YANGINLA MCADELE LER E

TM

(ADVANCED FIRE FIGHTING TRAINING)

A. Gemilerde Yang nla Mcadele al malar n n Denetlenmesi

1- Yang n s n flar ve yang n kimyas (YANGIN TEOR S )

2- Yang ndan korunma ve yang nla mcadele ekipmanlar 3- Yang ndan korunma tedbirleri 4- zellikle organizasyon, taktikler ve kumandan n zerinde durularak limanda ve denizde yang nla mcadele usulleri 5- Su kullan larak yang n sndrlmesi, gemi dengesi zerine etkisi, nlemler ve dzeltme usulleri

6- Yang nla mcadele al malar s ras nda muhabere ve koordinasyon 7- Duman gidericiler dahil, havaland rman n kontrol 8- Yak t ve elektrik sistemlerinin kontrol 9- Yang nla mcadele srecinde olu an tehlikeler (kuru dam tma, kimyasal tepkimeler, kazan upteyk yang nlar vb.) 1010-Tehlikeli maddelerle ilgili yang nla mcadele 11-Malzemenin (boya vs.) depolanmas ve ellelenmesine 11ili kin yang n nlemleri ve tehlikeleri
3

1212-Yaral ki ilerin idare ve kontrol 1313-Kara itfaiyesiyle koordinasyon usulleri

B.Yang n Ekiplerinin Organizasyonu Ve E itimi

1- Beklenmedik durum planlar n n haz rlanmas 2- Yang n ekiplerindeki personelin yap s ve yerlerinin belirlenmesi 3- Yang n talimlerinin organizasyonu

C-Yang n Tespit Ve Yang n Sndrme Sistemleri Tehizat n n Denetimi Ve Kullan m

4

1- Yang nla mcadele sistemleri 2- Yang n tespit sistemleri 3- Sabit yang n sistemleri 4- Ta nabilir ve hareketli yang n sndrme tehizat (cihazlar, pompalar, can kurtarma, kurtarma, ya am deste i, ki isel koruyucu ve muhabere tehizat dahil) 5- Akaryak t yang nlar dahil tm yang n trleri iin yang nla mcadele teknikleri

D- Yang nla lgili Kazalarda Ara t rma Ve Raporlar n Dzenlenmesi

5

YANMA
Belirli bir dereceye kadar s
alm maddenin oksijen ile birle erek kimyasal de i ikli e u ramas na yanma denir. denir. Yanma, kimyasal bir olayd r. r.
7

YANGIN K MYASI
Yanma (oxidation) oksijenle birle en bir maddenin meydana getirdi i kimyasal bir prosestir. prosestir. Bu proses s ras nda, genellikle s (heat) eklinde olmak zere enerji a a kar. kar. Demirin paslanmas ve odunun rmesi yava yanmaya rnek olarak gsterilebilir. gsterilebilir. Fire (yang n), ya da combustion (tutu ma), ise h zl oxidasyon (yanma) d r. Yanan madde oksijenle ok yksek r. bir oranda birle ir. Is ve k halinde enerji a a kar. Bu ir. kar. enerji retimi ok h zl oldu undan s y hissedip alevler halindeki grrz. grrz.

evreye da lan s , olu an s dan az olursa, s cakl k srekli artar. Yang n byr ve h zlan r. artar. r.
8

 Alev, iinde k ykl bulunan atomlar ve elektronlar gibi etkilenmi zerreciklerden meydana gelir. Alev gelir. oksijenin dahil oldu u ok h zl de i en ve ba ka reaksiyonlarda ieren karma k bir tepkimedir. tepkimedir. Yang n n do mas na neden olan 3 trl reaksiyon vard r; r;

Kimyasal reaksiyon Fiziksel reaksiyon Biyolojik reaksiyon

9

Kimyasal reaksiyon; Yanma; yanabilen maddeye ba l reaksiyon; Yanma; olarak kar k bir kimyasal olay olup s cakl k, k ya da k v lc m gibi bir d etkenle yanabilen maddenin oksijenle birle erek yanmas d r. r. Fiziksel reaksiyon; Yanan gazl kitle ve enerjinin reaksiyon; evreye yay lmas , da lmas sonucu olu an reaksiyondur. reaksiyondur. Bu yay lma h z birle enin yo unlu una, bas n ve s cakl k de i imine ve yay lma katsay s na ba l d r. Yang n n d r. etkenler, girdap ve anaforlar etkisi ile dikey hareketi olabilir. olabilir. Kar k gazlar n hareketinin sebebi konveksiyon denilen dikey harekettir.( Duman n an olarak alev almas ) harekettir. Biyolojik reaksiyon; Bakterilerin oksitlenmesi ile olu an reaksiyon; yang n biyolojik yang n olarak tan mlan r. ( Islak r. yklenen tohumlu yklerin fermantasyon sonucunda k z arak yang na sebebiyet vermesi)
10

B R YANGININ BA LANGICI
(The start of a fire)
Tm maddeler do ada halden birinde bulunurlar: Kat , bulunurlar: S v ve Gaz (buhar) Bir kat n n atom veya moleklleri birbirine yak n, s v n n ise gev ek olarak paketlenmi tir. tir. Gazlar n ise moleklleri adeta bir arada de il gibidir ve ba ms z halde hareket halindedir. halindedir. Bir maddenin okside olabilmesi iin molekllerinin ok iyi bir ekilde ve yeterince oksijen moleklleriyle sar lmas gerekmektedir. gerekmektedir. Kat lar n ve s v lar n moleklleri oksijen moleklleriyle sar lamayacak kadar s k d r. r. Bu nedenle sadece gazlar ya da buharlar (vapors) yanabilir. yanabilir.
11

 Bu enerji radyasyon ( ma) yoluyla tm ynlere iletilir. iletilir. Bu nedenle bir k sm yang n n yata na yani yanan kat ya da s v ya (yak t) geri dner. Yak ta geri dner. yan s ya radyasyon ( ma) geri beslemesi denir. denir. Bu s n bir k sm daha ok buhar kar r ve bir k sm da bu kan buhar tutu ma s cakl na (ignition temperature) ykseltir. ykseltir. E zamanl olarak, hava alevlerin ve buhar n bulu tu u blgeye ekilir. Sonuta yeni olu an buhar yanmaya ekilir. ba lad ka alevlenmede artmaktad r. r.
12

evreye da lan s , olu an s dan az olursa, s cakl k srekli artar. Yang n byr ve h zlan r. 13

14

TANIMLAR
Alev alma, Parlama, Tutu ma Noktas ; Maddenin s cakl kla olu an zerindeki gaz kar m n n alev alabilece i en d k s derecesidir. derecesidir. Kendi kendine tutu ma; Direkt bir alev, k v lc m ma; olmadan yang n olay n n ba lamas d r. ( K zg n tavar. tavaya ) Yanma s cakl ; Maddenin yanmaya devam etti i s cakl kt r. r. Yanabilirlik; Yanabilirlik; Yanabilme zelli ine sahip olmad r. r. Yanabilme s n r ; st ve alt yanabilme s n rlar aras nda kalan blgedir. blgedir.
15

Yanabilme alt s n r ; Yanma iin havada bulunan hidrokarbon gazlar n n alt s n r d r. r. Yanabilme st s n r ; Yanma iin havada bulunan hidrokarbon gazlar n n st s n r d r. Bundan sonra r. ortamda yeterli oksijen olmad iin yanma olmaz. olmaz. At lla t rma; Havay , oksijen bak m ndan, gazlar n rma; tutu turmak iin yetersiz hale getirmek. Yani havan n getirmek. iindeki oksijen miktar n % 8in alt na indirmek. indirmek. Yanma h z ; Yang n genini olu turan elemanlar n bol olu u yanma h z n h zland racak, az olu uda azaltacakt r. r.
16

YANMANIN KO ULLARI
YANGIN GEN

YANICI MADDE

ISI

OKS JEN

17

YANGIN GEN N HERHANG B R KENARININ OLMAYI I YANGINI BA LATMAZ (MENF ). YANGIN GEN N HERHANG B R KENARININ KALDIRILMASI YANGININ SNDRLMES N SA LAR.
18

YANGIN GEN

YANICI MADDE

YANMA YOK
OKS JEN

ISI

19

 Yang n geninin herhangi bir kenar eksik ise, yang n ba layamaz. layamaz. E er yang n geninin kenarlar ndan herhangi biri kald r l rsa, yang n snecektir. snecektir. Bir yang n, yang n geni tahrip edilerek sndrlebilir. sndrlebilir. E er yan c madde, oksijen ya da s ortadan kald r l rsa yang n sner. E er zincirleme reaksiyon k r l rsa, sonuta sner. meydana gelen buhar ve s retimindeki d yang n sndrr. sndrr. in iin yanma ya da tekrar alevlenme (reflash) olas l n n oldu u durumlarda ilave so utma yap lmas gerekebilir. gerekebilir.
20

YANICI MADDE
Yanma derecesine kadar s t ld nda oksijenle birle mesi sonucunda yanan ve yand nda etrafa s yayan maddelere yan c maddeler denir. Yan c maddeler do ada 3 () halde bulunurlar, bunlar;  Kat  Sv  Gaz

21

KATI YANICI MADDELER

Molekller aras ndaki byk bir ekim kuvveti ile birbirlerine s k ca ba l olan, belli bir hacim ve biime sahip olan maddelere kat maddeler denir. Kat Yan c Maddeler Kmr Odun Ka t Kuma Mum Deri Zift Naftalin Parafin
22

23

SIVI YANICI MADDELER

S v maddelerin yanan k sm , s cakl k etkisi ile gaz haline geen s v buharlar d r. Yanma yzeydedir, korla ma ve yzey alt nda yanma olmaz. Yzeydeki yanman n etkisi ile s artar ve yanman n devam edebilmesi iin gerekli ortam haz rlanm olur. S v yan c maddelerin parlama noktas d tke yang n ynnden tehlike riskleri ykselir.

S v Yan c Maddeler
Benzin Motorin Alkol Cilalar
24

SIVI MADDE YANGINLARINDA GEL ME

Zemine yay lm olan akaryak ttan petrol buharlar kmaya ba lar ve btn ynlere yay l r. Ufak bir alev veya k v lc m r. grd nde tutu ur ve her yne s yay lmaya ba lar. Yay lan lar. bu s n n bir k sm a a ya inerek daha ok akaryak t n buharla mas n sa lar ve olu an bu buharlar da alevleri artt r r, yani yang n bytr. Akaryak t n parlama s cakl bytr. buharla man n ba lad en d k s cakl kt r. r. Yanma kapal bir ortamda ba lam sa yang ndan nce ieride bulunan oksijen nedeniyle olu an yang n, yak t buharlar n an nda genle tirerek gaz n s k mas na ve patlama yapmas na neden olur. olur. Akaryak t buharlar alev veya k v lc m grmeden de tutu abilir. Bu akaryak t n kendi parlama s s na ykselmesi abilir. ile olur, motor ekzosunun stne dklen ya n tutu mas 25 buna bir rnektir. rnektir.

26

PARLAMA NOKTASI
(FLASH POINT)
S v yak t n parlama noktas , yzeyine yak n olan tutu abilir kar m formu iin yeterli buhar yayd s cakl kt r. Bundan biraz yksek bir s cakl kta devaml yanma olur ve bu s cakl a da yak t n Yanma Noktas denir. Yak tlar n parlama noktalar ve yanma noktalar kontrol testleri ile belirlenir.

27

GAZ YANICI MADDELER

Molekller aras ekim kuvveti ok zay f olup di er yan c maddelere nazaran ok daha kolay ve h zl yanarlar. Genellikle hidrokarbon bile ikleri ( petrol ve trevleri ) ve bu bile iklerin kar mlar ndan olurlar. inde bulunduklar kab n veya tank n dayanma gcne ba l olarak s k t r l p bas n alt nda s v la t r labilirler. Bas n kald r ld nda da gaz haline dnerler.

Gaz Yan c Maddeler

Propan Btan Asetilen Tabii Gaz28

OKS JEN
Renksiz, kokusuz ve tats z bir gaz olup canl lar n temel ya am kayna d r. - 183 C de s v la r ve genellikle s v olarak 183 depolan r. Normal havada % 21 oran nda oksijen bulunur. Alevli yanmay desteklemek iin hava iindeki oksijen konsantrasyonu minimum % 15 oran nda olmal d r. in iin yanma ise hava iindeki % 3 oran ndaki oksijen ile meydana gelir.

29

ISI
Bir cismin s cakl etkidir. n n artmas na neden olan fiziksel bir

Is bir enerji biimi, s cakl k ise bir cisimde bulunan s enerji miktar n n lsdr. Is bir kibrit alevinden, demir ala ml malzemelerinin bir birine arpmas sonucunda olu an sparklardan, srtnme sonucu olu an s dan, kesme veya kaynak maksatl oksi-asetilen torcundan, elektriki k sa devre oksiveya ark ndan meydana gelebilir.
30

Ignition Temperature (Tutu ma s cakl )

Bir maddenin (kat , s v yada gaz) tutu ma s cakl bir k v lc m yada alev uygulanmaks z n srdrlebilir. yanman n gerekle ece i en d k s cakl kt r. Maddelerin cinsine gre tutu ma s cakl klar farkl l k gstermektedir. Verilen bir madde iin tutu ma s cakl maddenin dkme olas na, yzey alan na ve di er baz faktrlere gre de de i mektedir. Genel yan c maddelerin tutu ma s cakl klar 149C 149 538 538C aral ndad r.
31

Yang n n isteyerek kar lmas durumu d nda maddeler nas l oluyor da kendiliklerinden veya dolayl olarak yanma s cakl klar na ula abiliyorlar. Maddeler; Kimyasal enerji, Mekanik enerji, Elektrik enerjisi, Nkleer enerji, Statik elektrik, S k ma, Tabiat olaylar , nsanlardan kaynaklanan hatalar veya ihmaller Nedenleri ile ya kendiliklerinden veya dolayl olarak yanma s cakl na ula yorlar. imdi bunlar tek ,tek inceleyelim; 32

Kimyasal enerji : Maddeler ilerinde bulunduklar gaz ve s v lar ile veya kendi ilerinde bulunan gaz ve s v larla kimyasal reaksiyona girerek s olu tururlar, olu an bu s ise maddeyi yanma s cakl na kadar s t r. Buna rnek olarak, slak pamuk yknn, ya l tohumlar n, ya l bez veya ka tlar n, sebze ve meyvelerin havas de i tirilmeyen bir ortamda mesela gemi ambar nda kendiliklerinden tutu mas gsterilebilir. Mekanik enerji: ki kat maddenin birbirine srtnmesi nedeniyle meydana gelen s cakl kla maddelerin s nmas , s nan maddelerin kendilerinin veya bunlarla temasta olan maddelerin yanmas olay d r. Buna rnek olarak sarm bir piston kolu ile krank aras nda meydana gelen srtnme, srtnme sonunda olu an s ve s n n makine ya lama ya n tutu turmas gsterilebilir. 33

 Elektrik enerjisi: Elektrik ak m bir direnle kar la t nda veya gerekenden ince kablo ve benzeri bir yol zerinden akt nda s cakl k olu turur ve etraf ndaki maddeleri s tarak yanmas na neden olur. nce kablolarla gl elektrikli cihazlar n al t r lmas ve s nan kablonun yanmas buna bir rnektir. Yine izolasyonu bozulmu bir kablonun ase yapmas ve bu esnada s cakl k olu mas elektrik enerjisinin bir neticesidir. Nkleer enerji: Nkleer maddelerin yap s n n bozulmas neticesinde ortaya ok yksek s kar ve bu da kontrol alt na al namazsa yang nlar olu ur. Statik elektrik: Maddelerin birbirine srtmesi neticesinde olu ur. letken olmayan maddeler elektri i zerlerinde toplarlar ve bir madde ile temasa getiklerinde zerlerinde bulunan elektri i ona aktar rlarken bir k v lc m meydana getirirler. Meydana gelen bu k v lc m, s retti inden evrede 34 bulunan mesela petrol buharlar n tutu turabilir.

 S k ma : Gazlar s k t r ld nda s ne rederler; olu an bu s yanmaya ve patlamaya neden olur. Diesel motorlar bu prensiple al rlar. Tabiat olaylar : Y ld r m d mesi k zg n lavlar ve bunlar nedeniyle olu an yang nlar bu olaya rnek olu turmaktad r. nsanlardan kaynaklanan hatalar ve ihmaller: nsanlar n hatalar veya ihmalleri neticesinde yan c maddeyle s n n bir araya getirilmesi olay d r. Unutulan bir t, ocakta b rak lan tencere, zil tablosu ile elektrik motoru al t rmak, akaryak t bulunan bir zeminde oksijen kayna ile bir demir paras n kesmek, yan c gazlar n bulundu u tanka korumas z reflektr sark tmak, insanlardan kaynaklanan ihmal ve hatalara rnek olarak gsterilebilir.
35

YANGININ YAYILMASINA NEDEN OLAN FAKTRLER

Yang n a a da s ralanan faktrler dolay s yla yay l r. LET M HAVA AKIMI RADYASYON D REKT TEMAS

36

LET M;
GEM DEK YANGINLAR, GEM BNYES NDEK EL K SALAR BOYUNCA, SALARIN ISINMASI SONUCU YAYILIRLAR.

37

HAVA AKIMI;
ISINAN HAVANIN GEM DEK BO LUKLARDA YER DE T RMES YANGININ YAYILMASINA NEDEN OLUR.

38

D REKT TEMAS;
ISI KAYNA INA TEMAS EDEN MADDEN N ISINARAK ENERJ Y TA IMASI YANGININ YAYILMASINA NEDEN OLUR.

39

RADYASYON;
RADYASYON YAN I INIM YOLU LE DE YANGIN YAYILIR.

40

GEM LERDE YANGININ YAYILMASINI KOLAYLA TIRAN BLMLER VE FAKTRLER

Makine Dairesi Makine dairesinde bulunan yak t, ya , ya emmi maddeler, s cak yzeyler, hasarlanm k s mlar, s kartan i ler, kendi kendine tutu an maddeler yang n n abuk yay lmas na neden olurlar. Kuzineler Kuzinelerdeki yanabilir s v lar, k zartma iin s t lm ya lar, s cak yzeyler, f r n, s nan tavalar, hasarl elektrik devreleri yang n n yay lmas na etken olur.
41

Ya am Mahalleri Ya am mahallerinde bulunan yanabilir maddeler, rtler, perdeler, ahsi e yalar, kibrit, sigara, elektrik kontaklar , pe at lm ka tlar da yang n n yay lmas na sebep olurlar.

42

43

A SINIFI YANGIN (Adi Yang n) B SINIFI YANGIN (Akaryak t Yang n ) C SINIFI YANGIN (Gaz Yang n ) D SINIFI YANGIN (Metal Yang n ) E SINIFI YANGIN (Elektirik Yang n )
44

A SINIFI YANGINLAR (Adi Yang nlar)

A a ve a a rnleri, tekstil rnleri, orman, ka t ve ka t rnleri, bina, vb. maddelerin meydana getirdi i yang nlard r. Genelde Solid Su veya Pulvarize Su ile sndrlr. A atan ve prefabrike konutlarda meydana gelen yang nlarda, % 3 konsantrasyonlu foam kp kullanmak en etkili yntemdir.
45

 B SINIFI YANGINLAR (Akaryak t Yang nlar )

Genellikle petrol trevi rnler ve bitkisel ya lar n tutu mas ile olu an yang nlard r. Bu s n f yan c maddelerde yanma yzeyde olur. rne in: Motorin, mazot, benzin, gaz ya , ya lama ya boya, gres, vb.

. Bu s n f yang nlar n
sndrlmesinde en etkili yol yan c n n hava ile temas n kesilmesidir, bunu da en iyi foam kp sa lar. 46

C SINIFI YANGINLAR (Gaz Yang nlar )

Gaz halindeki ( Hidrojen, Asetilen, Metan, Btan,

vb. ) maddelerin olu turdu u yang nlard r. Gaz maddeler havadan hafif ise atmosfere yay l r, havadan a r ise zemin zerinde bir tabaka olu turur. Bir k v lc mla kar la rsa alevler her yne yay l r. Kapal bir ortamda ise gaz geni lemesi sebebiyle patlama olur. e itli kuru kimyasal tozlar, Karbondioksit (CO2) gaz ve Halon tipi sndrcler C s n f yang nlar n ideal sndrcleridir.
47

D SINIFI YANGINLAR (Metal Yang nlar )

Alminyum, magnezyum, titanyum, fosfor, sodyum, potasyum ve zilkenyum gibi metallerin yanmas ndan meydana gelen yang nlard r. Bu s n f yang nlar n en etkili sndrcs Trimotoksinboraksin olup ayr ca Yksek Sratli Pulvarize Su, Kuru Kum, Toprak, Grafit Tozu da tavsiye edilen sndrme maddelerinden dir. D s n f yang nlar sndrlrken dikkat edilmez ise infilaklara, zehirlenmelere ve patlamalara neden olur. Bu maddelerin yang n hususundaki zelliklerini tam renebilmek iin IMOnun Dangerous Goods kitab na 48 bakmak yerinde olacakt r.

E SINIFI YANGINLAR (Elektrik Yang nlar )

Elektrik enerjisi ta yan kablo, alter, trafo,

elektrik motorlar , elektrikli/elektronik cihazlarda meydana gelen yang nlard r. E S n f olarak ba layan yang nlar, ilerleyen safhada A veya Bs n f yang na dn ebilirler. E S n f Yang nlar n en ideal ve ekonomik sndrcs Karbondioksit (CO2) gaz d r.
49

50

YANGIN SNDRME TEKN KLER

Yan c maddenin cinsi, yang n n s n f ne olursa olsun sndrme metodu ve prensipleri ayn d r. Bu prensip yanmay olu turan ve Yang n geni olarak bilinen yap y bozmaktan ibarettir.

51

Sonu olarak;
Yang n n sndrlmesi a a da belirtilen tekniklere gre yap lmal d r. Yan c maddeyi ortadan kald rmak. Oksijeni ile temas n kesmek. Is y yok etmek (So utarak sndrmek). Zincirleme reaksiyonunu k rmak.
52

YANICI MADDE

ISI

YANMA YOK
OKS JEN

YANICI MADDEY ORTADAN KALDIRMAK

Kat yan c maddelerde; bu yntem pek mmkn de ildir, ancak kk aptaki kat yan c maddeler emniyetli bir sahaya al nabilir. S v yan c maddelerde; s zan yak t devre zerindeki valf n kapat lmas yntemi ile yang n kontrol alt na al nabilir veya sndrlebilir. Gaz yan c maddelerde; s zan gaz devre zerindeki valf n kapat lmas yntemi ile yang n kontrol alt na al nabilir veya sndrlebilir. Metal yan c maddelerde; metal madde kk ise denize at labilir. ayet yk olarak ta n yorsa byle bir durum mevzu bahis de ildir. Elektrik yang nlar nda ise; enerjinin kesilmesi yanmay durdurur (E er yang n A veya B S n f yang na dn memi ise). 53

ISIYI YOK ETMEK (So utma)

YANICI MADDE

YANMA YOK

ISI

OKS JEN

Bu i lem genelde Su kullan larak yap l r. Yanan maddenin s cakl tutu ma s cakl n n alt na d rlr. Bu i leme de So utma ad verilir.
54

OKS JEN LE TEMASINI KESMEK (Bo ma)

YANICI MADDE ISI

YANMA YOK
OKS JEN 1. RTME : Kat maddeler (kum, toprak, hal , kilim, vb.) ve kimyasal bile keler (foam kp , AFFF, vb.) kullan larak yanan maddenin oksijen ile temas n n kesilmesiyle yap lan sndrmedir.

2. BO MA : Yang n n, oksijen ile temas n n kesilmesi veya azalt lmas amac yla yap lan sndrme yntemidir. Bu ynteme en iyi rnek CO2 Gaz d r.
55

Z NC RLEME REAKS YONU KIRMAK

Yanma s ras nda; yan c madde, oksijen ve s aras ndaki al veri in, kimyasal bir i lem ile kesilmesi suretiyle uygulanan sndrme tekni idir. Bu sndrme tekni inde, genellikle Halojenli sndrcler kullan l r, rnek; Halon 1301 FM 200 TM NAF Serisi Gazlar

56

57

58

YANGIN SNDRMEDE KULLANILAN ANA SNDRCLER

SU KPK SNDRCLER KURU K MYEV TOZLAR KARBOND OKS T (CO2)
Bunlara; Stim ve Kum da ilave edilebilir.
59

En yayg n, en ucuz ve temini en kolay olan sndrcdr. A S n f yang nlar n en etkili sndrcsdr.
60

Su zerreciklerinin ok yksek s emici zelli i sayesinde, hem so utma ve hem de meydana getirdi i su buhar ile de bo ma yaparak yang n sndrr. Elektri i iletmesi nedeniyle E S n f Yang nlarda kullan lmaz. lmaz.
61

1. 100 Lb./pus2 su = 1,5 pus solid - 30 mt menzil-dk. 360 lt. menzil2. 100 Lb./pus2 su = 1,5 pus hzme - 5 mt 3 mt dk. 235 lt. 3. 100 Lb./pus2 su = 1,5 pus aplikatr 2,5 mt- 5 mt dk. 165 lt. mt62

63

64

65

66

67

68

KPK SNDRCLER
 Foam da denilen sndrme s v s n n belirli oranda su ve hava ile kar t r lmas ile elde edilir.  Kpk B S n f yang nlar n ideal sndrcs dr. Ktlesel olarak yanan A S n f yan c maddelere de rahatl kla uygulan r.  Kp n sndrme metotlar ; So utarak Ay rarak Bast rarak Kaplayarak
69

70

KPK SNDRCLER
UYARI
Kp n kar m nda su oldu u iin hibir zaman elektrik devreleri zerine s k lmamal d r. r.

71

YANGIN SNDRME KP NED R ?

Yang n Sndrme Kp ; hava, su ve kpk konsantresinden olu an kabarc klar toplulu udur. Bu kabarc klar yan c s v lar n yzeyinde yzerek yang n sndrr.

72

KPK NASIL YAPILIR ?

Kpk; Oranlama, Hava Ekleme ve Uygulama olarak adland r lan a amal bir sre iinde yap l r.

73

K MYASAL FOAM YAPIMI

74

MEKAN K (HAVA) FOAM YAPIMI

75

76

KURU K MYEV TOZLAR

 Sndrme zelli i; s y yayma, bo ma, zincirleme reaksiyonlar n k rma ve yzeyi rtme eklindedir.  B s n f parlay c madde yang nlar nda ve kullan lmakla beraber yal tkan oldu undan her s n f yang n sndrme i leminde kullan l r.
77

 Kuru Kimyevi Tozlar; Sodyum Bikarbonat (B, C), Potasyum Bikarbonat (B, C), re Potasyum Bikarbonat (B, C), Mono Amonyum Fosfat (A,B, C, D) tan imal edilmi lerdir.  Kuru Kimyevi Tozlar (PKP) kullan ld nda cam elyaf eklinde art k b rakt ndan zorda kal nmad ka elektrik ve elektronik cihaz yang nlar nda kullan lmamal d r... r...
78

79

CO2
Pskrtme ile, atmosfer bas nc nda gaz haline geerek ortamdaki oksijen miktar n azaltan yani bo ucu etkisi ile yang n sndren kimyasal bir sndrcdr.

80

81

KARBOND OKS T GAZININ SNDRC OLARAK ETK S

ANA ETK S
BO MA Atmosferdeki oksijenin yerini al r.

K NC DERECE ETK S
SO UTMA Yang n sndrmedeki etkisi ok azd r. r.
82

83

CO2 GAZININ TEKN K ZELL KLER

 CO2 Gaz ; Havadan 1.5 kat daha a r, Kokusuz, Yal tkan, Bo ucu bir gazd r.  Etkili kullan m mesafesi; 1.5 ile 3 metre dir.  15 Lb. (6 Kg.) CO2 tp, 30-45 saniyede tp 30bo al r ve yakla k olarak 3.8 m3 hacmi bo ar.
84

85

86

A SINIFI YANGIN
(KATI MADDE YANGINI) SU FOAM
LK MDAHALEDE KURU K MYASAL TOZ KARBOND OKS T (CO2) PORTAT F SULU SNDRC

87

B SINIFI YANGIN
(SIVI MADDE YANGINI) FOAM PULVAR ZE SU KURU K MYASAL TOZ CO2 HALON (SAB T S STEM)
88

C SINIFI YANGIN
(GAZ MADDE YANGINI)

CO2 KURU K MYASAL TOZ HALON

89

D SINIFI YANGIN
(METAL YANGINI) KURU K MYASAL TOZ TR MOTOKS NBORAKS N YKSEK SRATL PULVAR ZE SU KURU KUM VE TOPRAK GRAF T TOZU
90

E SINIFI YANGIN
(ELEKTR K YANGINI) CO2 KURU K MYASAL TOZ HALON
91

92

RZGARI ARKANIZA ALIN.

93

SNDRCY YANGININ IKI NOKTASINA PSKRTN.

94

AKARYAKIT YANGINLARINDA SNDRCNZ SIZINTININ BULUNDU U NOKTAYA PSKRTN.

95

MMKN OLDU UNCA FAZLA SNDRC KULLANARAK YANGINA MDAHALE ED N.

96

YANGINI TAMAMEN SNDRMEDEN ALANI TERK ETMEY N.

97

Gemilerde yang n k nedenleri

Gvenlik kurallar na uymaktan ka nma, e gereken titizli i gstermeme, Unutkanl k, Bilgisizlik, Elektrik devrelerinin yetersizli i ve eksikli i, Yanl ykleme yap lmas , Yanl ta ma, Yetersiz kontrol, Elektrik devrelerinin slanmas veya ya lanmas , Fareler, Bacalarda kurum, is ve ya birikmesi, Kazan cehennemli inde yak t n yak t buhar na dn mesi, Is nm metallerin zerine ya dk mesi, Kasti hareketler,

98

 Makinelerin bak ms zl , Y ld r m d mesi, Pislik ve dzensizlik, Yanan sigara at lmas , kl tablalar n n p sepetlerine dklmesi, p sepetlerinin bo alt lmamas , Kamaralarda yatarak sigara iilmesi, S cak su, yak t, ya , k zg n buhar ve kalorifer devrelerinin izolasyon eksikli i, malat ve yap m kusurlar , Yak t buharlar n n veya yan c gazlar n bulunabilece i ortamlarda sigara iilmesi, Bacalarda k v lc m nleyici tel kafeslerin bulunmamas , Tankerlerde raspa yap lmas ve ivili ayakkab ile gezilmesi,
99

100

YANGIN SAVUNMA GERELER , C HAZLARI VE DONANIMLARI

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Yang n hortumlar Yang n hortum kaplinleri Yang n hortumu nozullar Yang n vanalar Valf szgeleri Y Geytler Uluslararas sahil ba lant s ( International shore connection) 8. Ta nabilir ( Portatif ) yang n sndrme aletleri (Minimaxlar) 9. zel kimyevi tozlu minimaxlar 10. Gruplu CO2 li minimaxlar 11. Ta nabilir kpk ba l ve ejektr
101

12. Ta nabilir kpk makineleri (Ejektrleri) 13. Kum 14. Yang n battaniyeleri 15. Sodal tala 16. Hortum anahtarlar 17. Yang n baltalar 18. Kazma krek 19. Yang n kancalar 20. Yang n merdiveni 21. Sabit yang n sndrme sistemleri 22. nert gaz devreleri 23. Yang n ihbar ve alarm sistemleri 24. Yang nla mcadele ki isel tehizat 25. Sabit yang n pompalar 26. Seyyar pompalar 27. Yang n kontrol planlar 28. Alarmlar

102

1-YANGIN HORTUMLARI
Yang n hortumlar n n i k s mlar lastik veya kauuk ile kapl d r. D k s mlar ise tabii veya yapay elyaftan yap lm kuma la kapl d r. Bu kuma tabii ve yapay elyaf kar m ndan da yap lm olabilir. lastik veya kauuk k sm n grevi su geirgenli ini nlemektir. D bez k sm n grevi ise hortumun bas n alt nda i ip deforme olmas n nlemek ve lastik k sm n hasarlanmamas n sa lamakt r. Ticaret gemilerinde genellikle 1,5 veya 2,5 pus ap nda hortumlar kullan l r. Hortumlar n ap bulunduklar yerdeki yang n vanas ap na uygun olur. Hortumlar n minimum uzunluklan ise hortumun kullan laca yerin yang n vanas na olan mesafesi kadar olmal d r ve bu mesafe hesaplan rken hortumun blmeler iinde dola t r laca unutulmamal d r. nk hortum kullan laca yere d enirken birok kaporta, kap , koridor veya menfezden geecektir.
103

 Hortumlar n bir ucunda di i, di er ucunda erkek kaplin bulunur ve her hortumun bir nozulu olur. Hortum ve nozul yang n vanalar n n yan nda ve gzle grlebilir yerlerde muhafaza edilir. 36 dan fazla yolcu ta yan gemilerde i k s mdaki hortumlar devaml olarak vanalara ba l bir ekilde bulunmal d r. A laca zaman hortum rodas dik olarak yere konur, di i kaplinden tutularak yuvarlan r. Her yang n vanas iin bir yang n hortumu olmal d r. Ayr ca her mstakil blmenin en u noktas na iki hortumla mdahale edilebilecek durum bulunmal d r. Ba ka bir deyi le her mstakil blmenin her noktas na yeti ebilecek iki hortum olmal d r. Bu durumda o blme iin iki vana yok ise yak ndaki bir vanadan faydalanmak zere ya uzun bir hortum kullan lacak ya da hortumlar birbirine eklenecektir.
104

Gverte Altlar nda Hortum Sarma Usul

Sar lma sisteminde
hortum erkek kaplin taraf 120 santim k sa olacak ekilde ikiye katlan r ve orta k sm ndan s k ca sar l r. A laca zaman hortum rodas dik olarak yere konur, di i kaplinden tutularak yuvarlan r.

105

Hortumlar n bak m - tutum ve kontrolleri

1. Kullan mdan sonra; Hortumlar gnlk i lerde kullan lmamal d r, kullan ld ktan sonra temizlenmeli, kurutulmal ve iindeki su bo alt lmal d r. Rutubetli, asitli ve petrol trevli ortamlarda muhafaza edilmemelidir. 2. Haftal k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Hortumlar n kuru olup olmad klar , do ru katlan p katlanmad klar , yerlerinde bulunup bulunmad klar kontrol edilir.Yedek hortumlar n bulundu u portular havaland r l r. 3. Ayl k bak m - tutum ve kontroller; Hortumlar a l r, gz kontrolunden geirilerek delik ve y rt k kontrol yap l r. Kat yerleri de i tirilir. Bir ay sresince kullan lmam hortumlar n iinden tatl su geirilir. 4. Alt ayl k bak m - tutum ve kontroller; Hortumlar yang n devresine ba lan r, 5 dakika bas nca tabi tutularak su ka r p - ka rmad klar kontrol edilir. 106

2- YANGIN HORTUM KAPL NLER

Kaplinler hortumlar birbirlerine veya vanalara ba lamak zere kullan lan aparatlard r. Di i ve erkek olmak zere iki, di li veya t rnakl olmak zere iki, indirici veya art r c olmak zere iki e itleri vard r. Ayr ca aplar na gre de ayr l rlar. Di i kaplinler hortumlar n vanalara ba lanmas nda, di i ve erkek kaplinler hortumlar n birbirlerine ba lanmas nda, indirici veya artt r c kaplinler hortum ap de i tirilmesinde kullan l rlar. Gemilerde en az hortum say s kadar ve o apta di i ve erkek kaplin bulunur ve bunlar hortumlara ba l tutulur.

107

108

Kaplinlerin bak m - tutum ve kontrolleri

1. Kullan mdan sonra; Di ler veya t rnaklar kontrol edilir gerekiyorsa temizlenir, hasar var ise de i tirilir. Contalar kontrol edilir sa lam de ilse de i tirilir, eksikleri tamamlan r. Ya lanmazlar, ya yerine grafit tozu kullan l r. 2. Alt ayl k bak m-tutum ve kontroller; mHortumlarla birlikte bas n testine tabi tutulurlar. Ka ranlar n contas ve kelepeleri kontrol edilir, gerekiyorsa yenilenir. Kelepeler, contalar ve kaplinler gzle kontrol edilerek, rm kelepeler, contalar de i tirilir. Kaplinlerde bir bozukluk varsa yenilenir.
109

3-YANGIN HORTUMU NOZULLARI

Nozullar, huzme, solid, huzme-solid ift maksatl ve huzmeaplikatr olmak zere trlere ayr l r. Nozullar n aplar ile kaplin aplar ayn olmal d r. Gemilerde, nozullar 12mm (1/2 pus), 16mm (5/8 pus), 19mm (3/4 pus) aplannda veya bunlara yak n olmal d r. Ya am mahallindeki nozullar 12 mm ap nda, gvertelerde ve makine dairesindeki nozullar 19 mm ap nda olmal d r. Makine dairesinde ift maksatl nozul bulunmal d r. A kategorisindeki makine dairesinde ek olarak iki su aplikatr olmal d r. aft tnelinde 2, makine dairesine a lan sahanl kta 2 ok maksatl nozul bulunmal d r. Makine dairesindeki hortumlar hari di er hortumlar n 1/4 kadar huzmeli veya ok maksatl nozul bulunmal d r.
110

111

Nozullar n bak m - tutum ve kontrolleri

Nozullar n bak m - tutum ve kontrolleri kaplinlerin ayn d r.

4- YANGIN VANALARI
Gemilerde 1,5 ve 2,5 pusluk yang n vanalar kullan l r, bunlar di li veya t rnakl tiplerde olurlar. Gemilerde her mstakil blme iin iki yang n vanas bulunur. Yang n vanalar n n a zlar , kullan lmad klar zaman kendilerine zincirle ba l bir kapakla kapat l rlar.

112

113

Vanalar n bak m - tutum ve kontrolleri

1- Haftal k bak m - tutum ve kontroller: Vanalar sonuna kadar a l p kapat larak al rl l kontrol edilir, gerekiyorsa valf rotu ya lan r ve al t r l r. Valf kapaklar kontrol edilir, eksikler tamamlan r. Valf di veya t rnaklar kontrol edilerek, temizlenir, bozuksa de i tirilir. 2- 6 ayl k bak m -tutum ve kontroller: Valfler tamamen sklp da t l r, sistemi kontrol edilir, temiz ve al t r lmalar yap l r. 114

5- VALF SZGELER
Valf szgelerinin gemilerde bulunmas iste e ba l d r, Bunlar muhtelif pisliklerin nozullar t kamalar n nlerler. Filtrelerini temizlemek ok basittir.

Nozullar n bak m - tutum ve kontrolleri

Bak m - tutum ve kontrolleri vanalar n ayn d r.
115

6- Y GEYTLER
Y Geytler 2,5 pusluk bir valfa veya hortuma 2 adet 1,5 pusluk hortum donatmak iin kullan l rlar. Gemilerde bulundurulmas iste e tabidir.

Y Geytler bak m - tutum ve kontrolleri

Bak m - tutum ve kontrolleri vanalar n ayn d r.
116

7- ULUSLARARASI SAH L BA LANTISI ( International Shore Connection)

Gemi yang n devresine gemi d ndan su alabilmek iin
kullan lan bir aparatt r. Ba lant 10,5 kgr/cm veya 150 Lb/pus bas nca mukavim olacakt r. Bu ba lant , contas , civata ve somunlar ile birlikte muhafaza edilecektir.

Uluslararas sahil ba lant filencinin lleri:

D ap :178 mm. Saplama dairesi ap :132 mm. ap:64mm. Filen delikleri ap :19 mm. Filen delikleri say s :4 mm. Filen kal nl :En az 14,5 mm. Saplama ve somun:4 adet 16 mm. ap nda, 50 mm. uzunlu unda.
117

118

Ba lant n n bak m - tutum ve kontrolleri

1- Haftal k bak m - tutum ve kontroller: Ba lant ve teferruat n n yerinde olup olmad kontrol edilir. Gerekiyorsa c vata ve somunlar ya lan r. 2- 6 ayl k bak m -tutum ve kontroller: Devreye ba lanarak 10,5 kgr/cm bas nta test edilir. Gerekiyorsa contas yenilenir.
119

8- TA INAB L R (PORTAT F) YANGIN SNDRME ALETLER (M N MAXLAR)

Minimaxlar; e itli byklklerde ve e itli trlerde yap lm lard r. Trlerine gre; sulu, C02 li, foam kpkl, kuru kimyevi tozlu, zel kuru tozlu, halon gazl (BCF), sulu zeltili, soda asitli, karbon tetra klorrl olmak zere e itlere ayr l rlar. Gemilerde minimaxlar n say s ve cinsi idarece belirlenir. Ancak minimaxlar; 13,5 litreden byk, 9 litreden kk olamaz; ta d klar gazlar n insan sa l na zararl , olmamas gerekir. Makine ve kazan dairelerinde 45 litrelik kpkl sndrc ile en az 2 adet kpkl minimax bulunmas 120 gerekir.

121

122

a- CO2 L M N MAX
Minimax n gvdesi 3000 Lb/pus2 bas nca dayanabilecek yap da olup ierisinde bas n alt nda C02 gaz bulunur. Gaz 850 Lb/pus2 bas n alt ndad r. Bulundu u yerin s cakl na gre bas n artar veya eksilir. Tp normal dolum s cakl yakla k 20 C dir. S cakl k artmas yla bas n artarak infilak 20 olaca ndan infilak tehlikesine kar tedbir al nm t r. 1.Silindir hacminin %68 doldurulur. 2.Emniyet supab vard r. 3.Aynca Makine ve kazan dairelerindeki minimaxlar n iindeki gaz n % 10 u (60C stndeki (60 derecelerde) bo alt lmal d r. Minimax kullan ld nda bulundu u hacimden bir ka misli geni ler ve s cakl -80C kadar d er ve kar eklinde 80 grlr.
123

 Minimax tp stndeki valfin evrilmesi veya mandala bas lmas ile al r. Valf kapat ld nda veya mandala basma durduruldu unda C02 k durur. Gaz s k l rken minimax nozulunun tahta veya plastik olan sap ndan tutmal d r. Aksi takdirde gaz k s ras nda meydana gelen so uma elinize zarar verebilir. Meydana gelen so uma - 80 C civar ndad r. 80 C02 gaz bo ucu bir gazd r, zehirli de ildir. Minimax n nozulu yang na 2-3 metre uzakl kta olmal d r. Rzgar var ise kullan c rzgar arkas na alarak tp bo altmal d r. Nozul mmkn oldu unca a a ya tutulmal ve yanan yerin zer nde gezdirilmelidir.

124

125

126

b- KURU K MYEV MADDEL M N MAX

Kuru kimyevi tozlu minimaxlar tp iinde bulunan sodyum bikarbonat, amonyum fosfat ve amonyum slfat tozlar n n C02, azot veya nitrojen gazlar yard m yla d ar srlmesi esas yla al r. Gemilerde ok yayg n olarak kullan lan bu minimaxlardan pskrtlen kimyevi tozlar alev zerinde eriyerek bir rt olu turur ve yang n n hava ile temas n keser. 30 kgr/cm2 bas nca dayan kl olan gvdeleri ve emniyet subaplar nedeniyle s cakl k art lar sebebiyle olu acak i bas nca kar emniyetlidirler. Kullan rken, kullan c n n toz iinde kalmamas iin rzgar n veya hava ak m n n kuIlan c n n arkas nda olmas gerekir. 127

KURU K MYEV M N MAXIN ALI MA PRENS B

Src gaz minimaks n d ndad r. Kk tpn valf a larak gaz n minimaks iinde yay lmas ve tozun d ar kmas n sa lar.

Src gaz minimaks n iinde ayr bir tptedir. Butona bas larak kk tp patlat l r.

Src gaz minimaks n iinde gaz ile birlikte bulunur. Minimaks mandal na bas larak gaz ve tozun d ar kmas sa lan r.

128

c- HALON GAZLI (BCF) M N MAX

Bu minimaxlarda halon gaz 30 bar bas n alt nda elik tplerde bulunur. Bu tplerdeki i bas n C02 li tplerdeki i bas n kadar yksek de ildir. C02 havadan a r oldu undan tabana kerek bir rt olu turur ve ortamdaki oksijeni azaltarak yang n n snmesine yard mc olur. Halon gaz ise hafif oldu undan C02 gaz gibi i lev yapamaz ancak yang n n olu turdu u kimyasal reaksiyonu bozarak yang n n snmesine yard mc olur. Ayr ca tp bo alt l rken C02 gibi karlanma olmaz, kan halon so uk de ildir ve sprey eklinde zerrecikler halinde kar. Kullan m ekli C02 minimaxlar n ayn d r. Halon gaz insan sa l a s ndan zararl de ildir. Ancak halon gaz bulunan ortamda uzun sre kal n rsa solunum gl olabilir.
129

HALON GAZI NED R?

Makina dairesi, Pompa dairesi ve yk yerleri gibi insanlar n uygulama esnas nda bo alt lmas art yla kullan l r. Halojenlendirilmi hidrokarbonlar, metan ve etan n hidrojen atomlar n n yerine Bromin, Klorin veya Florin gibi atomlar n yerlerini almas sonucuyla etkili olurlar. Bir moleklde Florin varsa mlekln eylemsizli ini ve dengesini art r r. Bir moleklde Bromin veya Klorin varsa yang n sndrme etkinli ini art r r. Alevin zincirleme tepkisini ve iyon olu umunu k rar. Halon 1301, Halon 1211 ve Halon 2402 onaylanm t r. Bu numaralardaki ilk (1) numara halon gaz ndaki Karbon say s n belirtir. Halon 1301 Bu numaralardaki ikinci (3) numara halon gaz ndaki Florin 130 say s n belirtir. Halon 1301

 Bu numaralardaki nc (0) numara halon gaz ndaki Klorin say s n belirtir. Halon 1301 Bu numaralardaki drdnc (1) numara halon gaz ndaki Bromin say s n belirtir. Halon 1301 Halon gaz n n % 5lik kar m ideal sndrcdr. Halon gaz n n % 7lik kar m ilk 5 dk. iinde insana zarar vermez. lerleyen zaman iinde insan solunumu iin tehlike do urur. S cakl k d tke Halon gaz n n miktar artacakt r. Halon 1211 Sabit sistem ve sndrclerde Halon 1301 nfilak ve bast rma sistemlerinde

131

d- FOAM KPKL M N MAXLAR

Foam kpkl minimaxlar, minimax tpnn iinde bulunan su foam kar m n n C02 gaz yard m yla d ar ya srlmesi esas yla al r. de i ik tipi vard r; Minimax iinde 1/20 oran nda foam maddesi ve 19/20 oran nda su kar m bulunur. Bu kar m C02 gaz yard m yla h zla d ar ya srlrken ve kar m ula t yerde herhangi bir cisme arpt nda hava kp olu turur. Olu an kpk kal c bir kpk olup yatay ve dikey yzeylerde kal r. Yakla k 24 saatlik bir kal c l sz konusudur. Foam maddesinin cinsine gre kar m bire, sekiz ile bire yz nispetinde geni leyerek kpk olu turur.
132

133

134

e- SULU M N MAXLAR
Sulu minimax tp iinde bulunan suyun C02 gaz yard m yla d ar srlmesi esas yla al r. de i ik tipi vard r: 1. Birinci tipte, C02 gaz ve su minimax iinde kar m halindedir. Minimax al t r lmak istendi inde minimax n stndeki mandala bas larak k sa lan r. 2. ikinci tipte, C02 gaz minimax n d nda bir tp iindedir. Minimax kullan laca zaman C02 tp valf a l r ve k sa lan r. 3. nc tipte, C02 gaz minimax iinde bulunan bir tp iindedir. Mandala bas larak i tp a l r ve k olur. kan gaz ve su kar m yksek sratli bir hzme olu turarak so utma ve su buhar sa layarak (su zerrecikleri hemen buharla r) yang n bo ar.
135

f- K MYASAL KPKL M N MAX

Kimyasal kpkl minimaxlar , minimax tp iinde bulunan su , sodyum bi karbonat ve alminyum slfat kar m n n C02 gaz yard m yla d ar srlmesi esas yla al r. Foam kpkl minimaxlara benzeyen e idi vard r. Kar m n k neticesinde kpk olu ur ve olu an kpk rt olu turarak yang n n oksijen ile temas n keser. Kar m , hacminin yakla k 15 kat kpk olu turur.

136

g- A-B LALI M N MAXLAR A A-B ilal minimaxlarda ana tp iinde suyla kar k sar Arenkli B ilac ve yine ana tp iindeki kk cam tp iinde suyla kar k beyaz renkli A ilac bulunur. Bu minimaxlar n al t r lmas cam tpn iindeki A ilac n n byk tpteki B ilac iine bo alt lmas ve kar mas n n sa lanmas ile olur. Baz tiplerinde tpn a z a kt r. Minimax ters evrilerek iki kar m bir biri ile kar r. Baz tiplerinde ise, cam tpn a z yumu ak bir plastikle kapl d r; minimax zerindeki butona bas larak bu plastik y rt l r; minimax ters evrilerek iki ilac n birbirine kar mas sa lan r. Baz tiplerinde cam tpn kapa n n, minimax zerindeki valf yard m yla a lmas ve ilalar n kar mas sa lan r.
137

ki ilac n kar mas neticesinde a a kan gaz, tp ierisinde olu an kpkl suyu d ar srer, kpk yang n rterek oksijenle temas n keser. Bu tip minimaxlar art k pek kullan lmamaktad r.

138

M N MAKSLARIN E

TLER NE GRE KULLANIM ALANLARI

139

Minimaxlar n bak m - tutum ve kontrolleri

1. Haftal k bak m tutum ve kontroller; Minimaxlar n yerlerinde olup olmad klar kontrol edilir. 2. Ayl k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Gz muayenesi yap larak temizlik yap l r. C02 ve halonlu minimaxlar ile srcleri gazl olan minimaxlar n gaz bulunan tpleri kontrol edilerek gazlar n ka p kamad na bak l r. %10 eksilme varsa doluma gnderilir. 3. ayl k bak m - tutum ve kontroller; Kuru kimyevi tozlu minimaxlardan srcleri ayr olanlar n tozlar kontrol edilerek rutubetlenme , slanma veya ta la ma olup olmad na bak l r byle bir durum var ise yeniden doldurulur. Kimyasal kpkl ve A - B ilal minimaxlar kontrol edilerek kar mlar gzden geirilir, tortula ma varsa yenilenir. 140

Btn minimax hortumlar ile bas n alt nda olmayan k lar kontrol edilerek a k olduklar grlr , de ilse a l r. Srcler ayr tpte olan sulu ve foamlu minimaxlar n sular ve su-foam kar mlar kontrol edilerek eksikleri tamamlan r. su4. Y ll k bak m - tutum ve kontroller; Kimyasal kpkl , A-B ilal ve sulu minimaxlar bo alt larak Agvdeleri kontrol edilir ve yeniden doldurulur. Foam kpkl minimaxlar n su ve foam kar mlar test edilir gerekiyorsa de i tirlir minimax gvdeleri kontrol edilir. C02 ve halon gazl minimaxlar tart larak kontrol edilir. Kuru kimyevi tozlu minimaxlar n tozlar de i tirilerek gvde kontrol yap l r. Y ll k kontrol ve bak mlar yetkili bir firma taraf ndan yap larak belgelenir. 4. Be y ll k bak m - tutum ve kontroller; C02 ve halon gazl minimaxlar ile src gaz tpleri yetkili bir firma taraf ndan bas n testine tabi tutularak gerekli 141 bak mlar yap l r ve bunlar n yap ld klar belgelenir.

9- ZEL K MYEV TOZLU M N MAX

Bu minimaxlar hafif metal yang nlar iin kullan l rlar ( D sm f yang nlar iin). Bunlar n al ma prensipleri ve tipleri kuru kimyevi tozlu minimaxlar gibidir. Fark minimax n iinde bulunan kimyevi maddedir. Bu madde yanan maddenin cinsine gre de i iklik gsterir.

1010- GRUPLU CO2 M N MAXLAR

Bunlar Makine dairesi , kazan n gibi yerlerde ikili byk tpler eklinde gruplan rlar ve bir uzun hortumlar vard r. Tp valflerine kumanda eden tel ekilerek veya tplerin valfleri tek, tek a larak minimaxlar kullan l r.
142

143

1111-TA INAB L R KPK BA LI I VE EJEKTR

Kpk ba l yakla k 55 cm uzunlu unda 5 cm ap nda madeni bir nozuldur. Arka ucunda hava emberi, al c hortumun tak ld yuva, ejektr ve yang n hortumunu ba lamak iin kaplin bulunur. Kullan lmas : Ba l k yang n hortumuna ba lan r, al c ince lastik hortum foam tenekesine dald r l r. Su a l r. Su ba l ktan geerken ejektr sistemi tenekedeki foamu eker. Foam ve su ba l kta birbirlerine kar arak kpk olu tururlar. Bu sistemde 1 litre foamla 30 litre kpk elde edilir. Yine bu sistemle dakikada 100 litre kpk elde edilir. Kp n miktar foam cinsine gre artar veya eksilir.
144

1212-TA INAB L R KPK MAK NELER

Bu makinelerin huni ve duplex tipleri ile al t rma ekilleri a a da grlmektedir Her iki tip de ejektr sistemi ile al maktad r. Huniye veya duplex cihaz na konan foam veya kimyevi toz , su geerken ejekte edilerek su ile kar makta ve kpk olu maktad r. Cihazdan sonraki hortum uzunlu unun 35 metreyi gememesi gerekir.

145

1313- KUM
Kum, yang n nlemek zere kullan l r. Makine ve kazan dairelerinde bulundurulma mecburiyeti vard r. Yanan e yan n zerine dkld nde onu bir rt gibi kapatarak oksijen ile temas n keser.

1414- YANGIN BATTAN YELER

Bunlar yanmaz rtlerdir.

1515- SODALI TALA

Bu malzeme de kum gibi yang n nlemek iin kullan l r. Soda ve tala kar m d r
146

1616- HORTUM ANAHTARLARI

Hortum kaplinlerini s kmak iin kullan lan anahtarlard r. e itli tipleri vard r. Bunlar hortumlarla birlikte muhafaza edilirler.

1717- YANGIN BALTALARI

Bu baltalar n bir taraf sivri di er taraf ise a a baltas eklindedir.
147

1818- KAZMA KREK 1919- YANGIN KANCASI

Yang n kancalar n n ular m zrak gibi sivri olup kanca k sm ise 20-25 cm lik ember paras eklindedir. 20-

2020- AL MUNYUM MERD VEN

Alminyumdan olup uzayabilen tiptedir. st ular kancal alt ular ise oynar pabuludur.

148

2121- SAB T YANGIN SNDRME S STEMLER

A. B. C. D. E. F. G. H. Sabit bas nl su pskrtme sistemi Sabit otomatik su serpme sistemi Sabit elle kumanda edilen serpme su sistemi Sabit stimle sndrme sistemi Sabit gazla yang n sndrme sistemi Sabit 1301 Halon gazl sndrme sistemi Sabit kpkl sndrme sistemleri Sabit kuru kimyevi toz devreleri

149

A- SAB T BASINLI SU PSKRTME S STEM

Makine dairelerinde kullan l r. Her metre kareye dakikada 5 litre su pskrtlmesi esast r. Pskrtme ba l klar bir esasa gre yerle tirilirler. Sistem bas nca arjl olarak bulundurulur ve bir bas n d kl nde hemen otomatik olarak besleme pompas devreye girerek devaml su basar. Bas nc n d mesi nozullarda bulunan ve delikleri t kayan ve belli s cakl kta eriyen metaller yard m yla sa lan r. Besleme pompas her yere gerekli bas n sa layacak durumda olmal d r. Sistemin kumanda valflar , pompa ve motorlar ile elektrik tablolar makine dairesinin d nda bulunmal d r.
150

151

B- SAB T OTOMAT K SU SERPME S STEM

Ya am mahalli, makine dairesi ve portularda kullan l r. 68 C - 79 C aras nda al maya ba lar. 68 79 Serpici ucundaki metaller eridi inde sistemdeki bas n d ecek ve sistem al maya ba layacakt r. Ana besleme pompas hemen otomatik olarak devreye girecektir. Bas n d kl nde kprstnde ve yang n kontrol istasyonunda gzle grnen ve sesli ikaz alarmlar alacakt r. Herhangi bir ar za oldu unda sistem alarm verecektir. Her metre kareye dakikada 5 litre su serpecek esast r. 200 den fazla serpici olmayacakt r. Ana besleme pompas 280 metre kare alana serpme yap l rken gerekli su bas nc n sa layacakt r. Pompa Makine dairesinde ve serpme sistemi alan iinde bulunmayacakt r. 152

C- SAB T ELLE KUMANDA ED LEN SERPME SU S STEM

Bu sistem ma azalarda, portularda kullan lan bir sistemdir. Gemi yang n devresinden beslenir, kullan laca zaman blmeye kumanda eden valf a larak serpme yap l r.

153

Su sistemlerini bak m - tutum ve kontrolleri

1. Haftal k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Sistemi bas n alt nda tutan pompalar ve tanklar kontrol edilir. Ana besleme pompalar al t r l r ve yeterli bas n sa lad klar grlr. 2. ayl k bak m - tutum ve kontroller; Devreler ve nozullar (ba l klar) gzle kontrol edilir. htiya varsa onar m ve bak m yap l r. Valflar a l p kapat larak kontrol edilir, gerek varsa al t r l r. 3. Alt ayl k bak m - tutum ve kontroller; En sondaki ba l klardan birine s cakl k gsterilerek sistemin al rl kontrol edilir. En sondaki ba l a (nozula yeterli) bas nc n ula p ula mad na bak l r. Valfler kontrol edilir, gerekli grlenler overall edilir edilir. 4. Y ll k bak m - tutum ve kontroller; Yetkili bir firma taraf ndan btn sistem kontrol edilerek belge verilir. 154

D- SAB T ST MLE SNDRME S STEM

Makine ve kazan dairesi, tanklar, ambarlar kullan l r. Eski gemilerde kullan lan bu sistem buhar n bu blmelere verilmesi ve verilen buhar n hacmi doldurarak havan n yani oksijenin oradan uzakla mas esas na dayal olarak al r. Blmelere stim verilmesini sa layan valflere gvertelerden veya makine ve kazan dairesi d nda kumanda edilir. 0.75 m bir alan iin saatte 1 kg stim retilmesi istenir.

Buharl sndrme sistemlerini bak m tutum ve kontrolleri

Sistem ayda bir defa al t r larak devre ve valfler kontrol edilir. Tamire muhta devreler tamir edilir. Valfler ise gerekiyorsa al t r l r.
155

E- SAB T GAZLA YANGIN SNDRME S STEM

nsanlar zehirlemeyecek gazlarla al r. (C02 , halon) Makine ve kazan dairesi, yk blmeleri, portu gibi yerlerde kullan l r. Ya am mahallerinde kullan lmaz. Her blme iin ayr bir valf bulunur. Sistem iin gaz hesab en byk makine veya yk blmes iin yap l r. ki dakika iinde gaz n %85ini bo alabilmelidir. Tpleri gverteye a lan bir kaportas olan mahalde bulunacak ve kaporta ile perdeler gaz ka rmayacakt r. Blme s cakl 0C ile 40C aras nda olacakt r. 0 40 Sisteme gaz verilmeden nce insanlar n ortam terk etmelerini sa lamak iin otomatik olarak al an bir alarm sistemi olacakt r.
156

 Gazlar (C02 veya Halon) 45 kg.l k tplerin iinde geminin blmelerinin bykl ne gre yetecek say da C02 veya halon dairesinde bulunur. Bu tpler sisteme lastik hortumlar veya bak r borularla ba lan rlar. Borular ise birbirlerine i tiraklidir. Her sistemde bir veya iki ate leme tp bulunur. Bu iki tp patlat ld nda bunlardan kan gazlar pistonlar iterek tellerin ekilmesini sa lar ve bylece sisteme ba l tpler patlar. Gaz blmelere elik borularla sevk edilir. Gaz n blmeye yay lmas iin blme tavan nda muhtelif yerlerde k nozullar vard r. A a da k nozullar gsterilmektedir.

157

Sabit gazla yang n sndrme sistemi

158

159

160

161

Sabit gazl sistemlerini bak m - tutum ve kontrolleri

1. Haftal k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Gaz dairesinde bulunan kontrol kap s veya kutusu a larak alarm ald r l r. al m yor ise tamir edilir. 2. Ayl k bak m - tutum ve kontroller; Btn valflar kontrol edilerek al l rl grlr veya sa lan r ve valflar ya lan r. Boru devreleri ve nozullar kontrol edilir. Tamir gerektiren bir durum var ise tamir edilir. Boru devreleri hava ile kontrol edilerek t kal olmad klar grlr. 3. Y ll k bak m - tutum ve kontroller; Tpler tart larak kontrol edilir bo tpler doldurulur, bu i yetkili bir firma taraf ndan yap l r ve belge verilir. 4. Be y ll k bak m - tutum ve kontroller; Yetkili firmaca tpler teste tabi tutulur ve bak mlar yap l r, sertifika verilir.
162

F- SAB T 1301 HALON GAZLI SNDRME S STEM

En son geli en sistemlerden biridir. Halon gaz kar m d r. D k bas nlarda al r. Zehirsizdir, kokuludur. A, B, C, D, E s n f yang nlarda kullan l r. Normal hacminin 180 kat fazlas yla al r. 150.000 volt elektrikte geirgen de ildir. Yang n , so utarak, bo arak, ay rarak ve alev reaksiyonunu engelliyerek sndrr. Makine daireleri, yk ambarlar , ma azalar ve portular ii kullan l r. Bak m-tutum ve kontrol sabit gazl sistemlerde oldu u mgibidir.
163

Sabit 1301 Halon Gazl Sistem

164

G- SAB T KPKL SNDRME S STEM

Makine ve kazan dairesi ile tankerlerde tank ve gverte yang nlar n n sndrlmesinde kullan l r. Makine dairesinde normal geni lemeli kpk ile, kp n taban alan n 5 dakikada 150 mm. kaplamas gerekir. Kp n geni leme oran 1/12 olmal d r. Yksek geni lemeli kpk ile 1 dakikada 1m kal nl nda kpk ile alan n kaplanmas gerekir. Kp n geni leme oran 1/1000i gemeyecektir. Her iki durumda da sistem ve kumanda valflar korunmas gereken yerlerin d nda olacakt r. Sisteme su sa layan pompa ya kendi patlamal motoru ile al acak veya emergency jeneratrden beslenen elektrik motoru olacakt r.
165

Kpk olu turma maddeleri

1. Protein kp : 1e 8 geni leme yapar; hayvan kan ve ya ile baz maddelerin kar m ndan elde edilir. 2.Kimyasal kpk: Sodyum bi karbonat ile alminyum slfat kar m ndan elde edilir. 45 kg toz kar m ndan 3 m kpk elde edilir. 3.Sentetik kpk: Petrol trevidir. Az geni lemeli olanlar 1e 12; orta geni lemelileri 1e 150 ve ok geni lemeli olanlar 1e 1000 oran nda kpk yaparlar. 4.AFFF kp (Sulu film kp ): Flor esasl d r. 1e 10 geni ler. 5.Alkol kp : Alkol yang nlar na kar kullan ld iin bu ismi alm t r. 166 Di er yang nlarda da kullan labilirler.

Sabit kpkl sndrme sistemlerinin bak m - tutum ve kontrolleri

1. Haftal k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Pompas al t r l r ve gerekli bas n grlr. 2. ayl k bak m - tutum ve kontroller; Valflar ve devreler kontrol edilir. Valflar al t r larak ya lan r, devrelerde tamirat isteyen yer varsa tamir edilir. Devrelere d k bas nta su verilerek t kal olmad klar grlr. 3. Alt ayl k bak m - tutum ve kontroller; Kpk maddesinden numune al narak kontrol edilir. Kimyasal maddeler kontrol edilerek nemlenip nemlenmedikleri, ta la p ta la mad klar na bak l r; gerekirse de i tirilir. 4. Y ll k bak m - tutum ve kontroller; Sistem al t r larak kontrol edilir. Kpk maddesi laboratuara gnderilerek incelettirilir ve numune al n r.
167

H- SAB T KURU K MYEV TOZ DEVRELER

Bu sistemler daha ziyade gaz ta yan tankerlerde ve di er tankerlerde gverte yang nlar iin kullan l r. Sistem, kimyasal tozlar n (Glutex) nitrojen gaz ile srlmesi esas yla al r.

168

2222- NERT GAZ DEVRES

Tankerlerde, yk tanklar ndaki taze havay

yok etmek zere olu turulmu sistemdir. Sistemde sistemdir. kullan lan gaz, baca gaz veya inert jeneratrlerinden elde edilen gazlar olup filtre edilip so utulduktan sonra tanklara verilir. nert gaz n n ambardaki oksijen verilir. oran n %5e indirmesi gerekir. Yk tanklar bak mgerekir. mtutum zamanlar hari devaml inertli olarak bulunur. bulunur. Sistem, yk tanklar bo alt l rken bo alan hacmi dolduracak gte olmal ve tankta daima art bir bas n olu turmal d r. Sistemde bir so utma sistemi ve r. iki fan bulunmal d r. r.
169

nert gaz devresi

170

2323- YANGIN HBAR VE ALARM S STEMLER

Yang n ihbar ve alarm sistemleri, herhangi bir ki inin mdahalesine gerek olmadan daima otomatik olarak al r vaziyette, bir veya daha fazla yerden gzlenebilir durumda olmal ve gzle grlebilen, kulakla duyulabilen alarm vermelidir. Yang n n hangi blgede oldu unu gsterecek yap da olmal ve yine bu cihazlar kprst veya yang n kontrol istasyonunda merkezile tirilmelidir. Cihaz ar za yapt nda, alarm vermelidir. Sistemin kumanda etti i blmeleri gsterir bir plan ile kullanma talimat bulunmal d r. Cihazda test nitesi olmal d r. Sistem, biri emergency olmak zere iki ayr g kayna ndan beslenmelidir. 171

Yang n ihbar ve alarm sistemleri;

A- Otomatik su serpici yang n ihbar ve alarm sistemleri B- S cakl k dedektrleri ve alarm sistemleri C- Duman dedektrleri ve alarm sistemleri D- Duman koku dedektrleri ve alarm sistemleri E- Alev dedektrleri ve alarm sistemlerinden olu mu tur. G- Bas n dedektrleri ve alarm sistemlerinden olu mu tur.
172

A- Otomatik su serpici yang n ihbar ve alarm sistemleri

Bu sistem daha nce anlat ld gibi yang n kan blgede bulunan su serpicinin olu an s caktan etkilenerek suyu serpmeye ba lamas ile al r. Sistem bu arada alarm verir ve yang n n hangi blmede oldu unu pano zerinde gsterir.

173

B- S cakl k dedektrleri ve alarm sistemleri

S cakl k detektrleri, blmelere, kamaralara, salonlara, koridorlara, kuzinelere, idari ve teknik blmelere yerle tirilmi dedektrler vas tas ile s cakl alg layarak yang n ihbar yaparlar. Detektrler metallerin veya s v lar n genle mesi esas na gre al r. 57C alt nda al mamas gerekir. 57 Her 37 m alan iin bir detektr bulunmal d r. inde insan olan her blmede en az bir tane detektr olmal d r. S cak olan yerlerin detektrleri, 30C fazla s cakl kta 30 aktife olacak ekilde ayarlanab lir. Detektrn alg lamas ndan sonra sistem alarm verir ve panoda hangi blgede yang n oldu unu gsterir.

174

C- Duman dedektrleri ve alarm sistemleri

Duman detektrleri; iyonizasyon detektrleri ve optik detektrler olarak iki e ittir. 1. yonizasyon detektrleri yanan mahaldeki gazlar n iyonize olmalar neticesinde veya alevlerin olu turdu u mor tesi nlardan alg lanarak al r. 2.Optik 2. Optik detektrler ise duman n k iddetini etkilemesi esas ile al r. Her iki alg lama durumunda da sistem alarm verir ve hangi blmede yang n oldu unu gsterir. Devre al c lar n n yerle tirilmesi, s cakl k detektrlerinin yerle tirilme esas n n ayn d r.
175

D- Duman koku dedektrleri ve alarm sistemleri

Bu sistemler,yk blmeleri, ma aza, portu ve makine blmeleri iin kullan l r. Duman sistemde bulunan emici fan vas tas yla blmelerden ekilir. Sisteme gelen duman nce cam borulardan geirilerek fotosel blmne gelir. Duman fotosel ile alg lan r ve alarm alar. Cam borulara bakan gzlemci, duman n hangi blmeden geldi ini grr. Ayr ca cihazdan kan duman kpr stne de verilerek duman n gzle grlmesi ve kokusunun burunla alg lanmas sa lan r. Sistem boru donan m , sabit gazla sndrme sistemi boru donan m d r. Bu donan m, hem gaz sevk etmek ve hem de duman ekmek iin kullan l r. Duman ta y c borular n a k olup olmad , cam borular iinde bulunan ipliklerin oynamas veya pervanelerin 176 dnmesinden anla l r.

E- Alev dedektrleri ve Alarm sistemleri

Alevlerin olu turdu u ultraviole ve k z l tesi nlar alg lanmas esas ile al r. Gne nlar nda da bu nlar bulundu undan sistem hata yapabilir, bu nedenle detektrler biimli yerle tirilmelidir.

F. Bas n dedektrleri ve alarm sistemleri

Ortamda bulunan gaz bas nc n n artmas n alg layarak al an bir sistemdir.

177

Yang n ihbar sistemlerinin bak m-tutum ve m-

kontrolleri;
1. Haftal k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Alarm ses sistemleri ile alarm ikaz lambalar test butonu at t r larak kontrol edilir. 2. ayl k bak m - tutum ve kontroller; Detektrlerin %25ine s veya duman gsterilerek sistem kontrol edilir. Duman-koku detektrnn blme al c lar n n Dumanbirine duman gsterilerek sistem kontrol edilir. Otomatik su serpici sistemde en sondaki serpiciye s gsterilerek sistemin al rl kontrol edilir. 3. Alt ayl k bak m - tutum ve kontroller; Sistemdeki borular, devreler, detektrler, valflar, kablolar, su serpiciler gzle kontrol edilerek gerekleri yap l r. 4. Y ll k bak m - tutum ve kontroller; Yetkili bir firmaya sistemler kontrol ettirilerek gerekli 178 bak mlar yapt r l r ve belge al n r.

2424- YANGINLA MCADELE K TEH ZATLARI

SEL

Ki isel techizat a a daki malzemelerden olu ur: Su geirmez, yang ndan olu an s ve buhardan deriyi koruyan maddelerden yap lm giysi. Elektri i geirmeyen bir maddeden yap lm eldiven ve izme. 3 saat yanabilen, onaylanm tipte elektrik feneri. Bir balta darenin onaylayaca bir zaman sresince al acak gte hava tp ve maskesi veya krkl yanmaz hava hortumu. Yanmaz can halat . Yedek hava tpleri, koruyucu ba l k. Gemilerde bu techizat, uzunlu u 80 metre olan her blnmemi gverte iin iki tak m olacak ve birbirinden uzak yerlerde muhafaza edilecektir. 179

Is ve su geirmez giysi
Bu giysiler, tip, marka ve llerine gre 5 ila 7,5 kg aras nda bir a rl ktad rlar. Genelde izme, eldiven ve ba l klar ayr d r. Ancak ba l klar da beraber olan tipleri vard r. Ba l klar n n n k sm nda konkav 25 x 15 cm ebad nda 5mm kal nl nda yanmaz maddeden yap lm kirlenmez bir cam mevcuttur. Elbise, kuma zerine alminyum kaplanm materyalden yap lmaktad r.

180

181

Hava tp ve maskesi
Hava tp iinde filtre edilmi kuru hava bulunur. bulunur. nsan dakikada istirahat halinde 10- 15 litre, 10 Hafif i lerde 20 - 30 litre, Orta a rl kl i lerde 30, 40 litre ve 30, A r i lerde 35 - 55 litre hava teneffs eder. eder. Maximum al mada is 50 - 80 litredir. litredir. Tpn 30 dakika kullan l r olmas gerekti inden, byle bir tpte 40 x 30 = 1200 litre hava olmas laz m gelir. gelir. Hava tplerinin kapasiteleri ve al ma sreleri: sreleri: Tp kapasitesi al ma bas nc al ma sresi 1200 lt. lt. 120 bar 30 dakika 1240 It. It. 132 bar 31 dakika 1800 lt. lt. 200 bar 45 dakika Gemilerde genellikle 1240 litrelik ve 31 dakikal k tpler kullan l r. r.
182

Sistemde tp bas nc n gsteren bir saat ile gaz n azald n (gaz bas nc n n d t n) bildirir bir ddk vard r.Tpteki r. bas n 40-50 bar n alt na d t nde ddk almaya ba lar ve 40hava bitince durur. Ddk tmeye ba lad ktan sonra tp 10 durur. dakika daha kullan labilir. labilir.

183

2525- SAB T YANGIN POMPALARI

Gemilerde yang n pompalar normal ve emergency olmak zere iki cinstir. cinstir. Normal pompalar zgn tahrik gl olurlar ve bu glerini gemi g kayna ndan al rlar. Oysa ki emergency rlar. pompalar n mstakil tahrik gleri vard r ve bunlar Makine dairesi d nda bulunurlar. bulunurlar. Normal yang n pompalar n n say s 1. 1000 gros tondan byk yk gemilerinde 2 adet 2. 1000 gros tondan kk yk gemilerinde darenin belirleyece i say da 3. 4000 gros tondan byk yolcu gemilerinde 3 adet 4. 4000 gros tondan kk yolcu gemilerinde 2 adet 5. 1000 gros to dan kk yolcu gemilerinde darenin belirleyece i say da 6. 1000 gros tondan byk yk gemilerinde ayr ca su sa layan bir ara bulunacakt r. r. 184

7. 2000 gros tondan byk gemilerde 1 adet emergency yang n pompas olacakt r. r. Normal yang n pompalar n n sa lamas gereken bas n 12, 16, 12, 16, 19 mm. lik nozul kullan ld nda tm yang n vanalannda; mm. vanalannda; 1. 4000 gros tondan byk yolcu gemilerinde 3.2 kg/cm 2. 1000 - 4000 gros ton aras ndaki yolcu gemilerinde 2.8 kg/cm 3. 1000 gros tonun alt ndaki yolcu gemilerinde idarece uygun 4. 6000 gros tondan byk yk gemilerinde 2.8 kg/cm 5. 1000 - 6000 gros ton aras ndaki yk gemilerinde 2.6 kg/cm 6. 1000 gros tonun alt ndak yk gemilerinde idarece uygun bas nlar sa lamal d rlar. rlar. Emergency yang n pompalar , idarenin kan s na uygun iki su jeti olu turacak bas nc sa layacakt r. r. Sintine, genel hizmet, balast ve transfer pompalar zel ay rma sistemleri oldu u takdirde yang n pompas olarak kullan labilir. labilir. Yk gemilerinde ise iki pompa toplam kapasitesinin saatte 180 m ten fazla olmas istenmez. istenmez. 185

Pompalar n bak m - tutum ve kontrolleri

1. Haftal k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Normal pompalar al t r larak kontrol edilir, valflar al t r larak tam a l p kapand klar grlr. grlr. Emergency pompalar al t r l r (5 dakika). Pompa al t r larak dakika). su bast grlr (5 dakika). Valflar al t r l r. dakika). r. Motorun yak t ve ya kontrol edilir, eksikse tamamlan r. r. 2. Alt ayl k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Normal pompalar n kilistin sand klar kontrol edilir, temizlenir. temizlenir. Valflara bak m yap l r. Pompa motorlar na ve r. pompalara temizlik ve bak m yap l r. Pompalar n bas nlar r. kontrol edilir. edilir. Emergency pompalar n kilistin sand ve valflar kontrol edilir, Motor ve pompaya bak m ve bas n kontrolu yap l r. r. 3. Be y ll k bak m - tutum ve kontroller; kontroller; Btn motor ve pompalar srveye a larak kontrolleri, bak m, onar m veya yenilemeleri yap l r. r. 186

2626- SEYYAR POMPALARI

Emergency pompan n olmamas halinde, 1000 gros tonun stndeki gemilerde bulundurulmas mecburi olan seyyar pompalar n, mecburiyet olmayan di er gemilerde de bulundurulmas nda yarar vard r. Bunlar yang n pompas olarak kullan labildi i gibi, tahliye po npas olarak da kullan l rlar. Bilhassa sintine devreleri t kal blmelerde su tahliyesinde nemli grevler ifa ederler. Seyyar pompalar n; 1. Elektrikle tahrikli dalg , 2. Hava ile tahrikli dalg , 3. Elektrikle tahrikli santrifjl, 4. Hava ile tahrikli santrifjl, 5. Benzinli motorla tahrikli santrifjl, 6. Diesel motorla tahrikli santrifjl, tipleri vard r.
187

 Seyyar pompalar n e itli kapasite ve byklkte olanlar vard r. Seyyar pompa seiminde nemli olan pompan n al c s n n (alparas n n) pompadan olan yksekli i ile verici hortumunun yksekli idir. Uygun olan pompa seilemezse yeterli mesafeden su ekilemez veya yeterli yksekl e su bas lamaz. rnek olarak gvertede bulunan bir pompa ile denizden su ekilemez veya yk ambar ndan gverteye su bas lamaz. Byk gemilerde bu mesafeler de byk oldu undan buna bilhassa d kkat edilmelidir. Yksek bordal gemilerde gvertede bulunan motor pompayla su ekme olana olmad takdirde al c ucun nne bir dalg pompa ko ulur. Dalg pompan n bast su motor pompayla ekilir.

188

Seyyar pompalar n bak m - tutum ve kontrolleri

Dalg pompalann kullan mdan sonra temizlenmeleri d nda herhangi bir periyodik bak mlar yoktur. Ancak kullan m k lavuzlar na gre hareket edilmelidir. Elektrik motorlu pompalar haftada bir kere al t r larak kontrol edilmeli, y lda bir kere motor ve pompas na bak m yap lmal d r. Patlamal motorla tahrikli seyyar pompalar n bak m tutumu emergency pompalarda oldu u gibi olup ancak burada kilistin sand yerine alpara valfi kontrol edilmelidir.

189

2727- YANGIN KONTROL PLANLARI

Yang n kontrol planlar , yang n savunmas na yard mc olmak zere haz rlanm ve a a da blmleri hususlar ierir. Blmeler, Alarmlar, Yang n ara t rma sistemleri, Sabit yang n sndrme sabit sistemleri Yang n sndrme echizeleri, Blmelere ula ma yollar , Fan ve havaland rma sistemleri, bunlar n kumanda yerleri ile damperlerinin yerleri yer almal d r. Planlar ana lisanda olmal d r. Ayr ca ingilizce veya frans zca bir kopyas da bu kitap a eklenmelidir. Ayr ca yang n savunma ara ve gerelerinin kullan m n gsteren bir kitap k da abuk ula labilecek bir yerde olmal d r. Yang n planlar su geirmez bir muhafaza iinde gemi giri ine yak n bir yerde gvertede bulunmal d r. 190

2828- ALARMLAR
Sabit sistemlerin ikaz yla al maya ba layan otomatik alarm sistemlerinden ayr olarak, gemi emergency devresinden de beslenen, elle kumandal alarm ikaz sistemleri olmal d r. Bu r. sistemlere geminin herhangi bir yerinden kumanda edebilmek iin, alarm anahtarlar geminin muhtelif yerlerinde bulunmal ve yang n ilk gren ki i bunu kullanabilmelidir.

191

IMDG CODE

???

192

IMDG CODE (International Dangerous Goods Code)

IMO taraf ndan gemilerde tehlikeli yklerin ta nmas ile ilgili
bir kanun (kararname) kart ld . Bu kanun Tehlikeli yklerin ta nmas nda Birle mi Milletler komisyonu uzmanlar n n raporlar na dayanmaktad r. Bu kanun tavsiye eklindedir. r. eklindedir. IMDG code kitab unlar kapsar: kapsar: Classification (S n fland rma), terminology (Terminoloji), packing (Paketleme) and packaging (Ambalajlama), identification (Tan mlama), marking (Markalama) and labelling (Etiketleme), placarding (Afi leme), documentation (Belgeleme), marine pollution aspects (Deniz Kirletici yn). yn). SOLAS 1974 toplant s nda; (Blm:7de) Kodun gereklerine nda; (Blm: uygun olan yklerinin gemilerde ta nabilece ini gstermektedir. gstermektedir. E er kodun gereklerine uymayan varsa 193 ta namaz. Tehlikeli ykler temel s n flara ayr lm t r. namaz. r.

SINIFLANDIRMA
Class 1 Class 2
:Patlay c lar. :S k t r lm , bas n alt nda veya s v la t r lm gazlar. Class 3 :Yan c s v lar. Class 4.1 :Yan c kat lar. Class 4.2 : ten k z anlar kat lar. Class 4.3 :Islan nca yan c gaz karan kat lar. Class 5.1 :Oksitlenen maddeler. Class 5.2 :Organik peroksitler. Class 6.1 :Zehirleyiciler. Class 6.2 :Bula c lar. Class 7 :Radyoaktif maddeler. Class 8 :A nd r c lar. 194 Class 9 :e itli tehlikeli ykler.

PAKETLEME VE AMBALAJLAMA
Tehlikeli yklerin SOLASa gre paketlenmesi;
a) yi yap lmal and iyi durumda olmal d r. b) indeki ykn zarar grmesini nleyici bir yap da olmal d r. c) Denizde ta nmas veya ellelenmesinde ba na gelebilecek risklere dayan kl olmal d r. Ambalajlama standartlar gruba ayr lm t r; Grup 1 (ok tehlikeli olanlar) Grup 2 (Orta derecede tehlikeli olanlar) Grup 3 (Az derecede tehlikeli olanlar) 195

MARKALAMA VE ET KETLEME
Tehlikeli yklerin konulaca kaplar do ru
teknik (ticari olmayan) isimlerle markalanmal d r ve ayr ca zerinde tehlikeli ykn karakterini a ka belirten etiketle tan mlanmal d r. Tm dokmanlarda uygun teknik ismiyle ve UN numaralar yla belirtilmelidir. Ykn en nemli tehlikesi etkitetin zerinde gsterilmelidir. ayet bir ve daha fazla tehlikesi varsa ikinci bir etiket ile i aretlenmelidir. Konteyner zerine 4 adet ayn etiket konur. Her bir tarafa ve ayr ca kap s n n sa k sm na da konur. 196

Explosive

Explosive

Flammable Gas

Non-flammable Compressed Gas

Toxic Gas

Flammable Liquid

Flammable Solid

Spontaneously Combustible

Dangerous When Wet

Oxidizing Agent

Organic Peroxide

Toxic

Infectious Substance

Radioactive

Corrosive

Radioactive

Marine Pollutant

Miscellaneous 197

198

199

Tm tehlikeli yk i aretleri konteyner tamamen zarars z olana kadar zerinden sklmemelidir. sklmemelidir.

200

TAL (SAYIM)
Talinin yap laca zaman u bilgilerde gz nnde tutulmal d r. Paketlemenin say s ve e iti. rnn gerek teknik numaras . Hangi s n fta yer ald . Parlama s cakl noktas (e er mmknse). U.N. Numaras . Ykn a rl ve ls. Mevcut deniz tehlikelerine gre uygun paketlend n bildirir bir durum belgesi.
201

ELLELEME NLEMLER
Dzgn prosedrleri sa lamak iin tehlikeli yklerin
ellelenmesinde risklerin ortaya konmas gerekir. gerekir. Bununla birlikte kestirme yollar, yklerin kabaca ellelenmesi ve dikkatsiz tutumlar kazalara sebebiyet verir. verir. Tehlikeli ykler tali zaman ndan son teslimat yap lana kadar do ru bir ekilde dokmantasyon yap lmal ve ellelenmelidir. ellelenmelidir. Tm tehlikeli yklerin ambalajlar zarara kar , s z nt veya herhangi bir tehlikeyi art r c uygunsuz durum ve konteyner veya ambar n ncelikli istifine gre dikkatli olarak hareket edilir. edilir. 202

AMBAR VE/VEYA GVERTEYE ST FLEME

Tehlikeli

yklerin ambara/konteyner iine yklemeden nce; bunun zel ykler iin nce; yklenebilir ve iyi bir durumda oldu u saptanmal d r. r. Tm tehlikeli ykler uygunca istiflenmeli ve her trl gemi hareketine gre uygun ba lanmal d r (Lashing). (Lashing). Lashing malzemeleri standartlara uygun olmal d r. r. Gverte istif edilecek ykler uygun artlar alt nda gvenli e al nmal d r. r. Ambalaj n durumuna ve deniz ko ullar na da dikkat edilmelidir. edilmelidir. 203

AYIRMA

Birbirleri ile uyu mazl k

gsterecek ykler hibir zaman ayn konteyner ve ambar iine istif edilmemelidir. edilmemelidir.

204

CLASS
Explosives Explosives Explosives Flammable gases NonNon-toxic, nonnonflammable gases Toxic gases Flammable liquids Flammable solids** 1.1,1.2,1.5 1.3, 1.6 1.4 2.1

1.1 1.2 1.5

* * * 4 2 2 4 4 4

1.3 1.6

1.4

2.1

2.2

2.3

4.1

4.2

4.3

5.1

5.2

6.1

6.2

* * * 4 2 2 4 3 3

* * * 2 1 1 2 2 2

4 4 2 X X X 2 1 2

2 2 1 X X X 1 X 1

2 2 1 X X X 2 X 2

4 4 2 2 1 2 X X 2

4 3 2 1 X X X X 1

4 3 2 2 1 2 2 1 X

4 4 2 X X X 1 X 1

4 4 2 2 X X 2 1 2

4 4 2 2 1 2 2 2 2

2 2 X X X X X X 1

4 4 4 4 2 2 3 3 3

2 2 2 2 1 1 2 2 2

4 2 2 1 X X X 1 1

X X X X X X X X X

2.2 2.3 3 4.1

Substances liable to spontaneous combustion 4.2 Substances which, in contact with water, emit flammable gases 4.3 Oxidizing substances (agents) 5.1 Organic peroxides Toxic substances 5.2 6.1

4 4 2 4 2 4 X

4 4 2 4 2 2 X

2 2 X 4 2 2 X

2 2 X 4 2 1 X

X 1 X 2 1 X X

X 2 X 2 1 X X

2 2 X 3 2 X X

1 2 X 3 2 1 X

2 2 1 3 2 1 X

2 2 X 2 2 1 X

X 2 1 3 1 2 X

2 X 1 3 2 2 X

1 1 X 1 X X X

3 3 1 X 3 3 X

1 2 X 3 X 2 X

2 2 X 3 2 X X

X X X X X X X

Infectious substances 6.2 Radioactive materials Corrosives 7 8

Miscellaneous dangerous substances and articles 9

205

1 2 3 4 5

AWAY FROM ( UZAK TUTUNUZ) SEPERATED FROM ( AYIRINIZ) SEPERATED BY A COMPLETE COMPARTMANT OR HOLD FROM ( AYRI BLME YA DA AMBAR LE AYIRINIZ) SEPARATED LONGITUDINALLY BY AN INTERVENING COMPLETE COMPARTMENT OR HOLD FROM ( BOYLAMASINA OLARAK AYRI B R BLME YA DA AMBAR LE AYIRINIZ) THE SEGREGATION, IF ANY, IS SHOWN IN INDIVIDUAL SCHEDULES ( GENEL B R AYIRIM NER LMEMEKTED R. AYRI ZELGE NAZAR D KKATE ALINMAALINMALIDIR.)

206

NCEL KL GVENL K NLEMLER

Tm kurallara uyulur. uyulur. Mmknse ykleme

elleleme gndz yap lmal d r, e er mmkn de ilse ok iyi ayd nlatma yap lmal d r. r. E er bir s z nt mevcut ise reticinin bilgisi ve tavsiyeleri olmadan ambalaj yenilenmemeli ve dokunulmamal d r. r. Gemide Emergency Procedures for Ship Carrying Dangerous Goods oldu undan emin olunmal d r. r. 207

DKMANTASYON

Denizde tehlikeli ykn ta nmas ile

ilgili tm kurallar unlard r; rnn r; do ru teknik ismi kullan lmal d r ve ykn tan mlanmas s n fland rmaya gre do ru olarak verilmelidir. verilmelidir.

208