zNe Edebiyat ve Sanat Dergisi Adna Sahibi ve Sorumlu Yaz leri Mdr: Eyyp ET NKAYA Genel Yayn Ynetmeni:

Ramazan YILDIZ Editr: M. Serdar EKMEK

YAYIN KURULU: M.Serdar EKMEK Ramazan YILDIZ Eyyp ET NKAYA Veli DEM R Hiar iyar UYAN Grafik Tasarm: Keziban ERDOAN Kapak Fotoraf: Orhan KAYA

zNe Edebiyat ve Sanat Dergisi'nde yaymlanan tm yazlarn sorumluluu yazarna aittir. Gnderilen yazlarn yaymlanmas yayn kurulunun kararna baldr. Yazlar yaymlanmasa da yazarna iade edilmez. zNe Edebiyat ve Sanat Dergisi'nde yaymlanan yazlardan kaynak belirtme kouluyla alnt yaplabilinir. Ticari bir yayn deildir. ISSN: 2146-4898 Katk iin Yurtii: 35 TL Yurtd: 30 Euro

zNe Edebiyat ve Sanat Dergisi SAYI: 1 Austos-Eyll 2011 Yayn Tr: 2 Aylk Sreli

zNe Edebiyat ve Sanat Dergisi'ne ulaabileceiniz adresler: Esentepe Mah. 295. Sk. No:5 adrc 2 Apt. Daire: 2 anlurfa Tlf: 0505 740 85 76 Yazma Adresi: oznedergisi@hotmail.com

Bask ve Dizgi KARE Reklam Matbaa Etiket Ambalaj San. Tel: 0342 221 02 04 Alaybey Mh. Hrriyet Cad. Reyhan Sk. No.49/A ahinbey / Gaziantep karematbaa@hotmail.com www.karematbaa.net www.karereklam.net

Merhaba!

letiimin bu denli hzl olduu, her trl bilgiye rahata ulalabilindii bu ada dergi karmann zorluklarnn farkndayz. Sanal ortama sirayet eden, edebi sanatsal kayglardan uzak, dzeysiz ve yetersiz paylamlarn olduu bu zamanda kada ve kaleme dokunmann insan yreinde uyandrd kefin heyecann sizlerle paylamak istedik. Dergi ve dergicilii edebiyatn temel znesi olarak gryoruz. Biliyoruz ki sosyal yaam ierisinde edebiyatn nemli bir yeri vardr; deitiren, dntren, ekillendiren ve gzelletiren Edebi tartmalarn, bayaptlarn, eletirilerin ve yeni isimlerin domalarna zemin hazrlayan bu ura, sreklilik ve devingenlik esas alnarak disiplinli ve verimli almann okuludur da. Dergimiz her rengin sesi ve l olacaktr. Daarcnda sylenecek sz olan herkesi yrek corafyamzda dikilecek bir fidannn olmasn isteriz. Sanat tacirlerinin, arlatanlarn, poplist eilimli olanlardan ziyade salt edeb, sanatsal, toplumsal ve insancl kayglar erevesinde bireyler yapmak isteyen edebiyat dostlaryla paylaacaz paylaacaklarmz; paylatka oalacaz, gelieceiz ve dev bir yrek olacaz kalemlerin susmaz ularnda Dergimizin bu ilk saysnda elimizden geldiince lkemizin deerli yazn ve edebiyat ustalaryla dzeyli ve hakikaten ve herkesin kendinden bireyler bulaca, paylaaca keyif alaca bir sanat edebiyat dergisi karmak kaygs zere yola km bulunmaktayz. Bize bu anlamda omuz veren ok deerli ustalarmz , gen air ve yazarlarmz oldu ZNE Edebiyat ve Sanat Dergimiz, hibir zaman ekonomik ve politik kayglar gtmeden belli bal bir akmn veya herhangi bir derginin devam deildir. Bu anlamda nemli olan, edebi kayglar tayp bu ura omuzlayanlarla beraber paylamlarn odak noktas haline gelmektir. ok dilli ve ok kltrlln mozaiinde byle bir sanatn kanlmaz olduunu dnyoruz. iarmz Gelin hep beraber retip canlln krelmi olduu, sanal iletiim alarnn insan monotonlatrd bu ada edebiyatn ve sanatn znesi olalm ok deerli yazarlarmzla beraber attmz bu admlarn devamll sizin paylamlarnza bal olacaktr. lkler her zaman gzeldir ve zeldir. znesi insan ve znesi edebiyat olan dostlarmz, zne Dergimizin ilk saysnn heyecann paylamaya aryoruz.

iindekiler
2- Merhaba! 4- A. Hicri ZGREN / Hayata ve iire Dair 6- Selm TEMO / Her S Kemann Roj 7- M.Serdar EKMEK / Renklerin Yitimi 9- Ramazan YILDIZ / Koza Cambaz 10- Mehmet HAME / Gzelden Yana Olan Bellek: iir 12- Eyyp ET NKAYA / Zat-rre 13- Veli DEM R / Son Sze n Sz Dmek 15- Saliha YAD GAR / Mavi ykler 17- Osman GNAY / Vcut Bulmak 18- Ahmet TELL / Su rd 20- Mehmet PEK / Bir kindi Vakti 21- Hseyin Avni C NOZOLU / htiras Tramvay 24- Mesut BAYSAL / Vaveyla 25- Hseyin EMRE / Bir Ak Destan: Mem- Zn 29- Ouz KAYIRAN / Umut (Negatif lk) 31- Orhan KAYA - Acaba 33- Aydn UYSAL / Beni Seviyorsun 34- Hiar iyar UYAN / Mektup 36- Hv Rzgar 37- kr ERBA / Uuruma Atlan Harfler 41- brahim Halil AYCAN / Bir Yangn Sonras Kl Sessizliidir imdeki 43- rfan SARI / Toprak ve Beyar 45- Murat GLER / Mavinin Krall 46- Veysel KAYA / Sisythos 49- Esra GLTEK N / Bedenin zdm 50- Yusuf Bilal TANRIVERD / Gzlerinde Sakla Beni 52- Roni ZERYA / Yaama Dair 54- Ahmet ASLAN / Gl Tanesi 56- Aziz GLM / Bbext 57- Asmin AZADE / ller Firarda 58- Melay Cizr / Dl Ji Mn Br... Dl Ji Mn 59- irin POLAT / O Kk ocuklardk 61- Mehmet NAL / Gz Gelmi lmle Dans Ederek 62- Adnan FIRAT / Diran ero

HAYATA ve RE DA R
A. Hicri ZGREN

Sanat; yaanm olan, yaanan ve yaanacak olan hayatn ifadesidir. Hayatn odak noktas da insandr. Sanat, insan (ve insani olan) hayatn zenginlii ve btnl iinde yakalayandr. letiim kurduumuz her ey sanatn hammaddesidir. Hayat bir btndr, air de yaad toplumsal srecin bir parasdr. Toplumun yaad ekonomik, siyasal ve sosyal gerekleri bir birey olarak her insan gibi yaayandr. Yaanan bu gereklii yeniden reten biri olarak ezen, smren her trl egemen ideolojiyle hayatn her alannda kavga halindedir. air, olup-biteni, olmu ve olacak olana gre kavramaya alr. Dnyaya kar bir bak as oluturmayan air; insan neye gre yanstacak, neye gre dnecektir? air hayatta olma bilinci, iir de bu bilincin en doru, en isel biimde dile getirildii yerdir. Dnya sanat tarihi bize gstermitir ki; insanln kltr hazinelerini oluturan eserler, hayatla smsk ilikisi olan eserlerdir. Bu durum ayn zamanda gncel olabilmenin getirdii bir zenginliktir. Gncel demek, gnmz gerekleri, olaylar, grleri ve duyular demektir. Yaananla dorudan bantl olduundan, yaam gibi taze, canl, zengin ve verimlidir. Ancak mr ksadr gncelin, etkisi de gelip geicidir. Oysa iir, hem geicilii yenmek, hem de ad geen canll yaatmak isteyecektir. Bunu salayabilmenin yolu da "geici" deki "srekli" yi yakalamasyla mmkn olacaktr. Dn bugne, bugn yarna balamak, gidicideki kalcy bulup ortaya koymakla salanabilir. Bu da gncel gereklii diyalektik adan tarihin ve gelecein gzyle zmlemeyi, a evresiyle birlikte kavramay gerektirir.

air, insanl umutlarnn ve geleceinin tek gerek sahibi yapmada zerine deni yerine getirmediinde tad "aydn" kimlii erozyona urayacaktr. Kendine bal olma bir anlamda gncel olana bal olmaktr. Bu hem airin birey olarak kendini hayatn iine brakmas, hem de insansalln duyumsamas ve kavramas anlamna gelir ki, air ya da herhangi bir sanat iin ertelenemez bir sorumluluu vurgular.

Canllk gndedir, iirsellik daha ok gncelliktedir ancak; gn, dn ve yarnla kucaklatrma bilgi ve becerisi aire der. Sanattaki gereklik yalnzca var olan ve yaananlarn aktarlmas deil, var olabilecek eylerin de dile getirilmesidir.

Allageleni krp, ufku geniletmeden, gnlk yaama evrensel bir boyut ve scaklk katmadan verilecek bir gncellik, iirin kolunu kanadn krmaktan teye geemez. Yzeysel ve kaba bir gerekliin kopyas olmaktan kurtulamaz.

Kalcln bir yz de bugnk ayrntl gncele baldr. Hayat, airi etkileyen ve esinleyen olay ve durumlarla doludur. air, hayattan devirerek okuyucunun beyninde ve yreinde titreimler yaratabildii oranda baarldr. iirin bu ilevini yadsyarak kalc olan oluturmak ve savunmak zordur. Yaanan gnlerin betimlemeleri, imgeleri tarihe braklamaz. Yeter ki gnceldeki tarihsel ve evrensel olan yakalayabilelim.

Yaratm srecinde bazen bir renk, bir ses veya bir olay airi duygulandrmaya, ayaklandrmaya yetebilir. air, doay sadece gzleriyle deil, duygular, dleri ve zlemleriyle grr. Ancak grdklerini, yaadklarn arpc klmak iin zgnletirmek, kiiletirmek zorundadr. Bu isel zgrlk oluturulmadan ve korunmadan gerek bir yaratm sz konusu olamaz. zgr olmak; hayata etkin bir birey olarak katlmak, hayatn nesnesi deil znesi olmakla eanlamldr.

Her s kemann roj

Selm TEMO

her s kemann roj ji wir de hatin ji bo tiliyn min hn xewn bibin dev birn vebe li pey wan slaveka kesk, fkna marn qeracan sern ikest hatin, kurn kut, ken qirj ew kesn b hewar may li welat Kirmanciy lehengn ar grik, zengil li detan ji br kir kaniyn bi brannan disojin li ber dev qeraxan gundn ev hatin, pistepistn bkan, newaln dr kozika mrkujek ku li aso dinre seva var xewa rn hat a pit ber dest sibe feqiyn kmaqil, xn bejindirj, zarokn dirankilot hatin bi vzna bay re mnan rokn prelkan der vebn deriyan vekirin deriyan ann hatin remaln eman, tirsa reviyan, nzbna ev psrteng hat, moran hat oltar hat mnan gotinokan simbiln serid hatin, meha Gulan hat, arem hatin binenga qehpikan hat, mesl hatin tev sorguln xwe ve ew n ku ew iyayn xwe b

RENKLER N Y T M
M. Serdar EKMEK

Ellerini enesinin altna koymu ylece dalp gitmiti. Bitkindi... aresizdi... Gzlerinin grmeyii ve btn are kaplarnn kapan kendisine olan gvenini altst etmiti. Halbuki salnda ok atlgan ve becerikli bir insand. Yklmayan bir da andrrd dik duruu.Yazk, hem de ok yazk!.. Allah baa vermesin dmanmn bana vermesin, derdi. Tek bir gze dahi razym, yeter ki ocuklarm a kalmasn, yeter ki i yapabileyim, bir tabla dahi olsa hamalla bile razym. Halbuki bir zamanlarn en ileri gelenlerinden biri olarak ok zengindi. Hasan Aa'nn vekilliini yapm biriydi. Ama nafile!.. Ne yazk ki yaam renklerini yitirmiti gzlerinde, yardma muhta duruma drmt ihmallik, arna gidiyordu varlktan yoklua dmek. Evden sabah saat on sularnda bir ocuk kreine gtrlr gibi ayhaneye braklrd. Kemaliye Caddesi, halk dilinde eytan Kesi diye anlan; esnaflarn youn olduu sokakta, Mehmet'in ayhanesinde, siyasi ve gncel olaylarn yorumu nargile ve ay eliinde gn boyu srerdi. Ani sesler ve konumalara pr dikkat kesilir bir ku gibi dinlerdi etraftakileri. Gzlerinin grd vakitteki yllar bir bir hatrlar, i ekerdi. Tahta krsnn zerine saatlerce oturmak kasklarn kramplatrmt. Ayakyoluna yalnz bana gidemezdi. Birilerinin elinden tutmas yardmc olmas gerekirdi.

Bazen uzun bir sre dalp giderdi; ocuklarn gln, glerken gamzelenen simalar, gelincik tarlasnn ihtiaml krmzsna ilenen kanevieyi, buday baaklarnn rzgara kar direniini, mercimee, arpa ve nohuta mesleki dokunuunun hisleri canlanrd isel dnyasnda. Renkleri yitiriini bir of ekile noktalarken hi olmazsa seslerden yoksun deilim diye krederdi. Ezberlemiti btn sesleri lakin, gitgide eksiliyordu tand sesler. Sormaktan korkuyordu Nereye gitti diye tahmin ediyordu... Ac gerei kabullenmek istemeyiindendi korku... Eliyle masay yoklayarak ay bardana ulatnda, ayn scakln hissedebilme sevinciyle dudaklaryla bulutururdu bilincinde izdii resimleri. Tekrar anmsamak istercesine bastonuna ban dayard hayalleriyle. nsan yzlerini grmek istiyordu; kzgn, sevinli, zeki, aptal, zntl Sormak istemiyordu neyin nasl olduunu. Sokaklar dolarken tedirgin olmaktan yorulmutu. Her zaman elini tutan, gvenilir, efkatli birini bulamayabilirdi. Zorunlu olarak kendisine gz olana ii paralanyordu. Bir an durdu. Baba! diye bir ses duyunca ryadan uyanr gibi oldu. Yine de kretti, elini tutacak olanlarn olduuna, kendisinin yalnz olmadna.

Koza Cambaz
Ramazan YILDIZ

ben papatya derdim, sen gl derdin glerdin... yanaklarnda yuva kurmu bir kumru gibi, uardn elime, uardn, irrasyonel susardm... bulutlarn stnde melekler sevimez Bahri! yamurun seri yanda emsiyeler patlatan kadn! sanki gvdesinde kk bulmuum yreinin... uzun uzun salarnla ktm ksack gkyzne, gzlerinin denizinde adalar biriktirdim ben! sevgilim! sen Salome'yi bilir misin? ben de ilk Haydarpaa'dan grdm stanbul'u! duvardaki kilimlerde hep hznldr sln! ve en ok da benim zihnimde komutur, sr sr sln! yalnzln krsal akrostiliine geceyi dikerek, tylerinden sarlk geirdi kardeim daha dn, durduun kabahat, maviye birer birer gmdm sln! hi kimsenin, kimsenin, senin; yzn gz, medetlenme bahar dz benim de hayallerim vard, vard vard, hayallerimde vard! lejyoner gltme bakma, dvtm vard Cezayir'de! sirenlere tekme basacak kadar, tirenler bilirim... iyi bilirim, byklarnda dengeletiim kedileri... gftesi dudaklarnda, tpk sesi meleke, ah scak ney... sen! bazen bana bireyler oluyor, bireyler vuruyor, yreimin derin serinliinde kanatlanyor, bu ok fena! galiba bu holua yklenecek bir tanmm yok, var da, ok! bilemedi karus, besmelesiz utu gnee; yand, asln unutarak! alegorik teninde aritmetik izdiim Picasso! tablolara, tablalara satr kuanm bir aslan... klla rzgar delerek bo mermiye ho sapan... bitirmek iin yzne tuvaller srdm ehir! Beyolu'nda bir resim sergisinde ldm dn!

GZELDEN YANA OLAN BELLEK: R

Mehmet HAME
Yanarda stndeki kutur iir.(1)
iir, dier sanatlarda da olduu gibi yaamn estetsize edilmi davurumudur. nsann tarih sahnesine kt gnden beri yaad ak, ac, ayrlk, sava, zulm, her eit insani tutku ve duygular iirlerde yer almtr. iir, doas gerei, insann tarih iindeki btn bu hallerine tanklk ederken ayn zamanda gzelden, insandan yana olan bir tutum sergilemi ve insan elinden ekip gelecee, gzellie tamtr. Bundan dolay, insann binlerce yllk servenini belleinde tamas; gelecee ynelmesi, bilinli, duyarl olabilmesi, yaama gzellikle balanmas iin aracdr ve yaad zamann hiliinden, mutlak olduu yanlgsndan syrlmasn, devingenlii yakalamasn salayan bir olanaktr da. nsanln ilkel dnemlerinde bugnk anlamda iir yoktu. Bu dnemde insanlar henz soyut kavramlar oluturacak, genel olan bireysel olandan ayrt edecek durumda deillerdi. Doay anlayacak ve zmleyecek bilgi ve bilin birikimine sahip olmadklar iin, doa olaylar ve gleri karsnda aciz kalnca, doaya kendilerini tmyle baml olduunu sandklarndan, evresindeki olup bitenleri, boyutlarn ve nemlerini kendi dlemlerinde, imgelemlerinde ycelterek ekillendirirlerdi. Hayvanlarn, bitkilerin ve dier doa glerinin, tpk insanlar gibi bilinle davrandklarn, kendilerinin niyetlerini izlediklerini, her eyi dndklerini sanrlar ve onlara tapnrlar ve iirsel szleri buna gre oluturup sylerlerdi. Bu szleri kullanmalarndaki ama doay etkilemekti. Dinsel nitelikli by trenlerinde doadaki ya da kendi yaamndaki birtakm alglamalar imgeletirip iir yoluyla da vurarak bu yolla onlara ar karlm olacana dair inan tarlard. nsanlk geliip bilinlendike kendi gcn atn, doa glerini alt edebilmek iin aba sarf etmeye baladn dnmtr. Zamanla gelitirdii yeni yntemlerle olaand glerden medet ummamay renmi ve z gcyle var olan deitirme abasna girimi; toplumsal dayanmayla bulunduu dzlemden baka bir dzleme sramak iin mcadele vermitir. Sanat dili de bu geliimden payn alm; ritimli, ahenkli szsel yaratmlar, bellekten bellee aktarlarak bir birikim oluturmu, bylece gnmz iirinin olanaklarna kavuulmutur.

10

Fakat iirin ruhu gerei, her yeni iir bir k, bir zgrlk aray ve kendini bulma gibi nitelikler gsterdiinden, airler Hep, kendinden nceki airlerin izlerine basarak yrmemilerdir. Bunun iin de kendinden ncekilerin koyduklarn amaya, deitirmeye, yenilikler yapmaya almlardr.(2) Bu abalarn sonucunda bellein yenilenmesini ve daha gzele ulalmasn salamlardr. Ozanlar belli bir uzmanl kaldrr, yerine baka bir uzmanl koyarlar, iir de byle srp gider. Bilim adam bildiklerinden baka bir bilgi karmak iin alr... Ozan, sadece nesneleri deil kendi yaamn da sorgulayabildii iindir ki olgunlar, bir i dinginlie ular. Us ile duygu, doa ile insan, toplum ile birey arasnda bir denge kurar.(3) Gnmzn dnyasnda insanlar genellikle yalnz, umarsz ve karamsardr. Evrensel bilinle, toplumsal duyarlktan balar koparlan, dnyadan kkleri sklen; sanlar, yanlglar dzleminde gezinmesi salanan insann tarihsel birikimi, teknolojik kuatmayla eritilmeye mahkm edilmitir. zn dland, kitle kltrnn slatrld bir zaman yayoruz. Teknolojinin hz kazanmasyla gya srekli a atlanmtr. amzdan bilgi, biliim ve iletiim a gibi nitelemelerle sz edilmesine karn bunlarn insanda oluturduu niteliksel bir dnm gzlenmemektedir. Doadan, nesnel gereklikten kopan insan, ipleri egemenlerin elinde olan kuklalara dnm, dnme edimini kaybederek insanlama srecinde teklemeye balamtr. Doyumsuzluk, tketime ynelim ve yozlama giderek artmaktadr. Teknolojik bulularn yaratt niteliksiz, salksz bilgi dolam ile deerler yklm ve maddiyat her eye hkmeder hale gelmitir. Bylece insan, gzele ve gzelden yana olan birikimine yabanclatrlmtr. Doas unutturulan, aldatmaca ve yalanlarla gdlen insan, kendine yabanclam ve belleksizlemeye balamtr. te burada toplumsal bellek nitelii de tayan iirin tanklna iddetle gereksinim vardr. Nesnelliin ve nedenselliin dland dnyada doyumsuz insann, insana yneltecei iddet, gzelduyusal yaratm olan iiri de dlayacak, kmseyecektir kukusuz. Yalnzca karlarn ne kt ortamda, iirin yazlmasn ve yaylmasn destekleyecek kurumlar dlemek saflk olur. iirin bir duygu boalm ya da uyakl-ahenkli sz dizimi olarak alglanmasn, amz insannn deil de ilkel insann ura olarak nitelenmesini, dlanmasn isteyen evreler olabilir. iire sadece trenlerde, kutlamalarda, anmalarda yer verilerek, iirle ilgisiz kiiler iir okumaya tevik edilebilir. Bu gibi etkinlikler biimseldir, bunlarn insanlar zerinde nemli bir etkisi olmad gibi iirin yaamsal nemiyle de ilintisi yoktur. Hatta bu sunulular, iirin trensel bir etkinlik olarak alglanarak anlamszlamasna da yol aabilir. iir zerine dnmek ve yazmak da gereksiz gibi alglannca iirin de bilinemeze doru srklenmesi kanlmazlamaktadr. Bu ortamda iir yazma-okuma urann bu kadar kesintiye uramas, azalmas yalnzca bireyin deil toplumun da bellek yitimine neden olmaktadr. Oysa gzellikleri hatrlayan, srekli aklnda tutup, onu belleinde saklayan insan ve toplum ancak mutluluu yakalayabilir. nk insanlar ortak bir duygu evreninde birletirerek boyutlarnn genilemesine, ycelmesine ve enginlemesine yarar iir. Onlara gzellik, duyarllk, sevgi alar. nsana, insann insanla, toplumla, doayla ilikilerine, gereklii hayalle harmanlayarak yer veren iirin belleini; gnmzn toz dumanl, acmasz, ykc ortamnda diri tutmak zorunludur. nsann iddetten uzaklamas, ktcl duygulardan syrlmas iirsel bellein gzellii ve incelii sayesinde olur. Dnce sistemlerinin bombardmanna kar kavraylar gl, duruunu koruyabilen, gzelin tarafnda olan airlerin, yaratlarn ylgnla kaplmadan yaratmaya devam etmeleri ve bunu gelecek kuaklara aktarmalar gerekmektedir. Gzelden yana olan bellee, incelie ve daha ok incelie

1) lk Tamer 2) Trk ve Dnya Edebiyat- Emin zdemir 3) airin Kan- Ahmet Oktay

11

Zat-rre
Eyyp ET NKAYA
sylesem mi? urada akan nehir ki bir acze vak'adr, mecmuadr esfelisafiline kapal ba-lar oynak kalalar dokunun buna, hissedin... Kenan'a dmler eer sille-i hilkat, bir pezevengi yaren grrse iliik vcut demlenen iir isyan edin analar kadnlarmn Kasr'a girmi ar, Meryem'i hamile brakacak kadar sapksa rehine gzler karanfil tozudular yn, kisvenize rimel ekin... hududu aan ben belaya da mptelaysam, Araf'n sancan gndere ekiyorken kadim dost helalim kad rza gein...

12

SON SZE N SZ DMEK

Veli DEM R

Orada, bir apartmann nc katnda ekilisiz kurasz yalnzd yine. Eski ve gcrtsndan uyutmayan bir yataa uzanmt. Ve uzanmt mazide kald ama brakamad anlarna. Maziden syrldnda masadaki kitaba gz arpt: Krk Kanatlar. Yzn baka bir yne evirerek 'bizim kanadmz m var ki krlsn' diye hayfland. O an o kadar ok ey geiyordu ki iinden ne dndn unuttu. Basamak basamak bunald bir sreliine. Kendini bilmedii aclarda buldu sonra. Kalkp elindeki barda masaya koyduunda dardaki grltye bozuldu. Haykrd. Tm gcyle haykrd: Sessiz olur musun hayat, ben burada lmeye alyorum!

Boum boum dncelerin zerine bir sigara yakt. Sonra bir sigara daha. Ve bir tane daha... Sigara paketinin bitmesiyle farkedebilmiti ne ok sigara itiini. Ve yeni farkedebilmiti saatin ge olduunu. Ban yasta koyduunda hayallerinin znesine gitti. Ona, Ela'ya... Ah Ela ah! Her ey aklnn getirdiiydi imdi. Aklna getirdiiydi; Ela'yd. Gecenin kayd bilmiyorum ama vakit aktan geilmiyordu. Ba yastkta, kalbi akta, akl sevdiinde olan bir adam... Gerisi yoktu dnyann. Uyanmt imdi. Aynann karsna geip bir baka bakt kendine. Bir baka grd kendini. rkt. Anlalmayan bir korkuya kapld. Kendisiyle ilk defa tanyordu sanki. Sr sr nyarg biriktirdi zihninde. Bir yabancnn gzyle epey yakkl olduunu dnd. Sahi bu adam, u aynada grd adam kendisi miydi? ard. ok gemeden Ela'ya almas gerektiini dnd. Zonklad beyni. Onca dncenin iinden nasl olmutu da berraklaan 'Ela'ya alma' fikriydi. Belli ki nefes nefes ak solumutu tm gece. Ve bedenine sinmiti ak iyice. harf, bir kelime bu kadar m bytlr be adam? Kararn vermiti. zerine tozlarn konduu dlerini fralama vaktinin geldiini grmt. Her eyin eskisinden farkl ve gzel olduu bir hayat ilitirmeliydi mrnn aralarna. Vaktiydi. An itibariyle huzursuzluu iinden atacakt. Ve atacakt iinden kendini yokluun, mutsuzluun, ypranmln... Bunlar neydi byle? Niin adndan ok bu tr szcklerle kendini tantmt. Cevab m yoktu bu sorularn, akl m kangrenlemiti? Bilmedi yine bilemedi...

13

Darya brakt kendini. nsanlar arasna karrken yzlerdeki mutluluu okudu. Tuhaf oldu. Herkes mi mutluydu, kendisi gibi mi gryordu herkesi? Bir ryada hapsolduunu sand. Ama hayr rya deildi bu. stelik kimsenin mutluluunu da gasp etmemiti. Bir vakit sonra farkna varmt, mutluluun bak asnda sakl olduunu. Yamur balamt sonra. Mthi bir iddette... Gemiini silmek iin mi, mutluluunu glgelemek iin mi yayordu yamur? Bunu sonra dnecekti. Yapmas gereken herkesin saa sola kouturduu u anda kimseye arpmadan bir yere snmakt. yle de yapt. Bir maazann iine brakt kendini. erisi insan emiyordu sanki; dopdoluydu. Hikaye bu ya Ela'da oradayd. Tam karsnda... O vakit kalbi yle arpyordu ki akld yerde arplmt sanki. Yamurdan kaan aka tutuluyordu. Yamurlu bir gnde, insan tayan bir maazada grdm bunu... Kendine geldiinde kendinde olmadn hatrlad. Ela'dayd. Gzleri Ela'da, kalbi Ela'da, ruhu Ela'da... Mebbet yemeye talip bir mahkum gibi sunmutu mrn ona. Suluydu nitekim. Ve ak st yakalanmt. Tam da byle bir eydi ani kan frtnaya kaplmak. Byleydi Adem'in yasak meyveye dokunma heyecan. lmek byle bir eydi. Yaamak byle... kard tufanla bouuyordu ite. Belki de bouluyordu onca duygunun doygunluk noktasnda. i eriyor, hal deitiriyordu yz. Gittike kendinden kopuyordu. yle ki iitmiyordum artk onun ne dndn. te o an, akln evrimd kald o an devrim yapt tek bir szle: Doku beni kendinle Ela, Yaradann adyla doku!.. akndm; alasn yayordum aknln. Elime yzme bulamt hikaye. Dizginleyemiyordum duygularn kahramanlarn. Her ey kendiliinden ilerliyordu. Ak beni de mi ele geirmiti ne? Ele mi vermitim iimden geenleri yoksa?... Neler olduunu zmeye alyorken vadesi de dolmutu frtna sonras sessizliin. Konumutu Ela. Dokumayacakt kendini onunla. Okumayacakt kalbin sakl hazinelerini. Ah ne dokunakl bir and byle Yarabbim. Ne zor... Klna bile dokunmadan knna koymak ak lmek deil miydi? Babasndan kalma znts oalyordu, o lyordu. lyordu o...

Bitmitir hikaye; lnn arkasndan konuulur mu hi?

14

MAV YKLER
Saliha YAD GAR

Mavi air
Hulki Aktun'a Her varln bir teli vardr (telli olan her ey gzeldir). Kahkaha attrr gzellik, yeniler. Okuduum kitaplarda ayrmsarm. Yaam nesnelerin yreinde atmaktadr (her nesnenin can olmaldr). Bir gn talarn zerinde oturmu, ge ve denize bakarken hissetmitim bunu. Talar korkuyla haykryordu. Beni tanm, kiiliim hakknda karsamalarda bulunmu, iletiim kurmaya alyordu. Baarmt talar. Onlar inceledim. Mavi, saydam, ince damarl, kat kat. Dokunduumda lk atan mavi ta, tuhaf dalgalar yayyordu. Dokunuumu incelttiimde, bunun bir iir olabileceini anladm. Belki de bunun iin beni semiti. Seni gidi mavi air! Dalgalar oald, belli bir noktada younlat. Gn yansmalarn anlatyorum. Ayaa kalkm, gn, denizin, talarn arasnda bir yerde duruyordum. Onlardan farkl izlenimleri olan garip bir nesneydim. Onlar da benim iirimi anlyor olmalyd. Gzlerimi kocaman aarak, her gn kadeh kadeh ikiler yuvarlayarak, nesnelere dokunarak varmtm bu noktaya. Mavi, yeil, ince damarl, saydam airler tanmtm. Bulunduum yerde salam durmal, bir an bile tkezlememeliydim. Ah air, senin de syleyecek szn olmal nesneye.

15

Curnata
O sevinli ve ocuksu gnler. Curnata, curnata! diye barrdn. Gvercinimdin. Masann bir kesine iliir, rkek ve silik, seni izlerdim. Sevincine anlam veremezdim. Kanm sndka seni zlyorum. Curnatay bekliyorum. Gvercinler ay ve bira itiimiz kafenin evresini sarar. Sen tazesin. Bilmezsin. Curnata yeniler insan. Sen bahar gsnde tayorsun. Duymazdn. Curnatann cokusuyla kabarr, taardn. Pencereden uar, aralarna karrdn. Haydi ualm! Sesin sevince bouyor. Ben de bir gvercinim. Anlalmaz gcn ekiminde, o tuhaf trenin paras oluyorum. Kulama eilip Grnata! diyorsun. Ha curnata, ha grnata

16

Vcut Bulmak
Osman GNAY

var mekn evren siyah bir tan stnde!.. onun stnde gvercin onun stnde felek bir kat stnde divane divanenin gznde balk (ara mesafede iyi ve kt ahiler, kurulmular snava ekiyorlar girip kanlar ) bozkrda o mey kasesi yldz yeliyle bir olmu szckleri diziyorlar sahra dudana sevgilinin ( ellerinde iek demeti, toplanmlar demek iin glgesini aryorlar turna kuunun ) izin veriyorlar crete hayat pahasna sr harflerle izdiler sesini okadlar sazn ( her insan kendi ryasn gryor artk, ipekten ve serinden ruhumun resimleri.. )

17

Su rd
Ahmet TELL

Yetmi iki gndr bir dolapta kilitliyim. Yalnzca anahtar deliinden hava giriyor ve l bir k szyor ieri. Yalnzlk hi de tanrsal deil, grkemli deil. O yalnzca gemile gelecek, lmle yaam arasnda kocaman bir karanlk nokta. Gemii ve gelecei olmayan, lmle yaam arasnda irinli bir leke yalnzlk denilen. imdi ne varsa, anahtar deliinden szan havayla kta... (Farkna varsalar, kapatrlar myd onu da?) Btn belleimdekileri yokettim. Elektrikli bir aygtla yaktm, jiletle kazdm. lklarn aralndan uurdum hepsini, kl edip savurdum. Admdan gayrsn bilmiyorum.

Zaman yiyip bitirdi karanlk. Gece yoktu. Gne oktan kmrlemi ve yeryz yapkan bir karanlkla rtlmt. Yabanl sesler geliyordu derinlerden ve karanl ince bir bak gibi yrtyordu. Saklayan krba gibi... Ac duvarn aan bu sesler, madeni bir grltye dnyor ve yerkabuunu zorluyordu artk. Sesim yoktu. Karanln karnnda yitirdim sesimi. Kr bir kuyuda unutulan Yusuf'tum belki. Ama durmadan soruyorlard. Tanrlar bilmiyordu sorduklar eyleri, peygamberler bsbtn hain kmt. Ama yine de soruyorlar, soruyorlar, soruyorlar... Admdan gayrsn bilmiyorum.

18

ki eyi bilmek istiyorum. (Belki ayn eyi iki kere bilmek istiyordum.) Duvarlarn rengi neydi? Derimin rengi neydi? Dokunuyorum duvarlara; parmak ularmla, avularmla, dilimle dokunuyorum. Duvarlarn bir rengi olmal. Ama hibir duvarcnn, hibir ressamn bu rengi bildiini sanmam. Ad yoktu bu rengin, kimyas yoktu. Belki renksizliin rengiydi bu. ryen bir bedenin kokusuydu duvarlarn rengi... Admdan gayrsn bilmiyorum.

4 Bir bcek gibi antenlerimi gezdiriyorum bedenimde. Anahtar deliinden szan l kta ellerime bakyorum. Ellerim... Sanki bir kadnn memelerini hi okamam, sicakln duymam. Ellerim... Her dizesi lk olan iirleri hi yaratmam sanki. Ne beyaz tenliyim artk, ne esmer, ne de kara... Czzamlnn, vebalnn bir rengi vardr. rinin bir rengi... lnn bile bir rengi vardr ama derimin rengi yoktu. Belki ryen bir kentin rengiydi bu. ryen bir dnyann... Admdan gayrsn bilmiyorum. 5 Kll, ayaklar zerinde duramayan bir yaratktm artk. Soyumun neye benzediini unuttum. " nsana benziyorlard" diye duymutum bir vakitler. Demek ki imdi maymun halkasnda insanlk... Admdan gayrsn bilmiyorum. 6 Azm anahtar deliine dayayp havay emiyorum. Bcek sokmas gibi bir yanma duyuyorum boazmda. Oysa kuru bir yapra bile dalndan drecek gibi deil bu esinti. Belki le dnm topraa tek yamur damlasnn d yalnzca. amur gibi bir yamur damlas... Ama toprak, bu damlayla atlatacak barndaki tohumu. l, btn vahalarn bu damlayla yeertecek... Genzim yanyor. nce bir kan eridi szyor dudaklarmdan. Kirli, scak ve simsiyah... Admdan gayrsn bilmiyorum. 7 Suyum, bir litrelik karton st kutusu iinde. Yetmi iki gndr sakndm ve her gn ancak bir kere dudaklarm dedirdiim... Dilimi bir kpek gibi dedirdiim. (Dilin suya dokunuu... Bir sngerin denizi yutuu yani. Bir ln seraba kesilmesi bir an iin.) Her gn ancak bir kere dediriyorum dudaklarm suya. Dilimi karyorum artk. Snger, btn vantuzlarn birden uzatmasn diye... Bataklktaki suyun da bir su yan vardr. ryen bir bedenin bile dayanlabilir kokusuna. Kutuda kalan son bir yudum su, bu bile deildi artk. Kst, ldrd kendini su... Su rd... Admdan gayrsn bilmiyorum

19

Bir kindi Vakti

Mehmet PEK

m bir sere yavrusunu dle ksz, titrek nazaryla Scakln yitirmi tam imdi, avularnda Yanm soluunun kprtlaryla Yanks bir depremdir baklarnn Yarmak, en kat katmann su misali Dalarn Kayalarn Uup, kirpiklerinde slak durmak Gzyalarnn lm deminde Ta tesinde zamann, mekann Sokulmak, bir anszln kucana Gnn son donarken ufukta Bir ikindi vakti Serseri uykulardan uyanmak Bir ikindi vakti Senin yznde solmak

20

HT RAS TRAMVAYI
Hseyin Avni C NOZOLU

Bir yazmda eletiri, deneme yazlarndaki orta karar dzeyden ikyetimi belirtmitim. Benim bildiimi bana satma arkada cmlesiyle. Akatalpa Dergisi'nde A.Galip, .Mert Baat, Arda Cevahir, Hece Dergi de Hayriye nal, Celal Fedai, iir Den'de Metin Cengiz imzal yazlarn farkl ve zgn bir nitelii aikre ettiini de belirtmitim. Elbette deneme ve eletiride slp yaratan, byk irfan ve has airliiyle Enis Batur'u da alklayarak. Dergilerdeki yazlarn ufuk ac nitelie ve edebi deha, incelik ve zekya sahip olmad ve bilinen hususlarn aynen tekrar mahiyetinde olduunu da belirtmitim. Asgari insanlk hasletinden mahrum bir iki adamn da, eletiriyi hakaret ve kfrden sayarak yevmiyelerini dorultan, kiralk tetikiler olarak tanmlamak mmkn. yle ki; feraset, ilim, sanat ve idraklerinde mthi bir gerileme devri yaayan bu kalemrler, zaman zaman byk bir pikinlik iinde yavuz hrsz ev sahibini bastrr kaziyesine uygun bir karaktersizlik ve seciye kayb iinde olduklar mahede olunmaktadr. Bunlarn yansra Best Seller rnler bata olmak zere vasatlarn bir nevi kabile dayanmasyla kaleme alnan sipari metih yazlar. Huls ve saffetini kaybetmi,sabkalar tescil olunmu; vatralarn dayanmasyla, dl krslerinde serenomiye kan kukla karakterler. Gncelin basks vasat uara ve debay her gstergenin tahrik ettii bir grnme ehveti ve hret histerisine mptela klmakta. Ve skender Pala, Elif afak, Murathan Mungan, Ahmet mit, Ahmet Altan, Aye Kulin, Oya Baydar gibi vasata mahkm kk ama oksatar yazarlar. Tuna Kiremiti ve clal Hanmn hatt Pelin Batu, Murathan Mungan'n bir anlk magazinel ve medya desteiyle samur krkler iinde takdimi bile, ksa vadede olsun etkisini yitirmesi, hret budalalar iin manidar bir misl olmaldr. Bir de ir Ahmet Bozkurt'un eletiri ve denemede byk bir gelecek vaat ettiini sylemek mmkn. Yine de Hayriye nal'n metih olarak nitelendirmesinden kayg duymakla birlikte, bir deneme yazsnda isim zikretmek lzumunu hissettim.

21

Coleridge'den alntlyorum: Hakiki ustalar Ayn yatadr hep, ayn sarih yerden Nerederler etkilerini! Kudretleri de, fiilleri de, Daimidir ve yanlarnda deildir zaman, Onlar iindeyken, onlar iin iledike akmaz olur zaman da Eskilerin kutsiyetinden geri kalmaz kaytlar Kendileri gibi ar ar nam salar ve insanln arivlerinde Alr yerini, yaptlarn duyuruyor Mafsall bir Hakikat arksn, Kesiksiz tatl bir ezginin engin hakikatini, renilmeyen, ama iten notalaryla yaratltan gelen[1]

ada iirde Ece Ayhan Ve Cemal Sreya ile Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Edip Cansever, Nazm Hikmet, zdemir nce mukayesesi bile yaplabilir. Ece Ayhan ve Cemal Sreya haricindekiler byk iddialara ramen, ikinci keman olarak vasflandrlabilinir. zdemir nce'yi taklit ustas bir flt olarak da nitelendirmek mmkn. Ahmed Arif ve Arif Damar toplumcu iirde birer kutup yldzlar, smet zel'in her zaman iirin mareallerinden biri olduunu da tespit etmek lazm. Ata' ycelten deerli air Hayriye nal'n tespitlerini yadrgadm. Otoriter, totaliter elbette niter olarak vasflandrlan, bir kamusal yetkenin, meruiyetini onaylamak ve tevik in, edebiyata duyulan ihtiya, gelenei ve tarihsel birikimi red ve aalamaya, deta srgne gnderircesine desteksiz, savunmasz, arkasz brakld, beyazlarn asil, yerlilerin deta muhacir ilan edilip (tekiletirilerek aaland ) bir uygulamalar silsilesi, destek ktas mahiyetinde ideolojik aygtlara ihtiya duyar. Yzeysel bir yenilik olmasna ramen, kkensel bir iddia ile yola koyulan bu etkinlik ve giriimler, reddettii ve aalad nerdeyse bin yllk gelenek, kadim kutsallk yerine, yeni sekler kutsallklar icad ederek, mcavir alanlarda da bir takm alt yetkilere sahip, majr iktidarn desteinde, mikro alanlara da ihtiya duyar. Bu sathi modernlik ve yenilik, bin yllk stn kymetlere has zenginliklere aina elbette aristokrat bir kltr dnyasn cebren tebdil, tayir ve ilga ederek, en ok bu ucube yeniliklerin yklaca endiesiyle, sistemin mtemadiyen tebdil, tayir ve ilga edileceine, cebren ilga edileceine dair, deta paranoyaka phelerini siyaseten ve kltrel balamda devaml teyakkuz halinde yanstp, ifa etmilerdir. Ata da ayn teyakuz iinde, zahirde niformasn karm grnmne ramen, sekler bir militarizmin ve jakobenizmin hakikatte muvazzaf generali olarak bekilik ve gzetmenlik grevini ifa eder. Bu manzara karsnda Mehmet Akif Ersoy, byk bir karakter olarak, bir idealin takipisi olur.

22

Otoritenin bir manada sigortas niteliindeki bu s ve yzeysel koruma alanlar arkalanarak, ksa vadede otoritenin ve babularn alklanmaya mecbur yeni kapkullar, dnyevi stnlklerle donatlarak, yeni bir hanedan hiyerarisi iinde, Sylevler deta bir lyada mertebesine ykseltilerek, Tanr Uludur Tanr Uludur! ya da Vurun Kahpeye mantyla, hukuksal manzumeler ( mesel 1961 Anayasas ) ve yzeysel kanon, ayn zamanda NC L deerinde yeni bir Mecelle halinde, beyazlarn aslilii ve rhaniyetini bin yl garanti etmeyi amalarcasna, ksa boylu adamlarca, ksa mesafeli bir yry icra edilerek, Musa'nn kavmini Msr'dan nehri asasyla mucizeyle ikiye yararak azad ve hrriyetini baarmasna, bu ksa mesafeli yry, bizatihi en byk kutsal olarak, siyasal anlay dnda zihinleri biimlendirmek iin, yeni mritlere, sekler eyhlere ihtiya duyar. Maiyet memurlar slkla Santa Luya'y almaya devam ederler. Holding ve maiyet memurlar imdi bile tam bir kapkulu dayanmas iinde has ve zeametlerini oaltma gayretiyle, kapitalizmin tekasr arklarna methiye dzmeye devam etmektedirler. Deerli ir Hayriye nal'n eletirdii metih tarz bu neviden bir metih tarz olduunu dnyorum. Nurullah Ata'n Kbusname ya da Ouzname (DEDE KORKUT), Mevlid-i erif, Hsn Ak karsnda, bir varl mevzubahs bile edilemez. Ya da Asaf Halet elebi ile Orhan Veli mukayese edilebilir. elebi'nin bir manifestoya ihtiyac zaten yoktur. Trkede firesiz ve gelenei yeniletiren bir zirve olarak mtalaa olunabilir. Kbusname ya da Mevlidi erif'in Trkesi bir asalete sahipken, ztrke denilen krma ve sentetik, dilin tm imknlarn aurasndan mahrum, bir nevi Ataca, bu ztrkeye kken ve milat olduu, ztrkeperstler tarafndan sanki bir maharet ve hnermi gibi, tam bir kapkulu zihniyetiyle kabul ve tasdik olunmutur. Bu nedenle Dersaadette Sabah Ezanlar bir hasret halinde yerlilerin bir itiyak olarak mit edilmitir. Geleneksel hukuka bile sayg gsterilmeyerek Polis Devleti'ne zg bir nizamnameler ve kanun idaresi tesis edilmitir. ek defterlerini, banka kasalarn, kasr ve kklerini vatan addedenler, yeni bir vatan hainleri tanmyla, devrimci genleri de katlederek, stikll Mahkemeleri'nden beri idam cezasn muteber bir ceza olarak yceltmilerdir. Psikopat canilerin, katillerin sklkla affa uramasna ramen siyasi dnce suu pekl subjelktif telakilerle vatan hainlii suuyla pekl irtibatlandrlarak, dnr ve aydnlarn sakncal piyade olmasnda fayda mlahaza olunmutur. Ata-Orhan-Veli konusunda bir kez naslsa de atmay tesadfen baarr ama genellikle att zarlar hedefine ulamaz. Muhteris kifayetsizler yalnz kendilerinin methine cevaz veren bir ihtiras tramvaynda seyahat etmekten neden gayr memnun olsunlar ki! iirin ciddiyeti ve ontolojisine sadk deha ve zeklarndan emin arkadalar zaten birbirlerini tanmakta, hile ve iltimas gibi sabkalar olmakszn eser ina ederek vakur ve ahsiyetli bir edayla yolculuklarna devam etmektedirler. Nair, air unvanl gedikli avular, ksa vadedeki tekasr ve irad faizlerinin, uzun vadede enflasyonist etkilerle sfrlanacandan emin olmalar gerekir.

23

Vaveyla
Mesut BAYSAL

kapattm seni bir kahve fincann iine ve sen iinde kaldn k desem kamazsn, o karanla bitim seni ve o karanlkta kimse kalmad tepeden inen irinli lekeler sanclyd gllerimiz sahte parodide dertli bir ocuk uzun uzadya yanlglar parltl yanlsamalar ki na-namerddir fal bakclar gel gelelim ki kurua bedava felsefe evet pir'im ben bir sk()ntym, vazgetiim tm kelimeler glmsyorlar bana, bir evin oda sessizliinde ve dilimin ucuna gelen her szck katranlayor masallarda yapkan duygularla krbalandm, her renge brnd bedenim

24

B R AK DESTANI: MEM ZN
Hseyin EMRE
Beni hayatmda ilk kez iirle, Ehmed Xan'nin beyitleriyle tantran dedem Abdullah Emre'nin ansna Dnya varoluu itibari ile hzl bir deiim ierisindedir. Bu srete dnya zerinde yaayp, doa ve onun koullarndan etkilenmemi canl olduu iddia edilemez. yle ki, canl zorunlu brakld hayat macerasn idame ettirme abasnn yannda; doduu topraklarn rengi, kokusu, korkusu, sevinci ve kederini emanet almtr. Denge ve dngnn kardeliinin yaratt verimli doa zellikle yaamak iin retime ihtiyac olan insanl armtr. Uygarlklarn sahneye kt yerler; doann hibir eyden ekinmeden cmertliini sergiledii Mezopotamya, Anadolu, Akdeniz, Nil kylar ve daha bir ok corafyadr. At toynaklarnn topra aha kaldr, develerin nizami bir ekilde kervan oluturan dizilileri, yaplan ilk saban, srlen ilk toprak. te Smer, Akad, Asur, Urartu, Med Dicle ve Frat'n cokulu aknn eseri olarak ortaya kan Mezopotamya tarihine baktmzda ise; Adem'in Tanr katndan kovulduunda dt, Hz. Nuh'un gemisinin karaya kt ve yaamn yeniden yeryzne dalmaya balad yer olmasndan tutun da, Tevrat'ta tasavvur edilen cennetin bu topraklar olmas da dahil gnmze kadar hl tartmalarn odandadr. Tekrar baa dnecek olursak doann insan zerinde brakt etki ve insann ilk bata doayla daha sonra ise doa iin birbirleriyle girdii savamda kltrlerin nasl var olduudur. Evet, insan doadan rengini, kokusunu, sesini dn almtr. Sz bylelikle ortaya kmtr. Yzyllar boyu iirler, destanlar, hikayeler ve daha eitli sz sanatlar doadan gelip doaya gitmitir. Emanet olmas bundan kaynakldr. Savalar, kymlar ve doal felaketleri saymazsak srf szl edebiyat olmasndan dolay-yaz bulunana kadar- dnya hazinelerini yitirmitir.

25

Szl edebiyatn bayapt olarak kabul edebileceimiz lyada Homeros'un kaleminden iir olarak szlnceye kadar dilden dile dolam bir halk eseridir. Anadolu'da yaam btn halklarn szl edebiyatlar vardr. Aklarn anlatt Trk destanlar olsun zellikle Dengbj'lerin* anlatt Krt destanlar olsun Anadolu'da bu gelenein hl yaanlmas salanlmtr. 'zellikle Dengbjler' dememdeki kast baz odaklarn Krtenin asimilasyon ve yok etme abasna ynelik yasaklamalardr. Krtler bu hususta dengbjlerine ok ey borludur. Krtlerin szl edebiyatnn koruyucular ve tayclar olmakla beraber Anadolu'nun en iyi destan anlatclar onlardr. Garpta yaam yonyal air Homeros'tan farkl, ok baka bir a ve kltrden gelen arkl Krt filozof, air Ehmed Xan'de** nl ak destan Mem Zn'i mesnevi trnde Krt ve dnya edebiyatna kazandrmtr. Ayrca eser 17. yzylda Krtenin kurmanci lehesiyle yazlan ilk Krt mesnevisi zelliini tar. Ehmed Xan'nin bu trajik ak hikayesini Krt halk arasnda olduka yaygn olan ve szl gelenek yoluyla yzyllarca dilden dile dolaan Mem Alan destanndan esinlenerek yazd bilinmektedir. Mitolojik bir nitelik de kazanan bu destan yzyllardan bu yana Dengbj'ler tarafndan uzun k geceleri boyunca bazen iir, kilam*** ve bazen de hikayeletirici bir anlatmla sosyal bir etkinlik halinde gerekletirilmitir. Dengbj'in sesinin ahengi ve gzelliiyle zenginleen destan dinleyen halk adeta efsunlanr, havada uan herhangi bir toz zerresinin bile bu an databilecei endiesinden saygyla ve byk bir istekle dinlerler. zellikle Anadolu'nun en taze destan, nce Memed'in yazar Yaar Kemal'den dinlediim ve kendi bildiim kadaryla; destanlar olduklar gibi kalmazlar. Hele szl edebiyatn rnei destanlar anlatcsnn, toprann ve dinleyicisinin arzusuyla orantl deiir. Destan yresinde iyi bir dinleyici bulduu zaman byr, olgunlar, gzelleir. Tabi iyi bir anlatcs ve dinleyicisi olmayan destann akbeti de o oranda yok olmaya mahkumdur. Mem Alan her ne kadar dilden dile dolaarak bir mitos zellii kazanm olsa da zamann Botan blgesi, imdiki rnak ilinin Cizre ilesinde meydana gelmitir. Elbette ki sonradan yazya geen destanlarn tarihleri iin pek bir ey sylenemez. rnein, Asurlular tarafndan kaleme alnan Glgame'e zaman bimek olanaksz gibidir.Cizre hkmdarlarndan Mir Abdullah'n olu Mir Zeynuddin zamannda (854 Hicri/1451 Miladi) Mir'in kz kardeleri Sit ve Zn'in -geleneksel bahar bayram olan Newroz'daok yakn arkada ve Mir'in savalar Tacdn ve Mem ile karlamalarnda ak olmalaryla balayan, Tacdin ile Sit'nin evlenmesi, aslen Botanl olmayp ran'n bir kynden (Merguverli) olan Beko'nun fitneleri sonucu aklar ikisi iinde lmle sonulanan Mem ve Zn'in, Mem'in cn almak iin Beko'yu ldren Tacdin'in hikayesidir.

(Krte) Zn bi find re di peyive Dem,em'e di kir ji bo xwe demsaz Ey hemser hemnin hemraz! Herend bi sohtine wek min Emma ne bi gotin wek min Ger ibhete min te ji bi gota De min bi xwe dil qew ne sohta

(Trke) Zn muma sesleniyor, bazen mumu ederdi kendine muhatap Ey sr ve oturma arkadam!Ba arkadam, geri yanmak ynnden benim gibisin sen' fakat konuma ynnden benim gibi deilsin eer sen de benim gibi syleseydin benim de gnlm fazla yanmazd

26

Mem bi Dcle re di peyive Ey ibhet eq min rewane Ey Sebr Sikn aiqane! B Sebr Qerar b Skn Yan ibhet min tu j cinn? Qet nine ji bo te re qerarek xalib di dil tedaye yarek.

Mem Dicleye sesleniyor: Ey benim gzyalarm gibi dklen nehir! Ey klar gibi sabrsz ve sknetsiz nehir! Sabrsz kararsz ve sknetsizsin yoksa benim gibi sen de deli misin? Senin iin hibir karar klmak yok galiba senin gnlnde de bir yar var. (Eserden)

Halk arasndaki etkisi o kadar uzun soluklu ve arpc olmutur ki; Beko halen herkes tarafndan fkeyle anlr ve Beko'nun kurnazlklarna ynelen kiiler olduunda onlara Beko lakab taklr. Bugn yzde sekseni siyah arafla rtnen Cizreli herhangi bir kadna neden kara araf giyindiklerini sorduunuzda verecekleri cevap Mem Zn'in yasn tuttuklarndan dolay olacaktr. Beko'nun mezar, her eye ramen kara sevday engelledii iin-kara sevdaya dmek byk gnah kabul edilir- Cizre'de bulunan ve koyun koyuna yatan aklarn ayaklar dibindedir. nn de Tanr katnda, cennette oktan yerlerini aldklarna inan tamdr. Ehmed Xan bu kitabnda sadece bir ak hikayesini yazmakla kalmam; Mem ve Zn ilahi bir aka yol alrlarken; sosyal, kltrel, siyasi ve dini konularda halkn yaay biimini, bayramlarn, av elencelerini, corafyann doa rtsn ve hayvan eitlerini yazmtr. Zamann artlarnda tarumar olmu halkna bir gnderme yapm ve belki de ilk defa halknn smr ve talanlara kar uyanmasn amalayan bir bildirgeye imza atmtr. Ondandr ki kitabnn bana: Ben bu kitab dier Krt aydnlar gibi Farsa ya da Arapa (zamann gzde dillerinde) yazmyorum. Kendi dilimle (Krte) yazyorum ki daha sonra kp da sizin diliniz yok, sizin edebiyatnz yok demesinler. Ehmed Xan'nin, 1651 ylnda Hakkari'nin Han kynde doduu ve 1707 ylnda Ar'nn Doubayazt ilesinde vefat ettii dnda yaam hakknda ok az bilgi vardr. Doubayazt'ta kadlk grevi yrten Babas eyh Elyas'n Ehmed Xan'ye hukuk zerine eitim vermesiyle aile iinde balayan okuma serveni, imkanlar vesilesiyle divanda hayat medreselerde bilim derslerini almasn ve kendisini gelitirmesini salamtr. Arapa, Farsa, Osmanlca, Krte dillerini bilen ve bu dillere hakim olan Xan, btn eserlerini kendi diliyle kaleme almtr. Balcalar: Mem Zn(Mem ve Zn), Eqda mana( man yolu), Nbihara pikan(Kklerin ilkbahar), Krte kaleme ald bir mevlt ve otuz zeri iirden baka gnmze ulaan eseri bulunmamaktadr. mrnn hemen hemen tamamn geirdii Ar'da Doubayazt Belediyesinin her yl geleneksel olarak dzenledii Ehmed Xan Kltr ve Sanat festivalleri ile ok azda olsa yaatlmaktadr. Trbesi tarihi shak Paa Saray'nn yukarsnda olup her yl yzlerce yerli ve yabanc ziyareti tarafndan grlmektedir.
27

Evet, hikayenin ve Xan'nin halknn yannda ve dnyada hak ettii yere geldii konusunda hi phe yok. lk olarak Ahmed Fak tarafndan (1143 hicri/1730 milad) Azeri Trkesine evrilen eser, daha sonraki yllarda bata Arapa, Farsa, Franszca, Rusa, ngilizce, Almanca, Trke olmak zere dnya dillerine evrilmitir. Destanlar halklarn kaleleridir. Da gibidirler, balar sktka snlr, korunulur. Ar Da Xan'yi etkilemitir. Doa insana dn vermitir gzelliini. Sakallar beyazlayncaya kadar Xan Ar Dana bakakalmtr. O topraklarda binlerce medeniyet gelip gemitir, binlerce Xan Ama Ar bembeyaz sakallar ve gzel torunlar Dicle ile Frat'la hl olduklar yerde insanlarn kltrlerini aalamadan, birbirleriyle karde olacaklar ve farkllklarnn zenginlik olduunu, bu zenginliin ayrc deil birletirici olduunu anlamalarn beklemektedir. Ar! bana boz bulutlar inmede. Ne ki bu cendere, ne ki bu sonsuzluk? Dranas, Ar Dandaki heybete aknln bu msralara sdrrken; Cemal Sreya Da grgs kazanr Ar'y bir kez grse de kii diyerek doann yceliini oktan kabullenmi grnyor. Ehmed Xan, Cemal Sreya, Feqy Teyran****, Yaar Kemal, Mahmut Makal, Ahmet Muhip Dranas ve daha nice ozan doay grd, tand ve sevdi. Onun paras oldular. Dars benim gibi gen iir emekisi dostlarmn bana. *Krte'de deng ses manasnda, bj ise sylemek manasnda kullanlr. Bu iki kelimenin birleiminden oluan denbj ise sesi syleyen, sesi tayan, gzel sesli kii demektir. **Ahmed-i Han. ***Bir ark tr. ****Kularn hocas lakapl nl krt airidir.

28

Umut (Negatif lk)

Ouz KAYIRAN
"Kendi alevlerinizde yanmaya hazr olmalsnz: nce kl olmadan kendinizi nasl yineleyebilirsiniz?" Nietzsche I Sen ey umut! eytan'n sinsi tezahr. Tren raylarnn bkn sevgilisi.. kan aktan! Perde perde topraa szan, lo kmaz sokaklarn duvar resimlerinde gizlenen. Umutsuzluun parldayan ikiz kardei. Yol arkada vahi kan dkntsnde rpnan edilgin suretlerin. II Sen ey umut! Eylemsizliin bataklk rpnmas, taslak ieklerde glgelenen. Tan kklerinde taht kuran, antik tiranlarn gzbebekleriyle krpan. Yer katmanlarnda uyuyan.. hangi lkenin kan iicileri tar seni omuzlarnda?

29

III Sen ey umut! Kan yaz at, k noktas s sularda yokoluun. ehirlerin beton gzya, uuruma yuvarlanan, rmcek ayla rl. Ayla prprna tutkun sevin kandrmas umut seraplarnda an be an. IV Sen ey umut! Varoluun l bahesi. Alayan cinsel tapnmalar... Grtlaklarda soluu kesilen yaratnn d zebras... V Sen ey umut! Sen ey sonsuzca cehennem tutsa! Cehenneme kadar cehennem olan! Cehenneme kadar cehennem ol!

30

ACABA
Orhan KAYA

Eskiden, sokaklarda kirli pasl tenekelerde ate yakar, snrdk. Ate bir sre sonra sner, rdk. Ama mutluyduk. nk gkyznden yldzlar koparp yreimize yerletirir, birbirimize sarlrdk.Yreklerimiz sevgi ile yanar,gzlerimiz ate saard. Buz tutan havaya ramen ellerimiz terlerdi. nk dlerimizi gne gibi tardk avularmzda. Akama kadar trl trl oyunlar oynar, kendimizden byk admlar atp byk adamlar yapardk kardan. mesin diye de alnna bir yldz ilitirip boynuna atkmz dolar, trl elbiseler giydirirdik. Karanlk ker, gece olur eve giderdik. Gzmz arkada kalmazd,mezdi adamlar, bilirdik. nk sol yanna yreimizi yerletirir, yle ayrlrdk. Sobann yanna yerleir, annemizle gz gze gelmemeye alrdk. Korkardk hep o baklardan nk. stmze bamza deil hastalanp yataa dmemize,kardan adamlarmz yalnz brakmamza kzard hep. ocuklar hep ayn adamlara, anneler hep ayn ocuklara bakt yllarca. nsanlar ayn mevsimlere, mevsimler gelip giden her insana bakt hep yllarca. imdilerde ise drt yan kapal alanlarda ate yakyoruz. Apartman dairelerinde kaloriferlerimiz, villalarda minelerimiz yanyor.stelik sabaha kadar...

31

Birbirimize de sarlyoruz hatta. Ama yine de bedenlerimiz snmyor, yreklerimiz yor.Mutlu olamyoruz. Kendimizi yarnlara tarken,ocukluumuzu bir yerlerde mi unuttuk acaba?Gkyznden yldzlar koparmak iin boyumuz da epey uzad.Acaba yreimiz mi kld?..Dlerimizi bir yerlerde mi drdk yoksa?.. yordur imdi ocukluumuzun kardan adamlar.Alyordur, her bir damla gzya buz tuta tuta. Alyordur nk ayn adamlara bakmyoruz artk. Alyordur nk ayn mevsimlerden ayn trklerden ayn sevdalardan demlenmiyor artk yreklerimiz. Alyordur nk mevsimler gibi bizler de deiiktik. Biz deitike yldzlarmz kayd, kirli bir gkyz kald.Gneimiz sarard, avularmz dondu. Biz deitike, ocukluumuz kardan adamlarn alnna ilitirdiimiz yldzlarda kald. Krelmi bir yrekle gndz dlerimizi aryor, geceleri alyor,aladka da yoruz artk. Acaba diyorum, Mutlu olmak iin hep sokaklarda m kalmalydk?

32

Beni Seviyorsun
Aydn UYSAL

cama kan kz ocuklarn vuruyorlar fabrikalarda insanlar lyor ve sevgili iire srlen yreimin kavgas zmir'de saat kulesi ak'a vururken kolumdaki saat gzlerinde duruyor bir kez daha bakyorum cama camdan szan ala darda bir cinnet kzlca kyamet alnmda kaya gibi dudaklarn ellerinden coan rmaklar serin bileklerin, ah o bileklerinde gezinen gizemin! kulama fsldayan nefesin beni seviyorsun..

33

MEKTUP Hivron'a
Hiar iyan UYAN

'Ne baba ne oul olabildiim kadn, bala' Kemal VAROL

ocuk aklm kna yzm 'Gel benimle cehennemin yreine bak.' Geree ne kadar dayanabilirdim..?. Gemiin glgesinde kendime ekilirsem daha ne kadar dayanabilirdim. Anlardan baka bir ey yokmu gibi umarsz davranrsam gelecein hi mi hatr olmayacak bende, bir defa yaanlacak bir hayata bir ak sdrdmda seni her dndmde en iddetlisinden bir Mool istilasna uruyorsa Badat kalbim, kk bir et parasn bir kalp yapana kadar ka aktan snanmam gerekecek. Kendimden te gizli bir fitil gibi yanacaksam, sana olan uzaklm kim yakn klabilir ki Sana bu kadar benzediim iin korkuyorsun benden, kalbine ve aklna szyorum. Irmak, kendisine en ok benzeyen denize szar, dklr. Ben kimim biliyor musun? Bir evin avlusuna ve odalarna ks eik Eiklerde yaarm, bundan bana nasibi yok diyecekler ocukluunda; uzun tespih, evin yksek pencereleri ve kbleye taklan akln sahibiyim. Hep birilerinden kap saklandm yerde aka sobelendim. Seni bu yzden nemsedim, aka ve lme inanm, balanma dilemem bundandr. Adm senin akna ahit drld ok mu ge kaldm bir kalbe arlanmak iin..? Snrm ve srrm olurken koynunda sakladn bir bahar yoksa al kalbine, cehenneminde byt beni. Kalbin hala baka kln izini barndryorsa, al o kle bulandr yanaym, kl stne den kl kalaym

34

Sen zeytinin ve atlarn stne yemin eden tanrya inanyorken. Ben kelimelerin stne yemin edersem bana da inanr msn?... 'Duygularmza neden aramak, tanrnn varln sorgulamaktan farksz deil mi?' neden korkuyorsun, korkular yanlgdr, yaayacaksak; neden yanlglarmzn veya yaamadmzn korkusunu byterek yayoruz? Gelecekten ekeceim bir ey varsa o da cesaret edip yaadm eylerin bedeli olacak. 'Anlar irin toplayan bir yaradr' seni tm yaralarnla seviyorum

Senin aclarnn sebebine sarldn, iyar 'Nerden bilsindi Kr olsundu Sus kalsnd' Cinnet odalarn ks avluyu ve nasipsiz eikleri brakma Ben eiklerde arlayacam seni. Gel ey sevgili! Ruh arlyorsun ve bekleniyorsun. En sonunda 'bayan nihayet' unu diyecektim 'ayakkablarn kapmn nnde grmek istiyorum' Bala Bala Bala

35

Xanm
Ji bo Evn' Hv RIZGAR

Siba te bi xr xanim Ka rabe, ramsanek bide min ji dil Dsa bi w av hestdar binre li min Ji kfxwe y bicirifne ev cerg ev dil Ew bejna te, ew ry te y xemiland P dike v la, h nahle li ser L ew fedakar ew heskirina te ya ji kur Min gj dike, min serxwe dike ey hr De vay ez m kar, mizgna jna min Bimne di xwey ronya av min Maek din bide min qudm txe ling min Ez heyrana rawesta te ya briyane, xanima min

36

UURUMA ATILAN HARFLER

kr ERBA

Bu kk notlar, sevgili Habib Bekta'n Nrnberg'te sylei amacyla elime tututurduu bir dizi szckten/ kavramdan yola klarak yazld. Sylei gitti bir baka hal ald. Gzel sebebime kalbimle teekkr ediyorum.

Ben Neyi anlatabilir ki insan, byk bir utan duymakszn? der Elias Canetti. Olup biten her eydeki gizli paymza gndermesi olan bu szn pervas kalbinde halkalanrken, kendinden nasl sz eder insan? Yazarak bu utanc ilemiyor muyuz yllardr? Yalnz yazarak m? stelik durmadan konuuyoruz. Sz, hi olmazsa bir mahcubiyetle perdeleyerek, biraz uzaktan, ksaca unlar sylenebilir (mi) hakkmda; madem yazmak, haremini ele gne amak (Necatigil) birka cmleyle biz de aalm: Dnyay ve kendini iirle anlamaya alan birisi. Dili, emei, kltr, kimlii, sevgisi, dleri ve gerei ile kk drlm kim varsa onunla kk den bir insan sevgisi, zgrlk bilinci. Yalnzlkla kalabalk arasnda aresiz bir sarka. Yazarken bencil, yaarken herkese blnm a d bir sorumluluk. Bakalarnn eksii ile eksik. Sevmek arzusu ve pimanl. iirin dndaki her eyde dnyann en sabrsz insan. Hl deil, ldkten sonra da solcu. nceliin gcne devrim kadar inanm bir sayg. Kimseyi tedirgin etmeyeyim diye herkesi tedirgin eden, bir ayakkab ivisi gibi kendine batan (Cansever) bir adam.

37

Glmek Bizim geleneksel kltrmzde ne ayp bir ey? Kadn gibi nitelemesiyle ift azl bir baa dnmtr ve onur krc bir slupla keserler insann sevincini. Birazck fazla glen herkes (fazlann ls neyse), bana bir ktlk gelecei korkusuyla eliyle azn kapar. 'Dar evre yitikleri'nin gzel airi Necatigil de birazck glsen/ vay sen misin glen/ yetiir hemen hzn dememi miydi? Nasreddin Hoca'nn, ncili avu'un topranda nerelerden birikip gelmitir bu yaama kurakl, bu toplumsal yarlma, kim bilir. Oysa glmek zek parltsnn ve yaama sevgisinin en nemli gstergesidir. En az ac kadar insan insan eden bir erdemdir. Aklmz kalbimizi gvdemizi balayan her trl ayba, yasaa, baskya kar aldmz rahat bir soluktur. Rochefoucault, ciddiyet, zeknn kusurlarn gizlemek iin uydurulmu bir beden gizemidir der. Ac, insana dardan dayatlm, onu ktrm eden bir olgudur ama glmek insann kendisinin yaratt bir yaama bysdr. Acdan daha yaratc hayat bilgisi olduunu dnrm glmede. Kendi kusuruyla yzleecek bir yce gnlllk gerektirir. nsan bylece, baka insanlar da kusurlaryla sevmeyi renecektir. Ancak, Goethe'nin u sznde iaret edilen dzeyi de unutmamal: Bir insann karakteri, elenceli bulduu eylerde ortaya kar daha ok.

iir ok airane bulunmazsa ac, ac, ac Yaratmann tanrsal hazz. Bir uuruma harfler atp yanksn beklemek. Dilin odanda rgtlenmi incelik. Hibir gizlisinin olmad yer insann. Her eyin, bir yamur damlasnn bile ak kadar, zaman kadar, lm kadar anlam kazand bir bilgi. Hayalin gereklikten daha gerek olduu by. Ekmekle ve kadnla sra yar yapan ocuk. Gzel huzursuzluk. Mutsuzluun verimi. Dnyay karsna alp kendine konumak. Akn ve lmn z. Uzar gider bu. Tanrnn insan olduu bir dnya mucizesi.

Unutmak Nedense hep bir vefaszlkla akla gelen bir kavram. Bizi oluturan gemiten ka, giderek ona ihanet gibi grlen insan hali. nsan durmadan ayn yanla gtren bir kusur olarak alglanr. Ben de yle sandm yllarca. Oysa renmenin en nemli olanaklarndan birisi unutmak. nsann aklnn ve kalbinin bymesinin altn anahtar. Yeni szlerin, yeni zamanlarn, yeni meknlarn eii. Dnyay sevmenin byl ufku. Ac vermez mi? Elbette verir. zellikle ilk yllarnda. Sonra zaman zaman insann kirpiklerini nemlendiren bir anya dnr unutulan. Daha sonra yeni renilenlerle bize hayat sevdiren bir simyaya, bir yaama hazinesine dnr. Belki bencilce ama eitlenmek iin gereklidir unutmak. Unuttuumuz bizde bir baka yaantya dnmse buna ne kadar unutmak denir, sanrm byle bir noktadan dnmek daha verimli klar hepimizi. Neet'ten (Erta) bir szle bitirelim. yle der bir soru zerine: Ben bir trky plaa, kasete okur, sonra unuturum. Gittiim yerlerde benden hangi trkm isterlerse onu sylerim. Her sylediimde de o trky yeniden renirim. zerinde uzun dnmeli.

Yolculuk Sanrm insann hibir zaman yatmayacak arzularndan birisi. nsann dar emberini umutla, umutsuzlukla yollara sermesi. Dnyaya giydirmeye altmz merak ben'imiz, bir avu mrmz. Deniz gibi, zehir yumana dnm kayglardan bizi kurtaran, unutmann rzgrl kaplarn aralayan sonsuzluk gzellii. Geride braktklarmz da alp gittiimiz glgeli bir zaman. zgrlk duygusunun igdye dnm hali. Kendi hayatmza sevgiyle bakma imkn veren bir yenilenme. Geicilik duygusunun keder atlas. Bir odadan tekine bile olsa, bize deiiklik duygusunu yaatan, belki de en byk buluu insann.
38

Genlik Genlikle ilgili son zamanlarda duyduum en arpc sz Salih (Bolat) yazmt geenlerde; kendisinin mi, bir yerden mi okudu bilmiyorum: Tanrnn en byk hatas, genlii genlere vermesi. Daha ne sylenir bilmiyorum. yi gesin kt gesin, hayflanmadan anmsayan kar m o yllarn? Zaman zaman, insann lm ya doum ya olsa da hayat tersine yaasa diye dnrm. Dnya pimanlk ktrmlnden kurtulurdu belki. Akn dnya, zamann sonsuz, aynalarn insan, hayatn bizim olduu yalar. Hibir g karsnda, u ya da bu zrle alalmadmz gzelliimiz. lmn yeryzne inmedii biricik zaman. nsann, yz yana da gelse kurtulmad yllar.

Ak Canetti'den bir alnt daha yapalm: Birine yle demek ok gzeldir: Seni hep seveceim. Ama insan gerekten bir de byle yaparsa. Evet, sanrm ak, hep byle yapacamz sandmz, ama hibir zaman yapamadmz akl d yaants insann. Kck hayatlarmza yeryz genilii kazandran biricik duygumuz. Doann bedende iek amas. nsana acsndan haz aldran bir tutulma. Btn kadnlar bir kadna, btn erkekleri bir erkee dntren gzellik krlemesi. Deneyimi, ustal olmayan byk acemilik. Hibir zaman tamamlanamayan bir yaant olduu iin, iir gibi tanma gelmeyen var olu hali. Belki de bu yzden Sagan'n sz ak konusunda sylenmi, hadi en doru demeyelim, kalbimi karlayan birka szden biridir benim iin: Ak, iki kii arasnda geen eydir. nlem duygusunun akta yeri yoktur, bilinir, ama Necatigil'in u dizeleri, bir baka insan halini ok erken bir szyla duyumsatr bize: Azalnca ihtiyarlk alarnda/ Akn atei/ Bir sevda hatrasyla snmak/ Her ihtimale kar.

Gelecek Gelecek birgn gelecek ve btn by bozulacak. Baskladmz, yapamadmz, engellendiimiz ne varsa, erteleyip durduumuz bir hayal zaman; hayatmz aresiz bir umuda hapseden kat bir bugn. Bir yandan mutsuz gereklie dayanma gc verirken, bir yandan o gereklikten koparan cennet d. imdi'nin kkrtt, bizi bir sezgiye balayan gizli hayat bilgimiz. mrmz bir virgle dntren uzun cmlesi evrenin. Gemiin, kendini yoksunluklarndan dourduu yeni hayatlar. Bir nlem duygusuyla gnmz daraltan korku. yi okunabilirse tevazuyu renebileceimiz kitapsz retmensiz bir okul. u da insann yaarken kavrayaca bir trajik bilgi: Gelecek; oktan lm olacamz zamanlar.

ocukluk Sanrm yazan izen herkese en ok sorulan sorulardan birisi ocukluk, aile, gemi. Daha nce birka kez yantlamaya altm. Tekrar ve tembellik olmazsa bunlardan birisini alntlamak isterim. Gemi, zerinden ne kadar zaman geerse gesin deimiyor. Belki bizim ona bakmz biraz daha balayc oluyor, o kadar. nsann ne sevinecei, ne yerinecei dl ve cezas. Yalandka deerlenen acmz. Evet, unlar sylemitim: Sert, ataerkil bir aile. Hayalden baka hafifleticisi olmayan ev ileri. nsan uzaklara dren darlk. Ancak yldzlarla genileyen bir bozkr ky. Ara sokaklara kslm hayatlarn kk tara kenti. Sevginin sevgisizlikten ar olduu ilgiler. Masallarn kitaplara, trklerin iirlere kap aralamas. Bedenimizle byyen ruhsal boluklar. Sayfalardan baka yeri yurdu olmayan bir dnya. Sryor hl

39

Deniz Byk su. Mavi su. Sakin su. Marur su. Yere inmi gkyz. Bir bozkr ocuu iin deniz nce kocaman bir aknlktr. Sonra rpertili bir sayg ve hayranlk. Dalgnln byk okulu. Gider oturursun kysnda. Ne istersen onu gsteren su yapraklarndan bir ayna. Dnyann ortak dili. Kumlarn mzii. Btn zehrini alr topran. Kimseyi ayrmadan kalbini aar. Kalbin ne kadarsa o kadar verir. Mavi bir dinginlikle dnersin. Anlamaktan ok yaanacak bir by. indeki ocuk bir daha byr. Dndaki ihtiyar gider o ocuun ellerinden per.

Devlet Uzun zmlemelere gerek var m? Kitaplar tarihini ve yapsn uzun uzun anlatr. Bir korku ve iddet gesi olarak yer alr insann hayatnda. Gcn, deersizliin ve yeteneksizliin en yaygn biimde rgtlendii onur krc bir yap. Cezalarn ve cehennemini alarak dnyaya inmi gerek tanr. nsana celldn alklatan bir kutsal histeri. Btn farklar, haklar, zgrlkleri ve itirazlar bir bayrakla hizaya getiren mark hakszlk. me duygusu. Emir kipinden baka cmlesi olmayan yksek ses. Silahl dzen. Topraa, denize, gkyzne ve insana snrlar koyan paranoya. Toplumlara giydirilmi deli gmlei. Bir tarihsel ceza.

Mzik Dnyann kalp at. nsann kendini sesiyle ykp sesiyle kurmas. Doann sonsuz ritmiyle insana dnmesi. Her eyin, talarn bile can bulduu kanatl zaman. Aracs evirmeni olmayan byk dil. nsan gzelliinin tekine alan iyilik kaps. Sze ihtiya duymayan ak. Sonsuzluu yedi sese sdran insan mucizesi. Ktle merhamet duygusu veren itenlik. Aln izgisindeki ses. Parmaklarn zamana birden akt byl boluk. Acy sevgiye dntren hayat bilgisi. Arnma. Seslerin kardelii.

40

Bir Yangn Sonras Kl Sessizliidir imdeki

brahim Halil AYCAN
Uzun soluklu serveninde yaamn Nice talanlar yaadm her eyime dair... Aclar drdler iime Dellendim kirlendim kllendim Yine de her ac sonras Klmden ateler yakmm Ve orta yerine dmm Yangn yerimin

41

Savamm Sevimiim nar iei gller uruna Hie saymm Kirli insanlarn kirliliklerini Btn kirlilikleri kendi rengime boyamm Kafda'nn ard deildi ki yaadmz Dnyayd ve biz insandk Deiip dntrlebilinirdi her ey yiye, gzele dair Olmad Hep kendi alazmda kl oldum yeniden Ama umudumu yitirmemiim yine de nk, Kafda'nn ard deil buras Dnya Ve biz insanz her eye ramen...

"Gelmedin" adl kitabndan alnmtr.

42

TOPRAK ve BEYAR
rfan SARI
Yllar nceydi, Nehil sazlna gmen kular mevsim itibaryla yuva yapar, yumurta brakr ve yavrularlard. Ad; toy, turna, suna... Vs. yine Nehil sazl etraf insanlarmz iin umut doururdu.Trpanclar gnee inat karemetre alandaki otu bir trpan azyla bierdi. nsan gc, emei, aln teri yn olur;uzun srecek bir k iin hayvan yemine dnr,oluk ocua debarlard (klk yiyecek). Hayvanlar yavrular umuda umut katard. Analar ise karanlk gecelerde tandr evinde ninelerin elleriyle, sanclaryla doururlard oullarn kzlarn. O yaz Fatma ile Gll briye giderken patika kenarnda oullarn dnyaya getirdiler. Birine Toprak dierine Beyar ismini verdiler. Gzlerini dnyaya aan Toprak, Beyar Umutlarmz merhaba... Toprak ve Beyar yoklua, aresizlie inat bydler. Gmen kular gt. Yavrular gt. Bizimkiler hala byyorlar. lme inat, umuda g byyorlar. Kular ka bin kilometre kanat rptlar da ta arnladlar. Ka bahar Nehil'e geldiler yavruladlar ve yavru gerttiler. Sonra Toprak ile Beyar aabeylerinden kalma, siyah, gnete bozlaan nlkleriyle vekil retmenle baladlar hayata. Zevk aldlar Ali geli renirken. Toprak okumay ok severdi. Koyunlar gtmeye giderken bile amcasndan kalma alfabeyi okurdu. Dedesinden kalma on sayfa takvimi defalarca okuyup ezberlemiti. Babas bu sevdaya bir anlam biemiyordu. Bazen gururla sylerdi ee dosta, bazen de gizli gizli ei Fatma'ya 'Bu olan komnist olur byynce' diyordu. Fatma kadnsa, anlamazd komnistten falan; nallah bey, nallah derdi.

43

Bir zaman sonra e dostun gurbetteki btn yaknlarna mektup yazar oldu Toprak. Hatta daysna yazd ilk mektubun cevabn alrken btn bir mahalle onu okuduktan sonra alklamlard. Babas, Ne olursa olsun ben olumu okutacam!diyordu ve O, okul olmad iin geri kalan eitimini tamamlamak zere gurbete knca baba drt elle sarld ie... nein st, keinin kl, koyunun yn derken elde edilenler ona yolland okusun diye. niversitedeyken ak oldu, dersleri dt. Bunu renen babas ona kst, harln kesti ve Fatma kadna, yle bir evladm yok!dedi ve bitirdi. Bereket, ak olduu kz ona kol kanat gerdi ve taklmadan niversiteyi bitirip bir daha da baba evine dnmedi. Byk ehrin havas onu iyice insanlktan uzaklatrmt. Babasndan sonra okumasna yardmc olan kz arkadan aldatp baka biriyle evlenince ailesine de haber etmedi Toprak. lk sevdii kz da evlenmiti, tpk ilk sevdii gibi ilk yavrusu da domam ve ikisi beraber can vermilerdi hastanenin birinde. lk retmeni, vekil olan,geenlerde snrda kaak ay geirirken vurulmutu. Babas ise geen Cuma gn cemaat namaz bitirmeden kalp krizi geirip lmt. Komnist olsaydn da doktor olmasaydn dercesine... Beyar ise okumad, bu dalarda babadan oula miras gibi kalan kaaa gitti. Bir zaman sonra tccar oldu,vergi vererek tebrik grd. Velhasl para babas oldu. ekti gitti. Byk ehrin tangocu mini etekli kzlarnn parltl gecelerinin havasna kaptrd kendini. karsnn ilkinden yedi kz vard. kincisi douramadan meme kanserine yenilmiti,ncs ise ksrd. kumasnn ocuklarna anne efkatiyle sarlmt. Bazen kzlar toplar babalarndan bahsederdi. Kap eiinde z anneleri ise, duyduklarna gizli gizli alard. Ama bu erkeksiz evde bir komn yaam vard bir sevgi vard anlatlmas g. Yllar birbirini kovalarken Nehil sazl dediimiz insanlarn ilk umutlarnn, kularn ise yuvalar olan o yer kurudu. Toprak; doktor olarak topraa zrriyetsiz dt. Beyar ise epey ilerlemi bir yata hatasndan koparak geldii memleketinde torunlarnn sevgisiyle ikinci kez hayata merhaba dedi.

44

Mavinin Krall
Murat GLER
Artk gneler szlyordu Ve yegne temeli buydu akn Styensiz bir geceyi ekip karmak klklar arasndan yani Ve doksanlardan kalma bir ubata sz vermek Yeni bir yalnzl, kalabalk kalbime sz geirmek O faili mehul serzeniler bu yzdendi yen bir eldivene elimi geirerek stmak Souktan donan gnee flemek yani Mavi balonlarla geliyordu ocuklarn ellerine yalnzlk Ve beyinlerine boalyordu tm huzursuzluklar Aslnda ok olaan eylerdi bu yaananlar Son yllarn stanbuluydu Batya g eden dedelerimizin kirli sakal Atilla ilhan'n piposu Tm bu yaananlar Kyamete gebe bir gecenin doum sanclaryd Dinozorlar kadar byk dlerimizin havaya asl kalmas, Yarnlara perek balamann krk umudu Ve mutluluun; ke bandaki yalnzln koynunda kalan mavi rujuydu Ne diye geerse gesin metafizik felsefe kitaplarna bu yazlanlar Rahmini her gn geniletmi bir ac Mavi balonlar katletmi mor ineler Ve virglden sonra kk balayacan kestiremeyen bir sevda kelimesi... Sar meleklere aktaryordu tm irticai dnceleri Evet, itiraz edebilir Atilla'nn piposu Kirli sakallar batabilir yanaklarmza Ve tm boaz sular dklebilir anszn stanbul'a Biz de anszn akn en iyi bakenti dln verebiliriz stanbul'a Ama sen yine de alama Voma! Sen yine de alama Enderun Mastisi!

45

S SYPHOS
Veysel KAYA

"Sisyphos'u grdm, korkun ikenceler ekerken: yakalam iki avucuyla kocaman bir kayay ve de kollaryla bacaklaryla dayanmt kayaya habire itiyordu onu bir tepeye doru ite kaya tepeye vard varacak, ite tamam ama tepeye varmasna bir parmak kala bir g itiyordu onu tepeden gerisin geri aaya kadar yuvarlanyordu yeniden ba belas kaya o da yeniden itiyordu kayay, kan ter iinde..." Homeros

Ne ok ac var Sisyphos, ne ok ac var biriktirdiim. Her defasnda yeni umutlarla yola kp yeni yenilgiler aldm. Avurtlarma ken o keskin sanc, avularmdaki izikler, kan, ter ve gzya: Ac. Tek hecelik Tek hecelik yangnlarm var benim Sisyphos; gecelerce saran her tarafm. Neyim var neyim yok yakp kl edip, kvrandran beni.

Sabrn sonu selametti, bilirdim. Sabrederdim ben de. Ama mecalim kalmad benim. Artk beyhude bir abaym gibi geliyor tm klarm, inilerim, dlerim, yuvarlanlarm. Sanki ne kadar abalarsam abalayaym o kaya o tepeye varmayacak. O kaya kurtlarn dkmeyecek. Dkmeyecek, dkemeyeceiz iimizi kemiren kurtlarmz, Sisyphos; dkmeyecek, dkemeyeceiz.

46

Ah Sisyphos! Paranoid sanclar sarm drt bir yanm. Her ey iki zt kutup sanki. Gven ve kuku bir arada. nanlarm kuku dehlizinde rpnyor. Oysa her ey ok gzel b a l a m t . Va r l m a b a m l a a n l a m bulabiliyordu. Ne yaptm? Bu kadar decek ne yaptm Sisyphos? Oysa ben farklydm sessiz ynlardan. Ba kaldrmtm kabilemin sradanlklarna. Gvendeydim, zgr hissediyordum kendimi. Uurtmann zgrl (Sanlann aksine uurtma zgrdr. Eer ipini keserseniz bir mddet sonra der., Andre Gide.) gibi bir zgrlkt benimki. Bir iple balydm inanlarma. p koptu benden eser kalmad. Yerlere dtm Sisyphos, ayaklar altna. Her geen tekmeleyip durdu beni. Ezip geti. Ama Sisyphos syler misin bana, her defasnda kalkacak takati nerden buluyorum? Nasl bir araytr bu? Bu kadar dtkten sonra nasl bir rpda ayaa kalkp yeniden balayabiliyorum?

Ama olmuyordu Sisyphos, olmuyordu. Yaz yazmakta bir farkndalk deil miydi unun urasnda? Niye yaz yazyordum ki? imi saaltsn diye mi? Ama trajedim yaz yazarak daha da bir katmerleiyor. Yazmak ac veriyor Sisyphos, yazmak ac veriyor.

Ah Sisyphos! Yzmle yzlemekten korkuyorum artk. Her defasnda grdmn karanlndan rkyorum. Aynada yzme baktmda irkiliyorum. rkiliyorum nk ne yapsam biraz veda, biraz kan kokuyor. Kan kaybediyorum. Oysa Sisyphos, ben seni kapda karlarken gzlerine bakmtm ilk nce. Gzlerine bakmtm. Gzlerinde bir yangn, gzlerinde bir tela vard. Yorgunluktan eser yoktu ama gzlerinde. Ama yoruldum Sisyphos, yoruldum. klar, iniler, dler, yuvarlanlar birbirine eklemlenmi sanki. Sanki her eklem yerimde yuvarlanmama meyilli bir kavis var. Mnhani harfler tutmuyor elimden artk. Artk kelmm g yetiremiyor hayata. Kelmm bal bana ac, aclar iinde kvrandm oluyor bazen. Bazen aladm oluyor, yastm slattm, dayanamayp kda kaleme sarldm. Aclar iinde kvranyordum belki. Ama ben sadece yazmak istiyordum iimdekileri. Yazmak ve kurtulmak istiyordum onlardan. Aradm birazck huzurdu. Hibir ey dnmek istemiyordum.

Ah Sisyphos! Aklm ok kark benim. Ellerimdeki iziklere bakyorum. Gzlerime bakyorum. Onlar bana o kadar anlaml bakyorlar ki her defasnda daha bir aslyorum kayaya. Ellerim iziklerle dolsa da daha bir bileyliyorum ellerimi. nk ellerimdeki izikler yaanmlk kokuyor. Hayatn onca gzellii ellerimden okunabiliyor. Her dmde yeniliyorum belki ama her defasnda tecrbe haneme bir art yazlyor. Evet, yeniliyorum ama yenileniyorum Sisyphos. Kayay, her tepeye karmda farkl farkl manzaralarla karlayorum. Kaya yuvarlanrken aaya, zlmyorum. nk ben kayann aaya yuvarlanlarna bakmyorum. Her defasnda manzarann seyrine dalyorum. Peki, sen Sisyphos, yeni bir saydan, yukarda grecein bambaka bir manzaradan vazgeer misin?

Ama bak Sisyphos! Bak adn intiharla yan yana! Bak kaya yine aada. Bak adn intiharla yan yana! Bak kaya yine aada. Bak adn...

Her defasnda yenileceini bile bile neden bu direnme? Sisyphos gerekten var m u yaptnda bir anlam?

47

Ah Sisyphos! Pencerem ak, yamur yayor yine. Toprak kokusu doluyor odama. Ben, yine aklmda yasak dnceler, bir elimde kalem, dierinde sigara; cmleler frmeye alyorum sayfalara. Ve her bir cmle frmde bir dua yanklanyor semaya. Tut elimden Ya Rab! Tut u meczup kulunun ellerinden. Yoksa decei olacak. Ya Rab! Ve biraz kelm Yoksa lecei olacak. Artk hkmedemiyor hibir yamur iteki yangna. Ha saanak... Ha snak...

Bu deneme, Gap Kltr Birlii Prof. Dr. Abdulkadir Karahan Deneme Yarmas'nda birinci seilen eserdir.

48

Bedenin zdm
Esra GLTEN

gsmze dyor, sonbaharn o tozlu sar yapraklar gzlerimiz birleiyor yitip giden gnein sarsnda gn lk bir rzgar vuruyor yzmze yzn ki; yllarn yorgunluu ile geldi bana ben ak nedir bilmiyorum koca adam! hep yan(l)mm ak diye ama sevebiliyorum ite ksk atete demlenen bir ay misali demleniyorum sevdaya ar bir koku, cierlerime dolan sonra bir de iimdeki sen olma tela ... ... ah bu deli yanlarm. gn; rlplak bedenime vuran gne kadar aydnlk... bedenimin btn kvrmlarna dyor glgen sonbaharda, yksek apartmanlar arasndan szan bir avu gne eliinde

49

GZLER NDE SAKLA BEN

Yusuf Bilal TANRIVERD
Hayatn ta kendisi sensin nk "Senden nceki hibir mutluluk senin gzlerin kadar anlaml deilmi meer..." Sende yayorum... Hayatta yreim. nmde gzlerin, arkamda benliim..Biletsiz bindiim yolculuun son durandaym....Sana gelirken ayn gkyznn altnda sensiz tm kaldrmlar atee verdim..Sonra da sensiz tm kelimeleri sktm dudaklarmdan.. Bir sen kaldn avularmda bir de geceye serdiimiz yldzlar.. Sen uyanmadan tm ceylanlar emzirdim ben..Sonra da baucunda bekleyen Meleklerin uykusuz gzlerine Cennet'i karaladm... Ah adn gkyzne sdramadm, Ah gzlerine sndm, Ah bir gzyanda lme aka dayadm. Sol yanmdasn / yaamaktasn, dua dua.. Hayatmdasn... Sen susuz dudaklarma sunulan ab- hayat... Sen llerimin serab, Sen yreimin tek sevabsn...

50

Boluklarm doldurduum kelime, karanln zerine rttm gecemsin sen..Sen yaama sebebimsin..Ellerimle skca tuttuum dlerimsin. Uurum kenarnda sadece lm dnen birine, hayata dair bir ey retenimsin. imdi uurum kenarlarnda iekler toplamaktaym sana...Kalabalklarn arasnda yan bamda sen varsn beraber yrdmz... Atee verilmi dikenlerin arasnda iki ieiz biz, hayata delice glmsediimiz.. Sen zamanszlmsn, kendime anlatmaya kalkp anlatmakta aciz kaldm bensin... Sende kendimi arayp bir trl bulamadmsn aslnda... Gkyzne her baktmda bulut bulut hayat grdm ansn sen...Yaamaya kyamadm cmlemsin; znesi sen, yklemi ben olan. Aydnlmsn karanlmdan aykladm... Mutluluumsun aclarn uykularnda dua dua adn saykladm... Sen hava, sen hayat, sen nefes aldmsn... Nefesinden mahrum etme beni... Sesini esirgeme ne olur... Gllerini savur yzme..Gsmn buzdan sarktlarna sr scak szlerini...mlme dr gzlerindeki baharlar... Brakma beni yalnzln ayak dibine... rm avularnda... lrm ayak ularnda... Kalakalrm yreimin ykm almalarnda... Gitme, kal ylece. Uzakln unut... Ellerini uzat sadece... Zamanszln brak.. Kal bende... Gitme... Tut ellerimi... Topal olsa da yrdmz yollar, yanmda kal... Glgelerin yeter bana..Yz kirli, yrei yaral ocuum ben. efkatine al beni... ine ek beni... Sonra da hi brakma... Kanatlarm salma uurumlara... Brakma beni "bana" ... Hep sende kalaym... Bir fincan huzur, Bir dirhem mutluluk yolla i ceplerinde demlediin... Beni "sende" sakla... Ben seninim...Nefesimdir yrein.... Beni "bende" sildim Sende var olmak iin... Hasretini ektim dudaklarma Sende tamamlanmak iin.... Suyum ol, Soframda azk... Yzmde tebessm... Yreimde nefes... Ben ol.... Ya ben sen olaym... Sakn brakma beni... Yoksa derim adressiz corafyalara... Gzlerimi yldz sermek iin gndz bekleme... Her an sendeyim nk..... Gzlerinde sakla beni.... Hayatn ta kendisi sensin nk................

51

YAAMA DA R
Roni ZERYA

Erdem, insann olaylar karsnda sergiledii olaanst bir performans sembolize etmekle birlikte; sevginin, hogrnn ve kardakini anlayabilmenin dier bir ifadesidir. Hayat hikyelerden kurulu bir dzenek olarak alglarsak ayet, bu hikyelerden insaniyet hanesine yazlacak olan kurgular, erdemin karl olarak kabul grr. Bu bakmdan, eitsel bir zeminde kendisine rol biilmi olan insanolu, sadece bu zeminin sunduu nimetler dorultusunda ''zenginleir''. Dier bir ifadeyle, iinde erdem duygusundan yoksun bireyleri eitmek, toplumda onlara bir stat atfetmek, gerek anlamda bir bilgelii ortaya koymayacaktr. Zamann dnm, dnml sanclar da beraberinde getirir. Zaman, ou yerde acnn biatinde gelien zifiri karanlk dlerden ibarettir. Mutluluklar ise bu dnmde afaklarda grnen kk bir noktadr acnn aksine. Lakin kkl sadece imgeseldir. Merhamet duygusunun tuzla buz olduu, itaatkr anlarn byke bir glge dourduu gnmz dnyasnda, yalnzln kaln surlarn yerle bir etmenin temel dayana, kukusuz iimizde var olan umudun; umutla harmanlanm olan mutluluun iimize ne derece youn yerleip yerlemediiyle ilikilidir. Hayatn rengrenk noktalarn idrak etmekten yoksun hareket etmek, bir kelebein gzelliini inkr etmekle edeerdir.Salt bize sunulanla yetinmek kolayclktr. Kukusuz toplumda kazanlm statler belli bir emein ve abann rndr. Gnmz dnyasnn belli kalpsal drtlerini ele almadan, sadece geldiimiz noktadan, yani bir bakma tepeden aalara bakarak yaamak, insan olmann doasna da aykrdr.

52

Bireyin kanlmaz olarak kendini yenilemesi, dlerini zamann tesine tama evki ile balantldr. Bu dler ne derece kirlilikten raksa, insanln gelecei nokta da o derece yaln ve berrak olacaktr. Sevmeyi bilmeyen adamn ektii ak acs, koca bir yalandan ibarettir. Memesindeki st bebesiyle paylamaktan yoksun bir annenin kutsall tartlr. A kalm bir ocuun gzlerine inemeden byyemez insan. Hayatmz boyunca karmza kan ve yarn da kacak olan hadiseleri bir btn olarak ele aldmzda, trajedilerin, mizahn ve bunlara dayal eitli figrlerin besledii eitsel bir alan kveriyor karmza. te hayat!Bir ku lsne bile yas tutabilmektir asl olan. rpndmz, didindiimiz mecra, ''hep ben'' ilkesizliinden uzaklat mddete, zerimize km olan karanlk glgelerin varl da o derece azalacaktr. Doutan kazanlm olan haklarn, bakasnn hakkn ziyan etmek olarak alglayan byk bir gruhun varlndan da haberdarz ayrca. Birey, ounluun mutluluunu kendi mutluluuna kurban etmektedir ou zaman. Aslnda bu durum bal bana mutsuzluu resmeder; tinsel bir kmazdr karlalan bu manzara... Yaamn trl imknlar dhilinde yarattmz karakterler, elbette ki farkllk arz ederek zengin ve renkli bir zeminde nefes almaldr. Teori her zaman pratikle uyumlu olmayabilir. yilii ilke edinmi bir birey, ktln arknda bulabilir kendini. Para kazanmay ama olarak alglayan bir adamn, parann arac hline gelmesi de an meselesidir gnmzde.Eksiklikler, arpklklar, sanclar... Btn bunlar insanidir elbet. Kusurlarmz olmasayd, mkemmelliin farkna varmamz neredeyse imknsz olacakt. Dolaysyla hayatn ritmi, tezat durumlarn atmasyla bezenir. Dostu, srtmz stan bir post olarak alglamadmz srece insanlarz biz. Dost actandr ou yerde.Actr ki, actmann yollarndan uzak olasn... Vurur ki, vurmayasn(...) Menfi bir duru, denizi bile karartr, dostluu nasl karartmasn ki?.. nyarglarndan syrlm, hilekrlktan uzak, fesat olmayan, douunda kazand ''insan'' sfatn laykyla yerine getiren, oulcu, pak, berrak, dostluu ve paylamay bilen, hak yemeyen, tm sradan tasvirlerin tesinde duran, icabnda kavgac/kavgasz bir kiilik yaratmadan, ''Eitim hikyedir''. Sosyolojik dzeyde geliimini tamamlayabilme psikolojisine nail olmu bireyler, bilgeliin katmerli engebelerinden en byn de am olan bireylerdir. Yunus Emre'nin, Gandhi'nin, Mevlana'nn nail olduu noktay gerek anlamda bilgelikle ifade etmemizi salayan nokta koskoca bir erdem duygusudur. iddetin dilini deil, sevmenin dilini kullanarak; gn kutsal maviliinden esinlenerek korkunun zerine yrm olan ahsiyetler, tarihin asl yazclardrlar..Biz ise ne yapyoruz? Korkuyoruz, kendi glgemizden korkuyoruz... Gvenmiyoruz... Komumuza, bakkala, una, buna!.. Srekli eletiriyoruz, gzel yanlarmz ite kalka irkinlikleri su yzne vuruyoruz... Erasmus'un birka asr nce syledii ''Yarglamadan nce anlamaya aln.'' sznden bihaber yayoruz. Srekli yarglyor, bir o kadar da asyoruz. lyoruz, ldryoruz, kesiyoruz, lin ediyoruz... Bir cinnetin en gl motiflerini sergiliyoruz... Oysa yaam bu denli ucuz muydu ki?.. Yaam sradan bir dngden kurtarmak, yalnzca eitimin diliyle gerekleemiyor maalesef. Eiticinin de eitilmesi gerekli olan bir dnyada, gl yarnlar ancak gl hikyelerle yaratabiliriz. Gl hikyelerin kahramanlar sanal deildir, birebir gerektir. Kullandmz dilin sahi olup olmad, erdemli bir hayatn kilit noktasn tekil eder. Ne istediimizi sylemeliyiz ilkin! Ya onurlu ve ilkeli bir yaam, ya kr topal yryen yldzsz bir akam...

53

GL TANES
Ahmet ASLAN
Her ey birden nasl da anlamszlar. Anlamn anlamszlna nasl srklenir insan, zaman umuttan umutsuzluu nasl dourur, bilemezsin. Bilemezsin, renklerin anlamn yitirmesini, arklarn anlamszlamasn, ieklerin solmasn Bilemezsin, gnein scaklnn dondurucu souklara, bahar sevincinin, sonbahar hznne dnmesini Bilemezsin, kuru bir yaprak gibi ssz llerde savrulmann acsn. Bilemezsin, dlerin geree dnmeyeceinin kyametini. Bilmez, anlayamazsn. Bilsen, cesaretin yetmez sevmeye, anlasan, korkular sarar benliini. Korkarsn, koca bir sevday anlamsz duygulara kurban sunar, avularnda yitirirsin bizi. Yenilirsin kendine, korkularna. Brakverirsin kendini yalnzla. Avunursun, yalanc ryalarda, kendine bir hayat kurar, mutlu oyunlar oynarsn dlerinde. Kandr kendini sen, kandr kandrabilirsen. Avut kendini, avutabilirsen zamann alak yalnzlklarnda. Oyna, oynayabilirsen eer, mutsuzluk diyarnda mutluluk oyunlarn. Rol alabiliyorsan mutluluk tiyatrolarndan kendine, barol senindir Ama unutma, seni hznlerde sevmenin, seni hayallerde bytmenin, seni koca kentin yalnzlnda sarmann sevincini yaayan biri var yan banda. Seni zgr diyarlarn yrek yolculuklarnda sonsuz mutluluklara tayacak biri var yan banda. Seni, yaadn her ann sonsuz mutluluuna tamak isteyen ve seni benliinin sonsuzluunda yaatmaya alan, gecenin alaca karanlnda, yldzlarn aydnlnda, gnein her douunda ve her nefes alnda mutlulua, gelecee tayacak biri var yannda.

54

Kim bilir, imdi garip elikilerle, olmaz ki duygularla kendini sorguladn yalnz gecelerden bir umut yaratrsn belki kendine. Gecenin korkun karanlndan bir gne yaratrsn belki kendine, bana ve bize... kimize aydnlklar sunan, ikimize gneli mutlu gnler tasarlayan. O kta kurgulayacan yarnlar mutluluunun balangc olur belki. Belki, bugn cesaretle atacan bir adm mutlu yarnlarn nee kayna olur diye sylenip duruyordu yrdn yollarda. Konuuyordu durmadan kendisiyle. Hesapsz duygularla anlatyordu kendini. Hayatn bir yasaa mahkum etmenin acsndayd sadece. Seviyordu ama sevildiini sanmakta yanlmt. Anlyordu, krlacak bir dala dnmt. Ruhu yorgun, bedeni bitkindi. Yaamn tm arln zerinde hissediyordu sanki. kmt. Hayr, hayr, hala vard direnci ama umutsuzdu. Ayaklar onu tayamyor, kollarn kaldramyordu artk. Kendini kentin yalnz kalabalklarna brakt. Uzun caddelerin dar sokaklarnda kayboldu. Arad k, sokaklarn deil kendi kmazyd. Kentin ssz sokaklarnda kaybolmu kendisini aryordu. Dnyordu, insanlar, yaam, doay Kendini dmlerinden kurtarmay. Bir anda her eyi paralayp tm snrlardan kurtulmay dnyordu. Gecenin ayaznda kendini att kaldrmlar, acelece getii sokaklar anlayabiliyor muydu onu? Gkyzne bakt. Ay btn aydnlyla aydnlatyordu evreni ama o bir akn kmaznda karanlklara gmlmt. Aydnlklara, doan gne ksm, karanln korkun anlarn yayordu. Konutuu kimseyi duymuyor, baktn grmyordu. Her ey onun aydnlnda karanla dnyordu. Allah'm! dedi, bir insan bu kadar m znesi olur bir hayatn? Allah'm! dedi, bu kadar m gzel bakar bir insan, bu kadar m gzel glmser? Bir glmseyite bu kadar m sakl olur yaamn gzellikleri? Bu kadar m kaybolur insan bakan gzlerde? Bir an durdu, evet, her ey bu kadar gzel ve her ey bir kadar da zordu. Evet, hayatn ad olmutu o. Ald nefes, kendini arad bu kent, yazd yaz ona dnyordu hemen. Her ey artk oydu. Her eyi O'nda balatyor her eyi O'nda bitiriyordu. Biliyordu, hayatnn bir kmazyd aslnda o. Hayatnn cenneti ve cehennemi. Okuduu duada, yedii yemekte, yazd haberde, okuduu kitabn sayfalarnda O vard sadece imdi dedi; Marguez Kolera Gnlerinde ak yeniden yazsn, Tolstoy, yasak bir akn d krklarn, Halil Cibran ak mektuplarna yeniden baksn, Mevlana ems'e, Mecnun Leyla'ya, bir daha baksn. Ne Marguez'in Fermina Daz', ne Tolstoy'un Vronski'si ne Mevlana ne de Mecnun'du O. Bir romann, bir hikayenin konusu deil;hayatn iinde, her annda, yaad gereklikti O. Hayatn kendisi yani. O byleydi ama bir bardakta ayn suyu paylat, her yudumunda onu hissettii gl tanesi anlayabiliyor muydu onu?

55

BBEXT
Aziz GLM

Bbext, di drokameda chek pir girng digre. Mirovek an j erek bi nav bbext t nasn, bi ew mirov er re t kes tkl danayne. Li gndek barda malbatek heb bi nav mala lalo dehat nasn. Ew Mala Lalo, her xerab neba ji wan dibu. Agir bi andinya gndyan dixist, rez pez n gnd yn xwe talan dikirin, Li chek tar t kes tnebe karbun mirovan j bikjin tkin hstye djminn xwe. erek nava gndiyan dib an fesad tevlihev dikirin, an j ek n xwe digirtin di chek veart bera nav er didan.Pir malbat di sedema wan an zerar dn, an j ji gndn xwe kober bun. Bbextya mala lalo bi nav deng b. Li ser w yek civann wan azeb diman. T kes qzn xwe ne didan wan qzn wan j ne dixwestin. Ew j qzn xwe lawn xwe nav malbat da dizewucandin. Zarok n wan j nexwe seqet dibn. Gneh di hst yn wan be dibjin "dest davjin namusa hevdu j" bi tirk dibjin "Ensest". Di nav malbat da xwe bi xwe hevdu stismar dikirin. Di demek unde ji bo nams xwe bi xwe hevdu ktin peran bun. Hinek ji wan kober bun, hinek j wan hatin ktin, hinek j ketin girtgeh malbat belav bn. Jin n wan b mr, zarok n wan b bav man. Bbexti nerast malbetek mezin belavkir. Di rewa wan n peran yn de t kes alkar nedawan. ro di v gnd mirovek bbext bike nifirn her mezin wehaye: "Aqbeta mala lalo li te be"

56

ller Firarda
Asmin AZADE
Krk cam dkyor kendini Ve iindekini Uyan bozmu drtlk gibi Sessiz bir anarist Olmamak olduu gibi.. Kimsesiz bir l gibi Kendinde tutmak cesedini. Kanatr alglamalar , en krmzsndan Koparmak lazm sinir ularndan Ka! ller firarda Tutup senide gmecekler yanlarna..

57

Dl Ji Mn Br... Dl Ji Mn
Melay Cizr
ox eng zuhre-reng dl ji mn br, dl ji mn Awirn heybetpiling dl ji mn br, dl ji mn W epal misk xal, dm-dur gerden emal, Cebheta biskan sema l dl ji mn br,dl ji mn Zulf xalan nn dalan wan ji mn dl bitalan Goe qews hilalan dl ji mn br, dl ji mn Dm nedre bo'ebr xemr gs herr Sne kir amanc tr, dl ji mn br, dl ji mn Sur-irn nazenn kutim nakit yeqn W bi engala evn dil ji min br,dl ji mn Fetl taban da xuraban ebleq cuht ebaban Dame ber pence'w kulaban dl ji mn br, dl ji mn Xwexeram ,ez xulam nazik rnkelam Ttya eywanmeqam dl ji mn br, dl ji mn Mahiroy miskiboy surpeleng rixoy W bi zulfa ubh goy dl ji mn br, dl ji mn Herdu weman naz xeman k ji ber wan 'eql hi man Sa'eta min d bi eman dl ji mn br, dl ji mn GNLM KAPTI GTRD GNLM
Zhre renkli o uh sevgili gnlm kapt gtrd, gnlm Kaplan heybetlinin baklar gnlm kapt gtrd, gnlm O gzelin misk kokulu benleri inci yzl mum gerdanl sevgili Alnnda raks eden kklleri gnlm kapt gtrd, gnlm Nun ve dal zlfleriyle benleri yamalayp gtrdler gnlm Yay kalarnn her bir kesi gnlm kapt gtrd, gnlm Meale yzl, amber kokulu, al kkll, salar ipek rgl Hedef klp oklarna sinemi gnlm kapt gtrd, gnlm O cazibeli, tatl ivebaz ldrd beni inanmaz O kancasyla aknn gnlm kapt gtrd, gnlm Dm dm siyah kaklleri tpk iki delikanldr gzleri Penelerine hedef klp beni gnlm kapt gtrd, gnlm Hizmetkr olduum cilveli gzel tatl szl kibar dilber Tuti kuu eyvannda padiahn gnlm kapt gtrd, gnlm Ay yzl, misk kokulu kaplan heybetlinin aslan huyu Zlfleriyle bir goy gibi gnlm kapt gtrd, gnlm O iki dme, o cilve ve sitem kimde brakr akl ve uur bilmem Grdmde onlar gzlerimle gnlm kapt gtrd, gnlm

58

O Kk ocuklardk
irin POLAT

Okul sralarnda okuduumuz, K masallarndan farkl olurdu bizim kyde k. Scak bir soba stnde Patlatlan kestanelerle balard masallar, Biz kestane nedir bilmezdik Yrnmesi gereken yamurlu, Bazen de karl uzun bir yolun ardndan, Girdiimiz snflarda varsa bir soba Yanar, kan ekilmi ellerimizi Yalmlarna brakrdk alevlerin adeta ine su dolmu, Yine bir naylon parasyla yamalanm Naylon izmelerdeki ayaklarmz hatrlamazdk bile.

59

Belki de olmay idi ayaklarmzda Trl karakterlerle ilenmi pembe oraplarmz Yahut oraptan frlam O morarm parmaklardan utanrdk O kk ocuklardk, Nefesinin buusunda kalem stan ve Kahrolasca kurumak bilmeyen burunlarn ekip duran. Okul sralarnda okuduumuz, K masallarndan farkl olurdu bizim kyde k. Birileri seviirken scak, atrdayan bir minenin lo nda; Biz damlayan sudan ekip dururduk yataklar Bir kesinden, bir kesine odann Ve damda, yukarda, bir gndoru ekip dururdu babamz Hele bir de kar oldu mu? Her el bir kree uzanr, kar temizlenirdi damlardan. Sonra diz boyu derinliinde ukur bir yol alrd, Ahra kadar, o karda O yoldan su gtrlr, saman gtrlrd. Pencere olmazd o tek gzl hanelerde, Tavanda alm, bir kar geniliindeki bacadan Trl trl suretlerde somutlatrdmz Korkularmzn geiini izlerdik sessizce O kk ocuklardk, ayna ekmek ufalayp kaklayan ve Tuzlu bir orba tadnda byyen

60

Gz Gelmi lmle Dans Ederek

Mehmet NAL

Sessizlik yedeinde yorgun bir at gibi Gz gelmi lmle dans ederek yremize Slada geen bir son gnn akam gibi Gz gelmi hrtl yapraklar eliinde. Uyuyan bir ku gzellii var dnyada sanki Henz badi badi yryen bir saf ocuk gibi Birdenbire gelen bir lm haberince ili Sapsar yalnzlklar sarmtr en baheleri. Evlerden dalardan ve tarlalardan bir bir sarkan Gz gelmi durgun ve ylgndr artk o benzimiz Bir sonluluk duygusu herkesi sarp sarmalarken evirmi ileli maziye doru son kez yzmz. Gz gelmi bahelere lmle dans ederek ller getirmi eski zaman mezarlarndan Gz gelmi bu son aal bulvarlar sarsarak Anlar getirmi hatra melnkolilerinden. Sessizlik yedeinde yorgun bir at gibi Gz gelmi bahelere lmle dans ederek Uyuyan bir ku gzellii var dnyada sanki Evlerden dalardan ve tarlalardan bir bir sarkan

61

D RAN ERO
Adnan FIRAT

Qutiya jixara eroy malxerab bst e sal b ku di dest w de b diemiland. Wext ku rehmetiy bav w b hic hatib, tev qeln end baq kaxizn jixaran v qutiy j bi xwe re anbu. L bel bav w end sal pa ku wefat kirib qut j ji ero re mab.

Wext ku ero qutiya jixara xwe derdixist dida dest xwe, mirov digot qey qut pereyek ji bedena ero b. Tilyen w, kaxiza jixar qut wext digihatin hev ero jixare dipiya, di wextek gellek kurt de s, ar heb jixara derdiketin meydan. Pkirina jixara eroy malxerab di nava gund de deng dab. Gava ku zarok b j, keng wext bidta di qutiya jixar ya bav xwe dida dest xwe jixaran dipiya.

Ser eveq gava ku radib, heta xanim tat hazir dikir, w j hem jixar dikiand hem j ji bo w roj jixaran dipiya.

Niha dest piyn ero tk girtine tiliyn piyn w li hev suwar bne. ar xetn gir ketine eniya w ji kiandina jixar simbln qeytan zerok bne. Zerokbna simblan bi rast tam ne diyar e ku j i pk hatiye l bel ji ber ku ten muyn bin, yan li ser lv zer bne ev htmal t bra xelq. Naxwe dy jixar d ire simblan zer bida xuya?

62

eroy malxerab ji ber ku dam ewqe li ser w ye, zaltiya ku di ser w de hd hd dibe ji derve ve ba nay xuya. L bel gava ku ewqe ji ser xwe hildide hem zaltiya w diyar dibe hem j wek berhemeke ver derdikeve meydane. Ji ber ku xweser li derve ewqe dab ser xwe dide ser xwe, porn reben di nv de, yan ciyn ku dibin ewq de mane hd hd ketine.

ero her roj di beriya tat de, pit nimja eveq ar jixare li ser hev dikiand. L bel v eveq ero v fersend nabne lewre li gund nzk nv metre berf ketiye erd herwiha ev berf berfa ewil a sal ye. Gelo berfn ewil n sal ji bo i xweser bi ev dibarin gava ku xelq eveq radibe dibne? Ev berf ji bo i wisa ji widqkirin hez dike? ero, bi lez e lez die ser ban, berfa li ser ban xwe bi mizrafey paqj dike, pa j hinek ka l dike pankut davje ser.

Ji ber ku xaniy ero beriya e sal ji lehiya baran xera bb, ji w ax ve kenge il dikeve erd ero radibe, hawdora xani kontrol dike eke berf ketibe ser ban j, ban paqij dike. Sala ku xaniy ero ji lehiya baran xera bb, zar zcn w ji mirin filitbn. Her iqas li gund ero ilyn wisa mezin nedibn j ew sal ev olece hatib ser wan, saet di sisy ev de ero maliyn xwe di xewa rn de hew dtibn ku dwar xan xera dibe, kevirn dwar hd hd tn xwar ber lehiy dikeve nava xan. Di gund tev de xaniy ero ten xera bb.

Pit v qediy, ero dwar xaniy xwe zexmtir kirib, bi dest xwe s rz kevir danb dwar j hinek bilind kirib. L dsa j, ji w roj ve keng il bikeve erd ero sil dibe, li dora xan die t kontrol dik. Lewre ji w roj ve di nav hinek gundiyan de nav ero wek eroy malxirab derketib ev yek gellek zora w di.

Bi rast ero mirovek jhat pkhat ye. Bi bedena xwe ne kurt ne dirj, ne qelew ne j qels e. Heyata w ya rojane, bi taybet j zivistanan hema bje otomatk e, razan rabna w, xwarin ixwiln w, mvan sohbetn w yn bi gundiyan re, li gor ertn demsal heman in. Ew her sibeh, her iqas deng banga mele nagihje mala w j, wek saeteke barkir wext nimj hiyar dibe, radibe, pit avrjiy destnimja xwe digire nimja eveq dike. Pa, pit gapek nan xwrniy jixarn xwe dikine. Heta ku preka ero Cemley radibe, page paqij dike, dawaran teslm gavan dike derdor bi ser hev ve dide, ero kezeba xwe dide ber dy titn ku bi il zehmet ji likana Semsr peyda kiriye aniye.

Ber imr ero ketiye pnc saliyan l ew di heyata xwe de nexwe nekitib ji bo xwe neye dixtoran. L bel, ev e ser heftiyek ye eke kambax ketiye diranek w ku xwed neyne ser tu kes. W bi ev ji xewa rn hiyar dike nale nal p dixe.

V eveq j du pirsgirk di ser ero de hene ku w ji aliyek din ve mijl dikin.

Yek, -ser zivistan ye- gelo d rewa heway awa be, xan di bin tehluk de ye an na? diduyan, d ev a diran awa be?
63

ero gava ku bi prek e zarokn xwe ve runitin tat, a diran w dsa zde kir, heta ku dev ji xwarina tat berda, dsa nale nal p ket xweydan bi ser eniya w de hate xwar. Nalna ero zarokn w hinek tirsandin lewre wan di heyata xwe de nedtibn ku bav wan ewqas naliya ye. Di avn wan de bav wan wek tateke mezin e, zu bi zu ji cy xwe nalepite, di c de ye, li hemd xwe ye, li ber asteng zehmetiyn jiyan situneke zexm e, teyrik tofan, berf bahoz di ser de diherikin diin. Bel naln girna bav wan wisa ne bi rehet ye. Wan bi av xwe dtibn ku, xwka wan a bst roj beriya du sal mirib, tev ketibn nava n girn l bel dilopek hsir ji av bav wan nehatib xwar. d r li ero xuya ye, div ero here dixtor. L bel ji bo v j lazim e ku du roj bisekine lewre dolm li gund wan tuneye, li gund cran wan heye ew j heftiy carek die bajr. Serqisse div ero du roj du evn din j v bikine. a can ero, w du roj b agir bi bedena w ket. Car car dixwest ku ser xwe li dwaran bide. Maliyn w di na w de bn. n r hjr ann, dann ser diran w, hinek rehet dikir l hinek unda dsa dibya wek dsa. Toil spndar ann ewitandin, av bi w toil xistin w av dann ser diran w dsa feyde nekir. Di mal de yek derdek yek rojevek heb; a diran bav. Werhasil ew du roj bi v gjahiya a diran bav bor. B duem wext nimja eveq ero rab, destnimj girt nimj kir. Pitre riy xwe qusand, simbl qeytan e kir ewqa xwe ya ku wext die bajr dan ser xwe. Deng baraneke ge ji derve ve t. Ji bo baran bibne die ber kulek, dibne ku rewa heway xerab e. Bi rast ev rew ji bo ero maliyn w reweke tehluke ye lewre, heke baran zahf bibare dsa leh bin, ji ber ku xan j hinek li ber dev newalokn ava lehiyan e, ihtmal e ku xan dsa bimne di ber van lehiyan de. Heke rojeke normal bya, ero d ji zu ve biya pita xan ji bo ku ber ava d b hinek veqetanda. Li bel vga tu tit nakeve serdest a diran w. Herwiha du tirs bi hev re ketin dil w. Tirsa ewil jixwe ihtimala xerabna mal ye. Bi rast, her iqas dwarn xwe zexm kirib j, ew fta w sal ji bra w nae j re bye derd. Keng baraneke ge b j, b hemd xwe ditirse. Jixwe nav w bi malxerab derketiye, ku careke din titek wisa bibe bixwed div ji gund bar bike, here. Du, s car nyet kirib ku xan ji xwe re li ciyek din ke j, w taqet di xwe de nedtib. Hincar vga di nava dil xwe de j, ji bo v meseley hinek lewme li xwe dike. Tirsa din j nehatina dolm ye. Lewre rewa heway dijwar t xuya dibe ku Hesen ifr dolm ro dernexe. (D dewam bike)

64