esse in possessione.... Ysshartandi, extra tamen forestas supradictas, Yssharta et campos faciendi. Alia ejusd. ann. in Reg. 80. ch. 466,: Quod homines castri sive loci de Cabrayrolis... Yssharta quamplurima... inde fecerant et terras ad culturas redegerant. Charta ann. 1361. in Reg. 103. ch. 78: Hseredes Guillelmi Raimundi serviunt unum sextarium frumenti pro quadam Yshartu, loco dicto ad Caverias. Vide Exartus. * YSSEMBRUNUS, Panni species. Charta Maurit. Cenoman. episc. ann. 1227. ex Tabul. mqnial. S. Juliani de Prato : Mantellis etiam non utantur, nisi de prasfatis pannis, aut de Yssembruno, aut de essaio de sancto Dionysio. Vide supra Isembrunus. * YSSERTUS, a Gallico, ut videtur, Issue, Transitus, exitus. Lit. Lancel. de Roya magist. forest, et aquar. in Occit. ann. 1394. ex Reg. 146. Ghartoph. reg. ch. 121: In paxeria molendinorum Badacley Tholosss nullus erat passus sive Yssertus, per quern dicti querelantes cum suis gabarrotis et parvis navibus navigando per flumen Guaronas... libere transire poter&nt nee valebant... Concedimus licentiam in dictis Ysserto sive Ysserthis tendere et pisces regales capere. Vide supra Passus 4. *YSSHIDIA, YSSIDA, Vectigalis species, et maxime illud, quod pro evehendis vinis aliisque mercibus ex aliquo loco persolvitur. Vide supra Isshac. * YSTORIA. [ Ystorias, fabulas et comestionis querit habundantiam. (B. N. ms. lat. 16089, f. 110 d.)] 1 YSTORIATUS, Intextus flguris, ornatus, Nostris Historic. Inventar. ann. 1416. ex Tabul. S. Victoris Massil.: Cum duobus retaulis desuper Ystoriatis... Item duas pastes modicas Ystoriatas nativitatis Domini et Veronissse. Vide Historiatus. YSTRAICUS, Funestus. Isidorus Pacensis Episeopus, in Chrpn. sera 780 : Sed quia nequaquam earn ignorat omnis Hispania, ideo ilia minime recensiti tarn Ystraica bella ista decrevit historia, quia jam il alia Epitoma qualiter cuncta extiterunt gesta patenter et paginaliler manent nostro stylo conscripta. Ex Lat, forte Oestraicus. [** In edit. ann. 1729. stragica, a Strages.] 11. YSTRIO, Leno, ut videtur. Statuta Astens. collat. 11. cap. 8. fol. 27. v: Ystrio, vel publicus locator, vel publica meretrix. Vide Histriones. * 2. YSTRIO, pro Histrio, qui buccinas inflabat, vel musica instrumenta pulsabat. Lit. remiss, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 470: Cum Robinus pauper Ystrio sive menestrellus pro ludendo de suo artificio cum corneto ivisset, etc. T YUCA, Plants? seu radicis species in America. Nemo vel Hispanus vel Indus... facial azua ex fora cum mistura Yucae, in Synodo Limensi ann. 1585. inter Cone. Hispan. t. 4. p. 426. Occurrit rursum p. 761. * Battata Indica in Diction. Hispan. ad hanc vocem. YVERNAGIUM. Vide Hybernagium. * YVERNALE, f. Ager yvernagio seu secali satus. Charta Joan, ducis Bitur. ann. 1401. in Reg. ejusd. ex Cam. Comput. Paris, fol. 179. r: Molendina nostra... cum eorum saltibus, aquis, ripperiis, exclusis, alberiis, alberiatis, piscaturis, Yvernalibus, aquseductis, etc. Vide supra Hybernagium. * YVORYE. Joan. Germ. Cabillon. episc. in vita Phil. III. ducis Burg, apud Ludewig. torn. 11. Reliq. MSS. pag. 124 : Jussionem principis completurus per alpes Coltias et montem Jura viam capit, per yporogium, quam Yvorye appellant ad plana Lumbardiae se confert. [** Eporedia, hodie Ivrea.] T YYESIA, f. C39CUS paterni animi affectus in filium, a Gr. 6161;, fllius. Hugonis Cetelli Epist. 54. torn. 2. Monument, sacr. Antiquit. pag. 411: Nescis prorsus quid sit Yyesia, vir es discretionis, homo est pads, nihil inmaniter, nihil inhumaniter agis. 1 YZANES, inter supellectilem lecti recensetur, in Charta Hispanica aerse 1060. apud Ant. de Yepez in Chron. Ordin. S. Bened. torn. 5. pag. 435: Literius 3. Yzanes 2, etc.

et Aranee. (Chevalier, Visit, episc. Gratianop. p. 57.)] * YRCINUS. [Hircinus : Barba Yrcina, paucorum pilorum ; spadoni enim similatur. (B. N. ms. lat. 16089, f. 110".)] T YRCTJS, pro Hircus. Statuta Arelat. MSS. art. 37: Et pro quolibet porco et porca, ove seu mutone, Yrco et copra dent 11. den. 1 YRENEUS, Pacificus , Gr. elprjvtxos. Acta S. Frederic! torn. 4. Jul. pag. 461: Episcopum oportet esse irreprehensibilem, sobrium,... doctorem, Yreneum, nan vinolentum, etc. TRIAS. Indiculus superstitionum et Paganiarum cap. 24 : De pagano cursu, quern Trias nominant, scissis pannis, vel calceis. 3<e TRONICE. [Ironice : De aliis obloquensb Yronice. (B. N. ms. lat. 16089, f. 110 .)] * YRSDTUS. [Hirsutus : Yrsuta nimium et rugosa, cute tamen circumdata exili. (B. N. ms. lat. 16089, f. 107h.)] * TSADRA, EA. [ Ysadree vitree fracte sunt in Ysadris np'n stint vitree. (Chevalier, Visit, episc. Gratianop. p. 181.VI f YSARNODORI, Ostium ferreum, lingua Teutonica seu veteri Gallica, ex Vita S. Eugendi torn. 1. Jan. pag. 50. col. 1. 1 YSBERNUS. Vide supra Ybenns. 1YSEMBRUNUS, Panni species. Vide Isembrunus. T YSENGRINI, Popiili quidam de quibus in Hist. Viconiensis Monast. apud Marten, torn. 6. Ampl. Collect, col. 303 : Sic Spiritus sancti gratia in vita exstitit debriatus (^Egidius Abbas) ut meruerit pacem inter Ysengrinos et Flaventinos, vel Flampedes in partibus Hollandise et Zelandise, et Flandrias, quam nullus hominum attentare quibat, sive Rex, sive Comes, aut Baro reformare. 3 Furnensis tractus in Flandria incolae, factiosi virtute bellica praestantes sub Philippo Augusto, nostris Ingrins; quare vero ita appellati, vide in Isengrinus. 0 YSHARTDS. Vide mox in Yssartum; T YSHIC, YSHIGUABE. Vide Ychigare. c YSHIDA, Vectigalis species, et maxime illud, quod pro evehendis vinis aliisque mercibus ex aliquo loco persolvitur. Vide supra Isshac. * YSICIUS, Salmo. Vita S. Kentigerni torn. 1. Jan. pag. 820 : Nuntip cum hamo ad ripam fluminis Clyd festinare prsscepit, et piseem pritno extractum scilicet Ysicium, qui et Salmo dicitur, ad se reportare. Codex MS. Raines, apud Spelman.: In capite autem Quadragesima, octo fratribus Ysicios, etc. * YSITARE, Exhaurire, ni fallor. Charta ann. 1293. ex Tabul. Montispessul.: Dominus Raymundus de Polano archidiaconus Fenolheti in ecclesia Narbonensi habens potestatem plenariam agotandi scilicet, Ysitandi ac desiccandi stagnum Castri-novi in Narbonesio, etc. * YSMIRALLUS, Smaragdus, Ital. Smeraldo, Gall. Emeraude. Invent, ann. 1314. apud 01. V. Garamp. in Disquis. de sigil. Garfagn. pag. 87 : Item una mitra solemnis.... cum zaphiris, balatiis, perlis, Ysmirallis, etc. Vide supra Esmaraudus,

z
ZAB
Z. LITEEA numeralis, quaeSOOO. efficit. Unde versus :
Ultima Z. canens finem bis mille tenebit. Seu ut habet Ugutio :
Ultima Z. quae canit finem bis mille tenere.

ZAB
i. Zabatua. Alibi : Zabatus, cristatus, galeatus. Ubi zabam pro galea aut casside videtur usurpasse: nisi per galeam intelligat loricam cucullatam, quae et corpus et caput tegebat, uti legit Meursius in Gloss. 6 ZABALEGUM, apud Aliabatem eocponitur Mastix. Glossar. MS. medic. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959.

ZAB
Henrici VII. Reg. Angl. ann. 1499. apud Rymer. torn. 12. pag. 714 : lla quod in velleribus lanarum terram, petras, fitnum, Zabulum, arenas, et pilos minime paccent aut involvant. Alia ann. 1533. apud Madox in Formul. Anglic, pag. 151: Cum omnibus aliis terris, pratis, pasturis, et omnibus aliis pertinenciis manerio prasdicto pertinentibus ; excepto Zabulo et lapidibus, etc.

Eidem literae, si recta iinea superaddatur, bis millies mille significat. * ZABARA vocatur a multis vulgar iter Z. pro X. crebro Zenia, pro Xenia: Zenodochium, pro Xenodochium, in Gloss. plant a, unde fit aloes, imitantes Arabicum, quod est Sabi, in eodem Glossario. ^Elfrici pag. 62. 79. *ZABATERIDS, pro Sabaterius; Cal* Z, pro R, saepius in Instr. Hist. Nem. Cozona, pro Corona. Cizateca, pro Chi- ceorum sutor vel sartor. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 149. ex Cod. reg. 4659:^ rotheca. Oeza, pro Cera, etc. * Z, pro S, passim occurrit; Zabate- Statuimus quod curia elegat duos yiros de Zabaleriis, qui quasstiones rius, Zandale, pro Sabaterius, Sandale, legates quas orientur inter... Zabaterios possint... etc. ZA. Charta Italica ann. 1154. apud Pu- componere. ZABERNA, Papias : Zaberna, ubi vestes ricellum in Ambrosiana Basilica pag. 711. 712 : Et hoc fuit ab undecim anms i*i ponuntur, aut quodlibet aliud ; Zaberna, Zd, et a mense in la. Infra: Et hoc fuit area, vel armariolum. Gloss. MSS.: Zaa 40. annis in Za, et a 25. in la. Vulgare berna, vestiarium. [Tabul. Eccl. Audomar.: Privilegia existentia in superiors Italicum : Galli dicunt en ca. ZABA, ZAVA, Lorica. Gloss. Arabico- parte almarise seu Zabernas mag me eaALat.: Lorica, Zaba. Papias: Zaba, muni- stentis in thesauro. In prima et superiori mentum in praelio virorum fortium. Ju- parte mediae seu secundae Zabernas sive liaiius Antecessor cap. 304. Zabas, sive almariae,.... in tertia parte secundas Zaloricas. Lexicon Gr. MS. Reg. cod. 2062 : bernse, etc. Mirac. S. Udalrici cap. 25. Zdgoc, TO Xwptxtov. Zagapeiov, ev <5 a.1 a6at. saec. 5. Bened. pag. 468 : Interim etiam Quod vero ?a6apeiov dicitur,' e^xat et quaesivit Zabernas et calceamenta, et non Orjxapia TWV agwv sunt Leoni in Tact, invenit.] Hariulfus lib. 3. Chron. Centul. cap. 6. | 22. ubi ex corio bubulo esse cap. 28. de Capsa, in qua erat corpus jupentur. Zabarum yero non semel me- S. Vigoris Episcopi Bajoc. : Hospitem minit idem Leo ibidem^ cap. 6. 22: exorat, ut Zabernam, quse sanctis ossibus "E^etv Sk 81' SXOCOTOV T0 SvSpa orcXYjaiv TOKX^TYIV, erat onusta, diligentissimas atque fidissiZa6a? TeXsiac jxeXP1 ^ aorpaY<4Xou avacru- mae traderet custodies. Et mox : Acceppo[iva; Sta Xwptwv xa\ xptxsXXiwv fieta TWV tam vero Zabernam Bernardus tali loco ponere earn 6Y]xapttov OWTWV. Adde | l3. 13. 17. 25. et nititur, quern latrones adire non cap.,7. | 73. Zagac V Xwpt'xta. Occurrit possent. Infra, Area appellatur : Inetiam vox eadem in Nov. 85. et in Ohro- quiri citius jubet, cujus esset area. Zanico Alexandrino pag. 782. Vide Scrive-- bernam fortassis hoc loco usurpavit rium ad Vegetium pag. 564. prseter Ri- Hariulfus pro taberna, seu area aut galtium, et Glossar. med. Grsecit. in capsa, ex tabulis ligneis compacta. Tabernae enim, auctore Isidoro lib. 15. Zdga.

1 ZABULINUS CAMPUS, Arenosus, in Inquisitione ann. 1196. apud Cencium inter Census Eccles. Romanaa. ZABULUS, Diabolus. Sic autem Dorice aiunt appellari. Dorica quippe lingua agaXXetv, idem est quod StagaXXetv; ut $axopo?, idem quod Scaxopoc. Aliter tamen censet Possinus innotis ad orat. Nicetae in SS. Michael, et Gabriel, pag. 60. Papias : Zabulus, est Satanas, quod Latine sonat adversarius, vel transgressor. Glossae vett. : Zabulus, Satanas, contrarius. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Zabulus, contraire, transgresseur, diables.] Glossae aliae MSS.: Zabulus, Satan. Phoebadius Aginnensis in Epist. contra Arianos : Ctbum desideravit cum tentaretur a Zabolo. Zabolica subtilitas, Zabolicum virus, apud eumdem. Consultatio Zachaei et Apollonii lib. 3 : Horum igitur merito venturum Antichristum fides certa est, immo Zabulum sub persona hominis saeviturum. Titulus memoriae S. Waldomeris, torn. 1. Histor. Francor. pag. 513:
Hinc perdunt Zabulus vires, incendia Maurus.

Wandelbertus in Praefat. ad Martyrologium :

Fallens, ne Zabuli vincat iniquitas.

Utuntur passim Veteres, ut et aliquot aevi inferioris Scriptores, S. Cyprianus in Epist. ad Demetrianum, Auctor libri de Aleatorib. Cassianus Collat. 1. cap. ZAVA, Idem quod Zaba. Lex Wisigoth. cap. 2. dictse, quod ex tabulis ligneis es- 14. 21. S. Hilarius in Matthaei cap. 24. lib. 9. tit. 2. 9: Partem aliquam Zavis sent confectes. Vide infra in voce Za- cap. 26. et alibi. S. Augustinus serm. 123. de Diversis, S. Ambrosius lib. 5. de Fide vel loricis munitam. Ubi Fuero juzgo lib. byra. 9. tit. 2. 8: Muestre los bien armados T TABEENA, Eodem signiflcatu. Drogo ad Gratianum cap. 1. Lactantius de Morde lorigas, e pertuntes. Est igitur zava in Translat. S. Levinae torn. 5. Julii tibus persecutorum cap. 16. S.Patricius idem quod perpunctum, seu gambasium. pag. 617 : Novo linteolo ea (ossa) invol- Epist. ad Coroticum, Paulinus Nolanus vit, hospitium venit, in una suarum pag. 28. 50. 55. 291. 498. Commodianus Vide in his vocibus. SABEA, vel SABEUM, pro Zaba. Capi- Tabernarum collocavit. Infra Zabernam Instr. 35. 57. 59.60. 73. S. Eulogius lib. 1. vocat. Memorial, cap. 55. etlib. 2. cap. 4. Thiottula Herardi Archiep. Turon. cap. 113 : Clerici si armis, sagis, vel Sabeis usi 1 ZABOLATICUS, ZABOLIGUS, ZABULI- fridus Epternac. lib. 4. cap. 2. Notae Tyfuerint, deponantur. TIGUS. Vide mox in Zabulus. ronis, Gildas de Excidio Britanniae, FloZABATUS. Papias : Cristatus, galeatus, j ZABULUM, Sabulum, arena. Charta rus Lugdun. Diacon. carm. 4. FridegoVHI 54

426

ZAF

ZAI

ZAL

dus in S. Wilfrido cap. 36. Eigil in Vita S. Sturmii n. 6. Edgarus Rex Angl. in Leg. Monachorum Hydensium cap. 4. Vita S. Guthlaci cap. 18. 21. Vita S. Genulfi lib. 1. cap. 3. n. 21. Ordericus Vitalis pag. 460. Hariulfus lib. 3. cap. 18. Chartae veteres in Bibliotheca Cluniacensi pag. 543. et apud Meurissium in Episcopis Metensib. pag. 349. etc. 1 ZABOLATICUS, Diabolicus. Epist. encyclica apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 354 : Perplurimae similes miseriae, instigante Zabolatico conatu, perpetratas sunt. 1 ZABULITICUS, Eadem notione. Vita S. Guthlaci torn. 2. April, pag. 42: Ille vero Zabuliticum magisterium despiciens, etc. ZABYRA. Abdias Babylonicus lib. 4. Hist. Apostol. pag. 46 : Et hand mora collectis libris magicis, Zabyras plenas ad Apostolum attulit, cervicibus suis et discipulorum impositat, et ccepit eos ignibus coram eo comburere. Sed Jacobus prohibuit, ne forte odor incendii, inquit, vexet incautos. Appende Zabyris lapides, et plumbum, et mitte in mare. Ubi Meursius emendat zabarias, ut fuerint a6apeta, Zabarum repositoria. Sed hie non agitur de loricis, nee de eorum thecis; sed de cistis aut capsis : unde malim lequomodo ex MS. ere zabernas,apud Ordericum emendat almasius, et Vitalem lib. 2. pag. 381. ubi eadem verba describuntur, legitur. Vide Zaberna. 1 ZACCARUM, Saccharum. Comput. ab ann. 1333. ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 284: Et undecim libris et two quartone de Zaccaro, etc. *ZACCO, Gladii species. Instr. apud Lam. in Delic. erudit. inter not. ad Chrpn. imper. Leon. Urbevet. pag. 149 : Item fratrem nostrum Ugonem cum Zaccone vulneravit.... Item Gallum cum Zaccone in capite et auricula percussit, ita uod sanguis emanavit. Vide supra Sacauta et Sachs. f ZACHARA, ZAGHABIA, ut Zaccarum. Hist. Orient. Jac. de Vitriaco apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 279 : Sunt ibi cannse, ex quibus fluit fructus dulcissimus, et vocantur cannamelli Zacharias. Alter locus exstat in Canamellae. Vide ibi. * ZACHARELLUS, Arundo, ut videtur, unde elicitur Zacharum. Charta ann. 1281. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 901 : De soma datilorum, Zachirelorum et uvae passse, quatuor solidi Mutinenses auferantur. Supra col. 899 : Zacharellorum. Vide Canamellse. ZACLUS, Retis ad capiendos pisces species, quae describitur a Petro de Oreseen tiis lib. 10. cap. 37. * Legendum forte Zachus. Vide supra Sachus 2. , ZACONES, pro Diacbnes, ut Zabolus, pro Diabolus. Commodianus Instr. 68 :
Ministerium Christi, Zacones, exercete caste, Idcirco Ministri facite praecepta Magistri.

Sic vero hodie Lacedaemonii, vocabulo a Lacones detorto, appellantur a Graecis, ut auctor est Pachymeres lib. 5. cap. 25. Nicephorus Gregoras lib. 4. pag. 70. et Martin. Crusius in Turcogr. lib. 7. pag. 489. Vide Glossar. Meurs. in TSaxtove?, [et Gl. med. Graecit. in ead. voce.J ZAFALMERINUS. Vide in Zavalmedina. * ZAFARANUM, ZAFFARANUM, Crocus, Ital. Zafferano, Gall. So/ran. Charta ann. 1281. apud Murator. torn. 2. Antiq.

Ital. med. aevi col. 901: De soma Zafa- rator. torn. 1. Antiq. Ital. med. aevi col. ut vallis, quse. est foris rani,... sex solidi Mutinenses auferantur. 457 : Peto vos Alia ann. 1382. torn. 3. Cod. Ital. dipl. hujus civitatis Patavi, quse. dicitur Vallis col. 1571 : Habeant singulo anno in Ka- de Mercato, quas simul se tenet pratum et lendis Januarii pro supradictis eorum so- Zairo voccato, cum voile seu cum casts et litis et consuetis honoribus medium libram ortis simul se tenentibus cum prssdicto Zaffarani, libram unam piperis, etc. Vide Zairo, quod fuit antiquitus asdificium maZafframen. gnum... Vt concedas mihi fodere de Zairo T ZAFFARDA, Capitis operimentum ap- aliquas petras, etc. ZALA, Incendium, [Depopulatio.] In paritorum proprium, unde vocis etymon : Italis quippe Zaffo est Apparitor. Gloss. Graeco-Lat. CdtXr), est sestus, unde Vide mox Zaffones. Statuta Placent. lib. forte pro incendio vox usurpata : aliis 1. fol. 10 : Portare super caput caputium est turbo, procella, agitatio maris. Capivel Zaffardum de panno jano cum signo tulare Radelchisi Principis Benevent. ad arma communis. Qu& caputia seu Zaf- ann. 851. |3: Liceat per rn.eo.rn terram farda dentur eis expensis communis Pla- transire contra illos hostiliter et cum scar a centiae quolibet anno. ad vindicandum absque homicidio, vel in* ZAFFILUM. [Gall. Saphir: Pro cendio, et deprsedatione seu Zala, de poZaffilo dicte rose norenos-similes de ca- pulo et terra mea. Et 19 : De nullo homera 10. (Mandat. Gamer. Apost. Arch. micidio vel prseda atque Zala seu incendiis relroactis fiat aliqua requisitio vel Vatic, f. 32, an. 1435.)] * ZAFFINUS, Ital. Zaffiro, Saphirus, vindicta. Occurrit iterum|21. Gapitulare gemma caerulei coloris, pro Zaffirus, Adelchisi Principis Benevent. | 7 : Sed unde diminut. Zaffirellus et Zaffireolus. ea per igne aut a Zalatione seu deprasdaInvent. MS.thes. Sedis Apost. ann. 1295: tione perdidisset. Item unum urceum de opere Venetico ad ZALABE, Incendere. Chronicon Ano/Hum...... cum diversis lapidibus praxini- nymi Barensis ann. 1036 : Zalatas sunt nis, Zaffinis et granatinis Item unam casae Joannes Icanato. Ann. 1051: Zalavit cupam cum... xviij. Zaffireolis de podio... ipse Judseam. Ann. 1070. Zalatas sunt cases Item unam cupam de cristallo cum pede, Meli Pezzi et obrutae. in quo sunt.... xij. Zaffirelli;.... coper cu] ZALAMELLA, ZALAMILLA, Instrulum etiam est de cristallo, in quo sunt mentum musicum. Chronic. Mutin. iiij. esmalta, viiij. Zaphirelli. Vide Sa- apud Murator. torn. 15. col. 608 : Ibi phirinus. fuerunt circa C. tubes resonantes, Zala* ZAFFIRELLUM. [Gallice Saphir. (B. mellse, et instrumenta alia mirabiliter resonantia. Bern. Thesaurarius de AcN. MSS. L. | 180, f. 49.)] ZAFFONES, Venetis dicuntur Sagitta- quisit. T. S. apud eumd. torn. 7. col. 834: rii, vel apparitores. Rollandinus in Volebant enim sibi facere nomen cum Chron. lib. 11. cap. 3 : Quidam pedites tubis et Zalamillis et vexillis multis proet Zaffones illi, quos vulgp Waldanam gressi. dicimus, prsscedentes inordinate ante mi* Fistulatorius calamus, idem quod litum acies, etc. Cap. 5 : Repente namque Calamella 1. Vide in hac voce. supervenerunt Serroarii sive Zaffones 1 ZALANDRIA, Navigii species. Vide quidam, etc. Denique cap. 16 : Cum ea- Chelandium. dem gente, et qiiibusdam viris prudentiI ZALARE, Incendere. Vide Zala. t ZALATA, Grando. Joh. de Janua. bus alieni cupidis, quos appellamus Zaffones. Grelle, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. * ZALASEA, Cory 1 us, vox Polonica. ZAFFRAHEN, Crocus, Italis Zafferano, vel Zaffarano, nostris Saffran. Sanutus Stat. confirm, ann. 1505. inter Leg. Polib. 2. part. 2. cap. 6 : &s, stagnum, seu lon. torn. 1. pag. 331 : Si aliquis aliquem ramum, Zafframen, coralla, etc. Caput 7. provocaverit in lite pro corilo, alias Zahabet Zaffranum, quomodo forte legen- laska;... tune provocatus ad corinum (sic), arbitrium habebit eligendi ut sumat corildum in cap. 6. | ZAFBANUM, Eadem notione. Chron.num (sic) sive pro tribus marcis, sive pro Parmense ad ann. 1307. apud Murator. sex scottis. ZALDA. Albertinus Mussatus de gestorn. 9. col. 867 : Et propter hoc Zafranum quod ducebatur pro festo Nativitatis tis Italicorum post Henricum VII. lib. non inveniebatur ibi nee haberi potuit. 5. rubrica 2 : Et insuper electorum balistariorum 5. millia, lancearum cum haVide Zufferana. * ZAFIRUM. [Italis Zaffiro : Tarn stis longissimis, quas Zaldas vacant Itapro uno Zafiro quam auro per eum po- lici, 2. millia, etc. [Gruscanis, Gialda, sitoinrosa aurea quam nuper SS. D. lancea.] * ZALDUS, Luteus, flavus, Ital. Giallo. N. papa dedit principi della Morea. (Mandat. Gamer. Apostol. an. 1460-62, Invent. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295: Item unum altare viaticum de diaspro f. 106.)] j ZAGARELLA, Fimbria, Gall. Frange, Zaldo et rubeo. * ZALGROSSEN, Monetas species. Charta ab Italico Zaccherella, diminut. a Zacchera, Academicis Cruscanis vocabulo ann. 1356. apud Ludewig. torn. 11. Regenerico di tutte le cose di poco pregio, liq. MSS. pag. 535 : Emimus, rationabili reculae, tricae. Comput. ab ann. 1333. *emtionis et venditionis contractu hinc inde ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. interveniente, pro mille et seplingentis et pag. 283 : Item, pro ornandis caputiis quinquaginta sexaginta grossorum usuadomini et dom. Humberti de Villariis et lium, qui Zalgrossen vulgari nomine nunZagarellis aureis et setae, n. s* in. d. cupantur, undecim Hallenses pro grosso gros. computando, etc. j ZALLA, Mantile, linteum quo manus 1 ZAGUS, Nomen officii palatini apud Venetos. Appendix ad Translat. SS.Pauli exterguntur, Germ. ZweZen.ayet. Theoet Barbari torn. 7. Maii pag. 772 : Capi- disco Zwalla. Guidonis Discipl. Farf. taneus major, Zagus, ceremoniarum ma- cap. 16 : Pueri qui non valent portare gister, etc. Vide Adalides. charit at em, id est fialas ad mensant, non ] ZAHALMEDINA. Vide Zavalmedina. tergant manus suas ad Zallam in die ZAIBAS, Arabice, Argentum vivum. Sabbatorum in capitulo. Cap. 19 : Zallam Glossar. MS. medic. Simon. Januens. ex atque bodies domni Abbatis, etc. ZALMEDINA. Vide Zavalmedina. Cod. reg. 6959. Vide infra Zibatum. * ZALOBA, Polonica vox. Stat. Via* ZAIRUM. Placit. ann. 1077. apud Mu-

ZAN
disl. Jagel. ann. 1420. inter Leg. Polon. torn. 1. pag. 77 : Provisum est insuper quod postquarn unamquamque quasstionem coram judicio expositam, dictam Zaloba, aliquis edixerit, etiamsi plures personas sint pro parte quarum quasstio agitatur, tantum unum memoriale exigatur. 1 ZALOUS. Chron. Tarvis. apud Murator. torn. 19. col. 803 : Qua quidem cum antenna lignea totum id diversorium sustentabatur, Zalois de raza, et mirabilibus tapetis stratum, etc. Leg. videtur Zattois. Vide Zatouy. ] ZAMA, Genus monstri, Johanni de Janua. ZAMBILOTTUS, Pannus ex pilis camelorum confectus : ex Ital. Zambelotto, Gall. Camelot. Paulus Venetus lib. 1. cap. 64 : Fiunt quoque ibi Zambilotti optimi de pilis camelorum. T ZAMELLETTUS. Joh.Demussis Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col.581: Et aliqua ex dictis indumentis sunt de veluto, vel de serico de grana, vel de alio colore, vel de Zamelletto. 1 ZAMELLOTUS, ZAMELOTUS. Idem Chronic, col. 580 : Et alium de Zamelloto undato, etc. Statuta Placent. lib. 6. fol. 81 : Item de aliquo mantello Zendalis seu Zameloti, etc. 1 ZAMBORIUM. Cone. Hisp.tom.4.pag. 176 : In festis Pentecostes non fiat reprassentatio emissionis Spirit us sancti nisi in primo festobis, horisMissaset Vesperarum, modo tune temporis non fiant tonitrua cum ballistris quas damnum non modicum inferunt Zamborio sedis. Leg. Zimborio. Vide in Ciborium. j ZAMBRA, vox Hispanica, Saltationis Mauricae species. Cone. Valent. ann. 1565. inter Hisp. torn. 4. pag. 68 : Neve potissimum in matrimoniis cantilenas in Machometi laudem, prsssertim quas Zambras et seilas dicunt, concinant. 1 ZAMBUCA, Navis Indica. Maff. Hist. Ind. lib. 9 : Zambucis, aut paronibus quadraginta octo cum magna Mahometanorum casde potitus est. [* Vide Sambucca.] . * ZAMENCOEP. Charta ann. 1316. in Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 82. r : Officia, quas Zamencoep... Teutonice nominantur, etc. Ubi Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1423. edidit Zamecoop. Germ. Zahmen, domare, mansuefacere. f ZAMETDM, Pannus holosericus. Testam. Guallae Bicherii Card. Vercell. ann. 1227. apud August, de la Chieza in Hist. Eccl. Pedemont. cap. 36: Do unum apparatum de meis,.... scilicet planetam, dalmaticam, tunicam de Zameto rubeo. Vide Ex&metum. * ZAMHETTA, Baculus, qui vicem gambas praestat. Vita B. Joan. Bassandi torn. 5. Aug. pag. 888. col. 1 : Reatina quasdam mulier, Massia nomine, dum sic membris esset, contracta, quod vix se movere possit, de terra sua venit cum Zammetis sive potenciis ad corpus venerabilis patris, etc. Vide Gambetta. 1 ZANBRERIUS, Camerarius, minister camerae, ab Italico Zambra, camera. Charta ann. 1337. in Statutis Perusiae fol. 9 : Prassentibus testibus ad hasc specialiter convocatis Peroneto Pasquali, Petro de Sancto Secundo, et Stephanino de Lugduno sartore fatniliaribus et Zanbreriis illustris dominas Principissas (Sabaudiae.) T ZANCA, ZANCHA. Vide Tzangss. t ZANCHA, Tibia. Mirac. B. Henrici Baucenens. torn. 2. Jun. pag. 376 : In-

ZAP
gottatus in manu dexter a et gamba, Zancha. 1 ZANDALE, ut Zendale. Vide Zendadum. * Z AND ALIUM. [Gall. Sandale : Quorum jussu ordinata sunt Zandalia cum caligis, tunicella, dalmatica. (Diar. Burchard. ed. Thuasne, II, 36, ann. 1493.)] * ZANUS, f. Niger. Charta ann. 1227. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 903: Unum mantellum zendati Zani, coopertum de stanforte brano (f. bruno), etc. Vide in Zendadum. |1. ZAPA, ZAPONUS, Ferrea solea. Statuta Montis Regal, fol. 268 : Item. Statutum est quod omnes ferrarii facientes Zaponos ferreos equorum et asinorum, deoeant habere tantummodo pro quolibet ferro bono et sufficienti seu Zapono, et pro ferratura unius ronceni et roncenas, muli et mulas magni corporis, solidos duos denarios novem, et de asinis et muletis parvis solidos duos, pro quolibet Zapono, et de asinis et somis parvis, solidum unum denarios novem, et de Zapa bovis, solidos quatuor et non plus. Vide Zapatura. 12. ZAPA, ZAPPA, Ligo, Gall. Hoyau, Ital. Zappa. Inquisitio ann. 1196. apud Cencium inter Census Eccl. Rom.: Item dixit quod vinea quas fuit Marcoaldi et presbyteri Rolandi... est ad xil. Zappas... Item dixit quod vinea qv.se. fuit presbyteri Rollandi de Cocone est de curia et est ad v. Zappas. Id est, tantum yineae, quantum xii. vel v. Zappis seu ligonibus coli potest in anno. Memoriale Potestat. Reiens. ad ann. 1218. apud Murator. torn. . col. 1092 : Et adduxerunt targias, et tabulas, et ostia domorum, Zapas, palleas, et multos mulos oneratos herbar um, quia volebant reimplere fossatum. Chron. Domin. de Gravina apud eumd. torn. 12. col. 613 : Habens Zappam in collo et panem illam in bisaciolis et flascum vini, quasi iret ad vineas videbatur. Anonymus in Annal. Mediol. torn. 16. col. 744: Habebat tria millia guastatorum cum Zappis et badilibus. Aratra, Zappas, badilia, nee aliqua utensilia ad laborandum terras, in Statutis criminal. Riperiae cap. 33. fol. 11. Vide Sapa 1. Hinc j ZAPPARE, Italis, Terrain zappa seu ligone fodere. Statuta Castri Redaldi fol. 22. v : Statuimus et ordinamus quod omnes mezadri et terzarini teneantur et debeant omnes arbores fructiferas Zapare adpedem. Chronic. Farfense apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 563 : Annuatim(debet)operas tres, unam ad arandum, aliam ad metendum, tertiam ad Zappandum. Mirac. B. Simonis Eremitas torn. 2. April, pag. 828 : Juravit quod de anno proxime prasterito de hebdomade sancta, eo existente in quodam campo ad Zappandum, etc. T ZAPPATOR, Fossor, Italis, Zappatore. Chron. Parmense ad ann. 1308. apud Murator. torn. 9. col. 872 : In publica condone more solito data fuerunt vexilla vexilliferis militum, et balestrariorum, et Zappatorum per dictum dominum Potestatem. Chron. Domin. de Gravina apud eumd. torn. 12. col. 613 : Habebant autem nuntium eorum fidum quendam nomine Johannem Maryonum virum Zappatorem et vilis conditionis. ] ZAPATURA, Ictus calcis equi. Mirac. B. Henrici Baucen. torn. 2. Jun. pag. 378: Non bene viderat de oculo dextro propter Zapaturam cujusdam equi. Vide Zapa 1.

ZAR

427

| ZAPELLA. Statuta Montis Regal, fol. 178 : Item statutum est, quod nulla persona praesumat ludere infra domos oonventus Fratrum Minorum, Frdtrum Prasdicatorum, et Ecclesiae S. Donati, ad aliquetn ludum taxillorum, biglarum, pilotas et Zapellas, nee ad aliquem ludum inhonestum. 1 ZAPELLUS, Via imbribus excavata, ut videtur, Gall. .Rawtn. Statuta Mutin. rubr. 2. fol. 1: Quaslibet villa sive locus districtus Mutinas, teneatur et debeat vias, pontes et Zapellos aptare. Ibidem fol. 24: Quaslibet persona teneatur conferre ad laboreria pontium, Zapellorum, et aggerum. Rursum fol. 47 : Statutum est quod in canali Ganaceti ubi transit strata super dictum canalem fieri debeat unus pans lapideus pro communi et expensis communis, cum ibidem sit magnus Zapellus, ita quod plaustra commode conduct non possunt. Statuta Castri Redaldi lib. 3. fol. 47. v : Nifulominus prastextu alicujus Zapelli nemini liceat aliquod vadum vel fossatum levatum explanare. 0 Vel Fossa ad claudendum facta. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 63. ex Cod. reg. 4624 : Si aliqua persona quovismodo disclauserit alienum Zapellum vel alienam clausuram.... solvat sol. x. * ZAPHIRELLUS. Vide supra in Zaffinus.

* ZAPHIRUM. [Gallis Saphir: Una rosa aurea cum uno Zaphiro in capite, cum pede argenteo deaurato, quam donavJt Ecclesie.... C. de Malatestis, sub anno D. 1428. (De Angelis Basilicas S. M. Maj descriptio, Romae, 1621, p. 138.)] IZAPOLARE. Statuta Castri Redaldi lib. 1. fol. 20. v : Omnes qui laborant terras,.... teneantur eas terras arare per quatuor vices congruis temporibus ad minus antequam seminent frumento, vel tribus vicibus antequam seminent spelta, vel hordeo, et seminatas Zapolare, et si opus fuerit mundare et roncare. An idem quod Occare ? 1 ZAPONUM, Pondus quoddam. Statuta Ast. de intratis portarum : Azia sive Zaponum de fillo lini solvat pro libra sol. 10. Azia sive Zaponum de fillo canapis solvat pro qualibet libra ponderis sol 5. T ZAPONUS, Ligo. Vide supra Zapa 2. j ZAPPA, ZAPPARE, ZAPPATOR. Vide Zapa 2. * ZAPUSTA, Polonica vox. Gajum, dictum Zapusta, in Stat. Vladisl. Jagel. ann. 1420. inter Leg. Polonl torn. 1. pag. 80. | ZARABOLLA, Bracaa, vestis qua crura et tibiae teguntur, eadem notione qua Saraballa. Decreta Placent. ad calcem Statut. fol. 97 : Ita quod qui cedit, nudus sit, discalciatus, non habens aliquod vest imentum, vel velamen, excepta Zarabollei,. | ZARABULLA, Eodem signiflcatu. Joh. Demussis Chron. Placent. ad ann. 1388. apud Murator. torn. 16. col. 581: Et etiam desubtus habent Zarabullas lineas strictissimas. | ZARABOTANA, Machines jaculatoriae species. Chalcocond. lib. 7 : Vehebantur bombardas plurimas, quas Zarabotanas nominant. Statuta criminal. Riperiae cap. 79. fol. 16: Si quis animo percutiendi sagittaverit cum balista vel arcu, vel Zarabotana esrea, vel ferri cum sagittis, etc. 1 ZAROBOTANUS , Eodem significatu, apud Gabr. Bareletam in Serm. part. 1. fol. 37. v. col. 1. 1. ZARDA, Morbus equorum, quasdam sestuatie ad modum out, vel major vel mi-

428

ZAV

ZAY
apud Latinos. Idem. pag. 638 : His ergo rebus compositis Alfonsus Rex novas urbi (Caesar-Augustae) Magistrates urbanos prasfidendos curavit, etc. Itaque Prsetorem urbanum ordinariae causarum cognitioni prsefecit, quern ipso Arabico nomine retento, Zalmedinam vocari passus est. Vitalis Episcopus Oscensis, apud eumdem pag. 728: Et ipsi Rid homines in sibi civitatibus assignatis, Zavalmedinas, et in villis Bajulos, quos sibi placuerint, debent ponere. Qui Zavalmedinse et Bajuli teneant et regant curias ipsorum locorum pro Rids hominibus praelibatis. Idem pag. 783 : Sunt prssterea officiales Domini Regis in prasdictorum locorum singulis constitute, qui diversis nominibus appellantur. Quidam enim Zavalmedinas, id est, Vicedomini civitatum; zaval enim idem est, quod dominus, et medina idem, quod dvitas, lingua Arabica; a qua hoc vocabulum fuit sumptum. Vide Cabet Medina. j ZAHALMEDINA, in charta ann. 1165. in Append, ad Marcam Hisp. col. 1343: Homines sui interfecerant quendam Sarracenum, ipsum scilicet Zahalmedina. j CAHALMEDTNA. Charta Jacobi Reg. Aragon. ann. 1232. ex Ohartul. Campan. fol. 549. cpl. 2: Mandamus itaque firmiter prsecipientes Majori domus, senioribus, bajulis, vicarUs, merinis, justitiis, Cahalmedinis, judidbus, etc. SALMEDINA appellatur in Charta Alfonsi I. Regis Aragonum, apud eumdem Blancam pag. 789. Ex his emendanda Charta Adelfonsi Regis Aragonum contra Valdenses : Balivis, Justitiis, Merinis et Zafalmerinis, etc. Legend um enim Zafalmetinis. Aliam Adelfonsi Imperatoris Hispaniae aerae 1156. apud Anton. de Yepez in Chrqn. Ord. S. Benedict! torn. 7. subscribit Felix Chephalmedina. Consuetudines Barcinonae MSS.: Statuimus,... quod nullus Lesdarius, Pedagiarius, Pensator, Senior, Major domus, Repositarius, Merinus, Qalmedina, Justitia, vel Judex, etc. 1ZAVATTERIUS, Veteramentarius sutor, Italis Zavattaro, Gall. Savetier. Chron. Petri Azarii apud Murator. torn. 15. col. 330; Non solum homines Perusii stipendiarii, sed etiam mulieres et barberii cum Zavatteriis cucurrerunt. j ZAUCEA, ZAUZEA, Via strata, ut videtur, Gall. Chaussee. Statuta Ast. collat. 19. cap. 15. fol. 66 : Teneatur Potestas scovari facere omnes Cauzeas sive strenitas de xx. diebus in xx. diebus. Infra pluries Zaucea. Cap. 18. fol. 66: Teneatur Potestas quod si aliqua ecclesia est juxta aliquam Zauceam, quod ipse Potestas teneatur fieri facere pro parte ipsius ecclesise vel hospitalis de bonis ipsius ecclesias vel hospitalis ipsam Zauceam. * ZAUFRAGIUM, an Balistae lignea compages, Gall. Affut ? Hist. Aquil. ad ann. 1442. apud Murator. torn. 6. Antiq. Ital. med. aevi col. 753. in not.: Dues bxlistas cum Zaufragiis, non minoris pretii ducatorum sex. 1 ZAUNORRES. Cone. Legion, ann. 1012. inter Hisp. torn. 3. pag. 192 : Omnes carnizarii cum consensu condlii carnem pordnam, hircinam per pensum vendant, et dent prandium concilia una cum Zaunorres. * ZAYMIE, Polonica vox, cujus sensum docent Statuta confirm, ann. 1505. inter Leg. Polon. torn. 1. pag. 331: Si aliquis alicui pecus detinet, alias Zaymie, de damno et noluerit illud dare ad fidejussionem, etc. * ZAYNA, Vasis genus. Invent, ann. 1389. torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. 365:

ZED
Sequuntur vasa auri.... Zayna una auri cooperta cum suprascriptis sursum. 1 ZAZZARA, voxltalica, caesaries, Gall. Chevelure. Job. Demussis Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col. 581 : Juvenes portant barbam rasam et collum a mediis auriculis infra et ab inde supra portant Zazzaram, sive cassariem capillorum magnam et rotundam. *ZEBBEIP, f. mend um est pro Zewerp, ut in aliis Chartis legitur ; certe eodem intellectu, Jactura maris, seu terra ex jactura maris aggesta. Charta Phil, comit. Fland. pro Audomar. ann. 1211. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 475 : Omnes qui childam habent et ad illam pertinent et infra cingula villas suas manent, liberos omnes facio,... et per totam terrain meam a Zebbeip liberi sint. Vide infra Zewerp. 1 ZEBELINUS, ZEBELLINUS, Martes. Henricus Episc. Albanensis in Epist. ad universes Praelatos : Abjiciant varia grisea, Zebelinos, et pelliculas hujusmodi grandis pretii. Vide Sabelum. * ZEBELLINA, [Gall. Martre zibeline : Vestem longam usque ad terrain de simili bruccato Zebellints suffultam. (Burch. Diar. I, 166, an. 1485.)] ^ ZEBUS, pro Diebus, in vet. Inscrip. apud Mabill. Analect. edit. Paris, ann. 1723. pag. 572. ut Zabulus, pro Diabolus. Vide supra. * ZEBDTHIZ, Piscis species. Charta Phil, comit. ann. 1163. in Chartul. 1. Fland. ch. 325. ex Cam. Comput. Insul.: Centum plaethiz unum denarium centum de Zebuthis obolum. 1 ZECH, Bohemis, Fraterna clericorum laicorumque sodalitas. Reinerius de Valdensibus apud Freherum Script. Bohemic. pag. 225: Confraternitatem clericorum et laicorum, quse dicitur Zech, dissuadent: et haze omnia dicunt agi propter qu&stum. Hinc Zechum. * ZEGHA, Offlcina monetaria, Ital. Zecca Stat. antiq. Florent. lib. 3. cap. 129. ex Cod. reg. 4621: Nullus aurum siyeflorenum auri audeat monetari, nisi in loco Zechss seu in Zecha dictas civitatis. 1 ZEGHUM, pro Sodalitium quodvis, [ Praesertim compotantium, a Germanico Zeche, compotatio.] in Epistolis obscurorum virorum pag. mihi 81: Et quando sunt in Zechis ad vinum, tune jurant per Deum et blasphemant et faciunt multa scandala. Unde 1 ZEOHARE, Ejusmodi sodalitia frequentare, ibidem pag. 122: Relinquite libros vestros, vos nimium studetis, debetis aliquando solatium qussrere et Zechare. 1 ZEDA, pro Scheda, apud Bern, de Breydenbach Itin. Hierosol. pag. 230. ZEDOARIA. Jacobus de Vitriaco in Hist. Hierosol. cap. 85: Sunt' et alias arbores, quorum radices sunt Zinziber, Galanga, et Zedoaria, quas vulgariter Citouar appellatur. * Gall. Zedoaire, alias Citoual et Chitoual. Reg. Cam. Comput. Paris, sign. Pater fol. 250. r: Pour la bale de Citoual, ij. s. vj. den. Male Citonal, in Lit. ann. 1349. torn. 2. Ordinal, reg. Franc, pag. 320. art. 3. Cytoal, un denier la livre, in Chartul. Latiniac. fol. 240. Mirac. MSS. B. M. V. lib. 2 :
Tant i mettent a la foie De gingembre et de Cbitoual, De gerofle et de garingal, etc.

nor, quse tarn in parte interiori quatn exteriori nascitur in garectis. Ita Petrus de Crescentiis lib. 9. de Agrieult. cap. 10. et 35. Zardre, veteri ejus interpret! Gallico. 2. ZARDA, Alienatus, in Glossis MSS. 1ZARDENDS, ZARDINUS, Hortus, Italis Giardino. Gharta ann. 1388. ex Tabul. Massil.: Domibus, furnis, Zardenis, tenementis, etc. Statuta Mutin. rubr. 371. fol. 75: Statutum est pro custodiendis broilis et Zardinis et aliis terris positis infra confines civitatis Mutinse eligantur... custodies sive saltarii. 5 ZAROBOTANUS. Vide Zarabotana. 1 ZARZAPARILLA, Salsaparilla, Gall. Salsepareille, Italis Sarsapariglia. Acta SS. torn. 4. Jun. pag. 1146. de Canonizat. B. Aloysii: Qui ante paucas horas asgram inspexerat, eique exsiccantia medicamenta per dies xi. suscipienda ex ligno sancto et Zarzaparilla, ut medicorum verbis utamur, praescripserat. j ZATA, ZATTA, Italis, Navis species. Mirac. B. Henrici Baucen. torn. 2. Jan. pag. 387 : Confracti fuerunt tres remi, quibus. gubernabatur dicta Zata. Jac. Delayto in Annal. Estens. apud Murator. torn. 18. col. 928 : Cum navigiis multis belligeris et cum duabus Zatis. Ibidem col. 983:*t paratis certis navibus et constructis aliquibus Zattis de arboribus, etc. Statuta Cadubrii cap. 22. fol. 56. y : Quod mercatores forenses non possint ligare Zattas, vel aliud lignamen, nisi solverint id quod tenentur sibi. ZATOUY, ZATOUIN, Pannus sericus rasus, vulgo hodie Safin. Sateyn, in Inyentario Ecclesise Eboracensis ann. 1530. in Monastico Angl. torn. 3. pag. 77. Computus Stephani de la Fontaine Argentarii Regis ann. 1350 : Pour 7. quartiers de Zatouin Ynde, et 7. quartiers de fort velluiau vermeil, pour faire deux cottes a armer, broudees et semees de grosses perles et menues pour ledit Seigneur. Pour 3. aunes de petit cendal a houcer ledit velluyau, et pour 4. aulnes de cendal vermeil et Inde a faire I'envers. Crebro etiam scribitur Zatouy. [Vide Zalous.] 1 ZATTA, ut Zata. Vide in hac voce. 1. ZAVA, Hominum collectio et adunatio. Lex Longobard. lib. 1. tit. 18. 2. eo [ Each. 6.] : Cognovimus enim, quod per singulas civitates mali homines Zdivas, id est, adunationea contra judicem suum agentes faciunt. Ita praeferre tres codices monuit me Stephanas Baluzius: Editio Boerii et Heroldi pag. 253. tanas, Linden brogii zanas, [Boherii habet ronas.] Priorem lectionem firmat, (vel certe ita legisse videtur) Papias, in ordine litt. zau : Zavas, id est, rutas. In uno codicum MSS. Glossa interlinearis habet, id est, rixas. Vide Rupta. 2. ZAVA, pro Lorica. Vide in Zaba. ZAVALCHENUS. Vitalis Oscensis Episcopus : Sunt et alii judices, et officiales inter Judseos videlicet et Saracenos. Zavalchen enim Saracenorum judicat causas, dictus a Zaval, Dominus, et Archen, id est, judiciorum. Qui Zavalchen executioni mandat sententias a se latas, et facit citationes, et cxteras compulsiones, quse in Saracenorum curia imminent faciendas. Item exercet tabellionatus officium inter eos, ita quod nullus alius inter Saracenos facit publicum instrumentum, etc. ZAVALMEDINA, ZALMEDINA, CALMEDINA, etc. Praetor urbis, tametsi, ut ait Blanca, in Epist. dedicatoria ad Commentar. de Eeb. Aragon. non omnino respondeat id muneris Prsetori urbano

3^ ZEDUARIUM, [Cituaux. (Glos. ms. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 330.)] * ZEDULA, pro Schedula, Charta. Lit. ann. 1275. apud Pez. torn. 6. Anecd. part.

ZEL

ZEL

ZEN

429

* 2. ZELUS. Scelus. Gas. S. Galli Con2. pag. 123. col. 2 : In cujus rei testimo- Christi militia mag is et magi* gloriosos, nium praesentem vobis assignamus Zedu- in Litteris Synodi Constant, ann. 1416. tin. II. cap. 3. apud Pertz. Scriptor. torn. 2. pag. 152 : Laicos enim quos auxilam, sigillorumnostrorum munimine com- apud eumd. Ludewig. ibid. pag. 74. T ZELATORES, Testes synodales dicun- liatores sui Zeleris invenit, multis benefimunitam. Vide Zeda. tur ex observatione Josephi de Aguirre ciis et donis ditavit. Occurrit apud Tbiet* ZEEWERP. Vide infra in Zewerp. * ZEHRMPFENNINGE, vox Germanica, ad calcem Gone. Tolet. ann. 1582. torn. mar. lib. 5. cap. 20. et lib. 6. cap. 14. ZEMA, Illud est, quod nos vulgo le ex Zehende, decimae, et Pfennig, num- 4. Concil. Hispan. pag. 219. 1 ZELATOR, jEmulator, hrimicus. Acta bouillon, id est, jusculum dicimus. Pamus, a Saxonico Peny, denarius. Charta ann. 1233. apud Pez. torn. 6. Anecd. part. 5. Urbani PP. torn. 6. Maii pag. 15 : De- piae, Zema est olla. Idem Papias: Jus 2. pag. 84. col. 2: Decimales denarios, nique impiissimus Almachius non stiffe- coquinae vel pis tor urn, quam Graeci Zemam qui vulgo dicuntur Zehrmpfenninge, si- rens animo, ccepit dona promittere plu- vacant. A SEW, ferveo, et bullio. Unde S. militer petiit, ut dicto capellano confer- rima, si quis investigator ac proditor Hieronymus lib. 3. in Oseam, inl^oL, remus. Christianorum extitisset, per qualecum- ferventis ollss superiores aquas dixit. 1 ZEICHEN, Potus species. Vide Siden. que ingenium aut calliditatem, ejusque Anastasius Biblioth. in Vita S. Joannis ZEIDLARII, junguntur cum forestariis, auribus nuntiaret. Unde factum est ut Eleemos. n. 34 : Quanti vellent tingerepain Gbarta Henrici VII. Imp. anno 1310. tertium post diem quidam legis Dei Zela- nem suum in Zemate, quod projiciunt coqui et in Constitutione Garoli IV. Imp. anno tor praemiique cupidus nuntiasset ei quos- mei 9 Ubi Codex MS. Aquicinctinus Zema interpretatur jacturam aquarum, 1358. De forestariis, et Zeidlariis, apud dam Christianas sese reperisse, etc. Goldastum torn. 1. Gonstit. Imper. ubi *ZELATUS, Gupidus, studiosus, Ital. ubi carnes coquuntur, vel fermentum aut cap. 1 : Imprimis, quod omnes Officiates, Zelato, Gall. Zele. Testam. Romei de fecem. Apitius lib. 8. de Re culin. cap. Forestarii, et Mellicidse, qui Zeidlarii Villanova ann. 1250. ex Tabul. D. Ven- 1: Et mittitur in Zema, quod est decovulgariter nuncupantur, etc. Vide Zidel- else : Item constituo et ordino gadiatores ctum. Cap. 6 : Et bullienti Zema, quod weida. meos ad omnia legata et debita solvenda... est decoctum, cum modico salis submilte11. ZELARE, ZELARI, Expetere, perop- dom. Grassensem episcopum et Petrum tur. Ubi, quod est decoctum, videtur esse tare. Epist. S. Ludovici Reg. Franc, de Camerata canonicum Forojuliensem, lossema, abestque ab editione Humelapud Acher. torn. 2. Spicil. pag. 548: Ut de quorum conscientiis plenius confido, ergii, qui zymam reponendum censet, autem sxpius ad memoriam inducatur, quod sint fideles et utiles Zelatosque salu- id est, v|jir)v, quod fermentum est. Sed et efficaciter hujusmodi prgeceptum no- tis animae mese. Vide Zelator. aliud est zema, aliud zyme. GJossae MSS. strum servetur, sic ut in cords gerimus ZELGA. Cbarta Alamannica Goldasti Zema, aqua saginata, ubi co.ro coquitur. et Zelamus, etc. Charta ann. 1399. ex 69 : In omni Zelga jornale unum arare, Zyme, fermentum. Physica sub nomine Schedis Praesid. de Mazaugues : Zelantes et 3. dies a secure, et 3. a madere. [Men- Democriti de Tingendis purpuris : EITOC bonum commune dictse patriae Provincial, sura agri videtur Schiltero.] [* Vide XaSwv OHIO TOU itupb; TO !{i.a, 6aXe etc Xexaetc. Anonymus de Gestis Manfredi et Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 353. VY]V, 7ipoa6aXwv TT|V Ttopcpupav, xa\ lict^ia; Gonradi Reg. apud Murator. torn. 8. col. Gramm. Germ. torn. 3. pag. 416. Graff. Tb $l|ia T^ uop^'ipa 'la. ppexecrOat vux6iQ(iepov 613: Cum esset homo probates fidei Z elans Thesaur. Franc. Ling. torn. 6. col. 659.] ev. Ubi quod Cepa dicitur, jus appellat pacem et tranquillitatem urbis toto mentis jje ZELITIPUS. [ Zelitipus, jalous. Plinius lib. 35. cap. 6. ZEMA, Oacabus, rcapa TOO ?letv. Servius affectu. Nicolaus de Jamsilla ibid. col. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, in 3. ^Eaeid.: Lebetas, alias seneas Greece 555: Qui honorem principis Zelabantur, XIII. S.)l etc. * ZELOPIDITAS, Zelotypia. Lit. remiss, dixit: Zemas enim vulgare est, non Lati1 ZELARE, Studere, favere. Laur. By- ann. 1361. in Reg. 97. Ghartoph. reg. num. Epistola Valeriani apud Trebell. zynii Diarium belli Hussit. apud Lude- ch. 588 : Hugo de Metis civis et burgensis Pollionem in Claudio: Item in caucos, wig. torn. 6. pag. 150 : Nam praefati veri- Lingonensis, cujus amasia Tsabellis prae- et scyphos, et Zemas pondo undecim, Ita tatis semuli sacerdotes et laicos commu- dicta.dicebatur, nimia Zelopiditate motus restituit Casaubonus, pro zuma. prssdictse mulieri dixtt, etc. T ZEMBLA, pro Embla, Jumentum sarnionem calicis Zelantes, etc. ZELOSUS, Zelo ductus, plenus. Gesta cinarium, Z additp euphoniae causa. ^ZELARE, Fervere. Cone. Toletanum XVII. inter Hispan. torn. 2. pag. 756 : S. Hugonis Episcopi Lincolniensis apud Leges palat. Jacobi II. Reg. Majoric. Gloriosissimus princeps noster Egica Rex, Surium 17. Novemb.: Fuit vero non mi- inter Acta SS. torn. 3. Jun. pag. xxyi: zelo Z elans pro domino Deo exercituum, nus Zelosus contra quoslibet alias paupe- A Zemblis seu saumariis nostris, illis inimicos verge fidei... ita recto judicii tra- rum oppressores, Ecclesiasticaeque liberta- praecipue qui nostra deferunt ornamenta, mite digna cernitur ultione percutere. tis violatores, etc. Ital is Geloso, est amove cura debetur solicita, quam volumus per speciales et certos Zemblerios adhiberi. | ZELARE, Amare ut zelotypus. Eccli.flagrans, nostris Jaloux. | ZELOTES, .Emulator, vel etiam zeloHinc cap. 9. Non Zeles mulierem sinus tui. plenus. Exodi cap. 20. 5: Dominus Deus Vide Zelosus. 1 ZEMBLERIUS dictus Cui cura Zem1 ZELARE, Irridere, in Gloss. Gasp. tuus, fortis, Zelotes. Occurrit non semel blarum commissa est, ibidem : OrdinaBarthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. apud cum sacros turn ecclesiasticos mus itaque quod in officio isto quatuor MSS. pag. 141. ex Baldrici Hist. Palaest. Scriptores. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : assignentur idonei, ad quos nostris perti* ZELARE, Impense protegere, tueri. Zelotes, vel Zelosus, amoureux, ou en- neat saumariis necessarta procurare; majorem Zemblerium super Us excitando, et Epist. Greg. III. PP. ad Carol. Martel. vieux, jalous. ann. 741. torn. 4. Collect. Histor. Franc, T ZELOTISSA. Quae zelum alicujus ac- eos majori Zemblerio subesse volumus. pag. 93 : Ut cognoscant omnes gentes tuam cendit, in Actis SS. torn. 4. Jul. pag. 517. Pluries ibi. Vide Embla. fidem et puntatem, atque amorem, quern | ZELTER, Tolutarius equus, asturio, 1 ZENATUM. Comput. ab ann. 1333. ad habes erga Principem Apostolorum bea- ambulator, gradarius, apud Scbilter. in ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalpb. pag. 277 : tum Petrum, et nos, ejusque peculiarem Gloss. Teuton, ex Gold. Alam. pag. 126. Item, pro cannis septem de Zenato pro populum, Zelando et defendendo. * ZELUM, Gelu. Anna!. Laubac. ad roba fohannis medici, taren. xxi. RurT ZELARIA, E'carnibus elixis jus con- ann. 764: Zelum magnum, ubi Anna!. S. sum pag. 282 : Pro Zenato et seta pro rocretum, Gall. Gelee, Ita.\.Zeladina. Job. Amandi Gelus pessimus. Apud Pertz. bis ejusdem, gros. vill. Leg. Zendatum, vel Zentatum. Vide mox Zendadum. Demussis Chron. Placent. apud Mura- Scriptor. torn. 1. pag. 10. tor. torn. 16. col. 582 : In aestate in coenis 1 1. ZELUS, Studium, amor. Litterae 1 ZENDADUM, Italis Zen dado, Tela dant Zelariam de gallinis et capponibus, Innocentii IV. PP. ad Carolum IV. Im- subserica vel pannus sericus, idem quod vitelli, et capredi, et carnium porci, et per. ann. 1356. apud Ludewig. torn. 6. supra Cendalum. Vide in hac yoce. Vita pullorum, vel Zelariam piscium. Zelatina, pag. 19 : Quaesumus ita magnitudinem S. Petri Parentii torn. 5. Maii pag. 89 : tuam, fill carissime, ut nostrum et ipsius Sepulto itaque domino Petro Parentii, ibidem col. 591. semel et iterum. -ZELATIO, Attenta rei consideratio. ecclesise ad te Zelum purse caritatis atten- non lapide, sed cultra Zendadi, coopertum Stat. antiq. Florent. lib. 1. cap. 61. ex dens, etc. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : est modico tempore monumentum. Cod. reg. 4621. fol. 30. v: In condemp- Zelus, envie, ou amour, ou ferveur bone 1 ZENDA.LE, Eodem signiflcatu. Chron. nationibus, absolutionibus, saldatipnibus ou male. Estense apud Murator. torn. 15. col. 337: et concuisitionibus, seu Zelationibus et | ZELUS, Iracundia. Canones prenit.Cremonenses dictum carrocium conduxerationum fiendis per ipsos (rationerios) apud Acher. torn. 11. Spicil. pag. 74 : Si runt super districtum Parmae... cum tridebeant omnes, quattuor vel saltern tres quae fcemina furore Zeli accensa flagellis bus pariis bobum coopertis purpura et verberaverit ancillam suam, ita ut infra Zendali. Vide Zambilottus. ex eis invicem esse. ^ [ Pro seta Zendali cremesini, ac 1 ZELATOR, Cupidus, in Bulla Inno- tertium diem animam cum cruciatu effundat. auro et argento posito super ipsis scucentii VI. PP. ann. 1356. apud Ludewig. 1 ZELUS, Odium, in Gloss. Gasp. Bar- tis. (Mandat. Gamer. Apostol. Arch. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 17. 1 ZELATOR, Fautor. Quod vos reddatis thii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. MSS. Vatic. 1417-21. f. 37.)] 1 ZANDA.LE, in Anonymi Annal. Meinter optimos ejusdem fidei Zelatores, in pag. 197. ex Baldrici Hist. Falsest.

430

ZER

ZET

ZET

diolan. apud eumd. torn. 16. col. 810: sare in campo stipula vel Zerbio, nisi mis Zetas instructas, plenas gaudiis, plePlaneta una drappi nigri ultramarini campus fuerit imblavatus, vel aliquo se- nas epulis, etc. Lampridius in Heliogafodrata Zandali nigro. mine seminatus. Ibidem fol. 128 : Item balo : Odores Indices sine carbonibus ad 1 ZENDALIUM. Statuta Eccl. Argentin. quod quselibet persona civitatis et distric- vaporandas Zetas jubebat incendi. Aldelann. 1435. apud Marten, torn. 4. Anecd. tus Vercellarum possit.... seminare, ad mus libros de Virginitate, ubi de S. Bacol. 550 : Variorum, Zendaliorum et serri- cultum reducers.... possessiones quae ap- byla : Ad Palatinas ducitur Zetas, et Imperialis vestibuli hypodromum. Translacorum forraturas praedictorum sex mona- pellantur seghie, Zerbia, etc. steriorum dominabus omnino interdi* ZERBUS, Herbidus, vel locus herbo- tio S. Joannis Reomaens. cap. 3. de cimus. sus, pascuus. Charta ann. 1007. apud rustico quodam: Cum matunori pulli Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi cant.u, ob bourn custodiam a Zeta propria | ZENDALLUM, in Chron. Placent. Job. Demussis apud Murator. torn. 16. col. col. 937 : De sylvis sullareis et roboreis, prosilire contingeret. Zetulam dixit Er580 : Et aliquae dominse utunturmantellis seu Zerbis juges decem. Alia ann. 1396. kempertuslin Hist. Longobard. cap. 46 : fodratis de ZendaUo vel vairiis. torn. 3. Cod. Ital. diplom. col. 349 : Cum Et sibi in Zetula Episcopali mansionem J ZENDARDUM, in Cone. Budensi cap. 3. omnimoda jurisdiccione, terris, pratis, exhiberijussit. Adde Wolphardum Presb. t ZENDATUM. Testam. Hugonis Ay- vineis, baschis (1. boschis), Zerbis, casta- lib. 1. de miracul. S. Walburgis n. 19. [Fridegodum in Vita S. Wilfridi saac. 3. celini Card. ann. 1297 : Item legamus neis, etc. Vide Zerbidum. casulam, dalmaticam et tunicellam, quae T ZERLA, Mensurae genus. Statuta da- Bened. part. 1. pag. 177. et Murator. sunt de Zendato duplici.... De samitis tiaria Riperise cap. 2. fol. 7 ; Si aliqua torn. 2. part. 2. col. 1047.] ] ZETARIUM, Triclinium, in Actis SS. etiam et Zendatis nostris quas invenientur persona habens bulletam conducendi vel in cophinis nostris ordinabunt executores conduct faciendi vinum, reperiretur con- torn. 5. Jun. pag. 435. ubi de SS. Petro ducere ultra quantitatem comprehensam et Paulo : Juxta palatium Neronianum nostri. T ZENTATUM, in Computo ab ann. 1333. in dicta bulleta usque ad unam gerulam in Vaticano, inter Zetarium, id est tricliad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. sive Zerlam, non cadat, nee incidere in- nium triumphale. 383 : Item, pro quinque alenis de Zentato telligatur in aliquam poenam, nisi solum ZETARIUS. In Martyrol. 26. Martii, et pro Dom. Andrea fllio domini ad facien- in amissione illius gerulae sive Zerlae vini, in Actis S. Sebastiani Mart. n. 69. et in et ab inde infra. Italis Zerlo, vel Gerlo Vita S. Castuli n. 1. idem S. Castulus dum duos curset os. xxix. s. Vienn. Martyr dicitur fuisse Zetarius Palatii, et est | ZENGIALUS, Aper, ni fallor, ab Ita- Sporta dossuaria, Gall. Hotte. Hinc lico Cinghiale, Gall. Sanglier. Job. Dehospes Sanctorum. Quo loco zetarium | ZERLATOR, in iisdem Statutis cap. mussis Ghron. Placent. apud Murator. 13. fol. 10: Quod quilibet Zerlator, seu corrupte pro Diastario, seu Atriensi, dici torn. 16. col. 581: Postea dant carnes as- mensurator communitatis prsedictse, te- putat Fabrotus ad Cedrenum, quemadsatas in magna quantitate, scilicet cappo- neatur et debeat denuntiare seu notificare modum zabolus pro diabolus. At rectius, num, pullorum, faxianorum, perdicum, dicto emptori datii praedicti quantitatem ni fallor, Molanus ad Usuardum, et Baleporum, Zengialorum, et capriolorum et vini quod portabit. ronius ad Martyrol. Rom. existimant, ZERNJE, Impetigines, Ferae, quse etiam zetarium a zeta dictum : ut fuerit Zetaaliarum carnium. 1 ZENICUS, pro Scenicus, in Hist. No- Lichenes appellantur. Macer de Virtuti- rius Palatii, cubiculi interioris Palatii Gustos. Apud Paulum lib. 3. Sentent. vient. Monast. apud Martenium torn. 3. bus herbarum cap. 7 : Zetarii praaterea memorantur, qui DiaeAnecdot. col. 1127: Ipsi cultores fanatici Zernas et lepras cura compescit eadem. tarii appellantur in L. quaesitum, idem, et idolatrae, fanum culture deorum suorum et in ipso aram Dianas et Mercurh cons* ZEROMA, inter voces 'Latino-barba- etc. de Instruct, vel instrum. leg. truxerunt, et ludis Zenicis dedicaverunt, ras, quas collegit sine interpretatione p* Chronic. Casinense cap. 8: Sichard T ZENOBIUM, pro Ccenobium, in Chron. Bern. Maria de Rubeis in Monum. eccl. aeneventanorum princeps a suis interfectus, Radelchis Zetarius palatii successit Episc. Merseburg. apud Ludewig. torn. Aquilej. col. 747. 4. Reliq. MSS. pag. 445. ZESSUS. B. Odoricus Forojul. in Per- in principatum.] 2. ZETA. Ordericus Vitalis lib. 8. pag. * ZENOLUS. [Nodus calami. DIEF.] egr. num. 18 : Omnes naves ibi sunt albae ZENTALA. Petrus de Crescentiis lib. 9. sicut nix Zesso depictae. [Italis Zesso, pro 674 : Castellum sancti Serenici.... postmodum tenuit, tnuris et vallis Zetisque mucap. 64: Tenendi sunt boves in talibus Gesso, gypsi speciem signiflcat.] stabulis.... stratis et bene clausis, ut pedes 1. ZETA, Coenaculum, ex Gr. Stawa, ni vit. Lib. 10. pag. 770 : Copiosos peeunise ungulas conserventur illaesi, ac ipsi de- ut pridem docuere Cujacius, Turnebus, sumptus erogavitf unde municipia ejus fendi possint a Ventalis, muscis et taba- et alii. Gloss. Graec. Latin.: Aiatra TO 67tep- vallis et muris ac multiplicibus Zetis unnis. Ubi vetus Gallicus Interpres : Qu'ils wov, diaeta, coenaculum. Papias: Zetae, dique clauderentur. Pag. 775: Quidam puissent estre defendus de vers, de mou- aomus, quae subtus pedes habent aquas, ad ilium de sublimi Zeta lapidem projecit, ches, et autres bestelettes. Italis Zenzara, harum alias hyemales , alias aestivales. etc. Denique pag. 800 : Arcem, et regiam, est muscula, mouscheron. [VideZinzalo.] Zetae hyemales sunt, quas calidas facit et murum in giro, Zetasque minores at1 ZENTGRAVIUS quis proprie nuncu- subducta flamma. Zetae aestivales, quas que majores jam munite, solliciteque perpatus apud Germanos, videsis Notas frigidas facit subducta aqua. Gloss. Sa- scrutamini, aditusque servate, ne quis xon. uElfrici: Zetas aestivales: s u m e r exeat vel ingrediatur sine vestra consideEccardi ad Leg. Salicam pag. 87. * ZENTURA, Zona, cingulum; Gall. solde, i. aestivalis sedes. Zetas ftyema- ratione. Ubi zetas videntur appellari Ceinture. Charta ann. 1227. apud Mura- les : w i n t e r soIde, i. hyemalis sedes. speculae, quae muris imminent. Ex his, tor. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. Zetam hyemalem triclinium hyemale ni fallor, emendandus Laurentius de 903: Petivit namque dictus Laxatus Mu- vocat. Sidon. lib. 2. epist. 2. Ordericus Leodio in Hist. Episcqpor. Virdunens. tinensis a Bonizo sindico Bondeni pro Vitalis lib. 2. pag. 412 : In quinto Zetas pag. 316: Post prandium socios extra ipso communi, sibi restitui.... unamZen- hyemales, in sexto %etas aestivales. [Des- turrim ad ectetas antemurales vocavit, turam arcenti (f. arienti), cum una vursa criptio palatii Spoletani ex Chartario lusu aless ibidem eos tenuit, etc. Legensetae, etc. Vide supra Centura. Farfensi apud Mabill. torn. 2. Annal. dum enim videturzefos, ut apud Vitalem. 3. ZETA, Vitii signum in libris. Paul us JZEPELLUS. Statuta Castri Redaldi Bened. pag. 410: In quinto Zetae hielib. 3. fol. 90 : Portet quilibet nuntius males, id est cameras hiberno tempore Diacon. in Epist. ad S. Adelhardum mazzam ligneam sine pasna in manu, ut competentes. In sexto Zetae aestivales, id Abbatem Corbeiensem, praefixa S. Grecognoscatur, nee vadant in Zepellls. Vide est cameras aestivo tempori competentes. gorii M. Epistolis, quas descripserat et Zipellus. Gloss. Lat. Gall. Sangerm.: Zeta, mai- correxerat: 34. ex eis scito esse relectas, ZERBALARIS TERRA, in Bullario Casi- son ou chambre. Osbernus in Vita S. El- et, prout potui, emendatas esse, praeter nensi torn. 2. Gonstit. 52. 73. pro herba- phegi Archiep. Cantuar. torn. 2. April, pauca loca, in quibus minus invent : et laris, seu herbida. Chartae aliae gerbida pag. 634 : Zetam vero cum veluti pransu- tamen meo ea sensu supplere nolui, ne praeferunt, facili ac proclivi lapsu, pro rus intraret, etc.] Saepius usurpatur pro viderer tanti Doctoris verba immutare : herbida. quolibet asdis cuoiculo, ut apud Plinium quibus in locis, et forinsecus ad aurem T ZER6IDUM, pro Herbidum, locus lib. 2. epist. 7. lib. 6. epist. 5. cui ita ap- [f. ad oram] Zetam, quod est vitii signum berbosus. Charta ann. 1033. apud Mura- pellatur locus capax unius lecti cum apposui. Apud Isidorum lib. 14. cap. 26. tor. delle Antichita Estensi pag. 88 : duabus sellis, qui velis obductis et re- zeta significat in ponderibus obolum. | ZETARIDM, ZETARIUS. Vide Zeta 1. De silvis, et Zerbidis juges centum. Infra : ductismodoadjiciebaturcubiculo, modo ZETHONIUM VELLUS. Vetus EpitaGerbidis. Vide Gerba I. auferebatur , cujusmodi sunt Alcoviae 1 ZERBIUM, ut Zerbidum. Statuta Ver- nostrae hodiernss. Acta S. Sebastiani phium Mediolani, apud Puccinellum cell. lib. 3. fol. 90. v: Possint ducere et cap. 4 : Ubi sunt triclinia auro purp ra- pag.106: dud facere per communia et Zerbia loco- diantia, quae ex gemmis et margaritis haAmbrosiana diu pluvialia... yenustum rum et villarum ac territoriorum dis- bent Zetas instructas ? Julius Africanus Vellere Zethonio, gemmis, auroque superbum. trictus Vercellarum. Lib. 5. fol. 119. v : lib. 5. Hist. Apostol.: Jam enim regnum Item quod nullus camparius possit accu- paratum vobis, et ex coruscantibus gem- Idem quod mox

ZID

ZIN

ZIP

431

* ZINDOR, vox vtilgaris, qua Auris siIZETONINUM, Pannus sericus, ex seta. Charta Ottonis Imp. ann. 995. in MetroAnonymus in Annal. Mediol. apud Mu- poli Saliburgensi torn. 1. pag. 138 : Cum gniflcatur. Lit. remiss, ann. 1466. in Reg. rator. torn. 16. col. 810 : Lectorinus unus curtiferis, areis, pratis,... venationibus, 202. Chartoph. reg. ch. 110 : De laquelle piscationibus , Zidelweida , molendinis , pierre il le frappa en la teste en la ZinZetonini albi. * ZETTANINUM. [Ut Zetteninum, Zeto- exitibuSf reditibus, viis et inviis, etc. In dor, qui est a dire I'oye, etc. 1 ZINESTRA, Genista, Italis Ginestra, ninum, Satin: Pro una pecia Zettanini alia Charta ann. 996. pag. 136. habetur grane pro qua misimus Lucam. (Man- Zudulweden. In alia, pag. 143. Zidilreidis. Gall. Genet. Funus Joh. Galeaz apud dat. Gamer. Apostol. Arch. Vatic. 1417- Pag. 144. Zidelvreidis. Tom. 3. pag. 458. Murator. torn. 16. col. 1035 : Alia duo Sidelvreidis, Sildelweiden, torn. 1. pag. (scuta) cum divisa Imperatoris videlicet 21. f. 66.)] uno capitergio cum una gassa ; alia duo 1 ZETULA, diminut. a Zeta, Ccenacu- 140. German. Weide, est ager pascuus. | ZIFFBJE , Notae numerales , Gall.cum Zinestra. lum. Vide in hac voce. * ZINGANI, ZINGAEI. Vide supra Zi* ZEUS , Piscis genus. Vide supra Chiffres, Ital. Ziffera. Chron. Mellic. ad ann. 1471. pag. 481 : Collectx vero, lectio- geuni. Citula. * ZINNIRI, An idem quod Essoniari, | ZEWERP, Jactura maris, idem quodnes et evangelia per Ziffras seu numeros Swerp. Vide in hac voce. Charta Phi- notentur, ubi reperiantur. Statuta Mon- excusari ? Vide in Sunnis. Charta Phil, lippi jComit. Flandr. ann. 1211: Ad por- tis Regal, fol. 192 : Item statuerunt et or- comit. Fland. pro libert. castel. Brug. tum Graveningiis et per totam terrain dinaverunt quod domini jus dicentes in ex Cam. Comput. Insul.: Qui alterum in decretationibus et condemnationibus ban- causam traxerit, tractus potest plegiari tneam a Zewerp liberi sint. * Seu potius Terra ex jactura maris norum per eos fiendis, non utantur Ziffris usque ad Sabbatum, et non amplius. Et tune si non venerint, debet banniri et pleaggesta; a Flandrico Zee, mare, et seu aliis literis brevibus. Vide Cifras. gius ejus. Nullusinplacito hoc potest Zin| ZIGAR, vetus Alamannorum nomen, Werp, jactus. Charta ann. 1267. in Chartul. 1. Fland. ex Cam. Comput. Insul: notat variarum specierum compositionem. niri. * ZINSILLA. [ Bibio vel Zinsilla, CinTotam terram meam,quse dicitur^Zeewerp. Haec Goldastus ipsomet vade ex Schilcelle. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. Alia Guid. comit. Fland. ann. 1282. torn. tero in Gloss. Teuton. * ZIGEUNI et ZYGENI, apud Krantzium 36, xv. s.)l 4. Ordinat. reg. Franc, pag. 260. art. 1 : * ZINSTIAS, [Lanceas. DIEF.] Soient franc tout partout par ma terre et in Saxonica Historia ad ann. 1417. iidem ZINURDONES. Chronicon Montis-Sede Zewerp. qui Gallis JEgyptii seu Bohemi, Italis 1 ZEZI, pro Giezi. Epist. ^Igidii Tus- Zingani vel Zingari, Hisp. Gittani nun- reni anno 1171 : Erat hie de familia Eccul. Episc. adv. Patriarcham Antipche- cupantur. Errones, praestigiatores, qui clesiss ex eo genere hominum, qui Zinurnum apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. fictionibus et mendaciis imperitae mul- dones appellantur, tantae superbiae, ut pag. 455 : Utinam apperiret Dominus ocu- titudini imponunt. Consule Murator. mirum esset, rusticam mentem angustis los tuos, sicut aperuit Zezi; videres multo torn. 5. Antiq. Ital. med. aevi col. 68. et rebus et paupertati assuetam, tantum infiari potuisse. plures nobiscum esse quam tecum. Ubi seqq. ZINZALA, Parva musca, i. culex : unde f ZILENTI, Nisus, in Gloss, ad calcem respicere videtur ad cap. 6. lib. 4. Reg. vet. Collect. Can. Apost. ex Bibl. DD. zinzalarium, conopeum ad eas arcendas. v. 16. * ZEZOLIUM, f. ab. Italico Zezzo, Ex- Chauvelin Regiorum sigillorum Custo- Ugutio. \Zinzala, petite mousche, cincetremus, postremus, Locus retro positus. dis. [** Vide Graflf. Thesaur. Ling. Fr. relle,in Gloss. Lat. Gall. Sangerm. Vide supra Zentala.] Stat. Taurin, ann. 1360. cap. 93. ex Cod. torn. 5. col. 657.] 1 ZILIUM, Lilium, Italis Giglio. Ano* Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7674: reg. 4622. A : Item statuerunt super facto Zezoliorum factorum per beccarios retro nymus in Annal. Mediolan. apud Mura- Cincenelle. Cvncenaude, une petite moubancas beccariae inlerea, quod ipsa Zezo- tor. torn. 16. col. 807 : Corona una auri che ainsi appellee, Zinzala. Cincenaudier, lia infra tertiam diem post publicationem cum Ziliis sex magnis, et Ziliis sex par- Zinzalarium. prassentem destruantur, ad evitandum vis, super cujus friso sunt saphiri sex 1 ZINZIBER, Gingimbre, in iisdem Gloss. fraudes beccariorum; quoniam multa grossi. Et col. 808 : Filum unum paterno- Lat. Gall. Comput. ab ann. 1333. ad ann. strorum auri,.... cum certis aliis perils in 1336. torn. 2. Hist. Dalph.pag.284: Item, committuntur et committi possunt in ipsis Zezoliis ; et quod de cetera fieri non pos- capite dicti fili, in quibus sunt botoni f ro quinque libris de pipere, quinque de LXXXIV. Januenses et Zilii sex albi. Fuinzibero, etc. Adde Ryraer. torn. 7. pag. sint dicta Zezolia. nus Joh. Galeaz. ibid. col. 1035 : Erant 233. * ZIA, ZIANUS. Vide Zius. * ZINZIBRUM, [Gingenbre. (Glos. Lat. * ZIBATUM, alicubi Stephanis scripsit enim prima duo scuta cum sola aquila pro Argento vivo, in Glossar. MS. medic. nigra in auro, alia duo cum Ziliis et vi- Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s.)] 1 ZINZICLA, Spongia, ut videtur. Hist. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. Vide pera in quarterns. * ZIMA, Fermentum, levame, Prov. Belli sacri apud Mabill. torn. 1. Musei supra Zaibas. * ZIBELLINUS, Pellis muris Pontici, Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657. Ital. pag. 141 : Alii qui remanserunt vivi, fugerunt in castrum. Quod Turd Ital. Zibellino, Gall. Zibelline. Stat. da- Vide Zymus 1. * ZIMERA, Pinna, galeae ornamentum. obsederunt continue, eisque abstulerunt tiar. Riper, fol. 4. r: De qualibet fodra Zibellinorum, foinorum, denarii Anonym. Leob. in Chron. ad ann. 1336. aquam, fueruntque nostri in tanta afflicapud Pez. torn. 1. Script. Austr. col. 945: tion e sitis, quod flebothomari faciebant sex. Vide Zebelinus. 1 ZIBETHDM, Italis Zibetto, Gall. Ci- Quem (comitem) dux Otto sibi in fami- suos equos et asinos, quorum sanguinem vette, Aromatis genus. Locus est in La- liaritatem militaris contubernii combina- bibebant. Alii mittebant Zinziclas in vit, galeseque suae decus, quod pinnam piscinam, et ea deprimebant in os suum. scopitium. 1 ZIBIBUM, ab Italico Zibibo, Crusca- sive Zimeram vel glareotam dicunt, in [** Apud Bon gars. pag. 2. lin. 7 : mittenis, Spezie d'uva ottima a seccare, Passa bellis, tornesis et hastiludiis utendum con- bant zonas atque panniculos in, etc. Vide uva. Job. Demussis Chron. Placent. tradidit, coronam scilicet aurese resplen- Cincides.] ZINZINARE, proprium pardorum, Uguapud Murator. torn. 16. col. 582 : Secunda dentise galese circumductam. [** Germ. tioni. die in nuptiis dant primo longetos de Zimier.] * ZINZITARE, Merulae vox. Carmen de pasta cum caxeo, et croco, et Zibibo, et 11. ZIMUS, Fermentum, in Gloss, ad speciebus. Doctrinale Alexandri de Villa-Dei. Vide Philomela ad calcem Cod. reg. 6816 : ^ ZIBYNNUS, ZIPINA. Suidas : Zt6uvY], Zema et Zymus. Et merulus modulans tarn pulchris Zinzitat odis, * 2. ZIMUS. Alex. latrqsoph. MS. lib. ^XoffiSTJotov OCXOVTIOV, XoyxT)> ffTtaOrj. ZiSuvt) Nocte ruente timet, cantaca nulla canit. et SrjSovY), venabulum, in vett. Glossis. 2. Passion, cap. 112 : Accipiant pullos et * ZINZIZULARE, Avium vox, quarum Missile, dicitur in Nov. Justiniani 85. gallinas non satis pingues, inopozimatas, Ubi Julianus Antecessor, Constit. 79. | mag is quam Zimas. Ubi Glossae : i. cum mentio fit in eod. Carm.: jure. Vide Zema. 4 : Zybynos, quos Missilia vacant. Regulus atque merops et rubro pectore prognes Consimili modulo ZinzizuJare sciunt. ZIMZIBERATDM, Zinziber, Gall. GinZIPINA, Lancea, in Glossis MSS. Papias : Zimbina, lancea. Ita enim MS. gembre. Acta Inquisit. Tolos. ad ann. Vide Zinzulare. Vide Glossaria Antonii Augustini et 1244. inter Probat. torn. 3. Hist. OcFrancisci Pithoei ad Julianum Antecess. cit. col. 441 : Ipse testis habuit inde 1ZINZULARE, Merulae vocem edere. praeterea Gloss. Rigaltii, Meursii [et unam pixidem de Zimziberato. Vide Zin- Histor. Elevat. S. Zenonis torn. 2. April, ziber. med. Graecit. in Z/)6i5vr).] pag. 75 : At in itinere positum merula ZIDELWEIDA, [Glandes quernae, quiZINARUS. Apud Petrum de Crescentiis avis streperavoceZinzulans, callem transbus pascuntur porci. Meichelbeco in- lib. 5. extreme. volans, quasi sinistrum omen significans, terprete, torn. 1. Hist. Frising. pag. 191.] 1 ZINDARUM, ut supra Zendadum. Te- ab incepto revocabat. [** Locus, ubi apes curantur. Vide stam. ann. 1518. apud Rocchum Pirrum ZIOPIA, ZIOPIUS, in Gloss. -ArabicoSchmelleri Glossar. Bavar. torn. 4 pag. Siciliae sacrse pag. 187 : Vestis una Zin- Latino. 226. voce Zeideln, 1. supra Cidalarius.] dari ad in star jubbae, etc. 1ZIPELLUS. Statuta Placent. lib. 6.

432

ZIT

ZOG

ZOI

fol. 82 : Et si fuerint zochulaz magnse et altsR cum Zipello quarto ab hominibus sive a fosminabus et cum, corollis largis non possint accipere de pari ultra II. sol. Vide Zepellus. ZIPINA. Vide Zibynnus. * ZIPO, Tunica ex maculis contexta. Stat. Ferrar. ann. 1279. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital, med. sevi col. 487 : Quod quilibet custos deputatus ad aliquam custodiam alicujus castri vel loci civitatis Ferrarias vel districtus, teneatur et debeat toto tempore custodies habere Ziponem, collarium de ferro,etc. Vide Gipo et Zuppa 2. ZIPPULA, Placenta, Italis Fogaccia. [Zeppola, Gall. Bignet.] Pelagius libello 4. n. 59 : Fecit de farinula lenticulam et Zippulas. Quo loco Rufflnus lib. 3. Vit. SS. n. 51. habet placentas. Occurrit rursum apud eumdem Pelagium libello 8. n. 15. ZIRBUS, Omentum, Graecis ImrcXoov, pars stomachi. Vide Anatomiam Mundini pag. 70. * Glossar.MS. medic. Simon. Januens. ex Cod. reg. 6959 : Zirbus, pinguedo involvens intestina. Aliud Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120 : Zirbus, Gall. Oins. Italis Zirbo. [* Eeinard. Vulp. lib. 3. vers. 1929 :

Zittata dicti Navilii constabat florenis Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 35. ex Cod. reg. 4659 : Operarius ultra conventionem quatuor. ZIDS, Patruus, 6eio?, Zio, Italis. Noti- non audeat accipere ligna, vel vites, vel tia Judicati in Tabulario Casauriensi: Zocas, vel gavellos, vel quodcumque aliud. Et cum ipso Ildegario Zio nostro, qui erat Vide Zoccus. Advocatus istius Petri. In Actis S. SuZOGCHUS, Stipes, truncus, Italis Zocco. sanna? V. et M. seu Maximi Mart. n. 5. Innocentius III. lib. 13. Epist. 95: TrunCaius PP. dicitur fuisse zius S. Susan- cos arborum, quos ipsi (Ravennates) Zocnae, qui supra n. 3. ejus Patruus nuncu- cos, vel capitones vocant, etc. [Statuta patur. Mutin. rubr. 170. fol. 31 : Cum per naviZIA, Amita. Bernaldus Presb. de Re- gium Mutinse naves commode conduct non conciliatione lapsorum : Nee otiose no- possint propter impedimenta plurium tandum, quod multa nobis obscura per Zoccorum, palorum,... statutum est quod... diversarum collationem editionum saspe- Zoccos et palos in dicta navigio existennumero declarantur, ut illud de Nicaeno tes teneatur idem Potestas et debeat Concilio; quid sit subintroducta mulier. incidi facere, deradicari, etc.] Vide BulHoc alia editio apertius ponit, id est, ex- larium Casinense torn. 2. pag. 241. Ab traneam, ac si dicat : Clericus nullam Italis hausere Graeci recentiores, TOfeminam habeat secum extraneam; sed xo?, eadem notione, quaa vox occurrit tantum matrem, vel sororem, vel Ziam, apud Joannem Cananum pag. 194. quam iterum alia editio apertius vocat Adde Meursium in T?6xo?. Vide ,Zuamitam. Tusci enim pro amita, dicunt cheus. Ziam. T ZOCHOLJE, ZOCHUL^E, Calones, crepiZIANTJS, Idem qui Zius. Petrus Diac. lib. 4. Chron. Casin. cap. 24 : Henricus dae ligneae ; Zocholarius, earum artifex; voces Italicae, Gallis Patins, galoches, sofrater ejus concesserat prius cuidam Ziano ques. Statuta Vercell. lib. 3. fol. 101. v: suo terras, etc. ceppos Zocholarum, e ZIZANEA, Lolium, Ital. Zizzania. Vannum, corbes, Placent. lib. 6. fol. saGlossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. pas, etc. Statutaest quod Zocholarii et82 : fareg. 4120 : Zizania, Gergerie, est quasdam Item provisum cientes seu vendentes Zochulas non posherba. sint accipere videlicet de pari Zochularum * ZIZANIA, [Herba perversa. DIEF.] Viscera fissuro non imperat ille cachinno, f ZIZANIUM, Discordia, a Gr. ?t^a- ab homine sive a fosmina itraxx. denar. Terque cachinnantur, quinque quaterque novem. vtov, lolium. Monachus Patav. in Chron. Vide Zipellus. Eadem notione, in Serm. | ZOGHOLI, Jam conante cavas Zirbo transponere fauces, apud Murator. torn. 8. col. 697 : Humani Gabr. Barelet3 part. Affuit hie abbas, etc.] generis inimicus seminavit Zizania inter Exemplum de muliere 1. fol. 34. col'. 2 : Bergomensi quss ZIRO , Propugnaculi species, Italis. eos. Hinc ficus in Zocholo, Charta anno 1158. apud Ughell. torn. 2. 1 ZIZANIATOR, Qui zizania interserit. ivit colligere dixit: Maledictuscecidit tibiis sit Diabopag. 368. 369 : Cum plebe et capellis suis Charta Nicolai d'Estouteville ad calcem fractis, quae lus... Respondit demon : Maledicta sis et curie sua in integro, et toto Zirone su- torn. 4. Hist. Harcur. post Errata : Et ut non ego. Non scis si in Zocholis debet tu, iri pradicti castri, etc. Rqllandinus in Chron. ille Zizaniator charitati fidelium invi- super ficum. lib. 5. cap. 15: Unde in praesenti Dominus dens, etc. * ZOCUS, ejusdem originis ac Zoca, Ecelinus fecit fieri unum Zironem in ZIZERIUM, pro Gigerium, quo nomine Anoale, et tres Zirones in Mestre, ubi su- Latini appellant gallinarum intestma, pro Stdlidus, ineptus, nostris etiam Bunotione, ut et Latinis, trunprastantibus et custodibus constitutis, et et quae cum iis coquuntur : Galli Zizier. che, eadem serm. 2. in Dom. 1. .Quadr. : Barel. licentiato exercitu, reversus est ipse Pa- Apitius lib. 5. de Re culinaria cap. 3 : cus. cives, me appellatis Zocum ob damduam. Cap. 17: Fecit quoque fieri Zirones Jecinora et Zizeria pullorum in cacabum Vos, in campo franca, ibique positis suprastan- mittes. Humelbergius ad lib. 4. ejusdem nabile guise vitium ; ut video, in pluvia tibus et custodibus, etc. [Paris de Cereta Apitii observat legi in vett. codd. cize- crucior. 1 ZODIAGTEUS, Ad Zodiacum pertiin Chron. Veron. ad ann. 1242. apud ria, ubi editi perperam prssferunt ci- nens. Epist. Gunzonis ad Augienses Murator. torn. 8. col. 632 : Dom. Henri- rema, pag. 89. Lucil. Gigera sunt sine ann. 969. apud Marten, torn. 1. Am pi. cus de Egna Potestas Veronse et dom. Ice- allio, his vescamur alacriter. Gloss. Lat. Collect, col. 310 : Zodiactea peragratio. rinus de Romano cum Veronensibus in Graec. Gilerus gallinarum, TO axpov TWV Occurrit etiam apud Mart. Capellam lib. earn terram Montagnanae intraverunt et opvtOwv. Reponit. Salmasius, Gigerus, TO l.-pag. 3. earn mitigaverunt, et unum Zironem seu anpaov, etc. *. ZODOARE, [Citoal. (Glos. Lat. Gal. rocham fecerunt in ea.] ZIZYPHA, Stptxa in Glossis Gr. Lat. * ZIRONUM, idem quod Ziro, Propu- Codex MS. S. Germani habet Zizifa. Bibl. Insul. E. 36, xv. s.)] ZOEKARLE, Nautae, in Charta Waldegnaculi species. Chron. Patav. ad ann. [Genus est minoris pruni vel olivse me1221. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. dicis notum vulgo Jujube. Sebast. Pe- mari Danorum Regis ann. 1326. apud Isaacum Pontanum lib. 7. Hist. Damed. aevi col. 1129 : Completum fuit Ziro- rus. in Vita B. Columbsa Reatinse torn. num castri de Cittadella. 5. Maii pag. 342 : Porrexitque illis Zizy- nicae : Nee per aurigas, qui dicuntur ZIRUM. Charta Dalmatica ann. 1069. phas, jujubas dicunt, quas servabat in Wounkarle, nee per nautas, qui Zoekarle, vel Scudemen nuncupantur, etc. Vide apud Joan. Lucium lib. 2.de regno Dal-, gremio.] Huscarla. mat. cap. 6 : De sororibus autem, quss | ZiziPHDM, Eadem notione. Acta S. 1 ZOELLE, ut Zoll infra. Vide in hac nunc Domino serviturse ibi ingrediuntur, Onuphrii torn. 2. Jun. pag. 526 : Erant et quae eodem invitante ingressurss ade- autem fructus illarum arborum multse voce. T ZOETA. Vita S. Johannis Abb. Reorint suis facultatibus, * vino territoriis li- palmse, citri, punica, sycamina, Zizipha bera cuncta, quse in prsefato monasterio et vites. Vide Gloss, med. Grascit. in ZS'T- maens. torn. 2. Jan. pag. 867 : Cum maturiori pulli cantu ad bourn custodiam a obtulerint territoria, volumus adesse ab ?t9a. humano cuncta servitia 1. et ab illo, quod * ZIZZA, vox Italica, Mamma. Proces. Zoeta propria prosilire contingeret, etc. vulgo Zirum dicitur, Italis Ziro, est am- de B. Jacobo Bitect. torn. 3. Apr. pag. Ronerius legendum censet Costa, lectulo, phora olearia major. 538. col. 2 : In una mamillarum patiens quasi a xom): at nihil emendandum ease * ZISAMUM. [Sesamum : Recipe ra- incurabile malum, etc. Ubi Zizza habet baud male colligitur ex voce Zotheca dices asparagi siccas et pulverizatas et originale instrumentum, ut notant docti infra. * ZOGOLATUS, perperam, ni fallor, pro cum oleo de Zisamo misceantur. (B. N. Editores. ZOA, Anima, ex ^wrj, vita. Vita S. Zoiolatus vel Zoiellatus. Vide mox ZoielMs. Lat. 10272, p. 286.)] lare. Charta ann. 1389. torn. 3. Cod. 1 ZITATA, ZITTATA, Italis Gittata, Ja- Udalrici Episc. August, cap. 21 : Zoam ctus, mensura agraria. Statuta Placent. in ultimis temporibus suam salvare cu- Ital. diplom. col. 359 : Comes Virtutum lib. 4. fol. 40 : Ad detegendos et evitan- piendo, etc. [Fridegodus in Vita S. Wil- pater noster mittet dictam Valentindm consortem nostrum bene Zogolatam, ordos malefactores qui secus stratas occul- fridi ssec. 3. Bened. part. 1. pag. 176 : natam et jocalibus munitam. Vide in tantur, firmiter statuimus quod omnes Utpote prajteritse recolens choragia ZOEB. Zoia. boschi existentes juxta stratum Romeam per L. Zitatas (exscindantur.) Ubi pro vita usurpatur.] ZOIA, ex Italico Zoia, in Statut. MeZOBELLINA PELLIS. Vide Sabelum. diolanensibus part. 2. cap. 110. idem Anonymus in Annal. Mediolan. apud * ZOCA, Stipes, truncus, Ital. Zocco. quod Jocalia, [Monilia, gemmae, annuli, Murator. torn. 16. col. 735 : Qu&libet

ZON

ZON

ZOT

433

aliaque id genus pretiosa.] Vide in hac jus Zona? necessarium monachis usum voce. docet S. Basilius, cap. 11. Reg. 14. exemIZOIELLUS, Eodem intellectu, Ital. plis Eliae et S. Johannis.] B. Dorotheus Gioiello. Statuta datiaria Riperiae cap. Doctr.: KoX66tov JIYJ e^ov ^eipiSia, xod tovr) 13. fpl. 5. v : Exceptis Zoiellis, lapidibus SspftaTtVY), xai avdcXa6o;, xat xouxouXcov. pretiosis, de quibus nihil solvatur. Ano- Infra, de ej us significatu : CH <ivr], ?)v nymus in Annal. Mediolan. apud Mura- <popoO[i.ev, cnjfj.6o}.6v ecru Ttpwrov jj.kv OTI eojiev tor. torn. 16. col. 807 : Zoiellus unus auri euTpeTt'.crfievot el? epyov. "Exaaro? yap OeXtov pro ponendo ad visum cum robinis v. dia- epya<racr6ai, rcp&TOv ^(ivvurai, xa\ OUTW? mantHbus vi. apxETai TOG epyou, etc. Adde Palladium in 1 ZOJOLATUS, Ital. Gioiellato. Ejus- Hist. Laus. cap. 38. Vide Glossar. med. modi pretiosis ornatus, instructus. Graecitat. in Ziivt), col. 470. Idem Anonymus ibid. col. 806 : Quod 1 ZONA, Corrigia, lorum. Statuta Equipraefatus dominus Comes Virtutum pater tum Teuton, apud R. Duellium torn. 2. noster mittit Valentinam consortem nos- Miscell. pag. 23: Calceos habeant sine trum bene Zojolatam, ornatam et joca- Zonis, fibulis et rostris. libus munitam, etc. Eadem mox repe2. ZONA, Ignis sacri species, quae metuntur. dium hominem ana bit, cingitque, Gr. * ZOIELLARE, Monilibus, gemmis, an- epTie;, et SWCTTTJP. Scribonius Largus pag. nulis aliisque id genus pretiosis ihs- 7 : Facit hoc medicamentum ad carbuntruere, nostris alias Enjoieller. Contract, culos, et ad ignem sacrum, et ad Zonam, matrim. inter Ludov. ducem Turon. et quam Grseci epicera dicunt. Eadem ha bet Valent. Mediol. ann. 1439. ex Bibl. reg.: pag. 28. ut et Marcellus Empiricus pag. Dominus Joannes Galeas mittet dictum 89. et 156. Constantinus Africanus lib. dominam Valentinam bene Zoiellatam, 4. de Morbor. cogn. et curat. cap. 17. de ornatam et jocalibus munitam. Artie, Colica passione : Locus ejus est in dextra matrim. inter Joan. Armaniac. et parte inferioris ventri, circum cingens Blanch, de Brit. ann. 1406. ex ead. sicut zona usque in partem sinistram. Bibl. : Item mondit seigneur de Bretagne Vide Plinium lib. 3. de Medic, cap. 33. vestera, ornera et Enjoiellera madite 3. ZONA REGIN.S:, Praestationis spedame Blanche sa sceur. Vide supra cies. [Chron. Corn. Zuntfliet apud MarJoellus. ten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 328 : Eo | ZOLL, Vectigal, idem quod Telon. tempore (ann. 1385.) Rex Francorum acVide in hac voce. Charta Henrici IV. cepit in conjugem filiam ducts Bavariae, Imper. ann. 1073. apud Ludewig. torn. 2. juvenculam speciosam admodum et moriReliq. MSS. pag. 277 : Thelonium si qui- bus ornatam, quam postmodum coronari dem, quod Theutonica lingua interpreta- fecit Parisius, advocatis ab Avemone tum est Zoll, quod in omnibus Ipcis regiae duobus Cardinalibus de obedientia depotestati adsignantur Judsei et ceteri mentis. Et imposuit Rex talliam magnam Wormatienses solvers prastereuntes de- toti regno pro Cinctura Reginae, velut ex biti erant, Wormatienses ne ulterius sol- antiqua consuetudine fieri famabatur.\ vant Zoll, remisimus. Infra : Quam fir- Regestum Memorialium Cameras Cornmationem super prasfati Zoll remissions put. Paris, signatum E. fol. 217 : Zona faclam, ut nullus successorum nostro- Regime, dicta, la faille du pin et du vin, rum infirmare velit, rogumus. Zol- de tribus annis videlicet '600. II. pro anno lantuome, teloneo, in Gloss. Mons. 1389. Meminit praeterea ejusce praestationis Arestum ann. 1415. quod descripag. 399. 1 ZOELLE , Eodem significatu, in bitur in 2. Regesto des Mestiers de Paris, Charta ann. 1259. apud Eccardum in in Camera Comput. Paris, ex quo conOrigin. Habsburgo Austr. col. 246 : stat, de dicto subsidio 6. denarios pro Item pedagia, seu thelonea, quse vulgo qualibet cauda vini, et 3. denarios Paris. dlcuntur Zcelle, in Dietinckon hactenus pro quolibet modio seu poinsono vini vilsolvi consueta, juri nostro et dominio lum Purisiensem per aquam sive terram specialiter excipimus et reservamus. intranle exsolutas. Post hoc Arestum subjungitur titulus ita conceptus: Taille Hinc du | ZOLENARITJS, Qui zoll exigit, porti- pain et du vin, dite la Ceinture la tor, Germ. Zoller. Charta Ghunradi Royne, qui se lieve de trots ans en trois Reg. apud Pezium torn. 1. Anecd. part. ans, etc. Hue referenda, quae habet Eu3. col. 47 : Pro honore Dei sancto Emme- stathius in Iliad, pag. 258. edit. Rom. rammo concessimus de nostro jure deci* 4. ZONA, Circuitus, ambitus. Reg. mam partem vectigalium, id est de mi- capit. Carnot. ad ann. 1518: Ordinavit faciant nislerio Zollenarii ad concinnanda lumi- cupitulum quod domini operis naria. albo et nigro super telam depingi exem* ZOLTE, Polonis, Glaucus. Vide supra plaria imaginum in Zona ecclesiae ponenin Judsei. dorum. Et ad ann. 1519 : Visis in capitulo ZOMA, Corpus. Vide Soma 1. duobus exemplaribus pro perfectipne 1. ZON A, seu Cingulum. Vestis Sa- Zonae seu clausurae chori, etc. Galli dicicerdotalis. Alcuinus lib. de Offic. di- mus, Le tour du chceur. vin. : Sequitur Zona, quae cingulum di* 5. ZONA DE SPE, Ordp militaris a citur, qua restringitur poderis, etc. Carolo VI. ann. 1390. institutus Tolosae Riculfus Episcopus Suession. in Statut. in ecclesia Carmelitarum, sub invocaann. 989. cap. 7 : Cum orariis, id est, sto- tione Virginis Marias de Spe. Quae fuelis duabus nilidis, item Zonis duabus, rit hujusce institutions causa et origo, id est, cinctoriis, ac mappulis totidem videsis apud Vaissete torn. 4. Hist. Ocnitidis, etc. Vide Durandi Ration, lib. 3. cit. pag. 396. et inter Probat. col. 380. cap. 4. ^ ZONARIA, Perperam pro Tonnaria, ZONA ROMANA dicitur, quod ab Ec- Vivarium, piscaria tynnorum. Vide clesia Romana zonae usus in caeteras Tunnaria. Statuta Massil." lib. 6. cap. Ecclesias profluxerit. Alcuinus lib. de 17 : Statuimus quod nemini liceat, piscem Offic. divin. : Pro baltheo nunc Zona- vel ptsces emere in Massilia, vel ejus dirutn, quas Romunas appellant, usus re- strictu de node vel de die causa revenceptus est. dendi in Massilia, vel in territorio ejus, ZONA PELLICEA, inter vestes mona- nisi essent tunni, locustx, seu qui capechicas reponitur, apud Bedam in Vita rentur in Zonaria, et pisces minuti. S. Cuthberti Episcopi num. 37. 38. [Cu* ZONATOR, Zonarum seu cingulorum
VIII

artifex. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. 57: Johannes de Floriaco pictor et Johannes de Floriaco Zonator ejus frater. \ ZONCA, ZONGATA, Placentae species. Jon. Demussis Chron. Placent. apud Murator. torn. 16. col. 581: Postea dant turtas et Zoncatas cum trazea zuchari desupra... et aliqui loco turtarum et Zoncarum dant in principio prandii turtas, quas appellant turtas facias de ovibus, et caxeo, et lacte, et zucharo. 1 ZONCHATA, Pari intellectu. Annal. Placent. ad ann. 1447. apud Murator. torn. 20. col. 891 : Die 3. /unit duo ex stipendiariis Alexandra de regno Neapolituno ad domum de Rocho propter Zonchatam ad arma venerunt. * ZONCHARE, Caedere, forte Zocas, stipites, truncos eradicare. Stat. VallisSer. cap. 67. ex Cod. reg. 4619. fol. 117. v: Possint ire per totum montem ad Zonchandum de lignis. Et cap. 92. fol. 124. r : Non sit aliqua persona quas audeat... incidere.... sive Zonchare aliqua ligna in nemoribus. *ZONIA, Decoctio, in Gloss, ad Alex, latrosoph. MS. lib. 1. Passion, cap. 136 : Furfurum et caricarum Zoniam dabis ad gargarizandum. *ZONICA, [Trov.ce. (Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] *. ZONOFELICIA, [Vestis de pellibus facta. DIEFJ *ZONOXALE, Armaturae genus. Charta ann. 1370. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 535 : Et sit caporalis armatus a capite usque ad pedes ; et habeat equitatorem unum armatum pancitono, capello, Zonpxalibus, etc. Ab'Italico fortassis Ginocchiello, genuale, qupd genua defendat. Vide supra Genualia. \ ZOPULUS. Laur. Byzynius in Diario belli Hussit. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 168: Multotiens enim quinque out decem ex Pragensibus solum Zopulis induti magnam multitudinem armatorum fugabant. * ZOQUERIUS, Zocholarum artifex. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 129. ex Cod. reg. 4659: Statuimus quod de calopedibus sive soccis clavi pedum sint ultrerii et integri, et teneantur Zoquerii dicere ementibus, interrogantibus vel nan, quod pata est corii veteris vel novi. Vide Zocholse. j ZORA, Sorbum, Gall. Corme. Synodus Limensis ann. 1604. inter Concil. Hispan. torn. 4. pag. 761: Item reservamus nobis absolulionem Htspanorum qui vendiderint chicha solius Zorse, vel mistam yuca. Vide supra Sora. 1 ZOSTRA, Italis Giostra, Monomachia ludicra, idem quod Just a 1. Vide in hac voce. Chron. Andreas Danduli apud Murator. torn. 12. col. 492 : Quod mandatum fiat domino Peregrine de Partis et domino Bajamonti Teupulo, quod non faciant simul Zostram in hac terra, nee in districtu Venetiarum. ZOTHECA, Atticis ZwOrjxr), quasi (wo6TJXT), Cella, in'qua saginantur viva animalia, ut turdi, gallinae et alia : opvt8oTpo^etpv. Ita Salmasius ad Solinum.Vetus Inscriptio: S. Sulpitius Trophimus aedem, Zothecam, culinam, pecunia sua a solo reslituit, [K. Decembr. L. Turpilio Dexro M. Mwcio Rufo Cos. id est, anno Christ! 225.] Postea zothecam pro quolibet olxtffxw, et parvo conclavi usurparunt. [**' Vide Forcellin.] 1 ZOTHECULA, diminut. a Zotheca. Sidonius lib. 8. Epist. 16 : Per armariola et Zotheculas nostras non remanserunt digna prolatu. Et lib. 9. Epist. 11: Tam55

434

ZUC

ZUE

ZUP
setur, in Dialogo creaturarum dial. 82. forte a Gallico Chouette, monedula. JZUFFERANA, Crocus, Italis Zafferano. Vide Zafframen. Comput. ab ann. 1333. ad ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 284 : Una libra cum dimidio de Zufferana, una libra de gariofolio, etc. 1 ZUFFUS, ab Italico Zuffo, Gall. Toupet, Cirrus. Joh. de Bazano in Chron. Mutin. apud Murator. torn. 15. col. 606 : Venit Mutinam quidam Franciscus de Castro Montagnae cum quodam mirabili animali, quod appellabatur Tassi Barbarinum,... habebat Zuffum a latere superiori ad modum barbas caprinas, etc. T ZUGLARESIUS, ZUGLABIUS, ZUGLARISSA, Mimus, scurra, joculator, ut opino'r, ab Italico Giullaro. Statuta Vercell. lib. 3. fol. 84. v : Quod bannum sit cuilibet bibenti et comedenti duplicatum post ultimum sonum campanse custodiam noctis : exceptis tamen Zuglariis et Zuglaresiis, preconizatoribus et aliis personis quibus dono datum fuerit sine fraude. Ibidem fol. 96. v: Item quod nullus de civitate Vercellarum, vel districtu livret aliquem Zuglarium, vel aliquem hominem de curte, vel Zuglarissam in aliqua curia, vel nuptiis, vel in aliquo convivio, vel festo. Rursum lib. 7. fol. 147 : Item quod nullus Zuglarius vel Zuglarissa non habens salarium a communi Vercellarum ponatur in extimo communis Vercellarum nee fodrum, taleam, vel cavalariciam persolvat. 1 ZUMALZISIUS, Mulus. Vide Azemila. ZUNFTA, [ZUNFFTA, Coetus, conventus ad tractanda negotia, Germ. Zunfft, idem quod alibi Juncta. Vide in hac voce. Chron. Wormat. ad ann. 1424. apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 152: Dominica die sequenti duo magistri civium hanc litteram Ruperti Regis legent in singulis Zunfftis civitatis.] Albertus Argentinensis in Chron. pag. 113: Hie ordinavit, quod cum uno anno Basileas Psittacus esset Magister civium, eodem anno Stellifer esset Zunftarum magister, etc. Occurrit ibi rursum. [** Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 666. voce Zumft.] ZUPA, ZUPPA, JUPA, JUPPA , dicitur hqdie apud Croatos et Dalmatas, Regio aliqua habitata, vel ejusdem regionis homines congregati. Charta Cresimiri Regis Croatiae et Dalmatiae ann. 1071. apud Joan. Lucium lib. 3. cap. 12 : Volumus, ut dicta Ecclesia habeat suas parochias, scilicet Juppam, quas fuit sub Alpibus a castro... Murula, etc. Et infra : Dedimus Episcopo Novensi Juppam Licchas, Juppam Buchani, etc. Alia Suinimiri Regis ann. 1078. apud eumdem Lucium cap. 15 : Juppam earn, quam Centenam aiunt. Croatia vero et aliae Slavorum provinciae in Zupanias distinguntur, quibus, qui prsesunt, Zupani dicti. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Saup, et seq. col. 1596.] JUPA, Idem quod Zupa.: Jupania, ut zupania. Thomas Archidiac. in Hist. Salonit. cap. 15: Castrum Sibinicense cum tola sua Jupa. Occurrit etiam non semel in Charta Calomani Regis Hungariae anni 1111. apud Lucium ad Vitam S. Joan. Episcopi Traguriensis. ZUPANUS, Regionis praepositus, oyiravo? Graecis Scriptoribus: vox hac notione familiaris Sclavonicis populis, ut auctor est Constantinus de Administr. Imp. cap. 29. quod etiam flrmat Innocentius III. PP. lib. 2. Epistolarum pag. 577. edit. Venetae, Zupanos vero Comitum vicem obtinuisse auctor est Presbyter Diocleates in Hist. Dal mat. ut

diu potes uli libello, ut eum non amplius *ZUCGURA, Saccharum, Ital. Zucchero. Zothecula tua, quam memoria includat. Vita S. Elzear. torn. 7. Sept. pag. 584. col. 2: Unde retulit semel suas sanctae Vide ibi Notas Sirmondi. ZOUGENZUHT. Decretum Tassilonis consorti, quod, cum Corpus Christi sumede Legibus popularibus cap. 13: Qui ret, videbatur sibi in sapore, quod optifurtivum, quod Zougenzuht dicitur, super mam Zuccuram deglutiret. Vide Zucara. furem comprobaverit, furtivo componat * ZUCHARUM. [Zaccharum : . Cum more. SUM, inquit Lindenbrogius, scru- pulvis et Zuchari Sicilie non habeant tinium notat, quid zougen, non liquet. mutam, sed veniant quocumque tem[Zougenzuht, vel Zougenzunt est Testium pore, et Zuchari leyantis non, et bonum productio. Zeugenziehen, interprets sit omnes Zuchari tractare equaliter, Schiltero in Gloss. Teuton.] [** Vide vadit pars quod pulvis et Zuchari levanGraff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. tis, ab hoe anno in antea, non sint subcol. 617.] jecti alicui mute, sed conduci et venire * ZOZENGA, Offae species, Consuet. possint, quocumque tempore, ut possunt MSS. S. Crucis Burdeg. ante ann. 1305 : Zuchari Sicilie. (Venise Senato. Misti. Dat piscionarius offas factas de astes LVII, f. 1475, an. 1429.)] de pore, nuncupate vulgariter Zozenga... ZUCHEUS, Stipes siccus et aridus, ItaSimiles offas dat cellerarius, quando facit lis zocco. Charta Edw. III. Reg. ann. 4. infirmarias suas. apud Spelm.: Rex quia non est ad si concedamus Ricardo de * ZRZEBCA, Polonica vox. Stat. Casi- damnum, miri ann. 1347. inter Leg. Polon. torn. Strelly omnes Zucheos aridos, qui Anglice 1. pag. 46: Ubi vero tertii, quarti vel vocantur Slovene, infra hayam nostrum quinti anni poledrum, vulgariter Zrzebca, de Breskewode, quse est infra forestam occiderit, etc. nostrum de Shirewode, etc. Alia ejusdem 1 ZUANUS, Mensurae species. Charta Regis ann. 22 : Rex concessit Thomas de Andreas Reg. Hungar. ann. 1233. apud Colvile omnes Zucheos aridos, stubbes, Cencium inter Census Eccles. Rom.: arborum succisorum in foresta de Galtres, Pro salibus vero terrestribus dabimus ibidem capiendos per visum custodum unam marcham pro centum Zuanis forestss ultra Trentam. Vide Zoccus. Ecclesise vero retinebunt de salibus suis 1 ZUGHUS , Zucus, Eodem sensu. ad usus suos hoc modo : abbacia de Egris Charta ann. 4. Henrici III. Reg. apud tres timinos; Praspositus Orodiensis cum Th.Blount in Nomolex.: Auxilium facapitulo sito duo millia lapidum, mona- ciendum burgensibus Salop, de veteris sterium S. Gothardi duo milia et quin- Zuchis et de mortuo bosco, etc. Statuta gentos Zuanos. Montis Regal, fol. 251: Teneantur au1 ZUBER, Vas vinarium ligneum ma- ferre omnes trabes et Zucos ibi positos in jus. S. Wilhelmi Constit. Hirsaug. lib. bealeriis prssdictis, sub pcena juramenti. 1. cap. 15 : Pro signo vasts vinarii, quod 1 ZUCRUM, ZUCURIUM, Saccharum. a plebe Zuber nuncupatur, generali prse- Charta ann. 1393. apud Rymer. torn. 7. missOf rursum indicem utrumque supra- pag. 745 : Centum tnginta et duas libras dicto modo incurva, quod commune est de Zucurio, etc. Locus alter exstat in omnium vasorum, quse binas aures habere Canamellse. Vide Zucara. videntur, signumque vini ad ultimum j ZUCUS, ut Zucheus. Vide in hac voce. adde. [<** Vide Graff. Thesaur. Ling. 1. ZUDA, Castellum. Charta Raymundi Franc, torn. 3. col. 149. voce Zuibar.] Comit. Barcinpn. et Aragonum Princip. ** ZUCANISTRIUM, Gr. SCuxavi<rujpiov, ann. 10. Regni Leovici Senioris : Dono Locus Gonstantinopoli in quo pilas lu- tibi fideli meo Guillelmo Raimundo Dapidebant in equis, apud Luitprand. Anta- fero urbem Tortosam, ut tu teneas ipsam pod. lib. 5. cap. 21. Vide Glossar. med. Zudam, et habeas senioraticum de ipsa Graecit. col. 1576. civitate et de ipsa villa, etc. [Charta ann. 1 ZUCARA, Saccharum, Gal lice Sucre, 1165. in Append, ad Marcam Hispan. in Litteris Philippi Pulchri Reg. Franc, col. 1342: In primis conquestus est de ann. 1304. torn. 1. Ordinat. pag. 422. Guillelmo Raimundi quod ei Zudam DerVita B. Lidwinae torn. 2. April, pag. tosa non custodiebat sicut in carta suss 274 : Inlerdum sumebat modicum Zucarge donationis resonabat... Visa igitur carta vel cynnamomi. Limborchius Sent. In- ac perlecta, judicavit Barchinonensis cuquisit. Tolos. pag. 173: Bibebat aquam ria quod ipsatn Zudam procul dubio cum Zucara quam ipsa ministrabat. Vide guardare ac custodire debebat Tenere Zuccura et Zucrum. autem Zudam, hoc est potestatem de ipsa habere, ita ut per earn possit totam civi| ZUCCAKDM , Eadem notione. Cornput, ab ann. 1333. ad ann. 1336. torn. 2. tatem distringere, et quotiescumque CoHist. Dalph. pag. 278 : De Zuccaro albo mes, qui earn sibi donaverat, ipsam relibrae 12. taren. 11. Adde Statuta urbis quisierit, libere possit earn reddere.] Saonae. * 2. ZUDA, Tribunal, forte quod intra ^ ZUCHAR , ZUCHARUM , Pari intel- castellum sedebat, vel in loco, qui vallo lectu. Leges palat. Jacobi II. Reg. Ma- vel sudibus claudebatur, sic dictum. joric. inter Acta SS. torn. 3. Jun. pag. Vide Suda. Charta Joan. reg. Bohem. XX : In dicto reservatorio rerum infra ann. 1336. inter Probat. torn. 1. Annal. scriptarum copia inveniatur, videlicet Praemonst. col. 525: Quod ipsum monaZucharis, ziziberi, et aliarum specierum sterium et homines ipsorum, bonorum tritarum. Bern. Thesaurar. de Acquisi- occasione eorum non possint nee debeant tione T. S. apud Murator. torn. 7. col. trahi ad judicia vel Zudas terrestria, seu 759: Horti in quibus oriuntur canna- etiam provincialia quoquo modo. Hinc mellae, ex quibus nascitur Zucharum. * ZUDARIUS, Hujus tribunalis judex, Vide in Canamellse. vel Castellanus. Charta Caroli IV. im1 ZUCARATUS, Saccharo mixtus. Pro- per. ann. 1358. ibid. col. 526: Incolas cessus de B. Petro de Luxemburgo torn. omnium bonorum prsefati Doxanensis 1. Jul. pag. 593: Excepto quod ponebatur monasterii a jurisdictione et judiciis quorumlibet extraneorum secularium judisibi cum pluma aqua Zucarata in ore. 1 ZUCGA. Inquisitio ann. 1196. apud cum, Zudariorum, beneficiariorum et eximimus. Cencium inter Census Eccl. Rom.: Item officialium Pragensium dixit quod campum zabulinum... est inter Vide Zuda 1. et in Zupa. 1 ZUDULWEDEN. Vide Zildelweida. viam Guidonis monad et Zuccam. Italis * ZUETA, inter aves nocturnas recenZucca est cucurbita, Gall. Citrouille.

ZUP

ZUR

ZYT

435

Banos Ducum; quo loco Comites intel- Vide Chronicon Montis-Sereni ann. in Gloss. Latino-Theotisco. Unde cesligit urbium aut regionum Praefectos, 1109. et Notas nostras ad Alexiadem pites ignei turbes, vel tourbes. Lex Alamannorum tit. 84 : Tollat de ipsa terra, qui pro arbitratu Principis mitteban- pag. 347. POSTZUPANI, Zupanorum substituti, quod Alamanni Zurb dicunt. Alii Codd. tur, quo urbes aut regiones regerent. Hos autem ad omne Concilium vocatos, Vicarii, vel vicem gerentes. Vide Joan- habent zturf,a.lii curffodi. [* Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 706.] simulque cum Ducibus, deinde Regi- nem Lucium pag. 96. 97. 132. 1 ZUPARELLUS , ZuPONAElUS. Vide 1 ZURGIARE, Mulorum clamor. Vide bus, jus deliberandi vel consulendi haBaulare. * buisse, ex veteribus Tabulis tradit Joan. Zuppa 2. ^ 1. ZUPPA SALTS, Fodina salis. Job. 1 ZURRA, vel ZURRUS, Ogerii Panis Lucius lib. 2. de Regno Dalmat. cap. Longinus in Vita B. Kingae torn. 5. Jul. Annal. Genuens. ad ann. 1204. apud 15. unde idem lib. 6. cap. 1. scribit, Zupanos loco Oomitum nominari in anti- pag. 743 : Montes salinos seu Zuppas salis Murator. torn. 6. col. 389: Navis quas quis Chartis. At postquam Croatia et .... cum incendisset ignis, latiusque ma- vocabalur Regina, et navis quas vocabatur Dalmatiain jura Hungaricorum Regum nans incendium, singulas cameras mon- Dulds fortuito casu ipso die naufragium passes fuerunt.... ultra ballas CCGL. panconcesserunt, Zupanorum jurisdictiones tium irremediabiliter torreret. Hinc Comitibus attributes sunt, atque inde | ZUPPAEIUS, Ejusmodi zupparum praa-norum et baldinellarum invenerunt, et Zupanorum viluit appellatio, quae mino- fectus, ibidem pag. 745. Charta Uladis- de Zurris piperis et lame, atque saccis ribus Praefectis concessa deinceps legi- lai Reg. Polonia3 ann. 1413. in Append, bombaciis maximam quantitatem. tur, vel etiam Judicibus. ad Bullar. Carmelit. pag. 617: Fratribus * ZUZUM, Deorsum,Ital. Giuso. Charta | JUPANUS, in Charta ann. 1171. torn.monasterii prssdicti de viginti marcis an- ann. 1228. apud Murator. torn. 2. Antiq. 1. Corp. Diplom. pag. 89. col. 1: Sieorum nui salarii, in Zuppis nostris Bochnensi- Ital. med. asvi col. 29: Quod Francigena Jupanus aut judex nobis rectum judicium bus et Wieliciensibus, salis providimus, undecumque veniat sive de Zuzum, sive npn judicaverit, sive justitiam non fece- et providemus tenore prsssentium me- de sursum, cum quacumque negotiations rit, etc. ' diante, mandantes tibi Petro Pykarano in suo adventu quocumque veniat aut vaSUPANI praesertim appellati Serviae moderno et aliis, qui pro tempore' prss- dat, solvat de avere a soma superius. Principes, Zouuavoi Nicetae in Isaacio lib. dicti salis fuerint Zupparii, quatenus, etc. ZWOD, Tributi species apud Bohemos. 3. n. 4. Willelmus Tyrius lib. 20. cap. 4. 2. ZUPA, Sagum militare, ex Gallico Occurrit in Charta Ottocari Regis anno de Serviis: .Hi Magistrates habent, guos Juppe. Sanutus lib. 2. part. 4. cap. 8: 1221. in Bohemia pia lib. 6. pag. 88. Suppanos vacant. ZOUTOXVOI YEPOVTE? Con- Est necessarium, quod quilibet homo ar1 ZWYNANCIA, Angina, Gall. Esquistantino de administrando Imperio cap. matae praedictse habeat Zuppam unam ap- nancie. Buschius de Reformat. Monast. 29. 'Exxptiroi TWV Zouitavwv, Annas Com- tam et dextram protinus ad ferendum. apud Leibnit. torn. 2. Script. Brunsvic. nenae lib. 9. Alexiados pag. 265 : 'ApxtT ZUPPA, Italis Giubba, Tunica. Sta- Tandem in quandam incidit infirmitatem oumxvot TWV Sspgtwv, Cinnamo, et aliis. tuta Placent. lib. 6. fol. 81: Item de ali- quam Zwynanciam vocatnus, etc. lidem et qua Zuppa ab homine cusita per longum ^ZYGARUS. [Advena, avicula. DIEF.] * ZTGENI. Vide supra Zigeuni. MEGAJUPANI, dicti, in Actis Innocen- sive traversum cum reppo x. sol. } ZUPARELLUS, Italis Giubberello, di| ZYGOSTATES, Magistratus per singutii III. PP. pag. 65. ex quibus emendanda eadem Acta pag. 68. ubi perpe- minut. a Zuppa. Job. Demussis Cbron. las civitates a Juliano constitutus, qui ram editum Magnippanus Serviae, nisi Placent. apud Murator. torn. 16. col. 581: exortas de solidis controversias dirimelegendum sit Magnus Jupanus. Stephani Salvo quod portant caligas de panno sic ret, in Cod. Theod. 1. 2. de ponderat. Regis Serviae sigillum apud Jo. Lucium long as ligatas in quinque partibus ad Zu- (12,7.) Gloss. Gr. Lat. : ZuyoffTaTr)?, Librilib. 5. de Regno Dalmat. pag. 256: S<ppa- parellos curtos et strictos, quos portant pendens, ponderator. Alius ejusdem noyV? 2T9avou MeyaXou Zouitavou Nejiavsa, de subtus alia indumenta, quas cooperiunt minis exstitit Alexandriae, qui admitid est, Stephani Nemanis Magni Zupani tolas nates, membrum et genitalia cum tendo frumento Alexandriam oonvecto sigillum. Idem Stephanas Megajupanus dictis caligis. praeerat, de quo in leg. 1. de frum. | ZUPONABIUS, Giuponaro Italis, Ejus-Alexandr. (14,26.) Vide Gothofredum. dicitur Thomse Archid. in Histor. Salo1 ZYGOSTASIUM , Zygostatas munus , nitana cap. 26: Stephanus Dominus Ser- modi vestium sarcinator. Statuta crimivias, sive Rascias, qui Megajuppanus ap- nalia Riperiaa cap. 126. fol. 19. v: Idem ibidem. ^c ZYMA. [Fermentum, peccatum, lopellabatur. 'ApxiCotfmxvo?, Nicetae in intelligatur de quolibet pilipario, seu strazarolo, vel Zuponario circa prasdicta de- cus secretus. DIEF.] Manuele lib. 2. num. 7. * ZYTHEPSA, Cerevisiae coctor a ZyNeque apud Dalmatas et Servios tan- linquente. T ZURA, Confcederatio , conjuratio , thum, cerevisia, et TceuTw, coquo, ut noturn haec dignitas qbtinuit; sed et apud Hungaros, quibus ita appellati, quibus Giura, eadem notione dicunt Itali. Sta- tant docti Editores ad Mirac. S. Magni proxima a Rege potestas erat, ut auctor tuta Vercell. lib. 4. fol. 68 : Item quod torn. 2. Sept. pag. 764. col. 2 : Vilsii quasest Cinnamus lib. 6. cap. 4. qui Hunga- nulla societas, conspiratio seu monopolism, dam Maria Ostlerin, ancilla Johannis ricorum ZouTtavwv prseterea meminit lib. sive Zura aliquo modo vel ingenio fiat, etc. Hoss Zythepsas fuit. Hinc 5. cap. 20. et alibi. ZURAME. Charta Alfonsi III. Regis o ZtTHOPCEIA, Offlcina cerevisiaria, Supanos, vel Sopanos, etiam habuere Portugallias ann. 1289: Quicumque acce- ibid. pag. 766. col. 2 : Ac deinde ZythoBohemi, ut est apud Godefridum Mona- perit alicui cappam, Zurame, pellem, aut pceias admotus, in tollendis portandisque oneribus, corporis viribus strenue uteretur, chum S. Pantaleonis anno 1212. et in aliquam vestem, etc. Historia Australi ann. 1285. et 1290. ZURB, seu ZURBA, Cespes, terra avulsa, etc.

AVIS
CONCERNANT LE SUPPLEMENT AU GLOSSARIUM DE DU CANGE
De savants philologues ont bien voulu nous preter leur concours, afin de nous permettre de completer 16 Glossarium de Du Cange. Us ont recueilli un grand nombre de termes de la basse latinite qui ne se trouvaient pas dans les precedentes editions. Plusieurs de ces termes nous sont parvenus trop tard pour figurer a leur ordre alphabetique. Nous les publions dans un supplement qui, nous le pensons, sera favorablement accueilli par nos souscripteurs. Nous devons de vifs remerciements aux collaborateurs si de"voues qui ont facilite notre travail d'editeur. Nous sommes heureux de pouvoir placer, a cote des noms illustres de Du Gange, de dom Garpentier et de L. Henschel, ceux de: MM. Pajot, Archiviste Paleographe. Luigi Fraty, Bibliothecario Municipale e Direttore della Sezione medievale del Museo Givico di Bologna (Italia). A. Muller, cure a Cologne (Allemagne). Berthel6, Archiviste Paleographe. J. Chevalier, Professeur d'Histoire au Grand Seminaire de Romans (Dr6me). Leo Drouyn, qui a public dans les Archives historiques de la Gironde les Gomptes de FArcheveche de Bordeaux, des xnr3 et xive siecles. Ces Comptes sont suivis d'un Glossaire dans lequel Tauteur a explique!, avec une profonde erudition, les mots omis par Du Gange et ses editeurs. Ge precieux Glossaire nous a e"te" d'une grande utilite et nous lui avons fait de nombreux emprunts. Le P. Ch. de Smedt, Bollandiste, qui a enrichi d'un Glossaire les textes ine"dits des Gestes des Eveques de Gambrai de 1092 a 4 4 38, faisant partie de la collection des Memoires de la Society de VHistoire de France. Enfin, M. Justin Maumus, Avocat a Mirande (Gers), nous a communique" plusieurs termes de la basse latinite extraits du Gartulaire de Mirande. Que ces savants rec.oivent ici 1'expression de notre profonde reconnaissance pour les services qu'ils ont rendus, avec un si louable empressement, aux etudes philologiques. L'Editeur, L. FAVRE.

DE DU
A
ABO
ABENA,Habense: Abena,rene. Glos. Lat. Gall. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. ABERGARIA. Separando de Monte meliano, ubi pransus fuit in Abergaria. Chevalier, Visit. episcop.Gratianop.p.74. ABERGATOR. Anniversarium Johannis de molaris,A6ergatoris. Chevalier, Necrolog. Fratr. Prasdicat. Gratianop. p. 5. ABLTON, Vepre,'ronse. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. ABORARE, Gall.Bourrer : ... Pro AboVHI

ABU

'

AGO
vel reperiri possint a celo usque ad Abussum. Chevalier, Invent. Archiv. Delphinal. n. 872. an. 1282. ACODERARE , Gall. Attacker, Her : ... Habuit x. homines ad plantandum et Acoderandum vites.... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. p. 182. ACOLLECTANEUM, Liber orationes dictascollectas continens: Acollectaneo 1. novo. Thes. Claromont Alvern. 980. Mus. Arch. dep. 41.

rando Clitellos sive bast saumeriorum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch.Hist, dela Gironde, t. 22. p. 502. ABRIGARE, Gall. Couvrir, chausser : .... Computavit se habuisse ad coperiendum seu Abrigandum partem vinearum de Pessaco.... II, 185.... Ad caussandum sive Abrigandum vineas... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et'xiv.s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. p. 181. ABUSSUS, Abyssus : Quecumque sint

56

438

AJU

ANA

ARA
d'arbuste (?)... Solvi cuidam homini qui plantavit in prato archiepiscopali deus Anargens et de gindolis... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21. p. 342. ANCIPITALE. Ancipitale, avant pie. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n.23. xm. s. ANEWANDUM, Anewinder, in descriptione bonorum monasterii Rupertsberg de anno 1200 : In lonesheimer Anewandum II. jugera simul. Beyer, Urkundenbuch II. 360. Est districtus communitatis. [A. M.] A N F O R C I A T U M , INFOETIATUM : Unum Anforciatum antiquum. Invent. Calixt. III. an. 1458. in Archiv. Vaticano. ANGARII, denarii sunt census qui loco angarise dantur; ita in carta Sibodonis, decani aquensis de anno 1235: Quicquid vero superest quinque marcis denariorum Angariorum Mersnensium. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 201. [A. M.] ANPARARE. Suos sequi, juvare, deffendere et Anparare. Chevalier, Inv. Archiv. Delphinal. n. 1571. an. 1315. ANTEPOMETUM, Parvum munusculum, vel fructus, ut pomum vel nuces. Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. ANTIFANERIUS , ANTIPHONARIUM : Non est Antifanerius nee legenderius nee gradale. Chevalier, Visitat. episcop. Gratianopol. p. 26. ANTIPIRALE, Escren. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. ANTIPORTA, Gallice Portiere: Due Antiporte cum uno homine et una muliere. Inv. Card. Barbo ex transcript. Miintz, 1457. ANUAL, ANNUALIS, Gall. Vase pour I'huile: ... Solvi pro v. Anualibus olei nucis. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21. p. 348. ANUTERGIUM. Torchon^de I'anus. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. APIX, Gall. Poix: Pro xm. libris Apicis et i. libra ceupi emptis pro reparatione ymbricis expense... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. p. 413. APLUERE, Abluere : Tali lexivia apluat capud mulier. B. N. ms. 1. 16089. f. 1139. APPERT(JS,Expositus : Esse et fuisse dicto D. nostro dalphino comissas et Appertas. Chevalier, Inv. Arch. Delphinal. n. 988. an. 1398. APRISINE, Ablativum, pro Aprisione ; vide APRISIONES : Nam non per illorum Aprisine nee per beneficio comes nee de vice domino nee de alium quodlibet homine. Fonjoncouse, Aude, an. 834. Mus. Arch. dep. p. 11. Legitur inferius : Et dum Johannes ipsum villare a bone integritate abuisset per suam Adprisionem. Item p. 12 : Et occupavit Johannes eum ab omnem integritatem per suam Aprisionem. AQUIRIMENTUM, Acquels : Predicta pecunia poneretur in Aquirimentis, que aquirimenta tenentur a D. Dalphino. Chevalier, Inv. Archiv. Delphin. n. 414. an.1279. AQUITIATIO, Quittance: Instru menturn... continens Aquitiationem factam Johanni de Asseduna. Chevalier, Inv. Archiv. Delphin. n. 1249. an. 1279. ARANEA, est candelabrum in forma araneae; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Item Aranea per totas ma-

ACONA, Graecis Itxwv, Icdne : Altaria | pecie vinee. Chevalier, Invent. Archiv. portatilia et Acone ornate argento. ' Delphinal. n. 553. an 1268. ALATRANA. Facies imagines ad fuInv. Card. Barbo ex transcript. Miintz, gandas Alatranas, colubras in quocun1457. AGONETA, Parva ACONA, id est petite que loco volueris. B. N. ms. Lat. 10272. Icdne: Una alia Aconeta lignea ornata p. 106. ALBERTUM, ALBEEGUM : Albertum argento polchonato albo cum passione Domini in medio. Inv. Card. Barbo, ex Johannis Faucza et Albergum del Ponsars. Chevalier, Invent. Archiv. Del1 transcript. Mvintz, 1457. ACTAMEN,Fabrica: Muratoribus pro pbinal. n. 1636. an. 1302. ALBISSINUS , Byssinus : Tandem parte... laboris de fabrica et Actamine camerarum in palatio apostolico com- abluat se cum aqua calida et, excepto Albissino panno, exeat balneum. B. N. bustarum. Mandat. Gamer. Apost. ms. 1.16089. f. 113. 1460. f. 7. Archiv. Vatic. ALICORNUS, Unicornis : Coram qua ACTITATIO, ut ACTITATA : Cur est Actitalio contra justum mota. Du Me- genuflectit se Alicornus animal. Inv. Card. Barbo ex transcript. Miintz, 1457. ril, poes. Lat. Med. set. p. 169. ALIETUS, Falcun. Glosae ms> Turon. ADERBARE, Gall. Mettre au vert (?) : XII. s. Bibl. Schql. Chart. 1869. p. 327. ... Pro expensis Gervasi et... qui steteALITHIA, Graiis aXVftsia, unde nomen runt apud Laureummontem vi. septimanas pro Aderbando dictas equitatu- Alice: Si ponas Ypolitum hodie Papie ras. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux non erit Ypolitus in sequent! die ; venedu xiii. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gi- ris in thalamqs ducunt omnes vie; non est in tot turribus turris Allthie. Cpnronde, t. 22. pag. 447. ADJUNCTAMENTUM. Feceris caput fessio Golie, p. p. Wackernagel, Zeitsmuscae et caput simile et pauci Adjunc- chrift Haupt, V. 293. Quod ita explitamenti. C. B. N. ms. Lat. 10272. p. 93. catur a G. Paris (Romana 1878. p. 95): ADMALLARE, in jus vocare; ita in II faut reconnaitre la une allusion a dipl. Othonis III. regis pro Egberto ar- la celebre eglogue de Theodulus ou le chiepiscopo Trevirensi de anno 989: berger Pseustis, qui represente le pagaVidelicet ut nullus per mallobergos nee nisme, dispute centre la bergere Alithia, aliqua ingenia ejusdem ecclesise homines qui represente la religion chretienne. Admallare.... przesumeret. Gunther cod. Le poete veut dire que de toutes ces tours de Pavie qui contiennent tant de dipl. Rheno-Mosellanus I. 86. [A. M.] ADUCTILE. Aductile, conduit. Lex. Thalamos Veneris, on n'en trouverait pas une qui servlt de demeure a la Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. ADZIMUS, Azymus, Pur: Frons il- chaste et pieuse Alithia. ALLIACIO, ALLIGATIO. Instru menlius Adzima, Labia tenerrima. Du turn.... continens Alliaciones et confedeMeril, poes. Lat. Med. set. p. 227. Humbertum .ffiTIMOLOGIA. JEtimologiarum I. (li- raciones factas inter ber). Ap. Thesaur. Claromont. Alvern. dalphinum. Chevalier, Inv. Archiv. Delphin. n. 1562. an. 1301. an. 980. Mus. Arch. dep. p. 42. ALLODA, Alauda: Alloda, Aloee. AFACTATUS, Gallice Tanne : Qui coria Afactata bourn vel vacarumvel equo- Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. rum aut equarum atulerint. A. N. J. xv. s. ALODIALIS RES, Sien en alien : Ac328. n. 7. Tolos. an. 1158. AFFRETARE. Ecclesia non est Affre- cepitab eadem dominaFucigniaci quastata, lapis batisterii non tenet, est sine dam res Alodiales quas tenebat. Chevamissali. Chevalier, Visitat. episcop. lier, Inv. Archiv. Delphinal. n. 1544. an. 1302. Gratianopol. p. 71. ALOENCICOTRUM, ALOENCIGROTUM, AFINATURA, Gall. Affinage : Pro Afinatura dicti auri ad rationem 2.floreno- Gall. Aloes sucotrin ou socotrin : e ... Pro rum, Mandat. Gamer. Apost. Arch. pulvere Aloencicotri;... Aloencicroti... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. Vatic, f. 32. an. 1434-1439. AGASO, Marschalcus; in calendario et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. custodiae eccl. cath. Colon : Item Aga- 22. p. 333. ALQUELLA. Similiter habent instrusoni id est marschalco dabitur una canmentum musicae artis compositum quod dela. [A. M.] AGREGARIS, Gall. Medicament: ... Et nominant Alquellam. B. N. ms. Lat. I. uncia de Agregari infuso ;... Agregan 10272. p. 61. ALTITUDO, Gallice Veute: Primo Alfusi. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la titudo seu crota ecclesie, cori et tocius navis minatur ruinam. Chevalier, ViGironde, t. 22. p. 333. AGRESSERIUM, AGRASSERIUM, Gall. sitat. episcop. Gratianopol. p. 66. AMBLERIA. Illud quod habet in EyVase pour mettre le verjus: Item solvi pro LIT. jornalibus carpenteriorum qui thona, pedagium, Ambleriam, questam, repararunt LXXI. tonnellos, xmi. pipas, piscationem. Chevalier, Inv. Archiv. novem barriquas... nil. Agrasseria;.... Delphinal. n. 1530. an. 1346. AMIDOLBA, legitur in cartulario Convi. muyatas, mi. Agressena... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et char. Ruthen. p. 408. an. 1076: Et ego xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. supradictus Sancius, gratia Dei rex (Aragonie).... et fiat ingenuo Garritoan, p. 353. AGRESTA, Verjus.Gloss. Lat. Gal. Bibl. dominator Gasseu Cideritz de tota causa, sive de illo pasto, sive de illo fossato, Insul. E. 36. xv. s. AHTIN, est tertia collocutio in judi- sive de Amidolba. In duplicata carta cio; ita in Dipl. anni 1275: Homines de legitur Amidaba. AMPULA, Ampulla : Anniversarium tribus villis.... in alto judicio domini de castro comparebunt et si qua accusanda fratris Stephani Poncerii conversi qui illis temporibus in suis locis emerserint, dedit duas Ampulas argenteas. Chevaaccusabunt post tertiam collocutionem lier, Necrolog. Fratr. Prsedicat. Gratiaquse vulgariter Ahtin appellatur. Lakom- nop. p. 8. ANANULUS, Annulus : Ananulus, li, blet, Urkundenbuch des Niederrheins anel. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. II. 683. [A. M.] AJUDICARE. Ajudicavit D. Petro 23. xm. s. ANARGENS, AVARGENS, Gall. Espece Auruscii dominium etcensum cujusdam

ARR
tutinas ardebit. Habuit aranea septem candelas. [A. MJ ARBOTDS, ABBOTS, Gall. Vigne en espalier : ... Pro vi. duodenis latarum positis in dictis Arbotis seu vineis... feci putari Arbotos casalis... pro xn. jornalibus hominum qui levarunt et plicarunt los Arbots. Gomptes de 1'Arch. de Bordeaux du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde. ARCHITEGTUS, Are de triomphe : In reparari faciendo Architectural Lucii Septimii. Mandam. Gamer. Apost. 146473, f. 63, Arch. Vatic. ARCUOSITAS, Arcade sourdliere : Si quidem Arcuosiias curvitatis declinet ad tymporum gibbositates et genarum, negligens et male sue vite regimen denotatur Adisponens. B. N. ms. lat. 16089, f. 103 . ARGUS FUSTEUS , FUSTIUM, Gallice Fermes de la charpente:In ecclesia est unus Arcus fusleus in tecto qui indiget reparatione... Arcus fustium qui textum dicte ecclesie tenent putreflunt et sunt in periculo fractionis. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 82, 83. ARELLUS. Arellus, petit argues. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. AREST, Gall. Broche : Emi pro servicio domus archiepiscopalis duo veruta sive Arest de ferro. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 678. ARMARIALIUM , Gall. Armoire vitree (?): Feci fieri in dicta camera duo Armarialia sive fenestras. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 488. ARMELINA, Gall. Hermine : (Pro) laboratura columbe hujusmodi capelli et duorum botonorum de perlis ac foderature Armelinarum dicti capelli. Mandat. Gamer Apostol. Arch. Vatic, f. 158, an. 1417-21. ARMIS, Armus : Humerus, vel Armis, vel scapula, espaule. Lex. Lat. Gal. Blbl. Ebroic. n. 23, xni. s. ARMONEAC, Gall. Ammoniaque (?) : Galbanum i. libram, vni. grossos ; Armoneae, 1/2 libram, vi. grossos Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 334. ARMONIACUM, Ammoniacum : Et modicum Armoniaci purissimi. B. N. ms. lat. 16089, f. 115 *. ARQUEIARE, Gall. Arconner, travailler la laine avec I'arcon : Et quod quisque lanam tradens pro Arqueiando teneatur illam librare ad pondus dicte peyre octo librarum primarum. Ghartul. Mirandae folio 101 r. ann. 1330. Transcriptum instrumenti ministeriorum paratorum, textorum et tintereriorum pannorum lane. [3. MAUMUS.] ARQUEYATOR, Gall. Arconneur.Item ordinaverunt quod pro arqueyando dictam peyram lane ponderis vm. librarum primarum dentur Arqueyatori pro sua mercede v. denar. turon. Chartul. Mirandae, folio 101. v. ann. 1330. Transcriptum instrumenti ministeriorum paratorum, textorum et tintereriorum pannorum lane. [J. MAUMUS.] ARQUILLUS, Arcon de selle. Gloss. Lat. Gal. Bihl. Insul. E 36, xv. s. ARRABONA, dicebantur vineae, ita in Dipl. Regenbierg abbatissee pro coenobio in Gerresheim de anno 874: Quod jussu et rogatu genitoris nostri Gerici lege perpetua predia nostra sanctimomalibus ibidem Deo servienlibus et Arrabona quse sita sunt in Linchesce cum
XIII. S.

ASS
universis decimationibus ad vinumjugiter propinandum.... confirmamus. (Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, I, 68). Mpnasterium dictum has vineas possedit usque ad annum 1803. [A. M.] ARRATGE, Gall. Tuile, tuile corre'e(?) : Emi pro loco de Laureomonte i. miliare d'Arratge sive de losa. Gomptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 337. ARRECARI, B.ECARI , Gall. Tirer au fin (?), nettoyer (?). .... Fecimus Arrecari xini. tonellos de vinis... et fuerunt portate due pipe ... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 487. Solvi bubulcis pro portu xi. tonellorurn Arrecatorum vini.... Idem, t. 21, p. 491. Raquer une barrique : la vider par la bonde, du gascon, raquar, vomir. ARRIMARE, ARRUMARE, Gall. Arrimager, placer les barriques sur les tins: Solvi pro duodena de convers ad Arrimandum vina. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 687. Ad Arrutnandum vina. Idem, t. 22, p. 451. ARRUM, Gall. Airain, cuivre: Pro uno miliari clavorum d'Arrurn ad latandum.... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 403. Pro v clavis ft'Arrum et c. clavis de gabarra et de calupo. Idem, t. 22, p. 194. ARTHOCASEUS, Flan. Gloss. Lat. Gall. E 36, xv. s. Bibl. Insul. ARTONIUM , Tas de bid ou mule de fain. Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. E 36,
XV. S.

AXI

439

ARTORIRA , Tarte. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. ARVINA, in MS. Archivii Dusseldorp. de fratribus S. Lupi : Et Arvina in subtalaribus. [A. M.] ARZENA, Ital. Arzana, arsenal: Item quodam panno flavo rubeo et albo insimul posito super banca ubi fiunt solutiones operariorum in Arzena. Archiv. Vatic. Mand. Gamer. Apostol. an. 145556, f. 199. AS API, Gall. Corsaires : Of. AZAPIDES : Quedam griparia de Candida, super qua erant ribebe ccc frumenti, de ratione virorum nobilium Marci Venerio et Cristofori Marcelo, capta fuerit per unam galeotam Asapprum. (Venise, Arch. gen. Senato misti. XLVII. f. 65, an. 1406.) ASPEN. Vide Focula. [A. M.] ASSATURA, est caro assa ; in calendario eccl. cath. Colon. : Et custos major dabit eis duas Assaturas. [A. M.] ASSCRIBERE , Adscribere : Monogramma nostri nominis decenter Asscribi. Mus. Arch. dep. p. 47.an. 1030. ASSE, Gall. Crasse des cuves ou rape qui reste dans la cuve apres la piquette : Feci dispergi et poni in vineis , circa vites, femur sive lutum stabuli et VAsse cuvarum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 696. ASSETA, Gall. Asse (?) Emi pro Bernardino, botelherio archiepiscopatus, i. Assetam, i. gimbeletum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. p. 383. ASSETTJM , Gall. Vinaigre. Pro una pipa Asseti. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 495. ASSIDUS, Assiduus : Assidos et vali-

dos debiles elidunt. Du Meril, Poes. lat. med. set. p. 161. ASTERIUM, Gall. Ruisseau d'un moulin (?) : Accessi ad locum de Laureomonte ad videndum Asteria molendini, et habuerat vi** xvm homines et pro duobus palis necessariis ad dictum Asterium purgandum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 233. ASTRIGUM, Maconnerie a la base d'une tour pour en resserrer les assises: Pro laboratura facia in una lumacha et facta in turri palatii sancti Marci et pro Astrigo facto circumcirca turrim. Edif. publ. f. 176, an. 1467-71, Arch. Vatic. ATEPLUGE. Vide Curuada. FA. M.] ATTEN. Vide Mansi. [A. M.J ATTENTATOR, Qui commet un attentat : Si cessant servitia sunt Attentatores. Du Meril, Poes. lat. med. set. p. 167. ATTILIATOR, invenitur quoque in Chartis gallicis : Operatorium Montis Argi, per Guillelmum Attiliatorem. Mus. Britan. Addit. Charters, n. 13941, an. 1296. AUBAR, Gall. Saule : Pro sex faciculis de coldra de Aubar quos emi pro reparatione vaysselle retro vini. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 319. AUCAIUS, Avier. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. AUCERULUS, Oyson. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. AUCIPULA, Escoipel. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. AUDETUM (D'), FRUMENTUM D'AUDETUM, Gall. Ble d'oiseau : Et fuit taxatum frumentum d'Audetum ad mensuram vendibilem Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 166. AUGUZALIS. Ut sunt cameli castrones, cervi Auguzales. B. N. ms. lat. 10272, p. 121. AULHARE, Gall. Ouiller : Solvi duobus hominibus qui Aulharunt vina et dederunt colorem vinis Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 357. AUOLHAGIUM, AUELHAGIUM, UAULACGIUM, Gall. Ouillage : Posui in Auolhagio barricam vini clari. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 21, p. 330. Uno tonello vini rubei posito in Auelhagio pro dando colorem aliis vinis. Idem, t. 21, p. 516. AUQUETDM. Solvi pro filo, Auqueto et labore magistro qui fecit candelas de ceupo Comptes de 1'Arch. de Bordeaux,- du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 340. AUSTRUVO, Autour: cc Debuit domum fortem edifficare reddibilem domino, omnia sub uno Austruvone census. Chevalier, Inv. Archiv. delphin. n. 776, an. 1249. AUXIONARIUS, Regratier. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. Cf. Auctionarius. AUXUNGIA, Axungia : a Auxungix porci, cerebri, canis rubei. B. N. ms. fat. 10272, p. 212. AVELUGEDUVEN, in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : Et faciet eas ligari Avelugeduven. [A. M.] AXILES, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Quilibet mansus tenetur L Axiles vel c

440

AYG

AZE
et ymbricum sive Aygueriorum factorum in cameris domini. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 338. AYRENEYS, Gall. Terre en friche (?) : Cappellanus StLMedardi debet pro omnibus decimis suis excepta I'Ayreneys. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22, p. 111. AZEBRA, Zebre : Ex animalibus ho-

AZI
minem, camelos parvos ae Azebras et vivas simias et lupos. B. N. ms. lat. 10272, p. 123. AZIN6EN, sunt expenses factae pro nutritione alicujus personae; ita in dipl. Wicboldi archiepiscopi Cp^on. de anno 1298: Imo expensas faetas per ipsum Burgravium in captivitate domini Moguntini, dictas Azingen, solvit pro eodem. (Lakomblet , Urkundenbuch des Niederrheins, II, 998.) [A. M.]

scindulas ad tecta ecclesiee restauranda annuatim persolvere. Axiles vulgariter appellamus esselinge et scindulas scundelen. Beyer, Urkundenbuch, I, 175. [A. M.] ATA, Of. Ayes : Appendiciis et pertinenciis de Jayz, exsepta Aya et domo forti. Chevalier, Inv. Archiv. delphin. n. 1594, an. 1291. AYGUERIUM, Gall. Evier, gouttiere : Solvi ad secandum tabulas torcularis

BAL
BABTISMA. Gum vasculo poterat aqua dicti fontis Babtismatis capi et hauriri. Chevalier, Visit, episcopor. Gratianop. p. 50. BABTISTERIUM, Gallice Baptistere: Donamus etiam tqtam sepulturam et tricenarium et penitentias et guadios et Babtisterium et totam villam. Cartular. Ooncarum Ruthen. PP. Desjardins, p. 4. an. 1061-1065. Donamus sancti Salvatoris de Conchas.... sepulturam et Babtisterium et penitentiam et offerentium. Ibid. p. 15. ann. 1031-1059. BAGARIUS, Qui vasa vini facit; in calendario custodies eccl.cath.Colon: Item hostulario dabitur candela de fertone. Item bacario tantum. [A. M.] BACHO, est porcus saginatus; in MS. archivii Dusseldorpiani de fratribus S. Lupi: De pr&dicta domo carnium 7. Bachones sic dividends sunt. [A. M.I BACILLUS, est lampas in modum bacini; in calendario custodies eccl. cath. Colon.: Item suspendent Bacillos ; et Bacillos confractos reparabit in pretio tantum. I A.. M.] BACTRIO, Bacrio : Tu jecisti senionem, bibe, bibe Bactrionem. Du Meril, Poes. Lat. Med. .Et. p. 212. BADLIA, ut BAILIA : Ego femina nomine Guarangardis dono me metipsa in fuarda sancta Fide et in Badlia tota onore mea. Cartul. Concar. Euthen. p. p. Desjardins p. 165. XI. ssec. BAGA, Provincialis vox, Gallis bale, fruit. (Confer Raynouard Lex. Rom. II. 164); anno 1125. Bernardus Atto IV. vicecomes nemausensis concedit Comram de Bag as, ea lege utnullus alius aciat Oleum de Bag as. A. N. J. 323.

BAN
riorum. Mus. Britan. Addit. Charters, n. 13941. an. 1296. BALMUNT, est alienatio bonorum; ita in dipl. pro ecclesia S. Mariae in Duisburg de anno 1209 : Bona ista constituimus sub hoc pacto, ut usus eorum quamdiu vivimus nobis cedat, post mortem nostram habeat ecclesia et fratres ejusdem ordinis, hoc interposito, quod si aliquis de filiis fratris mei voluerint habere praedictam hasreditatem, solvant annuatim xn. solidos ecclesiss et teneant quamdiu vivant sine alienations, quas dicitur Balmunt. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 29. [A. M.] BALUTA, BALUTETZ, Gall. Bluteau: Tradidi furnerio ad habendum mi. cruotz et duos tamis et m. Balutetz cum tela necessaria.... feci fieri duas Balutas ad balutandum farinam Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 21. p. 500. et 501. BAMBOCHUM, Gall. Bassin: Pro refactura cannarum Bambochi fontis orthei et pro aptatura palle. Mandat. Gamer. Apost. f. 24. an. 1458-60. BANBINUS, Italis Bambino, Enfant Jesus: Una alia pax argentea et deaurata per totum, cum duabus perlis parvis, et cum Banbino zaffiri et sancto Johanne Baptista. Inv. Card. Barbo, ex transcript. Miintz, 1457. BANDELLA, Italis Bandella , Gallice Penture: Ferri per eum dati et venditi pro Bandellis et cardinibus novae portae palatii apostolici. Mandat. Gamer. Apost. an. 1462-63. f. 85. Arch. Vatic. BANDERIA, Vexillum. Carta Gerardi de Hammerstein de anno 1313: Quod ego et mei successores feudum antedictum possidentesBanderiam et alia ejus insignia et suorum successorum contra eorum inimicos portare ac ducere tenebimur. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus III. 153. [A. M.] BANROTHER, Prsafectus militum ; ita in dipl. Theoderici de Schina de anno 1271 : Nobis 'tamquam Banrother duodecim marcas, militi sex marcas et famulo tres marcas, existentibus in consortio nostro, pro stipendio ad mensem dabunt. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 614. [A. M.J

BAR
BARANDA, Gall. Balustrade, cf. vocem hispanicam Baranda : Tenetur prepositus.... facere ac reficere portas seu januas ac Barandas scalarii.... tenetur prepositus facere.... gradarium fusteum refifectorii et. Barandam fusteam. Cartul. Magalon. ex Rev. Soc. Sav. 1873. p. 415. BARBAGALLI, Crista galli: Caput hominis cum crista Barbagalli. Inv. Card. Barbo ex transcript. Miintz 1457. BARBARINENSIS.ut-Bar&arinws: Scilicet ut Aureliensis aecclesia deinceps singulis annis Barbarinensis monetse, vel si ilia caderet, mediate monetae X. solidos abbati et fratribus Tusturiacensibus. Arch. dep. Haute Vienne, ser. D. 943. an. 1138. BARBARONIS, Jouibare. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. XV. s. BARLOYS, in descriptione bonorum abbatiae Prumiensis commentata 1222 : Nolandum est, quod quandocumque aliquis sive vir sive mulier de familia ecclesias obierit absque hasrede, quod nos vulgariter appellamus Barloys, quod dominus abbas ad opus suas ecclesiss omnia bona sua debet confiscare et sibi colliqere. Beyer, Urkundenbuch 1.176. [A. M.J BARMOYS, est cibus ex diversis aliis compositus; in MS. archivii Colon, t. II. 35: Est pr&benda cod qui facit Barmays.... De reliquis ovis dantur quinquaginta ad barmus et 20. quse supersunt recipit cellararius. Et villicus dabit duos den. pro lacte ad barmus et magister coquinas dabit sagimen et sigua et farina dabitur de pistnno. [A. M.] BARRA, Gall. Barre, planchette en travers du fond d'une barrique:... . Pro viminibus, taluciis, Harris et meyanis... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Archiv. Histor. de la Gironde t. 21. p. 339. BARROLHIUM, BAREOLS, Gall. Verrou : Computavi cum fabro qui posuerat sarraturas cum suis anulis et Barrolhiis, et fecerat modicos Barrols pro fenestris. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 21. p. 498. BARRONUM, Quaedam herba humi spargenda: Tenetur prepositus.... providere et poni facere bis singulis annis

BAHCHUS. Vide Camba. [A. M.J BAIULATOR, Baiulus, nuntius ; in descriptione bonorum monasterii in Mettlach: Insuper sunt ibi II. obse (hubse) quas tenunt Baiulatores. Beyer, Urkundenbuch, II. 339. [A. M.] BALASGIOLUM, Gallice rubis balais. B. N. MSS. 1. 5180. f. 65. BALAXUS, Rubis balais: In lapide rubini vel Balaxi. B. N. MS. Lat. 10272. p. 91. BALLISTARII (EQUI), Qui balistas trahebant: De deffectu equorum Ballista-

BAY
de Barrono in eapitulo et in toto claustro, scilicet in Omnium Sanctorum et insuper tenetur poni facere joncum primum.... in eapitulo et camera episcopi. Cart. Magalon. ex Rev. Soc. Sav. 1873. p. 415. BARTOCHIUM, BARTOC ou BARTOT, Gall, peut-etre Esquive, petit bondon pour la bonde faite dans le fond de la barrique :.... Pro bondis, falsetis et Bartocs. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Histor. de la Gironde t. 21. pag. 487... Pro bondis et Barthochis sive Bartocs.... II. 507.... solvi pro tres bondis-bartocis.... Idem, t. 22. p. 871. BASTARDDS, BASTARD, Gall. Cerclede demi-grandeur: Solvi pro xil. feysseriis de coudre, xini. duodenis taluciorum, xv. duodenis Bastardorum... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 188... Pro i. faciculo de Bastard... Idem. t. 22. p. 373. BATITUM, BATUTUM. Item fuit actum et concessum per dictos conjuges.... quod liceat dictis feudatariis et cuilibet eorum ordinio, hedificare et facere et tenere et plantare in dictis possessionibus feudalibus, domos, vineas.... Batita seu bedata. Chartul. Mirandae, folio 27. recto Au folio 16. verso, qui contient une autre copie de la mfime charte, on lit: Domos, vineas Batata seu bedata. Item fuit actum et concessum quod predictus dominus Bernardus et successores ejusdem possint libere venari in dictis nemoribus et vedatis communibus dicte yille et territoriis, sine dampno et injuria dictorum feodotariorum et dum non offend at eosdem, exceptis Batutis et plaperiis eorumdem ; folio 18. v. ann. 1298. Concessions par Bernard d'Astarac et Mathe de Foix aux consuls et habitants de Mirande. Signifle tres vraisemblablement: terrain reserve pour la chasse ou autre.... Le sens de Batuta dans le Glossarium ne convient pas ici. Conf. aussi: Glossarium V. Batrida. [J. MAUMDS.] BATTILORUS, Italis Battiloro, Batteur d'or, in Archiv. Acad. Pontific. S. Lucae, 1478. BATUSTORIUM. Of. BATISTORIUM : Item molendinum et Batustorium de Colunges. Chevalier, Inv. Arch, delphinal. n. 1544. an. 1302. BAVES, BAVOSUS. Quod si fuerit Bavosus, extollentur Baves et boni fiet solatii B. N. MS. Lat. 10272. p. 280. BATARDA, Gall. Civiere ; en gascon : Bayard: Emi pro stabulo n. paleas solvi pro I. Bayarda.... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 381. BATON, BAYONARE, Gall. Planche, poteau : Feci reparari scalam.... et quosdam Bayons in camera.... Comptes de 1'Arch. die Bordeaux du XIII. et XIV. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 21. p. 680... Pro xxv. postibus de Bayona pro Bayonando los corradors prope tinellum. Idem, t. 22. p. 396.... Pro postibus de Bayona necessariis pro arcalecto. Idem, t. 22. p. 474. [Bajou, est la premiere et la plus haute planche des planchers (Diet, de Trevoux.)] BAYSSARE, Gall. Fouler. Ce mot figure dans le Glossarium, mais pas avec cette signification ; il y a cependant Bayssator, foulon. Item quod pro parando peciam panni lane et borando ab utraque parte et Bayssando et ex toto perfecte perficiendo.... Chartul. Mirandae, folio 101. v. ann. 1330. [J. MAUMUS.]

BIT
BECADA, ROSTRATA, Gall. Becasse :.... Pro una Becada et xni. turturibus... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 21. p. 496.... In nil. rostratis seu Becadis... Idem, t. 22. p. 398. BEDORETUM, BEDORISSARIUM. Prater Bernardus de Sto. Johanne grangerius Bedoreti. Chartul. Mirandas, folio 49. v. ann. 1321. Partage de for&ts indivises entre 1'abbaye de Berdoues et la ville de Mirande. Subsequenter, cum quoddam nemus barthe seu quod bartha vocatur, et quoddam Bedorissarium quod est prope grangiam de Augas. Ibid, folio 59. recto, ann. 1322. Delimitation des forets partagees entre 1'abbaye de Berdoues et la ville de Mirande. Signifie Bedouret, Bedorede, bois de bouleaux. [J. MAUMUS.J BEIER, Idem quod verres ; ita in descriptione bonorum monasterii Merensis de anno 1201: Unum verrem i. e. Beier pascere. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins I. 1. [A. M.J BELLARIUM, Parvum munusculum, vel fructus, ut pomum vel nuces. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. BELLITROPA, Tournoy. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. BERTRAGHIA, Gallice Breteche: Universitas Gratianopolis habeat custodiam dictorum murorum ac turrium et Bertrachiarum. Chevalier, Cartul. Fratr. Praedicat. Gratianop. p. 58. an. 1447. BESTEWATHMAL, est optimum ex animalibus domesticis, sive ex equis, sive ex bovibus, etc. quod domino tradi debet, quando caput families moritur; ita in dipl. Henrici VI. imperatoris de anno 1195 : In curia Wileburg comes recognoscit episcopo justitiam injure quod vocatur Huberecht, Buweteil, Bestewathmal. Schannat Hist. Wormat. in pro bat. n. 95. [A. M.] BEURAGIUM, Gall. Espece de medicament, Breuvage:... Pro I. libra cum dimidia de aquis compositis... item pro uno Beuragio... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 383. BICHERIUM, Italis Bicchiere, Verre : Unum Bicherium cum suo copertorio. Mand. Camer. Apost. 1464-66. f. 82. BIDENCAMERA, est camera, in qua reponebantur ligna ad comburendum ; in calendario custodia&eccl. cath. Colon: Quse contulit ecclesias Colon, in Unkele 60. ligaturas lignorum, qux comburuntur infra festum omnium sanctorum usque ad pascha in camera et deponentur in cameram, quse dicitur Bidencamera. [A. M.] BIFANC vel BIVANG, dicebatur ager vel locus septus: ita in dipl. Epponis pro Monasterio Werthinensi de anno 837 : Unum Btvang in saltu waneswalde. Lakomblet, Niederrh. Urkundenbuch I. 52. [A. M.] BIFURCATIO. Barba cum quadam Bifurcatione pulcra. B. N. MS. Lat. 16089. f. 110h. BIQUERIUS, Gallice Verre : Unus Biquerius magnus, deauratus per totum, excepto castro et zona que sunt in coopertorio ad modum Almanie. Inv. Card. Barbo, ex transcript. Miintz, 1457. BISIA, Gallice Nord: Juxta possessipnem Galeti.... et ejus fratris ex parte Bisie. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p.121. BITER, Gall, espece de vase, quelquefois en terre :... Pro duobus Biters magnis et vi. parvis emptis ad servitium domus.... I. 405. Tradidi.... pro Biters et aliis pitalphis de terra habendis pro bu-

BON

441

ticularis... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 476. BITZ ou VITZ, Gall, vis du pressoir .-. Pro ceupo necessario ad liniendum la Bitz que volvitur in torculari... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde. t. 21. p. 687. BIVERUS, ut BEVER, Gallice Bievre, Castor: Waltero rachamatori florenos 8. pro valore duorum pilleorum de Bivero. Mandam. Gamer. Apost. 1465, 2. sept. f. 99. BIVORA. Ad aggregandum tarantulas, colubras et Bivoras. B. N. MSLat. 10272. p. 106. BIVRIA, Bievre. Gloss. Lat. Gall. Bibl. Insul. E. 36. XV. s. BIXOLATUM BLADUM. Vide Bladum bixolatum. [FR.] BLESIZANS. Lingua Blesizanx dyarriam ventris dicunt medici ostendere. B. N. MS. Lat. 16089. f. 105. BLICHEN DAIT, est vulneratio ; ita in ordinatione arbitrorum inter Arch. Colon. Conradum et urbem Coloniam de anno 1258: Quod quicunque de vulnere aperto sive laesione, quse Blichen dait dicitur, quserimoniam detulerit, ipse commonitus a judicibus jurare debet. Lakomblet , Urkundenbuch des Niederrheins II. 452. [A. M.] BLOGMOTS, est cibus ; ita in MS. archivii Colon, t. II. 35: Sunt etiam quatuor cod, unus qui faciat Blogmoys.... In quolibet Blogmoys erunt 9. cloyse, 3. quartalia unius pulli, 3. frusta salucii, tres partes harsl bene piperatas cum bonis speciebus et dabit sibi cellerarius septies centum ova, quse solvent villici, dimidium maldrum farinas tritici, 4. sextaria smals, septem panes siliginis, carnes et ligna. [A. M.] BLUTRUNST, idem quod saucius ; ita in dipl. Sifridi Colon, arch, de anno 1285 : Item de eo quod Blutrunst dicitur, vadiabit reus ad gratiam judicis quinque marcas, nisi velit aliquid remit t ere gratiose Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 802. [A. M.] BOCCLA, Gall, boucle.... Pro mi.Bocclis pro basto quas emit Bernardus. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. Hist, dela Gironde t. 22. p. 403. BOCHATELLA, Gall. Petite ouverture : Pro Bochatellis II factis pro logiis gardini dicti palatii. Mand. Camer. apost. arch. Vatic, an. 1468-69, f. 26. BOCHIAMENTUM, Gall. Platre: Corus ecclesie maximo indiget Bochiamento et plastramento crota cori est fenduta in tribus locis et Bochiamento indiget. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 65, 92. BOLETZ, Gall. Espece de cercles fails peut-etre en bouleau: ... Pron. faciculis de coldre piparum 1/2 feys de rendole,.... uno faciculo de castanh,... pro medio centenario de Boletz. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xin. etxiv. s. Arch. hist, de la Gironde. BOLRA, Gall. Bourre: ... Pro nc et x. libris de Bolra et de lana emptis pro faciendo fieri vi. materassas. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xni. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 496. BOMBARDERIUS B Magistro Johanni francigene Bombarderio et sotiis suis. Mand. Camer. apost. 1468, 8 oct. f. 130. BONDONERIA, BONDONEY, Gall. Instrument pour faire les bondes: Solvi pro uno gimbeleto et pro reparando

442

BRE

BUD
BRECLEFENKE : Si novus archiepiscopus electus vel institutus fuerit solvent rustici pro jure quodam (sc. pro redemptione nemorum), quod Breclefenke dicitur, ipsi archiepiscopo solidos; deinde reddent idem jus in septimo anno ; in libro annualium jurium archiepiscopi Trevirensis c. 1220 : Rustici de Renesfeld pro quodam jure quod dicitur Breclefenke ipsi archiepiscopo vim. solidos solvent. Beyer, Urkundenbuch, II, 413. [A. M.] BREDA, Gall. Aubepine, en gascon Bret: ... Pro hominibus conductis ad claudendum de Breda ipsas vineas. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p.453. ...Pro clausura,videlicet de Breda, vimine et Id. t. 22, p. 321. BREUTERIDS, Gall. Boucher, charcutier : Solvi or duobus Breuteriis qui portaverunt iin porcos Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, pag. 475. BREVIGERULDS, Gallice Facteur, porteur d'assignations, ex Cartul. S. Petri Carnot. in prolegom. Guerare. BRIBIPIUM, Bee de soler. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. BRITUS, Haneton ou une mousce. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. BROGULA, Broche. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. BROLLYMENTUM, Gall. Chases brouillees: Que bustia reperta est in dicto armario inter candelas, mapas non honestas et alia Brollymenta. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 76. BRUEL, est terra palustris, idem quod murus, germanice moor, Gallice marais; ita in duobus dipl. Henrici II. imperatoris de anno 1018: Usque ad murum qui vulgo vocatur Bruel quse est infra murum qui dicitur Bruel. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, I, 151 et 152. [A. M.] BRUHTJS. Vide Camba. [A. M.] BRUTICA, Bourache. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. BRUYLE, Gall. Peuplier, en gascon Brule: ... Pro una tabula de Bruyle... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 413. BRYOLA, Gall. Bryone, medicament: ... Pro pulvere posito in conserva de Bryola... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 331. BUCSHUIT, est pellis hcedi; ita in carta Wilhelmi comitis Juliacensis de anno 1260: Eodem die prsesentabit ille qui est boimmeister pellem unam quse dicitur Bucshuit vel XII. denarios pro ilia pelle. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 494. [A. M.] BUDEHUVE, sunt agri destinati ad usum bidelli; ita in libro annualium jurium archiepiscopi Trevirensis c. 1220. Beyer, Urkundenbuch, II, 413. [A. M.] BUDEN. Vide Tunna. [A. M.] BUDINC, est jurisdictio dominica de curtibus colonorum bonisque iis appertinentibus, ut in dipl. Henrici III. imperatoris de anno 1056 : Si cujus bona vel prasdia propter aliquam culpam vel quasrimoniam in placitis abbatis, id est Budingum, dominicata velpublicata fuerint, omnia abbatis erunt de bonis autem, quse advocatorum placitis fin causis scilicet criminalibusj publicata fuerint, duae partes abbatis, tertia vero pars in eodem tantum anno rerum et frugum advocato-

BUT
rum erit. Lillesius in defe*ns. abbat. S. Maximini, III, 39. [A. M.] BUDULARE, Farinam depsere; in MS. archivii Colon, t. II, 35 : De istis prsebendis habebit pistor unum famulum ante fornacem, qui sit magister et unum qui Budulat et unum qui ibit ad molendinum. [A. M.] BUERKOER, sunt jura minora alicujus civitatis ; in carta Ottonis comitis Zutphaniensis de anno 1233 : Sed in minoribus articulis et causis, in quibus inter se cives sua statuta statuere consueverunt, quod wilkoer sive Buerkoer appellatur, recipient cives emolumentwn. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 191.TA. M.] BULLITIO, Gall. Fermentation du vin: Item recepi de vinis.... quos feci portari Burdegale post Bullitionem feci adportari x. pipas vini.... sed non erant bene plene nee fuerunt implete post bullitionem. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm et xvi. s. Arch. hist, de la Gironde. BUNDOELLA, Gall. Douelleou se trouve la bonde: ... Pro faciendo reverberari dictam pipam et reverti Bundoellam, cum altera esset rupta... Comptes de 1'Arch.de Bordeaux, desxni.etxiv.s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 487. BUPENNINGE, in MS. archiyii Col. t. II, 35: Curtis in Erpele solvit in festo Mauritii 2 marcas, quae dicuntur Bupenninge. [A. M.] BURCHWERC, dicebatur jus, castrum seu urbem muniendi; ita in dipl. abbatis Prumiensis Gerardi de anno 1197 : Ipse cum major esset advocatus villas Monasteriensis quse est in Eiphlia annuali exactioni et omni operi quod dicitur Burchwerc, quae sui possedisse videbantur antecessores... renuntiavit. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, 1,486. [A. M.] BURDEN, est mensura; ita in dipl. cuj.usdam Henrici pro monasterio Lacensi de anno 1163 : In die enim sancti Remigii per priores v hujus pacti annos eorum certis nuntiis anforam vini quam rustici Heimer vacant ministrabit, sequentibus vero annis omnibus eandem anforam in eandem mensuram quas vulgariter Burden vocatur... duplicabit. Gunther cod. dipl. Rheno-Mosellanus, 1,378. [A. M.l BURSKATERE, in MS. archivit Col. t. II, 35 : Item 2. sol. ad Burskatere. [A. M.] BUSGLA, Boucle: Pro una Buscla cum cavillia ferri dicto bracalli necessaria. Refonte d'une cloche de N. D. en 1396, Bibl. Schol. Chart. 1872, p. 374. BUSO, Crapaut. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. BUSOLUM, SSOLUM. Cf. Bussolo, Soussole: K Unum tabernaculum aureum ad formam Busoli, cum lapide calcidonei a parte posteriori... In pede vero ipsi us Bussoli, ex parte superiori, sunt duo zafflri parvi. Inventarium cardinalis Barbo, 1457, ex transcriptione E. Miintz. BUSQUERIUM, Gall. Bucher: ... Ad onerandum de dictis lignis et reponendum in Busquerio. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22, p. 454. BUSSULA. Hanc autem confectionem a nemine permittas videri et ipsam in Bussula plumbea reservabis. B. N. ms. lat. 10272, p. 273. BUTA, Gallice But: A parte solis ortus qui respicit econtra Butam diet, balistariorum. Chevalier, Cart. Fratr. Praedicat. Gratian. p. 69, an. 1490.

Bondoneriam. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. etxiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 474. Emi i. Bondoney. Id. p. 22, p. 383. BOQUALLE, BOCALLE, Gallice Bocal: Duo Bocallia magna, argentea, deaurata, fabricata cum capellis... ipsa duo Boquallia sunt valoris 330 ducatorum. Inv. card. Barbo ex transcript. Miintz, 1457. BORNUM NAVIS (AD), Gall. A bord d'unnavire: ... Fuerunt venditi quibusdam mercatoribus de Anglia xxi. tonellos vini clari, dando quemlibet tonnellum pqrtatum et conductum ad Bornum navis. Oomptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xin. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 21, p. 651. BORRENG, Gall. Etoffe epaisse faite de bourre: Tenetur prepositus providere in dprmitorio... de uno cot, vel equipollent! pro ipso cot videlicet de uno duplici Borrenc. Cart. Magalon. ex Rev. Soc. Sav. 1873, p. 416. BORSONUS, Species bursae: Unus Borsonus de cetanino cramesino rekamato, cum uno razio et floribus de auro et serico cum quatuor pulcherrimis pendentibus rotondis de argento deaurato. Inv. card. Barbo, ex transcriptione Miintz, 1457. BOSCADGUM, Gallice Bocage: In ipsa Aqua Frigida ilium Boscadgum cum terra. Cart. Concar. Ruthen. p. p. Desjardins, p. 146, an. 997. BOSGARE, Gall. Labourer: Tradidi Geraldo pro arando sive Bosgando vineas de Pessaco. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22, p. 512. BOSSARE, Gall. Boucher: Emi unum boysselum calcis pro faciendo morterium ad Bossandum sive claudendum foramina graneriorum. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 671. BOTILIA, Gall. Manequin : an Misi ad Rupemcissam unum quintale candelarum de ceupo... Item duobus Botiliis ad ponendum easdem candelas. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t.21, p. 327. BOTR7FICUS, Botrifer: Botryficam vitem scimus Christum fore mitem. Du Meril, Poes. lat. med. set. p. 335. BOVARIUS, est mensura terrae, in carta Carqli majoris domus de anno 715-39 : Similiter terrain arabilem Bovarios xxx. Beyer, Urkundenbuch, II, 3. [A. M.] BOYSSIA, Mesure: Et quarte partis i. Boyssie et dymidie canapis et ix. solid, de tallia. Chevalier, Inv. Archiv. delphinal. n. 969, an. 1277. BRACALIS. Pro uno Bracali de corio Hongarie, empto in magno vico S. Dionisii. Refonte d'une cloche de N. D. en 1396, Bibl. Schol. Chart. 1872, p. 374. BRANT, est pars superior candelae; in calendario custodies eccl. cath. Colon.: Item recipiunt a custode supremum Brant de cereo paschali et etiam recipiunt partern thuris. [A. M.] BRAYMAND, BRAYMANT, BRAYMANSUS, Gall. Rouleurs, ouvriers du port. Ce mot revient tres souvent. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde. BRECHERE, qui lapides effodiunt; ita in carta Godefridi de Drachenfels de anno 1273: Quorum tres lapides frangent et qui vulgariter Brechere dicuntur, alii vero tres lapicidse, qui et vorslegere nuncupantur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 652. [A. M.]

c
GAM
CABILICUS, Cavalier : Soluciones factas tarn pro Cabilicis quam equis per eum datis. Chevalier, Inv. Archiv. Delphinal. n.1474. an. 1330. CABISTRUM, Gall. Licol: * ... Pro duabus staquis sive Cabistris equorum. Comptes de 1'Arch.de Bordeaux duxm. .et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 502. CACHINA. Cachina, moe. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CACIAFISTULA.Caciafistre. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CACSA, Capsa : Interrogatus curatus quare non tenebat corpus Christi in tali loco quod Cacsa nqn posset deferri. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 99. CADALET, CADALEYT, Gall. Chalit... : K Arnaldus-Baymundi deu Mas computavitcum Petro Salier, carpentario... ad faciendum los Cadalets. Gomptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 497. CADRIGA, Curette. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CADRIVIDM, Quarefour. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CJETATUS, Coetus: Omnes avaritiae coeunt caetatum. Du Meril, poes. Lat. Med. set. p. 161. GALAGINGA. Linipes vel Calaginga, eschace. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xni. s. CALATUS, GALATUS, Gall. Baste (?), vaisseau vinaire. ... Emi vi. Calatos et i. Colador. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xni. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 449. CALDERIUM, est vas ad calefaciendum aquam ; in MS. archivii col. t. II. 35: Et quatuor solidos pro Calderio et patella. [A. M.1 CALDUNIN, est cibus quidam ; in MS. archivii Colon, t. II. 35: Est quartus cokus agnorum qui dirigit Caldunin. Et in MS. archivii Trevir. n 1225: De novem ovibus fiuntfercula qusevocantur Caldune a cods. [A. M.l CALIANDRDM, Pestel. Gloss, ms. Turon. xii. s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 328 CALUPATA, Gall. Charge d'une chaloupe : ... Fenum fuit portatum Burdegale... exceptis duabus Calupatis feni quod in ripa maris vendidi... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 150. CALVAGATA, Chevauchee: Hoc salvo quod venire debeant Calvagatis. Chevalier, Inv. Archiv. Delphinal. n. 1948. an. 1320. CALVEUS. Calveus, vei, cheneus, depie. Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. 1. CAMBA, in descriptionebonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : In qualibet curia potest dominus abbas Cambam suam si cut et molendinum habere. Cambam vulgariter appellamus bahchus et bruhus. In ilia Catnba tenentur

CAN
homines ibidem manentes panem fermentatum coquere et cerevisiam braxare. (Beyer, Urkundenbuch 1.144.) [A. M.j 2. CAMBA, Gall. Chanvre : Feci fieri duas... materassas... solvi pro xxx. virgis panni de Camba ad faciendum dictas materassas. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 492. CAMEDREOS, Gemandree, Gloss. Ms. Turon. xn. s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 328. CAMENDARE, Gallice Chanter: Ad domum pauperum scolarium sancti Thome de Lupera venientes,... invenimus quosdam scolares, qui longis retro temporibus de bonis ejusdem domus vixerant, in tantam se insolentiam extulisse quod de nocte nisi sunt hostia domus fratrum frangere et violenter intrare; alii, quasi de cibo securi plus quam expediret, longis temporibus studentibus collata comedentes, minus proficientes et studere nolentes, studentibus onerosi, quietem et studium aliorum multifarie molestabant... in fine anni domum exituri et sibi aliunde provisuri, nisi post octo dies ab egressu suq laudabili sua conversatione et evidenti profectu in studio Camendandi... fuerint revocati. Cart. N. D. Par. 1. 350. an. 1228. CAMINARE, Cheminer: Qui vero hunc lapidem portaverit leviteretsine damno Caminabit. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 93. CAMPELLA, ut CAMPELLUS : Dedit supradictus Quilinus I. Campellam ad adaugendum ipsius loci. Cartul. S. Andrea? Vienn. ed. Chevalier, p. 314. xii. s. CAMPHORA, Gallice Camphre : Huic colature infrigidate addatur parum Camphore. B. N. Ms. Lat. 16089. f. 114*. CAMPONIA. Usagium dictum Catnponiam. Chevalier, Inv. Archiv. Delphin. n. 1530. an. 1303. CAMSIL. Vide Femorale. [A. M.] CANABRUM, Cannevis vel Chennevis. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CANABULBM, Cunabula: Si posueris in domo qua infans timorosus nutritur ramum lauri et super ejus Canabulum, liberabitur a timore. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 287. GANDELOMBRUM , Gall. Espece de cierge : ... Pro Candelombris cere, emptis in festo purifications beate Marie, ponderantibus ix. libras et i. quartum cere... i. libra cere in Candelombris... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s.Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 343. CANETARIUS, Gallice qui blanchit, qui prepare le cuir: Anno Domini MGC. octogesimo secundo, die yeneris post assumptionem beate Marie Virginis, Guillelmus dictus le Tort, Canetarius, emendavit in capitulo, bora capituli, factum quod deliquerat, super eo quod

CAR
fecerat quasdam ocreas de bezana. Cart. N. D. Paris. III. 440. CANSILE, Estrui. Glos. Ms. Turon. XIII. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 328. GAPETUM, Gall. Ferme (?), faite d'une toiture... Pro una trabe sive fuste... empta pro fustinando Capetum sive la fust buticularis. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22. p. 490. CAPIFER, Gall. Martingale: ...Pro Capifero mule domini. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 393. CAPPELLA FUSTEA. Infra ipsam ecclesiam est quedam Cappella fustea Johannis curati, que nondum dotata est. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 139. CAPPELLARIUS, Cappelier. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CAPSAL, CAPSANA, Ornement ou harnachement de tete : ... Pro uno Capsali et i. mos pro brida Theodorici. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 380. Pro Capsanis, renis et falsarenis pro palafredo domini... Idem, t. 22. p. 501. CAPUT IEIUNII, est dies cinerum ; in calendario custodi* eccl. cath. Colon.: In capite leiunii, dum suspenduntur panni. [A. M.l GAPUTTEGIUM. Caputtegium, coivrechief. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CARCER MOLENDINI. Si forte domini ejusdem mpnasterii... yolebant firmare Carcerem dicti molendini seu pareriam dicti molendini construendam. Chartul. Mirandas, folio 83. v. ann. 1297. Donation d'un padoen par 1'abbaye de Berdoues aux consuls et habitants de Mirande. Doit avoir ici le sens que Honnorat. (Diet, provencjal) donne a Carce: canal par lequel 1'eau sort d'un moulin. [J. MAUMUS.] CARCERATUS, Incarcere: Et si quis Carceratus fuerit et hunc lapidem secum portaverit a carceribus liberabitur. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 94. GARDENQUA. Item ordinaverunt quod arqueiatores lanam sibi ad hujusmodi pondus traditam non ponant cum lana bona, lanam de bestis, de tondendis, de gratis, de Cardenqua de possels. Chartul. Mirandae, folio 102. v. ann. 1330. Charte citee au mot Arqueiare. Transcriptum instrument!.... Le Glossarium V. Cardena itenvoie au mot Alchar, ainsi d6fini : Sericum grossius. Ici il s'agit d'etofifes de laine ; aussi je suppose que Cardenqua ou Cardenca (folio 103 recto) est la traduction latine du mot gascon Cardatge encore usite, pour les residus donnes par le cardage.... [J. MAUMUS.] CARMUS, Vermis lardi. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CARRASSO, Gall. Grand echalas: Bordilerius de Pessaco computavit se habuisse... x. homines ad faciendum Car-

444

GAS

GEL
CASTRICOL2E, Gall. Habitants d'un Castrum : Afflrmat denique nunquam absolvere Gerardum nee suos de anathemate Donee aecclesias arsas restituant, Et mille decies marchas retribuant Donee preterea de centum mortuis, Tamde presbitero quam de Castricolis, Deo satisfactum et illi veniant Et penitentiam inde accipiant. [G. E. CAMBRAI.] CATA, Graiis xcaa, Gallice Sur, par; Quae praepositio formavit provinciate Cadhun, Gallice Chacun : Similiter et de butero recentem,si acceperit tisecus, sed buter ipsum sale nee penitus non habeat. Nam si abuerit sale, pejus exterminat. Si purum et recentem et mel modicum admixtum fuerit, sic linguat Cata modicum et supinus se ponat. Epistola Anthimi ad Theudericum, regem Francorum, de observatione ciborum, apud Ms. 762. Monaster. S. Gall, p. 255. Eadix scillitici bulbi trita cum aceto panatritia sanat. Fit ex eadem acetq iscilliticum multis causis. Bulbum ejus tritum imponito omnibus morsibus venetatorum, canino recenti, iscorpionis hictum, et subinde renovate Cata singulas oras donee dolor mittescat. Liber de erbas Galieni et Apulei et Chironis, ibid. p. 116. CATHENULA, Gall.Chainette: ... Pro mi. Cathenuhs pro freno bayardi domini...)!) Comptes de 1'Arcb. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 426. CATURSINUS, Gallice Caoursin, uurier de Cahors, ut GAORCINI : Catursinos autem vel usuarios, in villa de Roseto... non sustinebit. Cart. N. D. Paris. II. 282. an. 1250. CAUSSARE, Gall.Chausser:... Computavit se habuisse ad Caussandum sive abrigandum vineas...... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t: 22. p. 181. GAVALHONARI, CAVELHONARI, Gall. Labourer: Feci tertio arari sive CavaIhonari vineas de Pessaco. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 247. CAVALHONS, Gall. Billons : Solvi bordilerio de Pessaco pro fodiendo. los Cavalhons dictarum vinearum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 247. CAVANNA. Alius curtilis, quern Auterius vendo cum Cavanna. Cartular. S. Andreas Vienn. ed. Chevalier, p. 65, an. 891. CAXULA, Parva capsa : Inventum fuit corpus Christi super altare ante ymaginem beate Marie in quadam Cascula sine sera. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 39. CAYADUS. Forma lunae.... ejus dextra unum Cayadum, in sinistra vero speculum. B. N. Ms. Lat. 10272, p. 88. CECI PARISIENSES, Les Quinze Vingts: Congregatio Cecorum Parisiensium. Mus. Brit. Addit. Charters, n. 13941, an. 1296. CELIDONIA, Celidoine. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. Cf. Chelidonia. CELTES, sunt lapides ad aediflcandum aptati; ita in carta Godefridi de Drachenfels de anno 1267 : Ad educendum Celtes seu fracmina lapidum per viam eandem. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 570. [A. M.] CEPHILACIUM. Cephilacium, amuche. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E, 36, xv. s.

CHR
CERASETUM, Cerisei ou lieu oil croissent cerisiers. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. CEREARII. Vide Dagescalci. [A. M.] CERELICUS, Gallice de soie:. Cerelicis inducti superpelliciis, campanis pulsantibus et crucem portantes, exierunt. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 99. CEROFOLIUM, Cerfeul. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, XV. s. CERTITUDINALITER. Etinquirit cum omnibus suis partibus quousque Certitudinaliter intendit. B. N. Ms. Lat. 10272, p. 98. CERVISIARIUS, Brasseur de cervoise : Quinque solidis parisiensibus quos super domo quae fuit dicti Galteri Cervisiarii et Johanne ejus uxoris sita ante crucem dou Tirouer. Cart. N. D. Paris, III, 455. an. 1267. CESARBOLA, ERBOLA. Si quis in sua manu accepit ramum Ceserbale. B. N. Ms. Lat. 10272, p. 292. Deinde calefaciat ipsam Cesarbolam. B. N. Ms. Lat. 10272, p. 292. GHALENDJE, Calendae: Et ecclesia de Jemmis tres solidosin Chalendis may. Cartular. S. Andreae Vienn. ed. Chevalier, p. 207. CHAMINERIA, Gall. Cheminee : Cum in aula domus habitations gentium domini arcbiepiscopi non esset aliqualis Chamineria pro faciendo ignem. Comptes ede 1'Arch. de Bordeaux du xm et xiv s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 191. GHANNABE, Cannabis : Iterum domus in qua Channabe perchutitur. Cartul. S. Andreae Vienn. ed. Chevalier, p. 207. CHASSIPOLLARIA, CHACIPOLLEBIA : Se tenere in feuduna Chassipollariam de Perogiis. Chevalier, Inv. Archiv. Delphin. n. 1036, an. 1338. CHAYAGIUM, Gall. Droit de chaiage ou d'emmagasinage : Solvi pro C hay agio dictorum vinorum. Comptes e 1'Arch. de de Bordeaux du xni8 et xiv s. Arch, hist, de la Gironde, t. 0 p. 419. 21, CHEVERONES. nil ' Cheverpnes pro debitando ad faciendum levriers gallice. Bibl. Scholae Chart. Compte de la refonte d'une cloche deN. D. en 1396. an. 1872, p. 367. CHIPHARIUS, Hanapier. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. GHORECLOGEE, est campana, quae pulsatur, quando matutinaa dicendae sunt; in kalendario custodiae eccl. cathedr. Colon. : Hse candelae ardebunt ad matutinas et incenduntur ad campanam, quae dicitur Choreclocke. [A. M.] CHORUS, sunt candelae, quae ponuntur circum altare; in kalendario custodiae eccl. cathedr. Colon.: Item in matutinis ad tertium nocturnum incendetur corona super reges et Chorus s. Marias. Chorus sancti Petri habebat 36, Chorus b. Mariae 27 candelas. [A. M.j GHOZZO, in MS. archivii Dusseldorp. de fratribus s. Lupi: Chozzo unus est idem quod byrrus sive birrus, Germ. Oberkleid. [A. M.] CHRISTIANITAS, Gall. Soumission d I'autorite eccle'siastique: Galchere npster domine, Te de Christianitate Sicut rebellem Romanes Et Remensi secclesise Expeclare ulterius Non debemus nee volumus Et te inde diffidimus. [G. E. Cambrai.]

rassones in nemore domini.... ad sacandum Carrassones. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xnr. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22. p. 182. CARRINTOLLE, est viarum vectigal, in carta Theoderici comitis Clivensis de anno 1300 : Ex theloniis nostris in Wesele, quae Carrinlolle et upslach vulgariter appellantur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 1056. [A. M.] CARSATA. Et a predicto prato recte usque ad Carsatam stagni. Chevalier, Inv. Archiv. Delphin. n. 351. an. 1276. CARUGARIUS, Carton. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CARUSTARIUS, Caron. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. 1. CASALE, idem quod curtis; ita in -diplomate Henrici cujusdam pro monasterio Lacensi de anno 1163: Addidit adhuc singulariter unum Casale quod hovestat vocatur in eadem villa. Gunther cod. dipl. Kheno-Mosellanus I. 379. IA. M.l 2. CASALE. Videlicet pro uno arpento <}uindecim sol. turon. parvorum; pro medio vero arpento septem sol. sex denar. turon, et sic secundum magis et minus, dum tamen illud quod ultra dictam rectam mensuram reperiretur ad unum ascendet Casale. v Chartul. Mirandae, folio %. recto, ann. 1316: Instrumentum pacis inter abbatem Berdouarum et yillam (Mirande) super demandis decimarum et plurium aliarum rerum. Casale a dans ce texte un sens special qui n'est pas indique dans le Glossarium: Casal (mesure agraire de 1'Astarac). [J. MAUMUS.] GASATI, Qui casas inhabitant; in carta Carol! majoris domus de anno 715-39 : Hoc est Casatos VII, qui ad ipsam villam aspicere vel deservire tenentur. Beyer, Urkundenbuch II. 3. [A. M.] CASSALINUS, ut CASSALE : Dedi et cpncessi duos Cassalinos predicte ecclesie scilicet Bugsabaragi et Begini cum omnibus pertinentiis et villanis suis. Chart. Cluniac. Coll. Burgund. B. N. t. 78. n 147. an. 1083. CASSICASTON , Gall. Casse , medicament. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xrii. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 380. CASSICULA, Parva capsa : Tenetur Corpus Christi in quadam Cassicula fustea super altare que sera firmata erat. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop; p. 99. CASSIFISTULA, QUASIFISTULA, QUASIFISTULABRIS, Gall. Casse: ... Cassifistula, in. libras. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 334. ... Pro in. unciis de Quasifistula. Idem, t. 22. p. 332. ... i. quarto de Quasifistulabris. Idem, t. 22. p. 332. CASTANEACEUS, Chdtain : Niger autem Castaneaceus innuit rectitudinem justicieque dilectionem. B. N.Ms.Lat. 16089. f. 99. CASTANH, Gall. Chdtaignier, cercle de chdtaignier: Pro n. faciculis de coldre.. pro uno faciculo de Castanh pro tonello... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 369. CASTICIUS MANSDS, est mansus limitibus suis inclusus vel lapidibus terminalibus definitus; ita in Dipl. Ludovici regis de anno 910 : Cum ceteris Mansis Casticiis, campis, pratis, pascuis cultis et incultis, etc. Kraemer orig. Nass. II. n 25. [A. M.]

CLU
CHYANUS, Oyaneus: Brevis est barbe et Chyanorum oculorum. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 109*. CIA, Cia, hance. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. CICCA, Misericorde. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E._36, xv. s. Id est "gladii species. CIDELHUVE, sunt agri pro eo qui mel colligere debebat; ita in libro annalium jurium archiepiscopi Trevirensis. Beyer, Urkundenbuch II, 413. [A. M.l CINBER. Vide Materiamen. [A. M.] CINIPHES, Mouche asquiens. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36,*xv. s. CLAMATURA. Gallice Criee ; v. CEIA. CLARETUM. Vide Mora. [A. M.] CLAVELLATI CINERES. Item quod tinturerii emant et emere teneantur Ci~ neres Clavellatos mensuratos ad mensuram Tholose, bonos et legales. Cartul. Mirand. f ,102. r. ann. 1330. Dans le Glossarium, Clavetali Cineres. [J. MAUCLAVETARE, Gall. Cheviller : Conduxi quendam hominem ad congregandum de la mplsa et del brin pro liniendo et Clavetando torcularia. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde. t. 21, p. 687. CLAVETUM, Gall. Clavette : Emi... I. assetam i. Clavetum et i. malhetum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 383. CLEPSEDRA, Brocgue a tonnel, a vin ou aultre. Gloss. Lat. Gat. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. CLERICULUS, ut CLERICUS, in Visit, episcop. Gratian. Chevalier, p. 153. CLINQUETUS, Gall. Loquet: Pro una clave, uno vecto, uno anulo et uno cobleto et Clinqueto. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22, p. 504. CLIPUS, ut xXlrcoe, latrocinium : Sed fuit majoribus Clipis involutus. Du Meril, Poes. lat. med. set. p. 169. CLITELLA, ut CLITELLJE : Ab ammali vero vacuo et non onerato cum basto seu Clitella. Chevalier, Inv. Archiv. Delphinal. n. 1777, an. 1357. CLITELLUS, Gall. Bat: Pro uno Clitello sive Bast pro parvo mulato. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xmt et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 501. Pro aborando Clitellos sive Bast. Id. t. 22, p. 502. CLOETARIUS, Gallice Cloutier : Contigua ex una parte domui defuncti Reginald! Cloetarii. Cart. N. D. Paris. Ill, 68, an. 1270. CLOVEN, in calendario custodies eccl. cath. Colon.: Dabit cuilibet custodi unum Cloven et sextarium vini. "[A. M.l CLOVIUS, in MS. Archivii Trev.n1225: Cuilibet prsedictorum offtciorum dabit motor prsepositus sextarium vini de cellario dominorum pro Cloviis,qui quondam ipsis de Erpele dabantur. [A. M.J CLOYSE, in MS. Archivii Colon, t. II, 35 : In guolibet blogmoys erunt 9 Cloysss. [A.M.] 1. CLUDE, Massa, in calendario custodise eccl. cath. Colon.: Gustos rnaior habebit tria Clude sepi et implentur 26 crusibula. [A. M.] 2. CLUDE, est dimidium pondus; in carta pro abbatia veteris mentis de anno 1281 : Ad luminare ecclesiae. dimidium pondus cepi, quod Clude vulgariter nominatur. Lakomblet Urkundenbuch des Niederrheins II, 748. [A. M.l CLUWEDE, idem quod Clude. [A. M.]
VIII

COL
COACTANUS, est arbre de pepin, et fructus ejus est nois de S* Grascien. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. Of. Coctana. COADCERVARE, Coacervare : Verba partita in unam lucidam et perfectam Coadcervabo doctrinam. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 98. COBLES, Gall. Mesure de toile : <c Solvi pro n. Cobles cum dimidio ex quibus habueruntcamisias. Comptesdel'Arch. de Bordeaux du xin. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22, p. 418. COBLETDS, COBLETZ, Gall. Antteau : .... Pro uno Cobleto ferri. Arch. hist. de la Gironde, t. 22, p. 195. Pro II. Cobletis emptis pro colaribus duorum leporariorum una cum sonetis. Idem t. 22, p. 479. COCHINETUS, Gall. Coussinet (?) : ,.... Pro n. coperturis cellarum.... pro vm. Cochinetis pro quibusdam loribus, Cochinetis et aliis reparationibus. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 380. COCINCINDIUM, Herba : Squamoniam, ciminum, Cocincindium, auriolam, euforbium'et cicutam. B. N. Ms. Lat. 10272,_p. 121. COCTUM AURUM, ita in dipl. Gerfridi episcopi Monasteriensis de anno 834: Si aliquis de haeredibus nostris hanc concambiam infrangere voluerit, inde ante conspectum Dei in diejudicii reddet rationem, vel in hoc sxculo componat c. libros de auro cocto vel ducenti de argent o. Lakomblet Urkundenbuch des Niederrheins I, 48. [A. M.] COGNEXA, Connexa : Ecclesiam parrochialem de Treserva, dependentem et Cognexam prioratui de Aquis. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 55. COGOLHA, Gall. Escargots, en gascon Cagouille : ... Pro salario x. mulierum quas dixit se habuisse ad mundandum yineas de las Cpgolhas que destruebant ipsas vineas. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 184. COLADUY, COLADOR, COLATOR, Gall. Panier qui se place sous I'orifice du pressoir pour retenir les graines et laisser passer le vin seul: Emi pro .trolio unum panerium vocatum Coladuy. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 465. ... Pro II. Coladors. Id. t.22, p. 356. Pro uno Colatori ad colandum mustum. Id. t. 22, p. 483. COLDRA, COUDRA, COUDRE, Gall. Cercle de tonneau, en gascon Cpdre, fait generalement avec des pousses de chdtaignier : Solvi pro VI. feyssiculis Coudre et pro xxxii. taluciis tarn tonellorum quam piparum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21,-p. 252. ... Item, xm. feyssiculos de Coudra sive de circulis. Id. t. 21, p. 416. Emi medium miliare de Coldra de Bayona et tantundem de Coldra de aubar. Id. t. 22, p. 353. COLIANDER, Gall. Coriandre: ... Pro castori.... pro Coliandri.... pro conserva caporium. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 331. COLIGERIATUM, Courge. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. COLIGERIUM, Courge. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. COLIMIDUM, Cocgue plumet. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. COLLECTANUS, COLLEGTAKEUM : Li-

CON

445

MUS.]

bri boni excepto quod defficiunt unus Collectanus et unum epistolare. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 61. COLLIBISTA, Qui vel recipit Collibia pro usura, vel aliquo alio servicio. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. COLLOQUINTIDA, Colocynthis : < Si autem voluerit mulier habere pulcros et pissos crines, accipiat poma Colloquintide et ejectis interioribus impleat ilico oleo laurino. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 113*. COMBUARE, Gall. Laver a grande eau, ou faire tremper : ... Ad portandum de aqua supra dicta torcularia et cuvas, pro Combuando, et ad mundandum domum ubi sunt ipsa torcularia. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 687. * COMESCOR, Comesor: a Comescor grandis omniumque ciborum. B.N. Ms. Lat. 16089, f. 109 B. COMISSIO, Commise : Salvo et reservato jure Comissionis. Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 984, an. 1393. COMISSUM, Commise:Ipsum feudum caderet eo ipso in Comissum. Chevalier. Inv. arch, delphin. n. 1595, an. 1291. COMMEMORATIVUS. Negotiorum Commemorativi aliorum, curiosi sunt et callidi. B. N. MS. Lat. 16089. f. 108". COMHOTIVA. Commotiva, Compaignie. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. COMHUNIA, Gall. Alliance: In flrmam amicitiam Et bonam sustinentiam, Ligatos per Communiam Et per fidem exhibitam. [G. E. CAMBRAI.] COMPLECTIO, Gallice Complement : Pistolarium indiget reparatione et Complectione, quia non est integer. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 105. COMPORTA, Gall. Vaisseau vinaire servant a transporter le raisin de la vigne au pressoir, et le vin de la cuve dans les barriques:... Una barriqua vini clari, vm. Comport as. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 21. p. 216... Pro decima ipsarum vinearum, videlicet vi. Comportis vini. COMUNITAS, Communes en armes: Commumtates insignes dicte senescallie de licentia dicti domini senescalli (Carcassone) congregatas pro deffencione et tuitione patrie. B. N. Coll. Glair. Sceaux, 234. p. 5. an. 1382. CONCUBINATOR. Si sint aliqui Concub inatores in sua cura, dicit quod sic. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 44. CONCUBINATUS, Gallice Concubinage : Et primo super Concubinatu, videlicet si sint aliqui concubinatores in dicta sua cura. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 44. ' CONDEMINA ut CONDAMINA : In molendino quod dicitur de Thiguriaco et Condemina desuper adjacenti. Chart. Cluniac. Coll. Burgund. B. N. t. 82. n. 333. an. 1255. CONDOSARE, Loser: Postea Condosa eos et usui reserva. B. N. MS. Lat. 10272. xv. s. scriptum, xm. autem exaratum. CONFEDERATIO. Pactiones (nove) et Confederationes facte inter dom. Johannem Francorum regem. Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 1610. an. 1352. 57

446

COR

GRI
reges. Tales coronae erant duae, una in choro S. Petri, altera super reges id est super sacellum regum in medio ecclesiae; unaquaeque habebat96. candelas. [A. M.] CORRADUS, Gall. Corridor: ... Pro xxv. postibus de bayona pro bayonando los Corrados prope tinellum... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xiii. et xiv. s. Arch: Hist, de la Gironde t. 22. p. 396. CORROSIVUS, Gallice Corrosif, violentus : Sed quare in ordine nostro in Anglia plura reperi ad abcisionem superflui conamine Corrosivo tractanda, aliqua vero medicamine sanativo curanda. Chart. Clun. Coll. Burgund. B. N. t. 84. n. 477. ann. 1414-1418. COSTERETUS, Cotrets: Pro semicentum de Costeretis emptis In buscheria Parvi Pontis et pro apportagio. (Refonte d'une cloche de N. D. en 1396. Bibl. Schol. Chart. 1872. p. 373. COSTILLUM, Gall. Coite (?J: Pro Castillo lecti nepotis domini. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p.'411 Pro Costillis emptis pro buticularip et pro Gervasio... pro faciendo parari dicta Costilla... Idem, t. 22. p. 496. COSTUM, Gall. Medicament: Emi n. libras de Costo. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 331. ... Emi i. uncia Costi et i. quarto et i. uncia de croci... Idem, t. 22. p. 343. COT, Gall. Pierre a aiguiser, en gdscon Coutz: ... Pro una fargia et una petra vocata Cot, pro falce sive la dulha emptis... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 499. COTAFFARDIA, Gall. Cotte-hardie : .... Pro duabus virgis panni ad faciendum Cotaffardiam cum caputio molendinario de Laureomonte. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 21. p. 239. Expendi pro quodam mantello d'Irlande ad faciendum Cotaffardias yemales pro nepotibus domini. Idem, t. 21. p. 327. COTULATUS, A cote, raye (?) : Chlamys, multifario Nitens artincio, Dependebat vertice; Cotulata vario. Du Meril, Poes. Lat. Med. aet. p. 227.* GOUSQDILLA, Cosse. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. GOVARE. Covare, Couver. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. CRAMH, in descriptione thelonii collegii S. Simeonis Trevir. Confluentiae : De guolibet tentorio, quod vulgariter dicitur Cramh, sub. quo res habentur venales a festo S. Remigii usque ad festum S. Martini. Beyer, Urkundenbuch II. 282. [A. M.l CREDO, Tanneur. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. GREYS, Gall. Mesure de toile (?): Emi xxxm. Greys cum dimidio de tela ad faciendum linteamina pro scutifferis et familiaribus. Item, feci fieri de dicto panno xxxii. linteamina... Emi mi. Creys de panno lineo ad faciendum mappas pro officiariis et aliis famulis... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Archiv. Hist, de la Gironde t. 21. p. 493. Emi xxxvi. Creys et medium de tela de Britania pro faciendo mappas, ante!as... Idem, t. 22. p. 330. GRIA, Gallice Criee: Item preposituram et clamaturam seu Criam ville Cluniaci cum omnibus juribus. Chart. Clun. Coll. Burgund. B. N. t. 82. n. 383. an. 1309. CRINZIN, est annona vanno ventilata,

CUR
in carta monasterii S. Pantaleonis in Colonia de anno 1250: Item medietatem annonse per wannum excussse, quse didtur Crinzin. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 366. [A. M.] CRITOCUS, Safran. Gloss. MS. Turon. xii. s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 328. CROADA, COROADA, CURVADA, est ager certae magnitudinis, quern homines domino suo arare debuerunt, ita in dipl. Archiepiscopi Trevirensis Theoderici de anno 973 : Stagnum uni Croadse assidens vinese. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus I. 79. [A. jtf.j CROSSITIES, ut Crassities, Grasseyement: Gujus vox in medio mediocriter se habens subtilitate et Crossilie, sapiens, providus, verax et Justus habetur. B. N. MS. Lat. 16089. f. 102. CROX, ... Pro mi. brachiatis corde pro ligando los Crox parvi mulati.... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 502. CRTJMPLEITH, est candela ; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Custos major omni sabbato dabit custodi cameras in cameram unum Crumpleith de fertone. [A.M.! ' GRDOTZ, Gall. Mannequins en paille (?) our recevoir la farine qui s'ecoule du luteau : Voyez Baluta. CRUSIBULUM, est vas sepo impletum ad ardendum; in kalendario custodiae cathedr. eccl. Colon.: Item post completorium incendentur Crusibula et ardebunt ante matutinas et post matutinas per totam noctem. [A. M.] CRUSUL, Crusibulum est vas sepo imletum, quod incendebatur ad illucenum ; in MS. in archivio Col. t. II. 35: Magister coquinse providebit lumen dormitorii per totum annum. Prseterea providebit ligna pistrinee et coquinas et incurceratis et qualibet nocte unum Crusul. [A. M.l CUBISONIUM, Gambons. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CUGNICULUS, Cuniculus: Proquibus (florenis) idem dominus Egidius habet penes se et pro pignore.... unum pellicium de Cugniculis quendam comfetum (confectum) ad usum mulieris, fourratum de escuroliis. Chart. Lingon. Coll. Campan. B. N. t. 152. n. 23. an. 1361. CULNEATOR, Graveur en coins: Culneatores monetarum et marmorios. B. N. MS. Lat. 10272. p. 123. CUNDEN. Vide mansi. [A. M.] CUNEUS, est panis certae formae; ita in dipl. Johannis archiepiscopi Trevirensis de anno 1196 : Cuneum et panem juxta modum eorum et dimidium sextarium vini singulis tribuentes. Gunther, cod. dipl. Eheno-Mosellanus I. 481. et in MS. archivii Trevir. n. 1225 : Dabit custos duo mus salmonis cocta, unum Cuneum et den. vini. [A. M.] GUPITAGIO. Cupientem librorum Cupitaciones, scientiarum scriptionem. B. N. MS, 10272. p. 153. CUPPARUS. Cupparus, ornement, roquet ou manche broudee. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CURATOR, Gall. Cureur, terrassier: ... SolviCuratoribusquifeceruntfoveam prope latrinas... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 338. CURRINUM, Vasis species: Est ne aliquid in Currino?Immo certe plenum vino. Du Meril, Poes. Lat. Med. aet. p. 215.

CONFORTATIVUS. Sed quia in ordine nostro in Anglia... reperi... pauca Confortativo seu Conservativo (medicamine) fovenda. Chart. Cluniac. Coll. Burgund. B. N. t. 84. n. 477. an. 1414-1418. CONJECTI est vectigal, quod ministris regiis in itinere solvi consuevit, ita in dipl. Ottonis III. regis pro Egberto arcbiepiscopo Trevirensi de anno 989: Precipimus et jubemus, ut nullus judex publicus.... ad causas audiendas vel freda aut tributaaut conjectos aliquos... ingredi audeat. Gunther Cod. Dipt. Rheno-Mosellanus I. 87. [A. M.l GONSERVA, Gall. Confiture (?) :... Pro aqua rosea,... pro lectuario... pro Conserva.... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 331. CONSOLATORIUM. Consolatorium, Confort. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. CONTERMINIUM. Conterminium, Voisinage. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. CONTICUITDM. Conticuitum, Cilence.t> Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. CONTRADICERE, CONTRAHERE, Gall. Mettre opposition ; interdire : Sed Contradixit facere Hoc Erleboldus nomine: Jus suum clamat affore, Cum custos sit aecclesiae. [G. E. CAMBBAI.] CONTRESTARE. Contrestare, Taster. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. GONTRUHERE,^dincare: Tractarent et procurarent qualiter in civitate Gratianopolitana possent Contruhere et edifflcare domum ordinis. Chevalier. Cart. Fratr. Praedicat. Gratian. p. 19. ann. 1288. CONVERS, Gall. Tins, pieces de bois sur lesquelles on place les barrlques .... Pro duobus tignis sive magnis Convers emptis ad ponendumsubtus dicta vina, in volta. II, 188... pro imor Convers de corallo... 1,680... pro x. Convers de vernu. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 187. COPARINDS, COPERINA,... Gall. Petite coupe (?): Emi vi. platos, xn. scutellos et totidem Copennos... solvi cuidam aurifabro* qui erubiginavit m. lagenas, in. copertoria, in. taceas operatas, xi. Coperinas. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 315. COPERA, Gall. Tranchoir, couperet : Emi m. platos, n. scutellas, vi. cissoria seu Coperas... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 312. COPERCULUM , Gal lice Couvercle : Fontes sine sera, Coperculum foncium ita parvum. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 37. COPERTIO, Gallice Toiture : Pluit in prebiterio, indiget Copertione nova. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 105. CORDO, CORDONETTJS, Gall. Cordonnet : ... Pro Cordone cerici pro cutello domini... Pro ix. escavotis de serice Burdegale pro Cordonetis celle... Comptes de 1'Arcn. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 380. CORNELEIDE, Ductores annonae; in descriptione bonorum S. Maximini Trevir. initio 12. sasculi. Beyer, Urkundenbuch II. 457. [A. M.] CORONA, in kalendario custodiae eccl. cath. Colon.: Item in matutinis ad tertium noctumum incendelur Corona super

CUR
CURSORIUM, Gall. Pretoire (?): Solvi pro mi. tabulis emptis pro reparations Cursorii officialatus ubi tenetur curia, hora vesperorum... Comptesde 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 491. CURTILLANI, Inhabitatores curtis ; in descriptione bonorum ecclesiae S. Maximini Trevir. : In hac villa sunt 29. curtes, flagellant nobis Curtillani annonam nostrum et recipiunt moytam. Beyer, Urkundenbuch II. 442. [A. M.] . CURUADA, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Sciendum est, quod omnes homines villas ac terminos nostros inhabitantes

CUR
tenentur nobis Curuadas faeere, non solum autem mansionarii, verum etiam et scararii, id est, ministeriales, et haistaldi, id es$, illi qui non tenent a curia hxreditatem, quia communionem habent inpascuis et aquis nostris. Coruadam faeere est, ita nobis sicut sibi ipsis arare, quae corvadas vulgariter appellantur atepluge. Qui enim non habet animalia, sive animal ad hoc utile, yeniet quando ei prxcipitur a nostro ministro cum suo fossario et cooperabitur aliis hominibus hoc quod ei injunctum fuerit. Beyer, Urkundenbuch 1.145. [A. M.] GURUCA, Curruca: . Curuca, oysel, Gallice Cucul, et aliquando signifie oil

CUV

447

qui est cous et nourist aultrui enfant et cuide lez siens nourir. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. CUSTENGIA, stabulum; in carta Godefridi de Heinsberg de anno 1298 : Prasdicti mansenarii suos parcos, in eorundem domibus et Custengia seu custu per Ayemem enutritos, etc. Lakomblet Urkundenbuch des Niederrheins II. 984. [A. M.] CUVATUS, Gall. Cuveau, peut-etre Baste ou petit Cuveau qui sert a porter les raisins au pressoir: ... Pro jornalibus carpenteriorum qui repararunt, pipas, Cuvatos et barriquas... Gomptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde t. 22. p. 373.

D
DEB
DAGESCALCI; in carta Henrici V. imperatoris pro abbatia S. Maximini Trev. de anno 1116 : Preebendarii etiam sive mansionarii fratrum circa monasterium infra miliare unum e vicino manentes, sive Dagescalci aut cerearii forts ubique per villas positi nullius advpcati vel hunnonis placitum respiciant. Beyer, Ur^ kundenbuch, I, 496. [A. M.] DAMINA, Dam. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. DARAIZIA, septum quoddam, Barriere, cloison. Reg. des visiles past, du dioc. de Die, en 1509 : Fiat Daraizia lignea in introitu chori, ne intrantes ecclesiam possint ingredi infra chprum. Et in alio loco : Fiat .Daraizia in media ecclesie, trabibus longis erectis confecta, et porta in media illius, ponaturque magnus crucifixus in dicta ecclesia desuper, et deping a tur de nova dictus crucifixus. DARESIA, Gallice Grille: Archas tenet in coro et in eodem non sunt Daresie. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 65. DATTILLUM. Dattillum, Date. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DATTILLUS. Dattillus, Datier. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DAURETUEE; in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222: Dauretuee sunt cortices, qui excoriantur de arboribus. Beyer, Urkundenbuch, I, 144. [A. M.] DAVANTAL, DAVANTAU, Gall. Tablier, en gascoh Dabantau: Solvi pro quodam Davantah ad opus coquine. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 408. ... Pro vi. alnis tele de canapi pro faciendo mappas et Devontaux pro coquina... Idem, t. 22, p. 330. DEAURATIO, Gallice Dorure nouvelle : Unus calix indiget Deauratione. Chevalier, Visit, episcop, Gratianop. p. 67. DEBOCHIATUS. Campanile est Debochiatum et pluit infra, et nisi imbochietur est in periculo disruendi. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 59.

DER
DECOPERIRE, Gallice D6couvrir: Pars autem ecclesie a parte orientali a parte campanilis est Decoperta. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 135. DEFEGTUOSUS. Et qui in scientiis non laborat est Defectuosus / et debilis auctoritatis. B. N. ms. lat. 10272, p. 35. DEGENUS. Degenus vel degener, fors lignables. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DELIGATUS, Gallice Derelle: Libri sunt antiqui et Deligati, non habet statuta synodalia. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 95. DEME (DEMEC); in libro anna Hum jurium archiepiscopi Trevir. de anno 1220: Esedem villse jus quoddam quod Demee vocatur solvere debent, si fructus quercuum et fagorum habundaverit. Beyer, Urkundenbuch, II, 413. [A. M.] DENGMANNI, Homines j udiciarii; in carta pro abbatia Campensi de anno 1286 : Cum quibus interfuerunt hi Dengmanni et testes ex utraque parte rogati. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 817. [A. M.] DENTATURA, Denies: Dentature oblique contorte. B. N. ms. lat. 16089, f. 109 >. DEPERTIRE, Impertire: Et intendere quaeras Depertire mirabilia scientia? nigromanti33. B. N. ms. lat. 10272, p. 2. DEPRAVARE, Gall. Mepriser, enfreindre : Apostate increduli Ut gentiles et judei Depravant legem Domini Et prophanant jura Dei. [G. E. CAMBRA.I.] DER DEIDE SCHULDIGE, in compositionis carta inter Engelbertum II. arch. Colon, et civitatem Colon, de anno 1265: Pronuntiamus et ordinamus quod illis civibus et eorum complicibus, qui coram eodem domino nostro archiepiscopo Bunnse in jus vocati et facti perpetrati rei dicti sunt, quod vulgariter Der deide schuldige dicitur, nulla super eo questio de

DIE
cetera moveatur. Lakomblet, Urkundenbuch, II, 550. [A. M.] DESENTIUM, Decennium : Desentium, dis ans. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DESERPERE, Decerpere: Deserpere, despecier. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DESQDET, Discus, DESQUIS, DESQUETUS, Gall. Panier, petit baquet: ... Pro duobus Desquis et pro biters ad servicium domus... pro nabendo brocos, Discos pro vendemiis... pro solvendo panerios sive Discos... pro uno enfonil et pro duobus Desquetis pro uno Disco ad ortandum morterium... Comptes de Arch, de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde. DESTITDERE, Gall. Casser, annuler: Bex hoc totum prohibuit Et prohibens Destitute, Quia quod esse noluit Katum stare non debuit. [G. E. CAMBBAI.] DEVACUATRIX, Desvuideresse. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. DEZTRARII, sunt equi majores et cataphracti, quibus utebantur potissimum in bellis et prceliis; ita in necrologio abbatiae Arnsteinensis ad 7. Junii: Anno domini MCCCXXXIV pise, memorise Emichonis comitis de Nassau qui contulit duos Dextrarios et duos equos. Kremer, orig. Nass. II, pag. 410. [A. M.] DICTAHEN, Gall. Ecrit, chapitre d'un dcrit: Ut de regis itinere Quod Romae debet faeere In hoc loquar Dictamine Necesse est matteriae. [G. E. CAMBKAI.J DIDISCALUS, Didascalus : Didiscalus, Maistres. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DIESCERE. Diescere, Mercier. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xui. s.

448

DIS

DRE
pensanter saepe licet fieri. Du Meril, Poes. lat. med. sett. p. 398. DISSERPERE, Discerpere: Disserpere, escharpir. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DISSIPATIVUS. Non se de ulla re contentans, Dissipativus. B. N. ms. lat. 16089, f. 109. DISSONANTIA, Gall. Opposition, discorde: Qui sine Dissonantia Electione habitaf, Nil sumens de aecclesia, Ex omnium licentia. [G. E. CAMBRAI.] DISSUERE. Dissuere, descendre. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DIVINATOR, Sorcier: Fuit inquisitum etiam cum dicto curato si ibi sint aliqui sortilegi, Divinatores, adulteri. Visit, episcop. Gratianop. p. 106. DOGMITUS. Scientia stellarum sortilegio Dogmitus. B. N. ms. lat. 16039, f. 110. DOMANORIUM, DOMANIUM : Super Domanorio domorum de Vignay. Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 1754, an. 1235. DOMICELLANS, Dominellus: Virgo reddit hominem pulcrum quasi Domicellantem. B. N. ms. lat. 16089, f. 109 b. DOMINIUM, Gall. L'autorite (sens concret), les magistrals: Hoc opere gratissimo Placet urbis Dominio, Placet clero et populo, Tam minori quam maximo.

DYO
Dressadors... Comptes de 1'Areh. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 330. DRESSEDOR, Gall. Dressoir: ... Pro una tabula quam emerat ad faciendum unum tabularium sive Dressedor... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 195. DRYSCH, in dipl. Adolfi I. Coloniensis archiepiscopi de anno 1200 : Terram incultam, quse in vulgar i Drysch vel venna dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, I, 567. [A. M.] DUDULARE vina, est jus cauponas vinarias instituendi, ita in dipl. comitissae Mechtildis. Seynensis de anno 1238 : Item illud jus Dudulandi vina quod ab amne Steyne usque in Rott solis canonessis dicti loci antehac et nulli rusticorum competebat. Gunther, Cod. dipl. Rheno-Mosellanus, II, 187. [A. M.] DTJLH, Gall. Cuveau, en gascon Douil: Solvi pro LVIII. jornalibus carpenteriorum qui repararunt... xn. Dulhs, vn. barriquas Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 319. DULHA, Gall. Faux, en gascon Daille: ... Pro false sive Dulha. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 499. DURSUNA, quod in 'concambio additur, ut concambium inconvulsum permaneat; ita in dipl. Reinaldi archiepiscopi Coloniensis de anno 1160: Tune domna Hildegundis ex consueta pietatis liberalitate et ut reconciliatio haec permaneret indissolubilis et diffinitissima, quae vulgo dicitur Dursune de portione quae ipsam contigerat sorori sues ista superaddidit scilicet allodium suum in Overmunte juxtaMosam. Lakomblet, Urkundenbueh des Niederrhiens, I, 414. [A. M.] DUTIA, Canalis structilis, a voce italica Doccia, Gall. Conduit, Tuyau. Stat. Bonqn. ann. 1250-67. torn. II. pag. 251: Addimus... quod liceat sororibus sancti Petri martiris conducere de aqua Savine... et hoc per aliquam Dutiam, vel aliud conductum, quo melius poterit. [FR.] DYAMARGARITA, Gall. Perle (?], medicament : Pro media uncia pulveris Dyamargarite et pro una uncia dyarodalberic (?)... Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 331. DYAMETRA, Diametros: Statura inter tres Dyametras optinet equalitatem. B. N. ms. lat. 16089, f. 107d. DYARODALBERIG (?). Voyez Dyamargarita. DYOTA, Godet a n. anses. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s.

DIESO. Dieso, Ajornee. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DIESTAUS, DESTRAUS, Gall. Atte.la.be, beche, chevre, en gascon cra.be, estraugue, destrau : Die xxi. mail solvi pro salario trium mulierum quas babul ad probiciendum quosdam vermiculos, vocatos Diestaus, de vineis de FiguerBelh Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xm. et xtv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 184. ... Pro iinor mulieribus conductis ad prohiciendum vermiculos videlicet las Destraus qui devastabant vineas... Id. t. II, p. 453. DIETA; in MS. archivii Colon, t. II, 35 : Item cellerarius unum vas vini accipiet supra dietam suam de cellario, de quo servire debet meringam. [A. M.] DIJUGIUM, Disjonction, separation; le contraire de conjugium : Post labentis vitae cursum, post carnis Dijugia Praesta nobis tecum esse in coelesti patria. Du Meril, Poes. lat. med. set. p. 106. DILE. Vide Gardus. [A. M.] DIMITTERE, Gall. Laisser, omettre de faire une chose commandee : Venerunt quidem ante se Non audentes Dimittere, Quamvis patent certissime Vitam vel membra perdere. [G. E. CAMBRAI.] DINARIUM, Interet: Precio nc xx librarum et aliarum xx librar. pro Dinariis. Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 995, an. 1302. DINEST-PENNINGE, est pecunia pro operibus servilibus solvenda; ita in dipl. de juribus ecclesiae Ravingersburg de anno 1285: Item statuimus quod prssdictus nobilis ab hominibus universis ecclesiae attinentibus exactiones, tallias, angarias, vel perangarias aliquas rum requirat nee recipiat, quae. vulgariter dicuntur Nahthelde, Herberge, Dinestpenninge, Fuderhavere. Kremer, orig. Nass. II, p. 310. [A.M.] DIRIDIA. Diridia, Menoisons. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. DISBRIGARE, Ab onere liberare; In carta pro ordine theutonico de anno 1278: Et Disbrigare ab omni homine et universitate. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 717. [A. M.l DISCALGIAMENTUM, Action d'enltuer les chausses : Depredationes, proditiones, denudationes, Discalciamenta. B. N. ms. lat. 10272, p. 152. DISLIGATUS, Gallice Derelie : Non est ymago sancti in ecclesia, libri sunt Disligati. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 26. DISPENSANTER, Par dispense: Christo contraria multa videntur quae Dis-

[G. E. CAMBRAI.]

DOTATOR. Capella Pontis Reclusi, cujus est fondator et Dotator Anthonius de Breno. Chevalier, Visit, episcopor. Gratianop. p. 64. DOUFHOUT, sunt ligna inutilia silvse; in carta Godefridi de Heinsberg de anno 1298 : Quod... mansionarii... ligna inutilia dictse silvee et non valentia, quse vulgariter dicuntur Doufhout... singulis annis secabunt. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 984. [A. M.] DOULA, Gall. Bailie, en gascon Douil: ... Pro i. Douia lignea... pro desalando pisces salsos. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, des xin. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 395. DRAGESCERPH, est merces pro portandis vasibus vim; in calendario custodi33 eccl. cath. Colon.: Et ad quamlibet amam unum obolum pro Dragescerph. [A.M.] D R E S S A D O R , Gall. Petite nappe: ... Tel a de Britania pro faciendo mappas, antelas... vm. breves mappas seu

E
EMP
EDIFITIUM, EDIFFICIUM, HEDIFITIUM, Machina quaecumque lapidibus vel saxis ejaculandis idonea. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 281: Siguis dominus vel alius, traxerit de turri, vel tribata, vel domo cum mangano, vel prederia, vel cacafusto, seu alio Edificio (Edifficio '53, Hedifitio '62.) in palatio,vel curia comunis bon. solvat, etc. [FB.] EDINA, Hsedulus femininus: In macello non vendantur carnes Edine, set carnes eduli. A. N. J. 308. n. 88. Libertat, s. Anton. Ruthen. Circ. 1144. EDULIA, Omne genus ciborum, praeter panem ; in dipl. Johannis Archiepiscopi Trevirensis de anno 1210 : De VI. solidis comparantur Edulia dominabus. Gunther, Cod. Dipl. Rheno-Mosellanus II. 101. [A. M.] EFFEMINEATUS. Mollibus yocibus citis atque disruptis loquens tim-idus et Effemineatus judicatur. B. N. Ms. Lat. 16089. f. 102". EFFUSARIUM, ERIUBI, Liber: Deffleit in ecclesia unum Effuserium. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 107. In qua deficit I'Efusier novus. Id. p. 104. In dicta ecclesia deficit unum Vfeser. Id. p. 102. Ibi non est bonus liber I'Ofusier. Ibid. Non defficit ibi Effusarium. Id. p. 103. EGIS, vEgis: Egis, Escu. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. , EININGE, sunt statuta, quae vim legis habent; in carta Conradi arch. Col. de anno 1259 : Statuta quoque quas vulgariter Eininge et Kure nuncupantur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 470. [A. M.] ELECTRA, Gall. Emaux. Dant et calicem aureuin De septem marchis conditum Preter texturam lapidum Et Electrorum precium. [G. E. CAMBRAI.] ELEGAMENTER. Elegamenter, gentillement. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. ELEGINUS, Elinguis : Eleginus, sans langue. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. EMALOTUS, ut AMALOTUS : Si inventus fuerit patronus aut nauclerius et levaverit Emalotum aut sclavum. Bibl. Schol. Chart, an. 1864. p. 229. an. 1403. EMANDARE, Emendare : Dicto D. episcopo responditquod hujusmodi deffectus corrigere et Emandare intendebat. Chevalier, Visit, episcopor. Gratianop. p. 181. EMBOCHIARE,Gall.Mafonner: Crocta prebiterii est pro present! satis bona, attamen non est Embochiata ab infra. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 139. EMER. Vide Modius. [A. M.] EMISARIUS. Emisarius, fors votes. Lex. Lat. Gal. Bibl. Lbroic. n. 23. xm. s. EMPENTZ. ... x. hominibus qui fodeESG

EXC
tit. Traduit Escay par coupon de drap. II s'agit dans Fespece d'un excedant de contenance, par consequent d'une superficie. A rapprocher de Escat qui etait le nom de la plus petite mesure agraire de 1'Artarac. Gonf. Glossarium, V. Esca, Modus agri... Forte legendum Acras. [J. MAUMUS.] ESCORRARE, Gall. Soutenir avec des poteaux: ... Pro salario duorum carpen tarior urn quos habui ad Escorrandum et retinendum tec turn domus. Oomptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 195. ESMAYESCARE, voyez MAYESCARE. ESMOLRE, Gall. Aiguiser: ... Pro faciendo reparari et Esmolre dictam falcem sive dulham. Comptesdel'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 22. p. 499. ESOX, Genus piscium, Germanice Lachs, Gallice Saumon ; in calendario custodies eccl. cath. Colon. : Dabit custos major in cameram pueris unum mus Esocis assum. [A. M.] ESPACLERIA, Gall. Caisse a argent ou bourse: Solvi pro Espaclenis emptis ad portandum pecuniam quam dictus Garos portavit domino nostro archiepiscopo... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 229. ESPAMPARE, Gall.Epamprer: ... Pro salario vm. mulierum quas habuerat ad Espampandum vineas... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22._pag. 185. ESRIGIALIS. Fidei calor Esrigialis, Foedere sponsalis, sed nulli connubialis. Du Meril. poes. Lat. Med. set. p. 428. ESTICADOSARABIC, Gall. Medicament : ... Pro una uncia Esticadosarabic et I. uncia castor. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 332. EUFORBUS, Gall. Euphorbe: ... Euforbi 1/2 unciam i. grossum. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 334. EVELLANA, Abellana: Recipe sicci foliorum cucumeris agrestis et lac amigdalarum amararum et Evellanarum. B. N. Ms. Lat. 16089. f. 113". EXACERBARE, Gall. s'Aigrir : Haec precepta quae facta sunt Nil utique proflciunt, Sed plus iram exactorum Exacerbare faciunt. [G. E. CAMBRAI.] EXAGREGARE. Exagregare, desmanceler. Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. EXCECARE, Secare, secando avellere : Bertrandus de Armazanicis debuit vallata Excecare. A. N. J. 323. n. 115. circ. 1157. Sententia vicecomitis determinatum fuit ut vallata inter villam et castrum Excecarentur. Ibid.

runt arbotos... et projicerunt lapides de dicto orto et fecerunt los Empentz... > Comptes de 1'Arch. de Bordeaux,du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. p. 351. EMPIREUM. Empireum, de feu. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. EMPLECHIA, EMPLECHA : Licet predicta bona sint sive consistant in staribus sive... Emplechiis. Chevalier, Inv. Archiv. delphin. n. 1305. an. 1274. ENFONIL, Gall. Entonnoir : Emi unum Enforiilh cum longa canera ad implendumet colorandum dicta vina... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 189. ENNOYCUS, Gustos caprarum. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E.36. xv s. ENTREPLANTZ. ... Unum par bourn ad arandum los Entreplantz vinearum de Pessaco... Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 184. EPIFUM, Parune. Glos. Ms. Turon. xn s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 329. EPISCAUTERIUM, Gall. Cheminee (?), fourneau (?): Solvi duobus hominibus qui repararunt combustionem domus de Passacoprope-Ept'scouterium. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 414. EPISTILIUM. <i Epistilium, ce dessous la goutiere. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. ERECTORIUM, Dresouer. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. EREGTRARE. Erectrare, siegies. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. ERFHESCHIT, Bona haereditaria; in carta Johannis de Isenburg de anno 1311: Cum omnibus bonis quas ipsi Ysaldas competunt vel competere possunt, quod vulgariter erfheschit dicitur. Gunther, Cod. Dipl. Rheno-Mosellanus III, 188. [A. M.I ERGACULUM. a Ergaculum, castre. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. ERRAGIUM , ARERAGIUM : Debitis pro Erragiis quadrigentorum florenorum. Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 1828. an. 1354. ESCABOTUM, EsGAVOTUM, Gall. Echeveau : ... Proxvi. Escabotis de cerico. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 414. ... Pro ix. Escavotis de cerice Burdegale... Idem, t. 22. p. 380. ESCARTA, SCARTA, Gall. Mesure de grain valant quatre boisseaux ou sacs. Gomptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde. ESCAT. Item, si processu temporis, in terris concessis hominibus de Miranda... reperiebantur aliqui Escay vel augmenta ultra donationem.... Cartul. Mirand. f18. verso et f 27. v. anno 1298. (Concessions par le comte Bernard d'Astarac etMathede Foix aux consuls et habitants de Mirande.) Honnorat, op.

450

EXO

EYK
Exorzizavit, cimiterium consecravit, nobiscum manducavit. Not. quomodo inchoata sit ecclesia de Gravia (La grave d'Ambarez.) Chart. Glun. Coll. Burgund. B. N. t. 79. n 178. xn. saec. EXPERGECTUS, Experrectus : Post Expergecta gemit intra viscera secta. Du Meri.l, poes. Lat. Med. a3t. p. 328. EXTASIS, Gall. Etonnement: Ob hoc ergo mirificum Miratur turba presulum, In Extasi stat omnium Clericorum concilium.

EZE
dicti mansenarii suos porcos... in fructibus quercuum et fagorum silvx prsedictse, qui vulgariter dicuntur Eykeyr, tuo Jempore poterunt vessere et nutrire et custodire. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 984. [A. M.] EYMENDA, Emenda: Qui faciat facere Eymendam dampno passe. Chevalier. Inv. archiv. delphin. n. 914. an. 1261. EYSERMENTARE, Gall. Faire les sarments: ... Et habuerat ad discalcandum et Eysermentandum xxvii. mulieres. Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 341. EYSSARAMENTUM. Item si aliquid genus animalium... intraverit dictum vedatum violentia aliqua, vel caloris impetu vel muscarum, vel quollbet alio accidente, sicut Eyssaramento, vel amissione... Cartul. Mirand. f 31, r. ann. 1290. (Sentence arbitrale entre 1'abbaye de Berdoues et la ville de Mirande.) Signif. ??... Probablement, Distraction, etourderie : Conf. Honnorat, op. cit. V Eissariaclura. [J. MAUMUS.] EZEBERUS. Si ex for mis Venerisan lapide de alequeth feceris caput Ezeberi. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 93.

EXCRETERARE, <r Excreterare, esboueler. Lex. Lat. Gal, Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. EXCUNATUS, Gall. Marque du coin: ... Recepiin diversis monetis Excunatis per campsores... Gomptes de 1'Arch. de Bordeaux, du XHI. et xiv. s. Arch, hist, de la Gironde, t. 21. p. 159. EXERECTARE. Exerectare, desireter. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23.xm. s. EXHIBERE, Gall. Livrer: Atque paucis convocatis De hominibus presulis, Obtulerunt pontiflci Sanctobertum Exhiberi:

[G. E. CAMBRAI.]

[G. E. CAMBRAI.]

EXMANIRE. Exmanire,vuidier.y> Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. n. 23. xra. s. EXOINARE, EXOINIUM. Philippi Fr. Reg. litterae, anni 1207 : Non possunt se Exoinare super his, nisi haberet Exoinittm. Ubi Glossa : Excusare, Excusatio. I, 106. B. EXONNIS. Exonnis, sans some. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xra. s. EXORZIZARE. Vir venerandus domnus Amatus romane sedis legatus idemque Burdegalensis archiepiscopus

missam solemniter cantavit, aquam

EXTRAJUDICIALIS. Sententia cardinalis copranica, anni 1455: Summaria et extrajudiciali informations. I, 261. A. EXUCTOR. Exuctor, roberres. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xra. s. EWA, Frisonum est lex ex consuetudine orta cujusdam populi; ita in diplomate pro coenobio Werthinensi de anno 855 : Secundum legem ripuariam et solicam necnon secundum Ewam fresonum. Lakomblet Urkundenbuch des Niederrheins I, 65. [A. M.] ETEETR, Ekeren dicuntur fructus quercuum et fagorum ; in carta Godefridi de Heinsberg de anno 1298: Pre-

F
FAG
FACA, Vox vernacula bononiensis, quse valet frontem sedium, id est earundem extensionem juxta viam, ut mox Fades. Vide in hac voce. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II, pag. 465: Et predicta contrata debeat selegari ab uno muro ad alium; et hoc debeat esse factum et completum per totum mensem septembris... ad expensas illorum de contrata, quilibet per suam Facam. [Fr.] FAGEOLUM, Fasciolum : Tune involvat capud mulier sic paratum Faceolo. B. N. Ms. Lat. 16089. f. 113. FAGESCIA, curtesie et elegantia similiter. Gloss. Ms. Turon. xn. s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 328. FACHILLARE, Pellicere, quasi fascinare : Si aliquis hominem vel feminam Fachillaverit, vel cum uxore alterius in adulterio fuerit deprehensus. A. N. J. 208. n. 88. Libertates S. Antonini Ruthen. circ. 1144. FACIA, Fascia : Facia, boudel. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FACIANUS, Phasianus : Facianus, faisant. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FACIES.Frons sedium,icl est longitude earundem juxta viam, Italis Faciata, Gall. Facade. Stat. Bonqn. ann. 1250-67. torn. II. pag. 461: Scilicet quod debeat salegari ab uno muro domorum ad alium a quolibet vicinorum per faciem sive testatam sue domus. [FB.]

FAM
FACULA; in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Faculas sunt ligna arida, quse vulgariter appellantur aspen. Beyer, Urkundenbuch I, 150. [A. M.] FALCATUM, Falcastrum : Falcatum, fausart. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. FALLOPA, FALOPLA., Folliculus bombycinus haud perfectus, a voce Italica Falloppa, bozzolo incominciato dal baco e non terminato. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 191: Et hiis, quibus conceditur hie redditus, liceat habere et recipere iij. bononinos ab emptore et totidem a venditore pro qualibet libra Folixellorum siccorum, et ij. bononinos inter emptorem et venditorem pro qualibet libra Folixellorum viridium, et de qualibet libra Faloplarum. (Falloplarum '60. '62; Falloparum '64. '67.), et doplonum unum denarium inter emptorem et venditorem, etc. DOPLONES erant aliud deterius genus folliculorum bombycinorum.
[FR.]

FEE
FAMULARIA, Femoralia : Famularia, ... braes. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. FARGIA, Gall. Peut-etre la petite enclume sur laquelle on aiguise la faux a coups de marteau : ... Pro una Fargia et una petra vocata cot, pro falce sive la dulha emptis... Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 499. FARINAL (LO), Gall. Certaine quantite de farine que garde le meunier: ... & Et facto compute cum molendinario... repertum fuit quod dicti proventus valuerant, ultra lo Farinal de quo vixerat molendinarius per totum tempus predictum... Arch. hist, de la Gironde. t. 21. p. 382. FARINATA, Gall. Remede pour cheval : ... Liberaverat pro quodam roncino GaIhardi de Mota, inflrmante, ad faciendum Farinatam, medium boyssellum siliginis. Arch. hist, dela Gironde, t. 21. p. 235. FASCIGULARII; in descriptione bonorum abbatise Prumiensis commentata 1222: Fascicularii sunt illi qui ferunt pondera. Beyer, Urkundenbueh 1,158. [A. M.I FAYGH, Gall. Hetretf) : ... Pro xxv. postibus de Faygh pro dicta camera. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 404. FEBRITARE. Febritare, Gall. Avoir fievre. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s.

FALSETUS, Gall. Fausset: ... Solvi pro bondis et nc. Falsetis que emit pro vinis conservandis. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 186. FAMACIA. Famacia,medecine. Lex Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. FAMOROSUS. Famorosus, malfaitieres. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s.

FID
FEMINEITAS. Mentum in rotundum desinens habentes muliebres moribus cognoscuntur; Femineitatis enim est nota. B. N. Ms. Lat. 16089. f. 105. FEMORALE ; in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222:Regula indulget monachis in via directis uti femoralibus et idea eonstitu^turn est ab antiquo, sicut narrat liber vetus, quod mansi nostri tenentur annuatim Camsiles facere. Camsil enim est lineus pannus, de puro lino compositus, habens in longitudine VIII ulnas et in latitudine duas, qux Femoralia tenentur fceminas hominum nostrorum suere. Beyer, Urkundenbuch I,145. [A. M.] FENDUTUS, ut FENDITUS : Corus est Fendutus, crota campanilis est destructa. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 80. FENIX. Fenix, neris, Gall. Divers oisiaus. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xui. s. FERENGA. ... Pro uno freno empto pro mulo domini, i. pari cammalibus, et 11. Ferengis. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. _p. 380. FERETRUM, umbraculum, in calendario custodiae Eccl. Oath. Colon.: Item dux (ordenlichj ante crisma, quasportantur sub Feretro ad consecrandum ad altare.tk. M.l FERRETUM, Gall. Crochet ou pince pour remuer le feu : ... Pro Ferreto pro extrahendo ignem in stabulo. Arch, hist, de la Gironde, t. 22. p. 426. FESSARE, Gall. Fatiguer, fouetter (?): Frustra fessant milites praesul dum - frustatur, In ma de milicia, I in A mutatur. Du Meril, poes. lat. med. set. p. ^5. FESTINOSUS, Festinus : Acue stint due que... indigent reparatione Festinosa. Chevalier. Visit, episcopor. Gratianop. p. 105. an. 1403. FEUDALE, FEUDUM : Ut dictum castrum tanquam Feudalg suum recuperaret. Chevalier, Inv. arch, delphin. n. 1192. FEUDALIS. Pro quibus rebus Feudalibus idem dom... homagium... prestitit. Chevalier, Inv. arch, delphin. n. 1123. an 1294. FEUDATARITJS. Juravit dictus Richardus sse b9nus et fidelis Feudatatarius. Chevalier, Inv. archiv. delphin. n. 295. an. 1278. FETS , FEYSSEBIUS , FEYSSIGULTTS , Gall. Faisceau: Item, xm. Feyssiculos de coudra sive de circulis, dando pro quolibet Feys... Arch. hist, c de la Gironde, t. 21. p. 416. Pro v Feysseriis de latis. Idem, t. 22. p. 194. FEYSSA, Gall. Sangle: ... Expend! pro parando quandam aliam cellam de mala et pro singlissive Feyssas. Arch, hist, de fa Gironde, t. 21. p. 480. FETSSILHARIUS , Gall. Portefaix : Feci mutari xx.escartas avene a domo ... usque ad... et solvi Feyssilhariis pro portu... Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 250. FIDELITAS, Gall. Foi, hommage feodal: Cui electo presuli Fidelitatem ceteri Juraverunt tarn clerici Quam universi laici. [G. E. CAMBEAI.] FIDUCIA, Gall. Garantie: Qui querant et concordiam Et trevias et gratiam Et per fidem Fiductam Inter eos et comitem. [G. E. CAMBRAL]

FOG
FIERNEZALA, est modius frumenti, in libro annualium jurium arch. Trev. : In mense Martio persolvimus eidem sculteto 3 Fiernezala et dim. avenss. Beyer, Urkundenbuch II, 385. [A. M.] FIMBRIUM, Gall. Ourle. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FINATIO, Gall. Paiement: De emenda seu Finatione Donati de Vellut de Florentia. Mus. Brit. Addit. Charters, n. 13941. an. 1296. De abbate S. Germani de Pratis, pro Finatione decimi et mutui. Ibid. FIOZA. Item de pelle vulpis et de una libra cere et de una saumata alarum et de una Fioza unum denar. tur. de quolibet predictorum. Cartul. Mirand. f 3. recto, ann. 1288. (Coutumes de Mirande). Le texte de quelques autres coutumes de la Gascogne porte : Fioza carnis porci. Conf. Glossarium V. Frica. Etait-ce de la viande de pore ayant subi une preparation ?? Je n'ai rien trouve nulle part,ni dans les Glossaires ni dans les patois actuels du pays. [J. MAUMUS.] FIRM A, idem quod sepes, ita in Dipl. Salentini domini de Isenburg de anno 1297: Item remisimus eisdem abbati et conventui firmam quae ramse Teutonice nuncupatur, quam dicti abbas et conventus... circa vineam qu& Langlslucke dicitur facere tenebantur. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 516. [A. M.] FIRMAGULARIUS, Fermelier. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FIRMALIUM.Uncinus, Gall, un fermoir. Reg. des visiles past, du dioc. de Die, en 1509 : Fiat Firmalium in missali antiquo. FISUS, Fusus: Fisus, fuisel. GlOS. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FIXIO, Gall. Action de rester en place : Debilitatem gressus et Fixionis ostendit. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 107D. FLAMBERUS, Gall. Sorte de cierge, de torche : ... Pro vi. libris cum dimidia de Flamberis quos emi in festp beate Marie... pro in. libris de verguetis... pro capella... pro mi. torchiis. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 317. FLASCULA , Boutaille, flascon. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FLATO, Flan. Gloss. Lat. Gal. E. Bibl. Insul. 36. xv. s. FLEBOTOMARE, Phlebotomare : Et extrahendi dentes et Flebotomandi et circumcidendi. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 120. FLEUMA, Flegma : Sunt 4. humores in corpore, ut sanguis, colera, Fleuma et malencolia. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 50. FLOCIPENDERE, Floccifacere: Flocipendere, Poi prisier. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xui. s. FLUSUS, Fluxus: Flusus, Gall. Decouremens. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xin. s. FOCAPIS, Tarte. Gloss. Lat. Gal. E. 36. xv. s. Bibl. Insul. FOCE, Phoce : Face, grant poisson. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xin.s. FOCULARIUM,Foculus : Sportas ferculorum in circuitu-jPocuZorii situabis. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 196. FffiNERATITIUS. Constitutiones Pratenses, anni 1299. cap. 1: Foeneratitiis aliisque conlractibus illicitis.... se immiscent. (I, 163, A.) FOGDER, FOGUEEIUM, Gall. Foyer: ... Ad curandum domum et portandum de terra pro parando Io Foguer...

FRI

451

liberavi pro quodam lathomo ad parandum Foguerium dicte domus. Arch, hist, de la Gironde, t. 21. p. 414. FONDICDLARIUS. Fondicularius, fonder res. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xui. s. FONOLARIDM. Ge terme paralt indiquer le jardin du centre ducloitre, 1'endroit ou se faisaient les sepultures communes. Tourret, apud Memoires de la Societe Nationale des Antiquaires de France, t. XLVI. p. 87. FONSSALHA (LA), Gall. Tout ce qui constilue le fond des tonneaux: c Nota quod coudra, talucia, la Fonssalha, plures doelle que fuerunt mutate. Arch, hist, de la Gironde, t. 21. p. 685. FONTINELLA, Pars corporis humani: Fontinella, Fontenelle. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. n. E. 36. FORARE, Gall. Fouler le raisin: Habui, in dictis vindemiis, pro Forando seu calcando vindemiam et faciendo vina. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 418. FORESTUS, marca, fines alicujus districtus; ita in carta civitatis Bopardensis de anno 1305: Pro ejusdem utilitate evidenti Forestum seu marcham nostri districtus circumeuntes. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus III. 115. [A. M-l FORSEX, Force. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. Gf. forceps. FORTIFIDUM. In hora martis, prima facie scorpionis ascendente, facies imaginem ad Fortifidum timidum. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 96. FORTITUDO, Gall. Force, violence: Miserunt ergo Manassem Ad ipsam regis curiam Spoliando ecclesiam Per suam Fortitudinem. [G. E. CAMBRAI.] FORULUS, Gall. Soufflet. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FRACH, Gall. Frene (?): Solvi pro una tabula de Frach, xxx. pedum in longitudine, xx. albos. Arch. hist, de la Gironde/t. 22. p. 191. FRACHISSAS : Solvi pro vm Frachissas magnis pro fenestris magne aule et pro duabus aliis modicis. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 497. Solvi pro imr bartavellis Frachissas posltis in porta et portanello. Idem, t. 21. p. 499 FRACIUM, Freze. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. FRANCHERIA, est modius frumenti; in descript. bonorum eccl. S. Maximini Trevir.: Solvit quartarium duo Franchei-ia frumenti et duo avenas. Beyer, Urkundenbuch II. 465. [A. M.] FRANCHISLE hbertates ; in dipl. Ludovici regis pro Balduino arch. Trev. de anno 1314 : Omni jure, honore, honesta consuetudine, Franchisiis et libertatibus gaudeant et utantur. Gunther, cod. dip. Rheno-Mosellanus III. 158. [A. M.] FRATERNALITER. Exortatus est canonicos dicte ecclesie ut benigniter et Fraternaliter tractarent presbiteros. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 49. an. 1399. FRIEDEBRECHE, fractio pacis; in descript. thelonii in Confluentia: Nisi excedant lite, quae vulgariter dicitur Friedebreche. Beyer, Urkundenbuch II, 282. [A. M.] FRINGERE. Fringere, frire. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xui. s. FRISINGUS (Frixhingus); in libro annuaiium jurium arch. Trevir.: In festo

452

FUD

FUR
conductorum ad Pudendum vineas [Laureimontisl. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 510. F U L H A , Gall. Latte, latte-feuille : Emi i. faciculum de lata seu Fulha pro reparando graneria de Tropeyta. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 336. FUNCIENUS. Funcienus, prochains. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xui. s. FURNERIA, Gall. Fourniere, chambre renfermant un four: ... Ad escorandum et retinendum tectum Furnerie, ponendum guterias. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 196. FURPENNIG, est denarius levioris monetae. Ita in descriptione bonorum Rhingravicorum ex initio saec. XIII. :

FUS
De comicia et de peticione XX. maldra siliginis uno anno et altero anno XXIV. maldra siliginis Pinguensis mensuras et in messe 11. uncias et V. den. levioris monetse qui dicuntur Furpennig. Kremer orig. Nass. II. pag. 240. [A. M.] FUSTINERE, Gall. Charger de bois, renforcer avec du bois: ... De dictis lignis feci portari... et solvi pro salario duorum hominam conductorum adjFustinendum brossos et juvandum bubulcos. Arch. hist, de la Gironde, t. 21. p. 664. Pro una trabe sive fuste xix. pedum empta pro Fustinendo capetum sive la fust buticularis qui minabatur. Idem, t. 22. p. 490. FUSTOMELDM, Fustane. Glos. Lat. Gal. Bibl, Insul. E.36. xv. s.

Petri et Pauli quivis meur (villicus) solvit Frisingum (Frischingum) agninum vel 18. den. Beyer, Urkundenbuch II, 403. [A. M.] FRONS, Gall. Fond d'un tonneau : ... Garpenteriis pro mior tonnellis et i. pipa ac ii. Frontibus tonnellorum qui cambierunt. Arch. hist, dela Gironde, t. 22. p. 417. FRUSCARE, Fuscare : Fruscare, noirdr. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23.
X111. S.

FRUSEX, Frutex : Frusex, buissons. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. FUDERE, Gall. Becker, en gascon Hudir : ... Martis xi. aprilis, tradidi GuiIhoneto pro uiixx jornalibus hominum

G
GAR
GALANGA, Galena : Candamomum, Galangam, hec omnia subtilissime pulverizata distemperet mulier cum aqua rosea. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 113 d. GAMADA, Gall. Gamelle (?): ... In II. Gamadas pro coquina. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p.- 405. GAMALEON, Plouvier. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xy. s. GAMISIA. Gamisia, Chemise. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. GARANA, Garenne. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv. s. GARBAGIA, in carta Hillini Arch. Trevirensis de anno 1160 : Garbagiam videlicet et deeimam, id est, guintam garbam a quibuslibet terrain ipsam quoquo modo colentibus. Beyer, Urkundenbuch I, 713. [A. M.l GARGIO, idem quod famulus, Gallice Garf on; ita in Dipl. de anno 1202 : Ita quod cum duobus equis et suo equitante et Garcione in comitatu domini se prsesentabit, et in testamento archiepiscopi Trevirensis Johannis de anno 1211: Legamus... duobus Garcionibus nostris Mahe et Nicolao utrique n. libras. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 72 et 106. [A. M.l GARDAMINJAR, Gall. Garde-manger : Pro sarratura apposita hostio deu Gardaminjar. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 341. ' GARDUS, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Gardi sunt instrumental torcularis, quss appellantur pullen et dile. Beyer, Urkundenbuch I, 155. [A. M.] GARIFIOLIUM, Caryophyllum : Gfariofilium, Girofles. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. G A R N A S E , Gall. Espece de toile : vin. alnis tele cum i. quarto de Garnase pro n. mappis pro mensa domini et secunda tabula. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 401.

GEN
GASOPHILATUM, Gazophylacium : Gasophilatum, tresorerie. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. GEBOTTAMPT, in calendario custodise eccl. cath. Colon. : Item qui habet officium Geboytampt, recipiet duos denarios et cenam. Et ibidem : Item pellenboyzersen.... vocabitur per ilium, qui habet Geboytampt. Est ergo officium nuntii, qui debet vocare citatos. [A. M.] GEBURRECHT est contributio ad reparationem ecclesiae vel putei vel.alicujus rei; in carta pro collegio ss. Apostolorum in Colonia de anno 1286 : Neque contributio facienda per nos ratione triginta jurnalium prasdictorutn ad reparationem ecclesise sive putei vel alicujus rei quss Geburrecht dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 821. [A. M.} GEBURSCAF est jus oppidanorum ; ita in carta Adolfi comitis de Berge de anno 1280 : Sed jus opidanorum, quod Geburscaf vulgariter appellatur, observabunt. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 741. [A. M.] GEISS.fi CANINJE, Gallice Vesces de mauvaise qualite, forsan verba occitana: i. sester de froment alia mensura a qual lo quartz sera levaz del sol, e m. deners, el quart dellas Geissas Caninas. Cart. Conchar. Ruthen. p. 385, an. 1107. GELIMA est modius frumenti; in libro annualium jurium arch. Trev. : De medencorn septima Gelima solvitur sculteto. Beyer, Urkundenbuch II, 409. [A. M.] GENEASTICUS. Atque talia non sunt considerationis intente sed Geneastice artis. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 110 d. GENEOLOGIA. Geneologia, Parages. Lex. Lat. Gall. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. GENESTA, Gall. Salais de genet, en gascon Gineste : ... Pro U. paleis et v.

GLA
Genestas. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 393. GERCAMERA, Sacristia ; in calendario custodies eccl. cath. Col.: Item custos major dabit in Gerkamero 4 custodibus... unumpullum assum. [A. M.l GEST, idem quod faex; in MS. archivii Trevir. n 1225 : Pistor dat cellerario cerevisiss 1 panem pro Gest. [A. M.] GESTIGKITWIN, est vinum ex vitibus, qua? palis sustinebantur; ita in carta Wilhelmi domini de Saffenberg de anno 1800 : Quorum quidem carratarum una erit de vino propagato quod vulgar i vocabulo dicitur Profferwin, et residuas duas carratse erunt de vino quod communi nuncupatione appellatur Gestickitwin de vitibus stipitatis et paxillis erectis et sustentis. Gunther cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 539. [A. M.l GETSSA, Gall. Pots carre, en gascon Geysse : oc... Ex venditione unius scarte Geyssarum. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 7. GETZAMPT, in calendario custodise eccl. cath. Colon.: Item thesaurarius Coloniensis confert obedientiam de Munze sive officium, quod dicitur Geyzampt uni de canonicis Coloniensibus. [A. M.J GIBIBUS. Gibibus, Boce. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. GIENS, Gall. Engin, machine de guerre: De machinis seu Gfensettrabuquetz. Cart. Magalon. ap. Rev. Soc. Sav. 1873, p. 417. GIMBELETUM, GIMBELATUS, GUIMBBLET, Gall. Crible : Solvi pro vi. caneris, duobus Gimbelatis, uno tarayre. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 495. Emi pro servicio domus, unum tarayre bondoney et unum Guimbelet. Id. t.21, p. 688. ... Emi unam assetam, i. Gimbeletum grossum et alium mediocrem. Id. t. 21, p. 383. GLABERA. Glabera, teigne. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Jnsul. n. E. 36.

GRA
GLASHUVE Mansi vitri, comburunt cineres ad vitrum, dabuntque vitrum portenario ad majorem ecclesiam, ad domum archiepiscopi et ejus capellani. Ita in libro annualium jurium archiepiscopi Trevirensis c. 1220. Beyer, Urkundenbuch II, 413. [A. M.] GLAUCEDO, Gall. Couleur glauque : Humiditati quidem Glaucedo adjuncta minus siccis pravos nunciant mores. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 103 b. GLAUCESCERE. Ac alie Glaucescentes et circuli pupillas forinsecus ambientes sanguinolenti consistant vel carnei. B. N. Ms. Lat. 16089, f. 103 . GLAVES, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Quilibet mansus tenetur Prumiam adducere Glavem i. id est, lignarium sive acervum lignorum, qui acervus habebit ~x.ii. pedes in longitudine et vi. in latitudine, et pro lignario isto adducit quilibet mansus carratas xu. quse. ligna vulgar it er appellantur kunikcgeholzt sive wideglage. Beyer, Urkundenbuch 1,144. [A. MJ GLIROTICA. Glirotica, le pel du nes. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. GLORIANTER, Gall. Avec gloire, avec pompe : Sed quia ilium tenuit Dolor inestimabilis Se Glorianter recipi Bene consultus noluit. [G..E. CAMBRAI.] GO L A , Gall. Diametre, ouverture : ... Emi pro cuvis duos magnos circulos de fraxinu, quemlibet vu. pedum de Gola. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 683. GRALA. Lapis fontium expargit aquam et tamen non omnino set distillando, et ipse tenet unam Gralam fusteam infra plenam dicta aqua. Chevalier, Visit, episc. Gratianop. p. 96. GRANCHARIUS, ut GRANCHERARIUS : Viginti quinque solidi de decima de Busseio, quinque solidi de messario et quinque solidi de Granchario. Cart. N. D. Paris. I, 392, an. 1216. GRANDES, Gall. Les grands, les gens de condition superieure: Hoc est factum a clericis Et uniyersis laicis, A dominis et servulis, A Grandibus et minimis. [G. E. CAMBRAI.] GRANGAGIUM, GRANGIAGIUM : Quicquid habet in Grangagio de Chavannero. Chevalier. Inv. archiv. delphin. n. 1176, an. 1295. GRAPA, Gall. Grapin, croc, crochet : Pro i. clave, i. Grapa et i. plata pro hostio anteriori in domo. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 425.

GRU
GRAPINAGIUM, ut GRAPiNUM : Minuta decima tarn lini quam canabi, forragium, ad quamcumque granchiam deveniet, Grapinagium totius bladi. Cart. N. D. Paris, I, 392, an. 1216. GRATIARE, Gall. Avoir en gre, aimer : Nam ilium hinc episcopum Magnificant, benedicunt Et Gratiant et diligunt Hi etiam qui odiunt. [G. E. CAMBRAI.] GRATICULARI, Gratulari : Graticulari, esjoir. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xui. s. GRAVESIUM, Gravois : Pro portando terras et Gravesia ad terrale. Refonte d'une cloche deN. D. en 1396, Bibl. Schol. Chart. 1872, p. 375. GRAWERC, Linteamen glauci coloris; ita in carta Conradi arch. Colon, de anno 1259 : biullus mercatorum advenientium undecunque varium quod Grawerc appellatur vendet. Lakomblet, Urkundenbuch desNiederrheinsII, 469. [A. M.f GRHONATICUM, ut GRONNA. Charta n. 5, J. 320, A. N., an. 1177, Eimericus de Narbonaimpignoratillud Grhonaticum quod habet in kamino de Salses. GRIESTA, Ludi species : Ceterum, cum ex nonnullorum fida relacione didiscerimus (quod nimis reputamus horrendum), quod quedam persone dicte nostre ecclesie, tanquam prodige sue fame, adtaxillos seu Griestam, cum aliis personis dicte ecclesie et aliis extraneis et alterius professionis, publice et notorie ludunt, ac aliis nephandis et prohibitis ludis. Cartular. N. D. Paris, III, 415, an. 1325. GRIEZ, Gall. Gruau, in MS. archivii Trevir. n 1225 : De prsedicto etiam tritico dantur husgenoze 20 siemelinge singulis diebus de eo quod dicitur Griez. [A. MJ GROMERIA, Gall. Gourmette :.... Pro cppertura celle domini, loris et Gromeriis. Arch. hist, de la Gironde. GROSSI DIES CARNIUM, in MS. archivii Colon, t. II, 35 : Domini majoris ecclesitK Colon, habebunt annuatim cen~ turn et viginti Grossos Dies Carnium. [A. M.] GRDNDTRURE, in carta Erici regis Daciae de anno 1270 : Item promittimus, quod de concivibus vestris naufragantibus nullum onus, quod vulgar it er Grundtrure nuncupatur, in nostra regions recipi permittemus. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 599. [A. M.] GRUTZHIN, polenta, Germanice Grutze, Gallice Gruau, ex vocabulo latino Grutum, in dipl. anni 1282 pro coenobio S.

GUU

453

Thomae Trevirensis dioecesis : Et duos sumbrinos leguminis quod vulgariter Grutzhin appellatur. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 449. [A. M.] GRDZ, in carta Margarethae, comitissae de Moste, de anno 1262 : Qua? annuatim apud Munheim de mag aria, quse vulgari sermone dieitur Gruz, solventur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 521. [A. M.] GUARRALOCGIDM, GUARRELEGGIDM, GURRELOCGIUM, Gall. Jarousse, en gascon Garaube : .... i. scarta mixture panici Guarralocgii. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 68. Item, dimidiam scartam Guarrelecgii. Id. t. 21, p. 71. ... ui. quartos milii, paniciet Gurrelocgii. Id. t. 21, p. 68. GUCTOSBS , Gallice Goutteux : Curatus est Guctosus nee potest se juvare. Chevalier, Visit, episc. Gratianop. p. 84. GUETDM, Gallice Guet: Girardo de Furno serviente Gueti Parisiensis. Cart. N. D. Paris. Ill, 184, an. 1313. GUIDAGIUM, Vectigal, quod a transeuntibus solvitur; in dipl. Henrici VII. regis pro ecclesia Trev. de anno 1310 : Ecclesise Trevirensi pro nobis et nostris successoribus Romania regibus pedogium, vectigal, Guidagium sive thelonium... concedimus. Gunther, cod. dipl. RhenoMosellanus III, 133. [A. M.] GUINDARI, Gall. Embarquer (?): Solvi nautis qui portarunt dictos tonellos ad bornum navis.... et feyssilherio qui portavit usque ad mare 111. barrillos vini, quia non potuerunt Guindari de prima die. Arch. hist, de la Gironde, t. 21, p. 675. GUISQDETUS,Gall.Logue(?):... Solvi fabro pro i. clavo et u. anulis quas posuit in Guisqueto hostii. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 388. Pro una clave cum Guisqueto. Id. t. 22, p. 506. GUSSELE est pyxis arcula, Gallice Boete; in MS. archivii Trevirensis n 1225 : Parvi pulli quos pyselmanni in Gussele decoquunt. [A. M.J GDTTREGILDUM, in carta Godefridi abbatis Prumiensis, de anno 948: Si quis vero contra hujus concambii cartulam e contrario venire voluerit et earn destruere temptaverit, talionem suum id est Guttregildum legibus componat. Beyer, Urkundenbuch I, 249. [A. M.] GUDERE, in carta Gerardi abbatis S. Maximini Trevir. de anno 1129 : Ad innotescendum supradictum momentum, quod vulgo Guuere dicitur, sigillo etiam S. Maximini insigniri et renovari placuit. Beyer, Urkundenbuch I, 523. [A. M.]

HER
HAISTALDI. Vide Curuada. [A. M.] HAMELE, Vervex, in carta Wilhelmi comitis Juliacensis de anno 1260: In maio ministrat vi. oves, quse vulgo et commtiniler dicunfur .Ha wieie. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 494. [A. M.] HANSIN, in carta Conradi arch. Colon, de anno 1259 : Quicunque autem lalium mercatorum secus seu in contrarium facere vel fecisse ab aliquo cive Colpniensi fuerit deprehensus, ab ipso cive impune et licite arrestari et puniri poterit more antique, secundum quod vulgo Hansin vocatur, quod taliter fieri consuevit, quod civis Coloniensis mercatorem in tali excessu a se deprehensum calamo vel junco vel aliquo consimili ligamento ligabit et si mercator ille hoc^vinculurn praster ipsius civis voluntatem solvere vel rumpere prassumpserit, pro tali excessu tarn corpora guam rebus in poteslatem incidit civis ipsum comprehendentis et prsedicto modo ligantis. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 469. [A. M.] HANTLIEN, in carta Conradi arch. Colon, de anno 1259 : Ne quis civium Col. ab aliquot err SB nostras magnate vel a quoquam obnoxio ecclesiae Coloniensi pecuniarum beneficium, quod vulgo Hantlien dicitur, de cetera recipiet. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 469. [A. M.] HARST, in MS. archivii Colon, t. 2. 35: In quolibet blogmoys erunt.... ires paries Harst bene piperatae. [A. M.] HEED, est modius salis ; in MS. archivii Col. t. II. 35 : In festo Severini villicus de Sumberne fsolvitj 20. modios sails qui dicuntur Heed, qui faciunt 30. maldra. [A. M.] HEIMER est mensura, ita in dipl. cujusdam Henrici pro monasterio Lacensi de anno 1163 : In die enim sancti Remigii per priores y. hujus pacti annos eorum. certis nuntiis anforam vini quam rustici Heimer vacant ministrabit, sequentibus vero anms omnibus eandem anforam in eandem mensuram quse vulgariter Burden vocatur.... duplicabit. Gunther. Cod. Dipl. Rheno-Mosellanus I. 378. [A. M.] HEPA, est instrumentum ad secanda ligna, in libro annalium jurium arch. Trevir. : De quolibet instrumento, quod Hepa dicitur, dabit i. den. et si tarn magnum lignum inciderit quod securim apposuerit, de qualibet securi dabit vi. den. Beyer, Urkundenbuch II. 424. [A. M.] HERBAM (AD) Gall. A la belle saison, a I'apparition de la verdure : Fecit jurare postmodum Magnum'valde exercitum Ad Herbam statim facturum In Flandrias retrogradum. [G. E. CAMBRAI.] HERBATDS, Herbidus: cc Vadas ad locum bene Herbatum et apporta tecum septem thuribula. B. N. MS. Lat. 10272. p. 244. HERESTURE, erat vectigal, quod do-

HOL
mino regionis casu belli solvendum erat; ita in dipl. Coloniensis archiepiscopi Philippi de anno 1176 : Si de uxore filium genuerit, hssreditatem ejus obtineat sine justitia quse vulgo herewede et Heresture vocatur; et in-dipl. Adolfl Colon, archiepiscopi de anno 1197 : Ea conditions quatinus nee Herstura unquam nee herwede nee expeditio ultra Alpes inde solvatur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins I. 458. et 554. [A. M.] HERIPICA. Traha vel Heripica, Herce. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. HERISSA. Pro refabricando la Maistre Haigne Gallice, et illam ponere in sua rotonditatein duabus extremitatibus de. alto et amovere malum ferrum et elongare quamlibet extremitatem de semipede et perforare Herissas que ad hec pertinent. Refonte d'une cloche de N. D. en i396. Bibl. Schol. Chart. 1872. p. 374. HERPERRET. Vide Parafredus [A. M.] HERTMAL, est optimum pecus, melior bestia vel melius vestimentum mortui mansionarii, qui habet domum ; in libro annualium jurium arch. Trev.: Magister forestariorum xil. vaccas congregabit de animalibus mortuorum quas Hertmal (Hercinal) vocantur. Beyer, Urkundenbuch II. 403. [A. M.] HEUCARISTIA. Item corpus Christi seu Heucaristiam monde et honeste et cum clave clausam. (Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 134. HEUSCARISTIA. Heuscaristiam, safnctum crisma cum clave honeste interclusum. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 133. HICTUS, Ictus: Bulbum (scillae) tritum imponito omnibus morsibus venenatorum, canino recenti, iscorpionis Hictum. Liber de erbas Galieni et Apulei et Chironis, MS. S. Gall. 762. p. 116. HINGUTA, Eschalongnie. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. HIPOMENES, Hippomanes: <r Hipomenes, venin. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xni. s. HODEMAN, qui custodit vineas; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Dabunt mercedem Hodeman. [A. M.] HOILLERIUS, Gallice Hauliers, quasi Helluones: Item in magna turre ubi pulsantur magne campane, ibi sunt pessimi homines et inhonesti, scilicet Hoillerii, hoquelatores, homicide, taxillorum lusores,vitam inhonestam ducentes. Cartul. N. D. Par.III. 419.an. 1328. HOLEGUS, Mousceron. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. HOLEKERGE, erat candela 25. talentorum cerae; in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : Gustos major facit parari unam magnam candelam de 25. talentis cerae, qux vocatur Holekerce. [A. M.] HOLEKERZE, in kalendario custodiae eccl. cath. Coloniensis : Item in secundis vesperis.... Holekerz&incendentur. [A. M.] HOLTZVART, erat processio cum sanctissimo per circuitum urbis Coloniae;

HOY
in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : Quinta feria proxima post pentecostem custos major dabit campanariis 4. marcas ad Holtzvart. [A. M.J HOLZONCORN, in carta Henrici burgravii Colon, de anno 1224 : Tria maldra avense, qu& vulgo Holzoncorn dicitur. Lakomblet Urkundenbuch des Niederrheins II. 121. FA. M.] HOMERIACUS. Gaudeamus, io, io> Dulces Homeriaci, io, io. Du Meril, Poes. Lat. Med. set. p. 208. HOMONTIO, Homuncio: Curatus prefatus bonus Homontio est. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 79. HOMOPLANTA, Homoplata: Homoplant a, I'os de I'espaule. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s. HORTOLANUS , Hortulanus: Unus Hortolanus, quatuor in servitio furni, quatuor in servitio coquine. Cart. N. D. Paris. I. 61. an. 1202. HOSELLI, Gallice Houzeaux, ut notat editor Concil. Botom. anni 1214. cap. 10. part. 11 : Ne utantur Hosellis I. 116. c. HOSPIGIDM, Gall. Hotel, Demeure : Congregavit ad ultimum Istius urbis populum Estrumque stravit oppidum, Pontificis Hospicium. [G. E. CAMBRAI.] HOSTELARIUS, ut Hostellarius: Unus janitor, duo quadrigariii duo cursores, unus Hostelarius, unus carpentarius. Cart. N. D. Paris. I. 61. an. 1202. HOSTILICIUM, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222: Hostilicium vulgariter appellatur natselde. Dominus abbas quando vult visitare curias suss ecclesiae, tenentur ei prsefatse curies currus ad ferenda necessaria de curia ad curiam procurare vel forte sicut mos erat antiquitus, quando jura ista statuta fuerunt cum domini volebant procedere per terras suas, jungi fecerunt curros suos et sedebant in eis vel farnilia eorum. Boves qui ad Hostilicium dantur in curiis, mactari debent et comedi. Beyer, Urkundenbuch 1.145. [A. M.] HOVEIUNGERE, in descriptione bonorum abbatise Prumiensis commentata 1222: Sciendum est, quod quandocunque f&minee dcclesiee nostrse servos proprios duxerint et ex illis filios cjenuerint, quod illi filii omnibus diebus vitas suas servi permanebunt nostri, qui vulgariter appellantur Hoveiungere et si nobis placuerit dabitur eis panis et vestimentum et omnibus diebus vitse sues in curiis nostris permanebunt vel custodient pecora vel minabunt aratrum tarn ipsi quam filii eorum et si volumus tali servitio carere, possumus redemptionem ab eis recipere. Beyer, Urkundenbuch 1.162. [A. M.] HOVEREIDE, in carta ccenobii veteris montis deanno 1244 : Pro jure vero areas, quie, vulgo dicitur Hovereide, dedimus quinque marcas. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 287. [A. M.]

HOY
HOVETCAPELLEN, erant parochise exemptae a decanis; in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : In cena domini custos major...dividet crisma per dyocesim decanis et quibusdam ecclesiis specialiter, qv.se dicuntur Hovetcapellen. [A. M.] HOYUENHERE, Mansionarii sunt ju-

HUS
rati curtis; in dipl. Henrici arch. Colon, de anno 1325: Sicut jurali dictse curtis, gui Hoyuenhere vulgariter dicuntur,... asserunt. Gunther. cod. dipl. Rheno-Mosellanus III. 232. [A. M.] HUSSIS, Hous. Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E. 36. xv. s.

HYG

455

HTGEN sunt locatores vinearum; in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : Istud vinum praedictum, quod dicitur paichivin, solvunt quidam de Unkele qui dicuntur Hygen et sunt jurali ecclesias S' Marias et S. Petri in Colonia, de quibusdam prxdiis. [A. M.]

I
ING
JANETUS, Gall. Cheval genet: c Pro hi. cammalibus magni Janeti. Item, pro una falsaregna pro uno parvo Janeto. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 501. JASPIDUS. Auxungie serpentis qui Jaspidus surdus appellatur. B. N. ms. lat. 10272, p. 214. IDEDIA, Inedia: Idedia, mesaine. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. IDEONIA. Ideonia, langages. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. IDFATUARE, Infatuare: Idfatuare, asoter. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. IDOLATRA, Idololatra : .Eris fit Idolatra dux christicolarum. Du Meril, Poes. lat. med. set. p. 89. IERAPIGRA, Gall. Electuaire d'aloes compost: ... Pro I. quarto de lerapigra et i. quarto de quasi -flstularis... Arch, hist, de la Gironde, t. 22, p. 332. JERTEN. Vide Pertica. [A. M.] IGNOMINOSUS, Ignominiosus : Ignotninosux, vieus. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. IMBOCHIARE. Campanile est debochiatum et pluit infra, et nisi Imbochietur est in periculo disruendi. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 59. IMDOLUS. Imdolus, simplece. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xra. s. IMMATRIGULATIO. Concil. Rotom. anni 1581: Cum sua notariatd promotione et Immatriculatione. I, 212, G. IMMINIS. Imminis, sans coupe. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. IMPERIUM, Gall. Dipldme, decret (imperial) : Donat tamen ad terminum, Ut testatur Imperium, Donee imponat proprium Cameraci episcopum. [G. E. CAMBRAI.] IMPRICARI, Imprecari: Impricari, prier mat. Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s. INCONFESSUS, Qui a longo tempore peccata non confessus est. An aliqui int... Inconfessi ? De visitationibus faciendis ann. 1580. Concilia Rotomag. provinciae, II, 603, B. INCONSERVATDS, Gall. Non garde : Scripsi de Gerardi morte Inconservato ordine, De illo volens finire, Mox reverti matteriae. [G. E. CAMBRAI.]

INS
INCURIA. Gall. Mepris : N Affirmat denique nunquam absolvere Gerardum nee suos de anathemate Donee aecclesias arsas restituant Et mille decies marcfaas retribuant, Donee preterea de centum mortuis, Tarn de presbitero quam de castricolis, Deo satisfactum et illi veniant Et penitentiam inde accipiant. Ergo despiciunt cives pontificem, Et presul de illis monstrat Incuriam. [G. E. CAMBRAI.] INDAGAGO, Gall. Pare. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E 36, xv. s. INDAGO, Circumseptio ; in carta Wicboldiarch.Colon.de anno 1302: Quod idem burgrauius Indaginem castri praedicti destruscit et vendidit. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, III, 103. [A. M.] INDEVOTUS. Bui la Honorii papae III, anni 1220 : In Indevotos divina indignatio gravius exardescet. Et supra Indevoti. I, 129, C. INDIGNARI, Gall. Dedaigner, refuser : Quod si utrumque facere Indignatur, facillime Indignantem percutere Minatur anathemate. [G. E. CAMBRAI.] INDOMENGERIA, Gallice Terre possedee en propre; confer MANSDS INDOMINICATUS : Donaverunt etiam de suis Indomengeriis sancto Petro similiter. Cartul. S. Andreae Viennensis, ed. Chevalier, p. 277, ann. 1091. INFABRICATDS. Totius corporis Infabricata massa torpebat. Vita S. Hilarii, II, 9. Acta SS. Januar. II, 76, F. INFATUATUS, Fou de seigneur. Concil. Rotom. ann. 1214, p. Ill, cap. 11: Nee stultos vel Infatuates secumhabeant,qui, in fabulam et derisum populis , eos ad risum moveant. I, 124, A. INHERS, Iners: Vox non tarda lnhertem, precipitem impudentemqueb declarat. B. N. ms. lat. 16089, f. 102 . INJECTOR. Injectores manuum in parentes vel clericos. Praecepta Synod. Const, forte xiu1 seculi; p. 551, B. INSCINDERE, Gall. Couper du bois: Et possunt et debent Inscindere ligna et mayerias. Chevalier, Inv. archiv. Delphin. n. 914, an. 1261. INSINDOLA, Gallice Aisseau: Navis ecclesie est coperta de Insindolis et pluit per totum. Chevalier, Visit, episcop. Gratianop. p. 104, an. 1403.

INV
INSOTARE, Gall. Encaver: ... Fecimus reparari sive rebatre xx. tonnellos vini clari qui fuerunt Insotati ..... solvi bubulcis qui portarunt dictos xx. tpnellos... usque ad ruam StLJacobi ubi fuerunt insotati. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 188. INSPISSATIO , Gall. Epaississement : Per viam Inspissationis, turbulencie et quietis novam formam acquirit. B. N. ms. lat. 16089, f. 111". INSTINCTUS (LiTTERis), Gall. Instruit : Utpote qui erat Instinctus liter is, Ornatus etiam moribus optimis Et de ordinibus ecclesiasticis, Facetus et prudens et honorabilis. [G. E. CAMBRAI.] INTERDARE, Gall. Donner mutuellement, echanger : De quo, ut justum erat, suam recipiens castellaniam, sibi fecit hominium , et fidelitatem juraverunt alterutrum et obsides Interdederunt ob agendam, pacem, etc. [G. E. CAMBRAI.] INTERVENTRIX, De B. V. Maria. Bane patronam, advocatam, et Interventricem singularem... honor are. Mandatum Gaufridi, episc. Constant., p. 575, A. INTRITIA, Intrita, Parties broyees : Ut melius redoleat, deferat Jntritia garion'li et museum caute : ne ab alio videantur, peplum quoz debet reponi super gariofilum et d museum. B. N. ms. lat. 16089, f. 113 . INTROMITTERE (SE), Gall. Se mettre en possession : Infra quam concedit archiepiscopus Ut se Intromittat de bonis omnibus, Sed non remaneat in episcopio Istius permissi die preterito. [G. E. CAMBRAI.] INTUENTIA, R, Visus. Alicui exipsis tanti sacramenti concederet Intuentiam. Vita S. Agricii Trevir., 13. Januar. c. 17. Acta SS. Januar. II, 58, D., ed. INVERSIO, Gall. Desordre : Condoluit episcopus De tot Inversionibus, De clericis enormibus Et sibi resistentibus. [G. E. CAMBRAI.] INVERSUM (IN), Gall. A rebours (sens figure^ : Cum Manasses eligitur, A Clero plebs dividitur

456

ISS

JUN
... Pro Yssarmentando et extrahendo lo Yssarment de dictis vineis. Id. t. 22, p. 321. ISSUGACAP, Gall. Essuie-tete: Emi xxxvi. creys de tela de Britania... pro faciendo... n. camisias, n. Issugacaps et I. drapela. Arch. hist, de la Gironde, t. 22, p. 330. JDNCUS, dicebantur rami arborum cum foliis qui spargebantur diebus festivis in ecclesiis et in ccenobiis ; ita in diplom. archiepiscopi Coloniensis Arnoldi I. de anno 1144-47: De hospitali statutis temporibus nattse et Junci claustralibus fratribus provideri debent. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, I, 360. Et in MS. archivii Trevirensis n 1225: In festo Petri et Pauli datur cuilibet officio et loco bona ligatura

JUS
de Juncis et gramine. Et custodibus dor* mitorii dantur 6 ligatures quas projiciunt in dormitorium et in ambitum. [A. M.I JURGIUM, Gall. Desordre: Quidam tandem francigena, Cui Manasses onoma, Electus est per Jurgia Non per jura canonica. [G. E. CAMBBAI.] JUS (!N) ADESSE, Gall. Admis aux conseils (reconnu comme grand vassal ?): In Jus adesse potent, Ut sui judicaverint Fratres et coepiscopi Lotharingi imperii. [G. E. CAMBRAI.]

Onmisque lex confunditur Et in Inver&um vertitur. [G. E. CAMERA!.] INVIRILITAS, Gall. Absence de virilite: Quare Invirilitas, pigrities, indocibilitas, oblivio, volumptuositas et hujusmodi apparebunt. B. N. ms. lat. 16089, f. 112. INVOCATOR. Concil. Rotom. anni 1445, can. 6: Si qui inventi fuerint Invocatores dasmonum. I, 184, B. IROSUS, Iratus : Si volueris ut quis Jrosus ab ira quam habet erga te liberetur. B. N. ms. lat. 10272, p. 280. ISSARMENT, YSSABMENT, YSSABMENTABE, Gall. Sarment, ramasser les sarments: Solvi vi. mulieribus qui collegerunt I'lssarment seu palmites. Arch, hist, de la Gironde, t. 22, p. 351.

KEN
EELLERPROTJEN, in MS. continens descriptionem praebendarum in ecclesia cathedr. Colon, in -archivio civitatis Coloniensis : Item sunt adhuc duodecim prsebendss laicales quss dicuntur Kellerprouen, qui officium (habentj custodiendi tempore divinorum januas chori. [A. M.l KENLIG VERLETS, in carta Eeinaldi comitis Gelrensis de anno 1279 : Amissa et perdita, quas Kenlig Verleys dicuntur. (Lakomblet, Urkundenbuch, II, 739.) [A. M.l KENLIGE SGULDE, in carta Reinaldi comitis Gelrensis de anno 1279 : De universis debitit no tor Us, quas vulgariter Kenlig e sculde dicuntur. (Lakomblet, Urkundenbuch desNiederrheins, II,739.)LA. M.]

KIN ,
EERE est servitus quaedam in vineis, forsitan jus colligendi folia superflua in eisdem ; in carta pro communitate Metternich de anno 1248: Notum facimus quod communitas de Metriche servituti quas vulgo dicitur Kere renuntiavit. (Gunther, cod. dipl. Bheno-Moselianus II, 235.)JA. M.] EERNE, in carta Johannis arch. Trev. de anno 1192 : Et hoc quidem ei sub annua pensione duorum maldrorum Kerne. (Beyer, Urkundenbuch, II, 168.) [A. M.1 EINTBEIDE, in carta monasterii in Ronamersdorf de ajino 1210 : Qui quoddam jus annualis petitionis, quod vulgariter Kintbeide dicitur persolventes quteto

KUN
jure nobis conlulerunt. (Beyer, Urkundenbuch II, 306.) [A. M.] ELIOTETRA, Sella plicatilis,ita in vita S. Bardonis cap. VII : Dedit videlicet Kliotetramregio decore prssparatam. (Kremer. orig. Nass. II, p. 356.)[A. M.] ENETISPENNINGE, Telonium quod de vino et annona in Hheno flumine datur, in carta Theoderici de Katzenellenbogen de anno 1273 : Et denariorum qui vulgariter dicuntur Knetispenninge. (Lakomblet Urkundenbuch II, 626.) [A. M.] EOCHELEN , in calendario custodies eccl. cath. Colon.: Item recipiet decem voketen et duos Kochelen. [A. M.]
EUNIEGGEHOLZT. Vide G laves. [A. M.]

L
LAT
LACTIGINIUM. Est omnis planta que habet lac acutum e solutivum. B. N. ms. lat. 16186, f. 67 . LANgp, QONUS, Hallebarde : Feri de Langonibus.... Lanconi longi. (Inv. arsenatus Venet. 1314, Bibl. Schol. Chart. 1865, p. 565. LARDUM, est caro porci assa, in MS. archivii Colon, t. II, 35 : Item habebunt

LAU
sponsss quas debent conjungi. Praecepta Synod. Constant, forte xiv seculi, p. 554, B. LAUS, Hymnus. Vide Revue de I'Art Chretien, ann. 1887. pag. 115. LAUSATOR. Item quod textores dictorum pannorum non dent nee dare teneantur Lausaforipro qualibet pecia panni nisi v denar. thol. tantum in pena xn.

LAU
instrumenti ministeriorum paratorum, textorum et tintereriorum pannorum lane. Je n'ai trouv6 nulle part la signification de ce mot. II s'agit, sans nul doute, d'un ouvrier preparant les etoflfes de laine. Mais de quelle preparation s'agit-il? La langue actuelle du pays(au moins dans les Pyrenees) me fournit un mot dont la forme se rapproche de

LEI

LIT

LUH

457

drap de qualit6 inf6rieure, appe!6 le advocatum villas bis in anno cum uno milite et eorum servis, cum uno venatore et Causat. [J. MAUMUS.] LAUZENGATOR, Gall. Qui blame, qui duobus servis peditibus, cum 12 canibus critique : Abscultate, domini et consu- et uno cane Leidehunde. (Beyer, Urkunles, castigetis Lauzengatores. A. N. J. denbuch II, 425.) [A. M.1 LEUDIS, in Dipl. Lotharii I. impera320, n 74, an. 1251, Najaci ap.Ruthen. LAVENDARIUS, Qui lavat indumenta, toris pro abbatia Prumiensi de anno 855 : Ut ei dimitteremus leudem quam hoetc. ecclesiae; in Kalendario custodiae eccl. cathedr. Colon. : Item Lavendariis mines quondam fisci nostri de awans persolvere debebant pro quodam clerico interdabitur candela una. [A. M.l LECSTOUFE, in MS. Archivii Treyir. fecto nomine Gozelino. (Beyer, Urkunn 1225 : Pro Lecstoufe 1. ama vini. denbuch I, 93.) [A. M.] LIBRA FILANDERIA. Quod Libra [A. M.l LEHSE, sunt pisces, Germanice Lacks, filanderia lane sit ponderis v cartaroGallice Saumon; in MS. archivii Dussel- num librae primae. Gartul. Mirand. dorp. de fratribus S. Lupi : De tractu (i. f 101, r. ann. 1330. Transcriptum inse. Tragile) Lunizo IS pisces Lehse dan- trumenti ministeriorum paratorum, tur. [A. MJ textorum et tintereriorum pannorum LEIDEHUNDE, in libro annualium ju- lane. [J. MAUMUS.] rium arch. Trevir.: Forestarius recipiet LITTERA, Gall. Science. Chapitre d'un

livre. Gloss. Gestorum pontif. Cameracensium : Archipresul idiota, Cui non patet Littera, Galchero ferens odia Nostra sprevit precamina. LOICH, Alleum, Germanice Lauch, in carta Wilhelmi cpmitis Juliacensis de anno 1260 : Singulis annis in vigilia palmarum dabit scultetus dictas ecclesiae alei ligaturas trecentas, quod aleum, Loich dicitur. (Lakomblet, Urkundenbuch II, 494.) [A. M.] LUHTIN (LUCHTIN), in libro annualium jurium arch. Trevir. : Et (solvit) 30 cortices quod Luhtin appellant. (Beyer, Urkundenbuch II, 408.) (A.- M.]

M
MAN
MAGARIA,est munus colligendi debita a subditis domini; ita in dipl. Gerardi abbatis Sigebergensis de anno 1183: Defuncto quodam Afarquardo, qui Mag ariam civitatis a nobis censualiter amministrabat. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, I, 487. [A. M.l MAGISTERIUM, Gall. Les superieurs ecclesiastiques (Gloss, des Gestes des ev^ques de Cambrai) : Ad tuum Magisterium, Tuum querens officium ; Sed si non habes divinum, Ad nos non agas reditum. [G. E. CAMBBAI.] MAIESTAS, idem quod altare; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Et suspenduntur 5 fcausibula) ante Maiestatem super chorum S. Petri in modum cruets et 5 ante Maiestatem super chorum S. Maria? in modum crucis. [A. M.] MALEVOLUS, Gall. Ennemi (Gloss, des Gestes des ev6ques de Cambrai): Hinc Galcheri episcopi Colletantur Malevoli, Qui cogitatus animi Desiderabant perflci. [G. E. CAMBRAI.] MALLOBERGI, Judicia; ita in dipl. Ottonis III. regis pro Egberto archiepiscopo Trevirensi de anno 989: Videlicet ut nullus per Mallobergos nee aliqua ingenia ejusdem ecclesias homines admallare... prassumeret. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, I, 86. [A. M.] MALPENNING, in compositions inter Engelbertum II. arch. Colon, et urbem Coloniam de anno 1265: Quod ipsi cives de personis ecclesiasticis et religiosis denarios cervisiales, et denarios, qui dicuntur Malpenning, non recipiant. Lakomblet, Urkundenbuch, II, 550. [A. M-l MANARESIA, Securis species: Mana-

MAR
resios, in summa, per omnes paries, vu. L. Invent, arcenatus Venet. 1314, Bibl. Schol. Chart. 1865, p. 564. MANAVISGUS, Vimauve. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xu. s. DIANBURNUS, in carta Sifridi arch. Col. de anno 1289: Qui se de comitatu Gelrias tamquam tutores seu Manburni intromiserunt vel intromittent. Lakomblet, Urkundenbuch, II, 868. [A. M.] MANENS, Habitans ; in dipl. Ludovici imperatoris pro abbatia Prumiensi de anno 820: In qua sunt mansa duo et Manentes duodecim. Beyer, Urkundenbuch, I, 59. [A. M.] MANSI; in descriptions bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222: Mansi serviles sunt, qui continue tenentur nobis servire id est omni ebdomada per totum annum tribus diebus. Pr&terea faciunt alia jura multa sicut expressum est in libro. Mansi lediles sunt, qui nobis multa jura solvunt, sed tamen ita continue non serviunt, sicut Mansi serviles. Mansi ingenuales sunt qui jacent in ardenna id est oslinc, in qua terra jacet alue et hunlar et vilantia, quilibet istorum mansorum habet CLX. jurnales terras, quos appellamus vulgar it er kunikkgeshune. Mansi absi sunt qui non habent cultores, sed dominus eos habet in sua potestate, qui vulgar it er appellantur wroynde. Prasterea etiam invenitur in libro de Mansis indominicatis, qui stint agri curise, quos vulgariter appellamus selguet sive atten vel cunden. Beyer, Urkundenbuch, 1,144. [A. M.] MAR, Palus; in lioro annualium jurium arch. Trev.: Habet archiepiscopus 40 jugera in loco ubi vivarium fuit archiepiscopi quod Mar dicebatur. Beyer, Urkundenbuch, II, 399. [A. M.] MARSUPIUM; in MS. archivii Dusseldorp. de fratribus S. Lupi: Unum Marsupium. [A. M.]

MER
HATERIAMEN ; in descriptions bonorum abbatiae Prumiensis commentata 1222: Materiamen sunt ligna, quas nos vulgariter appellamus cinber. Quando enim necesse habemtts vel torcularia vel domos vel alia sedificia de novo facere, homines ad hoc determinati XV nodes ibi debent operari. Beyer, Urkundenbuch, I, 156. [A. M.] MEDENA, MEDUM, est septima pars frugum in agris; ita in diplom. capituli ecclesiae cathedralis Trevirensis de anno 1083: Est autem Medena septena de agris, tributum vero census statutus de vineis. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, 1,148. Et in dipl. Ludovici regis pro ecclesia Trevirensi de anno 902 : Ut Trevericss civitatis monetam, telonium, censuales, tributum et Medenam agrorum... restitueret. Honthemii, Hist. Trev. dipl. 1,130. ?A. M.l MEIHUDE, in carta Wilhelmi comitis Juliacensis de anno 1217: Ita ut eadem. curtis ab omni exactionis seu pensionis onere sive in tritico seu in pena quse Meihude dicta est in perpetuum sit exempta. Lakomblet, Urkundenbuch , II, 69. [A. M.l MENBULUS, dictum est de mirabolanis: Cofflnas quatuor mirabolanorum Menbulorum. Massil. 5 mai, 1321, Bibl. Schol. Chart. 1868, p. 315. MERDANCIDM. Item, dentur omnes terre pertinentes boarie Sli dementis et territorium de Ulmo et de S10 Martino, usque ad Merdancium et usque ad vadum de Taraubet. Cartul. Mirand. f30, v. et f 77, r. ann. 1290. Sentence arbitrale entre 1'abbaye de Berdoues et la ville de Mirande. Le mot n'est pas difficile a cpmprendre: une espece de d6potoir evidemment. [J. MAUMUS.] MERINGA, dicebatur panis albus et vinum, quod dabatur post completorium; in MS. archivii Trev. n 1225 : De

458

MOL

MUN
Mollificaton cerse... datur cosna sicut tint dominorum. [A. M.] MONGHIA, idem quod Mouchia, sive musca, Gall. Mousche, fermaux. Vide Gh. de Linas apud Revue de 1'Art. chr6tien, 1887. pag. 104. MONETERIUM, idem quod Monasterium. Vide Bull, archeol. du Comite des trav. hist. 1886. pag. 123. MORA; in descriptione bonorum coenobii Prumiensis commentata 1222: Moras (brabiron) homines nostri colligere tenentur ad faciendum moratum propter sollempnitates et infirmos fratres et magnos hospites. Praeterea sciendum est, quod curia de alvo annuatim solvere debet nil sextarios mellis, similiter curia de sefferne, et curia de morlebahc 11. similiter curia de selrihc et olmeze. Istud mel solvitur de inventionibus apum in silvis ecclesias et de melle isto conficietur claretum, similiter propter sollempnitates et infirmos fratres. Piper autem, quod ad tale condimentum est necessarium , solvunt- curias nostras de niderlant... species autem procurabit cellarius fratrum. Beyer, Urkundenbuch, 1,155. [A. M.] MORGANUS, est mensura agri, Germanice Morgen; ita in dipl. collegii cathedralis Trevirensis de anno 1083 : Ad arcum Olivias ultra aquam juxta viam duo Morgani. Gunther, cod. dipl. RhenoMosellanus, 1,149. [A. M.] MORGELLINA, Moruns. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xn. s. MUNITAS (CASTELLORUM), Gall. Fortifications, ouvrages de defense (Glos. des Gestes des 6v6ques de Cambrai): |

MYR
Dedisset vero maximam Pecuniarum copiam Atque prostravisset omnem Castellorum Munitatem.

Meringa quse datur tantum prsesentibus. [A. M.] MESSANC, est jus colligendi panes in parochia pro parocho ; in carta Henrici de Heinsberg de anno 1254 : Jus autem quod dicitur Messanc, panes hiemales et paschales per totam parochiam eidem cedent investito. Lakomblet, Urkundenbuch, II, 400. [A. M.] MEYNKOYF, Venditio dolosa; ita in ordinatione arbitrorum inter Gonradum arch. Colon, et Coloniam urbem de anno 1258: De falsis mensuris et de omni eo quod vulyariter Meynkoyf dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 452. [A. M.] MINNE ET UNMINNE, erant parvulse raebendae praepositi Goloniensis; in alendariq custodiae eccl. cathedr. Colon.: Et etiam dantur ei duse candelss de quinque fertonibus de duabus parvulis prxbendis suis, quse vocantur Minne let Unminne. [A. M. MINX, Moneta aurea Coloniensis; ita in dipl. Reinaldi archiepiscopi Coloniensis de anno 1167 : Annuatim solventes ei intuitu hujus custodies aureum valentem xxx nummos Coloniensis monetas qui vulgo dicebatur Minx. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, I, 395. [A. M.] MODIUS; in descriptione bonorum abbatiae Prumiensis commentata 1222 : Modius vini tenet mensuram quam appellamus emer, unde v faciunt amam. Beyer, Urkundenbuch, 1,155. [A. M.] MOLLIFICATOR CER-ffi, est qui cereos facit; in MS. archivii Trevir. n 1225:

[G. E. CAMBRAI.]

MUNTMAN, Cliens ; ita in ordinatione arbitrorum inter Conradum arch. Colon, et urbem Coloniam de anno 1258 : Quod diversi cives divites et potentes recipiunt et recipere consueverunt populares et im~ potentes in suam protectionem, nominantes vulgari nomine Muntman. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 452.JA. M.] MURUS, est terra palustris, Gallice Marais, Germanice Moor; ita in duobus diplom. Henrici II. imperatoris de anno 1018 : Usque ad Murum qui vulgo vocatur bruel, quas est infra Murum qui dicitur bruel. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, 1,151 et 152. [A. M.] MUTENARIUS, beneflciatus, qui pro stipendio ecclesise servit; ita in statutis pro ecclesia collegiata in Boppard de anno 1338: Quod nullus beneficiatus in ecclesia sive sit perpetuus, sive sit Mutenarius, in choro legal sine religione canonicas horas suas. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, III, 369. [A. M.] MTRGIL, est terra quse adhibetur ad meliorandos agros; in MS. carta de anniversario Theoderici de Randenrode chorepiscopi Colon, de anno 1247 : Item si contigerit in bonis istis inveniri illud quod Myrgil dicitur, licebit de hoc dud super agros cnrtis ad emendandum eos. [A. M.]

N
NAP
NAGHO, in descript. thelonei in Confluentia : De navicula ex solo lignoexcisa, quse vulgariter Nacho vocatur dabitur unus den. Colon. Beyer. Urkundenbuch II. 287. [A. M.J NAHTHELDE, excubiae noctis; ita in dipl. de juribus ecclesias Ravingersburg de anno 1285 : Item statuimus, quod praedictus nobilis ab hominibus universis ecclesias attinentibus exactiones, tallias, angarias vel prseangarias aliquas non requirat nee recipiat, quse vulgariter dicuntur Nahthelde, Herberge , Dinestpenninge , Fuderhavere. Kremer orig. Nass. II. p. 310. [A M.[ NAITLICH, ex sepo praeparatum lumen; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Gustos major faciet parari de dimidio elude sepi 28. Naitlich. [A. M.] NAPPUS, Mensurae frumentariae in Italia species, qua utebantur molendinarii speciatim ad pensitationem pro molitura frumenti metiendam. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 62: Sta-

NAU
tuimus quod starium communis de ramo renovetur et tnelioretur. Item renovetur Nappus comunis de ramo, et fiat ita quod mensuretur cum illo adrasum. Et torn. I. pag. 176 : Et si invenero molendinarios per se, vel per suos nuntios in fraudem cum majori Nappo accipere molituram, quam a me, vel a meis sociis fuerit designatum.... pignus trium librarum bononinorum ei qui contrafecerit auferam, etc. NATULffi, sunt acus abietis, Gallice Feuilles de sapin, Germanice Tannadel;in dipl. Johannis Trevirensis archiepiscopi de anno 1210 : In die anniversarii praedicti Wilhelmi de reliquo solido nummorum ementur Natulas spargendse per domum capituli dominarum. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II. 101. [A. M.] NAULUS, est tributum pro transyectione super fluvium; in dipl. capituli S. Florini et fratrum domus teutonicae in Confluentia de anno 1247 : Cum occasione nautarum, quas tarn ipsi quam nos
[FB.1

NAY
pro quadam parte communes habebamus in Mosella super Naulo recipiendo ac dividendo inter nos qusestio verteretur. Gunther, cod. dipl.,Rheno-Mosellanus II. 223. [A. M.] VATIGO, dicitur de Navibus, que una cum aliis cursum tenent. Impos. Off. Gazarie ann. 1313. inter Mon. Hist. patr. Taur. torn. II. col. 336: Quod galee de Romania Navigent insimul in conservaticho. Item quod gallee de subtillibus que Navigare debebunt versus partes Romania in quibuscumque passagiis Navigent et Navigare debeant insimul in conserva. [FR.] NATSARE LiNUM,Idem quod macerare in aqua. Stat. Niciae ann. 1346. inter Monum. Hist. patr. Taur. torn. II. col. 214 : Quod nullus debeat Naysare linum, neque canapum a portali Palionis usque ad mare... Et paulo post: Mandamus quatenus inhibealis publice, ne aliqua persona a ponte dicti fluminis Palionis inferius usque ad mare in aqua ipsa
NAVIGARE IN GONSERVA, IN CONSER-

NID
linum et canabum immittere, seu apponi facere audeat. [FR.] NETEZARE, Expurgare, Ital. Nettare, Gall. Nettoyer. Stat. Casal. saec. xiv. inter Mon. Hist. patr. Taur. torn. II. col. 1074: Item statutum et ordinatum est quod liceat cuilibet persons de Cassali remondare et Netezare plateam comunis cassalis circumquaque. [FR.] NIDERVAL, est tributum, quod propter mortem infeudati dabatur, in carta Walrami ducis Limburgensis de anno 1258 : Quod de transitu ipsanim de hoc

NOT
saeculo, qui dicitur vulgariter Niderval, nichil in ipsis omnino juris habeamus. Lakomblet, UrkundenbuchII.458. [A.M.] NOIERIUM, Noirs. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. pag. 330. xn. s. NOTMUNDE, stuprum violentum ; in carta compositionis inter capitulum Embricense et comitem Zutphaniensem de anno 1233 : Vel raptum pudoris mulierum fecerint violentum, quod Notmunde vulgo appellatur. Lakomolet, Urkundenbuch II. 190. [A. M.] NOTORIE. Concil. Pratense, anni 1313.

NOY

459

can. 8: De sui natura Notorie brevia nulla cadunt. I. 173. B. NOVELLARE, in culturam redigere; in dipl. monasterii in Himmenrode de anno 1259 : Usque ad planitiem de Bridal in qua solemus Novellare. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II. 295. [A. M.] NOYTPROVENDERE, erant praebendae auxiliares; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Aurifabris et Noytprovendere (dabitj 16. sol. et 3. den. [A. M.]

o
OFF
OBDHCERE , Forsitan, Gallice Incruster, ut videtur in Cartulario sancti Jqvini : Sanctorum Marulfi... et Rufini reliquiss theca cuprea argento Obducta inclusa.... OBOGULATTJS, coecatus. Puella... postmodum Oboculata. Vita S. Viventii, c. 38. Januarii II. 93. c.
OBVIUS, Gall. Combattu, repousse :

ORD
dipl. arch. Colon. Sifridi de anno 1285 : Nisi sit de vulnere aperto quod Offenwunde dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 802. [A. M.] OFFERGARUE, sunt mergites,qui ecclesi83 dabantur; in carta pro prdine theutonico de anno 1278: Erit libera de jure illo quod Succegarue, Offergarue... vulgariter appellatur. Lakomblet, Niederrheinisches Urkundenbuch II. 717. [A. M.] ONUSTAS, ATIS, pondus. Perpetuam fructus servat Onustatem. Ubi alia MSS. Honestatem. Idem, ibidem. ORAGULUM, Gall. Discours: Nunc ad Burchardum revertamur episcopum de illoque nostrum proloquatur Oraculum. [G. E. CAMBRAI.1 ORBICULARITER. Concil. Rotom. anni 1214. part. III. can. 1: Tonsura eorum sit Orbiculariter rotunda. I, 123. A. ORDENLICH, sunt candelse, quae portantur ante episcopum ; in calendario custodise eccl. cath. Colon. : Gustos major dabit in earner am sex Ordenlich, quarum dues portantur ante episcopum ad consecrandum ignem. [A. M.] ORDITOR. Item ordinaverunt quod textores dictorum pannorum lane habeant et teneant Ordiiores suos unius

OVE
longitudinis... Cartul. Mirandl f 101, r. anno 1330. (Transcriptum instrument! ministeriorum paratorum, textorum et tintereriorum pannorum lane. [J. MAUORDO, Gall. Peuple (oppose a Clerus): Mox cleri uniyersitas Et Ordinis humilitas Honor, virtus et potestas Ad laudes canant debitas. [G. E. CAMBBAI.] ORKEMSCHERF, erat moneta, quae parocho ab incolis parochiae solvi debuit; ita in dipl. papae Clementis III. pro fratribus hierosolymitanis in Duisburg de anno 1189: Statuit etiam idem archiepiscopus, ut decitna animalium cum obolis qui vulgo appellantur Orkemscherf de domibus praediclis memoratee ecclesise beatae Maries tradatur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins I. 518. [A. M.J OVELEYWIN,est vinum, quodtanquam tributum solvebatur et opponitur vino, quod a proprietario ipso in yineis suis colligebatur; ita in MS. arcbivii civitatis Colon. A. II. 35: Et tres stopos de Oveley vino. [A. M.]
MUS.l

Qui sibi Obvius intulit grandia Consecration! suse contraria Ubicumque sua tenet in Gallia Cum pontificibus conciliabula. [G. E. CAMBBAI.] OCTALIA, Octava pars; in dipl. domus militiae templi in Briseche de anno 1285: Pensionem annualem viginti sex Octalium siliginis et duorum Octalium avense. Guntner, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II. 454. FA. M.] ODIUM, Gall. Querelles: Hue usque fuitjurgium Per linguas et per Odium Sed ventum est ad gladium, Ad predas et incendium. [G. E. CAMBRAI.] OFFENWUNDE, vulnus apertum; in

P
PAG
PAGINA; in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222: Paginas id est mensuras duas, quae habent XXX. pedes in longitudine, sepem ubi eis praecipitur debent facere. Beyer, Urkundenbuch 1,149. Idem quod se-

PAI
pes; in descriptione bonorum monasterii in Messlach : Claudit circa curtem paginam suam, circa pratum et circa sata. Beyer, Urkundenbuch II, 342. [A. M.] PAICHWIN, est vinum expachta(loca-

PAI
tione) proveniens ; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Vinum quod dicitur Paic.hwin. [A. M.] PAITHROGGE, in carta Henrici arch. Col. de anno 1231 : Pro tnginta maldris siliginis mediocris, quae vulgariter Paith-

460

PEL

PLA
PENTAFILON, Quintefole. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 331. xii. s. PERICLIMENON, Id est matris silva, et caprifolium. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 335. xu. s. PERIMENTHURE mansi, qui dabunt pergamentum notario archiepiscopi, portitor vero dabit ovinas pelles. Ita in libro annualium jurium archiepiscopi Trevirensis c. 1220. Beyer, Urkundenbuch II. 413. [A. M.] PERNOCTARE, Gall. Demeurer: Ubi tamdiu perstitit Et tarn longe Pernoctavit Donee illi subjugari Et vis et fames arguit. [G. E. CAMBRAI.] PERPESSIMUS. Perpessimusviro Dacianus. Vita S. Viventii, c. 11. Januarii, II, 88. c. PERPROBARE, Gall. Examiner avec soin; faire une enquete : Qui hie a rege Henrico Transmissi erant ideo \Jt Perprobarent quomodo Suo erant episcopo. [G. E. CAMBRAI.] PER8A, Gall. Eloffe de laine bleue : Pro duobus Persis missis Romam. Compot. Campan. Bibl. Schol. Chart. 1863.p. 60. xm. s. PERSICARIA PERSONATIA, Scurage. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 332. xu. s. PERTIGA, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis de anno 1222: Perticas appellat virgas magnas, quas appellamus ierten sive rembele, quibus venna paratur. Beyer, Urkundenbuch 1, 155. In descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222: Sex Perticas claudere circa messem et tres circa broil est, quemlibet mansum VI1II virgas id est VI1II mensuras circa athtas nostra ac prata sepem facere, quaslibet mensura de VI11I supradictis habebit XVpedes in longitudine. Beyer, Urkundenbuch I , 145. [A. M.] PICTURA, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Picturas modo appellamus pitteren. In merreche enim non sunt multi mansi vel terra quas arari possil, sunt autem ibi pitteren LVIII, quas mansi appellantur ibidem, sed non sunt veraciter mansi, feoda enim sunt, quas aliis in locis vulgariter appellantur leyn, quas videlicet leyn habent singulas areas. Aream appellamus hovestat et terras aliquas arabiles et forte aliqua prata et tamen habent vineas in bona quantitate. Beyer, Urkundenbuch 1,154. [A. M.l PIGNONNUS, Gall. Pignon: Pro Pignonno capelle Ygniaci indurando. Compot. Campan. xm. s. Bibl. Schol. Chart. 1863. p. 73. PINCA. La note moderne sur 1'article de Du Cange suppose comme prouv6 ce qui est precisement en question. Car les Bollandistes (Januar. II. 222. F.) se demandent si in Pincis signifie autre chose que Subutis confossus. II serait pourtant singulier que Pinca nom commun ne soit connu que par ces deux textes hagiographiques. PIPINELLA , Piprenelle. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 331.xii. s. PISCATHIUM. Et ex arboribus nuces et avelanas, pinos, Piscathia. B. N. Ms. Lat. 10272. p. 121. PLASMARE, Gall. Faire: Quern fllia? conjunxerat Et generum Plasmaverat

PRO
Rebus suis consociat, Domesticum edificat. [G. E. CAMBRAI.] PLUMARII, sunt qui fllis aureis et argenteis pingunt vestimenta ecclesiae ; in Kalendario custodiae eccl. cath. Colon : Item Plumariis unam candelam de una marca. [A. M.] PLUTONICUS, ad Plutonem spectans, infernus : Affuit Plutonica innumerabilis caterva. Vita S. Viventii, c. 36. Januar. II, 93. c. PORTENARIUS, Janitor, in MS. archiyii Colon, t. II, 35 : Et etiam jurabunt ipsi portenario majori. [A. M.j POSSELS. Item ordinaverunt quod arqueiatores lanam ad hujusmodi pondus traditam non ponant, cum lana bona, lanam de bestis, de tondendis, de gratis, de cardenqua, de Possels. Cartul. Mirand. f 102, r. anno 1330. (Transcriptum instrumenti ministeriorum paratorum, textorum et tintereriorum pannorum lane.) Pour Pessols. V. Glossarium, V. Pessoilhii. [J. MAUMUS.] PRALLEGATUS. Ludov. de Haricuria Epistola: Ex Praeallegatis idem episcopus teneatur ad ea.(l, 180. c.) PR./ECONIUM , Hymnus. Vide Revue de I'Art Chretien, ann. 1887, pag. 115. < PR&INSERTUS. Litteras Apostolicas originale Prasinsertas. Statuta Rotomag. anni 1441. p. 99. c. PKPOSITARE, Gall. Exercer les fonctions d'intendant: Qui feodatus est habeat feodum Nullumque nolenti agat servitium Jubente cesare mox per judicium De prepositura fit privilegium Ne quis Praepositet in sua curia Nisi concesserit presulis gratia. [G. E. CAMBRAI.] PR^EVIATOR. Cum ipso sanitatis suss prgeviatore. Vita S. Hilarii, auctore Fortunato, II, 8. Januarii, II, 76. E. PRJEVISOR. Deus,... custos et Prxvisor nostri. Vita S. Viventii, c. 16. Januarii, II, 89, B. PRESCOLUS. Pro tribus doliis de Prescolis mittendis et adducendis apud Ygniacum. Compot. Campan. xui. s. Bibl. Schol. Chart. 1863. p. 73. PRETIUM est operis merces; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Bacillos confractos reparabit in Pretio tantum. [A. M.j PRISIO, Career, inde Gallice prison, ita in dipl. regis Adolfl de anno 1293: Si dictus dominus rex defecerit in solutione dictae summse pecunias ut supradictum est quod oppidum Confluentinum intrabimus Prisionem ibidem more solito servaturi. Gunther, cod. dipl. RhenoMosellanus II, 496. [A. M.] PROBARE, Gall. S'assurer par soimeme. Faire connaltre, mettre au jour : Sicut audivi dicere Et ut Probavi denique, Sanctis arreptis temere Et sine devotione. Namque de litteris et ministerio Magister Probatus aecclesiastico, Si Castis munitus fuisset moribus, . Papa constitui foret idoneus. [G. E. CAMBRAI.] PROFEN ; in descriptione bonorum abbatiae Prumiensis commentata 1222: Minister autem ibidem, qui homester appellatur, tenetur de offtcio suo eandem vineam plantare, quod nos appellamus Profen. Beyer, Urkundenbuch I, 180. [A.M.]

rogge dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch II, 179. [A. M.J PANAGIUM, est tributum quod solvebatur pr9 eo quod licuit porcos ad pasturn in silvas ducere ; in carta pro conventu Borcetensi de anno 1226 : De panagio advocatus habebit dimidiam marcam et centum porcos mittere poterit ad pastum, de quibus panaqium non solvet. Lakomblet, Urkundenouch II. 133. [A. M.l .PANDA, pi gnus ; in carta compositionis inter Wilhelmum comitem Juliacensem et Walramum Limburgensem de anno 1237 : Omnia pignora, quas. vulgariter dicuntur pandas. Lakomblet, Urkundenbuch II, 225. [A. M.] PARAFREDUS, paraveredus, equus ad equitandum destinatus; ita in carta Lorettse de Salm pro abbatia Himmenrode de anno 1324 : Nee non in quadraginta libris pro duobus parafredis ante feretrum dicti domni Johannis in ejus sepultura deductis et oblatis ac per nos ergo, dictos religiosos receptis. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus III. 217. In descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Quando dominus abbas pro necessitate ecclesise accedit ad curam domini regis sive imperatoris vel si cum eo vadit Romam vel ultra monies in Lombardiam, vel si oportuerit eum de necessitate contra malefactores ecclesise se defendere, tenentur ei ad hoc semper tres mansi equum unum accommodare, vel sicut possunt eum debent redimere, qui equus vulgariter appellatur herperret, et cum dominus abbas reversus fuerit in pace, debet eum do-minis suis restituere. Beyer, Urkundenbuch 1. 150. [A. M.l PAREATIS.Ita dicebantur litterae qusedam jussoriae, ut etiamnum Celebret, exeat. Concil. Pratense anni 1313 ; can. V. in lemmate : De Pareatis et brevibus. (I. 173. B.) PARTICEPS, Gall. Joint a: Post haec dedit altaria Quorum sunt haec vocabula : Moncellus cum Participe Sancto Vedasto nomine Et Till are et Slemies, Ut scripti narrat series. [G. E. CAMERA!.] PATUMANUS, Battimano, Poids legal a Ephese : Similiter et Patumani; et non solvant ponderationem. Bibl. Schol. Chart. 1864. p. 229. an. 1403. PAXILLI sunt pali, quibus junguntur vites ; in dipl. abbatiae Himmenrode de anno 1259 : Ita videlicet quod diet us abbas et conventus acdpiant ligna ibidem tarn ad sedificia quam ad paxillos. Gunther, cod. dipl. Kheno-Mosellanus II. 295. [A. M.] PECUNIARITER. Contingat aliquem Pecuniariter per episcopum puniri. Ordin. Had. de chevriaco, episc. Ebroic. ann. 1268. p. 392. B. et Statut. synod. Bai'oc, xiv seculo, p. 237, c. PEDAGIUM, dicitur tributum quod in viis publicis a viatoribus solvendum erat, ita in dipl. imperatoris Ottonis IV. de anno 1198 : Tale jus prssstamus et confirmamus, quod non aliud Pedagium solvent per totum imperium, nisi secundum tenorem privilegii prasdecessoris nostri piss recordationis Heinrici imperatoris. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheinsl, 562. [A. M.] PELLEBUZIRSA est mulier, quae purgat pelles; in MS. archivii Trevir. c. 1225 : ltem...mulieri Pellebuzirsas...datur cosna sicut uni dommorum. [A. M.]

PRO
PROFFERWIN, est yinum ex vitibus, quae palis non sustinebantur, ita in carta Wilhelmi domini de Saffenberg de anno 1300: Quarum quidem carratarum una erit de vino propagato quod vulgari vocabulo dicitur Profferwin, et resirfua? dux carratae erunt de vino quod communi nuncupations appellatur gestickitwin de vitibus stipitatis et paxillis erectis et sustentis. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II. 539. [A. M.] PROVENDE LEHN, sunt bona ad Canonicorum praebendas destinata; ita in carta fundationis collegii S. Severi in Gemunden de anno 879 : Obtuli eidem ecclesiee quasdam res mess proprietalis,

PUA
quas hoc nominavi vocabulo Provende lehn. Kremer, orig. Nass. II, 8. [A. M.] PRUVERE, in carta Conradi arch. Col. de anno 1258 : Necnon magistros monetse et eum, qui dicitur Pruvere ab eorum offtciis similiter amovemus. Lakomblet Urkundenbuch II, 464. [A. M.J PDA. Item quod textor non teneat nee sit ausus textire nisi in pectine duodecimo vel pluri, nee de illo pectine ducat tenendo, ultra unam Puam vacuam. Cartul. Mirand. f 101, v. anno 1330. (Transcriptum instrument! ministeriorum paratorum, textorum et tintereriorum pannorum lane.)Pointe,dent d'un peigne, d'un rateau.... en gascon

PYT

461

Puo: Conf. Honnorat, Diet. Provencal, V. Pa. [J. MAUMUS.] PDLLEN. Vide Gardus. [A. M.] PTSALIS, vestiarium ; in MS. archivii Trev. n1225: Pysali danturZ. den. [A. M.] PYSELMANNUS, est custos vestimentorum; in MS. archivii Trevirensis n 1325: Quatuor cod et duo Pyselmanni quilibet obolum. [A. M.] PYTANCIA, est portio extraordinaria praeter cibos et potus in coenobiis usitatos; in carta Brunonis de Isenburg pro coenobio Saynensi: Legavimus claustro et conventui in Seyne ad Pytanciam unum maldrum siliginis. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus III, 221 [A. M.]

Q
QUA
QUAILATORIUM, Idem quod Quagliarolus, et mox infra Qualalorium. Vide in his vocibus. [FE.j QDALATORIUM, ait Crescentius, de Agric. lib. X. cap. 25, est strumentum, cujus sonus est per omnia similis voci qualeae generis feminini, ad quern ardenter accedunt masculi. QUALITATORIUM perperam exhibet editio Basileensis praedicti operis, nam in antiquioribus editionibus occurrit QUALATORIUM. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn II. pag. 240: Ordinamus quod nemo debeat caper e quailas cum Qualatorio (Quailatorio Codd. '50, '59, '62.) a pasca resurrectionis usque ad festum sancti Michaelis.[FR.] * Apres cette observation il faudrait, a mon avis, supprimer dans le Glossaire le mot Qualitatorium; comme aussi il faudra*it corriger le mot suivant: Qua-

QUA
liarolium, qui n'est pas Species retis, mais le m6me instrument que le Quagliarolius, et le Qualatorium. [FK.] QUARTAROLA, Mensurae vinarise species, Quarta pars corbis. Stat. Bonon. ann. 1250-1267. torn. 1. pag. 211: Quod vendatur vinum cum saco bullato et Quartarola et quarta Quartarole et media Quartarola.... et talis sit mensura quod ille, qui vendit vinum habeat Quartarolam et quartam Quartarole et medium Quartarolam, et ad dictas mensuras bullatas vendat volenti emere in tanta quantitate, et nichilominus habeat sacum pro una denarata (denariata Codd. '60, '62.), etc. [FR.l QDARTIRONUS, Quarta centum librarum pars, quae sunt viginti quinque librae. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III.pag.412: Que artes et homines habeant

QUO
et habere debeant de libris ferri vel metalli vel eupri, cum quibus ponderare debeant tarn ad minutum quam ad grosxum usque ad medium Quartironum, et abinde superius possint habere de lapidibus. Omnia vero pondera tarn minuta quam alia sint just a, etc. [FB.] QUOCERE, QUOQUERE pro Coquere, Ital. Cuocere, Gall. Cuire. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 200: Et nullus alius fornarius, sive pistor facial, vel Quocat (Coquat Codd. '59, '62. Quoquat Cod. '60.) panem venalem, etc. CFR.] QUOTIZARE et QUOTIZATIO, ita scribuntur in mandate vicar, gener. Constant, ann. 1523 : Dioscesis hsec... Quotizata fuerit, et passim. (1.193-194.)

R
RAM
RADEWANT, in carta Conradi arch. Col. de anno 1253 : Hereioede propinquior vir de later e patris accipiet.... Radewant vero femina propinquior ex parte matris accipiet. (Lacomblet, Urkundenbuch II, 391.HA. M.] RAME, Idem quod sepes ; ita in dipl. Salentini domini de Isenburg de anno
VIII

RAM
1297 : Item remisimus eidem abbati et conventui firmam quae Rame teutonice nuncupatur;quam dicti abbas et convent us... circa vineam quas Langistucke dicitur facere tenebantur. (Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 516.) [A. M.] RAMPEGONUS, Grappin, croc : Rampegoni de asta... Rampegoni de catena.

RAN
(Inv. arsenatus Venet. 1314, Bibl. Schol. Chart. 1865, p. 566.) RANCOR, Idem quod .Rancor, et Ranghor. Vide in his vocibus. Cod. Stat. comm. Alexandr. ann. 1297. pag. cccci. lin. 6 : Item quod idem dominus velit reducere ad concordiam et ad pacent omnes diseordias, guerras. odia, damna, inju59

462

RAZ

REP
earner, apostol. 1458-60. f. 66. RAZURA. Et ibidem ponas de Razuris quae sunt sub pedibus tuis. B. N. ms. fat. 10272, p. 220. REBATITOR, Vox architectonica ad portarum antas attinens. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II, pag. 390 : Ad hoc ut intrata seralii porte Gallerie sit alia et ampla et bona statuimus et ordinamus quod Rebatitores porte Galerie tollantur et incidantur ab utraque parte seralii, et eleventur supra arcus dicti seralii. [FR.] RECGA, idem quod rastrum; in descriptione bonorum monasterii S. Maximini Trevir. : Qui legatoria feoda habent, cum Recca veniunt,mansionarii cum furcafcenum colligunt et cumulant. (Beyer, Urkundenbuch II, 445.) [A. M.] RECOMMANDATORIUS. Aliis litteris regis Recommandatoriis in favorem dicti cardinalis. Protestationes Capituli Rotomag. ann. 1454. p. 101. C. REDIZARE, pro Redrizare. Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. CCXLIII : De via mezana de Torrexella Redizanda. Item statutum est quod via mezana de Torrexella Redricetur, restituatur, aptetur et amplietur in pristinum statum. [FR.] REFUGARE, Gall. Mettre en fuite: Qui fecit hoc miraculum Quod nullus instat civium, Sed eorundem hostium Alter Refugat alterum. [G. E. CAMBRAL] REIDICH, Raphanus, Germanice Rettich ; in carta Wilhelmi comitis Juliacensis de anno 1260 : Item eodem die trecento, aletia, trecenta ova et sumberinum quod dicitur Reidich (praesentabit). Lakomblet , Urkundenbuch , II , 494.) [A. M.] RELEVARE, RELLEVARE, Altius excavare, fodere. Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. ccxxxil : De fossatis strate sancti Salvatoris Relevandis. Item statutum est quodpotestas teneatur et debeat facere Relevari fossata strate sancti Salvatoris ab utraque parte vie, etc. Et pag. CGXXXVII : De Rellevando fossata Bergolii et Solerii. Item statutum est . quod potestas teneatur precise et sine tenore facere fieri et Relevari fossata Bergolii et Solerii, etc. [FR.l REMBELE. Vide Pertica. [A. M.] REPOFIGILIUM, Quod ponitur super

RUM
ignem de node. (Gloss. Lat. Gal. Bibl. Insul. E36, xv. s.) RETROFEODA, sunt feuda, quse ab investito alii in feudum tradita sunt, Germanice Afterlehen ; in dipl. imperatoris1 Ludovici de anno 1340 : Et nichilominus bona seu feoda et Retrofeoda, quae idem Rudolfus seu comes Palatinus Reni tenent. (Gunther, cod. dipl. RhenoMosellanus III, 423.) [A- M.] RETROFUGARE, Gall. Repousser : Ante Galcherum praesulem Negant urbis custodiam Nisi perquirat aliquem Qui Retro fuget comitem. [G. E. CAMBRAL] RIDEHUVE, sunt mansi, qui tenentur dare servum ducentem somarium trans Alpes vel necessarium vel panniculos ad cocturas arcl^iepiscopi; ita in libro annualium jurium archiepiscopi Trevirensis c.1220. (Beyer, Urkundenbuch, 11,413. [A. M.] RITUS, Gall. Fonctions attachees a un office : Paratus est prepositus Mazelinus, yir strenuus, Pro juris sui Ritibus Ad referendum citius. [G. E. OAMBRAI.] ROSELLUS, Roux, rousseau : Pro sojornio equi Roselli. Compot. Campan. Bibl. Schol. Chart. 1863, p. 66, xra. s. ROSTANT, in dip], regis Henrici VII. de anno 1225 : Quod nos ecclesise et canonicis Aquensibus contulimus jus quoddam in villa nostra Sinzeke, quod Rostant nominatur. (Lakomblet, Urkundenbuch, II, 125.) [A. M.] RUFUM CONVIVIUM, Quod constat ex cibis non coctis, in MS. archivii Colon, t. II, 35 : Ad tria Rufa convivia dantur ei qualibet die duo magni pani et 4. sextaria furfurum. [A. M.T RUMBUS, Germanice Rumpchen, Gallice Turbot; in MS. Archivii Trevir. n 1225 : De Rumbo qui datur dominis. [A. MJ RUMINGA, in carta Ottonis comitis Gelrensis de anno 1269 : Rumingam nostram et alia jura nostra recipiemus. (Lakomblet, Urkundenbuch, II, 596.) [A. M.]

rias et Rangores, que sunt vel essent inter cives Alex. etc. [FR.] RAQUETUM (LTJDERE AD). Vide Ludus n. IS.fFR.l RASPITIA, RASPUCIA, Vinacea, Ital. Vinacce, Gall. Marc de raisins. Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. ccxc : De paleis et Raspuciis non tenendis in viis publicis. Item stalutum et ordinatum est quod nulla persona civitatis Alex., Bergolii, vel Pozolasche... audeat yel presumat ponere vel tenere vel poni facere paleas vel Raspitia in brolieto communis vel in viis publicis, etc. Eadem notione intelligi debet, ut opinor, vox Raspecia, supra allata, sed diversimode interpretata. [FR.] RASPUCIA, Idem quod Raspitia. Vide in hac voce. [FR.] RASSORIA, Idem quod Rasoria, Rasitoria, Rasdoira, Rasura. Stat. comm. Alex, ann. 1297. pag. CCCXLV : Item statutum est quod omnes venditores ad aliquas et quaslibet mensuras et mensuratores teneantur et debeant omnes mensuras tolas implere et agravare ad quod supra vendent, antequam Rassoriam tiretur ad ipsam mensuram. [FR.] RASURA, Bacillum ligneum, quo ex sestertiis redundans tritici pars aufertur. Ital. Rasiera, Gall. Racloire. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 140 : Et intelligimus que debent vendi ad culmum, scilicet rape, navones, poma et pira grossa ; alii autem omnes fructus vendantur ad starium cum Rasura. Et torn. III. pag. 520 : Et predicti tehentes dicta saca debeant habere Rasuras de ligno rotundas factas ad tornellum, scilicet pro quolibet staro suam Et paulo post : Et implere bene starum undique et bene tonborutum et Rasuram rotundam de lignis factam ad tornellum ducere supra starum bona fide sine fraude. [FR.] RAVIGNANUS, Idem ac Ravegnanus, Moneta civitatis Ravennse valoris unius denarii. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. III. pag. 288 : Et si quis contrafecerit, si fuent civitas puniatur in MMM. libris Ravignanorum ; si fuerit locus vel baro in M. libris Ravignanorum, etc. [FR.] RAZUM, Gall. Etoffe rase, tapisserie, dicta interdum Araxe, Araze : Pro residuo et complemento pretii et valoris quinque pannorum operis atrebatensis, seu de Razo. Archiv. Vatic. Mandat.

S
SAG
SACHAUE, in carta Conradi arch. Colon. de anno 1259 : Nee illas merces quse. Sachaue vulgariter appellantur, utpote thus, alumen, et consimilia cum pondere centenario et ad minus cum pondere simul viginti quinque talentorumaiit supra vender e debet. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 469. [A. M.]

SAG
SACHETUS. Sachetum unum nucum muscatarum. Massil. 5 mai 1321, Bibl. Schol. Chart. 1868, p. 315. SAGMARIA, dicebantur jumenta, quae ad portanda onera adhibebantur; ita in diplom. imperatoris Ludovici de anno 821 : Concessimus monasteno nostro ...... omne thelonium tarn de navibus, quss per

SAL
diversa flumina imperil nostri pro qualibet re discurrunt quam et de carris et Sagmariis necessariis ipsius monasterii. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins I, 41. [A. M.] SALMENWORF, Piscaria ; in carta Marsilii de Arc ha de anno 1336 : Cum parte media juris sive piscarise dictx Salmen-

SCI
worf. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus III, 340. [A. M.] SANAMUNDA, Beneaite. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xir. s. SASIO, idem est quod possessio, unde Gallice Saisie ; ita in dipl. Philippi archiepiscopi Ooloniensis de anno 1182 : Tali videlicet pacto et conditions, ut easdem curias in pig nore habeat et in sua Sasione usque ad solutionem pecuniae. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus I, 439. [A. M.] SBARRA, Gall. Barre : In Sbarra qua adjungunturipsi pedes (falcistorii) sunt mi. balassi. Inv. Bonifac. VIII. Bibl. Schol. Chart. 1863, p. 143. SCAPULA, imbrex porci; in MS. archivii Treyir. n 1225 : Et scapulae dantur majoribus prioribus gui sunt praesenfes.JA. MJ SCARARIUS, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Scararios modo ministeriales appellamus. Scar am facere est domino abbati quando ipse jusserit servire et nuntium ejus seu litteras ad locum sibi determines turn deferre. Beyer, Urkundenbuch I, 147. [A. MJ SCARHUVEN dabunt archiepiscopo somarios, quando iturus est ad curiam imperatoris vel in expedition^ transalpina; ita in libro annualium jurium archiepiscopi Trevirensis c. 1220.1 Beyer, Urkundenbuch II, 413. [A. M.] SCARIANZI, dicebantur stipendiarii milites; ita in descriptione bqnorum Rhingravicorum : Item stipendiariis qui dicuntur Scarianzi XXlVmarcas, etc. Kremer, Orig. Nass. p. 234. [A. M.] SCAVIONES, Scabini; in carta Henrici III. imperatoris de anno 1056 : Advocati autem servitia in curtibus in quibus jure dabuntur cum villicis et Scavionibus accipiant. Beyer, Urkundenbuch I, 345. [A. MJ SCHEYNIK, in MS. archivii Colon, t. II, 35 : In festo Petri et Pauli Scheynik vel cerasa et pyra dantur ei ut duobus dominis. [A. M.J SCHIMERUT, in calendario custodies eccl. cath. Colon.: Ante vesperas villicus de Bucheim adducet Schimerut 30 pondera et totidem ligaturas foliorum, quae spargentur in chorum s. Petri et in vascamere. [A. M.] SCHINA, Candela cornatilis, Germanice Spindlicht; in kalendario custodiae eccles. cath. Colon. : Item dabitur lumen cornatile, quod Schina dicitur, ad legendum lectipnes in choro. Et ibidem : Et habebit custos major duas hastas, quibus sint innixae dues candelas cornatiles ad incendendum choros et coronas, [k. MJ SCHREIPROVEN, in MS. continens descriptionem praebendarum in ecclesia cathedr. Colon, in archivio civitatis Colon. : Item sunt etiam in eadem ecclesia duodecim pr&bendse quae dicuntur Schreiproven.[A.. M.J SCHYMBERTHAT, Occultatio rei alienae; ita in dipl. Sifridi Col. arch, de anno 1285 : Si aliquis conqueratur de hoc quod Schymberthat dicitur, conquerens conducere debet judicem ad domum vel ad domos illius qui hoc factum commisit, et judex eas secabit et confringet, et quicquid sub trabibus domorum fuerit, hoc erit judicis, nisi ille, cujus fuerit haeredit as, hoc defendat jure suo. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 802. [A. M.] SCILINDRIA, sunt panes in modum cylindri formati; in MS. archivii Col. t.

SIM
II, 35: Incarcerato quolibet die dabit unum lumen et 35 Scilindria. [A. M.} SCOLOPENDIA, Cerflangue. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xii. s. SCRAGO, Gallice Treteau, Germanice Schragen; in descriptione thelonii collegii s. Simeonis Trev. in Confluentia : De qualibet mensa et quolibet Seragone, in quibus habentur res venales quadrans. Beyer, Urkundenbuch II, 282. [A. M.] SCURRAGO, Scurage. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 332, xn. s. SCUTZIN, Germanice Schueizen, qui custodiunt villam; in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : De communi dolio dabunt Scutzin caldarium vini. [A. M.] SECLUSIO. Concil. Rotom. anni 1522, can. 4 : Cum insinuationibus seu Seclusionibus. I, 190, A. SEGRETARIA, Gall. Lettres, propositions qu'un ambassadeur est charge de remettre: Sed preter Secretaria QU83 Galcherus contulerat, De se ipso rem intimat Que ipsum deposuerat. [G. E. CAMBRAI.] SEDERE, Gall. Etre sis, situe: Sedet in insidiis per singulos dies ut rapiat pauperes, ut interflciat innocentes. [G. E. CAMBBA!.] SEKEREN, in compromissione inter collegium et civitatem Embricensem de anno 1237 : Accepit itaque ecclesia juramenta a prsedictis canonicis, et a militibus securitatem militarem quas Sekeren dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch II, 227. [A. M.] SELAIST, in carta Sifridi arch. Col., Johannis ducis Lotharingiae et comitum Reinaldi Gelrensis et Theoderici Clivensis de anno 1279 : Volumus etiam quod mercatores et alii quicunque mercimonia quascunque videlicet in vino, sale, calibe et aliis, quse Selaist vulgar iter appellantur, etc. Lakomblet, Urkundenbuch II, 729. I A. M.J SELCENDE, Decima salica, ab iis bonis curtis dabatur, quae beneflcia haereditaria erant; e contra VELCENDE, quae ab aliis bonis danda erat; ita in dipl. Theoderici archiepiscopi Trevirensis de anno 1215 : Quod cum major ecclesia Treverensis haberet decimam, quse appellabatur Selcende, et monasterium Lacense... decimam aliam possiderent, qua^ Velcende vocabatur. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 116. [A. M.] SEMIDIETA, Demi-journee. Concil. Rotqm. anni 1581: Modo parxtialis non distet ultra Semidietam. I, 243, C. SERMENNA, Cerfoiz. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xn. s. SERVARE (DE VITA, MEMBBIS), Gall. Garantir: Quod Galcherum fidelius Episcopum Servabimus De vita, de membris ejus, De honore presulatus. [G. E. CAMBRAL] SIEMELINGE, Germanice Semmel, est panis certSe formae; in MS. archivii Trevirensis n 1225 : De praedicto etiam tritico dantur husgenoze 20 Siemelinge singulitt diebus de eo quod dicitur griez. [A. M.] SIMILA, Semella, Germanice Semmel, est panis; in calendario custodiae eccl. cathedr. Col.: Et custos recipiet ab ipso

STE

463

in mensa episcopi unam Similam, quorum 4 sunt de maldro tritici. [A. M.] SIMPHONIACA, Jusquiamus caniculata. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 330, xu. s. SINICHUS, Gall. Mesure de capacite venitienne : Item quod Sinichi sint tria et teneat unum naupus,aliud mensurator. Bibl. Schol. Chart. 1864, p. 229, an. 1403. SISIMBRIUM MENCASTRUM, Mencastres. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xn. s. SIVELINC, sunt praedia,quae minus solvunt quam caetera; in calendario custodi33 eccl. cath. Colon.: Item de praedictis praediis unumquodque solvit custodi 4 amas vini et duas urnas, exceptis quinque, quse dicuntur Sivelinc, quorum quodlibet solvit tantum duas amas simpliciteretnon plus. [A. M.I SLAFKERCEN, sunt candelae, quibus utitur in cubiculis; in calendario custodiae Qccl. cath. Colon.: Et custos recipiet ab eis Slafkercen. [A. M.] SOJORNIUM, Gall. Sejour: Pro Sojornio equi roselli, sojornato apud Pruvinum. Compot. Campan. Bibl. Schol. Chart. 1863, p. 66, xui. s. SOMARIA, dicuntur j amenta mercibus onusta. unde Germanice Saumthier; ita in dipl. archiepiscopi Trevirensis Arnoldi de anno 1182 : Telonium quod in Confluentia tarn in foro quam a transeuntibus navigio universis et a Somariis persolvitur. Honthemii, Histor. Trevir. Dipl. 1,613. [A.M.] SORSONIA. Pro Sorsonia comitis. Compot. Campan. Bibl. Schol. Chart. 1863, p. 67, xm. s. SOVRAENSEGNA, Provincial!bus Sobreseing, cuirasse : c Sovraensegnas, in summa, per omnes partes, vm8 LUI. Invent, arcenatus Venet. 1314, Bibl. Schol. Chart. 1865, p. 564. SPANDARIUS, videtur qui in nuptiis Gallice nuncupatur garcon d'honneur. Vide Tourret, apud Memoires de la Societe nationale des Antiquaires de France, t. 46, p. 95. SPLENIDION, Cerflangue. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xu. s. SPONEVERKEN, Porcellus; ita in carta Wilhelmi, comitis Juliacensis de anno 1260: Et i. porcellum', quod dicitur Sponeverken. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 494. [A. M.J SPONTONUS, Gall. Esponton, in Inv. arsenatus Venet. 1314, Bibl. Schol. Chart. 1865, p. 566. SPRENGIN, dicitur si aliqua fera venando in alienas terras fugit; ita in diplom. Mechtildis comitissae Seinensis de anno 1247 : Item consentimus quod si comitissa inceperit agitare quod vulgariter dicitur Sprengin aliquam feram in terra sua vel silvis suis quae vulgariter wiltbant dicuntur et ilia fera in terra nostra vel silvis wiltbant vocatis capta fuerit sua erit, similitersi fera fuerit agitato in terra nostra vel wiltbant et in terra comitissae vel silvis suis wiltbant dictis fuerit capta nostra erit. Gunther, cod. dipl. RhenoMosellanus II, 219. [A. M.] STALE, in carta Hugonis cardinalis et Alberti magni de anno 1252 : Ita videlicet, quod primae percussurae ydea fnempe monetarumj, quod Stale vulgariter appellatur, in sacrarium s. Petri majoris ecclesise in Colonia reponatur. Lakomblet, Urkundenbuch II, 381. [A. M.J STECKEN,estgenus cibi, in kalendario custodiae eccl. cath. Colon. : Et dabit tria vladen, qux dividentur inter se et

464

SUA

SUP
nasterii Prumiensis commentata 1222 : Sualis idem est quod porous et dicitur Sualis a sue. Beyer, Urkundenbuch I. 144. [A. M.j SVEINGEL, Tolleno; in descriptione bonorum monasterii in Mettlach : Ex nostra etiam procurations, quando opus fuerit, deporlabitur furca, et desuper dependens lignum, quod dicitur Sveingel ad puteum salis in wich. Beyer, Urkundenbuch II, 341. [A. M.] SUCCEGARUE, Sunt mergites, qui pro liberatione a comparendo in comitiis curtis dantur ; in carta pro ordine theutonico de anno 1298 : Erit libera de jure illo, quod Succegarue.... vulgariter appellatur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 717. [A. M.] StJCCENDIDM, Gall. Qui enflamme, excite : Serpens fomes superbiae, Succendium malitise, Gerardum fecit surgere Contra virum justiciae. [G. E. CAMBRAI.] SULZA, Gallice sale, erat cibus sale praeparatus; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Vadiabit custodi Sulzam de rumbo valentem 4 denarios. [A. M.] SUPERANNUS. De Superanno parva-

SUS
rum camerarum infra Pruvinum molendinum. Compot. Campan. xiu. s. Bibl. Schol. Chart. 1863, p. 74. SUPERINFERO. Ad B. Agricium, fortissimum nostree fidei fundamentum, merito post Dominum refertur, quidquid in hoc templo Dei vel usque modo Superinferebatur, vel amodo Superinferendum esse speratur. Vita S. Agricii Trevir., 13. Januar., c. 41. Acta SS. Januar. II, 62, E. SURCEN (ScHURCEN), in libro annualium jurium archiepiscopi Trevir. c. 1200 : De eisdem mansibus dantur in natale domini XII gallinas et XXX ova et XC faculae id est Surcen. [A. M.] SUSTINENTIA, Gall. Soutien, aide : Contra quorum superbiam, Furprem et potentiam Detinuit hanc patriam Post Dei Susiinentiam.

erunt bene parata et centum Sleeken. [A. MJ STEYLE. Vide Venna. [A. M.] STILLICIDERE, Gall. S'ecouler : Magnum conductum in grosso campanile -per quern Stillicidiunt aque navis ecclesie. Compot. cathed. Trecens. 1366, Bibl. Schol. Chart. 1862, p. 231. STINGUS, Stangcunne, id est piscis incitans venerem. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xu. s. STOFEVENE, est avena; in MS.archivii Colon, t. II, 35 : Unum maldrum Stofevene in granario. [A. M.] STOPUS, est mensura. In MS. archivii civitatis Coloniensis t. II, 35 : Item (habet) 46 stopos vini. [A. M.] STROPPE, in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Et pannum et acum ad paronduwz Stroppe. [A. M.] STUMPELE sunt particular quse a candelis incensis supersunt; in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : Et de ipsis candelis Stumpele recipiet. [A. M.] STUPA, GermaniceSfu&e/in MS..archivii Col. t. II, 35 : Ad Stupam tres marcas. [A. M.] STDPPA, Stupa; in calendario custodiae eccl. cath. Colon. : Et Siuppam ad tergendum stillas. [A. M.] SUALIS, in descriptione bonorum mo-

[G. E. CAMBRAI.]

SUSTINERE, Gall. Permettre d'attendre, ne pas presser :

Precantur ut illos saltern Sustineat, De electione nee illos arguat, Donee prelibatus Burchardus redeat Et papa quid sibi fecerit referat. [G. E. CAMBRAI.]

T
TAN
TACEA, Gallice Tasse: Una Tacea cum manico, argentea, deaurata ab intus, ad colligendum rasuram corone. Inv. Card. Barbo, ex transcript. Miintz, 1457. TAGLATOR, a voce Italica Tagliatore. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 295 : Famosum autem latronem dicimus quern de fama probari poterit latronem esse hoc modo, quod fur vel latro sit furando de die vel de node, quod sit Taglator bursarum vel disgropator gironum, etc. [FRj 1. TAGLOLUS, Chartse fragmentum, Ital. Tagliuolo.Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 65: Statuimus et ordinamui inviolabiliter observari quod quando condempnationes fiunt et collects imponuntur debeant scribi in quaternis et non in Taglolis. [FR.] 2. TAGLOLUS. Usurpatur etiam hsec vox pro codice accept!, Ital. Quaderno. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 127 : Statuimus et ordinamus quod quilibet collector collectarum comunis unam collectam tantum et non plus in quaterno seu Taglolo quolibet colligere debeat, et summa tocius extimi seu capelle in eodem quaterno seu Taglolo, illud pro extimo assumendo. [FR.] TANACHETA, Tanezie, herba sancte

TAN
Marie. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 331. xu. s. TANSARE, TANSIRE, Idem quod Tensure, Tueri. Ital. Difendere, Proteggere. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 33 : Quod nullus civis possit vel debeat robam alicujus forensis Tansire pro sua. Statuimus et ordinamus quod nullus civis vel comitatinus robam alicujus forensis Tansare vel defendere pro sua debeat. Interpretatur quidem recteMuratorius Tensa presidium militum, Ital. Scorta; quam interpretationem corroborat hie locus Stat. comm. Alexandr. ann. 1297. pag. XLVI. lin. 32: Item quod guardie que sunt vel fuerint super blavam custodiendam teneantur custodire et accusare facientes contra predictam formam infra tres dies; et si aliqua guardia extraxerit blavam vel aliqua predicta Tenssaverit vel guidaverit facientes contra predictam formam, vel inde rem.vel servitium acceperit amittat pro banno soldos centum, et manum vel pedem amittat.
[FR.l

TER
pacta factum et facta inter comune ex una parte et bertholum Quintavallis et ejus consortes emptores dadie sive datii Tanxe luxolini ban. et staderie grosse. TEGULDM, Idem quod Tegula, Ital. TEG Tegola, Gall. Thuile, Stat. Nicias saee. xin. inter Mon. Hist. patr. Taur. torn. II. col. 79 : Item, statuerunt et ordinaverunt quod qusslibet persona, qu& fecerit, vel fieri faciet Tegula seu teulos vel mallones sequatur in contrahendo, seu faciendo, seu formando, formam antiquam, etc. [FR.] TENESTERNITRONIUM, Bane torneiz. Gloss. MS. Turon. vn. s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 330. TENORES, Gall. Benefices et dignites : Et ut archiepiscopus Reponat eum firmius In antiquis Tenoribus Suis mandat apicibus. [G. E. CAMBRAI.] TERACIUM, Teratium. Vide Terracum.

TANXA, Vectigalis species. Stat. Bonon. TER TERLISARI, TERLIXARI, a voce vernaann. 1250-67. torn. III. pag. 246 : Statuimus et ordinamus quod potestas comune cula bononiensi Terlis, Pavimentum et consilium civitatis ban. teneantur ob- gypso vel calce solidatum. Stat. Bonon. servare adimplere et complere pactum sive ann. 1250-67. torn. II. pag. 383 : Et dicte

TOA

TRA
[FR.]

TRO

465

androne quesunt post domes predictorum puteum ad x pedes, si fuerit extra domum. debeant Terlixari... Et torn. II. pag. 494 : [FR.] TOALHO, Espece d'echarpe en toile qui Statuimus et ordinamus quod via gue est inter domum que fu.it Jacobi lionis.... ca- entourait le pied d'une croix. Inventaire vetur et Terlixetur (Terlisetur, God. '50.) de Montpezat, 1436 : Cum pede argenti, cum quodam Toalhone nonoriffico. TERMINUS PRES^E, Limes, aut signum Bull, de la Soc. des Antiq. de 1'Ouest TER1 1886. pag. 45. viarum per sortes reflciendarum. Vide TONBORUTUM STARIUM, Ital. TambuPresa 5. [FR.] TERRACUM, pro Terracium, Minuta rato, epitheton sextario tritico repleto laterum coetorum fragmenta terrae ad- additum a sonitu reddito cum percutimixta, Ital. Terriccio. Stat. Bonon. ann. tur ut grana descendant. Stat. Bonon. 1250-67. torn. 1. pag. 183 : Item dicimus ann. 1250-67. t9m. III. pag. 521: Et ille implere quod omnes vendentes et artes facientes qui mensurabitur teneatur in curia comunis teneantur qualibet oc- bene starium undique et bene Tonborutum, tava die mundare curiam comunis de et rasuram rotundam de ligneis factam omni immunditia, Terraco, putredine, etc. ad tornellum ducere supra starum bona fide sine fraude. [FR.] [FR.] TONDULUS, Supplicium quo ad eruenTESTA. Extremitas cujuscumque rei ea parte qua larga est. Per Testam cum dam a reis confessionem judices uti terra Petri Emerici, vallato in m,edio, solebant. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. etc. Stat. Bonon. ann. 1250-67. 1. pag. 296: Item statuimus quod nullus torn. II. pag. 468 : Ordinamus quod amodo ponatur ad Tondolum, seu tirelunus puteus.... debeat fieri in contrata lum, vel ad aliud tormentum. Octavius que vocatur sancta Agatha in Testa campi Toselli (del Foro crimin. pag. 90.) autufiliorum condam dotnini Bombelli, etc. mat Tondulum esse tormentum quo [FR.] funerei torquebantur. Vide diagramma, TESTIMONIALS VINUM, in carta abba- quod exhibet auctor. Quae sententia cortis B. Mariae Trev. Ludovici de anno rpboratur ab inculta lineari adumbra1158: Vinum quod Testimonial dicitur tione, quam praebet Codex nostrorum dimidiam amam omnibus ibidem prsssen- statutorum anni 1259, ad Reformatiotibus sub tilia propinari fecimus. Beyer, nem : Quod nemo ponatur ad Tondolum vel ad tormentum. Vide etiam Albert, Urkundenbuch I. 670. [A. M.] TESTRIX, pro Textrix, quae texendi ar- de Gandino apud Angelum de Gambitem facit, Ital. Tessitrice. Stat. Casalis gliolis Aretii, de Maleftciis, Rubr. de ssec. xiv. inter Monum. Hist, patriae Quaestion. et Tormentis : Quod si tortus Taur. torn. II. col. 1040: Primo statue- dicat teneatis me ad Tondolum quantum runt et ordinaverunt quod omnes testores vultis, quin si me teneatis per x annos et Testrices stantes seu habitantes in terra nihil dicam, etc Et paulo post. : Sed cassallis teneant et debeant.... bene tessere quid si ducatur ad pedem tortures, sed non ligantur manus de retro, sed tantum omnes petias telle, etc. [FR.] TEULUS, ut Teula, Tegula. Stat. Niciae minatur sibi detorquendo, etc. [FR.] saec. xin. inter Mon. Hist. patr. Taur. TORNELLUS, Parvus torn us, instrutorn. II. col. 61: Item consules, vel pote- mentum fabrile, quo ligna et hujusmodi stas facient jurare teulerium, quod nan circumagendo rotundantur. Stat. Bonon. vendat calcem in petra ultra solidos no- ann. 1250-67. torn. III. pag. 520: Et prevem, nee in caucinata ultra solidos qua- dicti tenentes dicta saca debeant habere... tuor... nee Teulos ultra solidos viginti rasuras de ligno rotundas fact as ad quinque. [FR.] Tornellum. [FR.] THEREBINTULA, Vaienche. Gloss. TuTORNIUM, Gall. Tournoi : ron. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 831. xn. s. Dum sic agitur apud nos, THINGRAVIUS, in carta pro commenda Plurali fertur nuntio fratrum hierosolymitanorum in Borken Quod Gilius de Cinnio de anno 1265 : Et ibi in judicio promulMortuus est in Tornio. gato coram thingravio domino Menzone [G. E, CA.MBRAI.] de Heideine. Lakomblet, Urkundenbuch TORSA, Sarcinae, Ital. Fardello, BagaII. 553. [A. M.] TILLETARE , inscriptionem ponere , glio .* Qua de re destorsare sonat sarcietiqueter. Registre des visites past, du nasrelaxare. Stat. Bonon. ann. 1250-67. diqc. de Die, en 1509 : Reinvolvantur reli- torn. II. pag. 276: Et dicimus quod nullus qui stat ad portas circle custodiendas dequie panno sericeo novo et Tilletentur. TILLETUS, inscriptio, nota, Etiquette. beat desiorsare seu disligare malam, seu Registre des visites pastorales du dioc. Torsam alicui mercatori per dictas portas de Die, en 1509 : Ponatur Tilletus super transeunti. [FR.] reliquiis in quo scribatur: sunt de reliTRAFERUM, TRAFERRUM, TRAIFERUM, quiis Beati Andree. TRAPERIA, TRANSFERA, Pugio, Ital. Trafiere, Pugnale. Stat. Bonon. ann. TIMBRA SATUREIA , Sarree. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. pag. 1250-67. torn. 1. pag. 270: Arma vetita intelligimus cultellum de ferire, vel schi330. xn. s. TINELLA, Parvus lacus, in quo aqua nipum, falconem, cultellacum, penatos, recipitur, Ital. Tinella. Stat. Bonon. lanconem, burdonem, lancaspitum, claann. 1250-67. torn. II. pag. 361: Statui- vam ferream vel ferratam vel aviratam mus quod quelibet contrata civitatis ban. vel plumbatam beccacenerem Transferam puteum habens teneatur.... facere juxta (Traferrum, cod. '59. Traferum, '60. puteum bonam Tinellam lapideam vel de Traiferum, '67) et acam... Et torn. III. lignamine sive la vellum. [FR.] pag. 237: Item quod quicumque habet falconem, cultellum ymolensem, pennaTIRELLUM. Vide Tondolus. [FR.] TITIMALLUS, Laiterolle. Gloss. Turon. tum, beccacinerem sive Traferiam aut Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 331. xn. s. acam, etc. [FR.] TOAGLOLA , Mappa, Ital. Tovagliola, TRANSFIGURATRIX, Quae Transfigurat. Salvietta, Gall. Servie/te.Stat.Bonon. ann. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 1250-67. torn. II. pag. 175 : Nullus barbe- 447 : Statuimus quod ponantur in banno rius radat vel raaere facial, vel Toaglo- perpetuo omnes indivinatores et divinalam sive pannum aliquem discutiat prope trices, et facientes experimenta seu te-

nentes et truntani et Transfiguratrices. TRASENDA, TRASGENDA, TRAXENDA, TR AX AND A pro Transenna, Fenestra. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 364: Et non habeat aliquis sedile seu privatum prope aliquem puteum per xx pedes... nee lavet super aliquam Trasendam (Traxandam, cod. '50; Traxendam, '52 ; Trasendam, codd. '59, '67; Trascendam, '60.) [FR.] TRAVERSAGNDM , Lignum transversum, Ital. Traversa. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II. pag. 573 : Statuimus et ordinamus quod unus pans lignaminis fieri debeat supra foveam castri alegralcoris.... cum bonis columnis et Traversagnis de rovere, qui sit latitudims xv pedum. [FR.] TRAVERSATDRA, Actus transfundendi, elutriandi , Ital. Travasamento. Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. cccxvii. lin. 10 : Et non possit (portalor vinij nee debeat accipere pro descareatura et invasellatura sive Traversatura, sive pro careatura de sestario vini nisi tantum denarios tres terdon. [FR.] TRAXANDA , TRAXENDA. Vide Trasenda. [FR.] TRESIMUS, perperam pro Tricesimus, Ital. Trigesimo, Gall. Trentieme. Stat. Niciae saec. xin. inter Monum. Hist, patr. Taur. torn. II. col. 93: Si tamen filius militis attigerit Tresimum annum, neque interim militiam assecutus fueritf et tune non habebit liber tat em. [FR.] TRIBBIUM, Trivium, locus in quern tres viae conveniunt, Ital. Trebbio, Trivio, Gall. Carrefour. Stat. Bonon. ann. 125067. torn. III. pag. 640 : Et etiam cridetur in ipsis diebus vel aliquo eorum voce alta et precona per bannitores comunis per civitatem et suburbia super Tribbia, in locis in quibus bannitores comunis ponunt hanna potestatis cum sono tube. [FR.] TRIBLARE, TRIBLARI, Triticum exterrere, Ital. Trebbiare, Gall. Battre le ble. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 104 : Et si jumentariun era bona fide faciam jumenta triblare... Et si socius ero jumentarii, vel cum eo stetero ad expensas illius cujus blava Triblatur in area fideliter laborabo. [FR.J TRICOLA, Quae esculenta revendit, Italis Trecca, Gall. Revendeuse des halles. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 189 : Et nulla Tricola. filet super Triculariam suarn in banno x sol. bon. et quod nullus Tricolus emat vel emi facial caseum pullos vel ova vel fructus arborum vel quamlibet aliam rem ad Triculariam (Tricholariam, cod. '53; Tricolariam '59. '62. '67; Tricollariam '60.) pertinentem diebus marlis jovis vel sabbati, nee aliis diebus nisi post nonam. [FR.] TRICOLARIA, TRIGULARIA, Esculento- x rum congeries, quae Tricola, vel Tricolus revendit. Significat etiam haecvoxartem cauponariam. Utriusque notionis exhibet exemplum locus allatus sub voce Tricola. [FR.] TRICOLUS, ut Triculus. Vide in hac voce. [FR.] TRIONITHES, Betuinnes. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 331. xn s. 3. TROSSA, Parum accurate, ut animadvertit Valsecchi, vox Trossa pro notione Fasciculi allata est; quippe Trossa quantitatem herbarum vel segetum majorem quam fasciculus significat, ut hand dubie testatur locus Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. CGCII. lin. 29: Item statutum est, quod si quis metuerit foliam viridem messis spelte avene ordei vel par-

466

TRU

TUB

TUN
pag. 406: Et ille cujus erit domus vel porticus vel turris vel Tubata vel curia, ubi dicta congregatio sive pars assemblaretur, puniatur si fuerit miles vel filius militis in M. lib. bon.; et si fuerit pedes in vc. lib. bon. pro quolibet et qualibet vice. [FR.] TUNNA, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Tunnse. de quibus hie fit mentio non puto esse Tunnas per quas deducitur vinum, sed qusedam vasa magna ad vindemiam valde necessaria, quas appellantur buden. De feodis enim nostris quas habemus in Arvilre etiam invenitur in auctentico, quod solvant Tunnas, pro quibus quodlibet feodum solvit annuatim in vindemia vill. denarios Colonienses et vocantur illi denarii vaspennenge, qui denarii annuatim dandi sunt pro vasis ad vindemiam necessariis. Beyer, Urkundenbuch 1.155. [A. M.]

mole in alieno campo solvat pro banno soldos x. pro guolibet faxe, et in Trossa soldos xx. et a Trossa supra usque in duas soldos LX. Si vero colligent messem non maturam foliam avenam ordeum vel parmolam viciam vel fabas milium vel panicum vel herbam in predictis blavis non maturis vel aliqua earum solvat pro guolibet faxe soldos xx. predictarum blavarum, et pro qualibet Trossa soldos LX.

sit Truncator bursarum vel disgropator gironum. [FR.l TRUNTANUS, TRUNCTARIUS, TRUNTARIUS, TRAGTARIUS, Idem qui Trutanus. Vide in hac voce. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 447 : Statuimus quod ponantur in banno perpetuo omnes indivinatores et divinatrices et facientes experimenta seu tenentes, et Truntani (Trunctarii cod. '52. '53; Truntarii, '59. '60 ; Tractarii'Q2.)ettransfiguratrices. [FR.] [FR.1 TUBATA, Turris columbaris, a vocaTRUEA, ut Trueia. Stat. Niciae saec. xin. inter Mon. Hist. patr. Taur. bulo italico Tubare, columbi vocem torn. II. col. 79: Item statuerunt et ordi- edere, unde Tubi! Tubi! aiunt ancillae naverunt quod beccarius seu macellarius cum receptui columbos vocitant. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 281 : non vendat... Trueam pro porco... [FR.j TRUNCATOR BURSARUM , Zonarius Si quis dominus vel alius traxerit de turri sector, Ital. Borsaiuolo, Gall. Coupeur vel Tubata vel domo cum mangano vel de bourses. Stat. Bonon. ann. 1350-67. prederia seu alio edificio in palatio vel torn. 1. pag. 395 : Famosum autem latro- curia comunis ban. solvat nomine banni nem dicimus quern de fama probari pote- G. lib. bononinorum quotiens contra fecit, rit latronem esse hoc modo quod fur vel et turris vel Tubata vel domus ilia delatro sit furando de die vel de nocte quod struatur usque ad t err am.... Et torn. III.

U
UNG
UMBENNECH, in carta Theoderici comitis Olivensis de anno 1265 : Item dedimus hsereditarium jus ipsis ad ignem suum ligna, quas dicuntur Umbennech, secandi in silvis nostris. (Lakomblet, Urkundenbuch, II, 555.) [A. M.] UMBRACDLUM, Umbella, Italis Baldacchino, ex Diario Paridis de Grassis saec. xvi. edit, ab A. Fratio, pag. 89: Item ordinavi aliud Umbraculum pro Pontiftce partim ex brocato panno aureo, et partim ex serico rubeo purpureo sive cremesino, satis etiam amplum cum perticis auratis sex. [FR.] UNGELT, Assisia, Galilee Accise, est tributum quod in comitiis populi imponitur, dicitur etiam telonium vel collecta; in dipl. collegii cathedralis Trevirensis de anno 1276. dicitur : Quod nos assisyam seu collectam quas Ungelt vulgariter nuncupatur excogitatam inventam ordinatam pariter et statutam de provido et maturo consilio plena consensu ac unanimi voluntate singulorum et omnium quorum consensus in prasmissis fuerat requirendus. (Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 417.) [A. M.]

URG
UNGEWORDE, est inquisitio judicis, quin accusatio ab aliquo facta sit; ita in ordinatione arbitrorum inter Conradum arch. Colon, et Goloniam urbem de anno 1258 : Quod iidem magistri civium nullo conquerente contra illos, quorum pecuniam volunt habere, consueverunt motu proprio inquirere de eo, quod vulgariter dicitur Ungeworde sive verbo sive opere perpetretur, et sic ab innoxiis et ab illis, qui minime accusabantur ab aliquo, saepius pecuniam extorserunt. (Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 452.) [A. M.] UNMINNE. Vide Minne. [A. M.] DPSLACH, est viarum vectigal.incarta Theoderici comitis Clivensis de anno 1800 : Ex theloniis nostris in Wesele, quas carrintolle et Upslach vulgariter appellantur. (Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 1056.) [A. M.] URGES, Vas vinarium. Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. qccxvii. lin. 10 : Et non possit fportator vini) nee debeat accipere pro descareatura et invasellatura sive traversatura, sive pro careatura de sestario vini nisi tantum denarios tres

UZF
terdon. computata levatura Urgetis precise et sine tenore. [FR.] URNA VINI, in calendario custodiae eccl. eath. Colon.: Et recipiet custos Urnam vini. [A. M.] USSERE, Janitores, in MS. archivii Trevirensis n 1225 : Quatuor Ussere datur 1. panis. [A. M.] UTLOSE, in carta Theoderici comitis Gliyensis de anno 1241: Si quis civium moriatur, census, qui vocatur Ullose, a suis hssredibus non requiretur. (Lakomblet, Urkundenbuch II, 358.) [A. M.] DVA PASSA, Id est insolata, vox italica. Paris de Grassis Diarium edit, ab A. Fratio, pag. 367: Capsx sex diversorum ciborum quadragesimalium, ut ficuum, amigdalarum, Uvarum passarum, etc.[Fn.] UZFANC, in diplom. archiepiscopi Coloniensis Philippi de anno 1180: Frontes quoque domorum nee non et alia qusslibet asdificia forum respicientia, quae projectum habent quod vulgo Uzfanc dicitur, super publicum locum, ita in futurum permanebunt. (Lakomblet Urkundenbuch des Niederrheins I, 474.) [A. M.]

V
YEN
VADIUM, idem quod mulcta, Germaniee Wee;ita in descriptions bonorum Rhingravicorum ex initio saeculi xui: Qui hoc neglexerit, Vadium dabit. Kremer, Orig. Nass. II, pag. 224. [A. M.] VALSTOCH, est fructus jurisdictionis; ita in dipl. Gonradi Coloniensis archiepiscopi de anno 1250: Talis videlicet quod omnes proventus judiciorum qui infra sepes munitionis in Vilmere qui vulgariter Valstoch appellantur proveniunt. Kremer, Orig. Nass. II. p. 285. [A.M.] VARIUM, Merces, Germanice Waare; ita in carta Conradi arch. Col. de anno 1259 : Nullus mercatorum advenientium undecunque varium quod grawerc appellatur vendet. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 469. [A. M.] VASCAMERE, estfcamera, in qua servatur cera ; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Quas spargentur in chorum S. Petri et in Vascamera. [A. M.I VASPENNENGE. Vide Tunna. [A. M.] VELPENNINGE; in MS. archivii Col. t. II, 35 : Ad Velpenninge 10 denarii. In MS. archivii Trevir. n 1225 : Canonici majoris ecclesias hobebunt annuatim centum et 29 dies grossos carnium cum den. qui dicuntur Vollepenninge. [A. M.] VENDEAMITA, Vinea in qua vindemiae pendent et nondum exactae. Stat. Comm. Alex. ann. 1297, pag. CGLXXXII. lin. 32 : Item statutum est quod non liceat alicui homini vel persone vapolare nee intrare vineas Vendeamitas vel ad vendemandum usque ad octavam sancti Michaelis, postquam uve ceperint vendemiari in banno soldi unius. [Fr.] VENDITIO, Gall. Trahison (a prix d'argentj : Mandat et illis omnibus Qui vivere de raptibus Et de Venditionwus Gunctis gaudent temporibus. [G. E. CAMERA.!.] VENNA; in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Venna est instrumentum sumptuosum et satis utile, unde pisces capiuntur, quod instrumentum appellamus wer sive steyle, sicut habemus in fyma et rivin. Beyer, Urkundenbuch, 1,153. [A. M.] VENNE in dipl. Adolfl I. Coloniensis archiepiscopi de anno 1200: Terram incultam, quas in vulgari drysch vel Venna dicitur. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, I, 567. [A. M.] VENTINA, Vox italica quantitatem numeratam usque ad viginti signifi-' cans. Stat. comm. Alex. ann. 1297. pag. GCCLi, lin. 30 : Et quod dicta talia ordinetur et solvatur pro Ventinas , et ad modum Ventinarum de hominibus, qui tenentur et debent ipsam taliam solvere, et quod capita Ventinarum ordinentur tali modo videlicet, quod ille qui erit caput Ventine predicts alie uno anno non possit nee debeat esse caput Ventine sequenti, etc. [FB.J

VIC
VERAMT, est jus transvehendi homines, pecora, etc. super fluvium ; ita in dipl. Wilhelmi et Udonis de Waldecke de anno 1285 : Idem domnus Wilhelmus et sui hasredes navigium quod dieitur Veramt et vineas apud Burgene... quiete et pacifice possidebunt. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, II, 457. [A. M.] VERNULA, Gall. Serviteur, domestique: Dicunt quosdam epistola, Quosdam mandasse Vernula Ne sibi regis gratia Daret episcopalia. [G. E. CAMBRAI.] VERSEYLEN, est cum solemnitate bona quaedam in judicio ad alium transferre; in carta pro collegio SS. Apostolorum in Colonia de anno 1286 : Tradidimus et assignavimus plena jure, videlicet in strata publica in prassentia scabinorum praedictorum ac aliorum fidedignorum ea sollempnitate, qux dicitur Verseylen. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 821. [A. M,] VESSERE, idem quod pascere; in carta Godefridi de Heinsberg de anno 1298: Prasdicti mansionarii suos porcos in fructibus quercuum et fagorum silvse prsedictas, qui vulgariter dicuntur Eykeyr, suo tempore \ poterunt Vessere et nutnre et custodire. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 984. [A. M.] VESTE, est judicium ex septem judicibus constans qui desumpti sunt ex quinque parochiis; in dipl. Johannis de Rinberg de anno 1292 : Ego diligenti inquisitione facta super jure ipsarum partium in dictis bonis primo coram parochia in Linse et postea coram quinque parochiis et septem judicibus, quorum nomina sunt hsec quorum universitas vulgariter Veste dicitur. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, II, 492. [A. M.] VESTENE, dicitur jus vocandi extraneum ante tribunal sui judicis. Ita in diplomate archiepiscopi Coloniensis Philippi de anno 1182 : Judiciaria potestas et jus burgense quod oppidum Sigebergense eatenus dinoscitur habuisse secundum tenorem privilegiorum et secundum quod a tempore fundatoris sui beati Annonis prsedecessoris nostri ei constitit, manebunt ei inconvulsas, ita ut nullus burgensis extra in potestatem comitum vel quod vulgo Vestene dicitur vocetur. Lakomblet, in Urkundenbuch fur den Niederrhein, I, 483. [A. M.] VESTILMOSA, in MS. archivii Col. t. II, 35 : Ad Vestilmosa 6 den. [A. M.J VICANALIA, VIGANALJA, Bona comunalia, sive vicinorum. Liber consuet. Mediol. ann. 1216. inter Monum. Hist, patr. Taurin. torn. XVI, col. 923: Prasterea in locis, que sunt de districtu illud obtinet quod Viganalia per consensum dominorum et vicinorum debent dividi vel vendi. [FR.l VICINANCIA, VIGINANTIA. Vide Vicinia. [FR.]

YIN
VICINIA, Idem quod Vicinantia, que ex finitimis domibus constat, Vicus, Ital. Fictnonze.'Stat. Bonqn. ann. 125067, torn. II, pag. 362 : Et ministrales elligant in qualibet Vicinia, ubi puteus est, duos bonos homines vel quatuor... Et torn. II, pag. 361: Et si in aliqua Vicinia (Vicinancia, Cod. '52; Vicinantia, Codd. '59, 67) tractaretur de puteo faciendo in ipsa Vicinia, quod si major pars vicinorum fuerit in concordia, puteus fieri debeat expensis 'illius Vicinie. [FR.] VIGANALIA pro Vicanalia. Vide in hac voce. [FR.] VIGNOGOLUS, Qui vineas custodit, Ital. Vignaiuolo. Stat. Niciae saec. xm. inter Mon. Hist. patr. Taur. torn. II, col. 75 : Camperii et Vignogoli et custodes jurabant quod bona fide sine fraude salvent et gar dent de die et de node... civitatem Niciae, et totum territorium Nicias intus et extra. [FR.] VILIFIGARE, Gall. Mepriser : Nam illi ministerium Vilificantes divinum Secum contra episcopum Excommoverunt populum. [G. E. CAMBRAI.] VIMMENOTI, Germanice Fehmgenossen; in carta pro commenda fratrum hierosolymitanorum de anno 1265: Et ibi in judicio promulgate coram thingravio domino Menzone de Heidene et vimmenotis Ludolfo Rathardinc et Ludolfo Hessinc. Lacomblet, Urkundenbuch, II, 553. [A. M.] VINATIA, ut Vinacia. Stat. Bonon. ann. 1250-67, torn. I, pag. 197: Nee aliquis consortum inmittat vel inmitti facial in dictum andrgnam aquam balnei, vel aliam aquam coadunatam, vel spa* caturam vel ruscum, vel Vinatiam, vel ceneratam. [FR.] ViNpiLLUM, VINCUM, Vimen, Ital. Finciglio, vinco, Gall. Osier. Stat. Bonon. ann. 1250-67, torn. II, p. 236 : Nee possit aliqua via ipsius trivii artari gractibus vel storiis vel aliquo alio apposito... quin currus cum Vinciis et Vincigliis (c. Vincit et Vincilis Codd. '64, '67) et feno libere possint inde transire... Et torn. Ill, pag. 126 : Et illi ministrales teneantur...providere... ne frasche cum foliis et Vincillis ponantur vel fenum out paleam supra ignem. [FR.] VINCILLIA, pro Vincilium. Vide supra in hac voce. Stat. Bonon. ann. 1250-67, torn. II, pag. 141: Cum hoc sit quod via per quam itur in contrata de brocalindosso a latere superiori strate majoris sit arta ita quod unus currus feni et Vincilliarum vix potest transire. [FR.] VINCUS. Vide Vincilium. [FR.] VINGERHOIT, Gallice De, Germanice Fingerhut; in calendario custodiae eccl. cath. Colon.: Item pellebucersche erit prsesens et dabit ei custos altaris acum, fila, pannum, Vingerhoit ad reficiendos pannos. [A. M.]
VINCILIUM, VlNCIGLIUM, VlNCILUM,

468

YOG

VOR
marinarii usque ad concurrentem numerum hominum centum septuaginta sex.

VUS

VINISCUS, Arepe. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869, p. 331, xu. s. VIRDEIL, Quartarium, mensura vini; in dipl. abbatise Himmenrode de anno 1265 : Duo quarlalia, quae Virdeil dicuntur Coloniensis mensurae. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, II, 344. [A. M.] VIRGA. Baculus pastoralis Goderann i , Santonensis episcopi abbatisque Malleacensis, nuper in Malleacensis monasterii navi inventus et nunc in Niortensi musaeo conservatus, sic inscribitur : Virgo, Goderanni, etc... Vide Arnauld, hist, de Maillezais, Lacurie, hist, de Maillezais, et Briand, hist, de 1'eglipe Santone. VITIA, Vicia, leguminis genus, Ital. Veccia. Stat. comm. Alexandr. ann. 1297, pag. CCLXXXV, lin. 34: Et idem intelligatur in eo qui seccaret vel portaret alienam Vitiam vel legumina, vel milium vel panicum vel lupinos vel aliquant blavam viridem. [FR.] VITRIFACTOR, i. q. vitreator. Vitnfactores ad fenestras decorandas. V. Beda in homilia de S. Benedicto Biscopio, c. 6. Acta SS. Januar. II, 28, B. VITUPERIUM, notione Immunditiarum. Stat. Oasalis saec. xiv. inter Mon. Hist. patr. Taur. torn. II, col. 1036 : Item statutum et ordinatum est quod aliqua persona de Cassali seu aliunde non possit nee debeat facere aliquod Vituperium a domo Antonii Rubei usque ad domum Johannis Buttini de Allexandria apud murum platee ab una parte nee ab alia dicti muri, nee etiam sub porlichu... Et paulo post : Et quod aliqua persona non possit ibi teneri nee facere aliquod fimum sub eadem pena. [FR.] VLADEN, verbum adhuc usitatum in inferioribus Rheni partibus, Gallice Flan; in kalendario custodiae eccl. cath. Colon.: Et dabit tria Vladen, quae dividentur inter se et erunt bene parata. [A. M.] VLOZE, Germ. Floss; in descriptione thelonei in Confluentia: De qualibet massa lignorum, quae vulgariter vocatur Vloze, dabitur integrum theloneum. Beyer, Urkundenbuch, II, 281. [A. M.] VOGERIUS, ut mox Vogherius, Nauta. Impos. Off. Gazarie in Mon. Hist. patr. Taur. torn. II, col. 325 : Item Vogerii seu

gravii Coloniensis de anno ""^7: Officium sive jus meum quod hab a demoliendo sive frangendo ea quse Colonise in [FR.] VOKETEN, in calendario custodiae eccl. domibus et aedificiis sunt ante sedificata, Cathedr. Colon.: Item recipiet decem Vo- qusB vulgariter dictintur Vorgezimbere. keten et duos kochelen. [A. M.] Lakomblet, Urkundenbuch des NiederVOLSCHERICH; in dipl. de civitate rheins, II, 220. [A. M.] Wipperfordensi de anno 1267 : Item proVORSASZ, dicitur supplementum, quod nuntiamus de hominibus qui dicuntur super pretium additur; ita in dipl. de Volscherich infra oppidum commoranti- anno 1274: Sex carratis vini mensurse bus, quod plena jure gaudeant sicut ex- claustralis cum debito et consueto suppletra. Lakomblet, Urkundenbuch, II, 575. ment o, quod vulgariter dicitur Vorsasz. Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus, [A. M.1 VOLTA BOUM, Loquendi modus apud II, 389. JA. M.I agricolas bononienses ad parvum itineVORSLEGERE, sunt lapicidae; ita in ris tractum significandum ; Italis Vol- carta Godefridi de Drachenfels de anno tata di bue. Stat. Bonon. ann. 1250-67, 1273: Quorum tres lapides frangent et torn. II, pag. 630: Statuimus et ordina- qui vulgariter brechere dicuntur, alii mus quod per comune et homines singula- vero tres lapicidae, owi et Vorslegere nunres terre bagnarole debeat fieri una via cupantur. Lakomblet, Urkundenbuch larga xiiij. pedes ita quod homines des Niederrheins, II, 652. [A. M.] cum curribus melius et commodius possint VULGALIS, i. q. vulgaris. Vulgaliplebe ire et reddire ad campos et boscos et passim gladio et fame pereunte. Vita S. patra; que via potest esse longa tres Volte Viventii, c. 44. Januarii, II, 95, A. bourn. [FR.] VURHURE, est vectigal, quod novus VOLTAM (LUDERE AD), Ludi taxillo- possessor bonorum a domino dependenrum species. Vide Ludus ad acardum. tium illi domino solvere debebat; ita in dipl. archiepiscopi Coloniensis Arnoldi VOLTUS, Cameratus, arcuatus, Ital. II. de anno 1153 : Cum autem unus eprum VtfLl Fatto a volta. Stat. comm. Alexandr. obierit, alter pro kurmedo meliorem ann. 1297, pag. CCXXVH, lin. 45: Item equum quem in mortui possessione investatutum est, quod potestas teneatur fa- nerit dabit vel si equum non habuerit v cere fieri pontem unum super fossatum... solidos et praefatum bonum deinceps poset fiat dictus pans Voltus de lapidibus. sessurus 1111 modios tritici ad hoc quod vulgo Vurhure dicitur persolvet. Lakom[FR.j VOLUBILITAS, Gall. Voute: Crypta blet, Urkundenbuch des Niederrheins, lapidum Volubilitate construota... et I, 378. [A. M.l VURLETSIN, est jus colligendi uvas arcubus sustentata , ex chronico quodam Senonensi, ad annum 847, apud prae ceteris; ita in dipl. regis Adolphi de Bull, de la Soci6t6 arch6ologique de anno 1297 : Et jus prxcottigendi vineas suas in districtu nostro Bopardiensi quod Sens, t. XIII, p. 321. VOLUTABRUM, est idem quod lacuna, Vurleysin dicitur. Gunther, cod. dipl. pal us; ita in dipl. donation! s factse ec- Rheno-Mosellanus, II, 517. [A. M.] VURPH, Prima captura piscium ; in clesiae B. M. V. Argentinensis de anno 926: Terminalia loca sita ad australem descriptione bonorum et jurium eccleplagam... ad rubrum Volutabrum. Kre- siae Meerensis de anno 1201: Quicquid in prima captura (Vurph) ceperint, dimimer, Orig. Nass. II, p. 62. [A. M.] VOLVERE, Gall. Vouter: Navem mo- dium erit ecclesige. Lakomblet, Urkuunasterii majoris (S. Martialis lemovi- denbuch, II, 1. [A. M.] VDRSINC, sunt porci; ita in MS. arcensis) ab altari sancte Crucis usque ad portam occidentalem Volvi fecit. M6m. chivi Colon, t. II, 35: Et 2 porcos in de la Soc. des Antiq. de 1'Ouest, ann. Willeke Vursinc. [A. M.] 1880, pag. 317. VDSCUS, Vimauve. Gloss. Turon. Bibl. VORGEZIMBERE, in dipl. Henrici Bur- Schol. Cha'rt. 1869, p. 331, xu. s.

w
WAG
WACTA, in descriptione bonorum monasterii Prumiensis commentata 1222 : Wactas facere est postquam segetes repositse fuerint in horreum dommicum, tenentur mansionarii, sicut antiquus liber narrat, illam triturare. Media autem ternpore antequam fuerit triturata, tenetur familia in suo ordine earn custodire, et de nocte custodes ne comburatur a malis hominibus deputare. (Beyer, Urkundenbuch 1,145.) [A. M.]

WAR
WAIDA, in descriptione bonorum abbatiae Prumiensis commentata 1222 : Waida idem est quod pascua. (Beyer, Urkundenbuch 1,158.) [A. M.] WALDUS, Silva, in carta Ludpvici imperatoris pro abbatia Prumiensi de anno 816 : Qualiter (Pippinus rex) inter caeteras donationes quendam Waldum ibidem confirmasKet. (Beyer, Urkundenbuch I, 57.) [A. M.] WARINGA, id est serarium; in MS. ar-

WAT
chivii Col. T. II, 35 : Prsepositus major ad vincula Petri solvit ad Waringam 20. libras et duos sol. [A. M.] WATERSCAP, Decursus aquae; ita in diplom. Sigewoni pro monasterio Werthinensi de anno 793 : Id est in hrodbertinga hova unum modicum curtile cum agris III. in eadem villa et cum Waterscapis, perviis, communibus pascuis et ceteris. Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins I, 3.) [A. M.]

WER
WENF*' BODE, est custos vinearum; in calendah.^ custodies eccl. cath. Colon. : Item quicufique est Wendelbode dominorum S. Marise ad gradus habebit unam amam de vino prsedicto ad suam justitiam. [A. M.I WER. Vide Venna. [A. M.] WEREGILDUS, in carta Henrici III. imperatoris pro abbatia S. Maximini Trevir. : Si ecclesise homo interfectus fuerit et abbas out villicus ejus ab homicida Weregildum exigere pot erit, totum sui juris erit. (Beyer, Urkundenbuch I, 405.) [A. M-] WERGRAS, est jus ad pascua; in carta pro ordine theutonico de anno 1278: Erit libera de jure illo quod Wergras vulgariter appellatur. (Lakomolet, Urkundenbuch des Niederrheins II. 717.) [A. MJ WERPIRE, in carta Mathei ducis Lotharingiae de anno 1152-57 : Quod exactiones venationes werpivi et abfestucavi. (Beyer, Urkundenbuch, I, 652.) [A. M.J WERSEGEN, certum genus retium; in descriptione bonorum coenobii Meerensis de anno 1201 : A purificatione B. Marias primum piscem, scilicet Salmonem, quern ceperint qui utuntur retibus, quse vocantur Wersegen, ecclesise. per solvent. (Lakomblet , Urkundenbuch , II , 1.) [A. M.]
5

WIR
WETTESCAZ, sunt proventus ex mulctis; ita in descriptione bonorum Rhingravicorum : Item post obitum ejusdem G (udse. de Bolanden} de Wettescaz in Herlesheim idem Ringravius nichil percepit. (Kremer. Orig. Nass. II. pag. 231.) [A. M.I WIDEGLAGE. Vide Glaves. [A. M.] WILKOER, sunt jura minora alicujus civitatis ; in carta Ottonis comitis Zutphaniensis de anno 1233 : Sed in minoribus articulis et causis, in quibus inter se cives sua statuta statuere consueverunt, quod Wilkoer sive buerkoer appellatur, recipient cives emolumentum. (Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins, II, 191.) [A. M.] WINAGIUM, in carta Henrici ducis Lotharingiae pro monasterio Veteris Montis de anno 1248 : Liberum dimisimus..... ab omni thelonio seu Winagio apud Antwerpiam et per omnem terram nostrum. (Lakomblet, Urkundenbuch II, 344.) [A. M.] WINGART PROVINDIN, Praebendae vinearum ;ita in MS. archivii Colon. t.II, 35 : Dederunt ipsis unam pr&bendam de duabus prsebendis, quse. dicuntur Wingart Provindin. [A. M.] WIRANDI, in carta conventus Trevirensis ecclesiae de anno 1160 : Si vero alia quselibet eis quod absit persona aliquam ibi inferre injuriam voluerit, nos

WRI

469

pro eis et cum eis stare non differemus et utpote fideles defensores et Wirandi apud dominum archiepiscopum gravamina eorum sicut nostra mitigare laborabimus. (Beyer, Urkundenbuch I, 680.) [A. M.] WISSENTHAFTE DINCK, sunt dies j udiciales ; ita in dip], de anno 1291 : In principalibus quoque diebus judicialibus qui secundum vulgares Wissenthafle Dinck nuncupantur. (Gunther, cod. dipl. Rheno-Mosellanus II, 481.) [A. M.J WISSDNGA. Vide Xenia. [A. M.] WITTPENNINGHE, est nummus certus; in cartel Wilhelmi comitis Juliacensis de anno 1260 : Lithones dictas curtis prxsentabunt uni qui dicitur boimmester XLV solidos Coloniensium denariorum et usualis monetss, qui denarii vulgo dicuntur Wittpenninghe. (Lakomblet, Urkundenbuch des Niederrheins II, 494.) [A. M.] WOLESHIF, in descriptione thelonei in Confluentia : De navicula, qu& vocatur vulgariter Wpleshif, quss regitur remigio de manu viri, dependente in aqua non ligato ad naviculam, dimidium theloneum dabitur. (Beyer, Urkundenbuch II, 281.) [A. M.] WRIGEDING, in carta pro cpmmenda fratrum hierosolymitanorum in Borken de anno 1265 : Ego et cohasredes mei ad judicium accessimus in Pevewic quod vulgo Wrigedinc dicitur. (Lakomblet, Urkundenbuch II, 553.) [A. M.I

X
XAM
XAIGUATORIUM , XAYGUATORIUM , Idem quod Saiguatorium. Vide in hac voce. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 201: Addimus huic Statuto quod quilibet ministralis contratarum teneatur infra XVdies denuntiare hominibus habentibus situlam vel Xaiguatorium (Xayguatorium, Codd. '60, '64.) vel aybum vel canellam ferr earn... debeat removere infra tres dies. \ FR.] , XAIMATUS, Idem ac Xeimatus. Vide sub voce Xeimare. Stat. comm. Alexandr. ann. 1297. pag. CGCX.VII. lin. 4 : Et quilibet qui voluerit esse portator vini .... teneatur habere ciberum unum suum proprium Xaimatum et mensuratum.\FR.] XAMARI, Idem quod Xemare. Vide in hac voce. Stat. comm. Alexandr. ann.

XEI
1297. pag. CGCXVIII. lin. 18: Et teneantur molinarii reddere farinam ad dictum pensum... quod pensum teneatur potestas facere Xamari. [FR.] XAXIFRAGIA, Saxifraga : Recipe.... ligni, aloes, Xaxifragie. B. N.Ms. Lat. 10272. p. 171. XAXIRI. Vide Saxiri. [FR.] XAYGUATORIUM. Vide Saiguatorium.
[FR.]

XEN
debeant Xemare omnes sestarios grant et vini ad sestarios de ramo communis.... Et paulo post: nee aliquam de predictis mensuris faciant vel permittant signari signo communis seu potestatis nisi prius bene et legaliter predicte mensure secundum modum predictum fuerint Xeimate. [FR.] XEIMATUS. Vide supra Xeimare. [FR.] XEMATOR, Qui comprobat mensuras. Vide supra Xeimare. [FR.] XENIA, in descriptione bonorum ecclesiae Cardonensis de anno 1100: In hagenbach habet Cardonensis.... tres solidos et ad Xenias (wisunga) 111 panes, gallinam et obolem. Beyer, Urkundenbuch 1,455. [A. M.]

XEIMARE, XEMARE, Comprobare mensuras. Stat. comm. Alexandr. ann. 1297. pag. xxvi. lin 38 : Item statutum est quod duo xematores elligantur pro communi... qui debeant Xeimare sestarios tarn grant quam vini sails et calcine, et sint fratres penitentie. Qui xematores teneantur et

YPP
YMANDATA, Vestis, vel potius ornatus muliebris. Stat. comm. Alexandr. pag.390: Item statutum est... quod aliqua mulier... nupta seu virgo... non audeat vel presumat portare aliquas perlas in capite, super vestibus, vel super centuro... nee portare aliquas frixaturas de auro vel argento super deauratas Ymandatas. etc. [FR.j_ YPPERPERA, Ponderis species apud Venetos : In primis vendi fecit faxum unum de verzi.... ad rationem Ypperpe-

YSG
rorum viginti sex et grossorum venetorum quatuor centenario. Massiliae, 5 mai 1831. Bibl. Schol. Chart. 1868. p. 314. YREGORUNTUS CAHELEON. Senechiunz, senecon. Gloss. Turon. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 390/xii. s. YSCARIUS, ISCARIUS, SCABIUS, Praepositus certis muneribus aedilitiis, quibus probabiliter antiquitus praeerant excubiae, quae Scam, a voce germanica Schar (ohors), appellabantur. Et re

YSC
vera isti Prsepositi in statutis bononien. constanter designantur uti Scariis suffecti. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 211: Et illud (sacum) bullent illi qui sunt loco Yscariorum.... Et torn. II. pag. 255: Statuimus quod nullus teneat porcps pullos vel anseres apud molendina vel in capannis, et hoc teneantur videre qui iunt loco Yscariorum;... Et torn. III. pag. 204: Quod potestas teneatur ponere ad consilium officium illorum quatuor, qui aunt loco Yscariorum. [FB.]

ZAP

ZIN

ZUB
pag. 203: Victuale non intelligimus grocum, pipert Zinzaber (Ciciber, Cod. '52 ; Zinziber, '59; Qiciper, '64 ; Zisiper. '67.) et mel et omnes species. [Fa.) ZINZANIA, Idem quod Zizanium, Discordia. Stat. comm. Novariae ann. 1277. editum ab A. Cerruti, pag. 187: Et quod aliqua persona, collegium vel universitas volens vel presumens diseordias vel Zinzanias vel seditiones inter ipsos ullatenus seminare, nullatenus audiatur, nee ea possit ad effectum reducer e in contrarium predictorum. [FR.] ZUBO, OUBO, OUPO, OUPPO, GIPPO, et CIPPO, Vestis virilis species, Ital. Giubbone. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. I. pag. 259: Et postquam pugiles electi fuerint quod nesciatur cujus sit pugil, sed sint duo brevia in quibus scripta sint nomina partium, et quidam puer virgo debeat ponere breve unum in quolibet Qubone (Qupone, Codd. '59, '62, '64; Quppone, Codd. '60, '67), et suatur in dictis Qubonibus, et uno ex pugillis victo desuantur Cubones in presentia partium et tune sciatur que pars obtinuit Et t9m. III. pag. 305 : Ita tamen quod non sit notum depugnatoribus pro quo aliut pugnet habeat tamen quilibet pugnator scripturam in Cippone(Quppone, 52, '60 ; Gippone '59), scilicet nomen illius, cui debeat attribui persona pugnatrix. [FB.]

ZABEL, in dipl. Conradi arch. Colon, lum per comune et 'homines dicte terre de anno 1259: Nullus mercatorum adve- sale... debeat fieri una claviga lapidea nientium undecunque varium quod gra- latitudinis xij. pedum et altitudinis iiij" werc, et etiam hoc quod Zabel vulgo pedum, etc. [FB.] appellatur et simitia, vel etiam pannum ZAVATTERIUS, QAVATEBIUS, Veteratransmosanum duas marcas vel plus va- mentarius sutor, Italis Ciabattino, Gall. lentem in civitate Coloniensi vendet. La- Savetier. Chron. Petri Azarii apud Mukomblet, Urkundenbuch des Nieder- rator. torn. 15. col. 330: Non solum homines Perusii stipendiarii, sed etiam murheins II. 469. [A. M.] ZAFFIRELLUS. In corpora pavonis lieres et barberii cum Zavatteriis cucurest una praxina et Zafftrelli et grana- rerunt. telli et smaraldi. Inv. Bonifac. VIII. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn, l.pag. 115 : Ita quod nullus Qavaterius, vel alBibl. Schol. Chart. 1863. p. 143. ZALDO, C.ALDO, Idem quod Zalda, tera persona morari possit ad pensionem lanceae species, Ital. Gialda. Stat. Bo- extra vel intra columnas a dicto latere, non. ann. 1250-67. torn. 1. pag. 96: Prx- nee etiam sub eodem porticu. [FE.] terea bordones et gladia acuta vel miseZEPA, ZEPPA, Caepa, Ital. Cipotta,G&ll. ricordias seu falcones vel lanceas acutas Oignon. Stat. Casalis saec. xiv. inter vel clavas ereas vel ferreas seu ferratas, Mon. H|st. patr. Taur. torn. II. col. aut Caldones seu aliqua inusitata arma 1052: Statutum est quod aliqua persona per civitatem vel suburbia non defer am, si ceperit vel exportaverit de orto alieno nisi secundum formam statutorum. Joan- sive possessione aliquas Zeppas vel aleum nes Villani, ix. 70. 5. memorat le Gialde vel legumina porra vel erbas solvat pro pena et banno cpmuni Cassallis pro quae i Gialdonieri. [FB.] ZAPELLUS. Stat. Bonon. ann. 1250-67. libet planta Zeparum alei leguminum torn. II. pag. 601: Cum tempore iemali porrorum vel herbarum pro qualibet vice atque estiva cum pluit nemo per villam denarium I papiensem, etc. [FB.] sale ire nee transirepotest eques,necpedes, ZINZABER, ZIZIBER , ZIZIPEB , QINnee cum bubus, nee cum curribus occasione gABEB, QigiBEB, ut Zinziber , Arocujusdam malt Qapelli, qui est juxta doe mati species, Ital. Zenzero , Zenzevemum Ubaldini de sala... idcirco statuimus ro, ZenzoverOf Gangiovo, Gall. Gingemet ordinamus quod ibi juxta ipsum Qapel- bre. Stat. Bonon. ann. 1250-67. torn. II.

Niort. Typographic de L. FAVRB.