Rigjallrimi Islam

- Rregulla dhe Udhzime [ Shqip Albanian ]

Muhamed b. Salih El Uthejmin

Prktheu : Justinian Topulli

2011 - 1432

2341 - 1102

PRZGJEDHJE

RIGJALLRIMI ISLAM
RREGULLA DHE UDHZIME

Pr botimin e librit n kt form sht marr leje nga Fondacioni pr bamirsi i Shejh Muhamed ibn Salih El-Uthejmin

Muhamed ibn Salih El-Uthejmin

Prshtati n shqip Justinian Topulli Prgatiti pr shtyp Gazmend Leini Redaktor gjuhsor Leonard Xhemani Ballina Gentian Asllani Arti grafik Kleida Maluka

i ktij botimi Shoqata kulturore Tradita Botim i par, Tiran 2008

Parathnie
Me t vrtet lavdrimet i takojn Allahut. At e falnderojm dhe prej Tij ndihm e falje krkojm. Krkojm mbrojtje nga Allahu prej t keqes s shpirtrave tan dhe prej punve tona t liga. At q Allahu e udhzon, nuk ka kush e humb e at q Ai e l n humbje, nuk ka kush e udhzon. Dshmoj dhe deklaroj se nuk ka t adhuruar tjetr (me t drejt) prve Allahut, Nj e i Pashoq. Dshmoj dhe deklaroj se Muhamedi sht rob dhe i drguar i Allahut, paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi t, familjen dhe shokt e tij dhe mbi ata q e ndjekin rrugn e tij deri n Ditn e Gjykimit. Libri Rigjallrimi Islam, rregulla dhe udhzime sht botuar disa her q prej vitit 1414 hixhri (1993 e.s). Pr botimin e par sht prkujdesur Shejh Ali bin Husejn Ebu Leuz, t cilit edhe i jemi mirnjohs. N zbatim t udhzimeve dhe kshillave, t cilat i ka prmendur dijetari yn Muhamed ibn Salih El-Uthejmini, Allahu e mshiroft, n nxjerrjen e shkrimeve t tij dhe prgatitjen e tyre pr botim u realizua me ndihmn e Zotit- prputhja me kopjen origjinale, t ciln e korrigjoi vet hirsia e tij. Duke marr parasysh kt fakt, ky sht botimi i vetm q duhet t merret pr baz. Lusim Allahun e madhruar ta bj kt pun pr hir t Tij, t sinqert e t dobishme pr robrit e tij, dhe ta shprblej autorin e ta strehoj n Xhenetet m t larta, se me t vrtet nuk ka dgjues t ksaj lutjeje ve Tij.
3

Falnderimi i takon Allahut, paqja, shptimi dhe begatia e Allahut qofshin mbi t Drguarin ton Muhamed, mbi familjen dhe t gjith shokt e tij. Komisioni shkencor i fondacionit pr bamirsi Sheh Muhamed ibn Salih El-Uthejmin. Data 5/3/1424 hixhri.

Parathnia e autorit
Me t vrtet falnderimi i takon Allahut. At e falnderojm e prej Tij ndihm dhe falje krkojm. Krkojm mbrojtje nga Allahu prej t keqes q buron prej nesh dhe prej punve tona t mbrapshta. At q Allahu udhzon, nuk ka kush e humb e at q e l n humbje, askush nuk mund ta udhzoj. Dshmoj dhe deklaroj se nuk ka t adhuruar tjetr (me t drejt) prve Allahut, Nj e i Pashoq. Dshmoj dhe deklaroj se Muhamedi sht rob dhe i Drguar i Tij, t cilin Allahu i Madhruar e drgoi me udhzim dhe fe t vrtet. Ai e komunikoi shpalljen dhe e oi n vend amanetin. E kshilloi njerzimin dhe luftoi pr hir t Allahut me nj prpjekje t vrtet. Ai e la popullin e tij n nj rrug t qart e t bardh, ku nata dhe dita jan njlloj. Mbas Profetit pasuan Kalift e drejt, imamt e udhzuar, t cilt ecn sipas shembullit t t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem), n besim, n adhurim, n sjellje, n bashkpunim mes tyre, n predikim dhe n luftn pr kauzn e Allahut. Allahu me ta qartsoi rrugn dhe ndrioi errsirn. N krye t tyre ishte Ebu Bekr Es-Siddik (radiallahu anhu), m pas Umer el-Faruk, Uthmani dhu Nurejn dhe Ali ibn ebi Talib (radiallahu anhum). Ktij t fundit i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem,) kur e drgoi n Hajber, i tha: Shko ngadal derisa t futesh n mesin e tyre dhe m pas thirri n Islam, lajmroji pr detyrimin q kan ndaj Allahut, sepse pasha Zotin! Sikur Allahu t udhzoj nprmjet teje, nj njeri do t jet m mir
5

pr ty sesa t kesh nj deve t kuqe.1 Vllezr t nderuar! T gjith e dim se sa mirsi na ka dhuruar Allahu i Madhruar ne si mysliman, n kto vende e n shum vende t tjera, me kt lvizje t begat e rigjallrim t rinis islame. Kjo lvizje e drejt ka si qllim q nprmjet Kuranit dhe Tradits s Profetit t Allahut (salallahu alejhi ue selem), t vendos zbatimin e fes s Zotit n tok. Ska dyshim q ktij rigjallrimi t bekuar do ti kundrvihen armiq t shumt, ashtu si do lvizjeje t mbar e t begatshme q lind n kt umet; sepse sa her q ndizet drita e s vrtets, ndizet edhe zjarri i s pavrtets, e ata duan ta shuajn dritn e Allahut me gojt e tyre, por Allahu e plotson dritn e Tij edhe nse mosbesimtart e urrejn at.2 Kt rigjallrim islam q shohim te rinia jon, meshkuj dhe femra, e q nuk po ndodh vetm n kt vend, por n t gjitha vendet islame, ka nevoj pr disa element q ta shndrroj at, me lejen e Allahut, n nj lvizje t dobishme e riprtritse. M posht, me ndihmn e Allahut, un do ti sqaroj kto element dhe kto rregulla, me t cilat ky rigjallrim do t jet i suksesshm dhe dobiprurs. Allahun e madhruar e lus q ta bj kt libr drit dhe argument pr shkruesin e tij, lexuesin dhe t gjith myslimant.
AUTORI

1 Nj nga pasurit m t shtrenjta n at koh pr arabt, hadithin e ka transmetuar Buhariu, Nr: 2942/2406. 2 Sure Es-Saf: 8

PJESA E PAR Rregulla t rndsishme pr suksesin e rigjallrimit islam Rregulli i par

KaPja mbas Kuranit dhe sunnetit

Me t vrtet ky rigjallrim, pr t cilin falnderojm Allahun, sht i prgjithshm dhe ka prfshir mbar vendet islame, si kemi dgjuar, por ky rigjallrim duhet t mbshtetet mbi themele t forta t marra nga Libri i Allahut dhe Sunneti i t Drguarit (salallahu alejhi ue selem). Nse nuk do t jet i ndrtuar kshtu, ather do t jet zgjim i pakontrolluar e i furtunshm, ndoshta do t rrnoj m shum se do t ndrtoj. Ndrsa nse do t ndrtohej patundur mbi librin e Allahut dhe Sunnetin e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem), efektet pozitive t tij do t dukeshin qart n umetin islam dhe n popujt e tjer. T gjith e dim ndodhin e Ebu Sufjanit, i cili kur shkoi n Sham, pati nj bised me mbretin e athershm Heraklin, mbretin e Bizantit, ndrsa vet Ebu Sufjani n at koh ishte jobesimtar. Ebu Sufjani i tregoi pr adhurimin q Profeti (salallahu alejhi ue selem) i kushtonte Allahut t madhruar, urrejtjen q kishte ndaj idhujve, pr moralin e tij t lart, pr sjelljen e mir, besnikrin e tij e shum cilsi t tjera t cilat i ka urdhruar Islami. Ather Herakli, i tha Ebu Sufjanit: Nse sht e vrtet ajo q thua, ai (profeti) ka pr t sunduar ka (tokn q) kam nn kmb.3
3 Transmeton Buhari n librin Fillimi i shpalljesNr: (7).

Kush mund ta imagjinonte n at koh q nj mbret si Herakliu t thoshte mes popullit t tij pr Profetin: Nse sht e vrtet ajo q thua, ai (profeti) ka pr t sunduar ka (tokn q) kam nn kmb. ?! Kush mund ta imagjinonte nj gj t till n at koh, kur Profetit (salallahu alejhi ue selem) akoma nuk i kishin besuar arabt dhe ndrkoh q as Meka nuk ishte liruar?! Kt gj e prfytyroi Herakliu! A ndodhi me t vrtet apo jo?! A nuk e sundoi Profeti (salallahu alejhi ue selem) at ka kishte nn kmb Herakliu -pra Shamin? Si e bri nj gj t till, Profeti (salallahu alejhi ue selem) vdiq para se t lirohej Shami. I Drguari i Allahut (sallahu alejhi ue selem) e sundoi ka kishte nn kmb Herakliu, me thirrjen e tij dhe jo me qenien e tij. Sepse thirrja e tij erdhi n kt tok dhe i zhduku idhujt dhe shirkun. M pas e morn sundimin Kalift e drejt, t cilt e sunduan at (Shamin) me thirrjen dhe fen e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem). Ndaj mund t themi: Nse myslimant do ti ktheheshin sinqerisht fes s Allahut, nse udhheqsit dhe populli me t vrtet do ti prkushtoheshin Allahut e do ti merrnin besimtart pr miq, ndrsa jobesimtart pr armiq, ata do ta sundonin t gjith botn nga lindja n perndim. Ata nuk do t triumfonin nprmjet nacionalizmit e as nprmjet autoritetit t tyre, apo sepse i prkasin nj fisi t veant, por do t triumfonin pr shkak se zbatojn fen e Allahut. Ai u ka premtuar se do ta lartsoj fen e Tij mbi t gjitha fet, Allahu i madhruar thot: (Allahu sht) Ai, i cili e solli t Drguarin e Tij me udhzim dhe fe t vrtet, q ta ngrej at mbi t gjitha fet.4 Dhe rrjedhimisht me triumfin e ksaj feje do t triumfojn edhe ata q e pasojn at. Nse ky zgjim q ka prfshir t rinjt mysliman sot, nuk do t mbshtetet te libri i Allahut dhe Sunneti i t Drguarit (salallahu alejhi ue selem), ather do t shndrrohet n nj rrmuj, aq sa m shum mund t shkatrroj se do t ndrtoj.
4 Sure Es-Saf: 9

Nse bhet nj pyetje: Si ti kthehemi librit t Allahut dhe Sunnetit t t Drguarit (salallahu alejhi ue selem)? Un u them: S pari: Kthimi te Libri i Allahut: Pr sa i prket kthimit te Libri i Allahut, ai plotsohet ather kur muslimant t kujdesen pr t marr kuptimin e sakt t tij, e pastaj t punojn me ka ka ardhur n t, sepse Allahu i lartsuar thot: Kt libr t bekuar ta zbritm Ty, me qllim q t thellohen n kuptimin e ajeteve t tij e t prkujtohen t zott e mendjes s shndosh.5 Meditimi dhe thellimi n ajetet e Kuranit t on n t kuptuarit e domethnies s tyre. ...e t prkujtohen t zott e mendjes s shndosh, prkujtim do t thot t punuarit me kt Kuran. Ky Kuran ka zbritur pr kt qllim dhe pr kt urti. E nse ka zbritur pr kt, ather le ti kthehemi q t thellohemi e t msojm kuptimet e tij, pastaj t praktikojm at q ka ardhur. Sepse me t vrtet n t gjendet lumturia e ksaj bote dhe e tjetrs. Allahu i madhruar thot: ....ather kushdo q ndjek Udhzimin Tim, nuk do t humb e as q do t bjer n mjerim. E kushdo q ia kthen shpinn Mesazhit Tim, pa dyshim q pr t do t ket jet t vshtir e n Ditn e Kiametit do ta ringjallim t verbr.6 Ndaj nuk mund t ndeshsh njeri m t qet, m t iltr e m t gzuar sesa besimtari, asnjher! Edhe nse ai sht i varfr, sepse besimtari sht nga njerzit m t qet shpirtrisht dhe m pak i stresuar se dokush tjetr. Lexoni nse dshironi Fjaln e Allahut t Lartsuar: Kushdo q bn t mira prej jush, qoft mashkull apo femr, duke qen se sht besimtar, Ne do ti japim jet t mir e do ta shprblejm pr punn e tij m mir sesa ai ka punuar.7 sht jeta e mir?
5 Sure Sad: 29 6 Sure Taha: 123, 124 7 Sure Nahl: 97

A sht jeta e mir shtimi i pasuris? Apo sht shtimi i pasardhsve? Apo sht siguria? Jo, jeta e mir sht qetsia shpirtrore dhe rehatia e zemrs, edhe sikur njeriu t ndodhet n varfrin m t madhe, por ai me besim sht i qet shpirtrisht. Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: udi me gjendjen e besimtarit, do situat pr t sht e mir! E kjo nuk sht vese pr besimtarin! Nse i vjen ndonj mirsi, falnderon e kjo sht e mir pr t, por nse i bie ndonj fatkeqsi, duron dhe kjo gjithashtu sht e mir pr t8 Nse jobesimtarit i bie ndonj fatkeqsi, a do t duroj? Sigurisht q jo. Prkundrazi, do t mrzitej e kjo bot do ti dukej tepr e vogl, e ndoshta edhe mund t shkonte deri n vetvrasje. Ndrsa besimtari duron dhe gjen knaqsi n kt durim, sepse shpirti e zemra e tij sht e qet dhe e mbushur me besim, prandaj jeta e tij sht e mir. Ndaj ktu mund t themi se Fjala e Allahut t Lartsuar: ...Ne do ti japim jet t mir, do t thot: jet n zemrn dhe shpirtin e tij. Disa historian q kan folur pr jetn e Hafidh ibn Haxherit, i cili ka qen edhe gjykats n Egjipt n kohn e tij, kan treguar se kur ai vinte n pun n mngjes, e sillte nj karroc e trhequr nga kuajt. Nj dit kaloi pran nj egjiptiani ifut q ishte shits vaji, zakonisht ata q merreshin me kt pun rrobat gjithmon i kishin t papastra. ifuti i doli prpara, i ndaloi karrocn dhe i tha Hafidh ibn Haxherit rahmet past-: Profeti juaj ka thn: Dynjaja sht burg pr besimtarin dhe xhenet pr jobesimtarin.9 Ndrsa ti je kryegjykatsi i Egjiptit, vjen n kt shpur, dhe ke gjith kto t mira! Ndrsa un jam n kto vshtirsi e kt mjerim q sheh! Hafidh ibn Haxher i tha: Un me gjith kto t mira dhe knaqsi q kam, prball mirsive
8 Transmeton Muslimi (2999) 9 Transmeton Muslimi (2956)

10

t xhenetit jam si n burg. Ndrsa ti me gjith mjerimin n t cilin je, prball mjerimit n zjarr je si n xhenet. ifuti kur i dgjoi kto, tha: Dshmoj se ska zot tjetr ve Allahut dhe se Muhamedi sht i Drguari i Tij, dhe u b musliman. * Pra besimtari sht n nj mirsi t madhe, cilado qoft gjendja e tij, sepse e ka fituar dynjan dhe ahiretin. * Ndrsa jobesimtari sht n mjerim dhe fatkeqsi, sepse e ka humbur dynjan dhe ahiretin. Allahu i madhruar ka thn: Pasha kohn! Me t vrtet njeriu sht n humbje. Prve atyre q besuan, bn vepra t mira, kshilluan njri-tjetrin pr n rrug t drejt dhe kshilluan njri-tjetrin pr durim.10 Jobesimtart dhe ata q e kan humbur fen e Allahut dhe jan zhytur n knaqsit e dfrimet e tyre, ata edhe sikur t ndrtojn pallate t larta e kjo bot tju buzqesh, n t vrtet jan n skterr. Disa nga t part tan t mir kan thn: Sikur ta din mbretrit dhe pasardhsit e mbretrve lumturin n t ciln jemi, do t na luftonin me shpata pr t na e marr at. Besimtart e gjejn knaqsin tek i prulen Allahut dhe e prmendin At. Ata jan t knaqur me caktimin e Allahut, nse i kaplon ndonj e keqe, bjn durim e nse u vjen ndonj e mir, falnderojn, kshtu ata prher ndodhen n gjendje t mir. N dallim me ata q lakmojn kt bot, Allahu i madhruar i ka cilsuar si t till me fjalt e Tij: e nse marrin hise prej saj, knaqen, e nse nuk u jepet gj prej saj, ather sillen si t trbuar.11 Vllezr! Librin e Allahut e kemi mes nesh, le ti kthehemi pra atij, t meditojm e t thellohemi n msimin e tij dhe t punojm me ka ai na kshillon.
10 Sure El-Asr 11 Sure Teube: 58

11

S dyti: Kthimi te Sunneti i t Drguarit (salallahu alejhi ue selem). Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem) q kemi trashguar, gjendet para nesh i ruajtur, ashtu si ka ardhur nga Profeti, dhe pr kt falnderojm Allahun. Edhe ato thnie t sajuara n emr t Profetit (salallahu alejhi ue selem) dijetart i kan sqaruar duke na treguar kshtu Sunnetin e sakt dhe duke qartsuar hadithet e shpifura, kshtu q Sunneti ka mbetur i qart dhe i ruajtur. do njeri mund t arrij t prfitoj prej Sunnetit me an t librave, nse mundet, e nse jo, ather duke pyetur dijetart. Nse dikush thot: Si mund t pajtosh ndrmjet asaj q the pr kthimin te libri i Allahut t madhruar e te Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem), dhe asaj q ne konstatojm se shum njerz pasojn medhhebe t ndryshme (shkollave juridike islame), duke thn se un jam n filan medhheb, e tjetri thot se un jam n filan medhheb?! Sikur ti thuash dikujt se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn kshtu, t thot se un jam n medhhebin Hanefi, pr shembull, apo n medhhebin Hanbeli, apo n medhhebin Maliki! Prgjigjja ndaj ksaj sht: Se ne t gjith themi: Dshmoj se ska zot tjetr ve Allahut dhe se Muhamedi sht i Drguari i Tij. Por kuptim ka dshmia se Muhamedi sht i Drguari i Allahut? Dijetart kan thn se kuptimi i saj sht: - bindje pr ka na ka urdhruar - largim nga gjithka q na e ka ndaluar - besimi pr do gj q na ka lajmruar - dhe nuk duhet t adhurohet Allahu vese n at mnyr q Profeti na ka msuar. Ky sht kuptimi i dshmis se Muhamedi sht rob dhe i Drguari i Allahut. Kshtu q nse dikush thot: Un jam prej ktij apo atij medhhebi, ne i themi: Kjo sht fjala e t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem), ndaj mos e kundrshto at me fjaln e askujt. Madje edhe vet imamt e medhhebeve i ndalojn
12

njerzit nga pasimi i tyre i verbr dhe n mnyr absolute. Ata vet thoshin: Nse bhet e qart e vrteta, ather sht obligim pasimi i saj. Kshtu q i themi ktij vllait ton, i cili na kundrshton duke thn se sht i filan medhhebi: Ne dhe ti, t gjith dshmojm se Muhamedi sht i Drguari i Allahut e kjo dshmi nuk plotsohet vese duke pasuar t Drguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem). Sunneti i Profetit gjendet para nesh i qart e i kuptueshm, megjithat un nuk kam pr qllim me kto fjal se duhet tu ulim vlern librave t fikhut apo librave t dijetarve. Prfitimi nga librat e tyre sht i nevojshm pr t njohur metodat q kan prdorur dijetart pr t nxjerr ligjet e fes si dhe argumentet q kan prdorur, metoda pa t cilat nuk mund t realizohet krkimi i dijes. Ndaj edhe ata q nuk kan msuar nprmjet dijetarve, kan gabime t shumta, sepse i shikojn gjrat jo me at rndsin e duhur. Marrin pr shembull librin e Sahih Buharit dhe predikojn at q thuhet n t, mirpo si dihet n t ka hadithe prgjithshme e t posame, t paprcaktuara e t prcaktuara, apo hadithe t shfuqizuara, por ata nuk i njohin kto gjra e ndaj ndodhin gabime t mdha. E rndsishme sht q ta ngrem zgjimin ton mbi kto dy baza: Librin e Allahut dhe Sunnetin e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem), e mos ti japim prparsi fjals s askujt prej njerzve para fjalve t Profetit, kushdo qoft ai.

13

Rregulli i dyt

dija dhe mendjemPrehtsia

Nj nga shtjet kryesore mbi t cilat duhet t prqendrohet ky zgjim sht dija. Pra njohja e fes s Allahut t Madhruar, e marr kjo nga dy burime t cilat nuk kan t tret. Kto burime jan: Libri i Allahut dhe Sunneti i t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem). Allahu i Madhruar thot: ta kemi zbritur ty prkujtuesin (Kuranin), q tu qartsosh njerzve se ka u sht zbritur atyre.12 Gjithashtu Allahu i madhruar thot: Allahu t ka zbritur ty librin dhe urtsin, e t msoi ty at ka nuk e dije. E mirsia e Allahut pr ty ka qen e madhe!13 Pra dija sht baza ku mbshtet thirrja dhe lnda e saj. sht e pamundur q thirrja t kryhet ashtu si dshiron Allahu i madhruar vetm nse ajo mbshtetet n dije. Buhari -Allahu e mshiroft- n librin e tij autentik t haditheve e ka titulluar nj tem me kt titull: Kapitulli i dijes para fjals dhe puns. Dhe sht argumentuar me thnien e Allahut t madhruar ku thot: Dije se padyshim nuk ka t adhuruar tjetr (me t drejt) prve Allahut, dhe krko falje pr gjynahet e tua14 Kshtu q do thirrje q bhet pa dije padyshim q do t oj n devijime dhe humbje. Ndaj edhe Profeti na ka trhequr vmendjen pr kt problem, i cili do dal n pah ather kur do t vdesin dijetart dhe nuk do t mbesin vetm se njerz injorant
12 Sure Nahl: 44 13 Sure Nisa: 113 14 Sure Muhamed: 19

14

(nga ana fetare) t cilt do t japin fetva pa dije, ku do t humbin vetveten dhe t tjert.15 Ne shohim se shum prej vllezrve, t cilt i ka prfshir ky rigjallrim, veprojn t shtyr nga emocionet fetare, gj e cila pa dyshim sht dika e mir, sepse nse nuk do t ekzistoj zelli, emocioni e ndjenja fetare nuk do t ket prparim, por vetm kjo nuk mjafton. Duhet q njeriu patjetr t pajiset me dije q t mund t ec prpara n thirrjen dhe punn e tij. Prandaj i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Prcillni prej meje qoft edhe nj ajet16 E ne nuk mund t prcjellim prej tij vetm at q kemi msuar prej fes s tij. Sepse thnia e Profetit (salallahu alejhi ue selem): Prcillni prej meje.... do t thot se ai na ka ln mkmbs t tij n prcjelljen e asaj q ai ka thn dhe vepruar. Kshtu, thirrsi duhet t ket dije pr at n t ciln thrret. Dije t sakt t marr nga libri i Allahut dhe Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem). do dije q merret nga ndonj burim tjetr ve Kuranit dhe Sunnetit duhet q t ballafaqohet s pari me kta t dy. Dy mundsi ka: ose do t jet n prputhje me to ose do t jet kundra. Nse sht n prputhje me to, merret e nse jo, ather del si detyr q ti kthehet mbrapsht atij q e ka thn kt, kushdo qoft ai. Prcillet nga Ibn Abasi (radiallahu anhuma) se ai ka thn: Edhe pak edhe mundet tu bien gur nga qielli! Un u them: Ka thn i Drguari i Allahut! E ju thoni: Ka thn Ebu Bekri, ka thn Umeri! Kur kto fjal thuhen pr Ebu Bekrin dhe Umerin, pr ato gjra q nuk prputhen me thniet e Profetit, e mund t themi ather
15 E bazuar kjo n hadithin e Abdull-llah bin Amr bin Aas radiallahu anhuma q ka thn: e kam dgjuar t Drguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) t thot: Padyshim se Allahu i madhruar nuk e largon dijen duke e marr at nga kraharort e njerzve, por e largon at me vdekjen e dijetarve. Derisa nuk mbet asnj dijetar e njerzit pastaj marrin disa koka injorantsh, t cilt pyeten, e japin fetva pa dije, humbin t tjert e humbin vetveten. Transmeton Buhariu Nr.(100). Dhe Muslimi Nr. (2673). 16 Transmeton Buhariu Nr.(3461)

15

pr t tjert q jan m t pakt se ata n dije e devotshmri dhe nuk e kan shoqruar Profetin si ata?! Nse fjala e tyre kthehet kur nuk sht n prputhje me librin e Allahut e Sunnetin e Profetit, ather t tjerve m par duhet tiu kthehet. Pr kt shtje Allahu i madhruar ka thn: Le t ken kujdes ata t cilt kundrshtojn urdhrin e tij (Profetit) q mos tu bjer ndonj fitne apo tu bjer ndonj ndshkim i dhimbshm!17 Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft pr kt ajet pat thn: A e di se sht fitnja? Fitnja sht shirku. Sepse ndofta me mosbindjen tnde ndaj disa prej thnieve t tij (Profetit), t devijon zemra dhe t z shkatrrimi. Thirrja q bhet pa dije, sht injoranc. E injoranca, dmi i saj sht m i madh se dobia, sepse ai person q e konsideron veten si predikues dhe kshillues nse sht injorant ather ai sht i humbur dhe do t humb edhe ata q i shkojn pas, Allahu na ruajt! N kt rast injoranca e tij sht injoranc e ndrlikuar. Injoranca e ndrlikuar sht m e keqe sesa injoranca e thjesht. Injoranca e thjesht nuk t l t flassh, e kjo mund t largohet duke msuar. Por, i gjith problemi sht tek injoranca e ndrlikuar. Sepse injoranti i ndrlikuar nuk rri urt, por prkundrazi do t flas, qofshin kto fjal edhe pa dije, e n kt rast do t shndrrohet n prishs e rrnues m shum se t jet ndriues e prmirsues. Thirrja n rrug t Allahut pa dije nuk pajton me metodn e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) dhe as me metodn e pasuesve t tij. Lexojeni thnien e Allahut ku e urdhron t Drguarin e Tij (salallahu alejhi ue selem): Thuaj: Kjo sht rruga ime, ju ftoj pr tek Allahu me dije t sigurt, un dhe kushdo q m ndjek mua. Lavdia i qoft Allahut, e un nuk jam prej idhujtarve.18 Ka thn: Ftoj pr tek Allahu me dije t sigurt un dhe kush m ndjek mua, pra kush e pason Profetin (salallahu alejhi ue
17 Sure Nur: 63 18 Sure Jusuf: 108

16

selem), duhet q patjetr t ftoj n rrug t Allahut me dije t sigurt e jo me injoranc. Mendo pak n thnien me dije t sigurt e pra me dije t sigurt nnkuptohen tre shtje: S pari: t ket dije t sigurt pr at n t ciln thrret. T ket dije pr gjykimin q ka feja pr at ka po flet, sepse mundet t flas pr dika t ciln ai e mendon se sht obligim e ajo nuk sht obligim, e kshtu i ngarkon njerzit me at q nuk i ka ngarkuar Allahu i Madhruar. Ndoshta ndalon dika q mendon se sht haram, e ajo n fen e Allahut t madhruar nuk sht e till, pra u ndalon robrve t Allahut at q u sht lejuar. Ne kemi dgjuar pr njerz q bjn thirrje pr t ln do gj t re, edhe nse kjo gj e re sht e domosdoshme e sipas fes nuk ka asgj t keqe n t. Pr shembull, ka njerz q thon: Mos dgjo Kuran nga magnetofoni! Pse?! Sepse kjo nuk ka qen e njohur n kohn e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) dhe t sahabve, kshtu q kjo sht bidat, sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: do bidat sht humbje.!19 Ky person thrret n rrug t Allahut, por pa pasur dije dhe mendjemprehtsi, sepse ky magnetofon sht mjet pr msimin e fjalve q dgjojm. Mjetet nuk jan si qllimet, por mjetet gjykohen sipas qllimeve. Nse do t ishte kshtu si thot ky njeri, ather a ka pasur n kohn e Profetit (salallahu alejhi ue selem) biblioteka apo shtypshkronja ku t shtypeshin librat? Prgjigja sht Jo, madje as kalendar nuk ka pasur n kohn e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem). I pari q e ka vn kalendarin ka qen Umer ibn el-Khatab (radiallahu anhu) n vitin e 16 sipas hixhretit. A mund t themi tani se prdorimi i kalendarit sht bidat e nuk lejohet? Patjetr q jo. Prandaj duhet q t kemi dije t sigurt pr at ka flasim. Ndrsa n t kundrt, ka disa t tjer t cilt e teprojn n gjra t tilla. Pr shembull ka t atill q thon: Vreni t thrritet
19 Transmeton Muslimi Nr.867

17

ezani me kaset! Ky sht e kundrta e t parit. Ky njeri nuk do prej nesh q ta adhurojm Allahun e madhruar me thirrjen e ezanit, por do q me an t ksaj kasete njerzit t dgjojn ezanin nga zri i nj personi i cili mundet edhe mos t jet gjall! E kjo gjithashtu sht gabim. Pra duhet q njeriu q fton n rrug t Allahut t ket dije dhe menuri. Ka njerz q mendojn pr ndonj shtje se sht detyrim, e ai e gjykon nj gj t till duke u mbshtetur n konkluzione t gabuara q i ka nxjerr me mendjen e tij. Ah, sikur t mjaftohej me kaq! Por, ai mbi bazn e ktij mendimi q ka marr apo e mbshtet mbi ndonj iluzion t pa sakt, ndrton miqsit dhe armiqsit e tij! Dhe ktu qndron problemi! Nse dikush nuk ia pranon mendimin, duke qen edhe i gabuar n peshoren e argumenteve t Kuranit dhe Sunnetit, ai e urren kt person e nuk do ta shikoj me sy at. Nse ndonj bie dakord me mendimin e tij, ather ai e do at, edhe pse ai mund t ket bidate t tjera, por prderisa ai bie dakord me mendimin e tij, ai bhet i dashur pr t. Ktu qndron edhe problemi m i madh! Nuk pretendoj se do ti jap zgjidhje ktij problemi, e veanrisht pr kt shtje, pasi ky problem sht shum i prhapur dhe njihet nga shum t rinj. Disa t rinjve kan arritur deri aty sa e duan nj person dhe e urrejn nj tjetr, vetm se filan person u ka dhn fetva sipas asaj q ata e mendojn se sht e vrtet, dhe e urrejn at tjetrin sepse ai u ka dhn fetva q ata mendojn se nuk sht e drejt. E kjo sht gabim. Personi i cili jep fetva nuk jep fetva me qllim q t lavdrohet te njerzit, e q t jet i dashur apo i urryer tek ata, porse jep fetva sipas asaj q mendon se pajton me fen e Allahut. Sepse myftiu n emr t kujt shprehet? Ai shprehet n emr t fes s Allahut dhe ligjit t Tij. Ndaj myftiu duhet q ta dij shum mir se ku po e v kmbn para se ta hedh. Duhet ta dij mir para se t jap fetva pr kt apo pr at gj, q pikrisht ky gjykim q ai po jep sht ligji i Allahut. Ai duhet ta dij se prfaqson fen e Zotit. E rndsishme sht q njeriu t ket dije t sigurt pr at q thot.
18

S dyti: T njoh gjendjen e atyre q fton. Kur Profeti (salallahu alejhi ue selem) e drgoi Muadhin n Jemen, ai i tha atij: Ti po shkon tek nj popull q sht prej ithtarve t librit...20 Ai ia tha kt, q Muadhi t njoh situatn e tyre e t prgatitet pr kt gjendje. A mundet q t thrressh dik n fe, e ti t mos njohsh gjendjen n t ciln ai jeton? Ndoshta ky njeri mund t ket aq dije e mund t jet aq pehlivan sa mund t t ndal q n fillim, edhe pse ti mund t jesh n t drejt. Kshtu q patjetr duhet t njohsh gjendjen e atij q thrret, far niveli dijeje ka? N nivel duhet br dialogu me t? N mnyr q t mund t bisedosh dhe ballafaqohesh me t. Sepse nse ti futesh n bised me nj person t fort n dialog, ky dialog do t shndrrohet n humbje t madhe pr t vrtetn, e ti do bhesh shkak pr kt humbje. Mos mendo se ai q ndjek t pavrtetn gjithmon humbet, sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Me t vrtet, ju vini pr tu gjykuar tek un dhe ndoshta disa prej jush jan m t shkatht n shfaqjen e argumentit se disa t tjer. Ndrsa un gjykoj pr t ashtu si dgjoj prej tij. Kujtdo q me gjykimin tim i jap t drejtn e vllait t tij (pra at q nuk e meriton), ai mos ta marr at, sepse n kt rast i kam ndar (dhn) atij nj pjes nga zjarri.21 Kjo do t thot se kundrshtari, edhe nse sht n t kot, mund t jet m orator n shfaqjen e argumenteve t tij sesa ai q posedon t vrtetn. Ndaj edhe gjykohet sipas asaj q ka thn ky njeri. Prandaj e theksoj duhet q patjetr t njohsh gjendjen e atij t cilit i bn thirrje. S treti: T ket mendjemprehtsi n mnyrn e thirrjes. Kjo cilsi u mungon nj pjese t atyre q thrrasin n rrug t Allahut. Ka nga ata q kan zell dhe entuziazm t madh, aq sa nuk munden ta prmbajn veten e tyre pr at q duan t kryejn. Dhe
20 Transmeton Buhariu Nr/1395. edhe Muslimi Nr/19 21 Transmeton Buhariu Nr/2680. dhe Muslimi Nr/1713

19

kshtu ata ftojn n fen e Allahut pa urtsi, e Allahu i madhruar thot: Thirr n rrugn e Zotit tnd me menuri dhe kshill t bukur dhe diskuto me ata n mnyrn m t mir!22 Ky thirrs i mir, q Allahu ia ka mbushur zemrn plot zell pr fen e tij, nuk e prmban dot veten, dhe sapo shikon ndonj vepr t keqe e sulmon at si skifteri q bie mbi pren e tij! Pa menduar aspak pr pasojat e ktij veprimi, q jo vetm dmton at si thirrs, por edhe ata q jan si ai n kt rrug t vrtet. Ju padyshim e dini se e vrteta ka armiq, Allahu i madhruar ka thn: Kshtu pra; Ne i kemi br do profeti armiq prej kriminelve.23 do thirrje e Profetve ka armiq prej kriminelve. Prandaj duhet q thirrsi, para se t lviz, t shikoj rezultatin e ti mas shtjet, sepse ndoshta ai mund t bj n at moment dika me t ciln shfryn dufin e zjarrit tij. E ndrsa me maturi e urtsi n t ardhmen do t fik jo vetm zjarrin e xhelozis s tij, por edhe t tjerve prve tij, e ndoshta kjo do t jet n t ardhmen e afrt e jo t largt. Prandaj i porosis vllezrit e mi thirrs, q mos t nxitohen, t jen t urt e t matur n thirrjen e tyre. Ata e din se Allahu i Madhruar ka thn: Ai i jep urtsi kujt t doj, e atij q i sht dhn urtsia, i sht dhn mirsi e madhe.24 Ne mund t japim pr kt pik shembuj t ndryshm nga udhzimi i Profetit (salallahu alejhi ue selem), msuesi i t gjith t mirave, thirrsi m i mir e m i drejt. Duhet thn se pajisja e thirrsit me nj dije t sakt e mendjemprehtsi, e bazuar kjo n librin e Allahut dhe Sunnetin e Profetit, sht detyrim fetar. Ashtu si sht edhe nj prfundim logjik, q nuk shkon pas iluzioneve dhe pasioneve. Si mund t thrrassh njerzit pr tek Allahut e ti nuk e njeh rrugn q t shpie tek Ai? Nuk njeh as fen e Tij? E si ather mund t jesh thirrs?!
22 Sure Nahl: 125 23 Sure Furkan: 31 24 Sure Bekareh: 269

20

Nse njeriu nuk ka dije, ather puna e par q duhet t bj sht t msoj, e pastaj s dyti t bj thirrje. Dikush mund t thot: Kjo a nuk bie n kundrshtim me thnien e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) ku thot: Prcillni prej meje qoft edhe nj ajet? Prgjigja sht: Jo, sepse i Drguari (salallahu alejhi ue selem) thot: Prcillni prej meje..., kshtu q duhet patjetr q ajo q prcjellim t ket dal prej Profetit (salallahu alejhi ue selem), e pikrisht ne kt gj duam. Kur themi se thirrsi duhet t ket dije, nuk kemi pr qllim se ai duhet t ket shum dije, por kemi pr qllim q mos t ftoj vetm se n at q ka dije e t mos flas pr at q nuk e di.

21

Rregulli i tret

t KuPtuarit e drejt
Nj nga shtjet e rndsishme q duhet marr parasysh n kt zgjim t begatshm, sht edhe t kuptuarit e drejt dhe t sakt. Pra t kuptojm qllimin e Allahut t Madhruar dhe qllimin e t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem). Sepse shum prej njerzve kan njohuri, por nuk arrijn t kapin thelbin e kuptimit. Nuk mjafton q t msosh nga libri i Allahut apo ka mundesh nga Sunneti i Profetit pa e kuptuar at. Patjetr duhet q t kuptosh nga thniet e Allahut dhe t Profetit at q ka pasur pr qllim Allahu dhe Profeti. Sa e sa njerz ka q prdorin fjalt e Allahut t madhruar dhe fjalt e t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem) jo sipas qllimit e tyre t sakt, e me kt gj kan sjell humbje t mdha?! Ktu dua t trheq vrejtjen pr nj pik t rndsishme, e kjo sht: Gabimi n t kuptuar mund t jet m i rrezikshm sesa gabimi q vjen nga padija; sepse injoranti i cili gabon nga padija e tij, e di q nuk di dhe mson, por ai q kupton gabim, ai e heq veten si i ditur dhe mendon se kjo q ai ka kuptuar sht qllimi i Allahut t Madhruar dhe i t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem). Pr t vn n dukje rndsin e t kuptuarit do t prmend disa shembuj. Shembulli i par: Allahu i Madhruar thot: Edhe Daudi dhe Sulejmani kur ata gjykuan pr dhent t cilat kishin ngrn nga ara e popullit tjetr, e Ne n gjykimin e tyre ishim
22

Dshmues. Dhe ne e bm Sulejmanin ta kuptoj shtjen, dhe secilit prej tyre Ne i dham gjykim t drejt dhe dije. Dhe ia nnshtruam malet dhe zogjt t lavdrojn Madhshtin Ton bashk me Daudin. E ishim Ne Vepruesit e gjith ktyre.25 Allahu i Madhruar e privilegjoi Sulejmanin mbi Daudin n kt shtje dhe ne e bm Sulejmanin ta kuptoj shtjen. Por, kjo nuk do t thot se dija e Daudit (alejhi selam) ishte e mangt, sepse t dyve u Dham gjykim t drejt dhe dije. Shiko n ajetin ku Allahu i Madhruar prmend veorin e Sulejmanit n t kuptuar. Por, n t njjtn koh Ai prmend edhe veorin e Daudit (alejhi selam) me thnien e Tij: Dhe ia nnshtruam malet dhe zogjt t lavdrojn Madhshtin ton bashk me Daudin. E gjitha kjo me qllim q t ata t jen t barabart. Allahu prmendi gjrat q kan t prbashkta: t gjykuarin dhe dijen, prmendi dhe at q e ka t veant secili prej tyre. Kjo na tregon neve rndsin e t kuptuarit dhe se dija nuk sht gjithka. Shembulli i dyt: Nse n stinn t dimrit kemi dy en, njra me uj t nxeht e tjetra me uj t ftoht. Vjen nj njeri q do t lahet nga xhunubllku. Disa thon q t lahet me uj t ftoht m mir, sepse larja me uj t ftoht ka vshtirsi e Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: A doni tu tregoj pr dika q iu fshin gjynahet dhe iu ngre gradt? Ata than: Patjetr o i Drguari i Allahut. Ai tha: marrja e abdesit mir e mir edhe kur ke vshtirsi.26 Ky hadith ka pr qllim marrjen e abdesit n ditt e ftohta. Nse do t merrej abdesi me uj t ftoht do t ishte m mir se t merrej me uj t ngroht, duke iu prshtatur kshtu temperaturs s ambientit. Pra ky njeri ka dhn fetva se prdorimi i ujit t ftoht sht m i mir, duke marr si argument hadithin e msiprm. Gabimi n kt rast
25 Sure Enbija:78/79 26 Transmeton Muslimi Nr/251

23

sht n dije apo n t kuptuar? Duket qart se gabimi sht n t kuptuar. Sepse i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) thot: marrja e abdesit mir e mir edhe kur ke vshtirsi, e nuk ka thn: t zgjedhsh ujin e ftoht pr abdes. Kto dy fjal ndryshojn n kuptim. E nse do t prmendej n hadith fjala e dyt, ather do t thoshim t zgjidhte ujin e ftoht. Por ai thot: marrja e abdesit mir e mir edhe kur ke vshtirsi (nga t ftohtit). D.m.th. q njeriun nuk duhet ta pengoj ftohtsia e ujit q t marr abdes mir e mir. Pastaj ne edhe mund t themi edhe dika tjetr: A do Allahu i madhruar pr robrit e Tij lehtsi apo vshtirsi? Prgjigja gjendet n thnien e Allahut t Madhruar: Allahu dshiron pr ju t lehtn e nuk dshiron pr ju t vshtirn.27 Edhe Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) thot: Padyshim se feja sht lehtsim.28 I drejtohem rinis besimtare duke iu thn: shtja e t kuptuarit sht shtje me rndsi. Ne duhet t kuptojm se far krkon Allahu i Madhruar prej robrve t Tij? A krkon Ai prej tyre q t strmundohen n kryerjen e adhurimeve apo do q tua lehtsoj atyre? Padyshim se Allahu i Madhruar dshiron pr ne t lehtn e jo t vshtirn.

27 Sure Bekare:185 28 Transmeton Buhariu Nr/39

24

Rregulli i katrt

urtsia
Nj nga shtjet shum me rndsi n thirrjen pr tek Allahu sht edhe urtsia, e sidomos kt ia them rinis islame. Sa e hidhur sht ajo urtsi e cila nuk vendoset n vendin e vet! Thirrja pr tek Allahu bhet n katr shkall: S pari: Me urtsi dhe zgjuarsi. S dyti: Me an t kshillave t urta. S treti: Me dialog n mnyrn m t mir, me at q nuk sht mizor. S katrti: Me veprim ndalues ndaj mizorit. Argumenti i pikave t msiprme gjendet n thnien e Allahut t Madhruar: Thirr n rrugn e Zotit tnd me menuri dhe kshill t bukur dhe diskuto me ata n mnyrn m t mir!29 Gjithashtu Allahu i Madhruar thot: E mos diskutoni me ithtart e librave t par (ifutt dhe krishtert), vese n mnyrn m t mir, duke prjashtuar ata q bjn padrejtsi prej tyre30 Urtsi do t thot: Kryerja e veprave n mnyrn m t plot dhe m t prsosur q duhet, duke e vendosur do gj n vendin e saj. Nuk sht prej urtsis q t nxitohesh e t krkosh prej njerzve t ndryshojn gjendjen e tyre n t ciln ndodhen, e t bhen si sahabet brenda nj dite. Kushdo q krkon nj gj t till, ai me t vrtet sht mendjeleht dhe larg urtsis, sepse
29 Sure Nahl:125 30 Sure Ankebut:46

25

Urtsia e Allahut nuk e pranon kt gj. Kt gj e tregon edhe fakti se Muhamedit t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem), atij q i zbriti Kurani, shpallja i zbriti pjes-pjes derisa gjeti vend n zemrat e njerzve dhe kshtu u plotsua. Namazit u b obligim n udhtimin e Miraxhit, tre vjet para hixhretit, por thuhet se ka qen nj vit e gjysm, apo pes vjet para hixhretit, dijetart nuk kan rn dakord pr kt shtje, e megjithat namazi nuk u b obligim q n fillim kshtu si falemi sot, por dy rekate n sabah, dy n drek dy n ikindi e dy n dark, e n aksham tre me qllim q ai t jet namazi tek (vitr) i dits. Pas hixhretit, mbasi Profeti (salallahu alejhi ue selem) kaloi 13 vjet n Mek, u shtua numri i rekateve t dreks, t ikindis dhe t darks, ndrsa sabahu mbeti ashtu si ishte pr shkak se leximi i Kuranit bhet m i gjat n kt namaz dhe akshami po ashtu mbeti si sht, sepse ai sht vitri i dits. Edhe zekati u b obligim n vitin e dyt t hixhretit, thuhet edhe n Mek, por nuk u prcaktua sasia e pasuris q duhet t posedosh pr dhnien e tij dhe as se sa duhet t japsh. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) nuk filloi t mbledh zekatin vetm se n vitin e nnt mbas hixhretit. Zbritja e ktij urdhri u b n tre etapa. Etapa e par n Mek: ...e jepni t drejtn e tij ditn e vjeljes...31 N kt ajet nuk sht prcaktuar sa sht detyrimi as edhe masn q duhet t nxjerrim pr kt detyrim. Kjo shtje u ishte ln n dor njerzve. Etapa e dyt n vitin e dyt t hixhretit, u prcaktua se kush e ka detyrim dhnien e zekatit. Etapa e tret n vitin e nnt t hixhretit, i Drguari i Allahut filloi t drgonte npuns q t merrnin zekatin e drithit dhe t frutave nga bujqit. Shikojeni pra se si merrej n konsiderat gjendja e njerzve n zbritjen e urdhrave nga Allahu i Madhruar, e Ai sht Gjithgjykuesi m i Urt.
31 Sure Enam:141

26

Gjithashtu edhe agjrimi, t gjith e dim se si erdhi obligimi i tij. N fillim Allahu i Madhruar i la t lir njerzit ose t agjrojn ose t ushqejn t varfr. M pas u detyrua agjrimi pr t gjith, prve atyre q nuk munden t agjrojn vazhdimisht, ata duhet ta kompensojn duke ushqyer t varfr. Me kt dua t them se urtsia nuk e pranon q bota t ndryshoj brenda nj dite, prandaj patjetr duhet q t jemi t durueshm. Prano prej vllait tnd t cilin e fton n udhzimin e drejt, at t drejt q ai posedon nga e vrteta sot, dhe vepro me t shkall-shkall derisa ta nxjerrsh nga humbja dhe e kota. Dhe mos i konsidero t gjith njerzit njlloj sepse ndrmjet injorantit dhe kryeneit ekzistojn dallime t mdha.

shembuj nga urtsia e t drguarit t allahut (Paqja dhe beKimi i allahut qofshin mbi t) n thirrjen Pr teK allahu i lartsuar
Shembulli i par: Qndrimi i t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) me beduinin i cili urinoi n xhami: Prcillet nga Enes ibn Malik se ka thn: Ishim duke ndenjur me t Drguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) n xhami kur na erdhi nj beduin, i cili u ngrit e urinoi n xhami. Shokt e Profetit (salallahu alejhi ue selem) filluan t thon: Meh! Meh! (me kt fjal ata shprehnin zemrimin). Enesi thot: I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) tha: Mos e ndrprisni, lreni! dhe ata e lan derisa ai mbaroi urinimin, pastaj Profeti (salallahu alejhi ue selem) e thirri dhe i tha: Kto xhami nuk jan br pr t urinuar e as pr papastrti, por pr t prmendur Allahun, pr t falur namazin dhe pr t lexuar Kuranin. Pastaj ai urdhroi nj burr t sillte nj kov me uj t ciln e hodhi sipr vendit (t papastr).32
32 Transmeton Muslimi, Nr/285.

27

Gjithashtu, nga Ebu Hurejra prcillet se ka thn: I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) u ngrit pr tu falur dhe ne u ngritm me t. Kur ishim n namaz, nj beduin tha: O Allah! M mshiro mua dhe Muhamedin e mos mshiro asknd tjetr prve nesh! Mbasi dha selam, i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) i tha atij: e ngushtove t gjern, e kish fjaln pr mshirn e Allahut.33 Po ashtu, nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu) prcillet se ka thn: Nj beduin u fut n xhami, e Profeti (salallahu alejhi ue selem) ishte ulur. U fal, e mbasi mbaroi namazin tha: O Allah m fal mua dhe Muhamedin e mos fal me ne asnj! I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) u kthye nga ai dhe i tha: e ngushtove t gjern. Pastaj nuk kaloi shum dhe urinoi n xhami. Njerzit u drejtuan drejt tij, por i Drguari (salallahu alejhi ue selem) u tha: Hidhni mbi t nj kov t mbushur me uj pastaj tha: Ju nuk jeni drguar vetm se si lehtsues, e nuk jeni drguar si vshtirsues.34 E n nj transmetim tjetr thuhet se beduini pat thn pasi msoi dhe kuptoi: Profeti q i bfsha nn e bab kurban pr t-, erdhi drejt meje dhe as m shau, as m kritikoi me ashprsi e as m rrahu.35 Mbasi shqyrtuam kto transmetime, far mund t themi pr kt urtsi q prdori i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) me kt beduinin? Mendoj se nse ndonj do t vinte e t urinonte n nj nga xhamit tona, do t mblidheshin rreth tij t gjith duke i thn: A nuk ke turp?! Ki frik Allahun....etj. E kjo sht mnyr e gabuar. Ne nuk besojm se ndonj musliman q beson n Allahun dhe n Ditn e Gjykimit mund t shkoj e t urinoj n xhami vetm se nga injoranca, e injoranca kto gjra bn. Beduini padyshim qe nj i paditur, sepse ai vinte nga shkrettira e nuk kish dijeni
33 Transmeton Buhariu Nr/6010 34 Transmeton Ahmedi n musnedin 2/239, dhe ebu Daudi Nr/147. 35 Ky trasmetim ndodhet tek musnedi i Ahmedit 2/503, dhe Ibn Maxheh, Nr/529

28

sesi respektohen xhamit. Por me an t urtsis e me mnyrn m t mir ai e kuptoi respektin q duhet treguar ndaj xhamive. Nse ky beduin do t ndrpriste urinimin, ashtu si donin t vepronin me t sahabt, do t ndodhte nga kjo? 1. Ndrprerja e urins, gj q ndoshta mund ta dmtonte nga ana shndetsore. 2. Ndotja e rrobave t tij. 3. Nse do ti ngrinte rrobat n at moment atij mund t zbulohej dhe ti dukeshin pjest e turpshme. E po ashtu edhe papastrtia n xhami mund t shtohej. Shiko pra o thirrs i Allahut se far gjurm t mira l urtsia! Shembulli i dyt: Qndrimi i Profetit (salallahu alejhi ue selem) ndaj Muauije ibn Hakem Es-sulemij (radiallahu anhu): Nga Muauije ibn Hakem Es-sulemij prcillet se ka thn: Isha duke u falur me t Drguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) dhe ndrkoh nj njri teshtiu. Un i thash: Allahu t mshiroft! (Jerhamukallah!) T gjith i kthyen shikimet nga un. keni q m shikoni? i thash un. Ata filluan tu bien kofshve me duar. Kur e pash se duan q un t pushoj; pushova. Mbasi i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) mbaroi namazin - betohem n Allahun se nuk kam par msues as para tij e as pas tij m t mir se ai- pr Zotin! as m pruli as m goditi e as m shau, por m tha: N namaz nuk lejohet t bhen fjal njerzish, por n t thuhen vetm tekbire (Allahu ekber), tesbihe (subhan Allah) dhe lexim Kurani.36 Nga ky hadith nxjerrim nj dobi fikhu e cila sht: Nse njeriu flet n namaz nga harresa apo nga padituria, namazi i tij sht i sakt. Pr shembull: Nse dikush sht duke u falur, pastaj vjen dikush dhe e pyet: Ku sht elsi i shtpis se dua t dal? E ai i prgjigjet me harres, duke i thn se sht tek dritarja e dhoms, a i prishet namazi? Nse ka harruar me t vrtet,
36 Transmeton Muslimi Nr/537

29

namazi i tij sht i sakt. Allahu i Madhruar ka thn: O Zoti yn mos na dno nse harrojm apo gabojm...37 Nga shembulli i par dhe i dyt nxjerrim dy dobi: Dobia e par: Prdorimi i butsis me t paditurin, sepse i padituri justifikohet. Nse e mson, bindet, ndryshe nga kryenei e kokforti. Dobia e dyt: Njeriut nse i bie ndonj papastrti, t nxitoj menjher n heqjen e saj, si bri i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ku menjher mbasi beduini mbaroi urinimin, urdhroi q t hidhej sipr saj nj kov me uj, pa u vonuar. Kshtu q edhe ti o njeri nse t bie ndonj ndyrsir n trup apo n rrob apo n vendin e faljes, t shpejtosh pr pastrimin e saj. Sepse ndoshta harron e falesh me trup t papastr apo me rrob e vend t papastr. Nj shembull i ngjashm me kt sht edhe nj ngjarje kur i Drguari i Allahut ishte duke mbajtur n prehr nj fmij t vogl, sepse ai ishte i dashur dhe i mshirshm, por i vogli urinoi dhe ai urdhroi t sjellin uj menjher dhe e shplau vendin e urinimit.38 Edhe kjo gjithashtu tregon pr shpejtimin e largimit t papastrtis. Shembulli i tret: Qndrimi i t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) me at q kishte vn unaz floriri. Nga Abdullah ibn Abasi (radiallahu anhuma) prcillet se i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) pa nj burr me unaz floriri n dor, t cilit ia hoqi, e flaku dhe i tha: A dshiron ndonjri prej jush q t mbaj n dor thngjill prej zjarri. M pas atij personit, mbasi u largua i Drguari i Allahut, i than: Merre unazn q t prfitosh prej saj (shite). Ai tha: Jo. Pasha Zotin! Nuk e marr kurr mbasi at e flaku i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem).39
37 Sure El-Bekare:286 38 Transmeton Buhari Nr/222 39 Transmeton Muslimi. Nr/2090

30

Shikoni pra se si veproi i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) me at q shkel rregullat apo me gjynahqarin. Nse do ta krahasonim shembullin e beduinit dhe at t Muavije ibn Hakemit me shembullin e ktij burri, do t shihnim nj ndryshim. Kjo histori ka pak ashprsi, sepse ai q e hoqi unazn, ishte i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) e m pas e paralajmroi se kishte vn n dor nj thngjill t zjarrt. Pra sipas vendit bhet edhe kuvendi. Shembulli i katrt: Qndrimi i t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) me kujdestart e Beriras. Nga Urueh prcillet se Aishja (radiallahu anha) ka thn: Berira erdhi t m krkonte ndihm q t paguante lirimin e saj, nga i cili nuk kishte paguar asgj. Aishja i tha: Shko te familja jote (pronart) dhe nse duan q t paguaj t gjith vlern pr lirimin tnd dhe afrsia40 jote t m kaloj mua, ather un do ta paguaj. Ajo ia prmendi kt t Drguarit t Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t). Ndrsa n nj transmetim tjetr thuhet: I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t) e dgjoi dhe m pyeti pr t, pastaj tha: Merre dhe liroje at, dhe vru kusht atyre kalimin e afrsis te ty, sepse afrsia i takon atij q liron (skllavin). Aishja thot: Pastaj i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t) u ngrit para njerzve, falnderoi Allahun dhe tha: Si sht puna q disa njerz vendosin kushte, t cilat nuk jan n Librin e Allahut (n prputhje me fen e Allahut)?! do kusht q nuk gjendet n Librin e Allahut, sht i kot edhe nse jan njqind kushte! Prmbushja e urdhrit t Allahut sht m e drejt, kushti i Allahut sht m i forti e afrsia i takon atij q e liron (skllavin).41
40 El-uela, q ktu sht prkthyer si afrsi, sht nj norm e sheriatit q tregon nj afrsi ligjore q krijohet mes ish-skllavit dhe atij q e liron at, nga e cila rrjedhin disa dispozita ligjore. Sh.p. 41 Transmeton Buhariu nr. 2563 dhe Muslimi nr. 1504

31

Ajo q duam t tregojm ktu, sht ky mohim qortues: Si sht puna q disa njerz. Kjo mnyr kritike mund ket si qllim mosekspozimin e t kritikuarve ose mund t themi se sht nj form e kritiks s ashpr. Ktu nuk sht vendi i prmendjes s emrave t ktyre individve, sepse nuk duhet q n nj mbledhje apo ligjrim publik t prmendet dikush me emr, t thuhet p.sh. se filani tha kshtu e tha ashtu, e t turprohet para njerzve. Nj nga dobit e ktij hadithi sht edhe thnia e Profetit (salallahu alejhi ue selem): ...vendosin kushte, t cilat nuk jan n Librin e Allahut (n prputhje me fen e Allahut)! do kusht q nuk gjendet n Librin e Allahut, sht i kot edhe nse jan njqind kushte! Pra do kusht q nuk sht i prmendur n librin e Allahut dhe Sunnetin e t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem), sht i pavler dhe nuk pranohet. Si mendoni ju pr ligjet q jan n kundrshtim me fen? A jan ato t pavlefshme apo jo?! Sigurisht q jan pa vler e t kota, kushdo qoft ai q i ka vn ato! Ato duhet t refuzohen e nuk i lejohet askujt n asnj mnyr q t kapet pas tyre! Si e tham, do kusht q nuk ndodhet n librin e Allahut, sht i pavler edhe sikur t jen njqind kushte. Gjykimi i Allahut sht m i drejti pr tu zbatuar e meriton t zbatohet m s pari se do gj tjetr. Allahu i Madhruar ka thn: ... ather, a sht Ai q udhzon pr n t drejt m i merituar q t ndiqet, apo ai q nuk udhzohet vetm nse e udhzon (Allahu)? Ather keni, si po gjykoni kshtu? 42 Kjo histori a nuk ka pak ashprsi? Disa dijetar kan thn se Profeti (salallahu alejhi ue selem) kishte nxjerr m hert vendim se afrsia i takon atij q e liron skllavin, ndrsa ata vun disa kushte q ishin pak a shum n kundrshtim me fen. Prandaj edhe fjalt e Profetit ndaj ktyre njerzve ishin t ashpra.
42 Sure Junus:35

32

Shembulli i pest: Qndrimi i Profetit (salallahu alejhi ue selem) ndaj atij q kreu marrdhnie intime me bashkshorten n Ramazan. Nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu) prcillet: Ishim duke ndenjur tek i Drguari (salallahu alejhi ue selem), ku erdhi nj burr dhe tha: O i Drguari i Allahut, un mora fund! Ai i tha: far ke? Burri i tha: Kreva kontakt me gruan time e un isha agjrueshm. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) i tha: A mund t lirosh ndonj skllav? Ai i tha: Jo. - A ke mundsi t agjrosh dy muaj rresht? - Jo. - A ke mundsi t ushqesh gjashtdhjet t varfr? - Jo. Transmetuesi i hadithit thot: I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) heshti dhe qndroi, ndrkoh kur ne ishim n kt gjendje, dikush i solli t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem) nj vesh me hurma (arabe) dhe ai tha: Ku sht pyetsi? Ai u prgjigj: Un. - Merre kt dhe jepe sadaka. - Po a ka m t varfr se un o i Drguari i Allahut? Pasha Zotin, nuk ka ndrmjet ktyre dy lagjeve (ka pr qllim Medinen) familje m t varfr se ajo e imja! I Drguari i Allahut qeshi aq sa iu dukn dhmballt, pastaj tha: Ushqe me t familjen tnde.43 Shikoje kt rast t uditshm, ky burr erdhi i friksuar duke thn: kam marr fund e u kthye me duar plot, i qet e i knaqur nga kjo fe, me kt lehtsi q i dhuroi thirrsi i par n Islam, paqja dhe bekimi i Allahut qoft mbi t. Le ti kthehemi tems son, pr t ciln dua t theksoj se jam shum i gzuar kur shoh te rinia jon kt prkushtim dhe kujdes t tyre pr t ndaluar t keqen e pr t realizuar t drejtn
43 Transmeton Buhariu Nr/1936. Muslimi Nr/1111

33

dhe t mirn. Por, un dshiroj me gjith zemr q kta t rinj t prdorin urtsin n at q bjn. Edhe nse mund t vonohet disi rezultati, por prfundimi do t jet i mir. Ai njeri q zemra i sht ndezur me zjarrin e zellit, dhe i kundrvihet asaj gjje q nuk sht prej urtsis ti kundrvihesh, pa dyshim se kjo mund ta knaq prkohsisht, por prfundimi i saj do t jet nj humbje e madhe. Nse do ta shtynte shtjen derisa ta mendonte mir, dhe t studionte se nga tia fillonte dhe si t dilte, do t arrinte n nj t mir madhe, do t shptonte nga prfundimi i keq vet dhe t tjert si ai. Pra, feja krkon q t prdorim urtsin n thirrjen pr tek Allahu n ndryshimin e t kqijave, n realizimin e s vrtets dhe urdhrimin n t mira. Vlla! Mos e zbato fen sipas dshirave t tua, por ashtu si dshiron Zoti yt: Fto pr n rrug t Zotit tnd me menuri dhe fjal t mira e diskuto me ta n mnyrn m t mir.44 Zelli pa dyshim q sht m i mir sesa nj zemr e vdekur, por urtia sht m e mir se t gjitha kto. Nj zemr e vdekur, aq sa nuk reagon nga veprimi i t kqijave apo lnia e t mirave, kjo pr Zotin sht dika e keqe! Kjo nuk sht prej cilsive t nj myslimani, sepse myslimant urdhrojn pr t mira, ndalojn nga e keqja dhe thrrasin pr tek Allahu, por edhe mos prdorimi i urtsis sht gjithashtu dika e keqe. Prdorimi i urtsis, ruajtja e gjallris s zemrs, i entuziazmit dhe lvizja kah s drejts, sht m e mira. Un e ftoj rinin ton, veanrisht t zjarrtt, q t pajisen me urti n thirrjen e tyre pr tek Allahu e ti kushtojn asaj rndsi. Un nuk i them rinis mos lvizni e mos thirrni pr tek Allahu! E as nuk u them q ti braktisni njerzit, ai q sht i prishur, le t qndroj i prishur e ai q sht i bindur le t qndroj i till, por u them ndaloni nga e keqja dhe mbahuni pas s mirs dhe thirrni n rrug t Allahut aq sa t keni mundsi, dit e nat: O besimtar! Bhuni t durueshm dhe nxiteni njri-tjetrin t jeni t
44 Sure Nahl:125

34

till; bhuni t vendosur dhe vigjilent dhe kijeni frik Allahun q t shptoni!45 Prsri u them dhe e theksoj prdorimin e urtis. Mos u nxitoni n pun dhe hyni n shtpi nga dera q duhet. Le t supozojm se pam nj vepr t ndaluar n nj shoqri t caktuar, a sht m mir q ta sulmojm kt keqe e ta shkatrrojm, apo t flasim me ashprsi me vepruesit e saj? Apo m mir t flasim me urtsi e butsi dhe nse nuk sjell rezultat, ather e ojm kt pun te njerz t tjer, t cilt informojn ata q kan autoritet mbi ta? Pa dyshim mosnxitimit i jepet prparsi. Ti ke pr detyr t prdorsh butsin dhe urtin, nse kjo on n ndalimin e s keqes, q krkohet, e nse jo, ather e ngre kt shtje te njerzit me nivel m t lart se ti, t cilt e shtrojn kt shtje tek autoritetet. Me kt mnyr ti e realizove detyrn tnde, sepse Allahu i Madhruar thot: Kijeni frik Allahun sa t keni mundsi.46 Nse do ti vrsuleni t keqes, duke thyer e shkatrruar, ose t prishnim sa t prishnim, kjo gj n t shumtn e rasteve ka rezultate t kundrta dhe nuk realizohet ajo q kemi pr qllim. Nuk shptojm dot as prej pasojave e ndoshta kjo mund t bhet nj njoll turpi pr predikimin fetar n prgjithsi. Prandaj un ju porosis e ju them fjal pr t cilat do t jem prgjegjs prpara Allahut t Madhruar. Njerzit e thjesht thon: Nj njeri q e ka provuar vet dika, sht m i mir sesa nj mjek. Sepse ai q e ka provuar, e ka kaluar vet mbi kurriz kt hall, ndrsa mjeku i rekomandon prdorimin e nj ilai, i cili mund t bj ose jo dobi.

45 Sure Ali Imran:200 46 Sure Tegabun:16

35

Rregulli i pest

harmonia dhe dashuria reciProKe

E kemi pr detyr q n kt rigjallrim t jemi vllezr n fen e Allahut, t dashur e n harmoni me njri-tjetrin, sepse Allahu i Madhruar thot: Pa dyshim se besimtart jan vllezr.47 Dhe Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: E jini robr t Allahut dhe vllezr.48 Kjo vllazri do t thot q t mos armiqsohemi me njritjetrin, por t jemi si nj trup i vetm, e jo t prar n fe, ku secili shkon pas ideve dhe dshirave t tij. Duke u nisur nga kjo gj, duhet t shohim se far konfliktesh kan ndodhur ndrmjet t rinjve, ose m sakt ndrmjet disave prej tyre. Ka mospajtime t cilat n t vrtet jan t tolerueshme nga feja islame. Mospajtimet n shtje t ixhtihadit jan t tolerueshme, vet tekstet e Kuranit dhe Sunnetit e lejojn dhe e krijojn nj hapsir t till. Disa njerz duan ti detyrojn robrit e Allahut q t pranojn pr t vrtet at q iu duket atyre si e till. Pavarsisht se t tjert nuk pajtohen, ata mendojn se ajo q thon, sht e vrteta. Sot ka disa prej t rinjve, t cilt i ka udhzuar Allahu dhe jan tepr t prkushtuar pr t zbatuar fen. Megjithat mes tyre ka nj ftohje pr shkak t disa mosmarrveshjeve, t cilat jan t pranueshme, pasi vijn si rrjedhim i ixhtihadit (mendimeve t pavarura). Tekstet e Kuranit dhe Sunnetit t ln mundsin q t shihen nga kndvshtrime t ndryshme, megjithat disa t rinj duan q t gjith njerzit t shkojn mbas mendimit t tyre, dhe
47 Sure Huxhurat:10 48 Transmeton Buhariu Nr/6065, Muslimi Nr/2559

36

nse nuk i ndjekin kto mendime, ather i konsiderojn se jan n rrug t gabuar dhe t humbur. Kjo lloj situate nuk pajtohet me sjelljen e shokve t Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe dijetarve q erdhn m pas. Un po iu them: Nse do t thelloheshit n librat e mospajtimeve t fikhut, do t gjenit se kundrshtimet midis dijetarve jan t shumta, por dokush prej tyre nuk e bn t humbur tjetrin pr shkak t mendimit dhe prpjekjes s tij. Njeriu duhet t ndjek t vrtetn e t mos t mbaj pr hatr asnj. Po, thuaj t vrtetn, por ftoji njerzit te kjo e vrtet me lehtsim dhe butsi, derisa t arrish n rezultatin e duhur. Prej do t riu dhe do nxnsi dije krkohet: t ndjek at t q mendon se sht m afr t vrtets e t jet i arsyeshm me at q e kundrshton, nse ky mospajtim vjen si rezultat i argumenteve. Ai njeri q mendon se t gjith njerzit duhet ta pasojn, ather ai i ka dhn vetes pozitn e Profetit! A sht e drejt q t kuptuarin tnd ta bsh argument ndaj t tjerve, e kuptimi i t tjerve t mos jet argument pr ty?! Sa e sa njerz ka q e urrejn Islamin dhe gzohen kur shohin kt prarje ndrmjet t rinjve mysliman! Gzohen dhe dshirojn me gjith zemr q ta shikojn kt rini, e cila mori kt drejtim t mbar, t prar. Allahu i Madhruar thot: E mos u kundrshtoni q t mos humbni dhe tju ik fuqia.49 Gjithashtu Allahu i Madhruar thot: Ai (Allahu) ka prcaktuar e urdhruar pr ju t njjtn fe, t ciln e pat urdhruar pr Nuhun, dhe at t ciln Ne ta kemi frymzuar ty (O Muhamed), dhe at t ciln Ne e urdhruam pr Ibrahimin, Musain dhe Isan, duke thn q ju t praktikoni fen dhe mos u prani n t.50 Un ju ftoj, o rini n harmoni. T jeni t bashkuar n fen e Allahut t madhruar, t mos nxitoheni n gjykime dhe t keni urtsi n thirrje. Me kto cilsi do tju vij ndihma dhe triumfi -n dasht Allahu-, sepse ju do t jeni t qart n shtjet tuaja dhe do ta kuptoni fen e Allahut ashtu si duhet.
49 Sure Enfal: 46 50 Sure Shura: 13

37

Rregulli i gjasht

durimi dhe sinqeriteti i vePrave Pr hir t allahut

Pa dyshim se rinia e ktij zgjimi, qofshin ata meshkuj apo femra, e ndjen veten ngusht n disa raste; si n treg, n shkoll, n fakultet, n shtpi etj. Shum prej t rinjve ankohen prej nnave dhe baballarve t tyre nga vshtirsit q u krijojn, duke i cilsuar shpeshher me fjal t paplqyeshme dhe t shmtuara. Cili sht qndrimi yn ndaj ktyre shtjeve dhe vshtirsive? Detyra jon sht q t durojm dhe ti shohim kto vshtirsi si pjes e sprovs, se jemi duke i prballuar pr hir t Allahut. Kto vshtirsi nuk duhet t bhen penges n thirrjen pr tek Allahu i madhruar, sepse Allahu e drgoi Muhamedin (salallahu alejhi ue selem) me udhzimin dhe fen e vrtet. A vuajti Profeti kur filloi t ftoj njerzit n fen e Allahut, apo ata e lan t qet?! Po profett q erdhn para tij, a i lan t qet? Allahu i madhruar na thot: Vrtet q u mohuan edhe t Drguarit para teje, por ata e duruan kt mohim dhe vuajtn derisa u erdhi ndihma Jon.51 Allahu i madhruar i drejtohet Profetit dhe i thot: Pra duro ashtu si duruan t Drguarit e paepur dhe t fort (Ulul-azmi) dhe mos u nxito me ta.52 Pr ta konkretizuar po iu prmend disa raste nga durimi i Profetit (salallahu alejhi ue selem) q t marrim shembull prej tij. Shembulli i par: Mosbesimtart hidhnin n pragun e shtpis s Profetit (salallahu alejhi ue selem) mbeturina dhe
51 Sure Enam: 34 52 Sure Ahkaf: 35

38

pisllqe, megjithat ai i duronte dhe nuk fyente e as nuk shante pr kt gj dhe kt e bnte pr hir t Allahut. Ai thoshte: sht kjo fqinjsi?!53 Pra si m lndoni me kto pisllqe, e far fqinjsie sht kjo?! Shembulli i dyt: Si u solln me Profetin kur ai bashk me Zejd ibn Harithen shkoi n Taif pr ti ftuar njerzit e atjeshm te Allahu? Ata urdhruan rrugat e tyre q t bnin dy rreshta n rrug e ta godisnin Profetin me gur. Ata e goditn at derisa kmbt iu mbuluan me gjak. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) u largua nga ai vend dhe m pas tregoi: Erdha n vete vetm n vendin e quajtur Karnu Thealib (vend ndrmjet Taifit dhe Mekes). Te Profeti erdhi Xhibrili dhe engjlli i maleve dhe Xhibrili i tha: Ky sht engjlli i maleve, ai t jep selam, ndaj jepi selam edhe ti. Engjlli i maleve m pas i tha: Nse dshiron tua hedh prsipr atyre kto dy male, do ta bj. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) i tha: Jo, ndoshta Allahu nxjerr prej pasardhsve t tyre dik q do t adhuroj Allahun.54 Shembulli i tret: Njher Profeti (salallahu alejhi ue selem) ishte n sexhde pran Qabes, duke adhuruar Allahun e Madhruar n kt vend t sigurt; edhe pr kurejsht Qabja konsiderohej e till. Qabja sht nga vendet m t sigurta, aq sa ndoshta dikush gjente n t vrassin e t atit e nuk e vriste! Por, bn kur e gjetn t Drguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) n sexhde? Ata urdhruan nj burr q t sillte plndsin e nj deveje e tia hidhte prsipr Profetit (salallahu alejhi ue selem), ndrkoh q ai ishte n sexhde! far mund t thoni pr kt siklet q i shkaktuan, gj q nuk ka ndodhur as n koht e mparshme t injorancs?! Megjithat ai e duroi pr hir t Allahut kt mundim dhe i qndroi n sexhde Allahut t madhruar derisa erdhi vajza e tij, Fatimja e vogl, e
53 Transmeton Et-tabari n librin e historis 2/343. 54 Transmeton Buhariu Nr.3231. dhe Muslimi Nr/1795

39

cila ia largoi ato flliqsira nga kurrizi. Kur mbaroi namazin, ai ngriti duart dhe filloi t lutej kundr Kurejshve.55 O rini! Bni durim, bhuni t qndrueshm kundr armikut dhe mos iu ndani adhurimit, e dijeni se Allahu sht me ata q ia kan frikn Atij dhe me ata q jan bamirs. A ti ftojm familjet tona me durim apo t mrzitemi dhe t heshtim?! Ne duhet ti ftojm familjet tona pa e humbur shpresn, me urtsi dhe butsi e jo me ashprsi dhe inat. Ka njerz q nga prkushtimi i madh q kan pr fen e Allahut sillen ashpr, kshtu ata m shum prishin sesa ndreqin. do njeri q i fton t tjetr n fe duhet t sillet me urtsi, duke e vendosur do shtje n vendin e duhur. Duhet ta dish se njerzit nuk udhzohen brenda nj dite, vetm nse do Allahu dhe ky sht ligji i Zotit, q shtjet t kryhen dalngadal, njra pas tjetrs, do gj n kohn e vet. Profeti (salallahu alejhi ue selem) qndroi n Meke 13 vjet duke i ftuar njerzit, megjithat thirrja e tij nuk korri sukses t plot. Ai shkoi n Medine derisa feja u plotsua vetm 23 vjet mbas ardhjes s shpalljes. Prandaj edhe ti o thirrs, kurr mos mendo se njerzit do t ndryshojn brenda dits! Patjetr duhet q t keni durim, t bheni t qndrueshm kundr armikut dhe mos i ndaheni t mirs, derisa Allahu i madhruar tju jap sukses. Shpesh m pyesin: A ti ndrpres lidhjet me ta? A ta thyej radion? A ta thyej magnetofonin? A ta thyej televizorin? A t bj kshtu? A t bj ashtu? E un u them: Thirr pr te Zoti yt me urtsi, e nse nuk ia arrin dot qllimit pas ksaj, ather ty nuk t lejohet t qndrosh me ata q i kundrvihen Allahut (bjn gjynahe). Nuk po ju them q nuk lejohet t qndrosh me ta n t njjtn shtpi. Jo, nuk lejohet t qndrosh me ta kur bjn kt gjynah. Dil nga ajo dhom e shko n nj dhom tjetr, pr shembull. Ai q rri me ata q bien n kundrshtim me fen e Allahut (bjn gjynahe); ai bhet bashkpjesmarrs i tyre n
55Transmeton Buhariu Nr/ 240

40

kt gjynah. Dhe Allahu i madhruar thot: Ai iu ka zbritur n Libr (Kuran) se kur t dgjoni q ajetet e Allahut mohohen apo tallen me to, ather mos rrini me ta derisa t ndrrojn bised, (nse jo) ather ju do t jeni si ata.56 Pra, duhet q t jesh sa m i durueshm e t kshillosh pr durim, se ajo q nuk mund t bhet sot, do t bhet nesr. Fillo nga m e lehta, n mnyr q ta kesh m kollaj dhe familja t msohet me kt moral. Un jam i bindur se njeriu nse duron dhe bhet i qndrueshm, ai me dshirn e Allahut, ka pr t arritur suksese n thirrje. Allahu i Madhruar thot: O besimtar! Bhuni t durueshm dhe nxiteni njri-tjetrin t jeni t till; bhuni t vendosur dhe vigjilent dhe kijeni frik Allahun q t shptoni!.57 Ndaj dhe un i kshilloj t rinjt pr durim dhe qndrueshmri dhe u them: Prderisa qndrimi yt sjell dobi qoft dhe pak, kjo sht m e mir se asgj, sepse si e dim, t ndrtosh duhet m shum koh sesa t rrnosh. Nse do t prfytyronim se jemi prball nj pallati t madh e t lart dhe do t donim ta shembnim, sa koh do t merrte nse do t prdornim 10 buldozer? Do t shembej pr nj dit, por n ann tjetr nse do t donim t ndrtonim nj pallat t till, do t duhej tre vjet ose m tepr. Kshtu q shtjet e besimit dhe t bindjes duhet t shihen si ato t bots materiale. Nse nj pallat ndrtohet pr tre vjet dhe shembet pr tri or, po ashtu edhe edukimi i kombeve me fen dhe moralin e saj do t donte shum koh, prandaj duhet t jemi t durueshm e t paepur. U drejtohem edhe atyre familjeve t cilat i shohin djemt dhe vajzat e tyre q jan n rrug t mbar, se atyre nuk u lejohet q t bhen penges kur ata thrrasin n dika t drejt. Por t falnderojn Allahun e madhruar pr kt mirsi, q i ka br q pasardhsit e tyre t udhzojn pr t mir dhe t punojn me t, trheqin vmendjen prej t kqijave dhe ndalojn nga ato. Pasha
56 Sure Nisa:140 57 Sure Ali Imran:200

41

Zotin! Kjo sht mirsi m e madhe sesa mirsia e pasuris, m e madhe se mirsia e vilave apo makinave... Pra, le ta falnderojn Allahun e madhruar, ti nxisin djemt e vajzat e tyre dhe t pranojn at ka thon, edhe nse sillen pak ashpr dhe nuk tregohen t mesm. T rinjt nse shohin se u pranohet fjala, kjo gj ua zbut dhe ua pakson gjaknxehtsin dhe vrullin e saj. Ajo q e bn nj predikues t ri t vihet n siklet e t ndihet ngusht, sht fakti se disa prej tyre nuk gjejn prej antart e familjes asnj miratim. Familjart e tij duhet tia pranojn kshilln dhe t sillet me at q predikon sa m mir, derisa gjerat t ven n vendin e vet, pr t dyja palt. O rini! O ju thirrs n rrug t Allahut! do thirrs pr tek Allahu duhet t jet: I duruar n thirrjen e tij dhe i duruar me at q fton. I duruar me pengesat q ndesh predikimi. I duruar me vuajtjet q kalon.

42

Rregulli i shtat

Pajisja me nj moral t lart

Nga thirrsi n rrug t Allahut krkohet q t sillet me moral t lart, q t shihet qart ndikimi q l dija fetare si n besim dhe adhurim, ashtu edhe n sjellje e n paraqitje t jashtme dhe n do aspekt t jets s tij. Nj njeri i till e meriton me t vrtet rolin e thirrsit n fen e Allahut t madhruar. Nse nuk ka nj sjellje t till, padyshim q thirrja e tij do t dshtoj. Edhe nse do t kishte nj far suksesi, ai do t ishte shum i pakt. Pr shembull, far mendoni pr nj person q u trheq vmendjen njerzve t mos marrin apo japin para me interes (kamat, fajde)? Ai i thot atyre q e praktikojn nj gj t till: Ju me t vrtet keni dal n luft kundr Allahut t madhruar dhe t t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem), sepse Allahu thot n Kuranin fisnik: O ju q keni besuar! Kijeni frik Allahun dhe ndrprisni ka ju ka mbetur nga kamata, nse me t vrtet jeni besimtar. E n qoft se nuk do ta bni, ather dijeni se do t keni luft nga Allahu dhe i Drguari i Tij.58 Ndrkoh vet ky thirrs, i cili i mson njerzit, i prkujton dhe u thot ti frikson Allahut, edhe merr vet fajde! A sht ky morali i thirrsit pr tek Allahu i madhruar?! N asnj mnyr jo! Ndrsa nj njeri tjetr, q u trheq vmendjen njerzve t mos ln namazin me xhemat, duke thn se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Namazi m i rnd pr munafikt
58 Sure Bekareh:278/279

43

sht ai i darks dhe i sabahut, por sikur ta dinin se ka n to, do t vinin edhe sikur kmba-doras...59 M pas e gjejm po t njjtin person, q vet nuk sht i rregullt n namazin e sabahut dhe t darks! A sht ky morali i nj thirrsi n rrug t Allahut?! Pa dyshim q jo! Nj i tret thot: O robr t Allahut, ruajuni nga prgojimi, sepse sht nj nga gjynahet e mdha. Allahu i madhruar e ka krahasuar personin q merr npr goj t tjert, me nj njeri q ha mishin e vllait t tij t vdekur. Ai u trheq vmendjen shum rreth ksaj gjje, por vet n bisedat e tij se ka pr gj ti prgojoj njerzit, sikur t ishe duke ngrn ndonj frut t mbl! Ky nuk mund dhe nuk duhet t jet morali i thirrsit n fen e Allahut. Nj person i katrt u trheq vmendjen njerzve q t mos merren me thashetheme; me thashetheme (ktu) nnkuptojm fjalt q thuhen ndrmjet njerzve, me qllim prishjen ndrmjet tyre. Ky thirrs u thot njerzve se thashethemet jan shkak pr dnimin e varrit, si thuhet n hadithin e Profetit (salallahu alejhi ue selem), q kaloi pran dy varreve dhe tha: Kta t dy tani po dnohen, e nuk po dnohen pr dika t madhe. Njri prej tyre nuk pastrohej nga urina e tjetri merrej me thashetheme.60 Por vet ky thirrs merret mes njerzve me ngatrresa dhe thashetheme e nuk i bhet von pr asgj! A sht ky morali i thirrsit n fen e Allahut?! Pa dyshim q jo! Thirrsi n fen e Allahut duhet t jet vet i pajisur me at moral n t cilin fton, qofshin kto an fetare apo marrdhnie me njerzit, n mnyr q thirrja e tij t pranohet e t mos t bhet nga t part q do t futen n zjarr. Allahu na ruajt! Vllezr! Nse do t hidhnim nj sy gjendjes ton, do t gjenim se n realitet mund t ftojm njerzit pr dika q ne vet nuk e bjm! E kjo padyshim sht nj mangsi e madhe. Ktu
59 Transmeton Buhariu Nr/657 Muslimi Nr/651 60 Transmeton Buhariu Nr/216 Muslimi Nr/292

44

mund t prjashtohet rasti kur ajo q bjm mund t jet m e mir se ajo pr t ciln thrrasim. Si pr shembull, dikush do t bnte thirrje pr luft n rrug t Allahut, duke nxitur njerzit q t kontribuojn me t holla dhe me veten e tyre, me aq sa kan mundsi, por vet ky njeri gjat ksaj kohe merret me dika m t rndsishme. Ktij personi n kt rast nuk i thuhet se ia ka kthyer shpinn asaj q thot. Le t prfytyrojm nj njeri q fton pr luft n rrug t Allahut, por vendi n t cilin ai ndodhet, ka nevoj pr dije dhe prhapjen e saj mes njerzve. N kt rast lufta e tij me dije dhe komunikim sht m e mir pr t sesa lufta me arm, sepse sipas vendit bhet kuvendi. Mundet q dika e mir t jet pr momentin m pak e mir se dika tjetr q n vetvete ka qen m pak e mir se ajo. Ndaj edhe Profeti (salallahu alejhi ue selem) ftonte pr disa gjra, por nganjher merrej me dika tjetr q ishte m e rndsishme pr momentin. Ndonjher agjronte derisa njerzit mendonin se nuk do ta ndrpriste, e ndonjher nuk agjronte pr dit t tra derisa njerzit mendonin se ai nuk agjronte (agjrim fakultativ). Vllezr! Un me t vrtet dshiroj q do thirrs n rrug t Allahut t pajiset me moralin q i takon nj thirrsi. N kt mnyr ai do t jet me t vrtet nj thirrs n rrug t Allahut, e fjalt dhe predikimi i tij do t ken m tepr mundsi pr tu pranuar.

45

Rregulli i tet

thyerja e barrierave
ndrmjet thirrsit dhe njerzve

Shum prej vllezrve tan thirrs n rrug t Allahut nse shikojn n ndonj vend ndonj t keqe apo vepr t paplqyer, nga urrejtja q kan pr kt vepr, mund t mos shkojn pr ti kshilluar ata q e bjn at dhe kjo sht dika e gabuar. Kjo kurrsesi nuk sht mnyra e atij q gjykon me urtsi. Urtsia e do q t shkosh dhe ti ftosh e tu predikosh atyre, tu trheqsh vrejtjen e tu premtosh pr shprblimin e Allahut. Mos thuaj se kta jan njerz t prishur e un nuk mund t ulem me ta! Nse ti, o thirrs, nuk ke dshir t qndrosh me ata njerz, as t ecsh me ta e as t shkosh tek ata e ti ftosh n fen e Allahut, ather kush do t merret me ta, kush do ti udhzoj?! A do t udhzohen nga njerz si vet ata?! Apo do t udhzohen nga ata njerz q nuk din?! Pa dyshim q thirrsi n fen e Allahut duhet ti jap durim vetes, e ta detyroj veten ti thyej barrierat ndrmjet tij dhe njerzve, q t ket mundsi tia prcjell thirrjen atij q ka nevoj. Ndrsa ai q rri duarlidhur dhe thot se nse vjen dikush prej tyre, do tua prcjell thirrjen e nse jo, ather un nuk e kam pr detyr! Nj qndrim i till sht n kundrshtim me at ka vepronte i Drguari i Allahut. Profeti (salallahu alejhi ue selem), si dihet nga ata q e kan lexuar historin e tij, shkonte te jobesimtart n ditt e Haxhit, atje ku ata gjendeshin, dhe i ftonte pr tek Allahu. Transmetohet se Profeti pat thn: A ka ndonjri q t m shpjer te populli
46

i tij, e un tu komunikoj fjalt e Zotit tim, sepse Kurejsht m kan penguar q un t komunikoj fjalt e Zotit tim t madhruar.61 Kjo ishte praktika e t Drguarit, prijsit dhe shembullit ton m t mir, Muhamedit (salallahu alejhi ue selem), kshtu q e kemi pr detyr q edhe ne t jemi t till n thirrjen pr tek Allahu.

61 Transmeton Ahmedi (3/390). Ebu Daudi Nr/4734 Tirmidhiu nr/2925 Ibn Maxheh nr/201

47

Rregulli i nnt

Prdorimi i mshirs dhe butsis

Padyshim se prej nesh krkohet q n thirrjen ton pr tek Allahu i madhruar, t prdorim sa t mundemi mshirn dhe butsin. Profeti ka thn: O Aishe! Me t vrtet Allahu sht i but dhe e do butsin. Ai jep nprmjet butsis at q nuk e jep nprmjet ashprsis e as nprmjet dikaje tjetr.62 Allahu i kujton Profetit t Tij mirsin e madhe q i pat dhuruar, duke e br njeri t but me krijesat e Tij, Ai thot: Dhe nga mshira e Allahut (ti Muhamed) u solle but me ta. Po t ishe i rrept e me zemr t ashpr, ata do t kishin hequr dor prej teje63 Vrini vet gjrat n pesh, pr shembull nse nj njeri do t fliste ashpr me ju pr ndonj shtje? Do t shohsh se si edhe ju vet do t ndienit nevojn ti prgjigjeshit me t njjtn mnyr. Mundet q edhe shejtani t t hedh n zemr mendimin se ky njeri nuk do t t kshilloj, por do vetm t t kritikoj! Nse njeriu mendon se ai q e kshillon do vetm ta kritikoj pr ti nxjerr t metat, ai nuk ka pr ti pranuar as fjalt dhe as predikimin e tij. Por, nse dikush do t fliste me dik tjetr me mshir dhe butsi, duke i thn se kjo shtje nuk bn kshtu. Duke i vn prit s keqes njkohsisht hap edhe portn e s lejuars q mbush kt boshllk, n mnyr q tia bsh sa m t leht, kshtu do t arrihen shum rezultate poziteve.
62 Transmeton Muslimi Nr/2593 63 Sure Al-imran: 159

48

Kjo sht nj nga udhzimet e Allahut t madhruar dhe t Drguarit t Tij, kjo ka qen edhe praktika e Profetit (salallahu alejhi ue selem). Po ju sjell nj shembull me thnien e Allahut t madhruar: O besimtar! Mos thoni Rin, por thoni: Undhurn! Na shiko! dhe dgjoni!64 Pra Allahu i Madhruar, kur i ndaloi nga nj fjal, u tregoi nj fjal tjetr n vend t saj, duke u thn: Mos thoni Raina, por thoni Undhurna -Na shiko! dhe dgjoni! Edhe ti, nse ua mbyll njerzve nj der t ciln e ka ndaluar Allahu, ather hapu nj der tjetr t hallallit! Njerzve patjetr u duhet dika q t lvizin e t punojn, si prmendet edhe n nj hadith: Emrat m t vrtet jan Harith (bujk, kultivues) dhe Hemmam (energjik, aktiv).65 Edhe i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka ndjekur po t njjtn metod, kur njher i solln disa hurma t mira ai tha: A t gjitha hurmat e Hajberit kshtu jan? Nj nga sahabit i tha: Jo, por ne marrim nj mas nga kjo me dy masa (me hurma t tjetra), e dy masa nga kjo me tri masa. Dhe Profeti i tha: Mos bj kshtu, shiti t kqijat me para, pastaj me kto para bli t mirat66 Pra, si shihet, i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) e udhzoi n rrugn e hallallit, t shitnin hurmat e kqia me para dhe t blinin hurmat e mira po me para. Ai pasi ua mbylli dern e haramit, u hapi dern e hallallit. E pra duhet q thirrsi n rrug t Allahut, nse u prmend njerzve dika t ndaluar, tu prmend edhe at q sht e lejuar. Ndrsa pr sa i prket butsis dhe prdorimit t saj, ai q e ndjek udhzimin e t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue
64 Fjala rina, n arabisht do t thot na dgjo ose na shiko me respekt, por n hebraishten-arabe t shekullit t shtat ishte sharje me kuptimin O i keqi yn. Shih prkth. Hasan Nahit Sure Bekareh: 104 65 Transmeton Ahmedi 4/345, ebu Daudi Nr/4950 66 Transmeton Buhariu Nr/2201;2202.

49

selem), do t shikoj sesa me butsi sht sjell ai me popullin e tij. Shembull m i mir pr kt sht historia e beduinit, i cili shkoi n nj qoshe t xhamis dhe urinoi n t. T gjith njerzit q ndodheshin n at moment, u mrzitn nga kjo vepr e pshtir. Por, i Drguari i Allahut u foli dhe ata pushuan. Kur mbaroi s urinuar, i Profeti urdhroi q t sillnin nj kov me uj dhe tia hidhnin sipr urins n mnyr q t largohej pisllku. Pastaj ai e thirri beduinin dhe i tha: Kto xhami nuk jan br pr t urinuar e as pr papastrti, por pr t prmendur Allahun, falur namazin dhe pr t lexuar Kuranin. N nj transmetim tjetr tek Ahmedi thuhet se ky burri tha: O Allah! M mshiro mua dhe Muhamedin dhe mos mshiro me ne asnj tjetr. Dhe kjo sepse i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) iu prgjigj ktij veprimi me butsi dhe menuri. Un i ftoj vllezrit e mi, q t ndjekin kt rrug n thirrjen e tyre pr tek Allahu dhe n ndalimin nga t kqijat, vetm me butsi do t arrijn at ka nuk e arrijn dot me ashprsi.

50

Rregulli i dhjet

toleranca e t rinjve ndaj mosPajtimeve

q Ka mes dijetarve

Nga rinia q fton pr n rrug t Allahut dhe i sht prkushtuar fes, krkohet t jet tolerante ndaj mendimeve t ndryshme, t cilat i ndeshin ndrmjet dijetarve dhe t tjerve. Kt toleranc duhet ta shpreh duke e justifikuar at q, sipas tij, ndjek mendimin e gabuar. Kjo pik sht shum e rndsishme, sepse ka njerz q grmojn n gabimet e t tjerve, q t krijojn qndrime t pamerituara ndaj ktyre njerzve e pr t prishur imazhin e tyre. Ky sht nj gabim i madh. Nse marrja npr goj e njerzve n prgjithsi sht gjynah i madh, ather padyshim se prgojimi i dijetarve sht edhe m i madh. Prgojimi i nj dijetari nuk dmton vetm at, por edhe dijen e fes q ai mbart me vete. E njerzit, nse nuk u hyn n sy dijetari, gjithashtu edhe fjala e tij nuk z vend. Edhe nse ai thot t vrtetn e udhzon pr tek ajo, prgojimi q ky njeri i bn ktij dijetari, bhet penges ndrmjet njerzve dhe dijes s tij, prandaj rreziku i prgojimi sht shum i madh. Nga t rinjt krkohet q ti shohin me sy tolerant mospajtimet q ndodhin ndrmjet dijetarve, ti konsiderojn mendimet e tyre si ixhtihade (prpjekje). Ti justifikojn pr ka kan gabuar dhe nuk sht gabim nse flasin me ta pr ato shtje q u duken si t gabuara, n mnyr q t qartsohet se ky gabim sht nga ata apo nga ai q thot se kan gabuar?! Nganjher dikujt i duket se dijetari ka gabuar e kur ulet e bisedon me t, del n pah se nuk ka gabuar. Njeriu sht qenie e gjall dhe gabon,
51

Profeti (salallahu alejhi ue selem) thot: T gjith bijt e Ademit gabojn e gabuesit m t mir jan ata q pendohen.67 Ndrsa t gzohesh me gafat e dijetarit dhe gabimet e tij n mnyr q ti prhapsh ndrmjet njerzve e t sjellsh prarje, padyshim se kjo nuk sht rruga e t parve tan t mir (selefve). Gjithashtu edhe gabimet q kryhen nga udhheqsit mysliman, nuk na lejohet q ta shfrytzojm kt rast duke i fyer n do drejtim, pa prmendur asgj nga t mirat e tyre, sepse Allahu i Madhruar thot: O ju q keni besuar! Jini t fort pr Allahun dhe jini dshmitar t drejt e mos lejoni q armiku dhe urrejtja ndaj t tjerve tju bj q ti shmangeni drejtsis.68 Kjo do t thot t mos iu shtyj urrejtja pr dik q t mos flassh drejt pr t, sepse drejtsia sht obligim. Nuk i lejohet askujt q t mbledh mangsit e udhheqsve mysliman apo dijetarve dhe ti prhap ato mes njerzve, duke mos u prmendur atyre asnj t mir, ktu nuk ka drejtsi. Mendoje kt gj si pr veten tnde! Nse dikush t prvishet ty dhe t nxjerr n dukje vetm mangsit dhe gabimet, e ti fsheh t mirat dhe veprat e drejta, kt gj ti do ta quaje krim ndaj teje. Nse e shikon me kt sy pr veten tnde, ather duhet q kshtu ta shikosh edhe pr t tjert. Si e prmenda edhe m sipr, ilai i ksaj sht q t lidhesh me at q ti e shikon gabim e t diskutosh me t. Pas diskutimit do t bhet i qart qndrimi q ke mbajtur. Sa e sa persona kan ndrruar mendje mbas diskutimit, duke e kuptuar se kan qen gabim, e sa thnie t personave t tjer mbas diskutimit kan dal t sakta, e pr t cilat kishin menduar se ishin gabim. Profeti thot: Besimtari pr besimtarin sht si nj ndrtes, pjest e s cils shtrngojn njra-tjetrn.69 I
67 Transmeton Ahmedi 3/198, Tirmidhiu. Nr/2499. ibn Maxheh. Nr/4251 68 Sure Maide: 8 69 Transmeton Buhari Nr/6026.. Nr/2585

52

Drguari i Allahut po ashtu ka thn: Ai q do t shptoj nga zjarri dhe do t futet n Xhenet, le ta gjej vdekja duke besuar n Allah dhe n Ditn e Gjykimit, e t flas pr njerzit ashtu si do q njerzit t flasin pr t.70 Pikrisht kjo sht drejtsi dhe veprim me vend.

70 Transmeton Muslimi. Nr/1844

53

Rregulli i njmbdhjet

Kufizimi i emocioneve
siPas rregullave t fes dhe arsyes

Pjestart e ktij zgjimi t begatshm dhe ksaj lvizjeje t bekuar duhet q t mos shtyhen nga emocionet e ti largohen t menduarit t logjikshm, duke u larguar kshtu nga rruga e fes. Nse ndjenjat nuk kufizohen sipas rregullave t fes dhe arsyes, ather ato shndrrohen n furtun dhe sjellin m shum dm sesa dobi. Prandaj duhet q vshtrimin ton ta hedhim larg, nuk dua t them me kt t heshtim para t pavrtets apo ta mbshtesim at! Un dua q t hyjm n shtpi nga dyert e t mundohemi sa t kemi mundsi q me urtsi dhe zgjuarsi t largojm kt t pavrtet, derisa ta zhdukim, sepse ndjekja e rrugs s urtsis, edhe pse mund t zgjas, rezultati i saj do t jet i knaqshm pr t gjith. Ndoshta zelli pr fen mund t shuaj flakn e zjarrit (q kemi prbrenda), por ai nuk e shuan prushin q mund t ndizet m pas. Prandaj i porosis vllezrit dhe djemt tan t rinj, pjestart e ktij zgjimi dhe ksaj lvizjeje q t jen shum t matur, ti shikojn gjrat gjat dhe me menuri. do veprim ta kryejn ashtu si urdhron feja. T shikojn se si ka qen urtsia e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) n thirrjen e tij pr tek Allahu dhe n ndryshimin e t kqijave. Le t bhet Profeti shembulli m i mir pr ta, e ku ka shembull m t mir sesa i Drguari i Allahut?
54

Vllezrve t mi t rinj t ktij zgjimi islam u them: Nse duam t zgjojm umetin islam nga gjumi dhe moskokarja, prej nesh krkohet t ecim me plane t qndrueshme dhe mbi baza t forta. Sepse ne duam q t zbatohet ligji i Allahut, t forcohet te njerzit feja e Zotit n kt tokn t Tij, e ky vrtet sht nj qllim i madh. Vetm me shtysa emocionale kjo nuk realizohet, prandaj duhet q ndjenjat t udhhiqen nga feja dhe arsyeja.

55

Rregulli i dymbdhjet

organizimi i vizitave
dhe i PiKniKve ndrmjet t rinjve

I kshilloj t rinjt q t zhvillojn vizita ndrmjet tyre, derisa t krijohet ngrohtsi dhe dashuri mes zemrave. T studiojn gjendjen e tyre dhe at t umetit, dhe kshtu do t jen si nj zemr e vetme, si nj trup i vetm. E ku ka frute m t mira sesa ato q japin vizitat ndrmjet njri-tjetrit! Nse kto shoqrohen edhe me piknik n vende t afrta apo t largta, pa dyshim q ln mbresa t fuqishme n kt drejtim. Drejtuesve, edukuesve dhe thirrsve u takon t luajn nj rol t madh n kt drejtim.

56

Rregulli i trembdhjet

moshumbja e shPress Pr shKaK

t t Kqijave t shumta q shohim

Ne nuk duhet t humbasim shpresat pr t prmirsuar gjendjen e popullit, edhe pse ligsit mund t jen t shumta. Edhe nse shohim se t drejts i kundrvihen me forc, sepse e vrteta sht ashtu si ka thn edhe Ibn El-Kajimi: E vrteta sprovohet dhe gjithmon fiton Ndaj mos u udit se ky sht ligji i Zotit q sundon Patjetr q e vrteta do t prleshet me t kotn: Kshtu pra, Ne i kemi br do profeti armiq nga kriminelt e ty t mjafton Zoti yt si Udhzues dhe Ndihms. 71 Mizort krkojn q ti humbin njerzit dhe ta fshehin t vrtetn. Ata duan q t mbizotrojn mbi njerzit e ti bjn t heshtin, por Allahu i madhruar thot: e ty t mjafton Zoti yt si Udhzues pr at q armiqt e Profetve krkojn ta devijojn nga rruga, dhe Ndihms i atij q krkojn ta cenojn armiqt e Profetve. Pra, nuk na lejohet t humbim shpresat dhe t bhemi pesimist, por duhet t jemi t durueshm e t presim, se padyshim prfundimi sht pr t devotshmit. Ka njerz, t cilt duan ti ndryshojn mendimet e drejta t rinis me mendime t prishura. Ata mundohen ta realizojn kt qllim, derisa ti humbin njerzit e ti bjn t dyshojn, ti ndalin nga ato t vrteta q e zotrojn. Por, intrigat e tyre do tu bien vet mbi kok. do njeri q krkon ti kundrvihet t vrtets me mendimet e tij,
71 Sure Furkan: 31

57

padyshim q do t jet i humbur, sepse Allahu do ta nxjerr fitimtare fen dhe Librin e Tij. Pra, shpresat jan nxitse t forta pr prparimin e thirrjes dhe ecjen drejt suksesit t saj, ashtu si edhe humbja e shpresave sht shkak pr dshtim dhe vonim n rrugn e thirrjes. Kujto shpresat e mdha t Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe largpamsia e tij n ditn m t vshtir q u prball me popullin e tij. At dit kur ai kthehej nga Taifi, ku shkoi pr t ftuar banort e tij pr n adhurimin e Allahut t madhruar. Ata e refuzuan thirrjen e tij e i vun pas rrugat e vendit duke e goditur me gur. Kur Profeti arriti n Karn eth-thealib (vend n t dal t Taifit), i erdhi Xhibrili (alejhi selam) dhe i tha: Me t vrtet Allahu e dgjoi at q tha populli yt dhe si tu prgjigjn. Ai t ka sjell engjllin e maleve, ku mund ta urdhrosh me ka t duash. Profeti (salallahu alejhi ue selem) tha: Engjlli i maleve m thirri, m dha selam e pastaj m tha: O Muhamed, nse do, un mund tua palos kto dy male atyre prsipr. Profeti (alejhi salatu ue selam) i tha: Prkundrazi, kam shpres se mos nxjerr Allahu nga pasardhsit e tyre ndoknd q e adhuron e nuk i shoqron Atij asknd.

58

Rregulli i katrmbdhjet

KontaKti

me udhheqsit dhe Pushtetart

Duhet t kemi lidhje me udhheqsit mysliman, si mund t jen kryetart, drejtort e t tjer drejtues t punve shtetrore.72 T mos jemi t ftoht n marrdhnie me ta, aq sa t ndiheni se ju jeni n nj an e ata n ann tjetr. Kur krijohet nj marrdhnie e till, pa dyshim se prmirsimi sht i largt. Le t jemi sa m t thjesht me njri-tjetrin pr t arritur tek e vrteta Sepse kush tregohet modest pr hir t Allahut, Ai e lartson at.73 Nse kemi lidhje me udhheqsit dhe prijsit tan, dhe me do person q sht prgjegjs pr shtjet e muslimanve, dhe kemi mirkuptim ndrmjet nesh, patjetr q rezultati do t jet i mir n dasht Allahu i madhruar.74 Lus Allahun e madhruar q t na i bashkoj zemrat! T na bj prej atyre q kthehen pr gjykim tek Allahu i Madhruar dhe i Drguari i Tij! T na i pastroj qllimet! T na e msoj at q nuk e dim prej fes s Allahut! Me t vrtet Ai sht m Fisniku, Bujari m i Madh. E falnderimi i takon vetm Allahut, paqja dhe shptimi i Tij qofshin mbi t Drguarin ton, familjen dhe t gjith shokt e Tij.
72 N vendin ton, n radh t par ktu hyjn drejtuesit e institucioneve tona fetare islame si dhe njerzit me autoritet n radht e muslimanve. (sh.r) 73 Transmeton Muslimi Nr/2088 74 Kto fjal vlejn m s shumti n ato vende ku sundon Islami, vend nga i cili flet edhe dijetari Ibn Uthejmin, kurse n rastin ton kto kshilla mund t jen m t volitshme n marrdhnie me Bashksin ton Islame, dhe aty ku sht e mundur edhe me prgjegjs t shtetit, Allahu e di m s miri. (shnim i recensuesit).

59

Pjesa e Dyt Udhzime drejtuar rinis s ktij zgjimi Pyetje dhe prgjigje

gjyKim Ka t ftosh n fen e allahut

A sht t ftuarit n fen e Allahut detyr e do myslimani dhe myslimaneje apo sht vetm pr dijetart dhe studentt e fes? A lejohet q nj besimtar i thjesht t ftoj n fen e Allahut? Nse njeriu sht i dijshm pr at q po fton, nuk ka dallim ndrmjet tij dhe nj dijetari t njohur, nj student feje apo dhe nj njeriu t thjesht, por e rndsishme sht q ai t ket dije dhe siguri pr at q thot. Sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Prcillni prej meje qoft edhe nj ajet. Nuk sht kusht q thirrsi t ket arritur nivele t larta n dije, por sht kusht q t jet i dijshm pr at q fton. Ndrsa t ftoj me padije vetm se ka dshir ta bj nj gj t till, kjo nuk lejohet. Ndaj dhe gjejm vllezr, t cilt ftojn n fen e Allahut dhe kan pak dije, por me entuziazmin q kan pr fen, bjn haram at q Allahu i madhruar nuk e ka br, e i detyrojn njerzit me at ka nuk i ka detyruar Allahu. Kjo gj sht shum e rrezikshme, sepse ndalimi i asaj q nuk e ka ndaluar Allahu sht njsoj si ajo q e ka br Allahu haram e ne e bjm hallall! Pra, nse ata kritikojn t tjert pr lejimin e ndonj gjje, t tjer do ti kritikojn ata pr ndalimin e ksaj gjje, sepse Allahu i madhruar ka thn: Por mos thoni n lidhje me at q jua
60

thot goja duke gnjyer: Kjo sht hallall e kjo sht haram q t shpifni pr Allahun gnjeshtr. Pa dyshim se ata q shpifin pr Allahun gnjeshtr, nuk do t shptojn. Knaqsi t pakt (do t shijojn) e pr ta do t ket dnim t dhimbshm. 75 Ndrsa nj njeri i thjesht nuk duhet t ftoj pa ditur gj, por duhet q patjetr t msoj fillimisht, e kjo si thot Allahu: Thuaj: Kjo sht rruga ime. Ftoj pr tek Allahu (te feja e Allahut) me dije t sigurt.76 Pra duhet patjetr t ftoj n fen e Allahut me dije t sigurt, ndrsa pr at t keqe q duket qartazi, apo at t mir q sht tepr e qart, kt ai mund ta bj; t urdhroj pr dika nse sht vepr e mir e t ndaloj nga dika nse sht vepr e keqe. Ndrsa thirrja dhe predikimi duhet q patjetr ta paraprihen nga dija, sepse ai q fton pa dije, m shum prish sesa ndreq, ashtu si edhe dihet. Pra duhet q njeriu s pari t msoj e t marr dije e pastaj t ftoj pr n at q msoi. Ndrsa pr sa u prket veprave q duken qart se jan t kqija dhe ato q duken qart se jan t mira, dokush mund t ndaloj nga e keqja dhe t urdhroj pr t mir (edhe ai q nuk ka dije t hollsishme).

dallimi ndrmjet dijetarit dhe thirrsit n fen e allahut

far ndryshimi ka ndrmjet dijetarit dhe thirrsit n fen e Allahut? Dallimi ndrmjet dijetarit dhe thirrsit n fen e Allahut sht i dukshm. Thirrsi n fen e Allahut sht ai q mundohet tu komunikoj fen njerzve, duke i ftuar ata her n shprblimin e Allahut e her duke i friksuar nga dnimi i Tij. Ndrsa dijetari sht ai, t cilit Allahu i ka dhn dije e mund t jet edhe thirrs
75 Sure Nahl: 116/117 76 Sure Jusuf: 108

61

ose mund t mos jet i till. Por nse ai nuk sht thirrs, dija e tij sht shum e mangt dhe nuk sht trashgimtar i plot i Profetit, sepse Profett (alejhim selam) nuk kan ln trashgimi as flori e as argjend, por kan ln trashgimi dijen. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Me t vrtet dijetart jan trashgimtart e Profetve dhe Profett nuk kan ln trashgimi as dinar e as dirhem, por kan ln trashgimi dijen. Ai q e merr kt, pa dyshim se ka marr nj hise t mir.77 Pra ai q merr dije dhe fton pr n fen e Allahut, ai me t vrtet ka trashguar nga trashgimia e Profetve pr aq sa ai ka zbatuar fen e tyre. Ndrsa thnia e disave: Mund t jesh thirrs pa pasur dije. Nse kan pr qllim thirrs me jo shum dije pr t nxjerr fetva pr shtje t ndryshme nga argumentet e tyre prkatse, kjo mund t pranohet. Ndrsa t jet thirrs n fen e Allahut e nuk e di se pr far fton, e me far fton, kjo padyshim se nuk duhet t ekzistoj. E un trheq vmendjen q askush t mos ftoj pr tek e vrteta n kt mnyr, sepse ai m shum prish sesa rregullon, si edhe kuptohet.

shembulli i besimtarve n dashurin Pr njri-tjetrin

A ekziston ndonj hadith i sakt n lidhje me interesimin pr shtjet e muslimanve, sepse shum prej thirrsve prmendin kt hadith: Kush nuk interesohet pr shtjet e muslimanve, ai nuk sht prej tyre.78 Ky hadith sht i prhapur mes njerzve dhe nuk e di nse sht autentik nga i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) apo jo?! Por kuptimi i tij sht i sakt, sepse ai q nuk interesohet
77 Transmeton Ebu Daudi Nr/3641. Ibn Maxheh Nr/223. Tirmidhiu Nr/2682 78 Kt hadith e ka dobsuar Albani, shiko Silsiletu Edaife: 1/309-312

62

pr shtjet e muslimanve, me t vrtet sht me islam t mangt. Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Shembulli i besimtarve n dashurin pr njri-tjetrin, n mshirn ndaj njri-tjetrit dhe n butsin ndaj njri-tjetrit sht si shembulli i nj trupi t vetm, nse ankon prej tij nj organ, smuret i gjith trupi nga ethet dhe pagjumsia.79 Po ashtu i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Besimtari pr besimtarin sht si ndrtesa, ku pjest e saj shtrngojn njra-tjetrn.

duhet Patjetr q thirrsi n fen e allahut t

Ket njohuri t Prgjithshme Pr do gj

A duhet q thirrsi n fen e Allahut t ket deprtim t thell n dije? Fjala et-daijeh n gjuhn arabe (shqip thirrs), si thon gjuhtart sht nj fjal e strmadhuar, n shkalln siprore, si p.sh, alameh q do t thot me shum dije. E pra thirrs sht ai person, puna e t cilit sht thirrja pr n fen e Allahut t Madhruar. Kshtu q duhet patjetr q ky person t ket njohuri t prgjithshme e t gjer. Ndrsa ai q fton pr nj shtje t veant, si p.sh, nse do t ftosh dik q t fal namazin me xhemat, pr kt mjafton t dish se prania e namazit me xhemat sht obligim dhe se lnia e tij sht kundrshtim i Allahut dhe t Drguarit t Tij. Lnia e tij sht dalje nga rruga e besimtarve, sepse besimtart n namazin me xhemat jan si i ka cilsuar Abdullah ibn Mesudi: Atij nuk i shmanget vese nj munafik (dyfytyrsh) ose nj i smur. Ka pasur njerz, t cilt vinin pr krahu mes dy burrave t tjer, derisa vendoseshin n rresht pr tu falur.80
79 Transmeton Buhari Nr/6011 Muslimi Nr/2086 80 Transmeton Muslimi nr. 654

63

Pra ti mund ta ftosh kt person q e ka ln pas dore namazin me xhemat t kthehet prsri, prderisa ti i di argumentet q flasin pr kt pik, n mnyr q t jesh i sigurt. Por ti mos u trhiq vrejtjen njerzve q t mos bien n shitblerje haram, ndrsa nuk di asgj rreth ksaj gjje. E rndsishme sht q thirrsi me kuptimin e plot t ksaj fjale sht ai q ka horizont t gjer njohurish, prderisa puna e tij sht predikimi dhe thirrja pr tek Allahu. Ndrsa ai q fton pr ndonj shtje t veant, duhet q pr at t ciln ai fton t ket vet m par njohuri e pastaj ti msoj t tjert. Kjo nuk kundrshton at q tham m par, se sht kusht q thirrsi t ket dije pr at q fton, sepse nse ti do t ftosh n nj shtje t caktuar dhe ke njohuri pr kt, ather plotson at q ka thn i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem): Prcillni prej meje qoft edhe nj ajet.

Prcillni Prej meje qoft edhe nj ajet

far kuptimi ka thnia e t Profetit (salallahu alejhi ue selem): Prcillni prej meje qoft edhe nj ajet? Sepse ka njerz q justifikohen me kt hadith pr praktikn e tyre n thirrje. Qllimi i ktij hadithi sht se kur i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) tha: prcillni prej meje, kjo do t thot t dish me siguri se kjo ftes sht nga thniet e Profetit (salallahu alejhi ue selem), nga veprat e tij apo nga vendimet e tij. E ai ka thn: prcillni prej meje, d.m.th, nga vet ai. Njeriu at q sdi, nuk duhet tia mveshi Profetit (salallahu alejhi ue selem) sikur e ka thn apo vepruar ai, sepse kshtu nuk quhesh q e ke prcjell prej tij, por prkundrazi e ke sjell nga xhepi yt. N kt rast, ky hadith sht argument q nuk i lejohet askujt t prcjell fjal, t cilat nuk i prkasin me t vrtet t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem).
64

a mund t Konsiderohet msimdhnia si thirrje n fen e allahut

A konsiderohet dhnia msim e lndve t fes npr shkolla dhe fakultete thirrje n fen e Allahut, duke ditur se msuesi merr rrog mujore pr kt? Nuk ka dyshim se msimi i fes sht dika e plqyer dhe konsiderohet prej krkimit t dijes. Por, a konsiderohet kjo thirrje n fen e Allahut? Kjo varet nga msuesi. Nse msuesi e shfrytzon rastin e ndodhjes mes nxnsve duke i drejtuar pr n t mira e bhet pr ta shembull i mir n punn e tij, natyrisht q kjo sht thirrje n rrug t Allahut. Ndrsa nse ua jep msimin ashtu that, thjesht ua lexon e ua shpjegon dhe kaq, sikur ky msim t ishte thjesht teori, kjo ndoshta nuk mund t quhet thirrje n rrug t Allahut. Pra, nse msuesi sht si ai i pari, ky sht thirrs n rrug t Allahut edhe pse mund t marr pr kt rrog, por kjo nuk e dmton. Shum prej njerzve ftojn n rrug t Allahut, me paraqitjen e tyre e jo me fjal. Te shum prej nxnsve t fes shikon shenjat e dijes dhe t adhurimit, dhe njerzit e marrin si shembull m shum se ai q flet.

Kush shiKon Prej jush nj vePr t shmtuar

I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) thot: Kush shikon prej jush nj vepr t keqe, le ta ndryshoj me dorn e tij, nse nuk mundet, ather me gjuhn e tij e nse nuk mundet, ather me zemrn e tij e ky sht besimi m i dobt81 Deri ku qndron kufiri i ksaj mundsie, sepse shikojm se shum prej njerzve marrin fundin e hadithit, pra me zemr? Kjo mundsi do t thot kompetenc, nse njeriu ka kompetenc q ta largoj kt t keqe me dorn e tij, ather del si detyr pr t
81 Transmeton Muslimi Nr/49

65

q ta largoj. Pr shembull, shikon dik me nj mjet t dmshm n dor, dhe ti mundesh q tia marrsh e tia largosh at, ather e ke pr detyr q ta bsh dika t till. Ndrsa nse kjo sht kompetenc e pushtetarve, n kt rast sht detyr pr ty q t kalosh n shkalln e dyt e cila sht ndryshimi me gjuh. Ti thuash ktij personi q ta flak vet kt mjet t ndaluar, ose ta osh shtjen deri tek organi kompetent i cili ka mundsi ta asgjesoj kt mjet. Nse nuk mundesh as me kt ather gjja me e pakt sht ndryshimi me zemr, pra ta urresh kt gj e t mos rrish me ata persona atje ku prdoren gjra t tilla. N kt pik ka nj shtje q shum prej njerzve nuk e din. Disa njerz rrin tek ai q kryen gjynahe dhe thon se gjynahet q ai bn, i ka pr vete. Kjo nuk sht e sakt, por prkundrazi sht detyr pr kt njeri t prdor kto tri shkall: me dor, ose me gjuh, ose me zemr. Ai q urren dika me zemrn e tij, nuk mund t rrij tek ai q e kryen kt gj t urryer. Pra menjher ohu dhe largohu nga ky vend, dgjo thnien e Allahut t madhruar kur thot: (Allahu) ju ka zbritur n Libr se kur t dgjoni t mohohen dhe t tallen ajetet e Allahut, ather mos rrini me ta, derisa t kalojn n bised tjetr. Pa dyshim se ju ather do t ishit si ata.82 E pra, ai q qndron me t atje ku bn gjynahe, ai merr pjes n gjynah me t, edhe pse ai vet nuk e bn kt. Vetm n rast detyrimi me krcnim q t ulet me t, ather t detyruarit i falet.

qndrim duhet t mbaj myslimani ndaj gjynaheve

t PrhaPura n vendet myslimane

qndrim duhet t mbaj myslimani ndaj shum prej gjynaheve t prhapura n vendet myslimane, si p.sh, kamata, lakuriqsia e femrave, lnia e namazit...etj? Qndrimin e myslimanit e ka prcaktuar i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) kur ka thn: Kush shikon prej jush
82 Sure Nisa: 140

66

nj vepr t keqe, le ta ndryshoj me dorn e tij, nse nuk mundet, me gjuhn e tij e nse nuk mundet, ather me zemrn e tij, e ky sht besimi m i dobt Nga ky hadith msojm se si ta ndryshojm veprn e keqe n tri shkall. Shkalla e par: Ndryshimi me dor. Nse ke pushtet pr ndryshim me dor, bje. Kjo sht e mundshme pr njeriun nse ky gjynah sht n shtpin e tij dhe ai sht i zoti i shtpis. Ai n kt rast mund t ndryshoj me dorn e tij. Nse p.sh. nj burr futet n shtpi e gjen n shtpi dika t ndaluar, e dihet se shtpia sht shtpia e tij e fmija, fmija i tij, pra familja e tij, n kt rast ai mundet q ta ndryshoj kt me dor si p.sh. ta marr e ta eliminoj. Shkalla e dyt: Ndryshimi me gjuh. Nse nuk ke mundsi ta ndryshosh t keqen me dor, ather kalo n shkalln e dyt, e cila sht gjuha. Ndryshimi me gjuh ka dy mnyra. Mnyra e par: Ti thuash brsit t s keqes: Mos e bj kt! T flassh me t e t mundohesh ta bindsh apo edhe ti flassh me t ashpr nse ambienti e lejon nj gj t till. Mnyra e dyt: Nse nuk mundet ta bj kt, ather t lajmroj ata q kan kompetenc pr ta ndryshuar at. Shkalla e tret: Ndryshimi me zemr. Nse nuk mundet ta ndryshoj t keqen me dor e me gjuh, ather le ta dnoj at me zemr, e ky sht besimi m i dobt. Mohimi me zemr do t thot t urresh me zemr kt t keqe, t urresh ndodhjen e saj e t dshirosh q ajo t mos ndodh. Ktu ka dika q duhet par me kujdes. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) n kt hadith ka thn: Kush shikon, shikimi ktu sht me sy, me dije apo me hamendje? Pr sa i prket hamendjes, nuk ka vend ktu, sepse nuk lejohet q t mendojm keq pr myslimanin. Ather mbetet shikimi me sy apo me dije. Pr sa i prket shikimit me sy, do t thot q ai vet ta shoh t keqen me sy. Ndrsa me dije sht ather kur dgjon pr dika t till, nse vet nuk mund ta shoh, apo e v n dijeni
67

dikush q sht i besueshm. Ktu i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka pr qllim q t mos ngutemi n gjykim, pr ndonj person derisa ta shikojm vet at. Kush shikon prej jush nj vepr t keqe, le ta ndryshoj me dorn e tij, nse nuk mundet, me gjuhn e tij e nse nuk mundet, ather me zemrn e tij, e ky sht besimi m i dobt. Nj njeri m pat thn: Un rri me persona, t cilt bjn vepra q jan n kundrshtim me fen, por un e urrej dhe e mohoj kt me zemr, a bie n gjynah apo jo? Ai thoshte: Dshmoj para Allahut se kam neveri dhe e urrej kt gjynah me gjith zemr. N kt rast ne i themi: Ti nuk e ke mohuar me gjith zemr, se po ta mohonte zemra, do ta kishin vrtetuar kt gjymtyrt e tua. Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: E n trup ka nj pjes, e cila nse rregullohet, i gjith trupi rregullohet e nse prishet, i gjith trupi prishet, e kjo sht zemra.83 Sikur zemra me t vrtet ta urrente a mundesh t rrish me brsit e ktij gjynahu?! Pr kt Allahu i madhruar ka thn: (Allahu) ju ka zbritur n Libr se kur t dgjoni t mohohen dhe t tallen ajetet e Allahut, ather mos rrini me ta, derisa t kalojn n bised tjetr. Pa dyshim se ju ather do t ishit si ata.84 Prandaj edhe disa njerz t thjesht mendojn se po t rrin n nj vend ku kryhen gjynahe e i urrejn me zemr, ky sht kuptimi i hadithit t Profetit (salallahu alejhi ue selem): ...e nse nuk mundet, ather me zemr... dhe n fakt nuk sht kshtu.

duhet q s Pari t shPjegohet islami

Shum prej t rinjve nuk din me far mnyre tu prgjigjen gjynaheve t prhapura n shum prej vendeve myslimane, a tu prgjigjen me egrsi, ashtu si veprojn disa t rinj, apo ti prballojn me ndonj mnyr tjetr. T rinjt nuk gjejn
83 Pjes prej hadithit, t cilin e transmeton Buhariu nr/52. Muslimi nr/1599 84 Sure Nisa: 140

68

prgjigje pozitive nga njerzit e kjo veanrisht n ato vende ku nuk gjykojn me fen e Allahut ashtu si duhet. far mendimi ka hirsia juaj pr metodn q duhet t ndjekin kta t rinj? Ajo q mendoj un, sht q t fillojn nj her me shpjegimin e Islamit t vrtet duke filluar nga besimi, veprat dhe moralin e tij. E t mos i sulmojn aq sa ti bjn t largohen. Mendoj se nse Islami shpjegohet n pamjen e tij t vrtet, natyra e njeriut e pranon, sido q t jet puna. Sepse feja islame sht n prputhje me natyrn e pastr njerzore. Pr sa i prket sulmit ndaj dikujt pr at q ai bn qysh prej shum kohsh dhe q kan br edhe gjyshrit dhe baballart e tij, natyrisht q kjo shkakton largim dhe urrejtje ndaj s vrtets pr t ciln thirrsi fton n t. Prandaj edhe Allahu i madhruar ka thn: Dhe mos i fyej at q jobesimtart i luten prve Allahut, sepse e fyejn At armiqsisht nga padija. Kshtu, Ne ia zbukuruam do populli punt e tyre.85 Prandaj mendoj se vllezrit e mi thirrs, t cilt jetojn n t tilla shoqri, t kujdesen s pari pr shpjegimin e s vrtets ashtu si sht e qartsimin e t kots ashtu si sht, pa i sulmuar njerzit direkt pr punt e tyre.

KrKimi i dijes aPo t ftuarit n fen e allahut?

Kush sht m e rndsishme: Krkimi i dijes s fes apo thirrja n fen e Allahut, duke ditur se ai q fton, ka dije mbi at q flet? Un them se patjetr duhet t kemi dije, sepse njerzit, si e dim, jan t ndryshm. donjri ka veori dhe ka nj fush q do t specializohet n t. Prandaj gjen prej nxnsve, t cilt i drejtohen ans s akides (doktrins) dhe studimit t saj, dhe librave q flasin pr kt deg. Dikush tjetr i drejtohet fikhut (jurisprudencs islame), ka thuhet dhe ka sht shkruar pr t.
85 Sure El Enam: 108

69

E nj i tret i drejtohet urdhrimit pr t mir dhe ndalimit nga e keqja. Kjo sht mirsi e Allahut t madhruar, i Cili i ka br njerzit t ken dshira t ndryshme. Sikur t kishin t gjith t njjtn dshir, shum gjra do t alonin. Pra ai person q e shikon veten se ka vullnet n krkimin e dijes e t thellimit n t, mendoj q pr t sht m mir q ti prkushtohet krkimit t dijes, derisa t prfitoj sa m shum prej saj. Sepse vendet myslimane luftohen nga do drejtim, n besim, n moral e n shum aspekte t tjera. Nse njeriu nuk ka dije t fort, t ngritur mbi baza t fes e mbi argumente logjike, padyshim se do t humbas. Me kt rast dshiroj pr nxnsit e dijes fetare q t ken edhe dije logjike. Pse? Sepse njerzit sot binden m tepr me fakte konkrete, t prekshme e kjo nga dobsimi i besimit - sesa binden me teori, pra me argumente nga feja. Kam pr qllim me kt q t ftoj vllezrit e mi, nxnsit e dijes fetare q t pajisen me argumente logjike dhe shkencore. Nse duan q ta saktsojn kt q po them, le t shikojn n fjalt e dijetarit islam Ibn Tejmije n debatet e tij me filozoft, kelamistt (apologjett islam) dhe racionalistt, ku ai prdor argumente nga feja si dhe argumente logjike. Nse njeriu nuk ka mundsi t thellohet dhe t zgjerohet n dije, ather le t filloj t ftoj n rrug t Allahut, por duhet t ftoj vetm n at q ai e di se sht e vrtet. T mos shpik e t mos bj si bjn disa thirrs, duke treguar hadithe t cilave nuk u dihet transmetimi, hadithe t dobta apo t shpifura, n mnyr q ti bj njerzit t qajn apo pr ti udhzuar ata! Ky veprim sht i gabuar, nuk sht e drejt q ti drejtojm njerzit me hadithe t dobta apo t shpikura. Kjo nuk sht prej fes. Po, sht e vrtet se disa dijetar e kan lejuar prmendjen e haditheve t dobta q flasin pr mirsit dhe ndalimet, por me kto tri kushte: 1- T mos jet i dobt n gradn m t ult. 2- T ket pr temn q trajton ky hadith argumente t tjera t sakta.
70

3- T mos besoj se ky hadith sht vrtet nga i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem). Njerzit ndryshojn, ka prej tyre q anojn nga prfitimi i dijeve, ka prej tyre q nuk munden ta bjn kt e gjithsecili gjen at drejtim q i prshtatet.

cilat jan mnyrat m t mira Pr marrjen e dijes fetare?

Cila jan mnyrat m t mira pr marrjen e dijes s sakt t fes, duke pasur parasysh kushtet aktuale n t cilat jetojm? Nuk ka dyshim se mnyra m e mir sht q njeriu t filloj me Librin e Allahut t madhruar, m pas me ka mundet prej Sunnetit t sakt t Profetit (salallahu alejhi ue selem) e m pas nga ajo ka kan shkruar dijetart e fikhut apo t tjert. Por ajo q dua prej nxnsve t dijes fetare, q t prqendrohen n to, jan bazat e fes dhe jo shtjet ansore. Pra t mos interesohen vetm n msimin e shtjeve t veanta, por m tepr ti kushtojn rndsi msimit t bazave t fes, rregullave t prgjithshme dhe normave. Nse ndeshen me do lloj shtjeje praktike, jan n gjendje q n baz t ktyre rregullave t prgjithshme q njohin; munden ta vlersojn shtjen ashtu si duhet. Si thon edhe dijetart: ai q nuk njeh rregullat baz, nuk mund t arrij askund. Shum prej nxnsve t dijes fetare e kan mbushur mendjen me hollsira t veanta e nse dalin jasht tyre qoft edhe sa maja e gishtit, nuk jan n gjendje t t japin prgjigje, sepse nuk njohin mir bazat dhe rregullat. N radh t par duhet q nxnsi i dijes fetare t ket dije mbi rregullat e prgjithshme baz t fes, mbi t cilat mbshteten m pas edhe zbatimet praktike e hollsit. Kur kemi qen nxns, na kan treguar se njri q i dinte gjrat prmendsh pa i kuptuar, kishte memorizuar librin El-Furu (libr fikhu) n medhhebin e imam Ahmed ibn Hanbelit. Ky libr sht
71

nga ata m prmbledhs n fikhun hanbeli. N t prmenden t katr medhhebet e m gjer. Kt libr e ka shkruar Muhamed ibn Muflih rahmet past- nj prej nxnsve t dalluar t dijetarit islam Ibn Tejmije, i cili njihte m mir se dokush tjetr przgjedhjet q Ibn Tejmija kishte br n shtjet e fikhut, saq edhe vet Ibn Kajim konsultohej me t pr opinionet e Ibn Tejmijes n kt fush. E rndsishme sht q ky njeri shkroi librin El-Furu, t cilin e msoi prmendsh nj prej nxnsve t dijes e q nuk kuptonte gj prej tij. Nxnsit e fes shpeshher ktheheshin te ky njeri si t ishte nj libr. Kur atyre u dilte ndonj problem, i thonin: far ka thn Ibn Muflih pr kt kapitull apo n at tem? Ai ua recitonte pa e ditur kuptimin e asaj q thoshte. Ajo q dua t them, sht fakti se njeriu duhet tu kushtoj rndsi kuptimeve dhe rregullave baz rregullat baz t jurisprudencs (usul fikh) - kjo sht nga gjrat m t rndsishme pr nxnsin e dijes fetare.

thirrja n fen e allahut sht detyr

far obligimi ka nxnsi i dijes dhe dijetari ndaj thirrjes n fen e Allahut dhe gjykim ka ai q e l thirrjen, ndrkoh q ka mundsi ta kryej at? Thirrja n fen e Allahut sht detyr, si ka thn Allahu i madhruar: Fto pr n rrug t Zotit tnd me urtsi dhe fjal t mira e diskuto me ta n mnyrn m t mir.86 Allahu i madhruar e ka ndar thirrjen n tri etapa: Thirrje me urtsi, me kshillim dhe me polemik. Ai q ftohet, mund t mos ket dije pr at n t ciln ftohet, por ai nuk t kundrshton dhe as q polemizon, n kt rast nj njeri i till ftohet me urtsi. far sht urtsia? Urtsia sht sqarimi i s vrtets dhe urtsis s saj, nse ke mundsi.
86 Sure Nahl: 125

72

Ndrsa kshillimi kryhet me ata q kan njfar mospranimi dhe indiference ndaj s vrtets. Nse shikon nj person t till, i cili ka njfar kundrshtimi e mospranimi, ather ftoje her duke e prgzuar me shprblimin e Allahut e her duke e friksuar nga ndshkimi i tij, ose me t dyja n t njjtn koh, nse e krkon puna nj gj t till. Ndrsa polemika kryhet me ata q kundrshtojn dhe grinden rreth s vrtets. N kt rast krkohet t diskutosh me t n mnyrn m t mir, me fjal apo me fakte bindse. Ajeti i msiprm i prmbledh t dyja kuptimet. 1. N mnyrn m t mir me fjal e me fakte bindse, t shkurtuara e t qarta. 2. Gjithashtu n mnyrn m t mir bindse, duke prdorur rrug t ndryshme, n mnyr q argumenti t jet sa m i qart q ta kuptoj t vrtetn. Shiko dialogun e Ibrahimit (alejhi selam) me at q e kundrshtoi Zotin e tij. Allahu i madhruar thot: A nuk e ke par at q kundrshtoi Ibrahimin pr Zotin e tij (Allahun), sepse Allahu i kishte dhn mbretrin? Kur Ibrahimi i tha: Zoti im (Allahu) sht Ai q jep jet dhe sjell vdekje. Ai tha: (Edhe) un ngjall dhe vdes. Ibrahimi i tha: Allahu e sjell diellin nga lindja ather sille ti nga perndimi. N kt mnyr jobesimtari u mund plotsisht. Dhe Allahu nuk e drejton at popull q sht zullumqar (keqbrs, jobesimtar).87 Si ngjall dhe vdes?! Atij i sjellin nj njeri q meriton t vritet e ai nuk e vret. E kjo, sipas tij, sht ngjallje! Pastaj i sjellin nj burr tjetr, i cili nuk ka br asnj faj dhe e vret, e kjo gjithashtu sipas mendimit t tij sht vdekje e shkaktuar nga ai! Ky fakt mund t polemizohet duke i thn: nse ti do t sjellsh nj njeri q meriton vdekjen e nuk e vret, ti nuk e ke ngjallur sepse ai ishte gjall, porse ti e le t gjall duke mos e vrar. E mund ti themi gjithashtu se nse do t vrassh at q nuk e ka hak, ti n kt rast nuk ke i sjell vdekjen, por bre shkakun q i solli vdekjen. Ndaj
87 Suretu Bekare: 258

73

edhe Profeti (salallahu alejhi ue selem) n tregimin pr dexhalin kur thot se dexhalit do ti sjellin nj djalosh i cili do ti dshmoj atij se ai sht dexhali pr t cilin na ka lajmruar i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem), ather ai do ta vras dhe do ta ndaj n dy pjes, e m pas do t ec mes tyre pr t treguar se e ka ndar n dy pjes. Pastaj dexhali do ta thrras at dhe ai do t ohet i gzuar duke qeshur dhe thot: me t vrtet un dshmoj se ti je dexhali pr t cilin na ka lajmruar Profeti (salallahu alejhi ue selem), pastaj drejtohet q ta vras e nuk do t mundet dot. E gjith kjo na tregon se do shtje sht n dor t kujt? N dor t Allahut t madhruar. Pra mundet q ktij personi ti kundrvihesh me kt mnyr, por Ibrahimi alejhi selam deshi t sillte nj argument tjetr, i cili nuk ka nevoj as t kundrshtohet e as t diskutohet. far i tha atij? Ibrahimi i tha: Allahu e sjell diellin nga lindja, sille ti nga perndimi! e pr kt pyetje nuk ka prgjigje, prandaj vjen m pas thnia u mund ai q nuk besonte. Thnia e Allahut ... e diskuto me ta n mnyrn m t mir, do t thot n mnyrn m t mir n t folur, n mnyrn m t mir bindse dhe n mnyrn m t mir dhe m t qart n dhnien e argumenteve. N mnyr q t mos sillet biseda vrdall pa pasur rrugdalje. Pra ne duhet t ftojm n rrug t Allahut pr aq sa kemi mundsi. Pr sa i prket gjykimit pr at q e l thirrjen e ai ka mundsi pr kt, mund t themi: Pa dyshim se thirrja n rrug t Allahut sht detyrim kolektiv (farz-kifaje), nse e kryen kt dikush q mjafton, ather bie prgjegjsia nga t tjert. Nse shikon ndonj person, i cili kundrshton Allahun e nuk ka rreth teje kush ta ftoj, ather ky sht obligim i domosdoshm pr ty. Sepse dijetart thon pr farzin kifaje, nse nuk ka askush tjetr prve ktij personi, ather bhet obligim individual (farz ajn) i domosdoshm pr t.

74

nuK Ka mosPajtim ndrmjet KrKimit t dijes dhe thirrjes n rrug t allahut

A keni ndonj kshill pr nxnsit e dijes fetare, n mnyr q t jen thirrs n rrug t Allahut? Me thn t drejtn, ajo thirrje q kryhet pa krkim dijeje, nuk ka hajr, pra mirsia n t sht i pakt. Prandaj duhet q nxnsi i dijes t msoj dhe t ftoj n rrug t Allahut n t njjtn koh. far e pengon nj nxns dijeje nse shikon dik q bie n kundrshtim me urdhresat e Allahut, qoft edhe n xhami aty ku merret dija, q ta ftoj at n t drejtn?! * far e pengon nxnsin e dijes nse shkon n treg pr t mbaruar nevojat e tij dhe njkohsisht t ftoj pr tek Allahu sa her q shikon nj njeri q nuk i bindet Atij?! * far e pengon at nse ndodhet n shkoll e shikon nxns t pabindur ndaj urdhresave t Allahut, q ai ti ftoj ata n rrug t drejt, t shoqrohet me ta e ti ndihmoj pr zgjidhjen e ktij problemi?! Nse dikush shikon njerz q bjn gjynahe, duke ln urdhresat e Allahut dhe duke rn n ndalesat e Tij, dhe e urren dika t till e largohet nga ata, duke e humbur shpresn pr ndreqjen e tyre, ky do t ishte vrtet nj problem i madh. Allahu i madhruar na bn thirrje pr durim dhe shpres te shprblimi i Tij. Ai i thot t Drguarit t Tij: Kshtu pra, ji i duruar (O Muhamed) ashtu si bn durim t Drguarit e vendosur e me vullnet t fort dhe mos u nxito pr ta (mosbesimtart).88 Pra njeriu duhet t duroj dhe ta llogaris do vepr tek Allahu i madhruar dhe nse shikon n veten e tij ndonj vshtirsi apo mundim, le ta bj kt pr hir t Allahut. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) kur iu gjakos gishti n luft, tha: E ti nuk je ve se nj gisht i gjakosur N rrug t Allahut ka t ka pllakosur.89
88 Sure Ahkaf 35 89 Transmeton Buhariu nr. 2802, Muslimi nr. 1796

75

nuK eKziston KontradiKt mes dijes s PaKt, PoPullaritetit dhe thirrjes Pr n fen e zotit
Disa nxns t dijes fetare nuk e kryejn si duhet detyrn e thirrjes n fen e Allahut dhe edukimin e njerzve, duke u justifikuar se kan pak dije, e disa t tjer justifikohen se duan t qndrojn larg popullaritetit si dhe justifikime t tjera. kshill mund t jepni pr kta persona? Pr sa i prket justifikimit t par pr dijen e pakt, nga i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) prcillet se ka thn: Prcillni prej meje qoft edhe nj ajet. Pra le tu prcjell njerzve aq dije sa ka, e kjo sht dika e mir dhe ka shprblim tek Allahu. Ndrsa e dyta q ka t bj me popullaritetin, pr njeriun sht obligim t bj at q ka urdhruar Allahu i madhruar: adhurimet, dhnien e dijes e t tjera, e ta lr famn mnjan. T mos i kushtoj asaj rndsi, edhe pse fama n dije dhe njohuri sht nj gj e krkuar, ajo nuk i bn dm njeriut. Kur i Drguari i Allahut u solli sahabve nj shembull, tha: Ndrmjet pemve ka nj pem s cils nuk i bien gjethet, ajo sht si myslimani. M tregoni kush sht ajo pem? Abdullah ibn Umeri thot: Njerzit filluan t prmendin lloj-lloj pemsh, ndrsa mua m erdhi n mendje se ajo sht palma. Abdullahi thot: M erdhi turp ta them. Sahabt i than: O Drguari i Allahut, na thuaj kush sht kjo? E i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) u tha: Ajo sht palma. Abdullahi m pas tregon: Un ia tregova kt tim ati pr at q m erdhi n mendje, por m erdhi turp ta them, e ai m tha: Sikur ta kishe thn, do t ishte m e dashur pr mua sesa t kem kt e at.90 Shikoni sesi Umer ibn El-hatabi dshiroi q djali i tij t kishte folur n kt shtje, edhe pse nse do t fliste, do t bhej i njohur n kt rast.
90 Transmeton Buhariu nr. 131. Muslimi nr. 2811.

76

Me nj fjal, nse njeriu bhet i njohur me dijen dhe thirrjen e tij n rrug t Allahut, kjo nuk e dmton e as nuk ia ul shprblimin. Por, t punosh me qllim q t bhesh i famshm, kjo nuk lejohet.

cili sht dallimi ndrmjet hiPoKrizis dhe shtirjes

far dallimi ka ndrmjet hipokrizis dhe shtirjes dhe cila prej tyre sht m e dmshme pr thirrsin mysliman? Q t dyja jan t kqija, si shtirja ashtu edhe hipokrizia. Por, hipokrizia sht m e poshtr, sepse hipokrizi do t thot q njeriu ta shfaq veten si t mir e n zemr mban sherr. Qoft kjo n besim, ashtu edhe n vepra. Por, hipokrizia n besim t nxjerr nga Islami Allahu na ruajt - ndrsa hipokrizia n vepra mund t t nxjerr nga Islami ose jo. Ndrsa shtirja: Njeriu kryen pun t mira pr hir t Allahut t madhruar, por ai shtiret n t, duke e zbukuruar dhe duke krkuar plqimin e njerzve. Ai e ka qllimin e mir, por kur dgjon lavdrimin e njerzve, e prmirson punn pr hir t ktyre fjalve. Nga kjo kuptohet se hipokrizia sht m e keqe. Shtirja sht cilsi e munafikve. Allahu i madhruar ka thn pr munafikt: U shtiren njerzve dhe nuk e prkujtojn Allahun vese pak.91

i Kushtojn rndsi msimit t Kuranit

dhe haditheve t disPozitave

Shum prej nxnsve t dijes i kushtojn rndsi memorizmit t Kuranit dhe haditheve t dispozitave. Por ata e ln pas dore msimin e bazave t fikhut (usul el fikh),
91 Suretu Nisa/142

77

duke u mjaftuar me msimin e Kuranit dhe haditheve. Duke ditur se baza e fikhut sht dija, e cila t shpjegon mnyrn e t kuptuarit t ktyre teksteve. Krkojm nj kshill nga hirsia juaj pr kt shtje? Ajo me t ciln mendoj t filloj njeriu n krkimin e dijes, e aq m tepr i vogli n mosh, sht msimi i Kuranit prmendsh para do gjje. Sepse kjo ka qen edhe praktika e sahabve (radiallahu anhum), t cilt msonin Kuranin, e kuptonin dhe e zbatonin ka msonin. Krkimi i dijes ka nevoj pr Kuranin. Imagjino nse po ligjron n nj tubim, ku do q t argumentosh me ajete nga Kurani, t cilin ti nuk e ke msuar; pa dyshim nuk do t mundesh t argumentosh me t. Pra un i porosis studentt e fes, veanrisht t rinjt, q t msojn Kuranin e Allahut t madhruar, pastaj t msojn ka t mundin prej haditheve si p.sh., librin Umdetul-Ahkam ose Bulugul-Meram nse munden, m pas fikhun dhe bazat e tij. Nuk ka dyshim se bazat e fikhut jan nga dijet m t mira e i jep knaqsi atij q e njeh at. N t ka baza dhe rregulla, t cilat nse njeriu i kupton, ushtron mendjen e tij n nxjerrjen e gjykimeve nga argumentet prkatse nprmjet ktyre bazave dhe rregullave.

domosdoshmria e t qenit i thjesht

Pr t Prcjell t vrtetn

gjykim ka pr ata thirrs, t cilt i ftojn njerzit si t ishin duke lypur para tyre? Si dhe mund t na thoni pr ajetin: O Jahja, merre librin me forc.?92 Po, sht e vrtet se ka thirrs t cilt, si i ka prshkruar edhe pyetsi, i ftojn njerzit n fen Allahut sikur po u lypin atyre pasuri! Mundet q kjo t jet dobsi n thirrjen e tyre apo
92 Sure Merjem: 12

78

dobsi e personalitetit. Ose arsyeja mund t jet kokfortsia e atij q i bhet thirrja. Pra ky person nuk ka mangsi as n thirrje e as n personalitetin e tij, por gjendja e t ftuarit e krkon q t ndjehet i qet, e ti vij me lehtsi dhe butsi. N kt rast nuk mundemi t gjykojm pr t till thirrs, i cili i fton njerzit sikur iu lutet, nse sht i mangt apo ka ndonj mangsi. Ajo q duhet, sht q njeriu t jet me autoritet n thirrjen e tij, kjo gj duhet t zbatohet sipas gjendjes. donjri prej njerzve duhet ta marr librin e Allahut me forc, me vendosmri, si Zoti thot pr bijt e Israelit: Mbahuni mbas asaj q u kemi dhn me forc.93 Jo vetm kaq, por Allahu i madhruar ngriti sipr tyre malin, n mnyr q ti detyronte pr kt: E kur Ne ngritm sipr tyre malin sikur t ishte tend, e ata menduan se do t binte mbi ta, mbahuni mbas asaj q u kemi dhn me forc.94 Patjetr se njeriu duhet t jet me personalitet t fort, por thirrja mund t krkoj nganjher q njeriu jet modest ndaj nj personi, me qllim q t prcjell tek ai t vrtetn dhe ai ta pranoj at.

Prej nesh KrKohet q t Prmirsojm

veten n radh t Par

far kuptimi ka ajeti: Ju mjafton vetja juaj dhe nuk ju bn dm ai q sht n humbje nse ju udhzoheni...95 dhe far do t thoni pr t? Pr t do t them se Allahu i madhruar na urdhron t prmirsojm veten, e ta ruajm kt prmirsim. Nse kushdo qoft prej njerzve sht n rrug t humbur, ai nuk na dmton, Allahu i madhruar thot: Prkujto (o Muhamed) se ti nuk
93 Sure Bekare: 63 94 Sure Araf: 171 95 Sure Maideh: 105

79

je vese prkujtues. Nuk je mbizotrues mbi ta. Prve atij q kthen shpinn dhe mohon. At do ta dnoj Allahu me dnimin m t madh.96 Pra nse njeriu udhzohet, nuk e dmton ai q kundrshton. Por nse njerzit nuk prpiqen t ndreqnin t kqijat, mund ti kaploj t gjith dnimi i Allahut, si thot Allahu i madhruar: E ruajuni fatkeqsis, e cila nuk bie vetm ndaj atyre q kan vepruar n mnyr t padrejt prej jush, e dijeni se Allahu sht i ashpr n ndshkim.97 Pra kta kundrshtues t urdhrave t Allahut nuk t bjn dm Ditn e Kiametit, as t marrin nga t mirat dhe as t shtojn t kqijat. Vetm nse nuk e ke kryer detyrn tnde pr ti ftuar n t mir dhe ndaluar nga e keqja, kjo t dmton. Ky dm nuk t vjen prej tyre, por prej vetes tnde, sepse ti nuk e ke kryer at ka t ka urdhruar Allahu ta bsh. N kt rast ti nuk je udhzuar, sepse Allahu i madhruar ka vn kusht, ku ka thn: Nuk ju bn dm ai q sht n humbje nse udhzoheni. Dihet se ai q e l urdhrimin pr t mir dhe ndalimin nga e keqja e t ftuarit n rrug t Allahut, e cila sht detyr pr t, pa dyshim se nuk sht udhzuar si duhet.

mjetet gjyKohen siPas qllimeve

A konsiderohen mjetet e t ftuarit n rrug t Allahut si t prcaktuara nga feja dhe t pandryshueshme? Me nj fjal, nuk lejohet t prfitojm nga mjetet bashkkohore n thirrje, si mjetet e informacionit etj? Apo sht e kufizuar me ato mnyra q jan prdorur n kohn e Profetit (salallahu alejhi ue selem)? Duhet t dim nj rregull, q sht prcaktuar nga dijetart e q thot se mjetet gjykohen sipas qllimeve. Mjetet gjykohen sipas
96 Sure Gashijeh/21-24 97 Sure Enfal/25

80

qllimeve, prderisa ky mjet nuk sht haram e nse sht i till, ather nuk ka mir n t. N qoft se nj mjet sht i lejuar dhe arrin qllimin e krkuar t fes, ather nuk ka ndonj ndales n prdorimin e tij. Por, kjo nuk do t thot q t lm mnjan Librin e Allahut t madhruar, Sunnetin e Profetit (salallahu alejhi ue selem) e msimet q jan n to pr t shkuar mbas metodave, t cilat na duken si mjete pr thirrje. Mundet q ne ta shikojm kt si mjet e dikush tjetr nuk e shikon si t till. Prandaj duhet q secili n thirrjen e tij t prdor at mjet, pr t cilin bien dakord t gjith njerzit, n mnyr q thirrja e tij t mos plasaritet mes kontradiktave ndrmjet njerzve. Duhet t dim dallimin q ka ndrmjet mnyrs s afrimit t njerzve dhe vet thirrjes. Mund t jet e prshtatshme q ti afrojm apo tu lidhim zemrat t rinjve q i jan prgjigjur thirrjes, mbasi i kemi ftuar n librin e Allahut dhe Sunnetin e Profetit me gjra t lejuara, t cilat nuk na dmtojn as n fe e as n thirrjen ton pr t fituar zemrat e tyre. T mos bhemi shkak q ata t largohen duke menduar se do gj duhet t ket pamje serioze.

librin e allahut dhe sunnetin e Profetit s Pari

e Pastaj do lloj metod tjetr t lejuar

Thirrsit n rrug t Allahut kan rn n kontradikt pr sa u prket metodave q prdorin pr thirrje. Ka prej tyre, t cilt e konsiderojn kt si adhurim i prcaktuar dhe jan kundr aktiviteteve t ndryshme. Shpresojm t na sqaroni t vrtetn pr kt gj. Nuk ka dyshim se thirrja pr n rrug t Allahut sht adhurim. Si na urdhron Allahu i madhruar n thnien e Tij: Fto pr n rrug t Zotit tnd me urtsi dhe fjal t mira dhe diskuto me ta n mnyrn m t mir.98
98 Suretu Nahl/125

81

Pra ai q fton pr n rrug t Allahut, ndien n kt thirrje se prfaqson urdhrat e Tij me an t t cilave krkon afrimin tek Allahu i madhruar. Gjithashtu nuk ka dyshim se mjeti m e mir me t ciln ftojm, sht libri i Allahut t madhruar dhe Sunneti i t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem). Pra libri i Allahut sht kshilluesi m madhshtor pr njerzit,O ju njerz, ju erdhi kshill nga Zoti juaj e shrim pr at ka ndodhet n gjokse, udhzim e mshir pr besimtart.99 Gjithashtu fjalt e t Drguarit t Allahut jan kshilla m e mir. Nganjher ai fliste me shokt e tij, t cilt pohonin se zemrat iu drithroheshin dhe syt iu prloteshin. Nse njeriut i jepet mundsia q ta pajis bisedn e tij me kto mnyra, nuk ka dyshim se kto jan mnyrat m t mira. Nse e shikon t arsyeshme t shtoj mnyra t tjera ve ktyre, t cilat i ka lejuar Allahu, ather nuk ka asgj t keqe, por me kusht q kto t jen jasht do harami si p.sh, gnjeshtra, luajtja e rolit t mosbesimtarit npr pjes teatrale, t sahabve (radiallahu anhum), ndonj nga imamt mbas sahabve apo ndonj t ngjashm me ta, t cilit mund ti cenohet personaliteti i lart n kt mnyr. Gjithashtu npr pjes teatrale t mos luhen role ku u ngjatohet grave apo e kundrta, sepse kjo sht ndaluar nga Profeti (salallahu alejhi ue selem), i cili i ka mallkuar ata burra q u ngjasojn grave dhe ato gra q u ngjasojn burrave. Me nj fjal, nse prdoret ndonjher ndonj mjet pr t fituar zemrat, e nuk ka n t asgj haram nuk mendoj se ka ndonj gj t ndaluar n t. Ndrsa shtimi i prdorimit t ktyre metodave, e brjen e tyre t vetmet mjete pr thirrje dhe lnien mnjan t Kuranit dhe Sunetit t Profetit (salallahu alejhi ue selem), saq kjo mbetet mnyra e vetme ndikuese tek i ftuari, dika t till nuk m duket e prshtatshme. Jo vetm si jo t prshtatshme, por m duket e ndaluar. Sepse drejtimi i njerzve jasht Kuranit dhe Sunnetit n thirrje sht shtje e gabuar. Por nse ndonjher praktikohen metoda t tjera, nuk mendoj se ka ndonj gj, por me kusht q t mos ket n to dika haram.
99 Suretu Junus/57

82

duhet q thirrsi t Prdor

mnyrn m t dobishme

Ka prej thirrsve, t cilt ndjekin mnyrn e edukimit dhe t msimdhnies, e ka prej tyre q ndjekin mnyrn e predikimit dhe kshillave. Cila mnyr sht m e suksesshme? Un mendoj se sht prej mirsis s Allahut ndaj robrve t Tij q ata t ndryshojn n rrugt apo mnyrat e tyre n thirrje. Nse nj personi Allahu i ka dhn aftsi q fjala e tij t ket ndikim te njerzit, ather ktij i themi se predikimi sht m i mir pr ty. Po kshtu nse nj personi tjetr Allahu i madhruar i ka dhn butsi, mblsi dhe plqim q t edukoj njerzit. E q tu afrohet atyre nga kjo an, ather ktij i themi: Kjo mnyr sht m e mir pr ty. Aq m tepr nse nuk ka aftsi t flas bukur, sepse disa njerz jan thirrs n rrug t Allahut, por nuk jan orator. Padyshim se mirsit e Allahut jan t shprndara ndrmjet robrve t Tij, Ai ka ngritur disa mbi disa t tjer n nivele t ndryshme. Un mendoj q secili t prdor mnyrn m t dobishme dhe m t prshtatshme, e t e mos fus veten n at drejtim ku nuk ecn dot. T jet i sigurt n vetvete duke krkuar ndihmn e Allahut e nse prballet me ndonj penges, e kalon at pa vshtirsi.

fto Pr n rrug t zotit tnd me urtsi dhe fjal

t mira dhe disKuto me ta n mnyrn m t mir

Thirrsit n rrug t Allahut t madhruar prdorin metoda t ndryshme n thirrje. A mund t na thoni se cila sht mnyra q keni prdorur ju n thirrjen e njerzve n rrug t Allahut, nprmjet s cils mund ti kshilloni t rinjt? Veanrisht mnyrn se si duhen ftuar pushtetart, gjithashtu edhe t rinjt n prgjithsi, si ata fetar ashtu edhe ata q sjan t till, e do lloj tjetr njerzish.
83

Un pr veten time mund t them se me t vrtet kam mangsi dhe padyshim shum shtjeve nuk u kam dhn hakun e duhur. T vegjlve apo t mdhenjve un u drejtohem me mnyrn q e shikoj se sht m e prshtatshme n arritjen e qllimit t krkuar. Un i kshilloj, me at q i ka drejtuar Allahu i madhruar robrit e tij: Fto pr n rrug t Zotit tnd me urtsi dhe fjal t mira dhe diskuto me ta n mnyrn m t mir.100 Kjo ndryshon nga nj person te tjetri nuk mundemi t japim nj rregull t prgjithshm, i cili prmbledh doknd e do gjendje. Nganjher sht mnyra m e mir q t mos flasim fare me ndonj person pr pun feje, sepse ai sht n at gjendje ku nuk pranon nga ti fardo q ti thuash apo ndoshta t prgjigjet me dika q e fut n gjynah. Nganjher shikon ndonj vepr t keqe e nse do ta urdhroje pr lnien e saj, ai do t thellohej ndoshta n nj gjynah m t madh. Pra sidoqoft njeriu t shikoj se mnyr krkon situata e si duhet t diskutoj me nj person.

Prdorimi i mjeteve t informacionit n thirrje si P.sh, televizioni

Mjetet e informacionit luajn nj rol tepr ndikues n kohn ton, a mendoni se duhet ti prdorim si p.sh, televizionin - n prhapjen e shum shtjeve, t cilat nuk mund t prhapen n asnj mnyr tjetr. far mendimi keni pr at q thot se nuk lejohet pjesmarrja n media me kt gjendje q jan sot, sepse prhapin gjynahet dhe marrja pjes n to do t thot aprovim i tyre? Un mendoj se sht e domosdoshme ti prdorim kto mjete informacioni n thirrje, sepse me an t tyre shtja u bhet e qart njerzve. Gjithashtu mendoj se mjetet e informacionit
100 Suretu Nahl/125

84

duhet t prdoren pr t ftuar n fen e Allahut t madhruar n forma t ndryshme, si p.sh: T prcaktojm nj program pr thirrjen n njsimin e Zotit, nj program pr besimin pr sa i prket emrave dhe cilsive t Allahut, nj program tjetr pr sa i prket adhurimit t Allahut dhe sinqeritetit n t, q njeriu t mos e ul veten para askujt qofshin kta njerz me pushtet apo kushdo tjetr, apo edhe gjra t tjera t ngjashme me kt. Nj program tjetr pr shembull mund t jet pr fikhun pr adhurimet etj. Nj program tjetr pr sa u prket marrdhnieve ndr njerzore si martesa etj. Pra aktiviteti n media t jet i gjer dhe i prgjithshm. Trajtimi i temave t mos bhet i ngjeshur, me qllim q t mos mrziten teleshikuesit, por t shkurtohen aq sa t mos bhen t bezdisshme e t lodhshme pr njerzit, n mnyr q t prfitojn sa m shum, me kusht q t mos zvendsohet mbas ksaj me at ka i on n humbje apo u prish moralin njerzve. Nse bojkotimi i ktyre mjeteve dhe mospjesmarrja n to bhet shkak pr lnien e t kqijave, ather duhet ti bojkotojm derisa t lihet kjo e keqe e derisa t zvendsohen me m t mira. Nse edhe kjo nuk sjell dobi, por prkundrazi shtohet m tepr, ku nuk bjm asgj tjetr prve se u krijojm hapsira t reja t keqes, ather duhet ta shfrytzojm kt rast, n mnyr q t prhapin thirrjen n rrug t Allahut nprmjet ktyre mjeteve. Pastaj, kjo e keqe q shfaqet si thot pyetsi - nuk shfaqet n t njjtn koh kur ti po flet pr t mir, por sht e shkputur pr n nj koh tjetr. N kt rast ai q do t shikoj t mirn, e shikon, e nse vjen koha ku fillojn haramet, e ndryshon kanalin apo e mbyll televizionin fare dhe mbaron me kaq.

85

un mendoj se Kasetat islame Kan shum vler

Kasetat islame jan br mjet shum me rndsi n t ftuarit n fen e Allahut t madhruar. Si e shikon hirsia juaj kt gj? A keni ndonj kshill, me t ciln mund tu drejtoheni prodhuesve t ktyre kasetave? Un mendoj se kaseta islame sht shum me rndsi t zhvillohet dhe t prhapet. N t ka shum dobi, por desha tu drejtohem vllezrve t mi t cilt punojn n kt fush, q t mos jet qllimi i tyre kryesor sasia, por cilsia. Sepse disa nga kto kaseta kan brenda lloj-lloj gjrash, t mira e t kqija, mund t dgjosh dik q flet e ta trheq zemrn, por njkohsisht dgjon edhe gjra t dobta e hadithe t shpifura ndaj t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem). Kjo kaset sjell m shum dm sesa bn mir. Ajo mund t t trheq zemrn pr pak aste pr sa je duke e dgjuar, por thniet e kota dhe gnjeshtrat ndaj Profetit (salallahu alejhi ue selem) nguliten n mendje e vshtir t hiqen m pas. Mendoj se incizuesit e ktyre kasetave duhet t kujdesen m shum nga kjo an e ta din se do mangsi q shkaktohet n dm t besimit t myslimanve, si rezultat i asaj q kan prhapur, si pr sa i prket besimit ashtu edhe moralit, ata jan prgjegjs pr to prpara Allahut t madhruar. Pra kujdesi pr kt shtje sht obligim, n mnyr q njerzit t mos rrshqasin. Sepse njerzit n prgjithsi nse do t dgjonin nj kaset q ua trheq zemrat e i bn t qajn, jepen pas saj dhe kshtu nguliten n tru kto t dhna t kota, e kjo sht shum e rrezikshme.

nuK lejohet q thirrsit t qndrojn t Prar me njri-tjetrin

A lejohet q thirrsit n fen e Allahut t prahen e t braktisin njri-tjetrin, pr shkak t mnyrave t ndryshme t thirrjes q praktikojn?
86

Nuk lejohet q besimtart t mos flasin mes njri-tjetrit, sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Nuk i lejohet besimtarit t mos i flas vllait t tij m shum se tri (dit)101, edhe sikur t ket br ndonj gjynah. Pra shkputja e marrdhnieve me t nuk lejohet vetm nse nga kjo gj ka dobi si p.sh, lnia e gjynahut. Pr kt arsye, i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) i ndrpreu kontaktet me Kab ibn Malik dhe dy shokt e tij (radiallahu anhum), kur ata nuk morn pjes n betejn e Tebukut. Nse n shkputjen e marrdhnieve me njerzit q bjn gjynahe ka interes, ather kryhet nj gj e till, e nse jo, ather nuk shkputen marrdhniet me ta. Kjo pr sa u prket atyre q bjn gjynahe n prgjithsi, ndrsa thirrsve n rrug t Allahut nuk u takon, madje as nuk u lejohet t mos i flasin njri-tjetrit, pr shkak t mnyrave t ndryshme n thirrje. Por, secili duhet t prfitoj nga mnyra e tjetrit, nse sht m e dobishme dhe m e suksesshme.

nuK lejohet ofendimi i nj dijetari Kur nuK Pajton me dijetart e tjer Pr nj shtje, nse argumenti
sht n ann e tij

Supozojm se nj person nuk bie dakord me shum dijetar n ndonj shtje, n t ciln ka mospajtime, a lejohet q ta urrejm kt person pr hir t Allahut? Dhe, a lejohet t sulmohet pr kt gj? Jo, n asnj mnyr! Nse nj njeri bie n kundrshtim me shumicn e dijetarve n nj shtje, pr t ciln argumenti tregon se ai e ka t sakt, ather nuk lejohet t ofendohet e as t sillemi me t ashpr. Gjithashtu nuk lejohet n asnj mnyr t mbrohen gjith njerzit, vetm ai jo, por diskutohet dhe flitet me t pr tu qartsuar shtja.
101 Transmeton Buhariu nr.6065

87

Sa e sa shtje t pakuptueshme ka pr mendjet e njerzve, t cilt mendojn se pr t ka edhe unanimitet (ixhma), por nse kjo shtje do ti nnshtrohej nj studimi t hollsishm, do t gjenim se mendimin e ktij personi e mbshtesin aq argumente, sa njerzit e paanshm do ti jepnin t drejt dhe do ta pasonin n kt mendim! sht e vrtet se n pamje t par e vrteta sht me shumicn e dijetarve. Kjo n t shumtn e rasteve sht e sakt, por kjo nuk do t thot se e vrteta patjetr sht gjithmon me ta. Argumenti i atyre q nuk i prkasin shumics, mund t jet i sakt, dhe prderisa shtja nuk sht unanime (ixhma), nuk ka pse ti kundrvihemi ktij personi as ta urrejm, e as t mos merret npr goj, por kontaktojm me t dhe e studiojm kt shtje. E diskutojm me t, diskutim me an t t cilit krkohet e vrteta. Allahu i madhruar thot: Dhe me t vrtet q Ne e kemi br Kuranin t leht pr ta kuptuar dhe kujtuar, pra a ka ndonj q merr kshill. 102 dokush q krkon t vrtetn dhe mediton n tekstin e Kuranit, Allahu i madhruar ia hap dern e s vrtets. Si ka thn edhe shejhul islam Ibn Tejmije (Allahu e mshiroft) n librin e tij ElAkide el- Uasitije: Kush e studion Kuranin duke krkuar udhzimin dhe t vrtetn, atij do ti bhet e qart rruga e s vrtets.

nse

ndodh mosmarrveshje n ndonj shtje,

ather drejtojuni

allahut dhe t drguarit t tij

Cilat jan ato rregulla baz q mendoni se duhet t kihen parasysh nga thirrsit gjat bashkpunimit, q t mund t shmangin mosmarrveshjet? Nuk ka dyshim se rregulli baz pr shuarjen e ktyre konflikteve sht kthimi tek ajo q na thot Allahu i madhruar: O ju q
102 Sure Kamer/17

88

keni besuar! Bindjuni Allahut dhe bindjuni t Drguarit dhe udhheqsve tuaj, e nse kini mosmarrveshje n ndonj gj, ather drejtohuni Allahut dhe t Drguarit, nse besoni Allahun dhe ditn e Fundit. Kjo sht m e mir dhe m e prshtatshme pr prcaktimin e fundit.103 E po ashtu n ajetin: Dhe n do gj q bini n konflikt gjykimi pr t, sht tek Allahu.104 sht e detyrueshme q ndaj dokujt q ka devijuar nga besimi i drejt dhe veprat e tij pra n dije dhe n pun - t diskutohet me t derisa t kuptoj t vrtetn e ti kthehet asaj. Ndrsa gabimin e tij e kemi detyr q tia vm n dukje e t trheqim vmendjen nga ky gabim aq sa t kemi mundsi, e mos ti humbim shpresat. Allahu i madhruar ka drejtuar njerz, t cilt kan qen n bidate t mdha, derisa u bn prej pasuesve t Sunnetit. T gjith e dim se far sht thn pr Ebu Hasan el-Esharij (Allahu e mshiroft), i cili qndroi n grupin e Mutezilve (grup kelamist i devijuar) 40 vjet, pastaj pr disa koh u drejtua pak, m pas Allahu e udhzoi n rrug t drejt, n rrugn e Imam Ahmedit (Allahu e mshiroft) q sht rruga e Pasuesve t Sunetit dhe Xhematit. Pra ajo q dua t them, sht se shtjet e besimit jan t rndsishme, prandaj krkohet kshillimi n to, ashtu si krkohet kshillimi edhe n shtjet e veprave (adhurimeve).

nuK Ka gj t Keqe nse bhet debat, me qllim

q t dal n shesh e vrteta

Mnyrn e debateve ndrmjet dy kundrshtarve e kan prdorur t part tan, por n kohn ton pothuajse nuk praktikohet, a mendoni t ripraktikohet nj mnyr e till? A ka ndonj prfitim n praktikimin e saj?
103 Sure Nisa/59 104 Sure Shura/10

89

Mendoj se diskutimi ndrmjet kundrshtarve sht pun e mir, por me kusht q ta shoqroj kt diskutim qllimi i mir. Qllimi t jet ngritja lart e fjals s Allahut. Nse qllimi i debateve sht nxjerrja fitimtar e ndonj mendimi t veant, ather m mir sht t lihet. Piksynimi q e vrteta t dilte n shesh, ka qen m i theksuar n kohn e t parve tan sesa n kohn ton. N disa raste gjejm njerz q t kundrshtojn n ndonj shtje dhe mundohen ta mbshtesin mendimin e tyre me argumente t dobta, t cilat nuk kan vler n peshoren e diskutimit. E pikrisht kjo gj i shtyn shum njerz q tu largohen ktyre debateve e sidomos para njerzve apo spektatorve. Sepse ai ka frik se mos iu futen njerzve dyshime dhe u ngatrrohet e drejta me t kotn, pr shkak t guximit t paturpshm apo dhe oratoris q ka kundrshtari. N kt rast dmi sht shum i madh jo vetm pr debatuesin, por pr t dhe pr t gjith ata q si ai prfaqsojn t vrtetn, madje dm i bhet edhe vet t vrtets. Ndaj njerzit duan q tu largohen ktyre debateve. Un mendoj se mund t shmanget rreziku i debateve, duke shkruar dijetari nj libr ku t prmend n to thniet e tij t mbshtetura mbi argumente e m pas t prmend argumentet e kundrshtarit, ndrsa m tej t sqaroj argumentet mbi t cilat ai ka mbshtetur mendimin e tij. Kjo mnyr pa dyshim se sht mnyr e rregullt dhe me t arrihet qllimi i debatit. Un nuk kam par ndonj e as q m ka kaluar npr duar ndonj autor, i cili t ket ndjekur kt mnyr si shejhul Islam ibn Tejmije dhe nxnsi i tij Ibn el-Kajim. Ata kur diskutojn nj shtje, sjellin argumentet e kundrshtarit madje argumente q as vet kundrshtart e tyre nuk i prdorin, pastaj u prgjigjen duke prmendur argumentet e mendimit t tyre. Kjo sht drejtsi e paansi e plot. Njeriu duhet ta dij se sht prgjegjs prpara Allahut t madhruar dhe ta dij se nuk mund ti zgjedh mendimet sipas qejfit, sepse do gj do ti vihet n peshore n Ditn e Gjykimit.
90

mohimi i shKaqeve vjen nga mosnjohja e fes

dhe mendjelehtsia

Si tu prgjigjemi atyre q thon se: Allahu i madhruar e ka marr prsipr mbrojtjen e ksaj feje dhe se ka bjn thirrsit n rrug t Allahut n shrbim t Islamit, sht nj prpjekje e panevojshme? Prgjigjja ndaj ktyre njerzve sht shum e leht, sepse kta lloj njerzish kan t njjtat prirje si t atyre q mohojn shkaqet. E nuk ka dyshim se mohimi i shkaqeve vjen nga mosnjohja e fes dhe marrzia. Allahu i madhruar e ka marr prsipr ruajtjen e ksaj feje, por me an t shkaqeve ama. Nga kto shkaqe sht edhe ajo q bjn thirrsit n kt fe, duke prhapur dijen dhe sqaruar njerzit. Kto fjal jan tamam sikur dikush t thot: Mos u marto, sepse nse sht shkruar q t kesh fmij, ai do t vij edhe pa martes! Mos e krko rrskun, sepse rrsku q t sht shkruar, do t t vij edhe pa e krkuar at! Ne e dim se Allahu i madhruar ka thn: Ne e zbritm kt prkujtim (Kuranin) e Ne jemi mbrojts t tij. 105 Allahu e thot kt ndrkoh, q e di se nuk bhet asgj vese me shkaqet prkatse. E Ai prcakton pr ruajtjen e ksaj feje, shkaqe t cilat e ruajn at. Pr kt arsye do t gjejm se shum dijetar t par t ktij umeti, me t cilt Allahu ruajti fen nga bidatet n akide dhe n vepra, filluan t flasin dhe t shkruajn e tu sqarojn njerzve t vrtetn. Pra sht e domosdoshme t kryejm ato q na ka urdhruar Allahu n mbrojtje t fes dhe n prhapjen e saj n mesin e njerzve, kshtu realizohet ruajtja e fes.

105 Sure Hixhr/9

91

njeriu duhet t bashKoj ndrmjet dy t mirave

Shum prej nxnsve t dijes i largohen leximit t librave t dijetarve t kohs son, ata mjaftohen vetm me leximin e librave t t parve Allahu i mshiroft - si mendoni ju pr kt? Mendoj se metoda e thirrjes duhet marr nga libri i Allahut dhe Sunneti i Profetit para s gjithash, e pr kt t gjith jemi dakord. M pas duhet t prfitojm nga puna e Kalifve t drejt dhe sahabve n prgjithsi, si dhe nga dijetart tan t par. Ndrsa pr shtjet q flasin dijetart e sotm, ska dyshim se e njohin m mir gjendjen e sotme. Nse nj njeri do t prfitoj nga kjo an nga librat e tyre, pa dyshim q ia ka qlluar. Ne e dim se dijetart e sotm e kan marr dijen nga ata q kan qen para tyre, prej t parve tan. Pra edhe ne t marrim prej nga kan marr ata, sepse n kohn ton kan dal shtje t reja, t cilat nuk kan qen t njohura n kohn e selefve (t part e mir t muslimanve). Mendoj se njeriu duhet t prfitoj prej dy t mirave dhe t mbshtetet: S pari: Te Libri i Allahut dhe Suneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem). S dyti: Te fjalt e t parve tan t mir: Kalift e drejt, sahabt dhe dijetart e brezave t par t Islamit. S treti: Tek ajo q kan shkruar dijetart e sotm, pr ato shtje q kan dal sot e nuk kan qen t njohura m par.

Prarja ndrmjet rinis besimtare on n

dobsimin e fuqis q sjell besimi dhe Kthimi nga

allahu i madhruar
Cila do t ishte kshilla juaj pr ka ndodh ndrmjet t rinjve besimtar, n lidhje me prarjen dhe distancn q mbajn ndaj njri-tjetrit?
92

Nuk ka dyshim se ajo ka po ndodh ndrmjet t rinjve t kapur mbas fes, duke u ndar e duke akuzuar njri-tjetrin pr t humbur e duke mbjell armiqsi dhe urrejtje ndaj atyre q nuk pajtojn me metodologjin (menhexhin) e tyre, sht me t vrtet nj fatkeqsi e pr t t ardhur keq. Kjo gj ndoshta mund t oj n nj dshtim t madh t puns. Nj prarje e till knaq shejtant xhind dhe njerz. Sepse shejtant prej njerzve dhe xhindve nuk duan q njerzit e mir t bashkohen n asgj. Ata duan q t ndahen, sepse e din se prarja e dobson fuqin q vjen si rezultat i kapjes n fe dhe t drejtuarit drejt Allahut t madhruar. Kt e argumentojm me thnien e Allahut t madhruar ku thot: E mos u kundrshtoni q t mos dshtoni dhe ta humbni fuqin!106 e po ashtu: E mos u bni si ata q u pran e nuk ran dakord mbasi u erdhn argumentet e qarta.107 si dhe thnia tjetr e Allahut t madhruar: Me t vrtet se ata q e ndan fen e tyre n sekte, ti (o Muhamed) nuk ke t bsh me ta aspak.108 Si dhe fjala e Tij: Ai ju prcaktoi juve pr f at q ia pat prcaktuar Nuhut dhe at q Ne ta shpallm ty dhe at me ka e patm porositur Ibrahimin, Musain dhe Isain; ta praktikoni fen e drejt e mos u prani n t.109 Pra Allahu i madhruar na e ka ndaluar prarjen dhe na ka treguar prfundimin e saj t keq. Ne duhet patjetr q t jemi nj umet i vetm e si nj trup i vetm. Ndarja sjell vetm shkatrrim dhe shprbrje t bashksis, pr rrjedhoj sjell dobsimin e umetit islam. Edhe ndrmjet sahabve (radiallahu anhum) kan ndodhur mospajtime, por nuk ka pasur prarje, armiqsi dhe urrejtje. Ndrmjet tyre ka pasur mospajtime edhe n kohn e Profetit (salallahu alejhi ue selem) si p.sh., kur i Drguari i Allahut
106 Sure Enfal/46 107 Sure Ali-Imran/105 108 Sure Enam/159 109 Sure Esh-shura/13

93

mbaroi betejn e Hendekut, i erdhi Xhibrili me urdhrin q t sulmonin Beni Kurejdhn, sepse kishin prishur marrveshjen. I Drguari i Allahut u tha shokve t tij: Askush prej jush t mos e fal ikindin vese n Beni Kurejdha.110 Sahabet doln nga Medina pr te fisi Beni Kurejdha dhe ndrkoh erdhi koha e ikindis. Disa than: Nuk do t falemi vese n Beni Kurejdha, edhe sikur t perndoj dielli, sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) na tha: Askush prej jush t mos e fal ikindin vetm se n Beni Kurejdha. ne vetm dgjojm dhe bindemi. E disa t tjer than se Profeti (salallahu alejhi ue selem) pati pr qllim q ne t shpejtonim dhe t dilnim sa m par, ai nuk pati pr qllim vonimin e namazit. Kur sahabt e lajmruan Profetin (salallahu alejhi ue selem) pr kt mosprputhje mendimesh, ai nuk qortoi asnjrin prej tyre. Edhe ata vet nuk u pran, edhe pse nuk e kuptuan thnien e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem) t gjith njlloj. Edhe ne kshtu duhet t jemi t mos ndahemi, por t jemi nj trup i vetm. Ndrsa t prahen njerzit e t thuhet: ky sht selefi, ky sht ihuani, ky sht tabligi, ky ska medhheb, ky sht imitues i medhhebit, ky sht kshtu e ky sht ashtu, duke u prar, kjo gj sht tepr e rrezikshme! Nse do t msonim se ky zgjim do t krijoj grupe t prara, t cilt e quajn njri-tjetrin t humbur e t lajthitur, ather shpresat q kemi te ky zgjim Islam, do t shuhen. Zgjidhja e ktij problemi sht e mundur vetm nse ndjekim at q ndoqn sahabt (radiallahu anhum). Duhet ta dim se ky mospajtim vjen pr shkak t ixhtihadi (mendimit t lir islam), n nj shtje ku mund t ket disa mendime. Ky mospajtim nuk ndikon n prarje, por prkundrazi sht bashkim! Si sht e mundur dika e till?! Po ja, un p.sh., nuk bie dakord me ty n ndonj shtje, sepse argumenti q kam sht n kundrshtim me thnien tnde. Po kshtu edhe argumenti q ke ti nuk pajton me thnien time. Dhe kshtu n t vrtet ne nuk jemi n kundrshtim, sepse secili prej nesh ka marr nj argument dhe
110 Transmeton Buhariu Nr/ 946. dhe Muslimi Nr/ 1770

94

mbshtetet n t. Ather argumenti sht ai q ne mundohemi t pasojm t gjith e secili prej nesh n t vrtet nuk pason gj tjetr vese argumentin. Un t falnderoj, sepse more guximin t m kundrshtosh, me qllim q t mbrosh argumentin. Dhe un mbetem vllai dhe shoku yt, sepse ky kundrshtim erdhi si rezultat q ti u mbshtete n argument. Duhet q un t mos mbaj mri n vetvete ndaj teje, por t falnderoj pr rezultatin e arritur nga ana jote e po ashtu edhe ti. Sikur t detyroheshim t pranonim thniet e njri-tjetrit, detyrimi im ndaj teje q t pranosh thnien time nuk sht aspak m parsor sesa detyrimi yt ndaj meje q t pranoj thnien tnde. Prandaj them se duhet ta kthejm kt mospajtim t bazuar mbi ixhtihad, n bashkim e jo n prarje, me qllim q t bashkohet fjala e t burojn t mirat. Por, nse dikush thot se ndoshta ky lloj ilai nuk mund t ndiqet me t gjith njerzit n prgjithsi, ather si do ti japim zgjidhje? Zgjidhja do t ishte q t bashkoheshin kokat dhe elita e do grupi e ta studionim do shtjet q nuk biem dakord ndrmjet nesh. N kt mnyr t bashkohemi e t duhemi mes njri-tjetrit. Njher kur ndodheshim n Mina gjat Haxhit na ndodhi dika q mund t duket e uditshme pr ju. Na u paraqitn dy grupe njerzish, ku do grup kishte nga tre ose katr burra. Secili prej tyre e akuzonte paln tjetr pr kufr duke e mallkuar at, duke qen edhe n Haxh! Arsyeja qe se njra pal kur falej, e vinte dorn e djatht mbi dorn e majt mbi gjoks. E kjo sipas pals tjetr sht mohim i sunnetit, sepse sipas tyre sunnet ishte lshimi i duarve. Ndrsa pala tjetr thoshte se lshimi i duarve duke mos e vendosur t djathtn mbi t majtn sht kufr, e kshtu q lejohet mallkimi. Prarja ndrmjet tyre ishte shum e fort. Por, me mirsin e Allahut dhe m pas me mundin q bn disa vllezr dhe qartsimin e bashkimit q duhet t ket umeti islam, secila pal shkoi e knaqur me tjetrn. Shih se si shejtani luajti me ta deri n at pik, sa arritn t akuzojn njri-tjetrin pr kufr si shkak i ksaj
95

mosmarrveshjeje! Kjo gj nuk sht vese nj sunnet nga sunnetet e shumta dhe jo nj nga shtyllat e Islamit e detyrimet e tij. shtja sht se disa dijetar thon se vendosja mbi gjoks e dors s djatht mbi t majtn sht sunnet, e disa dijetar t tjer thon se t lshuarit sht sunnet. Edhe pse e sakta e argumentuar sht vendosja e dors s djatht mbi parakrahun e s majts, si ka thn Sehl bin Saad (radiallahu anhu): Njerzit urdhroheshin t vinin dorn e djatht mbi parakrahun e s majts n namaz.111 Lus Allahun e madhruar q tu dhuroj vllezrve tan, t cilt ndjekin metoda dhe mnyra t ndryshme n thirrje, dashuri t pashuar pr njri-tjetrin dhe tua prmirsoj zemrat! Nse prmirsohen qllimet, edhe ilai sht i leht, nse nuk prmirsohen e donjrit i plqen mendimi i tij e nuk i intereson askush tjetr, ather suksesi do t jet vrtet larg. Vrejtje: Nse kontradiktat jan n shtjet e akides (doktrins islame), duhet q patjetr ato t saktsohen. Nse ato bien n kundrshtim me metodn (menhexhin) e t parve, e kemi pr detyr ti kundrshtojm dhe paralajmrojm njerzit pr tu ruajtur nga ata q ndjekin kt rrug t gabuar n kt pik.

nuK lejohet Pr KrKuesit e dijes q t aKuzojn njri-tjetrin

A lejohet q disa t rinj t merren gjith kohn me akuza ndaj njri-tjetrit dhe t largojn njerzit, duke i paralajmruar q t largohen prej tyre? Pa dyshim se prgojimi i dijetarve ndaj njri-tjetrit sht vepr e ndaluar. Nse sht e ndaluar t prgojoj muslimani vllan e tij edhe nse nuk sht dijetar, e si i lejohet atij q t prgojoj vllezrit e tij dijetar besimtar?!
111 Transmeton Buhariu , Nr/740

96

Duhet q njeriu besimtar ta ruaj gjuhn prej prgojimit t vllezrve t tij besimtar. Allahu i madhruar ka thn: O ju q keni besuar! Shmangni shum prej dyshimeve, me t vrtet q disa prej dyshimeve prbjn gjynahe. Dhe mos prgjoni e prgojoni njri-tjetrin. A do t donte dikush q t hante mishin e vllait t tij t vdekur? Pa dyshim q do ta urrenit, pra kijeni frik Allahun.112 Le ta dij ai, t cilit i ka rn kjo bela, se me akuzimin e dijetarve nuk ka lnduar vetm ata personalisht, por ka lnduar trashgimin e Profetit (salallahu alejhi ue selem). Sepse dijetart jan trashguesit e Profetve. Nse do t flitej keq pr dijetart dhe do t ofendoheshin, askush nuk do t besonte n dijen q kan. Kjo dije sht trashguar nga Profeti (salallahu alejhi ue selem) e n kt rast njerzit nuk do t kishin besim m te dija e fes q transmeton ky njeri pr shkak t ktij prgojimi. Nuk them se do dijetar sht i pagabueshm, por prkundrazi do njeri pritet q t gaboj. Dhe ti nse shikon ndonj gj q t duket gabim prej ndonj dijetari, ather fol me t dhe merruni vesh me njri-tjetrin. Nse del se e drejta sht me t, ather t obligohet ty pasimi i tij. Nse del se thnia e tij sht gabim, ather krkohet prej teje ta sqarosh gabimin. Sepse vazhdimi n gabim nuk lejohet. Por pa e lnduar e kije parasysh se ai sht dijetar e i njohur pr nijetin e mir q ka. Nse mundesh ti thuash se disa njerz kan thn kshtu e kshtu e kjo thnie sht e dobt, e m pas sqaroji dobsin dhe vre n dukje thnien e sakt, kjo do t ishte shum m mir. Sikur t donim t lndonim me fjal dijetart, t njohur pr nijetin e tyre t mir, pr ndonj gabim n t cilin kan rn nga shtjet e fes, do t kishim lnduar dijetar t mdhenj. Por detyr pr ne sht ajo q prmenda. Nse shikon ndonj gabim prej dijetarit, diskuto me t. Nse del se e drejta sht me ty ather duhet q ai t pasoj, por nse nuk arrini n nj prfundim t njjt, ather shtja hyn n grupin e shtjeve t diskutueshme. N kt rast
112 suretu Huxhurat/12

97

duhet q t mos flassh kundr tij, por ti mbaj mendimin tnd dhe ai t tijin. Kontradikta nuk ka vetm n kohn ton, por ka pasur qysh n kohn e sahabve e deri n ditt tona. Nse del n shesh gabimi i nj personi, por ai ngulmon pr t mbrojtur thnien e tij, ather del si detyr q t kritikosh gabimin, por jo me qllim pr t ofenduar kt person apo pr hakmarrje ndaj tij, sepse ai mund t thot t vrtetn n mjaft shtje t tjera prve ksaj. E rndsishme sht se un i kshilloj vllezrit e mi ti largohen ksaj belaje dhe ksaj smundjeje, dhe lus Allahun e madhruar pr vete dhe pr ju shrim nga do e met e dmshme n dynja dhe ahiret.

lus allahun ti ruaj dijetart nga fjalt dhe

Prgojimet e mendjelehtve

Zmadhimi i gabimeve t dijetarve sht nj fenomen shum i prhapur te t rinjt, si mund ti kshilloni n kt drejtim? Lus Allahun ti ruaj dijetart nga fjalt dhe prgojimet e mendjelehtve, sepse atyre u ngarkohen shum gjra. S pari: Dgjojm ka iu mvishet disa dijetarve t shquar e nse do ta studionim kt shtje, do t gjenim se e kundrta sht e sakt. Shum thuhet: Filani ka thn kshtu... E nse krkojm, do t gjenim se kjo gj, nuk sht e vrtet. E ky sht krim i madh. Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Me t vrtet gnjeshtra ndaj meje nuk sht sikur gnjeshtra ndaj dikujt tjetr. Pra gnjeshtrat ndaj dijetarve n shtje t fes nuk jan si gnjeshtrat ndaj ndonj njeriu t thjesht. Sepse kjo gnjeshtr prmban nj ligj t fes dhe i atribuohet ktij dijetari t besueshm. Prandaj sa m i madh t jet besimi i njerzve n kt dijetar, aq m shum jepet mundsia q t gnjehet n emr t tij n kto shtje. Nse dikujt nga njerzit e thjesht i thua se ka thn filani, nuk do t prgjigjej, por nse i thua se ka thn filan dijetar i njohur, do t t besonte. Disa njerz kan ndonj
98

mendim apo opinion, t cilin mendojn se e kan t sakt. E ata mundohen ti bindin njerzit pr kt. Kur nuk gjejn mnyr tjetr, ather gnjejn n emr t ndonj dijetari t njohur. Thon p.sh: kjo sht thnia e filanit! Kjo sht shtje shum e rrezikshme! Jo vetm q prek dijetarin personalisht, por kjo ka t bj edhe me nj nga ligjet e Allahut t madhruar. S dyti: Zmadhimi i gabimeve sikur u prmend. Edhe kjo sht gabim, gabim dhe padrejtsi. Dijetari sht njeri, gabon dhe ia qllon, kjo nuk ka dyshim, por nse dijetari gabon, ather sht detyr pr ne q t flasim me t e ti themi: a ke thn ti kshtu? Nse thot: Po, dhe ne e shikojm se sht gabim, ather i themi: A keni argument? Nse futemi me t n bised dhe del n shesh e drejta, ather do dijetar i drejt q ia ka frikn Allahut, duhet t kthehet tek e vrteta e duhet q ta bj t ditur kthimin e tij. Ndrsa zmadhimi i gabimeve dhe primi i tij n pamjen m t shmtuar, nuk ka dyshim se sht armiqsi ndaj vllait tnd mysliman. Jo vetm kaq, por mund t them armiqsi edhe ndaj fes, sepse njerzit nse kan besim te nj njeri e pastaj lkundet besimi i tyre pr t, te kush do t drejtohen? A t qndrojn njerzit kshtu t shprndar pa prijs q ti drejtoj n rrugn fes s Allahut, apo t drejtohen nga ndonj injorant, i cili do ti humb pa dashje, apo drejt ndonj dijetari t prishur q do ti largoj nga rruga e Allahut me vetdije?!

duhet q thirrsi t ftoj Pr n fen e allahut

n at vend Ku Ka dobi m shum

detyrim kan thirrsit n fen e Allahut karshi mjeteve t informacionit, ku dihet ndikimi i tyre n shoqri? Mendoj se nse dikujt i jepet mundsia t ftoj n rrug t Allahut n nj vend ku ka m shum dobi, nuk duhet ta pengoj veten nga kjo n asnj mnyr. Prkundrazi, t shpejtoj e t falnderoj Allahun pr kt mirsi, sepse kto vende po nuk
99

u mbushn me mirsi, do t mbushen me t kundrtn. Pra mendoj q t bashkpunojm, t kshillojm dhe t pranojm ftesn nse krkohet prej nesh pjesmarrja n kto organizma.

ndoshta Ky vePrim sht Prej urtsis

far mendimi keni pr nj thirrs q e shikon t keqen e nuk flet kundr saj, me qllim q ta prmirsoj m pas? Ndoshta kjo sht shfaqje e prdorimit t urtsis n thirrje, n vonimin e t ndaluarit nga kjo e keqe, sepse ndoshta nuk sht e prshtatshme t flitet me vepruesin e ktij veprimi n kt moment. Por e ruaj n vetvete, me qllim q t flas me t e ta sqaroj kur t jet rasti m i prshtatshm. Pa dyshim q kjo sht mnyr e sakt, sepse kjo fe, si e dim t gjith, ka filluar gradualisht. N fillim i ka lejuar njerzit t kryenin gjra, t cilat m pas u bn haram. Pr shembull alkooli, Allahu i Madhruar e sqaroi pr njerzit se prdorimi i tij sht gjynah i madh, por ka dhe dobi pr njerzit, mirpo e keqja e tij sht m e madhe se dobia. Njerzit vazhduan me kt rregull, derisa zbriti ajeti i fundit q e bri haram prfundimisht. Nse njeriu mendon se sht m mir q t mos e ftoj nj person n kt moment e n kt vend, duke e vonuar kt ftes pr m von dhe n nj vend tjetr, sepse ai e shikon se sht m mir dhe m e dobishme kshtu, ather nuk ka asgj t keqe. Ndrsa, nse ka frik se nuk i jepet mundsia her tjetr apo mund t harroj nj sqarim t till, n kt rast duhet t shpejtoj n sqarimin e s vrtets dhe thirrjen n rrug t Allahut. Kjo pr sa i prket nj personi t veant. Nse do q t flas n prgjithsi, sikur t jet n nj mbledhje, shikon njerz q kan ardhur ktu duke kryer ndonj gj pr t ciln u duhet trhequr vrejtja ather t flitet pa nguruar, sepse n kt situat nuk duhet t humbas rastin. Nse ai do ta vononte kt, do t ishte e pamundur q ti mblidhte kta njerz srish m pas.
100

rndsia e namazit t nats varet

nga gjendja e njerzve

Pa dyshim se e dini rndsin e namazit t nats n jetn e thirrsit musliman, a mund t na nxisni pr t dhe t na sqaroni dobit t tij? Me thn t drejtn, vendi m i prshtatshm q nxit n faljen e nats, jan librat pr vepra t mira dhe q friksojn nga veprat e kqija. Pr faljen e nats do t mjaftonte nse nuk do t kishim prmendur asgj tjetr ve thnies s Allahut t madhruar: Ata ngrihen nga shtrati, i luten Zotit t tyre me frik e shpres dhe japin nga ajo q ju kemi dhn Ne. Askush nuk di se far gzimesh jan fshehur pr ata (n jetn tjetr) si shprblim pr punt e mira q kan br.113 Sikur t mos ishte pr kt shtje vese ky ajet, do t mjaftonte pr nxitjen e muslimanve n namazin e nats. Namazi i nats ndryshon sipas gjendjes s njerzve. Ka nga ata q falja e namazit t nats sht m mir dhe ka nga ata q mosfalja e namazit t nats sht m e mir. Nse dikush n fillim t nats merret me dijen e fes duke msuar, kuptuar dhe zbatuar, por n fund t nats fle, kt gj Profeti (salallahu alejhi ue selem) ua ka lejuar disa prej shokve t tij. Si p.sh, Ebu Hurejra, t cilin e kshilloi i Drguari i Allahut q t fal vitrin para se t flej114 Ndrsa nse dikush ka natyr tjetr, ather ai bie t flej hert pr tu uar pr namaz nate. Nse e shikon se knaqsia shpirtrore ndaj Allahut i shtohet duke knduar pjes t gjata t Kuranit, le ta bj. Kur lexon ndonj ajet pr mshirn, qndron dhe e lut Allahun pr t, dhe kur lexon ndonj ajet q flet pr krcnim, krkon mbrojtje. Nse namazin e ndien m tepr kur e zgjat rukun dhe sexhden dhe lexon pak Kuran, ather le ta bj. E nse ai nuk ka ndonj preferenc, m mir sht q rukuja dhe sexhdja t jen afrsisht t
113 Suretu Sexhde:16,17 114 Transmeton Buhariu, Nr/1178. Muslimi nr/721.

101

prafrta me qndrimin n kmb, n mnyr q namazi i tij t jet i ekuilibruar. Nse e zgjat leximin, ather zgjat rukun dhe sexhden, e nse e shkurton, shkurtoje rukun dhe sexhden. Dhe namazi i fundit i nats t jet vitri (namazi tek).

gjyKimi Pr dgjimin e ilahive

A lejohet q thirrsi n rrug t Allahut t dgjoj ilahi islame? Koh m par kam dgjuar ilahi islame dhe nuk kam par n to ndonj gj t keqe, ndrsa koht e fundit kam dgjuar ilahi q u ngjajn kngve t shoqruara me muzik, dhe nse jan tilla, mendoj se nuk duhet t dgjohen. Ndrsa, nse jan vetm fjal pa muzik dhe pa transformim t zrit, lejohet dgjimi i tyre, por me kusht q t mos bhen zakon i prhershm. Gjithashtu nj kusht tjetr sht q ilahit t mos kthehen n mjetin e vetm me t cilin knaqet zemra apo prfitohet prej tyre. N kt rast braktiset ajo q sht m e rndsishme. Duke prfituar dhe kshilluar vese me an t ilahive, u shmangesh kshilluesve m t mir; librit t Allahut t madhruar dhe Sunnetit t Profetit (salallahu alejhi ue selem). Nse dgjon ndonjher n makin apo shtyn rrugn me to n udhtim, nuk ka problem.

nuK Ka KontradiKt ndrmjet dy haditheve

A ka ndonj mospajtim ndrmjet ktyre dy haditheve: Me t vrtet Allahu sht i but dhe e do butsin. Ai jep nprmjet butsis at q nuk e jep nprmjet ashprsis dhe nprmjet asgjje tjetr ve saj.115
115 Transmetohet nga Buhariu, Muslimi etj.

102

Dhe thnies s Profetit (salallahu alejhi ue selem) n nj hadith tjetr: Nse dikush prej jush sheh nj gj t keqe, le ta ndryshoj me dorn e tij, nse nuk mundet, me gjuhn e tij Nuk ka ndonj kontradikt ndrmjet dy haditheve, sepse thnia e t Drguarit (salallahu alejhi ue selem): le ta ndryshoj me dor, kjo nse nuk mundet q ta ndryshoj me dika tjetr ve saj. Nse mundet q ta ndryshoj t keqen me dorn e vet atij q e kryen, do t ishte edhe m mir. Pr shembull, nse nj thirrs sheh nj person q mban nj vegl ahengu, me t ciln kndon, ai i thot se kjo sht haram, e duhet q ta thyesh kt mjet. N kt rast nse ky e thyen me dorn e vet sht m mir, sepse ai e thyen nga bindja, ose nga frika. Por rndsi ka q e hoqi me duart e veta kt t keqe. Kjo sht m mir se ta kryesh ti. Nse kjo nuk sht e mundshme, ather e thyen ti nse ke mundsi, nse jo, ather e kritikon me gjuh, e nse nuk mundesh, ather e urren me zemr. Prandaj duhet ose sht detyr pr nxnsit e dijes q nse dikush flet t pavrteta apo shkruan t pavrteta, t flas me kt njeri para se t replikoj me t, me qllim q ky njeri vet t reflektoj. Ai kur e shikon se sht n gabim, duhet tu sqaroj njerzve gabimin e tij para se ti kundrprgjigjet dikush tjetr me shkrim, sepse kjo gj sjell zhvlersimin e dijetarve s teprmi. Njerzit n prgjithsi nse shikojn nxnsit e dijes t replikojn me njri-tjetrin, n syt e tyre pozita e dijetarve bie, si pr at q replikon, ashtu edhe pr t replikuarin. Kjo gj shkakton konfuzion te njerzit, sepse nuk e din se kush ka t drejt, ky apo ai. M e mira sht q ai person q do t replikoj, t kontaktoj me at q do ti kundrprgjigjet duke i thn se kjo sht gabim dhe ia sqaron duke diskutuar me t pse sht gabim. Sepse ndodh q ky mund t ket dika q nuk e di ai q do t replikoj me t. Un mendoj se ai q do t ngrihet feja e Allahut do ti kthehet t vrtets, ose t paktn t thot: Pr Zotin! Un kt di, nse ti ke dika tjetr,
103

nuk ka asgj ta thuash, jo vetm kaq, por e ke detyr ta sqarosh nse e shikon se fjalt e mia jan n kundrshtim me t vrtetn. Megjithat, mendoj se mnyra m e rregullt sht t mos filloj t tregoj gabimet e dikujt tjetr dhe pastaj ta kritikoj para njerzve. Prkundrazi, ai duhet ta vr vet n dukje t vrtetn, duke thn p.sh., nse dikush thot: kshtu e kshtu, prgjigjja ndaj tij sht e till... Kshtu njerzit do t msojn t vrtetn dhe nuk do t shkaktohet urrejtje apo armiqsi ndrmjet tyre. Vetm nse personi i kritikuar sht bidatxhi, ather duhet t vihet n dukje gabimi dhe vet personi, n mnyr q njerzit t mos bien n t. Ndrsa pr sa u prket shtjeve, pr t cilat ka mendime t ndryshme dhe feja i toleron, n kt rast rruga e urtsis dhe bashkimit t zemrave, sa t kemi mundsi, sht m e mira.

Prej teje KrKohet q t urdhrosh Pr t mir

dhe t ndalosh nga e Keqja

Jam nj burr q falem dhe lexoj Kuran, bj pun t mira, por nuk urdhroj pr t mir e nuk ndaloj nga e keqja. m kshilloni? Kshilla ime pr kt person, i cili thot se falet dhe lexon Kuran e bn pun t mira, sht q t urdhroj pr t mira dhe t ndaloj nga e keqja aq sa t ket mundsi. Sepse i Drguari i Allahut, na ka urdhruar, dhe jo vetm ai por edhe Allahu i madhruar, na ka urdhruar pr kt, kur ka thn: Le t dal prej jush nj grup q t thrras pr n mirsi, t urdhroj pr vepra t mira e t ndaloj prej veprave t shmtuara! Kta njerz do t jen t shptuarit. Mos u bni si ata q, pasi u erdhn provat e qarta, u pran dhe u grindn. Pr kta do t ket dnim t madh.116
116 Sure Ali Imran:104-105.

104

Krkoj nga ju vllezr, q t meditoni n thnien e Allahut t madhruar kur thot: Mos u bni si ata q, pasi u erdhn provat e qarta, u pran dhe u grindn, e cila ka ardhur mbas ajetit Le t dal prej jush nj grup q t thrras pr n mirsi, n mnyr q ta dini se lnia e t ftuarit n t mir dhe ndalimit nga e keqja, t on patjetr n prarje. Sepse ai q kryen nj t keqe, ka marr nj rrug tjetr nga ai q nuk e kryen kt gj, dhe ai q nuk fton n t mir, ka marr nj rrug tjetr nga ai q e bn kt. Dhe ja kshtu do t prahen njerzit. I them ktij vllait: Urdhro pr t mir dhe ndalo nga e keqja sa t mundesh. Dhe dije se urdhrimi pr t mir dhe ndalimi nga e keqja sht prej obligimeve m t rndsishme n fen e Allahut. Allahu i madhruar pikrisht pr kt virtyt na ka cilsuar si njerzit m t mir, Ai ka thn: Ju jeni populli m i mir i dal pr njerzimin (sepse) ju urdhroni q t bhen vepra t mira, i ndaloni t kqijat dhe besoni Allahun.117 Allahu i madhruar ka thn pr bijt e Israilit: Ata izraelit q ishin mohues, u mallkuan me gjuhn e Dautit dhe t Isait, t birit t Merjemes, pr shkak se kundrshtonin, shkelnin do kufi dhe nuk e ndalonin njri-tjetrin t bnin vepra t kqija. Eh, sa t shmtuara ishin veprat q bnin ata!118

Pr thirrsin sht detyr q t jet shembull

gjykim ka pr at thirrs, i cili fton pr ndonj gj dhe nuk mundet q vet ta zbatoj kt? Detyra e thirrsit n rrug t Allahut sht q t jet nj shembull i mir pr ata q fton. Nse urdhron pr t mir, le t jet i pari q e bn kt, e nse ndalon nga e keqja, le t i pari q e l at. Por ndodh q njeriu t ftoj pr dika t mir dhe vet bn dika q sht m e mir se kjo q fton n t. Por nse nuk
117 Sure Ali Imran:110. 118 Suretu Maideh: 78, 79

105

bn dika m t mir sesa ajo n t ciln fton, t ket kujdes se mos bhet si ata pr t cilt Allahu i madhruar ka thn: A i urdhroni njerzit pr t mira dhe e harroni veten tuaj, e ju jeni ata q lexoni librin. A nuk mendoni?!119 Apo si ai q: do t hidhet n zjarr derisa ti dalin t brendshmet e barkut, - pra zorrt e tij, Allahu na ruajt - e do t vij rrotull me to si gomari n lm. Rreth tij do t mblidhen banort e zjarrit duke i thn: ke kshtu? A nuk je ti ai q na urdhroje pr t mir dhe na ndaloje nga t kqijat!? Ai u thot: Ju urdhroja pr t mir e nuk e bja dhe ju ndaloja nga e keqja dhe e bja.120 Pra duhet q njeriu t ket kujdes n kt pik, megjithat nuk themi se meq nuk e bn kt t mir, mos urdhro pr t! Por nse nuk e bn kt t mir, dije se e ke privuar veten nga kjo gj, s paku mos e privo veten as nga e mira tjetr q t urdhrosh pr t mira.

duhet q besimtari t jet i sinqert me allahun e madhruar

Nj njeri kryen vepra t mira dhe mundohet ti fsheh nga njerzit nga frika se mos bie n syefaqsi, por ama gzohet e ndjehet i lumtur nse dikush nga njerzit e merr vesh pa qllim kt gj. A sht kjo syefaqsi? Dhe, a sht lnia e punve t mira n sy t njerzve syefaqsi? Ajo q duhet t ket parasysh besimtari, sht sinqeriteti pr Allahun n punn e tij. Ky sht obligim. Nuk duhet q njeriu tu dorzohet mendimeve t cilat bezdisin zemrn pr syefaqsi. Sepse nse do tu dorzohesh ktyre mendimeve, do t lsh shum pun t mira pa br.
119 Suretu Bekare: 44 120 Transmeton Buhariu Nr/3267 dhe Muslimi Nr/2989

106

Besimtari i sinqert sht ai q nganjher e shfaq e nganjher e fsheh punn e tij. Si t jet e nevojshme. Prandaj Allahu i madhruar i lavdron ata q shpenzojn pasurin e tyre haptas dhe fshehtas, kur thot: Ata q e shpenzojn pasurin e tyre natn e ditn, fshehtas dhe haptas, e kan shprblimin tek Allahu. Pr ta nuk ka as frik e as mrzitje.121 Edhe ti, o vllai im musliman, shiko at q sht m e mir dhe bje. Jepi fund syefaqsis dhe largohu prej saj. E mos e mso veten n asnj mnyr q t krkosh knaqsin e krijesave apo plqimin e shikimit t punve t tua nga njerzit. Pr sa i prket knaqsis q ndien mbasi ke kryer ndonj ibadet, e ti e ke kryer pr hir t Allahut, kjo padyshim nuk t dmton fare. Prkundrazi, kjo mund t jet prgzim pr besimtarin, pr t cilin Allahu i madhruar ka thn: Pa dyshim, miqt e Allahut nuk do t ken arsye pr tu friksuar dhe as pr tu dshpruar. (T till jan) ata q besojn dhe q (i) friksohen (Allahut). Ata i pret lajmi i mir n kt jet dhe n tjetrn.122 Ka dallim ndrmjet atij q e kryen nj pun pr ta par njerzit dhe lavdruar, dhe ndrmjet nj tjetri q e kryen nj pun pr hir t Allahut, por nse njerzit e marrin vesh, gzohet. Ai gzohet pr at q Allahu i ka dhuruar e ky gzim nuk e dmton n asgj. Ndrsa lnia e puns s mir nganjher prej friks s syefaqsis, sht nj vesveseve me t cilat shejtani ngacmon zemrn. Pra duhet ta bsh adhurimin, edhe pse mund t mendosh se sht e przier me syefaqsi. N kt rast thuaj: Eudhu bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim. Krko nga Allahu ndihm dhe vazhdo n kryerjen e adhurimeve.

121 Suretu Bekare/44 122 Junus/62;64

107

lejohet vizita e atyre q mKatojn ndaj allahut

n shtPit e tyre nse shihet e Prshtatshme

A lejohet q thirrsi t ftoj njerzit n fen e Allahut e ata gjenden duke br vepra t kqija? Dhe, a lejohet vizita e atyre q mkatojn ndaj Allahut n shtpit e tyre, me qllim q ti ftojm n fen e Allahut? Thirrja gjithmon bhet me urtsi, ashtu si na ka urdhruar Allahu i madhruar. Nse njeriu shikon se thirrja e tij n kt gjendje apo n kt moment sht e prshtatshme dhe e frytshme, le ta bj. Edhe nse shkon n ato vende ku ata rrin. Historiant tregojn se Profeti (salallahu alejhi ue selem) u shkonte njerzve n kohn e Haxhit n vendndodhjet e tyre, pr ti ftuar n fen e Allahut t madhruar. Mund ti ftoj edhe nse ndodhen n rrug apo n vendet e tyre t dfrimit, nse e shikon t prshtatshme. Nse shikon se nuk ka interes ti thrras t gjith s bashku, le ti kap nj nga nj. Duke u kushtuar kujdes m s shumti t parve apo t mdhenjve t tyre. Sepse t part apo t mdhenjt nse prmirsohen, prmirsohen edhe pasuesit e tyre. Pra nse nuk mundet ti ftoj njerzit n mas, ather le t mundohet t thrras kokat e tyre. Tu shkoj atyre n shtpi apo n ndonj vend tjetr q do ta shoh m t prshtatshm pr ti ftuar. Rndsi ka q njeriu ti prmbahet asaj q na ka treguar Allahu pr urtsi dhe butsi, sepse kshtu do t ket sukses. Ai ia jep urtsin kujt t doj, e atij q i sht dhn urtsia pa dyshim se i sht dhn mirsi e shumt.123

123 Suretu Bekare/269

108

ata q mKatojn ndaj allahut, jan jobesimtar aPo besimtar?

A lejohet t prshndeten me selam ata q mkatojn ndaj Allahut t madhruar? Dhe, a lejohet braktisja e tyre? Para se t prgjigjem pr kt, dua t bj nj pyetje: Ata q nuk i binden Allahut, jan jobesimtar apo besimtar? Ata q bjn gjynahe, jan besimtar pr besimin q kan dhe t prishur (fasik) me gjynahet e mdha q bjn. Nse shtja sht kshtu, ather ata nuk kan dal nga besimi. N kt rast nuk lejohet braktisja e tyre. Sepse i Drguari i Allahut ka thn: Nuk lejohet pr nj besimtar t mos i flas vllait t tij m shum se tri net. Kur ndeshen me njri-tjetrin, secili i kthen shpinn shokut t tij, e m i miri i tyre, sht ai q prshndet i pari.124 Pra nse kalon pran nj personi mkatar e ky gjynah nuk e nxjerr nga besimi, ather jepi selam dhe ftoje n rrug t Allahut. Kshilloje t largohet prej ktij gjynahu, por me fjal t buta dhe zgjuarsi ndoshta prkujtohet dhe friksohet. Kujdes! Ndoshta ti thua se duhet t largohem nga mkatari. Ndrsa un t them se duhet t distancohesh nga gjynahu n t cilin ka rn ky person, ndrsa vet personin nuk duhet ta braktissh, vetm nse n largimin prej tij ka efekt prmirsues n lnien e ktij gjynahu. N kt rast largimi sht edukim dhe ila pr t. Duke e prmbledhur prgjigjen po ju them se nuk lejohet largimi apo braktisja e nj besimtari, edhe pse mund t jet mkatar, vetm nse largimi prej tij ka efekt n lnien e ksaj vepre. Dikush mund t thot se Profeti (salallahu alejhi ue selem) nuk i foli Kaab ibn Malik-ut dhe dy shokve t tij?!125 Prgjigjja pr kt sht se Profeti (salallahu alejhi ue selem) nuk u foli atyre, sepse dika e till ishte e dobishme. Ata ran n
124 Transmeton Buhariu nr/ 6077. Muslimi nr/2560. 125 Shih Buhariu Nr/4418. Muslimi nr/2869.

109

nj pozit t atill, si edhe e prshkruan Allahu i Madhruar n thnien e Tij: Kur toka, sado e gjer, iu duk e ngusht dhe iu shtrnguan shpirtrat, aq sa u bindn se nuk ka strehim tjetr prve Allahut.126 Pra ata patn dobi t madhe nga ky veprim. Ndrsa mkatarit q nuk i bn dobi largimi, por i shton arrogancn dhe largim nga njerzit e mir, n kt rast nuk lejohet. Ky sht edhe thelbi i prgjigjes s pyetjes s msiprme.

nuK sht e ligjruar t PrediKosh n varreza

far mendimi keni pr nj fenomen q sht shfaqur kto koh, ku predikohet n varreza, gjat varrimit? Un mendoj se predikimi n varreza nuk sht i ligjruar. Nuk duhet q kjo gj t kthehet n nj tradit t prhershme. Nse ka ndonj shkak edhe mund t lejohet, si pr shembull nse sheh njerz q gjat varrimit nuk jan serioz dhe luajn apo qeshin e tallen. Padyshim q n kt rast kshillimi do t bnte mir, sepse ka nj arsye pr ta br kt. Por, q nj njeri t ligjroj ndrkoh q njerzit varrosin t vdekurin, kjo gj nuk ndonj baz n praktikn e Profetit ndaj dhe nuk duhet t bhet. sht e vrtet se Profeti (salallahu alejhi ue selem) kur njher po varrosnin nj nga medinasit dhe ndrkoh q po hapej varri ai u ul dhe rreth tij u uln edhe shokt e tij. Ata po qndronin n prani t tij sikur mbi koka tu qndronte nga nj zog secilit, si shenj respekti dhe pozitn q ai kish. Profeti po mbante n dor nj shkop me t cilin grvishte tokn dhe filloi tu tregonte atyre pr gjendjen e njeriut gjat vdekjes dhe pas saj.127 Si duket edhe nga kjo ndodhi ai nuk po ligjronte dhe as po kshillonte, por ai bashk me shokt e tij po prisnin ulur derisa t hapej varri dhe ai filloi tu tregoj, njlloj sikur edhe ti t ishe duke pritur bashk me shokt e tu dhe fillon t bisedosh me ta pr dika. Ka dallim
126 Teube/118. 127 Transmeton Ahmedi, Ebu Daudi nr.4753.

110

n mes nj bisede t veant mes disa njerzve t mbledhur dhe mes nj kshille q mbahet si t ligjrosh pr dit Xhumaje. Po kshtu Profeti (salallahu alejhi ue selem) kur nj i vdekur varrosej u thoshte njerzve: Krkoni falje pr vllain tuaj, dhe lutuni q ai t bhet i qndrueshm, sepse tani ai po pyetet.128 Natyrisht q edhe kjo ka nj natyr tjetr dhe nuk sht ligjrim.

Kjo KontradiKt vjen nga mendjelehtsia

dhe devijimi n fe

A tregojn kto dy ajete se vepruesi i s keqes nuk ndalohet? O ju q keni besuar, prse thoni at ka nuk e bni?129 Dhe thnia e Allahut t madhruar: A po i urdhroni njerzit pr prkushtim e po harroni veten tuaj, e ju jeni ata q lexojn librin? A nuk mendoni?130 Kto dy ajete nuk tregojn se vepruesi i s keqes nuk ndalohet. Por tregon veprimin e tyre t shmtuar pr ata q ndalojn nga e keqja dhe vet e bjn at, urdhrojn pr prkushtim dhe nuk e bjn at. Kjo n realitet sht n kontradikt me logjikn dhe me fen. Si ndalon nga nj gj q ti e bn?! E si urdhron pr nj gj q ti nuk e bn?! Nse ndalimi yt sht i sinqert, do t ishe i pari ai q do t largoheshe nga ky veprim. E sikur t ishte urdhrimi yt i sinqert, do t ishe i pari q e bn kt. Ndrsa t urdhrosh pr dika e ti vet nuk e bn apo t ndalosh nga dika e ti e bn, kjo sht n kundrshtim me logjikn dhe fen. Prandaj i ka kritikuar Allahu i madhruar Beni Israilt pr kt shtje, ku thot: A nuk mendoni?
128 Transmeton Ebu Daudi nr.3221. 129 Suretu Saf/2 130 Suretu Bekareh/44

111

vllai im i madh tallet me PrKushtimin

tim ndaj fes

Kam nj vlla m t madh se veten, i cili tallet me mua duke m thn se jam munafik dhe kur qndroj vetm n dhom, dgjoj muzik dhe se mbas njfar kohe do t largohem nga kjo fe, do t bhem me vesvese. E kam kshilluar, por ai nuk i pranon kshillat. far t bj me t, m kshilloni Allahu ju shprbleft me t mira? Detyra jote sht q t mos i humbsh shpresat n prmirsimin e tij, sepse shum prej njerzve kan br dikur pun jo t mira e m pas i ka udhzuar Allahu i madhruar. Shtoji kshillat dhe bji dhurat ndonj kaset apo libr q ka kshilla. Ndoshta Allahu i madhruar e udhzon nprmjet teje. sht transmetuar nga i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) se i ka thn Alij ibn Ebi Talibit: Q Allahu t udhzoj nprmjet teje nj njeri, sht m mir pr ty sesa t kesh nj deve t kuqe. Vazhdo ta kshillosh dhe duro at q t thot, si i ka thn Lukmani djalit t tij: O djali im, kryeje namazin, urdhroje t mirn, pengoje t keqen dhe bhu i durueshm pr fardo q t godet! Me t vrtet, ky sht thelbi i patundur i t gjitha punve!131

thirrsi n rrug t allahut KrKon vetm

Prmirsimin e vllezrve t tij

far duhet t bj nse kshilloj familjen dhe shokt e mi, por ata nuk i prgjigjen kshills sime, m ndrpresin fjalt e has vshtirsi n kt gj? Kjo sht dika reale, si ti ka edhe shum t tjer. T tilla ankesa shfaqin si burrat, ashtu grat. Kjo vjen pr shkak se disa
131 Suretu Lukman/17

112

njerz kur i fton n fe, mendojn se thirrsi do q t dominoj mbi t apo t hakmerret ndaj tij, apo krkon t tregohet m superior se ai! T gjitha kto pa dyshim se vijn prej shejtanit. Thirrsi n rrug t Allahut nuk dshiron vese prmirsimin e vllezrve t tij dhe udhzimin e tyre n t drejt. Megjithat un i them ktij pyetsi: Duro dhe prite shprblimin nga Allahu dhe dije se do penges q gjen n thirrjen tnde n rrug t Allahut, padyshim se do t shprblehesh pr t. Nse thirrsit n rrug t Allahut i pranohet thirrja, ai e ka kryer detyrn e tij dhe e ka marr shprblimin me udhzimin e njerzve, gj edhe pr t ciln i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) i ka thn Ali ibn ebi Talibit: Mos u nxito, sepse uallahi nse udhzon Allahu me ty nj burr, sht m mir pr ty sesa deveja e kuqe. Por nse ia kthejn fjaln apo vuan n rrug t Allahut, ai pr kt do t shprblehet dy her, nj her pr thirrjen e tij n rrug t Allahut dhe nj her pr pengesat q gjen n kt rrug. T gjith t Profett (alejhimus-salatu ue selam) kan vuajtur shum, por duruan. Allahu i madhruar ka thn: Edhe para teje (o Muhamed!) shum t drguar jan mohuar, por ata e kan duruar mohimin dhe lndimin (q kan psuar), derisa u ka ardhur ndihma Jon.132 Edhe ti, o vlla, mos i konsidero vuajtjet q t shkaktojn njerzit kur i fton n rrug t Allahut, shkak pr pengimin tnd nga e vrteta apo t kthimit nga kjo rrug, sepse n t till gjendje bien ata q e kan besimin t dobt. Allahu i madhruar thot: Ka disa njerz q thon: Ne besojm Allahun. Por, kur vuajn pr shtjen e Allahut, e quajn prndjekjen prej njeriut njsoj si dnimin e Allahut.133 Kshilla ime pr kt vlla dhe familjen e tij sht: Vazhdo n thirrjen tnde e mos i humb shpresat. Ndrsa familjes s tij i them se duhet ta pranoni t vrtetn nga kushdo qoft, qoft edhe prej dikujt m t vogl se ju, moshatar apo edhe m i madh.
132 Suretu el-Enam/34. 133 Suretu Ankebut/10.

113

si t PrPuthim ndrmjet ndalimit nga e Keqja, lidhjes farefisnore dhe thirrjes n fen e allahut
Si t prputhim ndrmjet ndalimit nga e keqja, lidhjes farefisnore dhe thirrjes n fen e Allahut me butsi dhe urtsi n t njjtn koh? Nj njeri i menur mund t pajtoj ndrmjet ndalimit nga e keqja, ruajtjes s marrdhnieve farefisnore dhe thirrjes n rrug t Allahut, me butsi. Pra ndonjher t ndaloj nga e keqja e ndonjher t hesht pr ndonj t keqe, e cila mund t durohet pr dika m t mir. Le t marrim nj shembull. Nj njeri ka t atin q kryen vepra q jan n kundrshtim me fen, mund q ai tia filloj me t duke u sjell mir, duke i ardhur n ndihm pr gjra t lejuara. Ndrkoh ai mund ti thot se njeriu nse bn kshtu e ashtu, i bie besimi dhe Allahu mund ta ndshkoj n kt bot para ahiretit. Ndoshta i ati e kupton qllimin e t birit. Atij i shtohet dashuria ndaj fmijs, pr shkak t ksaj sjelljeje t but q kshillon pa lnduar e kshtu Allahu udhzon njerzit.

duhet q thirrsi t ftoj n rrug t allahut

edhe nse njerzit tallen me t

duhet t bj me ata q i ftoj pr tek Allahu, ndrsa ata tallen me kt? A lejohet q ti shkpus lidhjet me ta, sepse m thon se duhet t merrem vetm me t afrmit e mi? Detyra e thirrsit n rrug t Allahut sht q t ftoj edhe sikur njerzit t tallen me t. Nuhu (alejhi salatu ue selam), q ishte Profeti i par dhe populli i tij tallej me t, thoshte: Nse ju talleni me ne, edhe ne do t tallemi me ju.134 T gjith e dim thnien e Allahut t madhruar: Vrtet, keqbrsit qeshnin me ata q besonin, duke ia shkelur syrin
134 Suretu Hud/38

114

njri-tjetrit sa her q kalonin pran tyre. Kur ktheheshin te njerzit e vet, ata talleshin (me besimtart) dhe, kur i shihnin ata, thoshin: Kta jan t humbur, ndonse nuk qen drguar pr kujdestar t tyre. Por sot, ata q kan besuar, do ti prqeshin jobesimtart e nga divanet e ngritura do ti shikojn. A jan shprblyer meritueshm mohuesit pr at q kan br?!135 Pra duhet q ti ftosh edhe sikur t tallen me ty. Por pr mendimin tim, sikur ti ftoje kta nj e nga nj secilin m vete, do t ishte m mir. Pra qndro me njrin prej tyre dhe fillo ta ftosh n fen e Allahut, e kshtu derisa ta copzosh bashkimin e tyre. Ndoshta nj gj e till sht nj urtsi q ia vlen.

detyrimet fetare jan t njjta

si Pr burrat edhe Pr grat

A e ka pr detyr gruaja t ftoj n fe? Dhe ku mund ta bj kt? Duhet t dim nj rregull q thot: ka sht detyrim pr burrat, sht edhe pr grat, si dhe e anasjella, prjashtim bhet vetm nse ka argument q del nga ky rregull i prgjithshm. P.sh, argument q veon burrat: Aishja (radiallahu anha) e pyeti t Drguarin e Allahut: O i Drguari i Allahut a ka xhihad pr grat? Ai iu prgjigj: Pr to ka xhihad q ska prleshje n t; haxhi dhe umreja.136 Ky hadith shrben si argument se xhihadi q ka t bj me armikun, sht detyr pr burrat dhe jo pr grat. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) gjithashtu ka thn: Rreshti m i mir pr burrat (n falje), sht ai i pari dhe m i keqi ai i fundit. Rreshti m i mir pr grat sht ai i fundit dhe m i keqi ai i pari.137
135 Suretu Mutafifin/29;35 136 Trasmeton Ahmedi 165/6, ibn Maxheh nr/2901. 137 Trasmeton Muslimi n Nr/440.

115

Ktu vlen t prmendet edhe norma fetare, e cila prjashton grat nga mosprdorimi i arit dhe mndafshit, gj pr t ciln ka edhe argument. Pra origjina sht se ka sht obligim pr burrat, sht edhe pr grat, si pr urdhresat ashtu dhe pr ndalesat. Po pr kt arsye ai q shpif ndaj nj burri, sipas gjykimit fetar, dnohet me 80 fshikullime me kamxhik, edhe pse ky ligj ka zbritur pr ata q shpifin pr besimtaret e pafajshme: Ata q shpifin pr grat e dlira e nuk sjellin katr dshmitar, fshikullojini me tetdhjet t rna me kamxhik.138 Le t shohim tani thirrjen n fen e Allahut, a sht ajo e veant pr burrat apo pr t gjith, si pr burrat dhe pr grat? Ajo q duket qart nga Libri i Allahut dhe Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem) sht se thirrja u takon t gjithve. Por fushveprimi i thirrjes s burrave sht i ndryshm nga ai i grave. Femra fton n rrug t Allahut mes femrave e jo mes burrave. Pra ajo fton atje ku mund t ftoj, mes grave, qoft kjo npr shkolla apo n xhami.

duhet t bsh at q sht m e dobishme

Bashkshorti im m urdhron t plotsoj shkolln q t bhem thirrse midis grave, ndrsa un dua t kujdesem pr shtpin dhe fmijt e mi, dhe ta l shkolln. A sht m mir ti bindem bashkshortit apo t l shkolln? Ajo q mendoj un, sht t shikosh n at q sht m me interes. A sht i domosdoshm qndrimi yt n shtpi? Nse fmijt jan shum t vegjl dhe kan nevoj pr prkujdesje, ather qndrimi yt n shtpi sht m i mir sesa vazhdimi i studimeve. Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Filloje me veten, pastaj me ata q ke m pran.139
138 Suretu Nur/4. 139 Hadithi bn fjal pr sadakan, Shehu e jep kt hadith pr t treguar radhn e prparsive t obligimeve. Shih Ed-durur el-muntethire e Es-sujutit, si dhe nj hadith t ngjashm te Muslimi nr.998.

116

Pra ti je e ngarkuar q t kujdesesh pr fmijt dhe pr shtpin. Dhe ky sht nj obligim q duhet kryer. Ndrsa thirrja n fen e Allahut sht obligim i mjaftueshmris (farz kifaje), t cilin mund ta kryejn disa gra duke liruar t tjerat pr kt. Nse sht e mundur t kryhen t dyja, pra t jesh thirrse n rrug t Allahut edhe nse jo n auditort e shkolls, kjo sht dika e mir.

si duhet t ftoj nj grua n fen e allahut

Si duhet ti ftoj nj grua t tjerat q t jen m t prkushtuara ndaj ksaj feje? Dhe, a sht m mir q t mblidhen npr shtpit e tyre apo n xhami? Mendoj se grat munden t ftojn n fen e Allahut, ashtu si edhe burrat. Por duke par se gruas nuk i krijohet aq leht mundsia pr t dal nga shtpia ashtu si burrit, ather duke u nisur nga kjo ajo nuk sht e barabart me t n do pikpamje. Por shkollat dhe fakultetet t cilat kan nj numr t madh femrash, mund t jen t prshtatshme pr thirrje n fen e Allahut. Ndrsa pr sa i prket grumbullimit npr shtpi pr t marr dije, nuk kam ndonj mendim t prer pr kt shtje. Nse do t krahasoja ndrmjet dobive dhe atyre gjrave q i trembem, mund t them se m parsore do t ishte q gruaja t qndronte n shtpin e saj, t msoj e t lexoj libra aq sa ka mundsi. Por nse kto shtpi ku merret msim jan pran njra-tjetrs, kjo nuk sht problem. Ndrsa, nse gruas i duhet t hip n makin e t shkoj larg pr t marr msim n ndonj shtpi, pr kt shtje nuk kam ndonj qndrim t caktuar dhe lus Allahun t m udhzoj n at q sht m e mira.

117

rregullat baz t Pasuesve t sunnetit n trajtimin

e shtjeve KontradiKtore

Cila jan rregullat baz t pasueseve t Sunetit n trajtimin e shtjeve, pr t cilat ka mosmarrveshje, dhe kriteri me t cilin trajtohen kto shtje? Rregullat baz t pasuesve t Sunnetit n shtjet kontradiktore jan: Pr do gj q ka mospajtim dhe vjen si rezultat i ixhtihadit (mendimit t lir islam), n shtje ku lejohet ixhtihadi, n t tilla raste pasja e mendimeve t ndryshme sht e tolerueshme. Ky lloj mospajtimi nuk shrben si arsye pr prarje dhe armiqsi. Ai q nuk pajtohet me mua pr shkak t argumentit, n t vrtet nuk m ka kundrshtuar. Kjo sepse t dy jemi n t njjtin shteg, si pr mua q nuk pajtohem me ty, pr shkak t argumentit, por edhe pr ty q po pr t njjtin shkak nuk pajtohesh me mua. Pra jemi njlloj. Mospajtimi ka ekzistuar q nga koha e t Drguarit t Allahut (salallahu alejhi ue selem) e deri n ditt tona. Ndrsa pr sa u prket shtjeve, n t cilat nuk lejohen mosmarrveshjet, ato jan t dnueshme dhe t patolerueshme. Kto shtje jan ato q nuk pajtojn me qndrimin e Sahabve dhe tabiinve. Si jan pr shembull shtjet e akides (besimit), n t ciln kan devijuar e humbur ata njerz q dihen. Un flas pr periudhn ku nuk ka pasur kundrshti t atilla, t cilat jan shfaqur dhe prhapur vetm pas brezave t par t Islamit. Ka pasur disa mospajtime n kohn kur ka pasur sahab, por duhet t dini se kur themi brezi q erdhi pas sahabve, nuk kemi si qllim t themi se ata patn vdekur t gjith. Por nj brezi i thuhet se sht n jet kur jeton shumica e pjestarve t tij. Ju e dini se Allahu i madhruar me urtsin e Tij ka br q brezat ta pasojn njritjetrin. Nse themi se brezi i sahabve nuk do t zhduket vese kur t vdesin t gjith, do t na mbizotronte nj pjes e madhe e kohs s tabiinve. Dijetari Islam Ibn Tejmije thot: Nj brez vlersohet se sht mbyllur, kur shumica e tij nuk jeton m Pr shembull, nse shumica e sahabve kan vdekur dhe kan mbetur vese disa dhjetra
118

apo nj pakic qindshe, kjo do t thot se koha e tyre ka mbaruar. Po kshtu edhe pr tabiint e kshtu me radh deri n ditt tona. Pra brezat e nderuar u shuan dhe nuk kish pasur gjith kto kontradikta q u prhapn m von n shtje t besimit. Ata q jan n kundrshti me ne n shtjet e besimit, n realitet jan n kundrshti me besimin e sahabve dhe tabiinve. T till njerz dhe rryma kritikohen dhe nuk ka kompromis me ta n kto shtje. Ndrsa shtjet q kan gjetur mospajtim q n kohn e sahabve dhe jan shtje q kan hapsira pr ixhtihad, patjetr q mospajtimi pr to duhet t mbetet. Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Nse gjykatsi jep mundin e duhur n gjykim dhe ia qllon, ai ka dy shprblime, e nse jep mundin e duhur por gabon n gjykim, ather ai ka nj shprblim.140 Pra merr vetm nj shprblim dhe ky sht kriteri me t cilin gjykohet. Nse dikush pyet se a sht i lejuar mospajtimi n atributet e Allahut, prgjigja pr kt sht: Jo. Ky mospajtim del jasht atij shtegu, n t cilin kan kaluar sahabt. Nuk ka sahab q t ken pasur me njri-tjetrin mospajtime pr atributet e Allahut. Q t gjith kan pranuar se atributet e Allahut jan t vrteta e reale, por q nuk i shmbllejn askujt. Argument pr kt sht fakti se nuk transmetohet prej tyre ndonj mosmarrveshje lidhur me ajetet apo hadithet q flasin pr atributet e Allahut. Nse nuk kemi asnj fakt q t vrtetoj ekzistencn e mosmarrveshjeve ndrmjet sahabve pr kto ajete dhe hadithe, kjo do t thot se ata jan shprehur me to ashtu si na kan ardhur. Sepse Kurani sht n gjuhn arabe, po kshtu edhe hadithet dhe ata jan njohs t mir t ksaj gjuhe. E pra, nse nuk kemi fakte se jan shprehur ndryshe nga kuptohet literalisht nga ajetet dhe hadithet n fjal, ather nga kjo msojm se ata jan shprehur me kto ajete dhe hadithe ashtu si jan, pra jan kuptuar literalisht. Pr kt arsye i kundrshtojm t gjith ata q nuk pajtojn me shkolln e t parve t nderuar n shtjet e atributeve t Zotit. Por, kt mund ta themi pr t gjitha shtjet e besimit: besimi
140 Transmeton Buhariu, nr/7302. edhe Muslimi nr/1716.

119

tek Allahu, engjjt, librat, t drguarit, Dita e Gjykimit dhe te kaderi, i mir apo i keq qoft ai. T gjith ata q nuk pajtojn me bindjen q kan pasur sahabt n kto gjasht pika, ne nuk pajtojm me ta dhe i kritikojm.

njerzit do t vazhdojn t mos PrPuthen n mendime, edhe nse shtjeve u jePet zgjidhje
Pse nuk verifikohen shtjet kontradiktore, q thirrsit islam ti bhet e qart cila sht e sakta dhe q t krijohet uniteti i umetit? Mendoj se edhe nse do t mundnim ti mblidhnim t gjith dijetart n ndonj vend, do t kishte patjetr mospajtim n mendime. Edhe sikur t eliminonim kontradiktat, prsri do t ket kundrshtime. Por njerzit e kan pr detyr q t ken frik Allahun sa t munden dhe t mos jen paraplqimet dhe dshirat e tyre ato q i shtyjn t pranojn apo refuzojn kt apo at dijetar. Le t jet shtytsi kryesor njohja e s vrtets. Duke u nisur nga kjo q tham, duhet q njeriu n mes mospajtimeve t dijetarve, t marr at mendim q sht m afr s vrtets, e kjo si ia dikton dija, feja dhe prgjegjsia e tij. Ndrsa t bashkosh njerzit n nj mendje, me aq sa duket, sht dika e pamundur dhe e parealizueshme.

tri arsyet q e frenojn dijetarin t mos

Pozicionohet Pr nj shtje t caKtuar

do t thot q dijetari t mos pozicionohet n lidhje me disa fetva t veanta? Pse dijetari nuk pozicionohet n nj shtje...? Me sa duket, pyetsi ka pr qllim t dij se cilat jan arsyet e ktij qndrimi.
120

Arsyeja pse nganjher nj dijetar nuk pozicionohet, vjen pr shkak t mosprputhjes q sheh mes argumenteve q njeh. Si pr shembull disa argumente e obligojn dika e disa e ndalojn, apo disa e bjn haram e disa t kundrtn. N kt rast myftiu nuk pozicionohet n dhnien e fetvas. Arsye tjetr q e shtyn, ka t bj me vet argumentin, nse sht i zbatueshm n nj rast konkret apo jo, dhe a vlen kjo n mnyr t prhershme apo t prkohshme. Arsyeja e tret sht se ai e di q nj ajet apo hadith n fjal e obligon dika, dhe se ky argument vlen pr kt rast, por e sheh se nuk ka dobi nse e jep nj fetva t till. Ndaj edhe hesht pr t shmangur dmet q mund t sjell kjo fetva. N traditn e t parve tan t mir do t hassh shum raste t tilla. N veanti situata t tilla mund t shihen gjat kohs s kalifatit t Umer ibn Hatabit (radijAllahu anhu), sepse ai qe Kalif pr nj koh t gjat, megjithat i kaloi gjrat me urtsi dhe qe i suksesshm. Nj rast i till sht konsiderimi i divorcit nga ana e tij, kur thuhet tri her n t njjtn koh, si divorc i pakthyeshm. Ndonse nj divorc i till konsiderohej n kohn e Profetit (salallahu alejhi ue selem), Ebu Bekrit dhe dy vitet e para t sundimit t Umerit si divorc i vetm, pra i kthyeshm. Por Umeri e pa t arsyeshme pr at koh se njerzit duheshin privuar nga nj gj e till. Pra kemi tri arsye: Mospajtimi mes argumenteve. Mosprputhje e argumentit me situatn n fjal. Mungesa e dobis.

duhet t bjm sht e mundur

q t forcojm Kt rigjallrim

Ky riprkushtim ndaj fes, a ka ardhur si reagim ndaj prishjes morale dhe largimit nga rruga e Zotit, si thon disa, apo sht dika e rrnjosur dhe e lidhur, dhe pr rrjedhoj
121

me lejen e Allahut do t sjell frytet e tij? Mendoj se ky zgjim ka dy arsye: E para: Dshira pr tiu kthyer Islamit. Kjo ndodh m s teprmi me intelektualt. Nj njeri i menur sot, nse shikon gjendjen e njerzve n prgjithsi dhe nuk e kam fjaln ktu vetm pr muslimant dhe arabt, por pr t gjith popujt n prgjithsi - do t gjej nj shthurje morale, strese dhe lodhje mendore. Kjo situat nuk mund t ket zgjidhje vese duke iu kthyer ligjit t Zotit, ligj t cilin Ai e zbriti si drit dhe udhzim pr njerzit n jetn e tyre intelektuale dhe praktike. Allahu i madhruar thot: O njerz! Me t vrtet ju ka ardhur nj prov bindse nga Zoti juaj dhe ju sht zbritur nj Drit e dukshme (Kurani).141 Kt mangsi njeriu e plotson nse lidhet fort me Allahun e madhruar. Ai gjen lumturi n zemr, qetsi shpirtrore dhe drit, t ciln nuk e gjen nse do ti kishte kthyer shpinn Atij. Allahu i madhruar thot: Cilindo mashkull apo femr q kryen vepra t mira, duke qen besimtar, Ne do ta bjm q t kaloj jet t bukur dhe do ta shprblejm sipas veprave m t mira q ka br.142 Kta njerz t menur e pan se vazhdimi i ksaj gjendjeje t patolerueshme t prishjes s moralit, besimit dhe orientimit q ka kapluar shumicn e njerzve, do ta oj njerzimin drejt shkatrrimit. Njeriu patjetr duhet q t ket nj udhrrfyes baz, me t cilin do t ec n jet. Kshtu ata iu kthyen Islamit. Nga nj kthim i till shpresohet dika e mir, sepse ai erdhi si rezultat i studimit dhe i nj bindjeje t knaqshme logjike. E dyta: Pr shkak t imitimit. Njerzit imitojn njri-tjetrin. Nj i ri p.sh., nse shikon vllain, djalin e xhaxhait, komshiun apo shokun e tij q ti jet futur nj rruge t till t drejt, edhe ai do t bj si ata. Ky imitim mund t ngulitet n zemr dhe njeriu
141 Suretu Nisa/174 142 Suretu Nahl/97

122

t gjej rehati n t, dhe qndron i patundur. Por edhe mundet q shejtani ta mashtroj q ai ti shmanget ksaj rruge. Kto jan arsyet e ktij rizgjimi islam, sipas mendimit tim. Sidoqoft duhet t bjm sht e mundur q ky zgjim t bhet sa m i fort e i palkundshm dhe t prpiqemi gjithashtu ti japim drejtim praktik dhe intelektual. Sepse disa njerz vrtet kan prfituar njohuri t shumta si shkak i ktij zgjimi, por kan mangsi n ann metodologjike, edukative dhe praktike. Ka raste kur njerzit nga dshira dhe zelli i teprt marrin hov pa marr parasysh gjendjen e njerzve dhe nuk ndjekin urtsin q e krkon feja n prhapjen e saj. Nse do t shikonim sesi Allahu e drgoi Profetin (salallahu alejhi ue selem) pr te njerzit, do t gjenim se Ai nuk e solli fen t plot brenda nj jave, nj muaji apo nj viti. Por i Drguari i Allahut qndroi n Meke trembdhjet vjet dhe iu obligua vese shehadeti dhe namazi. Pr zekatin nuk sht rn dakord se kur sht obliguar. M pas u obligua agjrimi dhe u la e lir q besimtart t zgjidhnin ndrmjet agjrimit dhe ushqimin e t varfrve. M pas u prcaktua agjrimi. Ndrsa obligimi i Haxhit u shty mbas lirimit t Meks, me qllim q njerzit t mos kishin vshtirsi pr t hyr n t. Sidoqoft, kushdo e shikon urtsin e Allahut t madhruar n prshkallzimin e zbritjes s fes dhe se njerzit nuk bhen brenda nj nate e nj dite mysliman, e as nuk mund t kthehen menjher nga kundrshtues n aprovues. Nse njeriu do ta kuptoj mir kt, do t mund q dijen e dhuruar nga Allahu ta prdor me butsi, urtsi dhe durim. Mos krko prej njerzve q t udhzohen pr nj dit. Ai q do q njerzit t drejtohen pr nj dit, ka dal kundr urtsis s Allahut t madhruar dhe ka kundrshtuar fen e Tij. Pra njeriu e ka pr detyr ti peshoj shtjet e t mos krahasoj t tjert me veten e tij, kshtu do ti jepet mundsia t prmirsoj krijesat e devijuara t Zotit.
123

Kurani dhe sunneti nuK e lejojn

shtimin e gruPeve dhe fraKsioneve

A ka argumente n librin e Allahut apo n Sunnetin e Profetit (salallahu alejhi ue selem) q lejojn shtimin e grupimeve islamike? As n Kuran e as n Sunnet nuk ka ndonj argument q lejon shtimin e fraksioneve dhe grupimeve. Por, prkundrazi, Kurani dhe Sunneti e kundrshtojn dika t till. Allahu i madhruar ka thn: Me t vrtet, ti ske t bsh fare me ata q e prajn fen e tyre dhe shndrrohen n sekte. Tek Allahu sht puna e tyre, pastaj Ai do tu tregoj far patn punuar.143 Gjithashtu Ai thot: si ata q fen e vet e kan prar dhe jan ndar n grupe, e ku do grup sht i knaqur me at q ka.144 Pa dyshim q kto fraksione bien n kundrshtim me at q ka urdhruar Allahu. Dhe sidomos me urdhresn pr bashkim, ku Ai thot: Vrtet, kjo feja juaj sht nj fe e vetme, ndrsa Un jam Zoti juaj, andaj friksohuni prej Meje!145 Gjendja bhet akoma m e keqe kur shohim pasojat e ksaj prarjeje ku secila pal shan dhe denigron paln tjetr, e ndoshta shkojn edhe m larg se kaq. Ndaj dhe un mendoj se kjo prarje n prkatsi t ndryshme sht e gabuar. Disa thon: Thirrja nuk mund t forcohet dhe t prhapet vetm nse sht nn drejtimin e ndonj fraksioni?! Prgjigjja: Kjo gj nuk sht e vrtet. Thirrja, prkundrazi, do t prhapet dhe forcohet sa m shum t kapemi pas Librit t Allahut dhe Sunetit t Profetit, pa ln pas dore edhe shembullin e Kalifve t udhzuar.
143 Suretu el-Enam/159. 144 Suretu Rum/32 145 Suretu Muminun/52.

124

shtimi i gruPimeve sht nj duKuri e smur

Shtimi i grupimeve n terren sht dukuri negative apo pozitive? Shtimi i grupeve sht nj dukuri e smur dhe jo pozitive. Ajo q mendoj un, sht se umeti islam duhet t jet nj grup i vetm, ti mbshtetet Librit t Allahut dhe Sunnetit t Profetit. Nuk dua t them me kt q ti detyrojm njerzit t bashkohen n nj mendim t vetm, sepse kjo sht e pamundur. Mospajtimi n opinione ka qen edhe n kohn e sahabve, edhe n kohn e Profetit (salallahu alejhi ue selem). Atyre q i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) u tha: Mos ta fal ikindin askush prej jush vese n Beni Kurejdha. Mbasi doln nga Medina, i zuri namazi i ikindis n rrug. Ata pr kt shtje u ndan n dy mendime: nj pjes than se do ta vononin namazin e ikindis, derisa t shkonin e t faleshin n Beni Kurejdha edhe sikur koha e tij t dilte. Ndrsa t tjert than se do ta falin namazin n kohn e tij, edhe nse nuk e falnin at n Beni Kurejdha. T Drguarin e Allahut e lajmruan pr kt e ai nuk kritikoi asnjrin prej tyre. Ajo q dua t theksoj, sht fakti se mosprputhjet n mendime ekzistojn, por ne u friksohemi divergjencave n drejtimet e marra. Domethn q secili prej nesh t besoj se ka nj rrug t kundrt me vllain e tij dhe n kt mnyr ai flet pr t duke e fyer apo ndoshta edhe duke e nxjerr nga Islami. Sepse ai nuk sht n t njjtn rrug me t. Kjo sht ajo prej s cils kemi frik, gj q ndodh me t vrtet me disa njerz sot. Ka disa njerz q nse dikush e kundrshton pr mendimin q ka e ndoshta mendimi i sakt sht me kundrshtarin - sa her q i jepet rasti pr tu hakmarr fillon duke e fyer dhe sulmuar at. Kjo padyshim q sht n kundrshtim me rrugn e besimtarve, sepse besimtart jan vllezr t pandar dhe kan mendime t ndryshme. Madje po ju them se mospajtimi n mendime, nse sht i bazuar
125

mbi argumente, n t vrtet nuk sht mospajtim, sepse secili prej kundrshtarve do q t punojn me argument. Pra ata n t vrtet kan rn dakord, por ndryshojn n t kuptuarin e ktij argumenti. Mospajtimi n t kuptuar sht dika q ekziston te njerzit dhe nuk dmton dhe as nuk on n prarjen e zemrave, nse kan qllim t pastr.

far qndrimi duhet t mbaj muslimani Karshi ndarjeve n gruPime dhe Prarjeve t tyre?
N kohn ton shohim t flitet shpesh pr grupimet islame t cilat ftojn n fen e Allahut t madhruar: si tabligt, ihuant dhe selefit. Ciln nga kto grupe duhet t ndjekim? qndrim duhet t mbaj muslimani karshi prarjeve q kan kto grupe? Pasha Allahun! Ajo q ndiej nga kjo gj, sht e dhimbshme dhe pr t t ardhur keq. Kemi frik se ky prparim, ky zgjim islamik, do t prapsohet dhe do t shuhet, do t shkatrrohet dhe do t paralizohet, sepse njerzit nse do t prahen, do t bhen si thot Allahu i madhruar: Bindiuni Allahut dhe t Drguarit t Tij dhe mos u grindni ndrmjet jush, sepse do t humbni guximin e do tju lr fuqia.146 Nse prahen dhe kundrshtohen me njri-tjetrin, do t dshtojn, do t humbin, nuk do tu mbetet m forc dhe do t ngelen pa asnj lloj peshe. Armiqt e Islamit, si ata q hiqen si musliman edhe ata q e sulmojn Islamin hapur e fshehur, gzohen jasht mase nga kjo prarje. Ata e ndezin kt zjarr. Vijn te njra pal duke i thn: ky sht kshtu e ai sht ashtu, duke mbjell armiqsi ndrmjet vllezrve t nj rruge, thirrs n rrug t Allahut t madhruar.
146 Suretu Enfal/46

126

Detyra jon sht q t qndrojm kundr ktyre kurtheve t armiqve t Allahut, t Profetit dhe t fes s Tij, e t jemi nj grup i vetm. T bashkohemi me njri-tjetrin, t prfitojm nga njri-tjetri dhe t bhemi si t ishim nj thirrs i vetm. Mnyra pr ta zgjidhur kt, sht q t mblidhen n do vend drejtuesit e ktyre grupeve, t cilve u shkon fjala te vllezrit e tyre, ta studiojn gjendjen dhe t bien dakord me nj plan q do t jet bashkues pr t gjith. Edhe nse nuk prputhen mnyrat e thirrjes s tyre, nuk ka rndsi, rndsi ka q t jemi vllezr t bashkuar me t vrtetn dhe t duhemi mes nesh. Ndrsa pyetja se cili nga kto grupe sht m i miri. Sikur t them se filan grup sht m i mir, ather ky sht si nj aprovim i ksaj prarjeje, ndrkoh q un nuk e aprovoj kt gj. Prandaj mendoj se e kemi pr detyr ta shohim shtjen ton me ndershmri dhe t jemi t sinqert me Allahun, Librin e Tij, Profetin (salallahu alejhi ue selem), prijsit e muslimanve dhe me t gjith myslimant n prgjithsi. T jemi si nj dor e vetme. E drejta shyqyr Zotit sht e qart dhe nuk i fshihet vese nj njeriu q sht moskokars ose mendjemadh. Ndrsa ai q kthehet nga e vrteta me bindje dhe praktik, padyshim q do t ket ndihmn dhe Allahun me vete.

nuK duhet t Prahemi duKe thn Ky sht tablig, Ky ihuani e Ky selefi

Prkatsia n grupin e ihuanve apo tabilgve n vendin ton sht e drejt apo e gabuar? Mendoj se sht gabim. Nuk duhet q besimtart t ndahen n: ky sht tabligi, ky sht ihuani e ky sht selefi. T gjith dshirojm t jemi nj Umet i vetm nn nj flamur t vetm. E ky sht Islami q solli i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem). Duhet q gjithsecili t zbatoj normat e fes, ashtu si i prcakton Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem), e ato
127

jan t mirnjohura pr at q do t ndjek udhzimin. Allahu i madhruar ka thn: Vrtet, Ne e kemi br Kuranin t leht pr tu kuptuar dhe kujtuar, prandaj, a ka ndonj q t marr kshill?!147

t gjitha gruPimet duhet t jen t bashKuara

n nj gruP t vetm dhe besimtart t mos ndahen n fraKsione

far qndrimi duhet t mbajm karshi atyre q ftojn pr tu br pjes e grupit t ihuanve apo tabligve, me arsyetimin e vllazrimit dhe dashuris pr hir t Allahut? Nse dikush fton pr tu br pjes e njrit prej ktyre grupimeve n baz t dashuris dhe vllazrimit pr hir t Allahut, ather ky sht nj qllim i drejt. Kam pr qllim dshirn e tij q myslimant t jen vllezr e t duhen pr hir t Allahut t madhruar. Por ama t ftoj pr t aderuar n nj grupim t caktuar dhe jo n nj tjetr, kjo sht e gabuar. Mendoj se t gjitha grupimet duhet t bhen nj grupim i vetm, q t mos kemi prarje.

do lvizje islame Ka armiq q iu Kundrvihen

Grupimet islame, t cilat ndodhen jasht ktij vendi, prballen me sulme t ashpra nga disa njerz t letrave dhe gazetar t ndryshm. far do tu thoshit atyre q flasin pr kto grupime islame me qllim zhvlersimin dhe dmtimin e tyre? Them se sht e pamundur q t mbyllen gojt e njerzve. do lvizje islame dhe do rizgjim q ndodh, patjetr q do t ken kundrshtar nga ata q nuk duan t dal e vrteta. Allahu
147 Sure El-Kamer: 17

128

i madhruar n librin e Tij thot: Dhe kshtu, Ne do profeti i kemi kundrvn nj armik nga keqbrsit.148 Kujtoni shembullin e Profetit (salallahu alejhi ue selem) kur para se ti zbriste shpallja, dallohej ndrmjet Kurejshve pr ruajtjen e amanetit dhe pr ndershmrin e tij. Kur Allahu i madhruar i zbriti shpalljen, ata e konsideruan gnjeshtar, magjistar, t mendur, poet, e i vun lloj-lloj epitetesh t kqija. Patjetr q do lvizje islame dhe rizgjim islam do t ket armiq, t cilt i kundrvihen. Nuk mund t them se mund ta zhdukim kt dukuri, por them se njerzit e hajrit duhet t durojn e t presin shprblimin pr kt tek Allahu i madhruar dhe t mbrojn veten e tyre sa t ken mundsi. Jo vetm kaq, por dshiroj q t mbajn qndrim t fort e dinjitoz.

Ka njerz q ftojn Pr teK allahu dhe n duKje jan t devotshm, Por Prdorin mnyra n Kundrshtim me rrugn e Profetit
N botn islame ka disa grupime, t cilat bjn thirrje pr tek Allahu, por n fund i shpien ndjeksit e tyre drejt sufizmit dhe marrjes s bess pr llogari t t parit t tyre. Praktikojn disa lutje dhe prmendje t Allahut n forma bidate. qndrim duhet t mbaj nxnsi i dijes ndaj tyre? Nxnsi i dijes kt thirrje, e cila n pamje t jashtme duket e mir, duhet ta mirpres, prderisa sht kshtu. Por duhet q ai t korrigjoj ato gabime q sheh tek ata. Tu sqaroj defektet q kan, si sht p.sh., dhnia e bess dikujt prej tyre q t jet i par pr ta dhe jo kryetarit t prgjithshm t shtetit.149 Ndrsa t vsh nj t par kur dilet pr shtitje apo n udhtim, kjo sht prej fes.
148 Suretu Furkan/31 149 N ato vende ku kryetari i shtetit sht besimtar mysliman dhe jo si n rastin ton. (sh. p.)

129

Sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka urdhruar ata q dalin pr udhtim e jan grup - t vendosim dik t par, pasi grupi pa dik t par q ta drejtoj dhe prij at, do t bhet rrmuj. Ndrsa t parin e tyre ta vn n pozitn e prijsit t myslimanve q i jepet besa, duke iu bindur ashtu si ka urdhruar Allahu dhe ta ndihmojn at me t vrtetn, nj gj e till nuk lejohet. Nuk ka dyshim se ka njerz, q ftojn pr tek Allahu dhe n paraqitje t jashtme duken mir, por kan metoda q bien n kundrshtim me Sunnetin e Profetit (salallahu alejhi ue selem), kta njerz duhet ti shoqrojm dhe t shohim sesi veprojn. Nse shohim se kan gjra t pavrteta, i kshillojm dhe i sqarojm, nse e pranojn t vrtetn, kjo sht ajo q dshirojm. Nse nuk e pranojn dhe ngulin kmb n tarikatet e tyre, ather na del si detyr t largohemi prej tyre. Dhe tu sqarohet njerzve humbja e tyre, q t mos gnjehen nga pamja e tyre t jashtme.

nuK lejohet q njeriu t flas rreth fes s allahut Pa dije

kshill do tu jepnit njerzve, t cilt ftojn pr tek Allahu, u bjn vizita atyre dhe i thrrasin pr n xhami, ndrkoh q disa prej tyre nuk kan aspak dije? Pr sa i prket mnyrs sesi duhen ndrequr njerzit, mendoj se duhet t ndiqen mjetet m t prshtatshme, nse ky mjet nuk sht i ndaluar. Sepse pr mjetet n vetvete nuk ka ndonj gjykim, por ato gjykohen sipas qllimeve. Mjetet e ndaluara nuk lejohet t prdoren. Si pr shembull ai q prdor kng dhe valle pr t mbledhur njerzit, me qllim q ti ftoj pr tek Allahu. Kjo sht e ndaluar dhe nuk bn dobi. Allahu i madhruar nuk e ka vendosur shrimin e umetit n at q Ai e ka ndaluar.
130

Pra mjetet pr t ftuar n rrug t Allahut lejohen prderisa nuk jan t ndaluara. Sepse vet mjeti nuk sht adhurim, por rrug q t on pr te qllimi i duhur. Konkretisht, me vizitat q u bjn njerzve duke lexuar dika prej Kuranit dhe haditheve t Profetit (salallahu alejhi ue selem) apo dalin s bashku me qllim q ti msojn, pa dyshim se kjo sht dika e mir. Ndrsa pr sa i prket faktit se ata flasin pa dije, kjo nuk i lejohet askujt! sht e ndaluar q dikush t flas pr fen e Allahut pa dije. Allahu i madhruar ka thn: Thuaj: Me t vrtet, Zoti im ka ndaluar vetm punt e pahijshme, qofshin t hapura ose t fshehta, gjynahet, dhunimin pa t drejt, ti shoqrohet Allahut (n adhurim) dika, pr t ciln nuk ju ka dhn kurrfar t drejte dhe t thoni pr Allahun at q nuk e dini.150 Gjithashtu Ai ka thn: Mos shko pas dikaje pr t ciln nuk ke dijeni. Vrtet, dgjimi, shikimi dhe zemra, t gjith kta do t merren n prgjegjsi.151 Meq mu dha rasti, dua q tu trheq vmendjen pr dika. Shum prej atyre q predikojn kur kshillojn, prdorin hadithe t cilat nuk jan autentike. Jan hadithe t dobta ose hadithe t trilluara. Kta njerz pretendojn se vetm me an t ktyre haditheve i bjn pr vete njerzit. Natyrisht q ky sht nj gabim i madh. Hadithet, t cilat jan autentike nga Profeti (salallahu alejhi ue selem), po kshtu edhe Kurani, jan t mjaftueshm dhe nuk sht aspak nevoja t prdorim gjra t pasakta.

un jam Kundr atyre q e KritiKojn Kt gruPim

Jan shtuar s shumti kritikat ndaj xhematit tablig, edhe pse ky grupim ka nj rol t dukshm n thirrjen e njerzve. Ju lutem t kshilloni kt grupim q thirrjen ta bjn n prputhje me rregullat e fes, sesa t bhen paralajmrime ndaj tyre!
150 Suretu Araf: 33. 151 Isra: 36.

131

Flitet shum pr grupimet islame, cili prej tyre sht m i miri si dhe pyetje t ngjashme, ashtu si flitet shum edhe pr xhematin tablig. Mendoj se ky xhemat ka shum t mira. Ai ka nj ndikim, t cilin nuk e shoh tek asnj nga ato grupe q njoh. Sa e sa jobesimtar kan besuar me thirrjen e tyre e sa e sa mkatar jan kthyer pr shkak t thirrjes s tyre! Kjo sht dika e dukshme dhe nuk mund t mohohet. Por ky xhemat, me sa shoh un, ka nevoj pr dije. E un kam dgjuar se disa prej tyre nuk kan dshir t marrin dije e t thellohen n t, duke thn se thellimi n dije sht pr dijetart, e t tjera si kto. Kjo sht gabim dhe pr kt i kritikoj. Gjithashtu kam marr vesh se drejtuesit e ktij xhemati n vendet myslimane jasht vendit ton, kan devijime n besim. Nse sht e sakt nj gj e till, ather duhet t kemi kujdes prej tyre e t mjaftohemi n kt vend me thirrjen q pajton me fen. Sidoqoft, mendoj se ky xhemat ka shum t mira, por edhe ata kan mangsit e tyre. Ashtu si edhe u trheq vmendjen pr drejtuesit e ktij xhemati q ndodhen jasht vendit ton, nse sht e sakt ajo q thuhet pr ta, sepse vendi yn, shyqyr Zotit, ka dijetar dhe njerz t mir dhe nuk sht e nevojshme t dalim jasht tij.152 Nga ka ardhur Islami? A nuk ka ardhur nga ky vend? E do t tkurret srish besimi drejt tij, pra n Medine. N kt vend filloi Islami dhe ktu do t prfundoj. Ndaj dhe Profeti (salallahu alejhi ue selem) pat thn: Nxirrini ifutt dhe t krishtert nga Gadishulli Arabik!153 Po ashtu, gjat smundjes n t ciln vdiq tha: Nxirrini idhujtart nga Gadishulli Arabik!154 N transmetimin e Muslimit thuhet: Do ti nxjerr ifutt dhe t krishtert nga Gadishulli Arabik, derisa t mos l n t vese myslimant.155
152 Dijetari Ibn Uthejmin ktu flet pr vendin e tij, Arabin Saudite. (sh.p) 153 Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Shih Telhis el-habir 4/139. 154 Transmeton Buhariu nr/ 3168. Muslimi nr/1637 155 Transmeton Muslimi nr/1767.

132

Pse e ka veuar i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) Gadishullin Arabik pr kt gj? Sepse ky vend ka nj rndsi t madhe, ndaj dhe duhet t qndroj i pastr dhe t mos ket n t fe tjetr ve Islamit, n asnj mnyr.

gjasht virtytet, n t cilat fton xhemati tablig, Kan mangsi t mdha

Thirrja e xhematit tablig sillet rreth asaj q e quajn gjasht virtytet, t cilat jan cilsit e sahabve. A kan kto virtyte baz n Kuran dhe Sunnet? far mendoni pr kto cilsi? Gjasht virtytet n t cilat ftojn vllezrit tan t xhematit tablig, padyshim se jan t mira dhe t lvduara, por kto nuk jan virtytet e vetme q duhet t zotroj thirrsi dhe i thirruri pr tek Allahu. Madje ata kan mnjanuar virtyte edhe m t rndsishme se ato q ftojn n to apo m t rndsishme se disa prej atyre n t cilat ftojn. Por kjo vjen prej ixhtihadit t tyre. Ndaj u kemi shkruar disave se kjo thirrje sht e mangt dhe se ata duhet ta prqendrojn thirrjen e tyre n at q ka br i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem). Ajo q thuhet n hadithin e Umer ibn Hatabit (radiallahu anhu): Ishim duke ndenjur tek i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ku erdhi nj burr me rroba shum t bardha e flok shum t zeza. N t nuk dukeshin shenja udhtimi e askush prej nesh nuk e njihte. Ai u ul tek i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) dhe i takoi gjunjt e tij me t Drguarit (salallahu alejhi ue selem). Vuri duart mbi kofsht e tij dhe i tha: O Muhamed, m thuaj sht Islami? Ai tha: Islami sht t dshmosh se ska hyj tjetr ve Allahut dhe se Muhamedi sht i Drguar i Tij. T falsh namazin, t japsh zekatin, t agjrosh Ramazanin dhe t vizitosh shtpin (Kaben). Tha: T vrtetn the. Ai i tha: M thuaj sht besimi (imani)?
133

Tha: T besosh tek Allahu, tek engjjt, te librat e Tij, tek t Drguarit e Tij, te Dita e fundit, dhe te prcaktimi i t mirs dhe s keqes. Tha: T vrtetn the. Tha: M thuaj sht bamirsia? Tha: T adhurosh Allahun sikur e sheh At, nse nuk e shikon, t shikon Ai ty. N fund t hadithit i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) u tha: Ky ishte Xhibrili, erdhi q tju msoj fen tuaj.156 Pra sikur vllezrit tan t xhematit tablig ta prqendronin thirrjen e tyre mbi kto themele, t cilat i Drguari i Allahut i quajti fe, do t ishte m mir dhe m e drejt. Ato gjasht virtyte n t cilat t ftojn, padyshim se kan mangsi t mdha, ndaj e kan pr detyr ti plotsojn me shtjet e tjera t fes.

Kjo fjal sht e Prgjithshme

mendim keni pr at q thot: T bashkohemi n ato pika q biem dakord dhe ta justifikojm njri-tjetrin n ato q nuk pajtojm. Jam i mendimit se kjo fjal sht e prgjithshme. Pr sa i prket asaj q t bashkohemi n ato gjra q biem dakord, sht e vrtet. Ndrsa q ta justifikojm njri-tjetrin pr ato q nuk biem dakord, kjo gj ka nevoj pr shpjegim. Nse jan shtje ku lejohet ixhtihadi, ather po, e justifikojm njri-tjetrin dhe nuk lejohet t na prahen zemrat pr shkak t ktij mospajtimi. Ama, nse n kt shtje nuk ka vend pr ixhtihad, ather nuk mund ta pranojm. Duhet q gjithsecili t prulet para s vrtets. Pra pjesa e par e fjals q u prmend n pyetje, sht e sakt, ndrsa pjesa tjetr ka nevoj pr shpjegim.
156 Transmeton Muslimi.

134

thirrja Pa dije asnjher nuK do t Ket ngritje

Disa thirrs q i jan prkushtuar thirrjes islame, vllazrimit dhe dashuris pr hir t Allahut, nuk i kushtojn rndsi marrjes s dijes, njohjes e kuptimit t besimit dhe t fikhut, ata nuk marrin pjes n tubimet e dijes. far mund t na thoni pr kt? Ajo q dua t them n kt rast, sht se gjja e par me t ciln duhet t pajiset thirrsi, sht t jet i dijshm. T mos i japsh rndsi dijes, do t thot q njerzit t rrin n injoranc. Do t thot q thirrja atyre tu bhet qorrazi, pa ditur se kush sht e drejta n t. Nse thirrja e tij sht e ngritur mbi injoranc, ather do njeri do t gjykoj ashtu si ia pret mendja, ashtu si i duket e drejt, ndrkoh q ajo sht gabim. Un mendoj se ky drejtim sht i gabuar dhe se duhet ti largohemi nj gjje t till. Njeriu nuk duhet t ftoj pa msuar. Imam Buhariu nj kapitull t librit t tij e ka titulluar: Dija para fjals dhe puns dhe m pas sht argumentuar me thnien e Allahut t madhruar: Dije se ska hyjni tjetr ve Allahut dhe krko falje pr gjynahun tnd dhe t besimtarve dhe besimtareve.157 Patjetr q njeriu duhet t dij s pari e pastaj t ftoj njerzit. Ndrsa thirrja pa dije kurr nuk mund t jet e qndrueshme. Pr shembull, nse do t udhtonim nga Xhida pr n Riad, rrugs gjejm nj njeri t mir dhe t sinqert t cilit i themi: Duam t na tregosh rrugn pr n Riad, ndrkoh q ai nuk ka njohuri pr kt rrug dhe na shpie npr shkrepa dhe npr shtigje, sa na lodh ne dhe veten. Si prfundim nuk na on n Riad... Pse? Sepse ai nuk e dinte rrugn. E si mund t jet udhrrfyes pr te feja ai q nuk di asgj? Jo, kjo nuk sht e mundur.

157 Sure Muhamed/19.

135

ai q dshiron ti PrKas nj shKolle t caKtuar juridiKe, nuK duhet t Kundrshtoj argumentet

nse Pr t bhen t qarta

A e kshilloni nxnsin e dijes q t ndjek ndonj medhheb apo ti mbshtet atij vetm n rastet kur ka shtje t paqarta? Kapja pas ndonj shkolle t veant juridike (medhhebi) me fanatizm, pa marr parasysh nse e drejta sht me t apo dik tjetr, nuk sht e lejuar dhe sht nj fanatizm i urryer. Nse njeriu i prket ndonj medhhebi t caktuar, n mnyr q t prfitoj nga rregullat dhe parimet e tij, i kthehet gjithmon Kuranit dhe Sunnetit dhe e pranon t drejtn kudo q t jet, kjo nuk ka ndonj gj t keqe. Edhe dijetar verifikues, si Ibn Tejmije e t tjer si ai, kan pasur nga nj medhheb t caktuar t cilit i prkisnin, por nuk i kundrshtonin argumentet kur u bheshin t qarta.

Kasetat e magnetofonit jan

nj mjet Pr marrjen e dijes

A konsiderohen kasetat e magnetofonit si nj mnyr pr marrjen e dijes? Dhe cila sht mnyra m e mir pr t prfituar prej tyre? Pr sa i prket qenies s kasetave nj mnyr apo mjet pr marrjen e dijes, n kt askush nuk dyshon. Nuk e mohojm mirsin e Allahut t madhruar ndaj nesh me kto kaseta, nga t cilat kemi prfituar shum. Sepse kto kaseta na i sjellin fjalt e dijetarve kudo q t jemi. Duke qen n shtpi, nprmjet ktyre kasetave kemi mundsi t vihemi n kontakt me dijetar, me t cilt na ndajn largsi t mdha. Kjo sht nj mirsi e Allahut t madhruar ndaj nesh.
136

E ky n t vrtet sht element n favorin ton ose argument kundr nesh. Pa dyshim q dija po prhapet gjithkund me an t ktyre kasetave. Si t prfitojm prej tyre? Kjo varet nga gjendja e vet personit. Ka njerz, t cilt prfitojn prej tyre m shum kur jan duke drejtuar makinn, ka prej tyre q prfitojn m mir n momentin e ngrnies s dreks apo t darks, apo kur jan duke pir kafen. Rndsi ka q mnyra e prfitimit prej ktyre kasetave, varet nga vet personi dhe nuk mund t vm ndonj rregull t prgjithshm.

duhet q shtjet e gajbit (t fshehta) ti

Pranojm ashtu si Kan ardhur

kuptojm me at se engjjt i ulin kraht e tyre pr krkuesin e dijes, si knaqsi ndaj asaj q sht duke br? Ne e kemi pr detyr q kto shtje t gajbit ti pranojm ashtu si kan ardhur n argument. Vrini mend ktij rregulli t dobishm: Tekstet q flasin pr shtjet e gajbit (t fshehts), duhet ti marrim siprfaqsisht dhe n kuptimin e drejtprdrejt t tyre. Kjo sepse mendja jon nuk e percepton dot realitetin e vrtet t tyre. Lind pyetja: A kan engjjt krah? Po, ata kan krah. Allahu i madhruar thot: I ka br engjjt e drguar me nga dy, tre dhe katr krah. 158 Ather del se kan krah. Nse sht kshtu, ather mundet q engjjt ti ulin kto krah pr krkuesit e dijes dhe nuk sht e nevojshme q ta shohim, sepse kjo shtje i takon gajbit. Ne p.sh., besojm se tani n t djatht dhe n t majt ka nga nj engjll. Engjjt shkruajn do gj q themi, Allahu i madhruar thot:
158 Suretu Fatir/1.

137

dhe, pr do fjal q ai thot, ka pran vetes nj mbikqyrs t gatshm (pr ta shnuar at).159 A i shikoni kta engjj?! Asnjher! Ather duhet t besojm n argumentin tekstual se engjjt i ulin kraht e tyre pr krkuesit e dijes. Por n mnyr? Allahu e di m s miri. Nj nga shtjet e fshehta, t ciln nuk e dim se si kryhet sht edhe ajo q lakohet nga disa nxns se i Drguari i Allahut na ka thn se dielli kur perndon, shkon dhe bie n sexhde nn Arsh dhe krkon leje. Nse i jepet leje vjen, e nse jo, kthehet.160 Dikush thot: Ne e shohim diellin t perndoj ktu, dhe t lind n vende t tjera. P.sh., perndon ktu n Riad, por n Hixhaz akoma nuk ka pernduar. Perndon n ann lindore, dhe te ne akoma jo, si i bhet ksaj?! I themi: duhet t besosh ashtu si ka thn i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem). Ndrsa si ndodh kjo, sht nj shtje e fsheht q nuk e di vese Allahu i madhruar apo edhe ai t cilit Allahu ia ka mundsuar ta dij. Ndaj edhe Ebu Dherri i cili sht transmetuesi i hadithit, kur e tha i Drguari i Allahut kt gj, nuk tha si ndodh kjo, por e pranoi dhe nuk foli. Po ashtu disa nxns prmendin faktin se Allahu i madhruar zbret n qiellin e dynjas, n nj t tretn e fundit t nats.161 Ne e dim se nj e treta e nats ndryshon n siprfaqen toksore. Pra si ndodh kjo?! Ne themi q Allahu e di m s miri. Besojm se Ai zbret n qiellin e dynjas kur vjen nj e treta e nats. Kur vjen sabahu mbaron edhe koha e ksaj zbritjeje hyjnore. Allahu e di m mir se ka prtej ktyre gjrave.

159 Suretu Kaf/18 160 Transmeton Buhari nr/7424. Muslimi nr/159. 161 Transmeton Buhari nr/1145. Muslimi nr/578.

138

a lejohet msimi i fes vetm nPrmjet librave?

A lejohet msimi i fes vetm nprmjet librave dhe jo nprmjet dijetarve, veanrisht nse sht i vshtir kontakti me dijetart, pr shkak t numrit t vogl t tyre? mendoni pr shprehjen: Ai q ka pr msues t tij librin, ka m shum gabime se t sakta? Pa dyshim q dija merret nga dijetart dhe nga librat. Sepse libri i dijetarit sht si vet dijetari. Ai t flet nprmjet librit t tij. Nse sht e pamundur t merret dija nga dijetart, ather do t merret nga librat. Por marrja e dijes nga dijetart sht m e drejt sesa marrja nga librat. Sepse ai q e merr dijen nprmjet librave, lodhet m shum dhe krkon m shum mund. E prsri mund ti shptoj ndonj shtje, si p.sh., rregulla t sheriatit t formuluara nga dijetart. Pra duhet patjetr q nxnsi tu referohet dhe t pyes dijetart sa t ket mundsi. Ndrsa ai q thot: Ai q ka pr msues t tij librin, ka m shum gabime se t sakta, kjo formul nuk sht plotsisht e sakt dhe as plotsisht e gabuar. Ndrsa ai njeri q e merr dijen nga do lloj libri q i bie n dor, padyshim se gabon shum. Ndrsa ai q bazohet n marrjen e dijes nga librat e dijetarve t njohur, si nga besimi, amaneti dhe dija, gabimet e tij nuk jan t shumta, prkundrazi, n fjalt e tij gjen m shum gjra t sakta.

PrParsit e thirrjes s jomyslimanve n islam

Cilat jan parimet baz, me t cilat duhet t filloj muslimani n thirrjen e tij me jomyslimant? Shum prej njerzve nuk bjn dallim ndrmjet thirrjes pr tek Allahu dhe ndalimit nga e keqja e urdhrimi pr t mir, e as ndrmjet ndryshimit t s keqes. N realitet kto gjra kan dallim.
139

Thirrja n rrug t Allahut ndahet n dy lloje: e prgjithshme dhe e veant. E prgjithshmja ka t bj me mbajtjen e ligjratave publike dhe prpilimin e librave, t cilat u drejtohen njerzve n prgjithsi. Ndrsa thirrja e veant ka t bj me individ t veant, t cilt i fton tek Allahu i madhruar. Kjo nuk bhet vetm me jobesimtart, por edhe me myslimant q kan nevoj pr nj ftes t till. Ka raste kur edhe myslimant bjn gjra t ndaluara dhe mendojn se jan n t drejt. Ndodh q edhe t ken dyshime pr ndonj shtje nse sht e ndaluar apo jo. Edhe ky njeri ka nevoj pr thirrje q dikush t shkoj e tia sqaroj t vrtetn, ti sjell shembuj e t flas me t derisa t bindet, e jo duke e urdhruar. Urdhruesi sht ai q ka m shum pushtet sesa thirrsi. Sepse urdhri, si e dim t gjith, sht t krkuarit e veprimit nga nj person q gjendet n pozit m t lart. Pra ai q ka njfar pushteti dhe jo si thirrsi q vetm nxit dhe kshillon. Prandaj nse urdhron dik prej shokve t tu, quhet ftes dhe jo urdhr. Por nse urdhron dik q sht posht teje, ather ky sht urdhr. Ndrsa ai q ekzekuton nj veprim, ka pushtet m t fort sesa thjesht nj kshillues, sepse ai ka mundsi ta heq t keqen me dorn e tij. Ndaj dhe i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Kush shikon prej jush nj vepr t keqe, le ta ndryshoj me dorn e tij, nse nuk mundet, ather me gjuhn e tij, e nse nuk mundet, ather me zemrn e tij...162 Ndrsa pr urdhrin nuk prmendet ndonj renditje e ngjashme, ku t thuhet pr shembull: Kush urdhron prej jush, le t urdhroj me dorn e tij Pra, mnyra e t ftuarit t jobesimtarit ndryshon sipas mosbesimit t tij. Ai q mohon ekzistencn e Allahut si p.sh., komunistt, duhet ti ftojm pr tek Allahu me argumente logjike dhe fizike t prekshme. Argument logjik sht pr shembull ajeti q thot: A mos vall ata jan krijuar nga hii apo mos jan krijues t vetvetes?!163
162 Transmeton Muslimi Nr/49 163 Sure Et-Tur:35.

140

Xhubejr ibn Mutim q kish qen nj nga robrit e lufts s Bedrit - pat thn: Un po e dgjoja Profetin (salallahu alejhi ue selem) duke knduar Kuran n namazin e akshamit dhe kur arriti te ky ajet: A mos vall ata jan krijuar nga hii apo mos jan krijues t vetvetes?!, zemra sa nuk m fluturoi.164 Kjo ndjenj i erdhi pr shkak t emocionit t fuqishm q ajetet patn n zemrn e tij dhe besimi q filloi t lind n t. Prgjigjja ndaj ktij ajeti do t ishte: Ata nuk jan krijuar nga hii, sepse patjetr duhet t ket nj krijues. E ata nuk e kan krijuar vetveten, sepse nuk ekzistonin dhe ai q nuk ekziston, nuk mund t sjell n ekzistenc dika tjetr. Ai vet nuk sht, dhe veten nuk mund ta krijoj e as mund t krijohet nga hii, pra krijuesi sht Allahu. Ndrsa argumentet fizike t prekshme jan ato q shikojm se si nj njeri i lutet Allahut t madhruar pr ndonj gj dhe krkesa i plotsohet ashtu si lutet. Fakte t tilla gjen shum n Kuran dhe Hadith, po kshtu edhe n praktikn e shum njerzve. Nse njeriu, q ftojm, beson tek Allahu, por e mohon profetsin e Muhamedit (salallahu alejhi ue selem), si p.sh., ifutt dhe t krishtert, i ftojm pr tek Allahu duke u sqaruar vrtetsin e misionit t Profetit (salallahu alejhi ue selem).

njeriu duhet t ftoj n islam njerzit

e tij m t afrm

gjykim jep feja pr prpjekjet dhe thirrjen q bhet jasht shoqris ku jeton, qofshin kto shoqri n vendet arabe apo n vendet e tjera? Shum prej njerzve i japin ksaj gjje nj prioritet t madh. Mendoj se njeriu fillimisht duhet t ftoj njerzit e tij m t afrm. Allahu i madhruar n fillim t shpalljes i tha Profetit
164 Transmeton Buhariu nr/4854.

141

(salall-lahu alejhi ue selem): Dhe kshilloje farefisin tnd t afrm.165 Nse vendi ku njeriu jeton, ka nevoj pr thirrje dhe prmirsimin e njerzve, ather nuk i takon ktij njeriu t largohet nga ky vend, qoft edhe diku afr. Nse vendi i tij nuk ka nevoj dhe sht ashtu si duhet, ather le t kaloj n ndonj vend tjetr e pastaj n nj t tret e kshtu me radh. Ndaj dhe Allahu i madhruar i tha t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem): Dhe kshilloje farefisin tnd t afrm. Ndrsa besimtarve n prgjithsi u thot: O ju q keni besuar! Luftojini ata q jan afr jush prej jobesimtarve, dhe le t gjejn tek ju ashprsi.166 Pra vajtja n Amerik e Rusi apo n ndonj vend tjetr, duke qen se vendi i tij ka nevoj pr t, nuk sht gjykim i drejt. Gjykimi i drejt sht q njeriu t ndreq vendin e tij fillimisht para do gjje, jo vetm vendin, por familjen e tij para do gjje, m pas tu drejtohet njerzve t tjer duke u nisur nga m t afrmit e me radh. Duke marr shembull udhzimin q Allahu i madhruar i dha t Drguarit t Tij pr kt gj.

thirrja ndaj

nj jomyslimani bhet duKe

zhvlersuar bindjen e tij t gabuar

Ne e dim se mnyra e t ftuarit t nj muslimani sht duke i kujtuar shprblimin e Allahut dhe ndshkimin e Tij, me an t ajeteve t Kuranit dhe haditheve t Profetit. Por cila sht mnyra e thirrjes s nj jomyslimani? Prgjigjja sht se duhet t bjm t njjtn gj, Thirr n rrugn e Zotit tnd me menuri.167 Kjo mnyr thirrjeje prfshin si myslimanin, ashtu edhe jomyslimanin. Pr jomyslimanin shohim se ku qndron mohimi i tij dhe i paraqesim argumentet q zhvlersojn kt bindje t gabuar t tij.
165 Sure Shuara/ 214. 166 Suretu Teube/123. 167 Suretu Nahl/125.

142

Nse jobesimtari beson se Allahu sht trini, si t krishtert, ne ia bjm t qart se kjo nga ana logjike nuk sht e mundur, sht absurde. Nj fakt t till e trajtojn edhe argumentet fetare, si ajeti ku Allahu thot: Sikur n qiej dhe n Tok t kishte zota t tjer, prve Allahut, si qiejt, ashtu edhe Toka do t shkatrroheshin.168 Po ashtu Ai thot: Allahu nuk ka zgjedhur pr Vete ndonj bir dhe prve Atij ska asnj zot tjetr, prndryshe do zot do t merrte at q ka krijuar dhe do t ngriheshin njri mbi tjetrin.169 Pra u sqarojm se Zoti sht nj dhe unik, dhe se Isai (alejhi selam) sht rob i Allahut dhe i Drguar i Tij. Nna e tij ishte e ndershme dhe se q t dy jetonin me ushqim, hanin e pinin. Nse ata do t ishin Zot, nuk do t kishin nevoj pr dika t till. Pra e rndsishme sht q t ftojm jomyslimanin duke zhvlersuar fillimisht mohimin e tij, por ashtu si sht m e mira, dhe m pas i shpalosim t mirat e Islamit, si n kt bot dhe n tjetrn, t kqijat e mohimit dhe prfundimin e tij.

gjyKim Ka Pr debatet ndrmjet feve?

A lejohet mbajtja e debateve ndrmjet feve, si ka vepruar thirrsi i njohur Ahmed Didad me priftrinj t krishter? Debati ndrmjet muslimanve dhe jobesimtarve sht detyr, nse dika e till sht e nevojshme. Allahu i madhruar ka thn: Thuaj: O ithtart e Librit, ejani t biem n nj fjal t prbashkt mes nesh se do t adhurojm vetm Allahun, se nuk do ti shoqrojm Atij asgj (n adhurim) dhe se njritjetrin nuk do ta mbajm pr zot n vend t Allahut! Nse nuk pranojn, ather thuaju: Dshmoni se i jemi nnshtruar Allahut!170
168 Suretu Enbija/22 169 Suretu Muminun/ 91. 170 Suretu Ali Imran/64.

143

Historia e Ibrahimit (alejhi selam) q debatoi me mbretin q nuk besonte tek Allahu, sht m se e njohur, po kshtu edhe polemikat e tij me popullin e tij pr t njjtn arsye. Allahu na i prmend ato n Kuran: Kur ra nata, ai pa nj yll dhe tha: Ky sht Zoti im! Por, kur perndoi ylli, ai tha: Nuk i dua ata q perndojn. Kur pa hnn duke lindur, tha: Ky sht Zoti im! Por, pasi ajo perndoi, tha: Nse Zoti im nuk m udhzon n rrugn e mbar, me siguri do t bhem njri nga t humburit. Kur vrejti diellin duke lindur, thrriti: Ky sht Zoti im, ky sht m i madhi! Por, pasi dielli perndoi, tha: O populli im, un jam larg nga idhujt q ju i shoqroni Allahut n adhurim! Un e kthej fytyrn nga Ai q ka krijuar qiejt dhe Tokn, duke qen besimtar i vrtet dhe nuk jam nga idhujtart!171 Por kusht sht q personi i cili debaton, duhet ta njoh mir Islamin dhe fen e kundrshtarit, n mnyr q ta bllokoj. Debatuesi ka nevoj pr dy gjra: E para: T tregoj vrtetsin e argumentit t tij. E dyta: T hedh posht argumentin e kundrshtarit t tij. Kjo gj sht e mundur vetm nse ka dije mbi fen e vet dhe t kundrshtarit. Kshtu ai do t ket mundsi t dal fitues. Thirrsit n Islam duhet t gzohen se argumentet e t humburve jan t paqndrueshme dhe e kota e tyre sht shkatrruar, si edhe Allahu i madhruar thot: Sa pr ata q polemizojn rreth Allahut, pasi i jan prgjigjur Atij, arsyetimet e tyre do t jen t pavlefshme te Zoti i tyre dhe mbi ta do t bjer zemrimi i Tij e do t dnohen ashpr. 172 Po ashtu Ai thot: Por, Ne e godasim t pavrtetn, me t vrtetn, e cila e shkatrron at dhe ajo zhduket. Dhe mjer pr ju pr at q i mvishni (Allahut!).173 Un kam par nj pjes nga debati q mbajt mes thirrsit islam Ahmed Didad dhe priftit, dhe m plqeu shum, pasi n
171 Suretu Enam/ 76,79. 172 Sure Shura/16. 173 Sure El-Enbija:18.

144

fund arriti ta zr ngusht. Kshtu q ai e ndrpreu debatin duke treguar pamundsin pr ta vazhduar at m tej. Allahut i prket falnderimi!

lejohet ta demonstrosh gzimin Pr jobesimtart q hyjn n islam

A lejohet t festohet futja n Islam e nj jobesimtari n at vend ku punon, pr t afruar kshtu edhe t tjert e pr tua zbutur zemrat? Shfaqja e gzimit dhe e knaqsis me rastin e pranimit t Islamit nga ndonj jobesimtar, nuk ka ndonj gj t keqe. Por me kusht q t mos bhet si fest e prvitshme jubilare. N Islam nuk ka prve tri festave: Festa e Kurban Bajramit, festa e Bajramit t Ramazanit dhe festa javore, e cila sht dita e xhuma. Ndrsa prgatitja e ndonj gostie pr kt person si rast gzimi pr brjen e tij mysliman si dhe pr ta afruar edhe m tepr me Islamin, dhe pa u br kjo nj fest e prvitshme, sht dika e lejuar. Kjo bhet me qllim pr ta afruar edhe m tepr me Islamin.

a lejohet q t Krishterve tu urohen festat e tyre?

A lejohet q t krishterve tu urohen festat e tyre e t tjera si kto? Nuk lejohet t urohen pr festat e tyre si t krishtert, ashtu edhe hebrenjt. Ky sht vendim unanim mes dijetarve, si e ka prmendur kt Ibn El-Kajim n librin e tij Ahkam Ehli dhimeh, dhe ja fjalt e tij: Pr sa i prket urimit pr festat e tyre, kjo sht e ndaluar n mnyr unanime. Si p.sh., rasti kur kan festat apo agjrimet e tyre, ti urojn duke u thn: Gzuar festn! Apo dika t
145

ngjashme. Ai q e bn kt edhe nse mund ti shptoj kufrit, padyshim se ai ka br nj gj t ndaluar. Kjo sht tamam sikur ta uroj at pr pruljen q i bn kryqit! Ky sht gjynahu m i madh dhe m i urryer tek Allahu, sesa ta urosh pr shembull pr pirjen e alkoolit, vrasjen e nj njeriu, kryerjen e nj imoraliteti...etj. Shum prej njerzve t cilt, nuk ia din vlern fes, e bjn nj gj t till duke mos e ditur sesa e keqe sht kjo gj. Allahu e di m s miri.

islami sht feja e vrtet

thon dijetart tan t nderuar pr ata q e shfrytzojn Islamin pr interesat e tyre personale? Islami sht feja e vrtet dhe pr kt falnderimi i prket Allahut. Allahu i madhruar i drejtohet t Drguarit t Tij (salallahu alejhi ue selem) duke i thn: Pa dyshim se Ne t kemi drguar me t vrtetn, prgzues dhe qortues.174 Feja Islame sht aq e lart dhe e ngritur, sa nuk mund t jet mjet pr t prmbushur interesat personale t nj njeriu. do njeri q pretendon se sht lufttar i Islamit dhe mbrojts i tij, duhet q fjalt e tij t prputhen me veprat, kshtu dallohet i sinqerti nga mashtruesi. Sepse edhe hipokritt flasin pr Islamin aq sa, nse dikush i dgjon, do t thot se kta jan besimtart e vrtet. Allahu i madhruar thot: Kur vijn te ti hipokritt, thon: Ne dshmojm se ti je vrtet i Drguari i Allahut! Allahu e di se ti je i Drguari i Tij, por Ai dshmon se hipokritt jan gnjeshtar! Ata i prdorin betimet e tyre si mask dhe i largojn (njerzit) prej rrugs s Allahut. Vrtet, shum t mbrapshta jan punt e tyre! Kjo, sepse ata fillimisht besuan, pastaj mohuan, kshtu q zemrat e tyre u vulosn dhe si pasoj nuk kuptojn m. Kur i shihni, pamja e tyre e bukur ju mahnit e, nse flasin, ju i dgjoni fjalt e tyre. Megjithat, ata jan si trungje t mbshtetura. Ata
174 Sure Bekare/119

146

kujtojn se do thirrje q dgjojn, sht kundr tyre. Ata jan armiqt e vrtet, andaj ruajuni prej tyre! Allahu i vraft! Sa shum q jan larguar (nga e vrteta)?!175 Hipokritt (munafikt) kan fjal e oratori, t cilat kur i dgjon, hutohesh pas tyre e mendon se kta jan n hak dhe n t drejt. Sidoqoft, ajo q vlen t theksohet, sht fakti se nuk lejohet q dikush t fshihet pas fes Islame pr t realizuar qllimet e tij personale dhe pr ta br fen vegl pr interesa t dynjas. Njeriu duhet t shtrngohet fort mbas Islamit, q t korr frytet e tij t mdha, nga t cilat sht edhe sundimi n kt bot prve shprblimit t bots tjetr. Allahu i madhruar thot: Allahu u ka premtuar atyre prej jush, q besojn dhe bjn vepra t mira, se do ti bj mkmbs n Tok, ashtu si i ka br ata para tyre dhe q do tua forcoj fen e tyre, me t ciln Ai sht i knaqur dhe q frikn do tua shndrroj n siguri. Le t m adhurojn Mua e t mos M shoqrojn asgj (n adhurim). Sa pr ata q pas ksaj mohojn (besimin), pikrisht ata jan t mbrapshtt.176 Dhe Ai prsri thot: Cilindo mashkull apo femr q kryen vepra t mira, duke qen besimtar, Ne do ta bjm q t kaloj jet t bukur dhe do ta shprblejm sipas veprave m t mira q ka br. 177

lufta ndaj hiPoKritve nuK i ngjan

lufts ndaj jobesimtarve

Cila sht mnyra m e mir pr prballimin e lufts q i bhet Islamit nga disa prej bijve t myslimanve, qofshin kta laik apo t tjer? Muslimant e kan pr detyr t prballen me do lloj arme q i drejtohet Islamit, ashtu si sht m e prshtatshme.
175 Sure Munafikun: 1-4 176 Sure Nur: 55. 177 Sure Nahl: 97.

147

Ata q e luftojn Islamin me ide dhe fjal, duhet q tu prgjigjemi me t njjtn mnyr, duke hedhur posht kotsin e ideve t tyre me argumente shkencore e logjike, shto ktu edhe argumentet fetare nga Kurani dhe Hadithi, derisa t bhet e qart pavrtetsia e tyre. Ata q e luftojn Islamin nga ana ekonomike, duhet q ti prballojm, madje ti sulmojm nse sht e mundur me po t njjtn metod, me t ciln ata e sulmojn Islamin. Njerzve duhet tu sqarohet se mnyra m e mir pr t forcuar nj ekonomi t drejt, sht ajo islame. Ata q e luftojn Islamin me arm t caktuara, duhet ti prballojm me ato arm q u prshtaten atyre. Allahu i madhruar thot: O Profet! Luftoji t pafet dhe hipokritt dhe bhu i ashpr ndaj tyre! Vendbanimi i tyre do t jet Xhehenemi. Eh, sa i shmtuar sht ai vendbanim!178

ifutt dhe t Krishtert allahu i madhruar i Ka

cilsuar si jobesimtar n librin e tij t shenjt

Nj njeri q jep msim dhe kshilla n nj xhami t Evrops, ka thn se nuk lejohet q ifutt dhe t krishtert t konsiderohen si jobesimtar. Dhe si e dini Allahu ju ruajt - shumica e atyre q frekuentojn xhamit n Evrop, kan shum pak dije. Kemi frik se mos prhapen gjra t tilla, ndaj krkojm prej jush t jepni nj sqarim binds pr kt shtje. Po ju them se kjo fjal q ka thn ky njeri, sht e pavrtet e ndoshta edhe kufr. Dhe kjo sepse Allahu i madhruar i ka cilsuar si jobesimtar ifutt dhe t krishtert n Librin e Tij. Allahu i madhruar thot: Hebrenjt thon: Uzejri sht i biri i Allahut, t krishtert thon: Mesihu sht i biri i Allahut. Kto jan fjalt e tyre, nga goja e tyre dhe i imitojn fjalt e
178 Sure Tahrim/9

148

jobesimtarve t mparshm. I vraft Allahu! Si po shmangen (nga e vrteta)! N vend t Allahut, ata kan zgjedhur pr zot rabint dhe murgjit e tyre, si dhe Mesin, t birin e Merjemes, ndrkoh q jan urdhruar t adhurojn vetm nj Zot, prve t Cilit nuk ka tjetr q meriton t adhurohet. I lartsuar qoft Ai mbi gjithka q ia shoqrojn (n adhurim).179 Kjo tregon se ata jan idhujtar. Allahu i madhruar na sqaron n ajete t tjera haptazi mosbesimin e tyre: Pa dyshim jan jobesimtar ata q thon: Allahu sht Mesihu, i biri i Merjemes!180 Gjithashtu Allahu thot: Pa dyshim, jan jobesimtar ata q thon: Allahu sht njri prej Trinis! 181 Po ashtu Ai thot: Ata izraelit q ishin mohues, u mallkuan me gjuhn e Daudit dhe t Isait, t birit t Merjemes.182 Dhe thot: N t vrtet, ata q nuk besojn prej ithtarve t Librit dhe idhujtarve, do t hyjn n zjarrin e Xhehenemit.183 Ajetet q flasin pr kt dhe hadithet jan t shumta. Ai q e mohon mosbesimin e ifutve dhe t krishterve, t cilt nuk kan besuar Muhamedin (salallahu alejhi ue selem) dhe e prgnjeshtruan at, prgnjeshtron Allahun e Madhruar. Dhe prgnjeshtrimi i Allahut t madhruar sht kufr. E ai q dyshon n kufrin e tyre, nuk ka dyshim se vet ka rn n kufr. Allah qoft i lvduar! Si i lejon vetes ky njeri t thot se nuk lejohet t thuhet pr ata se jan mosbesimtar, ndrkoh q ata thon pr Allahun se sht trini?! Si nuk u lejuaka q kta t quhen jobesimtar, ndrkoh q thon se Mesia sht i biri i Zotit, dhe thon se: Dora e Allahut
179 Sure Teubeh/30,31. 180 Sure Maideh/17. 181 Sure Maideh/73. 182 Sure Maideh/78. 183 Sure El-Bejine:6.

149

sht e shtrnguar! Dhe thon se: Allahu sht i varfr e ne jemi t pasur! Si nuk e lejuaka q t ata t cilsohen si jobesimtar ndrkoh q ata thon pr Zotin e tyre kto fjal t shmtuara, q t gjitha t turpshme dhe ofenduese?! Un e ftoj kt njeri q t pendohet tek Allahu i madhruar dhe t lexoj thnien e Tij: Ata dshirojn q ti t bsh lshime, kshtu q dhe ata t bjn lshime.184 T mos u bj lshime dhe lajka kufrit (herezis) t atyre, por tua sqaroj t gjithve se jan jobesimtar. Dhe se ata jan banor t zjarrit. I Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thn: Pasha At, t Cilin shpirti i Muhamedit sht n Dor t Tij, askush q dgjon nga kta njerz, ifut qoft apo i krishter, dhe pastaj vdes duke mos besuar n at me t ciln jam drguar vese do t jet prej banorve t Zjarrit.185 Ky njeri duhet t pendohet te Zoti pr kt fjal t hatashme dhe t shprehet haptazi e qart se ata jan jobesimtar dhe prej banorve t zjarrit. T krishtert dhe ifutt duhet patjetr t ndjekin Profetin Muhamed (salallahu alejhi ue selem), t cilin e njohin si njohin fmijt e tyre. Allahu i madhruar thot: dhe atyre q ndjekin t Drguarin Ton, Profetin q nuk di shkrim e lexim, t cilin ata do ta gjejn t shnuar n shkrimet e tyre, n Teurat dhe Ungjill. Ai do ti urdhroj ata t bjn vepra t mira dhe do ti ndaloj nga t kqijat; do tua lejoj t mirat e do tua ndaloj t kqijat, duke i liruar nga barrt e rnda dhe vshtirsit q kan pasur. Prandaj, ata q do ta besojn, prkrahin dhe nderojn at, duke ndjekur dritn q sht zbritur me t, pikrisht ata jan t fituarit.186 Ardhja e Muhamedit (salallahu alejhi ue selem) sht prgzuar nga Isai, biri i Merjemes (salallahu alejhi ue selem) , si e prmend kt Zoti n Kuran kur thot: Kujto kur Isai, i biri i Merjemes,
184 Sure Kalem/9. 185 Transmeton Muslimi Nr/153. 186 Sure Araf/ 157

150

tha: O bijt e Izraelit, un jam i drguari i Allahut tek ju, pr tju vrtetuar Teuratin e shpallur para meje dhe pr tju sjell lajmin e gzueshm pr nj t drguar, emri i t cilit sht Ahmed, q do t vij pas meje. Por, kur ai u solli atyre shenja t qarta, ata than: Kjo sht magji e hapur! 187 E kur u erdhi Ahmedi, me t cilin ishin prgzuar me argumente t qarta, than se kjo sht nj magji e qart. Dhe me kt u kthejm prgjigje atyre t krishterve, t cilt mund t thon se ktu sht prmendur emri Ahmed dhe jo Muhamed! Ne u themi se Allahu i madhruar thot: Por, kur ai u solli atyre shenja t qarta, dhe mbas Isait nuk ka ardhur tjetr vese Muhamedi (salallahu alejhi ue selem) . Muhamedi sht Ahmedi. Por, si shihet, Allahu e frymzoi Isain (salallahu alejhi ue selem) q ta quaj Muhamedin me emrin Ahmed. Emri Ahmed n gjuhn arabe sht n shkalln siprore dhe vjen nga fjala hamd - lavdrim. Pra ai sht lavdruesi m i madh i Allahut mes njerzve, ashtu si sht edhe njeriu m i lavdruar pr karakterin dhe cilsit q ai zotronte. Po ju theksoj se cilido q pretendon se n tok ka fe tjetr, t ciln Allahu e pranon prve fes Islame, sht kafir (jobesimtar), pr t cilin nuk ka dyshim n kufrin (herezin) e tij. Kjo sepse Allahu i madhruar thot n librin e Tij: Kush krkon tjetr fe prve Islamit, nuk do ti pranohet dhe ai n botn tjetr do t jet i humbur. 188 Po kshtu Allahu i lartsuar thot: Sot jua prsosa fen tuaj, e plotsova dhuntin Time ndaj jush dhe zgjodha q Islami t jet feja juaj.189 Dhe thot: Feja e vrtet tek Allahu sht vetm Islami.190 Prandaj, e prsris q ky njeri q ka thn kt fjal, duhet t pendohet tek Allahu i Madhruar dhe tu sqaroj t gjith njerzve
187 Sure Saf/6 188 Sure Ali Imran: 85. 189 Sure Maide/3. 190 Sure Ali Imran: 19.

151

se hebrenjt dhe t krishtert jan jobesimtar. Argumentet atyre u kan ardhur dhe mesazhi u ka shkuar, por ata e mohuan nga inati. ifutt cilsoheshin dikur si popull, mbi t cilin ka rn zemrimi i Allahut, sepse ata e njihnin t vrtetn dhe e kundrshtonin, ndrsa t krishtert jan cilsuar si t humburit, sepse ata e deshn t vrtetn, por e humbn. Ndrsa sot t dyja grupet e njohin t vrtetn dhe e kundrshtojn at, pra q t dyja e meritojn t bjer zemrimi i Allahut mbi ta. Un i ftoj t gjith hebrenjt dhe t krishtert q t besojn Allahun dhe t gjith Profett e Tij, dhe t ndjekin Muhamedin (salallahu alejhi ue selem), sepse kjo u sht urdhruar edhe n mesazhet q u kan ardhur. Allahu i madhruar thot: Na cakto t mira n kt bot dhe n tjetrn, sepse ve te Ti kthehemi. Allahu tha: Un godas me dnimin Tim k t dua, ndrsa mshira Ime prfshin do gj. At do tua jap atyre q ruhen nga gjynahet e japin zekatin, atyre q u besojn shpalljeve Tona dhe atyre q ndjekin t Drguarin Ton, Profetin q nuk di shkrim e lexim, t cilin do ta gjejn t shnuar n shkrimet e tyre, n Teurat dhe Ungjill. Ai do ti urdhroj ata t bjn vepra t mira dhe do ti ndaloj nga t kqijat; do tua lejoj t mirat e do tua ndaloj t kqijat, duke i liruar nga barrt e rnda dhe vshtirsit q kan pasur. Prandaj, ata q do ta besojn, prkrahin dhe nderojn at, duke ndjekur dritn q sht zbritur me t, pikrisht ata jan t fituarit. Thuaj (o Muhamed): O njerz, un jam i Drguari i Allahut pr t gjith ju, i Atij q i prket sundimi i qiejve dhe i Toks. Nuk ka zot tjetr t vrtet ve Atij; Ai jep jet dhe vdekje, prandaj besoni n Allah dhe n t Drguarin e Tij, Profetin q nuk di shkrim e lexim e q beson n Allah dhe Fjalt e Tij! Shkoni pas Tij q t jeni n rrugn e drejt!191 Ata do t marrin shprblim t dyfisht nse e pranojn kt fe, si ka thn i Drguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem): Tre
191 Sure Araf: 156-158.

152

njerz kan dy shprblime: nj njeri q ka qen nga ithtart e Librit (ifut ose i krishter), i cili besoi Profetin e tij dhe besoi edhe Muhamedin (salallahu alejhi ue selem)....192 Un ktu po i referohem edhe librit t fikhut El-Ikna, kapitulli q flet pr at q braktis fen, ku autori i tij thot: ... apo ai q nuk i konsideron jobesimtar ata q kan nj fe tjetr ve Islamit, si p.sh., t krishtert, apo dyshon n kufrin e tyre, apo e pranon pr t sakt drejtimin e tyre, ky person sht jobesimtar (kafir). Dijetari islam Ibn Tejmije thot: Kush mendon se kishat jan shtpi (t Zotit dhe se Allahu adhurohet n to, dhe se ajo q ifutt dhe t krishtert bjn n to sht adhurim ndaj Allahut dhe bindje ndaj t Drguarit t Tij, apo se Allahu e do nj gj t till dhe sht i knaqur me t, apo se Ai i ndihmon n hapjen e kishave dhe ngritjen e fes s tyre, dhe se e gjitha kjo sht afrim dhe bindje ndaj Allahut, nj njeri i till sht kafir. Diku tjetr ai thot: Ai q beson se vizita e t krishterve apo ifutve, t cilt jetojn mes muslimanve npr kishat e tyre, sht afrim tek Allahu, nj njeri i till ka dal nga feja. T gjitha kto e prforcojn at q prmendm n fillim t prgjigjes, dhe n kt shtje nuk ka asgj t paqart. Allahun e lusim t na ndihmoj!

192 Transmeton Buhariu nr/97. Muslimi nr/154.

153

SHTOJC

mesatarja n daua
nga Shejh Muhamed ibn Salih El-Uthejmin Lavdrimet m t larta i prkasin vetm Allahut, At e falnderojm dhe vetm prej Tij ndihm krkojm. Allahut i lutemi t na fal dhe para Tij pendohemi pr gjynahet dhe gabimet tona. O Allah, na ruaj nga t kqijat q bjm dhe na mbro nga pasojat e punve tona t mbrapshta! At q Allahu e shpie drejt udhzimit, askush nuk mund ta devijoj dhe at q Ai e l n humbje, askush nuk mund ta udhzoj. Dshmoj se nuk ka hyj tjetr ve Allahut, t vetm e t pashoq, dhe dshmoj se Muhamedi sht robi dhe i drguari i Tij. Allahu e drgoi Profetin e Tij me nj fe t vrtet dhe me udhzim t drejt. Ai e komunikoi m s miri mesazhin dhe e shpuri n vend amanetin e Zotit. Profeti e kshilloi popullin dhe luftoi deri n vdekje pr hir t Allahut, ashtu si e meriton t luftosh pr hir t Tij. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi t, familjen dhe shokt e tij dhe t gjith ata q e pasojn deri n ditn e Kiametit. sht nj knaqsi e imja t trajtoj nj tem t till t rndsishme pr t gjith myslimant, si sht tema e predikimit pr fen e Allahut t lartsuar. Allahu i madhruar thot: E kush flet m bukur se ai q i fton njerzit drejt Allahut, bn vepra t mira dhe thot: Un me t vrtet jam mysliman.1
1 Fusilet:33.

154

Mnyra se si sht ndrtuar ajeti n form pyetjeje, ku tregon mohim, pra nuk ka asnj q t flas m bukur. Shkaku pse prdoret forma e pyetjes n nj kontekst mohues, bhet pr dy arsye: E para, pr t mohuar kt gj dhe e dyta, pr t sfiduar at t cilit i drejtohet ligjrimi q t provoj t kundrtn. Pyetja n ajet ta jep nj prshtypje t till, ajo sht tamam si t thot: Nse ti ke dika m t mir sesa kjo, ather sille! E pra mund t themi se nuk ka asnj q t flas m bukur se ai q i fton njerzit drejt Allahut, bn vepra t mira dhe thot: Un me t vrtet jam mysliman. T ftosh njerzit pr tek Allahu, do t thot ti ftosh pr te feja e Tij dhe pr te rruga q t shpie n Xhenetin e Tij. Thirrja q Profett e Zotit u kan drejtuar njerzve, vrtitet rreth tri shtjeve kryesore: E para: Njohja e Allahut me emrat dhe atributet e Tij. E dyta: Njohja e fes s Tij q t shpie n Xhenet. E treta: Njohja e shprblimit q kan ata q i binden urdhresave t Zotit dhe ndshkimi q marrin ata q nuk i binden. T ftosh pr tek Allahu, sht nj nga shtyllat e punve t mira, pa t ciln nuk mund t plotsohet shprblimi. Allahu i madhruar thot: Pr kohn! Me t vrtet, njeriu sht n humbje, prve atyre q besojn dhe bjn vepra t mira, i kshillojn njri-tjetrit t vrtetn dhe durimin.2 T kshillojm pr t vrtetn, do t thot t thrrasim pr tek e vrteta; t kshillojm pr durim, do t thot q njerzve tu themi t durojn pr hir t fes. Thirrja pr n fen e Allahut sot gjendet ndrmjet dy ekstremeve dhe mesatares. Pr sa u prket dy ekstremeve, ato jan: ashprsia e thirrsve dhe, nga ana tjetr, neglizhenca dhe toleranca e tepruar. I pari sht i ashpr dhe krkon q njerzit ta zbatojn fen me rigorozitet dhe nuk toleron pr asgj, edhe pr ato gjra q vet feja toleron. Ky njeri kur sheh se njerzit kan mangsi edhe n
2 Sure El-Asr.

155

shtjet fetare q jan t plqyera, bhet keq dhe u flet si t kishin ln ndonj parim kryesor t fes. Ktu mund t prmendim disa shembuj: - Dikush mund t shoh se njerzit kur falen, nuk e bjn uljen e pushimit para se t ngrihen pr n rekatin e dyt dhe n rekatin e katrt. Kjo ulje q te dijetart njihet si ulja e pushimit (xhelsetu istiraha), konsiderohet nga disa si sunnet, po kshtu edhe nga ky njeri, megjithat ai kur sheh se njerzit nuk e bjn, i qorton ata. Ai flet me ta dhe t krijon prshtypjen sikur ajo t ishte dika e detyruar. Disa dijetar kan thn se ekziston mirkuptimi mes dijetarve, se kjo ulje nuk sht e detyruar dhe se ekzistojn tri qndrime n lidhje me t: Qndrimi i par thot se ajo sht e plqyer n do rast. I dyti, se nuk sht e plqyer n asnj rast. Dhe i treti, se kjo ulje sht e plqyeshme nse sht e nevojshme, si pr shembull pr nj njeri t moshuar apo t smur q mezi ulet dhe ngrihet. Megjithat ka njerz q prsri i trajtojn t tilla gjra si t ishin t detyrueshme! - Shembull tjetr, ka njerz q shohin ndonjrin se kur ai falet dhe ngrihet nga rukuja, i lidh prsri duart e tij, t djathtn mbi t majtn. Kjo i duket atij bidat, ndaj edhe mund ti thot se je bidati! Pse i lidh prsri duart mbas rukuje, duhet ti lshosh patjetr! Kjo sht nj shtje pr t ciln ka mendime t ndryshme e ndoshta edhe argumenti m i sakt mund t jet me at q mendon se ato duhet t lidhen pasi t ngrihesh prej rukuje, ashtu si mbahen lidhur para saj. Hadithi i Profetit (salallahu alejhi ue selem) q prcillet nga Sehl ibn Sadi, mund t themi se e mbshtet kt mendim. Ai thot: Njerzit urdhroheshin q n namaz dorn e tyre t djatht ta vinin mbi parakrahun e s majts.3 - Shembull tjetr, ka njerz q i qortojn disa t tjer kur falen apo bjn ndonj lvizje, qoft edhe t vogl. Lvizje t tilla q
3 Transmeton Buhari.

156

nuk e prishin namazin dhe jan t nevojshme, lejohen, pasi lvizje t tilla transmetohen t jen br edhe nga vet Profeti (salallahu alejhi ue selem), ndaj ato nuk jan t ndaluara. Nj her nj shok i Profetit (salallahu alejhi ue selem), Ebu Xhuhejfe, po falej dhe me dor kish kapur frert e kalit t tij. Kali filloi t largohej pak nga pak dhe Ebu Xhuhejfe filloi t lvizte bashk me t derisa mbaroi namazin. Nj burr, nga ata q tregohen t ashpr, e pa dhe i tha: Shikojeni kt njeri! Shikojeni kt njeri! Shikojeni kt njeri! Ndrkoh q Ebu Xhuhejfe ishte nj sahab i nderuar, Allahu qoft i knaqur prej tij! Mbasi Ebu Xhuhejfe mbaroi namazin, i shpjegoi ktij njeriu se nj veprim i till lejohet, sepse nse do ta linte kalin t ikte, do ta kishte humbur dhe deri n dark nuk kishte pr ta gjetur. Shih se do t thot t kuptosh fen, t tolerosh dhe ta bsh at t leht! - Profeti (salallahu alejhi ue selem) falej me shokt e tij dhe qllonte q mbante me vete Umamen, t bijn e Zejnebes, vajzs s tij. E pra, Profeti ishte gjyshi i saj dhe e mbante n krah, ndrkoh q falej me njerzit. Ndrsa kur binte n sexhde, e ulte. T gjitha kto veprime jan lvizje q nuk i prkasin namazit, megjithat Profeti duke u sjell me dashamirsi me mbesn e vet, i bnte ato. Profeti (salallahu alejhi ue selem) qe njeriu q m shum se askush i friksohej Allahut dhe q e njihte fen m mir se asnj njeri tjetr. - Nj shembull tjetr, disa shok t Profetit u mblodhn njher dhe pyetn se far bnte kur nuk ishte n publik me njerzit. Pasi e morn vesh, iu duk pak. Ata than: Profetit i jan falur gabimet, ato q ka br dhe ato q do t bj, ndrsa ne kemi nevoj q Allahu t na i fal gabimet tona. Njri prej tyre tha: Un gjithmon do t agjroj. I dyti: Un gjithmon do t falem (natn) dhe nuk do t fle. Dhe nj i tret: Un nuk do t martohem asnjher. Kur kto fjal i shkuan Profetit (salallahu alejhi ue selem) n vesh, tha: Pr sa m takon mua, un her agjroj dhe her
157

jo; edhe falem, edhe fle, dhe martohem me gra. E kujt nuk i plqen rruga (sunneti) ime, ai nuk m prket mua. E gjitha kjo tregon se ne nuk na takon, madje nuk na lejohet q t tregohemi ekstremist n fen e Allahut, si me t tjert, ashtu edhe me veten ton. Duhet t jemi t mesm dhe t qndrueshm, ashtu si na ka urdhruar Allahu i madhruar dhe Profeti i Tij. Allahu i lartsuar thot: Dhe vrtet, kjo sht Rruga Ime e Drejt, kshtu q ndiqeni at dhe mos ndiqni rrug t tjera, pasi ato do tju ndajn e tju largojn nga Udha e Tij. Kt jua ka urdhruar Ai q t bheni t prkushtuar. 4 Profeti u tha shokve t tij: Mos m lavdroni ashtu si e lavdruan t krishtert Isain, t birin e Merjemes. Dhe po kshtu, duke u kthyer nga Muzdelifeja pr n Mina, gjat Haxhit, mori disa gurika n dor dhe tha: O njerz! Me gur t ngjashm si kta gjuani dhe mos e teproni n fe. E kundrta e t gjith ksaj sht neglizhenca n predikimin fetar. Njeriut mund ti krijohen raste t volitshme pr t ftuar njerzit n fe dhe ai i humbet kto raste. Ndonjher i humbet, sepse shejtani i shtie n mend se kjo nuk sht koha e prshtatshme pr tu predikuar njerzve dhe ata nuk kan pr ti pranuar fjalt e tua.... e mjaft justifikime t tjera q t vijn n kok dhe bjn t humbsh rastin. Ka njerz q kur shohin ndonjrin q nuk i plqen se si mkaton, nuk jan t gatshm ti qndrojn pran dhe nuk kan asnj shpres se ai mund t rregullohet. Kjo gj sht problem! Allahu na e ka br t qart se duhet t durojm dhe t shpresojm shprblimin tek Allahu. Ai i thot Profetit t Tij: Kshtu pra, ji i duruar (O Muhammed) ashtu si bn durim t Drguarit e vendosur e me vullnet t fort dhe mos ji i nxituar pr ta (jobesimtart).5 Njeriu duhet t duroj dhe ta prmbaj veten edhe nse shikon dika q e prek apo e lndon at, le t duroj pr hir t
4 El-Enam:153. 5 El-Ahkaf:35.

158

Allahut. Kur Profetit (salallahu alejhi ue selem), iu gjakos gishti n luft, tha: Ti nuk je vese nj gisht i gjakosur q pr hir t Allahut u sakrifikove. Ky sht rast i kundrt me t parin. Ai e sheh me syt e tij dhe dgjon me vesh q situata, e cila po prballet me t, bie n kundrshtim me fen, megjithat nuk i fton njerzit tek e drejta dhe e vrteta. Ka disa njerz q thon: Duhet ti trajtojm myslimant t gjith njlloj, si nj grup i vetm, prderisa t gjith kan nj fe, dhe t mos bjm dallime n mes atij q ndjek sunnetin dhe atij q sht ndjeks i bidatit!6 Kjo gj sht e gabuar, sepse e vrteta duhet t dallohet nga e shtrembta, ashtu si edhe ata q e pasojn t vrtetn, duhet t dallohen nga ata q nuk e pasojn at. Nse njerzit do t ishin t przier pa u dalluar, mjafton q ti thon vetes mysliman edhe sikur mes tyre t ket t atill q me devijimet e tyre dalin jasht Islamit, pa dyshim q kt gj asnj besimtar i sinqert, q i do t mirn ktij umeti, nuk do ta bnte! Ka njerz q kan mundsi dhe potenciale intelektuale pr t ftuar n fen e Allahut, por ata megjithse i shohin njerzit n rrug t gabuar, druhen tu flasin nga frika se mos i ofendojn apo flasin keq pr ta. Kta lloj njerzish qllon q kur shohin ata t mesmit, q jan kapur pas fes pa tepruar, thon: Ata jan njerz fanatik, jan njerz ekstremist, jan injorant ... jan ...e jan! Ndonse jan n rrug t drejt! Kur t mesmit i shohin ekstremistt, thon pr ta: Ju keni mangsi dhe jeni tepr tolerant! Ju nuk jeni duke i dhn hakun fes...etj! E pra nuk mund t prdorim si njsi matse pr ashprsin dhe tolerancn, opinionet tona personale dhe ajo q na plqen neve. Por matsi i drejt i ksaj gjje sht udhzimi i Profetit dhe i shokve t tij. Profeti (salallahu alejhi ue selem) na e ka qartsuar rrugn e tij mjaft mir, nprmjet fjalve dhe praktiks s tij.
6 Si pr shembull n mes sunnijve dhe shiave. (sh.prkth)

159

Nse vihesh n nj situat kur nuk di se far t bsh, t tregohesh i ashpr apo tolerant, nse nuk e di se cila do t ishte m e mira dhe m e dobishmja, t ishe i but apo ashpr, duhet t zgjedhsh rrugn e tolerancs dhe butsis, sepse Profeti thot: Feja me t vrtet sht lehtsim. Kur Profeti (salallahu alejhi ue selem), drgoi Muadhin dhe Ebu Musn n Jemen, u tha: Lehtsoni dhe mos vshtirsoni, prgzoni dhe mos i largoni njerzit. - Njher kur nj hebre po kalonte pran Profetit, i tha: Essamu alejkum o Muhamed! Pra ai po thoshte: Vdekja qoft mbi ty! Pasi es-sam do t thot vdekje n gjuhn arabe. Pran Profetit (salallahu alejhi ue selem), ndodhej Aishja dhe kur e dgjoi, iu prgjigj duke i thn: Edhe mbi ty qoft es-sami (vdekja) dhe mallkimi! Profeti iu drejtua dhe i tha Aishes: Allahu sht i but dhe e do butsin. Allahu jep nprmjet butsis at q nuk e jep nprmjet ashprsis. Duku u bazuar n kt thnie t Profetit (salallahu alejhi ue selem), duhet q n rastet kur gjendemi n dilem, nse duhet t prdorim ashprsin apo butsin, duhet t zgjedhim kt t fundit. Kjo sepse Allahu jep nprmjet butsis at q nuk e jep nprmjet ashprsis. Ai q do ta kuptoj m mir kt gj, le ta provoj. Kur njerzve, t cilt i fton n fe, u flet me ashprsi, ata do t t marrin inat dhe do t ta kthejn me t njjtn monedh. Nse sht ndonjri i thjesht, do t t thot: Un ndjek njerz q din m tepr sesa ty! Nse ka dije, do t filloj t debatoj, ndonse e vrteta mund t jet e qart pr t dy si drita e diellit. Por egoja nuk e l t pranoj t vrtetn dhe t tregohet i humbur, por atij i duket se ka prpara nj betej pr t fituar! Dhe e gjitha kjo vetm pr shkak se ti u solle ashpr me t. Thirrja pr n fen e Allahut bhet me urtsi dhe me kshilla t bukura. E vrteta sht e qart pr t gjith, prve pr dy lloje njerzish: Pr indiferentin dhe mendjemadhin q nuk don tia dij, ndrsa ai q i qaset s vrtets me prulsi dhe bindje, do t ket sukses pr ta pranuar dhe njohur at.
160

Nganjher ekstremi vjen nga prindrit, sidomos nga kta t sotmit. Ndonse shohim shum t rinj ta duan fen dhe ti prkushtohen asaj, ka prindr q i shtrngojn dhe nuk i ln t lir djemt dhe vajzat e tyre t bjn vepra t mira q i ka urdhruar feja, megjithse asgj e keqe nuk u vjen as prindrve dhe as fmijve t tyre nga kjo gj. Si pr shembull, ata prindr q bhen penges q fmijt e tyre t falen apo t agjrojn, ndonse kto gjra nuk u bjn dm prindrve n mosplotsimin e krkesave dhe nevojave t tyre dhe as vet t rinjve n mendjen, shndetin dhe shkollimin e tyre, si pr djemt dhe pr vajzat. Un kam frik se kta prindr kt e bjn pr shkak t urrejtjes apo paknaqsis q kan ndaj fes dhe rregullave t saj. Kjo sht dika vrtet e keqe, sepse ai q nuk e plqen t vrtetn dhe fen, mund t dal fare nga ajo me kt paknaqsi dhe urrejtje q ka. Allahu i madhruar thot: Kt pr shkak se ata urrejn at q zbriti Allahu, kshtu q Ai i ka br pa asnj dobi veprat e tyre.7 Dhe veprat nuk zhvlersohen vese kur njeriu dezerton nga Islami, ashtu si thot Allahu: Dhe kushdo qoft prej jush q kthehet prapa nga feja e tij (Islami) dhe vdes si jobesimtar, ather veprat e tij do ti humbasin n kt bot dhe n Botn e Pastajme, dhe do t jet prej banorve t Zjarrit. Aty do t banojn prgjithmon.8 - Pr sa u prket t rinjve, djem apo vajza qofshin, nse ndjekin n rregull msimet e shkolls dhe krahas tyre zbatojn edhe fen e Zotit, nuk ka se si t konsiderohen aspak si njerz fanatik apo t ashpr. Ka prej t rinjve q tregohen tepr t ashpr me familjart e tyre dhe ndjehen t shqetsuar edhe pr disa gjra q jan t lejuara. Ka raste kur kta t rinj krkojn prej baballarve dhe nnave t tyre, apo edhe vllezrve dhe motrave, q edhe ata t jen n nj nivel me t, pr sa i prket prkushtimit ndaj fes.
7 Muhamed:9. 8 El-Bekare:217.

161

Kjo nuk sht e drejt, ti e ke si detyr q nse sheh se ata bjn nj vepr t ndaluar, ti kshillosh, por nse i sheh q ata kan mangsi n disa gjra q nuk jan t detyruara, si pr shembull lnien e disa gjrave t plqyera nga ana fetare, kjo nuk duhet t t shtyj aspak q t sillesh ashpr me ta. Po kshtu edhe pr disa gjra, pr t cilat dijetart nuk kan rn dakord. Nse ata marrin mendimin e ndonj dijetari pr kt shtje, nuk bn t tregohesh i ashpr dhe shtrngues me ta. do njeri, fardo qoft ai, nj thirrs apo nj adhurues dhe praktikant i thjesht i besimit, duhet t kapet pas s mesmes, as i ashpr dhe as neglizhent, por ta mbaj fen e Zotit ashtu si duhet, ashtu si e krkon vet Allahu. Allahu thot n librin e Tij: Ai ka urdhruar pr ju at Fe, t ciln ta zbuloi ty (o Muhamed) dhe q pati urdhruar pr Nuhun, Ibrahimin, Musain dhe Isain, duke thn: Qndroni n fen e drejt dhe mos u prani n t! Por pr idhujtart sht e rnd ajo n t ciln po i fton ti. Allahu zgjedh pr kt fe k t doj dhe udhzon drejt saj kdo q kthehet tek Ai me pendim.9 T qndrosh n fe, do t thot ta zbatosh at n mnyr t drejt, ashtu si e ka ligjruar Allahu. T mos prahemi n fe, sht nj ndales q vjen nga Zoti, sepse pasojat e prarjes jan tepr t rrezikshme si pr individt, ashtu edhe pr t gjitha grupimet dhe umetin n trsi. Prarja sht nj fenomen i dhimbshm, sepse kur njerzit jan t prar, ndodh ajo q thot Allahu: dhe mos u grindni ndrmjet jush, sepse do t humbni guximin e do tju lr fuqia. Kur njerzit prahen dhe grinden me njri-tjetrin, detyrimisht do t dshtojn dhe do t humbasin edhe forcn e tyre dhe do t jen pa asnj pesh prpara armiqve t Islamit, qofshin kta armiq t hapur apo edhe hipokrit. Ky soj njerzish knaqen kur shohin nj prarje t till, madje jan po kta njerz q nxisin dhe i hedhin benzin zjarrit t prarjes mes vllazris s besimit dhe mes thirrsve n fen e Zotit. Ne e kemi detyrim tu bjm
9 Esh-Shura:13.

162

ball ktyre intrigave q nuk e duan fen e Zotit dhe rrugn e Profetit (salallahu alejhi ue selem). T jemi t bashkuar si nj trup i vetm, t jemi vllezr t lidhur me librin e Allahut dhe rrugn e Profetit (salallahu alejhi ue selem), ashtu si ishin edhe t part e mir t ktij umeti, n veprat dhe n jetn e tyre. Nse kjo baz do t neglizhohet, ather ka mundsi q nj mangsi e till t na shpjer n nj dshtim t madh. Prarja sht knaqsi pr djajt, qofshin njerz kta apo xhind. Sepse ata e din se bashkimi i atyre q ndjekin t vrtetn, prbn nj forc t padshiruar pr armiqt e Islamit, ndrsa prarja bhet penges pr nj gj t till. Allahu i madhruar thot: Bindjuni Allahut dhe t Drguarit t Tij dhe mos u grindni ndrmjet jush, sepse do t humbni guximin e do tju lr fuqia.10 Dhe prsri Ai thot: Mos u bni si ata q, pasi u erdhn provat e qarta, u pran dhe u grindn. Pr kta do t ket dnim t madh.11 Dhe Me t vrtet, ti ske t bsh fare me ata q e prajn fen e tyre dhe shndrrohen n sekte. Tek Allahu sht puna e tyre e pastaj Ai do tu tregoj far patn punuar.12 Dhe Ai ka urdhruar pr ju at Fe, t ciln ta zbuloi ty (o Muhamed) dhe q pati urdhruar pr Nuhun, Ibrahimin, Musain dhe Isain, duke thn: Qndroni n fen e drejt dhe mos u prani n t!13 Allahu na ka ndaluar q t prahemi dhe na i ka br t qarta pasojat e dhimbshme t ksaj prarjeje. Ne t gjith e kemi detyrim t jemi nj grup i vetm, unik, edhe nse kemi mendime t ndryshme pr disa shtje apo pr disa metoda. Prarja mbjell vetm shkatrrim dhe hallakatje, e pa dyshim dobsi. Edhe mes shokve t Profetit (salallahu alejhi ue selem) ka pasur mosprputhje mendimesh, por ata nuk u pran, as nuk u urryen e as nuk u armiqsuan me njri-tjetrin. Mes tyre
10 11 12 13 El-Enfal:46. Al-Imran:105. El-Enan:159. Esh-Shura:13.

163

ka pasur mosprputhje mendimesh edhe n kohn e Profetit (salallahu alejhi ue selem), si pr shembull kur ai pas lufts s Hendekut u tha shokve t tij: Askush prej jush t mos e fal ikindin vese n fisin Beni Kurejdha. Sahabet doln nga Medina pr t shkuar n fisin Beni Kurejdha, por ndrkoh i zuri koha e namazit t ikindis. Kshtu ata ran n mosmarrveshje se far do t bnin. Dikush thoshte se nuk do t falemi vese n fisin Beni Kurejdha edhe sikur t perndoj dielli, sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) na tha: Askush prej jush t mos e fal ikindin vese n fisin Beni Kurejdha. dhe ne e dgjuam dhe i bindemi vetm atij. Ndrsa pati t tjer q than se Profeti (salallahu alejhi ue selem) me kto fjal kishte si qllim q ne t nxitonim dhe t dilnim sa m shpejt dhe kur t hyj koha, ne t falim namazin e ikindis. E gjith kjo mosmarrveshje i shkoi n vesh Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe ai nuk u tregua i ashpr me asnjrin dhe as nuk qortoi njeri pr mnyrn sesi i kishte kuptuar fjalt e tij. Sahabet vet nuk u pran pr shkak t t kuptuarit t ndryshm t thnies s Profetit dhe po kshtu edhe ne nuk duhet t prahemi, por t jemi si nj trup i vetm. Ndonjri mund t thot: Nse ai me t cilin ne nuk pajtojm, sht nj ndjeks i bidatit, si duhet t sillemi ather me t? Prgjigja sht: Bidati ndahet n dy lloje: I pari, bidat q t nxjerr nga feja. I dyti, bidat q nuk t nxjerr nga feja. N t dyja rastet, ne na takon q ti ftojm tek e vrteta t gjith ata q i thon vetes mysliman, duke ua sqaruar at sa m mir, por pa i sulmuar pr shkak t asaj q bjn apo besojn. Kjo gj mund t bhet vetm nse bindemi se ata po tregohen mendjemdhenj ndaj pranimit t s vrtets. Pr nj arsye t ngjashme, Allahu i thot t Drguarit t Tij: Mos i shani idhujt q ata i adhurojn n vend t Allahut, n mnyr q ata t mos e shajn Allahun armiqsisht nga padija.14
14 El-Enam:108.

164

S pari, le ti ftojm ata tek e vrteta duke ua sqaruar at me argumente dhe fakte, sepse e vrteta pranohet nga t gjith ata q e kan ruajtur natyrn e pastr, me t ciln lind njeriu. Nse e shohim se ata tregohen mendjemdhenj dhe kryene, ne e bjm t qart t vrtetn, sepse e vrteta duhet patjetr t bhet e qart pa qen e nevojshme t debatohet me kundrshtart e saj. Ndrsa pr sa i prket t mosfolurit me ta, kjo varet nga bidati. Nse kemi t bjm me nj bidat q t nxjerr nga feja, ather e kemi pr detyr q t largohemi dhe t mos u flasim ktyre njerzve. E nse bidati nuk arrin n nj shkall t till, (q t nxjerr nga feja) dhe nga moskomunikimi me ta ka dobi, ather nuk u flasim. Por nse moskomunikimi me ta nuk bn dobi, ather u flasim, sepse n themel t parimeve fetare sht haram q nj besimtar t mos i flas nj besimtari tjetr. Profeti (salallahu alejhi ue selem) thot: Nj njeriu besimtar nuk i lejohet t mos flas me vllain e tij m shum se tri dit. Kjo ndales prfshin t gjith besimtart edhe ata me moral t keq (fasikt), prve rasteve kur moskomunikimi me t till njerz bn dobi. T mos flassh dhe t mos komunikosh me nj njeri gjynahqar, sht nj lloj ilai, i cili nse nuk bn dobi, por prkundrazi mund ta shtoj edhe m tepr gjynahun dhe rebelimin, ather ajo prej s cils nuk vjen ndonj dobi, interesi e do q ajo t mos bhet. Zgjidhja e problemit t prarjes bhet ashtu si kan vepruar sahabt, Allahu qoft i knaqur me ta. Ne duhet t dim se kjo mosprputhje mendimesh vjen nga ixhtihadet (opinionet fetare), pr t cilat lejohen mendimet e ndryshme dhe ato nuk kan ndonj efekt negativ. N t vrtet kjo gj sht pajtim mes nesh, sepse do njeri prej nesh ka at mendim q mendon se argumenti e mbshtet at. Pra q t gjith kemi pasur parasysh argumentin, dhe secili prej nesh e mbron mendimin e tij, sepse sipas bindjes q kemi, argumenti e vrteton at. sht detyr pr t gjith q t mos ndiejm pr vllain ton paknaqsi, por duhet ti jemi mirnjohs pr mendimin q ka, sepse mospajtimin me ne e ka pr shkak t argumentit q mbshtet.
165

Ne nuk kemi asnj t drejt m shum pr tu imponuar t tjerve mendimin ton dhe tjetri nuk e paska kt t drejt pr t na imponuar mendimin e tij! E kemi pr detyr q kt mospajtim mendimesh t bazuar n opinionet e ndryshme fetare (ixhtihadet), ta kthejm n pajtim dhe n nj mjet bashkimi mes nesh, dhe ku ka m mir! Nse nijeti sht i sinqert, edhe shrimi i ksaj plage sht i leht. Ama nse nijeti nuk sht i sinqert dhe gjithsecilit i plqen mendimi i tij dhe nuk i intereson ai i tjetrit, pa dyshim se suksesi do t jet i largt. Allahu i ka kshilluar njerzit q t jen t pajtuar mes vetes dhe t mos prahen. Ai thot: O besimtar! Kijeni frik Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetm duke qen mysliman! T gjith mbahuni fort pr litarin e Allahut (Kuranin) dhe mos u prani!15 Ky ajet sht nj kshill shum e vlefshme pr myslimant. E lus Allahun e lartsuar t m bj mua dhe ju t udhzuar dhe udhzues, t pajtuar dhe pajtues, sepse me t vrtet Ai sht Bujar dhe Fisnik i madh! do lavdrim i prket Allahut, Zotit t botve, paqja dhe bekimi i Allahut qoft pr Profetin ton, Muhamedin, familjen dhe mbar shokt e tij.

15 Ali-Imran:102-103.

166

Prmbajtja
PARATHNIE ....................................................................................................... 3 PARATHNIA E AUTORIT ................................................................................. 5 PJESA E PAR Rregulla t rndsishme pr suksesin e rigjallrimit islam Rregulli i par - KAPJA MBAS KURANIT DHE SUNNETIT ............................. 7 Rregulli i dyt - DIJA DHE MENDJEMPREHTSIA......................................... 14 Rregulli i tret - T KUPTUARIT E DREJT ..................................................... 22 Rregulli i katrt - URTSIA ................................................................................. 25 Rregulli i pest - HARMONIA DHE DASHURIA RECIPROKE ....................... 36 Rregulli i gjasht - DURIMI DHE SINQERITETI I VEPRAVE PR HIR T ALLAHUT ................................................................................. 38 Rregulli i shtat - PAJISJA ME NJ MORAL T LART .................................... 43 Rregulli i tet - THYERJA E BARRIERAVE NDRMJET THIRRSIT DHE NJERZVE ....................................................................... 46 Rregulli i nnt - PRDORIMI I MSHIRS DHE BUTSIS ......................... 48 Rregulli i dhjet - TOLERANCA E T RINJVE NDAJ MOSPAJTIMEVE Q KA MES DIJETARVE .............................................. 51 Rregulli i njmbdhjet - KUFIZIMI I EMOCIONEVE SIPAS RREGULLAVE T FES DHE ARSYES ......................................................... 54 Rregulli i dymbdhjet - ORGANIZIMI I VIZITAVE DHE I PIKNIKVE NDRMJET T RINJVE............................................... 56 Rregulli i trembdhjet - MOSHUMBJA E SHPRESS PR SHKAK T T KQIJAVE T SHUMTA Q SHOHIM .............................. 57 Rregulli i katrmbdhjet - KONTAKTI ME UDHHEQSIT DHE PUSHTETART .................................................................................... 59 Pjesa e Dyt Udhzime drejtuar rinis s ktij zgjimi Pyetje dhe prgjigje GJYKIM KA T FTOSH N FEN E ALLAHUT ......................................... 60 DALLIMI NDRMJET DIJETARIT DHE THIRRSIT N FEN E ALLAHUT .... 61 SHEMBULLI I BESIMTARVE N DASHURIN PR NJRI-TJETRIN...... 62 DUHET PATJETR Q THIRRSI N FEN E ALLAHUT T KET NJOHURI T PRGJITHSHME PR DO GJ......................... 63 PRCILLNI PREJ MEJE QOFT EDHE NJ AJET ......................................... 64

167

A MUND T KONSIDEROHET MSIMDHNIA SI THIRRJE N FEN E ALLAHUT ............................................................ 65 KUSH SHIKON PREJ JUSH NJ VEPR T SHMTUAR ............................. 65 QNDRIM DUHET T MBAJ MYSLIMANI NDAJ GJYNAHEVE T PRHAPURA N VENDET MYSLIMANE ..................... 66 DUHET Q S PARI T SHPJEGOHET ISLAMI............................................ 68 KRKIMI I DIJES APO T FTUARIT N FEN E ALLAHUT?...................... 69 CILAT JAN MNYRAT M T MIRA PR MARRJEN E DIJES FETARE? .. 71 THIRRJA N FEN E ALLAHUT SHT DETYR ....................................... 72 NUK KA MOSPAJTIM NDRMJET KRKIMIT T DIJES DHE THIRRJES N RRUG T ALLAHUT ............................... 75 CILI SHT DALLIMI NDRMJET HIPOKRIZIS DHE SHTIRJES ........... 77 I KUSHTOJN RNDSI MSIMIT T KURANIT DHE HADITHEVE T DISPOZITAVE......................................................... 77 DOMOSDOSHMRIA E T QENIT I THJESHT PR T PRCJELL T VRTETN ............................................................ 78 PREJ NESH KRKOHET Q T PRMIRSOJM VETEN N RADH T PAR ....................................................................... 79 MJETET GJYKOHEN SIPAS QLLIMEVE ...................................................... 80 LIBRIN E ALLAHUT DHE SUNNETIN E PROFETIT S PARI E PASTAJ DO LLOJ METOD TJETR T LEJUAR ................. 81 DUHET Q THIRRSI T PRDOR MNYRN M T DOBISHME ..... 83 FTO PR N RRUG T ZOTIT TND ME URTSI DHE FJAL T MIRA DHE DISKUTO ME TA N MNYRN M T MIR... 83 PRDORIMI I MJETEVE T INFORMACIONIT N THIRRJE SI P.SH, TELEVIZIONI .......................................................... 84 UN MENDOJ SE KASETAT ISLAME KAN SHUM VLER ..................... 86 NUK LEJOHET Q THIRRSIT T QNDROJN T PRAR ME NJRI-TJETRIN............................................................... 86 NUK LEJOHET OFENDIMI I NJ DIJETARI KUR NUK PAJTON ME DIJETART E TJER PR NJ SHTJE, NSE ARGUMENTI SHT N ANN E TIJ ............................................. 87 NSE NDODH MOSMARRVESHJE N NDONJ SHTJE, ATHER DREJTOJUNI ALLAHUT DHE T DRGUARIT T TIJ ........ 88 NUK KA GJ T KEQE NSE BHET DEBAT, ME QLLIM Q T DAL N SHESH E VRTETA................................... 89 MOHIMI I SHKAQEVE VJEN NGA MOSNJOHJA E FES DHE MENDJELEHTSIA ................................................................ 91 NJERIU DUHET T BASHKOJ NDRMJET DY T MIRAVE .................... 92 PRARJA NDRMJET RINIS BESIMTARE ON N DOBSIMIN E FUQIS Q SJELL BESIMI DHE KTHIMI NGA ALLAHU I MADHRUAR .................................................... 92 NUK LEJOHET PR KRKUESIT E DIJES Q T AKUZOJN NJRI-TJETRIN ............................................................ 96

168

LUS ALLAHUN TI RUAJ DIJETART NGA FJALT DHE PRGOJIMET E MENDJELEHTVE.................................................. 98 DUHET Q THIRRSI T FTOJ PR N FEN E ALLAHUT N AT VEND KU KA DOBI M SHUM ........................... 99 NDOSHTA KY VEPRIM SHT PREJ URTSIS ........................................ 100 RNDSIA E NAMAZIT T NATS VARET NGA GJENDJA E NJERZVE .............................................................................. 101 GJYKIMI PR DGJIMIN E ILAHIVE .......................................................... 102 NUK KA KONTRADIKT NDRMJET DY HADITHEVE .......................... 102 PREJ TEJE KRKOHET Q T URDHROSH PR T MIR DHE T NDALOSH NGA E KEQJA .................................. 104 PR THIRRSIN SHT DETYR Q T JET SHEMBULL ..................... 105 DUHET Q BESIMTARI T JET I SINQERT ME ALLAHUN E MADHRUAR ................................................................ 106 LEJOHET VIZITA E ATYRE Q MKATOJN NDAJ ALLAHUT N SHTPIT E TYRE NSE SHIHET E PRSHTATSHME ................... 108 ATA Q MKATOJN NDAJ ALLAHUT, JAN JOBESIMTAR APO BESIMTAR? ................................................... 109 NUK SHT E LIGJRUAR T PREDIKOSH N VARREZA ...................... 110 KJO KONTRADIKT VJEN NGA MENDJELEHTSIA DHE DEVIJIMI N FE ................................................................................. 111 VLLAI IM I MADH TALLET ME PRKUSHTIMIN TIM NDAJ FES ...............112 THIRRSI N RRUG T ALLAHUT KRKON VETM PRMIRSIMIN E VLLEZRVE T TIJ .................................... 112 SI T PRPUTHIM NDRMJET NDALIMIT NGA E KEQJA, LIDHJES FAREFISNORE DHE THIRRJES N FEN E ALLAHUT ........ 114 DUHET Q THIRRSI T FTOJ N RRUG T ALLAHUT EDHE NSE NJERZIT TALLEN ME T ......................... 114 DETYRIMET FETARE JAN T NJJTA SI PR BURRAT EDHE PR GRAT ......................................................... 115 DUHET T BSH AT Q SHT M E DOBISHME ................................ 116 SI DUHET T FTOJ NJ GRUA N FEN E ALLAHUT ........................... 117 RREGULLAT BAZ T PASUESVE T SUNNETIT N TRAJTIMIN E SHTJEVE KONTRADIKTORE .............................. 118 NJERZIT DO T VAZHDOJN T MOS PRPUTHEN N MENDIME, EDHE NSE SHTJEVE U JEPET ZGJIDHJE ........... 120 TRI ARSYET Q E FRENOJN DIJETARIN T MOS POZICIONOHET PR NJ SHTJE T CAKTUAR .............. 120 DUHET T BJM SHT E MUNDUR Q T FORCOJM KT RIGJALLRIM.............................................................. 121 KURANI DHE SUNNETI NUK E LEJOJN SHTIMIN E GRUPEVE DHE FRAKSIONEVE........................................... 124 SHTIMI I GRUPIMEVE SHT NJ DUKURI E SMUR ......................... 125 FAR QNDRIMI DUHET T MBAJ MUSLIMANI KARSHI NDARJEVE N GRUPIME DHE PRARJEVE T TYRE? ....... 126

169

NUK DUHET T PRAHEMI DUKE THN KY SHT TABLIG, KY IHUANI E KY SELEFI ......................................... 127 T GJITHA GRUPIMET DUHET T JEN T BASHKUARA N NJ GRUP T VETM DHE BESIMTART T MOS NDAHEN N FRAKSIONE ......................................................... 128 DO LVIZJE ISLAME KA ARMIQ Q IU KUNDRVIHEN .................... 128 KA NJERZ Q FTOJN PR TEK ALLAHU DHE N DUKJE JAN T DEVOTSHM, POR PRDORIN MNYRA N KUNDRSHTIM ME RRUGN E PROFETIT ................. 129 NUK LEJOHET Q NJERIU T FLAS RRETH FES S ALLAHUT PA DIJE ........................................................................ 130 UN JAM KUNDR ATYRE Q E KRITIKOJN KT GRUPIM .............. 131 GJASHT VIRTYTET, N T CILAT FTON XHEMATI TABLIG, KAN MANGSI T MDHA .................................. 133 KJO FJAL SHT E PRGJITHSHME ........................................................ 134 THIRRJA PA DIJE ASNJHER NUK DO T KET NGRITJE .................. 135 AI Q DSHIRON TI PRKAS NJ SHKOLLE T CAKTUAR JURIDIKE, NUK DUHET T KUNDRSHTOJ ARGUMENTET NSE PR T BHEN T QARTA ................................ 136 KASETAT E MAGNETOFONIT JAN NJ MJET PR MARRJEN E DIJES...........136 DUHET Q SHTJET E GAJBIT (T FSHEHTA) TI PRANOJM ASHTU SI KAN ARDHUR .......................................... 137 A LEJOHET MSIMI I FES VETM NPRMJET LIBRAVE? ................... 139 PRPARSIT E THIRRJES S JOMYSLIMANVE N ISLAM .................. 139 NJERIU DUHET T FTOJ N ISLAM NJERZIT E TIJ M T AFRM .................................................................................... 141 THIRRJA NDAJ NJ JOMYSLIMANI BHET DUKE ZHVLERSUAR BINDJEN E TIJ T GABUAR ............................. 142 GJYKIM KA PR DEBATET NDRMJET FEVE?....................................... 143 LEJOHET TA DEMONSTROSH GZIMIN PR JOBESIMTART Q HYJN N ISLAM ............................................ 145 A LEJOHET Q T KRISHTERVE TU UROHEN FESTAT E TYRE? ....... 145 ISLAMI SHT FEJA E VRTET .................................................................. 146 LUFTA NDAJ HIPOKRITVE NUK I NGJAN LUFTS NDAJ JOBESIMTARVE ............................................................. 147 IFUTT DHE T KRISHTERT ALLAHU I MADHRUAR I KA CILSUAR SI JOBESIMTAR N LIBRIN E TIJ T SHENJT ....... 148 SHTOJC - MESATARJA N DAUA ............................................................... 154

170